Book Title: Mangalkalash Rasmala
Author(s): Tirthbhadravijay
Publisher: Shraman Seva Religious Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005501/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = == === = = === == == ==== www.jalary.org use on | zrI vijaya kanakasUri prAcIna graMthamAlA-3 zrI maMgalalaza rAsamAlA (c) saMpAdaka che gaNi tIrthabhadravijayajI ma.sA. For Nendel & P ======= ========== Jain Educah emational Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAmalAmAlAmAlakAyAkAkA mAtAnAlAlasA karatA hAikamAnDa bAlAla zrI vijaya kanakasUri prAcIna graMthamAlA-3ra che zrI maMgalalaza rAsamALA - GK cha divyAziSa che. adhyAtmayogI pa.pU. AcArya bhagavaMta zrImad vijaya kalApUrNasUrIzvarajI ma.sA. & AzIrvAda che, gacchanAyaka pa. pU. AcArya bhagavaMta zrImad vijaya kalAprabhasUrIzvarajI ma.sA. pa. pU. AcArya deva zrImad vijaya kalpatarusUrIzvarajI ma.sA. tathA pa. pU. sA. dharyabhadrAzrIjI ma.sA. (bA ma.sA.) &i saMpAdaka che, adhyAtmayogI pa. pU. AcAryadeveza zrImad vijaya kalApUrNasUrIzvarajI ma.sA.nA. ziSyaratna pa. pU. gaNivarya zrI tIrthabhadravijayajI ma.sA. cha prakAzaka che, zrI zramaNa sevA rIlIjIyasa TrasTa, dhrAMgadhrA vi. saM. 2069 For Personal & Private Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama AvRttiH saMvata 2069, zrAvaNa vada-4 (I. sa. 2013), nakalaH 400 che che. 14 mA te doDa ja ra ja zI 6 hAjI che / fkAra karI prakAzaka-prAptisthAna: zrI vijayakanakasUri prAcIna graMthamAlA zrI zramaNa sevA rIlIjIyasa TrasTa, navakAra InvesTamenTa, grIna coka, dhrAMgadhrA - 363 310, ji. surendranagara Mob.:(nileSabhAI) 9429110425 mudrakaH malTI grAphiksa 18, Khotachi Wadi, Vardhaman Bldg., 3rd Floor, V. P. Road, Prathana Samaj, Mumbai - 4. Ph.: 23873222/23884222. E-mail: support@multygraphics.com kiMmata: 1000/ Jain Education Intemational For Personal & Private Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parama pUjya AcArya deveza zrImad vijaya kanakasUrIzvarajI ma. sA. Jain Education Intemational For Personal & Private Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritranA ojaLo AkarSaka paMja.. paraM brahmanuM atUTa saMdhisthaLa... nirmala vAtsalyanuM gAThAsarova2... sAyanvAne sAkSAt katuM hokAMjI.. paragavAnuM premala pratinidhitva... audArya ane gAMbhIryanuM mahAtIrtha. zAsA samarpitatAjuM prakRSTa preraka baLa... asaMgatAnuM asIma AkAza. sAtvikatAnI amUlya 201khANa.. zAstrANAnuM rahasyogaot. upakAronI avirata vahetI gaMgotrI... samasta kaccha-vAgaDano hRdayaghabakAra... parama pUjaya AcAryadeveza zrImad vijaya kaThalakasUrIzvarajI ma. sA. ApanuM sadguNa saMkIrtana to ame zuM karIe?, bAhubaLa mahAsAgara kema karI tarIe?, basa, ahobhAvathI ApanA caraNa-sparza karIe, maLI jAya ekAda guNa Apano e ja bhAvanA dharIe'. ApazrInA punita caraNe anaMtazaH vaMdanA saha, A nAnakaDI jJAnAMjalinuM samarpaNa.. Jain Education Intemational For Personal & Private Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che AbhAra , zrI rIkhavadevajI mahArAja jaina peDhI-kAvI tIrtha tathA zrI khAkharecI zve.mU.pU. jaina saMgha mhmmhhhm zrI vijaya kanakasUri prAcIna graMthamAlAnA tRtIya maNakA svarUpa "zrI maMgalakalaza rAsamALA'no saMpUrNa lAbha laI pUjya gurudeva pratye kRtajJatA vyakta karI che. mhmhmh teozrInI ame aMtaHkaraNapUrvaka anumodanA karIe chIe. - prakAzaka Jain Education Intemational For Personal & Private Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyadezanAdhkSa pa.pU. sA. zrImalyaM drasUrIzvara jJAnAhiguNopeta gaNivarya zrI tIrthadravibhya svAdhyAyAhinista munimaMDala yoga vahanA, zAMtA ze mahArAbha taraiyA tathA maMgala Dalaza nAma sedhu DAma... harzanAnaMha thayo . abaMdhonA AIcya lAvA za sudhira aMtarmukhatA dinA hotA nayA nizAsananu hAI cA aMtarbhutA che, aMtarmukha sAdhakothI samR che, ye anu. khApa sarvenI sAdhanA ne mila navA zijarone sara karatI rahe, taranA ya vratanA zubhAziSa pAi zeSa lamArA kinazAsana se koDa meM khA vyakti ane sevA savaranayAra stha dhanyatA mamatA sArAdanA vagarenA samAyAra raha hI rAmanumahinA thA gurude 5. sara pahucaMdhu hipAdA vikramapurA jAhirA tamArA nAvATala calara 81 hAn hemacaMdra sUTi fr und Zen 412 For Personal & Private Use Only ne ha AO Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dinAriyala 4 yAla . tho5 sAda2 Joster bhArI yAtrA sakAlA 2kI.nA elese 2 bhaM scna. 2 )-12 yenA ..UR ) yA yo - . sa... mahAmane anieler) malina hana... 2ter. thA janAcA sonA sanmAnA sAtha hI sAiTa para bAta. yA nAnAsAmanA masAjabI-mAna sonu sAhanazana sAye mAnalana . suha2 2 26 . tyAbAbATa nA 10.00 lAlI ch cO masa) prAthA) 2)sAra sAha Ne: - MAMVAne nyUhI 72) lonayanazAla jana sevA For Personal & Private Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghagzakaya koI paNa upadeza draSTAMta dvArA saraLa rIte samajAvI zakAya che. vinA draSTAMte mAtra padArthono bodha thavo kaThina che. paramAtmAe prarUpelA cAra dharmomAM prathama zrI dAnadharmane samajAvavA A draSTAMta khUba upayogI che. 13-13 kavioe "maMgalakalaza kathAne prAkRta saMskRta bhASAmAM gUMthI che. to 17-17 gurjara kavioe paNa dAnadharmano mahimA gAtI A kathAne rAsa rUpe prastuta karI che. te 17 rAsomAMthI prApta 12 rAsa Aje jaina saMgha samakSa prathamavAra ja prakAzita thaI rahyA che. Aja sudhI apragaTa rahela A rAsa sAhityane jinazAsananA amUlya sAhitya najarANAM rUpe mUkavAno pa.pU. gaNivarya zrI tIrthabhadravijayajI ma.sA. e je prayatna karyo che. te stutya che. AvA aNamUlA graMtharatnanA prakAzanano lAbha amone maLavAthI amArU haiyuM gadgadita thAya che. kaccha vAgaDa dezoddhAraka pa.pU. dAdA gurUdevazrI kanakasUrIzvarajI ma.sA.nA 50mAM svargArohaNa varSa nimitte pUjyazrInI kAyamI smRti rUpe arthe "zrI vijaya kanakasUri prAcIna graMthamAlA"no zubhAraMbha thayo. jenA tRtIya maNakA rUpe A "zrI maMgalakalaza rAsamAlA" nAmanA graMthanuM prakAzana thaI rahyuM che. te dAdA gurUdevanI asIma kRpAnuM phaLa che. chellA traNa varSathI zrI zramaNa sevA rIlIjIyasa TrasTa vihAra karatAM pUjya zramaNa-zramaNI bhagavaMtonI vaiyAvaccano mahAna lAbha laI rahyuM che. TrasTa dvArA nirmita aneka viziSTa kalAyukta jinAlaya hajjAro bhAvukonA mana mohI le che. Aje A ja TrasTa dvArA graMthaprakAzananuM paNa mahAna sukRta thaI rahyuM che te amAruM ahobhAgya che. malTI grAphIkse suMdara rIte saMpUrNa graMtha taiyAra karI ApI prakAzananuM kArya dIpAvyuM che. to satata saMparkamAM rahI kAryane saraLa banAvavAmAM upayogI thanAra amarabhAI dAmajI gaDA nA amo AbharI chIe. zrI rIkhavadevajI mahArAja jaina peDhI-kAvI tIrtha ane zrI khAkharecI je.mU. pU. jaina saMgha graMthano saMpUrNa lAbha lIdho che. te sarvanI amo aMtarathI anumodanA karIe chIe. zrI zramaNa sevA rIlIjIyasa TrasTa vatI zrI hasamukhabhAI premacaMda zAha (pramukha) Jain Education Intemational For Personal & Private Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAdakkIya samagra dharma-prakAronuM AdibiMdu zodhavuM hoya to kadAca ApaNe "dAnadharma para draSTi sthira karI zakIe. je dharmanA prabhAve carama tIrthapati zrI mahAvIra svAmI paramAtmAe parama'no yAtrAraMbha karyo. je dharmanA prabhAve caMdanabALA carama tIrthapatinA prathama sAdhvIjI banyA. je dharmanA prabhAve megharatha mahArAjAne tIrthakaratvanI prApti thaI. je dharmanA prabhAve jagaDuzA ke bhAmAzA jevA keTakeTalAya nAmo amaratvanuM varadAna pAmI gayA. A avasarpiNI kALamAM A dharmagaMgAnuM udgama sthAna-hastinApura nagarInA mahelamAM zrI AdinAtha prabhu sanmukha UbhA rahelA zreyAMsakumAranA karakamalomAM zobhAyamAna kaLazamAMthI vahetI Izurasa-dhArA che. jagajayavaMta A dAnadharmanA prabhAvano bhAva ApaNA jevA bALajIvonA hRdayAMgaNamAM ropAya, e bIjamAMthI dharmakalpataru ugI nIkaLe. tenA zivaphaLono sumadhura rasAsvAda ApaNe karI zakIe e mATe maMgalakalazanI romAMcaka kathAno Azraya mahApuruSoe ApaNane Apyo che. zrI zAMtinAthacaritra vageremAM saMskRta bhASAmAM guMthAyelI A kathA 17-17 jeTalA gurjara kavionA hAthe paNa utarI che. temAMthI ahIM 12 gurjara kavionI kAvyaprasAdInuM prakAzana thaI rahyuM che. saccaritracUDAmaNi parama pUjya AcArya deveza zrImad vijaya kanakasUrIzvarajI ma.sA.nA svargArohaNanA 50mAM varSa nimitte teozrInA parama punita caraNa-kamalamAM kAMIka samarpaNa karavAnI bhAvanA pragaTI. gurusmRtinI ujavaNI utsavo dvArA thAya che. ApaNe paNa jJAnotsavanI bhAvAMjali dAdAnA caraNe arpaNa karIe to kadAca e sAcuM samarpaNa gaNAze. evI bhAvanAnI phalazrutirUpe A graMthamAlAnA tRtIya maNakA svarUpe A "maMgalakalazarAsamAlA" nuM prakAzana thaI rahyuM che. bhAvanAnAM pragaTIkaraNathI prastuta prakAzana sudhI satata "dAdA'nI avirata varasatI kRpAno anubhava thato ja rahyo che. bhadramUrti parama pUjya AcArya deva zrI devendrasUrIzvarajI ma.sA. tathA adhyAtmayogIrAja parama pUjya gurudeva AcArya bhagavaMta zrImad vijaya kalApUrNasUrIzvarajI ma.sA.nA AziSa paNa niraMtara varSI rahyAM che. vartamAna gacchanAyaka, madhurabhASI parama pUjya AcArya deva zrImad vijaya kalAprabhasUrIzvarajI ma.sA. tathA gacchahitaciMtaka parama pUjya AcAryadeva zrImad vijaya zrI kalpatarusUrIzvarajI ma.sA.nA AziSa ane anujJApUrvaka prastuta saMpAdana thaI rahyuM che. Jain Education Interational For Personal & Private Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya kanakasUridAdAnI smaraNAMjali nimitte A viSayamAM prathamavAra ja pravezavAnuM thayuM che. jemAM vidvadvarya parama pUjya AcArya deva zrImad vijaya municaMdrasUrIzvarajI ma.sA. tathA vidvatna zAsana prabhAvaka parama pUjya AcArya deva zrImad vijaya zIlacaMdrasUrIzvarajI ma.sA. e paNa avasare avasare mArgadarzana ApyuM che. pa.pU. vidvadvarya upAdhyAya zrI bhuvanacaMdravijayajI ma.sA. ke jeoe saMpUrNa meTara tapAsI ApyuM. prastuta prakAzanamAM teozrInA amUlya sUcanonuM AMzika pAlana thayuM che. bhaviSyanA prakAzanamAM te sUcanonAM pUrNapaNe anusaraNano prayatna karIzuM. sarasvatIlabdhaprAsAda parama pUjya AcArya deva zrImad vijaya ratnasuMdarasUrIzvarajI ma.sA. jemaNe svalikhita maMgalakalaza kathA he' (pustaka kramAMka-212) A graMthamAM samAvavAnI saharSa anujJA ApI. vairAgyadezanAda parama pUjya AcArya deva zrImad vijaya hemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA. tathA kalyANabodhisUrIzvarajI ma.sA. jeozrIe goDIjI jJAnabhaMDAra vagere bhaMDAronA skena karelA potAnA saMgrahamAMthI hastaprata kopIo mokalI ApI. sahavartI sarva sAdhu bhagavaMto ke jemanI sahAyathI prastuta prakAzana thaI zakyuM che. pUjya sAdhvIjI miyaguNAzrIjI ma.sA. jemaNe aneka rAsonI presakopI taiyAra karI ApI. vidvadvarya paMDita ratna zrI amRtabhAI paTela ke jeoe prastAvanA tapAsI ApI tathA avasareavasare mArgadarzana ApyuM. paMDitavarya zrI kAMtibhAI bI. zAha (amadAvAda) jemaNe jIvaNajI kRta maMgalakalaza rAsa saMpUrNa tapAsI Apyo. ja zeTha zrI lAlabhAI dalapatabhAI saMskRti vidyA maMdira-amadAvAda-zrIyuta jitubhAI, jemaNe jyAre jyAre jarUra paDI tyAre udAratApUrvaka avilaMbe hastaprata kopIo mokalI ApI. ja AcAryazrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira-kobA-zrI manojabhAI, jemaNe avasare avasare saMpAdanopayogI saMdarbha graMtho tathA hastaprata kopIo khUba ja sahRdayatAthI turaMta ja mokalI ApI. * zrI AzApuraNa jJAna bhaMDAra-zrAvakavarya zrIyuta bAbubhAI saremalajI zAha (beDAamadAvAda) jemaNe ujjaina vagere aneka jJAnabhaMDAromAMthI hastaprata kopIo tathA saMdarbhagraMtha vagere sAdhano paNa meLavI ApyA. ja zrI hemacaMdrAcAryajJAna maMdira - pATaNa. ja zeTha ANaMdajI kalyANajI jaina jJAna bhaMDAra-lIMbaDI-zrI dhanezabhAI. Jain Education Interational For Personal & Private Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja bhAMDArakara orIenTala rIsarca InsTITyuTa - pUnA. ja orIenTala InsTITyuTa -vaDodarA. ja bI.ela. InsTITyuTa- dilhI. ujjaina jJAna bhaMDAra - ujjaina. ja zrI goDIjI jJAna bhaMDAra - pAyadhunI - muMbaI. A sarva bhaMDAroe udAratApUrvaka hastaprata kopI ApI che. zrI madhukAntabhAI velajIbhAI cheDA (gAgodara-muMbaI) jemaNe dIlhI tathA pUnAthI hastaprata kopIo khUba mahenata karIne meLavI ApI. zrI jayazrIbena mahezabhAI zAha (surendranagara) jemaNe amadAvAda, vaDodarA, pUnA vagere jJAnabhaMDAromAMthI hastaprata kopIo meLavavAmAM khaMta ane utsAhapUrvaka khUba prayatno karyA. A sarvanA amo sadeva RNI raheze. sarvanI sahAyatA vinA saMpAdananuM amAruM svapna mAtra svapna ja rahyuM hota. A "maMgalakalazarAsamALA'nuM avalokana karI vidvatkrano emAM rahI gayelI kSatio pratye sUcana karaze to bhaviSyanuM saMpAdana pUrNatA tarapha AgaLa vadhI zakaze. prastuta saMpAdanamAM maMdakSayopazamane kAraNe jinezvara paramAtmAnI AjJA viruddha ke kartAnA Azaya viruddha koI prarUpaNA thaI gaI hoya to kSamAyAcanA karuM chuM. gaNi tIrthabhadra vijaya vai. va.-5, zrI tAraMgA vihAradhAma-cUlI. Jain Education Intemational For Personal & Private Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anurmANakA bhUmikA 1. kRti darzana 2. hastaprata paricaya . 3. pATha saMpAdana paddhati ... *.... * **** maMgalakalaza kathA.... ** 177 ................. 205 242 maMgalakalaza rAsa/ copAIo 1. maMgaladharmajI kRta maMgalakalaza copAI ........................132 2. jinaratnasUriziSya kRta maMgalakalaza rAsa 3. sarvAnaMdasUri kRta maMgalakalaza rAsa .. 4. upAdhyAya kanakasomajI kRta maMgalakalaza phAga 222 5. guNavaMdanajI kRta maMgalakalaza rAsa .................. 6. premamuni kRta maMgalakalaza rAsa ..................... ......... 7. jIvaNamuni kRta maMgalakalaza copAI . 8. jinaharSajI kRta maMgalakalaza copAI .. 9. lakSmIharSajI kRta maMgalakalaza copAI ..............................434 10. vibudhavijayajI kRta maMgalakalaza rAsa ......................... 11. dIptivijayajI kRta maMgalakalaza rAsa ...... .............. 12. rUpavijayajI kRta maMgalakalaza rAsa ................................ .329 ................. .............. ..382 594 zabdakoza .....762 For Personal & Private Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA A gujarAtI bhASAnA udbhavano vicAra karIe to te bhASAnA mULa khUba UMDA che. samasta bhAratavarSamAM sAmAnya janasamUhamAM bolAtI bhASA arthAt lokabolIne pAIya' (prAkRta) nAmathI oLakhavAmAM Ave che. vidvAnoe bhArata varSanI bolIne pAMca bhASAomAM vibhakta karI che. (1) Arya (2) drAviDa (3) muNDA (4) makhera ane (5) tibbata-cinA. vartamAna prasiddha bhASAo jevI ke hindI, rAjasthAnI, gujarAtI, marAThI, paMjAbI, sIndhI, kAzmIrI, bIhArI, baMgAlI, oDiyA A badhI bhASAonuM udagama AryabhASAmAMthI thayuM che. e uparAMta bhASAgata samAnatAonuM avalokana karIne bhASAnA vidvAno pArasI tathA aMgrejI, jarmana Adi ane Adhunika yuropIya bhASAonuM mULa paNa A AryabhASAne mAne che. prAcIna AryabhASAomAMthI rUpAMtaro thayA bAda vartamAna samasta prAdezika [Arya bhASAonuM nirmANa thayuM che. jo ke bhASA eka nadI che. je kyAreya sthira nathI rahetI. pradeza, kALa, samAja, dharma ane vyaktigata lAkSaNikatA, uccAraNo vagere kAraNothI parivartananA pravAhamAM vahyA ja kare che. ja prAthamika prAkRtomAMthI pradeza vagerene kAraNe parivartita thaIne apabhraMzanA mAdhyame vikramanI 12mI sadIthI 15mI sadI sudhI prAcIna gujarAtI sAhityanI racanA thaI che. koI paNa bhASA potAnA sauSThava Adi guNo tathA dhArmikatA AdithI ziSTa thAya te pachI sAhitya svarUpa bane che. e hisAbe 1. Arya bhASA (prAthamika prAkRta) prAcI pazcima prAkRta apabhraMza zorasenI mAgadhI ardha mAgadhI paizAcI uttara ppabhraMza dakSiNa apabhraMza marAThI bIhArI oDIyA baMgalI kAzamIrI pazcima paMjAbI siMdhI gujarAtI avaMtI mahArASTrI (marAThIthI bhinna). pUrva paMjAbI hiMdI pazcima pUrva rAjapUtAnI rAjapUtAnI For Personal & Private Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je bhUmikA gujarAtI bhASAnuM lokabolI astitva 12mI sadIthI paNa traNa sadI pUrve che. A bhASAnI jUnAmAM jUnI kRtio "saMdeza rAsaka, bharatezvara bAhubalI ghora, bharatezvara bAhubalI rAsa (2. saM. 1241) vagere che. * tyArabAda vikramanI 15mI sadInA aMtathI 17mI sadI sudhInI gujarAtI bhASA madhyakAlIna gujarAtI ke mAru gurjara kahevAya che. A madhyakALamAM racAyeluM vizALakAya gurjara sAhitya e samasta jagatanA sAhitya nirmANa karatA AgaLa che. A madhyakAlIna gujarAtI bhASAnA sAhitya nirmANamAM lagabhaga 75 TakA jeTalo ghaNo moTo phALo jainono che. e vaibhavano (anukramaNikA svarUpe) moTA bhAgano saMgraha jena gUrjara kavio (bhA. 1thI 6)mAM mohanalAla dezAIe karyo che. ja A madhyakAlIna gurjara sAhitya prAyaH hetulakSI sAhitya che. temAM bhakti, dharmabodha, sAMpradAyika mahimA gAna, caritra nirUpaNa, itihAsa kathana Adi hetuo samAyelA che. tema chatAM A sAhityamAMthI bhASAbhivyakti, rUDhI prayogo, vAkachaTAo, manobhAvo, tatkAlIna laukika vyavahAro, te te kALanI saMskRti, rAjya vyavasthA, jIvananA mUlyAMkano vagere anekavidha mUlyavAna sAmagrIo maLI Ave che. ghaNIvAra to caritrAtmaka rAsa vageremAMthI paNa atyaMta mUlyavAna aitihAsika mAhitI maLe che. kavi RSabhadAsajI kRta "hIravijayasUri rAsa' jenuM eka udAharaNa che. temAM mogalakALano keTaloka ItihAsa saMgrahAyelo che. ja madhyakAlIna jaina gurjara sAhityanA kAvya prakAro tarapha draSTipAta karIe to saMkhyAbaMdha prakAro prApta thAya che. jevA ke-rAsa, bhAsa, copAI, caccarI, caMdrAyaNA, caitya parIpATI, kaLakho, kavitta, kalpa, kulaka, kuMDaLIyA, bAramAsa, navarasa, rAgamAlA, phAga, chappA, chaMda, taraMga, velI, vivAhalo, vilAsa, gahalI, gIta, gItA, garabA, garabI, gajhala, khyAla, jhIlaNA, lAvaNI, harIyALI, huMDI, horI, dhamAla, dhoLa, AkhyAna, saMdhI, saMbaMdha, prabaMdha, pada, prabhAtiyA, pUjA, TIpa, DhALIyA, coka, saloko, caityavaMdana, stuti, stotra, stava, stavana, sanjhA vagere... A vaividhya e gurjara bhASAnuM vaibhavI gaurava che. ja A prakAromAM "rAsa" e sauthI vadhu lokapriya ane lokapracalita kAvya che. "rAsa'no sAmAnya artha 'goLAkAre pharatA-nRtya karatA gavAtuM kAvya" evo thAya. sAmAnya rIte rAsamAM te-te samayanI pracalita dezI/DhALomAM koInuM caritra gUMthAyeluM hoya che. upadezAtmaka caritra samUhamAM gAI zakAya ane tenA dvArA upadeza saraLatAthI sarva jana sudhI pahoMce e hetuthI "rAsa'nI racanA thatI hoya che. 1. ughogavijI kRta valayamAlA (ra.saM. 835)mAM "gurjara dezanA vepArI "nau re bhallau" (= A bhalu nathI) A zabda vadhu bole che' evo ullekha che. tathA - apabhraMza (gujarAtIne maLatI) bhASAmAM keTalAka padyo paNa che. eka udAharaNa - kaca bhaNau, savvAhA khalu asuI jaIsale, to so vi varau kiM kuNa, annAho ji kassaI viyA; khalo thaI saI je baha viyAra bhaMgi bhariyalauM. (6.9) Jain Education Interational For Personal & Private Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamAlA eka ja ahIM prakAzita thatI rAsamalAmAM gUMthAyela "maMgalakalaza' nAmanA nAyakanuM jIvana caritra camatkArika che. temAM mukhyatve dAnadharmano mahimA gavAyo che. ja "maMgalakalaza kathA gujarAtI bhASAmAM svataMtra rAsa/copAI/phAga tarIke ane saMskRta bhASAmAM svataMtra kRti tathA anya graMthomAM avAMtara kathA tarIke prApta thAya che. jo ke gurjara racanAkAroe koI ne koI prAkRta ke saMskRta bhASAnI kathAne Adarza banAvI rAsa racanA karI hoya che. sau prathama ApaNe prApta saMdarbhone anusAre prAkRta-saMskRta bhASAmAM grathita maMgalakalaza kathAono racanA-krame paricaya joIe. (1) pUrNatala gacchIya devacandrasUrijI (jeo kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrasUrijInA guru hatA) e vi. saM. 1160 mAM "saMtinA cariya" (graMthAga - 12000) nI racanA karI che. gadya-padyamaya prAkRta bhASAmAM (vacce-vacce apabhraMzano paNa prayoga che.) racAyelA A caritranA prathama sarganA 2110 thI 623 padyamAM A maMgalakalaza kathA che. je maMgalakalaza kathA paranI prathama racanA hovAnI sAthe prAkRta bhASAmAM eka mAtra racanA che. alaMkAra pracUra prAsAdika bhASAmAM kathA saMracanA suMdara thayelI che. (2) rAja gacchIya tArkika ziromaNi zrI nemicaMdrasUrijInA ziSya zrI mANijyacaMdrasUrijIe vi.saM. 1276mAM ke tenA pUrve) zrI zAntinAtha caritra mahAkAvya (sarga-8, zloka-papa74) nI racanA karI che. saraLa ane prAsAdika saMskRta bhASAmAM racAyela A mahAkAvyanA 594 zloka pramANa prathama sargamAM zloka 147 thI pa39 sudhI A maMgalakalaza kathA che. je zrI amitayaza nAmanA tIrthakaranI dezanA rUpe che. (3) bRhad (=vaDa) gacchIya saiddhAttika zrI municaMdrasUrijI > zrI ratnasiMhasUrijInA ziSya zrI vinayacaMdrasUrijIe vikramanI 13mI sadInA uttarArdhamAM zrI munisuvrata svAmi caritra (sarga-8, graMthAgra-4552)nI racanA karI che. 1. pU. devacandrasUrijIe mUlazuddhi prakaraNa-TIkA paNa racI che. kathAnI Adi : ityeva baMdhutIvani, mAhagnivi MyarI monsAI, mAsI mAlisiro maMta : iya suNiya asesaM majjha etthovaesa, vivihaphalasameyaM, dhmmmaahppmeyN| sirijiNavaradiTuM dhammakammaM visiTuM kuNaha sivasuhANaM jaM pahANaM nihANaM / / mANikyacaMdrasUrijInI mammaTa kRta kAvya prakAza" para "saMketa' nAmanI atyaMta pramANabhUta prathama TIkA (ra.saM. 1266) che. pArzvanAtha caritra (2.saM. 1276, graMthAgra-pa278) mahAmAtya vastupAlanA tathA gharkaTa vaMzanA maMtrI yazovaranA prazaMsAkAvyo vagere graMtharatnonI paNa temaNe racanA karI che. 4. kathAnI Adi : avanavuddhIpAraNya - dvIpasya muramacchanekSa bharatADaeNDatti sezoDavancArayA kSitI II maMta : tatazcyutau narIbhUya yAsyatau surAlayam / bhUyo'pi mAnavIbhUya yAsyatastau zivAlayam / / jIe pArzvanAtha caritra (vi.saM. 1285) mallinAtha caritra (vi.saM. 1286), kavizikSA (AnI racanA bappabhaTTasUrijInI kavizikSA parathI thaI che.) kalpadurgapada nirakta (vi.saM. 1325), dIpAlikA kalpa (vi. saM. 1345), neminAtha copAI, AnaMdasaMdhi, upadezamAlA kathAnaka chappaya Adi kRtionI racanA karI che. 5 Jain Education Interational For Personal & Private Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * bhUmikA tenA caturtha sargamAM zloka 12 thI 253 sudhI A kathA gUMthAyelI che. temAM zrI munisuvrata svAmI paramAtmA kevaLajJAna pAmyA pachInI prathama dezanAmAM dAnadharmano mahimA darzAvatA prastuta kathA kahe che. (4) pUrNimA gacchIya caMdrasUrijI > devasUrijI > tilakaprabhasUrijI > vIraprabhasUrijInA ziSya ajitaprabhasUrijIe vi.saM. 1307mAM racela zrI zAntinAtha caritra (6 sarga, 4890 zloka)nA prathama sargamAM zloka 166thI 304 sudhI A kathA varNavAI che. je vimalabodha nAmanA AcArya bhagavaMta zrISeNarAjA (zAMtinAtha paramAtmAno prathamabhava)ne dharma ArAdhanAnuM phaLa darzAvatAM kahe che. (5) bRhad gacchIya municaMdrasUrijI > devasUrijI > bhadrezvarasUrijI > abhayadevasUrijI > madanacaMdrasUrijI nA ziSya munidevasUrijIe vi. saM. 1322mAM zAMtinAtha caritra (sarga-7, graMthAgra-4855) racyuM che. tenA prathama sargamAM zloka 136 thI 335 mAM prastuta kathA che. je puMDarikINI nagarImAM vicaratA amitayaza tIrthaMkaranI dezanA rUpe che. (6) bRhadgacchIya municaMdrasUrijI > devasUrijI > bhadrezvarasUrijI viyendu (caMdra)sUrijI> mAnabhadrasUrijI guNabhadrasUrijInA ziSya munibhadrasUrijIe vi. saM. 1410mAM zAMtinAtha caritra mahAkAvya (sarga-19, graMthAgra-6272) nI "racanA karI che. tenA trIjA sarganAM 43 thI 150 ane caturtha sarganA 1 thI 207 padyamAM prastuta kathAnaka gUMthAyeluM che. jenI kathA saMyojanA ukta zAMtinAtha caritronI samAna ja che. (7) rAjagacchIya zrI zIlabhadrasUrijInI pATe AvelA zrI dharmaghoSasUrijIthI zarU thayela dharmaghoSa gacchanA zrI mahicaMdrasUrijInA ziSya zrI rAjavallabha upAdhyAye vi.saM. 1524mAM citrasena-padmAvatI caritranI racanA karI che. je paDAvazyakavRttinA vArtikamAMnI zIlataraMgiNI nAmanI vArtA parathI racAI che. 1215 zloka pramANa A caritramAM zloka 268thI 499 sudhI maMgalakalazakathA rajU thaI che. je vIrasena rAjAne kahevAyelI carama tIrthapati zrI mahAvIra svAmI paramAtmAnI dezanA rUpe che. 1. kathAnI AdiH gauva gamyulIpaca, murazcarI muuna unanA kavantI nAma nArI, nayantI :puziyA II aMta : azanamakhilaM khAdyaM svAdyaM bhavedatha pAnakaM, yatijanahitaM vastraM pAtraM sakambalaproJchanam / vasatiphalaka prakhyaM mukhyaM caritravivardhana,nijakamanasaH prItyAdhAyi pradeyamupAsakaiH / / kathAnI Adi: harinya kapura jisiMha nahIta: somannA vatanA inAza emUt II aMta : tatazcyutau manuSyatvaM prApyAnimiSatAM punH| evaM bhave tRtIye tau prApatuH padamavyayam / / pradyumnasUrijI dvArA saMzodhita (saM. 1322) A caritra devacaMdrasUrijI kRta saMtinA cariyanA AdhAre racAyuM che. AthI pratyeka sargane aMte devacaMdrasUrijInI stuti karelI che. kathAnI AdiH pUrva suvica, Mzire zatanA: avantivardhana nAma, teblejo bharatagi II ta : rAjye nivezya tanayaM, sanayaM bhUpatistata: / samaM trailokyasundaryA, pravrajya svargabhAgabhUt / / AnI racanA munidevasUrijInA zAMtinAthacaritrane AdhAre thaI hovA chatAM bhASA prauDhI, padalAlitya, varNana rasikatA, alaMkAronI gUMthaNI vagerenA kAraNe A caritramAM AgavI maulikatA ubhI thaI che. kathAnI Adi: saMjJare prathama tIrtharaca taca, pUrA: zata karatazmiraNA: narendrA: jJAnatrayAvagatavizvavizeSakRtya:, saMsArikavyavahRtiM samadIdRzadyaH / / aMtaH- tapatti tasvAsa sulatapani, nira jvava vAvihatya pRthvI munistAna, anakamurarIvara II 7. rAjavalabhajIe thoDA zAbdika pheraphAro karIne saMpUrNa kathA ajitaprabhasUrijInI ja lIdhelI che. For Personal & Private Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamAlAyaka (8) pUrNimA gacchanI bhImapallI zAkhAnA dharmaghoSasUrijI > sumatibhadrasUrijI > jayacaMdrasUrijInA ziSya bhAvacaMdrasUrijIe vi.saM 1335mAM saMskRta bhASAmAM gadyabaddha zrI zAntinAtha caritra (prastAva-6, graMthAgra-7000) racyuM che. tenA prathama prastAvamAM zarUAtamAM ja prastuta kathA che. je zrISeNa rAjAne apAyelI vimalabodhasUrijInI dezanA svarUpe che. (9) tapAgacchIya zrI vijayaRddhisUrijI (vi.saM. 1727thI 1806) > saubhAgyasUrijI (svargavAsa - 1814)nA ziSya vijayalakSmI sUrijIe vi.saM. 1843mAM gadyabaddha saMskRta bhASAmAM upadeza prasAda (staMbha-24, vyAkhyAna-361)nI racanA karI che. tenA 356mAM vyAkhyAna svarUpe A maMgalakalaza kathA gUMthavAmAM AvI che. (10) ajJAta kartRka saMskRta bhASAmAM 167 zloka baddha maMgalakalaza kathA prApta thAya che. (11) haMsacaMdrajInA ziSya viracita saMskRta gadyamaya maMgalakalaza kathA paNa prApta thAya che. uparokta kramAMka 5,10 ane 11 nI kRtio adyAvadhi aprakAzita che. jenuM prathama prakAzana A sAthe ja "maMgalakalazacaritramAlA' mAM thaI rahyuM che. kramAMka 10 ane 11 A be kRtionI hastapratanuM lekhana 16 mI sadI pUrvenuM jaNAya che. chatAM racanA ke lekhana viSayaka koI ullekha prApta thayA na hovAnA kAraNe ahIM tene 10 ane 11mAM kramamAM rAkhela che. A sivAya udayadharma gaNi kRta (2. saM. 1525) maMgalakalaza kathAno paNa ullekha prApta thAya che. narasiMho nA nukha 2. lakSmIjI 1. kathAnI AdiH unnanyiAM bApu saiFiigo nA aMta : manunatyaMprApya tRtIye bave tau drAva mokSapadaMprApatuH | lakSmI sUrijIno janma mAravADamAM Abu pAsenA pAraDI gAmamAM poravADa vaNika jJAtIya hemarAjabhAI ane AnaMdIbAInAM ghare saM. 1797 ce. su. 5 ne divase thayo hato. temanuM nAma suracaMda hatuM. saM. 1814 mahA suda 5 nA zubha divase vijaya saubhAgyasUrijI pAse dIkSA grahaNa karI "sUvidhivijaya' banyA. te ja varSe caitra suda-9nA AcArya banyA. saM. 1869mAM pAlImAM kALadharma pAmyA. temanI upadeza prasAda sivAya prAyaH badhI ja racanAo gurjara bhASAmAM che. temaNe racelA jJAnapaMcamInA devavaMdana khUba ja lokapracalita che. 3. kathAnI AdiH jaina samArISya, mUtvA vikhavAnanana prAptAH siddhiAravuM che te, dhyA mAnajnmavat II aMta :krameNAvyayamajaramabhayaM samastAtmasaMpattyAvirbhAvasukhaM mokSapadaM prApatuH / 4. jUo je. sA bR.I. 6/325, ejana-pR. 299 AnI hastaprata pUnA- bhAMDArakara InsTITyuTamAM hovAno ullekha che, paraMtu hAlamAM tyAM te prata prApta nathI. Jain Education Intemational For Personal & Private Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 bhUmikA kata gurjarabhASAmAM racAyela "maMgalakalaza caritra' viSayaka kRtio racanA saMvat Adi pada *(1) dhanarAjajI 1480 paramagurU Adi jiNa namavi. (prApti sthAna - abhaya jaina graMthAlaya saMgraha - bikAnera) (2) maMgaladharmajI 1525 Adi jiNavara Adi jiNavara sukha (3) jinaratnasUrijInA ziSya 1532 goyama gaNahara pAya namI. (4) sarvAnaMdasUrijI 1549 (pUrve) sayala maMgala sayala maMgala mulu muNi0 *(5) vidyAratnajI 1pa73 zrI jIrAuli jina japu. (prAptisthAna - bRhad jJAna bhaMDAra - bikAnera) (6) upAdhyAya kanakasomajI 1649 sAsaNadevI sAmiNI e. (3) guNanaMdanajI 1665 paDhama jisesara paNamIyaI. (8) premamuni 1692 svasti zrI sImaMdharAI (9) jIvaNajI 1708 paNamavi sImaMdhara pramukha (10) jinaharSajI 1714 pAsa jisesara payakamala (11) lakSmIjI 2729 praha uThI nita praNamIye *(12) meghavijayajI 1723 (prApti sthAna - kavinI svalikhita prata jayacaMdrajIno bhaMDAra vIkAnera/bikAnera) (13) vibudhavijayajI 1732 zrI jina-paya praNamI sadA, *(14) udayavijayajI 173pa (AsapAsa) (prAptisthAna (1) ratna bha. (2) DelA. bha.- amadAvAda) (15) dIptivijayajI 1749 praNamu sarasvatI svAminITa *(16) ratnavimalajI 1832 aMta - suNajo saMbaMdha savAIjI (prApti sthAna - pra. kA. bha. - vaDodarA, vartamAnamAM te bhaMDAramAM A prata nathI.) (17) rUpavijayajI 1885 parama paMca parameSThIne0 1. A kRtisUci jaina gUrjara kavionA AdhAre ApI che. temAM be kRtino ullekha nathI. te paikInI kramAMka (11)mI kRti konA jJAnabhaMDAra ane (17)mI kRti bI.ela. InsTITyuTamAMthI prApta thaI che. Jain Education Interational For Personal & Private Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamAlA A nizAnI karela kRtio prApta thaI zakI nathI. te sivAyanI kula 12 kRtio ahIM prakAzita thAya che. temAM upAdhyAya kanakasomajI kRta 'maMgalakalaza phAga' pUrve bhogIlAla sAMDesarAe 'prAcIna phAgu saMgraha'mAM prakAzita karela te kRtinI bIjI eka hastapratanA AdhAre saMdigdha sthAno sudhArI nUtana pATha saMpAdana paddhati pramANe tenI vAcanA pharIthI taiyAra karI che. tathA dIptivijayajI kRta 'maMgalakalaza rAsa'no je. gU. ka. bhAga-5mAM prakAzita tarIke ullekha hovA chatAM 'prakAzana kyAMthI thayuM che?' teno ullekha nathI. AthI tenI paNa vAcanA navI ja taiyAra karI che. te uparAMta hastapratomAM saMgrahita 10 rAsa/copAInuM ahIM prathamavAra prakAzana thaI rahyuM che. 69 7 ekane eka vastuno aneka draSTikoNathI abhyAsa karI zakAya. kavionI rajUAta zailI, pratibhAsaMpannatA, bhinna-bhinna draSTie sAhityika mUlyAMkana, bhASA vividhatA, kathA ghaTakomAM bhinnatA Adino abhyAsa thaI zake e hetuthI eka ja kathAnakanI kula 12 gurjara kRtio ahIM prakAzita thaI rahI che. kathA ghaTakonI draSTie guNanaMdanajI zrI devacaMdrasUrijInI kathAne anusaryA che. te sivAyanA badhA ja racanAkAro zrI ajitaprabhasUrijInI kathAne anusaryA che. chatAM kyAMka-kyAMka kathA ghaTakomAM pheraphAra jovA maLe che. A pheraphAro kartAonI rUcine kAraNe ke kyAreka kathA ghaTakane vadhu rocaka banAvavAnA AzayathI karavAmAM AvatA hoya che. sau prathama ApaNe e prakAzita thaI rahelI kRtio ane tenA kartAno paricaya tathA thoDo rasAsvAda 'kRtidarzana'mAM joIe. 'kRti darzana' mAM dareka kRti dITha 'kathAghaTakonA pheraphAra' paNa TAMkelA che. tyAra bAda je hastapratone AdhAre prastuta saMpAdana thayuM che te 'pratono paricaya' tathA 'pATha saMpAdana paddhati' ApI che. rAso sarvagrAhI thaI zake e hetuthI savistAra 'maMgalakalaza 'kathA' ApI che. kathA bAda prakAzita sarvakRtio saMvata kramane anusAre ApavAmAM AvI che. 1. A kathA zrI ratnasuMdarasUrIzvarajI ma.sA. dvArA likhita 'heM' (pustaka kramAMka-212) pustakamAMthI levAmAM AvI che. For Personal & Private Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRti darzanA (1) maMgaladharmajI kRta maMgalakalaza copAI | vikrama saMvata 1525mAM racAyela 348 kaDI pramANa A maMgalakalaza copAInA kartA maMgaladharma che. teozrIe rAsane aMte potAnI guru paraMparA A pramANe ApI che- caMdragathvIya upAdhyAya devabhadrajInI paraMparAmAM ratnAkaragacchIya jayatilakasUrijI > ratnasiMhasUrijI > udayavallabhasUrijI - jJAnasAgarasUrijI > upAdhyAya "udayadharmajI > maMgaladharmajI. A maMgaladharmajI paMnyAsa hovAnuM jaina paraMparAno ItihAsa (3/15)mAM TAMkeluM che. A prastuta kRtino "copAI' tarIke ullekha kavizrIe svayaM karyo che- "maMgalakalazataNI cupaIya, saMvata panara paMcavasaI huIya'. 348. AthI. puSpikAnA "prabaMdha' ullekhane gauNa karI prastuta kRtine copAI gaNavAmAM AvI che. rAsa moTe bhAge copAImAM racAyo che. chatAM te uparAMta duhA, vastu, pAghaDI, achoDA vagere chaMdo, dezAkha tathA dhanyAsI rAga, dhavala dhoLa jevo kAvya prakAra tathA eka dezI paNa prayojAI che. ja rasALa zailIthI racAyela A rAsane upamA-upekSA-vyatireka-atizayokti-sajIvAropaNa vagere alaMkAro dvArA suzobhita banAvyo che. upamA - "talIyA toraNa vAnarabAli, alakAnI pari jhAkajhamAla." 4 ujjainI nagarIne alkApurI sAthe sarakhAvI che. ja "rAjA baI sobhaI sabhA, jima udayAcali sUrija.bhA." 67 udayAcala para zobhatI sUrya-prabhAnI jema surasuMdara rAjA rAjasabhAmAM zobhI rahyA che. ja "tArAmAMhi zazi teja apAra, tima olakhIla nija bharatAra." 265 1. jemanAthI tapAgaccha zarU thayo hato (saM. 1285) te AcArya jagazcaMdrasUrijIe kriyoddhAra karavA A devabhadrajInI upasaMpadA svIkArI hatI. A. jagazcaMdrasUrijInI pATe vijayacaMdrasUrijI (jeo saMsArIpakSe mahAmAtya vastupAlanA munIma hatA) thayA. temanAthI vRddha pauSAlika | caitra | caitravAla gaccha zarU thayo. temanI paraMparAmAM AcArya ratnAkarasUrijIthI A ratnAkaragaccha zarU thayo. 3. teozrIne kapardIyakSa prasanna hato. temanI nizrAmAM 125 jeTalA cha'rIpAlaka saMgho nIkaLyA hatA. apanAma - jinaratnasUrijI jeozrIno saMkSipta paricaya A pachInI kRtinA paricayamAM Apelo che. udayadharmajIe upadezamAlAnI 51mI gAthAnuM 'zatArthI vivaraNa'(ra.saM. 1507), 'vAkya prakAza mauktika' (2.saM. 1507), 32 dala kamalabaMdha maya "zrI mahAvIra svAmI stotra' vagerenI racanA karI che. Jain Education Interational For Personal & Private Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamAlA tArAgaNanI vacce jema caMdranuM teja viziSTa rIte dIpatuM hoya che. tema badhA ja vidyArthIo vacce maMgalakalaza viziSTa rIte zobhato hato. (AthI) trailokyasuMdarI potAnA bharatAra (maMgalakalaza)ne oLakhI gaI. utprekSAH = 'teha sarakhI nahI surasuMdarI, tAsa jamali navi vidyAdharI; nAgakumara siva rUpaI harI, tu te nAma tilukasuMdarI.' 55 (urdhvalokamAM) tenA jevI bIjI koI devAMganA nathI, (madhyalokamAM) tenI haroLamAM Ave evI koI vidyAdharI nathI, (adholokamAM) nAgakumArIne paNa teNe potAnA rUpathI harAvI dIdhI che. (traNe lokamAM tenA jevI bIjI koI suMdarI na hovAnA kAraNe) tenuM nAma trailokyasuMdarI che. rAjakumArInA nAma pAchaLanI AvI manohara utprekSA bIjA koI kavie prayojI nathI. vyatireka H 'paTarANI somacaMdrA kahI, rupaI raMbha harAvaI sahI.' 11 upameyane upamAna karatA zreSTha darzAvavA dvArA suMdara vyatireka prayojyo che. atizayokti: 9 vana-vADI taruyara save, sIMcyA nayaNajaleNa.' 165 maMgalakalaza ghare pAcho na Avyo tyAre mAtA-pitAe tenI khUba tapAsa karI. chatAM te na maLatA mAtA karUNa vilApa kare che tyAre atizayokti prayojIne kavizrIe prasaMgane vadhu karUNa banAvyo che. putra virahamAM roI roIne mAtAA-pitAe vanavADInA sarva vRkSone azrujalathI siMcyA. ahIM karUNatA uparAMta putranI Theka-ThekANe karelI zodha paNa darzAvAI che. sajIvAropaNa : pati ekalI choDIne cAlyo gayo, mAthe khoTI rIte ALa AvyuM, mAtA-pitA vagere paNa koI bolAvatuM nathI tyAre trailokyasuMdarI vilApa kare che. tenA vilApamAM karma sAtheno saMvAda sajIvAropaNa dvArA varNavyo che. 'vAda karevA Aviu karma, 'kumarI! taI majha boliu marma; sura vidyAdhara jinavara pAtra, maI rolyA nArI kuNa mAtra?. 220 For Personal & Private Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja kRti darzana rAmadeva-sItA ati prIti, te vanavAsI e majha rIti; rAvaNa valI satI aparahaI, be baMdhava dukhi nUraI phiraI." 221 bolAI kumarI 'te zrIrAmi, baMdhI jala giu laMkA ThAmi; jItu rAvaNa AvyA rAji, satI zIla tihi Avi kAji." 222 bolaI karma "suNau kUyarI, nala davatI aMteurI; choDiluM rAja vani raDavaDI, viNa bharatArI te maI naDI." 223 kumari bhaNaI "taI bolivuM sahI, varasa bAra tapa-zIlaI rahI; milike kaMta valI pAmirka rAja, tajhanaI satII dIdhI lAja." 224 bhaNaI karma "mAhara parapaMca, eka nArI bharatAraha paMca; te drupadi para-dvIpaI harI, tihAMthI nUraI te maI karI." 225 kumarI bolaI "suNa ho kamI, satI zIla te avicala dharma; pAMDava kRSNa samudra utarI, ANI rAja-riddhi parivari." 226 bhaNaI karma "caMdanA kaeNyarI, tevI kIsiI siri taNa dharI; vINi utArI pagi AThIla, te hu jANI mananAvisu mIla." 227 nArI bhaNaI "tajha mani vibharma, dAna-zIla-tapa-bhAviI dharma paraNaI vIra vighana TAlisiI, sura sevI tI ziva pAmisiI. 228 karma bhaNaI "rAI-rANA bahu, maI rolyA te pAra na lahu'; kumari bhaNaI "taI dIdhI coTa, tuM nArI jovAsu doTa." 229 valatu karma vimAsI joI, "nArI vAda na pahucaI koI; pAchaI pagalaI karma ji khisaI, rAjakumAri vimAsaNa vasaI'. 230 vailokyasuMdarI sAthe ghaNIvAra sudhI vAda karyA pachI karmae vicAryuM ke "nArIne vAdamAM koI pahoMcI na zake. AthI te pAcho cAlyo gayo. copAImAM thayeluM rasa-cayana paNa kathAne vadhu suramya banAve che. railokyasuMdarIno vilApa (kaDI 205thI 219) karUNarasathI Ardra che. to ujjainImAM thayelA maMgalakalazanA meLApa samayanuM kailokyasuMdarInuM deha varNana (kaDI 281thI 284) zRMgAra rasamaya che. sImADAnA rAjAo sAthenuM maMgalakalazanuM yuddha bhayayukta che. ane janmathI koDhI maMtrIputranuM varNana bIbhatsarasanuM udAharaNa pUruM pADe che majha beTau te rUpiI Isile, kahyA kara-paga aMgiI khisile; visaI nakha tehanA gayA saDI, hADa galyA naI gaI cAMbaDI. 77 Jain Education Interational For Personal & Private Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamAlA meM baIThuM nAka kAna vesariyA, aUTha koDi roma te hu khariyA; jhiraI piru mAkhI gaNagaNaI, vAI na baIsaI koI teha taNaI." 78 maMtrIputranuM ATaluM bIbhatsa varNana bIjA eka paNa rAsamAM nathI. A rAsagata varNano nIhALIe to - AraMbhamAM ja thayeluM ujjainI nagarInuM varNana (kaDI 4 thI 10), dhanadatta zreSThI jyAMthI dararoja puSpo lAve che te vADInuM varNana (kaDI 46 thI 50), apaharaNa dvArA maMgalakalaza je vanamAM pahoMce che tyAMnA sarovaranuM varNana (kaDI 91thI 93), puNyapApanA prabhAvanuM varNana (kaDI 17thI 22), dhanadatta zreSThInI dharmaArAdhanAnA bahAne thayeluM zrAvakanA kartavyonuM varNana (kaDI 25thI 27) A varNano suMdara ane sarasa hovAthI AkarSaka lAge che. ja maMgalakalaza lagna bAda ujjainI pAcho pharyo tyAra pachI je nizALamAM abhyAsa kare che tenA bALakonuM ane rAjakumAra tarIke rahelI gailokyasuMdarInA mahele bhojana mATe jatA bALakonuM varNana mANavA jevuM che te selahatha gayu nesAla, ghUghUyADi savi karaI bAla; mAI kakkA siddho varNa bhaNaI, Adi-namAla aMka ko gaNaI. 248 cIka AkhyAta vakhANaI soI, nIti samasyA pUraI koI; gheTe pATI jIkA ghasaI, ke bAlA bhAvaI te bhaNaI. 249 ke karagaraI ke DasakA bharaI, koI hasaI AMkhi pANI bharAI; ke nAgA kachoTI koI, vastra vibhUSaNa zobhA joI. 250 rAva karaI ke jhUMbI paDaI, sukhaDI khAI ke haDahaDaI; ne sAlagaraNuM ke AraMbha, lyAvaI akSata bharII kuMbha." 251 paMDita Agali pUThiI baha, harakhiI jimavA AvaI saha; ika Agali Ika pAchali thAI, eka UjANA mahuvaDa jAI. 263 ke ragadAlA bhuI paDaI, ubhA kIdhAM valI daDavAI; A varNana bAlamaMdIranA bALako jevuM lAge. maMgalakalaza to lagna thayA bAda te nizALamAM gayo hato. to zuM e samayamAM bALalagnanI prathA haze? Ama to, lagna bAda maMgalakalaza ekalo pote ja ratha calAvI TheTha caMpApurIthI ujjainI Avyo hato. nAno bALaka to A badhuM karI na zake. mATe maMgalakalazanI avasthA nAnA bALakanI to na ja hoya. "te samayamAM eka ja nizALamAM badhAne bhaNAvatA haze', AvuM vicArIe to vidyArthIonuM A varNana saMgata thAya. For Personal & Private Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 ja kRti darzanA kathAghaTakomAM parivartana - 1) dhanadatta zreSThI trikALa zrI AdinAtha prabhunI pUjA kare che. (42) 2) maMtrInA kuLadevIe maMgalakalazanuM mahA suda-5nA divase apaharaNa karyuM. (81) 3) apaharaNa thayA pachI maMgalakalaza jaMgalamAM ekalo che tyAre manamAM navakAra gaNe che. (12) 4) maMgalakalaze nailokyasuMdarIne ujjainInI sImAnadInA pANInI vAta karatAM pahelA vicAryuM ke rAjakumArI catura haze to saMketa samajI jaze." A vicAraNA darzAvIne kathAghaTaka vadhu rasALa banAvyo che. (158) nailokyasuMdarI ujjainI jaIne potAnA pati maMgalakalazane zodhI lAve che tyAre maMgalakalazane rAjya soMpIne surasuMdara rAjA ane guNAvalI rANIe dIkSA lIdhI. (296) maMgalakalaze guNasAgarasUrijIne potAno pUrvabhava pUchyo. bIjI badhI ja kRtiomAM maMgalakalaza AcArya bhagavaMtane potAnA bhADethI paraNavAnuM ane railokyasuMdarI para ALa AvavAnuM kAraNa pUche che. sIdho ja pUrvabhava pUchavA karatAM A kAraNo pUchavAmAM kathA pravAhamAM sa-rasatA vadhu jaLavAya che. (321) 7) maMgalakalazanA pUrvabhavanA mitrane ahIM sArthavAha darzAvyo che. (322) 8) maMgalakalaza rAjAe potAnA samasta dezamAM amArI pravartAvI. (338) 2jigarasUriziSya kRta maMgalakalaza rAsa ja prastuta rAsanA kartA vaDatapAgacchIya, zrI jinaratnasUrijInA ziSya che. rAsamAM kavizrIe pote racanA samaya ke guruparaMparA viSayaka koI ullekha karyo nathI. jinaratnasUrijInI guru paraMparA A pramANe prApta thAya che-ratnAkarasUrijI (jemaNe saMskRta bhASAmAM "ratnAkara paccIzI' racI) ratnaprabhasUrijI > munizekharasUrijI - jJAnacaMdrasUrijI > jinaratnasUrijI (aparanAmo - ratnasiMhasUrijI | vijayaratnasUrijI vinaya ratnasUrijI). A ratnasiMhasUrijI arthAt jinaratnasUrijInA saM. 145rathI 1522 sudhInA pratimA lekho prApta thAya che. temanA upadezathI saM. 1491, vaizAkha suda-3nA divase jIrAvalA pArzvanAtha bhagavAnanA derAsaramAM ghaNI derIo banI hatI. tathA temanA ja upadezathI jUnAgaDhanA rA'mahipAle zrIgiranArajI tIrthamAM neminAtha bhagavAnanA derAsarane sonAnA patarAthI maDhAvyuM hatuM. tenA putra rAmAMDalika saM. 1507mAM jinaratnasUrijInA upadezathI potAnA rAjyamAM amArI pravartAvI hatI. Jain Education Interational For Personal & Private Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamALA ja saM. 1532 AsapAsa jaNAvI che. paraMtu zakya che ke prastuta racanA AgaLa jaNAvela maMgaladharmajI kRta rAsa (ra. saM. 1525) karatAM pahelAM paNa racAyo hoya. kAraNa ke A rAsa jinaratnasUrijInA ziSyanI racanA che. ane pUrvokta rAsanA kartA maMgaladharmajI jinaratnasUrijInA praziSyanA praziSya che. chatAM cokkasa racanA saMvat na maLavAnA kAraNe ahIM tene pAchaLa rAkhavAmAM Avyo che. 2 258 kaDI pramANa A rAsamAM dUhA-copAI-vastu chaMdo uparAMta pAMca dezIo prayojAI che. ja rAsamAM kathA sAtheno kAvyatvano sumeLa jaLavAyo che. upamA-ulTekSA-nidarzanA-vyatireka vagere alaMkAro e sumeLane vadhu suMdara banAve che. ja "dina-dina rupa alaMkaraI e, caDaI kalA jima caMdra.' ahIM "kalA' zabdanA zleSa dvArA maMgalakalazanI vayovRddhi ane kalAvRddhine caMdranI kalAvRddhi sAthe sarakhAvavA dvArA maMgalakalazanI svabhAva saumyatA vyaMjita thaI che. ja "pUtrI janma huu tiNivAra, jyama samuddhi lakhimI avatAra 66 samudramAMthI thayelA lakSmInA janmanI upamA dvArA trailokyasuMdarInI samRddhi atizAyI darzAvI che. ja upamA alaMkAra maMDita keTalIka paMktio - vAdhaI caMdrakalAnI veli, rupa jisA kari mohaNa veli." 68 "eka divasa rAya sabhA majhAri, beThau indrataNaI aNUsAri'. 73 tAharau beTI bahu guNa bhaMDAra, rupi jisau azvanIkumAra." 75 maMgala pAlaI niramala rAja, jisya devaloki sura kAja." 240 suMdara utaikSA : cosaTha kalA nipuNa suvicAra, jANi sAradanau avatAra. 68 rUpa dekhi mani harakha apAra, AvyuM jANaI aMdrakumAra." 111 "rupa" jIpaI apachara devi, guNa-lAvaNya amIrasa hevi." 69 kailokyasuMdarIe potAnA rUpathI apsarAne jitI lIdhI. apsarA karatA caDIyAtuM rUpa darzAvavA dvArA vyatireka alaMkAra varNavAyo che. A "nAhanaI e kima sIjhasaI e, caMtA ma karo tAta tuM; For Personal & Private Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 nAhanau bAla hi saMghano e, sura sabala vikhAta tuM. 63 maMgalakalaza jyAre pitA pAse 'dararoja huM ja phula levA jaIza' evo Agraha kare che. tyAre pitA ciMtita thayA che. 'tu to haju nAno che. kAma kaI rIte karI zakIza?' tyAre pitAnI ciMtAne dUra karavA maMgalakalaza nidarzanA Ape che 'siMhanuM baccuM nAnu hovA chatAM zUravIra hoya che.' maMtrIputra sAthe rAjaputrI trailokyasuMdarInA vivAhano prastAva rAjA maMtrI samakSa mUke che tyAre maMtrI rAjAne kahe che. 'rAja! A saMbaMdha yogya na lAge, kyAM svAmI? ane kyAM sevaka?' svAmI ane sevakanA aMtarane samajAvavA kavizrIe aneka dRSTAMto mUkyAM che. 'parvata meru anaI sarasava, aMtara kIhyAM mAnava naI aribhava; aMtara dIha dIvAlI jasau, punyavaMta naI hAlI tasau. 79 aMtara surya anaI khajU udyoti, aMtara aMdhAru naI dIvA-joti; aMtara sIha anaI sIyAla, aMtara gola anaI viyAla. 80 aMtara surataru anaI karIra, aMtara jima kAyara naI vIra; kIMhA elIu aMtara sAkara, tima aMtara sevaka ni ThAkUra'. 81 maMgalakalazanuM apaharaNa karIne devIe tene jaMgalamAM mukyo te samaye sUrya asta pAmyo. A prasaMgane kavizrIe adbhuta kalpanAthI sajAvyo che. 'tehanaI dUkhII dukhI thAI, tu sUraja udayAcala jAI; jaMpa dIe te samudra majhAri, ehavA sajana hoI saMsArI.' 107 * kRti darzana maMgalakalazanA duHkhathI duHkhI thaIne suraje udayAcala parathI samudramAM paDatuM mUkyuM. AvA sajjana paNa saMsAramAM viralA hoya che je para-duHkhe duHkhI thAya! kavizrIe karelA TUMkA paNa suMdara varNanomAM kAvyatva jhaLakI uThyuM che. zarUAtamAM ja AlekheluM ujjainI nagarInuM varNana ujaiNI nagarI bhalI e, joyaNa nava-bAra; corAsI cahuTAtaNI e, jihAM soha apAra. 4 sapatabhUmi sohAmaNA e, dIsaI AvAsa; gokha anaI matavAraNA e, jAlI suprakAsa. 5 nAnAvidha bahu citramaI e, sohiI citrasAlI; navajovana sohAmaNI e, besaI tIhAM bAlI. 6 For Personal & Private Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamALA re cita haraI caMcalataNA e, kari manamatha pAsi; vasaI tihAM vivahArIyA e, mAhi lIla-vilAsa. 7 sovanakalasa sohAmaNA e, jinavara prasAda; sovina daMDa dhajA mAhaMta, anaI ghaMTa naI nAda. 8 aThotara sau sou atibhalA e, maMDapa suvisAla; thaMbhe chaI pUtalI ya raMbha, rupiI sukamAla. 9 hAva-bhAva vAru kareI e, hasatI ati sohaI; karasiI UThI vAta kazuM?", mAnava mana mohaI. 10 pratimA paramezvarataNI e, disaI abhirAma; pUja racaI tihAM bhavIya loka, gAya guNagrAma. 11 eka nATika abhinava kare che, eka dhUpa UkhevaI; snAta mahochava tihAM karaI e, eka raMga vadhAvaI. 12 dIpaI jinazAsanataNau e, mahimA vastAra; deva-devalataNau e, navi lAbhaI pAra. 13 maMdira-poli-pagAra sAra, vADI-ArAma; niramala-nIra nadI vaheI e, tasya saparI nAma." 14 ja maMgalakalazanA pitA dhanadeva zreSThI patnInI zIkhAmaNathI ArAdhanA kare che. e prasaMge kavizrIe zrAvakanA kartavyanuM varNana AvarI lIdhuM che. "suNIya vayaNa dhanadata karaI e, paDikamaNau bi vAra; paravatithiI posA karaI eka pustakanI sAra. 32 satkAri sahu ko jImi, valI traNa aDhAri; svAmI[vachala saMgha sahita, kAI guru peharAvi. 33 dII dAna ghaNa dIna pratiI, vecaI vita apAra; karaI rUDIpari saMgha-bhakti, anaI na karaI ahaMkAra. 34 dina-dina vADI thikAM phUla, DIlaI jaI lAvI; paramezvara pUjI karI, mani bhAvana bhAvaI. 35 For Personal & Private Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 kasturI jAcU-kapUra, UkhevaI dhUpa; ekacita ni cItavaI e, te parama svarUpa. 36 ka trailokyasuMdarInAM nArI dehanuM varNana bIjA kavionI jema lagna pahelAM na karatAM maMgalakalazanA bIjIvAranA meLApa pachI nagarajano tene jovA Ave che tyAre karyuM che. zreSTha kAvyamAM sAmAnyataH nave raso varNavAyA hoya che AthI nArInA dehavarNana dvArA zRMgAra rasanuM nirupaNa to kavizrIe karyuM che. paraMtu poema jasTIsano upayoga karI A varNana nAyaka-nAyikAnA dvitIya milana samaye laI gayA. kAraNa ke e ja teonuM kharuM milana che. 'A soha IsasI vadana mayaMka, veNIDaMDa vAsiganuM aMka; dIpazakhA sama nAzA daMDa, vAMkI bhamaha kAma-kodaMDa. 226 caMcala citta nayaNa visAla, ami caMdra sarIkhu bhAla; daMta-paMti dADamanI kulI, saIthau mayaNa sAkhanI kulI. 227 caMpakavAna dehanau varNa, kuMDala teja tapaI tasa karNa; mayaNa rahaI majjananau kaMDa, nAbhi maMDala gaMbhIra akhaMDa. 228 bAhu bahU gaya sauDA daMDa, kara palava paMkaja vanakhaMDa, tava nArI kaNayaranI kaMba, adhura jamyA paravAlI raMga. 229 kaThana payodhara atihaI aNIAla, radayakamala sahajaI suvisAla; ura-yugama te atihaI rasAla, sohaI caraNa atihaI sukamAla'. 230 trailokyasuMdarInI viraha vyathAne paNa vividha alaMkAro dvArA varNavIne kavizrIe prasaMgane vadhu karUNa banAvyo che. 'huM abalA mUkI niradhAra, kuMNa karesiI mAharI sAra?; rupa kalA kamalA avatAra, na bhalI nArI viNa bharatAra. 179 caMdra-karaNa lAgaI aMgAra, kaMTha phUla te karavata dhAra; motI hAra khaDaganI dhAra, vilavaI te viNa kaMtha! apAra. 180 diviI ruThaI syuM karaI?, syuM na pachADaI heva?; UlAlIlaI jama sukha, sIMcANau jhaDapheva. 181 rayaNa bhaNI maI saMgrahIu, ati ghaNa Adara kIdha; kAja paDiI maI parakhIu, kAkara kAja na sIdha. 182 * kRti darzana For Personal & Private Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamAlA ja kaMtha vihuNI goraDI, navajIvana navane; sunaI deiila dIpa jima, aphaLa gayu bhava teha. 183 hAya maNIhara taM karaI, je kIjaI asamatha; zragiI taruyara rIya tIha pasAraI hatha. 184 prIti bhalI paMkhItaNI, uDava jAI milata; te mANasa paNa nahIM bhalA, dukhaI nita jhUrata. 185 anacita pAmaI navi adhama, devakasaMgaI bhaga; pAkaI drAkha hU mAMDavaI, mukha rogI jima kaga. 186 dekhI dhAIsaI mo(me)ha tu, cAtaka ma karIsa Asa; pANI TIpa nahIM lahaI, karIsa urata nirAsa. 187 je jagi jIvaI mAna viNa, guNa viNa garava karaMti; te mANasa mRga haMsa jima, traNa cara peTa bharaMti. 188 sarovara kete dIThe, kaMTho kaMThiI nIra; deva saMjogaI vahaI vasaI, UgyA mAhi karI. 189 karma rahaI ulaMbhA dII, jadA kAli prati sAlaI haII; maI myuM takhta vaNasADI? devA, je tU majha iMDAvaI raiva. 190 huM abalAnu rupaI kAla!, melyuM chaI tu deha karavAla; kahaI eka mAnaI tI te bAla, tuM to dayA rahita vetAla'. 191 kathA ghaTakomAM parivartana 1) maMgalakalazano garbhakALa-navamAsa ane ATha divasa darzAvyo che. (44) 2) maMgalakalazanA janma pachI tenuM lAlana-pAlana dhAvamAtA kare che. (49) maMgalakalaza garbhazrImaMta zreSThIno putra che AthI dhAvamAtA hovI ucita jaNAya che. apaharaNa karyA pahelA kuladevIe be divasa AkAzavANI karavA dvArA maMgaLakalazane saMketa Apyo pachI trIje divase paNa AkAzavANI karIne pachI apaharaNa karyuM. (94thI 97) bIje badhe "prathama divase AkAzavANI ane bIje divase AkAzavANI bAda apaharaNa karyuM. ATalI ja vAta che. For Personal & Private Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRti darzanA 4) kuladevI e maMgalakalazanuM apaharaNa karyuM e divasa paNa Apyo - mahA suda-5 (90). jo ke kavizrIe rAsa racanAnA divasa - varSano paNa ullekha karyo nathI, jyAre ahIM apaharaNano divasa darzAvyo che! A pUrve maMgaladharmajIe paNa apaharaNano A ja divasa ullekhyo che. 5) azvapAlakoe maMgalakalazane rAtre potAnA ghare ja rAkhyo ane bIje divase savAre maMtrIne soMpyo. (110) 6) rAjaputrIne bhADethI paraNavA maMgalakalaza taiyAra thayo tyAre sAmethI ja maMtrIe tene kahyuM "rAjA lagna samaye je dhana vagere Ape te tAruM." (117) 7) maMgalakalaze modaka vAparIne railokyasuMdarIne potAno saMketa ApavA sImAnadInA jalanI vAta kare che. A samaye kavizrIe maMgalakalazano manobhAva darzAvyo che ke rAjakumArI catura haze to mAro saMketa samajI jaze." (143) maMgalakalaza cAlyo gayo pachI maMtrIputra railokyasuMdarI jyAM hatI te oraDAmAM Ave che. tenA badale ahIM evuM varNavAyuM che ke maMtrIputrae dAsI dvArA trailokyasuMdarIne bAjunA oraDAmAM bolAvI. (162-163) 9) sailokyasuMdarIe pitA pAse puruSaveSanI mAMgaNI karI te pUrve "e dvArA huM kalaMka utArIza"nI vAta rAjAne jaNAvI dIdhI (2007) anyatra sarva sthaLe rAjA samakSa "kalaMka utAravAnI vAta karavAno kathAMza nathI. 10) pitAe lagna samaye jamAIne ApelA ghoDAone nailokyasuMdarIe sIprA nadInuM pANI pItA joyA. (213) maMgalakalaze ApelA "sippAnadInA saMketane anusAre AvelI rAjakumArI sarovarane badale sIprA nadImAM ghoDAne pANI pItA jue e vadhu yogya jaNAya che. 11) surasuMdara rAjA ane guNAvalI rANI bane cAritra pALI svarge gayA. (239) 12) alokyasuMdarIe pUrvabhavamAM sakhIne ALa Apyu hatuM ke "teM zrApa Apyo eTale tAro pati koDhI thayo' (252) ahIM varNavAyela ghaTaka karatAM "sakhInA saMgane kAraNe teno pati koDhI thayo e pracalita kathAghaTaka vadhu yogya che. kAraNa ke alokyasuMdarInA bhavamAM tene ALanuM phaLa paNa saMgane kAraNe pati koDhI thayAnuM ALa AvyuM. ALa ApyA pachI "sakhI- dubhAyeluM mukha joIne sailokyasuMdarI (pUrvabhavamAM) vAta vALI le che. te vAta ahIM karI nathI. For Personal & Private Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamAlA 19. (3) sarvAnaMdasUrijI kRta maMgalakalaza rAsa ja vi.saM. 1549mAM lakhAyela A rAsa kula 133 kaDI pramANa che. rAsamAM kyAMya paNa racanAnA kALa viSayaka ullekha nathI. paraMtu bhASA ane racanA parathI evuM jaNAya che ke A rAsa 15mA saikAthI arvAcIna to nathI ja. ja A rAsanA kartA zrI sarvAnaMdasUrijI kayA?te nakkI thaI zake tema nathI. eka sarvAnaMdasUrijIe pArzvanAtha caritra' (la.saM. 1200) racyuM che. jeo jAlihara gacchanA guNabhadrasUrijInA ziSya che. bIjA sarvAnaMdasUrijIe saM. 1291mAM pArzvanAtha caritra ane saM. 1302mAM "caMdraprabha caritra' raceluM che. teo zAlibhadrasUrijInA ziSya guNaratnasUrijInA ziSya che. trIjA sarvAnaMdasUrijIe jagaDu carita' (la.saM 1375)nI racanA karI che. jeo dhanaprabhasUrijInA ziSya che. ja rAsanI bhASA parathI trIjA sarvAnaMdasUri hovAnuM saMbhavita lAge che. chatAM prastuta rAsanA kartA sarvAnaMdasUrijI A traNamAMthI ja eka che ke anya koI che? te nakkI karavA mATe ApaNI pAse koI pramANa nathI. ja rAsamAM vasaMta, sAmerI, dezAkha vagere rAgo tathA vastu, dUhA, bhASA, copAI vagere mAtrAmeLa chaMdo ane vivAhalu tathA dhaula (dhoLa) jevA kAvyaprakAro prayojAyelA che. ja prastuta rAsamAM mAtra vastu nirUpaNane ja prAdhAnya apAyuM hovAthI varNano gauNa banyA che. tema chatAM maMgalakalaza ane railokyasuMdarInA vivAhanuM TUMkuM paNa suMdara varNana "vivAhalamAM karyuM che. "mAnIya tahi mAMDa vIvAhaluM e, pariNevA tilakasuMdarI e, raliyAyata naravara huu e, cItrAvaI ghara-pura-maMdirI e; lADaNu gajavari AruhA, siri karaNI kusumaha mahimahaI e, siNagArI para suhAmaNuM e, utAraI nAri ya bhAmaNuM e. 1 [63] maMgala sari gAI nArI e, ruvi kiri deva-kumArI e, jaya-jaya' sari bolaI bhATa e, miliA pura-sajana ghATa e; siri sohaI Ujala chatra e, vara camara DhalAvaI pAtra e, toraNi vara dhavaDa lahalaI e, melAvaI savi jana gahagaI e. 2 [64] mRganayaNI manaraMgi savi milI e, mahura sari gAI bAbulI e, vadhAvaI pagi-pagi kulavahu e, jayavaMtu hoye dina bahu e; For Personal & Private Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je kRti darzana gayavara kuMara utaraI e, ukharaDAM rAja aMteurI e, hAthA levuM bihu jaNaI e, rAjakumari mani raMjII e. 3 [65] lIlApati laghuu lalavI e, malayAnila vikasIe cAMpalu e, maMgalakalasa manamohatu e, pUnima sasi aMbara ugatu e; lADI ya jima taravari velaDI e, mukhi parimala mahakaI kevaDI e, vaIsAnara sAkhi biMdu jaNa e, pariNAvyuM saMmati sAjaNaI e. 4 [66] nRpi dIdhA thAla kacolaDAM e, ratha-kaMcaNarayaNa-paTakalaDAM e, vara kara navi iMDaI kAmiNI e, paMca valaI mAgaI saMIdhaNI e; tahiM paMca turaMgama ANIA e, rAya gaNi savi vakhANIA e, surasuMdara ANaMda mani dharaI e, sarvANaMda suhaguru ucaraI e. 5 [67] A varNana parathI chaeka saikAo pahelAnA lagnotsavanA umaMgano paricaya thAya che. 2lokyasuMdarInA rUpavarNanane vividha alaMkArothI maMDita karyuM che. rANI jAsu guNAvali bhaNuM, eka jIbha ketAM guNa guNauM; rAjakumArI tiulakasuMdarI, rUpa raMbhAraI avatarI. 27 [39]. navajIvaNa navaraMgI nAri, strI-ratana nahIM avara saMsAri; cAlaI camakata jima gaja geli, mayaNa racI kiri mohaNa veli. 28 [40] nalinI-nAla jisyA bhujadaMDa, udara laMka jItu hari caMDa; punnima caMda samANuM vaheNa, nIluppala-dala maMjula nayaNa. 29 [41] kajjala kurala tarala ziri veNi, rAyaNa-veli nakha nirmala zreNi; caMdrakalA jima sohaI laMka, kastUrI sArI vara tilaka. 30 [42] kalA bahutiri savi vijJAna, kiM bahanA? sarasati upamAna; lakSmInI pari lakSaNavaMta, je pariNasyaI te puNyavaMta." 31 [43] ja kavizrIe kAvya mahelanA jharUkhAo para upamA-alaMkAranA bAMdhelA toraNo manamohaka lAge che. # "cAliu malapata jema marAla, vAjaI vAyA to vikarAla." 12 [21] maMgalakalasanI cAla haMsacAlanI upamAthI zobhAvI che. For Personal & Private Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamAlA ke "daha disi koraNa-ghaNa ucchalila, tiNi avasari maMgala khalabhali; ulAlike jima lIlaI tUli, yojana zatanaI me(c)iu kUli." 13 [22] daze dizAomAMthI vaMToLa umaTyo ane e vaMToLe maMgalakalasane uchALyo tyAre te rU jevo bhAravihIna lAgato hato. * "eka divaI UmaNa dUraNI, hima kuramANI jima padamaNI." [8]. hIma paDavAne kAraNe jema padminI karamAI jAya tema satyabhAmA hRdayanA zokanA kAraNe karamAyelI lAgatI hatI. ahIM satyabhAmAne padminI (kamalinI)nI upamA ApIne te padminI (=uttama strI ke jenA zarIramAthI kamaLa jevI sugaMdha Ave tevI) hatI evuM jaNAvAyuM che. # "rAjakumari mani cIMtavaI, e kuSTI Iha kAMI?; kalpataru thANaI kisidhu, ugiu eraMDa thAI?." 2 [8]. maMgalakalazane badale koI koDhI mahelamAM Ave che, tyAre trailokyasuMdarI vicAre che. "kalpatarunAM sthAne A eraMDo kyAMthI?' ahIM upamA dvArA maMgalakalazanI uttamatA ane koDhI maMtrIputranI adhamatA darzAvAI che. "bhakti bhalI tehi ja bhaNe, je haI mokalacAri; saMkali badhdhA gaya-turaya, jima manavaMchita cAri." 1 [34]. bhakti te ja uttama kahevAya je mukta banAvI zake. A kathanane puSTa karavA kavizrI viruddha draSTAMta Ape che ke sAMkaLathI bAMdhelA gaja-turaMgane managamato cAro apAya che. (paraMtu te bhakti nathI) A kaDI vedharme upamAnuM suMdara udAharaNa che. ja surasuMdara rAjA rAjakumArInA lagna subuddhi maMtrIne tenA putra sAthe joDavAnuM kahe che tyAre maMtrInA vicAromAM aneka nidarzanAo pratibiMbita thAya che. 'tu mani maMtri vimAsaNa karaI, viNau deha mujha naMdana saraI; kAcA mANika kehu melu?, dUdhamAhi jima madirA bhelu. 34 [47], gaddaha gali sovana saMkalI, kastUrI lasaNasiu milI; viSataruari kalapattari veli, bAula tali jima ugI keli. 35 [48] hAralatA aMdhA gali kisI?, paTTau lIsiNa pharisiuM ghasI; vAyasa ghari jaI haMsInAri, tau nAtrAnI vAta vicAri." 36 [49] maMtrIputra koDhI che ane railokyasuMdarI rAjakumArI ati rUpavAna che. te bannenI joDI kevI For Personal & Private Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja kRti darzana lAge? te kavi aneka dRSTAMto ApIne samajAve che. kAMca ane mANekanA ke dUdhamAM madirAnA meLa jevI, gardabhanA gaLe suvarNanI sAMkaLa jevI, kasturI ane lasaNanA mizraNa jevI viSavRkSa para vIMTaLAyelI kalpavallI jevI, bAvaLataLe ugelI keLa jevI, aMdhanA gaLe hAra jevI, kAgaLAnA ghare haMsalI jevI! suMdara varNAnuprAso kAvyatvane vadhu suzobhita banAve che. 'kala-kala karaI kurala kalahaMsa, zatadala kamala vimala jala aMsa. vallAha viraha viyAkulI, virahiNi vAraI vAra." bhaMbhara bholI bhAmiNI, rupiI ruaDI raMbha." vagere... ja devI maMgalakalazanuM apaharaNa karIne tene jaMgalamAM mUke che, tyAranuM jaMgalanuM varNana bhayarasa utpanna kare che. 'cihuM disi dAvAnala parajalaI, sUara saMbara savi khalabhalaI; ghuraharatA jihiM AvaI rIMchA, jANe yamAha taNA e bhIMchA. 15 [24]. maMDaI phiri-phiri tihAM phekkAra, vAgha-siMha-citraka huMkAra; vilasaI bhUta jimyA yamadUta, IsI aDavI so kumara pahUta." 16 [25] ja viraha-vyathAthI vyAkuLa thayelI gailokyasuMdarIno vilApa karUNarasanI anubhUti karAve che. sAmI! sulalita saMbhara, umAhu anDa aMgi; jANu jaI uDI milauM, ekalaDI ta7 nAri. 2 [88] lIla vilAsa na ThaMDII, neha na kIjaI cheDA; sarIrataNI jima chAMhaDI, jAsiI jimaNI bAMha. 3 [8] caMdra dahaI mujha dehaDI, caMdana jima aMgAruM; varasa pramANA dIhaDA, kimaI nisi na vihAI. 4 [9]. bali kIjala tujha dehaDI, bhAmaNaDAM bharatAra; maruM-maruM tujha vayaNalAM, luMchaNaDAM nayaNAMka. 5 [61] sauNAnI pari sAMbhaluM, ciMtAmaNi kira Aja; rayaNi kira ravi ugamila, amia bhariu chaI kuMbha. 6 [2] teha ji e vara bolII, teha ji mujha mAvatra; hAlAhala helAM huA, vallaha taNaI viyogi."7 [3] For Personal & Private Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamALA ja "jhalahalata saMyama pari pAlI, valI mugati ramaNi uri hAru he jhaLahaLatuM saMyama pALIne maMgalakalaza muni "mokSe gayA' evuM sIdhuM kathana na karatA "mukti ramaNInA haiyAno hAra banyA' evuM kahyuM. rAsanI A aMtima kaDI paNa kavinA kAvyatvanI sAkha pUre che. sthA ghaTakomAM parivartana 1) satyabhAmA (maMgalakalazanI mAtA) putra na hovAnA kAraNe duHkhI che ane ratnasAra zreSThI (maMgalakalazanA pitA) tene samajAve che. (8) bIje badhe pitAne duHkhI darzAvyA che ane mAtA tene samajAve che. 2) maMgalakalaza mAtAnI kukSimAM devalokamAMthI avIne avataryo. (14) 3) maMgalakalaza ane gailokyasuMdarInuM ujjainI nagarImAM milana thAya che tyAre devo puSpavRSTi kare che. (115) 4) upAdhyAya kanakasamajI kRta maMgalakalaza phAga. kharatara gacchIya jinacaMdrasUrijI (saM. 1595thI 1670)nA rAjyamAM amaramANikyajInA ziSya kanakaso vAcake prastuta kRti vi.saM. 1649nA mAgasara sudamAM mulatAnamAM rahIne racI che. kRti "phAga' tarIke prakAzita thaI che. paraMtu kavizrIe traNa sthaLe judA-judA ullekho karyA che. (1) "maMgalakalasataNau prabaMdha, karavA muja rAga." - 2 (2) "zAMtinAtha jina caritra thakI, UdharisyuM phAga." - 2 (3) "e kIdhau maMgalakalaza caritra vilAsi. 163 kavizrI kanakasoma vAcakanI anya racanAo-14 guNasthAnaka vivaraNa copAI (2.saM. 1631. kaDI-90), jinapAlita jina rakSita rAsa (2.saM. 1632), aSADhAbhUti dhamAla rAsa (ra.saM. 1638), ArdrakumAra dhamAla | copAI (2.saM. 1644), thAvasyA sukosala copAI (2.saM. 1655), neminAtha phAga (kaDI-30) vagere che. For Personal & Private Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 kRti darzanA "phAga' e gurjara sAhityano prAcIna kAvya prakAra che. saMvata 1341thI 19mA saikA sudhI racAyela phAga e vasaMtavarNanane mukhya banAvIne racAto laghu kAvya prakAra che. pUjya hemacaMdrasUrijIe dezInAmamAlA (6.82)mAM "phagUno artha 'vasaMtotsava' Apyo che. enA parathI ja A 'phAga' kAvya prakAra banyo hovAnuM anumAna thAya che. "phAgalaghukAvya svarUpa ane sAthe vasaMtotsava varNanAtmaka hovAthI temAM kathA-nirUpaNa gauNa rahe che. tema chatAM prastuta kRtimAM maMgalakalaza kathAne mAtra 165 kaDImAM AvarI levAmAM AvI che. jo ke bIjA phAguo karatAM A phAga dIrgha kAvya che tathA vasaMtavarNanane paNa ahIM avakAza maLyo nathI. AthI ane chaMdo racanA AdinI draSTie phAga karatAM te prabaMdha ke carita hoI zake. prathama padyakhaMDanA zIrSakamAM "phAgano ullekha maLe che tema bIjI hastapratamAM "DhAla - aDhIyAnI' evo paNa pATha maLe che. paraMtu puSpikAomAM "phAga" tarIke ja nirdeza che ane kavizrIe pote paNa "phAga" zabda prayoga karyo hovAthI ahIM paNa teno "phAga" tarIke nirdeza karyo che. prastuta kRti khUba TUMkANamAM racAyelI hovAthI temAM koI paNa prakAranA varNanonI prastuti thaI zakI nathI. keTalAka sthaLoe sAmAnya upamA ke ulTekSAo kavizrIe mUkI che. te sivAya alaMkAronI paNa gauNatA ja rahI che. chatAM TUMkANamAM kathA nirUpaNa e prastuta kRtinI AgavI vizeSatA che. bhASAnI draSTie joIe to kavizrInI bhASAmAM kriyApadonA eka vacanamAM "u" kAranI pradhAnatA che. jema ke - raghau, karyauM, dhAvIyala, suNau vagere. temaja svaramadhya "na' kArano 'Na kAra paNa jovA maLe che. jema ke zAsana = sAsaNa, svAminI = sAmiNI, ujjainI = ujeNI, dezanA = desaNA vagere. kavizrIe keTalAka sthaLoe samAso paNa prayojyA che. "dayA-dAna-sanamAna-bhalI "zrAvakaguNa-juttauM," "kokilA-vANi', 'kuSTa-roga-duSita" vagere... eka sthaLe kavizrIe viziSTa rIte kRdanta prayojyuM che. pathi bhaya-tRSita sarovara), kari amRta-jala-pAna." 49 ahIM 'bhIta' e karmaNi bhUta kRdanta ne badale tenA arthamAM "bhaya" evo bhAvavAcaka zabda vAparyo che. jo ke gujarAtImAM AvA prayoga kyAMka kyAMka prayojAyelA jovA maLe che. kathA ghaTakomAM parivartana 1) lagna samaye rAjAe jamAI (maMgalakalaza)ne azvonI sAthe sonAnI thALI paNa ApI. (66) 2) nailokyasuMdarI para kalaMka AvyA pachI te mAtAnA mahelamAM ja eka bAju paDI rahe che. (97) For Personal & Private Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamAlA roDa 25 3) siMha sAmaMtane sailokyasuMdarInA mAmA darzAvyA che (103) 4) sakhIne ALa devAnI vAta thoDI judI rIte rajU thaI che. sakhI bhadrA kahe che "mAro pati dharmArthe koTi dhana kharce che." zrIdevI (railokyasuMdarIno pUrvabhava) kahe che. "te zuM dhana kharacavAno? tArI saMgate to te koDhI thayo che." (148-149) ahIM A vArtAlApa dvArA zrIdevInI sakhInA utkarSa pratyenI IrSA darzAvAI che. va) guNavaMdanajI kRta maMgalakalaza rAsa ja kharataragacchIya jinacaMdrasUrijI (saM. 1595thI 1670)nA rAjyamAM vaDazAkhA vistAraka sAgaracaMdrasUrijI > jJAnapramodagaNijInA ziSya guNanaMdanajIe 11 DhAla, 336 kaDI pramANa prastuta rAsanI racanA vi.saM. 1665, kArataka suda-5, somavAranA divase karI che. kavizrInA jIvana-kavana vize anya koI mAhitI prApta nathI. ja rAsamAM kavizrIe racanA viSayaka ullekha be sthaLe karyo che. solama jinavaranau cirI, dvAdaza bhAva saMbaMdha; anusAraI tehanaI racyuM, maMgalakalaza prabaMdha." 330 cariya kahaI maMgalataNa3, harSa dharI nisadIsa." 335 A parathI ema lAge ke kavizrIne racanA karatI veLAe "prabaMdha' ke "carita' abhISTa hoya, paraMtu ahIM racanAnI draSTie puSpikAnA "rAsa' ullekhane mukhya banAvyo che. ja guNanardanajIe prastuta kathAnaka dAnadharmanA mahimA uparAMta khoTI ALa devA para nirUpyuM che. sAthe kathAmAM aMte zIladharmano mahimA paNa gAyo che. jene kAraNe kathAnaka thoDu laMbAyuM che. dAnadharmano saMbaMdha kathAnAyaka maMgalakalaza sAthe che. jyAre khoTI ALa devA'no saMbaMdha kathAnAyakanI strI railokyasuMdarI sAthe che. tathA zIladharmano saMbaMdha kavizrIe bannenA pUrvabhava somacaMdra vaNika ane patnI zrImatInA jIvana sAthe darzAvyo che. A rIte viSaya nirUpaNamAM kavizrI sarvathI judA ja tarI Ave che. A kavizrIe kAvya-maMdiranA jharUkhe-jharUkhe alaMkAronA manohara toraNo bAMdhyA che. jenA dvArA e maMdiranI zobhA atizaya abhivRddhi pAmI che. kavizrInI keTalIka kAvya prasAdI mANIe... ja rAsamAM prayojelI bharapUra upamAo jotAM evuM lAge ke kavizrIne upamA alaMkAra savizeSa For Personal & Private Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke kRti darzanA priya haze. dhanadatta zreSThI potAne eka paNa saMtAna na hovAne kAraNe duHkhI thaI gayA che. tyAre temanI vicAramAsAmAM mAlopamAnI suMdara gUMthaNI thaI che. "eka divasa nisizeSa, sUtau seTha vimAsaI; phUla jisau AkAsi, suta viNa dhana mujha pAsaI. 22 devabhavana utaMga, deva vinA jima sUnau; sAmi bhalA viNa sainya, bahuta milyau jima Unau. 23 motI moTau hoI, teja vinA jima hanI; putra vinA kula tema, dIsaI ati ghaNa dInau. 24 taruvara phala viNa jehavI, jala viNa jema talAva; suta vihiNa huM ehavauM, dAna vinA jima bhAva. 25 cIMtAsAgara jhIlatau, dekhI bolaI nAri; kara joDI ima vinavaI, prANanAtha! avadhArI." 26 dhanadata zreSThIne ciMtita joIne satyabhAmAM ciMtAnuM kAraNa pUche che tyAre paNa mAlopamA sarasa prayojAI che. prAta samaI sasi maMDalau, jema kumuda kumalAya; tima mukha sAmI! tAharauM, kiNi kAraNi vichAya? 27 cUkaI jehavau phAla, viryau dIsaI dvIpI; hAthI suMdara deha, daMtavihiNa virupI. 28 udyama viNa gatamaMta, taMtra vinA jima yogI; nija padavI viparIta, dIsaI jema niyogI." 29 potAnI ciMtAnuM kAraNa darzAvatA dhanadatta zreSThInA mukhamAM paNa kavizrIe mAlopamAnA taMbola mUkyA che. "caMdra vinA kyuM rAti, atighaNa dIsaI bhUMDI; viNa pANI kyuM vAvi, kAma kisAnI UMDI?. 32 phala viNa jayasI dekhi, UMcI jaI huI vallI; tima tuM suMdara rupa, putra vinA nahu bhallI." 33 For Personal & Private Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamAlA maMgalakalazano janma thayA pachI tenI vRddhine mAlopamAthI biradAvI che. 'rohaNi - girivara - sIsa, ratana jema nita vAdhaI; kalpavRkSa aMkura, naMdanavana jima lAdhaI. 52 vaMdhyA aTavImAhi, mayagala jema niraMtara; tima dhanadatta ghari putra, vRddhi lahaI tanu suMdara.' 53 'cUnI jyuM hemaI jarI, sobhA lAbhaI sArI re; nAgaravelIke pAne, nIkI jema sopArI re. 70 ahIM maMgalakalazane ratnanI upamA ApI tene kiMmati darzAvavAnI sAthe kalpavRkSanA aMkuranI upamA dvArA tenI sukomaLatA ane viMdhyATavInA madagajanI upamA dvArA tenI nirbhIkatA darzAvI che. rAjA guNasuMdara potAnI rANI guNasuMdarIne trailokyasuMdarInA lagna mATe pUche che tyAre paNa upamAnI hAramALA prastuta thaI che. jyoti caMdrasyuM jyuM bhelI, vAdhaI adhikI vAnaI re; kanyA tima ruDaI varaI, dIjaI tau mana mAnaI re.' 71 'jima abhyAsa karI vidyA, buddhivaMtanaI AvaI re; khaDaga balaI kSitrI sUrau, jema medinI pAvaI re. 100 subuddhi maMtrI kuladevInI ArAdhanA karI tene pragaTa kare che e prasaMgane kavizrI aneka upamAothI maDhe che. sAhasa manamAhi je karaI, tAsu siddha bahuterI re; tapa bala devI-devatA, tima ANaI nara gherI re.' 101 177 27 Ama, kavizrIe rAsanA AMgaNane mAlopamAnI mAlAo dvArA suzobhana karI vAcakonuM jANe abhivAdana karyuM che. keTalIka manamohaka upamAono AsvAda mANIe. 'ratna khAni jima rayaNa, seThiNa suta saba jAyA.' 46 ratnakhANamAMthI jema ratna utpanna thAya tema zeThANIe putrane janma Apyo. 'seTha dharaI saMtoSa, dekhI sutanaI dIpatau; paMDaI suMdara posa, sasadhara jyuM dekhI samudra.' 51 For Personal & Private Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * kRti darzana caMdrane joI samudramAM bharatI Ave tema putrane kSemakuzaLa joIne dhanada zeThanuM zarIra bharAvadAra banyuM. # "guNasuMdara rAjA ti, suMdara rUpa sarIro re; rAjadhUrA ruDI vaI, sabala vRSabha sama dhIro re." 65 baLavAna vRSabhanI jema guNasuMdara rAjA rAjyadhUrAne vahana kare che. ahIM upamA dvArA rAjAnuM sAmarthya prabaLa darzAvAyuM che. ke "tau ehavuM hovaI sahI, khaMDa bhilI kyuM khIraI re; vihasyaI nIpa kusama bhalauM, meghataNaI kyuM nIraI re." 82 rAjaputrI sAthe maMtrIputranA lagnano prastAva svIkAravAnuM rAjA maMtrIne kahe che. tyAre rAjA jaNAve che ke jo tuM vAta svIkArI le to to khIramAM khAMDa bhaLI ne megha vRSTithI kadaMba puSpa vikasita thaI gayuM. "rAja-ANa avidhAna, sastra vinA mAraNa sarisa." 90 rAja-AjJAnuM pAlana na karavuM eTale zastra vinAnuM mRtyuM. # "jima oTAla rahaI paDyauM, yUtha bhraSTa mRga sAvo re; dIsaI taba e ehavauM, na kahaI ko tasu Avo re." 122 mRgaliyAnuM bacyuM jema yUthathI chUTuM paDIne jhADImAM rahyuM hoya tema maMgalakalaza parivArathI chUTo paDI caMpApurInI bahAra ekalo aTUlo phare che. ke "prIti sarovara jhIlatA, dakSasUtA jima caMda." 160 rohiNI ane caMdranI jema sailokyasuMdarI ane maMgalakalaza prIti-sarovaramAM AnaMda mANe che. ke "kuMbha jema mada saMgama viNasaI, vipra svapAkI saMga tisyau; tima tujha kumArI thakI mujha naMdana, dUya kuSTI aMga Isau." 220 maMtrI rAjAne kahe che. -ghaDo jema maghanA saMge viNasI jAya, brAhmaNa caMDALaNInA saMge viNasI jAya tema mAro putra rAjaputrInA saMge viNasI gayo. { "ko nara mAlathakI paDaI?, Upari yaSTi prahAra lalanA; mAta-pitA tima chaI kupyA, hiva kuNa karasyaI sAra? lalanA." 2para koI mALa uparathI paDe ane upara lAkaDInA prahAro paDe tema mAtA-pitAe mane (railokyasuMdarIne) For Personal & Private Use Only www.jalnelibrary.org Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamAlA roDa 29 tarachoDI che. eka to maMtrIe kapaTa karIne trailokyasuMdarI jenI sAthe paraNI tene bhagADI dIdho ane uparathI mAtA-pitA paNa tarachoDe che. AthI ahIM apAyela sAMgopAMga upamAe railokyasuMdarInI vyathA vadhu tIvra banAvI che. ja kavizrIe upamAnI sAthe unmelA, vyatireka, atizayokti, nidarzanA Adi alaMkAro paNa prayojyA che. ja "te zizunaI dukhIya dekhI, jANu tapyau tanu sUro re; mAnuM jJAna bhaNI gaIuM, pachima sAgara pUro re.' 124 maMgalakalasane duHkhI joIne sUryanA zarIre jANe tApa upanyo ane te snAna karavA pazcima samudramAM paDyo. maMgalakalazanuM apaharaNa thayuM tyAre sUryAsta thavAnI kriyAne kavizrIe suMdara utyekSAthI jANe vadhAvI che. ja "tiNamAMhe caMpApurI, iMdrapurIkuM jipaI re 63 bharatakSetranI caMpApurIe potAnI zobhAthI IndrapurIne paNa jitI lIdhI. upameyanI zobhAne upamAnanI zobhAthI caDiyAtI darzAvIne vyatireka alaMkAra varNavyo che. ja "mAta-pitA prati suta dIThaI, je dUyau sukha Aya kumara0; sahasa jIbha jau mukhi havaI, ta ihI kahyau na jAya kumara0." 200 maMgalakalazane Avelo joIne mAtA-pitAnA haiye je AnaMda umaTyo te AnaMdane varNavavA hajAra jIbha paNa ochI paDe. atizayokti alaMkAre AnaMdane atizAyI banAvyo che. vAvyA kSetrI bIja, e savi jalathI vAdhaI; dharama karaI nara jeha, te manavaMchita sAdhaI." 38 je nara dharma kare che tenA manovAMchita siddha thAya che.' A uktine samajAvavA kavizrI daSTAMta TAMke che. khetaramAM vAvelA bIja jaLanA saMyoge vRddhi pAme che. ja "dIjaI sIkha tumhAbhaNI, te maI aIsI jANI re. 72 nara abujha Ima cIMtavaI, sarasati bhaNaI nesAI re; aphara rukha chAMDI baMdhaI, toraNa aMba visAlaI re. 73 mA Agali mAmA bhalA, ghaNuM vakhANaI jehA re; laMkAI laharI valI, mUrakha kahIyaI tehA re." 74 For Personal & Private Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 rIta kRti darzanA guNasuMdara rAjA guNasuMdarI rANIne railokyasuMdarInA vivAha aMge pUche che. tyAre rANI uttara vALe che ke "tamane sIkha devI eTale sarasvatIne nizALe bhaNAvavI, AMbAnA vRkSa para toraNa bAMdhavuM, mA AgaLa mAmAnA vakhANa karavA, laMkAmAM jaI samudranI laheronuM varNana karavuM." ahIM aneka suMdara dRSTAMto mUkIne "rAjAne zikhAmaNa ApavAnI vAtane khUba sarasa rIte sarakhAvI che. ja "alokyasuMdarI'nA nAmamAM kavizrIe kalpanAnA raMgo bharyA che. je kaI railokyasuMdarI, nAma Isau tiNi pAyala re; phira sohAga bhuvana triATuM, tasu aMgaI saba Ayau re.' 68 saubhAgya traNe bhuvanamAM pharIne chelle rAjaputrInA zarIramAM AvIne vasyuM. AthI rAjaputrI, nailokyasuMdarI' nAma pAmI. nAma pAchaLa kalpanA karIne kavizrIe rAjaputrInuM adbhuta lAvaNya darzAvyuM. ja kavizrIe koI koI sthaLe saMskRtabhASApradhAna samAso prayojyA che. dA.ta. bhavikakamala-vara-bhANa, ari-kari-bhaMjaNa-sIha, jaNaNI-velI-vizrAma-taru. vagere... ja vartamAna gurjarabhASAmAM prasiddha kahevato kavizrIe te samayamAM paNa prayojI che. enA parathI e jaNAya che ke te samayamAM paNa nimnollekhita kahevato pracalita hatI. "mana-vaMchita bheSaja huMtala, ehija jANyuM lIjaI re; ayasI vAta huI sahI, vaidya kahyuM te kIjaI re." 78 = bhAvatuM'tuM ne vaide kahyuM. "aba mujha nA e pari huI, Agali dotaDi vAjaI re; pAchale vAlI joIyaI, vAgha sabala taba gAjaI re." 93 = AgaLa nadI ne pAchaLa vAgha. jau nahi mAnaI sAgara sAtu, mUThi samAna thAIsa. 148 = sAte sAgara mUThI jevaDA thaI gayA. jaThara masalinaI jAgavI, vyAdhi zula vikhyAta." 214 = peTa coLIne zULa UbhuM karyuM. akhta ghari svarNa gaMdha sarasa dharyauM." 285 = sonAmAM sugaMdha bhaLe. vagere. tya prastuta rAsa "zAMtinAtha caritra' parathI racAyo che. evuM kavizrI pote ja jaNAve che. "solama jinavaranau cirI nita, dvAdaza bhAva saMbaMdha dAna; For Personal & Private Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamAlA anusAraI tehanaI racyuM nita., maMgalakalasa prabaMdha dAna0.' 330 sUkSma ahIM kathAnA aMte Apela kathAghaTaka maMgalakalaza ane trailokyasuMdarInA pUrvabhavamAM zIla pAlana parano che. tenA anusAre A rAsa mANikyacaMdrasUrijI kRta zAntinAtha caritramAMnI kathA parathI racAyo hovAnuM jaNAya che. A zIlapAlanano kathAMza nIce 'kathAghaTakomAM parivartana'mAM Apelo che. kyAghaTakaImAM parivartana. 31 1) maMgalakalazano garbhakALa navamAsa ane sADA sAta divasa darzAvyo che. (45) 2) subuddhi maMtrIe traNa pauSadha karIne devInI ArAdhanA karI. (99) 3) AkAzavANI sAMbhaLIne maMgalakalaza e vAta mAtAne kahevAnuM vicAre che. (118) 4) maMgalakalaza khoTI rIte paraNavA taiyAra nathI thato tyAre maMtrInI patnI tene samajAve che (145) 5) lagna samaye trailokyasuMdarInA kahevAthI tenA priya pAMca azvo maMgalakalaze rAjA pAse mAMgyA. (154) 6) maMgalakalaza lagna pachI jyAre ghare pAcho Ave che tyAre mAtAne badale ahIM nagarajano kahe che. 'rAjaputra! A mArga nathI' (191) 7) trailokyasuMdarI mAtAne ujjainI javAnI vAta kare che tyAre mAtA 'tArA pitA nahIM mAne' evuM kahI vAta TALI de che. pachI trailokyasuMdarI pote ja mAmA siMha sAmaMtane vAta kare che. (229, 231). 8) trailokyasuMdarI rAjakumAra banIne ujjaina Ave che tyAre 'e rIsAIne ahIM Avyo che' evuM vicArI tenuM mana khuza karavA vairIsiMha rAjA khUba mAna-pAna Ape che. (244-245) 9) maMgalakalaza ane trailokyasuMdarIne ghare lAvIne dhanadatta zreSThIe daza divasano utsava karyo. (282) 10) maMgalakalazane rAjya para sthApI guNasuMdara rAjAe jayasiMhaguru pAse dIkSA lIdhI. e samaye maMgalakalaze zrAvakanA vrato grahaNa karyA. (294) 11) trailokyasuMdarI zrImatInA bhavamAM bhadrA sakhIne 'tuM duzcAriNI hoIza eTale tAro pati tArA para kheda rAkhe che,' AvuM ALa ApyuM. (300) bhadrAno pati koDhI thayo e vAta nathI. 12) somacaMdra ane zrIdevInA bhavamAM pALelA zIlanA prabhAve maMgalakalaza ane trailokyasuMdarIne A bhavamAM Rddhi-samRddhi maLI hatI. e kathAghaTaka - 'madanA nAmanI vezyA pAMca viTa puruSo sAthe krIDA karatI hatI te samaye madanAe teone kahyuM 'zrImatIne koI paNa puruSa zIlathI cUkavI na For Personal & Private Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 je kRti darzana zake tyAre te pAMca viTa puruSomAMthI kAmakUra nAmanA garviSTha puruSe tene cUkavavAno nirdhAra karyo. kAmakUra zrImatI pAse gayo. bhoganI prArthanA karI. zrImatIe makkamatA pUrvaka khUba tarjanA karIne tene kADhyo. tyAra bAda madanAe paNa somacaMdranI parIkSA karavAnuM vicAryuM. kuLavAna strIno veza karI bhoLavIne somacaMdrane udyAnamAM laI gaI ane tyAM bhoganI prArthanA karI. somacaMdra zIlamAM aDaga rahyo tyAre madanAe kahyuM "nahIM mAno to strI hatyAnuM pApa lAgaze" saMkaTa jANIne somacaMdra potAnuM mastaka chedavA jAya che tyAre madanA tene aTakAve che ane kahe che "huM mAtra parIkSA karavA ja AvI hatI. A rIte bannee zIlapAlana karyuM. tyAMthI AyuSya pUrNa karIne saudharma devalokamAM pAMca palyopamanA AyuSyavALA deva thayA. (303thI 317) 13) A pUrvabhavano vRttAMta gurumukhe sAMbhaLIne maMgalakalaza ane railokyasuMdarIne jAti-smaraNa jJAna thayuM. cAritra grahaNa karyuM. kALadharma pAmI devaloke gayA. tyAMthI manuSyano bhava-devano bhava-pharI manuSyano bhava pAmaze ane tyAMthI mokSe jaze. A rIte sAta bhava darzAvyA che. (321thI 325) 6) premamULa kRta maMgalakalaza rAsa vikramIya saMvata 1692, Aso vada-7nA divase premamunie prastuta rAsa 27 DhAla323 kaDImAM racyo che. prAyaH dareka DhALanI dezIo sAthe tenA zAstrIya rAgono paNa nAmollekha kavizrIe karelo che. ja lokAgacchanA rupajI (saM 1543thI 1585) > jIvajI > (vaDA) varasiMgajI > (laghu) varasiMgajI > jasavaMtajInA ziSya rUpasiMhajI (saM. 1958thI 1697) gacchapati hatA tyAre temanA gurubhAI zrIpUjyajI > gaNezajInA ziSya premamuni prastuta rAsanA kartA che. temaNe saM. 1691mAM draupadI rAsa" paNa racyo che. ja mukhyatAe kathA vastune lakSyamAM rAkhIne racAyelI A racanAne upamA-unmelA-rUpakanidarzana-vyatireka Adi alaMkAroe vadhu rasika banAvI che. 1. jemanAthI "pATaNa gaccha" zarU thayo. je pachIthI "gujarAtI lokAgaccha' kahevAyo. For Personal & Private Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamAlA re ja keTalIka suMdara upamA- "erAvaNa sama hAthIyA." 13 - "vAMchitAratha pUraNo surataru samAna. 15 - rohiNI ni caMdra jima milaI, tima adhika sane." 20 - "yathA kathA kotika jisI, mIThI mizrI-dUdha." 73 - kalpavelI jisI kuMvarI rUpa dekhI raMjyo rAya." 79 - rupi IMdra samavaDi, mukha jimyo ,nimacaMda." 133 - "amarakumara avatAra ki, nala-kUbara jimyo; vidyAdhara vara bhUpa ki, rati-ramaNa tisyo." 189 - jima jaladhara jala varasaMto, yAcaka janani diI dAna re." 238 - jima caMpakataru DAli re, jima vimala kamalanI nAli re; sukala pakhi jima caMdo re jima amRta veli keli kaMdo re.' 63 caMpakavRkSanI DALa, nirmaLa kamalanI nALa, zukla pakSamAM caMdra ane amRtavelanA kaMdanI vRddhi sAthe sarakhAvIne maMgalakalazanI divaso divasa thatI vRddhi khUba manohara banAvI che. - khIrodadhi sara vegalA re, te vakhANaI kema?; arathi na AvaI manuSyanaI re, jima jaMbU jagatI hema re." 159 jaMbUdvIpanI jagatI (=pharatA killA)nuM sonuM ApaNane kAma na AvI zake, tevI rIte kSIra samudra ke mAnasarovara paNa khUba dUra hovAthI tenuM pANI ApaNane upayogI thaI zakatuM nathI. hemacaMdra sUrijIe Apelu upamA alaMkAranuM lakSaNa hRrya sArca 35mAM' (kAvyAnuzAsana-6/1) ahIM kharekhara sArthaka thatuM lAge. ja saMtati na hovAne kAraNe satyabhAmA vyathita hRdaye dhanadattane kahe che. "putra vinA nArI zobhe nahIM' A uktine hRdya banAvavA kavie dRSTAMta rUpe aneka upamAo mUkI che. rAjA viNa sabhA jisI re, vyAkaraNa vinA jima vANi; mAna vinA sobhaI nahI re, jima rAjA paTTarANi. 25 rupa vinA kAminI kasi re,? sIla vinA kulanAri; putra vinA jima amadA re, sarajI kAM saMsAri?' 26 For Personal & Private Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 * kRti darzana rAjA vinA sabhA, vyAkaraNa vinA vANI, mAna vinA rAjA ane rANI, rUpa vinA kAminI, zIla vinA kulastrI zobhatI nathI tema putra vinA strI zobhatI nathI. ja janamathI maMdiri mA(c)to re, kima jANaI savi vAta?; marudhara dezi kuNa kahare, chAyA kuma vikhyAta re?" 164 pAThAMtaraH 'nAliyara dIva-vAsI janA re, navi lahaI vrIhi vikhyAta re." maMgalakalaze modaka ArogyA pachI "ujjainI nagarInI sIprA nadInA pANInA vakhANa karyA tyAre trailokyasuMdarI vicAre che ke - "janmathI je mahelanI bahAra ja nathI nIkaLyo tene TheTha ujjainInI sikhAnadInA pANInA guNa kevI rIte jANyA haze?' A vAtanuM samarthana karavA kavi draSTAMta Ape che je dRSTAMta be pratonAM judA-judA pATha tarIke prApta thAya che. (1) maru dezamAM rahenAro vizALa chAyAvRkSanA guNa na jANI zake. (2) nAlikera dvIpamAM vasanAro cokhAno svAda na jANI zake. "caMdana urasII ghasaI, parimala prakaTa karaMti; IzudaMDa valI pIlatAM, amRta rasa Apati." 271 rAjAe subuddhi maMtrIne mAravAno Adeza Apyo tyAre maMgalakalaze tene bacAvyo. tyAre maMgalakalazanI mahAnatAne vadhu mahattama banAvavA premamuni dRSTAMta Ape che-caMdana jema jema orasiye ghasAya tema tema vadhu parimala prasarAve che ane zelaDIne jema-jema pIlIe tema-tema vadhu mITho rasa Ape che. ja "kara kapola-dezo mili re hAM, kaMkaNa kuMDala kAMti; siMcaI nayaNa-nIre sadA re hAM, bhuja-latA ekAMti." 205 patinA virahathI vyathita thaIne railokyasuMdarI vilApa karI rahI che tyAre te mAthe hAtha daIne beThI che ane AMkhomAMthI jharatA azruo hAthathI lUchI rahI che A be kriyAnA kAvyAtmaka varNana karavA dvArA kavizrInI nipuNatA jhaLahaLI uThI che. 2lokyasuMdarIno viraha-vilApa AgaLa jatAM vadhu prabaLa banyo che. "suMdarI bIjI diTha ki, saMdhyA samaI zazi re; cAMdalA! kahi saMdeza ki, morA priya kihAM vasi re.? 210 caMdra na bolaI bola ki, dUrajana sArikhA re, sajana hoI durajana ki, pApano pArikho re. 211 For Personal & Private Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamAlA 35 rAhu! tujha vadhAvuM ki, moti khobhali re; kuraMgi! vAru kIdha ki, kalaMka caMdrali re. 212 gayaNe gAjaI ghana ki, camakaI bIjalI re; mora karaI keMgAya ki, nAcaI manaralI re. 213 cAtaka! piyu-priya nAda ki, dhiga ho tujhani re; mata suNAvaI kAni ki, priya mujhani re." 214 ahIM cAMdaliyAne, rAhune, haraNIyAne ane cAtakane saMbodhIne kahevAyelA vAkyomAM rahelo vyAjastuti alaMkAra rAjakumArInA haiyAnI vyathAne sArI rIte pragaTa kare che. ja "zrI satyabhAmAI naMdana jAyo, yuvatIjana milI gayo; rUpe ratipati rAya harAyo', kIko bhali-bhali Ayo.' 47 janma samaye maMgalakalazane joIne moTAI gayelI nagara yuvatIonA mukhamAMthI zabdo sarI paDyA- "rUpe ratipati rAya harAyo'!. ahIM vyatireka alaMkAra bAla maMgalakalazanA rUpane zaNagAre che. A pAtravarNana paNa kavizrIe suMdara rIte AlekhyuM che. vAMchitAratha pUraNo, surataru samAna; sUravIra mahAsAhasI, zrIda sama diI dAna. 15 mahAmaMDalamAhi dIpato, prajA pAlaI nyAya; arikulagaMjanakesarI, TAlaI anyAya." 16 ahIM varNanamAM rAjAne ucita zaurya, nyAya, udAratA, prajAvatsalatAdi guNothI vIrazekhara rAjA dIpI uThyA che. - maMgalakalazanA janma samayanA pAtra varNanane paNa suMdara rIte sajAvAyuM che. ho sakhi! mAharo bAluDo nIko, suMdara rUpa sohAmaNo ho, kulamaMDana e kIko ho. 54 vimala kamala dala loyaNA ho, vadanamaMDala zazIko; dazana dIpaI dADimakalI ho, adhara-rAga biMbIko. 55 nalakUbara e avataryo ho, madana rupa ratI ko; harakhi hulAvi bhAminI ho, bhAgya bhalo jananIko." pa6 For Personal & Private Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 ja kRti darzanA ja trilokasuMdarInuM lAvaNya aMge aMgamAMthI ubharAya che. 'veNI saralI lahikatI, aSTami zazi sama bhAla re; bhamuhi kuTila aNIyAlaDI, tri-aMgula bhAla visAla re. 80 nAsikA dIpazikhA jisI, adhara biMbaphala lAla re; marakalaDI manamohatI, daMta paMgati motIna mAlare. 81 caMdramukhI mRgaloyaNI, haMsa kokila sarikho nAda re; gajagati cAlaI camakatI, kesari kaTi laMkI vAda re. 82 surapati kumArI sArikhI, amarI camarI anusAra re; vidyAdharI ratirANI ramA, bhalI bhAsaI bhuvana majhAri re." 83 bhASAnI draSTie jovA jaIe to khAsa vizeSatA draSTigocara thatI nathI. paraMtu kavizrIe prayojela saMskRta-prAkRta bhASAnA subhASito bhASAkIya draSTie azuddha che. thaI zakyA te padyomAM sudhArA karyA che. bAkInA subhASita-padyo yathAtatha rahevA dIdhA che. kathA ghaTakomAM parivartana 1) putra vinA satyabhAmA duHkhI thAya che tyAre dhanadatta zeThe tene madanadeva ane kSetrapAlanI pUjA karavAnuM kahyuM. satyabhAmAe uttara Apyo ke "meM AvA to aneka devanI pUjA karI lIdhI che. chatAM putra na thayo. have potAnA dharmamAM sthira thaI ArAdhanA karo." (34thI 36) 2) kuladevIne ArAdhavA subuddhi maMtrIe traNa upavAsa karyA. (104) maMgalakalaze ghare jaIne pitA dhanada zeThane AkAzavANInI vAta karI. thoDA divasa pasAra thayA ane te vAta bhUlI gayo. (113) 4) subuddhi maMtrIe lagna samaye rAjA je dhana Ape te laI javAno prastAva maMgalakalaza samakSa mUkyo. mATe dhanalobhathI teNe lagnanI vAta svIkArI. (123) 5) maMgalakalaza dehazaMkAnA bahAne bahAra jAya che. pachI tarata ja railokyasuMdarIne nidrA AvI jAya che. rAtre acAnaka uThIne juve che to potAnI bAjumAM koI koDhI suto che. tyAMthI uThIne sIdhI mAta-pitA pAse jaIne dehazaMkAnA bahAne prItama bhAgI gayA'nI vAta kare che. (170, 178) 6) maMgalakalaza ghare pAcho Ave che tyArano ratha ahIM kyAM lAve che?" te saMvAda nathI. sIdho ghare pahoMcI jAya che. (167) 7) kailokyasuMdarInA sainikoe sarovara pAse rahelA azvo joyA. tenI pAchaLa jaIne dhanadatta zeThanuM For Personal & Private Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamALA ja ghara joI AvyA. (239, 240) 8) sailokyasuMdarI pahelA nagaranA mahAjanane bhojana karAvyuM. pachI bIje divase chAtrone bhojana mATe bolAvyA. (241, 242) 9) surasuMdara rAjA saMyama pALI devaloke gayA. (274) 7) jIvaNamula kRta maMgalakalaza copAI dIlhI para jyAre zAhajahAMnuM zAsana hatuM tyAre "aMbakA nagaramAM rahIne jIvaNaRSie vijayAdazamInA divase 21 DhALa, 399 kaDI pramANa prastuta copAInI racanA karI che. ja kavizrIe potAnA gaccha viSayaka koI ullekha karyo nathI. paraMtu potAnI paraMparA A pramANe darzAvI che. gaNI siMharAjajI-amaramuni-caturamuni temanA ziSya jIvaNajI. A nAmo parathI kavizrI lokAgacchanA jaNAya che. ja rAsanI racanA saMvat "sattahasaI aThotaraI' ApI che. mohanalAla desAIe tenA parathI saMvata 1778 kahI che. jyAre je.gu.ka.nI bIjI AvRttimAM jayaMtabhAI koThArIe e racanA saMvata sudhArIne 1708 darzAvI che. zeTha zrI lAlabhAI dalapatabhAI vidyAmaMdira - amadAvAdamAM jIvaNa RSinA ziSya mukuMdaRSie saMvat 1741mAM lakhelI A kRtinI prata che. te jotAM sattahasaI aThottaraI eTale 1708 ja yogya che. ja prastuta kRtine kavizrIe pote ane puSyikAmAM temanA ziSya mukuMdaRSie navarasamaya copAI kahI che. navala rasanI copAI, bhaNajo catura sujANa;' pa iti navarasa maMgalakalaza copAI saMpUrNa" jo ke traNa sthaLoe DhALanA aMtamAM 'bhAsa' zabda prayoga paNa karyo che. bhaNi jIvanamuni rUvaDI he, sAMjali dasamI bhAsi." [202] bhAsa unIsamI Ima bhaNe re lAla." [364] bhAseIkavIsa sIha karujI.... [398] 'bhAsa e rAsa' jevo paNa laghu kAvya prakAra che. ahIM bIjI badhI DhALone aMte "DhALa" zabda For Personal & Private Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 ja kRti darzanA vAparyo che. AthI evu lAge che ke kavizrIne 'bhAsa'no 'DhALa' artha ISTa haze. A copAI e mAtrAmeLa chaMda che. ahIM copAI chaMdamAM eka paNa DhALa/padya nathI. paraMtu, copAI=catuSpadI=cAra pAda vALuM padya e arthathI "rAsane badale rUDha arthamAM "copAI' zabda vaparAyelo jovA maLe che. ja upadezAtmaka ke subhASita rUpa dUhAo e prastuta copAInI AgavI viziSTatA che. keTalAka suMdara dohAo puna bIja jiha boIyane, sIMcahu zubhajala mana; puha5 jagata ke sukha save, phana phala sivasukha mAna." [13]. janama Thora garvo nahIM, guNa gavo jagamAhi; jIvana motI guNa bharila, sIpamAhi kachu nAhi." [19] "saputa pitA te adhika guNa, sama guNa madhama jANa; vina dAna adhaka huI, puta kapUta vakhANa." [22]. jhUTha sAhasa mAyA dhaNI, kabahu na sUcI zAhi; nirdhana kuni mukha kuhari, ya lakhana tinamAhi." [47] "ravi pacchima dise UgavaI, vanDi sitala jo thAya; kavala silApara upajaI, taje na karmagati jAI." [50] "arathI doSa na bUjhahI, INa khoTaI saMsAra; DorAraI kAraNi sahI, toDaI moti hAra." [2] durajana karaMjaka rukha jiuM, savaI kaTaIlo aMga; dukha-sukha jIvana eka sama, sujana caMdana Ika raMga.' [13] kAno suni na patIjIe, jau lau pekhata nAhI; nirakhyo paratakha naIna jo, kuni vIyAru manamAMhi." [137] "mAta-tAta-baMdhava-sujana, kahave ko jaga rIta; bhIra paraI ThADhA rahaI, jIvana so jagi mIta." [144] vagere. prAyaH dareka sArA-narasA prasaMga pachI AvA upadezAtmaka dUhAo mUkavAnI paddhati kavizrInuM vaividhya sabhara jJAna vyakta kare che. 8 alaMkAronI draSTie joIe to rAsanA prAMgaNamAM racelI upamA-ubhekSA-nidarzanA vagere For Personal & Private Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamAlA roDa alaMkAronI puSpavelIo cittane AkarSita kare che. "saMsaI tima vidAraNo re lAla, udayo kumara jiu bhAnu." [218] maMgalakalaze pUrvanI ApavItI gailokyasuMdarI samakSa kathArUpe kahI tyAre railokyasuMdarInA manano saMzaya dUra thaI gayo ane pratIti thaI gaI ke "A ja mArA bhartAra che." A prasaMge saMzayane aMdhakAranI ane maMgalakalazane sUryanI upamA ApIne maMgalakalazanI tejasvitA darzAvI che. ja "janamI jiu ghana-dAmani re, guNa murata rasa reli." [26] megha-ghaTA jema vijaLIne janma Ape tema rANI guNAvalIe railokyasuMdarIne janma Apyo. ja "kusami-kusami ala jiu ramaI, lIyA phUla saba jAI." [61]. maMgalakalaze bAgamAMthI 'phUlo viNyA' e kriyAne kavizrIe kusami-kusami-ala jiu ramaI" kahIne khUba suMdara ane nAjuka banAvI che. ja "rovai naI karaI vilApa, naiNa jharaNA jima nIjhAI." [105] maMgalakalaza na maLavAnA kAraNe mAtA-pitA putra virathI vyAkuLa thaIne khUba raDe che tyAre temanA nayanamAMthI jharaNAnI jema pANI jhare che. ahIM AMsuone jharaNAnA pANI sAthe sarakhAvIne mAtA-pitAnuM rudana atizAyI darzAvyuM che. ja "AnaMdasiu jAgI sA suMdarI, jIyo jogI matavAro re." [127]. 'dAvAnala jiu parajalyo, karinaI krodha apAra." [29] bhAmanI gajagAmini dou banI re, jhalakata vijulI ri jema." [296] vaDhaI pratApa nita ghaNo re, gahagaNamaI jima caMda." [297] ratha-rAsi ravi jisI so pAvaI." (320) vagere suMdara upamAo kavizrIe AlekhI che. >> 'nara ujeNa suhAvaNo, bharathakhetarameM dIpe sAra kI; bhu-ramaNI bhAlaI tilo, mAno alakAsara avatAra kI." [6] ujjainI nagarIne kavizrIe "pRthvIrUpI suMdarInA bhAle zobhatuM tilaka" ane "alakAsaranA avatAra' tarIke gAI che. ja "sApaNi jiu ahinisiDasaI, vAghaNa jiu ghurarAI; nArI ArI sArakI, abalA kahIya kAI.' [42] For Personal & Private Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 * kRti darzana ahIM nArIne sApaNa-vAghaNanI ane karavatanI upamA ApyA pachI "AvI sabalAne abalA kema kahI haze?' evuM kahIne sasaMdeha alaMkAra dvArA kavizrIe nArI caritranI gahanatA vadhu gherI banAvI che. ja "vAjaI navabata cihadIsaI, doI disi dhUjA nIsANa; karahi jaMga beu jaNA, pekhI hasaI masANa." [318] maMgalakalaza ane vairasiMha rAjAnA yuddhavarNanamAM pekhI hasaI masANa' pada dvArA zmazAnane hasatuM kahI yuddhanI bhayaMkaratA darzAvI che. ja "rupa haMtA traya bhavananA re, kumarI paI sahu joI; nAma trilokAsuMdarI re, vela jiso phala joya." [27] rANI guNAvalIe rUpavAna putrI 2lokyasuMdarIne janma Apyo tyAre kavizrI nidarzana Ape che.- jevI velaDI hoya tevA phaLa thAya. ja "arathI doSa na bUjhahI, INa khoTaI saMsAra; DorAraI kAraNi sahI, toDaI moti hAra." [2] saMsAra mAtra svArtha ja jue che. potAno svArtha sAdhatA bIjAne keTaluM nukasAna thAya che? te joto nathI. A vAstavikatAnuM baMdhabesatuM draSTAMta eTale koI dorA mATe motIno hAra toDe".. ja "jAko jiso subhAva, te nara kabahu nA tajaI; khori paro siru jAuM, na tajaI kapi cApalapaNo." [16] koI potAno svabhAva choDI zakatuM nathI A uktinuM samarthana "vAMdarAnA mAthe baLatuM lAkaDuM paDe to ya capaLatA na choDe'nI vAstavikatAthI karyuM che. ja kavizrIe kareluM strInA jAti svabhAvanuM TUMkuM paNa TaMkazAla varNana strI-vairAgya utpanna karI de che. nArI kapaTanI kothalI, kapaTaI kaI viNAsa; INa bhava apasa upaje, parabhava naraka-nIvAsa." [40] karaI sApakala jevarI, karaI siMghako boka; DAkanIko kAmani kahaI, AIyA murkha loka." [46]. jUTha sAhasa mAyA ghaNI, kabahu na sUcI zAhi; nirdhana phuni mukha kuharI, ya lakhana tinamAhi." [47]. ja kavizrIe prastuta racanAne "navarasamaya" jaNAvI che. tema chatAM ahIM karUNarasa (DhA. 8) ane vairAgyamUlaka zAMtarasa sivAya anya varNanomAM rasanI pracUratA jaNAtI nathI. For Personal & Private Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamALA ja kathAghaTakomAM parivartana. 1) subuddhi maMtrIne tenI patnIe rAjaputrInA lagna mATe kapaTa karavAnuM kahyuM. (45) 2) devI maMgalakalazane vimAnamAM besADIne laI gaI ane lagna thaI gayA pachI pharI vimAnamAM besADI ujjainI mUkIne caMpApurIe pAchI gaI (64, 103). 3) trailokyasuMdarI sUtI hatI tyAre maMtrIe tenI bAjumAM potAnA putrane suvADI dIdho. savAre maMtrInI patnI uThADavAnA bahAne tyAM AvI ane rADo pADavA lAgI "mAro putra koDhI thaI gayo." maMtrInA dAsa-dAsIe paNa nailokyasuMdarIne viSakanyA kahIne vagovI. rAjAnA kAne A vAta pahoMcI (maMtrI kahevA gayo te vAta nathI) ane te paNa krodhe bharAyo. (120 thI 136) rAjAe alaukyasuMdarIne bhUmimAM dATI devAnI AjJA karI tyAre lokoe vinaMtI karI. putrI-hatyA bahu moTuM pApa che. e hatyA karavAne badale tene ekAMtamAM kyAMka aMdhArA oraDAmAM rAkhI do." te vinaMtI rAjAe svIkArI. ahIM rAjAne putrI pratye atyaMta niSphara darzAvyo che. (138 thI 141) 5) sudarzana maMtrI railokyasuMdarIne naraveza apAvI unI laI jAya che. (200) 6) railokyasuMdarI ujjainI jAya che te pachI ahIM ghaNA navA kathAghaTako umeryA che. (ka) sudarzana maMtrI ane puruSa veSamAM rahelI saeNlokyasuMdarIe maMgalakalazane khoTI vAta karI ke sailokyasuMdarIno pati tenI pAse ja che, te khoTuM bole che. tenI benane huM (= puruSaveSamAM rahelI gailokyasuMdarI) paraNyo chuM. banne baheno eka sarakhI dekhAya che." evuM kahI strInuM rUpa karI gailokyasuMdarI upara gavAkSamAM jaIne maMgalakalazane potAnuM rUpa batAvyuM. ane pharI puruSaveSamAM maMgalakalaza pAse AvI gaI. tyAre maMgalakalaze lagna samaye rAjAe ApelA be azvo maMgAvIne dekhADyA ane khAtarI karAvI. (223thI 229) (kha) sudarzana maMtrI, railokyasuMdarI ane maMgalakalaza sainiko sAthe caMpAnagarInI bahAra pahoMcyAM. rAtre gaMgAnadInA kinAre kuladevInA sthAna pAse keligRhamAM rahyA. sudarzana maMtrI rAjAne samAcAra ApavA gayo. savAre uThIne joyu to maMgalakalaza kyAMya dekhAyo nahIM, 2lokyasuMdarI karUNa vilApa karavA lAgI. A samAcAra vanamALIe rAjAne ApyA. rAjAe putrI gailokyasuMdarIne AzvAsana ApyuM. A bAju subuddhimaMtrIne bolAvIne lagna vakhate ApelA be azva mATe pUchyuM to maMtrIe te marI gayA hovAnuM jaNAvyuM. rAjAe banne azvo tene batAvyA. tenA gharanI tapAsa karAvI to maMgalakalaza tyAMthI maLyo. je rAtrIe kelIgRhamAM sUtA hatA te rAtrIe subuddhi maMtrInA For Personal & Private Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 raka kRti darzanA kahevAthI kuladevI maMgalakalazanuM apaharaNa karI maMtrInA gharamAM laI AvI hatI. A kapaTa AcaraNa badala rAjAe subuddhimaMtrIne corano daMDa karyo, mAthe muMDana karI moTuM kALuM karI gadheDA para besADI AkhA nagaramAM pheravyo. (233thI 265) (ga) rAjA thayA pachI maMgalakalaze vidyAdharane sAdhIne (1) rUpa parAvartanI ane (2) paDagaMjanI (?) e be vidyAo meLavI. (271). (gha) maMgalakalaza siMhaladvIpa para kulapatinI padminI kanyAnA svayaMvaramAM jaI tene paraNI lAvyo. tyAM ujjainInA rAjA verIsiMha sAthe vaira baMdhAyuM. (285thI 292) (3) maMgalakalazanA rAjyanA sImADe sarovaranA kAMThe koI vidyAdhara AvIne beTho. cosaTha jogInI ane bAvana vIra tenI sevA karatA hatA. maMgalakalaza paMkhI banIne tyAM gayo ane pharI manuSyanuM rUpa karI tenI sAthe yuddha karI tene vaza karyo. A vAta verIsiMha rAjAe sAMbhaLI te IrSAthI baLI UThyo. maMgalakalaza sAthe yuddha karavA Avyo, banne vacce yuddha thayuM. potAnI hAra najIka dekhAtA vairIsiMha ujjainI bhAgI gayo. maMgalakalaze pAchaLa jaIne ujenI para ghero ghAlyo tyAM verIsiMha mRtyu pAmyo. (301thI 333) (ca) vijaya meLavI maMgalakalaza caMpA nagarIe pAcho pharyo. potAnA mahelamAM jaIne joyuM to potAnI banne strIo sAthe eka-eka puruSa suto dekhAyo, tyArathI banne strIo pratye virakta thayo. (339thI 342) | (cha) thoDA samaya pachI koI vidyAdhara maMgalakalaza vagerene jJAnI mahAtmA pAse laI jAya che. maMgalakalaze temane strIo sAthe sUtelA puruSa vize pUchyuM, jJAnIe uttara Apyo ke vairIsiMha rAjA mRtyu pAmI vyaMtara thayo che, tArI mArI sAthe koI puruSa sUto che evuM bhrAmaka rUpa teNe dekhADyuM che. jJAnInI vAta sAMbhaLI verIsiMha maMgalakalazanA caraNe paDyo, tyAra pachI pharI banne nArI sAthe AnaMda pUrvaka divaso pasAra karavA lAgyo. (355thI 360) 7) maMgalakalaza rAjAe ekalAe dIkSA lIdhI saMyama pALI mokSe gayA. (390, 392) For Personal & Private Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamAlA A 8) jinaharSajI kRta maMgalakalaza copAI ja vi.saM. 1714, zrAvaNa vada-9 guruvAranA divase prastuta copAInI racanA thaI che. tenA kartA kharataragacchanI mazAkhAnA guNavardhana vAcaka> zrIsomavAcakazAMti harSavAcakanA ziSya jinaharSajI che. ja teo saraLa ane rasALa kAvya racanAo dvArA jaina samAjamAM sukhyAta ane lokalADIlA kavi che. teone "jaina paraMparAnA zAmaLa' tarIke oLakhavAmAM Ave che. temaNe vIzI, covIsI, paccIzI, chatrIzI, savaiyA, sajajhAya, stavana, rAsa, copAI, caritra Adi kAvya prakAromAM gujarAtI ane rAjasthAnI bhASAmAM vizALa sAhityanI racanA karI che. ja kula 421 kaDI ane 21 DhALamAM racAyela A copAI (=rAsa)mAM DhAla-1 ane 12nA apavAdane bAda karatA dareka DhALane aMte kavizrIe upayukta dezI ane rAganA nAmone vaNI lIdhA che, je A copAInI AgavI viziSTatA che. ahIM "copAI" chaMdamAM mAtra prathama DhALa ja che. bAkInI badhI DhALo dezIo ke rAgamAM che. tema chatAM puSpikAmAM 'maMgalakalaza copAI' kahyuM che. mATe, ahIM copAI' zabda rAsane badale rUDha arthamAM vaparAyelo jaNAya che. ahIM mAtra kathAvarNana ja mukhya banavAne lIdhe kAvyatva gauNa rahyuM che. chatAM prasiddha kavinA hAthe utarelI kathA ekAMte kAvyatva vihoNI hoya, evuM to na ja bane. jinaharSajIe kathA sAthe pIraselI kAvya prasAdI mANIe. upamA alaMkAra maMDita keTalIka paMktioH che "kumarI haMsI sArikhI, koDhI kAga samAna; dekho soca vicArane, joDI na juDe mAna." 2 [175] railokyasuMdarI rAjakumArI haMsalI jevI (rUpavAno che ane koDhI maMtrIputra kAgaDA jevo (kurUpa) che. ke "harakhataNA AMsU paDyA e, kyuM pANI paranAla." [225] 1. zrI jinaharSajInA jIvana vize khAsa koI pramANabhUta mAhitI prApta thatI nathI. chatAM temanI racanAonuM avalokana karatAM eTaluM to cokkasa jaNAya che ke teozrI vi.saM. 1735 sudhI rAjasthAnamAM rahyAM hatA ane tyAra pachI 1763 sudhI gujarAtamAM ane khAsa to pATaNamAM rahyA. aMtima avasthAmAM vyAdhine kAraNe tapAgacchIya zrI vRddhivijayajIe teozrInI sevA-suzruSA karI, prAyaH saMvata 1779(?)mAM pATaNamAM kALadharma pAmyA. pote kharataragacchIya hovA chatAM tapAgacchIya - kriyoddhAraka zrI satyavijaya paMnyAsajInA jIvana para racelo rAsa kavizrInI udAra guNadraSTino paricaya Ape che. zatruMjaya mahAmya rAsa (kaDI - 6450) upamiti bhava prapaMcA rAsa (kaDI-2974) kumArapAla rAsa (kaDI - 2876), zrIpAla rAsa (DhAla-49) vIzasthAnaka rAsa (kaDI - 3287) mahAbala-malayAsuMdarI rAsa (3006) Adi temanI dIrgha ane mahattvapUrNa racanAo che. kavizrInA jIvanakALanI kula racanAno saravALo prAyaH eka lAkha zloka pramANa che. For Personal & Private Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 kRti darzana paranALamAMthI pANI paDe tema nayanomAMthI harSAzruo jharavA lAgyAM. ke "harakha lahe darasaNa nirakha, jima ravi darasaNa koka." [239]. sUryanA darzanathI jema cakravAka harSita thAya tema maMgalakalazanA darzanathI loko harSita thAya che. ke 'verasiMha tihAM rAjAna, vairI mahAmRga siMha samAna." [13] vairasiMha rAjavI eTale jANe verI(zatru) rUpI mRgalIyAo mATe siMha. ja "mukha kamalANo kamalampa, lAgI duHkha tapa jhAla." [24] tApanI jhALa lAge to kamala karamAI jAya, duHkhanI jhALa lAgI ne (dhanadattanuM mukha karamAI gayuM! A banne paMktiomAM upamA ane rUpakanA zaMkara alaMkAranuM sarasa pradarzana che. "kAmaNa gailokyasuMdarI, maMgalakalasa bharatAra; joDI juDI sai hathe, jANe sirajaNahAra." [369] maMgalakalaza ane gailokyasuMdarInI joDI jANe sarjanahAre potAnA hAthe sarjI che. ahIM unmelAe vara-vadhUnI suMdaratAne cAra cAMda lagAvI dIdhA. ja "bhaNIyA viNa vaNiyA kisA?, prajA vinA zyo rajja?; saravara jala viNa taru kiso?, lajja vinA syo kajja?.' [65] maMgalakalazane bhaNavA mATe mokalavA zeTha-zeThANI vicAre che ke 'bhaNyA vagara to vyApAra kevI rIte karI zakaze?' A vicArane samartha banAvavA bIjA traNa daSTAMto ApyA che. prajA vinA rAjya, sarovaranA pANI vinA vRkSa ane lajjA vinA kArya kaI rIte saMbhave? yA devIe maMgalakalazane upADI eka nagara bahAra mUkyo tyAre vaDa nIce besI te vicAra kare che teTalAmAM sUrya asta pAmyo tiNa avasari ravi Athamyo, dekhi avastA tAsa; paradukha nayaNe dekhine, uttama hoya udAsa." [138]. jANe maMgalakalazanI te avasthA joIne sUrya AthamI gayo." ahIM kavie nidarzanA alaMkArano suMdara prayoga karyo - 'uttama puruSo bIjAnuM duHkha joIne udAsa thaI jAya che." ja 'tehane pApati koTa duraMga, UMcala jANe paravata zRMga; iMdrataNe dala na bhile jeha, mAnavI e kima lIjai teha." [9] ujjainIno koTa eTalo majabUta che ke IndranuM sainya paNa tene bhedIna zake. ahIM atizayoktinuM For Personal & Private Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamAlA madhuruM gAna citta raMjita kare che. jinaharSajIe vyavahAru draSTithI prasaMgonAM varNana karyA che. varSonI jhaMkhanA pachI AvelA putrane mAtA kevA AnaMdathI ramADe? tenu varNana 'DhAla-3'mAM maLe. atizaya vahAlA putrano Akasmika viyoga mAtAne kevI du:khI kare? tenuM karUNa varNana 'DhAla-8'mAM maLe. to viyoga pAmelA putranA ekAeka thatAM milanathI pharI thato AnaMda kevo adbhuta hoya teno paricaya 12mI DhALa Ape che. 18mI DhALamAM vIratA bharyuM yuddhanuM varNana karI 19mI DhALamAM muninI vairAgya nItaratI dezanA mUkI che. eka ja viSaya vastu para DhALa vibhAjana karavAnI emanI draSTi prazaMsanIya che. 45 ka bhale prastuta rAsamAM kAvya gauNa banyuM che, chatAM saMvAdAtmaka valaNathI kareluM kathA nirUpaNa vAcakanAM haiyAmAM kathA paratve rasa Ubho kare che. bhASA aMge vicArIe to kavizrIe 'e'kArane badale 'e'kAranI pradhAnatA rAkhI che. AnA mATe eka ja draSTAMta pUratuM che. 'page lAgi nija tAtane, kalAcAryane pAsa; maMgalakalaza sajII karI, kare zAstra abhyAsa.' 242 * kriyApadomAM jyAM ekAra nathI karyo tyAM 'e' para anusvAra mUkyo che. raheM, kare vagere... x 'stha'no 'sta' karavAno prayoga dhyAna kheMce che. avasthA > avastA, susthita > suti vagere. * kavizrI mULa rAjasthAnanA hovAthI koI-koI sthaLoe rAjasthAnI bhASAnI chAMTa AvI gaI che. 'thaI paNa dIThotho,' 'le Ayo,' 'INa nagarIro nAma syuM?' vagere. jinaharSajI kathA ghaTakonI draSTie saMpUrNapaNe ajitaprabhasUrijIne ja anusaryA hovAthI ahIM kathAghaTakomAM parivartana ApyuM nathI. 9) lakSmIharSajI kRta maMgalakalaza copAI tapAgacchIya gacchAdhipati zrI vijayaratnasUrinA rAjyamAM temanA ziSya nityaharSajInA ziSya lakSmIharSajIe 27 DhALa ane kula 618 kaDI pramANa A maMgalakalaza copAInI racanA For Personal & Private Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 kRti darzanA vi.saM. 1719, mahA suda-11nA divase kAkaMdI nagaramAM karI che. ja eka vijayaratnasUrijI (janma vi. saM. 1711) vijayaprabhasUrijInI pATe thayA temanI AcArya padavI vi.saM. 1732mAM thaI che. vi.saM. 1719mAM racAyelI prastuta copAImAM vijayaratnajIno sUri tarIke ullekha karyo che. mATe A banne vijayaratnasUrijI judA haze. kavizrI lakSmIharSajInA jIvana vize ke temanI anya racanAo vize koI mAhitI upalabdha nathI. prastuta kRtimAM kavizrIe "maMgalakalazanI copI IhAM' [610] Avo ullekha karyo che. mATe temane racanA "copAI' ja abhISTa che. ahIM copAIne chaMda tarIke na samajIe paraMtu "cAra pada vALI racanA'nA arthamAM samajIe. Ama to copAI zabda paNa pAchaLathI "rAsa'nA arthamAM pracalita thayo che. A kathAnakane vadhu rasika banAvavA umerelA saMvAdo e prastuta copAInI AgavI viziSTatA che. * maMgalakalazane bAgamAM laI javA samaye pitA-putra vacceno saMvAda'kihAM padhAro? tAtajI!, mujhane kaho tume teva; seTha kahe bAge jaI, phula ANamyuM eha. [68] huM piNa sAthe AvazuM, bAga joevA koDa; kahe seTha bAge gayo, tuM mati karaye hoDa. [69] huM garaDho tuM nAnaDo, thAko thAsI tAma; kaDIyA upaDasI nahi, mata ADo karave kAma." [70] ahIM bALakanI haTha ane pitAnI lAgaNI sabhara zarato mUkIne kavizrIe kathAghaTaka khUba ja rasika ane jIvaMta banAvyuM che. * maMgalakalaza subuddhi maMtrInA ghare pahoMce che tyAremuhato leI ucharaMgame re, besADyo sasaneha; muhatI piNa Avi kahe re, beTA! moDo kyuM Avyo gehare? [136] bahena kahe jAvu bhAmaNA re, mAharA vaMchIta phalIyA Aja re; mukha dIThAM sukha Upano re, Aja Ayo pItA ghara rAja re." [137] bIjA badhA ja racanAkArothI alaga paDI kavizrIe subuddhimaMtrInI patnI ane dIkarInuM pAtra umerIne maMtrInI luccAIne vadhu spaSTa banAvI che. * rANI guNAvalI putrI nailokyasuMdarIne jyAre sAsare vaLAve che, tyAre mAtAe ApelI For Personal & Private Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamALA re zikhAmaNo rANI guNAvalI kuMyarI bhaNI kahe re, "sAMbhala beTI! vAta; tujha viraha mujha tana parajale re, prajale sAte dhAta." [477] chAtI bhIDI beTIsuM kahe re, melI ghaNoI nIsAsa; pUtrI-vIchoko mAtane dohIlo re, jIma mehalA gharavAsa. [478]. mAta vIsAruM beTI mata kare re, melAvo vahIlA saMdeza; te tou dina mujhane Ave sahI re, bhAjasI koDa kalesa. [479] sAjana AvyA sAmI Avo re, dejyo Adara mAna; vAta ja pUche ApaNA gharataNI re, jIma muja vAdhe vAna. [480] e maMdira e mAliyA re, khelatI huMti dina-rAta; te thAnaka mujhane sAlasIjI, dekhI-dekhI parabhAta. [481] sAsu-sasarAno kahyo mAnaje re, matI karajya abhImAna; sAsu pahilI tuM uThaje re, jye tujha vAdhe vAna. [42]. deva-gurUnI sevA sAcave re, deje supAMtara dAna; paranaMdyA tuM dure TAlaje re, jyu pAme bahumAna. [48]. Apa parAyo sarIkho trevaDe re, ma kare kINanuM parapaMca; bena suhAmaNI ruDA mAnajyo re, nANe manameM khalakhaca." [484] ahIM A zikhAmaNonA bahAne mAtRhRdayanI putrI pratyenI lAgaNIo pravAhita thaI che. ja maMgalakalazane sthAne koI koDhIne aMdara Avelo joIne railokyasuMdarI bahAra AvI jAya che tyAre je sukha lahe INa same, teso e avasara thAya lAla re; nAha jove tujha vATaDI, myuM UbhI pIchatAya lAla re. [77] kuMvarI sakhiyAnuM kahe, meM bolonI bola vicAra lAla re; kaMta nAyo mujha maMdire, koI koSTI Ayo INa vAra lAla re. [278] bAI! tuM uMghAla kI?, camakI uThI ema lAla re; kaMta tumAro Agalo, pahuto maMdira teha lAla re. [279] For Personal & Private Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 A kRti darzana rAjamaMdira muhatA ghare, koI na Ave dhAya lAla re; jaNanuM jagadIsa ruTho have, te maMdirameM jAya lAla re." [280] kahe kuMvarI "jovA jaI, pache dejyo olaMbha lAla re; sakhi jAya joyo tise, dekhi koSTI acaMbha lAla re." [281]. lagnanI rAtrIe sakhIonA olaMbhA umerIne kavizrIe prasaMgane sarasa ane mAdaka banAvyo che. ja lakSmIharSajI e kAvyavadhUne vividha alaMkArothI maMDita karIne tenI suMdaratA aneka gaNI vadhArI che. ja "jhura-jhura pIMjara huI dehaDI re, AMkhyA to AvaNa lAgI nIla re; tohI navI dITho kIhAM kikalo re?, hIvaDo nahi phATe mohI rahyo sIlare." [16] maMgalakalazanuM apaharaNa thayA bAda putra-viyogathI mAtAnuM hRdaya vyathita thaI gayuM che. viyogamAM jhUrI-jhUrIne mAtAno deha pIMjara banI gayo ane eTaluM badhuM raDyA ke AMkhomAM lIla AvavA lAgI che. ahIM atizayoktie viraha vedanAne vadhu tIvra banAvI che. ja "caMdAne mana rohiNI vasI, tIma bIjI ho kAMI na Ave dAya ke; cAtuka jalahara mana vase, pANi bIjo ho na pIye jAya che. [586] gaja samare revA nadI, koIlane ho vAlo mAsa vasaMta ke; harane mana gaMgA vasI, kekeIne ho vAlo ghana gAjaMta ke. [587]. harane vAlI rAdhIkA, motImeM ho vAlhI bAMgarI joya ke; dharane vAlyo mehulo, hIyAne ho vAlo hAra ja hoya che." [588] maMgalakalaza ane railokyasuMdarI vaccenA prItinA saMbaMdho vadhu gADha darzAvavA upamAonI hAramALA prayojI che. ja kavizrIe upamAo to Thera-Thera prayojI che. temAMnI keTalIka sarasa upamAo joIe4 "ANa vahe che sahu kI IsI, paramesvarane praName tIsI." [18]. ujjainI nagarImAM verasiMha rAjAnI AjJA loko paramezvaranI AjJAnI jema ziromAnya kare che. ke "rANi somacaMdrA manavasI, vAlI rAya AMkha kIkI jIsI." [19] rAjAne rANI para AMkhanI kIkI jevo prema hato. ahIM upamAe rANI sAthe rAjAnI ekamekatA ane sumeLa darzAvyA che. For Personal & Private Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamAlA eka 49 6 bAlaka vadhe bIja caMdra kyuM re, teje sUra dIpaMta" [62] bAla maMgalakalazanI vRddhi bIjanA caMdra sAthe sarakhAvyA pachI tarata ja tenA tejane sUrya sAthe sarakhAvavA dvArA tenI prabaLa punyavRddhine vyaMjita karI che. ke "umAhyo milavAtaNo, jye cakavIne bhANa." [244]. maMgalakalazanA manamAM mAtA-pitAne maLavAno umaMga, cakavIne sUryane maLavAnA umaMga sAthe sarakhAvIne maMgalakalazanI tAlAvelI darzAvAI che. 6 "te dekhI mana tulasyo re, jehavo gaMgA taraMga." [372] pitAe jamAIne ApelA pAMca azvo joIne railokyasuMdarInA aMtaramAM (have A nizAnI parathI pati saMgama thaze evuM vicArIne) AnaMda uchaLyo, jema gaMgAmAM taraMga uchaLe! AnaMdane taraMganI upamA sAthe railokyasuMdarIne ApelI gaMgAnI upamA tenI pavitratAnA darzana karAve che. ke "maMgalakalaza dekhi karI, pragaTyo ANaMda pura; rIName jhaMjhI utare, khusI thayo jIma sUra." [382]. rAjakumAranA veSamAM rahelI gailokyasuMdarIe maMgalakalazane joyo tyAre raNabhUmimAM yuddha karIne vijayI banelA zUravIra jevo AnaMda pragaTyo. ahIM upamAnA nirUpaNa dvArA kavizrIe maMgalakalazane zodhavAmAM railokyasuMdarIe uThAvelI jahemata darzAvI che. ke "gayavara gAjatA dIsatA, jema pahADa cAle.' [pa25]. caDAI laIne AvelA sImADAnA rAjAo para maMgalakalaza trATake che tyAre AgaLa vadhatA gajarAjo parvata jevA lAge che. gajarAjonI parvata sAthenI sarakhAmaNImAM UMcAI, zyAma varNa ane draDhatA samAna dharmo che. A kavizrInI kalpanAo u...kSAnI ArasImAM supere pratibiMbita thaI che. "tihAM moTA jinahara prasAda, svaraga samovaDa mAMDe vAda." [14]. ke arIyaNa bIhatA nAsI gayA, vanamAMhe jaI te tApasa thayA." [17] "vedana vIchoDAtaNI, jANe lAgo tIra." [476]. # "maMgalakalaza dIpato re, ugo jANe sUra." [496] ke bolatA veNa kyuM geINa gAje." [24] vagere... A prastuta rAsamAM rAjasthAnI bhASAnA SaSThInA pratyayo vaparAyA che. duHkhIyAnA > dukhIyArA, koInI > kaNarI, rAsano > rAsa bharo vagere.. For Personal & Private Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * kRti darzanA Adi "a" sAthe pAchaLanA akSaranA 'I'no vyatyaya paNa kyAMka kyAMka thayelo che. adhikAra > IdhakAra, adhika > Idhaka vagere... kathAghaTakomAM parivartana. 1) dhanadatta zeTha pauSadhazAlAmAM guru pAse beThA hoya che. tyAre nagaranArIo pota-potAnA putrane laIne tyAM Ave che- gurunA vaMdana Adi karAve che. te joIne dhanadattane potAne saMtAna nahIM hovAnuM duHkha thAya che. (30thI 33) AvI kathA-ghaTanA karIne lakSmIharSajIe dhanadattane thayelA duHkhano kathAMza sArthaka banAvyo che. 2) dhanada zeThe sau prathama potAnA ghare AdinAtha paramAtmAnI pratiSThA karI tyAra bAda temanI puSpa pUjAdi nitya ArAdhanAmAM rata thayA. (44thI 47) 3) ghare putra janmanI vadhAmaNI ApanAra dAsIne dhanada zeThe bahu sArI bheTa ApI. (59) 4) phUla levA bAgamAM gayelo maMgalakalaza ghare pAcho nathI Avato tyAre dhanada zeTha tenI tapAsa karavA bAgamAM jAya che, tyAM te na maLatAM maMgalakalazanA pagale-pagale pAchA Ave che. adhavacce te pagalAM pUrA thaI jAya che. A badhI ja vAta zeTha rAjAne kare che. rAjA badhA ja raste cokI goThavI de che ane tenI tapAsa karavA cAre bAju sainiko mokale che. (156thI 163) A prasaMgane bIjA koI paNa racanAkAroe ATalo varNavyo nathI, ahIM A varNana dvArA kathA-ghaTaka khUba rocaka banyuM che. lagna pachI maMgalakalazane ujjainanA raste caDAvI subuddhimaMtrI tene paherAvelo vararAjAno veza pAcho laI Ave che ane potAnA putrane paherAvIne gailokyasuMdarInA khaMDamAM mokale che. (237, 238, 270, 271) potAnI pAse patine badale koI koDhIne Avelo joIne railokyasuMdarI gharanI bahAra sakhIo pAse AvI gaI tyAre tene joIne maMtrIe vicAryuM-"mArA putranI avagaNanA karIne A bahAra AvIne UbhI che! have tenI evI hAlata karuM ke jethI te duHkhI duHkhI thaI jAya." AvuM vicArI aDadhI rAte ja te rAjA pAse gayo. (285thI 287) ahIM maMtrInA manobhAvanA varNana dvArA tenI duSTatA prabala darzAvI che. 7) badhA ja apamAnita karIne tarachoDe che te pachI trailokyasuMdarI zAMtithI vicAra kare che. tyAre tene samajAya che ke "A maMtrIno prapaMca che." (334) 8) sailokyasuMdarIe puruSaveza mAMgyo tyAre rAjAe siMha sAmaMtane tenuM kAraNa pUchyuM. tyAre For Personal & Private Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamAlA roDa 51 siMhasAmaMte jaNAvyuM ke "mane to khabara nathI, paraMtu ujjaina tIrthadhAma che mATe yAtrA karavA javuM haze." (358) 9) ahIM siMha sAmaMtane sailokyasuMdarInA mAmA darzAvyA che. (348) 10) ujjainI jatA railokyasuMdarIe pitAne kahyuM "huM cha mahine pAchI AvIza." (360) 11) lagnasamaye maMgalakalazane je pAMca azvo ApyA hatA te azvo siMhasAmaMta pote ja kanoja dezathI laI AvyA hatA. (375) 12) paMDitajIne nizALIyAonI sAthe bhojana mATe AmaMtraNa ApyuM. tyAre siMha sAmaMte jamavAmATenA vAsaNonI vyavasthA paNa karI ApavAnuM kahyuM. paMDitajIe e kAma maMgalakalazane soMpyuM. te potAnA ghare jaI surasuMdararAjAnA nAmavALA vAsaNo laI Avyo. te joI siMhasAmaMta samajI gayA ke "nailokyasuMdarInA lagna AnI sAthe ja thayA che." (389thI 393) 13) bhojana karAvyA pachI paMDitajIne vinaMtI karI ke "je vidyArthI gaNatarI karavAmAM hoMziyAra hoya tene be ghaDI rAkhI jAo" paMDitajI maMgalakalazane rAkhI gayA. maMgalakalaza railokyasuMdarIne oLakhI gayo. pachI tene vArtAnA bahAne potAnI vItelI vAta kahI. (395thI 404) 14) rAjA railokyasuMdarI ane maMgalakalazane prathamavAra bolAve che tyAre caMpAnagarImAM thoDA divasa rahI potAnA ghare pAchA Ave che. pharI thoDA samaya pachI rAjAe putrI-jamAIne teDAvIne tene rAjya soMpIne dIkSA lIdhI. (510 thI pa13) 15) aMte saMyama grahaNa karIne maMgalakalaze paramagati ane sailokyasuMdarIe sadgati sAdhI. (605) ahIM lakSmIharSajIe zAMtinAthacaritra parathI ja racanA karI che. chatAM ghaNA ghaNA sthaLoe kathAne thoDo ghATa ApI khUba rocaka ane suMdara banAvI che. ghaNA sthaLoe varNano paNa khUba suMdara karyA che... 10) vibudhdhavijayajI kRta maMgalakalaza rAsA * 4 khaMDa, 44 DhALa, kula kaDI-666 pramANa A rAsanI racanA vikrama saMvat 1730 ANaMdapura nagare zarU thaI ane vikrama saMvat 1732 mahA suda bIja, budhavAre siddhapuramAM pUrNa thaI. A akabara pratibodhaka tapAgacchIya AcArya deva zrI hIrasUrIzvarajI ma.sA.nA ziSya vijaya For Personal & Private Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 * kRti darzanA senasUrijI > vijayadevasUrijI (vi.saM. 1634thI 1705, jemaNe jahAMgIra bAdazAhane pratibodha karyo hato) > vijayasiMhasUrijI (vi.saM. 1644thI 1709, jemaNe mevADanA rANA jagatasiMhane pratibodhita karyA hatA.) > paMDita vIravijayajI upAdhyAyanA ziSya vibudhavijayajIe prastuta rAsanI racanA karI che. ja kavizrIe dareka khaMDane aMte pATa paraMparA darzAvyA bAda potAnA gurunuM nAma paMDita vIra vijaya upAdhyAya ApyuM che. vijaya siMhasUrijInA ziSya vijaya prabhasUrijI (vi.saM. 1677 thI 1749)nuM dIkSA samayanuM nAma paNa vIravijayajI hatuM paraMtu temanA upAdhyAya ke paMDita pada viSayaka koI ullekha prApta thato nathI. bIju temane AcArya pada vi.saM. 1710mAM prApta thayuM hatuM. prastuta rAsanI racanA 1732mAM thaI che. AthI vijayaprabhasUrijIno "paMDita vIravijaya upAdhyAya' tarIkeno ullekha rAsa racanA samaye na thayo hoya, uparAMta kavizrIe trIjI ane cothI DhALanI prazastimAM vijayaprabhasUrijIno nAmollekha alagathI paNa karyo che. AthI, vijayaprabhasUrijI ane paMDita vIravijayajI banne gurubhAI hatA evuM nakkI thaI zake. ja kavizrI vibudhavijayajInI A prathama ja racanA che. jeno ullekha A rAsamAM be sthaLe maLe che. "cAra khaMDa buddhi karI, kIdho prathama abhyAsa." [55] muja buddhi sAru e rAsa, kIdho chaI prathama abhyAsa.' [655]. A rAsa sivAya kavizrInI anya koI racanAo prApta thatI nathI. A prastuta kRtino dareka khaMDanA aMte "maMgalakalaza rAsa' tarIke ullekha che. paraMtu cothA khaMDane aMte "maMgalakalaza rAsa" uparAMta puNyavilAsa rAsa' tarIke paNa ullekha che. rAsa vistAra karavA kavizrIe prasaMgo, pAtro ke sthaLonA varNana tathA pAtronA manobhAvo ane saMvAdono Azraya lIdho che. A prasaMga vistAranuM eka udAharaNa joIe to maMgalakalaza ane railokyasuMdarIno lagna utsava. anya sarva rAsomAM lagnotsava mAtra eka ja DhALamAM samAvyo che. jyAre ahIM bIjA khaMDanI 8mI ane 9mI be DhALomAM vistAryo che. ja rAjakumAra banIne rahelI gailokyasuMdarInA AmaMtraNano svIkAra karI nizALIyAo jyAre bhojana karavA bese che tyAre e nizALIyAonA 125 nAmo (khaMDa-3, DhAla-6nI kaDI 4thI 14mAM) mukyA che. jenA dvArA 18mI sadInA lokanAmono paricaya thAya che. nAmonI ATalI moTI hAramALA paNa koI kavie prayojI nathI. For Personal & Private Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamALA ja khaMDa-2 DhAla-2nI 14 kaDImAM kavizrIe railokyasuMdarInuM pAtra vistArathI AlekhyuM che. jemAM upamA-ubhekSA-vyatireka alaMkAro bharapUra prayojyAM che. nayana khaMjana mInanA" sUvaya cAMca sI nAsikA' "daMta pati motI jimyA" muMga phala sI AMgulI' udara opamA mInanI kaNayara kAMbi jyu lalikatI" gala sthala guNe bharyA, kanaka kacolaDA jANi" pagalAM kAchibA jANi" kAmaNagArI kAmanI manamatha kero kaMda 'veNI vAsaga hArIyo, jaI rahyo pAtAla kaMThi kokilA hAravI".... vagere. ja sthaLa varNananI draSTie joIe to caMpA nagarInuM varNana kavizrIe khUba AkarSaka banAvyuM che. "kahi kavI nagara vakhANa ke, moTA gAjaI gaja ghaTA e; parabata jeThAM pracaMDa kaI, mayamattA mada jharaI paTA e. 1 [19]. hayavara hI bhalA keI kaMI, ratha-pAyaka kerI ghaTA e; je chayela chabIlA chogalaka, catura puruSa rami copaTA e. 2 [20] e sughaDa nara sujANa kaI, ramala karaI malI sAmaTA eka keI nara gAvi gIta ke, keli karaI milI ekaTA e. 3 [221] rAjeMdra Agali keI ke, sabala ja ubhA subhaTA e; rAjadhAnI navI pAra kaI, maNi-mANika bharyA bhAmaTA e. 4 [22] paMkhIA paMjara kaI kaI, rAma jarSi mukha suvaTA e; keI trIyA kari siNagAra ke, keI nAhA vichUTI laTA e. 5 [223] caurAsI e haTa sera ke, cIra pAmarI veMcaI paTA e; e vaNaja karaI vyavasAya ke, vAru vidhi nANAvaTA e. 6 [224] maMdira moTA AvAsa ke, sakhara caurAsI cauhaTA e; darasaNa SaTa e karma ke, sAdhaI purohIta gAmaTA e. 7 [25]. For Personal & Private Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 kRti darzana keI bhaNaI veda-purANa ke, paMDita bhaNaI nighaMTA e; kaI bhaNaI jyotiSa sAra ke, bhAgavata vAMcaI kaI bhaTA e. 8 [226] e bhagata vaIrAgI keI ke, ati accala rahi yogaTA e; koI muni mAhaMta ke, joga sAdhaI jugati jaTA e. 9 [227] e cahuI cAcara sera ke, devarAI pANI chaTA e; guNIjana gAviM gIta ke, vAru nAcai naTavI naTA e. 10 [28] vADI e vana-ArAma kaI, jala bharIyA soTi taTA e; vAvaDI kUpa nivANa ke, pANI bharaI sovana ghaTA e. 11 [29] loka vasi dAtAra ke, dAna diI mana ulaTA e; cora caraDa nahIM koI ke, loka vasi dhanAdhaTA e." 12 [230] A tailokyasuMdarI lagna pachI maMgalakalazane badale koDhI (maMtrIputra)ne joIne vicAre che. huM jemanI sAthe paraNI chuM temanI ane A koDhI vacce bahu moTu aMtara che." sailokyasuMdarInA A vicArano vistAra karavA kavizrIe aneka upamAno rajU karyA che. paraNyA e prIpha ni A vici jI, aMtara bahulo re joI; mera-parabata kihAM kAMkaro che?, kihAM kasturI khala hoI?. 4 [327] kihAM kuMjara kihAM kIDalo che?, kihAMre rAsa revaMta?; haMsa kihAM kihAM kAgaDo che?, kihAM re murakha mitivaMta?. pa 328] kihAMre rAjA drumakapaNuM jI?, kihAM te khIra naI nIra; kihAM sAyara chilara kahe ?, kihAM te rajata kathIra?. 6 [329] kihAM tArA kihAM caMdramAM che?, kihAM te aMba karI?; kihAM sUraja khajUo kahuM jI? kihAM te khAsara cIra?.7 [330] kihAM dhRta telanaI AMtarA jI?, evaDo re aMtara hoI; paDataI oThaI A koDhIo jI, caDataI uThaI prIo soI." 8 [331]. ja lagna vakhate kanyAno hAtha mUkAvavAnA samaye surasuMdararAjAe jamAIne pAMca azvo vagere dhana ApyuM.' ATalI vAtane parasparanA saMvAda rUpe 6 kaDI sudhI vistArI che. "rAjAI pahilaI maMgalaI re, ApyA vastra apAro re; bIjaI AbharaNa ApIyA re, trIjaI mANika sAro re. 5 [271] For Personal & Private Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamAlA cothi maMgalaI vara-vahu re, navI mUkaI valI hAtho re; kara choDAmiNI kAraNaI re, bolyo mahiyalanAtho re. 6 [272] kara muko kAmanItaNo re, muha mAgaMto lejo re; vAru jamAI mAharo re, ahma putrI sukha dejo re. 7 [273] kumara kahi suNi rAjavI!, azva tumAri pAMco re; jAti suddhi mujha ApII re, ma karo e khalakhAMco re. 8 [274] nAmAMkita sovanataNA re, thAla achaI visAlo re; e Api kara mehalakuM re, suNi sAhiba bhupAlo! re. 9 [275] gaja-ratha-ghoDA ApIA re, ApyA aratha bhaMDAro re; dhavalamaMgala nava gAvatA re, Avi maMtrI dvAro re.' 10 [276] eka rasa nirUpaNamAM paNa kavizrInuM kAvyatva jhaLahaLI rahyuM che. 'kavaNa karu upAya? re putA!, tujha viNa rahyo re na jAI; ghaDI cha mAsI thAya re putA!, tujha viNa rahyo re na jAI. 2 [295] maMgalakalazanI mADalI jI, manamAMhi dharaI dukhya; putra panoto te vinA jI, kehanu jou mukhya?. 3 [296] moTA maMdira mAlIyA jI, putra vinA syA teha?; putra vinA suM jIvavuM jI?, putra vinA sI deha re?. 4 [297] putra panoto kihAM gayo jI?, putra vinA syo dhanna?; putra vinA nija mAtanaI jI, putrataNI vadhAmaNI jI, je kahi AI sojha; dAlIka kApuM tehano jI, Apu moTI mojha re. 6 [229] kima bhAvi te anna re?. 5 [298] Aya upAya tuM valI jI, eka ja pAmyo putra; lADi koDi tuM lahyo jI, gharanA rAkhaNa sUtra re. 7 [300] 55 prANavallabha tuM mAharojI, aMtarayAmI mujha; manamohana tuM mAharojI, mujha jIvana eka tujha re.' 8 [301] maMgalakalazanA apaharaNa pachI pragaTelI mAtAnA haiyAnI vyathA karUNa rasanI pratIti karAve che. ka khaMDa-4, DhAla-2mAM maMgalakalaza ane sImADAnA rAjAonA yuddhanA varNanamAM bhArobhAra For Personal & Private Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 vIrarasa chalake che. temAMnI keTalIka paMktio 'parataNA kaTakasuM subhaTa bhaTakaI bhaDyA, caDavacA cuMpaNuM jaIya lAgA; subhaTa bhaTake bhaDyAM aTaka aDabIaDyA, kAyara TAMNi lahI jAIM bhAgA. 8 [578] nAla-golA anaIM biMdUka gaDagaDaI, saNasaNe tIra karI Abha chAyA; khaDa khaDa khaDaga kADhI raNa khetamAM, dhaDa dhaDa dhuMbaDa dhIMga dhAyA. 9 [579] jodha jamadUta jama dADha kADhI karI, DhAla kara jhAli jhUMjhaNa jhaMpaI; jhaTaka laTakaI laDaIM kaTaka kAyara kaliM, rAya bhaDavAya para dalla kaMpaI. 10 [580] maMgalakalaza sAme potAnuM mULa rUpa pragaTa karyuM tyAre trailokyasuMdarInA bhAvomAM zRMgArarasa nirUpAyo che. 'yovana jora karaI che rAja, mohalA vega padhAro; mujha Uri upari kuca do kasIyA, mayamattA mAtaMga; kara aMkusa lagAvo vAhalama!, vAdhaI ulaTa aMga?. 1 [447] pakka guhavara sArikhA adhara, dIsaI lAla sugaMgA; kAra samovaDi kaMta! AInaI AsvAdo rasa raMgA.' 2 [448] kavizrIe rAsanA dehane vividha alaMkArothI vibhUSita karIne AkarSaka banAvyo che. temAM sajIvAropaNa alaMkAra maMDita khaMDa-3nI DhAla-4 'catura sujANa tuM caMdramA!, ugyo uMce e AkAsa cAMdalIyA!; mujha prIuDo kihA nirakhIyo?, te mujhanaI prakAza cAMdalIyA. 1 [378] araja suNo eka mAharI, thAharI huM chuM dAsi cAMdalIyA; prIunI jo khabara kahaIM, to tujha ghuM sAbAsa cAMdalIyA. 2 [379] thAhari rohaNI gehaNI, rAkhi tuM nita pAsa cAMdalIyA; rohaNI sarakhI ko nahI, thANuM ati ulAsa cAMdalIyA. 7 [384] UMco aMbara ogaNeme, jovaI deza-videza cAMdalIyA; maMgalakalaza kihAM bhAlIo, gAma-nagara-nivesa? cAMdalIyA. 12 [389] * kRti darzana caMda kahiM caMdravadanInaIM, karamani dIjaI dosa cAMdalIyA; saMsAranA sukha pAmaso, TalasaI manano sosa cAMdalIyA.' 14 [391] tujha prIuDo ujeNII, vahilo hosI saMyoga cAMdalIyA; For Personal & Private Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamAlA 57 kalaMka utarasaI kArimo, pAmeza vaMchIta bhoga cAMdalIyA. 15 [32] railokyasuMdarI caMdrane kahe che. - "he caMdramAM! tuM to AkAzamAM khUba UMce Ugyo che. tuM to badhAne nirakhI zake che. to mAro prIla teM kyAMya joyo che? e mane kahe, basa ATalI mArI arajI svIkArI le, huM to tArI dAsI chuM. mArA prIunI jo tuM khabara ApIza to tane khUba zAbAzI ApIza, rohiNI tane khUba vhAlI che ne? eTale to nitya tuM ene pAse ja rAkhe che. gaMgAnAgaNamAM Ubho rahIne tuM deza-videza badhuM jue che to eTaluM kahI de ke mAro nAtha "kayA gAmamAM che?' railokyasuMdarInI kAkaludI sAMbhaLIne caMdra uttara Ape che. "tuM saMsAranA sukha pAmIza ane tArI ciMtAo dUra thaI jaze. tAro prIla ujjainImAM vase che. tenI sAthe tAro saMyoga have jaldI thaze tAruM kalaMka utaraze ane tuM manavAMchita bhoga paNa pAmIza." ahIM sajIvAropaNa dvArA prastuta thayelo caMdra sAtheno vArtAlApasailokyasuMdarInAekalavAyApaNAne pradarzita kare che ane e dvArA tenI duHkhI avasthA vadhu gherI banAvAI che. ja "karmataNI gati kaThiNa sabala-nibalA vasa paDIyA, mayagala madonamatta loha jima sAMkali jaDIyA; vAgha cAMba bichAI suI gaIsaI sanyAsI, pannaga paDIyA pAsa kaThapiMjara vAsI; rAmacaMdra rakhavAla tA dharaNI sIta rAvaNa dharI, niravANi lekha yukiM nahIM kahi hema kavI kesarI." khaMDa-2 ThAla-7 maMgalakalaza subuddhimaMtrInA ghare phasAI gayo tyAre kavizrI eka hakIkata tarapha dhyAna dore che kekarmanI gati ja kAMI evI che ke baLavAna paNa nirbalane vasa thaI jAya che.' kavizrIe A uktinA samarthana mATe dRSTAMto ApyA- "madonmatta gajarAja paNa loha-sAMkaLe jakaDAI jAya che, vAgha jevA vAghanuM carma pAtharIne saMnyAsI tenI upara bese che. sarpa jevA sarpa paNa pAzamAM sapaDAya che, rAmacaMdra jagatanA rakhevALa che chatAM temanI patnI sItAne rAvaNa upADI gayo!" ja 'uttama atiI parAbhavyo, haI na ANi sa; chedyo bhedyo duhavio, madhuro vAjaI vaMsa.'3 [538] surasuMdararAjA subuddhimaMtrI para krodhe bharAyA ane tene mAravAno hukama karyo tyAre maMgalakalaze tene bacAvyo. maMgalakalazanI A uttamatA che. "uttamapuruSo parAbhava pAmavA chatAM hRdayamAM roSa rAkhatA nathI." A hakIkata arthAntaranyAsa dvArA puSTa banAvI che. vAMsane chedavA-bhedavA chatAM te (vAMsaLI banIne) madhura vAge che. For Personal & Private Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 ja kRti darzana ja kavizrIe upamAo to bharapUra vAparI che temAMthI keTalIka suMdara upamAo... -"prajAnaI jugati karI che, pAli kyuM mAya-bAla." -dhanada samovaDi upamA he, dhanadatta evi nAma." - juvatI jovana joramAM, apacharA ke anusAra." - "jIma paya vallabha ati ghaNu, tejaba thAI vinISTa; tima vallabha mAya-tAya naI, kumArI thaI aniSTa." - "mAna sarovara kAgaDo re, na hoI hoI haMsa; sonaI sAma na hoI kadI re, tima tumha kula mahArAja." vagere.. A prastuta rAsanI bhASAmAM rAjasthAnI bhASAnA pratyayo ghaNe sthaLe vaparAyelAM jovA maLe che. jemake. koI hoI je thAparaI "mujhanaI rAkhyo gheDa "rAkhazuM thAharI lAja manarA manoratha' vagere.. kavizrIe "kha no khya" prayojyo che. sukha = sukhya, mukha = mukhya vagere.... ja A rAsamAM bhASAnI koI khAsa vizeSatA nathI. paraMtu saraLa pravAhI bhASAmAM vistAra pUrvaka racAyelo rAsa kAvya-rasikone AnaMdadAyaka banI rahe che. kathAghaTakomAM parivartana 1) maMgalakalaza IzAna devalokathI paMcapalyopamanuM AyuSya pUrNa karI mAtAnI kukSimAM Avyo. (81) 2) lagna samaye maMgalakalaze pAMca ghoDAnI sAthe rAjAnA nAmAMkita suvarNathAla mAMgyA. (274, 275) 3) siMhathasAmaMta nailokyasuMdarInA mAmA che... (403) 4) siMharatha ane railokyasuMdarI pANIyAre = parabe beThA hatA tyAre lagna samaye pitAe ApelA aLyo tyAM joyAM. mAmA ane bhANejI banne tenI pAchaLa-pAchaLa dhanadatta zreSThInA ghare gayA ane tyAM pUcha-paracha karIne jANyuM ke maMgalakalaza nizALe bhaNe che. (415, 416) 5) maMgalakalaza puruSaveSamAM rahelI gailokyasuMdarIne oLakhI jAya che, mATe ApavItI kahe che. (437) 6) surasuMdara rAjAe maMgalakalazane pahelA maMtrI banAvyA pachI dIkSA letI vakhate tene rAjya soMpyuM. (532, pa65) For Personal & Private Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamAlA 7) potAne rAjya na maLavAthI uzkerAyelA surasuMdararAjAnA bhAIoe ane bhatrIjAoe sImADAnA rAjAone sAthe laI maMgalakalaza sAthe yuddha karyuM. (569, 570) 59 8) maMgalakalaza rAjavI pAse 19 hajAra hAthI ane 15 lAkha ghoDA darzAvyA che. (573, 575) 9) maMgalakalaza ane trailokyasuMdarI somacaMdra ane zrIdevInA bhavamAM aNasaNa karI prathama devaloke gayA hatA. (639) 11) dIptivijayajI kRta maMgalakalaza rAsa ka dharmasaMgrahanA racayitA tapAgacchIya vijayamAnasUrijI (vi.saM. 1707-1770)nA rAjyamAM vijaya dAnasUrijI > upAdhyAya rAjavimalajI > upAdhyAya munivijayajI > upAdhyAya devavijayajI > paMDita mAnavijayajInA ziSya dIptivijayajIe 3 khaMDa, 27 DhAla ane 797 kaDI pramANa A rAsa vi.saM. 1749, Aso suda-15nA divase potAnA ziSya dhIravijayajInA vAMcana mATe racyo che. pUjya dIpti vijayajIe siroDImAM saM. 1735mAM Aso suda-15nA divase kayavannA rAsa paNa racyo che. kavizrIe banne rAso dAnadharmanA prabhAva para racelAM che. A sivAya temanI anya koI racanA viSayaka ullekha prApta thato nathI. A saraLa pravAhI bhASAmAM racAyela prastuta rAsamAM maMgalakalazakathAnuM suMdara varNana thayeluM che. kavizrIe maMgalakalazanA mukhamAM vatsarAja ane lAkhAsuMdarInI kathA vistArathI mUkI che. je kathA maMgalakalazanA anya koI rAsamAM prApta thatI nathI. rAsamAM kavizrIe ghaNA sthaLoe upamA-utprekSA vagere alaMkAro gUMthyA che. upamA 'nagarI ujeNI jANII re lAla, amarAvatI avatAra.' [17] gaja jima Avyo malapato.' [258] rAjAne rANI satayyArI re, rupaI raMbhataNo avatAra.' [337] 'tyAMhA kiNa mAMDaI nATAraMbha, indra-AgalI jima nAcaI raMbha.' [355] 'mAhomAhi nita laDe, jima kaurava ne bhIma.' [376] For Personal & Private Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 kRti darzanA 'te behanuM mana eka che, jima lakhamaNa ne rAma." [740] vagere... udvekSA : rAjA tihAM surasuMdara nAma, rAjya karaI jANe zrIrAma." [55] ghara AMgaNi karatI kelI, jANe sAcI mohana velI." [61] nara-nArI mohI rahyA, dekhI kumAranuM nUra; sAmuM joI koI navi saki, jANe ugyo sUra." [163] "phUla racAvyA atighaNA, jANe deva-AvAsa." [39]. Avi beTho maMDapatalaI, iMdra bhuvana Avyu bhU-talaI." [351] lAkhAne paTarANI karI, jANe IndrANI avatarI." [608]. A sivAya anya alaMkAro kavizrIe khAsa prayojyAM nathI. rAsamAM AMkhe uDIne vaLage evI vizeSatA e che ke kavizrIe maMgalakalaza ane railokyasuMdarInA nAmane badale bahudhA "dhanadatta-suta" ane "nRpa-tanayA AvuM vAparyuM che. je bIjA gurjara kavioe nahIvata ja vAparyuM che. ja kavizrInI bhASAmAM kyAreka-kyAreka svara-saMdhivALA pado jovA maLe che. dA.ta. somacaMdrAbhidha, zIlAlaMkRta deha vagere. kathAghaTakomAM parivartana 1) satyabhAmAe maMgalakalaza garbhamAM Avyo tyAre svapnamAM rUpAno kaLaza joyo. (41) 2) railokyasuMdarI 16 varSanI thaI tyAre surasuMdara rAjAe aMtepuramAM jaIne badhI rANIonI sAthe besI tenA lagna viSenI vAta karI. (60-63) A samaye sailokyasuMdarInI cokkasa uMmara bIjA koI kartAoe darzAvI nathI. 3) kuladevIne ArAdhavA, maMtrIe aThama karyo. (76) 4) kuladevI pragaTa thaI e rAtathI mAMDI sAtamA divase maMtrIe potAnA putranA rAjakumArI sAthe lagna nakkI karyA hatA. (81) 5) kuladevIne maMtrI ja sAmethI kahe che. "mAro putra koDhI che. karma to tene bhogavavA ja paDaze. karmathI koI choDAvI zakatuM nathI, mATe rAjakumArIne paraNAvavA koI eka rUpavAna puruSa lAvI Apo." (80-82) For Personal & Private Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamALA 6) devIe rUpavAna puruSane caMpAnagarInI pUrva dizAmAM AvelA caMpakavana pAse mUkyo. (84) AvuM cokkasa sthAna paNa mAtra dIptivijayajIe ja jaNAvyuM che. 7) apaharaNa thayA bAda rAtre sUI javA mATe maMgalakalaza vaDa upara caDyo. tyAM tene uttaradizA tarapha agni dekhAyo chatAM rAtri tyAM ja vItAvI savAre te dizA tarapha gayo. (111-112) 8) maMtrI subuddhine putra thato na hato, putra mATe kuladevIne traNa upavAsa karI ArAdhI, pragaTa thaIne kuladevIe kahyuM ke "tArA bhAgyamAM saMtAna nathI. eka che to te paNa koDhI che. maMtrIe e mATe patnInI salAha lIdhI. tyAre patnIe jaNAvyuM ke "putra koDhI paNa cAlaze paraMtu, "vAMjhaNI' tarIkenuM duHkha sahana thatuM nathI." (124-130) 9) lagna vakhate gailokyasuMdarIe maMgalakalazanA hAthamAM lakhyuM ke "pitA pAse pAMca ghoDA mAMgajo' tyAre maMgalakalaze railokyasuMdarInA hAthamAM lakhyuM ke huM bhADe paraNuM chuM." (174-175) 10) rAtrInI 4 ghaDI pasAra thaI tyAre maMgalakalaza alokyasuMdarIne choDIne cAlyo gayo. (193). 11) pati virahiNI sailokyasuMdarI joSI pAse potAnuM bhaviSya jovaDAve che. tyAre joSI kahe che. tAro pati sAthe meLApa avazya thaze..." (260-263). 12) railokyasuMdarIe "maMgalakalazane rIjhavI tenI pAsethI ghoDA laI laIzuM evuM bahAnuM ApI nizALIyAone jamavA bolAvyA. (308). 13) kathA kahetI veLAe maMgalakalaza pahelA lAkhAsuMdarI gaNikAnI kathA kahe che. (saMpUrNa 2 jo khaMDa) "kAverI nagarI, ajitasena rAjA, sumati pradhAna, rAjAnI ghaNI rANIo hatI paraMtu koI saMtAna na hatuM, ghaNA upAyo karavA chatAM eka paNa saMtAna na thayuM AthI rAjAne khUba ciMtA rahevA lAgI. "akhUTa saMpattine saMtAna vagara zuM karavI?" AvuM vicArI dararoja lAkha soneyA prabhu bhakti, utsava ane dAnamAM vAparavA lAgyo. eka divasa tyAM eka yogI Avyo. rAjAne udAsInatAnuM kAraNa pUchyuM. rAjAe putranI IcchA jaNAvI - tyAre yogIe "badhuM ja punyathI maLe che. evuM kahyuM ane punya phaLa prApti para ripumardana rAjAnI kathA kahI. caMderI nagarI, ripumardana rAjA, tene so rANI, paNa karma saMyoge tene eka paNa putra na hato. tethI sImADAnA rAjAo vAraMvAra tenA para caDAI karatA. eka siddha ( tApasa) rAjAne maLyo. teNe eka phaLa ApyuM ane te rANIne khavaDAvavA kahyuM. eka rANIne te phaLa khavaDAvyuM. tenA prabhAve rANIne garbha rahyo. rAjA te rANInI khUba sAra saMbhALa rAkhe che. tenI cAre bAju cokI goThavI dIdhI ke koI tene herAna na kare. eka divasa rAjAe rANIne kahyuM, "ApanI kukhethI karma anusAra putra ke putrI koI paNa janma leze paraMtu Apa vadhAmaNI putranI ja mokalajo." For Personal & Private Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja kRti darzanA rAjAe rANInI sevAmAM rAkhelI dAsIne zIkhavI dIdhuM - "tuM rAjasabhAmAM vadhAmaNI ApavA Ave tyAre putra janmyo' evI ja vadhAmaNI Apaje. paraMtu jo putrI janme to mane be AMgaLI dekhADaje ane putra janme to eka. rAjAne tyAM putrIno janma thayo paraMtu zIkhavyA pramANe dAsIe rAjasabhAmAM AvI putrajanmanI vadhAmaNI ApIne be AMgaLI dekhADI. AkhA ya rAjyamAM putrajanmanI vAta phelAI gaI. nagaramAM janmotsava paNa ujavAyo. rAjyanA rakSaNa mATe putrInI vAta phelAya nahIM te mATe kAmaNa-TramaNa karAvyuM. putranuM nAma devakumAra jAhera karyuM. have rAjA jyAre paNa bahAra jAya tyAre te rANInA oraDAne sAta tALA daIne bahAra jAya che. anukrame putrI yovanavaya pAmI. te khUba rUpavAna hatI. bahAra pracAra pAmelA devakumAranA guNo sAMbhaLI moTA-moTA rAjAo kanyAdAna karavA taiyAra thAya che. paraMtu badhAne "putra haju nAno che" ema kahIne TALe che. sopArApura nagaranA rAjAe potAnI putrI amarAvatIne ghaNI Rddhi sAthe ripumardana rAjA pAse putranA vivAha mATe mokalI dIdhI. rIpumardana rAjAe vicAryuM. "Ane pAchI mokalI daIza to putranI lAja nahIM rahe ane kadAca "putra nathI" evI vAta paNa phelAI jAya." AvuM vicArI putrIne puruSaveSa paherAvIne amarAvatI sAthe lagna karI dIdhA. ripumardana rAjAnI putrI khUba muMjhAI gaI mAtA-pitAe A zuM karI nAkhyuM?' vicAre caDatA teNe eka nirNaya karyo. "ahIMthI cAlIza gAu dUra eka moTo parvata che. tenI vacce suMdara sarovara che. sarovaranA kAMThe AdinAtha paramAtmAnuM jinAlaya che. tyAM jaI paramAtmAnI chellIvAra bhAvathI pUjA karIne sarovara pAse jaI deha tyAga karI devo." rAjakumArI rAtre ekalI UMTa para besI nIkaLI gaI. sUryodaya thatAM to te tyAM pahoMcI paNa gaI. sarovaranA jalathI snAna karI, tyAMnA puSpothI AdinAtha paramAtmAnI pUjA karI. pharI sarovaranI pALe AvIne tyAMnA phaLo vAparIne caMpakavRkSanI nIce beThI. te samaye vidyAdhara ane vidyAdharI tyAM AdinAtha paramAtmAnI pUjA karavA AvyA. pUjA karIne sarovaranI suMdaratA jovA rAjakumArI beThI hatI tyAM AvyA. tene raDatI joIne vidyAdhara samajI gayo ke A puruSaveSamAM koI strI che. vidyAdharIe duHkhanuM kAraNa pUchyuM tyAre teNe potAnovRttAMta jaNAvyo. vidyAdhara paropakArI hato, teNe rAjakumArIne eka auSadhi khavaDAvI, tenA prabhAve te rAjakumArI puruSa thaI gaI. rAjA-rANIne A vAtanI khabara paDI. khUba AnaMdita thayA. rAjyanuM rakSaNa thayuM ane jagatamAM punya prabhAve jaya-jayakAra varyo." For Personal & Private Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamAlA yogIe A vArtA kahyA pachI rAjA pAse cAra zrIphaLa maMgAvyA. te maMtrita karIne rAjAne ApyA ane judI judI cAra rANIne khavaDAvavAnuM kahyuM. tenA prabhAve cAra rANIne eka sAthe eka ja mUhUrte jayarAja, dhanarAja, kIrtirAja ane vatsarAja nAmanA eka-eka putro thayAM. 63 A cAre bhAI 16 varSanA thayA tyAre tenA mAtA-pitA mRtyu pAmyA. cAremAMthI jayarAja khUba zUravIra che. dhanarAja pAse khUba dhana che. kIrtirAja pAse kAmaNa-TUmaNa karavAnI ane mohinI vidyA che. jyAre vatsarAja khUba catura che, zAstra ane kalAno abhyAsI che. cAre sarakhe-sarakhA che. cAre pAse eka-eka guNa che. to rAjya kone soMpavuM? teno nirNaya na karI zakavAnA kAraNe rAjA rAjya soMpyA vinA ja mRtyu pAmyA hatA. cAre bhAI paraspara rAjyamATe laDavA lAgyA tyAre vatsarAje badhAne samajAvyA - 'AmAM ApaNA kuLanI Abaru nathI rahetI. enA karatAM koMkaNa dezamAM AvelA sopArAnagaranA caMdarAjA khUba nyAyavAna che tenI pAse ApaNe jaIe, e je nyAya Ape te svIkAravAno.' badhAne A vAta sArI lAgI. caMda rAjA pAse pahoMcyA. caMdarAjAne badhI vAta karIne nyAya mAMgyo. cAre bhAInA sarakhA rUpa Adi joIne rAjA paNa tarata nirNaya na karI zakyA. rAjAe thoDA samaya pachI nyAya ApavAnuM kahyuM. rAha jotAM-jotAM cha mahinA pasAra thaI gayA pachI sau akaLAyA tyAre rAjAe nyAya Apyo - 'A nagaramAM lAkhA nAmanI gaNikA che. te khUba RddhimAna che. pAMcaso gAmane bhogave che. tenI pAse nitya so dAsIo rahe che. sAta poLa pasAra karI aMdara teno sAta mALano mahela che. tene zIlano eka niyama che. koI paNa puruSane potAnI pAse lAkha TaMkA laI eka ja prahara rAkhe che. tenI sAthe je cAra prahara rahI batAve tenuM rAjya. - nyAya maLavAnA divase ja jayarAja tenI pAse lAkha TaMkA laIne pahoMcI gayo, lAkhAe potAnI zarata mUkI-'eka lAkha TaMkA laIne eka prahara ja rAkhuM chuM.' tyAre jayarAje kahyuM "mAre tAruM (=tArA dehanuM) koI kAma nathI.'' lAkhA khuza thaI gaI, ucita satkAra-snAna-bhojana Adi karAvyuM. eka prahara pUro thayo tyAre pAchA javAnuM kahyuM, tyAre jayarAja talavAra kADhIne bhaDakyo. 