Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vijaya kanakasUri prAcIna graMthamAlA-1 zrI agaDattAsamAlA 7 saMpAdaka che. gaNi tIrthabhadravijayajI ma.sA. For Personal & Private Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vijaya kanakasUri prAcIna graMthamAlA-1 zrI agaDatAsamAlA 7 divyAziSa che. adhyAtmayogI pa.pU. AcArya bhagavaMta zrImad vijaya kalApUrNasUrIzvarajI ma.sA. AzIrvAda gacchanAyaka pa. pU. AcArya bhagavaMta zrImad vijaya kalAprabhasUrIzvarajI ma.sA. pa. pU. AcArya deva zrImad vijaya kalpatarusUrIzvarajI ma.sA. tathA pa. pU. sA. dhairyabhadrAzrIjI ma.sA. (bA ma.sA.) saMpAdaka che. adhyAtmayogI pa. pU. AcAryadeveza zrImad vijaya kalApUrNasUrIzvarajI ma.sA.nA. ziSyaratna pa. pU. gaNivarya zrI tIrthabhadravijayajI ma.sA. prakAzaka zrI zramaNa sevA rIlIjIyasa TrasTa, dhrAMgadhrA vi. saM. 2069 For Personal & Private Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama AvRtti H saMvata 2069 (I. sa. 2013), zrAvaNa vada prakAzaka-prAptisthAna : zrI vijaya kanakasUri prAcIna graMthamAlA zrI zramaNa sevA rIlIjIyasa TrasTa, navakAra InvesTamenTa, grIna coka, dhrAMgadhrA - 363 310, ji. surendranagara kiMmata : r 950/ = mudraka H malTI grAphiksa 18, Khotachi Wadi, Vardhaman Bldg., 3rd Floor, V. P. Road, Prathana Samaj, Mumbai - 4. Ph.: 23873222 / 23884222. E-mail : support@multygraphics.com 4, nakala : 400 For Personal & Private Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ parama pUjya AcArya deveza zrImad vijaya kanakasUrIzvarajI ma. sA. For Personal & Private Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ thAritranA ojaLo AkarSaka pUMja... paraM brahmanuM atUTa saMdirathaLa. nirmala vAsalyanuM mAnasarovara.. sabhyatAne sAkSAt karatuM hovyAMja01.. paraLatAnuM premala pratinidhitva.. audArya ane gAMbhIryanuM mahAtIrtha... zAsana samarpitatAnuM prakRSTa preraka baLa.. asaMgatAnuM asIna AkAza... sAtvikatAnI amUlya zAkhANa.. zAstrAjJAnuM rahasyozALA. upakAronI avirata vahetI gaMgotrI.. samasta kaccha-vAgaDano hRdayaghabakAra... parama pUjaya AcAryadeveza zrImad vijaya kaonkasUrIzvarajI ma. sA. "ApanuM sadguNa saMkIrtana to ame zuM karIe?, bAhubaLe mahAsAgara kema karI tarIe?, basa, ahobhAvathI ApanA caraNa-sparza karIe, maLI jAya ekAda guNa Apano e ja bhAvanA dharIe'. ApazrInA punita caraNe anaMtaza vaMdanA saha, A nAnakaDI jJAnAMjalinuM samarpaNa.. For Personal & Private Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ AbhAra che. zrI bhacAu vIzA ozavALa zve. mU.jaina saMgha zrI ciMtAmaNI pArzvanAtha jaina derAsara zrI vijaya kanakasUri prAcIna graMthamAlAnA sarvaprathama pustakanA prakAzanano saMpUrNa lAbha laI pUjyazrInA upakAronuM RNa adA karyuM che. 185 1 4] [1 tenI amo aMtaHkaraNapUrvaka anumodanA karIe chIe. prakAzaka For Personal & Private Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ : : ja . ja . AvAya maNirAvadArI 2.sa.13 ymana oron Sinivis Bor. mbAba62 . apragaTa rAsa sAhityane karATa 62vAno upama AvakAra dAma 6 ke vizeSa mAM eka ja 6%aa ghaTakane khAte ramAyelI anehuvidha sAmagrI ane eka sAthe susaMpAdita 6rI tulanA abhyAsa sAthe 2ja dhAma de te ati AnaMdazama ghaTanA che. vividha vAna Darema che meLavALa hastalikhita cho nA parimana ka upamo, laI + suMdara pada saMpAdana 6 zvA mATe saMpAda6 munirAjana lAkha lAkha dha 6 ! sArA pA nALA nI khAtA che. da.. kimanDa sUra For Personal & Private Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ ||shrii -9-60 - 06 - 22-Jun-sGr owt men vi.SEIYAstithI ...... ..........15.1.31.6.02 42.50 ni Mumtatha joga anuvaM/ paramAtmAnI kapAthI AnaMda-maMgala ho ! amAre sahune zAtA svasthatA che, Adr reqaids, ANTI .. ....2122ATS Tta 401 - 2011 racanA mI na malA virbrd GLAL 51 pAyI ......M11104+.......mit mo . 3. 1{12374 in ...2.1 2 2 ...... 219 | 24IGAM * ..............3.1.1.FR41... CH/41) rAmArI Milm. 15154100 21 11 yAcA pAyI lesa) he ) -24 Giuine 514 vie and moi natha in RAJAN 17 lAyA 5 yun rai aft 2017 2012 (1111 40 200 wry a) 14 51420 R1 ___yutOH) I.401 420 .. (45 mi At Sent of (NZM140 rul 24tander ME424n - Hindi | 25-52 Anch n ye 216 Crung 47 1 1 3474 30 A. aurakrt. Rare awa cOH For Personal & Private Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ R, IT, prakAzakIya BALATASARANAUME GENTING M .. kiM ke che jaina zAsanamAM kathAnuyoga atisamRddha hovAnA kAraNe bAlajIvone pratibodha karavAnuM bhagIratha kArya AjanA viSamakAlamAM paNa saraLatAthI thaI zake che. ati prAcIna agaDadattakathA upara racAyela aneka rAsa ane copAIo Aja sudhI apragaTa rahyA hatA. tene pragaTa karI jaina gurjara sAhityanI samRddhine jagata samakSa khullI mUkavAno prayatna pa. pU. gaNivarya zrI tIrthabhadra vijaya ma. sA. tathA temanA ziSyaratnoe karyo che ane tene prakAzita karavAno lAbha amone malyo che te mATe amo pUjyazrInA sadA RNI rahezu. kaccha-vAgaDa dezoddhAraka pU. dAdA gurudeva vijaya kanakasUrIzvarajI ma.sA.nA 50 mAM svargArohaNa varSa nimitte pUjyazrInI kAyamI smRti arthe "vijayakanakasUri prAcIna graMthamAlA" no prAraMbha karavAno lAbha paNa amane maLyo tene amAru gaurava mAnIe chIe. graMthamAlAnA prathama pustakano saMpUrNa lAbha lenAra zrI bhacAu vIzA ozavALa jaina saMghanI hArdika anumodanA karIe chIe. A graMthanuM nayanaramya ArkaSaka kArya satata saMparkamAM rahI kAryane saraLa banAvavAmAM upayogI thanAra zrI amarabhAI dAmajI gaDAno ame AbhAra mAnIe chIe. aMtamAM, A graMtha prakAzanamAM jemanI jemanI paNa nAnI-moTI sahAya maLI che. te sarvanA ame AbhArI chIe. zrI zramaNa sevA rIlIjiyasa TrasTavatI hasamukhabhAI premacaMda zAha (pramukha) For Personal & Private Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI ciMtAmaNI pArzvanAthAya namaH adhyAtmayogI pa. pU. AcAryadeveza zrImad vijaya kalApUrNasUrIzvarajI ma. sA. nA ziSyaratna pa. pU. gaNivarya zrI tIrthabhadra vijaya ma. sA. Adi ThANA- 24 nuM vi. saM. 2068 nuM cAturmAsa amArA saMghanA AMgaNe nirNita thayuM tyArathI amAro harSa ane ullAsa sImAtIta banI rahela. kacchavAgaDa dezoddhAraka pU. dAdAgurudeva zrI vijaya kanakasUrIzvarajI ma. sA. nA 50 mAM svargArohaNa varSanI upalabdhimAM "zrI vijaya kanakasUri prAcIna graMthamAlA" no zubhAraMbha amArA AMgaNethI thaI rahyo che. tenuM gaurava anubhavIe chIe. graMthamAlAnA prathama pustakano lAbha amane malyo e amAro puNyodaya che. pU. dAdAgurudevanI aMtimabhUminuM saubhAgya bhacAu nagarane malyuM che. pUjyazrInA AzIrvAda samagra kaccha-vAgaDa upara varasI rahyA che. paraMtu bhacAu nagara upara vizeSa rIte varasI rahyA che. teno ahesAsa amo karI rahyA chIe. prAcIna apragaTa sAhityane pragaTa karavAnuM bhagIratha kArya pa. pU. gaNivarya zrI tIrthabhadravijayajI ma. sA. ane temanA ziSyaratnoe zarU karyuM che. temanI A zratayAtrA aviratapaNe cAlyA kare eja maMgala kAmanA. zrI bhacAu vIzA ozavALa jaina saMgha praviNa haraghora gAlA For Personal & Private Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMpAdaDIyo . -- ke - imitstutiHitudIn kaliyugamAM jinazAsananI prApti marUbhUmimAM kalpavRkSanI prApti samAna che. cAlu avasarpiNI kAlanA 24mAM tIrthakara bhagavAna zrI mahAvIra svAmI paramAtmAe vaizAkha suda-11 nA maMgala divase zrI gautamasvAmI Adi gaNadhara bhagavaMtone tripadInuM pradAna karyuM. temAMthI sarjana thayuM dvAdazAMgInuM.... zrI sudharmAsvAmI bhagavaMtanI pATaparaMparAmAM thayela aneka gItArtha AcAryAdi bhagavaMtoe dvAdazAMgInA AdhAre aneka graMthonI racanA karI. pUjyapAda zrI siddhasenadivAkarasUri ma. sA., pU. haribhadrasUri ma. sA., pU. hemacandrasUri ma. sA., pU. umAsvAti ma. sA., pU. mahopAdhyAya yazovijayajI ma. sA. Adi aneka mahApuruSoe dvAdazAMgInA gahana padArthone ApaNA sudhI pahoMcADavAno prayatna karyo che. avasarpINI jevA paDatA kAlanA prabhAve samayanA parivartana sAthe buddhimedhAzaktino hAsa thato rahyo. saMskRta-prAkRta bhASAno abhyAsa maryAdita vargamAM rahyo. sAmAnya janane zAstrIya padArthono saraLatA ane sugamatAthI bodha thAya e hetuthI madhyakAlIna yuganA (saM. 1400 thI 1800) aneka vidvAna kavioe mArugurjara bhASAmAM stuti-sajajhAya-stavana-rAsa-copAI-hIrayALI-chaMda-phAga-bhAsa-savaiyAgahulI vagerenI racanA karI che. A racanAkAromAM mukhyatA jaina sAdhu kavionI che. chatAM temAM keTalAka RSabhadAsajI jevA zrAvaka kavionuM paNa pradAna che. A kavioe saMskRta-prAkRta graMthone rAsa AdimAM utArI sAmAnya jana para mahAna upakAra karyo che. udAharaNa tarIke, pU. siddharSigaNi racita caMpUkAvyamaya vizvaprasiddha upamiti bhavaprapaMcA jevA mArmika ane sarvarasathI bharapUra graMtha upara pU. jinaharSa munie rAsa racI graMthanA gahana padArthone saraLatAthI grahaNa karI zakAya tevI rIte rajU karyA che. Agamika temaja prAcIna graMthomAM rahela aneka caritra kathAo ne rAsa-copAI AdimAM gUMthI laIne sarvajanabhogya banAvI gujarAtI sAhityane samRddha banAvyuM che. madhyakAlInayugamAM gurjarabhASAmAM vipula pramANamAM sAhityanI racanA thaI che. jemAMnuM ghaNuM sAhitya Aja sudhI apragaTa rahyuM che. For Personal & Private Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ aneka prAcIna jaina jJAnabhaMDAro temaja anya saMsthAomAM A sAhityanI hastalikhita prato sacavAI gaI che. uparAMta laMDana, jarmanI, jApAna jevA videzomAM paNa hajAro hastalikhita prato rahelI che. tyAM paNa khUba sArI rIte tenI sArasaMbhALa levAI che. ApaNA zrutavArasAnI samRddhinuM kAraNa surakSita rahela A hastalikhita prato che. Aja sudhI tenuM saMrakSaNa karanAra te te saMsthAo dhanyavAdane pAtra che. chellA thoDA varasothI apragaTa sAhityane pragaTa karavAnuM temaja pragaTa graMthonuM pharI saMzodhana karI zuddha karI punaHprakAzita karavAnuM bhagIratha kArya vidvAna sAdhu bhagavaMto karI rahyA che. jemAM pUjyapAda zrI puNyavijaya ma. sA., pU. sAgarajI ma.sA., pU. jaMbuvijaya ma. sA. sarvopari sthAne rahyA che. tyAra pachI vartamAna samaye pU. hemacandrasUri ma.sA., pU. zIlacandrasUri ma. sA., pU. municandrasUri ma.sA., pU. bhuvanacandrajI upA., pU. somacandrasUri ma.sA., muni vairAgyarati vi. ma.sA., muni prazamarati vi. ma.sA., sA. caMdanabALAzrIjI ma.sA. Adi zrata-udvAranuM mahAna kArya karI rahyAM che. jeonI anumodanA karIe eTalI ochI che. A badhA mahAtmAomAMthI preraNA ane mArgadarzana pAmI tathA zrutabhaktinA bhAvathI prerAI saccAritra cUDAmaNI pa. pU. AcArya bhagavaMta vijaya kanakasUrIzvarajI ma.sA.nA 50 mAM svargArohaNa varSanA nimittane pAmI amArA nAnA munioe Aja sudhI apragaTa evI 50 prAcIna bhinna-bhinna kRtione livyaMtara karI pragaTa karavAno saMkalpa karyo. saMkalpa anusAra athAga prayatno zarU karyA. bhinna-bhinna kAle racAyelI bhinna-bhinna kartAonI eka ja viSaya uparanI upalabdha sarva kRtio ekatrita karI temAthI apragaTa kRtione eka sAthe pragaTa karavAno prayatna prAyaH prathamavAra thaI rahyo che. bhinna-bhinna pratyeka kRtiono tathA kartAno paricaya, viSayadarzana temaja pratyeka kRtionuM tulanAtmaka saMprekSaNa karI temAM rahela vizeSatAone judI tAravIne pIThabaMdha abhyAsalakSI banAvyo che. kathAnA dvitIya pravAhano AdhAra laIne "agaDadatta kathA ApavAmAM AvI che. jemAM kathAne rocaka banAvavA saMvAdo umeryA che. agaDadatta caritra vividha draSTie khUba ja bodhadAyaka che. ghaNA sAdhvIjI bhagavaMto cAturmAsa vagere avasare koI caritranuM varNana karavA rAsano AdhAra letA hoya che. teone jUnI gujarAtI (mAru garjara) bhASAno paricaya alpa hoya to temane rAsa vAMcanamAM sugamatA rahe e mATe tathA anya koIne paNa A caritrano bodha maLI rahe e hetuthI "agaDadatta kathA' vistArathI ApI che. For Personal & Private Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastuta saMpAdana karatI veLAe pUjya kanakasUridAdAnA divya AziSanI anubhUti satata thaI rahI che. bhadramUrti parama pUjya A.de. zrImad vijaya devendrasUrIzvarajI ma.sA. tathA adhyAtmayogI parama pUjya gurudeva AcArya bhagavaMta zrImad vijaya kalApUrNasUrIzvarajI ma.sA.nA AziSa paNa niraMtara varSI rahyA che. vartamAnagacchanAyakaparamapUjya AcArya bhagavaMta zrImadvijaya kalAprabhasUrIzvarajI ma.sA.tathA gacchahitaciMtaka parama pUjya AcArya deva zrI kalpatarusUrIzvarajI ma.sA. nA AzIrvAda tathA anujJAthI prastuta saMpAdana thayuM che. pUjya kanakasUridAdAnI smaraNAMjali nimitte A viSayamAM prathama vAra ja pravezavAnuM thayuM. jemAM vidvadharma parama pUjya A.de. zrImad vijaya zIlacaMdrasUrIzvarajI ma.sA. tathA parama pUjya A.de. zrImad vijaya municaMdra sUrIzvarajI ma.sA. e amUlya mArgadarzana ApyuM. vairAgyadezanA parama pUjya A. ke. zrImad vijaya hemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA. tathA kalyANabodhisUrIzvarajI ma. sA. jeoe aneka bhaMDAronI hastaprata-jherokSa meLavI ApI. sahavartI sarva munibhagavaMto jemanI sahAya, khaMta ane utsAhathI saMpAdananI abhilASA sAkAra thaI zakI. pU. sAdhvIjI zrI priyaguNAzrIjI ma.sA. jeoe kathA tathA guNavinayajI kRta rAsanI presakopI lakhI ApI. vidvarya zrI amRtabhAI paTela ke jeo saMpUrNa pathadarzaka banI vizeSa sahAyaka banyA che. ja zeTha zrI lAlabhAI dalapatabhAI saMskRti vidyAmaMdira-amadAvAda, (jitubhAI) jemaNe khUba udAratA pUrvaka hastapratanI jherokSa kopI mokalI ApI. ja AcArya zrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira-kobA (manojabhAI) jemaNe saMpAdanopayogI graMtho tathA hastaprata kopI sahRdayI banIne avilaMbe pahoMcADI. ja zeTha ANaMdajI kalyANajI jaina jJAnabhaMDAra-lIMbaDI (dhanezabhAI). ja zrI hemacaMdrAcArya jJAnamaMdira-pATaNa. ja orIenTala rIsarca senTara-vaDodarA. ja bI.ela. InsTITyuTa-dilhI. For Personal & Private Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja bhAMDArakara orIenTala rIsarca InsTITyuTa-pUnA. A jJAnabhaMDAroe udAratApUrvaka hastaprata-kopI ApI. A jJAnabhaMDAroe saikAo jUno mRtavAraso saMgrahita ane surakSita rAkhyo, e zrutavAraso avicchinna rahe evI udAttabhAvanAthI hastaprata kopIo ApI. amArA kAryamAM utsAha vadhAryo che. zrIyut zrAvakavarya zratopAsaka bAbubhAI saremalajI zAha ke jemaNe jyAre jyAre saMdarbhagraMthonI jarUra paDI tyAre tyAre e graMtho meLavI ApyA. judA-judA jJAnabhaMDAromAMthI hastaprata-kopI meLavavAmAM paNa amUlya sahAyaka banyA. zrI jayazrIbena mahezabhAI zAha (surendranagara) jemaNe potAnI AgavI sujha ane khaMtapUrvaka pUnA, vaDodarA tathA amadAvAdathI hastaprata kopIo meLavI ApI. zrAvakavarya zrI madhukAntabhAI velajIbhAI cheDA jemaNe dIlhI tathA pUnAthI khUba mahenata karI hastaprata kopIo meLavI ApI. pU. dAdA gurudeva vijaya kanakasUrIzvarajI ma.sA. nA 50 mAM svargArohaNa varSanA prAraMbhanuM cAturmAsa eTale vi. saM. 2068 nuM cAturmAsa dAdA gurudevanI aMtimabhUmi bhacAu nagare nakkI thayuM. pU. dAdA gurudevanI kAyamI smRti arthe "zrI vijayakanakasUri prAcIna graMthamAlA"no zubhAraMbha karavAnI bhAvanA jAgI. cAturmAsanA upalakSamAM zrI bhacAu vIzA ozavALa jai. mU.pU. jaina saMghe graMthamALAnA prathama pustaka-"zrI agaDadata rAsamALA'nA prakAzanano saMpUrNa lAbha laI pUjyazrInA upakAronuM RNa adA karavAno prazasta prayatna karyo che. A sarvanA amo RNI raheze. sarvanI sahAyatA vinA A saMpAdana kArya thaI zake tema na hatu. agaDadattarAsamALA' nuM sAMgopAMga avalokana karIne vidvarjano emAM rahelI uNapa ane kSatio mATe Takora karaze to pharI vakhatanuM saMpAdana samRddha, saMpUrNa ane suMdara banaze. deva-gurUnI AjJA virUddha ke graMthakAronA Azaya virUddha koI prarUpaNA thaI gaI hoya to tenI kSamAyAcanA karU chuM. muni tIrthabhadra vijaya gaNi. zrI tAraMgA vihAra dhAma- cUlI 2068 - vai.va.7 For Personal & Private Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ anurmANakA ....... 1 ..........5 pITha baMdha 1. agaDadatta kathA-anusaMdhAna ... 2. prakAzita thaI rahela kRtiono paricaya ............... 3. tulanAtmaka saMpreSaNa . 4. hastaprata paricaya ... 5. pATha saMpAdana paddhati ... 44 ...... 61 85 * agaDadattakathA 87 * * 1 *****149 ...195 ..230 *...287 agaDadattarAsa | copAIo 1. sumatimuni kRta copAIbaddha agaDadattarAsa ... 2. kuzalalAbhajI kRta agaDadattacopAI ... ........165 3. zrIsuMdarajI kRta agaDadattarAsa .... 4. guNavinayajI kRta agaDadattarAsa ................................... 5. lalitakIrtijI kRta agaDadattarAsa 16. sthAnasAgarajI kRta agaDadattaprabaMdha | copAI ...333 7. naMdalAlajI kRta agaDadattarAsa ..430 8. punyanidhAnajI kRta agaDadattacopAI .......................... .464 9. bhIma (zrAvaka) kRta agaDadattaprabaMdha .............. .............. ..510 10. mAna | mahimAsiMhajI kRta agaDadattarAsa.................................... 11. zAntasaubhAgyajI kRta agaDadattarAsa ... ...620 ......... ................ ............... ******559 pariziSTa rAsAntargata saMskRta-prAkRta subhASito-akArAdi krame ................. zabdakoza ......730 For Personal & Private Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ nANI padabaMdha che 1 % agased kathA - anusaMdhAna jinazAsananuM samagra zruta cAra anuyogamAM vaheMcAyeluM che. dravyAnuyoga temAM jIvAdi cha dravyanuM svarUpa varNana hoya che. gaNitAnuyoga temAM palyopama-sAgaropamAdi samaya parimANa, yojanAdi kSetra parimANa tema ja khagoLa-bhUgoLanuM vistRta varNana hoya che. caraNa-wNAnuyoga temAM sankriyA=zrAvaka ane sAdhunA vrato-niyamo rUpa AcAradharmanuM svarUpa tema ja teno mahimA varNavelo hoya che. dharmakathAnuyoga temAM AcArapAlana prati zraddhA ane utsAha pragaTe evA AcArapAlananA phalane darzAvanArA drazcaMto tema ja sapuruSonA jIvana caritronuM varNana Ave che. A cAreya anuyogamAMthI aMtima upAdeya caraNakaraNAnuyoga che. caraNakaraNano upadeza ane phaLa saraLatAthI samajAI jAya e mATe dharmakathAnuyoga atyaMta upakAraka che. kathAnuyoga eka evI nadI che jene kAMThe besIne dharmopadezarUpa zItala vArinuM sevana nirAMte karI zakAya. ahIM "agaDadattakathA' svarUpe e kathAnuyoganI nadInuM eka biMdu prastuta che. agaDadatta kathA jaina paraMparAnI prAcIna ane prasiddha kathA che. prApta saMdarbho mujaba A kathAnA mULa vasudevahiMDImAM vikramanI chaThThI sadImAM ropAyelA jaNAya che. A kathAnA be pravAho maLe che. (1) vasudevahiMDIno ane (2) uttarAdhyayananI nemicaMdrasUrijI kRta sukhabodhA vRttino. ja agaDadatta-caritra je graMthomAM avAMtara kathA tarIke prApta thAya che te racanA saMvata pramANe nIce mujaba che (1) vasudevahiMDI (kartA-saMghadAsagaNijI, racanA vi. chaThThI sadI)nA dhammilahiMDI vibhAgamAM gadyabaddha prAkRta bhASAmAM A kathA che. je agaDadattamuni dhamilane potAnI AtmakathA svarUpe kahe che. kathAnA prathama pravAhamAM paravartI graMthakAroe vasudevahiMDIne mukhya banAvIne A kathA saMskRta-prAkRtamArugurjaramAM rajU karI che. (2) uttarAdhyayana sUtranI vAdivetAla zrI zAntisUrijI (svargavAsa-vi.saM. 1096) kRta bRhad (pAIya) TIkA (racanA vi. 11mIno uttarArdha)mAM pramAda-apramAda nAmaka caturtha adhyayananI chaThThI gAthAnI TIkAmAM gadyasvarUpe maLe che. tenI bhASA prAkRta che. For Personal & Private Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ pIThabaMdha - agaDadatta kathA - anusaMdhAna (3) zrI jinacaMdrasUrijI kRta 'saMvegaraMgazAlA' (2.saM. 1125)nI 70mI kathA rUpe gAthA 7299thI 7349mAM A kathAnaka guMthAyeluM che. agaDadatta viSayaka A prathama padyaracanA che. 2 (4) uttarAdhyayana sUtranI zrI nemicaMdrasUrijI (muni avasthA devendra sAdhu) kRta 'sukhabodhAvRtti' (2.saM. 1129)mAM cothA adhyayananI chaThThI gAthAnI vRttimAM A kathA varNavAI che. je prAkRta bhASAmAM 329 AryAmAM che. A pachInA dareka graMthakAro zrI nemicaMdrasUrijIne anusaryA che. je agaDadatta kathAno dvitIya pravAha che. banne pravAhamAM je kathAbheda che te AgaLa 'kathA sarvekSaNamAM' jaNAvAze. (5) rAjagacchIya zrI vinayacaMdrasUrijI kRta 'munisuvratasvAmI caritra mahAkAvya' (2. vi.nI 13mI sadIno pUrvArdha)nA 'mohastreda' nAmaka 9 mA dvAramAM A kathAnaka che. je saMskRtabhASAmAM 247 zlokabaddha che. (6) maladhArI zrI naracaMdrasUrijI (svargavAsa prAyaH 1289) kRta 'kathAratnasAgara' (2.vi.nI 13mI sadI)nA 15mA taraMga svarUpe A kathA maLe che. je saMskRtabhASAmAM 505 zloka pramANa che. jemAM aMte eka puSpitAgrA vRtta ane traNa zArdUlavikrIDita vRtta che. (7) ajJAta kartRka 'pravrajyAvidhAnakulaka'nI zrI pradyumnasUrijIe vRtti (ra.saM. 1338) racI che, tenI mULanI 25mI gAthAnI vRttimAM A kathAnaka che. je saMskRtabhASAmAM 245 zloka ane 1 zArdUlavikrIDita chaMdobaddha che. (8) zrI jayakIrtisUrijI kRta 'zIlopadezamAlAnI zrI somatilakasUrijI (aparanAma vidyAtilakasUrijI) viracita 'zIlataraMgiNI vRtti' (2.saM. 1392)mAM mULanI 86mI gAthAnI vRttimAM A kathA saMskRtabhASAmAM 198 zloka ane 1 IndravajrA chaMdomAM guMthAyelI che. (9) uttarAdhyayanasUtranI zrI bhAvavijayajI kRta vRtti (2.saM. 1689)mAM caturtha adhyayananI chaThThI gAthAnI vRttimAM saMskRtabhASAmAM 333 zloka ane 1 mAlabhAriNI (chaMdonuzAsana) chaMdobaddha A kathA che. (10)uttarAdhyayanasUtranI zrI lakSmIvallabhagaNi kRta 'dIpikA TIkA' (2. 18mI sadI)mAM caturtha adhyayananI chaThThI gAthAnI TIkAmAM saMskRta gadyamAM A kathAnaka banne pravAho mujaba be vAra ApelA che. (1) uttarAdhyayananI bRhavRttino pravAha ane (2) kathAgraMthano pravAha. A kathAgraMtha kayo? jo ke maladhArI naracaMdrasUrijI kRta kathAratnasAgaramAM paNa A pramANe ja varNana che. zakya che ke kathAratnasAgara lakSmIvallabhagaNie ullekhita karela kathAgraMtha hoya. 1. vasantamAlikA, aupachAndasika (vRttaratnAkara), subodhitA (jayakIrti) For Personal & Private Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA ja pU. jinavijayajIe "prAkRtakathAsaMgraha'nuM saMpAdana (saM. 1976, prakA. gujarAta purAtatva maMdira) karyuM che. temAnI agaDadatta kathA uttarAnI nemicaMdrasUrijInI vRttimAMthI lIdhelI che. ja pU. harSa vijayajIe "agaDadattacaritranuM svataMtra graMtha tarIke saMpAdana karyuM che. (saM. 1997, prakA. zrI vinaya-bhakti-suMdara-caraNa graMthamAlA) vAstavamAM A caritra uttarAnI bhAvavijayajInI vRttimAMthI lIdheluM che. (11) "agaDadatta purANa' nAme ajJAtakartaka digaMbara kRti hovAnuM jANavA maLe che. temAM saMbhavataH A ja agaDadatta kathAnaka varNavAyuM hoya tema mAnI zakAya. ja A uparAMta gopAlagaNimahattaranA ziSya jinadAsagaNimahattara kRta uttarAdhyayana cUrNi (4/6 mAM khUba TUMkANamAM= mudrita pratamAM mAtra 4 paMktimAM) tathA Avazyaka cUrNi (8/160 mAM mAtra nAmollekha) mAM ati alpa ullekha hovAthI tenI ahIM gaNatarI karI nathI. agaDadatta kathA gurjarabhASAnA rAso-copAIomAM paNa guMthAyela che. je samagra sAhitya adyAvadhi apragaTa hatuM. temAMthI kSemakalazajI kRta rAsa sivAyanI samasta kRtionuM ahIM prathamavAra prakAzana thaI rahyuM che. gurjara bhASAmAM guMphita rAso-copAIo kartA | racanA saMvata Adipada | 1) | bhIma (zrAvaka) | 1584 | prathama praNamuM zAradA 2) | sumatimuni 1601 Adi jisesara praNamI pAyo | 3) [ kuzalalAbha vAcaka | 1625 | pAsa jisesara paya namI. ( 4) [ zrIsuMdarajI 1636/66 | parama puruSa parameSTi jina | 1. AnI hastaprata (1) bIkAnera mahArAjAnI lAyabrerI ane (2) DelAvALA upAzraya (amadAvAda) bhaMDAramAM che. saMskRta-prAkRta bhASAnI agaDadatta caritranI A sivAyanI badhI ja kRtio prakAzita che. 2. jahA agaludatto dakkhattaNeNa pheDeti Deveti vA jAva muhaM viDaMbitaM tAva sarANa puuriyN| 3. je.gu.ka.mAM kramAMka- 6 ane 10 A be kRtino ullekha nathI. tathA A 12 kRti uparAMta tapAgacchIya mAnavijayajI (vijaya hIrasUrijI > vijaya dAnasUrijI > vijaya devasUrijI > vijaya prabhasUrijI > vijaya ratnasUrijInA ziSya) kRta agaDadattarAsa (2. saM. 1731) nI apUrNa prata (le. saM. 1892) bI. ela. InsTiTayuTa dIllIthI prApta thaI che. temAMnuM agaDadatta caritra prastuta caritro karatA mahaaMze judu paDe che tathA 54 patranI A pratanA zarUAtanA 19 patro tathA vaccenA amuka patro prApta thayA nathI. AthI e kRtinuM ahIM prakAzana karyuM nathI. For Personal & Private Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ pIThabaMdha - agaDadatta kathA - anusaMdhAnA | | | | | | | 5) [ kSemakalazajI | 1670 6) | mAna/mahimAsiMhajI | 1675 7) | guNavinayajI 1678 8) | lalitakIrtijI 1679 sthAnasAgarajI 1685 jinavara covIse namI. paNamiya paMcama sumati jina nAbhi-mahIpati-suta jayo. zrI jina-pada-paMkaja namI. siddha-ridha-nidhi dAyakA paramesara ghuri praNami kari0 zrI mahimA jaga vistaraI0 10). 1698 11) naMdalAlajI punyanidhAnavAcaka zAnta saubhAgyajI 1703 1787 | S ja che. ' 1. je.gu.ka. prathama AvRttimAM A rAsanI prata pAlanapura saMgha bhaMDAra dA. 46 naM. 23 mAM hovAno ullekha hato. paraMtu dvitIya AvRttinA saMpAdaka jayaMtabhAIne tyAM jovAmAM AvI nathI. For Personal & Private Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA 2 TakA prakAzita thaI rahela kRtiono paricaya. 1) "sumatimuni kRta copAIbaddha agasdatta rAsaH zrI caMdra gacchanA somavimalasUrijInA sAmrAjyamAM paMDita harSadarajInA ziSya sumatimunijIe A rAsanI racanA karI che. copAIbaddha A rAsanI racanA 137 kaDImAM thaI che. 3 dezI tathA 1 rAga sivAya dUhA ane copAImAM samagra racanA thaI che. vi.saM.-1601, kArataka suda-11, somavAre racAyela A rAsamAM khUba saMkSiptamAM agaDadatta kathAnaka varNavAyu che. AthI rasa-cayana gauNa banyuM che. kyAMka kyAMka upamA-ulTekSAdi alaMkAro varNavAyA che. dA.ta. ja "agaDadA dhAyala dhasI, jisake sIha samAna' 28 "dakSaNa saMkha jisau guru miliu" 127 ahIM agaDadatta ane guru e upameyane siMha ane dakSiNAvarta zaMkhanI upamA apAI che. ja "jina maMDita poDhA prAsAda, UMcA girisiuM mAMDaI vAda. 7 zaMkhapurI nagarInA prAsAda jANe parvatanI sAme spardhAmAM utaryA che!.. khecarI utpatInaI gaI, nira-mAkhiI madha thayu tA sahI." 55 coranI putrI vIramatI vaibhava choDIne uDI gaI eTale jANe madha choDIne madhamAkhIo uDI gaI!. Ama, ahIM parvatanI UMcAIne ane khecarInI uDI javAnI kriyAne ubhelA alaMkArathI vibhUSita karI che. ja agaDadattanA rAjapUtrI kanakasuMdarI sAthenA vivAha prasaMganuM kavizrIe suMdara citraNa karyuM che. jemAM vAjiMtro, bhojana ane vivAha utsavanuM vizeSa varNana che. kIjaI kukama kerA rola, dajaI jhAjhA bahu taMbola; vAgAM tabala naI nIsANa, rAyataNaI ghari huu acharANa. mAMDiu mAhava moTaI raMgi, suranara jovA AvaI jaMga; rAjA karaI rUDauM te kAma, suparisi jimADaI gAma. sagA-saNIjA tehanaI sahu, Adara kIjaI tehanaI bahu; ANI prIsaI phala haligalI, mUkI sAkara dUdhaI bhalI. Ti. 1. bhIma (zrAvaka) kRta agaDadattaprabaMdha, mAna | mahimAsiMhajI kRta agaDadattarAsa tathA zAMtasaubhAgyajI kRta agaDadattarAsa A traNa kRtiono racanA samaya AgaLa hovA chatA te pachIthI maLI hovAnA kAraNe tathA tulanAtmaka adhyayanamAM teno samAveza thayo na hovAnA kAraNe bIjI badhI ja kRtio pachI arthAt 9 mA, 10mAM ane 11mAM krame ApI che. For Personal & Private Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ pIThabaMdha - prakAzita thaI rahela kRtiono paricaya khAjA-lADU-kharamAM-seva, prIsaI sAli-dAli-dhRta heva; kapUra vAsita karaMbA te ghaNA, ApaI bIDAM pAnahataNAM. sAjana save bhagati savi karI, siNagAru kanakasuMdarI; pahiraI navanava pari siNagAra, kaMThi ekAuli navasara hAra. vara siNagArU ma lAu vAra, AMNau tejI bhalA tokhAra; mastaka jhUMpa sohaI maNi jaDiuM, cAlaI kuMyara gayavari caDila. Avila vara te toraNi bAri, baMdI bolaI jaya-jayakAra; maMgala dhavala gAI vara nAri, jaya-jaya zabada huu tINaI vAri. zubhavelA sAdhI chaI jeha, vara paraNAvila kanyA teha; pahirAmaNI rAI dIdhI te ghaNI, kavi kahaI saMkhi na lahU tehataNI.' ja rAsamAM ghaNe sthaLe dezya zabdono prayoga karavAmAM Avyo che. dA.ta. - herAvA = chUpI tapAsa, acharANa = nRtya, niTola = nakkI, guDIyA = kavaca paherAvelA, vagere. 2) vAcaka kuzalalAbhajI kRta agasdatta caupAI kharatara gacchIya AcArya jinacaMdrasUrijInA ziSya abhayadharma upAdhyAyanA ziSya vAcaka kuzalalAbhajIe A copAInI racanA saM. 162pamAM vIramapura nagaramAM kArataka suda pUnama, guruvAre pUrNa karI che. 6 dUhA (kaDI- 1,2,3, 297, 298, 299) ane 2 vastuchaMda (kaDI- 2, 133) sivAya samagra racanA copAI chaMdamAM thaI che. kula 317 kaDImAM A racanA thaI che. temAM zarUAtamAM ja pAMcamI kaDI zIlopadezamAlAnI 86mI gAthA che. paraMtu rAsa racanAmAM kathAghaTako prathama pravAhanA lIdhelA che. kavizrInI anyakRtio mAdhavAnala kathA prabaMdha, mAruDholAnI copAI, tejasAra rAsa (A traNe kRti AnaMda kAvya mahodadhimAM pragaTa thaI che.) vagere che. kavie kAvyadehane upamA-ulTekSAdi alaMkArothI maDhyo che. For Personal & Private Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA ja "sUDhi prarNi taruara bhAMjatuM, Avyo jaladhara jima gAjatu 194 ahIM mattagajanA garjAravane meghanA garjArava sAthe sarakhAvyo che. ja "jANe kari parvatano zRMga' 195 "mukhI mukI jANe davajhAla' 207 anukrame gajarAjane parvata-zikharanI ane draSTiviSa sarpanA phaMphADAne jvALAmukhInI ulTekSAthI alaMkRta karyA che. ja "kahi loka e bAla kumAra, abhaMgasena paracaMDa apAra, eka kahi gaja moTo hoI, bAlaka siMha na puci hoI." 234 agaDadatta ane abhaMgasenanA malayuddha samaye loko ciMtita che, eka bAju aDadatta bALaka jevo sukumAra che ane sAme abhaMgasena atyaMta pracaMDa che. A vAtano pratyuttara "siMhabALanA satvanI sAme moTA gajarAjanI paNa hAra thAya che. A vAstavika draSyata dvArA Apyo che. Ama ahIM drazcaMta alaMkAranuM suMdara nirupaNa thayuM che. ja ahIM varNAnuprAsa jevA zabdAlaMkAra paNa prayojAyA che. "sAhasavaMta sUra e sahI" 172 dhAI dhasaI dhIvara dhavalaMga' 195 kAlI jAti krUra vikarAla' 207 A kRtimAM ghaNA zabdomAM "La" no thayelo jovA maLe che. dA.ta. vAsaLI = vAsaNI 173, dorabI = doraNI 201 kavie ghaNIvAra zabdamAM Adi ke madhya "a" no I" paNa karyo che. dA.ta. bahinI = bikinI 211 mAraga = mArigi 148, kumarI = kumirI 222 - - -- - For Personal & Private Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 3) zrIsuMdarajI kRta agaDadatta rAsa kharataragacchIya jinacaMdrasUrijI (saM 1595-1670) > jinasiMhasUrijI (saM. 16151670) - harSavimalajInA ziSya vAcaka zrIsuMdarajIe prastuta rAsa racyo che. pIThabaMdha - prakAzita thaI rahela kRtiono paricaya kavizrIe rAsano racanA samaya 'svAmIvadana-guNa-rasa-rasA' A pramANe darzAvyo che. jaina gurjara kaviomAM paNa 1636-1666 ema vikalpa rAkhyo che. A rAsanI racanA zrI suMdarajIne upAdhyAyapada prApti pachInI che. temanA dAdAguru jinasiMhasUrijIne upAdhyAya pada jesalameramAM saM. 1640, mahA suda-5nA divase prApta thayuM che. AthI, rAsanI racanA saMvat 1636 karatA 1666 ja yogya lAge che. vi.saM. 1666, kAryakamAsanI ekAdazI, zanivAre bhANavaDamAM rahIne 13 DhALa, kula 285 kaDI pramANa A rAsa maMtrI zAha cAMpasI pUjAnI vinaMtithI racyo che. kavizrInI A rAsa uparAMta anya koI racanAo prApta thatI nathI. prastuta rAsamAM kathAnirupaNa ja lakSya tarIke rahyuM che. AthI alaMkAro, rasavarNana Adi gauNa banyuM che. chatAM kathA-kathana khUba rasALa rIte thayeluM che. AthI kathA-abhyAsanI draSTie A rAsa eka mUlyavaMta kRti banI rahe che. kavizrIe mAtra 11mI DhALamAM dezIno prayoga karyo che, e sivAya badhe ja zAstrIya rAgono ja nAmollekha karyo che. A parathI kavizrInuM saMgIta viSayaka jJAna paNa samajAya tema che. rAsamAM upamAo bharapUra vaparAI che. 'suMdara rUpaI raMbha samANI'. 16 'vAdhaI caMdataNI pari bAla.' 18 'sUrau sIha sarakha'. 26 'nayari vANArasI Aviyau, alakAuri anukAra.' 30 'guhira ghanAghana gAjatau, paravata jema uttuMga.' 61 'sohaI jima surarAja.' 66 'teja tapaI nava taraNi jiuM.' 68 'cakita kuraMga jima cihuM disaI jotau' 90 vagere... AgaLanI keTalIka suMdara upamAo joIe'nIcaI vani nirakhInaI, parakhiu ehi ja cora re; kumara minaI tava harakhIyau, meghAgama jima mora re'. For Personal & Private Use Only 94
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA corane pakaDavAnI sAta divasanI avadhi pUrNa thavA AvI hovA chatAM coranI koI bhALa na maLatA agaDadatta udAsa thaI AmravRkSa nIce beTho che tyAre dUrathI sanyAsI Avato dekhAya che. tenA raudra rUpane joIne ('A ja cora che' evuM vicArIne) khUba AnaMdita thaI gayo, jema meghane joIne mora AnaMdita thAya, A prasaMge pArivrAjaka ane agaDadattane megha-moranI upamA bIjA koI kavie prayojI nathI. A upamA prayojIne kavie agaDadattanA AnaMdamAM nirbhayatA vyaMjita karI che. 'harakha ghaNau hiyaI nArinaI re, jima koIla madhumAsa' 164 madhumAsanA milanano harSa je koyalanA haiye uchaLato hoya tevo harSa madanamaMjarInA haiye agaDadattanA milanano pragaTyo. kavizrIe koyalanI upamA dvArA madanamaMjarIno agaDadatta pratyeno anurAga AkarSaka darzAvyo che. 'kili-kili karatA bahu paraI re, nAkhaI bANa kirAta; kumara kaTaka cihuiMisa karaI re, jima vAyaI varasAta'. 170 jema vAyuthI varasAda vikhArAI jAya tema bhinna sainyanA bANothI agaDadattanuM sainya vikharAI gayuM, ahIM vAyunI sarakhAmaNIdvArA bhInna sainyanuM AkramaNa tIvravegI batAvAyuM che. kavizrIe pArivrAjakanA vezamA AvelA coranuM TUMkuM paNa suMdara dehavarNana karyuM che. 'tatakhiNa Ika nara AvIyau, parivrAjakanaI veSaI re; muMDita sira kucha dADhIyaI, krura dRzaI kari dekhaI re. zravaNi phaTika mudrA dharaI, cuDa-cuDa karatau tuMDaI re; camara kamaMDala kara-jugaI, khaMdhaI Ayasa daMDaI re. vAgha-carama tali pahiraNaI re, kamari bAMdhiu karavAla re; caraNa caDhANa mojaDI, dIsaI ati vikarAla re.' 9 91 92 93 ahIM pArivrAjakanA kamare talavAra, skaMdha para lodaMDa, caraNe mojaDI darzAvAyA che. je bIje kyAMya darzAvAyA nathI. For Personal & Private Use Only rAsamAM ghaNe sthaLe svarasaMdhi jovA maLe che, je saMdhio gurjarabhASAmAM nahivat prayojAya che. dA.ta. 'virahAnali' 43, 'kAmAvasthA' 54, 'milanopAya' 57, 'zrIvatsAkAraI' 103, 'tihAMthavA' 121, 'pathaMkopari' 133, 'viSamATavIyaI' 241. vagere....
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ pIThabaMdha - prakAzita thaI rahela kRtiono paricaya 8) upAdhyAya guNavinayajI kRta agasdatta rAsa kharatara gacchIya jinarAjasUrijI (saM. 1647thI 1699)nA sAmrAjyamAM phemazAkhAnA kSemarAja upAdhyAyanA paTTadhara pramodamANikya upAdhyAyanA ziSya jayasoma upAdhyAyajI temanA ziSya guNavinaya upAdhyAye A rAsanI racanA karI che. A kavizrIe (saM. 1641-1675 prAyaH) saMskRtamAM khaMDaprazastikAvya, damayaMtI caMpu, saMbodhasattarI, vairAgyazataka, IndriyaparAjayazataka, raghuvaMza mahAkAvya, laghu ajitazAMti, jinavalabhIya ajitazAMti vagere graMtho para vRtti racI che. prastuta rAsa uparAMta temanI anya gurjara racanAo karmacaMdramaMtrIvaMzAvalI prabaMdha 299 kayavanA copAI (ka. 176), bAravratanI joDa (ka. pa6), RSidanA copAI (ka. 268) jaMbusvAmirAsa vagere che. temanI saraLa ane sarasa gurjara racanAo jotA evuM lAge che ke saMskRta bhASAnA mahAna vidvAna hovAnI sAthe teozrI rasika ane lokapriya kavi paNa hatA. temaNe vi.saM. 1675, vai.su. 13, zukravAranA divase vimalAcala girirAja para caturdhAra vihAramAM zrI jinarAja sUrijIe karela zrI AdinAtha Adi 501 paramAtmAnI pratiSThAmAM hAjarI ApI hatI. (prAcIna jaina lekha saMgraha bhA. 2, le. 18-19, saMpA. jinavi.) 384 kaDI pramANa prastuta rAsanI racanA sumatinAtha prabhunI kRpAthI bADamera nagaramAM vi.saM. 1678, kArataka vada-2, budhavAranA divase thaI che. tyAre revatI nakSatra ane amRtasiddhiyoga hato. A rAsanI dhyAnArya vizeSatA e che ke kavizrIe rAsamAM vaparAyelAM prAyaH badhA ja saMskRtaprAkRta subhASitono suMdara gurjara padyAnuvAda paNa sAthe ja Apyo che. avyaye vyayamAyAti, vyaye yAti suvistaram / apUrvaH ko'pi bhaNDArastava bhAratI! dRzyate / / aNa kharacAI pUrI huvaI, kharacyaI huI vistara, bhAratinau bhaMDAra e, jAta nava suMdara. anabhyAse viSaM zAstraM, ajIrNe bhojanaM viSaM / viSaM goSTI daridrasya, vRddhasya taruNI viSaM / / viNu abhyAsaI zAstra e, viSa rUpaI thAyaI, ajiyaMI bhojana viSa samau, kyuM sahuanaI bhAI; viSa sama daridranI goThaDI, vRdhanuM taruNI viSa, (paramI kaDI nA traNa caraNa.) 51 For Personal & Private Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA 69 112 113 114 tAvacciya hoi suhaM, jAva na kIrai pio jaNo kovi / piyasaMgo jeNa kao, dukkhANa samappio appA / / tAM jIvanaI sukha saMpajaI re, priyajana na karIyaI jAma re; priya saMga jiNa kIdhau tiNaI re, kIya Atama dukha dhAma re. viNao mUlaM purisattaNassa, mUlaM sirIe vavasAo / dhammo suhANa mUlaM, dappo mUlaM viNAsassa / / puruSAkAraka mUla, vinaya kahaI saha koI. mUla sirI vyavasAya, dharama sukhAnI mUla; darpa vinAzaka mUla, sahu AMkaI siri mUla. ko cittei maUraM, gaI ca ko kuNai rAyahaMsANaM / ko kuvalayANa gaMdhaM, viNayaM ca kulappasUyANaM / / kuNa cItaraI mayUra, sIkhavaI gati kuNa haMsA; kuNa karaI kamalA gaMdha, kuNa karaI vinaya suvaMsA. sAlI bhareNa, toeNa jalaharA, phalabhareNa tarusiharA / viNaeNa ya sappurisA, namaMti na hu kassavi bhaeNa / / kaNabhari sAli nameI, toyaI namaI ghanAghana; phala bhari taru siharAI, namaI na kAraNa IhAM ana. tima satapuruSa namaMti, vinayaI navi bhaya pAmI; niya guruyapayAvapasaMsaNeNa, lajjaMti je mahAsattA / iyarA puNa aliyapasaMsaNe, vi aMge na mAyaMti / / puNi mahArAya! mahaMta, lAji na nija guNa bhAsaI. Itara alIka prasaMsa, kahaeI aMgi na mAvaI; chijjai sIsaM, taha hou baMdhaNaM, cayau savvahA lcchii| paDivannapAlaNesuM, supurisANa jaM hoi taM hou / / zIrSa cheda baMdhaNa huvau, dUSaNa te na giNIyaI re. paDivanau pAlatAM supuriyAM, je thAaI te thAu re; acchA lacchI je achaI, te jAvaI taka jAvau re. 115 119 138 139 For Personal & Private Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 25 mAyA ali loho, mUDhattaM sAhasaM asoyattaM / nissaMsayA tahacciya, mahilANa sahAvayA dosA / / mAyA lobha alIkatA, mUDhatA sAhasa dukhakAra re. azucipaNau nirdayapaNau, mahilAnA svabhAva doSa re; prathama 9 duhAthI zarUAta karIne kula 30 dezImAM A rAsanI racanA thaI che. A kRtimAM be avAMtara drAMto guMthavAmAM AvyA che. (1) vikrama - rAjAnA IkSuvADanuM, (kaDI 12-19) je rAjAnI kRpAmaya draSTi ane krUratAbharI draSTinA viSayamAM che. ane (2) be vipranuM, (kaDI 318-319) je avasarane oLakhIne bolavAnA viSayamAM che. pIThabaMdha - prakAzita thaI rahela kRtiono paricaya e samayamAM vaparAtI kahevatone kavizrIe A rAsamAM sArA pramANamAM vaNI lIdhI che. jema ke(1) 'lIla na hUI puNya pAkhaI re'. 43 - puNya vinA koI lIlA hotI nathI. hAthanA kaMkaNa jovA koI ArIsA (2) 'kara kaMkaNa dekhaNa bhaNI kuNa ArIsau laI dhAI re' 61 pAse na jAya, hAtha kaMkaNane ArasInI jarUra na hoya. (3) 'DAhA dekhaI dAva' 150 DAhyo mANasa e ja je avasara jUe. (4) 'kSudra pravartaI chIdrakuM joI' 308 kSudra hoya te chIdra joIne varte. (5) java deva vakra hovaI dIyaI durmati ghaNI' 246 jyAre bhAgya ja mAThu hoya tyAre durbuddhi ja sujhe. - - 178 - kaDI 75thI 79mAM kavie 10 kAma avasthAo darzAvI che. jenuM varNana rAmAyaNa ane mahAbhAratamAM che-evuM kavi pote jaNAve che. jo ke uttarAdhyayananI zAntisUrijInI TIkAmAM paNa gAthA 41thI 45mAM paNa A kAma avasthAno nAma-nirdeza che. kaDI 21mAM 'rAjA' zabdanI sarasa vyutpatI ApI che. -'praja raMjavaI je rAja kahAI'=prajAne rAjI rAkhe te rAjA. alaMkAranI draSTie paNa prastuta rAsa samRddha che. yamaka, anuprAsa vagere zabdAlaMkAro ane upamA, utprekSA, rUpaka, atizayokti, draSTAMta vagere arthAlaMkAro sa-rasa prayojAyA che. keTalAka udAharaNayamaka : 'para ramaNI ramaNIya te mAnaI' 26 'yauvana vanamAMhI payaThau' 24 nayaraloya - loyaNa - sukhakara'. 98 upamA : 'mAkhI e gula athavA madhu chAtau, tima cAkara nare sAhiba- jAtau'. 36 For Personal & Private Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 zrI agaDadatta rAsamAlA jema mAkhIo goLa athavA madhane gherI vaLe, tema sevako upAdhyAyane gherI vaLyA che. nIdrA nayanathI uDI gaI re, jima pArau vanti yogI re'. 67 agninA saMyogathI jema pAro uDI jAya, tema tArA (kumAranA) darzananA saMyogathI mArI (madanamaMjarInI) nidrA uDI gaI che. AI paDyau tasu bala dUrI, kIdhI kumaranI senA cUrI; jima nerita pavanaI ghanavRMda cahuM disi kheruM karIyaI asaMda." 220 jema naiRtya dizAnA pavano meghaghaTAne vikherI nAkhe che. tema bhilasenAe agaDadattanI senAne vikherI nAkhI. pIra narAcyuM bhUpati, tArAgaNi jima caMdare 287 tArA-gaNathI parivarelA caMdranI jema rAjA nagarajanathI parIvaryo che. rUpakaH "hRdaya-siMhAsaNa" 24, "mAyaNa-mahAjalaNa' 74, "carita-siMdhu 121 vagere. utaizAH "saumyatAaI jANe himadhAma, ugratAaI karI sya ugra dhAma'. 20 suMdara rAjA (svajana-prajAjana mATe) eTalA badhA saumya che ke jANe himadhAma (= caMdra) che. ane (drohI-zatruo mATe) ugra paNa teTalA ja che ke jANe ugradhAma (= sUrya) che. kumara tiNa dina bAlikA, uvAdIThI madhutaI mIThI re; kAmadeva rAjANI, teDivA AvI cuM cIThI re." pa7 agaDadara kumAre te divase gokhe beThelI bAlikA (madanamaMjarI)ne joI ane ene lAgyuM ke jANe kAmadeva rAjAe mane teDavA mATe cIThThI mokalI che. nija prIyA dekhata hastikhaMdhathI avatari cariyala; raha uparI nRpasUnuM myuM giri hari saMcarIyala.' 267 agaDadata hasti-baMdhathI utarIne ratha para caDyo. jANe parvata para siMha caDyo. atizayotiH "somapaNau dekhI zasI lAI' 100 saudha-zikhare caDIne rAjA agaDadattane jue che tyAre kavi evI kalpanA kare che ke-"agaDadattanI saumyatA joIne caMdra paNa zaramAI gayo. For Personal & Private Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 pIThabaMdha - prakAzita thaI rahela kRtiono paricaya draSTAMta : 'saMpada Apada hoI garuAM Itara uvekhI. rAhu grahaNa tuM dekhi, sasadhara dinakara vicaI; tArAgaNa navi hoI, rAhu grahaNa avilaMbaI'. 260 saMpatti ane Apatti banne uttama puruSone ja prApta thAya che, adhama puruSone nahIM, A hakIkata puravAra karavA kavi draSTAMta Ape che ke rAhunuM grahaNa sUrya ke candrane ja hoya che, tArAone nahIM. A rAsamAM kavie saMskRtabhASAmAM vaparAtA sAmAsika pado mUkyA che. dA.ta. (1) virahAnalatApitatanudeza. 198 (2) harakharomAMcita dehA. 216 (3) kRtavrativeSo. 239 (4) alikulakajjalavanta, phaNimaNikiraNavibhAsura. 274 vagere. ghaNI jagyAe 'kaI' (hiMdImAM-ke) SaSThIno anuga vAparyo che. vAghakaI. 271, tarukaI. 317, tumhakaI. 322 vagere... kaDI 318mAM jANe prAkRtamAMthI saMskRtabhASAnA parivartananA vyAkaraNika niyamo samajAvavA kramasara udAharaNo mUkyA che. 259 prAkRta > saMskRta prAkRta > saMskRta na > na saMpannA > sapanA na > nya dhannA > na > saMpUnA > na > za pannA > prajJA Ama, kAvyadraSTie A rAsa AsvAdya kRti banI rahe che. dhanyA saMpUrNA 5) lalitakIrtijI kRta agaDadatta rAsa jeTha suda-15, ravivAra, saM. 1679nA varSe bhUja (kaccha)mAM A rAsanI racanA thaI che. jenA kartA kharataragacchamAM kIrtiratnasUrijI > upA. harSavizAlajI > upA. harSadharmajI > sAdhumaMdirajI > vimalaraMgajI - labdhikallolajInA ziSya che. A sivAya temanA jIvananI anya koI mAhitI ke A sivAya bIjI koI racanA prApta thaI nathI. For Personal & Private Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA 15. uttarAdhyayananA caturtha adhyayanano AdhAra laIne prastuta rAsa racAyo che, ema kavi pote ja jaNAve che. "zrI uttarAdhyayanaI pari bhAkhIyojI, tIya ayanjhayaNa rasAla. DhA. 17/11' paraMtu uttarAdhyayananI kaI TIkA parathI A rAsa racyo che? te jaNAvela nathI. kathA ghaTakonuM nirIkSaNa karatA rAsaracanA zrI nemicaMdrasUrijInI TIkAnusAre thaI hovAnuM jaNAya che. A TIkA ane prastuta rAsamAM zabdasAmya paNa ghaNuM jovA maLe che. keTalAka udAharaNa rAsAmo > lIdho khaDaga sahAyo re saMga-ya-harilarava sahiMto > haya-ga-raha sikhyA valI re. seTTiyUyA mayagamaMbarINAma sArarisaramaNUDhA > seTha sUtA UMcI caDhIre lAla, madanamaMjarInAma. nArasiko, mArUM guru, vijhA phaLomed > kalArasika guruthI Dare rahe re lola, lobha vidyAno rasAla. ItyAdi.. ja dUhAthI zarU thatI 17 dezIo ane 377 kaDI pramANa racAyela A rAsamAM dareka DhALane aMte kavizrIe svanAmollekha karyo che. kAvyanA AbharaNamAM vividha alaMkAranA ratno jaDIne kavie kuzaLa suvarNakAranI bhUmikA nibhAvI che. ja "jima giri kaMdara siMha kizora, jima motI sIpoDI kora;' DhA. 1/4 girikaMdarAmAM jema siMhabALano janma thAya, suktimAM jema motI pAke, tema sulasArANInI kukSie agaDadattano janma thayo. ahIM agaDadattane siMhabALa ane motInI upamA ApavA jatA sulasA rANI girikaMdarA ane sukti sAthe sarakhAvAyA che. ja "jima ravi-paMkaja caMda-cakorA re; jaladhara jima Agama jIvali morA re; tima mero mana tiNisuraMgA re; jima Isarani gorI-gaMgA re'. DhA. 10/4-5 madanamaMjarIne agaDadatta para atizaya sneha pragaTya che. A snehane madanamaMjarI sUrya ane kamalanA, caMdra ane cakoranA, megha ane moranA, zaMkara ane gaMgAnA sneha sAthe sarakhAve che. tapateje sUrya samAna cAraNamunine kavi mAlopamAthI navAje che. gahagaNa tArAmAhi vaDA jima caMdramA, jima taruvaramAhi sobha lahaI kalpadrumA; ratanamAMhi jima sAra jisA kaustubha maNI, tila cAraNa muni ehu, sohaI tapa dinamaNI.' DhA. 15/11 grahagaNa ane tArAgaNamAM jema caMdra zobhe che, taruvaronI vacce jema kalpavRkSa zobhe che, ratnomAM jema kaustubha maNi zobhe che tema munigaNamAM sAhasagatimuni zobhI rahyA che. For Personal & Private Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 pIThabaMdha - prakAzita thaI rahela kRtiono paricaya A kavie rUpaka ane unjhakSAnA saMyojana dvArA rAsanI AdimAM ja nagarInuM TUMkuM paNa suMdara varNana karyuM che. bhumi ramaNi gili navasara hAra, IndrapurI jANe avatAra;' DhA. 1/1 pRthvIrUpI strInA haiyAnA navasero hAra eTale saMkhapurI nagarI tene jotA ja evuM lAge ke jANe IndrapurIe ahIM avatAra lIdho che. A navaserA hAranI vaccenA mukhyamaNinI zobhAne paNa kavie gAI che. e mukhyamaNi eTale suMdara rAjA!.. hAra vicaI jima nAyaka-maNi, tihAM suMdara nAmaI bhudhaNI'; DhA. 1/2 madanamaMjarI potAnI virahavyathA agaDadattane jaNAve che. nayana-yugala prabhu! tAharA, loha-aMkuDAkAra ho suMdara; mujha capala mana mAchalo, khAMci lIyo karo sAra ho suMdara. DhA. 8/6. viraha dAvAnala tehanI, dAjhaI aMtara deha ho suMdara; saMgama sadhara jalaI karIuM, turita bojhAve teha ho suMdara'. DhA. 8/9 svAmI! ApanA nayanarUpI loha aMkuDA (=kAMTA) e mArA mana rUpI capala matsyane pakaDI lIdhuM che, ApanA virahanA dAvAnale mAro deha dAjhI rahyo che. ApanA saMgamarUpI meghanI varSAthI e dAvAnala bujhAvone!...ahIM, rUpakanA rUpALA raMgachAMTaNA kevA zobhe che!.. ja "tAta vacana kAnaI suNI re, manamAhi ANi gumAnI; je tejI kima tAjaNa khamaI re?, e jagi vAta pradhAnau". DhA. 2/5" pitAnA AkrozabharyA vacano sAMbhaLIne agaDadattanuM haiyuM viMdhAI gayuM. A prasaMge kavi drazcaMta TAMke che. jAtivaMta azva tAjaNa (=cAbuka) kema sahana karI le? ja "kamalaseNAsuM e rahyo, rAti divasa lapaTAya ho suMdara; kasamasi drAkha jike bhakhaI, nIbolI kima khAya ho suMdara'. DhA. 8/12 rAjaputrI kamalasenA sAthe lagnagraMthithI joDAyA pachI agaDadatta dina-rAta tenAmAM rAcyo-mANyo rahe che. tyAre ahIM nidarzanA apAI che ke jeNe kIsamIsa drAkSano svAda mANyo hoya tene lIMboLI bhAvatI nathI. ja zabdAnuprAsa ane yamaka jevA alaMkAroe rAsanA zabdadehane vibhUSita karyo che. For Personal & Private Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA bagasara aMgi tAjA re, pahiraI yuvarAjA re, karatA divAjA vAjA vAjatA re DhA. 11/5 sIlaI sulasA sulasA nAma. DhA. 1/3 uchalaI nAli golA re, bIhaI nara bholA re, DolA DolAvaI kAyara cihuM disaI re;' DhA. 11/10 vagere... rasa-nirUpaNamAM paNa kavizrI jhaLakI uThyA che.. DhALa-9mAM karUNarasa sabhara mAtAnA vilApanuM varNana vAMcatA heyu bharAI jAya che. jina diNathI tuM viDyo jI, khabari na lAdhI kAMya; rAta-divasa alajo karaI jI, sulasA rANI mAya. 1 morA naMdana! tujha viNa ghaDI ya na jAya, hiva vaccha! vahilo AvIye jI, jima mujha ANaMda thAya. 2 roI-roI ati ghaNo jI, AMkhi gamAI mAta; tujha darasaNa tusaI karI jI, niramala thAyasaI jAta. 3 morA naMdana, rayaNa-karaMDataNI paraI jI, ISTa kaMta sukhakAra; niMdana caMdana sArikho jI, tapati bujhAvaNa hAra. 4 morA naMdana, jIvana-prANa gayA pachI jI, sukha na pAmyo lagAra; upajAvaI sukha mA bhaNI jI, putra ratana sIra [dAra]'. 5 morA naMdana, ahIM "morA naMdana! tujhaviNa ghaDI ya na jAya, ziva vaccha! vaDilo Avijya che." e dhruva paMktimAM bhArobhAra karUNarasa chalakAya che. ja 11mI DhALamAM yuddhanuM vistArathI kareluM varNana vIrarasanI anubhUti karAve che. emAM paNa rasAnusAre "mevADI rAjA re' e dezano tathA zabda jhamakano prayoga paNa noMdhapAtra che. che -- , For Personal & Private Use Only
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ pIThabaMdha - prakAzita thaI rahela kRtiono paricaya 6) sthAnasAgarajI kRta agasdatta prabaMdha/carita zrI munisuvratasvAmI ane zrI goDIjI pArzvanAtha prabhunA prasAdathI khaMbhAtanA zreSThI sAvatthAnA putra nAgajInI vinaMtithI saM. 1685nA varSe traMbAvatI (=khaMbhAta)mAM prastuta prabaMdha racAyo che. jenA racayitA sthAnasAgarajI che. teo AMcalagacchIya zrI kalyANasAgara sUrijI (janma vi.saM. 1633 - svargavAsa-vi.saM. 1718)nI paraMparAmAM thayelA punyacaMdravAcaka > kanakacaMdravAcaka > vIracaMdravAcakanA ziSya che. sthAnasAgarajInA gurubaMdhuo jJAnasAgarajI ane dhanasAgarajI hatA. A sivAya kartAnA jIvana vize bIjI koI mAhitI prApta nathI. A prabaMdha 145 dUhA, 173 copAInI sAthe 38 dezIo/rAgomAM racAyela che. jenI kula kaDI 768 che. jaina gurjara kaviomAM A kRti rAsa tarIke noMdhAyelI che. paraMtu kartAe svayaM puSpikAmAM 'mADatta RSirAya pravaMza samApa:' evuM kahyuM che. jo ke samagra kRtimAM kyAMya paNa rAsa" ke "prabaMdha'no zAbdika ullekha nathI. AdimAM - "carita suNa dharI neha." 6, ane aMtamAM - "eha carita je sAMbhalaI.' 768 Avo "carita' tarIkeno ullekha che. racanAnI daSTie rAsa, prabaMdha ke carita lagabhaga samAna kAvya prakAro che. chatAM kavinA ullekha pramANe ahIM prabaMdha/carita tarIke ullekha karyo che. prabaMdha racanAnI tithi joke kRtimAM Aso suda-5 maMgaLavAra Apela che. saMvata zazi-rasa jANII, siddhitaNI valI saMkha; mahAvrata pada Agali dharale, samakarI guNo savi aMka. 766 azvani mAsi manoharu, pUrNa tithi valI jANi; asitapaMcamI e sahI, bhU-sUta vAra vakhANi'. 767 paraMtu puSpikAmAM kavizrIe pote ja pratalekhana viSayaka ullekha A pramANe karyo cheH'sNvt 1685 varSe jyeSTa-mAse sita-pakSe trayodazyAM ravivAsare likhitaM rAyadhanapUre muni sthAnasAgareNa pravAcanAya.' A anusAre joIe to Aso mAsamAM racAyela A prabaMdhanI prata e ja varSanA jeTha mAsamAM lakhAyelI hoya e to kevI rIte saMbhave? "azvina' zabda 2 nI saMkhyA darzAvavAmAM sAMketika zabda tarIke paNa vaparAya e anusAra jo azvini=bIjA arthAt "mAgasara mAsamAM Avo artha karIe to pUrvApara saMbaMdha jaLavAya tema che. For Personal & Private Use Only
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA 19 748 bIju, A prabaMdha kayA graMthanA AdhAre racyo che teno paNa kavie Adi ane aMtamAM ema be sthaLe nirdeza karyo che. "mUla graMthamAMhi kahiu, adhyayana cauthaI jeta; agaDadattanRpa keraDo, carita suNa dharI neha. mahAvIra devaI bhAkhIyAM, adhyayani jeha chatrIsa; upakAra kAraNi svayaM mukhi, bolyA te jagadIsa. 746 adhyayana cotho jANajo, sAtamI gAthAmAMhi; saMbaMdha e RSirAyano, suNatA adhika ucchAha." A pramANe uttarAdhyayananI caturtha adhyayananI sAtamI gAthAmAMthI agaDadatta kathAno AdhAra lIdho che. vAstavamAM uttarAdhyayananI prApta dareka TIkAomAM jyAM-jyAM agaDadatta kathA ApelI che te darekamAM caturtha adhyayananI chaThThI gAthAnI TIkAmAM A kathA maLe che. to kavizrIe sAtamI gAthAno ullekha zuM zarata-cukathI karyo haze? athavA to uttarAdhyayananI prakAzita TIkAo sivAyanI koI TIkA temanI sAme haze? ja prastuta prabaMdhanI AMkhe uDIne vaLage evI vizeSatA alaMkAra pracUra dIrgha-varNano che tenuM prathama ja udAharaNa joIe to zaMkhapUra nagaranuM vistRta varNana kaDI 15 thI 35 sudhI kareluM che. temAnI kAvyAlaMkArathI suzobhita keTalIka paMktio... bhU-ramaNI zira tilaka jamAno, zaMkhapUra ati suMdara jANo, dharmataNo ahiThANo 15 tAraka-gaNamAhi bhalo, sohaI valI jima caMda; jima muktAphala-hAra vici, rAjati nIla maNida. avanitala upama kahuM, alakApurI samAna; saMkhapura dAhira saMkha jima, sakala vastu nidhAna". ahIM zaMkhapuranI zobhAne upamA - rUpaka - ubhekSA vagerethI ujvala banAvI che. nagara-nArIonuM deha varNana: caMdravadanI mRgalocinI, sobhita kabarI vizAlA re; dekhata mRga-zazi-maNidharA, liI vana-gagana-bhU vAsA re. 31 For Personal & Private Use Only
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 pIThabaMdha - prakAzita thaI rahela kRtiono paricaya 43 kuca kuMbhasthala upamA, jaMgha jugala jAnu kelI re; haMsagamani prahasita mukhI, komala mAlatI velI re'. 32 nArIonA vadana lAvaNyane joI caMdra zaramAIne AkAze cAlyo gayo. aNiyAlA locana joI mRga zaramAI gayA ane vanamAM nAsI gayA. potAnAthI vadhu zyAma kezapAza joI sarpa pRthvImAM pesI gayA. ahIM caMdra-mRga ane sarpanA vasavATanI kriyAtmakSA mUlaka vyatireka dvArA nagara-nArIonA vadana, locana ane kezapAzanI suMdaratA adbhUta rIte darzAvAI che. ja suMdararAjAnA pAtra-AlekhananI zarUAta ja kavizrIe mAlopamA dvArA suMdara rIte AlekhI che. jima sohaI sarovara jalaI, nisi sohaI jima caMda; kula sohaI jima putrasiuM, nagarI tema nariMdA. AvI ja rIte kavizrIe Thera-Thera mAlopamAnI hAramALAo guMthI che. suMdararAjA ane sulasArANInI tathA agaDadatta ane madanamaMjarInI prItine hAramALA paherAvIne navAjI che. jIho jima rohiNi mani caMdramA, jIyo cAtuka-mani jima me; jIho jima madhukara naI kamalanI, jIyo tima daMpati ghaNa neha. muja mana tumha guNi mohile jima cAtuka jaladhAra re; jima dinakara naI kamalinI, koIla jima sahakAra re'. pa17 agaDadattanA AgamananI vadhAmaNI sAMbhaLIne suMdararAjAnA manamAM AnaMdanA pUra umaTya e pUramAM paNa mAlopamAnA motIo camake che. prema jala aMgi ulaTaI, jima sAyaranuM pura; jima kekI ghana gAjataI, vAdhaI ANaMda bhUri'. papa9 ja A prabaMdhamAM paraMparAgata upamAo karatA ghaNIvAra kAMIka judI upamAo rajU thaI che je kavipratibhAnuM udgAna kare che. nAsA dIpazikhAM jisI re lAla' 50 dIna vadana dIsaI Isya jima vAdalamAM caMda 74 kumarI manamAMhi kI, rahI tima aTavAI; agni tApaI karI, kalakalaI jima tela kaDhAI." 181 vagere. ja keTalAka sthaLoe thayelu upamAonuM nirUpaNa cittane AnaMdadAyI banI jAya che. For Personal & Private Use Only
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA 21 "cakita locana citrita likhI, narakhaI anamiSa nayaNI; jima nija jUtha bAhira khaDI, jevI cakita hoI haraNI." 174 madanamaMjarI udyAnamAM abhyAsa karatA agaDadattanuM rUpa joIne Azcaryacakita banI gaI. sthiranetre tene joI ja rahI. tyAre te citramAM AlekhAyela hoya tevI ke yuthathI vikhuTI paDI gayelI Azcaryacakita haraNI jevI lAge che. madanamaMjarIne haraNInI upamA ApIne tenA netronI suMdaratA vyaMjita karI che, to sAthe haraNIne yuthathI vikhuTI paDelI darzAvIne madanamaMjarIno Azcarya atizAyI banAvyo che. ja "la-phala kumara zira-uparaI, nAkhaI kara grahI kumarI; vidyAbali AvI tihAM, karaI vRSTi jima amarI'. 179 gavAkSamAM ubhelI madanamaMjarI agaDadA upara phala-phUla nAkhe che. tyAre koI devI vidyAbaLathI AvIne phala-phUlanI vRSTi karatI hoya tenA jevI lAge che. agaDadatta viSayaka bIjI koI paNa kRtimAM madanamaMjarIne AvI rIte devInI upamA apAI nathI. ja agaDadattanA zauryathI raMjita thaI gayelA rAjAnA vicAronI ArasImAM agaDadattanA vividha guNo pratibiMbita thayA che. zUravIratA siMha jevI, saumyatA zazi jevI ane rUpa kAmadeva jevuM... lahuvaya duddara siMha sarIsa3, soma guNi sazi soI jI; rupaI rati-pati jItyu jeNi, nirakhatA mana mohaI jI'. 'dekhI tehanI cAturI, mohiu paDile nariMda; jima pAradhI pAsiM karI, pADaI mRga jima phaMda. 514 duryodhana coranI patnI jayazrIe acAnaka AvI paDelA agaDadattane mIThuM bolIne mohI lIdho, jema pAradhI mRgane phaMdamAM phasAve. ahIM jayazrIne apAyelI pAradhInI upamA jayazrInA kuTIla manobhAvonI vyaMjanA darzAve che. ja "mauryA kesU rUDA, kiM zuka-vadana samAna suMdara; jANe madananRpa tihAM dIyA, taMbU lAla suvAna suMdara." 581 vasaMtaRtunA Agamane lAla kesuDA khIlI uThyA che. popaTanI cAMcane kesuDAnI upamA apAya che. paraMtu ahIM kesuDAne popaTa-cAMcanI upamA ApI che. sAthe-sAthe kesuDAnA lAla varNanI guNotyekSA dvArA vasaMtaRtunI mAdakatA varNavAI che. jANe ke madana (kAmadeva) rAjAe lAla taMbu tANyA che. ja ghaNA hAvabhAva Adi karavA chatA agaDadA abhyAsanI laganInA kAraNe madanamaMjarInI sAmu paNa nathI joto tyAre madanamaMjarI vilApa kare che. 247 For Personal & Private Use Only
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ pIThabaMdha - prakAzita thaI rahela kRtiono paricaya karaI vilApa bahu paraI, mukhaI mehUI nIsAsa; AsuM varasaI nayaNale, jANaI pAvasa mAsa." 188 AMkhomAMthI eTalA badhA AMsuo jhare che ke jANe e AMkho varSARtunA vALa banI gayA! ahIM unjhakSAnA nirupaNe madanamaMjarInA vilApane vadhu tIvra rIte pradarzita karyo che. kAvyavRkSa para vIMTaLAyelI nidarzanAnI phUlavelIoe AkhA ya vRkSane surabhita karyuM che. ja jene rAjAnA sainiko paNa pakaDI zakyA na hatA. e gAMDAtUra banelA hAthIne agaDadane zaurya ane caturAI dvArA vaza karI lIdho e prasaMge rAjAnI vicAradhArAmAM agaDadattanI pratibhAne dIpaprakAzanA dacaMtathI navAjI che. nAnDo dIpa haraI gharamAMhi, ati moTI aMdhAra jI; tejaI karI jo hoI sabalo, tehano kIjaI vicAra jI." 248 ja corane pakaDavAnI pratijJA karyA pachI sAta divasanI avadhi pUrNa thavA AvI tyAre agaDadattanA manamAM vicAronA ghoDApUra umaTya ane vicAronA aMte agaDadate nizcaya karI lIdho ke uttamakulamAM utpanna thayelA kyAreya paNa pratijJAbhaMga karatA nathI. koIpaNa bhoge huM pratijJAnuM pAlana karIza! A nizcayane draDha banAvavA kavizrIe ahIM drazcaMta ApyA che. zeSanAge mastake dharelI dharaNI (pRthvI)ne Aja sudhI aLagI karI nathI ke vaDavAnala sAgarane zoSave che. chatAM sAgara tenA prati roSa lAvato nathI!.. 'uttama kRli upano jeha, na karaI bhaMga pratijJA teha zeSanAgi jo dharaNI dharaI, Aja lagaI navi malhaI parI. 273 vaDavAnala karaI sAyara sosa, tuhaI na ANaI manamAM rosa; bolyA bola sabhAmAMhi jaI, te pAlevA nizcala thaI. 274 jenA cittamAM je vase che tenA pratye ja tene prIti baMdhAya che A sAmAnya kathananI puSTi aneka vizeSa kathana dvArA rajU karI che. "je jehanaI cittimAM vasaI, te tehasiuM karaI raMga; giri-sutAsiuM chala dAkhavI, hara siri dharaI nita gaMga. madhukara caMpaka pariTyU, mAlatIsivuM ghaNa neha; cAtuke avara jala savi taryuM, nisadini dharaI mani maha. 324 325 For Personal & Private Use Only
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA jAI-jUI ketaka pariharI, hari caDaI Aka-dhaMtUra; zazi aMki dhAraI mRga sadA, navi rahaI eka khiNa dUri'. 326 pArvatI sAthe chala karI zaMkara gaMgAne potAnA mastaka upara dhAraNa kare che madhukara caMpakane choDI mAlatI sAthe ja sneha kare che, cAtaka bIjA badhA ja jalano tyAga karI mAtra megha-jalane ja manamAM dhAre che. jAI-juhI ke ketakI sarvano parihAra karI hari (=sarpa) AMkaDA ke dhaturA pAse ja jAya che ane caMdra potAnA khoLe mRgalAne ja besADe che. ahIM tyAga karAtI vastuo uttama che ane svIkArAtI vastuo tenA karatA nikRSTa che. chatAM teno ja svIkAra thAya che. A draSTAMto rAjakumArI kamalasenA jevI uttama strI maLavA chatA agaDadattanuM madanamaMjarI taraphanuM ja AkarSaNa darzAve che. 'vacana suNI tava kuMarI, harakha dharaI nija citti; dharI AsyA maMdira rahaI, prItama samaraI nitti. AsyA baMdhI bappIho, rahaI te AThaI mAsa; prIu-prIu karatA tehanI, jaladhara puraI Asa'. 'sabala vrUMdAla mUMchAla je javiharI, nAsatA vANahI dUrI jAI; kAcha chUTI paDaI pAga te laDathaDaI, bhAjatAM svAsa mukhamA na mAI.' 343 agaDadattanA dUtI dvArA maLelA samAcAra sAMbhaLIne madanamaMjarInuM citta AnaMdita thaI gayuM. ane prItamanA milananI AzA draDha banI. A prasaMge kavi nidarzanA Ape che ke ATha-ATha mAsa sudhI cAtaka meghanA milananI AzAmAM 'pIu-pIu' karatA pasAra kare che. aMte megha e cAtakanI AzA pUrNa kare che. A draSTAMta agaDadatta ane madanamaMjarInuM bhAvi-milana darzAvI jAya che. 23 342 235 mattahAthI vArANasImAM tophAne caDyo che tyAre eka jhaverInI gabharAhaTa bharI nAsavAnI kriyA jAti alaMkArathI rajU thaI che. mUchALA ane phAMdALA jhaverI paNa bhayabhIta thaI nAsavA lAgyA. tyAre pagarakhA pagamAMthI nIkaLI dUra paDyAM, kachoTo chuTI gayo, ane bhAgatA-bhAgatA zvAsa mukhamAM mA'to nathI. bhAgavAnI kriyAnuM svAbhAvika varNana jIvaMta drazya Ubhu kare che. prasaMga varNananI draSTie joIe to agaDadattanuM nizALa gamananuM varNana paNa jAti alaMkAra jevuM ja lAge. For Personal & Private Use Only
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 pIThabaMdha - prakAzita thaI rahela kRtiono paricaya 184 suguruvAra anaI azvinI, mahurata jouM bhaNavA bhaNI; gaja-2 [6] azva-pAyaka sajIyA, paMca zabda vAjitra vAjIyA. jovaI pura-nArI jAlII, kAcita UbhI aTAlII; kAcita veNI gUMthAvatI, jovA AvaI tava dUuDatI. kAcita hAra dharaMtI karaI, maMdira tAraka tati vistaraI; kAcita nija prIyanaI prIsatI, nirakhevA AvaI hIMsatI'. 60 madanamaMjarInI viraha vyathAnI vyAkuLatAnuM varNana paNa kavIzrIe vistArathI karyuM che. 'hari-hara-brahmahAdika vaDA, gyAnavaMta munirAya; te paNi dhyAna choDAvIyA, madana namADi pAya. nisAso bhalaI sarajIuM, virahI naranaI sobha; prema-jalamAMhi bUDatAM, be paDatAnaI thobha. 189 khiNa aceta thaI sA suMdarI re, nAkhI sItala vAya; sakhI milI savi ekaThI re, samajhAvaI valI Aya'. 191 A agaDadatta aTavImAMnA vipno pAra karIne jyAre zaMkhapura tarapha Ave che tyAre mArganA kautuko madanamaMjarIne dekhADe che. tyAranuM varNana havaI nRpasuta nijanArinaI, dekhADaI pura gAma; AvaI taru je paMthanA, AkhaI tasa valI nAma. 548 vana-vADI tihAM rAyaDAM, madhukara karaI guMjAra; ArAmika AvI karI, ApaI caMpakahAra. 549 kihAM valI pekhaI rAyaDA, caratA gokulavRMda; dUdha-dahI leI gokulI, ApaI AvI nariMda. 550 kihAM valI mRga TolaI milyA, dekhADaI nijanAri; cakita thaI jovaI tadA, ratha sanamukha tiNi vAri. e mujha krIDAthAnaka, vanitA juu pradhAna; capala turaMgama nita caDI, khelatA caugAna. 552 e sanamukha nirakha bhalAM, sajala sarovara caMga; AvI jala krIDA IhAM, karatA mananaI raMgi". 551 553 For Personal & Private Use Only
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA 25 581 ja vasaMtaRtunA AgamananuM varNana paNa kavizrIe suMdara karyuM che. "mauryA kesU suyaDA, kiM zUka-vadana samAna suMdara; jANe madana nRpa tihAM dIyA, taMbU lAla suvAna suMdara. jAI juI vara ketakI, phalaI caMpaka vRkSa suMdara; damano pADala mAlatI, mogaranA valI lakSa suMdara. 582 madhura dhvani madhukarataNI, suNII bahu nila Thora suMdara; jAno ratipati keraDI, duMdubhi vAjaI ghora suMdara. 583 koI karaI TahukaDA, baIThI taru sahakAri suMdara; mAnuM madananRpa AvataI, maMgala gAvaI nAri suMdara, pa84 komala kisalaya lahalahaI, sohaI vRkSa visesa suMdara; mAno anaMganRpa suMdarI, paharaI nava-nava vesa suMdara. 585 niramala nIra khaDokalI, jhIlAI na ekaMti suMdara; chAMTAI jala pacaraka bharI, nArI ketA kaMta suMdara. 586 chAMTaI kesara chAMTaNA, gAvaI vINA surAga suMdara; Dapha vAjaI sohAmaNA, bhogI khelaI phAga suMdara". 587 sara aTavImAM chAvaNI nAkhIne agaDadattanuM sainya rAtrie sUtu che tyAre bhIla sainya tenA para trATake che. e samaye agaDadattanA sainyanI yuddha taiyArInuM varNana kavie vIrarasathI bharyuM che. "nRpa ANa dharI ziri Upari, sUra subhaTa sannAha tihAM dharaI; loha Topa ATopa karaI ghaNA, dIsatA ati bIhAmaNA. bharaI bANataNA valI bhAthaDA, kari krodhaI locana rAtaDA; kari kAtI rAtI jhalahalaI, kAyara nara dekhI khalabhalaI. 390 valI Agali mayagalanI ghaTA, jANe karI AvI ghanaghaTA; ati duddhara siMdUra madi bharyA, kuMtAra caDyA valI AkarA. sUDAM daMDaI khaDaga ulAlatA, cAlyA arijana dala pAlatA; paDaghA paDachaMI pADatA, cAlyA khura reNu uDADatAM. hayavara heSArava hIMsatA, dekhI nara nAsaI nIsatA; caturaMga senAsikaM tihAM sahI, raNa bhUmaI AvaI kumara vahI." 393 389 391 392 For Personal & Private Use Only
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ pIThabaMdha - prakAzita thaI rahela kRtiono paricaya 164 168 ja kavizrInuM pAtrAlekhana paNa alaMkAra bharyuM che. jema ke madanamaMjarInuM varNana upamA-unmelA ane rUpakanA samanyavathI karyuM che. seThasutA suMdara sukumAla, rupaI raMga samANI; madanamaMjarI nAmaI bhalI, jANe madananI rANI. jANuM bramhAI ghaDI, zazi-suMdara-vadanI; bahuvidha bhUSaNa sohatI, mAno pUnima-rajanI. 166 mRganayanI mana mohatI, nAzA dIpa sucaMgA; daMti-pati dADima kalI, adhura vidRma ke raMgA. 167 gaura varaNa caMpaka latA, veNI daMDa pralaMbA; kalakaMThI komalavapu, jANa kaNayara-kaMbA. kanaka-kuMbha sama upamA, kuca yuga aNIyAlA; kehari-laMkI sohAvatI, bolaI vayaNa rasAlA. jaMgha jugala kadalI kahuM, ati nitaMba vistArA; gayagamaNI namaNI sahI, jhaMjhara jhamakArA'. 170 pAtrAlekhanamAM sthAnasAgarajIe jhINavaTa paNa sArI rAkhI che. "dUri thakI daSTi caDhIla, AvaMto avadhUta re; ati UMco moTI tasa kAyA, jANe e yamadUta. rAtAM vastra naI rAtA locana, dIsaI ati vikarAla re; rAtuM dhyAna dharaI manamAMhi, e nagarIno kAla. suMDA daMDa sarikhA disaI, jehanA be bhujA daMDa re; ati lAMbA naI dIragha jaMghA, dIsaI jAnu pracaMDa. juvo jaTA dharaI ati moTI, saMkhataNI dhari mAla re; zravaNe lalakati sphaTikanI mudrA, caMdane carcita bhAla'. 169 279 280 281 282 For Personal & Private Use Only
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA 27. saMdhyAkALe agaDadatta hatAza thaIne beTho che tyAre tyAM eka saMnyAsI Ave che. tenA dehanuM varNana yamadUta jevI UMcI kAyA lAla vastra ane lAlaghuma vikarALa AMkho, gajasuMDha jevA majabUta bAhu-yugala, lAMbI, dIrgha ane majabUta jaMghA, mAthe jaTA, gaLe zaMkhanI mALA, kAne sphaTIkanI mudrA, bhAle caMdanano lepa... ja Arthika alaMkArapracUra varNanomAM zAbdika alaMkAro paNa sArA pramANamAM varNavyA che, jema kevarNa sagAI "jaladhI ja uchalyA seSa kaI salasalyA?" 'vikaTa bhaTa nikaTa ripu sainya Avyo vahI" "sabala duMdAla mUchAla je javiharI" mayagala cAlaI malapatA' e kapaTa-peTI nipaTa laMpaTa "aMba-jaMba bahu lIMba-kadaMba, sarala tarala tamAla pralaMba" vagere. yamakaH "jAI jUI ketaka pariharI, hari caDaI AMka-dhaMtUra paMthI paMthI na ko vahaI nRpanaMdana nija kari karI zilA ughADaI teha vagere. ja varNanonI vacce vacce prasiddha subhASitone paNa sArA pramANamAM AvarI levAmAM AvyA che. jema ke strInaI vallabha etA bola, kalaha-kAjala naI kukama rola; nAda nIra anaI jAgaraNa, dUdha jamAI aMga AbharaNa." bhale bhalo sahako achaI, bure bhalo nahI koya; Apada AvaI jIvanaI, sago na dIsaI koI'. 102 rahaI je nita eke ThAma, kUpa-mIMDaka tasa kahII nAma." dhIrapaNaI je hoI sadA, tehathI dUra rahaI ApadA." 113 'nIcataNo hoI e svabhAva, chala jovA nita maMDaI dAu.' 224 nAritaNA e doSa suNo sAta mUlagA re, janama thakI karaI lobha na gaNaI baMdhava sagA re; mati hoI tasa mUDha alIka na pariharaI re, dehI sarva azucya sAhasa mani ati dharaIre. 313 hoI bala ati aMgi lajjA nahI sAtamI re, ma karo tasa vIsAsa ANI mani mati samI re; je kAmInaI(2) ApaApaIcittinArisure, te paDaIdukhaagAdhisajanasunayosirei."314 112. For Personal & Private Use Only
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 pIThabaMdha - prakAzita thaI rahela kRtiono paricaya agaDadata kathAmAM AvA varNana-sthAnono suMdara lAbha sthAnasAgarajI sivAya bIjA koI paNa racanAkAroe lIdho nathI. jo ke keTalAka sthaLe aprastuta-prazaMsA jevuM paNa lAge che. chatAM kayA prasaMge kevuM-kevuM varNana laI zakAya? tenA abhyAsa mATe A prabaMdha eka udAharaNa rUpa banI zake tema che, jenA dvArA varNanIya vastu pratyenI draSTi khUlaze. prabaMdhanI bhASA tarapha draSTi karIe to khAsa koI vizeSatA nathI. ja SaSThI mATe kyAreka "cI/cA' pratyaya vAparyo che. anDacA, tumhacI, kusumacI vagere, vartamAna marAThI bhASAmAM paNa SaSThinA "cI/cA" pratyayo che. ja SaSThInAM 'nA' badale "ne paNa vaparAyo che. dA.ta. motinA > motina, puruSanA > puruSana vagere. eka tRtIyAdarzaka "siuM" pratyaya paNa yojAela che. dA.ta. kautakasiuM, gaganasiuM, vivekasiuM vagere. 7) kavi naMdalAlajI kRta agasdatta rAsa pUjyazrI manajIRSi > muni nAthurAma > muni rAyacaMda > rAmamuninA ziSya naMdalAlajIe 16 DhAla-kula 272kaDI pramANa A rAsanI racanA karI che. kavizrI sAdhu kavi che ke gRhastha kavi? te jANI zakAyuM nathI. rAsanI racanA saMvata (kobA bhaMDAranA sUcipatra mujaba) 1698 che. paraMtu, aThArAsaTha' e paMkti pramANe A saMvata 1860 hoya tevuM jaNAya che. mohanalAla desAIe "jaina gurjara kaviomAM A kavizrIno ullekha karyo nathI. ane anya strotathI paNa vizeSa mAhitI prApta thaI nathI. paraMtu rAsamAM aMte "agaDadatta munie 16 divasano saMthAro karyo DhA. 16/5 evo ullekha che. A parathI ema jaNAya che ke kavi lokAgacchanA che. eka racanAmAM mAravADI/rAjasthAnI bhASAnI chAMTa jovA maLe che. prabhujI! thAro nAma prakAzo'. DhA. 13/5 taskarane dhana luTiyA, ho gae loga phakIra' DhA. 5/dUho-2 For Personal & Private Use Only
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA 29 cora vArI aura matavAlA." e DhALa-7nuM Akhu padya vagere.. A parathI evu anumAna baMdhAya ke kavizrI rAjasthAnanA hoya ane pachI gujarAtamAM AvI temaNe mAruM gurjaramAM rAsa racanA karI hoya. bIjA racanAkAronI apekSAe kavizrIe kathAghaTakomAM ghaNo vadhAro-ghaTADo karyo che je AgaLa kathA sarvekSaNamAM joIzuM. prastuta rAsanI bhASAmAM "ra" pUrve svarano lopa, ""nA svarano lopa athavA "2mAM svarano Agama paNa thayelo jovAmAM Ave che. jema ke paradhana > pradhana, dhIraja > dhIrja, kAraNa > kArNa, maryAdA > marajAdA, bhAryA > bhArajA vagere... za' ne badale "gya' vAparyo che. AjJA > AgyA, jJAna > gyAna vagere... zabdamAM 'enA sthAne "eno prayoga vizeSa jovA maLe che. senA, sukhe, vAMce, baiTho vagere.. 8) vAcaka punyanidhAnajI kRta agasdatta caupAI vairAgara nagara maMDaNa sumatinAtha ane zItalanAtha prabhunA sAnidhyamAM saMvata 1713mAM vijayAdazamInA divase A rAsa racAyo che. jenA kartA zrI bhAvaharSajI > anaMtasajI > gaNi vimalaudayajInA ziSya punyanidhAnajI che, teo vAcanAcArya hatA. kavizrIe pote ja rAsAnta 16mI DhALamAM 'punyanidhAna vArasa' (vAcanAcArya) evo ullekha karyo che. 16 DhALa ane kula 376 kaDImAM racAyela A rAsamAM kavizrIe dezIo uparAMta dUhA, kavitta, savaiyA jevA mAtrAmeLa chaMdo vAparyA che. temaja saMskRta subhASitomAM anuSTrabha, upajAti tathA zArdUlavikrIDita jevA akSarameLa chaMdo prayojyA che. rAsanA AMgaNe upamA, ubhekSA, atizayokti, drazcaMta vagerenAM vividha raMgothI racAyelI kAvya raMgoLI manane AkarSita kare che. ja "viNa rAjA vasatI IsI kyuM nAha vihuNI nArI' DhA. ra/duho-1 nAtha vinAnI nArInI jevI dazA hoya che tevI ja dazA rAjA vinA prajAnI hoya che. ahIM rAjA nAthanI ane prajA nArInI upamAthI guMthAyA che. For Personal & Private Use Only
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ pIThabaMdha - prakAzita thaI rahela kRtiono paricaya. ja "sohaI naMga pari mudukA sohaI gayaNa jU sUra; tima nagarI rAjA karI, pratAI teja paMDUra." DhA. 2, dUho-2 jema "naMga mudrikAne ane sUrya gaganAMgaNane zobhAve tema mahArAjA nagarIne zobhAvI rahyA che. AvI upamA ApIne kavie mahArAjAnI zobhAmAM abhivRddhi karI che. agaDadatta uyaraI tasu AyauM, jAyau subha dina-vAra rI mAI; mahAmAya jAya jima SaTamukha, siMcI jayaMtakumAra rI mAI." DhA. 2/6 mahAmAtA=pArvatInI kukSithI jema kArtikeyano janma thayo, zacI=IMdrANInI kukSithI jema jayaMtakumArano janma thayo tema mAtAnI kukSithI agaDadattano janma thayo. "kukSisarovaramAM haMsa' ke suktimAM motI' jevI paraMparAgata upamAone badale ahIM navI ja upamA rajU thaI che. ja "beu milIyA dIsaI evA re, huM sAgara-gaMgA mela.' DhA. 7/8 agaDadatta ane rAjaputrInA saMgamanuM drazya nihALI kavinI najara samakSa sAgara ane gaMgAnuM saMgama sthaLa upasthita thaI gayuM. "moTA meha namaI sadA re lAla, taru paNa namaI timIva; mAnava tima moTA cike re lAla, sahajaI namaI sadIva." DhA. 4/17 agaDadare mahArAjAne prathama samAgamamAM ja vinayathI raMjita karI dIdhA tyAre rAjA vicAre che - megha ke taruvara moTA hoya to namra rahe che tema moTA (=uttama) mAnava paNa (vinayathI) sahaja namI paDe che. kavie mAnavanI moTAIne megha ane taruvaranI moTAI sAthe mApI che. ja "comiI baIThA vara-vIMdaNI re, huM rohaNa-caMdA pAsa' DhA. 7/4 lagnanI corImAM beThelA vara (agaDadatta) ane vadhU (kamalasenA) caMdra ane rohiNI jevA zobhe che. para "tapa tejaI diNayara jisA re, soma draSTi soma mahAna; surataru suragavi sArikhAjI, dhIrama mera pramANa." DhA. 13/4 aTavImAM bhUlA paDelA agaDadattane sAhasagati muninA darzana thayA. te muninuM tapa teja sUrya jevuM, temanI saumyatA soma (=caMdra) jevI ane temanI vIratA meru jevI che. AthI ja muni kalpavRkSa ke kAmadhenu jevA lAge che. ahIM aneka upamA dvArA muniguNanuM suMdara darzana thayuM che. ja "suprasiddha nagarI saMkhaurI, avicala jANi ki alakApurI; sukhIyA loka vasaI siradAra, abhinava rUpa amara avatAra." (DhA. 1/1) For Personal & Private Use Only
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadata rAsamAlA 31 saMkhapurI eTalI suMdara che ke ene jotA evuM lAge ke jANe alakApurI che ane tyAM vasatA lokonA rUpa devo jevA che. nagaranI strIonA rUpane kavie aneka alaMkArothI vibhUSita karyuM che - kanakavaraNa dIsaI kAminI vRti jhalakaI jANe dAminI; halakI cAlaI yuM hAthiNI, mAtI DIla IsI nahumiNI. DhA. 1/6 caMdramukhI caukaI ujalaI, citta dekhe suranaranuM calaI; aNIAlI sohaI AMkhaDI, poyaNanI jANe pAMkhaDI. DhA. 17 rUDI veNI sira rAkhaDI, jANe maNidhara dAkhala jaDI; sohaI nAka Iso saMpuTo, prahasita jANe ta2 popaTo." DhA. 1/8 'UMcA IsA arasanaI aDaI, khasatA meha jihAM AkhuDaI;' DhA. 1/11 nagaramAM havelIo eTalI UMcI che ke Abhane aDI jAya che ane AgaLa vadhatA megha paNa tyAM aphaDAya che. kavizrIe kuzaLa citrakAra banIne zaMkhapuranI havelIo para atizayoktinA citro upasAvyA che. cakita draSTa cihuM disi jovaI, vilakhaI vadana nariMdo re; tAlabhraSTa naTuI paraI, vidyAgata khacariMdo re. DhA. 5/9 phAla vichoTaka vAnarala jyauM, mAla gamAyaI loko re; tiNapari kumara ucATIyo, Ita-uta rahyau viloko re." DhA. 5/10 corane pakaDavAnuM bIDu lIdhA pachI cha-cha divasa vItI gayA hovA chatAM corano koI aNasAra paNa na maLyo, tyAre agaDadatta vilakho thaIne cAre bAju joyA kare che. te samayanI agaDadattanI paristhitine nRtyakAra tAla cUkI jAya, vidyAdharanI vidyA ekAeka cAlI jAya, vAnara phALa cUkI jAya, lokonuM dhana luMTAI jAya te veLAnI nRtyakAra, vidyAdhara, vAnara ke lokonI paristhiti sAthe sarakhAvI che. ja "sola siMgAra kIyaI khaDI, sola kalA mukhacaMda DhA. 3/19 madanamaMjarInuM mukha jANe caMdra che ane soLa zaNagAra e caMdranI soLa kaLAo che. ahIM zaNagArane paNa kavie rUpaka ane unmelAnA zaNagArathI zobhAvyA che. ja "jenA manamAM je vasyA hoya temAM ja tene AnaMda Ave' A hakIkata samajAvavA kavi drazcaMta Ape che. haMsane mAnasarovaramAM ane karabha (=UMTa) ne sthalI (=retALa raNa)mAM ja AnaMda Ave. For Personal & Private Use Only
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 pIThabaMdha - prakAzita thaI rahela kRtiono paricaya je jaNaraI sAjana mani vasaI, te tiNasu raMga rAsa; haMsau mAnasarovara raya karaI, karahathilIyAM vAsa.' DhA. 7/10 seSa sira salayalaI, samudra jala chalachalaI, meradhara dhrusaka pAtAla dhAyaI; sUra jhAMkhauM ghaNuM, gayaNa raja gugalauM, rAta-dina taNI navi khabara pAyaI.' DhA. 8/2 agaDadatta sainya sAthe potAnI nagarI tarapha pAcho vaLe che. tyAre sainyanI gatine kavi atizayoktithI navAje che. sainyanA bhArathI zeSanAganuM mastaka saLavaLavA lAgyuM. samudranuM pANI uchaLavA lAgyuM, meruM jevo meru dhrujato-dhrujato pAtAlamAM ghusI gayo. sainya cAle che ane eTalI badhI raja uDe che ke jenA kAraNe sUrya paNa jhAMkho paDI gayo. ane tethI atyAre divasa che ke rAtri? tenI khabara paNa paDatI nathI. ja "bheTa karI vinavIya bhUpati, kahyau carita tatakAla rI mAI; vADi kAkaDI khAyu vigUDaI, rAkhaI kuNa rakhapAla rI mAI. DhA. 2/13 pANI hUMtI uThaI pAvaka, vidhu varasaI viSadhAra rI mAI; mAtA jo sutaku le mAraI, kIjaI ketha pukAra rI mAI." DhA. 2/14 agaDadattathI trAsI gayelA nagarajano rAjAne phariyAda kare che ke - "rAjakumAra ja jo prajAne trAsadAyaka bane to prajA kyAM jAya? kone kahe?" ahIM kavie "vADa ja kAkaDI gaLI jAya' e kahevatanI pAchaLa dracaMtonI hAramALA mUkI che- "pANImAMthI ja Aga uThe to kyAM javuM?" "caMdra pote ja jo viSadhArA vaSave to kone kahevuM?" "mAtA ja jo pUtranA prANa harI le to kyAM javuM?" ja prastuta rAsamAM kAvyAtmaka rIte sa-rasa prasaMga nirupaNa thayuM che. jema ke - matta hAthInA tophAnano (DhA. 4, 1thI 4) ane tene vaza karavAno prasaMga (DhA. 4/6thI 12), pArivrAjaka sAthe agaDadattano nagaramAM corI karavAno prasaMga (DhA. 6), coranA bhUgRhamAM banelo prasaMga (DhA. 7, dUhA 1thI 13), agaDadatta sAthe kamalasenAno lagnotsava (DhA. 7/1thI 13), agaDadattano nagara praveza (DhA. 10) vagere..... DhAla-13 mAM sAhasagati nAmanA cAraNa zramaNanA guNonuM savistAra varNana karyuM che, DhAla12mAM strI-caritranuM varNana karatA aneka drazcaMto TAMkyA che. rAjA bhartuhari ane piMgalArANI, nUpurapaMDitA, rAjA bhoja ane rANI bhAnumatI, brAhmaNa ane koI strI, rAvaNa, lalitAMga, koNika, kIcaka - draupadI - bhIma. Ama A kRti kAvyadraSTie eka abhyasanIya kRti banI rahe che. For Personal & Private Use Only
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA 33 (guNavinayajI tathA punyanidhAnajInI kRtinI hastaprata puSpikAmAM 'copAI' tarIke ullekha hovA chatA racanAnI draSTie A banne kRtio rAsa hovAthI ahIM teno "rAsa' tarIke ja ullekha karyo che. jo ke mULa kRtimAM A viSayaka koI ullekha nathI.) 9 bhIma(zrAvaka)kRta agasdatta prabaMdha tapAgacchIya hemavimalasUrijI (vi. saM. 1522-1583) > saubhAgyaharSasUrijI (vi.saM. 1555-1587) nA ziSya harSajaya paMnyAsa naDIyAdamAM cAturmAsa rahyA hatA tyAre 5 khaMDa ane 467 kaDI pramANa A rAsa saMvat 1584 aSADha vada 14 nA divase bhIma zrAvake racyo che. ja pAMcamAM khaMDane aMte te samayanA naDIyAdanA zrAvakonA nAma ane guNa varNavyA che. atizaya dAna ane tapa karanAra jinadAsa, jIvadayApAlaka, guru-AjJAkArI tathA jeNe gharamAM dAnazALA kholI hatI te jUvarAja, jagatmasiddha puNyazALI jAvaDa, rUpavaMta rUpAzA, puNyakAryAnaMdI haracaMda, nAgaravaMzIya zAmAla, zAha sANAnA pUtra nAkara vagere. ja kavizrIe kRtinI zarUAtamAM ja "rAsa' tarIkeno ullekha karyo che. "agaDadatta raSirAyanuM rAsa racizi vistArI 4. paraMtu pAMce khaMDane aMte prastuta kRtine "prabaMdha' tarIke varNavI che. pAce khaDe poDhe karI racio eha prabaMdha; bhIma bhaNe bhavIaNa! suNo, to chuTe bhavabaMdha." A ekaja dUho pAMce khaMDane aMte TAMkelo che. A uparAMta pAMcamAM khaMDanI 71 mI kaDImAM paNa prabaMdha tarIkeno ullekha che. e kathA kihAMthI kathI?, kima jANyo saMbaMdha?; kahe kavi te me kihAM suNI?, kima kIdho prabaMdha?. A ullekha parathI tathA kRti racanA parathI prastuta kRtino ahIM 'prabaMdha' tarIke ullekha karyo che. mAtra eka dezI sivAya samagra racanA copAI tathA dUhAmAM che. ja kavizrIe kRtinI zarUAtamAM ja zrI sarasvatI devInI alaMkAra pracUra lAMbI (4 dUhA-13 copAImAM) stuti karI che. te stutimAMnI keTalIka alaMkAra-prasAdi - For Personal & Private Use Only
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 pIThabaMdha - prakAzita thaI rahela kRtiono paricaya ka 'viNa daMDa ziri lahakaI Isyu, jANe kRSNa bhUaMgama jaryuM'. eka 'paMkajadala jIpe AMkhaDI.' eka 'adhararaMTiMga paravAlI hasaI.' eka 'vadanakamali punima sazI vase.' ka'kAne kuMDala jhalake IzA, caMdra-sUra bhAmaMDala jazA.' 'nAzA jehavI tilanuM kUla.' OM 'dhanuSAkAre bhamuhi vAkuDI, jANe mayaNataNI AkuDI.' ka 'daMta dADima phUlI huI jazI.' 'kamalanAla behu bhUja caMga.' 'laMki hAri mAne kesarI.' vagere....... agaDadattakathAnI zarUAta bhIma kavie kAMIka viziSTa rIte karI che. rAjagRhI nagarImAM prabhuvIra samavasaryA che. zreNika rAjA tyAM vadana karavA jAya che. zreNika mahArAjA nAri-caritra para kathA saMbhaLAvavAnI vinaMti kare che. tyAre paramAtmA A agaDadatta kathA kahe che. jo ke koI paNa kathAne bhagavAna ke gaNadhara vagere muni bhagavaMtonA mukhethI jaNAvavAnI paddhati madhyakAlIna sAhityamAM paraMparAgata che. chatA agaDadatta viSayaka anya sarva racanAomAM A rIte kathA prAraMbha thayo nathI. kavizrIe vividha alaMkAra suMdara rIte prayojyA che - 'dina-dina vRddhi kare kuMAra, zukla pakSi yama sasihara sAra' 1/32 agaDadattakumAra zuklapakSa caMdranI jema divase-divase vRddhi pAme che. 'gaja bAMddhio navi chAMDe ThAma, jama citrake lakhIu citrAma' 2/32 agaDadatte matta hAthIne vaza karI eka vRkSa sAthe bAMdhI dIdho tyAre hAthI evI rIte sthIra thaI gayo, ke jema citramAM dorelo hoya. 'ratha kheDyo besArI nAri, cAle azva jama gaMgA-vAri' 4/11 agaDadatte madanamaMjarIne besADIne ratha doDAvyo. A prasaMge azvanI gati gaMgAnadInA pANI jevI lAge che. 'kAne kuMDala dhare vizAla, aMdhAre te kare ajuAla.' 3/73 agaDadatte rAjapUtrI sAthe lagna samaye mAthe mugaTa ane kAne kuMDala paheryA. e kuMDala eTalA jhagamagATa karatA hatA ke aMdhArAmAM paNa ajavALA pAthare... atizayokti alaMkAra dvArA kuMDalanI zobhAvRddhi thavA sAthe e kuMDalomAM ratno jaDelA haze evuM anumAna paNa thAya che. For Personal & Private Use Only
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA 35 ja kavizrIe be kahevato paNa rAsamAM mukI che. rAya kahe savi jAI Talila, khIcaDa khAvA Tolu maliu" 2/22 pallIpatI tava ciMte IsyuM, AkaDe madha" su kiI kisyuM?" 4/23 ja prabaMdhagata varNano nihALIe to khyAla Ave ke kavizrIe varNana sthAnono suMdara lAbha lIdho che. temAM paNa nagarImAM vasatA lokonuM varNana (kaDI-1/61 thI 1/70) agaDadattanA rAjapUtrI sAthenA lagnanuM varNana (kaDI - 3/68 thI 3/77) ja zreSThIputrInuM caritra joyA pachInA coranA manobhAvonuM verAgyamaya varNana (kaDI 429 thI 4/43) vagere varNano to khUba suMdara lAge che. ja prastuta prabaMdhanI racanA paMnyAsa harSadarajI e vyAkhyAnamAM varNavela agaDadatta kathAne AdhAre thaI che. 10) mAna / mahimAsiMhajI kRta agasdatta rAsa 14 DhAla, kula 477 kaDI pramANa A agaDadattarAsanI racanA vi. saM. 1675, Aso vada - 13, ravivAranA divase koTaDA nagaramAM saMbhavanAtha prabhunA sAnidhyamAM thaI che. prastuta rAsanA kartA mAna/mahimAsiMhajI kharataragacchIya jinasiMhasUrijI (vi. saM. 1615 thI 1674) - jinarAjasUrijI (vi. saM. 1647 thI 1699) > vAcaka zivanidhAnajInA ziSya che. mahimAsiMhanI anya racanAo-kIrtidhara sukosala prabaMdha (2. saM. 1670), metArya RSi copAI (2. saM. 1670), kSullakakumAra copAI, uttarAdhyayanagIto (ra. saM. 1675), vaccharAja haMsarAja rAsa (2. saM. 1675) vagere prApta thAya che. temAM kavizrInA "mAnacaMda' ane "mAnasiMha nAmo paNa maLe che. 1. TI. - jena gurjara kavio bhA. 3 pR. 164 para mahimAsiMhajInI kRti-sUcimAM "adAsa prabaMdha' no mAtra nAmollekha che. tathA prastuta rAsano koI ullekha nathI. tethI evuM jaNAya che ke te addAsa prabaMdha e ja prastuta rAsa hoya. 2. TI. - temanu dIkSA nAma "rAjasamudra hatuM. vi. saM. 1675 phAgaNa suda - 7 nA divase AcAryapada prApta thayuM. tyAre temanuM nAma "jinarAjasUri' thayuM. prastuta rAsa te ja varSe Aso mAsamAM racayelo hovAthI kavizrIe temanuM 'jinarAjasUri' nAma prayojyu che. For Personal & Private Use Only
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 pIThabaMdha- prakAzita thaI rahela kRtiono paricaya prastuta rAsa uttarAdhyayana parathI racAyo che. teno ullekha kavizrIe karyo che. "zrI uttarAdhyayanaI e kahyo, e cothaI adhikAra; je adhyayana asaMkhIyo, nidrAbheda vicAra". paraMtu, tenI kaI TIkA parathI racanA thaI che? teno ullekha karyo nathI. rAsamAnA kathA-ghaTako tathA prayojAyelA subhASito vagere parathI evuM nakki thAya ke zrI nemicaMdrasUrijInI TIkAne sAme rAkhIne rAsa racanA thaI che. A saMvAdAtmaka bhASAmAM racAyela A rAsamAM koI navA kathA ghaTako umeryA vinA khUba suMdara rIte kathA ghaTanA thaI che. ja kavizrIe rAsa-dehane upamA, unmelA, rUpaka, nidarzanA, anyokti, atizayokti vagere kAvyAlaMkArothI nakhazikha vibhUSita karyo che. A "jima mayaMgala mada jharato, mada mokala atAra; viSNu aMkuza IcchAcArI, tima eka kumAra'. yauvanavayamAM vaibhavAdithI chakI gayelA agaDadA rAjakumArane ahI madonmata hAthI sAthe sarakhAvAyo che. sara "rAjA kopaI dhamadhamyo, jima vRta agana majharI; sUto sApa jagAviyo, tima socaI na vicAra'. agnimAM ghI homAya ke suto sApa jAge e rIte suMdararAjA krodhe dhamadhamyA. ja "jima jala sima lADo, navi jala bole tAsa lalanA; tima mujha tima suta tuM avaguNI, krima mAru nija pAsi?' lalanA. 44 suMdararAjA agaDadattane kahe che - "lAkaDu jalathI siMcAyelu hovA chatA jala tene DubADatu nathI - potAnI aMdara rAkhatu nathI, tema huM tane ahIM rAkhavA Icchato nathI'. ja "kumara khaDaga nija kara grahyo, sayala hathiAra saMbhAle re; uThayo kesarI sIMgha nyU, nija kAraja mana cAhe re. sanyAsInA veSamAM rahelAM bhujaMgama cora sAthe agaDadatta rAtrie corI karavA nIkaLe che. tyAre tene siMhanI upamA ApIne vikarALatA darzAvI che. jenA dvArA "bhujaMgama corane ja e bhAre paDaze evuM vyaMjita karAyuM che. 32. 157 For Personal & Private Use Only
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA 'uThio kumara khaDaga grahI, keharI jima gaja dekhi re; sahasa sArikho ekalo, jhujhe prabala viseSi re'. 'visa ANo jANo gaja baMdhI, kudi caDyo tadi maMgala-khaMdhi; erAvaNa jima baisaI IMda, agaDadatta tima dharaIM ANaMda'. agaDadatta ane dUryodhana coranA yuddha samuhe siMha ane hAthInI upamA ApavA dvArA agaDadattano vijaya nizcita karI Apyo che. 'eka ghAva DhAhiu tavaI, durjodhana saMnyAsI re; vajra-ghArye parabata jima, 6 cora avanAsi re'. 'purUSaratna ata uttama loI, eka khoDi tiNimAhi hoI; caMda kalaMki sAgara khAra, ketaki kaMTA diva vikAra. 306 anukrame-mattahAthIne vaza karI tenA para ArUDha thaI gayelA agaDadattane airAvaNa para ArUDhatA IMdra sAthe, dUryodhana cora para agaDadatte karelA prahArane parvata paranA vajraghAta sAthe sarakhAvyo che. 'kolAhala saMbhale kumAra, jANe samudra kalola apAra'. paMDita nirdhana kRpaNa naresa, ati suMdara dobhAgi vesa; hoI vijoga ghaNI jIhA prita, kAmadeva viSNu deha kurIti. 305 sajana-ghari dAridra vicArI, mRga locana dIdhA kiratAra; nAgara veli niphala saMsAra, caMdana phala viNa phUla sudhAra'. nagarajanono kolAhala eTale jANe samudranA mojAono khaLakhaLATa!... jANe parvata dhAyo jAya, maIMgala kumara milyA beThu Aya'. madonmatta hAthI doDe che jANe parvata doDato hoya!... uparokta banne utprekSA nagarajanono bhaya ane hAthInI vikarALatA vadhu tIvra darzAve che. 101 For Personal & Private Use Only 90 37 62 17 18 19 'uttama purUSomAM paNa khAmI hoya che'. e uktine sabaLa banAvavA aneka draSTAnto ahIM ApyA che. caMdramAM paNa kalaMka, sAgaramAM paNa khArAza, ketakImAM paNa kAMTA ane devalokamAM paNa vikAra hoya che. paMDita nirdhana ane rAjA kRpaNa hoya che. rUpavAna purUSane paNa durbhAgya prApta thAya che. prIti jyAM gADha hoya tyAM viyoga hoya che. kAmadeva jevo kAmadeva paNa anaMga (=deha vinAno) che. sajjananA gharamAM daridratA hoya che. vidhAtAe paNa (nArIne badale) mRgane (suMdara) locana ApyA che. to nAgaravela ane caMdanavRkSa banne phaLa vinAnA hoya che.
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ pIThabaMdha - prakAzita thaI rahela kRtiono paricaya 188 189 ja viSadhara cAleM nirce sIsa, vichu uce puThe rIsa; ThAlo nevara vAje nyAya, uttama nija guNa kahaNa na jAI. 118 'uttamapurUSo potAnA guNa gAtA pharatA nathI', e sAmAnya kathana vizeSathI puSTa karAyuM che - viSadhara (=sarpa) (aDhaLaka viSa hovA chatAM) uMco thaIne phare che. jhuMjhara paNa khAlI hoya to vadhu vAge che. ja dhUtA hoI salakhaNA, asati hoI salaja; khArA pANi sialA, bahu phalA akaja. coranI bahena vIramatI mIThuM-mIThuM bole che tyAre agaDadattanA vicAromAM draSTAMta alaMkAranA darzana thAya che. dhUrtaloko lakSaNayukta, asati lajjALu, khArA pANI zItala ane akAryo bahu phaLavALA hoya che. 'miThA bolA mANasA, kema patijaNa jAI?; nilakaMTha madhuro lave, sarasa bhoyaMgama khAI. mIThAbolA mANaso para ekadama vizvAsa na mukAya, mora madhura gAvA chatA sarpa jevA sarpane paNa khAI jAya che. ahIM sAmAnyane vizeSa puSTa karavAnI sAthe vIramatInI kuratA darzAvAI che. ja "mAtA-pitA ati jo paI, to paNa amRta-bIMda; une pANi ghara kima jale?, avihaDa nehasuM phaMda'. 237 mAtA-pitA e to pANI che. pANI game teTalu garama thAya chatAM tenAthI ghara ochu baLe? mAvatarano krodha paNa amRtanuM biMdu che... suMdararAjA ane sulasArANIe agaDadattane bolAvavA dUto mokalyA e prasaMge mAtA-pitAnA pUrvanAM krodhane draSTAMta ApavA dvArA prasaMganI rasikatA khUba suMdara AlekhAI che. ja "sevA tarU sahakArani, kusama chAMta phala hoI re; je abala taru seviyaI, triemATe eka na hoya re. uttama saMgati sUkha lahe, guNa saMpati abhirAma re; pArasa saMgati loha, jima pAvai kaMcana nAma re." 212 uttama puruSonI saMgatithI sukha-prApti ane guNa-prApti thAya che. sahakAra (=AmravRkSa) nI saMgatithI chAMyaDo, puSpa ane phaLa maLe che. je abala (=vana nAmanI vanaspati) pAse maLatA nathI. ane pArasamaNinA saMge loDhu paNa suvarNa banI jAya che. ahIM paNa draSTAMta alaMkAranuM suMdara nirUpaNa jovA maLe che. 211 For Personal & Private Use Only
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA 39 soI sono kIjaI kiso?, jiNinaI tUTaI kAna lalanA; khira-khAMDa kiNi kAmano?, kuMTaI peTa nidAna lalanA. vallabha sonAnI chUrI, peTa na mAraI koya lalanA; pUta kayota na rAkhipu, jiNa kula-apajasa hoya lalanA jo putra kulano apasa karanAro kaputra hoya to tene rakhAya nahI. suMdara mahArAjAnI A mAnyatAne sabaLa banAvavA kavizrIe draSTAMta ApyA che. jenAthI kAna tUTe te suvarNa (nA kuMDala) zA kAmanA? jene kAraNe peTa phUTe te khIra-khAMDa zA kAmanA? priya lAgatI sonAnI charI koI potAnA peTamAM mAratuM nathI ja. ja 'tuma viNa pritama! maI sahijI, nayaNa gamAyA roI; mujha hAthe chAlA paDyAjI, cira nicoI nicoI', 225 madanamaMjarIe agaDadattanA virahamAM roI roIne nayano khoyA che. ane azrujala lUchelA vastro nIcovI nIcovIne tenA hAthamAM chAlA paDI gayA che. ahIM atizayoktinA prayojanathI viraha tIvratara darzAvyo che. ja "siMhaguphA sevyA lahe, bhala moti gajadaMta; kukara ghara sevA thakI, calake camaha lahaMta 217 ja siMhanI guphAe jaIe to (hAthInA gaMDasthalamAMthI jharelA) motIo ane hAthIdAMta maLe. jyAre kutarAnA gharamAM cAmaDu ja maLe. ahIM anyokti dvArA uttama ane adhama purUSonA saMgathI thatA lAbha ane geralAbha varNavAyA che. ja "karaNi dekha kapAsakI, jesI tanaki dhAra; dukha sahe sIra ApaNe, DhAke paraha sarIrI'. 363 ahIM kapAsanI karaNi (=ThAlA) nA bahAne sajjanonI guNa-stuti thaI che. teo pote duHkha sahana karIne bIjAne sukha Ape che. ja "bapayo ta jala pIyaI, jaMghaNau navi deI; mANa vihUNo dharaNi-tali, maraI na cUMca bhareI". 51 bapaiyo mRtyu svIkArI le che. paraMtu megha sivAya anya koInuM pANI pIto nathI. ahIM bapaiyA sAthe svAbhimAnI purUSo sarakhAvAyA che. teo paNa mRtyu svIkArI le che. paraMtu potAnu svAbhimAna choDatA nathI. Ama ahIM viracita anyokita manohara lAge che. For Personal & Private Use Only
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ pIThabaMdha - prakAzita thaI rahela kRtiono paricaya 346 ja kavizrIe strInA rUpavarNana sthAno choDI daIne rAsAtte vistArathI strIcaritranI kuTilatAnuM varNana karyuM che. jenA dvArA zRMgArarasane badale vairAgya mUlaka zAntarasa puSTa thayo che. (jUo rAsanI kaDI 433 thI 446.) - vasaMtaRtunA Agamana samaye udyAnanA varNanamAM vRkSonI lAMbI nAmamAlA mUkI che. sebala vetasa khera pannasa-palAsa virAje, jAmaNi-uMbara-pIluM taba nAraMga sUchAje; raktamAla kaNavira kuMTavRkSa namAlA, caMdana-badarI-azoka-nAlerI tarUDAlA. 345 sopArI-sAlura-drAkha-karIra vikAsA, nAgapunAga-priyaMgu-pADala sohe mAsA; kuMra mUka tilaka amola nAgaravela sUraMgI, zrItamAli kikelI caMpaka marUka anaMgI. saptavarNA macakuMda kusuma ketakI jUhI, rAma caMpA rAyavelI jAya mAlati mUrNi; saMvaMtrI deva dArU cAroli malayAgarI, sarala AMbali malI caMbela sUkha Agara. rAyasaNI girakIrNa siMduvAra maMdAra, Auli TIMbara nIla Akula tarU kayanAra; vaMsa bakAyaNa rUkha mahaMyA nephara vAsA, lIsoDA sakalAra rohiDA sUprakAsA. 348 kavizrIe karela vasaMtotsavana krIDAnuM varNana vartamAnanI dhuLeTInI yAda apAve. "bhUpati leI gulAla kumara sahita mali khele, kesarI sUrabhI gulAla cuA caMdana bhUle; kuMsama abira kapUra mRgamada vAsa kumakumA, choTe mAhomAhi bharI picakA samasamA". 351 ja rAsamAM be kahevato paNa prayojAI che. mAta-tAta viOM nahI, jo kapUta sUta hoI 48 347 For Personal & Private Use Only
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA putra kaputra thAya paNa mAvatara kamAvatara na thAya. 'kara kaMkaNa kehi ArasI?' hAtha kaMkaNa ne ArasInI jarUra na hoya. 121 rAsanI sAmAnya bhASA to madhyakAlIna gujarAtI ja che. paraMtu rAsamAM kavizrI e prayojelA 'kavitta' (kaDI naM - 20, 52, 95, 107, 152, 173, 206, 275, 372) tathA keTalAka dUhAomAM te samayanI rAjasthAnI bhASA che. jo ke A sivAya rAsamAM paNa ghaNAM sthaLe rAjasthAnI bhASAnA zabdo jovA maLe che. Ama A kRti saMvAdAtmaka kathAvarNana, kAvya, bhASA vagere draSTie AsvAdya kRti banI rahe che. 41 11) zAMtasaubhAgyajI kRta aga'datta rAsa akabara pratibodhaka tapAgacchIya zrIhIravijayasUrIzvarajI (saM. 1583 thI 1652) > vijayasenasUrijI (saM. 1604 thI 1671) > sAgaragaccha saMsthApaka rAjasAgarasUrijI (saM. 1637 thI 1721) > vRddhisAgarasUrijI (saM. 1640-1747) > lakSmIsAgarasUrijI (saM. 1728 thI 1788) > kalyANasAgarasUrijI (saM. 1743 thI 1811) > upAdhyAya satyasaubhAgyajI > upAdhyAya IMdrasaubhAgyajI > vIrasaubhAgyajI > premasaubhAgyajInA ziSya zAMtasaubhAgyajIe khaMDa-2, DhAla-45, kula kaDI-842 pramANa A rAsanI racanA saM 1787 nAgapaMcamInA divase pATaNamAM rahIne karI che. kavizrInA jIvananI anya mAhitI ke temanI A rAsa sivAyanI anya koI racanAo prApta nathI. 'prastuta rAsanI racanA 'naMdIsUtra' ne AdhAre thaI che'. evuM kavizrI rAsAnte jaNAve che. pATaNamAhe e guNa gAyA, jIta nIsANa vajAyA he; naMdisUtramAM e tumo jANo, tIhAMthI e me ANo che. 2/26/12 ahIM agaDadatta kathA 'strI caritranI kuTilatA' nA viSayamAM AlekhAyelI che. prastuta rAsa ane vAcaka kuzalalAbhajI kRta rAsa (saM. 1625) mAM saMpUrNa kathA-ghaTako samAna For Personal & Private Use Only
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 pIThabaMdha - prakAzita thaI rahela kRtiono paricaya hovAnI sAthe bRhad aMze zabdasAmya paNa che. keTalAka uhAharaNo - vA. kuzala - sahasa eka bhajaI ekalo, bhAratha senAnI ati bhalo. zAMta - sahastra subhaTa bhaje ekalo, bharatharoNA tasa nAma. vA. kuzala - abhaMgasena tasa dighauM nAma, lokamAhi sabalI vadhArI mAma. zAMta- abhaMgasena tasa dIdhu nAma, lokamAM sabalI vadhArI nAma. vA. kuzala - surasena gharaNI dhAraNI, loko mukhaI vAta Ima suNI; kaMtataNo mRta-kArya kIla, dhana saghalu paradesInaI di. zAMta - suraNa dharaNI-dhAraNI jeha, loka mukhe suNI vAta je teha, kataNuM mRta-kAraja kIddha, dhana saghaluM paradesIne dIddha. vA. kuzala - tArA pitA taNo te mitra, somadatta baMbhaNa tihAM vasaI, sukhi ghaNAM zAstra abhyasaI. zAMta - somadatta vipra tujha pItAno mItra jo, sukha ghaNA re vasA lIstra abhyase re lo. vagere... AvI rIte jIjJAsue banne rAsanuM tulanAtmaka adhyayana karavA jevuM che. ja tulanAnI draSTie joIe to zAMta saubhAgyajI, kuzalalAbhajIne anusaryA ja che. paraMtu, sAthe dareka prasaMgano thoDo-thoDo vistAra karyo che. prasaMga vistAranuM sau prathama ja draSTAMta joIe to - koI paradezI vasaMtapuramAM Ave che. te sUrasena sAthe yuddha karavA rAjAne vinaMti kare che. rAjAnI anumatithI yuddha thAya che. A prasaMga kuzalalAbhajI e 6 kaDImAM raju karyo che. jene zAMta saubhAgyajIe 21 kaDI sudhI vistAryo che. ja A rIte prasaMga/varNana vistAra uparAMta zAMtasaubhAgyajIe rAsanA aMte strI-caritranI kuTilatA darzAvatA vidyAdharanA mukhamAM bhuvanapAla rAjA ane trikama pradhAnanI kathA mukI che. (jUo khaMDa-2, DhA. 17/10 thI DhA. 21/10) prastuta rAsamAM kathA-varNanane ja prAdhAnya apAyuM hovAthI alaMkArAdi gauNa rahyA che. For Personal & Private Use Only
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA ja agaDadatta viSayaka rAsAomAM prastuta kRti sauthI moTI che. ja kavizrInI bhASA joIe to - ghaNA sthaLe "na" no aNa" karyo che. bhavana-bhavaNa, bhAvanAbhAvaNA, sthAnaka-sthANaka, zabdagata nakAra uparAMta pratyayagata nakArano tathA na darzaka nakArano paNa nakAra karyo che. rAjAnI-rAjANI, karavAne-karavANe, tehano-tehaNo na thAya-Na thAya. vagere.... 'jJa ne sthAne 'jJaNa prayojyo che. AjJA-AzaNA, pratijJA-pratijJaNA vagere.. ja kyAreka-kyAreka zabdagata ukArano akAra karyo che. hukama-hekama, mujaro-majaro vagere... 2. zrIvatsa 3nandhAdharta vardhamAnakA ATAmagala -bhavAmana -kalaza For Personal & Private Use Only
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ pIThabaMdha - tulanAtmaka saMprekSaNa 3 tulanAtmaka saMprekSaNa, agaDadattakathA viSayaka saMskRta-prAkRta bhASAnI pUrve dazavila 10 kutio tathA ahIM prakAzita thaI rahelA madhyakAlIna gurjara bhASAnA 8 rAso, Ama kula 18 kRtionuM saMyukta saMprekSaNa arthAt kRtiono paraspara tulanAtmaka abhyAsa karavAno thoDo prayatna karyo che. tulanAtmaka adhyayana e ApaNA mATe eka rasaprada viSaya che, je ahIM pAMca vibhAgamAM raju thaI rahyo che. 1) maMgalAcaraNa 2) viSayadarzana 3) kRtiomAM saMbaMdha 4) kathA sarvekSaNa ane 5) nAmanirIkSaNa. [bhIma (zrAvaka, mAna/mahimA siMhajI tathA zAntasaubhAgyajI kRta rAso adhyayana saMpUrNa taiyAra thaI gayA pachI prApta thayA hovAthI te traNa rAsono samAveza A adhyayanamAM thaI zakyo nathI. SchUjha maMgalAcaraNa saMskRta ke prAkRta bhASAmAM "agaDadata caritra koI svataMtra graMtha na hovAthI temAM maMgalAcaraNa na hoya, paraMtu gurjara bhASAnA rAso svataMtra kRtio hovAthI temAM maMgalAcaraNa deva-gurAdinA nAmasmaraNa ke namana-vaMdanathI thAya che. zrI sumatimunie ane zrI lalitakIrtijIe zrI AdinAtha prabhune, guNavinayajI, zrI sumatinAtha prabhune, kuzalalAbhajIe pArzvanAtha prabhune ane zrIsuMdarajIe goDI pArzvanAtha tathA mahAvIra svAmI paramAtmAne vaMdanA karIne graMthAraMbha karyo che. kuzalalAbhajIe potAnA gurUdeva upAdhyAya abhayadharmajInuM, zrIsuMdarajIe jinadattasUri - jinakuzalasUri - jinacaMdrasUri - jinasiMhasUri - harSavimalajInuM ane guNavinayajIe jinadattasUrijI, jinakuzalasUrijI ane upA. jayasomajInuM smaraNa karIne kRtajJatA vyakta karI che. zrIsuMdarajIe parama guru gautamasvAmInuM smaraNa karIne maMgala karyuM che. parama maMgala svarUpa zrI gautama svAmInuM nAmasmaraNa bIjA koI racanAkAroe karyuM nathI. sarasvatI devInuM jJAnadAtrI tarIke smaraNa karavuM e sarvasAmAnya prathA che. chatAM sumatimunie temanA alaMkRta dehanuM (cha copAImAM) vistArathI varNana karavApUrvaka stuti karI che. lalitakIrtijIe - kAlidAsanaI taI kIyo, murakhathI kavirAya" ane evI ja rIte sthAnasAgarajIe - "kAlidAsa kavitA huuM, te tujha zakti pramANi' AvuM kahIne sarasvatI devInI samarthatA darzAvI che. kuzalalAbhajIe to eka ja dUhAmAM deva-guru ane sarasvatI devInuM nAmasmaraNa karyuM che. For Personal & Private Use Only
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA pAsa jiNesara payanamI, samarI sarasati deva; abhayadharma uvajhAya guru, payapaMkaja praNameva. punyanidhAna vAcakanuM maMgalAcaraNa sarvathI juduM tarI Ave che. prathama dUhAmAM paramezvara, sadguru ane sarasvatI devIne praNAma karIne dvitIya dUhAmAM temanA praNAmanuM phaLa darzAvyuM che. paramezvara ghaI acala pada, sadaguru zruta suvicAra; sarasati vacana-vilAsa ghaI, tiNi tIne tatasAra. 45 viSaya-darzana kartAoe A eka ja caritrane judA-judA viSayo para draSyaMta tarIke varNavyuM che. eka ja caritramAMthI agala-agala draSTikoNathI kevo-kevo bodha maLI zake? te AnA parathI samajAya tevuM che. sAmAnyataH nidrAtyAga/apramattatAnA viSayamAM agaDadatta-kathAnuM nirUpaNa thayuM che. temAM paNa zAntisUrijI, guNavinayajI ane punyanidhAna vAcake dravyanidrAtyAgano viSaya darzAvyo che, jyAre zrIsuMdarajI, lalitakIrtijI, bhAvavijayajI ane lakSmIvallabhagaNI dravya-bhAva banne prakAre nidrAtyAgano viSaya darzAve che. saMghadAsagaNijI, somatilakasUrijI ane kuzalalAbha vAcaka strIcaritranI kuTilatAne jANIne virakta thavA para A caritra nirUpe che. saMghadAsagaNijInI racanA sauthI prAcIna che ane samagra caritranuM avalokana karatA paNa A viSaya vadhu yogya jaNAya che. jo ke 'agaDadatta pramAdamAM na paDyo ane jAgRta rahyo to te AtmarakSaNa karI zakyo' e kathAghaTaka nidrAtyAgano bodha Ape ja che. zAntisUrijI ane jinacandrasUrijIe nidrAtyAganA viSayane anurUpa mAtra-agaDadattane apramattatAthI thayelA lAbha sudhIno ja kathAghaTaka varNavyo che, ahIM strIcaritra viSe koI vAta nathI, mATe ahIM viSaya tarIke 'nidrAtyAga' ja yogya che. paraMtu, jyAM samagra kathAne AvarI levAmAM AvI che tyAM to strIcaritranI kuTilatAno viSaya vadhu yogya jaNAya che. viSayadarzananI bAbatamAM naracaMdrasUrijI sarvathI alaga tarI Ave che. temaNe A kathAnaka 'guNArjana'nA viSayamAM mukyuM che. sumatimunie, sthAnasAgarajIe ane naMdalAlajIe koI paNa viSaya nirUpaNa karyA vinA ja agaDadatta rAsanI racanA karI che. Ama, judA-judA kartAo dvArA judA-judA viSayo para draSyaMta tarIke rajU thayelI ekanI eka kathAmAMthI maLatA vividha bodhano paricaya AvI rIte tulanAtmaka adhyayana dvArA maLe che. For Personal & Private Use Only
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 kRtiomAM saMbaMdha agaDadatta kathA viSayaka 18 kRtiomAMthI kaI kRti konI sAthe saMlagna che? te ahIM darzAvAyuM che. mukhyatAe kathAghaTakone AzrayIne saMbaMdha zodhavA prayatna karyo che. chatAM, zabda-sAmya paNa gauNa rahI zakyu nathI. vasudevahiMDIthI zarU thatA prathama pravAhamAM bIjI traNa kRtiono samAveza thAya che. 1) uttarAdhyayananI zrI zAntisUrijInI TIkA 2) saMvega raMgazAlA ane 3) vAcaka kuzalalAbha kRta rAsa, vasudevahiMDI ane zrI zAntisUrijInI TIkAmAM kathA sAmyatAnI sAthe asAdhAraNa zabda sAmya che. paraMtu, zrI zAntisUrIjInI TIkA ane saMvegaraMgazAlAmAM kathA khUba TUMkANamAM che. viSayAnurUpa kathAghaTaka laIne pAchaLanA kathAghaTaka choDI dIdhA che. saMvegaraMgazAlAmAM zrI zAntisUrijInI kathAnuM ja padya rUpAMtaraNa che. vAcaka kuzalalAbhajInA rAsanI zarUAtamAM ja 'ThThIna maddInAnaniyaM'thI zarU thatI zIlopadezamAlAnI 86mI gAthA mUkelI che. zIlopadezamAlAno samAveza kathAnA bIjA pravAhamAM thAya che, jyAre rAsanA kathAghaTako vasudevahiMDImAthI paNa lIdhelA che. kavie mAtra vizeSanAmo badalyA che, je ame AgaLa darzAvazuM. pIThabaMdha - tulanAtmaka saMprekSaNa kuzalalAbhajInA apavAdane bAda karatA zrI nemicaMdrasUrijI pachI thayelA badhA ja racanAkAro nemicaMdrasUrijInA pravAhane anusaryA che. te racanAkAroe potAnI rUci anusAra kathAghaTakamAM kyAMka kyAMka pheraphAra karyo che. te AgaLa jaNAvAze. guNavinayajI to prAkRtanuM saraLa ane sa-rasa gurjara rUpAMtaraNa karIne zabdazaH nemicaMdrasUrijIne ja anusaryA che. udAharaNa tarIke ahIM thoDo kathAMza Apyo che. jijJAsue AnuM saMpUrNa tulanAtmaka adhyayana karavuM. atthi jae supasiddhaM, saMkhauraM puravaraM guNasamiddhaM / tammiya rAyA jaNaNiyatosao suMdaro nAma are puravara saMkhapura jagahi prasiddha, nayaraguNe karI jeha samuddha. aMteurassa paDhamA, sulasANAmeNa varabhajjA sulasA nAmaI rANI jANI, sahua aMteuramAMhi vakhANI. 1. juo 'vasudevahiMDI bhASAMtara' nI prastAvanA. saMpA- bhogIlAla sAMDesarA. For Personal & Private Use Only ||1|| DhA-1/1 (pUrvArdha) / / mAravA DhA-1/21 (uttarArdha)
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA dhammatthadayArahio, guruviNayavivajjio aliyavAI / pararamaNIramaNakAmo, nissaMko mANasoMDIro majjaM piei jUyaM, ramei pisiyaM mahuM ca bhkkhei| naDapeDagavesAviMdaparigao bhamai puramajjhe dharma-artha-karuNArasa rahitau, bhuMDAmAMhI jeha vaditau, vinaya na sAcavaI gurujana kerau, aliya vayaNa nau je chaiDeu para-ramaNI ramaNIya te mAnaI, saMkA sahua karI jini kAnaI; mAnaI karI vi lekhavaI kou, madya pIyaI ramaI jUaI jouM. madhu-maMsa bhakSaNaI niratau jeha, naTa-peTaka-vezyAsu neha, nagarImahIM ya uzRMkhala bhamata, unamata je karaI manamahiM mamata. taMttiA niri-sari-vALaLArUM pura-golu-gAma-vaMvADuM | niyanayarAo dUre, patto vANArasiM nayariM tAvacciya hoI suhaM, jAva na kIrai pio jaNo ko vi| piyasaMgo jeNa kao, dukkhANa samappio appA tAvadeva sukhaM yAvanna ko'pi kriyate priyaH / priye hi vihite sadyo, duHkheSvAtmA niyojyate ||8|| III For Personal & Private Use Only DhA. 1/25 tiyacaccaramAIsu, asahAo bhamai nayarimajjhammi / citte amarisajutto, kari vva jUhAu paribhaTTho / / 11 / / giri-sarI-kAnana-pura-goTha-gAma, laMghata laMghata padbhuta suThAma. DhA.1/33 (uttarArdha) jihAM vANArasI nagarI achaI, tINI vIcI phIravA lAgau pachaI; triki caukkaI carcIri asahAya, yUthathI jyuM chUTau karirAya. DhA. 1/26 DhA. 1/27 DhA. 1/34 uttarAnI nemicaMdrasUrijInI TIkA ane pravrajyAvidhAnakulaka A bannemAM kathAghaTakonI sAmyatA ane prAkRta subhASitono suMdara saMskRta padyAnuvAda jotA evuM lAge che ke pradyumnasUrijIe nemicaMdrasUrijIne najara samakSa rAkhIne ja kathA-racanA karI haze. saMskRtapadyAnuvAdanA keTalAka udAharaNa. ||10|| ||30|| 47 rAjarAA
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 viNao mUlaM purisattaNassa, mUlaM sirIe vavasAo / dhammo suhANa mUlaM dappo mUlaM viNAsassa dharmo mUlaM sukhAnAM yo, vyavasAyaH zriyAM punaH / darpo mUlaM vinAzAnAM guNAnAM vinayaH punaH ko cittei maUraM, gaiM ca ko kuNai rAyahaMsANaM / ko kuvalayANa gaMdhaM, viNayaM ca kulappasUyANaM citraM yathA mayUreSu, yathA haMseSu sadgatiH / yathA gandhazca padmeSu, kuleSu vinayastathA niyagaruya payAvapasaMsaNeNa, lajjaMti je mahAsattA / iyarA puNa aliya pasaMsaNe vi aMge na mAyaMti paraM satsvapi lajJjante, svaguNeSu manISiNaH / itarAstu na mAntyaGge'lIkayA'pi prazaMsayA pIThabaMdha - tulanAtmaka saMprekSaNa For Personal & Private Use Only / / 74 / / ||68|| / / 75 / / / / 69 // / / 71 / / thA sarvekSa sAmAnyataH vaktA badalAya tema-tema kathA-ghaTakomAM paNa thoDo-thoDo pheraphAra Avato hoya che kathA-ghaTako para te-te samayanI jIvanazailI samAjavyavasthA ane vaktAnI potAnI zailInI paNa asara AvatI hoya che. ghaNIvAra kavio kathAne vadhu rasika banAvavA samajaNapUrvaka ja ghaTakomAM vadhAroghaTADo karatA hoya che. rAsa vagere gurjara racanAo to zIghra racanAo che. AthI emAM zaratacUkathI paNa koI ghaTako chUTI gayA hoya evuM banI zake. Ama samaya, zailI, samajaNa ane zaratacUka vagere kAraNosara kathA-ghaTakomAM pheraphAro thAya che. e pheraphAro para draSTipAta karatA pahelA eka vAta viyArIkhe. / / 72 / / www.jalnelibrary.org
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA ja agaDadata kathA loka kathA che ke dharmakathA? Ama to, bRhatkalpa vageremAM paNa lokakathAo jovA maLe che. mULa kathA dharmakathA hoya to paNa vaktavyane lokamAM pracalita banAvavA kathA-ghaTako umerAyA hoI zake. A saMdarbhamAM prastuta kathAnA keTalAka prasaMgo joIe. ja agaDadattanI uddhatAIthI AkhuM gAma trAsI gayeluM te badhA ja durguNonuM sthAna banyo hato ane AthI ja pitAe tene dezavaTo dIdho hato. zaMkhapurathI nIkaLI te vArANasI pahoMcyo ane ekAeka agaDadattamAM eTaluM badhuM parivartana AvI gayuM ke tenA vinayathI prathama milanamAM ja upAdhyAya atyaMta prabhAvita thaI jAya?... ja prathama cora pArivrAjaka banIne Avyo. tenuM ghara jema bhUgarbhamAM gupta sthAnamAM che ane tyAM eka navayauvanA vase che. tevI ja rIte bIjo cora paNa pArivrAjaka banIne Avyo, tenuM ghara paNa bhUgarbhamAM gupta sthAnamAM hatuM ane tyAM paNa eka navayauvanA hatI. ja prathama cora majuro sutA hoya che tyAre te badhAne talavArathI mAre che, badhA bAju-bAjumAM sutA che, ekane mAre to tenA avAjathI bIjA uThI na jAya? athavA, badhAne mAre tyAM sudhI agaDadA jhADa pAchaLa chupAIne joyA kare? badhA marI gayA pachI agaDadatte pArivrAjaka sAme paDakAra pheMkyo ane tene mAryo, agaDadAmAM parAkrama ane bahAdUrI to che ja to badhAne zA mATe maratA na bacAvyA? vArANasIthI zaMkhapura pAchA pharatA aTavImAM agaDadAne je cAra mahAvino AvyAnuM varNana che. enuM e ja varNana dhammilahiMDInI kathAmAM thoDe AgaLa jatA dhammila jyAre kuzAgrapurathI caMpApurI jAya che tyAre ApyuM che. mAtra pAMcamu geMDAnuM vidana umeryuM che. tathA agaDadatta ane dhammila banneno samayagALo paNa eka ja darzAvyo che. A badhuM jotA A kathAghaTaka vAstavika hovA karatAM romAMcaka vadhu lAge che. ja agaDadattane mAravA jhaMkhatA pAMca balavAna coro rAtrinA aMdhakAramAM agadaDara ekalo agni levA jAya che tyAre tenA para humalo karavAne badale maMdiramAM chupAI rahe che. zA mATe? ja eka bAju agaDadattane atyaMta cakora batAvyo che ke pArivrAjakane jotA veMta tene khyAla AvI jAya ke "A ja cora che'. ane bIjI bAju pote ja sAme maMdiramAM prakAza joyo che chatAM strInI sAva khoTI dalIlathI sahelAIthI bhoLavAI jAya che! vyavahArika draSTie A thoDuM asaMgata lAge. A carcAmAM bahu UMDA na utarIe paNa saMbhava che ke A kathA lokakathA hoya athavA agaDadattanA jIvanacaritramAM romAMca ane rasikatA bharavA laukika kathAghaTako umerAyA hoya. For Personal & Private Use Only
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 pIThabaMdha - tulanAtmaka saMpreSaNa suvarNa ekanuM eka hovA chatAM suvarNakAra badalAya tema tema AbhUSaNanA ghATa badalAtA hoya che. tevI rIte hAtha badalAtA kathAno ghATa paNa thoDo-thoDo badalAto hoya che. prAkRta-saMskRta ane gurjarabhASAmAM A kathA aneka hAthe ghaDAI che. AthI je ghATa-badalo Avyo che te ahIM rajU thAya che. ahIM e jaNAvavAnuM ke guNavinayajI saMpUrNapaNe nemicaMdrasUrijIe ja anusaryA hovAthI kathAghaTakonA pheraphAramAM temano judo ullekha karyo nathI, tathA lakSmIvalabhagaNijInI TIkAmAM ApelA be pravAho anukrame zAnticaMdrasUrijI ane naracaMdrasUrijIne ja anusare che AthI temano paNa judo nAmollekha karyo nathI. sthAnasAgarajInI kathAmAM vistRta varNanone pradhAnatA apAI hovAnA kAraNe varNanagata ghaTakonI ahIM noMdha levAmAM AvI nathI. mukhya kathAghaTakonI draSTie sthAnasAgarajI nemicaMdrasUrijIne ja anusaryA che. tema chatA koIka kathA-ghaTakamAM svaicchika pheraphAra paNa che jyAM pharaka Ave che tyAM ja temano judo nirdeza karyo che. ja kathAnA prathama pravAhamAM kathAnAyaka agaDadara rathikaputra che. tenA bAlyakALamAM ja pitA svargavAsI bane che. agaDadattano vidyAbhyAsa na thavAthI mAtAnuM mana dubhAya che. mAtAnuM mana sAcavavA, mAtAnA kahevAthI vidyAbhyAsa karavA agagaDadatta pitAnA mitra pAse paradeza jAya che. kuzalalAbhajI to pitAnA mRtyunuM kAraNa paNa darzAve che pitA sahastramala che. tenI sAme koI paradezI rathika yuddha mATe paDakAra pheMke che. te yuddhamAM pitA mRtyu pAme che. pitAnI badhI ja Rddhi rAjA paradezIne Ape che. kathAnA dvitIya pravAhamAM adaDadatta rAjaputra che. bAlyakALathI ja kumitronI sobate caDe che. enA kAraNe aneka durguNo tenA jIvanamAM praveze che. yuvAna thatAM to te atyaMta uddhata bane che. nagarajanone trAsadAyaka banI jAya che. AthI pitA eno dezanikAla kare che ane paradeza jAya che. tyAM tene upAdhyAya maLI jAya che. ka pitA agaDadattano dezanikAla kare che tyAre tene cittamAM khUba viSAda utpanna thAya che. te viSAdamAM ane "have zuM thaze?'nI ciMtAmAM AkhI aTavI pasAra kare che. ahIM zrIsuMdarajI to agaDadattane viSAdane badale "harSa thayo' evuM prarUpe che. "pitAe dezanikAla karyo to have dezadezAvaranI abhUtatA jovA maLaze ane bhAgyanI parIkSA thaze evA vicArathI agaDadattane harSa thayo. agaDadatta atizaya uddhata hato A kathana pachInuM eka mAtra zrI suMdarajInuM dezanikAlanA kAraNe harSanuM kathana tArkika lAge. naMdalAlajIto "agaDadatta' evuM nAma zA kAraNe paDyuM? te mATe kathA umere che. nagaranI bahAra devaadhiSThita brahma nAmano avaTa (=kUpa) che. tenI mAnatAthI bALakano janma thayo hovAthI For Personal & Private Use Only
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA (avaTaka) agaDadatta nAma pADyuM. ahIM to "agaDadatta devalokathI cyavane mAtAnI kukhe avataryo evuM paNa darzAvAyuM che. ja agaDadatta upAdhyAyane potAno vRtAnta jaNAvyo, upAdhyAye AzvAsana ApyuM ane potAno vRtAnta koIne paNa na jaNAvavA kahyuM. bhAvavijayajI vRtAnta ne jaNAvavAnuM kAraNa paNa Ape che ke te nagaranA rAjA ane agaDadattanA pitA vacce saMbaMdho sArA nathI. jyAre naMdalAlajI to agaDadattanA pitA paNa e ja upAdhyAya pAse bhaNyA hatA' evuM jaNAve che. sthAnasAgarajI to vRtAnta na jaNAvavAnI vAta ja karatA nathI. ja upAdhyAye agaDadattane potAnA ghare ja vidyAbhyAsa mATe rAkhyo. paraMtu, kuzalalAbhajI evuM TAMke che ke "upAdhyAye agaDadattane koI vepArInA ghare rAkhyo." ja agaDadatta ane zreSThIputrIno prathama meLApa upAdhyAyanA gRha-udyAnamAM thayo. paraMtu somatilakasUrijI, sumatimuni ane naMdalAlajI "prathama meLApa nagara-udyAnamAM jaNAve che. jyAre vinayacaMdrasUrijI prathama meLApa na darzAvatA dUtI dvArA saMdezAnI Apa-le thaI." evuM kahe che. jyAre sthAnasAgarajI "agaDadara gRha-udyAnamAM che ane zreSThIputrI gavAkSamAM UbhI che tyAre ja banne vacce vArtAlApa darzAve che. ja saMghadAsagaNijIe zreSThIputrIne kumArI kahI che, jyAre bAkInA racanAkAro evuM prarUpaNa kare che ke te paraNelI hovA chatA pitAnA ghare rahe che. tenuM kAraNa naracaMdrasUrijI ane sAmatilakasUrijI patithI viDaMbanA pAmIne pitAnA ghare pAchI AvelI che" evuM jaNAve che tathA sumatimuni pati tene choDIne cAlyo gayo che evuM kahe che. jyAre kuzalalAbhajI to "pati 12 varSathI vyApArArthe videza gayo che, AthI te pitAnA ghare che evuM prarUpe che. A kAraNe vadhu saMgata lAge che. ja kathAnA prathama pravAhamAM agaDadattano kalAbhyAsa pUrNa thayA pachI evo ullekha che ke - teNe rAjA samakSa potAnI kalAnuM pradarzana karyuM, tyAre rAjAe zAbAzI na ApI ane "tane InAma zuM ApuM?" evo prazna karyo. javAbamAM agaDadane kahyuM. "mane zAbAzI nathI ApatA to mAre bIjA dhananuM zuM kAma che?' evuM jaNAvIne agaDadattane ahIM mahattvAkAMkSI batAvyo che. saMghadAsagaNijIe ahIM rAjA zA mATe zAbAzI nathI ApatA? te jaNAvavA rAjAno pUrvabhava mUkyo che. je agaDadatta saMbaMdhita bIjI koI kathAmAM samAvyo nathI. dvitIya pravAhamAM A prasaMga kAMIka judI rIte ja prarUpita thayo che. agaDadatta potAnI kalAthI rAjAnA matta banelA hAthIne vaza kare che. A joI rAjA khuza thAya che, agaDadattane rAjasabhAmAM bolAve che ane matta hAthIne vaza karavA badala rAjA teno ucita satkAra kare che. For Personal & Private Use Only
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 52 pIThabaMdha - tulanAtmaka saMprekSaNa somatilakasUrijI "bhUSaNAdithI satkAra karyo sumatimuni "azvo ane suvarNAdithI satkAra karyo ane sthAnasAgarajI - "vastra-AbhUSaNathI satkAra karyo' evuM vizeSa jaNAve che. jyAre naMdalAlajI to "rAjA agaDadattanI kalAthI eTalA khuza thayA ke tene pradhAnapada ApyuM evuM kahe che. mAtra hAthI pakaDavAnI kalAthI khuza thaI pradhAnapada ApI devuM e vyavahArika jaNAtu nathI. ja pArivrAjaka veSamAM Avelo cora kuzaLatAthI corI karato hato, tenI cIryakuzaLatAne kAraNe nagaranA ArakSako tene pakaDI zakatA na hatA, paraMtu keTalAka racanAkAro tenI corInI kuzaLatAne badale tene vidyAsiddha batAve che. sAmatilakasUrijI 'cora vidyAthI najara bAMdhe che. evuM kahe che. bhAvavijayajI "cora adrazya thAya che evuM rajU kare che, jyAre naracaMdrasUrijI banne vAta kare che ke 'lokonI najarabaMdhI karI jethI te dekhAto baMdha thayo'. naMdalAlajI te cora pAse tAlodghATinI ane adrazyabhavanI e be vidyA varNave che. kuzalalAbhajI te be uparAMta trIjI avasthApinI vidyA paNa darzAve che. ja te cora koI zreSThInA ghare zrIvatsa AkAranuM khAtara pADe che. temAM naracaMdrasUrijI somatilakasUrijI ane sthAnasAgarajI khAtaranI AkRti nathI jaNAvatA. kuzalalAbhajI "core khAtara madanamaMjarInA pitA sAgarazeThane tyAM pADyuM evuM kahe che. jyAre naMdalAlajI dhanapati zeThanA ghare khAtara pADyA vinA ja corI karavAnI vAta kare che, kAraNa ke te vidyAsiddha che. A agaDadatta corane paDakAra pheMke che. ane tenI jaMghA chedI nAkhe che. paraMtu, saMghadAsagaNijI - agaDadatta coranA khabhA para prahAra karyo ane tenuM aDadhuM zarIra chedAI gayuM' evuM pradarzita kare che. kuzalalAbhajI ane naMdalAlajI cora ane agaDadatta vacce thoDo saMgharSa batAve che. kuzalalAbhajI jaNAve che ke "agaDadattane mAravA cora tenI pAchaLa paDyo, aMte yuktithI corane chetarIne tenI jaMghA chedI." jyAre naMdalAlajI kahe che ke "cora nAsto ane agaDadatta tenI pAchaLa paDyo." ja coranI bahena vIramatI che. saMghadAsagaNijI tenuM nAma nathI ApatA, sumatimuni ane naMdalAlajI vIramatIne khecarI batAve che. tathA naMdalAlajI to tene putrI tarIke varNave che. ja prathama pravAhamAM agaDadattanA rAjaputrI sAthenA lagnanI vAta nathI. jyAre dvitIya pravAhamAM corane pakaDavA badala rAjAe khUza thaIne agaDadatane potAnI putrI tathA hAthI, ghoDA vagere samRddhi ApyAnI vAta che. prathama pravAhanI be kRtio-zAnticaMdrasUrijI kRta uttarA nI TIkA tathA saMvegaraMga-zAlAmAM kathA ahIM pUrNa thAya che. saMvegaraMgazAlAmAM "agaDadatta kALakrame potAnI nagarImAM pAcho jAya che ane rAjA pitAnI Rddhi agadattane pAchI Ape che." ATalo kathAghaTaka laMbAvIne kathAnuM samApana thayuM che. For Personal & Private Use Only
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA. 63. ja sainyane potAnA nagara tarapha prayANa karAvIne agaDadatta ekalo ja potAnA rathamAM rahyo ane rAtrie zreSThIputrI (madanamaMjarI)ne bolAvavA potAno mANasa dUtI pAse mokale che. ane dUtI tene laI Ave che. zreSThIputrIne rathamAM besADI te AgaLa vadhe che. ane sainyane maLe che. naracaMdrasUrijI. to - "agaDadatte pote dUtInA ghare ratha Ubho rAkhyo' evuM jaNAve che. somatilakasUrijI ane sumati muni kahe che ke "sainya sAthe agaDadane paNa prayANa karyuM. pachI zreSThIputrIne levA ekalo pAcho vaLyo. dUtInA ghare ratha Ubho rAkhyo. jyAre vinayacaMdrasUrijI to kahe che ke "pahelA zreSThIputrIne laI Avyo pachI sainya sAthe prayANa karyuM. naMdalAlajI ane punyanidhAnajI prasaMga nirupaNa karavAne badale mAtra rANIo sAthe laI gayo' evo sAmAnya ullekha kare che. saMghadAsagaNijI ane kuzalalAbhajIe thoDI judI rIte ja A ghaTanA varNavI che. saMghadAsagaNijI kahe che ke, "zreSThIputrI (zyAmadattA)e ja zastrothI bharelo ratha agaDadattane Apyo ane te rathamAM besI banne nagaramAMthI nikaLI gayA. ahIM rAjakumArI sAthe lagnanI kathA nathI, mATe sainya sAthe prayANa paNa nathI. pote ane zreSThIputrI mAtra be jaNa potAnI nagarI tarapha javA nIkaLe che. jyAre kuzalalAbhajIe to prathama ane dvitIya bane pravAhonA kathA ghaTakonuM mizraNa karyuM che. prathama pravAhathI zarU thayelI A kathAmAM rAjaputrI sAthenA lagna ane sainya sAthe prayANano kathA ghaTaka paNa samAviSTa karyo che. "sainya sAthe prayANa karIne agaDadatta gurune maLavAnA bahAne nagaramAM pAcho Ave che. gurune maLe che. pachI zreSThIputrIne tenI dhAvamAtA dvArA bolAvIne sAthe laI jAya che. AgaLa jatAM sainyanA mArgathI pote judA mArge caDI jAya che." A mArgamAM AvatA karthanA nirUpaNamAM paNa banne pravAha thoDA judA paDe che. dvitIya pravAhamAM agaDadatta sAthe sainya che. sau prathama bhIla-sainya sAthenA yuddhamAM agaDadatta sainyathI judo paDI jAya che. sAthe mAtra zreSThIputrI ja che. tyAra pachI pArivrAjakanA vezamAM Avela cora, hAthI, vAgha, siMha ane sarpa A krame vidgo naDe che. mAtra lalitakIrtikRta rAsamAM hAthI ane siMhamAM kramavyatyaya che. ane naracaMdrasUrijI tathA somatilakasUrijInI kathAmAM sarpanI vAta nathI. jyAre prathama pravAhanI saMghadAsagaNijInI kathAmAM-agaDadatta sAthe sainya ja nathI. mAtra zreSThIputrIne sAthe laIne nIkaLyo che. mArgamAM pArivrAjaka veSamAM Avela cora, hAthI, sarpa, vAgha ane chelle bhIla sainya. A krame vidano Ave che. kuzalalAbhajI kRta rAsamAM agaDadatta pahelethI ja sainyathI vikhUTo paDI gayo che. tathA viznono krama parivrAjaka-veSamAM cora, hAthI, siMha, sarpa ane bhIlasainya che. jyAre naMdalAlajI mArgamAM vidanonI vAta ja karatA nathI. ja A vidanone jItavAnI paddhatimAM paNa thoDo-thoDo pheraphAra jovA maLe che. hAthIne vaza karavAnI sAmAnya paddhati e che ke - "hAthI sAme uttarIya vastra pheMkavuM- hAthI ene mAravA nIco name ke tarata ja daMtazULa dvArA upara caDI kuMbhasthala para prahAro karI eno mada utAravo. paraMtu somatilakasUrijI tathA For Personal & Private Use Only
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ pIThabaMdha - tulanAtmaka saMpreSaNa naracaMdrasUrijI "saraLatAthI vaza karyo eTaluM ja jaNAvIne aTakI jAya che. sumatimuni "vAgha, siMha, sApa ema vidano che eTalo ja ullekha kare che? vijayanI vAta ja nathI. jyAre kuzalalAbhajI - be bANa mArIne hAthIne bhagADI mUkyo ema kahe che. saMghadAsagaNijI mujaba hAthInA kuMbhasthala para traNa bANa mAre che. vAgha/siMhane mAravAno kImIyo- "DAbA hAtha para vastra vIMTALIne hAtha vAgha/siMhanA mukhamAM nAkhI jamaNA hAthathI tarata ja talavArathI prahAra karavo ane tene mArI nAkhavo" A Apyo che. paraMtu zrIsuMdarajI - 'siMhe phALa bharI tyAre agaDadatte tene talavArathI haNyo' evuM TAMke che. vinayacaMdrasUrijI siMhane svavaza karyo evo sAmAnya ullekha ja kare che. jyAre saMghadAsagaNijI "vAghanA mukhamAM lAlaphaNA vALA pAMca bANa mAryA eTale te bhAgI gayo evuM varNave che. ane kuzalalAbhajI darzAve che ke "agaDadatta zabdavedhI vidyA zIkhyo hato, je dizAmAMthI siMhagarjanA saMbhaLAtI hatI. te dizAmAM bANa pheMkyuM. ane siMhanuM tALavuM viMdhAI gayuM, jethI siMha mRtyu pAmyo". draSTivaSasarpane vaza karavAnI sAmAnya rIta- "maMtrathI sthagita karI thoDIvAra ramADIne choDI devo evI batAvI che. saMghadAsagaNijI tathA kuzalalAbhajI - ardhacaMdra bANa pheMkIne tenI phaNA chedavAnI vAta kare che. jyAre punyanidhAnajI - "raja maMtrIne sarpa upara nAkhavAthI te siMdharI (=kAthInI dorI) thaI gayo'. evo ullekha kare che. A agaDadA mArgamAM AvatAM vinono jaya karI, aTavI pAra karI, svanagaramAM pahoMcyo tyAre ja chUTu paDI gayeluM sainya tene pAchuM maLI gayuM. naracaMdrasUrijI, somatilakasUrijI, zrIsuMdarajI ane sthAnasAgarajI "aTavI pAra karatAnI sAthe nagaramAM pahoMcyA pahelA sainyanA meLApano ullekha kare che. naracaMdrasUrijI ane sAmatilakasUrijI "sainya bhegu thAya che tyAre agaDadattane vAta kare che ke bhilono humalo thayo te rAtrie koI zaThe- "agaDadatte prayANa karI dIdhuM che." evI khoTI vAta phelAvI ane ame sau nIkaLI gayA. mArgamAM ghaNuM cAlavA chatAM Apa na maLyA. AthI aTavI pAra karI be rastA bhegA thatA hatA te jagyAe ame rokAI gayA." AvuM chUTA paDavAnuM kAraNa paNa umere che. sumatimuni sainyano meLApa thayo' evo sAmAnya ullekha kare che. paNa "sainya kyAM maLyuM?" te sthaLa nathI jaNAvatA. jyAre kuzalalAbhajI to "agaDadatta pahelA sainya nagaramAM pahoMcI gayuM. te nagaranA rAjAe agaDadattanI tapAsa karavA ghoDesavAro doDAvyA thoDA samayamAM agaDadata nagaranA sarovare pahoMcyo. nagaramAM praveza karyA pachI sainyano meLApa thayo evuM varNave che. nemicaMdrasUrijI, vinayacaMdrasUrijI, lalitakIrtijI ane punyanidhAnajI. sainya chUTu paDyuM evuM varNave che chatAM sainya meLApano ullekha mAtra paNa karatA nathI. For Personal & Private Use Only
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA naMdalAlajI agaDadattanA nagara praveza pachI navo kathAMza umere che. 'agaDadattane rAjya soMpI, pitA rAjA dIkSA grahaNa kare che'. temanA vairAgyanAM nimittanuM vistArathI nirUpaNa karyuM che- rAjA eka divasa rAtrie nagarajananA sukha:dukha jovA nIkaLyo. eka zeThanA bhavanamAMthI yuvAna strI talavAra hAthamAM laIne ekalI nIkaLI. A joI rAjA Azcarya pAmyo, strInI pAchaLa gayo, nadI utarIne kinAre rahelA siMhano strIe vadha karyo. AgaLa vadhI vanamAM jogIne maLI. te dararoja rAtre jogIne maLavA AvatI hatI. Aje AvavAmAM vilaMba thavA badala jogI gusse bharAyo hato. teNIe 'mAro pApI pati jAgato hato mATe vilaMba thayo. bAkI mAruM mana to ApamAM ja che'. Avo khulAso Apyo, tyAre jogIe - sAco prema hoya to patinuM mastaka laI AvavA kahyuM. strI pAchI gaI ane patinI hatyA karIne mastaka laI AvI. tyAre jogIe tene mArIne kADhI mUkI. strIe khUba pastAvo karyo. 'mArA banne svAmI gayA'. ghare pAchI AvI patinuM mastaka khoLAmAM mUkI AkraMda karavA lAgI ke 'koI core mArA patine mArI nAkhyA'. bIje divase te potAnuM satItva dekhADavA pati sAthe baLI marI A badhuM joI rAjA virakta thayA. 55 prathama pravAha - saMghadAsagaNijInI kathA pramANe agaDadatta rAjaputra nathI. AthI sainya vinA ja potAnA nagare Avyo che. nagare pahoMcyA pachI te rAjA pAse jAya che. ane potanI oLakha Ape che. rAjAne saMtoSa thatAM, agaDadattanA pitAnuM sthAna agaDadattane Ape che. ane zirapAva (=pagAra) bamaNo Ape che. jyAre kuzalalAbhajInI kathAmAM zirapAva traNa gaNo batAvyo che. ahIM to evI vAta che ke, pitAne mAranAra abhaMgasena sAthe agaDadatta yuddha kare che. yuddhamAM tene mArIne agaDadatta pitAnuM vera vALe che. AgaLa vadhatA rAjA agaDadattane pradhAna banAve che. udyAnamAM agaDadattanI patnI-zreSThIputrIne sarpa daMza mAre che, te acetana thaI jAya che. ghaNA upAyo karavA chatAM te sacetana thatI nathI. agaDadatta tenI sAthe baLI maravA taiyAra thAya che. tyAM ja lalitakIrtijI, bhAvavijayajI ane punyanidhAnajInA kahevA pramANe 'be vidyAdhara AvyA' tathA saMghadAsagaNijI, nemicaMdrasUrijI, vinayacaMdrasUrijI, pradyumnasUrijI ane zrIsuMdarajInA kahevA pramANe 'vidyAdhara yugala AvyuM.' vidyAdhara yugala kahevA pAchaLa 'strI ane puruSanuM yugala' evo artha abhipreta haze? bAkInA badhA racanAkAro eka vidyAdhara AvyAnI rajUAta kare che. te vidyAdharoe/vidyAdhare pANI maMtrIne chAMTyuM ane zreSThIputrI sacetana thaI. saMghadAsagaNijI 'vidyAdharanA sparzathI sacetana thaI,' sumatimuni - 'pANI maMtrIne pIvaDAvavAthI sacetana thaI,' ane naMdalAlajI 'vidyAnA prayogathI nirviSa thaI' evI bhinnatA darzAve che. kuzalalAbhajI ahIM kathA umere che ke 'vidyAdhara yugala AkAzamArge jaI rahyuM che. vidyAdharI kulaTA che. tene mAravA vidyAdhare puSpaguccha tathA tenI aMdara viSadhara sarpa vifaryo ane vidyAdharInA hAthamAM Apyo. sarpano khyAla For Personal & Private Use Only
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 pIThabaMdha - tulanAtmaka saMpreSaNa AvatAnI sAthe teNIe puSpaguccha pheMkI dIdho. je agaDadA pAse AvIne paDyo. agaDadatte te guccha zreSThIputrIne Apyo. temAM rahelo sarpa DasavAthI zreSThIputrIne viSa caDyuM. agaDadattano vilApa sAMbhaLI te ja vidyAdhare zreSThIputrInA kAnamAM maMtra bolIne viSa utAryuM.' ja saMskRta/prAkRtanI badhI ja kRtionI agaDadattakathA tathA zrIsuMdarajI, lalitakIrtijI ane sthAnasAgarajInI agaDadattakathAmAM maMdiramAM rAtrie banelI ghaTanAnuM rahasya agaDadatta jyAre muni pAse vRtAnta sAMbhaLe che, tyAre khUle che. jyAre traNa sivAyanA badhA ja gurjara racanAkAroe ghaTanAne pahelethI ja pragaTa rAkhI che. pragaTa rAkhavA karatA kathAghaTakane rahasyamaya rAkhavAmAM ja rasa vadhu jaLavAyo che." ja agaDadatta ane muninA meLApanA prasaMgamAM paNa bane pravAha judA paDe che. prathama pravAhanI saMghadAsagaNijInA kathAmAM- "rAjA agaDadattane dUta tarIke dazapuramAM amitradamana rAjA pAse mokale che. tyAM tenA mukAmamAM samAnarUpavALA be-be munio traNa vAra vahoravA AvyA. tyAM agaDadattane potAno vRttAnta jANIne Azcarya thatAM agaDadatta temane maLavA udyAnamAM gayo." kuzalalAbhajInI kathAmAM "rAjA agaDadApradhAnane potanapura nagaramAM tyAMnA rAjA sAthenAM rahelAM traNa peDhInA veranI tuSTi (=saMdhi) karavA mokale che. tenA mukAmamAM be munivara vahoravA Ave che. tyAM ja munidvArA vRttAnta jANavA maLe che. dvitIya pravAhamAM agaDadattanuM azva dvArA apaharaNa thAya che. jaMgalamAM jyAM azva Ubho rahe che. tyAM eka caitya hoya che. te caityanI bahAra cAraNamuni dvArA potAno vRttAnta jANe che. naracaMdrasUrijI, somahilasUrijI tathA sumatimuni te caitya zrI AdInAtha prabhunuM jaNAve che. naMdalAlajI-"agaDadA vanamAM krIDA karavA gayo tyAre teNe pAMca munine joyA. temanA dvArA potAno vRttAnta jANyo evI rajUAta kare che. ja prathama pravAhamAM saMghadAsagaNijIe kathA nigamana A rIte karyuM che. agaDadattanA mukAme je che munio vahoravA AvyA hatA te munio bhilapatinA bhAI hatA. zreSThIputrInuM strIcaritra joIne ja virakta thayA hatA. te munionA nAma anukrame draDhadharma, dharmaruci, dharmadAsa, suvrata, Dhavrata ane dharmapriya hatA. temanI pAse agaDadatte dIkSA grahaNa karI." kuzalalAbhajInI kathAmAM "je be munio pAsethI agaDadane potAno vRttAnta sAMbhaLyo che te be munio parivrAjaka veSamAM Avela prathama ane dvitIya cora tathA bhilapatinA bhAI hatA. Ama, teo kula pAMca bhAIo hatA." evuM jaNAvyuM che. ahIM "agaDadatta dIkSA grahaNa kare che. agiyAra aMgano abhyAsa karI, jIvanaprAMte aNasaNa karI, 9mAM zaiveyakamAM deva thAya che. ghaNA jIvone pratibodha karI mokSe jaze' evuM pradarzita karyuM che. For Personal & Private Use Only
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA dvitIya pravAhamAM agaDadatta je cAraNamuni pAsethI potAno vRtAnta jANyo. te muninI bAjumAM beselA dIkSA levA udyata thayelA pAMca puruSo bhIlapatinA bhAIo hatA. ke jeo zreSThI putrInuM caritra joI virakta thayA hatA. zrIsuMdarajI tathA sthAnasAgarajI te pAMca bhAIone pahelAthI dIkSita ja darzAve che. jyAre sumatimuni - "te pAMca puruSo bhIlanAyakanA pAMca pradhAna hatA evuM TAMke che. A agaDadattane potAnA jIvananI hakIkata jANIne saMsArathI vairAgya thayo. pachI tenI dIkSA bAbatamAM ghaNI bhinnatA jovA maLe che. nemicaMdrasUrijI, pradyumnasUrijI, zrIsuMdarajI, sthAnasAgarajI, bhAvavijayajI ane punyanidhAnajI evuM nirUpita kare che ke "agaDadatte ekalAe vanamAM ja dIkSA lIdhI.' vinayacaMdrasUrijI ane lalitakIrtijI evuM jaNAve che ke "agaDadatte te pAMca puruSo sAthe te ja samaye dIkSA grahaNa karI." jyAre somatilakasUrijI evuM darzAve che ke "agaDadatta tyAMthI sainya sAthe ghare gayo ane tyAra bAda kamalasenAnI sAthe dIkSita thayo." sumatimuni mujaba "agaDadatta muni pAsethI deza-viratidhara banIne ghare jAya che pachI mAtAnI anumati laIne ekalo dIkSA grahaNa kare che. naracaMdrasUrijInuM prarUpaNa thoDuM juduM che. "agaDadatta cAraNamunine vinaMti kare che ke "Apa nagaramAM padhAro. mArA pitA dIkSA mahotsava karaze. e ja samaye muninA saMsArI putra vidyAdhara rAjA ratnacUDa tyAM Ave che. agaDadattane ane pAMca puruSone agaDadattanI nagarImAM laI jAya che. pachI agaDadattanA pitA ane vidyAdhara rAjA banne sAthe maLIne dIkSA mahotsava kare che. agaDadatta, kamalasenA ane pAMca puruSo ema sAteyanI dIkSA sAthe thAya che'. naMdalAlajI agaDadattanI dIkSAno Akhoya prasaMga sarvathI judI rIte ja darzAve che. potAno vRttAnta sAMbhaLIne agaDadattane saMyama grahaNa karavAnI IcchA pragaTI. agaDadatta nagaramAM gayo ane potAnA moTA putra mahAsenane rAjagAdIe besADyo. tyAra pachI sainiko eka strIne potAnA patinI hatyA karI hovAthI mahAsena rAjA samakSa pakaDIne laI AvyA. nUtana rAjavIe kaDaka sajA phaTakArI tyAre agaDadatte tene aTakAvyo ane tenI mAtAno vRttAnta jaNAvyo. e sAMbhaLIne mahAsenane paNa vairAgya pragaTayo. pitAnI sAthe teNe paNa dIkSA lIdhI, prAMte 16 divasano saMthAro (aNasaNa) karI kevaLajJAna pAmyA. ja agaDadattanI kALa pachInI gati aMge paNa sarvasthaLe judAjudA ullekho maLe che. somatilakasUrijI kahe che ke "agaDadatta muni e ja bhavamAM mokSe gayA.' naracaMdrasUrijI - 'agaDadatta, kamalasenA ane pAMce puruSo sAthe e ja bhavamAM mokSe gayA." AvuM prarUpita kare che. naMdalAlajI "agaDadatta ane mahAsena banne sAthe e ja bhave mokSe gayA' evuM darzAve che. bhAvavijayajI- "agaDadatta muni e bhavamAM nahIM paNa krame karIne mokSe gayAnI vAta kare che. jyAre pradyumnasUrijI, zrI suMdarajI, lalitakIrtijI tathA sthAnasAgarajI 'bhavAMtaramAM mokSe jaze' evuM varNave che. "agaDadatta muni aNasaNa karI svarge gayA" evuM punyanidhAnajI kahe che. to kuzalalAbhajI "muni 9mAM raiveyakamAM gayA' evuM TAMke For Personal & Private Use Only
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ pIThabaMdha - tulanAtmaka saMprekSaNa che. vinayacaMdrasUrijI mokSa saMbaMdhI vAta karyA vinA mAtra 'agaDadatta ane pAMca puruSonI sadgati thaI' evo nirdeza kare che. sumatimuninA rAsamAM muti ane sugati banne pATho maLe che. 58 saMghadAsagaNijInI kathAmAM agaDadattamuni potAnI AtmakathA kahI rahyA che. mATe temanA kALa aMgenuM nirUpaNa na hoya te svAbhAvika che. ane nemicaMdrasUrijI agaDadattanI dIkSA sudhInI vAta kahIne vArtAne virAma Ape che. bAraso varasanA lAMbA samayapaTamAM 16 jeTalA sAhityakAroe A ekanI eka kathAne prAkRtasaMskRta-gujarAtI jevI judI-judI bhASAomAM vividha draSTikoNathI racI. temAM ApaNe joyuM tema kathAghaTakonuM vaividhya ane chevaTe agaDadattanA parabhava gamana vize paNa ekavAkyatAno abhAva tenI lokakathA mulakatA lagabhaga nizcita karI de che. alaga-alaga samayanA sAhityakAro kathAmAM romAMca, rocakatA ane sa-rasatA bharavA lokaprasiddha ane lokapriya ghaTako umeratA hoya che. A kathAnakanA keTalAka ghaTako bhAratIya sAhityamAM Thera-Thera najare caDe che. jema ke cora cAturya, rAjaputranI uddhatAInA kAraNe ke rathikaputrane kalAbhyAsanA saMyogo na maLavAne kAraNe paradeza gamana, strI caritramAM paNa aniSTa puruSane mAravAnA prapaMca ke kAmAMdha banI potAnA patine mAravAnI durghaTanA, nAyakanI vIratA darzAvatA siMha, vAgha ke hAthIne vaza karavAnA prasaMga vagere.... banI zake ke dharmopadeza zravaNamAM rasa jaLavAya e mATe AvA kathAnakono vikAsa karavAmAM Avato hoya. ka nAma nirIkSaNa TUMkI paNa dhyAnArha vicAraNA sthaLavAcaka ke vyaktivAcaka nAmonI che. banne pravAhamAM kathAnAyaka 'agaDadatta' che. jo ke jinacaMdrasUrijIe 'agaladatta' nAma Apyu che. je vAstavikatAe (Da ane la samAna hovAthI) eka ja gaNAya. kathAnA banne pravAhamAM AvatA vizeSa nAmonuM koSTaka ahIM ApyuM che. prathama pravAhamAM saMghadAsagaNijI, zAntisUrijI tathA jinacaMdrasUrijIno samAveza che. kuzalalAbhajI prathama pravAhamAM tathA sumatimuni ane naMdalAlajI dvitIya pravAhamAM samAviSTa hovA chatA teoe nAmomAM vadhu pheraphAra karyo hovAthI judo ullekha karyo che. e sivAyanA sarva racanAkArono samAveza dvitIya pravAhamAM thAya che. teomAM paNa jyAM thoDo pheraphAra che teno ullekha koSTakanI nIce For Personal & Private Use Only
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA 59 sulAsA 1 x karyo che. nIce jyAM 'x' nizAnI che tyAM kathAmAM te-te pAtrano ullekha nathI ane jyAM '0' nizAnI che tyAM kathAmAM te-te pAtro che paraMtu teno nAmollekha nathI. vizeSa nAmo | prathama pravAha kuzalalAbhajI dvitIya pravAha) sumatimuni naMdalAlajI agaDadattanI nagarI avaMtI | zrIvasaMtapura | zaMkhapura | zaMkhapura | zaMkhapura | rAjA | jitazatru | bhImasena | suMdara | surasuMdara | surasuMdara | rANI x sohagasuMdarI surasuMdarI | pitA amogharatha rathika | surasena sAmaMta X mAtA yazomatI | dhAraNI | X | | pitAne mAranAra | amoghaprahArI | abhaMgasena x pitAnA mitra ke draDhaprahArI somadatta pavanacaMDa upAdhyAya temanI nagarI kauzAMbI | caMpApurI vArANasI | vANArasI | vANArasI vANArasI te nagarInA rAjA | 0 | 0 | "bhuvanapAla | 0 x | surasuMdarI kamalasenA | kanakasuMdarI | 0 zreSThI yakSadara sAgara baMdhudatta baMdhudata baMdhudatta zreSThIputrI zyAmadattA mayaNamaMjarI | madanamaMjarI | madanasuMdarI | madana maMjarI prathama cora bhujaMgama bhujaMgama harayala tenI bahena viramatI vIramatI | vIramatI | 0 (putrI) bhilapati arjuna | arjana dharaNIdhara | bhImasena | x dvitIya cora | dhanapUjaka pracaMDa duryodhana | durjana | x tenI patnI/dIkarI | 11jayazrI rAjaputrI o | o 1. zAntisUrijI, jinacaMdrasUrijI > 0. 2. zAntisUrijI tathA jinacaMdrasUrijInI kathAmAM zreSThI ke zreSThIputrIno kathAghaTaka nathI. ane kathA prathama corane mAravA sudhInI ja che. mATe te pachInA pAtro paNa nathI. For Personal & Private Use Only
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ pIThabaMdha - tulanAtmaka saMpreSaNa 3. eka mAtra sumatimunie zaMkhapurano ujaMgala deza darzAvyo che. 4. punyanidhAnajI > caMDa pa. punyanidhAnajI > jitazatru 6. bhAvavijayajI > 0, sthAnasAgarajI > zrIdata 7. naracaMdrasUrijI-somatilakasUrijI > 0, vinayacaMdrasUrijI-lakSmIvalabhagaNijI > bhujaMga. 8. punyanidhAnajI > 0 9. naracaMdrasUrijI-somatilakasUrijI > bhIma, lakSmIvalabhagaNijI > 0 10. punyanidhAnajI > 0 11. naracaMdrasUrijI > 0, somatilakasUrijI > suMdarI. For Personal & Private Use Only
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA 4 Da hastaprata paricaya 1) sumatimuni kRta copAIbaddha agased rAsa A kRtinI be prato lIMbaDI-zeTha ANaMdajI kalyANajI jaina jJAna bhaMDAramAMthI prApta thaI che. ka.) DA. 114, pratikramAMka-3080, kula patra-10. temAM patra 1thI 5 = nI 8mI ardha paMkti sudhI "bhavIya kuTuMba rAsa' che. tyAra pachI 10mAM patra sudhI copAI baddha agaDadA rAsa che. pratanuM mApa 29 X 12 se.mI. che. dareka patramAM 15 paMkti che. dareka paMktimAM 37 thI 41 akSaro che. akSaro nAnA-moTA che. "kha" ne badale "gha'no upayoga karyo che. AkhI pratamAM kyAMya daMDano prayoga ja nathI. eka sthAne be paMktinI vacce ane eka sthAne hAMsiyAmAM pATha umeryo che. bAkI kyAya pATha khUTato nathI. A pratanuM lekhana kaDIpATakamAM saMvaMta 1637 varSe Aso suda-12nA maMgaLavAre thayuM che. zrI satyalakSmI gaNijIne vAMcanArthe RSi somA dvArA A prata lakhAI che. pratano AraMbha bhinAya nama:' thI karyo che. ane puSpikA A mujaba che. ti zrI agaDadatta maninu rAsa saMpUrNa cha, saMvata 1637 varSe Aso zudi 12 bhaume cha, kaDIpATaka madhye lakhyataM R0 somA laravyApitaM cha, pra0 zrI satyalakSmIgaNinAM vAcamAnyaM cha, zrIH zubhaM bhavatu kalyANamastu I zrI ramo nama: || sAmArU III suvai. IIrA sama. Il3II mamara Il8II manamonA ||5|| paMcaprakAre // 6 / / isuMa sAmAikanaratUka. |7|| dvsinsaani| aMtu Avasaka ||8|| ka" pratano sAmAnya rIte upayoga karyo che. "kha" pratano jarUra paDI tyAM lAbha lIdho che. kha.) DA.-97, prata kramAMka-2196. patra-4, pratanuM mApa 28.5 812.5 se.mi. che. dareka patramAM 15 paMkti ane dareka paMktimAM 47 thI 51 akSaro che. akSaro ekasarakhA ane suvAcya che. kvacit paDimAtrA vaparAI che. "khane badale "' paNa maLe che. khUTatA pATho hAMsiyAmAM ane nIcenI korI jagyAmAM 'V' 'x' ke "x 2" "x4' evI nizAnI karIne mUkavAmAM AvyA che. kaDI kramAMka, caupaI ane dUThAnA akSara para lAla raMga karyo che. prathama patramAM sTeja zAhI ukhaDI gaI che. pratano prAraMbha paDAthI karyo che. ane puSpikA 'ti DarA:II' eTalI ja che. For Personal & Private Use Only
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ pIThabaMdha - hastaprata paricaya 2) kuzalalAbhajI kRta agasdatta copAI A kRtinI be prato prApta thaI che. ka.) A prata AcArya zrI kailAsasAgarasUrI jJAnamaMdira-kobAthI prApta thaI che. pratikramAMka-14431. patra-11. pratanuM nAma-26.5 x 11 se.mi. che. dareka patramAM 15 paMkti ane dareka paMktie 46thI 51 akSaro che. A pratamAM vacce phudaraDI rAkhI temAM cAra akSara goThavyA che. khUTatA pAThone "V" AvI nizAnI karI banne bAju umeravAmAM AvyA che. kyAMka be paMktinI vacce korI jagyAmAM paNa khUTatA akSara umeravAmAM AvyA che. akSaro eka sarakhA suvAcya che. "khane badale "no prayoga thayo che. " ane "phumAM sTeja ja pharaka che. kvacit paDimAtrAno prayoga thayo che. daMDanI niyatatA nathI, kaDI kramAMka tathA dezI ke chaMdanAmonA akSaro para lAla raMga karyo che. A pratanuM lekhana kobA jJAnamaMdiranA sUcipatramAM jaNAvyA mujaba 18mI sadImAM thayuM che. pratanI sthiti sArI che. pratano AraMbha Diaa " thI karyo che. puSpikA A pramANe che. 'ti zrI gADatattara saMpUf: || zrI || zrI.' tyAra bAda pachIthI koIe minAzakuna lakhyA che. 'caMce cUNaNa paMkhi maraNa, nayaNe lAbha anNt| bhojana udara, guhyu dhana, pUMche hANa karaMta II1il kaMThe rA-melAvaDo, pAya gamana krNt| harI puchai sahadevanaiM, ceDI vIcAra milaMta |rA iti minA sakuna likhyA che te joII te tthiik||' minAzakunanI nIce DAbI bAjue menA (=sArikA)nuM citra ApyuM che. temAM alaga-alaga sthAne nAnA vartuLa karavAmAM AvyA che. jenA dvArA minAkamenA (sArikA)nA cAMca vagere aMgo parathI zukana jovAmAM Ave che. tenuM phaLa be dukAmAM darzAvyuM che. kha.) A prata orIenTala InsTITyuTa vaDodarAthI prApta thaI che. A pratamAMthI maLatA amuka pAThone mukhya banAvavAmAM AvyA che. prata kramAMka-14289, patra-11 paraMtu temAM pamuM patra nathI. pratipatra paMkti 11thI 14 che ane pratipaMktie 42thI 49 akSaro che. For Personal & Private Use Only
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA pratamAM vacce phadaraDI rAkhavAmAM AvI che. khUTatA pATho mAtra be ja sthAne hAMsiyAmAM ane nIce korI jagyAmAM 'v' 3' evI nizAnIthI umeravAmAM AvyA che. koI sthAne be paMkti vacce paNa khUTatA akSara pUryA che. azuddhione pILA raMgathI TAMkavAmAM AvI che. akSaro samAna ane suvAcya che. "kha" mATe "" ja vaparAyo che. kvacita "va" no "ja" ane "ba" no 'va' jovA maLe che. "da ane ra" mAM koI taphAvata jaNAto nathI. pratanA cheDAnA bhAgo khavAI gayA che, prata jIrNa thayela jaNAya che. lagabhaga patromAM thoDIthoDI zAhI ukhaDI gaI che. pratano AraMbha i[Diaa zrI jItamAya nama: II' thI karyo che. ane puSpikA A mujaba che. "ti zrI agaDadatta kumAra rAsa saMpUrNamiti ||ch||' %28 ) zrIsuMdarajI kRta agasdatta rAsa A kRtinI traNa prato prApta thaI che. ka. ane kha. prata bI.ela InsTiTyuTa dillIthI prApta thaI che. emAM "ka" pratane mukhya banAvavAmAM AvI che. "kha" ane "ga" pratano jarUra lAgI tyAM lAbha lIdho che. ka.) pratikramAMka DI.ela. 000001488. kula patra-10, pratanuM mApa 28 8 12 se.mi. che. pratipatra paMkti 15 ane pratipaMkti akSara 45 thI 57 che. pratamAM vacce koru cokhaMDu rAkhavAmAM AvyuM che. khuTatA pATho, hAMsiyAmAM ke upara-nIce korI jagyAmAM "+", "=", v', 'N', "+1', evI nizAnIthI athavA vinA nizAnIe paNa umeryA che. be paMktinI vaccenI jagyAmAM paNa pATha umerAyA che. akSaro AgaLa-pAchaLa lakhAI gayA hoya tyAM akSara upara "2', "1' evI nizAnI ApavAmAM AvI che. prastuta agaDadattanI badhI ja prato karatAM A pratamAM mahattvanI viziSTatA e che ke AkhI pratamAM daMDa ke kaDI kramAMkamAM saheja paNa avyavasthA nathI. akSaro eka sarakhA ane suvAcya che. "kha" mATe "ja" ane "gha' banne vaparAyA che. moTe bhAge ba" no "va' jovA maLe che. kvacit ja "va" ne badale ' vaparAyo che. For Personal & Private Use Only
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ pIThabaMdha - hastaprata paricaya ka" prata ane "kha" prata bannenA akSaro ekadama sarakhA ja che lekhake potAnuM nAma puSpikAmAM ApyuM nathI. A pratano AraMbha ID thI karyo che ane puSpikA 'rUti zrI makara rArSi catuSpavI samAptA' che. kha.) prata kramAMka DI.ela. 000001487 che. patra-10, paraMtu prathama traNa patra nathI, pratanuM mApa 28 4 12 se.mi. che. prati patra paMkti 15 ane prati paMktie akSara 40 thI para che. A pratamAM paNa vacce koruM cokhaMDu rAkhavAmAM AvyuM che. kvacit ja be paMktinI vacce khUTatA akSaro umeryA che e sivAya A pratamAM kyAMya pATha khUTato nathI. akSaro eka sarakhA ane suvAcya che. "kha" mATe 'S' no ja upayoga thayo che, "ba" no "va" ane 'va'no "" jovA maLe che. koI sthAne paDimAtrA vaparAI che. pratanA aMte puSpikA "rUti zrI mADatara rArSi catuSkarI samAptA IIchA' e mujaba che. ga.) A prata lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyAmaMdira amadAvAdathI prApta thaI che. prata kramAMka - 10859, patra-12, pratanuM mApa 12 4 28.5 se.mi. che. pratipatra paMkita 13 ane pratipaMktie akSara 41 thI 4pa che. AkhI pratamAM akSaro ekasarakhA ane suvAcca che. traNa sthaLe "/" eva nizAnIthI khUTato pATha umeryo che. ane eka sthAne "jha' evI nizAnIthI umeryo che. kyAMka be paMkitanI vacce pATha umerAyo che. kvacit paDimAtrA vaparAI che. "kha" ne badale "' no ja prayoga thayo che. anunAsika pUrve anusvAra karavAmAM AvyA che. kvacit nirarthaka anusvAro paNa dekhAya che. patra 1-a para banne bAju hAMsiyAmAM suMdara citraNa karavAmAM AvyuM che. pratano AraMbha "ILDaa' thI thayo che. ane puSpikA "rUti zrI gADatara 2MrSi vaMdha: samApa:' che. For Personal & Private Use Only
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDatta rAsamAlA 4) guNavinayajI kRta agaDadatta rAsa A kRtinI eka ja prata zrI hemacandrAcArya jJAnamaMdira pATaNathI prApta thaI che. tenA sUcipatramAM rAsanA kartA jinakuzalasUrijI jaNAvyA che je vastutaH guNavinayajI che. DA. 299, prata kramAMka-14371, patra-13, pratanuM mApa 28.5 x 12 se.mi. che. pratipatra paMkti 16thI 20 ane pratipaMktie akSaro 43 thI 60 che. 65 kyAMka banne hAMsiyAmAM tathA upara-nIce korI jagyAmAM ane be paMkti vacce jagyAmAM aspaSTa akSaro lakhyA che, pATha khUTatA nathI ane koI padanI TIppaNI jevuM paNa jaNAtuM nathI. 76 sudhI akSaro eka sarakhA ane suvAcya che. 'kha' mATe 'va' ane '' banne vaparAyA che. kvacit 'va'nA sthAne 'va'no nirdeza che. vyaMjana sAthe 'A kAra' ane vyaMjana sAthe 'rphe kAramAM' bahu sAmAnya taphAvata che. 76 thI akSaro badalAyA che. A akSaro saheja nAnA-moTA thAya che. ane paMkti AgaLa jatA vaLI jAya che. kyAMka akSaro phUTyA che. kyAMka akSaro ekadama joDAI gayA hovAthI joDAkSarano bhrama kare che. ahIM paNa 'kha' mATe 'sva' ane '' ema banne vaparAyA che. 'ma'nuM DAbu pAMkhiyuM TUMkuM thaI javAthI 'ta' no bhrama Ubho kare che. AkhI pratamAM daMDanI aniyatatA che. pratamAM cheDAnA bhAga khavAI gayA che. tathA dareka patra para jamaNI bAjue uparanA bhAgamAM udhaI lAgI che. pratanI lekhana saMvata puSpikAmAM nathI A pratanu lekhana paM. jIvakIrti gaNijIe karyuM che. A jIvakIrti gaNijI kayA? e nizcita na thaI zakavAnA kAraNe prata-lekhana saMvata paNa nizcita thaI zakatI nathI. pratano AraMbha '||zrI haDIvA pArakhanAthAya nama||' thI thayo che. ane puSpikA A pramANe maLe che - 'rUti zrI gADavattavumAra cattupa|| paM0 nIvIrttini nizcita' For Personal & Private Use Only
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 66 5) lalitakIrtijI kRta aga'datta rAsa A kRtinI traNa prato prApta thaI che. pIThabaMdha - ka.) A prata AcArya zrI kelAsasAgarasUrizAnamaMdira-kobAthI prApta thaI che. prata kramAMka-13715, patra-12, pratanuM mApa 26 X 11 se.mi. che. pratipatra paMkti 15 thI 17 ane pratipaMktie akSaro 41 thI 47 che. A pratamAM trIjuM ane cothu patra nathI. - hastaprata paricaya koI sthAnoe khUTatA pAThone banne hAMsiyAmAM ane upara-nIce korI jagyAmAM 'v' ke 'x' evI nizAnI karI umeryA che. be paMktinI vaccenI jagyAmAM paNa khUTatA pATha pUravAmAM AvyA che. koI sthAne zAhI ukhaDI gaI che. patra-pa34 para 8mI paMktimAM akSara uparAuparI lakhAyA che. zuM lakhAyuM che te samajAya tema nathI. mAtra patra-1 ane 234 mAM ja amuka ja aMko ane . amuka akSaro lAla raMgathI lakhavAmAM AvyA che. tyAra pachI AkhI pratamAM kyAMya lAla raMga vaparAyo nathI. akSaro eka sarakhA che. 'kha' mATe '' tathA 'ba' mATe 'dhva' ane 'va' vaparAyA che. '3' mATe be lipicihno vaparAyA che. koIka sthAne 'ma'nuM DAbu pAMkhiyu TUkuM thaI javAthI 'tta' ane '7'no bhrama Ubho kare che. vyaMjana sAthe dIrgha 'ph' ane vyaMjana sAthe '' bannemAM bahu sAmAnya bheda che. pratamAM khUNAno thoDo bhAga khavAyo che. patra-5no thoDo bhAga patra 64 para coMTyo che. A pratanuM lekhana vi.saM. 1722mAM (puSpikA- sa[tta]ravAvIsA vraje) thayuM jaNAya che. zrAvaNa suda-13, zukravAre prata lakhAI che. lekhakanuM nAma DurgasI (kobA bhaMDAranA sUcipatramAM durgasiMha) che. pratano AraMbha ' / / ED / / ' thI karyo che ane puSpikA A mujaba che. 'rUti zrI aDatta rAsa graMthAgratha saMvat sa[ta]raibAvIsA vraSe zrAvaNa sudi terasi zukrai. ' tyAra pachI paMkti ekadama chekavAmAM AvI che. tenA pachI 'niravyataM seva DuIsI' lakhyuM che. kha.) A prata zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTanA sahayogathI maLI che. je zrI goDIjI jaina jJAna bhaMDAra. pAyadhunI -muMbaInI che. pratakramAMka-3 (skena karyA pramANe), kulapatra-10, pratanu mApa 28.5 x 12 se. mi. che. pratipatra 17 paMkti ane pratipaMkti 50 thI 60 akSaro che. dareka patramAM vacce corasa jagyA khAlI rAkhI temAM cAra akSara goThavavAmAM AvyA che. akSaro eka sarakhA, suMdara ane suvAcca che. traNa ja sthaLe '=' ane '+' nI nizAnIthI khUTato pATha For Personal & Private Use Only
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadA rAsamAlA umeravAmAM Avyo che. e sivAya AkhI pratamAM kyAMya pATha khUTato nathI. "kha" ne badale 'S' ane kavacit " vaparAyo che. azuddhine saphedo lagAvIne ekavAmAM AvI che. prata jIrNa che. darekapatra cAre bAjuthI khaMDita che. patra 2 ane 4 no ghaNo bhAga khavAI gayo che. A pratanuM lekhana paM. bhaktivizAlajIe sAdhvIzrI kanakamAlAzrIjInA ziSya sA. kIrtimAlAzrIjI ne vAMcanArthe karyuM che. pratano prAraMbha iDiaa zrI pArzvanAthAya nama:' thI thayo che ane puSpikA A mujaba che. - iti zrI agaDadattanI caupaI sNpuurnnaa|| sarvagAthA 3039 / / zloka saMkhyA 5043 / / maMgalaM bhuuyaat|| likhitA paM0 bhktivishaalen| sAdhvI kanakamAlA zi0 kIrtimAlA vAcanArtham / / shrii:|| ga.) A prata sara bhAMDArakara orIenTala rIsarca InsTiTyuTa-pUnAthI prApta thaI che. prata kramAMka - 1569, 1891-95, patra -19, pratanuM mApa 23 4 10.5 se. mi. che. pratipatra 15 paMkita ane pratipaMktie 27 thI 37 akSaro che. te mAtra patra-19 sivAya dareka patramAM vacce corasa khAlI jagyA rAkhI temAM cAra akSara goThavavAmAM AvyA che. amuka patromAM bheja lAgavAthI pAchaLanA akSaronI zAhI uThI AvI che. khUTatA pATha mAtra be ja sthAne umeravAmAM AvyA che. eka sthaLe \\' evI nizAnI dvArA umeryo che. "kha" mATe "S' ane '' banne lipicinho vaparAyA che. dareka patra A nA DAbI bAjunA hAMsiyA para "Diomo' ke 'bAda ja ane aMka lakhavAmAM Avyo che. patra 16 para "sADatta vaparUM 16 ema lakhyuM che. e ja patranA jamaNA hAMsiyA para aMkanI cAre bAju citraNa karyuM che. A pratanuM lekhana saMvata 1780 jeTha suda-9 nA budhavAre thayu che. pATodhInagaramAM (jaina gU. ka. mujaba pATaNa nagaramAM) vAcaka jJAnanidhAnagaNinA ziSya vAcaka vidyAvimalagaNie temanA ziSya 50 mahimAsukhamunine adhyayanArthe A prata lakhI che. pratano prAraMbha Ai thI karyo che. ane puSpikA A pramANe che. - "vi zrI Aditta 2: sNpuurnnH|| graMthAgraMtha 5031 / / zrI saMvata 1780 varSe jyeSTa sudi 9 dine budhavAsare zrI pATodhInagare vA0 zrI zrI jJAnanidhAnagaNi ziSya vA0 vidyAvimalagaNi likhitaM tatta ziSya paM0 mahimAsukha muni ptthnaarthN|| tat ziSya paM0 raMgakhemuni bhrAtR paM0 mata Lema munirA parata chai.' For Personal & Private Use Only
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 pIThabaMdha - 6) sthAnasAgarajI kRta aga'datta prabaMdha A kRtinI eka ja prata orIenTala InsTiTyuTa vaDodarAthI prApta thaI che. prata kramAMka-5325, patra-24, pratanuM mApa- 28.5 x 12.5 se.mi. che. pratipatra paMkita 15 che. ane pratipaMktie akSara 50 thI 55 che. - hastaprata paricaya A pratamAM vacce korI phudaraDI rAkhavAmAM AvI che. khUTatA pATho Aju-bAju tathA upara-nIce hAMsiyAmAM ' / / ' ke 'x' evI nizAnIthI umeryA che. moTe bhAge subhASito ane dezIo ja umeravAmAM AvI che. kyAMka be paMkti vacce paNa khUTato pATha pUryo che. akSaro eka sarakhA ane suvAcya che. anunAsikanI pUrvanA vyaMjana para anusvAranuM valaNa vadhu che. 'kha' mATe 'Sa' 'ghu' banne vaparAyA che. prAyaH 'ba' no 'va' ane 'va' no 'va' thayelo jovA maLe che. kaDI kramAMkomAM aniyatatA che. paDImAtrAno kvacit upayoga thayo che. A pratanI mukhya viziSTatA e che ke prata kavinA svahaste ja lakhAI che. pratanA cheDAnA bhAgo kyAMka-kyAMka khavAyA che. puSpikA mujaba A pratanuM lekhana saMvat 1685 mAM jeTha suda-13nA ravivAre thayu che. kartAe pote ja vAMcananA hetuthI rAyadhanapUra (rAdhanapUra)mAM lakhI che. pratano prAraMbha '||rdaDII zrI guDI pArzvanAthAya namaH|| OM zrI mAvatye namaH||' thI karyo che. ane puSpikA A pramANe che. ' iti zrI agaDadattaRSirAya prabaMdha samAptaH / / saMvat 1685 varSe jyeSTamAse sitapakSe trayodazyAM ravivAsare likhyataM rAyadhanapure / munisThAnasAgareNa pravAcanAya ||zrIH || kSemaM bhUyAt ||chH||chH|| zrI zrI / / jyALamastu / / zrIH|| chaH|| cha:|| zrI zrIH|| zrI:' 7) naMdalAlajI kRta agaRsdatta rAsa A kRtinI eka ja prata AcArya zrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira-kobAthI prApta thaI che. A kavinI kRtino-pratano ullekha jaina gurjara kaviomAM nathI. prata kramAMka-19991, patra-1thI 6 4, ahIM 11mI paMktithI 'caMdana-malayAgiri rAsa' zarU thAya che. kula patra-10, pratanuM mApa 27 x 12.5 se.mi. che. For Personal & Private Use Only
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA 69 dareka patramAM 20 thI 24 paMkti ane dareka paMktie 50 thI 58 akSaro che. akSaro kyAMka nAnA ne kyAMka moTA che. "kha" mATe "S'no ja prayoga che, "' ane ' sarakhA lAge che. "T' paNa 'va'ne maLato Ave che. 'va' ane 'va' mAM koI niyatatA na hovAthI vicArIne badale "bicArI" ane "beTho'nA sthAne "veTho vaMcAya che. khUTato pATha mAtra traNa sthAne ja "V" nizAnIthI hAMsiyAmAM ane uparanI khAlI jagyAmAM umeravAmAM Avyo che. bAkI kyAMya pATha khUTato nathI. zabda bAMdhavA mATe "cihnano kyAMya prayoga thayo nathI. amuka patranA cheDA khaMDita che. koI-koI sthAne zAhI ukhaDI gaI che. akSara vaMcAtA nathI. A pratanuM lekhana saMvata 1972 vaizAkha suda-8 maMgaLavAre jIMda gAma mAM thayuM che. lekhake potAnuM nAma puSpikAmAM ApyuM nathI. pratano prAraMbha zrI OM nama:thI thayo che ane puSpikA A mujaba che. 'iti saMpUrNa likhataM jIMda madhye vaizAkha sudI AThamI 8 bAra maMgalavAra saMmata 1972 ||me0||' 8) punyanidhAnajI kRta agasdatta rAsa A kRtinI be prato prApta thaI che. A prata zrI hemacandrAcArya jJAnamaMdira pATaNathI prApta thaI che. DA.-322, prata kramAMka-15338, patra-6, pratanuM mApa 28x11 se.mi. che. pratipatra 19 thI 27 paMkti ane pratipaMktie pa2 thI 87 akSaro che. AkhI pratamAM akSaro nAnA ja che. paraMtu patra 4 5 mAM 7 paMkti to ekadama jhINA akSaramAM che. jyAre 3 4 mAM 4 paMkti 3 mA mAM 17 paMkti ane 6 mAM 12 paMkti moTA akSaramAM lakhAI che. "kha" ne badale "G" vaparAyo che, kyAMka "gha" paNa jovA maLe che. patra trIjA, cothA ane 6 mAM moTe bhAge koI ja sthAnomAM daMDa karavAmAM nathI AvyA. hAMsiyAmAM tathA uparanI korI jagyAmAM khUTatA pATho umeravAmAM AvyA che, patranI pAchaLanI bAjue DAbI bAjunA hAMsiyAmAM upara For Personal & Private Use Only
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ pIThabaMdha - hastaprata paricaya 'mADatara 20' ane patrAMka lakhela che. ane jamaNI bAjunA hAMsiyAmAM nIce mAtra patra kramAMka ja lakhyA che. chellA patramAM DAbI bAjunA hAMsiyAmAM upara gADa90 6' ema lakhyuM che. koI patranA khUNA khaMDIta che. pratanuM lekhana 18mI sadImAM thayuM jaNAya che. pratano AraMbha 'ILDiaa oM nama:'thI karyo che ane puSpikA 'ti zrI jhADA vaparuM saMpUuf li' ATalI ja che. kha.) A prata sara bhAMDArakara orIenTala rIsarca insTiTyuTa-pUnAthI prApta thaI che. pratanA oLakhapatra para rAsanA kartA udayavimala jaNAvyA che. je vastutaH punyanidhAnajI che. prata kramAMka-1568, 1891-95, kulapatra-23, pratanu mApa-18 4 10.5 se. mi. che. pratipatra paMkti 11 thI 13 che ane pratipaMktie akSaro 32 thI 43 che. patra 2,3 ane 8 nathI khUTatA pATho hAMsiyAmAM tathA upara nIce korI jagyAmAM ' 'V' ane eka sthaLe "+' nI nizAnIthI umeryA che. patra-94 thI akSaro thoDA moTA thayA che. akSaro eka sarakhA che. "kha" mATe moTAbhAge "' vaparAyo che. kvacit "gha' no prayoga thayo che. anusvAramAM aniyatatA che. bahudhA anunAsika pUrve anusvAranu valaNa rahyuM che. A pratanuM lekhana saMvata 1732 mAM vAcaka zrI devacaMdrajInA ziSya vAcaka zrI vIracaMdrajIe karyuM che. pratano AraMbha liDiaa huM nama:II' thI karyo che. ane puSpikA A mujaba che. "ti zrI agaDadatta caupaI saMpUrNa: saMvata 1732 varSe likhitaM vA zrI devacaMdrajI te ziSya vA zrI vIracaMdrajI vira naMdyA zrI gudad rAsa 9 bhIma (zrAvaka) kRta agasdatta rAsa A kRtinI eka ja prata zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTanA sahayogathI prApta thaI che. je zrI goDIjI jena jJAna bhaMDAra pAyadhUnI-muMbaInI che. prata kramAMka - pa (skena karyA mujaba), kulapatra-19, pratanumApa 23 4 10.5 se.mi. che. pratipatra paMkti 14 thI 16 che. pratipaMktie akSaro 34 thI 39 che. For Personal & Private Use Only
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA 71 AkhI pratamAM akSaro ekadhArA ane suvAcya che. dareka 'mA' patra para DAbI bAjunA hAMsiyA para 'sADatta 2' ane patrAMka lakhelA che. dUhA, copAI vagere tathA caraNAtte AvatA daMDo lAla raMgathI karavAmAM AvyA che. AkhI pratamAM mAtra be ja sthaLe 5' evI nizAnIthI khUTato pATha umeryo che. e sivAya AkhI pratamAM kayAMya pATha khUTato nathI. "kha" mATe '6' ane "gha' banne vaparAyA che. kavacit " ne badale 'va' vaparAyo che. pratanuM lekhana saMvata 1930 phAgaNa suda-9 budhavAre thayu che. vakIla varajalAla veNIdAse kheDAmAM zrI bhIDabhaMjana amIjharA pArzvanAtha prabhunI kRpAthI pratalekhana karyuM che. pratano prAraMbha 'ICUL... nAthAya nama:II' thI karyo che. ane pUrNAhuti A pramANe puSpikA dvArA thaI che. 'ti zrI mADatara rara samAptama saMvata 1230 prA. zu. 23 na0 vazIna varasAna veLIvAra peThA maLe zrI bhImaMnana kamIznara pArzvanAtha pratAH zUma vitUTall' tyArabAda eka dUho lakhavAmAM Avyo che. dUho - jANaMtAsuM goThaDI, sUrAsuM sNgraam| je hArijaI jIpII, toiM nahI vIrAma II3II 10 mAna/mahimAsiMhajI kRta agasdatta rAsa A kRtinI eka ja prata lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyAmaMdira - amadAvAdathI prApta thaI che. pratikramAMka-2582, kulapatra-17, pratanuM mApa 25 x 11.2 se.mi.che. pratipatra paMkti 15 thI 16 che. pratipaMktie 38 thI 49 akSaro che. patra 17 ma mAM agaDadatta rAsa pUro thaI jAya che. patra 17 mA mAM 24 tIrthakaronuM stavana che. je patra 17 mA nA banne hAMsiyAmAM tyAra pachI 16 * nA banne hAMsiyAmAM lakhAIne pUrNa thayuM che. For Personal & Private Use Only
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 pIThabaMdha - hastaprata paricaya pratamAM akSaro ekasarakhA suvAcya che. badhA ja patrAMkonI cAre bAju suMdara citrakAma karyuM che. patra 16 mAM vacce be sthaLe corasa khAlI jagyA choDI temAM cAra akSaro goThavavAmAM AvyA che. ane patra 17 mAM chatrAkAra jagyA choDI vacce-vacce e ja AkAre akSaro goThavyA che. dareka nA patramAM DAbI bAjunA hAMsiyAmAM laData co ke mADatara0 50 athavA patra ema lakhIne patrako ApyA che. patra 3 gA mAM banne bAju hAsiyAmAM vAra viSayaka koI paMktio che. khUTatA pATho moTA bhAge vagara nizAnIe ane kyAMka "x', 'V' ane "+" evI nizAnIthI umeryA che. "kha" nA badalAmAM mAtra 5' ja vaparAyo che. anunAsika pUrve anusvAranuM valaNa che. pratanuM lekhana saMvata 1748 mAgasara vada 13 zanivAre AloTa nagaramAM thayuM che. vidyAsuMdaramaNinA ziSya muni saubhAgyasuMdarajI (L. D. nA sUcipatra mujaba saubhAgyasAgarajI) e A pratanuM lekhana karyuM che. pratano 'IDiaa zrI ninAya nama:' thI AraMbha karIne A mujaba puSpikA ApIne pUrNAhuti karI che - "ti zrI gADatA gumAra corAphI saMpUnA graMthA graMtha 481 mAnA satna paMDita Li gajeMdra gnni|| zrI zrI zrI zrI zrI vidyaasuNdr| tat ziSya muni saubhAgyasuMdara lpikRtN|| sNvt| 17 / 48 / varSe magasira vdi|| 13 / / diine| kRSNa pakSe snivaasre|| aalottngre|| shriirstuN|' 11 zAMtasaubhAgyajI kRta agasdatta rAsa A kRtinI eka ja prata bhAMDArakara orIenTala rIsarca InsTiTyuTa-pUnAthI prApta thaI che. pratikramAMka 328, 1871-72, patra-28, pratanu mApa 23.5 x 11 se. mi. che. pratipatra 15 thI 17 paMkti che. pratipaMktie 37 thI 46 akSaro che. A pratanA akSaro ukelavA saheja kaThina che. vyaMjana sAthe 'A' ane vyaMjana sAthe 'huM mAM koI pharaka nathI. '' ane '3 tathA '' ane 'A' mAM bahu sAmAnya bheda che. 'I' na badale '' no ja prayoga thayo che AkhI pratamAM kyAMya daMDa karavAmAM AvyA nathI. For Personal & Private Use Only
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA khUTato pATha \\" evI nizAnIthI hAMsiyAmAM umeryo che. be paMktinI vacce paNa, rahI gayela ' zabda umerI devAmAM AvyA che. amuka patromAM bheja lAgavAthI akSaro pAchaLa uThI AvyA che. pratano AraMbha liDlI zrI gukhyo na: sattAya nama:II thI karIne aMte A mujaba puSpikA ApIne pUrNAhuti karI che. ti zrI gADatA carItra dvItIya vaMDa saMpUrI zrI pArzvaprasALa phakta 7 bhAdaravo mAsa tameM jANo sarvagAthA 846 zloka 256' f SE For Personal & Private Use Only
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ pIThabaMdha - hastaprata paricaya 1. sumatimuni kRta copAIbaddha agaDadattarAsa. 2. saM.-1601, . saM.-1.637. tinamavasIzIalirAma saravaratapuDasaralAya puNyataNaupamarimAno eyavAtamuvA yastarIvalIvanISivantamacarI nivAdhidhAra pAvAgarAgarAgalAra patrakAra naramAyA tanAbasamA zAninAyanamaH cyA pratiniyA pApA samasAmanisAsiyAmAyakarajAmAnimAyamAna manakatamjevaradAnA camAbhizanaramallalAna jamanAsivAmavivAna muruSamAninavedojAganA samAnaudaragalAcanAkAmAvazAla dhararaMgajinyAparivAna vINIjAganisiyA ga kavinayadhAratidinAnilavarTiTIlArayarojamI mastakAnamAhAbA paratanakAra desAmAna bola bamakA mANa tIna sAla sAnAsAnA bAyA. apAra sevakarAra mAradAnAmi racanA lagAyAnagamadanamabahasamya prathama pRSTha a HIKRAMERIEORIANNAPAIMER2806068 MINHEIHIRROR PRORTAINMENT R S AREEFonts (243 yAtrAgamatalabadhAsamA minuodi 47 aMtima pRSTha For Personal & Private Use Only
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA 75 2. vAcaka kuzalalAbhajI kRta agaDadata copAI. 2. saM.-1625. : belavagaMja, bApa pardAmAsaniNezaramaRARIAmarIsaratidevAvanayadharmavAyayarupayapaMkajaNamevAvinarAganIsArakhavA dezAdharmacAritrakArAdAlanapAnAvanAvivadhAnada vistAra zAdAnazmakramapanidizilazivabahAzAcyA na yAcanAsahitAvasAmAvAlAdAnamanagavetAmahirasaMganisamajadApanahAisapanniyAvAnaxy mAlamunirmalasa vasAdayAmatasabalarASaprAyavalacatinArIvaritAdhAkaraparihArarAdhapakSamunivaranA vahivanapaIbAdhakAramAhAlahilAvaliyoparikaliyovimalabuddhilAdhArAdhinaviracitasveitihanagarI trigAvapAzAvAvatagharanagaravizatAlImasenatamA rinapAlAeka seMhasatamayatenarIpiTarANinAgasenA zAmilasarA nAtAbamAnanAdhanihita gha lamurasenanAmaimAmatAvalalimaravIrabala IlanAsazyAyadhavidhalahiNajavara maMdiraMgA hi ya himahamaekAeka tolArapasenAnAprati nilariekavacamAnagaDadanapinAmika mA ematisarupamasa padaramAkAranAmAmAnavatA RAIvariparadezIekAmanadamujANa haraviA kekAve karavAnyAtiyAmiAmAlIrAyatakA PvisalaharAtApratikRSimurasenavAsasAmanAe kasatsaekanomurumanajarAna sonopAsanA hira SUpatinAvalAsarAvAmAnabarAmanAmahAtAnukaradArArAyavAlAbAlavIrAlA majama samAsatAgrahekA vAkanAmasagiparasapatara mAhaoNrarItasalArasAmAvA bAlabadhale matadako pratidharAmajAsatArAkarama kI kasoyAyadhayalI prAyAdhasamIriyatAka emAnirAka dhAyagAmI kImarAsirisena ughasamasArasvatanIsa vAlI kahA zrI vijayadharma-lApAjAmA mandira nAka L ra prathama pRSTha Gra aMtima pRSTha For Personal & Private Use Only
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ pIThabaMdha - hastaprata paricaya 3. zrIsuM427 ta hattarAsa. 2. saM.-1666. svAMSRAarata emaparamakapaparameSikimANamAyAmabharatakamalAmA ripagArAvAmanAnAzAmamamAyakavArarAtrikaraNamamaratanArasavadabhitAsAgaunamanAmanAmanA majhimanakArarasAsvAdhyApapadAbhiyabhagalamAlAsyAspatimAnavanirAlA (karalAlamanamanamAdhamAnajAkAjazkavitakalAlArAjajanadatanikAlayakAkharasarA kaLamamAvidhikaratAnAvAvaratavimAyayAtrAkavarakhativamanISikAumpayakasarijamAnavidyA kAmAvarakinabhUzirAcArijalamasihasazivapaTaanuzAbhakArAnAmagA Asaram ROMALAL sadassavakArAgabasmAsamisemayaanupama vijArAvarAna pasAramazAnAdhakAsaMdarakAMnA tyAmadhArasamasAvatajAmiyA AURAITAvaramAvezAmApadikhauradApa savirAsatamAstamamAmAyAlaya vimAnAdhyatAmAjimavAvadhamAnArakiraNa satranatijAnihAyAnagaramA gaTakAmAsaritAdhikaTimiyAaimoTApArAsAjanAvaramAlArojAnavalakAmAlA jigahararakamA mohamaparabhara kimaramAmanodayaralokAratabimAavatArAdAmakAraka bhArata kA bhavAvivapAzavamamatAvArUsAra TAvarojako bhimAdasAjAgA mAlA adamamavAjamavanadevAkA santAnakA samasAmarazampAyavatamAsamavasAya prathama pRSTha New aMtima pRSTha For Personal & Private Use Only
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA 77 4. guNavinayajI kRta agaDadattarAsa. 2. saM.-1678. rilAla vorAyasalajAdhava navakArAyAma sArI yAda karIyANayAranI vAdhavANApacaya ja nahi I - navI vekAna che. AvA savAla rAjakIya pAkora kAlarIess kAkarANAyAmano nArANAsImalIlAbahawdhAmAvalAzapathapatraNamANAvaLapitAnA prathama pRSTha aMtima pRSTha For Personal & Private Use Only
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ .. 78 pIThabaMdha - hastaprata paricaya 5. lalitakIrtijI kRta agaDadattarAsa. 2. saM.-1678,. saM.-1722. gardA'hAnAtimahAyatikhasajayo AdisaradAritAmasavacanazkayAkarApamAnAtagavaMtAzvata rasavaratAtarasatiSaNamApAyAkAlidAsanastarakIyAmaraSaghAku vimAyAsahitakAraNamAtApitA valiviSayaka rAjapatAnaghAmamudAsAravanti kAnAvAtrAmautamarAyAdharapresaravAnijanAdhIsA mAratavakanAsAnnidhikaravapa moTojapagAjAvavidhAtajAjizijItaparamAdAgadanayatA mAvA naSidAviSavAdApAsAdhutarAyagAvanArasanAhopavitranabanadhi visidhisaipjskNdhnkaaryaatraa| lAraMgapaMSAnApajAtivicaraNagArAagadarivinAparalahisAsaSApAsadhAratikataraNAmanA raMjAyasanoesavaidhAcacarAcAbadhikAralAkarmanAbaMdhAmAsAhAsAka mArisaharAjamA sAvataekamanAyasonalonigamadananAvAtArAdAlamiramaNigilinaya saradAra rAjANa na nAsakalanaramAitiradArasaMdaranagara-saMSarasAyanyAya rAmacamavahArAsasaspatimAhisiradAra hAravicajimanAmakamItihAsudaznAmadhAnasapaTarANAyagacanirAmAmAsasalatAstulasA mAmapApakaramAnassAnamata jAvanaprAzAsanA jasavatAjimagirikaMdarasiMdakisAyanimamAvAsA pomakiArAna- supUlAdhA avatArAkATakamAvalAsAcArAkamiyoyA jAyA nadImAnamivAna ghasAmAgAvajavarivolAyavAlanAsaMgamadatAvakamArapAbAjalayojimavAvanimatibAdhA saMvaranevAyojanabarAmI janavarakavaNavAtaka tiravAzanAtarama sanayara rana sapAnAdayAbaramatAnasatrA lAmAgAjayAta malAsagaliyAvAradIvAnI nAkA jarI ne navanavajAgatikamAvata daramAyanavisaravAdaka nAmamA prathama pRSTha lagAtAra sAtacitAmAta bAlakatanapAnApalAsA dharamalA cakavAcana khataraNa sAkadirayatAjAsagaramasamavAna karatAtadinayayAtrAmA jAya vikAvanitAsalavadhikalAlAtinA kA vAcakatesAttatAratA tathA jUtAta dharUma jAtitakAmavikAsa viyavAsAtajAra tAkatayA sago ititAkA pavitramarapasAra jabadhikasAnalapavAyaramA sAta lavAtAvaimnovomAyaniTTES tazayodo mavabhAmagara vicajanapadavAya tiSyA bhAmadAsadhArasayatamAmAsAvA zrAvaNAdita ziERA liyana lavakarmAtA By aMtima pRSTha For Personal & Private Use Only
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA 79 6. sthAnasAgarajI kRta agaDadattaprabaMdha/caritra. 2.saM.-1685,To. saM.-1685. yasamAdhAcamAkhAmamamIzAnamAthAjinapadapakajanamAsamarAmamatimAyAvANAsakA bhASaNamaramaramarapAyAzAIsagAminisavAhinAthAyIbuddhidisAbAjenarasarasarasatipaniTasvAtinArakA mitakA sabasavAyApathaviralavANA kAlidAsakavitAvAvadhamakipANiviplavanijamatAdarogAsanako DAkalAlababa sadAnAvazkalamadAhiAdhA yAsAratAvaraNAmAlahAnirapasAyAnAMnahAvApazyA dASaNAmAsavaNyAzayAmUlayadhamAhikahivAdhyavAnadhanavAjehAyagaracayakaracaritakhaNadharInahAya sayADamAkimalAkAvAridhAtamamadhavaSANasine namaho janmapavidhAmAlapAhilAmakamAnotinaDhuMgAka rAjadhaguNAjazadavijayadhisaragAvalaNAjavAjina gharavAmilahAjA tAsamaviladhuDavadAyI prayoga sayamadhamAzyAghAlAkAramayaNAphiratAjagA tizcatizcatirAmAdhAradhAravijayAdikAmAsarakaDA rAmazvAsAnapAvatasamAdisAzAsIvanamAzmIrimatIdArAdarasamayatikhadhakArAsaravamAdikarAsadasabaMdha sAmAdisAdApacadAsAnAyavarAsaghAnahIbAyI vArmadhakArAAmAvabaMDAkokalazAvArA prAryakcavidyArA hAvayAsaktamanarakagAkarIyapakSaNAyapaNeghAtipayavAserAsAdaramaNaziravilakanamAvAkhAkhavikhaMdaratAyeM matapatradivArayAidAAtArakagaNAmodisatamAhazcalAnimacaMdAjimakhatAphaladAravicArAjatinautama pravanAlAlamapAkahAzatakAparAsAnAsavarabAhiNamekhanimAsakalavamanidhAtAvadastagarAdadhIkalanikAdhI vAsAlAvAsadApachaditavavaza karanatalAladilAmAzyAThAlavAvaramagaramanAharavImAjihAdavidhavADAdhAraNa bajamakadabAsAdAgaragaratAriMgAlAlAraNyA kArakIyokarmadAkaphAsarasasadAphalasosAlaMkhA jAyajAekI prathama pRSTha STORY RALA TECH disA: pavihAya mAvimalAtiMamedTHdegala REEnakAzAsanelongHETATEwaaman nimAviloma bAsamatatAvAsa ravivAzA vivarAyadhanadhAsamanilA sabare ba shehe gebaabawaze ARTHAPA mA SNVE DIVISION aMtima pRSTha For Personal & Private Use Only
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ pIThabaMdha - hastaprata paricaya 7. naMdalAlajI kRta agaDadattarAsa. 2.saM.-1688,d. saM.-1872. |mInadohAsikanidhanighaTAyakA mahAbIra jigarayAtAsatAnaraNanIvaritrarasyasabadAyAcakimalapsana mabikasto agadatakumAranAgavArAnakaru mada mokAkuNanagarakuNdesamAkuNamAsakutAlamanAmakaDhuMdiletellA saanljyosaavyaataa||tthaalaapdliipauvaae desIAjavadIyabharatamaMmAraNamagarasaMSapurI suSakAra TamaTameTarapolayamA managarIsonAbadubistAramaNapavanauttIsabasetiyAmAMdigamAyAphNemArgajAyAbazikalokakaraivyopAgarAjamitIvatesa SakAparasurasaMdaramjAnonImagAjatejasonemabhirAmAnirakaMTakasabadharaerikarI pAlerAjamavistarImataryavekSamAdIji macaMdAsonavAnarAjArAmahiSItamanAma surasuMdarIeegaNcAmAhArAjAnekorasutanAdInisadinaraheciMtAdha ramAMdigdelakudevamanAveghA kAjannatIkoramanatAnihIsahIvetrapAlamanomAnArajajAta pujeTaki sarenahI kAja ciMtAturadamadArAja hasapurIcIjeojanacAsakamagabanprativistAra damakupaThetahanAmAmAlokaghaNApUjesumadhAmappaNI naranArajitakumAphalacaDhAvamevedhupATudhapattamAMgetasAra khumakumasabamudiAmAjIbAtarANIvista kuSapujananImA nasAdhIrAjAnejapAbIbAta"bRdamakupapujomadAejajokabamANesobarevApUrNamananAkara rAjAmAnIenasabanAtA TAyadhupa sAmagrIsAcArAbAjanalenebakulAsaMgamarajANImana nabaraMgapujAnagaracAtidApiekarI damakRpanIlAsAdhanA pariNIkAnagamAya suSeztedanAdinajAya padalITAralajoebarvA epIkizAyaridharadhAna saniATokAlAdenacIdA banokacIpa naravaliyAmavatArANAjadareMupanA puNyavetasukumAra yAdivasIyayA janmAputraratanArajAmanadarbhayA yonIkakadedhanabhanagarAbaMdInAnomAnIyAkIdhAdardanabAyANyadasoTanamAnIyogasajanamitrajimAyAnAmadiyA bAla katAsagAdatakumArasakuyayunAvI yUgaTathayosaMsArATAlA rejInayAmAjIyeedesI pAcavyAyAba cesTayAgamadatakumAraNvadakalAjimabAdhatomAtavitA sabakApunthadhakoSapAmIyaparaTekara bAranakabadyamakItidAyamA pAmyojobanasAmanavamaMgasutAjAgIyAMzyuyodhIrajadhAragarmajogasaMgataca kubiSAnarajApAmAtiragatitakAyameka phakapakSavAnnakallAbahatarajApokhepiMgalakavitAembedakalAkAstakalAbedInArebAburAbhUpanagarImAdirAmati komarajAdAneloyacorI jAnnebalacagAkarezAnIstIbadatamyAcoka cAMdabiyAdhyayAbAnenIko jora jaisekhshiirun| karegajananIvipAcorAsaThasa nelAthathA AyA-kjharasvAmIdamavidyAthotAMmuMkAtakAramarajAdA kununamA lAjAradInAnagAraNasvAmInAthAlayApIyejoksAraharesabIyAMcarakhAnadIbA~yAta jeMdAmasamaraslImIjAyasyAko rAyanegAmApuNyaka kRpadosaDanAbhASIsagAvAta doSayukAsAkusaranocemakyAnaranAthapucIjalApAtAkana prathama pRSTha namejesamadhyAvAna vajA navyA pirata namakamA yasmAta sAnamA jayama nanA kamA tayAra nabanadimamA momekAnikAdhika sAmAna isa yazAhalAdinane se yaha hAra kA sArA janakalyA yA kAhI pAlanakAyasInAtha samIdadInAnavaDaramayura svamAtrAmAmAmAmAmAlana ranmama paThANasAlA ddaam| nAyakasama rAva amAna jamAlaya dinavinasthalabATa manamAnna sAmAmilAna mAnAvAra makara mAne sthamA mAnadAtara dhanadArojasarajAtAniH syAsya rAmarasa dAstAmAta nobhAvahAnAmA tApamAna nAlAsarvakA kAraNa kyAnamA kalAkAra manAyA damana nadina vAjepI datAyA jinaka Thei mAmAsa SHARE rizaER aMtima pRSTha For Personal & Private Use Only
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA 8. punyanidhAna ta mahattayous. 2.saM.-1703. mayaparamezarapariSaNazikAyamaNamilAmAsarasAta vidhAdhaNavimAna vizvasivavAiparasarAmA malamAsasyatasavicArAma lAsAnimavibhama sArAmabarakaravA nisarasAnArAmavivAzamiko nAmamAtAra sikAlama(kamalamadimAnavitAnavirAma mAyakadA samayasimAmAnI nikAlimAyAvanamidanAparimAtAmadhyama NEARSANTA likAmamAyAvAsiradAragarmitavamamamamarabhAsacAirAvadhAmAvacamAsAmaAdhArayAmAsAnimADImAmA mAsikAzonArasamAkalabAna rasaramaNamonivaSamapamAnAmAsAna sAvadhAna kSayAnuraNayAnArAmAraNyAcA gAramA mArayaNanadAnavadamapariya H aariwar mANa salanamA nayA miligalANasAsArAmArAmAsivanamA yAlayAdA USHEE BA H ESARImAnavilakara HORTHAnAga simAnAkAmA mAmalA sAkArakA smirmaanaa| nasalamAMERARA yA samAlakhA ma mA mahilAmAtA yAsamIna kA mAranavayAnamAlavikAsimArAma jamAnAmAsArAmIrAmanAmI kAyazavamAyA samAdhAnamA nasamA rAjA mAtA kA nAma samAva pArasanagaravA sa mA nagamAralakAmAyaNamahasanagarArAjA RajssAsamAnakAyAmA SANILEVAramAbamAmAkSamAvAsudakhADAbharA sayatamadhalayAsasyamabahasamahakAra mAmAsasamakAmaramAnanA PRICORIALPROHAMBERRHEMORRIERMERACTERRORIES prathama pRSTha Sadav KaHORITESHPANDINION AMRATAN EMenAtra-32METHYLAR AMETERSTI nIya sayAmAra . RES vipApalAkArakamamagAraramapahirahosaMARRORTAmakalakuvAmAnya palabharapabahAnI TRAN25mAyAmamapaTapampAraNakAnAdhyAsAnImAyAmayAmAkAsAra shAmamA kAsamIpavara malAjAnamakamAsamAnpAsaharamiyArikhanananANApratibhAmanivaradAnyatAkA pAyAnapAnabhAnana ARnijavAnarakamarayogAyocAdhigamohatAjAtaramahA zAjArajAramamAghAvaraNapratyAUiRI rahayovarAgAyI jaminamA syAmAlikAdhavacA pAmpazAyaradhAranAmojamasuraMga // bAlanAtamAnamA nikajasvayaMrakara jalanamArakAsAra mAyalamA niyamazinamAramA TRIODOSbaparavAnadhanAnIvana kArAvAsAvAranakAvanimayacalAkara silA cttkaanaalaayrbaahiimaasnaavrvidaakjaayo| kAmAmAkAramAyA She mama paTakamaTAmajAkataDakApAkApImAgavatrI kAmayajamAvAbaviyAmA paramavimAnaviyanaravAramA yazavabAyanA jamalamA kAmavasamatomAnA minamArakA kArDa kAra purasvAmakAjAmaka nisvAraga kApale paribhAvakArAgAra paramANanidarUpasamAvagata nivAmare phirisAvAgamaNamAravAjAvAsamati baradAnamAlanapanAvamA pAyaharamAkAkAdhamAlArAmAmAotopravAmanaramAkaminajaramArAmAradharamayamAnAmA dhanabANAvaNAnaNanAmA saMyamanAra viratasagalabahAnAdhArahAkAhaye pravagAre innarmAphiranedapAvananirAjanitArAmanAmanAmanAmanavamA bhAga japamapamAmalAgAyAvaraNAstava nyAmA madanikAratajabAlImArataNIparivA kiriyAvatamAnamahApAvidhikAlAsAlanamAnAlanApArakarasaMgalakAmAlA malamalamA tamAmAlamAyAmAjabarakamAramaNamasamAvAsakamAlAchAlayakamAravanavijayAdikalanamAnamaSES paramANapazvalAmAlamatrAkaTRONbaganAsakAmanapampAtapatIlAvAsama0sahArA kramamaNamApavinApamA saramamA savatAnana nihiAmavaraNavijayAdasAmadina maramagaMmada japarivaraNakAcA liApamapA namA jananisadinAnAvikarAmamanana tilamoparipAvatuSamapatinaranArA sAnAvaramarmatamaNavivimalA mAnAmAvakArasamakArAgiradanacauramalI kAyacAraprasArakArasamatinAvamanila bilArasa aMtima pRSTha For Personal & Private Use Only
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82 9. bhIma (zrAva) r3ata agarachatta prabaMdha 2. saM. 1584, se. saM. 1830. prathamaprasAradA ke bIee kerImAya gracicaya padamAyesadA kara iMsAna 9 busAmizrimAtApitA nuM baMdhamitta maladiI dharA kahi zikathA supakti ra kavi vAkaI kareM mAtamyA kareM sIjaIsavikAMma 3 mukamuSamana kupananAvanalo atisAra a kA samIra muSituM mNe| nusara gamadatta raSirAyanuM zasara cizivistAri satisAgA mizrI dakSa kariUpustaka hoya vAmakavirasoI 5 vilAda variladakaiIsyu jA mannU saMgama ja spuM masta keM mana mohana rAmI maNimuktAphala dIrejI 6 badana kamaliMpunimasa zIvase dhararaMgiparavAcI dasaI devAna caMpA kAMdhamI paMkaja dalajI vaMSI kamisana ke izA caMdra sUramA sajA nAzAdavItiya phUla kupari motI nuM nadImUladhanuSAkArenamudiyA kumI jAe~ mayata sImA kumI daMta dAmima kusIpha iMjezI vacanakA kavi eka deM kizI ka malAla behajacaMga pInapayodharUprati taMga kanaka cUmikarasa ke parI saMkidAriza mAMneM kesarI 10 tAnaba rAti mAMgI amRta vANimubi boseMbalI sarasatikareM ta sAgAra kaMveM so deM muganA phaladAra 11 pAenena racAdeMka maU meM suracaracaraNakama janamadaM brahmAvimakharajeda kareM dhyAna buddha mAnA te 12 pracaradeva ke tAUM prathama pRSTha pIThabaMdha - hastaprata paricaya kacidicazracarI sutinaM sarasatizcara padamA eka hare hi mukaUpa kamala manapari marane sa vAraNa saMvatate ko sAyaM rAjada sASAmavadi mohene da pahu itithau caudasa moThe mantri cora ne zvapuSpana ra cina rAmabalI ka kahinupisa banavArIna ko sa rAma yAtanAyeMcA yAntoka priyAmA java aMtima pRSTha yaka jana nApihI sarAsaMgrAma darabArasoI nadI bImAra For Personal & Private Use Only
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA 83 10. mAna/mahimAsiMhajI kRta agaDadattarAsa. 2. saM. 1675, . saM.-1748. NGRAAT BRAIRM yAmAjinAyanamA hAjinavAravAsinIsarasatAdevapasAyAmAdalakaSimAdhyamaNamiyasarayAya AnAvacarAdhAyanazAkalApavAsAdhikAranisAyana asAyI nivAsadavicArasanAvAtAvadakarAnejaoNginaya nAritikSaNa-tavAparatavidhiyAyAlaghasaMsAzivarAtisUratarapUjAladajinAgatIhAsatAsAniyatAsahAvAtanapUvajJA koyaadhnmniddaasvnnyNpaadiiiymaadiibhaavaanaadhaavsaapuurvtnnninigaavkrraavpaapdilaavaatjaam|| dilimaraNaprANijanAvarAjAmpIpamadisejamANaghANihAzivanidhAnavAcakacaraNAyaNapriyA vinitadAnAsaMbaMdhasarasakaTa krnaaminimaanaaciipaajbuudiipsklgunnghaannrtnnsmdhvdhaa| ginihaavrsNghpurmaakaaraagndaadrpotindaaraagvnvaahiyrimlsvinshaaslaavaavisrovrkprmaa| nAjinamadiracAvavirajatidharitAraNa nahitamAlANadAnamAlAjilajidAnapachi tighAlobajA bAnAlAmasamaracauranavadAmaNagAdakam dhanavAnadApatikArAjAmuNavatarajAtAtigatyAganAramalasa vihAya kAbavAcanikAlakaradhirAmadaranAmamahArarAviyanasaghararAvayagAnarAsAlakapasvAsanA rArANasunasAnAmaraMsalApanijagativijayaNaniramaliAhAnAsabadara maansrohmdhygaadtgunns| samAlanakAjAvanapahanAsaziyAI motteshdhaaprintikruunntaajiyaasivinyrhitkaa| mAtI vikayikAsanAlananagara ratanajJAnistakaparadharapara rmnniimhikaatthaachaacaarijvttrmaayaa| misanakaparanirAzanaTaviTaviyA samasadAsevasAnavasanasarvadapirAjapatrAvananada-sthA / rAtidivasamatanAlayakAmAtattAnapaNAvaguNatihakara manavApArayukavarattatA prathama pRSTha SMARAKAR nimajinakala jAminamAnAvaniramalAyajatravicalamarakAmAgavatakanArazamivarataraIIES vasanasaMdhyAI jI kajAkimAnamAvirUpatapasAdhanAyaNapAdhyAjinavaratijamUdhikahAdharaNa LEARSakAradAnAsatapattAvanArAyasavArasasArapatakAratarAvadhakaracayAtamAzanivAravA nayamyatamattamaraNAnapAnavisamanimayadajakamAracanmAnanidhanAdamajasalakarAdhanA madhapAmA janavaranijanApakahAmAratarAvarAjiyA jagavarajinanispATavicanAna GEET tamanavapatavAlAmahimalAvaramAyanighAva sA navihiAdhamanIlAmpajamajAka narajavaraparudinapatavadanikalAnA ma ja lavidyaNakajAktikApacayApasa lAdhAnimAnasalnIsuSadAyakA -2 tara narAjiyAvavicalamajasamA BANAyAmamarakhatakAra zrI zivana dhAnagurUvijayAvAcakapadavidhAra masAlinaviA kajana mana nalabAdhakadinakazaE HERnayAtravicinagaNanaNAliyAcalamastararAvisamAhamAsismanAmAvalaTinighaE EmmiyarucaraNamAdazAntitabasadAsajA sa sahamanisapanAvarasuvadiraviNaE TEvAratarIsArasAkaccastamAkATakAnagaramA kAridinatiraMgavAmaNamAsaMghamAnakara AREbanAmasonArAyaNAdanamUsA dhasakatasagAvanaDabavAmanaramA mahimAsikA AC pasnayAsiAlasammalentarasthAti ra kAracapAsamAnAnagharAghAghaET EnAsakalapAnita gAlAmAtrAmavikAsadarAtanazipamunisatApamudAya pisAsavatAvamamA sira vadyiAzAdAnAkannazAmanivAsarAvAlATanagayAbharanA aMtima pRSTha For Personal & Private Use Only
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 pIThabaMdha - hastaprata paricaya 11. zAMtasaubhAgyajI kRta agaDadattarAsa. 2. saM.-1787 BAR KHA zrAmahimAnago mAnabiMbitakAmAvasakatajArAvarana namunAhAnagavAna shNttshyanu| paramajItantramAna maNimaNapurana varAhapura jejAANAbhAra cAra guNaal rAdhanavanavarI nagavAjamArtha ApakajayA manA mAramAtakaNyAmi rAno kAvAmAna upAyaka yayAtI taNAvAra yAbAtasaMgama 1951 samAdhAna jalAnA abatANAra nAmA sAranAyavataphAvaNa vidhAvAra agasadamanAvara nAlA pANanavavAra TIparimAna manamA pilaratakAta mAvalImA nAvitracanANasAna ravAnAvAvagerA nAtira mana apanA hariyAnamAkosamAera manA viNakApUritAkimaugalavaNadhAra rathakAnikaralAlagAmagAyA mI kAmanAralA jANAra nAmAnimAracadira kAnamA sAmAdhAra lAnamArakAjAta padAvanitAralAnA mAvApAta pikaNAralAnagaDamaracyAnalabAlAvA relAna karatAraMgajasamAyAnokAnI hariyAlAI mAnakAyama atyavA najakovaralAlaadhikSa borivAnagaraanuprabhasAkSA prathama pRSTha HABAR jamAva jamAtI vibhAga "turabA nazAmarAjApurakAntalI vAyA namAvimAyArAmamA nAma mANasAlA pANalAko aniyamAvadekho mAyAmA visAvA nAtikAna gAne mAyaka gAyikA mAyAlayAta dhanamAlANe gorakhA ne hAyara sAyacA yAta samA nAmAvaliyara mApanAtAna yotAthAra kara pAhaNagAmA bAmadhikonakA Svvajanika samAjAsamam ALAATRO B UERITOARE thA846lAka56 alASE . ampat aMtima pRSTha For Personal & Private Use Only
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadata rAsamAlA 85 va jaDa pAkasaMpAdana paddhati je kRtinI ekathI vadhu prata maLI temAM yogya pratane mukhya banAvI che. sAmAnya rIte mukhya banAvela pratanA pAThane ja joDaNI sahita svIkAryo che. paraMtu keTalAka pheraphAro Avazyaka gaNyA che jemake - 1. "Y' no arthane AdhAre jarUra jaNAI tyAM "kha karyo che. 'va'ne badale 'ja' ane "bAne badale 'va' ghaNA lahiyAoe vAparyo che. tyAM abhipreta arthane AdhAre sudhArI levAmAM AvyuM che. madhyakAlIna gUrjara bhASAnI rUDhine jALavI rAkhavA lekhananA vaikalpika prayogo yathAvat rAkhyA che. jema ke beTho, cAlyo, karataka, saMkhapura, monaI ItyAdi. sara husva-dIrgha svaronI joDaNI sudhArI nathI, yathArdaSTa ja rahevA dIdhI che jema ke sAmaNi, vInavIla, lADu, ajUA, jANU vagere... anusvAro jyAM arthabhrama thAya evI sthiti hoya ke spaSTatayA lekhanadoSa jaNAyo hoya tyAMthI kADhI nAkhavAmAM AvyA che tathA jarUrI jaNAya tyAM umeravAmAM paNa AvyA che kyAreka anunAsika pUrve anusvAra mUkavAnuM valaNa dekhAya che. paraMtu pATha eka sarakho rAkhavA anusvAra sudhArI lIdhA che. 3. kRtimAM Avela anya graMthonA saMskRta-prAkRta vagere bhASAbaddha subhASitomAM vyAkaraNika kSatio dUra karavA zakya prayatna karyo che. jyAM padya kSatibahula hatuM tyAM sudhAravuM zakya na hovAthI yathAvat rahevA dIdhuM che. 4. caraNAne eka daMDa ane kaDIne aMte be daMDa evI virAmacinhanI vyavasthA sAmAnya rIte jovA maLe che. paNa emAM niyatatA maLatI nathI. to kyAreka virAma cinDano upayoga ja na karyo hoya evuM paNa bane che. ahIM prathama tathA tRtIya caraNAnta alpavirAma, padyArthe ardhavirAma ane padya pUrNa thAya tyAre pUrNa virAmanI niyata vyavasthA rAkhI che. 5. kavie koInA mukhamAM mUkela vAkya darzAvavA avataraNa cihna umeryA che. 6. kaDIne aMte AvatA dhruvapaMktinA saMketo badhe ekasarakhA hotA nathI, ahIM badhe ja dhruvapaMktino prathamazabda mUkavAmAM Avyo che. 7. mULa pratomAM DhALa-kramAMka ane upayukta dezInA kramamAM ekarUpatA maLatI nathI. ahIM DhALa kramAMka pachI dezInA kramanuM niyata baMdhAraNa rAkhyuM che. For Personal & Private Use Only
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86 8. ekarUpatA jALavavA kaDI kramAMka pachI ja dhruvavadasaMketo rAkhyA che. 9. DhALa kramAMka ke kaDI kramAMka kyAMka ApavAnA rahI gayA hoya athavA khoTA apAI gayA hoya to sudhArI lIdhA che. mULapratamAM kyAMka saMpUrNa kRtinA kaDIkramAMka saLaMga ApyA che ane kyAMka pratiDhALa navA kramAMka ApyA che. ahIM te kRtimAM mULanuM ja anusaraNa karAyuM che. 10. pAdAnte AvatA 'jI' 're' vagere pAdapUrako kyAMka chUTA gayA hoya to umerI devAmAM AvyA che. 11. dezIo ekathI vadhu rIte pracalita hoya athavA tenA rAga maLatA hoya to te jaina gUrjara kavio bhAga-8mAMthI laIne [ ] kauMsamAM umeryA che. 12. sAmAnya joDaNI ke anusvAranA pAThabhedo pAThAMtaramAM samAvyA nathI paraMtu jyAM vizeSa arthabheda thato hoya te zabdabhedo 'pAThA' karIne e ja patramAM nIce mUkyA che. pIThabaMdha - pAThasaMpAdana paddhati 13. sudhArela pATha ( ) kauMsamAM ane khUTato pATha vikalpa rUpe [ ] kauMsamAM Apela che. saMdarbha graMtha sUci H : eka jaina sAhityano saMkSipta ItihAsa. jaina saMskRta sAhityano ItihAsa. bhA. 1, 2, 3. jaina gurjara kavio bhA. 1thI 10. ka jaina kathA sUci bhA. 1, 2, 3. madhyakAlIna kathAkoSa. pAIya-sadda-mahaNavo. bhagavadgomaMDala. bhA. 1thI 9 zabdaratnamahodadhi bhA. 1, 2, 3. ka madhyakAlIna gujarAtI zabdakoSa. ArAmazobhA rAsamAlA. que For Personal & Private Use Only 255
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ 87 nAnI agasd 8thA - jaMbudvipa... dakSiNArdhabharata... raLIyAmaNuM nagara zaMkhapura.. jANe pRthvI rUpI suMdarInA haiyAno hAra. AkAzane AMbatI havelIo, vizALa rAjamArgo, aneka krIDA sthAno, suMdara sarovaro, lIlAchama upavano AvA to aneka vaibhavothI zobhAyamAna e nagara eTale jANe IndranI alakApurI... traddhi samRddhi to eTalI chalakatI ke jANe Anagarane lakSmIe potAnuM nivAsasthAna banAvyuM hoya. A nagarane jovuM eTale paradezIone mana to kAyamanuM saMbhAraNuM!. ahIMnA vaNiko deza-paradeza vepArArthe jatA, to aneka deza-dezAvaranA vepArIo ahIM vepAra karavA AvatA, ahIM na hato koI daMDanAyakono bhaya, ne na hato lUTArAo ke dhUtArAono bhaya. sukha-zAMti ane samRddhino triveNI saMgama ahIM racAyo hato. AthI ja to prajA dharma ArAdhanA paNa sArI rIte karI zakatI. A badhAnuM eka mAtra kAraNa eTale suMdara rAjA. prajAvatsalatA ane nyAyapriyatAne kAraNe eNe prajAnA mana jItI lIdhA hatA. zaurya ane parAkrama to evA ke koI zatru enI sAme AMkha UMcI paNa na karI zake. A rAjahaMsa nyAya-anyAyanA kSIra-nIrano bheda sArI rIte ukelI zakato.. rAjavI mAtra nAmathI ja nahIM paraMtu guNathI paNa suMdara hato. A rAjA nagara rUpa navaserA hArano mukhyamaNi hato. A rAjavIne zIlaguNathI zobhatI sulasA nAme paTTarANI hatI. rUpavAnanI sAthe e guNavAna paNa hatI. rAjAne mana e ja jIvana hatI. rAjA-rANI sukhapUrvaka gRhasthadharmanuM pAlana karatAM hatAM. saMsAranA sukha bhogavatAM rAjAne tyAM eka putrano janma thayo. AkhA nagaramAM umaMga ane utsAhapUrvaka janmotsava ujavAyo. nAma rAkhyuM agaDadatta! ekano eka hovAthI mAta-pitAno atyaMta lADakavAyo banyo. enA manamAM je IcchA thAya te mahArANIjI avazya pUre. eka bAju rAjaRddhi sukhasamRddhi ane bIjI bAju mAtA-pitAno apAra For Personal & Private Use Only
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88 agaDadatta kathA sneha... putra vAtsalya mahArANIjIne ghelA banAvI dIdhA hatA. kyAreka kumAra bhUla karI bese chatAM mAtAnI mamatA enI sAme AMkha ADA kAna kare. putra-premane kAraNe kumAranI bhUlo mahArANIjIne bhUla ja lAgatI nathI, kumAra mana phAve tema ja kare, mana phAve tyAM jAya, chatAM mahArANIjI kumArane eka akSara paNa kahetA nathI. A badhuM joIne rAjAne manamAM thoDI ciMtA thavA lAgI. eka divasa ekAMtamAM mahArANI pAse ciMtA vyakta karI. "mahArANI! evuM nathI lAgatuM vadhu paDato sneha rAjakumAranA bhaviSyane mATe hAnikAraka bane? rAjanu! putra to mAtA-pitAnA snehano haMmezA tarasyo ja hoya..." paNa, mAtA-pitAnI pharaja?'.. pharaja zuM? putra para vAtsalya varasAvyA karavuM eja ne?" nA mahArANIjI, mAtra eTalethI kartavya pUrNa thatuM nathI." to?' putramAM saMskAronuM siMcana paNa Avazyaka che." "mAro putra to saMskArono bhaMDAra che bhaMDAra...!" rakSaNa na karIe to bharyA bhaMDAraneya khAlI thatA vAra na lAge!" "mahArAjA! Apa khoTI ciMtA karo cho.." ciMtA khoTI nathI. atyArathI ja e koInuM aucitya sAcavato nathI ane gurUjanono paNa avinaya karatA acakAto nathI... huM rAjakAryomAM vyasta rahuM chuM, tame to thoDuM dhyAna rAkho. "rAja! agaDadatta to haju bahu nAno che. bALa sahaja caMcaLatAoto hoya ja ne! vidyAbhyAsa thaze, kaLAomAM pAraMgata banaze... pachI Apa ja kahezo. "A to mArA kULano dipaka che..' mahArANInI atizaya mamatAnI AgaLa mahArAjAne mauna dhAraNa karavuM paDyuM. A rIte mAtAnA apAra snehe agaDadAmAM saMskAronA siMcanane ane doSanA nikAlane gauNa banAvI dIdhA. sva-IcchA pramANe ja vartavuM, koIno paNa tiraskAra karI devo. mana phAve tema bolavu A badhu enA jIvanamAM sahaja thaI gayuM. For Personal & Private Use Only
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA kALakrame agaDadatta yauvananA uMbare AvI pahoMcyo. rUpa, samRddhi ane sattA maLe ane eno mada caDe pachI zuM bAkI rahe? rAjA rAjakAjamAM vyasta che. ane mahArANI putra-mohamAM masta che. ene koI ja baMdhana nathI, koI rokanAra ke TokanAra nathI... A badhAnuM pariNAma e AvyuM ke, A rAjakumAra kumitronI sobate caDI gayo. madyapAna ane jugAra vinA ene cena paDatuM nathI, hiMsA karatA jarAya khacakAto nathI. vAte vAte khoTuM bolavuM e to eno svabhAva thaI gayo, parastrImAM laMpaTa banI gayo, game tyAre koIne paNa herAna karIne te AnaMda mANe che, AkhA nagaramAM jyAM tyAM phare che. lokone raMjADe che ne nagaranI strIone herAna kare che. nagarajano A rAjakumArathI kaMTALI gayA che. paNa bilADInA gaLe ghaMTa bAMdhe koNa? sattA sAme zANapaNa zuM kAmanuM? koI kumArane kAMI paNa kahI zakatuM nathI, eka divasa nagaranuM mahAjana bheguM thayuM. kAMIka to ApaNe karavuM ja paDaze, kumAra A rIte varte to ApaNI vahu-dIkarIonI lAja kema raheze?' "are! lAja to ThIka, bahAra nIkaLavuMya muzkela thaI gayuM che." madyapAna karIne nagaramAM phare che. ApaNA dIkarAo enI sobate caDI gayA to?' rAjakumAranI AvI avaLacaMDAI calAvI kema levAya?' paNa, A to rAjakumAra che ene samajAve koNa?" kAMI karavuM to paDaze ja." ApaNe mahArAjA pAse jaIe. rAjA prajAvatsala che. e ja ApaNane nyAya Apaze.' putramohamAM aMdha banIne rAjA ApaNI vAta nahIM sAMbhaLe to?" "to zuM? ApaNe kahI daIzuM. prajAnI herAnagati dUra karo athavA bIjA rAjyamAM javAnI anumati Apo." badhA eka avAje bolI uThyA. hA hA ema ja karIe." bIje divase mahAjana bhegu maLI rAjadarabAre gayuM. mahArAjAnI sAme bhaTaNuM dharyuM. rAja! A bhaTaNuM svIkArI amane kRtArtha karo." Aje AkhuM mahAjana rAjasabhAmAM? zuM koI viziSTa prayojana? For Personal & Private Use Only
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 90 vyApAra vagere to sArI rIte cAlI rahyA che ne?' 'mahArAjA! ApanI sughaDita vyavasthA ane nyAyapriya zAsanane kAraNe nagaranA vyApAra ane lokonI samRddhimAM uttarottara vRddhi ja thaI rahI che.' 'to pachI?' 'rAja! keTalAya samayathI nagaranI prajA trasta che...' 'trasta? prajAne zeno trAsa? kono trAsa.. mArA hovA chatAM jo prajA trasta hoya to mAruM A rAjavI pada lAje. mATe, vinA saMkoce je hoya te jaNAvo...' 'mahArAja! bIjuM badhuM to barAbara che paNa rAjakumAra!...' 'nagarazeTha! tame gabharAzo nahIM. jo rAjakumAranI bhUla haze to tene paNa sajA thaze...' 'mahArAja! ApaNo rAjakumAra ghaNA samayathI sAte ya vyasanamAM cakacUra banyo che. madyapAna karIne AkhA nagaramAM pharyA kare che. gAmanI vahu-dIkarIone parezAna karavAmAM eNe kAMI bAkI rAkhyuM nathI, have to A prajA nagarane ane rAjyane choDavA taiyAra thaI gaI che.' mahArAjAnI AMkho lAlaghUma thaI gaI... siMhAsana para hAtha pachADI UbhA thaI mahArAjAe trADa pADI. agaDadatta kathA 'maMtrIzvara! rAjakumArane turata hAjara karo! ene kaDakamAM kaDaka sajA karavAmAM Avaze...' mahArAjAnuM vikarALa svarUpa A pahelA kyAreya joyuM na hatuM, AthI 'have zuM thaze?' e vicAramAM badhA khovAI gayA, AkhI rAjasabhA stabdha banI gaI. sau koI mahArAjAnA lAlaghuma caherAne joI rahyA... thoDI ja vAramAM rAjakumArano rAjasabhAmAM praveza thayo... ja 'agaDadatta! mArA jala jevA nirmala kulane te kalaMka caDhAvyuM che. mArI sAta nahIM paNa sattotera peDhInuM nAma DubADyuM che. rakSaNahAra hoya e ja bhakSaNahAra bane to kema cAle? ApaNe prajAnA trAtA chIe. ApaNe ja trAsadAtA banIe e to koI paNa saMyogomAM nahIM ja calAvI levAya'... For Personal & Private Use Only
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA 91 ITA ke jo . III III huM g:ER pitAnA pracaMDa AkrozabharyA vacano sAMbhaLIne agaDadattanuM mAthuM zaramathI jhukI gayuM, kAMI paNa bolI na zakyo. "kuMDala pote ja jo kAna khotare to e bhUSaNa nahIM paNa dUSaNa che. AvA dUSaNane dUra karavAmAM ja sarvanuM zreya che. cAlyo jA ahIMthI, mAre tAruM mukha paNa jovuM nathI, jA, mAro mahela, mAruM nagara, mAruM rAjya choDIne cAlyo jA. Aja pachI kyAreya tAruM kalaMkita mukha mane dekhADIza nahIM..' mahArAjAnA tIkSNa vacana-bANoe agaDadattanA hRdayane vIMdhI nAkhyuM. hAthamAM talavAra laIne e tarata ja tyAMthI nIkaLI gayo. nagara pasAra karIne te aTavImAM pahoMcyo. jIvanamAM pahelI ja vAra te ekalatAno anubhava karI rahyo hato. tenA abhimAnanA cUrecUrA thaI gayA hatA. ArAma ane mojamajA, mitronI saMgata ane viSayonI raMgata badhuM ja eka jhATake choDI devuM paDyuM. For Personal & Private Use Only
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 92 agaDadatta kathA enA manamAM satata mahArAjAnA vacanonA pratighoSa saMbhaLAtA hatA. "te mArA jala jevA nirmala kulane kalaMkita karyuM che.' "teM mArI sAta nahIM sattotera peDhInuM nAma DubADyuM che.' "jA, cAlyo jA, mAro mahela, mAruM nagara, mAruM rAjya choDIne cAlyo jA. Aja pachI kyAreya tAruM kalaMkita mukha mane dekhADIza nahIM.' agaDadattanA manamAM vicAronA ghoDApUra umaTyAM... "mArA AvA ghora apamAnanuM kAraNa huM pote ja chuM. mArI ja uddhatAIe mArI A hAlata karI che. pitAnI saMpatti, baLa ane sattAthI unmatta thaIne meM pote ja karelI bhUlonuM A pariNAma che. have to mAre mArI bhUlo sudhAravI ja joIe. mAre mAruM jIvana ucca mUlyavAna banAvavuM joIe. mAruM A patana kadAca utthAnano pAyo banI jAya. paNa, ekalo huM zuM karuM? kyAM jAuM? have mane rAkhaze paNa koNa? nathI mArI pAse sattA ke saMpatti? nathI koInoya sAtha-saMgAtha? nA, paNa mAre Ama nirAza thavAnI jarUra nathI. huM game tema toya kSatriya-putra chuM. huM mArA baLa ane parAkramane puravAra karI ApIza, gayeluM svAmAna huM pAchuM prApta karIza.." agaDadatte pazcAtApanI pAvana gaMgAmAM snAna karyuM ane jIvana-utthAnanA draDha saMkalpanA cIvara paheryA. enA laDathaDIyA khAtA pagamAM have makkamatAno navo saMcAra thayo. nirbhaya banI eNe AkhI aTavI pAra karI. ane AvI pahoMcyo vArANasI nagarI... gaMgAkAMThe vaselI e nagarIne prabhu pArzvanA traNa-traNa kalyANakoe pavitra banAvI che. nagarImAM agaDadatta koIne paNa oLakhAto nathI. Ama tema pharyA kare che. ane nagarIne joyA kare che. pharatA pharatA enI najara eka gharanI sAme sthira thaI gaI. e ghara hatuM pavanacaMDa upAdhyAyanuM, upAdhyAyanI AjubAju keTalAka vidyArthIo vidyAbhyAsamAM masta hatA. ne keTalAka kalAbhyAsamAM rata hatA. koI vidyArthIo upAdhyAyanI sevA karatA hatA. to vaLI koI gaja, azva ne ratha zikSA grahaNa karatA hatA. For Personal & Private Use Only
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA A drazyae agaDadattanA manamAM eka prakAzanuM teja kiraNa pAtharI dIdhuM. huM paNa A rIte vidyAbhyAsa ane kalAbhyAsa karuM to? huM atyAra sudhI bhale kAMI zIkhyo nahIM. paraMtu have mana daIne udyama karuM to abhyAsa thaI zakaze... paraMtu A upAdhyAyajI mane oLakhatA nathI. to mane abhyAsa kevI rIte karAvaze? vaLI gurudakSiNA mATe mArI pAse dravya paNa kyAM che? chatAM, huM emanI pAse jAuM ane vAta to karuM, mukhAkRtithI bahu saumya ane udAra lAge che. kadAca mane vidyAbhyAsa karAvavAnuM svIkArI le paNa kharA!" agaDadara sIdho ja e gharamAM upAdhyAya pAse gayo. vinayapUrvaka temanA caraNa sparza karyA ane hAtha joDIne beTho. tenI sukumAla dehayaSTi, lakSaNavaMtu vizAla bhAla pratibhAvaMtI mukhAkRti, A badhuM joIne upAdhyAya samajI gayA ke A navayuvAna koI uccakuLano lAge che. ne sAthe vartamAna paristhiti joIne samajI paNa gayA. hamaNAM koI muzkelImAM lAge che. agaDadattane premathI AvakAra Apyo. Ava, kumAra! zuM nAma che tAruM?" "mAruM nAma agaDadatta" tArA pitA?" "zaMkhapuranA mahArAjA suMdara!" 'tuM rAjakumAra che?" hAjI "to atyAre ahIM?' agaDadate upAdhyAya samakSa nikhAlasa paNe haiyuM khAlI karI dIdhuM. potAno samagra vRtAnta jaNAvI dIdho... upAdhyAya enI saraLatA ane saccAI para khuza thayA ane kumArane AzvAsita karyo. For Personal & Private Use Only