'meM tane dhanathI kharIdI che tuM mArI dAsI che.' potAnI hoMziyArI dvArA lAkhAe tenA hAthamAMthI talavAra paDAvI lIdhI. nokara pAse pakaDAvI gharanI bahAra kADhI mUkyo. bIje divase dhanarAja paNa eka karoDa TaMkA laIne tyAM gayo. lAkhAnA badhA dAsa-dAsIne khUba dhana ApIne khuza karI dIdhA. lAkhAne paNa khUba dhana ApyuM paNa lAkhAe temAMthI eka lAkha TaMkA laIne bIjA pAchA ApI dIdhA. eka prahara pUro thayo eTale tene paNa hAtha pakaDIne For Personal & Private Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A kRti darzanA gharanI bahAra kADhyo. trIje divase kIrtirAja paNa gayo. tenI vidyAnI sAme bIjI vidyAo vAparI eka prahara pachI lAkhAe tene paNa pAcho mokalyo. traNe bhAI vilakhA thaI gayA. caMdarAjAe vatsarAjane bolAvyo ane lAkhA pAse javAnuM kahyuM. vatsarAje rAjA pAsethI mAre moTuM kAma che" evuM bahAnu ApI eka mahinAnI mudata meLavI. ghare AvIne vatsarAje bAvAno veSa banAvyo. hAthamAM viNA laI madhura rAgamAM gAvA lAgyo. lAkhAnA mahelanI sAte poLanAM daravAnone mugdha karI dIdhA. caturAIpUrvaka TheTha mahela pAse AvI gayo. mahelano daravAna khUba majabUta, kaThora ane lAkhAno vizvAsu hato. tenA lIdhe je-te aMdara jaI zakatuM na hatuM, bAvAnA veSamAM Avelo vatsarAja dhUNI dhakhAvI tenI pAse besI gayo. khUba vacana vilAsathI tene paNa rIjhavyo. lAkhAnI badhI vAto tenA pAsethI jANI lIdhI. "lAkhA pAMcaso gAma bhogave che. akhUTa Rddhi tenI pAse che. eka caMpA nAmanI mAlaNa tenI pAse haMmezA Ave che te caMpAno aMbarAja nAmano eka putra hato. e nAno hato tyAre ja koI tene laI gayuM che. putranA viyogathI e caMpA maravA jatI hatI tene lAkhAe dilAso ApIne rAkhI che. tenI sArI sArasaMbhALa paNa kare che. A badhuM jANI vatsarAja tyAMthI nIkaLI gayo. zarIre bhabhUti lagADI yogInuM rUpa laI caMpAnA ghara pAse dhUNI dhakhAvIne besI gayo. caMpAnI pADosaNe caMpAne vAta karI-eka yogI AvyA che, te badhA lokonI vAto sAMbhaLe che ane upacAro batAve che." caMpAe paNa yogI pAse jaIne putra vize pUchyuM tyAre yogIe jaNAvyuM ke-"tArA putrane vaNajhArA laI gayA che. tyAM tenuM kuzaLa-maMgaLa che. tAro tenI sAthe meLApa avazya thaze. tyAra pachI caMpAnA sagAsnehIo badhAnAM nAma jANI lIdhAM. pharI ghare AvI nAhI-dhoI vaNajhArA jevo veSa banAvI ghoDe caDI moTI bajAramAM Avyo. tyAM vaNajhArA pAsethI eka hajAra baLada bhADe lIdhA. bAgamAM jaI taMbU tANyA. eka mALIne phUla laIne Avato joI raDavA lAgyo. mALIe duHkhanuM kAraNa pUchyuM tyAre jaNAvyuM ke "mAru nAma aMbarAja che huM nAno hato tyAre mane vaNajhArA laI gayA hatA, have yuvAna thayo eTale mane jananI ane janmabhUmi yAda AvyA, mATe temane maLavA Avyo chuM. nAlera pADAmAM caMpA nAmanI mAlaNa mArI mAtA rahe che." te mALI tyAMthI sIdho caMpA pAse gayo ane putra AvyAnI vadhAmaNI ApI. caMpA paNa doDIne tyAM gaI. caMpAne AvatI joIne aMbarAja banIne Avelo vatsarAja mAtAnI sAme doDyo. banne eka bIjAne maLIne khUba harSita thayA. putranI Rddhi joI caMpA khUba khUba AnaMda pAmI. aMbarAje kahyuM "mAtA! huM ghaNuM dhana lAvyo For Personal & Private Use Only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamAlA chuM have koI ciMtA na karazo, khAo-pIone AnaMda karo." caMpA tarata ja caMpakano hAra laI lAkhAne putra AvyAnA samAcAra ApavA jatI hatI tyAre aMbarAje phUlono ati suMdara hAra banAvIne lAkhAne mokalAvyo. lAkhA te hAra joI khuza thaI. bIjA divase phUlanI sADI, phUlano kaMcuka vagere banAvI mAtA dvArA lAkhAne mokalAvyo ane kahyuM, "A joIne lAkhA khuza thaze ane je dhana vagere Ape te na letA, kAraNa ke ApaNI pAse paNa khUba dhana che. paraMtu, te lAkha TaMkA laIne puruSane mAtra eka prahara ja zA mATe rAkhe che? tenuM kAraNa pUchatA Avajo." mAlaNa te phUlonI racanA laIne lAkhA pAse gaI. lAkhA paNa khuza thaI gaI. eNe ISTa vastu mAMgavAnuM kahyuM tyAre mAlaNe eka prahara sudhI ja puruSa rAkhavAnuM kAraNa pUchyuM. lAkhAe tenuM kAraNa darzAvatA kahyuM ke "eka divasa mane jJAnI maLyA hatA temaNe mAro pUrvabhavano vRttAMta kahyo. viMdhyA nAmanI aTavI. bAjumAM viMdhyAcala parvata, bAjumAM gaMgAnadI. te vanamAM madamasta eka gajarAja, tenI so hAthiNI. temAMthI eka suMdara hAthiNI para hAthIne khUba prema hato. haMmezA tenI sAthe ja raheto. eka vAra hAthI madonmatta thayo. te hAthiNIne choDI bIjI hAthiNI sAthe cAlyo gayo. tethI hAthiNIe khUba duHkhI thaIne kotaramAM paDatuM mUkyuM. tyAMthI mRtyu pAmIne huM lAkhA thaI chuM. te hAthI marIne kyAMka mANasa thayo che. divasa-rAta mArA manamAM e hAthI ja ramyA kare che. AthI puruSane eka prahara rAkhyA pachI zIla pALuM ." caMpAe ghare AvIne lAkhAnI badhI vAta putrane kahI. badhuM jANI vastro vecavAne bahAne vatsarAja tyAMthI nIkaLI gayo. baLadonuM bhADuM cUkavI ghare Avyo. citrakAranuM rUpa laI mukhya cokamAM AvIne Ubho rahyo. tyAM teNe nava-navA suMdara citro laTakAvyAM. lAkhAnI camelI nAmanI dAsIe tenA citro joyAM. tene khUba gamI gayAM. lAkhA pAse jaIne kahyuM "eka citrakAra nagaramAM Avyo che. te khUba suMdara citro banAve che. ApaNI citrazALA citarAvavI hoya to, citrakAra sAro che." lAkhAe hA pADI eTale camelI citrakArane bolAvI lAvI. citrakAra banIne AvelA vatsarAje citrazALAmAM viMdhyA aTavI, gaMgAnadI vagere cItaryuM. gaMgAnadImAM hAthiNI sAthe krIDA karato hAthI cItaryo, AgaLa so hAthiNI sAthe pharato hAthI citaryo, eka hAthiNI salakI vRkSanI DALIo hAthInA mukhamAM Ape che, hAthI te khAya che, evuM dazya banAvyuM. AgaLa vadhatAM hAthI madonmatta thaI hAthiNIne choDI cAlyo gayo tevuM darzAvyuM. hAthiNI duHkhI thaIne gaMgA nadInA kinAre UbhI che ane bhInI bhekhaDa sAthe DhaLI paDavAthI mRtyu pAme che, evuM dazya paNa AlekhyuM. tyAra pachI teNe mRta hAthiNI pAse hAthI paDyAnuM citra doryuM, pachI potAnA ghare AvI gayo. A rIte teno eka mAsa pUro thaI gayo. pachI caMdarAjA pAsethI lAkhA pAse javAnI For Personal & Private Use Only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 anumati laIne lAkhAnA ghare pahoMcyo. lAkha TaMkA ApIne mIThI vAto karI. pachI lAkhAe kahyuM, ''upara eka citrakAra citrazALA cItare che te khUba suMdara che, joI Avo.'' vatsarAja Agraha karIne lAkhAne paNa sAthe upara laI gayo. citro joIne khUba prazaMsA karI. chelluM citra joIne jANe acetana thaI gayo hoya tema bhUmi para DhaLI paDyo. lAkhAe rAjakumArane hozamAM lAvavA ghaNA upacAro karyA. ema karatAM karatAM traNa pahora pUrAM thayAM tyAre vatsarAje AMkho kholI. lAkhAe Ama thavAnuM kAraNa pUchyuM tyAre vatsarAje potAno hAthI tarIkeno pUrvabhava yAda AvyAnI vAta karI ane kahyuM ke - "e hAthiNInI kaI gati thaI haze? huM nathI jANato.'' tyAre khUba AnaMdita thaIne - lAkhAe kahyuM "e hAthiNI huM ja chuM Apa mArA svAmI cho ApanA mATe mana draDha karIne meM zIla pALyuM, mATe Aje Apano saMgama thayo.'' tyArabAda vatsarAje lAkhA sAthe lagna karyA. lAkhAne laIne rAjasabhAmAM Avyo tyAre rAjAe tene rAjya ApyuM. * kRti darzana lAkhAne paTarANI banAvI rAjya kare che. anukrame tene haMsarAja nAmano putra thayo. eka divasa rAjA-rANI gavAkSamAM beThA hatA tyAre lAkhArANIe pUchyuM ''svAmI! strI caritra ghaNA zAstromAM vAMcavA maLe che, jovA paNa maLe che. puruSa caritra kyAMya jovA sAMbhaLavA nathI maLatuM.'' tyAre vatsarAja rAjAe pote keLavelA puruSa caritranI vAta kahI. lAkhA rANI paNa temanI caturAI ane gaMbhIratA para khuza thayAM. ekavAra rAjA-rANI zrutasAgara nAmanA gaNadharanI dezanA sAMbhaLI vairAgya pAmyA. putra haMsarAjane rAjya soMpI temanI pAse dIkSA grahaNa karI. vatsarAja muni tapa-japa karI, aMte aNasaNa karI mukti pAmyA. lAkhA sAdhvIjI paNa tapa-japa karI svarge gayA. (saMpUrNa bIjo khaMDa) A vArtA kahyA pachI maMgalakalaze potAno vRttAMta kahyo. 13) maMgalakalazanA mAtA-pitA dhanadatta ane dhanavatI(= satyabhAmA)e surasuMdara rAjA sAthe yazobhadrasUri pAse dIkSA lIdhI. (711) 14) maMgalakalazanA pUrvabhava somacaMdrane mitra jinadeve paradeza jatAM 12,000 sonaiyA ApyA. (743) 15) maMgalakalaze 1000 puruSo sAthe dIkSA grahaNa karI. (774). For Personal & Private Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamAlA che (12) rUpavijayajI kRta maMgalakataza rAsa A tapAgacchIya vijayaprabhasUrijI (vi. saM. 1677-1749) > paMDita harSavijayajI > paMDita lakSmIvijayajI > ratnavijayajI > amIvijayajI > viramavijayajInA ziSya rUpavijayajIe prastuta rAsa racyo che. ja 33 DhALa, 675 kaDI pramANa A rAsa vi.saM. 1885 zrAvaNa vada 7 ravivAranA divase racAyo che. rAsanI racanA saMvata kavizrIe "aThAra sahassa sIlAMga ratha, saMvata bANa siddhi tasa varSejI' ApI che. A rIte saM. 1858 thAya. paraMtu mULa paMktinI bAjumAM kavizrIe pote ja lakhelI pratamAM 1885 spaSTa AMka Apelo che tathA A ja saMvata ane divasano ullekha pratanI puSpikAmAM paNa che. jo ke puSpikAmAM "rUpa vijayajIe prata lakhI che, evo spaSTa ullekha nathI, paraMtu rAsanI prazasti ane puSpikA banne sthaLe samAna varSa-tithi prApta thAya che. AthI nizcita che ke racanAnI sAthe ja prata lekhana thayuM che. ja puSpikAmAM 'Ananaza rAbarSi varitra Avo ullekha che. paraMtu kRtimAM ghaNA sthAnoe kavizrIe 'rAsa' tarIkeno ullekha karyo ja che. maMgalakalaza taNo IhA, rAsa racuM sUvizAla." [] maMgalakalazano uttama rAsa, pahelI DhAla bhaNI zuvilAsa." [29] kumara maMgalakalazataNo re, e che uttama rAsa." [49] maMgalakalazano rAsa' [85] . "eha saMbaMdha racyo me vAsa maMgalakalazano rAsajI' [669]. mATe ahIM A kRti rAsa tarIke ja varNavI che. ja kavizrIe sudIrgha racanA karI hovA chatAM kavizrInI draSTi mAtra kathAcayana para ja kendrita thaI hovAnuM jaNAya che. ja racanAnA kadanI sAme alaMkArAdinuM pramANa khUba ja alpa che. kyAMka-kyAMka upamAo prayojI che te sivAya be-cAra sthaLone bAda karatAM prAyaH koI alaMkAro jovA maLatAM nathI. kavizrIe ghaNA sthaLoe eka sAthe be-be ekAIka zabdo vAparyA che. tenI pAchaLa kavino koI uddezya haze kharo? ke zaratacUkathI AvuM thaI gayuM haze?. karavA zucita tanu aMga." [7]. rAjyalakSmInI saMpada." [18] For Personal & Private Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 A kRti darzanA rAjya kare rAjA bhUpAla." [19] nAma abhidhAna guNe mahAmati." [21] nasa nADI romarAya." [6] kAla gata bahu vyatikramyo." [14] 'tahatti karyo pramANa." [163] "nAma thApyo kumarItaNo trilokyasuMdarI nAma." [17] kara pANi kadali thaMbha." [17] he vatsa! kiNa kAraNe kima ArAdhI mujha." [20] ekadA samayane avasare." [pa95] raNa aTavI paDyo teha re." [605] 'tehano dhanadatta gRhastha tasa nAha." [62] kathAghaTakomAM parivartana. 1) zrI mahAvIra svAmI paramAtmA vasaMtapurI nagarInA udyAnamAM samavasaryA che. tyAM vIrasena vagere vaMdana karavA gayA che. tyAre paramAtmA dharmakaraNInA viSayamAM prastuta kathA kahe che. (6thI 8) A rIte rUpa vijayajIe saMskRta kRtionI jema kathAno AraMbha karyo che. 2) kuladevIne ArAdhavA subuddhi maMtrIe sAro divasa joIne aThThama karyo. (2008) 3) maMgalakalaze vaDa upara caDavA mATe pahelA ghAsanI gAMsaDIo thaDa sAthe bAMdhI. (259) 4) azvapAlakoe maMgalakalazane savAre maMtrIne soMpyo. (265) 5) maMgalakalaze maMtrIne vizvAsaghAta na karavA mATe samajAvatAM traNa laghu kathA kahI. (DhA. 15) (ka) ghuvaDe kAgaDAno vizvAsa karyo paraMtu kAgaDAe vizvAsaghAta karIne ghuvaDane AgamAM nAkhyo. kha) magara ane vAMdarAnI mitratA thaI. dararoja vAMdaro magarane mIThA phaLo lAvI Ape che. ekavAra vAMdarAne sarovaramAM pharavA laI javAnA bahAne pITha para besADyo. tenuM kALaju khAvA mATe mAMgyuM. magare ThagAI karI paraMtu vAMdaro buddhi keLavIne jhADa para caDI gayo. ga) koIe bhoLA mANasane chetarIne mAMcaDe besADI kUvAmAM utAryo pachI dorI kApI niSpharatAthI tene kUvAmAM pADI dIdho. For Personal & Private Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamAlA 6) siMha sAmate khAtarI karavA mATe maMgalakalazanA ghare jaIne thALI-vATakAo para surasuMdara rAjAnuM nAma joyuM (545) 7) rAjA banyA pachI maMgalakalaze sphaTika ratnonI jina pratimAo banAvIne Thera Thera pratiSThAo karAvI. (591) 8) kailokyasuMdarI maMgalakalazanI patnI thaI tenA kAraNanI spaSTatA karI che ke - pUrvabhavamAM somacaMdra jyAre dharmakSetre ghana vAparato hato tyAre patnI zrIdevI tenI khUba anumodanA karatI hatI. (646) For Personal & Private Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 hastaprata paricaya je kRtinI ekathI vadhu prato maLI zakI tyAM (ka.) pratanA pAThane mukhya banAvyo che. tathA anya pratonA pAThane pAThAMtara tarIke rAkhyA che. tema chatAM kyAreka anya pratonA pATha agatyanA jaNAyA tyAM te pAThane mukhya tarIke rAkhyA che. tathA je pratonA mApa sUcipatramAMthI maLyA tenA ja mApa ahIM ApyA che. anyathA mAtra jherokSI skena karela kopI parathI mApa kADhavuM zakya na hovAthI ahIM te-te pratonA mApa ApyA nathI. (1) maMgaladharmajI kRta maMgalakalaza caupAI A kRtinI prApta cAra prato paikI (ka. kha. ga) kula traNa prato zrI hemacaMdrAcArya jJAna maMdira pATaNa ane (gha.) prata zeTha ANaMdajI kalyANajI jaina jJAna bhaMDAra - lIMbaDIthI prApta thaI che. (ka) DA. 209, prata kramAMka-9664 kula patra-11 che, paraMtu 4thuM patra nathI. prati patra 14thI 15 paMkti ane prati paMkti parathI 60 akSaro che. pratamAM vacce korI phudaraDI rAkhavAmAM AvI che. koI koI patramAM sAmenA patranI zAhI lAgI che. kyAMka akSaro phaTaTyA paNa che. akSaro suvAcya che. dareka patramAM banne bAja hAMsiyA mAtra aDadhAthI poNA se.mI.nA ja rAkhyA che. patrAMka hAMsiyAmAM na lakhatA nIcenI korI jagyAmAM lakhyA che. pratanI Adi "IDaa ' thI thaI che. ane aMte 'tti zrI maMtravattazawvaMda samApta IIchA . 148' A pramANe puSpikA che. (kha.) DA. 210, prata kramAMka-9703, kula patra 21, prati patra paMkti 11 ke 12, prati paMkti akSaro 36thI 42 che. akSaro chUTA-chUTA ane moTA hovAthI suvAcya che. ghaNA sthaLoe padaccheda sUcaka nizAnI (=zabda puro thAya tyAM uparanI bAjue nAno daMDa) che. aMko tathA chaMdanAma vagere para lAla raMga karyo che. vadhArAnA akSaro nibhUMsavA saphedo lagADelo che. khUTatA akSaro nizAnathI banne bAju hAMsiyAmAM umeryA che. zAhI phaTatI hoya tyAM 'DaDaDa' karyuM che. pratanI Adi pAchA' thI thaI che. aMte puSpikA A pramANe che- "ti zrI maMgalakalazaprabaMdha saMpUrNa / / graMthAgraM zloka 550 paripUrNaM / saMvat 1607 varSe / / mAgazira vadi 9 bhaume| zrI suurypure| kSamAdhIramuni vaacnaarthN| sivitA yAdrazaM pustake draSTvA, tAdrazaM lakSate mayA / zuddha zuddha vA, mA roSo na rIte vA. nipuNa-vari-rIvA, vadvimudi adhomua vaNena hita zAa, yatnana paripatayet II 2 guma bhavatu !!' puSpikAnA ullekha pramANe saMvata1607, mAgasara vada-9, maMgaLavAre, sUryapura (surata) nagaramAM prastuta pratanuM lekhana thayuM che. For Personal & Private Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamAlA ja 711 ja bhaMDAramAM (ka.) ane kha. banne II II;' A puSpikAnA ullekha anusAra prato "jJAnarUci' nA nAme che. vastutaH prata lekhana saM. 1667, mAgasara vada-2nA A kRtinA kartA maMgaladharmajI che. divase khaMbhAtamAM thayuM che. ra (ka.) ane (kha.) banne pratonA pATho (gha.) DA. 113, prata kramAMka-3000, maLatA Ave che. A kRtimAM cAreya pratomAM kula patra-14, prati patra paMkti-13thI 14, ghaNA sthaLoe pada vyatyayanA pATha-bhedo jovA prati paMkti akSaro 34thI 42 che. maLe che. je ame pAThAMtaramAM noMdhyA nathI. prAyaH badhe ja padaccheda sUcaka zabda paranA - (ga.) DA. 318. pratikramAMka - 15127, daMDo che. vacce korI phudaraDI choDI che. koI koI kula patra-27, pratanuM mApa - 28 x 11.5 patromAM akSaro nAnA-moTA thayA che. khUTatA se.mI. che. prati patra paMkti-9 ane prati paMkti akSaro banne bAju hAMsiyAmAM umeryA che. patra akSaro 28thI 37 che. 13 mA para uparanI korI jagyAmAM khUTatI 17mAM saikAmAM lakhAyelI hovA chatAM pakti umara A pratanA akSaro tADapatrIya akSarone maLatAM ja A pratamAM anya prato karatAM ghaNAM Ave che. akSaro moTA ane bharAvadAra hovAthI pATha bhedo che. temAMthI mukhya-mukhya pAThabhedo suvAcya che. saMpUrNa pratamAM daMDa lAlazAhIthI pAThAMtaramAM samAvyA che. AlekhAyA che. vacce korI phudaraDI rAkhI che. pratanI Adi 'AI gA' thI thaI che. ane pratanA koI koI patro khaMDita che. dareka "mA" aMte "saMvata 1625 samApatA' ATalo ja patra para jamaNI bAju upara "Hvanaza" AvuM ullekha che. tyAra pachI koIe paranArI parivAra lakhIne ane DAbI bAjue nIce ema be sthaLa para sAya lakhI che. uparokta puSpikAno patrAMko ApyA che. ullekha jo lekhana saMbaMdhI hoya to racanAnA ja A pratamAM copAInI ghaNI kaDIo ochI che. varSa ja prata lakhAI che. paraMtu akSaro vagere jotAM A 1525no ullekha racanA saMbaMdhI hoya tevuM pratanI zarUAta TICUL' thI karI che. jaNAya che. ane aMta A pramANe Apyo che.- 'rUti zrI maMgalakalazaprabaMdha saMpUrNaH / cha / samAptaH cha 2) jinaratnasUrijI-ziSyakRta I; saMvat 1667 | varSe mAsira vaDha 2 dudhe maMgalakalaza rAsa zrI staMbhatIrtha pUnya sthAnake vAstavyaM jozI A kRtinI eka ja prata orIenTala saMkarena liMka:; seuvaka- pAyo sudhI InsTITyuTa-vaDodarAmAMthI prApta thaI che. bhavatuH / cha kalyANamastu / ch| zubhaM bhavatu; cha; prata kramAMka (=Acc. No.) 19726. For Personal & Private Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 na hastaprata paricaya kula patra-15. pratanuM mApa 25 x 11.2 thaI che. se.mI. che. prati patra paMkti 13, prati paMkti - (ka) DA. 203, pratikramAMka-9000, akSaro 32 thI 36 che. kula patra-3 che. pratanuM mApa 29 x 12.2 pratamAM DhALanA nAmo, kaDI kramAMko, tathA se.mI. prati patra 19thI 22 paMkti che. prati daMDa lAla akSarothI lakhavAmAM AvyA che. paMkti akSaro 62thI 75 che. akSaro suvAcya che. khUTatA akSaro ke pATho 'x, pratanA akSaro nAnA che. paraMtu, patra 2 V- nizAnI dvArA khAlI jagyA para umeravAmAM mAM uparanI be paMktimAM thoDA moTA akSaro AvyA che. AgaLa-pAchaLa lakhAI gayelA che. vacce badAma AkAre korI jagyA choDI che. akSarane sudhAravA akSara upara ja A rIte daMDa vyavasthA prAyaH niyamita rAkhelI che. kaDI kramAMka ApyA che. kramAMka, chaMda ke dezanA nAmo upara lAla raMga A pratanI vizeSatA e che ke daMDa tathA karavAmAM Avyo che. akSaro suMdara che. pratamAM kramAMka AdinI vyavasthA suniyamita che. patra 3 nA aMta sudhI A rAsa che. 3 nA A prata verAvaLabaMdare saM. 1961, thI kavi jayazekhara kRta "paramahaMsa prabaMdha' zarU Aso vada 13nA divase lakhAyelI che. thAya che. pratanI zarUAta :pAzrIvItarAya pratanI AdimAM mAtra ICUmA" che. ane nama:' thI thaI che. temaja lekhake pUmpikA A kRtinA aMte 'II zrI: Iophati mAnavanazaridra pramANe ApI che samAptAzrIzrI:IIchApAzrI zrI: | 'tti zrIlaMkAnavanarasa samApta II II || zrI.' ApyuM che. pratamAM pAchaLa bIjI kRti saMvata 161 varay6 vara 13 vAra che. mATe lekhana viSayaka puSpikA ahIM nathI. narAvati 0 thI 5 rAvanI tasya jJAnAvArI sUcipatramAM A kRti "maMgalakalaza caritra tarataM seva 30 nAkyA matinA sarathe || copAInA nAmathI ullekhita che. velAulabaMdari lakho chai / / zrI kalANamastu / / (kha.) pratikramAMka-13194. kula patra-6 |suma bhavat' che. pratanuM mApa 27.5 x 12.5 se.mI. che. prati patra-12 paMkti che. ane prati paMkti 57 thI pa9 akSaro che. akSaro chUTAM chUTAM ane 3) sarvAnaMdasUrijI kRta maMgalakalaza rAsa suvAcya che. A pratimAM paNa (ka.) pratanI jema AkRtinI be prato (ka.) zrI hemacaMdrAcArya kaDI kramAMka Adi para lAlaraMga karelo che. jJAnamaMdira pATaNa ane (kha.) AcArya zrI pratanuM lekhana saMvata 1972 aSADha kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira - kobAthI prApta vada-ranA divase udayapUramAM thayuM che. AcArya For Personal & Private Use Only www.jalnelibrary.org Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamALA ja 73 vijaya dharmasUrinA rAjyamAM lalitakavinA ziSya zrI ratunyAnastApanIya gukhanIya II bAlArAma sAdhue A prati lakhI che. pratanI zarUAta mAtra "pAchA' che. ane puSpikA A pramANe che. "ti pu) guNavaMdanajI kRta maMgalakSaza rAsa. zrImaMgalakalasacaritrasamAptaH // saMvat kara A kRtinI eka ja prata lAlabhAI RSi-nidhi-bhU varSa ASADha mAse zubhe kRSNapakSe dalapatabhAI saMskRti vidyAmaMdira-amadAvAdathI dvitIyAM kujavAsare || lipikRtaM yodhapura prApta thaI che. - mahArAjAzritena rAmArata sampradAnuyAyI zrI lalItakavIMdranaMdanena bAlArAmasAdhunA // prata kramAMka - pari. 4006, pra. saM. udayapura madhye / / zrI zAstravizArada jainAcArya - 4936 che. pratanuM mApa 25.5 x 11.6 zrI zrI zrI 1008 zrI zrI vijaya dharmasUri rAjye se.mI. che. prati patra paMkti 13 thI 17 ane || zrIratu III cAmaratu II prati paMkti akSaro 40thI 58 che. akSaro suvAcya che. akSaronuM mApa madhyama che. paraMtu patra-8 a ane gA mAM akSaro thoDA moTA thaI gayA che. dareka patramAM vacce badAma 4) upAdhyAya kanasomajI kRta maMgalakalaza phAga AkAranuM koruM cokhaDuM rAkhyuM che. pratinI Adi mAtra ' thI karI che. A kRtinI jUnI vAcanAne - goDIjI jene jJAnabhaMDAra (muMbaI)nI pratane AdhAre ane puSpikA A pramANe ApI che. 'ta zrI maMgalakalasarAsasamAptaM / zrI rastu / zubhamastu parimArjita karI che. saMvat 1668 varSe poSa vadi 6 dine zrI pUnya prata kramAMka - 1484 che. kula - 7 patra bhaTTAruka zrI zrI zrI 4 lalitaprabhasUricelA che. prati patra 13 kaDI, ane prati paMkti 3pathI mananI sarahUrta li' 40 akSaro che. pratamAM kaDI kramAMka, dezIo ane daMDa lAla akSarothI lakhelA che. akSaro moTA ane suvAcya che. patra 3 4 mAM DAbI bAjue khUTato pATha 4 6) premamuni kRta maMgalakallA rAsa nizAnI dvArA umerelo che. A kRtinI traNa prato (ka.) zrI pratinI Adi mAtra pADigA' thI karI hemacandrAcArya jJAna maMdira-pATaNa (kha.) zeTha che. ane puSpikA A pramANe ApI che. "rUti ANaMdajI kalyANajI jaina jJAnabhaMDAra - lIMbaDI maMtavasaFsamAptAtira tavAneranAre (ga.) orIenTala insTITyuTa - vaDodarAthI For Personal & Private Use Only Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 hastaprata paricaya prApta thaI che. zrI' ATalo ja ullekha che. lekhaka taraphathI (ka.) DA. naM - 208, prata kramAMka- koI puSpikA nathI. 9598, kula patra-19 (temAM 1 ane (ga.) prata kramAMka (=Acc.No.) 16393. 19 A be patro para lakhANa nathI.) prati patra pratanuM mApa - 26.5 x 11 se.mI. che. paMkti-11, prati paMkti akSaro 30thI 38 che. kula patra 8 che. prati patra paMkti-16 ke 17 pratamAM vacce badAma AkAranuM koruM cokhaDuM che. prati paMkti akSaro 48 thI 58 che. rAkhyuM che. akSaro jADA ane suMdara che. moTe akSaro jhINAM che chatAM suvAcya che. aMko bhAge paDimAtrA vaparAI che. badhA ja daMDo lAla ane dezIo vagere para lAla raMga karelo che. raMgathI karyA che. be sthaLe nizAnI dvArA nIcenI samagra pratamAM daMDa lAla zAhIthI karelA che. khAlI jagyAmAM ane eka sthaLe 'I' nizAnI pratamAM cAreya bAju korI jagyAomAM rAsamAM dvArA jamaNAM hAMsiyAmAM khUTato pATha umerelo upayukta subhASito, dUhAo ane khUTatA che. patra kramAMka 1 ane 19nI AjubAju lAla pATho umeryA che. je bIjI pratomAM nathI. A raMgathI phUdaraDI jevuM citra doreluM che. subhASito rAsamAM jyAM umeryA che tyAM *' pratanI zarUAta 'IIUMaa zrI nizAnI karI che. vItarIyA' thI karelI che. ane pratanA aMte A prata kRti racanAnA nikaTavartI kALamAM 'tti mAnavanaYRIBsamAnaM pUH III SI =mAtra 15 varSa pachI ja lakhAyelI che. chatAM zrI cha / / zrI cha / cha / cha / cha / cha zrI cha A prata pAchaLathI maLI hovAnA kAraNe tene | zrIratu. zrata zra' ATaluM ja ApyuM che. prata mukhya banAvI zakAI nathI. AthI joDaNI bhedo lekhana viSayaka koI puSpikA nathI. vageremAM "ka." pratane ja mukhya banAvI che. (kha.) Do.naM-110, patra kramAMka pratanI Adi "OM namaH | zrI guruco nA' A rIte karavAmAM AvI che. ane puSpika 2830, patra-4thI 17 (temAM patra 17 bhA A pramANe che - "kuMtI mAnava nakSaRIHsaMpUrNa para lakhANa nathI.) prati patra paMkti-11 ane saMvatA 1708 [varSe pAri ! 16T. prati paMkti akSaro 41thI 47 che. sinegura = I zrI 5sAnI tarikSa kaI pratamAM vacce badAma AkAranuM koruM cokhaMDuM zrI 5 somajI / tasya sikSa likhataM munI dhanajI che. akSaro moTA ane suvAcya che. mAtra /svayaM padanArthe II zrIraratu II &Ana 28 navuM II paDiyAtrAno ja upayoga karelo che. sano 400 || zrI 4 ||' pratanA aMte mAtra "ti maMjananazAna orIenTala InsTITyuTa-vaDodarAnA saMpUrNaH cha II zrIH II II II cha II cha cha sUcipatramAM prastuta kRtinI prata "guNanidhi For Personal & Private Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamAlA gaNezajI'nA nAme che. vAstavamAM A kRti gaNezajInA ziSya premamuninI che. 7) jIvaNamuni kRta maMgalalaza caupAI. A kRtinI be prata (ka.) AcArya zrI kailAsasAgara sUri jJAnamaMdira kobA, ane (kha.) zeTha lAlabhAI dalapatabhAI vidyAmaMdira - amadAvAdathI prApta thaI che. - mApa (ka.) prata kramAMka 15498, pratanuM 24.5 x 11 se.mI. che. kula patra18 che. prati patra paMkita 13. prati paMkti akSaro 32thI 36 che. - akSaro suMdara che. dezI, chaMdanA nAmo aMko vagere lAla akSarathI lakhAyelA che khUTatA eka-be akSaro jamaNI-DAbI bAjunA hAMsiyAmAM umerelA che. pratinI Adi '|AInA zrI pArzvanAtha / / ' A pramANe che. ane puSpikA A pramANe che.'iiti navarasa maMgalakalasacopAi saMpUrNa likhata mahAkSetI (pachI akSaro khUba AchA thaI javAne kAraNe AgaLanuM vaMcAtuM nathI) chelle 'saMvata 1886' AvuM vaMcAya che. A pratamAM puSpikA pUrI thayA pachI 'sarpaviSa maMtra' ane tenA pachI pratApamaMtra AlekheluM che.- sarpamaMtra '|| OM namo chArIya vIra mArA mIra lyAvalyAvaH na lyAve to torA gurukI AMNaH na lyAve to tore mAthe cakra paDe OM chArIyA vIra amuvi jyAva OM tyAva : tyAvaH 4 : Tha : svAhA / / sApamaMtra kala vAMNI luNA medanA dAdonyuM rANi visa mArake kIdhA pANI jAgyamyA vara vIsa lIyA chIna : pANI pAucuralA tIna hoTha - kaMTha - jIbha vIsa rahato mAye deTha tI bhAkara gurukI sagati morI bhagataH / ' >> A maMtra pachI pratApa yaMtra ApyuM che pratApa jaMtra 17 nama 27 75 25 28 23 22 26 15 pari. (kha.) pratakramAMka 3620, pra.saM. 4403, pratanuM mApa-27.3 x 11.3 se.mI. kula patra-11. (temAM 1-a para lakhANa nathI.) prati patra paMkti-13 prati paMkti akSaro-50thI 55 che. sUcipatramAM A kRti 'maMgalakalazacaritra'nA nAme che. 21 24 19 - For Personal & Private Use Only vacce badAma AkAranuM koru cokhaDuM che. puSpikAnA ullekha pramANe jIvaNajI RSinA ziSya mukuMdaRSie AtmArthe A prata lakhI che. paraMtu, patra kramAMka-3 (a-mA), 5 (aA) 7 (a-ma) A traNa patro ane patro para akSaro, lakhANanI paddhati Adi badhuM ja badalAI gayeluM che. vaccenI korI jagyA paNa A patromAM nathI. AthI, A saMpUrNa prata be vyaktioe lakhI hoya athavA A traNa patro jIrNa thaI javAne kAraNe pharIthI lakhIne pratamAM Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 ja hastaprata paricaya umerI dIdhAM hoya. A traNa patromAM hAMsiyAmAM 16, prati patra paMkti-16, pratipaMkti akSaro khUTatA pATho umerelA che. patra 8 para zyAhI - 32thI 38 che. phUTelI che. e jotAM lAge ke kadAca zyAhI akSaro suMdara ane suvAcya che. kyAMkaphUTavAne lIdhe uparokta traNa patro durvAcya banyA kyAMka akSaro ukhaDI gayA che. khAlI jagyAomAM hoya tethI pharIthI lakhAvIne pratamAM umeryA hoya. khUTatA pATho umeryA che. paMkti pUrNa thatI hoya pratanI zarUAta 'II II zrI vItarapha tyAM khAlI jagyA pUravA 'ra nizAnI karelI nama: II thI karI che. ane aMtanI puSpikA A che. tathA ghaNA sthaLa chUTI gayelA A darzAvavA pramANe che. akSaranI upara "" nizAnI karelI che. ___'iti zrI maMgalakalasacaupaI saMpUrNaM / 1 / puSpikAne anusAra A prata - saM likhAthaM muni pUjya jIvaNaRSi / tat siSya 1851, mahA suda-2nA divase paMcera gAmamAM nirataM ma wo vA AtmArthe sukhaM bhavati | paMDita nathamale lakhI che. saMvat 1741 varSe azvana zudi budhavAsare tithi, pratanI Adi bAda pA' thI karI che. bijai / 1 / kalayANamasta gujjarapurAtma' ane aMte puSpikA A pramANe ApI che. puSpikA pachI pAchaLathI koIe gAyatrI 'iti maMgalakalasacatuSpadI saMpUrNaM || zrIrastu maMtra lakhyo che. | || bhUmIndrinAgacandrAbde, site mAdhavamAsake 'OM bhUrja : tatsaviturvareNaM, dvitIyAyAM dine'lekhi, maMGgalasya prabandhakam bhargo devasya dhImahi dhiyo yo naH pracodayAt / / ' // 1 / / zrI paMceragrAme pN| nathamalla puunniikRtH|| A prata kartAnA ziSyae lakhelI hovA seravAdyorja mUyAnta zrI nA chatAM (ka.) pratanA pATho vadhu grAhya lAgyA (kha.) prata kramAMka - 21158, pratanuM hovAthI (ka.) pratane ja mukhya banAvI che. mApa - 25 x 11.5 se.mI., kula patra-15, (temAM patra 1-ja para lakhANa nathI.) pratipatra paMkti-15, pratipaMkti akSaro-44 thI 51 che. 8) jinaharSajI kRta maMgalakalaza copAI akSaro suMdara che. kyAMka akSaro ukhaDI A kRtinI (ka.) ane (kha) banne gayAM che. A pratamAM kyAMya paNa daMDa vAparyA prato AcArya zrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira- nathI. prata saM. 1847. mahAsuda-3nA divase kobAthI prApta thaI che. lakhAyelI che. (ka.) prata kramAMka - 19366, pratanuM pratamAM patra 15 bA para maMgalakalaza mApa - 24.5 x 12.5 se.mI., kula patra- catuSpadI pUrNa thayA pachI AgaLa mAnasAgarajI For Personal & Private Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamAlA hRta aSADhAbhUti thaupAI che. bheDhA-2 nI gA.-1 sudhI ja che. pachI AgaLanA patro bhaMDAramAM nathI. atanI za3 khAta '6' thI tha che. khane puSpiA khA pramANe che- ' iti zrI dharmAdhikAre maMgalakalasa catupadI samAptaM saM 1847 varSe mitI mAghe mAse zuklapakSe tRtIyAbdau . ' 9) lakSmIharSajI kRta maMgalakalaza caupAI khADRtinI kheDa 4 prata AyArya zrI kailAsa sAgarasUri jJAnamaMdira-kobAthI prApta thaI che. prata /bhAMI-16887, pratanuM bhApa-27.5 x 14 se.bhI., Dusa patra - 39 (temAM uhu-A 52 lakhANa nathI.) prati patra paMkti 12, prati paMkti akSaro - 26thI 32 che. akSaro moTA ane suMdara che. dezI/DhALanA nAmo, daMDa ane keTalAka sthaLe kaDI kramAMko lAla raMgathI lakhelA che. cAre bAjunI korI jagyAmAM chUTatA pATho ubheryA che. rahI gayelA 'A' jharanA daMDa mATe akSaranI upara '/' nizAnI karI che. A prata saM 1942, zrAvaNa suda-7nA divase dhAkaDI gAmamAM muni lIchamaNasAgarajIe sA. sachazrI > jJAnazrI > yenazrIkunA ziSyA vAlazrIjIne vAMcavA mATe lakhI che. pratanI Adi ' || || zrImadaguru gaNezAMbikebhyonmaH / / atha maMgalakalasarI copI likhyateH / zrA rIte DarI che khane khate bhoTI 77 puSpiA che. 'iti zrI maMgalakalasarI copaI saMpUrNaM // saMvat 1942 nA varSe mitya zrAvaNakRSNa 7 saptamyAM tithau // IMdu vAza || prAtau prathama prahare samAptaM || likhataM / paM / lIchamaNa sAgareNa // grAMma dhAkaDImadhye || zAdhavIjI zrI 108 zrI lachazrIjI / / tat ziSyaNI zrIgyAMnazrIjI / / tatzISyaNI cenazrIjI / / tat zISyaNI choru vAlazrI vAcanArthe liSitaM / zrI padmaprabhu prasAdAt / / dUhA : yAdRzaM pUstakaM draSTvA, tAdRsaM liSItaM mayA / yadi zuddha asuddhaM vA mamaH doso na dIyate ||1|| jA rakSe thalA rakSe, rakSe sithalabaMdhanAt / murkhahaste na dAtavyaM, evaM vadanti pUstakAm // 2 // bhagna praSTi - kaTi - grivA, adho dRSTi adho mukha / kaSTena likhataM pUstaM, yatnena paripAlayet / / 3 / / lakhaNA pUstIkA rAMmA, parahaste na gatA gatA gata / AyA ca deva jogena, ghraSTA pruSTA ca mardatA ||4|| pothI lekhaNa padamaNI, navi dIje parahattha / vA vigaDe De paMDita vinA, vA vigaDe parasattha ||5|| jaba laga meru aDaga haiM, taba laga sasiyara- - sUra I jaba laga A pothI sadA, rahajo guNa bharapUra ||6|| Iti samAptaM / ' 10) vibudhavijayajI kRta maMgalalA rAsa AkRtinI eka ja prata AcArya For Personal & Private Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raka hastaprata paricaya zrI candrasAgarasUri jJAnamaMdira khArAkuMA, ujjainathI prApta thaI che. prata kramAMka 1888. kula patra-34 (temAM patra-1-a ane 34-ga para koI lakhANa nathI) prati patra paMkti-13, prati paMkti akSaro 32thI 38 che. akSaro sArA che. prathama pAMca patro sadhI padaccheda sUcaka nizAnI che. prAyaH saMpUrNa pratamAM kyAMya daMDa nathI. pratanI Adi 'IIUI mo nama:II" thI thaI che. aMte lekhana viSayaka koI puSpikA nathI. A prata saMvat 1754mAM lakhAyelI che. puSpikAmAM likhitaMga tarIke lalitavijayanuM nAma che ane sAthe "nIrIte thIravinayena' Avo paNa ullekha che. uparAMta pratanI zarUAta dIpti vijayajIne namaskAra karavA dvArA karI che. A parathI evuM lAge che ke lalitavijayajI ane dhIravijayajI ane gurubhAIoe sAthe maLIne A prata lakhI che. pratanI zarUAta A pramANe karI che. ' paMDita zrI rativinayafNa gukhyo nama: ||' aMte puSpikA A pramANe che- nitiMga lalitavijayena / / zubhaM bhavatu / / saMvat 1754 / / varSe Aso zudi-2 dine paMDita zrI 5 zrI mAnavijayagaNi ziSya paMDita zrI dIptivijaya gaNi ziSya paM zrI dhIravijayena lipIkRtaM / / kalyANamastu (kha.) prata kramAMka - 2848, kula patra22, prati patra paMkti 16thI 18, prati paMkti akSaro 40thI 48 che. akSaro thoDA bhrama kare tevA che. khUTatA pATho banne bAjunA hAMsiyAmAM umerelA che. vadhArAnA akSaro para sapheda raMga karelo che. A prata apUrNa che jemAM rAsa khaMDa3 DhALa-4nI 21mI kaDI sudhI ja che. prata apUrNa hovAthI lekhana viSayaka koI mAhitI prApta thatI nathI. 11) dItivijayajI kRta maMgalakalaza rAsa A kRtinI be prato AcArya zrI caMdrasAgara sUri jJAnamaMdira-khArAkuMA-ujjainathI prApta thaI che. (ka) prata kramAMka-1889, kula patra- 28, prati patra paMkti-14thI 17, prati paMkti akSaro 38thI 48 che. akSaro suMdara ane suvAcya che. koI koI sthAne khUTatA pATho banne bAjunA hAMsiyAmAM umeryA che. patramAM vacce koI paNa AkAranI korI jagyA choDI nathI paraMtu 18 mA para 14 rAjalokanI AkRti dekhAya e rIte korI jagyA rAkhI che. uparAMta patra-19 - ane 20 para paNa vacce akSarogoThavIbadAmaAkAre cokhaDuM koruM rAkhyuM che. patra 28muM thoDuM jIrNa thayeluM che. For Personal & Private Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamAlA 12) rUpavijyajI kRta maMgalalaza rAsa A kRtinI eka ja prata bI.ela. InsTITyuTa opha inDolojI- dilhIthI prApta thaI che. prata kramAMka BLI Acc (MSS) -B/o 964, DL00000 148228 che. kula patra25, prati patra paMkti 14thI 16, prati paMkti akSaro 34thI 40 che. akSaro chUTA-chUTA ane suMdara che. AkhI pratamAM daMDa nathI. kaDI kramAMka dezI/DhALanA nAma Adi para lAla raMga karelo che. pratanI dhyAnArha vizeSatA e che ke 'a' ne badale 's' (avagraha) tathA 'A' ne badale 'DA' (avagraha + daMDa) vAparyA che. pratanI zarUAta 'zrI gauDInI satya cheH / / zrI sAradAya namaH || maMgalakalazano rAsa ziSyo cheH||' A rIte thaI che. ane kRti pUrNa thatAM puSpikA rUpe mAtra eTalo ja ullekha karelo che ke- 'vRtti zrI mAlalaza rAnarvi patri prAkRtabaMdhe racanA kariSyateH / zrAvaNa vadi 7 ravivAre zaM 1886 A puSpikA pramANe prata lekhana saM. 1885, zrAvaNa vada-7, ravivAre thayeluM che. rAsa racanAno divasa paNa kavizrI rUpavijayajIe e ja Apyo che. mATe, A prata rUpavijayajIe pote ja lakhI hoya evuM jaNAya che. 79 puSpikA bAda pAchaLathI koI e 'RSi zrI 7 sAmanInA che.' evuM lakhyuM che ane tyAra bAda jUdA akSaromAM prata saMgrAhake lakheluM che- 'pUnya vija nityAnaMvinaye saMgrahitasya vikramasaMvatasya 2043 sthApitasya zrI samudrAnekAntanAmni citkozasyAMtargateyaM pratithiruM naMvatAt / / zrI / / ' For Personal & Private Use Only ka Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 ja hastaprata paricaya 1) maMgaladharmajI kRta maMgalakalaza casa.saM.15ra5 madarAtirakadAtArAmanAlA AnAvAdiniNavararakadAtArAmanitigamaramanikaranaminAha mAnAgadarI pAmanirapadavighanadArobamANakA lAepahirapatikaragunamAsammatibikideviAnamAravimaMgalakallasatasAvarinnanalihamarA kheziyA mirAjAdhavanArAkaDaMbanAvamAdimAsArAmaganakamatayAminavizAlonisvAgamanavAyAdhIkAratA zaviramayamihalAjIbAdAma kAlanahAmiyAnAtavAragaTilijanamAnasAvarakAlijamAyAmAnAta bArAmamadirapAlipagArAtalAyAnAza bansaravAlimalakAnAvarakAkAmAlAdanimivAmanabhAmAhAkAra Emakara vinAdasAvanalamA vAjinajAmanamAvimAkAhArakAraharavAravikAraAMER masidA damAdiSAvaranA ata yAmAmAhavAra rAjana bhAsU mAlI PTERNET sArAmalImavipArokarakarmanivAsI vanamitapatrAvAmAnAkAmavikAnalalAzamAna gharapAyatalAvapArAmAraka MEReemAlAnajanarimavicAravadrAmAnahAnAnAbinA kakarAmavilAla banAumtmAREnAnamArakAtaravabhAvabAraNalAmAkanAka kAranAmA rAjakArarAjA prAramiyarako emabi rAhAvayAlA kAmadAkAmAvara kAmatAdhinagama bhrvaan| simakina mAnyavanAsakAmAnimayaramanadArizaraekadivamivAyu kAnamA pAvasA samAna adhivyAkinArAmA kA prANa taga nAvaramanikana kAlibarala vidhAromAnanamA dhyaa| pAraekamAla sallAghArabamAraiasgakulamAbhAsadevavanayA Satus HINyA 14 prathama patra - SEX bAjaramamaravidAsaravAsanetAgalakalasatAgajanicinAisalabImAjirAdhamajakamAgharimagArAvaratanalamA GANlAmAlapamadhAmaNagADApApaladhApanizamagalaTAramAtAmaharinAnApanamAdAvana AMAD yAsAdApArayaNAyakaliyaruNajitinakajayatikasmazAraravAhamarasAnabharathAdadA vimariliinapAvijJAnamArama na vAyAbharAjagAlAlamunivaravA cakamAudayAnAHIRMERHIT nAtAmapamA phakimIzAnamavilAsarAvadharmazamazanakalamataNAvapazyAmavatpanarapavAsAlApAna nasalaracavArAmadhArayasavajayajayakAra rAtirAnAzrAmagamakalamatrabadhatA A aMtima patra For Personal & Private Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamAlA 81 )jinaratnasUrijInA ziSyakRta maMgalakalaza rAsa.le.saM.-1661 B.ANKODA ixear pravItarAgAyanamA lAmAgIyamagArAdarapAyalamArasA misirasAtA sarasavAsA RviratnadAiyArAhi tati patramA samaMgalakattasarAsAmAttanAssArata rAyamAzApAmAyayAmaNa na nasanimyAratAbadIvadavatAmAnavavaradesArUinaralAyana ega nihAghurAmanavamA UjagAnagarAtAnrae joyazAnadArAcA rAsAuMTAtIe rijdaasopaanaatsytttaarsaahaamaayaados| pravAsagopanAne matavAraNAyAjAlAsakAsanAnAvidhanAca mAeM sohi citramAnAnavajIvanasAhAmagArapAsatAhAbA hArA yA maahitiinvnaas| sacinekalasamAhAmagomiyAjanavara prAsAdAsAvinaDaranAmAhatA granagharaMtanAdAtarasamA unyatittalA ekhavisAlaletanAyaratArapasaka mahAvatAvavArukaree isetApratisAdo karasiraMjavAta viva.vate NarusinesssNORMINAINAx.hpandownadaNEIGarloskenarwahie prathama patra dhamnavisamA saMgasutanarAjasamAyujiyA, mAyAyAyazvatalamA paMcamAhAvApAranau~gA mAnavahAjizAvaramA sATaralasamAha aMgIkA mAyAmiupacamagArAtiyAnamAlakalamasavAlasamAnatA roopaminewwayersonawaniyalawstianworsensesonangrowintence aMtima patra For Personal & Private Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 hastaprata paricaya 3) sAnahari bhaMgasaSHza thopA.2.saM.-1546(pUrva) LEASE TheatumayalamaganatamaNinAdAgiri vAhiniyAyaparamapraNAmavilAviSayamaMDapAmanAuradarighaalayalam learramAlAmasanakAlamAranadivAsiliyaramAlAmadAralIvaramAlAnamutAgina kalamacarinAnavidhAnAvika RATAMANticitrapasAjalavidyamabinAnArAmulAlalayAlADamanuSazrAmAladamaparisabIcamakAzinaraARFARRIED THRAL makAna paranirAjaniyamivemAyojanabAranavajJavinarokigramarapurAsanamuvananagalAsaminAvamajhA KATHArimiravaNAyAmpAyaminAkariharilAlIkAmAnAnizANa maMgalakanasanaridabitiyaRESULT mAratihinimAvibarmakarmaparidiyAnagaramArTine para vAkamakapanazkaramardadhanagamatvamAyatanagariNimAyAlayAladakArA RANIvilApahavAsAmIlabataNanAmadAmanIyamAdijasupadilAnANHONY kAravAkamamAhimakaramANAlimapaTAmadhAravAlavAhianey ResonalimiramAnavibhAnimAlAbhilibAnamAralAzayArakavAminArASakabhUSAmiyApaka PARTMlapa pa rasAtAbaranakA bAralekhAmaGalalamahIkAlamaramaAINMETari vinAvivacAliTHRILLER mAninajArama navAmINalA maratabIjimajakamAREARRIDHimETAIMER untouvetaISODREAMSALARSHRDHANBHARAT ORKETRANSITadharsanslationsneha CARILAEJANGALSAIDATEREPAREER INDANEMAINABihaGanentabairathterECEAMINATA sTEREDDHIMNEHRESIRAMPUTEREMEHELSEUMPARANTEGERMENTS SAHESMANNERApaprbalar EMEDAARRESPONRHELLORAMERISPEASAROVARTAARAHTalushantanuaBPMIRRMIRETRIES KAR ANGuiallavArika mamakaramAdivasAvalArikAramAlakAmAlAmAyA mulAlamusvAdApAsaritA lApatAasalamnasanarAdhAnyAlamAhima nAbAlakAsAtabAmapanakAmasamAnAmanirNamAnisamA FilimstateRadildiersionAudiNilAlIgadhAlamAnianelayAtahasinAsionalRESmAnathAya EmalamalniranapAparAlA vAjavAyAtakA nikawammeONENENERla avaviya lakhama mA MewatiIRATR ASAIRITAMANTRIERRORIMARkalAnimitaIRMATSAlamApani E enariebhavAnasapAsanacarasa barasavila samApuradarAlidAnIbAsamadanalAjIRAATENEMATATE prathama patra CHUNARMEREMIJbahaanMASALMERENTLDREASuryalavagratSameerNawners RSurveyaRMATIALAPURSEENERHPJPapeAREIAMSUIREMETEENTER MUDA A andermendemaswestineKIRRORSesiaunsahareenarainRSTANDEEOHEIRMIRRupeeti MARoboltiwanRONUSHRESSEURLIASUREDistmasHILASPAISALMEREMRANART RBIEBERRBasthnishBINRDEEPERTAajlateJEETIMADANARENIGHERSARIBHIC kalyAmAginAyakalakalANALAMA mavi samAsa bAtAbarana sanikAdhamatyAnaminisabaradAravAkapAlagharacamAnAphA HmikAmanivasArIamarAivinirUpamA kAmarA rAdhikArAvadhAbAyanavAlAmA liyAnAvara NAARAlabhanidikapuravaraganathApIminamAnayAdhApanavanahaniranirAlIlAni mAmAlagAma COMbhiyavAlAbAmAkhAnAbAdadhAmarakAmA sArAdhiyatamapariNAvarAtamamApApamapAkA nayarakAra mAhAna hamarAmApiyamAma REETE pAnavAsahArAmAlAbatapuramaranAkaraNyadAnabAladAra RANDIRavavavavavasa samAvi hAkimaniravApAnayara malilAmaNamAladANA MANTIHEREILLyakalamamahApamAyAmAmayamiyadarAyAsssVAsANAvAhirirANAdANAbAhArakAlarakSaka EnAlatasavirAmadimAmAsAnikarAjAcazamurijanacanmaramavipidA sAnAni vivaragalamadanabhAtAbavAhaORoad RmA kamajegAnAmagArAjAyabiBiERRY ANVRISHRAairagharamAnanAramaniRADlanapasinA kAlabanaNAva nakAlamAnAmazirasadasimakAlAvalIulAmAmAledhAbAgalakalasamadAbalya samayamA vasana RBIPATHMANbilAvalyamajJAnAmanivaraparAnavatarasAyAmpinimahAsanijayamakAranAmA SAIRAthAdamAdamAyaNAtilaka saMdarinAmaitavan samayamAphalAdalImugAramagarikAsAsamAnalamapAlAmAmAsAtayAmAsa karNadahanAmiyarakAranayaARANASIR malakAmamA clin 0000-HIRPATREEN aMtima patra For Personal & Private Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamALA ja 4) upAdhyAya SISsoma ta bhaMgasaSHzarAsa. 2.saM.-1646 Note kAgAmAsAsAdidhIyasAmitIyamuphasAvidhikAjAmalagAphalAiyAsAta hAtAmatarIkamagalakalasatabaMdhakAsvAmamarAgAsAtinAdhaniyAradhI risaphAgaNInagarImAla niraniDarANIvazvAsahAnahAyatANAsomavAra rANI seatihAdhanadanavasa zrAvakamA dhammadhIsAvAsIlagavAya (vinnadayAdAnasanamAnasalIsatyatAmAnArI sUpavatIprAvatIsavApiyayamApayA rIvayAtahatazmatAnanadI kamaNmIyAmI savadeSivitApamatamAhamayI SU prmsrdhnruupdiiymnniraasnvidaadhnaanaasaadhaarhvaasddisiikhen| yaNavietAviraDimamAravalAdevIna rovraagipriseaviyvimaasnaarii| mapAvara yamayadevIrAmama ramaNIkRtaratAra skakAramvinaikisaphikagavicArAdhArAsalinDAmavAnadAsasAra sArAnaratavaUnaphrAdihilAlAdhanaUnamadAraghaHEsAkainArIvAla matadIyAsatAmacitavanAzinisahamakavitavasanApamAsAtanAmA rApIkadA jyavabinahI dhanasatAnasamAdhikhavaSavilasamsava 2017 prathama patra sArarUpadamAUimmana kiAlAkyadarIdhapavitraNAridhAnAcAritavarasAgara kAramacArApacamakharalokagramapaUnAkariyA pAmaniranavavakSipadanarambaniravAima: pIchADinatimAnIkI mAnavatavapAmIphanalImavatamAnasahakaparisa epavAsa kAmagAra samithilAmA prAdhikaratIkai gamavAvamA salatAmA kIyA magisasvAdamAmI zrIkinArakSamAvatra mAnagarAdhA yAvaniyAnamAmI bhagavAnavatAra vantaragabahAgAnAdhAzramaramANikarA samAsa kanakasAmavAnakakA maMgalavariva UgIsa ARRANT aaanAma Kaise New P aMtima paga For Personal & Private Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A hastaprata paricaya 5) guNavaMdanajI kRta maMgalakalaza rAsa.2.saM.-1668 REPORT aEHNISRAHARASHTRA kamajavaratAnAlAphAlataasana epadamajiNesarapaNamIyAvAditAarihatAsejazSaNamarAsamara jAgirasatiniNi maramAnamavAsarANa / bhagatasAdhArAnayajamajedanamAsamanimukhakAsAra neminisarayayanamAyAdavakanijayakArAghAtapAlamA bArAmAsanamAhasaNyAsAzyAsanAmAgAsapradiyadhAmAsasasasaMyamAnAmanidhAranivisaMta MEAKjaNAmayamatayajayasvarAdamAnamahAdayatAhariyapaNAmamamiyAkarisamarIyavANIvaravinlANA sapasAyara jAemayakAlarAurahAralAnANadhAnyAnamusijanakIbajAyAmazumatisamamsadamA khikakamanavarasANaridhAnAdhyAdharmanAtidacyArisa gavata patiyayamazidAnavamazrAdariyApana sinakahanaziladhinavAnAdhyAnAdavAnAphAlUdeSa/ mAnasamajenAnAyAcitavanaparirAmegAnA / kalasamahativAvarayasagItamaalisuNimayadhira ta npaaepdesrvrnniyprikiaapkryaa| rAghavastarakaritavarmavAnucaritamI sadhAramArarAmanavakavAzimapasamazlAyama padAsa lakhatAjanakAzmAnagAjamudAyakArijAtihAsaratavarale vAdakSiNadisAhavamAeMraradesasahasabanImAtisama vijirAbaravAnAdhArikhamAnavademANika kAmazinAkhAkAsimalA samamijAnidomAyarAnera | "sAramaNIsAmamakidaravaNAmAraNItarIpravibAsimAnadAyavahArIpakkiyamitIkomiAjanumakevara varasibagicAmArAmAtisapasaNavArikarinajagamohArimaThomaNijANAmAzva suMdararupamarIzarANI lanAmadhArI nAmanivAtinidharipakSisagatI|RAMIsuprasannamunanAviyA vivdhaanpvicaaraavNtn| siyajamukhivAdhivinAzinTiAlaviNarimadhimAkAdhamktavivahAdhinadatanAmasumAnAmAvaka prathama patra nitaNatihAvido'dhinAdAdAnapAyacaraNakamatamadhukarasamanitAtasuguNanaMdanasImA dAmAcariNayakadamaigalataNanAnitadIpAhadharInisaMdIsAdAnaNAzitaNaguNaje janasunitayAniDAgharihAikalayANAdAnamASTasiniyanidhikarazanisAmagana "kalasavaSANAdAmAnatadARIIRUyAmagalakanasamaMsamAAbhAratAsattamasta sevatAhaNyAsavadhimAdanAmIrAta TAkalInabhilalitapalaharicanomanajIta aMtima patra For Personal & Private Use Only Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamAlA 6) premabhuni kRta maMgalakalaza rAsa 2.saM. 1662 . karaghanoraMgajaM bAraDokhobAMdADima zTophara kaMpadhAnaM tAnAzAlA emAlala atAcAmanAyogyAsUyaga dinavAvadArinudAtAMnatAzanAtisuMdarama nApAmanilAyAsanamanAyAmA kalama mAyAkanakako vivrjaayaa| vAsArAkhAlUai (kAe TAla hAla ravImAhArAjAvADa kalamaMDa pakAkA pavADA vimlkmldlaajaay| daaddimkaarraagbiNbikaa| dAmadanarUpa mATAla nAkA sudara poTAvadanamaMDalaza zikAdamanadIpa padhAyAnanaka zAlA janatAkA ratikAra jilA vijJAminAsA vAdAkarinaMkadAzakA liilaalaavnny3|| lAlaDiko mAnamatakA dAmana jamanAmAsinAyaniyala dhamAkA sie gayA (mAnadAra ridAsamAnAkA pArakhIgala marakalaDi edAna jimA) aurasAlArajanazamAdanajAtimavimalakamalanAbhAvita sarvAnayazitama dAe hA- 110-281 maMgalakalaza rAkha prathama patra DA- 110 pratha-2830 ma rakhavAkaruNAkaNAvaMtAsa basavA rAiDAmA gajAyAthAnasavaMta sA mAnasaM tjaaeghaayaayaa||uptiyug vidhAna se zrIrUpasiMjAmAnatApa saMghanazkArazkAra lyaannaasaarkh9| zrAsanpazrAjamava taraNArA ziSyakharavAkarAta maasaaniviRssishriimaannaajaay| gaNanAyaka mutammapamA yattie gAyAdyavistAra mAmamuniyama sApaDaNa maMgala vikAra srsii| jalatAmupameyasaye yamizrAnaMdasarasama hAmaMDaliyugavinAmcAe jidAlagAmA vAzirasa tara6vAyAsA mastriAcyA padhAra patrAdimAta mitidhiya /ditizarAznayakAra pada 201 itizrI maMgalakalama rAmamAyA // 3 // a bhagamanazAsa tama patra For Personal & Private Use Only maMtrA 85 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 A hastaprata paricaya cha) jIvaNamuni kRta maMgalakalaza copAI le.saM -1885 wwekobateeh.org... . A cias.ShriKailasheagersunGyan Shrikhanaviraits Karadhans Kendra ANSRCHASE S SSES am nimaravAdAra ghara mevanAnadAyAzcaksijaganmAninADAijamA samayapabhAkararAvAgAvAvicAkSarakhativavAra dedatumuhamAra paramasimosa sunamataLevarAva mahAvanA jagakarmasuDavakarmama hAyacyAnalajevakAvara jokathAvasAya ra nakhabarasanAcanavara jalacauramalA samAja mAgepanAyAna nalaje suTAvale nirayaMkA meTApe sAdarIkAtaramaNAnAtino mAnolakAsalagAtArakara nAvadarajAtihAsAgAnasarasArAcarolajANyAsaMga tagamasamakAra varasAdarAjAtihA momakAlIna manAhAkA dhananAmavikArAyAdhasatvannAmAthi sanArajAmakisatyatAmA prayatsakie'nilTAkAvadanmanAkA kArana lAlahAvatahAnutanavAna bApavAbanavalapatravAna sAjAvara janapatalAjI marAvyANakAranArakadaichAyo ramavinnadAna jamakokAka tuSasaMvatanidhamA bhsvaanaasbaayoliikok| a For Prione Arid Parsonka Orly prathama patra Shri Mathsen Jai Karachana Kende : samAkalanakArI namogaraNavIramArAmAra vyAva nAca nAve no norArU kAla: yAvatI nAramaH cAya bAyAcAra kikulyAvalyAva:23:svAhAsAvamaMtrakala kI meTalAzonaNaviramAra ke kATA jAgyasyAvaravAsanIyAbInapAna cura latAna hogakavAnavAsarahAmAyadevAnAkaragukAsagati moraajgtH| STAjanA canamA kAyA / mAravAyA nA kitI aMtima patra For Personal & Private Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamALA re 8)jinaharSajI kRd maMgalalaza copAI. lesaM.1851 . e . , San Kehave sain Aaradhana Korut *10,". . . . 1994s Ne+ Kobstith,big': 8ti 100 Actiary Bru: Kalked desperses arrer-dar loaa o phaaruk shuniy'e| tini naahaqnr lekhaa nibaar' nun din| kliaagir'ikr' kikhnnk shulnni shubh| | shaanti o klh thkn prkaar pshril bicchiri tel shuru | niil shunulshukaa kaajler li. kphi htyaa kr'kaar' ekbaar subhaanaa | Bkaasunir krmii niaanggingupm nnstaane nn kbi jaalaanir kaadaaninissaad - "maaettaadaataai aasun aalugaa lusaaijlaaj laangkoj kre unaai kiddni nsstt jnit khili kaal su kaal: no oi prkke gurul eril elaakaa gulgulur saari : 9 :41 , 2, 3, nk shijwa te An34915aise Cat" 750 prathama patra . a at not wh 19PV6ati) / Achey She Keliassagyon Gymnuundu ptht mn o joy'aabh htyo hyi kichu naa kilo naar'ikaar'r' lhr'nn: 20 ju laai maalaalaa hniir haamlaakaale mntrk naamk ek ikiiy'aa nunun haasirkaa nibnniihiih byrt i bibaaher hrint krte hbe| aar adse shilpkaariitaan my'lele ebN l kH jhn kaaekor kblujaa| dinr'e :pnse aMtima patra For Personal & Private Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 karo hastaprata paricaya 9) lakSamAharSajI kRta maMgalakalaza zasa. le.saM.1942 NER KARISinmebika, sAmAjajasamA nAtanI sajatinavaradevAnAmathakInavanAthAbAsIvAna sivAnIsassanisAmAnamupAyA yAnAdhakAcamahAjA vijana karImAyAgAvagurunApAyajamAnIyAdhInahIburAmajAnamAlA NRNA gAyadhapuruvinavadhAyakhAyociekhAmIkarI kI sakazAsanA jananikajInamAnaNAvAdInataparakhadhAmagAzrIjInavaralI-mpadAsyodayAdI najinamenAgIyAMmasayAjasAITanAcanAhI kAyAdAnayakAmagAra EKAsapadAdhiAnajasasA vAgAvAnathakIarIyayAtasamAnayanAcamanamAna ganakAsapojarathAyAmIyaradhAna kArAjajInAmapavAganIdikhatA WarrisidhmagurunAyAyavekaranADAgAkalamakahokAmanA cAtasAvanavAkADAmarukakaidInadayAtIsAjIlAvaromyAsatAnA samibadhaka kAmAnAnanyAdharI mAyAvatI gAtanAmacarikhamaNinImA prathama patra dAvAmanalagakaravAnAvakarAmanagamAgIcA nAdApaNakaramAvAlA nirAdhamAdAnAmaMgalakalasarIcI gaI satAnAml bAvarAni prayAsaraNAlapatAta bIcamaNasAgaramAyAmabhAkaDI mojAdhavIjAdhAravAlanamAjAtaziyA gAjIpAnIjI saragIpaNAcanamAnassIyamAnAsAvAnachAnAcatAyA pitaadhaapnlmaattaalaanaayaahshsstkNddvaanaamnivaatmgaayaa| dikhasamvA mama dAsAnadIyaMtA jalArothalAracAritAmayananyA nAmabahasenadAtamAgavevatirastakA) nATikATigivAnmAuhilA ||dhaamyaakttnolptaasaaynnpripaakssytaalaanssaalaakaarmaayrhskhaa nagatAgatAgatamAyAdavogenAghaTAphaSTAnamardanAgapAlI nayA padamA navidAjeparachAvAvipettivinAvAdigaMuparasaccAkA jajagamarumaharAhA tinalagasamiyarasamajabalagamApAthIsahArajIyuga naramAita mAnina aMtima patra For Personal & Private Use Only Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamALA re 10) vibudhavajayajI kRta maMgalakalaza zasa..saM.1732 S / IndianRTEEN IFEArjanapayanatar palAdidikavi vAsanA janavarA bAkimarikamAnamata cAlalAvanna masti rana hAnasamanimamanta raMgamAnAsanA tagavatalA timAya manasA pramohanatyAya nadeyamArA mAnanavApadaMhAra Arariase mApadamapAra / dAnaziyanapatAvanA majharacArakAra adhamadanagaNanA / maMgalakAmAvarUna magalavArasAhAyanAnadA rAnAta supusAva saramAyA yayAmacanamAya aedivAI nAjiyA ki yArajana taka pAra pAyAvasAna kamI TAnalabalamA navarAtiTAvarAna MOREsA upamAhAmAnavAlalAjAvarAparimANi marepani mAnisahana tripolamAla jAtibhahitAnA marepa jainadIpulamAnalAla jananI satara bAvadhanerImayAnalAla mAtamahima bhaRE dara masiTImanalAla catra yAyaNamAna majjavalAyatavAlAdAlanA citraparadhAna mara na banAnAjarelAla mAratajatramAdanAmamATAnanIya anne APPOINTMeena ragwanduadasticismsinessunalesanedesire prathama patra socienESAR vivijayababhava vijayajayamapaNAyAne malA salamAnagApAkAmanA pyAkarivAyA jinAmasAsAyanika najagirAvarapAyArA jimagalAnarAzaranamAtaravAra dAmpAda tema patra For Personal & Private Use Only Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 ke hastaprata paricaya 11) dIvajayajI kRta maMgalalaza rAsa.le.saM.1754 i giAmara chabIsI vormalayortmjIma ramanArA. nAgaro kAgaLanA thatI hAlatamArAIyALamoghAva InyAvinImarivArathahivmArAmara kamalAIkAma kayA rAmanArAyaNanI kAmArA pItA Im1 mA pramAvANA vINAvatI pitA gamatA vALA pANImAtAnA bhAI bimanorANomani vidhAre kamAbhAi rAmabAtala kAranA kAyamakhAnAmavA rAjA mAjA che. javaparAzaninkANakAzamALamAnasarAmArImAM mArA bALamovArIkA be mAtA pAkiAvAvAra vivazatAnA tANAvAsAkAkALa . kone 21LAvavAmAyanoramA mAgavAmInAnA hiidhArAdho rImiyama udALapaga taka to mAtA avAja mAvaLANAmaion mArA pajravAnagI maLatIMerifmAdhI paNa karI kAna bhoLaainkA pAchaTisarANiyala kagaojAyammar jIvApantarAponkarI che. . tamAma pitAmungerMpvAranA ISRAuith IntvAmathI navarAtibIpI phIlama ( IT ) { rI mepa:pranilineIEST, PS videzamALAgALonogrAmiNImar d UjA to pa; ,1: tADAmArA ) Jaip); "giTAniya ratama callAo dvArA paeNi[ &ApApA jazarAma ll Rin | kAmaLIyA tArA re mArAM hAthamAM tirADA pANI sALataImNa mINamAM sADApAva , Evid=31 jAkArA : dhoralAlopAmAmA ne rAdhAnA kaITUThbItA sajagatakara che 1 vieii lArIma arayA In oonarImAM enim... 3 montjholaDavAnuuhankALobhoLovImA nI che. prathama patra ki . vinA kAkAi gayALAmamAM tamAma loko mArAmArInA rAyakA rAmanAthamavALakonA rasI nI naline sApanAvo to pAsanA karI to basa rAmAna zika menTa sirapa papa dhAnA kAmamAtA tanatAnAmAM jugAdI tenI nALano zI tAro koma vAta bhale game te kAra tema ja vAM manane vaza thI aMtima patra For Personal & Private Use Only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamAlA karI 91 1) rUpadjayajI kRta maMgalakalaza zasa.le.saM.1885 VARINCIAsiaompanies zrIgodAjImatyAbAsAsyAyanamAmAlakalavAnArAmanimmA paramaviSamaall trivikAMprama majarakamamarammakalakara mapayalalapadasamasyayanAthapramA mazrAvadhamAnajida jayavaMtAzAvAnajehanI prmjljnvdmaagaavrttaaynaa|| langstakasya zvanAmamAyogadAnavaka karImukayaguruApAna gotamAniyA mAnAratamayamacaraNa janmamahimAvAvaratAnaramAyaracanAkaramAra nAmamA maMgalakalazaang rAmarakhaMgavizAlavIrajiSTanamAnabAvar3A udyAna amavasaraNyavarabAzrIyamAnadadhArasanarajAprasupaTanagayAmana ||navaadaavit sthAnakakAravAzacitavana dhammapiramadhIkArAyajamA saya kIkavaNyA pAnAvanayajIva varmakarAranavIjanA kalavAmAnavina galakAlagAdharanAgavAnAgAranmAlAprapada sprnjiikaaneraashmyvinpr| jItanAimAkAnimAtamATadhAmI astrakathAkAra mAtrA ManAnAmanimapomAnistArAnapinazAnanAmamA / bharatadhinirAma akAdezamAramAjavaMdanAunemA jitinaanl| dinAma najaramAvaliyAMmagadamadamadirayAmaprakAra khatmarthana nAnapArA davAyAjananAvistAra zAkhAmavinAvApAmAra barAtArAginI prathama patra antempondemperlsdaisanilivogpanRUAINMISHRASADONGGundamyNIOAMIconsision saMvedhAramAnajI vidoekapyo sugatimaMgamAjI maMgalakanaparAmara bInA guNagAmAmahitabharIbIniyaritraekabaMdhazAtivazayAvarI misanamA vijayayA tAe bAramAvajayarAjIyA bAvakarayavinaye batAyAmazaridhArAjIthAnisavamA maMgalakalazArApiritrakAmadhenumAkarimagAayarrivArazA zrIzrI sAmajIlA yAmAdhIlA mI nityAnaviya saMmahinasyAlikAmA saMbAsasya ra sthApitasya samupani kati mAnjiti torasyAtIla pani BHAbapi tavatures BRSSIPSoapk.co KinaMEDICROSEARCH comauni ve aMtima patra For Personal & Private Use Only Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha saMpAdana paddhati je kRtinI ekathI vadhu mata maLI temAM yogya pratane mukhya banAvI che. sAmAnya rIte mukhya banAvela pratanA pAThane ja joDaNI sahita svIkAryo che. paraMtu keTalAka pheraphAro Avazyaka gaNyA che jemake 1) no arthane AdhAre jarUra mujaba "kha" karyo che. "va" ne badale ane "ba" ne badale ja ghaNA lahiyAoe vAparyo che. tyAM abhipreta arthane AdhAre sudhArI levAmAM AvyuM 2) madhyakAlIna gUrjarabhASAnI rUDhine jALavI rAkhavA lekhananA vaikalpika prayogo yathAvat rAkhyA che. jemake - beTho, baITho, baIThala, baiThala, beThau vagere. ja hasva-dIrgha svaronI joDaNI sudhArI nathI, yathArdaSTa ja rahevA dIdhI che. jemake- sAmaNi, vInavIla, lADu, ajUAlu, jANu vagere... ja anusvAro jyAM arthabhrama thAya evI sthiti hoya ke spaSTatayA lekhanadoSa jaNAyo hoya tyAMthI kADhI nAkhavAmAM AvyA che tathA jarUrI jaNAya tyAM umeravAmAM paNa AvyA che. kyAreka anunAsika pUrve anusvAra mUkavAnuM valaNa dekhAya che paraMtu pATha eka sarakho rAkhavA anusvAra sudhArI lIdhA che. 3) kRtimAM Avela anya graMthonA saMskRta-prAkRta vagere bhASAbaddha subhASitomAM vyAkaraNika kSatio dUra karavA zakya prayatna karyo che. jyAM padya kSatibahula hatuM tyAM sudhAravuM zakya na hovAthI yathAvat rahevA dIdhuM che. 4) caraNAne eka daMDa ane kaDIne aMte be daMDa evI virAmacinhanI vyavasthA sAmAnya rIte jovA maLe che. paNa emAM niyatatA maLatI nathI. to kyAreka virAma cinTano upayoga ja na karyo hoya evuM paNa bane che. ahIM prathama tathA tRtIya caraNAtte alpavirAma, padyArthe ardhavirAma ane padya pUrNa thAya tyAre pUrNavirAmanI niyata vyavasthA rAkhI che. 5) kavie koInA mukhamAM mUkela vAkya darzAvavA eka avataraNa cina " ' umeryA che. tathA avAMtara vAkyo darzAvavA be avataraNa cihna "" umeryA che. 6) kaDIne aMte AvatA dhruvapaMktinA saMketo badhe eka sarakhA hotA nathI. ahIM badhe ja dhruvapaMktino prathama zabda mUkavAmAM Avyo che. 7) mULa pratomAM DhALa kramAMka ane upayukta dezInA kramamAM ekarUpatA maLatI nathI. ahIM DhALa kramAMka pachI dezInA kramanuM niyata baMdhAraNa rAkhyuM che. 8) ekarUpatA jALavavA kaDI kramAMka pachI ja dhruvapada saMketo rAkhyA che. For Personal & Private Use Only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamAlA 93 9) DhALakramAMka ke kaDIkramAMka kyAMka ApavAnA rahI gayA hoya athavA khoTA apAI gayA hoya to sudhArI lIdhA che. mULapratamAM kyAMka saMpUrNa kRtinA kaDIkramAMka saLaMga ApyA che ane kyAMka pratiDhALa navA kramAMka ApyA che. ahIM te te kRtimAM mULanuM ja anusaraNa karAyuM che. jyAM pratiDhALa judA judA kramAMka hoya tyAM bAjumAM cokhaMDA [ ] kauMsamAM saLaMga kramAMka ApyA che. 10) pAdAne AvatA "jI', re, "e" vagere pAdapUrako kyAMka chUTI gayA hoya to umerI eka devAmAM AvyA che. 11) dezIo ekathI vadhu rIte pracalita hoya athavA tenA rAga maLatA hoya to te jaina gUrjara kavio bhAga-8mAMthI laIne [ ] kausamAM umeryA che. 12) sAmAnya joDaNI ke anusvAranA pAThabhedo pAThAMtaramAM samAvyA nathI. paraMtu jyAM vizeSa arthabheda thato hoya te zabdabhedo 'pAThAtra' karIne e ja patramAM nIce mUkyA che. 13) sudhArela pATha kauMsamAM ( ) ane khUTato pATha vikalparUpe [ ] kauMsamAM Apela che. For Personal & Private Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalalaza sthA ujjayinI nagarI. eka ja paribaLa jo hoya to e che dharma. jo rAjavI vairisiMha kharekhara sukhanI icchA che ja to jIvanamAM dharma rANI somacandrA vadhAravA sivAya bIjo koI vikalpa ja nathI. zreSThi dhanadatta satyabhAmAnI dharmasevananI salAhanI vAta patnI satyabhAmA. sAMbhaLIne dhanadate ene eTaluM ja pUchyuM ke, zreSThI suvinIta hatA, satya-zIla- "tArI dharmasevananI salAha to barAbara che paNa dayAdi guNothI yukta hatA, deva-gurunA pUjaka mAre dharma karavo kyo?' hatA, dharmanA ArAdhaka hatA tathA paropakAramAM nAtha! prabhunI pUjA, sadgurunI bhakti, pravINa hatA. to zreSThIpatnI suzIlA hatI, supAtradAna, siddhAMta lekhana vagere dharmArAdhanA pativratA hatA paraMtu khATale moTI khoTa e hatA Apa zIdhra zarU karI do. A rItanI zarU thaI jatI ke saMtAnavarjita hatI. alabatta, putra na hovAnI dharmArAdhanA jo phaLadAyI bane ane putraratnanI vyathA zreSThI patnIne eTalI nahotI, jeTalI prApti thaI jAya to bhayo bhayo ane kadAca e zreSThIne hatI. emane ema lAgatuM hatuM ke putra pachI ya putraratnanI prApti nahIM paNa thAya to ya abhAvanA eka ja duHkha AgaLa mane maLelAM karela dharmArAdhanAthI paraloka to saddhara banI ja anya sarva sukho mUlyahIna ja che, nakAmAM jaze. TUMkamAM, Apa zarU karI do dharmArAdhanA. je ja che, trAsadAyaka ja che. lAkha prayAsa manane paNa zubha ane suMdara banaze e dharmArAdhanAthI manAvavAnA teo karatA hatA paNa keme ya karIne ja banaze. mana emanuM A pIDAthI mukta thatuM ja nahotuM. "priye! te je vAta karI che e sAcI che. putranA abhAvamAM satata ciMtAgrasta rahetA sArI rIte ArAdhelo dharma to ciMtAmaNiratna patine ekavAra patnIe pUchyuM, ane kalpavRkSanI kSamatAne paNa oLaMgI jAya nAtha! kaMIka ciMtAmAM cho?" che. kAraNa ke e bane to IcchitanI pUrti ja kare che. jyAre dharma to na IcchakyuM hoya ke na kamyuM "zI ciMtA che?' hoya evuM paNa ApIne rahe che. putranA abhAvane "putra nathI." laIne zA mATe mAre duHkhI thatA rahevuM joIe? "eka vAta karuM Apane? ApanI A ciMtA zA mATe ciMtAgrasta banyA rahIne mAre A uttama vyartha che. kAraNa ke A lokamAM ke paralokamAM jIvananA divaso vyartha javA devA joIe? huM mANasane Icchita arthanI prApti karAvanAra koI to zarU karI dauM chuM dharmArAdhanA. pariNAma je "hA" For Personal & Private Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamAlA 95 AvavuM haze te Avaze, mArI prasannatA to rahevAnuM. akabaMdha jaLavAI raheze ne?' dhanadattanI pAse saMpatti ochI nathI, basa, dhanadatta manathI dRDha nirNaya karI ujjayinI nagarIno prathama naMbarano e zrImaMta lIdho dharmArAdhanAnA kSetre jhukAvI devAno. bIjA che ane chatAM enI pAse baMne cIja che, samaya divase eNe bolAvyo bagIcAnA mALIne ane ane saMvedanazIlatA. dharmArAdhanAmAM e sAro kahI dIdhuM ke "AvatI kAlathI roja savAranA huM pote bagIcAmAM AvIza ane prabhupUjA mATe evo samaya to vitAvI ja rahyo che, paraMtu uttama puSpo laIne pAcho pharIza." ATaluM kahIne dharmArAdhanAmAM e potAnA haiyAnA bhAvone paNa dhanadate mALIne puSkaLa dhana ApIne prasanna AsamAne laI jaI rahyo che. dharmArAdhanA enA prasanna karI dIdho. mATe kartavyanA sthAne nathI rahI, dharmArAdhanA dhanadatta mALIne puSkaLa dhana ApIne enA mATe premanuM kAraNa banI cUkI che. zuM karyuM che? mAtra mALIne ja khuza nathI karyo, ane eka divasa, potAnA AtmAne paNa khuza karI dIdho che. sarjAyo camatkAra! prabhupUjA mATenA potAnA aMtaranA utsAhane dhanadattanI bhAvollAsapUrvakanI rAtapragaTa karI dIdho che. prabhupUjA mATe potAnI divasanI dharmArAdhanAthI zAsanadevIe prasanna bhoga ApavAnI tatparatA ane tAlAvelI keTalI che? enI mALIne paNa pratIti karavI dIdhI che. thaIne dhanadattanI samakSa pratyakSa hAjara thaIne ane bIjA ja divasathI roja savAranA varadAna mAgavA kahyuM, pahoramAM dhanadate pote bagIcAmAM jaIne puSpo "Ama to huM zuM mAguM? puNyaprabhAve laI AvavAnuM zarU karI dIdhuM. puSpo laIne ghare ghaNuM badhuM che mArI pAse chatAM putranA abhAvanA AvavAnuM. potAnA gharamAM rahela prabhupratimAnAM kAraNe mAruM mana khinna rahyA kare che. Apa jo vaMdana-arcana-pUjana atyaMta bhAvollAsapUrvaka varadAna ApatA ja ho to mArI IcchA che, karavAnA. e karyA bAda nagaranI madhyamAM rahela putraratnanI prApti!" maMdiramAM javAnuM. tyAM prabhubhakti bhAvapUrvaka karavAnI. tyAMthI sIdhA javAnuM muni bhagavaMto 'tathAstu pAse. emane vaMdanAdi karI. emanI pAse ATaluM kahIne devI aMtardhAna thaI gayA. paccakhANa laIne pAchA AvavAnuM. yathAzakya dhanadattanI prasannatAno pAra na rahyo. eNe A supAtradAnano lAbha levAno ane zakti- samAcAra satyabhAmAne ApyA ane satyabhAmAM saMyogAnusAra anya dharmArAdhanAo karatA paNa rAjInI reDa thaI gaI. For Personal & Private Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza kathA eka rAtrie satyabhAmAe svapnamAM kare emAM kyAM navAI hatI? dhanadatta putrajanmanI maMgaLothI yukta eka sarasa majAno suvarNa kaLaza khuzAlImAM prabhubhaktino bhavya mahotsava jamAvyo. joyo ane e jAgI gaI. enA AnaMdano pAra dIna-duHkhI vagerene svarNa-ratna vagerenuM dAna karyuM na rahyo. ko'ka maMgaLanA AgamananI ene pratIti ane saha svajanone ekaThAM karIne satyabhAmAne thaI gaI. zeSa rAtri jAgatA rahIne zubhadhyAnamAM svapnamAM Avela maMgalakArI kaLazane AMkha eNe vitAvI ane savAra paDye eNe potAnA sAme rAkhIne putranuM nAma "maMgalakalaza" rAkhyuM. pati dhanadattane A suMdara svapnanI vAta karI. samaya ne vahetA vAra nathI lAgatI. priye! ema lAge che ke puNyanA prasAdathI maMgalakalaza ATha varasanI vaye pahoMcyo. ane zAsanadevInA varadAnathI ApaNA mananI ane eka divase eNe dhanadattane pUchyuM, IcchA have pUrNa thaIne ja raheze. A svapna "pitAjI! roja savAranA vahelA UThIne koI sAmAnya svapna nathI. tamArA garbhamAM koka uttama koTino puNyAtmA padhAryo hoya enI Apa jAo cho kyAM?' pratIti karAvatuM A svapna che. IcchuM ke tame bagIcAmAM puSpo levA' yahave vizeSa prakAre dharmArAdhanAmAM lAgI jAo. kema?' kAraNa ke AvanArA bALaka para enA saMskAro prabhunI puSpapUjA mATe.." atyArathI ja paDavA lAge e ati jarUrI che." huM paNa ApanI sAthe AvIza." satyabhAmA pati ghanadattanA mukhe potAne tuM savAranA vahelo UThI na zake Avela svapnano phaLAdeza sAMbhaLIne rAjI rAjI "UThI jaIza" to thaI gaI paraMtu saMskAronA AdhAna mATe dhanadattanI nA chatAM bIje divase vahelI vizeSa prakAre dharmArAdhanAmAM joDAI javAnI savAranA maMgalakalaza UThI ja gayo ane pitAnI patinI salAha sAMbhaLIne to pAgala pAgala thaI sAthe bagIcAmAM pahoMcI gayo. mALIe pahelI gaI. bIjA ja divasathI eNe dharmArAdhanAo ja vAra dhanadattanA putrane joyo ane e khuza vadhArI dIdhI. thaI gayo. vaya nAnI, cahero nirdoSa, AMkhomAM ane mugdhatA. eNe maMgalakalazane bagIcAmAM rahelAM eka zubha dine, saMtarA-nAraMgI vagere phaLono AsvAda karAvyo. maMgaLa paLe satyabhAmAe putraratnane janma maMgalakalaza khuza thaI gayo. dhanadattane mALIe Apyo. je dharmanA prabhAve ja A pariNAma puSpo ApyA. e puSpo laIne dhanadatta dhanadattane nihALavA maLyuM hatuM e pariNAmanI maMgalakalazane laIne ghare AvI to gayo paraMtu bIje ujavaNI dhanadatta dharmanuM gaurava vadhe e rIte ja divase maMgalakalaze pitA samakSa eka vAta mUkI. For Personal & Private Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamAlA "pitAjI!' "bola" AjathI Apane bagIcAmAM javAnuM baMdha!" eTale? eTale bIjuM kAMI nahIM. bagIcAmAM ApanA badale huM jaI AvIza ane prabhupUjA mATe puSpo laI AvIza." "zuM vAta kare che?' hA. mArI A vAta Ape mAnce ja chUTako che. puSpo laI AvavAnI javAbadArI mArI. Apa hajI ya vadhu dharmArAdhanA karatA raho.' ane A krama rojano banI gayo. maMgalakalaza ja bagIcAmAM jAya, puSpo laI Ave ane zeTha dhanadatta e puSpothI prabhunI bhAvapUrNa haiye pUjA karatA rahe. be paLa vicAra karIne rAjAe guNAvalIne kahyuM, A svapnanA prabhAvathI tame sarvalakSaNa saMpanA evI putrIne janma Apazo." A sAMbhaLatAveMta guNAvalInA AnaMdano pAra na rahyo. kALajIpUrvaka ane dharmArAdhanAnA sevana sAthe garbhanuM nirvahana karatA nava mahinAno samaya pasAra thayo ane guNAvalIe rUpa rUpanA aMbAra samI putrIne janma Apyo. mAtra rAjabhavanamAM ja nahIM, saMpUrNa caMpAnagarImAM A samAcAra prasarI gayA ane sarvatra jANe ke utsavanuM vAtAvaraNa sarjAI gayuM. putrInuM rUpa joyuM rAjavI surasuMdare ane ene ema lAgyuM ke "devalokanI apsarA ahIM bAlikAnuM rUpa laIne AvI gaI lAge che. kharekhara! traNe lokamAM AnA jevI rUpavAna suMdarI maLe ja nahI. savAla ja nathI. rAjavI surasuMdare enuM guNaniSpanna nAma rAkhI dIdhuM, railokyasuMdarI. e to mAnavuM ja paDe ke samayanu vaheMNa nadInA vaheNathI paNa vadhu vegavAna ane avirata che. railokyasuMdarIe yauvananA uMbare Daga dIdhA. AkhAya aMtepure ene haiyAnA hAranI jema cAhI che. khUba lADa-koDa vacce rAjakumArI yauvananI sIma sudhI pahoMcI. kailokyasuMdarInI vaya vadhatI cAlI ane eka divasa rAjavI surasuMdare rANI guNAvalIne vAta karI. "kAMI khyAla Ave che?' bharatakSetra caMpA nagarI surasuMdara rAjA rANI guNAvalI sarAlayanA sakhane ya zaramAve evA sonerI sukhamAM te bannenuM jIvana maheMkatu hatuM. eka divasa rAtrinA samaye sUtelI guNAvalIe svapnamAM potAnA khoLAmAM kalpavRkSanI latA hoya evuM joyuM ane eja paLe e jAgrata thaI gaI. AkhI rAtri eNe dharmajAgaraNamAM vitAvI ane savAranA pahoramAM rAjavI surasuMdarane eNe svapnanI vAta karI. paLa- For Personal & Private Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza kathA zuM?" vivAhanA kAryamAM puruSa karatAM strInI kailokyasuMdarInA zarIra para..." salAha vadhu ucita hoya che." ema sAMbhaLyuM che. khyAla AvI gayo." guNAvalI sahita anya rANIo paNa jo ema saMskArI muritayo zodhavo to?.. ja icchatI hoya ke "kailokyasuMdarIno vivAha eka vAta karuM?" maMtrIputra sAthe ja thavo joIe to pachI mAre kaho' bIjo vicAra karavAnI jarUra ja kyAM che?' "mArA sahita aMtaHpuranI anya badhI ja rAjavI surasuMdare nirNaya karI lIdho ke rANIo Icche che ke sailokyasuMdarIno vivAha vailokyasuMdarIno saMbaMdha maMtrIputra sAthe ja bAMdhavo e sthAne ja karavo jyAM ApaNe eno viraha che. eka divasa surasuMdare maMtrIne potAnA AvAse veThavo ja na paDe." AvI javA saMdeza pAThavyo. rAjAno saMdeza eTale?' pAmIne maMtrIzvara paLabhara to ciMtita thaI gayA. "eTale bIjuM kAMI nahIM. railokyasuMdarI "rAjya para koI Aphata to nahIM hoya ne? to amArA sapanA jIvananI prANAdhAra che. prajAjanomAM koI asaMtoSa to nahIM hoya ne? enA virahane veThavAnuM amArA koIne ya mATe sainyamAM koI garabaDa to nahIM hoya ne? mArI koI zakya nathI. eTale eno vivAha jo Apa karavA kSati to nahIM hoya ne?rAjAnuM khudanuM svAthya mAgo ja cho to ApaNAM subuddhi maMtrI che enA bagaDyuM to nahIM hoya ne?' putra sAthe ja eno saMbaMdha bAMdhI do. kAraNa ke AvI jAtajAtanI zaMkA-kuzaMkA laIne emano putra eTalo rUpavAna che ke koInI najara maMtrIzvara rAjavI surasuMdaranA AvAse pahoMcyA. na lAge mATe maMtrIzvara ene bahAra paNa nathI rAjavInA caherA para prasannatA nihALIne lAvatA. ApaNI putrI paNa kevI rUpavAna che? maMtrIzvaranA haiye TADhaka vaLI "cAlo, kAMI garabaDa railokyasuMdarIno A rIte lagnajIvanamAM praveza hoya evuM to nathI ja lAgatuM." paNa thaI jaze ane ApaNane sahune satata enAM Avo, maMtrIzvara!" darzana paNa thatAM raheze." rAja! AjJA pharamAvo." guNAvalInI vAta sAMbhaLIne surasuMdara to 'tamane eka zubha samAcAra ApavAnA che." vicAramAM paDI gayo, "mane?' huM rAjA ane subuddhi maMtrI? mArI dIkarI "hA" rAjakumArI ane subuddhino dIkaro maMtrIputra? A pharamAvo saMbaMdha ucita kharo? A saMbaMdha jAmaze kharo? rAjakumArI gailokyasuMdarI che ne.." paNa, kyAMya eno saMbaMdha nakkI karyo?" For Personal & Private Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamAlA 'saMbaMdha nakkI karyo nathI, nakkI karavAno che' 'e aMge kAMI vicAryuM che?' 'hA' koNa che e baDabhAgI rAjakumAra ke je AvI guNagaNanA ane rUparUpanA bhaMDAra samI trailokyasuMdarIno bharathAra banavAno che?' 'e rAjakumAra nathI.' 'rAjakumAra nathI?' 'nA' 'to?' 'e che tamAro putra.' 'mAro putra?' 'hA', 'paNa rAja! e saMbhivata ja nathI' 'vAMdho zuM che?' 'rAjana! mitratA ane vivAha to jemanuM samAna kuLa hoya, jemano samAna vaibhava hoya emanI vacce ja ucita lAge, trailokyasuMdarIno saMbaMdha Ape koka rAjakumAra sAthe ja nakkI karavo joIe, mArA putra sAthe nahIM.' 'maMtrIzvara! meM khUba samajIne A nirNaya karyo che' 'Avo nirNaya karavA pAchaLanuM kAraNa...' eka ja, 'trailokyasuMdarI amArA sahunI AMkha samakSa ja rahe" evI amArA sahunI icchA che. trailokyasuMdarI jevI guNiyala rAjakumArI mATe rAjakumArano koI toTo nathI paNa eno saMbaMdha koI rAjakumAra sAthe baMdhAya eTale amArAthI to e dUra ja thaI jAya ne? 99 basa, amane koIne ya e paravaDe tema nathI. A eka ja gaNatarIe tamArA putra sAthe trailokyasuMdarIno saMbaMdha bAMdhavAnuM meM nakkI karyuM che. tamAre emAM saMmati ApI ja devAnI che.' rAjavInI A vAta maMtrIzvarane sarvathA aniSTa hatI. chatAM rAjAnA atizaya Agraha AgaLa eNe namatuM jokhyuM. rAjAne e saMbaMdha mATe eNe saMmati darzAvI. e potAne AvAse Avyo to kharo paNa enA manane kyAMya cena nathI. ene ema lAge che ke 'eka bAju vAgha che to bIjI bAju nadI che. rAjAne A saMbaMdha mATe e jo 'nA' pADI de che. to rAjAnA kopanA ene zikAra banavuM paDe che ane rAjAne e saMbaMdha mATe e jo 'hA' pADI de che to bhAvi enuM ene bhayaMkara lAge che. kAraNa? potAno putra kuSTarogathI vyApta che! saMbaMdha baMdhAyAnA bIje ja divase A bhAMDo phUTe to potAnI zI hAlata thAya? enI kalpanAmAtrathI e tharathara kaMpI rahyo che! kamAla che ne? rAjA jevo rAjA kevI gajabanAka thApa khAI gayo che? dIkarI potAnI kevI guNiyala che eno ene barAbara khyAla che. enuM rUpa kevuM che enI ya ene khabara che, e koI sAmAnya mANasanI dIkarI nathI paNa rAjakumArI che eno ya ene khyAla che ane chatAM eno saMbaMdha koI rAjakumAra sAthe na joDatAM maMtrIputra sAthe joDavAno eNe nirNaya karI lIdho che. kAraNa? eka ja. moha! dIkarInuM moTuM roja jovA maLe! ane AmAMya maMtrInA je putrane nathI to rANI For Personal & Private Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 maMgalakalaza kathA. guNAvalIe paNa kyAreya joyo ke rAjavI "mA, Apa badhuM ja jANo cho chatAM prArthanA surasuMdare paNa kyAreya joyo e putra sAthe karuM chuM Apane ke "mAro putra je kuSTarogathI potAnI guNiyala putrIno saMbaMdha nakkI karI grasta che, Apa evuM kaMIka karo ke jenAthI e daIne to rAjavIe bhAre bhUla karI dIdhI che. rogamukta thaIne nIrogIpaNAne pAmI jAya.' rAtanA samaye pathArImAM paDakhAM ghasI rahela "tArI A prArthanA nirarthaka che' maMtrI vicArI rahyo che ke "je mukelI UbhI thaI kema?' cUkI che emAMthI hemakhema bahAra nIkaLI javAno "bhUtakAlIna azubha karmanA yoge je rasto kyo? zuM rAjAne satya hakIkta jaNAvI vyAdhi tArA putranA zarIramAM utpanna thayo che dauM? zuM kokanA dvArA railokyasuMdarInA kAne A ene dUra karavAnI mArAmAM koI tAkAta nathI. vAta nakhAvI dauM? zuM huM saparivAra A nagara jyAM sudhI azubhakarmano udaya cAlu raheze, e choDIne bIje bhAgI jAuM? athavA to paDaze vyAdhi tArA putranA zarIramAM hAjara ja raheze. evA devAze ema samajIne A paDakAra jhIlI tAre bIjuM kAMI mAMgavuM hoya to mAMgI le." ja lauM?' AvA jAtajAtanA vicAro maMtrInA kuLadevInA spaSTa kathanane sAMbhaLIne maMtrI manamAM AMTA lagAvI rahyA che ane acAnaka vicAramAM paDI gayo, "have karavuM zuM? koDhiyA sAthe enA manamAM eka vicAra jhabUkI gayo. railokyasuMdarInAM lagna karI dauM? to e ja paLe mArI je kuLadevI che e atyaMta rAjA mArA samasta parivArane kadAca phAMsInA prabhAvazAlI che. enI ArAdhanA karIne ene mAMcaDe laTakAvI de ane rAjavIne sAcI hakIkata prasanna karIne ene pratyakSa hAjara karI dauM. jaNAvI hauM to mArI vizvAsanIyatAnA ane enI kapAthI badhuM ya sAMgopAMga pAra paDI jaze." kIrtinA dhajAgarA uDI jAya. nahi... nahi. Aja sudhI guptarAkhelI mArA putranI vAstavikatA bIjA ja divasathI maMtrI kuLadevInI ema khullI nahi ja karu. nahi ja karu... ArAdhanAmAM besI gayo. majabUta saMkalpanA paNa?.. to bIjuM thaze paNa zuM? maMtrIzvara sahAre, pracaMDa sattvanA sahAre ane suMdara UMDA ciMtanamAM DUbI gayA. samarpaNanA sahAre prasanna thayela kuLadevI maMtrI ane acAnaka maMtrInA manamAM eka vicAra samakSa pratyakSa thaI. jhabUkI gayo ane enA caherA para camaka AvI "mane yAda karI?" gaI. eNe kuLadevIne kahyuM, "jo mArA putrane Apa rogamukta na ja "prayojana?", karI zakatA ho to railokyasuMdarI jevA ja anya ane 'hA' For Personal & Private Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamALA ja 101 koI nirAmaya ane rUpavAna yuvAnane kyAMyathI ja che tyAre mAre ene sArthaka karavI ja rahI. paNa lAvIne mArI pAse hAjara karo." kuLadevI ujjayinImAM AvI. savAranA koI kAraNa?.. pahoramAM puSpo levA bagIcA tarapha jaI rahela hA!.." maMgalakalazane eNe joyo. ane AkAzamAMthI "zuM?...' ja e bolI, huM gailokyasuMdarInAM lagna enI sAthe puSpo levA bagIcAmAM A je yuvaka jaI karAvIza ane pachI e nailokyasuMdarI mArI rahyo che e bhADethI rAjakumArIne paraNaze." diIkarAne apAvI daIza." A zabdo sAMbhaLIne maMgalakalaza to maMtrInA A prastAvane sAMbhaLIne kuLadevI stabdha thaI gayo. vicAryuM eNe ke ghare jaIne stabdha thaI gaI, A chetarapIMDI eka nirdoSa pitAjIne A vAta karI daIza. kAraNa ke AmAM kanyA sAthe? paNa e lAcAra hatI. varadAnanA mane to kazuM ja samajAtuM nathI. paraMtu jyAM e vacanathI baMdhAI cUkI hatI. eNe maMtrIne kahyuM ke ghare pahoMcyo, pitAjIne vAta karavAnuM e bhUlI maMtrIzvara! A nagaranA daravAje eka ja gayo. bIjA divase bagIcA tarapha jatAM punaH bALakane huM lAvIne mUkIza e bALakane tAre ene e ja zabdo sAMbhaLavA maLyA. ahIM laI Avavo. pachI tAre je karavuM hoya e gaI kAle pitAjIne vAta karavAnuM bhale tuM karaje." ATaluM kahIne devI adrazya thaI gaI. huM bhUlI gayo paraMtu Aje to ghare jaIne sau subuddhi to kuLadevInI A vAta sAMbhaLIne prathama pitAjIne A ja vAta karI devI che." khuza thaI gayo. potAnA vizvAsu azvarakSakane jyAM eNe A vicAryuM tyAM acAnaka bhayaMkara bolAvIne subuddhie ene sUcanA ApI dIdhI ke vAvAjhoDuM phUMkAyuM. rastA paranAM vRkSo dharAzAyI tArI pAse koI rUpavAna bALaka nagaranA daravAje thavA lAgyA. dhULanI DamarIo UDavA lAgI. Avaze. tAre turta ene mArI pAse laI Avavo" ane maMgalakalaza khuda jamIna parathI UcakAyo, azvarakSake subuddhinI AjJAno svIkAra karyo havAmAM phaMgoLAyo ane kaMI vicAre e pahelAM ane potAnA sthAne javA tyAMthI nIkaLI gayo. to koka ajANI dharatI para e paTakAyo. zarIra kuLadevI subuddhine vacana ApIne adrazya enuM dhrUjI rahyuM che, mana enuM bhayagrasta che, thaI gaI ane potAnA jJAnamAM eNe joyuM ke tarasathI enuM gaLuM sUkAI gayuM che. nailokyasuMdarIno bhAvimAM hakIkatamAM bharathAra maMgalakalaza ciMtAmAM paDyo, "huM chuM kyAM? to ujjayinI nagarInA zreSThI dhanadattano suputra mAruM nagara kyAM? oha! A to jaMgala? have maMgalakalaza ja thavAno che." niyati jyAre A mATe javuM kyAM? For Personal & Private Use Only Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 da: maMgalakalaza kathA mAre koIka rasto to gotavo paDaze evuM lAge che.' DaravAthI kAma nahi thAya." "caMpAnagarIno hoya evuM to nathI ja maMgalakalaza A vicAromAM hato. lAgatuM tyAM acAnaka enI najara thoDeka dUra rahelA A zabdo azvapAlakanA kAne paDyA ane mAnasarovara jevA eka sarovara para paDI. ane e camakyo. "oha! maMtrIzvare mane sucanA ApI ene haiye TADhaka vaLI. cAlo, pahelAM tyAM jaIne che e A ja lAge che. mAre ene maMtrIzvara pAse tRSA to miTAvuM! laI javo ja rahyo." pahoMcI gayo e sarovara pAse. tyAM aMdara e maMgalakalazanI najadIka Avyo. UtarIne eNe pANI pI lIdhuM. thoDI svasthatA enI sAthe snehasabhara zabdomAM vAto karIne AvI ane eNe joyuM ke sarovaranI bilakula enuM dila jItI lIdhuM. rAtanA samaye potAnA najIka virATa vaTavRkSa che. "caDI jAuM A vRkSa AvAse e laI gayo. tyAM enI pUrI sArapara. jaMgalI pazuothI surakSita to thaI javAze! saMbhALa lIdhI ane savAranA ene maMtrI samakSa A vicAre e caDI gayo vaTavRkSa para, ane A hAjara karyo. maMtrIzvaranI enA para najara paDI bAja thaI gayo sUryAsta. aMdhAruM dhIme dhIme dharatI ane ene khyAla AvI gayo ke "kuLadevIe je para phelAvA lAgyuM ane uttara dizAmAM enI yuvakane atre mokalavAnI vAta karI hatI e ja najara gaI. ene tApaNuM dekhAyuM. vAtAvaraNamAM A yuvaka che. mAre ene sAcavI levo ja rahyo." ThaMDI sakhata hatI. zarIra enuM tharathara dhrUjatuM hatuM. subuddhie ene sarasa majAnA oraDAmAM eNe vicAryuM, jyAM tApaNuM cAlI rahyuM che tyAM ja besADyo. snAna mATenI suMdara vyavasthA karI huM pahoMcI jAuM. ThaMDImAM thoDIka rAhata to maLaze! ane susvAdu bhojana karAvIne ene saMtuSTa karI maMgalakalaza vaDanA vRkSa parathI nIce Utaryo dIdho. A badhuM joIne maMgalakalaza vicAramAM ane jyAM tApaNuM cAlatuM hatuM tyAM pahoMcI gayo. paDI gayo. "A loko mAro ATalo badho e tApaNAM pAse besIne azvapAlaka sahita satkAra kema kare che? mane ahIM chupAvIne kema anya keTalAka loko ThaMDI uDADI rahyA hatA. rAkhavAmAM Avyo che?" emAMnA keTalAka lokoe maMgalakalazane joyo eNe sIdhuM subuddhine ja pUchI lIdhuM. ane mazkarImAM eka-bIjAne kahevA lAgyA, mArA jevA ajANyAno ATalo satkAra alyA! ahIM A vacce koNa TapakI kema? paDyuM?' "A deza kayo che?' "mUchano doro hajI hamaNAM ja phUTya hoya "kaI nagarImAM chuM huM atyAre?" For Personal & Private Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamAlA 103 A nagarIno rAjA koNa che? basa, e ja vAta mAre tane karavI che. je hoya te mane satya jaNAvo. kAraNa ke tAre eka kAma karavAnuM che." huM samajI nathI zakato ke A badhuM atyAre zuM "zuM?" cAlI rahyuM che?" "kailokyasuMdarI sAthe paraNavAnuM che tAre maMgalakalaze eka sAthe ghaNa badhA prazano mAre?' pUchI nAkhyAM. hA" aMga nAmano A deza che. "pachI?' caMpApurI nAma che A nagarInuM. paraNatAMnI sAthe ja tAre ahIMthI cAlyA surasuMdara eno rAjA che. javAnuM." "huM subuddhi nAmano emano maMtrI chuM." 2lokyasuMdarI?' mane ahIM chupAvIne kema rAkhavAmAM mArA putra sAthe e ahIM rahI jaze." Avyo che? eTale tame mane mAtra trailokyasuMdarI sAthe "eka mahAna prayojanArthe paraNAvavA ja atre chupAvI rAkhyo che ema ne?" "zuM che prayojana?' hA" sAMbhaLa. ahIMnA rAjAe mArI icchAanicchAne jANyA vagara potAnI gailokyasuMdarI "to tame kAna kholIne mArI vAta sAMbhaLI nAmanI putrI mArA putra sAthe paraNAvavAno nirNaya lo. mArAthI A akArya nahIM ja thaI zake. kyAM karI lIdho che ane hakIkata e che ke mAro putra rAjakumArI gailokyasuMdarI? ane kyAM tamAro kuSTha rogathI vyApta che." koDhiyo dIkaro? bhoLI evI rAjakumArI sAthe koDhI che?' AvI halakaTakoTInI chetarapIMDI mArAthI nahIM ja thaI zake' maMgalakalaza AvezamAM bolI gayo. hA" "to pachI...' "jo tAro A ja nirNaya hoya to mAro to pachI zuM? railokyasuMdarI sAthe mArA paNa nirNaya paNa tuM kAna kholIne sAMbhaLI le che." na putrano vivAha to nizcita che ja! ke zuM?' rAjAne khabara...." tane huM ahIM ja patAvI daIza' Ama nahIM paDe' kahIne subuddhie myAnamAMthI talavAra bahAra kADhI "sailokyasuMdarIne...." nAkhI. nAgI talavAra ane subuddhino lAlaghUma "ene ya khabara nahIM paDe." cahero chatAM maMgalakalaza pUrNa svastha che. paNa zI rIte?" bola, tAro AkharI nirNaya? For Personal & Private Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 A maMgalakalaza kathA e ja che je huM tamane kahI cUkyo chuM." vicArIne maMgalakalaze subuddhine kahyuM, ane jyAM maMtrIe maMgalakalazanuM DokuM "Apano prastAva huM mAnya to karuM chuM dhaDathI alaga karI devA talavAra AkAzamAM paNa..." vIMjhI tyAM AjubAjumAM rahelA maMtrInA paNa zuM?" mahattvanA mANasoe maMtrIno hAtha pakaDI lIdho. mAro paNa eka prastAva che' "maMtrIzvara! tamArA mATe A ucita nathI. "zuM?' mAtra eTaluM ja vicAro "A yuvakane khoyA pachI "vailokyasuMdarIne choDIne rAjA lagna tamArI pAse bIjo vikalpa kharo?.." nimitte je-je vastuo mane Ape e tamAma e sahunA AgrahathI maMtrIe talavAra vastuo tamAre mane ApI devAnI. lagna samApta myAna karI dIdhI ane pelA mANasomAMnA eka thatAnI sAthe ja jevo huM ujjayinI tarapha javA mANase maMgalakalazane samajAvyo. nIkaLI paDuM, Ape e tamAma vastuone mArI "dosta! maMtrIzvaranA vacanane svIkArI le. sAthe ravAnA karavAno prabaMdha karI devAno.' Akhare DAhyA mANaso paristhiti joIne nirNaya maMgalakalazanI A vAta maMtrIzvare vinA kare che. tuM ahIM ekalo che, ajANyA gAmano vilaMbe svIkArI lIdhI. che. jANI-joIne eTale ke tArI icchAthI tuM ahIM Avyo nathI. tAre A rIte jIvanane khatama lagnano divasa AvI gayo ane hAthI karI nAkhavA jevuM nathI. "jIvato nara bhadrA pAme para savAra thaIne maMgalakalaza subuddhinA samasta e nyAye tuM jIvato rahI jaIza to AgaLa ghaNuM parivAra sAthe rAjavI surasuMdaranA rAjamahele ya sAruM karI zakIza. TUMkamAM, atyAre jIda karyA pahoMcyo. rAjA potAnA jamAInA rUpane, vinA maMtrIzvaranA vacanane pramANa karI le." taMdurastIne ane ThaThArAne joIne to khuza thaI ja maMgalakalaza A sAMbhaLIne vicAramAM paDI gayo paraMtu trailokyasuMdarI to kAmadevanA avatAra gayo, "Ama ja banavAnuM lAge che. anyathA samA potAnA bharathArane joIne pAgala-pAgala kyAM ujjayinI? ane kyAM caMpA? bagIcAmAM banI gaI. "mAro pati ATalo badho rUpavAna? jyAre puSpo levA gayelo tyAre je AkAzavANI huM to dhanya banI gaI.' thayelI ke "A yuvaka bhADethI rAjakumArI maMgalakalaza ane railokyasuMdarI paraNaze" e paNa A ja hakIkatanI sUcaka haze parivArajanonA apAra utsAha sAthe ema lAge che. atyAre mAre lAMbu tANavAnI lagnamaMDapamAM pravezyA ane gora mahArAje jarUra nathI. ekavAra maMtrIzvaranA A prastAvane lagnanI vidhi zarU karI. agninI sAkSIe svIkArI levA de. AgaLa para joyuM jaze." Ama daMpatIne cAra pherA pharAvyA ane pachI vidhi For Personal & Private Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamAlA 105 mujaba cAra maMgala pravartAvyA. prathama maMgala vakhate rAjAe varane zreSThatama vastro ApyA. dvitIya maMgala vakhate alaMkAro ApyA. tRtIya maMgala vakhate maNi-suvarNa vagere ApyuM. caturtha maMgala vakhate ratha vagere ApyuM. vivAha-vidhi to saMpanna thaI gaI paraMtu e pachI ya maMgalakalaze jyAre railokyasuMdarIno hAtha na choDyo tyAre rAjAe maMgalakalazane pUchyuM, hajI ya kAMI joIe che?" hA" "zuM?" Apazo?' "cokkasa to mane pAMca jAtyaratna azvo Apo' atyaMta khuza thaIne rAjAe maMgalakalazanI sAme pAMca jAtyaazvo UbhA karI dIdhA. maMgalakalaza prasanna-prasanna to thaI ja gayo paNa jyAM ene yAda AvI gayuM ke "gaNatarInI paLomAM ja rUparUpanA aMbAra samI A rAjakumArIne ahIM ja choDIne mAre dUra dUra cAlyA javAnuM che,' enuM mana khinna thaI gayuM. rAjakumArI sAthe lagna karavAnuM ja na banyuM hota to to koI prazna nahoto paraMtu A to lagna karavAnuM banyuM ane turta eno tyAga karI devAnI nobata AvI. zuM A viyoga sahana thAya? maMgalakalaza lagna karIne sailokyasuMdarIne laIne maMtrInA AvAse AvI to gayo paraMtu atyAre sauthI vadhu ucATamAM koI hoya to e che maMtrIzvara. ene jAtajAtanA Dara satAvI rahyA che. "maMgalakalaza ahIM ja rahI paDe to? sailokyasuMdarI samakSa mAro putra koDhI che evI vAta karI de to? railokyasuMdarIne potAnI sAthe ja laIne e ahIMthI bhAgI jAya to? rAjAne bolAvIne enI samakSa meM racela prapaMcajALane khullI karI de to? are, ahIMthI nIkaLI gayA bAda badhe ja A kAvatarAne pragaTa karato jAya to? to to mAruM jIvana dhULadhANI ja thaI jAya. rAjA kadAca mane zULIe paNa caDAvI de, mArA sahita samasta parivArane jelamAM baMdha paNa karI de, pote ja sAme caDIne railokyasuMdarIne maMgalakalaza sAthe mokalI paNa de! bhayagrasta citta sAthe maMtrIzvare potAnA pradhAna puruSo sAthe guphategu zarU karI. "A maMgalakalazane have ahIMthI jaladI ravAnA karo "ene ravAnA thaI javAnuM kahevuM kevI rIte?" kema? sailokyasuMdarIthI e aLago thAya tyAre ne?' "e aLago thAya ja nahIM to?' "na zuM thAya? na ja thAya to ApaNe karI paNa zuM zakavAnA?' For Personal & Private Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 maMgalakalaza kathA "kAMI ja nahIM.' e taka zodhe che nailokyasuMdarIthI aLagA thaI to?" javAnI. paNa, koNa jANe kema, trailokyasuMdarI ApaNe rAha joIe. maMgalakalaze pote maMgalakalazanAM mukha para UbharI rahela vyagratAnA ja lagna thatAMnI sAthe trailokyasuMdarIthI alaga bhAvo joIne ciMtita thaI gaI. ene ema thaI javAnuM ApaNane vacana ApyuM che. ane lAgyuM ke atyAre mAre emane eka paLa mATe mane ema lAge che ke e pote potAnA vacananuM paNa aLagA mUkavA jevA nathI. A khyAla sAthe e maMgalakalazanI sAthe ne sAthe ja besavApAlana karIne ja raheze." UThavA lAgI. maMgalakalaza vicAramAM paDI gayo, zenA AdhAre ema kaho cho?' eno cahero ema kahe che ke e khAnadAna "karavuM zuM? sailokyasuMdarI paLabhara mATe aLagI thatI nathI. ane e aLagI che. enA zarIramAM khAnadAnInuM lohI vahI rahyuM na thAya tyAM sudhI mArAthI ahIMthI bhAgI che. e vizvAsaghAtanuM pApa nahIM ja kare." zakAtuM nathI. ane jo huM bhAgI jato nathI "eka vAta huM kahuM?' to maMtrIzvarane ApelA vacananuM mArAthI "zuM?" pAlana thaI zakatuM nathI. rasto zuM kADhavo? maMtrIzvare ene motano Dara paNa...' paNa bIjI ja paLe ene eka vicAra sUkyo 'tame emAM thApa khAo cho. bhale maMtrIzvare ane jyAM beTho hato tyAMthI Ubho thaI gayo. ene motano Dara batAvyo che paNa ApaNe sahue huM hamaNAM AvuM chuM.' e bhUlavuM na joIe ke mota sAkSAt AMkha sAme paNa kyAM jAo cho?' khaDuM thaI gayeluM tyAre paNa e samAdhAna karavA ke dehaciMtA mATe mAre javuM paDe tema che." jhUkI javA taiyAra nahoto thayo." paNa jazo kyAM?" tamArI vAta sAcI che "pAchaLa vADAmAM Ano artha eTalo ja che eNe ApaNane Apa padhAro. huM pANI laIne pAchaLa ja ApelA vacana para bharoso rAkhIne ApaNe AvuM chuM." dhIraja dharI rAkhIe. ApaNuM eka paNa utAvaLuM maMgalakalaza stabdha thaI gayo. dehaciMtA pagaluM ke ApaNo eka paNa Avezabharyo zabda mATe paNa jo A mane ekalo javA nahIM de bAjI bagADI nAkhe evI pUrI saMbhAvanA che. to mAruM ahIMthI bhAgI chUTavAnuM zakya zuM A bAju maMgalakalazanA manamAM koI banaze? AvI to meM kalpanA ya nahotI karI kapaTa nathI. maMtrIzvarane ApelA vacananuM pAlana ke sailokyasuMdarI mane paLabhara mATe ya enAthI karavA e pUrNatayA kaTibaddha che ane eTale ja aLago nahIM thavA de. khera, huM jyAre bolI ja For Personal & Private Use Only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamAlA 107 gayo chuM ke dehaciMtA mATe mAre javuM paDe tema che ane e levA mATe rAjamahela javAnuM che? to eka vAra mane jaI AvavA ja de. AgaLa zuM "hA", karavuM, e pachI joyuM jaze." ane e ya hamaNAM ja?' A vicAra sAthe maMgalakalaza dehaciMtA 'hA, mATe Ubho thayo. nailokyasuMdarI pANI laIne hamaNAM ja enI pAchaLa pAchaLa ja gaI. maMgalakalaza dAsI to Akhare dAsI ja hatI ne? ene dehaciMtA patAvIne punaH svasthAne AvIne besI to AjJAnuM pAlana ja karavAnuM hatuM. koI lAMbo gayo paNa enuM citta zUnya thaI gayuM che. e vicAra karyA vinA e lADavA levA rAjamahela samajI ja nathI zakato ke mAre karavuM zuM? tarapha ravAnA thaI ane A bAju lADavA na Ave tyAM sudhI samaya pasAra karavAnI gaNatarIe nAtha, eka prazna pUchuM?" vailokyasuMdarIe maMgalakalaza sAthe alaka "pUcha malakanI vAto karavAnuM zarU karyuM. "Apa prasanna nathI." "vAta tArI sAcI che." keTaloka samaya pasAra thayo mArA jevI rAjakumArI atyAre ApanI ane daravAje TakorA paDyA. sAme che. lagnano Aje prathama divasa che ane chatAM railokyasuMdarIe daravAjo kholyo. Apa prasanna nathI? zuM Apane kSudhA lAgI che?' , dAsInA hAthamAM rahelo lADavAno Dabbo eNe laI lIdho. daravAjo eNe karyo baMdha ane hA" maMgalakalazane khAvA mATe eNe lADavA ApyA. "lADavA khAzo?' maMgalakalaze lADavA moDhAmAM mUkyA ane e jarUra' stabdha thaI gayo. oha! lADavAno Avo svAda? railokyasuMdarIe turta ja potAnI dAsIne "A lADavA..." hAMka mArIne bolAvI. siMha kesarIyA che." eka kAma karavAnuM che." "zuM vAta kare che? pharamAvo' bilakula sAcuM kahuM chuM' atyAre ne atyAre ja tAre rAjamahele 'to eka vAta huM karuM ?' javAnuM che ane mAtA pAsethI lADavA laIne karo ne?' AvavAnuM che.' lADavA bhale A caMpApurInA rahyA paNa 'lADavA?' enAthI parama tRmino anubhava to tyAre ja thAya ke lADavA para pANI ujjayinI nagarInI hA" For Personal & Private Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 maMgalakalaza kathA sIprA nadInuM pIvAmAM Ave." "sIkhAnadInuM?" hA" "ujjayinInI siprAnadI?" hA." "e nagarInA pANImAM..." kevI viziSTatA che e to e nagarInuM pANI jeNe pIdhuM hoya ene ja khyAla Ave?" maMgalakalazanA mukhe ujjayinI nagarInuM nAma sAMbhaLatAveMta sailokyasuMdarI vicAramAM paDI gaI. mAro saMbaMdha to A ja nagarInA maMtrIputra sAthe thayo che. A nagarInuM nAma to caMpApurI che jyAre A ujjayinInA pANInA svAdanA vakhANa kare che. ujjayinInuM pANI ATaluM badhuM mIThuM che enI khabara ene kyAMthI? zuM ene ujjayinI javAnuM banyuM haze? e to janamathI dharanI ye bahAra nathI nIkaLyo? zuM enuM mosALa ujjayinImAM haze? athavA to eNe zuM kokanA mukhe ujjayinInA pANInAM vakhANa sAMbhaLyA haze? AvI gaDamathalamAM aTavAyelI trailokyasuMdarIe maMgalakalazanuM moTuM sApha karavA mATe jyAM potAnA ja hAthe maMgalakalazane sugaMdhasabhara tAMbUla ApyuM tyAM e ja paLe daravAjo kholIne eka mANasa sIdho aMdara AvI gayo. 'tuM koNa che?' trailokyasuMdarIe pUchI lIdhuM. maMtrIno vizvAsu mANasa chuM." aMdara kema Avyo?' kAma che." konuM?" emanuM "zuM kAma che?" "mAre emane kAnamAM kahevAnuM che." Ama kahIne gailokyasuMdarI kAMI vicAre ke kahe e pahelAM e sIdho maMgalakalazanI najIka AvI gayo ane enA kAnamAM kahI dIdhuM. tamAre ahIMthI zIgha nIkaLI javAnuM che." ATaluM kahIne e ravAnA to thaI gayo paNa railokyasuMdarIne "kaMIka garabaDa thaI rahI che evuM lAgyuM. ame baMne oraDAmAM ekalA hoIe ane chatAM A mANasa rajA lIdhA vinA aMdara AvI jAya ane kAnamAM kaMIka kahIne sIdho ja bahAra nIkaLI jAya e hakIkata mAmUlI to nathI ja lAgatI. e mANasano saMdeza sAMbhaLyA bAda maMgalakalazanA caherA para vyagratAnA UpasI AvelA bhAvo paNa eTaluM ja kahe che ke kaMIka garabaDa to che ja." paNa kailokyasuMdarInI AgaLanI vicAraNA sthagita thaI gaI. maMgalakalaza UThIne daravAjAnI bahAra javA lAgyo. nAtha! kyAM jAo cho?' dehaciMtA mATe javuM ja paDe tema che." huM pANI laIne AvuM chuM." "nA, tuM turta ja nahIM AvatI' paNa kema?' mane dehaciMtA vakhate koI najIka hoya to For Personal & Private Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamALA ja 109 nathI gamatuM...' ame maMtrIzvaranA mANaso chIe." "to zuM karuM?' ahIM...' "thoDAka samaya bAda Avaje.' basa, ApanI ja pratIkSA karI rahyA railokyasuMdarInuM mana maMgalakalazane ekalA chIe bahAra javA devA bilakula mAnatuM nahotuM paNa maMgalakalazane khyAla AvI gayo ke maMgalakalazanI sAthe AvavAnI ke turta ja pAchaLa maMtrIzvare jaNAvyA pramANenI vyavasthA goThavAI AvavAnI spaSTa "nA" hatI. e kare paNa zuM? ja gaI che. samasamIne e UbhI rahI gaI ane maMgalakalaza mArI badhI vastuo.." oraDAnI bahAra nIkaLIne sIdho ja maMtrI samakSa ahIM ja che' AvIne Ubho rahI gayo. ane vinA vilaMbe mahattvanI badhI ja 'tuM AvI gayo?' vastu rathamAM goThavI daIne e rathanI AgaLa hA" cAra ghoDA goThavI dIdhA maMgalakalaze. pAMcamA have zIgha ahIMthI ravAnA thaI jA" ghoDAne bAMdhI dIdho rathanI pAchaLa ane bAkInI Ape mane ApelA vacananuM zuM?" vadhelI vastuo tyAM ja rahevA daIne maMgalakalaze "zenuM vacana ApeluM?" ujjayinI tarapha javA prayANa AdaryuM to "rAjA mane je vastuo Ape e badhI ya kharuM paNa e pahelAM eNe maMtrInA mANasone ujjayinI sudhI pahoMcatA vacce kayA kayA e badhI ja vastuo meM mArA mANasone gAmo Ave che," e pUchI lIdhuM. emaNe kramasara ApIne ujjayinI tarapha ravAnA karyA che. tuM e AvatAM gAmonAM nAmo jaNAvyA. manamAM enuM raste jaIza eTale turta ja tane mArA mANaso barAbara avadhAraNa karI lIdhuM maMgalakalaze ane maLaze. tArA AgamananI pratIkSA karavA meM ratha eNe doDAvyo ujjayinI tarapha. emane jaNAvI ja dIdhuM che." maMtrIzvaranA vacana para avizvAsa rAkhavAnuM maMgalakalazane koI kAraNa nahotuM. maMtrIzvaranA puSpo levA gayela maMgalakalazanI ghare AvAsane rAmarAma karIne e ujjayinInA AvavAnI rAha joI joIne enA pitA thAkI rastA para javA nIkaLI paDyo. thoDoka ja rasto gayA. kalAka-be kalAka ane traNa kalAka. pasAra thayo haze ane tyAM eNe rastA para zarUAtamAM manano kabajo ciMtAe lIdho hato. UbhelA keTalAka mANaso joyA. have zaMkA-kuzaMkAe laI lIdho. tame badhA.' zuM ene kAMI thayuM haze? mArI." For Personal & Private Use Only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 A maMgalakalaza kathA zuM enuM koIe apaharaNa karI lIdhuM haze? maMgalakalazanI zodhakhoLa karavAmAM dhanadatta zuM koIe enI hatyA karI nAkhI haze? koI ja kacAza rAkhI nathI, paisA kharacavAmAM zuM e pote gharethI bhAgI gayo haze? pAchuM vALIne joyuM nathI paraMtu maMgalakalazanI bhALa maLavAmAM alpAMze ya saphaLatA emane zuM hamaNAM AvelA vAvAjhoDAe ene maLI nathI. potAnA manane e samajAve che ane uchALIne koI kUvAmAM dhakelI dIdho haze? satyabhAmAne ya e samajAve che ke "maMgalakalaza AvI zaMkA-kuzaMkAthI gherAyelA pitA vahelo-moLo ghare AvIne ja raheze.' dhanadatta maMgalakalazanI bhALa meLavavA gharanI paNa, bahAra nIkaLI paDyA. pote zreSThI hatA, zrImaMta divaso para divaso vItI gayA e pachI hatA. eTale potAnI oLakhANa paNa ghaNI hatI. cAre ya bAju emaNe potAnA mANasone ya jyAre maMgalakalazanA gRhAgamananA koI mokalI ApyA paNa kyAMyathI ya maMgalakalazanA saMketo na maLyA tyAre dhanadatta ane satyabhAmA, koI samAcAra na AvyA. baMnee mana sAthe samAdhAna karI lIdhuM ke have pitA dhanadattanA kalpAMtano pAra nathI maMgalakalazanI gRhAgamananI AzA rAkhavI vyartha to mAtA satyabhAmAnI hAlata to joI zakAya che. ApaNA nasIbamAM putrasukha che ja nahIM.' tevI nathI. ghaDIkamAM e mUcchita thaI jAya che maMgalakalazanA gRhAgamananI saMbhAvanA para to bhAnamAM AvatAM ja e lavAro karavA lAge pUrNavirAma mUkI daIne dhanadatta ane satyabhAmA che, "mArA maMgalakalazane mArI sAme lAvo. mAre pUrvavat saMsAranI pravRttiomAM vyasta to thaI gayA. ene maLavuM che. mAre ene jamADavo che. mAre paNa, enI sAthe vAto karavI che. jo tame ene mArI eka divasa sAme lAvI zakatA na hoya to mane jhera ApI satyabhAmAM potAnA vizALa gharanA do. mAre koI paNa rIte enI pAse pahoMcI javuM daravAje UbhI che ane eNe je drazya joyuM e che. satyabhAmAnA A lavArAne zAMta karavAno joIne e stabdha thaI gaI ane gabharAI paNa koInI pAse koI upAya nathI. gaI. cAra ghoDAvALo eka ratha sIdho potAnA zreSThI dhanadatta bhale ne zrImaMta che ane ghara tarapha AvI rahyo hato. buddhimAna che. lokapriya che ane dharmAtmA che. satyabhAmA bhale ne catura che ane rUpavatI che. "A zuM..? baMne pahelAM ya duHkhI hatAM ane atyAre ya duHkhI rAjaputra ane e rathAruDha thaIne ahIM che. pahelAM putra nahoto eTale duHkhI hatAM ane AvI rahyo che? jANI joIne eNe A rasto atyAre putra guma thaI gayo che eTale duHkhI che. pakaDyo che ke pachI ajANatAM e A raste caDI For Personal & Private Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamALA ja 111 gayo che? enA rathane joDAyelA ghoDAo be- maMgalakalazane nIce utarato joyo. lagAma thaI gayA haze evuM to nahIM banI gayuM "A zuM! svapna ke satya? hoya ne?" maMgalakalaza!" eNe jorathI bUma pADI pitAjI!" "rAjaputra! sIdho amArA ghara tarapha zA dikarA!" mAtAjI!" mATe ratha laI Avyo che? ratha mATenA jUnA rastAne choDIne te A navA rastA para rathane dhanadatta ane satyabhAmA AgaLa kAMI bole e pahelAM to maMgalakalaza doDIne pitAjInI calAvavAnuM parAkrama zA mATe AdaryuM che?' najIka AvI gayo. dhanadatte ene bAhupAzamAM alabatta, satyabhAmAne "rathanI aMdara jakaDI ja lIdho. A bAju dhanadatta raDe. A koNa beThuM che" eno koI ja khyAla nathI. bAju maMgalakalaza raDe ane mAtA satyabhAmAnuM eNe to mAtra rathane joIne ja anumAna karyuM to pUchavuM ja zuM? enI AMkhomAMthI to gaMgAche ke "Avo ratha rAjAno ja hoI zake ane jamanAnAM pUra vahevA lAgyA. nagaranA rastAo para koI paNa jAtanI khabara beTA! kyAM hato tuM?" ApyA vinA jo A ratha doDato hoya to e dIkarA! kyAM gayo hato tuM?" ratha rAjakumAra ja calAvI rahyo hoya. ene tArA zarIre to sAruM che ne?" koI paNa hisAbe rokavo ja joIe ane e "A ratha tuM kyAMthI laI Avyo?" khyAle ja eNe "rAjaputra!' nA saMbodhana sAthe mAtA-pitAnA A badhA praznono koI rathane aTakAvI devA bUma lagAvI che. paraMtu ene uttara ApavAnI maMgalakalazanI mAnasika sthiti nahotI. basa, e to satata raDI ja rahyo hato. jyAre khyAla AvI gayo ke mArI bUmanA zabdo mAtA-pitAnA apAra ane amApa vAtsalyanA havAmAM ja ogaLI gayA che tyAre e gharanI vArimAM e bhIMjAI ja rahyo hato. aMdara doDI ane dhanadattane bahAra laI AvIne atyaMta vyAkuLa citta sAthe "A rathane aTakAvI - maMgalakalazamAtA-pitA sAthe gharamAM dAkhala devA prayAsa karavAnI bhalAmaNa karI. thayo. pravAsano zrama utAravA e snAnAgAramAM dAkhala thayo ane dhanadate satyabhAmAne kahyuM, paNa, dhanadatta mukhamAMthI koka zabdo uccAre "ApaNe jenA nAmanuM..." e pahelAM to ratha cheka gharanA AMgaNA pAse nA.. evuM na bolo. gata janmonAM AvIne Ubho rahI gayo ane emane je jovA ko'ka puNya udayamAM AvI gayA ane Aje maLyuM e joIne to dhanadatta ane satyabhAmAM ApaNo lADalo ApaNI AMkha sAme AvIne bane pAgala pAgala banI gayA. rathamAMthI emaNe Ubho rahI gayo." For Personal & Private Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 'eka vAta tane kahuM?' 'kaho' 'enuM zarIra teM joyuM?' 'hA' 'e je ratha laIne ahIM Avyo che.' 'e ratha paNa meM joyo' 'tane zuM lAge che?' e ja ke e jyAMthI paNa atre Avyo che tyAM ko'ka parAkrama karIne Avyo che. bIjuM, svastha enuM zarIra jotAM paNa ema lAge che ke e jyAM paNa gayo hato e sthaLa sarasa haze.' 'tArA baMne anumAno Ama to sAcA ja lAge che paNa ApaNe maMgalakalaza pAsethI ja badhI jANakArI laI laIe ne? snAnAgAramAMthI bahAra AvatAM have ene keTalI vAra lAgavAnI che?' 'mAre tamane eka vAta e karavAnI che ke pahelAM mane ene peTa bharIne jamADI levA do. keTakeTalA divase to e mArA hAthanuM bhojana pAmaze? e jamI le, thoDoka ArAma karI le, enuM mana haLavuM thAya e pachI ja ApaNe enI sAthe A badhI vAto karazuM.' ane tyAM to snAnAgAramAMthI maMgalakalaza bahAra Avyo. satyabhAmAnA hAthanI banAvelI rasoI jamIne zAMtithI e mAtA-pitA sAthe beTho ane puSpo levA bagIcAmAM gayo tyArathI mAMDIne ghare pAcho Avyo tyAM sudhImAM je kAMI paNa banyuM e badhI ja vAto eNe mAtA-pitAne vistArathI kahI. dhanadatta ane satyabhAmA to * maMgalakalaza kathA maMgalakalazanI A vAto sAMbhaLIne stabdha ja thaI gayA. emane ema lAgyuM ke maMgalakalaza para takalIpho bhale AvI paNa enuM bhAgya ane saubhAgya baMne jabaradasta to kharA ja. e sivAya e AvA satkAra-sanmAna-sAmagrI paNa zeM pAme? ane trailokyasuMdarI jevI rAjakumArIne patnI tarIke paNa zeM pAme? lAge che ke enuM bhAvi to ujjvaLa ja che. ApaNe jene 'mRta' mAnI beThA hatA e hemakhema to ghare pAcho Avyo ja paNa sAthe hIrA-mANeka-ratha-ghoDA vagere laIne Avyo!.. kamAla che ne?.. zeThanA ghare mahotsavanuM vAtAvaraNa sarjAyuM. maMgalakalaza hemakhema ghare AvI gayAnA samAcAra pUrI ujjayinImAM vAyunI jema prasarI gayA ane eno harSa manAvavA nagarajanonAM ToLeToLAM zeThanA ghara tarapha umaTavA lAgyA. zeThe paNa sahune AvakAravAmAM ane maMgalakalazanA AgamananA harSane pragaTa karavAmAM koI ja kacAza na rAkhI. A bAju navarAzanI paLomAM zeTha potAnA AvAsanA eka alAyadA vibhAgamAM sarasa majenuM ane chatAM gupta eka sthAna banAvyuM ane e sthAnamAM emaNe maMgalakalaza je pAMca ghoDAone laIne Avyo hato e pAMce ya ghoDAone rAkhavAno baMdobasta goThavI dIdho. 'pitAjI! eka vAta karavI che' eka divasa maMgalakalaze dhanadatta samakSa vAta mUkI. 'bola zuM che?' For Personal & Private Use Only www.jalhelibrary.org Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 zrI maMgalakalaza rAsamAlA reka je kAMI banI gayuM e badhuM to karmAdhIna mArA pati kyAM che?" ane bhAgyAdhIna hatuM paraMtu mAre hajI samagra hajI hamaNAM ja to e aMdara dAkhala kaLAono pUrNapaNe abhyAsa karavAnI IcchA thayA che." che. mane e aMgenI vyavasthA goThavI Apo." e mArA pati nathI" maMgalakalazanI A mAMgaNIno dhanadatta "to?' asvIkAra kare evI to saMbhAvanA ja kyAM e to koDhiyo che." hatI? bIjA ja divasathI khyAtanAma kalAcArya koDhiyo? pAse maMgalakalazano kalAbhyAsa zarU thaI gayo. 'hA'. railokyasuMdarInA A ghaTasphoTathI sahu dAsIo stabdha thaI gaI. "A saMbhave ja zI A bAju, rIte? hajI hamaNAM ja to rUparUpanA aMbAra samA paNa tuM che koNa?" maMtrIputra sAthe e kamarAmAM gaI che. baMne jaNAMne huM tAro pati." kamarAmAM dAkhala thatAM ApaNe joyA che. ane A tuM mAro pati?" ema kahe che ke kamarAmAM teno pati nathI paraMtu 'hA' ko'ka koDhiyo che?. kAMI samajAtuM nathI...' mAro priyatama?' svAminI! have karazo zuM?" hA" "AjanI rAta tamArI vacce ja sUI tuM koDhiyo mAro prANanAtha che? rahIza railokyasuMdarIe maMgalakalazanA bahAra nIkaLI amArI vacce? gayA pachI maMtrI dvArA kamarAmAM mokalAyelA enA kuSTha rogathI pIDAtA dIkarAne joIne cIsa kamarAmAM nahIM jAo?' pADI. enI cIsano maMtrIputre koI javAba to na koDhiyA pAse jaIne karuM zuM?" Apyo paNa zayyA para beThelI gailokyasuMdarInA AvatI kAle zuM karazo?" hAthano sparza karavA e jarAka AgaLa vadhyo pitRgRhe pAchI cAlI jaIza" tyAM trailokyasuMdarI zayyA parathI UbhI thaIne "pachI?" kamarAnI bahAra bhAgI gaI ane jyAM dAsIo 'tame mane pachI'nuM pUcho cho? eka vagere sUtI hatI tyAM pahoMcI gaI. enA acAnaka koDabharelI nirdoSa kanyA sAthe A maMtrInA AgamanathI jAgI gayela dAsIoe ene pUchyuM, baccAe kevI chetarapIMDI karI che enI raje ATalA badhA bhayabhIta kema cho?" raja mAhitI mArAM mAtA-pitAne ApIza. hA" For Personal & Private Use Only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 maMgalakalaza kathA e vigato sAMbhaLyA pachI "zuM karavuM?' gayelA maMtrIzvarane joIne to rAjA dhrUjI ja gayo. eno nirNaya mArAM mAtA-pitA karaze. "zuM sailokyasuMdarIne kAMI thaI gayuM bAkI, 'lagnanA prathama divase mArA para je haze? zuM maMtrIputra sAthe ene eka ja rAtamAM vItI che e koI paNa kanyA para kyAreya na aNabanAva thaI gayo haze? zuM maMtrInA gharamAM vigato ATaluM bolatAM bolatAM bailokyasuMdarI Aga lAgI gaI haze? zuM maMtrIputra gharethI codhAra AMsue raDI paDI. enAM rudane sahu bhAgI gayo haze?' AvI jAtajAtanI zaMkAdAsIonI AMkhamAM ya AMsu lAvI dIdhA! kuzaMkAomAM aTavAI gayuM che rAjAnuM mana ane jema tema sailokyasuMdarIe rAta pasAra karI eNe potAnI sanmukha nirAza vadane UbhelA ane savAranA pahoramAM to e dAsIo sahita maMtrIzvarane ciMtita citte prazna karyo. pitRgRhe pahoMcI gaI. kyAre pitAne maLuM ane maMtrIzvara! thayuM che zuM?" pitA samakSa maMtrI subuddhinI badamAsIne khullI rAja! kAMI kahI zakuM tema nathI." karI dauM?" A khyAle e zarUAtamAM to mAtA rAjana! meM Apane nahotuM kahyuM mArA jevA pAse pahoMcI ane pitAne jaladI maLavAnA kamanasIba sAthe saMbaMdha na bAMdho. saMbaMdha to khyAla sAthe mAtA pAse ja eNe keTaloka samaya samAna kuLamAM ja baMdhAya. pasAra karyo. paNa kaho to kharAM, thayuM che zuM?' rAja! huM zuM dhArato hato ane zuM thaI railokyasuMdarI! gayuM? ApanI putrI railokyasuMdarI mArA gharanI tArA nasIbamAM hajI to eka evI putravadhu banaze e khyAle huM pAgala pAgala banI Apatti AvavAnI che ke jenI atyAre tane gayo hato paNa... paNa....' koI kalpanA nathI. puNyakarma hajI tArA paze paNa zuM?" nathI paraMtu duSTa maMtrIzvaranA pakSe che ane e "mArA e aramAnonI hoLI saLagI gaI eka evI cAla ramavAno che ke je cAlathI e eTale?" tArA rahyAM-sahyAM aramAnonI ya rAkha karI eka prazna huM Apane pUchuM?" nAkhavAno che. pUcho maMtrIzvara! tame raDo cho?' "mArA putrane Ape joyo to hato ne? vahelI savAranA acAnaka rAjamahele hA" AvI caDelA maMtrIzvarane joIne rAjAnA peTamAM kevo hato e?" phALa to paDI ja sAthe nirAza vadane ane AMkhamAM rUparUpano aMbAra." AMsu sAthe potAnI sAme AvIne UbhA rahI "atyAre e kuSTarogathI grasta banI gayo paNa For Personal & Private Use Only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamAlA che.' 'zuM vAta karo cho?' 'hA' 'paNa kAraNa kAMI?' 'lagna saMpanna thaI gayA pachI rAtanA ApanI putrIe jevo mArA putranA hAthano sparza karyo, e ja paLe enuM AkhuM ya zarIra kuSTarogathI vyApta banI gayuM.' ATaluM bolatAM bolatAM to maMtrInI AMkhamAMthI bora bora AMsu paDavAnA zarU thaI gayA. kamAlanA dAva pheMkI dIdhA che ne maMtrIzvare ? trailokyasuMdarI rAjA pAse satya pragaTa karI de e pahelAM eNe atyaMta siphatapUrvaka jUTha e rIte rajU karI dIdhuM che ke rAjA enA jUThane jUTha tarIke pakaDI zakavAnI sthitimAM ja na rahyo. maMtrInuM nAma bhale subuddhi che paNa enA manano kabajo atyAre kubuddhie laI lIdho che ane enA ja sahAre rAjA pAse eNe trailokyasuMdarInA sparzanI khataranAkatAnI evI gajabanAka rajUAta karI dIdhI che ke rAjAne enI rajUAtamAM pUrNa vizvAsa besI ja gayo che. 'maMtrIzvara! eka vAta karuM?' 'kaho' 'tame mane kSamA karI do' 'rAja! Apa zuM bolo cho?' 'sAva sAcuM kahuM chuM. meM jo trailokyasuMdarInAM lagna tamArA putra sAthe ja karAvavAno Agraha na rAkhyo hota to Aje tamAre je divasa jovAno Avyo che e divasa jovAno Avyo ja na hota. tamArA rUparUpanA aMbAra jevA putrane mArI dIkarIe koDhI banAvI dIdho e aparAdhanI kSamA mAre mAgavI ja joIe ne?' 115 'rAja! je paNa banyuM che emAM mArA ja karmano doSa che. bAkI Apa to mAruM hitakArya karavA mAgatA hatA ne? putrI ApanI ane eno saMbaMdha ko'ka rAjakumAra sAthe na bAMdhatAM Ape mArA putra sAthe ja bAMdhavAno Agraha rAkhyo enI pAchaLa mAruM gaurava vadhAravAno ja Apano Azaya hato ne? paNa, karmo ja jyAre mArA ruThyAM hoya tyAM Apa karI paNa zuM zako? atyAre huM ApanI pAse Avyo chuM eka ja kAraNasara. Apa trailokyasuMdarI sAthe koI paNa prakArano azobhanIya vyavahAra na karazo. kAraNa ke je paNa banyuM che emAM e to mAtra nimitta ja banI che.' ATaluM kahIne maMtrIe rAjA pAsethI ghare javA saMmati mAMgI. maMtrInI A vAto sAMbhaLIne rAjAne to maMtrI pratye jabaradasta ahobhAva Ubho thaI gayo. 'dIkarAne koDha thaI gayo enA duHkhane A bApa ghoLIne pI gayo e to ThIka paNa enA koDhamAM nimitta bananAra mArI dIkarI mATe ya enA manamAM koI durbhAva nahIM? kamAla!' bhAre vyathita haiye rAjAe maMtrIne vidAya ApI. 'priye! tuM trailokyasuMdarIne mArI pAse For Personal & Private Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 maMgalakalaza kathA lAvIza ja nahIM rAjavI surasuMdare maMtrInA gayA bAda guNAvalIne bolAvIne kahI dIdhuM. eno aparAdha?' Ama juo to aparAdha koI nahIM paraMta e zrApita strI to kharI ja.' "zuM thayuM?' potAnA patine eNe sparza karyo ane - inAmamAM eNe kuSTaroga ApI dIdho!" "zuM vAta karo cho?" 'tuM ja kahe. lagna samaye ApaNe enA patine joyo ja hato ne? phUTaDo rAjakumAra paNa jenA rUpa AgaLa pANI bhare evuM enuM adbhuta rUpa hatuM ja ne? atyAre e kuSTarogathI vyApta banI gayo che kAraNa ke sailokyasuMdarIe enA zarIrane sparza karI dIdho che." nAtha! ApaNe eka kAma karaze? "zuM?" "nailokyasuMdarI Aje savAranA ja ApaNA AvAse AvI gaI che. eka vAra ene besADIne enI pAsethI to hakIkata jANI laIe ke Akhare evuM to zuM banyuM ke lagnanA bIje ja divase ene zvasuragRha choDI devuM paDyuM? bAkI, eka vAta Apane karuM?" kAraNa ke maMtrIzvaranI vAtamAM saccAIno je raNako hato e joyA pachI huM nathI Icchato ke railokyasuMdarI sAthe A aMge koI vicAraNA paNa thAya ke koI khulAsA paNa thAya. nailokyasuMdarI zrApita strI che ja chatAM e ApaNI dIkarI che. ApaNe ene jIvanabhara sAcavI laIzuM. A sivAya bIjI koI vAta tuM mane enA mATe karIza nahIM.' ahIM to AkSepa sIdho potAnI putrI para thayo che. ane A e putrI che ke jenAM darzana vinA divasa vItAvavo Akaro paDI jaze evuM lAgavAnA kAraNe ja rAjAe eno saMbaMdha maMtrIputra sAthe sAme caDIne nakkI karyo che. jenA rUpa para to ThIka paNa guNo para samasta rAja parivArane bhAre garva che. Aje je dIkarI para zrApita' hovAno jyAre AkSepa thayo che tyAre rAjA khuda e dIkarIne sAMbhaLavA to taiyAra nathI ja paraMtu enuM moDhuM jovA ya taiyAra nathI! sarasuMdara pAsethI guNAvalI nIkaLIne svaAvAse AvI to kharI paNa "nailokyasuMdarI zvasuragRhethI piyaramAM AvI gaI che" e samAcAra dhIre dhIre sarvatra prasaratA gayA ane gailokyasuMdarI sahunI najaramAMthI UtaratI cAlI. sahu potapotAnI rIte tukkA lagAvI rahyA che, enA patie ene mArI che." "e pote bevaphA che." "e viSakanyA che." "e abhimAnI che." "eno bApa khuda enuM moDhuM jovA taiyAra nathI." e kALAM kAmonI karanArI che." bicArI railokyasuMdarI!. jo enA sparzamAM AvI bhayAnakatA hota ja to hastameLApanI kriyA vakhate ja enA patine koDha na thaI gayo hota?' "tArI e dalIlano koI artha ja nathI. For Personal & Private Use Only Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamAlA koI enI sAthe bolavA taiyAra nathI e to ThIka, enI sAme najara milAvavA paNa koI taiyAra nathI. kaI bhUlanI potAne A sajA thaI che eno khulAso karavA enI sAthe koI taiyAra nathI e to ThIka paNa pote khuda paNa samajI zakatI nathI ke sahue mane potAnA hRdayamAMthI zA mATe utArI dIdhI che? eka ja kAraNa lAge che. meM pote ja gata janmomAM koka evuM duSkArya AcarI dIdhuM che ke jenA phaLasvarUpe mAro pariNIta pati mane tyajI daIne anyatra cAlI gayo che, sahu vacce huM apriya banI rahI chuM ane mArA kAne je zabdo AvI rahyA che e mujaba sarvatra huM badanAma thaI rahI chuM. A viSama sthitimAM huM karuM zuM? jAuM kyAM? vAta konI AgaLa karuM? kAraNa?.. atyAre mane rAkhI che paNa eka gupta gRhamAM. jyAM mane maLavA lagabhaga koI AvatuM nathI ane A sthAnane choDIne anyatra javAnI mane rajA nathI. zuM AkhI jiMdagI mAre Ama ja vItAvI devI paDaze?' ATaluM vicAratAM vicAratAM to trailokyasuMdarInI AMkhomAM AMsu dhasI AvyA. potAnI jAtane e saMbhALI na zakI ane poka mUkIne dhrUsake dhrUsake raDavA lAgI. paNa, raNapradezamAM AMsune lUchanAra koI 117 maLatuM nathI tema ahIM trailokyasuMdarInAM AMsune lUchanAra koI hAjara nathI. enI dardabharI pokane sAMbhaLanAra ahIM koI hAjara nathI. enA baraDApara vAtsalyasabhara hAtha pheravanAra ahIM koI hAjara nathI. enA mATe ema ne ema samaya pasAra karavA sivAya bIjo vikalpa ja nahoto. thoDA divaso bAda e svataH svastha to thaI gaI paraMtu acAnaka enA manamAM eka vicAra jhabUkyo. mAro pariNIta pati ujjayinI ja cAlyo gayo hovo joIe. kAraNa ke meM ene lagnanA divase jyAre lADavA khavaDAvyA hatA tyAre lADavA khAI lIdhA bAda acAnaka ja enA mukhamAMthI A zabdo nIkaLI gayA hatA ke "A lADavA upara pANI jo ujjayinInuM pIvA maLyuM hota to lADavAnI mIThAza kaMIka anerI ja anubhavavA maLata.'' cokkasa, e ujjayinIno ja haze ane atyAre paNa e ujjayinImAM ja haze. jo huM pahoMcI jAuM ujjayinI to kadAca enI sAtheno mAro meLApa zakya banI paNa jAya.' eka divasa potAne maLavA Avela mAtA pAse trailokyasuMdarIe vAta mUkI. 'mA! mAruM eka kAma tuM karI ApIza?' zuM?' 'tuM mane vyavasthA goThavI Apa.' 'zenI?' 'pitAjI mAruM eka vAkya paNa sAMbhaLe.' 'mArAthI e zakya nahIM bane.' For Personal & Private Use Only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 samaMgalakalaza kathA "paNa..." kailokyasuMdarIe thoDAka ja samayamAM svasthatA paNa kAMI nahIM. bhUlI jA tuM tArA dhAraNa karI lIdhI. eNe vicAryuM, 'ema hiMmata pitAjIne....' hArI gaye kAMI ja vaLavAnuM nathI. hajI to lAMbI ATaluM kahIne gailokyasuMdarI pAsethI jiMdagI vItAvavAnI che. ko'ka rasto vicAravo enI mAtA UbhI thaIne oraDAnI bahAra nIkaLI to paDaze ja." gaI. mAtAno A hadano rukSa vyavahAra joIne ane enI AMkha samakSa eka vikalpa nailokyasuMdarI to habaka khAI gaI. "pitAjI AvI gayo. sAthe mArI alpa samaya mATenI mulAkAta paNa "mArA pitAjI sAthe jemane nikaTano mAtA goThavI na Ape? paNa zuM kAma? zA mATe saMbaMdha che evA siMha nAmanA sAmaMta A ja eNe sIdhI nA ja pADI dIdhI?" nagarImAM vase che. ene ja bolAvIne enA dvArA A e mAtA che ke jenA AgrahathI ja pitAjI sAthenI mArI mulAkAta zA mATe pAkI rAjAe railokyasuMdarInAM darzana roja thaI zake e na karI dauM?" khyAle enAM lagna potAnI ja nagarImAM nakkI karyA hatA. ane A e ja mAtA che ke je enuM basa, siMha sAmaMtane bolAvavAnA prayAso moDhuM jovA atyAre taiyAra nathI e to ThIka paNa eNe zarU karI dIdhA ane eka divasa emAM ene enI mulAkAta enA pitA sAthe goThavAI jAya saphaLatA maLI paNa gaI. siMha sAmaMta enI emAM nimitta banavA paNa taiyAra nathI. samakSa hAjara thaI gayA. AnuM ja nAma karmasattA che. e tamane "mane yAda karyo? kaI paLe samRddhinA zikhara parathI daridratAnI hA" khAImAM paTakI de e tame samajI ja na zako. khAsa prayojana? sahunA lADakavAyA banI beThelA tamane e kaI ane railokyasuMdarIe athathI iti paLe saDathI tiraskRta banAvI de e tame kalpI sudhInI badhI ja vigato siMha sAmaMta samakSa paNa na zako. vidva6 ziromaNi tarIke khyAti agrupUrNa AMkhe ane vyathita hRdaye rajU karI pAmelA tamane e kaI paLe mUrkha ziromaNi dIdhI. vigato sAMbhaLIne siMha sAmaMtanI banAvI de e tame samajI ja na zako. AMkhamAMthI paNa AsuM vahevA lAgyA. nailokyasuMdarI sAthe karmasattA atyAre A "Avo anyAya tArI sAthe?" ja ramata AdarI cUkI che. mAtA ene maLI to hA" kharI paNa mAtAe enI mulAkAta pitA sAthe bola, zuM icche che tuM?" goThavI devAnI bAbatamAM maneyo bhaNI dIdho paNa pitAjI sAthe eka vAra mulAkAta For Personal & Private Use Only Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamALA ja 119 jarUra' goThavI ApIza paNa thoDIka rAha jovI surasuMdara raDI paDyo, e bhale prajAjanono paDaze" rAjA hato paNa trailokyasuMdarIno to bApa ja joIza" hato ne? eka bApa pAse je vAtsalyasabhara ane haiyuM hovuM joIe e vAtsalyasabhara haiyAno e eka divasa rAjavI surasuMdara pAse alaka- mAlika hato. railokyasuMdarI mATe enA haiyAmAM malakanI vAto karI rahelA siMha sAmate rAjavInI apAra vAtsalya hatuM. e sAsarethI pAchI AvI prasannatA joIne vAta mUkI dIdhI. tyArathI mAMDIne Aja sudhI eNe enI sAthe rAja! eka vAta karuM?' vAta nahotI karI e to ThIka, enuM moDhuM paNa jarUra' joyuM nahotuM. A badhuM ene yAda AvI gayuM ane "meM sAMbhaLyuM che ke ApanI putrI enI AMkhamAMthI AMsu vahevA lAgyA. sailokyasuMdarI zvasuragRhethI pAchI AvI gaI siMha! eka vAta karuM?' che. vAta sAcI?" hA" mane ema lAge che ke vailokyasuMdarIe Ape ene kyAreya zAMtithI sAMbhaLI pUrvanA ko'ka bhavamAM ko'kanA para ALa mUkavAnuM kharI?" jAlima pApa karyuM haze. ane e pApa evuM che ke je udayamAM Ave che tyAre AtmAnI hAlata to Apa eka kAma na karI zako? ene bagADIne ja rahe che. Adara bhale na Apo paNa sAva ekAkI tarIke atyAre enA para je vItI rahI che enI jIvana vItAvI rahela ene eka vAra thoDoka pAchaLa mane to e pApa ja javAbadAra lAge samaya to Apo! "choru-kachoru thAya paNa che. pApanA e udayamAM e pote to duHkhI thaI mAvatara kamAvatara na thAya' e ukti to ApanA ja rahI che paraMtu amArA samasta parivAra mATe khyAlamAM haze ja ne? to pachI ApanA premathI paNa eno pApano udaya trAsadAyaka puravAra thaI paNa Ape ene zA mATe sarvathA vaMcita karI rahyo che. Ama chatAM tAro jyAre Agraha ja che dIdhI che? Apa to aneka lokone maLatA rahIne ke mAre ene eka vAra thoDoka samaya to Apavo Apano divasa AsAnIthI pasAra karI zako cho. ja joIe to tuM atyAre ja ene atre bolAvI sailokyasuMdarIe jo koIne ya maLavAnuM ja na lAva. tArI samakSa ja huM enI sAthe vAta karI hoya to samaya ene pasAra karavAno kevI rIte? lauM." - siMha sAmaMtanA AnaMdano pAra na rahyo. siMha sAmaMtanI vAta sAMbhaLatAM ja paLano ya vilaMba karyA vinA e pahoMcI gayo ane For Personal & Private Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 rAMta maMgalakalaza kathA sailokyasuMdarInA AvAsa ane railokyasuMdarIne railokyasuMdarIe je paNa mAMgaNI karI che e potAnI sAthe ja laIne e AvI gayo surasuMdara barAbara ja che. Apa ene jarAya saMzaya rAkhyA pAse. pitA-putrInI AMkho maLI ane baMnenI vinA puruSaveza ApI ja do." AMkhomAMthI zrAvaNa-bhAdaravo cAlyA. paLabhara siMha sAmaMtanA A yuktiyukta to baMnemAMthI koI kAMI bolyuM ja nahIM. kAMI vacanane sAMbhaLIne khuza thaI gayelA surasuMdare bolI zakavAnI sthitimAM baMnemAMthI koI hatuM paNa railokyasuMdarIne puruSaveza ApavAnI saMmati nahIM. Akhare siMha sAmaMte sailokyasuMdarIne kahyuM, ApI to dIdhI paNa turta ja pUchyuM, "beTA! tArA manamAM je hoya evuM bolI de puruSaveza paridhAna karIne..." sailokyasuMdarI pitAjInI thoDIka najIka "pitAjI! Apa jo saMmati Apo to huM AvI. emanI AMkhamAM AMkha milAvIne eTaluM eka ati mahattvanA kAraNasara ujjayinI javA ja bolI. mAguM chuM." pitAjI! mane rAjakumArane ucita veza ujjayinI?" Apo' hA" paNa tyAM che zuM?' A sAMbhaLatAveta surasuMdara stabdha thaI e huM atyAre kahevA mAMgatI nathI ane gayo. "rAjakumArane ucita veza? paNa zA mATe? kahI zakuM tema paNa nathI. chatAM eTaluM jarUra kyAM javuM che ene? koNa rahevAnuM che enI kahIza ke mAruM icchita kArya samApta thatAMnI sAthe sAthe? siMha sAmaMtane surasuMdare eTaluM ja kahyuM ke, ja huM atre pAchI AvI jaIza ane e vakhate "siMha! railokyasuMdarI A zuM bolI rahI ujjayinI javAnuM kAraNa jaNAvIza." 'siM!' rAja! be-adabI mApha karo to eka "pharamAvo" vAta karuM tAre sainya laIne railokyasuMdarI sAthe ujjayinI javAnuM che." sailokyasuMdarIe je kahyuM che e barAbara jevI ApanI AjJA "ane dIkarI! mArI tane eka salAha che.' "zuM vAta kare che tuM?" pharamAvo pitAjI! ha. ApaNe tyAM A to parApUrvathI "strI zarIra che tArI pAse ane yuvAnavaya cAlatuM AvyuM che ke ati mahattvanA prasaMge che tArI. tuM jyAM paNa jAya tyAM eka vAtanuM rAjakumArI puruSaveza dhAraNa kare ja che. eTale dhyAna rAkhaje ke kuLane kalaMka lAge evuM eka paNa che? For Personal & Private Use Only Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamAlA akArya tArAthI ajANatAM paNa sevAI na jAya!' pitA taraphathI trailokyasuMdarIne je salAha sAMbhaLavA maLI e salAha sAMbhaLatA ja trailokyasuMdarInI AMkhomAM AMsu dhasI AvyA. 'mArA zIla aMge pitAjI ATalA ciMtita? mArI pavitratAnI rakSA mATe pitAjInI A kALajI? mArI sAthe siMha sAmaMtane sainya sahita mokalavAnI pitAjInI A dUraMdezitA? AvA pitAjIne pAmIne sAce ja huM to dhanya banI gaI chuM!' trailokyasuMdarInA manamAM pitAjI pratye game teTalI kaDavAza vyApelI haze paNa e kaDavAza pitAjI sAthenI A alpa samayanI mulAkAtamAM khatama thaI gaI che. pitAjI pratye enA manamAM bhArobhAra AdarabhAva Ubho thaI gayo che. pitAjIne eNe eTaluM ja kahyuM, 'kuLane kalaMka lAge evuM eka paNa akArya to mArAthI nahIM ja sevAya paraMtu kuLanuM gaurava vadhI jAya evuM bhavya parAkrama huM karIne ja rahIza enI Apa zraddhA rAkhajo.' 'rAja! eka samAcAra che' ujjayinInA rAjavI vairIsiMha potAnA AvAsamAM beThA che ane emanI pAse AvIne UbhA rahI gayelA guptacare emanA kAne A vAta nAkhI che. ujjayinI tarapha AvI rahyo che.' 'prayojana?' 'khabara nathI' 'kyAM sudhI e pahoMcyo che?' 'kadAca be-cAra divasamAM atre AvI jAya' 121 koI jokhama to nathI lAgatuM ne?' 'nA' 'koI bayaMtra?' 'nA' 'to eka kAma karo. eno ApaNI nagarImAM bhavya satkArapUrvaka praveza karAvo ane eno utAro mArA ja sadanamAM rAkho.' 'tatti (tema ho)....' ane puruSavezamAM rahela trailokyasuMdarIno ujjayinI nagarImAM sainyasahita dabadabApUrvaka praveza thayo. vairisiMhanA bhavya sadanamAM ja ene utAro apAyo. prAraMbhika vidhi patI gayA bAda vairisiMhe trailokyasuMdarIne pUchyuM, 'A nagarImAM AvavAnuM prayojana?' 'rAja! A nagarI aneka Azcaryone potAnA garbhamAM laIne beThI che evuM jyArathI mArA sAMbhaLavAmAM AvyuM che tyArathI manamAM kUtuhala jAgyuM che ke ekavAra to e nagarIne sagI AMkhe nihALI ja levI che. basa, e kUtuhalane zamAvavA ja ahIM Avyo chuM.' 'zuM che?' 'rAjaputra! jeTalA paNa divase tAre ahIM 'vizALa sainya sAthe caMpApurIno rAjakumAra rahevAnuM bane eTalA divasa tAre mArA sadanamAM For Personal & Private Use Only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 maMgalakalaza kathA ja rahevAnuM che. tArA pitAjInA ane mArA svAdiSTa jaLathI bharelI eka manohara sImAnadI sadana vacce koI ja aMtara tAre jovAnuM nathI. che. jo enI AjubAjumAM koI evuM sthaLa hoya verisiMhanA A vacano sAMbhaLIne pramudita thaI to tyAM rahevA javAnI amArA sahunI IcchA che." gayela trailokyasuMdarI sainya sahita rAjasadanamAM "mArA ja potAnA AvAso tyAM che. ja rokAI gaI. khuzIthI tamane ThIka lAge e AvAsamAM tame "eka kAma karavAnuM che' raho ane saritA sauMdaryane mana bharIne nIrakhatA railokyasuMdarIe eka divasa siMha raho vairisiMhanI saMmatipUrvaka railokyasuMdarI sAmaMtane khAnagImAM bolAvIne emanI samakSa siMha sAmaMta sahita samasta sainya sAthe eka vAta mUkI. suMdara AvAsamAM rahevA cAlI gaI. pharamAvo' nathI to siMha sAmaMta samajI zakato ke be-cAra sainikone ujjayinImAM alaga railokyasuMdarInA manamAM zuM che? nathI to senAne alaga sthaLe mokalI Apo ane emane kaho ke khyAla Avato ke ApaNe A ujjayinImAM "svAdiSTa jaLathI bharelI sIkhAnadI kyAM-kaI AvyA chIe zuM kAma? ApaNe ahIM karavAnuM dizAmAM che? enI jANakArI laIne Ave." che zuM? ApaNe ahIM rahevAnuM che keTalA divasa? tahatti eka mAtra trailokyasuMdarInuM mana ja jANe che ke ane be-traNa divasamAM to samAcAra AvI ahIM mAre zuM karavAnuM che? gayA ke nagarInI pUrva dizAmAM sIkhAnadI che ke eka divasa, jenA pANInI svAdiSTatAno koI joTo nathI. sAMjanA samaye gailokyasuMdarI AvAsanA rAjana! eka vinaMtI che. railokyasaMdarIe gavAkSamAM beThI che ane rastA paranI cahalapahala eka divasa lAga joIne rAjavI vairisiMha pAse nihALI rahI che tyAM enI najara nadIkAMThe pharI vAta mUkI. rahela azvo para paDI. ane enI najara azvo para coMTI ja gaI. zuM che?" oha! A azvo to e ja che ke je ATalA divasa ApanA sadanamAM rahIne lagna samaye pitAjI taraphathI mArA patidevane bheTa ame to lIlAlahera ja karI che paNa have mana ApavAmAM AvyA hatA." enA AnaMdano pAra thAya che ke thoDAka divasa AvAsa mATenuM sthaLa na rahyo. enI chAtI prasannatAthI phATaphATa thavA badalIe." lAgI. "priyatama sAthe have mAro meLApa thayo ja bolo, kyAM javuM che?" samajo. sarovara najIkanA AvAsamAM rahevAno "sAMbhaLyuM che ke A nagarInI pUrvadizAmAM mAro irAdo saphaLa thayo ja samajo." For Personal & Private Use Only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamAlA ja 123 turta ja eNe hAka mArIne siMha sAmaMtane AmaMtraNa ApI daIe. e AmaMtraNane kalAcArya bolAvyo. kukarAvI nahIM ja zake kAraNa ke AmaMtraNa 'tame turta ja ApaNA be-cAra sainikone ApanAra ApanI oLakhANa ahIM caMpApurInA A azvo pAchaLa mokalo. azvo kyAM jAya che? kyAM rahe che? e sthaLanuM nAma, e sthaLanA rAjakumAra tarIkenI che." mAlikanuM nAma jANI lAvo ane mane turta ane, jaNAvo." gaNatarI mujaba ja kalAcAryanI sAthe kamAlanI buddhi che ne nailokyasuMdarI tamAma chAtro tailokyasuMdarInA AvAse bhojana pAse? lagnanI rAtre maMgalakalazanA mukhamAMthI mATe AvI gayA. e chAtromAM maMgalakalazane anAyAse nIkaLI gayelA A zabdo "lADavA para pANI jo sImAnadInuM pIvA maLyuM hota to joIne to railokyasuMdarInA AnaMdano pAra na lADavAno svAda koI ora ja Avyo hota" rahyo. "mArI khudanI nagarImAM bhale e mane barAbara enA smRtipathamAM rahI gayA ane e ceTa daIne bhAgI gayo paNa enI nagarImAM zabdonA AdhAre e kevI kaparI paristhitimAMthI ene huM mAro potAno banAvI daIne mArI bahAra AvI jaIne atyAre kyAM AvI gaI che? samAcAra pAkA AvI gayA ke e ghoDAo nagarImAM gauravapUrvaka na laI jAuM to mAruM maMgalakalaza'ne tyAM ja rahe che ane maMgalakalaza' nAma railokyasuMdarI nahIM." A vicAraNA atyAre ko'ka kalAcArya pAse aneka chAtro sAthe sAthe trailokyasuMdarIe sahu chAtronuM vastrAdithI kalAbhyAsa karI rahyo che. gaurava karavAnuM zarU karyuM, paraMtu maMgalakalazanuM railokyasuMdarIe siMha sAmaMtane bolAvyo. gaurava karavAno jyAre prasaMga Avyo tyAre "eka kAma karavAnuM che? railokyasuMdarIe potAnuM Asana ene ApyuM pharamAvo' "koI paNa upAye maMgalakalazane.." ane potAnA zarIra para paherelAM suMdara be vastro atre bolAvavo che ema ne?" ApyA. anya chAtro maMgalakalazanA thayelA A hA" vizeSa gauravane joIne IrSyAthI baLavA lAgyA ApaNe eka kAma karIe paNa teo kazuM ja karI zake tema nahotA kAraNa "zuM?" kalAbhyAsa karI rahela tamAma chAtro ke gaurava karanAra bIjuM koI nahotuM, caMpApurIno sahita kalAcAryane ApaNe ahIM bhojana mATe rAjakumAra khuda hato. For Personal & Private Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 maMgalakalaza kathA karI. tamAma chAtronA gauravano A vidhi pUrNa "anubhavyuM to badhAe hoya ame ya thayA bAda railokyasuMdarIe kalAcAryane vinaMtI anubhavyuM hoya ane tame ya anubhavyuM hoya? maMgalakalazanA A vyaMgane railokyasuMdarI ApanA eka ekathI caDiyAtA vidvAna sivAya koI samajI zake e zakya ja nahotuM. chAtro ahIM ekaThA thayA che to huM icchuM chuM ke ema?. to to anubhavelI kathA ja ekAda chAtra ko'ka suMdara kathA ahIM amane sahune kahone.. sailokyasuMdarIe javAba Apo. saMbhaLAve." basa, pachI to pUchavuM ja zuM? maMgalakalaze kalAcA sahu chAtro sAme joyuM. zarUAtathI mAMDIne subuddhi maMtrI vaDe potAnI Ame ya maMgalakalazanA ahIM thayelA vizeSa enA gharamAMthI hakAlapaTTI karAI tyAM sudhIno gauravane joIne saha chAtronA manamAM maMgalakalaza saghaLo vRttAMta kahI saMbhaLAvyo. pratye dveSa to hato ja ane eTale sAhu chAtroe A sAMbhaLatAnI sAthe ja railokyasuMdarI kalAcAryane kahyuM ke, AvezamAM AvI gaI. banAvaTI gusso dhAraNa kathA to maMgalakalaza ja karaze" karIne eNe trADa pADI. kalAcArya taraphathI kathA mATe maMgalakalaza pakaDo.. pakaDo A jUThAbolA para pasaMdagI utarI. chokarAne..." kathAno A prastAva sAMbhaLatAnI pahelA trailokyasuMdarInI A trADa sAMbhaLIne ja maMgalakalazanI najara railokyasuMdarInA caherA vidyArthIo nAsI gayA ane tyAM hAjara rahelA para sthira thaI gaI ane e stabdha thaI gayo. sainiko maMgalakalazane pakaDavA jyAM enA tarapha A e ja railokyasuMdarI lAge che ke doDyA, railokyasuMdarIe sahune rokyA to kharA jenI sAthe caMpApurImAM mArA lagna thayA hatA paNa eka sainikane kahIne maMgalakalazane potAnA ane jene tyajIne huM ahIM AvI gayo chuM. koI kamarAmAM mokalAvI dIdho. siMha sAmaMtane laIne paNa kAraNasara atyAre e puruSavezamAM che paNa e aMdara AvI. maMgalakalazane eka Asana para che to e sailokyasuMdarI ja. besADyo ane siMha sAmaMtane kahyuM, maMgalakalaze pahelo ja prazna karyo. "oLakho cho A koNa che?' "nA" kathA kAlpanika karuM ke anubhavelI karuM? A e vyakti che ke jenI sAthe mArAM AvaDI uMmaramAM vaLIzuM anubhavyuM hoya?' lagna thayA che. railokyasuMdarInA mukhe A vAkya railokyasuMdarIe prazna karyo. sAMbhaLatA ja siMha sAmaMta stabdha thaI gayo. "A For Personal & Private Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamAlA 125 vidyArthI railokyasuMdarIno pati? asaMbhava!" Apane mArI sAthe AvavAnuM che' vyaMgamAM railokyasuMdarIne eNe saMbhaLAvI dIdhuM, kyAM?' jo A chAtra ja tamAro pati hoya to caMpApurInA rAjakumAra jyAM UtaryA che have tamAre ene ahIM ja rAkhI levo joIe. tyAM paNa zuM kAma?" siMha sAmaMtanA zabdoccAraNamAM rahela 'rAjakumAranuM bhAvabharyuM AmaMtraNa che laMgane na samajI zake e hade nailokyasuMdarI zreSThI vicAramAM paDI gayA. "mane e bhoTa nahotI. eNe siMha sAmaMtane eTaluM ja caMpApurInA rAjakumAranuM AmaMtraNa? zenA mATe? kahyuM ke "jo tamArA manamAM e aMge saMzaya hoya mAre to enI sAthe koI oLakhANa paNa nathI. to tame eka kAma karo." mAre to kyAreya maLavAnuM paNa banyuM nathI ane "zuM?' chatAM mane enA taraphathI AmaMtraNa? kazuM ya maMgalakalazanA ghare tame jaI Avo. samajAtuM nathI. khera, jaI AvavA de mane tyAM. pitAjIe bheTamAM Apela saMkhyAbaMdha cIjo je haze e samajAI jaze." enA ghare tamane jovA maLe to mAnajo ke A dhanadatta pahoMcyo trailokyasuMdarInA chAtra ja mAro pati che' ATaluM bolatAM bolatAM AvAse. tyAM eNe joyo potAnA putra sailokyasuMdarI gaLagaLI banI gaI. maMgalakalazane. railokyasuMdarInA zabdomAM rahela tuM ahIMyAM?" saccAIno raNako sAMbhaLIne siMha sAmaMtanA hA" manamAM rahela nAnakaDo paNa saMzaya dUra thaI gayo. paNa kAraNa kAMI?" mane mApha karo' ane maMgalakalaza koI javAba Ape tamane mApha to karI ja dIdhA che paNa have e pahelAM siMha sAmate athathI mAMDIne iti eka kAma karo' sudhInI badhI ja vAto dhanadattanI samakSa rajU "zuM?" karI dIdhI. dhanadattanA Azcaryano pAra na rahyo. "mArA zvasurane atre laI Avo' jene huM caMpApurIno rAjakumAra mAnI rahyo chuM e "pachI?" bIjuM koI nathI paNa mArI putravadhU che? kamAla! 'pachI huM zuM karuM chuM, e tame pote ja joI kamAla! huM to dhanya banI gayo." lejo' ane puruSavezano tyAga karIne ane gailokyasuMdarInA AdezathI siMha dailokyasuMdarI strIveza paridhAna karIne jyAre sAmaMta pahoMcI gayo maMgalakalazanA pitAjIne tyAM. dhanadattanI najIka AvI ane AzIrvAda levA For Personal & Private Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 maMgalakalaza kathA enA caraNamAM mUkI tyAre ghanadattanI AMkhomAMthI potAnI pAse AvI javA saMdezo pAThavyo ane azrunI dhAra vahevA lAgI. dhanadattanAmukhe ja jyAre saghaLI hakIkata vairisiMhe "saubhAgyavatI banI rahe eTaluM ja e sAMbhaLI tyAre to enA Azcaryano pAra na rahyo. bolyA ane emanuM gaLuM ruMdhAI gayuM." A saMsAramAM AvuM ya banI zake maMgalakalaza ane railokyasuMdarI vara-vadhU che? karmasattAnA khelane samajavAnuM gajuM A banIne jyAre dhanadattanA gharamAM pravezyAM tyAre saMsAramAM koInuM ya hoya evuM lAgatuM nathI. e jANe ke AkhuM ne AkhuM svarga gharamAM UtarI sivAya jAdunA khela jevA lAgatA A prasaMgo AvyuM che evI anubhUti dhanadatta paNa karI ane vAstavikatAnI dharatI para saMbhavita banI ja satyabhAmAe paNa karI. satyabhAmA to potAnA zI rIte zake?" punyavAna putra ane catura, saubhAgyavaMtI ane railokyasuMdarIe pote hAMsala karela rAjakumArI jevI putravadhUne joIne harakhadhelI siddhinI vadhAI pitAjIne ApavA siMha sAmaMtane ja thaI gaI, pharI-pharI bhAmaNAM lIdhA bolAvIne kahyuM. satyabhAmAe. siMha! tamAre eka kAma karavAnuM che." kamAlanuM Azcarya to e thayuM ke pavana zuM?" puSpanI suvAsane jema cAre ya dizAmAM prasarAvI sainyane laIne tame zIgha caMpApurI pitAjI de che tema A samAcAra AkhI ya ujjayinImAM pAse pahoMcI jAo ane pitAjIne samAcAra prasarI gayA ane emAM ya rAjavI vairisiMhanA ApI do ke "tamArI putrI 2lokyasuMdarIe kAne jyAre A samAcAra AvyA tyAre e to ApanA kuLanuM gaurava vadhe evuM parAkrama AzcaryamAM garakAva ja thaI gayo. ujjayinImAM dAkhavI ja dIdhuM che." jeNe potAnI oLakha caMpApurInA trailokyasuMdarInA Adezane ziromAnya rAjakumAra tarIke mane ApI e pote caMpApurInA karIne siMha sAmate sasainya caMpApurI tarapha prayANa rAjAnI putrI railokyasuMdarI nIkaLI? kamAla! AdaryuM. vacce kyAMya paNa aTakyA vinA jyAre enI A caturAIne huM to na pakaDI zakyo eNe caMpApurImAM praveza karyo ane rAjA pAse paNa mArA koI mANaso ya na pakaDI zakyA? pahoMcyo tyAre rAjAe ene pahelo prazna pUchyo, vAta magajamAM besatI nathI. eka vAra dhanadatta "vailokyasuMdarI kyAM?' zreSThIne ja atre bolAvI lauM ane ane enI ane siMha sAmate rAjA samakSa saghaLo ya pAsethI ja sAcI vigata jANI lauM." vRttAMta jyAre kahI saMbhaLAvyo tyAre eka bAju vairisiMhe paLanA ya vilaMba vinA dhanadattane rAjA AzcaryamAM garakAva thaI gayo to bIjI For Personal & Private Use Only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamAlA 127 bAju rAjAnA cittano zreSe kabajo laI lIdho. rAjAnA rudane siMha sAmaMtanI AMkhamAM railokyasiMdarInI A catarAI? ya AMsu lAvI dIdhA. potAnI pAse rahela railokyasuMdarInoApUNyavaibhava? sailokyasaMdarInuM uttarIyathI AMkha lUchIne eNe ujjayinI tarapha A bhavya parAkrama? railokyasaMdarInuM A prayANa AdaryuM. thoDAka ja divasomAM e pahoMcI sadbhAgya?" A vicAre enuM citta AnaMdamAM gayo ujjayinI. ane AzcaryamAM garakAva thaI gayuM che, to "maMtrI ane eka divasa.... subuddhinI A badamAsI? A naphphaTAI? A chellAM keTalAMya varasomAM caMpApurInA halakaTAI? mArI nirdoSa evI paNa putrI para prajAjanoe na nihALyo hoya evo eNe AvuM bhayaMkara kalaMka lagADI dIdhuM? enA dabadabApUrvakano praveza mahotsava prajAjanone vacana para vizvAsa mUkIne meM ye kailokyasuMdarIne nihALavA maLyo. praveza hato maMgalakalaza ane ghora anyAya karI dIdho?' A vicAre enuM citta railokyasuMdarIno. praveza karAvanAra hato rAjavI maMtrI pratyenA dveSathI vyApta banI gayuM che. surasuMdara pote. bhavyatAmAM nAnakaDI paNa kacAza siMha!" zuM hoya? "AjJA karo sAmaiyuM UtaryuM rAjamahele ane surasuMdare 'turta ujjayinI jAo doDIne gailokyasuMdarIne laI lIdhI bAthamAM. jaI AvuM codhAra AMsue raDI rahela bApa ane dIkarIne jaIne pAchA AvI javAnuM nathI. joIne upasthita sahunI AMkho paNa bhInI maMgalakalaza ane railokyasuMdarIne laIne tamAre bhInI thaI gaI. pAchA AvavAnuM che. sailokyasuMdarInAM darzana to mAre karavA ja che paraMtu khAsa to mAre enI kSamA mAgavI che. lagnanA prathama divase e maMtrI bIjA divase, putrathI to ThagAI paNa e ghare AvI to meM ene "subuddhi! tArI A nIcatA?" sAMbhaLavAnI tasdI lIdhI ke na meM ene maLavAnI bhara rAjasabhAmAM prajAjano vacce taka paNa ApI. sarvathA niraparAdhI evI ene surasuMdare subuddhine hAjara karyo. subuddhinuM AkhuM meM je trAsa Apyo che evo trAsa to koI zarIra tharathara dhrUjI rahyuM che. rAjAnI bAjumAM bhikhArIe paNa potAnI dIkarIne nahIM Apyo maMgalakalaza paNa beTho che. hoya. AvI guNiyala, pavitra ane nirdoSa "A nAlAyakanuM badhuM dhana japta karI putrInI mAphI mAMgIne mAre haLavAphUla banI javuM lo. enA moDhA para meza copaDo. gadheDA para che." ATaluM bolatAM bolatAM rAjA raDI paDyo. besADIne ene nagaranA rAjamArgo para pheravo For Personal & Private Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 maMgalakalaza kathA zuM?" ane chevaTe ene phAMsInA mAMcaDe laTakAvI do rAjAe koTavAlane AjJA karI dIdhI. "sAbhaLyuM?' "rAja! eka vinaMtI che maMgalakalaza "zuM?' bolyo. caMpAnI gAdIe eka vaNikaputra beTho che' "zuM vAta karo cho?' "ene phAMsInI sajA na Apo hA. sAva sAcI vAta che' 'paNa kAraNa kAMI?" 'to to ApaNe enA para tUTI ja paDIe Akhare railokyasuMdarI sAthe mAro meLApa karAvI ApanAra e ja che ne? A hisAbe e ane maMgalakalazane kamajora mAnIne mArA ane ApanA ya upakArI ja che. kama se kama caMpAnI Aju-bAjuvALA keTalAka rAjAoe caMpA para AkramaNa to karyuM paNa pracaMDa puNya emane phAMsInI sajA to na ja Apo.' prabhAvathI maMgalakalaze e sahune mArI haTAvyA. "sAMbhaLa subuddhi! maMgalakalazanA AgrahathI ja tane jIvato choDuM chuM. bAkI, kALakrame railokyasuMdarIe putrane janma atyAre ne atyAre ja tAre A mAro deza choDIne Apyo. nAma enuM rAkhavAmAM AvyuM, yazazakhara. nIkaLI javAnuM to che ja." rAjA-rANI banelA maMgalakalaza ane surasuMdare subuddhine dezanikAlanI sajA sailokyasuMdarI varSo mahinAonI jema ane mahinAo divasonI jema pasAra karI rahyA che. karI dIdhI. eka divasa, A bAju rAjAe maMgalakalazanAM mAtApitAne ujjayinIthI caMpApurImAM bolAvI bhagavaMta! lIdhA ane putranA abhAve maMgalakalazane potAnA gata janmomAM evA te kyA karmo ame putranA sthAne sthApI dIdho. baMnee bAMdhyA hatA ke jenA duzmabhAve vivAha eka divasa, samaye mArI viDaMbanA thaI ane railokyasuMdarInA maMtrI-sAmaMta vagerenI saMmatipUrvaka bhavya zire kalaMka AvyuM?' mahotsava pUrvaka maMgalakalazane potAnI gAdIe caMpAnA udyAnamAM birAjamAna sthApyo ane e ja nagarImAM eka divasa padhArelA jayasiMhasUri pAse dezanA sAMbhaLavA gayelA pUjyapAda AcArya bhagavaMta zrI yazobhadrasUri maMgalakalaze sahunI vacce A prazna pUchyo ane mahArAja pAse mahotsavapUrvaka rAjavI surasuMdare viziSTa vyutavaMta AcArya bhagavaMte rahasya parathI saMyamajIvana aMgIkAra karyuM. paDado UMcakyo. For Personal & Private Use Only Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamAlA 129 bharata kSetra kSitipratiSThita nagara. somacandra nAmano kulaputra. zrIdevI nAme enI patnI. jinadeva nAmanA zrAvaka sAthe somacandranI maitrI. eka divasa jinadeve somacandrane vAta karI, dosta, tAre eka kAma karavAnuM che." "zuM?' huM jAuM chuM paradezamAM paNa kema?' paisA kamAvA "ATaATalA paisA to che tArI pAse ane chatAM tAre vadhu paisA kamAvA paradeza javuM che?' hA" na jAya to na cAle? nA, javuM ja che' jevI tArI marajI. have bola. mAre zuM karavAnuM che?" "tane dasa hajAra sonAmahora ApI jAuM chuM." hA" jevI tArI AjJA bhAI!'... ane somacandrane dasa hajAra sonAmahora ApIne jinadeva dhanopArjanArthe nIkaLI gayo paradezamAM. enA gayA bAda somacandrae yAda rAkhIne jinadeve Apela dasa hajAra sonAmahorano to sAta kSetramAM savyaya karI ja dIdho paNa potAnI keTalIka rakama paNa emAM umerI daIne eno sadyaya karI dIdho. dhananA AvA savyayathI eNe jabaradasta puNyopArjana karyuM to enI patnIe anumodanA dvArA paNa suMdara puNyopArjana karyuM. kSitipratiSThita nagara zreSThI devadatta patnI bhadrA zrIdevInI nikaTanI sakhI paNa bhadrA. eka divasa, devadattanI najara potAnA zarIranI cAmaDI para paDI ane e dhrUjI UThyo. cAmaDI kuSTarogathI vyApta banI gaI hatI. "A zuM? mane ane kuSTaroga? AkhuM jIvana AvA rogiSTa zarIra sAthe ja pasAra karavAnuM? bahAra nIkaLIza to mArI sAme koI jovA taiyAra nahIM thAya ane gharamAM ne gharamAM ja besI rahIza to mArA divaso pasAra nahIM thAya. huM karIza zuM?' devadattanA durgAnano to pAra nathI ja paraMtu enI patnI bhadrAnI vyathAno paNa pAra nathI. "zuM karuM to patidevane sAruM thaI jAya?' A ja vicAraNAmAM enuM mana Akho divasa vyasta rahevA lAgyuM. je paNa maLe che ene, kuSTarogano mane?' hA" paNa zenA mATe? tAre e dasa hajAra sonAmahora mArA vatI sAta kSetramAM vAparavAnI che." "sonAmahora tArI ane vAparavAnI mAre?' For Personal & Private Use Only Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 maMgalakalaza kathA ilAja ene e pUchatI rahe che. je paNa vyakti je paNa ilAja sUcave che. e ilAjane e amalI banAvatI rahe che. paraMtu devadattane kuSTarogamAM koI ja rAhata anubhavAtI nathI. eka divasa rastAmAM bhadrAne zrIdevI maLI gaI. kema, kAMI ciMtAmAM che?" hA" zenI ciMtA che?' 'patine roga thaI gayo che." "kayo?' kuSTaroga" kuSTaroga?' hA" eka vAta karuM?" Ape to aMdara cAlyA javAnuM ene mana thaI gayuM. paNa, paLa be paLa pasAra thaI ane zrIdevIe bhadrAne kahyuM, "sakhI, kheda na karIza" kheda na karuM to bIjuM zuM karuM?" meM tane je paNa kahyuM che.' e?' e to mazkarImAM kahyuM che? ane zrIdevIe karela A khulAsAne sAMbhaLIne bhadrAne haiye kaMIka TADhaka vaLI. maMgalakalaza e somacandra ane enI patnI zrIdevIe sAdhu bhagavaMtonA satsaMgamAM AvIne vItarAga praNIta zrI jinadharma aMgIkAra karyo. jIvanabhara e baMnee enuM suMdara pAlana karyuM ane aMte kALa karIne prathama devalokamAM pAMca palyopamanA AyuvALA deva banyA." baMne?' hA" 'paNa prabhu! AmAM meM pUchela zaMkAnuM nirAkaraNa kyAM thayuM?" e ja kahuM chuM tane.' pharamAvo.' e somacandrano AtmA devalokanuM AyuSya pUrNa karIne tuM thayo ane zrIdevIno AtmA sailokyasuMdarI tarIke janmyo. "zuM vAta karo cho?' "hA, tArA mitra jinadevanI dasa hajAra "teM ja devadattane kuSTaroga Apyo lAge "hA" paNa zI rIte? 'tArA zarIranA sparze." 'tuM A zuM bole che?' "sAcuM ja kahuM chuM. tuM pApiNI che. ahIMthI dUra haTI jA. mAre tAruM moTuM paNa jovuM nathI." potAnI ja sakhInA mukhe kAnamAMthI kIDA kharavA mAMDe evA zabdo sAMbhaLIne bhadrA to stabdha thaI gaI. enuM moDhuM paDI gayuM. enI AMkhomAM AMsu chalakAI gayA. dharatI mAraga For Personal & Private Use Only Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI maMgalakalaza rAsamALA ja 131. sonAmahora te satkAryomAM vAparI hatI enA nirNaya jAhera karyo ane bhAre dabadabApUrvaka, prabhAve je puNyopArjana thayuM e puNyanA prabhAve nagarajanonA apAra utsAha vacce rAjavI tane rAjaputrI sAthe paraNavA to maLyuM paNa maMgalakalaza ane rANI railokyasuMdarI bhADethI! saMyamajIvana aMgIkAra karI cUkyA. ane zrIdevIe potAnI sakhI bhadrA para baMnenI AMkha sAme saMsAra che, karmasattA bhale mazkarImAM ALa caDAvyuM hatuM ke "tArA che, kaSAyonI kuTilatA che, viSayonI viSamatA zarIranA sparze ja te tArA patine kuSTaroga che, saMyamajIvananI tArakatA che, AtmAnI Apyo che e ALathI je azubhakarma baMdhAyuM mahAnatA che, siddhigatinI zAzvatatA che. e azubhakarme A bhavamAM trailokyasuMdarInA pramAdane emanAM jIvanamAM sthAna mAthe ALa caDAvyuM! nathI. viSayonI emanA manamAM smRti nathI. rAja! A che tArI ane gailokyasuMdarInI kaSAyonuM emanA jIvanamAM sevana nathI. gata janmanI kathA! dharmasevana anyanA kAraNe durbAna ane durbhAva emanAthI dUra thaI cUkyA thAya che, anya vatI thAya che to ya phaLadAyaka che. ane eTale ja emanI baMnenI ArAdhanA bane che jyAre pApa mazkarImAM thAya che to ya e prasannatApUrvaka cAlI rahI che. lamaNe sajA jhIMkIne ja rahe che. kALakrame gurubhagavaMta dvArA rAjarSi - AcArya bhagavaMta jayasiMhasUrinA maMgalakalazanI sUripade sthApanA thaI ane zrImukhe potAnA pUrvabhavanI dAstAna sAMbhaLIne sAdhvI railokyasuMdarInI pravartinI pade maMgalakalaza ane gailokyasuMdarI baMne stabdha sthApanA thaI. thaI gayAM. prAnta, atyaMta samAdhi sAthe kALadharma A saMsAra?" pAmIne baMne pAMcamA brahmaloka nAmanA devalokamAM 'A karmonI zirajorI?' utpanna thayAM. AyuSya pUrNa thatAM tyAMthI cyavIne jIvonI A parAdhInatA?" manuSya janma pAmIne, saMyamajIvana aMgIkAra saryuM AvA gojhArA saMsArathI!" karIne, ghAtI karmono kSaya karIne, kevaLajJAna rAjA-rANI bane ya potAnA AvAse pAmIne baMne ya mokSapadane pAmyAM. pAchA to pharyo paNa baMnenAM manamAM gaDamathala zarU thaI gaI. ane eka zubha paLe baMne jaNAMe saMyamajIvana aMgIkAra karavAno nirNaya karI lIdho. putra yazazekhara pAse baMnee potAno A For Personal & Private Use Only Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 * * 1) maMgaladharmajI kRta maMgalakalaza copAI vastuH Adi jinavara Adi jinavara, sukhaha dAtAra, zAMti jiNesara zAMtikara, neminAtha sobhAgya suMdara; pAsa jiNaMdaha vighanahara, vardhamAna kalyANa maMdira, paMca tIrthaMkara 'suguru namI, sarasati aMbika devi; samaravi maMgalakalazanuM, caritta bhaNuM saMkhevi. cupaIH dharmii rAje Rdhi bhaMDAra, kuTuMba melAvu mahimA sAra; maMgalakalasa pAmiu suvizAla, nisuNau bhaviyA! dharma rasAla. mAlavadesa prasidhu loya, jeNai desi dukAla na hoya; siprAnadItaNai ahiThANi, ujeNI nayarI vakhANI. ujeNI joyaNa nava-bAra, gaDha-maDha-maMdira-poli-pagAra; 4talIyAtoraNa pavAMnarabAli, alukAnI pari jhAkajhamAla. nita-nita uchava jinaprasAdi, mIcchAtIsuM karii vivAda; sovina kalasa dhajA lahi-lahi, jinazAsana mahimA gahi-gahi. hari-hara-brahmA-ravi-sAradA, gaha-gahATa hui tihiM sadA; devI-deva avara bahu vAsa, cha darasaNani tihAM pUgaI Asa. 11 vasaI 1.rAja chatrIsai kulI, koTIdhaja ghari dhajA uchalI; 13lakSesarI vi 14lAbhai pAra, karai karma nija varNa aDhAra. 1 3 4 5 7 1. pAThA sahiguru. 2. pAThA rAjA dhana. 3. pAThA sAra. 4. kasabItAra, jharIyana kapaDA ane varakhavALu toraNa. 5. dvAra para laTakAvAtI satkArArtha maMgala sUcakamALA. 6. pAThA laMkA. 7. pAThA meru siharasiu. 8. AnaMda killola. 9. pAThA mana pUjI. 10. pAThA vAse. 11. karoDAdhipati. 12. pAThA guDI. 13. lakhapati, pAThA lakhisiri. 14. pAThA tAhA. For Personal & Private Use Only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI sapta bhUmitaNA AvAsa, loka vasi tihA lIla vilAsa; batrIsa lakhiNA nara punivaMta, dAna-bhoga upagAra karaMta. motI-maNi-caNa siNagAra, guNa-lAvaNya catura'suvicAra; padaminI-hastinI-ciMtinI nArI, saMkhinI karma karI pavi bArI. sovaNa-maNi-mANika bhaMDAra, curAsI cuhaTAM ti atisAra; traNisai sAThi krIyANA savi, koDi mUla eka toli lavaI. rAja karaI rAjA arisiMha, ari-kari-kuMbha-viDAraNa-siMha; paTarANI somacaMdrA kahI, rupai raMbha harAvai sahI. nagara dhuraMdhara dhanadatta seThi, samakita upari nimmala TreDi; satyavatI satyA tasa nAri, patisya sneha dharaI manuhAri. kaMta bhaNai 'suNi gharaNi! vicAra, mAna-mahuta mujha dhanya apAra; eka aNu moTuM Aja, aputrIyA nAmi te mujha lAja. putra lagai ghari uchavasAra, pUThi supUtra kula AdhAra; deva-dharma-gurU pUjA karai, putra hui tu kula vistaraI'. dhAraNa bhaNai 'tumhe vacana pavitra, pUrva punyai lAbhaI putra; avicala cittaI dharma 214 karu, e ciMtA saghalI paraharau. 9 dharmii Ika nara pAlai rAja, pApiI paraghari karaI ika kAja; dharmii chatra camara 2siri DhalaI, pApiI poTala sahijai galaI. 10 eka divasi 14prIyaDau 15kAli ja muhu, dekhI gharaNi bhaNai 'mujha karyuM; Adhi-vyAdhi tanha ciMtA kisI?, huM aNabhagati kaI manivasI?'. 13 11 12 14 15 16 17 133 1. pAThA nii. 2. pAThA mANaka. 3. pAThA sujANa, 4. pAThA. cataraMga. 5. pAThA sabAri. 6. pAThA cauMrA. 7. pAThA. lakha-koDanI dalata vaNajAyi eka vice eka vahore loya. 8. pAThA0 yarasaMgha. 9. hAthI. 10. pAThA0 namala/nimila. 11. draSTi, pAThA phrUTa. 12. pAThA teha. 13. pAThA ate sAra. 14. pAThA praicaMtA vaso. 15. kALamukha. 16. pAThA kahe majha koho. 17. pAThA. huyAbhAgaNI. 18. uSNu, uNapa. 19. pAThA jAi puNa uchava ghaNA, pUje manorantha manataNA. 20. pAThA0 jasa. 21. pAThA nidharo. 22. pAThA sara Tale. 23. pAThA sedii. For Personal & Private Use Only Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 maMgaladharmajI kRtA 18 gharmiI hAthI-ghoDe caDaI, pApiI AgalithI daDavAI; dharmii sapatabhUmi AvAsa, pApiI chAja 'kuDIre vAsa. dharmiI ghari thAI bhogavilAsa, pApiI "jala-vaTa upara vAsa; dharmiI sAli-dAdhi-vrata bhojana karaI, pApiI ghari-ghari bhikSA phiraI. 19 dharmiI ghari baIThA dhana hoI, pApii desAuri ralatA joI; dharmii uttama nArI bhalI, pApiI adhama 'anaI saMkhalI. dharmii lakSmI-vidyA lahaI, pApiI mUrakha dAridra "sahaI; dharmiI sajana-kuTuMba saMjoga, pApiI roga-soga vijoga. dharmiI mAnavabhava devaloka, pApiI tirI jaMcanaragaha zoka; dharmiI zubhapUtra kula UdhaI, pApii vaMdhyA kaI suta marai. puNya-pApanuM aMtara bahu, dharmi manoratha pUgaI sahu; putra-pApa bahu khaya karI, tu te nara pAmaI sivapurI. Ima jANInaI karu jiNadharma, jima chUTaka aMtarAI karma'; nArIvacana suNInaI kaMta, dharma karaI bahu nizcala cita. ubhayakAla paDikamaNuM karaI, parvatithiI posa"vrata dharaI; vitta vecaI jinavara prAsAdi, biMba pratiSThA ucchava nAdi. AgamazAstra likhAvyA ghaNA, amIya vayaNa nisuNaI gurUtaNA; cauvihu saMghataNI atibhagati, sAtakSetri vitta vecaI sakati. sAhamavachala naI saMghapUja, dAna daI zubhapAtra nitU ja; dINa-hINa anukaMpA dAna, koha-loha TAlaI "abhimAna. 27 1. pAThAAgatha. 2. rakhaDe, raDe. 3. chAjalI, abharAi. 4. jhupaDu. 5. nadI kinAro. 6. pAThA para ghari bhUkhyuM. 7. pAThA paradese. 8. pAThA. nArI. 9, pAThA. dahe. 10. tiryaca. 11. pAThA, pazune suka. 12. pAThATha kalatra. 13. pAThAjasapatraTA/dharame. 14. pAThAjanadharma. 15. pAThA, ucare. 16. pAThA, nija sa. 17. pAThA. ni pUja. 18. pAThA, saMyamamAna. For Personal & Private Use Only Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 135 28 30 31 dhanadatta nitu vADII bhAI, phUla surahA leI "AvaI ThAI; dhoti dharInaI hamaNa karaMti, jiNavara pUja karaI egaciMti. caMdana-kapUra-kesara raMga, agara-kasaturI dhUpaI aMga; akSata-bhala-phela phophala pAna, DhoI modaka bahu pakavAna. navanaivaidi karaI AratI, maMgalA lauTA laI AratI; caitavaMdana bhAviI asAra, japaI mahAmaMtra navakAra. pUjAvidhi ju huI IgapakSa, "zAsanadeva ti huI pratyakSa; devi bhaNaI manavaMchita mAgi', uThI dhana tava lAgau pAgi. tamya pasAI chaI navanidhi, ju tUThI tu dila putrasiddhi'; devi bhaNaI "tU puNya-pavitra, thoDe dini hosii tujha putra". mahApasAu" bhaNaI ghanaseThi, zAsanadeva ti huI aTreThi; naranArI "beu dharmanidhAna, vilasaI bhoga havU AdhAna. sapanamAhi dIThuM punnakalasa, pUchaI nArI prIya kahaI sarasa; "dharma pramANiI sapana AdhAra, hosiI beu kula sAdhAra'. zubha dohalA upajAvaI nAri, te pahucADyA savi bharatAri; divasa ATha huyA nava mAsa, putra janami savi pUgI Asa. 12 33 34 35. 1. sugaMdhita. 2. pAThA. vihANAmAha. 3. pAThATha kayUrI. 4. pAThA. keIka sAra. 5. pAThAkuladeva. 6. pAThA, vacha vara. 7. pAThAnIradha. 8. pAThAzeTha. 9. pAThAve te. 10. azya, pAThAadUTa. 11. pAThAbadhare dharamanuM dhAna. 12. pAThI sukha. 13. pAThA, prarI. 14. pAThA. dasa. For Personal & Private Use Only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 maMgaladharmajI kRtA vastu - putra janamiu putra janamiu, huu ANaMda, talIyA toraNa vivAha pari, paMca zabada vAjitra vajaI; gIta-gAna nATaka sarasa, sajanavarga saMtoSi rAjaI, dhanadatta ghari ucchava bahu, dAna deI abhirAma; dhavala deI sohAsiNI, maMgalakalasa suta nAma. dUhAH nitunitu utsava nava-nave, pAmaI vRddhi kumAra; maNi-mANika-motI jaDyA, sovanamAM siNagAra. paMca varasa anukami huyA, zubha mahurata suvisAla; melAvA vAjitrasiuM ya, suta "pahutu nezAla. bhaNaI-guNaI prajJA ghaNI, caDaI kalA nizi-dIsa; vinayavaMta guNavaMta nara, lakSaNa aMgi batrIsa. anna divasi pabhaNaI kumara, hu tumha 11pUchuM tAta!; nitu dekhU ravi UgataI, jihAM jAu kahu vAta'. tAta AliMgaNa deI kahaI, "ApU mAlI mUla; managamatA vADI jaI, ANu sarahA phUla. caMpaka-ketiki "vilasiri, jAI-juhI macakuMda; sevaMtrI vAlI pamuhi, pUju "Adi jiNaMda'. kumara bhaNaI "te joivA, hu Avisa tanDa sAthi'; tAta-putra be saMcariyA, valagA aMgali-hAthi. 1. vividha, pAThA, baha. 2. pAThA nAda, 3. pAThAtra baMdhava. 4. saubhAgyavatI strI. 5. pAThA kare ghara. 6. pAThA, vAdhe ima. 7. maya. 8. pAThA sopo. 9. pAThA. eka. 10 pAThA, pUche. 11. pAThAsAMbhalo. 12. pAThA, jAu. 13. pAThAte kado majhani. 14. surabhita. 15. pAThAkaraNI. 16. eka jAtanuM sugaMdhI phUla. 17. pAThApANI karI. 18.pAThA prathama sAsani. 19. pAThAvalei. 20. pAThIputra. For Personal & Private Use Only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 137 44 45 46 vADI pahutA harakhIyA, daha-dasi parimala sAra; vasaMtarAu vAsiI vasaI, bhamarA riNajhaNakAra. mAlI dekhAI layaDauM, lakSaNavaMta bAla; nAraMga-kelA-drAkha bahu, ApaI aMba rasAla. atha vADI varNanaHchaMda-pAghaDI - nAlIyarI phophali kuNasi cAra, cArulI-kadalI naI sahakAra; karaNI karamadI lIMbu-nAraMga, "akhoDa-badAma "vAyama sucaMga. cAMpA-jAMbU-rAyaNi mahu, bIjurI "ghaNa ketakI bahu; pArajAtika-pADala ghaNasAra, avara caMdana agara-tagara sAra. 47 mAMDavaI drAkha bahu nAgaveli, vahaI arahaTa sIcAI taruveli; aDhArabhAra vanasapatI rUkha, "sIlI chAha bhAI tRSa-bhUkha. 48 zuka-haMsa-koili madhura rAga, bAga-sArasa bahu kaThina sara kAga; Ika uDaI baIsaI tarUyara zAkha, karabara karaI phaDaphaDaI pAkha. 49 ke khATA-khArA-tIkhA-kaSAya, kaDUyA madhurA bahu jaNa khAya; phala bhara abharIyA upagAra karela, joI tAta-putra ghari AvyA bela. 50 1.pAThA, bIjoraDA. 2. AMbA, kerI. 3. sopArI. 4. pAThA, pAna. 5. pAThAdala/bahu. 6. kareNanuM vRkSa. 7. karamadAnuM vRkSa. 8. akharoTa. 9. phaLa mevo, pAThAdADama. 10. pAThA. bahu. 11. pAThAsodana. 12. te nAmanuM rAtA raMganuM phUla. 13. kapUra. 14. pAThAbhala. 15. agarano dhUpa, pAThATha bAvanacaMdanakahyAgarayapAra. 16.pAThIbahu. 17. badhA prakAranI, pAThA. bhAva. 18. zItala chAMyo. 19. pAThA, DhIka. 20. pAThAeka ba0. 21. pAThAmIThA. 22. pAThATha jaNera. 23. pAThA. bhalA. 24. pAThA. bahu For Personal & Private Use Only Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 maMgaladharmajI kRta vastu kumara bhaNaI kumara bhaNaI, 'nisuri tU tAta!, hava takhta vADI jAItA, Aja pachI majha lAja AvaI; amIyavayaNa suta bolatA, bhAI-tAI mana harikha bhAvaI, nitunitu kusuma ti ANi karI, elaI savi upakarma; trikAla dhana pUjA karaI, 'nisuNI teha "kRta karma. cupaI caMpAnagarI uttama ThAu, rAja karaI surasuMdara rAu; guNAvalI paTarANI teha, rAu-rANI bihuM bhalu saneha. kalpaveli supanAMtari thaI, tiNi anusAriI putrI huI; 'ryaDI nAmi tilukasuMdarI, mAI-tAI mani ANaMda karI. bhaNI-guNI "savi vidyA sAra, jANi vizeSiI dharmavicAra; mukha kamali vasI sAradA, samasyA pUchI pUraI sadA. teha sarakhI nahI surasuMdarI, tAsa jamali navi vidyAdharI; nAgakumAri savi rUpaI harI, tu te nAma tilukasuMdarI. rupa sobhAgiI guNi AgalI, causaTha kalA aMgi nirmalI; rAI dIThI nava jovanI, tu te vara-ciMtA upanI. rAu-rANInuM evaDI moha, putrInuM na sahaI vicho; "avara nayara ruDe raI ThAI, ve nahI dIjaI moTA rAI', pa7 1. pAThA, zreta. 2. pAThA, jANI saghalo marama. 3. vidhipUrvaka. 4. pAThATha jou/bhogavai jUu te. 5. pAThA, vRta. 6. pAThA, aNasAre. 7. pAThA sapanAra. 8. pAThATha dIdhu. 9. pAThA. sA. 10. pAThA vadA. 11. tenI joDa, samAna, pAThA. te jAmala. 12. pAThA. ti vAri. 13. pAThA, vIDIvAnI. 14. pAThAparaNAvije gAma ja mAhi. For Personal & Private Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 139 61 rAjA rANI prati Ima bhaNaI, "subuddhi pradhAna achaI ApaNaI; temanu beTala Ima sAMbhalu, rUpa-sobhAgiI chaI AgaluM. "anahI dIje moTA rAya! paraNAvIje gAma ja mAhe'; Age ApaNa Ima sAMbhalu, na dIse te bAhara nIkaluM. ghara bAhari navi AvaI teha, draSTi-doSa navi lAgaI deha; rANI-rAI vimAsika Isila, "e beTI te pariNAvisiMu'. ravi UgIka thiu suvihANa, jaya-jaya bhATa karaI kalyANa; vAjyA paMca zabada vAjitra, jAgiu rAjA puNya-pavitra. pahilU kIdhu dharma AcAra, pahiriu sohato siNagAra; mANika-hema jaDita AbharaNa, tejiI bhUlyA sUrija kiraNa. dhariyA chatra siri cAmara "cAla, sabhAmaMDapi sohaI citrazAla; hemasiMhAsaNa jhagamagakAra, rAjA jesiu suratarusAra, rAI-rANA moTA maMDalI, AvyA rAja chatrIsaI kulI; 11thaIdhara aiselahata sAmaMta, senAnI mahAjana zrIvaMta. zrI jagaraNA pavaIgaraNA teha, vyApArI navi jANu che; saMdhi karaI je mahAdhara thobha, rAjatarapha rAkhaI bahu zobha. 1aMgaulagU nayara talAra, "leI hathIyAra bahu parivAra; AvI rAI prati karaI juhAra, gaja sArasa turaya "hepAra. rAjA baIThuM sobhaI sabhA, jima udayAcali sUrija prabhA; kahI sIkhAmaNa kahaI ni mAna, ApaI savi huM phophala-pAna. 63 64 65. 67 1. pAThATha kADhe. 2. pAThA, teha. 3. pAThAtra tehani. 4. suprabhAta. 5. pAThA, baMdIjana. 6. pAThA. pachaI. 7. pAThAbhalA. 8. pAThAsAla. 9. pAThAsavisAla. 10. pAThAmaMgalIka. 11. pAThAthagI/sviyaMdhara mehalata. 12. rAjyAdhikArI. 13. rAjyalakSmI saMbhALanAra. 14. amaladAra. 15. daphatarI. 16. pAThA nANu. 17. aMga rakSaka. 18. pAThA. bIjI lokataNI na lAbhe pAra. 19. pAThAhaya-tokhAra. 20. haNahaNATa. 21. pAThA. kahane sahutha Ape. 22. pAna-sopArI. For Personal & Private Use Only Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 maMgaladharmajI kRtA subuddhi "nAmiI je paradhAna, rAu bolAvaI deI mAna; rAja-kAja karivA sAvadhAna, tuM to I kahII buddhinidhAna. tAru beTa guNavaMta, mArI putrI mahimAvaMta; mAharaI mani moTI UchAha, e binu karisiha vIvAha'. suNI pradhAna zrI kAlamuhu, "sAmI! vAta asaMbhama kahu; kihAM sUrija? naI kahA pataMga?, kihAM "sIha-bala? kihAM kuraMga?. 70 kihAM sAyara? naI kihAM khAbaDU?, kihAM "surataru? naI kahAM kaIraM?; tima sAma-sevaka aMtar, eka vAta kima aMgIkarU?. rAjakumara kahaI moTA rAu, jehanu huI ati bhaDivAu; rUpavaMta guNa jANau jela, rAjA! kumarI dIjaI teu'. rAu bhaNaI valI vAlima bola, tU nirguNa-nIrasa-niTola; vAta vimAsI ghaNI maI kahI, tujha beTI pariNAvU sahI'. tava pradhAna vimAsaI hoI, kehinaI kahII? kihA jAII?'; uThi vimAsI gharI AvIla, hII dukha mani ciMtAvIla. subuddhinaI tu Upani buddhi, kuladevati pUjI mana suddhi; trIjI rAtrimAM pratyapti thAI, kahaI "vatsa! kuNa-kAraNi dhyAI?". 75 1pradhAna bhaNaI "tU tUThI Aja, sevaka bhaNI karau majha kAja; suNI rAu ANaMdIi, mAharA beTAnaI beTI dII. majha eTale te epiI isile, kuhyA kara-paga aMgiI akhisila; 26vasaI nakha tehanA gayA saDI, hADa galyA naI gaI cAMbaDI. 77 73 1. pAThAi Avyo tihAM. 2. pAThA, rUpavaMta. 3. pAThAati guNavaMta. 4. pAThAi ApaNa. 5. pAThATha kIjai. 6. pAThAtra vAta mani jhAMkhu thayuM. 7. pAThA na jugatI. 8. pAThATha kesarI. 9. pAThATha kalapa.10. pAThATha tucche. 11. bhaDavIrapaNuM, zUravIratA. 12. pAThATha hoya. 13. pAThAparaNAvuM. 14. pAThATha ghaNu kAya. 15. pAThAmujha jotata. 16. nirlajja. 17. pAThA kahinaI. 18. pAThA, paradhAna. 19, pAThA, paradhAna naI. 20. pAThATha thAya. 21. pAThATha kAraNa chai bahu. 22. pAThAsAro. 23. pAThA. kisiu. 24. kohavAyelA, jarjarita. 25. niMdanIya. 26. vIze ya. For Personal & Private Use Only Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 141 78 baIThuM nAka kAna vesariyA, 'aUTha koDi roma te huM khariyA; jhiraI piru mAkhI gaNa-gaNaI, vAI na baIsaI koI teha taNaI. gharamAhibaIThuM rahaI rogIla, bAhari epiI sobhAgI; takhta manavaMchita deU bhoga, e beTAnuM TAlu roga". tu kuladevati bolaI hasI, "tuM kubuddhi mAM jou kasI?; pUravakarma deve navi talaI, enu deha kima pAchu valaI?" valI vimAsI bolika soI, 'uttama nara mujha Apu koI; "tu kuladevati bolI valI, "mAghamAhi paMcami UjalI. nagara poli Athamati vAra, tujha paMDava haya rakhaNahAra; agani aMgIThaI tApaI teha, "TADhiI kaMpita AvaI je. te maI nara ANika jANijya, rAjakumari te pariNAvije; avadhijJAni joI aMtari thaI, kuladevati UjeNI gaI. tiNi avasari vADII devi, maMgalakalasa dIThuM aitiNi khevi; 5 sobhAgI ghari Avatu, kusumi hi parimala jagAvatu. tu devI gagavaMtari vasI, asaMbhama vANI bolI isI; je nara kusuma leI jAIsiI, rAjakumari bhADaI pariNisi'. cihuM disi nayaNe acAhiI ThAma, koI na dIThuM ciMtaI tAma; bhADA sAMbhalII kapuri ghaNA, navi suNII parikhevAtaNA. maI sAMbhalI "asaMbhama vAta, ghari jaInaI huM pUchisu tAta'; bAlakabhAvii krIDA bhariuM, bIjI vAra suNI visariuM. 86 87. 1. bagaDI gayA, pAThAche saDA. 2. sADAtraNa. 3. pAThA, se viSaDA, te khisyA. 4. auSadha. 5. pAThA tava. 6. azvapAlaka, pAThA, ghoDA caraNahAra. 7. sagaDIthI. 8. pAThA, tAre. 9. pAThA. avidhijJAni. 10. pAThA, kahinaI. 11. pAThA, vADI jAto pekha. 12. pAThAte deva. 13. pAThA, guNavasI. 14. jue che. 15. pAThA. nayaNe. 16. gAmamAM. 17. pAThATha kAha na sAMbhalI. 18. pAThA, apUrava. 19. pAThA. saheje. 20. ramata. 21. pAThAtra tehano re bola. For Personal & Private Use Only Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 maMgaladharmajI kRtA vastu - vAra trIjI vAra trIjI, suNavi je bola, maMgalakalasa java ciMtavaI, akhaMDa vAu vaMtola vAIya; dhUli-kASTa-tRNa-kakkarA, UDI UDI AkAza chANIya, tehamAhi thu apahariuM, gurUu sAhasadhIra; joI kSaNa eka aMtaraI, daphta vana gaMbhIra. cupaI daha-disi nayaNi nihAlaI jAma, navi nija nagarI navi ArAma; chae koI dekhU apUrava ThAma, 'gAhabaraI galAM na mAI tAma. 89 peTi dAgha mukhi lAgI tRSA, Agali pola 3UMcI zikhA; vegiI caDIu tINaI ThAmi, dIA sarovara "mana vizrAma. paMcavarNa te mAhiM kamala, ravivaMsI zazirvAsI vimala; eka dIsaI eka rAtiI "hasaI, jalacara jIva tihA bahu vasaI. 91 rAjahaMsa 9mAhi kriIDA karaI, sIlaI vAI parimala vistaraI; pomaNi pAniI "jalabiMdu gharaI, mugatAphaLanI chAyA bharaI. vAI lahira ika AvaI jAI, jIvI jovana dhana tima thAI; sAyaranI pari drahakA dII, sarvajIva atihA ANaMdII. phiratI poli kapASANiI jaDI, sohaI ArA naI avAvaDI; 29apUrava jotu Avile vIra, vastrAMcali gali pIdhU nIra. 1. pAThA, mani. 2. uDa=pracaMDa, pAThAtra aDhaDha. 3. pAThATha grahara. 4. pAThAnarakhe. 5. pAThAjona. 6. pAThAve te. 7. pAThA ciMtai. 8. gabharAya. 9. bheda, rahasya. 10. samajAya, jaNAya. 11. pAThA, dIThI. 12. pAThA, pAchalii. 13. pAThA. aMte. 14. pAThA, pola. 15. pAThATha bharu Alage. 16. pAThA, somavaMsI kamala. 17. divase. 18. khIle che. 19, tyAM, pAThAtra taTa, 20. pAThA, chaha. 21. pAThAjala bahu. 22. pAThAaka jAI. 23. pAThATha karei. 24. pAThAve te mATe tarei. 25. pAThApAli. 26. pAThApaSANiI. 27. pANIno dhodha. 28. pAThA, pAvaDI. 29. pAThoDa te joya tu. 30. pAThAvastrasu te. For Personal & Private Use Only Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 143 kara-paga dhoI aIThuM pAli, tayara phiratA bahuya nihAlI; phUla-phela bhari namatI 'DAli, kSINu sUrija saMdhyAkAli. hoI dukha nayaNe vahaI nIra, caDI TADhi pUjIU zarIra; uchaI ochU velA IsI, sUriji vAta vimAsI "kisI?. "e uttama "nara evaDa dukha, havaDA ehanaI maI na haI sukha'; thiu aMtaraI kiraNa "saMvarI, tu aMdhakariI duha-disi bharI. 1. pAThATha caraNa-karaNa. 2. pAThAve caDIla. 3. pAThAtA. 4. pAThA pAla. 5. pAThA, asI. 6. pAThA naranaI evarR. 7. pAThAkema thAya. 8. pAThA. saMcarI. 9. pAThAavaru. For Personal & Private Use Only Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 maMgaladharmajI kRtA 98 99. joya, gIta-rAga-dezAkha. maMgalakalasa mani ciMtavaI, ekalaDu niradhAra re; jIhA jAu tihAM ekalu, koI na karaI mujha sAra re. joya nagara jo e jIvaDA, karma e AcAra re; rAya-raka savi rolavyA, maMgala kavaNa vicAre re?. kAhA te morI mADalI?, "kAhA te morA tAta re; kAhA te morA sAjanA?, dekho asaMbhava vAta re. kuNaI koya na chuTII, eha 'abhera saMsAra re; sukha-dukha jIva ja bhogavaI, koI ma karo ahaMkAra re. bAlo bholo ladyaDo, jANaI jJAna-vijJAna re; ruci ANaI dharmahataNI, navakAra urihiM 11dhyAna re. 100 joya, 101 joya, 102 joya, 1. pAThA nodhAru. 2. pAThATha jouM. 3. pAThA, tetalu te bhalu. 4. pAThAnare. 5. pATha0 tAta na baMdhava sAra re. 6. pAThAbahinara moTA. 7. pAThA navi dekhu parivAra re. 8. pAThAacchara. 9. pAThAdharma upare. 10. pAThA. upari. 11. pAThA. dhAna. For Personal & Private Use Only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI caupaIH caDiu 1taruari joi veDi, eka dizi dIThI agani ujeDi; ANI sAhAsa cAliu vIra, dhUjai-kaMpai sakala sarIra. teja AdhArii Avyu teha, hAMkyo Agi tApaI jeha; paradukhi dukha viralA dharaI, kAja ApaNA sahu ko karai. tApai paMDava ghoDAtaNA, pAkhali phiratA baiThA ghaNA; subudhi pradhAnaI sIkhavIu jeha, savi ahinANi pahutu te savi hAkyA teNai vimAsi, kumara baisArya ApaNa pAsi; TADhi utArI ghari ANIu, lIu pradhAnaI te vANIu. teha. dekhI subudhi mani harakhIo, bhojana deI saMtoSIo; vastra vibhUSaNa ApyA navA, heta-vachala nita-nita navA. 10 103 104 105 106 107 avasari kumara bhaNai 11pradhAna, tamko diu evaDuM mujhanai mAna; nAma-ThAma-kula-guNa navi laho, kaiNe kAraNe eD heta karo?'. 108 bhaNaI pradhAna 'kAraNa chai bahu, caMpAnagarI jANai sahu; surasuMdara rAjA ApaNai, 14guNAvalI paTarANI tasu taNaI. tehanaI ``kumari tilakasuMdarI, teha 16jA jovana vaya 17paravarI; subudhi pradhAna 18mAna ghaNu, mujha beTau te rogI bhaNu. rAyabeTI mujha beTAnai dII, rAjaloka vi ANaMdII; te 'kumarI paraNAvasu tujha, 22sukha bhogavase beTo mujha'. 109 110 111 145 1. pAThA taru pari. 2. pAThA dekhai. 3. prakAza. 4. pAThA tADhe. 5. pAThA aMdhAri. 6. pAThA beThA pADava tApe tANA. 7. pAThA hAkarI. 8. pAThA0 harakhIyo tAma. 9. pAThA pUchu nAma. 10. pAThA kIjai uchava. 11. pAThA tasa vAta, amla gurava evaDo so tAta. 12. pAThA mAharu, 13. pAThA nita gurava te kAraNa kaho. 14. pAThA guNavaMtI rANI. 15. pAThA puttarI. 16. jyAre, pAThA deha. 17. pAThA AvarI. 18. pAThA mAno majha. 19. pAThA ati bhaNU. 20. pAThA te beTI. 21. pAThA majhakhai. 22. pAThA viSai. For Personal & Private Use Only www.jalielibrary.org Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 roja maMgaladharmajI kRta 112 113 114 115 tu valatu bolI kumAra, "e viSe adharma tumha kula AcAra; subuddhi nAmi kubuddhi huM bhaNuM, parastrIsaMga ti dukhaNa ghaNuM. karatu pApa na ANaI lAja, ApaNaI kAji haNaI para kAja; pAmyuM janma dharma navi karaI, akhatra karI piMDa pApaI bharaI. evaDu pApa huM navi karuM, viNasaI uttama kuladharma mAha; nAri siromaNi paraNI bhaNaI, 'huM nahI ApU koDhI taNaI. suNI vayaNa "subuddhi uvala, rIsaI purasa eka uchalIla; rAtA raMDolA caDyA kapAla, jANe murativaMto kAla. eka vesavAnara vAI 14jhAMkhi, pAkhili sIMha visara 1sAkhi; madabhari hAthI lIdhI pUThi, pradhAna 19kaTArI tava kIdhI mUThi. 116 AgaI dukha valI karmai nazya, utamanara paNi paravasi paDile; bhaNaI kumara *hu na karu tuM kAja, ima karatA mujha AvaI lAja'.117 valI pradhAna rosi adhaDahaDyuM, "veNI kari sAhI hIyaDaI caDyuM; caMpi kaTArI 'kADhisi prANa, atujha upara majha moTU prANa". 118 teNaI avasari eka nara pavitra, "evaDuM dIThau AMkhi akhatra; bAlaka dekhI upajaI 9mayA, "tava tehanaI mani AvI dayA. 119 te pApI teNaI sAhiu hAthi, kumara vichoDila jamanaI hAtha; upapradhAna prIchavI vivadhi prakAra, bujhavIla ekaMta kumAra. 120 1. aniSTa, naThAru. 2. pAThA. kuNa. 3. pAThA- dUSaNa. 4. pAThAmanuSa janama visarai. 5. pAThAkahu/pAtaka. 6. pAThA. dharmakula. 7. pAThAima. 8. pAThAte kima. 9. pAThA, paradhAna. 10. ukaLyo, gusse thayo. 11. puruSa, pAThA, puhura. 12. pAThA loyaNa. 13. pAThAdIsaMto te kAla vikarA/dIsai jisya dukAla vetAla. 14. pAThAdha. 15. cAre bAjuthI. 16. pAThA. vasIhara. 17. jevo, pAThA, pAkhi. 18. hAthamAM. 19. pAThAkaraNI. 20. pAThAhui. 21. pAThA. havaI tU. 22. pAThA te. 23. pAThAparaNyA. 24. pAThAdhahaDo. 25. vALano guccho hAthamAM laIne chAtI para. 26. pAThA nahI paraNuM to kehu prANa. 27. sattA, ka. 28. pAThA. teNe. 29. pAThAmAyA. 30. pAThAtu teNe. 31. pAThA, mayA. 32. pakaDI rAkhyo. 33. pAThA bAtha. 34. pAThAve jamaNe. 35. pAThAteNaI prIchavaNI karI apAra, ekAMta pUchavI. 36. samajAvyo. For Personal & Private Use Only Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 147 1 22 kumara bhaNaI "ehanaI nahI lAja, Ima paraNyA mujha kehu kAja?; nahI Ihaloka nahI paraloka, kIdhA dharama te thAye phoka'. 121 teNe vAta ekAMta kahI, "aNaparaNe nahI chUTo sahI'; tehataNo bola mane dharI, paraNavAtaNI vAta AdarI. 122 paraNatA je rAu Apati, te jo mAhAre karI thApasi; "tu te rAjakumari pariNamyuM, kari pachaI kuli bUjhaI tisya. to mAnyA tehanA vacana', teNaI vAta rAkhI "prachana, "suNI vAta hIyaDaI gahi-gaDyuM, maMgalakalasa tAhA sukhe rahyuM. 124 teDyA josI lIdhU lagana, graha sabalA huI niravighana; pradhAna-rAjA ghari uchAha, tu kavi bolaI "sAMbhalu vIvAha. 123 1 23 125 1. pAThAteNe. 2. pAThA nahi. 3. pAThA, dhamI sonU jAi phoka. 4. pAThAteha. 5. pAThA. to ahame. 6. pATha pAThA rahAvI. 8. gupta. 9. pAThATha to paradhAna kahaUi. 10. pAThA, ADhAra doSa rahita/graha bala bhalA hui. 11. pAThATha jouM. For Personal & Private Use Only Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 maMgaladharmajI kRtA 126 vastu - kariya uchava kariya uchava, subudhi AvAsika maMgalakalasa vara harakha bhari, divasa-divasa maMgalIka kIjaI; ThAma-ThAmi huI phUlakA, manuSya lakhyana bhojana dIjI, tima-tima bharAyAMgaNi rAyataNaI, pAMca zabada vAjaMti; nagaramAhi ANaMda bahu, ghari-ghari dhavala gAyaMti. rAga - dhavala dhanyAsI. laganadivasa ati gaha-gaI e, sohAsiNi vara tela saMcAraI e; karaI e "ugaTa kapUramAM e, gaMdhodaka bhalA navahaNa karAvII e, pahirAvII vibhUSaNa kanakamaI e. 127 gUTakaH kanakamaI bhUSaNa khUpa bharII e, "koTii mANikamaI zikhA, hAthi sAMkalA-veDha-vIMTI, rAyaNa jaDIyA bahIrakhA; kAni kuMDala hAra jhUmaNA, motIsarA bahu laha-lahaI, sugaMdha kusumaI sesi bharII, lagana divasi te gati-gaI. 128 DhAlaH "pATa bhalo gajavara ANI e, jANI "airAvaNa eha; 19savii pAkharIyA siNagArIyA e, vararAjA teNaI 21kIla asavAra e, vAru bahina utArI e. 129 1. pAThAhavii. 2. pAThA. nATaka. 3. pAThAnata. 4. pAThAsudIjaI. 5. pAThArAya guNa. 6. pAThAdIyaMta. 7. pAThA kugaTa. 8. pIThI. 9.pAThAe. 10.pAThAkhUba. 11.pAThAsohAmaNani sakhI, sohi maNimAM rAkhaDI. 12.pAThAbahurakhI. 13. pAThAlakei. 14.pAThAte gahi-gaI e. 15. pAThA. paMcavarana. 16. pAThA, pATana. 17. pAThAgaja te/vaDa. 18. pAThA. e savi. 19, pAThAve te pAkha0. 20. zaNagArelA athvo. 21. pAThATha karo. For Personal & Private Use Only Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 149 sUTakaH utAri vAru Dhola vAjaI, ghAu nIsANe daDavaDI; mRdaMga-bherI-bhUgala-DuradaMga, jhAlara-tabala-napherI "taDavaDI; saraNAI vAgA vaMza-vINA, avara pAra na jANII, upari lADaNa karI uvAraNa, pATagaja "caDI ANII. 130 131 DhAlaH maMgala cyAri camara DhalaI e, gharIyalAe siri ekavIsa chatra; pAtra nATaka karaI raMga bhare, zrI karIe vara 11dIsaI apAra, sAra utsava huI jaraMga bhare. gUTakaH raMgabhari vararAu AvaI, apa tribhuvana moha e, nayaramAhi devaloka jANiu, iMdranI pari soha e; hema-turaya kabAhidIjaI, bhATa karaI jaya-jayakAru e, rAI-rANA pAra na apAm, padamini maMgala 6cAra e. 132 132 DhAlaH upaI e zazimukhI abhinavI, joyatI e vara gukhi "aTAli; mAli caDI jaNa-maNaharu e, acarijU e merunAzikA gAli 2jhAli jhabUkaI ravi-zazika e. 133 1. pAThA, gAjai. 2. eka prakAranuM Dholaka, pAThA, DaDadaDI. 3. pAThAvaMza. 4. pAThA. vamala/tuli. 5. gAjI uThI, pAThAtaDataDI. 6. pAThAbaraMgA-moyagA. 7. ovAraNA, pAThATa utAraNa uAraNa. 8. pAThAvaDa. 9. pAThA. nAce aMte. 10. pAThAati. 11. pAThAvijaI. 12. pAThA, jhamAla. 13. zreSTha, pAThAvara. 14. pAThAharakhabhera. 15. pATha0 lahIe. 16. pAThAve cAra. 17. pAThAati bhalI e. 18. pAThAmajhAra. 19. pAThAapi. 20. pAThA, AropiyA e savi siNagAra. 21. pAThA. maNi. 22. kAnamAM paherAtuM ghareNuM- karNaphUla, jhUla. For Personal & Private Use Only Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 maMgaladharmajI kRtA gUTakaH zazikarU gajarAja sAraI, sArasI ari kaMpa e, asavAra caDIyA turaya, caMcali khehi sUrija jhaMpa e; navagrahi sobhita rayaNa, motI tArahAra AropaI e, AkAsi maMDapi nAri mukha, lakha koDi zazikara upaI e. 134 135 DhAlaH toraNi vararAjA AvI e, vadhAvIka e sAsu motIyA thAla; mUsala-ravI karaI pukhaNA, sAcavI e vidhi maMgala puNya, punya-punya pAmo vipra bolaNA e. gUTaka bolaNA 'nArI vivadha lAgI, lADI-lADaNa gAva e, aMtarapaTa pAchuM karAvaI, karii karamelAva e; rAI-rANA vahu mukha joI, vastra aMcala gaMThaNe, vipra veda "jhaNi homa kIjaI, sovana curI toraNe. 136 1. pAThAcavala. 2. pAThATha bharIya kIrIya. 3. pAThA) sakhI savi AcAra. 4. pAThArANI. 5. pAThA, varI nArI. 6. pAThA paDaha hatha dharIya Agali. 7. pAThA, pAnetra. 8. pAThA. rANI bahuya. 9. pAThATha bAMdhI. 10. pAThATha rAya-rANI vadhAvae. 11. lalakArIne. For Personal & Private Use Only Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI bIju dhaulaH pahilU ya maMgala varatII, tiNi lADaNa-lADI ya mohatI e; sAvajhU paMcAMga ApIi e, tiNi rAu-rANI mana vyApII e. bIjU ya maMgala varatII e, tiNi lADaNa-lADI ya sohatI e; sovana thAla kacolaDA e, bahu Apai e rAu-rANI bholaDA e. 138 4AMgaNIya maMgala varatIi e, teNi lADaNa-lADI ya pajoyatI e; rayaNa-mANika-motI dIpatA e, ghaNa Apai e rAu-rANI jIpatA e. 139 137 cauth ya maMgala varatIi e, tiNi lADaNi-lADI ya prApatI e; ApIyA rathavara samarathU e, tiNi rAu-rANI phalIu manorathU e. 140 cyAraI e maMgala bhAkhIyA e, tihA deva-mAnavI vi sAkhIyA e; kaMsAra kapUrihiM vAsIu e, ANiu sovanathAlihi prIsIu e. 141 paDasudhI khaMDa thII rAMdhIu e, tAmha bhavataNu nehala bAMdhIu e; jimunaI lADIya nAhasiu e, jima jimI rANI guNAvalI nAsiu e. 142 1.aNUyara ''Taga-maga joyatu e, tihi josI ya lAlaDI 1kheratu e; kaMsAra vidhi savi sAcavI e, tiNi lADaNi-lADI romaMcavI e. 143 hAtha melTAvaNai rAu bhaNaI e, vara mAgau je mani tamyataNaI e; jAtIlA paMca 174 turaMgayU e, majha Apau 14ju ni tamka gamU e. 144 tatakSaNi vAli choDAvIyA e, 15vara Agali rAi aNAvIyA e; maMgala maMgala vIvAhalu e, bhaNiu jJAna vijJAna 16raciu atibhalu e. 145 1. jarIyana vasra. 2. pAThA. kari savi sthApIe. 3. pAThA mane. 4. pAThA agaNI. 5. pAThA. praptI. 6. pAThA thApeya harakhatA. 7. pAThA. sAkhIyA. 8. pAThA0 tihA. 9. meMdo. 10. aNavara. 11. pAThA DADha DIu gale. 12. pAThA paDei. 13. pAThA te hamaru. 14. pAThA tama harakha bharu. 15. pAThA vararAya. 16. pAThA0 vi. For Personal & Private Use Only 151 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 maMgaladharmajI kRta caupaI - paraNI utarIyA huu jaMga, savi hu naI mani pUgI raMga; gayavara caDIyAM vAjitra bahu, rAI-rANA melAvaI sahu. 146 nagaraloka vakhANaI "kisyA? "lADu-lADI opaI IsyA; kaI e brahmA sAvatri hoI?, kaI Isara-pArvatI soI?. 147 kaI e kRSNa naI kSamiNI?, nala "naI davadaMtI mani gamI; kaI e sItA naI zrIrAma? yudhiSThara rAjA dUpadi nAma. 148 koI kahaI IMdrANI e iMdra, rohiNi 1vallabha koI kahaI caMdra;' INi pari ghaNA vimAsaNa karaI, te dekhI mani Rvibhrama dharaI. 149 beu navovana beu guNavaMta, beu sobhAgI vidyAvaMta; uchavasiu AvyA AvAsi, (r)pradhAnataNaI mani pUgI Asa. uttamanara naI uttama nAri, be pahutA sukha bhavana majhAri; gharaAcAraha saghalA kariyA, tu pradhAna mani ciMtA bhariyA. 151 kumAra jaNAvika vAta prachanna, "hava ApaNa usIkala vacana; takhta takhtArI karu AsAgathI, huM nahI rahivA dela ratI'. 15ra te kumara ciMtA manamAhi, valI-valI nayaNe cidisi cAhi; nAri caturi "jANi manabhAva, "phirIu dIThau aMga svabhAva. 153 nAriI nAha bolAvile hasI, "Adhi-vyAdhi ta7 ciMtA kisI?'; mAthaI sIsaka peTiI 32maraDa, kaNa jANaI sAcau naI saraDa?. 154 150 1. pAThAuThIyA. 2. pAThA pradhAna taNe. 3. pAThATha ralI. 4. pAThAi gayamara. 5 pAThAjasA. 6. zobhe che. 7. pAThA, lakSamI. 8. pAThAmani/rAjA. 9. pAThATha hoya. 10. pAThATha jajaTa. 11. pAThAvara va0 12. pAThA visamaya. 13. pAThA. binaI. 14. pAThA, bahu. 15. pAThA, cAritra/mahimA. 16. pAThA, ANo. 17. pAThAghara para be harakhe ulAsa. 18. pAThAAvAsa. 19. pAThA. savi. 20. pAThATha karai. 21. pAThA, ciMtAya paDo/mana cittarai. 22. pAThAi Apa sakala. 23. RNamakta. 24. taiyArI, pAThA. sArathI. 25. pAThAciMtai. 26. pAThAdaha. 27. pAThA jAya. 28. pAThAjaNiu. 29. pAThA. virI. 30. pAThAulakho. 31. pAThA, kaho mani. 32. pAThA, Apharo. 33. saraLa. For Personal & Private Use Only Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 153 155 uThiu misa kari peTa kala-kalaI, huM jAisu bhUI mokalaI'; kumarI vAta vimAsaNa lahaI, 'laI jalabhAjana dRSTiI rahaI'. virahAnalU thaI tu pAchu valiuM, paNa ciMtA gADherI kali; pUchaI kuMyarI "prIya! lAgI sudhA?', teha ji uttara dIdhu "mudhA. 156 harakhi aNAvyA dAsI pAsi, madhurAkUlA elacI vAsi; siMhakesarA modaka galyA, be 'ArogyA "mAhi milyA. 1pa7 ciMtai kumara "kahu saMketa, jANaI lagI ju hosiI ceta'; 'vAru modaka mIThA eha, "tRpatu thAI tu e deha. 158 UjeNI siprAnU nIra, Upari pIjaI bolaI vIra; kumarI ciMtaI "asaMbhama vAta, ehanU boliu dIsaI lAta. 159 kihA ujeNI? naI 15A gAma? e paNa nihAnI bolaI mAma; lahuDapaNai dIThI tu kahI, enU muhusAla tihAM chaI sahI". peTiI hAtha daI UThIka, tatakSaNi paNa bahari paraThIla; tu pradhAna prati 19kIdha juhAra, "kihAM majha hayavara naI rathasAra?' 161 tava pradhAna kahaI "suNu kamArI, rAjA dIdhI Rdhi apAra; sAvaTu Adikasu ratha bharyuM, asva sahita te pUhato karyuM. nagarapoli bahari ta7 sahu, karu siddhi ma ma bolu bahu; Avi kumara nagaraha dUyAri, ratha jotarIyA turaMgama thyAri. 163 eka baMdhiu ratha vastriI bhariuM, bAMDu UjeNI saMcarile; jaNa-jaNa pUchI mAragi vahaI, asaMbaMdha mAi-sAI kavi kahaI. 164 162 1. bahAnuM. 2. pAThATha kIdhauM. 3. pAThA, vAhAnala tu pAchu valai. 4. pAThATha kIdho. 5. amasto. phogaTa.6 pAThA peha, vIru modaka. 7. pAThA, dIsatA AA naI. 8. pAThA, behu. 9. pAThAmoha. 10. jANI jaze. pAThA, pIchai. 11. dhyAna, upayoga, pAThA saMketa. 12. pAThA. tu paNa te mAhi. 13. pAThAchai. 14. asaMbhavita. 15. pAThAyArAma. 16. pAThA, puNa. 17. pAThA mAya-pakhi. 18. mUkyo. 19. pAThA. kahI isI. 20 pAThA. hamara neI hathiyAra vAyA pAlu tuNDa chai kIsI. 21. jarIyana vastro. 22. pAThAanDa savi tAta tu huto kahyuM. 23. pAThAghaNI vAta me vasI kahu. 24. pAThAsaMmadhdha. 25. pAThAbApano. For Personal & Private Use Only Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 vastuH kumara vADI kumara vADI, gayu jiNi kAli, valatu ghari vi AvIu, mAi-tAi ghaNa vATa joIya; gaDha-maDha-maMdira ThAma bahu, bhamaI siddhi navi kahai koIya. vana-vADI-tayara save, sIMcyA nayaNajaleNa; hIu duHkhabhari AvIyA, pUchI jahi jaNeNa. dUhAH mAI-tAi 'bahu dukha dharaI, peTii paDIu dAgha; 'kai khAdhau kuNi sAvaje?, kaI paNa lIdhu vAghi?. rupa sobhAgI 4jANi kari, surakanyA kaI lIdha?; kai pUravabhava vairI e, amlanai aMtara dIdha'. mAi bhaNai 'nesAlIyA, jovA Avai jeu; maMgala-maMgala'' bolI kari, sUnA jAi teu. tujha viNa sUnu maMDavu, sUnU ghara nai bAra; 1.sarava sUnU 11amTa rAna jima, sAlUNA `suvicAra. khaDIyA-pATI-lekhaNI, 17ghUMTA nahI saMbhAla; vastra vibhUSaNa raDavaDai, tuM viNa *netra 15vizAla. paMkhI iMDA phoDIyA, gAI vichohiyA vacha; bAla vichohI mADalI, tiNi 6karmii 17moru vacha'. 16 18sajani savi ha prIchavI, 'karmaNa dIjai dosa; jiNavANI 19tamsi saMbhalI, mani ANo saMtosa. * maMgaladharmajI kRta 165 166 167 168 169 170 171 172 1. pAThA mana. 2. pAThA dAjhi. 3. dAha, pAThA uMdara. 4. pAThA Agalo. 5. pAThA. puvalA virI malA. 6. pAThA dAhA. 7. pAThA sAda karI pAchA valei, maMgala na dIya toya. 8. pAThA bolAvi. 9. pAThA. nuvAra. 10. pAThA pUrava/ghara. 11. pAThA amhAru. 12. pAThA nu kumAra. 13. pAThA tAhAnI. 14. pAThA putra. 15. pAThA sAla/nisAla. 16. pAThA kAraNa. 17. pAThA gau. 18. pAThA sage. 19. pAThA tava me. 20. pAThA ANaM/kIje. For Personal & Private Use Only Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI saMsArI sukha-dukha sahaI, huI jisiu 'kRtakarma'; mAI-tAI mana vAlIyA, karaI vizeSiI dharma. dharma pramANiU AvI, jhAMpai rathavara sAra; vastrAbharaNii jhalahalaI, jesiu rAjakumAra. dAsakumArA Ima kahaI, 'yaDu kUMyara raha-rAu; pauvaTi ju tamti cAlisiu, kuNa pAlesi nyAu'? dAsakumArA hAkatA, rosii caDIu seThi; rAjakumaranai vArivA, maMDapi Aviu heThi. seThi bhaNaI gharamAhiththu, 'ratha kheDu tamti magni'; 112tha choDI 12loTIgaNe, lAgau 1tAtaha pagni. vacha AliMgaNi bhIDIu, huu harikha apAra; raMgamaMDapi sohAmaNaI, maMgala maMgala 14cAra. 'maMgala' 15akSara saMbhalI, 16helA AvI 7mAI; nayaNANaMdana dekhi kari, ulaTa aMga na mAI. loTINi gi lAgIu, mAItaNe manaraMgi; 19mAi hIyAsi bhIDIu, pAnaha caDIu aMgi. nayaNAM jala bhari sIMcIu, phITau viraha dAha; 23kara 24vAhA sai phiri pUchIu, dIsaI kumara uchAha. 173 For Personal & Private Use Only 174 175 176 177 178 179 180 181 1. pAThA kIta. 2. pAThA toraNi. 3. pAThA ja vahiNi, stau te. 4. pAThA dAsIkumAra. 5. ADA raste, kumArga, pAThA vATa pAya. tanhe Thavo. 6. pAThA vAratA. 7. pAThA kope. 8. pAThA. seThi. 9. thI, pAThA che/ru/ tumho. 10. pAThA mAiiga. 11. pAThA utarIu. 12. ghUMTaNiye paDIne. 13. pitAnA. 14. pAThA vAra. 15. pAThA Akhari. 16. pAThA maMDapa. 17. pAThA0 sAya. 18. pAThA pekhi. 19. pAThA AliMgana dIya kahI, pAho jharI aMga. 20. zvAsa. 21. pAThA carIu. 22. maTyo. 23. hAtha, pAThA0 harakhabhare te. 24. vAMsA para pheravIne, pAThA. siri. 155 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 maMgaladharmajI kRtA 183 vADIthI vRtAMta savi, bolaI jaNaNI pAsi; rAjakumari paraNIya jima, jima Avi AvAsi. 182 mAI bhaNaI "sobhAgIla, udayavaMtU tUjha karma; pariddhi bhariu maMgala milika, phalila aDDArU karma'. putra melAvA harikha jeuM, jANaI tehanA ma; ghara utsava huI nitu navA, saMtoSII sajana. bhalaI rakhopaI rAkhIyA. baMdhI ghoDA ulAsa; tAta Adesaha mAgi kari, vidyA "karaI abhyAsa. nesAlIyAmahi mUlagu, maMgala bahu guNa buddhi; 11jJAnaha upari aci karaI, suNau kumarInI suddhi. 12achoDA - rAjakumarI apaI amarI te pariharI vara java gayu e; karI siNagAraha veSa suphAraha tiNiwvAra je Avayu e; te nayaNe 15pichI huI vilakhI caMdramukhI jhaTakaI gaI ya, jihA nija dAsI tehanA pAsI havaI nirAsI hu thaI ya. 187 bhuI paDI "muchI jalaviNa 19machI vAI luchI sakhI "cetavasiu e; tuM "accha samiNi tuM vara kAmiNi jAu abhAmiNi dukha kisiu e?'; "giu majha bhogI AvIu rogI huya viyogI" "Ima bhaNaI e, varasAsu jANI 9rAtivihANI sahI samANI manAmaNaI e. 188 1. pAThA draSTAMta. 2. pAThAi anai. 3. pAThA. tima. 4. pAThA, dharma. 5. pAThA rathe. 6. pAThATha bhalo. 7. pAThA, AcAra. 8. pAThA, nava. 9. pAThAtaNai. 10. pAThA, vaMta. 11. pAThAvidA. 12. pAThA, AphoDA. 13. su-phAra=atyaMta skUrtipUrvaka. 14. pAThAi velA. 15. pekhI, joi. 16. pAThAcAhA mujha. 17. pAThAhuiya. 18. mUcha pAmI. 19. pAThAmAchalI. 20. pAThA, lakI/muchI. 21. pAThA, ciMtavaI aspR. 22. pAThA, mujha. 23. pAThAkahaI gajagAmiNi. 24. kAMtivALI. 25. pAThA. juu. 26. pAThAso bhogI. 27. pAThA, kaMta. 28. pAThA tava huIya, sakhI Ima bha0. 29. pAThArayaNI. 30. pAThAbujhavaI e. For Personal & Private Use Only Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 157 189 caupaIH rAtivihANI sarasIdAsi, nAsI gaI pItara AvAsi, 'tu pradhAna UThiu dhasamasI, hIyAmAMhi ghaNa ciMtA vasI. ghara lakhamI beTAnu moha, pIDIu dukha bhari ati aMdoha; rAjasabhA giu thiu kAlamahu, rAu bhaNaI e apUrava kahu. 190 ApaNAI huI vIvAha, hajI huI chaI ghari uchAha; dhavalamAhi jisika rodvuM, kahu pradhAna "kAMI tanha navuM. 191 navuM pradhAna bhaNaI "anDa Aja, taNDa Agali te kahitA lAja; karma naDaI "ku kahaIna dosa, kahitAM koI bhaNaI e amosa. 192 tuM majha sAmI tuM amAI-bApa, valI ma pUchasi e saMtApa; koI na mAnaI asaMbhama ghaNuM, dUSaNa karma abhyArA taNuM. 193 rAu bhaNaI "vAhI! suNala, vivAhAra kIdhu chorUtaNI; sukha-dukhanA havaI samabhAgIyA, kahu be thaII dobhAgIyA". 194 Kvali-vali pUchuM kahu karajoDi, 21bola vAlatAM mujha AvaI khoDi; mAhar karma naI amAha pApa, te kahaitA ataNDanaI saMtApa. 195 AgaI mAna valI bahumAna, suta paraNAvi rUpa nidhAna; paraNItA dIThuM ta7i jisila, loke valI vakhANIu tisi6. 196 rAtiI nArInuM saMyoga, beTau "hula kuSTaroga; ta7 jamAI sobhAgIla, vihANaI dIThuM dobhAgIu'. 197 1. pAThA nArI. 2. pAThA tava. 3. pAThA, dhamasANasI. 4. kheda, vimAsaNa, pAThA. vicho. 5. pAThAamya arja. 6. ApaNe tyAM, pAThAva ApaNapA. 7. pAThATha kasu. 8. pAThATha ya kAraNa navu. 9. pAThAhuya. 10. pAThA Avi lAja. 11. (karmanuM vizeSaNa) kharAba. 12.kono. 13. pAThAsirosa. 14.khoTuM. 15. pAThAmujha. 16. pAThAi ApaNa/huA. 17. pAThA rAya-paradhAnabagale lAgIyA. 18.pAThAjo puchasoto. 19. puchyuM. 20.ka. 21.pAThATe bolAvatA. 22. pAThA pAharu. 23.kahetA. 24. pAThA, mujha. 25. pAThA. huu ta7 kumarIno joga. 26. pAThAdITho. 27. pAThA, Ima dIThuM. For Personal & Private Use Only Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 maMgaladharmajI kRta 200 201 apUrava vAta anAhata suNI, rAjA UThIuM hIyaDU haNI; hA! hA! deva kisi e kIuM?, choDI kula nimpala kalaMkIU. 198 chohorInu kA na galika "gAbha?, INi chohorI majha kehu lAbha; chohorI thAnaki pAhANa na paDile, INi chohorI hu dukhiI jaDila. 199 jholI tUTI kAMI na paDI, chohorI mAthaI gojha na caDI; chohorI ukAI a mAri na laI, e chohorI visakanyA thaI. e choDorInaI sApa na Dasiu?, INi chohorI huM saghale hasi0; e chohorI thAsiI UgADhi, e chohorI ghara bAhari kADhi'. pradhAna bola hIyAmANibhaDila, rAjA nUraI 11dukhiI paDiuM; subuddhi bhaNaI "e karma ja dosa, sAmI! mani ANau saMtosa'. 202 rAjA-rANI behu dukha dharaI, putrInI ciMtA navi karaI; vAta kumarII sAMbhalI, phUTa) peTa huI AkalI. 203 "abalA thanArI huM raDavaDI', mUcha wAvI 5bhuI paDI; dukhiI dukha hIyAmahi jaDI, sAra na karaI ko bAraI paDI. 204 "AviSe sIla vAu gavAkhi, ghaDI bihu cihuM UghaDI AMkhi; karaI vilApa gADhI Tala-valaI, viraha davAnali ati parajalaI. 205 tau tiNi abalA "mAMDala gAha, siu utsava? naI aspR vIvAha?; kihAM "majha sajjana? kihA majha nAha?, adeviI pADiuM dukha abAha. 206 mAI-tAI majha na karaI sAra, hu ekalaDI huI niradhAra; kisi vesa? kisyA AbharaNa?, "jIvI pAhi rUDuM huI maraNa. 207 1. asaMbhava. 2. chokarIe, pAThAchokarI. 3. pAThAku doSIu. 4. pAThA, peTa thakAe na. pa. garbha. 6. nA sthAne paththara. 7. pAThA, gADho naDo. 8. be bAju aNIvALo khIlo. 9. pAThAraMgasUnavirahI. 10. ughADI, khullI, jAhera. 11. pAThA, dukhabhari. 12. AkuLadukhI.13.pAThAate. 14.pAThA gativalI. 15.pAThAsoya. 16.pAThAbArii. 17.pAThADacaDI. 18.pAThA pAmaI. 19. pAThA ya te. 20. pAThA, pUruSa saMbhAraI. 21. pAThAmAraga/mAryA. 22. haTha. 23. pAThAso. 24. pAThA. so. 25. pAThA, sajana nei. 26. pIDyu dave aciMto dAha. 27. pAThAchae. 28. jIvita. 29. karatAM, pAThA paNi. For Personal & Private Use Only Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 159 208 209 dIsaI chaI majhanaI vahivaMka, hII dukha siri caDila kalaMka; hAthiI dAdhI pahuka ja gayuM", e UkhANu sAcu thayuM. pelaI bhavi kIdhA bahu pApa, jatI-tapInaI "siri saMtApa; kaI maI mAI vichohyA bAla, kaI satInaI dIdhA Ala. kaI mAM sarovara phoDI pAli, "kaI tarUyaranI bhAMjI DAli; kaI naI thApaNi mosu kIla, kaI vasANInaI droha dauM. kaI maI moTI hatyA karI, kaI mAM paralakSmI apaharI; kaI majha huu zIlaha bhaMga, dharmamAhi kaI kIkuraMga. devadravya viNAsila bahU, tiNi pApiI 2UpharArR sahu, bhuI-gukhi naI khATiI caDaI, kaMta saMbhAraI valI-valI araDaI. 212 210 211 1. pragaTa rIte. 2. ADu valaNa, kuTila, duSTa. 3. Ti. kahevata- hAthe dAjhI ane puDalo paNa gayo. 4. pAThA. japi. 5. pAThA sayasi kIdhA. 6. pAThATha karaI. 7. pAThA, vachUDIyA. 8. pAThATha ke meI. 9. pAThAdrohIyA. 10. pAThATha kIdhuM. 11. phiE, anAdara. 12. pratikULa. 13. pAThAaTAlei. 14.pAThArahei. For Personal & Private Use Only Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 maMgaladharmajI kRtA 2 1 3 gIta - gautamasvAmI- IsaI DhAli. rAjakumari tihA ekalI, valI-valI karaI vilApU re; nayaNe nIra pravAha vichUTaI, virahaNi aMgi saMtApU re. vilavaI virahaNi "prIyaDA, navajIvana navaraMgU re; morA jIvana taI kAMI kIdhuM, navalaI saneha kuraMgUre. 214 vilavaI, hAra-dora-kaMkaNa hIrAI, te na suhAI tejU re; eka bhajaI eka troDI nAkhaI, prIyanU nahI majha hejU re. 215 vilavaI. tApaI bAvanacaMdanU karI, parimala kusuma saMtApaI re; sukha sijyA nizi nIdra na AvaI, aMga "anaMgiI vyApaI re. 216 vilavaI. bApIyaDu vaIrIyaDu mAru koIli tuM kAMI vAsI re; moraDA coraDA asUnu uraDu, koraDau prIya 15gAu nAsI re. 217 vilavaI. caMdA! bhale tuM UgIla, kanitu AkAsi bhamatu re; bhUmaMDali tuM nayaNe "joe, saMdesu kahe 19tre'. 218 vilavaI. jJAniI ruci ANI karI, milavA "dharma upAU re; satya-zIla karamANI dehI, pheDisu karmaha ThAu re. 219 vilavaI. 1.pAThATha thAya. 2.pAThA, valI-valI. 3.pAThA yuga. 4. pAThAsaMkhaI. 5. prIti. 6.pAThApremala. 7.pAThATha aMga saM. 8. pAThAmajha. 9. pAThA nahI mujha, ane na bhAvi. 10. bapaiyo. 11. koyala. 12. pAThAnu. 13. mora. 14. pAThAratano. 15. pAThA, vajoga nIsAre. 16. pAThA. tu. 17. pAThA nu. 18. pAThATa nihAlareI/ joyau. 19. pAThATha kaMthane rei. 20. pAThAdharma upara/ valI-valI jJA0. 21. pAThA. ghara/kare. 22. pAThAsata sI karamaNA satI. 23. pAThA, piDisi. 24. pAThAThahA. For Personal & Private Use Only Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI cupaIH- atha karma saMvAda. vAda karevA Aviu karma, 'kumarI! taI majha boliu marma; sura-vidyAdhara-jinavara pAtra, maiM rolyA nArI kuNa mAtra?. rAmadeva-sItA ati prIti, te vanavAsI e majha rIti; rAvaNa valI satI apaharaI, be bAMdhava dukhi jhUraI phiraI'. bolaI 13karma 'suNau kUyarI! nala-davadaMtI aMteurI; choDiuM rAja vani raDavaDI, viNa bharatArI 14te maiM naDI'. bolaI kumarI pate zrIrAmi, baMdhI jala giu laMkA 'ThAmi; jItu rAvaNa `AvyA rAji, 11satI zIla 12tihi Aviu kAji'. 222 kumari bhaNai 'tai boliuM sahI, varasa bAra-1patapa-zIlaI rahI; miliu kaMta valI pAmiuM rAja, tajhanai satIiM dIdhI 16lAja'. 220 bhaNai karma 'mAhAru parapaMca, eka nArI bharatAraha paMca; te drUpadi 17paradvIpa` harI, tihAMthI jhUraI te maI karI'. kumarI bolaI 'suNi ho karma!, satI zIla te avicala dharma; pAMDava-kRSNa samudra UtarI, ANI rAja-riddhi parivari'. bhaNaI karma 'caMdanA phUMyarI, tevI kIsiI siri tRNa dharI; vINi UtArI piga AThIla, te hu jANI manAvisu mIla'. nArI bhaNai 'tajha ni vibharma, dAna-zIla-21tapa-bhAvii dharma; pAraNai vIra vighana TAlisiI, surasevI tI ziva pAmisii'. 19 2 221 223 224 225 226 227 228 161 1. pAThA te. 2. pAThA tAharI. 3. pAThA prIta. 4. pAThA bhAri te. 5. pAThA suNi. 6. pAThA samudra bAdhI. 7. pAThA pASANa. 8. pAThA. jItau. 9. pAThA jIpI. 10. pAThA AnaM. 11. pAThA sItA. 12. pAThA te. 13. pAThA karama tu. 14. pAThA meke. 15. pAThA satI. 16. pAThA sApa. 17. pAThA mAtra iha. 18. pAThA kahA. 19. pAThA taraNu. 20. pAThA. tu. 21. pAThA te avicala. 22. pAThA pArai/vIra parAvI dukha. 23. pAThA sukha. For Personal & Private Use Only Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 maMgaladharmajI kRta karma bhaNaI "rAI-rANA bahu, maI rolyA te pAra na la; kumari bhaNaI "taI dIdhI coTa, tu nArI jovAsu doTa'. 229 valatu karma vimAsI joI, "nArIvAda na pahucaI koI'; pAchaI pagalaI karma ji khisaI, rAjakumari vimAsaNa vasaI. 230 "majha baIThAnuM kehu lAga? upAya karatI pAmi "sumAga; modaka AhAra karatA soI, sippAnI saMbhAriu toI. 231 tiNi ahinANI majha bharatAra, UjeNI "chI ghara te sAra"; "hII vimAsI gaI AvAsi, jaI baIThI jaNaNInaI pAsi. 232 cho kachoru hoI ki vAra, mAI-tAI navi iMDaI sAra; tima kari mRtAta vacana sAMbhalaI, akalaMka mAhAru pAchuM valaI'. 233 teha vilatI navi bolaI mAI, kumarI UThI tihAthI jAI; siMhaselahatha bolAvi "kumari, "baMdhava! "morA vayaNa vicAri. 234 21tima kari tAta bola sAMbhalaI, abalA nArI ati TaladlaI; rAjasabhA nitu abaIsaI jela, avasari bolI jANaI teu. 235 raMgabhari vInavI mahArAja, "bola suNau kumArInuM Aja; beTI mukha navi dRSTiI padharAI, teDaI karAla parIci aMtaraI'. 236 kumarI bolaI be kara joDi, "majha mAthiI AvI ati khoDi; huM tujha beTI saMbhali bApa!, TAlisa kalaMka ma dhari saMtApa. 237 1. pAThA. ketA kahu. 2. pAThAbahu. 3. pAThA- juvAlu. 4. pAThA. kumarI mani. 5. sumArga, pAThAsubhAga/pAga. 6. pAThA sikhA nadi. 7. pAThAve vakhANyuM. 8. pAThA, gya/dhUrata che. 9. pAThA, mani. 10. pAThA, graha. 11. pAThA. bApa te chAvarei apAra. 12. pAThA rAya jima. 13. pAThaka bola. 14. pAThA, karama ja. 15. pAThAve to. 16. pAThApAchI jaI. 17. pAThA bAri. 18. pAThA. tivAri. 19. pAThAeka. 20. pAThA, avadhAra. 21. pAThA, vacana kI hui. 22. pAThAvayaNa. 23. pAThA, kamara dukhaI. 24. pAThA, bola i. 25. pAThAra karei. 26. pAThAkumarI. 27. parIcha-paDadAnI. 28. pAThA 29. pAThAtuM mujha/suNi ho. 30. pAThA, karisa. For Personal & Private Use Only Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 163 majha Apu puruSanu vesa, huM joIsu UNI desa'; tAta bhaNaI "tajha vIvAhAI sile, "naraSiI siu ukAlisu?". 238 kumarI pabhaNaI "nisuNau tAta!, e hoI chaI asaMbhama vAta; te kAraNa havaDAM navi lahu, kalaMka UtArU pachaI kahuM. 239 rAI puruSavesa ApIu, sAthiI sihaselahatha thApIuM; cAlyA kaTaka bahu parivAra, railokyasuMdara nAma kumAra. 240 thoDe dina UjeNI gayA, rAjakumAra sAhamAM AvayA; praveza mahotsavi bheTiyA rAu, pahirAmaNI sivuM ucita pasAu. 241 kSemA-kuzalI pUchaI "rAu, "accha Upari kIdhuM supasAu'; dasa-dasAphara jovAtaNI, harakhiI vAta huI ati ghaNI. 242 kudarataNaI bahu gurava kIdha, nagarapAli utArA lIdha; siDAnadI taNAM upakaMTha, ghoDA paMca 15AvyA dIThI. 243 pANI pII java pAchA valyA, kumara siMha vimAsaI milyA; ApaNa "ghoDA takhta olakhu, ehanu joI kADhau pArakhu. 244 siMha bhaNaI "navi jANuM aDe, caturapaNaI je jANu tahe; pUThiI jaNa mokalIyA 1ThAma, jouM 2hayavara-ghara nara 24ThAma. 245 25te joI pAchA AvI rahyA, "maMgalakalasanA ghoDA' kahyA; "dhanadata putra nesAI bhaNaI), jima kahaI kumarI asiMha tima suNaI. 246 1. pAThA, puruSa. 2. pAThAi valI karasu kasu. 3. pAThATha bhaNe suNa re. 4. pAThAve te visa. 5. pAThA, lIla. 6. pAThA. kumarI sarasI. 7. pAThAbhalasu muhuti. 8. pAThA. savi. 9. pAThAmayA. 10. pAThATha joivA bhaNI. 11. pAThA. majhanAM vidyA maMta ja ghaNI. 12. pAThATha goThi. 13. pAThA naI. 14. pAThAdIdhA. 15. pAThA paDI. 16. najaramAM, pAThAdUTa. 17. pAThA sehelota vamAsaNe. 18. pAThAi tejI ehanuM hina. 19. pAThA. huM. 20. pAThA pakha6/paga. 21. pAThAtA. 22. pAThA Avi. 23. pAThA no. 24. pAThA nAma. 25. pAThATha jaNa mokalA joI AvIyA. 26. pAThA, maMgalakalaza. 27. pAThAve te bahu dhanazeTha ja taNI. 28. pAThAmaI hathi. For Personal & Private Use Only Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 A maMgaladharmajI kRta 249 250 sAlIyA te te vidyApAtra, paMDita sarisA saghalA chAtra; jJAnavaMta bhagati mani dharala, siMha! tihAM jaI nimaMtraNa karau". 247 te selahatha "gayu ne sAla, ghUghumADi savi karaI bAla; mAI-kakkA-siddhovarNa bhaNaI, Adi 1namAla aMka ko gaNaI. 248 2cauka-AkhyAta vakhANaI soI, 15nIti samasyA pUraI koI; gheTe pATI jhIkA vasaI, ke bAlA "bhAvaI te bhaNaI. ke karagaraI ke DasakA bharaI, koI hasaI AMkhi pANI bharaI; ke nAgA kachoTI koI, vastra vibhUSaNa zobhA joI. rAva karaI ke jhUMbI paDaI, sukhaDI khAI ke haDahaDaI; anesAlagaraNuM ke AraMbha, lyAvaI akSata bharII kuMbha. 251 lAMbI kAMba adhyAru hAthi, hIyA troDa karaI savi sAthi; risa caDAvI daMta jighasaI, ke sIkhAmaNa devA dhasaI. 252 dekhI citaI mani selahatya, "bhaNaI-bhaNAvaI te samarattha; vidyA bhaNatA dohilI hoI, pachaI haMsa-baga aMtara joI'. 253 jaI baIThu paMDitanaI pAsi, "vAta goThi huI mana ullAsi; rAjakumara bhaNatu nesAla, bhagati vasI paMDita naI bAla. nimaMtraNa 8dIjaI UlaTa dhara3, 39kumarautAraI bhojana karau'; teNe avasara paMDita 'hA' kahI, "sehI taDe te utarAI Avo joIe. 255 254 1.pAThA chaI. 2. sAthe. 3. pAThA, vidyAvaMta. 4.teadhikArI amaladAra, pAThA saMgha. 5.pAThA pahatu. 6.kolAhala. 7. pAThA. nisAleI mAMDIyA. 8. akArAdi varNo. 9. pAThAkAkalA. 10. jUnA samayanA abhyAsakramano mukhya bhAga. 11. thI aMta sudhI. 12. kAvyaprakAra. 13. vyAkaraNika rUpAkhyAna. 14. pAThATha koTa. 15. pAThA, pUchI. 16. pAThA, soya. 17. pAThAve chaPi. 18. pAThA. bhale. 19. pAThAbhasai. 20. pAThATha karai. 21. pharIyAda. 22. mAthe. 23. jorathI hase che. 24. bALakane prathama vakhata nizALe mUkavAnI vidhi. 25. soTI. 26. adhyApaka, pAThAaMdhAru. 27. pratikAra, pAThA2The. 28. pAThA, sAdha. 29. pAThAcaDe nei. 30. pAThA, pIse. 31. pAThA, yama. 32. pAThA. savi dayaMta. 33. pAThAdharaI. 34. pAThA, bagano. 35. pAThAzAstra kare vAta. 36. pAThA yama bhAto sahI. 37. pAThA. nisAlIyA bhagati mani-dharei. 38. pAThAamhAru manamAha. 39. pAThIama. For Personal & Private Use Only Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 165 259 guru adesii te ghari gayA, savi siNagAra karI AvayA; nesAlIyA AvaI te kisyA? nAmiI paMData jasuNI te tisyA. 256 kasalo kamalo kelpa karmasI, kheto khaMdhila khImo khImasI; goro vIro sUro ghIra, sAdo hAdo bhAdo hIra 257. nAsaNa-trAsaNa bAsaNa vIra, tejo rAjo bhojo dhIra; tAlDo pAlho sAlyo Ala, dAso pAso Aso mAla. 258 kAlo dholo sAmela rAma, bhImo hemo jemAM kAma; jAvaDa bhAvaDa pUnaDa vatra, AsaDa pAsaDa khImaDa dhanna. somadatta anaI devadatta, siMhadatta khetu jisatta, aIdAsa anaI jiNadAsa, kRSNadAsa ziva zivadAsa. 260 vaNiga-brAhmaNa-khitrI sAra, vyApArI navi lAbhaI pAra; nAma kahaItA navi AvaI pAra, INi pari Avi bahu parivAra. 261 maMgalakalasa vaDa nesAlI, tiNi melAva saMbhAlIu; paMDitanaI ghari savi AviyA, jugatisya jimavA cAliyA. paMDita Agali pUThiiM bahu, harakhiI jimavA AvaI saha; Ika Agali Ika pAchali thAI, eka 15UjANA mahuvaDa jAI. 263 ke ragadAlA bhuI paDaI, ubhA kIdhA valI daDavaDaI; te utAraI savi AvIyA, rAjakumari dRSTiI bhAvIyA. 264 tArAmANi zazi teja apAra, tima olakhI nija bharatAra; ciMtaI kumarI 19phalI nija buddhi', gaurava kIjai te mana zuddhi. 26 262 1. pAThA nAma. 2. pAThA, bolavi. 3. pAThAsuru. 4. pAThA. bhImo bhIma. 5. pAThAbholo bhIma. 6. pAThAsAmo rAma. 7. pAThA mAna. 8. pAThA, pethaDa. 9. pAThAtra sIho. 10. pAThAsaMghadatta mohyo solo. 11. pAThA jaNadatta. 12. pAThA) aradAsa amaru devadAsa. 13. pAThAkelyo. 14. pAThAghaNa9/saghalo. 15. doDIne AgaLa, pAThA, mahakharA te. 16. pAThA) raMgatAlA. 17. pAThA, AkhaDI. 18. pAThA. savI. 19. pAThAme kIdhI, Adara kaMta karaNe phalI te siddhi. For Personal & Private Use Only Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 maMgaladharmajI kRtA 268 jamaNa karAvyA savi nesAla, sovana kacolA sovana thAla; maMgalakalasanai dhuri baisaNuM, vivadhiI phalahulitU prIsaNuM. 266 moTA modaka bhala pakavAna, lApasa mAMDA vaDAM paramAna; sAli-dAli zubha vRta bhAvatuM, ketalAnaI suhaNAmahi nAvatU. 267 "vAsyA karaMbA AviluM dahI, cauvihu zAka athANuM sahI; kaMTha lagaI "jimIyA savi bAla, udarataNuM kADhIla dukAla. "havU calUM taMbola chAMTaNAM, pacheDI upari oDhaNAM; maMgala vastra vibhUSaNa ghaNAM, "sabhA beThA sohAmaNAM. 269 zAstra samasyA kahI savi kanhaI, 18kathAtaNu rasa chi mUMDaniI'; paMDitanaI kahaI vacana vimAsika "kathA suNAvuM jANaha pAsi'. 270 makharA bolyA "te suNI, bAlaka chi paNa avisimasi ghaNI; maMgala dIdhuM je bahumAna, kathA kahesiI tamphi diuM kAna'. 271 paMDitavacaniI maMgala kahaI, adharma-zRMgAra-hAsya rasa laI; ApavItI paravItI bahu, tammanaI rasa je te huM kahuM. kumari bhaNaI "tampi boliuM isiluM, dekhuM layA vItaka kisiuM?'; maMgala kahaI "nAvi chUTAM koI, anDanaI tumhanaI vItaka hoI". 273 nijanArI jANI lAvana, giuM aMtarAI AvirSe punna; "jima vItaka tima savi bhAkhIuM, "saMketa pahuMcaI siMha sAkhIu. 274 272 1. pAThA, aMgholAvIyA. 2. phaLa-mevA, pAThA. haI levuM. 3. mAlapUA,meMdAnI eka prakAranI mIThAi. 4. pAThA, dAlinai. 5. pAThAsarahu tAvanR. . pAThAkapUra vA. 7. pAThA, vavadha. 8, pAThA nahI. 9. pAThAAroge. 10. pAThA, peTa. 11. pAThA. phala. 12. caLu= jamyA pachI moM sApha karavu te, pAThA) bhalI pare. 13. pAThAi ApAdhotI. 14. pAThAdIyA. 15. pAThA) sobheI. 16. pAThA, ANaMdIyA. 17. pAThA nI vAta puchai. 18. pAThATha samasyAnI. 19. pAThAchii. 20. pAThAvilAsa. 21. pAThAzAstra bhaNAve savihu. 22. pAThAve te vAta ja. 23. pAThA nAnA. 24. spardhA, vAda, 25. pAThA. didhu mAna. 26. pAThA, vIra. 27. siNagAra. 28. pAThA. ta. 29, pAThA. savi dAkhI. For Personal & Private Use Only Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 167 276 kumarI ANaI karrama rIsa, "jUThA bolu e visAvI; "baMdhi baMdhi" Isi6 ucarI, chokarA nAThA vAIbarI. 275 taNe ghari jaI pADika trAsa, "maMgala boliu jUThI bhAsa; aDe savi nAsI AvIyA, jehanaI "mAna te ugalAvIyA". vastu - siMha! nisuNI siMhAnisuNa, eha majha kaMta, ta7 mani bhAvaI te kahu, INi kAraNi narasa kiddha"i; siMha bhaNaI "buddhi Agali, nAri ziromaNi kAja kiddhauM, nija "prIyasiu ANaMda bhari, sukha "vilasu tahi sAra'; maMgalakalasa naI suMdarI, melAvaI jaya-jayakAra. 277 122upaI - selahAtha mokaliu maMgala AvAsi, jaI bahu dhanadata pAsi; dhIra dIdhI dekhADiyAM thAla-kacolA, uttama manuSyanA mana hui bholA. 278 taSTha putranuM huu vIvAha, te vahu AvI karau UchAha; strIveSa vibhUSaNa vijedi leI AvauM, vara-lADI sesi bharI vadhAvau'. 279 tu harakhiI 9AvyA tAta-mADI, sajana sahunAM page lagADI; sAsu naNadara dIya AsIsa, bahu jIvajo koDa varIsa". 280 1. kRtrima. 2. pAThAbuddhi-buddhi. 3. pAThA. jima uDe. 4. pAThA dharI. 5. pAThATha mAna dIdhuM. 6. pAThATa koho/eha. 7. pAThA miI. 8. pAThA, mati. 9. pAThAsojatiI. 10. pAThAkaMthasu ya. 11. pAThA, vasejo. 12. pAThA bolI. 13. pAThA. sau jAvo tahe. 14. pAThA, vInavo. 15. pAThATha jaI pahucADo. 16. pAThA, tumhona. 17. pAThA, vastra. 18. pAThA. leinaI. 19. pAThAi AvyA savi sajana, sAsu-sasarA nai page lAgI. 20. pAThA, siNagAra sohAvaI lADI. For Personal & Private Use Only Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 * maMgaladharmajI kRta dhulaH lADIya 5 jisiluM caMpakavAna, kara-paga pallava kUyelA e, jaMgha-jugala thaMbha kadalI "samAna, payohara nAraMga-jUyelA e; kaTI ya pradeza sohaI siMhodara mAna, haMsagati cAlatI padaminI e, vANI ya kokilA kaMThanuM gAna, pAtalaDI navajIvanI e. 281 gUTakaH navajonanI nava raMga, adhara pravAsI raMga; nAzA zuka caMcu sAkhi, kamaladala jesI AMkhi, zravaNAM hIMDolA jima laha-lahi; mastaki veNi jisiu pannaga, bhamarAvAniI "gaha-gaI. 282 DhAlaH gA-gaI nelara riNa-jhaNakAra, ahemakaMkaNa cUDi khalakatI e, kaMThi nagodara navasara hAra, jhajhUmaNAM pakaDI pajhalakatI e; kAMni 14troTaDI zazi-sUra AkAra, raNa-mANika-motI ghaNe jaDI e, tilaka rAkhaDI 7maNi gophaNa sAra, "setra-paTolA cUMnaDI e. 283 sUTakaH siri cUDI navaraMga, meghavanna kaMcUya caMga; nayaNe ya kAjala reha, siMdUri &mAga bhare, kuMkumi pIyali kayUrI velarI, kaTAkSa bANiI mayaNa jagAvaI, vara nihAlaI madabhari. 284 1. pAThATha kUpayaDA. 2. pATha0 upamAna. 3. yugala. 4. pAThA. saMghalaka upamAna. 5. pAThA samAna. 6. pAThA, navala sanehI. 7. pAThAsarIkhi. 8. pAThA, pUchIyu. 9. pAThAsohAya. 10. pAThA caraNIhI. 11. pAThATha kanaka. 12. pAThAtra gaMThi. 13. kaMThamAM paherAtuM ghareNuM. 14. motI-ghugharInuM kAnamAM paheravAnuM vajanadAra ghareNuM. 15. pAThA, jhakItI. 16. kAnanuM ghareNuM, karNaphUla. 17. pAThAmoti. 18. zveta, sapheda pAThA, khIra. 19. pAThATha mAtha. For Personal & Private Use Only Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI DhAlaH madabhari gajavari kIyAM `asavAra, chatra dharI cyAri camara DhalaI e, rAI-rANA acarija bahu parivAra, vAjitra nIsANe ghAu valaI e; mAya-tAya mina harakha apAra, *vitta vecaI paraMgi vivaha pare, maMgalakalasa vara maMgala cAra, trilokyasuMdarI navala pare. chUTakaH navala purI ya majhAri, AvIyA toraNa bAri; sAcavyA savi AcAra, rasavatI nIpajai sAra. sajanaloka vi ArogAvIyA; divasi-divasi ANaMda ghari, dharmiiM rUDAM bhAvIyAM. 169 truTakaH poli lagaI Aviu rAu, kumari vara lAgAM pAu; -malIu bahu samudAu, valIu nIsANe thAuM. 18talIyA toraNa ghari-ghare, AvAsi pahutAM rAjakumari, vakhANai sahu 21raMgabhare. 285 286 DhAlaH bhAvIyAM siMha 11jAu lIu naraveSa, 'tAta kuzala kahijyo amTataNuM e', paraMtu 122Au prati kahai suvizeSa, 1 kalaMka utArIuM tamkataNuM e'; siMha rAu bhaNai 'siMha! 14jA gai asaMtoSi, varasiMu 15kanyA ANau AhA lagaI e', gayu siMha amIyamaU vayaNa saMtoSi, 16lADaNa-lADI AvyA poli lagaI e 287 288 1. pAThA asuyara. 2. pAThA Agala. 3. pAThA ghola. 4. pAThA vAta. 5. pAThA bahuraMga. 6. pAThA vivahe parI. 7. pAThA uchava nayara. 8. pAThA dAra. 9. pAThA. saghalA. 10. pAThA hoya. 11. pAThA tamhai. 12. pAThA nagarImAM. 13. pAThA rAya AgalI savI te kahe. 14. pAThA tamhe jAuM. 15. pAThA beTIvara sAthai karI e. 16. pAThA. lAvo ApaNe nayara majhAra. 17. pAThA melIu. 18. pAThA vara toraNa harakha huu. 19. pAThA joi jamAi. 20. pAThA sajana. 21. pAThA bhaNai. For Personal & Private Use Only Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 maMgaladharmajI kRtA cupaI 289 290 291 292 rAjA-rANI pUgI Asa, pradhAnataNaI ghari paDIuM trAsa; nivaDa baMdhi bAMdhI aNIla, pApi karI pUjaI prANI. rAjakumarI pADIu rUsaNuM, kubuddhi karu bhUlI gaI chuM; tINI velA sahu bolaI ghAta, mAthaI pATA pADyA sAta. kubuddhi cAliu gardabhi caDI, vAjaI kAlasiu duDiDI; AviluM mANasa jovA milI, pApa ma karijyo koI nara valI. kubuddhi lIdhu sUlI heThi, maMgala paraupagArI TreThi; rAitaNe jaI pagi lAgIuM, jIvIdAna kubuddhi mAgIu. "INi huM pAliu pariNAvila, eha lagaI phUDala bhAvIuM'; sasaraI jamAI dIdhU mAna, desuTaI kADhi paradhAna. rAI utsagi baUsArI vacchi, "tuM kuladevati tuM kulalacchi; maI kIdhu chaI bahu aparAdha, rAja spInaI thAI sAdhu. huM 27 te majhanaI lAja, bheTI beTI sarIyA kAja; DU mahurata chaI paNa Aja, maMgalakalasanaI ApiuM rAja'. havuM siMhAsaNa dharIyA chatra, vAjyA paMca zabada vAjitra; ghaNA divasa utsava abhala kIla, rAu-rANI bihu saMyama lIla. maMgalakalasanI varatI ANa, kSatrI rAjA na sahaI prANa; 10rAI-rANA savi AvyA caDI, maMgala cAliu kaTakaNa jaDI. 293 294 295 296 297 1. gADha. 2. pAThATha kumatu. 3. pAThAaNAvo. 4. eka vAdya, pAThA. dataDataDI/ daDavaDI. 5. pAThArAI rANA. 6. pAThA jIvatadAna. 7. pAThA paradhAnai. 8. pAThA, pAya khAli. 9. pAThA, rAya. 10. pAThAuchaga. 11. pAThAAvIu. 12. pAThA baITho pATI. 13. pAThA, cAmara, 14. pAThA, valI. 15. pAThAsImADAne. 16. sattA, baLa, pAThA, ANa. 17. pAThA sImADA. 18. pAThA caDI. For Personal & Private Use Only Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ATTA maMgalakalaza copAI eka 298 maMgala Agali boliu dUta, "vANIyA! tuM kAM rAji "vicUta; mavu mApa nIco upalI, kATala-trAjU liu ta--i valI'. soraThoH vANIu bolI "vAgha, TIMTAsiu TAku vikaraI; Avii karI "aNAgha, mavatu mAraI mApale. 299 301 302 dUhA umApali kATali dekhatA, 'lAkaDa tehu loha; 9uMdhI dhAraI vANIla, bhItara troDaI joha. 300 teha ji "lAkaDa lokaDA, 2ubhI aNIi dhAra; rAI-rANA kSatrItaNA, vANIka vAlaI khAra'. dutii dUta jaIma pAThavyA, pradhAna karavA saMdhi; vaNiga-kSatrI madabhariyA, 15viSTaI nAvI 'baMdhi. caupaI - karaI sanAha vAjyA ripatra, kaMpiyA kAyara harakhiyA sUra; "caDyA kaTaka khehe jhaMpika sUra, jANe ulaTyA jalanidhi pUra. 303 sIMgaNi nAdi vichUTAM bANa, rAti-divasa navi jANaI jANa; subhaTaha bhATa karaI vakhANa, jhUjha karatA bimaNU prANa. hAthI hAthI sarisA jaDyA, ghoDA-ghoDAsiMu daDavaDyA; rathihiM ratha sAhAmAM dhaDahaDyA, pAyaka naI pAyaka si6 bhiDyA. 305 304 1. tiraskRta, pAThAvibhUta. 2. pAThA. navo. 3. pAThAhAthe trAkaDI. 4. TIMTA=garAsIyAonI khIjavaNa. 5. pAThA, aNIpa. 6. pAThATha mApi. 7. pAThAmArai. 8. pAThATha kATalA. 9. pAThA, UbhI. 10. pAThA jIpeI verI joya. 11. pAThATha kATalA. 12. pAThAlekhaNi vaNIyaja. 13. pAThAsImADA. 14. pAThA ja. 15. samAdhAnInI vATa ghATathI, pAThA, vaTI. 16.pAThAbudhi. 17. pAThAkaTaki jovA raNatara praphiviDisiu naI. 18. pAThAva ADe bari. 19. raja=dhULathI. 20. pAThAsAyara. 21. pAThA caDa. 22. pAThATha ghoDe. For Personal & Private Use Only Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 maMgaladharmajI kRtA 308 vIraha 'varaNImAhi kahaI, khATaka-"bhATaka-kheDA sahaI; aNIdhAra ke mAhi vahaI, je bahaNA te raNa rahaI. 306 vaDIvAra havu pati yuddha, sAmI cADaI AvaI yuddha; maMgalakalasa dala nAhU jAI, rAIrANA mani jItuM thAI. 307 maMgala revaMta Agali vali, nAsaMtu paragaNu nija khalila; bahu pasAu savi huM ApII, taNDa hAthiI ahe jIpII. karI sAmahaNI pAchA valyA, kaMsAlA jima dala AphalyA; zeSanAga bhArii kaMpIuM, bANAvali sUrija jhaMpIuM. 309 gaja ulAlaI suMDA daMDa, daMtUsali bhedaI narapiMDa; 16jehi hu te jima yamadaMDa, gharaNi DhalaI "te kari paracaMDa. 310 siMhanAda mUkaI 19ke bhIma, nAsaI hAthI chaMDaI sIma; ghoDesiMu gholyA asavAra, ke nAThA ke bhaI bhAra. mogara mUkaI ke raNisUra, aratha cUraI jima pappaDa cUra; zarami kaTArI khaDage kahuMti, viNa hathIyAra bAthi paDaMti. jhaba-jhaba-jhabakaraI loha, nAsaI kAyara jhUjhaI joI; Apa-ApaNA sAmI moha, vaIrInArI karaI vicho. 313 dhAI dhasaI karaI kalagalI, gharaNi apaDyA dhaDa uThaI valI; ke pagaravi bhaDa jAI 1dalI, riperaNa tihAM bihu dala milI. 314 311 312 1. pAThA, vIra-vIra. 2. pasaMdagI karelAmAM, pAThA. havupati. 3. pAThAkapai. 4. kasAi, pAThAsAmI cADeI Avii jodha. 5. bhADUtI. 6. pAThA, ghoDA. 7. pAThATha mahi. 8. pAThAbudha. 9. pAThAjodha. 10. pAThApAchu. 11. pAThA, sImADA. 12. sainya, pAThAparigahanaI mili. 13. paDyuM, bhAMgyuM, pAThA. paragho palyo. 14. teyArI. 15. kAMsI joDA, kAMsalA. 16. pAThA, . 17. pAThADachu. 18. pAThAbe khaDa. 19. pAThATha jama. 20. pAThA, pADaI. 21. pAThAsIsa/cIsa. 22. pAThA. ghoDA. uThA0 kiraNi. 24. pATho naya purai. 25. pAThAtra pura. 26. pAThAkuti. 27. IMtejArIthI, pAThIsoya. 28. pAThA DhalIyA. 29, pAThAuDe. 30. pAThATa kope garavi. 31. pAThA, valI/bhalI. 32. pAThA, raNi. For Personal & Private Use Only Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 173 315 Apaha-paraha vigati tihAM TalI, maMgala uTha vaNI "valI-valI; "rAI rANA ke jAI pulI, varI nArI ghaNI valavalI'. "ghaNIvAra huu ima vAda, vaIrInuM bhAgau unamAda; maMgalakalasa khAMDaI jayavAda, jIta vadhAvI pahuvi ninAda. 316 rAI rANA ke lAgA pAI, te pahirAvI mUkyAM ThAI; maMgalakalasanI mAnaI ANa, vAjyA paca zabada nIsANa. 317 talIyAtoraNa bahu samudAu, utsavi caMpA Avi rAu; ujeNI thiu sajana bahu, mAI-tAI "teDAvile sahu. 318 seva karaI savi rANA rAI, sesi bharaI saI hathi mAI; maMgala cAra dII AsIsa, "maMgala pratapu koDi varIsa'. 319 maMgalakalasa pAlaI sukharAja, dharmiI DAM saghalA kAja; mAI-tAI si6 ANaMdapUrI, jaI vaMdyA guNasAgarasUri. dharma suNika guruvacanavilAsi, pUrava bhava pUchaI ulhAsi; suguru kahaI "pUrava nivesa, sAMbhala maMgala! bahu vasesa. pAchale bhava somacaMdra sathavAha, prItimatI nArI "vara nAha; temano mitra zrAvaka jiNadAsa, subhadrAnArI tasa gharavAsa. 322 te bihu huu amitrAcAra, jinazAsani dhuri dharmaha bhAra; somacaMdra sAratha samudAu, leI cAliuM bhaNI vavasAuM. 323 320 321 1. pAThA, pIyArA. 2. samajaNa. 3. pAThAjetalI. 4. vANI. 5. pAThA bolI. . pAThATha mAne je valI. 7. pAThATala. 8. pAThA, vaDI. 9. pAThA. nIdhADe. 10. pAThAjasavAda. 11. pAThA, sImADA. 12. pAThA. savi. 13. pAThAsubhIyA. 14. pAThA. bu. 15. pAThAve sajana te. 16. pAThA, vIra. 17. pAThA jIvo. 18. pAThA, sIdhA. 19. pAThATha bhaNDA. 20. pAThAi desanA. 21. pAThATha bhaNai. 22. pAThA nau. 23. pAThAdharma pAlaI. 24. pAThA, maMtra cora. 25. pAThAjinavara dharama. 26. pAThA, paradese. For Personal & Private Use Only Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 ja maMgaladharmajI kRta 324 ApyA dasaI sahasa dInAra, vecevA jiNadAsa udAra; dharama khetra vecAvA bhaNI, jiNadAsa cIDa kare aDu taNI. sapata kSetri veci9 suvicAra, ApaNApA mahimA vistAra; te jiNadAsiI bAMdhiuM navuM, tiNi karmii bhADaI pariNivuM. 325 subhadrA vIramatI ati prIti, devadatta ghaNI suNi rIti; kuSTI huu teha bharatAra, sA nArI huI dukha bhaMDAra 326 vIramatI "ati dohilU gharaI, subhadrAnai kahaIvA saMcaraI; nayaNa jala bhari RAvI kahI, "majha sAmI ArogI thiu sahI'. 327 subhadrA "hAsA-misi madira, valatuM vayaNa isiluM ucarI; 'tajha sAmI tajha saMgati karI, kuSTI huu jAu sarI'. 328 kaThina bola hIyA mAhi vasila, hANi kuvANi ukhANu "jisila; kAlamukhI vizeSiI hoI, subhadrA karma baMdhANuM soI. 329 1sAI lIdhI hIyA sAthi, sakhI goThi huI te sAthi; madhura vacana khamAvI sahI, karma na chUTAM koI" tiNi kahI. pachaI pAlila jiNavara dharma, tINaI abAdhiu chuM karma; kIdhu tapa dIdhA bahu dAna, tihAMDyuM pAmirka amara vimAna. jIva ajiNadAsaha sukha bhogavI, "rAjA hule tuM te cavI; subhadrA jIva tilukasuMdarI, tiNi karmiI taI bhADaI varI. 332 330 331 1. pAThAteNe dITho. 2. pAThAi khatrI. 3. pAThAtaha taNo. 4. pAThAjasa teNe. 5. pAThAnANu. 6. pAThAte bhaNI. 7. pAThA. aMtepurata. 8. pAThA, kaTI. 9. pAThA. mani. 10. dukha, saMkaTa. 11. pAThA nIra. 12. pAThAtasa. 13. pAThAbharatAra. 14. pAThATha te kaTI deha. 15. hAsyanA bahAne. 16. pAThATha Thayasu. 17. sarI jA=dUra khasa, pAThA. paherI. 18. pAThAtaso. 19. pAThA, soya. 20. pAThAve toi. 21. te (vIramatI)ne, pAThAmAi. 22. pAThAmilI tasa. 23. pAThA sahI te rIsa utarI. 24. pAThA. chUTA patarAya. 25. pAThA, dayA jiNi. 26. pAThA, pache. For Personal & Private Use Only Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 175 333 337 kalaMka pAmiuM karmiI karI, kuSTInuM rANI suMdarI; pachaI kIdhu avicala dharma, tiNi chUTA aMtarAI karma. saMsArI cihuM gati jogavaI, karaI karma tisiu bhogavaI; amIya vacana suNyA gurutaNA, dharmiI vAsyA mana savitaNA. 334 maMgalarAI lIuM samakita, bAraI vrata pAlaI "samacitta; gRhIdharma bhAvaI bhAvIyA, guru vaMdI savi ghari AvIyA. 335 ghaNA karAvyA jinaprAsAda, biMba bharAvyA utsava nAda; AgamajJAna likhAvivuM ghaNuM, cauvi saMgha bhagati ati bhaNuM. 336 sapata kSetri vitta vAvaI ghaNuM, anaMta phala pAmaI tehataNuM; tIrathayAtrA karaI rathayAtra, saMtoSaI bahu munivara pAtra. varatAvI "sadesi amAri, puNya karaI savi nara naI nAri; ghaNA varasa pAliuM sukharAja, hava karisikaM paralokata kAja. 338 tilukasuMdara kRkhi pavitra, jayazekhara nAmaI tasa putra; tehanaI Apiu rAjaha bhAra, rAu-rANI beu saMyama "dhAra. 339 padavI pAmI karaI vihAra, bujhavaI bhavIyA dharmavicAra; tapa bali nirmala kevalanANa, maMgala "RSinaI 19zivapuri ThANa. 340 dharmiI maMgala kuTaMbaNa vRddhi, dharmiI maMgala saDI buddhi; dharmii maMgala rAjaha riddhi, dharmiI maMgala ghari navaniddhi. dharmii maMgala pahuvi prasiddhi, dharmiI maMgala cAritrazuddhi; dharmiI maMgala kevala riddhi, dharmiI maMgala pAmI riddhi. 341 342 1. pAThA. phaTI dosa caDo teNe karI, mAya bApa te paraharI. 2. pAThA, bAdhu R karama. 3. pAThAArAdho jiNavara dharama. 4. pAThAlei. 5. pAThATha kehane nava Tale. 6. pAThAtasu. 7. pAThAteha. 8. pAThA samakata. 9. svadezamAM, pAThA. teNe abAra. 10. pAThA. naraMtara sAra. 11. pAThATha karate. 12. pAThA, putra. 13. pAThAjakha jakha hau supavitra. 14. pAThAbhaMDAra. 15. pAThAbhAra. 16. pAThAtava lahaI. 17. pAThAnamala. 18. pAThA. kalasa. 19. pAThAnizcaya. 20. pAThAradha. 21. pAThAbuddhi. For Personal & Private Use Only Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 jAmaMgaladharmajI kRtA 343 344 345 ajara-amara tihAM sukha anaMta, maMgalakalasa bhogavaI niciMta; Ima bhaviyA jiNadharma ji kara, ghari maMgala zivasukha aNusa maMgalakalasanu e saMbaMdha, e suNatA huI puNya prabaMdha; e suNatAM nitu maMgalavRddhi, e suNatAM maMdiri navaniddhi. caMdra gachi devabhadra vijhAya, tiNi udharI kriyA samudAya; rayaNAyara gachi guru guNabhUri, jagatilaka jayatilakasUri. rayaNasiMhasUri munivara pATi, udayavallabhasUri tehanAM pATi; jJAnasAgarasUri gachAdhIsa, jayavaMta bhavIyA pUraI jagIsa. munivara vAcaka zrI udayadharma, jANika Agama zAstra marma; tAsa pasAI phalII karma, jJAnarUci bhaNaI maMgaladharma. maMgalakalasa taNI cupaIya, saMvata panara paMcavIsaI huIya; paDhaI-guNaI-saMbhalaI vicAra, tasa ghari utsava jaya-jayakAra. 346 347 348 1. pAThAtehanaI pATi. 2. pAThA jaga. 3. pAThA. nyAna. 4. pAThApaTi. For Personal & Private Use Only Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 177 hara)jinaratnasUrijI-ziSyakRta magaMlalaza zasa DhAlaH-1, rAsA. goyama gaNahara pAya namI e, sAmiNi sarasati; sarasa vANi avirala dII e, ArAhima bhati. pabhaNIsa maMgalakalasarAsa, sAMbhalo rasAla; puNya pramANiI pAmIya e, maMgala suvisyA. jaMbUdIva khita e, mAlava vara desa; chu naI ralIAmaNu e, jihAM punya navesa. UjeNInagarI bhalI e, joyaNa nava-bAra; corAsI cahuTAtaNI e, jihA soha apAra. sapatabhUmi sohAmaNA e, dIsaI avAsa; gokha anaI matavAraNAM e, jAlI suprakAsa. nAnAvidha bahu citramAM e, sohiI citrasAlI; navovana sohAmaNI e, besaI tIhAM bAlI. cita haraI caMcalataNA e, kari manamatha pAsi; vasaI tihAM vivahArIyA e, mAhi lIla-vilAsa. sovanakalasa sohAmaNA e, jinavara prAsAda; sovinadaMDa dhajA "mAhaMta, anaI ghaMTa nAM nAda. aThotarasau sou atibhalA e, maMDapa suvisAla; thaMbhe chaI pUtalIya raMbha, rUpiI sukamAla. 1. bhaktipUrvaka. 2. zobhA. 3. jharUkhA. 4. aMdarathI. 5. moTI. For Personal & Private Use Only Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 na jinaratnasUrijI-ziSyakRta hAva-bhAva vAru karei e, hasatI ati soI; karasiI UThI vAta kasuM, mAnava mana mohaI. pratimA paramezvarataNI e, disaI abhirAma; pUja racaI tihAM bhavIya loka, gAya guNagrAma. eka nATika abhinava kare che, eka dhUpa UkhevaI; snAtamahochava tihAM karaI e, eka raMga vadhAvaI. dIpaI jinazAsanataNau e, mahimA vistAra; deva-devala taNI e, navi lAbhaI pAra. maMdira-poli-pagAra sAra, vADI-ArAma; niramala-nIra nadI vaheI e, tasya saparI nAma. rAja karaI arisiMha rAya, tihAM siMha samAni; moTo mahimA tehataNau e, jAcaka diI dAna. paTarANI ati jhayaDI e, somacaMdrA rANI; sisIvaNI navajovanII e, jANaI IndrANI. rAja'turaMgama ati vikaTa, subhaTa-pAyaka paravAra; maNi-mANika ThIka sovana saMkha, bahu ridha bhaMDAra. moDabadhA maMDalIkarAya, jasa mAnaI ANa; pachaI darasananaI dII dAna, guNavaMta sujANa. tIhAM nivasaI vivArIyu e, dhami dhanadata sAha; samakati pAlaI ati pavitra, lII lakSamI lAha. 1. sIprA. 2. asva. 3. makaTabaddha. 4. AjJA. 5. chae dArzanikone. 6. dharmo. 7. vepArI. 8, lAbha. For Personal & Private Use Only Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ magaMlakalaza rAsa 179 spativatI sIli sahI e, nara-nAri bhaNI jai; pa DuM chaI tehataNI e, kisI upama dIkaI?. caturapaNaI prIya cita haraI e, eka dina zrI pUchaI; mukha kulANauM kahu kaMtA, kasi ciMtA achaI?. vyAdhi kasI chaI tuccha sarIra?, koI dravya leI nATho?; vaMka kiso chaI majhataNau e?, kAMI avaguNa dIThau?'. kahaI kaMtha "tu nisuNi gharaNi!, ghari aidhi apAra; suta pAkhiI e sahu e Ala, e cIta vicArau. putra pAkhi e ridhitaNau e, kUNa hosaI AdhAra?; putra hoI jo kimaI eka, tu saphala saMsAra'. valatuM bolI vayaNa nArI, "sAMbhali tuM kaMtA; purava"puni pAmIya e, suta mahimAvaMta. phalaI manoratha manataNA e, sarava puNya pramANii; sukha anaMtA pAmIya e, lahaI naravANi. punya lagaI eka laI rAja eka dIsaI raMka; sUrapaNaI eka sAhasIka, eka mUrakha huI kalAvaMta. eka jagamAMhi jANIi e, eka vadyAvaMta; eka daridrI huI sadA e, eka paNi dhanavaMta. sukha saMjoga eka bhogavaI, eka lIla-vilAsa; desAuri eka raDavaDai e, savi dukha nivAsa. dharma mitra-kalatra-putra, pAmaI parivAra; daI-daI' karatA phariI eka, ghari-ghari niradhAra. 1. satyavatI. 2. kumalANuM karamAyuM udAsa thayuM. 3. vinA. 4. vyartha. 5. punya. 6. sarva. 7. dezAvara. 8. Apo-Apo. For Personal & Private Use Only Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 jinaratnasUrijI-ziSyakRta Ima jANInaI karu dharma, chUTAM aMtarAya; jinadharma viNa avara nahI, saMsAri sakhAI. suNIya vayaNa dhanadata karaI e, paDikamaNake bi vAra; paravatithiI posA karaI e, pustakanI sAra. satkAri sahuko jImi, valI traNa aDhAri; svAmI[vachala saMgha sahita, kAI guru peharAvi. dII dAna ghaNa dIna pratiI, vecaI vita apAra; karaI DIpari saMgha-bhakti, anaI na karaI ahaMkAra. dina-dina vADI thikAM phUla, DIlaI jaI lAvaI; paramesvara pUjI karI, mani bhAvana bhAvaI. kasturI jAgU kapUra, UkhevaI dhUpa; ekacita mani cItavaI e, te parama svarUpa. anya divasa pragaTa thaI, kahaI sAsanAdevi; 'tuMThI vara tuM mAgi vachI, mani harakha dharevi'. tatakSaNa UThI namI pAya, dhanavaMta sujANa; 'punya(putra)hUI jau ati pavitra, tumha pragaTa "pramANa". devi kahaI "ciMtA kisI?, hosaI tujha putra; sobhAgI guNa-sparvata, bahu bUdhi vicitra'. sAsanadevI isyu kahI, java aMtari thAI; vacana suNI dhana tehataNaI e, mani harakha na mAI. puNya pramANi chuTatu krama, aMtarAya nidAna; vilasaI bhoga saMjoga, "sAra huMka AdhAna. 1. saMbhALa. 2. satkAra karIne. 3. padharAvI. 4. zarIrathI=pote. 5. pramANabhUta=saphaLa. 6. adRzya. 7. tuTyuM. 8. karma. 9. zreSTha. 10. garbhadhAraNa. For Personal & Private Use Only Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ magaMlakalaza rAsa che 181 42 pUraNakalasa amRta bhariu e, dIThI sapana majhAri; anya divasi prIyanaI kahaI e, "pahuco tuma maMdira majhAri. hasiI putra ApaNAM sahI', kaI sapana vicAra; chA DohalA UpajaI e, te puDUcaI apAra. ATha divasa adhikA huA e, pUrA navamAsa; subhavelA suta janamIla e, mani pUgI Asa. 43 44 1. pUrA kare. 2. pUrNa thaI. For Personal & Private Use Only Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 vastuH sugara goyama sugara goyama namIya sarasati, moTau mahimA dharmanu, kahaisu soi tribhovana jANai; mAlavadesa sohAmaNau, UjeNI nagarI vakhANai, vivahArIya dhanadata ghariiM, uchava karI abhirAma; suta janima harikhauM sa, maMgalakalasa tasa nAma. DhAlaH- 2, mRgAMgalekhAnI. nava-nava uchava nita karei e, haiDai harakha na mAya tuM; sajana sah saMtoSIi e, dAna dIe anivAra tu. paTakula tIhAM ApIyA e, zrovanamaiM zRMgAra tuM; dAna mAna sahU kainai dII e, saMtoSai parivAra tuM. gIta-gAna nATika karai e, paMca sabada vAjitra tuM; mAgaNa manivaMchita dIi e, maMDAvaI ghari satru tuM. * jinaratnasUrijI-ziSyakRta kUimi-kUimi vAdhai te kumara, tumi-tumi rudhi apAra tu; te aMgirikSa tihA dhAvi rahai e, rupavaMta suvicAra tu. dina-dina rUpa alaMkarai e, caDai kalA jima caMdra tu; paMcavarasa suta java huu e, sahai jii sohaga-kaMda tuM. harakhii ati uchava karai e, pahirAvI saMgAra tu; nesAlyai suta mukIu e, vAru 'lagana vicAra tu. punya lagai prajJA ghaNI e, kalA bahUtari jANa tu; gurunI bhikti karI bhaNai e, lakSaNa-chaMda-pramANa tu. 45 46 47 48 49 50 51 para 1. sadguru. 2. satata. 3. suvarNamaya. 4. zatrukAra=annadAnazALA. 5. tema-tema. 6. zarIranI rakSA mATe. 7. zobhe che. 8. muhUrta. For Personal & Private Use Only Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ magaMlakalaza rAsa ja 183 anya divasa nesAlIu e, rAmati kara turagi tu; hasI karI pUchaI asiu e, besi tAma uchaMgi tu. nitya dekhe priya UgataI e, kihAM jAu takhta tAta!] tu?'; AlIgana deI kahaI e, "vacha! naguNi tuM vAta tu. muhimAgyA dhana ApIyA e, mAlI mulavidhU tu; managamatI vADIthikAI e, ANau phUla sugaMdha tu. caMpaka-vAlau-ketakI e, sevatrI naI jAI tu; damaNa-maruvI-mogiu e, pujau jinavara pAya tu'. kumara kaI "jAI joIya e, huM Avisa tumha sAthi' tu; tAta saMghAtiI saMcaraI e, valagau harakhAM hAthi tu. vADI dekhI harakhAu e, jovaI vRkSa apAra tu; jadaha-dasi parimala vistaraI e, chae parItanA tahAM vistAra tu. mAlI ApiI phala bhalA e, dekhI lahua kumAra tu; kelA-dADima-karamadA e, drakha anaI sahakAra tu. Agali jovA java gIyu e, tihAM nAnAvidhi vRkSa tu; sarasa phela ralIyAmaNA e, jihAM besaI bahu paMkha tu. koyala paMcama AlovaI e, nATika mADi mora tu; bakheDoilII jhIlatA e, dIsaI catura cakora tu. tAta-putra ghari AvIyA e, joI vana-ArAma tu; kumara bhaNaI "suNi tAta! tu e, tumha havi dIla mujha kAma tu'. nAhanaI e kima sIjhasaI e, "caMtA na karo tAta! tu'; nAhana bAlika saMghano e, sura sabala vikhyAta tu. 1. sUrya. 2. nisuNa=sAMbhaLa. 3. mULa vidhipUrvaka. 4. daze dizAmAM. 5. RtunA. 6. AMbA. 7. paMkhI. 8. pANInA hojamAM. 9. nAnakaDAne. 10. siMhano. For Personal & Private Use Only Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 rojinaratnasUrijI-ziSyavRtA vastu - karIya uchava karIya uchava, atihiI suvistAra, nisAli suta mUkIla, kalA botiri bUdhi-sAgara; punya lagaI prajJA ghaNI, bhaNaI sAstra-lakhaNa manohara, tAta bhakti nija mani dhara, lAvaI phUla sugaMdha; nisuNI mahaImA dharmanau, maMgalakalasa prabaMdha. coupaI - caMpAnagarI utima ThAma, surasuMdara rAjAnuM nAma; guNAvalI rANI valI ati spa, raMgamAM ramamAM rANI paeN bhUpa. kalapaveli sapanAMtara dITha, jANaI pragaTa praNamaI pITha; putrI janma hUu tirivAra, jyama samuddhi lakhimI avatAra. dIsaI lakSaNa aMgi batrIsa, kisu 5 ghaDila jagadIsa? tilakasuMdarI dIdhU nAma, pitA karaI uchava abhirAma. vAdhaI caMdrakalAnI veli, 5 jisA kari mohaNaveli; cosaTha kalA nipuNa suvicAra, jANi sAradanau avatAra. spaI jIpaI apachara devi, guNa-lyAvanya pramI-rasa hevi; navovana pAmI sA bAla, vara ciMtA upanI bhUpAla. rAya-rANIno moha apAra, viraho ehanauna khamAI lagAra; moTiI ThAmi anetha navi dIjII, kIDI "Asana vAhavA joie. 70 jotA-jotA bhayu sudhi, pradhAna ApaNa nAma subudhi; tehanau beTa rupa bhaMDAra, maI "AgaI sAMbhali apAra. 71 1. devasthAnaka. 2. premarasa. 3. svabhAvavALI. 4. bIje. 5. najIka. 6. vivAha. 7. sadgaddhi. 8. pahelA. For Personal & Private Use Only Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ magaMlakalaza rAsa 185 draSTidoSa bhaya mani saMbhAvaI, te bhaNI ghari bAhari nAvaI; rAya kahaI mani dharI uchAha, 'teha sAthi karasyuM vAhavAha'. eka divasa rAya sabhA majhAri, beThau iMdrataNaI aNusAri; rAya-rANA moTA maMDalIka, moDabadhA mAhAjana suviveka. vyApArI maMtrIsara dakSa, bIjA mAnavanAM tihA lakSa; tiNi avasari deI bahu mAna, rAya bolAvaI subudhi pradhAna. sAMbhali sAcI kahuM eka vAta, tuM subUdhi chaI jagi vikhyAta; tAharala eTale bahu guNabhaMDAra, rUpi jisau azvanIkumAra. mAharI beTI pabhaMDAra, e vivAha kara suvicAra'; "rAnuM vacana suNI maMtrIsa, kAlamuho thaI dhUNaI sIsa. svAmI! kaho asaMbhama kAI, tampharmyA mAM sagAI na thAI; rAjakumAra kihi moTi rAja, tihAM dIdhaI tumha sIjha kAja. sarakhA sarakhuM sagapaNa hoI, aNamalatuM paNi na karaI koI; takhto e bola karyuM te kharauM, svAmI sevaka aMtara kharauM. parvata meru anaI sarasava, aMtara kahyAM mAnava naI "ari-bhava; aMtara dITha dIvAlI jasala, punyavaMta naI kahAlI tasau. aMtara surya anaI khajU udyoti, aMtara aMdhAru naI dIvA-joti; aMtara sIha anaI sIyAla, aMtara gola anaI 'viyAla. aMtara suratara anaI karIra, aMtara jima kAyara naI vIra; kIhAM elIla aMtara sAkara, tima aMtara sevaka ni ThAkUra. eka vAta maI kimiI na thAI', te nisuNI bolAvyo rAya; kisyAM bhaNI tuM kAyara! bIhaI?, maI boliuM te loThaI lIhaI." 82 1. rAjAnuM. 2. kALu moTuM thaI javuM- gabharAI javuM. 3. kyAMka. 4. maLatuM na Ave evuM. 5. paramezvarano avatAra. 6. majUra. 7. golA=gAya. 8. vyAlaHvAgha. 9. keraDo. 10. elacI. For Personal & Private Use Only Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 ja jinaratnasUrijI-ziSyavRtA 8 84 ghaNI pari tihAM kara na khedha, rAyanaI mani te lAgau vedha; aNamAnataI mAnAvila rAya, tu sabUdhi ghari uThI jAya. mAMhi jaI joIu suta rUpa, te tu kuSTI atihi kapa; bAhiri sobhAgI vakhANaI, bhede mAhilau ko navi jANaI. ciMtAvila mani vAta vimAsi, "kaI haM hAtho jAUM nAsi?'; sAhasa) karatAM hUI sIdhi, tu subUdhinaI upanI bUdhi. kuladevati ekaciti ArahaI, teha viNa kAja kasuna thAI; bolamAM pragaTa thaI kuladevi, "tUThI huM tujha bhagati dharevi'. sabUdhi kahaI "majha punya saMjoga, sUMThI tU suta kari nIroga'; devi kahaI 'tujha nAma subudhi, majha jotA tU krUDa kubUdhi. karmaroga te "gamAM kima jAI?, karama kaNekI navi pAchala thAI; tIrthakara je ati balavaMta, tehanu hoI karamanau aMta. jo karaI tuM ghaNerau bhoga, tuhaI maI na TakaI e roga; valatU kahaI vamAsI soi, tu vara ApuM utima koI'. kuladevati to kahaI saMketa, "mAhamAsi ja paMcamI seta; je "pAMDava nijha ghoDA vAri, nagara poli AthimatI vAri. tINaI kAmi puruSa je AvasaI, dayAmaNauM paradesI bhAvasaI; TADhaI Akula aganaI tApavaI, Ima jANeje devati ApavaI. IsiluM kahInaI aMtari thaI, kuladevati ujeNI gaI; vADImAhi rahI te jAma, maMgala Avila diThau tA. devaI jou jJAna nihAli, "nahI koI bIjo e vara 'Ali; rUpavaMta sobhAgya nidhAna, punya ehanuM meru samyAna'. 93 1. kheda. 2. aMdarano. 3. ahIMyAthI. 4. kuLadevatA. pa. bAjue. 6. koI paNa rIte. 7. naivedya. 8. azvapAlaka. 9. sivAya. For Personal & Private Use Only Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ magaMlakalaza rAsa devya prakAsai gagani rahI, 'phUla lai e jAsai sahI; bhADaI rAjakuMyari paraNasai', vayaNA sUNI 'haii vimAsai. teNai avasari te daha-dasi joi, avara na dekhai bIjau koI; jANau 'devati vANI hoi, ghari jai tAta pUchyA viNa no hoi'. ghari gyu vAta visArI teha, rAmati bhario bAlakanau deha; bIjai dina te karai vicAra, 'kuNa bolai? e kasau vyAcAra?'. trIjai dini vADIi jAi, tu udaMDa vAya te vAi; UDADu traNAM kacarau dhUli, taruyara nAkhyA savi unamUli. lIdhau mAhi thiu vAuAli, tu joi kSaNa eka paaMtarAli; nahI te vADI nahI te ThAma, dekhai kau aneruM gAma. dIThau te moTau vanakhaMDa, jihAM chaI jIva ghaNa pracaMDa; cita dharai te dUkha apAra, teNai avasari ko na karaI sAra. karamai laMkesara gai zaMka, karamai laMchana hUMu mayaMka; karamai sahasa bhaga kAyA iMdra, karamai dasa avatAra govaMda. karamai drupadI kADhyA cIra, karamai rasoi karai nala vIra; karamai haracaMda ANai nIra, karama na chUTA zrI mAhAvIra. te bAlaka sukamAla sarIra, dekhai eka sarovara tIra; pAlai caDhI joi tasa soha, jotA mana pAmai vyAmoha. 94 95 96 jIvanai karama udai java thAi, teNai vAri te dUkha sihivAhAi; karama na chUTai rAya nei rANau, karama Agali koi nahI saparANau. 100 97 98 22 101 102 103 187 1pAli pharatA chai bahU vRkSa, sArasa jIva haMsanA lakSa; pAhaNa badha pAli chaI pAli, pANI aDatI taruyara DAli. 104 1. hRdayamAM. 2. pracaMDa. 3. tRNa. 4. vaMToLa. 5. AMtare, pachI. 6. rAvaNa. 7. laMkA. 8. caMdra. 9. harizcaMdra. 10. Aju-bAju. For Personal & Private Use Only Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 jinaratnasUrijI-ziSyakRta 105 107 108 109 110 caukhaDI upari causAla, ruaDI deharI toraNa mAla; galI karI pIdhu tIhA nIra, valI pakhAlI sayala sarIra. sobhA kamalataNI bhAsaMti, caMdra ugatAM te vikasaMti; kamalapatraI jala motI bhAsa, tima dhana jovana aratha vilAsa. 106 tehanaI dUkhII dukhI thAI, tu sUraja udayAcala jAI; jaMpa dIe te samudra majhAri, ehavA sajana hoI saMsAri. uMcau caDI nIhAla jAma, eka dasi ajJa prajAlaI tAma; te aNasAri teha tihAM jAi, pAMDava tApaI chaI tiNI ThAI. thAkyau te bAlaka jAma, sIkha dIdhI maMtrIsara tAma; bAlaka jaNa tihAM paravarai, savi ahaInANa tihAM saMbharai. kUmara teDI pAsaI besAri, azi tApavI TADhi UtAri; saDI paraI rAkhila tihAM rAti, pradhAnanaI Apa prabhAti. snAna karAvaI jimavAnI sAra, pahirAviu vAru ziMgAra; spa dekhI mani harakha apAra, Avyu jANaI "aMdrakumAra. 111 eka divasa bAla kahAM, "suNi tAta!, AmyA tonaI chau ajAta; eviDau Adara te siu kAma?', subUdhi kahaI "suNi tihanuM nAma 112 pariNIsa ja tu rAjakumAri, pachaI te mUjha beTA-nAri; eNi kAjiI tuM devI ANIu", samAcAra kumari jANIuM. kUmare kahaI "e na karu pApa, 'zrI-visvAsaghAta saMtApa; paraNI mi bIjAnAM nApu kahi, evaDI anyA na karu asDi'. tu subudhi jaI valagau zUTi, cAbaka leinaI tihAM kuTi; tehavaI ko eka utyama Avaka, tihA thiku tiNaI mukAvI. 115 1. gALIne. 2. Tiva-ahIM caMdra-vikAzI kamala samajavuM. 3. agni. 4. saMbhALa. 5. IndrakumAra. 6. ajANa, oLakhANa vinAnA. 7. bhAva, pariNAma. 8. strI. 9. nAnA vALa. 113 114 For Personal & Private Use Only Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ magaMlakalaza rAsa che 189 117 kahaI kumaranaI leI ekAMti, "jau tuM Dahu hUI nija ciMti; paMDita e je avasara lahaI jANa, dakSaNapaNa te saca vakhANa'. 116 tu tiNaI bAlikaI mAnI budhi, karatA vAta AvI subudhi; "je ApaI sasarau naresa, te sahu tAhara leI savasesa. rAjakuMyari tUjha nahi saMbaMdha, IsyuM kahI te Taliu virodha; tu subUdhi maniI hUu uchAha, rAjanaI kahAM "karI vivAha'. rAjAnaI josI teDika tAma, lagana kahiu tiNaI abhirAma; lagana divasa aMtara eka mAsa, bhUtyanI mani pUgI Asa. 119 118 1. dakSatA, caturAI. 2. suvizeSa. 3. bRtyanI=sevakanI. For Personal & Private Use Only Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 ja jinaratnasUrijI-ziSyakRta, 120 1 21 122 vastuHnayara caMpA nayara caMpA, pUvi nara ThAma, surasuMdara rAjA tihAM, guNAvalI ati pi rANIya; tasa kukhaI avatarI, tIlaka suMdarI beTI vakhANIya, subUdhi maMtrIsara suta, sarisa raMgiI malike vIvaha; devaI maMgala-vara melayu, rAjA mani uchAha. DhAla- 3, vIvAhalAnI. nava-nava uchava tihAM karaI e, ghaNau harakhanAM raMga haIaDaI dhara e; kIjaI maMDapa mokalA e, anaI melIya cAuri cAkUlA e. 121 thaMbhi sohaI pUtalI yaDI e, mana mohaI mohanavelaDI e; citramAM caMDrayA joIe e, je narakhatA jana mana mohII e. 122 agara-kasturI mahaI-mahaI e, ehanaI maMDapi dhajA lahi-lahiI e; dhola dII jAI tehA lahI e, kisyuM jANaI raMbha IhAM rahII e? 123 vara nATika pragaTa nacAvIyA e, anaI toraNa mAlA racAvII e; jimaNavAri vAraI mANasa jimaI e, jayaeN jehanaI mani bhojana gamaI e. 124 raMgAI gAyana-gIta gAna, jeNaI sAMbhaliI mana hUI ekatAma; vA vesa paherAvII e, loka lakSanA mana harakhAvII e. rUpa kyaritaNI joI bhUpatI e, kasu devarUpa lakSmItaNauI e; uchava bhalA subUdhi ghari e, nita navalA abhinava navI ya paraI e. 126 bolaI phUlekA bahu jaNAI e, AvaI jovA mANasa ati ghaNUI e; vara AbharaNa paherAvIyA e, subha muharatiI jasesa bharAvIi e. 1 25 127 1. gAdI. 2. nAnI gAdI. 3. caMdaravA. 4. pasalI. For Personal & Private Use Only Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ magaMlakalaza rAsa 129 lagnadivasa java AvIu e, tava [2]rAjA pahirAvIu e; mastaki mugaTa suhAmaNau e, jANi dIpatu abhinavU dinakarui e. 128 bAhai beharakhA hAra nai aradha-hAru e, kAni kuMDala rayaNa teja apAru e; karI zRMgAra rayaNai jaDiu e, asavAra maMgala vara vAja caDiu e. sari vara chatra dharAvIi e, bihU pAse camara DhalAvIi e; nAcai Agali vivadha pAtra, karai nava-navA raMga te ati vicatra. vAjitre aMbara dhaDahaDai e, vi sAMbhalai koi kAnei paDau e; eNI parii toraNi AvIu e, vara sAsUi riMga vadhAvIu e. puhUkhavAnI vidha sAcavI e, vara putu mAhirai abhinavai e; varamAlA kaMThai Thavai e, tihAM rAjakuyari harakhai navai e. 130 1. sUrya. 2. ardha hAra. 3. vAjI=azva. 4. mAyarAmAM=lagnamaMDapamAM. 5. vidhi. For Personal & Private Use Only 131 132 samai varatai tihAM jovasIi e, vara joi rAjakuMyari kisI?e; aMtara paDa pAchauM karI e, bihU hAtha melAvA pavadhi karI e. courIya sovanamai karIi e, te bahU jaNa raMgi aNusarI e; mana harikhai gAi suMdarI e, valI sAkhIu agnai devatA karIe. cyAra maMgala varatAvIyA e, bahU vastra AbharaNa ja dIi e; sAra-kaMsAra bahU jaNa ArogIu e, 'vara! mAMgau je tumha mana gamai e'. hAtha mehalAvaNI rAya kahai e, vara strItaNI sAna kIdhI lahai e; paMca turaMgama mAgIyai e, bahU rupa nai teja sobhAgIyAi e. hayavara paMca Agali dharIi e, vara tIhAMthakI paraNI utaryA e; anopama rupa be dekhIi e, bahU rAya-rANA mana harakhI e. 135 133 134 136 137 191 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 ja jinaratnasUrijI-ziSyakRta 138 139 140 141 DhAla - 4, jola jou kumaThiu kIdhu- e DhAla. kanyA sahita kumAra, madana jimmu avatAra; vastari nija ghari AvaI, kratyama-pramadA vadhAvaI. gotraja karIya praNAma, vAsa bhavana leI ThAma; subudhi saMketa kahAvaI, maMgala manihaI cIMtAvaI. kumarI pUchaI e raMgiI, "sI ciMtA chaI tanDa aMgiI?; kahU majha karIya pasAya', tu bolaI vararAI. 'taho rahU ahIM ya jAma, bAhiri jaI Avu tAma; kumarI puThiI e AvaI, pANIpAtra aNAvaI. pAchau AvI e beIsaI, rAjakuMarI valI beIsaI; modaka thAla aNAvaI, mananA prama jaNAvaI maMgala atihaI saMketa, catazrI (catura strI?) naI kaI vaveka; hosaI jo eha sujANa, jANasaI e "ahainANa to e modaka bhAvaI, jau saDAjala AvaI'; sya avasara viNa vAta?, kahaI asaMbhama kaMta!". bAharaI misa karI uThaI, to paga bahari paraThaI; pUchaI kumara subudhi, "kahAM kaI mAharIya rIdhi?'. tujha sa nayara "dUyAri, leI ThAmi padhAri'; "jauyu sahu saMbhAlI, eka ja kumarIya TAli. sevaka ekanaI ridhi lIdha, kumaraI prIyANU ya kIdha; jaNa-jaNa pUchaI e vATa, ulhagaI bahu ghATa. 142 143 144 145 146 147 1. kAmadeva. 2. nizAnI. 3. bahAnuM. 4. mukyo. 5. re. . joyuM. 7. prayANa. For Personal & Private Use Only Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ magaMlakalaza rAsa rama 193 148 149 150 151 152 Avila UjeNI Asana, tu harikhIu nija manna; jahII devaI e lIdha, tehavaI tIya saMbaMdha. jeNaI dina kIdhau apahAra, valata nAvyau ghari kumAra; bahu dukha dharai mAya-tAya, sodha karavA karaI upAya. gaDha-maDha-maMdira-ArAma, navi koI kahaI tasa ThAma; jauThayA vADI-vanakhaMDa, mani ANI dukha adaMDa. loka kahaI "kasyuM saMtApa?, ma karau bahu vilApa; eha puravabhava pApa, kuNa mAya naI kuNa bApa? eha kahenaI nahI dosa, tumho punya kareu savisesa'; to te moha mani utArI, dharama karaI nara-nArI. leI haya-ratha bahu sAra, ghari AMgaNi avuM kumAra; dIsIvA havI nija melaI, "kumara! ratha IhaI kAM ghAlaI?" to seThi AMgaNi AvaI, ratha Avyau dekhIvA vahaI; rAjakumara! IhI nahI vATa, kAMI karI loka UcATa?. Iha ratha vATiI kheDauM, ghara lokataNA ma pADa6;' rathathI utaryau kumAra, loTIguNi kIdha jUhAra. leI uca suta AliMgaI, to mAyataNaI pagi lAgai; AliMgana deI mAya, tava haIDaI harakha na mAya. maliu kuTaMba sajana parivAra, vadhAvaI rAjakumAra; pUchaI te sayala varatAta, tihAM kuhU Adi naI aMta. rAjakuyaMri hUu vIvAha, e ANiu bhADI lAha; sobhAgI jANI eha, e bhAgyataNa nahI che. 153 154 155 156 157 158 1. udaMDa= atizaya. 2. mArgamA. 3. ghUMTaNiye paDIne. 4. praNAma. pa. uMce. 6. vRttAMta. For Personal & Private Use Only Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 * jinaratnasUrijI-ziSyakRta 159 haya paMca baMdhAvyA ThAmi, sevaka lagADI kAmi; "zrovana kacolA thAla, saMga cAvaI ThAma visAla. ApopuM nesAlaI besaI, nita zAstrakalA abhyasai; uchava nija maMdiri kIdha, havaI rAjakuMyarI samaMdha. 160 hara cho , 1. suvarNana. 2, pote. For Personal & Private Use Only Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ magaMlakalaza rAsa vastuH manaha ragaMI, manaha raMgaI, karI vIvAha, tu varanaI rAjA dII, kaNaI thAla-kacolA hayavara; strI sarisau ghari AvIu, maliu te raMga tIhAM manohara, rudhI saghalI lei karI, ujeNI saMpata; rAjakuMyari mUkI tihAM, vATa joi nija kaMta. caupAiH kuMyarI mina lAgai UcATa, vaDI vAra joi vara vATa; tisai eka AvI tIhAM dAsi, 'AvuM' kahai ANai AvAsi. 'ihai baiThA chai tamya bharatAra, teDAvai tamka karI upagAra'; citai camakI rAjakumAri, puhatI teha uraDA majhAri. joi te nara sAhamu jAma, Agali dIThau kuSTI tAma; duragaMdhai besAi nahI, nAsI gai jIhAM chai sahI. heiDai dhariu dukha tihAM bahU, "sahIyara vAta jaNAvI sahU; 'eha vAta vi lahIi tAga, e tu paDiu ko hIDau kAga?. pahailauM dIThau je mai kaMta, lahU anai lIlA vilasaMta; havaDA paNi dIsai je kaMta, te majha dIThai dukha anaMta'. ati dukhii palIdhI te rAti, nAsI gaI pIhari parabhAti; to maMtrIsara uchaMgii thaI, rAjA Agala joi jai. tatakSaNa ni deggahaIbarIu rAya, puchai 'e amha kasiu UpAya?'; 'svAmI! tuM ma karisi kahai rosa, pUrava karmataNau e dosa. karama nahI te kahinai pADi, akSara je chai lakhyA nalADi; karami kIdhau na Talai kimai, rAya-raMka syuMu karma ja ramai. na 161 162 163 164 165 166 167 168 169 1. kanakanA-sonAnA. 2. saMprApta=pahoMcyo. 3. ghaNI. 4. sakhIne. 5. pasAra karI. 6. utsuka. 7. gabharAyo. 8. lalATe. For Personal & Private Use Only 195 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 jinaratnasUrijI-ziSyakRta 170 171 172 173 174 tIrthakaranaI lAgai karma, paNi te jANaI tehano marma; karamatagaI chaI traNA mAtra, bIjI moTA karaI utapAta. karama karaI te na karaI koI, iMdra sarIkhu te navi hoI; AvuM-pAcha6 kimaI na thAI, sarajyauM te paNa kahI na jAI. Ima jANI mani karI saMtoSa, ma kara kahaI Upari valI rosa; ehani pharaI vadyA josa, moTau chaI e karama ja dosa'. to valI pUchII rAja isyu, "kaThu kAraNa valI hUI kisyuM?'; nisaNa svAmI! kahaI pradhAna, tamya jamAI spa nidhAna. vakhANyau lokaI je bahu, te tamao paNi jaNau sahu; rAtiI haU java vahUnau yoga, to tehanaI aMgi upanau roga'. suNI vAta te tigaI ThAI, rAyataNaI mani dukha na samAI; te nisuNI rANI taDaphaDI, murachA pAmI bhUI gati paDI. upacAraI te huI saceta, vadana-kamala tasa haUu svata; kahaI svAmI tuM Ima avadhAri, viSa upanuM samudra majhAri'. tu kUmarI viSakanyA kahI, vAta sahu kumarII laDI; AkUla thaI te abalA bAla, phala paraI te atisukamAla. sahIyara vAya karaI tatakAla, UThI mRga-locana suvisAla; lAgai dukha dAvAnala jhAla, bolaI camakI viraha vikarAla. huM abalA mUkI niradhAra, kuNa karesiI mAharI sAra?; 5 kalA kamalA avatAra, na bhalI nArI viNa bharatAra. caMdrakaraNa lAgai aMgAra, kaMTha phUla te karavata dhAra; motI-hAra khaDaganI dhAra, vilavaI te viNa kaMtha apAra. 175 176 177 178 179 180 1. jANo cho. 2. phIkuM. For Personal & Private Use Only Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ magaMlakalaza rAsa 197 183 dUhA divii ruThaI syu karaI?, myuM ne pachADaI heva; UlAlIlaI jama 'sukha, sIMcANI jhaDapheva. 181 rayaNa bhaNI mAM saMgrahIla, ati ghaNa Adara kIdha; kAja paDiI mAM parakhIla, kAkara kAja na sIdha. 182 kaMtha vihUNI goraDI, navajovana nava ne; sunaI deuni(li) dIpa jima, aphaLa gayu bhava teha. hAya maNIhara karaI, je kIjaI asamatha; zragiI tayara rIya, tIha pasAraI hatha. 184 prIti bhalI paMkhItaNI, uDava jAI milata; te mANasa paNi nahI bhalA, dukhaI nita jhUrata. 185 anacita pAmaI navi adhama, deva kasaMgaI bhaga; pAka drAkha huM mAMDavaI, mukha rogI jima pakaga. 186 dekhI vAisaI mo(me)ha tu, cAtaka ma karIsa Asa; pANI TIpa nahI lahaI, karIsa uratI nirAsa. 187 je jagi jIvaI mAna viNa, guNa viNa garava karaMti; te mANasa mRga haMsa jima, traNa cara peTa bharaMti. 188 sarovara kete dIhaDe, kaMTho kaMThiI nIra; deva saMjogai vahaI vasaI, UgyA mAhi karI. 189 caupaI - karma rahaI ulaMbhA daI, jadA kAli prati "sAlaI haII; maI myuM ta7 vaNasADi devI, je tU majha iMDAvaI reva. 1. jarUra. 2. zuka-suDo. 3. jhaDapI le che. 4. devalamAM. pa. kaMga-eka prakAranuM halakuM dhAnya. 6. tRNa, ghAsa. 7. carIne. 8. olaMbhA. 190 9. kALa. 10. dukhI kare. For Personal & Private Use Only Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 * jinaratnasUrijI-ziSyakRta 191 194 huM abalAnu spaI kAlI, meeI chaI tu deha karavAla; kahaI eka mAnaI tI te bAla, tu to dayArahita vetAla'. kahaI karmanaI "ma dharIsa garva, sabhaTa rahaI samaraMgaNi parva; kamarI Ima kahaI sira Ae sabhAla, ApaNa DubIsiI jima mAla. 192 hu taDasika maMDisa taDa saMtAla, jauM kAMI cAlaI tu karavAla; maI tu pachADI bhUma IsyauM, to havaI cAlaI tuM kasyauM? 193 kahaI kuMbharI tuM mana prasidha, karavuM hatuM te taI kIdha; valatuM havaI majha kIdhuM joi, sAhasa khelasa bolAI soI. sIlataNausanA prasidha, te ApaNAI aMgoM bUdhi; matitaNau bale karaI hathIyAra, sAhasa ANala sabhaTAkAra. 195 joyuM bAMThAnu nahI kAma, Udyama karatAM pAmIsi mAga(ma); selahatya tihAM siha samAni, siha nAma chaI budhi nidhAni. 196 kumarIo teDAvi6 raMgi, tAta kahI baIThau uchaMgi; sAMbhali tAta! kahuM e vAta, tu mujha baMdhava tu majha tAta. 197 majha UparaI dIsaI vihi vaMka, nyAya mujha caDila kalaMka; siha kahaI "sAMbhali tu vahi! tu tau murativaMtI lachei. je tuM kaI karuM chuM tela, bUdhitaNa tuM jANIsa bhela: kahaI kumarI "hU mati karI, kADhIsa kaMtha hU jiNaI varI. 199 tuM etalauM sakhAyata karo, huM kahu te haiaDaI dharo; bolAvaI mujhanaI jau rAya, ekavAra tu karuM upAya". 200 siha kahaI "e visamI vAta, tAruM sukha navi joI tAta; Ima karatA jouM ekavAra, AvelAM avasari pakaIsuM vicAra. 198 201 1. subhaTa jevuM. 2. zelata=rAjyAdhikArI. 3. madada. 4. haiye. pa. kahesu. For Personal & Private Use Only Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ magaMlakalaza rAsa 199 202 203 204 205 206 havaDAM huM kahuM haeN bahu?, hosaI tispaM jaNAvisa sa; avasari te rAyanaI vInavaI, "svAmI! tamanDa beTI kIma havaI?. e kachoru anaI niradhAra, ekavAra karI temanI sAra'; nIsAsau muMkI rAya kahaI, "kaMta pakhaI te kUNa niravahaI?". valatuM siha kahaI "suNi bhUpa! kaMta nahI to kasi sabhya; strInaI pIhara ThAma mAya-bApa, na karaI sAra to lAgaI pApa. e kAraNa svAmI eka sAra, bolAvI kuMmarI ekavAra; choru kihArI kachoru hoi, mAta kamAta na kAhavaI koI. rAya kahaI "ieI dIThaI dukha, hu nahI jouM enuM mukha; tuM parIchiI tihAM aMtara karI, rAjAnAM bolAvI krUyarI. kahaI kuMyarI svAmI! tu bApa, paNa nija ma dharaI saMtApa; eha kAraNa ko moTauM achaI, kalaMka UtArInaI ka pachaI. kima UtAraI?' kahaI te naresa, 'tamahe Apu majha naranau vesa; selota sAtthiI huM karI, maI jAvuM UjeNI pUrI". siMha kahaI "svAmI! ekavAra, eha valI jou sidha vicAra'; rAya puraSa-vesa ApIuM, sAthaI selahathi sthApIuM. kaTaka leI cAlika tirivAra, trIlokyasuMdara nAma kumAra; thoDAM dani UjeNI gaA, saprA"naInaI kAMThi jaI rahyA. sAhamu Avyu rAjA tisiI, caturapaNaI rAjA mani vasaI; pUchaI rAjA kumara! kahaI kAja, AMhII padhAryA mUkI rAja?'. kumara kahaI "svAmI! mujha citi, kutiga jovAnI chaI khaMti; UjeNI nagarI guNa suNI, huM Avi chauM jovA bhaNI'. 2 00 208 209 210 211 212 1. vinA. 2. sArI rIte. 3. paDadAnuM. 4. nadIne. For Personal & Private Use Only Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 214 215 * jinaratnasUrijI-ziSyakRta karIya bheTa te puhovi prasidha, pura-poliI UtAru lidha; teNaI avasari teha ja haya paMca, zaprA nIra pII te saMca. 213 siMhanaI kuMyara kahaI tiNIvAra, haya ulakhIyA karaI vicAra; kumarii bUdhi vimAsI hoI, e jAe te ThAma ja joII. jaNa mokalyau jovA eka bheu jANI vAta kahaI savi tela; vivAhArI AhA chaI dhanadata, tasa sa maMgalakalasa sata. nesAlaI bhaNavA te jAI', te mokalyau saMghAta teNaI ThAI; paMDita jimavA teDAvIuM, nesAlIyA sahIta AvI. 216 te jamADA bhagati karI, maMDapi bAMThA savi taravarI; maMgala tihAM mUlagau kumAra, te ulakhyau kumariI bharatAra. kumara kaI paMDatanaI sahu, "kathA taNau rasa mujhanaI ba; nesAlIu je DAho hoi, teha pAI kandhA kahAvI koI'. kahaI chokarA "kahaIsaI kathA, tammanaI maMgala ehanI tathA; tu pAmI paMData Adesa), maMgala kathA kahaI savivesa. ghaNI pariI katthA bahu laghu, ApavItI paravatI kahuM?'; kumara kahaI "ta7 vItaka kisiu? vaya mAnaI nhAnA Ima kisiuM?". 220 caturapaNaI jANI te nAri, maMgala harakhyau manaha majhAri; kahI ApaNataNI mati kalI, mana raMgiI lokaI sAMbhalI. khoTaka bolI jAI rakhe', jaNa melyA kumariI cihU pakhe; kRtyama rIta tiNAM pitA thaI, chokara-dhADa uThInaI gaI. 217 218 219 221 222 1. bheda. 2. sUta=pUtra. 3. DAhyo-catura. 4. pAse. 5. lAMbI vAta. 6. kRtrima. 7. dhADa=samUha. For Personal & Private Use Only Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ magaMlakalaza rAsa kumarii mokaliu siha sujANa, maMgala ghari jai kIdhU jANa; sAsU sasaro harakhana vesa, AvI pahairAvai strIvesa. bihUnai harakha hUMu je valI, teha vAta jANei kevalIH sAjana sahita te kumarI leu, ati uchavai AvyA ghari beu. kUmarI jovA Avai sahU, rupavaMta lIlAmai lahU; citai camakyA karai vakhANa, tehanA rupataNau guNa jANa. A soha isasI vadana-mayaMka, veNI DaMDa vAsiganu aMka; dIpa-zakhA sama nAzA daMDa, vAkI bhamaha kAma-kodaMDa. caMcala cita nayaNa visAla, ami caMdra sarIkhu bhAla; daMta pati dADamanI kulI, TMsaitha mayaNa pasAkhanI kulI. caMpakavAna dehanau varNa, kuMDala teja tapai tasa karNa; mayaNa rahai 'majjananauM kaMDa, nAbhimaMDala gaMbhIra akhaMDa. bAha bahU gaya sauDA daMDa, kara palava paMkaja vanakhaMDa; tana nArI kaNayaranI kaMba, adhura jasyA paravAlI raMga. kaThana payodhara atihai aNIAla, radayakamala sahajai suvisAla; ura-yugama te atihai rasAla, sohai carama ati hai sukamAla. iNI pari loka kahai savisesa, siMha valiu lei naravesa; rAjAnai jai vidha praNAma, vAta kahI te savi abhirAma. 'kUmara sahita kUmarI ekavAra, AhIM Avai tau harakha apAra'; 1. aMga, zarIra. 2. dhanuSya. 3. kaLI. 4. seMtho. 5. zAkha=vRkSanI kaLI. 6. nhAvAno. 7. kuMDa. 8. soTI. 223 For Personal & Private Use Only 224 225 226 227 anopama devakumarI jasI, zRMgArI tau kahIi kasI; kahai 'e raMbhA-kamalA avatarI?, kahai sArada? kahai vidyAdharI?'. 231 228 229 230 232 233 201 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 roja jinaratnasUrijI-ziSyakRta 234 235 236 237 jaI siha! tu beni lAvya, nagarI parasari AvyuM ThAvya; ati harakhiI nRpa sAho te jAI, kumarI kumara vadhAvaI rAya. nija maMdiri puchatA mana raMgi, kumarI besAI uchaMga; maI tUjhanaI kaSTa karuM kahaI rAya, "nRpa kahaI te khamajo mAya!". tu kumarI kara joDI kahaI, "karama sahAvaI te sahu sahaI; IhAM nahI kehanI dosa, kahaI Upari valI kIjaI rosa'. eNaI avasari te rAya pracaMDa, karaI sabUdhinaI taskara-daMDa; tuM maMgala rAyanaI vInavaI, dasa iMDavyuM ehanaI havaI'. jANika kumara dayAmAM vattana, sajana ehavyA puraSa ratana; maMgalanA guNa jANI karI, pATi besyAriu bAhiI dharI. rAya-rANI lIdhu cArItra, svargaI pahUtA atihaI pavitra; maMgalarAyanI "vratI ANa, vaIrI rAjA chaMDaI ThANa. puhuvaI pragaTa pramANa pratApa, desa mAMhaI koI na karaI pApa; maMgala pAlaI niramala rAja, jikhkhuM devaloki sura kAja. ani divasa jaya maMgala pUri, AvIyA jANI ANaMdasUri; rANI sahita gayuM vAMdavA, valI upadesa suNaI nava-navA. 238 239 240 241 1. varte. 2. pRthvI para. 3. anya. For Personal & Private Use Only Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ magaMlakalaza rAsa raka 203 242 vastu - rAjakuMyarI rAjakuMyarI, spabhaMDAra, sAhasa bala laI e dharI, puraSa vesa laI mAtA dala; UjeNI jaI pAmIla, pavaMta nija kaMta maMgala, teDAvaI kuMmarI sahita, maMgala caMpArAya; maMgalarAjA tihAM hUvala, praNamAM gurunA pAya. DhAla - 5, mahAlatAI- e DhAla. amIyAvANi desaNa dII e mAhAtaMtaDe nisuNaI maMgalarAya, suNi suMdarI nisuNaI maMgalarAya; jJAna raNa tava UpajaI e mAhA, tU pUchaI gururAya suNi0. 243 gaya bhavi mAM zuM Acarila? e mAhA, eNaI bhavi e kula patta' suNi; jJAna pramANiI guru kahaI e mAhA, pUravabhava varAMta suNi0. 244 "sAraWvAha somacaMdra vasaI e mAhATa, vAru vara pura paiThANa suNi; prItamatI tasu jANaI e mAhATa, nAri amIrasa vANi suNi0. 24pa zrAvaka jiNadAsa tihAM vasaI e mAhATa, tAsa subhadrA nAri suNi; mitrapaNuM bihUnaI havuI e mAhATa, dharmataNaI aNasAri suNi0. 246 anna divasya ti lIuI e mAhA, sArathavAha paradesi suNi; dharamaraMga haIaDaI ghaNauI e mAhA, temanI nAnDI vesa suNi0. 247 dharama kAji teha haveI e mAhA, sadai-sahastra dInAra suNi; ApyA tiNAM mitranaI e mAhA, caturapaNaI savi sAna suNi0. 248 te jiNadAsaI vecIAI e mAhA, kariuM ApaNu nAma suNi; te tujha bhADaI paraNIuI e mAhA, karamataNI parimANa suNi0. 249 1. desanA. 2. gayA. 3. pratiSThAna. 4. daza hajAra. For Personal & Private Use Only Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 ja jinaratnasUrijI-ziSyakRta sabhadrA prItimatI hUI e mAhA, prItataNI AcAra suNi; devadattA nAmaI vasaI e mAhATa, pIDAsaNi suvicAra suNi0. 250 prItimatInaI te kahaI e mAhA, anna divasa eka vAta suNi; baheni! A zuM maI sAMbhaliuI e mAhA, kuSTI hUu tajha nAtha suNi0. 251 kaThina bola teNaI sAMbhaliu e mAhA, dohilika dharaI apAra suNi; 'tu sahI sarApa deI kaI e mAhA, kuSTI tujha bharatAra" suNi0. 2para zrI jinadharma teNaI kariuI e mAhA, ekamaNA teNaI ThAI e suNi; devalokaI jaI avatariuI e mAhA, rAyu hatu AvAsi suNi0. 253 jina maMDita pratthavI karaI e mAhA, varatAvaI amAri suNi; dIye dAna hInata dII e mAhA, sAtaI visana nivAri suNi0. 254 ghaNA kAlaI mi pAmI I e mAhA, zrAvakadharma vizudha suNi; sutanaI rAja samopIu e mAhA, ApaNa paI vrata lIdha suNi0. 255 paMca mAhUI pAlatu e mAhA, vahaI tu jiNavara ANa suNi; sIyala sanAta aMgI karaI mAhA, pAmiu paMcama ThANa suNi0. 256 vaDatapagachakero zRMgAra, zrI jinaratnasUri suguru udAra; tAsa sIsa eNI pari bhaNaI, maMgala vAvI bhavIaNa je suNaI. 257 bhAva sahita bhaNaI je sAMbhalaI, alIa vighana tehanAM savi dalaI; je ke sAhasIkamAM bhalaI, teha ghari nizcaI aphalAM phalaI. 258 1. pADosaNa. 2. mahAvrata. 3. TI-257-158 A be kaDI pratamAM nathI, paraMtu jena gu.ka.mAM che. For Personal & Private Use Only Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 205 (3) sarvANaMdasUrijI kRta maMgalakalaza copAI vastuH sayala maMgala sayala maMgala, mUlu muNinAha, AbU giri Adi jiNa, pAya pauma paNamUvi bhAvaNa; kaccholI mukha maMDaNa, pAsanADu uravari dharaviNu, vAguvANi subhAvayaNale, "avatari akSaramAla; maMgalakalasa-caritra hivA, bhaNasiu raliA rasAla. 1 [1] duhA ralIe rasAla nisuNatAM, maMgalakalasa caritra; bhaviA bhAvii saMbhalu, karI "sunizcala citu. 1 [2] nizcala citta pasAu laI, vighana vilI jaI dUri; sulalita vANI Ima bhaNaI, zrI sarvANaMdasUri. 2 [3] bhASAH dhuri jaMbUdIva majhAri, bharata khaMDa AdhAri, mAlavuM achaI tahiM desa, ujaNI nayara nivesa; yojana bAra tava chAM vistare, kiM amara puravara e, asaMbhamu avatarila 11jagarbhitare. 1 [4]. caupaIH vaIrasiMdhu tahiM nivasaI rAu, ariaNa siravari pADaI pAu; nyAI abhinava kiri haricaMda, lokataNaI mani ati ANaMda. 1 [5] 1. pAThAtra muninaranAha. 2. pAThAarihaM. 3. pAThAvAgha. 4 pAThAmaDavayaNa. 5. pAThA, avacari. 6. pAThAcarittaha. 7. AnaMdapUrvaka. 8. pAThA, sunimmala. 9. pAThAve cUpai. 10. pAThATha asaMbhamala. 11. pAThAbhabhitta. 12. pAThA, vayarasiMha. 13. pAThApaThaI. 14. harizcaMdrarAjA. For Personal & Private Use Only Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 noM sarvANaMdasUrijI kRta dhana-dhanu maMgalakala nariMda, carita surNatAM huI ANaMda... AMkaNI. ratnasAra tihiM nivasaI seThi, dharma karma upara diI draThi; nagaramAMhi je cautha khaMbhu, phUDa kapaTa naI na karaI daMbhu. 2 dhanu [6] satyabhAmu tasu gehiNi nAmu, vinaya viveka vicAraha ThAmu; sIlavaMta guNavaMta nirIha, satIyamAMhi jasu pahilI lI. 3 dhanu [9]. eka "hivaI UmaNa dUmaNI, hima kurANI jima padamiNI; prIya bolAvI 'tihAM kAmiNI, "tamya mani kisII ciMtA ghaNI?' 4 dhanu. [8] bhAmiNI bolaI "suNi bharatAra!, tumha ghari kaMcaNa koDi aDhAra; eka aNutI dIsaI ghaNI, ApaNa pUkiM ko navi dhaNI. 5 dhanu. [9] lAmau bhalu je beTala hoI, Iha dhura sAmI avara na koi; te ghara lekhaI ma gaNu kaMtA, bAla jihAM aMgaNi na ramata. 6 dhanu. [10] bAlaka viNa jIviluM bAli, jAte dI Alo-mAlika jaI puNa lAbhaI eku kumAra, ApaNi vaDapaNa huI AdhAru', 7 dhanu [11] ratnasAru bolaI "suvicAra, puNyalagI huI kula 4udhdhAra; eka citta ahi karisike dharma, jina-guru pUjA mUlaha marma'. 8 dhanu[12] dini-dini vADI phUlaI jAI, ghari AvI jina pUja karAI; puNya prabhAvi TalyAM savi ali, tu beTAnI pUgI karulI. 9 dhanu[13] suravara cavi tu suraloya, rayaNei "sumiNa dikhAlaI soi; pUnakalasa maMgala saMjura, jAya lakSaNavaMtu putra. 10 dhanu. [14] 1. TI. nara+indra= zreSTha manuSya, nariMda= rAjA paNa thAya paraMtu maMgalakalasa atyAre rAjA rAjaputra nathI zreSThIpUtra che. 2. pAThA, karmi jisi nirmala. 3. pAThAharIha. 4. lekhA=rekhA. 5. pAThAdivasa. 6. karamAI. 7. pAThA. jina. 8. pAThAtu. nchapa. pAThA, urita. 10. saphaLa. 11. pAThAi jauM. 12. pAThAsuvizAla. 13. pAThA naI. 14. pAThA AdhAra. 15. alika=pApa. 16. IcchA. 17. pAThA, pAli caDi joi. 18. svapna, pAThA. samaSyi. 19. pUrNa, pAThApUnima. 20. pAThA, citta. For Personal & Private Use Only Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAi 207 caMdrakalA jima vardhai bAlu, sparaMtu naI nayaNa visAlu; nAma nivesau maMgalakalasa, kalA bhaNevA maMDiu harisa. 11 ghanu[15] vastu - bAla bahutiri bAla bahutiri, kalA kauzalya, guNavaMtu aDu mahura, vANihi abhisaraMtu; mAya-'tAya paya aNusaraI, dharaha bhAniya kaMdhi dharaMtu, vADI jAI tu valai, kusumaha karaMDa bhareluM; anna disaMtari jaM huuM, suNiyo kanna ghareluM. 1 [16] rAguH- sAmerI vADI hetu jA valiuM, kari kusuma karaMDa; devata-vANI UchalI, aMbari udaMDa. 1 [17] bAlaka e ailiAmaNu, sulalita muhacaMdi; rAjakumari bhADA lagI, pariNamyAM chaMdi'. 2 bAlaka [18] guru e nara nikhila, bhUali mAhi bhamaMta; ea asaMbhama vAtaDI, maMgala nisuraMta. 3 bAlakA [19] patu niya ghara AMgaNaI, visaria "vicAli; bIjaI diNi valI saMbhalI, gaI AlomAli. 4 bAlakA [20] upaIHteha jaI diNi hUI vAta, nizcaI Aja kahevauM tAta; cAliu malapata jema marAla, vAI ja vAyA tA vikarAla. 12 dhanu [21]. 1. pAThAi gaya. 2. pAThAnitunitu. 3. pAThATha divasi teja. 4. pAThA, viccheda 5. vacce. 6. pAThA. kahesi. 7. vAyu. For Personal & Private Use Only Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 * sarvANaMdasUrijI kRtA daha disi koraNa-dhaNa ucchalila, tiNi avasari maMgala khalabhaliuM; ulAlika jima lIlaI tUli, yojana zatanaI me(c)iu kUli. 13 dhanu [22] lIlApati sulalita lahuaDu, ekalaDu jarAni raDavaDila; disidisi joI na lahaI mAgu, pazi-pazi kumara dharaI vaIragu. 14 dhanu [23] cihuM disi dAvAnala parajalaI, sUara saMbara savi khalabhalaI; paghuraharatA jihiM AvaI rIMchA, jANe yamahataNA e bhIMchA. 15 dhanu [24] maMDaI phiri-phiri tihAM phekkAra, vAgha-siMha citraka haMkAra; vilasaI bhUta jisyA yamadUta, isI aDavI so kumara pahUta. 16 dhanu [25] bhamata-bhamatu saravari gayu, tu aliAyata kuMara bhayu; kala-kala karaI kurala kalahaMsa, zatadala kamala vimala jala "haMsa. 17 dhanu[26] pANI pIdha pakhAlI aMga, tiNi avasara AthimAM pataMga; saravara pAliM taravari caDiuM, eka "disi dekhiuM agani parajaliu. 18 dhanu [2] visavAnara aNusAri jAi, ghoDAsAhuNa chaiM tahiM ThAI; ekalaDu dekhI lahuaDu, paMDavi pagali thiu bAlUa. 19 ghanu 28] ekaI paMDavi nisi rAhavila, avara "dRThi vaMcI gopavi;i carama pahari caMpApurimAhiM, maMtri mahAdhara Api bAhiM. 20 dhanu [29] rahila samAdhi tiNi AvAsi, tehanaI sAra karaI nitu dAsi; teliI mardana "anaI sanAnu, bhalIpari bhojani huI mAna. 21 dhanu. [30] pahirANi ApyAM uttama cIra, jaNa navi iMDAM temanI atIra; navaI thAnaki Rni, rAhavile, tu mani maMgali Ima ciMtavI. 22 dhanu[31] 1. vaMToLa. 2. pAThAva ekalAkhiuM. 3. pAThA, lIlI. 4. jaMgalamAM. 5. pAThApadharaharatA. 6. pADA. 7. pAThAi phera karaI. 8. phatkAra. 9. pAThA) aMsa. 10. sUrya. 11. pAThAdivasi. 12. agni. 13. pAlaka. 14. azvapAlaka, pAThA, pAMDava. 15. pAThA. lagai. 16. draSTi. 17. pAThApahari lei. 18. pAThATha asaMtatta. 19. bahumAna, pAThAsanamAna. 20. pAThA bhavi. 21. samIpa. 22. pAThA. niravaI. 23. pAThAnizi. For Personal & Private Use Only Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAi 209 "olakhANa viNa adhikuM mAna, vali vali ApaI phophala-pAna; kisIi maNA bhojananI nahIM, jANevuM chaI kAraNa sahI. 23 dhanu[32] savi hu parichada samari samAdhi, "oDhavalAnI ati asamAdhi; paDamaDolAnu kisyu vicAra, pUchivA pAkhaI nahIM nistAra. 24 dhanu. [33] duhA bhakti bhalI tehi ja bhaNe, je huI mokalacAri; saMkali badhdhA gaya-turaya, jima manavaMchita "cAri. 1 [34] mAnu ghaNu detu mUDha nara, kuvacana eku avaMti; paMcAmRta melI karI, te madhabiMdu 11khiyaMti. 2 [35] AsanuM badhusaNu anaI jimaNa, kuvacana AliI jaMti; nara-lakSaNa batrIsa jima, vAyasa-padi vihatyaMti. 3 [36] cupaiHmaMgalikalasi vimAsI karI, madhurI vANi vayaNi uccarI; pUchiu 15mahAmaMtri manaraMgi, kAraNi kisi bhagati a7 aMgi? 25 [37]. bolaI muhatu tAma subudhi, vatsa! amhArI suNa prasidhdhi; eka nagara rahi caMpAnAmu, surasuMdara naravaI Iha ThAmu. 26 [38] rANI "jAsu guNAvali bhaNuM, eka jIbha ketAM guNa dhRNauM; rAjakumari tilakasuMdarI, rUpi raMbhAraI avatarI. 27 [39] navajIvaNa navaraMgI nAri, strI-ratana nahI avara saMsAri; cAlaI camakata jima gaja geli, mayaNa racI kiri mohaNa veli. 28 [40] 1. pugaphala=sopArI, pAThA. phola. 2. uNapa. 3. parivAra, pAThA parichaI. 4. avaDhava. 5. pAThA, jhamajholAnu. 6. vinA. 7 pAThA, paNuM. 8. pAThATha ghari. 9. cAro. 10. kahe. 11. mAM masta bane che. 12. pAThAva Alocana. 13. kAkarekhA hoya to. 14. niSphaLa jAya che, pAThAvalayaMti. 15. pAThAmaMtri maho mani mahAmaMtrini raMga. 16. pAThATha maru. 17. maMtrI. 18. pAThA ratIsu. 19. pAThATha varaNavau. 20. rati, pAThA pai. 21. pAThAgela. 22. pAThA. nayaNaravI. For Personal & Private Use Only Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 ja sarvANaMdasUrijI kRtA nalinI-nAla jisyA bhujadaMDa, udaralaMka jItu hari caMDa; putrima 'caMda samANuM vayaNa, nIlappala-dala maMjula nayaNa. 29 [41] kajala kurala tarala ziri veNi, rAyaNa-veli nakha nirmala zreNi; caMdrakalA jima sohaI "laMka, kastUrI sArI vara tilaka. 30 [42] kalA cauThi tiri savi vijJAna, ki bahanA? sarasati upamAna; lakSmInI pari lakSaNavaMta, je pariNasyaI te puNyavaMta. 31 [43] anna divasi ciMtaI naranAtha, kuNu vara grahiSyaI, Ihanu hAtha?'; pUchI rAI aMteharI, kuNa vara desyA e suMdarI?' 32 [44]. vastu - nAri "nirakha nAri nirakhaI, 'nisuNi naranAha!, tamya maMdira AbharaNa strIya-rAyaNa tiulakkasuMdarI; lahuDI lagaI akhta valahI, eha virahana sahuM utari, 1%I desaMtari dijisiI, milasiI ketIvAra; maMtri-kumara paraNAvII, nitunitu kIjaI sAra'. 1 [45] cupaItea vAta "naravara rahi gamaI, maMtri subudhdhi hakAriu timaI; saciva! suNI e vAta avisudhdha, "a7i kanyA tumha naMdana didhdha'. 33 [46] tu mani maMtri vimAsaNa karaI, "viNau deha mujha naMdana saraI; kAca mANika kehu melu, dUdhamAhi jima madirA bhelu. 34 [47]. gaddaha gali sovana saMkalI, kastUrI lasaNasiu milI; viSataari kalapattari veli, bAula'tali jima ugI keli. 35 [48] 1. siMha. 2. pAThA nayaNa. 3. pAThA, nilaghala. 4.kAjaLa jevA kALA. 5. capaLa, pAThA. sarala. 6. pAThAalaka. 7. pAThAbahutiri. 8. pAThA, eha mahArAI. 9. pAThA naravada. 10. haiyAmAM, pAThAanaMtari. 11. pAThAju daMtari bijaI. 12. pAThA naravaI rana gaI maI. 13. pAThA, budhdhi. 14. pAThAsacavaNa. 15. pAThATe prasidhdha. 16. pAThAe. 17. pAThA. muni. 18. pAThAdhaDi. For Personal & Private Use Only Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAi 211 hAralatA aMdhA gali kisI, paTTapha lIsiNa pharisika ghasI; vAyasa gharijaI haMsInAri, tala 'nAtrAnI vAta vicAri". 36 [49] maMtri bhaNaI "nisuNi naradevI, nitunitu karasihaM tumha payaseva; mayA ghaNI akhta upari karuM, nAtrA vAta anethI dharuM'. 37 [50] ma kari vimAsaNa muhutA! ghaNI, e kanyA hUI tasvataNI; mahApasAu' bolI ghari gayu, gotraja paI lAgInaI rahila. 38 [51] "eka vAta avadhA mAI! tima kari naMdana sAju thAI; mUDAmAni nevaja karuM, rAjakumari jima ApaNi varuM. 39 [52] devi bhaNaI "e karma ji roga, na laI kuNapari ma karisi bhogu; paraNahAra nara ANuM avara, ghari ANI tumha naMdanasu varu. 40 [53] devi vayaNa mAni a--i jAma, tumani ANI Apyu tAma; rAjakumari pariNI ghari Avi, tuccha gurava kIjaI INi bhAvi'. 41 [54] maMgalakalasa bhaNaI, "suNI tAta! e asarIkhI a7 rahiM vAta; iNa kAjiM "avaru anara joi, kuli-kulisaI akhta na hUu koI. 42 [55] vesasi kima kIjaI ghAle, "kUyaratataNau e nyAu; pariNInaI je iMDAM nAri, te nara 9adhama saraI saMsAri. 43 [56] kopi caDI mahitu Ima bhaNaI, "hAthi caDila re! tu a7 taNAM; prANi vinAzi kahiu karesi, nahIMtari nizcaI mUDha maresi. - 44 [57] duhAH bahuvihu puSi parIchavila, vatsa! husiI tujha prANi; sira kyuM suMdara navi Talai, devaha taNAM vinANi. 1 [58] 1. pAThAuli. 2. saMbaMdhanI. 3. anyathA. 4. pAThA, karuM. 5. pasAyatra prasAda, kRpA. 6. gotra devatA. 7. page. 8. mUDo020maNa. 9. neveda-mIThAI. 10. pAThA ane vara joI. 11. pAThAtala tuha naMdana ghari ANisi viru. 12. lAvI. 13. Adara, satkAra. 14. bIjo. 15. pAThAi na joDi. 16. pAThA, kali-kali suNi. 17. vizvAsuno. 18. pAThATha kUcA karata. 19, pAThAtra adharma. 20. samajAvyo. For Personal & Private Use Only Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 no sarvANaMdasUrijI kRtA devu duhilau dAkhavaI, "sukhaha "sohaI samantha; mANasa ahiyAM valavalai, devaha karaI avastha. 2 [59] mani maMgala ciMtA karaI, "paravasi paDile videsi; vihi-lihiya lopaI nahI, kehau kIjaI rosa?. 3 [60]. ghaNI vimAsaNa navi lahaI, eha ji vAta pramANi; pariNItAM ja lAbhiti, te mujha Age vANi. 4 [61] kanyA paraNI UtariA, tuM puNa lAgu na bhAgu'; maMtri bhaNaI, "dhana ApaNuM, leI mAragi lAgu'. 5 [62] vIvAhaluM - mAnI ya tahi "mAMDa vIvAhaluM e, pariNavA tilakasuMdarI e, aliyAyata naravara hUu e, cItrAvaI ghara-pu-maMdirI e; lADaNa gajavari Araha e, siri karaNI kusumaha mahimahaI e, siNagArI "sapara suhAmaNuM e, utarAI nAri ya bhAmaNuM e. 1 [63] maMgala sari gAI nArI e, vi kiri deva-kumArI e, jaya-jaya sari bolaI bhATa e, miliA "pura-sajana dhATa e; siri sohaI Ujala chatra e, vara camara DhalAvaI pAtra e, toraNi vara dhavaDa lahalahaI e, melAvaI savi jana gaDagaThaI e. 2 [64]. mRganayaNI manaraMgi savi milI e, mahura sari gAI bAbulI e; vadhAvaI pagi-pagi kulavahu e, jayavaMtu hoye dina bahu e; gayavara kuMara utaraI e, 15ukhaNaDAM rAja aMteurI e, hAthA levuM kabihu jaNaI e, rAjakumari mani raMjII e. 3 [65] 1. pAThA. sukha. 2. pAThAsojI. 3. samartha. 4. avasthA. 5. mAMDyo. 6. pAThAcItrAvA. 7. lADo-vara. 8. pAThAjava. 9, pAThAsayara. 10. pAThA nANi. 11. pAThA sura-sajana/hAthA. 12. samUha. 13. saM. dhvajapaTa dhajA. 14. svare. 15. ukhANA. 16. pAThAsajjaya e. For Personal & Private Use Only Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAi 213 lIlApati lau lalavI e, malayAnila vikasIa cAMpalu e, maMgalakAlasa manamohatu e, pUnima sasi aMbara Ugatu e; lADIya jima taravari velaDI e, mukhi parimala mahakaI kevaDIe, vAMsAnara sAkhi biMdu jaNa e, pariNAvyuM "saMmati sAjaNaI e. 4 [66] nRpi dIdhAM thAla kacolaDAM e, ratha-kaMcaNa-rayaNa-paTaulaDAM e, vara kara navi iMDAM kAmiNI e, paMcavalahI mAgai "saIMdhaNI e; tahiM paMca turaMgama ANIA e, rAyagaNi savi vakhANIA e, surasuMdara ANaMda mani dharaI e, sarvANaMda suhuguru UcaraI e. 5 [67] vastuH raliaragirilia raMgiri, citta vivAha, pariNeviNa rAya-dhua paMca zabadi dhari kumara puhatu; rAjakumari hiva vaMcivA, manahamAMhi chaI budhdhi dharatuM, disidisi joI cAlivA, na lahaI koI upAya; dAsa dikolA guNamaNaI, "na e ajI na jAI. 1 [68] "tAma maMgala nAma maMgala kalasu calacitta, sasivayaNI vinsavile "devI, dUkha kaI udarabhiMtari?'; "mana jANi tumiDa mRganayaNi!, phiri su deha divaNaha aMtari', tuM prIya sarisI sAmaNI, kari dhari jala bhiMgAri; deha-zauca kari varu valiuM, patu pAsi nAri. 2 [69] haMsa gamaNiya haMsa gamaNiya, muNiya calacitta, kara joDI vinnavaI, "prANanAtha! kari kiMpi bhojana'; tihAM modaki mana rIjhavila, vala vAra priya bhaNaI suvacana, "modaka upari ju kimaI, ujaNI jala hoI; vara saMgati jima saMmilai, avara na ruDuM toi. 3 [70] 1.pAThAmalayAnala. 2.caMcaLatA.3.kevaDAnAphalajevI.4.pAThA parivyA.pa.pAThAsaImukhi..paToLA.7.zreSThaazvo,pAThA, paMcavalai. 8. sIMdhanA azvo, pAThAsaINI. 9. pAThAsUri. 10. pAThAIma bhaNaI e. 11. pAThA, raMgI. 12. pAThATha karaI. 13. aMdaroaMdara vAta kare che. 14. hajI. 15. pAThAtAsa. 16. pAThA. disi-disi abhiMtara. 17 pAThAraMjIvile. 18. pAThAsaMbhalaI. For Personal & Private Use Only Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 sarvANaMdasUrijI kRta mAhi maMdira mAhi maMdira, pahuta sakalatra, AbAdhA misi cAlIuM, nAri nIra ANaMta vAria; "mukalAviya mati mRganayaNi!', calie vegi maMdiraha bAriA, ujaNI "rAha rahu rahila, kaMcaNa-rayaNa-turaMga; saMbhAlI rathi jotrIyA, hayavara thyAri turaMga. 4 [71] caupaIHrathi bAMsInaI cAlyau vIra, sahajiM samaratha sAhasa dhIra; mAragi pUchI savi "ThANa, ratha kheDi kiri amara vimANu. 45 [2] maMgalakalasa jayau saMsAri, puNya paraNI rAjakumAri... joaNA sau bhuMI laMghI karI, ghara poli Aviu manadharI; ghara aMgaNi mADi Ima bhaNa", "rAjakumara! ratha kheDu "paraI. 46 maMgala. [73] para gharamAhi na kIjaI vATa, joI na lapAI na ghATa'; kala-kala suNI Avi tahi seThi, putra-virahi jhAMkhI tasu dRThi. 47 maMgala. [74]. ratha ThaMDInaI lAgu pAya, harakhiAM locana nirmala thAI; etA divasa kiMI tuM vatsa?, kihAM lAdhI e ridhdhi "atucche?". 48 maMgala. [5] tea kathA ghuri hutI kahI, kaNaya-rayaNa ghari 11sAtI sahI; paMca turaMgama kIdhu kANu, ApaNi vidyA bhaNaI sujANa. 49 maMgala. [36] dUhauH muhutAnaMdana kuSTIla, maMgalakalasaNa avesi; maMdiramAMhi mokaliu nara, vasaI kanyA 15resi. 1. [77] 1. rAhamAM= mArgamAM. 2. rathamAM. 3. jotaryA= joDyA. 4. pAThAvAliu. 5. pAThA. ahinANa. 6. TI. joyaNano artha ahIM gAuM karIye to sau=100=100 gAu jeTaluM aMtara atyAre ujajenathI caMpApUrInuM che. 7. calAva. 8. dUra. 9. pAThA. huMtA. 10. ghaNI, atizaya. 11. zAtApurvaka. 12. pAThA, mahanai. 13. koDhI. 14. veSamAM. 15. roSita thai. For Personal & Private Use Only Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAi rAjakumAra mani cIMtavai, 'e kuSTI iha kAMi?; kalpataru thANai kisiuM, ugiu eraMDa thAi. paraNI priya melhI gayu, nizcai nahI bi vAta; iha saMgati yugatI nahI, jAisu huM ghari tAta'. 'sahI! samANI sAMbhaluM, mujha prIya gayu videsi; phUDa karI ko kuSTIu, pahutu navalai vesi'. caupaiH rAu bhaNai 'kahi kisii viseSi?, tamhei dIsu ati jhAMkhai veSi; harSamAhi hiva kAMi 'viSAda', 'svAmI! devataNu unmAda. tumhe mujha naMdana nirakhiu kAli, te kuSTI thiu rAti vicAli'; hAhAkAru karI naranAtha, mani cIMtai 'viSakanyA hAtha. rAjakumari ghara pAchai thai, sahI sarIsI pIhari gai; maMtri manoratha hiyaDai maliu, kAlamuhu jai rAyaha miliu. 50 maMgala [81] mADInA ghara pAchili rahii, kuvacana lokataNAM savi sahai; priyatamataNu achai ati zoka, viSakanyA e avara kalaMka. 215 2 [8] 3 [79] 4 [80] For Personal & Private Use Only 51 maMgala0 [82] dhik-dhik kanyA abhAgiNI, raMka na chAjai ciMtAmaNI'; tu naravai ati alakhAmaNI, vAta na pUchai koi teha taNI. 53 maMgala0 [84] 52 maMgala0 [83] rAti-divasa mani jhUrai nAri, virahiNi vaMcI chai bharatAri; ekalaDI roai raNajhaNai, mahAsatI suvacana ima bhaNai. 55 maMgala0 [86] 54 maMgala0 [85] 1. sthAne. 2. pAThA pAkhai. 3. kALu mukha karIne. 4. pAThA DAkhii. pa. pAThA dUSThi. 6. pAThA vikhavAda. 7. mAne che. 8. pAThA ikuM. 9. pAThA. rAtai. Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 ja sarvANaMdasUrijI kRtA AMkaNI [8] 2. sAra. [88] 3 sAra0 [8] DhAla - rAga-1bhUMchI desAkha. vallaha-viraha viyAkulI, virahiNi vAraI vAra; thoDAM jala jima mAchalI, dehu dahaI appA. 1 sAra kareyo saI dhaNI, tumha viNu yaNi na jAI. "sAmI! sulalita saMbha umANu appa aMgi; jANa jaI uDI milauM, ekalaDI takhta nAri. lIla vilAsa na ThaMDII, neha na kIjaI che; sarIra taNI jima chAMhaDI, jisiI jimaNI bAMha. caMdra dahaI mujha dehaDI, caMdana "jima aMgAra; varasa pramANA dIhaDA, kimaI nisi na vihAI. bali kIjala tujha dehaDI, bhAmaNaDAM bharatAra; maruM-maruM tujha vayaNalAM, luMchaNaDAM nayaNAMha. sauNAnI pari sAMbhaluM, ciMtAmaNi kira Aja; rayaNi kira 'ravi ugamila, amia bhariu chaI kuMbha. teha ji e vara bolII, tehaji mujha mAvItra; hAlAhala helAM hUA, vallahataNaI viyogi. 4 sAra. [20] 5 sAra. [1] 6 sAra. [2] 7 sAra. [3] cUpaIH tu ujeNI jala saMbharai, tika muksAla kIsiu chaI parai; avayaMtII Iha sagu na koi, mujha prIya muhutA-putra na hoI. pa6 maMgala0 [94]. tiNi puri "naInaI joII, tu mana paththaI saMtoSII'; selahatya tiNi Agali karI, tAta pAya lAgI suMdarI. pa7 maMgala. [5] 1. pAThAumAhaDAnau. 2. zyAmA= strI, pAThAsImA. 3. dago. 4. pAThAsayara. 5. pAThA. hui. 6. pAThAvali. 7. zakuna pakSI. 8. pAThA pari saMcarila. 9. pAThArathi. 10. pAThAhugharI. 11. viSa. 12. pAThA jaI. For Personal & Private Use Only Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAi 217 tu mani rAjA ati gahibarI, dukhiI locana pANI bharI; kahu mAI! tuNDa kisi vizeSa?', kanyA mAgai naranu veSa. 18 maMgala. [6] ujaNI majha mokalI tAtI, kAja karI tumha kahisikaM vAta;' selantha sAthi pAThavale, tAta vAta ehaji AThavale. pa9 maMgala. [7] duhA beTI majha budhdhi bahula, dhura laga dhIya dharaMti; kuNa kAraNi nara vesaDu, saMsayu sAmi karaMti. 1 [8] raMgi rAjA vanavuM, "sAhasa chaI sAmaMta; kulakanyA nava rAsIi, dIjaI deva! gamatu'. 2 [9]. upaI - puruSa veSa deI naranAthi, sabala sena mokaliuM sAthi; zukana save manavaMchita hUA, ujaNI kami-krama AviyA. 60 maMgala. [100] ujaNIpati dIdhuM mAna, "vatsa! amhArAM putra samAna'; biruM ghara AgaI aMtara nahI, nagara jou dina ketA rahI. 61 maMgala. [101] bhADaI maMdira vasavA liuM, tIrNi kaTaka samAdhi rahichuM; nitunitu cahueI dIjaI dUThi, paMca turaMgama choDaI seThi. 62 maMgala. [102] madhura nIra pAevA hetu, dekhI kumari vasiu saMketu; ghara jANI ghoDA "ahinANi, budhdhi vimAsaI sahaji sujANi. 63 maMgala. [103] paMca turaMgami puhavi prasidhdha, mujha paraNetAM tAti hi didhdha; jANI mUla lagaI aNusAra, pariNetAnI kIjaI sAra. 64 maMgala. [104] ghara joAvyuM jaNa mokalI, ApaNi gaukhi vasaI ekalI; maMgalakalasa parizya nAma, lAdhuM nesAla te ThAma. 65 maMgala. [105] 1. vyAkuLa thaI. 2. pAThATha karyA. 3. goThavI. 4. pAThAsaMyama. 5. pAThAtra sIha sabala. 6. rIsAvo. 7. zAntithI. 8. nizAnI. 9. jovaDAvyuM. 10. tapAsyuM. For Personal & Private Use Only Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 sarvANaMdasUrijI kRta lekhasAla maMDI ghara bAri, kumara pacaI vidyApAri; kuNa parilAbhaI enuM asiruM, bhojana bhakti bhaNI na huM taruM 66 maMgala. [16] paMDita sarisA nesAlIA, bhojana kAraNi saMbhAliA priya dekhI kanyA gati-garI, prakaTa 5 diva karisiuM sahI. 67 maMgala0 [ 17]. saI hathi maMDika teharaI thAluM, jimatAM pagi-pagi kIjaI cAlu; bhojana upari ApyA pAna, maMgalakalasa vizeSiI mAna. 68 maMgala. [108] dIdhAM kApaDa aMgaha taNA, avara ziSya guru pahirAmaNAM; pUchaI kAMI kathA prabaMdha, ziSya bhaNaI "maMgala saMbaMdha'. 69 maMgala. [10] maMgalakalasa hasI Ima bhaNaI, "navAM-purANAM carita ataNaI; eku ampAraI cItu aMgi, tuNDa Aesi kahuM manaraMgi'. 70 maMgala. [117]. rAjakumaranuM Ayasa lahI, Apa-kathA dhura hutI kahI; kanyA paraNi Avi gehi', rAjakumara rIsAvika chehi. 71 maMgala. [111] bahu bolau e baMdhani dhara, Iha dharu ApaNa Ayati karuM; nesAlIA save jhalaphalyA, nAsaI vegi bhayiM kala-kalyA. 72 maMgala. [112] teNe seThi saMbhAlI vAta, 'tumha naMdani kIdhau utpAta'; seThi suNInaI bhaya tharahari, urahu-parahu ghara AMgaNi phiriuM. 73 maMgala. [113] siMhAsana baUsArI kumara, apaI nirupama jANe amara; rAjakumari prakaTItu hui, prIyane paI lAgI rahI. 74 maMgala. [114] 1. pAThAvi. 2. pAThAni utaruM. 3. Ama-tema. For Personal & Private Use Only Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAi 219 vastu - devaduMduhi devaduMduhi, gaNi gajjati, jaya-jaya ravu ucchaliuM, kusumavRSTi tihi karaI suravara; mRganayaNI milkatI nayaNa-bANa nava neha nirjhara, bhaMbhara bholI bhAmiNI, epiI aDI raMbha; geli gahelI gahavarI, vinavaI niya vAlaMbha. 1 [115]. cUpaH prANanAtha! Apu siNagAra, dIha ghaNA akhta kIjaI sAra; priyatama pariNI pariharI, tuI tanDa mAraga aNusarI'. 75 maMgala. [116] thAla kacolAnuM ahinANa, selahatya mAni vAta pramANa; ratnasAra ruliAyata huo, nayaraloka sahuI AvIu. 76 maMgala0 [117] mahAmahotsava kIdhau rAI, ghari-ghari vadhdhAmaNuM karAi; jaya-jayakAra hUu saMsAri, ehi ja uttama rAjakuMAri. 77 maMgala. [118] vadhdhAmaNI caMpA gayu, aliAyata surasuMdara bhayu; kaNaya-dAna ati dIdhuM bahu, teDAvyA naravaI vara-vahU. 78 maMgala. [11] sujana save sAthiI sAmaI, ghara rakhavAla kimaI navi rahaI; caMpA nayarI josiu Aja, elaAmaNuM surasuMdara rAja. 79 maMgala. [12] maMgalakalasa rahi mahApasAya, cAliu vayarasiMgha de rAya; draha-drahiA naravaI nIsANa, bAhirI dIdhuM tu melyANa. 80 maMgala. [121]. thAhari-thAhari kalirava karaI, Age vANi dUta saMcarai; savi sImADA bheTa ji karai, jAI caMpApuri utaraI. 81 maMgala. [122] 1. pAThA- priya tuSTha. 2. pAThAhUuM. For Personal & Private Use Only Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 ja sarvANaMdasUrijI kRta surasuMdara nRpi dIdhuM mAna, nirakhiI maMgala madana samAna; vevAhI bihuM jaNa maniraMga, caMpA mAhi karAvile jaMga. 82 maMgala. [123] DhAlaH- dhaulanuM caMpAnayari vadhAmaNau he, milIA loka apAra; haMsagamaNi mRgaloaNI che, sohaI savi siMgAra. 1 [124] lIyAmaNA kuara jI jI re, vararAja pekhaNa jAuM, Teloki suMdara joIe jAuM. salI..... ghara-ghari gUDI uchaDI he, talIyA toraNa aMga; nAvaI tihi jovaNI he, mRganayaNI manaraMgi. 2 lI. [125] "mAdalaDauM ghuri dhamadhami he, gAjaI guhira nIsANa; saeNloki suMdara vara yaDI he, maMgalakalasa sujANa. 3 lI. [126] dhanu mAtA jinaNa janamiu he, dhanu rayaNAyara tAta; dhanuM surasuMdara rAjIu he, rANIya guNAvali mAta. 4 lI. [12]. mAgaNa jana-mana chohalau , ApyA kayaNa kekANa; sacarAcari ujIyAlIyuM ke, jima gayaIgaNi bhANu. 5 lI. [128]. caupaIrAjA grahi maMtri subudhdhi, ghara-ghara vAta lIdhI ghara-Rdhdhi; melviu maMgalanaI aparodhi, desa nIkAliu teNa virodhi. 83 maMgala. [129]. maMgalakalasa nivesiu rAji, surasuMdara thiuM saMyama kAji; valIu tAma nI sAthe dhAya, maMgalakalasa mahAbala rAya. 84 maMgala0 [130] 1. kAmadeva. 2. AnaMdotsava. 3. pATho, dhatu-dhatu. 4. nAnI dhajA. 5. Dhola. 6. gaMbhIra. 7. utsava. 8. kanaka. 9. ghoDA. For Personal & Private Use Only Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 221 rAga - vasaMta rAja karati narava manaraMgi hi, satIe ziromaNi saMgi e; pUchilA suhaguru jJAnIo, munivara pulva bhavaMtara sArU e. 1 jina. [131] jinazAsani jaya-jayakAra bhayalA, maMgalakalasa naMridU e; mahamahIla magaNa muhi mahimA guNa, tiulakasuMdari nAma e. 2 jina. [132] jhalahalatau saMyama paripAlI valI, mugati-ramaNi uri hAru he; bhaNati dhamma-phalu nimmala vANiya, zrIsarvANaMdasUri he. 3 jina[133] For Personal & Private Use Only Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 w my bh bh K4) vAcakana somajI kRta maMgalalaza phAga ke DhAla - 1, phAga. sAsaNadevI sAmiNI e, mujha sAnidhi kIjai; puNya taNA phala gAiyaI e, suNatA mana rIjaI. maMgalakalasataNau prabaMdha, karinA mujha rAga; zAMtinAtha jina caritrathakI, Udharisyu phAga. ujavaNI nagarI visAla, INi bharati purANI; vaIrasiMha tihAM bhUpatI e, somacaMdrA rANI. seThi tihA dhanadata vasaI, zrAvakaguNa-jurI; dharmasthI suvinIta zIla-guNagaNahi pavittau. dayA-dAna-sanamAna bhalI, satyabhAmA nArI; rUpavatI guNavatI satI, piya-pema-piyArI. piNi tehanaI saMtAna nahI, vaDa evaDa khoDa; seThi dekhi ciMtA karaI e, manamahi mukhamoDa. "paramesari dhana-rUpa dIyala, paNi suta navi dIna; tiNi suta viNi gRhavAsa, jisau mukha nayaNa-vihINau". nAci-nAci jima mora, calaNa dekhInaI rovaI; INi pari seThi hiyaI, vicArI nArImukha jovaI. w m m w 8 1. pyArI, pAThA, paiyarI. 2. khoTa. 3. pAThATha dIdhauM. For Personal & Private Use Only Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza phAga eka 223 9 suNi0 10 suNi0 11 suNi0 12 suNika DhAla - 2, suNi suNi naMdana e DhAla. prIyamukha dekhI aNamaNala, ramaNI kahi bharatAra; dukhakAraNa tumhanaI ki?i, te mujha kahI e vicAra. suNi suNi prItama! vAlahA, e saMsAra asAra; narabhAvi jina-dhrama dohila, lAdhau janama ma hAri". seThi kahaI, nArI! suNauM, tumhanaI nahI ya saMtAna; Ima cIMtavatA ahi-nisaI, mujha citi vasaI na Ana". satibhAmA ramaNI kahaI, "punyaI vaMchita hoi; dhana-saMtAna-samAdhisuM, sukha vilasai saba koI. tihi ja punya kara tucche, deva-sugurU-padaseva; ghau tuNDi dAna supAtranaI, ArAdhau jinadeva. Ima karatA jau suta huvaI, tala ati bhalI vicAri; nahItari paraloka sAdhivA, kari udyama bharatAra!'. harakhita seThi kahaI IsauM, "manabhAvata upadesa; te mujhanAM hita cIMtavai, nAri! bhalI mati desi'. jinavara pratimA pUjivA, vanamAlInaI 'hakAri; puSka bhaNI dhana ghaI ghaNauM, ApaNe jAI savAra. pUjiya jinapratimA gharaI, devaharaI jinarAI; seva karI nija bhagatimyuM praNamaI suhagurUpAya. 13 suNi0 14 suNi0 15 suNi0 16 suNi. 17 suNi0 1. udAsa. 2. dharma. 3. pAThA, manathI. 4. pAThA. mukha. 5. pAThA, puNya seva. 6. pAThAsukha. 7. pAThA. suharakhita. 8. bolAvI. 9. pAThA. jinagharai. 10. jinAlaye. For Personal & Private Use Only Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 vAcaka kanakasomajI kRtA DhAlaH- 3, jina-pujanA nitu kariI INi pari, suNi vakhANa susAdhunI; pacakhANa kari suatithinaI, pratilAbha lyaI dhanalAbhanau. duI kAli Avazyaka karaI, nitu sAhaSmIvacchala karaI; INi paraI zAsanadevi nUThI, putranau te vara varaI. dhanadatta harakhita-mana thayauM, dharamataNaI parabhAvi; sovana-kalasa supanaI lAla, nAri kahaI nisi Avi. piyakaI AvI supana kahatI, uyari pUtra-ratana dharyau nava mAsi adhika putra jAyauM, nAma maMgalakalasa karyauM. caMdramAnI parikalA grahatauM, ATha varaSa thayA 'jisaI; dina prataI tAta! kiMtA sidhAvo?', "suNau putra! kahaI tisaI. 22 1. pAThAtisaI. For Personal & Private Use Only Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza phAga ja 225 dUhA vaccha! amaste ArAmanA, puSka levA kAji; dina prati deharAsari jaI, pUjauM zrI jinarAja'. huM piNi Avisu sAthi tumsa, jovA ArAma; gayau sAthi ArAmikaMI, dIdhAM phala abhirAma. DhAla -4, caupaI. phala leI DhoyA jiNaharaI, kulaAcAra laghuvaya paNi karaI; bIjaI dini kahaI "huM ANimyuM, tumha rahau bAMThA dhyAnasyau. 25 ati Agrahi mAnya tasu vacanna, dina prati ANaI kumara te sumana; dharmAbhyAsa karaI INi pariI, thayauM vRtAMta utiNai avasaraI. bharatakSetri caMpA mahApurI, amarApurI jANe avatarI; surasuMdara nAma bhUpAla, guNAvalI rANI sasi-bhAla. kalpalatA dIThI supanamaI, rAI vicAra kIya mana gamaI; sutAjanama hospaI mujha gharaI, dekhata mukha nayaNaNi sukha karaI. 28 anukrami jAI guNasuMdarI, dIya nAma railokyasuMdarI; lavaNima-rUpataNI oraDI, jIvanamAM apachara avatarI. mRgaloyaNa mukha caMda samAna, nAsAkIra kokilA-vANi; ujala dasana adhara ati raMga, jaghana vayaNa thana pIna utaMga. "kehari laMka haMsagAminI, sola zRMgAra dharaI kAminI; narapati dekhi ciMtavaI IsaluM, 'punya jogi priya milisTaI kisau?". 31 1. bagIcAnA. 2. caDhAvyA. 3. pAThAiNa. 4. popaTa. 5. siMha. For Personal & Private Use Only Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 je vAcaka kanakasomajI kRtA rANI! suNala, kumarI ketanaI?, tuDe kahau ApI tehanaI'; jIvitavya hUtI valahI, paradesaI e desyAM nahIM. ApaNA maMtriputra tehanaI, paraNAvau kumarI enaI'; subudhi maMtrinaI bolAvIyala, harakhita rAyagharaI AvIyala. maMtri! suNi, tAharA putranaI, maI beTI dIdhI Ika manaI'; muhatau kahaI, "suNI nararAya! eka vAta hama nAvaI dAya. sirakhAM kuli rAjasuta bhaNI, paraNAvIyAM kuvara ApaNi'; rAjA kahaI "maI dIdhI saI, me rIsarSa sa bolivau nahIM'. muhatau ghari AvI cIMtavaI, "kisI vimAsaNa kIjaI hivaI?; kuSTarogadUSita mama puta, kima paraNAvavuM eha ajutta?. rAjAnala Agraha etalau, AgaI nadI pAchaI vAghalI; ANIjaI jau kuvarI gharaI, tala lakhamI AvaI bahu paraI'. 1. rAjamahele. 2. maMtrI. For Personal & Private Use Only Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza phAga 227 DhAlaH- 5, dhana-dhana te jagi jANIyaI mani ciMtavatA INi parai, maMtrI lAdhau eka upAya; 'kuladevI ArAdhisuM, manavaMchita ho karisyAM Aya. 38 subudhi bhalI mujha UpanIjI, INi budhdhaI ho thAsyaI ANaMda'. vidhi ArAdhI devatA, te parakhi AvI pAsi; kiNi kAjai samarI tucche?, te kahijyo ho jima ApyuM rAsi'. 39 subudhi. tuM samaratha jANaI sahu, akhta putranI je roga; tima kara ANI kRpA, jima thAyaI suta nIroga'. 40 subudhi. kahaI devatA "maMtrI! suNala, navi karma chUTAM koi; koTi upAya kareu ghaNA, viNa bhogavyA ho te aMta na hoI. 41 subudhi. maMtri kahaI, devI! suNauM, rUpavaMta ANau koi; te vivAhI kuMvarI, huM Apisu ho nija putranaI joI. 42 subudhi. ANisuM huM paradesathI, pura polinaI juduvAri; bAlinaI leI kari, tuNDi karijyo ho kAma vicAri. 43 subudhi. maMtrIsara harakhita thaya3, vIvAha karivA kAji; hayapAlanaI saMdeza kahi, rakhavAlau ho rAkhyaka maMtrirAja. 44 subudhi. 1. maLyo. 2. dvAre. 3. azvapAlakane. 4. pAThAtra saMdeha kari. For Personal & Private Use Only Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 * vAcaka kanakasomajI kRta 45 46 dhana 47 dhana, 48 dhana, DhAlaH- 6, rAga-malhAra ujjayaNI nayarI jihAM jI, kuladevati tihAM jAI; maMgalakalaza jiNi mAragaI jI, tiNi te sabada kahAI. dhana-dhana trilokyasuMdarI jI, hanaI ehavau jI bharatAra; bhADaI paraNesvaI jAI jI, caMpAnagari majhAri'. vANi suNI saMsaI gharaI che, "kahisu pitAnAM vAta'; bIjaI dini vali Ima suNyau jI, "Aja jaNAIsu tAta'. Ima cIMtavatA kumaranaI jI, vAuli tANI jAI; upADI ANyau tihAM jI, caMpAnayarI ThAI. pathi bhayatRSita sarovarai jI, kari amRta-jala-pAna; nagarI parisari te gayau jI, saMdhyAsamaya nidAni. "saMketI nara le gayA jI, mukatA-maMdira vADi; nyavaNa- vasana- bhojana karayaujI, vesAsyau mana mADi. kiNi kAraNi mujhanaI sadA jI, bhagati kareu dhari bhAu?; paradesInaI kuNa karaI che?, anDanaI te samajhAuM. kuNa nAyarI? kuNa desa e jI?, kuNa rAjA? kuNa tumha?; kAma kisau tumhAraI? kahau jI, te samajhAva aDDa'. maMtrI kahaI, caMpApurI jI, aMgadesa abhirAma; surasuMdara narapati IhAM jI, maMtrI subudhdhi mujha nAma. rAjasutA ati suMdarI jI, mAharA sutanaI kAji; dIdhI te suta koDhIya jI, kima pariNAvuM Aja?. 49 dhana 50 dhana 51 dhana, para dhana pa3 dhana, 54 dhana, 1. saMzaya. 2. vaMToLa. 3. pAThA, kuladevI lakSyo dAva. 4. aMte. 5. saMketa karelA. 6. vastra. For Personal & Private Use Only Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza phAga 229 55 dhana pa6 dhana, 57 dhana te paraNI mujha putranaI jI, deI tuha ghari jAuM; INi arathaI ANyau tunAM jI, kuladevI lahi 1dAu'. maMgala kahaI kihAM haMsiNI jI, saMga jisa kiha kAga; tima rogI suta koDhIya jI, rUpavatI nahI lAga. eha akArija nahI karUM jI, e kukarma caMDAla'; maMtrI kahaI 'tujha mArinuM jI, kADhI khaDaga karAla'. sAhasa dhari maMgala bhaNaI jI, "marivau chaI Ika vAra; ehu kukarma karicyuM nahI jI, lahi zrAvaka avatAra'. vici parAdhAna purUSa paDyA che, maMgalanaI samajhAI; vaNigabudhdhi nija kelavI jI, pahilau bhADau lyAI'. "rAjA ja ghaI dAI jau che, te mujha ghau maMtrIsI; paraNI ayyArI rAkhijyo jI, hama tumya vici jagadIsa. ujjayaNI puhacAvijyo jI, vittanuM a3 ghau bola; muhata mAnya vacana te jI, raMga ralI citta kholi. 58 dhana pa9 dhana, 60 dhana 61 dhana, 1. moko. 2. pAThA, rAgI. 3. vikarAla. 4. pAThATha karma. For Personal & Private Use Only Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 ja vAcaka kanakasomajI kRtA DhAlaH - 7, ulAlAnI. snAna karAvIya raMgaI, kumaranaI dhari uccharaMgaI; kIdhalA vividha zRMgAra, vastrAbharaNa prakAra. gajavarakhaMdhi ArohaI, rUpai janamana mohai; jANe kAmakumAra, suMdarI joga bharatAra. rAjA adhika ANaMda, bolAvyA naravRMda; gAvaI maMgala gIta, sadhava vadhU kula rIta. yAre maMgala maMDI, kRpaNa kurIta te ThaMDI; dIdhA vastra aneka, AbharNAdi viveka. thAla traMbAlU kacolA, maNi-mANika ratha-ghoDA; kumarInaI hatha levaI, prItaI narapati devaI. azva paMca tiNi dIdhA, hatha mukalAvA kIdhA; vAjitra vAji te "sUri, dAna dIyA jana bhUri. maMgala vahu le AvyauM, gharamAhi pUkhi vadhAvya; maMgala suMdarIya bevi, "suNihara AvyA "hevi. muhatau bhAva jaNAvaI, maMgala bAhira AvaI; jori na kADhya e jAvaI, rAjAne mani bhAvaI. calacita nija pati pekhI, kAraNa kaNa vizeSaI; patinau pAsa na iMDAM, kumArI draSTi na khaMDaI. dehaciMtA misi UdyauM, suMdarI na malhaI te pUThI; rAga dharI navi bolaI, sUnAM citi ghari DolaI. 1. pAThAnamana. 2. pAThA bharatA. 3. sadhavA= saubhAgyavatI. 4. trAMbAnAM. 5. zaraNAI. 6. ghaNA. 7. poMkhIne, pAThAkhUpa. 71 8. zayanagRha. 9, have. 10. bahAne. For Personal & Private Use Only Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza phAga ja 231 kahau kumara! kAI bAdhaI?", "kSudhA dIpaI viNa khAghaI'; rUcatA modaka aNAvaI, "svAmI! lyau tumha bhAvaI". maMgala bhAva jaNAvaI, "etau modaka bhAvai; ujjayaNI jala pAvaI, tala hama kharauM suhAvaI'. camakI citti kumArI, "aghaTata vAta vicArI; mAtAnI ghara hosTaI, avaMtI nAma te lesTaI." dIdhA paMca taMbola, saMdhyAkAla abola; nikasyau te misa lei, Avisu sahiya valei. maMdira thakIya nIkaliyauM, jAI sAthanaI milIyau; dIdhI vastu saMbhAlI, haya-ratha-sovanathAlI. muhatI te mukalAvyauM, ujyaNI pathi Avya; pUchI nizcaya kIdhauM, je dIdhI temAM lIdhI. 1. nakkI. For Personal & Private Use Only Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 raka vAcaka kanakasomajI kRta 78 DhAla - 8, tuM vaDau lesAlIyau- e DhAla. mAtApitA maMgalataNA e, bahu vidhi karI te soga; te duphakharahita thayA e, maMgalataNaI saMjoga. nija kusali ghari AvIyA e, pUrava punyasaMyogi e; maMgalakalaza AvIyA e. ratha upari caDyau ghara bhaNI e, AvatI dekhIyala mAta; piNi ulakhyau tiNi nahI e, mAraga nahIM IhAM jAta. 79 nija tala piNi poli mATe gayau e, mAya kahaI seThinaI joI; te seThi sAhala thayau e, dekhi suta ulakhyau tAI. 80 nija "AlaMgI kholaI liyau e, mAtapitA dhari rAga; mani ANaMda ati thayau e, dhana-dhana putra sobhAga. 81 nija harikhita mAya pUchaI isau e, kihAM rahyau? kiNa virataMta?; e ridhdhi kihAM lahI? e, acarija e mahaMta. 82 nija vAta mAMDInaI savi kahI e, "aho-aho! putranI bhAga'; ziva azva baMdhyA tihAM e, jihAM kehanI nahI lAga. 83 nija sarva kalA bhaNimyuM aDe e, pAThakanaI ghari jAI; nita paDhata guNata rahaI e, karata abhyAsa budhi thAI. 84 nija pAchilI vAte kahiyaI hivaI e, saMbhalijyo cita lAI; tiNi maMtri kizuM kIyau? eka putranaI lIyau bolAI. 85 nija 1. AliMgana ApIne. 2. budhdhimAna. For Personal & Private Use Only Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza phAga 233 DhAla - 9, sAdhuna khasIyaI. maMtrIputra tihAM gayela, seja "ArUDhau jAma; dekhyau te nara koDhIyala, manamAMhi saMkI tAmo re. karmadasA phalI dhik dhik karma akAmo re kara-pharasaNa karinA bhaNI, udyata hUvau jAma; kumarI bAhira nIkalI, dAsI pUchaI tAmo re. 87 karma kahi sakhi! tu kAI dUmaNI?', "suNi sakhi! gayau bharatAra; kAmarUpa manamohanuM, taji mujhanAM niradhArI re. 88 karma hivaNaI koI koDhIyala, Avyau mujha AvAsi; te pari jANI pariharI, AvI chuM tumha pAsi re". 89 karma, dAsImAM suI rahI, rAti vihANI tAma; pIhari pahutI suMdarI, muhata jANya akAmo re. 90 karma durbadhI rAjA kanaI, baITha kari mukha sAma; pUchaI rAI viSAvAda syauM?, tuccha mana harakhanaI ThAmo re'. 91 karma 'karmataNI gati myuM kahuM?, kahivA joga na rAja!; kumara je dekhyau te tisau, piNi te thayala kAjo re. 92 karma, kumarInaI saMyogathI, koDhI thayeu kumAra'; hAhArava bhUpatI karaI, hUyau kuNa ratana vigAra re. 93 karma, nizcaya naya jinavara kahyauM, sukha dukha karaI na koI; piNi vyavahAraI naI karI, doSa sutAnaI hoI re. 94 karma 1. pAThA. vidyArTsau. 2. duHkhI. 3. dAsI sAthe. 4. pasAra karI. 5. pAThAkahaI. 6. zyAma. 7. sthAne. 8. yogya. 9. pAThAakAja. 10. pAThA. viNAso. For Personal & Private Use Only Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 ja vAcaka kanakasomajI kRta jaI gaI hUMta nahI sutA, ta7 kima huMta vikAra?'; doSa nahI svAmI! tuAM, thayau guNa-karama hamAhAra(hamAra) re. 95 karma, Ima prapaMca kari te gaya3, suMdari caDyaure kalaMka; ISTa aniSTa thaI sutA, rAjAnAM mani saMko re. 96 karma navi bolAvai kumarInaI, navi jovaI dhari rAga; ekaI khUNaI paDi rahI, mAtAnAM gRha-bhAgo re. 97 karma, cIMtavatI manamAM isI, pUrava bhava duHkarma; je mujha pati chAMDI gayauM, udaya thayeu te adharmo re. 98 karmaka kula kalaMka pAmyau ImaI, "kisauM karuM? kihAM jAuM?; vyasana paDI karamAI naDI, deva viDaMbI sAu re'. 99 karma Ima cIMtavatAM saMbharayauM, "pati ujeNI vacana; sahI tihA pahutau husyau', kumArI budhdhi upanno re. kaNi upAI tihAM jaI, ulakhi nija bhartAra; e kalaMka utAriNuM, jima jANaI saMsAro re'. 101 karma eka vAra mAtA! munaI, jau bolAvaI tAta; kAna denaI sAMbhalaI, mAharA mananI vAto re'. 