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 94 'rAjakumAra! je banI gayuM tene bhUlI jA.' 'kevI rIte bhUlI jAuM? mArA magajamAM haju paNa pitAjInA zabdo guMje che.' 'e badhuM bhUlyA vinA tuM vidyAo ane kalAomAM pAraMgata banI zakIza nahIM. mATe AjathI bhUtakALane bhUlI A tAruM ja ghara che ema mAnI ahIM khuzIthI rahe. huM tane samagra kalAomAM niSNAta banAvIza'. 'paNa, eka vAta have tAre dhyAnamAM rAkhavAnI che'. 'kaI?' 'tAre koIne paNa tArI oLakha ApavI nahIM.' 'bhale, ApanI AjJA mArA mATe zirasAvaMgha ja raheze.' upAdhyAya agaDadattane laIne potAnI patnI pAse jAya che. padhAro... padhAro... svAmI! paraMtu A yuvAna?' 'priye! A mArA bhAIno putra che...' 'nAma?' 'agaDadatta, ahIM kalAbhyAsa arthe Avyo che.' agaDadane bhaktithI temanA caraNasparza karyA 'agaDadatta AjathI ahIM ja raheze. ApaNe putranI jema ene rAkhavAno che.' patnIne ATaluM kahIne upAdhyAye kumAra sAme joyuM. 'agaDadatta! A ghara tAruM ja che. koI paNa zarama ke saMkoca rAkhIza nahIM'. 'hA jI gurudeva! paNa have mAre zuM karavAnuM che? 'snAna-bhojanAdi karI le. thoDo vizrAma karI le. pachI AjathI ja tAro kalAbhyAsa zarU karI daIe...' agaDadatta kathA 'jevI ApanI AjJA.' agaDadattane khare samaye mAtAnA vAtsalya ane pitAnA premanA mizraNasamA gurudeva maLI gayA, For Personal & Private Use Only
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA. 95 jUnI bhUlone bhUlI te khaMtapUrvaka vidyAbhyAsa karavA lAgyo... dunyavI bIjI badhI bAbatothI te ekadama alipta banI gayo. manamAM eka ja lagana che. "vidyAbhyAsa'!.... eka bAju satata ane sakhata udyama che ne sAthe vinaya paNa che. bIjI bAju suyogya ghaDatara karanAra guru che. banneno sumeLa sadhAI gayo. TUMka samayamAM ja agaDadatta gajakaLA, azvakaLA, rathakalA, nRtyakaLA, gItakaLA, vAdyakaLA, citrakaLA vagere kaLAomAM ane lakSaNavidyA, jyotiSavidyA, auSadhavidyA vagere vidyAmAM pAraMgata banI gayo. have teNe tenI kSatriyane yogya zastrakalA paNa grahaNa karavAnI zarU karI dIdhI. upAdhyAyanA gharanI bAjumAM eka udyAna hatuM. grahaNa karelI vidyAonuM vismaraNa na thaI jAya mATe nityatyAM jaIne/kalAparizrama karato raheto.. zastrAbhyAsa paNa karato, hAMDalIne dorIthI jhADanI DALIe bAMdhIne te sAme dUra jaIne nizAna tAke. talavAra hAthamAM le ane judI judI rIte prahAro karatA zIkhe. A udyAnanI bAjumAM eka havelI hatI. tenA gavAkSamAM eka suMdarI besI rahetI ane dararoja kumArane joyA karatI. kevuM suMdara rUpa? kevuM lasalasatuM yovana? kevuM kalAkauzalya? kharekhara! A yuvAna sAthe mAro meLApa thaI jAya to mArA mATe pRthvI para ja svarga utarI jAya.' AvA to aneka vicAro dhasamasatA pUranI jema te suMdarInA manamAM AvavA lAgyA. dinapratidina teno kumAra pratyeno rAga vadhato ja jato hato. have to kumAra sAthe vAtacIta karavA ane kumAranuM dhyAna kheMcavA teNe eka upAya paNa gotI kADhyo. roja-roja vividha alaMkAro paherI gavAkSamAM AvIne bese. ane vividha prakAranA patra-puSpa phaLa vagere pheMkI kumArane potAnI tarapha AkarSita karavAnA prayatno zarU karyA. agaDadattane vidyAbhyAsamAM eTalo rasa che ke e manane bIje kyAMya javA devAmAM mAnato ja nathI, ATaATalA hAvabhAva karI rahelI suMdarInI sAme ekavAra paNa joto nathI. eka divasa pelI suMdarI kAmanA unmAde caDI, keTalA divasathI rAha jouM chuM? keTalA prayatno karyA? mAre kyAM sudhI tarasyA karavuM? have nahIM rahevAya." ati vihvaLa banelI suMdarIe suMdara phUlothI guMthela eka puSpaguccha agaDadA para jorathI For Personal & Private Use Only
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 96 agaDadatta kathA pheMkyo. agaDadattanuM dhyAna tenA tarapha gayuM. sAme jue che to rUpa rUpano aMbAra, soLe zaNagAra sajI apsarA jevI eka kanyA UbhI hatI. tene jotA ja aDadattanA manamAM vikalpamAlA zarU thaI. NAS S kiii nA T i A nAga kanyA to nahIM hoya ne? zuM A kamalA che?, zuM raMbhA che?, zuM urvazI che? athavA to zuM mArA punyathI devalokamAMthI apsarA utarI AvI che? tenA rUpano kumArane evo to moha lAgyo ke tenA nayano mIMcAvAnuM ja bhUlI gayA. banne ekabIjAnA rUpamAM khovAI gayA. thoDA samaya pachI kumAre mauna toDyuM. tuM koNa che? roja kalAbhyAsa karavAmAM mane vikSepa kema kare che?' For Personal & Private Use Only
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA pahelIvAra jene potAnA priyatama mAnI beThI che. enA mukhathI potAnA mATe bolAyelA zabdo sAMbhaLyA. suMdarInuM mana hiloLe caDhyuM. aMga-aMga romAMcita thaI gayA. he priyatama! jyArathI meM tamane joyA che. huM tamArI pAchaLa pAgala banI gaI chuM. manathI to tamane varI ja cUkI chuM. have mArA prANa, mArA priyatama tame ja cho. tamArA vinA have huM eka kSaNa paNa jIvI zaku ema nathI". priye! paNa e to kahe, tuM konI putrI che? tAruM nAma zuM che? huM zreSThI baMdhudattanI putrI madanamaMjarI chuM. A ja nagaramAM eka yuvAna sAthe mArA lagna thayA hatA. kAraNosAra huM tenAthI virakata thaI pitAne ghare rahI chuM'. paraMtu have aMtarathI vinaMtI karuM chuM ke Apa mAro svIkAra karo. tamArA vinA kSaNa paNa huM jIvI zakuM ema nathI." jo tame mAro svIkAra nahIM karo to! to?" to nArI hatyAnuM pApa tamArA zire caDhaze!' kumAra paNa tenuM rUpa jotAM ja tenAmAM Asakta banI ja gayo hato. ane temAM paNa sAmethI managamatI ja mAMgaNI AvI eTale jANe "bhAvatuM tuM ne vaide kIdhuM' jevo ghATa ghaDAyo. be kSaNa vicArI kumAre kahyuM... - "tuM mane oLakhe che, huM koNa chuM? ajANyA puruSa sAthe saMbaMdha bAMdhatA so vAra vicAravuM joIe." "tamAruM rUpa ane tamAruM kalA kauzalya ja tamArA uttama kulanI cADI khAya che. tame je ho te paNa have to mArA nAtha tame ja cho e nizcita vAta che. tame mAro svIkAra karo to huM kRtakRtya thaI jAuM.' "huM zaMkhapuranA mahArAjA suMdarano putra agaDadata chuM. vidyAbhyAsa mATe ahIM rokAyo chuM. mAro vidyAbhyAsa pUro thaze. pachI jyAre huM zaMkhapura jaIza tyAre cokkasa tane sAthe laI jaIza. paraMtu hamaNAM huM tArI sAthe pANigrahaNa nahIM karI zakuM. hamaNAM mAro vidyAbhyAsa suMdara rIte cAle che. kumAranA javAbathI madanamaMjarIne kAMIka TADhaka vaLI, keTalAya divasothI jene jhaMkhatI hatI. teno meLApa thaze. jIvanabharano saMgAtha raheze. enI kalpanAe madanamaMjarInA zarIramAM harSanuM mojuM pheravI nAkhyuM. banne ekabIjAnA vicAromAM khovAIne divaso pasAra kare che. For Personal & Private Use Only
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98 agaDadatta kathA eka divasa agaDadA rAjamArga parathI pasAra thaI rahyo hato tyAM acAnaka ja dUrathI lokono kolAhala sAMbhaLyo. 'bhAgo-bhAgo" bacAvo-bacAvo' lokonI nAsabhAga thavA mAMDI. cAre bAjuthI thayelA kolAhale vAtAvaraNane khUba bhayabhIta banAvI dIdhuM hatuM. kumAranA mukha para paNa ciMtAnI rekhA upasI AvI. zuM koI zatru rAjA caDhI Avyo haze?" zuM koI moTI coronI ToLakIe nagaramAM chApo mAryo haze?" paNa agaDadattane bahu vicAravAno samaya rahyo ja nahIM, dUrathI dukAnone toDato, je najaramAM Ave tene bhAMgIne bhukko karI nAkhato ane mahAkALanI jema loko para tUTI paDelo matta hasti najaramAM Avyo. doDato-doDato kumAranI dizAmAM ja AvI rahyo hato. lokoe rADo pADI. e yuvAna! mArgamAMthI khasI jA. rAjAno paTTaDasti gAMDo banyo che. e koInA vazamAM Avato nathI. atyAra sudhImAM eNe ghaNI bhAMgaphoDa karI nAkhI che ane eTalAthI aTakato nathI keTalAya lokone sUMDhathI uchALIne pheke che. jaldI dUra haTI jA, jo AvI ja gayo che." kumArane atyAra sudhI zIkhela vidyAnuM pArakhu karI levAnuM mana thaI gayuM. dhasamasatA pUranI jema sAmethI hAthI AvI rahyo che. chatAM kumAra ekadama nizcitapaNe Ubho che. lokonI bumarADa vadhatI ja jAya che. eya! dUra haTI jA, marI jaIza, cakadAI jaIza.' paNa sAMbhaLe e bIjA, have to hAthI kumAranI ekadama najIka AvI gayo. have to A namaNuM phUla hamaNAM ja cakadAI jaze." jonArAnA zvAsa adhdhara thaI gayA che. paLa be paLamAM sohAmaNAM dekhAtA navayuvAnanuM mRtyu najara sAme dekhAya che. paNa A zuM?. - kumAre potAnuM adbhuta sAmarthya dekhADavAnuM zarU karyuM. hAthI najIka AvatA ja kumAre potAnuM uttarIya vastra hAthInI sAme pheMkyuM. sIdhuM hAthInI AMkha para paDyuM. atyaMta capaLatAthI kumAra hAthInI pAchaLa gayo. pUrI tAkAtathI muSTino prahAra karyo. eTale hAthI kumArane mAravA UMdho pharyo. kumAra paNa hAthInI sAthe goLa pharyo. pharIthI mukko lagAvyo eTale hAthI pharI goLa pharyo. A rIte hAthIne For Personal & Private Use Only
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA 99 mukkAo mArI mArIne goLa-goLa pharAvIne thakavI dIdho. jyAre hAthI barobara thAkelo lAgyo ke tarata ja eka moTo kudako lagAvI pUchaDI pakaDI upara caDI gayo ane kuMbha-sthala para jora jorathI prahAro karyA. hAthI barAbara sakaMjAmAM AvI gayAM pachI agaDadatta tenA upara ja savAra thaI gayo. hAthIne pAcho hastizALAmAM AlAna-sthaMbha pAse laI gayo ane bAMdhI dIdho. dUra-dUra mahelanA gavAkSamAM beThelA rAjAnI najarathI A AkhIya romAMcaka ane parAkramabharI ghaTanA chAnI na rahI, nagarajano to harSanA atirekamAM jaya-jayakAra karavA lAgyA. mahArAjAe agaDadattane turata ja mahelamAM bolAvyo. Akhuya gAma AvA parAkramI ane kalAkuzala yuvAnanA darzane umaTyuM. mahArAjA to agaDadattanA parAkrama caturAI ane kalAkauzalya para ovArI ja gayA hatA. agaDadatta upAdhyAyane laIne rAjamahele pahoMcyo. agaDadatta caraNe namavA jAya che tyAM ja mahArAjA tene bheTI paDyA. vAha yuvAna! vAha tArA parAkrama ane kalA kauzalya adbhuta che. mArA nagaramAM paNa AvA navayuvAna che e jANI mArI chAtI gaja gaja phUle che. je hAthIne pakaDavA mahAvato paNa pAchA paDyA. tene keTalI sahelAIthI te vaza karyo? adbhuta... adbhuta" lokomAMthI avAja Avyo. yuvAna! tAro paricaya to mane Apa. tuM kaI kaI vidyAo ane kalAomAM pAraMgata banyo che?, e amane jaNAva..." agaDadatta mauna rahyo tyAM ja pavanacaMDa upAdhyAye rAjAne uttara Apyo...... "rAja! guNavAna puruSo svamukhe svanI prazaMsA karatA nathI." "to Apa ja jaNAvo A yuvAna koNa che?" upAdhyAye athathI iti sudhInI badhI ja vAta jaNAvI dIdhI. agaDadattanI kathanI sAMbhaLIne rAjA AzcaryamAM garakAva thaI gayA. eka samayano uddhata ATalo vinayI banI zake che?.... mAtA-pitA ane AkhAya nagarane trAsadAyaka A kumAra Aje mane ane mArA AkhAya nagarane AnaMdadAyaka banyo che." "kharekhara! mAnava dhAre te badhuM ja karI zake che." rAjA A vicAramAM khovAyelAM hatAM. teTalAmAM mahAjane rAjasabhAmAM praveza kyuM. ane che. rAjA samakSa bhaTaNuM dharyuM. For Personal & Private Use Only
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 'mahArAjAno jaya ho!.. vijaya ho!..' 'padhAro mahAjana! ApanuM svAgata che.' mahArAjAe mahAjanano ucita satkAra karyo. ane ucita Asane besADyAM. agaDadatta kathA 'kema, kuzala-kSema che ne?' 'rAja! Apa jevA parAkramI ane prajAvatsala rAjA hovA chatAM prajA Aje duHkhI che.' acAnaka AvI vAta sAMbhaLI rAjAne to ekadama AghAta lAgyo. 'zuM mArI prajA duHkhI? koNa che duHkhI karanAra?' 'ApaNA nagaranI samRddhinI devo paNa IrSA karatA hatA. paraMtu, rAjana! have ApaNI nagarI garIbanA ghara jevI thaI gaI che.' 'zuM kaho cho? mAMDIne vAta karo to samajAya!' koI core nagarImAM upadrava phelAvyo che. rAtrinA samaye zreSThInA ghara khAlI karI jAya che Ajano zreSThI AvatI kAlano roDapati thaI jAya che. koI ene pakaDI paNa zakatuM nathI.' mahArAjAno cahero krodhathI lAlaghuma banI gayo. 'kyAM che nagararakSako? hamaNAne hamaNA hAjara karo?' nagararakSakone rAjA samakSa lAvavAmAM AvyA. 'A huM zuM sAMbhaLuM chuM? tame hovA chatAM nagarI luMTAI rahI che. zuM karo cho tame?' 'mahArAjA! mApha karo. ame ghaNA prayatna karyA. paraMtu, A cora koI paNa hisAbe pakaDAto nathI. game tevo custa pahero hovA chatAM e kyAMthI Ave che ane kyAM jato rahe che? te khabara paDatI nathI.' rakSakono uttara sAMbhaLI rAjAnA mukha para krodha ane viSAda banne eka sAthe dekhAvA lAgyA. maMtrIzvara! zuM Ape A bAbatamAM koI pagalA lIdhA?' 'mahArAjA! huM paNa mArI badhI yukti-prayuktio lagADI cUkyo chuM. ApaNA niSNAta guptacarone paNa kAryamAM joDyA. paNa e badhuM niSphaLa puravAra thayuM che! atyAra sudhI ati vikaTa paristhitimAM paNa svasthatApUrvaka mArga dekhADanAra maMtrIzvara paNa kiMkartavya mUDha banI gayA. For Personal & Private Use Only
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA 101 mahArAjA paNa UMDI ciMtAmAM garakAva thaI gayA. "zuM mArA rAjyataMtramAM eka corane pakaDavAnuM paNa sAmarthya nathI?" agaDadatta mahArAjAnI ciMtA pArakhI gayo. teNe mahArAjAne vinaMtI karI. "rAja! Apa AjJA Apo to huM corone pakaDI lAvuM." kumAra! loko kahe che e pramANe cora bahu baLavAna ane sAthe buddhimAna paNa lAge che." Apa ciMtA na karo..... huM sAta divasamAM ene ApanI samakSa hAjara karIza." agaDadata vadhu makkama svare bolyo. "sAta divasamAM jo ene pakaDI nahIM zakuM to huM agnimAM praveza karIza e pratijJA kumAranI pratijJA sAMbhaLI sau stabdha thaI gayA. nagaranA corene cauTe eka ja carcA cAlI rahI che. je corane pakaDavA ApaNA koTavAlo, sipAIo are khuda maMtrIzvara paNa niSphaLa gayA che. e corane A kumaLo kumAra zuM pakaDI zakavAno?" ghaNIvAra na dhAryuM paNa thaI jatuM hoya che." pratijJA sAMbhaLI hatI ne? enA avAjamAM zauryano raNakAra hato!" kevI pratijJA karI? sAta divasamAM nahIM pakaDuM to agnimAM praveza?" "prabhu ene zakti Ape.' hA, hA cora pakaDAI jAya to nagaramAM zAMti thAya." A bAju agaDadane vicAryuM. "roja roja avanavI moTI moTI corIo thAya che. eTale cora nagaramAM ja divasabhara koI chUpA veze pharato haze, ne corI karavAnI yojanA goThavato haze." "dhUtazALA, madyanI dukAna, maTha, dharmazALA, vezyAnA koThAo, zUnyagRha, dAsIgRha, nirjana maMdiro, zmazAna, kaMdoInI hATaDIo vagere evA sthaLo che ke jyAM cora potAnI jAtane chupAvI zake." agaDadata cha divasa sudhI judA judA veza palaTA karIne e badhA sthAnomAM pharI vaLyo. paraMtu corane pakaDavAnI koI kaDI hAthamAM AvI nahIM. cha-cha divasa pasAra thaI gayA. ghaNAM ghaNAM prayatno karyA. badhI ja yukti-prayuktio yojAI gaI. kalA-kauzalya, caturAI badhu ja kAme lagADI dIdhuM. paraMtu corano kyAMya patto lAgato nathI. For Personal & Private Use Only
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 vicAramAM ne vicAramAM nagaramAM pharatA pharatA sAtamo divasa paNa pasAra thavA Avyo.. teno cahero phALa cUkI gayelA siMhanI yAda apAvato hato. tenI hAlata vidyAthI bhraSTa thaI gayelA vidyAdhara jevI thaI gaI. saMdhyA samaye nagaranI bahAra thoDe dUra jaIne eka AMbAnA vRkSa nIce mAthe hAtha daIne beTho. DhaLatI saMdhyAnA AchA prakAzamAM paNa agaDadattanA manamAM aMdhakAra chavAI gayo. e UMDA vicAramAM garakAva thaI gayo. 'mAre AvI ghora pratijJA karavAnI jarUra ja kyAM hatI?' 'utAvaLamAM vagara vicArye khoTo nirNaya karI lIdho.' 'sAta divasa pUrA thaI gayA. kayA moDhe lokonI sAme jAuM?' 'loko zuM kaheze? moTA upADe pratijJA lIdhI hatI. have kyAM gaI tArI mardAnagI?' 'ane Ameya agnimAM praveza karIne Amane Ama jIvatara khoI devuM to yogya jaNAtuM nathI.' 'to zuM paradeza cAlyo jAuM?' ke pitA pAse pAcho cAlyo jAuM?' ke pachI madanamarjarIne laIne kyAMka bhAgI jAuM?' 'nA, nA kulavAna puruSone to A na zobhe.' 'ekavAra vacana svIkAryuM te svIkAryuM.' 'tenuM pAlana koI paNa bhoge thavuM ja joIe.' 'vacana pAlana na thAya to jIvatara paNa zA kAmanuM?' agaDadatta kathA agaDadattanA manamAM vikalpamAlA cAlI rahI hatI tyAM ja koIno pagarava saMbhaLAyo... e tarapha najara nAMkhI ane joyuM to... eka jogI potAnI tarapha ja AvI rahyo che. tADa jevI UMcAI, majabUta bAMdho, bhagavA vastra, hAthamAM kamaMDaluM ne tridaMDa, zyAmavarNa, kasAyelI bhUjA, mAthe jaTA, tripuMDa tANeluM kapALa, lAladhUma AMkho, lAMbI dADhI-mUcho, vizALa chAtI, dIrgha jaMghA, paganI pIMDIo paNa kasAyelI. For Personal & Private Use Only
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadA rAsamAlA 103 HIT T. ke che rAta karI de che. Eii kAma karavA kaDavo jogInuM AvuM raudra rUpa joIne agaDadattanA manamAM zaMkA thaI. "Avo bAMdho to koI yoddhAno athavA to atizaya mahenata karanAra koI majUrano hoya, zuM A banAvaTI jogI te nathI ne? veza palaTo karIne e A rIte ja raheto hovo joIe, zuM nagarane luMTanAra cora A ja to nathI ne? nagaramAM evI koI kaDI hAthamAM to nathI AvI." agaDadatta AvuM vicArato hato tyAM ja pelo jogI ghaDa-dhaDa paga pachADato najIka AvI pahoMcyo. tenI najara sUryAsta tarapha maMDAyelI hatI. AvIne jhADanI DALI toDI tenA patra upara beTho. tenI AvI ceSTao joIne agaDadattanI zaMkA vadhu majabUta banI... manomana nirNaya karI lIdho ke "Ane kAMI ja sAcuM kahevuM nathI. jo A banAvaTI jogI ja hoya to Ane mAyAthI ja phasAvavo paDaze." agaDadattane ciMtita joIne pArivrAjake pUchyuM. beTA! kauna ho tuma?" agaDadatta caherA para bhalAbholA mANasanI nirdoSatA dhAraNa karI jogI sAme hAtha joDIne bolyo. For Personal & Private Use Only
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 agaDadatta kathA je nAraNa bApu!' 'namo nArAyaNa beTA! kyA hai? kyoM aisA gumasuma beThA che?" "bApu! garIba chuM." jogIe enI AMkhamAM bhUkha pArakhI kahyuM. kyA mAMgatA?' mAMgatA to saba kucha bApu... khAvAnAya sAsA che. ApanA jevA mAtmAnI amI najara thAya to beDo pAra thaI jAya ema sAMbhaLyuM che. Apa to siddha mAtmA lAgo cho. kaho te sevA karuM ApanI, bApujI! mane be pAMdaDe karo to!" acchA-acchA beTho! karatA hai kyA?" bApu! mAtmA pAse zuM khoTuM boluM? nAnI moTI corI karuM chuM'. corI karatA hai?' pApI peTa mATe karavuM paDe che." rahetA he kahAM?' koI ThekANuM nathI bApajI! rAtre nagaramAM bhaTakuM chuM ne divase A jaMgalamAM." paNa bApajI, kAMI karo to sukhanA dA'DA dekhuM.." agaDadatta ATaluM bolI bAvAjInA pagamAM paDyo. jogIe agaDadattanA zarIra para najara pheravI lIdhI. mANasakAmamAM Ave evo che. evuM lAgatAkahyuM. hama rAtako esI siddhi daMgA ki tuma bahuta dhana pA sakoge!" agaDadA to rAjI-rAjI thato bAvAjInA paga dabAvavA lAgyo. hiMmata che?' "Apa je kaho te karavA taiyAra chuM bApu." "ghara toDanA paDegA." taiyAra chuM." A vAto cAlatI hatI teTalAmAM sUrya potAnI prakAzalIlA sameTI gADha nidrAmAM poDhI gayo. ghanaghora aMdhakAre jagatane gherI lIdhuM. jogI Ubho thayo. teNe potAno veza sameTI lIdho. For Personal & Private Use Only
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA 105 tridaMDa jUduM karyuM ane aMdarathI talavAra kADhI, nagara tarapha paga mAMDyA. ane agaDadattane paNa potAnI pAchaLa cUpacApa cAlyA AvavA IzAro karyo. banne pahoMcyA nagaramAM, koI zreSThInA makAna pAse AvIne makAnanA pAchalA bhAgamAM zrIvatsa AkAranuM khAtara pADyuM. coranI nIDaratA ane kazuLatA joI agaDadatta AzcaryamAM DUbI gayo. core hAMkala mArI "cala aMdara." banne aMdara gayA. jogIne zreSThInA gharanI rajerajanI jANa hatI. dhanabhaMDAramAM jaIne haLavethI vajanadAra peTIo upADI. cora Aja khuza hato. ene enA jevo ja haTTa-kaTTe majabUta mANasa maLI gayo hato. banne UMcakI zake enA karatA paNa vadhu peTIo uThAvI uThAvIne bahAra lAvyA... agaDadate potAno vicAra rajU karyo. A ApaNe be jaNA laI kevI rIte jaIzuM?" "tuM yahAM dhyAna rakha kara baiTha, meM AtA huM..." "kyAM jAo cho?" devakulameM, vahAM se dUsare AdamI ko lekara AtA !" cora devakulamAM gayo. tyAM sUtelA nirdhana mANasone lAlaca ApIne laI Avyo.. "calo ye sabakucha uThAlo." javAnuM che kyAM?" meM jahAM jAuM, mere pIche pIche cale Ao...." agaDadata ane pelA bhADUtI mANaso tenI pAchaLa pAchaLa cAlyA. Ane to talavAra kADhI hamaNAM ja mArI dauM?" agaDadattanA manamAM vikalpa Ubho thayo. "nA, nA utAvaLa karavA karatA e jouM to kharo. ATaluM badhuM laIne A jAya che kyAM? ne konA mATe laIne jAya che? AnuMya rahevAnuM koI ThekANuM to haze ja. enA bIjA sAthIo paNa hovA joIe. kadAca koI na hoya to parIvAramAM koIka to haze ja ne?' mAre enA ghara sudhI pahoMcavuM ja joIe. tenA vaMzano uccheda karI nAkhavAmAM Ave to ja nagara corInA trAsathI mukta thAya." manathI AvA saMkalpa-vikalpa karato karato agaDadatta cora ane pelA nirdhana bhADutI mANasonI For Personal & Private Use Only
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 agaDadatta kathA sAthe cAlato-cAlato nagaranI bahAra nIkaLI gayo. cora badhAne eka nirjana sthAnamAM laI Avyo. 'rAta bahota ho gaI hai, bhAra uThA uThA ke thaka bhI gaye hai, thoDI dera yahAM ArAma karaleM, phIra uTha ke baTavArA karaleMge...' pelA nirdhana mANaso to Akho divasa kAma karIne thAkyA pAkyA ja hatA. eTale A prastAva to temane zirAnI jema gaLe utarI gayo. badhAe saMmati darzAvI. Ameya kharIdIne ja lAvelA hatA. kahyA pramANe ja kArya karavAnuM hatuM. vicAravAnuM to agaDadattane ja hatuM. A corono to kyAreya bharoso na karAya, kone khabara che AnI pAchaLa eNe kevA peMtarA racyA hoya?" paraMtu hamaNA to mULa svarUpe pragaTa karavAno avasara dekhAto na hato eTale agaDadatta paNa badhAnI 'hA' mAM "hA' bheLavI dIdhI. jaMgalanA nirjana sthaLamAM ne rAtrinI nirava zAMtimAM badhAya poDhI gayA, jAganAra hatA mAtra agaDadatta ane cora. core sUI javAno DoLa karyo, agaDadatta paNa thoDe dUra vRkSa nIce kapaTa nidrAthI ADo paDyo hato.... thoDo samaya vItyo tyAM agaDadattane vicAra Avyo, "mAre jAgatA jAgatA paNa ahIM sUI rahevuM yogya nathI." tarata ja UbhA thaI agaDadane potAnA zarIra jeTalA pramANano mATIno Dhagalo karyo. upara potAnuM uttarIya pAtharI dIdhuM. jonArane to ema ja lAge ke koI mANasa sUto haze. jarA paNa avAja thAya nahIM e rIte jhaDapathI vRkSa pAchaLa chupAI gayo. have tenuM dhyAna satata cora para ja hatuM. thoDIvAra pachI cora uThyo ane talavAra hAthamAM lIdhI, kumAra ekadama sAvaceta banI gayo. ekadama nirdayatAthI ane niHzaMkapaNe eka mANasanA gaLA para talavAra vIMjhI, pelo mANasa UMghamAM ne UMghamAM ja sadA mATe sUI gayo. eka ne mAryo ne saMtoSa na thayo hoya tema teNe to bIjAne, trIjAne vArApharatI badhAne yamasadana pahoMcADato gayo. agaDadara to stabdha banI gayo. badhAne mAryA pachI chelo vAro kumArano hato. vRkSa pAse AvI vastra para jorathI talavAra vIMjhI paNa A zuM? cora samajI gayo. "nakkI A rahasyabhedI narabaMko haze!..' tyAM ja kumAre potAnuM svarUpa pragaTa karyuM. "re duSTI adhama! kAyara! sutelAne mAravAmAM zuM tArI zuravIratA? "are pApI! nirdoSanA prANa letA paNa acakAto nathI? navI mAnuM dUdha pIvAnI IcchA hoya to AvI jA mArI sAme." For Personal & Private Use Only
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA 107 cora to eka vakhatanA garIbaDAne bicArA dekhAtA navayuvAnano mardAnagIbharyo paDakAra sAMbhaLI chakka thaI gayo. cora yuddha mATe sajaja thavA gayo. tyAM to agaDadatte potAnI pAse rahelI ajoDa zastrakalA ane sAmarthya kAme lagADyA. teNe vijaLInI tvarAthI pote zIkhelo tarupatana nAmano prahAra karI coranI jaMghA chedI nAkhI. cora dhabAka daIne nIce paDyo. lohIthI khAbociyuM bharAvA lAgyuM. tene kAMI vicAravAno samaya ja na maLyo. potAnI aMtima ghaDI najara sAme joIne core agaDadatane kahyuM. "narottama! navayuvAna! huM tArA sAmarthya ane parAkramathI khuza thayo chuM. tuM sAhasa ane zairya parathI ja uttama kuLano che. e jaNAI Ave che... have mAre jIvavAnI koI AzA rahI nathI. mAre mArI bena ane dhanasaMpattine anAtha nathI choDavA, mATe mArI eka vinaMtI che, jo tuM svIkAre to'.. jarUra jaNAvo." huM bhujaMgama nAmano cora chuM. ahIMthI thoDe AgaLa jatA zmazAnanA pazcima bhAgamAM eka vizALakAya vaTavRkSa che. tenI nIce mAruM bhUmigraha che. tuM vaTavRkSa pAse jaI moTethI vIramatInA nAmathI sAda ApIza eTale mArI bahena bhUmigRhanuM dvAra kholaze. tene tuM A mArI talavAra Apaje, e badhuM ja samajI jaze. tuM mArI akhUTa saMpatti ane kuMvArI bahenano svAmI banaje. mArI bahenane khUba sAcavaje.. bhujaMgamathI have vadhu bolI zakAya ema na hatuM. chelle tuTatA akSare 'mane.. a... gni.. dA. ha... Apa... je'... eTaluM bolyo. ane tenuM prANa paMkheruM uDI gayuM. coranuM rahevAnuM sthAna jANI agaDadatta Azcaryacakita thaI gayo. bhujaMgamane agnidAha ApI pazcima dizAnA vaTavRkSa pAse pahoMcyo ane sAda karyo. vIramatI!'.. vIramatI paNa bhAInA AgamananI rAha jotI hatI. bhAI AvI gayo, ema samajI bhoMyarAnuM dvAra kholyuM. ajANyA paruSane joI tene Azcarya thayuM. paraMtu, tenAthI vadhu Azcaryamugdha to agaDadatta banyo.. are! A manuSyalokanI strI che ke devalokanI apsarA!" "A pAtAlakanyA to nathI ne?' mane to A sAkSAt kAmadevanI patnI rati ja jaNAya che'. agaDadattanI vicAradhArA lAMbI na TakI. For Personal & Private Use Only
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 agaDadatta kathA vIramatI e potAnI ciMtA vyakta karI. tame?" agaDadane pelI talavAra tenA hAthamAM ApI. vIramatI badhuM ja samajI gaI, potAnA bhAInA mRtyunuM duHkha haiyAmAM ja dabAvI te bolI. "oha! to tame ja have mArA bhAInI saMpattinA mAlika cho. tamArAthI mAre kazuM ja chupAvavAnuM nathI". eTaluM bolI te agaDadattane aMdara laI gaI. paththaranI moTI zilAthI bhUmigRhanuM dvAra pAchuM baMdha karI dIdhuM. banne aMdara pravezyA. saLagatI mazAlanA ajavALAmAM agaDadate cAre bAju dhananA DhagalA joyA ne pUchyuM. A badhuM dhana have mAruM?" ne huM paNa pelI strI hasI. agaDadA to tenA rUpamAM pahelethI ja pAgala banI cUkyo hato. eTale kAMI paNa kahevAno avakAza ja na hato. vIramatIe agaDadattano hAtha pakaDyo ane tenA upara khUba prema hoya tema vartavA lAgI.... vizAla bhoMyarAmAM agaDadattane badhuM ja dekhADyA pachI eka khaMDa pAse laI AvI. tame have khUba thAkyA hazo. A zayanAgAra che. emAM tame ArAma karo. pachI ApaNe nirAMte vAto karIzuM." agaDadatta zayanAgAramAM pravezyo. aMdara suMdara majAno palaMga sajAvelo hato. agaDadattanuM aMge aMga thAkathI kaLatuM hatuM. AMkha UMghathI bhAre thaI gaI hatI. dipakanA sugaMdhI telathI vAtAvaraNa maghamaghatuM hatuM. vIramatI agaDadattane suvADI madhurasmita relAvatI bahAra nIkaLI, bAraNuM ADuM karatA bolI. sukhethI ArAma karajo, ahIM koI ja bhaya nathI. ApanA mATe cAdara laIne huM thoDI ja vAramAM AvuM chuM.' tenA gayA pachI agaDadattanA manamAM vicAra jhabakyo. "zuM kharekhara Ane mArA para prema haze?" 'bhAInA hatyArA para ekAeka ATalo prema ane koI paNa jAtanI pAkkI tapAsa vinA ja mane svAmI tarIke svIkAravA taiyAra thaI jAya?' Ama paNa strI para ekadama vizvAsa to na ja mUkI devAya ane emAM A to coranI bahena!" For Personal & Private Use Only
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA 109 mAre enI sAthe enA bhAInI jema ja vartavuM paDaze. Ama vicArI agaDadatta palaMgamAMthI Ubho thaIne khUNAmAM jaI Ubho rahyo." paLa be paLa thaI tyAM to palaMganI barobara upara pahelethI ja yaMtrazIlA goThavelI hatI, vIramatIe upara jaIne yaMtranI sAMkaLa kheMcI ane tarata e moTI zilA palaMga para pADI, palaMganA cUrecUrA uDI gayA. agaDadatta to A joIne stabdha thaI gayo. patnI banavA taiyAra thaI gayelI rUpavAna strI para paNa avizvAsa karyAno AnaMda thayo. vIramatI paNa rAjInI reDa thatI thoDIvAramAM tyAM AvI ane tAlI pADI bolI. "hA, hA, hA! mArA bhAIno hatyAro marI gayo." bicAro bhAInI hatyA karIne mane paraNavA Avelo hAza! me to mArA bhAInA hatyArAne mAryo teno mane AnaMda che. For Personal & Private Use Only
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 agaDadatta kathA vIramatI vadhu kAMI bole te pahelA to khUNAmAM chupAyelo agaDadata raudra rUpa dhAraNa karI pragaTa thayo. vIramatIno coTalo pakaDIne gajaryo. "mane mAravA AvI hatI?" kAna kholIne sAMbhaLI le." tAro bhAI paNa mane na mArI zakyo. tuM to zuM mane mAravAnI hatI?" kumAranuM vikarALa svarUpa ane sattAvAhI karaDAkIthI pelI to thara-thara kaMpavA lAgI. tene lAgyuM ke "kharekhara! sakaMjAmAM AvI cUkI chuM." eka vAta yAda rAkhaje, huM kSatriyano bacyo chuM. khAnadAnI mArI nasenasamAM lohInI jema vahe che. strI samajIne tane mArato nathI. bAkI to mArI A talavAra!'. ATaluM kahIne jyAM kumAre talavAra ugAmI tyAM vIramatI pagamAM paDI ane raDatI raDatI karagarI. huM tamArA zaraNe chuM, mane abhaya Apo." 'bhAI kone vahAlo na hoya? huM to bhAInA snehane vaza ja tamane mAravA prerAI, mane mApha karo." agaDadata tenI karUNa svare thatI eka paNa AjIjI sAMbhaLavA taiyAra nathI. coTalo pakaDI bhUmigRhamAMthI bahAra kADhI ane nagaramAM laI jaI sIdhI rAjA samakSa hAjara karI dIdhI. "are! agaDadatta A zuM? corane badale A abalAne ahIM laI Avyo? rAja! Ane abalA na kahezo A to AkhA nagarane luMTanAra bhujaMgama coranI bahena vIramatI che." ane, agaDadate rAtre banela athathI iti sudhInI samagra ghaTanA kahI saMbhaLAvI. agaDadAnA zaurya, sAhasa ane caturAI para mahArAjA ane samagra sabhAjano ovArI gayA. keTalAkanA to magajamAM Akhoya prasaMga banAvaTI lAgavA mAMDyo. paNa agaDadatte to rAjA sahita badhAne jyAM rAtre corI karI hatI. te zreSThInuM makAna ane pelA nirdhana mANasonA mRtadeha batAvyA. tyAra pachI sahune utAvaLa to bhUmigRha jovAnI hatI, thoDIvAramAM, agaDadA rAjA vagere sarvane bhUmigRha pAse laI Avyo. aMdara rahelI aDhaLaka saMpatti joI badhA khUba ja vismita thayA. rAjAe paNa AjJA pharamAvI "atyAra sudhImAM jenI jenI paNa mAlamattA corAI che. te badhA ja potapotAnI kiMmati cIja-vastuo laI jAya." badhA e potAnI vastuo laI lIdhA pachI je ghana bacyuM te rAjAe agaDadattane ApyuM, For Personal & Private Use Only
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA 1111 AkhAya nagaramAM core ne cauTe agaDadattanI ja vAto thavA lAgI "zuM agaDadattanI zIyartA? kevuM sAhasa? caturAInI to vAta ja na thAya!'... rAjA agaDadattanA guNothI raMgAyo ja hato. emAM paNa samagra nagara mATe mAthAno duHkhAvo banI gayelA corane caturAIthI agaDadatte parAsta karyo tyAre to agaDadatta rAjAnA haiyAmAM vasI ja gayo. rAjA agaDadA para eTalo ovArI gayo ke bIjA ja divase rAjasabhAmAM jAherAta karAvI. "ApaNA nagarane taskaranA trAsathI mukta karanAra bhaDavIra kumAra agaDadattanA hAthamAM mahArAjA putrI kamalasenAno hAtha ApavAnA che." yogya muhurte lagna levAmAM Avaze." samagra sabhAjanoe UbhA thaI mahArAjAnA nirNayane tALIonA gaLagaLATathI vadhAvI lIdho. rAjAe jyotiSio teDAvI joza jovaDAvyA. najIkamAM najIkanuM muhurta kADhajo." jI mahArAja!" grAmeLa, rAzimeLa karI muhurta nakkI karavAmAM AvyuM ne zubha divasa paNa jAhera karAyo. e zubha divasa AvI pahoMcyo ne AkhAya nagaramAM rAjAe sugaMdhI jaLano chaMTakAva karAvyo. ghera ghera toraNa baMdhAvyA. raMgoLIo pUrAI. TheraThera mAMcaDA baMdhAyA. naTo, vidUSako, gavaiyAo vagerene potAnI kaLA batAvavAno avasara maLyo. Dhola, nizAnane zaraNAInA madhura nAdathI vAtAvaraNa guMjI rahyuM. nagaramAM akALe kaumudI utsava Avyo. zubha divase, zubha muhurte lagna maMDAyA. raMge caMge lagna vidhi thaI. mahArAjAe dikarI-jamAIne dila bharIne AziSa ApyA. jamAIne bAthamAM bhIDyo. bannene zIkha ApI ane bheTa tarIke hajAra gAma, hajAra zreSTha gajendra, daza hajAra jAtivaMta azvo, eka lAkha sainiko ane vipula dhana-samRddhi ApI. mahArAjAe agaDadattane rahevA alaga mahela Apyo. kamalasenA ane agaDadatta bane rUpavAna, ane banne guNavAna, jonArane kAmadeva ane ratinI joDI yAda AvI gaI. koIkane viSNu ane lakSmI AvyAno saMzaya thayo ne koIne to sAkSAt IndraIndrANI beThA hoya evuM lAgyuM. agaDadatta kamalasenAne laI kyAreka udyAnamAM vihare che. to kyAreka vAvaDIomAM jalakrIDA karavA pahoMcI jAya che. chatAM ya.... lakhalUTa saMpattinI choLo uchaLe che. ane rAjaputrI kamalasenA jevI rUpavatI ane guNIyala For Personal & Private Use Only
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 agaDadatta kathA strI maLI che. chatAMya agaDadattanA manamAM madanamaMjarI ja ramyA kare che. tenA vinA batrIza pakavAnanA bhojana paNa svAdahIna lAge che. kamalasenA sAthenI jalakrIDA paNa nirasa lAge che. rAjAe Apelo AlIzAna mahela paNa baMdhana lAge che. manamAM satata madanamaMjarI ja ramyA kare che. eka divasanI vAta che. jaya ho, vijaya ho." bhojana karI mukhamAM taMbola nAMkhI agaDadatta mahelanA vAtAyana pAse beTho hato. tyAM ja A zabdo kAne athaDAyA... tuM koNa che?' "ApanA virahAgnithI baLatI madanamaMjarInI sevikA." madanamaMjarInuM nAma sAMbhaLatA ja agaDadattanA hRdayanI lAgaNIo vadana para ubharAvA lAgI. nayanamAM teja camakavA lAgyuM... bola, zuM samAcAra mokalyA che?" "svAmi! satata dharA jevI mArI sakhI ApanA milananI meghavRSTi jhaMkhe che. tenI cAtaka pyAsa chIpAvavAnI zakti mAtra ApanAmAM ja che. ApanA virahamAM e jhUrI rahI che........ "ane emAMya, 'jyArathI matta hAthIne vaza karavAnI, bhayaMkara corane caturAIthI pakaDavAnI, rAjA dvArA akhUTa samRddhi prApta karavAnI ApanI vAto eNe lokamukhe sAMbhaLI che. tyArathI to ApanA milananI utkaMThA carama sImAe pahoMcI che'. Apa to sukha sAhebImAM sukhethI rahetAM hazo, paraMtu ApanA vinA svAdiSTa bhojana, komala zayyA, suMdara vastro ane nava-navA AbhUSaNo badhuM ja tene nIrasa ane duHkhadAyI lAgI rahyuM che... Ape ApeluM vacana yAda karo ane viraha vare baLI rahelI tene saMgama-jalathI zItala karo!" madanamaMjarIno saMdezo sAMbhaLIne agaDadattanI AturatA vadhI gaI. gaLAmAMthI hIrAno hAra kADhI sevikAnA hAthamAM Apyo. "suMdarI! le A mArA premano upahAra madanamaMjarIne Apaje, mAruM hRdaya enA milananI AzAmAM ja dhabake che. tenI sthiti saMtata dharA jevI che. to mArI paNa pANI vinAnI mAchalI jevI che. huM rAjamahelamAM mAtra zarIrathI ja rahuM chuM, mAruM mana to madanamaMjarI pAse ja che. tene kaheje milananA divaso have dUra nathI'. sevikAe A saMdezo madanamaMjarIne kahI saMbhaLAvyo. agaDadattanA manamAM paNa pote ja vasI che. e jANIne madanamaMjarIne kAMIka zAMti thaI. For Personal & Private Use Only
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA 113 eka vakhata sAMje agaDadatta ane kamalasenA jharUkhAmAM beThA beThA prakRtinuM sauMdarya nirakhatA hatA. 'nAtha! A saMdhyAnA raMgothI prakRti kevI raMgAI gaI che ne?" hA! kharekhara manane mohI le che." "svAmI! DhaLatA sUryanI lAlAze cAre bAju phelAIne vAtAvaraNane kevuM nikhAryuM che. AvA raMgone pUravA samartha to AkhI duniyAmAM koI citrakAra nahIM hoya, AvuM saudarya to vidhAtA ja racI zake." tArI vAta ekadama sAcI che. paNa hakIkatamAM vidhAtAe tene banAvIne to kamAla ja karI che. tArA rUpanuM sauMdarya paNa koI citrakAranI kaLAmAM utare tema nathI ja'. kamalasenA zaramAI gaI. bannenI A rIte prema goSThI cAlI rahI hatI. tyAM ja dvArapALe khaMDamAM praveza karyo. rAjAno jaya ho.' "kema AvavuM thayuM?" rAjanuM! zaMkhapura nagarathI be dUta AvyA che. Apane maLavA mAMge che. oha!. zaMkhapurathI AvyA che?' hA! rAja!" to to jaldI aMdara mokalo." agaDadattanA mAnasapaTa para zaMkhapura nagaranuM citra khaDuM thaI gayuM. mAtA-pitAnA lADa-koDa, mitra sAthe karelI krIDAo, e suMdara majAnA sarovaro ane udyAno, potAnA rUpa ane aizvaryathI yuvatIone karelI herAnagati, chelle potAnuM thayeluM ghora apamAna, gRha tyAga... vagere atyAra sudhInI jIvanayAtrA manapatha para cAlI AvI. rAja! jaya ho vijaya ho!" atItanI yAdomAM poDhelo agaDadatta jhabakIne jAgyo. "koNa?' "are! A to suvega ane vAyuvega!... mArA pitAnA aMgata dUta!'... Ubho thaIne agaDadatta bannene bheTI ja paDyo. AMkhamAMthI azru vahI gayA.... "mAtA-pitAne zema-kuzala to che ne?' agaDadatte AMsu luMchatA pUchyuM. For Personal & Private Use Only
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 agaDadatta kathA bannee mAMDIne vAta karI. "badhAne zema-kuzala che paraMtu, kumAra! ApanA gayA pachI mahArANIjInI to hAlata kaphoDI thaI gaI. roja-roja mahArAjAne oLaMbhA de che. karUNa kalpAMta kare che. rAta-divasa raDI-raDIne potAnI AMkhonA teja paNa gumAvI dIdhA che. mahArAjAjIne paNa pAchaLathI khUba ja pastAvo thayo. cAre bAju tapAsa karAvI. dUto mokalyA paNa kyAMya tamArI bhALa na maLI. thoDA divasa pahelA koInA mukhe tamAruM yazogAna sAMbhaLyuM. ane tarata ja tamane levA amane bannene A tarapha ravAnA karyA." kumAra! have DhIla na karazo, zIghatAe ja pAchA cAlo have jo vadhu kAla vyatIta thayo. to teonuM jIvana jokhamamAM che.' "mAruM mana paNa mAtA-pitAne jhaMkhatuM hatuM. temAM paNa pitAjIe ja sAmethI teDuM mokalyuM che. to have, DhIla karavAno koI avasara ja nathI." agaDadane suvega-vAyuvegano ucita satkAra karyo ane kahyuM. "pitAzrIe to mane unmArgathI bacAvyo. ane mAtAjIe ApelA AziSathI ja to huM ATale sudhI pahoMcyo. tame bane jaldIthI zaMkhapura pahoMcI mAtA-pitAne samAcAra jaNAvo ke huM bane teTaluM jaldI pahoMcI jaIza.' jI rAja!." agaDadane bannene mAnabhera vidAya ApI. ane sIdho pahoMcyo mahArAjA pAse. rAjI eka jarUrI kArya AvyuM che.' niHsaMkoca kaho kumAra." "zaMkhapurathI be dUta AvyA hatA.' tamane levA AvyA haze?" rAjAe pUrva vRttAntane lakSamAM rAkhI kaTAkSa karyo. paraMtu, agaDadane to hA pADI. hA rAja! mAtA-pitA mArA virahathI duHkhI che. mArI tyAM upasthiti anivArya banI che. ane Ama paNa kahevAya che puruSa sAsare vadhu na zobhe." paraMtu kumAra! tamArI khoTa to amane ya duHkhI karaze... mArI eka vAta mAnazo?" "emAM pUchavAnuM ja na hoya rAja!' vArANasI nagarIne choDI Aje bhale javA taiyAra thayA cho. paNa pAchA A bhUmi para pagalA pADI amane prasanna karajo." For Personal & Private Use Only
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA 115 A rIte rAjA pAse anujJA maLatA agaDadattane jANe pAMkho maLI. agaDadatta tyAMthI nIkaLI potAnA mahele Avyo. prayANanI tAtkAlika taiyArIo zarU karAvI. madanamaMjarIne paNa sAthe kaI rIte levI? te manomana vicArI lIdhuM. zubha divase sArA zukana joIne mahArAjA agaDadattane vizALa sainya sAthe vidAya ApavA AvyA. potAnI vahAlasoyI dikarInA virahamAM mahArANI ane mahArAjAnI AMkho chalakAI. mAtapitAnI vidAyanI vedanA kamalasenAnA nayanothI vahI rahI. sAsare jatI dikarIne yogya zikhAmaNa ApavI e ApaNI pharaja che.' ema samajI mahArANIjIe kamalasenAnA mAthe hAtha mUkyo. kamalA! mA-bApanI jema sAsu-sasarAnI pUjA karaje." "gharanA vaDIlono vinaya karavAmAM kacAza na rAkhatI." "pati ja paramezvara che ema mAnI patinA pagale pagalA mAMDaje." beTA! banne kuLanI kIrti vadhe evuM ujavaLa jIvana jIvaje." kamalasenAmAM eka paNa akSara bolavAnI himmata rahI nahotI. mAtra sajaLa nayane janmadAtrI sanmukha joyA karyuM. aMte mAta-pitAnA caraNa-sparza karI AzIrvAda lIdhA. mahArAjA vizALa sainya sAthe dIkarI-jamAIne vaLAvavA nagaranI bahAra thoDe dUra sudhI AvyA. aMte agaDadattane avasarocita zIkha daIne pAchA vaLyA. rAtrinA prathama prahare agaDadatta eka rathamAM besI nagara tarapha pAcho pharyo. madanamaMjarInI sevikAnA ghare ratha Ubho rAkhyo ane sevikA dvArA samAcAra mokalyA. sevikA paNa svAminIne khuza karavA tarata ja doDI. agaDadate pahelAthI ja madanamaMjarIne samAcAra mokalI dIdhelA. mATe te paNa taiyAra ja hatI. eto sevikAnI rAha ja jotI hatI. sevikA AvI ane agaDadattanA AgamananI vadhAmaNI ApI. madanamaMjarInA zarIramAM AnaMdanI vijaLI pharI vaLI. jenI keTalAya mahinAothI jhaMkhanA hatI, jenA mATe keTakeTalAya raMgIna svapna sevyA hatA. e piyumilananI ghaDI AvI pahoMcI, gharamAM koIneya khabara na paDe evI cUpakIthI daravAjo kholI banne bahAra nIkaLI, agaDadattanA ratha pAse AvI. madanamaMjarIe potAnA gaLAno hAra sevikAne bheTa ApI vidAya karI ane pote ratha upara caDhI gaI. For Personal & Private Use Only
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 agaDadatta kathA madanamaMjarIne jotA ja agaDadattanuM hRdaya madanazarathI ghavAyuM. madanamaMjarI paNa dIrghakAlanI jhaMkhanA pachI thayelA milanathI gAMDI ghelI banI cUkI hatI. paraMtu, vArtAlApano atyAre samaya na hato. agaDadate tarata ja zaMkhapuranA mArge ratha doDAvyo. sainyane sAthe thaI AgaLa prayANa karyuM. aneka nAnA-moTA, gAma-nagaro vaTAvI bhuvanapAla rAjAnA dezanI sImA pAra karI AgaLa vadhatA eka bhayaMkara gIca aTavImAM praveza thayo. ahIM to siMhanI garjanAo ane vAgha-cittAnI trADo hRdayanA dhabakArA cUkavI de che to kyAreka ziyALonI lArI bhayAnaktAmAM vadhAro karI de che. ATaluM ochuM hatuM tema Aje AkAzamAM kALA bhammara vAdaLAo paNa gherAI gayA. thoDI ja vAramAM megha muzaLadhAre trATakyo... garjanA ane vIjaLInA kaDAkA karatA megha aTavIne ghanaghora aMdhakArathI bharI dIdhI... codhAra varasAdane kAraNe mArga durgama banyo. chatAM mAta-pitAnA milananI utkaMThAne kAraNe avirata prayANa cAlu ja rahyA. ekavAra madhyarAtrie chAvaNI nAkhI sau sutA hatA. rAtrino bIjo prahara vyatIta thavA Avyo hato. mArganA zramane kAraNe sau zAMtithI sUI gayA hatA. tyAM ja acAnaka cAre bAjuthI vicitra rADo ane jAtajAtanI kIkIyArIo saMbhaLAI. koI koI A avAjathI jAgI gayA. kAMI vicAre te pahelA to bhilanA moTA ToLAe e chAvaNI para chApo mAryo. agaDadattanA sainyamAM khaLabhaLATa macI gayo. senApatie vIrahAMka karI. "are! juo cho zuM? upADo hathiyAra." "A bAyalAone Aje evo svAda cakhADajo ke corI karavAno kho bhUlI jAya." jussedAra hAkoTo thatAM sainiko vIjaLI vege hathiyAra upADI bhilo sAme tUTI paDyA. eka bAju hatuM agaDadattanuM baLavAna ane zikSita senca to bIjI bAju bhilonI ToLI paNa jabbara baLavAna! vIja camakArAnA AchA prakAzamAM teonuM bihAmaNuM zarIra dekhAI AvatuM, raMge kALA, zarIre khaDatala, mAtra potaLI jeTaluM carma ke valkalanuM pahareNa, hAthamAM citra-vicitra hathiyAro, AMgaLIomAM bahAra nIkaLelA rAkSasI nakha, AkhuMya zarIra pizAcono parIcaya ApatuM hatuM. chatAM koI paNa bhaya vinA vIra sainiko tUTI paDyA. banne vacce zarU thayuM bhISaNa yuddha! sAma-sAme samazerIo viMjhAya che. ne bANa varSAo thAya che. sAmasAme zastro athaDAvAthI taNakhA jhare che. keTalAyanA hAtha-paga kapAyA to keTalAyanA mastaka dhaDathI judA thaI dharatI para paTakAyA. bhilasainya ane rAjasainya bane jussAthI laDe che. konI jIta thaze? e nakkI thaI zakatuM nathI. thoDIvAre bhilone "zatrupakSa paNa bahu majabUta che." evI pAkkI khAtarI thatA navo lUka For Personal & Private Use Only
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA 117 goThavavAnuM zarU karyuM. eka bhile ajANyA zabdomAM badhAne navI vyuharacanA samajAvI dIdhI atyaMta rtipUrvaka bhiloe navo bhUha goThavI paNa dIdho ane pharIthI pUrA jozathI AkramaNa karyuM. A vakhate sainiko paNa burI rIte ghavAyA hovA chatAM atyaMta Akramaka banyA. chatAM paNa te loko evA to cabarAka ane jorAvara nIkaLyA ke je sainiko temanI sAme paDe te jIvatA bace tevI koI zakyatA rahetI nahIM dhIme dhIme bhilla sainyanuM jora vadhatuM gayuM. ane agaDadattanA sainyamAM paNa nAsabhAga macI gaI. cAre dizAmAM sainya vikharAI gayuM. A bAjU agaDadatte vividha zastrothI ratha bharyo. madanamaMjarIne rathamAM besADI samarAMgaNamAM pravezyo. tIronA varasAdathI raNamedAnamAM tenuM svAgata thayuM. madanamaMjarI gabharAI. "svAmI! jaldI rathane bIjI dizAmAM doDAvo." kema?" "are! kema zuM? jotA nathI ATalA badhA jama jevA bhilo!" "suMdarI! tuM joyA kara, huM jama jevA ToLAne jamanA ghara bhegA karI, AkhA ToLAthI yamasadana bharI daIza." ne agaDadane muzaLadhAra bANavaSa zarU karI, agaDadattanI ekI sAthe thayelI bANavaSae bhila sainyane paLa be paLamAM chinna-bhinna karI nAkhyuM. keTalAyane jamarAjAnA mahemAna banAvyA. "vijayanI aNI upara AvelI bAjI kSaNavAramAM kAramAM parAjayamAM palaTAI gaI", evo ahesAsa bhila sainyane thaI gayo. have prANa bacAvavA hoya to bhAgI chUTavA sivAya koI rasto nathI. ema samajI bhiloe paNa pIchehaTha karI, jota-jotAmAM e bhilo kyAMya dUra nAsI chUTyA. potAnA bhilonI AvI avadazA bhIlapatithI sahana na thaI. yuddha medAnamAM AvI teNe agaDadattane paDakAryo. "mardano bacyo hoya to AvI jA mArI sAme." "are o kAyaronA saradAra! jo to kharo tAro eka baccoya ahIM mArI sAme Takyo nahIM. badhA uMdaranI jema UbhI pUMchaDIe bhAgI gayA. have jaldI tuMya bhAga nahIM to mArA lohI tarasyA A bANa tArA prANa cUsI leze." agaDadatano saNasaNato javAba sAMbhaLI bhIlapatino krodha sAtame AsamAne pahoMcyo. bhIlapatie ghaDAdhaDa bANono mAro calAvyo, agaDadatta paNa gAMjyo jAya evo kyAM hato? eNe paNa Akramaka rIte bALavarSA karI, banne ekabIjAnA prahAro cUkavI de che. banne baLIyA che. bane pAse zreSTha dhanurvidhA che. eTalAmAM to sUryae A bhISaNa yuddha jovA vAdaLo haTAvI DokIyuM karyuM. For Personal & Private Use Only
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 agaDadatta kathA. yuddhamAM koI vAra bhIlapati phAvI jAya che, to koI vAra agaDadatta. agaDadane ghaNA prayatno karyA paNa bhIlapati jarA paNa macaka Apato nathI. have agaDadattane rAjanItine anusaravuM vadhu yogya lAgyuM. tene nItizAstrano pATha yAda Avyo. "samartha zatrune mAyA ane zastrathI mAravo joIe." manamAM eka adbhuta yojanA slarI madanamaMjarIne IzAro karyo. madanamaMjarI tarata ja samajI gaI. ane soLe zaNagAra sajI rathanI AgaLa AvIne besI gaI. moTA-moTA yogIo paNa suMdarIonA rUpamAM bhAna bhUle to A bhilonA saradAranI to zuM hesiyata? madanamaMjarInuM rUpa jotAM ja bhIlapati kSaNavAra mugdha banI gayo. takano lAbha laI agaDadatte tINa bANathI bhIlapatinA marma sthAnane vIMdhI nAkhyuM. bhIlapati bhUmi para paDyo. paNa maratAM-karatAM paNa tenI mardAnagI garjI. mane jItyAno ghamaMDa nahIM karato. tArA bANanA prahAra pahelA ja kAma-bANathI huM marI ja cUkyo hato, te to marelAne mAryo che." ATaluM bolatAnI sAthe ja tenA hoTha haMmezA mATe baMdha thaI gayA. para ? TALI ne II karI The For Personal & Private Use Only
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA 119 agaDadatte potAno vijayavAvaTo pharakAvI cAre bAju najara nAkhI, kyAMya potAnA ekAda paNa sainikanI bhALa na maLI. AthI ekalo ja madanamaMjarInI sAthe ratha laIne e ja mArge AgaLa cAlyo..... AgaLa vadhatA rastAmAM eka ramaNIya gokula joyuM. ghaNI aTavI pAra karyA pachI gokulane jotAM madanamaMjarIne AzA baMdhAI. svAmInAtha! ahIM thoDI vasati lAge che. ApaNane zaMkhapuranI sAcI dizA ahIM jANavA maLI jaze." priye! tuM ciMtA ghaNI kare che." agaDadatta saheja hasIne bolyo. vArtAlApa AgaLa vadhe e pahelA ja gokuLamAMthI be mANaso bahAra AvyA. agaDadattane joI tenA ratha najIka AvyA. agaDadatte ratha Ubho rAkhyo, te bannee praNAma karI agaDadattane kahyuM. he narottama! Apa koNa cho? kaI bAju jAva cho?" mAruM nAma agaDadata che, huM zaMkhapura javA nIkaLyo chuM." "oha! to to amArI ciMtA TaLI." zAthI?" AzcaryapUrvaka agaDadate pUchyuM. amane paNa zaMkhapura javAnI IcchA che. sArA saMgAthanI ja zodhamAM hatA." "vAta tamArI sAcI, paNa tamane stAno khyAla che kharo?" hA! rastA to be che." be? 'hA' AgaLa jamaNo ane DAbo ema be mArga paDe che. DAbo mArga TUMko che. paNa khUba upadravothI bharelo che. jamaNo mArga lAMbo che. paraMtu koI paNa jAtano bhaya nathI mATe zreSTha to e ja che." "are! upadravothI DaravAnuM vaLI kevuM?" agaDadate nIDaratAthI kahyuM. AgaLa bhayaMkara aTavI Ave che. temAM vAgha-siMha jevA jaMgalI pazuono to bhaya kharo ja paNa bIjA paNa moTA cAra vidano che." kayA cAra vidano?' jaMgalanI pahADIomAM eka cora vase che. A mArge je nIkaLe tenI sAthe bhaLI jAya, For Personal & Private Use Only
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 jAtajAtanA veza dhAraNa karIne badhAne chetare. Aja sudhImAM A rIte keTalAyane luMTI lIdhA che.' 'ciMtA na karo, ene to huM pahoMcI vaLIza.' 'paNa e bahu cakora che. Aja sudhImAM keTalAya kherakhAMone zIzAmAM utAryA che.' 'mArAmAM phAvI nahIM zake, tame bIjA vighnonI vAta karo.' agaDadatta kathA 'AgaLa vadhatAM eka matta hAthI che. mANasone jotA ja sAme dhasI Ave che. ane badhAne sUMDhamAM pakaDIne pheMke che. eka vikarALa vAgha che e vAgha manuSyabhakSI che ane eka draSTiviSa sarpa paNa che. enI draSTi jenA para paDe e jIva khoI bese.' 'AmAM kyAMya gabharAvA jevuM che ja nahIM' agaDadatte nirbhayatA batAvI. upadravapUrNa aTavInI bhayAnakatA batAvavA chatAMya agaDadattanI nirbhayatA joI te banne mugdha banI gayA. agaDadatte to potAno makkamanirNaya kahI dIdho. 'jaMgalamAM jaMgalI pazuo na hoya to bIjuM zuM hoya? huM AphatothI hAranAro nathI, Aphatone mAranAro chuM.' agaDadattano mardAnagI bharyo javAba sAMbhaLI banne ne vizvAsa besI gayo 'kharekhara! A navayuvAna sAthe javAmAM ja salAmatI che'. amuka bIjA paNa yAtrikoe A sArthamAM joDAvuM pasaMda karyuM. thoDe AgaLa jatAM rastAmAM dUrathI eka bhagavA vastradhArI sAdhu eka hAthamAM kamaMDala ne bIjA hAthamAM mALA laIne Avato dekhAyo. enA lAMbA lAMbA hAtha, koDI jevI moTI AMkho, kALIne bharacaka dADhI, moTI jaTA vagere joIne lokone to 'jaMgalamAM maMgala thayA'no AnaMda thayo. jyAre agaDadattane to A sAdhu avizvAsanuM dhAma lAgyo. sAdhue lokone pUchyuM. 'mahAnubhAvo! kyAM javA nIkaLyA cho?' 'zaMkhapura bApu!' sArthamAMthI eke javAba Apyo. 'zuM vAta karo cho? mAre paNa tIrthanA darzanArthe zaMkhapura javAnI IcchA che' 'khuzIthI sAthe padhAro prabhu!' badhAe eka sAthe javAba Apyo. eka mANasane thoDe dUra laI jaI sAdhue kAMIka gapasapa karI AthI agaDadattanI zaMkA majabUta banI. pelA mANasane agaDadatte potAnI pAse bolAvyo. 'sAdhu zuM kahe che?' For Personal & Private Use Only
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA 'are! vAtamAM kAMI mAla nathI, e sAdhune Dara lAge che.' 'sAdhune zeno Dara?' 'ApaNe rAtrie AvI aTavImAM paDAva nAkhavAnA chIe mATe Dare che.' 'emAM DaravAnuM zuM?' 'sAdhu pAse jokhama che.' vepArI hasyo. 'jokhama?' 'hA, emanI pAse thoDA sonaiyA che. koI bhagate dhUpa-dIpa karavA ApyA che.' 'ThIka che, tame sAdhune zuM kahyuM?' 'meM kahyuM, bApu! ATalA jokhamathI zuM karo cho? amArI pAse to pAMcaso-pAMcaso sonaiyA che. amane kazo Dara nathI ne tame Daro cho? ATaluM kahyuM eTale bAvAjIne kAMIka zAMti thaI hoya ema lAgyuM.' 121 sAdhunI vAtamAM agaDadattane saccAInA aMza mAtra paNa darzana thayA nahIM paNa DhoMga to spaSTa rIte ukelAyo. mArgamAM sAdhu lokone kathA kare che. bhajano saMbhaLAve che. ne lokone pravAsano thAka bhUlAvI de che. aTavI gahana hatI. kyAMya vacce rokAI zakAya evI vyavasthA ja na hatI, mAtra cAlyA karavAnuM hatuM. Akho divasa cAlI cAlIne badhA thAkI gayA hatA. tyAM ja lAga joI sAdhu e . prastAva mUkyo. 'mahAnubhAvo! A aTavImAM thoDe dUra eka majAnuM gokuLa che meM A vakhate tyAM cAra mahinA dhUNI dhakhAvI hatI. tyAM badhA govALIyA mArA bhagata che. mArI IcchA che ke tame thoDo samaya ahIM rokAva to emanI pAsethI dUdha-dahIM laI AvuM ne tamAro Atithya satkAra karuM.' Ameya Akho dA'Do cAlIne paga lathaDIyA khAtA hatA. have nA kahevAno avakAza ja nahoto. badhAnI saMmati maLatA sAdhu to harakhAto harakhAto jhaDapabhera AgaLa nIkaLI gayo. badhA thoDe AgaLa cAlyAM tyAM sAdhu dUrathI dUdha-dahIMnA mATalA bharIne Avato dekhAyo. lokonA moMmA pANI chUTyuM. agaDadattane paNa prapaMca barobara goThavAyAnI khAtarI thaI gaI teNe sAthe AvelA mANasone kahyuM. 'A Atithya satkAra levA jevo nathI.' heM?.. zuM?'.. For Personal & Private Use Only
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 agaDadatta kathA sAdhune aTavImAM praveza karatAMya bhaya lAgato hato. ane aTavImAM vacce enA gopa bhakto kyAMthI? mane AmAM prapaMca thato lAge che.' "are, hoya kAMI? tame to zaMkAzIla mAnasavALA cho." "sAdhupuraSa vaLI prapaMca zA mATe kare? eke sAdhu parano AMdhaLo vizvAsa rajU karyo. eTalIvAramAM to sAdhu najIka AvI pahoMcyo. sAdhue badhAne AmaMtryA. badhAe sAdhunuM bhAvabharyuM Atithya mANyuM. sAdhue to badhAne Agraha karI karIne pIrasyuM, agaDadatte chello prayatna karavA AMkhanA IzArAo paNa karyA. paraMtu durvinIta ziSya gurunI AjJA na mAne tema agaDadattanI AjJAnuM badhAe ullaMghana karyuM. agaDadata jamavA na AvavAthI sAdhune ciMtA thaI. agaDadA pAse AvI dInavadane bolyo. "dikarA! tAre khAvuM nathI." nA bApu! mane IcchA nathI.' "thoDuM bhojana karI le dikarA! paMtha lAMbo che." mApha karajo, mane jatino AhAra nahIM levAno niyama che." thoDo prasAda to laI le." meM kahyuM ne? mane IcchA nathI." agaDadane thoDo rophabhera javAba vALyo. sAdhu paNa kyA choDe evo hato? tane khabara nahIM hoya, prasAdano anAdara karanAranI zI dazA thAya che?" prasAdano svIkAra karanAranI zI dazA thAya che? enI ja pratIkSAmAM chuM agaDadate marakatA kahyuM. sAdhunI AMkha pharI gaI. banne ekabIjAne pAmI gayA. jatA jatA sAdhu bolyo "tAruM bhaluM Icchato hoya to AgaLa prayANa karI deje." A bAju yAtrikonI AMkho gherAvA lAgI. eka vRkSa nIce ArAma karavA badhAya sUtA sUtA e sUtA have uThavAnA ja nahotA, sAdhue badhAno mAla lUMTavAnI zarUAta karI. turata ja agaDadate dhanuSyaTaMkAra karI vIrahAMka karI. "are o kAyara! narAdhama! duSTI kapaTa karIne badhAne te chetaryA. paNa have bhagavAnane yAda karI le'. 'tArA pApono Aje hisAba cUkate karavAno che." For Personal & Private Use Only
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA A sAMbhaLatA ja sAdhue aTThAsya karyuM. 'vAha bhaDavIra...! tuM oLakhe che huM koNa chuM?' 'huM A aTavIno mahAcora duryodhana! mArA nAmamAtrathI bhalabhalA bhaDavIro mAyakAMgalA banI tharatharI uThe che. tuM bhale mArI mAyAjALamAM na phasAyo paNa, mArI A lohItarasI talavArathI Aje tane tArA bhagavAna paNa bacAvI nahIM zake.' 123 talavAra kADhI agaDadattane mAravA jevI ugAmI ke tarata agaDadatte sIphatAIthI teno ghA cUkavI dIdho ane vijaLIvege potAnI talavArathI coranA marma sthAna para tIkSNa prahAra karI dIdho. cora to e ja samaye jamIna para DhaLI paDyo. maratA maratA agaDadattane kahyuM. 'he naravIra! kharekhara tuM kSatriya ziradAra che. mane mArI jiMdagImAM tArA sivAya koI chetarI zakyuM nathI. te mane parAsta karyo che. chatAMya huM tArI vIratA para khuza chuM. A parvatanA pazcima pradezamAM be nadIonA madhyabhAgamAM eka zilA che. tenI nIce bhoyaruM che. tyAM mArI aDhaLaka saMpatti che mArI patnI jayazrI paNa tyAM ja rahe che. mArI e tamAma saMpatti ane patnI tane ApuM chuM, tuM bhogavaje, mArI A talavAra mArI patnIne ApIza to e tAro svIkAra karaze tuM tenI sAthe sukhethI raheje ane mane agnidAha Apaje.' ATaluM kahI cora mRtyu pAmyo. agaDadatte tenA mRtadehano agni saMskAra karyo. ane core kahelA sthAne pahoMcyo. madanamaMjarI paNa sAthe AvI. zilA ughADI bannee bhoMyarAmAM praveza karyo. sAme ja duryodhananI patnI jayazrI UbhI hatI. jayazrI eTalI rUpavAna hatI ke jANe svargalokanI apsarA ja joI lyo. agaDadatta tenA rUpamAM mohAI gayo. agaDadattane pote svargamAM AvI gayAno bhrama thayo. jayazrI sAme joyA ja karyuM. madanamaMjarIne agaDadattanA manane kaLatA vAra na lAgI, tene kheda thayo. madanamaMjarIe sakopa agaDadattane hAthathI haDaselo mAryo. 'tamane kAMI zarama-barama che ke nahIM?' madanamaMjarI garama thaI. 'coranI bahenamAMthI kAMI bodhapATha nathI maLyo? te Aje coranI patnImAM mohAyA cho.' 'meM tamArA premamAM pAgala banI mArA mAtA-pitA-svajano-ghara badhuM ja choDyuM, are! gAma paNa choDIne tamArI sAthe jaMgalamAM bhaTakuM chuM. ane tame mArAniHsvArtha premane bhUlI bIjI strImAM lobhANAcho?' For Personal & Private Use Only
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 agaDadatta kathA madanamaMjarInA ThapakAthI agaDadattanI kAmanidrA uDI gaI ane zAna ThekANe AvI, zaramathI moM nIcuM karI cUpacApa bhoyarAmAMthI bahAra nIkaLI gayo. banne rathamAM beThA. ratha AgaLa cAlyo, vananI vanarAI nIrakhatA nIrakhatA ane kAMIka avanavI vAto karatA karatA thoDe AgaLa pahoMcyA. keTalAka yojanAno paMtha kApyA pachI eka sarovara pAse agaDadatte rathanA ghoDA choDyA. ghoDAone snAna karAvI agaDadatta ane madanamaMjarIe paNa snAna karyuM. pravAsano thAka hovA chatAM agaDadatta madanamaMjarInA rUpa darzananA AnaMdathI thAka utArato hato. eTalAmAM dUra dUra kyAMka "maDa maDa avAja thato saMbhaLAyo. agaDadatta pAmI gayo ke "nakkI jhADanI DALIo bhAMgato hAthI AvI rahyo che. tyAM ja hAthInI tINI cIsa saMbhaLAI. madanamaMjarI gabharAIne agaDadattane vaLagI paDI. agaDadatte turata AzvAsita karI. suMdarI! huM chuM tyAM sudhI tAro vALa paNa vAMko karanAra janamaze nahIM.' hAthIne dUrathI moTA-moTA vRkSo ukhADIne pheMkto ne doDato potAnI tarapha ja Avato joyo. hAthI ane agaDadatta vacce have jhAjhuM aMtara nhotu, hAthI evo dhasamasato Avato hato jANe sAkSAt kALa sAmo dhasato hoya, manuSyane joI jaMgalI hAthIe bhUmi para jaghano goThavI trATakavAnI pUrI taiyArI karI lIdhI. agaDadatta paNa dhanuSya para bANa caDAvI tenA kuMbhasthaLanuM nizAna laIne choDyuM. atyaMta zIghratAthI eka pachI eka traNa bANa hAthInA kuMbha sthaLamAM khUMpI gayA. hAthI cIso pADato mArga mUkI bhAgI gayo. jama jevA jaMgalI hAthIne dUrathI doDato Avato joyo tyArathI madanamaMjarIe to AMkha baMdha ja karI dIdhelI, hAthInA gayA pachI agaDadatte tene DhamaDhoLI, tyAre teNe pUchyuM. 'hAthI?' 'e to kyAMya bhAgI gayo, have pAcho nahIM Ave!" pharI ratha AgaLa cAlyo, thoDe AgaLa jatAM ja jhADImA vAghanI gharagharATI saMbhaLAI. madanamaMjarI ziyALAnI TADha caDI hoya tema thara-thara kaMpavA lAgI. kumAre vAghane mAravA turata eka yojanA banAvI. ratha parathI nIce utarI mAtra talavAra hAthamAM laI vAghanI sAme gayo. vAghe potAnuM bhakSya joI potAnuM vikarALa mukha kholI trADa pADI, chalAMga mArI agaDadA para humalo karavA gayo ke turata ja agaDadatta uttarIya vastra DAbA hAtha para vITALI vAghanA mukhamAM hAtha nAkhyo ane atyaMta sphartithI jamaNA hAthathI talavArano tenI garadana para evo ghA karyo ke e ja paLe tenA rAma ramI gayA. For Personal & Private Use Only
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDatta rAsamAlA VA madanamaMjarI patinA ajoDa parAkramane AMkha phADIne jotI ja rahI. agaDadatta pAcho rathamAM Avyo tyAre madanamaMjarIe tenA ovAraNA lIdhA. 125 'kharekhara! tamArA jevo parAkramI to A duniyAmAM janamyo paNa nahIM hoya.' ATaluM gadgad svare bolI madanamaMjarI agaDadattane bheTI paDI, agaDadatte mAtra sheja smita ApyuM ane rathane AgaLa haMkAryo. thoDuM AgaLa vadhyA tyAM jANe luhAranI dhamaNa cAlatI hoya evo avAja saMbhaLAyo. AsapAsanA vRkSo tarapha daSTipAta karyo. badhA ja vRkSo kALAmasa thaI gayA hatA. agaDadatta samajI gayo ke nakkI draSTiviSa sarpa najIkamAM ja che.' dUrathI kALo DibAMga, lAMbo ane moTI pheNavALo sarpa dekhAyo. 'sarpa daSTiviSa che, jene juve tene khAkha karI nAkhe.' e badhuM madanamaMjarIe sAMbhaLyuM ja hatuM. eNe to agaDadattane rathane vALavA ane bIjo koI rasto levA samajAvavA mAMDyuM. paNa A to agaDadatta sAhasa ane zaurya enuM bIjuM nAma! For Personal & Private Use Only
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 agaDadatta kathA madanamaMjarInA aneka upAlaMbho avagaNI agaDadatte kalAcArya pAse zIkhela vidyAnuM smaraNa karI sApanI gatinuM sthaMbhana karyuM ane turaMta bIjI vidyAno prayoga karI draSTinuM sthaMbhana karI sApane khUba ramADyo ane aMte choDI dIdho. atyAra sudhI patine zauryavaMta ja jANyA hatA "e vidyAvaMta paNa che" e jANI madanamaMjarI agaDadatta para ovArI ja gaI. aTavAno bhayaMkara mArga have pUro thavAmAM hato, Ama paNa je vinonI vAta jANavAmAM AvI hatI e vino paNa pasAra thaI cUkyA hatA eTale agaDadatta rathane evo to doDAvyo jANe ratha havAmAM uDavA lAgyo hoya. thoDA ja samayamAM jaMgala pAra karI agaDadatta mukhyamArge caDyo, chUTuM paDeluM sainya chAvaNI nAkhIne tyAM ja rahyuM hatuM, agaDadattane ghaNA samaya pachI hemakhema Avelo joI saunA AnaMdano pAra na rahyo, badhA agaDadattanA rathane gherI vaLyA. svAminuM! Apa kuzala to cho ne?" eke pUchyuM. mane to kSemakuzala che, tame ahIM kaI rIte pahoMcyA?" kumAra! je rAtre bhIlono humalo thayo, tyAre paristhiti gaMbhIra jaNAtA ame thoDA sainiko rAjakumArI kamalasenAne laI dUra nAsI gayA hatA. bIjA badhA nAsatA-bhAgatA bhegA thaI gayA. ApanI khUba pratIkSA karI paNa ApanI bhALa na maLatA ame "Apa nIkaLI gayA hazo!" ema mAnI AgaLa nIkaLyA paraMtu kyAMya Apano bheTo na thayo. ahIM be mArgo maLatA hatA. koInI pAsethI jANavA maLyuM ke "A banne rastA vArANasInA ja che. ane ahIMthI zaMkhapura bahu dUra nathI." tethI amane AzA baMdhAI ke ApanuM milana ahIM thavuM zakya che. ane Ama paNa ApanA vinA nagaramAM pravezavuM ucita to na ja kahevAya, mATe ame ahIM ja paDAva nAkhI ApanI rAha jotA rahyA chIe. badhAe e divase prItipUrvaka bhojanAdi karyuM ane eka dUta mokalI zaMkhapuranA mahArAjAne putra AvyAnI jANa karI. agaDadattanuM Agamana sAMbhaLI samagra rAjaparivAra harSathI nAcI uThyo. mahArAjA tarata mahArANI sulasA pAse doDI gayA. "mahArANI..." "zuM che Aje? ATalo badho AnaMda che zAne!" For Personal & Private Use Only
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadata rAsamAlA 127 are! zuM kahuM, tuM sAMbhaLIza ne nAcI uThIza.' prANanAtha! putrano je dinathI viyoga thayo tyArathI mArA mATe duniyAnI eka cIja evI nathI rahI je mane AnaMdadAyaka bane." priye! have badhuM ja tane AnaMda ApanAruM banaze, varSothI karela tArI pratIkSAyAtrA Aje virAma pAmI rahI che." eTale? zuM mAro putra". hA, mahArANI hA..' jaldI kaho, kyAM che mAro lAla? huM hamaNAM ja tene maLavA nIkaLuM." "mahArANI! Ama adhIrA na bano, tamAro lADakavAyo prANa AdhAra tamArI pAse ja Ave che. AvatI kAle eno nagarapraveza ApaNe dhAmadhUmathI ujavazuM." A sAMbhaLIne mahArANInA haiyAmAM umaTelo AnaMdano sAgara AMkhothI chalakAyo. mahArANIne AnaMdanI vadhAmaNI ApI rAjA agaDadattanA nagarapravezanI taiyArImAM lAgI gayA. AkhAya nagaranI nAnAmAM nAnI galIo sApha karAvI sugaMdhI jaLa chaMTakAvyA. ghare ghare toraNo baMdhAvyA, divaDAo pragaTAvyA, raMgoLIo purAvAI, phUlono zaNagAra to atyaMta manamohaka banI gayo, rAjAe gAmanA kuzaLa gavaiyAo, nRtyakAro, kathAkAro, hAsyakAro, vidUSako badhAne potAnI AgavI kaLAnuM pradarzana karavA protsAhita karyA, jagyAe jagyAe duMdubhio, zaraNAI, Dhola, bherI, bhuMgala, vINA, sitAra vagere aneka jAtanA vAMjitrono madhura dhvani relAyo. nagaramAM ThekaThekANe agaDadattanA AgamananI ja carcA cAle che. "ATalo samaya agaDadatta kyAM hato?" e jANavAnI ja saune utkaMThA hatI. bIjA divase savAre rAjA sahita samagra nagara agaDadattane AvakAravA praveza dvAra para AvI UbhuM. pratyeka vyaktinA mukha para agaDadattanuM mukha jovAnI utkaMThA ubharAI AvatI hatI. dUrathI agaDadattane Avato joyo ne nagarajanoe jayanAdathI AkAza gajavI dIdhuM. jema-jema agaDadattano ratha ane sainya najIka AvatuM gayuM. tema-tema lokonA jayakArano nAda vadhato gayo. agaDadattane sainyasahita rathamAM Avato joI saunA Azcaryano pAra na rahyo. jota-jotAmAM ratha ekadama najIka AvI pahoMcyo. pitAne jotA ja agaDadatta rathamAMthI utaryo, sIdho ja caraNomAM namyo, mahArAjA turata ja hAtha pakaDI putrane Ubho karIne bheTI ja paDyA. haiye haiyuM bhIDIne banne kSaNavAra AMsunI duniyAmAM khovAI gayA. For Personal & Private Use Only
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 agaDadatta kathA tyArabAda pitAe agaDadattane suvarNa AbhUSaNothI zaNagArelA gajarAja para besADyo. chatra dharAyuM ne cAmaro vIMjhAyA. banne patnIo Aju-bAju beThI ane pravezayAtrA zarU thaI. aneka vAjiMtro vAgavA lAgyA. mastaka para kaLaza dhAraNa karI nagaranI saubhAgyavatI strIo sAmI AvI. nagaranArIo agaDadattane Dagale-Dagale thALa bharI bharI akSatathI vadhAre che. to keTalIka gorIo gokhe besI agaDadattanA rUpane joyA kare che. ane madanamaMjarI tathA kamalasenAnA rUpa ane bhAgyanI IrSyA kare che. aneka prakAranA ThAThapUrvaka A sAmaiyuM rAjakAre AvI pahoMcyuM. saubhAgyavaMtI strIoe motI ane akSatathI agaDadattane vadhAvyo. agaDadattanI AMkha virahAnalamAM baLatI mAtAnI zodhamAM hatI, tyAM ja mAtAnA darzana thayA. pitA, maMtrI, nagarazeTha vagere badhAthI vIMTaLAyelA agaDadatte tarata doTa mUkI. mAtAnA caraNomAM paDyo. ane caraNonuM AMsuothI prakSAlana karyuM. to mAtAe paNa AnaMdaazrunA motIthI putrane vadhAvyo. banne vahuoe sAsu-sasarAnA AzIrvAda lIdhA. ghaNA varSo pachI Aje samagra rAjamahela utsava bharyo banyo. rasoIyAe paNa anerA uMmagathI vividha jAtanA bhojana, miSyanna pakavAna banAvyA. samaya thatAM rAjA sahita samagra parivAra bhojana mATe beTho eka ekathI caDIyAtI vAnagIo pIrasAI. agaDadattane mAtAe Agraha karI-karIne premathI jamADyo. mAtAno prema joI agaDadattanA nayano pharIvAra bhInA thaI gayA. bhojana bAda rAjAe agaDadattane pUchyuM. "vatsa! ATalo samaya tuM kyAM hato?" "are! mAro lAla haju to Avyo ja che. tene ArAma to karavA gho.' mAtAnI mamatAe mahArAjAne uttara vALyo. agaDadatte bannenI bhAvanAne samAvI levA kahyuM. "AvatI kAle rAjasabhAmAM ja e vAta karIzuM." sulasArANIne cIDavavA mahArAjAe majAka karI. nA, nA mAre to hamaNAM ja sAMbhaLavuM che.' mahArAjA ATaluM bolyA tyAM to badhA hasI paDyA. Ama AnaMda-pramodamAM Akho divasa vyatIta thayo. keTalAya loko agaDadattane bheTazuM dharavA AvyA to jUnA mitro-paricito maLavA AvyA. For Personal & Private Use Only
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA 129 bIjA divase savAre rAjasabhA bharAI. agaDadattanA ATalA samayano vRttAMta jANavAnagarajanomAM paNa bhAre utkAMThA hatI. Aje vizALa sabhAgRhane hajAronI upasthitie nAno banAvI dIdho hato. mahArAjAnA siMhAsananI bAjumAM ja agaDadattanuM siMhAsana goThavAyuM. maMtrIe vinaMtI karI. "mahArAja! Aje samagra rAjaparIvAra, rAjadarabAra agaDadattano gupta vRtAnta jANavA Atura che. lokonI jijJAsA tRpta karavA kRpA karo'. jarUra maMtrIzvara,' kahI mahArAjAe agaDadattanI sAme najara karI. agaDadate nagara choDIne vArANasI pahoMcyA pachI je je romAcaMka prasaMgo banyA. te te kahevAnA zarU karyA. hAthInI vAta sAMbhaLatA saunA jIva addhara thaI gayA. to coronI vAta AvatA lokone evo rasa paDyo ke jANe badhA pote ja vArANasInA vanamAM pahoMcI gayA hoya ne agaDadattanA sAhasane joI rahyA hoya, vIramatIno prasaMga sAMbhaLI agaDadattanI caturAI para sau ovArI gayA. aTavImAM bhilonA acAnaka thayelA bhayaMkara humalAmAM to lokoe "agaDadatta bhAgI chUTyo haze." evI kalpanA paNa karI lIdhI paNa Akho prasaMga sAMbhaLI agaDadattanI rAjanIti para sau mugdha banI gayA. tyAra pachI bAvo banIne AvelA cora para zarUAtamAM to pelA sArthanA lokonI jema ja badhAne vizvAsa besI gayo. paNa tenI sAcI hakIkata jANI tyAre soe tene phITakAryo ane agaDadattanI vIratAne satkArI. hAthI, vAgha ane sarpanI bhayaMkaratAmAM sau madanamaMjarInI jema ja bhayabhIta banI gayA hatA. paraMtu, agaDadattanuM te samayanuM paNa parAkrama sAMbhaLI nagarajano Azcaryacakita banI gayA. saghaLo vRttAMta evo to romAMcaka ane dilacaspa hato ke be prahara kyAM vItI gayA? tenuM bhAna paNa koIne na rahyuM. mahArAja, mahAmaMtrI, nagarazeTha, purohita vagere ane samagra sabhAjano visphArita netre ne eka kAne agaDadattanI AkhIya kathanI sAMbhaLI rahyA, badhAnA mukhamAMthI eka ja zabda sarI paDyo. adbhuta... adbhuta..." AkhA nagaramAM lokonA mukhamAM eka ja nAma saMbhaLAya che. "agaDadatta.." cAre bAju agaDadanI kIrti phelAI. mahArAjAne potAno vArasadAra maLI gayAno AnaMda hato to mahArANIne paNa lADakavAyo maLavAthI harakhano pAra na hato. For Personal & Private Use Only
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 banne vahuo sAsu-sasarA Adi badhA vaDIlono khUba vinaya karatI, guNIyala vahuo joIne sulasA mAtA garva karatI. agaDadatta kathA 'joI, A mArI vahuo? duniyAmAM joTo nahIM joDe. agaDadatta sukhethI divaso pasAra kare che. kyAreka vanamAM to kyAreka vAvaDIomAM patnIo sAthe yatheccha krIDA karavA jAya che. eka divasa, naranArIone anaMgarAjanuM AjJApAlana karavA vivaza banAvatI, samagra prakRtine navayuvAna banAvatI, bhramarone matta banAvI jhaMkAranA mIThA guMjana karAvatI, koyalanA kaMThamAMthI mITho kalarava utpanna karatI, nArIonA dhairyane luMTI janArI, malaya parvatanA mIThA ane zItala pavanane pRthvI para prasarAvatI, vasaMtaRtue nagaranA udyAnamAM AvIne chAvaNI nAkhI, tyAre vanapAlake AvIne mahArAjAne vadhAmaNI ApI. 'rAjana! vadhAmaNI che.' 'zenI?' 'AgamananI.' 'konuM Agamana?' 'jana-manane AnaMdadAyI vasaMtaRtunuM! udyAnamAM sarva vRkSo navapallavita thayA che ne navanIta puSponI surabhi daze dizAmAM relAI rahI che.' mahArAjAe vanapAlakano ucita satkAra karyo ane nagaramAM ghoSaNA karAvI. 'AvatI kAle nagaranI bahAra udyAnamAM vasaMta utsava maMDAvAno che. samagra nagarajanoe mahArAjAnI sAthe utsavamAM joDAI javuM.' bIje divase rAjA potAnA samasta parIjana sahita udyAnamAM gayA. rAjakumAra agaDadatta paNa potAnI banne priyAo ane mitravRMda tathA dAsIjano sAthe udyAnamAM pahoMcyo... udyAna pAsenA sarovaramAM jalakrIDA karI, puSpaguccho eka bIjAne mArI AnaMda mANyo. vividha hAsya vinoda karyA. aneka krIDAo karI Akhoya divasa AnaMda ullAsathI pasAra karyo. AbhamAM saMdhyAnA sonerI raMgo patharAyA, dhIre-dhIre saMdhyA potAnI lAlImAM saMtADavA lAgI. ane nagarajano paNa svagRhe pAchA pharavA lAgyA. mAtra agaDadatta madanamaMjarI sAthe udyAnamAM ja rahyo. For Personal & Private Use Only
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA 131 priye! jagata keTaluM suMdara che ne?" mArA mATe to ApanA jevuM koI suMdara nathI." huM paNa e ja mAnuM chuM, vizvanI sarva zreSTha suMdaratA mArI pAse che.' banne hAthamAM hAtha parovI udyAnamAM pharI rahyA che. tyAM ja acAnaka madanamaMjarInA mukhamAMthI tINI cIsa nIkaLI gaI. A......" rADa pADatI madanamaMjarI bhUmi para paDavA lAgI tyAM ja agaDadane banne hAthathI tene pakaDIne potAnA khoLAmAM mAthuM mUkI tene suvaDAvI. "zuM thayuM? tIvra vedanAmAM madanamaMjarInA akSaro tUTI paDyA. sa...I. Dasyo. hoya.. evuM lAge.... che..." "he vidhAtA! te A zuM karyuM? agaDadane to priyAnA caraNe joyuM to lohInI dhArA vahI rahI che... potAnuM uttarIya phADI daMza para pATo bAMdhyo paNa, thoDIvAramAM to zarIra lIluM thavA mAMDyuM! dhIre dhIre cetanA paNa ghaTavA lAgI... priye! A acAnaka zuM thaI gayuM?... paraMtu, ciMtA karIza nahIM. huM hamaNAM ja kAMIka upAya karuM chuM'. eTaluM kahI agaDadata madanamaMjarIne te sthAne mUkI AkhAya udyAnamAM pharI vaLyo. kadAca viSahara auSadhi ke koI mAnava maLI jAya! auSadhionI thoDI ghaNI oLakha upAdhyAya pAsethI meLavelI paraMtu koI auSadhi hAthamAM na AvI. A hAlatamAM madanamaMjarIne ekalI choDI nagaramAM javA mana mAnatu nathI ane bIjuM koI paNa dekhAtuM nathI. have zuM karuM?' nA vicAramAM agaDadatta hAMphaLo-phAMphaLo thaI gayo. udyAnamAM be vAra AMTA mArI pharI madanamaMjarI pAse Avyo. ane joyuM to priyA sAva nizcetana thaI gaI hatI. AkhuM zarIra lIluchama thaI gayuM hatuM. For Personal & Private Use Only
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 agaDadatta kathA acAnaka agaDadattane kalAcArya pAse zIkhelI vidyA yAda AvI, agaDadatane manamAM AzA baMdhAI. "zIkhelI vidyA avasare kAma na Ave to kyAre Avaze?" tarata vidyAnuM smaraNa karyuM. maMtrajApa zarU karyo, paNa A zuM? jApanI koI asara ja dekhAI nahIM, agaDadattanA manamAM dhrAsako paDyo, pharIvAra jApa karyo. paNa koI pariNAma nahIM bevAratraNavAra- cAravAra paNa badhA ja prayatno niSphaLa... agaDadatta aMdarathI sAva tUTI gayo. madanamaMjarInA zarIra para mAthu nAkhI karUNa svare vilApa karavA lAgyo. priye! mane ekalo choDI tuM kyAM cAlI gaI?" tuja mAro prANa che, tArA vinA mAruM jIvana zakya ja nathI." agaDadatte madanamaMjarIne khoLAmAM lIdhI. "jaldI pAchI AvI jA! nahIM to tAro prANa pyAro tArA vinA marI jaze. tArA vinA saMpattinA DhagalAne huM zuM karuM? tArA vinA to bhojana paNa viSa banI jaze........ manamohinI! tArA vinA bhoga vilAso vIMchInA DaMkhanI jema pIDA Apaze." agaDadA bolato jAya che ne jora jorathI poka mUkI raDato jAya che. caMdravadanA!... roja roja konuM mukha joI huM hRdayane praphullita karIza?" tuM bole ne mukhamAMthI jANe phulaDA khare! zuM tuM ekavAra paNa bolIne tArA hRdayezvarane khuza nahIM kara?' bola suMdarI, bola.... priyA! bolane, kema nathI bolatI?..." agaDadattano AkraMda bhalabhalA bhaDavIronA ya hRdayane pIgaLAvI de evo karuNa hato. "o mArA niSphara hRdaya!.. tuM haju kema dhabake che?' "kharekhara priyAno viyoga to AgathI ya vadhu dAhaka hoya che. mATe mAre jIvavAno koI artha nathI." mAre madanamaMjarInI sAthe ja AgamAM baLI maravuM vadhu yogya che, AkhI jiMdagI prANapriyAnA viyogamAM rIbAI--rIbAIne kADhavA karatAM citAmAM sAthe ja baLI maravuM ja zreSTha che." patnInA viyoganI dAhakatAmAM baLI rahelA mane agni to zItala lAgaze!' For Personal & Private Use Only
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA 133 agaDadatte madanamaMjarIne khoLAmAMthI nIce mUkI, Ubho thaI udyAnamAM lAkaDA levA gayo. cAre bAju pharIne jeTalA maLe teTalA lAkaDA bhegA karI cittA banAvI. madanamaMjarIne upara suvADI pharI dhrusake dhrusake raDI paDyo. agaDadattane AzvAsita karanAra ke samajAvanAra kyAM koI hatuM? pote paNa citA para beTho. agaDadane zamIvRkSanA lAkaDA ghasI agni peTAvyo. ane jyAM cittAne Aga devA jAya che tyAM ja. o yuvAna!..............." "Ubho rahI jA! ... dUrathI koIno avAja saMbhaLAyo, agaDadate dInavadane cAre bAju najara pheravI paNa koI dekhAyu nahIM paNa pharIthI "eka kSaNa Ubho rahe, huM AvuM ja chuM." avAja spaSTa saMbhaLAyo, avAjanI dizAmAM najara pheravI to tyAM koInadekhAyuM paNa kSaNavAramAM ja AkAzamAMthI vidyAdhara yugala utaryuM. 11iiiiii i! For Personal & Private Use Only
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 agaDadatta kathA banyuM'tuM evuM ke koI vidyAdharayugala vimAnamAM besI AkAzamArge tyAMthI pasAra thaI rahyuM hatuM. vidyAdharane tenI patnIe pUchyuM. svAmInAtha! nIce koI puruSanA AkraMdano avAja saMbhaLAya che. "hA mRgalocanA koI rAjakumAra tenI patnInA virahamAM vilApa kare che." "zuM tenI patnInuM apaharaNa thayuM che?" "nA, evuM nathI." to?" 'tene jherI sarpe DaMkha mAryo che." "Apa to vidyAnA bhaMDAra cho, tenuM viSa utArI na zako?" 'tArI vAta sAcI che. mArI jema e paNa potAnI priyAmAM pAgala to hoya ja ne?" svAmI! bIjI vAta choDI jaldI vimAna pAchu vALo nahIM to e marI jaze. ane turata ja vimAna pAchu vALI banne udyAnamAM AvyA. vidyAdhare kumArane Thapako Apyo. "yuvAna! A vayamAM jIvanane A rIte samApta karI devuM yogya che?' tamane kyAM khabara che? mAruM duHkha..." game tevA duHkho Ave, prANa hoya to teno paNa upAya thAya." paNa e to kaho ke priyA vinAnA prANa Take zI rIte? huM mArI priyA vinA jIvI nahIM zakuM. eTaluM kahIne agaDadata pharI AThaMda karavA lAgyo. vidyAdhare kumArane AzvAsita karI, pANImAM potAnI AMgaLI rAkhI pANIne maMtrita karyuM. e maMtrita jalano madanamaMjarI para chaMTakAva karI madanamaMjarIne kahyuM. kema sutI che?" "uTha!". ane camatkAra sarjAyo madanamaMjarI jANe UMghamAMthI UThI hoya tema ALasa maraDI beThI thaI. vidyAdharayugalane joI Azcarya pAmI, agaDadattane pUchyuM. koNa che A loko?" mane lAkaDA para kema suvADI che? For Personal & Private Use Only
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA agaDadatte banelI badhI hakIkata madanamaMjarIne jaNAvI ane madanamaMjarI tathA agaDadatta banne vidyAdharane page paDyA. tarata vidyAdhare hAtha pakaDI UbhA karyA ane kahyuM. 'A to mArI pharaja che. zIkhelI vidyAo koIne upakAraka bane enAthI moTuM vidyAnuM phaLa bIjuM kyuM hoI zake?' 'ane meM to kyAM kAMI karyuM che? A prabhAva to vidyAno che.' vidyAdharanA vacanomAM nikhAlasatA nIkharI AvatI hatI. tyAra pachI vidyAdhara daMpatIe vidAya lIdhI. kumAre paNa 'aDadhI rAta to vItI gaI hovAthI hamaNAM nagaramAM javuM ucita nathI.' ema vicArI udyAnamAM eka jIrNa maMdira hatuM. tyAM rAtre sUI rahevAnuM nakkI karyuM. madanamaMjarIne laI tyAM pahoMcyo. madanamaMjarIe 'potAne ThaMDI lAge che' evuM jaNAvyuM. eTale agaDadatte kahyuM. 'tuM nizciMta banI ahIM ArAma kara, huM hamaNAM ja udyAnamAMthI agni laI AvuM chuM'. 'svAmI! bahu vAra nahIM lagADatA, mane ekalA bahu Dara lAge che'. 'bhale, huM jaldI AvI jaIza. basa!' ATaluM kahI agaDadatta jIrNa maMdiramAMthI nIkaLyo. madanamaMjarI paNa tenA AgamananI pratIkSAmAM besI rahI. thoDe ja dUra jatAM agaDadattane zamIvRkSa maLI gayuM. temAMthI lAkaDA laI agni pragaTAvI. pAchA vaLIne maMdira tarapha Avato hato tyAre eNe maMdiramAM prakAza joyo. 135 agaDadattane Azcarya thayuM. AvIne madanamaMjarIne pUchyuM. 'A devala to jIrNa che. koI dIvA paNa karatuM nathI. chatAM mane prakAza dekhAyo, AvA maMdiramAM prakAza kevI rIte thayo haze?' 'tamArA hAthamAM agni hato ne?' 'hA.' 'to basa.' 'are! basa zuM? mane kAMI samajAyuM nahI.' 'tamArA hAthamAM rahelA agnino ja e prakAza haze! A deva maMdirano varNa zveta che. eTale evuM lAge che ane bIjuM rAta ghaNI vItI che. ane nidrAno samaya paNa thaI gayo che. mATe ja Avo bhrama thayo haze!' For Personal & Private Use Only
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 agaDadatta kathA agaDadatte tApaNuM karavA lAkaDA barobara goThavyA. madanamaMjarIne talavAra ApI ane pote ghUMTaNa jamIna para goThavI agni prajvalita karavA nIcA namIne phUMka mArI tyAM ja talavAra bhUmi para paDI. ekadama coMkI jaIne agaDadA Ubho thaI gayo. madanamaMjarIne sakopa pUchyuM. zuM thayuM? talavAra myAnamAMthI nIkaLIne nIce kema paDI gaI?" emAM ATalA gusse zuM thAva cho?" vajanadAra talavAra zaktino vicAra karyA vagara mane pakaDAvI dIdhI, mArAthI be hAtheya upaDI nahIM emAM mAro vAMka?' madanamaMjarIe potAnI sukumAratA darzAvI. "eka bAju ThaMDIthI mArA hAtha dhruje ane bIjI bAju thAkathI zarIra kaLe, pachI talavAra myAnamAMthI nIkaLIne paDI na jAya to bIjuM zuM thAya?' agaDadatta paNa thAka ane UMghanI paristhiti pAmI jaI vadhu carcA na karI ane agni peTAvyo. tyArabAda bannee nidrAnA zaraNe jaI badho zrama ThAlavI dIdho. bIjA divase savAre rathamAM besI banne nagaramAM pahoMcyA. mahArANIe AkhI rAta putranI ciMtAmAM ja pasAra karI hatI. savAre agaDadattane joyo ne kAMIka zAMti thaI. agaDadatta paNa mAtAne tathA pitAne praNAma karyA. vatsa! rAtri sukhapUrvaka pasAra thaI?" hA pitAjI! Ama to sukhapUrvaka ja pasAra thaI." Ama to, eTale?" pitAe sAzcarya pUchyuM. eka vidana AvI paDeluM." A sAMbhaLatA ja mahArAjA kAMI bole e pahelA mahArANI bolI UThI. 'vipna?... zuM thayuM putra? kSema-kuzaLa to che ne? 'mArI putravadhUne to kAMI takalIpha thaI nathI ne? mAtAnA mukha para ciMtAnI lAgaNIo upasI AvI. hA, mAtAjI! ApanI vinIta ne mAnItI putravadhUne ja Apatti AvI hatI." kevI Apatti?' For Personal & Private Use Only
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA 'agaDadatta! kAMIka samajAya evI to vAta kara' pitAe kahyuM. ane agaDadatte rAtanI banelI zokapUrNa ane pachIthI camatkArapUrNa ghaTanA kahI. mahArAjA ane mahArANI avAcaka banI sAMbhaLatA ja rahI gayA. mahArANIe kuLadevIono ne paramAtmAno AbhAra mAnyo. agaDadatta paNa navI jiMdagI maLyAnA AnaMdamAM navA ja umaMga ane utsAhathI jIvana jIvavA lAgyo. 137 mahArAjAne paNa pharIthI AvuM na bane enI ciMtA thavAthI kAyama agaDadattanI sAthe ne sAthe ja rahe evA subhaTonI goThavaNa karI dIdhI. mAtA-pitA potAnI upara ATalo badho prema rAkhe che. e hakIkatathI agaDadattamAM mAtA-pitA pratino bahumAnabhAva atyaMta vRddhi pAmyo. mAtAnA caraNa prakSAlanamAM ja ene pavitra tIrthajalanA darzana thAya che. to pitAnI AjJA zirodhArya karavA e haMmezA tatpara rahe che. tenA mATe pitAnI AjJA sauthI vadhU mulyavAna banI cUkI hatI. eka vakhata rAjasabhAmAM rAjakAjanI vividha vAto cAlI rahI hatI. pratihAre sabhAmAM praveza karI rAjAne praNAma karyA. 'mahArAjAno jaya ho! vijaya ho!' 'kema AvavuM thayuM?' 'mahArAja! uttarApathathI mahARddhimAna evo ghoDAono moTo sodAgara Avyo che. ApanI kRpA dRSTi jhaMkhe che.' 'bhale! ene praveza Apo.' mahArAjAnI AjJA maLatA pratihAra bahAra jaI te vepArIne rAjA samakSa laI Avyo, vepArIe bheTaNuM dharI rAjAne vinaMti karI. 'rAja! aneka dezomAM paribhramaNa karato karato huM ahIM Avyo chuM. azvone sArI zikSA ApI taiyAra karavA ane jAtivaMta azvo kharIdavA tathA vecavA e mAro mukhya vyApAra che.' 'Apa kRpA karo to A nagaramAM paNa huM vyApArArthe rokAI zaku' 'khuzIthI rokAo viNavara!.' 'paraMtu e to batAvo tamArI pAse hamaNAM azvo kevA che?' 'rAja! Apa jAte ja padhAro to moTo upakAra thaze.' For Personal & Private Use Only
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 agaDadatta kathA agaDadattane azva khelAvavAnI IcchA thaI, teNe pitAjInI sAme joyuM. pitAe paNa agaDadattanI AMkhamAMthI tenI IcchA vAMcI lIdhI, ane agaDadattane azvonuM nirIkSaNa karavA anujJA ApI. agaDadatta paNa khuza thaI pelA vepArI sAthe nIkaLyo. aneka dezonA, vividha varNanA, vividha jAtinA azvonuM nirIkSaNa karatA karatA eka viziSTa azva agaDadattanI najaramAM AvI gayo. e azvanA zarIra para snigdha ane sukSma ruMvATI hatI, enI kaMdharA vakra ane unnata hatI. pITha bhAga suvistRta ane sthUla hato. madhyabhAga pAtaLo ane mukha ati mAMsala hatuM. teno varNa zveta hato. jotAM ja citta harI le tevo e ghoDo hato. agaDadattane azva para savArI karavAnuM mana thaI gayuM. vepArIe palANa barAbara goThavI. agaDadatta najIkamAM eka-be cakkara lagAvyA azvanI gati vagere eTaluM sarasa hatuM ke azva parathI utaravAnuM mana ja na thAya. agaDadate trIjuM cakkara lagAvyuM tyAre A ghoDo jarA bIjA rastA tarapha cAlyo eTale agaDadatta tene vALavA lagAma kheMcI. jevI lagAma kheMcI ke ghoDAe gati vadhArI. agaDadattanA sAthIoe agaDadatta moTu cakkara lagAvavA jato haze" evI kalpanA karI, amuka ghoDesavAro sAtha ApavA pAchaLa gayA. A bAju agaDadate paNa ghoDAne Ubho rAkhavA lagAma jorathI kheMcI ane ghoDo to pavananI jema UDavA ja lAgyo. anya ghoDesavAro e ghoDAnI ATalI badhI gati joI gabharAyA "nakkI A ghoDo vakrazikSita haze" "rAjakumArane kyAMya dUra laI jaze" ApaNe jaldI bhegA thaI rAjakumArano bacAva karavo ja paDaze." eke salAha ApI. badhA ghoDesavAra agaDadattanI pAchaLa potAnA ghoDAone tIvravege doDAvyA. paNa pelA ghoDAnI gati eTalI te tIvra hatI ke kSaNavAramAM to agaDadatta draSTi gocara thato paNa baMdha thaI gayo, keTalAka to thAkIne pAchA vaLyA. ane keTalAke ghoDAnA pagalAne anusarI AgaLa vadhavA prayatna karyo. A bAju agaDadatte pelA azvane Ubho rAkhavA ghaNI mathAmaNa karI. paNa pariNAma niSphaLa, gAmathI yojano dUra pote pahoMcI gayo che. e khyAla to AvI ja gayo paNa aTavImAM pote mAtra ekalo ja che. e vAstavikatA paNa najara samakSa AvI gaI. madhyAhanano samaya thaI gayo. have ghoDAne koI rIte rokI zakAya tevI sthiti nathI. evI paristhiti jaNAI AvatA kumAre vicAryuM For Personal & Private Use Only
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDatta rAsamAlA 'hamaNA mAre eka kAma to karavuM ja joIe. ghoDAne choDI kUdako mArI vRkSanI DALa pakaDI levI joIe.' 139 Avo vicAra karI agaDadatte lagAma mUkI kUdavAnI taiyArI karI paNa Azcarya sarjAyu. lagAma choDatAnI sAthe ja ghoDo tyAM ja Ubho rahI gayo. have agaDadattane samajAyuM. 'kharekhara! A ghoDo vakrazikSita ja che. mAre enI zikSA pahelA jANI. pachI savArI karavI joIe. mArI A eka bhUlathI banne duHkhI thayA.' paNa, have to pastAvAno koI matalaba nahoto pote nagarathI eTalo dUra ane agamya sthaLe pahoMcI cUkyo hato ke tyAMthI pAchA pharI nagara sudhI pahoMcavu jANakAra vinA to zakya ja lAgatuM na hatuM. ghoDA parathI nIce utarI ghoDAne palANamukta karyo. ane pote najIkamAM 'koI sarovara maLI jAya to tarasa chIpAvI zakAya.' ema vicArI sarovaranI tapAsa karavA nIkaLyo. vanamAM pharatAM pharatAM eNe eka UttuMga zikharIya jinAlaya joyuM dUrathI paNa e khUba ja ramaNIya dekhAtuM hatuM. agaDadattanA manamAM AnaMda janmyo. tarata e jinamaMdira tarapha paga upADyA. maMdiranI najIka pahoMcyo ne enI to AMkho pahoLI thaI gaI 'kevuM bhavya jinamaMdira! rajata, suvarNa ne ratnothI maDheluM ne jhINI jhINI kotaraNIthI manane mohI le tevuM'. derAsaramAM pravezatAM to agaDadattanA netro mIcAMvAnuM ja bhUlI gayA, Akhoya saMsAra bhUlAvI de evI ane jagatamAM joDI na jaDe evI alaukika, anupama ane adbhuta AdinAtha dAdAnI prAcIna pratimA zobhI rahI hatI. agaDadattano badho ja thAka paramAtmAnA darzanasnAnathI utarI gayo. agaDadatte khUba bhAva vibhora banI prabhu pAse hRdaya khullu mUkI dIdhuM. potAnI bhogalaMpaTatAnI niMdA ane prabhunA bhogatyAganI stutio gAI, prabhu pAse hAtha joDI aMtarathI prArthanA karI. 'he paramAtma! he tAraNahAra! he paramapadadAyaka! bhoga sukhomAM kIDAnI jema khadabadatA mane tuM ugAra! bacAva! te batAvelA paMtha para cAlavAnuM mArAmAM sAmarthya pragaTAva mArA nAtha!... he jyotirmaya! anaMta zaktinA bhaMDAra! tArI bhakti paNa kevI zakti dharAve? tuM lokanA agrabhAga para jaI vasyo che. chatAM ya cheka tyAMthI kheMcIne tane mArA hRdayamAM lAvI de che. kharekhara prabhu! A bhakti ApIne to te amArA para bahu moTo upakAra karyo che.' For Personal & Private Use Only
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 AvI to aneka prArthanAo gadgad kaMThe karIne teNe khUba haLavAzanI anubhUti karI. agaDadatta thoDIvAre jinAlayamAMthI bahAra Avyo. ane sAmuM joyuM to koI munivara dezanA ApatA hatA! 'are! Aje to mArA jIvanano zreSTha divasa che. kharekhara! mArA bhAgyanA dvAra to Aje khUlI ja gayA che. parama zAMtidAyaka prabhunA darzana thayA to bhavodadhitAraka muninA paNa darzana thayA.' agaDadatta kathA agaDadatta bhAvapUrNa hRdaye muninI najIka pahoMcyo. A muni sAhasati nAmanA cAraNa zramaNa hatA. temanI vairAgyasabhara dezanA cAlI rahI hatI. agaDadatta paNa vaMdana karI dezanA sAMbhaLavA beTho. munie dezanAmAM jabaradasta vairAgyarasa pIrasyo. dezanA pUrI thatAM dezanA sAMbhaLavA beThelA pAMca yuvAnoe vinaMtI karI. 'he kSamAzramaNa! A saMsArathI ame pAMceya virakta thayA chIe. amArA para kRpA karo, amane tAro, bhavodadhitAriNI dikSA Apo.' GENNNAKKALAN ZEENAN bhara yuvAna vaye saMsArano tyAga karavAnuM sAmarthya dharAvatAM pAMceyane joI agaDadattanA Azcaryano pAra na rahyo. For Personal & Private Use Only
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadA rAsamAlA 141. "munivara! AvuM adbhuta rUpa ane AvI yuvAna vaya hovA chatAM ya A pAMca-pAMca AtmAo kema saMsAra choDavA taiyAra thayA che?" A pAMceya yuvAno koNa che? zuM huM enA verAgyanuM kAraNa jANI zakuM?" agaDadate manamAM uThelA badhA prazno eka sAthe pUchI lIdhA. punyavAnuM! tuM jarUra jANI zake. 'to bhagavAmArA para kRpA karo. anugraha karo! mane e jANavAnI IcchA che." dhyAna daIne sAMbhaLa' kahI munie pAMceya mumukSunI kathA mAMDI. eka gahana ane bhayaMkara aTavImAM camarI nAmanI coronI pallI hatI. te corono dharaNIdhara nAmano pallIpati hato. tenA siMha samA parAkramI ane zuravIra pAMca bhAIo hatA. jaMgalamAMthI pasAra thatAM aneka sArthone luMTI potAnuM jIvana gujAratA hatA. eka divasa koI rAjakumAra sainya sahita A mArge pasAra thaI rahyo hato. bhIloe potAnA paddhIpati dharaNIdharane vadhAmaNI ApI. "svAmI! Aje to moTo dallo hAtha lAgaze. koI rAjaputre thoDe dUra ja potAnI chAvaNI nAkhI che." bahAdUro! ApaNe rAtre ja chApo mArIe to kema raheze?" "hA... hA... ema ja karIe." badhAe potAnA svAmInI vAta vadhAvI. barobara madhyarAte bhIloe hamalo karyo. rAjasainiko paNa balavAna ane yuddhakuzaLa nIkaLyA. yuddha bahu cAlyuM. aMte navI vyuha racanA goThavIne bhIloe pharIvAra bamaNA jorathI AkramaNa karyuM. rAjasainya trasta thaI nAsavA lAgyuM tyAre paristhitine pAmIne rAjakumAra rathamAM besI yuddha karavA Avyo. A rAjaputra kSatriyakuLano nabIro hato. yuddhamAM atipravINa ane zreSTha dhanurdhArI hato. teNe ekalapaMDe AkhAya bhIlasainyane haMphAvI dIdhuM. anarAdhAra varasatA meghanI jema teNe bANo varSAvyA, paLavAramAM to bAjI palaTAI gaI. bhIlasainyamAM hAhAkAra macI gayo, badhA ja raNa choDI bhAgI gayA. potAnA sainyanI avadazA dharaNIdharathI sahana na thaI. te yuddha karavA Avyo. dharaNIdhara paNa potAnI dhanurvidyA ane potAnA bAhubaLa para mustAka hato. teNe rAjakumAranI sanmukha AvI potAnI zastrakaLAno paricaya Apavo zarU karyo. banne sarakhA hatA koInI jita ke hAra thatI nahotI For Personal & Private Use Only
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 agaDadatta kathA tyAre rAjakumAre kapaTa karyuM, potAnI patnIne zaNagAra sajAvI rathanI AgaLa besADI. tenA para jevu dharaNIdharanuM dhyAna kheMcAyuM ke tarata ja rAjakumAre tenA marmasthAna para bANa mArI dIdhuM." A rIte kapaTathI mAravAno vRttAMta vagere badhu ja sAMbhaLI agaDadA camakyo. "A to mArI ja vAta karatA lAge che. khera! je banyuM te paNa hamaNAM kAMI ja bolavuM nathI." munie to vAta AgaLa vadhArI. rAjakumAra A rIte dharaNIdharane mArI AgaLa nIkaLI gayo. najIkanA gAmomAM dhADa pADavA gayelA tenA pAMcabhAIo pAchA AvyA tyAre potAnA mANaso pAsethI moTAbhAInA mRtyunA samAcAra sAMbhaLyA ne doDatA-doDatA moTAbhAInI pAse AvyA paraMtu te to kyAranA ya mRtyu pAmI cUkyA hatA pAMce ya bhAIoe khUba vilApa karyo. azrubharyA haiye moTAbhAIno agnisaMskAra karyo. ane potAnA bhAInA hatyArAne mAravAno saMkalpa karyo. pAMce ya bhAIo rathanA cIle-cIle rAjakumArane mAravA nIkaLyA. cheka aTavI pAra karI gayA paNa rAjakumAra hAthamAM na Avyo eTale tyAM lokone koI rAjaputra A mArge gayo che?' evI pUchaparacha karI jANakArI meLavI lIdhI ane te rAjakumArane mAravA tenI nagarImAM pahoMcyA. teo chupAveze nagarImAM pharatA. jyAre paNa avasara maLe tyAre vera vALI levA taiyAra ja hatA paNa tenI sAthe sainya vagere parivAra hovAthI ghaNo samaya vItavA chatA koI avasara ja na maLyo. eka divasa rAjAe vasaMtotsavanI ghoSaNA karAvI, pAMceyane lAgyuM. "A avasara zreSTha che. Akho rAjaparivAra udyAnamAM krIDA karavA Avaze koI paNa sthAne rAjakumAra ekalo dekhAya eTale tarata ja mArI nAkhavo". AvI yojanA banAvI, te pAMceya chupAveze kumAranI AsapAsa pharavA lAgyA. Akho divasa vitavA chatAM koI lAga na maLyo. sAMje rAjakumAre parivArane "pote pachI AvI jaze" ema kahI vidAya karyo. A joI pAMceya harakhAyA. "hAza! have bacco hAthamAM Avyo." rAjakumArane mAravAnI javAbadArI sauthI nAnAbhAIe lIdhI. barobara yojanA goThavAI tyAM ja tenI patnIne sApa Dasyo, sApa khUba jherI hovAthI tenI patnI kSaNavAramAM to nizcetana thaI gaI. tenA virahamAM rAjakumAre khUba vilApa karyo ane tenA paranA atirAgane kAraNe tenI sAthe baLI maravA taiyAra thayo. For Personal & Private Use Only
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadA rAsamAlA 143 A joI pAMceya bhAIo e vicAryuM "sAru thayu, ApaNane kAMI ja karavuM nahIM paDe." "sApa marI paNa jaze ane lAkaDI paNa nahIM tUTe." rAjakumAra citA khaDakI tenI patnIne tenA para suvADI pote paNa tenA para besI Aga devA jAya che. tyAM ja tenA punyayoge koI vidyAdhara AvI caDyo ane teNe rAjakumArane marato aTakAvyo. maMtrita pANI chAMTI tenI patnIne paNa nirviSa karI dIdhI. pAMceya coro A joIne DaghAI ja gayA. "A zuM thaI gayu? hAthamAM AvelI bAjI para pANI pharI vaLyuM." rAjakumAra potAnI patnIne laI eka jIrNa maMdiramAM gayo. patnIne tyAM rAkhI pote agni levA gayo. pAMceya coroe tyAM ja yojanA banAvI. nAnA bhAIne maMdiramAM aMdara khUNAmAM daravAjA pAchaLa chupAvI dIdho. ane bAkInA cAra maMdiranI bahAra thoDe dUra UbhA rahyA. maMdiramAM chupAyelA corane vicAra Avyo. "rAjakumArInuM rUpa kevuM hazelAvane jarA jouM." Avo vicAra karI dIpadAnImAM chupAvI rAkhelo dIvo bahAra kADhyo. tenA prakAzamAM rAjakumArInuM adbhuta rUpa joI cora to mugdha banI ja gayo paNa A to gajaba thaI gayuM. rAjakumAranI patnI paNa coranA rUpamAM moTAI gaI, nirlajaja banIne. rAjakumArIe mAMgaNI paNa mUkI dIdhI. he navayuvAna! jue che zuM? mArA dehane kAma paDe che. e pIDA zamAvavA tAruM yauvana ja samartha che. huM tane varavA utsuka banI chuM." A sAMbhaLI cora to Abho banI gayo. thoDIvAra vicAra karI bolyo. "he rUpasuMdarI! tArI vAta sAcI paNa jarA vicAra!... pachI zuM?.... tAro pati to mane jIvato nahIM choDe." "hA.... ha... e jIvato haze to ne?" pelI strI hasIne bolI "eTale! zuM tuM tArA patine mArIza?" hA, jo tuM mArI sAthe saMbaMdha bAMdhavA taiyAra che to huM tene mAravA paNa taiyAra chuM." cora paNa pelInA rUpamAM mohAyo ja hato. avasara joIne teNe paNa prastAva mUkI dIdho. "tArA patino kAMTo nIkaLI jAya, to to kAma thaI jAya!" rAjakumArane Avato joIne cora daravAjA pAchaLa chupAI gayo. ane "have zuM thAya che?" e jovA lAgyo. For Personal & Private Use Only
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 agaDadatta kathA thoDIvAre rAjakumAra Avyo ane patnIne devalamAM prakAza bAbata pUchyuM. to te strIe "tamArA hAthamAM rahelA agnino ja sAmI bhIte paDelo prakAza haze." evuM sAva khoTuM kAraNa jaNAvI dIdhuM. ati rAgAMdha rAjakumAre te vAta sAcI paNa mAnI lIdhI. tyAra pachI talavAra patnInA hAthamAM ApIne rAjakumAra agni peTAvavA nIce namyo. tyAre lAga joI strIe prahAra karavA talavAra jevI ugAmI ke coranA vicAra badalAyA.... "kharekhara! A strI kevI niSphara? potAnI pAchaLa maravA taiyAra thanAra patine paNa mAravA taiyAra thaI che? mArAmAM rAgI thaIne Aje patine mAre che. kAle bIjA koImAM rAgI banaze to mane paNa mArI nAkhaze. AvI rAkSasI mAre na joIe!... ane A bicAro rAjakumAra!... AvI kulaTA strInA saMgane kAraNe Ameya marelo ja che. marelAne zuM mAravo? mAre AvI rIte strInA hAthe Ane maravA devo na joIe?' AvuM vicArIne core tarata ja e pApiNInA hAthane jorathI dhakko mArI talavAra pADI dIdhI. talavAra paDatA ja kumAre patnIne AkrozathI pUchyuM. tyAre pelIe pharIthI kapaTa karyuM. "e to talavAranuM vajana paNa ghaNuM hatuM ane ThaMDInA kAraNe mArA hAtha paNa dhrujatA hatA ethI paDI gaI." AvuM banAvaTI kAraNa ApIne tene samajAvI dIdho. WOICIC For Personal & Private Use Only
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA 145 A badhu joI cora tarata maMdiramAMthI bahAra nIkaLyo. maMdiramAM strI sAthe banelI badhI ja ghaTanA potAnA bhAIone kahI saMbhaLAvI... badhAnA manamAM eka ja vicAra cAlyo. "Avo saMsAra?.. AvA sagapaNa?.. AvI strIo?".. "mAtra kSaNika viSaya sukha mATe saMpUrNa rIte potAne AdhIna patine paNa mAravA taiyAra thaI jAya?.. saMsAra keTalo svArthI che e to Aje ja samajAyuM!"... "kharekhara! duniyAmAM strI jevuM khataranAka ane kuTIla pAtra gotyuM nahIM maLe. je bhaDavIra yuddhanA medAnamAM sainiko sAme polAdI chAtIthI jhajhumavA taiyAra thaI jAya che. e ja bhaDavIranI najara sAme strI rUpI Aga AvI jAya. tyAre ene mINanI jema pIgaLatA vAra nathI lAgatI." strInI tAkAtanI kalpanA paNa karavI muzkela che. enI kuTIlatA sAme ziyALa koI visAtamAM nathI. tenI krUratA AgaLa vAgha lAcAra che. enI kRtajJatAnI spardhAmAM sApa chellA naMbare che. enI bhayaMkaratA AgaLa jvALAmukhI pANI bhare che. ane AkrozabharI trADa sAme siMha moDhAmAM taNakhaluM laIne Ubho rahI jAya che. enI AkramakatA sAme pralayakArI vAvAjhoDuM hAra svIkArI le che." Ama, nArI svabhAvanI vicitratAnuM ciMtana karatA-karatA e lokone vicAra Avyo. "strIcaritra aMge to kahIe teTaluM ochu ja che. paNa jarA ApaNI jiMdagI para to najara karIe. ApaNe pApo karavAmAM zuM bAkI rAkhyuM che?" "Aja sudhI ApaNe keTalA pApo karyA?.... keTakeTalI corI karI? keTa-keTalI ghADo pADI? sArtho lUTyA ne tIrthayAtrAe jatA saMgho ya lUMTyA. anekane svajana vihoNA karyA. koInI cUDIo bhAMgI to koInA zirachatra lUMTI lIdhA. A dhana-dolatanA lobhamAM ja ApaNA moTAbhAI, pitA ane dAdAe prANa khoyA." A rIte temanuM mAnasa potAnA pApo para raDI paDyuM. "have zuM karIzuM?" nAnAbhAIe raDatA haiye bhAIone pUchyuM. "bhaIlA! kharekhara mane to have koI rasto dekhAto nathI." moTA bhAIe javAba Apyo. "ApaNA pApono hisAba mAgatA paramAdhAmIo mane dekhAya che." For Personal & Private Use Only
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 agaDadatta kathA eka bhAIe kahyuM. "to ApaNane AmAMthI koI ugArI nahIM zake?" nAnA bhAInI vedanA tIvra banI. thoDIvAra mauna chavAI gayuM.pachI moTAbhAIe salAha ApI. "eka upAya che." "kyo?" "ApaNe koI nirgatha ane tyAgI evA gurunuM zaraNuM laI laIe" "hA! ApaNA pApone dhovAnI tAkAta to mAtra emanAmAM ja che" eke umeryuM. badhAne A vAta gamI gaI. ane badhA nirNaya laI gurunI zodhamAM nIkaLI gayA. jaMgalamAM pharavAnI Ama paNa Teva to hatI ja. pharatAM-pharatAM mane maLyA. ane potAnI AMtaravedanA pragaTa karI. meM paNa e lokone zuddha dharmano upadeza Apyo. A sAme UbhA e A ja pAMca coro Aje cAritra dharma aMgIkAra karavA tatpara banyA che." agaDadata muninI pAse potAnA ja jIvananI rahasyamaya kathA sAMbhaLI rahyo hato. pote jenI pAchaLa gAMDo-ghelo banyo hato. pote jenI pAchaLa baLI maravA taiyAra thayo hato. jene potAnA prANathI paNa adhika mAnato hato e madanamaMjarInuM duzcaritra sAMbhaLI vicAradhArAe caDyo. "A saMsAra kevo dArUNa che! saMsAranA saMbaMdha kevA svArthathI khadabade che?' "meM Aja sudhI ene mArI prANavalabhA mAnI hatI. enA eka eka sukhanI meM ciMtA karI hatI. are! enA mATe to huM maravA paNa taiyAra thayo." "zuM tene A vAtanI khabara nahotI?" "zuM meM ene prema ApavAmAM kacAza rAkhI hatI? zuM mArA karatA cora vadhu rUpavAna hato?" kharekhara! strIonA caritrane pArakhavAmAM to brahmAnuM paNa kAma nahIM." buddhizALI puruSo gaMgAmAM rahelI retInuM, sAgaramAM rahela jalanuM, ke himAlayanI UMcAInuM pramANa jANavAmAM hajI kadAca saphaLa thAya paNa strInA hRdayane jANavAmAM to teo thApa ja khAI jAya che." For Personal & Private Use Only
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI agaDadatta rAsamAlA. 147 'deva-dAnava-mAnava badhAne vaza karanAra paNa strIne vaza nathI karI zakato, manuSyanI kyAM vAta karavI? devone paNa nakhanA agra bhAgathI nacAvI zakavAnuM sAmarthya enAmAM che. strI to nAmathI abalA' kahevAya che. hakIkatamAM enA jevI sabalA bIju koI nahI hoya'. "A kAminI to kevI? jyAre anurAgI hoya tyAre zeraDI ne sAkara jevI mIThI lAge, paNa jevI virakta thaI pachI to kaDavI lIMboLI paNa tenI sAme mIThI lAge." bhAgyano pAra pAmavAmAM acchA acchA kherakhAMo jema nAsIpAsa thayA che. tema nArInA sAmarthyano tAga pAmavAmAM ya acchA acchA parAkramI puruSo thApa khAI gayA che." 'talavAra thAMbhalAne kApI nAMkhavAmAM saphaLa banatI haze. paNa rUne kApavAnI bAbatamAM to ene jema hAra ja svIkAravI paDatI hoya che. tema yuddhanA medAnamAM zatrudaLanA sainikonA mastaka uDADI devAmAM zuravIra puruSane kadAca saphaLatA maLatI haze. paNa, strInA hAvabhAva, kaTAkSa ane premAlApa sAme acchA acchA mardonI mUcha nIcI thaIne ja rahe che." agaDadattanA manamAM vicAronI eka dIrdha paraMparA cAlI, muni bhagavaMte punyavA! zenA vicAramAM khovAI gayA?' kahyuM tyAre jhabakIne jAgyo ane muni bhagavaMtane be hAtha joDI gad kaMThe kahyuM. he munivara! Ape je kathanI kahI e mArI ja che. A pAMceyanA bhAIno hatyAro huM ja chuM." ATaluM bolatA to agaDadara raDI paDyo. DusakA khAtA khAtA bolyo. strImAM pAgala bananAro mUrakha huM ja chuM. meM AkhI jiMdagI AvI kulaTA strInA saMge khoI nAkhI bhagavan!'.. agaDadattanA nayanoe pazcAtApanI nadI vahevaDAvI. kevo durlabha manuSyabhava mane maLyo to? tuccha ane kSaNika bhogasukhamAM lapaTAIne hAthamAM AveluM ratna meM khoyuM..." A pApIne, bhoga sukhanA kIDAne narakamAM sthAna nahIM maLe." agaDadatta raDato jAya che ne hRdayane khAlI karato jAya che. "anukULa parIvAra, anukULa zarIra badhI ja anukULa sAmagrIo mane maLI chatAM ya meM A mAnavabhava moja-majhAmAM veDaphI nAkhyo." prazamarasanA sAgara samA munie agaDadattane mastake hAtha pheravI agaDadattane AzvAsita karatA madhura vacano kahyA. For Personal & Private Use Only
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 agaDadatta kathA rAjaputra! pApa to konAthI nathI thatA? pApa karyA vinA A saMsAramAM rahevuM zakya ja kyAM che?" paNa prabhu! huM to mahApApI chuM. hatyAro chuM, kAmAMdha chuM, Asaktino kIDo chuM." agaDadatta potAnA jIvanane phITakArI rahyo. zAMta thA vatsa! tane jo tArA pApono pazcAttApa pragaTyo ja che. to have pApone samuLagA nAza karavAno udyama kara." huM to e ja ApanI pAse mAMgavA taiyAra thayo chuM. have svArthabharyA A saMsAramAM mArAthI eka kSaNa paNa rahI zakAya tema nathI.' "Apa mArA jevA adhama para kRpA karo, A pAMcanI sAthe huM chaThTho, mane paNa bhavanitArINI dikSA Apo. kRpA karo prabhu! kRpA karo." munie paNa agaDadattanA uchaLatA bhAvo joIne dikSA mATe anumati ApI. vanamAM aneka vRkSo, pazu pakSIonI sAkSIe chae punyAtmAone munie dikSA ApI. rAjakumAra agaDadatta have muni agaDadatta banyA. saMyama jIvananA svIkAra pachI gurunizrAe agaDadatta munie 11 aMga, 12 upAMga vagereno sAMgopAMga abhyAsa karyo. aSTa pravacanamAtAnA pAlanamAM agaDadatta muni satata upayogavaMta che, to betAlIsa doSa rahita zuddha AhAranI gaveSaNAmAM udyata rahe che. vaiyAvacca emano prANa che to svAdhyAya emano zvAsa che. potAnA AtmA para lAgelA pApono sarvathA nAza e ja emanA jIvananuM dhyeya banI cUkyuM che. saMyama jIvananI eka eka kriyA apramattapaNe ane uchaLatA bahumAnathI karI rahyA che. temanA mATe have kaMcana ke kaMkara, tRNa ke maNi, zatru ke mitra, vaMdaka ke niMdaka badhu ja samAna thaI gayuM che. are! emaNe to "vivA ' (=apekSA ja duHkha che) e sUtra AtmasAt karI lIdhuM che. agaDadatta muni upavAsa, chaThTha, aThThamAdi dravyatA ane IcchAnirodha rUpa zreSTha bhAvatapathI karmonA gaMjanA gaMja khAkha karavA lAgyA. divase-divase saveganI vRddhi karatA karatA aMte anazana karI svarge sIdhAvyA. kAlakrame agaDadattamuni aneka bhavyajIvone bodha pamADI ekAMtika ane AtyaMtika zAzvata sukha saMprApta karaze.... Y8 THE / ja A ja che For Personal & Private Use Only
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. sumatimuni kRta copAIbaddha agaDadattarAsa caupaIH Adi jiNesara praNamI pAya, samaruM sarasatti sAmiNi mAya; karajoDInaI mAguM mAna, sevakanaI deje varadAna. tujha nArmi huI niramalajJAna, tujha nAmiI vAdhaI savi ravAna; tujha mukha sohaI pUnimacaMda, jANe jIha amInau kaMda. mRgalocanA kahaI vizAla, adhara raMga jisyA parivAla; *vINI jANe jisiu bhUyaMga, kaThina payohara atihi uttuMga. kanilavaTi TIlI rayaNe jaDI, mastaki mana mohaI rAkhaDI; kAne kuMDala kari bahirakhA, hII hAra sohaI navalakhA. tujha tana sohai savi siNagAra, pAya ghugharanau ghamakAra; haMsagani cAlai camakatI, tu bramhANI tuM bhAratI. tumha guNa kahitAM na lahuM pAra, sevakanai deje AdhAra; sArada nAmii racauM prabaMdha, suNayo agaDadatta saMbaMdha. saMkhapurI nagarI kahuM kisI, jANe saragapurI huI jisI; jinamaMDita poDhA prAsAda, UMcA girisiuM mAMDaI vAda. vivahArIyA vasaI tihA ghaNAM, rUghdhitaNI navi lahII 12maNA; 17dharmadhyAna sAmAyika karaI, zrAvakanA vrata sUdhAM dharaI. tiNi nayari surasuMda2 rAya, pAlaI rAja 14naI thApaI nyAya; tasa paTTarANI surasuMdarI, rUpaIM raMbhA kari avatarI. 1 For Personal & Private Use Only 2 3 4 9 1. yaza/kIrti. 2. vastu. 3. pravAla = paravALA. 4. veNI = coTalo. 5. bhUjaMga = sarpa. 6. bhAlAmAM. 7. mAthAnuM ghareNuM, 8. haiye. 9. namIne. 10. svargapurI. 11. prauDha = majabUta. 12. mAna, pramANa. 13. pAThA. paDIkkamaNau. 14. ane. 149
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 duhA tasa kUkhii hUUM AdhAna, janamiu kuMara nai lAdhau mAna; dIna dustanaI dIjaI dAna, agaDadatta dIdhauM tasa nAma. anukrama vAdhaI teha ja bAla, bhaNau-gaNiu hUMu causAla; nagaramAMhi kumara sAMcaraI, khUMTa-kharaDanI saMgati karaI. ramai jUe nai karai 'visanta, lokataNI paUdAlai dhanna; sAte visane raMga ramaI, rAya-rANAnai mani nava gamaI. ThAmiThAmi tihAM milIu te sahU, karai anyAya karama te bahu; prajA jaI vInavIu rAya, 'amha vasavA diu bIjau ThAya.' rAya bhaNai 'vacha! sAMbhalau, prajA pIDItai jeha; ahIM rahivA pUgatuM nahI, dAkSina Aviu cheha. lahI Adesa pitAtaNau, mokalAvai jaI mAta; nagaramAhithI nIkalaI, navi pUchai saMghAta. sAhasa karInai nIsarai, nisA hui tiNai vAri; bhamata-bhamatau AvIu, vANArasI majhAri. 10 nagaramAhi java saMcarai, dIThI tava nesAla; paMDita pAya praNamI karI, baiThau ati sukumAla. caupaIH H baisI kumara te laI vizrAma, pUchai paMDita 'kahau kuNa grAma?'; 'saMkhapurI nagarI amha ThAma, surasuMdara pitA majha nAma.' sumatimuni kRta For Personal & Private Use Only 10 11 12 13 14 15 16 17 1. duHkhIne. 2. cAra vidyAmAM pAraMgata. 3. ullaMTha ane kharAba mANaso. 4. khinna = duHkhI. 5. AMcakI le che. 6. vyasanamAM. 7. yukta = yogya. 8. dAkSiNya = zaramano. 9. cheDo = sImA. 10. nizAla, pAThazALA. 18
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsA 151 rUpavaMta pekhIna [D] rakhIla, suNI vayaNa paMDita harakhI; kumaranaI dIdhau bahumAna, vidyAtaNau dIdhau te dAna. bhaNI gaNI huU sujANa, gurUtaNI navi lopaI ANa; tihAM rahi te sukha bhogavaI, sukhiI samAdhiI te jogavaI. For Personal & Private Use Only
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152, 22 sumatimuni kRta DhAla-1, sIkhina sIkhina celaNA - e dezI. kumara krIDA karavA gayu, pahutI vanai majhAri; dIThI raMbha tilocanAttimA), harabiu manaha majhAri 21 nArI vayaNe vedhIu, bhogI bhamara sujANa; yovana bhari ghari vilasIi, karu bola pramANa. nArI vayaNe vedhaka AMkaNI. kumara pUchaI saMdehaDauM, pUchaI te savi vAta; "A vanamAhi kAMI ekalI?, kuhu kuNa tAharu tAta?". 23 nArI baMdhadara vivahArIla, te mAtarau tAta; pati mujhanaI chAMDI gayuM, moTauM e avadAta." 24 nArI e vayaNa abalA kahi, "huM chau niradhAra; INi avasari hiva tU miliMu, havaI tU bharatAra." 25 nArI vAca deI pAchau valika, AviSe nagaranI poli; dIThau mayagala mada bhariuM, pADaI hATanI "oli. 26 nArI, loka milyA savi sAmaTA, karamAM hAhAkAra; rosi caDile TUMDhiI karI, pADaI poli pagAra. 27 nArI, agaDadatta bAya dhasI, jisila sIha samAna; sAtamu thaI gaja vasi kariuM, rAjA diI bahumAna. 28 nArI dUhAH kudarataNA guNa mani vasyA, rAya kaI "suhaDa samAna'; satavaMta dIsaI bhalau, karaI prasaMsA tAma. 29 1. kahe. 2. vacana. 3. pravezadvAra. 4. madagaja=matta hAthI. 5. zreNI. 6. prAkAra=killo. 7. satyavAna. For Personal & Private Use Only
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadA rAsa 153 'kuNa desa naI kuNa nayara?' pUchaI rAya vicAra; "saMkhapurI nagarI vasau, urajaMgala desi majhAri'. rAjabIja e jANII, dIsaI sUra samAna'; rAyataNAM citti cAlatu, dekhI catura sujANa. upa: kumariI vAta dhurithI kahI, rAI mAnI sAcI sahI; pitAtaNa kahiu avadAta, "Aha huM Avila havaI tu tAta. 32 vinayavaMta dekhI apAra, ApaI rAjA savi siNagAra; kumaranaI dIdhauM bahu mAna, rAya thApiu te paradhAna. ApaI ghoDA naI bhaMDAra, ApaI kanaka anaI koThAra; kumara INipari lIlA karaI, rAjakAja te saghalAM karaI. loka milI kaI "suNi rAja!, eha pradhAna thApyA kuNa kAja; core lUsivuM nagara naI sIma, kahau rAjana! aho rahII kIma?' 35 rAI vAta save te suNI, teDiyA pradhAna rAya te bhaNI; khAu jagrAsa navi kADhau cora, nagaramAhi e "pADaI sora'. 36 svAmI! phUDa ghaNau anDI racau", "cora na lAbhaI kAraNa kisiu?'; maMtra-taMtra-auSadhI vinANa, te sahu hUA apramANa'. rAjA nayarathakI nIkalaI, corataNau pagerau karaI; agaDadatta jaI vInavIu rAya, "kADhau cora jau karau pasAya." rAI mAnI savi sAcI vAta, agaDadatta mAgai dina sAta; bIDau jhAlI te sAMcaraI, bAMdhaI vATa herAvAM karaI. 39 1. zarUAtathI. 2. vRttAMta. 3. lUMTI lIdhuM. 4. garAsa=pagAra. 5. zora bUmAbUma karAve che. 6. pageruM zodha. 7. chupI tapAsa. For Personal & Private Use Only
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 DhAla : 2, tuM caDIu ghaNa mANa gaje - e DhAla.[rAga dhanyAzrI] aneka cha divasa jotA huA e, dina havai thAkai eka tu; cora na lAbhai kAraNa kisiuM? e, jAsi ima hata kumara te vanamAhi sAMcarai e, dIThau kApaDI eka tu; coralakSaNa jANI karI e, karatau vinaya viveka tu. kApaDI pUchai kumaranai e, 'ekalau vanamAhi?' tu; 'dhanakAraNi AhA AvIu e, havaI hUM hUMu sanAha' tu. 'Avina majha sAthi valI e, ApaNi behu joDi' tu; vidyA sAdhI corI karaI e, kADhI dhananI koDi tuM. dhana lei pAchA valyA e, puhatA deula ThAmi tu; sUtA pradesI pasAmaTA e, e haNI lesiu drAma tu. kumara te manamAMhi cIMtavai e, 'coranau kisiu visAsa?' tu; saDa ghAlI sUtu kumara e, hIDai ANI "sAsa tu. khaDaga lei sUtA haNyA e, jANI na varau lAga tu; kumara te kopii caDiu e, chediu kApaDI pAga tu. 10prAkrama jANI kumaranau e, corai dIdhau mAna tu; maratAM vivara dekhADIuM e, ahIM chai strI-nidhAna tu. kumara vahInai tihA gayau e, pahutau guphA majhAri tu; dIThI sayyA te pAtharI e, baiThI dIThI nAri tu. tu. 1. kArpeTi=sAdhu. 2. ahIM. 3. sanAtha. 4. AvIne. 5. ekI sAthe. 6. drampa = dhana. 7. sUDI 9. sAhasa. 10. parAkrama. For Personal & Private Use Only sumatimuni kRta = 40 41 42 43 44 45 46 47 48 zastra. 8. hIyaDe, haiye.