102 karma, mAtA dekhi nirAdara, mAmale sIha sAmaMta; tehanaI piNi vanati karI, te kahi "hoI anicaMto re'. 103 karma rAjAnaI tiNi vInavyauM, "choru thaIma sIdAI; dAna-mAna dUraI rahau, vacanaI svAmi! bolAya re. 104 karma, eka rUkhI(pakhI) suNi pariharI, kumarI viNa AdhAra; Aja mAharaI AgrahaI, bolAvau ika vAro re'. 105 karma 100 karma, 1. amAruM, pAThATha mAhAro. 2. pAThAdharma. 3. sAva, atyaMta, pAThATha mAu. 4. pAThA. gaI. 5. nizcita. 6. pAThA, II. For Personal & Private Use Only Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza phAgara 235 106 108 109 dUhA bolAvI AvI kumari, kari praNAma "suNi tAtI; purUSaveSa ghau mujha tucche, pachaI jaNAisu vAta. veSa kIyau tiNi purUSanau, ghau mujha siMgha saMghAti; ujjaiNI nagarI bhaNI, bhejau mujhanI tAta!' 107 tima karijo jima vaMsanaI, ratI na lAgaI khoDi;' suMdarI calIya prayANa kari, kari praNAma kara joDi. DhAla - 10, saba sena liya sAthi. alokasuMdari siMha sAmaMtaI parivarI e; sukhi akhaMDa prayANa detAM, cAlatA pahutA ujjaNIpurI e. vaIrasiMha suNi rAya Ayau, sanamukha caMpApati-naMdana suNI e; jugati bhagati kari ANI, nija maMdira bhalaI bhojana deI guNa thaNI e. 110 kuNa kAmaI INi nayari AvyA?, te kahau" nagara kutUhala dekhivA e;' sijhAnaI upakaMThi mahalaI te rahyauM, jovaI turaMgama ehavA e. 111 tehi ja turaMgama dekhi ApaNa olakhyA, cara bhejyA pUkiMI gayA e; gRhapati nAma-suThAma saghalI "sudhi lahI, suNI kumara harakhita thayA e. 112 siMha bolAvyau mAma "mAharau pati, IhAM kalAcArya pAsaI paThaI e; tehanaI IhAM nimaMtri chAtra sahita, hita tumha jAI ANala aThaI e". 113 Avyau dekhi bharatAra ati ANaMda karI, Asana bhojana upacaryau e; chAtra thakI suvizeSa vastra anopama, maMgalanaI rAga I varyau e. 114 1. pAThAsI. 2. mokalo. 3. kalaMka. 4. pAThAve caDI. 5. tapAsa. 6. atra=ahIM. 7. upacAra karyo = sevA karI. For Personal & Private Use Only Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 eka vAcaka kanakasomajI kRtA pAThaka! kahAvau vAta INa caTaDAM-kanyAM', caTaDAM bolyA kumaranaI e; kathA kahesyaI eha je tumhanaI, ati rAgadraSTi sUdhaI manaI e. 115 maMgala kahaI "kumAra! kahauM kathAnika, ApaNa vItauM tumha suNau e; e tehi ja nAri bhADaI paraNIya, purUSaveSa kAraNa kuNaI? e". 116 ehavau nizcaya jANi vAta kahI tima, jima paraNI chaMDI gayau e; "mAharI chaI tihAM "mAgi caMpAnayarI ya, e acarija mujhanaI thaya e'. 117 jo re! jUThI vAta" "jhAlI ehanaI', anDaraI ghari e kihAM rahyau e?"; purUSe jhAlaya jAma nAThA chAtra te, dhanna seThinaI jaI kahI e. 118 1. vidyArthI pAse. 2. mAMgI= vivAhita strI. For Personal & Private Use Only Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza phAgara 237 12 2 DhAla - 11, caupaI. maMgalakalaza mAMhi ANIyauM, uMcaI AsaNi baUsANIya; siMha! suNa, maI parichANIyauM, paraNyau pati mujha mani mAnIyau.119 suNau siMha! jaI saMsau hoi, thAla kacolA jAI joI; ehanaI ghari pahuca sahu koI, ghanadattai ANyA saba DhoI. 120 te dhanadata citta saMkAI jAI, "paramesara! syu thAI?; siMhaI kahI vAta samajhAu, beTI bahU hoI ghari lyA. 121 siMha kumari pAsi AvIyala, strInA bhekha leI dhAvIya; purUSaveSa te dUraI karI, AvI pati pAsaI suMdarI. "paisAraI nija ghari AvIyA, jANe abhinava paraNAvIyA; nagaraI rAya te bolAvIyA, suNI dekhi acarija bhAvIyA. maMgalakalasa ghari karaI vilAsa, trilokasuMdarI pUgI Asa; siMha leI kumaranA vesa, caMpAyaI vInavya naresa. valI siMha bhejyau teDivA, maMgalanaI saMsau pheDivA; maMgala suMdarI AvyA pAsi, rAjA hiyaI dharIya ulhAsa. bhalaI bhalaI kumarinI budhdhi, dekhI mudatAtaNI kubudhdhi; vinA doSa putrI "dUhavI, miTya kalaMka ridhi pAmI navI". 126 kubudhdhInaI kADhya mArivA, maMgala Avyau UgArivA; "mehatAnAM ghauM jIviyadAna, rAjana! ApI aDDanaI mAna". rAjA mAnya nija kari putra, mUla pitA bolAvyau atra; maMgalanaI dIdhau nija rAja, puNyapasAI sijhaI kAja. 1 23 124 125 127 128 1. pIchANyo = jANyo. 2. pAThA, pei. 3. pAThAveSa. 4. pAThA. pitA. 5. praveza utsavapUrvaka. 6. pAThA, pUrai. 7. pAThA, suMdarInI. 8. dubhAvI. 9. pAThAsIdhA. For Personal & Private Use Only Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 vAcaka kanakasomajI kRta 129 130 131 132 DhAla - 12, ADhIyAnI. yazobhadra gurU AvIyA, gAIyA mili naranAra; surasuMdara narapati gaNapati, padavaMdana kAri. desaNa suNi pratibUdhalA, lIdhalA cArita sAra; bhavika jIva nistArivA, kariyA ugra vihAra. sImAlA bhUpAla, na mAnaI maMgala ANa; vaNikaputra e syu karisthaI, saMgrAma ajANa?" UdAlInaI rAja harisyuM, INi abhimAna; caturaMga sena leI caDyauM, maMgalakalasa pradhAna. puNya pasAyAM te ari, bhAgA lAgA pAI; jinavara pratimA pUjI karaI, te jina ghari AI. jinaprasAda aneka karAvaI, AvaI loga; jainadharma chama sAcavaI, sAcavaI rAga saMyoga. anya divasi udyAnaI, AvyA jaIsiMghasUri; vaMdana cAlyau sumaMgala, maMgala vAjaI turi. gurUjI! amya mani saMsaya, eha viTaMbana dekhi; bhADaI paraNI ANI, dUSaNa lahIya vizeSi. e kuNa karma akhtArau?', pUravabhava vRdaMta; nyAni karI saba jANavuM, vakhANI mani khaMti. sUri kahaI "saMbhAlIyaI, rAjana! ApaNe karma; udayAgata bhogavIyaI, jogavIyaI jinadharma. 133 134 135 136 137 138 1. jhuMTavIne. For Personal & Private Use Only Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza phAga rama 239 139 140 141 142 DhAla - 13, bAluDAnI. INi bharati sukhetraI, khitipratiSTha vara ThAmi; dhana dhanna samRddhauM, somacaMdra INi nAmi. zrIdevI tehanAM, nAri ati abhirAma; prItaI saMtoSaI, jANe rati naI kAma. somacaMdra prakRti guNa, mAnanIka jasa kAmi; pati ramaNi saMjogai, sarikhaba sarikhaI pAmi. jinadeva suzrAvaka tikaNi vasamAna; tiNa mAhomANe, maitrIbhAva pradhAna. jinadeva desaMtari, ghanaI kAraji calaMta; nija mitra bolAvI, bAMThA mili ekata. "bhAI! mujha e dhana, sAhasa mAna dInAra; kharacejyo sAte, kSetre karIya vicAra. sAmagrI merI sAcavijyo dhari rAga''; Ima zIkha deInaI, kusala cale nija mAga. somacaMdra hivaI dhana, kharacaI ApaNa meli; anumodaI gharaNI, dharama bhaNI kari keli. tiNi puri ehanI, sakhi bhadrA nAmaI jANi; devadattataNI je, nArIsuM pahicANi. kharacaI merau pati, gharamArathi dhana koDi''; saMbhali zrIdevI bhAkhaI muha macakoDi. 143 144 145 146 147 148 1. rahetA. 2. pramANa = jeTalI. For Personal & Private Use Only Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 ka vAcaka kanakasomajI kRta 149 150 151 152 153 "terI saMgati e, koDhI kima kharacesTaI?; phoTakaNI phoka, kAI tuM garava karesTaI?" tiNi vani kaThorai, mukha vilakha ati kIdhauM; vali pAsa karInaI, micchAdukkaDa lIdhauM. te somacaMdra naI, zrIdevI saMghAti; zrAvakanA vrata lyuI, sAdhu saMgati mani bhAtaI. ti thayA samAdhaI, avinaI surA sodharmi; sthiti paMca palyopama, Ayu bhogavI karma. somacaMdranA Atama, hUA tumha bhUpAlA; zrIdevI suMdari, thaI nAri te bAla. paradravyaI je tumha, kIdhau puNya rasAla; tiNi bhADaI paraNI, valI milI tatakAla. hAsaI zrIdevI, bhadrAnaI dIdhI Ala; INi bhavi tiNi, pAmya eha kalaMka karAla. Ima suNIya virattala, maMgalakala nariMda; suMdarinA sutanai, dIdhau rAja ANaMda. rAjA rANIsuM, bhAvaI sahagurU pAsi; lIdhau cAritavrata, pAlaI dharIya ulhAsa. krami rAyarisI te, bhaNaI sakala siddhata; gurU AcArijapadi, thApyau jANi mahaMta. 154 155 156 1 57 158 1. prathama devalokamAM. 2. pAThA, ciratta. For Personal & Private Use Only Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza phAgarIka 241. 159 160 trilokyasuMdarI, thaI pavittaNa nAri; pAlI carita vara, aNasaNa kari uccAra. paMcama suralokaI, pahutA kari dhyAna; pAmI narabhava vali, pada lahisyaI niravANi. Ima jANI pUjA, jinapratimAnI kIjaI; mAnavabhava pAmI, puNyataNA phala lIjaI. saMvata solAhasaI, Upari guNapaMcAsi; e kIdhau maMgalakalasacaritra vilAsi. 161 162 dUhAH 163 adhikau UNau je kahyauM, micchAdukkaDa tAsa; mUlatANamAMhi e kIyauM, magasira sudi ullAsa. zrI jinacaMdasUriMda gurU, vartamAna gaNadhAra; suvihita-muni-cUDAmaNI, jugapradhAna avatAra. kharataragacchi suhAganidhi, amaramANika-gurU sIsa; kanakasoma vAcaka kahaI, maMgalacarita jagIsa. 164 165 1. svaccha For Personal & Private Use Only Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 95) guNavaMdanajI kRta maMgalakalaza esa 3 dUhA paDhama jisesara paNamIyAM, AdinAtha arihaMta; seguMjaI bhUSaNa sadhara, samaraI je jagi saMta. saMti jiNesara solamala, saraNAgata sAdhAra; jayavaMtau jasa jehanau, samaru te sukhakAra. nemi jisesara paya namuM, yAdavakuli jayakAra; cauthA vrata pAlaNa catura, sAsanamahi siNagAra. pAsanAha puhavaI pragaTa, puruSAdeya pradhAna; samaye pUraI saMpadA, nAma nava ya nidhAna. vidhinuM vaMdu vIrajiNa, saMyama-tapa-japa sUra; darasana jehanau dekhatA, duriya paNAsaI dUri. suyadevI ghuri samIraya, vANI vara vinANa; jAsu pasAyaI jANIyauM, alaga rahaI anANa. *anyAnAM mudritaI sau, jiNi huM kIdhala jANa; 'sahaguru te samaruM sadA, bhavika-kamala varabhANa. dhurithI bhAkhyA dharmanA, bheda thyAri bhagavaMta; thati mahi dAna vaDala tuhe, Adarijyo ekata. kUDau dosa na kehanAM, "alavi na dIjaI "Ala; dIdhAnA phala dekhajyo, jIva paDaI jaMjAla. 1. samartha, aciMtya zaktiyukta, 2. pRthvI para. 3. durita, pApa. 4. ajJAna. 5. marditAM=nAza karIne. 6. sadguru 7. temAM. 8. sahajabhAve paNa, ramatamAM. 9, ALa, kalaMka. For Personal & Private Use Only Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 243 IyAM biThuM bhedo Upari, maMgalakalasa mahaMta; tehanI vara ramaNItaNau, vali suNijyo virataMta. kuNa desaI? puravara kiNaI pari?, kiNa hUyayau prabaMdha?; vistara kari te varNavuM, sucaritathI saMbaMdha. DhAlaH- 1, rAmacaMdra kaI bAgi caMpaI maura lIyau rI-eka DhAla. lakha jojana kaI mAna, jaMbudIva dhurI jANuM; tihAM bharata vara kSetra, dakSiNa disahi vakhANuM. desa sahasabatrIsa, tirumahi jinavara bolaI; Arija mAlava desa, tiNa kaI ko nahi tolaI. jagi sagalaI suprasiddha, tihAM nayarI UjeNI; dharaNI ramaNI sIsa, jANaki suMdara veNI. pANI bharI pavitra, ziprA nadI ya vahaI rI; pakSi(pazu?) paMkhinI koDi, jasu upakaMTha rahaI rI. vairasiMha INi nAma, rAjA tihAM saparANa; ari kari bhaMjaNa sIha, sUri sairomaNi jANau. suMdara spa sarIra, rANI sIlavaMtI rI; dhAraNi nAma prasiddha, tiNi ghari pati-bhagatI rI. dUhA suprasanna subha bhAkhiNI, vivadhA zleSa vicAra; puNyavaMtanaI saMpajaI, mukhi vANI ghari nAri. 1. pAMkhavAlA. 2. baLavAna. 3. ziromaNi. For Personal & Private Use Only Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 guNavaMdanajI kRta pUrvaDhAlaH tiNi puri nivisaI eka, dharmavaMta vivahArI; dhanadata nAma susIla, zrAvaka aNuvrata dhArI. RddhivaMta jasavaMta, sabajanaku upagArI; "bhAmApUrava-satya, nAma achAM tasu nArI. pUrava karma saMyoga, nahi saMtAna gharaI rI; tiNi kari dhanadata seTha, ciMtA bahuta dharaI rI. eka divasa nisizeSa, sUtI seTha vimAsaI; phUla jisau AkAsi, suta viNa dhana mujha pAsaI. devabhavana utaMga, deva vinA jima sUna; sAmi bhalA viNa sainya, bahuta milyau jima Unala. motI moTau hoI, teja vinA jima hInI; putra vinA kula tema, dIsaI ati ghaNa dIna. dUhA taruvara phala viNa jehavala, jala viNa jema talAva; sutavihiNa huM ehavala, dAna vinA jima bhAva'. cIMtAsAgara jhIlatau, dekhI bolaI nAri; kara joDI Ima vinavaI, "prANanAtha! avadhArI. prAta samai sasimaMDalau, jema kumuda kumalAya; tima mukha sAmI! tAharala, kiNi kAraNi vichAya?. 1. Ti. jenI pUrve satya che evI bhAmA= satyabhAmA. 2. rAtrinA pAchalA bhAgamAM. 3. uNu, adhUruM. 4. karamAya. For Personal & Private Use Only Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 245 pUrvaDhAlaH cUkaI jehavau phAla, viyau dIsaI dvIpI; hAthI suMdara-deha, daMta-vihiNa vipI. udyama viNa gatamaMta, taMtra vinA jima yogI; nija padavI viparIta, dIsaI jema niyogI. mujhanaI kahavA yoga, vAta huvaI take bhAkhI; ahavA jaya navi yoga, tau tumha manamahi rAkhauM'. seTha kahaI "tuM mAni, jagi sagalaI thaI pachAnuM, te hI jaI Aloca, ta tuja kahivA mAnuM. caMdra vinA kyuM rAti, ati ghaNa dIsaI bhUMDI; viNa pANI kyuM vAvi, kAma kisAnI UMDI?. phala viNa jayasI dekhi, UMcI jaI huI vallI; tima tuM suMdara 5, putra vinA nahu bhallI". abalA bolaI bola, "vacana suNau mujha kaMtA; parihari dUri viSAda, vili vadhu kerI ciMtA. vaMchita phalakaI kAji, karahu puNya sukha dAI; jiNa thaI saba saMyoga, milaI sahaja maI AI. soraThA - "dharma thakI dhana dhanna", "utUma nara bolaI IzuM; parisu karije punya, aliya-vighana jAI 11alaMga. 1. phALa. 2. bhaMDo, vilakho, 3. vAgha. 4. jo. 5. chupI vAta. 6. zuM kAmanI?. 7. jesI, jevI. 8. phaLanA. 9. uttama. 10. aniSTa. 11. nAza pAme. For Personal & Private Use Only Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 guNanaMdanajI kRtA 37. 39 40 pUrvaDhAlaH vanamahi moTA kha, davajalathI je dAdhA; dharatImAhi aMkUra, gharami karI AbAdhA. vAvyA "kSetrI bIja, e savi jalathI vAdhaI; dharama karaI nara jeha, te manavaMchita sAdhaI'. vacana suNI dhanadatta, manamahi IsuM vimAsaI; 'taji ciMtA saMtApa, anisi dharma abhyAsai. trir kAla mana zuddhi, pUjA arihaMta kerI; karaI sAdhunI seva, bhagati jugati bahuterI. nija dhananai anusAra, vAru cetya karAvai; mAna-pramANa prasiddha, arihaMta biMba bharAvaI. cauvita saMgha saMyoga, vidhisuM nija vita vAvaI; sahaguru vacana suNaI, pustaka vali ya likhAvaI'. Ima manamahi dhari bhAva, dhanadatta dharma karaI rI; tAsutaeI anubhAvi, nArI garbha dharaI rI. 'suhiNaI pUraNa kuMbha, dekhaI sA subhakArI; kaMTha dharI vanamAla, mAhi gaMgAjala dhArI. nava masavADA sAta, sADhA dina jaba pUrA; sajjana mana ANaMda, mAta-pitA tisa 'nUrA. zubha lagana nakSatra, uccaThANa graha AyA; ratnakhAni jima rayaNa, seThiNa suta (ta)ba jAyA. 41 42 43 44 45 46 1. vRkSa. 2. baLyA. 3. garamIe. 4. pIDA. 5. khetaramAM. 6. svapnamAM. 7. mahinA. 8. tejavALA. 9. zeThANIe. For Personal & Private Use Only Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 247 40 48 49 50 harakhyau nija parivAra, janma mahocchava kijaI; baMdIjananaI dAna, vaMchita adhikau dIjai. veNu vINa vara nAha, tAla amaratI vAjaI; saMkha-damAmA-Dhola, nAdaI aMbara gAjaI. dina bArasamaI jANa, melI saba parivAra; bhojana vara taMbola, saMtoSI suvicAra. mAta-pitA subha tAsa, nAma ThavaI jayakAra; suhiNAnAM anusAra, maMgalakalasa kumAra. dUhA seTha dharaI saMtoSa, dekhI sutanaI dIpatale; akhaMDa suMdara posa, sasadhara kyuM dekhI samudra. pUrvaDhAla - arohaNa-girivara-sIsa, ratana jema nita vAdhaI; kalpavRkSa aMkUra, naMdanavana jima lAdhaI. vaMdhyA aTavImAhi, mayagala jema niraMtara; tima dhanadata ghari putra, vRddhi lahaI tanu suMdara, kumara bhaNaI vijJAna, kalA bahurtari pUrau; kalAcAranaI pAsi, medhAvI ati sUrau. anukrami hUyau sujANa, paMDitajaNa tasu mAnaI; dina-dina adhikA deha, vali-vali vadhataI vAnAM. 52 53. 55 1. svapnane 2. zarIrathI. 3. puSTa. 4. rohaNAcalanA zikhare. For Personal & Private Use Only Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 guNavaMdanajI kRta "kusama liyanuM kukkAI dhanadataseTha 'dihADI; ikadina putra kahaMti, "huM jAisa piu! vADI. maI bAMThA suhA tAta!, jAvau chaI navi jugata"; jANaI bAla vinIta, mAhara gADha sagatI. bhagatiyugati saMyutta, suNI kumaranI vANI; Agraha dekhI tAsu, manamahi ghaNu "suhANI. vanapAlakanaI seTha, jAI sIkha dIyaI rI; lA kAraNi bAla, AvaI karaMDa lIyaI rI. phula-pagaranI nitya, caMgerI bhari devI; Avata jAnata nitya, taI saMbhAla karevI'. prIti dharI manamAhi, phUla dihADI AgaI; jaNaNI-veli vizrAmataru maMgalanaI jANaI. 1. kusumapuSya. 2. dahADe, divase. 3. pitA. 4. sukha-AnaMda pAmyA. 5. samUha. 6. phUladAnI. 7. tAre. For Personal & Private Use Only Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 249 dUhA 63 64 karma 65 karma suta e koI sIha sama, 'sadhara karaI ghara sUta; jAyA bahu kuNa jugatikA, kula nara kahaI kapUta. DhAlaH - 2, IThArI ke chokare- eDaDhAla. INi avasari tihi jANIyaI, kSetra bhArata jagi dIpaI re; tiNimAMhe caMpApurI, iMdrapurIku jipaI re. karma likhyau so saMpajaI, puthvabhavaMtara kIdhauM re; durjana cIMtyuM navi hovaI, te lahIyAM je dIdhuM re. guNasuMdara rAjA tihAM, suMdara pa sarIro re; rAjadhUrA DI vahaI, sabala vRSabha sama dhIro re. rANI tasu guNasuMdarI, anupama ratinaI paI re; sAcau sIla sadA dharai, mAna dIyaI bahu bhUpa re. tehanI kukSaI avatarI, biTI chaI ati saDI re; mukhi bolaI amRta vANI, jayasI aMbai sUDI re. je kaI railokasuMdarI, nAma isa tiNi pAyau re; phira "sohAga bhuvana trihuM, tasu aMgaI saba Ayau re. bharajavana putrI dekhI, rAjA manamAM rIjaI re; ekaMtaI rANI pUchai, "ehanaI vara kuNa kIjaI re? cUnI myuM hemaI-jarI, sobhA lAbhaI sArI re; nAgaravela ke pAne, "nIkI jema sopArI re. 66 karma 67 karma 68 karma 69 karma 70 karma 1. saddhara=samRddha. 2. gRhasUtra=gRhavyApAra. 3. beTI, dIkarI. 4. AMbA para 5. saubhAgya. 6. cunarI. 7. kasabI. 8. saMdara. For Personal & Private Use Only Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 * guNanaMdanajI kRta 71 karma, 72 karma, 73 karma 74 karma jyoti caMdrasya kyuM bhelI, vAdhaI adhikI vAnaI re; kanyA tima saDa varai, dIjaI tau mana mAnaI re'. ramaNa vacana mana mahi dhAri, murakI bolaI rANI re; dIjaI sIkha tumhA bhaNI, te maI aIsI jANI re. nara abUjha Ima cIMtavaI, sarasati bhaNaI nesAI re; ari urukha chAMDI baMdhaI, toraNa aMba visAlaI re. mA Agali mAmA bhalA, ghaNuM vakhANaI jehA re; laMkAI laharI valI, mUrakha kahIyaI tehA re. eka sutA chaI vAlaNI, jau paradesaI dIjaI re; tau tehanau virahau hovaI, vahilau mila na sakI jaI re. bhalau maMtri chai ApaNaI, atisAgara INi nAmo re; tehanA sutanaI dIjIyaI, ta ithAya subha kAmo re. pitara ghaNu 'tripatA hovaI, AMbA vali sIMcAyaI re; bhalI vAta gharaNI kahI, rAjA AvI degdAya re. mana-vaMchita bheSaja huMtala, ehi ja jANyuM lIjaI re; ayasI vAta huI sahI, vaidya kahyau te kIjaI re. 7pa karma, 76 karma, 77 karma, 78 karma, hIH vallabha mANasanA vacana, vAru gharamAM vIta; sajjana saMgati nara saguNa, "cAvA AvaI cIta. pUrvaDhAlaH rAjasabhA AvaI rAjA, aMgaI harSa na mAvaI re; teDI saciva prataI kahaI, "e mAharaI mana bhAvaI re. 80 karma 1. marakIne. 2. anya. 3. vRkSa. 4. AMbAne. 5. mojA. 6. tRpta. 7. pasaMda paDI. 8. vitta=dhana. 9. AnaMda. For Personal & Private Use Only Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa : 251 84 tArA sutanaI mujha beTI, huM paraNAvu raMgaI re; prIti valI adhikI vadhai, aMgIkari tu aMgaI re. 81 karma tau evuM hovaI sahI, khaMDa bhilI khIraI re; "vihasyaI nIpa kusama bhalauM, meghataNaI kyuM nIraI re. 82 karma Apa neha ghaNau achaI, tala vali adhikau hoI re; moTA naI moTApaNu, juDa tu mahutA! joI re'; 83 karma soraThoH pragaTa na dIThau pUta, nayaNe maMtrInI nRpaI; kalyau nahI tasa kUta, Adara mAMDyau ati adhika pUrvaDhAlaH maMtrIsara valatuM kahaI, "rAjana! suNi mujha vANI re; dIdhI je tumha mujha AnyA, e avicArI jANI re. 85 karma kihAM khajUu nisi tiga-tigaI? kihAM zrI dinakara-tejo re?; kihAM dharaNI siri sAtharau?, kihAM ati 'kulI sejo re?. 86 karma meru kihAM? sarasava kihAM?, alasA, pannagarAjA re; kihAM ghara dhana nRpa! mAharau?, tAharA kethi divAjA re?". 87 karma nRpanaI maMtri valI kahaI, "samaratha kuNa tujha dhAnAM re?; lavaNa ghAtivA kuNa sahI, sUnau devA pAnAM re'. 88 karma hasIya karI rAjA kahaI, "muhatA ema vimAse re; rAja sakala chaI mAhasa, te jANe tujha pAse re'. 89 karma 1. vikase. 2. kadaMba. 3. joDa. 4. kaLyo=jANyo. 5. hRdayano chupo bhAva. 6. AjJA. 7. khajavo. 8. saMthAro. 9. komaLa. 10. sApoliyuM. 11. nAgarAja. 12. ThATha. For Personal & Private Use Only Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 guNavaMdanajI kRta 90 karma, 91 karma 92 karma, 93 karma soraThA - moTA mANasa mAna, bharI sabhA navi bhAMjivI; rAja-ANa avidhAna, sastra vinA mAraNa sarisa. nArI jai nitta, sejaI jaI sUyavau; vipraha chedI vRtti, haNivau hathirA vinA. pUrvaDhAla - suta sarIra koDhI achai, te navi jANaI koI re; je AnyA narapati dIdhI, te take karaNI hoI re. aba mujha "nA" e pari hUI, Agali dotaDi vAjaI re; pAchau vAlI joiyAM, vAgha sabala taba gAjaI re. ati Agraha sAmI kIyau, tava mAnI INi vAto re; cIMtAI maMtrItaNI, bhedI sAte dhAto re. ati ghaNa "AmaNa-dUmaNale, AvaI maMtrI geho re; "Arati saMtApaI karI, kumalANI kaI ve(deho re. buddhi vinANa thakI saraI e, thaI durakara kAmo re; tema vimAsuM huM sahI, jema rahaI mujha "mAmo re. pauSadhasAlA saMcaraI, ArAdhaI kuladevI re; dhyAna dharaI nita tehanaI, je pUrava je sevI re. zubha velA pacchima rAtaI, vAru maMtri vimAsaI re; teNa samaI sA devatA, dekhaI ApaNa pAsaI re. 94 karma, 95 karma, 96 karma, 97 karma 98 karma 1. apAlana. 2. hathiyAra. 3. UMDI nadI. 4. nirAza-udAsa. 5. Arta, duHkha 6. karamANI. 7. kAyA. 8. lAja. 9, pAchalI. For Personal & Private Use Only Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 253 99 karma, 100 karma 101 karma tIna tihAM pauSadha karaI, DAbhataNau saMthAraI re; kAma-krodha gharanI mAyA, maMtri mugada taba vAraI re. jima abhyAsa karI vidyA, buddhivaMtanaI AvaI re; khaDaga balaI triI sUrauM, jema medinI pAvaI re. sAhasa manamAhi je karaI, tAsu sidhdha bahuterI re; tapa bala devI-devatA, tima ANaI nara gherI re. saciva bhaNI devI kahaI, "tUThI huM tujha bhAge re; tAharaI je vara joIi, te mujha pAsaI mAge re'. kara joDI bolaI isu, atisAgara maMtrIso re; "mAharala suta nIroga karauM, pahucaI Asa jagIso re. surI kahaI maMtrI suNala, "e mujhathI navi hoI re; karma nivaDa je nIpanu, meTaI te navi koI re. 102 karma 103 karma 104 karma 1. darbha-ghAsano. 2. mugdha. 3. choDI. 4. bhAgyathI. pa. nikAcita, gADha. For Personal & Private Use Only Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 guNanaMdanajI kRta dUhAH 105 106 107 ravi pachima jaI UgamaI, kamala silA-siri hoI; pUravabhava kRta karma je, laI na kiNathI toI. aganisikhA sItala havaI, suragiri calatI joI; pUravabhava kRta karma je, Talai na kiNathI toi. samudra taratA sohila, pavana baMdha pari joI; pUravabhava kRta karma je, Talai na kiNathI toI. sisi Ugyau saba jagatamAM, lAgaI 2unDau loI; pUravabhava kRta karma je, Talai na kiNathI toI'. DhAlaH- 3, cUnari merI pATakI- eDhAla. jaI devI taI Iu kahyuM, "avara kumara mujha Apo re; paraNI putra bhaNI dIyaI, bhADaI so ihAM thApa re. dIdhauM hui soI laI, avara ma karo Aso re; suMdara lacchI saMpadA, vilasaI lIla-vilAso re'. eka vayaNa zravaNa suNI, bolaI devI vANI re; "ehavau nara paradazathI, Apisa tujhana ANI re. 108 109 110 dIdhau, 111 dIdhau, dUhA suraMda(ga?)Na vANI sujana, niSphala kabaI na hoi; tima nisi garjita dina taDita, e na kahaI sahu koI. 112 112 1. paththara para. 2. UnuM, garama. 3. paradezathI. 4. surAMganA=devI. For Personal & Private Use Only Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa ramaka 255 113 dIdhau, 114 dIdhau0 115 dIdhau, 116 dIdhau, pUrvaDhAla - vAjisAlarakSaka kahaI, sItAM pIDita jehA re; bAlaka suMdara AvasI, vaMchitadAI tehA re'. ehavA vacana kahI devI, gayaNa gaI tatakAlo re; maMtrIsara bolAvIyala, azvataNau rakhavAlo re. tehanaI zIkha dIyAM ghaNI, ekaMI samajhAvaI re; "te mujhanaI ANI deje, sAMjha samaya je AvaI re'. UjeNI nagarItaNAM, vana-mAraga kuladevI re; dekhI maMgalanaI kahaI, "bhADaI strI paraNAvI re. rAjakumari raMbhA jisI, pANi grahInaI desTaI re; maMtrIsaranI putranaI, haya-ghaNa-kaMcaNa lesyaI re. maMgala vacana suNI jovaI, dekhaI ko navi pAsaI re; jAI jaNaNInaI kahu', manasuM ema vimAsaI re. tAta bhaNI caMgeraDI, dIdhI ANI sArI re; ghara Ayale maMgala tabaI, vAta surI vIsArI re. bIjI dina evI vANI, suNI valI abhirAmo re; jANyau "nijamaMdira jAuM, e huM choDu [ka]mo re. manamAhe evu kahaI, tava pavanaI UpADI re; mehRAu caMpA paDasaraI, jethi anopama vADI re. jima oTAla rahaI paDyauM, yUtha bhraSTa mRga"sAvo re; dIsaI taba e ehavauM, na kahaI ko tasu "Avo re. 117 dIdhau, 118 dIdha30 119 dIdhau, 120 dIdhau, 121 dIdhau, 122 dIdhau 1. azvazALA. 2. devInI. 3. sImADe. 4. jhADImAM. 5. chAva= bacyuM. For Personal & Private Use Only Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 guNavaMdanajI kRtA jima puravaramAhi bhamaI, bhUla koI bAlo re; kiNi disi jAuM?" isa kahaI, ko nahi tasu rakhavAlo re. 123 dIdhI. te sizunaI dukhIyala dekhI, jANu tapyau tanu sUro re; mAnu snAna bhaNI gaIuM, pachima sAgara pUro re. 124 dIdhau, INi avasari saravara tIrai, ghoI vadana jala pIdhauM re; deva-guru samarI karI, ridaya sabala tiNi kIdhI re. 125 dIdhau, vaDa tasvara UMcala caDaI, sAMjha pachI tiNi dIThI re; tapa-tapatI dUraI thakI, nija nayaNe aMgIThI re. 126 dIdha6 zIta ghaNau lAgI aMgaI, bhaya paNi bahula upAya re; dhanadata-suta ati ghUjata re, agni tApaNAM Ayau re. 127 dIdhI. ke nara tasu dekhI hasaI, tihAM ke Avata vAraI re; blaI tasu Aghau-pAchauM, ke jana vacana pacAraI re. 128 dIdhau, maMgalakalasa kumAranaI, nIca kulocita bhAsaI re; javepamAna dekhaI sahu, navi badasAraI pAsaI re. 129 dIdha10 moTI chaI tihAM saMDurA, teha taNA rakhavAlo re; saMketya maMtrIsaraI, tiNi nara dIThau bAlo re. 130 dIdhau0 tana tapavI ati tehanau, ekaMtaI te rAkhaI re; ANI ghaI maMtrIsanaI, madhura vacana mukhi bhAkhaI re. 131 dIdhau0 maMtrIsara so tAlakaI, ghAtyau bAMhaI jhAlI re; tiNi ghari disi je AvatA, mehyA te savi 'pAlI re. 132 dIdhau, anna-pAna ApaI bhalA, vastrA-uraNa taMbolo re; dina prati poSaI kamaranaI, kArAvaI kallolo re. 133 dIdhau0 1. sagaDI. 2. vakhate. 3. maheNAM-ToNA mAre che. 4. krUjato. 5. tabelo. 6. tALAmAM. 7. ghAlyo, nAkhyo. 8. sainikone. 9, vastrAbharaNa, vastra-AbhUSaNa. For Personal & Private Use Only Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa roka 257 134 135 136 137 dUhA maMgala manamAhi cIMtavaI, "kiNa mujha poSaI kAma; svAratha viNa sajjana sabala, navi ko pUchaI nAma'. sUyADI saMtoSIyAM, grAsaI aI gAI; bAkhaDi gharamAM bAMsavA, ThAvale na lahaI ThAI. vAjI raNamahi vA, kharA khajInA "khAya; "rADa havaI te raDavaDaI, juDi 'mokI rai jAI. sevaka sevA sAratu, Adara lagi adhikAra; viNa sevA te viSaravI, saba jaga svAratha sAra. DhAla - 3, pAsa jiNida hAri kari ya-e DhAla. tadanaMtara maMtrIsara, bolaI madhurI bhAkha, maMgalakalasa- prataI ima, "suNi ho tujha subha sAkha; rAjakumArI paraNI, mujha beTA naI Api, e cIMtA mujha mani chai, gADhI kumara! tuM kApi'. taba te kumara kahaI, mukha hasi kari DhAkI kAna, navi suNivu maMtrIsara!, jAM lagi chaI ghaTi sAna; nizcaya sunakaraI, sajjana jana ehava karma, jaI kabaDI saMkaTa, savizeSi na choDaI sarma. dUhA Izvara devaI Adaryala, vIyau viSa vikarAla; adhUrA hariNa caMdraI dharyauM, jaladhaI vaDavA-jhAla. 138 139 140 1. suvAvaDI sUtavALI-vAcharaDAvALI gAyake je dUdha ApatI hoya. 2. dUdhana ApatI gAya. 3. eka jAtanA ghoDA.4.yuddha mATe. 5.prakhyAta. 6. yuddha. 7. mAre che. 8. mUkIne. 9. prema, prIti. 10. visaravI. 11. aMtaramAM. 12. buddhi, jJAna. 13. prayatna, parizrama. 14. pahelA. For Personal & Private Use Only Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 ja guNanaMdanajI kRta 141 142 143 aNamAnItA ehavA, aMgI karyA abhaMga; kima ApIjaI kAminI? 4I paraNI raMga'. pUrvaDhAla - eka vayaNa suNi maMtrI, kopyau ati vikarAla, bolaI "mArisa samare, deva are! tuM bAla!'; sAhasa dhari maMgala ima, bhAkhaI "suNi maMtrIsI, navi mAnevala eha vayaNa, maI ma kare rIsa. thAkI to hI bhADija, vAjI pUbala piNa sIha, kaTaka ghaNAthI bhAgau, sUvara to hI abIha; kaSTa ghaNAI mATe, to hI saMta sujANa, parahatha paDIya itI paNi, maMgalakalasa vakhANa. ArAmI jaI saI kUbara, ahaI tiNi vAra, navi te pAvaI veNI, Ima kahaI saMsAra; maMtri mugaTa tu ruTha, prANa gumAvayaNahAra, mAharala jasa navi jAsI, te nahi thAraI sAra'. eha vayaNa suNi maMtrI, dhAyau mAraNa tAsa, kopyau tiNi pari jima, navi mAI nAkaI sAsa; athavA "rohika "sUkara, chohita sarpa samAna, vIra puruSa jima kopita, na gaNaI kehanaI gAna. tehavaI pabhaNaI maMtritaNI, strI "mAri ma bAla, ehanaI huM samajhAvisa, choDi sahI jaMjAla'; Ima kahatI sA mahutI pahutI maMgala pAsi, bolAI kumara! suNo mujha vANI mana ullAsi. 144 145 146 1. vRddha. 2. varAha, bhUMDa. 3. gumAvavA taiyAra. 4. Akrozayukta. 5. suvara. 6. vyAkuLa thayela.. For Personal & Private Use Only Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 259 147 148 149 sahu ya kahaI nara jIvatAM, lAbhaI lIla-vilAsa, UbhA aMgaI jima-tima, rahIyaI hIyAM vimAsi; tAtaI lohi jisyau jala, biMduka te pari tujha, bhUkhaI karasI kavala, sarIkha vacana suNi mujha. jau nahi mAnaI sAgara, sAtu mUThi samAna, thAIsa ehanaI] kopai, ema vimAsi nidAna; je vali tAharA manamahi, hovaI te tuM bhAkhi, maI karivau nizcaIsuM, te paramesara sAkhi'. amRta sirIkhA vacana, suNI tehanA suvicAra, samayataNau te jANa, vicAraI manahi majhAri; "eha kAma aNagamatauM, tohI karivau hoI', maMgalakalasaI mAnyauM, ema vimAsI joI. paNi "je decaI rAjA, kara melhAvaNa dAma, ratha-turagAdika te, sagalau mAharu abhirAma; UjeNI mAragi thApevau zIdhra abhaMga, Ima karasyau take mAnyauM, chaI maI rahasyaI raMga'. jima tiNi bhAkhyau kumaraI, tima sagalau maMtrIsa, aMgIkAra karI nija, aMgi kahaI avanIsa; harakhyau saba parivAra, karai maMdiri uchAha, sAmagrI maMjhapi, savizeSI racaI vIvAha. subha laganaI saba, sAkati sAthaI sahu parivAra, karIya sajAI 'Arima-kArima sajaI zRMgAra; maMgalakalasa bhaNI baMdIjana, kahaI jayakAra, ati ADaMbara maMtrI, pahutA toraNa-bAra. 150 151 152 1. maMgAvI. 2. adUbhUta kAryo. For Personal & Private Use Only Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 ja guNanaMdanajI kRtA 153 154 155 vara suMdara dekhI paraNAvaI harakhya bhUpa, sahajaI guNa tasu RA, dIsaI adhika saspa; maMgala maMgala prati maMgala, hAthaI dhana rAzi, tu kulINI vara kAmini, gAI gIta ullAsi. saMketaI hathamelaI, kumari jaNAvaI nAha, vAjI paMca achAM ati, vallabha mAgi uchAha'; kara mocananI velA, bolaI rAjA tAma, rAja sakalamahi vaMchita, joI lyAM temanuM nAma'. kumara kahaI "prabhu mAguM, suNije morI vANi, paMca turaMgama vallabha, divarAvI jaI ANi'; mAnyA vacana divAryA, bhUpati azva pradhAna, thoDuM te maMgala sirakhAnAM ghaI bahumAna. yAcakana Ima bola, "jIve koDi varIsa', nagarImAhi vasaMtI, nArI ghaI AsIsa; maMgalanA guNa mA(gA)vaI, nAgara loka apAra, paraNI mahutAnAM ghari, Ayau vegi kumAra. maMgalIka pagi-pagi, maMgalanaI karaI vizeSi, vAsa bhavana Ima AvaI, durjana tapaI ti dekhi; sacivataNA nara sAna, karaI "jA ApaNa ThAma, hAtha phalaI samajhAvaI, tAharu ke huM kAma?'. vibudha siromaNi maMgala, ema vimAsaI toya, jAyA prati jANAvuM, bhAkhu suvacana koI'; kAmini bhaNI kahyuM, taba maMgala "bhojana bhAva, kIjaI thayau chaI suNi, aba hI tuM vegi aNAvi'. 156 157 158 1. devarAvyA. 2. IzAro. 3. maMgAva. For Personal & Private Use Only Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 261 159 162 dUhA eka vayaNa zravaNe suNI, bolAvI tiNi dAsi; aNe modaka ati madhUra, je kaI thAI pAsi'. jImaNa lAgA be jaNA, ANI mani ANaMda, prIti sarovara jhIlatA, dakSasutA jima caMda. 160 bhojana karatI ima bhaNaI, maMgalakalasa maheta; simAjala sAthaI sakhara, e modaka e kaMta. 161 chA lADU e ramaNiI, nita UjaNa nIra; pAsaI jauM pragaTa, sAtA dIyaI sarIra'. valI jaNAvaI maMtrinA, nara "bhApaNinaI bhaMgi; 'misa kau eka dhurI kumara, Ayau jethi turaMga. 163 bhUpati dIdhI je bhalI, ratna-dravyanI rAsi; mAragi te bhUlau milya, ANI mani ullAsi. 164 hiva pUravalI varNavu, suNau kumaranI vAta; mAta-pitA jANaI nahI, devInau avadAta. 165 DhAla -4, mere prANapiyAre nemijI-e DhAla. dhanadata jinapUjA karI, jovai vATa vizeSaI re; bhAlaI nija suta AvatauM, maMgalakalasa na dekhaI re. 166 Avau pUta! ghare abaI, mo jIvanathI pyArau re; vali-vali jaNaNI vInavaI, "AMgaNaDaI pAudhArau re'. 167 Avau0 1. ANa, lAva. 2. rohiNI. 3. suMdara. 4. manohara. 5. bhRkuTI-bhaMga karIne, bhavAM caDAvIne. 6. bahAnuM. 7. kArya. 8. AMgaNe. For Personal & Private Use Only Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 ja guNanaMdanajI kRta jaNanA vRMda pitA pUchaI, velA bhaI ya ghaNerI re; kiNahI Avata nahu dekhyauM, galIyAmahi ghaI pherI re. 168 AvI vanamAlI pUNyA jAI, "kumara ghare navi Ayau re; te kahaI "maI dekhyau nAhI', kahI khoja navi pAyala re. 169 Avau0 kAnana saba TUMkyA tabaI, sAMjhaI maMdira AvaI re; dhanadata seTha ghaNu nUraI, Arati manahi na mAvaI re. 170 Avau0 saMvatsara sama nisi bhaI, nIMda na AvaI nayaNe re; mAta-pitA "maMgala' lavaI, avara na bhAkhaI vayaNe re. 171 Avau0 cIMtAM pUravalaI bhavAI, karma kisau maI kInhau re?'; jinanI kahaI "jANuM nahI, kAMI vichoDI dInhau re. 172 Avau0 kaya mAM bAla vichoyA, vAyasa iMDA phoDyA re; mUSaka bila pANI nAkhyA, kAcA kuMpala toDyA re. - 173 Avau0 ratna karyA kehanA akhta, chAnA kIdhA pApo re; dhanadataseTha kahaI lAdhala, tau sutanau saMtApo re. 174 Avau0 kUDA Ala dIyA alI, deva vacanamAhe dIdhA re; taka naMdana dekhu nahI, jau dhana-"mosA kIdhA re. 175 Avau Ima kahatA rajanI gaI, ugyau jagimaI bhANo re; ghaI olaMbhA devanaI, sutanau karaI vakhANo re. 176 Avau0 soraThIu vidhAtA! suNa vAta, kara joDI tujhanaI kahuM; sutanau meli saMghAta', vadaI seTha dhanadata valI. 177 1. pIDA, duHkha. 2. viyoga. 3. reDyA, DUbADyA. 4. khoTA. 5. corI. For Personal & Private Use Only Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 263 'deva! suNa aradAsi', satyabhAmA dAkhaI supari; mUke maMgala pAsi, sAsa lahuM harakhaI sahI". 178 pUrvaDhAlakarma sabala jagi mohanI, mohyala bolaI tAso re; maMgalakalasa kihAM merau?, kyuM nAyaka ghari rAti re?. 179 Avau0 aMdhAnaI jima lAkaDI, ehavau e akhta pUto re; Avata hI valarcAI sahI, maMdira kau saba sUto re. 180 AvI hamasu vidhi viyeu karyuM, duSTa ghaNau karatAro re; tujhanaI kaSTa paDai tadA, jANaI sirajaNahAro! re. 181 Avau) soraThIuH vAldAtaNau viyoga, karavatathI adhikau kahyauM'; suNI kare saMyoga, vidhAtA! tujha vInavuM. pUrvaDhAla - kabahI vallabha jana thakI, jori vihohau hoI re; maraNa na AvaI aNalikhyauM, ema kahaI sahu koI re. 183 Avako mAta-pitA khIjI rahyA, kaThina citta tanu kIdhI re; puNyathakI milasTaI sahI, teha bhaNI mana dIdhau re. 184 Avau 182 1. mA=mAro. 2. pratikULa, kharAba. 3. kiratAra, kartA, Izvara. 4. sarjanahAra. For Personal & Private Use Only Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 A guNanaMdanajI kRtA 185 186 187 188 dUhIH AvyA Agali jA achaI, tA jagimAhe mIta; "parahA havaI pAsA thakI, catura na AvaI cIta. ghaDI eka sahIyAM nahI, vali jehanau vIgi; dIThAM tihAM ghaNa dina hUyA, sirajyA milaI saMyoga. pUchaI nirata karaI pragaTa, vali-vali jovai vATa; ghaDai pitA-mAtA ghaNA, ghari maMgalanA ghATa. dhanadataseTha gharaNi sahita, tapa-saMyama nita lINa; mana saMtoSa karI rahyA, ahanizi dharma dhurINa. DhAla -5, jhUMbakhaDAnI. maMgalakalasaNI kathA, Avana kI ekaMta kumarajI ghara Ae; kumarI tasu gharaNI hovaI, suNijyo te virataMta kumara0. sAra vastu sakaTaI ghAtI, sAthaI cAkara "saMca kumara; hAtha jhAlyA nija nare, vallabha vAjI paMca kumara0. olaMdhI mAraga kUmaI, kuzale mAlavadeza kumara0; maMgala AvaI malapatala, nagarI kIdha praveza kumara.. nija maMdira serI jAtAM, bolaI jananA vRMda kumara0; nRpanaMdana! mAraga nahI, tuja mukha pUnima caMda' kumara0. hiSArava ghoDA karai, ratha raNakaI ghana sAda kumara0; kolAhala jana saMbhalaI, guhirA ghaMTA nAda kumara0. ati kala-kala dhanadata suNI, nija gharaNI saMjura kumara0; maMgalanaI dekhI kahaI, "e kuNa rAjApurU?" kumara0. 1. AghA, dUra. 2. viyoga. 3. uttama, zreSTha. 4. nAkhI, laI. 5. samudAya. 189 190 191 192 193 194 For Personal & Private Use Only Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 265 195 196 197 198 vAhanathI tava Utara, maMgalakalasa kumAra kumara0; mAta-pitAnA pAya namaI, vinayavaMta suvicAra kumara0. dhanadatta ciMtaI 'e kisuM, kuNa e adabhUta 5? kumara; kihAM taI Aya? mujha namai, prIchu nahI ya sampa kumara0. nAma kizuM ene kahuM?', ati AlocaI citta kumara0; vadana kamala jovAM ghaNuM, "maI e dIThau nitta' kumara0. tava olakhIya daMpatI, maMgalakalasa kumAra kumAra; bhuja setI harakhaI bhIDyauM, jananI prANAdhAra kumara0. nayaNathakI AMsU jharaI, harakhaI tADhA hIma kumara0; roma-rAya tasu ullasI, saphala hUyA tava niyama kumara0. mAta-pitA prati suta dIThaI, je hUyau sukha Aya kumara0; sahasa jIbha jau mukhi havaI, taka hI kahyau na jAya kumara0. sakaTa thakI subha dAyata(ja)uM, UtAraI tiNi ThAma kumara; je nija maMgala anubhavyuM, te bhAgau abhirAma kumara0. tihi AvAsa maMDAvIyala, kumarai ati uttega kumara0; sAtAsu maMgala rahaI, karatau nita navaraMga kumara0. 199 200 201 202 1. oLakhyuM. 2. vrato, mAnatAo. 3. dAyajo. For Personal & Private Use Only Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 ja guNanaMdanajI kRtA 203 204 205 206 dUhAH kulavaMta maMgalakumara, abhinava kalA abhyAsa; sIkhaI sarasa 'kumArasahita, paMDita dvijanaI pAsi. paMca azva poSaI pragaTa, dIdhA je nRpa dAna; karaI lIla maMgalakumAra, mAta-pitA ghaI mAna. paraNI je nRpanaMdanI, railokasuMdari nAma; mUkI maMgala AvIyala, kuNa pAchAM thayau kAma?. DhAlaH-6, joganArI. INi avasari harakhyata maMtrIsara, maMgalanaI jAta jANyau; varakau veSa vaNIyau sumanaI, koDhI vAsabhavani ANya. vajaprahAra jisyau aNaciMtyauM, e nara Iha kiNi kAma bhaNI?'; maMtrIsuta jaba hAtha prasAraI, jANaI "huM INi nahu paraNI'. rAjahaMsa bAMsaNakaI ThauDaI, vAyasa kema tihAM rAjai?; Dara karatI sA bAhari Avai, kahaI sakhI "tuM kima lAI? pati tAharau maMdiramahi baIThala, kIsaI vizeSa IhAM AvI?"; sA bolaI "e bIjau nara pako', kahaI 'tu bhUlI cAvI!". bhrAMti huI tumhanaI Ima bhAkhaI, rajanI kumarI tihAMI rahI; prAta samaya te kuNI dIThau, tAta-bhuvana prati gaI ya vahI. dUhAH rAjabhuvana jANI gaI, maMtri vimAsaI soi; khara svarga jAI pagaI, toi baMdha na hoI. 207 208 2 08 209 210 211 1. anya kumAronI sAthe. 2. varano. 3. besavAnA. 4. raheThANa, sthAne. 5. koI. 6. caturA. For Personal & Private Use Only Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAso 212 215 vibhava bhalI vidyA vacana, kuSTa sabala durgadha; e nizcaya "cAvA havaI, sahasa diyaI jau baMdha. jau nAThA vAhA thakI, Agali UDa kUpa; jANyuM zAMti karu jugati, thayau vetAla svapa. 213 jaThara masalinaI jAgavI, vyAdhi zula vikhyAta; kizuM deva! hA maI kiyau?', vadaI saciva e vAta. 214 pUrvaDhAla - 'Aga] ghara lAgaI kUu na khaNAI, pAlibaMdha nahu jalapUrai; zatruzadana azvaha kima baMdhaI?, kAI karuM UgaI sUraI. jagatamAhi evu sAMbhalIyaI, aNI ghaMcathI mukAI; sata saMvatsara jIvai so nara, sata yojana tima ratha bhAI'. 216 sokaveSa pahirI maMtrIsara, rAjasabhA pahilauM, paisai; guNasuMdara rAjA tadanaMtara AvI, nija Asana baUsaI. jau kAraNa pUchayau rAjanaI, vANI kapaTa IsI kahaI; "Aja ghaNI ciMtA dUI svAmI!, jJAnI viNa koI Tha(na) lahaI. 218 jau utapAta vacana ko adhikauM, tuccha naI navi kavui sUgaI; caMda-sUra DhAMkaI chAbaDIyAM, te tala hI avasari UgaI. 219 kuMbha jema mada saMgama viNasaI, vipra "svapAkI saMga tisyau; tima tujha kumari thakI mujha naMdana, dUya kuSTI aMga isau'. eha vacana narapati suNi zravaNe, vajAta niya aMga kIya; vAra-vAra ghumAvaI mastaka, pUryau sAsaI tAsu hoya. 221 217 2 20 1. carcA thaze, vagovAze. 2. kUvo. 3. pUra Ave tyAre. 4. suyogya. 5. cAMDAlinI. 6. vajAghAta. For Personal & Private Use Only Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 222 ja guNanaMdanajI kRtA vara viddhasa kIya INi pApaNi', kahaI bhUpa kopyau vayaNe; kalaMka dIya INi mAharA kulanaI, nANevI e mujha nayaNe'. naranAthaI chAMDI sA kumarI, mAtA mAna na tAsu dIyAM; dveSa vahaI je dekhyAM AkhyAM, ko sajjana sAthaI na lIyaI. INi pari dina vaulyA dukhamAhe, patinA vacana hIyaI ANaI; saMbhAraI "siprA-jala modaka, kahyuM hatuM kumarI jANaI). 2 23 224 Good 1. na ANavI, na lAvavI. 2. kumAre. For Personal & Private Use Only Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa roka 269 hIH 225 226 227 228 bolaI INi "melaI jANyuM kumari, "UjeNI bharatAra; chaI nizcaI jAI karuM, kiNahi ne pAI sAra. burau kIya pUravabhavai, udaya hUyau te Aja; kahuM hivaI mAtA prataI, kizuM karuM ziva lAja?'. DhAla - 7, gUjarInI. sA saMketa hoyaI dharI, kahaI "suNau mujha mAta!; naravaranaI kiNahI samaya, samajhAvI kari vAta'. bolaI alokasuMdarI, vanataDI kara joDi; UjeNIpurI jAyavA, mAta! thayau mujha koDa'. suNi bholI! jananI bhaNaI, "kIyau ghaNau nRpa kopa; divaDAM je tasu bhAkhIyAM, tehana thAI chaI lopa. pUra ghaNaI tarivau jisyau, dvAra ghaNaI oSadha jema; tusa khaMDaNa ranamAM raDyuM, kumarI! anumati tema". INi avasari tasu mAThalau, siha "navesara nAma; teha pratai kumarI kahaI, "eka karau mujha kAma. kahau pitA prati vInatI, mAharA manakerI eka; taI suprasana kari mAharA, jAI dukha aneka. tujja pAsaI thakI mAharala, jAI jauM navi dukha; tau jANuM siddha annathI, navi jAyaI mujha bhUkha 229 bolai 230 bolai. 231 bolai 23ra bolai 233 bolai 1. meLathI. 2. taravuM. 3. raNamAM. 4. mAtula, mAmA. 5. nara+Izvara=zreSThanara, uttama nara. For Personal & Private Use Only Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 na guNanaMdanajI kRtA 234 bolaI 235 bolaI 236 bolaI 237 bolaI 238 bolaI0 kema triSA sara jala-bharaI, upakaMThaI rahaI rAya?; mAmAjI! tima mAharA, taI tUThaI dukha jAye". siha naresara Aryu, eka vacana manaraMga; AvaI nija maMdirai, ANI UlaTa aMga. eka divasa nRpa-naMdinI, ANI naravara pAsi; siMha karaI hasi vInatI, bhUpati hayaI vimAsI. "jau kumarI viruI achAM, karma vizesaI te rAya!; to hI siMha kahaI sutA, suvacana ekaI bolAI'. bolAvI nRpa sA sutA, rotI bolaI jaI ema; UjeNI suta-vesaDaI, me(c)u jAo huM jema'. anumati rAjana cIMtavI, subhakAraNaI saMbhAvi; putrInaI naravara kahaI, "udyama kari jAI Avi'. mAnI naravara dIkarI, paherAvyau naravesa; mehyala bhUpati bhAvasuM, sAthaI siMha naresa. beTI! sIlavatI! have, nAvaI suNi je kalaMka; kula hAraI tana tAharaI, ko na kahaI jima vaMka'. sAmAnya siMha rAyanaI, AnyA naravara dIdha; tAta-caraNa paNamI karI, prasthAnau tiNi kIdha. vezathakI kuyara hUyauM, railokasuMdara nAma; pahuta sevaka parivaryauM, UjeNI subha ThAma. 239 bolaI 240 bolamAM 241 bolai 242 bolaI 243 bolamAM 1. aniSTa, apriya. 2. paNa. 3. putranA vezamAM. 4. duSTa, nIcuM. For Personal & Private Use Only Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa : 271 244 bolaI verasiha naravara kahaI, guNasuMdara suta dekhi; rIsANa IhAM AvIyala, karavI bhagati vizeSi'. Adara mAna dIyau ghaNala, ANI nija AvAsi; bhUpati bhagati bhalI karaI, rAkhaI ApaNa pAsi. rAjakumArI tiNi mAragaI, jiti jala bhari vahaI nAri; mahala navA kari tihA vasaI, jovaI nija bhartAra. 245 bolaI. 246 bolai For Personal & Private Use Only Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 * guNanaMdanajI kRta 248 249 dUhA trika-cauke-caccara tihAM, vali jovaI nava vesa; vallabhanau koI vacana, lahaI nahI lava-lesa. 247 jinamaMdira prAsAda je, jovA misi sA jAi; khinna hUI kumarI kharI, pAmI zuddhi na kAI. DhAlaH- 8. madhukaranI. kumarI UjeNIpurI, dIThI pritamakAji lalanA; ulakhIya nava vAhau, ati ANI vadhu lAja lalanA. vIchaDIyA melI havaI, jANa punya pramANa lalanA; maMgalakalasataNI parai, suNi saMbaMdha sujANa lalanA. 250 vichaDIyA, ciMtaI rAjasutA tadaI, "bIjau kIdhau Avi lalanA; huM murakha viNa vAlahA, jAisi kiNa prastAvi? lalanA. 251 vichaDIyA, ko nara mAlathakI paDaI?, Upari yaSTi prahAra lalanA; mAta-pitA tima chai kuSyA, hiva kuNa karasyAM sAra? lalanA. 2para vichaDIyA) daMta vinA cArbaNa jisyauM, bhinna hIna citrAma lalanA; agni vinA tApa na timaI, huM priya viNa kaNa kAma? lalanA. 253 vichaDIyA, viraha thau dina-dina valI, yauvana vana saMpatta lalanA; kuNa AgaI jAI kahuM?, huM navi dekhu kaMta lalanA. 254 vichaDIyA, te Agali dukha bhAkhIyAM, je dukhabhaMjaNa hoI lalanA; para dukhIyAM viralau dukhI", Ima jaMpaI sahu koI lalanA. 255 vichaDIyA 1. bahAne. 2. khabara, samAcAra. 3. cAvavuM. For Personal & Private Use Only Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 273 kAnAM jaI AsU kheraI, muhi navi bhAkhaI dIna lalanA; jANe mUjhaI gula-gilyauM, mana mAhe ati hIna lalanA. 256 vichaDIyA Ima cIMtavi gaukhaI baIThI, dIThA vAjI paMca lalanA; naphare maMgalane grahyA, jala pAvaNanaI saMca lalanA. 257 vichaDIyA, vAvihI) disI jAI achaI, jana melDa tasu pUThi lalanA; khabara kare kuMvara kahAM, Ave vahilau UThi lalanA. 258 vichaDIyA, naMdana dhanadatta seThanau, maMgalakalasa kumAra lalanA; azva paMca e tehanA', olakhIyala bharatAra lalanA. 259 vichaDIyA kumarI siMha prataI kahaI, milIyA saba saMketa lalanA; te nIsAla paDhaNa gayauM, IhAM ANau kiNa paheti?' lalanA.260 vichaDIyA melhI siMha nariMdanaI, sahI karaNa nija nAtha lalanA; AcArija nesAlIyAM, "nahutari teDyA sAthi lalanA. 261 vichaDIyA, baI sAryA Asana vaDaI, dIdhA je zubha pAtra lalanA; jImADaI jugati ghaNI, upAdhyAya sahi chAtra lalanA. 262 vichaDIyA, nisa kiNahI maMgalaprataI, UMcau Asana dIdha lalanA; sovanathAla tihAM ThavI, bhagati vizeSaI kIdha lalanA. 263 vichaDIyA, kumara khaDau maMgala AgaI, prIsaI ApaNa hAtha lalanA; jImADaI Adara ghaNa, dveSa karaI tasu sAtha lalanA. 264 vichaDIyA, sahu parivAra saMtoSIyauM, vastrAbharaNa-taMbola lalanA; savizeSA maMgala bhaNI, dIdhA je bahu mola lalanA. 265 vichaDIyA, 1. konI pAse. 2. sevakoe. 3. hetu, kAraNe. 4. ghoDA. 5. bahAne. 6. notarInuM AmaMtraNa ApI. 7. sAthe rahelA vidyArthIo. For Personal & Private Use Only Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 ja guNanaMdanajI kRtA kahau kathA kuyara kahaI, "je huI chAtra sujANa' lalanA; te kahaI "je tujajha "vAlahau, jiNa lAdhauM bahu mAna lalanA. 266 vichaDIyA kahasyaI maMgala te kathA, suNi tu rAjakumAra!' lalanA; kumara kaI vItI kahu?, athavA kaliyata sArI lalanA.267 vichaDIyA, kumara kahaI tethI ja kahe, je tujha vItI deha' lalanA; tadanaMtara tiNi sahu kahI, Apa anubhavI jeha lalanA. 268 vichaDIyA, siMha naresara dekho ', kumara kahaI sATopa lalanA; 'jhAlI bAMdhau ehanaI', ANai jhUThau kopa lalanA. 269 vichaDIyA, "avicArI bhAkhaI Isu, huM atiNi ANuM rosa lalanA; bhUpatinaI mukatA pratai, jhUTha ApaI dosa' lalanA. 270 vichaDIyA, kumara namI maMgala bhaNI, maMdari Upari ANi lalanA; siMha sahita sihAsanaI, baUsArI kaI vANi lalanA. 271 vichaDIyA, 1. catura. 2. vhAlo, priya. 3. kalpita= kalpanAthI banAvelI. 4. tethI. For Personal & Private Use Only Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 275 272 273 274 275 dUhIH bolaI gada-gada akSare, kumarI joDI hAtha; 'khina dIna kIdhI ghaNuM, kahu kisu tujha nAtha!?. ajIsa mujhanAM nAdarai, avara na ko AdhAra; azva anaI asavAra jima, trIjA thakI na sAra". DhAla - 9, rAga- soraTha jatti. tuM saMbhali siMhanaresa!', maMgala kahaI vacana vise; lAdhau mujha taI saMketaI, vali dekhi dAyacau hatAM. mujha maMdiramANe ThAvI, tuNDa Apa jaI le AvaI'; aMkI naravaranaI nAmai, INi vastu aNAvaI ThAmaI. te vastu dekhI ghaNuM harakhI, kumari naravaranI hasI; alokasuMdarI dukha viratI, roma-rAjI ullAsI. nara vesa eNDI deha maMDI, 'vasa paharaI strI taNA; vadhu lAja ANI caMdravayaNI, ridaya koDa dharaI ghaNA. vali naranau veSa vaNAvI, patinuM nRpa maMDapi AvI; narapati ati Adara dIdhauM, bolAvI Aghau lIdhauM. pUravalI kathA vimAsI, nRpa siMhaI sarva prakAsI; sa-naresa-sabhA ima bola", "ehanaI navi koI tolAM. tolAI nahI ko avara ehanaI, jou kumarI semukhI; AzcaryakArI maMtri pApI, thAyasyAM gADhau dukhI'. 276 277 278 279 280 1. hajI sudhI. 2. vastra. 3. buddhi. For Personal & Private Use Only Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 * guNanaMdanajI kRta 281 282 283 284 285 harakhyau naresara daMpatI prati, vastra bhUSaNa appae; dhanadatta teDI vadhu-varasu, vadhAvI ghari thappae. dhanadattaseTha ghari jAI, kIdhI daza divasi vadhAI; AnaMda dharaI satyabhAmA, jaba caraNa namaI suta-rAmAM. bhUpai je ghara divarAvyA, mAUlaI tihAM padharAvyA; ramaNI le maMgala Avai, sAtAruM dina vahelAvaI. vaulAvi dina caMpApurI, prati siMha mUkau bhUpa e; tasu vadanathI saMbhalI, narapati vAta harakha sampa e. ciMtavaI e hava, "Aja, anDa ghari svarNa gaMdha sarasa dharyala; sobhAgamaMjari saphala hUI, vaMza dUSaNa UtaryauM. Ru vara lAdhaka putrI, tava vAta naresara sUtrI'; nRpa siMha paThAvyau teDala, kahaI "jAI ma karo jeDala'. dhanadatta sahita(sUta?) le Avai, uchava narapati maMDAvAM; bhUpati maMgalanaI dekhaI, ati harSa dharaI savizeSaI. savizeSa te vali yugala dekhI, nRpa TharaI mani ApaNAM; ika divasi nija jana prataI, narapati "maMtri mArau" Ima bhaNaI. maMgala nivAraI "mAharaI, e bApa sama maI Adaryala"; kara joDi rAjA vInavI, maMtrIsanaI pahuta karyauM. suta viNa narapati ati dINa, cirakAla viSayasukha lINa; maMgalanaI nija pada thApa, I dina subhamati ApaI. 286 287 288 289 290 1. vilaMba. For Personal & Private Use Only Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa gaNi sIlabhadra guru dIdhI, guNasuMdara dIkSA lIdhI; rAjai baThau vivahArI, mila AyA jhAjhA vayarI. vayarI save saMgrAma jItA, jiMga vadItA je achai; maMgalakalasa vikhyAta rAjA, nyAyavaMta sUyau pachai. saMsAranA sukha bhogavai, kRmi suta hUMu ghari kulatilau; AnaMdadAI mAtA-pitAnai, jayakuMjara nAma bhalau. For Personal & Private Use Only 291 292 293 277 Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 8 guNanaMdanajI kRta 294 dUhIH anna divasa jayasiMha guru, pAsaI saMbhali dharma; zrAvaka vrata aMgI karaI, sikhyA jinanA marma pUchai bhUpa "suguru! kahau, kiNa karmaI mujha rAja?; rANI siri dUSaNa hUyauM, eha suNAva Aja". 295 DhAla - 10, dharama kharau jina bhAkhIya- e DhAla. guru bolaI "rAjana! suNala, pUravabhava kerI karaNI re; somacaMdra vivArIyaI, zrImatI kumarI paraNI re. 296 gu0 somacaMdranau mitra achaI, jiNadatta Isau jasu nAmaI re; paradesaI jAvA karaI, dhana arjana karaI kAmaI re. 297 guru somacaMdra prati jinadattaI, dInAra sAhasa dIdhA re; jinadatta nAsi dharami kharace, tiNi pUThaI timiI ja kIdhA re. 298 gu0 anna divasi bhadrA sakhI, zrImati prataI ima bhAkhaI re; "mAhara udhava mujha UparaI, sakhi kheda ghaNAra rAkhaI re". 299 gu0 tava bolI sA zrImatI, "taudveSa dharaI tujha kaMto re; tu nizcaI duzcAriNI, huM jANuM e virataMto re". 300 gurU INi vacanaI sA dukha gharaI, "mujha dUSaNa aliya paraMpaI re; vila-vilatI bhadrA dekhI, zrImati IsuM vali jaMpaI re. 301 gu0 "hAsaI mAM tujhanaI kahyauM, bAI khamiva aparAdho re; taI dura vacanaI mAharaI, mani jhUThau dUSaNa lAdhau re". 302 gu0 1. pati. For Personal & Private Use Only Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 279 INi vacanaI bhadrA sakhI, maninuM prati sAtA pAmI re; sukhaI jaI nija ghari rahaI, zrImatII vacane khAmI re. 303 guru madanAgaNikA anyadA tehanAM viTa paMca sakhAI re; "sIlathakI A zrImatI, kahaI kiNahI navi cUkAI re". 304 gu0 paMcamAhi garavI ghaNu, kAmakura nara INi nAmaI re; kahaI "sIkha mujhanaI dIjaI, samaratha huM chU INi kAmaI re. 305 guru tala kAmakura jau kaho, zrImatI mujhasuM cUkaI re'; ehavau paNa pApI karI, tehanaI ghari jAi TUkaI re. 306 guccha vacana sarAga kahyau jisthaI, zrImatiyaI gADhau tAu re; kaDUI ati vANI kahI, satIyAM hita matinuM va rSa re. 307 guru, bhIta-trasta mAnaI pADyauM, "daMtasala viNa jima nAgo re; dekhI madanA ati hasI, "maI jANyuM tuM nirabhAgo re. 308 gu0 tadanaMtara madanA kahaI, "sahu basa tumha ekataI re; somacaMdra ehanI dhaNI, huM karuM parIkSA hetaI re". 309 guru, sukulINI mahilAtaNau, saba vesa vaNAyaka dehI re; somacaMdra pAsaI gaI, tiNi jANuM AchaI kahI re. 310 guru pathi jAI evuM kahaI, vivahArI sarala sabhAvI re; "tujhanaI teDaI zrImatI, vanamAhe te kaI AvI re". 311 gu0 somacaMdra chaI rijumatI, kapaTaNi vanamAhe ANaI re; madhura vacana tiNi prAragyu, e asatI chaI"Ima jANaI re. 312 guru 1. daMtazULa. 2. hAthI. 3. prArthanA karI. For Personal & Private Use Only Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 guNavaMdanajI kRta somacaMdra evuM kahaI, "mujha paranArI pacakhANo re; sahagurunaI mukhi ucaNyuM, maI jhUTha kahaNa jiNa ANo re". 313 guru0 valatu vezyA vInavaI, "mujha mAnI vacana sobhAgI re; ghAta karisa ja nahi mAnaI, mujha hilyA tujhanaI lAgI re". 314 guru, somacaMdra saMkaTa dIThau, taba zIraSa-chedaNa mAMDaI re; khaDaga grahI hAthaI kharauM, savi mAyA-mamatA chAMDaI re. 315 guru "ma mari ma mari" madana kahaI, "tujha satva parIkSaNa AvI re'; kara jhAlI gaNikA rAkhyauM, vali somacaMdra samajhAvI re. 316 guru INipari sIla dharI bhalau, strI zrImattI bharatAro re; dAna puNya dIdhA ghaNA, vara zrAvakanA vrata dhAro re. 317 guru nija Aukha bhogavI, pahutA saudharmaI saggaI re; paMca palya tihi AUkhala, ati saukhyataNA chaI vaI re. 318 gu0 devaloka pahilA thakI, cavi sura tuM maMgalarAjA re; somacaMdra nau jIva sahI, Ihi nara sukha lAdhA tAjA re. 319 guccha 1. svarge. For Personal & Private Use Only Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa roDa 281 321 kahIH zrImattI cavi kari huI, tujha ghari rANI sA ya; dAnathakI nRpapada hUyauM, e pUravabhava rAya!. 320 devInAM dUSaNa huuM, pUrava vacana pramANa'; bhAkhya munivara kevalI suNijyo je jaga jANa ima suNi pUravabhava nRpaI, jAtIsamaraNa pAmi; vayarAgaI dIkSA grahI, vicarai puri-puri gAmi. 322 pAlI cArita suddha mani, sagalA jIva khamAvi; devaloka suravara hUyA, sukha vilasaI subha bhAvi. 323 DhAlaH - 11, raMga rasa holI re- e DhAla. devaloka sukha bhogavI nita dIjaI re, lahasthaI narabhava sAra dAna nita dIjaI re; dharma suNI jina bhAkhIyala nitao, leyarcAI saMyama bhAra dAna.. 324 cAritra pAlI bhAvanuM nita, surabhava lahasyaI doI dAna; chaThThI bhava e chaI bhalI nita, bhava sattama nara hoI dAnava. 325 zrAvaka kula pAmI karI nita, bhava sattami lyAM dIkha dAna; niraticAra saMyama sadA nita, pAlaI sahaguru sIkha dAna.. pAmI kevala tiNi bhavaI nita, tArAM bhaviyaNa loya dAna; aghAti karma kSaya taba karI nita, lahasyaI mugati-poya dAna. 327 ima maMgala nRpanI paraI nita, dAna-sIla-tapa-bhAva dAna; AdarasuM aMgIkarI nita, bhaviyaNa! bhavajala-nAva dAna.. 328 326 1. pramoda AnaMda. For Personal & Private Use Only Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 ja guNanaMdanajI kRtA 329 bhalI satI nita gAIyaI nitao, alokasuMdari nAma dAna; saDAnAM samaraNi sadA nita, lahII sukha abhirAma dAna.. solama jinavaranau cirI nita, dvAdaza bhava saMbaMdha dAna; anusAraI tehanAM racyuM nitao, maMgalakalasa prabaMdha dAna.. 330 saMvata solaI paNasaThaI (1665) nita, kAtI mAsa udAra dAna; ajUAlI pAMcima tithaI nita, saumya kahyau subhavAra dAnava. 331 zrI jinacaMdrasUrIsarU nita, zrI kharataragacharAya dAna; yugapradhAna padavI dharu nita, Ikabara vaMdA pAya dAna. 332 zrI sAgaracaMdrasUri nita, vaDa zAkhA vistAra dAna; tAsu sAkhi zrI guru jaya nita , vidyAmaNi bhaMDAra dAna.. 333 sAdhu guNa kari sobhatA nita, gaNi zrI jJAnapramoda dAna; nara-nArI sevaI jake nitao, tihAM ghari hoI vinoda dAna.. 334 caraNakamala madhukara samau nita, tasu guNanaMdana sIsa dAna; cariya kahaI maMgalataNaI nita, harSa dharI nisadIsa dAna.. 335 bhaNaI guNaI je jana suNaI nita, tihADa ghari hoI kalyANa dAna; aSTa siddhi navanidhi karaI nita, maMgalakalasa vakhANa dAnava. 336 335 1. caritra. For Personal & Private Use Only Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 283 huM 6) premamuni kRta maMgalakalaza rAsa svati zrI sImaMdharAI, vasaI jina guNageha; jagajIvana jagadIsarA, dhyAna dharuM nitya neha. nAbhikulAMbari caMdramAM, marUdevI kRkhi haMsa; nAmi riSabha jiNesa, jagi jayavaMto vaMsa. zAMtikaraNa zrI zAMtijina, acirahari avatAra; cakravati jinapadavI varI, vizvasena malhAra. zrI nemIsara sukhakaru, bAvIsamo jiNacaMda; zIlavaMta ziromamI, praNamuM pAya araviMda. pArasanAtha te nAya kari, puruSAdeya pradhAna; zAsananAyaka "vIravara, mahAvIra vardhamAna. e paMce maMgalakarA, praNam manasA siddha; nija guru caraNe aNusaruM, jiNe vicakhiNa kiddha. sarasati sAradAminI, caudavidyA vittadhAma; dharaNa ani padamAvatI, samaruM sadaguru nAma. dAna thakI saMpati lahI, maMgalakalaza kumAra; vAra guNa tasa varNavuM, sarasati diI AdhAra. zAMticaritra thakI kahuM, vistarapaNi prabaMdha; sAvadhAna thaI sAMbhalo, sarasa achaI saMbaMdha. 1. pAThAvIsvara. 2. pAThA, gora. For Personal & Private Use Only Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 DhAlaH- 1, rAga- malhAra. jaMbUdIpaI jANII, kSetra "bharata majhAri; nagarI ujeNI vakhANIi, alakA avatAri. vIrazekhara rAjA tihAM, puvi parasiddha; zatru sava sevA karai, rAma samavaDi riddhi. rAgavatI rattamaMjarI, bhUpati paTTarANi; hasatI phUla kharai mukhi, sudhArasa vANi. erAvaNa sama hAthIyA, jharatA madavAri; pavanavega vAjI bhalA, dIsai darabAri. ratha ghaNA ralIyAmaNA, pAyaka parivAra; caturaMga senA sobhatI, sadA jaya jayakAra. vAMchitAratha pUraNo, surataru samAna; sUravara mahAsAhasI, "zrIda sama dii dAna. mahImaMDalamAhi dIpato, prajA pAlai nyAya; ari-kula-gaMjana-kesarI, TAlai anyAya. dhanadata siMhA vyavahArIu, bahu riddhi-samRddhi; punyapaMthi sadA anusAri, vimala vara buddhi. satyabhAmA ghari bhArayA, satya-sIlano ThAma; cauThi kalA laihe nArinI, dharmanA karai kAma. manohara madhurI vANIi, rIjhavatai bharatAra; sIli-sItA-mRgAvatI, sajai zIlazruMgAra. * premamuni kRta 10 11 vIra 0 12 vIra 0 13 vIra 14 vIra 0 15 vIra 0 16 vIra 0 17 vIra 1. pAThA bhartha. 2. pAThA. ratnamaMjarI. 3. pAThA isu. 4. kubera. 5. pAThA. dvAma. 6. pAThA0 nyAya kare. For Personal & Private Use Only 7 d 18 vIra 0 19 vIra 0 Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa raka 285 pUrava punya prabhAvathI, daMpati mani neha; rohiNI "ni caMdra jima milai, tima adhika saneha. 20 vIra 0 satyabhAmA sadA karaI, eka putranI Asa; putra pAkhaI saMsAramAM, jisyo aTavIvAsa. 21 vIra 0 yata: gAhA:taM maMdiraM masANaM, jattha no dIsaMti dhuulidhvlaaii| uData eDaMta paravaDaMta, jattha no do-tinni DiMbhAI / / 1 / / zloka:vinA stambhaM yathA gehaM, yathA dehaM vinaatmnaa| taruryathA vinA mUlaM, vinA putraM kulaM patet / / 2 / / [zAMti0 ca0-mANikyacaMdra0 - 161] 4*bahudukhahalAvaNo, jaI royaNo na huti| hIyaDo dADImakulIya, jIbha phuTi ani vihasaMti / / 3 / / *piyamahilAmuhakamalaM, bAlamuhaM dhullidhusrcchaai| sAmimuhaM supassanaM, e tinivi punyeha pAvaMti / / 4 / / 1. ane 2. 41510 me. 3. 41510 avIvAsa. 4. mAlinI re pacha mAtra ' pratamA 4 che. For Personal & Private Use Only Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 * premamuni kRtA 2 2 23 suNojI, 24 suNojI, 25 suNojI, DhAlaH - 2, rAga- rAjavallabha. maNi-mANika-motI ghaNAM re, pravara pravAlI lAla; rajata virAji AMgaNi re, sovana sohaI paDasAli. suNojI sarajyA viNa kima thAI?; deva-dAnava-sura-kiMnarI jI, koDi karaI upAI. paMcaviSaya sukha bhogavi re, paNa bAlakanI khaMti; AMkha AMzu ANatI re, kAminI kahaI nija kaMta. rAjA viNa sabhA jisI re, vyAkaraNa vinA jima vANi; mAna vinA sobhaI nahI re, jima rAjA paTTarANi. spa vinA kAminI kasi re? sIla vinA kulanAri; putra vinA jima pramadA re, sarajI kAM saMsAri? putravatIni pUjII re, putravatI punyavaMta; dhaNIyANI lakhimI taNI re, mAna diI nija kaMta. vahu AvaI ghara AMgaNi re, khalakati cUDali heva; pAya praNamAM hejiI hasaI re, sAsu mani harakheva. nAnhA bAlaka bolakAM re, bolaI madhurI vANi; je ghari kumarakrIDA bhalI re, pUrava punya pramANi. managamatI krIDA karaI re, cAlato camakata; kaTi jhaTakaMto kari karI re, jananI joI hasaMta. pAlaNi khelAvi khAMti myuM re, heji hulAvi bAla; AMkha AMjaI ANIyAlaDI re, aMgaja ati sukumAla. 26 suNojI, 27 suNojI, 28 suNojI 29 suNojI, 30 suNojI, 31 suNojI, 1. parasALa. 2. strI. 3. cUDI=baMgaDI. 4. AnaMdapUrvaka. For Personal & Private Use Only Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 287 32 suNojI, 33 suNojI, 34 suNojI 35 suNojI, 36 suNojI, putravatI je bhAminI re, bhAI bhuvana majhAri; dhanya te nArI padaminI re, tasa saphala avatAra. seThi kahi "sAMbhalI priyA! re, eka achaI upAya; kuladevI ArAdhII re, jo karaI pasAya. madanamUratini pUjaI re, praha ugamati sUra; khetalIyAnI ANa vaho re, DhAlo tela siMdUra'. kAminI kahaI "mi kIdhalA re, ehavA aneka prakAra; paNa manavaMchita navi thayo re, khoTo e saMsAra'. seThi prati nArI kahaI re, "karo nija dharama vicAra; nizcaya niyama tapa pAlII re, sAsanasUra karaI sAra'. samarI sAsana devatA re, nizabhari suto seTha; zAsanasUra AvI kahaI re, "vara mAgaI tuM ISTa". seThi kahaI 'lakhimI ghaNI re, diI mujha naMdana eka; "jIvadayA yatana kari re, suta hosaI suviveka'. samakita sudho sAcavaI re, pratilAbhaI aNagAra; zrAvakanAM vrata sohilo re, pAlaI niraticAra. dAna sIyala tapa bhAvanA re, karaI kaSNA upagAra; yAminI-bhojana navi bhakhaI re, zrAvakano AcAra. sukhabhari sutAM nidramAM re, dharamaNi parabhAvi; pUrNakalaza maMgala tilo re, supana pekhaI sadabhAvi. 37 suNojI, 38 suNojI 39 suNojI 40 suNojI 41 suNo jIva 1. kSetrapAla. 2. zAsanadeva. 3. rAtribhojana 4. karato, pAThA 0 lakhe. 5. prabhAve. For Personal & Private Use Only Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 ja premamuni kRta 42 suNojI, satyabhAmA kahaI sAminaI re, "kalaza diTho sukhakAra; supana eha sohAmaNo re, vado prItama! vicAra". dhanadata vyavahArI bhaNaI re, putra hosaI paradhAna'; suNi suMdara sukha saMpaji re, dina-dina bahu diI dAna. 43 suNojI0 For Personal & Private Use Only Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 289 44 46 dUhA "suraloki sukha bhogavi, somadeva sukhakAra; mAta manoratha pUravA, ura lIo avatAra. "subha supani subha dohalA, upajAvaI ati sAra; purai dina suta janamIo, harakhyo tasa parivAra. DhAla- 3, rAga-sAraMga, hari rasa lobhI mere nayaNa- e dezI. zrIdhanadata ghari naMdana Ayo, gAyana guNi gavarAyo; dAna-mAna mahochava banAyo, zAzanAsUri badhAyo. zrI satyabhAmaI naMdana jAyo, yuvatIjana milI gAyo; pe ratipati rAya harAyo, kIko bhali-bhali Ayo. 47 zrIsatya nIko naMdana nayaNe dekhalAyo, ANaMda aMgi pAyo; prAta samaye paMDita puchAyo, dAna mAna devarAyo. 48 zrIsatya "taka-theI taka-theyI pAtra nacAyo, dho dhoM mAdala vAyo; tAla-mRdaMga-kaMsAla bajAyo, vINAnAda suNAyo. 49 zrIsatya bhAvasyuM bhojana bhagati karAyo, zrIphala-pAna apAyo; kuTaMba kahaI kulamaMDana Ayo, sajana jana sukhadAyo. pa0 zrIsatya yataH vAvya:suukssmN godhUmacUrNaM gula-ghRta-sahitaM, nAlikerasya khaNDaM, drAkSA qharjura suNThi taja-maricayutaM elacI nAgapumpham / pakvAtAne kaTAhe TalaviTalaTape, pAvake mandakAnte, dhAtA hemantakAle pracuraghRtayutaM khAdatelaprazrImaM // 1 // [4thaRI] 1. pAThA. zrItaka. For Personal & Private Use Only Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 premamuni kRtA kelA-khoDa-khajUra sAkara ghaNI, nAraMga jaMbIraDAM, AMbA dADima 'sAli dAli saruhAM, gokaM pradhAnaM ghRtaM / lADU-lAvaNa-lApasI lalavatI, 'cArulayAM dholUyAM, zrI dhanadattavyavahAriNazca bhuvane, bhuGkte jana: svecchayA / / 2 / / [zArdUlavikrIDita] suMdara supana pekhi mani bhAyo, sajana mani saMbhalAyo; maMgalakalasa ti nAma nIpAyo, kanaka kAMti vara jAyo. 51 zrIsatya 1. pAThAkUrahAsa rahA. 2. pAThAcArulAghA. For Personal & Private Use Only Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 291 dUhA *punyathakI lakSamI dhaNi, punyathakI sanamAna; rAja-ddhi spakapaNu, puje putra pradhAna. *vadana tA soyalA kahyA, tiyAthI caMda sugaMca; vadana caMda vIcAratA, sItala naMdana saMca. pa3 DhAla -4, rAga-sAraMga, ho bAI thAyaro bAluDo nIko-eDhAla. ho sakhi! mAro bAluDo nIko, suMdara rUpa sohAmaNo ho, kulamaMDana e kIko ho. 54 ho sakhi0 vimala kamaladala loyaNAM ho, vadanamaMDala zazIko; dazana dIpaI dADimakalI ho, adhara-rAga biMbIko. 55 ho sakhika nalakUbara e avataryo ho, madanapa ratIko; harakhi hulAvi bhAminI ho, bhAgya bhalo jananIko. pa6 ho sakhi0 batrIsa lAkhaNa guNanilo ho, kaTi laMka harI ko; lIlA lAvaNya guNa lADiko ho, sAro suta satIko. pa7 ho sakhi0 sajana jana mana mohano ho, pati e lakhimI ko; siNagAryo sobhaI sadA ho, uri hAra motI ko. 58 ho sakhi. 1. pAkI gayela dhiloDA. 2. pAThA, gulA. For Personal & Private Use Only Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 ja premamuni kRta dUhA*sInovo sukhadAyako, sonAithI rayena; raIna ani sonAthakI, naMdana to sukha daIna. *haMsa baco jIma cAlato, mAtIko kara sAhi; satibhAmA suta dekhinI, harSa dharaI manamAhi. *vana veli caMpakalatA, caMdrakalA vistAra; paMca dhAvi pAlijato, maMgalakalaza kumAra. *guru guNa takhtAraDA, saMbhAru jisivAra; mana muMjhaI tana Talavalai, netra na khaMDaI ghAra. vya:*dhullidhusrkRttnupolii, prakaTitanUtanadasanadvandvaH / pramuditavadano jaTilasiskaH, khelati mAtrA samakaM bAlam / / 1 / / DhAlaH- 5, mukhani marakalaDi- e DhAla. jima caMpakataruDAli re jagani mohanajI, jima vimala kamalanI nAli re jaga; sukala pakhi jima caMdo re jagaDha, jima amRta veli keli kaMdo re jagai. 63 tima dina dina vAdhaI bAla re jaga, aMgaja nija sukumAre jaga0; satyabhAmAsuta sohi re jaga, sajanajana manamohi re jagai. 64 bhavikajana darasaNi vIra re jaga0, tRSita jana niramala nira re jaga0; jima virahiNI pAmaI bharatAra re jaga, cAtakamani jima jaladhAra re jagao. 65 jima kamiNI naMdana dekhI re jagaDa, jima cakora ANaMda caMda paMkhI re jaga; tima jananI AnaMda pAdhi re jaga, maMgalakalasa ramAvi re jaga. 64 For Personal & Private Use Only Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 293 sobhato karaI sobhAga re jaga, ziri bAMdhaI kasabI pAga re jaga; kAni kuMDala doya sAra re jagaDha, uri mugatAphala hAra re jagai. 67 kiMmara vidyAdhara koDi re jaga, jagi nAvaI inakI joDi re jaga; naranArI mohanaveli re jaga, kumara karaI vara keli re jaga. ATha varIso bAla re jagao, bhaNaI gaNaI nesAla re jaga; kalAkuzala vinANa re jagai, thoDII dini thayo jANa re jagaDha. 69 jananI heji hulAvi re jagai, janaka-citi ANAMda Avi re jaga0; mukhi sarasati kIdho vAsa re jagai, paMDitajana pUraI Asare jagai. 70 1. pAThA, jamaka. For Personal & Private Use Only Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 premamuni kRta dUhIH zrI dhanadata jAI tihAM, ramya kusuma-phala heti; kalpavRkSa kAnana jihA, valli vana upayeta. kumara pitA prati kahaI, "sahI AvuM saMghAti; ramavA rAmati raMgiNyuM', teDI jAI tAta. pitA pUjyaH pitA vandyaH, pitA devaH pitA guruuH| pitAvacanamAlokya, mahAtIrtha samaM pitA // 1 // *ahaGkAreNa nazyanti, santo'pi guNInAM guNAH / kathaM kuryAnnahaGkAraM, guNAdhiguNanAzanam / / 2 / / catura suNo caMpApuri, sAcI vAta susuddha; yathA kathA kotika jisI, mIThI mizri-dUdha. nagarI caMpA narapati, surasuMdara rAjAna; sobhAgI susobhanamati, pRthivInAtha pradhAna. paTTarANI rAjA taNI, suguNAvalI guNageha; lalanA sAraMgaloyaNI, sAmina sAthi neha. tanayA trilokasuMdarI, rati rANI sama rUpa; bharayovana guNi bharI, bhAsaI vallabha bhUpa. DhAla - 6, rAga- goDI, cUnaDInI. suguNAvalI rANI ciMtavI, "nIkI naMdanI guNanidhAna re; 5 kalA lAvaNya racI, pAmyuM yauvana pradhAna re. 1. upacita=yukta, pAThA- upapeta. 2. sAkara. For Personal & Private Use Only Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 295 78 mana. 79 mana, 80 mana 81 mana, manamohana mahimA suMdarI, amarI iMdirA avatAra re; nahI pRthivImAhI ko tisI, je AvaI Inaki manuhAra re. siNagAra racAvI sobhato, nija tAta samIpi jAya re; kalpaveli jisI kuMyarI, rUpa dekhI raMjyo rAya re. veNI saralI lahikatI, aSTami zazi sama bhAla re; bhamuhikuTila aNIyAlaDI, tri-aMgula bhAla visAla re. nAsikA dIpazikhA jisI, adhara biMbIphala lAla re; amarakalaDI mana mohatI, daMta pagati motIna mAla re. caMdramukhI mRgaloyaNI, haMsa kokila sarikho nAda re; gajagati "cAlaI camakatI, kesari kaTi laMkI vAda re. yataH vAvya:tnvii zyAmA zikharadazanA pakva bimbAdharoSTI, madhye kSAmA cakitahariNI prekSyaNA nimnanAbhiH / zroNIbhArAdalasagamanA stokanamrA stanAbhyAM, yA kanyA syAd bhuvanavimale sRSTirAdyaiva dhAtuH // 1 // surapati kumarI sArikhI, amarIcamarI anusAra re; vidyAdharI ratirANI ramA, bhalI bhAsaI bhuvana majhAri re. causaThi kalA kusala havI, phiri-phiri nihAli tAta re; 'ramaNaciMtA karaI rAjIuM, jagi joI vara vikhyAta re. 82 mana, [mandAkrAntA] 83 mana 84 mana, 1.lakSmI. 2. samovaDa, sarakhI. 3. suMdara.4. pAThATha marakalaTuI. 5. pAThAvAlimacakatI. 6. pAThAve cAla. 7.TI. saptamI vi.- kaLAmAM. 8. "pUtrIno pati koNa thaze?' evI ciMtA. For Personal & Private Use Only Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 chepremamuni kRtA dUhIH surasuMdara rAjA sadA, trijagi joI jAmAta; sutA rupi sArikho, varako milaI vikhyAta. sarikhI vaya sarikhI kalA, sarikhA sukSma saMsAri; sarikhI joDI to mili, jo tuThaI karatAra. nAha vinA nArI kisI, dharama jisyo viNa bhAvi; lIlApati lakhimI vinA, e triNi eka sabhAva. DhAla - 7, rAga- kedAro, sIla suraMgI mayaNarehA satI- e DhAla. surasuMdara rAjA citi ciMtavi, "kumarI mujha kulavaMta re; amarakumara sArikho vara milaI, to suMdari solaMta re. 88 pUrava pujaI jagi joDI milaI, padaminI puruSa ratana re; deha niroga iMdriya puravaDA, jIvadayA yatana re. 89 pUravaTha rAjA Agali rANI ima bhaNaI, "caMpAnagarImAhi re; pariNAvo trilokasuMdarI, mujha mani eha umAha re. 90 pUravaTha yataHsIyAI sUyAvaDi, naNaMda goThi vicAri; pITara pAsaI priyamAna, suMdarI sukha saMsAri. 91 pUrava. putrI ma desi paradesaDi, suNi caMpApurisAmiA; sutA diI maMtrI-sutani, putra prabhAkara nAma'. 92 pUravo teNi avasari maMtrI ghari bhAriyA, zrImatI uri avatAra re; zarIra sarogI kuSTavyAdhi ghaNo, prachana vadhaI kumAra re. 93 pUravo 1. jamAI. 2. kiratAra= bhagavAna. 3. pAThA, samabhAva. 4. pAThA, paravaDA. For Personal & Private Use Only For Personal & Private Use Only Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 297 carama jisesaranaI paNi upano, dehe mahAtisAra re; kharaja ghaNI karakaMDu rAjani, koDhI sanatakumAra re. 94 pUrava, "mizlAnagarI rAjA sa maI namI, vairAgi gaI vyAdhi re; parIkhyA kAraNi iMdra AvIuM, draDha saMyama samAdhi re. 95 pUravaTha goyama pUchaI "jitazatrughari, mRgAvatIno naMda re; iDhiyahaNa karami rogIla', Ima kahaI vIra jiNiMda re. 96 pUravaTha uttamakula AvI avataryo, sarava ziromaNi nAma re; jananI-janaka vallabha prANathI, paNa kuSTano dhAma re. 97 pUravaTha nagarImAMhi maMtrI ima kahaI, "aMgaja mujha sukumAla re; jagamAM e jAmali koya nahIM, maMdira mAlhaI bhUyAla re. 98 pUravaTha rAjA-rANI milI teDAvala, maMtrI subuddhi nija geDa re; "ama putrI tama putra prabhAkara, sarikhI joDI eha re'. 99 pUravaTha yataH :- vAvyuM kAkaH padmavane dhRtiM na kurute, haMsazca kUpodake, siMhazcApi zuno guhAM na ramate, nIco'ci bhadrAsane / kustrI satpuruSaM gatA na ramate, sA sevate dUrjanaM, yA yasya prakRtiH svabhAvajanitA duHkhena sA tyajyate / / 1 / / [zArdUlavikrIDita] *-------------- mukSI minAkSA I. : Mva: pu:, ta2 teyAna jevA rA soraThAH "AMbA tuhalI Asa, hRti mAMgaNa jaNa ghaNi; hivata huyA nIrAsa, jaI tuM sAre deuM. 1. pAThA, mayUlA. 2. sakate, maIkame, huM. 3. joDI. 4. bhUtala=bhUmigRha 100 For Personal & Private Use Only Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 premamuni kRtA rAja vacana suNI vilakho thayo, mAnI eha ja vAta re; zrImatI puchaI "svAmI! mujha kaho, citi kasI chaI vAta re. 101 pUravaTha varasaI tava putra rAjakumArI, avara na kAraNa koI re; bhAvi padAratha kimaI "TalaI, je sarakyuM te hoI re. 102 pUrava) cataHciMtA karo ma ciMtavao, ciMtaka ki pi na hoI; sati-divasi mani ciMtavaI, karatA karaI so hoI. 103 triNa upavAsa karI kuladevIna, samarI subha bhAvi re; tatakhiNi prasana thaI gotradevI, AvI tapa-parabhAvi re. 104 pUravo yata: yad dUraM yad dUrArAdhyaM, yacca dUre vyavasthitam / tatsarvaM tapasA sAdhyaM, tapo hi duratikramam / / 1 / / 1. pAThA navi dalI. 2. kuLadevIne. For Personal & Private Use Only Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 299 105 106 107 108 109 DhAla - 8, rAga- vairADI, caupaI. AvI kuladevI nija aMgi, pabhaNaI maMtrI mananaI raMgi; puravapujaI mi pAmIla, putra prabhAkara te koDhIla. pariNAM rAjasutAnaI eha, mujha mani ciMtA moTI te; roga nivArI karI ANaMda, harakha sajana kuTuMba sahu vaMda'. bolaI devI jJAnaI valI, "bhAvi padAratha kimaI navi TalaI'; devIvacana suNI dukha dharaI, dInamukha dekhI ucAI. devI kahaI "Ima ma kari tu dukha, saMprati hosaI tujhani sukha; anopama eka achaI upAya, kumara eka tasa suMdara kAya. sparvata lIlA guNa bharyo, amarakumara AvI avataryo; nagarI samIpi sarovara pAli, ANI mukIsa te tatkAla'. Ima kahInaI devI jAya, zrImatI-subuddhini sukha thAya; mukaI sevaka teNaI ThAI, sAMbhalajyo havaI citi lAI. maMgalakalasa vADI sadA, kusumaramala krIDA karaI mudA; teNi samaya AkAsi vANi, pabhaNI sarajyAtaNi pramANi. cato AhI: sarajju kimaI na chuTII, jo eNi saMsAri; maMgalakalasa pariNasaI, bhADaI rAjakumAri'. vANI suNI citi camakyo rI bAla, ghari jaI dhanadatani saMbhAli; dina ketalaI mukI visAri, khelaI vanamAM khelaNahAra. punarvANa:jN jaM jaMpati nArIu, jaM jaM jaMpati baalyaa| jA ca abbhUbhUyA vANI, na sA havai niSphalA / / 1 / / 110 111 112 113 For Personal & Private Use Only Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 premamuni kRta. 114 115 116 117 bIjI vANI thaI AkAsi, maMgalakalaza grahI ulhAsi; caMpAnagarI sarovara pAsi, saMdhyA samayaI mukyo tAsa. zarIri vyApaI bahulI "sIti, kumarani manamAM lAgai bhIti; dAlidrI gata yovana jANi, mAlavadezi sIta vakhANi. subuddhitaNaI sevaka grahI, ANI dIdho maMdiri sahI; pekhI harakhyo tava paradhAna, bhAvi bhagati karaI diI mAna. puchai maMtrInaI parachana, "si sevA karo nizadinI; svArathi bahu milaI sakhAya, svAratha viNa sevA kima thAya? cato AhI:sAte sAyari huM pharyo, jaMbudiva paiTsa; kAraNa pAkhaI nehaDo, so maI kihAM na diTha'. mastrI tRteHsahuI kAraNa keDa, karaNako keDi nahI; ke vasatAM ke veDi, hIMDa IhA huM tuM sahu. rAjasutA trilokasuMdarI, putranaI ApaI pariNI karI; teNi kAraNi maI ANyo IhAM', tatakhiNi dukhi bharIo tihAM. 120 kumara kahAM, "tuM suNi subuddhiA, e kartavya karaI nirabuddhi; nIca vacana ghaNAM ciraI, uttama puruSa te kima AdaraI'. kopa karaI kADhaI karavAla, maraNa bhaya mAnaI tatakAla; sItala vayaNa vicArI bhaNaI, "AvaI vAra ghari ApaNaI. 122 118 119 121 1. ThaMDI. 2. pAThA. kAraNa kahaI. 3. pAThAhaDihA. For Personal & Private Use Only Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 301 123 124 surasuMdara rAjA diI mAna, teha tayyAruM sarava nidhAna'; dravyalAbha dekhInaI tAma, kumari mAni eha ja kAma. lakhimI-lAbha vinA saI lobha, lobha thakI saMsAri thobha; bhamaI bhImaka vidgala thIuM, lobhi sAgara sAgari gIla. aTavI deza dezAMtari jAya, kalaha kleza kRSikarma karAya; gahana samudra te avagahAya, sadA sevaI lobha kRpiNa rAya. subha lagana subha tithi vivAha, trilokyasuMdarI mani ucchAha; dhanya kumara dhanya rAjakumAri, sarikhI joDI milI saMsAri. 125 126 1. pAThA, dAna. 2. zuM= kaI rIte. 3. rukAvaTa, sthiratA. 4. kRpaNa=kaMjUsa. For Personal & Private Use Only Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 e premamuni kRtA dUhIH *zrIpati lakSamI pAmIo, kAma varyA rati-rANi; rohiNI caMdrani milI, sItA-rAmi vakhANi. 127 *kumArI suvana mudaDI, kumara amulika naMga; 'vihi sInAra sudhA sahI, joDI jaDI suraMga. 128 DhAla - 9, rAga- kedAro, eka dini mayaNaretAtaNi avasari-eDhAla. sajana-jana ghari AMgaNi Avi, bhAvi bhojana bhagati karAvi; unaMga maMDapa "caMdrayA racAvaI, batrIsa baddha nATika nacAvaI. laganadivasi gorI gIta-gAna, mahAjananaI dIjaI bahumAna; "varane dhuvAvi karaI siNagAra, uri zobhaI motinako hAra. 130 kAjali AMkhi AMjI aNIyAla, tilaka karaI kAminI vara bhAla; kAni kuMDala ziri bharyo khUMpa; jovA milaI bahu jana vara bhUpa. caMdramukhI catura gAyaI gIta, varapa dekhI upajaI prIti; rupi alakApati avatAra, athavA azvinIkumAra. 132 129 131 133 rupi iMdra ja samavaDa, mukha jimyo ,nimacaMda; teji sUraja dIpato, kumara taM cira naMda. jagadAnaMdana jamAI Avyo, bhUpati bhAminI citi bhAvyo; trilokasuMdarI gokhi biThI, ati spa dekhI gamIne piThi yuvatI-vara joDI jagi koTI, avicala mujha joDI e moTI; "caturImAMhi varakanyA praviSTa, gorI gAvaI guNa tihAM ISTa. 134 135 1. vIMTI. 2. vidhi=bhAgya, vidhAtA. 3. sonAra, sonI. 4. pAThA sAmerI. 5. pAThA. caMdrayA. 6. pAThAvara naharAvI. 7. snAna karAvI. 8. phUlono zaNagAra. 9. corImAM. 10. pAThA, pratiSTa. For Personal & Private Use Only Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa (303 DhAla - 10, rAga-khaMbhAtI, dulaha dulahakumara kumarI dulahiNIjI- e DhAla. prabhAkara prabhAkara teji jIpatojI, manamatha aMgi Aya; triloka trilokasuMdarI yaDIjI, zazivadanI sukhadAya. 136 suMdarI suMdari gAya sohalojI, pariNaI rAjakumArI; avicala avicala joDI ehanIjI, hojyo eNi saMsAri. 137 suMdari, lIlApati lIlA lADaNa lADikojI, puruSaratana guNadhAra; jagi jagavara jeNi janamyojI, dhanya zrImati nAri. 138 suMdari0 maMgala maMgala prati sAMbhalojI, surasuMdara rAjAna; prathami prathami maMgali manoharAjI, diI bahu vAjI dAna. 139 suMdari0 bIjaI bIjai ratha yaDAjI, rAyaNa amUlika lAla; motIna motIna mAlA lUgaDAMjI, bhUSaNa ApaI bhUpAla. 140 suMdari. kumara kumara sobhAgI pa dekhatAMjI, rANI raMja tivAri; mAgo-mAgo vararAjA! tahejI', saMketa kahaI nija nAri. 141 suMdari, yata:karapalavI kari kumarani bhAminI dAkhaI bheya; "vAjI-ratana rAjAtaNA, paMca mAgI priyu! leya. ApaI ApaI kara mukAvaNIjI, vAjI paMca ratana; moTAM moTAM mahochavi pariNI valIjI, loha kahaI "dhanya-dhanya'. 143 suMdari0 142 1. pAThAvadana. 2. pAThAdIje dIje. For Personal & Private Use Only Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 dRSTAH *uttama kuli upano, dhanya zrImatI mAya; dhanya bahina hularAvIo, dhanya phahiyara sukha pAya. *pavaMta ratipati jiso, suravaranI anuhAri; pAmyo pati e padimanI, trilokasuMdarI nAri. *mana mAnyo vivAha thayo, rAya-rANi uchAhi; mahatva rajaka pANigrahaNa, likSA(khyA) ja e jagamAMhi. jItyo jItyo prabhAkara jItyo re, maNi mANika motI ghaNA re; vAru vasra vistAra re, azrvaratana ghari ANIyA re. bahu neha re; maMdira maholi padhArIyA re, naranArI zyAma mukha dukhai bharyo re, ciMti kumara eha re. yata: 7 vivAhayitvA yaH kanyAM kulajAM shiilmnndditaam| vinA tyanati roSe, sa: pApiaenaroDadhama: / / 1 146 DhAlaH- 11, rAga- khaMbhAtI, jItyA jItyA hai ToDiramalla jItyau re- sohalAnI. pariNI trilokasuMdarI re, pradhAna putra jasa'prAji re; devaduMdubhi vAjaI tihAM re, nAdi aMbara gAji re. 1. prAjya=ghaNo. 2. pAThA bhalA. * premamuni kRta For Personal & Private Use Only 144 145 147 148 149 Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa eka 305 dUhA 150 1pa1 1pa2 153 *have kumara mana ciMtavaI, "kisa karaI dayAla; miThA bhojana Apini, mukAve tatakAla. *kAmakuMbha surataru sadA, vaMchita phala dAtAra; kAmadhenu ciMtAmaNi, pAmi tajaI gamAra'. zyAmamukha svAmItaNuM?', puchaI pramadA kaMta; bhAkhaI "bhojana kAraNi', sakhI bolAvaI saMta. tAta gharithI ANIyA, mIThA modaka sAra; suMdarI sAthaI svAdatAM, vadaI vacana udAra. 'simAnadI sAra jala, ANI ApaI koi; ramya" kumara raMgi kahaI, jANa vicArI joI. DhAla - 12, rAga- goDI, nemI samosaryA- e DhAla. kaMta prati bhAminI bhaNaI re, "siprA nadInuM nIra; te kima jANuM? mujha kaho re, sAmina! sAhasadhIra re. kaMta! kaho kisyuM re, simA vimala vAri?; modaka upari kiNi, kAraNi saMbhAri re?. gaMgA siMdhu sArikhI re, boli veda purANi; mAnasarovara jala bharyuM re, khIrasamudra vakhANi re. kalpavRkSa Agali kisI re, mUlapaNI manohAri'; vAmA-vacana suNI isyAM re, kaMta kahi "suNI nAri! re. 154 155 1pa6 kata, 157 kaMta 158 kaMta 1. pAThA, kAMti. 2. pAThAi bhalu. 3. mUlaparNA vanaspatI. For Personal & Private Use Only Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 ja premamuni kRta khIrodadhi-sara vegalAM re, te vakhANaI kema?; arathi na AvaI manuSyanaI re, jima jaMbU jagatI hema re. 159 kaMtara siMdhu dese sAMbhalI re, siMdhu nadI parasiddha re; vacana vilAsa viNa mAnavI re, teNi sakalaMkI kiddha re. 160 kaMta gaMgA guNa ketA kahuM re, himagiri "utapati; tehathI adhika jANII re, sikhAnadI sobhaMti re. 161 kaMta bhUkhyAnaI sudhA samaI re, rogInaI TAlaI roga; kAmIjana krIDA karaI re, yogI na gamaI bhoga re. 162 katao virahiNI jala pIdhI pachI re, sItala thAI zarIra'; kAminI ciMtaI citaryuM re, "kima lahaI aratha gaMbhIra re?. 163 kaMta janamathI maMdira mAlkato re, kima jANaI savi vAta?; 'maru dhara dezi kuNa kaha re, chAyA tuma vikhyAta re?. 164 kaMta, deha saMkA masi utarI re, azvaratana grahI tAma; maMtrIsari vahelAvIu re, AvaI ujeNI gAmi re. 165 ta mAta-pitA ciMtA karaI re, tima sajana parivAra; rayaNa dAlikI hAthamAM re, chAjaI ketI vAra re?' 166 kaMta, INi avasari vadhAmaNI re, dIdhI ati paradhAna; maMgalakalaza ghari AvIure, tAta raMgi diI dAna re. 167 kaMta, yato: punya prabhAvi zazi sUrya "cAlaI, punya prabhAvi phala vRkSa AlaI; punya prabhAvi jala megha mukaI, samudra maryAdA thako na cukaI. 168 1. arthe=kAma. 2. jaMbUdvipanI pharate Avelo killo. 3. pAThAsAdha. 4. pAThA, guNa. 5. utpatti. 6. pAThA, nAliyara dIvavAsI janA re, navi lahaI vrIhi vikhyAta re. 7. bahAne. 8. zobhe. 9. pAThAve cAvai. For Personal & Private Use Only Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 307 rAvya :AdhAro yastrailokyA jaladhijaladharAdavo yatra yojyA, AdezyA yasya cintAmaNisurasurabhI, klpvRkssaadyste| bhujyante yatprasAdAdasurasuranarAdhIzvaraiH saMpadastAH, zrImAn dharmo narendraH kizalayatu vaH, zAzvatI saukhyalakSmI: / / 1 / / vAta saghalI kahI tAtani re, harakhyo zrI dhanadatta; kumara ne sAli bhaNaI re, sakala zAstra pavitra re. 169 kaMta havaI maMtrIsara putrani re, mukaI kanyA pAsi; jAgI triloka suMdarI re, kuSTI dekhI udAsa re. 170 kaMta ciMtaI mahIpatikumarI re, "meru caDhAvI mujha; nAkhI bhUmaMDala sahI re, dhiga pApI daiva! tujha re. 171 katao yato :e saMsAra asAraDo, AzA baMdhana jAI; aneraDuM karI sUIe, aneraDi vihAI. 172 kata mAro prayatama apaharI re, kuSTi mukiu pAsi; kumarI nayaNe jala bharaI re, AvII pIrA AvAsa re. 173 kaMta 1. bhAgya. 2. pAThA, asAra je. 3. anya, bIjuM. 4. vicArIne. 5. savAra paDatA. 6. pAThA pIhara. For Personal & Private Use Only Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 premamuni kRta 174 175 dUhA "ciMtaI trilokasuMdarI, jANu thaI mana siddha; jo dukha dAyaka vidha hato, to kAMI Apyo niddhi. *bolAvyo bole sahI, kahe prabhAkara nAma; koDha rogI navI turI, kiso naINasuM kAma. DhAlaH - 13, rAga- rAmagiri, chAnonaI, "chApI naI kaMthAnihArahyo- eDhAla. havaI uThI re abalA utAvalI re, upanI aMtari dAjha re; prIuDo naI bhAI nArI padaminI re, na dekhaI maMdiramAMhi re. 176 karama kIdhAM re prANI bhogavi re, udaya AvyAM jeha re; manamohana mahimAM guNanilaI re, dIdho chabile cheha re. 177 karama, mAta-pitAnAM pAsaI jaI re, bolaI rAjakumari re; dehasaMkA masi prIuDo re, mukI gayo bharatAra re'. 178 karama, triloka suMdarI rovatI re, dekhI pRthIvinAtha re; AMsu AvaI jananI nayaNalaI re, gAli detI hAtha re. kalpaveli sarikhI kumarI re, surataru sama kumAra re; navala pariNIta joDI vichaDI re, kapaTI jagi karatAra re. INi avasari AvaI maMtravI re, rudana karaI apAra re; bhUmi paDaI re ati "AraDaI re, pADaI buMba pokAra re. 181 karama, rAjetara! tumha sAMbhalo re, putra prabhAkara joI re; kumArI thakI thayo koDhI re, karatA karaI so hoI re'. sItala vayaNi saMtoSIu re, "pApiNI eha ja duSTa re; kumarI upara nRpa kopIu re, sajana-mani aniSTa re. 183 karama, 179 karama0 180 karama 182 karama 1. pAThATha ThapI. 2. pAThA dekhaI. 3. priyatame, pAThA. chaI vali. 4. pAThAnayaNalaDi. 5. AkraMda kare. 6. pAThA, pAraI. For Personal & Private Use Only For Personal & Private Use Only Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 309 184 185 186 dUho - *jo vAldA gai yAI, pApiNi pApaNi nIsarai; jANaMta heja hIyAM, jo nayaNe lohI vahe. kumarI ekAMti rahaI, mahIpati maMdiramAMhi; pUnya saMyogi pAmasaI, aMgi adhika uchAhi. *kaThina karma udaya thayA, bala mata karajo koi; mAna na dharajo mAnavI, karma karaI su hoI. *juTho doSa subuddhI dIyo, kopa karyo nija tAta; dAsI eka pAsaI rahaI, sukha-dukha pUchaI mAta. 187 DhAla - 14, rAga-kAkI, piucalyA paradezi sakhI kyAkIjII- eDhAla. trilokasuMdarI nAri ki, sakhI pAsi sahI; vividha karaI vilApa ki, vacana ehavA kahI. "amara kumara avatAra ki, nalakUbara jisyo; vidyAdhara vara bhUpa ki, ratiramaNa tisyo. 189 dehasaMkA masi jAI ki, rAti navi ramI; sukhabhari sutAM seji ki, nidrA mujha gamI. 190 uThI pripha mukha jou ki, manamAM gahagahI; dekhuM koDhI tAma ki, te nAhalo nahI". 191 sakhI caturA Ima ki, vacana vAru kahi; toraNi AvI jAI ki, karmagati kuNa lahi?. 192 yAdavavaMze nemi ki, rAjalino pati; devi na melyo hAtha ki, thayo yauvani yati. 193 188 1. pAThA. nara kubara. 2. zayyAmAM. 3. pAThApAsa. 4. pAThA deva. For Personal & Private Use Only Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 ja premamuni kRtA 194 195 196 197 hAHdivasa dohili ThelII, nIDara 'niza na vihAI; mAlI kerAM phUla jima, guNa gUMthatA vihAya. ma ma jANo guNa vIsaraI, dUri vasatA vAsi; nayaNAM doya taraphaDi, cita tahAri pAsi. java jagadIsa melasaI, tava milayaeN manaraMgi; kahisTre sukha-dukha manataNAM, alajo kaI aticaMga. hiyaDA phATi pasAu kari, ketAM dukha sahesa?; prIya mANasathI vichaDAM, jIvI kahAu karesa?'. *guruguNa tayyAraDA, saMbhAru jiNivAra; mana muMjhaI tana TalavalaI, netra na khaMDaI dhAra. to hA :*re daiva! jo prasanno, mA deisi mANasaM ca jammam / jaI jammaM mA pimmaM, jaI pimmaM mA vajogassa / / 1 / / varAvya :dAridropahato yathA dhananidhi, candraM cakorastathA, "sItA dAzarathaM mRgastRNavanaM, bUbhukSito bhojanam / sacchiSyo suguruM satI nijapati, vatso yathA mAtaraM, icchAmi prabhudarzanaM pratidinaM, haMso yathA mAnasam / / 2 / / 198 1. niSphara. 2. rAtri. 3. pAThA, ciMtA. 4. pAThA- nArtAtaLI dhArito, racaM bano monanam | chiLo suraM vividhuro, ko jathA mAtara, For Personal & Private Use Only Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 311 dUhoH 199 200 201 ghaDI ya na jAtI jeha viSNu, teha viNa jAe varasa; mAha hAyaDu vajamaya, sarajaNahAri saraja. DhAla - 15, rAga-kedAro, DholaNAnI DhAla. rAti-divasi ciMtA dahaI re hAM, vallabha na lAbhaI nAha neha viTaMbaNA nArI sahija bhAva rAgi raMjaNA; nhANa bhUSaNa maMDaNa tajyAM re hA, aMgi nahI uchAha neha0. nAha vinA dina nigamaI re hAM, yaNI thAI cha mAsa ne ; kokilanAda navi sAMbhalaI re hAM, virahiNI vasaMta mAsi neharu. supanAMtari pekhaI pati re hAM, jhabakalaI jAgaI kAma neha; caMdravadanI cAhi cihudizi re hAM, nAha na dekhaI tAma neha0. rAga kharo taruNItaNo re hAM, pati puMThi avaTAI neha0; puruSa visAraI prItaDI re hAM, bIjI keDaI thAI neha0. "doSAkaraI virahI karI re hAM, nIlotapali saMkoca neha0; nara viNa tima nArI mukha re hAM, sakhI sadA karaI soca neha0. kara kapola-dezo mili re hAM, kaMkaNa kuMDala kAMti neha; siMcaI nayaNa-nIre sadA re hAM, bhuja-latA ekAMti neha.. bakula jAti pAdapa phalaI re hAM, nirakhI mohana nAri neha0; jaladhi agani parizamaI re hAM, durajaya kAma vikAra neha. 202 203 204 205. 206 1. pAThA, nihAle. 2. jue che. 3. pAchaLa. 4. duHkhI thAya. 5. caMdra. 6. nIla kamalano. 7. pAThAkAMni. For Personal & Private Use Only Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 ja premamuni kRta 207 208 209 2 10 211 dUhA *sasanehA to duHkha lahe, nisanehA sukha hoI; tila-sarasava jaga pIlhII, reta na pIlluM koI. *kuMkama-kesara-kevaDo, kajala-kusama-kapUra; prIya vijogI pativratA, etAM iMDAM dura. "prItavatI samare prIla, paMkajanI dinakAra; cAha cakorI caMdramAM, kokila jiu sahakAra. DhAla - 16, rAga-meghamalhAra. suMdarI bIjI diTha ki, saMdhyA samaI zazi re; cAMdalA! kahi saMdeza ki, morA priya kihAM vasi re?. caMdra na bolaI bola ki, durajana sArikho re; sajana hoi durajana ki, pApano pArikho re. rAhu! tujha vadhAvuM ki, motI khojali re; karaMgi! vAru kIdha ki, kalaMka caMdrali re. gayaNe gAjaI ghana ki, camakaI bIjalI re; mora karaI keMgAya ki, nAcaI manaralI re. cAtaka! priya priyu nAda ki, dhiga ho tujhani re; mata suNAvaI kAni ki, priyu vina mujhani re". ima karatAM kAla ki, dohilaI nigamaI re; zAMta thayo rAjA ki, kumArI taNi samaI re. TIEaa :so ko vi natthi suyaNo, jassa kahIjai niydukhaaii| AvaMti jaMti kaMThe, kaMThA upannavalaya jaMti / / 1 / / 1. khobA bharIne. 2. kekArava, pAThAikiMgAra. 212 213 214 215 For Personal & Private Use Only Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 313 216 DhAlaH- 17, rAga- kedAra goDI. kumArI sakhI sAthi kaha re, "eka achAM upAya sImaMta siMha nAmi bhalo re, sajana jana sukhadAya'; sobhAgI sAjana ko mujha melaI nAha, huM to teni bahina uchAha". AMkaNI. samajhAvi sakhI mokalI re, sAmaMta ghari gaI dAsi; baMdhava! Avo maMdiri re, eka karu aradAsa'. 217 sobhAgI. sAMjali dAsI vAtaDI re, "AvuM kima AvAsI?; puSa nayaNe jaba caDaI re, kuSTha rogI karaI tAsa'. 218 sobhAgI nayaNAM doya yaDAM re, dekhato puruSa ratana; navi paDaI te phUpamAM re, sAcuM mAni sajana'. 219 sobhAgI. dAsI bhaNaI "kapUrani re, khAtAM bhAjai daMta; guNa keDi avaguNa hoI re, te paNa sahaI saMta. 220 sobhAgI. megharatha rAya kima karuMre, pArevA nimaMta; deha tajI ugArIu re, pAmuM sukha anaMta. 221 sobhAgI. niradhana pAlaI ne ghaNo re, karaI je para upagAra; paradukha dekhI dunIyA re, viralA nara saMsAri'. 222 sobhAgI. kumarI upari karuNA karI re, Avyo atiullAsi; AdaramAna dila ghaNo re, vAta kahaI parakAsi. 223 sobhAgI. pariNInaI maMdiri gayA re, mujhanaI ANaMda aMgi; mIThA modaka bhojana samaI re, simAjala kahaI raMgi. 224 sobhAgI 1. pachI. 2. pAThAsahivaMta. For Personal & Private Use Only Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 * premamuni kRta. 225 sobhAgI. 226 sobhAgI. dehasaMkA masi jAI re, tatakhiNi AvI niMda; prAta samaya uThI jou re, dekhuM koDhI rogiMda. davadaMtI vanamAM tajI re, RSidattA sakalaMka; sIlavaMtI subhadrA satI re, pUrava karami vaMka. tAtanaI jaI tumha kaho re, jo ApaI Adeza; ujeNI nagarI jAuM re, pahirI puruSano vesa'. saMbhalAvI vAta sAMmati re, harakhyo surasuMdara; karaI prayANuM kotikI re, nAmi trilokasuMdara. 227 sobhAgI. 228 sobhAgI. For Personal & Private Use Only Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 315 229 231 dUhA *siMgha vAta zravaNe suNi, rAya thayo suprasanna; parasaveSa karI calI, sAthi lIo bahu dhana. *kiMkara dAsu kucakI, ratha-pAyaka parivAra; sakuna pramANi jANio, sahI mile bharatAra. 230 DhAla - 18, rAga- siMdhuDo- saMgItI, rAThoDA rAjA re- e DhAla. surasuMdara rAjI re, bhalA dIdhA vAjI re; tAjI naI prIti vIrazekhare re. kAgala likhI dIdho re, kumarI kari lIdho re; kIdho naI prayANuM kotikI re. sAthi siMha sAmaMta re, ujeNI AvaMta re; kaMta naI kAji milavAtaNaI re. virazekhara rAjA re, karato davAjA re; rAjAnaI AvaI sAtamo re. prItilekha vaMcAvaI re, yuvarAja manAvaI re; bhAvitaI bhagati karaI bhalI re. yato gADAHhasInaI malhaI bisaNuM, namInaI puchaI vata; te ghari kimaI na jAIe re, hiyaDAnI saMta. 236 232 233 234 235 1. ghoDA. 2. hAthamAM. 3. zobhA. 4. pAThAsata. For Personal & Private Use Only Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 ja premamuni kRta DhAla - 19, rAga- rAmagiri, DuMgaraDAnI DhAla. trilokasuMdara sukhi rahaI, sevaka bahu parivAra re; siMha sAthaI krIDA karaI, pUrava harakha apAra re. 237 nagarImAMhi jasa vistaryo, vIrazekhara bahumAna re; jima jaladhara "jala varasaMto, yAcaka janani diI dAna re. 238 nagarI, eka dini sarovara krIDatA, diThA sevakajana re; surasuMdara rAjAtaNA, vAjI paMcaratana re. 239 nagarI, turaMgama sAthi turata gayA, sevaka dhanadata dhAma re; manohara maMdira joIni, AvI kahaI siMhani tAma re. 240 nagarI, kumarI tihAM buddhi kelavaI, ujeNI nagarI rAjAna re; leI Adeza mahAjananaI, bhAvi karAvaI bhojana re. 241 nagarI, yataHvttk-mNddk-modk-laapsii ghRta-sapUraNa cUraNa iddrii| kalamazAlitaNA nava taMdulA, sulavaNA mahiSIdadhisaMyutA / / 1 / / bhagati bhojana karAvInaI, ApaI zrIphala sAra re; bIjaI dini paMDita teDaI, chAtra sarava parivAra re. 242 nagarI 1. pAThAvala. 2. pAThA. kumara. 3. pAThA sahita. For Personal & Private Use Only Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 317 243 dUhoH*mIThAI-mevA ghaNA, khAjA-modika sAra jAti; purIsaI bhojana prIyani, puraI mananI khAMti. DhAla - 20, rAga- dhanyAzI, koIlo re parabata ghugharo loI- e DhAla. tathA rAga-kAphI, tuM bhalo ravirAjo naMdakore lAla- eDhAla. paMDita jihAM pagati re siMha, maMgalakalasa kumAra re vAlvesara; bhojana bhagati bhalI pari re siMha, prIsaI rAjakumAri re vAlvesara. 244 mujha manoratha savi phalaI re siMha, kanyA harakha apAra re vAlvesara; maI paraNyo te e sahI re siMha, bhAgi milyo bharatAra re vAlvesara. 245 mujha. zrIdhanadatanaMdanataNI re siMha, bhagati karaI vizeSa re vAlvesara; bhojanabheda dekhI chAtranaI re siMha, upajaI krodha azeSa re vAlvesara. 246 mujha yato paE :yastvekapaGktyAM viSamaM dadAti, snehAd bhayAd vA yadi 'cArthahetoH / devaizca dRSTaM munibhizca gItaM, tAM brahmahatyAM munayo vadanti / / 1 / / [indravajrA] *ravicariyaM gahacariyaM, tArAcariyaM ca rAhucariyaM ca / jANaMti buddhimantA, mahilAcariyaM na jANaMti / / 2 / / [kAryA] *varaM prANaparityAgo, mA mAnaparikhaNDanA / prANatyAjyo kSaNaduHkhaM, mAnabhaGgo dine dine / / 3 / / [sso] bhojana karI uThyA pachI re siMha, ApI vastradAna re vAlvesara; paMDita prati kumarI kahaI re siMha, "chAtra bhaNAvo jJAna re, vAlvesara. 247 mujha. 1. pAThA, sakasi re. 2. pAThA milyA. 3. bhAgyathI. 4. pAThA, svArtho : For Personal & Private Use Only Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 ja premamuni kRta thata: mIThA dUdhatharIsu sAkara bharI, mIThI buhArI giri, mIThI drAkhaharI jharI rasabharI, mIThI navA tAta rI; mIThI tAta madhukarI bharaharI, kAMtA kacolI bharI, nAnAnA nananA nAnA nanananA, mIThI kavInAM girI. 248 (zArdUlavikrIDita) ne sAlIyA bolyA tadA re siMha, "nahI kahII lagAra re vAlvesara; bhagati ghaNI kIdhI jehanI re siMha, te bhaNasaI kumAra re' vAlvesara. 249 mujha satyabhAmA-suta bolIure siMha, "kathA doya prakAra re vAlvesara; AtamakI dujI pArakI re' siMha, nija kathA kaho sAra re vAlvesara. 250 mujha0 surasuMdaranAmi bhalo re siMha, caMpAnagarI rAya re vAlvesara; sutA triloka suMdarI re siMha, suguNAvalI tasa mAya re vAlvesara. 251 mujha. 1. dUdhanI taramAM= malAimAM. 2. pAThAchuhArI. 3. pAThAgirA. For Personal & Private Use Only Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 319 DhAla - 21, rAga-vairADI, sAtavAnI sAtavo re-rAghavAnI DhAla. eka avasari vanamAM thaI re, AkAzi evI vANi jIvanamorA; kumara bhADaI pariNasaI re, pUrava pUjya pramANi" jIvanamorA. 252 kathA kotika sahu sAMbhalo re, caturajana eka citta jIvanamorA; pujaI saMpati pAmII re, karamagati vicitra jIvanamorA. 253 kathA. maMtrIsara subuddhi tihAM re, zrImatI sobhana nAri jIvanamorA; putra prabhAkara koDhI re, pariNAM rAjakumAri jIvanamorA. 254 kathA tehataNI kuladevII re, grahI rAjana! asamAna jIvanamorA; maMtrInaI ANI diu re, bhagati karaI paradhAna jIvanamorA. 255 kathA mAM paraNI triloka suMdarI re, "tRpi vAjI paMca dIdha jIvanamorA; maNi-mANika-moti diyAM re, vAjI ratana mAM lIdha jIvanamorA. 256 kathA kUDa karI maMtrI mokalaI re, Avyo ghari ulhAsi jIvanamorA; te nArI je melavaI re, tehano bhavi-bhavi dAsI jIvanamorA. 257 kathA. dUhA *gAma-nAma-mAtA-pitA, saMbhalAvyA kumAra; jANi jaI vana velaDI, sIMcII mI supa suddhAra. 258 kanyA kumara kathA suNI, nija Atama "avadAta; siMha sAmaMta prati kahaI, sAMbhali sAcI vAta. siMhe vAta mAnI sahI re, ati harakhyo khiNameva jIvanamorA; kakumarI kapaTa krodhi karI re, kumara kaMTha grova jIvanamorA. 260 kathA. paMDita chAtra nAsI gayA re, maMgalakalasa nirabhIka jIvanamorA; kanyA narampa pAlaTI re, strIrupi ubhI nijIka jIvanamorA. 261 kathA 259 1. pAThA vInAno. 2. pAThArathavAnI. 3. pAThA. mujha. 4. pAThA nRpaI. 5. vRttAMta, pAThA avatAra. 6. pAThAkanyA. 7. najIka. For Personal & Private Use Only Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 ja premamuni kRta dUhA *jIva lahe sukha-saMpadA, punya pragaTa jaba thAya; roga-soga-vijoganA, dukha desaMtara jAya. 262 "suMdara trilokasuMdarI, maMgalakalaza kumAra; jaga joDI sIrakhI mali, varatyo jaya-jayakAra. DhAla - 22, rAga- goDI, mana bhamarA-e DhAla. tiNi avasari naranAri milyAM manaraMgi re, aMgi adhika uchAha prIti manaraMgi re; jima rohiNI ramaNanaI mana, dekhI harakhaI manamAMhi prIti. 264 zrIpati-lakhimI jima milaI mana, tima milI jagi joDi prIti; seThi suNI harakhyo tadA mana, pahucaI mananI koDa prIti. virazekhara paNa camakIla mana, tima kuTuMba harakheva prIti; siMha AvI caMpApuri mana, sarava saMbaMdha kaheva prIti.. trilokasuMdarI e sahI mana, pAmyo nija bharatAra' prIti; rAjA-rANI sAMbhalI mana, huo harakha apAra prIti.. 267 caMpApurI teDAvIka mana, dhanadata sAthi jAmAta prIti; dina-dina nRpa mahochava karaI mana, medinImAhi vikhyAta prIti. 268 surasuMdara tava kopIu mana, dhana lIdho bhUpAla prIti; mAraNa mAMDyo maMtrInaI mana, mukAvyo kumari dayAla prIti.. 269 265 dUhAH*sumanasa ati hi parAbhavyo, haie nANaI DaMsa; chedyo bhedyo duhavyo, madhuro vAjaI vaMsa. 1. pRthvImAM. 270 For Personal & Private Use Only Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa che 321 271 273 "caMdana urasII ghasaI, parimala prakaTa karaMti; izudaMDa valI pIlatAM, amRta rasa Apati surasuMdara guNAvalI mana, sukha bhogavaI saMsAri prIti; tiNi avasari tihAM AvIu mana, dharamaghoSa aNagAra prIti. 272 caMpApati gayo vAMdavA mana, sudhA sAdhu nigraMtha prIti; vANI suNI verAgiu mana, jANI mugatino paMtha prIti.. rAja suMpI jamAIni mana, dIkhyA liI muni pAsi prIti; cAritra pAlI niramAM mana, pAmyo sura sukhavAsa prIti.. iMdrataNI pari bhogavaI mana, bhogya bhoga bhUpAla prIti; maMgalakalaza rAjA bhalo mana, loka sukhI cirakAla prIti.. sUravIra ati sAhasI mana, jagi jasa jasa vistAra prIti; dharamadhyAna pAlaI sadA mana, zrAvakanAM vrata bAra prIti.. 276 274 275 1. orasIye. For Personal & Private Use Only Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 ja premamuni kRtA 277 278 dUhA *raMga na kIjaI re hIyA, raMgi hoI viNAsa; pagi gholato diTha mi, jau kusaMbhadAsa. *eka avasara samosaryA, sAdhu mAhA guNadhAra; paTakAyA rakSA karaI, Atama para upagAra. *saMgata kijaI sAdhunI, dayA-dharma dAtAra; sama-saMvega upadezathI, pAmI jaI bhavapAra. 279 *subhASitena gItena, yuvatInAM ca lIlayA / mano na bhidyate yasya, sa yogI athavA pazuH / / 1 / / DhAla - 23, rAga - goDI, sImaMdhara sAmI upadezaI- e DhAla. caMpApuri vani padhArIyA, munivara kevalajJAna re; vanapAli dIdhI vadhAmaNI, ApaI vaMchita dAna re. kevalI bhaviyaNa bujhavaI, bhAkhaI dharamano marama re; vANI sudhArasa vAgarAM, "bhUlo mA bhavaI bharmare. 281 kevalI, caturaMgiNI senA sajI, bhUpati bhAminI Avi re; paMcAbhigama sAcavI, sAdhu vaMdaI bhAvi re. 282 kevalI daza draSTAMti narabhava, zruti sadaNA raMgi re; dharamano udyama ANavo, duralabha e caturaMga re. 283 kevalI. jalalava vIjalI sArikhuM, khiNi-khiNi jAI AyA re; parabhavi jAtAM jIvana, sAdhi dharama sakhAya re. 284 kevalI, 280 1. pAThA, pAvana. 2. bolyA. 3. pAThA, mana bhAvi. For Personal & Private Use Only Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa rama 323 285 kevalI, 286 kevalI, 287 kevalI, kAyA kUDI kAramI, kArimo e sasAri re; svArathanuM sahu ko milyuM, koya nahI rAkhaNahAra re amadA raMga pataMgano, rAto saMdhyA rAga re; khiNi rAcaI viracaI khiNaI, vAru eka vairAga re. AThe mada nivArII, vArII viSaya-kaSAya re; sAta vyasana navi sevaI, cAritra lIla cita lAya re. zrAvakanAM vrata sohila, pAlo niraticAra re; samakita sAco mini dharo, pratilAbho aNagAra re. pApathAnaki aDhArani, anaMtakAya batrIsa re; doSa abhyakSatanA ghaNA, TAlo bhojana nizare. pratibujhayA prANI ghaNA, catura! lAdho cAritra re; rAjA kevalI vAMdInaI, prasana puchaI pavitra re. prabhu! kaho bhavi pAchile, kuNa karyA punya sAra re; rANIe kima kalaMka la?, bhADaI pariNI mAM nAri re'. 288 kevalI. 289 kevalI, 290 kevalI, 291 kevalI. 1. pAThA, sAdo. 2. prazna . wisto zel, 2. to For Personal & Private Use Only representaron un Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 ja premamuni kRta dUhA kevalajJAnI jalahalaI, saMsaya bhaMjaNahAra; surija Age kima rahe, nisAno aMdhakAra. 292 *suNi rAjA munIvara kahe, pUravabhavanI vAta; 'bharatakhetramAhi bhalo, "mugdha desa vikhyAta. 293 DhAla - 24, rAga-sAraMga, pUronisohAsaNiruDo sAthijI- eDhAla. somadeva zAli gAmi vasaI re, zrIdevI ghari nAri; jinadatta nAmi pAsaI rahaI re, zrAvaka bAravratadhAra. 294 pUravabhava tumha sAMbhalo re, maMgalakalaza nRpa! jANi; pujaI rAjariddhi pAmIu re', gurukI madhurI vANi?. 295 pUravaTha zrAvaka prIti-vasaI dIdhI re, dhana dharama nimaMta; samajhAvI somadevani re, dejaI dAna guNavaMta. 296 pUravaTha jinadata paradezi gayo re, dhana kharaci mitra hAthi; zrIdevInaI prItaDI re, sakhI subhadrA sAthi. 297 pUrava zrIdevI hAsA masi re, sakhI prati kaheva; tujha bharatAra thayo koDhI re, tujha saMsarage heva". 298 pUrava zrIdevIvANi sAMbhalI re, subhadrA dukha pAmeva; punarapi kahaI "hAsu kIure", vAra-vAra khAmeva. 299 pUrava. te somadeva te zrIdevI re, pahutA saraga majhAri; deva-bhavana sukha bhogavI re, maMgalakalasa avatAra. 300 pUravaTha 1. magadha. 2. snehavaza thaIne. 3. pAThA, pUrava bhaji naMdana. 4. bahAne. 5. pAThA tava. 6. pAThAsaMsArage. 7. kharekhara, nakki. For Personal & Private Use Only Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 325 301 pUravaTha paradhana dAna prabhAvathI re, bhADaI pariNo paTTarANi; koDhI kalaMka eNi pAmI re, hAluM kIdhA mATi jANi. pujaI saMpati pAmII re, pApathI dukha apAra; mahIpati vairAgi caDo re, e saMsAra asAra. 302 pUravo 1. mATe. For Personal & Private Use Only Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 303 to premamuni kRta dUho - *sAdhu vacana nRpa sAMbhalI, ANyo mana vairAga; anitya e saMsAra chaI, rAto saMdhyA rAga. cato - * tAvan mAtA pitA caiva, tAvat sarve'pi bAndhavA / tAvad bhAryA sadA hRSTA, yAvallakSmI sthIrA gRhe / / 1 / / mAyA hoi patnI, patnI mariuNa hoi puNa mAyA / bhayaNI ya hoi dhUyA, dhUyA bhayaNI ya hoi patnI ya / / 2 / / saMsAraMmi asAre, devA mariuNa huMti tiriUNa / mariuNa rAya-rANA, paribhamai naragajAlaMmi / / 3 / / kammaNA baMbhaNo hoi, khattIu hoi kammaNA / kammaNA puriso hoi, kammaNA mahilA bhavet / / 4 / / *jAte-jAte dahADe, sava sukha ochA thAya; suguru suvaNa na vIsaraI, dina-dina hoyaDAmAMhi. 304 DhAlaH- 25, rAga-dhanyAzI, dhanya dhanya paMca pAMDava muni- e DhAla. putranaI rAja thApI karI, dAna daI re lII saMyamabhAra; nagarImahi mahochava karaI, paTTarANI re rANI sAthi vicAri. 305 jaya-jayo maMgalakalazamuni, jasa sevaI re sevaI suranara pAya; sakala sAdhaziromaNI, ehani nAmi re nAmi sukha thAya. 306 jayota sumati -pati gupatA sadA, mudA pAlaI re pAlaI paMcAcAra; tapa tapaI ati Akaro, bhavya boI re boI aNagAra. 307 jayo. 1. sAdhu. For Personal & Private Use Only Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 327 aMta samaya aNasaNa karI, sura thAI re thAI sura AvAsi; deva bhavana lAho lIi, sukha bhoga re bhoga lIla vilAsa. 308 jayo. tihAM cavI narabhava lahI, bhalo lesaI re lesaI saMyamabhAra; cAritra pAlI niramaluM, siddha hosaI re hosaI sukhakAra. 308 jayota prema muni premaI karaI, bhUlI gAmi re gAmi sukhavAsa; maMgalakalaza munIsa, sadA pUrAM re pUrai mana Asa. 310 jayo 311 312 DhAlaH- 26, rAga-megha malahAra. maMgalakalasa susAdha ki, sAdhu guNi bharyo re; catura! suNo caritra ki, pavitra guNi karyo re. sAMbhalajyo sajana! ki, punya hoI ghaNo re; sadA jaya-jayakAra ki, sAra sohAmaNo re. rAsa racyo bhara premi ki, prema muni guNi re; sarva achaI bahu bhAsa ki, rAsa ziromaNi re. je nara-nAri bhAvi ki, gAvi guNI milaI re; raMgi gAvaI rAsa ki, Asa tehanI phalaI re. mUlI gAmi jANi ki, vANI madhurI karI re; guNagAyA manaraMgi ki, aMgi ulaTa dharI re. 313 314 315 1. pAThAhAi. 2. pAThA. bhogava. 3. pAThAsaMyamasAra, 4. pAThAkahe. For Personal & Private Use Only Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 ja premamuni kRta DhAla - 27, rAga-dhanyAzI, kumara bhali AvI- e DhAla. triNa bhuvani tilaka sadA e, jinazAzani ziNagAra "suhaguru guNa gAIe; dayA dharama jagi dIpaDo e, loko gacha gaNasAra suhagu0. 316 zrI lokAgachi guru rAjIyA e, spajI jIva rUSirAya suhaguru0; vaDa varasiMga varasiMgajI e, suranara sevaI pAya suhagu0. 317 zratasAgara sukhI karu e, gachanAyaka guNavaMta suhagu0; brahmacArI cUDAmaNI e, jagi jayo zrI jasavaMta suhaguru. 318 zrI jasavaMtajIe thApIyA e, gachapati guNa nidhAna suhagu0; zrI rUpasiMhajI sobhatA e, saMghanaI karaI kalyANa suhaguru. 319 zrI pUjyajI jasavaMtataNA e, ziSya sukhAkara jeTha suhagu0; guNanidhi rUSi zrI gaNezajI e, zIla saMvara guNageha suhagu0. gaNapati guru pasAyali e, gAyA guNa vistAra suhaguru0; premamuni premaI bhaNaI e, maMgalakalaza adhikAra suhagu0. 321 sAMbhaLatAM sukha saMpaji e, aMgi ANaMda pUra suhaguru0; mahImaMDali guNa vistaro e, jihAM lagiI mera zazi sUra suhaguru. 322 saMvata 16 (sola) bANuyA samaI e, guNi stavyo guNadhAra suhagu0; Azuvadi sAtami tithi e, dina-dina hoyaI jayakAra suhagu0. 323 320 1. pAThA. suhagora. 2. pAThA, siNagAra. 3. pAThAsaMgha. 4. pAThA, gaNanAyaka. For Personal & Private Use Only Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 329 3 [3] 97) jIvaNamuna kRta maMgalakalaza copAI , dohA - paNamavi sImaMdhara pramukha, viharamAna jInarAya; "timaravIdAraNa aghaharaNa, seve AnaMda thAya. cauvisaI jiNapai namo, namo zaila gaNadhAra; zrI suhagurune paNamI karI, mAMgo budhi vicAra. 2. [2] zrI sarasvati vali vali namo, deha budha muha mAya; paMca parameSTa simaro sadA, subhamatake varadAya. mAhAbalI jaga karma chai, sukha-dukha karma "sahAya; sAMbhalaje the kAna dhara, jaMpo kathA vaNAya. 4 [4] navi rasanI caupaI, bhaNajo catura sujANa; pAvaI maMgalakalasa ju, bhAge dukhanI khAna. 5 [5] DhAla - 1, jAdo rAsAnI. naira ujaiNa suhAvaNo, bharathakhetamaidIpe sAra ki; bhu-ramaNI bhAlaI tilo, mAno alakAsara avatAra kI. 1 naira [6] doharA - nadI vaida rAjA tihA, "yogI ne "suratAra; pAMca-bola jINa grAmame, temAM ThAma sukhakAra. 2 [7] 1. aMdhakArane haNanAra. 2. jinapatine. 3. sakala. 4. zubhamatine. 5. pAThAsadAi. 6. guMthAya, pAThA, banAI. 7. nagara. 8. pAThA. bhogI. 9. suthAra, pAThAzrotAra. 10. paMcamo. For Personal & Private Use Only Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 DhAlaH vairasIMha rAjA tihAM, somakalA rANI guNarAsa kI; dhana nAme 'vivahArIyA, satyabhAmA ratisu nArI jAsa ki. >> doharAH bAMdhava binu aru putra vInu, so jIve dukhapura; naina-puta-bhAI-bhujA, marIya tiNa vINa jhura. satyabhAmA avasara kiNai, nirakhe piyako vadana malIna kI; kAraNa kauNa? puche tihAM, de utara 'suta bina tana chIna' kI. 4 naira [9] kIjai dharma prItma! sadA, tapa japu saMjama dAna acAra kI; jo DhAlaH nAri kahai prItma! suNo, dharama vinA dIse jaga phoka ki; sukha saMpata kuni dharamathI, dharama vinA saba dukhIyo loka ki. 6 naira0 [11] suta DhAlaH doharAH 1puna bIja jiha boiyane, sIMcaNu zubhajala jAna; puhapa jagata ke sukha save, phuni phala sivasukhamAna'. * jIvaNamuni kRta daMpatine dharma Adaryo, kare bhAvapujA jInarAya ki; jinasAsaNa mAne tavai, tuSTamAna hoi mana bhAI ki. 3 naira0 [8] hoi 1.ta ati bhalo, 11nAtara parabhava sukha apAra ki. 7 naira0 [12] 5 naira0 [10] For Personal & Private Use Only 8 naira0 [13] 1. vepArI. 2. tenI. 3. piyuno=patino. 4. kSINa. 5. naNaMda. 6. bhojAi=bhAbhI, pAThA binA. 7. prItama. 8. jaNAya. 9. paNa. 10. to. 11. nahItara. 12. puNya. 13. vAvIne. 9 naira0 [14] Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 331 paDhiI ' sijyA nisi same, kanakakalasa kahi supanA sAra kI; satyabhAmA harakhata thaI, AchI piya paibhaNaI vicAra ki. 10 nera0 [15] dhanadata sAMbhala harakhAyo, zAsi hama ghara puta kI; pure dina suta janamIyo, udayo vaMsame jANe "bhAna ki. 11 nera0 [16] kiyo janama vadhAvaNo, saMkha damAmA vAje "tura kI; bhugala bherI vAjahI, deI dAna mana harakhata pUra ki. 12 nera0 [17] supanaitaNaI aNusArathI, maMgalakalasa diyo tisu nAma kI; kalA bahattari sIkhavI, vinaI spa ati guNadhAma kI. 13 nera0 [18] doharA - janama 'Thora garavo nahI, guNa gavo jagamAMhi; jIvana motI guNa bharila, sIpamAhi kachu nahi. 14 naira [19]. DhAlaH suta puche "suNi tAtajI!, kiNi kAraNa vADI jAha?" kI; bhaNa tAta suNa pUtajI! kusuma ANI pujo jinarAya' kI. 15 naira [20] tAta prataI suta ema bhaNaI, pAlau dharma the samagata sAra kI; kusama ANIni pUjazuM, kara sadA me eka acAra" ka. 16 nara0 [21]. doharA - saputa pitA te adhika guNa, sama guNa madhama jANa; vina dAna adha kahui, puta kapUta vakhANa. 17 [22] DhAlaH kare pUja jinarAya kI, maname dharaNa adhaka uchAha kI; prathama DhAla jIvaNI bhaNI, maname suhagurane arAha kI. 18 nera. [23] 1. poDhI, suI gaI. 2. zayyA. 3.pAThA, sapanA. 4. kahe che. 5. bhAnu, sUrya. 6. vAjiMtra, 7. bahotera. 8. sthAna. 9. chIpamAM. 10. bhaNe=kahe. 11. samakita. 12. AcAra. 13. adhama, halakuM. 14. pAThA. dharine. 15. ArAdhIne. For Personal & Private Use Only Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 332 * jIvaNamuni kRtA DhAla - 2, joganInI. INa avasara iNa bharathame re, nara caMpA guNakhAna; surasuMdara rAjA tAhIra, nAra guNAvalI jANi. 1 [24] rAjesara guNa rAca sahu koi. kAma keli daMpati karAI re, atinisi sukhamaI jAI; kalpalatA suNo lahI re, bhaNaI nAra 'suNi rAI!". 2 rAjesara0 [25] bhaNa rAya "kanyA husI re, murata mohanala'; janamI jiu ghana-dAmani re, guNa murata rasareli. 3 rAjesara) [26] 5 hutAtraya bhavananA re, "kumarI paI sahu koi; nAma triloka suMdarI re, vela jiso phala joya. 4 rAjesara0 [27]. vara kAjai ciMtA thaI re, rAI kanyAnAM dekhi; ANAvo dasa dezanA re, teDala dharAI na lekha. 5 rAjesara [28] nAri bhaNaI "prItma! suNo ho, tuma ghara puta na hoI; kanyA dUri jo pariNiso ho, jIvo siu joI-joI? 6 rAjesara) [29] soraThAHdIsaI jANi masANa, ghara suNo viNa putrathI; janma 'ahalo jANi, nAri puta vIna je jIve. 7 [30] DhAlaH nija maMtrI rAjAtaNo ho, nAma subudhI soi; suta saMkara guNa-vaDo ho, harikho rAI tisu joI. 8 rAjesara0 [31] 1. svapna. 2. thaze, janma leze. 3. pAThATha janamIyo. 4. vAdaLamAM vIja samI. 5. pAThA. kava rAyaI. 6. pAThA. rAI naI lekha. 7. asaMkhya. 8. niSphaLa. 9. pAThAjini. 10. guNamAM Do. For Personal & Private Use Only Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 333 9 rAjesara. [32] varamAla kara-muMdaDI ho, saMkarane i pahirAI; bhaNa rAI "the sAMbhalo ho, daI kanyA mana bhAI'. doharA"samavaI samakula vita samAna, samaguNa samaghara hoi; bhaNaI maMtrI te vara lahI, dIjaI kanyA joI'. rAI bhaNaI "maMtrI! suNo, deI kanyA vara bhAI; a UkhoNo sagalo bhaNaI, rAjA kahaI su vAI'. 10 [33] 11 [34] DhAlaH maMtrI manameM garvIyo ho, lAgo rAjA pAya; "sukara siMghAsaNI caDyo ho, nIca vaDo navI thAi. 12 rAjesara0 [35] kalAguNakare dIpato ho, suMdara pa rasAla; manamohana jaga upanyA ho, saMkara murata lAla. 13 rAjesara. [36] iNa avasara udaI AvIyo ho, pUrva karma nidAna; so saMkara kuSTI thayA ho, jaga bhAvI paradhAna. 14 rAjesara. [37]. bIjI DhAla bhavayaNa suNo ho, bhaNaI jIvana karajori; paMData surA nA gigaI ho, AiyA bhAvI jora. 15 rAjesara0 [38]. 1. mudrikA=vIMTI. 2. samAna vaya. 3. A. 4. ukhANo. 5. bhaMDa. 6. siMhAsane. 7. udayamAM. 8. paMDita. 9. sahAya. For Personal & Private Use Only Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 jIvaNamuni kRtA 1 [39]. 2 nAri. [40] (3 nAri. [41]. 4 nAri. [42] DhAla - 3 jaMbudIpa suhAvaNo- e dezI nAri bhaNaI "prItama! suNo, kIjai anupama kAja; kumAra mahelamAM rAkhIe, kara auSadha sAja'. nAri kapaTanI kothalI, paTAI kA viNAsa; INabhava apajasa upaje, parabhava narakanIvAsa. maMtra na kisahI kau dIyA, kIyo ghaNo upAya; loka-paI 2utra kahe, najarI te lIyo chapAI. sAyaNi jiu ahinisiDasaI, vAghaNa jiu ghurarAI; nArI "ArI sAra kI, abalA kahIya kAI.. rAI bhaNaI maMtrI prate", "kIjaI lagana vicAra; jovanavai kanyA vaDI, dIjaI aMkusa sAra". maMtrI maname camakIyo, taname paDyo nI 'ghAu; rahe kau laga bhusalIyanA, aba kiNi disa jAu?. piyadhaya vanatA ima bhaNaI, kIjaI koI 10jhuTha; aje ghaNerA 1dI kita, kaDuvaI ThaI UTha. dohA karaI sApakau jevarI, karaI siMghako boka; DAkanIko kAmani kahaI, AiyA murkha loka. jhUTha sAhasa mAyA ghaNI, kabahu na sUcI zAhi; nirdhana kuni mukha kuhari, yalachana tinamAhi pa nAri0 [43] 6 nAri0 [44] 7 nAri0 [45] 8 nAri. [46] 9 nAri. [47]. 1. kIdha=kare. 2. uttara. 3. chupAvI dIdho. 4. pAThA jIvo. 5. karavata samAna. 6. yauvanavaMtI. 7. pAThAtra aku saMsAra. 8. ghAta. 9. prati. 10. kapaTa. 11. pAThAi dIharA. 12. bokaDo. 13 pAThAtra tthAi. 14 gaMdI strI. 15. lakSaNa. For Personal & Private Use Only Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 335 DhAlaH daMpatI mili dharaNI paDyA, kuladevIraI sthAni; "saMkara thAI nIrogatA, devI! he! tu mAna'. 10 nAri0 [48]. daMpati-paI devI bhaNaI, "mo-paI kAja na hoI; dUnA paranaI INi dIyo, pApanA phala joI. 11 nAri. [49] dohA ravi pacchima disi UgavaI, vanDi] sitala jo thAya; kavala silApara upajaI, "tau na karmagati jAI'. 12 nAri0 [50] DhAlaH vali-vali daMpati ima bhaNaI, "sAMbhali devI! mAtA; anya kumara koI ANijaI, kIjaI soI ghAta'. 13 nAri0 [51] dohA arathI doSa na bujhahI, INa khoTAM saMsAra; DorAraI kAraNi sahI, toDaI moti hAra. 14 nAri0 [52] DholaH kuladevI sAIma bhaNaI, "khoTA kIyA upAI; INa pAkhaI kSaya jAIe, kapaTa ridhi na thAya'. kIjaI kAraja hamataNo', bhaNaI Ima nara-nAri; vala-vala devI paI naI, "vainatI avadhAri'. 15 nAri. [3] 16 nAri0 [54] 1. kuladevI+rai=ne (pratyaya). 2. duHkha, saMtApa. 3. pAThA. rAva. 4. kamala. 5. to paNa. 6. prapaMca. 7. dorAne. 8. page. For Personal & Private Use Only Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 jIvaNamuni kRta 17 nAri0 [55] INa avasari devI tihAM, tehano svArtha jANi; caDi vimANi dekhAI ghaNo, deza-naira-pura ThANa. 2vivAha vari dIsaI ghaNi, pekho deza-videza; muni jIvaNa e jANinaI, tijI DhAla visesa. 18 nAri0 [56] 1. nagara. 2. vividha. 3. vara. For Personal & Private Use Only Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 337 DhAla -4, vanavAlI ke vacana suNe- e dezI. anukrami ujeNI gaI, karatI lIla vilAsI re; dekhI saratI ayavatI, gaDha-maDha-paula parakAso re. 1 [57] bhavIyaNa! bhAvI nATai, dekha cIta vIcArI re; gaI devI vaname tihAM, nirakhe bahu gulakArI re. 2 bhavIyaNa [58] maMgalakalasa INa avasara, Ayo kumara nisaMkaI re; vani-vani "mana so ramaI, dekha devI cIta gaI re. 3 bhavIyaNa. [59] vivAha kAraNa le jAsiu, bhATaka to naI dezA re; bhaNaI devI vANI "Avasi, kumara suNI thayA aMdesa re. 4 bhavayaNa. [60] vaca suNI manu ciMtave, "bhaNaI tAta-paI jAI re; kusami-kusami ala jiu ramaI, lIyA phUla saba jAI re. 5 bhavIyaNa [61] AnaMdasiu maMri gayA, kIyA bhajana tana nIkA re, pUja sajAI sava leI, karaI "arca 2jinajIkA re. 6 bhavIyaNa. [62] due dina vaname gayA, suNI valI devavANI re; kahI vAta nahi tAta-paI, mo mati maMda anANi re'. 7 bhavIyaNa. [63] jhAli kumara vimAName, calI devI agAsI re; pavanavega kari tiha AI, caMpapurane pAsa re. 8 bhavIyaNa. [64] doharAkAka padamasari nA paracAM, haMsa kUpaI paI nAi; jIvana utma nIca phuna, racaI vaMsa-paI jAI. 9 bhavIyaNa. [65]. 1. poLa, daravAjo. 2. neTa=nakkI. 3. phulonI racanA. 4. pAThA, kari. 5. AkAzamAM, pAThAaIsi. 6. saMdeha. 7. ali=bhramara. 8. snAna. 9. suMdara. 10. sAmagrI. pajA. 12. pAThA. jinanIka. 13. ajJAnI. 14. padama sarovaramAM. 15. rAgI thAya. 16. na Ave. 17. uttama. For Personal & Private Use Only Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 jIvaNamuni kRtA DhAlaH gaMgA-taTike 1lIhara, karaI kumarani lIlA re; devI jAI jaNAvIyA, "ANo kumara suzIlA re. 10 bhavIyaNa. [66] bhavanamAMhi bolAvIyA, asupAlaka le Ayo re; maMtrI prataI kumara bola, "kavaNa gAma? kihi Ayo re?'. 11 bhavIyaNa[67] bhaNaI kumara prataI maMtrI,"ciMtA mani mA ANo re; Iha nerI caMpApurI, surasuMdara rAI jANo re. 12 bhavIyaNa [68] tisu maMtrI hau sabudhI, kIyA rAya sanabaMdho re; te suta karmaI dosIyA, svArathIo jaga aMdho re. 13 bhavIyaNa. [69] INa kAraNi tuM ANIyA, kara kuladevI upAyo re; kumara bhaNaI 'maMtrI suNo, kIno "jhuTha upAyo re, 14 bhavayaNa. [70] jANa mAkhInaI jo khAve, tava hI thAI kuledo re; khAve viSalADu "nara jo, kare prANanA chedo re. 15 bhavIyaNa. [71] unDe sIre vacana kahe, rahyA kumara samajhAI re; phUra vacana maMtrI bolaI, the paraciMtA kAMI re. 16 bhavIyaNa. [2] dohA - cora javArI kAmIyA, svArathIyA saMnivAI; e pAcI chaI aMdhalA, bUjhaI koIu sunyAi. 17 bhavIyaNa. [73]. DhAlaH muni jIvana jANI karI, bhaNi DhAla risAlU re; amRti sUkara navi rAcai, thAve catura lAlU re. 18 bhavIyaNa. [74] 1. laheramAM. 2. azvapAlaka. 3. na. 4. saMbaMdha. 5. pAThAvejo. 6. pAThAgupa. 7. loTa ane goLanuM mizraNa karIne banAvelI mIThAI. 8. pAThATha kara. 9, jene sanepAta thayo hoya. 10. pAThA, avati. For Personal & Private Use Only For Personal & Private Use Only Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 339 DhAla - 5, jhumakarAnI. thayo prabhAta rajanI vItI, sukhiyA mana AnaMda; manorI raMgi racyA maMtrI bhaNaI, "suhAgaNI! gAvo maMgala chaMda.1 manorI. [35] snAna mana karAvIyA, pahirAvyo nava-nava cIra manorI; kamari kaTArI vAkurI, hAthi dhanuSa naI tIra manorI.. 2 [36] sIse mukaTa sohAvaNo, gala motInI mAla manorI; sA nakha-zikha lauM tanAlaMkIyo, banyo suMdara sukamAla manorI.. 3 [77] ati utaMga gaivara ANyo, thayo kumara asavAra manorI; saMkha damAmA vAjaI, kIyo nagara paisakAra manorI.. 4 [38] dvimaki-dvimaki mAdala gUMje, bhuMgala bherI nAda manorI; jhaNaNa jhaNaNa jhaMkAra syuM, vAje tAla bahu sAda manorI.. 5 [39] pekhI dUlaha suranara mohe, nArI mahilI thAti manorI; ghara apaNo sava chAMDinaI, viDa maMdari te jAti manorI.. 6 [8] kacu virANo apaNo, lakhe na gahilI nAri manorI; ulaTa palaTa jagahaNe pahare, jovaI gahilI anAri manorI.. 7 [41] dohA - viDa ApaNa bUjhaI nahI, ahinIsa nera-udyAni; "bhutila bheliya sArikho, te virahI tana jANi. 8 [42] DholaH "e dUlaha ati ruvaDo, kAMhe na rAkhe gharamAhi manorI; sura-nara-nArI saba mo, pAche lAgI jAti manorI.. 9 [43] 1. pAThAmanohara. 2. pAThAmaMja. 3. vAMkI. 4. mastake. 5. gaLAmAM. 6. lagI. 7. tana+alaMkIyo= dehane alaMkRta karyo. 8. gajavara. 9. praveza. 10. dulhotravararAjA. 11. pAThA, kaMta. 12. vIkharAyo. 13. gaNakAre. 14. AbhUSaNa. 15. pAThAvAri. 16. pAThAbhuti bhaMbheliya. 17. pAThA) mATe. For Personal & Private Use Only Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 jIvaNamuni kRta. gayo dUlaha toraNatalaI, pekhyo rANI cinu lAI manorI; goda zrIphala purAyA, mAthe tilaka banAiyA manorI.. 10 [8] valI duje dini vyAhakI, corI chAI raMgi manorI; cahu pharyau cAra dAna dIe, haya-gae-para-prayaMka manorI.. 11 [85] karamocananaI avasaraI, kumara pratiI bhaNaI rAI manorI; muMca-muMca kara dulahajI!, mAgaTu jo mani bhAI manorI.. 12 [86] dohA dulahani manamAM ciMta karI, "kare dUta doila hAtha'; lIkhaI venatI hasta pari, pAlIjo tumaha Athi. 13 [8] lagaI paMkha jo sarpaNI, nAri paMDita jo hoi; jJAnI-sura-nara phUna pasa, bace na game koI. 14 [88] ~asava doya paNa "gagana-ge, e rAjAre sAra'; kara para kanyA kara likhA, lIjai kumara vicAra'. 15 [49] DhAlaH kara vicAra kumara bolyo, "deha asava beu sAra' manorI; kanyA vinu Iha ko jANaI?', rAjA kIyo vIcAra manorI.. 16 [] valI koi asva dAna dIyA, kIyo rAya juhAra manorI; maMtrI tava leya ghara Ayo, huvo harakha apAra manorI.. 17 [1] kiyo uchAha vadhAvaNI, dIyo jAcakane dAna manorI; rAI vaMsa sagaro namila, kIyo maMtrI abhamAna manorI.. 18 [2] 1. pAThA sabha janake mana bhAya. 2. khoLAmAM. 3. vyAhane=lagnano. 4. gaja. 5. ratha. 6. palaMga. 7. pAThA nArI aisI jAnIo, lAge paMkha jo hoI. 8. pAThAtAnI. 9. pAThAtra bacanau game. 10. abdha. 11. gaganagAmI. 12. pAThA, vaNo. 13. saghaLo. For Personal & Private Use Only Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 341 dohA kokila aMvRta-phala bhakhaI, garva na bolaI mula; mIka bolaI garva kari, jI ko bhojana dhUla. 19 [3]. DhAlaH laI pAna evA ghaNo, saMga rAkhInI DAra manorI; dulahani dUlai pAsi gaI, kari nava-nava siNagAra manorI0. 20 [4] dekha kamara tava hAbiga syo, hUvo citame raMga manorI; viDi nArI maname jANI, thayo kumara cita bhaMga manorI.. 21 [5] dulahani bolI "piyA suno, hasinaI royo kema?' manorI. sunahu dulahani! tuNDa kAna dharI, jaMpa vaina me jema manorI.. 22 [6] dohA - pAna miThAI vadana "ruci, nirakha uThi muhi pAsa; nera ujeni ziprA nadI, pUje tiNi ThAI Asa. 23 [7] DhAlaH paMcamI ati vAru bhaNI, jIvana mani raMga manorI; dulahani dUlaha naIna karI, thayo yauvanako saMga manorI.. 24 [98] 1. pAThAamRta phala. 2. deDako, pAThAmADaka. 3. samUha. 4. habaka, phALa paDyA samo. 5. pAThAtuva. 6. pAThATha ThAmUhi. 7. nayana. 8. pAThA, vaina. For Personal & Private Use Only Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 * jIvaNamuni kRta 1 [99]. DhAla - 6, cAMdakI cAMdanI rAti- e DhAla. lIyo tava kumara bolAI, jANe devI samo rasa taNA; lIje "e thoki vajAI, bhADA mana mAnyo ghaNo. dohA - 2vidha nImIta vichoDa deI, gahile valIyo sAthi; manakI sabahI mana rahI, rahI hAthikI hAthi. 2 [100]. DhAlaH vihavaLa thayo kumAra, "sA sA sA mukhathI bhaNaI; thayo ceta ghaNI kAla, deva prataI tava Ima bhaNaI. 3 [101] asva beU dehu sAra', mAMgIyo ghaNo vicAra kaI; thayo kumara asavAra, dIe maMtra tava ANake I. 4 [102] naIra ujeNI ThANi, kumara-devI gae tihAM; choDIyo coTAmANi, gaI devI caMpA jihAM. 5 [13] dharaI mAta-pitA soga, maMgalakalasanaI kAraNaI; anabaNa bharI "pekha puta, jiu vala-vala de uvAraNaI. 6 [104]. rovai naI karaI vilApa, naiNa jharaNA jima nIjhAI; kAsi tumha karatI pukAra?, siha nirakhI pUta hiyaro "dharaI'. 7 [15] kare ghaNo mAI vIlApa, hiyaDo hAthAsika haNaI; "kAMI so devadayAla', dIna vacana mukhathI bhaNaI. 8 [106] 1. pAThA, icchAkara jAya. 2. vidhi. 3. pAThA) calIyo. 4. nayana. 5. joyo. 6. ovAraNAM. 7. haiyuM. 8. dharAyuM. For Personal & Private Use Only Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 343 dohA pUtapanau je jau hovaI, thAI sapUtI nAma; yAtaNI bhutaNI avagiNaI, vinA puta e kAma. 9 [10] DhAlaH sirajI kahI manuSyaNI?, are! pApI karatAra!; ApI suta siu chInIyo?, dukha dIdho apAra. 10 [108] muI navI janamatI bera, TUTi jhola kiu nahi paDI; avamuhI viraha karAla, AgimAM tava hI kiu nA paDI?". 11 [ 19]. liTaInaI paDaI bhuImAhi, caDai khiName cauvAI tihAM; jovananaI kare pukAra, sAda karaupUta! chau jihAM'. 12 [11] dohA - kari udama joyo ghaNo, tAta bhamIyo baho ThAma, khAna-pAna phUni sahu to , kahu na pAyo nAma. 13 [111] kari saMtoSa maname rahyA, urame dIe ki vAra; jo tani virahA saMcaraI, so nA dukhi apAra. 14 [112] DholaH Ayo tiNi same kumAra, vAInaI mA galasilemIlI; tana-manakI mITI jhAla, tAta ne mAta gula jiu khilI. dehI jAcaka dAna vili vali karahi vadhAvaNo; saIli mana thayA AnaMda, kumara te mana vilakhA ghaNo. 15 [113] 16 [114] 1. apUtraNI=vAMjhaNI, pAThAautaNI. 2. pAThAmaDI. 3. leTIne bhoye paDe, kSaNamAM coTe jaine juve. 4. udyama. pa. gaLe. For Personal & Private Use Only Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 jIvaNamuni kRtA 17 [115 dhyAna gyAna mani kumakaI, ahinisi sA nAri; viraha-rogi dhAro bhayo, 'vaiduna lakhe nAri. mohe tima tanamAMhi, nAri ArI sArakI; rAce thAila thAI hi, muni jIvana virace sukhI. dohA tAtA-mAta ciMtA kare, karahi dausa naI maMta; vIthA aMtaranI no 'lakhI, dukhakara ahanIsa jAta. 18 [116] 19 [117] 20 [118] DhAlaH meTi navi lokarI dhakANa,manakI mane jANa ghaNo; DhAla chaThI suvasAla, munI jIvana bhaNI e suNo dohA INa avasara caMpApUrI, bhaNaI sabUdhI nAra; saMga sulAikaI dIjII", "dunA ehu vicAra. AdhI nisa aMtare, kIyo upAI mani jANi; kumarI sUtI] chaI jihAM, kumara sulAyo ANa. tArAnaI phani cAMdako, dini nahi sobhA thAI; nisi aMtari dUno milyo, tAte rahyo lajAI. 21 [118] 22 [12] 23 [121] 1. pakaDAyo, pAThA, pIyaro. 2. vedanA. 3. jANe. 4. sarakhI. 5. thanAruM thAya ja. 6. auSadha. 7. vyathA. 8. pAThA nA lakhI. 9. hAni, duHkha. 10. suvADI. 11. bannenA. 12. pAThA. bIchai. 13. ANIne. For Personal & Private Use Only Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 345 maMgalakalaza copAI DhAla - 7, tIje mAsigarbhapragaTa thayo- e DhAla. prAta samaI sA AI kapaTanI, suta saMkaranaI jagAve re; bhAna udaI the tapati na sahi sako, maMjana avasara jAve. 1 [122]. ati kapaTaI dukhIyA dIsaI ghaNo, saMkara guNa ghaNA bhAkhe re; jovo yA soI taI bhogavala, vedana koI na rAkhe. 2 ati. [123] nArI suranara koI na bacIyA, tana-mana kAcarI kArI re; sivapura jAtA gahi avalu rAkhe, jagamaI e dhutArI re. 3 ati [124] sA jhuThArInI ima bhAkhe, "are! puta myuM huvA? re; kesa upADaI hiyarA ati haNa, "jovana hAryo jUvA re. 4 ati[125] lAla! lAla!" sA kari ucaraI, vaha naIna "asarAlA re; vAra-vAra te nakha-sipala pekhe, "sila thayo saMkara! vAlA re? pa ati [126]. AnaMdasiu jAgI sA suMdarI, jIyo jogI matavAro re; pAsaI kuzcita paI nirakhIyo, mahA bhayaMkara kAro re. 6 ati. [127]. kRma naI "pUta asubha tiha vAsunI, nirakhI bAlI sA lAjI re; naIna bharaI sA tatachina uThInaI, "are! deva syoM sAjI? re. 7 ati. [128] dohA - naInA bhari kumarI rovaI, aIyAha mahAre bhAga; pAnImAM pAthara taraI, sonaI lAgI Aga. 8 ati [12 durajana karaMjaka 2mba jiuM, savaI kaTaIlo aMga; dukha-sukha jIvana eka sama, sujana caMdana ika raMga". 9 ati [13] 1. pAThA, vaMciyA. 2. pAThAI aMcalu. 3. pAThAjhuThArI nArI. 4. pAThATa hAso. 5. atyaMta. 6. pAThA. madamAto. 7. kuSTharogI. 8. kRmi. 9. gaMdhAtu. 10. sahana karavuM. 11. pAThAtahu dIsI. 12. vRkSa. 13. kaMTALo. For Personal & Private Use Only Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 jIvaNamuni kRta DhAlaH "eha! kunArI! vArI tU varI, biga-dhiga janama tihAro re; viSaphalu sA rANI tU siMu jaI', bhaNaI maMtrI paravAro re. 10 ati. [131]. nirakhi kumaranAM maMtrI ima bhaNaI, "pekhila siu maI? jAyA! re; UNa pApaNinaI ratana vIgArIyo, dhiga! dhiga! isarI iha kAyA re.11 ati [132]. uttama nara kRni nIcako, IhI paraMtara jANi; laMDora pIThi jali de cale, mora na lopaI kANi. 12 ati. [133 dAsa anai dAsI sahu pekhe, "dhiga! dhiga!' kahi ima bolaI re; "saMgati pApaNirI kuSTI thayo, kuNa saMkara sama tolAI re?" 13 ati[134] sAMjali rANI mani visamaI thaI, udaramAhi kiu na gAlI re? dukha-sukha mopaI tehanA navi kahi, mahAkalaMka Iha bAlI re.14 ati[135] krodhAnala thayo rAI saMbhali nai, "sile kIjaI Iha jAI re?'; janamata sAraI viSa kAhe na daI?, tiha kula chAra uDAI re. 15 ati. [136] dohA kAno suni na patIjIe, jaulau pekhata nAhI; nirakhyo paratakha naina jo, phuni vIyAru manamAMhi. 16 ati [137] DhAlaHsevaka "sagarA prataI rAjANaI, hosaI sadA burAI re; gADo bhaI meleI kanyAnAM, sadA kalaMka navI thAI re. 17 ati. [138]. 1. bagADyo. 2. hAni. 3. vizvAsa karavo. 4. joIe. 5. pratyakSa. 6. AMkhe. 7. vicAro. 8. saghaLA. 9, pAThArAjA bhaNaI. 10. khAI khodIne ke bANa mArIne mArI nAkhavuM. For Personal & Private Use Only Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 347 maMgalakalaza copAI sevakajana sahUvaI "hA! hA!", karaI karahi sadana naranArI re; jANaI syo vAlA jAI, rAI kahA citadhArI re. 18 ati. [139] dohA - kauzika divasa na pekhaI, pAta karIri na hoi; pyAsa na miTaI papaharaI, IhI karma gata joI. 19 [14] DhAlaH rAI prataI sahuvaI jana ima bhaNaI, "e hatyA ati bhArI re; kumarI le ekAMtamAM nAkhI e, thAI jahA aMdhArAmAM re. 20 ati[141] kanyA leI bhuIharemAM nAkhI, rAInI ajJA jANI re; bhojana-pANI dAsI le-devaI, karma jAlamaI ANI re. 21 ati [142] sAtamI DhAla muni jIvaNa bhaNaI sAMbhalijo sahu loI! re; svArathIyo jagi vAlima sahu dIse, sagA kisahi na koI re. 22 ati [143] dohA - mAta-tAta-baMdhava-sujana, kahave ko jaga rIta; bhIra paraI "ThADhA rahaI, jIvana so jagi mIta. 23 [14] 1. saghaLA. 2. ghuvaDa. 3. bapaiyo. 4. bhoMyarAmAM. 5. AjJA. 6. pAThA. logo. 7. saMkaTa Ave. 8. sanmukha ubhA rahe. For Personal & Private Use Only Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 jIvaNamuni kRtA DhAlaH - 8, samudra ve jaI ke kumara lADile- e DhAla. bhuvana bhayaMkari ekAekI, kumarI bahu vilalAI re; "mujha siu deva! tai kahAM kIyo?, Ihu dukha sahI na jAI re. 1 [145]. sAMbhali deva! the niradaI pApI, navi bUDai para pIra re; viraha vedana joyA tani lAi, phelI saIla zarIra re. 2 sAMbhali. [146] dohA - bhari-bhari Avata naina, kumarI cita visamAM bharI; "kasyo kahIyAM vaina?, tAta-mAta aIsI karI. 3 [147]. DhAlaH mai anAthi bAlI naI bholI, dukha dIdho syo joI re? are deva! the AMdho badhiro', bhaNaI kumarI Ima roI re. 4 sAMbhali. [148] dohA - kalapalatA jiuM upanI, bhAI-tAI neha nIra; jIvana kalIyA jiu khilila, chedI syo deva! tIra? 5 [149]. DhAlaH 'raIni nIMda nahi mota ni Ave, bhara-bhara leta usAsa re; divasa bhUkha chinamAta na lAgai, kIyo deva visyAsa re. 6 sAMbhali. [15] karavata karinaI deva! tihAro, cheda ura-nakha-sIsa re; jehavI vedana to tani lAgaI, taka jANaka 'jagadIsa re. 7 sAMbhali. [151] 1. pAThA, ekAkI. 2. vilApa kare che. 3. pATha0 vade huM vitaI. 4. jANe. 5. duHkha. 6. rAtre. 7. kSaNamAtra. 8. pAThAjadIsa. For Personal & Private Use Only Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 349 kiTu re deva! tero tero mukha nIlo, bAlavaI dIyo viyoga re; deI vastunaI chInaI koI, kahIyaI so nIca loga re. 8 sAMbhali. [15] dohA are aniSTa! pApiSTI, tuM mahA nivRSTa kaThora; deva! dayA tujhAI nahI, rAMka sAthi siu jora?. 9 [1pa3] DhAlaH cAu-kunyAu na bujhaI, vidhanA syo kacare kIcora re; dalu vadhu joDi kIjaI kahI kaTakI, so kIDI para jora re?. 10 sAMjali. [154] sAjana te verI sava huvA, jIvo kiNi syo lAga re?; viraha-agani caugiradau gherI, jAvo kiNi disi bhAgi re. 11 sAMjali. [155]. deI ulAbho karamahanaI te, ghaNo deI saMtApa re; DhAla aThamI muni jIvana jaMpaI, viraha karAla vilApa re. 12 sAMbhali. [156] dohA avara na koI deI dukha, sukha kuni koI na deI; bIja jiyo phalu nIpajaI, bUjhaI gyAnI jeI. 13 [15] sujana baMdhava phuni mIta ko, deva dosa kipha ayAna; karma jiso phala nIpajaI, jIvadayA cIta ati. 14 [118] paMData jJAnI jagi ghano, budhi jana jaga hI aneka; jIvana kAhu nA lakhI, alikha karmakI Teka. 15 [15] 1. pAThAnikRSTa, 2. nyAya-anyAya. 3. kacUra=sugaMdhI vastu. 4. cogaradama=cAre bAju. 5. Thapako, maheNuM. 6. karmone. 7. vaLI. 8. pAThATha karma. 9. pAThA jIvanayA. pAlana mALavA, vepAra para eka e. For Personal & Private Use Only Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 jIvaNamuni kRta DhAla - 9, vIra dhavalakI prathama- e DhAla. i to karaNI mAharIjI, pUrva karma nidAna; satIyAMnaI "dUchaNa dIyojI, pAyo phala apANa. 1 [16] are! deva! to cyoM kahA vasAI?, catura paMDita tapIyA ghaNo; suravIra valI joi, are! deva! to syo kahA vasAI?. 2 are. [161]. kaI dUtavyo mahAmunijI?, kaI bhAMjI taraDAla?; kaI mAI sutahi vichoDIyojI?, upanyo tau Iha zAla'.3 are. [162] naiNo hIyaI dhIraja dharIjI, bhaNaI "kAhU nahi dosa'; bovaI jaIso taiso taUso luNaI jI, kuMbha na bharIe usa. 4 are[16] gAhA - dAsIsyo bhaNaI jI, kari kumarI vIcAra; rovaI dInavacana karI jI, "co kIyo karatAra?" 5 [164] dohA jatana karo lakha vIsa dasa, dharaI koDa nara bhekha; jIvana chIna Ika nA Tale, sabala karmakI rekha. 6 [16] DhAlaH bhaNaI dAsI kumarI prataIjI, "bhAkho gAhA soI'; dAsI prataI suMdarI bhaNaIjI, dIna 5 siu hoI?". nAmi sudarzani maMtarIjI, lIjaI tAsu bulAI'; bera-bera kari venatIjI, rahI suMdarI vilalAI. 7 are. [166] 8 are. [167]. 1. dUSaNa. 2. zalya. 3. jevuM vAvIe tevuM laNIe. For Personal & Private Use Only Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 351 ghaNaI kAli kumarI DakhAnaIjI, teDI dAsI soi; bhaNa jAI maMtrI prataIjI, suMdara bhAkhyA joI. 9 are[168 maMtrI dAsI paI bhaNaijI, "sika hama suMdara kAja?; maMtrIsa sabudhI chaijI, hamasyoM Dho rAja'. 10 are. [16] dAsI pe maMtrI bhaNaIjI, "suMdarinaI samajhAI; mihara rAkho the ApaNIjI, ghAu na kuSTi AI'. 11 are. [17]. dohA - kaba mIta nae-nae, milahi ghaNe jaga Ai; mAno matI na ko hutA, ko UvagI juvAI. 12 [171]. vahI desa vaha gAma phana, mahala vahI vaha Thora; jIvana eka vAlama vinA, laga arikI aura. 13 [172]. DhAlaH sune kona kAsyo kahojI, suNi navi ko patIyAI; manataraMga pAna lahari jiuM, upaji upaji visamAI. 14 are. [173] zItA kAraNi rAmajI re, rova aTavImAMhi; so sItA rotI tajIjI, le mukI vanamAMhi. 15 are. [174] paMDava surA jagameM hutAjI, lAgA paranI seva; kairava sabahI khaI kIyAjI, aho! sabala the deva! 16 are. [17] davadaMtI nalarAinIjI, vAdho adhika prema; vaname rovAM jUjUvIjI, kahII "tosyo kema? 17 are. 16] 1. dukhANI duHkhI thaI, pAThA, jhakhIjI. 2. mahera. 3. lAge. 4. vizvAsa rAkhe. 5. pANI. 6. pAThAupajaha. 7. kSaya=nAza. 8. pATA bAMdhyo. 9. toSa=AnaMda. For Personal & Private Use Only Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 352 jIvaNamuni kRtA raMka kayA rAjA ghaNAjI, sukhIyAne dukha dIdha; bhogI te rogI kIyA jI, sujana viyogI kIdha. 18 are. [177]. kayo vilApa bahu suMdarIjI, karmaTha Agala jANi; naumI DhAla vaIrAgamAM jI, bhaNI jIvani mani ANi.19 are. [178]. For Personal & Private Use Only Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 353 1 [179]. 2 [18]. 3 [181] 4 [182] DhAla - 10, madikAmaMtI sAhebA - e DhAla. rAI-rANI INi avasaraI he, raMga bhavanaraI mAMhi; AnaMda syo sukha bhogava he, roga viyoga kachu nAhi. mahala Ago kari AvIyA he, muu nara eka jANi; tAta-mAta rovAM ghaNA he, sUtu mUu mani ANi. vAlama! vAlama!" tiya bhaNaI he, "piya! bolo ekavAra'; piyake dukha kari kAmanI che, sIra pari DArata chAra. jaisI holI vItI thakI he, narasara khelata dhuli; viraha vilApa ghaNo karaI he, dukhame raha te bhuli. rANI joinaI ciMtave che, "syo dukha huvo apAra; vayavArI torI suMdarI che, tehanA koNa vicAra?". rANI vegasyo tihAM gaI che, rAI rahyo hakAri; tAlA bhAjala vegamyo che, paiThI bhavana majhAri. kabahu na hovaI cAMdaNo che, tathA aMdhera guvAra; tahA pavana nahI saMcaraI he, phuni nahI sabada-saMcAra. suMdarinaI pekha ghaNo che, valI nihAra nihAra; mAno "thAMbhasyo pUtarI he, pekhI suMdara vAra. gahI dhAInaI suMdarI he, lInI aMga lagAya; hA! hA! vacha! dukhaNI thaI che, dukha Aile tuva bhAI. hA! hA! viraha-vajoganI che, laghu vai paDyo dukhapUra'; rova rANI dukha bharI he, ghaNo hIyAma jhUra. 5 [183] 6 [184] 7 [185] 8 [186]. 9 [187] 10 [188] 1. pAThA, rAga. 2. nAkhe. 3. pAThAmeM pArIto. 4. caMdraprakAza. 5. sthaMbhanI pUtaLI samI. 6. vayamAM. 7. hRdayamAM jhUre. For Personal & Private Use Only Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 jIvaNamuni kRta grasyo ugatI cAMdalau che, AthamaNo kaba thAI; lAgI AgI caraNo thakI he, kaba pahuca sira jAI. 11 [189] vaccha! hA hA! maI pApaNI he, dukha pari dIdhau dUkha; khabari na lIdhI tAharI le, sahI tRSA naI bhukha'. 12 [19] utaru kachu navi kahi sake che, suMdari rahI vilalAI; neha nIra sukI gayo che, tAtAM nira na thAI. 13 [191] mAta jaMpaI vacha! syo huvA he?, bhaNaha suMdari pasata bhAI'; naIni aMsu mukhathI bhaNaI he, "sAMbhali he tU mAva!. 14 [192] maMtrI nAmi sudarzanU che, te paNi lIjaI bulAi; chinamAM teDi aNAvIyA he, Ayo rAya-subhAI. 15 [193 gaI "sAsuraI jiNa dinaI he, tA dina harakha apAra; divasa vIti rajanI thaI , sAMbhali jo vicAra. 16 [194] gaI dulaha paI nisi samaI he, saMgi sakhI ghaNI dhAri; "AsU naIno mukhi hasaI he, dUlahi kIyo acAra. 17 [195] maI pUchayo dUlAha tavaI he, "kahi jo aMtara vena; sA kAraNa vigamyo ghaNo he? umaNe kahe naI?" 18 [196] gAThAHdUlaha mukhathI bhaNaI che, lIyo tIvAraI bulAI; 11kahana sunana kIsyA kahau he?, guMga supana jyo thAI 19 [19]. tiNahI nisinaI aMtaraI che, soinaI uThI tAma; 2dosyo na tiNa sainamaI che, pekhi DarI mAM jAma. 20 [198] 1. mastake jatI. 2. pAThA. vijalAI. 3. pAThAteha. 4. bola, jaNAva. pa. sAcI hakIkata. 6. AMsu. 7. kSaNamAM. 8. sAsare. 9. AMkhe AMsu ne mukhe hasato. 10. AMkha kema ubharAya che?. 11. mUMgAne svapna Ave enA kathana-zravaNa kaI rIte kahevAya? 12. duSTa=koDhI. 13. zayanamAM, palaMgamAM. For Personal & Private Use Only Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 355 21 [199] 22 [20] rAI maMtrI beu milI he, kIyo gahA vicAra; dosa dIyo niradosinaI, dhigu sabudhI avatAra'. nari-vesaI kari suMdarI he, "mahAkaI teDIje saMga; dUlaha teI ANasyo che, milasaI bihu taNA raMga'. rAI-rANI beu harakhasyo che, tavahI dIyo adesa; agratha dIyo manabhAvato he, dIyo saudAgara "bhesa. udamathI sava dukha Talai he, lahaI ghaNI sukharAsa; bhaNI jIvaNamuni svaDI he, sAMjali dasamI bhAsi. dohA - desa aTana jIvatI catura, saMgu paMDitanA hoI; karaI 'gavana "nitarA valaI, caturapanaI Ima joI. 23 [201] 24 [202] 25 [203] : - kAra, A 1. piyaramAM. 2. pAThAdejo saMgI. 3. Adeza. 4. garatha=nANuM. 2. bhekhakaveSa. 6. udyamathI. 7. DhALa. 8. gamana. 9. hamezA. 10. caturAIthI, pAThAcaturpataI. ane mArI nA For Personal & Private Use Only Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 ja jIvaNamuni kRtA DhAla - 11, alabelAkI. punya udaI sukhasaMpadA re lAla, jaha-taha navanidhi thAI alavele; satra thakI mItra nIpajaI re lAla, durita save dura palAI alavela. 1 punya [20]. gaDha vAMko ujaINako re lAla, nadi siprA vahaI pAsi alavele; puphakaraMDa vana TUkaDo re lAla, phUli rahaI sadA mAsa alavele. 2 punya [205] tiName mahala nIko banyo re lAla, kIyo vAsA tiNe ThAI alavele; vana-vADI naI cauhaTaI re lAla, rame ahanisi manu lAI alavele. 3 punya. [26]. eka divasa kare sAjasyo re lAla, calAvela rAI pAsa alavele; vAr pAhuDi le karI re lAla, pahutA rAInai pAsi alavela. 4 punya [20] bheTa dharI karI vanatI re lAla, divasa ghaNekI sukha alavele; ujeNImAM bAlikA re lAla, jamAvI khovo bhukha alavela. 5 pu. [28] rAI sevaka tava mokalyA re lAla, Apo ANInaI vAla alavele; kumara leI tihathI calo re lAla, pahuto vanamAM bAla alavele. 6 punya [20] vArudIyA baUsaNo re lAla, saIla kumaranaI ANi alavele; bhuMjAvaI bhojana ghaNo re lAla, Upari taMbU tANi alavele. 7 punya. [10]. joinaI sagalA bAlikA re lAla, laho kumara so risAla alavele; nirakhaI kumarI javAnI paraI re lAla, jima bhamarA guMjAra alavela. 8 punya [211] dohA - "duSTapaNa durjanataNo, sujanataNo guNa koI; rAmati vara mahilAtaNI, kabahuM na bhulAI soI. 9 [12] 1. puSpakaraMDa. 2. pArthAta=bheTazu. 3. vhAla. 4. jIvanI jema, pAThAalanI. 5. pAThA. stitavata pATolA. 6. duSTatA. 7. krIDA. For Personal & Private Use Only Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 357 DhAlaHAdara mAna ghaNo karaI re lAla, vigasaI naiNe dekha alavele; pAna-miThAI-mevA ghaNo re lAla, karaI bhakti suvizeSa alavela. 10 punya [213] pUgIphala na ilAicI re lAla, paMjAiphala loga nAlera alavele; vastra kumaranaI ApIyo re lAla, bihumaI bhayo rasarela alavele. 11 punya. [14] chabaDA eka jaNa-jaNa prataI re lAla, kumarI ApIyo jAma alavele; nAgarika jo tumamaI achaI re lAla, bhaNaI katika koI tAma alavele. 12 punya [215. soraThAHjAko jiso subhAva, te nara kabahu nA tajaI; khori paro siTa jAuM, na tajaI kapi cApalapaNo. 13 [216] DhAlaHmaMgalakalasa tava ucaPI re lAla, "sAMbhali catura! sujANa alavele; vAta kaho mana bhAvatI re lAla, ApA vIcI jANi' alavele. 14 punya. [17]. vAta bhaNI saba cAhanI re lAla, jaMpIu jANi purANa alavele; saMsaI-tima vidAraNo re lAla, udaya kumara jiu bhAnu alavele. 15 punya. [18]. suMdara tava mAyA karI re lAla, akasa so karaI prahAra alavele; hasinaI bAla sahu bhAgIyo re lAla, pahiro kumara e hAra alavele. 16 punya [21] hAvabhAva ghaNA kIyo re lAla, mAMDI tirasyo prIti alavele; hama-tuma aMtara ko nahI re lAla, vAta suNo ika mIta!" alavele. 17 punya [20] 1. vikasita. 2. AMkhe. 3. sopArI. 4. ane. 5. jAvaMtrI. 6. nALiyera. 7. pAnanA bIDA. 8. catura. 9. kautuka. 10. baLatuM lAkaDuM. 11. ApaNI vaccenI. 12. vivAhanI. 13. saMzaya. 14. cAbUka. For Personal & Private Use Only Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 jIvaNamuni kRta bhaNI DhAla IgyAramI re lAla, manamAM jANi uchAha alavele; muni jIvana atinisi apaI re lAla, siMtikaraNa saMtinA alavele. 18 punya [221] dohA - maMtrI manaImAM jANIyo, "nizcaI IhI kumAra'; suMdara maMtrI milavi kari, karIyo valI vicAra. 19 [22] 1. utsAha. 2. zAntinAtha. For Personal & Private Use Only Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 359 DhAla - 12, jiNa vasyo mero manalaNo- e DhAla. mithyA vAta bhaNIya sagalI, "sAMbhali mata! sujANa re; tiNa nArIno pati tisu pAsai, vAta suyohI jANi re. 1 mithyA. [23] bahiNa achaI jo bIjI tiNarI, so hamaraI ghara hoI re; beu bahiNa ikaI sArakhI, bujhaI the taI joI re. 2 mithyA. [224] vadana dikhAyo jAI gaukhamaI, kari nArInA rUpa re; nArI sAI maMgali pekhI, paDyA ciMtAtura kUpa re. 3 mithyA. [225] chinakamAhi nararUpa karI naI, Ayo kumaranaI pAsi re; mIta prataI maMgala to jaMpaI, hIyAM bharI usAsa re. 4 mithyA. [26] saMgi sakhI nisi Ai mopai, karI solaI siMgAra re; jiNa pAsaI me gAhA jaMpI, ava soI InAri re. 5 mithyA. [227]. INi pasAI karamocana avasari, dIyA asva doI mAMhi re; ghara ANyo maI te ApaNaI, vegi dikhAu tohi re'. 6 mithyA. [28] asva dou tiNi taDa maMgAyo, pekhI jANo jANo soI re; gharaI prIti be mAI adhikI, pUrva prIti te joI re. 7 mithyA. [29] dohA pAMpAnI jiu mana bhilaI, vAta-vAtamAM prIti; dukha-sukha jIvana ekaso, so jaga kahII mIta. 8 [30] DhAlaH tilokasuMdarI naI sevaka saghalA, teDyo caMpA jAI re; maMgalakalasa paI AvaI jAvaI, karI kapaTa manamAMhi re. 9 mithyA. [231] 1. pAThAsidhyA. 2. bahena. 3. te. 4. gokhamAM. pa. A e ja. 6. pAThA mila. For Personal & Private Use Only Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 ja jIvaNamuni kRta ramaI hasaI beU manamAMi, maMtrI sevaka saMgI re; vaulyA ghaNA divasa tiha ThAmi, jovaI kautika raMga re. 10 mithyA. [232] tilokasuMdari nija avasara jANI, kiyo maMtrI asavAra re; bIjaI ghoDaI mitra beU te, calyo lAi lAra re. 11 mithyA. [233] gaMgAtaTa kelIhara vanamai, kuladevIraI ThAma re; lIyo vAsA tiNa mAhaI AI, sIjho vaMchiti kAma re. 12 mithyA. [234] dohA - rAjA AgaI thayela tava, bhaNo maMtrI virataMta; gaMgAtaTa kelI haraI, muke ukela karaMti. 13 [235] DhAlaH Ayo doU te kheda karInaI, sutA te vanamAhi re; chinakamAMhi suMdara jo pekhe, hA! hA! mIta kahI nAhi re. 14 mithyA. [236] phira-phira jovAM ghaNo vanamAhaI, gayo masAna jagAya re; bArami DhAlaI thayo vichoNa, bhaNyo jIvani muni gAI re. 15 mithyA[237]. dohA - vAisa bhAI kari bhAgIyo, mIMDaka ciMtavata cIti; tAtaI bhakhIyo sApane, calaI na bhAvI mIta. 16 [238] 1. sIdhyo. pAThA, sIDo. 2. vRttAMta. 3. krIDA. 4. pAThAbhUtA. 5. viyoga. 6. pAThA vala. For Personal & Private Use Only Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 361 DhAla - 13, sAvanamAsa suraMgaDA- e DhAla. mIta! kuraMgA divasaDA lAla, na vinA nAgani kArA rAti vehA; seja banI pAvaka jisI lAla, svAsa chi mAsI jAta veha. 1 [23] aMgi AbharaNa aMgAra se lAla, maro kaTArI ghAI vehA; jo veda motani lagI lAla, lAgo devanaI aghAI vehA. 2 [24] dohA - vichurIyAnaI dukha ghaNo, "varanyona ikana jAI; vichurI mile te adhika sukha, jo mani gAMThi na thAI. 3 [241]. 4 [24] DhAlaH viraha bhAli motani gaDI lAla, kADho vAlima! AI vehA; thAI na cetana eka china lAla, gayo masANa jagAI vehA. dohA nakhazikha lau bahu dukhabharI, kAso kahIyaI sAla?; jau roI sAjana mIlaI, bhara roI sakhI tAla. 5 [243]. DhAlaH viraha DheDhukI jAlIyA lAla, mIta! bujhAvo AI vehA; naIna jharaI karI ghaTA lAla, mIta! kahA rahe chAI? hA. 6 [244] tajau kAyA iNa thAnakaI lAla, prANa nI sari the jAdu vehA; raDaI paDaI ati dalavalaI lAla, AI mIlo tuma nAha! vehA. 7 [45] 1. divasa kuraMga samo rAta nAgaNa jevI. 2. agni. 3. jevA. 4. pAThA khAi. 5. varNavyo jAya tema nathI, pAThA varSo- neka. 6. pAThATha kAMTo. 