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadana rAsa 155 49 "dhUratapaNaI te pUchatI e, vinaya karI vinmANa tu; tAharaI pitAI hU mokaliu e, khaDagataNa ahinANa" tu. vIramatI mani cIMtavaI e, "haNI mAharau tAta tu; e divaDAM majha vasi paDila e, karisiu ehanau ghAta' tu. kumara paDhiADI UcI caDI e, kumara thayau dUri tu; melhI silA teNI pApiNi e, patyeka kIdhauM cakacuri tu. kariu phUDa te navi phaliuM e, dharatI mani vikhavAdi tu; rosi caDI AvI kahaI e, utAruM tujha "nAda tu. pitA haNI tu AvI e, ziva tuM jAesi kema?" tu; kumara rUpe pragaTa karIe, jhAlI jaTAe jema tu. zilA deI te "bhuIharaI e, Avi rAjadUvAri tu; sAta divasa pUrA huA e, vInavIla juhAra tu. 1. dhUrtapaNe. 2. abhijJAna=nizAnI. 3. hamaNA. 4. tora=mada. 5. bhumigharane. 6. dvAre. For Personal & Private Use Only
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 sumatimuni kRta 55 caupaIH haNI coranaI kIdhauM kAma, guphAtaNau dekhADau ThAma; khecarI te utpatInaI gaI, niramAkhiI madha thayu tA sahI. rAya kutiga dIThau jeha, melI loka dhana Api te; harakhyA loka hAyaDaI ati ghaNa3, jou prAkrama kumArahataNau. ApaI rAjA hayavara ghaNA, bIjI radhdhi nahI te maNA; diI rAjA kanyAnuM dAna, valI vazeSiI lAdhau mAna. teDiyA josI je jagi jANa, Apiu lagana moTAM maMDANi; paMDita milI lagana ApIuM, rAya lagana nizcaya thApIuM. kIjaI kuMkama kerA rola, dIjaI jhAjhA bahu taMbola; vAgAM tabala naI nIsANa, rAyataNAM ghari huI acharANa. mAMDala mAhava moTAM raMgi, suranara jovA AvaI jaMga; rAjA karaI rUDauM te kAma, "suparisiu jimADaI gAma. sagA-saNIjA tehanaI sahu, Adara kI jaI tehanaI bahu; ANI prIsaI phalahaligalI, mUkI sAkara dUdhaI bhalI. khAjA-lADU-11kharamAMseva, prIsaI sAli-dAli-vRta aheva; kapUra vAsita karaMbA te ghaNA, ApaI bIDAM pAnahataNAM. sAjana save bhagati savi karI, siNagAru kanakasuMdarI; pahira navanava pari siNagAra, kaMThi ekAuli navasara hAra. vara siNagArUma lAu vAra, aNau tejI bhalA tokhAra; mastaka jhUMpa soI maNi jaDiuM, cAlaI kuMvara gayavari caDiu. 64 1. uDIne. 2. kautuka. 3. muhurta. 4. chATaNAM. 5. nRtya. 6. mahotsava. 7. jaMgI-ghaNAM. 8. supere. 9. svajana. 10. ullAsabhera. 11. khuramAsevaeka jAtanI miThAI. 12. bhAta. 13. dALa. 14. cokkasa. 15. akhAra ghoDA. 16. pAghaDIe bAMdhavAmAM AvatuM AbhUSaNa=kalagI. For Personal & Private Use Only
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa Aviu vara te toraNi bAri, baMdI bolai jaya jayakAra; maMgala dhavala gAI vara nAri, jaya-jaya zabada huu tINai vAri. zubhavelA sAdhI chai jeha, vara paraNAviu kanyA teha; pahirAmaNI rAi dIdhI te ghaNI, kavi kahaI "saMkhi na lahUM tehataNI'. 66 ardha rAja te Apai rAya, tUTau nRpa te karai pasAi; Apai ghara rahivA AvAsa, sukhii samAdhii karai vilAsa. madanasuMdarI suNI savi vAta, kumarataNau sAMbhaliu vikhyAta; bheTi bharI mokalI te thAla, sakhI jai kaMThi ghAlI mAla. madanasuMdarI vina dIdhau bola, sakhI kahai te gayu niTola; Apai mudrikAtaNau ahinANa, valatu bola kaNa pramANa. DhAla-3, rAga H sIdhauM. divasa ketA te vauliA re, mADI jotI vATa; putravirahu te sAMbhariu re, hIyaDai kharau re ucATa. 'kumarajI! diu darasiNa ekavAra, kumarajI! tujha viNa huM niradhAra kumarajI! diu darisiNa ekavAra' AMkaNI surasuMdari rAya vInaviu re, 'jovarAvau mujha pUta; nIdra gaI majha nayaNaDe re, mokalAvau eka dUta.' rAya dUta te mokalai re, cAlai dIsa nai rAti; vANArasI te jai rahiu re, maliu te kumara prabhAti. 1. saMkhyA. 2. nikkI. 3. divasa. 4. jhaMkhanA. 5. tRSA. 65 For Personal & Private Use Only 67 68 69 70 dUtai jaI kumara vInaviu re, 'mAtA dharatI dukha; rAya 4alajau te atigharai re, gai ati patrasa ni bhUkha.'73 kumarajI 71 kumarajI0 72 kumarajI0 157
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 sasarAnai jai kumara vInavai re, kumara kahaI re vratAMta; dala lei calAvIu re, sAthai srIa ratana. rAya vaulAvI pAchu valai re, dii sIkhAmaNa sAra; 'sAslR-naNadI vinaya karai re, bhagati karai bharatAra.' vATaiM jAtAM sAMbhari re, pUrava prema vicAra; 'madanasuMdarI jaI hU variu re, kima melTauM niradhAra?' For Personal & Private Use Only sumatimuni kRta 74 kumarajI. 75 kumarajI. 76 kumarajI0
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa DhAla-4 : jima sihikAri koila TahUkaI-edezI. kumara kahii eka vAta ja karasiu, madanasuMdarI jaI kanyA varasiuM; strI-sahita sAthi calAvIu e. pAchA valInai kIdhau kAma, zubhavelA sAdhI te tAma; rathi baIsArI sAMcaraI e. kumara paDiu te aTavImAhi, pallIpati levA te dhAya; dhAI te dhasamasa karIe. yudhdha karai pakSIpati jeha, kumarii hAri manAviu teha; eha vratAMta tuhame sAMbhalau e. pallIpati te ati ahaMkArI, parasi thai dIThI paranArI; lahI avasara kumarii haNiu e. nAThAM kaTaka te daha disI jAi, vaIrI sAhamu koi vi thAI; kumara mAriMga te sAMcarai e. jAtAM sAhamau mali saMghAta, pUchai vATa nai karatu vAta; 'e mAraga viSamau achaI e. vAgha-siMgha-mayagala te nAma, durjana cora vasi tiNi ThAmi; raDAvaI mAriMga tumhe sAMcarau'e. DAvI vATai ratha kheDAvai, kumara sAthi loka vi Avai; kApaDI eka sAhamu miliu e. kApaDI kahaI kumaranaI vAta, 'teDau sAthii tau kIjai yAtra'; vinaya karInaI pUchIuM e. 1. sAthe. 2. DAbA. For Personal & Private Use Only 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 159
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 sumatimuni kRtA 87 88 89 20 91 vinayavaMta jANI apAra, kumara dayAtaNa bhaMDAra; Avi na majha sAthi havaI e. mAragi cAlaI te kapAlI, valiuM cita dekhI strI bAlI; phUDa karIe leasI e. cAlatA eka gokula AvaI, kApaDI kahaI "AMhA rUDU bhAvaI'; sAtha sahu milI tihA rahila e. karaI bhagati kapAlI jeha, viSa ghAlI dahIM ANiuM te; jimI sAtha sUtau rahi e. kumariI dIThI "asaMjama vAta, viSa deinaI haNika saMghAta; e haNavA majha AvasiI e. kumara haNavA AvaI kaThora, kaI kApaDI huM durjana cora'; jhUjha karI kumariI haNI e. haNI coranaI pAchau valIuM, ApaNau sAtha savi mAragi milIu; kumara-sena sAthiI miliu e. harakhiI vAta kahI vicArI, madanasuMdarI leI Avi nArI; vATAM vRtAMta save kahaI e. saMkhapurI nagarI bhaNI AvaI, kumara lekha daI dUta paThAvaI; vadhAmaNI rAyanaI kahaI e. harakhiyAM mAya-bApa be jAma, harakhilaM kuTaMba sahu te tAma; karauM "sajAI sAhAmahaItaNI e. aviu kumara vAta so jANI, AvaI rAjA ulaTa ANI; paikala-ratha-ghoDA guDIyA e. 92 93 84 95 1. pAThATalika. 2. pAThAasaMbhama. 3. yuddha. 4. mokale che. 5. sAja-sajjA = sajAvaTa. 6. sAmaiyAnI. 7. sajja karelA. For Personal & Private Use Only
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 161 100 101 nArIvRMda milI sahu AvaI, motI kAla bharI vadhAvaI; diI AsIsa sohAsiNI e. pahata kumara nija AvAse, mAtA hIyaDaI harakha ulhAse; amRtaveli kisi6 phalI e. rAI vimAsI sapari te kIdhI, kumaranaI jUva-padavI dIdhI; paTarANI madanasuMdarI e. Aviu vasaMta phaliyA vanavADI, cAliuM kumara maI jayavADI; paTarANI sAthiI valI e. ramali karInaI nidrA kIdha, AvI visahara DuMka te dIdha; paTTarANI thaI "AkalI e. kumaraI viSa vikAra te jANI, ANaI muharA pAI pANI; te savaeN niSphala huA e. moha dharaInaI kumara aceta, sAthiI sAgavana karu saMketa; vAra malAu vegiI karI e. karamiI vidyAdhara te AvaI, pANI maMtrInaI tava pAvaI; viSa vikAra te Utariu e. Utarika viSa naI caDIe ja 'TADhI, mAragi jAtAM AvaI "vADhi; jaHbhavani be jaI rahiyA e. 102 103 104 105 106 1. saubhAgyavatI strI. 2. supere, sArI rIte. 3. yuvarAja pada. 4. rAjasavArI. 5. AkuLa. 6. viSahara phaLa. 7. sAthe baLI maravuM. 8. TADha-ThaMDI. 9. vADa = aMtarAya. For Personal & Private Use Only
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 sumatimuni kRta 110 caupaIH kumara vimAsaI hoyaDAmAhi, agani levA te vanamAMhi jAI; paMca cora pragaTiyA jetalaI, ajUAluM kIdhauM tetalaI. 107 AvI cora pUchaI vicAra, "tAharaI kuNa achaI bharatAra?'; agani laI pivaDAM AvasiI, vegiIsile tumhanaI jhAlasiI. 108 rANI-cora be kIdhI vAta, kumara haNI tumha karau saMghAta; agani leI AvaI jetalaI, ajUAluM dIThau tetalaI. 109 pUchaI nArinaI kumara vicAra, "ajUAlU dIThI nyU bAri?'; tulma kari sAmI! je ujAsa, svAmI huM chau tayyArI dAsi." nArI vacana sAcala thApIuM, khAMDU nArI kari ApIuM; nIca thaInaI phUkaI Agi, nArI haNavA joI lAga. mArevA khADuM kADhIuM, cora hAthathikala pADIu; kumara kahaI "kasI e vAta? paDaI mastaki tu thAI ghAta." svAmI! TADhI caDI meM ghaNI, dhUjiu hAtha paDile te bhaNI'; utara karInaI karau vIsAsa, ghari AvI te karaI vilAsa. pAMca cora milI karaI vicAra, "nArInI nahI kisi sakAra; *sAgavana karatI hasila, vaIrI kima thaII te tisauM? 114 jima taru "Ari anaI bhAlaDI, dhaNI taNI vIMdhaI khAlaDI; navi jANaI e mAhara dhaNI, tima na huI nArI ApaNI. putra-kalatra-kuTuMba-parivAra, dhana-yauvana chaI capala apAra; e sagapaNa save pariharuM, pAMca cora kahaI "saMyama varale." 116 111 112 113 115 1. khaDaga, talavAra. 2. hAthathakI. 3. sahakAra. 4. patni sAthe patinuM baLI maravuM te. 5. eka jAtanuM hathiyAra. 6. kuhADI. 7. cAmaDI. For Personal & Private Use Only
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadA rAsa 163 119 120 dharamakAja karama te karaI, suguru vacana hIaDaI te dharaI; deI dAna devapUjA karaI, sAte khetra dhana vAvaraI. 117 paradesI turaMgama AvIA, kumara khelAvA cAlI; agaDadatta asavAra ja huuM, pavanavegi te ghoDale thayau. 118 dUhAH sAtha save pUThiI rahila, kumara gayu aTavImAMhi; vAga mUkI rahila jetalaI, turaMgama rahiu tINaI ThANa. caupaIH kumara kutigi vanamAhi pharaI, dekhI Adi-bhavani sAMcaraI; traNi kAla deva pUjA karaI, arihaMtanA guNa mukhi Ucarai. etalaI 5hatA muni mAhAtamA, jehanA parama cokhA AtamA; kumara vaMda muni ulhAsi, jaI baIThau sahigurunAM pAsi. kumara pUchaI "suNa munirAjA, paMca puruSa AvyA kuNa kAji?'; "ehanaI mani vayarAga chaI ghaNauM, saMkheI saMbaMdha teja suNau. 122 bAra joaNa aTavI chaI jeha, bhImasena palIpati te; tehataNA ao paradhAna, deulamAhiM mUMki mAna. asamaMjasa dIThau ati ghaNauM, jou prAkrama nArItaNauM; agaDadatta haNivA kariu upAya, dayA lagaI anDa TAliu ghAya." 124 munivari vAta save te kahI, kumarii mAnI sAcI sahI; kumAra kahaI "e bAMdhava cora, huM karatau rAkhiu pApa aghora. 125 mAM tAM karama kariyAM ati ghaNAM, pAra na jANu pAtigataNA; dUrajana cora manAvile hAri, e saMbaMdha kahuM vistAri. 1 21 123 126 1. vAgarA = lagAma. 2. kautukathI. 3. AdinAtha bhagavAnanA derAsaramAM. 4. saMkSepathI. 5. pApano. For Personal & Private Use Only
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 sumatimuni kRta 129 havaI majha AMgaNi surataru phaliuM, dakSaNazaMkha jisiu guru miliu"; draDhacittaI samakita UcaraI, sAmAyika vrata sUdhAM dharaI. 127 poSadhazAlAM nitu sAMcaraI, rAjataNI ciMta pariharaI; mAI bhaNaI "vatsa! karau vilAsa, mUDha na kIjaI parabhavi Asa. 128 AI! pAmI radhdhi anaMtIvAra, dhana-yauvana chaI capala apAra; paMca mahAvrata huM AdarauM, diuM anumati take saMyama varauM." mAya manAvI kumara saMcarai, saguru pAsi jaI saMyama varai; mani jANI saMsAra asAra, harakhiI lIdhau saMyama bhAra. 130 tapa tapaI kriyA AdaraI, poDhAM pAMca mahAvrata dharaI; paMca samiti pAliI yatI, pramAda nidrA nANaI ratI. 131 je muni pAlaI paMcAcAra, doSa rahita je lii AhAra; INi paricAritra pAlaI jeha, ATha karamanuM AgaI che. 132 kSamAkhaDaga te hIyaDaI dharai, mohataNA dala te vasi karaI; munivara agadattakumAra, zukladhyAni gayu mugati majhAri. sAradanAma hIyaDaI dharI, caupaibaMdha rAsa je karI; adhikauM ochauM kahiu huI jeha, bhavIyaNa jaNa sAMsaIjo teha. 134 zrI caMdragacha sUrIsara rAya, zrI somavimalasUri praNamauM pAya; e guru mahimA meru samAna, tAM cira naMdala gayaNe bhANa. saMvata solayaka kArtika mAsi, sumati bhaNaI kariu ulhAsi; zukala IgyArasi Aditya vAri, e bhaNatA huI harakha apAra. 136 agaDadata munitaNau caritra, bhaNatAM gaNatAM huI pavitra; paMDita harSadata sIsa Ima kahaI, bhaNaI guNaI te savi sukha lahaI. 137 133 135 1. proDha = moTA dRDha. 2. pAThAAvAgamananau. 3. pAThAsugati. For Personal & Private Use Only
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ 165 mAu 2. kuzalalAbhajIta agasdata copAI che duhAH my bh bh pAsa jisesara payanamI, "samarI sarasati deva; abhayadharma vijhAya guru, payapaMkaja praNameva. vitarAga zrImurkhi vadaI, dharma airi prakAra; dAna-zIla-tapa-bhAvanA, vivadha bheda vistAra. dAnaI sujasa-saMpati dii, zilaI zivasukha hoi; ugra tapaI nUraI azubha, sahita bhAva jau soI. vastu dAna uttama dAna uttama, bhaNaI bhagavaMta, sahiguru saMgami saMpajaI, paNa na hoI saMpatti pAkhaI sIlasu nirmala saI vasaI, rudaya zuddha mana sabala rAkhaI, caMcala ati nArI carita, pekhI karaI parihAra, agaDadara munivarataNo, caritra tapaI adhikAra. gaThAH kuDilaM mahilA-laliyaM, parikaliyaM vimalabuddhiNo dhIrA / inA viracittA, duvaMti na aADavADuM Il [zIlopadezamAlA-86] cupaIH zrIvaMta (vasaMta) pUra nagara vizAla, bhImasena teNi puri bhUpAla; eka sahasa tasa aMteurI, paTarANi sohagasuMdarI. 1. pAThA, sarasati mani samaravi. 2. pAThA. savi. For Personal & Private Use Only
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166 riddhamaMta tasa rAjAtaNi, mAnanIka ati mahitai ghaNai; surasena nAmai sAmaMta, bala li sUravIra balavaMta. chatrIsai Ayudha vidha lahi, gaja-turaMga maMdiri gahi-gahi; sahasa eka bhaMjai ekalo, bhArathasenAnI ati bhalo. teha taNi eka putra apAra, agaDadatta iNi nAmi kumAra; ati sarupa suMdara AkAra, jANe iMdra kumara avatAra. iNi avasara paradezI eka, subhaTa sujANaha jhUjha viveka; garva karI Avyo tiNi gAmi, milI rAyanai kIo praNAma. teha subhaTa rAjA prati kahi, 'surasena tumhai pAsai rahi; bhaMjai eka sahasa ekalo, mujhasuM pabhaDai tau jANuM te bhalo.' senApati tiNi velA sUra, Avai vAjAMvai raNatura; sabhA sahIta prabhu karaiM juhAra, rAya bolAvyo tava te vAra. sAMli sUrasena sAmaMta, ahaMkAra iNi kIu anaMta; samaraMgaNi paisu manaraMga, hArai tasa jAi satsaMga. sAcA bola baMdha te karI, beThu subhaTa krodha atidharI; sajI 'sanAha kamara kaDI kasI, Ayudha grahI AvyA usasI. hAkai-tAkai asIA haNai, haii nizaMka Ayudhe haNai; paradesIi kIu prahAri, sUrasenanuM thayuM saMhAra. 10 sUrasenanI saghalI Rddhi, paradesInai rAMi didha; abhaMgasena tasa didhau nAma, lokamAhi vadhArI mAma. sUrasena gharaNI dhAraNI, lokA mukhae vAta ima suNI; kaMta taNo mRtakArya kIu, dhana saghalu paradesInaI diu. kuzalalAbhajI kRta For Personal & Private Use Only da 7 9 10 11 12 13 14 16 1. muhUto=maMtrI pATha muhataI. 2. pATha. tura. 3. bhArathI=mahAyodhdho. 4. pATha aneka. 5. laDe. 6. yuddha mATenuM vAjiMtra. 7. pesyo=aMdara gayo. pAThA INi saMgi. 8. sannAha=bakhtara. 9. hRdayathI. 10. pAThA mukIu. 15
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 167 mani dhAraNItaNaI dukha ghaNala, pAlaI jeTha putra ApaNo; ATha varasano thau kumAra, zAlaI mUkyo tirivAri. paradezIi vAta te suNI, jaI vAraI nezAli dhaNI; tehano kAraNa adhikau gaNaI, mAnanIka te rAjAtaNi. jeNI nezAli mUkaI jeha, jaI paradesI vAraI teha; eha bhaNAvi vayarI soi, nirdhana naranaI Adara na hoI. nesAI na bhaNAvaI koI, anukrami mUrakha huu soI; bhojana karavA badasaI jAma, mAtA dukha bhari roI tAma. pUchaI kumara "kahau kuNa vAta?, bhojana velA rola mAta!'; 'tujha pitA vayarI INivAri, vahi vAjataI ghari bAri. tAharA pitAtaNI Rddhi bhavaI, tuja jIvatAM e bhogavaI; tuM bAlikA naI vIdyAhINa, teNaI dukhaI huM rouM dIna." mAtA bhaNavAnI pare kAMI, desi videsi jihAM kaNi jAya; putrataNo ati Agraha jANi, mAtA bolvei madhuri vANi. caMpApurI prohItano putra, tAharA pitAtaNo te mitra; somadatta baMbhaNa tihAM vasai, sukhi ghaNAM zAstra-abhyasaI. teNi gAmi ghaNA dina rahila, tAharA pitA prati Ima kahio; "jau tujha putra vicakhyaNa huI, sahI bhaNAvIsa nizcai soI." mAtAni 'zikha karI cAliuM, anukami caMpApuri AvI; somadatta ghari pUchI karI, tu jaI praNamyu ANaMda dharI. pUchaI kuNa tuM? kuNa tujha nAma?,' "zrIvasaMtapura vasavA ThAma'; somadatta AsuM bhari kahi, "sUrasena jiNi thAnaki rahi. 26 27 1. pAThApAliu. 2. pAThA, vAjAnaI. 3. pAThA phavaI. 4. pAThAmujha. 5. pAThATha bhaNuM jiha. 6. purohita, pAThA, puSitu. 7. pAThAmukhaI. 8. pAThATha mokalAvI. For Personal & Private Use Only
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 kuzalalAbhajI kRta 31 sAcI mItra mAhari teha, samAcAra tehano koI; teha suNI bAlaka gahavarI, dukha bhari nayaNe AsuM jharaI. "svAmi! te hi mAru tAta', vayarItaNI kahI savi vAta; "mAMI mokalyo bhaNavAM bhaNI, hive huM seva karizuM tummataNI." te teDI guru sAthi thauM, vivahAriyAtaNAM ghari gayo; e chaI uttama kulano bAla, bhojana vastra karo saMbhAla." seThi kahi "ama3 putra ja thyAri, vali temAhi paMcamau vicAri; bhojana vastra sukhaI disaMI, jihAM lagaI kumara IhAMkaNi hasaI. bhaNaI guNaI Alasa navi karI, suNaI artha te hIyaDaI dhari; thoDA divasamAhi tiNi bhaNI, kalA bahuttari sohAmaNI. eka dina somadatta Ima bhaNaI, bahu bAlika IhAM ramata kari; te ghara puThi vADI ekAMta, tihAM bAMsInaI bhaNo nIzcata." dhanuSa abhyasaI vAhi bANa, sikhaI AyudhakalA sujANa; dora bAMdhInaI kuMDi haNaI, evI kalA hArthi tasatasaI. chatrIsa Ayudha cAlavaI raMga, rAga chatrIsa kaMThi Alavi; eNi avasari vADinaI pAsa, sAgaraseThataNo AvAsa. sAhami gokhi seTha kuMarI, tehano nAma mayaNamaMjarI; rupa adhIka ati suMdara deha, bharayauvanavaya Avi teha. kaMta gayo sAgara vyApAra, bAra varasa pUrAhyo teha ja sAra; jANaI pitA rakhe mujha bAla, puruSa prasaMga caDaI mani Ali. tiNi kAriNi rAkhi AvAsika AvaI jAI dhAvi tasa pAsa; te gukhiM baIThI suMdarI, pekhau kumara prIti mana dhari. 38 1. gaMbhIra thayo, pAThA, gahaIvaraI. 2. pAThA, pukha. 3. pAThAbhari. 4. pAThA, UcaraI. 5. pAThATa nirateha. 6. pAThAkuMyarI. For Personal & Private Use Only
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMgaDadatta rAsa 169 mayaNamaMjarI Ima "caMtavaI, "kima huI priya mAharu hivi?'; tau kusuma daDo gUMthaI trevaDo, kuMmara bhaNI tiNi nAMkhyo daDo. pekhi agaDadatta ciMteha, kusuma daDao kiNi nAMkho eha?' mayaNamaMjarI pekhI jAma, rUpavaMta cita camakyo tA. jANuM eka amarasuMdarI, kaI apachara "rAjasuMdarI?'; dekhI rupa asaMkha apAra, kAma bANa vedhiu kumAra. kumarItaNi citta ati prIta, hAvabhAva kari raMjila citta; dina prati pAna-phUla-taMbola, nAMkhaI bhAkhaI mIThA bola. nayara kaTAkSa prakAsaI netra, agaDadattanuM vedhika cita; tau te lAja kari gurUtaNI, na karaI prIta pragaTa ApaNI. eka divasa puMDaribi vAri, zrama karI thAku kumara je vAra; vRkSataNI chAyA puDhIla, upari svacha vastra uDhIla. teNaI samaI mayaNamaMjarI, vRkSa DArli valagI utarI; AvI kumara samIpaI jisaI, jAgiu kumara bolAvaI tasai. nAri kahi "prItama! avadhAri, mujha leI paradeza padhAri; Apa taNo kahyo virataMta, hivi huuM priya! tU mUjha kaMta." kahaI kumara tava mUkI lAja, huM Avyo bhaNavAnAM kAja; jANaI guru ta imAnaI viruM, eka vAta havaDAM anahI karuM. kahi nAri "divi chaMDU prANa, kahi mujha vacana karo paramANa'; nibiDa neha dekhI tataNo, dIdho bolabaMdha ApaNo. 1. pAThA, vInavaI. 2. pAThAvAteya. 3. pAThA, puSpa. 4. pAThA, ciMtaI. 5. pAThArAjakuMvarI. 6. pAThA, asaMbhama. 7. pAThI bAMdhIyo. 8. pAThAmanaI. 9. pAThA. bihu parivAra. 10. pAThA. sva. 11. kharAba. 12. pAThAmata. 13. pAThA. supramANa. 14. gADha. For Personal & Private Use Only
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 kuzalalAbhajI kRta 48 java huM cAlisa ApaNi desi, tava huM tujhanaI sAthi lesa'; sAcA bolabaMdha te "pUThavI, ramaNItaNo citta raMjavI. vRkSa prati DArli caDI gaI gokhi, saghalI vAta dhAvi prati kahI; gauddhi beThI dina prati rahi, saghalA samAcAra mani lahi. sIkhIo kumAra sAstra abhyAsa, jaI guru praNamyu mana "ulhAsa; hivi jo dila mujhanaI Adeza, tala huM pocu ApaNAM deza." somadatta bhaNiu tiNi vAri, melu rAjAnAM ekavAri; jau guNa dekhI rAya raMjasaI, tala 'valI dhana bahulu ApasaI. dhana vINa jau jAsaI ekalo, to te navi dize saI bhalo'; isuM vimAsI sAthi , rAja-sabhAI pohutA bei. rAjA pUchaI "e kuNa bAla?, ati sarupa "suMdara sukumAla'; vasaMtapUrI senApati jeha, sUrasenano naMdana eha." mAna-mohata rAjA dila, agaDadattano "cita raMjIle; evi nagaraloka savi malI, AvyA rAjasabhA manaralI. kahiM mAhAjana "sAMjali svAmi!, vasasau nahI akhta INi gAmi;' rAya kahi 'kuNa dUhavi?', valatu nagara loka vInavaI. core loka saMtApyA saha, niradhana jana thayA te bahu; upara karI cora jhAliI, kahi akhta vasavA ThAma AlII." teDAvyo tava nagara talAra, kopyo rAya ati boli khAra; svAmi! mana-mAni tima karo, viSama cora e nahI pAdharo." rAya pAnanau bIDo lIla, sabhA samukha joI bolIu; "eha cora jhAlesaI jeha, savA koDi dhana lihisaI teha.' 58 pa9 1. pAThavI kahI, pAThATha kayu. 2. pAThA, rajIuM. 3. pAThA naI. 4. pAThA. sadahaI. 5. pAThAulasi. 6. pAThAjauM. 7. pAThA, puhaca. 8. pAThA, sabala kAji dhana dIla. 9. pAThA. dekhI. 10. Adara, satkAra. 11. pAThAhiyau. 12. dukha Ape. 6. koTavALa. 7. AkrozapUrvaka. 8, pAThAlAkha. For Personal & Private Use Only
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 171 sabhA sahu mukha vilakho kIla, tetalaI agaDadata bolI; avidha dIu dina sAta pramANa, grahI cora ANuM IrNi dANi. guruvAri jo tu hiM navi rahi, sAhasavaMta Apa pari lahi'; joI vezyAghara juvaTaI, sUna haraI cAcara covaTaI. chaThThao diha gayo java vahI, arati-cita kumara thao sahI; loka kumaranI hAsI kari, sAhasavaMta lAja mani dhari. joI nagara vasaMtari gao, sAMjha paDI tava bAhira rahyo; ekAkI taruaranaI heThi, aITho narakhi ciMhu dasi TreThi. rupa majUrataNo tiNi kIla, velu heThi khaDaga DhAMkI; tisi eka yogI vegalo, dITho AvaI utAvalo. yogI bhejI taruara DAli. caDI aITho upari suvasAla; jANyuM kumaraI "e yogI nahIM, jIvadayA hINo e sahI." ravI sanamukha joi vAra-vAra, te dekhI cIMtavai kumAra; bIjA sahu jAI gharivaI, e baITho kAMI kAraNa sahI. kAlaI varaNi krara vikarAla, locana ratta matta macharAla: sahI e cora yogInaI veza, jANI kumara kIdho Adeza. yogI kahi "kavaNa tujha nAma?, kuNa tujha gAma? kuNa ThAma?'; kumara teha mani lihavA bhaNI, kUDI vAta kahi ApaNI. svAmi! huM jyArI ghaNuM, dhana saghalu hAriu ApaNuM; corI karu anaI jU ramavuM, "rAta thAkI bhAgo vana bhayuM. rAtaI chAno paisuM gAmi, janma dalIdrI huM chuM svAmi!;' yogIiM jANyuM "sAthI eha, hivi INi sAtha mADuM neha'. 1. maryAdA. 2. gharamAM, pAThA dehari. 3. pAThA, vAso. 4. retI. 5. thoDo dura. 6. pAThAcusAla. 7. matsara yukta. 8. pAThAmujha. 9. pAThAyaNa. 10. pAThAmujha. For Personal & Private Use Only
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 yogI kumara prati ima bhaNai, 'havi mujha mili daladra kima rahi?; deisa Aja kanakanI koDi.' kumara payaMpai be kara joDi. 'tuM mujha mAta tAta hUM nAtha, teM sAhiba tUM guru jaganAtha; sahI bhAgya jAgyuM mAruM, jao darasaNa pAmiu tAharo.' rAti puhura vaulI jetalai, yogI sajja thayo tetalai; yogItaNo veza pariharI, piharI carmataNI bagatarI. khAtra khaNavA lIyAM hathIyAra, hAthe kaMkaloha karavAla; kumara khaDaga nija sAthaU karI, beThu paiThA caMpApurI. maMtra bhaNI jhabakI vIjaDI, tAMlAM trUTi poli ughaDI; 'kSamArigi maMtra ja gaNatuM jAi, jAgatAM nara nIdrA thAi. pharai nizaMka nagaramAM sahI, maMtra-sakti ko dekhai nahI; sAgaraseTha hATa herIo, baisI tIhAM khAtra tiNi dio. pei daza AbharaNahataNI, kADhI Rdhdhi valI te ghaNI; lei ekAMta Dhagalo kIo, taskara kumara prati bolIo. 'cyAri majUra jainai teDi, jima dhana nAkho veDi; dhana saghalo lei mAMcai bharo, cih .khaMdhe lei saMcaro'. bAhiri gAu AvyA jasaU, cora teha prati bolai tasaU; 'rAti ghaNI thAkai chai sahI, tihAM vizrAma karo ihAM 11sahI'. cyAri majura anai te cora, nIdra nIsaMka karai te ghora; kapaTa nIMdrai 12sto kumAra, nANai tihAM vIsAsa lagAra. Apa ThArmi velu AkAra karI, uDhADio vastra uparI; ApaNa khaDaga grahInai vahio, alago vRkSa mUai jai rahyo. kuzalalAbhajI kRta For Personal & Private Use Only 71 72 73 74 75 76 66 78 26 80 1. pasAra thaI. 2. bakhatara. 3. pAThA0 ThabakI. 4. daravAjo. 5. mArgamAM. 6. peTI. 7. pAThA anaMtI. 8. vagaDAmAM. 9. cAmaDAthI maDhelI peTI. 10. pAThA. kAMdhe deI. 11. pAThA rahI. 12. pAThA pauDhIu. 13. retI. 81
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsA 173 jAgiu tirsi cora vikarAla, kADhI kaMkaloDa karavAla; kIla majurataNo saMhAra, kumara bhaNI mUkyo prahAri. veluM Dhagalo dITho jAma, taskara mani zaMkaNau tAma; sahI e koI puruSa pradhAna, mujha upahiro vIra nidhAna". ucyAMI cora cihu disiM jarsi, taru-taliM dITho te tasi; dhAo cora grahI karavAla, agaDadatta nAThau tatakAla. cora kumAranI pUThi thao, ghaNI bhUmi lagi nAThau gala; kumara vedesI na lahaI sAra, cora tIha bhuI lahiM vicAra. Agili bahu pahANamaya silA, kari ubho mANasa jehavA; kumara pAI paITho teha mAhi, rahio thaMbha puThi kari sAhi. coraI jANio e nara-aMga, teNi haNIo khaDaga nisaMka; kaMkaloha karavAla pracaMDa, ghAi thaMbha hariu zatakhaMDa. pAcho valaiu karI ahaMkAra, mUkyuM pUkiM kumari prahAra; lAgi khaDaga page khaDahaDio, cora vikhaMDa thaInaI paDiyo. kahi kumara harSita huMu hiyaI, "mUrakha! thAya ema vAhIya'; cora bhaNaI "kula kahi sAhari, jima sukha-maraNa huI mAhari." kahiM kumara "mujha khatrI jAti', cora kahaI "tuM sAMbhali vAta; "dIsaI saI sanmukha parvata eha, tihAM pIMpala-tali chaI mujha geha. 90 mAhara kha hAthi tU grahI, tAlI traNa deje tihAM jaI; guphAmAMhi bipini mujha vasaI, silA ughADI bAhiri AvasaI. tINaI pratijJA kIdhI eha, "baMdhava mAraI paraNIsa teha''; cora bhUjaMgama mAharuM nAma, teha guphA mujha vasavA ThAma. bAri." 1. pAThA, pekhiI jasaI. 2. caDIyAto. 3. zodhe che. 4. pAThA savA. pa. pakaDIne. 6. pAThAnava. 7. prahAra. 8. pAThAdasi. For Personal & Private Use Only
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 kuzalalAbhajI kRta 94 95 tuM paraNaje bipini mAharI, A saghalI lakhamI tAharI; vIramati dIdhI tujha bhaNI, guphA sahIta bhogavi Rddhi ghaNi, havi jAgyo valI tAharo bhAgya, mayA karI mujha deje dAgha'; Ima vAta kahI tatakAla, tisi cora paNi kIdho kAla. tihAMthi sAmi parvata gayo, jaI piMpala tarli ubho rahyo; tAlI traNa mehalI jetali, silA ughADi stri tetali. joyuM e baMdhava to nahI, bhAI khaDjha e hAthe sahI; "mujha baMdhava mAriu chaI eNi', 'hasI kumara bolAvyo teNi. muMjha pratijJA pUrI thaI,' teDI guphAmAMhi te gai; bhAitaNau kahiu avirataMta, te bolaI "ihAM baiso kaMtI.' cihuM disi dekheI lakhamI ghaNI, kamI nahI dhana-sovanataNI; suMdara eka patyeka apAra, bAMsAryo sukha-seja kumAra. prItama! e dhana e AvAsa, huM vIramatI takhta paya-dAsa; eha ekaMI milyo saMyoga, raho prachanna bhogavo bhoga. ta7 kAriNi ANuM sukhaDI, Ima kahI ramaNI upari caDI; silA eka palthaka pramANa, kAThamaMtre bAMdhI baMdhAna. ciMtaI kumara "maI kIku viNAsa, vanitAtaNo kI vesAsa'; Ima jANi uThiu tihAM thakI, khUNaI jaI rahyo te "lukI. nAMkhI silA nArii nizaMka, paDatA cUrNa thayuM palyA; hasatI nArI bolaI teha, (c)varavA Avyo bhogI eha.' Ima hasatI nArI utarI, agaDadatti te jhUMTiI dharI; mi chellA tujha baMdhava gotra, mUrakha! raMDa! tuM kahI mI mAtra?'. 98 99 100 101 102 103 1. pAThAtra mAharo. 2. agnidAha. 3. pAThAtisi cora paNi kIdho kAla, kumaraI jaI lIla karavAla. 4. pAThAsahI. 5. vRttAMta. 6. sukha-zadhyApara. 7. pAzathI. 8. jue che. 9. pAThA, paraNivA. 10. coTalethI. 11. pAThA. viMdhyA. For Personal & Private Use Only
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 175 104 105 106 107 108 bAMdhI bAhiri ANI nAri, dIdhI silA guphAnaI bAri; rAjasabhAI laI gayo, loka manaI acaMbho thayo. rAjA pUchaI "suNa kumAra!, nArI ANI kaso vicAra?'; eha bihani ANi tasatANI, vIramatI nAmai pApaNI. sAMjali rAya! bhUjaMgama cora, ati pracaMDa pAtakI aghora; dina pharato yoginaI vesa, rAtAM "musato loka asesa. vidyA sabala coranaI pAsa, Apa bala uDaI AkAsa; maMtri tAlAM troDaI soI, ghara-dhaNIAnAM nidrA hoI." laI "khADaI ghAtI nAri, rAjA maMtrI thau asavAra; nagaraloka sahu sAthiM karI, harSita saghalI caMpApurI. rAjA prati kumara ima bhaNaI, "eha khAtra ghara sAgarataNi; sUtA puruSa haNyA teNi thyAri, pekhI taskaranAM hathiAra." kahiu savi veluto prapaMca, Apa ugariyo thaMbha saMca; diTho cora atihiM pracaMDa, khaDaga prahAra thayuM te khaMDa. Avyo rAya guphA bAraNi, nagara loka prati evuM bhaNi; "sAta varasamAM je dhana gayuM, khAtra "khaNI corAM saMgrahiuM. saghalU nAmaI mAMDio teha, ghaNuM vicArI narati karei; guphAmAMhi rAjA saMcari, dhana pekhI mana acarija dhari. Rddhi sahuM laI Dhagalo kIla, Apa ApaNo ulakhI lIo; je paradesI thakI dhana rahie, te saghalo pAchi liu garo. pekhI Rddhi te ati ghaNI, dIdhI rAI agaDadatta bhaNI; nagaramAMhi vadhAvA kIyA, sahu ko nija maMdIra AvIyA. 109 110 111 112 113 114 1. Azcarya. 2. pAThAka. 3. pApI. 4. bhayaMkara. 5. corato. 6. pAThAkhoDaI. 7. pAThA, jehavAra. 8. pAThA karI. 9. ukela. 10. Dhagalo. 11. utsava. For Personal & Private Use Only
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 kuzalalAbhajI kRta 115 117 119 kumataNI karati atighaNI, cuthau bhAga dIla guru bhaNI; saMbhalI vAta mayaNamaMjarI, ati harakhIta manamAM suMdarI. bIja dina ati vADimAMhi, guMkhi baIThI ati uchAMha; hasInaI agaDadatta prati bhaNaI, "kaba saMyoga husaI ApaNa?" 116 kumara kahi "miM tAharu kio, maraNa aMga mI saMkaTa lIo; tAharA pItAtaNo dravya haryo, tau maI ekalo udyama kario." mayaNamaMjarI bolaI "svAmI, huM nita japuM tAharuM nAma; baIThI chuM tujha bola AdhAra, tuM mujha prIuM huM chuM nAri." 118 teNi avasari rAjAtaNi, paTahastI chUTo mahipU dhaNaiM; pADaI ghari maMdira bahu hATa, mAraI loka naI pADaI hATa. ati upadrava maMDiu tIya, nagarI loka dukha dekhII; divasa paMca vauliyA jetali, ciMtAtura rAjA tetalaI. jhAlI na sakaI ko gajarAja, mAMDila nagarImAhi akAja; rAjA sahu loka melavI, paDadataNi buddhi kelavI. "je jhAlI ANaI gajarAja, koDi dInAra deo tasa bhAI; agaDadattaI bIDao jhAlIuM, cahueI gaja jhAlaNa cAliuM. hAthI "rAjamuhalanaI hethi, ubho joI cikuMdasi TreThi; Avyo kumara vINA tava grahI, madhura rAga AlApaI sahI. 123 gAI kumara madhura sara sAda, mayagayala mohio tiNi nAdi; tiNI velAi rAyanI kuMyarI, gukhiM baIThI surasuMdarI. aDagadatta atirupa nihAli, kAmabANa vadhI te bAla; jima-jima sarasa rAga saMbhalaI, tima-tima viSaya vyApI mana bhalaI. 125 120 121 122 124 1. dukAna. 2. rAjamahelanI nIce. 3. draSTi. 4. madagaja. For Personal & Private Use Only
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 126 127 128 129 130 kumarI nija mana nizcaya karyo, "INi bhavi e kaMta mAM viryo; gaja nIco mastaka karI rahyo, ApaNI buddhi gayavara grahyo. hirvi kumarI mAtA prati bhaNaI, "e vara mAnyuM abhyataNaI'; rAjA citta ghaNo uchAha, kumarino mAMDila vivAha. somadatta guru baMbhaNa jeha, nAma-ThAma kula dAkhyAM te; kharacyA bahulAA 'garatha apAra, paraNya ati uchavaI kumAra. rAI dIdho ThAma suraMga, sahita doI tejI "suraMga; bhalA ratha naI mayagala paMcAsa, agaDadatta vilasaI sukhavAsa. sabala pAMcasaI dIdhAM gAma, Apa pAsaI maMdIra ghara ThAma; sAta bhUmi maMdira AvAsa, aDadatta tihAM rahi ulAsi. vastuH kumara ciMtaI, kumara ciMtaI, Apa manamAhi IhAM, huM Avyo ekalu, vastra hINa dukhI rahao bhojana, java sukha potaI pragaTIla, tava aciMta pAmyo bahu dhana'; roja kumara raMgi malI, manohara muhili maMDANa, kuzalalAbha INi pari kahi, pekhu puNya pramANa. agaDadatta sukhi tiNi puri rahi, desa videsaI sujasa gati-gahi; eka divasaI gharaNAM bAraNAM, baITho chaI parivAra ghaNaI. teNi velA eka garaDhI nAri, Avi samI sAMjhanI vAra; alagI thakI karaI te sAna, Avyo kumara karI anumAna. pUchai kumara "kavaNa tuM nAri?, AhAM AvI keNa prakAra?'; mayaNamaMjarInI huM dhAvi, takhta pAsaI Avi sadabhAvi. 131 132 133 134 1. dhana. 2. e nAmanI jAtano ghoDo. 3. saMketa. For Personal & Private Use Only
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 kuzalalAbhajI kRta 135 136 137 138 139 mayaNamaMjarI Ima vinavaI, "rAjakumArI paraNI havaI; dIdhu bolaha to mujha bhaNI, kisI vAta teDAvA-taNi?" valato kumara kahi mukha hasI, "mAyaNamaMjarI mujha mani vasI; mujha ciMtA chaI ehanI kharI, vAcA avIcala chaI mAharI." savA koDino dIdho hAra, sAco dA... prema apAra; manamAM prIta dharayo ati ghaNI, jAtAM laI jAsuM takhta bhaNI. eka divasa AviyA pradhAna, zrIvasaMtapura nagarasu thAma; agaDadatta teDavA kAji, mokalyA bhImasena mahArAja. sasarA prati mAgai Adesa, 'mini umaIo jAyavA sadesa'; rAjAI ati Agraha karyo, mAtA milavA mani gahagahyo. nagaramAhi maMDaI paravAha, bahula garatha diMa uchAha; surasuMdarI rAjakuyarI, lIdhI sAthaI aMteurI. doiya sahasa hayavari parivaryo, nagara sarovari jAI uttaryo; kumarinaI didhI bahu Athi, saparIvAra rAjA thau sAthi. bihuM joyaNe kaTaka sahu milyuM, vikalAvInaI rAjA valiuM; tava kumArI prati kahi kumAra, "cAlo takhta lei parivAra sena sahIta viDiyo pura bhaNI, vATa ma joyo Iha mujha taNI; nagari jaI hu guru bheTIsa, ApaI taskanaI Avi malesa. guru mAharo mokalAvyo nathI, miM vidyA sikhi jehathI'; Ima kahI eka ratha vahio, sAMjha samaI gurunaI bheTIo. dIyAM dhana soviNa atighaNAM, eha prasAda saha takhtataNA'; UThiu kumara guru mokalAvi, mokalI dUtaneM dhAvi teDAvi. 140 141 142 143 144 145 1. svadeza. 2. saMpatti. 3. maLyo. For Personal & Private Use Only
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 179 146 148 149 150 mayaNamaMjarI vahilI teDi, ghAI asura na kIjaI jeDi; bahu AbharaNe peI bharI, baIThI ratha mayaNamaMjarI. nArI leI cokuTaI saMcari, ucaI sAdi kumara ucari; "sAgara seThitaNI dIkarI, huM laI jAuM chAMno apaharI. 147 ehanI vAra kariji koi, mujha puThi te Avayo soI'; Ima kahI nagara thakI nIsaraI, senAnAM mArigi saMcaraI. seTha sUNI paralIAyata thayo, 'vAru thayo kumara laI gayo; kula-kalaMka caDAvata eha, nIca saMghAta maMData neha." kumara bIhaya rayaNI aMdhAra, sUjhaI mAraga nahIM lagAra; jAtAM mAriga doI jetalaI, bhUlo kuMmara paDile tetalaI. cyAra puhura vATi vahiA, dini ugatAM sarovara gayA; vahiyA kaTaka navi disaI vATa, bhUlA paDyA huo ucATa. tesiM eka gokalano ghaNI, Avyo sarovara pANI bhaNI; pUchaI kumara paMtha tasa pAsa, 'kaTaka kahI disa vahi? prakAsa. 15ra vasatAM mArigi dala savi vahio, tumhanaI te bahu aMtara thao; "eka ja vATa vasaMtapurataNI, INi mAriga chaI Apada ghaNI." 153 kumara payaMpaI "kaso vicAra?", "INi mAragi chaI saMkaTa cyAra; kusala-khemi zuM te laghasai, zrIvasaMtapura tao pAmesaI." 154 kumara kahi 'te saMkaTa kiso?', 'hasti eka ratta "jima jiso; tiNi mAryA chi loka aneka, pahilo saMkaTa moTo eka. nadI eka moTI laMghavI, ati uMDI yamunA jevI; teha taNAM taTi sIMha kesarI, bIjaI saMkaTa te mani dharI. 1pa6 151 155 1. moLu. 2. pAThA zreSTitaNI. 3. pAThAve chauM. 4. madada. pAThA, vAhara. 5. prasanna-khuza. 6. sainya. 7. sainya. 8. pAThAe suNi. 9. bole. 10. hRSTa-puSTa. 11. jama=yama. For Personal & Private Use Only
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 kuzalalAbhajI kRtA 157 158 159 160 161 Agali eka draSTi viSa sApa, jANi pUrava bhava pApa; pekhI mAnava pUThaI pulai, maMtri yaMtri TAliu navi Tali. couthI corataNI chaI pAli, ghaNA loka mAriyA tiNi jhAli; arjana palipati te rahi, vATa pIDaI loka navi vahi." kumara sAMbhalI saMkaTa cyAri, paNi mani bIhaI nahI lagAra; mayaNamaMjarI ciMtA kari, "mAharA paganI piMDI tharahari. prItama! eka paMtha pariharo, bIjaI mAragi trevaDa karo; vayaNa sAMbhalI prIya mana hasyo, "pazuo taNo parAkrama kaso?' kIdhA maNa nIramala nIra, bAMThA behu sarovara tIra; pUThithakI AvyA suNi nAma, vivahAriA cAri tiNi ThAmi. vivahArI teNe kIdha juhAra, kumara bolAvyA teNivAri; kiMThAthI AvyA? Iha kuNa kAma?' "zrIvasaMtapura vasavA ThAma. pAMca varasa paradezi rahyA, vitta upAI vahiyA; caMpApuri vAta tumha suNI, ati uchaka "huA tumha bhaNI. ratha cIhale ampa AvyA sahI, viSama paMtha koI dIsaI nahI'; kahi kumara "takhta pAchA valo, bIjaI paMtha kaTaka jaI malo." te bolaI "havi aMtara ghaNo, sAthi na mUkuM aDe takhtataNo; svAmI! sapurIsa sAhasavaMta, tumha saraNe havaI anDa nIzcata. INi avasara te aTavI bhaNI, bahini bhUjaMgama taskarataNI; agaDadatta cAlyo" sAMbhalI, sAjhakiraNa cAli maniralI. tehanA sagA sahodara cAra, bAMsaI tihAM aTavI kaMtAra; so bhAInaI kahivA gahigaI, "agaDadatta mArigi vahi." 162 163 164 166 167 1. pAchaLa. 2. coronu gAma. 3. pAThA, pAli. 4. pAThA, dukhe SitrI maraI. 5. snAna. 6. pAThAhayA. 7. utsuka. 8. pAThAthayA teha. 9, cIle. 10. pAThAdala. 11. sAMjanA kiraNo hatA tyAre - sAMjanA samaye (?) For Personal & Private Use Only
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa jiNi sarovara utario kumAra, te samIpai gAma apAra; cora pracaMDa achi tihAM rahyo. vIramatIi jai teni kahyo. 'agaDadatta jAi ekalo, bhAi-vaira vAlu to bhalo'; cora karI sanyAsI veza, Avyo sarovarataNi niveza. agaDadattathI alago rahiu, vivahAriA prati ima kahyo; 'je paNi AvyA ehani keDa, vi Agali chai ujaDa veDi. Avo eni ThaMDI pAsa, eha TITAno kiso vizAsa?; ApaNa jAsu vasatI vATa, jima bhAMjai manano ucATa.' vivahAriA teha prati kahai, 'ehanI narati muThi navi lahi; eni sAthi bhaya ko nahI, sAhasavaMta sUra e sahI.' kahi sanyAsI 'dhana mujha pAsi, tiNi kAriNi na kuru vezAsa'; loha pAsANa bharI vAMsaNI, core dekhADI teha bhaNI. vivahAri AyA mugadhapaNi citta, cora bhaNI dekhADi vitta; pekhI te ralIAta thao, 'sAthi Avasi' Ima kahyo. kumara kahi e 'dhurata jAti, sakai to e ma teDu sAthi'; vivahAriA na vAryA rahi, sanyAsI sAthai thauM vahi. trijo dina vauliu jetalai, Avio eka gokala tetalai; sarovara pAli jai uttaryo, sanyAsI sAthai na hu taryo. 'varasa eka piharalA AvAsa, huM gokali rahiu caomAsa; ihAM bhagata chai mAharo loka, dudha dahIno lisai zoka.' gokalamAhi sanyAsI gayo, sAthi sahu tiNi sarovara rahaio; dudha-dahI bahulAM melavI, kAlakuTa mAMhi .visa bhelavI. 168 For Personal & Private Use Only 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 1. pAThA cyAra. 2. garAsIyAnI khIjavaNa. 3. tapAsamAM niyata paNe. 4. muSTi-corI. 5. keDa pharatI bAMdhavAnI rUpIyA bharelI thelI. 6. pAThA. Avi vAso rahyo. 7. pasAra thayo. 8. pahelA. 9. pAThA karisa saMyoga. 10. pAThA visasiu kelavI. 181
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 kuzalalAbhajI kRtA 179 180 181 182 183 laI prabhAti ghaNI AthaNI, Avyo bhojana devA bhaNI; vivahAriA kumaranaI kahiM, "ANyo gorasa tahanaI haI." kumara kahi "jimo mata eha, ati samajhAvI sevaka teha; tu hi na rahi vivahAriA, viSa-gorasa te AhArIyA. sanyAsI pohato te gAmi, te jamyA sUtA teNi ThAmi; jAvAtaNI thaI java vAra, kumara jagAvi teNi vAri. prANarahIta dIThA jAma, camakyo kumara saja thayo tAma; 'savi kihinI lIdhI vAMsaNI, dau dAgha vivahAriA bhaNI. te sanyAsI asI kari rahI, Avyo rathi te ADo vahI; bhAI bhUjaMgama mAryo jeha, mAMgau vayara tehano eha. kumara kihi re muDha! ayANa, sIha sAthiM mRga karyuM parANa; vaDhavA kAraNi te bala kari, asI grahI ati uchaka AphalaI. kumaraI dhanuSabANa sAdhIo, vayarI marma-ThAma vedhIo; alago thako paDI? te jAma, vahI kumara Avyo tiNi ThAmi. cora kahi saMbhalo "kumAra!, eka vInatI mUjha avadhAri; sAhamAM paravata 'DAbI dIsaI, guphAmAMhi mujha putrI vasaI. ati sarupa yovanavaya teha, paraNInai te sAthi leI; bIjaI aratha-garatha atighaNu, te sahu tu leje tujhataNu'. kahi pracaMDa "bhAra leI khAga, dayA karI mujha deje dA; "guphAMmAhi java jAI kumAra, mayaNamaMjarI sAthi tivAra. sIlA ughADI paheThA jasaI, taskara-putrI AvI tisaI; apachara-raMbhataNi anusAra, pekhI vihavaLa thayo kumAra. 184 185 186 187 188 189 1. pAThAnija. 2. sahu koinI. 3. jora, baLa. 4. pAThAdIvA. 5. pAThA, guphA joIvA. 6. tyAre. For Personal & Private Use Only
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 183 190 192 193 194 jANio kumara leuM suMdarI, ati sarupa huI aMterI'; vAra-vAra sanmukha pekhei, nayaNa sanehI janAri nirakhei. mayaNamaMjarI ciMtaI tAma, "kaMta rakhei vilopaI mAme'; nAri kahi prati nAha vicAri, "vIramatInaI vataMta saMbhAri. 191 taI mAryo chaI ehano pItA, karaso visAsa khAso khatA; mAnao vayaNa mAhiruu kavio, cora prati kAlahi tU rahio. ratana amulika lIAM aneka, ApaNaI lIdho tarkasa eka; mayaNamaMjarI dAkhyo pyAra, eka samupyo navasara hAra. sukhiM khiMti Agali thatIhAthI nIsari, aTavImAhi mayagala svara kari; sUDhi prANi taruara bhAMjatu, Avyo jaladhara jima gAjatu. jANe kari parvatano zRMga, dhAI dhasaI dhIvara dhavalaMga; ratha pekhInaI rIsaI bali, mAravA kAriNi Agili pulaI. diTho mayagala kumara jivAra, dhanuSabANa saja kIu tivArI; jima gaja Avio mUThi pramANa, tava kuMbhasthala haNio bANi. 196 bANa pUcha lagi paITho sIsa, mayagala moTI mUkI cIsa; valato bali bIjai sari haNyo, nirato sara puSThi nisaryo. 197 bIjaI sari pihilo ThelIla, tiNi vedana mayagala bhelIo; aTavI sanamukha nATho jAIjANe paDyo sIhano ghAya. eka kaSTa ullaMthiu kumAra, Agila Avi nadI apAra; ratha choDio tehani taTi jaI, joyo vRkSa Apa saja thaI. 199 "vela vRkSanI lAMbI dori, nUraI nahI ghaNeraI jori; joi nadItaNo vistAra, Apa utario pelAM pAri. 195 198 200 1. pAThA nIjari. 2. pAThAtu nAri cicAri. 3. vRttAMta, pAThATha cIta. 4. pAThATha kIya. 5. gaphalatamAM rahezotranukasAna thaze. 6. bANanuM bhAthuM, pAThA taragasa. 7. pAThAsAMcaraI. 8. jema mAchImAra bagalA sAme doDe tema. 9. pAThA, sara. 10. pAThA nIkalyo. 11. vaDavAI. For Personal & Private Use Only
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 kuzalalAbhajI kRta 201 202 203 204 205 gAMThi grahI behu doraNI che, bhiMjA pachI na tUTaI teha; moTA vRkSa taNi thaDa bAMdhi, tarato joI chaI bahu saMdhi. bIjaI vaTi tarunI dAli, sabala proNi bAMdhI tatakAla; nadI tario doraNI grahI hAthi, Ima uttarIo saghala sAthI. nadI saMghI AghA saMcaraI, ekaI sarovara bhojana kari; vazyA rAti guMjaI sIha, agaDadatta manamAMhi abIha. kahio sArathI iMdhana lAvi, cakamaka leI agani jagAvi; thyAri pUhara "aMgIThuM kari, cihudasi siMha guMjato pharI. sIha sabada bolaI aNuzAri, kumari hari bANa prahAra; teha tAluo viMdhao jasaI, paDyo sIha khaDahaDaI bhUI tasaI. jANyuM "muThi TharI mAharI, sIha taNI ciMtA apaharI'; tethI AghA vATaI vahiM, penuM sarpa "phUki taru dahaI. kAlI jAti krUra vikarAla, mukhi mukiM jANe davajhAla; phaNI-maNI-kiraNa ajuAlu kari, mAhA vegaI puThi saMcari. krodhai dhamadhamato dhAvato, kumari pekhyuM te Avato; sajI dhanuSa sAraMga samAna, mUkuM tava ardhacaMdra bANa. phaNa chedI nAkhyau vegalo, vedana sarpa thau Akalu; tihAMthi ratha kheDyo manilI, pannagataNI ApadA TalI. anukrami aTavI laghI ghaNI, Agili pAli coraha taNI; cihudisi parvata eka ja vATa, tihA viciM ratha nizari vATa. cora bipini jAI Ima kahi, takhta vayarI INi vATaI vahiM; arjana palIpati chaI dhaNI, teNaI mehelI senA ApaNI. 206 207 208 209 210 211 1. dorI. 2. pAThA. bhInA. 3. pAThATa niratau. 4. pAThA. taravaranI. 5. jADI vaDavAI, pAThAprANi. 6. pAThA. sohalo. 7. pAkA jAI. 8. sagaDI. 9. pAThAtasa. 10. zArga dhanuSya. 11. pAThA, pAli tihAM. 12. pAThATha melavI. For Personal & Private Use Only
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 185 212 213 214 215 216 teNaI rAti te palitaNA, gayA ane thaI jora je ghaNA; arjanataNA sahodara hoI, dhADa sAthi mAMDI soI. paddhipati thoDaI parivAri, ADo Avyo vahI tiNivAri; rathaghaMTA vaci paDila jisaI, pekhaI kuMmara cora cihuM dasiM. mAyaNamaMjarI rodana kari, pUchaI kaMta kAI tuMDari?'; "sIha sApa kuMjara ekalA, e bahulA kima karasiM "bhalAM? karI buddhi Ima kahiM kumAra, "zAmA! so sola zRMgAra; ratana-jaDIta garahiMNA jeha, te pihiro avasara eha'; adabhuta vastra pihiryA apAra, ratha Agili biisArI nAri; agaDadata biITho tAsa pUThi, dhanuSa-bANa sAdhi nija maMThi. arjana cora viSaya vikarAla, rUpavaMta narakhI "jiva bAla; saghalI senA prati ima bhaei, "rakhe koI "nArInaI haNaI. karI buddhi nara mArisa eha, e ramaNI huM ANisa geha; te TAlInAM bANa prahAra, mUkaI lAgai nahIM lagAra. arjanacora copaTa cosAla, ratha samIpa Avyo vikarAla; te avasara olakhIla kumAra, marma-ThAmAM mehilo prahAra. sara lAgati samaI khaDahaDai, thao aceta bhUmi-tali paDi; bIjAI nara haNiyA bahuM, senA tatakhiNa bhAgi sahu. 13viNa nAyaka senA navi rahi, lAMghI pAla citta gahagahi; vasaMtaI desa vATa te vahi, puNyaI vaMchIta phalaI kavI kahi. havi je paraNI rAjakumAri, vahi paMtha dalasahIta nivAra; kumarataNI nIta joI vATa, svAmi viNa senA ucATa. 217 218 219 220 221 2 22 1. pAThAdoI. 2. pAThA, zainya. 3. TekarIo vacceno rasto. 4. pAThA, sAthi. 5. pAThATha kalA. 6. AbhUSaNa. 7. pAThApaMThi. 8. pAThAjama. 9. pAThA, ramaNInaI. 10. cAre bAjuthI. 11. pAThATha asi grahI. 12. pAThAkIu. 13. pAThAnara. For Personal & Private Use Only
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 kuzalalAbhajI kRtA 2 23 224 225 226 227 zrIvasaMtapuri AvyA jasaI, sanmukha rAjA Avyo tasai; pUchaI rAya agaDadatta kihAM?" tava dalanAyaka bolaI tihAM. gurunaI malavA pAcho valyo, valato akhta sArthi nahu bhalyo; kumataNI hari karavI sAra, rAjAI mukyAM asavAra. rAjA kumarInaI sAthaI karI, nija maMdIra AvyA sukha dharI; dIdho bahulo dravya apAra, sAr praNamI miliu parivAra. rAjA manaI ghaNo aMdoha, rAjakumArInaI kaMta vichoya; mAtAnAM nija putra viyoga, tiNi zokAtura saghalo loka. eka kahi "ratha bhUla paDyo, jau aTavInaI mAriga caDyo; visara-saha-gamaMda viNAsa, tarka AvavAnI kahI Asa? Ima sahu koI ciMtA kari, jotAM kumara cihuM daza phari; ekaI rathaI kuara teNivAra, Avyo sarovaramAM harakha apAra. gayA vadhAvA rAjA bhaNI, savA koDi daI vadhAmaNi; rAjakumArI mAtA sAMbhalI, dio hAra mani pugI lI. subha muhurata paisAro kIo, pitA grAsathi trigaNo dIo; mAnA praNamI pagaI AnaMda, sevaI nara-haya-gaya bahu vRMda. vATi mUA je vivahAriyA, ApaI garatha je ugaryA; vIra bharI huMtI vAsaNI, te ApI savi kahinaI gaNI. agaDadatta rAjA prati kahi, "pitAtaNo IhAM vayarI rahaI; etI kRpA karo muja svAmi., huM te sAthi karuM saMgrAma.' abhaMgasena rAya teDAvIuM, "sanadha-badha thaI te AvIo; milyA loka te jovA kAjika agaDadara Avau teNi kAjaI. 228 2 29 230 231 232 233 1. pAThATha aNaga. 2. pAThA, ciMtA. 3. pAThATha lAkha. 4. AnaMda. 5. praveza. 6. rAjyakartAnA kuTuMbIone pagAra mATe apAtI rokaDa rakama. 7. pAThAugarI. 8. bakhtara paherIne, pAThA, sajI-samAjI. For Personal & Private Use Only
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 187 234 235 236 237 238 kahiM loka "e bAla kumAra, abhaMgasena paracaMDa apAra; eka kahi "gaja moTo hoI, bAlaka siha na puci hoI." do AkhaDaI ati AphalaI, bhRkuTI bhISaNa thAe bhalaI; abhaMgasenaI vAhio karavAla, agaDadarti cUkavIka tatakAla. mukiMu khaDaga kumaraI karI rIsa, abhaMgasenanuM chedyo zIsa; pugI jaNaNItaNI jagIsa, sajana loka daI tava AsIsa. abhaMgasenanI saghalI ddhi, rAya agaDadattanaI dIdha; vAlyo vayara pItAnuM sahI, nija maMdira Avyo gahagahI. aradha rAja liu rAjA taNaI, sukha bhogavi ghari ApaNi; rAjakuMari sAruM ghari rIta, mayaNamaMjarIsuM mana prIti. ika dina Indramahochava huo, paDaha vajAvaI rAjA kahuo; sudha prabhAti sahu ko vani vahIM, "sajhI samujhI AvIyA sahI. nagara loka sahu ko vanamAMhi, rAjA prema ghaNAM uchAhi; agaDadatta mAtA saMghAta, saparIvAra Avyo parabhAti. aura puhura lagi nATika kiyAM, bhojana-dAna-mAna bahuI dIyAM; sAMja paDei tava rAjA bhaNai, paho save maMdira ApaNaI. saghalo agaDadatta parIvAra, mAtanaI te kari juhAra; sajI samajhI ghara bhaNI vahiM, hasI kumara mAtA prati kahi. sahu ko takhta padhAro ghare, aste AvuM chuM paNi aMtare; mayaNamaMjarI rAkhII pAsa, hIcole hIMcIa ulAsa. nagara loka sahuI ko gayA, nArIsahIta kumara tihAM rahiyA; tiNi avasara vidyAdhara koI, vahi AkAsa uchaka hoI. 239 240 241 242 243 244 1. AzA, pAThATha AsIsa. 2. pAThAArzIvAda. 3. pAThAbhaNi. 4. jAya che. 5. pAThA, sAMjha samaya maMdira Avayo. 6. pAThA. sahu ko ghari. 7. pAThA. rAjakuMAra. 8. pAThA. huM. 9. pAThA nagaramAhI. 10. pAThA, soI. For Personal & Private Use Only
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 kuzalalAbhajI kRta 245 246 247 248 249 tehataNI nAri chaI jeha, anya puruSasiuM lubadhI teha; te vidyAdhara "jANI vAta, karavA mAMDyo nArI ghAta. maniM kuDi mukhi mAyA kari, haNato ghari pitAthi Dari; phUla sugaMdha bahu melavI, auSadha cUrNamAMhi kelavI. phUlataNo tirSi guthiu daDuM, mAha sarpa thayo nAnaha; phatehanA viSano e saMketa, DaMka samaI te thAi aceta. vidyAdhara daDo kari lIla, ti leI nija nArInaI dIo; kSaNa eka lagi nArI kari grahI, uchAlI nAkhao bhUI sahI. aMbarathI Avila apAra, agaDadatta dITho te vAra; karamayoga te hAthe lIo, mayaNamaMjarInaI valI dIo. dekhI daDuo apurava tema, deI nAsakA parimala laI; sarpa DaMka dIdhaI khaDahaDaI, agaDadata naI kholi paDi. kumara kari tava hAhAkAra, 'hai hai deva! "huu niradhAra; kusama jeTalInaI huu sApa, kumara kari tava dukha vilApa. hura eka largi uSadha maMtra, kIdhA maNI mahurAnA taMta; tuhaI cUraNa sarNa pramANa, cAlaI kAMI nahIya parANa. nayarItaNI poli savi jaDI, mRtakarUpaI strI pAsaI paDI; karma mohinA-taNAM prakAri, sAMthi maraNa maMDauM kumAri. sUkAM kASTa bahalAM saMgrahI, mAMhi bichaTho pramadA grahI; agani lagADi ciheMdasiM jasaI, te vidyAdhara Avyo tasi. kahi vidyAdhara "suNi mAhArAja!, murakha ma mari nArinaI kAja'; kahi kumara "eha mujhase prema, eha vinA huM jIvuM kema?'. 250 251 252 253 254 255 1. pAThA jAtA vATa. 2. pAThA, jehanA. 3. phaLa. 4. pAThA, jhAlIyo. 5. pAThA. thayu. 6. pAThA0 phITI. 7. mahuDAnuM vRkSa, pAThA. bahu 8. tenAthI, pAThA. tauhI. 9. prANa. 10. baMdha thaI gaI. 11. pAThAiNasiu. 12 pAThAINi pAkhiI. 13. pAThAnema. For Personal & Private Use Only
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 189 256 257 258 259 260 vidyAdhara te dIkhI kumAra, dayAvaMta ati thayo apAra; viSano eka daDo mAharo, "huo saMharu viSa saghalo tAro." agaDadata raliyAta thayo, teni kAMni maMtra tiNi dIo; mayaNamaMjarI sAjI thaI, agaDadattanI ciMtA gaI. kahi vidyAdhara "suNo kumAra!, tAhari ehasuM prema apAra; paNa nArI huI nIThura jAti," vidyAdhara kahiM vitaka vAta. kahiM kumara 'sahu sarIkhI nahI, mAhari prANa-jIva e sahI; ta mujha didho jIvIdAna, tuM upagArI sugaNa nIdhAna." navasara hAra kumara tava dIi, uttama hI te avasara lahi; Aja thakI tuM baMdhava thao," vidyAdhara nija ThAmi gayo. mayaNamaMjarI jANI vAta, "mAMDio maraNa prIya mujha saMdhAta'; kharI prIta je mani nirvahaI, mayaNamaMjarI prIla prati kihi. svAmI! bahurAti aMdhAra, nayaNe gholaI nIdra apAra; dIsaI e sanamukha deharu, cAlo tihAM kIjaI "sAtharu. amadA upADI bhUja prANi, bAMsArI prasAdaI ANi; "svAmI! IhAM aMdhAruM ghaNuM," "ANuM agani taNuM cAMdraNa." agani levA gayu kumAra, kumarI saMcala suNyo tivAra; 'chAnA nara bolaI dehari, cora doI Ayudha saja kari. mayaNamaMjarI pUchaI tAma, kavaNa tahe? Iha keNaI kAma?'; cora akhta AvyA INi ThAMNi, agaDadattanA vairI jANi. cora bhUjaMgama ati paracaMda, arcana paNi kIla bi-khaMDa; triha bhAInA vayara vAlavA, AvyA agaDadattanaI mAravA. 261 262 263 = 264 265 266 1. pAThA, ugaruM. 2. pAThAvidyAdhara navi lIyaI. 3. pAThApachaI. 4. pAThAachaI. 5. pathArI. 6. cAMdaraNu=jhAMkho prakAsa. 7. halacala. 8. chupAyelA. For Personal & Private Use Only
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 kuzalalAbhajI kRtA 267 268 269 270 271 baMdhava pAMca hatA akhta joDi, eNaI viThaMDI lAI khoDi; varasa cyAra akhta bhamyA sahu, paNi ekAMtaI pAmyo nahI. Aja samo huMto atibhalo, havi mADyuM kuara ekalo; tisaI sarpa-viSa tujhani thayo, maravA sAthiM kumara umahio. jANyuM eha kumara ima saraI, phoTa jhUjha kavaNa havi kari; vidyAdhara Avyo tiNivAra, TAlyuM maraNataNo saMhAra kivi akhta saja kIyAM hathIAra, haNamAM Avata samaya kumAra'; saMbhalI vAta mayaNamaMjarI, karmayoga nAri mati pharI. nArI kahi "cora! sAMbhalo, bola baMdhaI tumha sAco "malo; e tala huM agaDadara mAresaI, pachaI huM tanDa sAthiM Ave." chAnuM dIvo cora ja pAsi, nArI pragaTa kI jAsa; rUpavaMta jao e nara hoi, tu huM prIya AdarasuM doI." core jANyuM "kuDI vAta, I kima karasaI svAmi ghAta?; e kahi "kAmAtura nAri, suta baMdhava kari saMhAri." core citta vimAsyuM IsyuM, "divi paNi kotiga joi su'; chAno dIvo DhAMkyo jasaI, agaDadatta paNi Avyo tasaI. nAri prati kumara ucari, "kaso ujAsa thao dehari?'; nAri kahiM na jANi sahI, sacetana kAyA mujha nahI. paNi huM vAta kahuM anumAni, te sAcI kari kaMta! tuM jANi; ANi Agi tahe vegalI, hatha thakI vAI dharajalI. temano jhalako sahamI bhIti, te ujAsa hasaI tihAM bhiti; maI paNa dIThI vegalI hatI, sAtamI bhiMta agani jhalakatI". 272 273 274 275 276 277 1. vinAza karanAre. 2. samaya, pAThAsupana hatI a7 bhalau. 3. maLyo, pAThaka havi pADiuM, 4. yuddha. 5. pAThATha karu. 6. karAvyo?. 7. pAThAima. 8. prajvalita thaI. 9, pAThA, tumha cIMti. For Personal & Private Use Only
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 191 279 281 paNi nArI mana mAyA dharu, bhUmiM savastra joI pAtharu; kivi phokaTa ajuAluM karuM, jima ApaNa kIjaI sAtharu." 278 leI khaDaga nArInaI dIo, potaI vizvAnara phUMkIo; tava nArI prIya mAraNa bhaNI, mUkyo khaDaga teNi pApaNI. vAhamAM bhAravaTaI jaI aDio, hAtha vichoTao bhUMI paDyo; kahi kumara "eka ja sio thao?' "maI ajANaI uMdhIo grahio." 280 kahI ema saMtoSio kaMta, baIThAM bahu sAthaI nathaMta; core dITho eha vRttAMta, hiyaDAmAhi thayA bhayabhrAMta. dhIdhAm e saMsAra asAra, he he nArI haryuM bhartAra; sago koI kahino nahIM, svArathavaMta sahu ko sahI. 282 paINi nara e nArInaI kAja, mADio haMto maraNa akAja; katirNi nAri prIuM sai hathi haNiluM, 'guNahINa neha na gamyuM. 283 karma mohanI vasi je paDiyA, rAya rAMka jima te raDavaDyA; core ciMta vImAsI asI, mana vayarAgataNi mati vasI. dekhI caritra cora maniDaracyA, chADInI vATAM nIsaryA; vana bhamatAM sudhaI vaIrAgiM, munivara maliA tehani bhAgi. 285 suNI dharama sAco upadeza, dIkhyA grahI sAdhunaI vesa; bhaNaI-gaNaI tapa-japaI apAra, gAma-nagara-puri kari vihAra. 286 hihiM te agaDadatta dehariM, cyAra pura nirsi nidrA kariM; ugaI dina nija maMdira gayA, rAtitaNAM savi "vAta kahiyAM. 287 sukhaI samAdhi tiNi puri rahi, haya-ga-rAjaddhi gahi-gahi; ghari svAminI rAjakuMyarI, paNi ati prIta mayaNamaMjarI. 288 284 1. pAThA, maMDU. 2. pAThAva ApaNa. 3. pATaDo, mobha. 4. pAThAve chaI. 5. pAThAIhi purUSa. 6. pAThAjiNi. 7. svayaM. 8. pAThA guNahINI teha9, pAThA, vAta. 10. nadIno kAMTho, pAThA chInI. 11. pAThA, tIyAMnI. 12. pAThATha vItaka. For Personal & Private Use Only
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 kuzalalAbhajI kRta pagaI. 289 290 291 anukramaI putra doI saMtAna, dIdhA aratha garatha bahumAna; anna divasa rAjA ima bhaNi, "potanapuri kAriya ApaNaI." agaDadA paradhAna ja bhaNI, potao sAthi sena laI ghaNI; tiNi rAjAnaI ApyuM ghaNo, vayara achaI triNi peDhI taNo. mela karavA teDiyA tIhAM, tIhAM taskanaI puhuto joI Ihi; sIkha mAgi tihAMthi cAlIo, anukramamAM potanapUri AvIo. mela kIka beThuM rAjA taNo, bihuM saMtoSa thao mani ghaNo; utAri tiNi nayarI rahi, nita-nita nava kahiNa tihAM kahi. anna divasaI utArAmANi, agaDadata jamIo uchAha; cora bhUjagamanI anusAra, "bihiraNa AvyA do aNagAra. agaDadA tava pUchaI isyuM, 'takhta vayarAganuM kAraNa karyuM?'; kihi sAdhu "sAMbhalo vicAra, agaDadattano e upagAra." vAta suNI cita camakyo tAma, kuNa te agaDadatta? kuNa ThAma; tanha sAthaI ke huM saMbaMdha?, karIya prasAda naI kahuM prabaMdha. 292 293 294 295 duhA 296 sAdhu teha navi likhi, tiNi saghaLuM vRttAMta; jima huo tima ja kavio, nisuNI manaI camakataI. aDe bhUjaMgama coranA, lahuDA baMdhava doI; vayara trihuM bhAitaNuM, nita manasA laI soI. vasaMtapuri aDe AvIyA, IhuM mahochava sAra; teNi rAti ekalo pekhyo, agaDadatta kumAra. 297 298 1. pAThApuhatu. 2. pAThA, tAhi. 3. samAna, pAThAaNuhAri. 4. vahoravA. 5. pAThApUThaI. 6. pAThA. gAmi. For Personal & Private Use Only
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ 193 agaDadatta rAsa 299 303 cUpaIH mayaNamaMjarI sarpai DasI, jANyuM kumara mRta cahasI; sA te vIdyAdhara sAjI karI, prAsAdaI ANI kuMarI. agani kAjaI gayo kumAra, mayaNamaMjarI pharI tIvAra; hihiM huM ta7 ghari prIya! Agesa, agaDadatta saI hAthaI rahaNasa.300 te to akhta na mAnI vAta, jANio "prIu karisaI nahI ghAta"; prIla pUchaI "dehari ujAsa", "agani ANatAM huu prakAsa." 301 agani phakatAM uThI bAla, kaMta bhaNI vAhIo karavAla; valatuM kapaTa vacana teNIo kahie, "bholapaNaI asI uMdhuM grahi". 302 jima pekha aDe eka prakAra, ghIdhI e saMsAra asAra; tiNi acche lIdho saMyama bhAra, akhtani agaDadatta upagAra'. vAta sUNI uThIla kumAra, paya lAgI praNamyAM aNagAra; je vAta RSijI! takhta kahI, te to agaDadatta huM sahI. 304 mitra! triNi baMdhava taRtaNA, mArI pApa UpAyA ghaNA; khimAvaMta takhta upasama karo, e aparAdha khamo mAharo." manamAM cita ciMtaI munI sahI, "aNaolakhaI vAta maI kahI; paNa chaI uttama eha kumAra, kima kahuM joI bhava-nIstAra?. 306 joyao nArItaNo carItra, jINaI kIdhauM evaDo akhatra; johani kAja maraNa mAMDio, cora kAji kaMtaha khaMDIo." 307 vAra-vAra kuMara dukha kari, jima-jima te vAta saMbharaI; "marama na jANyuM nArItaNo, phokaTa bhava hAryo ApaNo." 305 308 1. baLaze, pAThAhiviha. 2. pAThAmArisi. 3. pAThA, ji kAI. 4. pAThA, raSi. 5. pAThATha hI ja haI. 6. nIMdyakArya. 7. pAThAprati. For Personal & Private Use Only
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 kuzalalAbhajI kRtA 309 310 311 31 2 "agaDadatta! mani ma kari kalesa, sAMbhali dharmataNo upadeza; kuTila caritra sahu nArItaNAM, aMga-upAMga kahyo ati ghaNAM. viSayavyApI lopaI kAra, kulanaI keDi uDAvi chAra; na gaNaI mAya-tAya-bharatAra, mIcI AMkhi kari aMdhAra. cUlaNI bramhadatta sUta haNyo, putrataNo sagapaNa na huM gaNyo; sUrikatA mArio kaMta, bhAkhyo vardhamAna bhagavaMta." sahigurutaNAM vacana sAMbhalI, mani vaIrAgataNi mati bhalI; rAja ddhi kIdho parIhAra, saI-hathiM lidho saMyama bhAra. anUkamiM bhaNyA agyAraha aMga, pAliM cAritra mananaI raMga; ugra tapaI sosaI nija deha, pravacana mAtA pAli teha. aMta samaI saMlekhanA karI, zrI guru mukhi aNasaNa ucarI; zubha dhyAni mana nizcala dharyo, navamaI grevakaI avataryo. tihAMthi cavInaI uttama ThAma, uttama kula saMyama abhIrAma; ghaNA jIva pratIbodhI karI, anukramiM pAmesaI zivapurI. saMvata bANa pakSa sigAra, kAtA sudi pUnimaI guruvAra; zrI vIramapUri nayara majhAri, karI copaI matI aNusAri. zrI jinacaMdrasUri gururAya, guru zrI abhayadharma vijhAya; vAcaka kuzalalAbha Ima bhaNi, sukha saMpatti thAI ApaNaI. 313 314 315 316 317. sI . 8i 1. pAThA, bahu. 2. Abaru. 3. keDe. 4. dhULa. 5. pAThAbApa. 6. sadguru. 7. potAne hAthe. 8. pAThAnizcaI For Personal & Private Use Only
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ duhA 3. zrIsuMdarajI kRta agaDadatta rAsa - paramapuruSa parameSTi jina, praNamuM gauDIpAsa; surataru-maNi jima sadA, saphala karai mana Asa. upagArI Asannataru, zAzananAyaka vIra; trikaraNa suddha samaratAM, tArai bhavadhi tIra. gautamanAma suhAmaNau, muni mana kIra sAla; Apada-apahara nita karaI, piMga-piMga maMgalamAla. sarasati mati ghauM niramalI, jima hui adhikai lola; suprasana thAu mAtajI!, kIjai kavita kalola. zrI jinadata jinakuzala guru, kharataragaccha naresa; sevakajana sAnidhikaraNa, Avai turata visesa. zrI akabara-pratibodhatA, prakaTyau punya paDUra; vijayamAna vidyA-adhika, yugavara jinacaMdrasUri. AcArija jinasiMhasUri, avighaTa jasu adhikAra; guNa chatrIse gahagahai, saMgha sadA sukhakAra. yugavara-sIsa siromaNI, anupama Adi vajIra; harakhavimala nija gurutaNau, lahi supasAya sadhIra. vAcaka zrIsuMdara kahai, suNijyo e saMbaMdha; dRvyata-bhAvata jAgivai, agaDadatta parabaMdha. 1.pAThA vi. 2.pAThA thaI. 3. bhapako. 4.pAThA. subha baMdha. For Personal & Private Use Only 1 2 3 4 5 6 8 9 195
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 196 zrIsuMdarajI kRta DhAlaH 1, rAga-kedAro pahilau jaMbUdIpa pradhAna, suMdara rAjata thAla samAna; pramANa aMgula lakha joyana mAnaI, Ima bhAI jinavara vradhAna. 10 dakSiNa bharataka kSetra prasiddha, tihAM kaI saMkhapura nayana samRddha; UMcI gaDha kosIsA-oli, cihaMdisi cyAre "poDhI poli. 11 caherAsI cahaTA causAla, rAjabhavana ruDA visAla; maNahara ujiNahara bahulA soI, sura-nara-kiMnaranA mana mohaI. 12 loka vasaI lakhimI-avatAra, dAnaI mAnaI dhanada-udAra; ahaTa-kUvA-vAvi apAra, vanasapatI vAru bhAra aDhAra. rAja karaI tihAM suMdararAjA, pragaTa pratApa sabala divAjA; haya-gama-raha-dala-pAyaka tAjA, ahanisi vAjaI "jayatra vAjA. 14 saba dIna-dukhIjana sAdhAraI, nyAyavaMta zrIrAma saMbhAraI; vAMkA vayarI tatakhiNa vAraI, puNya karaI nita para-upakAra. pati-bhagatI gamatI paTarANI, sulasA nAmamAM sIla suhANI; suMdara rupAM raMbha samANI, mukhi bolaI mIThI amRtavANI. sukha bhogavatI kUkhi upanna, agaDadatta bhalau putra-ratanna; mAtA-pitA thAyaI suprasanna, sahueI loka bhaNaI "dhana-dhanna'. 17 vAdhaI caMdataNI pari bAla, sobhAgI suMdara sukamAla; anukUmi jovanavaya mada-mAtauM, pararamaNI viSayArasa rAtau. 18 dharamataNI navi jANaI vAta, sAta vyasana sevaI dina-rAta; naTa-viTa-vezyAgaNa parivari3, puramAhe bhamaI mANaI bhariyau. 19 1. pAThA zAkha. 2.cAMdInA. 3.pAThA, budhamAna. 4. kAMgarAonI zreNI. 5. pAThA, moTI. 6. jinAlaya. 7. zobhA. 8. vijayanA. 9. pAThAbAkAMbaI. For Personal & Private Use Only
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa avasari AyA rAjasabhAyaiM, maNi mugatAphala bheTi upAyai; raMji rAya kahai 'kuNa kAma?', Adara dei pUchai tAma. tatakhiNa bolyA moTA sAha, manamAMhe dhari adhika uchAha; 'bhUpati bhIti anItinai TAlai, mAya-tAya jima parajA pAlai. kumara tumhArau lADakavAhiu, kuvyasanai kari pura avagAhiu; amhanai Apau vasivA ThAma, kai vArau nija putra-kukAma.' suMdaranRpa suNi kopai caDhiyau, prativAdIsuM paMDita paDhiyau; citi ciMtai 'kima sovanapAlI, kUkhi ghalAyai nija karavAlI?'. aMgarakSaka teDI Adesai, 'kuMyaranai kahau jA paradesai;' te AvI vInaviu jAma, tAta-ANa suNi harakhyau tAma. 1. vepArI. 2. talavAra. For Personal & Private Use Only 20 21 22 23 24 197
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 zrIsuMdarajI kRtA dUhIH agaDadatta tava cIMtavaI, sUra sIha sarakha; bhamatAM adabhuta pekhIyaI, kIjaI karama parIkha. "tejI na sahaI tAjaNau, amarasa dhari giri-dhIra; khaDaga sakhAI cAliyauM, agaDadara vaDavIra. DhAlaH 2, rAga-jayasirI. kumAI kelavicaratauM, jota adhika tamAsA re; karatI azana kusuma-phalaI, rahatI nisi vanavAsA re. sAhasa sakala "sarAhI-paI, sAhasi sura-nara rIjhaI re; sAhasa vidyA sAdhIyAM, "sAhesi saMpada sIjhaI re. 28 sAhasa kRmi-kRmi phUara malapatI, kAsI desa majhAra re; nayari vANArasI Aviyala, alakAuri anukAra re. uraI-paraI phiri-phiri jovaI, nagara rupa vizeSaI re; kuzala kalAcArija bhalauM, pavanacaMDa tihAM pekhaI re. 30 sAhasa harakhita-vadana huala tihAM, jaI paNamAM tasu pAyA re; pavanacaMDa pUchaI tisaI, "kavaNa? kitAthI AyA re?' 31 sAhasa vinaya-namratanu vInavai, 11pAudharau ekAMta re; mUlathakI jima mAharala, sakala kahuM virataMta re..... kumara kathana zravaNe suNI, suguru sIkha ghaI sAcI re; kisa hI gUjha, tuM mata kahaI, para bhuI jANI jAcI re. 33 sAhasa 29 sAhasa 32 sAhasa 1. zUravIra. 2. samAna. 3. pAThAdekhIyaI. 4. azva. 5. cAbuka. 6. amarSa. 7. ekalo/phIDA karato, pAThAIkalo. 8, prasaMzAnuM sthAna. 9. sAhasathI. 10. Ama-tema. 11. padhAro. 12. pAThA, guTa. 23. uttama. For Personal & Private Use Only
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa vegi Avi ghari ApaNai, sadA rahau sukhavAsA re; svasthapaNuM manamai dharI, kari vidyA abhyAsa re.' agaDadatta sAthai lei, pavanacaMDa ghari Avai re; "bhAvuka-suta mujha e sahI', sagapaNa nAri jaNAvai re. mAya-tAya ghari jiuM rahai, ciMtA kAMi na jANai re; bhAgyajogi subha saMgatai, mana moTA sukha mANai re. vyasana save tihAM pariharai, sIsi dharai guru Ai re; guru-prasAdi vahilau hUMau, sakala kalA guNa jANa re. kumara valI parizrama karai, ahinisa bhavana-udyAnai re; avara kAja ThaMDI karI, rahisa rahai ikatAnai re. 4samavaDi zreSTi-sadana-Ucai, baiThI gaukhaiM bAlA re; saguNa sarupa kuMara dekhI, cakita bhai tatakAlA re. hRdayavasI yadyapi bAlA, dRSTi vAli navi dekhai re; kumara kalArasi vAhiyau, guru-AsaMka vizeSai re. anya divasi sA suMdarI, virahAnali jhakajholI re; gahi azoka-taruvara-gucchai, kumara haNai viNa bolI re. agaDadatta sanamukha dekhI, mani ciMtai 'sura nArI re?; kAi kamalA? kai sarasatI? jANuM ki nAgakuMArI re?' 34 sAhasa0 35 sAhasa0 For Personal & Private Use Only 36 sAhasa sasaneha sAmbau jovai, tA pari locana rAkhai re; ciMtavati khiNa-khiNa cittamai, patra-puSpa-phala nAkhai re. 40 sAhasa0 37 sAhasa0 38 sAhasa0 39 sAhasa0 41 sAhasa0 42 sAhasa0 43 sAhasa0 1. Ti bhAvuka = banevInA/bhrAtR=bhAu=bhAvuka=bhAIno. 2. mastake. 3. ekAMtamAM. 4. bAjunA. 5. pAThA. puSkala. 6. magna hato. 199
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 zrIsuMdarajI kRtA dUhoH tAM lajjA tAM sUrapaNa, tAM vidyA tAM mAma; nayaNabANa nArI taNA, hiyaI na lagyaI jAya. 44 sAhasa pUchaI nRpasuta premanuM, lAlaci citta lagAvaI re; kavaNa? IhAM tuM kima rahaI?, mujhakuM kAI khubhAvaI re?" 45 sAhasa valatu lalanA vInavaI, daMta-kaMti-prakaraMtI re; vikasyAM vadani vikasI draSTAM, madhura vacana bolatI re. 46 sAhasa nagarazreSTi baMdhudatataNI, madanamaMjarI beTI re; ibhyaputra huM paraNAvI, aba huM tumhacI ceTI re. 47 sAhasa punya jogi tumha pAiyA, prANanAtha mai pekhyA re; madana mohana mere mani mAne, ari save uvekhyA re. 48 sAhasa viraha-vyathA mujhakuM pIDaI, jaisaI ajavAsA kAMTau re; jobana taruM bhIMtari jaraI, saMgama jali tumha chAMTauM re. tava lagi jiurphe sukha hovaI, java lagi ISTa na koI re; ISTa saMgati "jitahaI, titahaI dukhio soI re. pa0 sAhasa ghaNau kahuM te kArimala, nisidina rahuM tujha dhyAnamAM re; strIhatyA tujhakuM hosTaI, merA kahyA nahI mAnaI re." 51 sAhasa syAmAM vacana suNI karI, kumara dharaI vikhavAda re; ita dotaDi ita vAriNI, kaIsaI rahaI marajAdA re? kAmAvasthA daza kahI, kAmazAstra jiNi kIdhA re; dazamI avasthA INi lahI, prANa tajaI nija "sIdhA re." pa3 sAhasa 49 sAhasa 52 sAhasa 1. zUravIratA. 2. zreSThIpUtra. 3. bIjA. 4. eka jAtano kAMTALo choDa. 5. pAThAjihIna. 6. pAThA. aka. 7. dotaTI=nadI. 8. pAThAsUdhA. For Personal & Private Use Only
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa kumara kahai 'karuNA karI, suNi suMdari! mujha vAcA re; zaMkhanagara suMdara rAjA, agaDadatta suta jAcA re. kalAgrahaNa huM ihAM Ayau, pavaNacaMDakai pAsai re; sAthi leisu tujhakuM sahI, jaba cAlisu nija desai re.' ima saMtoSI sA bAlA, sukhai rahai guru-saMgai re; milanopAya kumara ciMtai, nita-nita nava-nava bhaMgai re. For Personal & Private Use Only 54 sAhasa 55 sAhasa 56 sAhasa 201
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202, zrIsuMdarajI kRtA DhAlaH 3, rAha-malahAra. jIho kumara agaDadatta Ika dinaI, lAlA saji kari savi siNagAra; jIho jItI laI hari "jugatisuM, lAlA Apa thayau asavAra. 58 saMguNanara sagalaI soha lAMti. jIho catura padhAraI cauhaTaI, lAlA puruSataNAM parivAra; jIho kolAhala taI sai suNaI, lAlA navalI nagara majhAri. 59 saguNa0 jIyo sAgara jala kiuM uchalyau?, lAlA sira ghUsyau kiMu sesi?; jIho agani upadrava Upanau? lAlA paradali kiyau kiuM pravesa?' 60 saguNa jIto ItalaI dekhila Avatau, lAlA madamata eka mataMga; jIho guhira ghanAghana gAjatau, lAlA paravata jema uttaga. 61 saguNa jIho AlANathaMbha ulAlatau, lAlA kiMTha rahita vikarAla; jIho muhavADa mANasa mAratala, lAlA kupiyau jANe kAla. 62 saguNa jIho "apasara puruSa! tuM AvatA, lAlA loka kahaI suvicAra; jIho azvathakI tava UtaraI, lAlA kumara parIkSAkAra. 63 saguNa jIho helaI gaja hakkariyala, lAlA Ayau dhAI nijIka; jIyo uttara paTa vIMTI khivaI, lAlA Agali huI nirabhIka. 64 saguNa jIho daMta choDa vasUI diyAM, lAlA sanakAI jaI pUThi; jIho phiri-phiri pUThi jamADatala, lAlA mAraI sabalI mUThi. 65 saguNa0 jIyo ima bahupari khelAvinaI, lAlA vasi kIyau te gajarAja; jIho suMdara tasu khaMdhaI caDhayauM, lAlA sohaI jima surarAja. saguNa jIho jasa bolatA jaNa bhaNaI, lAlA hanau akala sarupa; jIyo dekhi 'acaMbhama Upanau, lAlA pUchaI sahunaI bhUpa. 67 saguNa 1. caturAithI. 2. zatru sainyae. 3. hAthI. 4. mahAvata. 5. dUra haTI jA. 6. saraLatAthI. 7. pAThATha bhUmi. 8. acaMbho. For Personal & Private Use Only
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsA 203 "jIho e kaNa puruSa kalA-nilauM?, lAlA suguNa surUpa sujANa; jIho teji tapai nava taraNi jiuM, lAlA sUravIra saparANa." 68 saguNa jIho koI kahaI "maI dekhIyala, lAlA AcArija AvAsi;' jIho tala hiva tehanaI teDIyaI, lAlA pUchI jaI tiNi pAsi. 69 saguNa jIho pavanacaMDa suNi AvIyala, lAlA mAgai abhaya mahaMta; jIho AdithakI AraMbhinaI, lAlA vInavai kumara-vRtaMta. 70 saguNa jIho rAya thayau tasu rAgIyala, lAlA uttama suNi adhikAra; jIho bolAvaI bahu AdaraI, lAlA pekhyA nija pratihAra. 71 saguNa jIho gaja bAMdhI gaja thAnakaI, lAlA suMdaraputra samAma; jIho AvaI adhipati AsanaI, lAlA paMcaMga karaI praNAma. 72 saguNa jIho UThI nRpa sAMI milaI, lAlA badasADaI nija pAsi; jIho kuzala vAta pUchI karI, lAlA diyaI taMbola suvAsa. 73 saguNa Ex ' che. 1. kalAvAna. 2. sUrya. 3. pAThAmUkI. For Personal & Private Use Only
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 zrIsuMdarajI kRtA dUhAH 75 nija desaI nRpa pUjayaI, vidyA deza-videsa; ahi valI dala saguNanara, para bhuI "aratha visesa. DhAlaH 4, rAga-gauDI. INi avasari mahAjana milI, Aviyau rAya samIpi re; sovana-ratana-maNi-motI e, bheTi karaI bahu rupi re. jaya-jaya mukhi sahu UcaraI, vInavaI bahi kara joDi re; rAja! rakSA karI amaskataNI, pUravau vaMchita koDire. 76 jaya-jaya0 bheTi le kumaranaI savi diyaI, rAya pUchaI mahAjana re; bhalaI padhAryA kiNa kAraNaI? kAja kahI niko mana re." 77 jaya-jaya0 svAmi! amya kathana avadhAriyaI, vArIyaI duSTa te cora re; dhanadapura samRdha tuha pura jiNaI, musi kIyau maMdira-rora re.' 78 jaya-jaya0 kopa kari dharaNikata dhamadhamila, kaI ArakSaka teDi re; mujha prasAdaI sukhiyau rahaI, karaI nahI coranI keDi re.' 79 jaya-jaya0 kaMpataI aMgi te vInavaI, "svAmi! jIsvaI karI rosa re; cora jotA ghaNA dina thayA, khabari na lahu kehau dosa re?" 80 jaya-jaya0 INi samaI agaDadata Ima kahaI, "Apa jI mujha Adesa re; sAta dinamAhi jau navi lahuM, tala karuM agani-paravesa re." 81 jaya-jaya0 rAya sAkhai pratinyA karI, UThiyau praNami uchAhi re; ekalI sUrapaNa AdarI, paribhamAM kumara puramAhi re. 82 jaya-jaya0 1. pAThAadhara. 2. nirdhananuM ghara. 3. pIcho, tapAsa. 4. pratijJA. 5. utsAha pUrvaka For Personal & Private Use Only
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa paNaMgaNA-pANaghara-jUvaTai, vAvi-ArAma-maTha sunna re; mAhi vAhira ima jovatAM, vauliyA divasa SaTa punna re. 83 jaya-jaya tahavi te pArivaMthikataNI, navi lahai kumara kihAM sAra re; sAtamai divasi ciMtA bharyau, cIMtavai bahua prakAra re. 'AkaruM vacana mai bolIyau, ATha pauhara aviziSTa re; kiNi paraiM suddhi hiva kIjisyai?, vAta dIsai ati duSTa re. 85 jaya-jaya kai jAuM avara hI desaDai? kai karuM paravata pAta re?; jala paravesa kai huM karuM?, kai miluM mAta nai tAta re? 84 jaya-jaya0 . kiMtu jugatI nahI ciMtanA, e hu uttama purisANa re; hou baMdhana tajau hari-priyA, sIma jAau na hu mANa re. 87 jaya-jaya 1. madIrAkhAnu. 2. pasAra karyA. 3. prahara. 4.athAga. samacita Apadi saMpadii, para-upagAra 4atyAha re; mahAvrata eha vi dhAratau, karai pratipanna niravAha re.' 88 jaya-jaya 86 jaya-jaya For Personal & Private Use Only 205
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 zrIsuMdarajI kRtA 89 ima. 90 Ima 91 Ima 92 ima. DhAlaH 5, rAga-malhAra, aba hamaku mekalo-e DhAla. Ima bahupari mani cataIva, kumara khaDaga karI vIra re; sAMjha samaI pura-bAhirai, AvaI ekalau dhIra re. Ika pAsaI AMbA-talaI, baIThau gupilaI ThAmi re; cakita kuraMga jima cihuM disaI, jotau apaNaI kAmi re. tatakhiNa ika nara AvIyala, parivrAjaka naI veSaI re; muMDita sira kucha dADhIyAM, krura dRzaI kari dekhaI re. zravINa phaTika-mu!i dhara", "cuDa-cuDa karatau tuMDaI re; amara kamaMDala kara jugaI, aMdhaI Ayasa daMDaI re. vAgha carama tali pahiraNAM, kamari bAMdhi karavAla re; caraNa caDhAU mojaDI, dIsaI ati vikarAla re. nIcaI vadani nirakhInaI, parakhila ehi ja cora re; kumara maniI tava harakhIyala, meghAgama jima mora re. pAsaI ziva te AvInaI, kumara bulAvaI ema re; kuNa tuM? kiMThAthI Aviya? IhAM baITha tuM kema re?" buddhinipuNa tava bolIyala, kumara lakhI tasu bhAva re; daridapaNa huM Akramile, kuNa Agali karuM rAva re? daridapaNau jagi dohila, daridaI dIna bulAI re; darida maraNa be sama kahyA, daridaI caraNa khelAI re." jima kahIyaI tima tU kare, jima tujha hoI bhalAI re; dhyAna dhare tuM mAharA, mana-vaca-tanasuM lAI re." 93 ima. 94 Ima. 95 Ima 96 ima. 97 Ima 98 Ima 1.pAThAtaladdha. 2.pAThATha kUca. 3. dRSTithI. 4. sphaTIka. 5. pAThA. buDa-buDa. 6. pAThAve te. 7. oLakhI. 8. stulita kare. For Personal & Private Use Only
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 207 - 99 ima 100 ima tumha darasaNa mAM pAiyau, saphala divasa mujha Aja re; darida pUrii aba jAisyuI, sIjhisya vaMchita kAja re." prItaI Ima be bolatAM, pacchima pahutI sUra re; turata dekhatA daha disai, pragaTyale tAmasa pUra re. tvarita gatiI te cAlIya3, kumaranaI teDI sAthaI re; sasaMka paNaI be pura paisaI, koza-rahita asi hAthaI re. jaNa saMkula patha jANInaI, vilaMba karaI ekAMtiI re; isara ibhyataNAM gharaI, AvaI majhima rAtiI re. zrIvatsAkAraI saMdhiI, khaMtisu deI khAta re; tihAM paisI joI ANaI, draviNa peTI saMghAta re. 101 ima 102 ima 103 Ima 1. pAThA. tapAsa. 2. dhana, saMpatti. For Personal & Private Use Only
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 104 zrIsuMdarajI kRtA DhAlaH 6, rAga-kedArauM, jagadAnaMdana guNanilo-e dezI. hiva te cora ANaMdIyau re, dekhI mAla maheta; mANika-maNi-muktAphalA re, kanakAbharaNe kaMta re. kumara prataI kahaI, 'suparii rakhe tuM saMta! re, AcalI. bhAra vAhaka ANuM bhalA re, jaI "suragharathI jAma; nija ThAmAM pahutA pachaI re, karisiuM sagalA kAma re. 105 kumara0 te ANI sahunaI siraI re, dIdhI turata maMjUsa; Agali karinAM cAliyaure, pAchali kumara adUsare. 106 kumara0 kumAra tisaI mani cIMtavaI re, "dasyataNaI e dAo; uttama karaNI e nahI re, "vesAsa karaI "ghAu re. 107 kumara0 ekavAra ehanaI gharaI re, joUM kavaNa prakAra; kuNa kAraNi e dina-dinaI re, nagara musai vAra-vAra re?'. 108 kumara0 nagarathakI be nIsaryA re, porisa dhariya apAra; guru bhAraI sahu AkRmyA re, pahutA vanA majhAra re. 109 kumara0 vaMcaka kUDa kapaTIyaure, parivrAjaka ati dUTha; chala ghAtAM mAraNa bhaNI re, kumarasuM bolaI mITha re. 110 kumAra, "ajI sIma rajanI ghaNI re, sayana karAM cheka pAsi; praha vikasatAM pahucisyAM re, nizcaya nija AvAsi re'. 111 kumara0 agaDadatta aMgI karAI re, kuzalapaNaI tasu kAra; tarutali vAmaI dAhiNaI re, sUtA vesa vikAra re. 112 kumara0 kapaTaI ghoNA ghera-ghurAM re, manamAM be sAsaMka; svasthapaNaI sUtA haNyA re, dariddI nahI jihAM vaMka re. 113 kumara0 1. pAThIsAra. 2. maMdIrathI. 3. nirdoSa. 4. vizvAsI. 5. ghAta. 6. pauruSa. 7. lucco. 8. paroDha. 9. nasakorA. For Personal & Private Use Only
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 209 cora caritra dekhI camakyau re, kumara thayau sAvadhAna; sAthari cAtari "chipi rahiu re, kara grahi asi IkatAna re. 114 kumara0 aNa lahataI hiva sAtharaI re, kumaranaI jovaI cora; "suMdarasuta huM sAhasI re," bolavaI kari sora re. 115 kumAra sAmaDau ghAI Avatau re, dekhI diyaI prahAra; jaMghA juga tiNi coranA re, chedaI ekaNivAra re. 116 kumara0 cakUAhata taru-mUla jiuM re, dharaNi paDile tatakAla; karuNa saraI te Ima kahaI re, dharatI manamA *sAla re. 117 kumara0 cAlevA samaratha nahI re, jANuM jIvI aMta; cora bhujaMgama huM achuM re, avadhAre ekaMta re. 118 kumAra INi samazAnaI jANije re, maMdira bhUmi majhAri; tihA chaI bhaginI mAharI re, vIramatI vara nAri re. 119 kumAra samukha vaTapAipa talaI re, jaInaI karije sAda; bAra UghADI teDispaI re, pahucije tihAM apramAda re. 120 kumAra vIramatI paraNI karI, leje sagaluM mAla; sukhiyau rahie tihAMkavA re, pahucije puri gata-sAla re." 121 kumara0 Ima kahatA AsAsiyaure, tatakhiNa ThaMDyA prANa; nAmaMkita asi tasu grahI re, kumara gayau tiNi ThANa re. 122 kumara0 vaDataru-mUlaI jaI kahaI re, "vIramatI! suNi nAri;" sabada suNI AvI 'tisI re, turata UghADaI bAra re. 123 kumara0 muha ghAlI jovaI ghaNuM re, bAlA rupa udAra; mani cataI visa thakaure, "e rati avatAra re.' 124 kumara0 1. chapAI. 2. doDato. 3. svare. 4. duHkha. 5. sanmukha. 6. bAraNuM. 7. avAja. 8. pAThAtra dhasI. 9. pATha0 pAratI. For Personal & Private Use Only
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 tiNi pUchiu 'tumhe kihAMthakI re?, kavaNa tumhe? kiNi kAmi?;' bhUta vAta kumaraiM kahI re, suNi mani ghUmI tAma re. Adara karinai ANiyau re, nija pAtAla-nivAsI; uttama AsaNa Apinai re, bolai madhurI bhAsa re. 'huM dAsI chuM tumhataNI re, e maNi-ratana-suvanna; apaNau jANI svAmi! re, vilasau nita ika manna re.' vAsa-bhavana tava prakaTiyau re, suMdara jiMhA zayanIya; 'sukhi pauDhau ihAM hUM diuM re, UgaTaNau ANIya re.' ima kahinai UtAvalI re, AvI bAhiri nAri; nItizAstra tihAM kumarajI re, saMbhArai suvicAra re. 'phUDa-kapaTanI kothalI re, nArI nilaja nirAsa; muhi mIThI dUThI hiyai re, tehanau kavaNa visAsa re?' ima bhAvI manamAMhi sahI re, zayyA varaji 4pasatya; ekaNi kUNai luki rahiu re, paDibiMbau Thavi tatva re. zayyA upari je zilA re, thApI yaMtra prayogi; dhUtAriNi tiNi tatakhiNai re, nAkhI nija abhiyogi re. re.' pathaMkopari te paDI re, cUriu jANi kumAra; 'mujha baMdhava hUM mAratau re, turata lahe sukhasAra pahaSTa hRdaya hasatI mukhai re, vadatI vacana pracaMDa; kumara suNI sAmhau dhasio re, jhAlI veNI-daMDa re. For Personal & Private Use Only zrIsuMdarajI kRta 125 kuma0 126 kumara0 127 kuma20 128 kumara0 129 kuma20 130 kumara0 131 kumara 132 kumara0 kumara kahai 'suNi pApiNI! re, maMDiu syau prapaMca?; mujhanai kuNa mArI sakai? re, buddhii jai vi viraMci re.' 1. duHkhI thai. 2. sui jAo. 3. sugaMdhI vilepana. 4. prasasta=suMdara. 5. AnaMdita. 6. pAThA dharmau. 133 kumara0 134 kuma20 135 kumara0
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsA 211 136 kumara0 137 kumara0 138 kumara0 dharaNi-bhavanathI nIsaryaure, vIramatI ke sAthi; AvaI nRpasuta purabhaNI re, khaDaga vinDe Ika hAthi re. praha vikasatAM pahutalau re, rAya samIpi kumAra; vAta kahaI rajanItaNI re, harakhyau bhUpa apAra re. 'bhaginI khaDaga vinTe bhalA re, corataNA e rAyA; vanitA pAtAla-gharaI achaI re, nAnA dhana-samudAya re." rAjA Avi tihAM kaNaI re, dekhI te bhala ThAma; dhana Apyau puralokanaI re, pUryA sagalA kAma re. rAjA tUThau ati ghaNuM re, kumara vadhArI mAma; nija putrI paraNAviyau re, kamalasenA INi nAmaI re. sahasa gAma sau gayevarA re, pAyaka lAkha prasiddha dasa-sahasa vAjI bhalA re. draviNa ghaNau tihAM didhdha re. 139 kumara0 140 kumAra 141 kumAra 1. bhoyarAmAMthI. 2. vividha. 3. so. For Personal & Private Use Only
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212 zrIsuMdarajI kRta dUhAH 142 143 144 145 tAma0 agaDadatta hiva AvIyala, pavanacaMDakaI pAsi; kari praNAma AsIsa lahi, sukhaI rahaI AvAsi. manavaMchita sukha bhogavaI, tyAM yauvananau lAha; tau paNi mayaNAmaMjarI, khaTakaI hiyaDAmAhi. DhAlaH 7, rAga-vAyarADI. kumara agaDadatta rAjayau re, nayari vANArasImAMhi re; rAjalIlA karatI rahaI re, mayaNA milaNakI cAha re. tAma AvI ika aMganA re, kumaranaI diyaI AsIsa re; kara joDI praNamI kahaI re, "dhana-dhana tujha sujagIsa re." dIdhaI AsaNi baUsinaI re, vInavai kumaranaI vAta re; mayaNAmaMjarI mokalI re, avasara lahi parabhAta re. 146 tAmaha tumhasu te ima vInavaI re, "viraha khamyau navi jAI re; tumha milavA alajau ghaNI re, varasa samau dina thAI re. 147 tAmaha vilaMba khamaI nahI vAlA re, tuM merA suratANa re; ghaDIya-ghaDI tujha sAMbharaI re, tumha chau catura sujANa re. 148 tAmaha taskara-vadha gaja-khelanAre, duSTa-ramaNi-parihAra re; narapati jana savi bolatA re, sujasa suNI tujha sAra re. 149 tAmaha visamita-hRdaya huI ghaNuM re, adhikau aMgi UmAhare; saMgama jali kari TAlIyAM re, viraha davAnala dAhare." 150 tAmaha 1. icchA. 2. utkaMThA. 3. sulatAna=svAmI. For Personal & Private Use Only
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 213 151 tAmaha 153 tAma kumara suNI vANI tehanI re, kara-dhRta deI taMbola re; sasanehaI saMtoSinaI re, adabhuta kahaI Ika bola re. kuzala kahI jaI sAMIyA! re, vilaMba karau dina kevi re; avasara lahinaI teDityuM re, kAjisthaI vaMchita vevi re." 152 tAmaha harakhita mukhi dUtI calI re, vegi AvI mayaNA pAsi re; ahinANI diyaI hAthanI re, meMdaraDI sukha vAsa re. kumara baIThau gaukhaI ekadA re, caupaTa ramaI IkatAna re; tAma duvAraI AvIyA re, tAtataNA paradhAna re. 154 tAmaha dauvArika AvI kahaI, "kumara thayau sAvadhAna re;' sanamukha jAInaI milaI re, kuzala pUchaI bahumAna re. 1papa tAmaha pagi lAgI te vInavaI re, "dhana-dhana suMdarajAta re; mAtA-pitA kuzalAmaNA re, vATa jovaI dina-rAti re. 1pa6 tA. kamarajI! vegi padhArIyAM re, DhIla khamaI nahI dhIra re; sakala mahAjana dina-dinaI re, saMbhAraI tujha vIra! re." bhagati bhalI kari tehanI re, nija dala saji savi sAra re; rAya samIpi jaI kahaI re, "vInataDI avadhAra re. 158 tAmaha mujhanaI teDA AviyA re, mAtA-pitAnA Aja re; kara joDInaI mAMgIyaI re, Adeza Apau vi rAja! re. 159 tAmaha vastrAbharaNa pahirAvinai re, madhura vacana sanamAna re; nija putrI sAthaI deI re, mukalAvaI ghaNaI vAna re. 160 tA. narapati sIkha lahI karI re, kumAra Avyau nija ThAma re; prayANa-bhaMbhA divarAvinaI re, savi sena calAvaI tAma re. 161 tAmaha 1. tIvra icchA che. 2. nisAnI. 3. pAThA suMdaraDI. 4. pAThAi AvInaI. 157 tAma For Personal & Private Use Only
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 zrIsuMdarajI kRtA Apa rahi ratha ekalAM re, mayaNAmaMjari khAMti re; prahara nisiI jana mokalI re, dUtInaI jaNAvaI vAta re. 162 tAmaha tava te jaI ghaI vadhAmaNI re, "svAminI! karau suprasAda re; kumara bulAvaI premazuM re, parihara mana vikhavAda re. 163 tAmaha siddhi sakala mani mAnatI re, AInaI bAMThI prabhu pAsa re; harakha ghaNau hiyAM nArinaI re, jima koila madhumAsa re. 164 tAmaha 1. dUra karo. For Personal & Private Use Only
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 215 dUhAH AsyA kumara sahu phalaI, aMgaI adhika uchAha; sAhasa dharinaI AvIyauM, "sava laI nija dalamAhi. 165 DhAlaH 8, rAga-AsApharI. zubhavelA zubha muhurataI re, pariThau turata prayANa; ghUghara mAla ghaNI ghaTA re, vAjaI guhira nIsANa. 166 kumarajI cAlaI sena sAi, saha zakuna bhalA tihAM thAI-AMcalI. e bhuvanapAla rAjA taNau re, valalI desa asesa; savitA asta-gata samaI, aTavI kIdha pravesa. 167 kumarajI sIha-vAgha-cittaka ghaNA re, viSama mahA dhUma lIma; sani-ravi kiraNa jihAM nahI re, kiMtAI na dIsaI sIma. 168 kumarajI tiNi mAgaI nisi cAlatAM re, paDiyA bhIla aneka; gahanapaNaI rajanI vasiI re, nija para na huI viveka. 169 kumarajI kili-kili karatA bahu para re, nAkhaI bANa kirAta; kumara kaTaka ciThudisi karaI re, jima "vAya varasAta. 170 kumarajI. agaDadatta ekaI thaI re, Ubhale rahaI abIha; bhIla haNyA tima sAhasaI re, duhilau lahisyaI dITha. 171 kumarajI bhiladhaNI dekhI ruThI re, AvAM ratha anusAra; mAhomAMhi binDe bhiAI re, koI na mAnaI kAra. 172 kumarajI. kumara tava Ima cIMtavaIre, "kIjaI koI saMca; vaIrI jima-tima mArIyAM re, bali chali buddhi-prapaMca. 173 kumarajI. 1. pAThA, sabalaI. 2. gaMbhIra. 3. sUrya asta thavAnA samaye. 4. mArgamAM. 5. vAyuthI. 6.nirbhaya. 7. pAThA. liDaI. For Personal & Private Use Only
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 ima jANInai nija nArI re, bolAvI tatakAla; 'sola-zrRMgAra karI bhalA re, ratha mukhi baisI bAla!' ANa sirai dhari tima baiThI re, dekhI rupa apAra; kAma vasaU vihnala thayau re, aMga na jANai sAra. nIlakamala-dala sArIkha re, ArA mukha je bANa; bhinnapatI hiyaDai haNio re, kumarai Apa parANa. bhikSAdhipa bhUmiiM paDiu re, taDaphaDatau lyai sAsa; nayaNI bhamuhi bhamADatau re, mukhi bolai miThyAsa 'tAharai bali huM navi haNiu re, madanai haNiyau joi; athavA kuNa adabhuta ihAM re? kAmiiM chaliu na koi'. prANa tajyA ima bolatai re, bhillAdhipatii tAma; eka rathai hiva cAlIyau re, kumara karai nija kAma. aTavI laMghI Aviyau re, garuai goula gAmi; vRSabha TMvaccha surabhItaNA re, raMbhA-dhuni abhirAma. spaMdana turaga suhAmaNA re, vAjaMtA suNi caMga; gokulathI dui jaNa AvI re, pUchai nRpasuM raMga. 'kumara! kihAMthI AviyA re?, kihAM jAsiu? kahau sAca;' 'saMkhapurai jAsia sahI re, eha amhArI vAca.' 'tumha sAthai amhe AvIyai re, jau dIjai Adesa;' 'evaM' kahi aMgI karai re, cAlai mUkI nesa. saMghAtI jaNa tihAM kahai re, 'ihAMthI chai dura rahe; krUra sUra svApada paNai re, aTavI jANi athAha. zrIsuMdarajI kRta For Personal & Private Use Only 174 kumarajI. 175 kumarajI. 176 kumarajI0 177 kumarajI0 178 kumarajI0 179 kumarajI0 180 kumarajI0 181 kumarajI0 182 kumarajI0 184 kumarajI0 1. pAThA siu. 2. baLapUrvaka. 3. kAmadeve. 4. vAcharaDA. 5. gAyanA. 6. gAyanA bhAMbharavAno avAja. 7. jaMgalamAM Avelu bharavADonuM nivAsa sthAna. 8. sAthe rahelA. 183 kumarajI0
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 217 mUMchAlI tiNimA haraI re, duryodhana Ika cora; madi mAtau vali hAthIyala re, siMha karaI nita sora. 185 kumarajI dRSTivaSa ahi Akaraure, cAvA bhaya e cyAra; tiNi e dUraI parihara re, pahucI INi niradhAra." 186 kumarajI agaDadatta tava Ima kahaI re, "sAhasa mujha suprasanna; saMkhapurai sukhi jAisyAM re, dhIrima dharau tumha manna." 187 kumarajI 1. pAThATha karo. For Personal & Private Use Only
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 zrIsuMdarajI kRtA dUhAH Ima sAMbhalinaI tihAM thakI, sAthi thayA bahu loka; kUara darasaNa harakhiyA, jima ravi-1daMsaNa koka. 188 DhAlaH 9, rAga-mahAra. INi avasari tihAM Ayau eka mahAvratIre, laMba jaTA siri cihudisi bhIkhaNa mUratI re; bhasamaI maradita gAtratrisUla sadA dharaIre, camAra-kamaMDala-mAlA-pIMchI jasukaraIre. 189 praticAraka parivariyau bhariu ketavaI re, kumara pAsi AvInaI muMhaDaI Ima lavaI re; 'tumha sAthaI aste jANyuM saMkhapuraI vahIre, tIratha vaMdana kAji manISA aDu sahIre. 190 mujha pAsaI dInAra manohara chaI ghaNA re, tIratha pUjA kAji diI dharamI jaNA re; te laI bhalaThAmAM rAkhI sAhasI re, Ima bolInaI Apiu naula mukhii hasIre. 191 aNa IchaMtaI turata liyala lAvasiI re, tuThau teha AsIsa diya) mana-rasiI re; kumara saspa vicArI manamAM cIMtavaIre, "INi sAtha cAlevuM suMdara nahI hivaI re." 192 Ima parivAlI kumarAI turaMga calAviyA re, sAtha milI sahu gahana pradesaI AvIyA re; tAmavratImAyAyaI bolaI dUthiyAMre, "atithipaNuM Aja karisyusahuei sAthiyAM!. 193 gokula eka nijIka IhAM chaI dIpatau re, varaSAkAla raviu huM sahilau Avatau re; vidyA-balimai raMjyAlokatihAM bahuMre, desaI sarasubhojanacAlau tiNi lahUre.". 194 ema nimaMtrI teha AgaithI dhAviyala re, dUdha-dahI-gRta kuMbha bharInaI AvIyala re; harakhaikumarabulAvikahairalIyAmaNuMre, "gorasapIjaIemujha heja hiyAM ghaNaure." 195 kumara kaI "mujha mastaki vedana chaI sahIre, yati-bhojana vali e sadA kalAI nahIM re; kuzalapaNAM dhUta te jANiuM kUMaraI re, sAtha sahu "sanyAya vAriyau bahu paraIre. 196 1. pAThA, Ugami. 2. pAThA lIkhaNa. 3. sevakothI. 4. zaThatAthI. 5. kamare bAMdhavAnI paisA bharavAnI sAMkaDI thelI. 6. duHsthitogarIbo. 7. jaldI. 8. AnaMda. 9. saMjJAthI=IzArA thI. For Personal & Private Use Only
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 219 rasanArasigorasapIAIhita avagaNire, tatakhiNa prANatajaI te viSa-mizrita bhaNI re; jama maMdira pahatA tasu jANI gahagahila re, taskara tIra khitaMtau hUala saMmuhiu re. 197 zara-saMcaya AvaMta kumAraI vAriyau re, aradhacaMdra bANaI te mAmaI mArIyau re; jIvita seSa paDile jagatIyai taDaphaDaIre, "durayodhana nAmaI haMmujhase kuNa laDaze?' 198 paNi taI sUrapaNaI karI mujhanaI gaMjiyau re, sakala vAta sAMbhali tuM kahe che raMjiyau re; sanamukha giri vAmaI disi biThuM nadIyAM vicaI re, ati uttega manohara deula sahu caIre. 199 tAsu taNAM pachima disi taliNa silA sajIre, Apa balaI tuM alagI karije kaI hajI re; tiNimA ThAmaI bhUmibhavani chaI suMdarI re, navayovana mujha nArInAmAM jayasirire. 200 draviNa ghaNaudekhatAM tana-mana ullasiire, tihAM paisInaI grahije savi Atama vasiIre;" Ima bolatAM prANa tajyA durayodhanaI re, melI dArukumAraI dahana diya ivanai re. 201 rathi bAMsI nRpanaMdana ahinANaI gayau re, dekhI ramaNI rUpa manaI vidgala thayau re; "mayA karInaI mAhi padhArau akhta gharaI re', sasanehI joinaI jAvA jima karaI re. 202 pUThiI vAma karaI tava mayaNA AhaNaI re, "amarasi dharaI DasatI hasatI Ima bhaNagaI re; "mAya-tAya priya baMdhu tajyA maI tuma vasiI re, anavasaraI svAmIyAM ramiyAM mana rasiI re. 203 madanA-vANi suNInaI kUMara lAjI re, sahasA saMdani bAMsI cAliu rAjIyala re; Agai jAtAdekhaIvanacara nAsatAre, "huisyaI hAthI ethi' dharaImaniAsatAre. 204 uraI-paraI sAsaMkaI jovaI ciThudisaI re, madamata mayagala dekhi Avatau UlasiI re; strInaI dhIrapa deI rathathI UtaraI re, pUrava rIti ramADI vAraNa vasi karaI re. 205 mUki mataMga caDhI rathi jAyaI cAlatI re, dekhaI duddhara siMha tisaI pathi mAlpata re; sa thaI bolAvile Avai te dhasI re, phAla deI karavAlaI haNiyau te hasI re. 206 jIpI siMha suhela cAlaI AgaI re, ali-kula-kAla phaNA bhujaMgama tihAM milaI re; dhamaNItaNIpariphaM-phaMkarataudhAvataure, UlalatautapatautejaIrathamukhiAvataure. 207 1. pAThA. vi. 2. pAThA, mAriyau. 3. pAThA, raMjiyau. 4. pAThATha kAmaI. 5. maMdIra. 6. pAThAi vAmaI. 7. agni. 8. amarSa. 9. jaldI. 10. AdivAsI. 11. hAthI. For Personal & Private Use Only
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 zrIsuMdarajI kRta dekhI mayaNAmaMjari guru bhaya kaMpatI re, vegaI vilagI kaMThi "priya! priya" jaMpatI re; "abhaya" kahI AsAsai suMdarasuta bhalaI re, ratha Utari ahi thaMbhaI ApaNi mati balaI re. 208 mukha thaMbhI khelAvI choDI nAganaI re, ratha bAMsI saMtoSaI cAli subha manaI re; Ima aneka bhaya jIpI Apa suhAviyaure, tAma cihudisi nija dali Avi vadhAviyaure. 209 anukami gahana UlaMdhI AvaI AdaraI re, saMkhapuraI suvadhAU mukaI bahu paracuM re; sAMbhali suMdararAya mahAjana harakhiyaure, "rAja-prajApAlaka hiva huisyaI parakhiyaure. 210 putrAgamana suNInaI pura siNagArIyaI re. dIna-hIna dutthI jana dAna divArIyAM re; sanamukha loka sahUnaI hukama karAvIyaIre, ThAma-ThAmi guNa gAtA pAtra nacAvIyaIre. 211 Ima aneka ucchava tihAM thAtAM zubha dinai re, agaDadatta suta Avi nija harakhita manAI re; jaladhara-guhira nIsANa ghurai vAjA ghaNA re, "jaya-jaya' mukhi kahatA sahu karaI vadhAmaNA re. 212 1. pAThATha kaMtaI. 2. pAThAve toDI. 3. pAThAsudho. 4. du0- garIba. For Personal & Private Use Only
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadA rAsa 221 dUhAH 215 suparai nija ghari AvIyauM, dekhI suMdara deha; mAta-pitA tava putrasuM, AliMgamAM saneha. 213 snAnAvana savi kAravI, pUchI sagalI vatta; agaDadata kumarai kahI, jA niU ghari saMpatta. 214 suMdaranRpa parivAranuM, pAlaI puchavaI rAja; saMkhapura sukhiyau rahaI, karatI vaMchita kAja. DhAlaH 10, rAga-mANI. anna divasi AdarasuM Ayau vAru mAsa vasaMta re; bhAra aDhAra vanaspatI phUlI harakhaI jANi hasaMta re. 216 jovI jovau re kAmuka jana mili saMga, karamali karaI rasa raMgaI re-AMcalI avasara jANI suMdararAjA, haya-ga-raha-ridhi sAra re; ADaMbara kari adhika uchAhaI, pahucaI vana majhAra re. 217 jovI agaDadara kuMmara paNi AvaI, leI savi parivAra re; madanAmuM jovana-mada-mAtala, krIDAM bahua prakAra re. 218 jovau0 hAsa-bhAsa-nRta-gIta-vinodai, divasaI rami-rami chaMdaI re; sAMjha samaI savi nAgara-narapati, AvAM sadani AnaMdaI re. 219 jovau0 parikara sakala sajI suMdarasuta, saMdana caDhi jAM bAMThau re; madanAmaMjari caraNaI lAgau, kAla bhuMjagama jUThau re. 220 jovau 1. pRthvI. 2. pAThA najara. 3. pAThAta. 4. kriDA. 5. pAThAvaMdaI. 6. Daco. For Personal & Private Use Only
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 zrIsuMdarajI kRta hahArava karatI vilavilatI, 'DasI-DI' mukhi kahatI re; dhasatI tani kaMpatI AvI, kumara-uchaMgaI pahutI re. 221 jovau0 premai prItama sAhasa deI, "mA bIhasi' ema bolai re; viSadhara viSa viSamau hI TAlituM, paNa ikamA "hiviNa molaI re. 222 jovauTha ima kahetAM jotAM ja tana isuM, muhuratamAha madanA re; ahi-viSa-pIDita thaIe acetana, nIla calana-ga-vadanA re. 223 jovI jIvita rahita priyAnAM jANI, dUara mohaI naDiyau re; vilavaI karuNa saraI bAlaka jiuM, amadA premai paDiyaure. 224 jovau0 viraha dAvAnala dubaI dAdhala, melI moTA udAra re; rAgai rAtau ceha racInaI, Upari thApaI nAri re. 225 jovau cihuM pakhimANe mUkI pAvaka, ApaNAI jima paisaI re; adabhuta dekhi gaganathI Avai, khacara-yugala tava harasaI re. 226 jovau0 "mA mA nRpa suta!" madhura bolAvai, "alapa kAraNa kuNa vAta re?; maMtra balaI mahilA tujha saja kari, upajAvuM aste sAta re." 227 jovau0 ema kahI abhimaMtrita nIraI, chAMTi kIyau viSa dUra re; nidrA-khaya jAgI Apa saMvari, pUchaI ANaMda-pUra re. 228 jovau0 kavaNa prakAra thau? svAmIjI! kahiyaI mujhanaI ehare; para-upagArI eha vidyAdhara, sajja karI tumha deha re." 229 jovau madanamaMjari tasu pAye lAgI, "bhAya! tAya!" mukhi bhAI re; subha AsIsa deI te khecara, UDyA tava cakAsaI re. 230 jovau0 1. hamaNAM. 2. lAkaDA. 3. vidyAdhara. For Personal & Private Use Only
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 223 rajani samaya jANI gRpanaMdana, pahucaI "upa-prAsAdaI re; dayitAsuM kahaI "agani ANInaI, rahiyAM bahAM apramAdaI re." 231 jovau. evaM kahi gayau ramaNI rAkhI, jalaNa leI jaba valiyau re; devakulaI dekhI ajuAluM, kumara tava Ima nikaliyau re. 232 jovau vegaI Avi kahaI kAminisuM, "dITha mAM iMDAM teja re; "prItama! kari dIpaka paDibiMbabau', valatuM bhaNaI dhari heja re. 233 jovau tiNivelA asi nArinaI ApI, jAnu yugala bhuI rAkhI re; nIcaI vadani dhamaI vaizvAnara, kumara vadhU hita dAkhI re. 234 jovau mayaNA hAthathakI tava paDiyauM, koza rahita karavAla re; devakulaI sila Upari tatakhiNa, UThI dhUni asarAla re. 235 jovau. sarala sabhAvaI pUchaI kuMara, "kavaNa thayau virataMta re?'; mAyA kari nArI tihAM bolaI, "moha vasaI mujha kaMta! re." 236 jovau0 kari udyota rahyA apramattaI, vahelAvI sukha rAta re; niravighanaI nija bhavaniI AvyA, sAnaMdaI suprabhAta re. 237 jovau * * 1. najIkanA maMdiramAM. 2. agni. 3. atyaMta. For Personal & Private Use Only
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 zrIsuMdarajI kRta 238 dUhA mAta-pitA Agali kahI, vasatitaNI savi vAta; sukha bhogavata nita rahaI, nija ghari suMdara-jAta. DhAlaH 11, zrIjinazAsana naMdanavana bhalau jI-e DhAla. kumara agaDadatta AvaI ekadA re, Apa thaI asavAra; viparIta-zikSita hara sIkhAIvAre, vAhiyAlIyaI sAra. 239 kumAra azva parIkSA karivA vAhatA re, vAhanI khAMcaI vAga; dUThapaNaI te vegiI dhAviyau re, laMghaI bahula mAga. 240 kumara0 sahu dekhatAM krUara apahariu re, sevaka thayA re udAsa; viSamATavIyaI ANi AzramamAM re, sabalaI tApasa vAsa. 241 kumara0 athathakI UtarinaI jovaI AzramaI re, "jinahara eka utaMga; tiNamAM bAMThau munigaNa parivariyau re, cAraNa zramaNa sucaMga. 242kumara0 tapa tejaI muni dIpai dinakare, suMdara sovana-vana; somapaNaI sasi samatArasa bhari re, cihuM nANe saMpanna. 243 kumara0 puhavi prasiddha sAhasagati bhalu re, nAma anopama tAsa; bhavika jIvanaI dina prati bUjhavaI re, vacana sudhArasa jAsa. 244 kumara0 Avi samApiI kumAra vinaya karI re, praNamAM prabhunA pAya; dharamalAbha lahi janama saphala giNaI re, manamohi harakhita thAya. 245 kumara0 dUdha-sitA sama madhura desanA re, sAMjali dharaI viveka; suprasannaI svAmi! samAdisau re, prasana karuM je eka. 246 kumara0 1. azva. 2. azva. 3. lagAma. 4. mArga. 5. jinAlaya. 6. bodha Ape. 7. prazna. For Personal & Private Use Only
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 225 jovanA lAvana rUpa guNe bharyA re, kavaNa puruSa e paMcare; kautuka mujhanaI e INi avasara re, kima vrata lidhaI kari saMca?" 247 kumAra valatuM nyAnI bhAkhaI bhAvasuM re, de upayoga vizeSa; rAjakumAranaI vaIrAga kAraNaI re, AdiI thakIya azeSa. 248 kumAra, INihi ja janapadamAhiI dohilI re, camarI nAmaI pati; ati UtakaTa balavaMta tihAM ghaNI re, dharaNIdhara vara bhila. 249 kumara0 anna divasi tiNi mAhiI AvIyaure, naravara-naMdana eka; haya-gaya-saMdana-pAyaka parivariyau re, sAthaI subhaTa aneka. 250 kumara0 kumara kaTaka tiNi kIdhau cihuM pakhiI re, bhiDiyA mAhomAMhi re; haravi sakaI nahI koI kehanaI re, nRpasuta buddhi athAha. 251 kumara0 strI siNagArI Agali ANinaI re, dekhi galila tasu mANa; kAmai paravasa haNiyau tatakhiNaI re, kumaraI ekaNi bANa. 2para kumara0 bhila haNInaI cAli sAhasiMI re, ramaNI le te rAya; vRddha sahodara mAriu dekhinaI re, pUThi thayA e bhAya. 253 kumara0 ratha mAraga te anakUmi AviyA re, saMkhapuraI "samakAla; nivasaI anisi tihAM mAraNa bhaNI re, dharatA kari karavAla. 254 kumara0 madhu mAsaI te dekhaI ekalI re, vanitA-puta vanamAhi; "kArija sidhi hasyAM ApaNI re", chAnA rahyA re uchAhi. 255 kumara0 ghAu karavA ciMtaI tiNi samaI re, kumara vadhU ahi-baddha; mRta jANInaI Apa agani lIyaI re, rAga vasaI te 'muddha. 256 kumara0 punya) tAma khecara-yuga AvinaI re, niraviSa kiddha zarIra; vani melhI nisi deiila te rahiure, bhAmini sahita abhIra. 257 kumara0 1. coronuM -gAmaDuM. 2. sainya. 3. laDyA. 4. vRddha=moTo. 5. pAThA, samAla. 6. chupAi, pAThA, prachana. 7. sarSe DasI. 8. mugdha. 9. pAThAmana. 10. nIDara. For Personal & Private Use Only
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 zrIsuMdarajI kRta strInaI rAkhI pAvaka ANivA re, kumara gayau "jiNi vAra; INi laghubaMdhava dIpa pragaTa karI re, pekhile sakala prakAra. 258 kumara0 ati sanehaI teNi najara bharI re, dIThau eka udAra; avasara jANI AdarasuM kahaI re, "tuM huI mujha bharatAra." 259 kumara0 manahiM vicArI eNi IsA bhaNI re, "mugadha! mAnuM dU%; paNi jaI jANaI sAmI tAharau re, tau te mArAM mukjha." 260 kumara0 "subhaga! mahAbhAga! ciMtA mata karaI re, karizuM ApaNau kAma; sAkhi tuhArI mArisa mujha dhaNI re", dIpa bujhAvau tA. 261 kumara0 6. pAThAkSiNi. For Personal & Private Use Only
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa ghUMTaNaH nArI naragaha kothalI, kUDa-kapaTa AvAsa; ima jANI nara pariharau, ma karau tAsa visAsa. DhAlaH12, rAga-gauDI. tiNi prastAvai AvIyau apramAdI re, rAjakumara pati tAsa sadA apramAdI re; strInai pUchai AvaMtai apramAdI re, deuli dITha prakAsa sadA. 263 tAma kahiyau ima nAriya apramAdI re, "tuha kara agani udyota'' sadA; jalaNa jagAvai si deI apramAdI re, nAri bhaNI gRpa-pota sadA. 264 kumara adhomukha jima thayau apramAdI re, ghAu khivai tava .ugra sadA.; aNukaMpAyai iNi narai apramAdI re, khAMcI paDiu khagra sadA. 265 jAi sahodaranai kahai apramAdI re, strInau duSTa caritra sadA; sAMbhali savi viratA thayA apramAdI re, vayarAgI supavitta sadA. 266 262 saMyama levA AvIyA apramAdI re, pAMce e mujha pAsi' sadA; nija caritra suNi camakIyau apramAdI re, kUMara thAi udAsa sadA0. 267 kumara viveka dharI tihAM apramAdI re, ciMtai citta lagAi sadA; 'buddhimaMta narasura kiNai apramAdI re, mahilA mana na lakhAi sadA. 268 i svai ali jaMpai apramAdI re, mAMDai parasuM prIti sadA; kapaTai visa khAi karI apramAdI re, upajAvai paratIti sadA. rAtI sAkara selaDI apramAdI re, phala sahakAra sarupa sadA0; kAlakUTa viSa kArimI apramAdI re, viratI karai virupa sadA. For Personal & Private Use Only 269 270 1. rAjapUtra. 2. thAta. 3. pAThA khagga. 4. khaDga=talavAra. 5. virakta. 6. supavitra. 7. pAThA. rupI rupAvaI. 8. khoTuM. 9. pAThA0 rasa. 227
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 zrIsuMdarajI kRta. khaNa rAcaI viracaI khaNaI apramAdI re, nIca gatI jala jema sadA; nava-nava nehaI nara naDaI apramAdI re, halada-rAga cala prema sadAka. 271 huM adhanya INa kAraNaI apramAdI re, malina kIyau kula rame sadA; dharama kAma kari hiva bhalA apramAdI re, saphala karuM nija janma sadA. 272 saMdhyArAgataNI parai apramAdI re, dIsaI vividha prakAra sadA; khaNa saMjoga viyogasuM apramAdI re, dhiga-biga Ihu saMsAra" sadA.. 273 agaDadatta Ima bhAvatI apramAdI re, mani saMvegi voI sadA; "svAmi! carita e mAharau" apramAdI re, praNamI ema kaheI sadA. 274 huM viramiu saMsArathI apramAdI re, kIjaI mujhasu prasAda sadA; dIkSA dIjaI ApaNI apramAdI re, TAlIjaI vikhavAda' sadA. 275 agaDadatta saMyama grahaI apramAdI re, ANI mani vaIrAga sadA; sAhasagati guru saI hAthaI apramAdI re, sAdhaI mugatinI mAga sadA. 276 ugra vihAraI tapataI apramAdI re, sUtra-aratha abhyAsa sadA; karma khapAvI te anukUmaI apramAdI re, lahisyAM sivapura vAsa sadA.. 277 9i 1. svaya. 2. pAThA, Agama. 3. pAThA, Ima rahatau. For Personal & Private Use Only
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsA 229 278 279 sadA, 280 sadA, DhAlaH- 13, rAga-dhanyAsI. dravyata-bhAvata jAgIyaI e, agaDadatta ahinANa; viveka hiyaI dharI e, suNijyo catura! sujANa! sadA sukha saMpajaI e, Iha bhavi para bhavi lIla-AMcalI. vaDakhataragacha rAjayau e, yugavara jinacaMdra sUri; pratApaI dIpatA e, jayavaMtA jayapuri. Acarija jinasiMhajI eka suMdara sakala suhAya; guNe kari gAjatI e, praNamAM naravara pAya. sIla sulakSaNa sohatA e, harakhavimala gururAja; prasAdaI tehanaI e, kIjaI vaMchita kAja. vAcaka zrIsuMdara racaI e, utarAdhyana vicArI; prabaMdha suhAmaNI e, ApaNa mati anusAri. svAmivadana-gaNa-rasa-rasAe, saMvata kAtI mAsa; zaniI ekAdazI e, bhANavaDaI sukha vAsi. agaDadatta munirAyana e, e saMbaMdha udAra; suNatA sukha havaI e, ANaMda aMgi apAra. "sAha cAMpasI pUjA bhalA e, rahiyA maMtri udAra; suzrAvaka AgrahaI e, rAsa racyau e sAra. 281 sadA, 282 sadA, 283 sadA, 284 sadA, 285 sadA, 1. pAThA, jasapuri. 2. pAThA. cAMpasI pUMjA maha rahayA e, bhegA jayamala bhIma; suzrAvaka AgrahaI e, rAsa raciu nissIma. For Personal & Private Use Only
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 mAha 4. guvanayajI kRta agaswta rAsa che paNamiya paMcama sumati jina, paMcama gati sukhakAra; paMcama jAna prakAzadhara, paMcabANa-jayakAra. samiriya zrI vAgIsarI, sarasa vacana suvilAsa; jasu prasAdathI saMpajaI, pUriyA mananI Asa. vighana vidyArivA dhArivA, zrI jinadatta sUrirAya; manamahi mahimA jehanI, jagamaI jAgaI bhAya. zrI jinakusala kusala-karaNa, trikaraNa sudhi apramatta; tehi ja bhAva prakAsimyuM, praNamI nimala citta. zrI jayasoma suguru hRdayAM, dhari subhapari paramAda; chorI dorI puNyanI, pragaTaI jasu prasAdi. *prathama aMgi sUtA kahyA, je amunI munirAya; jAgata jagamaI jANiyA, ehi ja puNya upAya. tihAM dUvyata suivau kahyauM, nayana nimIlaI nidi; mithyAvAdiki mohiyA, te suNi bhAvata nidi. duI prakAri aviveka jiNi, sUtAM chaI tuM sAdhu; gatAnugatika hUI karI, mata sovaI khaNa Adhu. dravyata nidrA choDi je, jAgaI jagi te dekhi; agaDadata nRpakumara , pAmaI sukha azeSa. 1. kAmadeva. 2. sutA se muLa muLa sayA nAkAnti - AcAraMga sUtra-1-3-1-106. For Personal & Private Use Only
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 231 DhAlaH 1, lakhayojana pahila0 are puravara saMkhapura jagahi prasidhdha, nayara-guNe kari jeha samRddha; alakApurIyataNau jasa liddha, lakhamIyAM vAsa jihAM kisi kiddha. 10 loka vasaI sukhIyau jiNi ThAmi, rAjanI soma najarinaI pAmi; rAjanajari viSa-amRta nivasaI, dUta IhAM ikhuvADanI pharasaI. - 11 vikrama nRpi kahyau "suMdari! pANI, pAvau selaDIyAM rasa jANI'; nakha dei rasi vATalI bharIyala, ANi dIya nRpanau mana phirIyala. 12 mAMgIyaI jala IkSarasa jana ApaI, loka ghaNuM mAharala e thApaI; taNikara parabhAta) huM leisu, ehanaI sIkha isIpari deisu. 13 vali kahyala "suMdari! e jala ANauM,' najari phiyAM rasadhara nI samANa; jAI ibhulatA bahu moDI, puNi rasadhArA kAI na choDI. 14 AI kahaI vIra! te jala nAMhI, moDimoDi thAkI mujha bAMhI; kahaI take kalasAnau jala ANuM,' nRpa kahaI "suM ihAM bhAva vasANuM?' 15 'huM navi jANuM bAlI bholI," suMdari bolI nahI kakaTholI; nRpa kahaI "bhayaNi! kahau kachuM vayaNa, je citu AvaI te subha vayaNi." 16 "mujha mati Ima AvaI suNi bhAI! praja upari hitua nRpa thAI; krUra najara karI tiNie dharaNI, neha vinA hUI jiyA araNI' 17 vali jA jala te ANau bhANala, bharIya jiNaI mujhanaI te suhANau'; vATalI tasu AgrahaI grahInaI, AvI ikhUvADaI te vahInaI. 18 nakha dIyAM rasahi bharANala, pIvale bhAItehi ja jANau'; hiraNAM kahi kisa bhAva lakhANau?" "rAja-najari rUDI chaI vakhANau." 19 1. jyAM kane. 2. saumya. 3. suku lAkaDuM, jene ghasavAthI agni utpanna thAya. 4. bhANuM=vAsaNa. For Personal & Private Use Only
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 guNavinayajI kRta 20 tihAM rAjA suMdara INa nAmi, prajanI pUrI puravaI hAmi; somyatAaI jANe hima-dhAma, ugratAaI kari myuM ugra-dhAma. praja raMjivaI je' rAja kahAyaI, ghUaDa puNi nAmaI te lahAyaI; sulasA nAmaI rANI jANI, sahua aMteuramAMhi vakhANI. jehanI sudhA samANI vANI, guNamaNinI je suMdara khANI; dAnaI kari jasu sohaI pANI, tasu guNa varNavaI je hUI nANI. tehanaI kula rUpa sarisa suhANI, eThavI puNya prabhAviva rANI; tAsu kukSi suta upanau aisala, kusuma-kalImahi kIDau jaIsa. 23 agaDadatta nAma tAsu dharANala, kalA abhyAsa rahita te vaDhANI; anukrami yauvana-vanamahi paThala, ramaNI-hRdaya-siMhAsaNi baheTha8. 24 dharma-artha-karuNA rasa rahItauM, bhUMDAmAMhe jeTha vadIta; vinaya na sAcavaI gurujana-kerala, aliya-vayaNanau je chaIDala. 25 para-ramaNI ramaNIya te mAnaI, saMkA sahue karI jini kAnaI; mAnaI kari navi lekhavaI kou, madya piyaI rama) jUaAM jouM. madhu-kaMsa bhakSaNaI nirata jeha, naTa-peTaka-vezyAsuM neha; nagarImahiya usRkhala bhamata, unamata je karaI manamahimamata. navi ANaI kehanI te saMkA, ehavA hovaI jaba vihi vaMkA; anya dinaI nagarIjana jAi, vInavaI rAjAnaI e sunAi. varUala kumari kIyau sarUpa, rahi na sakA puramAMhaI bhUpa!'; suNi nRpa arIsANau atibhArI, aruNalocana kIyA neha nivArI. bhUkUTIbhISaNa huau bhAkhaI, "eha kumaranaI je puri rAkhaI; tehanaI rAjA cIra jyu daMDa, karisyaI" AjJA eha pracaMDa. 29 1. hama=IcchA. 2. vadhyo, moTo thayo. 3. cheDe bole. 4. varavuM, kharAba. 5. gusse bharAyo. For Personal & Private Use Only
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadA rAsa 233 kumaranaI jAI ema bhaNevauM, chori-chori pura bahAM na raheva; pacchai kahisi kahyau nahI mukjha,' e nRpa kerala nisuNi tuM gujha. 31 eka suNI nRpa kerala vedha, tihAM rahivaIrala karyau pratiSedha; kumaraI asi kari dhariya te cAlai, paradesi jAdhavA nija mana ghAlaI. 32 manamahi amaraSa bahalau vahatI, dussaha paha-duha adhikau lahatau; giri-sari-kAnana-pura-goTha gAma, laMghata-laMghata pahuta suThAma. 33 jihAM vANArisi nayarI achaI, tiNi vici phiravA lAgau paththaI; triki caukaI caccari asahAya, yUthathI jye chUTale karirAya. nRpa-apamAnaI bharIyala, dukha-sAgaramAhi AvI parIyala; phiratAM nayarImAMhaI eka, tiNi dITha ojhau saviveka. vATi lIyau taruNe nare AI, jye zaMkhe dakhiNAvrata dhAI; mAkhIe gula athavA madhu chAtala, jima cAkara nara sAhiba jAta. 36 1. vAta. 2. Sa. 3. pathaduHkha- musApharInuM duHkha. 4. okjhAyaauvajhAyaaupAdhyAya. For Personal & Private Use Only
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 guNavinayajI kRta DhALaH 2, kAberI pura rAjaya kahevau te ojhau achAM, saMbhali tAsu sarUpo re; zAstra arthanI jANa je, kalA-amRta-rasa-kUpo re. 37 kahevauTha piMDita paricita olakhaI, vesAnI pari dakho re; sAgara pari gaMbhIra je, sahua karaI jasu paphakho re. 38 kahevau. para upagArI je achAM, karuNA rasanau dhAmo re; rUpa-guNe kari rAjatau, pavanacaMDa INa nAmo re. 39 kahevauTha caMDa niko prativAdinaI, ziSya bhaNI ati ghADhau re; raha-haya-ga sIkha sIkhavaI, nRpa-kumarAMnaI gADhau re. 40 kahevau) tasu samIpi jAI karI, caraNa-kamala nami nIkaI re; ojhau prazna karaI isauM, bAMThau tAsu nijIkaI re. 41 kahevau. Ayau suMdara! kihAM thakI? e savi bhAva prakAsaI re; egaMtaI ojhaI bhaNI, pUchyuM kauNa vimAsaI re? 42 kahevau jiNa pari purathI nIkalyauM, saMbhali caMDa prabhAkhaI re; "sukhaI rahau ghari mAharaI, lIla na hUI puNya pAkhaI re. 43 kahevau 'kalA abhyAsa karau rahyA, IhAM kiNi mukjha samIpaI re; eha guhya na prakAsivala, jiNathI dUSaNa dIpa re. 44 kahevau) yata: arthanAzaM manastApaM, gUhyaduzcaritAni ca / vaJcanaM cApamAnaM ca matimAnna prakAzayet / / uThI ojhau kumaraNye, nija ghari ghariNizuM bolaI re; e mujha bhAI-sUta achAM, ApaNau suramaNi- molaI re. 45 kahevau0 1. sArI rIte. 2. pAkhe, vinA. 3. gRhiNIne. For Personal & Private Use Only
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 235 46 kahevau. 47 kahevau0 snAna karAvI kumaranaI, pravara vastra alaMkArA re; piharAvyA bhojana kIyAM, pavanacaMDa suvicArA re. bolaI "e gRha-dhana-dhanna, e parivAra udAra re; ratha-turagAdika mAharA, tAharA e sukhakArI re. lIla karau e leI naI, mata paranA eha vimAsau re; ApaNA jANI IhAM vaDa, manamAM huA tamAsau re." kumara khusI huala hivaI, krUra karama savi choDI re; sIkhaI tehanaI ghari rahI, kalA-ramaNi-rati joDI re. alpa kAli vinayaI karI, sarva kalA tiNi sIkhI re; kalAvaMta sinI parai, pUja lahaI asarIkhI re. 48 kahevau) 49 kahevau0 50 kahevau 1. dhAnya. For Personal & Private Use Only
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 guNavinayajI kRta. DhALaH 3, lAlana Apajo. kalAtaNa parizrama hivaI karivA te lAgauM, viSNu abhyAsaI navi TikaI jANaI te Agala; aNa kharacAI pUrI huvaI kharacyaI hUI vistara, bhAratinau bhaMDAra e jAtI navasuMdara. avyaye vyayamAyAti, vyaye yAti suvistaram / apUrvaH ko'pi bhaNDArastava bhAratI dRzyate / / viNu abhyAsaI zAstra e viSarUpaI thAyaI, ajiyaMi bhojana viSa samau kyuM sahuanaI bhAyaI; viSasama daridranI goThaDI, vRdhanuM taruNI viSa, zAstra abhyAsaI mata karavuM, koI mUrikha miSa. yata: anabhyAse viSaM zAstraM, ajIrNe bhojanaM vissm| viSaM goSTI daridrasya, vRdhdhasya taruNI viSam / / bhavana udyAnaI jAInAM saba dini manaraMgaI, kalA abhyAsa karaI ghaNau sumatI subha saMgaI; tiNi udyAna samIpi chaI puramAM vara siThI, tAsu bhavana je dekhatAM navi viramaI ThiI . vara vAtAyana ucca chaI tihAM zreSTinI dhUMA, manahara manamathasuMdarI jANe vara-ruA; maMdira-sira rahI dini-dinaI nRpa sutanaI dekhaI, e saMsAramAM sAra chaI bIjA kuNa lekhaI?. 53 54 1. bahAnuM. 2. bArI. For Personal & Private Use Only
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 237 papa tiNa upari aNurAgiNI patra-pupha-phela nAMkhaI, kumara bhaNI navi tehanau mana tasuparI dhAkhaI; ciMtavatI kAI manaI manaraMga ramatA, piNi navi dekhaI bhUpanau suta te managamatA. kalA-rasaI guru-bhaya giNI vidyAnAM lobhaI, kalA rahitanaI kAmiNI jiNi AvI khobhaI; anya dinaI tiNi ramaNIyaI nihasyau te suMdara, azokagucchi jiNi kAma e pIDavaI niraMtara pa6 1. dhAkhaDI jhaMkhanA. For Personal & Private Use Only
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238 DhAlaH 4, vAmAnaMdana vaMdIyai. kumarai tiNi dini bAlikA uvAdIThI madhutai mIThI re; kAmadevarAjAtaNI, teDivA AvI syuM cIThI re?. kaMkennipAva aMtarai, tanulaya chai jehanI rUDI re; neha bharI dekhai kharI, khalakAvata kanakanI cUDI re. kumara isau mani ciMtavai, 'sura-suMdari maMdiri dIsai re; athavA nAga kanyA kissuM?, AvI kamalA hari rIsai re. athavA paratikha bhAratI, rita kAmadeva pati choDI re; lAvaNya jalanI vAvaDI, purAsyai mujha mana koDI re. athavA pUchuM ehanai, kuNa kAjai kAmiNi! Ai re?; kara kaMkaNa dekhaNa bhaNI, kuNa ArIsau lai dhAi re?'. vidyArasi rAtau achuM, kAM mujhanai sutanu! saMtAvai re?'; kumara vayaNa e saMbhalI, manamAMhai harakha na mAvai re. 1. purAze=purA thaze. 2. koDa=IcchA. sthApanA guNavinayajI kRta For Personal & Private Use Only 57 kumara0 ehavau hRdaya vicArinai, nRpa-nara pragaTa ima bhAkhai re; 'tuM kuNa bAlike! ihAM achai?, kAMI alapa AtamanuM dAkhai re?. 62 kumara0 58 kumara0 59 kuma0 60 kumara0 61 kumara0 63 kumara0
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 239 DhALaH 5, paraNaI chaI bhAI mAhara. vikasita nayana-kamala huI re, jima ravi-darasani raMga re; mukha-paMkaja tasu viThasIyau re, hasi bolaI tasu saMgi re. 64 vikasita 'pura-pradhAna baMdhudata achaI re, siThI sahua visiSTha re; tenI putrI huM achuM re, mayaNamaMjarI nAma iTha re. 65 vikasita nayana-gocara jina dinathakI re, huala TUMkAmasarUpa re; asusa(kha)tarU tina dina thakI re, ugyau hRdayaI virUpa re. 66 vikasita niddA nayanathI uDi gaI re, jima pArau vahi-yogi re; dAha dehi adhikau vadhyau re, jima tanu tApa-prayogi re. 67 vikasita asana rucaI nahIM mujha bhaNI re, jima jIvitanAM aMti re; sirapaDA adhikI huI re, jima ghana-vAtie kaMtA re'. 68 vikasita tAM jIvana sukha saMpajaI re, priyajana na karIyaI jAma re; priya saMga jiNa kIdhau tiNaI re, kIya Atama dukha-dhAma re. 69 vikasitao yata: tAvacciya hoi suhaM, jAva na kIraipio jaNo kovi / priyasaMgo jeNa kao, dukkhANa samappio appA / / / / [uttarA. nemicaMdrasUri-vRtti - 37]. pUravakRta karmi prerIyala re, sukhanaI vaMchatI jIva re; durlabha jana anurAga maI re, jA paDaI pataMga myuM dIvire. 70 vikasita na karasi saMgama mAharala re, jaI tuM prItama! eka re; strI-hatyA pApa tujha bhaNI re, lAgisTaI na huya saMdeha re. 71 vikasita tujha saMgama viNu mAharI re, jIvita vAta na kAI re; gada upanI je dehamAM re, aMgada vinA te na jAI re'. 72 vikasita 1. TI. nemicaMdrasUrijInI TIkAmAM 'gata' pada che. 2. pAro. 3. roga, pIDA. 4. davA. For Personal & Private Use Only
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 guNavinayajI kRta DhAlaH 6, sudharama svAmI INa. te nisuNI ramaNInI vAtaDI re, sAcI hRdaya vicAra; karivA lAgau kumara jiNaI bhalA re, na bhajaI koI vikAra. 73 prANa tyajyAM khiNamAM priya viSNu priyA re - AMkaNI mayaNa- mahAjalaNajI dAdhI jikA re, caMdanarasa tasu agni; sukha tehanaI kaNa pari kahau saMpajaI? re, jima pahIyAM ummagvi. 74 prANa suNIyaI pragaTa rAmAyaNi bhArataI re, dasa e kAma-avatthI. kAmuka jananaI IhAM USadha nahI re, sAcau jagi paramaF. 75 prANa prathama avasthA ciMtAnaI karaI re, saMgama-sukhanI iha; thAyaI bIjI avasthAnaI vasaI re, sukhaI vasaI je nirIha. 76 prANa dIrgha usAsa-nasAsA trIjIyaI re, jvara cauthIya) jANi; aMga balaI paMcamIyAM pAdharau re, paMcabANa paramANi. 77 prANa rucira bhojana piNi na rucaI tehanaI re, chaThThIyaI navi saMvAda; mUccha sAtamIyaI hUI kAminaI re, AThamIyAM unamAda. 78 prANa navamIyAM prANa saMdeha upAiyAM re, dasamIyaI prANa-vinAsaH tiNi e mujha virahaI prANataNau re, saMsaya lahisyamAM udAsa." 79 prANa ehavau kumaraI mani bhAvI bhaNyaure, nehaI kari atisAra; madhura vacana kari tehanaI saMThavaI re, "ma kari saMtApa apAra. 80 prANa suMdara carita vipula jasa jehanau re, suMdaranRpa zubhacIta; tehanI suMdari! huM suta chuM vaDaure, agaDadatta suvadIta. 81 prANa jANi te mujhanaI bhaNavA AvIya re, kalAcArijanaI pAsi; kalA grahevA IhAM kiNi kAmiNI! re, savi garuA guNarAsi. 82 prANa 1. paiDA. 2. unmArge. 3. avasthA. For Personal & Private Use Only
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsA 241 jiNi dini cAlisi ihAMthI bhaNikarI re, sAthaI leIsi tujha; ahesAsa tuM ma kare veda kyuM re, sAcau vacana e mujha. 83 prANa0 manamatha zara prasaraI sAlI ghaNuM re', ehavA bahua prakAra; vacane kari AsvAsI kAminI re, nija ghari Avai kumAra. 84 prANa tehane rUpa guNe kari raMjIyaure, vicAratau milana-upAya; viNu upAI kArija koI na hUI re, Avi milau surarAya. 85 prANa0 For Personal & Private Use Only
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 242 guNavinayajI kRtA DhAlaH 7, abhayakumaraNye prIti karatAM. anya dinaI te rAjakumAra, rAjapathaI cAlaI asavAra; titalaI kala-kala puramAM huala, sukha vinodakuM dIdhau dUa3. 86 manamAM ehavau ciMtavaI teha, "sya sAgara chilya ThaMDI reha?; kiM vA agani adhika uchaliyau?, ripubala athavA AvI miliya3. 87 bIjulIna athavA hua pAta?, athavA bIjI viSamI kAI vAta?'; INa avasari kumaraI amada-vAraNa, gaMdhaI anya gajAMnau nivAraNa. 88 dIThau visimita cittaI matta, thaMbha AlAnanau dUraI khitta; miThaI piNi vegaI parivara, mAratI suMDAgo paripatta. sAmuhau AvatI kAla kuddha, ali jihAM AyA gaMdha-viluddha; troDI jiNi padabaMdhanI raju jehanaI dekhi gayA jana bhag cUrNA bhavana-haTTa deula jiNi, Ayau khiNamaI kumAra jihAM kiNi; adbhuta rupa kumara te dekhi, nAgarajana bolyA saviseSi. gada-gada vANIyaI "osara-osara, kari-pahathI tuM ma mara mara nara!'; turati turaga choDI hakAraI, gajanaI je iMdra-gaja anusAraI. kumara-sAda suNi madajala jharatala, kumara bhaNI thAya te niratI; kuddha kAla jima kumaraI paTakala, vITI nAMkhyau karinaI "caTakI. 93 caDIyala tihAM te ghaI ~daMtUsala, tiNa paTa goTaI upari dhari bala; kumara pUThi bhAgai ghaI mUThi, bahu prahAra jiNathI rahaI rUThi. uddhAvaI dhAvaI vajAvaI, pada-ghAtaI bhUmI saMtAvaI; daMtUsala je musala pramANamAM, khobhaI khoNImahi nija prANaI. 91 95 1. rekhA=maryAdA. 2. zatra-sainya. 3. vIjaLIno. 4. mattAthI. 5. mahAvata. 6. hAthI. 7. svAmi, mAlIka. 8, paTakyo, nIce nAkhyo. 9. caTako, rIsa. 10. daMtazULa, hAthIdAMta. 11. pajave che. For Personal & Private Use Only
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa rIsai cakra-bhramai pari bhamatau, roSa-poSa kari mani dhamadhamatau; ghaNI vAra khelAvI gajavara, vasi kari kumara caDayau tiNi avasari. gaja khaMdhai kari kari saMtoSai, madhura vacana je bharIyau roSai; kopa-agani samivA jiNi vANI, mIThI sahue zAsra-vakhANI. sayala nayara-loya-loyaNa-sukhakara, gajavara krIDA dIThA suMdara; saudha zikhari aMteura sAthai, caDyai catura cAvI bhUnAthai. dekhi kumara gaja-khaMdhai baMdhura, surapati jima pUchai narasiMdhura; nija sevakanai 'kuNa e bAla? guNanidhi kalA karI suvisAla. tejai kari jANe ravi rAjaI, somapaNau dekhI si lAjai; sarvakalA-Agamanau jANa, lAgI sura-surUpa vakhANa' #S 1. utkaMThAthI. For Personal & Private Use Only 96 97 98 99 100 243
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244 DhAla H 8 rAmacaMdna kai bAgi. [rAgaH goDI] nara tihAM eka bhaNei, 'rAja! suNau mujha vAtI; kalAcArijanai gehi, dIThau e zubha bhAtI. kalA parizrama eka, karatau aura na bhAvai; jAkuM aisau eha, saMtakI rehakuM dhAvai' kalAcArija bhUpAla, pUchyau harakha dharI rI; 'kuNa e puraSa pradhAna?, grahI gaja-sIkha kharI rI'. 'abhaya diyau jau rAja!, vAta kahI huM sAcI'; rAja kahai 'ima hou, vAta kahA e mujha rAcI' kumaranau savi vRttAMta, nRpa Agai tiNi bhAkhyau; bahula lokanai malTjhi, nehanau cheha na dAbyau. nRpa saMbhali tasu vAta, guru paramodi bharANau; mUkai nija paDihAra, kumaranai jAI ANau. gaja khaMdhai rahyau teha, dovArika ima prabhaNya; *hakkArai naranANu, tumha guNa sahuai nisuNyau. Avau rAja samIpi, rAja-Adesa isau rI'; thaMbhi AlAnakai bhi, baMdhI taraNi jisau rI. manamai saMka dharei, Ayau nRpa-najarai rI; sira kara jAnupradeza dharaNii jA na gharai rI. karivA rAja praNAma, uThi AliMgyau tA vici; taMbolA sanamAna, dAnai pUjyau manaruci. 1. gaja-zikSA. 2. prAtihAra, daravAna. 3. dvArika, daravAna. 4. bolAve che. 5. hAthI. 6. sUrya. 7. te vacce. guNavinayajI kRta For Personal & Private Use Only 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 245 111 112 113 114 baIThau rAjakaI pANi, kamara prasanna-manA rI; jinakaI potaI puNya, te huvaI kyuM vimanA rI? ciMtavaI rAjA ema, "uttama purUSa e koI'; puruSAkArakau mUla, vinaya kahaI saha koI. mUla sirI vyavasAya, dharama sukhanau mUla; darpa vinAzakau mUla, sahu AMkaI siri mUluM. yata: viNao mUlaM purisattaNassa, mUlaM sirIe vavasAo / dhammo suhANa mUlaM, dappo mUlaM viNAsassa / / [uttarAnemicaMdrasUri vRtti-74] kuNa cItaraI mayUra?, sIkhavaI gati kuNa haMsA?; kuNa kara kamalAM gaMdha?, kuNa karaI vinaya suvaMsA? 114 yatA: ko cittei maUraM, gaI ca ko kuNai rAyahaM sANaM / ko kuvalayANa gaMdhaM, viNayaM ca kulappasUyANaM / / / [uttarAnemicaMdrasUri vRtti-75] kaNa bhari sAli nameI, toyaI naI ghanAghana; phala bhari tarusiharAI, namaI na kAraNa bahAM ana. 11pa tima sata puruSa namaMti, vinayaI navi bhaya pAmI; parathA arathI jeNa, na karaI vAta je lAmI. 116 yatA: sAlI bhareNa toeNa, jalaharA phalabhareNa tarusiharA / viNaeNa ya sappurisA, namati nahu kassa vi bhaeNa / / | [uttarAi nemicaMdrasUri vRtti-76] 1. lAMbI. For Personal & Private Use Only
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 guNavinayajI kRta 117 118 vinayaI raMjita rAja, pUchaI kusala kI vAtI; pUchaI vali savisesa, kalA grahaNakI dhAtI. mukhaI karaI navi saMta, kabahuM nija guNa grahiva; lAjai to uvajajhAya, kerau bhayau tahAM kahivauM. nipuNa achaI e rAja!, sarva kalA-suvilAsaI; puNi mahAya! mahaMta, lAji na nija guNa bhAI. Itara alIka prasaMsa, kaheNaI aMgi na mAvajI; INa jagamaI matimaMta, bIjau kuNa iNa dAvaI?. 119 120 cataH niyagaruyapayAvapasaMsaNeNa lajjati je mahAsattA / iyarA puNa aliyapasaMsaNe vi aMge na mAyati / / (uttarAnemicaMdrasUri vRtti-79) kumara carita-siMdhumagna, nRpa rahyauM chaI tiNa vela; sakala paurajana Ai, DhovaNA *DhovaI helaI. 121 koI vara-maNi vara-vastu, koI sugaMdha "suhANa; phala kusamAvali koI, rAya aMgaNa ju bharANa u. pUrajana Dhovanau teha, dIdhau kumaranaI rAjai; vinati karivA lagna, nija rakSAnaI kAjaI. 123 122 1. rIta, avasthA. 2. dekhAya. 3. bheMTaNAM. 4. Ape che. 5. sohAmaNuM. For Personal & Private Use Only
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 247 124 deva, 125 deva DhAlaH 9, tuMgiyA giri-sikhara sohaI. deva! tujha e nayara suMdara, ghanadapura anukAra re; stoka dinamaNi rora-maMdira, jema kiya nissAra re. cora kSatracAraI catura je, tiNi musyau pura sarvare. tasu caraNa-cAra vicAravA, navi dharaI koI garva re. kaya vayaNe bhaNaI rAjA, poranA rakhavAla re; 'dekhatAM tuccha nayaNi nayarI, musI navi saMbhAla re'. vinavaI rakhavAla puranA "jovatAM dina kevi re; gayA navi te cora lAdhala, jema dhana raMka sevi re. iNa samaI AvI kumara vinavaI, "dIyala mujha Adesa re; dini sAta aMtari cora ANuM, nahIM kapaTanau lesa re. jaI kadAcita te na lAbhaI, jvalita jvalananaI mahijha re; deha ghAluM sosa pAuM, jIvivaI na iDajhire. 126 deva, 127 deva, 128 deva 129 deva, pAmata 1. coryuM. 2. pratijJA. For Personal & Private Use Only
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 DhAla H 10, kAberI pura rAjIyau. kumara vacana suNi naravaI, aisI pratijJA setI re; vAta mAnI rAjA bhaNaI, 'kumara! suNau iNa vetI re. vaMchita e sIjhau tuhIM, tuti IsA AsIso re'; rAjAai dIdhI tadA, cAlyau nAmI sIso re. anudvigna nagarImahI, bhamata coranA vAsA re; jotau vezyAmaMdira, pAnAgAranA pAsA re. kaMdoi-hATe valI, jUvaTA khelaNa ThAmai re; udyAnai sUnya-deulai, sUraha-'isUra virAmai re. cauhaTa haTamAla vicai, caccari coranai cAhai re; ekalau kumara bhamara parai, bhamata chaThau dina vAhai re. sAtamai dini ciMta-grahyau, kumaru vizeSaI dekhai re; 'paradesai jAuM kisuM?, vyApAranai rekhai re. athavA jIvita rAkhivA, jAuM tAnanai aMtai re; te mRganayaNI harI karI, atha araNya ekaMtai re. niramala kula jAyA jike, tIyAM eha na jutto re; nija jIbhaI je paDivajyau, hojyau jAgata sutto re. anyathA te hovai nahIM, jiNi e subhASita suNIyai re; zIrSa cheda baMdhaNa havau, dUSaNa teha na giNIyai re. paDivanau pAlatAM, supurisAM, je thAai te thAuM re; paacchA lacchI je achai, te jAvai tau jAvau re. 1. Izvara. 2. bahAne. 3. tANane. 4. svIkAryuM. 5. svaccha, nirmaLa. For Personal & Private Use Only guNavinayajI kRta 130 kumara0 131 kuma 132 kumara0 133 kumara0 134 kuma0 135 kumara0 136 kuma20 137 kuma20 138 kumara0 139 kumara0
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 249 yataH chinau sIsaM taha houM, baMdhaNaM cayau savvahA lacchI / paDivannapAlaNesuM, supurisANa jaM hoi taM hou / / [uttarA. nemicaMdrasUri vRtti-96] e mahAvrata mata bhaNau, muddA kAnajI vahIyAM re; paDivannaIla pAliva6, eha mahAvrata kahayaI re. 140 kumara0 For Personal & Private Use Only
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250 guNavinayajI kRta 141 142 DhAlaH 11, nAnhaDIyala. ima vikalpa manamAM kari kumAra, te sAMjhI samaI pura choDIjI; bAhari Ayau bAhari dhAyala, jANe tajI puNya-DorIjI. kisalaya-chaMda-gupila sAkhAkula, sItala jasu chaI chAyAjI; ika sahakAra taru haI tihAM kiNi, kumara pheratA AyAjI. ciMtA dharatI anyathI viratala, bAMThau dasa disi jovaijI; vidyAbhraSTa khecara nRpa jANe, puNya mahAphala DhovaijI. INa avasari Ayau thAyauM, parivrAjaka dhAturattAjI; vastra jehanA kurca sirojA, muMDita aMgai mattAjI. sazikha kuMDikA camara daMDatri, pakavali gaNetrikA hAthaijI; ziva-ziva-ziva mukhaI bhaNaMtauM, navi koI jasu sAthaUjI. 143 144 145 ' 'nAne vaka 1. dorI. 2. gaherI, gADha. 3. carma. 4. tridaMDa 5. vAsanI paTTI ane kapaDAnuM pustaka vaTavAnuM baMdhana. 6. mALA. For Personal & Private Use Only
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadata rAsa 251. DhAlaH 12, huM nahI dUlya. kumaranaI AgaI AvIyala, kehavau te? zazibhAla re; bhujAdaMDa karidaMDa sarIkhI, vakSasthala suvizAla re. 146 kumara0 paruSa kesa sira upari jAkAM, navayovana rudra-rUpa re; aruNa-nayana jaMghA jasu dIra, aisau jAsu sarUpa re. 147 kumara0 dekhi sabhaya ciMtaI citaaMtari, "ehavaI rUpaI eka re; cora huvaI navi koI IhAM bhrama, daMbhanau chaI e gehare." 148 kumara0 INa avasari parivrAjaka bolai, kumaranaI priya vayaNehi re; kihAMthI supuruSa! iMDAM kiNi Aya?, dIsaI vara nayaNehi re. 149 kumara0 kiNa kAraNi tu hAM kiNi baITha?," jANI tehanau bhAva re; buddhinipuNa kumaraI hiva prabhaNyauM, DAhA dekhaI dAva re. 150 kumara0 dAridrayaI huM AkRmyau AI, sapuri phiruM sUnaI citti re; socA ma kari putra! tujha chevuM, dAridra bahu de vitta re." 151 kumara0 vacana isau parivrAjaki bolyau, kumara bhaNaI "tumha sAmi re; pada prasAdi nAsaI dAridra, jima dIThaI tama gosAmi re. 152 kumara0 saMpajaI mujha saMpada paramezvara-rUpa tuha AdhAri re; Ima mAhomahi bolatAM tiNa khiNi, nayana thakI dinakAra re. 153 kumara hu agocara doSanaI darasani, saMtapuruSa rupa nAsi re; saMga udyota gayaI rayaNI-tama, pragaTa huAI te vimAsi re. 154 kumara0 kari karavAla kozathI kADhI, kari dAruNa AkAra re; coli bAMdhinaI calyauM gusAMi, giNatau bhaya na lagAra re. 155 kumara0 1. zoka. 2. sUrya. 3. rAtrinA. 4. bakhtara. For Personal & Private Use Only
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ 252 guNavinayajI kRta kahaI kumaranaI "AI mujha pUThAM, daridra daluM jima terA re; tRSA dhanAkI kAI na aba tujha, huM chuM amRta-verA re 156 kumara0 douM te utAvalA cAlyA, nagarI madhya nivesi re; stoka kAli bhami bAMThA beuM, nizcala thaI Ika desi re. 157 kumAra isara vaNika maMdirai ekaI, khAtra akhatranau kAma re; bhitti-saMdhi sukha-bheda dekhi kari, tihAM dIdhau abhirAma re. 158 kumara0 tIrNa zAstri zrIvaccha sarIkhala, sukhi nirgamana-praveza re; je ati gUDha mUDhi dhana mohaI, cira dekhI te desa re. 159 kumara0 ajaNAvatau caraNa-saMcaraNa, paITha maMdira vIci re; kADhaI dhUrata peI kaI jihAM, amola bhaMDa-vIci re. 160 kumAra 1. thoDA. 2. dIvAlamAM zrIvatsa, naMdyAvarta, kapizIrSaka vagere judA judA AkAranA khAtara pADavAnI paNa eka kaLA hatI. 3. cAmaDAnI peTI. For Personal & Private Use Only
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ 253 agaDadatta rAsa. 161 DhAlaH 13, aIsA sAdhujI ve. tihAM rakhavAlAM ve kumara! tuM rAkhI jAvau ve," deula hutI ve daridra narAkau uThAvaI ve; daridra narAM kuM uThAvI lyAvaI peI tAM siri deI, nayarIthI bAhari nIkaliyA, miliyA raDaI deI; kumara ciMtavaI "khaDaga upADI, ADI IhAM kuNa devaI, zira cheTuM parivrAjaka kerala narala, jima dukha vevaI. nAvi jugatI ve kulajAkuM chalAghAto ve, vinipAto ve karaI jaNAI sujAto ve; karaI sujAta jaNAI bhAI, ani vinipAta sadAI, navi kara aribala ghAta kadAI, dekhuM dhanane ThAI; eha nivAsi jAI kiri kiNaraI, kAjaI e dhana lUTaI? nava jANIjaI sAra mAhilauM, jA na vipaDada upaI(?)'. hiva beuM ve nagara udyAnaI AyA re, pai-dhAraka ve sAthaI teha calAyA ve; sAthaI teha calAyA AyA, udyAnaI tiNa setI. kumaranaI chala ghAtaI mArevA, jANI suMdara retI; parivrAjaka prabhaNaI "suNi, supuraSa! ramaNi akaI ati gai, tiNi INa udyAnamAM raho ApaNa, vAta kahuM navi varui. INi udyAnaI ve rahI nidrA sukha sevAM ve, INa rayaNika ve kSaNaI kuTuka phala levAM ve; kSaNa ika rayaNikA phala (ka)TUka levAM, niddA sukha sAsaMkA, kapaTa nidrAaI sUtAM douM, mana mAMhaI ati vaMkA; dakSiNi ThAmi vRkSanAM mUlaI, mArivA mAhomAI, bhAra upADI AyA je nara sUtAM nIgusa samAhaI. 162 163 164 1. nagaranuM. 2. kulavAnane. 3. vipatti. 4. rItI-rIta. For Personal & Private Use Only
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 guNavinayajI kRta 165 sAtharau chorI ne kumaratihAMthI osaraI ve, havalAM-davalAM ve asi kari kari taru auraI ve; asi kari kari taru auraI rahIyala, apramatta tasu dekhaI, carita duritanau kAraNa sUtA, jANI te mRta lekhaI; asi kari te chedI savi mAnava, karaI kumara jihAM haIrI, sayana AvI dekhaI te na dIsaI, "hA hA! kahA gayau vaIrI?" hakkI TukkI ve kumara Ayau Asi vAhaI ve, jaMghA douM ve chedI taru laI rAhaI ve; tarU laI rAhaI jaMdhA douM, chedI eka prahAraI, dharaNiparI parivrAjaka paDIyala, tiNa viNa kuNa tanu dhAraI?; gamana bhaNI asamartha tiko hiva, bolaI jIvita zeSa, huM suprasiddha bhujaMgama nAmai, cora achuM rudra veSa. 166 1. saMthAro, suvAnI jagyA. 2. hAthamAM laI. For Personal & Private Use Only
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 255 167 168 169 170 DhAla - 14, eka laDAvaI svAminaI. "kumara! suNau pitRvani iyAM, bhUmImAM gRha chaI mujha re; vIramatI yuvatI tihAM, mujha bhayaNi achAM tuM bugjha re. vaDa-pAdapa mUlaI jaI, sAda kariye jiNi te AI re; bhUgRha-dAra ughADisthaI, te pariNI tuM manabhAI re. dravya saMpada svIkarI sukhaI, ravila tihAM kiNi vaccha! re; athavA kiNitiki gAmi tuM, rahiye vahiye mati accha re. bolatau Ima kumaraI tihAM, AsvAsyau "mati karaI ciMta re; grahi tasu khaDaga pharaI gayauM, pretabhUmIyaI dUSTinaI dita re. vaDa mUlaI jAI karI, tiNi yuvatinaI kIdhau sadda re; AI bAra ughADIyauM, "Avau gharamAMhaI bha! re." cira tAMI rupa tehala, dekhi visamita hua kumAra re; ciMtaI "e kumarI kizuM, amarI rati rupa nI dhAri re? ehamadana sarvasva myuM?," pUNya tiNi "suMdara! Aja re; kihAMthI? kiNi kAI IhAM, AyA adabhuta dhari sAja re?" pAchalI vAta sahu kahI, dUhANI hRdayamAM apAra re; madhura vacana bolI karI, "pAtAla maMdiri rahi kumAra!'. pahucAvyau gorava-bhaNI, pravarAsana tiNi tasu diddha re; sneha vacana bolyau valI, "e dhana tumha puNyaI siddha re. nija IcchAaI bhogavala, vAsa-maMdira pragaTI tAma re; INa sarjAyaI vIsamauM, huM nAuM suMdara! jAma re. 171 172 173 174 175 176 1. smazAna. 2. gaurava mATe. 3. zreSTha AsanakasiMhAsana. 4. zayyA para. For Personal & Private Use Only
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ 256 guNavinayajI kRta 177 aMga vilepana jAIna , ANuM "tumha-asthi re'; Ima kahi nIkalI kAminI, vAsagharathI caDI tasu malthi re. nIti zAstra mani samaratala, ciMtaI mani ehala kumAra re; "mAyA-lobha-alakatA, mUDhatA-sAhasa-dukhakAra re. azucipaNa- nirdayapaNa, mahilAnA svabhAva doSa re; aNa sIkhavIyA saMpajaI, syu kIdhaI hovaI roSa re? 178 179 yata: 180 mAyA aliyaM loho, mUDhattaM sAhasaM asoyattaM / nissaMsayA tahacciya mahilANa sahAvayA dosA / / [uttarA - nemicaMdrasUri vRtti- 140] nehaI navi te lIjIyaI, raMjIyaI na vidyAnaI vilAsi re; guNagaNi navi vasi kIjIyaI, navi cATuvacana ulAsi re. navi khara-komala vayaNaDe, nava yauvani vibhavi nakAI re; mahilA mananaI kuNa grahaI? jima kesari kesararAjaI re. 181 madanamohita nara ApaNa3, je bhAva prakAsaI muddha re; yuvati-varagi dukha samudramAM, te nivaDaI navi huvai suddha re'. 182 sacyAtala Ima bhAvinaI, choDI te kumara anetha re; luki rahyau paDibiMba tihAM dharI, DAhAM hUI dukha ketha re?. 183 yaMtra prayogi silA havI, je zayyA upara tehare; mUkI pallaMka uparaI, cUrNa dUau sahI INa reha re. 184 khusI huI bolaI IsuM, "karatI vadha bhAtunau mukjha re; nija hRdayaI kizuM varuaAM sukha hUI tuNa tukjha re?" 185 1. tamArA mATe. 2. kaThora. 3. siMhanI. 4. anyathA bIje. 5. sAruM. For Personal & Private Use Only
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 257 duhIH eka vacana suNi kamara hiva, dhAyala sanamukha tAsu; kesa kalApaI te grahI, bolaI ema vimAsu. 186 're pApiNi! mujha mArivA, na sakaI matimaMta; jo jAgai para-chaThThIi, kima suyaI saMta? 187 nikAlI bhUmi bhavanathakI, nIkalyau teha kumAra; "rAta piNi viratau huala, kura carita tasu dhAri. 188 DhAlaH 15, 2upaI. rAja samIpai jAI karI, rajani-pravRtti kahI savi kharI; khaDagaI nihasyau nisabhari cora, tasu bhaginI e hRdaya kaThora." 189 bIjaI dini nRpaI pAtAla-gRha dekhAvyau dhanaI visAla; jehanau je dhana chaI bhUpAla, tenaI te ghaI savi saMbhAla. khUsI au rAjA nija dhUa, jagAvavA subha karmanaI hue; kamalasena-kamalAnI paraI, suMdara paraNAvaI AdaraI. 191 gAma sahastra valI zata karI, dasasahasra ravi-haya sama harI; apAI lAkha sAkha jaga jIyAM, saMpada bhaMDArAnI dIyAM. 192 kara-mokSaNa parvai sukhakaMda, jana-mana-nayana pUrNimA caMda; INa pari jiNi jasa lAu apAra, tiNa bAlA viSNu savi muNaI chAra. 193 tAM lajjA tAM mAna-vitAna, tAM paraloka vicAraNa dhyAna; jAM na viveka-jIvita haraaMti, manamAM mayaNa-sarA pasaraMti. 190 194 1. rAgI. 2. vIrAgI. 3 TI. kamalA - lakSmI sena - svAmI=viSNu. 4. sUryanA ghoDA jevA ghoDA. 5. pAyadaLa. 6. rAkha. For Personal & Private Use Only
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258 ima madanAkula nija gharI rahai, jAM te nRpasuta niva kachu kahaI. tAM ika ramaNI dhari ucharaMga, AvI kumara pAsi subhaaMga. dIdhau Asana baiThA taThai, 'kiNa kAraNi tumha AyA achai?'; kumarai pUchyuu 'suMdari!, prabhaNau vara-sasi-vayaNi'. te bolI 'nisuNau avadhAna, kari tujha kumara tyajI para dhyAna; tujha samIpi mUkI guNavaMta, madanamaMjarIyai mananI khaMti. tumha e jaNAvyau chai saMdesa, virahAnala-tApita-tanu-desa; "jAM mujha jIvita jAyaI nahIM, tAM saMgama jali sIMcau sahI. vila gajakrIDA-cauvinAza, mUkyau duSTa-ramaNi-saMvAsa; narapati pramukha loki ApIyau, sAdhukAra tiNi jasa vyApIyau. te saMbhali visamita hui ghaNuM, dharai dukhi nija jIvitapaNuM; tujhanai dekhivA ucchukamanA, dhi-dhik dhAau e kAmanA.'' tehanau vacana suNI nRpasUnu, manamAhai manamatha kari nu; nija kari dhRta dIdhau taMbola, jANIvyau tiNasyuM raMgarola. 'catura! jAi cAvau tumheM bhaNau, ma karisyau mana ucchuka AMpaNau; kitalAika dina lahi prastAva, jANAvisu tumhanai vi bhAva.' 1. tyAM. 2. hoMza. 3. dUkhI thayo. guNavinayajI kRta For Personal & Private Use Only 195 196 197 198 199 200 201 202
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsA 259 DhAlaH 16, niradUSaNa guNa seharauM. anya dina ika rahaI caDyA, AyA dui jana tattha ho suMdara; dIThA paisatA bhavanamAM, prabhaNaI kumarajI jaltha ho suMdara. 203 "kumarajI! Avau-Ava nija gharaI, teDAvaI mAI-bApa ho suMdara'-e AMkaNI. AliMgyA harakhita manaI, pUchI kusalanI vAta ho suMdara; mAvItAMnI mUlathI karata, nehi azru pAta ho suMdara. 204 kumarajI te bolyA "suNi kumarajI! kusala mAvItAM jANi ho suMdara, para tujha viraha saMtAviyA, dina giNaI vacchara pramANi ho suMdara. 205 kumarajI kitanAika dinamAMhi tuM jaI, navi darasana desu ho suMdara; mukta-jIvita hospaI sahI, tiNi dukha tIyAM ma karesa ho suMdara.' 206 kumarajI che I 1.be. 2. mAtA-pitA. 3. varSa For Personal & Private Use Only
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ 260 guNavinayajI kRta duhAH 207 209 210 sajja karAvaI kamara Ima, saMbhalI nija khaMdhAra; nRpa samIpa AvI isaI, jaMpaI vacana udAra. tAtanA mUkyA doI jana, karahArUDha pahUta; hivaNAM mujhanaI teDivA, nisNa bhU-puratUta! 208 jyogya jiE mujhanaI havaI, te prabhaNa nararAya!'; bolyau nRpa "pitR pAsi tuM, jA jima sukha lahaI tAya. nija parivAraI parivaryauM, jAI vali INa ThAma; Avijo vahilau kumarA, kari nija janakanau kAma." DhAla - 17, paNimiya pAsaji alaMkAra bahulA tasu dIdhA, madhura vacana amRtarasa pIdhA; nija duhitAnuM nRpati calAvaI, bhari prayANanI turati vajAI. 211 kaTaka calAvI nagara majhAri, eka rahaI rahyau kumara vicAri; jAminI prathama prahari nara eka, saMgami dUti pAsi saviveka. mUkyau kumari jaNAviyA tAsu, tiNi kahyau jAI 'suNi priya bhA; kumaraI zibira calAvyau samagra, ekalau te levA rasa lagna. 213 ubhI rAu kaI tiNi tuM suMdariA, mayaNamaMjariyuM jaNAvau jA karI; ANau utAvelI te tumha a% saMpajI sakala samIhita kaw." 214 suNi tasu vayaNa gaI te saMgami, turita-turita ucchuka tasu saMgami; kumara-puruSi bhaNyau saMdesa, nija svAmine tuM kahaI asesa." 215 212 1. chAvaNI. 2. rAjA. 3. pUtrI sAthe. 4. ekalo rathamAM 5. lagAra. For Personal & Private Use Only
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 261 saMbhali harakha-romaMcita-dehA, valI nija jana tyaji nija gehA; e e kAminI kaIsI lIlA?, lAgaI bIjA sahueI kIlA. 216 AvI kumara samIpaI TUkI, mayaNamaMjari iNa ThAmi na cUkI; ratha upara cari suMdari "sigdha, vilaMba rupa navi huvaI jima vizva. 217 vAma hatyei gaMThi garuI rajU, turaga calAvaivA kIdhA sa; nagarIthI cali nija khaMdhAraI, kumara Avyau kuNa tehanaI vAraI? 218 turati prayANanI bhari divAvI, sakala sena cAlI tiNi dhAvI; "askina pramANe jima gRha desa, bhuvanapAla bhUpAlanI desa. 219 laMdhyau svApada-zata-saMkIraNa, araNyamAMhi AvyA te tiNa khiNa; ati viSamI jihAM drumanI rAji, calyau kumAra tihAM senA sAji. 220 sarva janAnaI AnaMda kAraNi, varSAritu AI manuhAraNi; jitalaI kumara jAI vanamAhaI, titalaI bhilasAmi tasu rAhaI. 221 AI paDyau tasu bala dUri, kIdhI kumaranI senA cUri; jima nairita pavanaI ghanavRMda, cehuM disi kheruM karIyaI asaMda. bhAgI nija senAnaI dekhi, kumara Avyau jima dinakara ameSi; tapAvata zara nivAI bala dhari, raNa-marjhAI kari-yUthaI jima hari. 223 eka rahaI ramaNI saMghAI, bhilanau bala bhAgau zara-ghAtaI; anya-anya disi teha palANauM, gaMdhagajathI jima gaja kasaparANau. 224 bhilapatI nija sena palANI, dekhi Ayau tekha aMgaI ANI; kumaranaI sanamukha Ayau sAmI, bhillanau avasara e pAmI. mAhomAhi saradhArA varasaI, mArivA teha paraspara tarasaI; navi chala sakaI kehanaI koI, ehavau yuddha karaI te doI. 226 222 225 1. zIgha. 2. avirata. 3. jaMgalI pazu. 4. meSa rAzImAM. pa. siMha. 6. jorAvara. 7. roSa. For Personal & Private Use Only
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ 262 nipuNa dhanurvedai te dou, kari na sakai tiyAM tulanA jou; kumara ciMtavai 'buddhi prapaMcaI, maMtra-taMtra prayoganai saMcai. ima ciMtavi kumarai te bhajjA, kari zruMgAra chaMDAvI lajjA; baisANI jANI te raha-mukhi, dIThI rUpa saMpadA sanamukhi. jima-tima hANavau chai pratipakSa, jihAM navi prabhavai nItinau pakSa; bhilluvai e navi haNasakIyai, anya upAyai mai aNakIyai. 228 guNavinayajI kRta tihAM tiNi dRSTi dharI hariNAkhI, nayana-bANi nihaNyau vraNa pAkhI; nirleppala-dala sarikhai bANai, titalai nihaNyau urasthili prANai. 230 marma desi nihaNyau 4dhari DhalIyau, bhillusAmi vedanabhari kalIyau; nayana vikAsi kahevA lagya, ehavA vayaNa rakhyau jama maLya. bhiratA 1. patnI. 2. besADI. 3. rathanI AgaLa. 4. dharApara=pRthvIpara. 5. vRSTi. 227 'navi huM nihaNyau tujha sara prasarai, nihaNyau kAma sarai vRThi garai; athavA kuNa ihAM adabhuta jAnau?, kAmai ko na Thalyau nara jAnau.' 232 For Personal & Private Use Only 229 231
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa DhAla H 18, ima vAtA re karatAM. ima bolI re bhinnadhaNI kAla visa paDyau, iNa avasari re kumara zibira joivA caDyau; niva ratha-turI re niva sevaka nara dIsa e, subhaTAvalI re navi nAmai nija sIsa e; nija sIsa nAmai nija subhaTa je dIsai ihAMkiNi rahyauM, ika rahai nija pura sAmuhau hiva kumara sUdhaI pahi vaghauM; vaDu kaSTi kumari araNya laMghyau bhaya rahita gokuli ikai, Avyau jihAM go-nivaha nivasaI pahI jiNi gAmAtakai. iNa avasara re kumaranai dekhI goulA, dui mAnava re kumara samIpi nirAkulA; AvI bhaNai re madhura vayaNa 'naravara! tuMhI, kihAM huMtI re AyA? kihAM jAsyau vahI?; jAsyau kihAM vahi tu he naravara! kahau sUdhau amha bhaNI', tava kumara prabhaNai 'saMkhapuri amla jAivau paha-duha haNI; mAta-pitA milivA mana uchuka chai jiNai neha bharai bharyau; saMtApa pAmai dIpanI pari pragaTa e jAgi uMcaryau'. te bolai re vila 'saMbhali naravara! isau, tumha sAthai re AvA tava abhaya kisau?; saMkhapuravari re jai prasAda amha uparai karau tumha tadA re' paDivajyauM vayaNa te subha parai; subha parai Diji vacana tehanau rathi turaga joDai tadA, sAthiyA puruSa bhaNai kumaranai isau vayaNa pragaTa tadA; 'INa mAgi guru kaMtAra acchai tAsu majjIi mahallo, caMDa cora duohaNa valI tihAM mada sahita daMtAvalo. 1. gAmaDAnA. 2. mahAya- moTo 3. hAthI. For Personal & Private Use Only 233 234 235 263
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ 264 guNavinayajI kRtA 236 diThIvisare sarpa viSama visa bhArIyala, jiNa dIThaI re, dhIrija kiNahi na dhArIya; dAghau tiko re je e dUSTi AI paryauM, vAgha dAruNa re tiNa mArgaI AI saMcaryala; saMcaryau chaI tiNi mAgi AgalaI vAgha bIhAmaNA, bIjA navI jImaNa karAvaI duSTa svApadanA- gaNA; saMsAsi khi dakhi caudIsaI jigyA tiNi bIjaI pahaI, cAlivau kumara bhaNaI 'tuhAnaI bhaya na ko cAlau suhaI. INa mAgaI re kusali saMkhapuri pahutalA, a7 huo re kAM thAu tuNDa AkulA'; Ima saMbhali re bIjA puNi sAthI narA, rAja-tanayaspere cAlyA tyaji ni bhayabharA; bhayabharA chaMDI cAliyA bahunarA tiNa setI kharA, INa avasaraI AvIyala tihAM kiNa mahA vratadhara suMdarA; dIragha-jaTA-mukuTaI vibhUSita deha bhasma-virAjita, kari dhari trisUla supAna bhAjana sevake parivArita. tejaI karI re dinakara sarikha tiNi kahyauM, 'tumha sAthaI re putra! AuM chuM gahagahyau; saMkhapura bhaNI re vaMdivA tIrthanaI umAuM, vali saMbhali re putra! dInArA-gaNa vahya; dInArAtaNau maI deva pUjI vili bhaNI, udhampiya nare dIdhau achaI mujha teha tuM grahI naradhaNI!; jiNi acche nirbhaya thakA cAlA Ima bahuta bhaNi aprila, dravyanau naula khUsI hUala AsIsa devaI dappiya. 237 238 1. mAMsabhakSI. 2. dhArmika. 3. rUpIyA bharavAnI thelI. For Personal & Private Use Only
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 265 DhAlaH 19, huM nahI dUlyanI rAgiNI. sAthIyA sAthaII vAlIyauM, kapaTaI kRta-vrativeSo re; tasu sarpa jANI karI, kumari kIya mani breSo re. 239 sAthIyA, INa sAthaI suMdara nahI, gamana aDDA pariNAmaI re; turi tvarita Ima ciMtavI, preryA rahi pahaThAmaI re. 240 sAthIyA gahana desi ratha AvIyala, mahAvratI Ima bhAkhaI re; sAthIyAnuM tumha sAMbhalauM, "prAhuNAvaTa tumha sAkhaIre. 241 sAthIyA sarvathA huM karizuM tuMhI, gokula bahAM ranamAhi re; gharasAla mAM Avata, kIdhI hatau uchAhi re. 242 sAthIyA tihAM gohelI save kaI rIjhavyA, nija guNa rAjiI Aja re; dasyaI suMdara bhojana Apa harI, sarisyAM anDa tumha kAja re. 243 sAthIyA tiNi tuNDa prAhuNA a7 huvauM' ima ti maMtri gayau teha re; pAyasa-vRta-dadhi pUriyA, bhAMDa ApyA dhari nehare. 244 sAthIyA AvI kumaranaI tiNi bhaNyauM, madhura vacana kari putrI re; Aja amyAM moTA karauM, bhojana kari rasajutta re 245 sAthIyA 1. paroNAgati=mahemAnagati. 2. govALIyA. For Personal & Private Use Only
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ 266 guNavinayajI kRtA 246 DhAlaH 20, pUrava mukhi jAvaI jisaI. kumara bhaNaI "svAmI! tuThAM vacana akhta supramANa, para yati bhojana akhta bhaNI navi kalpaI sabhajANa; sabhajANa tumha chauM sAdhu-bhojana akhta bhaNI kalpaI nahI." sAthIyA puNi tiNi savi nivAryA dRSTi saMnyAyaI nahI; navi jImivuM e INaI ANyau jeha bhojana avagaNI," te vacana java deva vakra hovaI dIyaI durmati ghaNI. te jImyau sahu e milI, viSa mizra navi jANyauM, nikSetana sagalAM huA, pApI te na pichANyau; na pichANyau pApI teha hiva te mahAvati yamamaMdiraI, pahatA save te jANi uu kamara vadha karinA sarai; kari dhanuSa leI kumAra hive te rIsabhari nAkhaI sarA, tehanA vaMcaI deva kari te na cUkaI caturA narA. marma pradesaI te haNyau ardhacaMdra zara nAkhI, dharaNIyaI te Dhali paDyau evI vANI bhAkhI; bhAkhI tiNaI e vANi evI "putra! huM duyodhana, nAmaI mahA durajeya corI karI lya jaganau dhana; nirabhIki AvI nijIka mujha mana raMjIyau tiNi tujha bhaNuM, INa bANa ghAtaI jANi mAharale jIvita chaI navi ati ghaNuM. ega vaNa vali saMbhalau iNa giri ThAmai pAsi, deula daI nadIyAM vicaI pazlima bhAgi vimAsi; tasu bhAgi parichama ghaNaI tanaI tanu silA mAM thI je sajI, teha dUri kari ThAmi disiI tihAM bhUmigRhi sobhA bhajI; paisavau tihAM kiNi majhabhAgamAM pravara rUpa guNe bharI, navayauvanA suvinIta jayasirI nAma chaI mujha suMdarI. 247 248 249 1. bhAgya. 2. tIrathI. 3. madhyabhAgamAM. For Personal & Private Use Only
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 267 250 tiNa gRha majhaI dhana achaI jehanI saMkha na kAI, tasu supurisa! nija kari karI bhogavi mahAbhAga bhAI!; mahAbhAga! bhogavi dhana-ramaNi te mata viphala karijo jigaI, dhana dubaI savi upajAva e puNyavaMta halaI te jiNaI; mujha aMta Ayau chaI tiNaI tuM gatajIvitanaI ApinaI, dAru-dahana e iNaI avasari vaDau avasara saMtanaI." parabhavi teha gayau titaI, dIyA dAru udAru, Arahi pavara rahaI gayau kathita desi suvicAru; suvicAru kathita pradesi pahutau duI nadI vici deulaI, sila dekhi ughADI tiNAM ziva sAca vacana sahu milaI; jiNa pari kahyau tiNi tiNa paraI te sAda kIdhau "Ava e," dAdesi koilaha paraI "Avaje gRhi zubhabhAva e." tehanau rUpa dekhI karI harakhita mana ja nihAlAI, karatauM vaMchA ehanI jANe rohiNi gAI; rohiNI gAlaI jANi ehanI karata viMchA ciMtavI, apa-hasti nihaNyau kumara priya bhaNaI "syu karaI priyatama navI?; tujha kAji baMdhava-pitA-nayarI-geha-sakhi savi chAMDiyA. nirala anya prasaMga raMgaI kisA DaMbara maMDiyA 251 252 saaA 1. saMkhyA. 2. daravAje. 3. DAbA hAthe. 4. ADaMbara. For Personal & Private Use Only
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ 268 guNavinayajI kRta 253 254 255 256 DhAla - 21, tiNa avasari giri OMgi. vacana suNI e tAsu, chorI kumara calaI rI; rahi Aruti agradasi, saMta na apajasa laI rI. tilauIka vana desu laMdhyau sukhaI titaI rI; nAzataka "zabara-saMghAta dekhaI Ika unamataI rI. nAza e zabarAli rAli kuDuMvau sagarau (?); dekhI ciMtavaI ema, vahaI madajala jea garauM. aIsau mada-gaja koI, sahIyaI naI vani haI rI; jitalaI dekhivA tAsu, cihudisi nayana rahaI rI. titalaI sasi-zaMkha-kuMdadhavala daMtAvala dekhaI; moruta taru mahAkAya, madajala-vahata alekhaI. madanamaMjarI dekhi, manamAM cakita bhaI rI; kima chUTiva ina pAhi? nIrabhaya ThAmi jaI rI." kumara bhaNaI "Ima ma bIha, mugadhe! vanagaja dekhI; saMpada Apada hoI guru itara uvekhI. rAhugrahaNa tuM dekhi, sasadhara-dinakara vicaI; tArAgaNi nahi hoI, rAhugrahaNa avilaMbaI. jinakuM saMpada hoI tinihikuM, Apada AvaI; muMDana zirakau hoI, tAhi kI bhUSA chanAvaI? maMDana muMDana doI, vukuM kavahu na kIjaI; iNa dUSyataI dUSTi, bhorI apanI dIjaI' 257 258 259 260 261 262 1. bhIlonuM ToLu. 2. atizaya. 3. daMtazULathI humalo karanAra. 4. zobhA. For Personal & Private Use Only
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 269 263 264 265 266 267 priya bhaNI prabhaNI ema, rahathI utari Aya; jihAM vanagaja gala-garji, karata kamaranaI dhAyale. nAkhyau tiNi utarIya, turati sameTI AgaI; dIdhau tiNupari daMta, khaMta(dha?) sabhA kuMjAgai. citta huala tiNi ThAmi, tAkI AI caraI rI; gajavara baMdhaI aMdha, madakari kari samaraI rI. kumara ikIya khaNa mitta, mattakarI vasi apanaI; ahi jima maNi-maMtra-yogi, athavA iMdriya sukhanaI. nija priyA dekhata hasti khaMdhathI avatari carIyala; raha upari nRpasUnuM, syuM giri hari saMcarIyau? nija pura sAmuhau jAma, laMghaI kumara kitauIka; mAraga AgaI vAgha, bayaThau dekhau tihAM ika. AphAlyau dharatI sAthi, jiNi dIragha laMgUla; ulasyA kesara jAsu, mAnu baMdha avacUla. dekhI hasiya kumAra, dhAyau sAmuhI tAkuM; rodra varaNa saji vAgha, karake prahAra devAkuM. ugra titalaI kumAra, vastra vidyau kara ghAlaI; vAghakaI vadana majhAri, tA kari bala saba pAlaI. khaDagalatAaI khaMdhi, dakSiNa hastaI ghAtya; duhavaI gADha prahAri, amadA paratakhi pAtyauM. vArI vAgha vighAtajitalaI laMghai gahana; thoDI sau ahi eka, dekhaI veNi samAna. 268 269 270 271 272 273 1. puchaDI. For Personal & Private Use Only
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ 270 guNavinayajI kRta 274 275 276 ali-kula-kakSa-vana, phaNi-maNi-kiraNa-vibhAsura; lapalapATa kara jIha, do jasu vadani bhayaMkara. rakta locana pheMkAra, karata dhamaNi jye dhUnI; sAmuhI Avatau dekhi, mayaNamaMjari manapUna. guru-bhaya-kaMpita deha, kumara kaMThi jAI lAgI; mata bahau priya!' ema, bolata rathanaI AgI. utarI sAmuhau teha, Avata nAganaI thaMbhaI; gati naI kari mukha thaMbha, khelAvI te "avarAI. choDI cAlaI teha, rahi AruhimanaraMgaI; turati turInaI joDi, rathasya nirabhaya aMgaI. laMghI naraka samAna, kaSTae gahana-vitAna; saMkhapuramAM saMpatta, bahu sukha dravya-nidhAna. 277 278 279 1. dubhANuM, dukhI thayuM. 2. aTakAvyo. For Personal & Private Use Only
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa DhAla : 22, sudharama svAmI iNa pari. nagarI jana saMtoSyA ati ghaNuM re, ghari-ghari toraNa rAji; bAMdhIyai UMcA vyUpa-musala karai re, ThAmi-ThAmi subha sAji. 280 nagarI pura galiyA raliyA thari sohIyai re, sovana pUraNa kuMbha; ThavIyai ApaNi-ApaNi vastranI re, sobhA karIyai acaMbha. 281 nagarI phulavahu sanamukha mukhi bahu gAiyai re, dhavala maMgala suvisAla; 2bhaTTa caTTa 4gahagai jasa paDhai re, amRta jema rasAla. kumaranai nagarImAhai paisaMtA re, gi-piMga nATaka raMga; vezyAjana AvI bahulau karai re, dAna di rIta abhaMga. jananI-janake bahu nehai karI re, maMdiramai paisaMta; AliMgyau harakhai praNamyau save re, loke AvIya kaMta. 1. vijayastaMbha 2. bhATa. 3. chokarA. 4. AnaMda kare che. 5. Theka-ThekANe. 6. prAMte. 282 nagarI kumaranai pUchI vAta aMtaranI save re, bhojananai payaMti; sahua vAta kahi Avyau nija gRhai re, rahatau mananI khaMti. 285 nagarI 283 nagarI jAyai sukhamai kAla tIyAM ghaNau re, bhogavatAM rAja-lIla; subha saMgami saMjAta parama khusI re, nahI jihAM kAi hIla 286 nagarI For Personal & Private Use Only 284 nagarI 271
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ 272 guNavinayajI kRtA 287 anyadA, 288 anyadA 289 anyadA 290 anyadA DhAlaH 23, tehi ja sAtha tihAM utarya. anyadA vasaMtaritu AvIyaI, kAmuka loka ANaMda re; paura narAcyuM bhUpatI, tArAgaNi jima caMda re. cAlIyau te kumAra purI, sakhijana parivAra re; ramaNi sahita pura-nArinaI, sukha karata manuhAri re. rUpa saMpada dekhAvinaI, Avyau tihAM kiNi raMga re; hAsa-vinoda ghaNA karaI, madanamaMjari saMgi re. rami savi jana nagaraI gayauM, bhayau saMdhyAkAla re; rAjA piNa nija maMdiraI, pahuta samakAla re. parijana sakala visarajIya3, kumara piNa tAma re; kumara rahaI AvaI vahI, madanamaMjarI syAma re. nAgi bhakhI hAhArava karaI, "khAdhI-khAdhI' vilApa re; karatI savi aMgi kaMpatI, dharatI saMtApa re. kumara uchaMgaI jA paDI, kaDI-bhaMgaI geha re; viSabhara sahatAM dohilauM, bhalala jiNa nahI neha re. kamara bhaNaI Ima "ma bIpi tuM, kuvalaya-dala-neta! re; viSadhara viSanI prabhAvakuM, huM hari karinu saceta re." ehavau vacana kahatAM thakA, Ika muharata mAti re; nAri viSadhArI parI, jima thaMbha viNu chAti re. mohaI kumara mUkyau ghaNuM, jANI jIvita-sutta re; vilAI karuNa saraI karI, hAhAkAra mukhi vatta re. 291 anyadA 292 anyadA 293 anyadA 294 anyadA 295 anyadA 296 anyadA 1. pAchA mokalyA. 2. DaMsa dIdho. 3. chata. For Personal & Private Use Only
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadA rAsa 273 kiNahi kaSTa nija AtamA, saMvari cihi kiddha re; tihAM nija bhajjA saMDavI, jalaNa ANIya diddha re. 297 anyadA jitalaI nija Atama khivaI, kumara jalivA kAja re; Aya khacarayu tetalaI, kumara puNyanaI sAjize. 298 anyadA gaganathI bhaNaI kumaraI, "supurisa! INa agni re; viNu kAraNi paisaI kizuM?, yama kerAM magna re. kSaNamAtraI tujha ramaNinaI, saja karinuM aja re; Ima bolI abhimaMtranaI, jala khivaI nirava re. jANe nidrAkSayathakI, jAgI saMvaraI deha re; kuNa e pradesa?" ramaNa bhaNI, pUchaI ramaNi saneha re. 301 anyadA. 299 anyadA 300 anyadA 1. citA. 2. khecara- vidyAdhara. 3. agnimAM. 4. mArgamAM. For Personal & Private Use Only
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ 274 guNavinayajI kRtA DhAlaH 24, anya divasi taTinI vicaI. kumara priyAnuM ramaNIyaI, prasaralaI bahu aMdhakAri re; je nijIka deula achaI, tihAM pahutI te vicAra re. 302 kumAra INa samayaI kumara bhaNyauM, "prasanavadani priya! setI re; jitalaI jalaNa ANuM bahAM, ekalI rahi vAra etI re." 303 kumara0 jalaNa bhaNI etale kahI, gayau kumara tiNavAra re; pAchale valIyau te grahI, jiNathI mani camakAra re. 304 kumara0 titalaI dekhaI deulaI, jalaNataNa udyota re; Avyau pUNyau priya bhaNI, kADhivA saMkA chota re. 305 kumara0 "dIThau dIpa prakAsa mAM, deuli e vimAsau re?'; priya bolaI "priyatama! suNauM, nahI ihAM koI tamAsau re. 306 kumara0 jalaNa tumhAM kari je hatauM, pahuta tasu pratibiMba re; sudhA bhitti dekhyau tuke, jANe kaMcaNa kaMba re. 307 kumAra 1. kAMbI=paTTa. For Personal & Private Use Only
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadata rAsa 275 DhAlaH 25, saMjaI ciMtaI. INa avasari asi priyanaI deI re, jAna-yugala nija dharaNi gharei re; jalaNa dhamaI jA ahamuha hoI re, kSudra pravartai chidUkuM joI re. - 308 iNa. kADhyau te asi kosathI tAkaI re, karathI deula silavaTi tAkau re; jANe kATavA gurue nighAtaI re, rAtai paDIyau pUchaI tAtaI re. 309 INa0 priya! saMbhrAMta thakau ramaNInaI re, sarala sabhAva thayau myuM tucchanaI re; viNu kosaI asi nAkhyau dharAyaI re," priya bolaI "kAma maI na dharAyaI re. 310 dhaNA manamatha pIDA manamaI vAdhI re, tiNa paravasa huI sAra na lAdhI re; hAthathI tiNi asi paDyau na jANyau re, kSuddabhAva tasu manahi na ANyau re. 311 UNa0 jAlI jalaNa dehali tiNi rahIyA re, rayaNi gamAvI prabhAtaI vahIyA re; nijaghara sAmuhIM AI pattA re, nija bhavanaI kahI sagalI vattA re. 312 iNa0 baMdhava-sakhi-sajanAnaI harakhaI re, dogaMdaka sura pari utakaraSaI re; kamara-priyA douM visayAsattA re, kAla gamAvaI paraspara rastA re. 313 INa 1. zilApaTTe. 2. pragaTAvI. For Personal & Private Use Only
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ 276 duhA anyadA kiNihiki samai te, rAjanaMdana guNavaMta; viparItazikSita vAjinai, vAhai mani dhari khaMta. vAha-vAhana-bhUmii kumara, pekhatAM siva paratakSa; duSTa azvi pahucAvIyau, ranamai jasu guNa lakSya. tApasa jiMhA nivasai ghaNA, kumarai bhamatAM patta; 1jiNahara ika tihAM dekhIyau, cAraNa samaNa supatta. DhAlaH26, aisA sAdhujI ve. munirAjai ve rAjita sUrI kaisA ve?, gaha-tArA ve vici ruvi-sasadhara jaisA ve; sasadhara jaisA graha tArA vi kaustubhamaNi maNivRMdai, kalpavRkSa manavaMchitapUraNa taruNa tarukai vRMdai; deva samuhai sahasanayana jisau somya guNai jisau caMdA, kSamA guNai navi viracai kabahuM dharaNI pari zubha kaMdA. sUra samAna ve dItii kari suvAna ve, guNa jANa ve tasu niramalau caunANa ve; cihu nyAne kari je chai saMpannA caraNa kamala jasu dhannA, sevai je sohaga saMpunnA te thAai zubhapannA; sAhasagati jasu nAma virAjai zrI jinavaranai rAjaI, parama pradhAna puruSa je garuau dezani padyana jima gAjai. 1. . derAsara. 2. supAtra. 3. indra. 4. kaMTALavuM, TI vi+ran, na>7 (cUlikA paizAcimAM). 5. megha. For Personal & Private Use Only guNavinayajI kRta 314 315 316 317 318
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadata rAsa 277 319 320 vidyA vasaI ve dIThA jaga vyavahArA ve, gaNadharA ve nahI jasu kAma vikArA ve; jasu kAma vikArA nahIya lagArA sasi-parivArA, aisA anagArA dharama bhaMDArA guNa gAvaI jasudhArA; mAnaI jehanI jagi sahueI kArA bhaNivAnaI jasu lArA, lAgA munivara sahua udArA viratA Isa saMsArA. kumarai jAI ve caraNakamala tasu namiyA ve, jiNi sadaguru ve iMdrI-turaMgA damiyA ve; damiyA iMdrivyaazva jiNaI guru lAdhI dharama-AsIsA, tehanaI pAsaI jAI bayaThau kumara namAvI sIsA; lahi avasara prabhaNyau vinayaI kari jiNi avasaranA jANa, DahA hovaI jiNi vipra-duInau dRSyata purANa. nRpa AgaI ve karaI baMbhaNa I sevA ve. daMta dikhAvaI ve navi viMchaI kachu devA ve; navi vaMchaI devA phokaTa sevA huMtI ubhagau bhAI, bIjI avasari dekhI bolisa ma kari utAvali kAI; anyadA daMta paDyA asakhalanaI cIkhali naravara kerA, avasara dekhi bhaNaI guru bhAI puNya phalyA aba merA. daMta bharosaI ve hama rasA tumhakaI pAsaI ve, te bhIna sIsa sahaI te paramesara! kiNa AsaI ve?; kiNa AsaI rahivau kachu na kahivau vidA karale nararAyA, sadaguru bolau nyAna-divAkara tumha chauM jaga-piu-mAyA; kAI sakautuka tumhanaI pUchuM, "kuNa prabhueha supurisA? yovana lAvana rUpamAM suMdara paratakhi manamatha sarisA." 321 322 1. AjJA. 2. pAchaDa. For Personal & Private Use Only
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ 278 guNavinayajI kRta 323 324 325 326 DhAlaH 27, unaI megha ghaTAkarI. vaIrAgai kari pUriyA, pAMce parama prasaMta re gurujI Ima bhaNaI; jAnaI kari joI karI, madhura vacana kari kaMta re gurujI . "aNahi ja desaI kaI vaDI, camarI nAmaI palli re gurujI; dharaNIdhara bhIla bhogavaI koI na karaI jasu pati re gurujI.. anyadA Ika narapatitaNa3, kumara amara sama rUpa re gurujI ; vITya haya-ga-raha-bhaTe, jima maMDUke kUpa re gurujI. tiNa bhUmiI te AvIyala, tiNi tasu senanau bhaMga re gurujI; kIdhau tiNimyuM te bhiDyauM, na paDyau kovi 'viraMga re gurujI . chali na sakaI koI kehanaI, ehavau thayau saMgrAma re gurujI ; tiNi nija jAyAku kahyauM, "zRMgAre abhirAma re gurujI.. thAI Agai basivala, mukhapaMkaja unamIla re'' gurujI; nayana-nayana tAkA milyA, kAma zare haNyau bhIla re gurujI.. chid lahI kumarai tarA, bANaI nihasyau marmi re gurujI; jItaI nAhi jAsakAM, je chelyau iNa kukarmire gurujI. rAvaNa pUNi mAryau raNaI, paranArI abhilASa re gurajI; zrI rAmaI e vAta kahI, jANau zAstranA sAkhi re gurujI.. maNiratha anaratha pAmIyala, DasIyau kAlaI bhuyaMgi re gurujI; mayaNarehA vaMchA thakI, manamatha kIya bhaMgi re gurujI. bhilanAtha mArI karI, cAlyau priyANye sanehare gurujI; AgaI titalaI AvIyA, pAMce bhAI eha re gurujI.. 328 329 330 331 332 1. AkramaNa. 2. phIkko, nirbaLa. For Personal & Private Use Only
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 279 334 335 jIva rahita dekhyau "tiko, jyeSTha sodara zara-ghAti re gurujI; tirahi ja ratha mAgai calyA, lahivA mArivA ghAti re gurujI . 333 amarasa vahatA manamahI dasatAsane hoTha re gurujI; saMkhapurai paTutA tika, kumara kumAranI goThi re gurujI.. baIThau chaI dekhyau tie, avasara lidhau koI re gurujI; viSNu avasari bala ko nahIM, haMsa-mayUranau joI re gurujI.. zaradakAli haMsa sara bhalauM, lAgai varaSAkAli re gurujI; mora cakora karaI bhalA, avasara karaI bala-mAla re gurujI . 336 tirahi ja puri te Tika-rasA, jotA mArivA chidre gurujI; ari chalivA vyaMtara parai, pratidini jini hUI vinid re gurujI0. 337. anya dinaI udyAnamAM, mukta sakala parivAra re gurujI; nija jAyAsuM dekhIyala, ekalau tIe kumAra re gurujI. 338 vadha upAya jA ciMtavaI, pAMce dudu pariNAma re gurujI; duSTa bhujaMgi titalaI bhukhI, huala prANa virAma re gurujI . 339 gata-jIvita jANI karI, khivaI aganimaI Apa re gurujI; vidyAdhara-yuga AvIyala, dekhi dharaI mani kopa re gurujI . svastha kIyau tiNi tiNi khiNaI, uDi udyAna pahUta re gurujI; niyaDaI deiila mUkinaI, priyA bhaNI nRpasUta re gurujI. 341 agani kAji tihAMthI gayauM, chala lahi harakhita tehare gurujI; pAMce vaMchita pUrivA, levA tehanI cheha re gurujI.. pracchannaI jAI rahyAM, tIyAM mahi laghu bhAI re gurujI; sUgaDaithI paragaTa kIyauM, cIra gopita dIvadAI re gurajI. 343 340 342 1. teono. 2. amarSa. 3. dAMta vacce hoTha bhIDavyA. 4. TekIlo. 5. kaMpA=dayA, 6. nikaTanA. 7. mUMgo dIvAnuM DhAkaNuM. For Personal & Private Use Only
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ 280 dIpa udyotai dekhIyauM, laghu sodara vararUpa re gurujI.; ramaNIyai nehai DarI, lAvana-jalanau kUpa re gurujI. bolI 'tuM mujha patipaNai, subhaga! thAau anurUpa re gurujI.; sAnurAga dRSTii karI, dekhi sakAma sarUpi re gurujI. jai anya nArI tu tadA, karisyuM prANa viSutta re' gurujI.; te bolyau ramaNI bhaNI, 'ima karivau navi jutta re gurujI. kAma-dagadha mugadhe! ghaNuM, vaMchuM tujha saMga re gurujI.; jau jANai e tujha patI, tila-tila karai mujha bolI hiva ramaNI isau, 'kAi na ANau saMka re gurujI.; mujha hAthai e mArisyuM, e e vanitA vaMki re gurujI. tujha paratakhi' ima bolinai, DhAMki lIyau te dIpa re gurujI.; e iNa piNi agani lei karI, Ayau suMdara kuladIpa re gurujI. aMga re gurujI. khaDaga priyA kari de karI, jalana dhamai sira nAmI re gurujI.; jAma kumara ramiNI tikA, chala ramivau karai tAmi re gurujI. kosathI asi kADhi karI, mUkai grIvAyai prahAra re gurujI.; kAma vasai kAma e karai, rUMtI kehanI dAra re? gurujI.. priya paradesI je hatau, sItala jisau caMdUkata re gurujI.; te piNa viSayogai karI, mArai sUrakaMta re gurujI.. 1. svayaM. 2. rahetI. guNavinayajI kRta For Personal & Private Use Only 344 345 346 Ai pUchyau priya bhaNI, 'ihA dIThau udyota re gurujI; te syau kAraNa?' kAminI, kUTa-taTi-nirau zrota re gurujI. 'tumha kari jvalita jvalana hatau, pratibiMbau tasu jANi re gurujI.; deuli huau te tumhe, dIThau saMyama ANi re' gurujI. 347 348 349 350 351 352 353 354
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 281 355 356 strI vesAsa kisa karau? sAsanau jima vesAsa re gurujI ; te hUI vAta-caMcalatarA, kuNa hovaI te vimAsi? re gurujI.. kSaNi rAcaI viracaI kSaNaI, vanitA bIjae lIbhAtI re gurujI; kSaNa dIsaI dIsaI nahI, strInI eDI dhAti re gurujI0. INi laghu sodari suMdarI karathI karuNA dhAri re gurujI; kari kari prerI pADIyala, khaDaga aDiga jasu dhAra re gurujI.. eha carita bhAyA bhaNI, prabhaNyau strInau vicitti re gurujI. ati dAruNa dArAtaNa3, jANI ANI citta re gurujI.. vilasita vaIrAgaI bharyA, AyA mAharaI pAsi re gurujI ; dIkSA levA kAraNai, Atama tAraNa Asire gurujI.. 357 358 359 1. pavanathI paNa vadhu caMcala. 2. dhATikaTeva. For Personal & Private Use Only
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ 282 guNavinayajI kRta 360 DhAlaH 28, lAlana Ayale jo kahaI. carita ApaNau saMbhalI manamAM paricitaI. aho-aho! mahilA isI priya mAnIyaI kaMI; jiNi kAjai e deha mAM dahanaI dahivAnuM, ghAlivA vaMzya mujhaha hahA! kiNamyuM paDyau pAnuM?" eha ehavA kAma jaI karivA mujha lAgI, priya-mana-carita caraNa kahau kuNa kADhaI pAgI?; mujha kAI savi choDiyA nija baMdhava- sahiyA, "nava priya kAjai mujha bhaNI haNivA kara vahiyA. tiNi kAraNi sAcII sAsaI vikhyAta, sAMbhalau jaI kautuka achAM saMbhalivA nyAta; gaMgAnI savi vAlukA sAgara savi aMbu, himavaMta-giri parimANa je jANaI avilaMbu. buddhimaMtahovaI para tavi mahilA cariyuM; navi jANaI karisyAM kisu? jiNi tasu hiya dhariya; 361 362 363 rovaI ApaNAI ghaNuM rovAI paraDuM, *vayaNa alIka vacana vadaI upajAvaI varakuM; parata navi ratala navi huvai sAcau savi jANI, e aMtarivisabharI mukhi amRtavANI. 364 1. navA. 2. vadana. For Personal & Private Use Only
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 283 365 366 kapaTaI visa khAyaI maraI na jANavaI mana ruci, jAvala dhovau kAminI kabahuM na huvaI suci; mahilA rAtI selaDI sAkara kyuM sArI, viratI-nIratI jANivI nivahutI khArI. khaNamAha) anurAgiNI khaNamAhi virAgiNI, rAga karaI anya anyabhaNI dhanya manamAM mAnaI; haliddA-rAga myuM varNa nIcala prema kahIyAM, bUDA te bhavasAgaraI paDyA je INa pAnaI. tanu bolivaI tanu joI ramaNIka e ramaNI, mahura-gaMThi mahurI mukhaI paNi prANAharaNI; hRdaya nIThura kAminI churI sovana kerI, adhamapaNa mujha e aho! pApakI karI DherI. jiNi INa kAraNi mahelIyau kula-niramala zazi jima, ajasa adhika aMgI karyau jIvita dharuM e kima? tAma puraI vaIrAga kula-lAja e tAma, tAma akArija saMkae gurujana-bhaya tAma. tAma IMdriya vasa sirI-bhAjana huI tAma, manamohana ramaNIjanaI vasa purisa na jAma; dhika saMsAra e sukhakAraNa bahAM kuNa? saMsAraI re sukha kihAM? jihAM ehavA aguiNa. duSTa-naSTa khiNamAM huvaI e vibhava vilAsA, phiratA sukha-duHkha khiNi khiNaI paDaI jima kari pAsA; kSaNa saMyoga viyoga e sthira na hoya nivAsA, naranaI e raMdhaI priyA jima pakSinAM pAsA.' 368 369 370 1. chevaTe. 2. moravelanI gAMTha-je jherI hoya che. 3. malina karyu. For Personal & Private Use Only
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284 guNavinayajI kRta DhAlaH 29, nAnhaDIyala. ehavau manamaI bhAvata pAvata zama-saMvega ulAsAjI, bhagavaMtanaI caraNe jAI lAgau dharatau manahi tamAsAjI; bhagavana! tuNDi e carita kahyala mujha, maI haNyau ehanau bhAijI, hu piNi ubhagau e bhava hutI vrata ghauM IhAM na ThagAijI. - 371 mujha upara anugraha-mati dhari kari jANyA bhavanA bhAvAjI," bhagavaMtaI puNi jogyatA jANI, bhava jalanidhi vara nAvAjI; dIkSA dIdhI sIdhI parivrata sAdhaI na kahuM virAdhaijI, mani saMvega rasAyana sevatAM samaya gamaI te samAdhaIjI. 372 For Personal & Private Use Only
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 285 375 saMdhi- DhAlaH 30 jima te agaDadata ramaNIyaI jAgyau navi paDIyau vayaNIyAM; pratibudhajIvIya) jima sukha pAyala, tima apramattapaNI e suhAya. 373 bIje puNi apamattapaNI bhajivala, siva-mAgai iNa pari mana sajivI; au pramAda dUraI bhavi! tyajivalaIma karatAM bhavajalahi na majiva. 374 bADameraI saMpada DeraI, ulasyau hiyaDaI harakha vadherAI; agaDadatta-saMbaMdha kahevA, DhAla baMdhi puNyalAbhanaI levA. te pramANa caDIyala paMcama jina, sumatinAtha parasAdaI subha dina; kAtI vadi bIjaI bhRguvAri, revatI nakSatramAM manurAri. 376 amRtasidhi yogai upayogaI, AnaMda nAmaI sukRta prayogaI; solahasaya eThahattari varasaI, jihAM jaladhara dhari jala bhari varasaI. 377 zrI jinarAjasUrinaI rAjai, kharataragachi jasu jasa-sasi rAjai; zrI memasAkhaI phalasama chAya, zrI khemarAja mahAvijhAya. dIpaI tasu paTi vAcakamukhya, zrI paramodamANika ThAyaka dakSa; jehanI vANI amRta samANI, sahue lokanaI sahue suhANI. 379 vAcaka zrI guNaraMga guNAkara, zrI dayAraMga suguru sevAkara; emasoma samatAyaI koThai, eThavA ziSya jagai jasu sohaI. 380 tasu paTi zratadhara sohagasAra, jANe kaliyugiI gaNadhAra; zrI jayasoma mahAvijhAya, vartamAna budha-janamahi-rAya. thayau tasu sasa sakalazastrAratha, jANyA guruthI bahu paramAratha; jiNi zrI guNavinaya mahAvijhAya, tehanaI zrI mudAya upAya. 382 378 381 1. mArgamAM. 2. AthI. 3. DubavuM. 4. vadhAre che. For Personal & Private Use Only
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ 286 guNavinayajI kRta zrI jinakuzalasUri anubhAvaI, trisIMyA grISami thali jala pAvaI; je guru girimAM nidhi zubha dAvaI, sahuAnaI siri sobha vadhAvaI. 383 eha bhaNatA suNatAM dini-dini, riddhi samRddhi huI cira thira jini; tiNi e bhaNivau suNiva baMdhura, mIThau sAkara sama saMbaMdhu. 384 | zi zI va. Os/ /11 nA nama: R For Personal & Private Use Only
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ 287 pa. Ilata$idjI kRta agasThatAsa che duhAH nAbhi-mahIpati-suta jayo, Adisara arihaMta; mana-vacanaI-kAyA karI, paNamI zrI bhagavaMta. vacana sudhArasa varasatI, sarasati paNamI pAya; kAlidAsanaI taI kIyo, murakhathI kavirAya. hitakAraNa mAtA-pitA, vali viseSa gururAja; e tIne praNam sadA, sAraI vaMchita kAja. zrI gautama gaNadhara pramukha, nija tIrtha siNagAra; sevakanaI sAnidhi karaI, e moTo upagAra. dravya-bhAva nidrA tajI, jiNi jIta paramAda; agaDadA guNa gAvatAM, nAkhi dIka vikhavAda. sAdhutaNA guNa gAvatAM, rasanA hoI pavitra; navanadhi-radhi-sidhi saMpajaI, kathana karIyA pUtra. bhAkhaMDa paMkhInI paraI, je vicaraI aNagAra; agaDadariSinI para), lahisyAM sukha apAra. rasikataNA mana raMjIyAM, suNatAM e saMbaMdha; caturAI vAdhaI adhika, Talai karmano baMdha. sAhasIka-sIri-seharala, jasu moTo avadAta; eka-manA thaI sAMbhalo, aDadattanI vAta. 1. pAThAsiritilao. 2. pAThAmudA. 3. pAThATha kArIyA. For Personal & Private Use Only
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ 288 lalitakIrtijI kRtA DhAlaH 1, rAga-rAmagiri. bhumi-ramaNigili navasara hAra, iMdrapurI jANe avatAra; sakala nagaramAhe "siradAra, suMdara nagara saMkhapura sAra. nyAyaI rAmacaMdra anuhAra, sakala nRpatimAhi siradAra; hAra-vicaI jima nAyaka-maNI, tihAM suMdara nAmaI bhudhaNI. tasu paTarANI guNaabhirAma, sIlaI sulasA sulasA nAma; pApa-karama alasA subhamatI, jIvanaprANa samA jasavatI. jima giri-kaMdara siMha-kisora, jima motI sIpoDI kora; tasu kuMbaI lIdho avatAra, koIka jIva bhalo AcAra. anukrami rANI jAyo naMda, mAtA-pitAnAM thayo ANaMda; ucchava karI bolAyo bAla, nAmaI agaDadata sukamAla. bIjataNo jima vAdhaI caMda, tima te vAdhaI suMdara-naMda; yauvanabhara Ayo jehavaI, kavaNa vAta huI tehavaI? sAtaI vyasana rahaI jasu pAsa, dayA-dharamano nahI abhyAsa; gAvaI gIta ramaI ulAsa, galiyAmAMhi dIvAvaI rAsa. serI-serI te saMcaraI, viTa-naTa "setI saMgati karaI; uttama janathI Darato rahaI, suMdara mAraga navi "saradahaI. Ika naMdana caMdananI paraI, sagala nija-kula surabhita karaI; Ika bAlaka bAlaka jima jANi, kula-khaya-kAraka avaguNa-khANi. nagaranAri saMtApI ghaNI, tiNa pukAra thaI tasaNI; ajI lagaI nija nayara majhAra, ramaI kumara lahaI sukha apAra. vyasanataNA phala dekhi vicAra, vyasana tajau sevA AcAra; rAmagirimaI e pahalI DhAla, lalitakIrati kahaI vacana rasAla. 10 1. pAThA, siNagAra. 2. rAjA. 3. guphAmAM. 4. halakA mANaso. 5. sAthe. 6. pAThAsaradaI. 7. samagra. 8. pAThA pari. 9. pAThA jija. For Personal & Private Use Only
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 289 DhAlaH 2, "caMdrAyaNAnI. nagara-mahAjana mili karI re, AlocaI vArovAre, kamara saMtApA atighaNuM re, ketanaI kIjai pukAro?; kehanaI kIjaI pukAra re bhAI!, kura saMtAI sayala lugAI, e to vAta kharI na suhAI, kumara vimAsaI hie na kAI." jIle rAjesarajI! paya praNamI mahimura rANA-rAjIyA e, tujha bhaDa bIyaI bhUri ariyaNa vAjIyA e-e AMkaNI. be kara joDI vInavaI re, rAjA suNo eka vAta, nagaramAMhi navi rahi sakAM re, mAThI kumaranI ghAto; mAThI kumaranI 'ghAta ho rAjA kumara saMtAyA hatA "tAma, phirato-phirato karaI 11divAjA, kari na sakaI nAri gharinA kAma. 2 jIu0 rAjakumAra rAjAtaNo re, nAI kehanaI hAtho, mahesuM AlI vANIyA re, nayara-loka savi sAtho; nayara-loka savi sAtho jAI, jo navi mAnaI bApa na mAI, cAlaI ApaNA rAI, so kiuM mAnaI hamAnaI? sAI!'. 3 jIu. mAhAjAnA vacana suNI karI re, rAjA thayo sakopa, kumara bulAyo tatakhiNaI re, AchaTa nAkhyo Topa; AchaTa nAkhyo Topa re moTo, rAjAyaI vali putra hAkoTyauM, jA "desAI lakhaNaI boTo, iya lakhaNaI vadhAraI troTo.' 4 jI tAta-vacana kAnaI suNI re, manamAhi ANi gumAnI, je tejI kima 9tAjaNa khamaI re?, e jagi vAta pradhAna; e jagi vAta pradhAno kahAI, dhIraja dhara to hoI bhalAI, dhIraja mukyo jAI vaDAi, jiMhA jAI tihAM satta sahAI. 5 jIu. 1. caMdAulAnI. 2. pAThAsaMtApI. 3. bhAta=bhojana. 4. patnI. 5. atizaya, pAThA, mahisra. 6. harAvyA che, pAThA, gAjiA 7. pAThAdhAto. 8. pAThAdhAta. 9. pAThAtAjA. 10. hAMsI. 11. pAThATha kAjA. 12. pAThA, mahAvacanacana. 13. pAThA, kaNI karI. 14. mugaTa pachADyo. 15. dezAMtara, pAThA desavaTaI. 16. hIna. 17. pAThAve chaI. 18. ghoDo. 19. cAbuka. 209. sattva. For Personal & Private Use Only
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ 290 kumAra siMhAthI cAlIyo re, lIdho khaDaga-sahAyo, sAhasIyAM sAhasa phalai re, suMdara komala-kAyo; suMdara komala kAyo re prANa viNa, paricaya kou pAya na pANI, mAnai navi ko rAu na rANI, loko kahai 'e sAcI vANI'. mAi vilApa kiyA tadA re, khabari na lAdhI kAi, 4gayAM-muyAM paeNkeDai sahI re, gayo na ko jAi; gayo na koi jAya re mAi, vila saMsAra sukhai lapaTAi, svArathakI saba sayaNa sagAi, sAco jina-dharma eka sakhAi. pAsa janama dIkSA jihAM re, nayari vANArasI ThAmo, pahuto kumara tihAM kiNai re, sarisad vaMchita kAmo; sarisai vaMchita kAma re dhAyo, nagarImAMhi kiNai na bulAyo, phira-phira manamAhi pachitAyo, pavanacaMDa ujhA ghari Ayo. lalitakIrtijI kRta 6 jIu For Personal & Private Use Only 7 jIu pavanacaMDa ujhAu tihAM re, bahu vidyAbhaMDAro, haya-gaya-raha sikhyA valI re, jANai Agama-sAro; jANai Agama-sAro dArA, bhaNaivau re nara rAjakumAra, lalitakIrati kahai bahu vistAra, lahisyai kumara ihAM sukha apAra. 9 jIu0 8 jIu 1. pAThA0 sahasa. 2. pAThA prANI. 3. pAThA prANI. 4. marI gayA. pa. pAchaLa. 6. pAThA tAmo. 7. upAdhyAya. 8. pAThA caturanara.