7. chupAI=gupta. For Personal & Private Use Only Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 362 jIvaNamuni kRta soraThAHprItma pyAre prANa, rahaI tihAre darzane; mana-vana krama kari jAnuM, Anana jIvana tuma sahI'. 8 [246]. dohA - vanapAlI jAI rAInaI kahI vAta samajhAI; puruSa rupa paNa nAri suri, piya! piya! kara valalAI'. 9 [24]. maMtrI-rAI doI milavi kari, gae ja vanamAM dhAI; pekhI suMdara vilavatI, "vAlama! vinu the thAI'. 10 [248]. DhAlaH tAta bhaNaI bAlI "dukhI vAlima viNa lAla, kheda ma kario bAla! vehA; jovana lIlu taI khoyA lAla, roI manaI tu jAla" vahA. 11 [24] kATha leI na jala maruu lAla, kahA ghara jIva? vehA; vArI varajI nA rahau lAla, jIvo joga laI pIu hA. 12 [25] maI dukhIyArI janamakI lAla, khoe roI-roI naiNa vehA; manakI sabahI mani rahI lAla, kahIyaI kAsyo vaiNa?" vahA. 13 [51] hAhAkAra nagarI hUvA lAla, karaI aMsu nara-nAri vahA; vairI deva! taI syo kIyA? lAla, daI samudra mAM DAri vehA. 14 [52] viraha vilApa ghaNA kIyA lAla, rahyA rAI samajhAI vedA; DhAla teramI dukha bharI re lAla, bhaNI jIvana subha bhAI veza. 15 [253] 1. karma. 2. agni zaraNa lauM. For Personal & Private Use Only Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 363 16 [254] dohA - sabudhI pramukha sahelajana, milyA rAInaI AI; hAhAkAra mukhathI bhaNai, kabudhI sarala na thAI. rAI sabudhI prataI tava, mAge asava teI sAra; sAMjali rAI maMtrI bhaNaI, 'te gali bhae chAra'. maMtrI jANyo jhuThalauM, asva dikhAe ANi; dhikAraI mili sayalajana, sAco rAya sujANa. 17 [255] 18 [256]. For Personal & Private Use Only Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 jIvaNamuni kRta DhAla - 14, mana bacharAre- e DhAla. kuTaMba zaila maMtrItaNA manamohanA, rAkhyo saMkaTamAhi suNa ho manamohanA grahame saMkara pekhAyo manamohanA, phuni maMgalakuMbha Ahi suNa ho.. 1 [2pa7] artha vaDAI kAraNaI mana, ghaNo kIjaI chaI pApa suNa ho; suMdarinAM dUnA dIyA mana, thayo mAhi sarApa suNa hova. 2 [258] gayo kelI hara INi same mana, kuladevInI seva suNa ho; nirakhi devI paI paI bhaNyo mana, kuNa sutA nara veva suNa ho.. 3 [25] bhATaka naranaI suMdarI mano, sAMbhali maMtrI eha suNa ho; kuladevI paI mAM bhaNyo mana., "mAta! miTAvahu cheTha" suNa ho.. 4 [260] grA devI sutA thakA mana, nAkhe mama gharamAhi' suha ho; korodhAnala rAi jaMpIyo mana., "cora daMDa dehu jAI suNa hoya. 5 [261] dohA anila vAri dukha dayanako, dhUva kapaTa citi kIni; upaji Ala tini vAri, kara kuni tAhu dukha dIna. 6 [262] karata pApa na vicArIyo, pAchaI kahA vIcAru?; svAna-svAnaNI ramatavara, sahata mAra para mAra. 7 [263] sukha saMpati phani nAma vasi, karata koTi nara pApa; AnaMda syo vanitA ramAM, garbha udaya saMtApa. 8 [26] DholaHmukha kAro sira mUMDanaI mana, karinaI khara asavAra suNa ho; naira caMpAme pherIyo mano, paDaI sIsa bahumAra suNa ho. 1. gRhamAM. 2. pAThAsini. 3. vara. 4. krodhAnala. 5. pAThA, pekhiyo. 9 [265] For Personal & Private Use Only Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 365 rAI prataI suMdari bhaNaI mana, "dIjaI mohi pasAu suNa ho; desanikAlo dIjaI e mana, kuTaMba leinaI jAu" suNa hoi. 10 [266]. desauTale tiNanaI dIyo mana, dIyo maMgalanaI rAja suNa ho; rAI-rANI saMjama lIyo mana, sAI apaNo kAja suNa hoi. 11 [26]. maMgalakalasa baDabhAgIyo mana, 'caMpApurano rAI suNa ho; bhogI naI dAnI vaDo mana0, jaga jasu rahyo chAI suNa hoi. 12 [268]. dohA - maMgalakalasanA desa saba, dharaI rAIna nAma; biDaI dhana sava pAchilo, karaI vaNikanA kAma. 13 [269] "naIgahaDo ahi pAvakaha, rAI sIhako jANa; jIvana jotISa rahe, karata sayala nara kANi. 14 [27] DhAlaH vidyAdharu tini sevinaI mana, lInhI vidyA doI suNa ho; pa pravartana SaDagajaI mana, vidyA bali sukha joI suNa ho.. 15 [271] sevaka SaTu darzanataNI mana, karaI sadA siva jJAna suNa ho; DhAla codami jIvani bhaNI mana, ho jo saMgha kalyANa suNa hoi. 16 [272] dohA anya divasa dUta AvinaI, bhaNaI vAta rAI "mAha; siMhaladIpa kulapata vasaI, tiha dukhIyo ko nAhi. 17 [273] 1. dezavaTo. 2. pAThA. caMpAne ruTho. 3. rAjana. 4. pAThA. chilo. 5. ATalI bAbato mANasane hAni kare. 6. pAThArAI. 7. cha hAthI jeTaluM baLa(?). 8. pAThApAsi. For Personal & Private Use Only Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 ka jIvaNamuni kRtA DhAla - 15, priyado mAno re hama bola- e DhAla. te kulapatinI kanyakAre, padamani 5 risAla; aMgu sugaMdhasyo bharyo re, zasi jiu camakaI bhAla. 1 [274] sakhIrI varajo dulaha mana bhAI, managamato sukha thAya. dasa-dasanA bhUpatI re, teDAvyo saMvega; maMgalakalasa! the hAlijo re, padamani thA kaI "nega'. 2 sakhIrI. [275] maMgalakalasa cita camakIyo re, suNavA dutanA vaiNa; mana ugamyo te joivA re, sakala saMga le taINa. 3 sakhIrI, [276] giDi giDi dhosa ke calo re, vAjata gRhira gaMbhIra; madi jharata gayavara caDyo re, gahi nejA vaDavIra. 4 sakhIrI. [277] "siMghalidIpa anukrami gayo re, rahyo grAmanaI tIra; suravIra vaDa bhupatI re, Apa bAMdhinaI dhIra. pa sakhIrI. [278] bhavana svayaMvara chAyo re, ravi sama sobhA thAI; padamani AI bhuvaname re, sole siMgAra banAI. 6 sakhIrI. [279] Apa Apane bhuvanathI re, pekhana AI nAri; sona charI hAthaI laI re, bhATaNi ThADhI dvAri. 7 sakhIrI. [28]. bhaNaI rAjA vali bhATaNI re, kumarInaI samajhAI; caMdrazekhara rAI AvIyo, varadhavala vaDa rAI. 8 sakhIrI. [281] caMdrapAla bhupAla naI re, Avai jiu ghana dhAI; aNAdara dekhI karI re, khinamAM jAti palAI. 9 sakhIrI[282] 1. neha, sneha-saMbaMdha. 2. ullasita thayo. 3. senA. 4. bhAlA jevuM hathiyAra. 5. siMhaladvIpa. 6. bAroTanI strI. 7. sAme ubhI rahI. 8. kSaNamAM. For Personal & Private Use Only Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 367 10 sakhIrI[28] 11 sakhIrI. [284] 12 sakhIrI. [285]. 13 sakhIrI[286] jaIsena naI jagapata vaDo re, rAI kaMTaka 'hiya dhAri; tejasura naI arijitre, jovai padamani nAri. ItyAdika vaDa bhupatI re, kari Aye ati sAja; ujeNIpati AvIyo re, vairasIha nara rAja. Ae baDe baDe bhUpatI re, tename koI na mAI; maMgalakalasa tava AvIyo re, niIkI sobhA thAI. pUrva pratinaI kAraNa re, ApI mAlA kaMTha; koTi jatana khUlhaI nahI re, parI premanI gaMThi. maMgalakalasa AnaMdIyo re, gAvaI "maMgala nAra; DhAla paMdramI jIvaNa bhaNI re, cauvika saMgha majhAra. dohA - vairasIha naI jaMpIyo, "sAMbhala caMparAI; mAlA nAkho kADhinaI, ApI lehu vavAI'. maMgalakalasa jaMpaI Isyo, "suNa ho ujeNIrAI!; nIcavacana mukhathI bhaNaI, lAja na tonaI thAI?". dAvAnala jile parajalyo, karinaI krodha apAra; mAlA mohinaI Api jaI, karau tohi saMghAra. 14 sakhIrI. [28]. 15 [288] 16 [289] 17 [20] 1. ane. 2. pAThAkahiya. 3. prItine. 4. prayatna. 5. maMgala gIto. 6. prajaLyo. 7. saMhAra. For Personal & Private Use Only Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 DhAlaH- 16, karai re citerI niMdA ApaNIjI- e DhAla. vairasIha hai samajhAvIyo re, mili sahuvai rAjAna; nAma svayaMvara jagame jANIyai re, rAi raMka samAna. sAhasa sijhai kAja sahu narataNo re. tau rAjA hivai vilakhe bhae re, adhaka ujeNI bhupa; saila rAi tava maname bUjhIyA re, gae karInai cUpa. padamani vyAhi raMgasyo re, lIyo dAijA bhAi; maMgalakalasa tau sahvai rasainasyo re, gayo caMpApura dhAya. tilokasuMdarI pahalI kAmanI re, bIjI padani nAri; maMgalakalasa tau AnaMdasyo ramai re, bhogai bhoga apAra. sama sarikhA beu nArIsyo re, rAkhai manakI cAva; khAna pAna phuna gahaNA lUgaDo re, Ape sarIkho bhAva. bhAmanI gajagAmina doU banI re, jhalakata vijulIri jema; beu avAsi rahaine jujUi re, bhogai sukha `nita khema. rAga ni rati karI ahiiisa gamai re, sukha bhogavai nariMda; vaDhai pratApa nita ghaNo re, gahagaNamai jima caMda. tilokasuMdarI nai vali suta vore, yasasekhara tisu nAma; kalA bahatari bhaNyo ati cAturI re, pUrai vaMchita kAma. 1. paraNI. 2. sainya sAthe. 3. sneha. 4. mAna. 5. pAThA tana. For Personal & Private Use Only * jIvaNamuni kRta 1 [291] 2 sAhasa0 [292] 3 sAhasa [293] 4 sAhasa0 [294] 5 sAhasa0 [295] 6 sAhasa0 [296] 7 sAhasa [297] 8 sAhasa0 [298) Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 369 9 [299]. dohA caperAI ujeNapati, beU sadA ghura rAhi; karaI vasa ko vA sukhe, ahinisi khasAya nahi. caMdana sava khUna ko kIyo, guna vAMsaI kachuva na kIna; vaMsaI vAsu juoI karai, niraguna jAni na dIna. sImapAli AI jaMpIyo, maMgalakalasanaI pAhi; notana kotaka Upano, asImaMtaranaI mAhi'. 10 [300] 11 [301] DhAlaH anukrami rAya tihAM gayo re, saIna ghaNI le sAthi; simAlaI le bheTaI dharI sahu re, upani jo deva Athi. 12 sAhasa[302] nagara nikaTAM ati saravara phUvaDo re, tiNamAM maMdira eka; saravara tIraI prAta samaI sadA re, dIsaI vastu aneka. 13 sAhasa[303] vastra phula naI pAna ghaNo tihAre, dIsaI saghalA vAni; "zIzaphUla nakavesara rAkhaDI re, jhAMjhari mAlA jAni. 14 sAhasa[30] veli kaMTalI te sarachAyoI re, dIsaI jalada gaMbhIra; nara pekho tIraI tahI ghaNo re, taraveko nahI vIra. 15 sAhasa. [305] rAI saMbhala citi visamaya thayo re, pekhaka kotika eha; nara palaTI naI rAya paMkhI bhayo re, gayo chinakame jeha. 16 sAhasa. [306]. devabhavanaso paTa aMtaraI re, rahyo rAI tiha jAI; racyo siMghAsaNa te vivAha parI re, cosaTha jogani AI. 17 sAhasa [30] 1. pAThAvararAhi. 2. pAThATha jAti. 3. navuM. 4. sImADAmAM. 5. mastakanuM ghareNuM. 6. nAkanI vALI. 7. devabhavana jevuM. For Personal & Private Use Only Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 370 jIvaNamuni kRta baiTho AI siMghAsaNi tavaI re, vidyAdhara pradhAna; karaI rAgu nAcaI sura aMganA re, vAje tAla virANa. 18 sAhasa. [308] bAvanavIra sadA sevA karaI re, raha ThATe darabAri; pauDhi vidyAdhara javaI re, kara-paga masalahi nAri. 19 sAhasa. [30] rAI nararUpa kIyo tavaI re, lIyo khaDaga maniraMga; kIyo udama rAI tatachinaI re, kIlyo vidyAdhara aMga. 20 sAhasa. [31] vidyAhIna to paravasi bhayo re, vidyAdhara vilalAI; joganI-vaMtara miline Ima bhaNaI re, "varu mAMgo nararAI!'.21 sAhasa. [311] mUke baMdhaNa tatachina rAIna re, lAgA tavahI seva; hakAra jahA tahAM 2, kAra vatara Iha Teva. 22 sAhasa. [312] anukarami Ayo rAya caMpApurI re, Ayo vIdyAdhara lAra; vastu devalathI jo sava nIpajaI re, te rAjA paI jAI. 23 sAhasa. [313] rAI ujeNI vArtA Iha sAMbhalI re, desaMtaranI vAta; maMtrI prataI rAjA Ima ciraI re, "karisyo jAI na jAta. 24 sAhasa. [314] aDaMbara rAI ghaNo karI re, calyo verasIha bhupa; DhAla SoDasamI te pUrI thaI re, bhaNI jIvaNa anupa. 25 sAhasa. [315] dohA - sImapAla te bhAganaI gayo, cape rAI pAhi; maMgalakalasa sImapAla mIla, Ae devala ThAI. 26 [316] devabhavananaI kAraNaI hoI ura viri doya; beU siMgha jiu ghura rahaI, pAchA haTaI na koI. 27 [317]. vAjaI navabata cihu dIsaI, doI disi ghUjA nIsANa; karahi jaMga beu jaNA, pekhI hasaI masANa. 28 [318] . 1. vINA. 2. prauDha, pAThA, pauvi. 3. anukrame. 4. ADaMbara. 5. pAThATha jova 6. pAse. 7. nobata. For Personal & Private Use Only Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 371 DhAla - 17, kaDakhAnI. mAri kari mAri raNa raMgarAsiMdhU bajAyo, ajA kAraNI janaka siMgha dhAve; beu krodha caDe zayala aMga ghaDahaDe, milavi be mora jiuM nAcu pAve. 1 mAri0 [31]. gayuvarA gaDagaDaI hayavara hasatAM, ratha rAsa ravi jisI sobha pAvaI; pAika tAika bhaNo asaMkha uDa gaNa gaNo bhae dhUva jema ko nahi calAvaI. 2 mAri0 [320] nIsANa naI Dhola sahanAI phuni kharamuhI, suNavi kAyara nara hIyAM kApaI; sUra naI vIra mahA jodha rodho ghaNe, pataMga jiu dIpakamAhi jhAMpaba. 3 mAri0 [321] karati kalola jiu udadha-laharI laI, bhiDahi sUrA kAyara jAhi bhAge; chUTahi caMdrabANa phuni paDahi dhamasANa, tiha haDaI janu masANa lAge. 4 mAri0 [32] nejA ati pharaharaI DhAla muharaI dharaI, khola sanAha ravi jema jhalakaI; "dhaNuha le paisaraI agiga INe jharaI, jhalakata vaDa pekhI kAyara biMdukaI. pa mAri. [323]. phirahi vikAlari krodhanI jhAla kari, mAri kari mAri dhUvala macAyo; uThI raja dhAra tiha bhayo guddhAra kuni, vIra ThADhA kAyara kahI na pAyo. 6 mAri [324] bAvanavIra joganI ni thi bhoga milavi bhaI roDo rusabi bajAvaI; maraI amarI gaI jite lachI lahaI, bhaNaI jIvana doU sobha pAvaI. 7 mAri. [325] dohA - khisai pAta taravara jase, senA khisI jiu rAI; ujaiNIpati bhAgIyo, choDa taMbu chAI. 8 [326]. dukha bhari ujeNI gayo, pAyo khoyo rAja; vanitA pe haTha syo bhaNa", "balI karo cho sAja'. 9 [327] 1. yuddha samaye vagADavAmAM AvatuM vAgha. 2. jhaMpalAve. 3. bhayaMkara yuddha. 4. bakhtara. 5. dhanuSya. 6. vRSabhI. 7. pAchI haTI gaI. For Personal & Private Use Only Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372 jIvaNamuni kRta 10 [328] paDyo lekha vaIrasIhanaI, "kari ne ati abhimAna; caMpai rAI mati bhAgiyo, vyAhaNa AvasI jAni'. maMgalakalasa Iha sAMbhalI, krodhAnala bhayo jAma; gayo ujeNI chinakame, gheryo gaDha rAI tAma. 11 [32] For Personal & Private Use Only Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 373 1 [330] 2 [331] 3 [332] DhAla - 18, supane Aja pIya kharI DarAI. kahata kAmanI suno piya haThiyA Ayo capairAI; umaDi ghaya ghaTa terau gheryo, pekho vegaI thaI. Aja piya khela holI AI. dohA neha jaMgake same pari, sovana kijaI Ana; jau urade pAchA phiraI, caDai kalaMka nidAna. kari abhimAna nAri prati, bolo karaso ghaNo vihAlaI; juThaI 'zayAla to lo ghaNAhI, jau nahi siMgha nihAlAM. gaI guphA te kADhyo chiname, jAnuki daDyo sIyAlo; verasIha tika mUvala kADhyauM, miTyo hI eka sAlo. dohA - udaI asta lau rAjule, lAchi meri sama joi; mAnahi aNasura nara savai, taU na jagi thira koI. jIta nagArau tava hI vAjo, nera ujeNImAhi; maMgalakalasa mani ghaNo AnaMdyo, ANa manAI "umAhaI. mAta-tAta sahuvaI AI milIyA, thayo mana harakha apAra; roga-vijoga sabahI te miTIyo, varatyA jaI-jaikAra. desa ujaINI sAdhinaI, rAkhyo mIta tiNa ThAI; gayo rAI tava chinakame caMpA, gaharI baMba bajAI. 4 [333] 5 [334]. 6 [335] 7 [336] 8 [337] 1. pAThATha kala. 2. zIyALa. 3. tyAM lagI. 4. zalya, kAMTo, vina. 5. umaMga, utsAha. For Personal & Private Use Only Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374 jIvaNamuni kRta kIyo pravesa caMpApuri jAI, vAjyo jaita nIsANa; maMgalakalasa jasu adhako saMvyo, udayo jaga jiu bhANa. 9 [338] gayo rAI padamanInaI maMdara, nisi aMtari balI jANI; ani puraSa padamaninaI saMgaI, pekhaI suto tANI. 10 [339] valI gayo suMdarinaI maMdari, nirakhaI rAI sujANa; kara siMgAra sutI sejaI, puraSa saMga ko Ana. 11 [34] kulapha kivAra kIe beuM, maMdari parachina rahyo jAI; udaya huyo sagalAM ghara pekho, anyi puruSa tela nAhi. 12 [341] manamaI saMkA adhaka jANI, sayala tajI neka rItaI; duhuM nArisyo bolaI mITho, rAkhe kapaTanI prItaI. 13 [342] piya ko neha padamanIsyo, adhako suMdara maname jANe; bhaNaI padamanI suMdara pIya, bhAlyo saMkA doU mana ANaI. 14 [34]. saMkA-sApaNa dou DasIyA, sata guru koi chuDAvai; muni jIvana sataguru prasAdai, DhAla aDhAramI gAvaI. 15 [344] 1. anya. 2. anya. 3. kivADa kamADa. 4. prachannaka chUpo. For Personal & Private Use Only Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 375 DhAla - 19, saMti jiPsara solamo re lAla- e DhAla. sautiNo dukha ati ghaNo re lAla, parasapari apAvaI "rAha re; caturanara! saukitaNo dukha ati ghaNo re lAla. 1 [345] sulI sarikhI sauki chaI re lAla, cUbhaI sudhIra pakaThaura re catura; soki sadA re mila misalaI re lAla, pAte darada na aura re catura0. 2 [346] agi sauki paNi sArakhI re lAla, sokaNi adhikI thAI re catura; jari vari Agi zIlI hovaI re lAla, sauki sadA bhabhakAIre catura0.3 [347]. sauki bhAli paNa sArakhI re lAla, sauki bhayAkari bhAti re catura ; bhAli ghAu chinamaI miTaIre lAla, miTe na sokaNi sAla re catura. 4 [348] dohA paraI eka kuNa AkhimAM, dukha tana hoI apAri; saki na jA kenaI namo, soka tajI vahi nAri. 5 [349]. golI barachI bANasara, sugama khaDaganI dhAra; sauki bANa tIkhe haNaI, toko dukha visatAra. 6 [35] DhAlaH muI sauki valI bUrI re lAla, pIya vaTAvaI AI re catura; kADhau soNa karaI re lAla, piya kari lAgai ghAIre catura0. 7 [351] kiratA Agali venatI re lAla, kara hi saila sili nAri re catura; mera jetau dukha ApajaI re lAla, sIkaNa dura vivAra re catura. 8 [352] 1. zokya. 2. paraspara. 3. pAThA, ApA ghurarAI re. 4. harakata. 5. kaThora. 6. jarA Aga zItaLa thAya paNa zokya bhabhakatI rahe. 7. bhAlA. 8. badalAve. 9. kartA=Izvara, prabhu. 10. meru parvata. For Personal & Private Use Only Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 jIvaNamuni kRta nAri doU vilakhI rahaI re lAla, gharaI Apame dveSa re catura ; aMtara burI naI rUpAvarI re lAla, bAhara seSako bhekha re catura0. 9 [353] vidyAdhara iNa avasare re lAla, Ayo caMpAmAhi re catura; maMgalakalase te bujIyA re lAla, gamana karI kahAM jAhi re catura. 10 [354] vidyAdhara japaI iNa avasaraI re lAla, munapati vaMdana jAre catura; saMsaI-timara-vidAraNo re lAla, taraNatAraNa jila nAu re catura0. 11 [355]. Ani puruSa doU nArinI re lAla, maMgalakalasa bhaNI vAta re catura; vidyAdhara UDInaI re lAla, muninI karI jAI jAta re catura0. 12 [356] jaMpaI jJAnI ApA thakI re lAla, bhAsI maMgalanaI soI re catura; vayarasIMha vitara thayo re lAla, ani puraSa temAM joI re catura. 13 [57] so vitara adhinisi sadA re lAla, rahaI thAkaI saMghAti re catura; to vitara caraNamAM lAgyo re lAla, sAMbhali munInI vAta re catura. 14 [358] vidyAdhara vitara savaI re lAla, gayo maMgalanaI pAhi re catura ; vAta bhAsI jo muni kahAre lAla, "mecyo saMsaI chinamAhi re catura. 15 [359]. karaI bhoga dou nArisyo re lAla, ahinisi sukhame jAI re catura; bAvanavIra mili joganI re lAla, karaI nATaka sadA AI re catura. 16 [36]. INa avasara gaNi AvIyA re lAla, dharmaghoSa tasU nAma re catura; jJAnI Agama-agocarI re lAla, pUraI vaMchata kAma re catura. 17 [361] saha parivAra rAI leinaI re lAla, praName muninA pAI re. catura; bhAva dharI vANI suNi re lAla, hiyaro komala thAI re catura. 18 [362] 1. pAThAcharI. 2, pApI. 3. amIra, AbarudAra, 4. pAThATha kIyo caMpAmAhi praveza. 5. nAva=nokA. 6. anya. 7. vyaMtara. 8. pAThA, pAsa. 9. TaLyo. 10. pAThA, pAiya. For Personal & Private Use Only Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 377 bUjhi rAI kari venatI re lAla, "caritra pUrvabhava jANa re catura; rAi prataI munI ima bhaNa re lAla, "sAMbhalijo mani ANi re catura0.19 [363] bhAsa "unIsamI Ima bhaNa re lAla, sAMbhalajo nara-nAra re catura; muni jIvaNa jJAnI bhalo re lAla, chAMDI viSaI vikAra re catura0. 20 [364] 1. ogaNIsamI. For Personal & Private Use Only Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378 jIvaNamuni kRtA DhAla - 20, dayAlarAInI DhAla. aNahI jaMbudIpamaI re, khitapratiSTa nagara gAma re saMbhAla rAI; somacaMda kulapati tiha vasaI re, nAri zrIdevI nAma saMbhAla rAI. 1 [365. bIja jimyo phala nIpajaI re, paranaI dosa na lAI re saMbhAla rAI; prIti karo sadA dharmasyo re, avihaDa sukha-sukha jI thAI re saMbhAla rAI. 2 [366]. atinisi daMpati sukha gamaI re, jAnata paranI pIra re saMbhAla rAI; sarala hiyaI ati cAtare, gaNi garavo gaMbhIra re saMbhAla rAI. 3 [367] jinadeva nAma zrAvaka tihA re, sukhIyA naI dhanavaMta re saMbhAla rAI; sAta kheta rAdhaI ghaNo re, hIyAM jaMparya bhagavaMta re saMbhAla rAI. 4 [368] dohA - adhika bime prIti chai, dina-dina vAdhaI ne; AMtara manameI nA gharaI, bhaNI prIti jagi eha. 5 [36] *jahara piyAlI lakhana ko, mItu mIta ko deI; avaI turata leI karI, naIka na rAkhaI bheI. 6 [37] DhAlaHjiNadeva kinahI avasaraI re, Avo somacaMda pAsi re saMbhAla rAI; jAu mIta! desaMtaraI re, kari dhananI bahu Asare saMbhAla rAI. 7 [371] dInAra sahasa ApinaI re, sAta "Thora bharNavoI re saMbhAla rAI; "asu chaTho tuma ko phalo re, mahimA adhakI joI re saMbhAla rAI. 8 [372] leI dInAra ta6 mItanaI re, naI boyA sAto Thora re saMbhAla rAI; ujala jasa jaga prakaTIo re, deI dAna valI aura re saMbhAla rAI. 9 [373] 1. pAThAjinanAma. 2. ArAdhe. 3. manamAM paNa. 4. pAThA. hari. 5. sthAna, kSetra. 6. bovuM vAvavuM-vAvyA. Education International For Personal & Private Use Only For Personal & Private Use Only Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 379 zrIdevI bhadrA anaI re, prIti adhika beUmAhire saMbhAla rAI; karamoSTi hAsi rAsinA re, kapaTa beU manAhi re saMbhAla rAI. 10 [374] ekaNi nisi kuNA thayo re, dhanadata deva prabhAvaI re saMbhAla rAI; zrIdevInaI sAMbhalyo re, bahiNIlI dukha thAI re saMbhAla rAi. 11 [375] gaI zrIdevI tatachinaI re, sakhI bhadrAraI pAhi re saMbhAla rAI; upano duHkha paNa Akaro re, kheda karaI manamAMhi re saMbhAla rAI. 12 [376] bhadrA sarala hIyaI cavAI re, "suNijo sakhI! sujANa re saMbhAla rAI; nisi abhagi kuSTI thayo re, jANi syo meM pANa re saMbhAla rAi. 13 [377] zrIdevI tau ima bhaNaI re, "dosyo thAkaI saMga re saMbhAla gaI; sukha tero navI joIe re, kari hAsya mana raMgi re saMbhAla rAI. 14 [378] bhadrA "ekataI jANInaI re, paDhiI acalu tANa re saMbhAla rAI; palavAraha vilakhI thaI re, maname machara ANa re saMbhAla rAi. 15 [379] zrIdevI suNanaI bhaNaI re, "karI hAsya maI eha re saMbhAla rAI; karau kAja the uThInaI re, mAna vacana tu lehi re saMbhAla rAi. 16 [380] beu sakhI aMsu bharAI re, valI kaha rahi ti gyAna saMbhAla rAI; saMtoSI sakhI raMgamyo re, dou catura sujANa re saMbhAla rAI. 17 [381] dohA jAgata sovata atinisi, vAta vAta sakhI vAta; sakhI e sakhI tuhI cha, palaka cha mAsI jAta. 18 [382] DhAlaH graha ApaNeI devI gaI re, AlInaI samavAI saMbhAla rAI; daMpata mIli dharma Adaryo re, dAna dehi valI bhAI re saMbhAla rAi. 19 [383] 1. koDha roga. 2. kahe che. 3. abhAgI. 4. tAre. 5. ekattA=ekalavAyApaNuM. 6. matsara, IrSA. For Personal & Private Use Only Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 jIvaNamuni kRta aMtakAli aNasaNa karI re, pAmyo sura avatAra saMbhAla rAI; phani deva the narapati thayA re, tilokasuMdarI nAra saMbhAla rAi. 20 [384] kiyo dAna dravanA re, prazyo bhADaI jANa re saMbhAla rAI; lahyo dUnA te suMdarI, pUrva karma nidAna re saMbhAla rAI. 21 [385] bhAvadharI caraNe namyo re, jaMpo be kara joDi re saMbhAla rAI; muni jIvana DhAla vIsamI, durata "sava dUri re saMbhAla rAI. 22 [386] dUhAH pUravabhava virataMta suNi, caDyo rAI vairAga; sutanAM dIyo rAja tina, "ApAhIyaI jANa. tilokasuMdarI nAri naI, lIyo saMjama bhAra; bhoga bhuyaMgama nAkhinaI, jANyo athira saMsAra. 24 [387]. 25 [388] 1. dravyanuM. 2. paraNyo. 3. durita. 4. sarva. pa. Atmahita mATe. For Personal & Private Use Only Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 381 DhAla - 21, paMcamI gata dIpaka bhalojI- e DhAla karmataNI gati bUjhavIjI, jANa kusaMgati TAla; lahIyaI paramAnaMda to jI, thAIje dInadayAla. 1 karma. [389] rAI ekAkI nisaryo che, tajInaI viSaya vikAra; tapa tapaI mani karI Akaro jI, khaMtyA navI saMsAra. 2 karma[39]. sumati gupatinI khapa kare che, eSaNA sudha AhAra; pAMca mahAvrata pAlatA jI, pAlaI paMca-acAra. 3 karma. [391] saMjama pUraNa Acaryo jI, mamatA nahI lavalesa; samatA cAlaI calatA thakA jI, pahutA sivapura desa. 4 karma. [392] kahu dosa navi dijIe jI, Iso jANI nara-nAra; para Apa sama pekhIyaI jI, maMgalakalasa hoya dhAri. 5 karma. [393. satrahasaI aThotarAM jI, (1708) saMvata vikrama rAI; sukala asvana zubha cAMdalo jI, titha dasamI vijaI thAI. 6 karma [394] desa utrAdhame paragaTIyo jI, gaNasiMgharAja munIsa; sarala hIyaI tapasI vaDo jI, muni amara tisu sisa. 7 karma. [395]. valIta kuMbha vayarAgano jI, guNa garvo zratadhAra; catura muni jagamaI dIpato jI, lachataNo bhaMDAra. 8 karma[396] tAsa zIsa jIvaNa bhaNaI jI. cauviha saMgha na dhAI; khimajo sakala mayA karI jI, valI jana sayala sahAI. 9 karma. [397]. bhAse ikavIsa 'sIha karu jI, bhaNahi jine nara-nAra; ridha naI vRdhi sukha saMpadAjI, lahaI te maMgalAcAra. 10 karma. [398]. dilIpati paNi jagatagurujI, sArajahAM "nara rAI; nahera abakAmai bhaNe , para-ApA sukhadAI. 11 karma[39] 1. jhuMpyA. 2. AhAra. 3. pAThAkheyAM. 4. Aso suda 10 (vijayAdazamI). 5. pAThA, varAyano. 6. pAThAdhyAI. 7. pAThA sayAI. 8. pAThAsAha. 9. pAThA. nara-nAra. 10. pAThAavakAme. 11. parane ane potAne. For Personal & Private Use Only Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 1 [1] huM 8)jinaharSajI kRta maMgalakalaza copAI che. dohA pAsajisesara payakamala, praNamuM ANaMda pUra; vighanaharaNa maMgalakaraNa, jyoti sakala zazi sUra. jAsu sujasa trabhuvaname, gAve bAla gopAla; parakhi paratA pUravai, sevaka jana pratipAla. 2 [2] mana-vana-kAyA suthira kari, je seve ika citta; manavaMchita pAmeM tika, thAi sukha nita nita. 3 [3] janamI huM zrI sadaguru bhANI, vAkhANisi philadharma, dharmathakI sukha saMpa, bhAjai bhavabhaya sa(bhorma 4 [4] dharmathakI ghana saMpadA, dharma thakI kulavRddhi; dharmathakI jasa mahIyala, jihAM jAI tihAM siddhi. vAldA vAchaDIyA mile, dharma taNe supasAya; managamatA sAjana ghaNuM, sayala mile sukhadAya. dharma thakI maMgalakalaza, pAmyA bhoga apAra; vikathA parihari pArakI, e suNajyo adhikAra. 7 [7] DhAlaH- 1, caupaInI. mahIyala "cAvo mAlavadeza, ujeNI tihAM nayara nivesa saragapurI hutI atisAra, jehane gAye graMtha majhAra. 1 [8] 6 [6] 1. kalA sahita=saMpUrNa. 2. sUrya. 3. su-sthira= sArI rIte sthira karIne. 4. pAThA, kari praNAma zrIpAsane. 2. dharmanuM phaLa. 6. bhramaNa. 7. matala=pRthvItalamAM. 8. pAThA, khamatA. 9. kahyo. 10. prazaMsA kare. For Personal & Private Use Only Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 383 2 [9] 3 [10] 4 [11] 5 [12] 6 [13] tehane pApati koTa duraMga, UMcala jANe paravata zRMga iMdrata dala na bhile jeha, mAnavI e kima lIje teha. sukhIyA loka vasaI dhanavaMta, kade na "suhiNahI mana ciMta sahu ko cAle nija-nija rAha, koDe game nivase sAha. dAnasAla tihAM dIjai dAna, Avai te pAvai sanamAna para upagArI ehavA loka, "ThAvA gharamArha sahu thoka. mIThA vayaNa carve mukha thakI, cAvata na kare to pArakI vinaya kare na kareM vali mAna, vasIkaraNa je Ape dAna. ujeNI nayarI evI, tribhuvanamAMhe nahI tevI vairasiMha tihAM rAjAna, verI mahAmRga siMha samAna. jehanI koya na lope ANa, ariyaNa maMdira paDe bhaMgANa "hayadala payadala sohavai ghaNA, pAra na dIse subhaTAMtaNA. paTarANI tehane abhirAma, somacaMdrA ehavai nAma; rUpavaMta dIse apacharA, ehavI na dIse kA dUsarA. tiNa pura sAha vase dhanadatta, pAra na Ave jehane vitta; maMgaNajaNa thaMbhyA raheM pAsa, uttama pUre sahunI Asa. dharmavaMta guNavaMta vinIta, satya-zIla dayAsu *pravIta; trikaraNa pUje prahasama deva, sugurUtaNI nita sAre seva. satyabhAmA tehane ghara nAra, cArle je uttama AcAra; zIla guNe kari sAcI satI, pApa na lAge jehaneM karatI. 7 [14] 8 [15] 9 [16] 10 [1] 11 [18] 1. Aju-bAjue. 2. vikaTa, pAThAdurbhAga. 3. sainya. 4. tUTe. 5. svapnamAM. 6. saMkhyAmAM. 7. vepArI. 8. samaju. 9. bole. 10. niMdA, kuthalI. 11. pAThAhayadala-gayabala-paryAdala ghaNA. 12. pAThAsohamacaMdrA. 13. pAThA, apahara sobhitA, jiNamAM kAMI na dIse khatA. 14. pavitra. 15. paroDhanA samaye. 16. caNoThI jeTaluM, sAva thoDuM. For Personal & Private Use Only Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384 * jinaharSajI kRta premamagana nija patinuM rahe, pativrata dharama sadA niravo; kade na lope priyunI kAra, e uttama nArI AcAra. 12 [19]. avaguNa tehane aMga na koI, piNa iMka dUSaNa putra na hoi; pahilI e pUrI thaI DhAla, suNijyo kaheM jinaharakha rasAla. 13 [20] 1. AjJA. For Personal & Private Use Only Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 385 dUhA eka divasa dhanadatta te, nirakhe ramatA bAla; putra vinA dukha Upano, ura vica UThI jhAla. 1 [21] putra vinA aMdhAra jagi, putra vinA sahu dhaMdha; putra vinA akiyAratho, sahu saMsAra amaMdha. 2 [22]. kuladIpaka kula-pAhasa, putra na hove "jAM; jalIyo jANe jAgate, tATIhara te tAMha. 3 [23] mukha kamalANAM kamala jima, lAgI dukha tapa jhAla; cita ciMtA vyApI adhika, seTha thayo sogAla. 4 [24] kAmaNi AmaNa-dUmaNo, dekheM nija pati mukha; pUchaNa lAgI premasuM, "kahone keho dukha?." 5 [25] suNa-sukalINI suMdarI!, dukha mujhane asamAna; vaMsa vadhAraNa ApaNe, pUThe nahI saMtAna." 6 [26] ciMtA ma kari sujANa priyI, ciMtA dahasI kAya; mAna vayaNa Ika mAharo, kyuM mana vaMchita thAya'. 7 [27] DhAla -2, alavelyAnI. zeTha! suNo nArI kahe re lAla, dharama karama subhacitta suvicArI re; dharamathakI sukha pAmaseM re lAla, vAru lahiso vitta suvicArI re. 1 seTha0 [28] tiNa kAraNa tumeM Adaro re lola, devaguru nI seva suvicArI re; dAna supAtre dIjIye re lAla, Ima hI ja karatAM Teva suvicArI re. 2 seTha0 [29] Ima karatAM putra thAisI re lAla, te tuma vAra kaMta! suvicArI re; nahiM to parabhava pAmasyoM re lAla, mana vaMchita "anaMta' suvicArI re. 3 seTha0 [30] 1. jaMjALa, mithyA pravRtti. 2. akRtArtha. 3. ugra, caMcaLa. 4. paheregIra=rakSaka. . jyAM sudhI. 6. zokALa=zokathI gherAyela. 7. nirAza, ciMtita. 8. sukulInIka uttama kulavAna. 9. pAThA, pAmata. For Personal & Private Use Only Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 jinaharSajI kRtA seTha vayaNa eDavo suNI re lAla, harakhyo citta majhAra suvicArI re; kahyo bhalo te kAmaNI! re lAla, dharama kharo saMsAra." suvicArI re. 4 seTha0 [31] deva pUjAne kAraNe re lAla, phUla grahaNa nimitta suvicArI re; seTha ArAmika teDane re lAla, Apyo bahulo vitta suvicArI re. pa seTha0 [32] "surabhi kusama mati Apajyo re lAla, kiNahIne mujha TAla' suvicArI re; vADI ApaNape jaI re lAla, ANe kusama rasAla suvicArI re. 6 seTha0 [33] radeharAsara pahilI kare re lAla, sevA adhike bhAI suvicArI re; jAI jinAlaya to pache re lAla, pUje tribhuvanarAI suvicArI re. 7 seTha0 [34] vAMde AI upAsare re lAla, sAdhu kike guNavaMta suvicArI re; pratyAkSAna kare valI re lAla, munivara paDilAbhaMta suvicArI re. 8 seTha0 [35 sAmAyaka poSadha kare re lAla, ima subha karma nibaMdha suvicArI re; tUThI sAsaNa devatA re lAla, dharamataNe "sanabaMdha suvicArI re. 9 seTha0 [36] putrataNo vara ApIyo re lAla, huI paratikha tiNavAra suvicArI re; garabha rahyo tiNa rAtithI re lAla, supana lagho tiNa nAri suvicArI re. 10 seTha0 [37]. kuMbha-kalasa sonAtaNo re lAla, baMgala sahita maMgalIka suvicArI re; seThANI seTha bhaNI kahyo re lAla, "suta thAsI tahakIka' suvicArI re. 11 seTha0 [38] pUre mAse janamIyo re lAla, dAsI vadhAI dIdha suvicArI re; dAsI nAma dUra kIyo re lAla, manavaMchita sahu dIdha suvicArI re. 12 seTha0 [39] bIjI DhAla pUrI thaI re lAla, alavelyAnI jAti; kahe jinaharakha kare hive re lAla, 2uchava seTha prabhAti suvicArI re. 13 seTha0 [40] 1. mALI. 2. jinAlaya. 3. pratyAkhyAna=paccakhANa. 4. vahorAve. 5. saMbaMdha. 6. varadAna. 78. banne ekArthe vAparyA che. 9/10. maMgala sahita hovAthI mAMgalika karanAra= kuMbha(kaLaza. 11. nicce, nakkI. 12. utsava, pAThAdina. For Personal & Private Use Only Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 387 dUhAkare mahochava atighaNo, dhanadatta uge "sUra; maMgala vAjA vAjIyA, dIje bahulo bhUra. 1 [41] purameM vAMTI sIraNI, harakhyA sAjaNa saiNa; dharama phalyo INa seThane, kahe sako chama vayaNa. 2 [42] padamaNi gAvai pIpalI, harakhe mAta apAra; hAlarIyo phularAva ho, he sukalINI nAra.. 3 [43] kiIyo vadhAvo dase divasa, ANI adhika ullAsa; kIyo "dasoTaNa ati bhalo, pUrI mananI Asa. 4 [44] maMgalIka maMgalakalaza, grabha dhAryo tiha rAta; supana joI maMgalakalasa, nAma dIdha pita-mAta. pa[45] DhAlaH-3, vAgarIyAnI- e dezI. mAyaDI harakhe nirakhe re Ima dIdhA suta AsIsa re nAnhaDIyA; cira jIve tuM nAnhaDA re. koDAkoDI varIsa re nAnhaDIyA. 1 [46]. huM terI mAvaDIyA, tuM pUta jIvana jaDIyAM; ratanAlI AMkhaDIyAM, jovo jovo visavAvIsa re nADIyA." AMkaNI. 2 [47]. mAta malhAve pUtane re kahi-kahi mIThA vaINi re nAnhaDIyA; "sUrata nirakhI tAharI re, nirakha Thare mujha naiNa re nAnhaDIyA. 3 hu terI [48] jAuM huM tujha "bhAmaNo re, dinameM so-so vAra re nAjaDIyA; paDI jo pIDA tAharI re, khArA samudra majhAra re nAhaDIyA. 4 hu terI [49] 1. pAThA, dana. 2. goLa mizrita dahIMnI mIThAI. 3. svajana. 4. sahu koI. 5. hAlaraDuM. 6.dezoTanaEyAtrA. 7. garbha. 8. vacana. 9. rUpa. 10. nayana. 11. bhAmaNe javuM= ovArI javuM. For Personal & Private Use Only Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388 kuladIvo tuM thAije re, apaNA vaMsa majhAra re nAnhaDIyA; vaMsa vadhAre ApaNo re, karaje sahunI sAra re' nAnhaDIyA. hularAve li hAlarA re, urasuM bhIDe tema re nAnhaDIyA; pUta! pasaraje drobanyuM re, visataraje vaDa jema re' nAnhaDIyA. suci nhavArAve nIrasyuM re, dAI khAMce nAka re nAnhaDIyA; kAjala AMje AMkhaDI re, huvo hive ramAka re nAnhaDIyA. kara-4setI kara jhAlIne re, pathaDI karAve mAta re nAnhaDIyA; Ava amhINI godame re, eka suNAuM vAta re nAnhaDIyA. pAe sovana ghUgharA re, darami-jima karato cAli re nADIyA; Thamaki-Thamaka pagalA dhare re, bocI ghe mukha jhAli re. nAnhaDIyA. 5 hu terI [50] 6 hu terI [51] 7 ha terI [52] 8 hu terI [53] 9 hu terI [54] mulaka dikhAve dAMtIyA re, hasi-hasi Avo doDi re. nAnhaDIyA; bolo vayaNa suhAmaNA re, 'tuM hI ja sukhanI .ThoDi re.' nADIyA. 10 hu terI [55] 11 hu terI [56] 12 hu terI [57] 13 hu terI [58] 14 hu terI [59] sIsa amolika Topalo re, motI sohai kAna re nAnhaDIyA; vali pahirANe 11jhagalIyA re, rupa baNyo asamAna re nAnhaDIyA. jyuM jyuM-AMgaNIye cale re, tyuM mana harakhe mohi re nAnhaDIyA; 12mAUM' jo mujhaneM kahe re, to zuMghAuM tohi re nAnhaDIyA. 'Avo-Avo nAnhaDA re, Ai milo ekavAra re nAnhaDIyA; tujhane cAkha ma lAgajyo re, mAharA jIva AdhAra re nAnhaDIyA. baMgU laTu behi tu re, caMgI cakarI hAtha re nAnhaDIyA; daDIyA khelo AMgaNe re, AMi nAce sAthi re nAnhaDIyA. * jinaharSajI kRta 1. dharo ghAsa. 2. TI.-pavitra (nIranuM vizeSaNa). 3. dAyaNa=dhAva mAtA. 4. sAthe. 5. ubho. 6. ruma-jhuma. 7. bacI=cuMbana. 8. malakIne=hasIne. 9. dAMta. 10. sthAna. 11. jhabalA. 12. pAThA mAya kahe Avo kate re. 13. cuMbana karuM. 14. AMkha=najara. For Personal & Private Use Only Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI ja 389 bAhira mati jAe kihAM re, hAsai khaMce kAna re nAnhaDIyA; jogI leI jAIsai re, mAI vayaNa tuM mAna re.' nAnhaDIyA. 15 hu terI. [60] tIjI DhAla suhAmaNI re, vAgarIyAnI jAti re nAnhaDIyA; guNI vayaNa nIki gAyo re, kahe jinaharakha suhAtire nAnhaDIyA. 16 hu terI. [61]. 1. uttama rIte. For Personal & Private Use Only Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 390 ja jinaharSajI kRta dUhA mAta-pitA mana ulhase, nirakhe ramato bAla; AMkhaDIyAM amRti jhaDe, bujhi mahAdukha jhAla. 1 [62] kela karatAM khelatAM, varasa thayA SaTa jAma; 2nIta vayaNa saMbhArane, seTha bhaNAve tAma. 2 [63] abhaNita nara mUrakha jiso, mUrakha na lahe mAna; mAna vihuNo jIvIyo, te jIvyo agyAna. 3 [64] bhaNIyA viNa vaNiyA kisA?, prajA vinA sya darajja?; saravara jala viNa taru kiso?, lajja vinA syo kajja? 4 [65] Ima jANI maMgalakalasa, mUkyo bhaNivA kAja; ojho sIkhAve kalAo, sIkhe taji lAja. 5 [66] DhAla -4, mana gamato sAhimilyo- edezI. bAlapaNe vidyA bhaNI, kalA sahu tiNa sIkhI re; vANI adhika suhAmaNI, mIThI amIya samANI re. 1 bAla. [67] ATha varasano te thayo, darasaNa adhika suhAve re; vAlDo lAge lokane, te to punya prabhAve re. 2 bAla0 [68] eka sahune mana game, sagale Adara pAve re; ekAM nayaNa nihAMlatAM, kiNahI "dAI na Ave re. 3 bAla [69] Ika guNavaMtA mAnavI, pa ghaNI vali aMge re; vAldA lAge jagatamai, hile mile uccharaMge re. 4 bAla0 [70] 1. jhare. 2. nIti. 3. abhaNa. 4. ajJAnamAM. 5. vANiyA. 6. rAjya. 7. upAdhyAya. 8. manamAM. For Personal & Private Use Only Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 391 vinaya kare mAvatano, luli-luli pAe lAge re; hAjarasuM ubho rahe, karajoDIne Age re. 5 bAla. [71] eka divasa nija tAtane, pUche "tuma kihAM jAvo re; seTha kahe "maMgala! suNo, vAta kahI paracAve re. 6 bAla. [72] nita prati ArAme jaI, kusama sadA te ANuM re; pUja karuM jiNavarataNI, tiNa kAraNa tihAM jANuM re." 7 bAla. [73] huM piNa sAthe AvazuM, rAmata karavA kAje re;" sAthe te vADI gayo, deva kumara sama rAje re. 8 bAla. [74] mAlI pUche zeThane, kuNa bAlaka tuha sAthe re?'; seTha kahe, "suta mAharo', dIdhI pha(phU)la tasu hAthe re. 9 bAla [35] phUla laI AvyA ghare, apUja karaNa saja hove re; maMgala jiNavara Agale, pha(phUTela ANyA te Dhove re. 10 bAla [76) jiNavara pUjyA jugatise, bhAva bhagati mana ANI re; bIje dina maMgala kahe, "tAta! suNo mujha vANI re. 11 bAla [77] Aja pache huM jAIne, ANisa kusama sadAi re; tumeM virAjo maMdire, ciMtA na karo kAI re. 12 bAla. [38] kAma vale je mujha bhaNI, kaho te cATuM sasa re; kahe jinaharakha subhalIpare, cothI DhAle jIso re. 13 bAla [9] 1. mAvatarano. 2. laLI-laLI 3. prastAve. 4. jAvAnuM thAya che. 5. pUjA karavA. 6. sanmukha dhare, caDAve. 7. caDAvuM. For Personal & Private Use Only Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 392 jinaharSajI kRtA dUhAAgraha kIdho ati ghaNo, mAnI seThe vAta; nita prati te ANe kusama, uThi-uThi suprabhAti. 1 [20]. dharamataNI mati nita vadhe, gaja gati kaMta anaMta; chAnI na rahe chati sumati, ati uttama guNavaMta. 2 [81] Ima karatAM saphalo kare, maMgalakalasa janammaH hiva Agala sahuko suNo, myuM-DhuM kare kara...? 3 [2] DhAla - 5, varasAdIhArI holI prANIre- e dezI, rAga-malhAra. sAMbhalo bhavayaNa Age hivai re, acaraja vAlI che e vAta re; caMpA nAme nayarI ati bhalI re, surasuMdara tihAM bhUpa kahAya re. 1 sAMbhalajyo. [3] bahu guNavaMtI nAri guNAvalI re, apachara jehI spa anUpa re; dasa vidha prANa thakI piNa vAlahI re, mAna ghaNo jasu Ape bhUpa re. 2 sAMbhalajyo. [84]. ika dina nisabhara sUtI suMdarI re, suhiNe kalapalatA nirakhaMta re; rAI bhaNI te AvIne kahe re, "ehavo supana lahyo meM kaMta! re." 3 sAMbhalajyo. [85]. bhUpa bhaNI kahe "priyA! sAMbhalo re, putrI thAsya bahu guNavaMta re; lakSaNa lAvaNya lIlA bharI re, nArI kalA jANesI taMta re." 4 sAMbhalajyo. [86] pUre divase jAI kanyakAre, kare mahocchava rAjA tAma re; beTI piNa beTA samavaDa giNe re, sailokyasuMdarI dIdho nAma re. pa sAMbhalajyo. [8] vRddhi laDe jima zazihara bIjano re, vAdhe sakala kalA tima hI ja re; jANi vidhAtA "se hAthe ghaDI re, dehI jhigamiga jehI vIja re. 6 sAMbhalajyo. [88]. 1. pAThAbe be munivara veharaNa pAMgaryA re - ehanI dezI. 2. svapnamAM. 3. kalpalatA. 4. samAna. 5. svayaM. For Personal & Private Use Only Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 393 bAlapaNe bAlaka krIDA kare re, suM-mAIDI mana harakhaMta re; sahIyAMsuM mili TUlaDIe rame re, bAlapaNo Ima kAla gamaMta re. 7 sAMbhalajyo. [8]. tA pAche prItamane karaNe re, goraMgI pUje giNa gora re; deje sakharo pIhara-sAsaro re, "nAhataNo sukha deje ora re. 8 sAMbhalajyo. [9]. Ima karatAM jovana jore caDhI re, paratikha jANe apachara raMbha re; tiNa sirakhI bIjI koI nahI re, dIThAM hI mana hoI acaMbha re. 9 sAMbhalajyo. [1] evI nayaNe nirakhI kuMvarI re, rAjA manameM ciMte ema re; bAI vara prApati huI hive re, paraNAu to vAdhe pema re. 10 sAMbhalajyo. [2] surasuMdara nRpa rANIne kahe re, kumarI thaI paraNAvaNa 'joga re; kahone sagAI kaNasuM kIjIye re? tirasuM kIje nice coga re. 11 sAMbhalajyo. [3] e mujhane lAge vallabha ghaNI re, eno viraha na khamaNo jAI re; alagI detAM jIbha vaDe nahI re, "nayaDI dIje e mahArAI re." 12 sAMbhalajyo. [94). DhAla thaI pUrI e pAMcamI re, rAga kahe jinaharakha malhAra re; varasAdIkarI holI prAMNI re, ehanI jAti prasiddha vicAra re. 13 sAMbhalajyo. [5] 1. mAtA. 2. sakhIyo sAthe. 3. dhULamAM. 4. sarakho=sAro, suMdara. 5. nAtha. 6. kanyA paraNAvAne yogya thaI che. 7. prema. yogya. 9. nIkaTa. For Personal & Private Use Only Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 394 * jinaharSajI kRta dUhA 1 [6] 2 [97] 3 [8] 4 [99] tiNa kAraNa prItama! suNo, Ika mAharI aradAsa; dIjai maMtrIputrane, jima pUrge mana Asa. nita prati nayaNe nirakhIye, diname dasa-dasa vAra; nirakha-nirakha loyaNa Thare, hiyaDe harakha apAra.' rAjA maMtrI teDinai, Akhe evI vANaH tAharA sutane mAharI, kanyA dIdhI jANa." maMtrI kahe "prabhu! sAMbhalo, kaho kisuM e vayaNI; sobhA hoI su kIjIye, Apa sarIkhA sayaNa. suMdara vara koI rAjasuta, tehane dIje rAjA; INase hAso hasya, hAse marIye lAja." rAjA kahe "maMtrI! nisuNa, ma kare phera javAba; e to Ima hI ja thAIsI, kArija kare "satAba." rAjA mana harakhita ghaNuM, maMtrI mana "nirUchAha; to piNa nija suta-nija sutA, uThyA thApi vivAha. maMtrI kubedI (subuddhi) gRha jaI, "hA! hA! thayo akAja; pAMDu-rogamai putra ache vasa, e kanyA mRgarAja. athavA eka upAya che, kuladevI ArAdha; meTasi ciMtA mAharI, thAsI putra samAdhi. 5 [100] 6 [101] 7 [102] 8 [10]. 9 [104] 1. kahe. 2. hAMsI. 3. kArya. 4. utAvaLe. 5. nisAha. 6. pAThAvise. 7. upAya. For Personal & Private Use Only Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI ja 395 DhAlaH - 6, kAyA kAmaNa vInave re lAla, athavA haThIlA vairInI. ArAdhe maMtrI hive re lAla, kuladevI kula citti kuladevI; mosuM rAja! mayA karo re lAla, seva karuM nita prati kuladevI. 1 [105] paratikha thAo mujhasuM hive re lAla, balihArI tujha nAma kuladevI; tujhasuM lelAI rahyo re lAla, saphala karo mana-kAma kuladevI. 2 [106]. rakhavAlI tuM mAhare re lAla, Ika tAro AdhAra kuladevI; mAhare tuM pUThI rAkhI re lAla, ciMtA eTaNahAra kuladevI. 3 [107]. ciMtA meTasi jo nahI re lAla, tujha kuNa karasI seva? kuladevI; sevaka saMkaTa je hare re lAla, saralapaNArI rAkhe Teva' kuladevI. 4 [10] kIdhI evI vInatI re lAla, vidhesuM pUjA kIdha kuladevI; pratakSa thaI kuladevatA re lAla, hive manoratha sIdha kuladevI. pa [10] maMtrI! suNa devI kahe re lAla, "mujha ArAdhI kema? kuladevI; kAma kiDyuM che tAhare re? lAla, vaMchita pUruM jema' kuladevI. 6 [11] maMtrI kahe "suNa mAtajI! re lAla, mujha putra kosyo jANa kuladevI; dukha tujha Agala huM kahuM re lAla, kahitAM Ave kANa kuladevI. 7 [111] piNa suta rogI mAhiro re lAla, teha karo nIroga kuladevI, tujhasuM ehI ja vInatI re lAla, kyuM bhAMje mana sogakuladevI. 8 [112]. kuladevI valato kahe re lAla, "sAMbhala maMtrI! vicAra kuladevI; pUrava karama kayA jiDe re lAla, che kuNa eTaNahAra?" kuladevI. 9 [113] kRtakarmakSayo nAsti, kalpakoTi zatairapi / avazyameva bhoktavyaM, kRtaM karma zubhAzubham / / 1 / / 1. laya-lAI=ekatAna thaI. 2. IcchA. 3. bhAMge=nAza pAme. For Personal & Private Use Only Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 396 jinaharSajI kRtA sidha sAdhika jogI jatI re lAla, aMga karAmata jAsa kuladevI; likhita na ko meTI sake re lAla, vRthA ma kari veSAsa' kuladeva. 10 [114] to maMtrI kahe sAMbhalo re lAla, "avara kihAMthI joI kuladevI; ANIde nara mo bhaNI re lAla, kyuM mujha vAMchita hoya kuladevI. 11 [115] nirakhatAM ralIyAmaNo re lAla, suguNa saspa sujANa kuladevI; eDavo Apo ANane re lAla, sahu ko kare vakhANa kuladevI. 12 [116] tehane rAyataNI sutA re lAla, paraNAvi bahu prema kuladevI; deIsa mArA putrane re lAla, karasI yathocita ema kuladevI. 13 [117]. chaThI DhAla pUrI thaI re lAla, jAti haThIlA vairI gIta kuladevI; kahe jinaharakha suNo hive re lAla, jo suNavA subha citta kuladevI. 14 [118] 1. mUMjhavaNa. For Personal & Private Use Only Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI bhrUNAH maMtrIne kuladevI kahe, 'nagara paulane bAra; UbhA sevaka rAkhaje, bAlaka grahaNa tayAra. huM ANI Ubho karisa, kiMhAhIthI ko bAla; maMtrIsara! sevakanhe, te grahavo tatakAla. jima jANe tima tuM kare, bAlaka deI teha'; devI vayaNa khusI thayo, romAMcita thai deha. cAkara teDI AMpaNo, mUke tihA pracchanna; tAsu vRtAMta kahyo sahu, 'kiNi ma jaNAve anna. lyAi.' rAta same pura bAraNe, Ubho rahe tihAM jAi; bAlaka Ave tujha kane, te mujha pAse sAmagrI vivAhanI, sajja kare maMtrIsa; manamAMhi Ucchaka thayo, phalasI Asa 4jagIsa. DhAlaH-7, harIyA mana lAgo-ehanI. kuladevI tihAMthI hive cAlI, bhAvI joya re sAjana vayaNa suNo; bhAvI na miTe kiNa varte, hoyaNa padAratha hoi re sAjana. vayaNa suNo raliyAmaNA, nIMda ma karijyo koi re. pohatI ujeNIpUri, kuladevI tiNavAra re sAjana.; aMtarikSa vANI kare, koi na lahe sAra re. sAjana0. 1 [119] For Personal & Private Use Only 2 [120] 3 [121] 4 [122] 5 [123] 6 [124] 1 [125] maMgalakalasa jiNa mArage, Ave leI phala re sAjana0; tiNa avasara saMbhalAivA, vANI kahe amUla re sAjana. 1. poLanA. 2. anyane. 3. lai Avaje. 4. hoMza. 5. vAte. 6. pAThA saMbhAlI devI. 7. pAThA thai. 2 [126] 3 [127] 397 Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 398 jinaharSajI kRta eha bAlaka je jAye che, phUla bhAjana grahyA 'pANi re sAjana ; te bhADe paraNIjasI, rAjakanyA guNakhANi re." sAjana.. 4 [128]. maMgala visamaya Upano, sAMbhali evI vAta re sAjana ; ehavI vANI kehanI?, ghari jaI kahisya tAta re sAjana.. pa [12] ghara AyI vasari gayo, vANi suNIthI jehare sAjana ; bIje divasa valI thaI, maname cite teha re. sAjana.. 6 [130] aho! Aja piNa ehavI, vANI kare koI deva re sAjana ; acarija dIse che jIhAM, na lIjai e bheva re. sAjana.. 7 [131]. Aja sahI ghara jAIne, kahisuM Agala tAta re sAjana ; ima ciMtavatAM kumarane, UpADyo mahAvAta re sAjana.. 8 [132] laI cAlyo vAyaro, ANyo aTavImAhe re sAjana ; bhaya vidvala manamai thayo, lAgI trisa na rahAya re sAjana. 9 [133] aTavImAMhi phiratAM thakA, dITho sarovara eka re sAjana; pANI chANIne pIyo, ANI cita viveka re sAjana. 10 [134]. hAtha-pAva dhoI karI, sustita citta thayo neThI re sAjana ; Darato bharato vIkhaDI, Ayo vaDane heThI re sAjana. 11 [135] thAko beTho Ayarna, lIdho tihAM vizrAma re. sAjana; kihAM Ayo? kihAM mijha purI?, ciMte beTho Ama re sAjana. 12 [136] e harIyAnI gItanI, sAtamI DhAla rasAla re sAjana ; kahai jinaharakha miTe nahI, bhAvI kiNahI kAla re. sAjana. 13 [137] 1. hAthamAM. 2. pAThA, gRha. 3. bheda. 4. tRSA tarasa. 5. gALIne. 6. susthita=svastha, pAThA. sucita. 7. pAThA neTa. 8. nAnA DagalA. 9. pAThA. heTa. kAvyamAM pAkA - bheda. ? For Personal & Private Use Only Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 399 dUhAtiNa avasari ravi Athamyo, dekhi avastA tAsa; paradukha nayaNe dekhine, uttama hoya udAsa. 1 [138] uMco caDho vaDi Upare, baiTho jIvita Asa; neDo evo nirakhIye, pAvakataNo ujAsa. 2 [139]. vaDa hUMtI Utara turata", ThaMDhasI paMDita bhayabhRta; pura bAhira pAvaka nikaTa, Ubho Aya raheta. 3 [14] dITho maMtrI sevake, paratikha devakumAra; sAthe kari amuhutA kanTe, le AyA tiNavAra. 4 [141] dITho te bAlaka saciva, ThariyA amRta naiNa; deI dilAsA rAkhIyo, kahi karalIyAyata veNa. 5 [14] DhAla - 8, kAcI kalIya anArakI re hAM- e dezI. [rAga-kedAro] hiva maMgala ghari nAviyo re hAM, mAI bApa jove vATa mere naMdanA; chAtI lAgI phATavA re hAM, citamAMhi UcATa mere naMdanA. 1 [143] bali jAuM tAhare ghATa re hAM, dekhatAM gahagAha mere. AMkaNI. khabari karAI daha dise re hAM, joyA vADI vAga mere; kyAMhI na pAyo jovatAM re hAM, kihAM hI na lAbhe "pAga mere. 2 bali0 [14] mAya-bApa AkraMda kare re hAM, rove bhari-bhari nayaNa mere; pUta milAve aSTha bhaNI re hAM, sAcA tethI ja sayaNa mere. 3 bali. [145]. kihAM gayo tU vAlA re hAM, anDane taji INivAra mere; vira khamAye nahI hive re hAM, de darasaNa sukhakAra mere.. 4 bali. [16] 1. avasthA. 2. vaDa, pAThA, caMDi. 3. pAThAagniro. 4. ThaMDIthI pIDita. pa. prasanna. 6. maMtrI. 7. AnaMda. 8. bAga=bagIco. 9. page=nizAni. For Personal & Private Use Only Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 400 * jinaharSajI kRtA Ava sanehI vAlA re hAM, mAharA jIvana prANa mere; prANa vichUTe to vinA re hAM, jana hAnI ghara hANa mere.. pa bali. [14]. Asa jagIse tujha bhaNI re hAM, jAyo to meM pUta mere ; huM manamAMhi jANatI re hAM, tuM rAkhasi ghara sUta mere.. 6 bali. [148]. mujha sArIkhI pApaNI re hAM, kAMI sirajI kiratAra mere; dukha dAdhI vAdhI vyathA re hAM, jIvuM kiNa AdhAra? mere. 7 bali. [14] darasana tAhira dekhine re hAM, te lekhuM giNatI dIha mere; kAsu jove kehane ghaNA re hAM, e koI anDa sIha mere. 8 bali. [15] koI kahe jo Avato re hAM, deuM vadhAI tAsa mere; jIbhaDIyA lyuM bhAmaNA re hAM, pUruM manarI Asa mere.. 9 bali0 [151]. tAharo to viraha paDyo re hAM, milavAnI sI Asa mere; upUta ajI Avyo nahIM re hAM, bhAgo mana "vesAsa mere.. 10 bali. [15] tujha pAkhe je jIvIye re hAM, te jIvyo sya mAhi? mere; pApI jIva na nIsare re hAM, dIna akIyArathamAMhI mere.. 11 bali. [153] rAga kedAre AThamI re hAM, pUrI thaI e DhAla mere; kahe jinaharakha sahu thakI re hAM, vedana viraha vikarAla mere. 12 bali. [154] 1. sarjI. 2. divasa. 3. pUtra. 4. bhAMgyo. 5. vizvAsa. For Personal & Private Use Only Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 401 dUhA roI 1rIkhImA raDI, kari-kari viraha vilApa; suta milavAnI AsaDI, taji beThA mAya-bApa. 1 [155] kuladevI-kuladevatA, sahu manAvai seTha; rAti-divasa alajo kare, mile na kadi hI TUMTha. 2 [156] bhojana ruce na jala ruce, kare na mIThI vAta; jhuri-jhurine piMjara thayA, pahuce kAI na ghAta. 3 [1pa7] nija-nija manaDo haTakine, baisa rahyA piya-mAya; paramesara jadi melasI, tadi melasI suta AI. 4 [158] DhAla - 9, madhukaranI- mana madhukara mohI rahyo- e dezI. chAno teha chipAyane, rAkhyo nija gharamAMhi maMgala bAhira nIkalavo nahIM, ghari baMdha kIdho sAha. 1 [15] maMgalakalasa vicAre eDavo, acarija manameM thAI; 'kihAM Ayo? kiNa aNIyo?, khabari paDe nahI kAI'.2 maMgala. [16] vastra dIyA tasu parivA, bahu molika bahu caMga; bhojana bhagati kare ghaNI, dina-dina adhike raMga. 3 maMgala. [161]. maMgala citta vicArIyo, "e to sago na hoya; mujhane ghera na rAkhIyo, IhAM to kAraNa koya. 4 maMgala. [162] Adara kAma vinA dIye, svAratha pAkhe prIti; kAma vinA hasi-hasi mile, e to rIti-kurIti. pa maMgala. [163. 1. dilagIra thaIne. 2. AzA. 3. ghATakayukti. 4. mUlyavAna. For Personal & Private Use Only Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 jinaharSajI kRtA 6 maMgala0 [16] 7 maMgala. [165] 8 maMgala. [166] 9 maMgala. [16] 10 maMgala. [168]. svAratha mITho jagatameM, svAratha adhika saneha; svAratha vinA AdamI, turata dikhAle che. mujhasuM to svAratha na ko, jANI je che tema; dina-dina navalo nehalo, maMtrI kare se kema?. maMgala pUche anyadA, "suNi hita-vacchala tAta!; paradesIsuM prItaDI, kare su kahI vAta?. INa nagarIro nAma jIM?, syo e deza kahAya; mayA karI mujhane kahau, kavaNa valI IhAM rAya?. sAMbhala vacha! maMtrI kahe, "nayarI caMpA eDa; aMga deza e paragaDo, surasuMdara nRpa teha. subudhi nAma huM tehanI, maMtrIsara mativaMta; me tujhane ANAvIyo', Ima sahu kahyo vRttata. kAma kisau?' maMgala kahe, mujhasuM te kahI sAca; subudhi kahe suta! sAMbhalo, "sAca kahuM hiva vAca. surasuMdara nRpa kuMvarI, sailokyasuMdarI nAma; mAMgI mAharA putrane, pavati abhirAma. mAharo suta che koDhIyo, kumarI paraNI guNadhAma; ANI de mujha suta bhaNI, e mujha kara tu kAma. iNa kAraNa ke ANIyo', kahe jinaharakha suhAta; navamI DhAla pUrI thaI, e madhukaranI jAta. 11 maMgala. [16] 12 maMgala. [17] 13 maMgala. [171] 14 maMgala. [172] 15 maMgala. [173] 1. pragaTa, For Personal & Private Use Only Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI bhrUNAH sAMbhali maMgala bolIyo, 'e kima thAI akAja?; hA hA vara kihAM koDhIyo?, kihAM te kanyA-rAja?. kumarI haMsI sArikhI, koDhI kAga samAna; dekho soca vicArane, joDI na juDe mAna.' 'kAma mAharo niva karisa, kahyo na mAnasi mujha; khaDaga kADha nija hAthasuM, to huM mArisa tujha. phiTa harAmi mUrakhA, khAdho kare harAma;' ima kahine kADhe khaDaga, mAraNa UThyo tAma. puruSa tAme ADA paDyA, maraNa nivArI ghAta; 'mAna vayaNa maMtrItaNo', kahe sahu e vAta. maMgala manahI vicArIyo, jahauNahAra te thAi; nahi to ujjaiNI kihAM?, ihAM kihAM mo avarAi?'. ima ciMtavate kahe, 'karisa kAma huM eha; piNa je nRpa dye dAyajo, mujhane dejyo teha.' maMtrI mAnyau vayaNa tasu, buddhivaMta mativRMta; padIdhao ke sukIyAratho!, jo mujha lAja rahaMta.' ehave maMtrI uThane, kare sAmagrI sAra; maMgalane siNagArane, le jAye rAja-duvAra. 1. rAjakanyA. 2. joDAya. 3. mAravA. 4. thavAnuM hoya. 5. dIdho. 6. sukRtArtha. 7. zreSTha. For Personal & Private Use Only 1 [174] 2 [175] 3 [176] 4 [177] 5 [178] 6 [179] 7 [18] 8 [181] 9 [182] 403 Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404 eka jinaharSajI kRtA DhAla - 10, sohalAne suhavakari siNagAra he Ayo he rAjaviNa Ayo he bAbara pAtisAha- e dezI. hiva maMtrIsara tAma che, ucchava he sahiyAM morI, ucchava kare vadhAmaNA he; dhavala maMgala gIta gyAna he, vAjitra he sahIyAM morI, vAjitra ghare suhAmaNA. 1 [183] sahIyAM morI paraNe rAjakumAra, paraNe rAjakumAra he, milIyA he sahIyAM morI, milIyA sayaNa sAjana ghaNA he AMkaNI. surasuMdara rAjAna he, adhiko he sahIyAM morI, adhiko-adhiko ADaMbara kare che; putrI jIva samAna che, purame he sahIyAM morI, purame che- purame diva vAne phire che. 2 [184] bihuM ghare uccharaMga che, biha he sahIyAM morI, biha-bihu ghare suhAvIyA he; jhINA gAta suraMga he, nArI he sahIyAM morI, nArI he mila-mila malhAvIyA he. 3 [185] nihasa paDe nIsANa he, yAcika he sahIyA morI, yAcika jana kIrati kare che; milIyA rANo-rANa he, dhana-dhana ye sahIyAM morI, dhana-dhana sahuko Ucare che. 4 [186]. AyI lagana nijIka che, maMtrI he sahIyAM morI, maMtrI he nRpa be be jaNA he; mAhInI hatIka he jImyA he sahIyAM morI, jImyA mAnava purataNA che. pa [18] huMya hAthI asavAra he, toraNa he sahIyAM morI, toraNa vIMda padhArIyA he; sAsUjI tiNavAra he, pekhavi he sahIyAM morI, pekhavi harakha vadhAvIyo he. 6 [188] kari Arati anupa che, kIdho che sahIyAM morI, kIdho tilaka dahItaNI che; nayaNe dITho bhUpa che, hIyaDe he sahIyAM morI, hIyaDe uccharaMga ati ghaNI che. 7 [18] brAhmaNa beTho Aya he, bhaNato he sahIyAM morI, bhaNatI veda tiNe same che; vAvesa vaNAI che, cavarI he sahIyAM morI, cavarI he thApI anukrame che. 8 [19]. 1. gAtra=zarIra. 2. lADa laDAvyA. 3. vararAjA. 4. bolato. 5. vedamaMtro. 6. banAvIne. 7. corIHlagna maMDapa. For Personal & Private Use Only Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 405 hava lADaNa hitavaMta che, beTho he sahIyAM morI, beTho cavarI Avane he; kumarI javanavaMta che, pAse he sahIyAM morI, pAse he beThI mAine che. 9 [11] kari solaha siNagAra he, ramajhama he sahIyAM morI, ramajhama karatI saMcare che; AI vali tiNavAra he, sohe he sahIyAM morI, sohe sahIyAM ghUmare he. 10 [192] pAvaka vipra jagAi che, home he sahIyAM morI, homaide Ahuti vidhi sahu he; surasuMdara nRpa AI he, beTho he sahIyAM morI, beTho parivAre bahu he. 11 [193] maMtra bhaNe kari homa he, bihuM jaNa he sahIyAM morI, bihuM jaNa chehaDA bAMdhIyA he; UlasIyA roma che, nirakhe he sahIyAM morI, nirakhe he prItama nRpadhIyA he. 12 [194] rAIphamari tiNavAra he, pherI he sahIyAM morI, pherI he varane Agale hai, hiva cothe he bharatAra che, phirIyo he sahIyAM morI, phirIyo mana "AsyA phale che. 13 [195], vara-kAmaNi kara sAha he, "huse te sahIyAM morI, husai he hatha levai dIyA he; vAru thayo vivAha he, rAjana te sahIyAM morI, rAjana-maMtrI jasa lIyo he. 14 [196] eka rAjavArI DhAla che, dasamI he sahIyAM morI, dasamI gAI sohale che; kahe jinaharakha rasAla che, guNIyaNa he sahIyAM morI, guNIyaNa hu je aTakale che. 15 [19]. 1. lADo. 2. zobhe che. 3. agni. 4. rAjaputrI. pa. AzA. 6. hoMzapUrvaka. 7. guNIjana, guNIyala. For Personal & Private Use Only Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 406 dRSTAH mola; pahile phere nRpa dIyA, bhalA vastra bahu thAla-kacolA-AbharaNa, bIje dIdha amola. tIje phere maNi-rayaNa, dIdhI kaMcaNa koDi; cothe phere nRpa dIyA, ratha-pAlakhI sajoDi. kara melTAvaNa avasare, iNapari rAya kaheta; je tuM mAMge te dIyuM, mAMgi mAMgi guNavaMta.' maMgala mAMge nRpa kahai, turIya apUrava paMca; rAya dIdhA lIdhA tiNe, prema prIta sukha saMca dhura te nIsANe ghaNe, dhavala maMgala gAve teha; maMtrIsara maMgala-vahu, le Ayo nija geha. * jinaharSajI kRta pAso na melke pati taNo re, dUra rahe na ligAra; na dITho AmaNa-dUmaNo, kumari kahe tiNavAra re. 1 [198] 2 [199] 5 [202] DhAlaH- 11, paabalA ke mo vekhIi re mAnAdarajaNarI- e dezI. maMtrIsaranA AdamI re, mAhomAMhi prachanna; vAta kare 'ehane aje re, rAkhe kema Asanna re?'. 3 [200] For Personal & Private Use Only 4 [201] phaNa meTe bhAvI? vAta e dIse cAvI, tehive sagale vaNi AvI; rAkho rAkho re nija thira manna re. AkaNI. dITho trailokyasuMdarI re, nija pati caMcala cita; siNaphaNa piNa zravaNe suNI, manamAMhi thaI aprIti re. 2 kuNa [204] 1 [203] 3 kuNa [205] 1. thALI-vATakA. 2. azva. 3. apUrva=zreSTha. 4. AgaLa.5. pAThA tiNa avasara vAje tihAM DhaMDherAno Dhola- ehanI. 6. hajI sudhI. 7. prasiddha. 8. zANapaNa. g Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 407 bhUkha lAgI myuM tuccha bhaNI re, ehavA dIso kAMI?"; hA lAgI che bhUkhaDI, te paDe aMgamAMI re." 4 kuNa0 [206]. modaka dIdhA ANine re, dAsI pAsa maMgAI; "e ArogI lADUA', leIne maMgala khAya re. pa kuNa0 [207]. pANI pIdho khAyane re, "aho! apUrava ei; siMha kesarIyA lADUA, RA svAda achata re. 6 kuNa0 [20] modaka jo ehavA hu re, vali ujeNI nIra; 'tripati lahe to AtamAM', ema kahyo sAhasadhIra re. 7 kuNa0 [20] eka vayaNa kumArI suNI re, ciMte maname ema; ujeNInA nIrano, svAda lahyo iNa kema re?. 8 kuNa0 [10] eha avaMtike rahe re, ke to sAha-sutana; ujeNI musAla ke re, tiNa bhAkhelu vacanaM?" 9 kuNa0 [211] nija hAthe kumarI dIyo re, mukha suvAsa taMbola; ehave AyA AdamI, teha jaNAve bola re. 10 kuNa0 [12] vailokyasuMdarIne kahe re, maMgalakalasa tivAra; deha ciMtAye jAuM chuM, UbhI rahi gharane bAra re.' 11 kuNa0 [13] nIkalIyo tiNa avasare re, maMtrI ghara teha; "Apo mujhane mAharo, nRpa dIdho che jehare." 12 kuNa. [14] muMhata saMpyo te sahu re, vastu hutI je sAra; rathamANe te ghAline, dIdha turI tiNavAra re. 13 kuNa0 [15] 1. pAThA lAgI. 2. tRmi. 3. TiavaMti-svArthe "ka". 4. mosALa. 5. TI. bhAkhe+isu=AvuM bole. For Personal & Private Use Only Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 408 * jinaharSajI kRtA paraNI taNI melthane re, cAlyo mana dhari rAga; ujeNI nayarI dise, pUchata-pUchata mAga re. 14 kuNa. [16] DhAla pUrI IgyAramI re, Ima jinaharakha vakhANa; mAnAkarajaNanI ache re, lejyo sojha sujANa re. 15 kuNa. [21] 1. mArga. 2. pAThA, AnaMdarajanI. 3. vicArI, pAThA samajha. For Personal & Private Use Only Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 409 dUhAH rathAruDha jAye calyo, tiNi mAraga buddhivaMta; thoDe divase AvIyo, nija nayarI guNavaMta. 1 [18] sokAkula mAtA-pitA, rahe sadA udAsa; ghaNe dihADe AvIyo, olakhIyo nahI tAsa. 2 [21] dekhI gharame Avato, ratha beTho tiNavAra; maMgalanI mAtA-pitA kahe, "Ave kihAM gimAra!? 3 [20] gharame syuM mAraga karIsa?, choDa purAtana rAha'; na raheo piNa vArIyo, milavAtaNo uchAha. 4 [221] seThANi seTha bhaNI kahyo, seTha nivAraNa kanja; gharathI bAhira AvIyo, kahIyo "kavaNa nilajja!?'. 5 [22] DhAlaH - 12, sadA sukha saMpaje e- e dezI. maMgala rathathI utaryo e, manameM dharato prema; janakataNe pAe paDyo e, Ayo kusala-ema. 1 [23] mAta-pitA kahe ema, bhale suta AvIyo e. AMkaNI. olakhIyo aMgaja bhaNI e, uracuM bhIDyo tAta bhale; darasaNa dekhi khusI thayo e, vali harakhI nija mAta bhale. 2 [224] harakhataNA AMsU paDyA e, kyuM pANI paranAla bhale; Ayo jovatAM vATaDI e, phalIyo aMba akAla bhale.. 3 [25] harakha bharANo hIyaDalo e, bole gadagada vaiNa bhale; AMkhaDIyAM DaMbara thaI e, vIchaDyA miliyA saiNa bhale.. 4 [26] 1. pAThA, varajIyo. 2. nIka. 3. dhaMdhaLI. For Personal & Private Use Only Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 410 jinaharSajI kRtA vAldA sAjana AI milyA e, dUdhe tuThA meha bhale; jya-nyuM jove sAho e, huM huM adhika saneha bhale. 5 [227]. mAyaDI lIye uvAraNA e, valiya UtAre luNa bhale; "sukha Ape je "mAIne e, to pAkhe kahi kauNa? bhale.. 6 [28] tAharA viraha thayA pache e, koI na kIdho kAma bhale; anna thayo viSa sArikhI e, nayaNe nIMda harAma bhale.. 7 [29] 'mAhA bAMbhaNa pUchIyA e, pUchatI jAtA dUta bhale; keI kAga uDAvIyA e, tAhare kAraNa pUta! bhale.. 8 [30] kuladevI sevI valI e, kIdhA koDi upAya bhale; vAlhA amyAdizA e, "ochi na rAkhi kAI bhale.. 9 [31]. jima-tima tU AvI milyo e, pUta! amAre bhAga bhale; ulyA manoratha anDa taNA e, mAI rove gali lAgi bhale. 10 [32] sAjanIyA vIchaDyA milyA e, sukha Upaje che jeha bhale; te sukha jANe jIvaDo e, kavi na kahAve teha bhale.. 11 [233] pUrI DhAla thaI bAramI e, milIyA suta mA-bApa bhale; kahe jinaharakha sahu miTe e, sayaNa milyAM saMtApa bhale.. 12 [34]. 1. mAtAne. 2. moTA. 3. brAhmaNa. 4. saM. asmAdaza= amArA jevA. 5. ochapa. 6. pAThAkahAe. For Personal & Private Use Only Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 411 1 [235] 2 [236] 3 [23]. 4 [23] dUhA prema vacana nija pUtane, pUche chama dhanadatta; ivaDI saMpada kihAM lahI?, lalhI kihAM e vitta?. itarA divasa kihAM rahyo?, dIThA sthA-syA deza?; ama Agali te mAMDine, te dAkhI suviesa." sahu kahI Atama-kathA, nija pitu Age teNa; rAyasutA jima paraNIyo, riddha laDI harakheNa. aho aho sadakSatA?, aho aho suta bhAgyA; aho puNya pote adhika?, aho aho sobhAgya?." kare prasaMsA sahu milI, milivA Ave loka; harakha lahe udarasaNa nirakha, jima ravi darasaNa koka maMgala mahila karAvIyo, Apa nimatta visAla; ruDA rAkhyA AdamI, azvataNA rakhavAla. anya divasa kahe tAtane, "alapa kalA mujha pAsa; hukama tumhAre huM karuM, saMpUraNa abhyAsa. page lAgi nija tAtane, kalAcAryanai pAsa; maMgalakalasa sajII karI, kare zAstra abhyAsa. DhAla - 13, mharo lAla pIye raMga chotarA- ehanI. hive maMtrI tiNahi ja penisa same, tanuM maMgala veSa karAve re; mokalIyo nija suta maMdire, te kumArI pAse Ave re. 5 [23] 6 [24] 7 [41] 8 [242] 1 [243] 1. pAThAi tadakSatA. 2. pAThAi parasANa. 3. cakravAka pakSI. 4. alpa. 5. rAtre. For Personal & Private Use Only Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 412 A jinaharSajI kRta rAyakumarI maname ciMtave, "e maMdirame kuNa peTho re?; e to dIse koI koDhIyo, je " zijyA AvI beTho re. 2 rAya. [24] e to spa kuSpa bIhAmaNo, paratikha jANe jamarANI re; besI gaI nIcI nAsikA, ekaNi AMkhe vali kANI re. 3 rAya. [245. jehanI aMga sahu gali-gali paDe, viDampa mahA vikArAlo re; kumarI kara pharasaNa bhaNI, udyata huvo tiNa kAlo re. 4 rAya [246] kumarI te dekhI utAvalI, sijyAsuM tatakhaNa UThI re; maMdirathI bAhira nIkalI, e to vAta dIse che jhUThI re. pa rAya [247] sahIyAM kahe "bAI! khamA-khamA, kAMI ehavA cala cita dIse re; kAMI sAsa-usAsa tumha, Agali sayala kahIse re. 6 rAya [248]. sura spI prItama je hato, te to gayo nAsI kihAMI re; dAsI kahe "maMdira mai akhta, paiTho dITho te kAMI re. 7 rAya. [249] maMdirame je Ayo sahI, te to koDhI nara che koI re; te dekhI huM maname DarI, mai jAmyo rAkSasa hoI re." 8 rAya [25] nija sahIyAM bhelI suI rahI, rajanI pUrI tihAM kIdhI re; dina Uge trailokyasuMdarI, pitu maMdira AI sIdhI re. 9 rAya. [251] hiva subuddhi kubuddha maMtrIsa praha Ugata nRpane pAse re; UThIne gayo UtAvalI, hiyaDe bharIye nIsA re. 10 rAya [252] ciMtAye mukha kAlo thayo, beTho rAya caraNe lAge re; nRpa pUche "kahI ciMtaDI, kAMI dIsai Aja vairAgI re?'. 11 rAya[53] mahArAja! suNI maMtrI kahe, "e karamataNI gati sahue re; mujha sarikhI je maMda bhAgIyo, sukhIyo nita prati te na huve re. 12 rAya0 [254] 1. zayyA. 2. yamarAja. 3. pAThAsAsu utA lo/sAsInI dAsI. For Personal & Private Use Only Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 413 mANasa maname kAMI catave, sukha pAmasa huM iNa vAte re; vidhAtA kare kAMI anyathA, sabalA saMkaTameM pAte re.' 13 rAya. [55] naranAtha kahe "maMtrI kaho, ivaDo dukha tujhane keho re?; dukha kAraNa kaho jima jANIye, na khamAye dukha ehore." 14 rAya [2pa6] dukha nIsAsa nAMkhI kahe, "je deva kare te hove re; je mUrakha mANasa bApaDA, dukhabharIyA yuMhI rove re. 15 rAya. [2pa7] e DhAla pUrI thaI teramI, jinaharakha guNI graho re; mahAro lAla pIve raMga chotarA, e jAti bhalIsI kaNijyo re. 16 rAya [258] 1. pADe, pAThATha ghAte. 2. pAThAmukha. For Personal & Private Use Only Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 414 * jinaharSajI kRtA dUhA rAyasutA suta mAharo, paraNyA adhika saneha; tA pAchali hue niko, mahArAja! suNa leha. 1 [59]. suta sobhAgI mAharo, vidyA kalA nidhAna; thaI piNa paraNI jatAM, dIThotho rAjAna.. 2 [60] hive te koDhI thayo, roga prasti sarIra; rAja! kaho syu kInIye?, tiNa mujha mana dilagIra'. 3 [261] sAMbhali rAjA ciMtave, putrI duSaNa eha; tehanA aMga prabhAvathI, rogI huvo jeha. 4 [262] Apa kamAyA je karama, parabhava eNe jIva; sahu koI tiNa karamanA, phala bhogave sadIva. 5 [26] to piNa sukha-dukha jiNa huMtI, lAbhe loka majhAra; kihivo tiNahi ja guNa-aguNa, eha ache vyavahAra. 6 [264] nRpati kahe "maMtrI! nisuNi, jo suta koDhI tujha; dAsI kari apamAna de, putrI rAkhasa mujha.' 7 [265] saciva kahe "prabhu! sAMbhalI, ma karI ivaDo rosa; dosa mAharA karamano, kanyAnI strI dosa?". 8 [266] DhAla - 14, bhAvana nIbIyArI mai che- e dezI. muhato UThI nija maMdira gayo re, mana bhAMgI naranAthI re; dazavidhi prANa thakI vAlahI hutI re, kIdhI teha anAtho re. 1 [67] Apa kIyA phala bhogavi jIvaDA re, kiNahI ma deI doso re; manane samajhAvai Ima kumarI re, ma kare kiNasuM roso re. 2 Apa0 [268]. 1. tame. 2. paraNatA=lagnasamaye. 3. joyo hato. 4. pAThA caraNa karaNa munivara vaMdIoI- ehanI/araNaka munivara cAlyA gocarI- e dezI. For Personal & Private Use Only Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 415 ISTa aniSTa thaI paravArane re, na lIye koI nAmo re; sAmyo hI ko jovai nahI re, bolAvaNa suM kAmo re?. 3 Apa. [26] chAnI gharamAM beThI rahe re, mAI taNe gharavAse re; ciMte dukha je pAvai prAMNIyo re, te sagavAI saMsaI re. 4 Apa0 [27] dukRta kIdhA mai bhava pAchile re, kIdhA pApa apAro re; tiNa kAraNa mujhane paraNI karI re, choDiya gayo bharatAro re. pa Apa0 [271] ane vali lokame eDavo re, kalaMka cayana mujha sIsai re; kIjai myuM hiva jAIne kihAM re?, sUla na koI dIse re. 6 Apa0 [272] aMtarAya kehane kIdhI hatI re, tehataNA phala jANo re; soci-soci pichatAvai suMdarI re, na cale koI prANI re. 7 Apa0 [273] rAti-divasa baiThI ciMtA kare re, ciMte manahi majhAro re; sahAya gayI ujeNI nagarIye re, nicce mujha bharatAro re. 8 Apa0 [274]. modaka bhakSaNa karatAM tiNa dine re, vayaNa kahyothI eho re; so modaka ujeNI pANIye re, thAye tripati "acheTo re. 9 Apa0 [275] koI upAya karI tihAMjAI re, mileya sahI bharatAro re; dukha miTa jAye mAro re, karivI eha vicAro re. 10 Apa0 [276] eka divasa nija jananIne kahe re, "suNi mAtA! suvicAro re; tima kari tuM jima vayaNa aDADo re, tAta suNe IkavAro re.11 Apa0 [27] dekhi nirAdara jananI anyadA re, kumarI ema kaheto re; rAItaNI paradhAna devaDAIto re, siMgha nAma sAmaMto re. 12 Apa0 [278] 1.pAThA, niSTha. 2. parivArane. 3. nakkI. 4. kahyuM hatuM. 5. pAThA. nisaMdeho re. 6. moTo. For Personal & Private Use Only Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 416 che jinaharSajI kRta suNi mAmA! nRpa mujhane mela tuMre, teha jAye darabAro re; rAi bhaNI nami beTho Agale re, avasara jANanAro re. 13 Apa0 [279]. DhAla thaI pUrI e cavadamI re, jAti nIbIyAne gIte re; kahe jinaharakha hitre Age suNo re, catura vicakSaNa rIte re. 14 Apa0 [280] 1. TI.-siMha sAmaMta ne "mAmA' kahyA che, pAThATha mAM. 4474 dng- snym sd- - - For Personal & Private Use Only Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI dRSTAH avasara dekhIne kahe, siMgha nAma sAmaMta; 'sAMbhala prabhu! mujha vInatI, vayaNa kahuM ekaMta. kumarI trailokyasuMdarI, vallabha kuMtI jeha; palaka viraha khamatA nahI, beThA vIsAreha. alagI AkhaDIyAM thakI, karatA nahI kaTheha; na suhAve dIThI hive, keho kAraNa teha? jina viNa ghaDI na dhIratA, dina-dina vadhato prema; tiNa putrI huMtI hive, kaho mana bhAgo kema?. avaguNa koya na saMbhave, hIye vicArI joya; viNa avaguNa ima vicaratAM, bhalo na kahisI koya. dukharI dAdhI dohilI, beThI rahe sadIva; ehavI dukhanI dekhane, tarase hI nahI jIva. mAna muhuta dUre raho, bolAvaNi piNa tema; vayaNa suNo ika tehano, tima sukha pAve jema.' DhAlaH- 15, namaNI khamaNI ne managamaNI- e dezI. rAya kahe maname dukha ANI, nayaNe AMsuM gada-gada vANI; chAtI dukhasuM adhika bharANI, 'siMgha! kahI te mai e jANI. piNa pele bhava keI kIdhA, pApa aghora mahAdukha dIdhA; dIdha bhavaMtara kalaMki kiNahIne, Ayo kalaMka iha bhava iNane. 1. paLamAtra. 2. visArIne=bhUlIne. 3. dukhI. 4. dagdha. pa. pahelAnA= pUrvanA. For Personal & Private Use Only 1 [281] 2 [82] 3 [283] 4 [284] 5 [285] 6 [286] 7 [287] [rAga- kedAro] 1 [288] 417 2 [289] Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 418 dukRti karamataNe parabhAve, e dIThI kiNane na suhAve; iSTa aniSTa thaI e mujhanai, kehI vAta kahuM hiva tujhane?'. siMgha kahe, 'prabhu! suNa vInatIyAM, eka kahuM tujha Agali vattiyAM; bAlaka bholA cIra vigADe, koI pAtharasuM na pachADe. gAya gile jo ratana paujADe, to piNa koI udara na phoDe; choru huve kuchoru bhAkhe, piNa mAvItra cheha navi dAkhe. rAya kahe 'mana pAkhe miliyuM, je kehisI te huM sAMbhalasyuM;' siMgha jaine kumarI tyAre, janakataNe pAse te Ave. rAitaNe Ae pAe lAge, dekhati prIte nRpati mana jAge; hAtha joDine UbhI pAse, kumarI ehavA vayaNa prakAse. rAye vAta sahu e mAMnI, nArI veSa kIyo tiNa kAMnI; puruSa veSa tehane pahirAyo, rakSaka kAje siMgha paThAyo. 'AgyA jo hive hoi tumhArI, tau ujjaiNI caluM savArI; kAma tihAM karivo che moTo, iName mata jANo koI khoTo. * jinaharSajI kRta 3 [290] 4 [291] 'puruSa vesa mujha deha pitAjI, jo mana hoya tumhAro rAjI;' 'siMha! suNo cho?' ima nRpa jaMpai, 'kAsuM kumarI eha payaMgai?'. 8 [295] teha kahe 'e sAco bole, ehanI buddhi samo kuNa tole?; puruSa vesa iNa bhaNIya karAvI, eha kahe to vAra ma lAvo.' 9 [296] For Personal & Private Use Only [92] 6 [293] 7 [294] 11 [298] kAraNa tumha Agali huM kahisyuM, kArija siddha thayAM sukha lahisyuM; hive kahuM to bhalIya na dIsuM, mAnejyo e vAta sahIzuM.' 12 [299] 10 [297] 1. duSkRta. 2. vAta. 3. bagADe. 4. paththara para. 5. ujjvaLa. 6. mAvatara. 7. pra+=bole che. 8. Ane mATe. 9. kArya. 10. sAcI. Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 419 niramala vaMsa ache e mAharI, mujha vesAsa ache ika tAharI;' Ima kahine tasu AgyA dIdhI, kumarI jANyo "AsyA sIdhI. 13 [300] kumarI pAe lAgI pitAre, "priya milasI" mana ema vicAre; siMghanAma sAmaMta grahei, cAlyA sainya sahita be beI. 14 [301] cAle ahinisa akhaMDa pramANe, pahuMcevA ujeNI thANe; priya milivA UmAhi Ave, railokyasuMdara kumara kahAve. 15 [302] DhAla panaramI e thai pUrI, vAta ane jinaharakha adhUrI; catura suNI ehano guNa lejyo, rAga kedAre jAti kahijyo. 16 [303] 1. AzA. 2. pitAnA. 3. utsAhita. For Personal & Private Use Only Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 420 * jinaharSajI kRta dUhA vairasiMha nRpa eDavo, jana mukhathI nisuraMta; caMpA huMtI nRpa-kumara, mujha milavA Avata. 1 [304] nRpa sADelI sajja karI, nayara sayala siNagAra; ghaNe mahocchava prIti ghaNa, ANyo svagRha majhAra. 2 [305] kiNa kAraNa padhArIyA?, kaho te kehavo kAma?'' purI tumArI joivA, AvyAM jaMpe Ama. 3 [306]. mayA kIdhI mujha Upare, AyA milavA Apa; sAjana miliyA dhRta huI, sahu miTIyA saMtApa. 4 [307]. UmahI AyA prAMhuNA, cita na rAkhe kANa; bhagati kare hitasuM milI, tehi ja prIti pramANa. 5 [308] rAja! virAjo jugatisuM, e "satakhaNA mahilla; aMtara lekhavajyo matAM, khelo karo "salla. 6 [309]. DhAla - 16 Aja nihejo re dIse nAhalo-eDanI. [rAga- dhanAsI rAye dIyA re maMdira mAlIyA, rahivA kAraNa tAsa; sena sahita tihAM kumara sukhe rahe, priya milavA mana Asa. 1 rAye [31]. khabara karau jala saravara kiNa disai?', cAkara khabara karaMta; pUrava disa che sara jala bharyo', AvI ema kaheta. 2 rAye. [311] rAyataNI AgyA leI karI, tiNa disa sabala AvAsa; kumara karAve nija rahivA bhaNI, jhigamiga joti prakAsa. 3 rAye. [312] 1. sAmeyuM. 2. dhRti. 3. mahemAna. 4. saMkoca. 5. satakhUNA=SaTkoNa. 6. mahelamAM. 7. mata=nahi, pAThAvatAM. 8. AnaMdapUrvaka. 9. pAThAAzrava kAraNe jagi jANI - ehanI. 10. sainya. For Personal & Private Use Only Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 421 anya divasa jala pIvA kAraNe, jAtA dIThA turaMga; olakhIyA "e mAharA tAtanA', maname thayo ucharaMga. 4 rAye [313] teha taNe lAre cara mokalyA, "khabara karo tumha jAya; kihAM e jAye? che kehanA?, te kahau mujha Aya." 5 rAye. [314] "mAmA! eha turaMgama ApaNA, kahi kima taiNA jAya?'; siMha kahe "bAI! jima tuM kahe, kIje teha upAya." 6 rAye [315] jAvI chAtra kalAcArija bhaNI, nahato bhojana kAja; Ayo ojho le lesAlIyA, dITho maMgala mAja. 7 rAye[316] hIyaDe harakha thayI mana Ulasyo, AnaMda aMga na mAya; jANe amRtasIMcI AMkhaDI, priya milIyAM sukha thAya. 8 rAdhe. [317] teha bhaNI AsaNa nija ApIyo, Apyo sovanathAla; sahu mAyA strI jugatisuM, bhojana bhagati rasAla. 9 rAye[318]. "sAMbhalo sahue lesAlIyA, adhika bhaNyA che jeha; sAMbhaLatAM jiNathI sukha pAmIye, kahI kathA tunDa teha." 10 rAvai. [31] chAtra sahu mila rIsanuM kahe, "kahisI maMgala eDa'; kumara Adesa visesa lahI karI, udyata huvo teha. 11 rAye [32] kahisuM caritra kalapita kathA', kumara kahe, "suNi chAtrI; kahivI ApaNa vItI vAratA, ma kahisi kalapita mAtra. 12 rAye. [321] maMgala cite maname eDavo, "kailokyasuMdarI eha; caMpApurame bhADe varI, IhAM koI na saMdeha. 13 rAye[322] 1. pAchaLa. 2. AmaMtraNa Apo. 3. upAdhyAya. 4. laIne. 5. nizALIyAone, vidyArthIone. 6. madhyamAMkavacce. 7. pAThA rIsa Iso. For Personal & Private Use Only Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 422 ja jinaharSajI kRta IhAM e AI kiNahika kAraNe, puruSataNo kari veSa; kahu hive iNa Agavi nija kathA, bheda laTe suvisesa. 14 rAye[323] pUrI DhAla thaI e solamI, kathAtaNI visatAra; jAta bhalI e rAga dhanyAsirI, kahe jinaharakha vicAra.15 rAye[324] For Personal & Private Use Only Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 423 dUhAH maMgalakalasa kathA kahe, sahu suNI parivAra; dhuri huMtI leI karI, Apa taNo adhikAra. 1 [35] huM caMpAnayarI gayo, maMtrI rAkhyo geha; ima surasuMdari nRpakumarI, paraNyo adhike neha. 2 [326] muhurta gharathI kADhIyo', evI vAta aneka; kumari "kUDI rIsa kari, vayaNa kahe suviveka. 3 [327] 'jhAlo-jhAlo ene, mithyA bhAkhe e; jANa na pAve chAtra e', kumarI ema kahe. 4 [328] nAsi gayA lesAliyA, jAI kahI sahu vAta; maMgala maname ciMtave, "e syu karisI vAta?'. 5 [29]. ANyo gharame jhAline, siMghAsaNa besAri; siMgha bhaNI Akhe supari, "e mAro bharatAra'. 6 [33] DhAla - 17, jIDo jANyo avadhi prajaMjanai- ehanI. [rAga- mahAra] 'jIyo mAmA! kariyo myuM hive?, jIho kaho mujha vayaNa vicAra; jIho tuhe kaho te kIjIye', ho Akhe ema kumari. 1 [331] sanehI e mujha jIvana prANa, jIho maname Aja umaMga thaI, jIho jIvita janama pramANa. AMkANI... jIho siMgha kahe "jo tAharI, jIho jo che e bharatAra; jIho kehI hive vicAraNA, jIho bhogavi sukha saMsAra.'2 sanehI. [332] 1. khoTI. 2. kahe. 3. supere, sArI rIte. For Personal & Private Use Only Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 424 jinaharSajI kRta jIho kumari kahe "jo tAhare, jIho ajaya ache mana breta; jIho to ene maMdira jaI, jIho khabari karo ekaMta. 3 sanehI. [333] jIho tAta dIyo je dAyajo, jIho Avo teha nihAla; jIho dhanadatta seThataNe ghare, jIho Ayo siMgha bhUpAla. 4 sanehI. [334] jIho chAtrataNe mukha sAMbhalI, jIho Akula thayA pita-mAta; jIta siMgha kahI je seThane, jIho maMgalanI bhalI vAta. pa sanehI. [335] "jIho paraNI ANyo dAyajo, jIho teha dikhAlo mujha;' jIho sahu dIThAM mana harakhIyo, jIyo suta sobhAgI tujha. 6 sanehI. [336] jIho vahu-svalpa kahI valyo, jIho harakhyo seTha atyaMta; jIho anumati le mAmA taNI, jIho nArI veSa karata. 7 sanehI. [33]. jIho maMgala mana harakhita thayo, jIho Ave milivA seNa; jIho vAra-vAra mukha joyavA, jIho tRpati na pAme naiNa. 8 sanehI. [338] jIyo seThataNe ghari AviyA, jIho kAmaNa ne bharatAra; jIyo seTha nirakha suta-vahu, jIho ucchava kare apAra. 9 sanehI. [339] jIho rAjA sAMbhali Aviyo, jIyo sayala kahyau vRttata; jIho acarija maname Upano, jIho nirakhi-nirakhi harakhaMta.10 sanehI. [340] ho rAyataNI laI "AganyA, jIho tiNahI ja mahala majhAra; jIho maMgala-2lokyasuMdarI, jIho sukha bhogave apAra. 11 sanehI. [341] jIho gailokyasuMdarI siMghane, jIho muMkyo pIhari jAI; "jIvo mAharA mA-pitA bhaNI, jIyo sayala vRdaMta suNAI. 12 sanehI. [342 jIyo DhAla sataramI e thaI, jIho purI INa adhikAra; jIho kahe jinaharakha sukaMThasuM, jIto gAvo rAga malahAra. 13 sanehI. [343] 1. pAThAbahu. 2. svajano. 3. kAminI=strI. 4. pAThA, niradhi suta-bahu. 5. AjJA. For Personal & Private Use Only Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 425 1 [344] 2 [345] 3 [346] 4 [34]. dUhIH sainya sahita caMpA gayo, siMhanRpati sAmaMta; sahu vRttAMta suNAvIyo, sAMjali nRpa harakhaMta. aho-aho! kumaritaNI, dekhI keDI matti?; kima ujeNI nayarIye, jANyo ApaNo pa?i. aho-aho! maMtrI subuddhi, kehavI kIdha kumatti?; niradUSaNa mujha kanyakA, kIdha sadUSaNa 'jhatti. pApa kIyo INa pApIye, kIdho sabala anyAya; kUDo kalaMka caDhAvIyo', soci-soci pichatAya. siMha ujeNI melvine, kanyA-kaMta sahita; teDAyA tiNa avasare, dekhi thayo harakhitta. maMtrIsara nRpa jhAline, mAraNa kidha hukamma; maMgalakalasa melhAvIyo, huto dekhi adhamma. "melhAvIyo che jIvato, maMtrI! jamAI mujha;" ima kahi kADhyo nayarathI, 'jA desavaTI tujha." rAjA ache aputrIyo, mAnyo suta "yAmAta; bolAyA caMpA huMtI, maMgalanA pita-mAta. DhAla - 18, caraNAlI cAmuMDa riNa caDhe - eDanI. anya divasa nRpa melIyA, maMtrI sAmaMta sUrA re; mahA mahochava mAMDIyo, gahagaTa pragaTa paDUrA re. 5 [348] 6 [349] 7 [35] 8 [351] 1 [3pa2] 1. pati. 2. saM. jhaTiti=jaladI, tarata ja. 3. pAThATha thAto. 4. adharma. 5. jamAI. 6. AnaMda. 7. pracura, khUba. For Personal & Private Use Only Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 426 - jinaharSajI kRtA puNyAi maMgalakalasanI, jovo paratikha eho re; paraNI kumarI nRpa taNI, vali sukha lahyA aho re. 2 puNyAi. [353] vAjA vAje ati ghaNA, nihasa paDe anIsANo re; jAcika jaya-jaya ucare, jANI talarAI rANo re. 3 puNyAi. [354] kari ADaMbara ati ghaNo, surasuMdara nRpa tAmo re; sahu sAkhe maMgala bhaNI, rAja dIyo abhirAmo re. 4 puNyAi. [355] siMghAsaNa besANIyo, Apa rAya kIdha juhAro re; khaDaga baMdhAyo ApaNo, nRpa namiyA siradAro re. 5 puNyA)[356] pATa jamAi thApane, hive nRpa adhika ulhAso re; vairAge vrata Adaryo, sUri jasobhadra pAsI re. 6 puNyAi. [357] sImAlA bhUpAla je, sAMbhali caDhi-caDhi AyA re; koI thApyo vANIyo, rAja haraNa UmAyA re. 7 puNyAi. [358] maMgalakalasa mahAbalI, caturaMga senA mele re; caDhata nagArA vAjIyA, rAga siMdhUDe bhale re. 8 puNyAi. [359] kaTaka subhaTa saMke milyA, amalImANa abhaMge re; haThIyAlA keriNa "vAlA, Ayudha dharIyA aMge re. 9 puNyAi. [360] gAhaNa-gAMDA riNa-lADilA, ADA gIta kahAve re; jAjhA amala kayAM thaka, mADAM caDhi-caDhi Ave re. 10 puNyAI. [361] Agali kIdhI gajaghaTA, Upari DhalakaMtI DhAlo re; madarA mAtA UmahatA, loyaNa kIdhA lAlo re. 11 puNyAI[362] 1. nobata, nagAruM. 2. talavara. 3. ajeya. 4. yuddha. 5. vyAkula. 6. zatruone zikSA karavAmAM utsAhI. 7. moTA, bhayaMkara, pAThATha mAThI. 8. madonmatta. For Personal & Private Use Only Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 427 pAkharIyA hayavara ghaNA, pAyaka giNyA na jAve re; evI senA saja karI, maMgala sanamukha Ave re. 12 puNyAi. [363] jAMgI Dhola ghurAIyA, vali jAjhA riNatUro re; subhaTa laDe riNa AhuDe, bhAji gayA bhaka bhUro re. 13 puNyAi. [36] sAra vahe dasahu disA, hubachaDa vAje kahUko re; sUra kare porasa caDhyA, ekaNa ghAva viMTuko re. 14 puNyAi. [365] sabala ArA bAMchoDabe, sUrA aMga ucharaMgo re; maraNa thakI bIje nahI, para dala paDe pataMgo re. 15 puNyAi. [366] arIyaNa bhAga AlagA, lAgA sabalA hAtho re; vAjA vAjyA jetanA, jIto maMgala sAtho re. 16 puNyAi. [367]. kahe jinaharakha pUrI thaI, eha aDhAramI DhAlo re; caraNAlI cAmuMDa viNa caDhe, ehanI jAti rasAlo re. 17 puNyAI [368]. 1. yuddha mATe sajja. 2. garjanA, rADa. 3. charA. 4. zarIra. 5. jitanA=vijayanA, pAThA - jetaNA. For Personal & Private Use Only Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 428 jinaharSajI kRta dUhAH jaita nIsANa ghurAviyA, Ayo nagara majhAri; rAja nikaMTaka bhogave, ariyaNa ghaNA saMhAri. 1 [36] kAmaNa tailokyasuMdarI, maMgalakalasa bharatAra; joDI juDI saihathe, jANe sirajaNahAra. 2 [37] bhogavatAM ima bhoga sukha, putra thayo siradAra; nija kula sekhara sArikhI, jayazekhara sukumAra. 3 [371] nRpa nija desa karAvIyA, jinavara caitya aneka; jina pUjA ratha jAtarA, dharama kare suviveka. 4 [372]. anya divasa udyAnama, AyA guru jayasiMgha; bhAva ghaNe triyasuM gayo, vAMdaNa nRpa manaraMga. 5 [373] DhAla - 19, prItalaDInakIjai nArI paradezIyAMre- eDanI. [rAga-sIMdhugoDI] sadaguru Ape re ehavI desanA re, bhavIyaNa jana pratibodha; e saMsAra asAsato re, choDi viSaya virodha. 1 sadguru [374] pAMce IMdrI pajAM hINI nahIM re, jAM lagi dehi nIroga; jAM lagi jarA na Ave TUkaDI re, dharama karaNa tAM joga. 2 sadga [375]. e to narabhava lahitAM dohilo re, daza draSTAMte jANa; punya udayathI pAmyo jIvaDA! re, hAMre kAMI ayANa?. 3 sadguru [376] krodha-mAna-mAyA-mamatA kare re, na dhare upasama aMga; te corAsI lakhamAMhe bhame re, pAme raMga viraMga. 4 sadga [37], 1. potAnA hAthe. 2. sarjanahAra. 3. strI sAthe. 4. azAzvata. 5. jyAM sudhI. 6. TI. sarakhAvo- narA nAva naM. 7. ajANa=ajJAnI. For Personal & Private Use Only Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 429 AThe mada INa kAyAme vase re, tehano sabala vikAra; mada matavAlI galIyAmai paDe re, pADe e saMsAra. 5 sadga0 [378] viSayArasamai lINI prANIyo re, mAne amRta kaMda; piNa dukha Agali mera barAbarI re, sukha thoDo madhubiMda. 6 sadga0 [379] dhana melaNa dhaMdhAmAM paDyo re, na giNe rAti ne daha; parigraha mele aNajoIto re, gharamataNI taji lIha. 7 sadga0 [380] kAyA-mAyA sahu e kArimA re, kiNahI sAthi nAvaMta; jANe phira rAte virice nahI re, mA sAhasa draSTAMta. 8 sadguru [381] e agyAnI mUrakha jIvaDo re, cete nahI ligAra; piNa ika dina jamarANI prAhuNo re, thAesI niradhAra. 9 sadga... [382]. vahate vAre virIyAM pAmane re, kAMi na kare jehA; ghasisI hAtha ghaNuM pichatAvasI re, mAkhInI pari teha. 10 sadga[383] mAta-pitA-sAjana vAlhA sagA re, paraNI taNI nAri; parabhava jAtAM jIvane re, rAkhi sake nahI lAri. 11 sadguru [384] eDavo jANI prANI kIjIye re, dharama-puraSazuM prIta; dharama thakI lahitye saMpadA re," dI desaNA INi rIti. 12 sadga0 [385] e jinaharakha DhAla ugaNIsamI re, siMdhugauDI rAga; prItalaDInakIjai he nArI paradesIyAMre, ehanI jAti vairAga. 13 sadga0 [386] 1. meru parvata. 2. TI. madhubiMdhu draSTAMta mATe jUo pariziSTa parva-trizaSThi. 3. meLavavA mATe. 4. ekaTho kare. 5. mahemAna. 6. vIrya zakti. For Personal & Private Use Only Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 430 ja jinaharSajI kRta dUhA dIdhI ehavI desaNA, zrIjayasiMghasUriMda; dharama suNI draDhamana thayA, pratibdhA nara vRMda. 1 [387] mahArAja maMgalakalasa, kara vaMdaNA tivAra; hAtha joDi mada choDine, pUche eka vicAra. 2 [388] kaho kema vivAha, thaI viTaMbaNa mujha?; kAmaNi kema dUSaNa lahyo?, kaho balihArI tujha.' 3 [38] DhAla - 20, vADI phUlI ati bhalI mana bhamarAre- edezI. pUravabhava tumha sAMbhalo mahArAjA! re, aNahija bharata majhAra rAya mahArAjA re; kSitipratiSTa pATaNa bhalo mahA, dhaNa kaNa kaMcaNa sAra rAya). 1 [39] sAkAra vase tihAM mahA , somacaMdra iNa nAma rAya; zrIdevI tasu bhArajyA mahAi, prIti guNe abhirAma rAya. 2 [31]. sarala svabhAva prakRti bhalI mahAva, somacaMdra guNavAsa rAya; loka sahu mAne ghaNuM mahA, tehavI kAmaNa tAsa rAya. 3 [392]. tiNa hi ja nagaramANe vase mahAka, seTha eka dhanadeva rAya; zrAvaka vrata niramala mati mahATa, dharama kare nitimeva rAya0. 4 [393] prIti paraspara ati ghaNI mahAva, jIve adhika saneha rAya; dhanadeva dhanano lobhIyo mahA , che jiha mAla "achaha rAyaka. 5 [39] paradese jAvA mate mahA0, mitra bhaNI kahe ema rAya; "dhanna kamANa jAuM chuM mahA , dharijyo avihaDa prema rAya. [395] 1. pATha 0 mana daSTa. 2. nagara. 3. bhAryA=patni. 4. nityameva, dararoja. 5. apAra. For Personal & Private Use Only Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 431 sAte kSetre mAro mahArA, ghana vAvaraje mitra! rAya; tujhane chaTho bhAga piNa mahA , thAsI puNya pavitra rAya. 7 [396] giNane dIdhA Ima kahI mahA, dase sahasa dInAra rAya; paradeze Apa cAlIyo mahA, ehavo karIya vicAra rAya. 8 [397] somacaMdra pUThali hive mahAra, kharace temano vitta rAya; dharamataNe thAnika sadA mahArA, kari niramala nija citta rAyaDa. 9 [398] tene anusAre karI mahATa, dharama kare piNa Apa rAya; Ima jANI tasu kAmanI mahATa, dharama kare taji pApa rAyaDa. 10 [399] tiNa nAyare temanI sakhI mahAva, bhadrA ehave nAma rAya; putrI naMdana seThanI mahA , devadattanI vAma rAya. 11 [400] devadatta koDhI thayo mahAga, karama doSa kiNa kAla rAya; abalA ehavo dekhane mahATa, dhare viSAda acAla rAyA. 12 [41] eka divasa sakhi Agale mahAva, sahue kahyo svalpa rAya; te temanI dAsI kare mahAru, "jA bahinI! paDi kUpa rAyaka. 13 [402] tAharA saMga prasaMgathI mahAha, koDhI pati thayo tujha rAya; parihI jAI AghI hive mahAi, dRSTi ma Ave mujha' rAyaDa. 14 [403] AmaNa dUmaNa huI gaI mahAi, sAMbhala ehavA veNa rAya; spAma mukhI thaI suMdarI mahAi, rove bhara-bhara nayaNa rAya0. 15 [404]. DhAla pUrI thaI vIsamI mahA, Ima jinaharakha kahoI rAya; vADI phUlI ati bhalI mahA, ehanI jAti ja gAI rAyaka. 16 [405] 1. vAmA=strI. 2. deDha=ghaNo. For Personal & Private Use Only Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 432 * jinaharSajI kRta dUhA zrIdevI hasine kahe, "sAMbhala bahinI! mujha; kAM ro? kAMI dukha kare?, me hasI kIdhI tujha. 1 [406] tAro avaguNa ko nahI, karamataNI e ghAta; Ima saMtoSI nija sakhI, kahi-kahi evI vAta. 2 [407]. DhAlaH-21, lokasvarUpavicAro Atama hita bhaNI re- edezI. [rAgadhanyAsI somacaMdra zrIdevI sAdhu samIpathI re, pAmyo zrAvaka dharma, pAle TAle dUSaNa vratataNA re, toDe bAMdhaNa karma. 1 somacaMdra [408] aMta same kari kAla samAdhi bihe jaNA re, UpanA dhura suraloka; prItivaMta huvA tihAM daMpatI re, sukha bhogave asoka. 2 somacaMdra [40] paMca palyopama sthiti tihAM AyunI re, te bhogavIne aMta; somacaMdrano jIva cavI sodharmathI re, tuM nRpa thayo guNavaMta. 3 somacaMdra [41]. zrIdevI cavi railokyasuMdarI re, eha thaI suvicAri; paradravyathI te puNya upAjIyo re, bhADe paraNI nAri. 4 somacaMdra [411] hAse misi INa bhava pAchile re, Apyo kUDo Ala; teha kalaMka lahyo INi IrNa bhave re, sAMbhala vayaNa rasAla." pa somacaMdra [412] nRpa rANI huvA virakta saMsArasyuM re, putra bhaNI de rAja; sAdhu samIpe paMca mahAvrata ucaryA re, sAraNa Atama kAja. 6 somacaMdra 0 [13] rAjariSa pArAMga savI siddhAMtano re, guru thApyo nija pATa; AcAraja pada dIdho tene re, parivariyo muni thATa. 7 somacaMdra [41]. 1. prathama. 2. zoka vinA. 3. sthiti. 4. bahAne. 5. pAraMgata. 6. samudAya. For Personal & Private Use Only Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 433 vailokyasuMdarI thaI sAdhavI re, teha pravajya kIdha; cAritra pAlI bhalIpari ApaNo re, dharamataNA phala lIdha. 8 somacaMdra [415] kAla karI brahma loke UpanA re, tihAMthI cavi tivAra; manuSyapaNo pAmI bhava tIsare re, pahutA mugata majhAra. 9 somacaMdra [416] maMgalakalasaNo caritra kahyo re, gharamataNI adhikAra; dharama karo bhavi jima sivasaMpada varo re, pAmo sukha saMsAra. 10 somacaMdra [17] zAMtinAtha caritra thakI mai Udharyo re, e anupama adhikAra; guNiyala vAco mili-mili jugate kaMThasure, rIjhe sahu nara nAri. 11 somacaMdra [418] saMvata satare cavadotare re, prathama asita nabha mAsa; navamI tithi guruvAsare re, suprasAde zrI pAsa. 12 somacaMdra[41] zrI kharataragaccha diPsare, zrI jinacaMdasUriMda; zrI kSemasAba cAvI cihuM khaMDame re, jANe jAsa nariMda. 13 somacaMdra [20] vAcaka guNavardhanagaNi jasa nirmalo "AdIta kyuM re, tAsu sasa guNavaMta; gaNi soma susItala soma kyuM re, sAdhuguNe solaMta. 14 somacaMdra [421] zAMtikarSa tasu sIsa vakhANIye re, Ima jinaharSa kaheta; DhAla eka ikavIsamI rAga dhanyAsIye re, Adarijyo guNavaMta.15 somacaMdra [22] 1. caturtha devaloka. 2. vada. 3. zrAvaNa mAsa. 4. suMdara. 5. Aditya, sUrya. For Personal & Private Use Only Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 434 0 (9) lakSamIharSajI kRta maMgalakalaza copAI , dUhA praha uThI nIta praNamIye, zrI RSabhajinezvara deva; nAmathakI navanIdha mIle, sIvapada Ape seva. 1 [1] bIjI sarasati sAmaNI, bhakta praNamuM pAya; zAnIdhakArI tume hojo, kavijanakerI mAya. varle gurunA pAye namuM, jINathI lahIye budha; maMtra-jaMtra-maNi-oSadhI, guru vina na thAye zuddha. triNe triguNa praNamI karI, kahIsa kathA saMbaMdha; bhavikajIna-mana raMjavA, dAnataNo parabaMdha. 4 [4] zrIjInavarajI upadIsyo, dayA-dAna jinadharma; tANathI pAme sayala sukha, turke azubha hI karma. dAna thakI sukha saMpadA, dAMne jasa saubhAga; dAna thakI arIyANataNA, bhaya jAyeM sahu bhAga. maMgalakalasa e dAnamyuM, pAmI paraghala Rddha; rAjalIlA sukha bhogavI, devataNI gata lIdha. 7 [] siSya gurunA pAye namI, pUche be karoDa; maMgalakalasa kaho kIma huvo?, te sAMbhaLavA koDa." guru kahe "dAna dIyo tINe, jINa ghara pAmyo sukha; tehataNo saMbaMdha kahuM, sAMbhalajyo dharI zuddha. 9 [9] 1. sAnnidhya karanArI. 2. bhavikajana= bhAvuka lokonA. 3. puSkaLa, bharapUra. For Personal & Private Use Only Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 435 valI zAMtanAthacaritram, ahano che adhIkAra; sAvadhAna thaI sAMbhalo, jIma sukha pAmo zrIkAra. 10 [10]. sukhIyAne sukha upaje, dukhIyArA dukha jAya; maMgalakalasa saMbaMdha kahu, sAMbhaLatA sukha thAya." 11 [11] DhAlaH- 1, caupaInI dezI. jaMbudvipa ja mAryo sAra, lAkha joyaNa jehano vistAra; tiName bharatha dakSiNa dIsataNo, sahasa batrIsa desa sobhe ghaNo. 1 [12] timAM che mAlavadeza ujeNIpUrI, ghaNa-kaNa-kaMcanasuM bhara-bharI; abhInava dIse alakApuri, suranara- kinarane manavamI. 2 [13] tihAM moTA jinahara prasAda, svaraga samovaDa mAMDe vAda; nadI narmadA kAmerI vasI, puThe vaheM nadI sImA IsI. 3 [14] tihAM mehala prasAda udAra, vana-vADI-ArAma apAra; varle sIdhavaDa gaMdhuyo masANa, tIhAM che deva-devI AdiThANa. 4 [15]. gaDha-maDha-maMdira-pola-pagAra, sobhe corAsI bajAra; varaNa aDhAra pavana chatrIsa, zuoM vase bhaje jagadIsa. 5 [16] tihAM rAjA rAjya kare cIsAla, prajAtaNo che ati "khavAla; arIyaNa bIhatA nAsI gayA, vanamAMhe jaI te tApasa thayA. 6 [17] ANa vaheM che sahu ko isI, paramesvarane praName tIsI; suravIra ane dAtAra, nyAya ghaMTa baMdhe darabAra 7 [18] evo vayarasiMha bhupAla, rAja rIddha bhogave hI rasAla; rANi somacaMdrA manavAsI, vAlI rAya AMkha kIkI jIsI. 8 [19] 1. jinAlaya. 2. sAthe. 3. harIphAI. 4. kAverI. 5. rakhevALa. For Personal & Private Use Only Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 436 ja lakSmIharSajI kRtA rAyataNo maMtrI matIsAra, cyAra buddhataNo bhaMDAra; vivihArIyA moTA dhanavaMta, sukhaM vase nahI kAMI cIMta. 9 [20] dharma dhyAnazuM rAtA rahe, deva-gurunI AganyA vahe; paravadIvasa poSadhavrata dhare, avasara dAna duni udhare. 10 [21] INapara loka vase sahu koya, to piNa paga mAMDe che joya; parabhavano ANe mana bIha, to piNa na lope dharamanI lIka. 11 [22] pahalI DhAla isI mai kahI, desa-nagara-nRpa varasyA sahI; lakSamIharakha kahe eka rasAla, kaMTha karIne kehajyo DhAla. 12 [23] 1. autpAtikI, veneyikI, pAriNAmikI, kArmikI e cAra prakAranI buddhino bhaMDAra. 2. duniyA. 3. maryAdA. 4. varNavyA. For Personal & Private Use Only Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAIma 437 dUhIH tiNe nagarI mAMhe vase, vIvahArIyAnI koDa; lAkhe to lekhA kare, hATe beThA joDa. 1 [24] to piNa kiNanuM uNara(pa) nahI?, koM kAMI aNurIta; ehavo na koI saMsArameM, na kare kAMI na cita. 2 [25] DhAla - 2, jI ho sUra sAnIdha je phUlaDA, sAlakumaraneM joga-e dezI. jI ho dhanada zeTha tihAM vase, jI ho dhanavaMta mAMhe lI catura nara! jovo pUnya vizeSa; jI ho tasuM dharaNI bhAmA satI, jI ho bole amRta veNa catura nara0. 1 [26] jI ho dIdhAM viNa kIma pAmasyau?, jI ho gharameM pUtra nIcItta catura nara0; jI ho. .........., jI ho... . catura nara0. 2 [27]. jI ho manuSataNe bhava devatA, jI ho sukha bhogavuM nIra catura; jI ho to paNa aPrIta eka che, jI ho pUtrataNI raheM citta catura0. 3 [28] jI ho sekasa dIvA gharameM gharo, jI ho ravi-zazi sehe uttama catura; jI ho to piNa gharameM aMdhAraDo, jI ho jasu ghara pUtra na huMta catura. 4 [29]. jI ho poSadhasAlA seTha eka dIne, jI ho beTho gurujane pAsa catura; jI ho dharmadezanA sAMbhale, jI ho ANI idhaka ullAsa. catura0. 5 [30]. jI ho nArI bhalI tIhAM seharanI, jI ho laI pUtrane pAsa catura; jI ho gurune pAya lagADatI, jI ho guru gheM mAthe hAtha catura. , jI hA guru gha mAthe hAtha catura0. 6 [31] jI ho ramajhama karatA khelatA, jI ho seTha dekhuM bAla-ratana catura; jI ho nara-nArI sarajyA bhalA, jI ho kare che pUtrajanana catura. 7 [32] 1. uNapa. 2. ciMtA. 3. zreSTha. 4. nizcita. 5. sahastra. 6. zobhe. 7. adhika. 8. zaheranI. For Personal & Private Use Only Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 438 pote nahI mAhare, jI ho nahI koI saMtAna' catura; jI ho pUnya jI ho ima Arata dharatAM thakAM, jI ho uThyo nisAsa dei mAna catura. 8 [33] s jI ho gharaneM AvIjI AMgaNe, jI ho beTho melI nIsAsa catura; jI ho nArI jhAro karameM dharI, jI ho AvI ubhI rahI pAsa catura. * lakSmIharSajI kRta jI ho vilakho pIumUkha dekhIneM, jI ho bole be kara joDa catura; jI ho 'kAha ciMtA tuma upanI?, jI ho te mujha dAkho koDa' catura. 10 [35] jI ho nIsAso te mukIne, jI ho bole gada-gada vaiNa catura0; 'jI ho putra nahI ghara ApaNe, jI ho mujha dukhaNa koNa?' catura. 11 [36] jI ho nArI bhaNe 'dukha kyuM karo?, jI ho lIkhIyo lAbhe sahu koya catura; jI ho dIdhA viNa kima pAmasyo?, jI ho Arata kIdhA syuM hoya? catura0.12 [37] jI ho vayaNa suNI seTha harakhIyo, jI ho nArIne kahe tAma catura0; jI ho 'moTA kulanI upanI, jI ho bhalo kahyo the Ama' catura. jI ho sAte khetre vita vAvaro, jI ho jINathI lahIye sukha catura0; jI ho huve pUtra to ghaNU bhalo, jI ho pUrava bhava lehasyAM sukha' catura0. 13 [38] 9 [34] jI ho dAtaNa karI seTha jImIyo, jI ho ghaNe manane hulAsa catura0; jI ho nArI vacane vedhIyo, jI ho dhana kharacaNa kare Asa catura0. 1. Arta=duHkha. 2. kuMjo. 3. mArAthI. 4. pachInA. 5. ullAsa. 6. bhAminI, strIno. For Personal & Private Use Only jI ho bIjI DhAla ja me kahI, jI ho bhAmaNane upadeza catura; jI ho lakSmIharakha kahe 'sAMbhalo, jI ho dhanano lAho leisa' catura0.16 [41] 14 [39] 15 [40] Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 439 1 [42] 2 [43] 3 [44] 4 [45] dUhIH seTha Iso mana ciMtavI, ANI mana hulAsa; karAvuM jIna maMDapa bhalo, jIma sAkha dIye zrIkAra. ema vimAsI teDIyA, josI jo jyotiSa jANa; te dIno moharata dIpato, mAMDyo ghaNo hI maMDANa. karI pratiSTA harakharuM, thApyA RSabha jiNaMda trIbhuvana kIrata vIstarI, huvo ghaNoI ANaMda. vanapAlakane teDane, kahyo seTha deI dAma; bAgamANe je phula che, te mujha dejyo ANa." jInavara pujA kAraNe, nita prate jAyeM bAga; phula ANa sevA kare, dhare zrIjInasyu rAga. DhAla- 3, eka dIna dAsI doDati- e dezI. seTha dhanadatta dharamaNyuM re, dhare dhyAna dIna rAta re; sAte khetre vIta vAvare re, dIna-dIna Rdaya vasaMta re. dharama karo tame prANiyA re, jINathI lahIye sukha re; mananA manoratha savi phale re, Tale saMgata dukha re. navara nI sevA kare re, ahanIsa dhare dhyAna re; sAsanadevI tINa same re, jagAve seThane karI svAna re. jhabakIne seTha jAgIyo re, devI bolI tAma re; uTha vara ghU tujhane re', mAMgI sa karIya praNAma re. 5 [46] 1 [47] 2 dharama0 [48] 3 dharama. [49] 4 dharama [50] 1. zAna=saMketa. For Personal & Private Use Only Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 440 ja lakSmIharSajI kRta seTha kahe "suNa svAmI! re, mAhare nahI he saMtAna re; avara kAI IchA nahI re', 'to ApuM putra pradhAna re." 5 dharama. [51] putrano vara devI de gaI re, huvo seThane sukha re; dhana dIvasa have mAro re, dekhanuM putrano mukha re." 6 dharama0 [52] seTha-seThANI nIsa bharI re, sutA mehila majhAra re; supana kalasa lahyo ujAlo re, jhabake jAgI tINavAra re. 7 dharama. [3] seTha jagAvI kahe kAmanI re, "meM supano lahyo ehare; tehano phala mujhane kaho re, jehavo huve teha re. 8 dharama [54] seTha sAMbhala ANaMdIyo re, uTha roma vikasAMta re; putra hosyo hive ApaNe re, dIna-dIna vadhatuM teja re." 9 dharama0 [55] UNa avasara Ika devatA re, bhAmA re kukha Upanna re; mAsa sAte lahyo Dohalo re, kare garbha jatana re. 10 dharama0 [56] mAsa purve suta janamIyo re, huvo harSa apAra re; gorI gArDe mIla-mIlI re, huvoI jaya-jayakAra re. 11 dharama0 [57] dAsI AvI kahe seThane re, "phalIyA vaMchIta Aja re; dIjIye seTha vadhAmaNI re, jAyo putra pugI Asa re." 12 dharama0 [58] dIdhI seTha vadhAmaNi re, sIra mugaTa jarIrA vesa re; dAsIpaNo dura kIyo re, kIdhI lokAnI sAkha re. 13 dharama. [59] dIna-dIna seTha uchava kare re, kharace dravyanI koDI re; sagA-saNijAne dasoTo re, jamADI kahe karajoDa re. 14 dharama [60]. 1. che. 2. sADA traNa karoDa). 3. jarIyana. 4. sAkSIe. 5. dezateDo. For Personal & Private Use Only Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 441. "ama ghara Aja maMgalIka o re, nAme maMgalakalasa re; ema kahi bolAvasuM re, dITho supana kalasa re." 15 dharama. [61] bAlaka vadhe bIja caMdra kyuM re, tene sura dIpata re; pAMce dhAya pAlIjato re, ema kumara vadhata re. 16 dharama. [62] anukrame varasa sAtano re, thayo guNa-niSpanna re; bApa sAthe hinheM paravare re, kare che koDa jatana re. 17 dharama. [63] dehare seTha pujA kare re, maMgalakalasa leI sAtha re; kara joDI Agala rahi re, dekhe trIbhuvananAtha re. 18 dharama [64] INa para bhAvanA bhAvatA re, jAve che dIna ne rAta re; DhAla tIjI mAhe kahyo re, putrataNo avadAta re. 19 dharama. [65] lakhamIharakha kahe 'sAMbhalo re, hive huve je vAta re, kAna daIne sAMbhalo re, ma karo uMgha ne vAta re." 20 dharama. [66] 1. guNa-niSpanna. For Personal & Private Use Only Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 442 ja lakSmIharSajI kRtA duhAH ekadIna seTha ja phulane, jAvA lAgo bAga; maMgalakalasa taba jAgane, bolyo kaThe lAga. 1 [67]. kihAM padhAro? tAtajI!, mujhane kaho tume te;' seTha kahe "bAge jaI, phula ANamyuM eha." 2 [68]. huM piNa sAthe AvazuM, bAga joevA koDa;" kahe seTha "bAge gayo. tuM mati karaye hoDa. 3 [69]. huM garaDho tuM nAnaDo, thAko thAsI tAma; kaDIyA upaDasI nahi, mata ADo karave kAma.' 4 [] DhAla-4, alavelIyArI dezI. maMgalakalasa kahe karajoDane re lola, bAsuM kare aradAsa morA tAtajI; huM piNa tume keDe chato re lAla, Avase ma karo khAsa morA0.1 maMgala. [71]. Ima kahi seTha Arge thayo re lAla, dharato manameM hulAsA morA; ramato hasato khelato re lAla, pahuto bAgane pAsa morA0. 2 maMgala. [2]. dekhi "kha ralIyAmaNA re lAla, pahaMto bAga majhAra morA; vanapAlaka Avyo tise re lAla, bAlaka dITho deva kumAra morA.. 3 maMgala. [73] mAlI kahe "suNo seThajI! re lAla, kaho kehano e bAla? morA; dekhi mujha manaDo gaha gaha re lAla, jANe deva bhupAlamorA0. 4 maMgala. [74] seTha mulakI bolyo nahi re lAla, mAlI jANyo e puta morA; mevA bhalA ANi diyA re lAla, dAkha-dADama-setuta(2?) morA.. pa maMgala. [5] 1. mata=na. 2. kajIyo. 3. mUMjhavaNa. 4. vRkSa. 5. rasadAra mIThA phaLa. 6. drAkSa. 7. setura phaLa. For Personal & Private Use Only Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 443 hive bAlaka rasiyo thayo re lAla, dina-dina jAye bAga morA; dina ketA volyA pache re lAla, kahe tAtane samajhAya morA.. maMgala. [36] theM jInavara sevA karo re lAla, huM leI AvasyuM phula morA; putra-vacana seTha mAnIyo re lAla, jina pUz2a bhale sula morA0. 7 maMgala. [77]. dhaNapara phala ja ANato re lAla, bAla sadA sukhakAra morA; dIna-dIna hive jAtA thakI re lola, hirve thArce avara prakAra morA0.8 maMgala. [7] e bAlaka caMpA jaI re lAla, bhADe paraNasI eha morA; e idhakAra bahAM bhalo re lAla, sAMbhalajyo hiva teha morA.. 9 maMgala. [9]. DhAla cothImAMhe kahyo re lAla, bAla khusAlIno pura morA; lIkhamIharakha kahe "kuNa meTasI re lAla?, je veha likhyA aMkura morA..10 maMgala. [8] 1. pasAra thayA. 2. samAdhAna(pUrva). 3. adhikAra. 4. vedha=vidhi=bhAgya. For Personal & Private Use Only Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 444 xaaH hive caMpApurano dhaNI, vairasuMdara (surasuMdara) rAya; tasa paTarANi guNAvalI, guNe bharI tasu kAya. manuSyapaNe sukha bhogave, deva dogaMdhaka jema; rANi supanAMtara lahyo velaDI, jhabakI kahe ema. rANi rAya prate kahyuM, jagArI sasaneha kahe rAjA 'putrI husI, kalapalatA guNageha.' purve mAsa putrI thaI, guName rupa nIdhAna; rAya-rANi bahu premasyuM, tilokasuMdarI dIyo nAma. dina-dina vadhe premasuM, jIma caDhate pakha caMda; tima-tima rAjA ciMtave, dharei ghaNo ANaMda. rAyataNo muhato ache, nAma bhaloI sabudha; rAja-kAja ciMtA kare, prajAtaNi lahe suddha. hive kumarI moTI thaI, rAjA karei vIcAra; 'sarikhA sarIkho jo mIle, to saphala huve avatAra.' DhAlaH-5, kuMDalapurare gorame re- e dezI. hive rAjA surasuMdaru, Aya beTho darabAra; batrIsa rAja kulI mIlI, Aya mIlI tINavAra. rAjA mana kuMvarI vasI, cosaTha kalA re nidhAna; 'dura na duM hive ehane, e mujha jIvana samAna. tiNe mujane jugato nahI, vAdhe viraha athAga; to hive ghuM hive jehane, pAmu sukha abAdha.' 1. doguMdaka deva je khuba RddhimAna hoya che. 2. maMtrI. 3. zuddhi=saMbhALa. For Personal & Private Use Only * lakSmIharSajI kRta 1 [81] 2 [82] 3 [83] 4 [84] 5 [85] 6 [86] 7 [8] 1 [88] 2 rAjA0 [89] 3 rAjA0 [90] Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 445 maname vicAra kare iso, "muhato mAro pradhAna; temanA putrane dIjIye, kyuM vAdhe jaga vAna.' 4 rAjA. [1] ema vicArI rAzi prate, kahivA lAgo rAya; 'dura putrI paraNAvatA, milavo kabahuka thAya. pa rAjA. [2] theM kaho to muhatAtaNe, putra ache re eka; tehanA putrane dIjIye, kyuM rahe gharanI jI Teka. 6 rAjA. [3] ema vicArI mehatA prate, teDAve re tAma; mahuto tatakSaNa Aviyo, rAyane kIdha praNAma. 7 rAjA [94]. karajoDI muhato kahe, "teDAvyo kaNa kAma?; te dAkho mujha karI mayA, ApuM bahulA jI dAma." 8 rAjA. [5] rAya kahe muhatA bhaNI, "che eka moTo jI kAma; Adara de besArIyo, aba rAya bhAkhe che Ama. 9 rAjA. [6] "putrI ache je mAharI, tAharA putrane teha; ApuM chuM. have tehane, teDAvyo tujha jeha." 10 rAjA[9] muhato kara joDI kahe, "eka suNo mAhArAja!; sarikhA sarikhAsuM karo, sagapaNano e jI "kAja." 11 rAjA [8] rAjA atI Agraha karyo, "muhatA! ma kare kAMI paMca; didhi che meM modasu, nahI tehano parapaMca." 12 rAjA. [99]. mahute vAta mAnI sahu, na kahyo gharano ja bheda; deva karelI tIma hovasI, Ima mana dharyo jI umeda. 13 rAjA. [100] rAya hukamasu uThane, muhato Avyo jI geha; putrataNi ciMtA huI, "nahI che sAjI jI deha." 14 rAjA [101] 1. yaza. 2. kyAreka. 3. AbarU. 4. aradAsa, vinaMtI(?). 5. kAma, vyavahAra. 6. khacakATa. 7. bhAgya. For Personal & Private Use Only Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 446 ja lakSmIharSajI kRta muhato muhatIne kahe, "huvo aciMtyo jI kAja; jo navI paraNije kuvarI, to jAve gharathI ja rAja. 15 rAjA. [102] putra to koSTI paDyo ghaNo, vaidyataNo nahI kAma; vaidya setI pragaTo huve, to phIko paDazuM re tAma. 16 rAjA. [103] to kUladevI che ApaNe, "sevA chAM dInarAta; Aja kAma AvI baNyo, mAtA pUresI Asa." 17 rAjA. [10] ema vicArI pUjA karI, kIdhI ghaNI aradAsa; koDha TAle muja pUtrano, kyuM phalasI mujha Asa. 18 rAjA [105] devI taba bolI IzuM, "sAMbhala re tuM subudhI; prAcita karama kayA che ke, bhogavyA vinA nahI suddha." 19 rAjA. [16] aTakIne muhato bolIyo, "sAMbhala re tuM devI; muja kahyo kare nahIM, to TAluM tujha seva." 20 rAjA. [10] devi kahe "suNa bApaDA', Ima pachatAve re Apa; to hi paNa karama Tale nahI, urde AvyA je pApa." 21 rAjA[108] pAMcamI DhAle je kahyo, muhate dekhyojI dukha; koI bijo vara ANI gho, kyuM thAye mujhane sukha." 22 rAjA [109] lIkhamIharakha kahe suNo, uDo je mata Sa; devI ANa desI hive, jiNasuM lIkhIyo che lekha. 23 rAjA [11] 1. sevA karuM chuM. 2. prAcya=pUrvanA/pracita=ekaThA karelA=bAMdhelA. 3. je koi. 4. gusse thaIne. 5. udaye. For Personal & Private Use Only Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 447 1 [111] 2 [112] 3 [113] 4 [114] dUhA muhato karajoDI kahe, "mAta! ma lAvo vAra; prachannapaNe meM ANaneM, melo vana majhAra. vanameM pAMDava ghoDAtaNA, tehane kehaNyuM jAya; te mAhare ghara ANane, mujhane supasI Aya." tava devI phIratI thakI, joyo desa paMcAla; devI AvI rASTae, tohi na paDyo chaTakasAla. dakhiNa Avi utAvalI, nArI catura sujANa; Dhebara peTA mAnavI, phIka paDI tiNa ThAma. lATa-pATa karNATa jaI, kayaMga-tilAMga-kilAMga; siMdhu kAsamIre jaI, kAsI kIyo prasaMga. "mA-maMDalame dekhane, gaIa sIrohi desa; bayarA dIse ruyaDI, marada majurIyA-vesa. AI kacha-malAme, vali soraTha kIyo praveza; pUraNa dIseM dUbalA, nArI nIpama vesa. AI gujara desame, phIra-phIra jove ge; nArI koThI sArakhI, pUraSa pIlarI deha. IDara-vAgaDa mATe jaI, mevADa joI jAya; baDakAbolA mAnavI, bhaDakI sAmA thAya. Ima devI joyA ghaNA, bhala-bhalerA desa; piNa koI dekhyo nahI, kuyarI sarIkho vesa. 5 [115] 6 [116]. 7 [117]. 8 [118] 9 [119]. 10 [12] 1. soMpI deze. 2. saurASTramAM. 3. asala zreSTha. 4. Dhebala=ThIMgaNA. 5. rAjasthAna. 6. bairA=strIo. For Personal & Private Use Only Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 448 ja lakSmIharSajI kRtA mAlava AvI utAvalI, jove nagara ujeNa; phula ANato bAgasuM, dITho bAlaka teNa. 11 [121] "kuyarI sarIkho eha aNuM, bIjo avara na koya; sarikhAnuM sarikho mile, to mana-ciMtyA hoya." 12 [122] DhAla - , bhale padhAryA tume sAdhujI- e desI. ema vIcArine suMdarI re, uMcI rahi kahe Ama re; "caMpAnagarI rAjA-sutA re, parasesI bhADe abhIrAma re'. 1 [123] jovonI karamagata kehavI, lIkhIyo lAbhe eka re; ciMtana jiva kare ghaNi re, avara aciMtyo hoya re. 2 jovAnI. [124] vacana suNine jove dIso-dIsI re, najara na dITho koya re; 'tAta prate jAI kare, mujha vAta acaMbhama hoya re." 3 jovonI[125] gayo kuvara utAvaLo re, tAta diThAM gayo vAta bhula re; karI praNAma ubho hi re, Ape bApane phula re. 4 jovonI [126]. bije dina valI sAMbhalI re, "kAla bhulo kahuM Aja re; phula pache huM Apasure, kahasu vacana thayo teha re." 5 jovAnI. [127] ima manamAhe citatA re, sUri upADyo tAma re; caMpAkerA vaname re, ANI melyo tINa ThAma re. 6 jovAnI. [128]. kuvara maname ciMtave re, "huM Ayo kaNa bAga re?; e vana nahi ujeNano re, nahI valI gharano bAga re'. 7 jovonI[129] bhUkho-tarasyo vaname phIre re, vATa na jANe kAyA re; eka talAva dITho tIse re, pANi pIvAne jAya re. 8 jovonI. [13] 1. lAvato. 2. TI. ahIM devI'ne badale "suMdarI' vAparyuM che. 3. AzcaryakArI. 4. devIe. For Personal & Private Use Only Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 449 pANi gala pIdho pache re, Ubho saravaranI pAla re; sUraja pINa tIhAM Athamyo re, tada beTho vaDatala jAya re. 9 jovAnI. [131]. agana balatI dIThI tIse re, jANyo lokataNo sabAra re; cAlyo uTha utAvalo re, aganataNe anusAra re. 10 jovAnI. [132] tihA pAMDava ghoDAtaNA re, tApe che tiNa jAga re; mahute paNa kahiyo huto re, "bAlaka "AsI iNa jAga re'. 11 jovAnI. [133] pAMDava Avato dekhane re, sAmo gayo tatakAla re; le chAtIsu bhIDIyo re, khole besAryo bAla re. 12 jovonI [13] gaDha-gabhAI jamADIyo re, kAMpatI rAkhI deha re; rAta thakI mukatA ghare re, le jAI thayupyo tehare. 13 jovonI [135] muhato leI ucharaMgame re, baisADya sasaneha re; muhatI pINa Avi kahe re, "beTA! moDo kye Avyo geha re?" 14 jovAnI. [136] behana kahe "jAvuM bhAmaNA re, mAharA vaMchIta phalIyA Aja re; mukha dIThAM sukha Upano re, Aja Ayo pItA ghara rAja re."15 jovonI. [137]. kara joDI pUche tadA re, "kahone e kuNa gAma re?; kema sagA huvo mAharA re?, te dAkho mujha "nAma re." 16 jovonI[138] muhato kahe "suNa nAnaDA! re, e caMpAnagarI prasIdha re; rAja kare surasuMdara re, jehane nAme navanIdha re. 17 jovAnI. [139] te taNo muhato achuM re, mArI bAhare dezame ANa re; tiNa kAraNa mAne ghaNo re, eka tehane catura kuyarI sujANa re. 18 jovonI [14] 1. gALIne. 2. tA, tyAre. 3. sabIra=zibIra, chAvaNI(?) 4. jagyAe. pa. Avaze mATe. 6. ghare laI jaIne. 7. soMpyo. 8. vismayasUcaka avyaya. For Personal & Private Use Only Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 450 ja lakSmIharSajI kRta te pUtrI mujha putrane re, dIdhI che rAjAna re; te pUtra ache mujha koDhIyo re, tiNa tujhane ghUM chuM mAna re. 19 jovonI [141] te kumarI mujha putrane re, tuM paraNIne deha re; pache tuM kehasI tIhAM re, hu pahucADIsa sanehare." 20 jovAnI. [14] taba valato kuvara bhaNe re, "e uttama nahI rIta re; e moTA kulanI UpanI re, tINe kIje kema phijIta re?. 21 jovonI [14] muhato kopa karI kahe re, kADhI khaDaga tatakAla re; jo kahiyo mAne nahi re, to haNanuM suNa tuM bAla! re." 22 jovonI[14] tava kuMvara ciMte Iso re, "e kuSTi caMDAla re; to ziva Apo rAkhiyo re, ehasyu karavI ghaNI lalapAla re. 23 jovonI [145] pUrave paNa kahiyo hato re, bhADe paraNasI eha re; te sahu sAca dise IhA re, to huM bhADo boluM jeha re. 24 jovonI. [16] ema vicArI bolyo Iso re, "huM tujha kahiyo karesa re; meM piNa muja kahiyo karo re, jIma tujhame na paDe kalesa re." 25 jovAnI. [147] muhato kahe "jima tuma kaho re, tama karu ika citta re; mAla ghaNo che mAhare re, mAge te Apisa vIra re." 26 jovonI. [148] DhAla chaThImADe paDyo re, kuvarane ghaNo soca re; lesuM bhADo mAro re, hive kehavAno keho saMkoca re?. 27 jovonI [14] lakSmIrSakahe isuM re, osvAlA paDasI jehare; jima kehasI TIma nAcasI re, jo paravasa paDI deha re." 28 jovAnI. [15] 1. kalaMkita. 2. oziyALA. For Personal & Private Use Only Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 451 dUhA kuMvara kahe muhatA bhaNI, "vAta sAMbhala eka citta; rAjA deve dAyajo, te sagalo muja vitta." 1 [151] kahyo muhane mAnyo sahu, jeha kahI te vAta; *uNamAhe Doro-DasI, huM navI ghAlu hAtha. 2 [152] hive te behu jaNa, huvA ekaNacitta; bola baMdha kIdhA pache, muhatArI bhAMgI bhRta. 3 [1pa3] maMgalakalasa sukhe raheM, muhatA ghara dIna-rAta; bAhira pharavA dhe nahI, na kare kiNarI tAta. 4 [154] kuMvara caMpA gayA pachI, pUThe duvI che vAta; thoDoso hive tehano, sAMbhalajyo avadAta. 5 [155] jinapUjA karIne rahyo, tohi na Avyo bAla; seTha ja kerA DIlame, uThaNa lAgI jhAla. 6 [156] DhAla - 7, be be munivara vaitaraNa pAMgaryAjI- edezI. tAta utAvalo uThyo joivA jI, nijara na dITho jovA lAgo mAga re; Avato koI na dIse nAnaDo jI, chAtI bharANI jAne bAga re. 1 [15] Aje na kyuM Ayo mAro nAnaDo re?, jIgarI to mAya-tAyane moTI Asa re; putraji viNa phATe hiyo re, tiNi vinA sunA sahu AvAsa re.' aje. [158] mAlInuM pUche seThajI Akulo re, "kahe re mAlI! kihAM mujha bAla re?; gherai nAvyo vATa joI ghaNi re, mujhane dekhADi sa tatakAla re."3 aje. [15] 1. temAMthI. 2. doro ke dazI (jeTaluM paNa huM nahi lauM). 3. bhrAMti. 4. ciMtA. 5. zarIramAM. 6. mArga. 7. Aje. 8. mALIne. For Personal & Private Use Only Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 452 * lakSmIharSajI kRta mAlI kahe "kuMvara ja phula leI calyo re, letA-detA na karI kAMI vAra re;" seThajI pagale pagale pAcho pharyo re, Ayo jIhAM ubho rahyo kuMvAra re. 4 aje[16] araho-paraho jovyo kuvarane re, devA mAMDyA moTA sAda re; pAcho navI bole koI bAluDo re, upano ghaNuM manameM vikhavAda re. 5 aje. [161]. pagalA to AvA koI cAle nahI re, avara paga pAse nahI dIse koya re; kiNa bholAvyo mAro nAnaDo re?, tiNari hu ThAma ja DhAluM joya re." 6 aje. [162] rAjAnU paNa kahIyo sevake re, daso-dIsa rAjA bAMdhI vATa re; ThAma-ThAma ja sevaka mokalyA re, DerA jovA melyA cAraNa-bhATa re. 7 aje. [16] seTha-zeThANI dukha kare ghaNo re, gura-jhura AMsu bhare che talAva re; koI verAyata parabhavataNo re, tiNane lAdho che dIsa Aja dAva re. 8 aje. [16] gaDha-maDha-maMdira "sojyA mAlIyA re, sojyA ghaNu vali nadIya navANa re; to hi piNa khabara na kAMI paDI re, kINa hI na kahyo koI enANa re. 9 aje. [16] vIraha vilApa kare ghaNA re, "devane devA mAMDyo dosa re; 'pUtra dekhADIne teM kAM karyo re?, hAMsu te kIdho bahulo rosa re. 10 a [166] phiTa-phiTa devA tone kisse kahuM ?, kiNamyuM meM manameM tANyo droha re; kiNanuM meM iNa bhava dukha dIyo nahi re, te kidho mahAsuM bAla-vicho re. 11 aje. [16] kiNanuM meM bAla-vichoyA navi kIyA re, kiNarI na kIdhI thApaNa mosa re; jInanA vacana lopyA nahIM re, ke meM na pIdhA kuDA kosa re. 12 aje. [168]. jhura-jhura pIMjara huI dehaDI re, AMkhyA to AvaNa lAgI nIla re; toDI navI dITho kahAM kikalo re?, hIvaDo nahi phATe mohi rahyo sIla re. 13 aje. [16] 1. Ama-tema. 2. rAjAne. 3. paDAva. 4. joIne. 5. zodhyA. 6. taLAvaDI. 7. ahinANa=nizAnI. 8. bhAgyane. 9. koine 10. viyoga. For Personal & Private Use Only Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI thAla sonAre kaho kuMNa jimasI re?, paTaphUla bichAI paDI sejha re; kihAM jAyane pUtrajI poDhIyA 2e?, kiNasuM lAgo thAro heja re?. 14 aje [170] rAta paDIne sUraja Athamyo re, sIyAlAnI moTI rAta re; kINa kaMTha lAgI putrajI! poDhasyo re?, kINane kehasI mananI vAta re?' 15 aje [171] d jhura-jhura mAsa je be-tina volavyA re, volAvyA vale dIna dasa-vIsa re; tiNa same jimaNo aMga pharukIyo re, maname rAkhI moTI Asa re. 16 aje0 [172] vAta vIchohAnI je jANasI re, jINameM vItI hosI teha re; bAMjha na jANe 4vyAvara-vedanI re, jANe je upAi deha re. 17 aje [173] sAtamI DhAla vichohAtaNi re, kahe lakSmIharakha ja eha re; 'aMtarAya desI jehane re, teha phala pINa lehasI jIva re.' 453 1. rezmI vastra. 2. zayyA. 3. vAMjhaNI strI. 4. prasUtinI vedanA. For Personal & Private Use Only 18 aje0 [174] Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 454 ja lakSmIharSajI kRtA 1 [175] 2 [16] 3 [177] 4 [178] dUhA hive manaDo DolAviyo, gharano kare che kAma; paradesI puchato rahe, koI na kahe putrano nAma. kumAra kahe caMpA tihAM, muhatAsuM karI mela; mAya-tAya sAluM ghaNuM, jANe kAlajAme sela. hive muhato rAjAkane, jAI jovAve lagana; vara-vIdaNirA lADa-koDA, karavA ghaNoI jatana. ghaNA teDAvyA jotaSI, joyo lagana kuMDAla; zubha lagana-velA thakI, thApyo lagana cosAla. josI ghaNoi mAna de, khasI karane muMkyA ge; muhato lagana leI karI, Avyo ApaNe geha. DhAla - 8, citoDI rAjA re- e desI. muhato lagana vadhAve re, bhalo ochava maMDAve re; bhalI nArI teDAve re, dhavala-maMgala dIye re. vara pIThI karAve re, vArusa vaNAve re; ghara-ghara teDAve re, vanole phIre re. hive rAya ghara Ave re, loka acaraja pAve re; gaja Upara besADI re, cavara DholAvato re. rAya-rANi dekhine harakhe re, iMdra samo vara parakhe re; Ima nirakhine rAya re, rANi harakhyA sahu re. 5 [179]. 1 [180] 2 [181] 3 [182] 4 [18]. 1. kALajAmAM. 2. zalya. 3. vanalA=baMdolI, phulekuM. 4. cAmara. For Personal & Private Use Only Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 455 5 [184] 6 [18] 7 [186] 8 [187]. 9 [188]. rANi motI vadhAve re, mana huvo savAyo re; "vale khola bharI re, mANaka-motIyAM re. Ima phIra ghara Ave re, dina-dina vesa vaNAve re; jIma rAya-rANi sukha pAve re, dekhi 'viMdane re. hive laganacuM Ave re, sAjana teDAve re; kuMgarI paThAve re, sAjana che jihAM re. hive sagAnu saMtoSe re, pakavAne poSe re; bhali bhAta saMtoSe re, rAkhe karI ApaNo re. vivAhano dIna Ayo re, sahukone suhAyo re; vAra jAna karIne re, cAlyA rAyaghare re. baha vAjitra vAje re, jANe aMbara gAje re; ghaNA Dhola vajAve re, bhuMgala bherIyA re. vara toraNa Ayo re, rANI-rAya sukha pAyo re; bharI thAla vadhAyo re, mANaka motIyA re. vIMda paMcavarI Ave re, loka dekhI sukha pAve re; bhalI cavarI maMDAve re, sovana kalasanI re. nArI mIle Tole re, bhalA peharI paTole re; nArI gIta ja gAve re, bhalA sohalA re. rAya DAyajo dIdho re, ghaNo jasa lIdho re; dInA rathasuMjatA re, sukhAsaNa pAlakhI re. tohi kara navI chaDe, rAjA paga mUDe re; vale rAjA pUchIje re, "cAhIje so mAMgIye re. 10 [18] 11 [19] 12 [191] 13 [192] 14 [193] 15 [19]. 1. vaLI. 2. varane. 3. kaMkotrI. 4. mokale. 5. corImAM. For Personal & Private Use Only Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 456 lakSmIharSajI kRtA 16 [195] 17 [196] 18 [197] 19 [198] 20 [199]. paMca manohara vAjI re, jyu hu mana rAji re; bhalA ghoDA kamojI re, Apo desanA re." taba rAya vimAsyo re, kumarI bheda prakAsyo re; rAya ghoDA te ApyA re, pAMce harakharuM re. paraNI leI ghara Avyo re, bhale gIta gavAvyo re; mukatAne mana bhAve re, tIma-tima sahu karyA re. gharameM jaba peTho re, siMghAsaNa beTho re; muhato thaI gharanA re, sahu ghelA phIre re. rakhe vAta karesI re, ghara-bheda kahesI re;' taba samasyA karesI re, hAtho-hAthathI re. vIvAhanA kAma kIdhA re, mana-manoratha sIdhA re; uTha ghara jAvo re, Apo ApaNe re. "suNajyo sahu koI re, sahu svArathano hoI re; ko kehano na koI re, svAratha viNa sago re." evI paraNI lADI re, jAe che choDi re; yAto(?) AI dIse che bhADI re, pUrava lekhanI re. Ima manameM AlocI re, beTho kAyA saMkocI re; taba kuMvarI Aloce re, varane dekhane re. "mujhasuM navI bole re, manaDo navI khole re; pherA letAM sAthe re, vAta karatA ghaNi re." hive kuMvarI batalAsI re, tava mana sukha pAsI re; e to DhAla paraNetarI re, lakhamIharSa kahI AThamI re. 21 [20] 22 [201] 23 [202] 24 [203]. 25 [204]. 26 [205] 1. jAto. 2. batAvAse. For Personal & Private Use Only Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 457 dUhA hirve kuMvarI vara sanamukhI, jove nIjara nIhAla; AmaNa-dumaNo dekhane, bole vacana rasAla. 1 [206] DhAla - 9, bIMdalInI desI. kuMvarI kahe "suNa kaMtAI, manamohana! tuM guNavaMtA ho, kaMtA! vayaNa sUNo.1 [20]. mujha sanamukha nayaNe nihAlo, mananI vAtA kAMI na kholo ho, prItama vayaNa suNo. 2 [20]. tuMhe bola na bolo kAMI, kAha ciMtA tuma mana hoI ho. 3 kaMtA. [20] tumha joga-dhyAna leI beThA, kAMI bola na bolo mIThA ho. 4 kaMtA. [21] gharataNI ciMtA nahIM kAMI, jaba beThA bApane mAI ho. 5 kaMtA[11] hu to arabaMdhI tumArI, tume vAta na karo hIyAnI ho. 6 kaMtA. [12] bhojana bhAvatA lAdhA, jamavArI kIsIya abAdhA ho. 7 kaMtA. [213] tuma dIlame vAta anerI, uThavArI vAta bhalerI ho. 8 kaMtA. [21] tuma dehanI ciMtA che kAMI, to TAlo AchakhAne jAI ho."9 kaMtA[15] kumara kahe "vAta tumha jANI, jhArI bhara lAvo pANI ho.'10 kaMtA. [216] jhArI bhara sAthe huI, ubhI rahI khIDakI saMbhAI ho. 11 kaMtA[17] jAvAno lAga na dITho, pAcho jAi ThAma ja beTho hato. 12 kaMtA. [18] ghara jAvAnI ciMtA ANe, nArIsuM neha na mANe ho. 13 kaMtA. [19] kuMvarI valI sanamukha nIrakhe, vilakho mukha dekhIne parakhuM ho. 14 kaMtA[20] 'tumane lAgI dIse che bhukha, lAjatA na kaho tume mukha ho. 15 kaMtA[221] For Personal & Private Use Only Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 458 che lakSmIharSajI kRta kavara huMkAro kIdho, 'ghAya-mAyane sAda ja dIdho. 16 kaMtA. [22] sIMha kesariyA modika lhAvo, thALa bharIne vehalA Avo ho." 17 kaMtA. [23] modaka ANine dIdhA, khAI valI pANI pIdhA ho. 18 kaMtA. [224]. maMgala taba bolyo vANI, to ujeNI sIprAno pANi ho. 19 kaMtA. [25]. to e kahevA lAge savAda?, paNa deveM kIdhA vevAda ho." 20 kaMtA. [26]. kuMvarI vayaNa suNine vicAre, kiMtA oeNi caMpA citAre ho? 21 kaMtA. [27]. jANije che re mosAla, khAdhA tIhAM mevA rasAla ha." 22 kaMtA [228]. Ima kumarI kare vicAra, tava kuMvara ja ukyo tiNavAra ho. 23 kaMtA[29]. kaho svAmI! tame kahAM padhAro?, mujha tana-manano AdhAra ho." 24 kaMtA. [230] kavara kahe "sukulINI kaMtA, mujha huI che dehanI cIMtA ho. 25 kaMtA. [31]. IhAM jAvAnI Ave che lAja, bAhira bhAI AvuM Aja ho. 26 kaMtA. [32] meM mata ANo kAMI bhUta, ghara beThA rahijo naciMta ho." 27 kaMtA. [33] ema kahI bAhira jAI, muhatA ane ema kahAya ho. 28 kaMtA[234] "mujhane rAya DAyajo dIno, te kahe che mujha khajIno ho?" 29 kaMtA. [35], muhato kahe "cAla dekhAuM, ujeNInI vATa batAuM ho." 30 kaMtA. [236] sahu vasta saMbhAlIne dIdho, paraNetaro vAgo lIdho hato. 31 kaMtA. [237]. vAgo muhato ghara leI Ayo, kavara oeNine calAyo ho. 32 kaMtA[238] lIkhamIharakha kahe DhAla navamI, paraNI melI cAlyo akaramI ho.33 kaMtA[239] 1. kuMvara. 2. dhAvamAtAne. 3. bhAgye, nasIbe. 4. nizcita. 5. veza. For Personal & Private Use Only Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 459 1 [24] 2 [41] dUhA kumara cAlyo utAvalo, paraNI mehalI nAra; hai! hai! e bhavatavyatA, syu kIdho kidho karatAra?. kumara cAlyo ghara bhaNI, che mAta-patAsuM neha; kumarI to jANe nahIM, chetara gayo deI che. DhAlaH - 10, vratanI je manasA ANI- e dezI. cAlyo maMgalakalasa umAhyo, mAya-tAya vichoyAno vAhyo; ghaNi karatA husI mujha ciMtA, mujha viNa ghaNuM dukha dharatA. vahAlo jAvo he mujha heva, mAya-tAyanI karavA seva; ama dharato ghaNoI Umeda, manataNo koI lAbhe bheda. dUhA manataNo bheda navI ko laI, ahinIsa kare prayANa; umAhyo milavAtaNo, jye cakavIne bhANa. 1 [24] 2 [43] 3 [244]. 245]. DhAlaH cAlatA ujeNI Ayo, dekhI mana huvo savAyo; mAya-tAya vIchoko TalasI, mananA manoratha sahu phalasI. pUrame pesAro aba kIno, bahu dInAmuM manoratha sIdho; ghara sAmAM jaba ratha khaDIyA, galIyAme loka ja mIlIyA. kiMThA jANye rAjakumAra?, IhAM lokataNA gharabAra; nahi che mAraga IhAM koI, AghA tume Avajyo joI. 5 [46] 6 [247]. 1. have. 2. sUrya. 3. najIka. For Personal & Private Use Only Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 460 to lakSmIharSajI kRtA dUhA 7 [48] 8 [24] 9 [25] joIne tame Avajyo AghA', loha sahu ko Ima kahe; seThANI loka-vacana sAMbhali, pola AvI ubhI rahe. DhAlaH ubhI rahi bole bola, "AghA kIhAM Avo cho niTola?'; pAlatA to AghA Ave, seThANIjI AkalA thAve. seThajI sAMbhalI karato sora, kaDa bAMdhane karato jora; Akalo thaIne deto ANa, vAga jhAlane rAkhe prANa. dUhA prANe vAga jhAlane ubho, jema gahelo vAvalo; kahyo re tuma kahAM jAvasyo? seTha thaI kahe Akulo. DhAlaH Akulo huMto dITho tAta, rathanuM utarIyo suNi vAta; AvI tAtataNe pAya paDIyo, seThajI dekhine halakalIyo. sAmo joI nirakhyo bAla, hIyarDa bhIDa lIyo tatakAla; nayaNe varasaNa lAgo meha, jAgIyo adhIko saneha. dUhA sane jAgyo je manasAra, ulasyo jehanI pare; vijoga TalIyo putra mIlIyo, dukha sahu dure gayo. 10 [251]. 11 [2pa2] 12 [253]. 13 [54] 1. ekadama- saMpUrNapaNe. 2. lagAma. 3. parANe. 4. vyAkuLa. For Personal & Private Use Only Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI DhAlaH gayo dukha ne huvo sukha, putrajIno nIrakhyo mukha; aba kIsaDI para pabhaNe mAya, 'italA dina siMhA rahyo chAya? 14 [25] tujha viraha joyA saba desa, khabara na lahI lavalesa; jhura-jhura huvAi nirAsa, tujha AyA pUgI Asa. dUhAH Asa pUgI paraNa Ayo, vahu na lAvyo kima ihAM?'; te vIratAMta mAya pUchiyo, maMgalakalasa dAkhe tihAM. DhAlaH tIhAM bhAkhe kaho 'suNo mAta! paraNevAno e `avadAta; mujha upADI le gayo koI, caMpAnagarI melyo mohI. tIhA rAyasutA me paraNI, muhatA-ghara melI gharaNI; le DAyajo huM ihAM Ayo, mAya-tAya dIThAM sukha pAyo.' 15 [256] DhAla dasamI e kahAMNI, 'punya karajyo bhavIyaka-jIna prANi; kiNa setI dveSa mata dharajyo, dharama setI rAge ramajyo.' 1. vRttAMta. 2. bhavika jana. ima sAMbhalI putra vacanna, seTha ciMtaNa lAgo manna; jovo putrataNI caturAi, kIma Rddha lei ghara Avyo bhAI.' 19 [260] 16 [257] e punyathakI phala lAdhA, pUrava deva-guru ArAdhyA; mAya-tAya vichoho TalIyo, lIkhamIharakha kahe 'manoratha phalIyo.' 20 [261] For Personal & Private Use Only 17 [258] 18 [259] 21 [262] 461 Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 462 ja lakSmIharSajI kRta dUhA maMgalakalasa samadAya, saba nija nija thAnaka mela; mAya-tAya sevA kare, e uttamanA khela. 1 [263] eka dIna kahe "suNo tAtajI!, bhaNavA ghAlo mujha; bhaNiyA viNa solyuM nahI, hathIyArA viNa jujha. 2 [264]. pitA mahochava mAMDIyo, bhaNavAno tiNavAra; gaja besAryo putrane, sAthe bahu parivAra. 3 [265] paMDitane ghari AviyA, praNamI paMDita pAya; maNi-mANaka de bheTo, bhaNavA beTho jAya. 4 [266] bhaNe-guMNe bahutara kalA, sikhe paMDita pAsa; lesAlyAMmAhe suvo, vaDa lesAlyo jAsa. 5 [267] rAjasutA je paraNane, melIthI tINavAra; tiNane je sukha-dukha thayo, te suNajyo IdhakAra. 6 [268] DhAla - 11, raho raho vAlA- e dezI. hive rAta paDI ravi Athamyo, tAtataNo Adesa lAla re; sInAna-maMjana kIdhA bhalA, IdhakA so le vesa lAla re. 1 hive [269] vya:kssorN manjanA cArU cIra tilakaM gAtraM sundhArcitaM, karNe kUNDalamudrikA ca mugaTaM pAdau ca crmoyne| haste SagapATambaraM kaTa churI, vidyA vInodaM mukhaM / taMbolA ati khaMstithA caturathA zrRMgAraI SoDasA / / (zArdUlavikrIDita) 1. yuddha. 2. nizALIyAomAM. For Personal & Private Use Only Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI paraNetaro vAgo dIdho huMto, te pahiryo tiNavAra lAla re; phula-mAlA paherI bhalI, rupa karyo tINavAra lAla re. maMdira Ave malapato, dIpaka jyota abhIrAma lAla re; kumarI uTha beThI thaI, dekhi prItama syAma lAla re. sanamukha jove kuMvarI, vAMkI nIjara karI jAma lAla re; 'e puraSa e koDhI rogI ihAM, seja beTho AvI kema lAla re?; kaMta amAro e nahI', ubhI cIMte ema lAla re. bAhira Avi ubhI rahI, sakhiyAro parivAra lAla re; mukha AMgulI dei kahe, 'bolo bola vicAra lAla re. Ayo kIso?, ciMtavaNa lAgI tAma lAla re 4 hive [272] 1uparAThI hui tiseM, koDhI jhAlyo hAtha lAla re; hAtha uchAlIne ima kahyo, 'rakheM mujha ghAle bAtha' lAla re. 6 hive [274] je sukha lahe iNa same, teso e avasara thAya lAla re; nAha jove tujha vATaDI, syuM ubhI pIchatAya' lAla re? 2 hive [270] bAi! tuM uMghAla kI, camakI uThI ema lAla re; kaMta tumAro Agalo, pahuto maMdira teha lAla re. 1. vimukha thaI. 3 hive [271] rAjasutA! iNa avasare, nAsaNaro nahI lAja(ga) lAla re; sarikhe-sarikho nAhalo, mIlIyo che mu(tu)ja bhAga lAla re. 8 hive [276] 5 hive [273] For Personal & Private Use Only kuvarI sakhiyAsuM kahe, 'theM bolonI bola vIcAra lAla re; kaMta nAyo mujha maMdire, koI koSTI Ayo iNa vAra' lAla re. 10 hive [278] 11 hive [279] 7 hive [275] 9 hive [27] 463 Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 464 * lakSmIharSajI kRta rAjamaMdira muhatA ghare, koI na Ave pAya lAla re; jINanuM jagadIsa ruTho have, te maMdirameM jAya lAla re. 12 hive[280], kahe kuMvarI "jovo jaI, pache dejyo olabha lAla re; sakhi jAya joye tise, dekhi koSTI acaMbha lAla re. 13 hive [281] AvI sakhIya utAvalI, ADo dIdho bAra lAla re; sAMkalI deI bAhAra rahI, sutI coka majhAra lAla re. 14 dive. [282] IgyAramI DhAla lIkhamIharakha kahI, karma nacAve jeha lAla re; pUrava lekha mATe nahI, sukha-dukha sIro te lAla re. 15 dive. [283] 1. jenA para. For Personal & Private Use Only Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 465 dUhA sakhI kahe bAI prate, "makarasa manameM kheda; prahasane rAjA prate, kahisyA sagalo bheda." 1 [284] INa avasara muhato hive, dekhi vahuro caritra; rIsa dharI mana ciMtave, "kAMI karuM 'virataMta. 2 [285] mujha sutane e navI gINe, bAhira AvI jeha; ehane huM evI karuM, ghaNu citAre teha." 3 [286] rAyakane muhato gayo, maname ANI rosa; rAta ghaNI che pAchalI, to hI jagAyo narasa. 4 [287]. rAjA tatakhaNa jAgane, AsaNa besaNa dIdha; sago sagapaNa jANane, Adara bahulo dIdha. 5 [288] muhato nasAso muMkane, beTho rAjA pAsa; rAjA manameM ciMtave, "kima melyo nIsAsa?' 6 [289] rAya kahe muhatA bhaNi, "kaho tumha mananI vAta; Aja sukhanI vAta che, kIsI che dukhanI vAta?" 7 [29] rUM buja Ave hiye, prItataNI parakAra; tye muhato hoI rahyo, kapaTI daya majhAra. 8 [21] DhAlara-12, vIra vakhANi rANi celaNA jI- e dezI. rAya kahe muhatA bhaNi jI, dukhataNo kAraNa kAya?; tuM mujane tume dAkhavo jI, likhIyo meTa na hoya. 1 rAya. [292] 1. TI. ahIM 'vRttAMta' zabda "caritra' ke "prapaMcanA arthamAM prayojAyo che. 2. citkAra kare. 3. to. For Personal & Private Use Only Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 466 lakSmIharSajI kRta kaho kuMNa tumhane dUhavyA che, kathana na mAne koya; tehane to sIkhAmaNa devasyuM jI, pherI javAba na hoya. 2 rAya [23]. mAhare to sAra saMsArame jI, tujhavaNa avara na koya; je dusamaNa che tAro jI, tehane TAlamyuM ja joya." 3 rAya [29] dhIrapa rAya dIdhI ghaNI jI, mukatAne bolana bola; kahyA vinA kuMNa jANacce jI, sajana durajanataNo mola?' 4 rAya[195] rAyane haTha muhato kahe che, lAMbo melI nIsAsa; jehano karama huve pAtalo che, temane kehI che jI Asa? 5 rAya. [296] rAya! dITho suta mAro jI, dITho meM deha kAMI khoDa?; devakumara sama nIrakhIyo jI, parakhIyA sarIsI joDa. 6 rAya. [297] ke koI lagana dUSaNa huvo jI, ke kAMI velA vIseSa; Aja ude AvyA sahu jI, pUrava karamanA lekha. 7 rAya. [298]. kehavAnI vAta ja na kAnahI jI, kahiyA vinA na rahAya; hatha levo melyA pache ja, kuvara koDhIyo jI thAya. 8 rAya [29]. dosa nahI ko kavarano jI, dosa vakhatano ja eha; rAya to mujhane moTo karyo che, vakhatame pAtalI reha. 9 rAya [30]. rakhe rIsAvo karIne jI, eha che mArA gharano maMDANa tIma-tIma rAya kope caDhyo jI, sAMbhala muhatAnI jI vANa.10 rAya. [31] rAya bhaMbherI muhato gayo jI, tIsaDe huvo parabhAta; kuMvara AI rAya AMgaNe jI, pesavA na de che jI mAta. 11 rAya. [302] 1.bolavA mATe. 2. mUlya. 3. kuMvarIno. 4. rekhA. For Personal & Private Use Only Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 467 devakumara sarIso huMto jI, tehane lagAvIyo kalaMka; valI kula ujalo mAro jI, tIName ANiyo jI vaMka." 12 rAya. [303]. rAya kahe "have ehano jI, mukhamatI dekho koya; pIchokaDe ehane rAkhajo jI, jIma e dukhaNI ja hoya." 13 rAya. [304] rAya kahyo tima sahu karyo che, nahI koI Adara mAna; sakhi-sahelyAM paraharI jI, koI nahI ANe che jagyAna. 14 rAya. [305] manamAM je ciMtA huMtI che, te sahu rahI manamAha; prAcita karama ude huvA jI, te kuNa meTasI eha?. 15 rAya. [306] DhAla kahI e bAramI jI, kumarIne paDyo re saMtApa; lIkhamIharakha kahe "ehane jI, kaho kIma mITasI jI pApa?" 16 rAya. [30]. che. tema 1. doSa. 2. mata nahi. 3. pachavADe. 4. jJAna. nI mane na For Personal & Private Use Only Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 468 ja lakSmIharSajI kRta dUhA rAjAne vAlI hUMtI, kAyA jIva samAna; karama ude AvyA ache, na dIye koI mAna. 1 [308] talokasuMdarI ekalI, beThI paDavAmAM; rotI-raDatI sAMbhalI, paNa nAve koI gharamAMhe. 2 [30] DhAlaH - 13, jIvaDA makara re, nIMdyA pArakI- e dezI. tIlokasuMdarI beThI ekalI, jhure-jhare rAta ne dI; pUrava karama ude AvyA jike, kehane kahIye re jIva?. 1 [31]. Apa kamAI re jiva! tu bhogave, mata koI kaNane re dosa; deva-dANava paNa chuTA nahI, lIkhIyA lAbhere lekha. 2 Apa0 [311] bAla-vIchohA re pUrave me kiyA, kidhA kuDA re saMsa; jIva-hasyA karatI jotI nahI, ANati machare re "huMsa. 3 Apa0 [312] jovana mAti re spaM rAcatI, nANatI kaNane re gyAna; te phala ude re AvyA sahu, INa bhava na dhe koI mAna. 4 Apa0 [313] ke thApaNa rAkhI pArakI, pIdhA kUDA re kosa; ahaMkArI pUrI Apa sAcI thaI, parane dIdhA re dosa. pa Apa0 [314]. paranIMdA karatI joti nahI, gINatI nahI tola-mAta; gharamataNI mata "kA jANI nahI, ghAlatI rahatI re ghAva. 6 Apa0 [315] Ala caDhAvyA re kaI me sAdhane, phADyA prathavInA re peTa; sAta khetre re vata nahI vAvaryo, detA kIdhA re meTa. 7 Apa0 [316]. 1. paDavADa=pAchalI vADe= pAchaLanA bhAganA makAnamAM. 2. udayamAM. 3. hiMsA. 4. matsaramAM. 5. hoMsa. . talamAtra. 7. mati. 8. kAMI. 9. pRthvI. 10. dUra. For Personal & Private Use Only Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 469 Asa karIne re AvyA jAcavA, te me melyA nIrAsa; deva-gurunA re vacana uthApIyA, pachI ghAlyA re pAsa. 8 Apa0 [317] dosa na koI re sAsu-susarAtaNo, dosa na koI mAya-bApa; dosa-kamAI re jIva kIdhA tIke, bhogavIsa Apo re Apa.9 Apa0 [318] Age paNa kahIye sItA satI, soke dIyo re kalaMka; rAme melI re vaname ekalI, kADhyo karamano vaMka. 10 Apa0 [319] nala-davadaMtI re vaname ekalI, sutI mukI nIrAsa; kate kApyA re hAtha kalAvatI, bIjI kahIre Asa?. 11 Apa0 [32] satI ya subhadrA re jagame jANiye, sAsu didho re kalaMka; dharama-prabhAve re tene devatA, kIdhA tAsu nIkalaMka. 12 Apa0 [321] dropadI-zIvaMtI-padamAvatI, Ima anekame re dukha; te piNa bhogavIyA viNa chuTe nahI, sahyA bhukhane re dukha. 13 Apa0 [322] Ima mana vAlI re beThI suMdarI, soca kare dIna-rAta; sukha-dukhanI vAta na ko puche nahI, sahu savArathanI re vAta. 14 Apa0 [323]. ciMtA karatI re beThI suMdarI, dhyAna dhare navakAra; kaMtataNo re vacana saMbhAriyo, "sirAnadIno re vAsa. 15 Apa0 [324] dhIrapaNe ANi re uchava mana thayo, "gyo ujeNi re kaMta; vakhata ja hosI re moTo mAharo, sahi mIlasI ekAMta.16 Apa0 [325] karama niMdyA kahi DhAla te teramI, manameM nANasyo rosa; lIkhamIharakha kahe pUnya thakI sahu, TalasI kumarIno dosa.17 Apa0 [326] 1. yAcavA, mAMgavA. 2. vAMka=guno. 3. zIlavatI. 4. AnaMda. 5. niMdA. For Personal & Private Use Only Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 470 ja lakSmIharSajI kRta dUhAkumarI manameM ciMtave, kidhA dharamasuM dhyAna; rotA koI na pAmII, kIje vicArIne kAma. 1 [327]. DhAla - 14, bhulo mana bhamarA rI- e desI. kumarI mana ciMtA paDI re, citAre maname eha re mana bhamarA re. 1 [328]. kAMta ujeNi gayo sahI re, mujhasyuM na kIdho "prama re. 2 kumarI. [329] kapaTa karIne nIsaryo re, bAhira jAvAno leI nAma re mana bhamarA re. 3 [33] ubhI rAkhI mujhane re, nahI koI sAthano kAma re. 4 kumarI. [331] beTho prIta dharI nahI re, mana rAkhyo saMkoca re mana bhamarA re. 5 [332] vAta-vIgatathI navI hasyo re, jAvAno tho soca re. 6 kumarI. [333] jANije che e sahu re, mahute kIdho prapaMca re mana bhamarA re. 7 [334] mudatAtaNo suta koDhIyo re, tINa melyo e saMca re. 8 kumarI. [335] ApaNo svAratha aTakalI re, kIdho sagalo kAma re mana bhamarA re. 9 [336] bIjo ANa paraNAviyo re, lei putrano nAma re. 10 kumarI[33] lADu khAdhA tINasame re, lIdho sIprA ujeNino nAma re mana bhamarA re. 11 [338] hive ujeNi gayA vinA re, nIkale nahi e sAca re. 12 kumarI. [339]. jo paramesara sAkha ghe re, to kAThuM mukhathI sAcA re mana bhamarA re. 13 [34]. ema vicAra karatA thakAM re, ulasIyo mana ne tana re. 14 kumarI[341] 1. prema For Personal & Private Use Only Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 471 jANe mIlI chuM kaMtane re, dhaNa para ulasso mana re mana bhamarA re. 15 [342]. tatakhINa jANyo kuvarIye re, surakyo DAbo AMga re. 16 kumarI [343] prItama mIlasI ujeName re, "vAlaMbha prANa AdhAra re mana bhamarA re. 17 [34] ema vIcAra karI ghaNuM re, mana rAkhyo samajhAya re. 18 kumarI. [345] DhAla kahI e cavadamI re, lIkhamIharakha mana bhAya re mana bhamarA re. 19 [36] 1. priya. For Personal & Private Use Only Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 472 krUNAH kuvarI mAtAsuM kahe, uparavADe jAya; 'ekavAra tAtajI kane, mone tuM melAya'. kumarI vacana ja sAMbhalI, bhAi teDAvyo tAma; 'bhANiji che tAharI, te che dukhano dhAma. tINarI sAra na ko la, piNa tuM karIsa saMbhAla; rAjAne ekavAra tuM, melAveje bAla.' behana vacana te sAMbhalI, pahuMco rAjA pAsa; sAlAne mAne ghaNo, pradhAnapaNo che tAsa. sAlo-benoi beThuM jaNA, khusIme kare che vAta; tise tIlokasuMdarItaNI, kahe mAmo lahI ghAta. 'e bAlaka saMkaTa paDI, mAthe Avyo dosa; choru kuchoru have tohi, na ANe mAvita rosa.' rAya kahe 'kumarI vInA, raheto nahI khINa mAta; kalaMka ja Avyo kaMtano, tINa muja prajale ghAta.' na dosa na ko kumarItaNo, dosa na ko bharatAra; veha lIkhyA je akSarA, te kuNa meTaNahAra?. ekavAra putrItaNo, vacana suNo mAhArAja!; jyuM dukha bhAje manataNo, sIje vaMchIta kAja.' DhAlaH- 15, josIDo jANe jotISa sAra- e dezI. rAya teDAve tIlokasuMdarI re, AvI tAta hajura; karI praNAma ubhI rahI re, teje sanamukha nura. 1. banevI. 2. gAtra=zarIra. For Personal & Private Use Only * lakSmIharSajI kRta 1 [347] 2 [348] 3 [349] 4 [350] 5 [351] 6 [352] 7 [353] 8 [354] 9 [35] 1 [356] Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 473 rAjezvara rAya! vInataDI avadhAra. AMkaNI. puruSaveSa mujI dIjIye re, jAvu nagara ujeNI; kAma eka che mAhare re, huM mAguM chuM teNa." 2 rAjezvara. [357]. rAjA pUche siMghane re, "kahonI kuNa che kAma?'; siMghajI kahe "jANuM nahi re, che tIrathano dhAma." 3 rAjezvara0 [358]. rAjA puruSavesa ja dIyo re, dIyo mAmo sAtha; ghaNA jatanAmuM rAkhajo re, rAkhajo tumAre hAtha." 4 rAjesvara. [35] mAya-tAya praNamI karI re, mAge sIkha ja ema; "SaTamAse huM AvatuM re, hosI ghaTa ne khema." pa rAjesvara0 [36] cAlyAM sAvaNa bhalA huvA re, mAgyA vuThA meha; roma-roma tana phulase re, prabhuphu)lata huI deha. 6 rAjesvara0 [361] sImADA je rAjavI re, nAno moTo che jeha; avAja sAMbhalI kumAranI re, bheTa ANi de teha. 7 rAjesvara. [362] je-je Ave rAjavI re, tehane ghe bahumAna; Ape thIramA pAMbhaDI re, tIma-tIma vAdhe vAna. 8 rAjesvara0 [363] to piNa vATe utAvalo re, Ave ujeNi najika; vana-vADI-taTanI re, utarIyA "nIrabhIkha. 9 rAjesvara0 [364] ujeNidhaNi sAMbhalI re, Ave kumarIne pAsa; sarikho-sarikhAsuM mIle re, loka bhaNe "syAbAsa'.10 rAjesvara. [365] rAya Agraha kare kuvarane re, "padhAro mujane geha; tumha ghara ama AMtara nahI re, vadhasya navala saneha'11 rAjesvara0 [366] 1. varasyA. . 3. zreSTha vastra. 4. zobhA. 5. nirbhIka, Dara vinA. 6. zAbAza. For Personal & Private Use Only Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 474 lakSmIharSajI kRta kumAra kahe rAjA prate re, "tumha kahyo so pramANa; mAharo mukAma hAM che ghaNo re, dekhavA nagara maMDANa. 12 rAjesvara0 [367]. utArA sAru bhaNi re, jAyagA dekhADo koya; rAya kahe "havelI dAkhavo re, utaro mana Ave zuM joya.' 13 rAjesvara. [368]. pAse piNaghaTa vaheM ghaNo re, dekhA nagara maMDANa; te ThAme jaIne utaryAre, pAmyA sukha sujANa. 14 rAjesvara0 [36] kupara hive ekalo re, gAkhe beTho rahe jema; pAMca azva te dekhane re, manameM ciMtave ema. 15 rAjesvara. [370]. kara-mocana dIdhA hatA re, pANipaMthA pAMca; tehavA e dIse pIvatA re, nahi kAMI khala "aMza." 16 rAjesvara. [371] te dekhi mana hulasyo re, jehavo gaMgA taraMga; lImIharakha kahe DhAla panaramI re, ulasyo kumarIno aMga. 17 rAjesvara0 [372] 1. jagyA. 2. panaghaTa=jaLAzaya. 3. vegavAna. 4. khoDa=khAmI. 5. khacakATa. For Personal & Private Use Only Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 475 dUhA tiNa same mAmA prate, bolAve nija pAsa; vastu dekhADuM eka tujha, jima mujha gho sAbAsa.' 1 [373] pANi pIne AvatA, dekhADiyA turaMga; pAMca ja ghoDA e kisA?, teji tema turAMga. 2 [374]. je me bAi! ApyA haMtA, desa kanoje jAya; tujha paraNe te dIdhA hutA, hatha leve sukha dAya." 3 [375] nirata karAvo ehanI, sevaga melo jAma; kINarA ghoDA e bhalA?, kuNa ThAkura? cUM nAma?". 4 [376] Ima samajhAvI melIyA, pUchaNa lAgA teha; ghoDA kaho e kehanA?, kuNa ThAkuranA eha?' 5 [377] sevagane kahe dhanadatta te, "pUtra che maMgalakalasa; tene AvyA DAyaje, moTo jehano jasa." 6 [378] to hiveo kahAM ache?', "bhaNe che lesAla'; pAcho AvI sahu kahyo, "hive bhaNe che posAla." 7 [379]. mAmA bhANejI behu mIlI, patA nayarImA; pUchI posAleM gayA, manameM ghaNo uchAha. 8 [380] paMDita Adara ghU ghaNo, beThA paMDita pAsa; Age melI bheTaNo, kyuM puge mana Asa. 9 [381] maMgalakalasa dekhi karI, pragaTyo ANaMdapura; karIName jhajhI utare, khusI thayo jIma sUra. 10 [382] 1. tapAsa. 2.Ti, posAla=pauSadhazALA thAya, paraMtu ahIM maMgalakalaza nizALamAM bhaNe che mATe nizALa. 3. raNamAM yuddhamAM 4. yuddha karIne. 5. zUravIra. For Personal & Private Use Only Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 476 lakSmIharSajI kRtA DhAlaH- 16, bhale padhAryA tuoN sAdhujIre- e dezI. mAmA-bhANejI bI jaNA re, nIta-prata jAve posAla; maMgalakalasane nIrakhane re, bole vacana rasAla re. 1 [38] paMDita! kahoni e kehano putra? AMkaNI. "kahonI paMDita! putra kehano re?, ehano gho tume ghaNI mAna; mana vikase tana khulase re, e premataNI nidhAna re." 2 paMDita [384] paMDita kahe "dhanadatta seThano re, maMgalakalasa che nAma; jasa ghaNo vidyAnilo re, vinayataNo che dhAma re. 3 paMDita [385] lesAlyAmAhe juvo re, vaDa lesAlyo eha; Apa bhaNe bhaNAve sahu re, bahuttara kalAno geha re." 4 paMDita. [386] pUche "e paraNyo kIhAMre?", guru kahe "caMpAnagarI jetha; rAyataNe ghara paraNIyo re, vahu nahI AvI che etha re. 5 paMDita [387] DAyajo rAya dIdho hato re, te lAyo sahu eDa; bhaNi-guNi hive utaryo re, hive jAsI ApaNe geha re.' 6 paMDita. [388]. paMDitane kahe siMghajI re, "hArI lAgI tumhasuM prIta; Aja bhojana mahA-hare karo re, ghara jAvAnI che ciMta re. 7 paMDita. [38] paMDita kahe "tuoM prANA re, jImaNarI sI vAta?'; toDI paNa haTha kIdho ghaNo re, "he jimasyAM parabhAta re. 8 paMDita. [39] "taMbAlu bhANA kehanA re?, jImaNa rAMdhaNa kAja; padIrAvo tuhe kehanAre, Age thaI karo kAja re." 9 paMDita. [31] 1. vidyArthIomAM. 2. ahIM. 3. mAre ghare. 4. jalapAtra. 5. devaDAvo=apAvo. For Personal & Private Use Only Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI ja 477 paMDita kahe maMgala prate re, 'dejyo bIjA ThAma'; nAmAMkRta ANi diyA re, rAjA surasuMdarane tAmare. 10 paMDita [392] siMghajI nAmA dekhane re, pAmyA ANaMdapUra; mAharA lIyA sahu eha che re, "jAgyo bAI! pUnya aMkura re." 11 paMDita [393] jImaNane sahu teDIyA re, besAryA bhalI bhAta; maMgalakalasane dekhane re, bhagati kare mana khotare. 12 paMDita [394] sahu jamADI lesAlIyA re, sikha dIye tINavAra; siMghajI kahe paMDita prate re, "nesAlyo eka rAkho suvIcAra re. 13 paMDita. [395] je lekho cokho kare re, bhale nahI tIlamAta; te melo tume be ghaDI re, kahe muMkI samajhAyavi vAta re." 14 paMDita. [396] rAkhyo maMgalakalasane re, jo Ave tuhane dAya; mana mAne je pUchajo re, sahu kehasI samajhAya re." 15 paMDita [39]. ema kahI uThI gayA re, maMgalakalasane mela; Adara deI besADIyo re, kAMI vAta kaho dIla-bheda re. 16 paMDita. [38]. maMgala kahe "tume sAMbhalo re, saMsArame doya vAta; je kaho te huM rAkhavuM re, jo khusI thAva tumha dhAta re. 17 paMDita. [399] kavarI kahe "doya vAta kIsI re?, te kaho muja samajhAya"; kahe "eka ApavitI kathA re, bIjI paravatI kahAya re.18 paMDita. [400] paravItI sAMbhaluM sadA re, ApavItI kaho Aja'; AkAra aMgata olakhI re, bolyo maMgalakalasare. 19 paMDita[401] ApavItI kahuM kathA re, sAMbhalajyo mana lAya; ujeNiluM caMpA jaI re, rahyA mukatA ghara jAya re. 20 paMDita [402] 50 ; 1. gaNatarI. For Personal & Private Use Only Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 478 ja lakSmIharSajI kRta me rAyasutA paraNi jihAMre, tIlokasuMdarI nAma; muhatA ghara muMkI kuMvarI re, DAyajo leI Ayo Ama re. 21 paMDita. [403] lADu khAdhA tiNa same re, lIdho ujeNi simAno nAma; e ahinANe tumaDe sahI re, tuNDa AyA bhalA INa ThAma re." 22 paMDita[404] kuvara kahe kuMNa che kuMvarI re?, tuM bola na jANe gImAra'; pakaDo kADho ene re, ghAlo orAme gho mAra re." 23 paMDita[405]. pakaDI tehane le gayA re, AMkha dIdhI tINavAra; rakhe koI ehano duho re, mAhare prANataNo AdhAra re.' 24 paMDita. [406] lIkhamIharakha kahe DhAla soLamI re. jehane lAgI avahaDa prIta; te to dukha saheM ghaNo re, tohi na maTe "mIta re. 25 paMDita. [47]. 1. gamAra. 2. oraDAmAM. 