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 291 duhA pavanacaMDa ujhAtaNA, praNamI paya-ariviMda; agaDadatta baITho tihAM, manamAMhi adhika ANaMda. "tasu guNa ujau raMjIyo, puchai suMdara deha; kihA jAyasi? suta kehano? kaha tu catura saneha'. mulathakI kumAI kahyo, jema thayo viritaMta; pavanacaMDa harikhita huuM, sAca vacanathI saMta. taba ujhau yugataI kahe, "e maMdira parivAra; kalA bahuttari sIkhato, rahila rAjakumAra!' anna-pAna AdaI karI, nava-nava raMga vilAsa; putrataNI pariti kumaranaI, rAkhyo ujhaI pAsa. DhAla- 3, alabelAnI athavA rANapuro ralIyAmaNo re-e dezI] puNyadisA pragaTI thaI re lAla, mukI phrIDA hAsa vaDabhAgI re; rAjakumara harakhaI karI re lAla, kari vidyAno abhyAsa vaDabhAgI re. ujhAno mana mohIyo re lAla, jANaI vinaya sunita vaDabhAgI re; para peDhI sevyA vinA re lAla, catura na thAI e rita vaDabhAgI re. ekatANa vidyA bhaNaI re lAla, sAte visana nivAra vaDabhAgI re; haya-ga-ra sIkhyA bhalI re lAla, dhAri hiyAM majhAri vaDabhAgI re. 3 ujhAna ghari puThili re lAla, vADI surabhita phula vaDabhAgI re; ekaMta baITho rahaI re lAla, sItala vAta anukula vaDabhAgI re. 1. pAThAve te su. 2. pAThA. cara. 3. pAThAsIta. 4. raheje. 5. pAThA pari. For Personal & Private Use Only
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ 292 lalitakIrtijI kRta vADI pAsaI TUkaDo re lAla, nagaraseThi AvAsa vaDabhAgI re; gaukha virAjaI pAkhalaI re lAla, AvaI pavana suvAsa vaDabhAgI re. 5 seThasutA UMcI caDhI re lAla, madanamaMjarI nAma vaDabhAgI re; dekhi kumara "bhaNato tihAM re lAla, navayovana abhirAma vaDabhAgI re. 6 anyadivasa sA maMjarI re lAla, Apa jaNAvaNa kAja vaDabhAgI re; tasu Agili kusumu deDI re lAla, nAkhaI mukI lAja vaDabhAgI re. 7 dina prati taruNI IyuM karaI re lAla, kumara na jovaI bhAli vaDabhAgI re; kalArasika guruthI DaraI re lAla, lobha vidyAno rasAla vaDabhAgI re. 8 taruNI nIcI UtarI re lAla, paga nephara jhaNakAra vaDabhAgI re; sarasa kusuma gucchaI karI re lAla, vAsi mAryo kumAra vaDabhAgI re. 9 kumAraI dIThI doDatI re lAla, tiNi dina sA abhirAma vaDabhAgI re; asoko vRkSa puThaI rahI re lAla, Apa jaNAvaI tAma vaDabhAgI re 10 agaDadatta cita ciMtavaI re lAla, "kiM e apachara nAri? vaDabhAgI re; "kiM kamalA? e kAminI re lola, kiM sarasati avatAra?' vaDabhAgI re. 11 taruNI darasana mohIyo re lAla, puchaI kumara sujANa vaDabhAgI re; 'kiNI kAraNi tuM bahAM rahaI? re lAla, evo rupa pradhAna vaDabhAgI re. 12 suNi suMdarI! tu kauNa chaI? re lAla, kauNa pitA? kuNa mAta? vaDabhAgI re; kAMI saMtAvaI mohanaI re lAla? kaha tu sudhI vAta' vaDabhAgI re. 13 kumaravacana suNi nArinaI re lAla, 'bimaNI vAdhyo ne vaDabhAgI re; "romaharI vikasI thaI re lAla, vacana sudhArasa meha vaDabhAgI re 14 hasatamukhI sumukhI kahaI re lAla, "baMdhudata mujha bApa vaDabhAgI re; madanamaMjarI huM sutA re lAla, INi pura paraNI Apa vaDabhAgI re 15 1. pAThATha bhaNana. 2. pAThADare rahe. 3. suMdara. 4. potAne. 5. pAThA, kimu. 6. zreSTha. 7. pAThA, mobhaNI. 8. vamaNau=bamaNo, pAThAbiuNa. 9. romarAjI. 10. pAThAbaI. 11. pAThAi khura. For Personal & Private Use Only
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa jiNa dinathI nIrakhyo re lAla, suMdara suMdararupa vaDabhAgI re; tiNi dinathI cita caTapaTI re lAla, lAgI akala svarupa vaDabhAgI re. 16 puravapunya pAmIyo re lAla, uttamajana saMghoDi vaDabhAgI re; paramesara bhelA kIyA re lAla, hama-tuma avihaDa joDa vaDabhAgI re. mAta-pitA vali vAlaho re lAla, mukI AvuM sAtha vaDabhAgI re; rAjakumAra! sudhai manai re lAla, deu tu jimaNo hAtha vaDabhAgI re. iNi bhavi *tuM hiva vAlaho re lAla, tiNi karI mosuM raMga vaDabhAgI re; 'nA-nA' karisyo jau tumhe re lAla, karisi aginino saMga vaDabhAgI re.19 tAsa vacana aMgI kari re lAla, bolai vacana amola vaDabhAgI re; 'jaba jAisi desa mAhirei re lAla, tava le jAisi bola' vaDabhAgI re. 20 ema kahi te gayA jujuyA re lAla, pahutA nija-nija geha vaDabhAgI re; milanataNI vAta dohalI re lAla, beThunai adhika sasneha vaDabhAgI re. 21 'suMdari! suMdara nRpataNo re lAla, paDhama putra huM eha vaDabhAgI re; kalA bahuttari sIkhavA re lAla, Ayau ojhA geha vaDabhAgI re. 17 'e kAmAtura kAmanI re lAla, sarisai morai rAga vaDabhAgI re; iNi vici aMtara hiva visyo re lAla, rAkhaNarau nahI 'lAga' vaDabhAgI re. 22 alabelAnI DhAlai e kahyau re lAla, kumara-maMjarI mela vaDabhAgI re; lalitakIrti kahaI re lAla, thAsyaI mAnA khela vaDabhAgI re. 18 For Personal & Private Use Only 23 24 1. saMghADo=saMgAtha. 2. pAThA adihaDa. 3. pAThA rAja kunara. 4. pAThA. tuM hi ja. 5. judA-judA. 6. pAThA kisau. 7. rAkhavo. 8. yogya. 9. pAThA. suMdari. 293
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ 294 lalitakIrtijI kRtA dUhAH my bh bh w dm anya divasa majajana karI, saji bahuvidha siNagAra; cahaTA sAmhI cAlIyao, kumara thaI asavAra. kiva darIyo uchalyau?, ki chUTao gajarAja?; kiM vA jalaNa jalaI IhAM?, kiM ripu kaTaka avAja?. kalakalATa lokANa3, kumara suNaI deI kAna; zuM? suM?" pUchaI lokAnaI, "nagaramAMhi tophANa'. Ima ciMtavatA tehavaI, pragaTa thayau mAtaMga; suMDA-daMDa ucchALatala, kumaraI dITha utaMga. madi mAtau mAnaI nahI, pIlavANanI kAra; gaDha-maDha-maMdira-mAliyA, "pADaI hATa bhaMDAra. jamarANA jima dhAvatala, jihAM chaI kumara pracaMDa; rIsa bharI Avyau tihA, lAMbau suMDA daMDa. DhAlaH4, sImaMdhara karijyo mayA-edesI. mahAjana vAraI che tehanaI, uco kari-kari hAtha; bhAji-bhAji nara! bApaDA, le ko jama setI bAtha?". eka kahaI "vaDA vAgIyA, prakaTa vikaTa bhaTa koDi; parati vahaI mukha bhAkinI, nAThA nima(ja) mukha moDi. lIdho rahe hAthIyala, e nara devakumAra; Aja lagaI IhAM evaDauM, na huo hAhAkAra. 1 mahAjana 2 mahAjana 3 mahAjana 1. jvalana=agni. 2. pAThAmyuM. 3. hAthI. 4. mahAvata. 5. pAThA, pATaI. 6. pAThAsItA dITha he suhiNo-ehanI. 7. zUravIra. 8. pAThA. paratavaI. For Personal & Private Use Only
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 295 4 mahAjana 5 mahAjana 6 mahAjana 7 mahAjana 8 mahAjana mUkI turaga hAkoTIyao, kumaraI gaIvara tAma; Aya rahe TUkaDao, sIdhao kumaranao kAma. kumaraI kATho hiyao karI, aMbara-daDao ya mahaMta; nAkhya-nAkhyau tehanau, dhama-dhamato deI daMta. vAMsaI jAI hete havaI, baIThI gayavara baMdha; dhAvaI jAvaI he ciMhu disaI, rIsaI bharIyaI "madaMdha. nRpati aMteora dekhatA, aNyau rAjaduvAra; loka sahu harakhita thakA, bolaI jaya-jayakAra. dekhI gayavara UparaI, "bhUpa kahaI "kaUNa eha?; sUravIra ati sAhasI, rAkhI jagamAI rehI'. eka kahaI "nRpa! sAMbhalauM, pavanacaMDa ghari eha; rAta-divasa bhaNato rahaI, jANaI utapati teha', bhUpaI turita bolAvIyo, pUchaI ojhAnaI vAta; ujhau mUlathakI kahaI, kudarataNA avadAta. gayavara pramukha vidyAnilo, suMdara rAjakumAra; loka 'hajUra ujhaI kahyo, kumarataNau adhikAra. kumara bulAvaNa mUkIyA, vinayavaMta pratihAra; Avi juhAra karI kahaI, "Avo sabhA majhAri', AdesaI mahAjananaI, baMdhI gaja AlAna; Avyau kumara dIvAnamaI, vinaya kalA paradhAna. jAnu-yugala kara siri valI, lAgI dharatIya jAsa; jehavaI kumara namaI tihAM, AliMgaI nRpa tAsa. 9 mahAjana 10 mahAjana 11 mahAjana 12 mahAjana 13 mahAjana 14 mahujana 1. pAThAAghao. 2. pAThAkAja. 3. vastrano daDo. 4. pAThAdaMDa. 5. madathI aMdha. 6. pAThAsUpa. 7. kIrtirekhA, pratiSThA. 8. sAme. For Personal & Private Use Only
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ 296 lalitakIrtijI kRtA viNao mUlaM purisattaNassa, mUlaM sirie vivsaao| dhammo suhANa mUlaM, dappo mUlaM viNAsassa / / 1 / / ko cittei mayUraM?, gaI ca ko kuNai raayhNsaannN?| ko kulavayANa gaMdhaM, viNayaM ca kulppsuuyaannN||2|| viNaya guNaI nRpa raMjIo, pUchaI kusalaI naI khema; lalitakIrati kahaI sAMbhalao, ujhao kaI vali jema. 15 mahAjana LAU 1. 480 na5. 2. 4810 asyi . For Personal & Private Use Only
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 297 dUhAH ojhau kahaI "nRpa! sAMbhalauM, e uttamanI rIti; Apa mukhaI guNa ApaNA, na kahaI ko e nIti. maI tI pahilo bhAkhIyala, kudarataNI virataMta; vale sAMbhaLatA lAbha chaI, giruAnA guNa saMta'. bhuvanapAla rAjA pramukha, ojhAdika parivAra; kumarANA guNa gAvatA, baThA sabhA majhAri. sakala loka nagarItaNa9, paMca milI tiNivAra; AyA tihAM kiNa kAraNaI?, karatA gADha pukAra. bheTa bhalI bahumola bahu, nRpanaI ApaI paMca; rAja! IhAM raviAtaNau, mhAraI nahi ko saMca. dhanadataNI pari mAharaI, huMtA sagalo thoka; coraI musIyau nagara sahu, tiNi thayo niradhana loka'. ralIyAyata rAjA kahaI, "kumara! saMgrahao bheTa; lADa-koDa pUrala tuhe, bhAva viparahi meTi'. nagara talAra bhaNI tihAM, hAkoTaI nara rAja; kiu re! eke coraTe, nagara musiu sahu Aja?." siri nAmI so Ima kahaI, "rAja! vacana jima kAtha; taMtra-maMtra vidyAnilauM, cora nahI mujha hAtha'. tehavaI kumaraI vInavyauM, dela Adesa naresa; corataNau nigraha karI, TAlu sayala kilesa'. 1. pAThAbeTha. 2. dvArapALa. 3. lucyuM. For Personal & Private Use Only
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ 298 lalitakIrtijI kRta DhAlaH5, rAga-mAru, vAlare savAyI vayara huM mAharala-adezI. kara joDInaI kumaraI vInavyao jI, "rAja! suNa aradAsa; corataNo nigraha jo huM karuM jI, take mujha dejyo sAbAsi'. sAhasiyAM siradAra kumAra Isyo kahaI jI, "sAtA divasomAhi; aginimAhi vali nahitari huM baluM che, jo navi ANu sAhi'. 2 sAhasiyAM. kumara pratijJA rAjA Ima sAMbhalI jI, cita camakyau asamAna; 'vAru karama jamati karaI jI, kari jyo kAma pramANa', 3 sAhasiyAM rAjakumAra hira tihAMthI UThIyala jI, praNamI naravara pAya; corataNA amiThANa jike , jotA rAti vihAya. 4 sAhasiyAM. yataH vesANa mandiresu ya, pANAgAresu buuytthaannesu| phallariyA vaNesu ya, ujjANa nivaannsaalaasu||1|| Ima karatA dina chaThau thayo che, tauhI cora na suddha; sattama diNa cita ciMtA karaI , "maI kIdho uMdha "muMdha'. pa sAhasiyAM kumara ciMtAtura citamAhi ciMtavaI jI, "IhAthI jAvuM videsa; bApa samIpaI monaI jAvatA jI, jAyaI sayala kilesa. 6 sAhasiyAM athavA madanamaMjarI huM leI karI jI, jAu vana majhAri; athavA visa bhakSaNa vali hu karu" jI ciMtAtura e prakAra. 7 sAhasiyAM. uttama kulanA je nara UpanA jI, tihanaI jugata nahi eha; nija jIlaI vali je maI ucaryau jI, karivyo jima-tima teha.8 sAhasiyAM. siri chedaka vili baMdhaNamaI paDo jI, jIvo lAchi ache; dhIra vacana kima jagi maI cAtaraI? jI, jima parabatanI reha. 9 sAhasiyAM 1. pAThA. corataNau daMDa nahItara mo bhaNI re. 2. pakaDI. 3. pAThA. tikera. 4. bhALa. 5. pAThA, jhaMdha. 6. pAThA. dharU. 7. lakSmI. 8. pAThAaccha. For Personal & Private Use Only
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 299 jima dariyAnA 'khiNa-khiNa ucchalaI jI, nava-nava bhaMga taraMga; tima ciMtAtura jagamAhe mANasa jI, kihAI na hovaI raMga. 10 sAhasiyAM zUnya citta te kumara tihAM thakI jI, pachima paharaI dIha; pura bAhira eka vaDa taru heThalaI jI. baITho jAI abIha. 11 sAhasiyAM daha-disi caMcala netra bhamADatI jI, baITho kumara sujANa; lalitakarati kaI IhAM baIThA thakA jI, caDhisyaI bola pramANa'. 12 sAhasiyAM. 1. pAThA. khiNaI. For Personal & Private Use Only
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ 300 lalitakIrtijI kRta mym bh 8 dUhAra INi avasari tihAM Aviyau, tApasa vesa harAma; bhagavA aMbara pahari kari, kesi jaTA abhirAma. khUra kaNadhara dhArato, kuMDI cAmara daMDa; hAthI bhalI "mAlikA, muNa-muNato mukhi bhaMDa. kaThina kesa rAtA nayana, kara suMDA bhujadaMDa; lAMbI jAMgha bIhAmaNala, nava-jovana ati caMDa. lakhyaNa corataNA lakhI, kumara thayao nircAta; hiva vesAsa kisa karuM, eha taNau ekaMta. tava te tApasa Ima kahaI, "suNi tu rAjakumArI; kiyAMthI? kiNi kAraNa hatuM, aITho vanaNa majhAri?', kumara kahaI "suNi bApajI!, huM niradhana niradhAra; gAma-nagara-pura bAhiraI, phirato rahuM saMsAra. vAta kahu suNi putra! tuM, mo soI sijauM kanja; mUlathakI huM cchedisu, dAlida taru tujha aja'. DhAlaH 6, nAyakArI be kara joDI vinavaI re lAla, "tujha moTA avadAta merA tAtajI; jo ApaI so devatA re lAla, loka sahUnI vAta merA tAtajI. puNya saMyogaI pAmIyau re lAla, tu ciMtAmaNi Aja merA ; kumara kahaI "hiva mahArA re lAla, sidhA vaMchita kAja merA.. 2 puNya m 1. khoM khoM karavuM, udharasa khAvI. 2. kaNa=bhikSAtra. 3. bolato. 4. bhUMDu, jevuM-tevuM. For Personal & Private Use Only
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 301 AthaI Adara pAmIyaI re lAla, nArI mAnaI ANa merA; Athi vihuNA mANasA re lAla, jihAM jAI tihAM 'rANa merA.. 3 puNya dokaDA thokaDA rokaDA re lAla, thAe bokaDA loka merA; jAti vidyA guNa jauM bhalA re lAla, mAla viNA savi phoka merA. 4 puNya tehavaI sUrija Athamyaure lAla, puNyataNau bhaMDAra merA; aMdhakAra prakaTau thayau re lAla, cora-jAra AdhAra merA. pa puNya khaDaga kADhi hAthaI lIyo re lAla, vijalI jima jhabakAra merA; temanI sAthaI le karI re lAla, AvaI nagara majhAri merA. 6 puNya kumara valI cita cIMtavaI re lAla, "ehano kavaNa vesAsa? merA; sAvadhAna rahatA thakAre lAla, pUjaI mananI Asa. merA. 7 puNya koIka dhanapatinaI ghare re lAla, rAtaI dIdhau khAta merA; pApataNA phala pAmisyaI re lAla, te pApI parabhAta merA. 8 puNya maNi-mANika-motItaNI re lAla, bAMdhI poTaka Thora merA; beu mAthaI leI karI re lAla, Agali cAlaI cora merA. 9 puNya tehavaI kumaraI cIMtavyau re lAla, "mAru khaDaga nikAsi merA; uttamanaI jugatI nahI re lAla, je mAraI vesAsi merA. 10 puNya cora nAma jAI karI re lAla, dekhuM keTalo mAla merA; kehanaI kAraNi e musaI re lAla, sakala nagara suvisAla merA.11 puNya te beu bhAraI bharyA re lAla, 'haluI haluI jAta merA; vanamAhi pahutA 'binDe re lola, jovaI mAraNa ghAta merAi. 12 puNya "chalaghAtI pApI bhaNaI re lAla, "putra! suNi morI vAta merA; rAti ghaNI soI rahA re lAla, INi sitala udyAna' merAi. 13 puNya 1. pAThAAghaI. 2. jaMgala. 3. pUge=pUrNathAya. 4. khAtara. 5. pAThATha ThAma. 6. pAThATha kAla. 7 pAThATha kAmaI. 8. pAThIhaluvaraI. 9. banne, pAThIvine. 10. pAThAchalathI tI. 11. pAThA, vANi. For Personal & Private Use Only
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ 302 lalitakIrtijI kRta jima icchA tima kIjIyaI re lAla, huM tujha Agali raMka merA; beuM te sutA tihAre lAla, manamAhi beu sasaMka merA.. 14 puNya Ika DAbaI Ika jImaNaI re lAla, sutA tarunaI bhUla merA; eka-eka mAraNa bhaNI re lAla, bihunA mana pratikula merA.. 15 puNya kaI vaTAu tihAM valI re lAla, sutA nirabhaya ciMta merA; kumAra tihAMthI uThIyo re lAla, "e nahi kehano mitra' merA. 16 puNya khaDaga hAtha leI karI re lAla, chAno rahaI viratta merA; apramata aITho thako re lAla, jovaI tAsa caritta merA. 17 puNya te sutA tiNi pApIyAM re lAla, mAryA vaTAu loka merA; te havaI kumarAI tarajIyo re lAla, diva deje mAthaI Thoka merA.. 18 puNya "kumara kaI hiva ehanaI re lAla, "saja thAI tu Aja suNi pApIyA; jamamaMdira pahuto karuM re lAla, sAruM lokanA kAja' suNi0. 19 corInA phala eDavA. rIsa bharI kumaraI tihAre lAla, uchedi dhaMdhA doya suNi; chedyA vRkSataNI paraI re lAla, dharati paDIyo soya suNi0. 20 corInA paDato cora valI kahaI re lAla suNi 'kSattari siratAja! mere putrajI; lalItikarati kahaI sAMbhalo re lAla, ajaya nahI tasu lAja mere putrajI. 21 corInA 1. citta. 2. pAThA. natIyau. 3. pAThA, citra. 4. pAThA, pAkhaI. 5. pAThA- kumAra je dIna hiva e laI. 6. pAThA jana. 7. pAThAchaMdi. 8. kSatriya. 9, pAThA. siradAra. For Personal & Private Use Only
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa dUhA adhasasato te ima bhaNai, 'suNi subhaTA siradAra!; coramAhi siradAra huM, nAma bhujaMgama sAra.' 'marato mAruM ehanai', te valI ciMtai cita; 'tuTho huM tujha sAhasai, tu upagArI mitta. iNi samasANai mAharo, bhumIghara suvisAla; vIramatI bhaganI tihAM, bharajovana asarAla. vaDa heThai ubho rahI, karije sAda kumAra!; vIramatI ughADisyai, bhUMharAtaNo duyAra. mAla sahita paraNI karI, bhogavi tu abhirAma; bhAvai tihAM rahitye sukhai, athavA bIjI ThAma'. ima kahato AsAsIyo, kumarai khiNa ika cora; khaDaga lei tasu AvIyo, tihAM karato mukha sora. sAda suNi jaba puruSano, AvI tatakhiNa teha; turita UghADI bhUMharo, mAhi lIdho teha. 'kiM kamalA? kiM pakiMnarI?, kiM apachara anuhAri?'; kumara dekhI visamai paDyou, 'nahI kiMhAM ehavI nAri'. 1. bhoyarAnuM. 2. dvAra. 3. avAja. 4. pAThA taba. 5. pAThA kiMjarI. ny For Personal & Private Use Only 1 2 3 4 5 6 DhAlaH- 7, Avo juhAro re ajAharo pAsa, mananI pUraI Asa-e dezI. 'Avo padhArojI rAjakumAra!, e tero gharabAra; kihAMthI AyAjI? kahIyai, morI avacala vAca'. 8 303 1
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ 304 lalitakIrtijI kRtA mIThI vayaNejI bolAvo tAma, jiNathI sIjhaI kAma; AsaNa baUsaNajI dIdhA caMga, beiThA beuM raMga kumaraI sudhojI kahyo vIrataMta, ApI khaDaga ekaMta; mAhi khoTI re bolaba nAri, nAri-caritra apAra. "suMdara maMdirajI kaMcaNa-koDi, hamasu sagAI joDi; sAmI! hamArAjI huM tunDa dAsi, puro mananI Asa. khiNa Ika baUsojI mujha bharatAra!, tyAuM vilepaNa sAra'; tihAMthI pahutI yaMtranaI pAsa, paDijaI potai pAsa. kamara vimAsaI re "kavaNa vesAsa?, jANaI nAri jarAsa: pajehanau bhAijI mAryo hAtha, te kima Avai sAthi?" kumara vicArIjI muMkI parghaka, koNaI rahyo nisaMka; pApaNI nArijI calayo yaMtra, mAraNa kumara mahaMta. silAI paDatIjI curyo maMca, dekhI kumara prapaMca; bolaI "mArI re hamAro baMdhu, tu kima jAIsi? aMdha!" kumara sAMbhali re ehanI vAta, TalI maraNanI ghAta; kumarai coTIjI jhAlI "raMDa!, jIbha karAvaI bhaMDa. hA hatiyArI! re kIdhuM kema?, to naI kahAMthI khema?; pahilo rAto suMdara bAla, pachAM thayo kirAla. anukUmi ANIjI sabhA majhAri, "vIramatI eha nAri; ehano bhAijI khaDage dhAra, mAryo "maI niradhAra. Aja vadhAi Apo rAja! sAryo mahAjana kAja'; nRpati choDAvaI bAMdhI kIdha, loka manoratha sIdha. 1. pAThA, tAmAM. 2. suMdara. 3. pAThAsamAI. 4. caritra. 5. pAThA. je hato. 6. pAThAsilyaI. 7. bhAMgI. 8. vicAryuM, 9. vikarAla, bhayaMkara. 10. pAThA. gaI. 11. pAThAvAdhI. For Personal & Private Use Only
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 305 13 14 bIjaI divasaIjI cora-nivAsa, kumara dikhADaI tAsa; bhupaI dIThojI corano ThAma, jovo kavaNa harAma. nRpaI AdesaIjI lokaI mAla, lIdho Apa saMbhAla; bhupati tuThaijI putrI tAma, kamalaseNA INi nAma. kumara bulAI dIdhI caMga, ucchava karI bahu caMga; hAtha muMkAvaNajI gAma hajAra, so hAthI bhaMDAra. Ika lakha pAyakajI dasa hajAra, ApaI ghoDA sAra; e e dekhojI punya paMDUra, kumara mukhi adhiko nura. puNyaI pAmaIjI sukha apAra, puNya vaDau saMsAra; lalitikIrti kahaIjI "punya samAna, nahI ko avara pradhAna'. 15 17 1. pAThA pahucADaI. 2. bhumaI. 3. pAThA, saMga. apAtuM. aA For Personal & Private Use Only
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ 306 lalitakIrtijI kRta dUhIH mAna-mahuta lakhamI bahuta, pAmI rAjakumAra; madanamaMjarI nAri viNa, jANaI sarva asAra. lAja mAna duraI gamai, dharmataNI dalivAta; pranAri lAgA ji ke, vikala hoI tasu dhAta. DhAlaH 8, naNadalanI. riAga sAraMga athavA sumati jiPsara sAhibA- e dezI. anyadivasa kAI kAminI, AI kumaranaI pAsa ho suMdara; "suMdaranRpa kula-maMDaNo! suNi morI aradAsa ho suMdara. madanamaMjarI vInavaI, ekatANa suNi kAna ho suMdara; mAta-pitA-pati mAM tajyA, soMpyAM tonAM prANa ho suMdara. 2 madana taI mAtaMga vasI kIyo, valiya bhujaMgama cora ho suMdara; loka sahu sukhIyA kIyA, "mo viNa catura cakora ho suMdara 3 madana kAma saMtAvaI mo bhaNIla, tuma thaI bharatAra ho suMdara; suravIra to jANayAM, jo karI morI sAra ho suMdara nisi baIThI tAra giI, isa rahI lapaTAya ho suMdara; mukhi bolaI dukhaNI thakI, huM kima "jAI mAI? ho suMdara. pa madana nayana-yugala prabhu! tAharA, lohaaMkuDAkAra ho suMdara; "mujha capala manamAchalo, khAMci lIyo karI sAra ho suMdara. 6 madana jalakuMDamAhi cAMdalo, pratibiMbaI jo Aya ho suMdara; to hu kuDiTi dalauM karu, pati viNa mujha dukhadAi ho suMdara 4 mana0 7 madana 1. moTAI, 2. pAThA, vali. 3. paranAri. 4. avasthA. 5. pAThItuma. 6. A rIte. 7. pAThA, leI. 8. janmI. 9. pAThA, tAsa. 10. kheMcI. For Personal & Private Use Only
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 307 nIMda gaI dukha vIsaryA, 'loTaI dharatI jAya ho suMdara; tujha viraho ati dohilo, kuDhI-kuDhI paMjara kAya ho suMdara. 8 madana viraha davAnala tehanI, dAjhaI aMtara deha ho suMdara; saMgama sadharajalaI karIla, turita bojhAve teha" ho suMdara 9 madana gada-gada sAdaI to bhaNI, e sudeso dIdha ho suMdara; jima bhAvaI tima tuma karo, maI tasu kArija kIdha" ho suMdara. 10 madana kumara vacana suNi nArinaI, "biuNo vAdhyo rAga ho suMdara; jAI kahaI tuM tehanaI "Aja, kAlpa nahI lAga' ho suMdara. 11 madana kamalaseNAsuM e rahyo, rAti dIvasa lapaTAya ho suMdara; "kasamasi drAkha jike bhakhaI, nIbolI kima khAya? ho suMdara. 12 madana kaMkaNa joDI hAtha naI, suMdara navasara hAra ho suMdara; jAI kahijo tehanAM, "tujha upara bahu "pAra" ho suMdara. 13 madana te saMtoSI kAminI, muMkI tehanaI pAsa ho suMdara; lalitikIrti kahaI "avasaraI, phalasyaI behanI Asa' ho suMdara. 14 madana 0. SS 1. loTavuM koinA premamAM bezuddha thavuM, ALoTavuM. 2. zoka karI karIne, pAThA, kuDhara. 3. dhArAbadhdha meghathI. 4. nArInA. 5. dviguNo. 6. kIsamIsa. 7. pAThA. nava-nava. 8. pAThA. deI. 9. pyAra. For Personal & Private Use Only
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ 308 lalitakIrtijI kRta dUhAH anyadIvasa uMTI caDyA, AyA nara doI jANa; kumara bhuvanamAhi gayA, chaDIyA ghaI sanamAna. dIThA kumarAI tatakhiNaI, maliyA aMgo-aMga; rAjaloka visamAM paDyo, 'kuNa hetu IhA caMga?" pUchaI mAta-pitA bhaNI, kusalakhemanI vAta; te jaNa beu ima kahaI, "suNi tuM bhavana vikhyAta. kusalakhema sahunAM achAM, nitu cIMtAraI tAta; kumara! viyogai tAharaI, nUraI sulasA mAta. DhAla 9, vimalajina mAharaI tumahasuM prIti-e dezI. jiNa diNathI tu viDyo , khabara na lAdhI kAya; rAti divasa alajo karaI jI, sulasArANI mAta. "morA naMdana! tujha viNa ghaDI ya na jAya; hiva vaccha! vaDilo AvIjya jI, jima mujha ANaMda thAya". 2 morA naMdana, roI-roI ati ghaNo jI, AMkhi gamAI mAta; tujha darasaNa "tusaI karI jI, niramala thAIsaI jAta. 3 morA naMdana, rayaNakaraMDa taNI paraI jI, ISTa kaMta sukhakAra; naMdana "caMdana sArikho jI, "tapati bujhAvaNa hAra. 4 morA naMdana, jIvana-prANa gayA pachaI jI, sukha na pAmyo alagAra; upajAvaI sukha mA bhaNI jI, putraratana "sIra [dAra. 5 morA naMdana, 1. chaDIdArane. 2. pAThA. tiNa. 3. ciMtArata. 4. pAThAdhIraja jIva dharaI nahI jI ehanI. 5. vikhuTo paDyo. 6. AturatA. 7. pAThA, putrajI. 8. pAThATha mAI. 9. saMtoSathI. 10. thaze. 11. pAThAvaMdana. 12. tApa=Aga. 13. pATha0 INa. 14. pAThA. lisAra. 15. pAThA. saMsAra. For Personal & Private Use Only
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 309 tAtaI tu apamAnIyo jI, "mati ANe mani rIsa; 2mAya na bApanI sIkhathI jI AgaI hoI jagisa. 6 morA naMdana, te ati jAta vakhANIyAM che, je hoI Apa prasiddhi; vaMzavibhuSaNa mAharaI jI, tu ati jAta samRddha." 7 morA naMdana, ehavA vacana suSTi karI che, jaucchaka thayo kumAra; susarA pAsaI AvIyo che, jA baITho karIya juhAra. 8 morA naMdana, rAja! suNo ika vinatI che, "uMTI AyA doya; bApataNA mujha eDivA jI, rAja kahaI tima hoI'. 9 morA naMdana, "suNo kumara!" rAjA kahaI jI, "modaka beuM hAtha; bhAvaI padhAro IhAM raho jI, kamalaseNA le sAtha'. 10 morA naMdana, rAjAyaI saMtoSIyo jI, ApI bahulo mAla; saja thayo cAlaNa bhaNI jI, lIdho sahu saMbhAla. 11 morA naMdana, sAsu raMga vadhAvIyo jI, deI bhaMbha prayANa; Taka calAyo AgalII jI, Apa rahyo eka jANa. 12 morA naMdana, madanamaMjarI saMbharI jI, jAmiNi pahilaI jAma; lalitakIrti kahaI kumarano jI, hiva AvasyAM mana ThAma'. 13 morA naMdana, loor 1. mata=na. 2. pAThAmAyanI. 3. prasannatA. 4. utsuka. 5. UTe caDI, pAThA, UMThI. 6. saMbhAra=parigraha, saMgharo. 7. AnaMdapUrvaka 8. sainya. 9, yAna=ratha. 10. yAminI=rAtri. 11. pahora. For Personal & Private Use Only
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ 310 ghUMTaNa kumarai kaMcuka puruSa nija, mukyo krutI pAsa; AvI dutInai kai, 'suNi suMdara! ulAsa. ekAkI ekai rathai, madanamaMjarI kAja; pura bAhira ubhau kumara, kahai '"tumha Avo Aja''. lalitakIrtijI kRta DhAla H 10 piuDA! mAno bola hamAro ehanI-e dezI. dutI bolai 'uTho bAi! re, lAlaNa cAlai manaha suhAi re.' madanamaMjarI jhabakI jAgI jI, 'hai hai lAlaNa jAsyai rAgI re. komaladehA navala sanehA re, ihu paradesI desyai chehA re. jima ravi paMkaja caMda cakorA re, jaladhara jima Agama 4jIvali morA re. tima mero mana tiNisu raMgA re, jima paisara mani gorI gaMgA re.' pahiryA aMbara suMdara hArA re, sAthaI lIdhA ratana-bhaMDArA re. mAta-pitA-pati saMgama mukI re, cAlI taruNI kArI mukI re. 'cAlo suMdara! DhIla na kIjai re, DhIlai kArija apaNo 'chIjai' re. muNa-muNatI mukha yuvatI bolai re, 'kauNa chai? bAi! iNikai tolai re. 9 dutI halui-halui tIhAM kiNi Ai re, 'Avo! Avo!' kumara bolAi re. 10 dutI ritha ciDha baiThI pAsai 12sohaI re, kumarataNo 17mana khiNa-khiNa mohai re. 11 dutI 8 6tI For Personal & Private Use Only 1 2 5 1 dutI 2 dutI 3 krutI 4 dutI dutI. 1. pAThA dUta. 2. piyu. 3. pAThA jehA. 4. prANavAna, pAThA jiu. 5. zaMkara, pAThA Isarani. 6. vastra. 7. ghaNA. 8. Abaru. 9 pAThA thakI/cUkI. 10. pAThA hIjaI. 11. AnI. 12. pAThA mo hoI. 13. pAThA mata. 6 dutI 7 dutI
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 311 yataH bhukha na puchaI "sAlato, sneha na puchai jAti; uMgha na jovaI sAtharauM, ema viTANi rAti. 1 tihAM kiNi kumarai turaMga calAyA re, turita kaTakamaI apaNAM AyA re. 12 dutI. lalitakIrti kahaI be sukha pAyA re, kudarataNau mukhi teja savAyA re." 13 dutI. 1. bhAta, pAThAsAlaNau. 2. zayyA. 3. bane. For Personal & Private Use Only
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ 312 chUTA 0:0 parivAra sahu sAthai lIyo, dei damAmA coTa; tihAMthI kumara padhArIyo, deto ari-sira Thoka. bhuvanapAla rAjAtaNo, laMghI deza mahaMta, pahuto aTavI gahanamai, bahu sAvaja garjata. aTavI gahana ullaMghatA, Ayo pAvasa kAla; sakala loka harakhata huA, ika virahI cita sAla. iNi avasarai Ayo tihAM, bhIlataNau ziradAra; kumara-subhaTa baiThA thayA, hAtha lIyA hathiyAra. lalitakIrtijI kRta 1 For Personal & Private Use Only 2 3 1 2 4 DhAla H 11, rAga-siMdhuDo, mevADI rAjA re-e dezI. suMdarasuta kerA re, uThyA 'bahuterA re, subhaTa bhalerA sAnhA jhUjhatA / re. tiNi sanamukha dhAyA re, mukhi teja savAyA re, lAyA caMdana coryA taNu bhalA re. muchai tAu ghAlai re, kAyara paga TAlai re, hAlai Agali helai malhapatA re. 3 bhAlA uchAlyA re, gharanA moha TAlyA re, cAlyA kAyara nAhIyai tatakhiNai re. 11bagatara aMga tAjA re, pahirai yuvarAjA re, karatA divAjA vAjA vAjatA re. 12surAsurimAi re tihAM adhikI Ai re, jAvai vila kAyara nAThA ghara 1 bhaNI re. eka-ekai Agai re, ubhA rahyA lAgai re, mAgai kAyara tihAM 14dhrama bAraNo re. tubakA tihAM chuTai re, ari bagatara piNa tuTai re, kuTai kAyara hIyA ApaNA re. 8 beu dala jhUjhai re, paNi ko navi bujhai re, sujhai 15nahI ravi DhaMkaNo reNusuM re. 9 4 5 1. Dhola vagADyA. 2. prahAra. 3. pAThA ciTapAla. 4. zuravIra. 5. tAva. 6. pAThA paNa. 7. cAle che. 8. abhimAnapUrvaka. 9. pAThA ghanA. 10. nAsI gayA. 11. bakhtara. 12. zuravIromAM paraspara spardhA. 13. pAThA sAMbhaLyA. 14. dharma. 15. pAThA vi yArolau vistaryau. 6
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 313 uchalaI nAli golA re, bIhaI nara bholA re, DolA DolAvaI kAyaI cihuM disaI re. 10 bAhe kaDI bAMdhI re, AyA raNa khAMdhI re, sAdhi sara 'sAhamA UbhA tAkaI re. 11 kaI "caTakAlA re, AvaI muchachAlA re, pAlA vali Agali AyA jhUjhavA re. 12 bhIlai savi "besyA re, he ghara kima lesyA re, desA pAchA vali ari-sira coTaDI re. 13 tiNithI ati bhatroThAre, bihunA bhaTa nAThAre, "kAThA "hiyADA jagi te nara ghoDAlA re. 14 tiha kumara ekAkI re, roNA savi thAkI re, "tAkI rahyo bhIla piNi tehanaI re. 15 beu ati surA re, beo guNapurA re, curA kari nAkhai sara AvatA re. 16 e to ati balIyo re, bANa vidyA kalIyo re, "malIyo kima jAyaI?' kumara ciMtavaI re. 17 hakIkati pAI re, kumarAM cita lAI re, bhAI-bhatIjo pAsaI ko nahI re. 18 potaI siNagArI re, ANI tihAM nArI re, ANi badhasArI ratha AgaliI re. 19 tasu rupa lobhANo re, bhIlAno rANo re, bANAvali mukaI cUkaI tatakhiNaI re. 20 kumara sira tADyo re, dharatI tali pADyo re, vaIrI pachADyo re, paDato Ima kahaI re. 21 nAri nayaNa bANaI re, huM kIdho kANaI re, pADyA vidyAdhara kinara devatA re. 22 kAma bANaI mAryo re, tujha "AgaI na hAryo re, maI mhAro kAriji "jima timaI re. 23 teDava parivAra re, dekhI na kumAra re, amAra-avatArA cAlaI ekalo re. 24 lalitakIrti bolaI re, koNa ehanaI tolAI re, kholaI hiyaDAnI vAtamAM daMpatI re. 25 1. AMkhanA DoLA. 2. pAThAsAdhI. 3. tAkIne. 4. pAThAsAhyA. 5. pAThATha tAkatA. 6. catura. 7. pAThAbhAlaI. 8. khaseDyA. 9. pAThA ariyaNa. 10. pAThAnAThA. 11. kAyara. 12. haiyAvALA. 13. ghoDA jevA, pAThA. thoDalA. 14. pAThA, tAhI. 15. pAThATha mAlIyo. 16. pAThAbaIrI. 17. kANaka=bANa. 18. pAThAAga. 19. pAThAsAyala. 20. pAThA jiti. 21. kAmadeva. For Personal & Private Use Only
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ 314 lalitakIrtijI kRtA w my m h h dUhA: AgaI jAtA ehavaI, Ayo gobagAma; madanamaMjarI ima bhaNa", "sIdhA vaMchita kAma". tehavai AyA be puruSa, bolai kariya juhAra; 'kima AgaI jAIsi? kumarI, aTavI gahana majhAri'. kumara kahaI 'tumha sAMbhalo, kuzalaI AyA pathi; zaMkhanagarano vAvaDo, mAgra jAti kethi?'. te bolaI "vili bhumiyAM, "be mAraga IhAM jAI; DAbo mArga ati viSama, jamaNo duri kahAya. cora-siha-kuMjara sabala, cauthau uraga karAla; e cyAre bhaya dohilA, tuM ekalo sukamAla. surasiromaNi cAlIyo, tiNi mAraga le sAtha; je AvaI te Avo , mahAro jamaNo hAtha'. kumara vacana sAMbhalI karI, AvaI loka aneka; saMkhapura sahu cAlIyA, dekhI kumaranI Teka. DhAlaH 12, kapura havaI ati ujalo-e dezI [rAga- kedAro goDI] tihAMthI sahu ko cAlIyA re, leI saMbala bhAta; aTavI gahana ulaMghatA, tehavaI thayo re prabhAta. kumaranaI potaI punyapaMDura, sAhasIyAM sAhasa phalaI re, dina-dina caDhato "nura kumara0 m m w 1. gopagAma=gokaLa, pAThATha govala. 2. vAvaDa= mAhiti. 3. mAraga. 4. kayAMthI. 5. pAThAbali. 6. bhomiyA. 7. zuravIra. 8. pAThAbhura. For Personal & Private Use Only
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadA rAsa 315 2 kumara0 3 kumAra, 4 kumara0 pa kumara0 6 kumara0 INi avasara tihAM AvIyo re, ati lAMbA bhujadaMDa; piMgalanAyaNa bIhAmaNo re, kAra rahita jANe saMDa. hAthi kamaMDala dhArato re, japamAlA kara jApa; "rAma-rAma mukhi ciraI re, Ayo tApasa Apa. tApasa kahaI "suta! sAMbhalo re, tIrthayAtrA nImitta; saMkhapuru huM AvIzuM re, to sAthaI bahumitta'. dhurata vali ima vInavaI re, mo pAsaI dINAra; dharma-kAja mAM rAkhIyA re, tuM rAkhe rAjakumAra!'. "naulI ApI tehanaI re, cAlaI Apa nicaMta; kuDa kapaTa bharapurIyo re, "phrIhI no khaya jaMta. kumAra catura cita ciMtavaI re. "tApasa kuDaAgAra; e sAthaI je "cAlavo re, aMti nahI te sAra. ema vimAsI citamAM re, coyA turaMga turaMta; AgaI jAtAM AvIyo re, aTavI desa mahaMta. sAtha bhaNI tApasa kahaI re, "khiNa ika karau vilaMba; bhagati karuM huM tumhataNI re, ugyo surijabiMba. govala eka sohAmaNo re, INi vanakhaMDa majhAri; varasAlo huM IhAM rahyo re, AvaMtA sukhakAra. maI mahAraI guNa vasi kIyo re, gokula"vAsI loyA; dudha-dahI te ApIsyaI re, jima mahuNAI hoI." 7 kumara0 8 kumAra, 9 kumara0 10 kumara0 11 kumAra 1. pAThA, ArIyo. 2. zarama, lAja. 3. napuMsaka. 4. pAThA. rAjA. 5. pAThAnImaMta. 6. rUpiyA rAkhavAnI thelI, pAThAnelI. 7. pAThAve cApa. 8. najara. 9. kapaTanuM ghara, pAThATha kUTa. 10. pAThAcAlasyaI. 11. pAThA. ati. 12. preryA. 13. pAThATa kuratA. 14. pAThA, vAru. 15. loko. 16. prAhuNA=mahemAna For Personal & Private Use Only
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ 316 lalitakIrtijI kRta 12 kumara0 13 kumara0 14 kumara0 15 kumAra 16 kumara0 sAtha lokani utarI re, pahuto gokula gAma; mAhi visaghAti karI re, ANyA gorasa-ThAma. kamara prataI tApasa kahaI re, "Aja hamAM nistAri; pAna karo mana-mAnatau re, calatAMnAM hita kAri'. kumara kahaI "tApasa! suNo re, jatI-vratIno AhAra; uttamanaI sujhaI nahI re, varajyo sAstra majhAri'. kumaraI te savi vAriyA re, dRSTitaNaI saMketa; to paNa pAna kIyo tIe re, sutA lAvaI kheta. jamamaMdira pahuto lakhI re, Avato vAhaI tIra; kumAraI tatakhaNa mArIyo re, maramAM paDyo phakIra. jIvita zeSaI so Ima bhaNaI re. "huM durayodhaNa cora; taI mAryo nirabhaya thakaI re, "hu raMjyo guNa cora. INi gira pAsaI be nadI re, tiNi vici devala tuMga; tiNithI DAbI dizi bhalau re, bhumighara Ika caMga. tihAM rupaI apachara samI re, jayasarI nAri mujha; mAlasahita tuM saMgrahaI re, "maI hiva ApI tujha. dejyo monaI lAkaDI re, toI thAjo kalyANa'; vAta karatA tehavaI re, corai mukyA prANa. vizvAnara tehanaI dei re, kumara gayo tiNi ThAma; bhumighara ughADIyo re, jayasari AI tA. bhuharA-mukha ubhi kahaI re, "Avo mahala majhAri; nava-nava lIlA karo re, AvuM e bhaMDAra ." 17 kumAra 18 kumara0 19 kumara0 20 kumAra 21 kumAra 22 kumara0 1. pAThA. huMri karI. 2. pAThA, pahulo. 3. AMkhanA IzAre. 4. oLakhIne. 5. pAThA, raMjo. 6. pAThAve chaI. 7. pAThA. bholA. 8. pAThAcamaI. 9. agnidAha. 10. agni. 11. ApaNo. For Personal & Private Use Only
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa kIkI jaba biThuMnI milI re, madanamaMjarI tAma; thApoTai DAbai karai re, 'kumara! ihAM kuNa kAma?. mAta-pitA-pariyaNa sahu re, choDyA thAraI kAja; ko na karai tima tuM karai re, tonai vila nahI lAja' nAri vacana suNi karI re, mukI tehano saMga; ratha baisI Age calyo re, rathamAMhi kIdho raMga. pavanataNI pari cAlaitAM re, jANe girivara-siMga; caMdrakiraNa sama ujalo re, pragaTa thayo mAtaMga. sAte ThAme mada jharai re, bhAMjai taruvara tAla; Avai dhasamasa dhAvato re, jANe jAgyo kAla. 'mA bIha' nArInaI kahI re, rathathI utarI jarutti; puravalI pari vasi kIyo re, moTI kumara sakatti. gaja mUkI li hAlatA re, aTavI AvI jaMga; pucchAcchoTa ucchAlato re, mADaMto nija aMga. kheyara aMgArAnI paraI re, suMdara locana lAla; Ayo dhAyo umahI re, bhUrA kesara vAla. kutto kahI bolAvIyo re, vITI vastraI hAtha; kumaraI mukhimAhi ghAlIyaI re, pUrI AI hAtha. jImaNa hAthaI asi leI re, khAMdhe kIdha prahAra; sIha paDyau gharaNI talaI re, jIvita nahIya ligAra. vAgha vasI kara cAlatA re, Age dIThau sApa; madanamaMjarI bIhanI re, 'e kima karisyaI mApa?'. 1. pAThA ghara. 2. vilAsa. 3. zRMga=zikhara. 4. turaMta. 5. zakti. For Personal & Private Use Only 23 kumara0 24 kuma20 25 kumara0 26 kumara0 27 kuma20 28 kumara0 29 kumara0 30 kumara0 31 kumara0 32 kumara0 33 kumara0 317
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ 318 lalitakIrtijI kRta 34 kumAra 35 kumAra mAraga vITInaI paDyaure, jANaI jamanI lI; phaNa-maNi maMDita sAmalau re, ro(rA)nI AMkhi do jIha. madanamaMjarI vAratI re, khiNa-khiNa de ulaMbha; utari kumaraI uragano re, kIdho gatino thaMbha. vali mukha thaMbhyau tehano re, khelAvI bahuvAra; tiyAMthI Age cAlIyo re, nirabhaya rAjakumAra. kusalakheme AvIyA re, nija nayarInaI pAsa; lalitakarati kahaI ehanI re, pUgI sagalI Asa. 36 kumAra 37 kumAra, 1. pAThA- jamanITa. 2. sarpano. 3. pAThAkhaMbhyo. For Personal & Private Use Only
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsA 319 dUhAH sAmaMtAdika tehanA, AyA le parivAra; rAjakumarathI bIhatA, na karaI tAma juhAra. kumAI teha bulAvIyA, AvI karaI praNAma; moTAnAM praNamyA pachai, rIsa utaraI tAma. DhAlaH 13, sohalAnI, dula kezava dulahaNi rAdhikAjI- e dezI. puruSa puruSa vadhAI devA doDIyo jI, pahilo karI juhAra; naravara naravara Agali ehavo vInavaI , manamAhe harikha apAra. 1 kuma kumara rAjesara! Aja padhArIyA jI, riddhi iMdra samAna; suMdara suMdara sobhAgI mahiyala dIpato jI, jovo punya pramANa'. 2 kumAra sutanaI sutanaI Agami rAjA harakhIyo jI, tehanaI ApaI dAna; turita turita nihAla kIyo jIvita lagaI jI, dIdho bahu sanamAna. 3 kumara0 suMdara suMdara nRpati citamAM gahagahyo che, teDyA sevaka thATa; nagara nagara buhAra serI sudha karo jI, saNigAro savi hATa' 4 kumara0 gayavara gayavara suMdara sIsa siMduriyA jI, kIdhA turaMga siMgAra; rakavara thavara upari guDI laha-lahaI jI, nava-nava raMga apAra. pa kumAra kalasa kalasa manohara siri lyui padaminI jI, kari siMgAra "udAra; dhavala dhavala-maMgala gAvaI goraDI jI, "jIvo rAjakumAra!'. nava-nava raMgaI nejA pharahara jI, jeThI ramaI udAra; pagi-pagi nATaka naTuyA vili karaI che, uchava bahu vistAra. 7 kumara0 1. pAThA, pusakhara-pusakhara. 2. nyAla. 3. lagI, sudhI. 4. pAThA, rathATa. 5. buvAro sApha karo. 6. nAnI ghajA=patAkA. 7. pAThATha agyAra. 8. prakAra. 9. dhvaja. 10. moTA malla. 11. vaLI. For Personal & Private Use Only
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ 320 lalitakIrtijI kRtA madhura madhura saraI vAjAM duMdubhI jI, bAjaI jaMgA Dholo; bhugala bhugala napherI caha-caha vAjaI jI, taMtI tAla amola. 8 kumara0 khalaka khalaka pahelAM halakI joIvA jI, jihAM chaI anupama rAjakumAra; suMdara suMdara pramukha sahu ko AvIyA jI, milIyA harakha apAra. 9 kumara0 kumaraI kumaraI tAta-caraNa grahyA che, cuMbaI mastaka bApa; hiyaDo hiyaDo hiyaDA setI bhIDyo jI, naMdaI ApoApa. 10 kumara0 anukami anukrama hAthI upara gahakato jI, mastaka upara chatra; cAmara cAmara vIMjAvaI rAja cihuM disaI jI, vAjaI koDi vAjiMtra. 11 kumara0 nijaghari nijaghari Ayo naMdana lADilo jI, praNamAM jananI pAya; nayana nayana vadana-tana-mana ulasyA jI, ANaMda aMgi na mAya. 12 kumAra turita turita vahu sahu sAsutaNA jI, praNamAM pAya araviMda; vahuA! vahuA thAjyo putravatI tumha jI', 'deI AsIsa ANaMda. 13 kumAra bhojana bhojana kIdhAM pachaI puchIyo jI, bApaI sahu "virataMta; kumAI kumarajI mulathakI sahuM kahyau jI, bhAMgI mananI bhrAMti. 14 kumAra lalita lalitakirati kahaI "sAMbhalo jI, puNyaI lIla-vilAsa; kumara kumara sukhaI lIlA bhogavaI jI, sahunI pahutI Asa. 15 kumara0 IITTE] 1. svare, pAThArasaI. 2. pAThA, jAMgI. 3. eka jAtanuM vAdya. 4. vINA, pAThA, vAjaI. 5. AnaMdathI. 6. sAthe. 7. pAThAjAnaghari-jAnavari. 8. pAThAva Avo. 9. pAThAte I. 10. vRttAMta. 11. pAThAkahAu. For Personal & Private Use Only
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 321 duhIH INi avasara paragaTa thayA, sukhIyA nayaNAnaMda; mAsa vasaMta suhAmaNo, virahInaI dukhakaMda. pAna-phala- parimala bahuta, bhamara karaI guMjAra; kAmanRpati "sutA thakA, vAjaI nobati bAra. DhAlaH 14, rAmacaMdrake bAga- ehanI (rAga - goDI] Ayo mAsa vasaMta, aMba-kadaMba bhalA rI, agara-tagara-sahakAra-sAlari taru bahulA rI; nAga-punAga-nAriMga-niMbu jAti bahu rI, keli-veli sukhakeli, phulyA jhADa sahu rI. mahakaI "parimala sAra, bhamara guMjAra karaI rI, AMbA-mAMjari sora, kokila madhura sarai rI; bolaba-kholaI sAda, nAda mRdaMga bajaI rI, chayela-chabIlA loka, nAcai nRtta sajaI rI. viNa-mRdaMga-uvaMga, tAla kaMsAla bhalA rI, bAjai- gAjai caMga, 'nAda vinoda kalA rI; lAla gulAla abila, mAhomAhi bharaI rI, khelaI phAga vasaMta, vAru vesa dharaI rI. leI savi parivAra, suMdara rAja caDhyo rI, krIDAkaraNa udAra, sAthaI maMtri caDyo rI; AvaI 11vanAha majhAri, suMdara vesa sajI rI, bahu nAri le sAthi, khelaI lAja tajI rI. 1. pAThAphala. 2. sutA hatA (tethI temane jagADavA). 3. dvAra. 4. pAThArahu. 5. pAThApimala. 6. svare. 7. kAsalA, maMjIrA. 8. pAThAbolaI AuM hale. 9, vasaMta RtumAM gavAtuM gIta. 10. cAru, suMdara. 11. pAThA, danaha. For Personal & Private Use Only
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ 322 lalitakIrtijI kRtA hiva kari sAra-siMgAra, le parivAra sahu rI, madanamaMjarI sAthi, bIjI sAthi bahu rI; AvaI rAjakumAra, "rAmati kAji bahI rI, nava-nava vesa banAI, mohaI nAri sahI rI. vAta gIta dhvani-nAda, tAna-vitAna bhale rI, gAvaI-vAvaI caMga, bolaI AuM hale rI; kumara viNA sahu loka, sAMjhaI geha bhaNI rI, dhAI AvaI vegi, suMdari dharaNidhaNI rI. mukI sahu parivAra, rAjakumAra ramaI rI, madanamaMjarI sAthi, raMgamAM rAti gamaI rI; sutI khAdhI sApa, "hA! hA!' sabada suNiI rI, pati jAgyo tatakAla, vesAI ramaNI rI. leI sIsa ucchaMga, jaMpaI maMtra ghaNo rI, murachita huI tatakAla, suMdari vacana suNI rI; jIvarahita thaI nAri, kumarai tAmi likhI rI, mukhi vilAI "deva!', pAsaI kAna rAkhI rI. "ekavAra tuM boli, suMdari! ThAri "hIyo rI, mai aparAdha na kIdha, jo na kIyo na kIyo rIH Aja thakI huM dAsa, nAri! mANi mujhaI rI, tuM mujha sItala caMda, tanakI tapati bujhaI rI. rAga-grathila nRpanaMda, kholaI sIsa liyaI rI, caIha khaDakI be baIsi, jehavaI Aga dIyaI rI; tehavaI tehanaI bhAga, AyA doI tihArI, vidyAdhara kahaI tAma, "kauNa vRttAMta IhA rI?'. 1. zreSTha. 2. krIDA. 3. sUra relAve che. 4. pati-patnI. 5. vizvAsa=AzvAsana ApyuM. 6. khoLAmAM. 7. pAThAmuratita. 8. jANI. 9. pAThA. sakhI. 10.haiyuM. 11. citA. 12. bane. 13. bhAgyathI. For Personal & Private Use Only
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa kumara kahai virataMta, sAMbhali ekamaNA rI, 'hA! hA! moviDaMba, balisyai doya jaNA rI;' jala maMtrI khiNamAhi, tiNi chAMTI yuvatI rI, baiThI thai tatakAla, nAri bhAgavatI rI. sutI jANyuM 'ki uThI?', puchai kaMta bhaNI rI, 'kauNa ihAM virataMta?, kauNa e puruSamaNi rI?'; kumara kahai 'suNi eha, viNa upagAra kIyA rI, kIdho tujha upagAra, jIvana-prANa dIyA rI.' te beu kara joDI, khacara pAya namI rI, 'Avo nagara majhAri', te kahaI 'kA na kamI rI'; ima kahi gayA AkAsi, mAraga beu valI rI, lalitakIrati kahai ema, 'pugI manaha ralI rI. 1. khecara. vidyAdhara, 2. khAmI. 3. prasannatA. For Personal & Private Use Only 11 12 13 323
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ 324 chUTA : rAjakumara paNa ehavai, 'rAti aMdhArI' jANI; jANI deula DhukaDo, priyA-sahita gayo tANi. kumara kahai 'suNi suMdarI!, jihAM lagi ANu Agi; mA bIhisi tuM tihA lagii, ihAM rarahivAno lAga.' ema kahI levA gayo, lai Avai jAma; AvatAM deula vicai, dITho agani virAma. AvI puchai nArinai, 'kahaI kAminI! mujha vAca; deulamAhi kihA thakI, Agi thai? kahi sAca. 9 'tuma hAthii balato husyai, visAnara e rAja!; deula-bhItai saMkramyo, dITho hosyai Aja .' nAri hAtha samarpIyo, kumaraI ApaNa khagga; nIco hoi paphuMkai agini, dharatI goDA 6lagna. myAna thakI taravAra, nikAlI khAMciyA, iNi lAlaNa kumAri, puruM mana 1.khAMtiyA; vAhai garadaNi vici, taba hi karathI paDI, deula-sila TaMkAra huA, taba ``tiNi ghaDI. lalitakIrtijI kRta 1 For Personal & Private Use Only 2 6 DhAlaH15, nadI jamunAke tIra uDaido paMkhiyA- ehanI. [rAga-kedAro] 'aba suNiyai cita lAi, caturanara! vAtaDI, paranAriyuM priti karaNa, lehu AkhaDI '; tiNi avasara tiNi nAri, suNo taba kyA kIyA? suNatA Avai roja, sujana phATi hIyA. 3 5 1 1. najIka. 2. rahevAne. 3. agni. 4. khaDaga, talavAra, pAThA khaga. 5. pAThA puMkaI. 6. pAThA lagAya. 7. niyama. 8. kheMcIne. 9. piyu, patnI. 10. khAMta=lAlasA. 11. pAThA Niti. 2
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadata rAsa 325 sabada suNi taba tehu, kumara kopaI caDyA, ramaNI kahi "atirAga, vasaI karathI paDyA'; "sarala-hiyA nRpanaMda, ramaI tiNanuM milI, Agi jalAI tAma, prakAza thayA valI. hiva huyA parabhAta, kumara pugI rilI, "choTI-khoTI nArithakI vesyA bhalI; uTho "mohanali!, calo ghari he sakhI!' e paratakhi viSaveli, amRtavalI lakhI. AyA dou tAma, tihAMthI maMdiraI, lIla karaI dina-rAti, sureMdUtaNI paraI; madanamaMjarI TAlI, na dujI kA bhajaI, rAgI dekhata aMdha, bhalI saMgati tajaI. ani divasa siradAra, saudAgara ke tihAM, AvI "DerA dIdha, harI ja lahaI jihA; lIlA-lahari kumAra, AyA tihAM umahI, joI turaMga pradhAna, prIti cita gahagahI. leI sIkha kumAra, asavAra bhayo tadA, 17ItaUta pheraI turaMga, na dITho tiNi kadA; jila-jiu tANiI tINa, lagAma turaMgataNi, tiu-tila doDyA jAI, kAra tiNi avagiNI. bahu tApasa jihA dhyAna, mauna lINA sahI, dekhatA khiNamAhi, gayA gahanaI vahI; vakra 5zikhyinI "vAta, na tiNakuM tiNi kahI, choDyA tAma lagAma, bhAvaI "jAu kahI?' 1. saralahRdayavALo. 2. thai. 3. hoM. 4. malina. 5. mohI lenAra velaDI samI. 6. pratyakSa. 7. samajI. 8. anya. 9. taMbu tANyA. 10. ghoDA. 11 zreSTha, jAtivaMta. 12. zikSA. 13. Ama-tema, pAThAItota. 14. lagAma. 15. zikSitanI. 16. pAThA, vAna. For Personal & Private Use Only
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ 326 lalitakIrtijI kRta khaDA rahyA taba turaMga, Apa pANI pIyA, vanamAMhi phiraI udAsa, "jagatrapati! kiuM kayA?"; tiNivelA ika caMga, utaMga jinAlayA, dekhyA bahu ucharaMga, kamarakuM bahu bhayA. vaMdI jinavara pAya, upAya mugatitaNA, *tI dekhyA muni eka, eka niramala-guNA; dekhyo punyasaMyoga, kumAra kahaI valI, sahajaI mIThA dudhamAhiM sAkara bhalI. jagahagaNa-tArAmANi, vaDA jima caMdramA, jima taruvara mAhi sobha, lahaI kalpadrumA; ratanamAhi jima sAra, jisA kaustubha-maNi, tila cAraNamuni ehu, soI tapa nimaNI. khaMti pramukha guNadhAra, bhaMDAra khimANA, thyAri "nyAne paradhAna, gumAna nivAraNA; 'sahajagati INi nAmi, namaI tihuyaNajaNA, vaMdI Age bAMTha, nRpati suta ikamaNA. desaNa suNato "dAra, kalyAra sudhA samI, bhukha-11triSA-paramAda- Alasa duraI gamI; aba IhAM INiku, pratibodha husyaI sahI, lalitakIrati sukhakAra, isA guruyo lahI. irI 1. AnaMda. 2. teNe=agaDadatta, pAThA, bhI. 3. atyaMta. 4. graha. 5. jJAna. 6. pAThAsahajagaMbhIra. 7. pAThAsata. 8. kumAra, pAThAhAra, 9, zveta sugaMdhI kamaLa. 10. pAThA. sanI. 11 tRSA. 12. pAThAjauM. For Personal & Private Use Only
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 327 dUhIH caraNa-kamala praNamI karI, avasara jANa kumAra; nija saMsaya bhaMjana bhaNI, prasana karaI Ika sAra. pUjya! kaho tume mo bhaNI, kuNa e puruSa ratana?; dIkSA mAMgaI tumha kai, paMcavi ekaI mana. e paMcaI pAMDava samA, rUpavaMta balavaMta; bhavanA dukhathI ubhagA, kiNa kAraNa? kahi saMta!'. DhAlaH 16, cunaDI. (rAga-goDI] 'devANupriya! bhAvasu, eka citaI ekaI tANa re; e vAta bahu achaI, suNatAM hoI UMcA kAna re. gururAja kahaI "vacha! sAMbhalauM, suNatA vAdhaI vayarAga re; utama nara je huMvaI, muMkI ramaNIno rAga re. INi maMDalamAMhi jANiyaI, camarI nAma vara pAli re; dharaNIdhara tehanaI bhIla-nAyaka pAlaI bhAli re. anya divasa tihAM AvIyo, ika adabhuta rAjakumAra re; haya-ga-ratha pAyaka parivaryo, subhaTAmAhi siradAra re. te mAho-mAhi jhUjhatA thakA, bihunI taba bhAgI seNa re; aMkatulataNI parai, nAThA sagalA bhaTa eNa re. "beu sAhu jhUjhatA, navi koI bhAI jAma re; kumAraI siNagArI nArI, kIdha Agali tAma re. 1. prazna. 2. pAThA, pUja. 3. pallI. 4. AMkaDAnI jema. 5. pAThAbekala. 6. sAma-sAme. For Personal & Private Use Only
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ 328 lalitakIrtijI kRtA diSTi chalaI bhIla mArIyo, kumaraI nija mukI bANa re; Apa svAratha je gamaI nara, te kima kahiya jANa re? tithe te vali cAlIyo, tasu Ayo bhAI paMca re; jIvarahita bhAI lakhI, IhAM rahivA keho saMca re. tiNi keDai cAlIyA, koI karI puryA deha re; "vayara lesyAM mahe bhAitaNo", jAI vali tehanaI gehare. saMkhapuraI te AvIyA, lAbhaI nahI mAraNa lAga re; "kuMmarAmAhe rahaI te, jovaI khiNa-khiNa mAga re. anya divasa udyAnamAM, ekAkI nArI sAthi re; dekhI te cita ciMtavaI, "hiva Ayo mAraNa hAthi re". tehavaI nAra tehanI, sApa khAdhI tatakAla re; cAha khaDakI beI marai, vidyAdhara kIdha saMbhAla re. timAMthI devala AvIyA, tihAM mukI nArI eka re; Agi levAnaI te gayo, nAri raMga rAtI bhekare. te paNi chAnA tihAM rahyA, paMcavi ciMtaI "hama kAja re; mArI hiva hu ehanaI, vayara saphalo karasyAM Aja re". pAMcamAhi laghubhAIyaI, wdapaTya dIpIyo Agi re; dITho tava tiNi nAriya, mAhomAhi lAgo rAga re. sA bolaI tihAM pApanI, "tuM puruSaratana hu nAri re; bramhAI saI hAthi ghaDyA, Adiri mujha cita vicArI re". bhIla kahaI "suNi suMdari!, jo jANaI thAro lAla re; mAraI mujhanaI sahI, jIvita viNa saghalo Ala re". 1. draSTinA chaLathI. 2. tyAMthI. 3. jANI. 4. pAThAmaskAra. 5. rUmamAM. 6. lAga. 7. bhayaMkara. 8. pAThA, Ima. 9. pAThAbahu. 10. pragaTAvyo. 11. dIvo. 12. svayaM. 13. vyartha. For Personal & Private Use Only
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsA 329 sayaNa! suNo" kahaI kAminI, "huM mArasi tukjha hajura re; vegi dIvo bujhAvIyo, bolyA rahyAM beu kUra kare re. tehavai kumara padhArIyA, Agi leI bolaI mITha re; "deulamAhi kihAM thakI, udyota huu? maI dITha re". nAri kahaI "payu! sAMbhalo, balato hutavaDa tuma pANi re; udyota huu te IhAM hasyAM, tehano nizcaya jANa re". khaDaga de nAri karaI, kuMkaI hutavaha sukumAla re; tehavaI tehi ja pApaNI, 'vAI garadaNi karavAla re. vAMsaI AI dhako dIyo, karuNA ANI laghu bhAI re; tasu hAthathakI te gira paDI, taravAra bhumitala lAI re. nAricarita sAMbhalI, laghubhAI pAsi mahaMta re; vayarAga saI te jhIlatA, AyA muja pAsi ekaMta re. lalitakIrati kahaI sAMbhalo, ehanaI vadhasyAM vayarAga re; nRpanaMdana cita ciMtavaI, "dhiga-dhiga mahilAno rAga re'. 1. sajana. 2. pAThA, vAlyA. 3. hAthamAM. 4. calAvI. 5. pAThAbAla. 6.pAchaDathI 7. sarve. For Personal & Private Use Only
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ 330 lalitakIrtijI kRtA my ` bh w dUhAH kamara tihAM mani ciMtavaI, "nAricarita apAra; suraguru Apamati kahaI, to hI na lAbhaI pAra. gaMgA-velu-jaladhi, jala, tArAno parimANa; buddhimaMta jANaI kadA, nAricarita ayANa. jo mana mAnaI ApaNo, rovaI vali rovaMti; kuTa-kapaTa jaMpaI bahuta, phUTapaNaI visakhaMti. isu khaMDa sAkara jisI, "rAtI nAri vicAri; virata nibolI samI, nAri kahI saMsAra. surIlaMtA dekho , culanI pramukha caritta; ughaDano kahivo kizuM?, khiNamAhi hoI viratta. je surA je paMDIyA, je giruyA guNadhAra; te nara nAri namAvIyA, je nara bAvanavIra'. DhAlaH 17, madana maI vAso umAhavA mAMDIyore- ekanI. Ima te kumAra vimAsI citamahi ciMtavaI re, "dhiga-viga mujha anANa; niramala kula maI mAilo kIyo re, kima lahiya jaga mAna?. 1 ima. apajasa IhAM aMgI kIyo re, mAMhi ko na saMvAda; INi bhavi parabhavi jIvane re, 'vinaDaI pApI pramAda. 2 ima Asu AbhAnI pari saha milyA re, prema-rAga vali jANiH viSaya vigovaI pagi-paga jIvanaI re, kare yovananI hANi. 3 Ima. nmy 1. bRhaspati. 2. pote buddhithI. 3. rovaDAve. 4. rakta=rAgI. 5. pAThAmaMDIyA. 6. garavA, uttama. 7. zaMkA, pAThA. savAda, 8. kanaDe. 9. pAThA AtAnI. 10. pAThA ANi. For Personal & Private Use Only
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ 331 agaDadatta rAsa hAhA! madhuM pApa kIyo ati pApII re, narakaI nahI mujha ThAma; maI murakha pararamaNI harI re, kima sIjhaI mujha kAma? 4 Ima. ima saMsAra sarUpa lakhI karI re, praNamAM sadaguru pAya; 'e sahu svAmi! vilAsIta mAharo re, kaho mujha mugati upAya. pa ima jima e pAMca chaThTho huM valI re, tAro daI dIkha; mAta-pitA-pariyaNa nija kAmanI re, ziva mujha keDI sIkha? 6 Ima. sAdhutaNA vrata sudhA AdarI re, samatArasa bhaMDAra; sahaguru sAthaI tihAMthI cAlIyo re, mahiyamahi karaI vihAra. 7 ima. ima je hovaI mahilA mAThA mAnavI re, te kAThA nara hoI; te nara jagamAhi jhUjhaNA re, "bujhaNA te hi ja joI. 8 Ima AThaI pravacana mAtA dhArato re, sIkhI vidhi AhAra; satra-mitra vili jehanaI sArikhA re, vaMdu e aNagAra. 9 ima apramattapaNa" jo pagi e rahyo re, agaDadatta aNagAra; Apada 'Tali pagi-pagi saMpada laDI re, lahisyaI bhavano pAra. 10 ima. zrIuttarAdhyayanaI e riSa bhAkhIyo re, 1tIya ayakjhayaNa rasAla; agaDadattamuninA guNa gAvatAM re, phalIya manoratha mAla. 11 ima. saMvata sola IguNAsI vaccharAM re, zrI bhujanayara majhAri; jeThaLa sudi punama raLiyAmaNI re, dinakara moTo vAra. 12 ima zrI kharataragacchanAyaka dIpato re, zrI jinarAja suriMda; tehanaI rAjaI INi munivarataNA re, guNa gAyA ANaMda. sakala AcArijamAhi dIpato re, kIratiratana surisa; jeThanI sAkhA ga7mAhi gahagaI re, purai manaha jagIsa. 14 ima. 1. pAThATha karI. 2. vRttAMta. 3. dIkSA. 4. jarUra. 5. sadguru. . pRthvI para. 7. juja, bahu ochA. 8. bodha pAmelA. 9. pAThA dali. 10. e RSi=muni, pAThA pariSa. 11. turma=caturtha. For Personal & Private Use Only
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ 332 harakhavisAla suvAcaka tehanai re, pATai ugyo bhANa; harakhadharama vAcaka vila tasutaNai re, sAdhumaMdira guNa jANa. tehano sIsa vinaya guNa Agalo re, vimalaraMga muni tAsa; labadhikallola gaNivAcaka te sobhatA re, tAsa sIsa ulAsa. lalitakIrati kahai 'bhaviyaNa! sAMbhalo re, sAdhutaNA guNa gAi; rasanA kIdha pavitra mai ApaNI re, labadhikallola supasAya'. sAMbhalatA-bhaNatAM guNa sAdhunA re, roma-roma sukha thAya; nita ANaMda raMga vadhAmaNA re, avicala saMpada thAya. OTOTOT lalitakIrtijI kRta For Personal & Private Use Only 15 ima 16 isa0 17 ima0 18 ima0
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ 333 nI 6. sthAnasAgarajI kRta agasThad prabaMdha che dUhA: zrI jinapada-paMkaja namI, samarI sarasati mAya; vINA-pustaka dhAriNI, praNamAM suranara pAya. haMsagAmini haMsavAhinI, Apo buddhi visAla; je narasara sarasati pariharyA, te nara kahII bAla. sevakanaI suprasanna thaI, Apo avirala vANi; kAlidAsa kavitA (u, te tujha zakti pramANi. trituM bhuvani jasa tAro, gAvaI suranara koDi; akala atula bala tuM sadA, nAvaI ko tujha hoDi. zrI bhAratI caraNaI namIi, lahI jina sugara pasAya; jJAnadRSTi ApaI sadA, praNamaI degsava sukha thAI. mUlagraMthamAMhi kahiu, adhyayana cauthaI jeha; agaDadatta nRpa keraDo, carita suNa dharI neha. kuNa te agaDadata nRpa? kima lIdhu cAritra?; tasa saMbaMdha vakhANasika, jima hoI janma pavitra. DhAla , madhumAlanI. tirachuM eka rAja khetra guNIjaI, dIva--udadhi asaMkhyAta bhaNI jaI; jinavara vacani lIjaI. 1. narezvara. 2. samAna. 3. sarva. 4. dvipa. For Personal & Private Use Only
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ 334 sthAnasAgarajI kRta tAsa majijha laghu jaMbudvIpa, sura yoyana lakha mAna anUpa; thAlAkAra sarupa. phiratI jagati ati abhirAma, dvAra pyAra vijayAdika nAma; sura krIDAnU kAma. sAtakhetra tasa mAhi sArA, sovanamAM suragiri manohArA; darasana ati sukhakArA. bharathamAhi kahyA sAhasa chatrIsa, te mAhiM sADhA paMcavIsa; Aryakhetra girIza. jihAM bahu dharmAdharma prakArA, navi chaMDaI ko kula AcArA; Arya kSetra vicArA. jihAM utpatti uttama nara kerI, karItIya puNya taNI ya ghaNerI; mugati paMthanI serI. bhU-ramaNI zira tilaka ja mAno, zaMkhapura ati suMdara jANo; dharma taNo ahiThANo. 1. madhyamAM. 2. yojana 3. kIrti. 4. AdhAra. For Personal & Private Use Only
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsA 335 dUhIH tAraka-gaNamAhi bhalo, sohaI valI jima caMda; jima muktAphala hAra vici, rAjati nIla maNida. avanItali upama kahuM, alakApurI samAna; saMkhapura dAhiNacaMkha jima, sakala vastu nidhAna. suMdara nagara dekhI karI, lachi kIdho vAsa; loka sadA pramudita vasai, karaI nita lIla vilAsa. caupaIH saMkhapura nagara manohara ThAma, jihAM bahuvidhi vADI ArAma; aMba-jaMba- kadaMba rasAla, agara tagara nAriMgA lAla. kamaraka-kelI-karmadI kahuM, sarasa sadA phala sobhA lahuM; joI-jUI-caMpaka-mAlatI, nija parimala disidisi vAsatI. jihAM madhukara guMjArava karaI, kokila-rava suNatAM mana haraI; sajala sarovara disaI bhalA, khelAI haMsI-haMsa jAmalA. jihAM suMdara dIsaI dIrghikA. paMthIjana-mani tIrthikA: pravara sopAnaI dIsaI bhalI, jala-pUrita dIsaI nirmalI. ati UMco visamo tihAM koTa, vaIrIjana na dII tasa doTa; cala pajhera khAI jala bharI, juddha sajAI dIsaI kharI. puDhI nagarataNI tihAM poli, vAtAyananI dIsaI uli; curAsI cahaTA gahagai, jihAM paMthI bahumAna ja lahaI. ThAmi-ThAmi deI "zatrukAra, kohanaI mukhi na lahuM nAkAra; sukhI loka rahaI sarvadA, kadahI na dIsaI tasa ApadA. 1. lakSmI. 2. bagIco. 3. kamaraka, keLA, karamadu vagere phaLonA jhADa che. 4. joDakA. 5. vAva 6. bAju. 7. moTI. 8. zreNI. 9. anna-dAnazALA. 10. kyAreya. For Personal & Private Use Only
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ 336 sthAnasAgarajI kRta dUhIH vaDa vyavyahArI tihAM vasaI, koTIdhaja asamAna; dharma-karma karaNI karaI, dIi nita vaMchita dAna. zrI jinavara pUjA racAM, pAlaI nija AcAra; mukhi nAkAra na ucaraI, dhanada samA dAtAra. DhAlaH 2, catura sanehI mohana-e desI. samabhUmi miMdira bhalAM, jAnaI devavimAnA re; sukha vilasaI bhogI narA, vAjAM madala tAnA re. nagara sobhA ketI kahuM?, bhU-ramaNI hari hArA re; vidyA-vinaya-vivekasi6, rahaI sakala jana sArA re. suravadhu suMdara upamA, jihAM kAminI manohArI re; sola siMgAra sajI calai, karI jhaMjhara jhamakArA re. caMdmavadanI mRgalocinI, sobhita kabarI vizAlA re; dekhata mRga-zazi-"maNidharA, liI vana-gagana-bhU vAsA re. kuca kuMbhasthalaupamA, jaMgha jugala jAnu kelI re; haMsagamani prahasita mukhI, komala mAlatI velI re. hAva-bhAva vibhrama karI, kAmInara mada gAlaI re; sIla sanAha sadA dhara, tina sivuM kaMpi na cAlaI re. jihAM jinamaMdira ruyaDAM, gaganasiu maMDita vAda re; dhUpa ghaTI ghana mahai, vAjaI jhalari-nAdA re. naga citrita "caMdropaka yutA, jihAM vara pauSadhazAlA re; sAdhu sadA rahaI suMdaru, nija saMjima pratipAlA re. 1. moTA. 2. karoDAdhipati. 3. mRdaMga. 4. coTalo. 5. sarpa. 6. Dhola. 7. sUrya. 8. caMdaravo. For Personal & Private Use Only
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 337 dUhAH jima sohaI sarovara jalaI, nisi sohaI jima caMda; kula soI jima putra siuM, nagarI tema nariMda. rAjA nipuNa sadA jihAM, nyAya-nIti pratipAla; prajA sukhI rahaI tehanI, dini-dini maMgalamAla. DhAlaH 3, namirAya! tuM dhana dhana aNagAra-e desI. jIho rAjA rAja karaI tihAM, jIho prabala pratApI jeha; jIho nAmaI zrIsuMdara bhalo, jIyo sajana upari ghaNa neha. jIho suMdara chavi jasa dehanI, jIyo pAlaI nija kula nIma; jIyo sImADA savi tehanI, jIto navi lopaI koI sIma. 39 vivekI suNayo eka saMbaMdha. jIho gaja-ratha-ghoDA-pAlakhI, jIho pAyaka saMkha na pAra; jIho dhanada samo dAnesarI, jIto IhaNa jana AdhAra. 40 vivekI, jIho tasa paTarANI mUlagI, jIyo sulasA sulalita citti; jIyo sIlaguNe sItA satI, jIyo nija patinI kari bhatti 41 vivekI, jIho pUrava punyataNAM phalaI, jIho ghari kulavaMtI nAri; jIho eka lahaI valI sukhinI, jIyo ko na caDi gharabArI. 42 vivekI, yata: kugrAmavAsaH kunarendrasevA, kubhojanaM krodhamukhA ca bhAryA / kanyA bahuzca sudaridratA ca, SaDjIvaloke narakAH bhavanti / / 1. kAnti. 2. niyama. 3. saMkhyA. 4. prathama. 5. bhakti. For Personal & Private Use Only
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ 338 sthAnasAgarajI kRtA jIho jima rohiNi mani caMdramA, jIha cAtuka mani jima me; jIho jima madhukara naI kamalanI, jIho tima daMpati ghaNa ne. 43 vivekI, jIho paMca viSaya sukha bhogavaI, jIho nisidina mananaI raMga; jIyo punyataNA parabhAvatI, aho putra lahaI ati caMga. 44 vivekI, '*#Ika Outi ( che 1. prabhAvathI. For Personal & Private Use Only
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadana rAsa 339 45 dUhAH zubha rAzi yogai janamIla, uttama puruSa pradhAna; janama bhuvanasu prakAsakara, pUrava disi jima bhANa. ApaI suta vaddhAmaNI, harakhita citta nariMda; nagara mahochava bahu karaI, TAlaI savi dukha daMda. DhAlaH 4, alabelAnI. janama mahochava tihAM karaI re lAla, rAjA dharI ullAsa mere lAla re; dAna vividha pari dIjII re lAla, pUra IhaNa Asa mere lAla re. 47 tu manamohana suMdaruM re lAla ghara-ghari gUDI uchalaI re lAla, kIjaI kuMkamarola mere lAla re; gorI gAvaI sohalu re lAla, dIjaI pAna-taMbola mere lAla re. 48 tu mana, sola siMgAra sajI karI re lola, gAvati gala cyAra mere lAla re; bhari motina thAla vadhAvIre lAla, sajana saMbaMdhI nAri mere lAla re. 49 tu mana, mukha punimaku caMdalo re lAla, mRgalocani suvisAla mere lAla re; nAsA dIpazikhA jisI re lAla, adhura raMga pravAla mere lAla re. 50 tu mana, ratna jaTita banyo pAlano re lAla, caMdropaka suvisAla mere lAla re; suMdara gAvaI hAlaro re lAla, suni-suni rIjhaI bAla mere lAla re. 51 tu mana, sovana kaDilI DilI re lAla, pAI ghUghara ghamakAra mere lAla re; ghari aMgani pagalA bharaI re lAla, vacana vadaI manohAra mere lAla re. pa2 tu mana, mAtA uchaMgaI khelato re lAla, khina mAgai payapAna mere lAla re; bhIDI hRdaya sakomalaI re lAla, jananI ApaI mAna mere lAla re. pa3 tu mana, 1. nAnI dhajA. 2. thApA. 3. hoTha. 4. ghoDIyuM. pa. kaDu. 6. AMgaNe. For Personal & Private Use Only
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ 340 sthAnasAgarajI kRtA dUhIH ghari aMgani krIDA karaI, dekhI mananaI raMga; premapUra adhiko tadA, vAdhaI jananI aMgi. puNyataNA phala eDavAM, lahaI navalA bhoga; gorasa kaMcana kAminI, valI ghari putra saMyoga. dini-dini vAdhaI kumara tava, agaDadA jasa nAma; kula dIpaka e avataryo, rupaI abhinava kAma. paMca varSa dekhI karI, ciMtaI citti vicAra; putra nI sAlamAM mUkIi, vidyA bhaNaI apAra. copAIH suruguruvAra anaI azvinI, mahurata jouM bhaNavA bhaNI; gaja-ra[tha- azva-pAyaka sajIyA, paMca zabada vAjitra vAjIyA jovai pura nArI jAlI, kAcita UbhI aDhAlIi; kAcita veNI gUMthAvatI, jovA AvaI tava dUuDatI. kAcita hAra dharatI karaI, maMdira tAraka tati vistaraI; kAcita nija prIyanaI prIsatI, nirakhevA AvaI hasatI. strInaI vallabha enA bola, kalaha kAjala naI kuMkamarola; nAda nIra anaI jAgaraNa, dUdha jamAI aMga AbharaNa. khaDIyA sovana-rupAtaNA, paMDitanaI ApaI uDhaNA; nI sAlamAM bahu uchava karI, mUkaI rAjA ulaTa dharI. thoDaI dini vidyA saMgrahI, jAsa buddhi suraguru sama kahI; zastra-zAstrakalA abhyasI, sarasati tAsa hRdaemAMhi vasI. 1. meDIpara. 2. doDatI. 3. kIkI=(Akha)nI zreNI. 4. harSa pAmatI. 5. oDhavAnA vastra. For Personal & Private Use Only
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa dina ketai valI teha kumAra, pAmiu yovana padavI sAra; adhika rupa sohai makaraMda, vadana jasa pUnimajo caMda. nAsA sohai caMpaka kalI, karNapaTI madhukara joDilI; zaMbhUtaNo bhaya manamAM dharai, tiNi caMpaka dUri pariharai. aNIAlAM locana rAtaDAM, daMti-paMti dADima bIjaDAM; gajagati cAli calai valI geli, sAthai sarakhI TolI meli. dekhata pura nArI manaharai, kAma katohala bahu aNusarai; pAMcai iMdrI vaMchai bhoga, viSayAdikanA sarva saMyoga. yataH teha bahatyA teha paya, teha ja nayana vadanta; koika kaNa saMpajjai, catura karai yovanna. 1 je nara Avai yovana vesa, piMga-piMga pAmai teha kalesa; iNi avasara je iMdnI damai, suranara tAsa caraNayuga namai. na Agai rAyataNuM bahumAna, koi na lopai kumaranI ANa; puramAhi ekelo phirai, sAtai vyasanai te kharavarai sUnAM deula nai ArAma, je je cora-caraDanA ThAma; kumarataNA milIyA je mitra, tehanuM tehathI adhika caritra. yataH kiM karoti naraH prAjJaH, preryamANa svakarmaNA / || 1. kAmadeva. 2. rIDho thAya che. ...................... nArI dRSTi na ko tasa caDai, sura-subhaTasiu sAhamo bhiDai; purajananai dukhadAyaka eha, havai Agali suNayo valI teha. For Personal & Private Use Only 64 65 66 67 68 69 70 71 341
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ 342 sthAnasAgarajI kRta dUhAH ati dukha te pAmaI nagarajana, calaI koI prakAra; rAjaputra jo eDavo, tu havaI kuNa AdhAra? dina ketA INipari gayA, eka dini ciMtaI citti; IhAM rahA jugatuM nahIM, dukha sahavuM bahu nitti." bAla-vRddha savi AvIyA, milI mahAjana vRMda; dInavadana dIsaI sahu, jima vAdalamAM caMda. dhanapati-zrIpati-gaNapati, jagapati naI jagapAla; vivahArI milI AvIyA, karI Agali vAcAla. kuhyo-karmaNa-kamalasI, padamo-paMjo jeha; paTela savi AvyA milI, jehanI upacita deha. kuMta-khaDaga-kheDAM dharI, AvyA nagarI selota; AvaI mUMchaI kari dharI, pahirI kaSAbara dhoti. DhAlaH 5, rAga kedAro, tava rAya seTha behu jaNA-e desI. tava AviuM re mahAjana jhalaphalI, valI lIdhI bheTa ati bhalI; pratIhAre rAya jaNAvIuM, 'kiNi kAraNi mahAjana AvI?". tava rAjA bolaI paDavaDo, vahI mahAjananaI mAhi teDo; rAya dUta AvyA tava dhasamasI, purajana savi AvaI ulhasI. karI motI thAla ja bheTaNaI, mukhi rAjana kerI stuti bhaNaI; tujha darasani locana akhta TharyA, have kAja sakala ammacAM saryA." 78 80 1. majabUta. 2. geMDAnA cAmaDAnI DhAla. 3. jamInadAranI vasulAta ugharAvanAra mANasa. 4. bhagavA raMganuM vastra. 5. spaSTa. For Personal & Private Use Only
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa rAya nirakhai nija dRSTi karI, tava dIThI mukha chAyA phirI; 'kiNi dUtavI e mAharI prajA?, mujha bhAkho jima deUM tasa sajA'. tava bolai eka nara vAcAla, 'suNu vInatI kahu je bhUpAla!'; chatra chAye rahIi tujha sahI, koi asubha vacana na sakai kahI.' 'paNi rAya! suNu eka vInatI', ima bhAsai eka nara subhamatI; 'kahitAM jIbha na UpaDai, viNa bhAkhaI saMca na koi paDai. nisi rAjakumAra phirai ekalau, jasa AcAra nahIM bhalo; dina etA amhe rahyA sAMsahI, eNi dukhe amhe na sakuM rahI. e kuMcI tumhacI lIjIi, amhanai havai 4Ayasa dIjIi; sukhai rahIi kiNi desai jai?', ima bhAsai dIna vadana thai. suNI bhUpati tava kopai caDai, krodhAnala aMga dhaDahaDai; karI locana lAla gaI khimA, navi bolai bola valI samA. kula khaMpaNa naMdaNa e sahI, purathI e kADhyo vahI; valI Adara mAna ghaNo dIu, mahAjana tava rAye visarjIu. 1. paricaya. 2. sahana karI. 3. cAvI. 4. Adeza. 5. kalaMka. For Personal & Private Use Only 81 82 83 84 85 86 87 343
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ 344 sthAnasAgarajI kRtA 88 90 91 dUhAH citi ciMtaI narapati jadA, ethI na rahaI sUtra; prAtIhAra ja mokalI, teDAvaI nija putra. dekhI kumaranaI Avato, tAtaI dIdhI puMThi; praNamInaI Ubho rahaI, khaDagaI ghAlI maMThi. bIDA triNi ja pAnanA, ApaI nija kara tAma; zira vADI pAcho phiraI, AvAM jihAM nija ThAma. DhAlaH 6, te giruA bhAI te giruA-e desI. kumAra tihAMthI saMcaraI, khaDaga sakhAI sAthaI re; tAtaI je Ayasa dIla, te "cADika nija mAthaI re. karma karaI te hovaI bhAI, ma karo avara sajAI re; parabhavi jehavI kIdhI karaNI, Ihabhava te phaladAI re. jini dini rAjasabhAnuM mahurata, tini dini laI vanavAsA re; rAmacaMda satI sItA sAthaI, ThaMDI gharanI AsA re. sovanamRgano lobha dekhADI, sItAharaNa tava kIjaI re; rAmacaMda grahI vAnara senA, laMkA gaDha jaI lIjaI re. nalarAI nija rAja ja hAryo, pUrava karma pramANaI re; vanamAhi davadaMtI melhI, eha kathA savi jANaI re. karmaNa haricaMda rAjA satyabhASI. DuMba-ghari Apa vecAI re; "paDiva- pAlaI te rAjA, kulanI lAja na AvaI re. 92 karma 93 karma, 94 karma, 95 karma 96 karma 1. caDAvyo. 2. jitI. 3. damayaMtI. 4. caMDAla. 5. svIkArela. For Personal & Private Use Only
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadana rAsa 345 naMdaSaNa sarakhA muni bhUlA, vezyA vacana paDIyA re; bAra varasa lagaI bhoga vilAsI, kAmavasi te naDIyA re. 97 karma, karmavasi ASADha munIsara, naTuIsuM gharamA re; kAusagi Ubho Akumara tava, pADi madana nRpa pAsAmA re. 98 karma, Ima aneka suranara jogIsara, karmaI teha bhamADyA re; je moTA maNidhara mUchAlA, moTA puraSana mAna mADyA re. 99 karma Ima nija pUrava karma saMbhArI, dhIraja dharI tava cAlaI re; mAtA-pitA-saMbaMdhI-parijana, jAtAM koI na pAlaI re. 100 karma 1. puruSanA. 2. moDyA, toDyA. For Personal & Private Use Only
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ 346 sthAnasAgarajI kRtA dUhIH 101 102 103 104 dharI dhIraja mani ApaNAM, cAlaI kumAra sAhasIka; khaDaga sakhAI tehanAM, ekalaDu nirabhIka. bhale bhalo sahuko achAM, bure bhalo nahI koI; Apada Ava jIvanaI, sago na dIsaI koI. Ima jANI mana appanaI, cetana ANo loI; caraNa nihAlI cAlII, tu vaMchita sukha hoI. ThaMDI ghara-pura-rAja nija, cAliu teha kumAra; karma saMbhAraI ApaNA, sAthi na ko parivAra copaI rAga-mAruNI mAMhi. cAliu kumara tihAMthI tAma, joto vana-vADI-ArAma; ThAmi-kAminAM kautaka sahI, joto jAI mAragi vahI. jihAM kaNi poDha sarovara bhalA, zArada jala dIsaI nirmalA; dhAI mIna paDaI ukalI, sArasa-hasataNI joDalI. nAnAvidhinA kamala parAga, jehanaI koI na pAmaI thAga; khiNa vizrAma tihAM kaNi lIla, phala bhakhkhaNa AdhAra ja dIla. kihAM kaNi suMdara bahu saMnivesa, jotA jAI citta kalesa; dUdha-dahIM-gorasanaI mahIM, teha taNI jihAM UNima nahIM. ati suMdara dIsaI gopikA, mRganayaNI suMdara nAsikA; gayagamaNI namaNI kucabhAra, guMjAphalanA pahiryA hAra. joto jAI tAsa sarupa, jima marudhara mITho jalakUpa; muMkaI giri guhuvaranA ThAma, mUkaI corataNA je gAma. 105 106 107 108 109 110 1. potAnuM. 2. vicArI. 3. moTA. 4. caNoThI. For Personal & Private Use Only
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 347 111 112 yata: udyamaM sAhasaM dhairya, balaM buddhiH praakrmH| SaDete yasya vidyate, tasya devopi shNkte|| ati duddhara dIsaI vaDo, jANaI sIhataNo bAcaDo; na sakaI koI kumAranaI kalI, ghaNI bhUmi te mUkaI valI. je paradesi ekalo phiraI, sUravira te thAI sirai; rahaI jeha nita eke ThAma, kUpa-mIMDaka tasa kahII nAma. yata: dIsai vivihacarIyaM, jANIjai sujaNa-dujaNa viseso| appANaM ca kalA jai, hIDIjai teNa puhavI ya / / kumara sadA kautaka siuM lIna, saumyavadana navi dIsaI dIna; dhIrapaNaI je hoI sadA, tehathI dUri rahaI ApadA. havaI tema ja rAjakumAra, jovaI nava-nava desa vicAra; chaMDI gAmAgara saMnivesa, kumara lahaI tava suMdara desa. 113 114 1. bacco. 2. gAmaDAo. For Personal & Private Use Only
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ 348 sthAnasAgarajI kRta 115 117 dUhAH agaDadata kumAra tava, dharato harakha apAra; sakala desathI adhika e, nirakhatA manohAra. jiNi bhUmi jina avataryA, vAmAnaMdana pAsa; sadAsukhI jana tihAM vasaI, kahII nahI udAsa. 116 jima sovana kuMDala vici, sohaI maNi jima lAla; nagarI tema vaNArasI, iMdrapurI suvisAla. DhAla -7, rAga- guDI, jakaDInI desI. kumAra havaI AvaI tihAM re, dekhI suMdara ThAma, citi saMbhAraI ApaNaI re, nija rAja lIlAnAM dhAma; dhiga-dhiga re tujhanaI kAma, tu tu nIgamAM paMDita mAma, tuM tuM karaI valI koDi akAma. ju karma vinANa re, navi chUTAM jANe ajANa; navi cAlaI koI parANa, Ima suNayo sAjana! vANi". AMkaNI 119 seja talAI poDhatA re, suMdara caMpaka veli, so nita suI sAtharAM re, taru patra bahu tihAM meli; savi chaMDI ghara nIToli, nija mitrataNI ruDI keli, mujha dIdhu karmi Thela. 120 juu. sajana saMbaMdhI ko nahI re, Ima thayo citta udAsa, INi avasari tihAM jAgI re, jasa pUrava punya prakAsa; punyavaMtataNuM sahu dAsa, savi mananI pUraI Asa, Ima ANyo mani vIsAsa. 121 juu. 118 1. saMpUrNapaNe. 2. krIDA. For Personal & Private Use Only
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 349 122 juu. 123 juu0 ja , yogane ravUivA ! bhAgyahInA na pAmanti, bahuratnA vasuMdharA / / karma saMbhArI ApaNA re, cAliu Agali jAma, nirakhaI kautaka nava-navAM re, bahu vana-vADI ArAma; DuMDA vAvi-sarovara ThAma, AropaI kaMThaI sudAma, valI pUchai nagarI nAma. nagara samIpai AvatA re, pharukaI padAhira aMga, ciMtaI INi sukanaI husare, koI ISTa taNo mujha saMga; Ima vAdhaI manano raMga, tava Agali dekhaI gaMga, jala keli karaI tihAM caMga. sura-taTanI jala vAvarI re, nAhI nirmala nIra, zubha zukana Agali calaI re, AvaI nagara samIpaI vIra; tava vRSabha sahita milau sIra, romaeNcila kumara sarIra, valI sanamukha AvaI dhIra. dhenu sahita govAlanI re, ziri dharI gorasa mATa, gAvaI gIta suhAsaNI re, siri uThI navaraMgI ghATa; AvaI suMdarI sanamukha vATI, dekhI kumara Talyo ucATa, mujha duri gaI dukha thATa jamaNo khara tava bolI re, bAMdhaI toraNa cAsa, tilaka kIla brAmhaNa milyaure, mukhi bhaNato veda prakAra; Avai Agali nagaradvAra, dIsaI toraNa racanA sAra, karaI kumara praveza tivAra. 124 juu0 125 juu0 126 juu. 1. jamaNuM. 2. gaMgA. 3. haLa. 4. mATalI. 5. samuha, paraMparA. 6. hAra, For Personal & Private Use Only
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ 350 sthAnasAgarajI kRta nirakhI kautaka manamAM harakhai, suMdara nagarI prakAra, citi ciMtaI nRpasuta tiNi velA, havaI kIjaI rahana vicAra; koI paMthInu AdhAra, upagAra ziromaNi sAra, juI Azraya teNI vAra. 127 juu. For Personal & Private Use Only
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsA 351 130 dUhAH Ima cIMtavatu AvIla, dekhaI paMDita tAma; manaha manoratha mujha phalyA, sIdhA saghalAM kAma. 128 eka puraSa tava Avato, sAtamo dekhaI kumAra; kavaNa nAma paMDita taNo? bhAkho eha vicAra'. 129 tava te kumara prati kahaI, "suNi pathIkanA jana vAta; pavanacaMDa nAma bhalo, deza videsa vikhyAta. rAjakumAra IhAM nita karaI, zastra-zAstra abhyAsa; dAna-mAna bhUpati dIi, pUrAM paMDita Asa'. 131 DhAlaH 8, rAga-malhAra, desInavavADinI jinavarajI Ima upadizaI-e dezI. AvaI kumara vipra miMdiraI, harakha dharI manamAhi mere lAla; paMDitanAM praNamI karI, baITho ati uchAhi mere lAla. 132 suNayo bhavIyaNa! punyataNA phala, karayo mananI khaMti mere lAla; punya thakI talaI ApadA, maMgala koDi lahati mere lAla. 133 suNayo. punya hoI javA pAdharuM, tava sIjhaI savi kAja mere lAla; dukha dAlidU dUri Talai, navi lopaI koI lAja mere lAla. 134 suNayo. sarikhI vaya sarikhI kalA, rupamAM harAvaI kAma mere lAla; kalA abhyAsa kumara karaI nita, dekhI harakhaI tAma mere lAla. 135 suNayo. yata : haMsA rajyante sare, bhramarA mante ketakIkusame / candanavane bhujaGgamAH, sarasA sarasena rajyanti / / For Personal & Private Use Only
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ 352 sthAnasAgarajI kRta 'bhAgya jogya mujhanaI milyo, evo paMDita yoga mere lAla; pUrava vidyA abhyasuM, muMkI manano soga' mere lAla. 136 suNayo. dekhI kumAranI lavaNimA, ciMtaI uttama eha mere lAla; pUchaI "kiMThAthI AvIyA?, mujha Agali kaho teha mere lAla. 137 suNayo. nija vRttAMta kahaI tadA, mUkI mananI lAja mere lAla; bhAkhu mujha pUrava carI, tu sIjhaI savi kAja' mere lAla. 138 suNayo. vaidya, guranaI Agali, trIjI je nija mAya mere lola; AlAchaMda na rAkhIi, tu manavaMchita thAya mere lAla. 139 suNayo. prema dharI bhAkhaI valI, "mujha miMdira raheI nisi dIsa mere lAla; lachi lIlA bhogavala, mujha mani eka jagIsa mere lAla. 140 suNayo. nArInaI kahaI suNi prIye!, mujha bhAI naMdana eha mere lola; Adara mAna ghaNo karI, rAkhyo tasa nija geha mere lAla. 141 suNayo. 1. AcaraNa. 2. chaLakapaTa. For Personal & Private Use Only
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 353 yata : sthAnabhraSTA na zobhanti, dantAH kezA nakhA narAH / sthAnabhraSTA [hi] zobhanti, siMhAH satpuruSA gajAH / / 143 145 dUhAH puNyavaMta jihA saMcaraI, tihAM tihAM koDi kalyANa; sakasa jana sevA karaI, ApaI bhUpati mAna. 142 sukha-dukha AvaI tehanaI, je uttama nara hoya; "mamarima jIvAM mANasA, sadA sarIkhu joya. co-desaI bihutarAM, hAriu gayevara rAja; muMjarAya dukha bhogavaI, je rAyA siritAja. 144 bahadatta cakrI vaDo, sahaI dukha aneka prakAra; dukha AvaI dhIraja dharI, rahII citti vicAra. suranara-kinara-mAnavI, bhAvi na meTAM koi; jiNi velA jima sarajIuM, te tima nizcaI hoI. 146 sukhaI rahI tihAM abhyasaI, vidyA aneka prakAra; agaDadata kumArano, suNayo havaI vistAra copaI, rAga-varADImAMhi. punyavaMta moTo nara eha, kalA-abhyasaI paMDita geha; jehanaI pUrava punya prakAsa, te nara pAmaI lIla vilAsa. bhAgyahIna je hoI sadA, paga-paga te lahaI ApadA; jima koI puraSa siri moTa ja vahaI, dubhara bharavA ati dukha sahaI. 149 147 148 1. mimarA jevA?, adhama?]. 2. gAMsaDI. 3. peTa. For Personal & Private Use Only
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ 354 sthAnasAgarajI kRta 150 151 152 153 154 eka dina lIdho sabalo bhAra, mAragi jAto karaI vicAra; lAgai aMgi ghaNo tAvaDo, bola na bolAI paDavaDo. bhAraI namatI jAI gAvaDI, leuM vizrAma jo lahuM chAhaDI; Ima cIMtavato Agali gayo, dekhI pRkhya ralIyAta thayo. ati UMco saralo eka vRkSa, nAnAvidhanA paMkhI lakSa; sUrija kiraNa na pharasaI sahI, mUkI bhAra naI aITho mahI. siri jIraNa bAMdhika cIMtharuM, hAthithakI nAkhiuM parahuM; cIsaI nakha melI tiNivAri, khAji khaNaI e daridra prakAra. vAyo vAya thayo uchaLI, bIlIphala gUTale tihA thakI; TAli upara te AvI paDile, bhAgU zira dubaI ati raDiuM. e e moTau karma vizesa, navi pAmiu te sukha lavalesa; punyavaMta jiNi bhUmi jAI, rAna mAMhi valAula thAI. havaI te kumara sukhaI tihAM rahaI, kalAcAryano vinaya ja vahaI; vinaya thakI "rajaI suranarA, loka sakala thAI kiMkarA. eka dhanavaMta vinaya anusaraI, tehanI sahu prazaMsA karaI; vinaya samA nahI guNa koI, viralA naramAhi te hoya. paMDitanaI mana mAniu sahI, kalA abhyAsa karAvaI vahI; ghara pUMThaI suMdara ArAma, kAmIjanano vasavA ThAma. khaDokhalI nirmala jala bharI, dhovaI aMga parizrama karI; zuka-pika-cAtuka bolaI mudA, dIThAM mana sukha pAmaI sadA. mana-vaca-karaNa nija eka karI, kalA abhyasaI ulaTa dharI; havaI je Agali thAsaI carI, suNayo vikathA dUri karI. 155 156 1pa7 158 159 160 1. taDako. 2. zarIra. 3. raNa. 4. samudra. 5. raMjita thAya. 6. nAno kuMDa. 7. AnaMdathI. For Personal & Private Use Only
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDada1 rAsa 355 dUhA 161 upavana pAzi manoharu, samabhUmi prAsAda; vivadha varNa "dhaja lahalahaI, maMDaI giri-siri-vAda. dhavalita dhavalagRha bhalo, vAtAyaNanI zreNi; nATika nAcaI pUtalI, ati suMdara valI teNi. 162 devavimAna kiNi kAraNi, bhUtali maMDila eha?; nagaraseTha te purataNo, zrIdatta kero geha. 163 DhAlaH 9, rAga kedAro, desI-jakaDInI, ko kahIhare pIu jAI vAI e desI. seThasutA suMdara sukamAlA, rupaI raMbha samANI; maMdanamaMjarI nAmaI bhalI, jANe madananI rANI. 164 suNayo re tumha ehavo, jehavo karmavinANa; karma Agali nara bApaDA, sahu koI ajANa. AMkaNI. 165 suNayo. jANuM bakhkhAI ghaDI, zazi-suMdara-vadanI; bahuvidha bhUSaNa sohatI, mAno pUnima rajanI 166 suNayo. mRganayanI mana mohatI, nAzA dIpa sucaMgA; daMti-pati dADima kalI, adhura vidgama ke raMgA. 167 suNayo. gaura varaNa caMpaka latA, veNI daMDa pralaMbA; kalakaMThI komalavapu, jANe kaNayara-kaMbA. 168 suNayo. kanaka-kuMbha sama upamA, kuca yuga aNIyAlA; kehari laMkI sohAvatI, bolaI vayaNa rasAlA. 169 suNayo. 1. dhvaja. 2. kareNanI soTI. 3. siMha. For Personal & Private Use Only
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ 356 sthAnasAgarajI kRta 17 suNayo jaMgha jugala kadalI kahuM, ati nitaMba vistArA; gayagamaNI namaNI sahI, jhaMjhara jhamakArA. sola siMgAra sajI karI, kumarI tihAM AvaI; kumara kalA jihAM abhyasaI, dekhI ANaMda pAvaI. 171 suNayo. For Personal & Private Use Only
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 357 172 kuNa0 173 kuNa0 174 kuNa0 175 kuNa0 176 kuNa DhAlaH 10, joUMre sAmalIyAnuM mukhaDuM-e desI. dekhIka kumara nija nayaNale, tava hRdaya vimAsaI; "kuNa paradesI IhAM kanDai, bahu vidyA abhyAsaI?". kumarI ya cittamAMhi cIMtavaI, "aho! subhaga sarupa; rupi anaMgi sohaI jisyauM, achAM eha ko bhUpa?' cakita locana citrita likhI, nirakhaI anamiSa nayaNI; jima nija jUtha bAhira khaDI, jevI cakita hoI haraNI. camaka pAsi AvaI zuci, jima thira na rahAI; tima kumarI ya kumarani darasani, khiNa varasa tasa thAI. premajala hRdaya tava UlaTaI, jima sAyara-pUra; mohanai pAsi baMdhI tadA, navi jAI te dUri. dekhatA ne jo upajaI, to evo jANo; tehasikaM pUrava saMbaMdhaDo, eha thira karI mAno. eka tu pUravadisi upajaI, eka pazcime rahII; pUrava saMbaMdhakI tadA, AvI pANI te grahII. phala-phUla kumara zira uparaI, nAkhaI kara grahI kumarI; vidyAbali AvI tihAM, karaI vRSTi jima amarI. bhraMsa vidyAtaNo mani dharI, abhyAsa na mUkaI; hAvabhAva kumarI karaI, tohaI citti na cUkaI. kumarI manamAMhi kI, rahI tima aTavAI. agani tApaI karI kala-kala, jima tela kaDhAI. vaDI vAra te zrama karI, nIrai aMga pakhAlI; nija guru pAzi AvaI vahI, navi joUM tava bAlI. 177 kuNa0 178 kuNa0 179 kuNa0 180 kuNa0 181 kuNa0 182 kuNa0 1. soya. 2. kSaNa. For Personal & Private Use Only
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ 358 sthAnasAgarajI kRta dUhIH 187 '. havaI te madanamaMjarI, mArI madananRpa bANi; UThI aMgi vedanA, navi cAlaI ko prANa. 183 hari-hara-bramahAdika vaDA, gyAnavaMta munirAya; te paNi dhyAna choDAvIyA, madana namADi pAya. 184 khiNa rovaI khiNa valavalaI, khiNi aMgani bAri; sakhI samajhAvaI bahu paraI, tuhaI na samajhaI nAri. 185 jaba lagi prIti na kIjIe, tava lagai sukha saMsAri; visamI virahanI vedanA, te jANaI karatAra. 186 karatA kIdhI prItaDI, paNi lIdho vaIra vasAI; visamI virahanI vedanA, aMgi na sahaNI jAI. karaI vilApa bahu parai, mukhaI melhaI nIsAsa; AsuM varasaI nayaNale, jANaI pAvasa mAsa. 188 nisAso bhalaI sarajIu, virahI naranaI sobha; prema jalamAMhi bUDatAM, de paDatAnaI thobha. 189 DhAlaH 11, rAga-mAruNI. prIti na kIjaI bholA prANIyA re, prIti thakI bahu dukha; meru samovaDi jinarAjaI kahiu re, sarasava jeto re sukha. 190 prIti khiNa aceta thaI sA suMdarI re, nAkhI sItala vAya; sakhI milI savi ekaThI re, samajhAvaI valI Aya. 191 prIti paradesI sarisI prIti na kIjaI re, tethI sukha nahi thAya; jima vAdala kerI AvaI chAMhaDI re, khinamAMhi nAsI jAya. 192 prIti 1. sAthe. For Personal & Private Use Only
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 359 paradesI kero evo nehaDo re, jehavo nadIno re pUra; khiNa AvaI nayaNA Agali re, khiNamAMhi jAI re dUri. 193 prIti vedha viludhA je hoI mANasA re, tehanaI paga-paga dosa; khiNa eka sukha pAmaI tehanI re, navi jANaI tana-sosa. 194 prIti na gaNaI durajaNa kerA bolaNA re, jehanaI prIti savAda; cAka caDhAvI me(c)I jIvanaI re, vAdhaI valI unmAda. 195 prIti aNajANyA sarisI pahilI prItaDI re, pApI nayaNAM karaMti; vayaNe vAdhaI prItinI velaDI re, kaThuA tasa aphasa huti. 196 prIti mRga-madhukara naI jIva pataMga ure, e ApaI nija prANa; iMddI viSa je dUri nivArasyAM re, te lahasaI jagi mAna. 197 prIti jima mAchilaDI jala viNa lavalaI re, tima sA huI re bAla; ana-pAna savi dUri pariryA re, na karaI tana saMbhAla. 198 prIti valI bIjaI dini Ava aTAlIe re, karatI nAri rudanna; Asopallava kusamasiuM nAkhatI re, bolaI dIna vacagna. 199 prIti ekavAra nikhila nija nayaNabale re, abalA karaI re vilApa; premajalaI karI sIMco dehaDI re, TAlu viraha saMtApa' 200 prIti agani samIpaI meliu vRta ghaDo re, thAharaI ketI vAra? lalanA vacana madhura tava sAMbhalI re, vAdhiMu kAma vikAra. 201 prIti I 1. aDacaNa. 2. sparza. For Personal & Private Use Only
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ 360 sthAnasAgarajI kRta dUhAH vanitA vacana suNI karI, mani upanno moha; tajI vidyA abhyAsaDo, huu mani aMdo. 202 nAri vacanaI raDavaDyA, je moTA munirAya; chaMDI tapa-japa-dhyAna bala, madani namADiyA pAya. 203 DhAlaH 12, rAga- savAlakhI sIMdhuuM. neha dharI nirakhaI tadA re, abalA rAjakumAra; sola siMgAra suhAvatI re, vIjataNAM jhabakAra. 204 kumarajI hIyaDe dharayo saneha. AMkaNI. kaI vidyAdharI kinarI re?, ke vali nAgakumAri?; ehanI upama dIjIe re, avara na ko saMsAri'. 205 kumarajI. nayaNAM nayaNa nihAlatAM re, vAdhaI prema aMkUra; neha-jalaI tana sIMcatAM re, tApa gayo savi dUri. 206 kumarajI tava pUchaI kumArI prati re, "kuNa pitA? kuNa nAma?; kiNi kAraNi IhAM UbhalI re?, kuNa mujha sariso kAma?'. 207 kumarajI. harakhita vadana bolaI tadA re, suNi prItama! sasane; madanamaMjarI seThanI sutA re, e mujha pITara geha. 208 kumarajI0 eka nagaravAsI bhalo re, tenu mujha vIvAha; java nirakha mAM tuhanaI re, tava huu mani dAha. 209 kumarajI ja sukha vaMchaI jIvanaI re, tu navi karavo ne; prema samudramAMhi paDiyA re, khiNa-khiNa khIjaI deha. 210 kumarajI 1. ciMtA. 1. sAthe. For Personal & Private Use Only
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 361 211 kumarajI 212 kumarajI kAmIjananaI evI re, daza avasthA joya; citi ciMtAvasa upajaI re, saMgamaI IzyA hoya. java na laI tasa dehamAM re, mukhi mehRI nIsAsa; dAha deha arucI annanI re, mUchano valI vAsa. AsuM nayaNAM jharaI sahI re, dazamI prANa saMdeha; tumha upara mujha nehalo re, jima bApIyaDA meha. ghaNuM kahuM huM vAlahA! re? vara! huM ThaMDu prANa; mujhanaI tuhe aMgIkaro re, mAguM evu mAna'. 213 kumarajI0 214 kumarajI 1. cittamAM. 2. bapaiyA. For Personal & Private Use Only
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ 362 sthAnasAgarajI kRta 215 216 217 218 dUhIH vacana suNI kAminitaNA, citti citti vicAra; prANa dharaI nahI meM vinA, dIsaI e prakAra". kumara mani paNi tehavo, lAgo kumarI moha; eka pakho nahI nehaDo, e kIdho Apoha. kIjaI prIti sujANasila, je nija jANaI pIra; mUrakha sarisI goThaDI, UMTa-kirADaI nIra. jevo raMga "kusaMbhano, tehavo mUrakha ne; paNi jAcA raMgataNI pari, catura na ApaI che. madhura vacana bhAkhaI tadA, "suNi nArI! mujha vAta; agaDadatta valI nAma suNi, zrIsuMdara mujha tAta. copaIH rAga- vaIraDI. saMkhapura nagarataNo te dhaNI, zrIsuMdara nAmaI nRpa guNI; sulasA paTarANI mUlagI, te mujha jananI lAgai. ati vallabha huM temano putra, mujha Upari chaI gharanuM sUtra'; Ima vRttAMta sahu ApaNo, bhAkhI neha upAyo ghaNo. eka nara phokaTa moTima karaI, amya samavaDi ko nAvaI siri; hIMgato nahI mAMhi savAda, maMdira vAjaI zaMkha ninAda. chatI vAta te kumAI kahIM, e mAMhi kAMi jaThuM nahIM; kalA grahuM paMDita ghari rahI, havaDAM tu bolAI nahIM. 219 220 221 222 223 1. cittamAM ciMtave che. 2. mArA. 3. vicAra. 4. ziyALa. 5. kasuMbo. 6. moTAI. For Personal & Private Use Only
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa jANI ApaNa behu saMtosa, durjananai mana thAsai rosa; nIcataNo hoi eha sabhAva, chala jovA nita maMDai dAu. kahiu na karai tasa AMkhaDI, bolai mukhi bhUMDI bhAkhaDI; pI na sakai tu DholI dIi, e AbhANaka ANo hIi. sajana jananai damavA kAji, sai sarajyA tehanai mahArAji; rASabha rohaNa kIjai kharA, gAmathakI kADhIjai parahA. ima vicAra kharo mani karI, raho dhIraja manamAhi dharI; aNaprIchiuM navi karIi kAma, jiNi vAti valI hoi virAma. 'kalA grahInai rahasihaM yadA, saghalA kAma karIsai tadA; gamanataNo dina jaba Avasai, tava ApaNo melAvau husai'. vacana suNI kumarI gahagahI, AvI baiThI maMdira vahI; dhyAna dharei manamAM tehano, Agali kathA husai te suNau. 1. bhASA. 2. kahevata. 3. svayaM. For Personal & Private Use Only 363 224 225 226 227 228 229
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ 364 DhAla H 13, rAga- rAmagirI, jAti- kaDakhAnI. eka dina rAjasuta azva upari caDiu, vividha vara vasra sobhA dharaMtu; rAjamAriMga jAi azva khelAvato, catura puranArinA mana harato. 230 eka dina caMpaka kusamacI mAla kaMThi ThavI, dhanuSa TaMkAra rava kari suhAvai; atula bala nirupama rupi jima rati pati, sakala jana dekhi ANaMda pAvai. 231 eka dina0 sahasA tava sAMbhalI kumara ciMtai valI, sabala kolAhali nagari suNIi; jaladhi jala uchalyAM? seSa kai sala-salyAM?, kai valI dahanano dAha gaNIi?. 232 eka dina0 233 eka dina0 vikaTa bhaTa nikaTa ripu sainya Avyo vahI, bIhatA e sahI loka nAsai; gayaNathI vIjalIpAta huu valI, te bhaNI sakala nara dIna bhAsai. dosI siva daDavaDyA hIra cIra raDavaDyAM, dUri gayA kaNIyA koThAra melhI; tIra tA dravya pArakhi puThi pulyA, kari grahI ruSya sovanya thelI. sabala dUMdAla mUchAla je javiharI, nAsatA pavANahI dUri jAi; kAcha chUTI paDai pAga te laDathaDai, bhAjatAM svAsa mukhamA na mAi. 235 eka dina0 234 eka dina0 236 eka dina0 phUla nai pAna te paMthimAMhi rulai, pura bhaNI bhumi huI vanna sarikhI; citta camakita huu catura kuMara tadA, ehavo nagara sarupa nirakhI. nirakhai Ubho rahI vAga kADhI grahI, matta mAtaMga tava nayaNi dITho; moDi AlAnanai toDi nija zrRMkhalA, Avato jima yamadUta dhITho. sthAnasAgarajI kRta 237 eka dina0 sUMDi ulAlato koTa-gaDha pADhato, gAjato sajala jima megha Ayo; gazcite mada jharai bhramara rava vistarai, dekhiu kumara tava vegi dhAu. 238 eka dina0 ima kahai loka aTAla upari caDI, chaMDi gajarAja anethi jAu; sUra thaI saMcara azva navi pariharai, khaga dhari hAtha hAthI jagAyo. 239 eka dina0 240 eka dina0 sabala paMcAnana sIha jima UThIyo, nAkhi nija vasra siMdhura bhamADiu; suMDAdaMDai grahI caraNa caMpai rahI, ima kari kumari hAthI namADiu. puThithI khaDaga prahAra dIi dhasI, bhari bhamADIu vaDIya vAra; eNi vidhi gaja naDiu baMdha Upari caDiu, 'jaya-jaya' zabda pAmai kumAra. 241 eka dina0 1. zeSanAga 2. kApaDanA vepArI. 3. phAMdavALA. 4. jhaverI. 5. mojaDI. 6. kachoTo. 7. lagAma. 8. gaMDasthalathI. 9. bIje. 10. khaDaga. For Personal & Private Use Only
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 365 244 dUhIH jaya-jayakAra tihAM huuM, "AnaMdyA savi loka; kumara vadana jovA bhaNI, miliyA mahAjana thoka. 242 punyavaMta jihAM saMcarai, tihAM-tihAM pAmaI mAna; kIrati bahu disi vistarai, loka karaI guNa-jJAna 243 DhAlaH 14, svAmI sudharmA adhyayana bIjaI-e desI. samabhUmi caDhI rAjA nirakhaI, dekhI kumaranaI harakhaI jI; uttama nara ko Avyo dIsaI?' nRpa nayaNe tasa parakhaI jI. citi cIMtaI kumara sobhAgI, eDanI vidyA suprakAsI jI; mujha gaja sabala jiNi visi kIdho, avara subhaTa gayA nAsI jI. 245 citi. mAharA nagaranI sobhA rAkhI, sukhI karyA naravRMda jI; dhana jananI kukhi jiNi dharIla, soI pUnima caMda jI. 246 citi. lahuvaya duddhara siMha sarIsala, soma guNi sazi sohaI jI; rupai ratipati jItyu jeNi, nirakhatA mana mohaI jI. 247 citi. nAnDo dIpa haraI gharamAMhi, ati moTI aMdhAra jI; tejaI karI jo hoi sabalo, tehano kIjaI vicAra jI'. 248 citi. nija sevakanaI nRpa tava pUchai, "kuNa uttama e bAla jI?'; kalAcArija ghari rahato dIsaI, vidyA bhaNaI visAla jI'. 249 citi, paMDitanAM bahumAna dharInaI, "e kuNa?' pUchaI bhUpa jI; vinaya karI rAjAnaI saghala), bhAsaI kumara sarupa jI. 25. citi, 1. khuza thayA. 2. daze. 3. guNa-gAna. 4. vaza. For Personal & Private Use Only
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ 366 rAya sevaka kahai 'Avo kumarajI!, teDai tumhanai rAya jI; gaja bAMdhiu AlAna ja thaMbhai, praNamai bhUpati pAya jI. karai paMcAMga praNAma sobhAgI, vinayataNo guNa dhArai jI; deI AliMgana bhUpati teDai, ardhAsana baisArai jI. zAlivRkSa jima zAli AvaMtai, dIsai nIcI namatI jI; nute mAna ghaNero pAmai, nara ziri juu caDatI jI. 1. namatAM. 2. pUtra. 7. keTalAM. sthAnasAgarajI kRta 251 citi uttama kulano aMgita ehavo, jANo vinaya pramANai jI; Apai vasra-AbharaNa bhalerAM, bhUpati ati tasa mAnai jI. 254 citi 'zastra-zAstra ketu tumhe jANo?', nija mukhi kumara na bhAsai jI; 'sarva guNai karI eha saMpUraNa', paMDita ima prakAsai jI. 255 citi For Personal & Private Use Only 252 citi suNI uttama nara Apa prasaMsA, manamAMhi bahu lAjai jI; avara te phokaTa nija guNa nisuNI, rAsabhanI pari gAjai jI. 256 citi 253 citi
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadata rAsa 367 2pa7 258 259 260 261 hIH rAjA mani harakhAM tadA, suNI kumara vRttata; Agali kathA jeThavI huI, te suNayo sahu saMta. rAjasabhAI AvIyA, ehavaI milI mahAjana; karI rAjAnAM bheTaNuM, dIsaI dIna vadanna. bheTa sakala tava ApIi, kumAranaI karI pasAya; mahAjana savi bolaI tadA, "vinatI suNi mahArAya.. tujha nagarI je ehavI, alakApurI samAna; te hui dAlidU uraDI, kIjaI koI avinANa. je kaSTa dhana melIi, te laI jAI cora; phiri ekelo nisi samaI, nayari paDIvai sora'. copAIH suNi rAjA krodhAnala thAya, vegaI talhAra teDAvaI rAya; nagarI taNI kAMI na karaI sAra, dukhIyA loka karaI pokAra. jAI cora nita corI karI, lokataNuM dhana lIdhuM harI; vaMchaI tU jo jIvita sahI, paragaTa cora karevo vahIM. tu valato bolaI koTavAla, "saMbhali rAya! prajAnA pAla; maI khapa kIdhI jhAjhI paraI, turi cora na Avila "karaI." valatu rAya vimAsaI IsiuM, "havaI upAya karIsaI kisiu?'; kumArae tava vInavI bhUpa, corataNu suNI eha sarupa. e bIDo mujhanaI ApII, nija kara mama mastaka kApII; sAta divasa lagaI boluM sIma, nahItari jimavAnu mujha nIma. 262 263 264 265 266 1. yukti. 2. bacAvavAno pokAra. 3. koTavALa. 4. prayatna. pa. hAthe. 6. vicAre che. 7. maryAdA. For Personal & Private Use Only
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ 368 sthAnasAgarajI kRta 268 269 271 pAvakamAMhi paIsiluM sahI, cora grahI jo AvuM nahIM'; karI pratijJA kumara UThIyo, rAyataNo tava mAgai duyo. 267 ghari AvI ciMtaI mani so ya, "baIThA kAma keNi pari hoya?'; naTa-viTa-laMdataNA je ThAma, vezyA-vana-vADI-ArAma. sUnaI maThi sUnaI deulaI, jaTI-nadI-jaMgamanaI milaI; phiraI ekalo khaDagasahAya, divasa cha tasa INipari jAI. sAtami dini ciMtAtura thaI, bAMTho eka pradesaI jaI; maI kIdho e anaratha mUla, peTa masalI upAya sUla. 270 chaMDI saghalo eha kalesa, leI nArinaI jAu videsi; chaMDI chaI Atama hita bhaNI, jo hoI pRthavI bApata taNI. yata: tyajedakaM kulasyArthe, grAmasyArthe kulaM tyajet / grAmaM janapadasyArthe, AtmArthe pRthivIM tyajet / / [patanna-1/386] valI nija citti vimAsaNa karaI, thAI apayaza mAharaI sira; vara ThaMDI jaI je nija prANa, vAcA pAlIja niravANi 272 uttama kuli upano jeha, na karaI bhaMga pratijJA teha; zeSanAgi jo dharaNI dharaI, Aja lagaI navi malhaI parI 273 vaDavAnala karaI sAyara sosa, tuhaI na ANAM manamAM rosa; bolyA bola sabhAmAMhi jaI, te pAlevA nizcala thaI. Ima cIMtI dhIraja mani dhara, saMdhyA samaI pura bAhira phiraI; cakita thaI jovaI cihuM disA, ciMtAturanA lakSaNa IsyA. 274 275 1. pravezI jaiza. 2. phakIra. 3. mRtyu Ave toya. 4. dUra mukI. For Personal & Private Use Only