3. Ti. ahIMthI pAMca DhALomAM sataramI/aDhAramI e rIte krama bhaMga hovAthI sudhArI levAmAM AvyuM che. 4. mitra, priya. For Personal & Private Use Only Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 479 dUhA dUra rahine lesAlIyA, jotA huMtA khyAla; te batA dekhane, seThane kahe "te bAla. 1 [408] paradesI je kumara che, te maMgalakalasane jhAla; orAmAM laI gayA, kahe bAMdhyo uMce mAla." 2 [40]. seTha halaphalIo UThIyo, teDe ApaNo sAtha; INa avasara mAmA kane, kumArI joDe hAtha. 3 [410] puruSa bhekha che mujhane, AgyA mAMguM heva; mAmo kahe "bAI! tucche, utAro jAI geha." 4 [411] maMgalakalasa pAse jaI, be karajoDI hAtha; mAMge "nArIveSa gho, huM chuM tArI sAtha." 5 [412] seTha-kuvara uchava huvo, sUsarAno sahI sAtha; Ave ghaNuM khumyAlasuM, jihAM mIlIyo ApaNo sAtha. 6 [413]. bApa kahe beTA prate, "kaho huI te vAta'; susaro Avyo mAharo, mIlo hive the tAta." 7 [414] pUtra-vacana harakhIta juvo, gharame laI gayA jAma; vAgA-vesa-siNagAra saba, susavA hAthe daI tAma. 8 [415] pUraSabhekha utArane, kIdhA solazRMgAra; ghara Ave kiNa para have?, te sAMbhalajyo aMdhakAra. 9 [416] DhAla - 17, kumara bhale Ayo- e desI. seTha dhanadatta have sahI re, vahu Avi suNI vAta ke harakha huvo ghaNo re; sagA-saNijA melave re, moTA che jehanA nAma ke punya sadA phale re. 1 [41]. For Personal & Private Use Only Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 480 je lakSmIharSajI kRta hATa uchAha kare ghaNA re, gIta gAve vara bAla ke harakha; vAjA vAje atI ghaNA re, vAje bhera kaMsAla ke punya.. 2 [18]. sukhAsaNa bhalI pAlakhI re, ratha jotarIyA turaMga ke harakha; haya-ga bhalA saNagArIyA re, pAkharIyA pAMca turaMga ke punya. 3 [41] ghaNA kare re vadhAmaNA re, mIlIyA mAtAjana loka ke harakha; mAMgaNajana "jaya jaya" kare re, mIlIyA lokanA thAya ke punya0. 4 [42] sAmelo kare jugatunuM re, pUtranA pUraNa koDa ke harakho; gaja besAryo pUtra-vahu re, sarisA-sarisI joDa ke punya.. 5 [421] rAya-rANA Ave ghaNA re, navalI sAMbhalI vAta ke harakha; kuMvara phITa thaI kuMvarI e, tINe mIlI ghaNuM jAta ke puca0. 6 [422]. ujeNI eka ja huMtI re, bIjI mIlI AvI Aja ke harakha0; jIvara TulAve pAkhatI e, paisAro kare tAma ke punya.. 7 [423] serI-serI Tole mIle e, sohiva the AsIsa ke harakha; kihAM ujeNi? kihAM caMpA e?, ANa melI jagadIsa ke punya. 8 [424] ----- harakha0; ghara AvIne utaryA e, loka kare "jayakAra" ke punya.. 9 [425] sAsune vahu pAye paDI e, sAsu dIrSe AsIsa ke harakha0; pUtravaMtI jasavaMtI hojyo e, jIvajyo koDa varIsa ke punya. 10 [426] sajana loka saMtoSIyA e, jamADI pakavAna ke harakha0; baMdIjana "jaya jaya' kare e, tihAMne dIdho dAna ke punya. 11 [427]. mAmI susaro Avyo chuM to e, sevA kare bhalI bhAta ke harakha; rehatA dIna ghaNA huvA e, pugI ghaNI mana khAMta ke punya. 12 [428] 1. zaNagArelA. 2. sAmeyuM. 3. phITa-phITIne=maTIne. 4. cAmara. 5. cAre bAju. 6. praveza. 7. saubhAgyavaMtI strIo. For Personal & Private Use Only Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI che 481 kavarI kahe mAmA prate e, 'vATa joyasI mAya-tAya ke harakha; pUruSabhekha dIgho huMto e, dejyo tAtane jAya ke punya. 13 [429] sIkha mAMge maMgalakane eka rAkhyA na rahe koya ke harakha0; vAgA dIdhA nava-navA e, sarIkho sagapaNa joya ke punya. 14 [30]. leI sIkhane cAlIyA e, rAyane kahajyo "juhAra ke harakha; Ayo caMpA utAvalo e, rAya mIleM hAtha pasAra ke punyA. 15 [431] puruSabhekha dIyo ache e, bAI kahIyo praNAma ke harakha; rAya puche "kuvarI kIhAM e?", siMghaji kahe vAta mAMDa ke punya.16 [43] samAcAra sahu sAMbhalI e, harakhyA mAya ne tAya ke harakha0; pUje jasa-saMpada mIle e, pUnya Apada jAya ke punya. 17 [433] rAjA manamAMhi ciMtave e, "muchatAsuM karu kAya? ke harakha; putrI-jamAI dekhuM nahi e, tihAM laga bolyo na jAya ke punya. 18 [434]. DhAla bhaNI sataramI e, sahune pugI Asa ke harakha0; lIkhamIharakha kaheM pUnyathI e, lahIye lIla vIlAsa ke punya. 19 [435] For Personal & Private Use Only Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 482 lakSmIharSajI kRta dUhA hive surasuMdara rAyane, lAgI caTapaTI cItta; sutA-beThA-jImatA, sAla huvo ghaTa-1bhIta. 1 [436] "meM kAMI pUchI nahI, bhalI-burI kAMI vAta; me muDhamatI jANI nahI, je dusamaNa khelyA "ghAta. 2 [437] jamAI joyo nahI, kaNa para huI che deha; mukatAne kahIye thake, putrIne dIdho che. 3 [438] hive huM dekhisa putrIne, tADhA thAsI neNa; taba laga kArTune kahuM nAhI, mukatAnuM koI veNa. 4 [439] DhAla - 18, surata pyArI lAge janajI tAharI- e desI. surasuMdara ho rAya kahe sIMghajI prate, "vAra ma lAvo koya; pUtrI-jamAI ho teDi Avo ihAM ghare, jima mujha ANaMda hoya." 1 [40]. rAya teDAve to dhIya-jamAInuM, "mujha "dujaNa lAgIjI jeha; nayaNa na dekhuM to nAnI kuMvarI, tAM laga dAjhe deha. 2 rAya. [441] teDavA melu ho tujhane utAvalo, vAra ma lAvojI koya; kavIchovo TalasI ho dIThAM kumarI, kahajyo tume samajhAya. 3 rAya. [442] vinatijI karajyo sekasyuM atI ghaNI, vIMdaDI dejyo hAtha; page lAgaNI ho kahejo rANitaNo, lejo vevANa dIla hAtha." 4 rAya [443] siMghane calAve ho kahi saMdesaDA, te kahitA nAvejI pAra; vIraha vihovo ho tehane paDyo hotI, te kahI so vAra. pa rAya [444]. 1. bhItara= aMdara. 2. dAva. 3. koIne. 4. dIkarI. 5. dhrujavA. 6. viyoga. 7. vahuno. For Personal & Private Use Only Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 483 ujeNi Ave to ghaNo utAvalo, seThe kIdha juhAra; uThIne mIlIyA ho dekhI sajana ApaNo, kareM ghaNI manuhAra. 6 rAya [45]. bhANejI Ave to mAmAjIne sAMbhalI, hasI mIlI bahu heja; kusala pUche ho mAya-tAyanA ghaNA, ke muja upara khIja?'. 7 rAya. [446] sAsune kahIjyo rANIno page lAgaNo, vIMdaDI melo pAsa; kahijyo jamAInuM rAya teDIyA, rAya dIThAM homI hulAsa. 8 rAya [447] rAta-dIvasa ho jhare rAya-rANI ghaNA, na kare kAMI ghara citta; daha-disa jove ho kuMvaranI vATaDI, gehalAtaNIjI rIta. 9 rAya. [448] "kumarI! cAlatA ho vacana ko kahyo, he piNa puNyo naha; e dukha sAle ho sAlataNI pare, te kima kahiNo na jAhi. 10 rAya. [449] aNajANe ho kIdhI dusamaNa dANI, kaMtane dIdho dosa; kapaTa na jANyo to me muhatAtaNo, te hiyaDAmAhe sosa." 11 rAya. [45] kara joDi ho siMgha seTha prate kahe, "hive ma lAvo vAra; pUtrI-jamAI dIThAM sukha pAmasI, ma karo DhIla lIgAra. 12 rAya. [4pa1] putrI calAve ho sAmagrI sajI, mAya-tAya praNamavA pAya; sAsu-sasarAne ho vahu pAe paDI, pIharane jaba jAya. 13 rAya. [42] sIMghajIne kahe ho seTha IsI pare, mAre eka ja pUta; INa AyA ho ghara-vastI hotI, putra vinA abhadhUta. 14 rAya. [4pa3] sIkha karIne ho cAlyA utAvalA, Ave caMpA pAsa; siMghajI mele ho vadhAo tiNa same, rAya mana pugI Asa. 15 rAya. [45] dIdhI vadhAI ho rAya manaralI, calI rAjA sAmo jAya; olakhIyo jamAI ho tana-mana halasyo ghaNo, mIlIyo chAtInuM lAya. 16 rAya [455] 1. kuMvarInI. 2. ghelAnI. 3. zalyanI. 4. kAMta=priyane. 5. avadhUta jevA. For Personal & Private Use Only Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 484 no lakSmIharSajI kRta mahochava kIdho ho rAya purItaNo, utAryo nija vAMka; "ujAlo kIdho ho mujane pUtrIye, kulano utAryo kalaMka. 17 rAya. [456] rAyaghara Ave to beTI ADaMbare, jamAI kIdho juhAra; beTI AvI ho mAya-kaMTha lagI, ulasyo prema apAra. 18 rAya. [457] chAti lAgI ho mAyanI phATavA, nayaNe varase meha; rAkhyo na rahe ho heja gIruvAtaNo, ochA dekhAle che. 19 rAya [458] DhAla aDhAramI ho rAya harakhyo ghaNuM, manaro TalyojI saMdeha; durajana mohanI ho lIkhamIharakha kahI, "jIpe nara dhanya jeha." 20 rAya [45] 1. heta. 2. halakA mANaso. 3. dago. For Personal & Private Use Only Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 485 dUhA rAjA mana ANaMdIyo, pUgI mananI Asa; ddhi-jamAI dekhI karI, ghare mana hulAsa. 1 [46] hive rAjA mukatA prate, ANe maname rosa; ddhi-jamAI nikalaMka che, tINe caDhAvyo dosa. 2 [461] DhAla - 19, vIra suNo morI vInatI- e dezI. surasuMdararAya ciMtave, ghaNo ANijI manamAMhe rosa; muchatA upara kopIyo, "INa mujane ho dIno moTo dosa. surata 1 [462] subudha nAme muhato huMto, INa kIdhI jI INa huMti kubudha; tehataNA phala eha ache, cakhAo jI jIma pAmeM sudhI sura0 2 [46] rAye taba bolAvIyo, kahe "muhato jI pakaDI ANo nakAsa; beTo-vahu sahu sAthane, mata karajojI mukatAro vesAsa. 3 sura [464] caMDAlane hukama karyo, muha karajojI sahu tehano svAma; jarAsabharo hukama karyo bhalo, gAma dolojI pheravajo tAma. 4 sura0 [465] rAya hukama te sahu karyo, masANe ja leIne jAya; maMgalakalasa vAta sAMbhalI, karajoDI jI vinavIyo rAya. pa sura [466]. "muhato maraNa pAme nahI, mujhane dIje jI kIje suprasAda; bApanI "ThoDa me mAnIyo, jIvata choDojI dIje desoTo rAya'. sura0 [467] maMgalavacana rAya mAnIyo, muhato melyojI jIvato tINavAra; desabAhira para kADhIyo, durajanarojI eka adhikAra. 7 sura. [468] 1. dIkarI. 2. zuddhi=bhAna. 3. phAMsInI jagyA. 4. gadheDA para besADavAno. 5. samAna. 6. dUra. For Personal & Private Use Only Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 486 ja lakSmIharSajI kRtA maMgalakalasano jI jasa ghaNo, vistariyo jI ghaNuM prathavImAhi; jehane pUnya pote ghaNo, tehanA dusamaNa jI sahu dura jAhi. 8 sura [469] susara ghara rehatA huvA, dIna bahulA jI hIyeM mAguM sIkha; vATa jotA hosI mAharI, hIve rahivo ja bhalo nahI paritakhya.9 sura. [47] hive sIkha mAge rAjAkanAmuM, taba susaro jI bole gada-gada vaiNa; "haNe che gharabAra tumhataNo, kIma cAle che?' kahe jalabhara neNa. 10 sura [471] mAya-tAya garaDhA hUvA che, meM karavI che jehanI have seva; sIkha sama pokarI mayA, ujeNI jI mujha jAvA (ja. 11 sura0 [472] kumarIne mukalAvo dIjIye', bhalA grahaNA jI nava-nava vesa; sAsu-sasaro saMtoSavA, jamAInu jI dIghA bhalabhalA desa. 12 sura0 [473] rAya sIkha deI kahe, vehalA Avo ja mata karajyo DhIla; mAhare tuma darasaNa vInA, mAnuM lAgai mAhAmAsa kyuM sIla 13 sura [474] e pINa DhAla ugaNisamI, rAya-rANI jI pUgI mana Asa; kuyarInU mUkalAvo dIyo, lIkhamIharakha jI kahema hullAsa. 14 sura0 [475]. 1. pratyakSa. 2. rAjAkane, rAjAnI pAse. 3. vacana. 4. hIna thAya. 5. pokAra kare che. 6. zItalatA ThaMDI. 7. kahe ema. For Personal & Private Use Only Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI ja 487 dUhA rAjA-rANI behe jaNA, huvA ghaNA dIlagIra; vedanA vIchoDAtaNI, jANe lAgo tIra. 1 [476] DhAla- 20, vIchaDIyA vAlesara mIlaNo doDIlo re- e dezI. rANI guNAvalI kuMyarI bhaNI kahe re, "sAMbhala beTI! vAta; tujha viraha mujha tana parajale re, prajale sAte dhAta." 1 rANI [477]. chAtI bhIDI beTIsu kahe re, melI ghaNoI nIsAsa; pUtrI-vIchoko mAtane dohIlo re, jIma mehalA gharavAsa. 2 rANI. [478] mAta vIsAruM beTI mata kare re, melAvo vahIlA saMdesa; te tola-dina mujhane Ave sahI re, bhAjasI koDa kalesa. 3 rANI [479] sAjana AvyA sAmI Avo re, dejyo Adara mAna; vAta ja pUche ApaNA gharataNI re, jIma muja vAdhe vAna. 4 rANI. [48]. e maMdira e mAliyA re, khelatI huMti dina-rAta; te thAnaka mujhane sAlasI jI, dekhI-dekhI parabhAta. pa rANI. [481] sAsu-susarAno kahyo mAnaje re, matI karajya abhImAna; sAsu hilI tuM uThaje re, jye tujha vAdhe vAna. 6 rANI. [482] deva-gurunI sevA sAcave re, deje supAtara dAna; parakhaMdA tuM dure TAlaje re, jyu pAme bahumAna. 7 rANI. [483] Apa parAyo sarIkho trevaDe re, ma kare kINanuM parapaMca; bena suhAsaNI RA mAnajyo re, nANe manameM khalakhaca. 8 rANI. [484] 1. prajale, baLe. 2. melyA. 3. khUMcaze. 4. sobhAgyavaMtI. For Personal & Private Use Only Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 488 ja lakSmIharSajI kRtA mAya zikhAmaNa sAMbhalI suMdarI re, maname dharIya umeda; rAya-rANI UbhA rahyA jhuratA re, maname dharatA kheda. 9 rAya-rANI. [485] cAlyo maMgalakalasa utAvalo re, pahuto nagara UjeNa; mAya-tAyane AvI pArthe paDyA re, dekha TharyA doya neNa. 10 rAya-rANI. [486] pUtra-sakaja pItA dekhane re, supe gharano bhAra; lIkhamIharakha kahe DhAla vIsamI re, pUjye lehakSya sukhasAra. 11 rAya-rANI. [487] For Personal & Private Use Only Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 489 dUhA maMgalakalasa have ApaNo, calAve ghara bAra; mAya-tAya sevA kare, vadhe prema apAra. 1 [488] INa avasara caMpAdhaNI, zrI surasuMdara rAya; rAjyapATa-thApaNa bhaNI, ciMtA manameM thAya. 2 [48] jamAI teDAyane, ApuM temane rAja; to mana vaMchIta savi phale, sAruM Atama kAja." 3 [49] eha vicArI rAya taba, kahe teDAvo duta; ujeNI tuM jAya kahe, "tuM rAkhe gharano suta. 4 [491] rAta-divasa ciMtA kare, jove tumhArI vATa; sahu paravArazuM Avajo, kyuM ApuM rAja ne pATa." 5 [492] ima kahI duta calAvIyo, Ayo nagara ujeNa; maMgalakalasa utAvalo, jAvAne huve te. 6 [49] mAya-tAyane pAya namI, mAMgI sIkha kumAra; caMpA bhaNI te cAlIyo, sAthe le nara-nAra. 7 [49]. Ayo ghaNuI utAvalo, rAyane kare juhAra; rAjA ralIyAyata thayo, dIyo TaMkAvalI hAra. 8 [495] DhAla-21, IDara AMbA AMbalI re- e dezI. eka dina rAya surasuMdare, beTho sabhA majhAra; maMgalakalasa dIpato re, ugo jANe sUra. 1 [496] rAjesvara jojyo pUnya prakAsa, pUnyathI lahIye sukha sAra. INa avasara guru vicaratA re, zrI jasobhadrasUriMda; paMcasayAMsuM paravaryA re, moTA sAdhu murNida. 2 rAjesvara0 [49]. For Personal & Private Use Only Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 490 ra lakSmIharSajI kRtA caMpA Avi utaryA re, dekhi moTo udyAna; vanapAlaka rAyane kahe re, rAya Ape tasu dAna. 3 rAjesvara0 [498]. rAya Ave guruvAMdavA re, beThA karI praNAma; "dharamalAbha guru ucare re, dharamataNo e dhyAna. 4 rAjesvara [49] sabhA sahu beThI tise re, naranArInA vRMda; guru upakesa dIyo tadA re, TAlyo mithyAtvano phaMda. 5 rAjesvara0 [500], ATho para maMgala! dohilo re, mAnavabhava majhAra; narabhava pAmIvo dohilo re, pAmIne ma ma hAra. 6 rAjesvara0 [501] jaina dharama vali dohIlo re, dohilo Arijadesa; sAdhu samAgama dohilo re, dohilo zutra upadeza. 7 rAjesvara0 [52] zrAvaka kula vale dohilo re, dohilo zraddhA dhAra; dhIraja pAmIvo dohilo re, pAmI jIva ma ma hAra. 8 rAjesvara0 [503] sAMbhalIne saradaho tumha re, kyuM pAmo bhavapAra; AThaI mada pariharo re, AbI duragati dAtAra. 9 rAjesvara0 [504] krodha-mAna-mada TAlo re, TAlajyo pAMca pramAda; cyAre vIkathA parIharo re, pariharo dura jaMjAla. 10 rAjesvara0 [505] doSa adattAdAnano re, tINameM ma ghAlo jIta; "bhakha-abhakha ja pariharo re, manameM ANI bIka. 11 rAjesvara0 [506] zrAvakano dhrama sAMbhalI re, saphala karo avatAra; rUM garamAvAsa na avataro re, kyuM pAmo bhavapAra." 12 rAjesvara0 [57]. keI samakIta Adaro re, keI ANo verAga; kaI zrAvaka vrata ucaro re, kaI dharmanuM manarAga. 13 rAjesvara0 [508] 1. jALa, baMdhana, prapaMca. 2. pahora. 3. zraddhA karo. 4. jIbha. 5. bhakSya-abhakSya. For Personal & Private Use Only Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 491 rAjA maname verAgIyo re, praNamI sadaguru pAya; anumati mAgI guskane re, AvuM chuM ghare jAya. 14 rAjesvara0 [50]. rAjA tatakhiNa AvIne re, pUchI saba parivAra; maMgalakalasa pATa thApine re, lesya saMjamabhAra." 15 rAjesvara0 [510] mAtA-pItA ujeNamyuMre, teDAve sahu rAya; maMgalakalasa rAjA thApare re, praName sahunA pAe. 16 rAjesvara0 [511] ANa varatAI maMgalataNI re, zrI surasuMdara rAya; dIkhyAno mAhochava karI re, lIdho saMjama jAya. 17 rAjesvara [12] dIkhyA leI sIga karI re, kIdho ugra vihAra; maMgalakalasa ghara AvIne re, beTho sabhA majhAra. 18 rAjesvara0 [513] DhAla bhaNI IkavIsamI re, saMyama lIdho samabhAra; maMgalakalasa rAjAtaNo re, kahe lIkhamIharakha IdhakAra. 19 rAjesvara0 [514]. For Personal & Private Use Only Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 492 ja lakSmIharSajI kRta dUhA maMgalakalasa susarA prate, "ciMtAre nita teha; visAryo na vIsare, uttamataNA Ima neha. 1 [pa15] maMgalakalasa rAjA hive, deza varatAvI ANa; sImADA je bhupatI, teNei mAMDyo prayANa. 2 [16]. ANa na mAne ehanI, "e che kehano bhupa?; ehane paraho uthApasyA, karasyA Apa sapa. 3 [51]. ema vicAri upaDyA, dIso-dIsathI jeha; maMgalakalasa rAjAne, loke vinavyo teha. 4 [18]. "ANa na mAnI tAharI, luTe ghaNoI mulaka; sIkhAmaNa gho tehane, kyuM sukha pAveI khalaka." pa [519] rAjA sAMbhala kopa caDyo, de nIsAthe ghAva; senyA sahu sajI karI, dIye pAgaDe pAva. 6 [20] DhAla - 22, cakyo raNa jhaMjhivA caMDapradyotana nRpa- e desI. caDhyo hive jujhivA maMgalakalasa nRpa, "jovuM mAharI kUMNa ANa meTaiM; tehanA ThAma DhAlu hive jAIne, jema karuM tama paDIyA ja "loTaI. 1 caDhyo. [para1] je hutA bAgIyA ApaNA desame, tehane duta melI teDAveI; tatakhaNa Ayane rAya-pAye name, karajoDa sevA kare pAva ThAvaiI. 2 caDhyo. [52]. rAya tava bolIyo "suNo sahu vAgIyA!, phoja karI jAvazuM je desa luMTeI; ema sahu sAMbhalI sajhi thayA rAjavI, have kAma svAmI taNo kIye chuTei. 3 caDhyo. [52] 1. ciMtA kare. 2. dUra. 3. jagata. 4. peMgaDAmAM paga nAkhyo. 5. ALoTe. 6. ghoDesavAra. For Personal & Private Use Only Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI vaDa-vaDA vAgIyA 12INa rose bharyA, bolatA vaiNa jyaM oiNa gAje; kaisaryo vAgeM kIye phoja Age vahe, pAkhare hayavara caDhyo ema rAje. 4 caDhyo [524] suMDa uchAlatA gayavara gAjatA, dIsatA jema pAhADa cAle; ghUMTa jIma ruNajhuNaeN vAda svargasuM kare, dala hAlatA jema udhArNa hAle. 5 caDhyo [525] nAla jaba dhaDahaDe kAyara-jIna tharahare, virahaNa nArI 'priu! priu!' bole; 'kaho kIhAM jAyasI kaTaka sahu melavI?, ehanI samovaDa ko nahI ya tole.' 6 caDhyo [526] ya phoja cihuM disI mIlIne jAya sabI pharaharyA, buraMchIyA joti jhilA-mila lAgI; tAma arIyaNataNA sesu AyA huMtA, te sahu dekhI gae trasta AgI. 493 arIyaNa je huMtA te sahu milyA ekaThA, sajya thaine karasyA laDAI; joIsyAM ehane caDhi Avyo tehano, iNasyuM hive kisI karasyAM laDAI?. 8 caDhyo0 [528] bAMha cADhatA muMche 11vala ghAlatA, bolatA vayaNa ahaMkAra kADhe; 'ApaNe Agale jora ehano kIso?, bakarI yAvI jIsI sIMha dADhe.' 9 caDhyo0 [529] 7 caDhyo [527] isA ahaMkAra karatA hive rAjavI, ApaNe josa rose vahAtA; tise rAya Aviyo nIsANa ghAe dIyo, bihatA loka gharamAMhi rahaMtA. 10 caDhyo0 [530] ema dala jIMjhato puche pUjato, tehane kade ja nahI ja toTo; pAyadala je mIlyA te phoja bihuM bhiDe AmhA-sAmA mIlI, bANa-golAtaNI vaDe coTA; keI laDe keI paDe keI mare jhuMjhatA, koi nAsi rahe pakaDa oTA. 11 caDhyo [531] sa ralavalyA, pUnya pote jIko sadA moTo. 12 caDhyo [532] 1. raNamAM, yuddhamAM. 2. gagana. 3. kesarIyA. 4. vasro. 5. yuddha mATe sajja karelA. 6. udhANaha=samudranI moTI bharatI. 7. topa. 8. kAyara jana=kAyara loko. 9. barachIonI jyota. 10. caDAvatA. 11, vaLa caDAvatA. 12. ADaza. For Personal & Private Use Only Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 494 ja lakSmIharSajI kRta koI AvI mIle kaI pAe paDe, keI nAga hAthame le laMgoTA; kaI muMA ke pakaDyA ke paDade rahyA, keI ghara-bAra gaI choDa moTA. 13 caDhyo. [33] Ima ANa varatAvI sahu hive rAjavI, chAvaNI karI rahyA dIna ketA; jihAM jinadeharo e karAve bhalo, sevA kare sahu ko sadA sAtha letA. 14 caDhyo. [34] desamAMhe ANa maMgalarAjAtaNI, mahimA ghaNI vastarI jina-sevA karaMtA; vaDavaDA rAjavI huMtA mithyAmati, te huvA jinataNI ANa dharatA. 15 caDhyo. [35]. Ima rehatA thakAM dina ketA gayA, rAjA sahu sAtha leI ghara Ave; DhAla bAvIsamI rAga kaDakhAtaNI, lIkhamIharakha mana ema bhAve. 16 caDhyo. [536]. For Personal & Private Use Only Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 495 dUhA rAjA mana ANaMdamyuM, bhogave lIla vIlAsa; dogaMdhaka jIma devatA, pUre mananI Asa. 1 [37] rANI tilokasuMdarI, dhare dharamasuM rAga; tAsu prabhAve janamIyo, putra aika mAhAbhAga. 2 [538]. rAjA-rANI premasuM, ghare na kAMI ciMta; sukha vilase saMsAranA, kAMI na ANe bhrata. 3 [539] vanapAlaka iNa avasare, Aya vinavyo nare; siMha guru padhAriyA, detA dharama upadeza. 4 [54] gurune AvyA sAMbhalI, dharatA maname ANaMda; vanapAlakane dAna de, pAmyA paramAnaMda. 5 [41] hive rAjA parivAranuM, vAMde gurunA pAya; karajoDIne sAMbhaLe, dharama dezanA pAya. 6 [542] DhAla - 23, kuvarI bolAve kukaDo- e dezI. dharamadezanA guru diye, sAMbhalajyo sahu koI re; gudevanA jApa thakI, tuM sadagati tumhane hoI re. bhAvathakI rI bhale sAMbhalo. 1pa43). mAnavabhava dohilo, pAmI karavo sAro re; dAna-sIyala-tapa-bhAvanA, te mATe citta dhAro re. 2 bhAva [54] mana-vacana-kAyA karI, phUDo Ala ma dejyo re; vacanataNA phala pADuvA, AlohI paDIkamajyo re. 3 bhAvadharIne bheTIye. [545]. 1. bhrAMti. 2. payasa dudha samAna. 3. naThArA. 4. AlocanA karIne vicArIne. For Personal & Private Use Only Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 496 na hAsa karIye vinoda re bola vacana kaThora re; te bhogavyA vINa chuTe nahI, je bAMdhe karma aghora re.' guru kahe 'rAjA! suNo, pUravabhava vIrataMto re; dAna dIyo tumhe jehavo, tehavo phala pUnyavaMto re. bharatakhetra atahI bhalo, tihAM kSetrIpratiSThita gAmo re; moTo tihAM vivahAriyo, vase somacaMdra iNa nAmo re. ema sUNI rAjA tihAM, bole be kara joDo re; 'pUraba pUnye me syuM kiyo?, rANI mIlI uttama joDo re. 5 bhAva [547] astri zrIdevI tehane, pakalA guNavaMto re; jinadeva zrAvaka tihAM vase, dharmataNo dhanavaMto re. somacaMdra jinadevasuM, prIta ghaNI jIva eko re; jInadeva desAMtara cAlato, somacaMdrane kahe viveko re. ema dei somacaMdrane, jinadeva dezAMtara cAle re; somacaMdra dravya mitrano, kharace supAtre bhAvo re. zrIdevI pUche kaMtane, ''kaho svAmI! eka ja vAto re; dravya kharaco tumhe kehano, te kaho mujha vIrataMto re.'' * lakSmIharSajI kRta 1. vRttAMta. 4 bhAva [546] For Personal & Private Use Only 6 bhAva0 [548] 'sahasa eka dInAra le, sAtakhetre mujha kharaco re; sAmI guru saMtoSIje, rakhe kINahIsuM mana viraco re.'' 10 bhAva [552] 7 bhAva [549] 8 bhAva [55] 9 bhAva [551] somacaMdra kahe "mAharo, mitra ache jInadevo re; tiNae syuMpyo che mujhane, huM kharacuM chuM nItamevo re.'' 13 bhAva [555] 11 bhAva [553] 12 bhAva [54] Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI ja 497 ema suNIne strI kahe, "svAmI! ApaNoI kAMI dejyo re; te paNa puNya huve ghaNo, Ima sAMpada lAho lIlo re." 14 bhAva [556]. somacaMdraI kaMtAtaNo, vacana kIyo pramANo re; iNapara dAna detAM thakAM, vAdhyo Rddhi vistAro re. 15 bhAva. [55] tiNa dAna pasAryo pAmIyo, rAja-ddhi bhaMDAro re; lIkhamIharakha kahe, "suNo, dAna dIyo che bhADo re." 16 bhAva. [558] For Personal & Private Use Only Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 498 ja lakSmIharSajI kRtA dUhA dAna desI ati ghaNo, pAme sayala ja Rddha; maMtra-yaMtra-maNI-oSadhI, haya-gaya pragalI vRddha. 1 [55] gurUmukhe evo sAMbhalI, manamAMhe thayo umeda; guru vAdI valI pUchatAM, munI kahiyo sagalo bheda. 2 [pa60] devadatta valI huva, vivahArIyo tiNa nAra; tehane strI bhadrA valI, paNa jinadharmasuM vera. 3 [561] zrIdevIne bhadrAtaNo, ghaNuM che adhIka sane; zrIdevIne dharamasuM, bhadrA uthApe teha. 4 [562] zrIdevI jo dAna gho, bhadrA na bese citta; muha macakoDI bhadrA kahe, "bAI! dAna paeNna heja mIta. 5 [563]. dAna dIyo kANuM have?", zrIdevIne kahe ema; dAna thakI mIThI sadA, paNa bhadrA mana che nema. 6 [564] sIkha dIdha lAge nahI, bhadrA dhare mana rAga; zrIdevI prate pUchati, bhadrA pAvana lAga. 7 [565] DhAlaH- 24, naNadalarI- e dezI. zrIdevI bhadrA prate, "bAI! suNI suvicAra he behanI; dAna pasAye sukha laheM, zrIdevI mUlakuvAra he behanI. 1 [pa66] dAna thakI sukha-saMpadA, dAna thakI sIvapada thAya che behanI; dAna thakI jasa-kIrata vadhe, dAne sobhA thAya che behanI. 2 dAna [pa67] 1. paragalI=ghaNI, khUba. 2. niyama. 3. avasara. For Personal & Private Use Only Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 499 sArathavAha dhanno jANIye, terame bhava RSabhadeva te behanI; uDadataNA dIyA bAkulA, caMdaNabAlA karma prabhAva he behanI. 3 dAna [568] megharatha rAjA rAkhIyo, pArevo abhayadAna he behanI; bhava tije zAMtinAthajI, vali cakravartI abhimAna che behanI. 4 dAna [pa69] hAthIne bhava rAkhIyo, "susIyo jIva pratApa he behanI; Ima aneka dAne taryA, dAna thakI jaya thAya" he behanI. pa dAna [pa70] samajhAvi zrIdevine, to piNa mana na hoya te behanI; prakRta subhAva nA chAMDahI, osaDha nahI nara Dhoya te behanI. 6 dAna [71] pache eka dInare same, beThA gokhe Aya he behanI; zrIdevI kahe somacaMdrane, "e kuNa koDhIyo Aya?" he behanI. 7 dAna [572]. prItama kahe kAMtA prate, sAdha ache jagatra vikhyAta che behanI; suddha AcAra pAle sadA, iryA sumati pAlata he behanI. 8 dAna [pa73] prathama pohara dhyAna ja kahe, bIje pohara pAdhana behanI; tIe pohare gocarI, sanamukha vAMdIne jAya che behanI. 9 [57]. strI-prItama be jaNA, vinoda karatA AvI che behanI; asana-pANI khAdima valI, valI pokhA sAdha mahaMta he behanI. 10 [575] e lAbha thayo che ati ghaNo, jINathI lahIyo sukha te behanI; piNa vacana chaleM karama bAMdhIyo, jiNathI pAmyA dukha te behanI. 11 [576] siMhasUri guru Ima kahe, "somacaMdra to maMgalano jIva he behanI; tIlokasuMdarI te zrIdevI, tehathI Idhaka ochAha he behanI. 12 [577]. jinadeva dhanadatta ache, tehataNo tuM pUta he behanI; prANI Ima vacana chale "krama bAMdhIyo, piNa huvo chuTakavAra' che behanI. 13 [578] 1. sasalo. 2. svabhAva. 3. auSadha. 4. samaya. 5. sAdhu=muni. 6. jagatamAM. 7. svAdhyAya. 8. karma. For Personal & Private Use Only Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 500 ema suNI mana raMjIyo, ghe gurune bahumAna che behanI; suMsa-sabada le 1AkhaDI, sIkha karI saMgyAna he behanI. DhAla hui covisamI, zrI gurune upadesa he he behanI; lIkhamIharakha kahe sAMpadA, pAme lIla-vIlAsa he behanI. 1. niyama. For Personal & Private Use Only A lakSmIharSajI kRta 14 [579] 15 [580] Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 501 dUhArAjA kahe rANI prate, "sujasa! mA lAvo vAra; dAna the dunI uddharo, kulano eha AcAra." 1 [581] rANI-rAjA premanuM, dina-dina adhika saneha; jAto che adhika mana, rANi sujasa guNageha. 2 [582]. DhAla - 25, pUnyathakI sukha pAmIye- e dezI rAjAne rANi rAgasuM, sukha vilase ho be manane raMga ke; dogaMdhaka jima devatA, tima rAjA ho rANine saMga ke. 1 [583. jo jo pUnya paTaMtaro, jIva karasI ho lekasI sukha jeha ke; bhale bhalA sukha pAmasI, bhUMDe ho bhaMDAI phala lahaMta ke. 2 jo jo. [584] kihAM suraja? kihAM poyaNI?, ahi vAsara ho rahisya je dura ke; janamaMtara melo nahI, tohi piNa ho neha dhare bharapUra ke. 3 jo jo. [85] caMdAne mana rohiNI vasI, tIma bIjI ho kAMI na Ave dAya ke; cAtuka jalahara mana vase, pANi bIjo ho na pIye jAya che. 4 jo jo. [586] gaja samare revA nadI, koilane ho vAlo mAsa vasaMta ke; harane mana gaMgA vasI, kekeIne ho vAlo ghana gAjaMta ke. pa jo jo. [58], "harane vAlI rAdhIkA, motImeM ho vAlhI bAMgarI joya ke; dharane vAlyo mehulo, hIyAne ho vAlo hAra ja hoya che. 6 jo jo. [588] nAkane vAlI vAMsAvalI, kAyAne ho vAlo saNagAra re; jIbhane vAlo rasa bhalA, bhojaname ho vAlDo vRtasAra ke. 7 jo jo. [589] 1. duniyA. 2. aha-dIvasa. 3. zaMkara. 4. kekIna=mora. 5. kRSNa. 6. e nAmanI mAchalI. 7. dharA=pRthvI. For Personal & Private Use Only Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 502 * lakSmIharSajI kRta bAlakane bAlaka vAlDo, paMDitane ho paMDitanuM mela ke; taNo taNAsuM rAjI, rAjAne ho tIma rANiyuM mela ke. 8 jo jo. [59]. ahinisa ramela krIDA kare, vali dIjIye ho supAtre dAna ke; dIna ja hIna dukhIyA udhare, dina-dina vadhe to kIrata asamAna ke. 9 jo jo. [591] Ima rAya lIkhamI bhogave, ghaNo bhare to sukRtabhaMDAra ke; kabIka mana verAgame, manamAMhe ho jANe athira saMsAra ke. 10 jo jo. [52] raMge lIkhamIharakha kahe, dapatA ho lAdhA sukha jema ke; DhAla kahI pacavIsamI, phala lehasI ho bhogavasI teha ke. 11 jo jo. [53] For Personal & Private Use Only Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 503 dUhA ekadIna rAya revADIye, jAye mana hullAsa; dharamagoSasurI samosaryA, vAMdIne beTho pAsa. 1 [pa94]. dharama-upadesa gurudIye, rAya sAMbhale te; sarava loka valI sAMbhaLe, dharamano lAho leha. 2 [595] DhAla - 26, vAta makADho vratataNI- e dezI. "mAnavano bhava dohilo, vali uttama kula lahI prANi re; valI zrAvaka AcAra jANI re. 1 [596] bhAva karI the sAMbhalo, sAMbhalo bhavikajina loko re; sAMbhali saradaThavo dohIlo, bhagavaMta vacana ja aiko re. 2 bhAva [59] krodha-mAna-mAyA tajo, pApe piMDa ma bharo re; kuDo kuTuMbane kAraNe, saMsAra sAgara nahI pAro re. 3 bhAva. [598] eha saMsAra ache kArimo, kArimo rAga vIlAso re; kArimo tana-dhana e ache, e che karmano pAso re. 4 bhAva. [599] putra-putrI che kAmanI, mAta-pitA parivAro re; sagA-sANijA sahu ad, mAyA-phaMdano joro re. pa bhAva[60] bhAIbaMdha che kArImA, kArimo sayala lUMTAbo re; e kAyA che kAramI, viSayA-moha kima Dubo re?" 6 bhAva[601] rAya vairAgame AvIyo, "huM svAmI! ghara jAI AvuM re; amarasiMha rAjA thApIyo, dIkSAno mana bhAvo re. 7 bhAva. [602] 1. sarva. 2. zraddhA karavI. 3. kAramo. 4. kuTuMba For Personal & Private Use Only Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 504 putra amarasI pItAkane, tIlokasuMdarI sAthe re; sahu parIvAra saMtoSane, gurunA hAtha mAthe dei re. Avi vayarAga saMjama grahyo, ugra kare vihAro re; saMjamanI je khapa kare, jIvane e AdhAro re. lIkhamIharakha kahe bhAvasuM, dharama kIyA sukha pAve re; dukha dohaga dure Tale, chAvIsamI DhAla suhAve re. 9 bhAva [604] karI aNasaNa ArAdhanA, pAMcamI sadagati bAMdhI re; saMjama pAlyo beThuM jaNA, zubhagati piNa strI sAdhI re. 10 bhAva [605] * lakSmIharSajI kRta For Personal & Private Use Only 8 bhAva0 [603] 11 bhAva [606] Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza copAI 505 dUhA zAMtinAthacaritrame, maMgalakalasa idhakAra; dAnathakI sukha pAmIyo, me piNa kahIyo vIstAra. 1 [607] pUnyathakI sukha pAmIye, pUje kIrata jasa hoya; pUje maMgalakalasano, pUnyataNA phala joya. 2 [608] maMgalakalasa e pAmIyo, rAja-ddhi bhaMDAra; zivapadanA zukha pAmIye, pUjo ehI ja sAra. [69]. maMgalakalasanI copI hAM, kIdhI ANa vIveka; sukha mAneM zuNatAM thakAM, manamAM ANI Teka. 4 [61] DhAla - 27, rAga-dhanyAsI, mevADI, dAna supAtredIjIye re- e dezI. lAbha ghaNo che dAna me re, belA-bela nA hoya; maMgalakalasa dAna karI re, bhADe dAna ja soya. 1 lAbha. [611] saMvata satare ogaNIsame re, mAha mAsa zubha eha; zudi pakSa tithI ekAdasI re, gIvA che dIna teha. 2 lAbha. [612]. chatrapati gachapati rAjIyo re, vijaya ratnasura muNaMda; tapogachamAMhe Iso re, adhika pratApa muNiMda. 3 lAbha. [613] tasu evaga nityaharSa guNanIlo re, sadA manameM ANaMda; taza ziSya likhamIharakha kahe re, seve naranA chaMda. 4 lAbha. [614] sehara kAMkadI nayara bhalo re, rahyA tIhAM comAsa; zrAvaka sadA sukhIyA vase re, pUnya kare jasu vAsa. pa lAbha0 [615] 1. kIrti. 2. copAI. 3. vAraMvAra. 4. jo. For Personal & Private Use Only Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 506 lakSmIharSajI kRtA 6 lAbha. [616] DhAla sattAvIsamI re, dAnataNo IdhakAra; eha sAMbhaLatA sukha Upaje re, kahiyA cyAra prakAra. DhAla sUNI uMgha dUra karo re, sAMbhalajyo citta lAya; tasa dUkha-dohaga dUre game re, ima pabhaNe munirAya. sAMbhalavo karavo bhAvasu re, manameM ANI vInoda; dharama kare te sukha lahere, oche eha pramoda. 7 lAbha [617] 8 lAbha. [618] For Personal & Private Use Only Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 507 huM 10) vibudhavajayajI kRta maMgalakalaza rAsa chuM prathama khaMDa dUhA zrI jinapaya praNamI sadA, 28SabhAdika jiNa jeha; cakavIsaI jinavara namuM, vAdhaI adhiko neha. puMDarika-gautama pramukha, caudesaI bAvana; guNadariyA gaNadhara namuM, harikhIta hoi jima manna. haMsagamani haMsAsanI, bhagavatI bhArati mAya; murakhanaI paMDita karai, praNamuM temanA pAya. jJAnavaMta guru mAharo, jJAna-nayaNa dAtAra; te gurunAM praNam sadA, ANI harakha apAra. dAna-siyala-tapa-bhAvanA, dharma e cyAra prakAra; prathama dAnaguNa varaNavuM, maMgalakalasa adhikAra. maMgalakalasa dolata lahI, dAnataNi supasAya; sarasa saMbaMdha achAM ghaNuM, suNayo sahu cita lAya. 6 [6]. kuMNa dezai nagarai huyo?, kima te thayo rAjAna?; dAnataNo phala pAmIla, suNayo thaI sAvadhAna. 7 [7] DhAla -1, alabelAnIrAga-kAphI, pravAhaNa tihAMthi pUrIyAre lAla- e desI. jaMbUdvipa sohAmaNo re lAla, lAkha joyaNa parimANi mere pyAre re; sola sahastra tri lAkharo re lAla, jagati sahita jaga jANi mere.. 8 jaMbudvipa. [8] For Personal & Private Use Only Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 508 ja vibudhavijayajI kRta jaMbUdvipa vakhANIe re lAla, jaMbU-vRkSanaI nAma mere; cha-vrakhadhara tehamAM kahyA re lAla, sAta khetra abhirAma mere.. 9 jaMbudvipa [9]. bharata bhUmi tihAM achaI re lAla, paMcazata yoyaNa mAna mere; chavIsa joyaNa cha-kalA re lAla, bharatakhetra paradhAna mere. 10 jaMbudvipa0 [10]. batrIsa sahastra jANII re lAla, bharatakhetramAM deza mere; sADhA paMcavIsa paragaDA re lAla, jinavara dharama niveza mere.. 11 jaMbUdvipa0 [11] zrI jinavara guNa rAgI re lAla, sAdhU diI upadeza mere; saMgha caturavidhi jihAM bhalo re lAla, dharama karaI suvizesa mere.. 12 jaMbudvipa0 [12] "Araja paMcavIsa desamAM re lAla, mAlavadeza maMDANi mere; deza sakhara sohAmaNo re lAla, mahiyala mahimA jANi mere.. 13 jaMbudvipa0 [13] sarasa desa pANI ghaNo re lAla, ghari-ghari vADI-ArAma mere; kUpa-taTAka naI vAvaDI re lAla, paga-pagi pANI ThAmi mere.. 14 jaMbUdvipa0 [14]. pAna-sAkara naI selaDI re lAla, sakhara bahu sahikAra mere; 'golagadu "kha moTakA re lAla, jiNaI dezaI ApAra mere.. 15 jaMbUddhipa0 [15]. vikramasena ati bhalo re lAla, devatAI vara dIdha mere; durabhikSa na paDe tihAM kadA re lAla, te mAlava parasiddha mere.. 16 jaMbudvipa0 [16]. jiNaI dezaI sUrajataNo re lAla, darisaNa vahilo hoI mere; eka lAkha gAma ja jANII re lAla, Upari bANuM joI mere. 17 jaMbudvipa0 [17] pahilA khaMDataNI bhalI re lAla, e kahI pahilI DhAla mere; nagara vakhANa hari sAMbhalo re lAla, vibudha vaMdi rasAla mere. 18 jaMbudvipa0 [18] 1. varSadhara parvata. 2. yojana. 3. kSetrane mApavAnuM ekamApa, 1 yojana=16 kalA thAya. 4. prasiddha. 5. Arya. 6. zreSTha. 7. AMbo. 8. golakadunA=bhUrA koLAnA. 9. vRkSa. 10. varadAna. For Personal & Private Use Only Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 509 dUhA mAlava moTA desamAM, jehani moTI mAma; caMdrapurI e abhinavI, ujeNI abhIrAma. 19 [19] DhAla - 2, rAga-dhanyAsI, mISTa mArI sahIre samANi- e dezI. RSabha jiNesara naMdana kahII, nAmi avaMtikumAra re bhalo nagara sohAvi; bhalo nagara sohAvi nagara nimpama, teNei vasAyo ujeNI UdAra re bhalo. 20 [20]. bhalo nagara sohAvi dekhatAM dukha jAvi, bhalo nagara sohAvi. AMcalI. joyaNa bAra vistAraI kahieN, navaterI nagarI dIsaI re bhalo; gaDha-maDha-poli-prakAri sobhaI, dekhata haIDuM hasaI re bhaloDa. 21 [1] sAta bhumi suMdara AvAsa, jugati jaNasa bhalI jAlI re bhalo; koraNilA gokha-jhakhA, jiNa ghari jhAkijhamAlI re bhaloDa. 22 [2] pavana aDhAra vasiM jiNi nagari, chatrIsaI kArakhAnA re bhalo; caurAsi cahuSTi karI sobhaI, tAna mAna gIta gAnA re bhaloDa. 23 [23] vaNija kari vAru vyavasAI, koTidhvaja vyavahArI re bhalo; lAkha-game lAkhesarI dIpai, dharama karaNa dAtArI re bhaloDa. 24 [24] cahuTi beThA pAna ja cAvi, duMdAlA-kuMdAlA re bhalo; cAra varaNa caherAsi jAti, dAkSiNa dANA dayAlA re bhaloDa. 25 [25] jaina-zavanA trisa sahastra jANo, uttaga caMga prasAda re bhalo; SaTa davisaNa SaTa karama ja sAdhaI, na kari ko vikhavAda re bhaloDa. 26 [26] lakhamadevataNo e vAsa, loko vasiM save sukhiA re bhalo; cora-cADacuM nAma na jANai, koI nahi tihAM dukhiAre bhaloDa. 27 [27] 1. navatara=navI. 2. yogya, suMdara. 3. kotaraNIvALA. 4. karoDapati, ke jenA ghara para koTI-dhananI nizAnI tarIke dhajA pharake che. 5. lAkhkho. 6. moTI phAMdavALA. For Personal & Private Use Only For Personal & Private Use Only Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 510 ja vibudhavijayajI kRtA bAga-bagIcA-vAsa dIsaI, nadI sIprAke tIra re bhalo; siddhavaDa sohi INi nagari, thAnaka bAvana vIra re bhaloDa. 28 [28]. harasiddha devI pITha virAjai, karaI nara-nAri praNAma re bhalo; mahAkAla madanezvara thAnika, tIratha bhumi suThAmi re bhaloDa. 29 [29] khAparA corataNI jihAM guphA, Ima aneka "ahiThANi re bhalo; supanAMtara nahi jihA dUkAla, nagara ujeNI jANi re bhaloDa. 30 [30] nIramala nIra nadI sIprAre, vAru vicakSaNa logA re bhalo; dharamI dhanavaMta nivasaI zrAvaka, koI na jANi soga re bhaloDa. 31 [31] ujeNI nagarIno varaNava, DhAla kahI e bIjI re; bhalo; vibudhavijaya kahi pahilaI khaMDaI, "zrotA! karayo "jI jI re" bhalo.32 [32] 1. sthAna. 2. varNana. For Personal & Private Use Only Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 511 dUhAH nirupama nagara ujeNIi, loka vasaI dhanavaMta; jainarAja rAji tihAM, sakalaguNe solaMta. 33 [33] DhAla- 3, rAga-sAraMga malhAra, uThI kalAlaNI bhari ghaDo che- e dezI. zrotAjana tulma sAMbhalo he, rAja karaya rAjAna; verIsena nAmi bhalo he, rAjA rAma samAna. zrotAjana[34] nyAI nipuNa narapatI he, suMdara suguNa sujANa; prabala pratApi paragaDo che, koI na khaMDaI ANi. 35 zrotAjana. [35] haya-ga-ratha-pAyaka ghaNA che, Rddhi-samRddhi bhupAla; prajAnAM jugati karI che, pAli kyuM mAya bAla. 36 zrotAjana[36] sAhasIka sUra parAkramI che, jeno teja pratApa; dharama-dayA dilamAM dharaI che, japi zrI jinano jApa. 37 zrotAjana. [37] dAnaI karaNa kahAvio he, vAru vinaya-viveka; khAga-tyAga zira seharo he, rAjA guNa aneka. 38 zrotAjana. [38]. tasa paTarANI padamaNI che, guNamaNI kero geha; somacaMdrA caMpaka-vaNI che, sIlataNI sasaneha. 39 zrotAjana. [39]. tiNi nagaranaI vyavahArIo he, nagaraseTha abhirAma; dhanada samovaDi upamA che, dhanadatta evi nAma. 40 zrotAjana[40] samakita sudhuM AdaraI he, zrAvaka catura sujANa; bheda jANaI navatatvanA che, pAlaI jinavara ANi. 41 zrotAjana[41] 1. prasiddha. 2. AjJA. 3. khaDaga calAvavAmAM zUravIra. 4. varNI. For Personal & Private Use Only Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 512 ja vibudhavijayajI kRta dolata-dAna-dayA ghaNI che, suMdara spa saspa; sAco boli te sadA he, mAni tehani bhUpa. 42 zrotAjana. [42] tasa gharI ghaNI suMdarI he, sukalINI suvisAla; satabhAmA sAmA bhalI che, sIlavatI sukamAla. 43 zrotAjana[43] prIus premi premadA he, rAkhaI raMga asaMga; devataNA sukha bhogavi che, ANi ulaTa aMgi. 44 zrotAjanaka [44] pahilA khaMDa taNI bhalI che, e kahI trIjI DhAla; vibudhavijaya vyavahArIo he, bhogavi bhoga rasAla.45 zrotAjana. [45] 1. strI. For Personal & Private Use Only Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa che 513. dUhA savi sukha daMpati doInaI, dhana-dhAnyAdika jeha; putra nahI ko tehani, moTu dukha ja eha. 46 [46] rAti-divasa mUri ghaNu, putra vinA te seTha; putra vinA e dhana kisyo?, devaI dIdhI veTha. 47 [47] seTha saciMtA dekhi karI, puchaI padamaNI Aya; ciMtA kAraNa kaho kisyo?, kIjaI jema upAya.' 48 [48] DhAla-4, re raDhIyAlI lobarI re- e desI. satabhAmA! suNi suMdarI re', kaI dhanadatta vicAra nArI; putra vinA jaga A bhavi re, jIvata sAra asAra nArI. 49 [49]. suta dukha mujhanaI sAMbhari re, khiNa-khiNa AvAM citta nArI; putra vinA kANuM karA re? paraghala poti vitta nArI." 50 suta. [50] rayaNa amulaka hIralA re, maNi-moti-sovatna nArI; rajata 5I A save re, putra vinA so ghanna nArI. 51 suta[51]. A sohilA maMdira-mAliAM re, heje hiMDolA khATa nArI; putra vinA save kArimo re, paTakula pAmarI pATa nArI. para suta. [52] putra vinA kuNa mujhani re, bolA kahI "tAta! nArI; dhana-suta doI je gharaI re, vAdhaI tasa vikhyAta nArI. pa3 suta. [53] aputrIo" nAma mAhare, loka vadi ima vANi nArI; atita abhASita bAraNi re, na caDhaI ko ima jANi nArI. 54 suta0 [54] 1. zuM. 2. bharapUra. 3. bhaMDAramAM. 4. rezamI vastra. 5. raMgaberaMgI/kiMmatI vastra. For Personal & Private Use Only Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 514 ravibudhavijayajI kRta aputrasya gRhaM zUnyaM, desaM zUnyaM ca baaNdhvaa| murkhasya hRdayaM zUnyaM, sarvazUnyaM dalidranAm / / 1 / / heja dharI huMlarAvII re, bhIDII haIDamAhi nArI; paraNAvi jaI putranaI re, to hoI aMga ucchAhi nArI. pa5 suta. [55] kAI jamaNA nahI mAhari re, saMpadA saghalo sukhya; lekhai lAgai to save re, jo dekhu suta-mukhya nArI. pa6 suta0 [56] DhAla cothI pahilA khaMDanI re, vinItA prati kahiM vANi nArI; vibudha seTha suta pAmase re, puNyatiNi parimANi nArI. pa7 suta. [57] 1. uNapa. 2. mukha. For Personal & Private Use Only Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa ke 515 dUhA suta ciMtA seThi kahI, nArI suNIo jAma; mana thira karavA mAnanI, vinavAM ketanaI tAma. 58 [58]. DhAla - 5, vAgarIyArI athavA pAradhIArI. prema dharI prIhani kahi re, premadA prIya vacana re sAhebajI; sarajAM sukha te saMpajaI re, suta saMtita ratana re sAhebajI. pa9 [59]. prApati vinA kima pAmII re?. AMcalI. Aja kAM Amama dUmaNA re?, ciMtAdhara tuhma mukhya re sAhebajI; lekha likhA soi pAmII re, sarajA lahI che sukhya sAhebajI. 60 prApati[60]. Aya upAMtari bahu karo re, jo koI taMtra naI jaMtra re sAhebajI; lakhita vinA lAbhaI nahi re, sAdhaI jo bahu maMtra re sAhebajI. 61 prApati [61]. ciMtA kIdhai su hoI re?, saraju hoI sadIva re sAhebajI; puNya pasAithI ghaNA re, sukha pAmi bhavi jIva re sAhebajI. 62 prApati [62] yataH bhramakI koTa aneka karo bhaIA karmakI rekha TaraI na huM tArI, eka gamaMda turaMga caDhaI eka mAgati bhikhya phiraI dukha bhArI; eka huM chatrakI chAMya cali eka ghAmana dukhya maraI bahudhArI, eka trIAsu seja rami eka citta-kucitta karaI bahunArI. padamaNi puNyaI pAmII re puNyAM poDhA putra re sAhebajI; vinayavaMta sulakSaNA re je rAkhi ghari sUtra re sAhebajI. puNaI vaMchita savi phalaI re. AMkaNI. 63 [63] 1. strI. 2. sajya. 3. saMtati. 4. upAya. 5. utpAta. 6. taDakAnA. 7. strIo sAthe. 8. mahAna. For Personal & Private Use Only Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 516 vibudhavijayajI kRtA paMca iMdrI te paravaDAM re, puNya bahu parivAra re sAhebajI; puNya i pAlakhI baMsaNaI re, puNyaI gaja tokhAra re sAhebajI. 64 puNya [64] puNyaI pUraNa Aukho re, puNyaI pukhtala dhanna re sAhebajI; puNyathakI nIrogatA re, puNyaI madhura vacanna re sAhebajI. 65 puNya [65] puNyathakI paMDitapaNu re, puNyaI sura kara seva re sAhebajI; puNyad jaga jasa jANII re, puNyAM sukha nitameva re sAhebajI. 66 puNya [66] puNyaI prasaMsA jana karaI re, puNyaI vAdhe vAnare sAhebajI; puNyathakI AsA pharli re, puNyAM ghII loka mAna re sAhebajI. 67 puNya [6] Araja deza te puNyathI re, seva lahaI jinadeva re sAhebajI; Uca gotra te puNyathI re, puNyAM sadaguru seva re sAhebajI. 68 puNya [68] rayaNa ciMtAmaNi sarakho re, surata samo e jANi re sAhebajI; puNyaI manoratha savi phalaI re, puNyaI koDi kalyANa re sAhebajI. 69 puNya [69] Ihabhava etA pAmII re, parabhava deva vimAna re sAhebajI; parimANaMda pada pAmII re, puNya vaDuM paradhAna re' sAhebajI. 70 puNya [70] satabhAmA vayaNa sAMbhalI re, jANI dharamano bheda re sAhebajI; dharama karavA bhAvasu re, seTha huo umeda re sAhebajI. 71 puNya [71] pAcamI DhAla e puNyanI re, puNya parama jagIsa re sAhebajI; vibudhavijaya vyavahArio re, dharama karaNa nisidisa re sAhebajI. 72 puNya [72] 1. ghoDA. 2. puSkaLa. 3. eTaluM. 4. hoMza. For Personal & Private Use Only Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 517 dUhIH vidhatuM jinapujA karai, nisihI kahI triNavAra; kusama leI nija hAthasuM, puji satara prakAra. 73 [73] caityavaMdana karI bhAvanuM, Avi munivara pAsa; dharama dezanA tihAM surNi, ANI mana ullAsa. 74 [74] sAmIvatsala te karaI, poSaI sAdhu supAtra; zetrujAdika tIratha jaI, bhAva sahita karaI jAtra. 75 [7] dharama-kAraya draDha dhyAnasuM, karaya paraupagAra; sAmAIka poso dharai, paDikamaNuM be vAra. 76 [6] sUtra likhyAvi ruaDA, dharai jinavara dhyAna; ahanizi jina sevA karaI, vaMchaI suta-saMtAna. 77 [77] DhAla-6, rAga-dhanyAsI, lAchalade mAta mahAra- e desI. ima karatAM dhanadatta, puNyaI phalio vakhata; Aja ho AvI re, sAsanadevyA bahu puNyathI jI. 78 [38] "mAgi-mAgi vara Aja, tuThI sAruM kAja Aja ho mAgaI re, ApaI te vara tihAM putrano jI. 79 [70] ApI vara tiNa ThAi, devI nija ghari jAya; Aja ho pugI re, mujha mani AsthA ruyaDIjI. 80 [20] IsANadevathI mAya, paMca palopama Aya; Aja ho cavIo re, avatarIo satabhAmA UrijI. 81 [81] 1. samaya. 2. prathama devalokathI. For Personal & Private Use Only Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 518 ja vibudhavijayajI kRta 82 [8] 83 [3] 84 [8] dhanadatta kula avataMsa, satabhAmA Uri haMsa; Aja ho poDhI re, padamiNI suMdara sejaDI jI. penaI supana udAra, pUraNa vartAkAra; Aja to pekhaI re sonAno kalaza sohAmaNo jI. UThI manani heja, pahutI prIunI seja; "Aja to supati re, sonAno kalaza miM pekhio jI." supana pAThaka "zuyadhAma, te teDAvyA tAma; Aja to kahao re, supanAMtara bhAva sohAmaNo che." hosaI putra parasiddha, lahasyo rAja naI Rddhi;' Aja ho kahi re, paMDita bhAva bhalo tihAM jI. pAThakanaI bahumAna, dIdhAM jhAjhA dAna; Aja ho paMDita re, pahutA nija ghari raMgasu jI. pahilA khaMDanI jANi, chaThI DhAla vakhANi; Aja ho bolaI re, vibudhavijaya raMgi karI jI. 85 [85]. 86 [46] 87 [8] 88 [48] 1. vRttAkAra=kaLaza. 2. jJAnI. For Personal & Private Use Only Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa : 519 dUhAgarabha dharyo je divasathI, tye dinathI ullAsa; managamatA bhojana karaI, INi vidhi thayA navamAsa. 89 [49]. DhAla-7, rAga-sAraMga malhAra, kalAlakI te mero rAjeMdra mohio ho lAla-edezI. subha divase suta janamIyo ho lAla, nava mAse dina sAta kuMyarajI; dAsI dII vadhAmaNI ho lAla, se cuNAvI vAta kuMyarajI. 90 [0] maMgalakalaza suta janamIo ho lAla, pAyo-pAyo harakha apAra kuMyarajI; aMgi ulaTa ucchaga thayo ho lAla, harakho-harakho rIdaya majhAra kuMyarajI. 91 maMgala. [1] kuMkunA hAtha dIyA ho lAla, gAvi-gAvi sohara gIta kuMyarajI; toraNa bAMdhA bAraNi ho lAla, kari-kari naTuA nRtya kuMvarajI. 92 maMgala. [2] lAvi seThanaI bheMTaNA ho lAla, sagA-sagA sAjana jeha kuMvarajI; dhavala maMgala dII bAlIkA ho lAla, ANI-ANI adhiko neha kuMvarajI. 93 maMgala. [3] nagara loka harakhIta huo ho lAla, harakhyo-harakhyo savi parivAra kuMyarajI; jAcaka jana saMtoSIA ho lAla, boli-boli "jaya-jayakAra kuMyarajI. 94 maMgala. [4] dasamAM dina seThi sagA ho lAla, teDI-teDI ghai sanamAna kuMvarajI; pokhi paraghala premasu ho lAla, navAM-navAM karI pakavAna kuMyarajI. 95 maMgala. [5] dhanadattaseThaI putrano ho lAla, adhiko-adhiko utsava kIddha kuMyarajI; supanataNi anusArathI ho lAla, maMgalakalasa nAma dIddha kuMyarajI. 96 maMgala. [6] dina-dina vAdhaI dIpato ho lAla, sakala kalA guNavaMta kuMyarajI; keDi kaMdoro kanakano ho lAla, cAli-cAli Thama-ThamakaMta kuMyarajI. 97 maMgala. [7] 1. saubhAgyavaMtI strI. 2. naTo. 3. khUba, atizaya. For Personal & Private Use Only Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 520 che vibudhavijayajI kRtA 5 anUpama suMdara ho lAla, dekhI-dekhI mAya naI tAya kuMyarajI; mADI mukha nihAlatA ho lAla, adhiko-adhiko ANaMda thAya kuMyarajI. 98 maMgala [8]. lalita vacana mukha bolato ho lAla, sohi-sohi sukamAla kuMvarajI; paMca varasa volyA pachI ho lAla, bhaNavA-bhaNavA mukyo nisAla kuMmarajI. 99 maMgala [9]. catura bhaNi cUpe karI ho lAla, vA-vAra dharIi viveka kuMvarajI; nimita- jayotaka-vaidyataNA ho lAla, bhaNi-bhaNi sAstra aneka kuMvarajI. 100 maMgala. [10]. likhita paThita saghalI kalA ho lAla, bhaNi-bhaNi dasa AMka gaNita kuMyarajI; kAma kalA nita sAstranA ho lAla, bhaNo-bhaNo bheda saMgIta kuMyarajI. 101 maMgala. [101]. bhaNI gaNI paMDita thayo ho lAla, cAli cAli kulanI rIta kuMyarajI; batrIsa lakSaNa bahu kalA re ho lAla, nipuNa vAhalo vinIta kuMyarajI. 102 maMgala0 [102]. mAtA-pItA bhagato ghaNu ho lAla, vaNA-vaNA boli rasAla kuMyarajI; vibudhavijaya ANaMda ghaNAM ho lAla, e kahI sAtamI DhAla kuMvarajI. 103 maMgala. [103. 1. pasAra thayA. 2. jotaka=jyotiSa. For Personal & Private Use Only Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 521 dUhIHmaMgalakalaza suta janamIo, guNamaNI rayaNa bhaMDAra; bhaNI gaNi moTo thayo, cAlaI kula AcAra. 104 [104]. DhAlaH- 8, rAga- soraThI, nIdraDI vayaraNa huI rahI- e desI. tAta prati praNamI karI, boli boli ho vAru vinIta kuMvarajI kahi ima tAtani; mahira karI mujha upari, bhAkho bhAkho ho kulani je rita kuMvarajI..105 [105] prAta samipa Uhi karI, pakhAlI ho ApaNapo gAtra kuMvarajI; nImarala dhoti pahirI karI, kihAM jAo to karavA kola jAtra? kurajI, 106 [106] bAluDA! bAlaka tume, thAyo-thAyo ho moTA mativaMta kuMvarajI; kula AcAra te sIkhajyo', kumara prati ho ima tAta kaheta kuMyarajI. 107 [107]. bAlapaNi putrae jike, navi kIdho ho nija tAtanA kAma kuMvarajI ; mahiyala moTA te thaI, kima rAkhasai ho nija bApano ThAma? kuMvarajI.. 108 [108] kahayo mujhani mayA karI, dAkho-dAkho to kulano AcAra kuMvarajI ; tAtajI! tuma prasAdathI, jhAluM-jhAluM ho gharano huM bhAra" kuMyarajI. 109 [109] haTha laI te prahasami, cAlyo-cAlyo ho pItAni sAthi kuMvarajI; caDavaDa cAlyo "cUpasuM, nija tAtano ho jhAlI te hAtha kuMvarajI . 110 [11]. vADIi pahutA mAliI, pekhyo-pekhyo ho kumara sukamAla kuMvarajI ; bAga-dhaNI kahaI seThana, "e kula sutI ho jasa netra visAla kuMyarajI. 111 [111] macakaMda-mAlatI-mogaro, jAI-jUI ho caMpaka-jAsUla kuMvarajI; bolasarI vAru velinA, ghaNu vAsaI ho pADalanA phUla kuMvarajI.. 112 [112] 1. sAvadhAnIpUrvaka, gupacupa. 2. jAsUda. 3. bakula. 4. rAtA raMganuM phUla. For Personal & Private Use Only Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 522 vibudhavijayajI kRta phuTarAM phala-phUla sAmaTA, Api-Api ho ANI bAgavAna kuMyarajI; seThaputra jANI mAlI, dIdhA-dIdhA ho valI sanamAna kuMyarajI0. 113 [117] tiyAMthI cAlyA cUMpaNuM, Avi-Avi ho jinaghara bhaNI je kuMvarajI; phula save jina Agali, DhoyA-DhoyA ho kumari guNageha kuMyarajI0. 114 [114] jinavara bhagati karaI pItA, valI kIdho ho caityavaMdana khAsa kuMvarajI; pujI praNamI premasuM, ghaNu pAmyA ho seTha suta ulAsa kuMyarajI. 115 [115] jinavara puMjI bhAvasuM, Avi-Avi ho ApaNi ghari bAri kuMvarajI ; khaMDaI pAliI DhAla AThamI, vibudhavijaya ho lahaI sukhya bhaMDAra kuMyarajI. 116 [116] 1. mALI. For Personal & Private Use Only Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 523 dUhA kara joDI kumara kahi, tAta prati aradAsa; deva pujaNa hama jAyanuM, meM rahayo ghari AvAsa.' 117 [117]. kumari haTha lIdho ghaNo, vAta manAvI tAta; jina pujaNa ucchaga thayo, karavA niramala gAta. 188 [118] DhAla - 9, rAga- goDI, manamohana mere- e dezI. anumati pAmI tAtanI manamohana mere, ANI harSa apAra manamohana mere; bhAva bhali bhagati karI mana, pujaI satara prakAra mana. 119 [11] vidhahuM nAhaI nIrasuM mana, nIramala peharI ghoti manA; gaMgodaka udaka grahI mana, TAlI mananI choti mana. 120 [12] vivekaI vADI jaI mana, ANi sakharA phUla mana; vidhasuM devala jAInai mana, kara te pujA amUla mana. 121 [121] kesara bharII kacolaDI mana., caMdana vAsa kapUra mano; satarabheda pujA karai mana, prahare ugamati sUra mano. 122 [122]. dina-dina vadhatA bhAvanuM mana, pujaI zrI jinarAja mana; mAta-pItA ANA dharai mana, kari nita pujA-kAja mana. 123 [123] maMgalakalaza jina pujatAM mana, volyA varasa be cyAra mana; devataNA sukha bhogaviM mana, rAkhi kula AcAra mana. 124 [124] dhanadattaseThi sukha lahuM mana, puNyatiNi parimANi mana; mAta-pItA sukha pAmIyA mana, huA koDi kalyANa mana. 125 [125] 1. gAtra=zarIra. 2. malinatA. 3. paroDhe. For Personal & Private Use Only Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 524 vibudhavijayajI kRtA maMgalakalaza havi paraNasaI mana, pAmasaI sukhya apAra mana; padavI loMsthaI puNyathI mana, AgaI e adhikAra mana. 126 [126] zrI vijayadevasUrIsaru mana , paTTa prabhAkara sIha mana; zrI vijayasiMhasUrI jayo mana, suvihIta gaNadhara lIha mana. 127 [127]. tAsa sasa sohAru mana, sakala paMDita zirarAya mana; vIravijaya kavIrAyano mana, sIsa lahaI supasAya mana. 128 [128] prathamakhaMDa e jANIi mana, namI DhAla rasAla mano; vidhavijaya sukha saMpadA mana, pAmyA maMgala mAla mana. 129 [129] rUti zrI maphatavanazarAze pheza-nara-rAbA-zeta varava(na)-nanaadhiikaar-niisaalpddhnnaadhikaar-shriijinpuujaadhikaare prathamakhaNDaH saMpUrNaH / / 1. AjJA. 2. navamI. For Personal & Private Use Only Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 525 dvitIya khaMDa dUhA pAsa zaMkhesara paya namI, sevuM sarasati pAya; bIjo khaMDa kahivA bhaNI, mujha mukha vasaje mAya. 1 [130] nija guru caraNa namI karI, bolisa prabala prabaMdha; maMgalakalaza hahiM paraNasaI, sarasa achaI saMbaMdha. 2 [131] maMgalakalaza sukha bhogavi, nayara ujeNI majhAra; dharma saMyogi je thayuM, te suNayo adhikAra. 3 [132] DhAlaH - 1, rAga-jayasirI, catura sanehI mohanA- e dezI. jaMbUdvipa sohAmaNa, bharatakSetra suThAmo re; aMgadesa alakApurI, caMpAnagarI nAmo re. 1 jaMbUdvipa0 [133] dhaNa kaNa kaMcana saMpadA, maNI-motI lakha koDa re; avara nagara jotAM thikA, koI na Avi joDo re. 2 jaMbudvipa0 [134] koDigame koTI dhvaja, lAkhesarI aneko re; vinayavaMta vAru valI, loga vasaI suviveko re. 3 jaMbudvipa0 [135] rAja kari rAjA tihAM, surasuMdara bhupAlo re; haya-hAthI bahu jehanaI, prajAjana pratipAlo re. 4 jaMbUddhipa0 [136] tasa dharaNI guNAvalI, sIlavaMtI sukaliNI re; rupi raMbhA sArikhI, bolatI madhUrI vayaNI re. 5 jaMbudvipa0 [137]. kanakaveli te kAmanI, penaI supana majhAro re; nija prIuni praNamI kahi, "ehano karo A vicAro re." 6 jaMbUdvipa0 [138] * 2; For Personal & Private Use Only Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 526 ja vibudhavijayajI kRta pIla kahiM padamiNI prati, putrI hoI tasa sTI re; supanataNi anusArathI, vAta na ho e kUDI re. 7 jaMbudvipa0 [139] pUraNa mAse padamiNI, janamI putrI sArI re; sarvaguNanI e maMjUSA, rUpavaMta suvicArI re. 8 jaMbUdvipa0 [14]. likhita-paThita sIkhI kalA, cauThi kalA guNa khANI re; nAmi trIlokasuMdarI, boli amRta vANI re. 9 jaMbUdvipa0 [141] DhAla pahilI bIjA khaMDanI, kumArI dina-dina vAdhaI re; vibudhavijaya sA suMdarI, zrI jinadharama ArAdhaI re. 10 jaMbudvipa0 [14] For Personal & Private Use Only Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa duSTAH dina-dina vAdhai suMdarI, sakala kalA gUNa jANi; yovanavaya AvI tikA, kavitA kariya vakhANi. 1 [143] DhAlaH- 2, haraNI java carai lalanA athavA e guru vAru re lalanA- e desI. yovanavaya AvI yadA lalanA, sA(so)hi teja udAra ati rupa dIpato lalanA; jUvatI yovana joramAM lalanA, apacharA ke anusAra ati. 1 [144] veNI vAsaga hArIyo lalanA, jaI rahyo pAtAla ati; aradha sasI sama jANIiM lalanA, sohi sakhara sa bhAla ati, 2 [145] nayaNA khaMjana mInanAM lalanA, sAraMga nayaNa visAla ati; hejAlA kAmaNagArA lalanA, aNIyAlA sukamAla ati. 3 [146] sUvaTA cAMcasI nAsikA lalanA, adhara badarI pakavAna ati.; daMti-paMti motI jisyA lalanA, dADima kalI kaI gyAna ati. 4 [147] kaMThi kokilA hAravI lalanA, boli madhurI vANi ati; galla-sthala guNe bharyA lalanA, kanaka kacolaDA jANi ati. 5 [148] saralI sohiM bAMhuDI lalanA, jaIsI paMkaja nAli ati; muMgaphalI sI AMgulI lalanA, mRdu agre nakha lAla ati. kuca juga kaThiNa sogaThA lalanA, kAma jagAvaNa jeha ati; Udara opamA mInanI lalanA, nAbhi UMDI ati teha ati. 7 [150] sIha-laMkI haMsa-gAmanI lalanA, cAli gajagati geli; ati; kaNayara-kAMbi jyuM lalikatI lalanA, sAcI mohana veli ati0.8 [151] 1. vAsuki nAga. 2. popaTa. 3. pAkelu. 4. kaNeranI soTI. 6 [149] For Personal & Private Use Only 527 Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 528 jaMghA kadalI thaMbha sI lalanA, pagatalAM kALibA jANi ati; paramesara poti ghaDI lalanA, ketA karII vakhANi? ati. AMgurI suMdarI polarI lalanA, jehaDa pAe jhaNaMta ati; vIMchIA ghamakaiM ghugharA lalanA, kaTi mekhala kalakaMta ati. * vibudhavijayajI kRta nArI trIlokasuMdarI lalanA, vakhANai jana vRMda ati; kAmaNagArI kAmanI lalanA, manamatha kero kaMda ati. kasaboI kuMca kAMcalI lalanA, sovanamaya amUla ati; ratana jaDIta hoI berakhA lalanA, navalakha e 4nakaula ati. 11 [154] 9 [152] bahu mulo TIko nIko lalanA, gale mugatAphala hAra ati; amUlaka mAlA sobhatI lalanA, giri vici jyuM gaMga-dhAra ati. 12 [155] motIro siMdhyo vaNyo bhalanA, ravi-sasI kuMDala kAna ati; jhAMbAM jhalake gophaNA lalanA, caturA caMpakavAna ati. 13 [156] 10 [153] For Personal & Private Use Only DhAla bIjI bIjA khaMDanI lalanA, kIdho kuMmarI vakhANi ati; vibudha kahaiM ehavI trIyA lalanA, pAmIIM puNya pramANi ati. 15 [158] 14 [157] 1. vIMTI. 2. jehara=jhAMjhara. 3. kasIne bAMdhI. 4. kaMDhe paheravAno hAra. 5. seMtho=strIone mAthe paheravAnuM ghareNuM (?) 6. gophaNI= aMboDe laTakatuM rahe evuM sonA-rUpAnuM ghareNuM. Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 529 dUhA amukami dina ketaI valI, huI yovana vesa; vara joii havi ehanaI, rUpavaMta guNa pesa. 1 [15] siNagArI sA bAlikA, mukI tAtani saMga; rAjA ANaMda pAmIyo, bheMsArI ucchaMga. 2 [16] rAjA kahi "vara joII, e sarikho jo hoI; paraNAvuM premi karI, jima sukha vilasaI hoI." 3 [161] rANI kahaI rAjA prati, kumarI prANa AdhAra; ghaDI alagI mukuM nahI aneDyo joyo bharatAra." 4 [162]. rAjA kahaI "A nagaramAM, subuddhi maMtrI nAma; tAsa putranaI paraNAvIzuM, paI manohara kAma." 5 [163] DhAla-3, rAga-kAphI, mAlikere bAgamedonAriMga pake relo ahodonA- e desI. rAjAI tAma teDAvIyo, mAni karI mahito re lo aho mAnaI karI; lADi karI bolAvIyo, rAjA Ima kahito aho rAjA.. 1 [16]. rAjA Ima boli re lo, aho rAjA ima boli re lo. AMkaNI. sparvata tujha putranaI, mujha putrI ApuM re lo aho mujhave; maNi-motI-mANika diuM, saMghAsaNa thApuM re lo aho saMghA. 2 rAjA ima. [165 wvaMta raMbhA jaIsI, sohi sasI-vayaNI re lo aho sohi; e sarakhI jagi ko nahI, saI jaI sukalINI re lo aho saI). 3 rAjA ima. [166] mujha putrI tujha putranaI, paraNAvuM Aje re lo aho para; sukha vilasaI saMsAranA, sarasiM bahu kAja re lo. aho sara0.4 rAjA Ima. [16] 1. nikaTano=najIkamAM. 2. maMtrI. 3. svayaM. For Personal & Private Use Only Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 530 vibudhavijayajI kRta valatuM maMtrI Ima bhaNi, "e aghaTa na kIjaI re lo aho e; tulma kumarI guNa-AgalI, rAjavInaI dIjaI re lo aho rAja. pa rAjA Ima. [168]. the ThAkura meM cAkarA, vaNIka ahma jAti re lo aho vaNIka; rAjA-putrI paraNatA, dIsaI bhAti kubhAti re' lo aho dIsa. 6 rAjA ima. [16] kahiM rAjA maMtrI prati, "valI valI suM puchai re lo? aho valI; eha kAma karatAM thikA, jANe kaDuM hAM re lo aho jANe 7 rAjA ima. [17]. "hA" kahitA pUravAM nahIM, putra kuSTI pADA re lo aho putra; galIta koDha ati ujalo, sarIraI tasa kIDA re lo aho sarI8 rAjA ima. [171] rAjAI vayaNa je bolIo, sevaka navi lopiM re lo aho seva; rAjA ruSatuM bolii, to te vayaNa opiM re lo aho to 9 rAjA ima[17] be dhATa che maMtrI paDyo, nadI-sIha do pAsaI re lo aho nadI; vicamAM puruSa je AvIo, te kima karI nAsaI re lo? aho te 10 rAjA ima. [173] hA' bhaNI maMtrI sari, rAjAnaI bhAvi re lo aho rAjA; rAjAnAM praNamI karI, maMtrI ghari Avi re lo aho maMtrI 11 rAjA ima. [174]. vimAsaNa maMtrI karaI, nija gharime bAMTho re lo aho nija0; buddhisAgara buddhi ciMtavaI, buddhi sAgaraI paITho re lo aho buddhi. 12 rAjA ima0 [15] ciMtavatA buddhi upanI, "sAdhu kuladevyA re lo aho sAdhu; AsyA manI pUrasai, sAruM tasa sevA re" lo aho sAruM0 13 rAjA Ima[176] maMtrIsara ima ciMtavI, jApa karavA mAMDyo re lo aho jApa; vAru vidhi vivekasuM, pramAda te chAMDyA re lo aho pramA. 14 rAjA Ima. [177]. japamAlA leI karI, baITho bhalI rItai re lo aho baI; vibudha kahi DhAla trIjII, maMtrI draDha cittaI re lo aho maMtrI15 rAjA Imaya [178]. For Personal & Private Use Only Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 531 dUhAra dhAna dharaI dhraDha cittasuM, agara-dhupa ukheva; maMtrataNA mahimA thaki, AvI te kuladeva. 1 [17] kuladevyA kahi maMtrInaI, "saI kAraNa mujha Aja; samarI? sAnidha huM karuM, sAru tumha kAM kAja?'. 2 [180] maMtrI kahi devI prati, "sAMbhalI mujha aradAsa; roga TAlo mujha putrano, pUro mananI Asa'. 3 [181] devI kahi "suNi maMtravI!, nilavaTi likhiA lekha; TAlyA te na Talai kimaI, je likhiyA viha-lekha. 4 [182] mAharo koI na Asaro, jo milaI sura-nAgiMda; karama kIyA so bhogavi, jo hoi jogiMda. 5 [183] yataH sto:kRtkrmkssyo nAsti, klpkottishtairpi| avazyameva bhoktavyaM, kRtaM karma zubhAzubhaM / / 1 / / karamaroga e kumarinaI, TAlyo kimatI na TakaMta; kAma karyA teha bhogavi, sukha-dukhya sarajyAM huMta. 6 [18] valatuM maMtrI Ima bhaei, "avara puruSa ko ANi; sparvato ANyo sahI, jima rahiM ghari maMDANi." 7 [185] DhAla -4, rAga-sAraMga malAra, mahiMdI raMga lAgo- e desI devI kahi maMtrI prati re, "mAno mAharI vAta maMtrI mahAmatIyAM; nara eka ANI ApasuM re, suguNa sampa sujAta maMtrI mahAmatIyA. 1 [186]. 1. dhyAna. 2. draDha. 3. lalATe. 4. vidhinA lekha. For Personal & Private Use Only Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 532 * vibudhavijayajI kRta Aja thikI dina sAhimeM re, sobhAgI ziradAra maMtrI ; sparvata riliAmaNo ho, lAvisa hu te kumAra maMtrI.. 2 [187] huM ANisa caMpApUrI ho, jihAM chaI so(saro)vara kAmi maMtrI ; azvapAla jihAM tuhmataNA ho, mukisa INi gAma maMtrI0. 3 [188]. tehani tuM paraNAvaje ho, pUra vaMchIta Asa', maMtrI; kahI vacana kuladevatA ho, UDI gaI AkAsa maMtrI.. 4 [189] sAmagrI vivAhataNI ho, mArDi moTA jaMga maMtrI; mana mAnyA pAsA DhalyA ho, maMtrI ulaTa aMga maMtrI.. 5 [19] kahiM maMtrI rakhapAlanaI ho, "kumara AviM tulba pAsi maMtrI; prachanapaNi te lAvajyo ho, mujhanaI Apajo tAsa' maMtrI. 6 [191] jina pujaI jinavara nami ho, maMgalakalaza sUkamAla maMtrI ; ujeNI nagarI bhalI ho, verasena bhupAla maMtrI.. 7 [192] maMtrItaNI kuladevatA ho, AvI ujjaNI ThANi maMtrI; ati uMcI AkAsathI ho, boli evI vANi maMtrI.. 8 [193] AkAzathikI vANI thaI ho, "maMgalakalaza sukumAla maMtrI ; kara phulaI mAragi vahi ho, bhADe paraNasaI nAri' maMtrI. 9 [19] DhAla cauthI bIjA khaMDanI ho, karaI kumara vicAra maMtrI ; vibudhavijaya kahi sAMbhalo ho, Agali je adhikAra maMtrI. 10 [195] 1. utsava. For Personal & Private Use Only Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 533 dUhA kumAra manamAM ciMtavai, "acarija vAta ja eha; pItAni jAI kahuM, Avi ApaNi geha." 1 [196] devi-vANi vIsara gaI, bIjaI dina suNi te; Aja e kAli pari kahi, devI vANI eha. 2 [197] vAya bahu vikUrtio, akasamAta aNaciMta; UpADI mehalo kihAM, te suNajyo virataMta. 3 [198] DhAla-5, rAga- AsApharI, jinavarase mero mana lINo athavA dhana-dhana saprita sAco rAjA- e desI. jUyo-jyo sarovara karaya vakhANa, sajala jalaI karI bharIyo re; cihudisi vAI lahiraI lahikaI, kyuM ratana pAra darIyo re. 1 jUyo. [199] kamala siMdhoDA vali te poaNA, dIsai ati hi udAra re; amRta gaMgodaka sama udaka, pIvatA huI karAra re. 2 jUyo. [20] kamalataNi rasa-lINA madhukara, karatA raNajhaNakAra re; caMpAthI adhakosa te alago, sohi vartAkAra re. 3 jUyo. [201] haMsa anai cakavAka cakorA, baga sArisaDAM DhIkare. bataka "kurajhaDIyAM morA tihAM kiNa, keli karaI nisaMkare.4 jUyo. [202] sarovara pAli AMbA-rAyaNi, vaDa-piMpala-asoka re; aMbalI-nibanI zItala chAyA, jihAM AvI besai lokare. 5 jUyo. [ 23] 1. zAtA. 2. vRtta AkAra= goLa. 3. nadI kinAre rahenAruM pAtaLI lAMbI aNIdAra cAMcavALuM pakSI. 4. kuMjaDA. 5. tyAM kane. For Personal & Private Use Only Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 534 ja vibudhavijayajI kRtA ujeNIthi kumara upADI, mukyo te saravara-tIra re; bhayabhIto bihaMto bAlaka, bhukhyo tarasyo sadhIra re. 6 jUyo. [20] AMcalI chANI kumari raMgaI, pIdho nIramala nIra re; eka jADo naI jalani lahira, lAgai zita zarIra re. 7 jUyo. [205] khaDa-khaDa dasana karaI te sitAM, thara thara dhrujaI aMga re; aTavImAAiM ekalo bAlaka, vastra nahIM ko saMga re. 8 jUyo. [206] kumara ciMtaI "mihA mahila-maMdira?, kihAM ujeNI gAma re?; koika devaI mujhanAM UpADI, mukyo iei kAmi re. 9 jUyo. [20] mAtA-pItA dukha dharasaI mAharo', Ima ciMtA vasi paDio re; sabala zIta saMtApyo bAlaka, sarovara pAli caDIo re. 10 jUyo. [20] bhayabhIto sarovaranI pAliM, jovai daha disi jAma re; nahIM neDI alaga nahIM koi, dITho "vanI tAma re. 11 jUyo. [29]. zIta nivAraNa kAraNa kumara, pAlithI utarIyo re; prachanapaNi chAMto Daga bharato, anala sAhamo anusarIyo re. 12 jUyo. [21]. caravAdAra cAkara cAvA, subuddhi maMtrInA jeTha re; zIta nivAraNa tApa karInaI, beThA tApai teha re. 13 jUyo. [211]. azvapAli te ekalo dITho, Avato kumAra re; doDI dolA AI milIyA, karatA ghaNI 'manohAri re. 14 jUyo. [212] cAkara kyuM Agali jAInaI, UbhA te doI cyAra re; Asana-vAsana te bahu detA, Adara ghaI apAra re. 15 jUyo. [13] 1. samaju. 2. vAnA cheDAthI. 3. gALIne. 4. najIka. 5. agni. 6. ghoDAno rakSaka. 7. hoMzIlA, suMdara. 8. mahemAnagati. For Personal & Private Use Only Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 535 "AghA Avo, kAI bIho?, beso INi ThAmi re; zIta nIvAro sAtA pAmo, mana karo ArAma re.' 16 jUyo. [14] kumara ciMta) "e kAraNa koI, Adara ghaI asamAna re; kaI maMtrIsara mehalA cAkara?, ki mehalA rAjAna re. 17 jUyo. [215] zIta nivArI sAtA pAmyo, pAcamI DhAlai eha re; vibudhavijaya kahi "sAMbhalo, zrotA! Agali huo jeha re. 18 jUyo. [216] 1. najIka. For Personal & Private Use Only Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 536 * vibudhavijayajI kRta dUhIHmaMtrIsaranaI cAkarI, rAkhyA kumaranaI pAsi; prachanapaNi chAMno laI, pahutA maMtrI pAsa. 1 [17]. mAraga vicimAM AvatAM, dekhi nagara kumAra; kavitA kahi te varaNavuM, suNajyo te nara-nAri. 2 [218] DhAla-6, Avi ghari nahIM gorIno nAhalo-e dezI. kahiM kavi kahi kavI nagara vakhANa ke, moTA gAI gaja ghaTA e; parabata parabata jehA pracaMDa kaI, mayamattA mada jharaI paTAe. 1 [219]. hayavara hayavara hI bhalA keI kaI, ratha-pAyaka kerI ghaTA e; chayala je chayela chabIlA chogalaka, catura puruSa rami copaTA e. 2 [220] sughaDa e sughaDa nara sujANa kaI, ramala karaI malI sAmaTA e; keI nara keI nara gAvi gIta ke, keli karaI milI eTA e. rAjeMdra rAjedra Agali keI ke, sabala ja ubhA subhaTA e; rAjadhAnI rAjadhAnI navI pAra kaI, maNi-mANika bharyA bhAmaTA e. 4 [22] paMkhIA paMkhIA paMjara kaI kaI, rAma japi mukha suvaTA e; keI trIyA keI trIyA kari siNagAra ke, keI nAhA vichUTI laTA e. pa [22]. caurAsI e caherAsI e haTa sera ke, cIra pAmarI veMcaI paTA e; vaNaja e vaNaja karaI vyavasAya ke, vAru vidhi nANAvaTA e. 6 [224] maMdira maMdira moTA AvAsa ke, sakhara caurAsI cahaTA e; darasaNa darasaNa SaTa e karma ke, sAdhaI purohIta gAmaTA e. 7 [25] 1. copATa. 2. popaTa. 3. baMdhanamAMthI. 4. hATaDIonI zreNI. 5. uttarIya vastra. 6. gAmoTa=gAmano gora. For Personal & Private Use Only For Personal & Private Use Only Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 537 keI bhaNaI kaI bhaNaI veda-purANa ke, paMDita bhaNaI nirdhaTAe; keI bhaNaI kaI bhaNaI jyotiSa sAra ke, bhAgavata vAMcaI kaI bhaTA e. 8 [26]. bhagata e bhagata vaIrAgI keI ke, ati azcala rahi yogaTA e; koI munI koI munI mAhaMta ke, joga sAdhatuM jugati jaTA e. 9 [27]. cahuTe e cahuTaI cAcara sera ke, devarAI pANI chaTA e; guNIjana guNIjana gAviM gIta ke, vAru nAcai naTavI naTA e. 10 [28]. vADI e vADI e vana ArAma kaI, jala bharIyAM sorTi "taTA e; vAvaDI vAvaDI kUpa nivANa ke, pANI bharaI sovana ghaTA e. 11 [22] loka e loka vasi dAtAra ke, dAna diI mana ulaTA e; cora e cora caraDa nahI koI ke, loka vasi dhanAdhaTA e. 12 [30] maMgala maMgalakalasa kumAra kaI INi pari nagara nihAlato e; sevaka sevaka maMtrI sAthI kaI, thAnika saghalA saMbhALato e. 13 [31] chaThI e chaThI DhAla vakhANa ke, kumara iNi pari varaNavaI e; vibudha e vibudha vadi e gAme ke, saragapurI sama saMbhavi e. 14 [232] 1. aDaga=draDha (thaIne). 2. nizcala. 3. yogIo. 4. cogAna. 5. taDAva. 6. eka jalAzaya. 7. dhanADhya. For Personal & Private Use Only Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 538 ja vibudhavijayajI kRta dUhA anukrami maMgalakalazane, ANyo maMtrI pAsI; prachanaparNi chAno tihAM, rAkhyo nija AvAsa. 1 [233] DhAla-7, rAga- rAmagirI, rAyakati rANI prati gajagAminI- e desI. kumara kahi maMtrI prati "suNo maMtrIjI!, kuNa deza? e gAma? bhaNo maMtrIjI!; kuNa rAjA? mujhanAM IhA suNo maMtrIjI!, ANyo keNaI kAma? bhaNo maMtrIjI!. 1 [234] bhojana bhagati bhalI karo suNo, sajAvo siNagAra bhaNo; sazruSA sArI save suNo, kara cho manohAri bhaNo.. 2 [235] prachana chAno chIpAInaI suNo, mujhanaI rAkhyo the bhaNo; kAraNa kadAcita ko hoI suNo,kaho viratAMta teha bhaNo. kahiyA vinA kyuM jANII? suNo, paranA mananI vAta bhaNo; kAma hoI je thAharaI suNo, mAMDI kaho avadAta bhaNo.. 4 [237] kumara prati maMtrI kahaI "suNo vANIjI, anopama aMga je deza guNakhANIjI; nagara nirupama jANIi suNo, caMpA nAma niveza guNa0. 5 [238] surasuMdara rAjA bhalo suNo, nyAyavaMta jima rAma guNo; maMtrI mAnIto tehano suNo, subuddhi mAruM nAma guNa0. 6 [239] rAyataNaI eka kumArI suNo, triloka suMdarI nAri guNa; spavatI saghalI kalA suNo, apacchara anusAra guNa0. 7 [24] rAyaNI te putrIkA suNo, muja putranaI dIddha guNa; rAyavacana kima lopIi? suNo, vacana pramANi ja kIddha guNa0. 8 [241] mujha putra te koDhIyo suNo, te kima paraNai nAri? guNa; te kuMmarI paraNI tulma suNo, Apo mujha kumAra" guNa0. 9 [242] For Personal & Private Use Only Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 539 kumara te bha(ta)TakI bolIo, "suNo maMtrIjI!, uttama nahIM e kAma bhaNo maMtrIjI!; kUpana nAkhu kumArI suNo, jehano suMdara nAma bhaNo. 10 [243] ratana ciMtAmiNI chAgani suNo, beTi na bAMdhu ANi bhaNI; haMsalI kAgani kuMNa diI? suNo, na karuM kujoDu jANi bhaNo..11 [244] e na kara adhe sahI suNo, karaja e apramANi bhaNI; bhalo bhaMDAI kima karai?' suNo, kumara vadi Ima vANi bhaNo.12 [245] maMtrI tava kopi caDhyo suNo, caDhAvi te anilADi suNo vANIjI; are! murakha! tuM kAM marazuM?' suNo, devAM AkarI rADi suNo.. 13 [246]. krodha karI te dhamadhamyo suNo, nayaNA karI vikarAla suNo; kumara mAraNa te dhAIo suNo, kADhI te karavAla suNo. 14 [47] paradhAna puruSe nivArIo suNo, "bAla na kIjai ghAta suNo; "abUjha samajhi kyuM nahI? suNo, vAtataNo avadAta suNo0.15 [248] kAMI mari re bApaDA! suNo, haTha karaI kAMI mUDha! suNo; jo vAMchaI re jIvavuM suNo, to haTha mehale ruDha suNo.. 16 [249] hAthi karI haNasaI havaDAM suNo, bAlaka maraNa akAja suNo; hAsI Rddhi na hArIzuM suNo, rAI rAkhajaI rAja suNo. 10 [25] kumAra manamAM ciMtavai suNo, 'ima sarakyuM jo eha suNo; likhata lekha hoI sadA suNo, TAlyo na Tali teha suNo. 18 [251] 1. bhaDakIne. 2. bokaDAne. 3. lAvIne. 4. jANI joIne. 5. TI. nilADa=lalATa, lalATe hoya te- nilADI=bhavAM. 6. majabUta. For Personal & Private Use Only Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 540 ja vibudhavijayajI kRtA yataH kavitaHkarmataNI gati kaThiNa sabala-nibala vasa paDIyA, mayagala modanamatta loha jima sAMkali jaDIyA; vAgha cAMba bichAI suI gaIsaI sanyAsI, pannaga paDIyA pAsa kaThapiMjara vAsI; rAmacaMdra rakhavAla tA dharaNI sIta rAvaNa dharI, niravANi lekha cuki nahI kahi hema kavI kesarI. bIhaMto bAlaka bhaNi "suNo maMtrIjI, karasyAM e tulma kAja suNo; vayaNa tamAro mAnIo suNo, rAkhasuM thAharI lAja suNo. 19 [25] maMtrI mana ANaMdI suNo, huo mana uzaraMga suNo; vibudha kahi DhAla sAtamI suNo, mAMDyo moTo jaMga suNo, 20 [253] 1. kASThanuM pAMjaruM For Personal & Private Use Only Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 541 dUhA kumara kahi paraThaNa karI, lIjaI mAMgI dAma; te mANasa nahIM ApaNuM, jaba tasa huo kAma. 1 [254] 2 [255. yataHlaDabaDataI sATe je kAma, karaI tehanI na rahai mAma cokisa vayaNa 'cavI jaI hale, khetre bolyu bAdhaI phale. kavitta - svAratha kAraNa jagati bhagati ghaNI karaya bhalAI, tumha ahmAri tAta vAta na aMtara kAI; tulma sarisA nahI sayaNa vayaNa valI mIThA bhAkhaI, tulma prIti ma tulba prANa jANa adhIkero dAkhaI; laTapaTA bola lAkhe game sayaNa hoI sAmu jovaI, svAratha Apa kidhA pachI vaida tiko vaIrI hovaI. dUhAH maMtrInaI kumara kahaI, "kara mehAlavaNa jeha; desaI te lesyuM alpe, ehamA nahI saMdeha.' 3 [2pa6] DhAla - 8, vararAjA paraNevA nArI- e desI. caDhyo re kumarajI karIa savArI, parasevA triloka suMdarI nArI caDhyo kumara karIe savArI; sohava sohalA suMdari gAvi, nava-nava raMgaI vesa banAvi caDhyo. 1 [57] 1. TharAva. 2. bolI. 3. meLApa vakhate. 4. saubhAgyavaMtI strIo. 5. raMgarAga, utsava. For Personal & Private Use Only Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * vibudhavijayajI kRta ghari-ghari dhavala maMgala dIjai, kuTuMba savenai pAsiM teDI jai caDhyo; 1paraghala pakavAnai pokhI jai, sAthi sagAnai pahirAmaNI kIjai caDhyo. 2 [258] 542 4 [260] sohiva bahinI luMNa utAri, meghADaMbara aMbara dhArai caDhyo; zira Upari valI chatra sohAvaiM, be pAsi cAmara viMjhAvai caDhyo. 3 [259] pacaraMga pAga zira Upari sohaU, kasaboI vAgaiM mana mohaiM caDhyo; besaro trisaro navasara hAra, phUlA mAlA mahikaiM apAra caDhyo. bAjubaMdha bAhi valI dIpaiM, kuMDala dekhI ravi-sasI jIpaU caDhyo; nAmAMkita mudrIkA hAthi, sAjana sahu ko AvyA sAthi caDhyo. nagaramAae haTa sera siNagArI, jaya-jaya boli save nara nArI hAthI upari kumara chAjaiM, varaghoDi vararAjA rAjai caDhyo. Dhola-dadAmAM-saMkha-napherI, vAjai vINA-bhuMgala-bherI caDhyo; pabiMdIjana birudAulI boli, nahI koI e vararAjA toli caDhyo. 7 [263] 5 [261] caDhyo; jaya-jayakAra karaU save loka, jAna jovA jana miliyA thoka caDhyo; ghari-ghari toraNa bAMdhyA bAri, ghari-ghari otsava adhika aMbAra caDhyo. 8 [64] 6 [262] khaMDa bIjai e AThamI DhAla, ghari-ghari harakhIta bAla-gopAla caDhyo; maMgalakalazajI nArI varasaU, vibudhavijaya sivasukha lahisaiM caDhyo. 9 [265] For Personal & Private Use Only 1. puSkaLa=ghaNA. 2. sobhAgyavaMtI. 3. pAghaDI. 4. zaraNAi jevuM vAgha. 5. baMdIjana=stuti karanArA. 6. zaNagAra. Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 543 prahAH sabala sajAI jAnanI, ADaMbara asamAna; sabala sobhA dekhI karI, harakhyo manaha pradhAna. 1 [266] DhAlaH - 9, rAga-khaMbhAti, sohalAnI- dezI. gAjatiM vAjati rAjati re, toraNa AvyA jAmo re; sAsuDI harakhIta huI re, varanaI pukhaI tAmo re. 1 [26]. paraNevA paraNevA kumara saMcaraIre. AMkaNI. pukhI praNamI premazuM re, AviM te mArAmApti re; caturAI caurI banI re, beThA beu ucchAhi re. 2 paraNevA[268] sohalA gAvi goraDI re, caturA cita-cakoro re; veda-dhvani dvija ucAI re, mahikaI dhUpa ghaNuM joro re.3 parasevA. [26] hAtha melAvo te koI re, Arogai kaMsAro re; lADo-lADI paraNIyA re, 'varatiyA maMgala cyAro re. 4 parasevA [27]. rAjAI pahilaI maMgalaI re, ApyAM vastra apAro re; bIjaI AbharaNa ApIyA re, trIjaI mANika sAro re. 5 paraNelA. [271]. cothi maMgalai vara vahu re, navI mukaI valI hAtho re; kara choDAmiNI kAraNaI re, bolyo mahiyalanAtho re. 6 parasevA. [72] kara muko kAmanItaNo re, muha mAgaMto lejo re; vAru jamAI mAro re, ahma putrI sukha dejo re.' 7 parasevA. [273]. kumara kahi "suNi rAjavI!, azva tumAri pAMco re; jAti suddhi muja ApII re, ma karo e khala-khAMco re. 8 paraNevA[274] 1. mAyaro=mAMDavo. 2. varyA. 3. khacakATa. For Personal & Private Use Only Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 544 ja vibudhavijayajI kRta nAmAMkita sovanataNA re, thAla achaI visAlo re; e Api kara mehasuM re, suNi sAhiba bhupAlo! re." 9 paraNelA. [275] gaja-ratha-ghoDA ApIA re, ApyA aratha bhaMDAro re; dhavala-maMgala nava gAvatA re, Avi maMtrI-dhAro re. 10 paraNelA[276]. DhAla namI bIjA khaMDanI re, harakhyA savi parivAro re; vibudha kumara sukha upano re, paraNyo suMdara nAro re. 11 parasevA. [27]. For Personal & Private Use Only Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 545 dUhA paraNI premi suMdarI, maMgalakalaza kumAra; maMtrIsara ghari AvI, maMtrI karazuM vicAra. 1 [278] DhAla - 10, nAhano nAhano re- e desI. paraNI panoto pAdharo re, pahatA maMdiramAMhi maMtrI Ima bhaNaI re; palaMga vichAI be jaNA re, beThA ANI uchAhi maMtrI.. 1 [279] boli te vAro vAri, maMtrI Ima bhaNaI re. AkaNI. kumara prati maMtrI kahaI re, "po ApaNi kAmi maMtrI ; havi rahivu jugatuM nahIM re, sariyA mAharAM kAma" maMtrI.. 2 [280] keDi na mukaI kAmanI re, kavaNa karaI kumAra? maMtrI; pANI pala alagI rahi re, to jAo tiNivAra maMtrI.. 3 [281] kumAra kahi suNi suMdarI! re, "mujhanaI lAgI bhUkhya maMtrI ; bhukha bhAMjaI jo mAharI re, to thAI mujha sukha maMtrI0. 4 [282] dAsI kanDaI sIMhakesarA re, modaka aNAvi teha maMtrI ; be jaNe te ArogIyA re, kumarI mana sasaha maMtrI.. 5 [283] kumara kahi "sIprA nadI re, amRta jehanuM nIra maMtrI ; te jala naI A lADuA re, jImatA sukhya zarIra" maMtrI.. 6 [28] kumarI kahaI "kAraNa kisyo re?, jANe ujeNI vAta' maMtrI; e asaMbhama vAtaDI re, kuNa jANaI avadAta maMtrI.. 7 [285] kaI ujeNI gayA husaI re?, kaI husaI musAla?' maMtrI; ima ciMtavI kumarI tadA re, chAnI rahI chala jhAli maMtrI0. 8 [286] 1. paNa. 2. kSaNavAra. 3. mosALa. For Personal & Private Use Only Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 546 vibudhavijayajI kRta cala cita dekhI DiutaNo re, keDi na mukiM lagAra maMtrI ; nivRtti kAraNa java gayo re, jala leI jAI lAri maMtrI. 9 [287] kumara kahi "suNi suMdarI re, lAji niryarata na hoI maMtrI; huM havaDAM AvuM IhA re, tihA lagi beThI joI maMtrI. 10 [288] Ima kahI kAmanI prati re, cAlyo teha kumAra maMtrI; ratha besInaI raMgasu re, lIdhA paMca tokhAra maMtrI. 11 [28] AbharaNa thAla sonAtaNA re, lIdhA saghalA sAthi maMtrI; pagi-pagi mAraga puchato re, sAthi bahulI Athi maMtrI. 12 [29] caDavaDa cAli "cUpasuM re, ghari bhaNI uchaga te maMtrI; mAta-pItA ujeNII re, sAMbhalo thauM jeha maMtrI. 13 [291] bIjA khaMDaNI bhalI re, e kahI dazamI DhAla maMtrI ; puNya pratikhya phala pAmIo re, vibudhavijaya rasAla maMtrI. 14 [22] 1. deha-ciMtA mATe. 2. pAchaLa. 3. ghoDA. 4. dhana-samRddhi. 5. copa=sAvadhAnI. 6. pratyakSa. For Personal & Private Use Only Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 547 dUhIH kumara upADI devatA, leI gayo AkAza; tA dinathI mAtA-pitA, manamAM thayA udAsa. 1 [29]. DhAlaH - 11, tujha viNa ghaDI re cha mAsI- e desI. je dina devaI apaharyo che, te dinathI je vAta; huI tehavi kahu chu, suNajyo te avadAta re. 1 [294] 'putA! tujha vina rahyo re na jAi, kavaNa karuM upAya? re, putA! tujha viNa rahyo re na jAI, ghaDI cha mAsI thAya re, putA! tujha viNa rahyo re na jAI. AMkaNI. 2 [25] maMgalakalazanI mADalI jI, manamAMhi dharaI duHkha; "putra panotA te vinA jI, kehanuM jou mukhya re?. 3 putA[296] moTA maMdira mAlIyA jI, putra vinA myAM teha?; putra vinAnuM jIvavuM che?, putra vinA sI deha re?. 4putA. [297]. putra panoto kihAM gayo ?, putra vinA stro dhanaM?; putra vinA nija mAtanaI jI, kima bhAvi te anna re?. 5 putA[298] putrataNI vadhAmaNI che, je kahi AI sojha; dAlIddha kApuM tehanojI, Apu moTI mojhare. 6 putA. [299] Aya upAI tuM valI jI, eka ja pAmyo putra; lADa-koDi tuM lahyo che, gharanA rAkhaNa sUtra re. 7 putA. [300]. prANavalabha tuM mAro jI, aMtarayAmI mujha; manamohana tuM mAharAjI, mujha jIvana eka tujhare. 8 putA. [301] 1. mAtA. 2. zodha=zuddhiHkhabara. For Personal & Private Use Only Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 548 vibudhavijayajI kRta vana-vADI save "sojhIyAM re, khabara na pAmI koI; devaI je valI apaharyo che, tenI khabara na hoI re. 9 putA. [302] mAya-tAya mana ciMtavaI jI, putra leI gayo jeha; paramezvara! pragaTa thaI jI, ANI Apo teha re." 10 putA. [303] punyAM putra pAmasa jI, vibudha sadA jayakAra; DhAla IgyAramI e kahI jI, mAtA-pItA adhikAra re. 11 putA. [304] 1. zodhyA. For Personal & Private Use Only Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa : 549 hAHmAtA-pItA mana dukha bharaI, putra viyogai teha; Ihavi nagara ujeNIo, Avi kumara teha. 1 [305] paMca ghoDAsu paravaryo, ratha besI kumAra; Avi utAvalo ghari bhaNI, Avi maMdira dvArA 2 [306] kalpavRkSa sariso phalo, kumara dITho tAma; rAjakumara dekhI karI, dhanaseTha bole tA. 3 [30] pItAI putra na olakhyo, kahivA lAgo te; mAraga nahIM IhAM rAjavI, vaNIkataNA chaI geha." 4 [30]. tima te Avi utAvalo, seTha kahi "suNi rAjA; kAM ghari pADi mAharA?, uttama na karai akAja." 5 [39] dhasamasato jaI TukaDo, lAgo tAtajI pAya; putra panoto dekhI karI, harakhyA mAya naI tAya. 6 [31] DhAla - 12, rAga-dhanyAsI, kanaka kamala pagalAM havaI athavA bharatanRpa bhAvasu e- e dezI. kumara ujeNII AvIo e harakhyA mAya naI tAta manoratha savi phalyA e; haIDA sarIso bhiDIo e, mana harakhI ghaNuM mAta. 1 [311] manoratha savi phalyA e kaI sajana milyA milyA e. AMkaNI. siNagAryo suta dekhIo e, puchaI saghalI vAta manoratha; 'kihA huMtA paraNyA kihAM e?, mAMDI kaheo avadAta' manoratha0. 2 [312] kumara mAMDInaI te kahi e, jeTha vidha paraNyo nAri manoratha0; mAtA-pItA ANaMdI e, pAmyo putra e sAra manoratha0. 3 [31]. For Personal & Private Use Only Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 550 ja vibudhavijayajI kRtA putra kahiM pItA prati e, "azvaratana chaI eha manoratha; trIsaro koTa karI bhalo e, jatanaI rAkhyo teha manoratha0 4 [314] jima kahyuM tima te karuM e, rAkhyA jatani tokhAra manoratha0; jinavaranI pujA karaI e, maMgalakalaza kumAra manoratha0 5 [315] anumati leI tAtanI e, punarapi bhaNaya nisAla manoratha0; visamRta je vidyA thaI e, tAsanI karaya saMbhAli manoratha. 6 [316] maMgalakalaza sukha bhogavaI e, nayarI ujeNI majhAra manoratha0; mAta-pItA naI suta milyA e, huo jaya jayakAra manoratha0 7 [317] sAhA jAgIra pratibujhavyo e, zrI vijayadevasUriMda manoratha0; tAsa pATi udayAcalai e, ugyo ehI diNiMda manoratha0 8 [318] hIMdupati pratibujhavyo e, mevaDA mAhArANa manoratha; zrI vijayasiMhasUrI jayo e, nAmi koDi kalyANa manoratha. 9 [319] tAsa sIsa sohAkaruM e, sakala vibudha ziradAra manoratha0; vIravijaya kavi rAjIo e, jayavaMtA jayakAra manoratha. 10 [320] tAsa sIsa sujasa lahIe, bIjo khaMDa rasAla manoratha0; vibudha sadA sukha saMpadA e, pAmaI maMgala mAla manoratha0 11 [321] iti maGgalakalazarAse devIapaharaNa-pANIgrahaNakaraNamAtapitAmilaNa-adhikAre khaNDaH dvitIyaH iti / / For Personal & Private Use Only Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa eka 551 tRtIya khaMDa dUhA sAnidhi karaje sAradA!, mujha mukha pUre vAsa; trIjo khaMDa kAhavA bhaNI, deje vacana vilAsa. 1 [322] maMgalakalaza sukha bhogavi, nagara ujeNI majhAra; havi caMpAI nArino, suNajyo te adhikAra. 2 [323] DhAla- 1, rAga- vIra vakhANI rANI celaNA jI- e desI. maMgalakalaza gamana pachI jI, koDhIo AvIo jAma; seja bichAI chAMDI karI che, alagI ubhI rahI tA. 1 [324] kumarII manamAMhi ciMtavaI che, "nahI mujha paraNyo re eha; spa anopama tehano jI, avara e koDhIo deha. 2 kumarII [325] bolavuM nahI jugatuM sahI jI, eha sAthi ekabAra; sIla pAli sahI pAmasuM jI, uttama te bharatAra. 3 kumarII [326] paraNyA e prI ini A vici jI, aMtara bahulo re joI; mera-parabata kihAM kAMkaro che?, kihAM kasaturI bala hoI?. 4 kumarII [32] kihAM kuMjara kihAM kIDalo jI?, kihAMre rAsabha revaMta; haMsa kihAM kihAM kAgaDo che?, kihAM re murakha mi(ma)tivaMta?.5 kumarII [328] kihAMre rAjA dumakapaNuM jI?, kihAM te khIra naI nIra?; kihAM sAyara chilara kahuM jI?, kihAM te rajata kathIra?. 6 kumarI) 0 [329] 1. ane. 2. khaLa=ghAsa. 3. azva, ghoDo. 4. khAbocIyuM. pa. jasata. For Personal & Private Use Only Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 552 ja vibudhavijayajI kRta kihAM tArA kihAM caMdramA jI?, kihAM te aMba karI?; kihAM sUraja khajUo kahuM ?, kihAM te khAsara cIra?. 7 kumarII [33]. kihAM dhRta telanAM AMtarA jI?, evaDo re aMtara hoI; paData oThaiM A koDhIo jI, caDhatAM uThaI prIo soI."8 kumarII [331] vinItA e ima vicAratI jI, kIdhalo kapaTa e koI; pAdharI pahutI te padamaNI jI, jihAM re dAsI-seja hoI. 9 kumarII [332]. dAsI kahaI "kima sAmanI jI, AvIyAM rAja "avera?; prItama prema chAMDI karI che, AvIyAM kima sara?" 10 kumarII [333 prItavatI re tuM mArI jI, sAMbhali vAta vicAra; paraNI e prItama pAdharo jI, ketha gayo re bharathAra. 11 kumarII [334] koIka koDhI puruSa achAM jI, sejaI te AvIo jAma; sIla na khAMDuM re huM sahI che, eha sAthi nahi kAma."12 kumarII [335] rAti rahI tihAM kumarI jI, dAsInai pAsi re te; pagaDaI uThI tIkA padamiNI jI, AvI te tAtanaI geha.13 kumarII [336]. DhAla pahilI trIjA khaMDanI jI, kumarII pADuMre sIla; vibudha sadA sIla pAlatAM jI, dina-dina pAmII lIla. 14 kumarII 337]. 1. AMbo. 2. keraDo. 3. jUnuM ghasAyeluM pagarakhuM. 4. rezamI vastra. 5. hamaNAM. 6. savAre(?). 7. tyAre. 8. paranuM. For Personal & Private Use Only Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 553 1 [338] 2 [339] 3 [340] 4 [341] dUhA maMtrII buddha ciMtavI, Avi rAjA pAsi; rAjasabhA ubho thiko, diTho maMtrI udAsa. rAjA kahi "ciMtA kisI, maMtrIsara tuhma Aja?; harakhataNA dina e bhalA, vivAha keraI kAja." kahi maMtrI rAjA prati, 'ratana na rahi ghari raka; rAjA-putrI paraNatA, putra thayo mujha vaMka. rAje kumara dekhyo husaI, rAti sami valI jeha; kAmanI kara jhAlyA pachI, kuSTI thayo tasa de. dosa nathI tuhma putrIno, karamanaI dIjai dosa;' vAta banAvI kAramI, bolyo maMtrI mosa. yataHnIlakaMTha madhure lavi, Akho visahara khAya; miThAbolA mAnavI, kyuM pajijyAM jAya?. duSTabuddhi pApISTa e, sabuddhi maMtrI nAma; kalaMka caDhAvI kumarInaI, pahuto ApaNi ThAMmi. jIma paya vallabha ati ghaNuM, tejaba thAI vinISTa; tima vallabha mAya-tAyanaI, kumArI thaI anISTa, vAta nagaramAM vistarI, caracA cara te hoI; kumarI vAMka sahu ko kahAM, bheda na jANaI koI. 5 [342] 6 [343. 7 [34]. 8 [345]. 9 [346] 1. doSita. 2. khoTuM. 3. dUdha. For Personal & Private Use Only Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 554 vibudhavijayajI kRta 1 [347] 2 karama. [348] 3 karama. [349] 4 karama. [35] DhAla - 2, kuMtArI mAtA Ima bhaNaI- e desI. karamitrIlokasuMdarI, dukha pAmI soI re; karami karaI so bhogavi, rIdaya vicArI joI re. karama kaThiNa navI bAMdhII, hasI karIya lagAra re; bhogavyA viNa chuTache nahIM, nizcaI e niradhAra re. kuDa uta kuDa munivara!, karamathI narage jeha re; brahma-subhama cakrI valI, karamai naragaI teha re. nala-davadaMtI karamathI, pAmyA te vanavAsa re; pAMDava pAMca paMcAlIkA, vana gayA choDI AvAsa re. rAmi vanavAsa pAmIo, lakhamaNa sItA sAthi re; rAvaNa naragaI karmathI, juhuto mehalI Athi re. bharata-bAhubalI karamathi, laDIyo bhAI doI re; karami kaurava kSaya gayo, vAMkI karma-gati hoI re. khyAyaka samakitano ghaNI, zreNikarAjA jehare; kRSNa naresara jANI i, karamAM naragaI teha re. aMdrasa rAkhyo karmathI, caMdra kalaMkita kIdha re; bhIkha mAMgi muMja rAjavI, e samaMdha prasiddha re. saMvatsare anna pAmIo, RSabhajisesara deva re; vIra cha mAsI tapa karyo, jasa sArai sura seva re. karami caMdanabAlikA, pepara-hatha caDhI jeha re; premalAlacchI karamathI, duSaNa pAmI tehare. 5 karama. [3pa1] 6 karama. [3pa2] 7 karama. [3pa3] 8 karama0 [3pa4] 9 karama. [355] 10 karama. [356] 1. kroDa. 2. narakamAM. 3. kSAyika. 4. saMbaMdha. 5. zatrunA hAthe. For Personal & Private Use Only Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 555 ima aneka e karamathI, navi chuTi koI loga re; tima e trIlokasuMdarI, karamAI pIu-vijoga re. 11 karama. [357] mAta-pItA vallabha hatI, trIlokasuMdarI jehare; apajasa bolaI tehano, karamataNI gati ekare. 12 karama. [358] alakhAmaNI kumarI thaI, Adara na daya koI re; je vAhalI te bUrI thaI, karama karaI so hoI re. 13 karama. [35] DhAla bIjI trIjA khaMDanI, karamataNI e jANi re; vibudha sadA sukha pAmII, sIlataNAM parimANi re. 14 karama. [36]. For Personal & Private Use Only Page #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 556 vibudhavijayajI kRta dUhIH jihAM jAI tihAM kumarInaI, pesaNa na dII ketha; chAji chAyo-chAparo, rahI alagI sA tetha. 1 [361] mahola pachavADa te rahI, koI na puchai sAra; apajasa boli kumarIno, sArA nagara majhAra. 2 [362] DhAla - 3, luharanI macakaI su mAryo ho ki rANi mAlapuro- e desI. ama mana ciMtaI ho kaI, trIlokasuMdarI; "mujha prIu panoto to kaI, kihAM gayo chetarI?. 1 [363] AMbo maI jAmyo ho kaI, akaka na jANIo; sovana maI jANyo to kaI, paraNyo vANIo. 2 [36] rayaNa amUlaka ho kaI, jANI miya varyo; tu kAca niMbaDIo ho kaI, mujhasu kuDi karyo. 3 [365] toraNa je AvI ho kaI, paraNyo cita dharI; maMdiramAM mukI ho kaI, tu gayo kuDi karI. 4 [366] amRtya rasa cAkhI ho kaI, AchaNa kuNa jImaI?; avala vara pAmI ho kaI, kuSTi kima gamache?. 5 [36] sUraja ajUAlai ho kaI, tArA kima dIpaI?; kuSTI kuNa mAtra to kaI, tujha guNa kima chIpAM?. 6 [368]. kalaMka caDhAvI ho kaI, taI mukI kAmanI; huM kaMta vihuNI ho kaI, kima rahaI bhAmanI?. 7 [369] 1. AkaDo. 2. amRta. 3. chAsanI Acha. 4. avvala=uttama. For Personal & Private Use Only Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 557 8 [37] 9 [371] 10 [372] sejaI sukha bAMThAtA ho kaI, je prIka vAta kahI; te me manamAhi ho kaI, jANI vAta lahI. e nirvitti kAraNa ho kaI, masa karyo eha valI; mujha mukI ujANo cho kaI, bolI vAta alI. mujhanaI the choDI ho kaI, nyAi nAhalA; huM na to vichoDu ho kaI, mo mana vAhalA. prIuDA! zuM kIdhuM? to kaI, kalaMkita karIya gayo; kuSTInaI supI ho kaI, tu to dUri rahayo. e to Ima kIjaI ho kaI, prIuDA! neha gharo; tuhmacI hu dAsI ho kaI, mujhasuM neha karo. sAsare piharaDi ho kaI, prila vinA koI nahIM; jehani dukha sAli ho kaI, kAyA teha sahaI. DhAla eha trIjI ho kaI, ke trIjA khaMDa taNI; vibudha sadA sIlaI ho kaI, lahisai Rddhi ghaNI. 11 [373] 12 [374]. 13 [375] 14 [376] 1. bahAnuM. 2. cAlI nIkaLyo. 3. khoTI. 4. tane. For Personal & Private Use Only Page #571 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 558 ja vibudhavijayajI kRta. dUhA eka di viraha upano, dekhI caMdra AkAsa; viraha vidhyA vyAkulapaNai, caMdranaI kara aradAsa. 1 [377] DhAla-4, luhananI, thAvarA-mAharA vAcharA caratA ekaNa ThAma hamIrA tathA kopyo nAdara rIsaro- e desI. catura sujANa tuM caMdramA, ugyo uMce e AkAsa cAMdalIyA; mujha prIuDo kihA nirakhIo?, te mujhanAM prakAza cAMdalIyA. 1 [378] araja suNo eka mAharI, thAharI huM chuM dAsi cAMdalIyA; prIunI jo khabara kahaI, to tujha zuM sAbAsa cAMdalIyA. 2 araja. [379] paraNI panoto prIuDo, ketha gayo te nAsi? cAMdalIyA te prItama viNa avara je, na rucaI mujha manasI cAMdalIyA. 3 araja. [380] sarasa selaDI pAmInaI, murakha cAhaI ghAsa cAMdalIyA; sAkara amIrasa cAkhInaI, te kima IchaI chAsi? cAMdalIyA. 4 araja0 [381] caMdana thoDuM te bhalu, jihAMkI vAsa-suvAsa cAMdalIyA; pyAro prItama prANathI, vasIo mana AvAsa cAMdalIyA. pa araja. [382] te vinA ekaI ghaDI, hovai chaI cha mAsa cAMdalIyA; kari melo prI melasaI, dalasaI virahanI pyAsa cAMdalIyA. 6 araja. [383] thAMhari rohaNI gehaNI, rAkhi tuM nita pAsa cAMdalIyA; rohaNI sarakhI ko nahI, thAnuM ati ulAsa cAMdalIyA. 7 araja. [384] 1. vyathA. For Personal & Private Use Only Page #572 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa ma tima mujhanai prItama vinA, mujha mani rahi udAsa cAMdalIyA; dukhabhari rayaNI nigamuM, mukatI mukha nisAsa cAMdalIyA. kalaMka caDhAvI kArimo, choDi gayo nirAsa cAMdalIyA; mAta-pItA muja kopIyA, loka karai save hAsa cAMdalIyA. 9 araja0 [386] puraSa niSThura nyAi kahayA, puraSano syo visavAsa? cAMdalIyA; to paNi ame prItamataNI, rAkhAM avihaDa Asa cAMdalIyA. 10 araja0 [387] paraupagArInI prANIyA, te viralA saMsAra cAMdalIyA; moTAi teha ja kharI, je karaiM paraupagAra cAMdalIyA. araja0 [385] uMco aMbara ogaNeme, jovai deza-videza cAMdalIyA; maMgalakalaza kihAM bhAlIo, gAma-nagara-nivesa? cAMdalIyA. 12 araja [389] 11 araja0 [388] guNa kIdho navi lekhavaiM, te to muDha gamAra cAMdalIyA; guNa kIdho jANi jike, dhana tike nara-nAri' cAMdalIyA. 13 araja0 [390] caMda kahiM caMdravadanInaiM, 'karamani dIjai dosa cAMdalIyA; sAMsAranA sukha pAmaso, Talasai manano sosa cAMdalIyA. 14 araja0 [391] tujha prIuDo ujeNIi, vahilo hosI saMyoga cAMdalIyA; kalaMka utarasaU kArimo, pAmeza vaMchIta bhoga' cAMdalIyA. 15 araja0 [392] 1. AMgaNAmAM. trIjA khaMDataNI bhalI, virahanI cothI DhAla cAMdalIyA; vibudha sadA sukha-sIlathI, pAmasai maMgalamAla cAMdalIyA. 16 araja0 [393] For Personal & Private Use Only 559 Page #573 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 560 vibudhavijayajI kRta dUhA kumarI manamAM ciMtavaI, "mujha prIuDo ujeNa; jimatA jala ujeNano, saMbhAryo to teNa. kAMika buddhi havaI ciMtavu, patiruM puraSano veza; ujeNI sImAnadI, jAuM mAlavadesa." 1 [39]. 2 [395] DhAlaH-5, rAga- savA lAkha sIMdhuo, jinajI! suNIjaI hA mujha mana vAtaDIjI- e dezI. ama mana ciMtai trIlokasuMdarI re, AvI mAtanaI pAsi; kiMkaranI pari kara joDI kahaI re, "suNa mujha e aradAsa. 1 [396] mAta! suNajyo ho mujha mana vinatI jI, minataI mAguM eka; puruSaveza Adeza ApAvII re, manamAM dharIya viveka. 2 mAta. [397] kahi mAmAnaI morI mAvaDI jI, rAjAnaI karaI aradAsa; anumati jo mujhanaI dII pItA che, to mana puru Asa. 3 mAtA [398] mAlavadeza ujeNI jAyavuM che, jANyuM nagara majhAra; "sojhI lesuM pIutama ApaNo jI, mujha zira kalaMka utAri. 4 mAtao [399] je mana vallabha huMtI huM ghaNI jI, te huM thaI re kubhAvi; havuM bIjuM koI mAguM huM nahIM jI, veSa puraSano apavi." pa mAta. [40] mAtA suNiyAM putrI vayaDalAM che, teDAvyo nija bhrAta; kAma karo bhalo bhANejino jI, sAMbhalo mAharI vAta. 6 mAtA [41] 1. zodhI. 2. prItama. For Personal & Private Use Only Page #574 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 561 bhupati Agali kahInaI putrInaI jI, purasano vesa apAva; putrI mana chaI e umAhalo jI, rAjAnAM jaNAvi." 7 mAta. [402] saMgharatha mAmA kahiM Ima bhUpanaI jI, karajoDI karaI vAta; 'tumha putrI tuhmani Ima vinavaI jI, mahira karo mujha tAta.. 8 mAta. [43] bIjuM kAMI na mAgai suMdarI jI, mAgai puraSano veza; tuhmaniM putrI valI-valI vinavaI , jAuM mAlavadeza. 9mAta [404] muha mAMgyuM manamAM bhAvanuM jI, detA vaMchIta dAna; te havi mAMgaI minata karI valI jI, puraSano vesa pradhAna." 10 mAta. [405] rAjA surasuMdara te Ima bhaNaI che, "sAMbhali siMgharatha rAyA; anumati dIdhI puraSa ja vezanI jI, kIdho eha pasAya. 11 mAta. [46] tujhani sAthi valI huM mokaluM che, putrI bhalAmaNa kAja; uttama kula AcAra ma chAMDio ja, rAkhajyo ApaNI lAja." 12 mAtao [407] anumatI pAmI nija tAtanI jI, pahiryo vesa rasAla; vibudhavijaya kahaI trIjA khaMDanI jI, e kahI paMcamI DhAla. 13 mAta[408] 1. prArthanA. For Personal & Private Use Only Page #575 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 562 ja vibudhavijayajI kRtA 1 [49] 2 [41] 3 [411] 4 [412] dUhA Adesa pAmI tAtano, mukyo nArI veza; puraSavesa prachaNapaNaI, pahiryo te savisesa. ratha-pAyaka sAthi lIyA, cAlyA mAlavadeza; ketaI divasaI anukrami, mAlava kIyo pravesa. ujeNI nagarItaNo, verIsena rAjAna; sAtamo putra ja mokalyo, Adara daI asamAna. bhuMjAI bhali bhAMtisuM, nava-nava karI pakavAna; paruhaNAMnaI pokhaI ghaNuM, dIdhA phophala-pAna. trIlokasuMdara kumaranaI, puchaiM ujeNIrAya; "kema padhAryA? rAjavI!, kIdho Aja pasAya." nagara jovA ame AvIyA, nahI ko bIjo kAma?' haviM mAmo naI bhANejaDI, sojhaI sAro gAma. pANIhAraI beThAM thikA, dIThA paMca tokhAra; tasa lAri dhanadata grahe, pahutA te gharibAri. puNyAthI jANuM tiNa huM, kumara bhaNaI nisAla; te kumaranaI olakhyo, harakhAM nayaNa visAla. kima Avi e prAuDo?', mAmo kahi suNi ema; buddhi karo vAru vidhai, kAma sari jIma tema." chAtra sahIta uvajhAyanaI, teDyo jimavA Aja; pAThakanaI joI kahyuM, Avo jimavA kAja. 5 [413]. 6 [414] 7 [415. 8 [416] 9 [417]. 10 [18] 1. mahemAnane. 2. pAna-sopArI. 3. pAchaLa. 4. gRhe. For Personal & Private Use Only Page #576 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 563 11 [419] 1 [42] 2 [421] 3 [422] pAThaka Avi premanuM, sAthi chAtra asesa; maMgalakalaza Adi deI, nAma kahisuM lavalesa. DhAla - 6, caupaInI. saMghAsaNa dIdhAM sanamAna, ekavIsa te vidhanA pakavAna; ghevara-jalebI-motIcUra, pIMDA patAsA pUraNapura. 1mADI marakI naI mahisUpa, te jimatAM vAdhaI saspa; damI dodalaDADima-drAkha, kadalI naI AbAMnI sAMkhi. lADu-khAjAM-kharamAM valI, jimatAM pugI mananI rulI; jimavA chAtra beThA bahu, maMgalakalaza Adi deI kahuM. petho pAto naI padamaNI, lAdho lIlo naI lakhamasI; vAgho vIro naI vimalasI, kesara kamalo naI kamalasI. ado AMbo naI amarasI, rAjo kAjo naI karamasI; mITho mAdho naI mAdavajI, bhAdo bhImo naI bhAvajI. hIro harakhyo naI hemajI, parabata pano naI premajI; ravo rAghava naI rAmajI, sAco suro naI sAmajI. jago jagIsa naI jayarAma, dhIro dhanno naI dhanarAja; dhanajI dhAro nai dharamasI, cApo cAMdo naI cAMpasI. vasto vIThala naI vIrajI, dosI dIpo naI hIrajI; meho moTo naI mahirAja, valama kIko naI vacharAja. dAmo devo naI devasI, TAhio TIlo naI velasI; nago nAgho naI nAgajI, meto mokala naI mAgajI. 4 [423] 5 [424] 6 [425] 7 [426] 8 [427] 9 [428] 1. e nAmanuM khAdya. 2. amRtI. 3. mesuba. 4. AnaMda. For Personal & Private Use Only Page #577 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 564 ja vibudhavijayajI kRta jayano jeho naI jayarAma, jAvaDa bhAvaDa naI visarAma; bhAkharasI bhIkho naI bhANa, harapata narapata nai kalyANa. 10 [429] savo suMdara naI suracaMda, gaNesa goro naI goviMda; pratApa pramo ne pahirAja, vadho vAcho naI kAmarAja. 11 [430] jAgo jodho naI jagamAla, jeTho jAMbo naI jagapAla; manajI panajI naI rupajI, rAyakaraNa jIvo naI bhupajI. 12 [431] amaro acalo naI jayacaMda, sAkara nAkara naI sivacaMda; bhudhara gIradhara naI bhupAla, sIho zrIkaraNa nai zrIpAla. 13 [432] RSo vIko naI vijayarAja, tilako nIko naI jIvarAja; ityAdika e jANo aneka, jimavA beThA dharI viveka. 14 [433] maMgalakalazanI vizeSaI karI, bhagati jugati kIdhI hIta dharI; "muchaNa dIdhAM sopArI pAna, pahirAmaNI kIdhI sanamAna. 15 [434] pAThakanaI kumarI ima kahaI, trIlokasuMdarI mana gahi-gaI; pAThakajI eka chAtra ja pAsi, kathA kavivarAvo mana ullAsi." 16 [435] sarva chAtra milInaI kahAM te, "Adara lahaI ghaNoro jeha'; maMgalakalasanaI Adara ghaNo, kathA kahi te bhaviyaNa suNo. 17 [436] pAThaka kahaI "turbha maMgala kahao, jima chAtramAM sujasI lao'; maMgalakalasa jANI nIja nAri, kathA kahivA lAgo sAra. 18 [437] ApavItI kahu suNajyo turbhe, je dIThI bhogavIchaI abhe; trIjA khaMDanI chaThI DhAla, vibudha lahaI sadA maMgalamAla. 19 [438] 9. DJ Dj)=jaJ Dii cha ka karavuM For Personal & Private Use Only Page #578 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 565 dUhA AkAzavANI je thaI, caMpAI paraNyo nAri; "bhADi trIlokasuMdarI, mAMDI kahela adhikAra. 1 [439]. kara mukAvaNa paMca turI, ApyA te kahI vAta; kuSTIroga maMtrI suta, te kahIo avadAta. 2 [440] te nArIA sArakhI, dIsa naranaI vesa; koIka kAmi suMdarI, AI chaI paradesa." 3 [441]. rAjaputrI kahaI, napharanaI, "jhAlA ehanaI Aja; asatya kahaI mujha Agali, kAMI rAkho cho lAja?'. 4 [442] nIsAlIyA nAsI gayA, pAThaka nATho teha; mArI tasa bIII sahuM, loka ukhANo eha. 5 [443] naphare jhAlI kumaranaI, ANyo kumarI pAsi; vAta kahivarAvI manataNI, kumarI thayo ulAsa. 6 [44]. mAmo kahi bhAMjejInaI, pragaTa thayo tujha nAha; puraSavesa muMkI karI, sukha vilaso ucchAha." 7 [45] jaba prAuDo pragaTa thayo, jAgyo madana vikAra; prIuDAni praNamI karI, karaya vinatI sAra. 8 [446]. DhAla-7, beDalaI bhAra maruchu rAja, vAnAM kima karo cho- e desI. "mujha Uri upari kuca do kasIyA mayamarA mAtaMga; kara aMkuza lagAvo vAhalama!, vAdhaI ulaTa aMga. 1 [447] yovana jora karaI che rAja, mohalA vega padhAro. 1. bhADe. 2. sevakane. 3. mahelamAM. For Personal & Private Use Only Page #579 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 566 pakka guNavara sArikhA adhara, dIsaI lAla sugaMgA; kAra samovaDi kaMta! Ainai, AsvAdo rasa raMgA. aMgo-aMgi vikasIta vAru, mAlatI mAnanI dehA; bhamara samovaDa bhogI bhagati, kIjaI mujhasuM nehA. eka tArI thAM upari rAkhI, dujo nAvi dAya; sAhiba! tuhmanai milavA, kAraNa kIdhA koDi upAya. eka jravatI naiM yovana jAgaU, viraha tApa saMtApaI; prema-pANI karI prItama! ThAro, viraha vyAdhi na vyApai. 4 yovana [450] na prIunI khabara karevA kAraNa, huM AvI paradeza; prema viludhI premi padamiNI, kIdho puruSano veza. mai mana-vacana-kAya karInaiM, sIla akhaMDIta rAkhyuM; eha vAta jANojyo sAcI, sAcuM vayaNa pabhAkhyuM. tuhma sahiMkAra sarisA pAmI, koila karIra na rAcaU; meha samovaDi morAM dekhI, morA jyuM mana mAMcai. e aradAsa avadhAro sAmI!, nArI kAMi visAro; bAMhi grahInI lAja saMbhAro, premi prIta vadhAro.' vinatA kerAM vayaNa suNInai, neha bhari huo nAha; vibudhavijaya kuMmara-kumarI, sAtamI DhAla ucchAha. 1. asaphaLa, eLe. 2. janmAro. * vibudhavijayajI kRta yA dinathI choDI niradhArI, tA dinathI na suhAya; anna-pANi dIThuM navi bhAvae, ahila jamAro jAya. 6 yovana [452] 2 yovana [448] For Personal & Private Use Only 3 yovana0 [449] 5 yovana [451] 7 yovana [453] 8 yovana0 [454] 9 yovana0 [455] 10 yovana0 [456] 11 yovana0 [457] Page #580 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 567 dUhA vayaNa suNI vinItAtaNA, jAgyo madana kumAra; nAha kahiM nArinaI, te suNajo nara-nAri. 1 [458] DhAla-8, bhAgya vaDo Aja tAharo- e dezI. kaMta kahaI kAmanI prati, "dhana-dhana tulma avatAra he nArI; vesa puraSa praviNapaNi, pragaTa karyo bharatAra he nArI. 1 [459] yovana lAho lIjII, vilasI jaI vilAsa he nArI; aMganuM aMgi melII, kIjII prIti-prakAsa he nArI. 2 yovana. [46] caturAi thA catura kI bhe paNi, jANI Aja he nArI; aba aMtara karavo kisyo?, kIjII kAmIta kAja he nArI. 3 yovana[461] mananI vAta save lahI, kAMI chIpAvaI deha? he nArI; trIlokasuMdarI tuM sahI, guNamaNI kero geha he nArI. 4 yovana. [462]. moha upari mayA karI, padhAryA paradesa he nArI; moha kAI the mAnanI, kIdho puraSano veza he nArI. pa yovana. [463] maheM paNi na karyo koInuM, raMga uchaMga vivAha he nArI; eka tArI thAM upasiM, rAkhI heM manamAhiM he nArI. 6 yovana. [464] tujha vinA ekaI ghaDI, jAtI varasa samAna he nArI; nayaNe nIMda na AvatI, na rucatuM anna na pAna che nArI. 7 yovana. [465] nayaNe vayaNe je milai, ruDo rAkhi rIta he nArI; bAhi grahai vizeSathI, pAli pUraNa prIta he nArI. 8 yovana. [466] neha karI jaI tehasuM, niravAhi niravANi he nArI; nIca nakharano nehalo, jaNa-hAso guNa-hANi he nArI. 9 yovana. [46] 1. mArA. 2. DhoMgIno. For Personal & Private Use Only Page #581 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 568 ja vibudhavijayajI kRtA prIti karI pAli jika, thAM sarikhA sujANa he nArI; mAMgata jana muha AgaliM, karatAM dInAM vakhANa he nArI. 10 yovana[468]. jagadIsara prIta jo jurDi, karaje uttama saMga he nArI; do ghaDI hama-tama melaDo, rAkhyo avihaDa raMga he nArI. 11 yovana. [46] ekatArI eka upari, rAkhIjai draDha citta he nArI; manarA manoratha savi phalaI, mana mAnyA milaI mItta he nArI. 12 yovana. [47] mana ciMtavatA te thayo, sajjana kero saMyoga he nArI; jaba milaI jugati joDalI, kIjaI vaMchIta bhoga he nArI. 13 yovana. [471] thAM zarikhaI sajjana milaI, kima dahaI viraha vikAra? he nArI; prema pradIpa pragaTa thakaI, na hoi viraha aMdhAra he nArI. 14 yovana. [472] bhUkha bhAMjaI navi bhAvaNe, jAM navi peTa bharAya he nArI; tima tumya najara melAvaDa, kima virahai bujhAya? he nArI. 15 yovana. [473]. bhojana pAmyA viNa bhukhyo, rahi dina te be pyAra he nArI; prIsA pachI paDakhaI nahI, na karo DhIla lagAra he nArI. 16 yovana. [47] mahila padhAro padamiNI!, suMdara jihAM chai seja he nArI; raMgi ramAI rAjavI, haIDaI hovaI heja' he nArI. 17 yovana. [45] prIla-padamaNI premikArI, maliyA mana nisaMka he nArI; sukha pAmyAM saMsAranA, uttarI kalaMka he nArI. 18 yovana. [476]. vibudha kuMyara sukha saMpadA, pAmyA puNya pramANi he nArI; AThamI DhAla e nehanI, trIjA khaMDanI jANi he nArI. 19 yovana. [47]. 1. rAha jove. For Personal & Private Use Only Page #582 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 569 dUhIH seThataNaI maMdira jaI, nAmAMkIta je thAya; dIThI bhrAMti save TalI, pAmyA maMgala-mAla. 1 [478] DhAla-9, rAga-dhanyAsI, pyAro pyAro karatI- e dezI. anumati lahI mAmA kerI, prIunI karaI bhagati bhalerI; AsyA halI saghalI merI, prIuDAnuM premi prerI ho lAla. 1 [479] prItama prANathI pyAro, paI karI deva avatAro; manamohana mohanagAro, e to jIvana prANa hamAre ho lAla. 2 prItama [48] kahi nArI "tuM mujha malIla, jima dudhamAM sAkara bhalIo; viraha viyoga dukha TalIo, manavaMchIta surata phalIo ho lAla. 3 prItama [481] jyu mAlatI madhukara rasIo, tima e prIu manamAM vasIo; mAharo rIdayakamala vikasIo, e dITha ora ulasIo' ho lAla.4 prItama [482). moDala maMdiramAMhi rahatI, saMsAranA sukhaDA lahatI; prIu-ANI te zira vahitI, manamAMhi te gaha gahitI ho lAla. 5 prItama [483] prIuDAni gAha suNAvi, rAgai karI gItA gAvi; kara pallavI karI samajhAvI, Ima nija prIuni rIjhAvaI ho lAla. 6 prItama [484] besaI prIuni saMgai, kahI AvI besaI saMgaI; kadi ramata karazuM manaraMgaI, Ima ulaTa dharatI aMgaI ho lAla. 7 prItama [485] kadi kAma-vacana mukha bhAkhai, nAhalIyAsuM neha dAkhaI; prItamano prItarasa cAkhaI, Ima nija prIzuiM prIta rAkhaI ho lAla. 8 prItama [486] kadihIka leI pothI vAMcai, ghuMghaTaDo Agho khAMcaI; sasanehI suMdarI sAMcainAkalIyAsuM neha rAcai ho lAla. 9 prItama [487], For Personal & Private Use Only Page #583 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 570 ja vibudhavijayajI kRtA sIha-laMkI caturA cAli, hAthI jyu halakaI hAlai; jovanavaya jUvatimAhi, prIla sAthi te prIta pAlaI lo lAla. 10 prItama. [488] e trIlokasuMdarI sArI, e samI nahi avara ko nArI; paiM kyuM devakumArI, e to maMgalakalazanaI pyArI ho lAla. 11 prItama. [489] Ima kAmakalA te karatI, prIunI sevA anusaratI; ghaNo haIDaI heja te dharatI, manavaMchIta te sukha varatI ho lAla. 12 prItama. [49] prIla padamanInuM prema kIno, yovanano lAho lIno; jima kaMcana pari nagIno, pahiryo prIta prema jarIno ho lAla. 13 prItama. [491] Ima daMpatI doI maliyAM, bhalA bhoga saMyogamAM bhalIyAM; Ima vibudha sadA raMga ralIyAM, DhAla nuMmI manoratha phalIyAM ho lAla. 14 prItama. [492] For Personal & Private Use Only Page #584 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa A 571 dUhAHIma karatAM dina ketalaI, sukha bhogavatA sAra; mAmo kahi huM gharabhaNI, cAlavu leI parivAra, 1 [493] DhAla - 10, rAga-mAsa, vAre mukhanaI marakaDalaI- e desI. mAmo kahi "bhANejI! jI suNi tuM suMdarI, puNyataNA phala jANe jI suNI tuM suMdarI; saMsAranA sukha vilaso jI suNI, saMkA tulma kAMi ma karaso jI suNI. 1 [49]. mohila maMdiramAhi rahijo jI suNI, manavaMchIta sukha te lahijo jI suNI sIkha deuM cIta dharaje jI suNI, e to sAra sIkhAmaNa karaje jI suNI. 2 [495] prIla pahilI uThe parabhAti jI suNI, e to jAgaje pAchalI rAti jI suNI; prIla pahilI tuM mata suvai jI suNI, vacane koI mata dUhavaI jI suNI.. 3 [496] paDikamaNu tu doI karaje jI suNI, sAdhu saMgati nuM anusaraje jI suNI; devapUjA tuM Adaraje jI suNI, arihaMta dhyAna ja dharaje jI suNI0. 4 [49]. asatya vacana mata bhAkhe jI suNIva, dAna-dayA dila rAkhe jI suNI; sAsUnaI pAe paDaze jI suNI, lokA setI mata laDaje jI suNI.. 5 [498] sasarAnI lAja ja ANe jI suNI, jUTho haTha tuM mata tANe jI suNI; paranA tuM guNa vakhANe jI suNI, ahaMkAra mana mata ANe jI suNI. 6 [499] AyAnAM Adara dIjaI jI suNI, sAsarIyAmAM jasa lIjai jI suNI; kAkI-jeThANI-devarANI jI suNI, bolAve madhurI vANI jI suNI0. 7 [500]. tIna vAra chaNeje pANI jI suNI, sojI vAvaraje chANI jI suNI; ekalaDI ramavA ma jAe jI suNI, ghaNuM patIvratA tuM thAe jI suNI.. 8 [51] 1. gALaje. For Personal & Private Use Only Page #585 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 572 vibudhavijayajI kRtA gheNunAM pANI pAe jI suNI, jinavaranA tuM guNa gAe jI suNI; e to pahI parahuNaI AI jI suNI, e to kRpaNa ja tuM mata thAI jI suNI.. 9 [52] atItha AyA dAna dIjaI jI suNI, sAdhu supAtra poSIjaI jI suNI; sahu sAthi miTho bole jI suNI, mananI vAta mata khole jI suNI. 10 [503 e to kuDo kalaMka ma bhAkhe che, avaguNa koI mata dAkhe jI suNI; sIla suraMgu pAle jI suNIva, ApaNo kula ujUAle jI suNI0. 11 [504]. e hIta sIkhAmaNi dIdhI jI suNI, mAmi bhalI bhalAmaNi kIdhI jI suNI; bhANejII hIta-zIkha jANi jI suNI, savi vacana karyA paramANi jI suNI.. 12 [505]. trIjA khaMDanI zikha rasAla jI suNI, kahIya maI dasamI DhAla jI suNI; kumArInAM vaMchIta phalIyA jI suNI, vibudha sadA raMga rasiyA jI suNI.. 13 [56]. 1. pathika=musAphara. 2. prANuNA=mahemAna. 3. suMdara. dhanakAma ama-2pa, mA For Personal & Private Use Only Page #586 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa re 573 dUhA kavi suMdarI mAmA prati, "siddhAvo sadIsa; muja AsA pUrI tame, jIvo koDi variza." 1 [50] AsIsa pAmI ehavI, cAlyA karI pramANi; aMgadeza AvyA anukrami, caMpAnagara ahiThANa. 2 [58]. surasuMdara rAjA prati, jAI karyo johAra; bhANejino bhali bhAMtisuM, mAMDI kahaI adhikArI 3 [59]. DhAla - 11, yoganAnI, INi avasara tihA, athavA kapura hove ati ujalo- e dezI. saMgharatha tihAM thiko re, Ayo caMpAgAma rAyajI ho Avyo caMpAgAma; surasuMdara rAjA prati re, vAta kahi abhIrAma rAyajI ho vAta kahi abhIrAma. 1 [51] ke rAyajI ho suNatA mana ArAma ke rAyajI ho suNatAM sukhanuM kAmi. AMkaNI. rAjaI kAja je spIo re, kIdho te maI kAma rAyajI ho kIdho; lAja vadhArI rAjavI re, mahiyala rAkhI mAma rAyajI ho mahiyala0. 2 ke. [511] aho! aho! buddhi ja ehanI re, aho! aho! dhIraja eha rAyajI ho aho; chAno nAha chipI rahauM re, pragaTa karyo chaI teha rAyajI ho pragaTa. 3 ke. [512] pArakhAM pahutI suMdarI re, laghu vese sukamAla rAyajI ho ladhutra; kalaMka utAryuM kAriyuM re, nakalaMkI suvisAla rAyajI ho nakalaMkI. 4 ke. [513], kalaMka na lAgai tumha kulaI re, uttama majja e vaMsa rAyajI ho uttama0; mAnasarovara kAgaDo re, na hoI hoI haMsa rAyajI ho na hoI . 5 ke. [514] sonaI "sAma na hoI kadI re, tima tuhma kula mahArAja! rAyajI ho timo; tumha putrI nakalaMkanI re, kIdho uttama kAja rAyajI ho kIdho. 6 ke. [515] 1. zyAma. For Personal & Private Use Only Page #587 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 574 ja vibudhavijayajI kRta siMgharatha mAmi rAjAni re, kahIo savi viratAMti rAyajI ho kahIo; rAjA-rANI harakhIyAM re, savi TalI mananI bhrAMti rAyajI ho savi0.7 ke. [516] surasuMdara rAjA kahi re, "muja putrI guNavaMta rAyajI ho muja0; caturAI caturAtaNI re, pragaTa karyo nija kaMta' rAyajI ho pragaTa. 8 ke. [117] dhana-dhana trIlokasuMdarI re, boli sahu nara-nAri rAyajI ho boliM; DhAla IgyAramI e bhalI re, vibudha sadA jayakAra rAyajI ho vibudha8.9 ke. [518]. For Personal & Private Use Only Page #588 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 575 dUhA purasa lesa pahiryo hato, trIlokasuMdarI jeha; surasuMdara muha Agali, saMgharathaI muMkyo teha. 1 [19]. karaI vakhANa jamAInA, spaI madana mAharAja; kahi rAjA "teDyo ihA, mukha jovAnaI kAja." 2 [52] saMgharathanaI "sarapA deI, kahivA lAgo rAo; teDI lyAo jamAinaI, taDe ujeNI jAo." 3 [521] te tihAMthI cAlIyo, AvyA nagara ujeNa; jAI milyA jamAInaI, sAthi bahulI seNi. 4 [22] saMgharatha kahi jamAinaI, 'teDi caMpArAya; the niI Avyo tihAM, kIjaI eha pasAya." 5 [23] mAnI vayaNa sAmaMtanuM, senA sArthi siddha; cAlyA caMpApurI gayA, nagara paIsAro kiddha. 6 [24] DhAla - 12, madhukarano nayara vANArisImAM vasaI- e desI. maMgalakalazajI AvIyA, caMpAnagarI majhAri ho suMdara; Dhola-nisANa te vAjIyA, mAdala nAdo jaMkAra ho suMdara. 1 [pa25] Aja bhalo dina AvIo. AMkaNI. ghara-ghara thayAM vadhAmaNA, ghari-ghari maMgala pyAra ho suMdara; ghari-ghari guMDI uchalI, harakhyo sahu nara-nAri ho suMdara.2 Aja. [26] kuMkuMrA hAthA dIyA, gAI goraDI gIta ho suMdara; nATaka nAcai suyaDo, theI-theI karatA nRtya ho suMdara. 3 Aja. [27]. 1. mAthAnI pAghaDI. For Personal & Private Use Only Page #589 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 576 ja vibudhavijayajI kRtA baMdijana birudAuli, boli jaya-jayakAra ho suMdara; sasaro-sAsu AvIA, sAthi bahu parivAra ho suMdara. 4 Aja. [528]. taliyAM toraNa bAMdhIyAM, sohava karaya "Takola ho suMdara; dhavala maMgala dII bAlikA, karati 'chAkima-chola ho suMdara, 5 Aja. [529] ADaMbara Adara karI, kIdho nagara paisAra ho suMdara; sAjana varga saMtoSIyA, harakhyA sahu parivAra ho suMdara. 6 Aja0 [30]. AsaNa-besaNa ApIA, dekhI harakhyo bhupa ho suMdara; jamAI bhalo bhAgyathI, lahio deva sarupa ho suMdara. 7 Aja0 [531]. jamAI dekhI aDo, rAjA harakhyo tAma ho suMdara, kAja-rAja tasa spIo, thApyo maMtrI kAmi ho suMdara. 8 Aja[532] citrAmaNa phaTara bhalAM, sAta bhumI AvAsa ho suMdara; rAjA kahi "A maMdirai, rahao karI ghara vAsa ho suMdara.9 Aja. [33] dhanadatta seTha teDAvIyA, satabhAmA nija mAta ho suMdara; caMpApurImAM ekaThAM, miliyA sajana sAta ho suMdara. 10 Aja. [34] DhAla bAramI e kahI, saMjogI sukhadAya ho suMdara; vibudha lai sukha saMpadA, dina-dina adhika savAya ho suMdara. 11 Aja. [53] 1. ToLa, vinoda. 2. atizaya zobhA. 3. suMdara. 4. sArI rIte. For Personal & Private Use Only Page #590 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 577 dUhA sabuddhi maMtrI upari, kopyo rAjA jora; mAruM ehanA kuTuMbanaI, jehano rIdaya kaThora." maMgalakalaze ugArIA, uttama eha kumAra; jIvatadAna devarAvIuM, kIdho para upagAra. 1 [36] 2 [537] cataH uttama atiI parAbhavyo, hII na ANi DaMsa; chedyo bhedyo duhavio, madhuro vAjaI vaMsa. 3 [538] loka nagaramAM harita ghaNuM, dekhI kumaranuM pa; valI-valI jamAI joInaI, mana harakhAI ghaNuM bhUpa. 4 [539] DhAla - 13, rAga-dhanyAsI, A jonaI re bAI A joI- e desI. puNya karo re bhavi puNya karo, puNya pratikSa phala jANI re; maMgalakalazataNI pari, e lahiI sava sukha khAMNI re. 1 puNya [54]. mAtA-pItA naI sasaro-sAsu, daMpatI-mAmo e sAta re; puNya pasAI sahu ko sAjana, milIyAM jaga vikhyAta re. 2 puNya [541] sAtaI sAjana bhelA milIyAM, huo jaya-jayakAra re; viraha TalIyA vaMchIta phalIyA, pAmyA sukhyabhaMDAra re. 3 puNya [542] kalaMka utarIo siva(savi) sukha milIo, TalIo viraha vijoga re; caMpApurImAM occhava adhikaI, puNyAM vaMchIta bhogI re. 4 puNya [543] maMgalakalazaro mahimA moTo, pragaTyo puNya aMkUra re; dolita pAI adhika savAI, pAmyA sukha bharapura re. 5 puNya [54]. 1. harakhita. For Personal & Private Use Only Page #591 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 578 ja vibudhavijayajI kRta zrI vijayadevasUrIzvara pATi, pragaTyA doI murNidA re; zrI vijaya siMhasUrIzvara sAhiba, zrI vijayaprabhasUriMdAre. 6 puNya [545] jagatisaMgha je pratibodhyo, mevADo mahArANo re; tapagacha aMbara dinakara zarikho, zrI vijayasiMha sujANo re. 7 puNya [546]. tAsa sIsa paMDita prabhAkara, sakala paMDita pradhAna re; vIravijaya paMDita jayavaMtA, dina-dina caDhatAM vAna re. 8 puNya [547]. e gurucaraNa pasAI kIdho, khaMDa trIjo e khAsa re; vRddhivijaya baMdhava ima boliM, vibudha sadA ulAsa re. 9 puNya [548]. iti zrI maGgalakalaza-rAse strIbhartAramilaNa- strIkalaGka utAraNamanavaMchItabhogakaraNa- sAtamANasacaMpApurImA milaNa- saMjogakaraNa tuveraNa- 3thavAre- ravaSka: tRtIyaH rUti 1. jagatasiMhajI. For Personal & Private Use Only Page #592 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 579 caturtha khaMDa dUhAzaMkhesara phalIvaddhinA, bhAvi vaMdI pAya; sarasa vacana gho sAradA, karajyo eha pasAya. 1 [549]. ccAra khaMDa buddhi karI, kIdho prathama abhyAsa; sojhI suddha karajo sughaDa, paMDita ma karajyo hAsa. 2 [55] nArI trIlokasuMdarI, maMgalakalaza kumAra; mAnavanaI bhavaI devanA, sukha vilasaI saMsAra. 3 [551] DhAla - 1, kAmanI! muMkanaI mAro hAtha- e desI. aMgadeza alakApurI re, surasuMdara karaI rAja; prajAjana sukhIyAM karAM re, sAri Atama kAja. 1 [552] bhavikA! sAdhu dII upadeza, suMdara dehano veza, bhavikA! sAdhu. AMkaNI. yazobhadrasUrI jANII re, moTo je aNagAra; bhavijananAM pratibohatA re, tapasI ugraha vihAra. 2 bhavikA [papa3]. evA sAdhu vicaratAM re, AvyA caMpA gAma; bahu sAdhunuM paravaryA re, yazobhadrasUrI nAma. 3 bhavikA [554] sAdhu samAgama sAMbhalI re, rAjA vaMdana jAya; bahu parivAra paravaryo re, vaMdaI muninA pAya. 4 bhavikA [555] bhAvi rAjA vaMdInai re, beTho rAjA jAma; sAdhu samaya jANI karI re, dezanA dIi tAma. 5 bhavikA [papa6] 1. mAnavanA. 2. bhAvapUrvaka. For Personal & Private Use Only Page #593 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 580 ja vibudhavijayajI kRtA 6 bhavikA [557], 7 bhavikA [558] 8 bhavikA [55] 9 bhavikA [60]. 10 bhavikA [pa61] dhaNa-kaNa-kaMcana-kAmanI re, kArimo aratha-bhaMDAra; sAthi koi na AvasaI re, ceto muDha gamAra. kAmanI kapaTanI kothalI re, manamAM jhAjho kuDi; nayaNa-bANa lagAInai re, naranaI meli dhuDi. ekanasuM vAta karaI re, ekanasuM karaI sAna; ekanasuM salAma karaI re, manamAhi ori dhyAna. ekanasuM madhu guMcavaI re, ekanAM ghaI apamAna; ekanasuM vilasaI sahI re, ekanasuM karaI tAna. mukha mIThI hoi chUrI re, capala caMcala e nAri; nArIcarItra ema jANInaI re, nArI karo parihAri re. kuTuMba-kalatranaI kAraNaI re, meli Rddhi aneka; pAsaI savi kuMTabaDo re, dukha sahiMsa tuM eka. saMsAra samudra paDitAM thikAM re, navI rAkhaI valI koI; tenaI dharma zakhAio re, dharma AlaMbaNa hoI. Ima jANI punya kIjII re,' suNIyA sAdhu vacana; surasuMdara saMvegamAM re, tihAM bhIno rAjanna. sAmaMta-maMtrI teDIA re, sahu sArthi sampakSa; rAjA jamAinaI ApIo re, maMgala puNya pratakSa. saMvegaI saMjama laI re, surasuMdara bhUpAla; DhAla pahilI cothA khaMDanI re, vibudha kaI rasAla. 11 bhavikA [562] 12 bhavikA [pa63. 13 bhavikA [pa64] 14 bhavikA [65]. 15 bhavikA [pa66] 1. bIjAnuM. For Personal & Private Use Only Page #594 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 581 dUhAsaMjama cokhkhuM AdarI, tapasI huo mAhata; anukramite surasuMdara RSI, avicala pada lahata. 1 [pa67] aMgadeza caMpAtaNo, puNya I pAmyo rAja; maMgalakalaza sukha bhogavi, pujai zrIjinarAja. 2 [pa68] bhAI-bhatrIjA rAyanA, eka gotranA jeta; vaNIka jAti jANI karI, isu ciMtavInaI teha. 3 [56] sImADA sabala bhAjasu, Avi caMpA gAma; rAjA senA sAgatI, jhUjhaNa keraI kAma. 4 [57] DhAla-2, kaDakhAnI, caDhyo raNa jItavA caMdapradyotana- e desI. caDhyo raNa-jIta subha nIta karavA bhaNI, caDhata dUra raNadUra vAjyA; saTakasuM kaTakamAM subhaTa bhelA milyA, salaha sannA karI turata tAjA. 1 caDhyo. [pa71] sarasa siMdUrIyA mada-bhara-pUrIyA, mAnu mayamatta mAtaMga moTA; ati ghaNuM dIpatA paradala jIpatA, uca paNi parabata nahiI choTA. 2 caDhyo. [572] saMghaladdhiparA suMDa uchAlatA, gajaghaTA guNa bharyA garva gAjaI; maMgalakalazanI rAjadhAnImAMhi, "sahita guNavIsa gajarAja chAjai. 3 caDhyo. [pa73] kAchIyA kannaDA kAMbI kaMbajaDA, siMdhuo 'kAbalI kAsamIrA; hAMsalA-pIDA-nIlaDA-pAMDurA, kuMkuyA kAbarA dhiMga-dhIrA. 4 caDhyo. [574]. meta mevADarA 11pANIpaMthA jike, lATa karanArA tejI tAjA; hIMsatA dIsatA lAkha dasa-paMca e, maMgalakalaza mahirANa rAjA. 5 co. [575] 1. turaga=ghoDA para.2.ogaNIsahajAra.3.kacchanA.4.kannaDanA. 5. himAlayanI taLeTInA pradezanAghoDA. 6.kaMbojanA= hiMdustAna ane aphadhAnanI vacce Avela dezanA. 7. siMdhu ane jelama nadI vacce AvelA saMghadezanA.8.kabulI= aphaghAnIstAnanA. 9. kAzmIramA. 10. mevADanA. 11. vegavAna. 12. lATa (je tApI ane narmadAnI vacceno pradeza che te) nA. 13. karNATakanA. 14. paMdara lAkha. For Personal & Private Use Only Page #595 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 582 amala ArogIyA AkarA ThAkarA, vAMkaDAM vikaTa subhaTa sajAvi; muMcha vala ghAlatA camakasuM cAlatA, sUra bharapUra aMgi na mAai. sabala sA"i sajI salaha jana sAlIA, vAlIyA pAgaDe pAo rAjarA kAjarai Aja sAjai karI, ghora nIsANa ghana Thora dIdhA. * vibudhavijayajI kRta 6 caDhyo [576] kIdhA; parataNA kaTakasuM subhaTa bhaTakaIM bhaDyA, caDavaDyA cuMpaNuM jaiya lAgA; subhaTa bhaTa ke bhaDyA aTaka aDabIaDyA, kAyara TAMNi lahI jAIM bhAgA. 8 caDhyo [578] 7 caDhyo [577] nAla-golA anaiM biMdUka gaDagaDaiM, saNasaNe tIra karI Abha chAyA; khaDakhaDa khaDaga kADhI raNa khetamAM, dhaDa dhaDa dhuMbaDa dhIMga dhAyA. yodha jamadUta jama dADha kADhI karI, DhAla kara jhAli jhUjhaNa jhaMpaU; jhaTaka laTakaIM laDaiM kaTaka kAyara kaliM, rAya bhaDavAya para dala kaMpaU. 10 caDhyo0 [580] 1. peMgaDAmAM paga nAkhyo. 2. duSTa. 3. AMkaDAnuM rU. 4. vAjiMtranI sAthe. 5. AnaMdathI. For Personal & Private Use Only 9 caDhyo [579] rAga sIMdhuDIiM vAjai saraNAIyAM, keI bhaDa bhIma bhaDaiM bAthi-bAthi; nAsi mevAsIA vAya akka-tUla jyuM, phera navi jora karAM vaNIka sArthi. 11 caDhyo [581] prabala paradala save jAi nAThA hivaiM, rAyanI prabala punyAI sAcI; AI maivAsI sevai save rAyanaiM, puNyathI prabala ThakurAI mAcI. 12 caDhyo [582] joDi jugati karI jItayA jAlamI, jItarA rtUrasyuM nagara AyA; loka sarve harakhIo rAya bala parakhIo, motIe paraMga rAmA vadhAyA. 13 caDhyo [583] mana manoratha phalyA sajana melA milyA, bIjI e DhAla kaDakhai kahijaiM; vibudha vaMchIta sadA saMpadA co-gaNI, puNyathI vaMchIta kAma kIjai. 14 caDhyo [584] Page #596 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 583 dUhAsImADA save rAyanaI, AvI lAgA pAya; ANi varatAvI ApaNI, puNyataNaI supasAya. 1 [585] DhAla - 7, rAga-kAkI, manamohanA lAla- e dezI. jUo jUo puNyanA pArakho re manamohana lAla, puNya I vaMchIta kAja ho jaga sohanA lAla; aMgadeza caMpA taNo re manamohanA lAla, puNyai pAmyo rAja ho jaga sohanA lAla. 1 [586] ratana javAhara hIrA cuMnI re mana, mugatAphala maNI sAra jaga; hema-rajata pada rAyano re mana, puNyaI bahu bhaMDAra ho jagai. 2 [58]. gaja gAI haya hasatA re mana, ratha-pAyaka-dala koDi ho jaga; mevAsI AvI namyA re mana, seva karaI kara joDi ho jaga. 3 [588] sAra sukhAsaNa pAlakhI re mana, sevaka sAraI seva ho jaga; mANasanaI bhavi devanA re mana, sukha vilasai nita meva ho jagai. 4 [589] loka save "jI jI' karaI re mana, koI na khaMDi ANi ho jaga; mohana maMdira mAlIyAM re mana, puNyataNAM parimANi ho jagai. 5 [59]. managamatA bhojana bhalAM re mana, jimaNa kUra-kapUra ho jaga; paraghala prIsaI premadA re mana, puNyataNaI aMkUra ho jagai. 6 [51] tharamA masajjara pAmarI re mana, khIrodaka paTakUla ho jaga; hema saMghAsaNaI seMsaNo re mana, puNyai jaga anukUla ho jagai. 7 [592] maMgalakalaza rAjA bhalo re mana, trIlokasuMdarI nAri ho jaga; managamatAM sukha bhogavi re mana, puNyataNaI adhikAra ho jagai. 8 [59] 1. atizaya, bharapUra. 2. TI. tharamA- masajara- pAmarI-kSIrodaka-paTakula vagere judA-judA prakAranA kiMmatI vastro che. For Personal & Private Use Only Page #597 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 584 vibudhavijayajI kRta bhagati bhalI bharatAranI re mana, suMdarI 1bhakha rasa bhAvi ho jaga; mIThAbolI mAnanI re mana, puNyataNaI parabhAvi ho jagao. 9 [pa94] hasIta vacana hIta ciMtavaI re mana, cAli gajagati geli ho jaga; prema pAli prIsuM kharo re mana, Ima phaliM puNyanI veli ho jaga. 10 [195] puNyapasAI pAmII re mana, Rddhi sakala suvisAla ho jaga; maMgalakalaza rAjA pari re mana, pAmaI sukha sagIla ho jagai. 11 [596] cothA khaMDanI e bhalI re mana, puNyanI trIjI DhAla ho jaga; vibudha sadA dolata ghaNI re mana, puNyaI maMgala-mAla ho jagai. 12 [59]. 1. khorAka. 2. rasALa. 3. sakala. For Personal & Private Use Only Page #598 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa : 585 dUhA paTarANI rAjA valI, pujaI jinavararAya; caitya maMDArvi bhAvasu, dharma karazuM mana lAya. 1 [pa98] paDikamaNuM posaha karaI pAli jinavara ANi; dAna daI ulaTa dharI, sAdhu supAtra ja jANi. 2 [pa99] saMsAranA sukha vilasatA, janamyo putra ja eka; jasazekhara suta suMdara, jehamAM vinaya viveka. 3 [600] jasazekhara moTo thayo, rAja jogya jaba te; teja pratApI Akaro, suMdara jehanI deha. 4 [601] mAtA-pItA naI kumarajI, caMpAnagaramAM hoI; tiNi avasara hue niko, te suNajyo sahu koI. 5 [602] DhAlaH - 4, rAga- goDI, vAhalA alagA rahao- e desI. ehavi re caMpApurI udyAneI, sAdhu AyA vicaratA jI; jayazekharasurIzvara sAco, cahanANI guNavaMtA. 1 [60] sAdhujI AyA jI, ho zrutavaMtA che. AMkaNI. paMce jeNaI IMdrI nija vasa kIdhI, navavidha baMbha dharatA jI; krodhAdi cau jeNi nivAryA, mahAvrata paMca pAlatA. 2 sAdhujI[604] paMcAcArI ugraha vihArI, paMca sumati nItya pAlaI jI; triNi gupati sudhA dila dhAraI, karma kukarma ja TAlaI. 3 sAdhujI. [605] doSa bitAlIsa jeha nIvArI, AhAra lIi suvicArI jI; zatru-mItra sama doI cita jANai, nirlobhI nirahaMkArI.4 sAdhujI. [606]. tapa-japa karavA je vaDavIrA, saMjama pAlaNa sUrA jI; sAthi bahu parivAri pahutA, sakala guNe karI purA. pa sAdhujI. [607]. For Personal & Private Use Only Page #599 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 586 ja vibudhavijayajI kRta vanapAlaI vadhAmaNI dIdhI, rAjAni teNIvAra jI; vidhaluM vaMdana gurunaI karavA, rAjA harakhyo apAra. 6 sAdhujI. [608] sakala sajAI karI rAjAI, gurune vaMdana jAvaI jI; cothA khaMDanI cothI DhAlai, vibudha sadA sukha pAvaI. 7 sAdhujI[609] For Personal & Private Use Only Page #600 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa A 587 dUhIMgurunAM vaMdI bhAvasuM, beTho rAjA jAma; avasara jANI sAdhui, diI desanA te tAma. 1 [61] DhAla-5, rAga-kedAro, suNi suNi prANI- e desI. suNi suNi vANI samajho prANI re, upadeza dII bhavi hIta jANI re suNi; "dhana kAraNa dhasamasa navi kIjaI re, phUDa-kapaTa karI paradhana navi lIjaI re suNi0.1 [611]. kapaTa karI tuM dhana kamAI re, poSei ApaNA bhAMDaru bhAI re suNi; sAdhAraNa je karama upajAvi re, bhogavatA koI ADo nAvi re suNi0. 2 [612] A saMsAramAMhi kUDi mAtA re, ma ma karo mAyA kArimo tAtA re suNi; kAramI AI kAriNI bAI re, kAramo saMbaMdha save sagAI re suNi0. 3 [61]. kAramA putra kAramI nAri re, kAramo melo savi parivAri re suNi; dhana-dhaNa-saMpadA kUDI mAyA re, kAramI kyuM baporanI chAyA re suNi0. 4 [61]. kAramo malio kuMTabano melo re, ekalo Ayo jAe ekalo re suNi; rAga-dveSa navi konuM kIjaI re, "sumatArasamAM prANI ramIjaI re suNi0. 5 [615]. mana-vaca-kAyA Thora karIjai re, arIhaMta dhyAna sadA gharIjaI re suNi; aMjalIjala pari jIvata jANI re, dharama karI jaI daDha cita ANI re suNi0. 6 [616]. dAna-dayA manamAM rAkhIjaI re, satya vatana mukha sadA bhAkhIjai re suNi0; zrI jinadharama sadA AdarII re, mugativadhu te vahilI varIjaI re" suNi0. 7 [617] INi pari desanA dIdhI sArI re, harakhI paraSada sahuM nara-nArI re suNi; cothA khaMDanI pAMcamI DhAla re, vibudhavijaya guru vacana rasAla re suNi0. 8 [618] 1. samatArasamAM. For Personal & Private Use Only Page #601 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 588 ja vibudhavijayajI kRta dUhAH rAjA puchaI sAdhunaI, 'bhAMjo muja mana bhrAMta; kalaMkIta thaI e kAmanI, syo teha kahao viratAta?" 1 [619]. ccAra jJAnaI karI sobhatA, Agama aratha aneka; guru kahi "rAjA! sAMbhalo, manamAM dharI viveka." 2 [620] DhAla - 6, sAlabhadra bhogI re hoI- e desI. jaMbUdIpaI jANII jI, zItapratiSTa nAma; nagara nimpama sobhato jI, jagamAM jehanI mAma re." 1 [621] rAjA sAMbhali e viratAMti, sukhadAyaka sukha kAraNai jI; suNajyo ma karesa bhrAMti re. AMkaNI. 2 rAjA. [622] 'kulaputra tihAM tuM vasaI jI, somacaMdra abhidhAna; zrIdevyA tasa bhAryAjI, jANe amarI samAna re. 3 rAjA. [623] sIlavaMta sulakSaNI jI, pius premi apAra; dhana-dhAnyaI guNa bharI jI, vilasaI bhoga saMsAra re. 4 rAjA. [624] somacaMdra kulaputranaI jI, mItra jinadeva nAma; khAvuM-pIvuM ekaThuM jI, sukhyataNo e ThAma re. pa rAjA. [625] prema bhalo e puraSano jI, dina-dina caDhataI neha; somacaMdra jinadevanAM jI, eka jIva doI deha re. 6 rAjA. [626] jinadevanaI desAMtari jI, cAlavuM thayuM re jAma; dasasahastra sonIA mItranaI, ApyA kharacavA ThAmi re. 7 rAjA. [627] "sAte khetre kharacaze , karaje uttama kAma;" sIkhAmaNa deI mItranaI jI, cAlyo videsaI gAma re. 8 rAjA. [628] For Personal & Private Use Only Page #602 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 589 sAdhu anaI samaNI bhalI jI, sAvaga-sAvI sAra; jinapaDimA jinadeharaI jI, pustaka aMga igyAra re. 9 rAjA. [62] sonIyA je mItranA jI, kharacyA khetre sAta; dravya potAno bhelInaI jI, kharacyo jaga vikhyAta re. 10 rAjA. [630] somacaMdranI bhArayA jI, zrIdevyAnAma jeha; sakhI bhadrA kaI tehanaI jI, mAhomAhi neha re. 11 rAjA [631] naMdazreNInI putrIkA jI, devadattaseThanI nAri; zrIdevyAsuM prItaDI jI, uttama mANasa sAra re. 12 rAjA. [632] seTha devadatta karamathI jI, thayo kuSTI deha; caMtA te sakhInaI kahAM jI, AvI bhadrA teha re. 13 rAjA [633] zrIdevyA sakhI kahaI jI, 'tujha paraNyAthI re eha; koDha thayo e kumaranaI jI, pahilI sAjI dehare." 14 rAjA [634]. kaThiNa vayaNa te sAMbhalI jI, dUhavANI te nAri; bAI! maI hasatA kahiu jI, rIsa ma ANe lagAra re.15 rAjA. [635] nija maMdira gaI te trIyA, bhadrA nAmi je; DhAla chaThI cothA khaMDanI jI, vibudhavijaya kahaI ere. 16 rAjA [636] 1. zrAvaka-zrAvikA. 2. strI. For Personal & Private Use Only Page #603 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 590 vibudhavijayajI kRta hIH zrIdevyA naI somacaMdra, vilasaI sukhya saMsAra; dharama dhyAna karaI ghaNuM, astrI anaI bharatAra. 1 [637]. zrAddhadharma samAcara]i, bAravrata ucAra; arihaMtanI pujA karai, ANI harSa apAra. 2 [638] aMtaI aNasaNa AdarI, pahotA paDhama suraloI; daMpati doI ekaThA ati ANaMdaI soI." 3 [639] DhAla-7, gujarAtinI mAliNa Avi chaI- e desI. sAdhu kahi "suNo rAya! re, tihAM paMca palopama Aya re; paDhama suralokathI cAvIo re, dhanadatta kule avatarIo re. 1 [640] satyabhAmA kukhiM jAya re, caMpAno rAja te pAyo re; bhADi je kharacuM dhana re, tiNi puNyaI bhADi rasanna re. 2 [41] paraNyA the suMdara strI re, e vAta ma jANo kuDI re; hatiM devalokathI cavI nArI re, surasuMdara kula avatArI re. 3 [64] guNAvalI te paTarANI re, tAsa kukhiM upannI A rANI re; je kuDi kalaMka ja dIdhuM re, e A bhavi te phala lIdhuM re. 4 [643] te dAna puNyanaI kIdho re, tehanuM phala A rAja lIdho re; zubha-azubha je valI kIjaI re, pratakha phala tehanA lIjaI re. pa [64] ema kalaMkIta kAmanI hoI re, Ima kalaMka ma dejyo koI re; Ima kuDi kalaMka na dIjaI re, INipari phala pAmIjaI re." 6 [645] eha bhava munivaraI kahiyA re, suNi rAjA mana bahigahIyA re; cothA khaMDanI AThami DhAla re, vibudha guru vacana rasAla re. 7 [646] For Personal & Private Use Only Page #604 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 591 DhAla -9, jinavara bhAse be athavA tamAkuM pIo be- e desI. sAdhu vANI suNI harakha pArvi, nija putranaI rAja bhalAvi ANaMda adhike be; nija putranaI thApI rAja, rAjA karatuM uttama kAja ANaMda adhike beM. AMkaNI. 1 [647]. maMgalakalaza rAjanna, trIlokasuMdarI dhana dhanna ANaMda; sAte khetre kharacI dhanna, saMjama levA bhalo manna ANaMda.. 2 [648] rAjA-rANI mana raMgi, cArItra laI ulaTa aMgi ANaMda0; sumati-gupati pratipAlaI, ApaNapI deha ajUAlaI ANaMda. 3 [649] e to paMca mahAvrata pAlaI, e to pApaNo mayala TAlaI ANaMda; sAdhu mAragi karI soi, bhaviyaNanaI te paDibohaI ANaMda. 4 [65]. bhaNIyA te aMga igyA, te moTA huA aNagAra ANaMda; nija guruI nija paTa thApyo, e to maMgalakalaza jasa vApyo ANaMda. 5 [651] e to rAjaRSi kahevAo, sukha-saMpati dolata pAyo ANaMda; e to saMjama doI jaNA pAlI, e to pApa gayela pakhAlI ANaMda. 6 [6pa2] pAMcami suraloki soI, puhutA te bahmasura doI ANaMda0; devalokathI te avatarasaI, mAhavidehamAM bhava karasaI ANaMda. 7 [653] trIjaI bhavi mugati varasaI, e to doInA kAraja varasai ANaMda; sarasa samaMdha chaI eha, suNatAM ghaNuM vAdhaI neha ANaMda.. 8 [654] "zrI zAMtinAtha caritra e saMbaMdha, joI bhali cItta ANaMda; mujha buddhi sAru e rAsa, kIdho chaI prathama abhyAsa ANaMda. 9 [655]. zrI vijayadevasUriMda, tasa pATi doI muNida ANaMda; zrI vijayasiMhasUrIsa, jayo zrI vijayaprabha muNI ANaMda. 10 [656] 1. mela. 2. Tije.gu.ka.mAM mudrita pATha- sumatinAtha caritra che. paraMtu prApta sumatinAtha caritramAM maMgalakalazakathA nathI. For Personal & Private Use Only Page #605 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 592 ja vibudhavijayajI kRta zrI vijayasiMhasUrI jANo, pratibodhyo mevADo rANo ANaMda; jagatasaMghajI rIjhAyo, "jiNisAsaNa jeNi dIpAyo ANaMda0. 11 [67]. sakala paMDita paradhAna, paMDita zira mugaTi samAna ANaMda; zrI vIravijaya kavirAya, sIsa vibudha lahaI supasAya ANaMda. 12 [658] 1. jinazAsana. For Personal & Private Use Only Page #606 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 593 dUhA zrI vijayaprabhasUriMdanaI, AdesaI ulAsa; satara trIsaI vaDanagaraI, catura rahiyA caumAsa. 1 [659] ANaMdapura e nagarathI, joDavA mAMDyo rAsa; saMpuraNa kIdho sIddhapurai, ANI harSa ulAsa. 2 [66] DhAlaH - 10, rAga- dhavala-dhanyAsI. gAyo gAyo re meM puNyavilAsa ja gAyo; dAna-sIyala-tapa-bhAva pasAI, maMgalakalaza sukha pAyo re. 1 me puNya [661]. DhAla cauAlIsa nisuNe vacana rasAla, dAnadharma dIpAyo; bhaNaI gaNaI nisuNe nara-nArI, tasa ghari Rddhi bharAyo re. 2 me puNya [662] sasI sAgaranaI daMta vatsara, mAdhava mAsa kahivAyo; dvitiyA budha dina siddhi saMyogi, anopama rAsa nipAyo. 3 me puNya [663. zrI vijayadevasUrIsara pATi, kIrati sava jaga jAya; zrI vijayasiMhasUrIzvara sAhiba, dina-dina dolata dAyo re.4 me puNya [664] tAsa sIsa suMdara sobhAgI, vIravijaya kavIrAyo; tAsa sIsa vRddhivijaya baMdhava, vibudhavijaya sukha pAyo re. 5 me puNya [665] chAsaI chAsaTha gAthA kahiI, sarva saMkhyA kaThivAyo; jihAM lagi hu sasI sAyara dinakara, tihAM lagi e thira thAyo re. 6 me puNya [666] iti zrI maGgalakalazarAse rAjaprAptaadhikAre khaNDaH cturthH| iti zrI puNyavilAsarAsaH saMpUrNaH / 1. TiahIM hastapratamAM trirAlIsa' pATha che. paraMtu rAsanI kula DhALo 44 hovAthI je.gu.ka.no mudrita pATha svIkAryo che. For Personal & Private Use Only Page #607 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 594 3 [3] huM 11) daktivijayajI kRta maMgalalaza rAsa | prathama khaMDa dUhA praNamuM sarasvati svAminI, kavijana kerI mAya; vINA-pustaka dhAriNI, kaviyaNanaI varadAya. 1 [1] kAzmIra jagi jANIi, mAtAnuM ahiThANa; bIjo madhara kesamAM, ajhArI maMDANa. 2 [2] mana suddhi praNamI karI, mAguM vayaNa vilAsa; jima mujhane sukha upajaI, pUgaI mananI Asa. maMgalakalasakumArano, rAsa race mani raMga; dejyo vayaNa suhAmaNuM, mujha mane bahu ucharaMga. valI praNamu nija guru sadA, jehano bahu upagAra; te guru upagArI sadA, jima jagamAM jaladhAra. uttamanA guNa varaNavaI, AkhaMDala mahArAja; devasabhAmAMhi besinaI", ima bhAkhaI jinarAja. uttamanA guNa bolIi, kIjai tIratha yAtra; dAna supAtaraI dIjIi, niramala hovaI gAtra. zrI jinadharama pasAuli, pAmI bahulI riddhi; sukha bhogavI saMsAranA, avicala pAmI siddhi. 8 [8] 1. megha. 2. indra. For Personal & Private Use Only Page #608 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa re 595 tiNi kAraNa bhaviyaNa tume, suNajyo sarasa saMbaMdha; Alasa aMgi paraharI, mukI gharanA dhaMdha. 9 [9] bhaNatA sAMbhaLatAM thakA, karatA bahu vakhANa; dina-dina dolita saMpajai, jaya lacchI kalyANa. 10 [10]. kuNa nayarI? kuNa dezamA?, kIdhA uttama kAma; sAvadhAna thaI sAMbhalo, jima pAmo sukhadhAma. 11 [11] DhAla - 1, rAga- kAphI, alabelAnI. jaMbUdvIpamAM jANII re lAla, dakhiNa bharata abhirAma sukhakArI re; tihAM mAlavadeza vakhANII re lAla, dUbalAno AdhAra sukhakArI re. 1 [12] giruo mohana mAlavo re lAla, savi desano rAjAnA sukha; nadI ya nivANa jihAM ghaNA re lAla, upajaI bahulA dhAna sukha0. 2 giruo. [13]. jihAM jinavaranA suMdara re lAla, moTA sohi prAsAda sukha; kalasa-dhajA karI sobhatA re lAla, uMcA gaganamyuM mAMDaI vAda sukha0.3 giruo. [14] dharamasAlA ghaNI desamAM re lAla, sukha pAme aNagAra sukha; punyavaMta zrAvaka jihAM ghaNA re lAla, sudhA samakita dhAra sukha0.4 giruo. [15] bhAra-aDhAra taravarataNI re lAla, phUlI rahI vanarAya sukha0; nita varasAlo jANIe re lAla, sarasa ghaNA acarAya sukha0. pa giruo[16] nagarI ujeNI jANII re lAla, amarAvatI avatAra sukha0; sukhIyA loka tihAM vasaI re lAla, corAsI bAjAra sukha0. 6 giruo. [17] rAjya karaI tihAM rAjI re lAla, vairIsiMha bhUpAla sukha; suravIra naI sAhasI re lola, jIvadayA pratipAla sukha0. 7 giruo. [18] 1. jaLAzaya. 2. badhA ja prakAranA. 3. vRkSanI. 4. Azcarya. For Personal & Private Use Only Page #609 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 596 na dItivijayajI kRta somacaMdrAbhidha bhArajyA re lAla, rANI guNa-maNI khANi sukha0; rAjAnA manamAM vasI re lAla, bolaI madhurI vANI sukha0. 8 giruo. [19] vyavahArimAhi vakhANII re lAla, dhanadatta sAha udAra sukha0; jaina dharamanI vAsanA re lAla, nagarataNo siNagAra sukha0. 9 giruo. [20] satyabhAmA nAmi bhAminI re lAla, sIlAlaMkRta deha sukha; tasa kUkhi choru na upajaI re lAla, moTo avaguNa eha sukha0.10 giruo. [21] punya thakI te pAmasyAM re lAla, ati uttama saMtAna sukha; punyathI savi sukha saMpajaI re lAla, punyathI navaI nidhAna sukha0. 11 giruo [22] deva-gussI bahu rAgiNI re lAla, komala jAti svabhAva sukha0; sAvadhAna thaI sAcavaI re lAla, dAna-sIyala-tapa bhAva sukha0.12 giruo. [23]. For Personal & Private Use Only Page #610 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 597 1 [24] 2 [25] 3 [26] 4 [27] dUhIH ekadina dhanadatta ciMtavaI, "mujha ghari bahulI Rddhi; moTA maMdira-mAlIyA, paNi nahI bAlaka-siddhi." "gala'hatvo deI karI, beTho dhanadatta sAha; tatakhiNa satyabhAmA bhaNaI, "e myuM dukha tuma? nAha!. ke ciMtA vyApAranI, ke ruTho mahArAja; vAhaNa nAvyAM pAdharA, ke valI bIjuM kAja. sAcuM kahayo sAhibA!, dukhanuM kAraNa eha; huM chuM dAsI tuSTha taNI, mujha upara dharI neha." seTha bhaNe suNo suMdarI!, dukhanuM kAraNa jeha; bAlaka nahI koI tumataNe, gharanuM maMDaNa jeha." seThANI halatuM bhaNe, "suNi tuM jIvana-prANA; bAlaka ciMtA ma ma karo, tume cho catura sujANa." DhAla - 2, rAga kedAro. punya karo tume pIujI!, punyathI phala zrIkAra re; Ihabhavi-parabhavi sukha lahi, gharamathI jaya-jayakAra re. deva-gurunI sevA karo, gho tume paMcavidha dAna re; jehathI jagi jasa vistaraI, dAna te mugati nidAna re. dAnasAlA maMDAvIi, pUjaI zrIAdinAtha re; pustaka navuM re likhAvIi, sAtamIvatsala prANanAtha re. 5 [28] 6 [29] 1 punya. [30]. 2 punya. [31] 3 punya. [32] 1. lamaNe. 2. hAtha. 3. sIdhA mArge. 4. AbhUSaNa. For Personal & Private Use Only Page #611 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 598 ja dIptivijayajI kRtA 4 punya. [33] 5 punya. [34] 6 punya. [35]. 7 punya. [36] pauSadhazAlA maMDAvAI, dharII valI dharamanuM dhyAna re; Ima karatA pIla! ApaNe, upajaI uttama saMtAna re. zrI zetrujaI-girinAranI, kIjII jAtarA khAsa re; sUrajakuMDamAM nAhIi, jima phalaI vaMchIta Asare. sAdhunAM nita paDilAbhaI, kIjII para-upagAra re; likhamIno lAho lIjIi, saphala karo avatAra re. karo pacakhANa nita porasI, sAje karo duvihAra re; bhagavaMtanI pUjA karo, paDikamaNA be vAra re. dharama surataru sama jANIi, dharama ciMtAmaNi jANi re; arihaMta samavasaraNe karaI, dharamanA sabala vakhANa re. nArI vayaNa manamAM dharI, dharamanaI huo ujamAla re; mAlInaI phUlanaI kAraNai, ghana bahuM gheM tatakAla re. dhanadatta sAha mana thira karI, dharama karaI dina-rAti re; AdarI vastu na mukIi, uttama lakhkhaNa jAti re. zrI jinadharama prabhAvathI, tUThI te sAsanadevi re; tasaNI kUkhi upajAvIo, putra-rAyaNa tatakheva re. 8 punya. [37] 9 punya. [38] 10 punya. [39] 11 punya. [40] For Personal & Private Use Only Page #612 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 599 1 [41] 2 [42] 3 [43]. 4 [44]. dUhA satyabhAmA ekiNi samaI, sUtI seja majhAri; nIra bharyo rupAtaNo, kalasa dITho teNIvAra. anukarami suta janamIo, jemADI parivAra; nAma dIdhu ralIyAmaNuM, maMgalakalasa kumAra. ATha varasano te huo, tava mukyo nI sAla; ati sarSe ralIyAmaNI, komala nayana vizAla. punyathI bahu sukha upanuM, ciMtaI dhanadatta sAha; valI vizeSaI Adara, dharama karama ucchAha. phUla levAni kAraNi, jAu vADImAhi; saja thaInaI nIsaryo, tava valago bAlaka "bAhi. pitAjI! tame dina prati, siddhAvo se kAji?'; "vADImAhi phUlane, jinavara-pUjA kAji." maMgala sAthi nIsaryo, jANe devakumAra; bahu AbharaNe alaMkaryo, adabhUta 5 apAra. mAlI dekhI ciMtavaI, "bAlaka rUpa apAra'; kara joDI kahi seThanaI, kuNa e rAjakumAra?". seTha bhaNaI "e mAro, beTo kula maMDANa; subha lakhkhaNe karI jANII, hosTe catura sujANa." 5 [45] 6 [46] 7 [47] 8 [48] 9 [49]. 1. hAthe. For Personal & Private Use Only Page #613 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 600 je dIptivijayajI kRtA mAlI vADI mAhithI, phala ApyA zrIkAra; maMgala manamAM harakhIo, pahirI caMpakahAra. 10 [50] jinavaranI pUjA racI, mAMDI moTu thAla; jimavA beThA beThuM jaNA, bApa-beTo surasAla. 11 [51] hari maMgalakalasa kumAra te, nita-nita vADImAhi; phUla lyAvi ati phUTarA, mana dharato uchANi. 12 [2] Ima dharama kAma karatA thakAM, dina-dina adhiko vAna; Agali arija upaji, te suNajyo sAvadhAna. 13 [53] Agali ghaNI ralIyAmaNI, vAta ghaNI raMgarola; sAMbhalatA caturA mani, upajaI adhika kallola. 14 [54] copAI - bharata khetra tihAM caMpApurI, ghaNa-kaNa-kaMcaNa subhare bharI; rAjA tihAM surasuMdara nAma, rAjya karaI jANe zrIrAma. 1 [55]. guNe karInaI ati abhirAma, rANI guNAvalI jenuM nAma; svapnamAhi te nija utsagi, kalpaveli dIThI manaraMgi. 2 [56] dekhInaI jAgI tatakAla, tihAM AvI chaI jyAMhi bhUpAla; rAjAne te vAhalI ghaNu, vayaNa kahi te nalIyAmaNuM. 3 [57]. "svAmI! supana taNo suvicAra, mujhani kahayo prANa-AdhAra'; rAjA kahi 'supana parimANa, putrI hospaI guNanI khANi. 4 [58]. nava mAse te putrI jaNI, AsyA pUgI mAtAtaNI; divasa bAramAM ati abhirAma, railokyasuMdarI dIdhuM nAma. 5 [59] 1. suMdara. 2. janma Apyo. For Personal & Private Use Only Page #614 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 601 6 [60]. 7 [61]. 8 [62]. 9 [63] sola varasanI kumarI havi, cosaDikalA jANe abhinavI; ki jANu pAtAlakumAra, vidyAdharI amarI avatAra. ghara AMgaNi karatI keli, jANe sAcI mohanaveli; savi rANIne vAhalI teha, te upara sahuno bahu neha. rAjAI isI dIThI jAma, vara-ciMtA mani paIThI tAma; e sarakho vara jotA milaI, to manavaMchita saghalA phalaI. tava rAjA aMte ramAhi, pAudhAryA mani dharI uchAha; saghalI rANI bhelI karI, pUchaI rAjA mani hita dharI. vailokyasuMdarI kumarI jeha, taruNapaNu pAmI guNa geha; te mATi karavo vIvAha, kharacI dhana naI lIja lAha." jANI karo kAja, ahani myuM pUcho mahArAja?'; surasuMdara rAjA Ima bhaNe, "beTInuM kAraNa tumatagaI." rANI saghalI joDI hAtha, kahi sAMbhalo tuhe prANanAthI; dUra ma dejyo ehane sahI, ama jIvitathI e vAlahI. mahArAjAno vaDo pradhAna, tehano beTo spa nidhAna; tehane deyo e dIkarI, jima nita nayaNe nirakhuM kharI." 10 [64] 11 [65] 12 [66] 13 [67] 1. krIDA. For Personal & Private Use Only Page #615 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 602 dItivijayajI kRtA dUhA subudhine teDI karI, Ima boli rAjAna; 'tuma sutanAM mujha naMdinI, dIdhuM kanyAdAna." 1 [68] maMtri kahi 'tume syuM kahyuM?, e ajUgatuM kAja; dejyo moTA rAyanaI, suNo tume mahArAja!'. 2 [69] rAjA kahiM "suNi maMtravI!, mAru vayaNa pramANa; karavuM sahI tumanaI ghaTi, ma karo tANI-tANi." 3 [70] maMtrI manamAhi ciMtavaI, "e kima thAyaeN kAja?; ekaNi disi taTanI vahi, eka disi mRgarAja. 4 [71] mujha naMdana chaI koDhIo, saTita paTita jasa deha; spaI raMbhA uravasI, nRpa-putrI guNageha. 5 [72] ene e paraNAvatA, kima rahasya mujha lAja; kAIka mati budhi kelavI, budhi karasyuM kAja. 6 [73] ArAdhu kuladevatA, sAdhu e subha kAma; jima-tima karIni mAharI, DI rAkhuM mAma. 7 [74] DhAla - 3, jhuMbakharAnI. Ima ciMtavI nija maMdiraI re, Avyo subuddhi pradhAna sobhAgI sAMbhalo; ArAdhI kuladevatA re, beTho ekiNi dhyAna sobhAgI.. 1 [35] aThamano tapa AdarI, jApa jape suvicAra sobhAgI; kisanAgara ukhevAI re, dIpa-dhUpa-vRta ghAra sobhAgI.. 2 [6] 1. nadI. 2. kuSNAgaru. For Personal & Private Use Only Page #616 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 603 bIjaI dina te devatA re, AvI rahI tasa pAsa sobhAgI; kaho kiNe kAraNi mujha samarI?, bolA manane ullAsi sobhAgI.. 3 [77], maMtrIsara kahe "mAtajI! re, tame jANe savi vAta sobhAgI; roga rahita beTo karo, dehI ANo dhAta sobhAgI.. 4 [8] cauda pacheDI dina prati re, bhInI rahi dina-rAti sobhAgI; ragata-pitta vyApyo ghaNu re, roganI visami jAti' sobhAgI.. pa [39]. parabhavi eNe jIvaDAM re, kIdhA karama aghora sobhAgI; karama na chUTi devatA re, jIvanaI karamanuM jora' sobhAgI.. 6 [8] kara joDI karuM vinatI re, lalI lAgu pAya sobhAgI; lagana lIdhuM dina sAtamaI, tehano karavo upAya sobhAgI.. 7 [41] cho naI ralIyAmaNo re, jAtivaMta guNavaMta sobhAgI; evo vara tume ANajyo, jima durajana na hasaMta sobhAgI.. 8 [42] rAjakanyA paraNAvIne, ANamyuM maMdiramAhi sobhAgI; pache kala-vikala karI kADhasyuM, hani 'sAhI bAhi" sobhAgI. 9 [43] valatu kuladevati vadaI re, "suNi tu subudhi pradhAna! sobhAgI; cAMpA purava disi, caMpakanAmi udyAna sobhAgI.. 10 [84]. ghoDA-sAkhi rAulA, tehataNA rakhavAla sobhAgI; te pAsi tume jANo , nAnaDIo sukumAla sobhAgI.. 11 [85] tADhi tharahara pUjato re, suMdara komala kAya sobhAgI; maMdiramAhi lyAvajyo, e kahyo tumani upAya" sobhAgI.. 12 [86] ima kahinI gotraja valI, harakhyo subuddhi pradhAna sobhAgI; vIvAhanA kAraNa bhaNI, maMDapi raci asamAna sobhAgI.. . 13 [8] 1. mULa svarupa. 2. pakaDIne. 3. hAtha. 4. azvapAlaka. 5. rAjAnA. 6. ThaMDIthI. 7. gotradevatA. For Personal & Private Use Only Page #617 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 604 a dItivijayajI kRtA ghoDAnA rakhavAlanaI, je kaI vIzvAvasa sobhAgI; tehanaI teDinaI kahi, subha vayaNe maMtrIsa sobhAgI.. 14 [48] tuma pAsI eka Avarte, bAlaka rUpanidhAna sobhAgI; te mujha maMdira lyAvajyo," ima boli paradhAna sobhAgI.. 15 [8] maMtrIsaranI gotrajA, DuM racIni vimAna sobhAgI; vara jovA AvI tihAM, ujeNI udyAna sobhAgI.. 16 [20] jihAM vADI rAjAtaNI, phUla ghaNA mahakAya sobhAgI; te parimala levA bhaNI, beThI ruDe beThAya sobhAgI.. 17 [1] temani ko dekhi nahI, te dekhe saba loya sobhAgI; tyAhAM Ave naravara ghaNA, je bhogIsara hoya sobhAgI. 18 [2] ghaDI-bi ghaDI besI rahI, dIThA jananA vRMda sobhAgI; evo koI nirakhyo nahI, je huI nayanAnaMda sobhAgI.. 19 [3]. maMgala Avyo malapato, jANe devakumAra sobhAgI; tatakhiNa harakhI devatA re, vara pAmyo niradhAra sobhAgI.. 20 [94] e kanyAni jogyatA re, e vara spenidhAna sobhAgI; joDAvaDo sarikho milai, jagamAM vAghaI javAna sobhAgI.. 21 [5] phala lei pAcho phi, garataNi aMtarAla sobhAgI; taba bolI kuladevatA, eNi pari vayaNa visAla sobhAgI.. 22 [6] phUla bhalA jasa hAthamAM, je chaI catura sujANa sobhAgI; te rAjakanyA paraNasya, bhADe sahI karI jANi' sobhAgI.. 23 [7] 1. kharekhara, nakkI. 2. sthAne. 3. joDI. 4. zobhA. 5. pAThAphala. For Personal & Private Use Only Page #618 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 605 kuhAH eha vayaNa zravaNe suryu, piNa navi dIThuM koya; maMgala manamAM ciMtavaI, "e kehanI vAcA hoya?'. 1 [98] "araha-parahu joto thako, manamAM ghaNo saMbhrAMta; maMdira jaI nija tAtane, kahasya eka vRttAMta." 2 [9] bhaNavA keraI kAraNi, vIsarI gaI sA vANi; bIje divase devatA, bolaI ehi ja vANi. 3 [10] cakita thaI cita ciMtavaI, maMgala joI jAma; vAdala vAuli thaI ghaNuM, ghora ghaTA ghana tA. 4 [101] vAuli te joI caDhI, ati uMcI asamAna; kumaranaI leI nIsarI, jANe deva vimAna. 5 [102] cAMpApurinaI parisaraI, te ANyo sukumAla; mukInaI te vahI gaI, tatakhiNa thaI visarAla. 6 [103] bhUkha-triSA lAgI ghaNu, maMgalanaI teNIvAra; bhamatA-bhamatA paMkhIo, sarovara vanaha majhAri. 7 [104] DhAla -4, goyama ma kare pamAda e-dezI. sarovara pAli ati ghaNA jI, phala phUlyA sahakAra; sajala sarovara dekhinaI jI, pAmyo harakha apAra. 1 [105] suguNanara! punya karo sukhakAra, punyathI savi sukha upajaI jI, jima jaladharathI jalasAra. AMkaNI. nIra galIni vAvaryu che, e zrAvaka AcAra; kaSTa paDye dhIraja dharaI jI, dhana tehano avatAra. 2 suguNa. [16] 1. Ama-tema. 2. bhUlAI. 3. vaMToLa. For Personal & Private Use Only Page #619 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 606 che dIpivijayajI kRtA besIni phala vAva jI, pAkI "aMbArI sAkha; karaNI dADimanI kalI jI, valI kasamasIyA drAkha. 3 suguNa. [10]. 'ujeNI nagarI kihAM jI?, kihAM te mAlava desa?; kihAM jAu? kuNane kahu che?, e dIsaI paradesa." 4 suguNa0 [108]. ima karatA ravi Athamyo jI, caMdo karaI suprakAsa; vaDa taravara upara caDhyo che, jIvavAnI bahu Asa. pa suguNa0 [109] "e upari nahI upajaI jI, vAgha-siMghanI re bhIti; e upari rajanI rahyuM che, deva thayo viparIta.' 6 suguNa0 [110] vaDa zAkhA upara caDhyo jI, cidisi nirakhe re te; dITho uttara disi bhaNI jI, vizvAnara guNageha. 7 suguNa. [111] vilavalatA rajanI gaI che, paragarIo parabhAti; vaDa taravarathI utaryo che, te chaI suddha sujAti. 8 suguNa0 [112] uttaradisi bhaNI AvatA jI, agnitaNo anusAra; caMpApurI dekhI karI jI, harakhyo haIA majhAri. 9 suguNa0 [113] ghoDA tApaI rAulA ja, tehataNA rakhavAla; pAsi bAMTho tApavA jI, dhUrjato te bAla. 10 suguNa0 [114] 1. AMbAnI. 2. bhAgya. 3. agni. For Personal & Private Use Only Page #620 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 607 duhIH hatI bhalAmaNa jehanaI, te harakhyo manamAhi; koI na dekhi tehani, tima ANyo maMdiramAhi. 1 [115]. avasara jANI ANIo, maMtrIsaranI kreDI; uThIni ubho thayo, "bhale padhAryA seThi." 2 [116] bhUmi maMdiramAM teDInaI, ati ghaNa Adara kIdha; navarAvIne tehani, mITho bhojana dIdha. 3 [117]. chAno rAkhyo tehani, koI na jANi bheda; pAse jaInaI ima kahi, manamA mANisa kheda. 4 [118] eka dina pUche tAtajI!, chAno rAkhyo kema? kula navi jANo mAharo, mujha upari kima prema?". 5 [118] eka dina pUche maMtrIni, "kavaNa purI? kuNa desa?; kuNa rAjA? kuNa maMtravI?, e bhAkho suvisesa." 6 [12] DhAla - 5, naNadalanI, INaI avasari caMpakamAlA-e dezI. amIya samANe vayaNaDe, bolaI subuddhi pradhAna ho "maMgala! vAta suNo eka mAharI; aMga desa caMpApurI, surasuMdara rAjAna ho maMgala.. 1 [121] maMgala vAta eka mAharI, suNatA agirija thAya ho maMgala; subuddhi nAma te huM achuM, rAjAnAM sukhadAya ho maMgala0. 2 [122] nRpanI rANI guNAvalI, pataNo bhaMDAra ho maMgala0; beTI gailokyasuMdarI, raMbhataNo avatAra ho maMgala0. 3 [123] 1. draSTimAM. 2. gupta. 3. mA+ANi =na lAvIza. 4. pAThATha bahu. For Personal & Private Use Only Page #621 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 608 eka dina mAharI bhArayA, mai dIThI dilagIra ho maMgala0; dukhanuM kAraNa pUchatA, nayaNe jharai bahu nIra ho maMgala. gada-gada `sAdi jI bolatI, "tuma ghari nahIM saMtAna ho maMgala0; bIju dukha mujhane nahI, e dukhaDuM asamAna ho'' maMgala. ArAdhI kuladevatA, kIdhA triNya upavAsa ho maMgala.; pragaTa thaI kuladevatA, bolI vayaNa visAla ho maMgala, vAcA dei gaI devatA, peTa rahyo AdhAna ho maMgala; pUre mAse janamIo, koDha vyApita saMtAna ho maMgala. ghara-ghara hUA vadhAmaNA, vAgA jAgI Dhola ho maMgala.; rAjA-prajAi jANIo, pUtra hui raMgarola ho maMgala. rAjasabhAimAhi mUrakhi, meM kahI vAta vicAra ho maMgala.; "mujha `naMdara ati phUTaro, jANe devakumAra ho'' maMgala. chAno rAkhyo meM maMdirai, kiNa navi dITho eha ho maMgala; bAhira vAta sahu karai, maMtrIsuta guNageha ho maMgala. 6 [126] '"samaraNa kIdhu jI mAharuM, kuNa kAraNi paradhAna hoM?'' maMgala0; bolyo huM kara joDinai, "gho mujha putranuM dAna'' ho maMgala. 7 [127] valatu devI bhaNe, '"nahI tujha bhAgya me putra ho maMgala0; kuladIpaka kulamaMDaNo, je rAkhi ghara-sUtra ho maMgala. eka likhyo chaI tAharo, koDhI ne kurupa ho maMgala.; ragata-pitta rogi bharyo, jANe bhUta svarupa ho maMgala. potAnI mahilA prati, vAtA kahI citta lAya ho maMgala.; te kahi 'ehavo bhalo, 'vAMjhiNI' gAli na khamAya ho'' maMgala0. 10 [130] 1. svare. 2. vyavahAra, kAmakAja. 3. vacana. 4. AnaMda-ullAsa. 5. nadaMna= pUtra. * dIptivijayajI kRta For Personal & Private Use Only 4 [124] 5 [125] 8 [128] 9 [129] 11 [131] 12 [132] 13 [133] 14 [134] Page #622 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 609 haTha karI nRpa suMdaraI, nija putrI guNavaMta ho maMgala; dIdhI mujha naMdana prati, te kaI bahu rogavaMta ho maMgala. 15 [135]. valI ArAdhI gotrajA, jApi AvI teha ho maMgala; tiNAI tujhane ANIo, mujha upari dharI neha ho maMgala0. 16 [136] e kanyA paraNI karI, mujha sutane gho sAra ho maMgala; pAe paDuM mInati karuM, e karo tame upagAra" ho maMgala. 17 [137] maMgalakuMbha valatu vadi, "e nahi uttama kAma ho maMgala; paraNInaI kima dIjIi, kanyA guNanuM dhAma" ho maMgala0. 18 [138] rosa karInaI maMtravA, hAthi grahI taravAra ho maMgala; nahI paraNe to mArapuM, kuNa karatye tujha sAra?" ho maMgala0. 19 [13] ujeNI dUri rahI, kihA mAro parivAra? ho maMgala; sIha sabala piNa sAMkalyo, kisyo karaI upacAra? ho maMgala0. 20 [14] bhavitavyatA yogi karI, huM Avyo eNi desa ho maMgalA; AkAzavANI sAMbharI, tiNe karI suvilesa' ho maMgala0. 21 [141] maMgala kahi "maMtrI! suNo, e nahI uttama kAma ho maMgala; paNi tuma prati cAle nahI, tumane kIje praNAma ho maMgala0. 22 [142] kara melAvaNa rAjavI, je mujhane ghe dAna ho maMgala; ghoDA-hAthI-ratha bhalA, bIjI valI vastu vAna ho maMgala0. 23 [143] e tume mujhane Apayo, to tuma karasyu kAma ja ho maMgala0; ujeNIni mAragi, e tame mukyo rAjya' ho maMgala. 24 [14] tava maMtrI harakhi karI, kIdhu vayaNa pramANa ho maMgala; vicimAhi ghAlI gotrajA, te chaI catura sujANa ho maMgala. 25 [145] 1. pAThA 0 kIjai. 2. pATha 0 RAnuM3. pAThA 0 nejA. For Personal & Private Use Only Page #623 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 610 e dItivijayajI kRtA dUhA 1 [146] 2 [147]. 3 [148]. 4 [14] 5 [15] maMgalakalase "hA" bhaNI, karavA uttama kAja; manamA harakhyo maMtravI, "muja tuTho mahArAja." jaya-jaya' zabada huo tisya, valI vAgA nIsANa; gIta gAo sohAsaNI, vIvAhanA maMDANa. beM-beM nobati gaDagaDI, valI vAgI karatAla; Dhola dadAmA daDadaDI, bherI tAla kaMsAla. saghalA vAjA vAjIyA, "hA bhaNI jeNIvAra; maMgale vANI uchalI, harakhyo savi parivAra, taMbUDerA tANIyA, ati uMcA AkAsa; lAla kathIpA cahUA, moTA maMDapa khAsa. bAMdhyA motI jhUmaNA, gokhataNI valI oli; sakhara samArI bhUmikA, ciThudisi poDhI poli. phUla ghaNA patharAvIyA, mAMDyA sovana pATa; vararAjA bahAM besaspe, milakSya mANasa "cATa. cidisi gAI goraDI, nAce navalA pAtra; sahu jovAni tyAhA milyuM, karavA varanI jAtra. rAjAI piNa mAMDIo, vIvAhano maMDANa; milIyA moTA mahIpati, mANasa rANo-rANi. ghara-ghari gUDI ochalI, bAMdhI toraNa mAla; sahira savi siNagArIo, dIsaI jhAkajhamAla. 6 [151]. 7 [152] 8 [1pa3]. 9 [154] 10 [155] 1. pAThAuce-uce. 2. saubhAgyavatI strI. 3. maMjIrA. 4. pAThA 0 damAmA. 5. eka jAtanuM vastra. 6. coDAH vizALa. 7. jhumara. 8. samuha. 9. varaghoDo. 10. nAnI dhajAo. For Personal & Private Use Only Page #624 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 611 11 [156] 12 [117] 1 [158] 2 [159] ADaMbara sabalo karI, mADyo moTo jaMga; havi vara jovAni kAraNi, sahuni mana uccharaMga. navarAvI nija hAthaNyuM, pahirAvI siNagAra; hari padhArAvi kumaranaI, sAthe sahu parivAra. DhAlaH - 6, madhUkaranI. vAta suNI mani harakhIo, surasuMdara rAjAna lalanA; vara jovAni kAraNi, mokalyA nija paradhAna lalanA. mastaka mugaTa hIre jaDyo, kaMThi ekAuli hAra lalanA; karaNAbhUSaNa jhalahalaI, bAjU baMdha manohAra lalanA. hAthi sovana sAMkalI, maNimaya jaDita jaDAva lalanA; aMgi vAgo virAjato, kesarameM garakAba lalanA. nIlI paTolA pahiraNe, pahirI savi siNagAra lalanA; caraNe neura raNajhaNe, ghUgharanA ghamakAra lalanA. nArI kumarane vegI vadhAvIo, motIDe bharI thAla lalanA; gorI gAve sohalo, nAnaDalI sukamAla lalanA. nara-nArI mohI rahyA, dekhI kumAranuM nUra lalanA; sAhamu joI koI navi saki, jANe ugyo sUra lalanA. sAjana savi jana nUtarI, jemADI bharapUra lalanA; phophala pAna dII ghaNA, vAjaI maMgala sUra lalanA. ghoDA-hAthI saja karI, jugati calAvi jAna lalanA; strI pari dhana vAvarai, mana harakhe paradhAna lalanA. 3 [16] 4 [161] 5 [162] 6 [16] 7 [16] 8 [16] 1. AnaMdotsava. 2. cUDalo. 3. pozAka. 4. DUbALela. 5. pAThA sUra. 6. AmaMtraNa ApIne. For Personal & Private Use Only Page #625 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 612 ja dIptivijayajI kRtA 9 [166] 10 [167] 11 [168]. 12 [16] 13 [17] Agali kIdhI gajaghaTA, "sAhabelA nahI pAra lalanA; potaI varaghoDaI caDhyo, jANe iMdrakumAra lalanA. jAna jovAnaI tyAMhA milyA, nara-nArInA vRMda lalanA; dekhI rupa kumAranuM, mana dharatA AnaMda lalanA. dhanya te railokyasuMdarI, dhana ehano avatAra lalanA; pUravale pUjaI karI, pAmyo e bharatAra lalanA. jAna AvInaI tihAM rahi, vAjaMte nisANa lalanA; kumara saspa dekhI karI, rAjA thayo harANa lalanA. rAjA manamAhi ciMtave, "milyo jamAI caMga lalanA; sonA kerI muMdraDI, upara jaDI naMga' lalanA. harakhI railokyasuMdarI, rANI mana uchAha lalanA; gAtA vAtA harakhaDuM, ANyo mAhirI mAhi lalanA. laganataNI velA huI, josI melAvi hAtha lalanA; maMgalakalase mojamA, jhAlyo jimaNo hAtha lalanA. khiNa pAsu mehalaI nahI, subuddhi nAma paradhAna lalanA; rakhe e koI Agali, vAta karaI agajAna lalanA. abbara likhIyA hAthamAM, suMdarIi teNIvAra lalanA; "mujha pitA kanaI mAgayo, paMca turaMgama sAra.' lalanA. maMgala likhe utAvalo, kumarInA karamAhi lalanA; bhADe paraNu huM sahI, te gharajyo manamAhi' lalanA. 14 [171]. 15 [172] 16 [173] 17 [174] 18 [15] 1. varaghoDAmAM varanI AgaLa ghoDA para besADavAmAM AvatA zaNagArelA chokarA. 2. stabdha. 3. mAyarAmAM= lagnamaMDapamAM. For Personal & Private Use Only Page #626 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa rIta 613 19 [16] 20 [177]. eka svarUpa jANI karI, kumarI mana dilagIra lalanA; lAjaI bolI navi saki, nayaNe nAkhaI nIra lalanA. vAjA vAje ati ghaNAM, gAI gorI gIti lalanA; dAna ja dIjaI ati ghaNA, e vIvAhanI rIti lalanA. kara mehalAvaNa kumAranaI, dIdhA dhana bhaMDAra lalanA; maMgala kara melDi nahI, mAgai paMca "tukhAra lalanA. te piNi lIdhA harakhajyuM, dIdho Adara mAna lalanA; paraNInaI utAvalI, pAchI pharI te jAna lalanA. maMgala sAthi padaminI, dAsIni parivAra lalanA; gAtA vAtA AvIyA, paradhAnane darabAra lalanA. 21 [178] 22 [17] 23 [180] 1. ghoDA. For Personal & Private Use Only Page #627 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 614 ja dItivijayajI kRtA 1 [181] 2 [12] 3 [18] 4 [184] dUhIH paMca turaMgama jalapaMthA, bIjA aratha bhaMDAra; ujeNIni mAragi, te mukyA teNIvAra. maMdira AvyA TUkaDA, java poli kIo pravesa; "e nara ihAthI kADhI, to jAI paradesa." kumarI kara mehali nahI, calacitta jANI jAma; deha ciMtA mujha upanI', maMgala bolaI tAma. rathathakI te utaryo, sAthi kumarI jAya; pANI bharI jhArI grahI, manamAM ciMtA thAya. khiNa besIne uThIo, Avi kumarI pAsa; tatakhiNa AvI paravarI, susarAnI savi dAsi. kumarI mani dhIraja dharI, pUche "prANAdhArI; bhUkha lAgI chaI tumhataNAM, jANyuM niradhAra." siMkesarA lADUA, suMdarII tatakAla; ANI ApyA premarUM, ati mIThA surasAla. vAvaratA te lADUkyA, maMgala bolyo dhIra; ujeNI nagarItaNuM, jo hoI siprA nIra. to jaraI e lADUA', evuM boli jAma; tatakhiNa nara paradhAnanA, AvyA tiNe ThAma. vayaNa suNIni suMdarI, manasyu kare vicAra; ujeNImAhi jANIi, kAMika sagapaNa sAra." 5 [185] 6 [16] 7 [187]. 8 [188]. 9 [189]. 10 [19] 1. pANIpaMtha, vegavAn 2. jIrNa thAya=pace. For Personal & Private Use Only Page #628 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 615 deha ciMtA mujha UpanI', valI uThyo jeNIvAra; te piNa sAthe utarI, dAsInaI parivAra. 11 [11] kahi maMgala "suNo suMdarI!, jhArI Apo hAthi; lAja ghaNI mujha upajaI, jo tumeha Avo sAthi'. 12 [192] ccAra ghaDI rajanI gaI, tava te nAsI jAya; jihAM ghoDA-ratha ApaNA, tihAM te bhUlo thAya. 13 [193] DhAlaH - 7, koIlo purabata dhaMdhalo re lola- e desI. chaDe re pIyANe tyAMhA thakI re lAla, mana dharato uchAha re suguNanara; ghoDA-ratha leI karI re lAla, Avyo ujeNImAhi re suguNanara. 1 [194] maMgalakalasa ghari AvI re lAla, guNahataNo bhaMDAra re suguNa; tehanaI kuNi navi olakhyo re lAla, pa kalA aMbAra re suguNa0. 2 maMgala. [195] potAnA maMdirakane re lAla, Avyo te jeNIvAra re suguNa; dhanadatta sAta cittave re lAla, "e kuNa rAjakumAra?" re suguNa0. 3 maMgala0 [196]. tatakhiNa rathathI utarI re lAla, pAya te lAgo jAma re suguNa; dhanadatta sAhi bhIDIo re lAla, ulakhIo suta nAma re suguNa0. 4 maMgala. [19]. mAtAnaI valI jaI milyo re lAla, varase AMsu dhAra re suguNa; harakhi bolI navi saki re lAla, mAtA teNIvAra re suguNa0. 5 maMgala. [198] harakhyA te mani ati ghaNu re lAla, nArI naI bharatAra re suguNa; kima na jANaI ApaNuM re lAla, ki jANaI kiratAra re suguNa0. 6 maMgala. [199] ghoDA bAMdhyA pAyagi re lAla, ratha mehalyo subha kAmi re suguNa; dhanadatta sAhanaI dhana supIu re lAla, bhaNavA beTho tAma re suguNa0. 7 maMgala. [20] 1. prayANaka. 2. bhaMDAra. For Personal & Private Use Only Page #629 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 616 dUhAH vAta kahI nija tAtanai, ekAMtai dharI prema; 'ghoDA-dhana-ratha rAkhayo, ehathI lahasyuM 'khema.' mana ciMtai nRpanaMdinI, 'nAvyo prANAdhAra; sa kiM(kaM)to nAsI gayo, syuM kIdhuM? kIratAra!'. peTa pIDataNai misai. te beThI tiNaThAya; manamAM jhUrai ati ghaNuM, AsuDA ubharAya. 3 [203] DhAlaH- 8, rAga- kedAro goDI, zreNIka rAya ehavohrenigraMtha- edezI. pIu nATho jANyo jisce, vAgI re lahira apAra; peTataNI vedana mise, te nAkhai re, AsuDA dhAra. 'jIvanajI! tu mujha prANa-AdhAra. jala vinA jima mAchilI, Talavalai teha apAra; takhiNa dAsI paravarI, tyAM AvI re maMtrInI nAri. * dIptivijayajI kRta rasa bhara rahyA re mANasA, te dukha sabaluM thAya; rasa lei kUcA karaI, te dUkha re thoDeru thAya. osaDa-vesaDa savi karyA, sItala chAMTyuM nIra; vIjaNe vAyu vIjatA, tasa vAlyuM re cetana sarIra. 1. kSema. 1 [201] kAMi mehalI re mujhani niradhAra, tuM chai re mAharA hIyaDAno hAra; tujha viNa suno re sahu saMsAra, tu che re mAharo savi siNagAra. 2 jIvana [205] 2 [202] akhkhara likhiyA paraNatA, te tei sAcA kIdha; eNi avasara mujha choDatA, tai bahu dukha re abalAni dIdha.'3 jIvana [206] 4 jIvana [207] 5 jIvana [208] For Personal & Private Use Only 1 [204] 6 jIvana [209] Page #630 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 1617 rudana karatI bAlikA, ko navi jANe bheda; viraha-vyathA tasa ullasI, ati ghaNo re mani ANaI kheda. 7 jIvana. [10] girivara upara caDhAyani, te dhari nAkhI dhrusakAya; bhojana sarasa prIsI karI, taI lIdhI re thAlI uThAya. 8 jIvana. [11] vAta na kA pUchI sakI, mujha huMtI ghaNa Asa; ko na karaI te te kahyuM, to tujhane re deu syAbAsi." 9 jIvana. [212] pAlakhII bAMsArInaI, ANI maMdiramAhi; sAsU sasaro tyAhA karaI, usaDa-vesaDa valI mana ucchAhi. 10 jIvana[13]. For Personal & Private Use Only Page #631 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 618 ja dIptivijayajI kRta 1 [14] 2 [215] 3 [16] 4 [17] dUhA koDhI sijyA upari, AvI beTho jAma; tatakhiNa te dekhI karI, kumarI nirakhaI tAma. havi koDhI te saja thaI, pahirI maMgalavesa; laDathaDato AvI tihAM, mohalaI kIo praveza. tihAM AvI ubhI rahI, jihAM chi sakhI parivAra; dekhI AmaNa-dUmaNI, bolAvI teNIvAra. rudana karatI bAlikA, kahe te saghalI vAta; rajanI krUratA gaI, paragaTIo parabhAti. ratha besI utAvalI, AvI jihAM nija mAya; AvI kima teDyA vinA, mujha mani acarija thAya." dukha bhara chAtI phATatI, te saralaI sAdi; mAta kahi "suNo suMdarI!, evaDo syo vikhavAda?". gada-gada sAdi te kahi, rAtitaNo vRttAMta; te nisuNI savi vAratA, mAta huI bhaya bhrAMta. bacUkArI ni bAlikA, bAMsArI dharI ne; Asana-vAsana sahu kare, rANI guNAvalI teha. koDhI kumaranaI kAraNe, evo karI prapaMca; para nara karatA pADUuM, nIca nANAM khalakhaca. prAta same paradhAna te, Avyo rAjA pAsa; su(du)khi nIsAsA mehalato, manamAM thaI nirAsa. 5 [118]. 6 [21] 7 [20] 8 [221] 9 [22] 10 [23] 1. kharAba, azubha. 2. khacakATa. For Personal & Private Use Only Page #632 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 619 rAjA pUchi maMtrIni, besArI susane; "mujha Agali sAcu kaho, dukhanuM kAraNa jeha. 11 [224] mujha naMdana kaMcana jimyo, tume dITho mahArAyA; AjUNI adharAtimAM, viNaThI tehanI kAya. 12 [25]. ragata-pita tasa upano, daiva thayo viparita;' vinaya karInaI vInave, eha vaDAnI rIti. 13 [26] DhAla - 9, kAcI kalI anArakIre hAM, sUDA rahyAre laMbAya mere naMdanA- e dezI rAjA kahi "maMtrI! suNo re hAM, jIvane karama pramANa karama viDaMbaNA; vitarAga Ima upadiye re hAM, je tribhuvanano bhANa karama viTaMbaNA. 1 [227] karama karaI te hoya, viNa bhogavyA chUTAM nahI re hAM, maMtrI! vicArI joya. AMkaNI. nimitta kAraNa mujha naMdinI re hAM, viSakanyAnI jAti karama; je mAThi Ima jANII re hAM, upano roga adharAti karama. 2 karama. [28]. jinazAsanamAhi jANII re hAM, nizca naI vivahAra karama; nize jANe kevalI re hAM, loka jANe vivahAra karama0. 3 karama0 [229]. jo tanayA tujha putrane re hAM, jo navi deto eha karama; roga rahIta devI-dAsanI re hAM, viNasata nahI subha deha' karama..4 karama. [230] maMtrI kahe "mahArAjajI! re hAM, tuma putrI nahI doSa karama; karmanI paraNati jANI re hAM, ma karo tume bahu sosa karama..pa karama. [31] kapaTa na jANe bhUpatI re hAM, jehano sarala svabhAva karama; halu-karamo jIva lUka jANII re hAM, dharma upari bahu bhAva karama. 6 karama. [23] 1. ciMtA. For Personal & Private Use Only Page #633 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 620 - dIptivijayajI kRta RSabhadevanAM jANItuM re hAM, varasItapa upavAsa karama0; mallinAtha nArIpaNe re hAM, karame na mehalaI tAsa karama0. 7 karama. [33] DhaMDhaNa nAmaI munIsa, re hAM, metAraja valI jeha karama; elacIputra vakhANII re hAM, karme naDyo bahu eha karama0. 8 karama. [234] sItA-subhadrA-dropadI re hA, RSIdatA sukumAra karama; aMjanA-damayaMtI satI re hAM, kalAvatI valI nArI karama. 9 karama. [235] time e vailokyasuMdarI re hAM, AvI tehanI joDi karama0; ehanaI kalaMka e upanuM re hAM, devaI dIdhI khoDi karamaTa. 10 karama [36] sAMbhaLI maMtrI tihA thakI re hAM, nija ghari Avyo te karama0; rAjA piNa rANI bhaNI re hAM, Avyo te guNageha karama0. 11 karama. [237] tihAkiNa ahI ja sAMbhalyuM re hAM, beTho thaIne nirAsa karama; punya thakI punyavaMta re hAM, phalasse saghalI Asa karama0. 12 karama0 [238] jo hutI sahune vAlaDI re hAM, huI alakhAmaNI te karama0; mAya vinA ke navi dharaI re hAM, tehasu adhika saneha karama. 13 karama. [239] For Personal & Private Use Only Page #634 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa dUhAH paraNyo pati mehalI gayo, kalaMka caDhyuM jagamAhi; Ima baThI nUraI ghaNu, rAti-divasa gharamAhi. 1 [240] 'pUravale bhavi me kisyAM, kIdhA karma aghora?; kihAM jAuM? kuNane kahuM?, karama prati nahI jora." 2 [241] DhAla - 10, vIra vakhANI rANI cillaNA- e dezI. mana vilakhANI nRpanaMdanI jI, manamAMhi ghaNuM dilagIra; mAyane eNI pari vinave jI, nayaNe jharaI bahu nIra. 1 mana. [42]. nayaNe na Ave che nIdraDI jI, udaka na bhAvijI anna; cittamAM AmaNa-dUmaNI jI, koyalyu navi milaI manna. 2 mana [243] 'nija dezanA paradezanA jI, loka milakSya lAkha; maMtrInI vAta sahumAnace jI, mAharI kuNa bharaI sAkha. 3 mana [24] mAta ne tAta verI thayA che, verI thayo parivAra; karame kalaMka caDhAvIuM jI, karavo kavaNa vicAra?. 4 mana [245] kaho havi kuNa Agali kahu? jI, e dukhaDAnIrI vAta; rAtinI kapaTanI vAratA jI, sAMbhalo mAharI mAtA. pa mana[246] lADUA khAtA mujhane kahyuM che, "jo huI sipAnu nIra; to jaraI sarasa e lADUA" jI, te suNI huI dilagIra. 6 mana [24] tivAre maI mana cIMtavyuM che, "kihAM cAMpA naI ujeNa?; mosAlAdika tihAM husya jI, sAMbharyuM kAraNa teNa." 7 mana[248] 1. sAkSI. For Personal & Private Use Only Page #635 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 622 ja dItivijayajI kRtA lAI karI suNo mADalI! jI, pUchI na sakI koI vAta; zarIra ciMtAnuM masi karI che, nAThojI tujha jAmAta. 8 mana. [49] rajanI madhya gayA pachI jI, Avyo nara koDhIo eka; te dekhI huM nAsI gai , suNi jAmaNI suviveka. 9 mana[25] ApahatyA karI jo ma jI, to jIva duragati jAya; piNa te karama na chuTII jI, ima bhAkhi jinarAya. 10 mana. [251] khiNa suI khiNa I baIThaDI jI, khiNa eka dharaI ke virAga; Ima karI nija tanu Avari jI, kAcalII Avyo re nAga. 11 mana[25] ima nita jhUratA teNII jI, koika volyA re dIha; 'ujeNImAhi husya jI, mujha paraNyo vara sahi. 12 mana. [53]. to hari jAu ujeNImAM jI, jo huI tAta Adesa; nija varane jovA bhaNI jI, pahirI puruSano vesa." 13 mana[254]. 1. bahAnuM For Personal & Private Use Only Page #636 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa roka 623 KhIH "caMpAvatI sAhi jANIi, je huI joti karAya; tehane teDI pUchII, suNi tu morI mAya!". 1 [255] lagana huM joI karI, kIje uttama kAma; siddhi caDhe utAvala, rahi potAnI 'mAma. 2 [256] nimittiyAne teDavA, suMdara catura sujANa; dAsI eka tyAti mokalaI, jehanI sulalita vANi. 3 [57] tatakhiNa ANyo jyotiSI, pahiryA savi siNagAra; gaja jima Avyo malapato, rANIni darabAra. 4 [58] Avyo dekhI tehani, rANI karaI praNAma; pUchaI AsaNa deI karI, zrIphala ApI tA. 5 [259] DhAlaH - 11, josiyaDA tu jotika joya- e dezI. dosIyaDAjI! jojyo lagana vicAra, strI pari citta rAkhajyo jI; josIyaDAjI! kahII thAsyaI mujha kAma?, te tame sAcu bhAkhajyo che. 1 [60]. josIyaDAjI! jo sarasya mujha kAja, delyu jIbha sonANI jI; josIyaDAjI! dasyu heDAno hAra, dasyu rayaNa RAM maNI jI. 2 [261]. josIyaDAjI! dasyu savi siNagAra, hIre jaDita sovana sAkalI jI; josIyaDAjI! sonerI sirabaMdha, haramija kerA motI bhalA jI." 3 [262] josIyaDAjI! joI lagana vicAra, josIDA INi paraI bhaNaI jI; bAI! kAma huye niradhAra, sAse likhyuM che amataNaI jI. 4 [263] 1. Abaru. For Personal & Private Use Only Page #637 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 624 ja dIkSivijayajI kRtA josIDAnI DI nisuNI ho vAta, ANI ho harakha haiye ghaNo jI; josIyaDAjI! ujeNIba mujha mansa, jovAne jananI! suNo jI." 5 [64]. "mADI! morI pahiryA savi siNagAra, khayara aMgAra pari jANII jI; mADI! morI phUla te bhUla samAna, bhava na bhAkhasI sanamAna jyo jI.6 [65]. mADI! morI te dina saphala gaNesa, je dina tehani nirakhasyuM che; mADI! morI te dina lekhaI jANi, je dina kalaMka utArasya jI. 7 [266] mADI! morI viNa avaguNa viNa vAMka, sumati pradhAne mujha dAjhavI jI; mADI! morI eka pakhI suNI vAta, rosa rAkhi Do rAjavI jI. 8 [26] mADI! morI e dukhaDAnI vAta, koI Agali navI bhAkhII jI; mADI! morI e dukha bhAMjaI jeha, te Agali dukha dAkhII jI. 9 [268] mADI! morI jetA taragasa tIra, mulatANI mugalataNAM jI; mADI! morI tetA dukha sarIra, sahII piNa kahII nahI jI. 10 [269] mADI! morI jotA ho deza-paradesa, naNaMdIno vIro mujha jo milaI jI'; kavi suMdarI ghaNe neha, mananA manoratha savi phale che. 11 [27] 1. Ti maMtrInuM nAma subuddhi che, ahIM buddhino mati paryAya vAparyo che. 2. bANanuM bhAthuM. For Personal & Private Use Only Page #638 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa gara 625 1 [271] 2 [272] 3 [273] 4 [274]. 5 [275] dUhA eka dina manamAM ciMtavaI, "nayara ujeNImAhi; je mai paraNyo premasyuM, te milakSya mujha nAha. modaka vAvaratA kahyuM, "ANo ziprA nIra; ujeNI nayarItaNu, to vikasaI mujha hIra." kholI kAThu tehane, koika karI upAya; jo huM jAuM ujeNII, to mujhani sukha thAya." eka dine jananInaI kahi, "jo tAta suNe mujha vAta; ekAMtaI baisI karI, to Avi savi dhAta." eka dina siMha sAmaMtanaI, rANII ekAMti; vAta kahI putrItaNI, jehathI hoI subha-sAMti. avasara jANI vInavaI, siha nAma sAmaMta; 'tume cho moTA rAjavI, valI cho bahu guNavaMta. putrI trilokyasuMdarI, dukha dharaI asamAna; tehane teDAvI karI, gho prabhu! Adara mAna." vayaNa suNI sAmaMtanuM, rAjA huo dIlagIra; hIla bharANu nRtaNu, nayaNe nAkhaI nIra. kumarII pahilaI bhavi, dIdhu hospaI kalaMka; tiNa kAraNi ima jANIi, pAmI eha kalaMka. nRpa AjJA leI karI, teDAvI sA bAla; lAvaMtI mA teDinaI, te AvI tatakAla. dekhInaI dukha upanu, te trizyanaI teNIvAra; ghaDI-bi ghaDI bolyA nahI, nAkhe AMsU dhAra. 6 [276] 7 [277]. 8 [278] 9 [279]. 10 [280] 11 [281] For Personal & Private Use Only Page #639 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 626 ja dItivijayajI kRtA kumarI kara joDI kahI, "gho mujhane nara-vesa; kAMika moTi kAraNi, huM cAlIsa paradesa." 12 [282] rAjA siMha sAmuM jUI, e sUM bole bAlI; siha bhaNe "svAmI! suNo, e nyAya vayaNa surasAla." 13 [283] putrI huI rAjANI, pahirI puruSano vesa; nija kumarIne ima bhaNe, "jojyo deza videsa." 14 [28]. siMha sAmaMta sAthi dIo, dIdhA dhana bhaMDAra; DI paraI e rAkhajyo', valI dIdhA asavAra. 15 [285]. DhAla - 12, gharI AvojI AMbo moharIo- e dezI. rAjakumArI subha muhUrataI, pahirI puruSano veso re; tAta-jananI pAya lAgIni, siddhi karI paradezo re. 1 rAja. [286] kumarI koI jANaI nahI, eka jANaI sAmaMto re; sUravIra naI sAhasI, giruo naI guNavaMto re. 2 rAja [287] sirabaMdha sohi sonAtaNo, gali motInI mAlo re; DhAla ja mehalI DhalakatI, nAnaDIo sukumAlo re. 3 rAja. [288] taragasa bahu tIre bharyu, sonerI taravAro re; lAla kabANa hAthi gharI, mohi rahyA nara-nArI re. 4 rAja[28]. nIlaDe ghoDe te caDhyo, nIlo vesa banAI re; sAmaMtanaI Agali karyo, bhalI vAgI saraNAI re. pa rAja[29] kALA karatA majIThIyA, gali ghUghararI mAlo re; mana mAnI bhuI cAlatA, ekana lAgi tAlo re. 6 rAja. [291] 1. sidhAvI= gaI. 2. dhanuSa. 3. eka jAtanA vastrano. 4. kacchanA. 5. karabha=uTa. 6. lAla raMganA. For Personal & Private Use Only Page #640 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa rAja-kAja savi sAcavI, siMha te siMha samAno re; vAta vicAra tehasyuM karai, te chai baddhi nidhAno re. akhaMDa prayANe AvIyA, siprA nadInai tIro re; nAhI dhoi pAvana thayA, jehanuM niramala nIro re. vairasiha rAjA suNI, mokalyA nija paradhAno re; mana harakhai teDI karI, dIdho AdaramAno re. 'kumara! bhale tume AvIyA, tUThA amImaya meho re; surasuMdara rAjAtaNo, ama upari bahu neho re. utArA sakharA dIyA, manamohana AvAso re; gokha jAlI 'matavAraNA, te chai ati suprakAso re. 'e ghoDA mujha tAtanA, niradhArI suviveko re; nAma-ThAma jovA bhaNI, tihAM muko nara eko re. 1. jharukhA. 2. mahelamAM. 7 rAja0 [292] For Personal & Private Use Only 8 rAja0 [293] 12 rAja0 [297] subha lagane subha muharate, mohali kare pravezo re; khabayari lIi dina-dina prati, vairIsiha nareso re. satara bheda pUjA racI, teDyA zrI bhagavaMto re; ati harakhe paDilAbhIyA, sUdhA sAdha mAhAMto re. jIva choDAvyA ati ghaNA, ghe paMcavidhanu dAno re; rAti-divasa guNijaNataNA, sAMbhale gIta ne gAno re. 14 rAja [299] vana-vADI joyA ghaNA, valI joyA bAjAro re; anya divasa jotA thakA, dIThA paMca tukhAro re. 9 rAja0 [294] 10 rAja0 [295] 11 rAja0 [296] 13 rAja [298] 15 rAja0 [300] 16 rAja0 [301] 627 Page #641 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 628 ja dIkSivijayajI kRtA te joInaI Ima kahi, "dhanadatta seTha sujANo re; nAmaI dhanavatI bhArajyA, maMgalakalasa suta jANo re. 17 rAja. [302] dhanadatta suta piMDyA kani, karaI nitta kalA abhyAso re; te piNa tihAM meM nIrakhIo, 5 kalA AvAso re. 18 rAja. [303] tehanA turaMgama jANo , e mAhi mIna na mekho re; vAta suNI harakhI ghaNuM, suMdarI te suvizeSo re. 19 rAja. [304] 1. paMDita pAse. 2. TI-mIna mekha zabdanI vacce na-kAra mukyo che. = jarA ya pheraphAra/ zaMkA na hovI. ane -a nAma ApavAmAM AvI For Personal & Private Use Only Page #642 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa rama 629 dUhIHsuMdarI sihasAmaMtane, teDIne suvicAra; dhana ApInaI lIjII, e pAcaI tukhAra." 1 [305]. siha vadi "suMdarI! suNo, nApaI bAlaka te; jima-tima tasa mana rIjhavI, lesya ghaNe saneha. 2 [306] suMdarI kahi sAmaMtanaI, "suNajyo vayaNa rasAla; ujeNI nagarItaNI, jamADII nIsAla. 3 [30] dhanadattano suta Avasya, dasyu Adara mAna; ghoDA lesyu rIjhavI, ApI tasa bahu dAna." 4 [308] jimaNa sajAI sahu karI, bAMdhyA maMDapa khAsa; phUla racAvyA ati ghaNA, jANe deva AvAsa. 5 [39] siMha sAmaMta naI mokalyo, "nUtaravA nIsAla; piMDyA sahita sahu Avayo, bhojana naI suvisAla. 6 [31] bhojana velA avasaraI, pahirI savi siNagAra; maMgala Avyo malapato, chokarA naI parivAra. 7 [311] mohalathI te uttarI, suMdarI savi parivAra; nisAlIyA savi nirakhavA, haiyaDe harakha apAra. 8 [312] DhAlaH - 13, rasIyAnI- dezI. suMdarI AvaI ho nija pIu nirakhavA, pahirI puruSano vesa sunayanI; sira parisoI ho paMcaraMga pAghaDI, kalaga virAjaI re visesa sunayanI. 1 suMdarI. [313] 1. pAThA, pUla. 2. AmaMtraNa ApavA. For Personal & Private Use Only Page #643 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 630 dIptivijayajI kRtA kesarIo re aMgi vAgo banyo, kasatUrI mahakAya sunayanI; phUla caMbelI ho pahiryA ati ghaNA, sahaje sakomala kAya sunayanI. 2 suMdarI. [314] dhanadatta sutane ho teNII olakhyo, "e sahI mujha bharatAra sunayanI; pUrava pUje ho e AvI milyo, havi mujha tuTho re kiratAra" sunayanI 3 suMdarI. [315] dhanadatta suta ho tihAM ubho thaI, kIdho tehami paraNAma sunayanI; maMgalakalasaI ho te navi olakhI, nRpanaMdinI abhirAma sunayanI. 4 suMdarI. [316]. nisAlIyAne savi bhojana bhaNI, mAMDyA sAdA re thAla sunayanI; maMgalakalasane teNII maMDAvIla, DuM "rayaNa re thAla sunayanI. 5 suMdarI[317] bAjoTha mAMDyo re sAva sovanataNo, te prIsaI pakavAna sunayanI; jimI karInaI te savi uThIyA, dIdhA phokala pAna sunayanI. suMdarI. [318] nIsAlIyA prati dIdhI pAghaDI, dhanadattasutana siNagAra sunayanI; vAgo Apyo ho ati ghaNa-mUlano, ApyA valI alaMkAra sunayanI. 7 suMdarI. [31] nIsAlIyA ho savi jhAkhA thayA, dekhI patino re bheda sunayanI; piNa kumAranI lAjaI bolI navi saki, ANyo manamAhi kheda sunayanI. 8 suMdarI. [320]. piMDyAnaI ho kahi nRpanaMdinI, tehanaI teDI re ekAMti sunayanI; vAta anopama suNavA mujha ghaNI, sarasa kathAnI re khAMti sunayanI. 9 suMdarI. [321] te mATi ho bhaTajI! tuma suNo, gho koI chAtranaI Adesa sunayanI; mohanagArI re deza-paradesanI, kahANI suNAvi suvisesa sunayanI. 10 suMdarI[32]. be-traNya chAtranaI paMDitajI kahi, "kaho tume kathA re susavAdI sunayanI; te bolyA ho mukhi traTakI karI, ANI mani re unmAda sunayanI. 11 suMdarI[323]. 1. pAThA, pAnuM. 2. paMktino, paMgatano. For Personal & Private Use Only Page #644 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa rama 631. te kahasyaI jI kahANI harakhaghaNe, hani ati ghaNuM mAna sunayanI; maMgalakalasa te teDyo tatakhiNai, je kaI guNano re nidhAna sunayanI. 12 suMdarI. [324]. seThano naMdana ho harakhi AvIo, nRpa-tanayAnAM pAsi sunayanI; DI paraI ho spa jotA thakA, olakhI kumarI ullAsi sunayanI. 13 suMdarI. [325]. 'e rAjakanyA ho koIka kAraNaI, pahirI puruSano vesa sunayanI; caMpApurimAhi mAM paraNI hatI, te AvI chaNai desa' sunayanI. 14 suMdarI. [326]. DhAla pUrI thaI rasI vAlaMbhanI, prathama pUro thayo khaMDa sunayanI; "saravaNe suNatA ho ati sukha upajaI, pAmII lIla akhaMDa sunayanI.15 suMdarI. [327]. DI naI ho ati ralIAmaNI, sarasa kathA suvisAla sunayanI; maMgala kahasya ho bIjA khaMDamAM, saphala phali kavi Asa sunayanI. 16 suMdarI [328] zrI vijayamAnasUrIsara ga7dhaNI, zrI mAnavijaya budharAya sunayanI; temano vinayI dIptivijaya kahi, puNyathI bahu sukha thAya sunayanI. 17 suMdarI. [329]. iti maGgalakalazarAse prathamakhaNDaH saMpUrNaH / 1. sarvane. For Personal & Private Use Only Page #645 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 632 632 ja dItivijayajI kRtA dvitIya khaMDa 1 [330] 2 [331] 3 [332] 4 [333] dUhA maMgala kahi "kathAtaNA, bheda cyAra suvicAra; kalpita akalpita valI, aparA piNa suvicAra." maMgala kahi 'tuma kumarajI!, sAMbhalo dharI ne; puruSa caritrataNI kathA, sarasa suNAvu teha. puruSa caritramAhi kahyo, zIlataNo guNasAra; nara-nArI sahu sAMbhalo, lAkhAno adhikAra. kuNa gAmi? kuNa desamAM, kiNa paraI pAlyu zIla?; rAjaridhi pAmI ghaNI, sIle pAmI lIla. gaNikAne kuli upanI, pAmI yauvana dhanna; dhanya e lAkhAsuMdarI, jiNe pAlya zIla ratanna. dikhyA lei mugati gaI, pAmI kevalanANa; sIlataNA guNa gAvatA, hovaI jaya kalyANa. copAIH kAberI nAmaI eka purI, ghaNa-kaNa-kaMcaNasu bhare bharI; ajitasena nAmi rAjAna, bahu guNavaMto sumati pradhAna. rAjAne rANI sataccArI, paI raMbhataNo avatAra; paNi avaguNa eka tehano ghaNo, putra nahI koI kulamaMDaNo. tiNe kAraNi te bahu dukha dharaI, meDa paraI te AMsu jharaI; rANI saghalI khuraI sahI, karama prati kuNe cAlaI nahI. 5 [334] 6 [335] 1 [336] 2 [337]. 3 [338] For Personal & Private Use Only Page #646 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa rama 633 "usaTha-vesaDa kIdhA ghaNA, ArAdhana kIdhA surataNA; ArAdhI valI kuladevatA, paNi navihuo suta sevatA. 4 [339] teha nimitta dhana kharacya bahu, sutanI vAMchA karaI te sahu; suta kAraNa bahulA upacAra, nitya karaI nArI-bharatAra. 5 [340] Ima karatA huA varasa bAra, rAjA vRdhdha huo teNIvAra; rAti madhya nidrA pariharaI, putrataNI ciMtA mani gharaI. 6 [341] manamAhi ciMti rAjAna, koI rANInai na huu saMtAna; dhane karI bahu bharyA bhaMDAra, dravyataNo navi lAbhaI pAra. 7 [342] kRpaNapaNu havi navi Ada, te dhana kADhInaI vAvaru; rANI saghalInaI siNagAra, pahirAvuM mugatAphala hAra. 8 [343] rANInaI nita navalA vesa, 'vaDI rANIni valI vizeSa; dAna deu mana dharI uchAhi, mAnavabhavano leu lAha. 9 [34] caturAI te temanI kharI, jasa uparI jaI dhana vyaya karI; Ima ciMtavatA ugyo sUra, tava vAgA maMgala vara tura. 10 [345] rAjAI teDyo paradhAna, dIdhu tasa bahu Adara mAna; lAkha eka sonaI sAra, nita kADho ma ma karayo vAra. 11 [346]. vADImAhi jinano prAsAda, uco gaganasu mAMDe vAda; zrI RSabhadevanI mUrati tihAM, pUjA racAvo dina prati tihA. 12 [347] dalavAdala nAme suvisAla, DerA taNAvo raMga rasAla; ati DI tihAM racanA karo, Asana baUsana tihAM valI dharo. 13 [348] phUla patharAvo tihAM valI ghaNA, agarataNA mAMDo dhUpaNA; bAMdho motInA jhUmaNA, raMgaI 5I ralIAmaNA. 14 [349] 1. auSadha=upacAra. 2. moTI, mukhya. 3. taMbu. For Personal & Private Use Only Page #647 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 634 ja dItivijayajI kRta desa-paradesaNA janavRMda, jovA Ave dharI ANaMda; je dekhInaI karaI vakhANa, tehavu karajyo catura sujANa." 15 [35] rAjA pahirI savi siNagAra, savi rANI sAthi parivAra; AvI beTho maMDapa talaI, IMdrabhuvana AvyuM bhU-talaI. 16 [351] moTA mUchAlA bhUpatI, cokI karaI te nija khajamatI; tatakhiNa tihAM teDAvi pAtra, maMDAve jovAnI yAtra. 17 [32] spe DI gaNikA jeha, hu nAcI jANe te; tehani rAjA ze Adeza, "nAco navalo pahirI vesa." 18 [353] kaMcuka kasIyA bhIDaI aMgi, nATaka karavAno bahu raMga; pAe ghUgharanA ghamakAra, jhAMjharano rimajhima jhaNakAra. 19 [354] AvI nRpanaI karaI praNAma, nija gurunuM tihAM leI nAma; tyAhAM kiNa mAMDaI nATAraMbha, iMdra Agali jima nAcaI raMbha. 20 [355] madhurA vAji ATha mRdaMga, nAce pAtra tihAM manaraMga; tAla vINA naI valI vAMsalI, saraNAI "napherI valI. 21 [3pa6] dhapamapa dha dhAM madala nAda, Alape husenI nAda; kokila sarIkho jehano sAda, raMbha sariso karaNye vAda. 22 [357] thaI thaIkAra karatI ramaI, jhAMjharaDA page rima-jhima jhamaI; kaparI aci bAMdhi ekaNi disi, tihAM rANI dekhI ullasi. 23 [358] rAjA bhoja diI ati hasI, rANI dhana Ape mana khusI; lAkha sonaIAno vyaya karI, rAjA maMdira Avyo phirI. 24 [35] bIje dina piNa vADImAhi, jimI karInaI mani uchAhi; ---------------------------------- 25 [36] 1. khIjamata, sevA. 2. nAno Dhola. 3. kAphI thATamAMthI utpanna thato rAga. 4. paDado. For Personal & Private Use Only Page #648 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 635 rAjA nRtya karAvatuM prema, lAkha sonaIA kharaciM tema; Ima dina-dina prati adhiko raMga, rAjA dAna daI ucharaMga. 26 [361] eka divasa tihAM yogI eka, baITho alakha kahi suviveka; adhiSThAyaka e jinavarataNo(?), pe Ro ralIyAmaNo. 27 [362] kAne mudrA hIre jaDI, kAThataNI pahirI pAvaDI; savAmaNa pahirI godaDI, hAthe sovananI lAkaDI. 28 [363] kema kamaMDala pANI bharI, choTe sabhAne nIraI karI; "vAghAMbara bhUI pAtharI, beTho Asana nizcala karI. 29 [364] rANI sahita rAjA mana raMga, pAya name jogInA caMga; avadhUta nRpanaI thai AsIsa, bAbA lahajyo sabala jagIsa." 30 [365] ghaDI-bighaDI aNabolyo rahI, bolai vANI amRta sahI; tumane dekhInaI muja manna, thayu sadA hojyo suprasanna. 31 [366] 1. kASTanI. 2. vAghacarma. For Personal & Private Use Only Page #649 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 636 ja dItivijayajI kRtA 1 [367] 2 [368] 3 [36] 4 [370] dUhA kisa kAraNa tume rAjavI?, dIse vadana vichAya; tiNi kAraNa mujhanaI kaho, mujha mana acaraja thAya. joIe chaI prabhu! mAharaI, beTo spa rasAla; kuladIvo kulamaMDaNo, rAjyataNo rakhavAla. Aya-upAya karyA ghaNA, paNi nAvyo eka putra; tehanI AsthA chai ghaNI, je rAkhe ghara sUtra." yogI bolyo caDavaDo, "suNi ho tu rAjAnI; puNyAM sudhdha vidyA lahaI, puNya) yasa saMtAna. mana hita ANInaI karaI, je vidyAno jANa; jima ripumardana rAyanaI, vAgyu kula maMDANa." ripumardana te kihA havo?, kema havu tasa kAma; mahira karI mujhane kaho, tehanI kathA abhirAma." siddha kahi nRpa Agali, ripumardananI vAta; rAjA-rANI sAMbhalaI, jehano jasa vikhyAta. caMderI nagarI dhaNI, ripumadana guNakhANi; rANI ekaso tehanaI, jehanI madhurI vANi. maMtra-yaMtrAdika bahu karyA, mAnyA devane bhoga; piNa navi aMgaja upajaI, karamataNaI saMyoga. sImADA savi bhUpati, cAMpaI tehanI sIma; mAhomAhi nita laDe, jima kaurava naI bhIma. 5 [371] 6 [32]. 7 [373] 8 [374] 9 [375] 10 [376] 1. nisteja. 2. pAThA. tApasa. 3. dabAve. For Personal & Private Use Only Page #650 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa siddha eka nRpane milyo, Apyu phala zrIkAra; 'rANInai khavarAvajyo, garbha husse niradhAra.' siddha gayo nija thAniki, harakha dharI rAjAna; rANInai khavarAvIu, peTa rahyuM 'AdhAna. DhAlaH- 1, hamIrAnI. te rANInai bhUpatI, rAkhai bhUhirAmAhi rAjanajI; dAsI eka pAsi ThavI, khajamati karai uchAhi rAjanajI. vAta suNo eka abhinavI, suNatA acarija thAya rAjanajI; rasIyA jana je sAMbhalai, tehanai bahu sukha thAya rAjanajI. yatana karai rANItaNo, sutano jANI lAbha rAjanajI; soki ghaNI che tehanai, rakhe galAvi gAbha rAjanajI. rANI pAsi te rAjavI, dinamAhi be vAra rAjanajI; khabira levAni kAraNa, haiaDai harakha apAra rAjanajI. coki mehalI cihu disi, yatana karai bhali bhAMti rAjanajI; rAjA nai rANItaNI, dina-dina adhikI kAMti rAjanajI. eka dina rANI vinavai, 'pUraNa hUA navamAsa rAjanajI; prANanAtha! tuma punyathI, pUgI mananI Asa'' rAjanajI. "beTo ki beTI husyuM, karame likhyuM phala jeha rAjanajI; paNi vadhAmaNI sutataNI, mokalajyo dharI neha'" rAjanajI. dAsInai nRpa sIkhavI, dekhADajyo suviveka rAjanajI; kumarItaNI be AMgalI, kumara bhaNI bhalI eka'' rAjanajI. 1. garbhAdhAna. 2. garbha. For Personal & Private Use Only 11 [377] 12 [378] 1 [379] 2 [380] 3 [381] 4 [382] 5 [383] 6 [384] 7 [385] 8 [386] 637 Page #651 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 638 ja dItivijayajI kRtA rAjasabhAmAhi rAjavI, jaI beTho darabAra rAjanajI; subha velA subha muhurataI, putrI jaNI teNIvAra rAjanajI. 9 [387] be AMgalI dekhADatI, AvI nRpanaI pAsi rAjanajI; sAhibA dejyo vadhAmaNI putrataNI' kahi dAsi rAjanajI. 10 [388] For Personal & Private Use Only Page #652 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 639 1 [389] 2 [39] 3 [391] 4 [392] dUhA manamAhi samajhI rahyo, vajaDAvaI nIsANa; dIdhI lAkha vadhAmaNI, mehatyA baMdIvANa. ghari-ghari huA vadhAmaNA, bAMdhI "caMdana mAla; sahira savi siNagArIo, dIse jhAkajhamAla. rAjA tatakhiNa tihA thikI, AvyA rANI pAsi; oSadha-veSadha deI karI, gRthila karI te dAsi. rAjya rakhopA kAraNi, chAnI rAkhe vAta; jo e bAhira vistara]i, to navi Avi dhAta. ThAma-ThAminA rAjavI, milavA AvyA jeha; tehanaI jimADI karI, pahirAve susaneha. te rAjA khajamati karaI, rANInI dina-rAti; bAhira rAjA nIsaraeN, tAlA deI sAta. sutanu nAma sohAmaNa, devu devakumAra; kumArI jIvanavaya huI, wtaNo nahi pAra. devakumara guNa sAbhalI, havi moTA rAjAna; dhana sAthi harakhe karI, gheM bahu kanyAdAna. rIpumadana mAne nahi, mujha sutanI laghu vesa; jogya jANI paraNAvasyu, Ima kahi vaDonaresa. sopArApurano ghaNI, mokale dharI saneha; nija tanayA amarAvatI, riddhi sahita guNageha. 5 [39]. 6 [394] 7 [395] 8 [396] 9 [397] 10 [398]. 1. mAMgalikamALA. 2. vaLagADa lagADyo. 3. anukULatA=zAMti. For Personal & Private Use Only Page #653 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 640 ja dIptivijayajI kRtA. AvI jANI tehane, manamAM ciMtaI rAja; pAchI mokalatA thikA, na rahe sutanI lAja. 11 [399] vesa karI tihAM puruSano, bhUmi maMdira dharI ne; subha lagani paraNAviyA, nRpa kumarI guNageha. 12 [40] DhAla - 2, bhAvananI, kAgalIo kiratAra bhaNI kIsyu lIdhuMre- e dezI. mAta-pitAI ati bholApaNaI re, e syu kIdhuM kAma; e mugadhAne mujha paraNAvatA re, kima rahasya mujha mAma?". 1 [401] kumarI rAjAnI ima mani ciMtavaI re, "karavo kavaNa vicAra?; e dukha jANaI manaDu mAhare, ki jANe kiratAra. 2 kumarI. [402] ihAMthI gAu ccAlIsa sAMbhalyo re, moTo eka pAhADa; te vici moTu saravara jale bharyuMre, pAli jhAjhA jhADa. 3 kumarI[403]. cAMpA-AMbA ne bahu AMbalI re, nAlerI navaraMga; tAla-tamAla-agara-caMdana ghaNA re, nAgaraveli suraMga. 4 kumarI. [404] akhoDa-badAma-cArolI-cArabI re, sopArI naI drAkha; keli-khajUrI-nArigI-dADimI re, karamadI kerA lAkha. pa kumarI. [405]. te vanamAhi vanacara ati ghaNA re, kahatA nAve pAra; nadII pANI nita khalahala vahire, taravara bhAra aDhAra. 6 kumarI. [406] te vanamAhi sAvaja ati ghaNA re, vAgha-siMha vikarAla; jharakha sUyara naI ajagara cItarAre, nAhara rIcha sIyAla. 7 kumarI [40] te giri upari eka bhagavaMtano re, moTo chaI prAsAda; mAhi mUrati zrI AdinAthanI re, dIThe mana AlhAda. 8 kumarI. [48]. 1. cittA. 2. vAgha. For Personal & Private Use Only Page #654 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 641 tyAhAM jaI phUla leI bhAvi karI re, pUjI zrI vitarAga; pache te sarovara pAli AvInaI re, karavo deha tyAga. 9 kumarI [409]. sAvaja vananA bahu tyAhA Avacce re, sarovara pIvA nIra; te vanacara giri gavara leI jayeM re, komala kumarI sarIra." 10 kumarI. [41]. "sAMDhi palhANI rAti nIsarI re, pahirI nara siNagAra; rAjA-rANI koI jANe nahI re, navi jANe parivAra. 11 kumarI[411] sUra ugamataI te nRpasuMdarI re, AvI teha vanamAhi; phUla laI jinavara naI bheTavA re, jina maMdira chaI jihAM. 12 kumarI[412] deva jUhArinI pAchI pharI re, nAhI nIramala nIra; jahira palAlI vana phala pAvarI re, baIThI caMpaka tIra. 13 kumarI[413] 1. uMTIyA. 2. sajja karIne. For Personal & Private Use Only Page #655 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1642 ja dIptivijayajI kRtA dUhAH 1 4i14] 2 [415] 3 [416] 4 [41]. 5 [418] vidyAdhara vidyAdharI, dhaNI-dhaNIyANI joDi; Avi jinavara pAya namyA, stavana karaI kara joDi. girithI AvyA behu jaNA, dIThI sarovara pAli; vanarAjI phUlI rahI, phUli caMpaka DAli. caMpakata tali tehanuM, dekhI adabhUta rUpa; vidyAdhara pUche tadA, "kuNa tume? kavaNa svarupa? bolAvyo bolaI nahI, haiyaDaI dukha apAra; nayaNe nIra jharaI ghaNuM, jANe tUTo motihAra. na karatI dekhIne, vidyAdhara teNIvAra; manamAhi te aTakale, "e kumarI niradhAra." prAhi evu jANII, "nArI naI laghu bAla; dukha AvyuM nayaNe jharaI, AMsuDA tatakAla." vidyAdhara nija nArIne, kahe "nAri niradhAra; koIka moTe kAraNe, kIdhu spa kumAra." strI jANI vidyAdharI, pUche saghalI vAta; vadhurathI mAMDIne kahe, potAno avadAta. yata:hNsaa rajanti sare, bhamarA rajanti ketakI kusume| caMdanavane bhUyaMgA, sarisA sarise hi rajanti / / 1 / / vidyAdharI kahI maMtane, "karo ekano upagAra; e chaI mugadhA bAlikA, komala spa apAra" 6 [41] 7 [420] 8 [421] 9 [422] 1. aTakaLa karI. 2. kahe. 3. zarUAtathI. 4. vRttAMta. For Personal & Private Use Only Page #656 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 643 10 [423] 11 [424]. 12 [425] 13 [426] 14 [427]. para-upagAraha kAraNi, pAna cUnAno saMgi; Apa karAvaI TukaDA, para upajAvaI raMgi. vidyAdhara eka oSadhI, khavarAvaI manaraMgi; tehanaI mahimAI karI, nara huo rupa anaMga. nija maMdira pohacADInaI, vidyAdhara nija desa; nArI phITI nara thayo, ati ghaNa punya visesa. rAjA-rANI harakhIyA, varatyo jaya-jayakAra; te narathI bahu upano, rAjyataNo adhikAra.' eha kathA nisaNI karI, mana AnaMdho bhUpa; karajoDIni vInavaI, 'tume cho deva svaspa. te rAjAni tiNe kIo, kulamaMDaNa upagAra; tima mahira karI mujha uparai, gho mujha suta zrIkAra." copaI siddha kahi "nisuNo nararAjA, sIdhuM eha tumAru kAja; vADI mAhithI zrIphala cyAra, ANI Apo mujhanI niradhAra. phala ANI nRpa hAthi dIdha, maMtrI Aye tihAkiNa siddha; khavarAvajyo e phala hatuA, cyAre rANInaI jUjUA." ima kahIne te vyaMtara gayo, rAjAni ati AnaMda thayo; anukaramAM huA nava mAsa, rAjAnAM mani pohatI Asa. eka velA eka lagana udAra, kulamaMDaNa suta prasavyA cyAra; jayarAja naI dhanarAjakumAra, kIrtirAja cotho vatsarAja. 15 [428] 1 [429] 2 [430] 3 [31]. 4 [432] 1. maTIne. 2. hitakAraka. For Personal & Private Use Only Page #657 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 644 cyAre bhAi sarakhI joDi, aMgi koi na disai khoDi; sola varasanA te java thayA, mAta-pitA paraloki gayA. sUro puro chai jayarAja, dhana saMpUraNa che dhanarAja; kAmaNa TUmaNa mohanarAja, te savi jANe chai kIrtirAja. puruSataNI je bihottara kalA, jANe zAsrataNA `AmalA; nara-nArI . sahu karai vakhANa, vatsarAja te catura sujANa. ekeko guNa teni hoya, teni gaMjI na sakki koya; ima jANI navi suppu rAja, rAjA sAdhai Atama kAja. 'khAMDAni bali lesyuM rAja, ima varavA' bolai jayarAja; dhanarAja krodhai dhaDadhaDai, 'lesyu rAjya ame dhana vaDaI.' na 1. marma. 2. saMpUrNa, sAva. 3. icchA. * dIptivijayajI kRta For Personal & Private Use Only 5 [433] 6 [434] 7 [435] 11 [439] kirtirAja bolyo mani hasI, 'mohinI vidyA mAharai vasI; tehani bali ame lesyu rAja, suNi ho bhAI! tuM vatsarAja.' 10 [438] vatsarAja taba bolai bola, 'tume triSye cho mUrakha raniTola; mAhomAhi karI saMgrAma, tume navi rAkho phulanI mAma. kuMkaNa desa chai abhirAma, sopArApura pATaNa nAma; tihAM rAjA che caMdanaresa, nyAya karai naranA suvisesa. sAthaI leI sonaiA ghaNA, tihAM jaiI te cyAre jaNA; teha rAjA desthe jasa rAja, te bhAi husse nararAja.' vatsarAjanA vayaNA suNI, manasA kIdhI koMkaNa bhaNI; sopArApura pATaNa jihAM, te cyArei AvyA tihAM. 8 [436] 9 [437] 12 [440] 13 [441] 14 [442] Page #658 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa - 645 bahu parivAre te paravaryA, utAre jajUe utaryA rAjasabhAmAM pyAra kumAra, jaI rAjAnaI kIdha juhAra. 15 [443]. dekhI cakita thayA savi loka, jovA milIyA thoke thoka; dekhI kumaranA sarikhA spa, manamAM agirija pAmyo bhUpa. 16 [44] rAjA pUchaI premaI karI, kehanA beTA? kuNa tuma purI?'; te nRpanI tihAM ANA lahI, vAta pUravalI mAMDI kahI. 17 [445] rAji pAsi AvyA chu akhta, nyAya karInaI Apo tuDe'; kavi rAjA 'tuma sarikhA sahI, avaguNa aMgi dIse nahI. 18 [446] te mATi arpe karI vicAra, dasyu rAjyataNo sirabhAra'; devA rAjyataNI kare vAta, paNi rAjAni nAvi dhAta. 19 [447] ima karatA huA SaTa mAsa, te savi bhAI huA nirAsa; rAjA kahi "nisuNo mujha vAta, nagaramAhi lAkhA vikhyAta. 20 [448] rUpavaMta dhanavaMta guNageha, gaNikAmAdi vaDI chaI teha; sAta polI naI sAta prAkAra, hAthI-ghoDA-pAyaka sAra. 21 [449]. gharamAhi vADI-ArAma, AMbA caMpA ati abhirAma; gAma pAMcasaI te bhogavaI, ati AnaMdaI dina jogavaI. 22 [45] sAtamI bhUmitaNe AvAsi, lAkhA tihAM rahi mana ullAsi; maMdira upara dhajA lahalaI, so dAsI tasa pAsi rahi. 23 [51] sIlataNo guNa tehanaI bahu, rAjA-rANA mAnamAM sahu; eka pohora rAkhe puruSanaI, lAkha TaMkA laI tehanaI. 24 [45] 1. pasAra kare che. For Personal & Private Use Only Page #659 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 646 ja dIptivijayajI kRta ccAra pohara tasa pAsi rahi, rAjya pitAnuM te suta lahaI; te divasaI jayarAja kumAra, titA rahevAno karaI vicAra. 25 [4pa3]. sAta poli samajhAvi karI, lAkha TaMkane thelI bharI; lAkhA vezyAnAM darabAra, AvI ubho rahyo teNIvAra. 45] DhaLakatI DhAla kare kirapANa, moTA vajaDAvyA nIsANa; lAkhAnaI kahi caMpakamAla, "eka nara Avyo jhAkajhamAla. 27 [455] lAkhA kahi nara vAhana karI, te nara lyAvo mani hita dharI'; tatakhiNa sAtamI jainaI dAsi, ANyo tehavaI lAkhA pAsi. 28 [456] lAkhA tehane karI praNAma, Asana besana Ape tAma; lAkha TaMkA tasa Agali dharAI, lAkhA vacana imyuM uccaraI. 29 [4pa7] lAkhA nAma kahAvuM ema, lAkha TaMkA laInAM prema pohora eka rAkhI jehanaI, pachaI pAcho muku tehanaI. 30 [58] eka vicAra jo tumhane gamaI, to mujha maMdira raho raMgasaI; Ima na ruci to suNi mahArAja!, nathI amAraI tumasDa kAja." 31 [45] 'vAruM kahi tava rAjakumAra, lAkhAnAM mana harakha apAra; TaMkA aradha bhaMDAraI dharai, bhoga kAji aradhA vAvaraI. 32 [46] nIpAI mIThI rasavaMtI, bolI lAkhA bahu guNavaMtI; jimavA beso rAjakumAra', prIse ANI harakha apAra. 33 [461] jima karI rahyA. manaraMga, ApyA hola pAna suraMga lAkhA nAhavAnAM maMdira, mRgamadanA ugaTaNA karaI. 34 [462] 1. poLIyA=daravAna. 2. kapANa=talavAra. 3. aMgarAga, vilepana. For Personal & Private Use Only Page #660 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 647 lAkhA nAhi niramala nira, pahirI AchA 1dakhiNI cIra; karI siNagAra kisI UravasI, rAjakumAranA manamAM vasI. 35 [463] kumara pAsaI AvI sA jAma, rajanI pohara gaI tasa tAma; lAkhA kahi "nisuNo mahArAja!, nija maMdira padhAro rAji." 36 [464] ehavuM boli lAkhA nAri, tatakhiNa tiNe kADhI taravAra; "me tujhane vecAtI lIdha, dhana ApInaI dAsI kIdha." 37 [465. kala vikalaI lIdhI taravAra, tehane sAhI kADhyo bAri; biruda potAnuM rAkhyuM sahI, sIla thakI te cUkI nahI. 38 [466] koDi TaMkA leI bahu sAja, bIjaI dine Avyo dhanarAja; dAsa-dAsIne ApI dhanna, sahunuM rAjI kIdhuM manna. 39 [467] tehanI sahu prazaMsA karaI, koTi TaMkA tasa Agali dharaI; jeni je ApyAnI rIti, te detA mujha vAdhaI prIti. 40 [468]. dAsInaI olabho dIdha, Apyu dhana savi pAchu lIdha; lAkha TaMkA tasa rAkhI karI, bIju pAchuM dIdhuM phirI. 41 [469]. tehani piNa kADhyo kara sAhi, pohora eka rAkhI uchAhi; mohinI maMtra dharAvi jeha, kIrtirAja Avyo valI teha. 42 [470] vidyA pATa paraMparataNI, bhaNI kIdho tehani revaNI; pohora eka rAkhI tiNi ThAya, pache potAne maMdira jAya. 43 [471] e tricce savi vilakhA thayA, rAjAne darabAraI gayA; rAjA jANI saghalI vAta, teDAvyo tava cotho bhrAta. 44 [472] 1. yogya. 2. pakaDIne. For Personal & Private Use Only Page #661 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 648 ja dIptivijayajI kRta vatsarAjanaI kahi rAjAna, "tuma hAthi che bahu vijJAna; te mATi tumhane kahu ahe, lAkhA maMdira jAjyo tuhe." 45 [473] vatsa bolyo tava karI praNAma, "mAhare chaI prabhu! moTuM kAma; mAsa divasanI molati di', ema kahinI bIDo kari lIo.46 [47] 1. mudata. For Personal & Private Use Only Page #662 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 64g dUhA 1 [475] 2 [476] 3 [47]. 4 [478] 5 [49]. maMdira AvI ApaNi, mani ciMtaI vatsarAja; "puSacaritra koI kelavI, nizca lesyu rAja." vesa banAvI bhagatano, gali tulasInI mAla; haraNi carama nAkhyuM khabhe, DhalatA mukyA vAla. madhuro rAga AlApato, hAthe leI vINa; pahilI poli pAlIyA, te kIdhA lalaNa. ati caturAI kelavI, laMghI sAte poli; cihuM disi bhIti jhalahalaI, ArIsAnI oli. te Agali eka polIo, lAkhAne darabAra; tehanI hAki ko tihA, jaI na saki nara-nAri. rIjhAvyo rIjhaI nahI, te ati kaThiNa kaThora; rAti-divasa rahi jAgato, paNi visvAsI jora. te Agali dhUNI karI, beTho thaI "mahAta; vacana vilAse rIjhavI, te kIdho subha sAMta. vAte tehane rIjhavI, pUche lAkhAnI vAta; dhUrathI mADI te kahi, lAkhAno avadAta. gAma pAMcase bhogave, riddhitaNo nahI pAra; yathA-tathA bolaI nahI, sudhI samakita dhAra. cAMpA nAmi mAliNI, nita jAI tasa pAsa; phUla phagara leI karI, vAta kare ullAsi. 6 [480] 7 [481] 8 [482] 9 [483] 10 [484] 1. paheregIra, pAThA, polIyA. 2. moTo sAdhu. For Personal & Private Use Only Page #663 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 650 dIptivijayajI kRta. cAMpAnaI eka dIkaro, aMbarAja tasa nAma; laghupaNithI koI leI gayo, navi jANaI tasa ThAma. 11 [485] putra viyogi mAliNI, maravA utsuka thAya; dilAsA deI ghaNI, rAkhe tasa samajhAya. 12 [486] nAlerAM pADe rahi, cAMpA mAliNa teha; kharaca-varaca savi pUravaI, lAkhA guNanI geha." 13 [487]. prAta same havi tihAM thakI, Avi nija ghari teha; tajI vesa tApasataNo, abhinava raci guNageha. 14 [488] DhAla- 3, ghari AvojI AMbo morIo- e dezI. rAjakumara citti ciMtave, koika karInaI upAyo re; rAjya leu nija tAtanu, to dina saphala gaNAyo re. 1 rAja. [489] kAna phaTo yogI thayo, vibhUti lagAva aMgi re; nAlerAM pADe vahI, Avyo manane raMga re. 2 rAja. [49] dhUNI ghAlI beTho tihAM, cAMpAnA ghara pAsi re; lAkha loka jovA milyA, pAya name ullAsi re. 3 rAja. [491] cAMpAnI pADosaNI, tihAM AvI eka nArI re; "AkhI politaNI tiNaI, vAta suNI suvicArI re. 4 rAja. [492] cAMpA AvI pUchavA, nija naMdana vRttato re; yogI kahi "dina tIsaraI, milakSya suta guNavaMto re. pa rAja0 [493 viNajAro leI gayo, tujha sutanaI suNo mAI! re; kusala-khema che tehani, milakSya tuma sukhadAyi re." 6 rAja. [494] For Personal & Private Use Only Page #664 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 651 7 rAja. [495] 8 rAja. [496]. sagA-saNIjA tasa taNA, nAma ThAma savi dhArI re; bIje dine nija maMdira, Avyo te jayakArI re. nAhI dhoIne karaI, viNajArAno veso re; buddhi ghaNI chaI tehane, paNi chaI te laghu veso re. mAte ghoDe te caDhyo, ghuDe ghUghara mAlo re; vAgo pahiryo abhinavo, gali mugatAphala hAro re. taragasa bahu tIre bharyuM, hAthi lAla kabATyo re; DhAla ja mehalI DhalakatI, bole mevADI vAgyo re. ghoDe caDhIni utAvalo, Avyo vaDa bAjAro re; jihA viNajArA utaryA, te Avyo teNI vAro re. 9 rAja. [497]. 10 rAja. [498]. 11 rAja. [499]. For Personal & Private Use Only Page #665 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 652 roja dItivijayajI kRta dUhA bhADe viNajArAtaNA, lIdhA balada hajAra; AMbo nAma dharAvato, nAyakamAM siradAra. 1 [pa00] DerA dIdhA vAgame, balada sarovara pAli; pAyaka savi cokI karaI, cihu disi mukI 'nAli. [pa01] vatsarAja vali kelavi, puruSacaritra raMgarola; sAMbhalatA caturA mane, Ave adhika ullola. 3 [pa02] vatsarAja abhinava karaI, puSacaritra suviseSa; lesTe rAjya pitAtaNuM, tehamAhi mIna na mekha. 4 [503] chAba bharI phala-phUlanI, mAlI lAvyo eka; tehane dekhI Avato, caritra karaI suviveka. 5 [50]. DhAla-4, vIchIyAnI. laghu lAghavI kalA karI lAla, AMkhi me ghAle tela re lola; mukhi nIsAsA mehalato lAla, nayaNe jhare jala reli re lAla. 1 [pa05] "vAhalI lAge mujha mADalI, lAla jima vAhalI mujha deha re lAla; rAti-divasa mujha sAMbharaI lAla, jesyuM ati ghaNa neha re lAla. 2 vAhalI [pa06] saMsAramAM sagapaNa ghaNA lAla, paNi svArathIyA saba koI re lola; nara-nArI sahu jANajyo lAla, mAta samo nahI koI re lAla. 3 vAhalI [50]. jaNaNIe jammabhUmi, pachima-nidAsu bhAsiyaM vayaNaM / maNaiThaM mANussaM, tinna vi giAi giruAi // 1 // 1. topa. For Personal & Private Use Only Page #666 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa mAM 653 janmabhUmi mujha sAMbharI lAla, Avyu yovana vesa re lola; kuTaMba jAtra karavA bhaNI lAla, huM Avyo eNi desa re lAla. 4 vAhalI [50] kara joDI mAlI bhaNaI lAla, "evaDuM dukha tuma kAI? re lola; nAlere pADe rahe lAla, cAMpA mAliNa mujha mAya re lAla. 5 vAhalI [59] viNajArA mujha leI gayA lAla, nAnapaNAthI teDi re lola; viraha paDyo mAtAtaNo lAla, kuNa navi kedhI keDi re lAla. 6 vAhalI [510] beTo karI moTo karyo lAla, viNajAre abhirAma re lola; Avyo huM milavA bhaNI lAla, aMbarAja mAruM nAma re lAla. 7 vAhalI. [511] jaInaI dIdhI vaddhAmaNI lAla, cAMpAne teNI vAra re lAla; cAMpA AvI doDatI lAla, Avyo savi parivAra re lAla. 8 vAhalI [512] sahu AvI tehane milyA lAla, koI na jANe bheda re lola; puSataNI bihottara kalA lAla, jANe saghalA veda re lAla. 9 vAhalI [513]. cAMpA dekhI re AvatI lAla, sAtamo gayo tatakAla re lola; mA-beTo sAI milyA lAla, jove te bAla gopAla re lAla. 10 vAhalI [14] riddhi dekhI beTAtaNI lAla, valI dekhI tasa nUra re lAla; cAMpA mAliNa citta ciMtavaI lAla, pragaTyuM punya aMkura re' lAla. 11 vAhalI [515] cAMpA suta teDI karI lAla, ghari ANyo dharI rAga re lola; nara-nArI sahu Ima kahi lAla, "cAMpAno vaDabhAga re lAla. 12 vAhalI [516] pADA pADosI sahu milyA lAla, sahu AMbo kahI eha re lAla; nAyaka sahune ulakhaI lAla, nAma-ThAma guNagehare lAla. 13 vAhalI [117] 1. pAchaLa javuM, tapAsa karavI. 2. AliMganapUrvaka. For Personal & Private Use Only Page #667 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 654 ja dIptivijayajI kRtA AMbo kahi "suNo mAtajI! lAla, maI Apyu bahu dhanna re lola; khAo-pIo vilaso ghaNu lAla, vAlo dehIno vana re lAla. 14 vAhalI [118]. bhojana karI utAvalI lAla, leI caMpakano hAra re lAla; lAkhAnaI milavA bhaNI lAla, haiyaDe harakha apAra re lAla. 15 vAhalI. [51] beTo kahi "suNo mADalI! lAla, siddhi padhArasyo rAji? re lola; te tume sAcu bhAkhajyo lAla, ye kAmi? spe kAji? re lAla. 16 vAhalI [pa20] jANyuM lAkhAnAM maMdiraI lAla, jeharUM ati ghaNa prema re lAla; dasyu tehanAM vaddhAmaNI lAla, te sukha pAme jema re lAla." 17 vAhalI [para1] lAkhA te kuNa jANII?' lAla, suta kahi "kaho mujha vAta re lola; cAMpA mAMDI dhurathI kahe lAla, lAkhAno avadAta re lAla. 18 vAhalI [22] 1. sIda=kyAM. For Personal & Private Use Only Page #668 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa *NAH aMbarAja potai raci, phUlataNo eka hAra; 'mAtAjI! tasa Apajyo, kahajyo mAharo juhAra. harakha dharatI nIsarI, AvI lAkhA pAsi; dIdhI putra vadhAmaNI, lAkhA mani ullAsi. hAra dekhInai abhinavo, lAkhA mani bahu raMgi; 'kaho bahinI! kehano racyo ?, ati surabhi nai suraMga.' DhAlaH- 5, rAga- kedAro, naNaMdalanI. 'mujha naMdana aMbarAjIi re, e guMthyo vara hAra'; lAkhA kahe 'mAlI nahi re, chai koi rAjakumAra re'. bahinI! suNi tu mAharI, vAta tu mujha sakhI vikhyAta re. 'bhale bAI! tujha upano re, suta Avye AnaMda; tAharI savi AsyA phalI re, dUri gayA dukha daMda re.' nAyaka vijJAni karI re, phalataNo vara veSa; phalataNI sADI rica re, kAcuka raci suvizeSa re. paMca raMga phUlataNI karai re, racanAnI bhalI bhAMti; nara-nArI mohI rahi re, tehanI dekhI bhAMti re. 'bhaNyo gaNyo paradesamA re, Do nai rupavaMta; e bAi! sahI jANajyo re, mujha suta bahu guNavaMta re.' 2 bahinI [527] 1. AkRti. 1 [523] 2 [524] For Personal & Private Use Only 3 [525] cAMpA AvI nija maMdirai re, sutanai kahi savi vAta; aMbarAja valatu bhaNai re, 'bhalu kIdhuM tume mAta! re'. 4 bahinI [529] 5 bahinI [530] 1 [526] 3 bahinI0 [528] 6 bahinI0 [531] 655 Page #669 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 656 dIpivijayajI kRta. mRga-mada aMbaranaI jalaI re, te vAsyo bhalI rIti; mAtAne kahi "Apajyo re, lAkhAne dharI prIti re. 7 bahinI. [532] lAkhA aMgi pahirInaI re, tujhane deTse gAma; ke AbharaNa tuma abhinavu re, ke dasya bahu dAma re. 8 bahinI. [33]. te mata lejyo mAtajI! re, dravyataNI nahI khoDi; jo hu beTo tAro re, ANu dhananI koDi re. 9 bahinI. [534] lAkha TaMkA leI karI re, naranaI rAkhaI teha; pohara lagi kiNe kAraNe re? te tume pUchajyo eha re. 10 bahinI. [535] cAMpAI Agali dharyo re, phUlataNo siNagAra; pahirI mani rIjhI ghaNu re, haiyaDe harakha apAra re. 11 bahinI. [36] mAgi-mAgi' lAkhA bhaNe re, "tujhane deha bahu dAma?; ke bhUSaNa dela abhinavu? re, kaI koI rUDuM gAma? re." 12 bahinI. [37] cAMpA kahi "mujha naMdanaI re, ANyo dravya apAra; paNi eka pahora naranaI tume re, rAkho kavaNa vicArI? re. 13 bahinI. [38]. 1. kastUrI. For Personal & Private Use Only Page #670 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa bhrUNAH pohora pachI rAkho nahI, naranai lAkhA rAya; eha vAta mujhanai kaho, mujha mana acarija thAya. e mAguM chuM tuma kani, te tume karo pasAya; mahira karI mujha upari, mujha mani vaMchita thAya.' 'phaTi! tuM bhUMDI hinaDI!, te syuM mAgyuM eha?; ima karatA tujha nai ci, to huM saMbhalAvuM te. eka dina mujha jJAnI milyo, mai pUchI tasa vAta; pUrabhavano mAharo, kahyo saghalo avadAta. jJAnII mujhane kahyo, pUravabhava saMbaMdha; te suNajyo mani thira karI, mukI gharanA dhaMdha. DhAlaH- 6, hamIrAnI. revA jala khala-hala vahi, jehanuM niramala nIra sakhI re; paMkhI ghaNA krIDA karai, sArasa-mora nai kIra sakhI re. rAti-divasa sAli racai, hAthInA bahu vRMda sakhI re; revA jali jhIle sadA, mana dharatA AnaMda sakhI re. 1. kALA mANaso, Aphrikana. 2. vIkharAyelA vALa. 3. gaMgA. 1 [539] 'viMjhAvana jaMgala vasai, tihAM vaMdhyAcala girirAya sakhI re; bhAra aDhAra taravarataNI, phUlI rahI vanarAya sakhI re. suNo-suNo vAta sohAmaNI, suNatA AnaMda thAya sakhI re. AMcalI. 2 [540] For Personal & Private Use Only 3 [541] vAgha-siMgha naI rojhaDA, sAbara-vAnara-rIcha sakhI re; jaMgalI nara hubasI raha, kAlA moTA bhIMcha sakhI re. 2 suNo [545] 4 [542] 5 [543] 1 [544] 3 suNo [546] 4 suNo [547] 657 Page #671 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 658 ja dIptivijayajI kRtA mAto madamatta ghUmato, tiNe vani eka gajarAya sakhI re; so hAthiNIsyu parivaryo, moTo komala-kAya sakhI re. pa suNo. [548] te gajani eka hAthiNI, TolAno siNagAra sakhI re; tethI alago navi rahi, pUrava prIti apAra sakhI re. behu jaNA jala krIDA karaI, bhelA caravA jAya sakhI re; hAthiNI basaI jiNe thale, gaja besaI tiNi hAya sakhI re. 7 suNo [55]. "sAlira carI pAcho phirai, TolA sahita gajarAya sakhI re; anya divasa te hAthio, mada vasi mAto thAya sakhI re. 8 suNo[551] te hAthiNI mehalI karI, bIjI keDaI thAya sakhI re; mUlagI je hAthiNI, viraha vyAkula thAya sakhI re. 9 suNo [papa2] kotaramAhi krodhe paDI, vAhalo te verI thAya sakhI re; krodhataNA phala pAMDUA, krodhaI duragati jAya sakhI re. 10 suNo [55]. kotaramAhi paDatA thakA, prANa gayA teNIvAra sakhI re; te hAthiNI subhabhAvathI, huM huI lAkhA nAri sakhIre. 11 suNo [554] hAthIno jIva tihAM thakI, marIne mANasa thAya sakhI re; milaspe te tujhanaI sahI", Ima kara(ha)tA sukhadAya sakhI re.12 suNo. [555 khAvA-pIvA nitta nava-navA, nita-nita navalA mitta sakhI re; paNi te gaja navi vIsaraI, khiNa-khiNa Avi cita sakhI re. 13 suNo [556]. sIla pAlu mana daDha karI, beThI deuM dAna sakhI re; rAti-divasa rahu mohalamAM, hAthInuM mujha dhyAna rAkhI re. 14 suNo [55] 1. salakI vRkSa, je hAthIne khUba priya hoya che. 2. aniSTa, kharAba. For Personal & Private Use Only Page #672 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 659 hAHvAta suNI lAkhANI, mAliNa AvI geha; beTAni kahi dura thakI, saMbhalAvi dharI neha. 1 [papa8] vecaNa vastrataNe miseM, ghoDe thaI asavAra; tADU sAthi leinaI, jihAM Avyo bAjAra. 2 [59] bhADu-coDu cUkavI, nija ghari Avyo teha; harakha dharInaI valI karai, puruSacaritra valI eha. 3 [56] citAro thaI saMcaraI, Avyo cuhAmAhi; abhinava rupa citrI tihAM, mAMDi dharI uchAhi. 4 [pa61] phiraMgI kIdhA phUTarA, vilaMdA ati lAla; sira TopI madataNI, DhalatA kAne vAla. pa [562] lAkhAnI dAsI tiha, caMbelI jasa nAma; cahuTe dITho teNIi, citrakalA abhirAma. 6 [563] lAkhAne dAsI kahi, tehanA bahu vakhANa; citrasAlI citarAvII, te kaI catura sujANa." 7 [pa64] teDi ANyo tehane, maMDAvyA citarAma; catura citArA! citraje, deTyu tujha bahu dAma." 8 [pa65] cItAro nija cAturI, pragaTa karIni tAma; viMjhAvana revA likhe, viMjhagiri abhirAma. 9 [pa66] DhAlaH - 7, rAmacaMdake bAga- e dezI. AMbA-cAMpo keli rAyaNa-sma valI rI; nAlerI ni pUga lola laviMga lalI rI. 1 [67] 1. ghaNuM. 2. sthApIne. 3. valaMda holenDano rahevAzI. 4. kiMmatI vastranI. 5. vRkSa. 6. sopArI. 7. hAlatuM-DolatuM. 8. suMdara. For Personal & Private Use Only Page #673 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 660 eka dIpivijayajI kRtA 2 [pa68] 3 [569]. 4 [57] pa [571] 6 [572] agara-tagara-nAriMga, dADima-drAkha khajUrI; nAga-punAga-priyaMgu, karamadI-phaNasa bIjUrI. tAla-tamAla-hiMtAla, bori-kadaMba-harI rI; caMbelI-rAyaveli, bahu phalI phUla bharI rI. vAgha-siMghanA spa, sAMbara-rojha-sasA rI; hariNa-mAnavanA spa, sAthi tevI vasA rI. revAjalamAhi jora, gaja bahu keli karaI rI; nija nija TolA sAthi, sAlira sarasa caraI rI. moTo kAjala kAya, bhiMtaI hAthI kaI rI; so hAthiNI parivAra, kUtUhala keli karaI rI. eka hAthiNIne teha, nija mukha kavala dII; hAthiNI ApaI jeha, nija mukha kavala lII rI. te hAthiNIsyuM nitta, gajanaI prIti ghaNI rI; anya divasa gajarAja, Ave ThANa bhaNI rI. pANI pIvA kAji, gajathI dUri TalI rI; rabhasapaNi gajarAja, jANe TolaI milI rI. madamAto manaraMga, biruM pakhi dAna kaI rI; dekhI nija parivAra, manamA garva dharaI rI. "mehalI gayo mujha nAha, khabira na kAI karI" rI; rovaI gajaNI teha, nayaNA nIra bharI rI. 7 [73] 8 [574] 9 [575] 10 [576] 11 [57] 1. vazA=strI. 2. pAThA. gajarAja. 3. madajaLa. For Personal & Private Use Only Page #674 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 661 12 [578] 13 [579]. revAnadInI "tIra, ubhI teha raDaI rI; bhInI bhekhaDa sAthI, khaDahaDa teha paDaI rI. paDatA sama tatakAla, tehanA prANa gayA rI; bhadrakapaNAni bhAva, subha pariNAma thayA rI. havi te citra karAya, nija caturAI karaI rI; gajaNI pAsi gaja rUpa, bhuI paDyAnuM kaI rI. evo bhIMte bhAva, likhIne teha gayo rI; nija maMdira bhaNI teha, manamA harakha thayo rI. 14 [58]. 15 [581] 1. kAMThe. For Personal & Private Use Only Page #675 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 662 roja dIptivijayajI kRta dUhAH 1 [582] 2 [583] 3 [58] 4 [58]. 5 [586] viMdhyAcala revA nadI, tehanA kari citrAma; ghari Avyo potAtaNe, viNa mAgye tasa dAma. huo caritra karatA thakAM, anukaramAM eka mAsa; rAjasabhAI AvInaI, nRpanaI karaI aradAsa. jAu lAkhA maMdirai, jo tuma huI Adesa'; bIDu ApI tehanaI, hukama karaI suresa. Avyo lAkhA maMdiraI, jugatisyu karI juhAra; lAkha TaMkA Agila dharI, bolyo rAjakumAra. AvyA dakhiNa desathI, jotA pura-vana gAma; sopArApura pATaNaI, supuM tumAru nAma. tiNe kAraNa jovA bhaNi, tuma gharI kIo pravesa; darasaNa dIThuM tumataNu, amanaI harakha visesa. maMdira dIThA tumataNA, dIThuM tuma mukha nUra'; Ima kahInaI pAcho phiraI, ama manaI thAI asUra. lAkhA manamAM ciMtavaI, "e nara catura sujANa; ghaDI bighaDI jo e rahi, to mujha saphala 'vihANa." dekhI tehanI cAturI, anaI valI vayaNa vilAsa; cakita thaI lAkhA bhaNaI, "sAmI! suNo aradAsa. copaIH lAkhINA maMdira uparaI, citrasAlI nara eka citaraI; lAkhA kahi "suNa tu bhUpa!, jovA sarikhA upari pa. 6 [58] 7 [588] 8 [589] 9 [59]. 1 [591] 1. ghelachA. 2. savAra. For Personal & Private Use Only Page #676 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 663 lAkhAno te "sAhI hAthi, kumara kahi "tume Avo sAthi'; rAjakumara naI lAkhA nAri, behu AvyA sAthi parivAri. 2 [592] citra dekhInaI karaI vakhANa, lAkhA manamAM thaI 2harANa; dIvA karI sAthi biccAra, lAkhA nirakhaI vAro vAra. 3 [593] viMdhyAcala naI revAnadI, hAthI navi vIsAraI kadI; te jotA Ave jetale, eka pohara vAgo tetalaI. 4 [59] lAkhA manasuM thaI ekAMti, citra jovAnI sabalI khAMti; gaja ToluM dIThuM cItaryu, lAkhA mana jovAnuM karyuM. 5 [195] hAthI ToluM nirakhI karI, mana harakhI lAkhAsuMdarI; gajaNI sAthe gaja eka paDyo, te dekhI kumara laDathaDyo. 6 [56] dhUjIne te dharaNI Dhale, lAkhA nayaNe AMsU Dhale; puruSacaritranuM kIdhuM tAna, huo acetana nAThI sAna. 7 [57] lAkhA manameM ciMte ema, "rAjakumArane thAyo khema'; saja thAvAnA karaI upAya, phUla vIMjaNe vIjaI vAya. 8 [598] osaDa vesaDa kIdhA ghaNA, maMtra-yaMtranA nahI kAI maNA; Ima karatA tehani upacAra, trizya pohara vAgA teNIvAra. 9 [599] lAkhAnaI tava ciMtA thaI, "e suM devaI kIdhuM bhaI?'; Akhi ughADI joI jAma, lAkhA manamA harakhI tA. 10 [600] mukhi mehalaI moTA nIsAsa, rAjakumara mana thayuM udAsa; lAkhA kahi "svAmI! tuma suNo, eDano mujha acaMbho ghaNo." 11 [601] 1. pakaDIne. 2. Azcaryacakita. 3. pramANa. For Personal & Private Use Only Page #677 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 664 eka dItivijayajI kRtA pohara trisya vAgA jetalaI, rAjakumAra bolyo tetalaI; pUravabhava mUjhaneM sAMbharyo, e gaja marInaI huM avataryo. 12 [602] te hAthiNI mujha virahi muI, huM navi jANe kuNa gati gaI?'; kahi lAkhA "suNo kumArI, te hAthiNIno mujha avatAra." 13 [603] lAkhA kahi "mujha harakha apAra, pUravano tu mujha bharatAra; mana daDha karInaI pAlyu sIla, tiNa kAraNa huM pAmI lIla. 14 [604] mana mAnyA manoratha phalyA, muha mAgyA pAsA mujha DhalyA; hiyaDe mani dharI ghaNo utsAha, cihuM kalase kIdho vivAha. 15 [605] lAkhA paraNI mani raMga ralI, bihunI AsthA saghalI phalI; prAta samaI basI gajarAja, rAjasabhAI Avyo vatsarAja. 16 [606] lAkhAne te teDI karI, rAjA Agali bheTa bahu dharI; rAjAI tasa dIdhu rAja, sabala vadhArI tehanI lAja. 17 [60] lAkhAni teDI nija puraI, nita-nita navalA otsava karaI; lAkhAne paTarANI karI, jANe IMdrANI avatarI. 18 [60] paMceDhInA vilasaI bhoga, sarikhe sarikho lahI saMjogi; vatsarAja moTo bhUpAla, anisi dharamataNo che "DhAla. 19 [60] lAkhAI prasavyo eka putra, je rAkhi nija gharanuM sUtra; putra huo bahu guNanuM dhAma, haMsarAja tasa dIdhuM nAma. 20 [610] lIdhuM rAjya prapaMcaI karI, jasanI vAta jagamAM vistarI; vatsarAja chaOM buddhinidhAna, anaDa save praNamyA rAjAna. 21 [611] eka dina vatsanupa lAkhA nAri, be jaNa beThA gokha makjhAri; vAta vinoda karaI mana raMgi, haMsarAja beTho utsagi. 22 [612] 1. svabhAva. 2. udaMDa=pracaMDa. For Personal & Private Use Only Page #678 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa , lAkhA kahi 'svAmI! suNo vAta, sAstra astrI carita vikhyAta; aneka zAstra dIThA meM bhaNyA, puruSacaritra dIThAM navi suNyA.' 23 [613] tava rAjA marakalaDe hasyo, rANI kahi e kAraNa kisso?'; kahi rAjA 'tume rANI! suNo, nara nArIthI adhiko gaNo. puruSacaritra mai bahu kelavI, maI tujha ti ghaNuM bholavI; tujhanai paNi mai dhUtI kharI, paraNInai paTarANI karI. tujDa Avye AvyuM mujha rAja, siddha thayA mujha saghalA kAja'; vAta pUravalI mAMDI kahI, tehanA cittame baiThI sahI. 25 [615] 26 [616] vAta suNinai thai harANa, lAkhA nRpanA karai vakhANa; 'caturAi kIdhI ati bhalI, mujha lAkhAnI AsyA phalI. phUDa-kapaTa mai kIdhA ghaNA, me dhUtAryA mana janataNA; mRSAvAdanA kIdhA pApa', rANI Agali kahi nija pApa. triNya kAla jina pUjA karai, ahanisi dhyAna dharamanuM dharai; dIne poSe pAtra aneka, caturAI che adhika viveka. 'zrRtasAgara nAme gaNadhAra, te chai vidyAnA bhaMDAra'; vanapAlaka AvIni kahi, te nisuNI rAjA gahagahi. lAkhA kahI 'svAmI! vaDavIra, darIyAnI parai thayA gaMbhIra; etalA dina tume na kahI vAta, dhanya pitA nai dhanya tujha mAta.' 29 [619] 24 [614] For Personal & Private Use Only 27 [617] 28 [618] 30 [620] 31 [621] 665 Page #679 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 666 je dItivijayajI kRtA dUhAH rAjA sabala ADaMbaraI, teDI savi parivAra; rAjA gajathI utaryo, praName vAro vAra. 1 [622] lAkhArANI raMgamyuM, praNamI gurunA pAya; Apopu dhana mAnatI, beThI RI ThAya. 2 [623]. bhavijananAM hita kAraNi, gaNadhara haeN upadesa; rAjA-rANI sAMbhalaI, mana dharI dharama visesa. 3 [624] DhAla - 8, sAhelaDIno. havi AvI nija maMdiraI sAhelaDI re, rANIne kahi suvicAra to; haMsarAja moTo thayo sAhelaDI re, hari lIja vratabhAra to. 1 [625]. rAja addha sukha bhogavyA sAhelaDI re, te savi pUnya pasAya to; "pUnya kuTaMba AvI milyuM sAhelaDI re, rANI-suta sukhadAya to. 2 [626] je avasara navi olakhAM sAhelaDI re, te nara kahII gamAra to; avasara Avyo jAlavi sAhelaDI re, te nara pura siNagAra to." 3 [627]. subha lagani subha mahurataI sAhelaDI re, rAjya sthApI haMsarAja to; dharamAM dhana kharacI ghaNu sAhelaDI re, vrata laI nRpa vatsarAja to. 4 [628]. lAkhA paNi vrata Adarai sAhelaDI re, bahu nArinaI sAthi to; mAyA-mamatA pariharI sAhelaDI re, loca karaI nija hAthi to. 5 [629]. nija gurunI sevA karaI sAhelaDI re, bhaNIyA aMga IgyAra to; jumyA bukyA umaryA sAhelaDI re, saphala kIdho avatAra to. 6 [630] L; 1. pAThA. dharma. 2. pAThA. ghara. For Personal & Private Use Only Page #680 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa rama 667 ati DahApaNi jANI karI sAhelaDI re, supyo gachano bhAra to; bahu parivAre parivaryA sAhelaDI re, karea nitta vihAra to. 7 [631] caturAI ehanI kharI sAhelaDI re, sAdhyuM Atama kAja to; chehaDi aNasaNa AdarI sAhelaDI re, mugati pohatA RSirAja to. 8 [632] lAkhA piNa tapa-japa karI sAhelaDI re, pohatI saraga majhAri to; avasara saghalo sAcavo sAhelaDI re, suNayo sahu nara-nA ito. 9 [633] gaNikAnaI kula upanI sAhelaDI re, pAmI dhana yauvana to; dhanya te lAkhAsuMdarI sAhelaDI re, rAkhyuM sIlaratana tA. 10 [634] uttamanA guNa gAvatA sAhelaDI re, praha ugamate sUra to; Ima jANI mAM varNavyA sAhelaDI re, lAkhAnA guNa bhUra to. 11 [635] paMDite teha vakhANII sAhelaDI re, je avasara jANa to; avasara Avyo jAlavi sAhelaDI re, te kahII catura sujANa to. 12 [636] kappaDa vANijya mAhi kahyu sAhelaDI re, mahe kahyuM puSacaritra' to; lAkhAni piNa vAratA sAhelaDI re, maMgale kahi suvicitta tA. 13 [637]. zrI vijayamAnasUrIsa sAhelaDI re, tapagacchano siNagAra to; tehani rAjya raMgi karI sAhelaDI re, vAta kahI suvicAra to. 14 [638]. zrI vijayadAnasUrIsvaru sAhelaDI re, uttama jenuM nAma to; munivaramAhi vakhANII sAhelaDI re, bhAgyavaMta guNadhAma to. 15 [63] tehanA ziSya sohAkaru sAhelaDI re, zrI rAjavimala uvakjhAya to; tehanA sIsa vakhANII sAhelaDI re, zrI munivijaya uvakjhAya to. 16 [64] 1. pAThA. niSa. 2. chevaTe. 3. atizaya. 4. pAThA. suvicAra. For Personal & Private Use Only Page #681 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 668 dIptivijayajI kRtA tehanA sIsa sohAmaNA sAhelaDI re, saMvegI siradAra to; zrI devavijaya vAcaka vaDA sAhelaDI re, osavaMsa siNagAra to. 17 [641] prAgavaMsa kuli upanA sAhelaDI re, nija gurunaI sukhadAyi to; zrI mAnavijaya paMDita varu sAhelaDI re, dohiti adhikI savAI to. 18 [642] gurunAmi sukha upajaI sAhelaDI re, mati buddhi saghalI Avi to; tasa sIsa dIpivijaya bhalo sAhelaDI re, rAsa racyo subha bhAvi to. 19 [643]. nija sIsa dhIravijayataNuM sAhelaDI re, vAcanAnu mana jANi to; rAsa racyo ralIyAmaNo sAhelaDI re, manamAM ulaTa ANI to. 20 [64] saMvata satare jANajyo sAhelaDI re, varasa te ogaNapacAsa to; Aso sudi pUnima dine sAhelaDI re, e maI kIdho rAsa to. 21 [645] iti maGgalakalazarAse puruSacaritra- lAkhAzIlavarNano nAmA dvitIyakhaNDaH sNpuurnnH|| 1. pAThA. osa. For Personal & Private Use Only Page #682 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 669 1 [646] 2 [647] 3 [648] 4 [649] tRtIya khaMDa dUhA ujeNI nagarItaNI, ane caMpApurInI je; mUlathakI potAtaNI, vAta kahI savi teha. surasuMdara rAjAtaNI, trilokyasuMdarI nAma; mahe bhADaI paraNI karI, mukI Avyo Ama." vAta suNI harakhI ghaNuM, karI kArimo krodha; "ehane bAMdhI rAkhajyo, je huI sabalo jodha." bhaya-bhrAMta nIsAlIyA, nAThA dahadisa jAya; dhanadatta sAhi sAMbhalyuM, kare te hAya-varAya. eha anDA gharamaNI, evI haLavI vAta; karaI viTala ja vANIo, ene mAro lAta." subhaTa saghalA tihAM dhasyA, bhAhavAnaI tatakAla; sAmaMtanaI kahi suMdarI, 'tume sAhI sukumAla." maMgala mani bihano ghaNuM, "mujha pUrava lAgA pApa; pApa hai. hai! e syu thAyaspe?, rocce mAya naI bApa." hAtha jhAlInaI kumarano, suMdarI ni sAmaMta; e triye upari caDhyA, oraDAmAhi ekAMti. suMdarI kahi sAmaMtanaI, "suNajyo tume niradhAra; je marDe paraNyo premasyuM, te sahI e bharatAra. 5 [65] 6 [651] 7 [62]. 8 [6pa3] 9 [654] 1. halakI. 2. murkha, duSTa. 3. pakaDo. For Personal & Private Use Only Page #683 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 670 ja dIkSivijayajI kRtA jAo turbhe ekanAM ghare, gho vadhAmaNI sAra; mAtA-pitAne sukha karI, ANo paMca tokhAra. 10 [655] sAmaMtaI tasa maMdiraI, varatAvI jayakAra; ratha bhUSaNa rAjAtaNA, lyAvo paMca tukhAra. 11 [656] DhAla - 1, biMdalInI. sihasAmaMta Ima bolaI, "nahI koI tuma tolAM ho suMdarI vayaNa suNo; tuma heyaDAno nahI pAra, tume buddhi taNA bhaMDAra' ho suMdarI.. 1 [6pa7]. "eTalA dina chAnU rabyu, havi mujha Agali tume bhAkhyuM ho suMdarI; tume mujha jasa bahu dIdhuM, potAnuM kAraja sIdhu ho suMdarI0. 2 [658] havi mehalo tume nara-vesa, pahiro kAmanIno vesa ho suMdarI; tume dAsI lIo dasa-vIsa, je khajamati karaI nisa-dasa ho suMdarI.. 3 [65] teNI velA teNI vAra, suMdarII kIdho siNagAra ho suMdarI; sAsU-sasarA pAsi Avi, bharI motIDe thAla vadhAvaI ho suMdarI0. 4 [66] dekhI sAsu-sasaro mana harakhaI, harakhi AsUDA varaSaI ho suMdarI; rAjAI karIya prasAda, dIdhA mohana prAsAda ho suMdarI.. 5 [661] laDI mAtano Adesa, te mohali karaI pravesa ho suMdarI; havi viSayataNA sukha vilasaI, tana-mana tenuM valI ulasaI ho suMdarI.. 6 [662] pUnya) milyo saMjoga, pUnya manavaMchita bhoga ho suMdarI; kIjaI para upagAra, pAmyAnuM ethI ja sAra ho suMdarI.. 7 [663]. gharasAru dAna ja dIjaI, mAnavabhava lAho lIjaI ho suMdarI; punya Avi caturAI, punya) vilasaI ThakurAI ho suMdarI.. 8 [664] 1. pAThA. -vesa. 2. potAnA gharane anusAra. For Personal & Private Use Only Page #684 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa dhanadattasuta nitameva, kare mAta-pitAnI seva ho suMdarI; nRpa-tanayA ghara kAja, karatI nANe mana lAja ho suMdarI. havi dhanavatI dhano sAha, nita dharama karai uchAhi ho suMdarI; dharama kuDaMba sahu miliu, parabhavanuM punya phaliu ho suMdarI. te sAsutaNai parivAra, te dina prate deva juhArai ho suMdarI; munivarane diI dAna, suddhabhAvi pache jime dhAna ho suMdarI. 671 For Personal & Private Use Only 9 [665] 10 [666] uttamakula anusAri, gharaNI ghara lAja vadhArai ho suMdarI; dIsivijaya ema bolai, nahI koI guNavaMtane tole ho suMdarI. 12 [668] 11 [667] Page #685 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 672 dRSTAH ApI siMha sAmaMtane, purasataNo te vesa; ghoDA hAthi dattanA, mokalAvi nija desa. je dAna; 'maNimaya thAlI-vATakA, ratha-bhUSaNa e dejyo tume tAtane', ema kahI kumarI nIdhAna. dhanadatta-suta kAgala likhe, deI bahu upamAna; 'siMha kahe te mAnajyo, tume cho buddhI nIdhAna. saMpreDavAne nIsaryA, nArI nai bharatAra; siha sAmaMtanai supIyA, sAthi bahu parivAra. kuMkUmanu TIlu karI, ApI zrIphala sAra; nRpa-tanayA ima vinavaI, nAkheM AsU dhAra. siMha sAmaMtane kumarI vinavai re, 'kahajyo mujha AsIsa; pihara mujhanai khiNa-khiNa sAMbharai re, te jANe jagadisa. mAharI mAtAni page lAgIni re, kahajyo eka saMdesa; mAta prasAdi mujha sukha upanuM re, dukhaDuM nahI lava lesa. 1. dhanadattanA. 2. najare. * dIptivijayajI kRta 5 [673] DhAlaH- 2, bhAvananI, kAgalIo kIratAra kisI pari lIkhyuM re-e dezI. 'cAMpApurInA deva juhArajyo re, tihAM lejyo mujha nAma; pache rAjA pAsi jAyine re, karajyo caraNa praNAma.' 1 [674] 1 [669] For Personal & Private Use Only 2 [670] 3 [671] ghoDA-hAthI nijarai dekhADajyo re, kahayo sakala vicAra; valI kahayo tume mAharA tAtanaI re, tuma punye milyo bharatAra. 3 siMha. [676] 4 siMha0 [677] 4 [672] 2 siMha0 [675] Page #686 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 673 dhana velA valI dhanya te ja ghaDI re, je nijari dekhIsa mAya; saMkaTa Avye rAkhI ruDIpari re, te kima mAya visarAya?. pa siMha [678] bIjI saghalI oramAna mAyane re, kahajyo tume AsIsa; tehataNA guNa mujhanaI sAMbharaI re, saMbhAru nisa dIsa. 6 siMha [679] sahIyara saghalIni sukha pUchajyo re, kaho kusalane ema; mujha hiyaDAthI tame navI vIsaro re, tame gharo bahu prema. 7 siMha [68] huM abhAgiNI sarajI pApiNI re, nahI mujha bAMdhava koya; je bAMdhava AvaI mujha teDavA re, harakha dharInaI soya. 8 siMha[681] tuma tihAM jAI ANu mokalAvayo re, pIhara Avai citta; siMhajI! sUDA bhalA nija desanA re, nahI paradesI mitta." 9 siMha [682] sihasAmaMta havi tihAthI siddhi karaI re, Avyo caMpAvatImAhi; rAjA suMdaranaI bheTIo re, haiyaDo ghaNo umAha. 10 siMha. [683 sahunaI dIdhI strI vadhAmaNI re, harakhyo savi parivAra; puruSavesa Apyo kumarItaNo re, dekhADyA tokhAra. 11 siMha[684] dina dasa rAkhI rAjA vInavaI re, "tume siddha karo ujeNa; maMgala jamAI ane mujha naMdinI re, teDavA kAraNa teNa." 12 siMha [685 leI vadhAmaNI siMha sAmaMta valyo re, ujeNI bhaNI tAma; vATa jAtA sakuna bhalA thayA re, mani harakhyo abhirAma. 13 siMha [686] anukaramAM AvyA nayarI ujeNI re, dhanadatta sAhanI ge; dhanadatta sAha suta sahu AvI milyA re, nupakumarI guNageha. 14 siMha [68 nRpakumarI manamAM harakhI ghaNu re, nisuNI ANAnI vAta; havi milamyuM jaIni nija tAtanaI re, valI nijari dekhIsa mAta." 15 siMha [688] For Personal & Private Use Only Page #687 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 674 ja dIptivijayajI kRtA HhIH dhanadatta sAhane vInave, sihanAmAM sAmaMta; "vahU sahita tume mokalo, tuma beTo guNavaMta. 1 [68] tuma suta mukha jovA taNa, rAjAnAM bahu koDi; te mATi tume mokalo, vInatI karu kara joDi." 2 [69] seThaI tava tyAhAM 'hA' bhaNI, sutanu jANI mana; ehani sumani rAkhayo, karajyo putra janna. 3 [691] surasuMdara rAjA prati, kayo ghaNo juhAra; milI karI vihalA IhAM, padhArayo niradhAra.' 4 [692] verIsitarAjA prati, maMgala milavA jAya; AjJA mAgI tehanI, namyA tAtanA pAya. 5 [69] mAtAnAM caraNe namyo, mAtA diI AsIsa; putra! vihalA Avayo, vahu sahita sujagIsa." 6 [69] bhalA sukane leI karI, subha lagane subha vAra; caMpAvatI nagarI jihAM, AvyA harakha apAra. 7 [195] DhAla - 3, chAyala chabIlA nemajI- e dezI. havi vAta suNI mana harakhIo, surasuMdara rAjAna ho; sAhasIka sabalu karaI tyAhAM, gorI karaI gIta gyAno re ho. 1 vAta. [696] sahira savi siNagArIo, siNagAryo bAjAro re ho; ghara-ghari huvA vadhAmaNA, bhATa bhaNaI jayakAro re ho. 2 vAto [67] 1. koDa, abhilASA. 2. pAThA tAtanaI pAya. 3. sAmaiyu. For Personal & Private Use Only Page #688 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa svadezanA paradesanA, nara-nArInA vRMda re ho; dhanadatta-sutane nirakhatA, upano ati AnaMdo re ho. maMgala gajathI utaryo, nRpane kIdho paraNAmo re ho; maMgalakalasane dekhini, nRpa mani harakhyo tAmo re ho. nija gharamAhi padharAvIo, vAjatai nIsANo re ho; kumarI kalaMka utArIo, varatyo jaya-jayakAro re ho. yataH uttama atihi parAbhavyo, haiDai na dhare DaMsa; chegho bhegho duhavyo, madhuro vAje vaMsa. sajjana te sahI jANayo, jo rusai so vAra; aMba na huvai lIMbaDo, je jAti sahakAra. agarataNe anusAri, pIlatA parimala dIi; te sajjana saMsAri, joyA piNa disai nahI. DhAlaH samakita dhArI je hoi, te to sudhu vicArai ho; jIvane sukha-dukha upajai, karamataNe anusArai ho. kubuddhinai mAravAtaNo, rAjAi dIdho Adeso re ho; dhanadatta-sutai mukAvIo, uttama puruSa suviseso re ho. 6 vAta [701] 1. pAThA nirakhavA. 3 vAta0 [698] 4 vAta. [699] For Personal & Private Use Only 5 vAta [700] 1 [702] 2 [703] nRpa kahi 'eha kubuddhinuM, mukha dIThai bahu pApo re; viNa avaguNa eNi pApIi, kumarIne kIdho saMtApo re ho. 8 vAta [706] 3 [74] 7 vAta [705] 675 Page #689 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 676 ja dIptivijayajI kRtA te mATe ama desamAM, rahavuM na pAme eho re ho; surasuMdare nija desa desathI, kADhyo sAhI teDo re ho. 9 vAta[70] havi aputrIo nRpa ciMtavai, deI maMgalakalasane rAjyo re ho; paMcamahAvrata AdarI, sAdhyuM. Atama kAja re ho. 10 vAta. [708]. dhanadatta sAha ane dhanavatI, saparivAra teDAvI re ho; vrata levAni saja thayo, sahunu manaDu manAvI re ho. 11 vAta. [70] maMgalakalasane premasya, vyApyo potAni pATi re ho; surasuMdararAjA bhaNe, "tume cAlajyo dharmanI vATi re ho.12 vAta. [71] zrIyazobhadrasUrI kani re, nRpa vrata lIi ucharaMgi re ho; dhanadatta sAhane ghanavatI, teha piNa vrata laI raMgi re ho. 13 vAta [711] guru Adesa lahI karI, surasuMdara riSirAyo re ho; tIrathayAtrA karavA bhaNI, te paradesi jAyo re ho. 14 vAta. [712] nagara piMDolane thaI rahi, te kima kahII sAdho? re ho; eka kAmi rahatA thakA, thAI saMjamano bAdho re ho. 15 vAta[13] rANI trilokyasuMdarI, punyavatI abhirAmo re ho; prasavyo putra-puraMdara, jayazekhara jasa nAmo re. 16 vAta. [714] vrata lIdhuM surasuMdaraI, deI maMgalanaI rAjyo re ho; sImADA rAjA kahi, "e syu kIdhuM akAjo? re ho. 17 vAta. [715] e paradezI vANIo, aMgadesano rAyo re ho; nAma dharAvaI ehavu, ama jIvita dhiga thAyo re ho. 18 vAta[16] 1. pAThA. jIvita chai. For Personal & Private Use Only Page #690 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 677 dUhA 1 [71] 2 [718] 3 [719] 4 [720] pa [721] aMgadesa levA bhaNI, AvyA moTA rAya; kaTaka sahu bhalu karI, maMgalani mani vAya. sihanAma sAmaMtanaI, kIdho vaDa rAjAna; Agali kIdho tehane, deI bahu Adara-mAna. gUrjara masjara mAlavo, mevADanA bhUpAla; dhanadatta sutane savi milyA, ApI sAra rasAla. dhanadatta-sutaI vajaDAvIo, bhAdravanAma nIsANa; tharahara kAMpaI tava dharA, kAyara kaMpaI prANa. moraca racIyA bhalI paraI, uMcA DuMgara jema; nAli caDhAvI uparaI, sUrataNe mani prema. pUjI zrIbhagavaMtanaI, praNamI zrI guru pAya; dhyAna dharI bhagavaMtanuM, te chaI zrAvaka rAya. mahAmUlya moTo achaI, ghoDo jaladhi taraMga; maMgalanRpa upara caDhyo, ANI manano raMga. phoje phoja sAtamI milI, tava vAgA raNadUra; maMgalakalasa tiNe aTakalyo, jANe ugyo sUra. spa dekhI maMgalataNu, te praNamyA bhUpAla; tatakhiNa te pAchA pharyA, ApI "sAra rasAla. havi AvI nija maMdiraI, maMDAvyA prAsAda; zatrukAra maMDAvIyA, huo te jaya-jayakAra. 6 [22] 7 [23] 8 [724] 9 [725] 10 [26] 1. moracA. 2. dhana. 3. dAnazALA. For Personal & Private Use Only Page #691 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 678 ja dItivijayajI kRtA zrI jayasiMhasUrIsara, samavasaryA udyAna; bahu parivAre parivaryA, te kaI jJAna nidhAna. 11 [727] DhAla -4, rAga- goDI. sabala ADaMbara saja karI bhavi prANI re, teDI savi parivAra lAla bhavi prANI re; AvyA sahaguru vAMdavA bhavi, pahirI savi siNagAra lAla0. 1 [728] pAMcaI abhigama sAcavI bhavi, vAMdyA zrI guru pAya lAla; praNamI valI bahu sAdhanaI bhavi0, beThA RA ThAya lAla0. 2 [29] zrI siMhasUrI upadisaI bhaviya, jANI sarala svabhAva lAla; sAkara-madhUrI vANII bhavi., dAna-sIyala-tapa-bhAva lAla0. 3 [730] dharamanI desanA sAMbhalI bhavi, harakhyo mani bhUpAla lAla; jena gharama manamAM vasyo bhavi0, jIvadayA pratipAla lAla0. 4 [731]. kara joDI ubho rahi bhavi, pUchi maMgala naresa lAla; vivAhanI viDaMbanA bhavi, pAmI keNa visesa? lAla0. 5 [732] nAme trilokyasuMdarI bhavi., mujha priyA viNa vAMka lAla; karama kaThiNa kIdhA kasyA? bhavi0, je pAmI eka kalaMka lAla0. 6 [733] sUrI kahi "rAjA! suNo bhavi0, pUravabhavanI vAta lAla; viNa sAMbhalya e karamanI bhavi, kathA na Avi ghAta lAla0. 7 [734] aMgi Alasa pariharo suNi rAjAnI re, pUravabhava vRttAMta lAla suNI rAjAna! re; pUnya kIdhuM te vakhANIe suNi0, mukI mananI bhrAMti lAla0. 8 [735] dakhiNa bharataI jANIe suNi, zitipratiSThita nAma lAla; pATaNa moTu vakhANII suNi0, riddhi karI abhirAma lAla0. 9 [36] 1. sadguru. 2. zahera. For Personal & Private Use Only Page #692 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 679 maMgalakalaza rAsa somacaMdra tiNAM pATaNaI suNi, eka rahi kulaputra lAla; sUracaMda temano pitA suNi, rAkhi gharanuM sutra lAla0. 10 [737]. zrIdevI tasa bhArajyA suNi, daMpatI prIti apAra lAla; caturAI tasa vakhANIi suNi0, hani vasi bharatAra lAla0. 11 [738] sarala svabhAvi paNi karI suNika, mAnaI sahu tasa loka lAla; dharamane ThAma vAvAI suNi, bahu sonaiA roka lAla0. 12 [739] tehavA pATaNamAM jANIi suNi0, zrAvaka jinadeva nAma lAla; te behunuM mana eka che suNi, jima lakhamaNa ne rAma lAla0. 13 [74] pUravalu piNa bahu ache suNi, jinadevani bahu dhana lAla; bahu dhana valI uparAjavA suNi0, vAhaNa caDhavAnuM mannA lAla. 14 [741] eka dina te somacaMdranI suNi. mitranaI kahi mana vAta lAla; "paradesaI manasA achaI suNi, tu chaI suddha sujAti lAla0. 15 [742] sonaIA mujha rokaDA suNi, sukuM bAra hajAra lAla; vizvAsa jANI mitrano suNi0, dharma-bAMdhava tuM sAra lAla.. - 16 [74]. e dhana mAruM tuM sahI suNi0, vAvarajyo subha kAmi lAla; lAbha ghaNo chai tumane suNi, e chaI uttama kAma" lAla0. 17 [74]. te dhana supi mitranaI suNi, teNe siddhi karI paradesa lAla; jinadeva sarikho ko nahI suNi0, e e puruSa visesa lAla0. 18 [745] mAnavabhava lAho lIjII suNi, deI dAna supAtra lAla; somacaMdra anumodano suNika, karaI nija niramala gAtra lAla0. 19 [746] somacaMdra nara sArikho suNi0, koDimAhi koI eka lAla; huI ki na huI valI suNi, te suNajyo suviveka lAla0. 20 [747] For Personal & Private Use Only Page #693 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 680 che dIpivijayajI kRta 21 [748] jinadevanu dhana vAvarai, suNi0, mani nANAM ahaMkAra lAla; nija mitrane anumodano suNi0, parane karaI upagAra lAla, gharasAru dhana vAvarai suNi0, potAnu piNa sAra lAla; jainadharama valI AdaraI suNi0, nAri ni bharatAra lAla, 22 [749] For Personal & Private Use Only Page #694 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 681 dUhA zrIdevI mani ciMtavaI, "dhanya e mujha bharatAra; dhanya jinadeva vakhANIi, jainadharama jagi sAra." 1 [50] naMda seThanI dIkarI, devadattanI nAri; te piNa ehi ja pATaNe, bhadrA nAmi nAri. 2 [51] zrIdevIni sakhIpaNu, ghaNu te bhadrA sAthi; bhadrA piNa nehaI karI, mana Ape tasa hAthi. 3 [52] devadattanA dehamAM, ragata-pittano roga; vyApyo karamataNe vasi, bhadrA karaI bahu soga. 4 [53] zrIdevI Agili kahi, koDhI huo bharatA; havi bAI syu kIjII?, e dukhano nahI pAra." 5 [54] DhAlaH - 5, kedAro goDI. muha macakoDine kahi re, bhadrAni teNi vAra; devadattanaI tujha saMgathI re, upano ragata vikAra. 1 [755] bahinI! ma karI mujha myuM vAta, vegalI raho kara sAta; nahI bhalo tAro saMghAta, viNaThuM tAha gAtra re." 2 bahinI. [756] bhadrAni tava upano re, manamAM ghaNo vikhavAda; te ciMtavaI ehasya lavi re, mani ANI unmAda re. 3 bahinI. [7pa7] uThI te Amama-dUmaNI re, nayaNe jharatI nIra; valatI bolAvI harakhajyuM re, "kAMI bAI! huI dilagIra? re." 4 bahinI. [58] bhadrA kahi 'tujha navi ghaTi re, evo kahevo bola; zrI kahi "maheM hAsI karI re, tujha tanu kuMkuma ghola re." 5 bahinI. [59] 1. dUra. 2. saMgAtha. 3. kharAba thaI gayuM. 4. zarIra. For Personal & Private Use Only Page #695 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 682 che dIkSivijayajI kRta zrIdevII tatakhiNe re, besArI gharI bAhi; "mAharaI tu sahI jANajyo re, vAlhI nagarI mAhire." 6 bahinI. [760] rosa hato te utaryo, vilaya gayo vikhavAda; zrII karama bAMdhyuM hatuM re, tehano rahyo re savAda re. 7 bahinI. [761] jIva bAMdhaI te ati ghaNu re, rasanAthI bahu karama; jiNe rasanA vasi karI re, tehani potaI dharama re. 8 bahinI. [762] je paMceDhI vasi kare re, tehanaI lAgu pAya; dIptivijaya kahi jANajyo re, tehani bahu sukha thAya re. 9 bahinI. [763] For Personal & Private Use Only Page #696 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 683 dUhA munivaranA saMjogathI, pAmI samakita sAra; te pAle behu jaNA zrAvakanA vivahAra. 1 [764]. atihi subha bhAvi karI, te pohatA paraloka; paMca palyopama AukhaI, saudharamAM suraloka. 2 [765] saudharma devalokathI, somacaMdrano jIva; cavInaI tu bhUpati huo, punyavaMta atIva. 3 [766] devInuM sukha bhogavI, pUraNa pUrI Aya; zrIdevIno jIva te, trilokyasuMdarI thAya. 4 [767]. padravyaI uparAjIuM, punya ghaNuM guNakhANi; bhADe paraNI suMdarI, te tu sahI karI jANi. 5 [68] hAsII pahilaI bhavi, vayaNa kahyuM viNa vAMka; te mATi e suMdarI, pAmI moTuM kalaMka. 6 [69]. DhA muMDA je jIvaDo, je hasatA bAMdhaI karama; subha-azubha te bhogavi, sAco zrI jinadharama. 7 [770] DhAla - 6, siAhelaDInI.] desanA suNI mani harakhIo sAhelaDI re, maMgalakalasa bhUpAla to; "AjUNo mujha dina bhalo sAhelaDI re, sAMbhalyA vayaNa rasAla' to.1 [771] vAMdI nija gharI AvIyA sAhelaDI re, mani Avyo vairAga to; e saMsAra kArimo sAhelaDI re, sAco dharama vItarAga' to. 2 [772] 1. upAjarSa, upArjana karyu. 2. Ajano. For Personal & Private Use Only Page #697 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 684 che dIpivijayajI kRtA harakha dharI dhana vAparI sAhelaDI re, karaI potAnu kAja to; jayazekharane tava dII sAhelaDI re, caMpAvatInu rAjya to. 3 [773]. siMhasUrI pAsi lIi sAhelaDI re, paMca mahAvrata bhAra to; ati ochava ADaMbaraI sAhelaDI re, nara valI eka hajAra to. 4 [774]. zrI gurunI sevA karaI sAhelaDI re, tiNe bhaNyA aMga IgyAra to; yogya jANI padavI dII sAhelaDI re, siMhasUrI gaNadhAra to. 5 [775] sukhIyA jIva te sukha lahi sAhelaDI re, te sahI punya pramANa to; punyavaMtanA sahu karaI sAhelaDI re, jagamAM sabala vakhANa to. 6 [776] suMdarI paNi dIkhyA lII sAhelaDI re, harakhaI nRpani sAthi to; bahu nArIsyu paravarI sAhelaDI re, loca kare nija hAthi to. 7 [77]. catura te tehanaI jANII sAhelaDI re, je avasarano jANa to; saMsArI sukha vilasI karI sAhelaDI re, saMjama laI guNa khANi to. 8 [77] saMjama pAlI niramaluM sAhelaDI re, pohatA brahma suraloka to; tihAMthI cavInaI upajyA sAhelaDI re, pAmyA narabhava loka to. 9 [779] tihAM paNi dIkSA leI karI sAhelaDI re, pAmace kevalanANa to; anukarame mugati gayA sAhelaDI re, tenuM karavuM vakhANa to. 10 [780] guNavaMtanA guNa gAiI sAhelaDI re, bhAkhaI zrI bhagavaMta to; niramala thAI AtamA sAhelaDI re, pAmII sukha anaMta to. 11 [781]. zrImaMgalakalasasUrI taNo sAhelaDI re, rAsa racyo suvisAla to; bhaNe gaNe je sAMbhale sAhelaDI re, jima huI parama vilAsato. 12 [782] rAsa karatA ehano sAhelaDI re, mujha mini ati raMgarola to; kaItAM raMga mujha upano sAhelaDI re, jima majIThano cola to. 13 [783) For Personal & Private Use Only Page #698 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 685 al; supanAmAMhi gaja uparaI sAhelaDI re, beThA huI riddhi rAjya to; tima e rAsa karatA thakA sAhelaDI re, siddhi caDhaI savi kAja to. 14 [784] zrI vimalabodhasUrIzvaraI sAhelaDI re, dIdho e upadesa to; sAMtinAtha pahilaI bhavi sAhelaDI re, zrISeNa nAmI naresa to. 15 [785] te Agali manaraMgamya sAhelaDI re, saMbaMdha kahyo surasAla to; sAMtinAtha pahilaI bhavi sAhelaDI re, maMgalakalasa bhUpAla to. 16 [786]. jainadharama ArAdhIo sAhelaDI re, sAyaM Atama kAja to; paramAnaMda pada pAmIo sAhelaDI re, bhogavI bahu dina rAja to. 17 [787] dhana sArathavAhi sAdhUnaI sAhelaDI re, dIdhu aDhalaka dAna to; tIrthakara padavI lahI sAhelaDI re, iMdra karaI bahumAna to. 18 [788] For Personal & Private Use Only Page #699 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 686 4 dIpivijayajI kRtA jainadharma samarAdhya, bhUtyA vibhavabhAjanam / prAptAH siddhisukhaM hyete, zlAdhyA maMgalakumbhavat / / 1 / / DhAla - 7, ma makaro mAyA kArimI- e dezI. punya karo tume prANIyA, punya naveI nidhAna re; punyathI savi sukha upajaI, gohuthI jima pakavAna re. 1 punya. [789]. zrI vijayamAnasUrIsvarU, tapagacchano siNagAra re; tehani rAjya raMgaI karI, rAsa racyo suvicAro re. 2 punya. [70]. zrI vijayadAnasUrIsara, uttama jehanuM nAma re; munivaramAhi vakhANII bhAgyavaMta guNadhAma re. 3 punya. [71] tehanA ziSya sohAka, zrI rAjavimala uvajhAya re; tehanA sIsa vakhANII, munivijaya uvajhAyo re. 4 punya. [72] tenA ziSya vakhANIo, saMvegI siradAra re; zrI devavijaya vAcaka vaDA, usavaMsa siNagAra re. 5 punya. [73] prAga vaMsa kula upanA, nija gurune sukhadAyi re; zrI mAnavijaya paMDitavara, dolata adhikI savAI re. 6 punya. [794] gurunAmi sukha upaje, mati buddhi saghalI Ave re; dIpivijaya sukha kAraNi, rAsa racyo subha bhAvi re. 7 punya. [795] nija sIsa dhIravijaya taNuM, vAcanAnuM mana jANI re; rAsa racyo ralIyAmaNo, manamAhi ulaTa ANi re. 8 punya. [796] saMvata sattaraI jANo , varasa te ugaNapacAso re; bhaNe gaNe je sAMbhalaI, kavi dIkinI phaLo Asa re. 9 punya. [797]. I rUri mAnavazarAze tRtIya samApta: | 1. godhUma = ghauM. For Personal & Private Use Only Page #700 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 87 huM 1ra) rUpavajayajI kRta maMgalakalaza rAsa dUhA 1 [1] 2 [2] 3 [3] 4 [4] parama paMca parameSThine, trividha karUM praNAma; ajara-amara akalaMka e, akhaya-acalapada ghAma. pArzvanAtha pramesarUM, zrI vardhamAna niNaMda; jayavaMto zAsana jehano, praNamuM jugala janacaMda. bramhANI varadAyanI, viNA pustaka hatha; vacanAmRta Apo sadA, sevaka karo sukayattha. gurU gyAnI gautama jisyA, jaladhi jema gaMbhIra; te sadgurU caraNe namuM, jasa mahimA vaDavira. tAsa pasAye racanA karI, mohana guNa-maNi-mAla; maMgalakalazataNo IhAM, rAsa racuM suvizAla. vIra niNaMda samosaryA, vasaMtapurI udyAna; samavasaraNa deve racyuM, beThA zrI vardhamAna. vIrasena rAjA pramukha, vaMdana gayA manaraMga; beThA yathocita sthAnake, karavA zucita tanu aMga. dharmopara adhikAra che, atha bhAkhe prabhu ujamAla; gharme navanidhi saMpaje, gharme maMgalamAla. dharma thakI muktitaNA, lahaI sUkha sadeva; dharma thakI keI bhava taryA, pAmyA sIva bhavya jIva. 5 [5] 6 [6] 7 [7] 8 [8] 9 [9] 1. jinacaMdra. 2. sukRtArtha. 3. pavitra. For Personal & Private Use Only Page #701 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 688 che rUpavijayajI kRtA dharma karo re bhavIjanA!, phala pAmo sUvizAla maMgalakalazataNI pare, bhogavo bhoga rasAla. 10 [10]. praSada bhaNe "prabhujI! kaho, te kUNa pUnyapavitra?"; prabhujI tava diI desanA, "sahu sUNajyo eka citta. 11 [11] te mATe prANI! IhAM, sarasa kathA adhikAra; sAMbhaLajo zrotA! tume, jima pAmo vistAra." 12 [12] DhAlaH- 1, copAI. jaMbudvipa lakSa yojana jAma, te mATe bharatakSetra abhirAma; sahasabatrIsa deza sucaMga, te mATe mAlavadeza uttaga. 1 [13]. jihAM durbhikSano na lahe nAma, nayarI ujeNI base tihAM grAma; gaDha-maDha-maMdira-pola-prakAra, punyavaMtano na lahu pAra. 2 [14]. dvAdaza yojanAno vistAra, AyAma-vijhaMbha cihuM dIsI sAra; caherAsI coTA zreNI bhaNI, alakApurI sArisI te guNI. 3 [15] laMkA manameM saMkA hUI, bhaya bhaNI jaladhImAM gaI; vahe taTanI simA udAra, gaMgAsiMdhunI upama sAra. 4 [16] rAjamArga dIpe atibhalA, vyApArI dAme guNanilA; evo purame nRpano nyAya, caurAdikano bhaya nahI kAI. 5 [17] janamaMdira sobhA ati ghaNI, rAjyalakSmInI saMpada bhaNI; dhajAdaMDa che devala upare, apara daMDa supanAMtara vare. 6 [18] rAjya kare rAjA bhUpAla, verIsiMha nAme pratipAla; nyAya nIta cAle AcAra, sahu janane sukha dII apAra. 7 [19] 1. parSadA. 2. atyaMta manohara. 3. zreSTha. For Personal & Private Use Only Page #702 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 689 duHkha na deve koIne kadA, ANa akhaMDIta pAle sadA; SaTadarzana bhakti sAcave, arine sIha samAna ja huve. 8 [20] tene paTarANI guNavaMta, somacaMdrA gharaNI kata; rUpe raMbhA sIle satI, nAma abhidhAna guNe mahAmati. 9 [21] te nagarImAMhe vase dhanavaMta, dhanadata nAme Ibhya mahaMta; dhanada bhaMDArI taNI e joDa, koI na kare ehanI hoDa. 10 [22] dharma-artha sAdhe sAvadhAna, vinayavaMta bahu buddhinidhAna; deva-gurU-pUjA-sIyela-vratadhare, dayAdharma karaNI saMcare. 11 [23] ehavA dhanadatta vivahArIla, koTIdhaja-dhanasaMkhyA kahyo; satyabhAmA dharaNI kahevAya, pativratA dharma pAle sadAya. 12 [24] jaina dharmamAM tatpara thaI, nirmala mana sAdhe gahagAhI; ubhayaTaMka Avasyaka kare, behu jaNA te zukha anusare. 13 [25] eka dIna seTha ciMtA vasI, "suta vinA lakSmI e kIsI?; suta vinA gRha ghoraMghAra, dvAdana(za?) dinakara udaya tivAra. 14 [26]. sUta vinA nahI jasa sobhAgya, sUta vinA nahI kulameM lAga; cosaTha dipaka kare gRhamANe, sUta viNa udyota nahI kAhi. 15 [27] ima ciMtavIne zreSThItaNuM, vadanakamala thau jhAMkhu ghaNuM; te dekhI pRcchA hitakarI, dukhanuM kAraNa pUche suMdarI. 16 [28] maMgalakalazano uttama rAsa, pahelI DhAla bhaNI zuvilAsa; zrotAjanane sUNavA teha, pavijaya kahe sasaneha. 17 [29] 1. kAMta=manohara. 2. ghora aMdhAra. 3. saMbaMdha. For Personal & Private Use Only Page #703 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 690 rUpavijayajI kRta dUhA kahe vanitA praha prate, "ciMtA thaI tuma devI; teha praSNottara tume prabhu!, mujhane kaho tatakheva." 1 [30] vanitA vacana sUNI karI, tava bhAkhe dhanadatta; "tehano kAraNi he priye!, sUNa tu eka citta. 2 [31] saMtiti nahI ko ApaNe, je rAkhe ghara zUra; mAta-pitA mana vallaho, jo hoI kulamAM pUta. 3 [32] sUta vinA gRha AMgaNo, caMda vinA jima rAta; rAjana jima senyA vinA, pUtra vinA tima tAta." 4 [33] lalita vacana priunA suNI, bhAmani bhAkhe heva; Arati kIdhe sU hUve?, karma phalAphala devI. 5 [34] DhAla - 2, nAno nADalo re- e dezI. satyabhAmA isyu vade re, vacanAmRtathI kAma ke "svAmI! sAMbhalo re; bhAvo zrI jinarAjajI re, karmataNA pariNAma ke svAmI! sAMbhalo re. 1 [35] karme iMdu kalaMka karyo, karme bala pIyAla ke svAmI; karme dinakara nitya bhame re, rAta-divasa ghaDamAla ke svAmI. 2 [36] kameM hara-hara-suravarA re, lahIyAM sukha-duHkha ema ke svAmI; viDII je likhyuM lekhamAM re, bhogavavA prabhu tema ke svAmI. 3 [37] zuta have te paNa karmathI re, karmathI balina koya ke svAmI; aNahunI hunI nahI re, hunI hoya so hoya ke svAmI. 4 [38] 1. sUtra=javAbadArI. 2. duHkha, ciMtA. 3. ghaTamALa. 4 vidhie, vidhAtAe. 5. na banavAnuM For Personal & Private Use Only Page #704 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsarI 691 lalanA vacana bahu bhAMtinA re, likhIyA je karma tapAsa ke svAmI; prema gharI kahe zreSTIne re, "sU have karavo vikhAsa? ke svAmI. 5 [39] zrI jinarAjanA dharmathI re, nAse savi dukha-daMda ke svAmI; kalpadruma ciMtAmaNI re, sAco sUrata, kaMda ke svAmI.. 6 [40] sAmagrI savi dharmanI re, pAmyA cho pUraNa Atha ke svAmI; yathAzakti gurudevanI re, bhaktI karo nija hAtha ke svAmI.. 7 [41]. sukSetre ghana vAvaro re, sAdhu supAtre dAna ke svAmI; jinapUjA dravya-bhAvathI re, pAmo parama nidhAna ke svAmI. 8 [42] saMgha-vAtsala karo sAhibI re, jJAna likhAvo sAra ke svAmI; sAdharmine saMtoSII re, dharI citabhAva udAra ke svAmI. 9 [43] jinabhUvane jinabiMbane re, padharAvo mana ucharaMga ke svAmI; bAla tapasvI gillANanI re, bhaktI kare zubha saMga ke svAmI. 10 [44] ityAdike jinadharmanA re, bhAkhyA prabhujII bheda re svAmI; prANesara! mujha vallo re, kahu chuM bichAI goda ke svAmI. 11 [45]. Ihaloka paraloke sadA re, sukha-dAyaka e dharma ke svAmI; kalpalatA pare vAdhasyo re, jo jANe ehano marma ke svAmI. 12 [46]. dharma pragaTa prabhAvathI re, sutanuM sukha jo hoya ke svAmI; vilasacyuM e sukha-saMpadA re, saphala diyA karasyuM to ya ke svAmI.13 [47] Ihabhave zuta hosTe bhalo re, parabhave zurapada-ThANa ke svAmI; premadA pritamane pichavyo re, kare tava vacana pramANa ke svAmI. 14 [48] kumAra maMgalakalazataNo re, e che uttama rAsa ke svAmI; DhAla bIjI kahI nirmalI re, spa kahe sahuno dAsa ke svAmI. 15 [49] 1. muMjhavaNa. 2. 6. 3. samRddhi. 4. glAnanI. 5. divaso. 6. samajAvyo. For Personal & Private Use Only Page #705 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 692 rUpavijayajI kRta dUhAzuNa premadA! te zubha kahyA, tuma vacane citta lAya; romAMcita ullasita huyA, harSAnaMdamaya thAya. 1 [50] tuma guNa rIjha na cAturI, sarasa sUdhArasa-mITha; mujha mana raMjIta tana huuM, kapaDa colamajITha. 2 [51] kumuda vallarI rohiNI, cAtuka vallo me; prANa vallahI tu sadA', dhanadatta bhAkhe neha. 3 [5] gharmodyama karato huuM, dhanadatta sAhasa dhIra; ArAdhe eka cittasuM, strI-vacane vaDavira. 4 [53] juu dharmanA sAhAcyathI, pAtika dUra palAya; mana ciMtita AsthA phale, kahe kavi dharma pasAya. 5 [54]. DhAlaH- 3, nadI yamunAne tIra uDe do paMchIyA- e dezI. ehave dhanadatta zreSTI dharma samAcare, nizcalamana gRhamAMhe zrAdhdhakula udhare; tanmayathI layalIna ke asthi-mIMjA paNe, bhedANo jina dharma ke mana ulaTa ghaNe. 1 [55]. SaTAvazyaka be TaMka ke pauSadhavata dhare, sAmAyika bahu bhAva ke dhanadatta Adare; paDIkAbhe munIrAya ke janma saphala kare, tajI pramAda ullAsa ke navapada anusare. 2 [56]. eka divasa te seTha ArAmIka teDIne, pUkSma gRhavAne kAja dravya ghaNuM joDIne; ardhI dravya ArAmikanA dukha kApIyA, vATikAmAMhethI pUsya zreSTIne ApIyA. 3 [57] mAlI bhaNe "mahArAjA, tume padhArajyo, mujha vinA tume Apano kAja sadhAro; mujaro che tuma dAsano vATikA tumataNI, tumathI nahI ko adhika kahu chuM tuma bhaNI.' 4 [58] 1. vastramAM. For Personal & Private Use Only Page #706 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa ArAmikanA vacanA zuNI vikasIta thaiuM, dina-dina prate lai phUla ke gRhe Ave vahyo; gRhanA jinagRhamAMhe ke jana-pUjA kare, darzanane ujamAla nagaramATe saMcare 5 [59] moTA devale jinarAjanA biMba je thApIyA, 'nisIhI' kahIne jiNagharamAMhe AvIyA; daza-vaitRka ANA sAcave zreSThI preme karI, have tehano adhikAra bhaNuM tehano harSe karI. 6 [60] trihu bhede karI nisIhI tribhuM pradakSiNA, trikuM bhede praNAma kare zudha vAsanA; trikabhede jina pUna pUjA avasthAnuM bhAvavuM, tehanA tribhuM prakAra siva sAdhana havu. 7 [61] trihu dizi kare nirIkSaNa trika paga bhUmIkA, pamArjavA kahI jinarAja zukhanI samArikA; varNatrika trika mudrA kahI Agama valI, trikuM praNidhAna dazatrika kahe ima kevalI. 8 [62] Ima Agama anusAre dhanadatta dina prate, trikayoge praNipatya kare zakti chatI; zakrastava dravya-bhAvathI caityavaMdana kare, tribhuvananAyaka devanI bhakti bahu pare. 9 [63] 693 pUjA paMca-prakAre phUla pagara bhare, aSThAnikA mohochava parvaNi jasa vare; sattara ekavisa vidhanI kare AnaMdasUM, vidhipUrvaka sAmrAjya ke nRtya sAnaMdasUM. 10 [64] pauSadhasAlAi gurumukhanI vANI zuNe, prabhAvanA zrIphalAdika arpe saMghataNe; saMgha caturvidha ne valI sAhamI bhojana diI, ima utkarSe AtamakArya zudha kII. 11 [65] zrAdhanA kula AcAra pAle zreNI sadA, dharmataNA prabhAva dekhI te ekadA; vi sahI sAsanadevI karaNI ItmyanI, ekAgrabhAva dRDhacitta thaI thira thobhanI. 12 [66] mahimA zrI jinarAjano jagatamAM che vaDo, che valI pUnya sahAya kastUrI-kevaDo; vistarasya sUvAsa ke dharmanA phala thakI, leTesthe maMgalamAla ke dhanadatta sUta thakI. 13 [67] trIjI DhAla rasAla pUraNa thaI rAsanI, uttama prANI maMgalakalaza sUvAzanI; Age sarasa saMbaMdha zrotAjana! sAMbhalo, rupa kahe bhavi prANI upasamamAMTe bhalo.14 [68] 1. umaMgapUrvaka. 2. trika. 3. punya=pavitra. For Personal & Private Use Only Page #707 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 694 rUpavijayajI kRta dUhAsatyabhAmA dhanadatta biMdu, pUrava pUnya sahAya; likhita bhAvanA yogathI, pUje mile sahU Aya. 1 [69]. pUje manavaMchita phale, pUrve male te ISTa; pUnya-sakhAI jehane, pUnya deva saMtuSTa. 2 [] pUnyavaMtane saMpaje, lacchino abhilASa; pU hINane dohilo, surataru AMbAsAkhi. 3 [71]. pUje sUranara sAkhiyA, pUje dravya samajUra; pUnya prabhAva atighaNo, bhoga bhalA bharapUra. 4 [72] te mATe dhanadattanA, jAgRta pUnya aMkura; jinazAsana rakhavAlikA, pratyakSa thaI hajUri. 5 [73] DhAla -4, mArA ghaNure savAI DholA- e dezI. zrutadevI sAnidhi karavA, dhanadatta satyabhAmA dukha haravA re pyArA zeThajI mohanagArA; nIlAMbara vastra dharIo, caraNA-colI e dIla TharIure pyArA. 1 [74] malapatAM mayagala cAla, sohe bhUSaNa jhAkajhamAla re pyArA; veNA pannaga sarikhI, aNIAlA locana nirakhI re pyArA.. 2 [35] kara-cUDA-kaMkaNa khalake, bhAle nIlavaTa TIkI jhalake re pyArA; kuMDala kapola virAje, mAnuM ravi-sasI upamA chAje re pyArA. 3 [36] sIthonaka phUlI bhalakA, "uravaMsI rupe alakA re pyArA; kaviyaNa mukhe guNa jeha, kehatAM navi pAme cheha re pyArA.. 4 [7] 1. veNI. 2. seMthAnuM ghareNuM. 3. nAkanu ghareNuM. 4. camake. 5. urvazI. For Personal & Private Use Only Page #708 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAso 695 isyo veSa dharInuM lIdhuM, jIhAM zreSTIe sayana kIdhuM re pyArA; tasa maMdIramAM Ave, sUlalita vANII bolAve re pyArA.. 5 [38] jAgRta thaI jaba jove, sUrI kinnarI vidyAdharI hove re pyArA; dhanadata hRdaye vicArI, tava bhAkhe 'tuma kuNa nArI? re pyArA.. [39] jIhAM AvyA cho kuNe kAja?, tume pharamAvo mahArAja! re pyArA; ame mAnavI kuNa prANI?, tume deva svarUpI guNa khANI re pyArA 7 [8] Ima nizuNI sAsanA bole, dhanadattanA mRtapaTa khola re pyArA; "ame chuM jina rakhavAlI, jina caraNe pApa pakhAlI re pyArA. 8 [1] satvanI parikSA kIdhI, daDha samakitathI hue siddhI re pyArA; tujha dharmanI thiratA jANI re, bhalla bhAgya dizA saparANI re pyArA..9 [2] satya sevAthI rAcI, tujha upare kaSNA sAcI re pyArA; hRdaya sUta ciMtA jAgI, sUta hospe mahA vaDabhAgI re pyArA. 10 [83] saMtuSTa thaI vara dIdho, sUtano tujhane suprasIdhdho re pyArA; thayA adazya vara ApI, pratijJA pUrI jasa thApI re pyArA. 11 [8] cothI DhAle gavANI, zAzanadevI guNa khANI re pyArA; maMgalakalazano rAsa, spa kahe sevo dharmano pAsa re pyArA. 12 [85] 1. zreSTha, baLavAna. For Personal & Private Use Only Page #709 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 696 rUpavijayajI kRtA 1 [6]. 2 [87]. 3 [88] 4 [8] dUhIH deve arpita vara thakI, harSavaMta huu tAma; zreSTI kahe "suNa kAmani., citta kara tuM vizrAma." pUnyavaMta koI jIva che, cavI kUkhe uppanna; satyabhAmA udare pIuSa, garbhapaNe saMpUna. satyabhAmA AvAsamAM, sukha bharanidrA jAma; nizi zeSa rahI pAchalI, dITho sUpana satyabhAma. svarNamaya pUraNa kalaza, daSTa adbhuta spa; maMgalikamaya dravya bharyo, caMdane carco "cUpa. kusumamAla ramaNika ati, kaThe sthApi jeha; padhe DhaMkita kuMbha e, sUpane dITho teha. DhAla - 5, kahe dhano kAminI prate- e dezI. satyabhAmA gharaNi priyA, garbha rahyo "zukamAlo re; svAta biMdu paDe sIpame, upama eka rasAlo re. Aja suraMga vadhAmaNA. e AMkaNI. udaya huu pUrava dise, jhalahala teje bhANa re; jananI udare avataryo, lilAvaMta sujANa re. have garbhanI pratipAlanA, zuzruSA rAkhe heje re; sahiyara sIkhAmaNa daI, "zubha vAdho tuma teje re." anukrame garbha vadhato huo, tima-tima bhAmAM harSata re; trIje mAse doDalA, upaje te pUre ciMtita re. pa9i0] 1 [1]. 2 Aja[2] 3 Aja. [3] 4 Aja. [9] 1. cUpa=cuvA=mizraNayukta gaMdhadravya. 2. sukumAla. 3. sakhIo. For Personal & Private Use Only Page #710 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa A 697 cothe mAse mAtanI, vRdha kare valI kAya re; paMcame paMca iMdritaNA, aMkurA te thAya re. 5 Aja. [5] chadde adhira-pa-pIta kahyA, nasa-nADI roma-rAya re; auTha koDa te bhAkhIyA, saptame mAse thAya re. 6 Aja. [6] AThame pUraNa aMga kahyA, navamuM paripUrNa hoya re; sAta divasa te upare, harSa dhare te soya re. 7 Aja. [7] Ima satyabhAmA bhAmani, jAyo pUtraratna re; zubha dina zubha velA ghaDI, zucita prasavita tanna re. 8 [98. satyabhAmAM sUta janamio. dhanadatta vivahArI bhaNI, dIdhI vaddhAmaNI jAya re; dAna vaddhAmaNI tehane, kIka paMcAMga pasAya re. 9 satyabhAmA ) [9] uchava-mochava raMgasuM, sohava gAve gIta re; arthI dAne saMtoSNIyA, vAjitra nAda saMgIta re. 10 satyabhAmA [100] sUta uchava kIu janmano, lAkhiNo dhanadata re; le lAho lacchitaNo, nirmala punya pavitta re. 11 satyabhAmAM 0 [101] chaThe divase sUtikA taNo, dharmajAgaraNa maMDAve re; guNa gAe gurdevanAM, dukRta dUra jhaMDAve re. 12 satyabhAmA . [102] dvAdaza divaza atikramyA, asana visana vRtaghola re; bhojana SaTarasa pAkanA, kesara-kukama taMbola re. 13 satyabhAmA [103] sAjana kuTaMba sahoda, jAti-jAtinI paMti re; hase phaDe bhojana diI, saMtoSyA bhalI bhAMti re. 14 satyabhAmA [104]. 1. sADA traNa. 2. sobhAgyavatI strI. 3. paMgata. 4. krIDA kare. For Personal & Private Use Only Page #711 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 698 kIdhI svajana perAmaNi, kuMkuma tilaka nilADe re; zrIphala haste Apine, akSata bhAle ligADe re. 15 satyabhAmA 0 [105] kuTuMba ANA lei karI, nAma Thavyo zukhakAra re; dhanadatte doya kara joDine, maMgalakalasa kumAro re. 16 satyabhAmA 0 [106] * rUpavijayajI kRta DhAla pUraNa thai pAMcamI, janma-karaNInI eho re; zrIzAMticaritre e kahuM, rupa kahe dharo neho re. 17 satyabhAmA 0 [107] 1. bhAle. For Personal & Private Use Only Page #712 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa rama 699 dUhAkuTuMbane kidhI vidA, nija-nija thAnika jAya; "dhanna-dhanna e dhanadattane, phaliu dharma pasAya." 1 [108] iMdu-kalA para vAdhato, maMgalakalaza kumAra; satyabhAmA harakhe 'hII, ucchaMge besAri. 2 [109] paMca dhAvi pAle kharI, eka uchaMge leya; eke keDe khabhe lIye, eka AliMgana deya. 3 [11] eka mADe ramakaDAM, eka hasIne tAla; sukhaDalI mukhameM dIye, kaDAve te bAla. 4 [111] payodhara mukhame have, kavala lie AhAra; lADa-koDa pUre sadA, jananI cita udAra. 5 [112] DhAla - 6, koIlo parabata dhaMdhalore lAla- e desI. satyabhAmA dhanadatta bihu jaNA re lAla, pekhe kumaranuM pa re suguNanara; madhukarane jima vallikA re lAla, tima vallabha anupa re suguNanara. 1 [113] nisuNo kumAranI vAtaDI re lAla. AMkaNI. komalA vANI AlApato re lAla, jIma jIma lAge mITha re suguNanara; nizApatI te sArikho re lAla, sola kalAI dITha re suguNana. 2 nisuNo [114]. pAMca varSano jaba huure lAla, kare bRdhdhi prapaMca re suguNanara; laghutApaNuM jUU bAlano re lAla, hAsya vinode saMca re suguNanara. 3 nisuNo[115] mAta-pitA tava jANIu re lAla, varSa thayA jada ATha re suguNanara; kalyAbhyAsa ucita bhaNI re lAla, lekhaka sAlAI pATha re suguNanara. 4 nisuNo [116] 1. he. 2. jyAre. For Personal & Private Use Only Page #713 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 700 rUpavijayajI kRta zubhaga zRMgAra pahirAvIne re lAla, adhyApakane geha re suguNanara; AnaMdita huu pekhIne re lAla, adhyApaka sasanehare suguNanara. 5 nisuNo[117]. chAtra bhaNI dII jadAre lAla, zrIphaLa phophala pAna re suguNanara; kalAcArajane saeNpila re lAla, yathAyogya deI dAna re suguNana. 6 nisuNo [118]. paThana kare kumArajI re lAla, budhdhi karmanuMsAra re suguNanara; ArAdhyo pUrva bhave re lola, jJAnAbhyAsa sUdhAra re suguNana. 7 nisuNo[11] prajJAnA traNa prakAra che re lAla, gurumukhathI upade re suguNanara; vinaya thakI vidyA grahe re lAla, tIma valI dravya visesa re suguNanara. 8 nisuNo [12]. vidyA lahI vidyA diI re lAla, cotho nahI che re bheda re suguNanara; maMgalakalaza zravaNe suNI re lAla, sAdhe vidyA akheda re suguNanara. 9 nisuNo [121] vinaya kare bhakti ghaNI re lAla, pAThakanI apramatta re suguNana; sUvinitane saralatApaNe re lAla, ahonizi mananI khaMti re suguNanara. 10 nisuNo[122 jinamata paMDIta vAsanA re lAla, artha grahe zudhdha khAsa re suguNanara; udyamavaMta guNe nilo re lAla, kare cAturya prayAsa re suguNanara. 11 nisuNo. [123] kavita koka chappaya bhalo re lAla, guDhA gAlbane chaMda re suguNanara; prahelikA mukhe dhare re lAla, samasyA sAyara 'viMda re suguNanara. 12 nisuNo. [124] puSakalA bahottari kahI re lAla, teja kalAno vizAla re suguNanara; sabada sAstra kaMThe karyAre lAla, laghupaNe e bAla re suguNanara. 13 nisuNo. [12] maMgalakalazanA rAsanI re lAla, DhAla chaThThI bhaNI zuddha re suguNanara; rUpa kahe abhyAsanI re lAla, maMgalIka hoe avirudhdha re suguNanara. 14 nisuNo[126] 1. kalAcAryane. 2. vRMda, aneka. For Personal & Private Use Only Page #714 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa rama 701 1 [12]. 2 [128] 3 [129] 4 [130]. 5 [131] dUhA nija guru kumarane pAThave, vidyA nipuNa zupAtra; bhinna-bhinna bhede karI, vilaMba na kara tilamAtra. dhanadatta eka dina vATikA, kumare jAvata diTha; pRSNa janakane hetasuM, bole vayaNe mIThuM. "kaho pitAjI! dina prate, nayarI bAhira dvAra; kuNa kAme jAu acho?, bhAkho mujha prate vicAra. pitA payaMpe kumara prate, arcavavA jina heta; kusuma sugaMdha leyavA', tehano kahyo saMketa. tadA kumara bolo phirI, "mujhane teDo sAthi'; zreSThII sUta kara grahI, cAlyo caturAnAtha. DhAlaH - 7, thA parivArI mArA sAhibA- e dezI. eka dina kumara te vATikA, gayo kotuka kAja; pitA saMghAte pekhIne, "kuNa e bAlaka Aja?'. padma zarikhA locana ache, mukha punima caMda; seThano bhUta tava jANIne, phala arpe sUvaMda. ArAmikanA citta bhaNI, upano ati pramoda; dhanavaMtanI sarva IcchatA, kare jana sukha voda. nirdhana te tRNa sArikhA, na kare koI Asa; nipuNAI jo lakha huI, bese nahI pAsa. tima I dhanadatta zreSTIne, dravya bhaNI phala-phUla; arNo ArAmika harSathI, khAtA mIThuM atula. 1 [132] 2 [133] 3 [134] 4 [135]. pa[136] 1. bole. 2. pUjA karavA. For Personal & Private Use Only Page #715 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 702 rUpavijayajI kRta 6 [137] 7 [138] 8 [139]. 9 [14] 10 [141] kumare phalAdika te same, bhakSaNa tava kIdhAM; seSa lahyAM nija gRhabhaNI, vanamAline dIdhAM. kusuma laI gRhe AvIne, jinezvara bhaktI; majjana karIne khIrodakA, vastra peharI juktI. kezara-caMdana-ghanasArasyuM, arthe jina aMge; kusumamAla kaThe Thare, dravya stavanA raMge. 2usarato pAche page, raMgamaMDapa seTsa; bhAvastavanA tihAM kaNe, karu zubha dRSTa. paramAtmA pUjA karI, nikaryA java dvAre; upagaraNa sarve leIne, dIdhA kumarane lAre. bije divasa velA huI, phala-kusumanI levA; ati AgRhe pitA prate, lahe ANA heva. Aja pachI sadA dina prate, mujhane ekAkI; jAvuM kusumanI vATikA, nahI mAMgu bAkI. nicaMtita pitAjI! tume, dhyAna dharmanuM dhyAro; ghare beThA yugatuM bhaluM, mAno vayaNa amAro. sUta sya kAraNa janamIyA?, kIyA je kiratAra; jagamAM temano lekhe nahIM, na gaNe avatAra." mAtu-pitu e bAlano, veNa mastaka cADe; aMtara rahita traNe jaNA, sukhameM kAla gamADe. DhAla sAtamI maMgalIkanI, pUraNa thaI vAra; spa kahe dharmane sevajo, bhavajalano tAru 11 [14] 12 [143] 13 [14]. 14 [14] 15 [146] 16 [147]. 1. kapUrathI. 2. pAcho pharato. 3. yogya. 4. caDAve. 5. pasAra kare. For Personal & Private Use Only Page #716 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 703 dUhA dhanadatta maMgalakalasa sUta, tima satyabhAmA nAri; viSayika zukha vilase sadA, vakhata baDe AgAra. 1 [14] kALaMgata bahu vyatikramyo, nija-nija pUnya pasAya; dharma thakI mahimA phale, jagamAM jasa gavarAya. 2 [149]. agre huI je vAratA, nizuNo mukI mAna; caMdana aru malayagirI, banasya prIti nidAna. 3 [1pa0]. bhAvI padAratha yogyathI, je hoe akhIyAta; bahAM saMbaMdha vacce sahI, punya bale vikhyAta. 4 [1pa1] DhAlaH- 8, lalanA na dizI che - e dezI. eka ja bharatakSetre bhalo, tehanA che SaTa khaMDa lalanA; Araja desamAM sobhato, aMgadeza pracaMDa lalanA. 1 [15] desa manohara aMgadese, anopama nayarI nAma lalanA; caMpA nAme mahApurI, vAsupUjya janma ThAma lalanA. 2 desa. [153] dadhivAhana rAjA huuM, INi nagarI e prasIdhdha lalanA; pratyekabudhdha prathama kahyo, vairAgye dIkSA lIdha lalanA. 3 desa. [154]. rAjya kare naresara, sUrasuMdara bhUpAla lalanA; bhUjabala prAkrama jehano, paMcAyaNa jima vIkarAla lalanA. 4 desa. [155] tapa teje arIyaNa vaza karyA, cAla ANa akhaMDa lalanA; lopI na sake tehanI, jima ghana pavana pracaMDa lalanA. 5 desa. [156] paTarANI guNe dIpatI, nAma guNAvalI tAsa lalanA; kamalA pare upamA lahe, lakSaNa bhUSaNa pAsa lalanA. 6 desa[157]. 1. AkhyAta=kaheluM. 1. siMha. For Personal & Private Use Only Page #717 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 704 rUpavijayajI kRta zukha vilase saMsAramAM, daMpati nija AvAsi lalanA; vanitA guNAvalI pekhIla, zucita svapna prakAza lalanA. 7 desa. [118] kalpalatA ucchaMgamAM, paDI dIThI pratyakSa lalanA; utarIta deva-bhUvana thakI, nayaNe te upalakSa lalanA. 8 desa. [159] rAjJI pramAda tAjI karI, nizA vyatIkramI tAma lalanA; bhUpatine vAzara jaI, prArthanA karati bhAma lalanA. 9 desa[16] zyAma nIMdra sUpano lahyo, phala bhAkho mujha teDI lalanA; nRpati kahe, "tumane priyA! duhitA huye geha lalanA. 10 desa. [161]. guNa lakSaNe saMpUrNatA, tuma kUkhe avatAra lalanA; lahesya bhava aMgajApaNe, sUpana taNe anusAri' lalanA. 11 desa. [162] rAya kahe rANi prate, "hojyo kusala kalyANa lalanA; rANie vacana bhUpatitaNuM, tapitti karyo pramANa lalanA. 12 desa. [163] AThamI DhAla vakhANI), tanujAtaNo adhikAra lalanA; vistAra kahisuM have, rUpa kahe jayakAra lalanA. 13 desa[16] 1. divasa. 2. bhAmA, strI. 3. yAminI=rAtrIe. 4. putrIno. a pAnAnI ane For Personal & Private Use Only Page #718 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 705 dUhArANI guNAvalI garbhanI, zuzruSA kare saMga; nava masavADa ure dharI, janma samaye uccharaMga. 1 [16] garbhasthitI pUraNa bhaI, prasavI putrI bhUri; nRpane gaI vadhyAmaNi, arpe dAna saMpUra. 2 [166] sUtA mocchava rAjaMda kIo, vAje maMgala tUri; sohava gAve sohalA, nATakIyA sasanuri. 3 [16]. lakSa dAne saMtoSIyA, rakSaka karI nija mAma; nAma ThavyuM duhitAtaNuM, trilokyasuMdarI nAma. 4 [168]. DhAlaH-9, nena hamAre lAganAM jita-tita lAge dhAya bahuriyA-e dezI. pratapo sUrasuMdara sadA, avIcala dhU pare vaMka rAjanajI; jagamAM tehanI sohA ghaNI, khAga-tyAga nikalaMka rAjana). 1 praposUrasuMdara0 [16] nAma thApyo kumarItaNo, trilokyasuMdarI nAma rAjanajI; dina-dina adhakI kalA vadhe, zazadhara pare sadadhAma rAjanajI. 2 pratapo. [17]. kumarI spe guNabharI, bAla kalAno kaMda rAjanajI; vadana kamalanI dipakA, saradapUrNano caMda rAjanajI. 3 pratapo. [171] kuMjaranI gata cAlatI, adhara aNa pravAla rAjanajI; zuka caMcu jIsI nAsikA, pRSTidala zukamAla rAjanajI. 4 prapo. [172] bhamuhabANa mRgalocanI, kaMThIrava "kaTIlaMka rAjanajI; jANII uravasI sahI, anya yuvati lahe saMka rAjanajI. 5 pratapo[173]. 1. mahinA. 2. gorI. 3. AbarU. 4. dhruvanA tArAnI jema. 5. zUravIra. 6. bhavAM. 7. siMha. 8. kamarano vaLAMka. For Personal & Private Use Only Page #719 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 706 raka rUpavijayajI kRta lAvaNyatA rasa-kuMpikA, karapANi kada lIthaMbha rAjanajI; zubhaga-rayaNanI maMjUSA, upama lahe acaMbha rAjanajI. 6 pratapo[174] kumArI huI navayovanA, bAla avasthA mocaMta rAjanajI; sobhAgya rasanI taTanIkA, nirakhI bhUpa harSata rAjanajI. 7 prapo. [175] bhaNana-gaNana cosaTha kalA, jJAna-vijJAna cAturya rAjanajI; varajogyatA e bAlikA, thaI jANI nararAjya rAjanajI. 8 prapo. [176]. nRpati mana Atura thayo, "kuNa hoye vara bhUpa? rAjanajI; trilokyasuMdarI sutAtaNo, nirakhavavo dharI cUpa rAjanajI. 9 pratapo[177]. Ima ciMtavI aMteura jaI, rANIne viratAta rAjanajI; caMcalatA nija manataNI, kahI kAMtAne ekAMti rAjanajI. 10 pratapo. [178] putrInI ciMtA mAtane, zutanI pitAne hoya rAjanajI; te mATe tumane ghaTe, kuNa prate devI soya? rAjanajI. 11 prapo. [17] yugate yugatu jo mile, ayugato nAve jarAya rAjanajI; rasIye rasIyA java mile, rasame rasa mila jAya" rAjanajI. 12 pratapo[18] bhUpati vacana rANI suNI, kumarInA avadata rAjanajI; pabhaNe rANI bhUpati prate, nizuNo svAmI! vAta rAjanajI. 13 pratapo[181] mujha putrI prANa-vallabha ghaNI, dUra dezAMtara jAya rAjanajI; to huM prANa na dharI zakuM, kSaNa viraha na khamAya rAjanajI. 14 pratapo[182] nagara bhaNI nija putrIne, devI ghaTe mahArAja! rAjanajI; daSTa nirakhu dina prate, arajI garibanavAja rAjanajI. 15 pratapo[183. DhAla thaI navamI bhalI, maMgalakalasane rAsa rAjanajI; kahe bharatAra suMdarI bhaNI, 5 kahe nija pAsa rAjanajI. 16 pratapo. [184]. . nadI. 2. sAvadhAnI. 3. vRttAMta. 4. mana. 5. garIbonA belI, dInadayALa. For Personal & Private Use Only Page #720 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 707 dUhA bhUpati ciMte manathakI, "nija sUbhUdhi pradhAna; tasa putrane kumarI diuM, anucita kanyAdAna." 1 [185] anucara mUkyA maMtrine, teDAvyo mahipAla; tava maMtrI tihAM AvIuM, jihAM takhate bhUpAla. 2 [186] bhUpati bhAkhe "maMtravI!, mujha tanayA tujha hAtha; apuM chuM tujha sUta bhaNI, karavA putrInAtha." 3 [187] tava maMtrI kara joDIne, Akhe vacana anupa; asatya ema kima bhAkhII?, tuma sarikhA je bhUpa. 4 [188] tuma putrI mujha sutane, yogya nahI mujha kAma; ucita suMdara vara mile, rAjyapUtra sUbha ThAma. 5 [189] tene devI tuma ghaTe', rAjana kahe tava vAca; pharI bola lopIsa nahI, avasya kahyuM tujha sAca." 6 [19] DhAla - 10, AsaNA jogI - e desI. bhUpati vacana suNIne maMtrI, ciMtAbhara thayo egaMtrI re juu karmanI karaNI; gRhe jaI ciMtAsAyarameM peTho, galahAtha daIne beTho re juu karmanI karaNI. 1 [191] pUche vanitA syu che? svAmI, Aja dumanA aMtarajAmI re ju;i kahe maMtrI "zuNa kAminI!, Akhyo aMtaro zAstranI mati zAkhe re juu0.2 [192] sarasava merune aMtara paDIo, suratarune eraMDatarunaDIo re juu0; "sara sAyarane aMtaro kehavo?, "arka-paya gau-paya sama navi tevo re juu. 3 [193] 1. TI. anucita= 'ayogya' evo artha thAya paraMtu ahi cita=IcchA, anutra anusAre= icchAnusAre Avo artha karavo. 2. ekAMte. 3. lamaNe hAtha. 4. duHkhI. 5. sarovara. 6. AMkaDAnuM dUdha. For Personal & Private Use Only Page #721 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 708 ciMtAmaNI ne pASANane aMtaro, tokhAra teja khara aMtaro re juu0; baganA TolAmAM haMsa na sohe, caMdana sAgara(?)tarune na mohe re juu0. 4 [194] viSa amRtane aMtara je to, prIyA! nizuNo huM kahu keto? re juu; manuSyaNI ne devasurAMganA, kima aMtaro mile ekamanA re juu. 5 [195] tima rAjyaputrI ne kuSTIsUtano, melyo vivAha nRpati nija matano re juu; mujha dilamAM to thayuM e mAThuM, piNa hRdaya karyo meM kAThuM re juu. 6 [196] chatti achattino bheda na jANe, rahe jagameM cyAra haTha tANi re juu; bAlaka mAMgaNa lADakI nAri, cotho bhUpati citta na vicAre re juu.7 [197] time hu paDIyo AratidhyAne, ukhANo malyo eka tAne re juu0; eka disi dhasamasato vAgha, bIjI taTanIno nahI tAga re juu0. 8 [198] ahI chachaMdarI mUkhe java grahIne, jANa udara bharu hu vahIne re juu0; grahatAM to jIva lAge sohilo, paNa bhakSaNa karatA dohilo re juu. 9 [199] tima rAye haThavAda kIdho, mujhane gali pAsa ja dIdho re' juu0; maMtrI vayaNa zuNIne bhAma, 'have kima karavuM ghaTe? svAma! re juu. 10 [200] rUpavijayajI kRta deva aTAre thayo je roga, vA pUrva karmane bhoga re juu.; karma-nRpati che sahuthI baliu, kuNe navi jAe chalIuM re juu. 11 [201] sira likhIyA je lekha vidhAtA, kuNa TAlI sake? jagatrAtA re juu; nara balavaMta je meru upADe, tehane paNa karma bhamADe re juu. na dosa na dine devane nAtha, dosa sarva che karmane hAtha re juu0; paNa udyama kIdhe dukha jAI, kIjII tehavo upAya re' juu. dasamI DhAla pUraNa prakAsI, kelave maMtrI buddhi khAsI re juu0; rupa kahe vIramano dAsa, jojyo bhavi karma tapAsa re juu. 1. gadheDo. 2. ArTa. 3. vAMkuM thaye, duHkhadAyaka. 4. athavA. For Personal & Private Use Only 12 [202] 13 [203] 14 [204] Page #722 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa ra 709 dUhIH maMtrI subudhdhi budhdhi bale, kIdho eka upAya; kuladevI ArAdhavA, maname dharyo upAya. 1 [205] "kuladevI sAnidhi thakI, thAse dehI nIroga; jANye kuSTa mujha sutataNo, lahasya saMpada bhoga.' 2 [206] nAma sUbRdhdhi maMtrInuM, paNa duSTInuM mUla; hiMsakanI upama sahI, pAmasya jagamAM "zula. 3 [20] zubha divasa nirakhI karI, kIyA traNa upavAsa; tapanA mahimAthI bhaNI, pratyakSa hUI ullAsa. 4 [20] "he vatsa! kisa kAraNe, kima ArAdhI mujha?; sAdhuM tujha kAraja sahI, bhAkha tuM choDI gujha." 5 [20] DhAla - 11, chANA viNaNa huM gaI re- e dezI. (rAga - jima-jima e giri bheTIere.] vANI maMtrI Ima vade re, kuladevIne sAjya salUNA; etA dina tujha sevanA re, kIdhI sukhane sAja salUNA. 1 [10] lakSamI lIlA bhogavuM re, e savi deva pasAya salUNA; triNa kAlanI mAtajI! re, khabara lo kSiNamAMhi salUNA. 2 [211] dukhano kAraNa mAru re, jANo cho tame deva! salUNA; *prArathanA pUre tume re, ama kidhu tuma seva salUNA. 3 [12] eka sAyara eka taTa vAsI re, tasa hoI darIdra sAja salUNA; lAja temanI sAyara prataI re, taTavAsIne nahI lAja salUNA. 4 [13]. 1. duHkha. 2. aMtaranI gupta vAta. 3. ATalA. 4. prArthanA. For Personal & Private Use Only Page #723 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 710 jananI! lAja amAraDI re, suMpI tuma uchaMga salUNA; kuSTI putra nirogyatA re, thAye nirmala aMga' salUNA. tava devI AlApatA re, 'prArthanA kIdhI asatya salUNA; mAharu jora cAle nahI re, vacana kahuM chuM satya salUNA. prANII pUrvabhave karyA re, zUbha azubha je karma salUNA; chuTe nahI bhogavyA vinA re, tehano bhAkhu e marma salUNA. budhdhi bhaNI muDha kAM thayo? re, aho! maMtrI! tuM dhIra salUNA; jo mIle lakSa devatA re, kehanI na cAle pIra salUNA. jagatrAtA 'pramesaru re, to huM kuNa mAtra? salUNA; prArthanA pUrI na zaku re, jo hoe pAtra kupAtra salUNA. DhAla agyAramI mIThaDI re, bhAkhI rupa ullAsa salUNA; Agala vAta rasAlanI re, sarasa saMbaMdha kahuM tAsa sa0 1. paramezvara. 2. choDe. rUpavijayajI kRta 9 [218] 11 [220] 12 [221] nikAcita jeNe bAMdhIA re, bhogavasthe bhavakarma salUNA; anya sATe anya na bhogave re, punya-pApa doe dharma salUNA. 10 [219] tujha putre karma bAMdhIA re, udaye AvyA teha salUNA; anubhavavA samaratha nahI re, mAta-pItA hoe jeha' salUNA. maMtrI manameM socio re, 'kIma vadhase mujha mAma?' salUNA; devI prate kahe maMtravI re, 'paranA sadhAro kAma salUNA. koSTa roga mujha sutano re, na jAe karma vaseNa salUNA; anya puruSa mujha melavo re, sAcA dIso veNa salUNA. aMgIta AkAre karI re, suta sarIkho nIroga salUNA; . rAjya sutA vivAha melavI re, pache vilase sUta bhoga' salUNA. 14 [223] paNi kuSTi nIrdaya prANIA re, na vicAre kAja akAja salUNA; tima maMtrI AlocyuM nahI re, lobha thakI game lAja salUNA. 15 [224] 13 [222] 16 [225] For Personal & Private Use Only 5 [214] 6 [215] 7 [216] 8 [217] Page #724 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 711 dUhA ratanapuruSa te mujha prate, ANI Apo deva; jima ghaTase tima te prate, aho nisi karasuM seva." 1 [226] 're maMtrI! zubhUdhdhi tuM, tujha nagarIne dvAra; azvapAlaka puruSane besAryA kare sAra. 2 [227]. kahAM kaNathI eka puruSane, leI besArIsa pAsa; te puruSane prachannatA, lAve tujha gRhe tAsa. 3 [28]. sItanI pIDa nivAravA, beTho hosya "caMga; hUtAsana tApe karI, nija tapAve aMga. 4 [229]. yathocita karavuM ghaTe, je tujha Ave dAya; adazya thayAM devI kahI, maMtrIne kIdha pasAya. 5 [230]. DhAlaH - 12, tuMgIyAgIrI sIkhara sohe- e dezI. kuladevyAnA vacanathI tava utkarSo pradhAna re; sAmagrI savi vivAhanI, teNe turata kIdhI nidhAna re. 1 [231] sUbRdhdhi maMtrI Ima pabhaNe. azvapAlaka puSpone, tihAM teDIne ekAMta re; cittanI vArtA prakAsI, dhura thakI vRttAMta re. - 2 sUbRdhdhi. [232] are pAlako! koI mAnava, AvIne tuma pAsa re; aMga tapAvA pAvake, bese bAlaka khAsa re. 3 sUbRdhdhi [233] te bAlakane "sAhIne, tame lAvajyo mujha gei re; vAtano nahI vilaMba karavo, prakAsu sasanekare." 4 sUbRdhdhi. [34] 1. mana. 2. pakaDIne. For Personal & Private Use Only Page #725 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 712 rUpavijayajI kRta pradhAna vANI azvapAlaka, sAMbhalI zravaNe re; lobhanA paravasa thakI, e to kare udyama ehare. 5 sUbRdhdhi. [35] ehave bhAvinA yogathI, te maMgalakalasa kumAra re; dhanadatta zreSThItaNo zuta, trilokyasuMdarI bhattara re. 6 sUbRdhdhi. [236] ehavo jANI kuladevyA, purI ujeNI "samIdhdha re; jAtI havA maMtrInA mananA, manoratha karavA sIdhdha re. 7 sUbRdhdhi. [37] te same e bAlake, leI vATikAthI kusuma re; ekAkI nija gRhe valatAM, thaI gagana vANI amulla re. 8 sUbRdhdhi. [238] aMtarikSa devyA rahIne, amoghavANI AlApa re; "aho! bAlaka spa jAe, kusuma-chAba saMlApa re. 9 sUbRdhdhi. [39] caMpAnayarI sUrasuMdara, rAjya zutA guNaveli re; trilokyasuMdarI pati hospe, bhATake gajagela re. 10 sUbRdhdhi [24] maMgalakumare zravaNe zUNIA re, devyanA vacanna re; "aMbaravANI Aja kima e?, cakita huo mana re. 11 sUbRdhdhi. [241] gRhe jaIne pitA Age, deva saMbaMdhi vAca re; kathana bhAkhu dhura thakI eka che vRthA ke sAca re?'. 12 subudhdhi. [24] DhAla pabhaNI bAramI, sAMbhalo zrotA! rasAla re; spa kahe bhavi punyathI, hojyo maMgalamAla re. 13 sUbRdhdhi. [243] 1. samRddha. 2. gajagativALo. For Personal & Private Use Only Page #726 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 713 dUhA kumAra nija sadane gayo, sA vANI huI jeha; bhavitavyatA yoge karI, vismRta thaI atha teha. 1 [24] bIje divase te kumarajI, gayo vATikA majhAra; pUmpa leI jAto hato, harSe nija AgAra. 2 [24] te divasa tihAM paNa huI, vANI gagane jAma; "aho! Azcarya e che vaDo, kSiNa nahI citta vizrAma. 3 [246] prAta ja kAle jima huI, tima sA vANI Aja; avasya gRha jAte thake, pitAne jaNAvuM kAja." 4 [47] Ima ciMtavato tatakhiNe, Daga bharyA do cyAra; kuladevyAI aMbare, utpAtyo tiNavAri. 5 [248]. DhAlaH - 13, kaMta tamAku parIkaro- e dezI. kumara pavane phero thako, upaDyo aMbara jAti mo; ANyo ati he vegalo, araNya ghaNo ullaMghIta mo.. 1 [249]. jo jo bhavi! phala punyanA. AMkaNI. nayarI caMpA parisare, kuladevyAI Ani mo; trAsa pAmyo bhaye bhaNI, suMdara spa samAni moDha. 2 jo jo. [25]. sudhA pivAsA paDato, bAlaka pAmyo zrAMti mo; cihuM dise nIrakhe nIpano, vanamAM sthAnika khAMti mo. 3 jo jo. [51] mAnasarovara upamA dITho sarovara eka mo pAna kidhu vacce galI, ati zItala udaka mo. 4 jo jo. [2pa2] 1. preryo. 2. TI. ahIM "mothI pAdapUraka kayuM haze? te spaSTa thatu nathI. 3. thAka. 4. khaMtapUrvaka. For Personal & Private Use Only Page #727 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 714 rUpavijayajI kRta ciMtA TAlI tRSAtaNI, sarovara pAse beTha mo; che vaTavRkSa unnata ghaNo, Azraya kI heTha mo. 5 jo jo. [253] thaI avasthA tehane, zreSTIsutane dekhi mo; aNakhamato dInakara tIhAM, upagAra karavA viseSa mo. 6 jo jo. [254] bAlaka cIte "huM kihAM?, mAta-pitA kihAM svastha?" mo; "Atura dekhI tihAM kaNe, dinakara pAmyo asta mo. 7 jo jo. [255] punya prasaMso mAnavI, punya Apada jAya mo; punya zatru na veDe, vighana dUre palAya mo. 8 jo jo. [256] punya zakhAI kumarataNo, che sAthe balavaMta mo; "vehaDe nahI te sthAnake, Azrayo nirbhayavaMta mo. 9 jo jo. [25] udyamathI sukha pAmII, nizcamI dukha pAva mo; te mATe beTho IhAM, karu udyama thIrabhAva mo. 10 jo jo. [58] DAbha-tRNAni rAzikA, turata kIdhI tayAra mo; vaDa-sAkhA baMdhana karI, upara caDyo aMdhakAra mo. 11 jo jo. [25] cIThuM dIse nayaNa nihAlIne, uttara sanmukha vana mo; ati dUratara tejathI, jalatI dIThI aganna moDa. 12 jo jo. [26] uttarIo vaTavRkSathI, cAlyo udyota anusAra mo; bhaya dekhI vapU dhrujato, valI sItano upacAra moi. 13 jo jo. [261] bAhya pradese AvIuM, caMpAnayarI gAma mo; prajale vanTi je ThANake, che azvapAlaka tAma moi. 14 jo jo. [26] beTho aMga tapAvato, maMgalakalazane dITha mo; azvapAlaka sevake tIhAM, bole vayaNe mITha mo. 15 jo jo. [263. 1. pIDita. 2. dveSa kare. 3. mitra4. choDe. For Personal & Private Use Only Page #728 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 715 hAsI duSTa ceSTA kare, pUrva saMketane kAjo; puruSa maMtrInA pAThave, bAlakane sasamAja moDa. 16 jo jo. [264]. tava utpAtI gopavyo, karI upadravya rahita mo; prAtakAle maMtrI prate, supyo puruSe hita mo. 17 jo jo. [265] teramI DhAle kumarane, ANIo sUbRdhdhi AvAsa mo; 5 kahe zrotA! zuNo, thAsya jaga jAbAsi mo. 18 jo jo. [266] pa0; 1. samaja pADavA. 2. upadrava. For Personal & Private Use Only Page #729 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 716 karUpavijayajI kRta dUhA have maMtrIsara kumarane, kare gauravapaNe bhakta; jima dhUrta chala tAkine, lahevA dravya asakta. 1 [267] bhojana vastra pramukhanI, AbhuSaNa zRMgAra; ItyAdika bAlaka pare, kare vividha prakAra. 2 [268] prachannatA gRhamAM rakhe, rAta-divasa matiaMdha; cIta kumAra "je mujha bhaNI, kare prapaMca zubuddhi. 3 [269] Ima cIMtavI ekadA same, pUche kumara pradhAna; kaho "pitA! paradesIne, kima mujha gho cho mAni?. 4 [270] dina-dina prate adhiko ghaNo, Adara bhAva apAra; kIM pUra nagarI kuNa che?, kuNa desa sukhakAra?. 5 [271] bhUpati rAjya kare bahAM, kuNa nAma che jeha?; vismaya che te vAtano, sAMbhalavA sasaneha." 6 [272] DhAla - 14, kapUra hoI ati ujjalo re- e dezI. praznottari tehano kahuM re, saciva kahe, "suNo bAlA; aMgadesa manohare, caMpAnayarI vizAla. 1 [73] kumarajI! nisuNo mArI vAta. AMkaNI. rAjya kare chaNa nagarII re, sUrasuMdara che bhUpa; subuddhi nAme mAnIto re, chu pradhAna anupa. 2 kumarajI [274] tujhane meM bahAM ANIure, moTA kAmane artha; te avadatano tujha prate re, ma karisa te a vyartha. 3 kumarajI. [275] 1. Asakta. 2. pUjya, vaDIla. For Personal & Private Use Only Page #730 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 717 nailokyasuMdarI kanyakA re, rAjyatA guNagAha; dIdhI te mujha putrane re, te koSTaroga 'athAha. 4 kumarajI. [276] te mATe nRpa aMgajA re, aho! mugdha sUjAna; paraNo tume bhalI vidhere, gho mujha putrane dAna. pa kumarajI. [27]. te kArya tujhane bahAM re, AnIta kara upagAra; mujha kArIja tuM sAdhIne re, nikasa tuM gRha bAra. 6 kumarajI. [278]. Akhe kumara saciva prate re, alIka guNIne veNa; "e akArya kAma karavuM e che re, sarvathA na ghaTe teNa. 7 kumarajI. [279] pitAjI! mA karo juTha ligAra, e che Athira saMsAra. AMkaNI. nRpa beTI devaMganA re, kihAM kuSTI tujha putra?; niMdavavA yogya janataNe re, kima bhAkho udbhutra?. 8 pitAjI[28] visvAsaghAta karyA thakI re, pAme anartha mula; teha daSTAMta zravaNe sUNo re, pApanuM che pratikula. 9 pitAjI. [281] jima uluke vAyasataNo re, kidho mitra visvAha; paNi vAyase vaMcanA karI re, divo agnidAha. 10 pitAjI [22] magaramaccha vasaMto jale re, te kapI vanacare diTha; visvAsa kIdho te magarano re, ANI Ape phala miTha. 11 pitAjI [23] keTaleka divaza jAte thake re, magara vicAre citta; "kaluja bhakSaNa huM kare, je kapIrAya che mitta." 12 pitAjI[284]. maccha khalAI ati karI re, paNi kapIe budhdhi-kela; jaI valagyo zAkhA vRkSa nIce, magara rahyo jala bheli. 13 pitAjI. [285]. 1. guNono samuha. 2. athAga. 3. lAvyo che. 4. nIkaLa. 5. usUtra. 6. ghuvaDe. 7. kALajAnuM. 8. durjanatA. For Personal & Private Use Only Page #731 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 718 ja rUpavijayajI kRta visvAsaghAtI pApIyo re, kahyo che. zAstra pramANi; tima tume e kAraja kahyuM re, aghaTatuM apramANa. 14 pitAjI[286] koI bholA prANine re, mAce besArI tAma; "kupakamANe chetarI re, madhyabhAge jAi jAma. 15 pitAjI. [287]. varattaDI kApe tehanI re, pate te kUpaka majhAra; tima e vArtA jANavI re, niSpharapaNAnu sAra." 16 pitAjI[288] maMtrIne samajAvavA re, kumAre kIdha upAya; spa kahe DhAla caudamI re, kuTilatA saMga na jAya. 17 pitAjI[289] 1. kuvAmAM. 2. doraDu. For Personal & Private Use Only Page #732 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa che 719 1 [29] 2 [291] 3 [292] 4 [293] 5 [29] dUhIH vacana cUmyA kumarANA, bolyA maMtrI vAsa; nirdayapaNe bAlaka bhaNI, jANe valagyo pizAca. maMtrI pabhaNe kumarane, "jo e dukRta kAja; nahI kare to tujhataNI, rahasya nahI IhAM lAja. re durmati! huM tujhane, ghAta karI nija hAtha; nizcaya saMdeha na rAkhaje, koI na kare tasa sAtha. jo tujha mAta-pitA hue, karasya IhAM tujha sAra; Ima kahI nirdayapaNe, kADhI khaDaga tivAra. kahe bAlakane "tuM have, mAna tuM mujha vayaNe; kahuM chuM hRdaya ughADine, huMkAro pabhaNe." DhAla - 15, nAbhirAyA ke bAga- e dezI. Ima sUbudhdhi maMtrIza, kumarane vacana kahyo rI; kahyA te nipaTa nilajja, karIne hRdaya "sakyo rI. mAnato na havo teha, to paNa kUmara bhaNyo rI; mujhane te apramANa, maMtrI vayaNa taNA rI. kulavaMtanA nahI kAma, akulIna teha kahyo rI; kulamAM dipaka samAna, aghaTIta vAsa pasaryo rI. kumArane mAratA teha, uttama puruSa malyo rI, mukAvyo te bAla, anukaMpAmAM bhalyo rI. uttama jana kahe "bAlI, mAna tuM maMtritaNA rI; vacana kahyA te tujha, mugdha! tuM bAlapaNA rI." 1 [195] 2 [296] 3 [297]. 