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa. 369 dUhAH 2 77. 278 279 ghaNI bhUmi Aviu tadA, muMkiuM pura ati dUri; sesa rahila dina pAchilo, aruNa kAMti dharaI sUra. 276 paMkhIDA TolaI milyA, taruvara karaI nivAsa; saMjharAga paragaTa hau, bhogI nara suvilAsa. phala-dala chAyAI karI, dekhI moTo vRkSa; baITho kumAra tihAM jaI, mani cIMtaI valI dakSa. DhAlaH 15 rAga- sAmerI. dUri thakI dRSTi caDhIla, AvaMto "avadhUta re; ati UMco moTI tasa kAyA, jANe e yamadUta. sobhAgI! ciMtaI catura kumAra, e nahI manohAra. AMkaNI. rAtAM vastra naI rAtA locana, dIsaI ati vikarAla re; rAtuM dhyAna dharaI manamAMhi, e nagarIno kAla. 280 sobhAgI. suDAdaMDa sarikhA dIsaI, jehanA be bhujA daMDa re; ati lAMbA nai dIragha jaMghA, dIsaI jAnu pracaMDa. 281 sobhAgI. juvo jaTA dharaI ati moTI, saMkhataNI dhari mAla re; zravaNe lalakati sphaTikanI muddA, caMdane carcita bhAla. 282 sobhAgI. kapaTa veSa dharI tava Avila, sahasA kumaranI AgaI re; lakSaNa karI jANiu taskara, kumara te Ayasa mAgai. 283 sobhAgI. vinaya karI tasa caraNaI lAgai, kumaraI lahika prastAva re; catu ziromaNi tehanaI kahII, je jANaI cittabhAva. 284 sobhAgI. 1. yogI. 2. sphaTika. 3. jaldI. 4. avasara. 5. catura. For Personal & Private Use Only
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ 370 'kuNa tuM? kiNi kAraNi ihAM baiTho?, ciMtAtura bahu dIsai re'; kumara kai 'mujha vaMchita phalIyA, jotAM nayaNe hIsai. dhanahIna huM dAridre naDIyo, tina huM dIsuM dIna re'; khairaka kahai 'tujha dAriC chelluM, ma ma thAisa mina khINa'. 286 sobhAgI0 sUraji asta huu iNi avasari, pasariu ratimaranuM pUra re; kari grahI kAtI uThiu juTho, lIdho vesa te krUra. 'Avi vaccha! mujha sAthai vahilo, TAlu dAliklR tujha re'; khaDaga dharI tasa pUMThi cAlyo, ciMtita phalIu mujha. 1. saMnyAsI. 2. aMdhakAranuM. sthAnasAgarajI kRta 285 sobhAgI For Personal & Private Use Only 287 sobhAgI 288 sobhAgI0
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ 371 agaDadA rAsa 289 290 291 292 copaIH havaI AvaI vivahArI gharaI, deI khAtra naI lakhamI haraI; dravya ghaNo leI tihAM thakI, ciMtaI citti valI pAtakI. kumaranaI muMkI tiNi ThAmi, cahaTAmAMhi AvaI tAma; tihAM sUtA dAliddI jeha, hAthi karI UThADyA teha. deI bhAra tasa siri upari, mUla leI Aveyo gharaI; Ima kahI cAlyA saghalA narA, mana pariNAma nahI suMdarA. pura bAhira tava AvyA dhasI, kamara karaI vimAsaNa IsI: haNI coranaI TAluM zilu, chalaghAtI navi kahII bhalo. yataH mitradrohakRtaghnasya, strIghnasya pizunasya c| vadhu vayameteSAM, niHniM. jouM e kiNi thAnaki rahaI? ketI lakhamI e saMgrahaI?'; cAliu kumara karI mana ThAmi, Agali thAsaI vAta virAma. pura muMkI vani AvyA jisaI, cora vacana boliu valI tisaI; ajI rAti tu dIsaI ghaNI, karI nidrA devaulu yAminI'. kumora vAta tasa aMgI karI, bAMThA behu dhIraja dharI; mAhomAMhi na koI vasaI, suNayo havaI Agali je husai. bhAravAhaka sahu nidrA karaI, kapaTa-nidrA behu jaNa dharaI; UThiuM kumara karI cetanA, sUtA nara chatrAI ghaNA. mUkyo je valI je nija sAtharo, leI khaDaga naI aITho paho; apramatta jima hoI jatI, tima te kumara huu zubhamatI. 293 294 295 296 297 1. hajI. 2. pasAra karo. 3. vizvAsa karavo. 4. dUra jaI. For Personal & Private Use Only
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ 372 sthAnasAgarajI kRta 298 299 300 301 UThiu cora mani ANI rIsa, rakataNA te chedaI sIsa; AvI nirakhaI kumaranaI jAma, dhAu khaDaga karI kari tA. 're re duSTa! ghaNA dina gayo, azubha udaya tuMjha Aja ja thayo; chalaghAtI moTo pAtakI, mujha Agali kihAM jAisa sakI?". rosa karI ghAu dhaDahaDI, corataNI tava vIvI paDI; kIdho jyA.., mAriu cora karI tava bheda. pADika bhUmi karaI pokAra, "aho! atulabala eha kumAra; cora bhuMjagama mAharo nAma, leI dhana UjADila gAma. khiNamAMhi jAsaI mAharA prANa, vAta eka suNi buddhinidhAna; smazAnabhUmi je nagarItaNI, jAyo chaI dakSaNa disi bhaNI. tihAM vaTavRkSa moTo chaI eka, paMkhIDA rahaI aneka; te heThali bhUmigraha joI, te mujha rahiyA maMdira hoI. vIramatI bhaginI mAhirI, yovana vezi sA paravarI; tihAM jainaI karayo saMketa, dekhI tumhanaI karasaI heta. manavaMchita jaI kanyA varo, thAyarI lakhamI nija kari karo; tihAM rahayo nizcala mani thaI, Apada savi dUri tumha gaI'. Ima kahI cora thayo niSphada, kumara taNo bhAgo savi daMda; leI khaDaga tihAMthI saMcarai, vahI Avai paramoSaNa-gharaI. 302 303 304 305 306 DhAlaH 16, rAga-malhAra havaI te rAjakumAra khaDaga kari ekalo re, AvI guphAnaI bAri dhIraja dharI Ubhalo re; sAda sunI nAri AvaI tava jhalaphalI re, pekhI kumaranaI tAma thaI citti AkalI re. 307 1. hAthamAM laI. 2. halana-calana rahita. 3. coranAM ghare. For Personal & Private Use Only
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 373 pUchaI abalA tAma AvyA kiNi kAraNi re?, zAda karo kima svAmi! AvI mujha bAraNAM re?'; bhAkhai pUrava vAta kumara tasa Agali re, vIramatI eka citti UbhI rahI sAMbhalaI re. 308 sUNI baMdhavanI vAta kahaI juThI nahI re, saMbhAryA tava bola avadhitaNA sahI re; manI cIMtAM havaI nAri upAya ko kIjII re?, nija baMdhavano vaIra kiNipari lIjII re?" 309 ati Adara sanamAna kumaranaI kIjII re, ghari Avo prANanAtha! yovanarasa lIjII re; hAvabhAva sA nAri dekhADaI niramAlA re, camakaI citti kumAra upAya nahI bhalAre. 310 yata: nadInAM ca nArInAM ca, zrRMgiNAM zastradhAriNAm / vizvAso naiva kartavyaH, strISu rAjakuleSu ca / / baisArI nija seji bolaI valI bolaDAre, "e tana-dhana-jIvita tujha ma thAsiu koraDA re; puDho prIjI khiNa eka eNI ruDI sejaDI , jAuM vilepaNa kAji na thAsaI eka ghaDI re. 311 Ima kahI UThI tAma thaI utAvalI re, ciMtaI rAjakumAra nAri nahI e bhalI re; vacharInA gharamAMhi niciMta na sUIi re, jo koI visavAsa tu jIvita khoijI re. 312 nAritaNA e doSa suNo sAta mUlagA re, janama thakI karaI lobha na gaNaI baMdhava sagAre; mati hoI tasa mUDha alIka na pariharaI re, dehI sarva azucya sAhasa meni ati dharaI re. 313 hoI bala ati aMgi lajjA nahIM sAtamI re, ma karo tasa vIsAsa ANI mani mati samI re; je kAmInaI(2) Apa ApaI citti nArisure, te paDaI dukha agAdhi sajana sunayo IsiMha re'. 314 ima citi ciMtI tAma zayyA mUkaI isiI re, kumaraI dIThI tAma zilA paDatI tisaI re; mani harakhI tava mUDha nAcatI Ima bhaNaI re, "mujha bAMdhavanaI mAri jAisa kihAM kaNi re?". 315 kopa karI manamAMhi nArI kesamAM grahI re, re re! saMbhali duSTa! mAre mujha ko nahI re; jo jAgaI pararAti te ApaNI kima sUI re?', lAjI abalA tAma ke sAmuM navi juI re. 316 For Personal & Private Use Only
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ 374 dUhA : vIramatI leI karI, praNamyA bhUpati pAya; 'e tasa bhaganI jANayo, cora haNyo valI rAya!'. suNI bhUpati tava camakIu, e moTo sAhasIka; cora sabala jiNi visi karyo, ekalaDai nirabhIka. bhUmigRha dekhADIu, corataNo je geha; rAjA mina harakhau ghaNuM, kumara upari dharai neha. zata ghoDA zata gAmasiMu, zata gaja koza bhaMDAra; kamalasenAsiu ApIyo, bahu pAyaka parivAra. jasa pasariu tasa ciThuMdisi, pAmiu punyai rAja; punyathakI saMpata milI, sIdhA saghalAM kAja. rAjalIlA sukha bhogavai, punyataNai supasAya; khina varasA so thAya. ......... DhAla H 17, rAga-kedAro. nisi-divasa manamAMhi valI, ciMtavai rAjakumAra; 'e asthira lIlA mAharI, vinA madanamaMjarI nAri'. kumarajI ciMtai hIyaDalai neha, jima bApIyaDA meha. AMkaNI. 1. pArvatIne. 2. zaMkara. sthAnasAgarajI kRta 317 For Personal & Private Use Only 318 319 320 321 je jehanai cittimAM vasai, te tehisauM karai raMga; girisutAsiu chala dAkhavI, hara siri dharai nita gaMga. 324 kumarajI0 322 madhukarai caMpaka pariharyu, mAlatIsiuM ghaNa neha; cAtuke avara jala savi tajyuM, nisiddhini dharai mani meha. 325 kumarajI0 323
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 375 jAI juI ketaka pariharI, 'hari caDaI Aka-dhaMtUra; zazi aMki dhAraI mRga sadA, navi rahaI eka khiNa dUri. 326 kumarajI guNi mohIu kumarItaNai, raNa-divasa rahaI salIna; khiNa eka varasa samo havaI, vAri vinA jima mIna. 327 kumarajI kula-sIla-lajjA tava lagaI, tava lagaI jagi lahaI mAna; vara buddhi-vidyA tava lagai, navi lagaI manamatha bANa. 328 kumArajI INi samaI suMdara bhAminI, AvI te kumara AvAsi; ati catura nirupama dutikA, nAkhatI kAmIjana pAsi. 329 kumarajI. caMdravadanI cAru sulocanI, cAlatI cAli gayaMda; kuca kanakakuMbha sohaI bhalA, kaTilakaI jItyau mRgaMda 330 kumarajI vekhi daMDi phaNI jItiu sahI, kokilA kaMTha vilAsa; mukhi madhura vANI bolatI, AvI kumaranaI pAsi. 331 kumarajI nija sIsa harakhaI nAmetI, mAratI manamatha bANa; hAvabhAva bheda dekhADatI, mAgatI kumaranuM mAna. 332 kumarajI nirakhI te nayane dutikA, harakhaI te rAjakumAra; karaI chAMTaNAM kuMkamataNA, caMdana bharIya kacola 333 kumarajI dAna-mAna bahu dII tehanaI, ati catura teha kumAra; madhura vacani pUchaI tadA, AvyA taNo vicAra. 334 kumarajI 1. sarpa. 2. AkaDo. 3. dhaturo. 4. khoLAmAM. 5. hAthI. 6. siMha. For Personal & Private Use Only
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ 376 sthAnasAgarajI kRta DhAlaH 18, desI-jakaDInI. jayAnI sudAgaraku haMca lalanAdesI-e desI. madhura vacane tava dutI bola", "avara puruSa nahI tumha sama to laI; vacana suNau eka kuMara! morA, maMjarI vaMchaI saMgama torA vacana. 33pa vAri vinA jima rahaI mInA, tima sA nArI rahaI nita dInA vacana; pahiluM jANuM kIjaI nehA, tAkuM aMti na dIjaI chehA vacana. 336 kina avaguna mujha citti utArI?, mana hara lIna rAjakumArI vacana ; viraha vedana mUchanI dehA, saMgamajala karI sIMcu tehA vacana. 337 purajana kIrati torI bolaI, paraupagArI ko nahI tumha tolAM vacana; gUMthI tuSTha guNa kerI mAlA, madanamaMjarI dharaI rudaya visAlA vacana. 338 AsthA bAMdhI tuNDasiluM moTI, hava ima ma karayo prIti ja khoTI' vacana; dUtI vacana sunI manohArA, jAgaI citti ati kAma vikArA vacana. 339 je hoia catura mUgadha gamArA, te navi jANai dUta vicArA vacana; ApaI nija kara phUla-taMbolA, bolaI kuMara bola amolA vacana. 340 "mama mana bhamara rahaI tumha pAsA, maMdira rahayo dharI mani AsA vacana ; samayocita kIjaI citta vimAsI', AvI dUti vAta prakAsI vacana. 341 For Personal & Private Use Only
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadA rAsa 377 dUhIH 342 343 vacana suNI tava kuMarI, harakha dharaI nija citti; dharI AsyA maMdira rahaI, prItama samaraI nitti. AsyA baMdhI bappIho, rahaI te AThaI mAsa; prIla-prIla karatA tehanI, jaladhara pUraI Asa. agaDadatta sukhaI rahaI, pAmI nRpanuM mAna; havaI saMbaMdha jisyo huuM, te sunayo AkhyAna. 344 DhAlaH 19, rAga-guDI, bAhubali rANo Ima cIMtavaI-e desI. ekadA karabhi ArohIyA, AvIyA sevaka tAma re; be karajoDInaI ubhalA, karIya paMcAMga praNAma re. 34pa kumara0 kumara! suNu eka vInatI, mani dharI harakha apAra re; moha gharI re nija rAjanI, vahilaDI karu prabhu! sAra re'. 346 kumara0 kumara te locani jalabharI, pUchaI havaI kusala nija tAta re; suNau kumara! saluNaDA, bhAkhuM havaI gharataNI vAta re. 347 kumara0 tumha vinA sukha nahIM tAtanaI, mAyanaI mani ati dAha re; rayana-divasa tasa locanaI, jharaI ati nIra-pravAha re. 348 kumara0 putra viNa rANi-marAjanI, kuNa karaI tehanI sAra re; sUnA miMdira-gharaura jAuM, gaja-ratha-turIya-tukhAra re. 349 kumara0 suta vina desa te navi rahaI, sabala sImAdhipati thAya re; sIha sama duddhara tuM vaDo, Avo havaI karIya pasAya re. 350 kumara0 1. mahArAjAnI. 2. ghara tarapha. For Personal & Private Use Only
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ 378 sthAnasAgarajI kRta ciThudisi kIrati vistarI, kIdhalAM sabala taI kAja re; kSitrIyavaMza sobhAvIyo, vistarI tAtanI lAja re. 3pa1 kumara0 gaja jima raI "revAnadI, cAtuka mani jima meha re; tima nita samaraI guNa toraDA, tumha vinA jIvita saMdeha re. 3para kumara0 carataNA vacana suNI ehavA, kumara mani vAdhilo prema re; mujha virahaI dukha tAtanaI, tu ihAM rahII havaI kema re?'. 353 kumAra 1. gaMgAnadI. For Personal & Private Use Only
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsA 379 354 355 3pa6 357 358 dUhAH vacana sunI ima dUtanA, ciMtaI rAjakumAra; vinavAI nRpanaI jaI, kIjaI gamana prakAra. karI praNAma bhAkhaI IsiuM, "Apa Ayasa rAja!; jima jaIi nija pura bhaNI, sIjhaI vaMchita kAja'. valatu nRpa bolaI IsiluM, "vacana suna mujha eka; rAjalIlA savi tAharI, sukha bhogavuM aneka. mujha pura taI sobhAvIka, karI moTau UpagAra; purajana kIrati tAharI, vadaI aneka udAra'. kumaraNa Agraha lahI, rAjA mananaI ragi; karaI sajAI ruyaDI, melhaI kumarI saMgi. copAIH havaI nRpa kumara saMpreDo karaI, bhojana kAraNa teDaI ghari; karI tilaka taMdula ropIyA, chAMTI kuMkama zrIphala dIyA. ApaI ratnajaTita muMdUDI, ApaI kaMkaNa sovana kaDI; ApaI muktAphalanA hAra, ApaI mugaTa rayaNa-jhalakAra. hIra cIra suMdara paTa phUla, ApaI khIrodaka bahu mUla; ApaI modika kerA mATa, ApaI suMdara sovana khATa. gaja-ratha-ghoDA-pAyaka ghaNA, ApaI rAya te sohAmaNA; Ima aneka sabala "dAyavo, ApI neha upAyo navo. aneka dAsIsuM paravarI, cAlI kamalasenA suMdarI; mAya-tAya mokalAmaNa karaI, nija nayane AsuMjala bharaI. 3pa9 360 361 362 363 1. zaNagAra. 2. vaLAvavAnI vidhi. 3. vIMTI. 4. mATalA. 5. dAyajo. For Personal & Private Use Only
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ 380 mAtA tasa sIkhAmaNa dIi, 'nija pati vacana vi lopai;' vinaya karInai praNamai pAya, ApI mAna vaulAvai rAya. zubhavelA zubha mahurata dharai, pura bAhira utArA karai; sakala sainya tihA thApai bhalo, kumara rahyo maMdira ekalo. astAcaliM java puhato bhANa, kumara karai ciMtana asamAna; rayaNi prahara samaya jaba huyo, turaMgama ratha kumara sajjau. kumarai tihAM dUtI mokalI, AvI nAri tihAM jhalaphalI; karai amara prIANo Aja, Avo jo tasa milavA kAja. tava ehavo saMketa ja lahI, madanamaMjarI cAlI gahagahI; sakhI sahita tihAM Avai vahI, ratha rAkhiu kumarai jihAM sahI. bhAgo viraha nai AsyA phalI, kumarI-kumara milI joDilI; kheDI ratha vahI Avai tihAM, sabala sainya utAriu jihAM. AvI sagha 1priyANaka karai, kumara mani ati UlaTa dharai; gAjai guhirau bherI-nAda, baMdIjana bolai jayavAda. ati duddhara siMdhura malapatA, suMDAdaMDa ja ulAlatA; sIsa sauMdUra prabala mada jharai, madhukara tihAM guMjArava karai. kAlI meghataNI jima ghaTA, cAlai Agali mayaghaTA; Dhalai DhAla tihAM pAkhara DhalI, vAjai ghaMTA ghuMghara milI. 4kAchelA tejI saMcarai, pAkharIyA haiSArava karai; subha lakSaNa suMdara sobhatA, cAlyA hayavara bahu hAMsatA. paMca varaNa nejA pharaharai, madhura nAda vAjA ghuraharai; bihu pAsai Dhalai cAmara sAra, dharai chatra siri ati manohAra. 1. prayANa. 2. hAthI. 3. palANa. 4. kacchanA. 5. sajja karelA ghoDA. sthAnasAgarajI kRta For Personal & Private Use Only 364 365 366 367 368 369 390 371 372 373 374
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 381 ati uchAka mAragi nita vahaI, kAsI sIma ghaNI bhuI rahaI; aTavI eka dekhaI nayaNale, kumara sainya temAMhi calaI. 37pa sarala tarala tihAM vRkSa aneka, jotAM koI na pAmaI cheka; pagi-pagi nIra pravAha ja jharaI, vAgha-siMha guMjArava karaI. 376 sUrija kiraNa navi pharasaI jihAM, giri-guhavara visamAM valI tihAM; vahI AvyA tini thAnaki jAma, tini avasari tihAM huu virAma. 377 DhAlaH 20, desI- comAsAnI, rAga- sAriMga malhAra INi avasari tihAM AvIyo, varaSA ritu manohAra; pragaTaI vAdalanI ghaTA, daha-disi ghora aMdhAra. 378 pAvasa pragaTila he sahI AMkaNI. eka pragaTila pAvasa mAsa suMdara, vijulI jhabakA karaI, ghanaghora varaSaI mora harakhaI, virahanI mani dukha dharaI; ati jaladhi guhira gaMbhIra gAjaI, harakhaI mana saMyogIyAM, prIya sAthi abalA, citta vimalA bhogIyAM. 379 bapIhA pIU-pIU lavaI, zabada suhAvaI re kAni; kapaMthI paMthI na ko vahaI, bhU-ramaNI dharaI mAna. eka mAna dharatI manaharatI, nIla caraNA tava dharai, INi sami kumara naviMda suMdara, citti ciMtana Ima karaI; hajI paMtha moTau nahI choTA, loka savi thAsaI dukhI, subha bhUmi nirakhI mani harakhI, sena tihA rAkhaI sukhI. 381 tiNi avasari paddhIpati, jANI kumara nivesa; sIha sabala jima UThIyo, levA Rddhi asesa. 382 pAsa) 380 pAvasa 1. garjanA. 2. guphA. 3. virahaNI strI. 4. mArgamAM musAphara. For Personal & Private Use Only
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ 382 savi Rddhi levA bala harevA, sabala senA saja karI, AvIyA subhaTa saMgrAma sUMrA, kuMta-bhAlA kari dharI; Uchalai aMbara jANe tuMbara, dIsatA ati dudgharA, hAkatA arijana mAna gAlai, yamadUta jANe e kharA. nija senAsiMu AvIu, vAjai tabala nIsAMNa; haya heSArava hIMsatA, mAgata bolai mAna. mukhi mAna bolai siMha tolai, avara nahIM tumha samavaDi, saMgrAmi sUro yuddhi pUro, avara navi ko tumha bhiDai; ima karI ADaMbara sAthi saMbara, abhimAna manamAMhi dharI, tenai ThAma Avai bherI vajAvai, jihAM kumara senA UtarI. zrIphala For Personal & Private Use Only sthAnasAgarajI kRta 383 384 pAvasa 385
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 383 386 387 389 dUhAH tava kolAhala uchalyo, sahasA senAmAMhi; bIhaMtA nara bApaDA, Rddhi leinaI jAya. agaDadattakumAra tava, dharI dhIraja manamAMhi; paDaha vajAvI kaTakamAM, baITho adhika ucchAhi. bherI-bhaMbhAnAda tava, vAjaI tabala nIsANa; haya-ga-ratha-pAyaka tihAM, elaI kumara sujANa. 388 DhAlaH 21, rAga-bhUpAla pavADI varajhalara tuMgala bheri sAda. nRpa ANa dharI ziri Upari, sUra subhaTa sannAha tihAM dharaI; loha Topa ATopa karaI ghaNA, dIsatA ati bIhAmaNA. bhAI bANataNA valI bhAthaDA, kari krodhaI locana rAtaDAM; kari makAtI rAtI jhalahalaI, kAyara nara dekhI khalabhalaI. 390 valI Agali mayagalanI ghaTA, jANe karI AvI ghanaghaTA; ati duddhara 'siMdUra madi bharyA, kuMtAra caDyA valI AkarA. 391 sUDAdaMDaI khaDaga ulAlatA, cAlyA arijana dala pAlatA; paDaghA paDachaMdaI pADatA, cAlyA khura reNu uDADatAM. hayavara haSArava hIMsatA, dekhI nara nAsaI nIsatA; caturaMga senAsiMu tihAM sahI, raNabhUmaI Avai kumara vahI. phoja-phoja milI tihA sAmaNI, vAjaI nIsANa naI kharamuhI; nAli golA bahu tihAM gayaDaI, mAho-mAMhi subhaTa bhalA bhiDaI. 394 392 393 1. nAnI talavAra. 2. hAthI. 3. mahAvata. For Personal & Private Use Only
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ 384 sIMdhuDo rAga tihAM sajai, siraNAi nADha(da?) bhalo vajai; ati bhUMkai sabala bANAvalI, dekhI nara ke jAi TalI. vaDI vAra saMgrAma tihAM huuM, pallIpati tihAM Apai dUu; tava dhAyA dhIra bhalA dhasI, dekhI kumara kaTaka jAi khasI. ratha ekai kumara tihAM bhayau, nija nArI sarIsau te rahiu; jima dhAyai kesari gajaghaTA, tima bhaMjai ripu kerI ghaTA. tiNi avasari pAlitaNu ghaNI, Ubho tihAM dekhai mahAraNI; aMgoaMgi karai yuddha Akaro, eka ekathI niva jAi paharo. ati-durjaya te pachIpati, tava ciMtai kuMara subhamati; 'bala chala koi ihAM kIjIi, to duddhara ripunai lIjIi'. For Personal & Private Use Only sthAnasAgarajI kRta 395 396 397 398 399
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa dUhA agaDadattakumAra tava, ciMtai manaha majhAri; 'kima Avai si mAharai?, kIjai soya prakAra. java prastAva lahai jisyau, tima cAlai je loi; te paMDita pUro kahiu, gaMji na sakai koi. balapAi buddhi bhalI kahI, jo Upajai tiNivAri; jaMbUke sIha ja jima haNyau, buddhitaNai anusAri. DhAla : 22, rAga-malhAra catura comAsuM paDakamI-e desI. nRpasuta kahai nija nArinai, 'suNu eka mujha vANi re; suguNa sanehI tuM sahI, karo ethi vinANa re. ' kumara kahai nija nArinai, 'sabala pallItaNu rAya re; yudhdha karI navi jIpII, chachala e viza thAya re. sola zrRMgAra pUrA sajI, karI madananuM pUra re; baiso ratha Agali thaI, jima ripu rahai duri re.' rupai madana priyA jisI, calai gajagata cAli re; kaMtanu Ayasa siri dharI, racai rupa visAla re. pahiraNi pIta paTolaDI, caraNai jhaMjhara jhamakAra re; aMgulI pahirIyA vIchIyA, karatI ramajhama jhamakAra re. jaMgha-juga raMbhA upama kahI, kaTi-laMka mRgarAja re; khalakatI sovana mekhalA, dharai khiMkhanI sAja re. 1. keLa. 2. ghuMgharI. 402 [ paJcatantrasya kathAnakaM ] For Personal & Private Use Only 400 401 403 404 kuma0 405 kuma20 406 kumara0 407 kuma20 408 kumara0 385
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ 386 kuca-yuga kalasa sovana taNA, kasiu kaMcU visAla re; dekhI kAmIjana mana harai, dharai sovana mAla re. veNI daMDi jItiu phaNI, zyAmavaraNa susobha re; dekhatA mugadha nara bApaDA, pAmai mani ati khobha re. vadana sohai pUraNa zazI, mRganayaNI vara bAla re; kuMDala yugala sobhA dharai, ropai tilakasu bhAla re. capala nayaNe cihuM disi jui, caturA caMpaka vAni re; dIpazikhA sama nAsikA, adhura viduma sama jANi re. kuTila bhrUkuTi dhanuSai karI, nAkhatI manamatha bANa re; madana vasi ghUmatI mAninI, harai sUranA prANa re. sakala aMgi bhUSaNa sajI, racI aMjana reha re; ratha AvI baiThI tadA, dharI prItama neha re. 1. hoTha. For Personal & Private Use Only sthAnasAgarajI kRta 409 kuma20 410 kumara0 411 kumara0 412 kumara0 413 kumara0 414 kuma20
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 387 415 416 417 418 copaI rAga- rAmagiri mAMhi. dekhaI tava suMdara bhAminI, jhabakaI dUri jisI dAminI; kaI raMbhA kaI apachara hoI?, I samavaDi jagi nAvaI koI. khoTAM hRdaya karaI ghaNa neha, valI-valI jovaI sanamukha teta; jo svAratha dekhaI ApaNo, nArI kapaTa karaI tihAM ghaNo. harI-hara moTA kahIyAM jeha, bhu-bhRgaI bhADiyA teha; chaMDI tapa-japa nija AcAra, nArI vacani paDiyA saMsAri. je valI kahIyA sUvA vatI, vanitA vacani paDiyA jatI; nIca-UMca manamAM navi gamaI, dekhI svAratha prItama bhaNaI. navi kIjaI vanitA vIsAsa, jo vaMchIjaI jIvIta Asa; kuDa-kapaTa bhaNI kothalI, e pariNAmaI na hovaI bhalI. dhana-dhana je iMDAM e kharI, te lahaI avicala siddhinA purI; te jaga pAmaI sobhA ghaNI, suranara seva karaI tasa bhaNI. havaI te nArI madanamaMjarI, hAvabhAva vizvama bahu karI; cakita thaI nirakhaI tasa rupa, jima maruthali lAdhu jala-kupa. nAkhaI manamatha kerA bANa, mUcha pAmaI turata ajANa; lahI avasara naI karaI prahAra, pADiu bhUmi karai pokAra. pallIpati kahaI vANI isI, "ma karasi tuM mani moTima kisI; tujha balithI huM navi paDile, INi avasari madani mujha naDyo. je moTo sura-nara devatA, dIsaI strInA paga sevatA; e nArI visanI velaDI, darasani mIThI jima selaDI. 419 420 421 422 423 424 1. vIjaLI. 2. ajJAnI. For Personal & Private Use Only
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ 388 marmataNau tasa dIdhau thAuM, yama miMdira te puhato rAu; e moTo saMkaTa utaryo, AvI kumari ratha jotaryuM pavanavegi te cAlyo jAi, nara-nArI mina harakha na mAi; nAnAvidha taruvara je latA, mAgi jAi te nirakhatA. ekai rathi mana dhIraja dharI, moTI aTavI tava UtarI; cAli kuMara Agali jAma, nirakhai gokula eka abhirAma. dhenu rasavachI dIsai jihAM, carai bAla-tRNa UbhI tihAM; kAmadhenu bahu khIraja jharai, dudha taNA bahu bhAjana bharai. govAlaNi hIDai jhalaphalI, lahakai kAni sovana nAgilI; pahiryA guMja taNA uri hAra, pIna payohara ati manohAra. kAnai dharatI caMpaka phUla, bolai mukhi te bola amola; pahirai dhAbalIyAlo vesa, zyAma varaNa sohai siri kesa. mahI valoi mina harakhatI, moTI cUDI kari khala-khalakatI; cittataNI te coraNahAra, ehavI gokula kerI nAri. ThAmi-ThAmi tihAM suNIi ghaNA, gorasa-nAda te sohAmaNA; gAitaNA tihAM dIsai vRMda, dekhI kumara TaTalau mana daMda. sajala sarovara dekhI ThAma, choDI ratha nai lei vizrAma; havai je Agali huu carI, sunayo sadna mana thira karI. 1. joDyo. 2. vAcharaDA sahita. 3. kumaLA ghAsa. 4. sarpAkAra kuMDala. 5. unanA vasrano. For Personal & Private Use Only sthAnasAgarajI kRta 425 426 427 428 429 430 431 432 433
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsA 389 dUhAH 434 435 436 sarovara tIri raMgi, bAMTho kumara nariMda; jima sohaI pUnama nisA, rohiNi saritu caMda. cakavA-cakavInI pari, na rahaI eka khiNa dUri; lahaI sukha to ehavauM, jo hoi puca-aMkUra. nara-nArI harakhaI karI, bAMThA taru-tali jAma; nirakhI ratha kuMarAtaNo, AvyA tiNi ThAma. DhAlaH 3, rAga-sAraMga, rahiu IDara gaDha jAI. INi avasari tihAM AvIyo re, gokulathI nara hoya; AvI sanamuka UbhalA re, valI valI kumaranaI joI. 437 soI nara pUchaI kumaranaI re vAta. AMkaNI. sUravIra dIsaI bhalo re, jima paMcAyana sIha; kuNa purathI ihAM AvIyA re?, ekalaDo nirabI. 438 soI aTavImAMhi ekalo re, turaMgama ratha tihAM joDi; kAminI sariso AvIyo re, nAvi ko tujha hoDi. 439 soI bhaMI katI tumha jAiso re?, anDanaI bhAkho te; kumara kahaI "sunu gokulI! re, saMkhapura moro geha." 440 soI vacana sunI mani harakhIyA re, bolaI evI vANi; tuM moTo ko rAjavI re, vInatI akhta mana ANi. 441 soI jo prasAda hoI tAro re, mAragi toraI saMgi; saMkhapura nagara bhaNI anDaI re, AvI jaI manaraMgi." 442 soI 1. sAthe. 2. paMcAnana. 3. sAthe. For Personal & Private Use Only
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ 390 nRpasuta kahai 'suNu paMthIyA! re, dhIraja dharI manamAMhi; zIghra thai sAthai calo re, ANi mani uchAha.' tu valatuM bhAkhai isiu re, 'saMkhapura mAraga doi; je 16khkhaNa disi vATaDI re, mahA aTavI tihAM joya. yojana e bhuMi jAIi re, corataNo tihAM ThAma; ati durjAya te pAtakI re, duryodhana tasa nAma. tuM paNi moTo sAhasI re, jo te jIpisa cora; ati duddhara siMdhura vaDo re, mAgi paDAvai sora. dRSTIviSa phaNidhara rahai re, muMkai mukhithI jhAla; gujai vAgha tihAM valI re, ati moTau vikarAla. paMtha tajo dUri isiu re, anya mAraga hUM lei; jima jAuM zaMkhapuri vahI re', gokulI ema kaheya. 1. dakSiNa. For Personal & Private Use Only sthAnasAgarajI kRta 443 soi 444 soi0 445 soi0 446 soi 447 soi 448 soi
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 391 dUhIH 449 450 451 452. kumara valI bolaI Isile, suNI mAraganI vAta; viSama paMthi je saMcaraI, teha ja sUra vikhyAta. nirbhaya thaI Avo sahu, anai zaMkhapurI je loya;' vacana suNI ima tehanA, cAlyA jana sahu koya. dharI sanAha aMgi kharI, kIdho dhanuSa TaMkAra; cAlyo sIhataNI pari, karato mukhi guMjAra. DhAlaH 24, jananI mani AmyA ghaNI-e desI. gokulathI Agali calaI, dhIra dhIraja tAma; pavanavega ratha jotarI, calaI Agho jAma. suNayo havaI je tihAM huuM, eka kautaka moTI; eka jaTila tihAM AvIuM, manamAMhi khoTo. tilaka karaI caMdanataNau, karaI dhariI trizUla; rAtA vastra dharaI valI, te paNi bahu mUla. kari kamaMDala rupaDo, gali tulasIya mAlA; somavadana suMdara vapu, bolaI vayaNa rasAlA. dhAraI deva karaMDikA, ziva nArAyaNa kerI; manohara mUrati tehanI, seva sAraI ghaNerI. snAna saMdhyA bhalI pari karaI, japaI gAyatrI-maMtra; dekhI jana vibhrama paDaI, ati te supavitra. je nara dhUrata hoI kharA, tasa eha prakAraH kapaTa veSa dharI ehavA, mohi pADaI saMsAra. 453 suNayo. 454 suyo. 455 suNayo 456 suNayo. 457 suNayo. 458 suNayo. 1. AgaLa. 2. saMnyAsI. For Personal & Private Use Only
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ 392 sthAnasAgarajI kRtA 459 suNayo. 460 suNayo. 461 suNayo. 462 suNayo. kapaTa veSa dhArI tadA, Avai kumaranaI pAsi; vinaya karI Ubho rahe haI, nija vInatI bhAsaI. suNi nRpanaMdana! je kahuM, mAharI eka vAta; aneka tIratha maI kIyA, joDI nija hAtha. kAsIya naI godAvarI, dvArAmatI ya sucaMga; badirI nArAyaNa bhalo, nAhiyA jala gaMga. saMkhapura tIratha jAtarA, karavI) havaI mujha; Ava tujha sAthaI vahI, eka bhAkhuM gujha. je ziva bhakti ruDA, jANI dharma prakAra; bhojana bhagati karI ghaNI, dIdhA vali dInAra. viSama mAraga bhaya coranA, jAyavo vali dUri; sAtha milyo havaI tAharo, jAgyo punya aMkUra. jo thApaI rathi tAharaI, to nirbhaya setI; Avu tujha sAthaI vahI, karuM vInatI ketI?." vacana suNI gerakataNA, mani Ima vimAsaI; AvatI lAchi jo ThelII, karithI e jAsi'. dhUratanaI dhUrata milyA, pari huI teha; Rddhi mUkI ratha tehavai, kapaTI karaI neha. 463 suNayo. 464 suNayo. 465 suNayo 466 suNayo. 467 suNayo. For Personal & Private Use Only
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa copaiH rAga-mArumAMhi. 1sAtha sakala tihAMthI saMcarai, paMthIjana mani ANaMda dharai; turaMgama ratha tihAM cAliu jAya, loka sahu ralIyAyata thAi. eka gAi ika vAi valI, mAriMga baisai Tolai milI; sarasa kathA eka bhAkhai narA, caDavaDa cAlai eka nara kharA. tapasI hari-guNa gAvai bhalA, bAhyabhAva dAkhai nirmalA; paNi manamAMhi nahI te bhalo, Agali kathA tehanI sAMbhalo. vANI sulalita tehanI suNI, jANai moTau chai e guNI; bhojana bhagati bhalI pari karai, iNipari sahu mAriMga saMcarai. kumarataNI te mati suprakAsa, tapasIno na karai vIsAsa; ehano uttama nahI AdhAra, jANI aMgitataNau prakAra. karI cetana ratha kheDai yadA, mahA gahana vana AviuM tadA; nAnAvidha dIsai tihAM vRkSa, paMkhInA tihAM dIsai lakSa. ati visamI te dIsai vATa, paMthIjana sahu cAlai thATa; TUMkI vAta kathA-vinoda, vana dekhI bhAgo mana moda. vAma aMga pharukai tehanA, ciMtai 'nahIM e sohAmaNA'; koika sabala dhari bhaya manni, koi lakhamInuM karai yatanna. ke bIhatA AgalithI *sulai, kei AkhaDatA dharaNI Dhalai; kumara karai dhIraja tasa sahI, ketI bhUmi te AvyA vahI. Avyo dinakara sira Upari, zara dekhI kuara bhUtarai; dhoI hAtha nai jala vAvarai, taruchAyA vizrAma ja karai. 1. sArtha. 2. iMgita. 3. AnaMda. 4. koinI sAthe joDAi gayA. 5. bhUtala para. For Personal & Private Use Only 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 393
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ 394 sthAnasAgarajI kRta 478 479 480 481 takhiNa tapasI karaI vicAra, paNa manamAMhi nahI manohAra; jo aTavI vahelI jAI saI, tala mujha cIMtata navi thAIsaI." pApIhRdaya vimAsaNa karaI, AvI vANi Isi ciraI; jo prasAda huM tuco lahuM, tuNuM vInatI morI kahI. ApaNa paMthi sahAI huyA, mAhomAMhi nahI jujuA; mujha mani harakha Upanno, bhojana sahunaI devAtaNau. eNaI vaje varaSA-ritu rahiu, cAlatA bahu dAna ja lahila; tapasIjana navi rAkhaI vitta, ApI bhojana thAuM pavitta. deI mAna ghaNo mujha Aja, karu sajAI bhojana kAji;' karI nimaMtraNa harakhita bhayo, dUdha-dahI levAnaI gayo. viSamizrita tihAM karaI prayoga, sAli-dAlinA karyA saMyoga; nIpAI anopama rasavatI, kumara kanhaI AvaI te vratI. kara joDInaI evuM vadaI, "bhojana kAraNi Avo havaI'; kumara kahaI "sira dUkhaI ghaNo, RSi bhojana mujha asuhAmaNo." nRpanaMdana karaI dRSTi saMketa, avara sahunaI jANI heta; bhAvi padAratha kima te Talai, kAraNa tehavA AvI milaI. harakha dharatA te manamAMhi, bhojana karaI mananaI uchAhi; bhojana-rasa sarIrai saMcaraI, tatakhiNa sahunA jIvita haraI. 482 483 484 485 486 For Personal & Private Use Only
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadA rAsa 395 487 488 490 491 dUhAH nRpanaMdana mani cIMtavaI, dekhI e anaratha; kapaTI dhUrata e sahI, para-moSaNa samaratha. dhUrata tava bolaI tadA, "suNi eka morI vAta; havaI bala nahIM bahAM tAharuM, kIdhA sahu nara ghAta." khaDaga dharI ghAyale jisauM, kapaTI geraka tAma; hAkI UThiu sIha jima, kumara haNaI tasa tA. 489 marmi haNi kumaraI tadA, paDile bhUmi tiNi vAri; vedana UThI tasa ghaNI, cora karaI pokAra. DhAlaH 25, rAga-sAmerI. ekadina vidyAdhara vIra-e desI. INi avasari te coraDo, vAta kahaI mani koraDo; moraDo kumara! suNo eka vayaNaDo e cora ziromaNi mujha kaho, duryodhana nAmaI lAho; havi huto prANataNo viyogaDo I. 492 moTA punyataNo dhaNI, buddhi anopama tumhataNI; mahAguNI! vAta suNa, eka hitataNI I. 493 e dIsaI giri jAmalA, teha taNI saMdhi bhalA; ujalA devabhuvana be ruyaDA I. tihAM thakI pazcimanI disaI, moTI eka zilA dIsaI; mana hasaI jotA te thAnaka sahII. tihAM bhUmI-gRha ruyaDo, navi boluM huM kuyaDo; tuM vaDo sUravIra mahAsAsahI I. jAyo tihAM dhIraja dharI, teha zilA karayo "parTI saMcarI karayo vAma pravesaDo e. 497 nava yovanavaya zazimukhI. tihAM patnI rahaI mujha sukhI; saMmukhI jayazrI nAmaI tihAM rahaI. 1. hozavALo. 2. mAro. 3. yugala. 4. khoTuM. 5. dUra karajo. 484 495 496 498 For Personal & Private Use Only
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ 396 hravya bahula tihAM mAharo, nArIsiuM hAthi karo; saMcaro pathai jihAM icchA manataNI i. tuM upagAra ziromaNi, eha vAta tujhanai bhaNI; mahAguNI! jAisa hu hiva yama-gharai e. valI-valI huM tujhanai bhaNuM, tujhanai syu kahIi ghaNuM?; mujha tanu dAru agina karI jAlavu e'. ehavI vAta sakala kahI, cora gayo parabhava vahI; tihAM sahI melI dAru vanataNA i. kara agani tasa tanu Thavai, paraupagArI tihAM havai; te havai mani ciMtai kuMara isiu i. U UUUU For Personal & Private Use Only sthAnasAgarajI kRta 499 500 501 502 503
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadana rAsa 397 504 505 506 dUhIH pUNyataNA parabhAvatI, moTa9 Talyo kalesa: duryodhana taskara te haNya, buddhitaNAM visesa. kautaka jovA kAraNi, cIMta mani valI tAma; jaI havaI jihAM corano, visamAM dIsaI ThAma." DhAlaH 26, rAga-mAruNI. ArohI ratha upara, karI gharI khaDaga sahAya; nija nArI sarisu calaI, giri mAragi te jAya kumara tava cAli ho, dharato harakha apAra. kumara0 AMkaNI. viSamapaMtha viSamAyudhI, cAlaI visamI vAmI vATi; cora pradarzita mAragaI, utaraI visamAM ghATa. java Avila titi thAnakaI, dekhaI deva bhuvana; tihAM thakI pazcimanI disA, dekhaI eka upavanna. vRkSa eka mUle bhalI, dekhaI zilA pradhAna; AvI tihAM Ubho rahila, dekhI te ahinANa nRpanaMdana nija kari karI, zilA UghADaI te; *tamapUrita pekhaI tihAM, pAtAla kero geha. citi cIMtana karaI "ehavI, bhalo nahI paraveza'; zabada sUNAvaI dUrithI, rahI dvArataeI pradezi. suNI zabada AvaI tisaI, ramaNI rupa nidhAna; jANaI bhuvananI devatA, nirakhaI kumara sujANa. 507 kumara0 508 kumara0 509 kumAra 510 kumAra 511 kumara0 pa12 kumara0 1. prabhAvathI. 2. hAthamAM. 3. nizAni. 4. aMdhArabharyo. For Personal & Private Use Only
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ 398 sthAnasAgarajI kRtA 513 kumAra, kokila kaMThI kAminI, bolaI vayaNa rasAla; "maMdira padhArai mAharaI, bhogavi bhoga vizAla." dekhI tehanI cAturI, mohila paDila nariMda; jima pAraghI pAsiM karI, pADaI mRga jima phaMda. madanamaMjarI nija prIyataNo, jANI cittavikAra; kara-kamalaI AvI haNaI, bolaI vayaNa udAra. pa14 kumara0 pa15 kumara0 1. jALa bichAvIne karAto zikAra. For Personal & Private Use Only
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadA rAsa 399 516 sAMbhali. 517 sAMjali 518 sAMbhali. 518 518 sAMjali DhAlaH 27, mAtA kuMtA Ima bhaNaI-e desI. sAMbhali prItama! vInatI, ANI manaDuM ThAma re; catura vicakSaNa tuM bhalo, manohara toro nAma re. mujha mana tumha guNi mohIla, jima cAtuka jaladhAra re; jima dinakaranaI kamalinI, koila jima sahakAra re. tujha kAraNi mAta-pitA, chaMDyo savi parivAra re; mUkI lakhamI tAtanI, maMdira mujha manohAra re. sAtha lIdho mAM tAharo, evaDA karIya prakAra re; neha dharaI kima eDasiu?' lajjA nahI lagAra re. aMba jANI maI sevaka, makarasi lIMba sabhAva re; ANI re kulanI lAjaDI, taju e upari bhAva re. je nava-nava nArInuM milaI, te lahaI dukha aneka re; aMgIkRta navi chAMDII, ANIjaI mani Teka re. grahI Teka nahu chorai, jo jIbhaI jara jaayi| mATho kahA aMgAramai tahA cakora cavAyai / / 2Taka yadA hasiuM milaI, tihAM dharaI teha ja raMga re; tima navi thaII prIuDA, kIjaI nahI e saMga re. pagi-pagi nArI sukha re, kIjaI vali jo moha re; kulanI sobhA navi rahaI, navi pAmIjaI sohare. neha tajI mujha Upari, kima vaMchaI pIUM eha? re; niSThura cittamAMhi huuM, tajiu mujha Upari nehare'. pa20 sAMbhali0 pa21 sAMbhali. pa22 sAMjali pa23 sAMbhali. pa24 sAMbhali. 1. lajjA. 2. sphaTika. For Personal & Private Use Only
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ 400 sthAnasAgarajI kRtA 527 duhIH vacana suNI nija nArinAM, citti cIMtAM bhUpAla; kAmI mRganaI pADavA, maMDile mAyA jAla. 525 e nArI nahIM ruyaDI, jo maMDaI nija bhAva; suMdara jima kiMpakakula, bhIMtari kaTuka sabhAva. 526 jo vIsAsa karuM IhA, lobha dharI manamAMhi; to nArI chala kelavI, pADaI dukha azAhi". copAIH chaMDI dhana-nArI coranI, cAliuM suMdaranRpa-suta guNI; ArohI ratha Upari tadA, nara-nArI beu samudA. pa28 cyAraI disi avalokana karaI, dhIraja dharI mAragi saMcaraI; pekhaI tini thAnaki khina rahI, nAsaI bhila diso-disi sahI. pa29 cakita thaI cIMtAM ehavuM, "e tu valI dIsaI chaI navuM; kiNa kAraNi e nAsaI narA?, pADaI mukhi bubArava kharA." pa30 rAkhI ratha Agho nahi calaI, Ubho rahI pekhaI nayaNale; pekhaI kumara mataMgaja isyo, sajala megha gAjaMtau jisyau. pa31 UjalavarNa naI moTI kAya, capalapaNaI te cihuM disi dhAya; UlAlato suMDA daMDa, bhAMjaI taruvara mahA-pracaMDa. pa32 kari kapola madadhArA jharaI, madhukaragaNa guMjArava karaI; cAliu AvaI UtAvalo, ciMtai kumara "nahI e bhalo.' pa33 sahasA kari pekhaI suMdarI, kheda dharaI manamAM maMjarIH prANanAtha! syu karasyo havaI?'valI-valI dInavadana thaI vadaI. pa34 1. athAga. For Personal & Private Use Only
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 401 535 pa36 537 538 samajhAvI cAlila jima sIha, choDI ratha ekalo abIha; khaDaga sabala nija hAtha dharai, gaja sanamukha kuMara saMcaraI. krodha karI gaja dhAyala dhasI, nAkhI vastra kIla tava vasI; gaja zikhA pUrI savi lahaI, bhramaNi jamADInaI tasa dahaI. kheda pamADI gaja bahu vAra, vasi ANInAM caliu kumAra; mUkI kari ratha AvI caDiuM, kheDyau ratha jAI daDavaDyauM. sahasA tava pekhaI Agali, jehanaI darasani dhIraja galaI; mukha pasArI UThiu vikarAla, Avyo vyAgha jisyo e kAla. chaMDI ratha kuMara UThIyo, vAma bhujA nija paTi vIMTI; nija kara tasa mukhamAMhi dharai, leI khaDaga dvidhA tasa karaI. cAlyA harakha dharI nara-nAri, valalI aTavI ghaNI tivAri; dUri thakI tava pekhaI phaNI, zyAmavaraNa siri sobhaI maNI. rAtaI locani viSa bahu jharaI, draSTi dekhata jana bhasmI karaI; pAchaI pagi te cAlyo jAya, nirakhaI kumara isyu mahAkAya. samaraI vidyA je sarpanI, dugamukha baMdhananI je bhaNI; vidyAbali tehanaI vasi karI, Agali cAliu te pariharI. INipari ullaMghI kaMtAra, nara-nArI dharaI harakha apAra; mUkaI mahI te bIhAmaNI, sImA AvaI zaMkhapurataNI. 539 540 541 542 543 1. nirbhaya. For Personal & Private Use Only
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ 402 sthAnasAgarajI kRta 544 545 546 547 dUhIH puNyataNA parabhAvathI, moTa6 Taliu kalesa; vAgha-cora-gaja-sarpanA, bhaya ThaMDyA asesa. dukha AvaI dhIraja dharai, te lahaI nara kalyANa; gaI lachi tasa saMpajaI, pAmaI jagi te mAna. pAMDava pAMcaI vani rahyA, kIdhA vana phala AhAra; punya pasAI te valI, saMpada pAmaI sAra. agaDadattakumAra tava, harakha dharI manamAMhi; mAragimAMhi nava-navAM, kautaka juI ucchAhi. DhAlaH 27, phAganI. havaI nRpasuta nijanArinaI, dekhADaI pura gAma; AvaI taru je paMthanA, AkhaI tasa valI nAma. vana-vADI tihAM rAyaDAM, madhukara karaI guMjAra; ArAmika AvI karI, ApaI caMpakahAra. kihAM valI pekhaI ruDA, caratA gokulavRMda; dUdha-dahI leI gokulI, ApaI AvI nariMda. kiha valI mRga TolaI milyA, dekhADaI nijanAri; cakita thaI jovaI tadA, ratha sanamukha tiNi vAri. e mujha krIDAthAnaka, vanitA juu pradhAna; capala turaMgama nita caDI, khelatA caugAna. 548 549 550 551 552 1. kahe che. 2. mALI. For Personal & Private Use Only
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 403 papa3. 554 e sanamukha nirakha bhalAM, sajala sarovara caMga; AvI jalakrIDA IhAM, karatA mananaI raMgi'. dekhADI ima kautaka, pAmaI mani ulhAsa; punyataNaI supasAulaI, paga-paga lIla vilAsa. INi avasari tihAMAvIyo, kumara sainya tirivAri; haya-ga-ratha-pAyaka valI, sakala milyo parivAra. vAjaI bhUgala bheraDI, vAjaI tabala nIsANa; mayagala cAlaI malapatA, pAkharIyA kekANa. ati AnaMbari AvIyo, nija puri Asani jAma; zrIsuMdara nRpa sAMbhalI, harakha dharaI mani tA. 555 556 557 1. zaNagArela. 2. ghoDA. 3. najIka, For Personal & Private Use Only
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ 404 sthAnasAgarajI kRta dUhA 558 sevaka dII vadhAmaNI, kumarataNI taba jAma; dAna-mAna savi ApIi, ApaI jIvika ThAma. prema-jala aMgi UlaTaI, jima sAyaranuM pura; jima kekI ghana gAjataI, vAdhaI ANaMda bhUri. 559 cirakAlI mujha sutataNau, viraha Taliu havaI Aja; punarapi aMgaja e huuM', Ima cIMtaI mahArAja. pa60 DhAlaH 28, rAga- kAphI. zrIsuMdara narapati tadA, karaI suMdara nagara pravesu re; tihAM uchava ati jagIso re, neha dharI suvisesu re. pa61 ghari AyuM sobhAgI lAlanA. AMkaNI tuM manamohana guNamaNi-rohaNa, tujha darasana mohanagArI re; tuM tuM mere prANa AdhArA re, tuM tuM jIvanadAna-dAtA re. pa62 ghari0 ghara-ghari kuMkamanI chaTA, valI maMDapa racanA ruDI re; paMcaraMgataNI tihA guDI re, dhaja lahakaI jANe e dUDI re. pa63 gharika zRMgAryA catuH paMtha bhalA, bhalI vAtAyananI 'ulI re; valI nagarataNI je polI re, tihAM bAMdhI kanaka kacolI re. pa64 ghari0 toraNanI racanA karI, karI dIragha dAmakI mAlA re; ThavaI dvArapravezi vizAlA re, tihAM vAjaI tAla kaMsAlA re. pa65 gharitra mayagala cAlaI malapatA, ThalakatI pAkhara DhAlA re; valI sovana ghUghara vAlA re, sIMdUrai sobhita bhAlA re. pa66 ghari0 1. zreNI. 2. zaNagArela ghoDA. For Personal & Private Use Only
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsA 405 baMdIjana baradAvalI, bhaNaI AgalithI karajoDI re; rAjA ApaI kanakanI koDI re, lahaI karaNataNI tava hoDI re. pa67 ghari vAjaI paMca zabada bhalA, valI gurahara ghora nIsAnA re; vici vAjai amRtI tAnA re, calaI sAthaI rAya naI rANA re. pa68 gharitra UMcI rahI aTAlII, jovati bhuMbhalI-bholI re; pahirI navaraMga colI re, kari dharI caMdana kacolI re. pa69 ghari0 neha dharI nRpa Upari, bhari-bhari motIna thAlI re; vadhAvaI navaraMga bAlI re, mRganayanI vadana nihAlI re. pa70 gharitra kumara caDila kari Upari, nRpa suMdara ziva kAMI sohaI re; beU purajananA mana mohaI re, sunI sImADA mani koI re. pa71 gharitra jima rohiNiluM caMdramA, tima nArIyugalasiluM AvaI re; mAya dekhI ANaMda pAvaI re, ANI UlaTa aMgi vadhAvaI re. pa72 gharika 1. atizaya mugdhA. For Personal & Private Use Only
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ 406 sthAnasAgarajI kRta pa73 dUhAH INi pari bahu uchava karI, harakha dharI nija citti; deI AliMgana putranaI, karaI janma pavitra. jananI karaI 13yAraNauM, ANI moha apAra; bhali Avyo suta! tuM vahI, amya kula taNo AdhAra." nIpAI bahu rasavatI, mAMDaI sovana thAla; suta sipra baITho nRpa tadA, bhojana karaI rasAla. bhojana karI UThaI yadA, pUchaI kumara vRtaMta; kahau mujha kiNi pari tumhaI lahI, evaDI Rddhi mahaMta?'. pa74 575 576 578 agaDadattakumAra tava, bhAkhaI pUrava vAta; suNI vismaya pAmaI tadA, harakhaI nija mani tAta. 577 samabhUmi nijamiMdirai, AvI karaI nivAsa; paMca viSayasukha bhogavaI, pUrava punya prakAsa. DhAlaH 29, rAga - sAriMga. desI-madhukaranI. INi avasari tihA vAIyo, malayAcalano vAyu suMdara; mAsa vasaMta te pragaTIyo, maurI savi vanarAya suMdara. vAta sunau havaI tihAM bhalI, nRpasutanI mani lAya suMdara; sarasa kathA kahuM tehanI, suNatA aciraja thAya suMdara. AMkaNI. pa80 vAto mauryA kesU yaDAM, kiMzuka vadana samAna suMdara; jANe madana nRpa tihAM dIyA, taMbU lAla suvAna suMdara. 581 vAta, 579 1. ovAraNA. 2. jaldIthI. 3. madhurI. 4. popaTanI cAMca. For Personal & Private Use Only
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 407 jAI jaI vara ketakI, phUlaI caMpaka vRkSa suMdara; damano pADala mAlatI, mogaranA valI "lakSa suMdara. 582 vAta madhuradhvani madhukarataNI, suNII bahu nila-1Thora suMdara; jAno ratipati keraDI, duMdubhi vAjaI ghora suMdara. 583 vAta, koI[1] karaI TahukaDA, baIThI taru sahakAri suMdara; mAnuM madananRpa AvatAM, maMgala gAvaI nAri suMdara, 584 vAta, komala kisalaya lahalaI, sohaI vRkSa visesa suMdara; mAno anaMga nRpa suMdarI, paharaI nava-nava vesa suMdara. 585 vAta, niramala nIra khaDokalI, jhIlaI na ekaMti suMdara; chAMTAI jala pacaraka bharI, nArI kerA kaMta suMdara. 586 vAta chAMTaI kesara chAMTaNA, gAvaI vINA surAga suMdara; Dapha vAjaI sohAmaNA, bhogI khelaI phAga suMdara, 587 vAta vanapAlaki AvI karI, vInavIu tava bhUpa suMdara; vana krIDA ramavA caliuM, jANI vasaMta anUpa" suMdara. 588 vAtao haya-gaya-ratha-pAyaka calaI, je narapati paravAra suMdara; duMdabhI nAda vajAvatAM, AvaI vani manohAra suMdara. 589 vAta vAta sunI zravaNaI IsI, khelana jAI kumAra suMdara; nija prIyAsika paravarila, dharato harakha apAra suMdara. pa90 vAta purajana nirakhaI nehasiuM, jANaI caMda cakora suMdara; sohaI abhinava dinamaNI, pragaTa8 jima bhaI bhora suMdara. pa91 vAta. khaMdhi caDhI gajarAjanI, vani AvAM nararAja suMdara; nArIsarisa tihAM ramAI, mUkI mananI lAja suMdara. 592 vAta 1. lAkho. 2. maMgala avAja. 3. hoja. 4. khaMjarI jevuM Dholaka. 5. vasaMtamAM gavAtuM gIta. For Personal & Private Use Only
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ 408 sAra siMgAra sohAvatI, colI caraNA caMga suMdara; jANai aNaMga-rati joDilI, keli karai mana raMgi suMdara. madanamaMjarI kaMThi Thavai, nija kari caMpaka mAla suMdara; cUA caMdana chaTakai ghaNA, chaTakai lAla gulAla suMdara. vaDI vAra kautaka karai, khelai phAga vasaMta suMdara; nara-nArI milI joDilI, anopama sukha vilasaMta suMdara. For Personal & Private Use Only sthAnasAgarajI kRta 593 vAta0 594 vAta0 595 vAta0
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 409 dUhAH 599 zrI suMdara narapati havaI, krIDA karI apAra; purajana sahu sAthaI karI, AvaI nagara majhAri. pa96 bhogIbhamaru kumAra tava, prANapriyA nija nAri; nava-nava pari kautaka karI, khelaI vanaha majhAri. 597 bhAvI padAratha navi Talai, likhyau na meTaI koya; sukha-duHkha sarajiuM je ghaDI, tehavu nizcaI hoya. 598 sakhA milaI valI tehavA, tehavA milaI upAya; mati valI hoyaI tehavI, jehavuM Agali thAya. nRpanaMdana tava vani rahaI, nija nArInaI saMgi; dhakelaharaI AvI karI, basaI mananaI raMgi. 600 DhAlaH30, rAga-mevADo. keliDaraI nRpa AvInaI rahaI, sAthi leI nija nAri; zarIrataNI chAyA hoI jeThavI, na rahaI dUri lagAra. 601 "suNayo bhaviyaNa! hava je tihA huuM, mohataNI je vAta; sukha-dukha pAmaI re teha tI prANIyo, jinavANI vikhyAta. 602 suNayo paMDita naranaI sIkha IsI kahI, ma karo nArisuM neha; sukha thoDo lahaI tehathI jIvaDo, dukha pAmaI bahu teha. 603 suNayo. khoTaI manithI re mAyA kelavaI, pADaI naranaI re pAzi; bhAva bhalA dekhADaI nava-navA, bolai vacana vilAsa. 604 suNayo 1. kriIDAgRhamAM. For Personal & Private Use Only
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ 410 sthAnasAgarajI kRta nArI vacanaI re suranara bholavyA, moTA vali je muniMda; INi vanitAI pAya namADIyA, hari hara-bramhA-caMdra'. 605 suNayo. havaI te nRpasuta nArI mohila, na sahaI viraha lagAra; jima madhukara mani kamalani surabhai, tima huu te kumAra. 606 suNayo. sahasA daMsa thayo tava nArinaI, nAgataNu tiNi vAri; prIU UchaMgamAM tava AvI paDaI, "hA! hA!' karIya pukAra. 607 suNayo. neha viludhare nija mani dukha dharaI, karaI bahu maMtra prayoga; viSa vyApaI khiNamAMhi tadA, pAmaI prANa viyoga. 608 suNayo. dekhI murachA mugadha lahaI tihAM, kuNa karai Aya upAya; vAyaI sItala vananI vAyaru, cetana lahaI valI rAya. 609 suNayo. mukhi nIsAsA re nAkhaI ati ghaNA, valI-valI karaI re vilApa; guNa saMbhAraI re je nija nArinA, vAdhaI virahano vyApa. 610 suNayo. kuna avaguni navi bolaI muhasiuM?, sasinehI! sukamAlI; eha avasthA re dekhI tAharI, mujha mani UThaI re jhAla. 611 suNayo. ketA guNa saMbhAru tAharA? kAminI! komalaaMga; zazivadanI! zubha vANI mukhi vadauM, upAyo mujha raMga.' 612 suNayo. mAyA paDilare kure kumara te TalavalaI, thoDAM jali jima mIna; nayanaI jaladhara Avila UlaTI, mohila paDile thAI dIna. 613 suNayo. 1. lubdha. 2. AMdhaLo banIne. For Personal & Private Use Only
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 411 dUhIH 614 615 617 mahA caturAI citti pariharI, ThaMDI jJAna-vijJAna; mohi paDiu kumAra tava, dharaI maMjarI dhyAna. ciMtaI citti kumAra tava, "e nArI viNa Aja; athira sahu mAharaI huuM, tana-dhana-yovana-rAja. punarapi jIvita e lahaI, punyataNaI saMyogi; tu huM prANa dharuM havai, nahItara agni prayoga." 616 DhAlaH 31, rAga- jayazrI. kahAlukahII vrajakIvAta-edupadanI desI. mahAmani mohi paDila kumAra, rAgasamudramAMhi bUDatA; jinadharma rAkhaNahAra. vanitA vacani bhramaNi bhamADiyA, bhediyA kAmavikAra; tehu paNi saMjamathI paDIyA, naMdaSeNa AdrakumAra. 618 mahA veNI pharasaI saMbhUtimuni cUko, saMjima karaI asAra; karI nidAna cakrIpada lIdho, sahi dukha naragiM apAra. 619 mahAsUravIra nija dhIraja chaMDI, caraNi namaI nita nArI; umayA vacana sunI hari nAcyo, mUkI dhyAna udAra. 620 mahA. moha aMdha gaja paravariza hIMDai, maMjaI zamataru sAra; chaMDaI je samapaMtha bhalero, viSamaI karaI pracAra. 621 mahAi viSanI veli kahI e abalA, dhanya je karaI parihAra; mUrakhanara je parastrIvayaNe, iMDAM kula AcAra. viraha thakI nRpanaMdana tatakhaNa, mani dharaI dukha prakAra; khiNa rovaI khiNamahI AloTaI, mukhi karaI hAhAkAra. 6 22 mahAi 6 23 mahA For Personal & Private Use Only
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ 412 sthAnasAgarajI kRta e vina jIvita na rahaI moro, avara na ko AdhAra; vanitA tanasaMgaI nija tana sTArsa, karI havaI agani prakAra ." 624 mahA Ima cIMtavI vana dAru tihAM melI, citA racaI tirivAri; nArisarisu halanataNo mani, yAvat karaI vicAra. 625 mahA 1. bALu. For Personal & Private Use Only
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa dUhA . iNi avasari tihAM AvIyo, punyataNai paramAni; gaganamAgi cAlatu, khecarataNu vimAna. tiNi thAnaki Ubho rahai, dekhI asaMbhama vAta; kumara prati pUchai tadA, citta karI avadAta. kahai 'uttama! kini kAraNi, karai tuM AtamaghAta?; jIvita nara sukha lahai valI, kIrati jasa vikhyAta'. copaiH malcaramAMhi. ima pUchai khecarayuga yadA, valatu bolai kuMara tadA; 'virahataNo dukha mujha mani dahai, tehanI vedana ko vi lahai. prANathakI vallabha mAharai, e nArI viNa khiNa navi sarai; ghaNI vAra iNi thAnaki sahI, krIDA kIdhI vanamAM rahI. Aja lahiu moTau saMtApa, AvI haMsa dIi mahAsApa; nAgaviSa dehI saMcarai, mujha nArI puhatI yamagharaI. pragaTiu azubha-udaya mujha Aja, e vina jIvita kehe kAja?; e sAthai maiM ApyAM prANa', vANI ehavI vadai ajANa. sunI khecara bolai tava hasI, 'mUrakha! karai vimAsaNa kisI?; jIvatuM nara pAmai kalyANa, jima sukha pAmiu bhAnu pradhAna. punaripa valI pAmI sarasati, ju jIvita dhAriu zubhamati; khiNa eka rahai tuM dhIraja dharI, ' isI vANi khecari ucari. paradukha dekhI je dukha dharai, tasa mukha dekhI locana Tharai; vidyAdhara ANI upagAra, jala abhimaMtrI dIdhI dhAra. For Personal & Private Use Only 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 413
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ 414 sthAnasAgarajI kRta tava saceta sA huI suMdarI, dIragha niSThA(drA) nAThI parI; vastRtaNI tava karaI saMbhAla, valI-valI sanamukha jovaI bAla. 636 dekhaI vidyAdhara ubhalA, tiNi thAnaki sohaI jAmalA; mukhachAyA dekhaI prIyataNI, cakita thaI pUchaI bhAminI. 637 prANanAtha! kima tumha ehavA?, eha puraSa kuNa dIsaI navA?;' kumara kahaI "e pUrava mitta, suNI nArI harakhAM nija citta. 638 hAvabhAva bhala dekhADatI, kAmImRga nayaNe pADatI; sahasA UThI kumara-UchaMgi, bAMsI mani UpajAvaI raMga. 639 caraNa namaI vidyAdharataNA, nRpasuta bolaI tasa guNa ghaNA; paraupagArI ziromaNi tucche, tuNDa AvaI jIvita lahiuM aDe. 640 vidyAdhara nija thAnaki jAya, nara-nArI "raliyAyata thAya; dekhI devabhuvana manohAra, AvI rAti vasaI nara-nAri. 641 641 1. AnaMdita. For Personal & Private Use Only
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsA 415 642 643 645 dUhIH yakSa bhuvani AvaI yadA, UlaTa dharI apAra; timarapUra dekhaI tadA, ciMtaI citti vicAra. karI agani INi thAnaki, vulI jaI e rAti; vAgha-siMgha vanacara ghaNA, nAvaI tehanI jAti," kumara ka hiI] nArI prati, suNi sasinehI! vANi; vAta ka kahuM tujha rAyaDI, eka vacana mujha mAni. 644 vizvAnara levA bhaNI, jAU chuM iNi kAmi; taba lagi rahayo dRDha thaI, suMdari! eNaI ThAmi." DhAlaH 32, rAga- asApharI, mAharA mananAmAe desI. vacana suNI prItamataNA, tava madhura vacana] vadaI nAri re; huM dAsI tumya guNa keraDI, tuM mujha prANaAdhAra re. 646 suNa suNau re vAliMbha! mujha vInatI, huM bhADuM be kara joDi re. AMkaNI. eka mukhi huM tAharA, keta guNa kahuM sAra re?; rayaNa TIluM siri mAharai, hRdayataNo tU hAra re. 647 suNau0 huM kima rahu INi thAnakiM?, rayanI ghora aMdhAra re; INi sunau re dekali ekalI, huM abalA niradhAra re. 648 suNau0 IhAM ghora ghUka te ghUghuI, kara bhaIrava bhISama nAda re tanu kaMpai tava moraDo, suni-suni tehanA sAda re. 649 suNau0 hAre gujaI vAgha naI siMghalA, karaI phekArI phekAra re; valI bolaI bahu sIAlaDAM, timarInA jhaMkAra re. 650 suNau. 1. pasAra thAya. 2. mAro. 3. sApa. 4. phUMphADA. For Personal & Private Use Only
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ 416 ini vani kaho prabhu! kima rahuM?, huM abalA sukamAla re; piMga-piMga bhaya nArItaNai,' ima bolai vayaNa visAla re. 651 suNau 652 suNau samajhAvI kuMara calyo, khaDaga karI nija hAthi re; mana mUkI vinatA tA kahai, jAi agina levA naranAtha re. 653 suNau0 vacana sunI nija nArinAM, bolai mani dharI prema re; 'khiNa eka raho dhIraja dharI, ghaNIvAra rahuM tema re.' iNi avasari yakSa deharai, tihAM rahIyA cora prachanna re; dIpa pragaTa karI tiNi samai, joyai nArivadana re. vapu suMdara eka dekhIu, tava nArI karai citta cAla re; madanataNai parasi havI, tava bhAkhai vayaNa visAla re. e saMbaMdha Agali sahI, kahisiuM bahu vistAra re; suMdara mani suNayo tihAM, hosai te manohAra re. kumara dUrithI Avatai, devabhuvani udyota re; hAMre pekhI citta camakai tadA, suMdara nahI e jyoti re. 1. tyAre. sthAnasAgarajI kRta For Personal & Private Use Only 654 suNa30 655 suNau 656 suNau0 657 suNa30
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa chUTA citi cIMtai tava ApaNai, takhina rAjakumAra; 'dIsai dIpa yakSa-deharaI, e tuM kAMi vicAra.' tava sahasA dekhai nahIM, huu dIpa vinAsa; nRpanaMdana vibhrame paDiu, manasiuM karai vizvAsa. maMdagati Avai tadA, deulamAMhi jAma; pUchai vAta nijanArinai, dIpaka kerI tAma. DhAla H 33, AMgani thUlibha AvyA re-e desI. kara joDI nArI tava jaMpai, 'suNi-suNi tuM prANanAtha!;' madhurai vacana manaDuM re mohai, joyo strI avadAta. sura-nara-kiMnara sahu iNi naDIyA, paDIyA mohi saMsAri; lalanA re vacana je lapaTANA, te dukha sahai apAra. mukhi mIThI nai hIyaDai khoTI, moTI ehanI vAta; khina rAtI khina viratI hovai, khina palaTAi ghAta. kapaTa karI sA nArI bhAsai, madanamaMjarI tava vANi; ''agani nahIM iNi ThAmi prIUDA!'' ima nizcai mana ANi. athavA '"hvalana je nija kari ANyo, teha taNo AbhAsa; pavana saMyogi karI te huu', ima mini ANo vIsAsa. prIUDA! re dUri thakI AvaMtai, dRSTi paDIu teja;' suNI valatu navi bolai nRpasuta, ANI manamAM raheja. 1. rIta 2. heta. For Personal & Private Use Only 658 659 660 661 662 663 664 665 666 417
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ 418 sthAnasAgarajI kRta 667 668 Apa khaDaga tadA strI hArthi, ruDi dharayo eha; baIsI bhUmi agani dIpAvaI, karI adhomukha teha. tava sahasA mahI-maMDali paDIla, hAthi thaku karavAla; komala vayaNAM pUchaI nijAti, nArI prati te bAla. hA!hA! mUDha maI khaDaga ja kerI, navi jhAlI dRDha mUThi; zathalapaNaI karithI e chaTaka]la, paDIla tumhacI puMThi." mAnI re vAta karaI tava paragaTa, dIpaka tAma kumAra; rayaNI sesa gamaI tini thAnaki, harakha dharI nara-nAri. huu prabhAta naI Ugiu dinamaNi, tava AvaI nija geha; sunI saMbaMdha suMdaranRpa saghalo, citta camakaI valI teha. 670 671 For Personal & Private Use Only
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 419 dUhA 672 673 674 675 harakha dharI nija miMdirai, agaDadatta kumAra; paMca viSayasukha bhogavaI, nArisarisu sAra. sukhaI kAla gamaI tihAM, nara-nArI mana raMgi; devataNI pari daMpatI, sukha vilasaI abhaMga. copAIH keto kAla INipari jAya, sukha vilasaI rANI naI rAya; eka divasa tiNi puri AvIyA, vaDa vyApArI maniM bhAvIyA. lAvyA azva paradezI ghaNA, kAsamIra khurasANahataNA; kAchelA vAjI vali bhalA, subhavaraNA sohaI hAMsalA. leI nRpanAM vaddhAmaNuM, bheTAM azva karI bheTachuM; azvaparIkhyA lahaI kumAra, ArohInaI karaI tivAra. AvI vanabhUmi mokalI, kutiraMgamagati joI tava bhalI; pavanavegi te cAlyo jAya, ghaNI bhUmi te AvaI rAya. vAga valI jima kAThI gharaI, vakU turaMgama tima gati karaI; nija pura sImA laMghI ghaNI, vanamAM Avyo vasudhA dhaNI. sudhA-tRSA karI pAmila kheda, rAjA navi jANaI tasa bheda, melTI vAge grahI java kharI, tini thAnaki Ubho rahaI turI. turaMgamathI tatakhina UtarI, kautaka jovaI vananA phirI; naMdanavana upama jehanI, ketI sobhA kahuM tehanI?. nAnAvidhinA vRkSa aneka, jotA nAvaI jehano cheka; aMba-jaMba bahu lIMba kadaMba, sarala tarala-tamAla pralaMba. 677 678 680 681 1. khurAsAna dezanA. 2. kacchanA. 3. kaSTa pUrvaka=majabuta. 4. cheDo. For Personal & Private Use Only
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ 420 sthAnasAgarajI kRta 682 683 684 685 686 nAda bhalA vana paMkhItaNA, zravaNi sunII sohAmaNA; sajala sarovara dIsaI "caMga, jotA mani upajAvaI raMga. kara-mukha-caraNa pakhAlI karI, tRpta thayo te jala vAvarI; punarapi vanamAMhi te bhamaI, nija nayaNe pekhaI tiNi samaI. UMco jinavarataNo prAsAda,meruzikhara sama maMDaI vAda; daMDa-kalasa-dhaja lahakaI sAra, ghaMTArava sunII manohAra. pravara sopAni virAjita dvAra, bhItitaNa te bahu vistAra; sohaI apachara jisi pUtalI, nirakhatA mana mohaI valI. dekhI harakhaI kumara sujANa, AvI praNamaI jiNavarabhANa; karajoDInaI karaI praNAma, "tumha dIThaI sIdhAM mujha kAma. bhavabhaya bhramaNa nivAro Aja, Apo avicala vaMchita rAja!'; triNi pradakhyaNa deI karI, stavana karaI mani UlaTa dharI. jina praNamInaI Avo calaI, pekhaI sahasA nija nayaNale; aneka munivarasiMu paravaryA, vidyAdhara vara sUrIsarA. jima jyotiSamAMhi dinamaNi, maNimAMhi jima ciMtAmaNi; vRkSamAMhi vaDo surata, sohaI tima khecara munivaru. muni dekhI mani harakhita thAya, AvI praNamAM RSinA pAya; kara joDInaI desana suNaI, saphala janma nRpanaMdana guNaI. bAla-vRddhamuninI paraSadA, paMcamahAvrata dhAraI mudA; vAMdaI tehanaI nRpa bhAvasiuM, tatakhiNa citta vimAsaI IsiuM. sarakhI vaya ni sarakhaI vAni, paMcaI dIsaI guNanI khAni'; avasara pAmInaI zubha mani, vinaya karInaI gurunaI bhaNaI. 687 688 689 680 691 692 1. suMdara, manohara. For Personal & Private Use Only
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa DhAla H 34, rAga- dhanyAsI, catura camakiuM cIMta-e desI. pUchai kumara UlaTa dharI, 'prabhu! bhAMjo mujha saMdeha re; tumha darasaNa mujha vAlaho, bApIyaDA jima meha re. bhAkho bhagavana! muhanai, eha carita rasAlo re; e kuNa paMcai munivarA?, sohai ati suvisAlu re. yauvanavaya paMcai sahI, tajI savi kAmavikArA re; ThaMDI sukha saMsArinA, kima huA aNagArA re?. vIra dhIra sohai bhalA, ratipatinai anuhArA re; caMdavadana jasa upamA, dayAvaMta sukhakArA re. vAru nija mana thira karI, caturapaNi citti cetyA re; karma kaThina savi pariharI, tana-mana-iMdrI jItyA re. nija Asana valI thira karI, thApiu mana zubha dhyAnai re; nayana-vayana karI ekaThA, sAdhI zivavadhU ANai re. garava nahI manamAM valI, ramai saMjima manamAMhi re; kRpA para baisai sadA, tapa taruvaranI chAMhi re.' cyAra jJAna dhara bolIyA, vidyAdhara sUrIso re; 'kumara! sunu ekacitta thaI, eha carita sujagIzo re. IhAM thakI uttaranI disiM, amarapurI nAmai nagarI re; dhana-kaNa-kaMcina te bharI, rupavaMta bahu -zabarI re. 1. samAna. 2. vacana. 3. sthira. 4. bhIlaDI. saralA gati saralA mati, sIlaguNa aMga suhAvaI re; sama-dama guNi karI e bharyA, munivara mujha mani bhAvai re. 698 bhAkho 693 For Personal & Private Use Only 694 bhAkho 695 bhAkho. 696 bhAkho. 697 bhAkho. 699 bhAkho 700 bhAkho 701 bhAkho 702 bhAkho 421
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ 422 pallIpati rAjA tihAM, dharaNIdhara tasa nAma re; bhinna sainya leI sadA, bhaMjai nagara nai gAma re. anya divasi tihAM AvIyo, vanitAsuM vanamAMhi re; caturaMga senAI paravaryo, nRpanaMdana ucchAhi re. sunI pallIpati AvIyo, mAMDai mahA saMgrAma re; durjaya jANI tehasiuM, yuddha karai tiNi ThAmi re. rathi baisArI srItaNuM, suMdara rupa dekhADai re; jANI paraviza te huu, khaDiMga haNI tasa pADai re. paMcai baMdhava tehanA, suNI tasa maraNa prakAro re; baMdhava virataNo tadA, paMcai karai vicAro re. 'chali karI haNIi ehanai', zaMkhapuri nagari te Avai re; chala joi tasa mArivA, samaya na ko te pAvai re. For Personal & Private Use Only sthAnasAgarajI kRta 703 bhAkho 704 bhAkho 705 bhAkho 706 bhAkho 707 bhAkho 708 bhAkho
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 423 709 710 Ima 711 ima. 712 ima. DhAlaH 35, prANapiyAre nemajI-e desI. eka divasa kuMara calyo, ramavA vanata majhAri re; bahu paravAriu paravarile, sAthaI leI nija nAri re'. Ima bhAkhaI jJAnI guru sadA, sunu nRpanaMdana! adhikAra re; e paMcaI tihAM AvIyA, citti nahI manohAra re. ramabhamaI kUDA karaI, daMpati mani uchAhi re; nija nArI ahinA dazI, dukha dharai manamAMhi re. jvalana kAji uchaka thaI, moTI citA racAvaI re; vidyAdhara AvI tadA, kumaranaI tava samajhAvaI re. paraupagArI khecaraI, kIdhI nAri saceta re; rayaNI jANI tihAM rahaI, AvI yakSa-niketa re. te pAMcaI AvaI tihAM, Aja lahiu prastAva re; baMdhava vera lIjaI havaI, arino eha sabhAva re. vizvAnara levA bhaNI, nRpanaMdana bAhira jAya re; vanitAvadana jovA bhaNI, laghu baMdhava karaI upAya re. dIpa pragaTa karI tiNi samaI, nArI rupa nihAlaI re; prema dharI tasa Upari, vacana kahI citta cAlaI re. "pati thAu tumha mAharA, bhogavI mujhasi6 bhoga re; yovanano lAho lIjII, pAmI evo saMyoga re." vacana sunI ima tehanA, bolaI vayaNa visAla re; "tava pati jo jANaI IsiluM, rusaI jima mahAkAla re." 713 ima 714 ima 715 ima 716 Ima 717 ema 718 ima. 1. zruNuM=sAMbhaLa. 2. sApathI DasAI. 3. yakSanA maMdIre. 4. strIe te puruSanuM rUpa joyuM. For Personal & Private Use Only
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ 424 '"khaDiMga haNuM tujha dekhatA,'' ima duSTa vacana vadai nAri re; jANI kumaranai Avato, TAlai dIpa tiNi bAri re. kahai nArI kaMtA! suNau, 'vihina dhariu nija hAthi re; pratibiMbyau nija nayaNale, ima saMbhalu naranAtha! re '. agina lei Avai vahI, pUchai nArinai tAma re; "nirakhI kiNi kAraNi priye!, dIpa--jyoti iNi ThAmi? re''.720 ima ApI khaDaga nArI-karai, jvalana pragaTa karai rAya re; kADhI khaDaga UbhI rahI, jaba nRpanai dIiM thAya re. tava kRpAlu pallIpati, pADai bhUmi karavAla re; "nAri nahIM e ruyaDI, jiNi kIdho ima citta cAla re''. 1. agni. sthAnasAgarajI kRta For Personal & Private Use Only 719 ima 721 ima 722 ima0 723 ima0
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsA 425 dUhA 724 726 dekhI strIya carita Ima, ThaMDI athira saMsAra; dharI vairAgya mani ApaNAM, huA e aNagAra." suNI vRttAMta Ima ApaNo, jJAnI gurunAM pAzi; citta camakiu nRpasuta valI, manasivuM rahaI vimAsi. 725 huM mUrakha e strItaNo, ANI adhika saneha; jvalanakAdi ucchaka thaI, saMtApI nija deha. DhAlaH 36 rAga- kalakaro. Ima suNI nRpasuta citti cIMtaI, jANI athira saMsAra re; sura-asura-kiMmara- deva-dAnava, naDiyA kAmivakAra re. 727 ima e kapaTapaTI nipaTa laMpaTa, moTI ehanI vAta re; khina ramAI raMgi vinoda rAmA, khina-khina navI-navI dhAta re. 728 Ima khoTAM citti prIti maMDaI, pADaI mUrakha pAzi re; managamatA narasiuM neha baMdhI, hoI tehanI dAsa re. 729 ima dvAdazama cakrI brahadatta vara, tehanI calanA mAta re; kAmavazithI duSTa ciMtI, maMDI suta ghAta re. 730 ima rAyapazeNI dvitIya upAMgamAM, juu sUramaMtA nAri re; pApiNI nija pati haNInaI, puhatI naragamajhAri re. 731 ima. vazi karaI ziha-zArdUla bhuja bali, viSama balavaMta vAgha re; ehavA sUra dhIra sabalA, strI karaI tasa chAga re. 732 Ima 1. atizaya. 2. prakAra. For Personal & Private Use Only
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ 426 sthAnasAgarajI kRta surataTanI taTi je vAlukA kaNa, jaladhi jala je hoI re; buddhimaMta nara nija buddhi balithI, pariNAma bhAkhaI soI re. 733 ima te hu paNi strI caritra kero, kahI na pAmaI pAra re; viSamagati mati viSama karaNI, kugatinI dAtAra re. 734 Ima athira tana-dhana athira yovana, athira e parivAra re; Ayu jima jalabiMdu caMcala, viNasatAM nahI vAra' re. 73pa ima. Ima anitya bhAvana dharaI tatakhiNa, lahaI parama saMvega re; caraNa praNamI vadaI valI-valI, "TAlo citta udega re. 736 ima suNu jJAnadhara! vara sUrisuMdarI, bhAkhI je adhikAra re; e caritra moro nahI thoro, navi lahuM jasa pAra re. 737 Ima. saMsAra jalanidhimAMhi mujhanaI, buDatAM prabhu! vAraI re; sukhakaraNi taraNi saMyamakerI, ApI pAra UtAro re. 738 ima punyajogaI lahiu darasaNa, Apo dIna dayAla! re; bhavabhramaNabhaya bhUvi bhUri vAro, SaTa jIvanA pratipAla re'. 739 ima. kahaI sUrisuMdara "suNu naravara!, ma ma karu dharma pramAda re; karIya tapa-japa zuddha saMjima, jima lahau jayavAda re'. 740 ima 1. gaMgA. 2. naukA, hoDI. 3. dIkSA For Personal & Private Use Only
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadana rAsa 427 741 DhAlaH 37 rAga-dhanyAsI, caMdra nagarI dIpati-e desI. rAja ddhi tRNa jima pariharI, pariharyu sarva saMsAra; khecara gura pAsaI tadA, nRpa leI [ ]jima bhAra. bhaviyaNa! vAMdII re, agaDaSi rAya; nAmAM pAtiga jAya, gAtA harakha na mAI. 742 bhaviyaNa. cha-aTTama bahu AdarI, dharI dharmanU mani dhyAna; zuddhabhAva leI saMlekhaNA, pAmaI amaravimAna. 743 bhaviyaNa. tihAM thakI anukRmi ti kevalI, karI karmanu parihAra; saMsAranA bhaya savi tajI, zivapada lahasaI sAra. 744 bhaviyaNa0 apramattapaNi jima cAlIuM, agaDadatta kumAra; bhAvathI Ima vicaraI sadA, te lahaI mugati-duAra. 745 bhaviyaNa mahAvIradevaI bhAkhIyAM, adhyayani jeha chatrIsa; upagArakAraNi svayaM mukhi, bolyA te jagadIsa. 746 bhaviyaNa. suNatA te zravaNa sohAmaNA, TAlaI valI bhava duHkha; suNI suddha mAraga Adarai, te lahaI avicala sukha. 747 bhaviyaNa. 748 bhaviyaNa0 adhyayana cothe jANayo, sAtamI(chaThThI) gAthAmAMhi; saMbaMdha e SirAyano, suNatA adhika ucchAha. sAdhaguNa gAtA thakA, navi rahaI pApa zarIra; raja haraI jima nija dehanI, dhotAM nirmala nIra. I caritra bhAvaI sAMbhalaI, tasa ghari maMgala mAla; savi saukhya pAmaI te sadA, saMpada lahaI suvisAla. 749 bhaviyaNa0 750 bhaviyaNa. For Personal & Private Use Only
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ 428 sthAnasAgarajI kRta 751 752 mana 753 mana0 7pa4 mana, DhAlaH 38, rAga- dhanyAsI-desI. dhamalinI nayarI traMbAvatI jANIi, alakApurIya samAna; devabhuvana sobhaI bhalAM, jANu ho iMdra vimAna. manaraMgaI bhaviyaNa! sAMbhalo ho, eha saMbaMdha rasAla. dhavalita dhavala gRha bhalA, sobhita mAli-aTAli; kAminI jana mana mohatI, sohati gajagati cAli. punyavaMta nara tihAM vasaI, pAlaI nija AcAra; jinamiMdira nita ruyaDAM, pUjA racAM nara-nAri. vaDa vyavahArI jANII, bhUpa dII jana mAna; sAvAsuta nAgajI, uttama puruSa pradhAna. dRDha samakita nita citta dharai, sAraI jiNavara seva; bhakti karaI sAhItaNI, kumatitaNI nahI Teva. rUpavaMta soI sadA, suMdarasuta abhirAma; sakala kalA-guNa Agaru, rupi sogai jisyo kAma. munisuvrata supasAule, dina adhiku nUra; vidhapakSa gachi sohAvala, puNyataNu kari pUra. tasa Agraha jANI ghaNo, carita racila manohAra; agaDadatta SarAyano, eha saMbaMdha udAra. zrIgoDIpAsa pasAulaI, sIdhA vaMchita kAma; rAsa raciu mahAriSitaNo, samavasaraNa subha ThAma. viharamAna gaNadhara bhalA, zrI kalyANasAgara sUrIrAya; acalagachapati jagi jayo, dekhati pAtiga jAya. 7papa mana, 7pa6 mana 7pa7 mana, 7pa8 mana, 759 mana, 760 mana For Personal & Private Use Only
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ 429 aMgaDadA rAsa vimalavaMza vAcakataNo, kIrati jasa suprakAsa; pujacaMdra vAcaka varu, dharmataNo mani vAsa. 761 mana, tAsa sIsa suMdara sobhAgI, pAlaI sAdhano paMtha; kanakacaMdra vAcaka guNi bharIyA, mahAmuni seha nigraMtha. 762 mana, tAsa sIsa vidyAnA Agara, vAcaka zrIvIracaMda; tapa-japa saMjima kirIyA pAlaI, suMdara eka murNida. 763 mana, tasa pada paMkaja madhukaranI pari, rahaI sadA eka citti; vinayavaMta naI vimalamanaI nita, raMgi karaI guru-bhatti. 764 mana, tAsataNu supasAya lahInaI, carita racila mana bhAya; thAnasAgara munivara ima jaMpa", "bhavijana! suNaje cittalAya."765 mana saMvata zazirasa jANII, siddhi taNI valI saMkha; mahAvratapada Agali dharale, sama karI guNo savi aMka. 766 mana, azvani mAsi manoharu, pUrNa tithi valI jANi; asita paMcamI e sahI, bhUsuta vAra vakhANi. 767 mana eha carita je sAMbhalaI, teha ghari lIla-vilAsa; sAdhutaNA guNa gAitAM, pUrAM ho manataNI Asa. 768 mana0 LUDUNDULLIOUOUOUOUOULLLLLLLLLLLULL O MASMAiS SS SS fe, che UTULIDULLULLLLULLLLLLLLLLLLLLUUU #de 'C: parikana (MR) jhinamAMbhissek bamere For Personal & Private Use Only
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ 430 . naMdalAlajI kRta agasdattarAsa che dohA siddha-ridha-nidha dAyakA, mahAvIra jiNarAya; tAsataNA caraNa namI, caritra racyuM sukhadAya carNa kamala sArasvatI] taNA, praNamI be kara joDa; agaDadata kumAranA, varaNana karu mada moDa. kuNa nagara? kuNa desame?, kuNa mAta? kuNa tAtI; nAma kahuM hive tehanA, sAMbhalajyo sAkhyAta. DhAlaH 1, copAI. jaMbudIpa bharata maMjhAra, nagara saMkhapurI sukhakAra; gaDha-maDha-maMdara pola pagAra, nagarI sobha bahu vistAra. pavana chatIsa vase tiNamAMhi, Apa ApaNe mArga jAya; vaNika loka kare vyApAra, rAjanitI varte sukhakAra. surasuMdara rAjAno nAma, rAjA teja sobhe abhirAma; nirakaMTaka saba dharaNI karI, pAle e ja mahI vistarI. sUryavaMsamAMhi jima caMda, sobhe pAle rAja akhaMDa; agramahiSI che tasa nAma, surasuMdarI eNI guNadhAma. rAjAne koI suta nAMhI, nisa-dina rahe ciMtA ghaTamAMhi; deva kudeva manAve ghaNA, kAja na sIjhe koI manataNA. my h h h ` 1. dvAra. 2. zobhA. 3. paTarANI. For Personal & Private Use Only
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsA 431 caMDI-saMDI-khetrapAla, bhairava-bhopA ora jaMjAla; puje "Dhoke sare nahIM kAja, ciMtAtura rahe mahArAja. saMkhapurIthI jojana cAra, eka agaDa che ati vistAra; brahmakupa che tehano nAma, loka ghaNA puje subhadhAma. nara-nAri pUje te kupa, phala caDhAve kheve dhupa; dUdha-puta mAMge saMsAra, brahmakUpa saba purNahAra. evI vAta eNI vistarI, kupa pujananI manasA dharI; rAjAne jaNAvI vAta, brahmakuma pUjo mahArAja! jo kucha mAge soI vare, IchA pUrNa mananI kare; rAjA mAnI eha saba vAta, dIpa-dhUpa sAmagrI sAtha. vAjaMtra leve bahulA saMga, rAjA-rANI mana ucharaMga; pujA-aracA tihAM piNa karI, bRhmakupanI AsA dharI. INapari rANI kAla gamAya, sukha-sukhe tenA dina jAya; pahalI DhAla joe vakhANa, rANI kiNa pari dhare dhAna?. 1 bheTa dhare=sukhaDI vagere caDAve. 2. kuvo. 3. IcchA. 4. garbha. For Personal & Private Use Only
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ 432 dohAH deva cavI devalokathI, narabhava liyA avatAra; rANI udare upanA, punyavaMta sukumAra. garbha divasa pUrNa thayA, janmA putra ratana; rAjA mana harSa thayo, loka kahe 'dhana-dhana'. baMdIvAna choDAvIyA, kIdhA harSa uchAya; rAya desATana mAMDIyo, sajana mitra jimAya. nAma diyA bAlakataNA, agaDadatta kumAra; bRhmakupa prabhAvathI, pragaTa thayo saMsAra. DhAla : 2, re [jIva] jIvadayA pAlIye-e desI. pAMca ghvAyA vadhe sadA, agaDadatta kumAra; caMdrakalA jima vAdhato, mAta-pitA sukhakAra. bAlakavaya mukI tihAM, pAmyo jobana sAra; nava aMga sutA jAgIyA, thayo dhIraja dhAra. karma joga saMgata thaI, kuviSaNa nara jANa; vruti rameM gaNikA game, kuDa-kapaTa vakhAna. kalA bahutara jANe che, piMgala kavita vakhANa; vedakalA zastrakalA, zabda-vedI mAre bANa. nagarImAMhi rAmati kare, marajAdAne lopa; corI jArI ne chala ghaNA, kare anItI bahuta. 1. dasa divasano mahocchava. 2. dhAvamAtAthI 3. kuMvyasanI. punyathakI sukha For Personal & Private Use Only naMdalAlajI kRta 1 ja jI 4 1 pAmIye e Teka. 2 punya 3 punya 4 punya 5 punya
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 433 6 punya 7 punya. 8 punya. loka ghaNA dukhiyA thayA, cAle nahIM koI jora; jese gukhI rudana kare, jananI piNa cora. seTha bahu bhalA thayA, AyA nRpa-dvAra; "svAmI! hama dukhiyA thayA, tAsuM karata pukAra marajAdA gaI kulatanI, lAja rahI nA lagAra; svAmI! AgyA ApIye, jAve ora dvArA sukhiyA ghara choDe nahIM, dukhIyA taje ThAma; Isa kara svAmI! jAyasyA, 'ora rAyane gAma." rAya kahe "kuNa dosa huvA? bhAkho sagalI vAta"; doSa prakAsA kumarano, camakyo naranAtha. dhIrja ApI lokane, sIkha dInI rAya; the jAvo ghara ApaNe, kumara luM samajhAya. bIjI DhAla purI thaI, loka kIdhI pukAra; Agala kiNa vidha thavAsI? te suNijo adhikAra. 9 punya. 10 punya 11 punya. 12 punya 1. Tiva sarakhAvo-kahevata-"coranI mA koThImAM moDhuM ghAlIne rove. 2. bIjA. 3. samajAvI laIza. For Personal & Private Use Only
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ 434 naMdalAlajI kRtA dohA agaDadatta kumara bhaNI, samajhAve naranAtha; heta-nyAya-jugate karI, eke na mAnI vAta. rAjA ati kope caDI, desa-nikAlo dIdha; kumara calA pradezameM, dhunaka-bAna karI lIdha. anukrame bhamatAM thakAM, nagara banArasI Aya; nagaramAMhi bhramaNa kare, sva-IchA manamAMhi. brAhmaNa pADe Aviyo, dIThI eka nepAla; vidyA bhaNe bAlaka ghaNA, suMdara ati sukhamAla. agaDadatta tihAM Aviyo, lIdho che visarAma; khiNa-mAtrane aMtare, adhyApaka puche tAma. DhAlaH 3, INa kAlaro bharoso bhAI re ko nahIM-e desI. "kaho kumara! meM kuNa cho? kona nagara tuma vAso e?; mAta-tAta kuNa tAharA? nAma varNa prakAso e.' brAhmaNa INa pari bhAkhIyo-Teka kumara prakAsI sahu vAratA, Ada-aMta sahu jANI e; brAhmaNa suna harSata thayA, Adara didho ghari ANi e. 2 brAhmaNa re vacha! tAharo tAta che, mujha samIpe bhaNIyo e; temanA putra tuM sahI, tAsa same huM gINIyo e. sAta kuviSNane choDa ke, vidyA bhaNo mujha pAso e; Alasa taja udama karo, purIsI thArI Aso e'. 4 brAhmaNa 3 brAhmaNa 1. paradezamAM. 2. dhanuSya-bANa. 3. kuvyasanane. 4. udyama. For Personal & Private Use Only
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa kumara tihAM vidyA bhaNe, udama kare apAro e; Alasa koI kare nahIM, rAta-divasa khapa dhAro e. mAsa vasaMta Ayo tihAM, loka jAve rAmata kAjo e; kumara dekhine umAhIyo, pUche adhyApaka rAjo e. 'svAmI! anumati Apiyo, jAu rAmati kAjo e; kIDA karuM vanakhaMDame, bahutara nArino sAjo e'. gurunI anumata le karI, AyA bAga maMjhAro e; rAmati nirakhe lokanI, harSa vadana-cita dhAro e. budhadata tihAM seThajI, putrI che guNadhAmo e; madanamaMja2I nAma che, rUpavaMta abhirAmo e. kumara dIThI kumarane, jAgo neha apAro e; kumarI kumara je nirakhiyo, neha baMdhANo sAro e. kumarI kahe kumara bhaNI, 'te le cala mujha sAtho e; mAhare mana te mAniyo, aura na bIjI vAto e.' tIjI DhAla purI thaI, kumarI prArthanA kIdhI e; sukha pAme tehI jIvaDA, punya-krayA jina kIdhI e. 1. ghaNI. 2. kumarIne. 3. jeNe. For Personal & Private Use Only 5 brAhmaNa 6 brAhmaNa 7 brAhmaNa 8 brAhmaNa 9 brAhmaNa 10 brAhmaNa0 11 brAhmaNa 12 brAhmaNa0 435
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ 436 naMdalAlajI kRtA dohA kumara kahe "suNa kAmanI!, huM thAnakathI bhraSTa; DavADola rahe sadA, koI vAta nahIM sijha. thAna-bhraSTa je puruSa che, sobhe nahIM lagAra; daMta kesa ora nakha narA, 'tIno eka vicAra. jaba huM jAu nagarakuM, le jAuM tuma lAra; aba meM jAuM ghara viSe, prItI rAkho ekatAra." kumara gayo nija thAnake, kumarI AI gharamAhiM; rAgabaMdha behu thayo, sukha-sukhe dIna jAya. DhAla 4, prabhuni sevani suMThADe-e desI. etale vaNArasI svAmI, tehano paTTahastI nAmI; gaja se......... ve, udalamAMhi sobhA pAve. evo rAjAno hastI, vasaMta mAsa viSe thaI mastI; AlAnakhaMbha aba toDe, paga dhaDake suMDa mAroDe. pasu-narane bahatA mAre, vaNArasIme trAsa pADe; rAjA eha paDaho divAve, "gaja vasa kare dAma pAve." agaDadatta suNI eha vANI, che bahuttara kalAno jANI; gaja bhUma kalAka pakaDo, jaMjIra karIne jakaDo. aMkusa karI mada toDA, ThANa ANIne gaja joDA; rAjAne kIdhI juhAro, rAjA kiyo tiNa vAro. 1. teno. 2. sainyamAM. 1. maraDe. For Personal & Private Use Only
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 437 rAjA ati Adara dIdho, pradhAnataNo pada kIdho; agaDadatta sukhe dina jAI, madanamaMjarI kAmanI vyApI. etale eka hariyala corA, pApI mahA kaThana kaThorA; kuvikhaNa mArga nita seve, dharmamArga koI na leve. jIvanI kuraNA mana nAhI, nara-ghAta kare kSiNamAMhi; visvAsa karIne mAre, apaNo piNa kArja sAre. pradhanane nita-nita tAke, sutA sucamAMhi dhana jhAke; gyAna-dharma taNI na sudhI, mitradrohI mahA-nirakhudhI. doya vidyAno cora dhArI, rAjAnI na mAne kArI; jAgatAne te suvAva, jaDyA tAlA turata khulAve. harayela corIne Ave, nagarImAhidrava carAve; eha cothI DhAla suNaI, sadaguru parasAde gAI. 1. paradhanane. 2. zuddhi. 3. AjJA. For Personal & Private Use Only
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ 438 naMdalAlajI kRtA m m h >> dohA harayela cora corI kare, loka thaye niradhana; rAjA Agala Ayaka, prakAse duSamana. mahArAja! tuma nagarameM, [loka bhaye dilagIra; taskarane dhana luTIyA, ho gae loga phakIra. ke tuma jhAlo corane, ke hama devo sIkha; eha dukha moTA hama bhaNI, dara-dara mAMgasyAM bhIkha." mahArAja sava lokane, diyA dilAsA tAma; bidA karI paMcAyatI, seTha AyA nija ThAma. DhAlaH 5, jIvAM tenu karmaphulAve re - e desI. rAjesara sabhA purANI re, beThA siradAra pradhAnI re; mahIpatI ema vakhAne re, "ji ko cora jhAlIne ANI re. jAne ardharAja huM ApuM re, jAne putrIpati thAvuM re; suNIne sahu mona dhArI re, himata sahu lokane hArI re. agaDadatta bIDo jhAlyo re, ApaNa pramAda jo TAlo re; sata dina saMketa kIdho re, agaDadara aMjali lIdho re. harayala cora vAta yaha jANI re, "agaDadatta bIDo ANI re; ehI nema huM cita dhariyo re, sapta dina corI huM karavo re. harayala nitya corI karato re, agaDadatta cokasI dharato re; eka tasakara hAtha na Ave re, ki SaTa dina ema bitAve re. 1 niyama, Teka. For Personal & Private Use Only
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 439 kumara thayo che dalagIro re, ApaNo rupa dhAro che kIro re; Apa gayo che nagarI bAro re, loka rahyo haMsiyAro re. devalamAMhi Aya beso re, coranI jove che reso re; sanyAsIno rupa dhAro re, mahApuruSa thayo avikAro re. harayala bhagavA cIra pahirI re, nArAyaNano thayo laharI re; rudrAcha simaraNI hAtho re, siMdura tilaka diyo mAtho re. haranAma mukhe ucarato re, sava sava mAtRga [3] dharato re; agaDadara AvaMto dITho re, manameM lyAgo mITho re. cora dekhIne kahe vANI re, 'tu kuNa che? kRpaNa prANI! re; "dhana arthI chuM huM svAmI! re, ridha-saMpatino bahu kAmI re." cora kahe "mujha sAthe Avo re, khiNamAtra vAra na lAvo re; eha pAMcamI DhAla jo gAI re, ridha saMpatino bahu kAmI re [2]. 11 1. joI. 2. mALA. 3. dIna, garIba. For Personal & Private Use Only
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ 440 dohAH agaDadatta sAthe leI, AyA nagara maMjhAra; dhanapatinAmA seTha ke, ghara Ayo tiNa vAra. jAgata nara suvAIyA, tAlA jaDA khulAya; cora gayo tasa bhavanameM, dhana lIdho mana bhAya. gAMThaDI bAMdhI moTakI, agaDadatta siradAra; nikalyo nagari bAhire, hAtha gRhI taravAra. devalamAMhi Ayake, tihAM liyo vizrAma; gaMThaDI alagI melane, cora vicAre tAma. 'jo dekhe mujha ThAmane, prakAse jagamAMha; 1Isa kara ehane mArasuM, koI Agala kahe nAha.' DhAla H 6, mAna na kIje re mAnavI-e desI. harayala eha vicArato, niMdrA Ave che tAmo re; punya sabala kumarataNo, cora ciMtA niskAmo re. agaDadatta mana ciMtave, 'cora kiso visvAso re?; ApaNa Apa vicAriya, prANa rAkhu eha pAsa re.' cora sutA tihAM jANa ke, kumAra UThA tivAra re; lAkaDape cAdara uDhAya ne, Apa gupta rahyo jAya re. etale harayala jAgiyo, hAtha gRhI talavAra re; sutA manuSa vicArane, khaDaga karI parahAra re. 1. AthI. 2. rakSaNa karuM. 3. prahAra. For Personal & Private Use Only naMdalAlajI kRta 1 ra 2 3 4 1 harayala0 2 harayala0 3 harayala0 4 harayala0
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 441 5 harayala 6 harayala 7 harayala0 8 harayala khaDaga vAjI tihAM kAThape, cora dagA piNa jANa re; bhaya kara ekalo nAsiyo, pAche kumara tatakAlo re. agaDadatta pAche jAI, khaDaga karA prahAra re; cora paDo dharati viSe, karato ema ucAra re. kumara prate INa prakahe, "suNa-suNa rAjakumAra! re; vRkhatale guphAthakI, bIjo darva apAra re. guphA eka bhavana che, suMdara rUpa AkAra re; eka kanyA che re sobhatI, paraNIjo teM suvicAra re. huM durajana taskara hoto, koI na mAraNa joga re; karma ude AyA mAhare, chUTe nA DiviNa bhoga re." ema kahI taskara avo, pAmyA narka nivAso re; pramAdhAmIne vasa paDo, rAta divasa ghaNI trAsI re. khetra vedanA narkameM, kahI dasa prakAra re; mAhomAhi nerIyA, kartA mArobhAra re. evI narkameM vedanA, cora saha nija karma re; chaThI DhAlameM jANajo, sahAI jiNadharma re. 9 harayala0 10 harayala 11 harayala0 12 harayala 1. viMjhI. 2. pAmIne. 3. dravya. 4. udaye. 5. hamaNA. 6. paramAdhAmIne. 7. narakanA jIvo. For Personal & Private Use Only
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ 442 naMdalAlajI kRtA dohAH guphA ughADI tatakhiNe, kumara kiyo pravesa; bharajovana kanyA tihAM, dIThI adabhuta vesa. Adara dIdho atighaNo, kumara kahI saba vAta; ahinANI khaDagataNI, dikhyaI sAkhyAta. kumarI dekhI prajalI, kapaTa dharI manamAMhi; INa mArA mujha tAta ne, huM mAruM INa tAMhi." sejA pAtharI tatakhINe, agaDadatta besAya; salaMDAro sira upare, bhavane masta jAya. kumara dekhI mana camakiyo, "eha che kapaTAcAra'; kavaiNI jhAlI tehanI, karI ghaNI prahAra. khAMcI ANI tatakhaNe, guphA thakI tivAra; le Ayo nagarI viSe, karatI ghaNI pukAra. DhAlaH 7, vIrajiNaMda samosaryAjIe desI. kanyA ema pukAratI re, karatI bahu vilApa; abalA saMkaTa meM paDI re, choDAvo mujha Apa. bhavIkajaNa! dayA karo mujha Aja. jema siMcANe ciDakalI re, "muSA je maMjhAra; tema gRhI che mujha bhaNI re,' karatI ema pukAra. 2 bhavIkajaNa0 vayana suNI abalAtaNo re, nagarInA bahu loka; kuranA ANI tehanI re, ghaNA manuSanA thoka. 3 bhavIkajaNa0 1. nizAnI. 2. baLI gaI. 3. paththarano thAMbhalo. 4. coTalo. 5. uMdara. 6. karuNA. For Personal & Private Use Only
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa svAmI! chAMDo ehane re, ehavA na karo vAta; abalA pAtaka atighaNo re, khoTI che jIvaghAta. gAthAH paribhammai saMsAre, jIvassa aNAi kAlassa / jAva thAya pabhAvaNA, neme gacchai nivvANe || ema vicArI chAMDiye re, kurNA karo mahArAja!; aparAdhI athavA nahI re, prANa ubAro Aja.' kumara kahe 'sahu ko suNo jI, the nahIM jANojI koya; harayalanI yaha putrakA jI, mahAadharma nara hoI.' loka ghaNI mannata karI jI, kumara na mAnI kAya; khAMcIne ANI tihA jI, jihAM beThA mAhArAya. koI kahe 'jhuThA e che jI, agaDadata kumAra; Apa maratA pApIyA jI, gRha ANI che nAra.' tatakhiNa rAjA bolIyo jI, 'abalA chAMDo Aja'; kumara kahe 'svAmI! suNo jI, samajhIne karo kAja. ke jAsI AkAsameM jI, kai dhasa jAya pAtAla; vidyAbala che atighaNo jI, pALe karasI jaMjAla. yata: cora juvArI aura matavAlA, 'amalI ThAkura niradhana sAlA / haMsatA puruSa hIMDaNI nArI, oha sAtokA saMga nivArI ||1|| 1 nazAkhora. 2. vinaMtI. 4 bhavIkajaNa For Personal & Private Use Only 5 bhavIkajaNa 6 bhavIkajaNa 7 bhavIkajaNa 8 bhavIkajaNa 9 bhavIkajaNa 10 bhavIkajaNa 443
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ 444 pachAtApa karasyo ghaNo jI, pAche na AsI jI hAtha; Isa kara eha nahI mukiye jI, sAMbhalaje naranAtha!'. yataH kAma vicArI kIjiye, vinA vicArI karAya; [Apa] neula mAriyo, pAche dhaNI pachatAya. rAya choDAvI kAmanI re, UDagaI re AkAsa; DhAla sAtamI eha thaI re, suNajyo caritra vilAsa. 1. Avaze. For Personal & Private Use Only naMdalAlajI kRta 11 bhavIkajaNa 1 12 bhavIkajana0
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa dohAH sabako jana azcarya thayA, mAnI sAcI vAta; eha budhavaMtA mAnavI, dIse che sAkhyAta. je eha bhAkhI vAratA, saba thaI eha sAca; kalA dekha kumarataNI, nRpano mana bahu rAca. ThAma dikhAI coranI, dhana ANe rAya hajura; kAzIpati harSata thayo, Adara diyo bharapUra. rAja-bhAga tehane diyo, praNAvI nija bAla; agaDadatta rAjA kiyo, chatra phire tatakAla. hukama calAve ApaNo, sukhe-sukhe dina jAya; Agala kiNavidha thAvasI?, suNajayo cita lagAya. DhAla H 8, e to dhik dhi viSe vikArane e desI. - agaDadatta mAtA-pitA, eto suNI che kuMvaranI vAta ho; 2uTha koDI romarAyalI, harSa vadana naranAtha ho. surasuMdara tihAM rAjavI, e to mokalo nija pradhAna ho; senA didhI atIghaNI, khAna ane sulatAna ho. anukrame cAlI AvIyA, e to agaDadattane pAsa ho; jahaTha kara kuvara manAviyo, tAta milana bhayA tyAra ho. agyA leI nRpataNI, rANIyAM lidhI lAra ho; dala-bala leI sAmaThA, e to leI bahu parivAra ho. 1. paraNAvI 2. sADA traNa. 3. lazkarI amaladAra, uparI. 4. Agraha. 5. AjJA. 1 For Personal & Private Use Only 2 3 1 e to Aja bhalA dina ugiyo 4 5 2 Aja0 3 Aja0 4 Aja0 445
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ 446 naMdalAlajI kRta pa Aja0 6 Aja 7 Aja 8 Aja0 9 ja0 saMkhapurI cali AviyAM, e to surasuMdara sAtamI Aya ho; mAta-pitA caraNA nimo, e to dekha AnaMda pAya ho. Aja bhalo dina ugiyo, thayA naMdanano didAra ho; bahu nami sAsu bhaNI, e to Ape che sahu siNagAra ho. rAja-loka sukha thayA, sukhe pAle che tIhAM rAja ho; surasuMdara saMjama grahe, e to kiNavidha kArNa thAya to? eka dina aiTho bhavanameM, e to ekalo rAjAna ho; rAjanIti gUMthane, e to vAMce che nija dhyAna ho. prathama zloka eha nisaro, e to vAMcIne karata vicAra ho; pArakhA kije zlokanA," rAjA manamAMhi ghAra ho. yataH bhojanaM ghRtasAraM, rAtrisAraM ca jaagrtaaN| AgatA jAgatA sAraM, strI tADaM ca Na saartaaN|| parayaNa same tihAM rAjavI, jAgrata beThI tiNavAra ho; nidrA mukI ApaNI, sAvadhAna beTho huMsayAra ho. rAjA manameM vicArave, hAva Ave che nidrA Aja ho; nagarImAMhi sodhI karuM, kuNa sukha-dukha varte rAja ho." ema vicArI rAjavI, vezapalaTo kIdho Aja ho; khaDaga leI nija hAthameM, nagarImATe Ayo mAhArAja ho. DhAla thaI eha AThamI. rAjA hiva saMjama leya ho; punavaMtao hI jIvaDAM, jiNa saMjamameM cita deya ho. 10 Aja 11 Aja 12 Aja 13 Aja 1. darzana. 2. vahu. 3. kAraNa. 4. graMthane. 5. rAtri. For Personal & Private Use Only
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 447 ? che che dohAH rayaNa same rAjA phire, kAlI amAsa rAta; rUparaMga dIse nahIM, zabda suNe muMha vAta. INapari nRpati Dolato, gali-gali maMjhAra; eka bhavana diTho tihAM, suMdara rUpa akAra. daMDa-kalasa sovarNataNA, dhajA rahI AkAsa; rAjA tihAM UbhA racyo, guptapaNo prakAsa. madhyarAta tiNa avasare, kholI bhavana kapATa; khaDaga leI nija hAthameM, cAlI mArga-vATa. ehavI nArI suMdarI, varSa vIsa pradhAna; rAjA dekhI acarja thayo, eha kAMI che gyAna. AbhuSaNa karI sAmaThI, evi abalA nAra; kihAM jAve che ekalI?, eha che kulaTAcAra. DhAla 9, piMgalakI-e desI. rAjA manameM ciMtave, "jAMu ehane puTho re; caritra dekhu INa nArano, lAdho avasara "nITho re." ja 8 - - jovo caritra nArItaNo 2 jovo. sIMhataNI pari doDatI, te nAri nirabhIko re; puThe narapati cAlIyo, Agala nadI eka dIThI re. seThataNI tihAM bhArajA, utara gaI jalapuro re; puTha mahIpati utaryo, Agala siMha sanuro re. 3 jovo. 1. bhamato. 2. AkAra. 3. kamADa=daravAjo. 4. ekaThA. 5. nakki. 6. nIDara. For Personal & Private Use Only
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ 448 naMdalAlajI kRta 4 jovo 5 jovo. 6 jovo 7 jovo. 8 jovo. mRgapati sanamukha te gaI, khaDaga karI te mAro re; saMka na ANI kehanI, trIyA haTha bahu dhAro re. Agala eka vana Aviyo, tihAM jogIne veso re; moTo mAto avadhUta che, mahAlaMpaTa na trAso re. nArI pAse jogI gayo, jogI uThakara mAro re; "Aja vilaMba te kiyo, mahAro kAma na sAro re." pramadA kahe karajoDine, "svAmI! suNa aradAso re; kaMta pApI mujha jAgato, Isa kara vilaMba nivAso re. hAro mana tuma carNameM, kaMtathakI nahI rAcI re; hu balihArI jI tAharI, huM tAhare mada mAcI re." jogI kahe "suNa kAmaNI!, nahIM nAri visvAso re; muMdaDe pemila kare, aMdara kapaTa nivAso re." premadA kahe "suNa svAmIjI! huM chuM thArI dAsI re; tana-manathI lokhuM nahIM, thAro vacana vilAsI re." jogI kahe "tuM jAyane, nija-patino sasa ANI re; to huM jANazuM rAgaNI, nahIM thArI vAta mANI re." hiNI matI nArItaNI, kAM sAdhI tucha budhI re; khaDaga leI pAchI valI, kAMI nahIM mana sudhI re. surasuMdara tihAM rAjavI, trIyA-caritra e dekhI re; manameM acarja pAmIyo, puThe lAgo vizeSI re. nAri AI nija maMdare, nRpa rahyo gharabAro re; navamI DhAlame jANajo, triyAno adhikAro re. 9 jovo. 10 jovo. 11 jovo 12 jovo. 13 jovo 14 jovo. 1. strI. 2. ethI. 3. prema. For Personal & Private Use Only
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 449 m m h h ` dohA pAchalI budha nAritaNI, "praghaTa sahu saMsAra; eka aMba ke kAraNe, kATe vRkSa vizAra. jo koI nara catura have, na kare ehano saMga; pudagala raMga eka he, IsakA nAnA raMga. seTha bhaNI jo kAmaNI, AI Dumane mAra; rAjA manameM ciMtave, e-e caritra apAra. eha kenI thAve nahIM, agni-aMganA doya; ujAyAle saba ko lakhe, emane lakhe na koya. rAjA tihAM *prachanI rahyo, nAri gaI gharamAM; kAma-aMdhalI kAmaNI, soca vicAre nAha. DhAlaH 10, rasiyAnI-e desI. 51chI re budha che tihAM piNa nAranI, Ima jANo sahu koya ho, caturanara; kAma bigADe ho chinameM ApaNo, pAche dukhIyA thAya ho, caturanara. chAMDo saMgata kulaTA nAranI gharameM AvI che tatakSaNe kAmaNI, sutA kaMtane dekha ho, caturanara; khaDaga karI piNa sira chedIyo, le calI tatakheva ho, caturanara. 2 chAMDo, rAjA puTha temane cAliyo, AI ceta maMjhAra ho, caturanara; jogI Agala mastaka mukiyo, jogI karata vicAra ho, caturanara. 3 chAMDo. jiNa pApaNa apaNo kaMta mAriyo, jeha thakI sukha pAya ho, caturanara; kAma vase INa nija pati mAriyo, eha piNa mAharI na thAya ho', caturanara. 4 chAMDo, 1. prakaTa. 2. vistAra. 3. vividha. 4. chupAIne. 5. ochI. 6. nadIkAMTho. For Personal & Private Use Only
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ 450 DAMga leIne ho tiNa nAri haNI, 'jA pApaNa! tuM dUra ho, caturanara; te mAryo che ApaNA kaMtane, mAharo kAMI sukhapura ho,' caturanara. Arta dharatI tihAM piNa rovatI, AI ApaNa ThAma ho, caturanara; pachatAvo kare manameM ghaNI, 'niphala gae dau svAma ho,' caturanara. yataH maLoviyAravandva, saviyA.............saph / AphaLa-veda-viyAreLa, kRtthiA nammo nito || 1 || kaMtano zIsa tihAM piNa thApane, AkraMdha kIdho apAra ho, caturanara; mArgae taskara mujha kaMtane, milIyA loka hajAra ho, caturanara. rove ho dharatImAMhi raDavaDe, toDA navasara hAra ho, caturanara; bAla khasoTe doI hAthasuM, nayaNa akhaMData dhAra ho, caturanara. loka ghaNA tehane dhIrja dhare, eka na Ave dAya ho, caturanara; 'kaMtane saMga satI thaIne jaluM, sAthI e mhAro jAya ho,' caturanara. ghara saMpata te sarva luTAya ne, karine bahu maMDANa ho, caturanara; cikhAmAMhi AvI besane, kaMta liyo *niMgoda ho, caturanara. surasuMdara tihAM dekhaNa Aviyo, dekho nAri sarupa ho, caturanara; cAra vedano aMta Ave sahI, tiriyAveda na pAra ho, caturanara. naMdalAlajI kRta 5 chAMDo For Personal & Private Use Only 6 chAMDo. 7 chAMDo 10 chAMDo loka sahu tehane AvI name, carNe zIsa nimAya ho, caturanara; dhana-dhana janma satIjana! tAharo, deva name tujha pAya ho,' caturanara. 11 chAMDo 8 chAMDo 9 chAMDo 1. Ti0 mArgae=mAra gae=mArI gayA. ahIM saMpUrNa '2' ne ardha karI zabda joDI devAmAM Avyo che. 2. khece. 3. citAmAM. 4. potAnA khoLAmAM. 12 chAMDo.