4 [298] 5 [299] 1. zaThatAbharyuM. For Personal & Private Use Only Page #733 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 720 rUpavijayajI kRtA 6 [30] 7 [301] 8 [302] 9 [303] 10 [304] kumara ciMte manamAMhi, "vastu hoI bananArI; te vidhAtAne hAtha, dIse che nIpajanArI. nahItara mujhane AMhI, ujeNIthI bhaNe rI; AvavuM thAe kima?, svAratha viNe kAraNA rI. thaI hatI gagane vANI, devataNII hoI rI; karu have vacana pramANa, bhavitavya thAe joI rI." sAMbhalo sacIvajI! vAta, kAraNa eka kahyo rI; udyama niphala hoI, jo sIra bhAgya tapyo rI. karaMDakamAM bhUjaMga, beTho kSudhA vase rI; musaga vicAre cItta, khAdima karu bhakSe rI. musake karaMDaka tAma, karakolI mAMhe pese rI; khAdima bhakSaNakAja, thayo ujamAla ghase rI. bhujaMgama vikarAla, sudhA piDita thayo rI; kavalaka kidho eka, udyama niphala gayo rI. phalyo udyama viSanAga, muSakane niphaLa gayo rI; tima e kAraja teha, akayatha e kahyo rI. tima tuma udyama eha, ma karI muja prANe rI; saphala te kadIya na thAya, kahuM chuM vayaNa ghaNo rI." piNa magasela pASANa, palale nahI eka palyo rI; tima sUbRdhdhi pradhAna, mAnata nAhi khalyo rI. pabhaNI pannaramI DhAla, wvIje saMthaNyo rI; Agala vAta rasAla, sacivane kumara tathyo rI. 11 [305] 12 [306] 13 [307] 14 [308] 15 [309]. 16 [31] 1. akRtArtha. For Personal & Private Use Only Page #734 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa bhrUNAH 'e akAja karAvatA, zuguNa mAnavane teha; jagamAM jasa sobhA nahI, nizcaya bhAkhyo teha. 1. vara. to piNa huM tuma Agale, eka araja avadhAra; levAne jAvuM achuM, jo mAno to upagAra. pANigrahaNa ne same, haya-gaya-ratha je dAna; dAyajamAMhe ApasyuM, sUrasUMdara rAjana. te sarva vastu mAharI, lei jAu nija geha; ujjaiNI nayarI bhaNI, pocADI sahu teha.' kumarajInI kahyA thakI, mAnI vAta pradhAna; mAnI vAta maMtrItaNI, kumare karI sanmAna. DhAlaH- 16, dila lAgyo re vAdala varanI- e dezI. lagana divaza zubhakArI nirakhyo, Avyo najIka ullAse; vivAhanA uchava maMDANA, rAjA pradhAna bihu pAze. bhavi! jojyo re pUnyanI karaNI, phaladAyaka nIsaraNI. AMkaNI. pANigrahaNa samII, kuvarane AropyA gaja khaMdhe; AbhUSaNa teje jhagamagato, paTaphUla nAkhyA nija khaMdhe. mukha taMbolane chAMTaNA kidhAM, zrIphaLa lIdho sanUra; tilaka nilADe soha vadhAve, kesara kusuma kapUra. sAMbelA saNagAryA sajoDe, 1viMda sarIkhA koDe; hoDA-hoDe moDA-moDe, caDIyA te varaghoDe. For Personal & Private Use Only 1 [311] 2 [312] 3 [313] 4 [314] 5 [315] 1 [316] 2 bhavi [317] 3 bhavi [318] 4 bhavi [319] 721 Page #735 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 722 rUpavijayajI kRta "jAnaDIla vAhanIe beThI, gAve gIta rasAla; sajI zRMgAra luchaDalA letI, harSe thaI ujamAla. 5 bhavi. [32]. "dhana-dhana sahuko jana ucaratA, "dhana-dhana e vararANo'; maMgalakalaza ThAme kuSTI cuta, sohalAmAhe gavANI. 6 bhavi. [321]. gokhe trilokyasuMdarI, beThI nirakhe vadana samArI; ati ADaMbare bhUpati, pAse ANyo Izvara avatArI. 7 bhavi. [322] saghale aMge sobhatA peharyA, bhUSaNa jhAkajhamAlA; mAherAmAMhe kumarI Ave, sasivadanI sukamAla. 8 bhavi. [323] corImAhe "cUpa dharIne, beThA strIbhara; ghUghaTanA paTamAMhi nihAle, trilokyasuMdarI nArI. 9 bhavi. [324] kaMdarpa 5 kumaranuM pekhI, "anopama vara e pAmI; AtmA kRtAratha karIne, dIdho kavidhatAI mujha svAmI." 10 bhavi. [325] kara melAvo corI maMDalamAM, kIdho narane nArI; vipra vedapATha mukha bhaNatA, pherA phare cautArI. 11 bhavi. [326] kara melAvA mocanavelA, dIdhAM daMpati dAna; prathama maMgala vara-kanyAne, dIdhA vastra sanmAna. 12 bhavi. [327] bIje maMgala thAla kacolA, rajata pAtra samuha; trije maNi-ratna-kanakanA, AbharaNa dIdhA atuha. 13 bhavi. [328]. cothe maMgala haya-ga-ratha-bhaDa, dAsa-dAzI parijana; maMgala varatyA cyAre phere, na kare kara-mocanna. 14 bhavi. [32] 1. jAnamAM AvelI strIo. 2. ovAraNA. 3. zaNagArIne. 4. lagnamaMDapamAM. pa. utsAha. 6. vidhAtAe. For Personal & Private Use Only Page #736 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa rama 723 sUrasuMdara bhUpati kahe viMdane, 'vaccha! tujhane je joII'; kumAre jANyA "jAtivaMtanA, azva pAMca mujha daII. 15 bhavi. [330] ullaTa ANI nRpa tatakAle, ApyA asva-udAra; karamocana kIdho kumarIno, ANI prema apAra. 16 bhavi. [331] lADe koDe varakanyAne, kIdhA vara saMpeDyA; uchava mochava vAjitra vAje, ghavala-maMgala ghare teDyA. 17 bhavi. [332] gauraDII AsIsa diI che, "avicala pratapo joDI'; solamI DhAle varakanyAnI, rUpa kahe mAna moDI. 18 bhavi. [333] 1. yAcyA, mAMgyA. 2. mokalyA, vaLAvyA. For Personal & Private Use Only Page #737 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 724 rUpavijayajI kRta dUhAdhavala maMgala thAte thake, padharAvyA nara-nAri; vadhu sahita maMgalakalasane, lAve maMtri AgAra. 1 [334] 'e paradesi puSpane, kima kADhasuM gRhadvAri?'; maMtrInA sevaka tihAM, kare prachanna vicAra. 2 [335] kahe maMtrI sevaka prate, rajanI thoDi jAma; kumara nikAso gehathI, have nija sUtanuM kAma." 3 [336] anucara kahe kumara prate, "have jAvuM tuma geha'; caMcalatA bharatAranI, jANI kumArIe teha. 4 [337]. aMgItAkAre karI, na muke tasa pAsa; kSiNa-kSiNameM pUche tadA, "mana kima tuma udAsi?". 5 [338] DhAla - 17, Aja rahyo re dhaNa vinave- e dezI. kSiNa eka aMtara paDakhIne, deha ciMtAe jAe kumAra vAlama morA he; ukyo prItama jANIne, jala-jhArIkA bharIne sAra. vAlama . 1 [33] vanitA prIne vinave. AMkaNI. kumarI keDe AvatI, jalapAtra devAne kAja vAlama; dehaciMtA jaI AvIo, manaciMtA maMtrInI sAja vAlama . 2 vanitA. [34] uccika mana dekhI karI, bolI kumarI 'dAkho mujha svAmI vAlama0; udAsi citta tume kima karo?, kAMI sUdhA-pIDA hoe tAma? vAlama0.3 vanitA. [341] kumare tava te "hA' bhaNI, dAsI pAse modika maMgAya vAlama; sIkesarIyA gehathI, behU jaNa te beThA khAya vAlama0. 4 vanitA. [342] bhUkta karyA te modakA, upara pIdhu zItala nIra vAlama0; "aho! suMdara e modakA, Ima dAkhe sAhasavIra vAlama . pa vanitA. [343] 1. pAchaLa. 2. madada. 3. utsuka. For Personal & Private Use Only Page #738 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 725 e modaka bhukta upari, che ujjaiNI nagarIke pAsa vAlama0; kSIprA taTanI tehanuM hove, udaka bhAMje pyAza vAlamaru. vanitA. [34] tRpta pAme cItaDo sadA, e modaka upare nIra' vAlama; vAlama vacana zuNI karI, citte kumarI huI dilagIra vAlama0. 7 vanitA. [345] "aho! Azcarya vacana kahyA, aghaTatA kima khamAya? vAlama; vyAkula thaI dAkhe isyuM, Ima kima bhAkhe che rAya?' vAlama0. 8 vanitA. [346] kumarI citte manathakI, "mujha prIunuM avaMtimAhi vAlama0; pIharIuM hasya mAtanuM, eno mosALa pakSe kahevAya vAlama0. 9 vanitA. [347]. pUrave dIThA bhaNI varNave, ujeNI nagarIno nIra vAlama; saspatA dAkhe ache, mujha vAlama gayo hasya dhIra vAlama 10 vanitA. [348] prIla mukha zudhdha karavA bhaNI, nija haste dII taMbola vAlama; pAna-bIDI mukhame have, ema daMpati kare kallola vAlama0. 11 vanitA. [349] prIlanuM cItta rIjhAvio, paNa manano salya na jAya vAlama ; saMdhyAI anucara maMtrInA, teNe prerIto kumara akulAya vAlama . 12 vanitA. [35] kIdhI samasyA anucare, "aho! budhdhivaMta jAu geTa vAlama ; moTi matano kuvarajI, chala jove jAvAno teha vAlama0. 13 vanitA. [351] he prIyA! dehaciMtA bhaNI, jAisa huM, nivAraNa dukha vAlama; kSiNa aMtare tume lAvajyo, jala jhArI bharIne zukha." vAlamaka. 14 vanitA[3pa2] Ima kahI maMtrInA ghara thakI gayo, pradhAna-puruSa che jyAM vAlama; "are sevako! mujha dAyajo, dIdho rAjanajII uchAha' vAlama0.15 vanitA. [353] DhAla sataramI suMdara bhalI, e to varNavI spavijena vAlama0; kuMmare kIdha prayANaDo, nija nagarI bhaNI urjana vAlama0. 16 vanitA[35] 1. citta, mana. 2. kahe che. For Personal & Private Use Only Page #739 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 726 rUpavijayajI kRtA 1 [355] 2 [356] 3 [357] 4 [35] dUhAH maMtrI puruSe kumarane, kahI vArtA sasaneha; ujeNIne mArage, mokalI vastu teha. puruSa vacana nizuNI tadA, maMgalakalaza kumAra; vastu zeSa rahI jije, rathamAM bharI tivArI. kumara vicAre citta thakI, "svAratha jihAM laga hoya; tihAM lage sahu sevA kare, pache na pUche koya." ciMtavIne rathane vise, jotarIyA kekANa; ccAra azva rahe keDale, baMdhana karIya sujANa. vadhu saMbaMdhI vastu tihAM, mukI maMtrI AvAsa; pracalyo nija nagarI bhaNI, nArI mukI nirAsa. trilokyasuMdarI sasImukhI kuSTIsutane kAja; mukIne sAhasika thaI, ahI kaMcUka jima bhAja. DhAla - 18, IDara AMbA AMbalI re- edezI. caMpAnagarI dvAre jaI re, dhanadatta suta avaloka; mAraga pUche anukrame re, ujeNIno koka. kumarajI juu pUnya pramANa. AMkaNI. jUdA-jUdA mAraga prate re, gAma-nagara-pUra ThANa; ratha ArUDha thai khaDo re, pUche buddhinidhAna. budhdhi bale nirbhaya thako re, alpa divasamAMhi sAra; vakhata vaDe te Avato re, nija nagarI parIsAra. 5 [35] 6 [36] 1 [361] 2 kumarajI. [362] 3 kumarajI. [63] 1. ghoDA. 2. sApa jema kAcaLI utArIne jato rahe tema. 3. koikane. For Personal & Private Use Only Page #740 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa ja 727 mAta-pitA vilapaMtatA re, kumarane kAje Apa; kuladevyAI aparyo re, tehano soka saMtApa. 4 kumarajI. [364]. deza-nagara vIlokIyA re, dhanadatta kIdha upAya; kumArane nirakhyo nahI kihAM re, ciMtA dhare mAya-tAya. pa kumarajI. [365] Atura soka nivArIne re, dharma upara eka raMga; gRhanA kArya kare sadA re, ciMtAbhara uccharaMga. 6 kumarajI. [366] ehave same tihAM AvIu re, ratha gRha sanmukha leya; Akula sasaMbhrama thaI vade re, jananI kumarane keya. 7 kumarajI. [367]. "aho! rAjyaputra! ajANato re, jAisa kyAM ratha kheDi?; pUrAtana mArga mukI karI re, navo na kari mata cheDi. 8 kumarajI. [368] e gRha che zreSThItaNA re, tuM rAjyazuta sukamAla; ama gehamAM mAraga karI re, dIse che vaDa bAla.' 9 kumarajI. [369] jananI nirbhacho thako re, ratha ubho na rAkhata; seThANI zreSTI prataI re, vacane vyAkulavaMta. 10 kumarajI. [37] zreNI ratha kheMcI 2dho re, utarAu tava heTha; tAtataNe caraNe namyo re, karajoDI ubho DheTha. maraNa namyA 2, karaMjADI ubho 'Tha. 11 kumarajI. [371] tAte kumarane ulakhI re, hRdaya AliMgana deya; uchaMge besArIne re, netre jala varaseya. 12 kumarajI. [372] harSanI vRSTI AMzutaNI re, mAta-pitA pUchata; preme besArI godamAM re, "aho! zuta rIdhdhi e dUta. 13 kumarajI. [373. 1. nirbhatsanA= tiraskAra karela. 2. najara samakSa. For Personal & Private Use Only Page #741 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 728 ja rUpavijayajI kR etA dina tuM kihAM kaNe re, rahyo hato? kuNa ThAme?; e lacchI pAmyo sahI re, dAkho dhurathI tA. 14 kumarajI. [374] mAta-pitAnA vacanathI re, kumAre dhurathI vRttAMta; Adi-aMta sudhI varNavI re, svameha gRha AvaMta. 15 kumarajI. [375 devavANI thaI siMhA thakI re, rAjakanyA vivAha; DhAla aDhAramI dAkhIu re, 5 kahe uchAha. 16 kumarajI [376] 1. svayameva. For Personal & Private Use Only Page #742 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 729 dUhAH pitA pabhaNe kumaranI, AzcaryakArI vAta; che laghu veze ghaNuM, nipuNatA dhIpaNo vikhyAta." 1 [37] mAta-pitA prasaMsa Ima, karatAM jana samakSa; lacchInA anusArathI, zukha vilase pratyakSa. 2 [378] gaDha koTe karIne sahita, navAM nIpAyAM geha; vAjiratha rakSaNa bhaNI, vAhanasAlA teha. 3 [37] ityAdika sukha anubhave, che phaladAyaka dharma; jJAnI viNa jANe nahI re, sAra dharmano marma. 4 [38]. kumara kahe "mujhame nathI, pUraNa kalAabhyAsa; gho AyA mujha tAtajI!, bhaNuM adhyAru pAza. 5 [381] pitu ANA ApyA thakI, kalAcArya-AgAra; zukhe samAdhe tihAM kiNa, sAdhe vidyA kumAra. 6 [382] DhAlaH - 19, pAmI sugurupasAyare- e dezI. ehave sUbRdhdhi pradhAna re, kuSTI putrane veza parAvartana karI e; maMgalakalazano jehare, pANigrahaNanA AbhUSaNa yatna karI e. 1 [383] etyAdika saNagAra re, maMgalakalasa pare peharAvI sepeDIu e; trilokyasuMdarI gehare, mokalyo kudIne harSe snArIe teDIu e. 2 [38] jANI sva-bharatAra re, trilokyasuMdarI lajjA ghuMghaTa tANIu e; sajjA beTho tAmare, vapU-dUrgadhatA kuSTI karine jANIu e. 3 [385] 1. adhyApaka. 2. mokalyo. For Personal & Private Use Only Page #743 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 730 rUpavijayajI kRta "kuNa e mUDha gamAra re?, koSTaroge karI viNasI dIse che dehaDI e; Avyo e mUjha pAza re, karI nija geDanI paNa emane nahI lAjaDI" e.4 [386] suMdarI vicAre cItta re, tehave kUmarIno aMgasparza karavA bhaNI e; thayo ujamAla atIva re, saMjoga kAraNe mukhathI sobhA atighaNI e. 5 [38]. pabhaNe kumarI tAma re, "aho! kudI pe mujha pAze kima AvI? e; zayyA upara beTha re, sparzani tuM kare mujha patI hajI nAvIka e. 6 [388] jA paraho tu uTha re, mujha ziyyAthakI kuNI saMga huM na karuM e; toDI na uThyo kuSTI re, "nija patnI karI jANe jima-tima huM varu e. 7 [38] kumarI "dAdhI tehare, ciMte mana thakI nilajja e ukyo nahI e; nikasI kumarI tAma re, zayyA mUkine gRhabAhira AvI vahI e. 8 [39] ciMtAtura thaI dekha re, dAsII pUchI "kaho svAminI! kima evaDA e; "AmaNa-dUmaNA Aja re, diso cho tame? zukha-dukha tumane kevaDA?" e. 9 [391] trilokyasuMdarI tyAMhi re, sakhIya vacana zuNI dInavacane karI bhAkhatI e; deva pI mujha nAhare, mukI kIhAM gayo?" pAlava grahIne rAkhatI e.10 [392] chala karI tehare, dehaciMtA bhaNI jAto rahyo mujha manavasI" e; dAsI kahe "zuNa bAI! re, hamaNA tuma prI peTho gRhamAM dhasamasI e.11 [33] 'nizcaya nahI te ehare, sUNo zakhIo! tume mujha vAlima prANesarue; I to koIka anya re, dIse che koDhio kupe kusuMdara che. 12 [394] teha ciMtA mujha Aja re, sakhIo! mujha bhaNI" ima kahi yAmanI tihAM rahI e; trilokyasuMdarI nAri re, rAtri gamADIne prAtakAle jAgRta thaI e. 13 [395] uThI rAjyakumAri re, maMtrIgRha thakI pItagRhe Ave gahagahI e; pabhaNI DhAla rasAla re, ugaNIsamI bhalI spavije suMdara kahI e. 14 [396] 1. baLI. 2. nirAza- udAsa. For Personal & Private Use Only Page #744 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa dRSTAH yAmanI-vAta sacivane, kuSTIi suNAvi teha; rAjyakanyAnI tadA, je gai pitAne geha. te nizuNIne camakio, 'pANI pehalA pAja; prathama thakI java bAMdhIi, to Ave savi kAja. Akula thai jeha nara, tatakSiNa pIve nIra; pache jai gRha pUchavo, ukhANo eha dhIra. te mATe bhUpati kane, jai jaNAv vAti; rAjyazrutAne kuSTano, diuM kalaMka vyAghAta, ima ciMtavI maMtrIzare, vRthA kelavi eka budhdhi; jAto udAsi thako, vadana syAMmathI mudhdha. DhAlaH- 20, kAmaNagAro e kUkaDo re - e dezI. rAja kUvAri jai nRpane re, maMtrII kIdha praNAma; beTho mlAna thai vadanathI re, muMgagati pare tAma. lekha likhyA te lAbhIie re, e na thAi mIna ne mekha; sAyara jala ghaTa mAtrathi re, navuM Tale tila rekha. pUche rAjana maMtrine re, 'harSane ThAme soka; kima karo cho tume evaDo re?, kahatAM nathI suM moka?.' dIna vayaNe maMtri bhAkhato re, 'nizuNo aho mahArAja!; vicitra gati kahI karmanI re, prANIne jinarAja. maMda bhAgyanA vasya thakI re, vIparIta thai che vAta; amane te prati sAMbhalo re, teno dAkhu avadAta. 1. mUrkha. 2. mUMgA vyaktinI jema. 3. vadhAro-ghaTADo, pheraphAra. For Personal & Private Use Only 1 [397] 2 [398] 3 [399] 4 [400] 5 [401] 1 [402] 2 lekha [403] 3 lekha0 [404] 4 lekha0 [405] 5 lekha [406] 731 Page #745 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 732 rUpavijayajI kRtA harSa hRdayamAM ANIne re, kAja kare nara je; ciMtave anya te anya hUve re, bola na phAve teha. 6 lekha. [47]. vidhAtA varaNI thaI re, karyuM hatuM sukha bhoga; uvekhIne teha harSane re, viruu karyuM viyoga. 7 lekha0 [408] kahII kehane jAyane re, jima taskaranI mAta; koThI me mukha ghAlIne re, kare te rudanapAta." 8 lekha. [40] kaho maMtrI! tuma dukhano re, kAraNa dAkho mohi; saMvibhAga che mAro re, syo karavo aMdoha?." 9 lekha. [410] dIrgha nisAsa mukI karI re, kahe maMtrI "zuNo rAya; be mukhe na zaku kahI re, 'aNasaddhahavA thAya. 10 lekha. [411] dukha paDe je nara mastake re, khamI rahe che Apa; je jevI karaNI kare re, kuNa beTo? kuNa bApa? 11 lekha [12] paNi tume caraNa pasAyathI re, zutane kumarI dIdha; paraNI gRha AvyA pachI re, vAta thaI che vidha. 12 lekha0 [13]. jehavo mAharA putrane re, diTho hato tume nAthI; tevo svAmI! hamaNAM nathI re, koSTa vyAdhi e anAtha. 13 lekha0 [14] aMgopAMga sarve yAM re, diTho bacAve dAya; vedana sahe mujha putrIjI re, myuM have? sI gati thAya?" 14 lekha0 [15] sAMbhalI nRpa mana dAdhIka re, hRdayamAM jalato ema; "sahI e thayo maMtrIputrane re, mujha sutAthI kuSTa tema. 15 lekha. [416] Ima vicAraNAI bhUpati re, paDyo socanA kUpa; DhAla vIsamI varNavI re, 5 kahe anupa. 16 lekha. [417]. 1. To0 sarakhA kahevata- ero. mo. kema ke hAlo re. 2. sarakho bhAga. 3. citA, phikara. 4. azradhdhA. 5. na Ave. 6. pasaMda, iSTa. For Personal & Private Use Only Page #746 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 733 dUhA"mujha putrI kulakSaNI, viSakanyA thaI e; teha prabhAve maMtrInA, cutane roha ache. 1 [418] nija-nija prANI bhogave, karyA karma phala veda; vitarAge bhAkhyo sahi, nizcayathI e bheda. 2 [419] to piNa e vivahAra che, TU-jU karaNa jema AtmAni karaNi ache, te anusAre hoya. 3 [20] "jIva karma jehavA kare, udaye Ave jaMta; zubha-azubha je prANIA, bhogavacce bhava aMta. 4 [421), chuTakabAro navi have", loka bhASA Ima jANi; "pUje sUkhI pApa dUkhI", e hoya vacana pramANa. 5 [22] nize mujha putrInA karmathI, koNa roga thaI deha'; paNa dubalakannA rAjavI, khabara laDe nahI teha. 6 [423]. DhAlaH- 21, tame pItAmara peharyAjI mukhane maraka- e dezI. 'karmataNA phala dAkhu jI maMtrIjI sAMbhalo, hu tuma Agale Akhu jI maMtrIjI; karme rANA vaMkA jI maMtrIjI, jIta vajADe DaMkA maMtrIjI0. 1[42]. karme durabbaga rAMka jI maMtrIjI, koI jaana na ghAle mele hAMka jI maMtrIjI; karme kuMjaragaNa annathI maMtrIjI, kukara TukaDanuM na jI maMtrIjI0. 2 [45] karme sahodara donuM jI maMtrIjI, eka udara utpanna jI maMtrIjI; eka sukhAsane bese jI maMtrIjI, eka pAu pathara These jI maMtrIjI. 3 [26]. eka ghara bhojana bhAve jI maMtrIjI , eka ghara kukasa khAve jI maMtrIjI; eka karme huve rogI jI maMtrIjI, eka Adi aMta nIrogI jI maMtrIjI0.4 [427] 1. roga. 2. kAcA kAnanA. 3. durbhAgI. 4. anna. pa. pIrase, Ape. 6. kutaro TukaDo anna paNa na pAme (?). 7. annanA photarA. For Personal & Private Use Only Page #747 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 734 ja rUpavijayajI kRtA karmanA phala che IhavA jI maMtrIjI, kathyA na jAe tehavA jI maMtrIjI; tima tuma putrane roga jI maMtrIjI, karma praNAme huyo joga jI maMtrIjI0. 5 [428] nimitta kAraNa jANuM jI maMtrIjIva, jagatamAM ema kevANuM jI maMtrIjI; mujha putrIne saMge jI maMtrIjI, tujha sutane roga thayo aMge jI maMtrIjI. 6 [429] anaratha kIdho meM eka ja maMtrIjI, dIdhI sutA me neha jI maMtrIjI; lehaNAthI thayo deNo jI maMtrIjI0, apajasa hosTe keso jI maMtrIjI. 7 [43] cIbhaDamAMhI varAla jI maMtrIjI, nIkalI che vikarAla jI maMtrIjI; keha Agala pUkAra jI maMtrIjITa, kahII jaIne tuMkAra jI maMtrIjI . 8 [431]. phala khAe jo vADa jI maMtrIjI, vAharamAM uThI ghADa jI maMtrIjI; e ukhANA malIyA jI maMtrIjI, have na jAe galiyA jI maMtrIjI0. 9 [432] *nApata jo mujha zutA jI maMtrIjI, koSTa na thAta tujha pUtA" jI maMtrIjI; sAMbhalI vacana nRpanA jI maMtrIjI, "e phala sarve che karmanA jI maMtrIjI0. 10 [433 hita kArya karatAM thAye jI maMtrIjI, ApaNo jora nahi kAMya jI maMtrIjI; nahI tumAro dosa jI maMtrIjI, mujha karse karyo rosa" jI maMtrIjI0. 11 [434 eTalo kahI pradhAna jI maMtrIjI, gRhe pohato thaI sAvadhAna jI maMtrIjI; trilokyasuMdarI kanyA jI maMtrIjI, vAlhi hatI te dhanyA jI maMtrIjI . 12 [435] veraNi thaI te vAte jI rA(?), rAya parIjanane saMghAte jI rA; DhAla ekavIsamI bhAkhI jI rAva, pavijaye AkhI jI rATha. 13 [36] Agala maMgalamAla jI rAi, leDaye sukha rasAla jI rA; punyathakI jasa vAdhe jI maMtrIjI, bhavijana teha ArAdhe jI maMtrIjI0. 14 [437]. 1. pramANe. 2. kahevANuM. 3. dezuM. 4. na Apata. For Personal & Private Use Only Page #748 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa eka 735 dUhApradhAna mukhathI sAMbhalI, te divasathI joya; aniSTa thaI kumari tadA, bolAve nahi koya. 1 [438] nijare paNa nirakhe nahi, valage paribdha virAdha; ekAMte besI rahe, te kumarI dukha bAdha. 2 [43] mAtA ghara pachavADe ache, gupta ghara teha ThANi; beThI manamAM ciMtave, niMdA Atama jhANa. 3 [44] meM syA dUkRta kIdhalAM?, pUrva bhavameM karma; nAsi gayo mujha nAhalo, naha rAkhI mujha sarma. 4 [441] kuTuMba savI pUrI lokamAM, huM pAmI apavAda; mATho to vali karuM?, karavo paDyo viSAda." 5 [442] DhAla - 22, vIMjhA seNa mAsa- e dezI. mohanajI ho bhAkhe trilokyasuMdarI re sA, nija Atamane vacana veNa miThA seNa vAldA; mohanajI hA pApa karyA pUrAtane re sA, phalI pAmI thaI AdhIna veNa0. 1 [443] mohanajI ho pUrava pUnya kIdhA nahI re sA, na dIdhA rISI ne dAna re veNa; mohanajI ho vanacara jIva saMtApIyA re sA, bAlakane payapAna veNa0. 2 [444]. mohanajI ho kIyA viyoga tehanA re sA, hai! hai! "sirajaNahAra veNa; mohanajI ho tuTho nahI mujha upare re sA, jo ruTho kiratAra veNa0. 3 [45]. mohanajI ho durabhaga pAmI ratnane re sA, nigamIka nija hAtha veNa; mohanajI ho tima vAlama mujha kara thakI re sA, vichoIka tasa sAtha veNa0.4 [446] 1. rIsa. 2. abhAva karavo. 3. nahi. 4. ahIM 'sA'thI 'pAdapUraka kayu haze?" te spaSTa thatuM nathI. 5. sarjanahAra. For Personal & Private Use Only Page #749 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 736 ke rUpavijayajI kRta mohanajI me to jAmyo hato surata re sA, paNa nimaDI karIra veNa; mohanajI ho do dina kaThaNanA ache re sA, sukha-dUdha sahe sarIra veNa0.5 [447] mohanajI ho meru mAthe caDAvine sADa, nAkhI dharaNi pITha veNa; mohanajI ho bhojana bhAjanamAMhi dahI re sA, ulAli lIla te dITha veNa . 6 [448] mohanajI ho cheha deI gayo nAhalo re sA, visvAsI paraNI mujha veNa; mohanajI ho prathama kavale makSikA re sA, kArya karyo che abUjha veNa0.7 [44] mohanajI ho chala karI gayA chetarI re sA, prathama samaye mAMDyo raMga veNa; mohanajI ho pAlava grahI nerakhatI re sA, melata nahI tujha saMga veNa0.8 [45] mohanajI ho je vAlima mujha melave re sA, guNa bahu ghaTa lage sAsa veNa; mohanajI ho Ima vikalpanA mana thakI re sA., karatA koDi vikhAsa veNa . 9 [451] mohanajI to saMkaTamAM eka upanyo re sA, bRdhdhi prakAzathI bheda veNa; mohanajI ho ujjaiNI nayarI hasya re sA, mUjha prIu karatA vinoda veNa0. 10 [45] mohanajI ho vacana Aja mujha sAMbharyuM re sA, khAtA modika kahyuM sAra veNa; mohanajI ho "suMdara modaka upare re sA, sikhAtaTanI vAra" veNa0. 11 [4pa3 mohanajI ho *dAya upAya karI jou re sA, khabari lahu mujha svAma veNa; mohanajI ho melo vidhAtA jo kare sA, tava rahe jagamAM mAna veNa0. 12 [4pa4] mohanajI ho sAca-jUTha paTaMtaro to sAru, hasya vyatIkara mohi veNa0; mohanajI to huM sukhaNI thAu sadAre sADa, vApase jaga jasa soha' veNa0. 13 [455] mohanajI ho DhAla bAvIsamI varNavI re sA, ullaTa ANI aMga veNa; mohanajI to spa vije amI-rasa thakI re sA, prakAsI ati caMga veNa0. 14 [4pa6] 1. koLIye. 2. vicAra. 3. pANI. 4. dAva. For Personal & Private Use Only Page #750 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa dRSTAH eka dInA prastAvathI, kumarI kahe 'he mAta!; ekavAra mujha vacana e, sva mukha sAMbhale tAta. tima karo mujha mAtajI!, eTalo kAraja sAdha'; tava mAtR putrI prate re, vade vacana nirAbAdha. 'zuNa pUtrI! tujha pitAtaNo, che anAdara bhAva'; sIha sAmaMta teDAvine, ekadA te prastAva. jananI kahe 'sAmaMtajI!, vInavavI jai rAya; putrIne arthe bhaNI, vAta kaho vigatAya.' rAje sabhA pUraSada bharI, gayo siMha sAmaMta; karI paraNAma beTho tihAM, vInatI karI eka citta. 737 1 [457] 1. divasanA. 2. parmadA. 2 [458] 3 [459] DhAlaH- 23, kAMkaNa mo li liu- e dezI. 'avasariyA pAmI vInavU re rAjanajI, eka karu aradAsa zuNo tume rAjanajI; be kara joDIne vade re rAjanajI, sAmaMta chu tuma dAza zuNo. 1 [462] For Personal & Private Use Only 4 [460] nAtha! tumArI kanyakA re rAjanajI, mAniti zukamAla zuNo; azubha karmanA udayathI re rAjanajI, dUrabna pare thaI e bAla zuNo. 2 [463] 5 [461] kaSTa bahUle pravartatI re rAjanajI, trIlokyasuMdarI anAtha zuNo; aMgajA tumataNI ehane re rAjanajI, Asaro che prabhU sAtha zuNo. 3 [464] choru hoI kachoruyA re rAjanajI, paNa mAvItra navi hoI zuNo; bhalA mANasa jaga jANII re rAjanajI, bhalapaNa sAhasuM je joI zuNo. 4 [465] Page #751 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 738 5 [466] hIta-vacane AlApavuM re rAjanajI, dUra rahyo te Aja zuNo; devuM sanmAna tuma ghaTe re rAjanajI, karuNA karI mahArAja! zuNo. putrI vacana kahe tuma bhaNI re rAjanajI, sAMbhalo karI prasAda zuNo; cittanI vArtA eka che re rAjanajI, hRdaya thaI 'alhAda' zuNo. 6 [46] nRpa kahe 'siMha! nipuNa thai re rAjanajI, yukta vacana ma bhAkha zuNo; e putrII bhavaMtare re rAjanajI, kUDI bharI hosthe sAkha zuNo. 7 [468] paranA avarNavAda boliyA re rAjanajI, paizuna juThA kalaMka zuNo; didhA husse parane bhaNI re rAjanajI, tehathI e pAmI kalaMka zuNo. 8 [469] taruNapaNe dukha vedIyA re rAjanajI, mujhane thai aniSTa zuNo; jana dekhasse tehavuM kahe re rAjanajI, ema jANe savI zreSTa' zuNo. 9 [470] * rUpavijayajI kRta 'zuNo bhUpati! tuma nahI ghaTe re rAjanajI, karatAM rosa agAdha zuNo; putrInA vacana zuNI karI re rAjanajI, jehavo hoe aparAdha zuNo. 10 [471] eka vacane dukha pAmIi re rAjanajI, eka vacane zukha thAya zuNo; takramAhi saravarasa bhale re rAjanajI, payamAM mizrI bhelAya zuNo. 11 [472] devAta na hoe vAtame re rAjanajI, dharajyo deI kAna zuNo; uccita karavU hUMve re rAjanajI, dejyo mAna apamAna zuNo.. te mATe Aja putrIkAne rAjanajI, kehavuM hoya te keya zuNo; krodha na karavo te prate re rAjanajI, karatAM apajasa lei' zuNo. jAre sAmaMta te prArthanA re rAjanajI, kIdhI manane koDi zuNo; trevIsamI DhAla suMdaru re rAjanajI, rupa kahe kara joDi zuNo. 1. AhlAda. 2. sabarasa, mIThuM. 3. dUdhamAM, 4, khAMDa, 5, bhAgyayoga(?), 6. jyAre, For Personal & Private Use Only 12 [473] 13 [474] 14 [475] Page #752 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 739 dUhIH sAmaMtanI prArthanA thakI, teDAvI te bAla; rAjJAnI ANA lahI, suMdarII tatakAla. 1 [476] AvIne ubhI rahI, kara joDI praNAma; karI pitAne Agale, kehati have siranAma. 2 [477] karo kRtAratha mujha pitA!, jAcu chauM tuma pAza; veza puruSano abhinavo, Apo mujhane ullAza." 3 [478] tadA phirI bhUpati vade, "aho! siMha sAmaMtI; e kumarI ayukta zuM, kima bhAkhe che taMta?. 4 [479] siMha kahe "he prathavIpati!, eka vacana che yukta; kAraNe strine puruSaveSa, levo zAstra ukta.' 5 [48] DhAla - 24, saluNI yogiNa e che- e dezI. nitya zAstramAM ehavuM bhADuM, avazyakAraja guru hoya; bhUpatinA gRhane vize, te putri viNa nahi hoya. 1 [481]. saluNo suNajyo kumarI carItra. AMkaNI. nipajatu navi hove, nRpathI rAjyazutAne veza; puSataNo devo sahI, saMdeha nahI lavaleza." 2 saluNo[42] sAmaMtanI anumati puruSano, Apyo veza kumAri; AjJA siMhane putrInuM, rakhopuM karavA sAri. 3 saluNo. [48] senA sahita dIdho saMghAti, sAmaMtane zazamAja; mAta-pitAe harSar, nija putrIne karI sAja. 4 saluNo [484] 1. niti. 2. samaja ApavA pUrvaka= bhalAmaNa karavA pUrvaka. For Personal & Private Use Only Page #753 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 740 rUpavijayajI kRta trilokyasuMdarI vadatI nRpane, "aho tAtajI! tuma ANa; hoya to jAu ujeNII, karavA kArya pramANa. pa saluNo. [485] kAraya sidhdha hAsya mujha, java hI nipajyA viNa na kahAya; sarvathA sohana pAmII, kAma nipane sobhA thAya.' 6 saluNo. [486]. he putrI! mujha vaMzanI lajjA, vAdhe tima nija ge; kulamAM kalaMka lAge nahi, tima karaje sutA! sasaneha.' 7 saluNo[487]. putrIne harSa dharIne, bhUpe zikSA dIdhI tAza; bahu senAI siMha sAmaMtane, volAvavA tasa pAsi. 8 saluNo [488]. trilokyasuMdarI veza puruSano, avala racyo adabhUta; akhaMDa pramANe cAlatI, ujeNI nagarI pahUta. 9 saluNo [489] verIsIMha bhUpati nizuNI, jananA mukhathI vAta; caMpAnayarIthI AvIo, sUrasuMdara nRpano jAta." 10 saluNo [49] sanmukha AvI sanmAna dIdho, pUche kuzala kalyANa; praveza karAvI teDI lAvyA, nija-maMdirame ThANa. 11 saluNo. [491] pUche samAgama AvAgamaNano, ujeNIno bhUpa; tava kumarI dAkhe nija mukhathI, 'nayarI e anUpa. 12 saluNo [492] Azcarye saMpUraNa bhari che, mAlava kesano mukhya; katuhala jovA kAraNe, ame AvyA utkarSe. 13 saluNo [493] covIsamI DhAle zuMdara kumarI, pAmI pUrasano veza; rupa vije managamatI vAsa AgalI vAta visesa. 14 saluNo [494] 1. thayA pachI. 2. uttama. 3. putra. 4. kahe. For Personal & Private Use Only Page #754 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa roka 741 dUhA bhale padhAryA kumarajI!, tuma ama melo hoya; pAvana kidha gRhaAMgaNo, saphala diyA mujha soya. 1 [495] ama gRha sUrasuMdara gRha, te vize aMtara kAya; rahevuM zukhabhara tumataNe, Ima jANI nija bAhi." 2 [496] vairasiMha rahavA bhaNI, je ApyA gharavAsa; subhaTa sahita tihAM kaNe, rahe kumarI ullAsa. 3 [497] ekadA subhaTane kumariI, AjJA de avilaMba; jalasthAnaka jovA bhaNI, DhIla na karasyo laMba." 4 [498] pUrva dise jalasthAnakataNo, jANI zubhaTe ThAma; kumarIne kahyo tIhAM, utArA vizrAma. 5 [499] DhAla - 25, jaIne vINa ma vAsyo re vIThala vA- edezI. jalane mAraga upare, kumarI rahe sukha-sAta; kasIyA taMbU khaDA karIne, sAthe zubhaTanI pAMti. 1 [500] jUTha jUTha kumarI re caritra race rasAla. pUrInA jana sahuko kumarIno, dekhe adbhuta spa; juu kumarajI laghu vaye che, ghaDIka vidhAtA saspa." 2 jUTho [pa01]. maMgalakalazakUmaranA sevaka, azva karI taIyAra; jala pAvA bhaNI jAtA vicare, khela karaMtA udAra. 3 jUTha0 [502] ehave jAtAM dIThaDA turaMgama, trilokyasuMdarI nAri; manamAhe ciMtavatI eDavo, vAji nizcaya dhAri. 4 jUTha0 [503] 1. lAMbI, vadhu. 2. paMkti. For Personal & Private Use Only Page #755 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 742 rUpavijayajI kRta mujha pitAI pANigrahaNa same, dAyajAmahe che; bhATake paraNI kuSTIzutane, mujhane suMpI teha." pa jUTha[50] jANo sevaka! azva paga anusAra, ANa lahI thayA sajja; tatakSiNa kumarane geha jaIne, nihAlI kahe kaw. 6 jUTha0 [505]. zudhdha lahI nAmAbhidhAnAdika, kumarI kare ya vicAra; jJAnAbhyAsa karato pUrame, jANyo nija bharatAra. 7 jUTha0 [56] siMha sAmaMtane vadatI kumarI, "jo koya dAya upAya; karIne azva e java grahoI, to kAraja sidhdhi thAya." 8 jUTha0 [57]. siMha sAmaMta kahe "nahIM yugatu, khala narano e kAma; e ApaNane navI sohII, tumane kahu abhirAma.' 9 jUTha0 [58]. bRdhdhi prapaMca kumarIe kelavI, nimaMtmA sarva chAtra; adhyApaka sahita bhaNI arpe, nirmala bhojana pAtra. 10 jUTha. [50] bhojana arthe temane teDAvyA, sarva chAtramAMhi pekhi; kalAcArya sahita te mAMhi, sarvabhartari sarekha. 11 jUTha[510]. kumarI rIjhI ApyA Asana, sthAla-kacolaka ThAni; dII sanmAna visesathI prIte, kumarane amRtapAna. 12 jUTha0 [511] nisAlaka saMtoSyA saghalA, vastra paridhAna sameta; maMgalakalazane manohara suMdara, vastranA yugala samaAta. 13 jUTha. [512] adhyApada(ka) ANaMdI, yathocita dAkhe kumarI vANi; "aho! dhIrAja paMDItajI sarvamA, koI have nipuNa pramANa. 14 jUTha0 [513] jo tuma taNI AgyA hoe prabhUjA, prajJAvaMta nara jeha; AjJA Apo kathAnika ramaNIka, mujha mukha Agala keha." 15 jUTha. [51] DhAla bhaNI pIvIsamI suMdara, kumarI caritta karAve; pavijaya kahe punyathI lahece, sukha-saMpada ghara Ave. 16 jUTha. [515] 1. durjana. 2. vATakA. 3. buddhimAna. For Personal & Private Use Only Page #756 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 743 hIH sarva chAtra beThA achai, paMkti bheda nirakhaMta; kathAnika tuma Agali, maMgala kehasya mahaMta." 1 [516] tava kumAre kalAcAryanI, ANa lahI siramoDa; kahato hato budhdhi kelavI, kumarIne kara joDi. 2 [117] kaho kumarajI! tuma bhAvatI, manane kalipita vAta; kaho to anubhavI te kahuM, tuma mananI je dhAta." 3 [518] kumarI kahe re "nipUNajana, kalpitanuM syuM kAma?; anubhavI huve je navI, prakAzo guNadhAma." 4 [51] maMgalamare ciMtavyuM, sahI trilokyasuMdarI hoya; ni caMpAnayarIe, bhATake-paraNi soya. 5 [pa20] DhAla - 26, Are ulagANA tAharI kAMkaNi jhUMbe- e dezI. sUrasuMdaranI kanyakA re, bIjI nahI koya eha re bAlA; ujeNI AvI kare, caritta rasAlA. 1 [pa21] koika kAraNa IhA kaNe re, hasya puruSano veza te loddho; adhyApaka nimaMtrI, mujhane bhojana diddho. 2 [22] te kAraNa mATe kahu re, kathA tehanI prakAsUre raMge; dhurathI mAMDIne, zravaNe nizuNe umaMge. 3 [23] AzcaryakAri kehatA thakAM re, lAgaye janane prIya re tehavi; are! loko! jima vAta, me anubhavI jehavi." 4 [524] 1. kalpita. 2. anukULa. 3. nakki. For Personal & Private Use Only Page #757 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 744 rUpavijayajI kRtA Ima kahIne saMbhalAvato re, sarva sabhA samakSa re beThA; Adi aMta sudhI, kahI veNa miThAM. 5 [pa25] "sUrasuMdaranA gehathI re, paraNyo kuchIne kAja re nAri; karamocana velA, Apyo dAyajo "samArI. 6 [526] subudhdhI maMtrInA gehathI, nikAsyo mujhane vastu ApI saMge; ratha besI ujjaNI, Avyo mekAkI umaMge." 7 [para7] vItaka vAta savI kahI re, zravaNe zuNI kumarI dilamAM dhAre; nizcaya mujha vAlimano, melo kIle kIratAre. 8 [28] ehave avasare vAtame re, "vRthA karI che sarva re! loko!; sevaka koI che mAtaro, ehane na muko. 9 [29] are sevako! ene graho re, vAta kahI che sarvare juThI; jANII kumarane upare, kuladevyA ruThI' 10 [53] sevaka uThyA sarjAthI re, kumArane grahavA kAja re sAthe; "tADanA ma karasyo ehane, grahajo java hAthe." 11 [31] kamarII sevaka nivArIne re, tatakSINa maMgalane gehamAM lAve; Asana nija besArIne, siMhane bolAve. 12 [532] aho! sAmatajI jANajyo re, e mujha prItama prANano dAtA; chala karI nAsIne gayo, melo vidhAtA.' 13 [533] DhAla chavIsamII laDI re, kUmarII maMgala-mAla re vAra; 5 kahe dharmathI lo, bhavajala Aro. 14 [534] 1. zaNagArIne. 2. ekAkI. For Personal & Private Use Only Page #758 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa rama 745 dUhAkumarI mana zaMkA gaI, prItamanI kula lAja; vadhArI preme karI, do kula udharyA Aja. 1 [35] siMha sAmaMtane bolAvio, mana thira karavA kAji; sAmaMtajI! have sU ghaTe, karavo kumarI kAji." 2 [536] siMha sAmaMta vade IzuM, "jo tujha sAco deva; mananI saMkA mukine, ehanI karo tuma seva." 3 [537]. tava kumarI kahe "siMhajI!, cittane tujha aMdoda hoya; to tasa maMdira vise, bhAjanameM nAma joya." 4 [538] sAcu karavA pradhAnajI, dhanadattane geha jAya; zubhaTa sahita tasa dekhIne, Akula vyAkula thAya. 5 [539] DhAla - 27, luMbe TuMbe varasAlo meka- e dezI. chAtranA mukhathI vAta, putrane vighanamA sAMbhalyo ho lAla; mAta-pitA dilagIra, teNe same siMha sAmaMta malyo ho lAla. 1 [54] seTha ciMte "gRha Aja, locana karasya mAharo ho lAla; putrano puna rocce kAMI, te kAraNa jorAvaro" ho lAla. 2 [541] bIhano seTha tivAra, paDatI dhoti perato ho lAla; tima mAtA mana bhIta, bAlaka cittathI visarato ho lAla. 3 [54] siMha sAmaMta kahe "seThI na bIho, manathI tila bharI ho lAla; tuja putranA hukamI chuM dAsa, ame AvyA chu atra paga bharI ho lAla. 4 [543] 1. vimAsaNa. For Personal & Private Use Only Page #759 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 746 ja rUpavijayajI kRtA thAla kacokanA nAma, vAMcavA kAraNa AviyAM' ho lAla; putra AdaranI vAta, sAMbhaLI harSIta pAmIyA ho lAla. 5 [544] thAla pramukha savI dekhi, siMhano mana saMtoSiu ho lAla; valI vahunuM sapa te jANi, dhanadatta seSTi ullasile ho lAla. 6 [45] nagarIno siMharatha rAya, dhanadatta nija ghara teDIyo ho lAla; kumara pAse AvaMta, behu milIyA, bAMha bhiDIne ho lAla. 7 [546]. ubhaTa veza saphAra peharI, trilokyasuMdarI ho lAla; AjJA siMhanI leya, maMgalakalaza gharaNI varI ho lAla. 8 [547] zreSTInA gehamAM jAya, sAsu-susarane pAye paDI ho lAla; AsIsa dII "vaDa bhAgya, dhana kUkha ne tujha mAvaDI ho lAla. 9 [548] ujjalavaMza sukalINa, koDa dIvAlI pratapo sadA ho lAla; kumAra-kumarI teDi rAye, vRttAMta pUche tadA ho lAla. dhUra thakI mAMDI vAta, sarva kahI rAya Agale ho lAla; bhUpa ghaNo vismaya citta, pAmI AsIrvaca diI bhalo ho lAla. 11 [55] rAyanI AjJA leha, dhanadatta-kumara pati varyo ho lAla; saMsAranA bhogya vilAsa, pUnya pasAthe zukha kare to lAla. 12 [551] dhana te dina sUvihANa, je dina sajjana melAvaDo ho lAla; dUdhamAMhi mizrI bheli, anubhave AtmazuM paDavaDo ho lAla. 13 [papa2] DhAla bhaNI ramaNIka, satyAvIsamI sUrataru ho lAla; 5 kahe dharma pasAya, maMgalamAlA jaya vara ho lAla. 14 [553]. 1. manohara veza. 2. suMdara, suzobhita. 3. sukulIna. 4. khAMDa. 5. spaSTa. For Personal & Private Use Only Page #760 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 747 dUhA suMdarII sAmaMtane, pUruSavesa savI leya; senAnI prekSo tadA, jIta vadhAI deya. 1 [554]. jAto havo caMpApurI, siMha suguNa ujamAla; thoDe divase nayarII, jaI bheTyo bhUpAla. 2 [555] kumarI vadhAI pAmIne, sUrasuMdara vikasaMta; sabhA pratyakSa bhAkhe valI, "e kUmari mativaMta. 3 [56] sAcI mohana-vallikA, guNa-maNi-raNa-karaMDa; satya sIyala rakSaNa bhaNI, pUnya pasAya pracaMDa. 4 [57]. jula kubUdhdhI pradhAnanI, jeNe kIdho anaratha; nikalaMkI kumArI hUvI, kIdhI kalaMka apasatha." 5 [papa8]. DhAla - 28, zrI rISabhAnana guNanilo- e dezI. caMpA-bhUpati siMhane, vade vacana vinIta ho sujANa; e pApI maMtrIsasa, nizca lUNaharAmI avinIta' ho sujANa. 1 [55] dhanya-dhanya pUnya mahAbale, dhana kumarI avataMsa ho sujANa; kulanI je mAma rAkhI tadA', Ima sahu jana kare prasaMsa ho sujANa. 2 dhanya [560]. phirI siMha sAmaMtane mokalyo, utkarSe ujeNI bhaNI rAya ho sujANa; nija naMdanIne teDavA, kaMta sahita sadanAya ho sujANa. 3 dhanya [561] lekha likhyo yAmAtAne, "tume prabhu! padhArajo geha ho sUjANa; maMdira pAvana karavA bhaNI, putrI sahita zuzreya' ho sujANa. 4 dhanya [562] 1. aprazasta. 2. lAja. 3. ghare. 4. jAmAtu jamAIne. For Personal & Private Use Only Page #761 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 748 siMhanA Agraha thIkI doI, tihAM daMpati kIdha prayANa ho sUjANa; phalyA manoratha tehanA, pUhUtA caMpA ThANa ho sUjANa. putrI Agamana java sAMbhalI, bhUpati sanmukha jAya ho sUjANa; AliMgana de kumarI prate, zubha velA jovarAya ho sUjANa. dhavala maMgala uchava bhalA, nagarI kIdha saNagAra ho sUjANa; ghara-ghara guDiu uchale, toraNa lahake apAra ho sUjANa. avala nejA paMcaraMganA, vAjiMtra nava-nava chaMda ho sUjANa; dhajA patAkA pharahare, gAje guhira naravRMda ho sUjANa. ati ADaMbara AvIo, putrI yAmAta ne rAya ho sUjANa; muMghAmulAM motikuM vadhAve, ghaNe umAya ho sUjANa. yathocita karaNI karI, nija Asane besArI ho sUjANa; sabhA samakSa pradhAnane, kara grahI mAre prahAra ho sUjANa. giruA saheje guNa kare, kaMta ma kAraNi jANa ho sUjANa; jala varase sarovara bhare, megha na mAMge dANa ho sUjANa. 1. gaMbhIra. 2. moMghA, mUlyavAna. 3. AnaMdita. 4. bhalApaNuM. rUpavijayajI kRta 5 dhanya0 [563] ima uchave padharAvIyA, nagarImAM kIdha praveza ho sUjANa; loka milyA gahegaTTa thai, AsIsa dII visesa ho sUjANa. 10 dhanya0 [568] 6 dhanya0 [564] For Personal & Private Use Only tima upagArI tUma vibhU, avaguNa tajI guNa leya ho sUjANa; *bhalapaNa jagamAM tehandU, parimala te pasareya' ho sUjANa. 7 dhanya0 [565] maMgalakumare dekhIne, anukaMpA mana ANa ho sUjANa; prArthanA karI rAya Agale, 'ma karo aghaTatu mahArANa! ho sUjANa. 12 dhanya [570] 8 dhanya [566] 9 dhanya0 [567] 11 dhanya0 [569] 13 dhanya [571] 14 dhanya0 [572] Page #762 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 749 Ima prArthane mukAvIo, bhUpa kahe "pApiSTa! ho sujANa; jA re! mUkyo jIvato, yAmAta Agraha zreSTa ho sujANa. 15 dhanya [573]. piNa mujha nagarImAMhethI, rehavo nahI tujha heta' ho sUpANa; DhAla aThAvIsamII kahyo, pa vije saMketa ho sujANa. 16 dhanya0 [57]. For Personal & Private Use Only Page #763 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 750 rUpavijayajI kRtA dUhAnagarI bAhira kADhIo, sUvRdhdhi pradhAna; kaSTa karIne tehane, pApataNA phala jANa. 1 [pa75) suMdara rAjya aputrIo, "yAmAta bhaNI rAjya; deu pATa nizcaya karI, lila cArItrano sAjya. 2 [576] maMgalakumaranA mAta-pitu, teDAvyA umaMga; ekadA prastAve karI, sAmaMtAdika saMga. 3 [577] maMtrI sarva teDI tihAM, sahu sAkhe karI deya; maMgalakalazane rAjyano, thApyo pATa abhISeya. 4 [578] yazodhara munInI desanA, nizuNI saMjama leya; vairAgye dharma pAlatA, prathavI vihAra kare ya. pa pi79] DhAla - 29, kIsake cele kisake pUta- e dezI. kUmarane rAjya sthApyo rAjAna, IrSAvaMta thayA sImADI rAjAne pUnya sevAI; "kSatrIvaTano pATa je hoya, vaNika jAtine sohe na koya pUnya sevI I. 1 [580] amo beThAM jo e kare rAjya, kulavaTanI nigamII lAjya' pUnya; nija senyA leIne levA rAjyapATa, AvyA dUddatathakA karatA thATa pUnya. 2 [581] eno rAjya letA keTalI vAra?, lobhe grahavA jANe dhaMta prakAra pUnya; prabala dala leI Ave pUra, haya-ratha-zubhaTa hUyA sasajUra pUnya. 3 [582] dIrgha pratApane bhUjA jima laMba, kumara caDyo jasa caDate pralaMba pUnya; caturaMgI senyA prabala saMpUra, vAje raNathaMbhA raNadUra pUnya. 4 [58] 1. jUtha, ThaTha. 2. Thaga, dhUtArA. 3. sainya. 4. dIrtha. 5. bharapUra. For Personal & Private Use Only Page #764 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa : 751 sImAdhipatI kahe "tu mRga phAla, amo mRgarAjya leII eka tAla pUnya; rAjya amAru tu kima pADa?, hAtho peTho java te "kUhADI pUnya. pa [584] kuTaMba rAjya ho e ama jeha, muko vega ke thAu sajjata" pUnya; maMgala vacanna suNI sajja thayA Apa, hasti-skaMdhe AruDha karI thApa pUnya0. 6 [585] dalayugala caDyA sAhamA-sAhama, jhUjha kare nara raNa medAna pUnya; pUnya prabhAve vayarIno sainya, dahavaTTa bhAgyuM dekhatAM nena pUnya. 7 [586] sImADI rAjya sahita karI baMdha, jakaDa pakaDa liu sainya prabaMdha pUnya; "aho! kumara! tuma rAjya akhaMDa, pAlo avicala teja pracaMDa pUnya. 8 [587] choDyA baMdha sImADI sanmAna, geha padharAvyA jIvate dAna pUnya; caDate nura jIta DaMkA vajaDAva, pUrame praveza karyo nararAva pUnya.. 9 [588] zukha vilasatA pUnyapaMDUra, dina dina vAdhe caMda sama sUra pUnya; trIlokyasuMdarI kukhe upanna, jayasekhara huu pUtra-tanna pUnya. 10 [589]. maMgalakUmara aMga desano bhUpa, varate cihu dise ANa anupa pUnya; grAma nagara pUra pATaNa ThAma, caitya karAve jinezvaranA nAma pUnya. 11 [59] phaTika rAyaNanA amulika biMba, dravya kharecI bharAve avilaMba pUnya; jinaprasAda sohe abhirAma, sovanataNA iMDA cItrAmAM pUnya. 12 [591] kharace vitta pUnya sArodhdhAra, jinapUjA rathayAtrA udAra pUnya; ityAdika dharma karyevya jeha, ArAdhaI pati guNamaNi-geha pUnya. 13 [592] kAla atikrame zukha anaMta, dharma ArAdhe e pUnyavaMta pUnya; jayazekhara nija bAlaka sAtha, kare vinoda avanInAtha pUnya. 14 [593] DhAla pabhaNI ugaNatrI samI sAra, maMgalamAla varI strI-bhara pUnya; spa kahe bhavi karajyo dharma, jima pAmo avicala sukha sarma pUnya..15 [594] 1. phAlu= jaMgalI pazu. 2. Tiva sarakhAvo- kahevata- "kUhADImAM lAkaDAno hAtho pesI gayo." 3. thapATa. 4. dase dizAe. 5. ujjavaLa. 6. zUravIra. 7. kharcIne. For Personal & Private Use Only Page #765 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 752 rUpavijayajI kRta dUhA ekadA samayane avasare, caMpApurI udyAna; AcArija samosaryA, jayasiMha nAmAbhidhAna. 1 [195] parikaranuM prathavItale, pAvana karavA kAji; vanapAlake jaI vinave, "vadhAmaNI mahArAja!'. 2 [pa96] AvAgamaNa te sAMbhalI, maMgalakalaza nare; pUtra-kalatra-parivAramuM, vaMdana karavA Aveza. 3 [597]. AvyA jihAM munirAya che, paMca abhigama sAya; paMcAga praNAma kari, beThA yathosthita ThAya. 4 [598] bhavIka yoga jIva jANIne, praSada sabhA samakSa; jayasiMha guru daI desanA, madhura "dhanI paratakSa. 5 [59] DhAlaH- 30, catura sanehi mohanA- e dezI. sadguru bhAkhe "bhavI! sAMbhalo, zravaNa deI eka citta re; hRdayano mela nivArine, nirmala mana pavitta re. 1 [60] jayo-jayo dharma suhaMka, dharmanA zreSTha prabhAva re; bhIma agAdha bhava sAgaru, tAraNa-taraNanI nAva re. 2 jayo [601] mohanA phaMdamAM prANIyA, je paDyA ajJAnImAhe re; raDavaDe tene saraNo nahI, dharma vinA koya sahAya re. 3 jayo [602] athira che Ayu mAnavataNo, aMjalI-jala pari tema re; yovanapaNo te athira che, nadI-pUra pare jAI tema re. 4 jayo [63] garava ma karasyo garathataNo, rAkhyo navi rahe thIro re; saMgraha dharmano jo karo, thira rahe jagamAMhe dhIro re. 5 jayo. [604] 1. dhvani. 2. ajJAnamAM. 3. garva For Personal & Private Use Only Page #766 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa rama 753 jima koI dUrabhaga sAthathI, bhraSTa thayo nara jeho re; saMbala nahI tasa pAsale, raNa-aTavI paDyo tehare. 6 jayo. [605]. te nara dIna dayAmaNo, vanamAM raDavaDe Apo re; trANa zaraNa nahI tehane, sahe vedana zIta-tApo re. 7 jayo [66] koI dine bhUkhyo aTavI utaryo, icchA ghebara bRta khAna re, tarasyo nIra pAve nahi, karu amRta payapAna re. 8 jayo. [607] tRSNA pUraNa thAye nahi, tima jagajaMtu svabhAva re; samakitabhRSTa je nara hUyA, rAkhaNa nahI te prastAva re. 9 jayo [608] saMsArI jIvaDA sukha vaMche, navI lahe dharma vihuNA re; samakita viNa je mAnavI, kare bhavamAM paribhramaNA re. 10 jayo. [609] ehavo jANI dharma sevanA, karo eka citte zudhadhyAna re; muktinA sukha tava anubhavo, bhAkhila zrI jinabhANa re. 11 jayo[61] samakita rakSaka kare nahI, bhogave nayanA dukha re; samakita zudha udaya jaMtune, bhAva Ave sIvazukha re." 12 jayo. [611] sAMbhalI kumara suprasanna chuo, rIjhe ghaNo trikaraNa zudha re; DhAla trIsamI upadesanI, spa kahe bhavi pratibodha re. 13 jayo. [612] 1. bhAtu. 2. bhraSTa. For Personal & Private Use Only Page #767 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 754 rUpavijayajI kRtA dUhAnizuNI gurunI desanA, maMgalakala nariMda; sabhAsamakSe vInave, phUlyo jema makaraMda. 1 [13] kara aMjali saMpUTa karI, vinavIyA gururAya; bhAkho prabhu pUravabhave, syA kidha upAya?. 2 [614] syA karme vivAha avasare, dIrgha viTaMbanA mohi; pAmyo? te dAkho munI, tAraka sahaguru sohi. 3 [615] mujha gharaNI nikalaMka eha, kima pAmI teha kalaMka?; vRtAMta kaho mujha tehano, saMsaya bhaMjaNa saMka." 4 [616] AcArija tava upadise, paraSadA nizuNe zrota; rAya-rANI zubha cittasuM, vANI tAraNa jaga pota. 5 [61]. DhAla - 31, rasiyA rAco dAnataNe rase- e dezI. jaMbudvIpamAM bharatakSetra ache, kSitIpratISTapura nayara caturanara; dhanya-dhAnya rIdhdhivaMta che, suMdaruM alakA samavaDa sehara caturanara. 1 [618]. siMhaguru bhAkhe pUravabhava kathA. AMkaNI. teNe nayare koTuMbika jAti me, somacaMdra nAme kulaputra caturanara; zrIdevI bhAryA nAme tehani, paraspara prItivaMta caturanara. 2 siMhaguru [61] sItalatA prakRti somacaMdranI, saralatA guNano dhAma caturanara; samasta janane icchavA yogya chaI, bhAryA samacitta praNAma caturanara. 3 siMha. [62]. teha ja nayare budhdhI pavItra che, zrAvaka jinadeva jANa caturanara; nirmala mana che kRpaNAI dravyanI, rAkhe kamAvyAnuM jhANa caturanara. 4 siMha [621] 1. dhana-dhAnya. 2. zahera. 3. dhyAna. For Personal & Private Use Only Page #768 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 755 jinadeva somacaMdrane paraspare, parama mitrAI che sadeva caturanara; vIvahAri e jinadeva vAMchA karI, dravya kamAvaNa hevi caturanara. pa siMha0 [622] yadyapi gehamAM dhana athAha che, ekadA avasari Aya caturanara; dUra desAMtara dravya upArjavA, mitrane bhAkhe sukhadAya caturanara. 6 siMha. [623]. "aho mitrajI! amo dUra desAMtare, jANyuM dravya nimitta caturanara; huM paradese mujha dhana game, vAvaraje sapta kSetra caturanara. 7 siMha[624] tujhane paNi pUnya kSetra "vardhAthakI, lAbha tUTya SaTasa' caturanara; Ima kahine somacaMdra mitrane, ApyA dinAra eka sahassa caturanara. 8 siMha0 [62] somacaMdra haste ApI desAMtare, gayo jinadeva vivahAri caturanara; mitrano dravya je citta vizudhdhatA, vAvare koTuMbika sAri caturanara. 9 siMha. [626]. svadravya mitradravyanA anumAnathI, uparAje kharacine punya caturanara; bhAryA vAta jANI bharatAranI, kare anumodana zugunya caturanara. 10 siMha. [627]. dAnadharmanI anumodanA sahI, vicare zrIdevI nAri caturanara; teha ja nagaramAM naMda zreSTI vase, tAsa sUtA manohAri caturanara. 11 siMha [628] sakhi bhadrA nAme che tehano, devadatta gRhastha tasa nAha caturanara; anukrame koika karmanA yogathI, upano devadatane dAha caturanara. 12 siMha, [62]. koSTaroge kari dukha vede ghaNuM, manasaeN pAme to asAta caturanara; DhAla ekatrIsamI pUravabhavataNI, rUpa kahe Agala vAta caturanara. 13 siMha. [63] 1. vAparavAthI. 2. upArjita kare. 3. suguNI. For Personal & Private Use Only Page #769 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 756 rUpavijayajI kRtA 1 [631] 2 [632] 3 [633] 4 [634] dUhA devadatta gRhastha vase, somacaMdra gRha pAsa; bhAryA bihunI eka mane, sakhiI huI ullAsa. devadattanI vallabhA, bhadrA nAme jeha; nAhano dukha dekhI ghaNo, kheda pAme che teha. eka dina sakhI AgaLa jaI, kahatI prIlano roga; kuSTIno spe karmathI, sakhI! bhadrA e yoga?". hAsya karI bhadrANI, sakhie mana saMtoSa; kheda pAmI bahu mana thakI, sAMbhalI veNa saroSa. DhAlaH- 32, kesara varaNa hoke kADhi kasuMbo-e dezI. sakhi hAsya vacane ho bhadrAne kehatI hatI mAharA lAla, sakhI bhadrA sAMbhalI ho ke mana duhavAtI mAharA lAla; sakhi bhadrA sakhIne ho vacane vadatI mAharA lAla, phirI sakhI bolI ho bhadrAne kathatI mAharA lAla. tAharA saMgathI ho tujha vAlimane mAharA lAla, thayo koSTaroga ja ho ke cu kahu tujhane? mAharA lAla; mAhari dRSTithI ho ke tu paNi alagI mAharA lAla, mujha pAlavaDe ho ma ridisa valagI' mAharA lAla. zrIdevI vacane ho bhadrA akulANI mAharA lAla, "cuM sakhI! mujhane ho kahe chama vANI?' mAharA lAla; kahe sakhI "me to ho ke hAsi se tujhane mAharA lAla, ema kahavANuM ho myuM gamyu tujhane? mAharA lAla. 1 [635] 2 [636] 3 [637] 1. rahIza. 2. AkuLa-duHkhI thaI. 3. hAMsi= mazkarInA bahAne. For Personal & Private Use Only Page #770 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa re 757 4 [638] 5 [63] 6 [640] mAharA vacanathI ho ima myuM duhavAya che? mAharA lAla, tAhare mAhare ho prIta sagAI che mAharA lAla; Aja pachI mukhathI to huM nahIM boluM mAharA lAla, hRdaya paraMtara ho have nahIM kholu mAharA lAla. Ima kahi sakhile ho nija nija thAnake mAharA lAla, pohatI dumanI ho vacana-kabAnake mAharA lAla; have somacaMdra kulaputra ho vitta vAvarato mAharA lAla, dharmano udyama ho Ima java karato mAharA lAla. sAhamivatsala ho ke saMgha jamADe mAhara lAla, dharma dAna karaNI ho karato koDe mAharA lAla; sAhu paDilAbhe ho mana ucchAhe mAharA lAla, mitranA dravyathI ho pUnya vivasAye mAharA lAla. somacaMdra koTuMbika ho sAhu saMgati mAharA lAla, zrIdevI nAri ho modanA karatI mAharA lAla; zrAvakadharme ho bahu paDibolyo mAharA lAla, ekaMta cittathI ho dhameM mohyo mAharA lAla. bAra vrata karyA ho strI-bharatAre mAharA lAla, yatana karIne ho pAle AcAre mAharA lAla; aMta samAdhi ho kAla karIne mAharA lAla, saudharma devaloke ho pahUtA vahIne mAharA lAla. prItama-nAri ho devapaNe upanA re mAhara lAla, paMca palyopama ho A saMpUnA mAharA lAla; deva-thitI pUrI ho thaI java jayAre mAharA lAla, tIhAthI cavIne ho ujeNI nayare mAharA lAla. 7 [641]. 8 [642] 9 [63] 1. vacana rUpI bANa. 2. anumodanA. 3. sthiti, AyuSya. For Personal & Private Use Only Page #771 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 758 dhanadattane gehe ho putrapaNe upano mAharA lAla, tujha mAtAne ho lAdho sUpano mAharA lAla; zrIdevI cavIne ho trilokyasuMdarI mAharA lAla, caMpAnayarI ho thai rAjyakumarI mAharA lAla. pArakA dravyane ho ta vAvarato mAharA lAla, punyaupArjana ho tu hi ja karato mAharA lAla; te vyavasAye ho huu java bhUpati mAharA lAla, dharma prabhAve ho gai tujha durmati mAharA lAla. trilokyasuMdarI ho thai tujha gharaNI mAharA lAla, dravya anumodana ho tujhane paraNI mAharA lAla; hAsie karIne ho sakhi bhadrAne mAharA lAla, vacana kahyo'to ho koSTano tehane mAharA lAla. hasatAM kathana ho je mukha bole mAharA lAla, je bAMdhe karmane ho parahUM kuNa Thele? mAharA lAla; kalaMka phUTabamAM ho A bhave pAmI mAharA lAla, nizce jANo ho na huve khAmI' mAharA lAla. pUrvabhava sAMbhalI ho daMpati harakhyA mAharA lAla, jAtismaraNa ho tehavAM nirakhyA mAharA lAla; DhAla batrIsamI ho bhAkhI vAru mAharAlAla, rupa viramano ho e zukhakAru mAharAlAla. 1. hato. 2. dUra. For Personal & Private Use Only * rUpavijayajI kRta 10 [644] 11 [645] 12 [646] 13 [647] 14 [648] Page #772 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa 759 dUhIH "dhanya-dhanya tumacI desanA, dhanya tuma mukhanI vANI; dhanya tumArA jJAnane, dhana ama dina zuvihANa.' 1 [649] sahagurunI vANI suNI, pati-patini doya sAtha; bhedANA asthi-miMjApaNe, vade doya joDi hAtha. 2 [65] bhavasAyarathI ho prabhu, tAro amane svAmi!; tumaco mAhare Asiro, aho! paramaguNadhAma." 3 [651] praSada nisuNI yathAzakta, vrata aMgIkAra kare; daMpati doya vairAgyatA, pAmI saMyama leva. 4 [6pa2] jayazekhara nijaputrane, rAjya samarpo tAma; athira sarva jANI karI, muke gRhasthA dhAma. 5 [653]. praSada sahu nija thAnake, pohacyA manane koDi; maMgala-2lokyasuMdarI, anumati leI gRha choDi. 6 [654]. DhAlaH - 33, rAga- dhanyAsi. maMgalakalasa hUvA riSI saMyamI, paMca mahAvratadhArI jI; tima rANI valI trilokyasuMdarI, huyA saMjaNI adhikArI che. 1 [65] ziza jayasiMha jJAnI gurunA, saMyamabhAranA dhorI jI; paMca sumati tina gupti sohe, dasaviDa jatidharma dhorI jI. 2 [656] paTakAya pratipAlaka karatA, sAdhu guNe karI bharIyA jI; navavika brahmacarya vrata pAle, upasamarasanA darIyA jI. 3 [6pa7] 1. yogya. 2. patnI. 3. parSadA. For Personal & Private Use Only Page #773 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 760 rUpavijayajI kRtA aMga agyAra upAMga bAraha, cha cheda graMtha dasa pannA jI; cyAra mUlasUtra naMdI anuyoge, pastAlisa Agama saMpUnnA jI. 4 [658]. sarva siddhAMtanA pAragAmI jANI, gacchabhAra vaDavA samatho jI; sUripadanI vAMcanA deI, ziSya parivArano satho jI. 5 [659] trilokyasuMdarI sAdhavImAMhe, sahu mukhya kIdha vaDerA jI; prathavItaze vicaraMtA janane, paDibohe adhikerA jI. 6 [660] apaDibaMdhe aMta same tihAM, aNasaNa saMlekhaNa sAra jI; samAdhi maraNe kola karIne, brahmakalpa avatAra jI. 7 [661] jaghanya Ayu sapta sAgarano, utkRSTo dasa jANojI; sUra lacchI bhogavIne cavase, mAnava janma pramANojI. 8 [662] tIhAMthI devapaNo pAmIne, A bhavathI trijA bhavamAM jI; abhaya paramapada mukti bhAjana, lahecce doya jaNa sukhamAM jI. 9 [663]. ehavA muninA caraNayugala prate, huM vaMdu nisa dIso jI; je koI dharma Adarasya prANI, maMgalakalasa pratye hospe che. 10 [664] jo huMto ehane dharma sakhAI, to pAmyo bahu lacchi jI; teha ja pUnyataNe sUpasAe, hospe sivagati acchi jI. 11 [665] je bhavya prANI dharma ArAdhe, parama mahodaya lahasya jI; gurunA vacana na lopasyo koI, zIla-khaMDana ma karasyo che. 12 [666] eha caritra racyo suvIzAlA, cItrasenacarItre jI; ahavA zAMticarItrathI udharI, nirmala mana pavItre jI. 13 [667] aThAra sahassa salAMgaratha, saMvata bANa siddhi (1858) tasa varSe jI; zrAvaNa kRSNa pakSa tithi saptamI, ravivAre utkarSe che. 14 [668] 1. sArtha=samUha. 2. samAna, nI jema. 3. athavA. For Personal & Private Use Only Page #774 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalakalaza rAsa : 761; eha saMbaMdha racyo me vAru maMgalakalasano rAsa jI; meM to kIdhI bAlaka krIDA, huM chuM sahuno dAsa che. 15 [669]. je koI vibudhajana vyaMjana mAtrA, karajyo zuddha prakAsa jI; ocho adhiko jo hoe emAM, mIcchA dUkaDa tAsa jI. 16 [670] zrI vardhamAnajina paru paraMpara, zrI vijayabhazrIrAyA jI; tAza ziza paMDita mukuTAmaNI, harSavijaya kavirAyA che. 17 [671] paMDita lIvijaya guru sohe, ratnavijaya tasu zIso jI; tasa sisa amIyavijaya supasAe, kidhI racanA vizeso jI. 18 [672] tasa caraNAMbUja sisa kahAve, viramavijaya gururAyA jI; tehane bAlaka pavijaye, sAdhutANA guNa gAyA jI. 19 [673] zrotAjana sAMbhaLavA hete, eka saMbaMdha rasAla jI; cauvika saMghataNo e hojyo, sugati maMgalamAla jI. 20 [674] kalasaH maMgalakalasa rAjariSInA, guNagAyA meM hitadharI, citrasenacaritre eha, saMbaMdha zAMticarItrathI udharI; paMDita amIvijaya pasAthe, viramavijaya guru rAjIyA, caraNa sevaka 5vijaye, varNavyA guNa riSI rAjIyA. 21 [675] For Personal & Private Use Only Page #775 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMbAra - zarIranI. zabdakoza ane - A aMbara - AkAza aMka - aMga = zarIra - bhaMDAra, zaNagAra aMgaulagU - aMgarakSaka aMbArI - AMbAnI aMgaja - putra aMsu - AMsu aMgaNaDaI - AMgaNe aIAha - sahana karavuM aMgata - IMgita = saMketa, ceSTA | auTha - sADA traNa aMgi - aMgamAM, zarIramAM aura - anya aMgarikSa - zarIranI rakSA mATe auSadha - auSadha aMgIkarU - aMgIkAra karuM, svIkAruM akaramI - aparAdhI, bhAgyahIna aMgIThaI - sagaDIthI akArija - akArya aMgIThI - sagaDI akiyAratho - akRtArtha aMcala - cheDo akulAya - akaLAya aMtarapaTa - vivAha maMDapamAM yamanI akka - AkaDo AkRti vakhate agni ane | akka-tUla - AkaDAnuM rU vara-kanyAnI vacce rAkhavAmAM akhatra - aniSTa, niMdya, ayogya Avato paDado akhaya - akSaya aMtarAli - AMtare, pachI akhIyAta - AkhyAta =kaheluM aMtarAli - madhyabhAga akhoDa - akharoTa aMtari - aMtardhAna, adazya agajAna - ajJAna aMtari - adazya agara - agara, sugaMdhI lAkaDuM aMtaro - AMtaro, pharaka, bheda | agyAna - ajJAnamAM aMdesa - saMdeha aghora - bhayaMkara, daDha - kheda, vimAsaNa | acaMba - acaMbo, Azcarya - indra acaMbhama - acaMbo pamADanAra, - AMbA, kerI AzcaryakArI - AkAzamAM acarAya - Azcarya aMdoha ?i ha (762) For Personal & Private Use Only Page #776 -------------------------------------------------------------------------- ________________ acarijuacarIja - Azcarya aNamalatU - maLatuM na Ave evuM acAra - AcAra aNasahavA - avizvAsa acAla - daDha = ghaNo aNahunI - na banavAnuM acetana - bebhAna aNAvi - maMgAva acchi - svaccha, nirmaLa aNAvIyA - maMgAvyA achaI - che aNI ghaMca - ? achato - pAra vagaranI, khUba aNutI - uNapa = ocha5 ajAta - ajANa, oLakhANa vinAnuM, aNurIta - uNapa ajIsa - hajI sudhI asUra - uNu, uNapa ajUgatu - ayukta, ayogya | asUyara - aNavara (varanI sAthe aje - Aje rahenAra). aje - hajI sudhI aNe - ANa, lAva ajJa - agni atikramyA - pasAra karyA ajJA - AjJA atita - atithi, bhikSuka, sAdhu aTakalI - yuktithI, kaLathI atisAra - atizreSTha, uttama aTakale - aTakaLa karI atuha - ghaNAM, amUlya (?) aTakale - nakkI athAha - athAga = puSkaLa aTAre - duHkhadAyaka adaMDa - udaMDa-atizaya aTAli - meDI, bahAra bAju rahe tevo adesa - Adeza gokha aTreThi - adazya aThaI - atra = ahIM adha - aDadho aThotarasau - ekaso ATha adha - adhama, halakuM, aniSTa akhaMDa - udaMDa = pracaMDa adhaka - adhika aDaMbara - ADaMbara adhura - adhara =hoTha aDhArabhAra - badhA prakAranI adhyAru adhyApaka aNajoI jato- vagara kAmano adhamma - adharma aNaparaNe - paraNyA vinA | ana anna aNamaNau - udAsa anaMgi - kAmathI (763) For Personal & Private Use Only Page #777 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aneraDuM aneru anaI - ane amaMdha - ugra, caMcaLa anaDa - udaMDa = pracaMDa amarI - devI anANI - ajJAnI amalImANa - ajeya anAhata - vadhAre paDatI vAta, asaMbhava | amRtya - amRta ani - anya, ane abhyAdizA - amArA jevA (saM. anivAra - satata asmAdRza) anukarami - anukrame ahINI - amArI anubhAvi - prabhAve aratha - artha anusAri - samAna arathi - arthe = kAmamAM ane - bIje aradAsa - vinaMtI anethI - anyathA aradha - ardha - anya, bIjuM arabaMdhI - ? - anya, bIjuM arahaTa - araghaTTa, reMTa ane - anyane arAha - ArAdhIne anyA - anyAya ari-bhava - paramezvarano avatAra anyAnaI - ajJAna ariyaNa - zatru aparodhi - AgrahathI arka - AkaDo apasatha - aprazasta = niMdya arca - pUjA apUrava - apUrva = zreSTha arcavavA - pUjA karavA aba arthI - mAMgaNa abAha - atyaMta, khUba - ali = bhramara abUjha - abudha, mUrkha ala - khoTa abhaMga - Akhu, akhaMDa, saMpUrNa alaMga - nAza pAme abhagi - abhAgI alaga - aLaguM, dUra abhaNita - abhaNa alajo - utkaMThA, AturatA abhadhUta - avadhUta alavi - sahajabhAve paNa, ramatamAM abhisaraMtu - cAre bAju phelAto alasAka - alasa = sApoliyuM abhISeya - abhiSeka ali - alIka = apriya, aniSTa - have ala For Personal & Private Use Only Page #778 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aliya - aniSTa asupAlaka - azvapAlaka alI - khoTA asUra - ghelachA alukA - alakApurI, devaloka asoka - zoka vinA avagahAya - UMDe sudhI jAya, DUbakI mAre | asthi - hADakuM avaTAI - duHkhI thAya ahaInANa - nizAnI avataMsa - ghareNuM, alaMkAra ahalo - niSphaLa avastha - avasthA ahAra - AhAra avadAta - kArya (?) ahi - aham = divasa avadAta - marma, rahasya, vRttAMta ahiThANa - adhiSThAna, adhiSThAyaka avanIsa - pRthvIpati, rAjA ahiThANa - sthAna avara - bIjI, bIjo ahinANI - nizAnI avarAI - avataraNa, Agamana ahila - aphaLa = eLe avarNavAda - niMdA AMkhyA - AMkhamAM avala - avvala = uttama, mukhya AMgaNIya - AMgaNAmAM avastA - avasthA AMgurI - AMgaLImAM avidhAna - apAlana AMcalI - vastranA cheDAthI avirala - akhaMDa, satata AukhaI/Aukhau - Ayakhu, AyuSya avera - hamaNAM Aesi - Adeza azcala - nizcala AkarA - daDha, majabUta asaMbhama - ayogya, asaMbhava AkalA/AkalI- AkuLa-vyAkuLa asaMbhama - asaMbhava, azakaryuM AmaMDala - Indra asakta - Asakta AkhaDIyA - AMkho asamAna - asAdhAraNa Arkha - kahe asarAla - atyaMta AkhyAta - vyAkaraNika rUpAkhyAna asava - azva Akhyo - Akhu = uMdara asavAra - ghoDesavAra Akhyo - kahyo asAta - azAtA, pIDA AgaI - AgaLa, pahelA asita - vada AganyA (765) AjJA For Personal & Private Use Only Page #779 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvyA AghA AghI AjJA najIka dUra AchakhAne vADe AchaNa AchA AjUNI - AjanI AjUNo - Ajano --- Atha Arthi AdamI AdarI Adikasu AdIta ----- Ana Ana Ani AnIta AnyA AjJA ApaNapA * potAnuM - Apaha - potAnI ApA ApAhIyaI - dAbadabo, bhapako, ThATha - zobhAthI, ThAThathI - - AchareluM pANI yogya AThavau - goThavI - - AThIla - sAMkaLa, beDI (?) ADaMbara ADaMbare ANa ANa ANaMta ANau ANato ANAvo - bolAvo, maMgAvo ANiu - lAvyo ANI AjJA ANI - lAvIne ANII - laI AvI - AjJA ANIne, laI AvIne lAvavuM - ANo, lAvo - lAvato - samRddhi dhana, samRddhi mANasa, sevaka - AdarelI, karelI - zarU vagerethI, vagere sahita AdhAna - Aditya, sUrya ApopuM AbAvA AmalA Aya Aya Aya Ayati Ayasa AyA AyAma AraDai Arita ArA ArA (766) For Personal & Private Use Only anya - bhapako, dekhAva anya - lAvyo -- ApaNI vaccenI * Atmahita mATe - - pote - dehaciMtA (?) -- AbAdhA AbharNAdi AmaNa-dUmaNau - nirAza-udAsa marma -- - pIDA - garbha, garbhAdhAna, garbhadhAraNa - - AyuSya - AvIne - upAya - - -- 1 AbharaNa-AbhUSaNa vagere - AdhIna, kAbUmAM Adeza A laMbAI AkraMda kare Artta, duHkha charA pANIno dhodha Page #780 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ArAta - Arta = duHkha idhakAra - adhikAra ArAma - bagIco, bAga InakI - AnI, emanI ArAmika - mALI ibhya - zreSThI Arija - Arya ivADI - ATalI badhI Arima-kArima - adUbhuta kAryo Ihavi - ehave = eTalAmAM ArI - karavata samAna IgapakSa - eka pAkSika ArogAvIyA - jamADyA Isau - evuM Ala - ALa, kalaMka, vyartha IsasI - evI AlApatA - bolyA Iha - ahIM Aloca - manana, ciMtana IhAthI - ahIMyAthI AlomAli - lIluchama uMNamAhe - temAMthI AlovaI - AlApe che, gAya che ukAlitu - ukALIza AlohI - AlocanA karI = vicArIne ukhevI dhUpa - dhUpa kare AvaTa - AthaDe, muMjhAya, duHkhI thAya | ugaTa - pIThI, vilepana AvaNa lAgI - AvavA lAgI ugaTaNA - aMgarAga, vilepana Avasi - AkAzamAM ugamati - udaya thAya tyAre AvuM - Avyo ugamyo - ullasita thayo Asana/Asanna-najIka ugalAvIyA - UghalAvyA = tiraskRtaAsI - Avaze apamAnita karyA, phaTakA AsU mAryA AsyA - AzA uca - UMce AhA - ahIM ucaraI - kahyuM AhuDa - AthaDe ucATa - gabharATa, ciMtA, akaLAmaNa IdirA - lakSmI ucATa - ciMtA, dilagIrI iNabhaNIya - Ane mATe uccAra - svaccha, nirmala - ATalA uzcika/ucchaka- utsuka baMdhaka - adhika uccharaMgI - khoLAmAM idhakA - adhika, vadhAre uchaMga - utsuka itarA For Personal & Private Use Only Page #781 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ELITEETITIE *81219LTIJ uchagi - khoLAmAM | udAlInaI - jhuMTavIne uchaI - adhUrAmAM ude - udaye uchava - utsava udharI - uddhAra karyo uchAha - utsAha udhArNa - udhANaha = samudranI moTI uchI - ochI bharatI ujamAla - umaMgapUrvaka unI - uNu, adhuruM ujalo - ujvaLa | unamUla - ukheDI ujADe - ujvaLa unIsamI - ogaNIsamI ujANo - cAlI nIkaLyo unhala - unuM, garama ujeDi - prakAza upakaMTha - kAMThA pAse - sADA traNa upakarma - vidhipUrvaka uThavArI - uThavAnI, uThI javAnI upacarya - upacAra karyo = sevA karI uDada - aDada upajAvaI - utpanna thayA, pragaTyA uta - atyaMta, samuccaya upayata - upacita = yukta (avyaya) uparavADe - uparanA mALe utapati - utpatti uparAjavA - upArjavA, upArjita karavA utArA - utAro uparAje - upArjita kare utima - uttama uparAThI - vimukha thaI - uttama upalakSa - dekhI, joI utaMga - zreSTha upAMtari - utpAta utma - uttama upAI - upAya utyama - uttama upAya - upAya udaMDa - pracaMDa upAsa - upAzrayamAM - udayamAM umaLe - ubharAya udama - udyama umAha/umAhalo/umAhI-umaMga, utsAha, udayAgata - udayamAM AvelA hoza udayo - ugyo umeda - icchA, hoMza udAra - moTA | uyari - udaramAM (768) utUma udaI For Personal & Private Use Only Page #782 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ura - jaMghA, sAthaLa | UkhoNo - ukhANuM utari - haiyAmAM UgADha - ughADI, jAhera, khullI uraDu, uraDo - oraDo | UjalI - zukla, suda urata - orato, abhilASa, AzA, UjANA - doDIne AgaLa urala - eka jAtanuM pakSI UTha - UThIne, UbhI thaIne uravaMsI - urvazI UpharAr - pratikULa, avaLuM uravari - hRdayamAM UmaNa-dUmaNI- nirAza-udAsa urasII - orasIye UmAyA - utsAhita thayA, utkaMThita urahu-parahu - Ama-tema thayA uri - chAtI para UmAhi - utsAhI urihiM - aMtaramAM UlasIyA - ullayA, ullAsa pAmyA ulaMbhA - olaMbhA ekaThuM - ekasAthe ulakhIyA - oLakhyA ekataI - ekattA = ekalavAyApaNuM ulakhyau - oLakhyo egaMtrI - ekAMte ulaTa - AnaMda, harakha egaciMti - ekacitta ulAbho - Thapako, heNuM etA - eTaluM ulAliu - uDADyo - ahIM uluke - ghuvaDe | endra - indra ullaMga - oLaMgyA eraMDa - eraMDIyo uvaTi - ADA raste elIka - elacI uvala - ukaLyo, gusse thayo ainANa - ahinANa = nizAnI uvAraNa/uvAraNaI - ovAraNAM | ogaNeme - AMgaNAmAM uzaraMga - ucharaMga = utsAha, AnaMda | ochalI - uchaLe che usaDa-vesaDa - auSadha, upacAra ochA - halakA mANaso usarato - pAcho pharato ochi - ochapa usaha - auSadha ojho upAdhyAya usakala - RNamukta, vALI ApanAra | oTA - ADaza UMghAla - UMghamAM oTAla - jhADImAM (769) | etha For Personal & Private Use Only Page #783 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaDAve kaI oThaI - juko dhakelyo, ghusADyo | kaIlo - kaMTALo oDhavalA - avaDhava, bhAva, kaTaka - sainya anizcitatA kaTArI - talavAranI mUThano bhAga, be opaI - zobhe che bAju dhAravALuM eka ora - vadhu hathiyAra, khaMjara orAe - oraDAmAM kaTIlaMka - kamarano vaLAMka, keDa olaMbhA - upAlaMbha, Thapako, meNAToNAM, kaThapiMjara - kASThanuM pAMjaruM olaMbho - Thapako, ToNo kaTharau - kaThora osaDha - auSadha - cIDAve, khIjave osvAlA - oziyALA, parAdhIna, kaDIyA - kaLIo lAcAra kavyA - kaDavA kiMcUka kAMcaLI - kanakanA, sonAnA kaMThIrava - siMha kaNi - koIka kaNahI - koIpaNa rIte kaMtha - kaMta, pati kalyA - kathA kaMba - soTI kathIyA - ekajAtanuM vastra kaMbajaDA - kaMbojanA = hiMdustAna ane kathIra - jasata aphaghAnanI vacce Avela | kayUrI - kastUrI dezanA - kyAreya kaMsAlA - kAMsI joDA, kAMsalA - kIdha = kare - ke, athavA kanakamaI - kanakamaya, sonAnA - kahezuM kinsa - kAna kau - koI kannaDA - kannaDanA kautika - kautuka kanyA-rAja - rAjakanyA kiga - eka prakAranuM halakuM dhAnya kahaI - kane, pAse kacolaka - vATakA kanhA - kane, pAse kacolaDA - moTA vATakA - kyAreka kanja - kArya - dhanuSya (700) kadha kaI kaIsuM kabahuka kabANa For Personal & Private Use Only Page #784 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamojI karaMDa karaNI kabAyo - dhanuSya | kalapattari - kalpataru kabAna, - dhanuSya kilapalatA - kalpalatA kabAhi - amIrono pozAka, kalapita - kAlpanika prItidAna tarIke apAtA kilA - kSetrane mApavAnuM eka mApa, vastrAlaMkAra 1 yojana =16 kalA thAya - kamoja deza kalAcArija - kalAcArya - hAtha kalika - kAvyo, jANyo - karaMDiyo kaliyata - kalpita kalpanAthI banAvelI - keraDAnuM vRkSa kalI - kaLI, jANI karaNa - kareNanuM vRkSa kaluja - kALaju karaNa - kiraNa kalpa - devaloka - kriyA, AcaraNa, vartana kalyau - kaLyo = jANyo karatA - kartA, kArya karanAra, kavara - kuMvara, rAjakumAra bhagavAna kavala - kamala karatAro - kiratAra, kartA, Izvara kavalaka - koLIyo karanArA - karNATakanA cAbuka karabara - kalabala, kalarava - kasIne bAMdhI karamadI - karamadAnuM vRkSa - kevI karamahanaI - karmone - kahyuM karaya - kare che kahena - kathana karavAla - talavAra karasiI - karaze - kaho, zuM? - zAtA kahANI - kathA karAla - vikarALa - zA mATe kari - hAthathI, hAthamAM | konI - kanethI, pAsethI karIra - keraDo - soTI kartama - kRtrima kobI - himAlayanI taLeTInA kala-vikala - yukti-prayukti pradezanA (771) kasa kasabo kasi kaho kahayo kahAu karAra For Personal & Private Use Only Page #785 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - kyAM koIne kAmaI | kAkara - kAMkarA kAsamIrA - kAzmIranA kAcuka - kaMcuka kAha - kaI, zenI kAchibA - kAcabA kAhA - kaI kAchIA - kacchanA kAhA kAja - kAma, vyavahAra kAhune kAjo - kArya kahe - kema kiATha - kAi, lAkaDuM kiMto - kaMta, pati kATha laI - agnizaraNa lauM kimaI - keme karIne, koIpaNa rIte kANa/ kANi - kaSTa, vasavaso, du:kha, hAni | kiratA - kartA = Izvara, prabhu kANa - saMkoca kirapANa - kRpANa = talavAra kAnaphaTo - kAnamAM moTuM kuMDala paheranAra | kivAra - kivADa = kamADa sAdhu kisanAgara - kRSNAgaru kAbalI - kuMbalI = aphaghAnistAnanA | kisAkI - zuM kAmanI - icchAe kisi - kevuM kAmaNa - kAminI, strI - kevuM kAmi - kAmathI, kAryathI kihi - kyAMka kAmIta - icchita kIla - karyo kAra - AjJA kIko - bALaka, chokaro kAramI - vicitra - kacUra, sugaMdhI vastu kArija - kArya - karyo kArimo - kAramo kIra. - popaTa kArIja - kArya kIrata kAlajAme - kALajAmAM kIsaDI kAlamahu - kALA mukhavALo kisyA - keTalA, kaI rIte kAlamuhu - kALA mukhavALo kuMgarI - kaMkotrI kAlamuho - kALu moTuM thaI javuM, kuMDAla - kuMDalI gabharAI javuM kuMyarI - kuMvarI kAli - kALa, kALa, zyAma || kukara - kUtaro (772) | kIcora kIyau - kIrti For Personal & Private Use Only Page #786 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' kahyA kukasa kukkAI kucakI kujoDa kuTI - kohavAyelA, jarjarita - kUvo - kukSimAM - kuTuMba - kUDA, mithyA, khoTA - khoTI, banAvaTI - hRdayano chupo bhAva kuDIra kutiga kupaka - kUvo kudarata - kumArI kubhAvi kumalAya kuraMga kurAga kuraMgU kurajhaDIyA kurANI - annanA photarAM - bolAve che (jAya che?). - kaMcukI khi - kajoDuM, ayogya joDI kUTAMbo - kUTe che, mAre che G - jhUMpaDuM - kautuka kutI kUbara - aNagamatI kUyarata karamAya kUyarI - anAdara kUyalA - haraNa kUli - nisteja, phikko - kuMjaDA | kRtyama - karamAI kapiNa - karoDa - kuLadevI keMgAya - kumalANuM =karamAyuM = udAsa | kakaI kekANa - kuLa-vaMzamAM kakkA - kaLI, komaLa - loTa ane goLanuM mizraNa karIne banAvelI miThAI, kRma kuladevati kulANauM thayuM kulisaI kulI kuledo - kAMThe - krIDA kare - kRtrima - kRpaNa = kaMjUsa - kRmi - kekAravA - kekin = mora - ghoDA - kakko-bArAkSarI - keDa, pIcho, sAtha - pAchaLa javuM, tapAsa karavI - keTalAM - kyAMya paNa - kahyuM - kriIDA - krIDA, keLa - kahevAyuM kulera kuzale kuzcita kuSTA - kuzaLatApUrvaka - kuSTha rogI - koDha roga - duSTa strI kuharI ' kevANu (773) For Personal & Private Use Only Page #787 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahI kesaryo - kesarIyA - choDe, dUra rAkhe kehari - siMha - skaMdha para - kevI - sthaMbha kehinaI - kone khaI - kSaya = nAza kehu - kevo khajamatI - khIjamata, sevA koIli - koyala khajInA - yuddha mATe koka - koIkane khajIno - khajAno koka - cakravAka pakSI khajUu - khajavo koTidhvaja - karoDapati khaDIyA - kheDyo, calAvyo koTIdhaja - karoDAdhipati khaDokhalI/khaDokalI - pANIno hoja koTha - koThI jevI, jADI khabayari - khabara, saMbhALa koDa/ koDi - abhilASA, icchA khamaNI - khamyo, sahana karyo koDe - hoMze-hoMze khamAya - sahana thAya kotakI - kautukI khamAvi - kSamA karI - dhanuSya - khera = merIyo bAvaLa koraNa - vaMToLa - gadheDo koraNiAlA - kotaraNIvALA kharau - kharuM, sAcuM korodhAnala - krodhAnala - kharacajo, vAparajo koSTI - koDhI kharamuDI - yuddha samaye vagADavAmAM - koI peya dravya (?) AvatuM vAdya - krodha kharA - eka jAtanA ghoDA kauzika - ghuvaDa khariyA - kharI gayA, nIkaLI gayA krama - karma kharekhI - kharacIne kriIyANA - karIyANAM - khaLa = ghAsa kSatrIvaTa - kSatriya - khoDa = khAmI kSetrI - khetaramAM - durjana paMca khacakATa khalaka - jagata - capaLa khalakatI - khaNakhaNatI, raNakatI Re (774) kodaMDa khayara khara kosa khala khala khela khaMjana For Personal & Private Use Only Page #788 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - kheDA | kheDi9 bAya bAra - kheda - lema khela khelAI - durjanatA khUpa - ardhacaMdrAkAre hirA-motI khaliu - paDyuM, bhAMgyuM ane jarakosathI bharelo khAMcaI - kheMce varanI pAghaDIe bAMdhavAmAM khAMDaI - meLave Avato eka ghATa khAMta - hoMza, abhilASA. umaMga | khUpa - phUlono zaNagAra khAga - talavAra - geMDAnA cAmaDAnI DhAla khAga-tyAga - khaDaga calAvavAmAM zUravIra | - calAvyo khATaka - kasAI kheDokhalI - pANIno hoja khATiI - palaMga para khetalIyA - kSetrapAla - khAbociyuM - kSetra khAbaDuM - prakhyAta - kSetramAM - vera-jhera, IrSA khAsara - khAsaDuM, sAva jUnuM-ghasAyeluM joDuM - adbhuta kArya khiNi kSaNamAM khelaNahAra - khelanAra, ramanAra khitrI - kSatriya - dhULathI, rajathI khinamAM - kSaNamAM khehe - raja = dhULathI khiyaMti - pheMkI de che khoDa/khoDi - khoTa, kamI khisaI - khasyo khoDi - kalaMka, lAMchana khisiu - niMdanIya khoDi - duHkha, pIDA khisI - pAchI haTI gaI khobhali - khobA bharIne khIja - khinnatA, krodha, aNagamo | khori - baLatuM lAkaDuM khIDakI - khaDakI, bAraNe khola - khoLo/khobo khIrodaka - uttama rezamI vastra | kholI kAThuM - zodhI kADhyuM. khusAlI - AnaMda, khuzAlI khyAyaka - kSAyika khusI - AnaMdita khyAla - khela, tamAzo khuNyAla - khuzAlI, AnaMda gaMThaNe - gAMThamAM khUlyA - khaMkhyA gaMdhUyo - ? (775) kheti For Personal & Private Use Only Page #789 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gavana gaIvara - gajavara gaukhamaI - gokhamAM gaurava - gaurava gae - gaja gagana-ge - gaganagAmI gajaNI - hAthiNI gaDha - killo gaDha-gamAI - ghare laI jaIne gata - gati gaddaha - gardabha, gadheDo gamaI - bAjue gamADIne - pasAra karIne gamADe - pasAra kare gamAvayaNahAra- gumAvavA taiyAra gamI - gaI game - choDe gaya - gayA gayau - gayo garakAba - DUbADela garaDho - gharaDo, vRddha garaNA - amaladAra garabha - garbha garava - gArava, abhimAna garibanavAja - garIbonA belI gala - gaMDasthala = lamaNe gala - gaLAmAM gala - gALIne, gaLIne galaI - mAthe paDe galaI - bheda, rahasya | galasiMu - gaLe gali - gALIne galI karI - gALIne galIta - aMga-aMgathI gaLI gayela, jemAMthI pa-rasI nIkaLatA hoya tevo koDha galIyArame - nAnI zerImAM galyA - gaLI gayA gamana gavarAya - gavAya gavAvyo - gavAyo gaha-gaI - AnaMda pAme, harSathI bharAya gaha-gaI - camake, zobhe (?) gaha-gahATa - AnaMda-killola gahaIbarI - gabharAyo gahagaTa - AnaMda gahagAha - AnaMda gaNe - AbhUSaNa gahabaraI - gabharAya gati-gahi - vistare, vRddhi pAme gahibarI - vyAkuLa thI gahegaTTa - AnaMdita gahelo - ghelo gADo - khAIkhodIne ke bANa mArIne mArI nAkhavuM gADhI - gADha, atyaMta gADherI gADha gAta - gAtra = zarIra, (776) For Personal & Private Use Only Page #790 -------------------------------------------------------------------------- ________________ goda gAtra - zarIra guru - uttama, zreSTha gAbha - garbha gulakAra - phUlonI racanA gAmaTA - gAmoTa = gAmano gora | guhira - gaMbhIra gAyaMti - gAya che, AlApe che gUDI - nAnI dhajA gAyana - gIto gUpati - gupti gAha - Agraha, haTha gRthila karI - vaLagADa lagADyo gAha - kathA, cAritra, gAthA geINa - gagana gAha - samUha geli - kriIDA, AnaMda bharI gAhaNa-gADA - zatruone zikSA karavAmAM geha - gRha, ghara utsAhI gehalA - ghelA giu - gayo gojha. - be bAju aNIvALo khIlo gimAra - mUrkha, abhaNa goThi - goSThi girivara-sara - parvatanA zikhare gotraja - gotra devatA gillANa - glAna = rogI, bimAra - khoLAmAM gIu - gayo gopavila - chupAvyo gaNe - gaNakAre gophaNA - gophaNI =aMboDe laTakatuM rahe gItA vAtA - vAjate-gAjate evuM sonA-rUpAnuM ghareNuM gImAra - gamAra gora - kumArIkAnuM sArA varanI gIrava - garavA, uttama yAcanA mATenuM vrata guMga - mUMgo - golA = gAya, gau gukhi - gokhamAM, gavAkSamAM golagadu - bhUrA koLA gujha - aMtaranI gupta vAta goha - godhUma - ghauM guNamaNaI - gaNa-gaNe, aMdaro-aMdara | gauThi - goSThI, goThaDI vAto kare che gyAna - jJAna guNIyaNa - guNIjana, guNIyala graMtha - garatha = nANuM gupati - gupti gurava mAdara-satkAra grahame - gRhamAM gurUu - garavo, mahAna grAsaI - khavaDAve (777) gola grabha - garbha # # # For Personal & Private Use Only Page #791 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaTa ghaTamAla ghaTaze ghaTi (1) ghaNa ghaNa ghaNasAra ghaNe ghaNera caMDUyA caMtA ghanasAra gharami gharasAru gharasUta ghare - yoga/kuzala | gherI - gharamAM - ghaTamALa ghoDA-rAkhi - azvapAlaka - banaze, saMbhavita haze | ghola - kesaranA chAMTaNA jevuM pavitra - aMtaramAM - ghaNAM, atizaya | vrata - ghI - ghaNI, gADha caMga/ caMgI - suMdara - kapUra caMgeraDI - phUla lAvavAnI chAbaDI, - moTuM TopalI - ghaNuM, atizaya caMgerI - phUladAnI - caMdaravA - kapUra - ciMtA - garamI caMdrayA - caMdaravA - potAnA gharane anusAra caMpi - cAMpI, dabAvI - gRhasUtra = gRhavyApAra cauka - coka-kAvyaprakAra - ghare caugiradau - cogaradama =cAre bAju - ghA, ghAta, coTa caupaI - copAI - manoratha cakarI - ramavAnI nAnI cakaraDI - mukhaDuM, cahero cazcara - cogAna - avasara, moko caTaDA - vidyArthI - AzA caDavaDo - utsAhathI, AturatAthI, - gAtra = zarIra jhaDapathI - dAva, prapaMca caDhataI - vadhato, vRddhi pAmato - nAkhI, laI caDhata - gherA, caDIyAtA - ghAlyo, nAkhyo caturAnI - caturAIthI - taDakAnA caturA - catura, hoMziyAra - ghA, hiMsA caturI - corI - vagADyA, dhama-dhamAvyA - vismita thaI, coMkI - kolAhala camara - cAmara (778) ghAu ghATa ghATa ghAta ghAta ghAta ghAta ghAtI ghAtyau ghAmana ghAva | camakI ghurAIyA ghUghuyADI For Personal & Private Use Only Page #792 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cara cara cAra carama cAru. caravAdAra caritta cariya calaNa caluM - ghaNA, bahu - bhATa, cAraNa - koI mevo (?) - cAro suMdara - cAvavuM - pravartana - pravarte - cAle che - cAlyA javA - sneha - jame, bhojana kare - niMdA, paMcAta - AnaMda - carcA thaze, vagovAze, niMdA avaMti cavAI cavara cavarI - guptacara cAra - carIne - carma = cAmaDI cArabI - ghoDAno rakSaka | cAri - caritra, prapaMca - caritra cArbaNa - caraNa cAla - caLuM = jamyA pachI moM sApha| cAlaI karavuM te cAli cAlivA - kahe che cAva - cAmara cAvaI - corI = lagnamaMDapa cAvata - bole cAvA - bajAra - coDA = vizALa - caMdraprakAza cAvA - dabAve cAvI - caMcaLatA cAhaI - cAmaDI cAhi - gAdI cAhiI - nAnI gAdI cAhIe - AMkha = najara ciMtaDI - cogAna ciMtinI - kapaTI, Thaga, durjana - caDAve citAre - caDAvatA | cirI - caDAvuM (079) cave cahuTA cahUA cAMdaNo cAMpaI cAvA thaze cAMpalu cAMbaDI - hoMzIlA, suMdara - caturA, prasiddha - cAhe, icche - jue che - jue, gote - icchita hoya - ciMtA - manohara mukhavALI strI, cAuri cAkUlA cAkha cAcara cADa cADe catura cAtA - citkAra kare - caritra - aNagamo cATuM cIDa For Personal & Private Use Only Page #793 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cItarA citta cuMghAu cuMnI cupaIye curI chAI cUMpa cUDali cUnI cUpa - cittA chati - pragaTa, chatAM - ciMtA | chatti - chata = puSkaLatA, vipulatA - cuMbana karuM chapAI - chupAvI dIdho - hIrA-ratnanA nAnA TukaDA chabile - priyatame - copAI, jemAM cAra-cAra | chabIlA - bhapakAdAra pada hoya tevuM kAvya chayala - mohaka, rUpALA, catura - lagnanI corI soil - choDIne - coka, bajAra chAMto - chAno, chupo, gupta - sAvadhAnIpUrvaka - chupAI, gupta - cUDI =baMgaDI chAkima-chola - atizaya zobhA - cUnarI, cUMdaDI chAgani - bokaDAne - cUvo = mizraNayukta chAja - chAjalI - abharAI gaMdhadravya, sugaMdhI padArtha chAjaI - zobhe - copa = sAvadhAnI chANI - gALIne - jhaDapa, utAvaLa, utsAha chANI - chANAM - dhyAna, upayoga | chANIne - gALIne - lagnanI corI chAnA - chupA, gupta - prahAra, AghAta, Takkara chAnI - channa, gupta - AkramaNa, hallo chAnu - chupI vAta - copATa chAya - ? - copAI chAyA - pratibiMba, nakala - uttama, zreSTha chAha - chAMyo - vistRta vizALa chAtIya - chavAyuM, DhaMkAI gayuM nimaI - kSaNamAM - choDIne, tyAgIne chinamAta - kSaNamAtra - umaMgathI chilara - khAbocIyuM - zobhA, suMdaratA - kSINa - gALaje | chuTakavAra - chUTakAro (780) ceta courIya coTa coTA copaTA copI cosAla causAla chaI chaMDI chaMdi chaTA chIna chaNeje For Personal & Private Use Only Page #794 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chUTau chUTakabAro cheha cheha chehaDA cheDa chehA chehi jaMga jayai jaMbUjagatI -- jagAvatu jiMga jagIsa jagIse - cheDo, aMta - dago, vizvAsaghAta vastranA cheDA chevaTe chUTe, tUTe chUTako, chUTakAro, mukti chogalaka choDI choti chorU chohalau chohita chohorI - chokarI - zreSTha, - chokarI - malinatA - dago jatanAsuM - dago (daIne), vizvAsaghAta | jatanna (karIne) jada jamanI jamarANI jali - putrI - utsava - - vyAkuLa thayela, suSita mobhAdAra - AnaMdotsava jaIso jau jauIyA jagarbhitare jagatanI vacce, jagatamAM - phelAvato (?) - - jevo, jevuM - joyuM -- kahe che jaMbudvipane pharate Avelo killo joyA jaghana jaDAva Diu jaNau jagatamAM - AnaMdathI, harSapUrvaka * abhilASA, hoMza jaNasa jaNI jamADA jamAro jaya jayasI jaraI jarI jarIrA java javerI jasa jasa jahira jaMghA, sAthaLa cUDalo - jaDyo, yukta thayo - jANo cho (781) For Personal & Private Use Only - - - kALajIthI, sAvadhAnIthI jatana, saMbhALa, kALajI - jyAre * jamaNe yamarAja - joDamAM, tulanAmAM jamADyA - janmAro - jo - jevI kiMmatI, amUlya janma Apyo jala-vaTa jaladhAra - megha jalapaMthA - kasabI tAranI, jarIyana - jarIyananA nadIkinAro - jIrNa thAya = pace - jhaDapathI doDanAra, - vegIlA - - jyAre ||| - dorI, doraDuM jeno yaza ? Page #795 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - jyAre jIuM 1 - yuddha jAM - jyAM sudhI jAMgI - moTA jAIphala - jAvaMtrI jAga - jagyAe jAcavA - yAcavA, mAMgavA jAcika - yAcaka jAy - sAcu, uttama jADo - TADha, ThaMDI jANa - samajadAra jANanahAro - jANanAra jANu - javAnuM jANojyo - jANajo jAtarA - yAtrA jAtIlA - jAtivaMta, uttama jAma - jyAre jAmali - joDI jAmata - jamAI jAyegA - jagyA jAvata - jatA jAsUla - jAsUda jAha - jyAM sudhI - je, ja (nizcayasUcaka) jiko - je kAMI jiNape - jinapatine jinahara - jinAlaya jisaI - jyAre jisyo - jevo - jIvo, jIvatA raho jINa - jeNe - jityo jIna - jana jIpaI - jIte che jIvAnI paraI- jIvanI jema jIvI - jIvonuM jIsI - jevI juga - yuga jugati - yogya, anukULa jugatisyuM - goThavaNa =racanA karIne jugatai - buddhicAturyathI, suMdara rIte jujha - joDa - joDI che - mAre che - joDAya - yukta juhAra - praNAma jUjUA - judA-judA jUyelA - yugala jeDI - vilaMba jeNaI - je, jeoe jetanA - jitanA = vijayanA jethi - jyAM jemADI - jamADIne jesiu - jevo jeha jIha = jIbha (782) For Personal & Private Use Only Page #796 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jehA jehI jhuMjhI jhUMbI - aMtaranI baLatarA - kAnamAM paherAtuM ghareNuM karNaphUla, jhUla - yuddha karIne - saMgharSa karatA, sakaMjAmAM letA - kapaTa - mAthe - nAnA vALa - jUTho, khoTo - jhumara -motI-ghugharInuM kAnamAM paheravAnuM vajanadAra ghareNuM - jhUre jara. nUraI - sure TaMkA jehaDa - jehara = jhAMjhara jhAla - jevA jhAli - jevI joevA - jovA mATe joga - yogya jhuMbatA jogavAI - pasAra kare che jhuTha joDAvaDo - joDI - joDyA jhUTi joti - jyoti jhUThaka - ghaNo, atizaya jhUmaNA jora jhUmaNAM - sahAya - DhAMkI dIdho, jhAMkho thayo jhUra jhagalIyA - jhabalA jhaDapheva - jhaDapI le che TaMkAvalI jhaNaMta - raNake che TakamAla jhaNi - lalakArIne, bolIne Takola jhatti - jhaTiti = jaladI, tarata ja Tatu jhabakalaI - jhabakIne TalaI jharakha - mAMsAhArI prANI, TAMNi ghorakhodiyo TADhiI. - ? TAli jhalakalyA - khaLabhaLyA TIMTA jhAMkhi - saMtapta thayo jhAMpaI - jhaMpalAve jhAMpa) - jhAMpe, pAdare 6G jhAkijhamAlI - lahera, AnaMda ThakurAI jhAro - kuMjo (783) - jherI - tAMbAno calaNI sikko - eka jAtano hAra - asala, zreSTha vastu - ToLa, vinoda - tUTyuM - TaLI jAya - TAMNo, avasara, moko - TADhathI, ThaMDIthI - sivAya - garAsIyAonI khIjavaNa, TaMTA, nirbaLa, nisattva - nirdhAra, nizcaya - raheThANa, sthAne - ThAkorapaNuM, sattA-vaibhavanI moTAI jharI For Personal & Private Use Only Page #797 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ThavI. ThaveI Thavyo ThAI - Tharyo DArata - nAkhe - sthApIne DAhu - DAyo, samaju - sthApe che DIlaI - zarIrathI = pote - sthApyo, rAkhyo Dilame - zarIramAM - sthAne, ThAme, ghare DerA - taMbu ThAu - sthAna DerA - paDAva ThADhA - sanmukha UbhA rahe DorAraI - dorAne ThADhI - sAme UbhI rahI Doro - doro ThANa - sthAna DolA - AMkhanA DoLA ThAma - sthAna DolAviyo - vALyuM, manAvyuM (?) ThAma DhAla - ThekANe pADuM, nAza karuM DohalA Dohalo- dohada ThAmi-kAmi - Theka-ThekANe Dhakita - AcchAdita ThAya - sthAna DhalaI - DhaLe, dhare hAvA - samajuM DhAla, - svabhAva - nadIkinAre rahenAruM pAtaLI | DhIla - vilaMba lAMbI aNIdAra cAMcavALuM TUMDyA - gotyA, zodha karI pakSI - pahoMcyo - samAna TUkaDI - najIka - sthAna - dhULamAM - sthAna, kSetra, sthaLe - Dhebala = ThIMgaNA - sthira - dhare, bheTa dhare, arpaNa kare - dhuMdhaLI - DaMkha, duHkha - sanmukha dhare, caDAve DakhAnaI - duHkhANI = duHkhI thaI Daga - pagalA - zAstra, mULa DasI. - dazI, doro taMbAlu - jalapAtra DAbha - darbha, ghAsa taI / taI - tAre, te - samUha - tevuM (784) 1 784 8 meM 1883 88 893318 4 = 8 PS TIka TUlaDI Dhebara Dabara - dharyA sa - to taMta DAra | taIso For Personal & Private Use Only Page #798 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tagara taTakIne taTanI taTanIkA taTA taDa taDavaDI takhiNa tatakheva tathA tada tanayA tanayA tanAlaMkIyo - tanujA tapI tamya tamti tayAra taragasa taravara taravarI tarase tarivau taruari taTAka taLAva caDANa gAjI uThI taNA/taNai/taNe/taNI/taNo/taNyo/taNuM/taNauM tAM - no,nI,nuM,nA, ne (SaSThInA tAI pratyaya) tAga tatkSaNa, te ja kSaNe tatkSaNa, tarata - gusse thaIne - nadI - nadI - -- - lAMbI vAta - tadA, tyAre - putrI - strI - ekajAtanuM phUla - putrI - tapasvI - tame - taiyAra tarkasa tana + alaMkIyo = dehane alaMkRta karyo - - = taruvara, - tvarAthI, jaladIthI dayA pAme, karuNA pAme taravuM taruvara para, vRkSa para bANanuM bhAthuM vRkSo talarAI talAra talIyA toraNa- kasabItAra, jharIyana kapaDA tasya tahatIka tA pAchali tADU tADhA tADhi tANo-tANi tAta tAta tAtaI tAna tAmo tAmDa tAra tAlakaI tAsanI ti tiko tiNi tiNikhevi tiyamahi (785) For Personal & Private Use Only talavara, rAjyAdhikArI - koTavALa - - tenuM - tahakIka = cokkasa, nakkI * tenA pachI - - -- - tAta, pitA - cheDo, pAra - - catura - ThaMDA - ThaMDIthI ane varakhavALu toraNa - kheMcA-kheMca, Agraha - ciMtA - pitA tapta = tapelI AkSepabAjI, maheNAM tyAre tyAre - suMdara - tALAmAM - tenI - tyAM sudhI - - - - te teno - tethI tarata ja, jaladIthI, tatkAla temAM Page #799 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRpatu tirI jaMca - tiryaMca tilaka - tilaka tilo - tilakayukta tivAre - tyAre tisaI - tyAre - tenI tisyuM - tevuM tisyo tihAMDyuM tejaba tisu teDAve tyAMthI tihi tyA. tokhAra tosyo tIra - zaraNAI - rU, kApUsa - trika - tRpti - tejAbathI - teja, kAMti - bolAve - bolAvIne - teNe, tethI - tevA - tyAM lagI - ghoDA - toSa = AnaMda - te - trAMbAnA - trADa pADI, garjI - tRNa, ghAsa - traNaso - julama, gabharATa - traNa rastA bhegA thatA hoya te sthaLa - tRpta - tRpti - strI sAthe - tRSA, tarasa - tRSA, tarasa - strIo sAthe - strI traMbAlu traTakI traNa traNa traNisaI trAsa tIkA - tyAre tIra - kAMTho - samIpa tIlamAta - talamAtra tasaDe - tyAre - tyAra pachI - to - saMtuSTa thaI tumacI - tamArI tumi-tumi - tema-tema tura - turaga = ghoDA tura - vAjiMtra turaMgama/turaMgamU- azva turagi - azva para turaya - turaga, ghoDA - zaraNAI jevuM vAjIMtra - turaga = azva turIya - azva tuMThI trika pitA tripati triyasuM turi viSA trisa trIAsu trIyA (786) For Personal & Private Use Only Page #800 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | thobha thobha dattasala dakSaNa dalasutA daDavAI daDavaDaI daDavaDI daya trIsaro - uttama jAtanA ghoDAno thaI - tame thaIdhara - rAjAne tAMbUla ApanAra thaDI - Ubho thana - stana thappa - thApyA, rAkhyA tharamA - uttama vastra thAMbhasyo - sthaMbhanI thAIla thAI hi- thanAruM thAya ja thAkaI - tAre, tane thATa - samudAya thANaI - sthAne thANe - sthAne thAnaka - sthAna thAnakei - nA sthAne thApaNa bhaNI - sthApavA mATe thAhari - tAre thila - thayo dala davajala daravAjA dasana daha daha-dasi dahavaTTa dAMtIyA - sImADA, TekA - sthiti (?) - daMtazULa - dakSatA, caturAI - rohiNI - gabaDI paDyA - rakhaDe, rajhaDe - eka prakAranuM Dholaka - dIe, Ape - sainya - dAvAnaLa - zobhA - dAMta - daza - daze dizAmAM - daze dizAe - dAMta - dAyaNa = dhAvamAtA - manamAM - moko - drAkSa - dekhADe che - dAha, bhUkha - kara, vero, jakAta - baLyA - dAjhI, baLI - madajaLa - mUlya, dravya dAI thikAI dAI dAu sthiti sthiti zira - sthira dAkha guNauM dAkhaI thaNI dAva = dANa the - kahuM - stuti karI - tame - tame - samUha, khUba - thoDuM, alpa - rukAvaTa, sthiratA dAdhA thoka dAdhI thoDe. dAna oA dAma (787) For Personal & Private Use Only Page #801 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAya dAmana - vIjaLI dIThI - najaramAM, dRSTie dAya - game, pasaMda paDe dIThotho - joyo hato dAya - mana dIna - Apyo - managamatI dIyuM - ApuM dAyacau - dAyajo | dIrAvo - devaDAvo = apAvo dAyajo - vivAhanI bheTa dIlagIra - khinna, duHkhI, becena dAli - dALa dIsa - joIne dAlikI - daridra dIsaI - divase dAvi - dhAvamAtA dIsaI - dekhAya che dAsImAMhe - dAsI sAthe dIha - divasa dikolA - cAkara du - dauM, ApuM dikhAlo - dekhADI duMdAlA-kuMdAlA - moTI phAMdavALA diTTa - joyA duI - be digaMtari - dinAntare, thoDA divasa dukRta/dukRti - duSkata pachI dukhaNa - duSaNa dinakaruI - sUrya dukhanI - duHkhiyArI dilagIra - zokamagna, becenI, duHkhI dukhArI - duHkhI divaNaha - ? dukhiI - duHkhathI divarAvyA - devaDAvyA, ApyA - eka vAdya divAjA - ThATha dunA - bannenA divAryA - devaDAvyA duni - duniyA dizi - dizAmAM dubalakanA - kAcA kAnanA disahi - dizAmAM dumanA - du:khI dihADI/dihADe dahADe, divase duraMga - vikaTa - divasa durata - durita, pApa dIkhyA - dIkSA durabbaga - durbhAgI - dIkSA duvAra - dvAra dIThau - joyo - dvAre (788) duDiDI dIkha duvAri For Personal & Private Use Only Page #802 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duSTapaNa duSTatA dusamaNa - duzmana duha-disi - daze dizAe duhavo kaDa dUchaNa dUdhatharIsu dUnA dUbalA dhUmaNI yAri dUriya phUlaha dUhavANI dUhavI dUhavyA de dekhane dekhAle deva - dubhAvo, du:khI karo desi - duSkRta desI dUSaNa desuTaI - * dUdhanI ta2mAM = malAImAM | desoTaNa deha deharAsara daiva - du:kha, saMtApa - - durbaLa loko - duHkhI - dvAre, daravAje - durita, pApa - dulho =va22AjA - dubhANI, du:khI thaI - dubhAvI - dubhAvyA, du:khI karyA - nAmanI pAchaLa lAgato - AdaravAcaka zabda - joIne - dekhADe bhAgya devabhavanaso - devabhavana jevuM devarAI - devaDAve, apAve devala - devaLa, maMdira devasyu - dezuM, ApaNuM jinAlaye devaharaI - devathI, devadvArA deve devya devyA - devI desauTau desaNa desAri doDi dolita dolA dolA dolo doSAkaraI dosyo dohiliu dohilI dohila ddhi ghII ghuM drakha - dezavaTo (789) For Personal & Private Use Only - - dezanA - dezAMtare, paradezamAM - dezamAM bhAgya daivahataNaI - devanI dogaMdhaka - dezuM, ApaNuM - dezavaTo daIne yAtrA Apo - jinAlaya - - - doguMdaka deva (je khUba RddhimAna hoya che) - UMDI nadI bhAgya - bhoLA, saraLa svabhAvanA (?) - zaMkA, Dara asthira, Dagamagato - caMdra - duSTa = koDhI - - duHkha, pIDA - muzkelIbharI - duHkha, saMkaTa - dIkarI - de, Ape - dauM, ApuM drAkSa Page #803 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhasaI dhADa dhAta T11:1a2:: koba droha dhAta dhAta paMta dravanA - dravyanuM drahakA - sarovara, taLAva dhATa ThumakapaNuM - bhikhArIpaNuM TreThi - draSTI - dharo, ghAsa - vizvAsaghAta, dago dviIpI - vAgha - Thaga, dhUtArA dhAna - upAdhi, jaMjALa, mithyA dhAnaI pravRtti dhAyamAya dhaDahaDyu - dhaDadhaDyo, dhamadhamyo dhAro dhaNuha - dhanuSya dhIyA dhana - dhanya dhIpaNo dhanAdhaTA dhanA dhIya dhanI - dhvani dhajaNa dhanuM - dhanya dhanya - dhana, saMpatti dhamasANa - bhayaMkara yuddha dhami - dharmI dhammasthI - dharmArthI dhavaDa - dhvajapaTa = dhajA dharaI - dharAyuM pUjaI dharamArathi - dharmArthI dharIyalA - dharyA dharevi - dharIne - dharA = pRthvI dhava - pati - lagnamAM gavAtA maMgalagIto | dhorI (790) - dhase che, doDe che - samUha - lUMTa - dhADa = samUha - anukULa - avasthA, dazA - mULasvarUpa - dhyAna - tulanAmAM (?) dhAvamAtA - pakaDAyo - putrI - buddhi-cAturya - dIkarI - dhrujavA :11&lillst - prathama - AraMbhathI, pahelethI - prathama, sauthI AgaLa - agresara, mokhare - snAna karAvI dhurINa dhuvAvi - dhrUje dhUNaI dhUtI dhUpaI - dhUNAve che - ThagI, chetarI - suvAsita kare - pahelA - dhRti - mukhya, dhAraNa karanAra dhara dhUta dhavala For Personal & Private Use Only Page #804 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhola draDha dhUma - cUno devo, dhoLavuM napherI - zaraNAI jevuM vAdya dhyAro - dharo, dhyAvo nabhamAsa - zrAvaNamAsa - daDha namAla - aMta sudhI - dharma nakaDI - pANInI nIka dhrusakAya - gabaDAvIne, pADIne, nayana-jaleNa - azruthI, azrujalathI pachADIne narakhatA - nirakhatA - dhruvano tAro naragaha - naraka - ane naraya - naraka - hIro, vIMTImAM jaDela hIro nararAva - nararAja, uttama puruSa - AnaMda pAmo naravANi - cokkasa - naMdana = putra nalADi - lalATe - ane nalekha - asaMkhya - nadI navaterI - navatara = navI naIna/naINa - nayana, AMkha navabata - nobata naIno - nayanamAM navala - navo naI nagara navahaNa snAna nauva - nave ya, nava (saMkhyA) namuNi - nisuNa = sAMbhaLa nakala - nakula = kaMThe paheravAno hAra | naha - nahi nakavesara - nAkanI vALI | nahetarI - notarI = AmaMtraNa ApI nakAsa - phAMsInA sthAne nAva = naukA nakhara - DhoMgI | nAgarIka - catura nagIno - naMga = hIro | nAgo - hAthI naciMta - nizcita | nATaI - neTa = nakkI naTaA - naTo - nAzI gayA naNadara - naNaMda | nAhU jAI - nAzI gayuM napharanaI - sevakane nANevI - na ANavI, na lAvavI naphare - sevakoe | nAtara - nahIMtara napherI - nAno Dhola nAtrAnI - saMbaMdhanI (791) nAu nAThA For Personal & Private Use Only Page #805 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAhaI nAhalo nApu - na ApuM nAma - vismaya sUcaka avyaya nAkhyA - reDyA, DUbADyA nAya - nAyaka, agresara nAla - topa nAlera - nALiyera nAsaNaro - nAzI javAno nAsi - nAzI gayo tyAre - nAtha, svAmI - nAhIne, snAna karIne nAhanaI - nAnakaDAne nAhara - varU nAhalIyo - nAtha, prItama - nAtha nAhA - baMdhanamAMthI - ane nikasa - nIkaLa nicaMtita - nizcita nijIka - najIka niTola - ekadama, saMpUrNapaNe niTola - nirlajja niUra - niSphara nitarA - haMmezAM nitimeva - nitya, haMmezA nitu / nitU - nitya, haMmezA nitya - nIti nidAna - kAraNa nidAnI | nidha - nidhi nipajatuM - ghaTatuM, yogya (?) nippana - niSpanna = taiyAra, paripakva nibalA - nirbaLa nirbhachI - nirbharsanA = tiraskAra karela nimaMta - nimitte niyama - vrato, mAnatAo nirata - tapAsa, bhALa, khabara niradhAra - nirAdhAra, noMdhAro niravahe - nirvahana kare, pALe, nibhAve niravANi - nakkI niravANI - nirvANa niruchAha - nirutsAha nirdhaTA - aDaga = dRDha thaIne nilajja - nirlajja nivaTi - lalATe nilADi - lalATa, bhavAM nilo - nilaya, sthAna, ghara nivaDa - nibiDa, gADha, nikAcita, majabUta nivANa - eka jalAzaya nivRttikAraNa - dehaciMtA mATe niveza - nivAsa, Azraya niza - nizA, rAtri nizApatI - caMdra nizizeSa - rAtrinA pAchalA bhAgamAM (792) ni For Personal & Private Use Only Page #806 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che 8 ka ka zuM ? - sneha neDo ni - nizcaya - nupUra nisa - rAtri - neha, sneha, saMbaMdha nisaNa - sAMbhaLo - bhAlA jevuM hathiyAra nisabhara - rAtabhara, AkhI rAta - vAvaTo, dhajA nirca - nizca, nakkI - nakkI nihAla - nihALIne, joIne - najIka nIkA - suMdara neDhyo - nikaTano, najIka nIkinIkI - uttama rIte, suMdara, nevaja - naiveda-miThAI sarasa majAnI nesAlagaraNuM - bALakane prathama vakhata nIko - suMdara, manohara nizALe mUkavAnI vidhi nIcItta - nizcita ne sAlyaI - nizALe najara - najarathI nehaDo nITha - niSphara - najIka nIta - nIti - nayana, AMkha nIpa - kadaMba | naina - naNaMda nIpAI - banAvI - nagara nIrabhIkha - nirbhIka, nIDara | notana - nUtana, navuM nIlappala - nilakamala - nyAya nIlotapali - kamalano nyAu-kunyA - nyAya-anyAya nIvANa - taLAvaDI | nyAti - jJAti nivArI - nivAraNa karIne, dUra karIne hamaNa - snAna nIvAsa - Azraya | paMkha - paMkhI - nihALIne | paMgati - paMkti namI - navamI paMcavallarI - zreSTha azva - mAna, kAMti paMcasayAM - pAMcaso - AmaMtraNa Apo paMcAyaNa - siMha nUtaravA - AmaMtraNa ApavA paMDaI - zarIrathI nUrA - tejavALA - paMDita (793) # # # vAI nIhAra gura nahatI | paMData For Personal & Private Use Only Page #807 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paData - prauDha - paMDita, adhyApaka paMDava - azvapAlaka paMDavi - azvapAlaka paMDita - pIDita paI - page paIThANa - pratiSThAna paITho - praveza karyo paIbhaNyo - bhaNyo = bolyo, kahyuM paIsAI - praveza-utsavapUrvaka pauDhi paDhiI - poDhI, suI gaI pami - padma paula - poLa, daravAjo pakavAna - pAkeluM - pakSa, pakhavADIyuM pakhaI - pAkhe = vinA pakhAlI - pakhALyuM, dhoyuM pakhAlI - pakhAle, dho/dhoIne paga - pageru = nizAnI pagAI - savAre (?) ( - prakara, guccha, samUha pagAra - prakAra, killo pagi - page paga-paga - pade-pade, Theka-ThekANe pacakhANo - tyAga, niyama pacAraI - heNA-ToNA mAre che pacchama - pAchalI pachaI - pachI | pajijyA - jItyA/oLakhyA (?) paTaMtaro - bheda, rahasya paTakula/paTakUla - uttama rezamI vastra paTaulaDAM - paToLAM paTA - ? paTita - ? paThaI - bhaNe che paThAve - mokale paThAvyau - mokalIne paDakhaI - rAha jove, pratIkSA kare paDakhIne - thobhIne, vicArIne paDavAmAhe - paDavADe - pAchalI vADe = pAchaLanA bhAganA makAnamAM paDasarI - sImADe paDasAli - parasALa paDasUdhI - meMdo paDilAbhaMta - vahorAve paDIkamajyo - pratikramaNa karajo papUrA - pracUra, khUba paNa - pratijJA paNamIyaI - praNamIne, namIne paNAsaI - nAze pataMga - pataMga vRkSamAMthI banelo raMga | pataMgu - sUrya pataMgo - zarIra patIjIe - vizvAsa karavo patIyAI - vizvAsa rAkhe pathi - mArgamAM (794). pagara For Personal & Private Use Only Page #808 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - dUdha paya padakaDI - devatAnA pAdacihnavALuM | parachina - pracchanna = chUpo gaLAmAM paherAtuM eka jAtanuM parajalaI - baLe ghareNuM parajavyo - prajaLyo padamasari - padmasarovaramAM paraThaI - mUkyo panoto - bhAgyazALI, punyavaMta paraThaNa TharAva papaharaI - bapaiyo paraThIla - mUkyo pabhaNaI - bole che paraNahAra - lagna karanAra pamuhi - pramukha, vagere paraNAma praNAma pamoya - pramoda, AnaMda | paraNI jatA - paraNatAM = lagna samaye paya paraNI jasI - paraNaze paya - pade, pagale paraNItA - pati - prati paraNetarI - lagnanI paryApe paryApe - bole paraNetA - pati payohara - payodhara, stana paratakha/paratakhi - pratyakSa para-ApA - parane ane potAne paratA - paraco para-hatha - zatruno hAtha paratikha - pratyakSa paraI paradIza - paradeza paraI - paDe, Ave paradhAna - pradhAna, maMtrI parakAra - prakAre paranaMdyA - paraniMdA parakAsi - pragaTa karIne paranAla - pANInI nIka parakhi - pratyakSa parapaMca - prapaMca tajavIja, vicAra parapIra - duHkha paragaDA - prasiddha parabaMdha prabaMdha paragaDo - pragaTa parabata - parvata paragaNuM - sainya parabhAta - prabhAta, savAre paraghala - atizaya, puSkaLa, bharapUra | parabhAti - prabhAte - prastAve | parabhAvi - prabhAve parachana - pracchanna, gupta rIte | paramAna - khIra (795) parakhe - jANe paracAvai For Personal & Private Use Only Page #809 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para - dUra pahutI paravA - parva palya - palyopama, samayanuM eka mApa paravaraI - parivaryA, gherI vaLyA palhANI - palANIne paravarI - thI yukta thaI, pAmI pavana - jAti/kuLa paravArane - parivArane pavittau - pavitra parasapari - paraspara pavittaNa - pavitra paraha - bIjAnI pasaryo - prasaryo, phelAyo parahA - AghA, dUra pasAya - prasAda, kRpA parahuNaI - prANuNA = mahemAnane pahari - prahare pati - pathika = musAphara pari - rIte, prakAre pahirANI - paheravA mATe parichadda - parivAra pahirAmaNAM - paherAmaNI pariDyuM - tapAsuM pahuka - puDalo pariNisi - paraNaze - pahoMcI pariNiso - paraNAvazo pahuta - pahoMcatuM, maLatuM paritakhya - vAstavika rIte, kharekhara, - pahoMcyo nizcitapaNe pahuvi parimANi - pramANa, mApa pahUkhavAnI - poMkhavAnI parisa - ? patta - pahoMcyo - AghI, pAchI pAMDava - azvapAlaka parIaci - paDado pAMbhaDI - bArIka raMgaberaMgI vastra, parIkSaNa - parIkSA dupaTTA ke khesa tarIke vaparAtuM parIchavi - samajAvyo vastra parIkiI - paDadAnuM parIci - paDado pAudhAra - padhAro paro pAe - pagamAM pala - kSaNavAra pAkhaI - pAkhe, vinA palaka paLamAtra pApati - Aju-bAjue palAlI pAkhatI - cArebAju (796) pahuta - pRthvI parihI pAu - ? - dUra - ? For Personal & Private Use Only Page #810 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAbiI pAmI rAkhyo pAkharIyA - yuddha mATe sajja karelA pAdharA - sIdhA mArge zaNagArelA azvo pAdharI - sIdhI pAkhare - yuddha mATe sajja karelA pAna - pANI pAkhali/pAkhili-paDakhe-paDakhe, cArebAju pAnaha - zvAsozvAsa - vinA pAniI - pAna para, pAMdaDA para pAkhe - vinA, vagara pAmarI - dupaTTA ke khesa tarIke vaparAtuM pAnuM - paranuM vastra, UnanuM vastra pAga - pAghaDI pAmarI - raMgaberaMgI vastra pAgaDe - pAghaDI para - pAmyo pAgaDe pAo kIdhA - peMgaDAmAM = rakAbamAM = pAyagi - azvazALAmAM, tabelAmAM ghoDesavArano paga jemAM rahI pAra - thI caDIyAtuM zake evuM kaDuM -temAM paga pArakhuM - pArakhA, parIkSA pArakho - pramANa, camatkAra pAgi - page pArAMga - pAraMgata pAja - pALa pArikho - pArakhuM - paTTa = mukhya, pATavI pAlaTI - paTTahasti - badalAvIne pATagaja pAlaNi - pAraNAmAM pATaNa - nagara pADala - te nAmanuM rAtA raMganuM phUla - cheDe, Azraye pADA - eka pADAmAM rahenArA pAlI - sainikone pADuvA - naThArA, kharAba pAlIyA - paheregIra pADU - kharAba, halakuM, azubha pAlijato - paLAto, pAlana thato pANI - paNa, chatAM pAva - paga pANIpaMthA - vegavAna, pANInA relAnI | pAvaka - agni jema paMtha kApe evA pAvarI - pApI pANIhAraI - jaLAzaya pAse pAvi - pAme che pAti - paMgata, paMkti pAhaI. - pAse pArti - pADe pAharu - paheregIra, rakSaka pAtharaNuM - paththara para pAhANa - patthara (797) pATa | pAlavaDe For Personal & Private Use Only Page #811 -------------------------------------------------------------------------- ________________ piMDa puni - puje pAhi - karatAM, thI pIyANe chaDe - prayANa kare pAhi - pAse pIra - dayA, pIDA (tAkAta ?) pAhuDi - prAbhUta = bheTazuM pIlarI - hAthI jevA - zarIra pahAra - piyara piMDolane - ? pukhaNA - pokhaNAM piMDyA - paMDita pukhI - poMkhIne pika - pitA pumbala - puSkala pikhI - pekhI, joI pugI - pahoce, pAra paDe, pUrI thAya pichatAya - pastAya. - puNya piTTi piNaghaTa - panaghaTa = jaLAzayano punivaMtA - punyavaMta kinAro puna - pUrNa, punya piNi - paNa punima - pUrNimA pitA - pitAnA punyAI - nasIba, bhAgya piya kanDaI - priya pAse puphakaraMDa - puSpakaraMDa piyako - patino puraI - pUre, saMpUrNa piyArI - pyArI puravaDAM - pUrepUrI, saMpUrNa piru. - para purasa piharaDi - piyaramAM purAtana - jUno pIutama - prItama nagaramAM pIchatAya - pastAya purIsaI - pIrase che pIchokaDe - pachavADe, pAchaLanI bAjue - palAyana thayA, nAzI gayA pITha - devasthAnaka puNatA - pahoMcyA pIDA - du:kha - pRthvI para pIDAsaNi - pADosaNa - pUrA kare pIyali - kaMkunI ADa, kapALamAM cAra puhUvaI - pRthvI para AMgaLa pramANa lagAvAto | "hovi - pRthvI kaMkuno paTTo | pUkhi - poMkhIne (798) puri 'pulI havI puhUcaI For Personal & Private Use Only Page #812 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUgaI pUgI karI pUgIphala pUja - pUjA pUThI - pIcho pUThali - pachI pUThiI pUta pUta pUtarI pUtalIya pUna pUna pUbala - pUrI thAya pesAro - praveza - pahoMcI, pUrI thaI, prApta | peharAvi - padharAvI - prati, ne (dvitIyAno - sopArI pratyaya) paiTho - pravezyo paile. - pahelAnA = pUrvanA pAchaLa paisakAra - praveza pokarI - pokAra kare che - pAchaLa pokhI jaI - saMtoSe - gaMdhAtu poTala - poTalA - putra poDhasyo - sUI jazo - pUtaLI - mahAna, baLavAna - pUtaLI - pote, svayaM - pUnya = pavitra - bhaMDAramAM - pUrNa - pahora, prahara - vRddha - zUrAtana, zaurya pUra Ave tyAre polarI - pagamAM paheravAnI kaDalI - parSadA poli - pALIyA = daravAna - pRthvI poli - poLa - pITha - joyo - pauSadhavrata jovA mATe prakAza - kahe, jaNAva prakAsaI - bolI, kahyuM pragalI - paragalI = ghaNI, khUba - peTamAM prachana - gupta, gupta rIte - prema prachanapaNi - gupta rIte - pUrvanA prazyo - paraNyo - mukhya, pratiSThita, agresara | pratakha - pratyakSa (799) pUraI pUraSada pUtavI pRSTi pekha pekhaNa - puSTa posA pekhata joIe pekhI joyA peTi pema pelaI pesa For Personal & Private Use Only Page #813 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [prANa prANa prApatI pratapu - pratapo = amara raho - parANe pratikhya - pratyakSa prANa - sattA, baLa pratinaI - prItine - sattA, haka pratibUdhA - pratibodha pAmyA prApati - bhAgya pratilAbhaI - vahorAve - prApti pratthavI - pRthvI prArazru - prArthanA karI pratyakhi - pratyakSa prAhi - kahe pratyAkSAna - pratyAkhyAna = paccakhANa | prAhuNA - mahemAna prathavI - pRthvI prichavyo - samajAvyo prabhu(pha)lita - praphullita, prasanna priya - sUrya pramadA - strI prIchavI - samajAvyA pramANa - pramANabhUta = saphaLa prIchavIla - samajAvyo pramI-rasa - premarasa prIchu - oLakhuM pramukha - vagere prIti-vasaI - snehavaza thaIne pramesaru - paramezvara prItma - prItama prayaMka - palaMga prayANuM - prayANa pralaMba - dIrgha prasA - pIrasyA pravara - zreSTha prIsI - pIrasIne pravita - pavitra prIsI - pIrasyuM, ApyuM praSada - parSadA premadA - amadA, strI prasana - prazna prerI - protsAhita thaI prastAvi - avasara, kAraNa phigara - guccha, rAzi, samUha praha - prabhAte, savAre phijIta - phajetI praha sama - paroDhanA samaye - tiraskAra sUcaka avyaya prahare - paroDhe pharasaNa - sparza prAcita - prAcya, pUrvanA/pracita = phalaI - phali = cihna, saMketa dvArA ekaThA karelA =bAMdhelA phalaparaI - ? prAji - prAjaya =ghaNo | phariyara - phaI (800) phaTi For Personal & Private Use Only Page #814 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phAla. phITa phuTarAM phurakyo 20131023*3#* 1113118*7 *** phAla - phAlu = jaMgalI pazu baMdIjana - bhATa-cAraNa - phALa baMdIvANa - kedI - phidhim (tiraskArasUcaka baMdhi - baMdhanathI avyaya) | baMdhi - bAMdhI phirI - pharI gayuM, badalAI gayuM baITha - beThI - phITIne, maTIne baITho - beTho phITale - maTyo baImANa kaI- besavAno - suMdara baga - bagalo phuNasi - phaNasa, koLA jevuM moTuM phaLa | bacUkArIni - ? phuni/junI - vaLI, paNa baDakAbolo - tochaDo, rokaDuM parakhAvI - pharakyo denAra phuramAvo - pharamAvo, jaNAvo, kaho | batalAsI - batAvaze phulakA - phUlekA, lagnane Agale | badhAyo - vadhAvyo divase thato varaghoDo badhdhA - bAMdhelA - nAkanuM ghareNuM bayarA - bairA = strI phekkAra - phukAra barAbarI - samAna pheDivA - dUra karavA bali jAu - vAri jAuM, ovArI jAuM - nAza karazuM, toDIzuM baliu - baLavAna - judo, bhinna balihArI - dhanya, prabhAva, khUbI - pharIthI, bIjI vAra balihArI - prabhAva - preryo bahattari - bahotera phokaI - phogaTa, vyartha bahiNa - bahena phoTakaNI - nakkAmI bahuterI - bahutara= khUba, phoDI - toDI bahulA - ghaNA phophala - sopArI - vahU phola-pAna - pAna-sopArI bAMjha. - vAMjhaNI strI phophali - sopArI bAMdhI vATa - nAkAbaMdhI karI baMgUlaTu - ? bAMbhaNa - brAhmaNa (801) phUlI pheDisu ba For Personal & Private Use Only Page #815 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - buddhi buhArI bAraI bAMti - bAhu, hAtha bAkI - bIjuM kAMI budha - buddhi, bodha bAkhaDi - dUdha na ApatI gAya budhi - buddhimAna bAgavAna - mALI buraMchI - barachI bAgIyA - ghoDesavAra - koI khAdyapadArtha (?) bAyo - banyuM, paDyuM bUDaI - jANe bAdha - bAdhA, pIDA bUrI - kharAba, apriya bAdhaI - pIDA che, duHkha che beTau - beTo, dIkaro bApaDA - rAMkaDA, dayApAtra benoI - banevI, bahenano pati bApIyaDuM - bapaiyo belA-bela - vAraMvAra bAra - dhAra, daravAjo bevi - banne - bAraNe, daravAje baisANIyo - besADyo bAlinaI - bAlakane boIyarna - vAvIne bAlI - bALA, strI | boka - bokaDo bAhi - hAthe bocI - bacI = cuMbana bAhulI - bAvarI = Atura, utsuka boyA - bovuM = vAvavuM, vAvyA bAhera, - bahAra bolana - bolavA mATe - be bolasarI - bakula - biMdu bolA - bole, bolAve biMbI - pAkI gayelA ghiloDA, | bovaI - vAve TIMDoLA bhajaI - bhAMgI nAkhe biTi - beTI, dIkarI bhaMDArI - khajAno, bhaMDAra biThI - beThI - sAva bhoLI, mugdha birudAli - biradAvali bhaMbherI - bhaMbheraNI karIne, caDAmaNI bIje - Daraje - pAnanA bIDA bhakha - khorAka buja - khabara, khyAla, samajaNa | bhakha-abhakha - bhakSya-abhakSya bujhavala - samajAvyo - khAya (802) biMduka bhaMbhara karIne | bhakhe For Personal & Private Use Only Page #816 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaTa bhayuM - paMDita | bhavayaka jIna - bhavikajana bhaTakI - bhaDakIne bhAMjiva - bhAMgavuM, toDavuM bhaDila - bhIDyo, bIDyo, coMTI gayo bhAMDaru - sagA bhAI-bahena bhaDivAu - bhaDavIrapaNuM, zUravIratA | bhAMti - AkRti bhaNa - bhaNe = kahe bhAu - bhAva bhaNahu - bola, jaNAva bhAkha - vANI bhaNe - kahe bhAkhaI - kahe che bhati - bhaktipUrvaka bhAkhiNI - kahenArI bhabhakAI - bhabhatI rahe bhAga - bhAgya yoge bhamata-bhamatu- bhamato-bhamato bhAgi/ bhAge- bhAgyathI bhamuha - bhavAM bhAgo - bhAgyo bhamuhi - bhavAM bhAjaI - bhAMge, dUra kare bhayalA - thayA bhAje - bhAMge = nAza pAme - thayo bhATa - baMdIjana, birudAvalI bhara - bhAra bolanAra bharaI - dhAraNa kare che bhATaka - bhADUtI bharatharma - bharatakSetramAM bhATaNI - bAroTanI strI bhari - bhArathI, bharapUra bhADija - ? bharIyA - bharyA bhANa - sUrya bharma - bhrama, ajJAna bhANA - bhAjana, vAsaNa bhala. - zreSTha, uttama - sUrya bhalakA - camake bhAI - game, rUce bhalapaNa - bhalAI | bhAna - bhAnu, sUrya bhalAvI - bhaLAvIne, ApIne, bhApaNinaI bhaMgI- bhUkuTI bhaMga karI = soMpIne bhavAM caDAvIne bhalI bhAMti - sArI rIte bhAma - bhAmA, strI bhallI - bhalI, sArI bhAmaeDAM - ovAraNAM bhavi - bhavamAM bhAmaTA - bhaMDAra (?) (803) bhANuM For Personal & Private Use Only Page #817 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUra bhUri bhAmaNane - bhAminIno, patnIno | bhUali bhAmaNA - ovAraNAM bhUI bhAmaNo - bhAmaNe javuM = ovArI javuM. bhUkhaDI bhAminI - strI bhUtya bhAra-aDhAra - badhA ja prakAranA bhArajyA - bhAryA = patnI bhArayA - bhAryA, patnI bhUri bhAI - bhALe, jue bhAli - bhAlA bhRta bhAva - mAna bheu bhAvaI - bhAve, game bhAvana - bhAvanA bhejauM bhAvIyA - managamatA bheya bhAsaI - jaNAya, lAge, prakAze bhAsi - DhALa bhelI bhile - tUTe bhelyA bhIMcha - vIkharAyelA vALa bhava bhIchA - pADA bhIDIu - bhIDyo bhoga bhIta - bhItara = aMdara bholaDA bhIra - saMkaTa vyaMta bhIDe - bhIDe, dAbe bhaMDAI - halakAI, nIcatA maMgala - bhUmi para maMgalA bhuIremaI - bhoyarAmAM maMjana - bhujA, bAhu maMjula bhuja - bhojAI = bhAbhI maMjUSA - kharAba | maMjhapi (804) - bhUtala, bhoMyaruM - pANI - bhUkha, sudhA - bhRtya = sevaka - atizaya - dAna - ghaNAM - rUpavAna, gorI - bhrAMti - bheda, rahasya - veza - mokalo - bheda - bhaLyo, bhego thayo - bheLI, sAthe - bhedyA, bhAMgyA 'bhelI bheda bhesa ma - bhekha = veza - naiveda - bhoLA - bhrAMti, bhrama - na, nahIM - maMgalagIto - maMgaLakAraka - majjana, snAna - komaLa, manohara - peTI - maMgAvI. bhuI For Personal & Private Use Only Page #818 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mati maMDalI maMDavu maMDANa maMDaNi - zobhA, AbhUSaNa matavAraNAM - jharukhA - khaMDiyA rAjA - na, nahI - mAMDavo, zamiyANo mada - madIrA maMDANa - AraMbha madana - kAmadeva - maMDaNa =zobhA madaphU - kiMmatI vastra maMDANa - racanA, vyavasthA madarAmAtA - madonmatta maMDAvi - baMdhAvIne, racIne madhUrAmUlA - mIThAzathI bharapUra maMDarA - tabelo manabhAI - managamatI maI - meM manamaiI - manamAM paNa makSikA - mAkhI manAmaNaI - mana manAvIne magni | - mArge mani - manamAM macakuMda - mogaro manuhAra - mahemAnagati macakoDi - abhAva-tiraskAra batAvavA manuhAra - samovaDa, sarakhI moM pheravIne mane - manamAM machara - matsara, IrSA manohAri - mahemAnagati machI. - mAchalI mayaMka - mRgAMka = caMdra maja - mane mayala - mela majana - snAna mayA - dayA, kRpA majIThIyA - lAla marakI - amRtI majjananauM - nhAvAno, snAna karavAno maraDa - maraDo | - mArI, mujhane, mane marada - ma = puruSa | - mAM, aMdara marAla - haMsa maDha. - maTha, mahulI, saMnyAsInuM malapatau - umaMgathI, ThAThathI, chaTAthI | nivAsasthAna malapato - umaMgapUrvaka, ThAThapUrvaka maNaharu - manohara malhAra - putra maNA - uNapa, ochapa malhAvIyA - lADakavAyA mata - mati | masajjara - uttama vastra matavAraNA - jharukhA masavADa/masavADA - mahinA (805) majhAra For Personal & Private Use Only Page #819 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAI mAga - mArga mADI mAta masANa smazAna - samajAya masi - bahAnuM mAIDI - mAtA masi - bahAne mAulaI - mAmAe mahamahIla - maghamaghe, maheke mAu - mAtA mahala - mahela - seMtho mahAta - moTo sAdhu mAgi - mAMgI = vivAhita strI mahAtisAra - lohInA jhADA mAgu mahAdhara - vizvAsu saMdhipAla, saMdhi mAghamAhi - mahA mAsamAM karanAra mAja - madhyamAM = vacce mahiMto - maMtrI mAThalauM - mAtula, mAmA mahitu - maMtrI mADalI - mAtA mahira - mahera - moTA, bhayaMkara mahirANa - moTA, mahAna (?) - mAtra mahila - mahela mAtaMga - hAthI mahisUpa - mesUba mAtIko - mAtAno mahIyala - pRthvItalamAM mAdalaDI - Dhola mahu - madhu, madhura, mIThA mAna - jANa, samaja, oLakha mahukharA - AgaLa beThelA mAna - pramANa, jeTalI mahata/mahutI - Adara mAnanI - mAninI = strI mahutI - maMtrInI patnI mAnuM - bahumAna mahura - madhura mAma - pratiSThA, mobho, gaurava mahola - mahela mAmo - lAja mAM - na mAya mAMDavaI - zobhAve mAya - mAtA mAMDA - mAlapuA/pUraNapoLI jevI | mAraNa - mAravA mATe roTalI mAla - mALa mAI - akarAdi varSo mAlIyA - mALavALA, mahela mAI - mAtA, mAtAne mAvIta/mAvItra- mAvatara (806). - ? For Personal & Private Use Only Page #820 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAheta mAharaI mAharA mAhA mAhi mAhi * moTI mAre - mAyaro = mAMDavo - moTA mITa mIta -- mInamekho muMghAmulA muMdarI mukAma - -- mAhirAmAMhi mAhilau mAveI mahAvrata mi minataI miya milyA mizri misa - tyAM muchI mAyarAmAM = lagnamaMDapamAM mujane aMdarano - - -- - - aMdarathI - me - sAkara - bahAnuM misakau - bahAnuM misi - bahAne mihara meM prArthanA mI mIMjA majjA mIMDaka - deDako mIcchAtIsuM - mithyAtvI sAthe mIThAM - mitra, priya - pheraphAra - sAthe maLIne mahera . mArI -- - moMghA, mUlyavAna - - vIMTI mukhya mugatAphala mugada muchaNa rokANa mujha muNinA muNiya mudaDI mudritaI mudhA murakI muraritavaMto muha muhatau muhatI muhi muhiyAM muhu muhuta muhatu mukha - motI (807) For Personal & Private Use Only - - mugdha - muchaNa mArAthI - muninAtha - jANIne - sApha karavuM te mUrchA pAmI gaI mArA vIMTI matiI khoTo - marakIne - mUrta, sAkSAt deza, . = jamyA pachI mukha mulaka pazu mulaka - malakIne = hasIne mulatANI uttama ghoDAnI jAta muvidhU musAla -- - = nAza karIne - mULa vidhipUrvaka - mosALa - mukha - maMtrI - maMtrInI patnI - mukhe - vyartha, nirarthaka - mukha - maMtrI mahattva, Adara Page #821 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokI muhusAla mUhaniI mUDA mUlagau mUlagu mUlANI mUla mRgamada mekhala meTa kIdhA meTasi meTI mecyo medinI mone moracA morA - mosALa - mane - mUDo = 20 maNa - prathama, zreSTha - mULa, mukhya - mUlaparNA vanaspati - mULa - kasturI - mekhalA = kaMdoro - dUra karyA - maTaze, dUra thaze - miTAve, dUra kare - TaLyo - pRthvI - meruparvata - mAruM = mAro - maLAva, milana karAva - meLavavA mATe - meLApa karAvaze - meLApa, milana - mokalyo - meLo - hastameLApa - meLathI - ekaTho kare - mUkyA - mUkI, choDI - rasadAra mIThA phaLa | mevADarA - mevADanA mevAsI - aparAdhI, pApI mehalo - mUkI do, choDI do mehalo - melyo, mUkayo mokalA - mokaLA, moTA - mUkIne mojha - inAma, bakSisa | moDaladhA - mukuTabaddha motIyA - motInA modanA - anumodanA - mane - moracA moraDA - mora - mArA mola - mUlya, kadara, Adara moti - mudata - mRSA, khoTuM mosA/mosu - corI moTuM | - mArA para moharata - muhUrta - mahela mohali - mahelamAM mhA - mArA - mArA para - piyaramAM - ame yatana - jatana = sevA, kALajI | yAtaNI - aputraNI = vAMjhaNI (808) merI mela mosa melaNa melasI melAvaDI melAvA mohala melAvuM melAvo melI hAMsa mele hAkaI melyA melhI mevA For Personal & Private Use Only Page #822 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAma ratI yugad yoga yogaTA yotaka rayena raliA - yAminI = rAtrie yAmAta - jamAI yAminI - rAtri yAvI - AvI yuhI - AvI ja rIte - yogya - zreSTha, uttama - yogIo - jotaka = jyotiSa (?) yoyaNa - yojana raMga - rAga, Asakti raMgabhare - AnaMdapUrvaka raMgaralIyA - AnaMda-ullAsa - rAgathI - ne (dvitIyA vibhaktino anuga) - prema, prIti - rati raIna - rayaNa = ratna raIni - rAtre rakhavAlau - rakSaka rakhe - sAvadhAnI sUcaka zabda rakhopAI - rakhevALa, rakSaka rakhopuM - rakSaNa ragata-pitta - raktapitta 2gadAlA - 2gadAyA racaI - rAgI thAya rajja - rAjya raDavaDaI - athaDAya, rakhaDe che raDavaDI - rakhaDI paDI raNajhiNaI - duHkha pAme ratanAlI - tejasvI, ratna jevI - caNoThI jeTaluM, sAva thoDuM ratI - jarA paNa ranamI - raNamAM ramaNa - caMdra (?) 2maNa - pati ramala - ramata 2mAka - ramatiyALa ramAvi - ramADe - ratna - AnaMdapUrvaka ralI - AnaMda, prasannatA ravivaMsI - sUryamukhI - avAja 2sa - rasALa raha - ratha rA/raI/ra/ruM rojerI - nA, nA, nI, nuM (SaSThInA pratyaya) rAI - rAjA rAI - rAjAe rAIkumari - rAjakumArI rAIna - rAjana rAu - rAya, rAjA rAulA - rAjAnA rAjaMdA - rAjendra, mahArAjA rAjana - rAjA (809) For Personal & Private Use Only Page #823 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAje rAjAkanAmuM - rAjA kanethI, rAjA pAsethI | riSe - rIsathI rAjI - rAjA ririsa - rahIza rAje - zobhe rIkhIA - dilagIra thaIne - zobhe che rajaI - khuza thayo rANI - rANI rIjhavila - AnaMdita karyuM, khuza karyuM rADa - yuddha rIName - yuddhamAM rADi - trADa, takarAra rItanA - RtunA rAtA - rara, rAgI sukha - vRkSa rAdhaI - ArAdhe rakhavAla - rakhevALa rAna - raNa, jaMgala ruDha - majabUta rAni - jaMgalamAM rudhi - Rddhi rAnuM - rAjAnuM yaDA - rUpavAna, suMdara rAmati - ramata, krIDA liAyata - AnaMdita, prasanna rAyagharaI - rAjamahele lI - AnaMda rAyarisI - rAjarSi ruvi - rUpe, rUpamAM rAyAMgaNi - rAjAne AMgaNe rusabi - vRSabhI, mukhavAdya rAva - phariyAda rUcatA - gamatA rASTra - saurASTramAM rUsaNuM - rIsa, rIsAvAnI kriyA rAsII - rIsAvo, duHkhI karo - azva - harata revaNI - phajetI riju - Rju revA - gaMgA riNa - yuddha revADI - ravADI = rAjasavAra riNa-jhaNakAra - raNakAra, khaNakhaNa evo | resi - roSita thaI jhAMjharano avAja - rekhA riNatUro - raNadUra, yuddha samaye vagADAtuM raiva - (sukha/kIrti ?) vAjIMtra ridaya - hRdaya roma-rAya - romarAjI, rUMvATI ridhi - Rddhi rolavyA - roLyA, ragadoLyA riSI - RSi | rolyA - roLyA, rajhaLyA revaMta rAha reha - rokaDA (810) For Personal & Private Use Only Page #824 -------------------------------------------------------------------------- ________________ roha rohila rulI laMka laMkesara laMpAI lau lauTA lakhaNa lakSa lakSesarI lakhiNa lakhe lakhe lakhya laga - roga - Akrozayukta - IcchA - laMkA - rAvaNa - chupAI - lagI - loTA, kaLaza - lakSaNa - lAkha - lakhapati, lakSmIpati - lakSaNa - gaNakAre - jANe lAkha - lAge - lagI, sudhI - muhUrta - lakSmI - lakSaNa - lAja, zarama - lapa - manohara, madhura - laLI = nIce namIne - bole - lAvaNya - laherAya - mojA - lahere che, phara-phare che lahasya - meLavazuM, pAmazuM lahuDapaNaI - nAnapaNamAM lahuDI - nAnI lahayA - laghu, nAnA lahua - nAno lAI - lagAvIne, dhyAnapUrvaka lAkhesarI - lakhapati lAga - avasara, moko, yukti lAga - lagAva= prema, sneha, saMbaMdha lAgu - avasare lAja - zarama lAjaDI - lAja, zarama lAjatA - zaramAtA lATa - tApI ane narmadAnI vacceno pradeza lADaNa - lADo, vara lADaNa - vadhu lADaNa - lADo, vara - svIkRta, prayukta (phogaTa?) lAu - maLyo lAdhA - maLyA - labdha = meLavela, pAmela lAbhAI - pAme, prApta thAya, maLe lAbhe - pAme, meLave lAbhe - maLe lAmI - ramya, suMdara lAri - pAchaLa lAri - sAthe - pAchaLa lagaI lagana lacchi lachana lAta lajaja lalapAla lAdhu lalita lalI lavaI lavaNima laha-lahi laharI lahalahaI | lAre (811) For Personal & Private Use Only Page #825 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAlaDI lAha lAho likhyAvi ligAra liTaInaI liyanu lIgAra lIdhI lIla-vilAsa lIlA lIlApati lIha lIha lIhaI lIharaI luchaDalA luNaI le lekha lekhaI - lhAvo - - lagAra, jarApaNa - leTIne bhoMye paDe, kSaNamAM - cauTe jaIne jue levA mATe - - - - - - zreSTha - - - lakheluM - lADI, kanyA, vahu lAbha, lhAvo - laheramAM - lakhAve che - lo luli-luli - laLI-laLI vasa lUgaDAM lUNaharAmI - namakaharAmI - laIne - lagAra, jarA paNa pasAra karI, pAmI moja-majhA, lIlA-lahera zobhA, suMdaratA - kRSNa rekhA, AjJA, maryAdA, sImA - - saphaLa lekhakasAlA nizALa lekhasAla lekhA ovAraNAM hisAba zALA, nizALa hisAba-kitAba lekho leya lesAla lesAlIyA lesAlyAM laiNA jAya lailAI loTI loTIgaNe loThaI loya loyaNa loha lohi tyAI huM TUMka TUMka vaMcivA vaMtola vaMdhyA vaI vaIgaraNA vaINa vaIragu vaIrI vaIsAnara vaulyA vakhANau (812) For Personal & Private Use Only - lIdho - nizALa - - - - levAya - laya-lAI = ekatAna thaI ALoTe - ghUMTaNiye paDIne - loSTa = paththara para - - loka - locana, AMkha - lobha - loDhI para - - - lauM - doSa, vAMka, guno vAMkuM, kuTIla vaMcanA karavA gaNatarI - - vaMToLa - viMdhyAcala - nizALIyA, vidyArthIo nizALIyAo - vaya, uMmara daphatarI - laI Avaje - vacana - vairAgya vairI, zatru agni - pasAra thayA kahe ThagI levA Page #826 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vara varakau vaNAI vari. vakhANuM - prazaMsu vacha - vatsa, putra vacha - vatsa, vAcharaDuM vachala - vAtsalya, prema vaTAvaI - badalAve - moTo vaDapaNi - moTapa, ghaDapaNamAM vaDavIrA - zUravIra, nIDara vaDI - ghaNI, moTI vaDo - mATo vaNasADika - bagADyuM - banAvIne vaNAya - gUMthAya vaNAyaka - banAvyo vaNAvI - banAvI vaNAve - banAve vaNiyA - vANiyA vaNI - vANI varte - vAte vadi - kahi vadItA - prakhyAta, prasiddha vadhdhAmaNI - vadhAmaNI vanatA - vanitA, patnI vanarAya - vanarAjI vanasapatI - vanaspati vanole - vanolA = baMdolI, phulekuM vanI - agni vapU - zarIra vaDAlA - vacana vayaNa - vacana viyaNa - vadana = mukha, vacana - varadAna - varano varaNImAhi - pasaMdagI karelAmAM varaNyA - varNavyA varatAta - vRttAMta varatiyA - varyA, thayA varatII - varte che, thaI rahyuM che vararaMta - vRttAMta varanyona - varNana, varNavyo varavA - meLavavA varasAlo - varSARtu - vara vargaI - prakAra, samUha varga - varga, samUha varNa - jAti vartAkAra - vRttAkAra, goLAkAra, goLa - vRddhi pAme che vardhAthakI - vAparavAthI varuI - zreSTha valatu - vaLato valavalaI - valopAta, vilApa kare valudhI - vilubdha thayelI, rAgI thayelI vale - vaLI vallaha - pati, priya vallI - priya vallikA - velaDI, latA valasAu - vyavasAya vardhaI (813) For Personal & Private Use Only Page #827 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vasA vATa vATa vI vAda visana - vastra vAgo - pozAka, veza visamAna - rahetA vAghAMbara - vAghacarma - vazA = strI vAja - vAjI = azva vA - vastu vAjaI - vegathI vahe che vista - vastra vAkisAla - azvazALA vastaDI - varataDI = rassI vAjI - ghoDA vastrAharaNa - AbhUSaNa vAjyA - vAgyA vastrAMcali - vastranA cheDAmAM - mArga vahi - vidhi, bhAgya - rAha vahIne - pAra pAmIne vATikA - bagIco - athavA vANyo - vANI vAnarabAli - dvAra para laTakAvAtI vAta banAvI - vAta upajAvI kADhIne satkArArtha maMgalasUcaka mALA vAtA - vAta vAMsAvalI - nAke paheravAnuM ghareNuM - harIphAI vAI - auSadha vAna - yaza vAI - pavana dvArA, vAyu (vaMToLa) vAniI - varNa, raMge vAI barI - ? vAne - gauravapUrvaka vAI luchI - ? (pavana nAkhyo?) vApyo - vyApyo vAu - vAyu vA - vAmA = strI vAuAli - vaMToLa vAyama - phaLa-mevo vAulA - vyAkuLa vAyasa-pada - kAkarekhA vAuli - vaMToLa vAra - moLu, vilaMba vAkurI - vAMkI vAra - vAri, pANI, jala vAga - bAga = bagIco vAraI - choDIne vAga - lagAma vAraI - vAre, vakhate, samaye vAgaraI - bolyA vAraI - samaye-samaye, paLa-paLe vAgarIyo - bagADyo vAratA - vArtA, kathA vAgA - vAgyA vAria - thoDIvAra pachI vAge - vastro vArIya - aTakAvyo (814) For Personal & Private Use Only Page #828 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAra vAla vAlaMbha vAlaMbha vAlahau vAli vAlima vAlima vAlI vAlyuM (?) vAvaryuM vAvalo vAzara vAsaga vAsara vAsiga vAsyA - suMdara, zreSTha vigati - samajaNa - vahAla vigasI - vikasita - priya vigADe - bagADe - priyatama vicAra - vikAra, kharAba - vAhalo, priya vica - vacce - ghoDAra = azvazALAmAMthI | vicaraI - vihAra kare che - prItama vicAli - vacce - vahAlA, priya || vici - vacce - elacI vicitra - AzcaryakArI - tAju thayuM, ArogyamAM AvyuMvicimAhi - zodha karavAmAM, tapAsa karavAmAM - vAparyuM | vichAya - nisteja - vyAkuLa vichUTI - vachUTe, nIkaLe - divasa | vichedi - satvara, jaldI - vAsuki, nAga vichoDiG - chUTo pADyo, bacAvyo (?) - divasa | vichoNa - viyoga - vAsaga = sarpa vichoha/vichohau- viyoga - vAsita karyA | vichohiyA - viyoga karyo - ghoDA vijI - Aso suda 10 (vijayA - vahAre, madada, sahAya | dazamI) - bAhu para, bhujA para viTaMbana - viTaMbaNA, muzkelI, saMkaTa - ghoDA viTala - mUrkha, duSTa - viMdhyA nAmanI aTavI viDa - bhraSTa - ? viNaThI - bagaDI - vRMda viNasaI - viNase, nAza thAya, bagaDe - vyAkuLa, bhayaMkara | viNANa - vINA - vikhyAta viNAsika - nAza karyo - muMjhavaNa | viNi - vinA - vigatavAra, muddAsara vitara - vyaMtara vAhaka vAhara vAhAsI vAhi viMjhAvana viko viMda vikarAla vikhAta vikhAsa vigatAya (815). For Personal & Private Use Only Page #829 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidha vahema BITIBIIIIIII|I 1*131267? vitta - dhana | vilasu - vilaso, bhogavo vidA - vidAya vilApU - vilApa viddhasa - vidhvaMza, pratikULatA vivadhi - vividha - vidhi | vivAha - vividha vidhanA - jAtanA vivahAra - vyavahAra vidhesu - vidhipUrvaka vivahArIyu - vepArI vinANI - jJAna, rahasya, marma vizrAma - ArAmadAyaka, prasanna (?) vipra - brAhmaNa viSaravI - visaravI, bhUlI javI vibharma - vibhrama, bhramaNA, bhrama, vikhaMbha - vistAra viSTaI - samAdhAnanI vATaghATathI vibhAvaNe - kalpanAthI, vicArathI visaria - bhUlAI gaI vimAsaNa - vicAraNA visavAnara - agni vimAsI - vicArI, vimarza karI visavAvIsa - saMpUrNapaNe, nizcita, nakkI viyA - vyAla = vAgha visahara - viSadhara, sApa viyA) - vicAro visANa - vINA viraco - aTako visAvIsa - nakkI, saMpUrNapaNe virataMta - vRttAMta visimasi - spardhA, vAda viratAMta - vRttAMta vistara - vistAra virattao - virakta | viha-lekha - vidhinA lekha viralA - ochA, alpa vihataMti - niSphaLa jAya che virAdha - abhAva karavo | vihasyaI - vikase virIyA - vIrya = zakti vihAI. - savAra paDatA viru - aniSTa, naThAruM vihANI - pasAra karI viyau - pratikULa, kharAba vihANI - savAre viruya - bhaMDo, vilakho vihi - vidhi = bhAgya, vidhAtA vilaMdA - valaMda = holenDano rahevAsI, vIMda - vararAjA vilakhANI - jhAMkhI paDI, khinna thaI | viuga - viyoga vilalAI - vilApa kare | vIkhaDI - nAnA DagalA vilasiri - vilasita, vikasita (?) | vije - vijaya (816) For Personal & Private Use Only Page #830 -------------------------------------------------------------------------- ________________ va veha J18**$ vIthA - veNI, coTalo vesi - vezamAM - vitta = dhana - vedha = vidhi = bhAgya - vyathA - vikhUTo paDe vIdaNi - vahu vehaDe - vinAza kare virANo - vIkharAyo - vayamAM vizvAvIsa - kharekhara, nakkI, saMpUrNapaNe, - vacana cokkasa - vedanA visaI - vase ya vainatI - vinaMtI visariu - visarI gayo, bhUlI gayo vaihaNa - hina thAya visarI gaI - bhUlAI gaI voda - ? visAreha - visArIne =bhUlIne volyA - pasAra thayA vihavA - vivAha vyaMtara - saMnyAsI (?) vRthA - phogaTa vyAvara vedanI - prasUtinI vedanA vebasa/khAsa- muMjhavaNa vyAha - vivAha vegalA - dUra vegalI - dUra - vRMda vecaI - Ape vrakhadhara - varSadhara parvata - nirarthaka, nakAmo bhAra vraNa - varNa, jAti - vagaDo, vana, vagaDAmAM - vartA - vALano guccho zaIla - sakala, sarva - vedanA zatrukAra - dAnazAlA - vidagdha, catura zabada - zabda vepamAna - dhrUjato zayAla - ziyALa verAyata - vairI, zatru zazamAja - samaja ApavA pUrvaka - vara = bhalAmaNa karavA pUrvaka vevAda - vivAda zazirvAsI - caMdramukhI vesaDaI - vezamAM zAnIdhakArI - sahAya karanArI vesariyA - bagaDI gayA zAla - zalya vesasiA - vizvAsu para zikhA - zikhara, kiraNo 2011 11103527*600*8*1***PSPS* $ veDi vatI vedana veva (817) For Personal & Private Use Only Page #831 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zijyA - zayyA ziraSa - zirSa, mastaka zIlI - zItala zazaphUla - mastakanuM ghareNuM zugunya - suguNI zuci - pavitra zuddha - bhAna, jAgRti zuyadhAma - zrutadhAma = jJAnI zula - duHkha zrAMti - thAka - zaNagAra - rAjayalakSmI saMbhALanAra zrIkAra - uttama, suMdara zrutapaTa - karNapaTala zleSa - artha racanAnuM cAturya SaDagajaI - cha hAthI jeTaluM baLa (?). SAbena - svAdhyAya - zaMkA karI saMketI - saMketa karelA zRiMgAra saMca - saMcaya, samudAya saMca - hetu, kAraNa saMcaraI - jAya che saMcarika - saMcaryo, nIkaLyo saMjura - saMyukta saMtApU - saMtApa saMtita - saMtati saMtinAha - zAntinAtha saMnivAI - jene sanepAta thayo hoya te saMpata - saMprApta = pahoMcyo saMpUra - saMpUrNa, bharapUra saMprati - vartamAnakALe, hamaNAM saMkheDavAne - mokalavA, vaLAvavA mATe saMbharaya - yAda AvyuM saMbhalAIvA - saMbhaLAvavA saMbhali - sAMbhaLIne saMbhAri - yAda AvyuM saMmilaI - maLe saMvatsara - varasa saMsaI - bole, kahe saMsaI/saMsayu - saMzaya saMsarage - saMsargathI saI - zuM = kaI rIte saI - svayaM saIdhaNI - sIMdhanA azvo saIthI - seMtho saIna - senA saInamaI - zayanamAM, palaMgamAM saIna syo - sainya sAthe saMkI saMde saMgaTa saMgAra saMghano saMghAta saMghAtiI saMghAtI saMghAra - saMkaTa - zaNagAra - siMhano - saMgAthe - sAthe - sAthIdAra - saMhAra - chaLapUrvaka, prapaMcathI - racanA, rucikara (818) For Personal & Private Use Only Page #832 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saIromaNi - ziromaNi - zokya - sUMDha saraka sauDA sauNA sakala sako sagIla saggaI saghala saghale sani sajana sajAI sajAI saTakasuM saTita sahyo saNijA sata sata - sakhara - suMdara sakhAI - mitra sakhAI sAthe sakhAyata madada sagarA saghaLA sagaro/sagalo - saghaLo -- - - - - - - - - --- - svarge - siMhala nAmano dvipa sarva sthAne - - svajanoe zakuna pakSI kalA sahita = saMpUrNa sahu koI svajana - taiyArI - sAmagrI -- saghaLA, sarva - = ? - zaThatAbharyuM - snehIo -- tarata, jaladIthI - satakhaNA satacyAri - ? satAba sAcI hakIkata sUta = putra sabhrUNA - utAvaLe = SaTkoNa satukAra sadgu sathavAha sadaI-sahasra sadIva sadIsa sadhara sadhara sadhava sadhIra sanabaMdha sanamaMdha | sanAnuM sanAha sari sannA sapata saparANau sabada sabala sabAra sabhaTAkAra samaMdha samagata samaNI samartha samatho (819) For Personal & Private Use Only - -- - dAnazALA - sArthavAha daza hajAra - sadaiva, sadAya, haMmezA - svadeza - = samRddha - samartha, arcitya zaktiyukta sadhavA = saubhAgyavatI - - samaju - saMbaMdha - saMbaMdha snAna bAra - tejasvI, suMdara - satkAra karIne satra = -- zatrukAra = - saddhara = - sapta, sAta -- sannAha =bannara zabda ghaNo, moTo - sabIra = zibira, chAvaNI (?) -- baLavAna, zUravIra - subhaTa jevuM saMbaMdha - samakita, samyaktva * zramaNI sAdhvIjI . samartha - samartha = Page #833 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saraDa saradaho sarapA sarava samaratya samarathU samavaDa samAna samAdhi - zAntithI samArI - zaNagArIne sima - samaye samIddha samudAu samai samo samovaDa samyAna sayaNa sari sayala sara sara saraja sarajyA saravarasa sarasI sarApa sari sarisa sarisA sarI sarI jA sarma salaha sava savAda savAratha saviI savera sahaI sahalla sahAya sahAvaI sahikAra sahiya svara sahiyaruM - sarjya sahI - sarjA, sarjana thayA, nakkI | sahI thayA sahIya saraLa, saheluM sahIyara sahIyA samartha - samartha - - - --- - samRddha - - - --- - -- - sarovara - samudAya samaye * zraddhA karo - - samAna sAthe -- samAna svajana zarIra * mAthAnI pAghaDI * sarva sakala, samagra - * sabarasa, mIThuM * sAthe zrApa * svare sadeza = samAna sahIyAruM sahIsuM sahUvaI sahekAra sAMkaLyo sAMDhi sAMmaTA (820) For Personal & Private Use Only -- - Gma -- - - - sarva - - sarva - savAre - -- - -- - -- - nakkI - sakhIo sakhI satya, sAcuM sAthe khasa, dUra jA sarakI jA = prayatna bAra svAda svArtha - - nakkI zobhe che AnaMdapUrvaka sAtho-sAtha sakhIne * sakhIo - sahana karAve sahakAra = AMbo - * sakhIo sAthe -- * sAcI - saghaLA AMbA - baMdhAyelo - UMTIyA - eka sAthe dUra jA Page #834 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmI sAra sAMvaNa - zrAvaNa sAI milyA - AliMganapUrvaka bheTyA sAI - zuM, kayA sAu. - sAva, atyaMta sAkati - bahumUlyavALuM, sajAvaTa yukta, taiyArI sAkha - sAkSIe sAkhi - jevo sAkhi - sarakhI sAkhI - sAkSIe, sAme sAkhIyA - sAkSIe sAgathI - taiyArI sAgarataru - sAganuM vRkSa (?) sAja - zobhA, zaNagAra sAjya - sahAya mATe, madada mATe - badalAmAM sATopa - ATopa sahita, ADaMbara sahita sAta - sArI rIte sAtI - zAtApUrvaka sAtharau - saMthAro sAdi - sAde, avAje sAdha - sAdhu, muni sAdhAra - AdhArabhUta sAna - IzAro, saMta sAna - buddhi, jJAna, samajaNa sAnidhi - sAnnidhya sAbitI - taiyArI, sajja sAma - zyAma sAmagrahI - sAmagrI sAmanI - svAminI sAmaNI - taiyArI sAmA - sAme, sanmukha sAmi - svAmI sAmiNi - svAminI - svAmI sAmelo - sAmaiyuM sADa - sAme, sanmukha sAhelI - sAMbelA, sAmaiyuM sAyaNi - sApaNa sAyari - sAgara - saMbhALa sAra - samUha, uttama, zreSTha sArakI - sarakhI sAraNa - sAravA, siddha karavA sArada - sarasvatI sArasa - garjanA (?) sArasI - samAna sArA - AkhA, saMpUrNa sArisI - samAna | sAre - kare | sAryA - pAra pADyA, siddha karyA sAla - zalya sAlaI - duHkhI kare sAlasI - khUMcaze sAli - cokhA, bhAta sAlira/sAli- sallakI vRkSa, hAthIone priya vRkSa sATe (821) For Personal & Private Use Only Page #835 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAle - khUMce, khaTake sAlo zalya, kAMTo sAlo sALo, patnIno bhAI sAvaga zrAvaka sAvaja sAvI sAvo sAsanA sAsurI sAha sAhabelA - sAvaTu/sAvaTU - jarIyana vastra zrAvikA sAhamI sAhamI sAhamo sAhavA sAhAsa sAhi sAhi sAhiu sAhI - - siMha chAva = H baccuM sAsa-usAsa - zrAsozvAsa - zAsanadevI * sAsare - vepArI * varaghoDAmAM varanI AgaLa ghoDA para besADavAmAM -- - sAmaiyuM - sAme, sanmukha pakaDavA - -- sAhasa dhare, dhAraNa kare pakaDIne - pakaDyo pakaDIne - pAlaka sAhuNa siMghalIdIpa - siMhaladvIpa siMgha - siMha siMghAsaNa siMhAsana siMghAsaNI siMhAsana - - siMdhuA sijyA sijhaI siNapaNa - siddha siddhi siddhi siddhi siddhi karI siddhovarNa AvatA zaNagArelA chokarA | sidha * sAdharmika sidhAvo sira jAI sirajaNahAra - sarjanahAra - siradAro saradAra sirabadha - - mugaTa, pAghaDI mastaka para siri siruM silA-siri sIMgaNi sIkha sIje sIjho sIti sIthonaka (822) For Personal & Private Use Only - zANapaNa - yogI, tApasa - - prApti - zuddhi = tapAsa, khabara sIda = kyAM - sidhAvI = gaI - * jUnA samayanA abhyAsakramano mukhya bhAga, varNamALA zIkhavAnI asala siMdhu ane jelama nadI vacce AvelA saMdha dezanA rIta * zuM, kayo jAva cho mastake jatI - zayyA siddha thAya, pAra paDe - - - - ? - - - rajA, vidAya - siddha thayA, pAra paDe sidhyo - paththara para zRMgi = dhanuSya - ThaMDI - seMthAnuM ghareNuM Page #836 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suddhi sIsa sudhi sInAna - snAna sughaDa - sArI rIte ghaDeluM sInAra - sonAra, sonI sucaMga - atyaMta manohara, suMdara sInovo - sIna = cahero, mukha sujana - svajana sIpa - chIpa sujAta - UMcA kuLano sImaMtaranaI - sImADAmAM suNihara - zayanagRha sImAlA - sImADAnA suNI thI - sAMbhaLI hatI sIyalA - zItala sutA - putrI sIrajyA - saryA, sarjana karyA suddha - zuddhi, saMbhALa sIraNI - goLa mizrita dahIMnI mIThAI | suddhAra - ? sIla - ? - khabara, samAcAra sIla - zItalatA =ThaMDI sudha - bhAna sIlI / sIla - zItala sudhA - zuddha, nirmala - ziSya - sabuddhi sIsaka - duHkhAvo, dAharoga sudhI - zuddha sIse - mastake sudhu - zuddha, pUrepUruM sIha - zikha = zikSA, sajA sunakaraI - sAMbhaLIne - so = te sunana - zravaNa sujutA - saMyukta, sAthe supa - ? supasI - soMpI deze supana - svapna susa - ? supari - supere, sArI rIte sukayatva - sukRtArtha supAtara - supAtra sukalINI - sukulInI = uttama kuLavAna | suphAraha - su-phAra = atyaMta sukIyAro - sukRtArtha skRrtipUrvaka sukulINI - sukalavAna, uttama kuLavAna | subhaTA - sulaTa sukha - zuka =sUDo, popaTa | subhamatake - zubhamatine sukhAsaNa - sukhethI besI zakAya tevuM | subhAva - svabhAva Asana-khurazI sumatA - samatA sugaMca - ? - samiti sugara - sadaguru sumana - phUla sumati (823) For Personal & Private Use Only Page #837 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sumanasa sumAga sumiNa suthAra suratAra suraloki devalokamAM surasAla surahA surA surI sulAIkaI suvihANa suvihita susIyo susti suhaNo suhAI suhANI suhAta suhAti suhAvaI suhAvIyA suhiNaI suhiNAnaI suhiNa suhigrahI suhuguru sUkara/sukara sUgaI sUta sajjana - sumArga, sanmArga svapna - --- - suMdara, sarasa - sugaMdhita - zUravIra - devI - - - - susthita H - svapna game, sukha Ape - sukha-AnaMda pAmyA - sukhapUrvaka -- suvaDAvI suprabhAta, ghaTanA - zuddha AcAravALA sasalo - - = svastha sUtrI sUnaI sUyara sUyADI seThiNa sukhadAyaka seNa - zobhe, dIpe, game, pasaMda paDe seta sukha pAmyA setI svapnamAM svapnane svapnamAM svapnamAM sUra sUrau sUrata sUri sUriji sUla vaTA se saMha seja sejha seThi setuta setra sena semukhI sela sadguru sUvara, jaMgalI Dukkara * suyogya sUtra, vyavahA2, javAbadArI | seva selahata selohata (824) For Personal & Private Use Only saMdeharahita, tAga, cheDo zUnya sUvara = varAha, bhUMDa sUtavALI, vAcharaDAvALI gAya ke je dUdha ApatI hoya. * sUrya - - zUravIra - -- rUpa - devIe - sUraje, sUrye - samAdhAna, nikAla popaTa jevA - zobhe zayyA zayyA - zreSThI - zeThANIe --- -- - - - bhalu, guNakArI - zveta, suda pakSa sAthe - - --- - sainya - buddhi zalya - - setura zveta, sapheda - - rAjyAdhikArI - rAjyAdhikArI sevA Page #838 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I sesi sehara soI sevaMtrI - ekajAtanuM sugaMdhI phUla sonIyA - sonaiyA sevA cho - sevA karuM chuM sobhato - suMdara seSako - amIra, AbarUdAra sobhAga - saubhAgya sesi - paza = khobo (?) sovanamaI - suvarNamaya - pasa bharI, pasalI bharI sovina - suvarNa - zahera sosa - ciMtA sehasa - sahasra, hajAra soha - zobhA - sahI, jarUra, nakkI sohato - zobhato - svayaM sohalA - sukhadAyaka, AnaMdadAyaka - potAnA hAthe sohAkara - zobhAkara, zobhAnI khANa - svajana sohAsiNi - saubhAgyavatI strI so - te sohAsiNI - saubhAgyavatI strI - te ja sohilA - suMdara, sukhadAyaka so I I - A e ja sohila - saubhAgyavaMtI strIo soke - zokyane - zobhe che soki - zokaya patnI sthAna - zAna = saMketa soga - zoka syAbAsa - zAbAza sogAla - zokALa = zokathI gherAyelA | syAma - zyAma, kALo soca - vicAra yupyo - soMpyo - socIne, samajIne svapAkI - caMDALa soci-soci - vicArI-vicArIne, yAda svAta - svAti nakSatra karI-karIne socio - vicAryuM haMsyA hiMsA sojyA - zodhyA | haI - hoya - vicArI haIaDaI - haiye sojha - zodha = zuddhi = khabara || haII - hRdayamAM - zodhI | hakAri - bolAvI sojhIyAM - zodhyA hakAriu - bolAvyo soTi - kUvA nadI (?) - sAkSAt, sanmukha sohai soca svaita | | | | | | sojha sojhI (825) For Personal & Private Use Only Page #839 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hara haTasera - hATaDIonI zreNI, dukAno | hatu - hoya, thAya haDahaDaI - jorathI hase che hasaI - khIle che. hatyo - hAtha hAMkatA - bUma pADIne aTakAvatA hatha-mukalAvA - hastameLApa hAkyA - ravAnA karyA, rajA ApI hathirA - hathiyAra hATa - meLo - ghoDA hADa - hADakA hayapAla - azvapAlaka hANa, - hAni - zaMkara, kRSNa hANi - hAni, hIna harakha - harSa hAtha melhAvaNI - karamocana samaye harakheva - harakhe, harSa pAme hAthI - hAthamAM haramija - ? hAbiga - hibaka, phALa paDyA samo hirANa - Azcaryacakita hAya-varAya - hAya-voya harANa - stabdha hAlarIyo - hAlaraDuM harAma - phogaTa, ayogya hAlAhala - viSa harAmi - badamAza, luccA hAlI ' - majUra - siMha hAsA - hAsya harikho - harSa pAmyo hAsi mase - mazkarInA bahAne - harakhita harita hAso - hAsI harisa - harSapUrvaka hiA - hitakAraka hiyaro - haraI = no, nI, nuM - haiyuM hiTya (SaSThIno pratyaya) - hamaNAM - haiyAmAM hare - ghare hII - haiye haryA - haraNa karyA halakaI - AnaMdathI DolatI hINa - nabaLuM halakalIyo - khaLabhaLyo, uzkerAyo - haiyuM, hRdaya halavI - halakI | hIyAma - hRdayamAM halUka - ? - teja, prema, kAMti - have hIvaDo - haiyuM, hRdaya - hamaNAM, atyAre huMtI - thI, thakI hari harI hoI - haiyuM hIyA havA havaDA (826) For Personal & Private Use Only Page #840 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. hubasI - hatuM hajAlA - hoMza hejiI - hoMzapUrvaka - thayo hukkama - Adeza, AjJA - habasI, AphrIkana, kALA lAko tulase - ullasita thAya - ullAsa - thayo - thayo. - thaze, janma leze haSAra husenInAda - kAphI thATamAMthI utpanna thato hoDa hulAsa juvo - komaLa, prItikAraka - AnaMdapUrvaka - heta, prIta - nIce - hetu, mATe - bahAne, mATe kSaNavAramAM - jarUra, nakkI - hamaNAM, have - svabhAvavALI - have - haNahaNATa - kajIyo - thavAnuM hoya te - thaze - thavAnuM hoya te juvoI hasI hevi rAga hoyaNa hUko dUtAsana hUyayuM - garjanA, rADa - agni hosaI hauNahAra (827) For Personal & Private Use Only Page #841 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSa noMgha For Personal & Private Use Only Page #842 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parama mAMgalya padanI prAptinA pathapara prayANanuM prathama pagaluM eTale zrI dAnadharma, jagajayavaMta A dAnadharmano prabhAva ApaNA hRdayAMgaNamAM ' ropAya e mATe munipuMgavoe ApaNane 'AmaMgalakalazakathA' nuM AlaMbana ApyuM che. A kathAnA 12 rAsAonuM kRtirasadarzana Adi saha thayelu A saMpAdana dAnadharma pratye ahobhAva pragaTAvanAra bane. ERKEKEKEKKERKE III 151 gyanmandir@koba MULTY GRAPHICS Jain E lation International For Personal & Private Use Only www.jainelibra