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsA 451 dohAH rAya kahe "suNa kAmaNI! e che kiso vicAra?; nija kaMtAne mArake, satI hovaNa AcAra." nAri kahe "INa rAyaNe, dITho che mujha kAma'; rAya bhaNI INapari kahe, koI na samaje tA. durjanaH sarpamAtulyaM, varaM sarpo hi durjanAt / sarpo daMzate kAleNa, durjanastu pade pade / / 1 / / "rAjA! durajana tuma ho, hoI raho cupacApa; jo karase so bhogasI, kyA beTA? kayA bApa?" nAri tihAM agni jalamarI, rAya Ayo nija geha; rAjA manameM ciMtave, "juTho jagata saneha. zlokaH mAtA kasya pitA kasya, kasya bhrAtA sahodaraH / putrI kasya sutaH kasya, sarve'pi karmabaMdhanAH / / 1 / / svajana mitra jagatake, svAyA saMsAra; pramArtha jinadharma che, eka zrIaNagAra." Iso vicArI rAyajI, virakta thaya praNAma; rAjA rANI bai jaNA, bhayA saMjamare kAma. DhAlaH 11, huM balahArI e yAdavA-e desI. rAjA ho rANI jI be jaNA, agaDadatta kumAra bolAya to; rAja ApI jI sahu desanA, behu jaNA saMjatI mArga dhArato. dhana-dhana dharmI nara jIvaDA-Teka. 1. paramArtha. 2. pariNAma. For Personal & Private Use Only
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ 452 naMdalAlajI kRtA 2 dhana-dhana) virya ArAdha kevala lahI, aSTa karmataNo kiyo dala cura to; joga rUMdhIne zivagata gayA, alakha niraMjana sukha bharapura to. saMkhapurItaNo rAjavI, agaDadA rAya thayo jI vakhyAta to; zatru-nikaMdana mahAbalI, prajA ho loka sukhaI dina-rAta to. 3 dhana-dhana, mAsa vasaMta tihAM AvIyA, phalI che vela tIhAM vanarAya to; kokilA-mora TahukA kare, mada viSe bhumakA thaI sukha thAya to. 4 dhana-dhana, vaNariSa Aya Ima ucare, "svAmI! rAmati karo bAga maMjhAra to: mAsa vasaMta sohAvaNo, Ave eka varSame eha vavahAra to." 5 dhana-dhana, rAjavI sahita aMtevarI, bAgameM AvIyo rAmati kAja to; kIDA rAmati kare ati ghaNI, rAci rahyo tihAM mAhArAja to. 6 dhana-dhana, rajanIme eka anartha bhayo, agaDadatarAya paTarANI jeha to; nidrAme suti viSadhara DaMkhI, murachA AI che acetana hoI to. 7 dhana-dhana, rAyane valabha atighaNI, moTo karIne thayo che behAla to; rove jI vilavale ati ghaNA, mohakarmataNA evo jaMjAla to. 8 dhana-dhana, viSa karI rANI dehI bharI, hogaI tatakhaNa mRta samAna to; rAjavI moha"gahelo huvA, ho gayo maraNa mAMDo che rAjAne to. 9 dhana-dhana, mahatA pradhAna samajhAvatA, be karajoDIne zIza namAya to; "nArI pAche kAMI deha tajo, pagataNi pAnahI tiriyA gaNAya to."10 dhana-dhana, cakavaTTI ya kesavA, maMDalIya mahipati / bhAvapyA zrIaNagAre, cattAri dhIrapurisA / / 1 / / haTha kari lokane rAkhIyo, eTale eka vidyAdhara Aya to; vidyA karIne niraviSa karI, rAya parivAra sahu harSa mana thAya to. 11 dhana-dhana, ketalA kAla vanameM rahe, rAya-rANI sutA rayaNa majhAra to; gyAramI DhAla pUrNa thaI, Agala kema thAsI adhikAra to? 12 dhana-dhana, 1. virati. 2. sainya. 3. vanapAlaka. 4. valopAta kare. 5. ghelo. 6. strIo. 7. rAtrI. For Personal & Private Use Only
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 453 dohAH harayala coranI DIkarI, jo uDagaI AkAsa; gaI pAchale "sanabaMdhameM, kiyo sakala prakAsa. harayalacoranA pAMca che, baMdhava ati balavaMta; vAta suNI baMdhavataNI, krodha Ane jIanaMta. agaDadatta mahArAjavI, mAryo che hama vIra; hama badalA le tehanA, to chatrI nahI kIra." cattAri ayaM purisA, takkare rAye aNagAre / cauttha-rAyamamAya, imehi vAyaM vivajjae / / khaDaga leI nija hAthameM, "aMtara lAdhI tAma; rayaNa same AyA tihAM, jihAM rAjA vizrAma. rAjA niMdA vasa thayo, rANI jAgI tAma; pAMco taskara AviyA, bharajovana abhirAma. rANI dekhI rUpane, moha gaI tatakAla; viSIyArasa AMdhI bhaI, INapari bole bola. DhAlaH 12, hamIrAnI, sovana siMdhAsana (beThA revatI-e desI. agrameheSI rAyanI, bole madhurI vANa, vAlajI; hAre mana tuma rAcIyo, the mujha jIvana-prANa, vAlajI. huM balIhArI jI tAharI. huM nRpane vAMchu nahIM, vaMchu mai tAro saMga, vAlajI; tuma sama jagameM ko nahIM, lAgo majIThano raMga," vAlajI. 2 huM cora kahe "suNa kAmaNI!, jo che tAro neha, vAlajI; jo nija patine mArasI, to hamane pratIta eha,' vAlajI. 3 huM 1. saMbaMdhamAM. 2. bhAIne, 3. kSatrIya. 4. phalIbanapuMsaka. 5. khabara=jANakArI. 6. nidrA. For Personal & Private Use Only
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ 454 uchI budha che nAranI, mAna leI saba vAta, vAlajI; khaDaga leI kara ApaNo, cAlI karavA ghAta, vAlajI. cora bacAyA rAyane, rANIne dhirakAra, vAlajI; pAchA valIyA tatakSiNe, manameM karata vicAra, vAlajI. agnikuNDasamA nArI, ghRtakuNDasamo naraH / ya naraH pacyate rakto, virakto naiva pacyate // darzana harate cittaM, sparzena harate balaM / saGgena harate vIryaM, nArI pratyakSarAkSasI / / 'ehavI saMgatI nAranI, nArI adharmanI mula, vAlajI; ghara-ghara triyA ekasI, bhoge duragata sula, vAlajI. pApa karI corI kare, kaMpa roga sira-piMDa, vAlajI; khAve pIve kAmanI, parabhava sahe hama daMDa, vAlajI juThA saba saMsAra che, juThA saba sanabaMdha, vAlajI; neha kare saba kAramo, hoI rahyo jIva aMdha', vAlajI pAMce vaname AvIyA, karatA eha vicAra, vAlajI; kAusaga 4ThATA dekhiyA, jayanaMdana aNagAra, vAlajI tapa-japa kriyA AkarI, brahmacArI guNavAna, vAlajI; karma kiye ghaNe pAtale, ANa vahe bhagavAna, vAlajI. zloka : aotha-vairAgya-nitendriyatva, kSamA-jyA sattIna prayatadhvaM / nirjoma-vAtA maya-zodantA, yAna-pramAla sanakSabALi ehavA munivara dekhane, caraNe zIsa nimAya, vAlajI; DhAla thaI eha bAramI, uttamano guNa gAya, vAlajI. 1. dhikkAra. 2. pIDA. 3. saMbaMdha. 4. sthita. For Personal & Private Use Only naMdalAlajI kRta 4 huM0 5 huM 6 huM 7 huM 8 huM 9 huM0 10 huM 11 huM
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 455 dohAH sAdhu kahe "bhava jIva the, dharma karo jiNarAya; dharmathakI suragata lahe, dharme zivapada pAya. bhavasAgarathI tIra gayA, dharma jIva anaMta; INameM saMsA ko nahI, bhAkha gaye bhagavaMta. jaba lage dehI sAvakI, roga nahIM ghaTamAM; dharma karo re prANIyA, INameM saMkA na kAMya." jarA jAva na pIDei, vAhI jAva na vaDDhai / jAva iMdiyA na hAyaMti, tAva dhammaM samAyare / / 1 / / dizavaikAlika a.-8, gAthA-36] vANI suNa pratibodhiyA, paMca cora tiNavAra; saMjama lidho tatakSiNe, jANa athira saMsAra. paMca mahAvrata AdarA, dasavidhi dharma mahaMta. saba jaga lakhAra[2] re, ANa vahe bhagavaMta. DhAla - 13, eha saMsAra athira kara jANe, atha-copAI kI desI. graha viSe pAMco balapurA, saMjama lekara bhae mAhAsurA; dukara karaNI bahuta arAdhe, nija-para AtmakArja sAdhe. uttara-mulaguNa para sevI, jayaNAvaMta anopama kahevI; gyArA aMga vidyA-pada-dhAri, munivara kartA "urga vihArI. sudha mArga jaNarAja parupe, kRpana raMka jANe sama bhUpe; INa para vicarata pAMco sAdhu, saMkhapurI AyA dharma arAdhu. 1. bhavya. 2. zaMkA. 3. sAbadI, majabUta. 4. kArya. 5. ugra. 6. ArAdhaka. For Personal & Private Use Only
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ 456 naMdalAlajI kRta anumati le vanamAMhi beThA, gyAna IsaNameM pAMco saiThA; ekadina rAjA vana krIDA Ave, pAMca munI dekhI sukha pAve. cakamala riSa vaMde pAyA, be karajoDi pUche rAyA; "prabhujI! thAro nAma prakAso, mehara karIna mujha parabhAso." sAdhu kahe "jo harayala corA, tehanA che hama pAMco vIrA; bhImapunI rudra bIjo svAmI, tIjo municaMdra siranAmI. bhAnumunI cautho sobhAgI, pAMcamo ANaMdariSa munI tyAgI; suNa rAjA! eha mAhArA nAmo, saMjama leI hame sukha pAyo." rAya kahe "suNo munIrAyA, svAmI! kima ye saMjama pAyA?;' sAdhu kahe "suNo baDabhAgI!, vAta kaho te jiNamati rAgI. harayelanA hama che laghu vIrA, corI kare hama sAhasa dhIrA; harayalane chalakara the mAryo, tasa dhuyA gaganakhecarI sAro. jaba the kesa grahI te ANI, rAjA Agala abalA prANI; kAsIpatI kurNA karAI, gaganakhecarI tAma choDAI. vidyAbala uDa gaI AkAso, lokA pAmyo acaraja hAMso; rudana karatI hama ghara AI, bApa-maraNanI vAta suNAI. hama sAMbhalane bahu dukha pAyA, tujha mAraNa bhaNI biDo ThAyA; chala tAkatA ahonisa dhAme, tujha "mArNa avasara nahIM pAme. jaba tuma rAmatine vana Ayo, rANIne viSadhara jaba khAyo; rANI moha-marNa te lInI, vidyAdhara te sAjI kInI. harSa thaI sutA AvAse, jaba hama mAraNa AyA tujha pAse; teramI DhAla rAjA suNa vANI, acarja pAmyo uttama prANI. 1. zreSTha. 2. amArA 3. vidyAdharI. 4. karUNA. 5. mAravA mATe. 6. maraNa. For Personal & Private Use Only
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 457 dohAH te sutA nidrA viSe, rANI jAgI tAma; hamane dekhI "vibhala thaI, syAmAM AtmArAma. viSe karI mAtI thaI, rAga viSe layalIna; karajoDI hama Agale, vacana vade atidIna. "tuma cho svAmI mAharA, huM chuM thArI nAra; rAya tajI thAne graha, bhogo sukha saMsAra". hama jANo nija mana viSe, "nRpa tajI hama pAsa; Ave che e kAmaNI, parakho badhI prakAsa". hama kaho "suNa kAmanI! jo mAne hama vAya; sira chede nija kaMtano, to saMso miTa jAya". ochI budhi nArataNI, khaDaga leI nija hAtha; mAraNa cAlI tujhabhaNI, sAMbhaLajo naranAtha! DhAlaH 14, jagataguru trisalAnaMdana vIra-e desI. hama jANi nija mana viSe jI, "eha che nAri kunAra; jo mAre nija maMtane jI, dhaga dhaga eha saMsAra". rAjezvara! sAcI kara eha mAna-AMkaNI. teha karathI khosake jI, hama lInI samasIra; niMdI hama pAMco jaNA jI, rudana kare voha nAra. 2 rAjezvara eha nIrakhI hama vAratA jI, manameM thayA dalagIra; athira dekha saMsArane jI, hama pAMco bhaye phakIra. 3 rAjezvara 1. vivala. 2. strI. 3. vacana. 4. paDAvI. 5. talavAra. For Personal & Private Use Only
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ 458 tujha rANIne dekhake jI, hama lIno vairAgya, vera-virodhane chAMDake jI, kuTuMba kiyA hama tyAga. eha kArNa hama jogano jI, sAMbhalajo rAjAna!; juThI kAyA-mAyA kahI jI, juThI saMpatI mAna. kAramo neha che nArino jI, kAramo ehano heta; manamAMhi melI rahe jI, upara dise sveta. paMDita Ayo ga_bhathI jI, seTha taNe gharamAhi; vidyA gamAI tehanI jI, bhrAme dukha pAya. dhana janama che tehano jI, jiNa saMjama cita lAya; mokSa lahe te jIvaDA jI, surapada saMso nAha. sukha saMpatI te bhogato jI, khIra bhAjananI lAga; Agalane kucha kIjIye jI, suNa rAjana! mahAbhAga. dhana-jovana eha thira nahIM jI, thIra nahIM karo teja; sajana-putra thIra nahIM jI, thIra nahI maMdara seja. tIna palopama AukhA jI, tIna kosarI kAya; kalpa vIrya puraNa kare jI, bAdala jyoM viralAya. cakrI-kesava-rAjavI jI, ora surAnA bhAva; ugI-ugIne AthamA jI, eha jagatano bhAva. dharma kare jo jIvaDA jI, tIna kAla sukha pAya; nItara putalI luNanI jI, jima pANIme gala jAya.' eha upadeza muni kahyo jI, rAya suNI sukha pAya; rAjA mana verAgiyo jI, codamI DhAlame gAya. 1. ujjavaLa=cokhkhI. 2. bhaThThImAM. 3. saMzaya. 4. vikharAya. 5. nahitara. For Personal & Private Use Only naMdalAlajI kRta 4 rAjezvara0 5 rAjezvara0 6 rAjezvara0 7 rAjezvara0 8 rAjezvara0 9 rAjezvara0 10 rAjezvara 11 rAjezvara 12 rAjezvara 13 rAjezvara 14 rAjezvara
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa dohAH suNa sAdhunI dezanA, agaDadatta rAjAna; pratibodhA tiNa avasare, INapara bole vAna. 'mitra cAra prakAra ke, te prabhava sukhadAya; aura mitra dukhadAyakA, INameM saMka na kAya. huM dukhIyA saMsArameM, jAmaNa-marNa kalesa; bhaya upajyo mujha mana viSe, prabhurA suNa upadesa'. ghara Avi nija naMdane, 'huM lesuM vairAgya; the nirajAmaka sAMcalA, 4Ae mAhare pabhAga. agaDadatta AI rAjameM, teDi sahuM siradAra; rAja Api nija suta bhaNI, vrata levA etale talayara kAmanI, gRha ANI tiNavAra; ghaNI viTaMbaNA karI tihAM, UbhI che darabAra. huvA tyAra. 'mAhArAja! INa nArane, mAryo che nija kaMta; eha kulaTA che saMkhaNI, ehano caritranuM aMta. DhAla H 15, zrAvaka dharma karo sukhadAI - e desI. agaDadattano naMdana nIko, mahAsena rAjAno jI; talayarane rAjA Ima bolyo, 'prathama hukama eha mAnojI. dekhIne ajaba saMsAra tamAso, gyAnIne Ave hAso jI; nakaTI devI AMdhe pujAre, ApaNo matala bhAse jI. ny For Personal & Private Use Only 1 ja 3 4 5 6 7 1 zrAvaka dhrema karau sukhadAI. 1. parabhava. 2. janma-maraNa. 3. niryAmaka. 4. AvyA. 5. bhAgyathI. 6. phojadAra. 7. aMdha pUjArI. 8. matalaba, svArtha. 2 zrAva 459
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ 460 naMdalAlajI kRta 3 zrAva 7 zrAvaka0 syAmavarNa mukha ehanA kIje, khara vAhana para cADhIne jI; desa bAhAra ehano kADho, kAna-nAsakA vADhI jI. agaDadata suNa INa pari bhAkhe, "Iso aparAdha kyA kIno jI?; rAjA kahe "eha che mahApApaNI, nija pati mAra dIno jI." 4 zrAvaLa haMsakara agaDadatta Ima bhAkhe, "krodha ache ati sthANo jI; nIce thAnakane te jAve, UMce vala nahI mAno jI. 5 zrAvaka eha abalA raMka che durabhAgI, mana mAne jo kIje jI; nija mAtAne daMDa na devo, eha kima nyAya dharIne jI? 6 zrAvaka cora dekhIne te murajhANI, mujha mAranane ghAI jI; cora catura karuNA ANIne, hArI jAna bacAI jI. paNDito'pi varaM zatrurna muo hitakArakaH / vAnareNa hato rAjA viprAzcaureNa rakSitAH / / [paJcataMtra-1-450] caritra dekhIne taskara bujhA, juTho jagata giNANo jI; saMjama laI pAMca munizvara, thayo sAdhu sugyAno jI. 8 zrAvakTa eka kAraNa tujha mAtAkero, sAMbhala rAya! sadhIro jI; eha viTaMbaNA jagameM varate, suNa rAjA! siradAro che." mahAsena suNa manameM camako, jANo jaga jaMjAlo jI; tAta saMghAte saMjama levA, mahAsena bhayo tAro jI. 10 zrAvaka. gAthA: dhanakajaM itthikalaM, mayaNI kajaM e narA / nAsti ye cUlogau, mahAmuDha jiNa AhiyA / / 1 / / 9 zrAva 1. mohAI. 2. taiyAra. For Personal & Private Use Only
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 461 11 zrAvaka laghu naMdanane nRpapada ApI, be jaNA vairAgyA che; bahu maMDANa karine rAjA, sAdhu samIpe AyA jI. DhAla pannaramI eha piNa gAI, sataguru jema batAI jI; bApa-beTA beha saMjama lene, kiNa parI mokSa sidhAyA jI? 12 zrAvaka For Personal & Private Use Only
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ 462 naMdalAlajI kRta my @ bh fy dohA saMjama leve behu jaNA, agaDadatta rAjAna; rAja tajI saMjama grahyo, athira jagata saba jAna. "caMcala caMcali agnimeM, jese saMdhyAvAna; taise jItavya athira che, jyAM vAranake kAna." ema vicArI behu jaNA, saMjamame thayo lIna; nija Atamane vasa karI, para Atmane cIna. DhAlaH 16, copAInI dezI. agaDadatta muni guNavAna, mahAsena bijo riSa jAna; pAMca mahAvrata sudhA dhare, chakAyanI jayaNA kare. dasavidha dharma doSa saba TAla, meTo mithyAmoha jaMjAla; karmabaMdhano kAraNa taje, nizcale deva jinezvara bhaje. japa-tapa karane kAyA kasI, gyAna rAmaviSe mana vasI; jirNa dehI tiNakI bhaI, aNasaNa karavA manasA thaI. arihaMta-sIdhI bhaNI khimAya, dharma AcArja sIsa namAya; nisacala thaI samatA mana dharI, doI munisvara aNasaNa karI. SoDasa dinano kiyo saMthAra, kevala lahI gayo mokSa maMjAra; jisa kArya tiNa chAMDo rAja, sukha pAmo che munirAja. janma-marNano miTA kalesa, thae niraMjana sidha janesa; eka graMtha saba pUrNa thayo, guru prasAde kavijana kahyo. m h h m m 1. jIvitavya, jIvana. 2. hAthInA. 3. IcchA. For Personal & Private Use Only
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 463 pUjya zrI manajI riSa jANa, tehanA siSa guNavaMta vakhANa; pUjya zrI zrInAthurAma, tehanA siSa utamaguNadhAma. svAmI zrI rAyacaMda munisa, aMtevAsI che tAsa siSa; rISa-patI rAma muni riSarAya, naMdalAla kavi guNagAya. AThArA-seTha pA(cai?)tra vai sAla, eka piNa joDa karI tatakAla; jaMgala desa nagarasu nAma, paDhe guNe sukha sAtA pAma. AVAVAV .V.U.V.V.V.V. V A.VV.V.VV.V.U.V.V.V.V.VV VAUVIUV.V.V.V.VV.V.UUV. VVVVV.V.VV.V.V.U.02. 15 : che . rahyo gama pariyAra maF) jAmA For Personal & Private Use Only
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ 464 nahI 8. pUrvAnadhAnajI kRta agascrAsa che duhAH m m bh h paramesara dhuri praNami kari, sadguru praNami ulAsa; sarasati piNa praNamevi suri, viracisi vacana vilAsa. paramesara ghaI acala pada, sadaguru zruta suvicAra; sarasati vacana vilAsa ghaI, tiNi tIne tatasAra. suMdara akSara ati sarasa, vici-vici rAga vinoda; rasika loka suNatAM rasika, pabhaNisu kathA pramoda. bhAvita jAge je bhavika, dharatA mani dharmadhyAna; pAvaI te tau saraga-pada, saMsaI rahita sujANa. dravya tahI niddA jike, jAgai te jagi jANa; agaDadattanI pari acala, lAbhaI koDi kalyANa. DhAlaH 1, copaInI. suprasidha nagarI sakhIrI, avicala jANiki alakApurI; sukhIyA loka vasaI siradAra, abhinava spa amaraavatAra. cAtura vidyAnidhi "causAla, sakajA ghaNuM ghaNuM sukamAla; patibhAha sAhA parasidha, buddhivaMta dhari bahulI riddhi. karatA rahaI sadA kula-karma, mUla na chedaI parano marma; jina-ghama upari kariyA 'jIva, sAdhu-pAtra dAtAra sadIva. m my bh bh 1.pAThAkari. 2. bhAvathI. 3.pAme. 4.Ti.- kavie saMkhapUrIne alakApUrI=yakSanagarInI upamA ApI che. ane temAM vasatA lokone amara kahyA che. amara=deva thAya. paraMtu deva to devanagarImAM vase. "deva' artha karIe to kAvyadoSa Ave. paraMtu, amara=na mare te' evo artha karIe to yakSa paNa amara kahevAya. 5. caTazAla=pAThazALA. 6. pratibhAvAnuM, pAThA, patisAhA. 7. zeThIyAo. 8. icchA, bhAva. For Personal & Private Use Only
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 465 yata: vasudhAbharaNaM puruSaH puruSAbharaNaM pradhAnatarA lakSmIH / lakSmyAbharaNaM dAnaM, dAnAbharaNaM supAtraM ca / / 1 / / [AryA paraupagAraI je parigaDA, paraguNa vadana vadaI parigaDA; sIlavaMta sakhAI AcAra, isaDA loka vasaI ju apAra. sArIkhI joDI suMdarI, bhAgavatI naI bahu guNa bharI; padamiNi prItamasuM bahu prIti, rAkhaI nisadina evI ja rIti. kanaka-varaNa dIsaI kAminI, ghuti jalakaI jANe dAminI; halakI cAlaI yuM hAthiNI, mAtI DIla isI nahu miNI. caMdramukhI caukaI ujalaI, cita dekhe sura-naranuM calaI; aNIAlI sohaI AMkhaDI, poyaNanI jANe pAMkhaDI. DI veNI sira rAkhaDI, jANe maNidhara" rAkhyuM jaDI; sohaI nAsa Iso saMpuTo, prahasita jANe taru popaTo. bolaI madhura sabada mukhi bAla, lacakaI kaTi-taTa yuM laMkAla; donuM kuca sovananI daDI, ghaNI khAMti saMghADaI ghaDI. sikha nakha vici opaI siNagAra, sohaI grahaNA pahiryA sAra; isaDI lokAraI aMganA, devAM grahi yuM devAMganA. eka-ekathI adhika avAsa, khAMtaI acaNIyA dIsaI khAsa; UMcA IsA "arasanaI aDaI, khasatAM meha jihAM AkhuDaI. bArI gaukha ghaNA bAraNA, ghaDatAM citra vaNIyA ghaNA; cuM kahIyaI tiNa gharanI sAkha?, lAgai ekaNi AlaI lAkha. 11 12 1. tatpara. 2. pragaTa. 3. vijaLI. 4. zarIra. 5. sarakhAvo- samayasuMdarajI kRta pArzvanAtha stavana "aNIyAlI tArI AMkhaDI, jANe kamalanI pAMkhaDI, 6. mAthAnuM ghareNuM. 7. pAThAdAkhaje. 8. pAThATha calaki. 9. siMha. 10. pAThAchonuM. 11. dIpe che, zobhe che. 12. ghareNA. 13. pAThAkaloreI. 14. cazyA. 15. AkAzane. 16. aphaDAya che. For Personal & Private Use Only
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ 466 punyanidhAnajI kRta 13 ghara ekaNithI bIjaI gharai, karatAM gamana vara sake karaI; turata milaI jana gokhaMtaraI, vasaI IsIpari pura vistara. corAsI sohaI cohaTAM, ghaNI vastu ghaNA gahagaTA; viNaja kIyAM vyApArI bhaNI, cAlavatAM likhamI caugaNI. tAjA dharma-mukAma ja tethi, jinamaMdira- zivamaMdira jethi; gaDha-"maDha-maMdira-poli-pagAra, adabhuta sarva nagara AkAra. ThAma-ThAmi pANInA ThAma, AchI vAvaDIA abhirAma; saravara-kUA tiNi "parasaraI, mIThau nIra dUdhanI parai. bhalA jhADa vanamaI bharapUra, saMcara na sakaI jiNamaI sUra; vividha jIvanuM tIhAM vizrAma, Arakha naMdanavana abhirAma. sagalI vastu jitI saMsAra, sahu lAbhaI tiNa puramAM sAra; isyau manohara vasatAM isAM, jANaI vibudha jAya tihAM vasAM. pahilI DhAla ju caDhI pramANa, pabhaNaI vAcaka puNyanidhAna; rAja karaI tihAM kuNa rAjAna?, rAjA viNa syau nagara-vakhANa? 18 19 1. mahela. 2. poLa. 3. prAkAra=kilo. 4. suMdara. 5. parisaramAM. 6. deva. For Personal & Private Use Only
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa dUhA rAjA nagarI-rupa chai, rAjA vaDau saMsAri; viNa rAjA vasatI isI, jyuM nAha-viTTaNI nAri. sohai naga pari mudRkA, sohai gayaNa jU `sUra; tima nagarI rAjA karI, pratapai teja-paMDUra. sAsa sahita kAyA sakhara, tilabhara jAya na tUTa; tima nagarI rAjA karI, lai nahu ko gRha lUTa. DhAla H 2, rAjA rAja karai jaya nAmaU-ehanI jAti. suMdara rAja karai tihAM rAjA, iMdrataNai anuhAra rI mAi; pragaTapratApa prasidha prathavIpati, koya na lopaikAra rI mAi. ghaNA desa subhaTa dharatI dhari, haya-gaya-hasama hajAra rI mAi; mAlamulaka koThAra ghaNA ratha, ridhitaNau vistAra rI mAi. desa pradesa prajAda mahAjasa, laMba rahI jasu lAja rI mAi; kahe asUrata kAi na dIsai, sapta-aMga samAja rI mAi. yata: svAmyamAtyasuhRtkozo, durgaM daMDa: tathaiva ca / mitrANyetAH prakRtayo, rAjyasaptAMgamucyate / / 1 / / sIlavatI tasu sulasA rANI, paTarANI paradhAna rI mAi; lAjavatI prIyunai -manalArI, juvatI jIva samAna rI mAi. 1 2 For Personal & Private Use Only 3 1 suMdara0 4 suMdara0 sAcI tikA suhAgaNi suMdari, jiNa kai vasi bharatAra rI mAi; vasi pati na kara sakai je vAmA, nAmaiM te jha hi nArI rI mAi. pa suMdara0 2 suMdara0 3 suMdara0 1. sUrya. 2. ujjvaLa. 3. zvAsa. 4. AjJA. 5. sainya. 6. maryAdA. 7. uNapa. 8. Ti mana+lArI=mananI+pAchaLa janArI=icchA pramANe vartana karanArI. 467
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ 468 punyanidhAnajI kRta agaDadaC uyarai tasu AyauM, jAyau subhadina vAra rI mAI; mahAmAya jAya jima "SaTamukha, sicI jayaMtakumAra rI mAI. 6 suMdara jJAna hUyau anukrami jorAvara, asaka jasu pa sujANa rI mAI; khAga tyAga nikalaMka nirehaNa, bhAgyavaMta kulabhANa rI mAI. 7 suMdara0 sAta vyasana vasiyau karama vasi, paDIke bahuta pramAda rI mAI; ati-nagarImAM phiraI anADI, mukI kula-marajAda rI mAI. 8 suMdara, rasika jUI paradArA-laMpaTa, musaI ghaNuM paramAla rI mAI; pApa karaI jIunai navi pAlaI, cAlaI viruI cAla rI mAI. 9 suMdara kiratI kAla gayau Ima karatAM, vahatAM ima unamAda rI mAI; prajA kuMara kari thaI pIDAtura, lAgaI nagara nisvAda rI mAI. 10 suMdara0 Ara mahAjana mili cIMtavIyo, kIdhau Isau vicAra rI mAI; "rAjAthakaI kizuM iNasAru, karasyAM jAya pukAra rI mAI?" 11 suMdara, lIla 'lasaNIyA motI mahurAM, vasata amolaka hAra rI mAI; paraghala pesakasI laInaI, pahutA rAjaduvAra rI mAI. 12 suMdara, bheTa karI vInavIya bhUpati, kahyau carita tatakAla rI mAI; vADi kAkaDI khAyu vigADaI, rAkhaI kuNa rakhapAla rI mAI.? 13 suMdara, pANI hUMtI uThaI pAvaka, vidhu varaSaI viSa ghora rI mAI; mAtA jo sutakuM te mAraI, kIjaI ketha pukAra rI mAI?' 14 suMdara jagata isI karI bhAMti jaNAi, phUarataNI sahu vAta rI mAi; "haTakau kUMara ke sIkha ghau hamanaI, sau vAte ikavAta rI mAI. 15 suMdara rAjA sAMbhalinai rIsANau, kIdhau kopa 10karura rI mAI; ati-vasatI dukhadAI aMgaja, te choDI jaI dUra rI mAI. 16 suMdara, 1. pArvatI. 2. kArtikeya. 3. zacI=IndrANI. 4. IndrapUtra. 5. zaku. 6. jIvone. 7. AnA mATe. 8. vairya maNi. 9. sonA mahora. 10. puSkaLa. 11. caMdra. 12. aTakAvo. 13. kra. For Personal & Private Use Only
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 17 suMdara0 sakharau ghaNuM sasobhita suMdara, sohai jiNa kari sUMTha rI mAi; ApaNa DauhI alagau kIjai, ahi-DasIu aMgUTha rI mAi. pahiryA jiNa karI dukha pAmIjai, kanaka kisau tiNa kAma rI mAi?; kIjai kissuM kUara tiNa setI?, jiNa kari dukha praja-gAma rI mAi. 18 suMdara0 rAjA tei ja kahijai rupaka, niratau cAlai nyAya rI mAi; baira kavaNa? kuNa beTau-baMdhava?, alagau karai anyAya rI mAi. 19 suMdara0 21 suMdara0 dIdhI sIkha dilAsa denaiM, parajA sahu pahirAya rI mAi; 'tumhanaiM dukhadAi nara tiNasuM, kAma nahIM' kahai rAya rI mAi. 20 suMdara0 desavaTau mana ANe daiNau, teDyau suta tiNavAra rI mAi; tIna pAnanau bIDau tiNanaiM, dInhau bharadarabAra rI mAi. rUThA yama sarikhA hU~i rAjA, tUThA meha samAna rI mAi; AkRta Agi sarIkhI jANe, aTaka grahyA asamAna rI mAi. vadana kUMara tiNa vilakhau kIdhauM, kisuM hUMu aNakAla rI mAi?; jaNa pAkhatI e turata jaNAyauM, tiNa samau tatakAla rI mAi. 23 suMdara0 puNyanidhAna kahai tumha suNajyo, catura jike mana raMga rI mAi; 4rAjavIyArI Asa ju kIjai, piNa kehau paAsaMga rI mAi?. 24 suMdara0 22 suMdara0 1. prajA. 2. patnI. 3. prajA. 4. rAjavIonI. 5. darda. For Personal & Private Use Only 469
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ 470 punyanidhAnajI kRta dUhAH kopa Topa kuMara huuM, na lagaI jora lagAra; grahyau nAga jima gAsTI, karatI rahaI kuMkAra. vali manamAMhe cIMtavaI, " kisyau dosa pita-loka?; dukha-sukha saMpata viha-likhyA' phala na havaI te phoka. DhAlaH 3, jhUMbakhaDAnI. kumara tihAMthI nIkalyauM, sAhasa dhari manamAMhi sadA sukha saMpajaI; sAhasIyAM satavAdIyAM, hoI kisI paravAha? sadA.. khaDaga leI nija mani kharaI, sAthI bhAgya vizesa sadA; ekAkI avichanapaNai, pavaulaI desa-videsa sadA. vasudhA nayara vaNArasI, Ayau anukRmi tetha sadA; serI-galIe saMcaraI, koya na pUchaI ketha?' sadA.. saIdesI mANasa sadA, sahuko milaI sahesa sadA; koya na "Ava' na "jA' kahai, dohila tiNa paradesa sadA.. yUtha vichUTake hAthaya3, anamana phiraI udAsa sadA; sabalAhInaI sAMkaDauM, na havaI jarai nivAsa sadA.. caMDa kalAcArija tihAM, paMDita zAstra-pradhAna sadA; para-upagArI paragaDauM, brAhmaNa jANa-vidhAna sadA.. teha kuMara Ayau tihAM, sAMjali guNa-siradAra sadA; pada paMkaja praNamI karI, baITha vinaya vicAra sadA. 1. bhAgyamAM lakhelA. 2. niSphaLa. 3. satyavAdI. 4. satata. pa. pasAra kare che. 6. svadezI. For Personal & Private Use Only
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa kalAcArija bolAvIyauM, 'kuMara! rahau kiNa gAma? sadA; jAta-mAta-pita kahuM jihAM, kavaNa ThAma? kuNa nAma?' sadA. kuMara sakala tiNanaIM kahaiM, vAta ju jikA vitIta sadA; rAjaputra giNi rAkhyau, paMDita pAsa pravIta sadA. bhAgyavaMta jiNa bhui bhamai, dolati tiNa-tiNa desa sadA; paga-paga pAlaju pAtharyA, jau gADhau paradeza sadA. sakala ju nija ghara suMpIyau, haya-gaya-ratha-AvAsa sadA; rupa-parAkrama-cAturI, turata dekhi guNa tAsa sadA. kavittaH prathama rupa prAkamma sugati subha vayaNa sulocana, guhari dhIra gAtrayata aDiga jima mera mahaNa maNa; khAga tyAga nikalaMka niDara budhivaMta nirehaNa, vAca kAcha vaDavIra vakhata prAghA tajakai jiNa; paMjarai vajA saraNau tusA teja bhANa opamataMi, bhUpAlataNA udayarAja Ni isA aMga avayava tai. vADI gRha vasavA dIyA, tethi rahaI nita vAsa; sadA; rAti-divasi sukhasuM rahai, karatau kalA-abhyAsa sadA. Alasa mUkI abhyasai, ekaNa cIta anaMta sadA; haya-gaya-zastrataNI valI, bahuMtara kalA budhavaMta sadA. vana tiNa parasara ika vasai, seTha-bhuvana suviseSa sadA0; tiNa caDhi ika tiya tiNabhaNI, dina-dina joyai dekhi sadA0. rIjhI tasu guNa-pasuM, rahI rAga lapaTAi sadA; viraha rupa jravAsaga DasI, palahara tAru na khamAya sadA. 1. vyatIta thaela. 2. pavitra, pAThA pratita. 3. pAraja=suvarNa. 4. sarpa. 5. mada. For Personal & Private Use Only 8 9 10 11 12 13 14 15 16 471
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ 472 punyanidhAnajI kRta *luki kadalI-kuma ekadA, nAkhyau kusuma-gaMDUka sadA; muhi AgaI AyaI paDyauM, dekhaI pothI TUMka sadA.. kuara sasaMbhrama upanau, AyarDa Iha kiNa ora? sadA; dekhaI ita-uta ciThudisI, sakala bhuvananI kora sadA.. dekhaI tehavaI ekavI, kadalI disi ANaMda sadA; sola-siMgAra kIyAM khaDI, solakalA mukhacaMda sadA. mana acarija thayeu kumaranaI, "eka raMbha avatAra? sadA; ke sAMprati sura aMganA?, nAgadevakI nAri?' sadA.. Ima cIMtavi pUchyuM "uNaI, kuNa suMdari! kima etha? sadA; bhaNatAnAM sauM khobhavaI?, jA hu vasata huI jethi sadA.' kumara vacana suNi kAminI, vadaI madhura sara vAma sadA; huM beTI baMdhudatanI, madanamaMjarI nAma sadA.. paraNI INi hI ja puravarai, prItama mujha paradesa sadA; gorI lubadhI tujha guNe, bAlI virahaNa-vesa sadA." virahAtura Atura thakI, nAMkhaI kaThina kaTAkSi sadA; puNyanidhAna kumarabhaNI, mohi lIya3 ju mRgApti sadA. th che C 1. chupAIne. 2. daDo. 3. bAju. 4. joI. 5. teNe. 6. svara. 7. vAmA, strI. For Personal & Private Use Only
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 473 yata: tAvatpUjyapadasthitiH parilasattAvadyazo jRmbhate, tAvatzubhratarA guNAH zuci manaH tAvat tapo nirmlm| tAvad dharmakathA virAjitayateH tAvat sa 'dRzyo bhavet yAvanna zramakArihAriyuvate rAgAnmukhaM vIkSate / / 1 / / [zArdUla vikrIDita] dUhIH my bh bh hAvabhAva vibhrama karI, huya kumara piNa moha; donuM aTake premarasa, jesaI caMpaka loha. ubho pramadA pAmasaI, nimiSa dharaI nahI dhIra; ita-uta Taryo na jAyahI, paDI prema-jaMjIra. eka-eka viSNu nA rahaI, jasaI jala viNa mIna; "Adari mujha' te trIya kahaI, "hAM jema rasalIna. laI palAhau jovanataNau, mo sarikhI sunAra; pa padAratha pAyakaI, Ima hI phoka ma hAra." guru aMkuza bhayau Darapatala, phUara kahaI suvicAra; "yuM kahisyau tyauM karisa huM, paDi kharahau dina cyAra. rAjakuMAra valI kahaI, "hiva chuM guruhAtha; bhaNi kari calatAM gharabhaNI, saMgrahi jANyuM sAthi." Ima kahinaI de sIkhatasuM, karinaI prIti balaMba; hiva sukhe ghara nija-nija rahaI, bhaNaI kuMara avilaMba. haya caDhi ubhau ekadA, rAjamArga vici jAya; vAtu huI je te havai, te suNayo rasa lAya. 1. pAThA sadazo. 2. lohacuMbaka. 3. umaMgathI. 4. strI. 5. lAbha. 6. pAmIne. 7. paDhIne=bhaNIne. 8. balavAna, majabUta. For Personal & Private Use Only
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ 474 punyanidhAnajI kRtA 2 rAjA 4 rAjA DhAlaH 4, alabelAnI. rAjA 'raI darabArathI re lAla, chUta dvirada choha madamAtaure.; tila-tila saMkula toDatala re lAla, kAla bharIu koha mada.. 1 rAjA, UpADaI taru oTalA re lAla, DhAhi karaI DhamaDhela mada; vArya na rahaI vAMkaDI re lAla, karatau isaDI cUkela mada.. bala karatau bAjAramazuM re lAla, Ayau adhika UnADa mada; hAhArava nagarI huu re lAla, nAkhaI bhAta pADa mada.. 3 rAjA, ca9-bAre mANasa car3hayA re lAla, sahu ko Darata sAtha mada0; mogara-barachI mAratAM re lAla, hAthI nAvaI hAthi mada.. teha kuMara ubhI tihAM re lAla, kolAhala suNyau kAna mada0; "pUjaNa pura gheryau dile re lAla, jANyasau juvAna mada.. pa rAjA, jaladha kidhu jorAvarI re lAla, mukI chaula prajAda mada; te havaI gaja Ayau tihAM re lAla, dozyala mada-unamAda madao. 6 rAjA daragata nayana rIsaI bharyau re lAla, karatI jhIkAjhIka mada0; lalakyau suDi lapeTatau re lAla, Aya kuMara nijIka madao. 7 rAjA, tahavaI turIya putArIyau re lAla, dekhe ehavau dUTha mada0; hAthI kumara hakArIuM re lAla, paDIyau tiraraI pUMTha mada.. 8 rAjA, lAgau lAra bhUlagolagaI re lAla, Ayau suMDa upADi mada0; kari tivaTale goTala tisaI re lAla, nAMkhya kumarI upADa mada. 9 rAjA jhabake tiNa Upari jhukyau re lAla, matavAlI madaaMdha mada0; turata kuMara haya UtarI re lAla, turata caDhyau gajakaMdha mada0. 10 rAjA, 1. rAjAnA, pATha0 haI. 2. hAthI. 3. divAla, makAna pADe che. 4. krIDA. 5. dUrjane. 6. kinAro. 7. maryAdA. 8. rakta. 9. pAchaLa. 10. lagolaga. For Personal & Private Use Only
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 475 hAthI doDa harAvIya re lAla, mAre aMkuza mAtha mada0; bala choDe vidgala hUyau re lAla, huya kumaranaI hAtha mada. 11 rAjA, khelAya bahu khAMtizuM re lAla, kADhyau gajarau ukAsa mada; loko acarija Upanau re lAla, "eha kavaNa asahAsa?" mada..12 rAjA mahura rAjAre mANase re lAla, rAjAnuM kahyau jAya mada0; "ekaNi paradesI grAu re lAla, hAthI hAra manAya" mada0. 13 rAjA, rAjA jitazatuM rIjhIya re lAla, sAMbhali isau sapa mada0; jAya bulAvaI joya jaI re lAla, kuNa juvAna? kiNa pa'? mada..14 rAjA, mAMhi bulAyeu AvIya re lAla, kuMara ghaNuM sakalApa mada; bhujanuM nRpa bhIDe milyau re lAla, nikaTa baUsAryau Apa mada0 15 rAjA, vinaya karI nRpa vedhIyala re lAla, sakharI lulita sujANa mada0; uttamakulanA UpanA re lAla, vinayataNau vAkhANa mada.. 16 rAjA, moTA meha nameI sadA re lAla, taru piNa namaI timIva mada0; mAnava tima moTA cike re lAla, sahajaI namaI sadIva mada0. 17 rAjA, rAjA manamaI cIMtavyau re lAla, uttama mAnava ehamada0; uttama turata pichANI re lAla, dhRta gati mati kari deha mada. 18 rAjA, vaya choTau moTI guNe re lAla, teja puMja avatAra mada; ratanaciMtAmaNi sArikha re lAla, e chaI rAjakuMAra mada. 19 rAjA, kaviraH aMkuzI tana bina hoya to hiva sitAsu mataMgaha, tanakacakra vara hoI tadapi bhajaI giri paMkhaha; 1. naDatara, ADakhIlI. 2. sAhasa. 1. TI =tima+IvaHsvara pUrve svara lopathI saMdhi karI che. 4. je koI. For Personal & Private Use Only
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ 476 punyanidhAnajI kRtA tharaki rahaI gaya-ghaDA dekhi sIhaNa cau chAvala, jAI bhara baMdhIyAra thayaI dIpaka ujavAlauM; mukhi japaI maMtri jima gADI nAga teNa khaMcyArahaI, tana sabala na kuchu bhaya jugamaI sakucha te ja sarjana kahaI. 20 rAjA, 1. gajaghaTA. For Personal & Private Use Only
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa dUhA uttama haMsa saMsAramaI, uttama ratana apAra; uttama kula AkhaI nahI, uttama lahaI AcAra. rAjA pUchai kuMaranaI, 'kavaNa nAma? kuNa vaMsa?'; ApaNa mukhi bolai nahI, guruthai lahai prasaMsa. ApaNI kIrita Apa mukha, rasanA jeha kahaMta; phIkI lAgaI rakama cakahi, yuM kuca rRtIyA gahaMta. tasakara bhaya pADyA tisaI, puravAsI tiNavAra; amAM nRbhaI kari rAjavI, parajA kIdha pukAra. niradhana kIdhI nija purI, dhanada jihI anuhAra; tasakara pakaDa sakaI na ko, koTavAla sikadAra. jiNi tiNa rAjA jANIyo, cora na jhAlyau jAya; eha kumara pakaDai paavasa, porasa buddhi pasAya. jitazatru joyau tAsu prati, kIdhau hukama naresa; tiNavelA Ayo tikyuM, de dInhau Adesa. DhAla H 5, carinAlI cAmuMDa riNa caDhaI- ehanI. karina salAma uThyau tisaI, ehavau le Adeso re; 'sAta divasimai saMgrahau, kaI pAvaka paraveso re' aTaka isi kari AkarI, salavyau hoi jima sIho re; dekhi loka iNa kUMaranaIM, sahu mina hUA abIho re. 1. bole. 2. kema?. 3. stana. 4. strI. 5. avazya. 6. pauruSa. 7. Teka, pratijJA. For Personal & Private Use Only ny 1 ra 2 karina 3 4 6 7 1 karina 477
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ 478 sakalanayaramai saMcaraI, ThAvA joyai ThAmo re; rAta-divasa bhamatau rahaI, pakaDaNa tasakara kAmo re. jihAM vezyAgRha jUvaTai, vali samasAna vizeSo re; sUnA devala sodhatau, Acara rUpa aleSo re. pakaDyo cora jAyaI nahIM, ciMtAtura iNa kAjo re; 'avadhi divasi eka z2a rahaI, rahasyai kiNa vadhi lAjo re?. jIbha khaMDa jIvata tajauM, kai ghuMTu visa gholu re?'; kuMara iso mana cIMtavaI, 'vacana gayau bahu molu re. vacana kAji sira vArIyaI, vRthA na kIjaI veNo re; vacana gayaI sira jau rahaI, tau syuM sira rahaI teNo re?' Ima ciMtAtura ekalau, nikasyau puranai bAro re; baiThau Ika vanakhaMDamai, tIjaI pahura tivAro re. cakita-dRSTa ci Mdisi jovaI, vilakhai vadana narido re; tAla-bhraSTa naTui paraiM, vidyAgata khacariMdo re. phAla vichUTau vAnarau jyauM, mAla gamAyaI loko re; tiNapari kumara uMcATIyo, ita-uta rahyau viloko re. tehavai tiNa vana-urathI, Avata dekhyo eko re; ehavo rupa acaMbha sau, kapaTI kApaDa-veSo re. maca-maca Daga paga mukatau, lAMba kAMdha jhaMghAlo re; sira-muMData saralo ghaNuM, muMchAM kiva lAMghAlo re. hayatha gaNetrI lahakatI, mukha karato muNaNATo re; lAla lapeTyai luMgaDe, vahatau ujaDa vATau re. punyanidhAnajI kRta For Personal & Private Use Only 3 karina 4 karina0 5 karina 6 karina 7 karina 8 karina 9 karina0 10 karina 11 karina 13 karina 1. prasiddha, mukhya. 2. leSa=thoDu, azleSa=samagra. 3. khAMDIne=kacaDIne. 4. Ti-narendra=rAjA thAya paraMtu, ahIM nara+Ind=zreSTha puruSa evo artha karavo. 5. naTanI. 6. saMnyAsI veSa dhAraNa karanAra. 7. jaMghAvALo. 8. moTA DagalA bharanAra. 9. mALA, pAThA gaNezI. 12 karina
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 479 14 karinA 15 karina, dIsaI bhuja douM agilA, kaThiNa hIyo ju kamADo re; mahiSa-kaMdha mAto ghaNuM, bhasamabharI sira-ADo re. phAraka vAnara phAla yuM, lAla kIye caSalolo re; alakuTI ekaNa kara lIyaI, ekaNa khaNa amolo re. "eha cora' INa Arekhe, kIdhala isau vicAro re; turata teha Ayo tihAM, jahAM beThI rAjakumAra re. jogI pUchaI jugatasu, 'kuNa bAbU? kima etho re?'; kumara kahaI piNa kelavI, "kahi niradhana rahaI ketho re?. 16 karinA 17 karina 1. kapALamAM karavAmAM AvatI rekhA. 2. chuTo, mukta. 3. cakSuno DoLo. 4. lAkaDI. 5. ArakSake=rakhevALe. 6. dAva. For Personal & Private Use Only
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ 480 punyanidhAnajI kRta dUhAH huM niradhana chuM bApajI!, koI naI AdhAra; INa vani huM vizrAma , te puri anna AhAra'. niradhana makhaTU pUta jiMhA, jAyaI jAryo tihAM; meM jogI avadhUta, kuNa bolAvaI? rahI kiMhA savaIyAH Atha vinA mili bAtha na ghaI kou sAtha gahena kahe na sagAI, mAta-pitA-suta-hAya savAratha citraga hoya tala hoya suhAI, gAMTha garaW thakaI siradAra julAra phiraI lakhaloka lugAI, puNyanidhAna pramANa tike je krike ghara sAhiba mAla savAI?. 3 DhAlaH 6. ma kara cIMta' jogu muNe, "toDu dAladU tujha re, kumara kaI "hiva cIMta sI?, mahApuruSa milyana mujha re. yata: devANa varaM siddhANa, darasaNaM guru-narIda-sanamAnaM / jaya mUna ravya nA (?), pAyanI puvpA dANa III titaraI sUraja Athamyo, pasaryo prabala aMdhArI re; timAMthI cora ju nIkalyo, lIpa kumAra ju lAro re. beu tihAthaI baDagaDyA, AyA nagara majhAro re; ekaNa ghara IsarataNaI, dInhI bhIta darAro re. 0 0 1. nagarImAM. 2. dhanADhyanA. 3. cIro, kANu, bAkoru. For Personal & Private Use Only
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa mAla ghaNai paI bharI, tasakara kADhI tANo re; uttarasAdhaka kuMaranaI, suMpai neNanuM ANo re. rAjakumara tava cIMtavaI,'paratikha tasakara eho re; prahaNu khaDaga prahArasuM?, jou atha rahai jeho re.' kara bharaNI beu dhiryA, tiNa vana AyA teho re; cora kahai 'sUAM IhAM, thAkA bahu ama deho re'. kapaTa nIMda sUtA kanhaI, beu mana avisAso re; eka-ekaNa mAraNa bhaNI, 4dUTha hRdaya krUsAso re. niThThAbhara tasakara huau, pahatau pApa ja Ayo re; turata kUMara uThyau tisaI, jAya chippau taru-ThAyo re. titaraI te piNa uThIyo, mAraNa tasu padhara manno re; nikaTa tAsu dekhai nahI, uThI odha aganno re. khaDaga kADha pUi khaDyo, bakatau supa vikhavAdo re; sAhasa kumara kIyaI tisaI, sAmho kIdhau sAdo re. Amlo AmlA be juTyA, be jamadUta jarUra re; kumaraI cora pachADIyo, kIdhau paga cakacUra re. 1. peTI. 2. nI+ana=nayana=laI javAnI. 3. AzA. 4. duSTa. 5. dharIne=vicArIne. 6. manamAM. For Personal & Private Use Only 5 6 7 8 9 10 11 481
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ 482 chUTA paDatau cora kahai isau, 'suNi uttama! mujha vaINa; iNi vanamaI gRhabhumi chaI, vasaI tetha mujha bena. mAla-mulaka piNa bahuta chaI, vidhi-vidhi ridhi visatAra; te dInhau mai tujhanai, sahu lejo saMbhAra'. gayau teNa gRha kUara, khaDakau kIyau kamADa; 1saMcala jANe vIranau, dInhI silA UMghADi. tiNa tIya dekhe tAsu prati, pUchai tAmu prabaMdha; kumara cora mAryaitaNau, kahayau sakala saMbaMdha. mukha mIThI jUThI thakI, vadaI madhura dhira lAja; 'sira sadaka Iso rAjaraI, mAhi padhArau rAja!.' cora husai sumarA jisai, iNamai kisau vicAra?; so velA juM coranI, yuM eka dhaNIrI vAra. sakharI seja vichAyadI, saMhAlI sukha-joga; 'baisau lyAvuM aragajauM, rAja! lagAvA joga.' ima kahI bAhara nIsarI, hIaDai kharI ja dUTha; avisAsI aprachanapaNaI, te piNa hUMau ju pU. punyanidhAnajI kRta sila kali cAvi seja pari, nAkhI mAraNa kAja; mAMco cakacUre hUMau, rAkhyau kuara mahArAja. 1. saMcAra. 2. bhAIno. 3. AchA-pILA raMganu attara. 4. pAThA tU 5. zilA jemAM bharAvelI che te kaDI. For Personal & Private Use Only 2 3 4 5 yata: na vizvaset pUrvavirodhitasya zatrozca mitratvamupAgatasya / 1 tathAM khudAM pazya 'hajU pUryAM, vyApraLItena hutAzanena / / 1 / / [pazcatantra-rU/1] 7 8 9
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 483 coTI jhAlI coraTI, bakatI Ima mukha bola; "mujhanaI kuNa mAraI sakaI?, nIlaja! raMDa! niTola!" bAMdhe ANI rAyagRha, kahIvA tasa vadIta; vasudhAmAhe visatarI, parati kUara pratita. rAjA takara-gRha huMtI, luMTe lIdhau mAla; sahu lokonaI supIyo, Apa-Apareu saMbhAla. dekhI kumaraNI kalA, saMtoSANo rAya; nitaprati sukha saMpada milaI, vidyAtaNaI pasAya. yataH sUrAzca kRtavidyAzca, yA strI rupavatI bhvet| yatra yatra gamiSyanti, tatra tatra kRtAdarAH / / 1 / / [anuSTubh] DhAlaH 7, sohalA jAta. tUThainaI rAjAjI dInhI dIkarI re, kuara bhaNI mana koDa; kamalasenA kamalAnana kUarI re, juDatI dekhe joDa. josInaI teDAyo lagana-kuMDAlIyo re, graha-dUSaNa sahu TAla; subha dina kumarI kumarataNaI galaI re, ghAlI vara varamAla. ghara-ghari toraNa "gUDI uchalI re, vAjaI Dhola nIsANa; gorI gAvaI "sUkava sohalI re, milIyA rANo-rANa sovanakalase kelIgraha racyaure, ANe nIlA vAsa; corImAM baIThA vara-vIMdaNI re, meM rohaNa caMdA pAsa. kaura vasatra pahiyaMI nija lADalI re, TUMkuM akSata bhAla; bihu hatha levala bAMbhaNa joDIyo re, lAgo raMga rasAla. 1 tUThanaI. 2 tUThaInaI 3. tUThaInai. 4 tUThainaI. pa tUThainaI. 1. pAThAavadAta. 2. AbarU, pratiSThA. 3. khUza thaIne. 4. yathA yogya. 5. nAnI dhajA. 6. saubhAgyavatI. 7. bIMdaDI=vadhu. 8. vastra. For Personal & Private Use Only
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________ 484 dasahajhAra turI `tau hAthIyA re, sahasa gAme siradAra; lAkha pAyaka beTInuM rAjA dIyA re, hathamuka levA vAra. saMtoSyau sagalo hI sAjano re, dIyo jImADi taMbola; mAMgata jana sahu samu mIkAyA re, hayo sujasa raMgarola. beu baradala 4Agara ruparA re, beu caMpA-vela; beu milIyA dIsai ehavA re, yuM sAgara-gaMgA mela. IsaDau sakharau lAdhau sAsarau re, navaraMga pariNI nAra; tau piNa manamai AmaNa-dhUmaNo re, madanamaMjarI pyAra. je jaNaraI sAjana mAni vasai re, te tiNasuM raMga-rAsa; haMsau mAnasarovara raya degkaraI re, karahau thalIyAM vAsa. 6 tUTainai 7 tUTainai. 8 tUTainai. 9 tUTainai0 10 tUTainai. tuyAM mana lAgo sahIyA mANasAM re, tAM milIyAM sukha hoya; pyAsa ju lAgI sahIyA premakI re, te na bujaI sIMcyA toya. 11 tUTainai 12 tUTainai madanAtura cAtura Atura thako re, beTho jisau re udAsa; agaDadatta dUtI Ika tehavaI re, Avata dITha ulAsa. kumara Adara dInhau besANau re, pUchyuMu ApaNa kAma; 'rAja! lagai mukI che ima kahyo re, madanamaMjarI nAma. "rAjataNaI virahAgana huM jali re, kahi mukI Iha vaINa; "saMgama-jala sItali kari suMdarI re, sAMbhali sAcA saINa!. 14 tUTainai 13 tUTainai tujha viNa ekA ghaDIya na AlagaI re, palabhara rahyo re! na jAya; madanamaMjarI kahirAyo prIunaI re, pUraNa sukha gho Aya.'' punyanidhAnajI kRta 1. pAThA. suu. 2. pADA. sumUtA. 3. prakhyAta, yazasvI. 4. (rupanA) bhaMDAra. 5. caMpA ane caMpAnuMjhADa tenA para-vIMTaLAyelI velaDI jevA. 6. anurakta, Asakta. 7. UMTa. 8. pANI. 9. svajana. For Personal & Private Use Only 15 tUTainai
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa dUhA vali viseSa rIjhI suNe, gaja-tasaka avadAta; jaNa-jaNane mukha jUjUA, sujasa ghaNA suprabhAta. rAta-divasi jhuratI rahaI, vadana vadaI tujha nAma; ATha pahara tomara magana, bIjo koya na kAma.' dUtInu rIjhava kumara, de taMbola sanamAna; 'kahiyo tumha tiNa prati jaI, mujha mukha taI Iha vAna. ''jiNa vidhi tumha hama tiNi vidhaI, kahijai kisI *juvANa; vaIgI pUravalI kahI, karasyAM vAta pramANa.'' ima kahinai tasu sIkha dI, gayA divasa dasa-bAra; titaraI mANasa tAtanA, AyA bulAvaNahAra. AlaMge AMsU sahita, pUchI pita kusalAta; kusala-khema kahi Ima kahyo, 'teDAyA tujha tAta.' susarai hUMtA sIkhale, sahu saja kIyA khaMdhAra; rAjA mukalIvau kIyau, sIkha deya suvicAra. mAta dei beTI bhaNI, bhalI sIkha surIta; 'pativrata nitaprati pAlaye, vAru have vinIta. sAsU naI susarAtaNI, kare lAja bahukANa; vadhAre lokamaI, pIharataNau vakhANa.' pUta kamalasenA nija kAmanI nai, madanamaMjarI nAra; rathi besADe beuM jaNI, le calIyo kumAra. 1. sAMbhaLIne. 2. tamArAmAM. 3. vANI. 4. juvAna, pAThA nuvANa. 5. pAThA. musaraI. For Personal & Private Use Only ny 2 3 4 5 7 8 9 10 485
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________ 486 punyanidhAnajI kRta DhAlaH 8, cazyala caMDapradyota raNa jhUjhavA- ehanI. cAlIyau kumara kari sena nija desaprati, vAjatA sabala nIcANa vAjA; majala kitarIka pahuMcAya pAchI valyo, nayara vANArasItaNI rAjA. 1 cAlIyau seSa sira salamalaI samudra-jala chala-chalaI, meradhara ghasaka pAtAla dhAyaI; sUra jhAMkhau ghaNuM gayaNa-raja gUgalauM, rAtA-dinataNI navi khabara pAyaI. 2 cAlIyo, nIra nadi sosavaI dhuMbasira nadaI vahaI, jhADa pahADa maIdAna DhAI; cakU Are cakaI vaIra hara audUkaI, haIvarA hubasa asamAna gAI. 3 cAlIyo lAMdhIyo Apa paradesa utAvalaI, eka vana guhira vicimAhi Ayo; ghaNA jhADa luthAM bathe vAgha-vAnara ghaNA, ghaNuM rudra adhUra vanarAya chAyo. 4 cAlIyo, cAlIyo vana usaI megha Ayo tisaI, luMbata jhuMbanuM vIja camakaI; gaDa gAI gayaNa kaDaka bhaDaDA karaI, kAyarAtaNA hIyA karala kamakaI. pa cAlIyau bhIla kaTaka tisaI kumaradala bhelIyauM, nIkale sakaI nahI vITIyo sAtha; jhUjha "mAto bive loha jhaDa UpaDa-UpaDa, tIra bhAlAM chare AchaTaI hAtha. 6 cAlIyau haka nAra dahasaI DasaNa jAyaNa DasaI, gRdhraNI paMkha asamAna UDaI; sIma viTake paDe eka-ekaNa aI, ruhira khAle vahI lotha chUI. 7 cAlIyo huA rudra babAla harIla rajapUta sahu, choDa paga kumararale sAthe bhAgI; kumara mana cIMtavaI sAthe bhAgau sahu, zatruzala "sAbata mUhi lAgau 8 cAlIyo agaDa paga mAMDi asamAna lAgI hivaI, cAlataI loha kara choDa vAve; ekalaI kesarasiMgha UpADanaI, nAMkhIyA zatru gajasDa bAha. 9 cAlIyo kIyo buddha parapaMca tiNa coranuM jIpavA, mahura ratha madanamaMjara besADI; dRSTa dekhata samI turata calacita hUyo, kumara hAthA rahyo dhanuSadhArI. 10 cAlIyo 1. eka divasanI musApharI. 2. DhaMkAI gayA, pAThA 0 vahaI. 3. pAThA, sara.4. pAThATha karaNa. 5. pAThAmAtevi. 6. pAThAupaDaI. 7. pAThAchuTe. 8. sAbaduetaiyAra, sajja. 9. pAThAbAhe. 10. pATha0 gADo. 11. mora=AgaLa. 12. dUSTithI. 13. pAThA rahuu. For Personal & Private Use Only
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadA rAsa 487 bhIla nAThA bIyA tUla vaMtUla yuM, bhIlapati eka paga mAMDi Ayo; bive jhUjhaI kahara sAMtha tiNa sAphalaI, jIpa na sakaI koI kIyaI AgaI. 11 cAlIyo huI jeta rAjA narisojI AraNa sahu, sAtha kitarIka le Apa kerI; cAlIyo tihAMthakI teha vana lopIyo, eka govala 'taThaI kIyo Dero. 12 cAlIyo, teNa govalathakI doya nara AvIyA, agaDa Age kahaI madhura sAI, saMkhapura hAM bhaNI sAtha le cAlayo, kATasyAM paMtha so tuha prasAde. 13 cAlIyo, UpaDyo sAtha le sAtha donu jaNA, cAlatAM vIca do vATa AI; cora-gaja-sarpa "bhI sIha jimaNI galI, "dAhaNI sakhara' biMdu kahi jaNAI. 14 cAlIyo, cAlIyo kumara tiNa bhIma mAraga kahe, "sAtha mo thakaI kisI bIha tumanaI?"; sabala "UvaTa vahaI sadA jaga rIta chaI, nibala mANasa tikI dIsaI naminaI. 15 cAlIyo, tiNa samaI eka koI vesa sanyAsara), kAna rudrA jaya-mukaTa sohaI; kumara pAsaI tiko Aya Ubho rahyo, hari visana kahi visana jagata mohaI. 16 cAlIyo 1. vaMToLathI. 2. tyAM. 3. paDAva. 4. pAThAtumU. 5. bhaya. 6. DAbI bAjunI. 7. sarasa, suMdara. 8. avaLA raste. 9. rudrAkSa. For Personal & Private Use Only
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________ 488 punyanidhAnajI kRtA dUhIH kapaTa sanyAsI Ima kahAM, "sAMbhalI narapati rAja!; sAtha lehu lagi saMkhapura, tIratha darasaNa kAja. mujha pAsaI dInAra che, te rAkha tumha pAsa; yuM mAraga nirabhaya saMcaruM, rAjana! tuNDa vesAsa." kIyau kumara jima uNa kahayo, pUrI tAsu jagIsa saMnyAsI saMtuSTa have, dIdhA kumara AsIsa. kapaTa pAra navi ko lahaI, jaI kari jANe koI; bhItara pItarahI calaI, jo jhalaka kanaka kITeI. yata: suprayuktasya dambhasya, bramhApyantaM na gacchati kolako viSNurupeNa, rAjakanyAM niSevate. [paJcatantra-1/218]. DhAlaH 9, megha-mana kAMI DamaDolaI re-ehanI. kuma tihAMthI cAlIyo re, sAthI le sanyAsa; gati-AkRta tasu dekhanaI re, na dharaI mana vesAsa. kumarajI siMhAthI cAlaI re. Ima anukrama vahatAM thakAM re, Ayo govAla-vAsa; te kapaTI bolaI tisaI re, "Aja raho I vAsa. 2 kumarajI. ccAra mAsa IhAM jhUlIyo re, tiNa kaI mUjha "prasaMga; bhagata karu huM tummataNI re, bahu gorasa manaraMga." 3 kumarajI 1. pittaLa. 2. AkRti. 3. pAThAtihAM. 4. avasara. For Personal & Private Use Only
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa rAkhyo kari haThao gayo re, leaNa gorasa sAra; pUchaI sAtha ju pAlIyo re, jANe kapaTa kumAra. dUdha-dahI mATA bharyA re, ANyA kari viSa joga; pIyau sAtha bahu vAlatAM re, vinA kumara vidhi-yoga. saraga pahto sAtha te re, rahayo kumara nija heka; cADhi dhanuSa Ayau tisaI re, mAraNa kapaTI-veSa. maMDyo te piNa sAmuho re, lIdhau jogI mAra; kumaraprataI paDatau kahaI re, 'ika suNi vacana udAra. dekhau paDAvI-pAkhatI re, giravara doI naya jetha; Ika manohara tiNa vicaI re, devala chaI Ika tetha. tiNa devala pacchima disA re, chaI Ika gRha-pAtAla; tiNamai mujha mahilA vasaI re, navajovana sukamAla. jaitasarI nAmai karI re, ghaNA dAma jasu pAsa; dInhA maI sahu tujha bhaNI re, bhogavi bhoga vilAsa.' sAda dIyo jAya bAraNaI re, AvI te piNa bAra; jANe nAga-devAMganA re, camakata mukha dIdAra. koyala sabada bulAvIyo re, 'mAhi padhAro rAja!'; kumara nayaNa tasu nirakhanaI re, jANyo 'dhana dina Aja.' bolyo kumara sarAgIyo re, dekhi sakomala bAla; madanamaMjarI tiNa tisaI re, dIyU saTa pati-gAla. 1. sAthe AvelAo. 2. aTakAvavA chatA. 3. pAThA tiNataI. 9. pAThA dIchu. 10. phaTako, lApho. 4 kumarajI0 pa kumarajI0 teNa maraNa-zrama pAmIyo re, kahi sagalI Iha vAta; kASTa agana tiNa 'tiNanaI re, kumara hiva tiNi disa jAta. 11 kumarajI For Personal & Private Use Only 6 kumarajI0 7 kumarajI. 8 kumarajI0 9 kumarajI 10 kumarajI0 12 kumarajI0 13 kumarajI0 489 14 kumarajI0 bhekha. 4. pAThA DaMDyo. 5. DAbI bAju. 6. naI=nadI. 7. dharma. 8. pAThA
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________ 490 punyanidhAnajI kRta 15 kumarajI 16 kumarajI 17 kumarajI "mAta-pitA sahu maI tajyA re, baMdhu-varaga nija gAma; maI mana dInhau tujhanaI re, tU tAke 1pari ThAma." vayaNa suNI nija tIyanAre, uThyA te gRha choDa; ratha bese beu calyA re, uNa mAraga uNa ThoDa. sukhasuM mAraga cAlatAM re, Ika vanamAMhi visAla; dIThA mANasa doDatA re, karatA buba-kharAla. agaDa Apasa saMbhrampo re, baITho jisaI saMbAhi; lokAM pUThi paDyo tisaI re, dIThI gaja gajagAha pyAra daMta uMcI ghaNuM re, sagale DIla "sapeda; mada jharata mAto ghaNuM re karatau dhuMdhala kheda. madanamaMjarI bIhanI re, dekhi usau vikarAla; makara cIMta' pati ima kahaI re, sAhisa suvidhi suMDAla. ratha Utara haIvara caDhyo re, Ayo dekhi tivAra; paDyo pahilAnI paraI re, hAthI kumara husmAra. 18 kumarajI 19 kumarajI 20 kumarajI 21 kumarajI 20000000 austry"'s ) 1. bIjA. 2. strInA. 3. sthAna. 4. barADA. 5. sapheda=zveta. 6. dhUMdhaLu, dhULa uDADIne aMdhakAra, For Personal & Private Use Only
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa dUhA hAthI khela khelAvIyo, kIdho pADA prAya; hiva tihathI AgaI calyo, agaDadatta nararAya. UThyo tehavaI ehavo, sabala parAkrama sI; dharatI pUcha pachADato, ari DArato abIha. sAmyo Ayo sAMphale, naravarasuM naharAla; guhirai sAda gaDUkato, karatau 1lodu laMkAla. vAgha vAu vAhaNa hUA, pagabhara khisyA na jAya; uThyau kumara parAkramI, maMDyo sAmho Aya. kumara hAtha kasa kaTi rahyo, pADyo khaDaga prahAra; kahara vAgha bive khasyAM, kehariro jayakAra. vighana khaMDi AgaI khaDyo, mAraga vicaI bhuyaMga; ItaraI dITho ehavau, ati pakAmasa vraNa aMga. laparaka doI jIhAM lasaI, dhamaI jema dhamaMta; phaNA Topa kIdhaI phaNI re, rela jisau ralakaMta. dekhi sarpa manamaI DarI, madanamaMjarI nAra; gali vilagI gorI kahaI, 'vAlhama! vAsaga vAra.' kalA-bahuttara-nidhi kumara, chAMTyo raja japa maMta; hUyo sApa te sIdarI, khelAyo ekaMta. nirabhaya kari nija kAminI, sukha samAdha naranAha; saMkhaura AyA sahara, kitalAIka dinamAMhi. 2 For Personal & Private Use Only 3 4 5 7 8 9 10 1. raudra. 2. vAula=vyAkuLa, unmatta. 3. siMhano. 4. pAThA0 ghaDi. 5. kALo. 6. varNa, pAThA vrana. 7. pravAha. 8. bhaTakato, AMTA mArato. 9. sIMdarI=kAthInI dorI. 491
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________ 492 pujanidhAnajI kRta suNI avAja AvaNataNI, sutanI suMdara rAya; parama pramoda ju UpanI, hIyaDaI harakha na mAya. 11 DhAlaH 10, rAga-khaMbhAyatI. kumataNI Agama bhaNI re, bApa karaI "pesArI re; pakilo hukama kIyo Iso re, "mAraga jAya buhAro re'. kumarajI AvaI ADaMbara ehavaI re. kacaro dUra kIyo kahaI re, masakaI mAraga chAMTo re; sagalo sahara kIyo isI re, dhUDa UDaNaraI "mAI re. 2 kumarajI Upara phUla bichAvIyA re, goDAMlagi parimANaI re; rAjavIyAMrI haMsa che re, te rAjavI kari jANaI re. 3 kumarajI 'ThauDa-ThauDa prolAM racI re, vidhi-vidhi raMga baNAI re; sagalA hATa siNagArIyA re, makhamala naI darIyAI re. 4 kumarajI. sADI bApa padhArIyo re, teDaNa beTA kAjaI re; 'hevara-zaivara pAkhatI re, Dhola-1dadAmA gAjaI re. pa kumarajI kumara Avi caraNe namyo re, UMco lIdho rAjA re; le hIyaDAsu bhIDIyo re, pragaTyA harakha ju prAjhA re. 6 kumarajI hAthI upara be caDyA re, iMdra-jayaMta aNuhAraI re; nagara pravesa karaI hivaI re, saura nagaramaI sAra re. 7 kumarajI gorI kalasa kIyAI siraI re, sUchava sADI AvaI re; thAre bhare-bhara motIyAM re, paga-paga vega vadhAvaI re. 8 kumarajI 1. praveza. 2. sApha karo. 3. pANInI mazakathI. 4. zahera. 5. mATe. 6. ghUMTaNa sudhI. 7. pAThAsaMsa. 8. sthaLa-sthaLe. 9. ghoDA. 10. hAthI. 11. pAThA. dadAmA. For Personal & Private Use Only
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 493 9 kumarajI 10 kumarajI 11 kumarajI kamara sAmelau joyavA re, apacharanI pari AvaI re; gokhe beThI goraDI re, sUva sohalA gAvaI re. ghari-ghari guDI uchalI re, ghara-ghari kuMkuM hAthA re; dAna ghaNA mAMgata jaNAM re, dIjaI bhara-bharI bAthA re. lokAM mana vyAmohato re, rAja bhuvanamAM peTho re; jaNaNI-gujaNanuM namI re, vinaya sahita kari beTho re. sagalAM hI ANaMda duAre, sagalAM hI raMga rahiyo re; vichaDIyA sAjana mile re, to suM sukhanau kahivo re?. bhagata hivaI bhojanataNI re, sakhara ephlAI sArI re; jImeM beTo bApanuM re, sAtha sakala suvicArI re. - jImaNa tike ju vakhANarcAI re, je jamyA UNa pAMtaI re; phokaTa dADha galavIyaI re, so kaThina IsyaI vAtaI re. puNyanidhAna pUchaI hivaI re, rAjA vAtA sagalI re; kumara kahaI piNa mAMDinaI re, cAlyAM AyAM vicalI re. 12 kumarajI 13 kumarajI 14 kumarajI 15 kumarajI. 1. sAmeyu. 2. mIThAI. 3. pAThA beTho. For Personal & Private Use Only
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________ 494 punyanidhAnajI kRtA my ` bh dUhIH hiva rahatAM vahatAM sukhaI, sabarasa letI sAuM; jana pramoda pragaTya tisaI, ritu vasaMta ritirAuM. varasA laI pANI karI, sahu sArvala vanarAya; ritu vasaMta pANI vigara, prasavaI tiNa ratirAuM. sahu uttapata pANItaNI, kaI jitaro saMsAra; pANI viNa je pAlDavaI, te vakhANI vara saMsAra. DhAlaH 11, kAmakela rati hAsanAda vinodakI vaIrI- ehanI. Ayau mAsa vasaMta moryala, saba taru vana rI; phUla rahe sahu phula bhamara rahe suNaguNa rI. aMba-niMba-kadaMba bhAra, aDhAraha taruvara; DAla-pAna-phala-phUla guhira bhae saba guravara. yataH savaiyAH kuMjita kokila kAnana-kAnana gujita hai bhamarA bhamarI, ciMhu ora prakAsa suvAsa kumodanI phUlahI tarkaMda karI; atithI manamaEUR unattha vahe jhuki Aya rahe ta-pAnabharI, sabahI vanarAya saMchAya bhaI kavi pUraNa kaMta vasaMta karI. kusuma-ketakI vAsa pila vina sAnahu pasarI; *ora kusuma sahu jAta rahI vana-vana mahamata rI. koyala rahIya kahuka bole suka taru jhara rI; ora paMkhanI jAta magana bhae mada bhara rI. che ja te 1. RturAja. 2. pAThA, ura. For Personal & Private Use Only
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsA 495 sabahu mana unamAda Ayo kAma kaI rI; "kusumacApa gahi hAtha rati-tIya sAtha lIyaI rI. agaDadattanuM rAya uNa vana khelaNa Ae; rAjaloka piNa sAtha aura sahara saba dhAe. Apa ApaNaI raMga Apa ApaNI TolI; leI lAla gulAla nAkhaI bhari-bhari jholI. yataH-savaIyAH nIra abIra gulAla uDAvata gAvata rAga vasaMta gunI, vAvata vINa-mRdaMga sucaMga suhAvata haI vici vaMsa jhunI; alabelI Dolata vAgi nagina sola siMgAra saje sajanI, kavi puNyanidhAna mahAguNa jANa ramaI mili be dhanIAnI-dhanI?. 9 kari-kari kesara ghola bhari-bhari nIra picarakA, choDaI chidra chachoha karatA jAya kicarakA. cahabaccAme jhAla eka-ekanuM pADaI, mRga mada kIcada vIca gala ghelaI gahi mADaI. gAvaI rAga vasaMta, hAtha lIyaI Dapha-vINA, tAla mRdaMga upaga rAga karaI sura jhINA. kIjaI gohi rasAla paMcaraMga ANi miThAI, lADU vidhi-vidhi jAti mevAmAMhi milAI. khAya pIya manaraMga, sAMjha samaI sahakoI, pahutA ghari-ghari bAha bAhira rahyau naha koI. 1. kAmadeva. 2. vagADe. 3. pAThAsave. 4. vAghavizeSa. For Personal & Private Use Only
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________ 496 kumara rahayau Ika bAra madanamaMjarI sAthaI, karatAM raMga vilAsa sApa DasI niya hAthaI. paDyo raMga vici bhaMga lahara tAsu laharANI, paDI jAI pati-aMka veli jisI kumalANI. hUi nicetana nAri kaMta vilApa karaI rI, nayana-nIra asarAla pAvasa yuM ulharaI rI. karatau mukhi hAhAkAra jANi svarupa maDuM rI, ciMtai 'hiva eha saMghAta pAvakamAMhi paDuM rI. jo jIvai mujha tIya tau muja jIvata hoI, kAyA jIva AdhAra jIu vina kAya na joi. A mujha jIvana-prANa A mujha jIva-jaDI rI, iNa viNa syau jamavAra? iNi viNa aphala ghaDI rI.' doya vidyAdhara tethi Aya tisaIM UtaraI rI, pUchaI kumara sarupa 'kAhe rudana karaI rI?' kahI kumara taba vAta suNI sahu zravaNa khagI rI, kIdhI cetana nAri jAgI ki nidda jagI rI. hrayau kumara ANaMda vidyAdhara praNamyA rI, de jIvI jana dAna hiva tihathI upaDyA rI. puNyanidhAna vakhANa pAMce dAna kahaI rI, piNa chaI pahilau dAna tiNa sama ko nahai rI. 1. khoLAmAM. 2. karamANI. 3. maDaduM, zaba. 4. pAThA paDI. 5. vidyAdhare. For Personal & Private Use Only punyanidhAnajI kRta 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsA 497 dUhAH hiva te daMpatI "rayaNa tiNa, pahutA devala jetha, Apa agani levA calyauM, tIya baIsADI tethi. tiNa devalamaI tehavaI, dIpaka paMca pumAna, pragaTa dekhi lubadhA tIyaI, pAMce yodha juvAna. cita cukI dekhita samAM, cita caMcala kahaI rAya, vali viseSa mahilAtaNa3, cita na rahaI Ika ThAya. lAja choDi niralajapaNaI, karaI vilaMbI vAta, paMcanakala laghu-jAta chaI, tirasuM vale vikhyAta. jo le jAye mo pratibaM, tau AvuM tumha sAthi'; tI lejA' te kahaI, "jo mArAM nija pati hAtha." Ima kahi dIpaka DhAMkiyau, te piNa rahyA prachanna; leI kumara Ayau titaI, dIpaka karaNa aginna. dIvau devala dekhi kaI, pUchaI kumara ju vAta; trIya caritta kari ima kahaI, so jhalaka tumha sAtha. vAta sAcI mAnI sakala, dIyala khaDaga tIya hAtha; pheMkI Aga hoI ukaDU, deva sUdhA pari hAtha. para-rata tehavaI pApiNI, dInhau khaDaga prahAra; tiNa pAMce TAlyau prachana, de pAMce vici DhAla. khaDaga chiTaka paDIka zilA, vAjyau raNaraNakAra; pUchaI kumara kasasaMbhrakhyo, "khaDaga paDyau kima? nAri!" 1. rAta. 2. samaye. 3. nAno bhAI. 4. pAThA. tisaI. 5. utkarka=ubhaDaka page besIne. 6. pAThAasaMbhramyo. For Personal & Private Use Only
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________ 498 punyanidhAnajI kRtA kari caritra kAminI kahaI, suNi sAhiba! mujha vAca; khaDaga hAthathI Ugalyau', kumara ju mAnI sAca. *astrI carita na ko lahaI, asatI carita apAra; sura-mAnava vasi trIya kIyA, piNa huI na tiNa vasi nAri. nAmaI abalA e kahI, piNa sabalA IsI na kAya; mana AvaI so yA karaI, nAvaI so na karAya. 1 astrI, 2 astrI, yataH sakala kSitripati vasi kIe, apane hI vasi bAla; sabalA kuM abalA kahaI, mUrakhi loka jamAla?. DhAla 12, gauDI giyo pAsa virAjaIehanI. astrI caritra lakhaI nahI koya, AgaI -AgaI joI re; umayA-jAMgha vasaI nara koI, Isara na lahaI soI re. rAjA bharatharI ghari nArI, piMgalA kharIya pIyArI re; pIlavANasuM ramaI sa "dArI, sUtAM pati nisi sArI re. 'nevarapaMDiA AMkau vAlaI, trIya caritra ujavAI re; nikasI gAthA bivathI gAlaI, viMtara-TAMga vicAI re. rAjA bhojataNI paTarANI, bhAnumatI jaga jANI re; jAyaI tapasIpaI tari pANI, jAtI kiNa hina jANI re. trIya caritra lakhi brAhmaNa AyauM, rANAMhi bulAyo re; rAjA Agama kahe DarAyauM, dvija maMjUsa ghalAyo re. mUkyau sAMkala tAlI mArI, kIya na kAcI kArI re; rAjAnuM kahaI vAta sArI, hAsaI vAta ucArI re. 3 astrI, 4 astrI, 5 astrI, 6 astrI 1. strI. 2. khUbI. 3. strI. 4. mahAvata. 5. dArA=strI. 6. nupurapaMDitA. 7. sanyAsI pAse. For Personal & Private Use Only
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsA 499 eka tIya patinuM gharI AvaI, vicimaI mitra bulAvaI re; "kasaTIraI misi milaNa milAvaI, vAru caritra vaNAI re. 7 astrI, kitarAyaka tIya-carita kahI jaI?, rajakaNa kema giNI jaI re?; sAyara jala kahi kema giNIjaI?, aMbara ketha gahIjaI re? 8 astrI, bIjArI kahi vAtA kehIM?, laMpaTa suratIya tehI re; caMddataNI nArI chaI jehI, sUrijataNI sanehI re. 9 astrI, yata -savaiyAH capalA ati "nainana "vainanakI tanakI manakI atahI capalA, DhigalAya kaI nIca hi logananuM rahaI DhorI lagAya DhacaI DhapalA; vanitA ati kAma-viAkula thaI hoI vidhavala koTa karaI vipalA, tIyakI gati lAkha sujANa, kaI chala dekhi aneka karaI chapalA?. 10 duragati jAtAM sAtha sahelI, astrI viSanI velI re; saMgati karatAM kharI sohelI, piNa niravANa duhelI re. 11 astrI, astrI suravara kade na kahIyaI, joM gADhI sIlasa lahIyaI re; tiNa kAraNa dUraI pariharIyaI, yoga-dhyAmanaI lahIyaI re. 12 astrI, kAmiNi kiNahiraI kasi nAvaI, AsaMsAra pajAvaI re; deva-devatA jije kahAvaI, tyAM nakha agra nacAvaI re. 13 astrI, je jana paDIyA juvatI-rAgaI, tyAM dukha Iha bhava AgaI re; kAma-samAhi vasatAM vAgaI, nihacaI kAlaga lAgaI re. 14 astrI, hoyaDaI juThI mUMhaDaI mIThI, kahaI dIThI aNadIThI re; parihara jaI tasu saMga parIThI, e guruvANa garIThI re. 15 astrI, 1. pIDAnA. 2. bahAne. 3. banAve. 4. nayana. 5. vacananI. 6. pAThA, bala. For Personal & Private Use Only
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________ 500 rAvaNanuM raghunAtha harAyau, iMdrAdika dUkha pAyo re; khAlamAMhiM lalatAMga vahAyau, paga ehI ja kahAyau re. taH-kavittaH AphalIyau tIya-heta bhrAtanuM koNika bhUpati, kiterakeTe judhiyo dhasIta kAraNasu mahIpati; nAri dropadI-heta thayau kIcakAM saMhAraha, pakaDi pAu nAMkhIyA bhIma citamAM jhiu jhAlaha; ati kalaha kUra dUragati karaNa bharasamudra bhara boDavaNa, sujhjhANa sakala sura IMda nara eka tIya paravasa karaNa?. puNyanidhAna kaI suvicArI, cAtura vacana vicArI re; ehavuM jANi tajaI je nArI, huM tiNarI balihArI re. For Personal & Private Use Only punyanidhAnajI kRta 16 astrI 17 astrI. 18 astrI.
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 501 dUhI: ziva tihAM rAti sukhiI rahI, madanamaMjarI saMga; pahutA parabhAte purI, ApaNa ghari manaraMga. kumara ko jANyau nahI, dArAtaNa3 1duroga; rAti-divasa rasIyau haraI, bhAmiNi-rasa-saMbhoga. eka divasa te rAyatanaya, khelaI cauka-caugAna; turI capeTyau tAjaNaI, uDi lAgau asamAna. yu khAMcaI tyau UghamaI, viparIta-zikhya viDaMga; DhIlI vAga kIyAM turata, ubhI rahayau manaraMga. kumaraI guNa aNajANataI, ANya turI alaMga; aTavImAM ubhAu rahayo, jhAjhA jihAM ta-jhaMga. tiNa vanamAM phiratAM thakAM, dIThau devala eka; cAraNa-zramaNa thatI tihAM, baIThA tetha aneka. sAhasagati nAmaI karI, AcArija aNagAra; cAritra pAtra mahaMta guNa, sAdhu vesa siNagAra. DhAlaH 13, puraunai suhAgaNa saDI sAthIya- ehanI DhAla sAdhu guNe kari sobhatA jI, sumati-gupati bhaMDAra re; pAMce vasi iMdrI kIyA re, kiriyAvaMta udAra re. sAdhu guNa kari sobhatI re. cita cokhale rAkhaI sadA, na karaI krodha lagAra re; samatArasamAM jhIlatA jI, pravacanataNAM bhaMDAra re. 2 sAdhu 1. durAcAra. 2. rAjapUtra. 3. cAbukathI. 4. azva. For Personal & Private Use Only
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________ 502 punyanidhAnajI kRtA kUrma-gupata-kAyA rahaI jI, nahI mana lobha ligAra re; mAyA naI mamatAtaNI re, kIdhau jiNe parihAra re. 3 sAdhu tapa-tejii diNayara nisAre, soma-dUSTi soma samAna re; surata suragavi sArikhA jI. dhIrama mera pramANa re. 4 sAdhu DIli suzruSA navi karaI jI, ati malina vastra dharaI deha re; pAlaI pravacana mAtanaI re, nitu rAkhaI jina dhrama-neha re. 5 sAdhu rana-vanamaI phiratA rahaI re, sahaI upasarga aneka re; sUtra-vacana vAcai sadA re, dhyAnazuM arihaMta eka re. 6 sAdhu dvividha dharma prakAsatA re, tIne tattva rAkhaNahAra re; vAraka gati cyAre taNA re, paMcamI gati sAdhaNahAra re. 7 sAdhu je paTakAya na dUhavaI jI, jIpaka sAte dhADa re; AThe mada alagA kIyA jI, bhala rAkhaI vali navi vADa re. 8 sAdhu dasavidhi yatidhama dAkhatA jI, vali aMga agyAraI jANa re; bAre vale upAMganA jI nitu prati karaI vakhANa re. 9 sAdhu cUraka teraI kAThIyA jI, "cavadaha vidyA nijajANa re; panara bheda siddhinA sadA jI, kahi bujhavaI sujhANa re. 10 sAdhu sola kalA sasinI paraI jI, dIpaka gachanA jANa re; satara bheda pUjAtaNA re, upadasaka abhidhAna re. 11 sAdhu aDhAra bhAra vanaspatI jI, ugaNIsa kAusaga doSa re; manasudhi kari "je parihare jI, na karaI saMyama doSa re. 12 sAdhu kumara Aya baIThI tihAM re, dekhi IhavA aNagAra re; pApa-paDala dUraI gayA re, huyI puNya-aMkUra pasAra re. 13 sAdhu 1. dhIra=dhIrajamAM. 2. zarIranI. 3. dhAtu. 4. cauda. 5. pAThAve te. For Personal & Private Use Only
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 503 14 sAdhu pAMca riSa tiNamaI sArikhA jI, sArIkhA pa nidhAna re; pUchaI ehavA dekhanaI re, kumarajI prasana pradhAna re. navalI sI dIkSA lIyaI? jI, e pratibUdhA kema re?'; "paDautara ziva pUjajI re, kahaI savistara ema re. puNyanidhAna kahaI Isau re, "sAMbhalayo sahu sasanehare; nyAnI viNa bhAMje na ko re, bhavIyaNa-manataNI saMdeha re. 15 sAdhu 16 sAdhu 1. pratyutara. 2. pUjyajI. For Personal & Private Use Only
Page #519
--------------------------------------------------------------------------
________________ 504 DhAla H 14, thArI mahimA ghaNI re maMDovara- ehanI. bhalAM kumara bhaNI gujvara, kahaI sAMbhali sahu saMbaMdha re; pUrava vAta savistaraI, pAMcA riSa paDabaMdha re. sadagura sAMsau bhAMjIyo, avirala vANi visAla re; 'camarI nAma vasudhA iNaI, chaI corAMrI pAla re. dharaNIdhara nAmaiM ehavai, chai bhIlAMpati bhIla re; mahaivAsI mahA mArikau, sAhasa sabalau DIla re. tiNarai mAraga anyadA, Ika Ayau kumara sasena re; te senA tiNa mAralI, maMDe tasakara sena re. tiNasu narapati ekalaI, lIdhA mAMkaDa mAra re; dharaNIdhara piNa mArIyo, te nija jatIya upagAra re. paradala jIpa kumara calyo, tehavaI tiNa rahI pUTha re; pAMce bhAI tehanA, dhAyA bAMdhe mUTha re. mAragi mAri sakyo nahI, saMkhapura gayo teha re; te piNa taka jotAM phirai, narapata mAraNa sneha re. te upavana ramavA gayo, rajanI te rahayo tetha re; te mAraNa pAMce tihAM, baiThA devala jetha re. nAga-DasI tasu suMdarI, uThyo balaNa kumAra re; doya khecara AyA tisai, kIdha sajIvana nAra re. jIvI dAna de te gayA, hiva te daMpati doya re; sUnai devala saMcaryA, nirabhaya ThAma ju joya re. 1. pAThA. karaI. 2. saMzaya. 3. zarIra. 4. strIno. 5. pAThA teha. For Personal & Private Use Only punyanidhAnajI kRta 1 2 sada0 3 sada0 4 sa 5 sada 6 sada0 7 sada0 8 sa0 9 sa0 10 sada0
Page #520
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa tihathI nRpa pAcho valyo, agana laiNa re heta re; tIya beThI dekhaI tisaI, dIpaka cora sameta re. laghu baMdhava tIyAM coranau, adabhUta rupa juvAna; te dekhI lAci paDI, bhUlI sudhi-budhi-sAna re. ''mujhanai AdarI'' mukha kahyo, ''huM mohI tujha rUpa re;'' '"Adara kyuM jau'' te kahai, "mArai nija kari bhUpa re.' mAnI te piNa je kahI, te parachana rahyA tetha re; titare te nRpa AvIyo, pUchyo ''jhabake ketha re?'' sAca karI mAnyo sahU, tIyanuM dI taravAra re; Apa jagAvaNa jAgato, nIco hUyo kumAra re. teNa samaya trIya pApaNI, kADhyo khaDaga caudhAra re; mUkyo jehavai hAthathI, prItama karaNa prahAra. karuNA tiNa pAMce karI, nAkhyo khaDaga uchAla re; prachanapaNai parapaMcasuM, dInI DhAla vicAla re. khaDaga jAya silapaTa paDyo, raNake vAjyo sAra re; tIyanai pUchyo "syuM hUyo?,'' UThyo 1ujhakI kumAra re. paDIyo mhArA hAthathI, Ugala kheDo eha re; abalA syuM jhAle sake?,'' sAcau mAnyau teha re. dekhi caritra vanitAtaNI, pratibudhA mani 'sAMca re; dIkhyA lIdhI mujha kanhai, te sAMprati e pAMca re'. puNyanidhAna sadgura kahI, jANI sahu nija vAta re; kumara thayo vairAgIyo dhiga-dhiga mahilA jAta re. 1. uchaLI. 2. phekAMI gaI. 3. talavAra. 4. pAThA khAMci. For Personal & Private Use Only 11 sada0 12 sada0 13 sa0 14 sada0 15 sada0 16 sada0 17 sada0 18 sada0 19 sada0 20 sada0 21 sada0 505
Page #521
--------------------------------------------------------------------------
________________ 506 dUhA : kumara kahai 'sAmI! suNo, e sahu vItaka mUjha; tAra-tAra saMsArathI, caraNa grahyA hiva tUjha.' kumara hUyo vairAgIyo, jANyo sarva asAra; dharma eka nizcala achai, bhavajalanidhi nistAra. caunANI li catura gura, hai pratibodha sucaMga; pAsyuM jANe raMgIyo, lAgo bahu tasu raMga. DhAla H 15, jAta-cunaDIrI. pratibujhau sadgura yuM kahai, 'ihu chai saMsAra asAra re; kabahUM kiNaro hI ko nahI, saba svAratha ko paravAra re. ihu tana-dhana-jovana kAramau, lAgai nahIM jAtAM vAra re; jima pUra nadI kau vahi calai, capalA kahu yuM camakAra re. dina dasa raMga pataMgako, caTako dunIyAM tiNa prAya re; dIsata hI dIsai bhalau, piNa hoya badaraMga kai jAya re. kAyA-mAyA kAramI raha jai, tiNa kyuM lapaTAya re?; ko UMsAsa dekhi mana vesasau,? iha caTaka maTakamai jAya re. sukRta duSkRta apaNo kIyo, bhogavai ApaNapai teha re; vihacAya na ko jana sesakai, tIya-mAta-pitA-suta jeha re. kAma paDai jaba jIvanai, taba hUi dhrUma belI sAtha re; dharama vinA vani Uvarai, avara karamakaI hAtha re. ke bhava bhamato jIvaDau, ke mulakata dInhI choDa re; tau mero mero kyA karai?, kiNarI kAhe kI ThauDa re? 1. pAThA mata. 2. pAThA lesakaI. 3. milakata. For Personal & Private Use Only punyanidhAnajI kRta 1 1 prati 2 prati 2 3 prati 4 prati 5 prati 3 6 prati 7 prati
Page #522
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa para svAratha kIdhai kyA huvai?, kari svAratha apaNo jANa re; dAna-sIla-tapa-bhAvanA cyAre, dhari dharma nidhAna re. cyAra dharama caugati harai, paMcamI dai mugata nivAsa re; phiri AvAgamaNa na ko havai, pAmai avacala AvAsa re. dharamanA je dIhaDA jAyai, te kiNahi na gyAna re; javahara-nANAkI kothalI, hArI jUArI jANa re. mati garavo ke pAmanai, ihu rAja-riddhi-bhaMDAra re; dharama vinA je karma chai te, karma upAvaNa hAra re.' caunANI vANI suNI, jiNa lIdho saMyama bhAra re; viratau sagalai hI saMgathI, gRha choDI hUyo aNagAra re. 1. jugArI. 2. kArya, kriyA. For Personal & Private Use Only 8 prati. 9 prati 10 prati 11 prati 12 prati 507
Page #523
--------------------------------------------------------------------------
________________ 508 punyanidhAnajI kRta dUhI: sUra pUrA je huvaI, jethI tetha te dUTha; bhoga joga kSaNa samuhA, phira na dekhAvamAM pUTha. huM balihArI tehanI, je sAraI beuM kAma; javAnapaNaI sukha bhogavaI, aMta vasaI ArAma. eka toi bUjhaI nahI, jau dIjaI upadesa; eka ja IsA sabhAgIyA, vairAgI laghu vesa. DhAlaH 16, rAga-dhanyAsI. agaDagatta muni kIrati ujavAlI, sIha taNI pari dIkSA lIdhI sIha taNI pari pAlI-AMkaNI. kiriyAvaMta mahaMta mahAguNa, utkRSTI vidhi jhAlI; sAlabha-dhannARSanI pari, jasaI gajasukamAlI. saMbha-prazna mahAriSi DhaMDhaNa, tima kahi jAla-mayAlI; jaMbU-vairakumArataNo jasa, avaMtisukamAlI. abhayakumAra acala-vijayAdika, balabhadramuni suvicArI; dharamasyI aNagAra calAtIka, anaMta anI aNuhArI. 3 agaDadatta, vIse thAnaka tapasyA tapato, bAvIsa parIsaha dhArI; anukrama aNasaNa pacakhi anopama, pahutA saraga majhArI. 4 agaDadatta, saMvata guNa nabha muni zazi varasaI, vijayadasami dina raMga; agaDadatta caritra paripUraNa, kIdhau ati ucharaMgaI. pa agaDadata 1 agaDagatta, 2 agaDagag0 1. sAMba ane pradyumna. 2. aNahArI. For Personal & Private Use Only
Page #524
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa iNa pari bhAvita jAgai je jana, nisadina te suvicArI; agaDadatta tiNanI pari pAvai, sukha-saMpati nara-nArI. zrI bhAvaharakha guru anaMtahaMsagaNi, vimalaudaya sukhakArI; puNyanidhAna 'vaNArasa pabhaNai, tAsu sIsa suvicArI. vairAgara puravara caumAsai, kIyau caritra anukArI; sumatinAtha sItala jina sAnidhi, zrAvaka-guru sukhakArI. VA 1. vaNaria=vAcanAcArya. Kamoma 6 agaDadatta For Personal & Private Use Only 7 agaDadatta 8 agaDadatta0 509 (5*ghara
Page #525
--------------------------------------------------------------------------
________________ 510 nAhI . rbhama (zrAds) kRd agascrAsa le prathama khaMDa my bh bh >> dUhAH prathama praNamuM sAradA, kavIaNakerI mAya; avicalapada Ape sadA, tuThI karaI pasAu. tu samiNi mAtA-pitA, tu baMdhava tu mitta; tuha payakamala hiI dharI, kahizi kyA supavitta. je kaviyaNa vANI kavaI, te tujha kare praNAma; jau tu mAta! mAyA kare, tu sIjhaI savi kAma. mujha murakha mana upanao, bhAva bhalo atisAra; agaDadara raSirAyanuM, rAsa racizi vistAri. cupaIH kAsamIra mukhi tuM maMDaNI, tuM sarasati haMsAgAmiNI; dakSaNa kari tujha pustaga hoya, vAma kari vara viNA soI. 2viNA-daMDa ziri lahakaI Isya, jANe kRSNa bhUaMgama jaNyuM; mastake manamohana rAkhaDI, maNi-muktAphala-hIre jaDI. vadana kamali punima sazI vase, adhara raMgi paravAlI hasaI; deha vAna caMpaka-pAMkhaDI, paMkaja-dala jIpe AMkhaDI. kAne kuMDala jhalake IzA, caMdra-sUra bhAmaMDala jazA; nAzA jevI itilanuM phUla, Upari motinuM nahI mUla. dhanuSAkAre bhamuhi vAkuDI, jANe mayaNataNI AkuDI; daMta dADima kUlI huI jazI, vacana kalA kaviaNa kahuM kizI?. 1. varNavI, racI. 2. veNI. 3. sarpa. 4. strIonuM mastaka para paheravAnuM ghareNuM. 5. motI. 6. talanA choDanuM phula. For Personal & Private Use Only
Page #526
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa kamalanAla behu bhUja caMga, pIna payodhara ati uttuMga; kanakasUDi kara khalake kharI, laMki hAri mAne kesarI. rAtA nakha rAti AMgalI, amRtavANi mukhi bole valI; sarasati kare zeta saNagAra, kaMThe sohe mugatAphala-hAra. pAe neura vAda jhamajhame, suravara caraNa-kamale tujha namaI; bramhA-viSNu-mahesvara jeha, kare dhyAna tujha mAtA! teha. avara deva! ketA huM kahuM?, guNa gaMdharva vidyAdhara bahu; prahi uThI tujha kare praNAma, tuM vi sIjhe tehanA kAma. tuM vidyA tuM lakhami sAra, tuM kaviaNa-jaNanuM AdhAra; tuha paya-kamala name nara nAri, te punarapi nAve saMsAra. bhavasAyara je kavi bUti, te tujha ratuMbaDa karI taraMta; jehaneM tuM moTA kare mAya!, tehaneM mahiali mAne rAI. jeha puraSa tujhathI vegalA, teha dina dise dUbalA; aMdha ariso na lahe yamma, punni-pApa navi jANe temna. tujha payakamala hIyAmAMhi dharuM, kathA ekanuM nATika ka; mujha mUrikha mani eha mati sAI, rakhe mAta! mAhArata hoya. nagara eka rAjagRha sAra, samosaraNa hotuM ekavAra; zreNika haIDeM harakhiu bahu, vIra vaMdana karavA giuM sahu. beThA tihAM goyama gaNadhAra, Agila beThI paraSadA bAra; tava zreNikanRpa pUche heva, 'kathA eka majhane kaho deva!'. 1. jhaMjhara. 2. Ti. khATalAnA cAra pAye tuMbaDA baMdhI UMDI nadI utarAtI hatI. 3. moTu duHkha, pIDA. For Personal & Private Use Only 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 511
Page #527
--------------------------------------------------------------------------
________________ 512 bhrUNA: vitarAga tava bole sAra, je tujha haiDeM hui vicAra; puchi kathA tujha manamAMhi jeha, sapari karI bhAMjU saMdeha'. 'svAmI! tume kahiyuM majha sarve, nAri-carita navi prIchuM amhe; eha apUrava achaI caritra, kathA koI majha kaho pavitra.' valatuM bolaI vIra jiNaMda, 'zreNika! tuM ANe ANaMda'; kathA eka tava mAMDI soI, jojana bhUmi sUNe sahu koI. vastuH Adi sarasati Adi sarasati caraNa vaMdevi, viNA-pustaka dhAraNI, smaru mAta mani bhakti ANIya; rAjagRhi jina samosariA, pucha rAya mani UlaTa ANIa, doya kara joDI vInaveM, dharma dhoraMdhara dhIra; bhIma bhaNeM bhaviaNa suNao, valatA bolyA vIra. vItarAga valatuM vade, 'tuM zreNika! suNi soI; kathA kahuM kAmiNitaNI, je jiMga maIlI hoya. jotA je jAI ThagI, sutAM joI sAsa; agaDadatta kuMara prati, jeNI kIdho visAsa. kuNa kuMmara? te kiMhA havu?, kima kIdhA satkarma?; bhUja bali balIo kima havao?, kima AdarIu dharma?. copaIH bharaNa khetra mahiali mANII, caMpAvaI nayarI jANII; vIrasena nAme balavaMta, rAjA rAja kare jayavaMta. 1. sArI rIte. 2. sarva. bhIma (zrAvaka) kRta For Personal & Private Use Only 20 21 22 23 24 25 26 27
Page #528
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 513 28 29 30 21 gaDha-maDha-maMdira UMcA bahu, pAle dharma nita sudho sahu; vAru vaNika vyApArI vase, nita caukhaMDI kasoTI kasaI. rAjA dharma na chAMDe mAga, anyAIne kare be bhAga; vIramatI ghari rANi IzI, rupe raMbhA jANe uravasI. udare garbha aka hou tAsa, jIva huA pUrA dasa mAsa; jamyA kuMara kula AdhAra, baMdijana bole jaya jayakAra. nagaramAMhi gUDI ucchalI, sAta pAMca sohAsiNi milI; savI sasI-vayaNI pUrI thAla, harakhi vadhAvA Ave bAla. dITho bAlika ati abhirAma, agaDadata tasa dIdhu nAma; dina-dina vRddhi kare kuMAra, zukla pakSi yama pasasihara sAra. varasa pAMcano huo jazaI, paMDita prate pAThavIo tathaI; bhaNe nahI mane rAmati dhare, bAlapaNA rasi phrIDA kare. varasa bArano huo jAma, zari jovana mada pragaTiu tAma; viSayA rase vAhio paravare, paranArI Upari mana kare. sAta visana poSe dina-rAti, laMpaTapaNe lajAve jAta; madi mAto mani na gaNe koI, hAhAkAra kare sahu koya. nagaramAMhi je nArI satI, te bAhira nArve bIhatI; abala anerI je puri vase, tene nita-nita kuMara kase. ruDA loka rolavIo ghaNA, sahu cUMTAvika nAke ziNA; mAhAjana milI vimAse IsyuM, "kaho eha parati cAle kasyu?. 33 34 35 36 37 1. mArga. 2. nAnI dhajAo. 3. saubhAgyavaMtI strI. 4. jema. 5. caMdra. 6. prasaryuM. 7. muzkelImAM mUkyA, gabharAvyA. 8. tarapha, bAju. For Personal & Private Use Only
Page #529
--------------------------------------------------------------------------
________________ 514 bhIma (zrAvaka) kRtA 38 39 40 41 42 jo aNabolyA rahisTre sahu, tao e karma kararyo bahu; sahu milI Avau adhivAsa, to ApaNe kIje aradAsa'. tu mAhAjana milI Avi goTa, Agali karI kuMcInI moTa; sahu Avi tava rAjadUAri, rAjA bole karI vicAra. rAjA bole joI cAla, kuNi kAraNi pADI haDatAla; sahu milI takhta AvIu Aja, rAja abhyAre lAgI lAja." bole mahAjana karI johAra, "svAmI kuTale tamma kumAra; nagaramAMhi saMtApIu sahu, svAmI kasyu kahi je bahu?" tava rAjA sari oThI jhAla, rIseM rUpa thayo vikarAla; maMtrI prataI Ima bole rAu, "mAruke jhaMDAvo ThAu'. tava maMtrIsara "Ayasa dharAI, kumara pratye desauTao kare; kahe kuMmara e nirguNa tAta, mujha pahilI na jaNAvI vAta. jo mujha vAta jaNAvata IzI, huM para pIDA na karata kizI; bAlapaNe huM chalIo Ama, have rAyanuM na leu nAma. sevU te ThAkura te gAma, jihAM rAyaDU na leI nAma'; tajI rAjA cAlio kuAra, nagaramAMhi thIo sukhakAra. yata: traya: sthAnAnna muJcanti, kAkA: kApuruSA: mRgaaH| apamAne trayo yAnti, siMhA: satpuruSA: gajA: / / 1 / / mArage ciMte agaDakumAra, Aja ekalo thayo niradhAra; mani ciMte puraSAratha teha, bAMdha ApaNe kIje yeha. grISma gayu ritu pAvasa bhayuM, ati AkAsi meha Unahu; ekalamala tava cAlio hasI, mani navi ANe saMkA kizI. 43 44 45 46 47 1. uparano vAsa2. ekaTho thayelo jJAti samudAya. 3. dhana, puMjI. 4. sthAna. 5. Adesa. 6. desoTana=dezavaTo. For Personal & Private Use Only
Page #530
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 515 bAlapaNe bahu buddhinidhAna, kRmi-kRmi mUke giravana-rAna; vAgha-siMgha phetakArA kare, kuMara kazI na Arata dhare. sAthi lIyAM zarasIMgaNi joDa, dIse paMkhI koDA koDi; rAti-divasa te pAlu pale, paMthI koI nA paMthe mile. valI sAMbhale gharanA sukha, tima-tima haiaDe ANe dukha; valI valI kare hAhAkAra, "kizA karma kIdhA? kiratAra!." Ima jAtA dUkha dIThAM jeha, kahiI kavitA na kahavAI te; mUkI pAli vana Adho gayo, mAlava "maMDale puchato thayo. kuara pUche "A kuNa gAma? kehu deza? kuNa ThAkura-nAma?'; vade vipra "e mAlavadesa, UjeNi adhipati naresa'. dUhA kuara bhaNe "AhAM jo rahuM, to mArI jAI mAma; huM enI olaga karuM, e no hi mAru kAma. tava te tiyAthI sAMcaryo, bhUjabaLataNe AdhAra; karma vizeSe jaI rahyo, mArudeza majhAra. nagara nivese jaI rahyo, kIdho vipra praNAma; kahu paMDita! ama eta, kuNa ThAkura? kuNa gAma?. kizA loka vAze vase?, kare kizA vyApAra?; nita-nita sI pari saMbhave, ko kahi diI AdhAra?. nagarataNI pari che kIzI? kehavA dharma vicAra?; darasana ketA mAnII? kahuM jozI! vistAra'. 1. jaMgala. 2. bhaya. 3. bANa ane dhanuSa. 4. pagapALA cAle. 5. deze. 6. sevA. 7. paristhiti. For Personal & Private Use Only
Page #531
--------------------------------------------------------------------------
________________ 516 bhIma (zrAvaka) kRtA 58 copAI - bhaNe vipra "sahu kahiyaeN akhta, kize kAje pUcho cho tubhe?; pahilA kaho tamAruM kAma, pache kahu naravara neM gAma". vastu - kumara pabhaNe kumara pabhaNe, suNine dvija-rAja; aste AvyA ujeNithI, suNie gAma moTua jANIe; paMthi palyA thAkyA thayA, ghaNI buddhi haiyaDe ANIe, aDe ati mAragi 1UsanA, joII jamavA ThAma; teNe kAraNe ambe pUchIla, eha amhAru kAma". copAIH te brAhmaNa bolyo teNI vAra, kanakAvatI nagara e sAra; gaDha-maDha-maMdira dise oli, kanaka kosIsa jhalake poli. moTA maMdira ne mAlIA, pari-parinA upari jAlI; vase vivekI varNa aDhAra, tehataNo navi lAbhe pAra. nagaramAMhi koTIdhaja soI, koDimAMhi te bAhiri hoI; vase vivahArI vAru ghaNA, lakhesarItaNI nahI maNA. dharma nIma pAle AcAra, paDyA nara pIhara sAdhAra; eka sahasa raSi teNe pure rahe, praha Ugamate pUjA laheM. vA vastrataNA vyApAra, thAnake thAnake "zanUkAra; kare puNya nizcala nara-nAri, Apa ApaNe rahi AcAra. jinavara pUjA kare te sahu, jivadayA jana pAle bahu; ubhayakAla paDikamaNUM hoya, je siddhAMte bolyu soha. 1. bhraSTa thayA, bhUlA paDyA. 2. karoDapati. 3. pramANa. 4. AzrayasthAna, AdhAra rupa. 5. dAnazALA. For Personal & Private Use Only
Page #532
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa ThAma-ThAma jala jayaNA kare, zrI navakAra nAma Uccare; paramezvara Upari mana dhare, pApakarmathI alagA phire. dehare posAle sahu jAya, je jinavarane lAge pAya; mana jANe saMsAra asAra, teNe karI vAghe bhAva apAra. jinasAsane che eha vicAra, kahitA kimahI na Ave pAra; kahe kavitA AdarasyuM jeha, bhava-baMdhaNathI chUTe teha. brAhmaNa ahanisi pAle brahma, bhaNe veda sAdhe SaTa karma; mahezrI nara dIse bahu, sukhe samAdhe vilase saha. kSatrI kSatravaTa pAle sAra, kautika koDi na lAbhe pAra; vijayasiMha nAme naranAtha, sImADA joDAvyA hAtha'. dRSTAH nagara taNi pari Ima suNI, jaMpe agaDakumAra; 'IhIM rahe ghaTa tuM sahI, dhana-dhana e AcAra'. kheDAmAhithI kADhIu, ratna amulika eka; 'lio josI A dakSaNA', vacane kIdha viveka. tava te brAhmaNa ciMtave, 'e ko kAraNa rUpa; eNe ahinANiI olakhio, e nara nizce bhUpa. ketA nara damaNau dII, tava pekhe AkAza; rayaNa amulika mujha dIu, teDU mujha AvAsa. ehathakI Agali amhe, lahiyUM vividha vicAra; pUrava pUjye pAmIo, eha amhe AdhAra'. 1. keDamAMthI. 2. nizAnIthI. 3. dumma=nANu, paisA. For Personal & Private Use Only 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 517
Page #533
--------------------------------------------------------------------------
________________ 518 bhIma (zrAvaka) kRta "helA mazi hAthIo, jo nIcA maI DAla; tohi na pAme bokaDo, jo kude zata phAla. brahmaNa tava Agali thayo, pUche pale kumAra; maMdira gayA behu tehane, joI ghara AcAra. Ima bAlaka bole ghaNa. vidyA vacana vilAsaH tava kuMara mani ciMtave, "e nicce nesAla." paMDita pratye Ima uccare, "majha bhaNAvo deva!; vidyA viNa nara dUkha sahe, bhUlo bhame svameva. jo meM vidyA navi bhaNI, to meM eNDio rAja; pari-parinA dUkha to sahyA, lopI paMDita lAja. jasa vidyA tasa dhana ghaNuM, jasa vidyA tasa rUpa; vidyA viNa tima jANajyo, aMdha na jANe kUpa. padga gaNu huM ahIM rahu', ciMte agaDakumAra; "karmaNi gati che kIzI, joke zAstra vicAra." copaiH dina-dina kumara kare abhyAsa, divasa-divasa prati kare vanavAsa; paMDita vAMhaNe je pada kahe, tehano uttara sAMjhe lahe. bhaNio kuara bhaDavAnA marma, chattIse AyudhanA sarma; nATaka-vidyA bhaNi vicitta, bhANyA ghaNA bahu punya caritta. bharata bheda piMgalanA lahyA, sIkhyA rAga save mani rahyA; sakala zAstra eNIpari bhaNavuM, strIcaritra upara mana kariu. 1. sahelAIthI, saraLatAthI. 2. savAre. 3. bhaDavuM yuddha karavuM, bhaDavAnA yuddhanA. 4. bheda. For Personal & Private Use Only
Page #534
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 519 kahe paMDita "ne bhaNAI deva, nAricaritra na jANe deva; Age koI na bhaNika soI, have puruSa navi bhaNasya koI. e nArI bahu nara namyA, ketA narayamAhe raDavaDyA; ketA nara kIdhA revaNI, nAri nau hi kahe ne ApaNI. zara siMgaltha mAMDe vyApa, pari-pari kare ghaNerA pApa; nara hatyA liI nita-nita ghaNI, te saMgati savi nArItaNI'. kuMara kahe "ahe bhaNasyuM teva, nAricaritra bhaNAvo devA;' valI-valI raDhi kare kumAra, strIcaritra mAMDyuM teNI vAra nAricaritra maMDAvye jAma, tava kuara cAlio ArAma; nivare vane vidyA abhyase, rAti nagaramAhi vAso vase. zeTha bhalo eka zrIdatta nAma, vase mahAjana teNe gAma; kumara eka tehanI vahU bhalI, gokha Upari beThI ekalI. dITho kuMara bhUSaNa parivariuM, kahe anaMga avanI-avataryo; kamala-pAMkhaDI nayana vizAla, dekhI mana ciMte te bAla. ekavAra saMdhyAne same, kumara Avato dekhI game; eka vicAra karIe te kharo, kumara prate nAkhyo kAMkaro. te kumArInuM kehu nAma?, keNe kAraNe te beThI tAmI; kuNa pitA? te kahenI bahu, kahe kaviaNa te kahizuM sahu. dUho - pAMca khaMDa poDhe karI, racIo eha prabaMdha; bhIma bhaNe bhaviaNa suNe, to chUTe bhava baMdha. 1. narakamAM. 2. durdazA. phajetI. 3. divase(?). 4. kathanI. For Personal & Private Use Only
Page #535
--------------------------------------------------------------------------
________________ 520 dRSTAH punarapi valI sarasatitaNA, caraNakamala vaMdevi; jo mujha mAta mayA kare, to kathA kahuM saMkhevi. vinayasiMha rAjAtaNe, matisAgara pradhAna; tasa ghari gharaNi kahU kisI, caMdbhavatI Ise nAmi. tehane putrI bhalI, viSayA tehanu nAma; varasa ketalA kUmI gayA, jovana bhari thaI jAma. vadana kamale sazIhara vase, vAne hare harIAla; kahe kaviaNa kehavI bhaNu, te navayauvana bAla?. dvitIya khaMDa " pitAtaNe mani ati ghaNI, ciMtA varanI hoya; zrIdatta seTha vyavahArIo, tasa beTo vara soya. seTha jaNAvyuM te vacana, hoo mana ulhAsa; seThe navi saMbhalAviu, kuMara kubaDo tAsa. vegi karI vIvAhavo, ghari AvyA tatakAla; java kanyA vara pekhIo, mastake uThI jhAla. hA hA deva! kissuM karu?, kubja lahio bhartAra; zamaNe sukha nahI pAmII, aphala thayo avatAra. viSayAkumarI te IzI, beThI gokha nIveza; dITho kuMara Avato, mutivaMto naresa. kumara rupa dekhI karI, vacana prakAse Ima; bhaNe bhUpa 'suNi bhAminI!, eha karavA ama nIma. 1. haratAla(suvarNavI). For Personal & Private Use Only bhIma (zrAvaka) kRta 3 4 5 7 1 3 10
Page #536
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 521 ehataNA phala bhogavuM, hajI na Avio che; vidyA ghaNI bhaNI karI, ApaNe jANyuM beya'. copAI "sata vacana tava dIdha kumAra, bola eTalo kahio niradhAra; paMDita prate karI juhAra, haya pANio thayo asavAra. kumara caDio caTAnI vATa, halA paDI sAMjharIA hATa; ThAma-ThAma bubArava "thoka, pAchuM joIne nAse loka. eka bhaNe "sahu nAso Aja, jehane hoI jIviI kAja; mAto mayagala mAtA mada bharyo, kAma tajI caTe saMcaryo. pADe gaDha-maDha-pola-pagAra, prANItaNo ko na lahe pAra; suMDAdaMDa dhare paracaMDa, jaMtuzala jANe yamadaMDa. teNe dIThe dosI daDavaDA, deI hATa serImAM sAMcaryA; phohalI AphaDIA sonAra, nAThA loka na lAbhe pAra. ThAma-ThAma thaM nAse sahu, ke nAThA ke mAryA bahu; je nara dhIMga hatA achaDa choka, gaja puMThe ghAlU saI loka. rAya savAra thayo tatakAla, subhaTa sa ma na lAo vAra; je nara hUtA ati balavaMta, te sahU sajja kare revaMta. pahari jINa jIvanI sAra, TATara "Topa 17raMgAli bhAra; pagi mojA moTerA vaMka, kADhI khaDaga kare nIkalaMka. 19 1. zAtA. 2. palANa sajja karIne. 3. hallo thayo. 4. sAMjhanA samaye jema baMdha thAya tema baMdha thaI(?). 5. ghaNo. 6. suMDha. 7. kApaDanA vepArI. 8. doDyA, bhAgyA. 9. baMdha karIne. 10. samartha. 11. jussAdAra. 12. ghoDA. 13. carma bakhtara. 14. eka prakAranuM bakhtara. 15. garadananuM rakSaNa karato-dhAtuno Topa. 16. zirastrANa, Topo. 17. bakhtarano eka prakAra. For Personal & Private Use Only
Page #537
--------------------------------------------------------------------------
________________ 522 vAge napherI-nIsAhANa, pAkharIA vi sarikhA sAhANa; dIse gaja aMdhAro meha, jihAM jAI tihAM kADhe cheha. je rosa caDio mayagala malapaMti, kAyaranA haiyA kApati; hatA caUdazinA jaNyA, teha TAlI bIjA sahU haNyA. upari rahi upacAre rAya, tima-tima sahU alagu thai jAya; rAya kahe 'savi jAI TaTalau, khIcaDa khAvA Tolu maliu. Apu te nara kanaka kabAhi, ratna bahirakhA bAMdhu bAhi; Apu vAse vasatu gAma, baMdhe je balIo gaja hAmi. Apu aMgataNo ziNagAra, Apu sAhaNa sovina bhAra'; valI-valI Ape Ima rAya, subhaTa koI navI Adho thAI. rIse rAjA karaDe daMta, Ape saja kIdho revaMta; dharI bANane sAdhI muThi, kuMjara upari kIdhI dRSTi. eka dAtAra aneke vaDo, kastUrI gAyaNa vaDo; sUravIra je vidyA bhaNI, jAti jaNAve te ApaNI. kuMara sara tava caDIu sUra, 'jANe gaja colI karu cura'; haya choDI melTio teNIvAra, nizcala mane kADhiu karavAla. bhaNe loka 'thoDe jale tare, kAI laI aNakhuTe mare?'; kumara kahe 'nAzI jAyasyuM, to mAharu mATIpaNu kasyU?. mATIpaNAnu ehaja kAma, avasara jANI rAkhe nAma'; tava kuMara bolaviu kAla, raNa rAyaMdh thao tatakAla. bhIma (zrAvaka) kRta For Personal & Private Use Only 20 21 22 23 24 25 26 27 28 1. zaraNAInA prakAranuM mukhavAgha. 2. nobata. 3. yuddhamATe sajja karelA ghoDA. 4. ghoDA. 5. ekatra kare. 6. jarIyana vastro ane alaMkAro. 7. mUTha=eka tAMtrika-prayoga (pakaDa). 8. zaurya. 9. mardAnagI. 29
Page #538
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 523 bAlaka bhaNI java hAthI dhase, rAyataNu mana ati ulhase; karI pradakSaNa UDila jAma, kuMbhasthale jaI beTho tA. bIjio gaja dhUNe dhara aMga, valI-valI bolAve caMga; rAjA mani nizcaya AvIo, aMkusa vasa kIdho hAthIo. leI cAliu tava nagarI bAri, vRkSa eka uMbara AkAri; gaja bAMddhio navi choDe ThAma, jama citrake lakhIla citrAma. rA AtyaMghana dII kumAra, Apa aMgataNo ziNagAra; Ape sovana saMkala bahu, nagaramAhi Acarjiu sahu. tava nRpa AvIo rAja-dUAra, e moTo ko rAjakumAra; kahu "kumara! tumha nivaso kihAM?, keNe kAje padhAriyA IhA?. dUhA pAna padAratha sugaNanara, aNa-tolyAve kAI; jima jAI paradesaDe, tima-tima mahugAM thAI. copAI - kahe kumara "videzI ahe, kahisa kharu jo puchyuM takhta; caMpAvaI nagarI avadAta, je mahiyelamAhi vikhyAta. vIrasena rAjA mAharo tAta, vIramatI nAme mujha mAta; ekavAra mujha karma pasAI, vIrasena te ruTho rAya. maMtrI pAse pAkavio bola, to me rAjya gaNio tRNa tola; caDI rIsa gavara raDavaDile, to AvI tuma nagarI caDIo. 35 1. AliMgana. 2. Azcarya cakita thayA. 3. moMghA. For Personal & Private Use Only
Page #539
--------------------------------------------------------------------------
________________ 524 39 39 bhIma (zrAvaka) kRta jo meM vipra karyo praNAma, to savi vidyA pabhaNI tAma; tuM bheTio savi sarIyA kAja, kalpavRkSa meM pAmila Aja." kahe rAjana "vara vaMchita mAgi, mana ciMte "mujha phalIo bhAgi; navanidhi lahi Aja nirmalI, "vAI AvI koIla milI". svAmI! jo tuM pAle vAca, to brAhmaNane karia jAca'; brAhmaNane ghara bhAMgI bhUkha, nAhAThA dUri sarIsA dUkha. 40 41 dUhA 42. 43 to rAjA valatU vade, "tu sAMjali kumArI; manavaMchita mujha rAjamAM, mAgi je hoI sAra'. copAI to te kuMara mAge eka, "senAnI pada Api viveka'; tava rAjAI Adara kIdha, senAnI pada kuMara dIdha. dina-dina kuMara kare vilAsa, rAti nisAle kareM vAsa; nita UThI rAja-gRha jAya, valI punarapI Ave teNe ThAma. Ima karatA dina ketA gayA, nagaraloka sahu dukhIyA thayA; mahAjana milI vimAse bahu, kahe keNI pare rahisyuM sahu?". AhAlU pAhalUne padamasI, mAlu mahIu milIo hazI; Asa-pAsaDa-punaDa zeTha, mAhAjana milIu mAMDava heThi. zAhabu-saMkara ne zIrAja, gAgu-gaNapati ne gaNarAja; ghA-dhIru ne dharmasI, rAIo raMgu ne rAjapAla. 44 45 46 47 1. ghelachA. 2. evuM. 3. durita pApa. For Personal & Private Use Only
Page #540
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsA 525 nAIo-narabaMda-nAkara sAha, Asu pAsu poDhA mAhi; jAgo-jaguo ne jagamAla, mahAdu-bhAdu ne bhImasI. kaDuo-kehma ne karmasI, dAdu-dedhara teDu hasI; vAchao viruu vIkama teDi, Apu ANaMda sarasuM meDi. hAsu haracaMda ne haradAsa, jANa bhaNI teDo jiNadAsa; mAMku-mAMDaNa-AghAlIo, karaNa sarasuM teDu kIo. rAso-rahio ne gajapAla, nAtho-narasI ne narapAla; tAUo-teju ne tejapAla, harakho-hApu ne harapAla. halaka-ThalakanA lIdhA nAma, sahu ApaNa pare Avile tAma; miliu mahAjana ciMte bahu, "eka mukhi bolajyo sahu. tava hATe pADI haDatAla, mahAjana cAliu bAla gopAla; rAjadvAra jaI kADhI bhAkha, kuMane mana peThI jhAMkha. karma Agali navi chUTA hajI, mahAjana Avila cahuTuM tajI; UjAI AvI sahu gAma, rakhe koI lII mAru nAma. bhaNe mahAjana karI jUhAra, "akhtane colaNa ache apAra; je jihAM mukiu te tihAM jAI, ghaNI vAta kahuI kahivAya?. rAte je jihAM saMtAI loka, te joII to vyATANe phoka; aDe svAmI! tuhmane kahyuM, nagara madhye sahu nidhana thayuM. khAtra na dIse ekuM vAra, upari navi phaDe gharabAra; tAlA dII te tihAM rahe, jAI vitta koNa kahene kahe?." 1. vyAkuLatA. 2. coranAra. 3. vihANe=savAre. For Personal & Private Use Only
Page #541
--------------------------------------------------------------------------
________________ 526 bhIma (zrAvaka) kRta rAya mAhAjana mAnyU bahu, Apo pare saMtoSike sahu; zrI mukhi rAjA bole Ima, "e rilIAyata thAI kema?." dUhA to talAra prate rAjA bhaNe, "ghare rAkho cho cora; cAI sahu mahAjana malyu, karajyo karma kaThora'. tava talhAra valatu vade, "tuM naravara! avadhAri; cora nahi ko mAnavI, siddha rUpa saMsAra. rAti-divasa cokI karu, navi dekhuM nara koI; kahone deva! huM kima karuM, zo anyA mujha hoI." zrImukhi rAjA Ima kahe, "taskara tyAre jeha; bahu sAhANa sovatra ghaNA, huM AkhuM nara teha." sUbhaTa save heDU joI, vacana kare apramANa; kaho kima taskara jaDe?, navi lahiI "aheThANa. copAI valI-valI bhUpati Ima bhaNe, "ko che sUbhaTa Aja ahmataNe?; je e taskara tyAre Aja, temane Apu adhilU rAja', tava kumara mani ciMte IsyuM, "ghaNe jIvII te huI kis2; kahe e cora jouM ahiThANa, kaI huM nizca chAMDU prANa". karI pratijJA bole vIra, haIDe ANI sAhasa ghIra; Ubho thaI vInavIo rAuM, "rAjana! bIDu karo pasAu'. kahe rAjA "nahI tAru lAga, ThAma nahI navi dIse pAga; kumara kare pratijJA ghaNI, azcaryo kAyaMtI dhaNI. 1. bahumAna ApyuM. 2. AnaMdita. 3. koTavALa. 4. doSa, vAMka. 5. nizAnI. 6. adhuM. 7. avasara, taka. For Personal & Private Use Only
Page #542
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsA 527 "sAta rAtre mujha Apo rAu!, nizi jou taskarano ThAla; aNalyA dina vole ATha, to huM nicce khAu kATha'. agaDadatta pratijJA kare, mAta-tAta garaDhA parihare; je nara mAMDe nArI-vyApa, navi tyAguM to te mujha pApa. gurunA jeha na pAle vAca, sapanaMtara navi bole sAca; tenU pApa huI mujha Aja, jo taskara nANu mAhArAja!. vidyA bhaNI vIsAre jeha, avasara Avya Ape che; svAmI droha te je nara kare, tenuM pApa kumAra zara ghare. je nara thApaNi moso kare, dhana -kaMcaNa-sovana apahare; pApa huI paranArI jeha, navi mAru to hoya teha. parva divasa je tapa navi kare, bAhira kapaTapaNuM Adare; te pApe mujha lAge pApa, jo navi TAlU e saMtApa. kSatrIsuta kari khAMDu vahe, teha taNe garve gahigahe; te rAu taraNe nAze jeha, navi sAru to pAtika teha'. karI pratijJA Ubho vIra, bIDU mAMge sAhasa dhIra; mana ciMte aNabolyo rahuM, to majhane kAyara kare sahu. dUho - pAca khaMDa poDhe karI, racio e prabaMdha; bhima bhaNe bhaviyaNa suNo, to chUTe bhava baMdha. 1. rAjA. 2. sthAna. 3. sAtheno vyavahAra, pravRtti. 4. corI. 5. talavAra. For Personal & Private Use Only
Page #543
--------------------------------------------------------------------------
________________ 528 bhIma (zrAvaka) kRta tRtIya khaMDa dUhIH rAjA hiyaDe ciMtave, "INe mazi mare kumAra; rAMtaNe ghari kima rahe?, ratna amUlika sAra'. tava mahAjana mana ciMtave, "ApaNe kIdhuM eha; te hatyA kima chUTayU?, je nara balaspe eha'. hAhAkAra kare ghaNu, zrAvaka atihi sujANa; budhivaMta huI vANIA, paNi Aja thayA ajANa. jANata ApaNa evaDu, e nara karaseM Ima; to sahu nAvata nRpa [kInha, kaho karIse kema?. mAta moI te ghanataNI, core lIdhu bApa; A anaratha huo ghaNa, lAgu bhaNe sahu pApa. eka kaMthuA kAraNe, kIje koDi upAya; to ApaNa kima joImyuM?, eha balato rAya." eka bhaNe "vari ApII, jehanI corI jeha; puNyathakI dhana pAkisyuM, ugArIne eha." copAIH nRpa prate zrAvaka kahe vacana, "svAmI! maratye puruSa-ratantaH jou cora jovarAvuM bahu', mahAjana milIo bole sa. ehane maravAnu che koDa, paNi tuma lAga moTI khoDi'; e vAta khoTI mahArAja!, bara bakare navi sIjhe kAja'. kahe rAjA "mayagala lio sAra, pAlA pAyakane asavAra; caDo kaTaka sodhAvo vATa, ThAma-ThAmanA ruMdho ghATa." For Personal & Private Use Only
Page #544
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 529 kahe kumara "jo senyA leu, to mAruM mATIpaNu kahu?; jotA AhAM taskara Avasya, paramezvara karasya tehasya.' namI bhUpa tava cAlyo bAla, sAthe hAthi karyo karavAla; corataNo te ciMtana kare, nizi aMdhArI dahadizI phire. pahele dina sodhyA bevaTA, cara "cAcara sarasA cuvaTA; sodhe deharA ne pozAla, paMDita savi sodhI nesAla. thAkyo bhAgyo saMdhyA paDI, mana ciMte "jAsya AkhaDI; Aja sUuM dina bahulA chaI, vari vyAhaNe jANIce pache'. tithi SaSTi sohe somavAra, kuMara mani ciMtA apAra; jU ramavAnA jouM ThAma, UTho vIra mani ghAlI hAma. jUArInara dIThA jeha, cinha coranA na hue eha; mana ciMte moTo upAya, agaDadatta vezyAghare jAI. teNe nage vezyA-ghara bahu, eka-eka paI caDatI sahu; dekhI kumara kAmAtura thayo, vezyAne ghera vAso rahyo. dina trIje cahuTAnI vATa, serI sarasAM sodhyA hATa; cothe dina caMcala ma hoya, corataNI suddhi na kahe koI. kRmi volI sAta rAti, corataNI navi jANI jAti; bhaNe kumara "have zIpari karu?, mAru DIla ache parahara". tuM mana ciMte agaDakumAra, "nagara bAhira jou ekavAra; vana aMdhAru che eka sAra", lokamAhi thao hAhAkAra. 1. cogAna. 2. cAra vATa=rastA. 3. niyama=pratijJA. 4. sthAne. 5. thI. 6. bAtamI, khabara. 7. zarIra. 8. tyAga karu. For Personal & Private Use Only
Page #545
--------------------------------------------------------------------------
________________ 530 nagara bAhira java kuMara gayo, tava dinakara Athamato thayo; sodhe sarva saMdhyAne same, nagara bAhare senApati bhame. corataNo navi jANyo vAsa, tava teNe thAnake thayo nirAsa; mana ciMte 'mujha jItyuM phoka, vyAhaNe IhAM syuM ka[he]se loka?'. prathama prahara java rayaNI gaI, kuMarane mana ciMtA thaI; 'rUM beTho? have sodhu gAma, lokamAhi nIgamiu nAma'. to pAcho valIo kumAra, nagara pola dIdhI teNivAra; nali navI chiMDuM dIse kissuM, valI vIra vimAse IsyuM. hAH tava kuMara mana ciMtavI, lAkaDa mele bhAra; paMkherI caha saja karI, dhiga -thiga mujha avatAra. vani vezvAnara soghavA, cAlyo sAhasavaMta; tava mAragi kapaTI milyo, aMdhAre ekaMta. kaMThi kAMThalA ati ghaNA, pahiryo bhaguvo vesa; tava yogI dekhI karI, kuMara kare Adeza. 'kaho bAlA! keNe kAraNe, rAti bhamo ArAma?; kuOM ciMteI ekalo, teha kaho ama kAma?'. agaDadatta valatu vade, 'mujha dAridrI nAma; divase anna na pAmIo, rAti bhayU ArAma'. to te kapaTI bolIo, 'jo mujha Ave sAthi; nagaramAMhithI tujha deuM, huM ati buhalI Athi. 1. ciMtA. 2. ghareNAM. 3. dhana, vaibhava. For Personal & Private Use Only bhIma (zrAvaka) kRta 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
Page #546
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 531 31 32 33 34 35. kuMmara mana ciMte IsyuM, "have savi siddhA kAja; e nizce taskara huI, leI bheTu mAhArAja'. tava kuMara pUjye thayo, Agali huo teha; mana ciMte "ehane vadhU, dharma na hoI mujha eha'. kAMIka jo bAruM mile, to sahu mAne loka; viNa "ahinANe jo haNa, to jana kahecce phoka'. tava te poli kahe gayA, taskara bole Ima; valagi rAMka! mujha kAchaDI, tihAM avAse kema?." agaDadatta mana myuM hase, adhiku bole e; mujha mATIpaNa to kharuM, jo zira viNa karu deha'. tava te valago kAchaDI, cora palyo AkAsa; jihAM moTA mahAjana vase, Avyo te ghara pAsi. bAhiri kuMara rAkhIo, cora gayo ghara-amaddha; macI AMkha UghADatA, kADhI bahulI riddhi. teha sire te peTI dharI, pote lIdhI eka; tava cAlyA behu jaNA, Avila nagarI cheka. vana gavaramANe gayA, taskara bole tAma; ghaDI eka nIdrA karu, pache te jAo ArAma". teNe thAnake be poDhIA, malla milo pratimalla; kumAra kahe "mujha mAraNye, e jANye ekiela. 37 38 39 40 1. bahAnu, kAraNa. 2. nizAnIe. 3. vaLagIne, pakaDIne. 4. kachoTAe. 5. madhya. 6. ekalo. For Personal & Private Use Only
Page #547
--------------------------------------------------------------------------
________________ 532 tava moDerUM uThIo, lAkaDe vITiu vastra; AMbA thaDe alago rahyo, saMbhAliu nija zastra. cora bhujaMgama ciMtave, 'eha viDAru bAla'; dIdho ghAo lAkaDe chabao, tava zara UThI jhAla. kuMmara kahe 'bahu dina gayA, have rAkha tujha ThAmi; mATIpaNu mana ANaje, samare tAharo svAma'. tava taskara mana ciMtavI, kari kADhau karavAla; paragaTa rUpa karI vaDhyo, cora bhUyaMgama bAla. tava dakSaNa kara chedio, Dhalo cora dhara cheka; paDato vayarI pratye kahe, 'vAcA dio mujha Agheru ahIMthU ache, vana viruu vikarAla; tihAM bahina che mAharI, tehanI kare saMbhAla.' eka. copAIH cora prate tava vAcA didha, mani jANe 'me kAraNa kiddha'; e nita rahaI tu lakhamI ghaNI, jAu ehanI bhaganI bhaNI. leI khaDaga cAlyo karI kAma, tava Agali Aviu ArAma; gaphA eka dIThI tava sAra, je ThabakAve rAjakumAra. zabda suNI tava AvI nAri, navi dITho tava baMdhava bAri; kahe vacana te joI lAga, 'bhale padhAryA mAharu bhAgya.' mana jANI baMdhavano kAla, kapaTapaNe ralIAata bAla; sahI bAMha besAryo Dholi, 'kari AvuM svAmI aMghola.' 1. moDethI. 2. guphA. 3. khakhaDAvI. 4. bAraNe. 5. pakDIne. 6. hAtha. 7. palaMga para. 8. snAna. For Personal & Private Use Only bhIma (zrAvaka) kRta 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50
Page #548
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 533 tava kuMara mana ciMtave IsyuM, "mUI baMdhave e kAraNa kizuM?; ANI zeja suAratye, chala karI mujhane mAraspe". "AMDaNa deUsIsU eka kiddha, ApaNapa kare khAMDU siddha; alaga jaIne Ubho rahyo, kahe kAmini "e suto thayo." zalA eka mAMDI parapaMci, yama caMpAI te nara saMci; paDyo pAhaNa navi mUo kumAra, aMdhAre jhalakiyuM karavAla. tava te nAri OMTe dharI, cAlyo vIra mani udyama karI ciMte bIrada rahyuM mujha Aja, nArI leI bheTU mahArAja. tava AkAcce pragaTyo sUra, nAhU aMdhakAranU pUra; mAhAjana kahe "te kethau thayuM, koI kahe "nara nAhAsI gayo. e bAlakanI keDI mAtta?, Aja paDyA pure poDhA khAtra; e lAjyo navi Avo IhAM, kaho bAlaka raDavaDarse kihAM?." tihAM te evI ghaTavaTa kare, kuMara cora "zara hAthe dhare; eka hAthe navayauvana bAla, lITIAlu kare karavAla. mastaka Upara peTI sAra, vyAhaNe sUra ugamate vAra; loke pekhIo rAjakumAra, zara mehalI nRpa kare jUhAra. rAya bhaNe dhina thIvadhuM tukjha, tAharI AzA nahotI mu'; mAhAjana sahu jalIyAta hoI, jaya-jayakAra kare sahu koya. DhAla -1, to caDhIo ghaNa mANa gaje-e dezI. [rAga-dhanyAzrI) tava te bhUpati harakhIo e, nirakhIo agaDakumAra to; mAhAjana mana Ima ciMtave e, "birada huo e sAra to". 1. DhIMcaNiyuM. 2. ozIkuM. 3. potAnAM. 4. nAzIkabhAgI. 5. mastaka. 6. maryAdAvALI=myAnamAM rAkhI. 7. dhanya. 8. jIvatAM. For Personal & Private Use Only
Page #549
--------------------------------------------------------------------------
________________ 534 bhIma (zrAvaka) kRtA ghari-ghari sahu occhava kare e, manni dhare bahu raMga to; "talIA-toraNa bAMddhIA e, vAnara vAli sucaMga to. seThataNI savi suMdarI e, AvI rAjadUAri to; kumara kare uvAraNA e, "dhana-dhana eha avatAra to." kahe kuMmara "cAlo sahI e, rAjanamyuM sahu gAmi to'; teNe thAnake leI gayo e, dIrdU bhUjaMgama ThAma to. guphAmAyUi kADhI e, je jehanu hatu dhana to; te temane sahu spIu e, dhana-kaMcana-sovanna to. rAya AtyaMghana harakhe dII e, dII te adhilU rAjya to; mAhAre rAje bhaluM karyu e, dhana tujha AvyuM Aja to." kahe kaviyaNa bahU kima karve e?, jo mujha thoDI buddhi to; bhIma bhaNe bhavIaNa suNo e, jihAM sAhasa tihAM siddhi to. dUhA tava kuMara prate AThavyuM, rAI adhiluM rAja; mana ciMte "beTI deuM, to ahIM rahe mAhArAja." beTI devA Upari, rAjA kare vicAra; teDyA brAhmaNa jANa je,lagna karyuM niradhAra. vaizAkha myudi paMcamI, somavAra suvizAla; eha lagna sohAmaNuM, mana harakhyo bhUpAla. dAna deI dvIja vAlIyA, rAjA mana ucchAha; kume-kame te "dyAhADA havA, AvIo dina vivAha. 1. pAMdaDA-phUla sAthe kasabI tArathI banAvelu toraNa. 2. dvAra para laTakAvAtI maMgala sUcaka mAlA. 3. varNana karuM. 4. yojyu, sthApyuM. 5. divasa. For Personal & Private Use Only
Page #550
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa velA varaghoDe caDe, pAkharII kekANa; vara varNana kavijana kahe, suNajyo jANa sujANa. eka kahe 'ko devatA', 'vidyAdhara' kahe koI; eka kahe 'naravara sahI', jana jove sahukoI. copAIH mastake mugaTa manohara jeha, kanakaratname jaDIo teha; kAne kuMDala dhare vizAla, aMdhAre te kare ajUAla. kanaka vAne sohe kapola, tela dhAra nAzA raMgarola; aMbuja patrI jazI AMkhaDI, dhanuSAkAre bhamahi vAMkaDI. koTe maNi muktAphala hAra, bAMhya bAMdhyA bahirakhA sAra; lUNa utAre aNuari hazI, yama vara dRSTi na lAge kisI. toraNe vararAjA gayo jAma, lagnakAla to hoo tAma; vinayasiMha rAI hita karI, rAjya ardha saMpI suMdarI. yAcakajana ghari TalI aNAthi, jana-jana ApI adhakI Arthi; baMdI jaya-jaya mukhe Uccare, dina-dina kuMara kIDA kare. kahe kavIaNa e vISayA valI, te dina-dina thAI dUbalI; ciMte 'kumara kiMhAM bheTaske?, e mujhane mUkI jAyaze. nahI pAle vAcA ehataNI, e hUo nagarIno dhaNI; nahI pAmuM hu ehano sAtha, kihAM gahilI ne kihAM somanAtha?. maMtra eka vimAsyU IsyuM, lekha eka tava lakhIo kIsyuM; leI Apyo te dAsI hAthi, 'tUM jaine Ape naranAtha. 1. zaNagArelA. 2. azvo. 3. ana+AthI=nirdhanatA. 4. jaIne. For Personal & Private Use Only 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 535
Page #551
--------------------------------------------------------------------------
________________ 536 kahe vacana tuM karI viveka, bola bApa na rahUI eka; taI vATe jAtA je kahyuM, teha vacana kAM 'AleM gayuM?'. te dAsI gaiI rAjaduAri, tava nRpa beTho dITho bAri; vacana eka te bolI tAma, 'svAmI! viSayA kahyo praNAma.' Apyo lekha rAjA pratye jAma, agaDadatta gRpa vAMce tAma; pahilUM AThe likhio praNAma, pache mAhi bolyA guNa grAma. 'tuM balio tuhi ja balavaMta, tuM suMdara tuM sAhasavaMta; tuM karamI kaMdarpa avatAra, tuM kAM kare amhArI sAra?. taI majha vAcA dIdhI jeha, sUdhe citte na pAlI teha; jo tu majha viNa chAMDasi sIma, amane deha dharevA nima. bola kAje eka birada vahaMta, bola kAje vanamAMhi bhamaMta; bola kAje akarA kara kare, bola kAje nara nizce mare. bola kAje eka chaMDe mitra, dhana-kaMcaNa parahare kalatra; teM te bola dIu majha hAthi, "leI jAIza suMdari tujha sAthi''. teha bolathI me mana karyuM, pati sarayUM sahUko paraharyuM; jo navi leI cAle mujha sAthi, to hatyA tuoDe hAtha. dRSTAH ghaNI-ghaNI pari syuM kahuM?, tu sAMbhali naranAha!; madana dahe mana mAharu, aMga upaje dAha'. agaDadatta manasyuM hazI, dAzI prate bolaMta; 'te kAyI vaI bApaDA, je vAcA cUkaMta. 1. vyartha gayuM. 2. tAre. 3. kAyara. For Personal & Private Use Only bhIma (zrAvaka) kRta 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90
Page #552
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa re dAsI! ahAMthI jaI, tehane kaheje Ima; 'Agala jo tuhane karu, to 'valU A razIma''. tu te vacana nizcaya karI, viSayA rahi vicAri; dina-dina bhoga bhalA kare, agaDadatta nara-nAri. caMpAvaI nagarItaNI, kahe kavi vAta rasAla; agaDadatta cAlyo sUNI, AkaMpau bhUpAla. je je dina-dina prati game, te varasAsa thAya; ekavAra AsuM dharI, maMtrI prate kahe rAya. yataH je mati pUThe upaje, so mati pahelI hoya; kAja na vaNase ApaNu, durjana hase na koI. 'eka ja kuMara ruaDo, hUto ama ghari Aja; te pAkhe kaho kima sare?, kuNa karesthe rAjya?'. tava rAjA maMtrI pratye, vAta kahe mana siddha; 'desi-videzi kholo tuo, ahAthI lio ghaNa rIddhi'. zubha mahurata joI karI, TAlI lIdha tukhAra; bahUlI rIddha bAMdhI karI, maMtrI thayo asavAra. copAIH mAlava pratye sodhyo kumAra, tohe na pAmI tehanI sAra; gujarAti savi sodhI phirI, 'mAruADa upara mana karI. 1. vaLIza. 2. sImA, hada. 3. vinA. 4. mAravADa, For Personal & Private Use Only 91 92 93 94 1 95 96 97 98 537
Page #553
--------------------------------------------------------------------------
________________ 538 bhIma (zrAvaka) kRta cAlyo cita vimAsI sAra, nagara eka AvyuM teNIvAra; loka kanDe pUchiuM mana budha, tihAMthI lAdhI kuMara zuddhi. agaDadA nava yauvana vesa, tava khelaNe Avyo naresa dITho maMtrI mani ANaMda bhayo, bheTi kumara raliyAyata thayo. dUhA pAMca khaMDe poDhe karI, racio eha prabaMdha; bhIma bhaNe bhaviyaNa suNo, to chuTe bhava baMdha. 100 101 1. kUDA mATe. For Personal & Private Use Only
Page #554
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadA rAsa 539 caturtha khaMDa dUhIH sarasatitaNe pasAule, kahu kathA vRttAMta; Agali je kautaka kahuM, te suNajyo ekata. rAo maMtrI be bheTIyA, hoo harSa apAra; kahe pradhAna tamane kahuM, ama ThAkure juhAra'. vinayasiMha vasatuM vade, "tehane sAta praNAma; takhta keNe kAraNe AvIyA?, te kaho ama kAma." jeha jamAI tamataNo, te ama ThAkura eka; te levA huM AvIo, bhamIo deza aneka'. copAI - suNI vacana rAu ati dukha dhare, sAsara-vAso putrIneM kare; gaja-ratha-turI sahita asavAra, pAlA pAyaka hayavara sAra. Ape lAchi ati ghaNa bhaMDAra, Ape sovana-saMkala bhAra; mokalAvI kuMmarI sAMcare, mAta-tAta bahulA dukha dhare. tithI paMcamI sohe guruvAra, siddhiyogano suNI vicAra; mokalAvI cAle nara-nAri, DerA didhA nagarI bAri. karI juhAra bole naranAtha, agaDadatta prate joDI hAtha; huM aparAdhi chuM tUmataNo, kahe juhAra rAne amataNo'. mokalAvIne cAlyu sahu, agaDadatta mana ciMtA bahu; kaTaka cAlatuM AghU karI, rahyo vIra mani vAcA dharI. 1. lacchI=lakSmI. 2. vaLIvIne. For Personal & Private Use Only
Page #555
--------------------------------------------------------------------------
________________ 540 bhIma (zrAvaka) kRta "navi AvU to jAjyo takhta, mAlavamAhi milayaeN ahe;' sAMjha sUra AthamatI vAra, sahaTa karI cAlIo kumAra. je viSaya prate bole sAra, baIza rathe lAge vAra; ratha kheDyo besArI nAri, cAle azva jama gaMgA-vAri. lekha lakhI polya bAMddhIo, rakhe koI kahe "vAhi gayo; kumarI leI jAuM chuM aDe, sUra hoI te dhAyo sarve. lekhau prati dIdhu zira nAma, kumarI viNa te dIThuM ThAma; bUba vANIA pADe bahu, rAjA Agali AlU sahu. kahe rAjA "zI corI valI?, kAM Avi sa mahAjana milI'; svAmI tujajha jamAI jeha, viSayA haraNa karI gayo teha'. suNI vAta dharaNItali Dhalyo, rIse rAya thayo Akulo; kahe rAjA "dhAo hUI jeha, bITI sarasu mAro teha'. dhAyA jaNa je hUtA sAra, sAvadhAna hUA asavAra; sahu dhAo mUkI abhimAna, pAlA pAyaka ne paradhAna. sahu sodhIne pAchuM vale, dekhe kuMara navi kumari mile; e UkhANo sAco thayo, kumarI sarasu kuara gayo. sahu sodhIne thayA nirAsa, mana muMkI viSayAnI Asa; dina ketA visAriu nAma, Apa ApaNe lAgA kAma. vArtA - - - - - - - - - - - - - have agaDadA vanamAhi, bIjI vATya bhulo paDyo. 1. subhaTane laIne. For Personal & Private Use Only
Page #556
--------------------------------------------------------------------------
________________ 541 agaDadatta rAsA copAI - vanamAhi bhUlo bhUpAla, ache ekalo sAthe bAla; navi jANe dinakara che kihAM, aMdhAru vana AvyuM tihAM. bhIla pAMca te vanamAMhi phire, deha kAlA mukhe kacapaca kare; mAhomAhi te kare vicAra, puruSa ekalo sAthe nAri. pallIpati ThAkura tehataNo, tene je kahe 'svAmI! suNo; rathe beTho eka puruSaratana, sAthe nArI mohe manna." pallIpatI tava ciMte IsyuM, "AkaDe madha sU kiI kisyuM?;' dharyuM khaDaga ne nAve saMka, leu ratna mArIne raka. kare cUdha kuara nRpa teha, vaDhatA kime na Ave che; vimAzIne viSayA hite, nayaNabANa mUke te pratye. te dekhI te vidgala thayo, kumAre kAMdha samANo kIo; paDato pallIpati Ima kahe, "kahuM vAta suNi Ubho rahe. garva ma ANisa mana majhAri, mayaNabANa mehalyA tujha nAri; te bANa meM sahyA na jAya, jeye pADyA prathavIpati rAya. pADyA sUra-kiMmara-gaMdharva, pADyA vara vidyAdhara sarva; pADyA mahIali munivara pAtra, tujha zAkhAnI kahI mAtra?'. to vadani te vyApila bhUpa, mayaNabANanuM kahiUM svarupa; pallIpati be kaTako karyo, tava ratha Aghero saMcaryo. bhila eka pratye pUche Isyu, "be vaTa the te kAraNa kisyuM?'; bhIla kahe "ahAM che phera, A pagadaMDo saralo sera. For Personal & Private Use Only
Page #557
--------------------------------------------------------------------------
________________ 542 bhIma (zrAvaka) kRta. 30 31 33 34 eka akhatara moTo ache, zeri pale te nAve che; bhaya ghaNA che eNI vATa, Agali chaI poDhA traNi ghATa. cora eka che sahuno kAla, matta gayaMdama atI rIsAla; trIjo sAtha moTo haDahaDe, e dekhe te dhUjI paDe." tava kuMara mana ciMte IsyuM, "te mujhane karasya kisyuM?;' teNe thAnake hUMtA vachiAta, teha kumarane cAlyA sAthi. vana maLe te kuara palyo, tava Agali eka tapIo milyo; agaDadane joI AkAra, kari sabalU sAhila karavAra. kahe tapIo 'kihAM jAmyo tucche?, tama sAthe Avis aDe'; yogI kumara vachiAyata sahu, paMthe palyA ati thAkayA bahu. kahe tapIo Iha rahejyo takhta, zItala 'grAsa leI Avu akhta'; lyAvIo dadhI tava hoI ghola, bharI Apiu kuara kacola. kumara kahe "navi pIyU akhta, jehagAI tehane dio tahe'; te vachiAyata thAkyA thakA, pIdhU dahI ne sUtA rahyA. kumAre dahU te bahu pApa, re pApI! saMbhAle Apa'; tava duryodhana taskara kahe, "re rAMka taDaphaDato rahe." hazI kumare saMbhAlyu zastra, ucerA savi kaDaDyA vastra; 'tuM kuNa-kuNa?' mukhe uccare, agaDadatta sAhasa mana dhare. pahelo ghAo duryodhane kIdha, agaDadatte te kheDi lIdha; tava rIte mUke karavAla, haNIo cora mana harakhI bAla. 35 36 37 38 39 1. aniSTa. 2. mArge. 3. jAya. 4. pAcho. 5. gajendra. 6. bahAragAmathI kharIdI karavA AvanAra khAtedAra. 7. tapasI=sAdhu. 8. bhojana. 9, ghaTTa dahI. 10. khAya. 11. kasIne paheryA. 12. DhAla para. For Personal & Private Use Only
Page #558
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsA 543 40 41 42 43 44 teNe paDate mAgI "mANa, mAryo paNa navI jAI prANa; garamAhi mujha nArI ache, mujha mArI tihAM jAI pache." bola deI cAlyo bhUpAla, Agali AlU vanna vizAla; DuMgara jakaDaNe dIThuM bAra, tava ThabakAve rAjakumAra AvI nArI tasa jo rUpa, bhAmini saraso dITho bhUpa; mujha bhartAra eNe mArIo, kapaTapaNe bAMhe sAhIo. to viSayA mani ciMte IsyuM, "sAhyo kaMta e kAraNa kIsyuM?;' corataNI "baIara kahe "nAthI, svAmI! huM AvIza tujha sAthi." maMtrisutA tava bolI IsyuM, "svAmI! evaDI karasyo kIsyu?; ache acche bije tujha nAri, bhUpati! bholapaNu nivAri'. te vilavaMtI mUkI nAri, rathe besI cAlyA nara-nAri; Agali vana AvyuM bahu, dava lAgyA viNa balIu sahu. tava mana ciMte agaDakumAra, dRSTiviSanuM ehaja uThAra; tava bila dIThuM ati vikarAla, UpharATo jaI rahi bhUpAla. dUhA gAraDavidyA je bhaNI, paMDIta prate nesAla; te vidyA manamAMhe dharI, tatakSaNa khIlyo kAla. Aghero ratha jo gayo, to vIsamo dITho thATa; bhIlla eka tava pekhIo, kuMara pUche vATa. bhIla bhaNe re bApaDA', e che visamuM zera; pelI vATe e na gayo?, kAM ANyo mana phera?. 45 46 47 48 49 1. mAna, garva. 2. parvatanA caDAva-TUMka para. 3. pakaDyo. 4. sAthI thayo. 5. patnI. 6. sthAna. 7. ulTI dizAmAM, avaLo. 8. jyAre. 9. samUha, ToLu. For Personal & Private Use Only
Page #559
--------------------------------------------------------------------------
________________ 544 bhIma (zrAvaka) kRta mayagala mAto eka che, teha kare jana AhAra'; tava kuMara mana ciMtavI, kara kIdhU hathIAra. abalA prati Ima uccare, "tu kAminI! sAhA rAzi; muja mATIpaNU to kharu, jo gaja pADU pAzi." Ima ciMte tava be jaNA, gaMdha lahI gajarAja; ciMte "mANasa ko mIle, to mujha zIjhe kAja'. vAta karatA vegamyuM, mayagala mAto dITha; ApaNae te Utaryo, rathe kAminI baITha. dhIra-dhIra dhIraTa dharyo, gaja bolAvyo toya; tava mayagala mada bharyo, kuMara prate dhase soya. copAI kuare khAMDU eka kara lIdha, vanitA pratye eka vAcA dIdha; java e kuMjara khaha saMsUra, tava ratha kheDI jAe dUra. Ima karatA gaja Avyo pAsa, to viSayA mehale nizvAsa; kaho ehane keNI pare jItasya?, e hAthI vaza kima ANaspe?". kuMjara kumara pradakSaNa kare, ratha kheDI viSayo saMcare; pherA detA ciMte Isyu, "aNipari havaDA thAkasyuM. mana cite ratha gayo vegalo, kuMjara thAkI thayo Akulo; kumara kahe che velA eha, jAnA hAs to pAm che'. agaDadatta Ima ciMtI palyo, te kuMjara navi AvI milyo; te beTho ratha upara jaI, viSayA mani lIyAyata thaI. 1. dhairya. 2. talavAra. 3. jAna=prANa haze. 4. gayo. nIkaLyo. For Personal & Private Use Only
Page #560
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadana rAsa 545 nara-nArI hasatA paMthe jAI, tava te pohatA mAlavamAhi; milio kaTaka sahu "jaya-jaya' kare, rAjakumAra mana ulaTa dhare. kaTaka baMdha kIdhu tihAM rahI, Agali maMtrI pAThavIka sahI; cAle kaTaka haNahaNe kekANa, Dhola-dadAmA gaDe nIsAhaNa. Agali thA mayagala malapata, pUThe thakA pAlA putacaMta; agaDadatta zira dhare chatra, vAje paMcazabda vAjItra. bihu pAse cAmara DhalakaMta, baMdijana bahu bala bolata; catura sena sahu sohe sAra, pUThe palyA Ave asavAra. kRmi-kRmi AvyA nayara niveza, sAtamo nRpa AvIo savisesa; agaDadatta hayatho Uttare, tAta pratye sAtamo saMcare. karI pradakSiNA Avio pAsa, rA AtyaMghana diI ulhAsa; kahe "saphala huo saMsAra, mujhane Aja milio kumAra'. vahuara bihuI lAge pAga, rAya kahe "mujha phalIu bhAgi'; rAjakumarInA joI pera, kahe "kamAla mujha AvI ghera'. mAtataNe jaI lAgyo pAya, harakhe AkhyuM paDe teNe kAya; yAcaka ghare savi sidhyA kAja, "bhale padhArio e mAhArAja'. dina-dina kuara kare yuvarAja, lokataNA savi sIje kAja; dharmadhyAna upari mana dhare, rAjakumArIsyu krIDA kare. viSayA mana vAtAli apAra, teha viNa na rahe rAjakumAra; te sUI to sUI rAya, te jame to jamavA jAI. 1. page. 2. rIta. For Personal & Private Use Only
Page #561
--------------------------------------------------------------------------
________________ 546 bhIma (zrAvaka) kRtA tehane dUkhe rAjA dukhIo, tehane sUkhe rAjA sUkhIo; viSayArase viSayAsUrame, dina-dina eNIpare nigame. ekavAra mani rAmati hoI, viSayo sarasu vADI jAI; vividha pari vani krIDA karI, sAMjha same nidrA AdarI. karI nIddA tava poDhyo rAya, prathama prahara tava raNI jAya; te tIvAra jehavuM vRttata, te sAMbhalajyo sahu ekata. dUhA pra(ka)maMtaNe joge karI, kihAMthI pragaTyo kAla; viSayA vAmAMge DazI, lAge lahira vizAla. viSa saghaLuM cAlyu ghaNe, nIdde nIdra milata; nRpa jAgyo viSayA moI, rAjA rudana karata. hA hA devA kisyu karyu?, ke samANI? ke sAca?; eha khUTe huM saI mUo, eha AvI mujha vAca'. kumara kahe re bApaDI!, rIsAvI kAM Aja?;' UThI AlaMghana diI, mRtyune mAhArAja. UThADI beThI kare, aMge aMga bhIData; zaba sarasuM sAI dII, rAjA rudana karaMta. kahe rAjA "suNi kAminI!, je tujha kAraNi kIdha; te nara ko karacce nahI, karasya nahI prasIdha'. tava mana ciMtI UThIo, hIyaDU haNI hAthi; cahe khaDakI cihu pAkhale, ghaTa homU e sAthi. 1. kALo sApa. 2. strInA aMge. 3. mUcha. 4. ghaNI, khuba. 5. marI gaI. 6. mRtakane. 7. zarIra. For Personal & Private Use Only
Page #562
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsA 547 cahe upara java zaba dharI, java pote pesaMta; AkAcce UDatA thakA, vidyAdhara bolata. re mUrakha te mAnavI, kisyu kare che karma?; nArI Upari nara bale, e kahII adharma. valI-valI vidyAdhara bhaNe, "tuM sAMbhala bhUpAla! kahu kathA kAbhiNitaNI, suNa suMdara! suvizAla. pAchala eka rAjA hato, zalya bhaNyo tasa nAma; rAja riddhi hRti ghaNI, kare rAja abhirAma. ekavAra te nRpa gayo, ekAkI vana madhya; "goha sarpasyuM rAgiNI, krIDA kare mana zuddhi. te dekhI nRpa ciMtave, haiDe kare vicAra; "sApaNi paranaramyuM rame, vidhi e saMsAra." tava rAI cAbake karI, mAriA beThuM te; sApa gayo bila saMcari, sApaNI ciMte eha. te sApiNi pAtAlanI, nAgaNI ghara nAri; mana ciMte "e mAnavI, eha akhtarI cAri. jaI bhartAra pratye kahyuM, "huM hUtI naraloka; zalya nAme nRpa eka che, teNe huM mArI phoka". krodha sApa zira ati caDyo, Avio teye kAya; zeja heThe zalakI rahyo, to ghare Avyo rAya. 1. gho. 2. AcAra, caritra. 3. chupAIne. For Personal & Private Use Only
Page #563
--------------------------------------------------------------------------
________________ 548 bhIma (zrAvaka) kRtA sAMjha same vAlU karI, rAjA seje baITha; kahe "kAraNa sUNi kAminI!, eka asaMbhama dITha". mani bhUyaMgama ciMtave, "vAta suNuM chuM te; teha asaMbhama che kimyuM?, pache nara DaMku eha". zalyarAya tava bolIo, "suNi kAminI! suvicAra; vanamAhi meM pekhIuM, nAgaNinU 'vibhacAra. gohasarpasya nAgiNI, ramatI dIThI jAma; tava meM manasUM ciMtavI, cAbuka mArIu tAma." suNi sApa hAyaDe hasyo, "phaTa! gokArI nAri; meM naravara mAryo hato, kuDA vacana AdhAra." tava pragaTyo pAtAsUra, "mAgi-mAgi vara rAya!; manavaMchita huM tujha dela, sAcuM karu pasAya''. tava rAjA mana ciMtavI, "paMkhI mora cakora; bokaDa bole te ladhu, sAvaja saghalA Dhora". vara deI suravara calyo, paNi eka bolo bola; "bIjA kehane jo kahIsa, to tuM marazi Tola." tava bhUpati mana harakhIo, meM vara lAdhyo sAra; paMkhI-bole te lahe, mana Ave nirdhAra. ekavAra bhojana kare, rANI pUre thAla; kIDI kaNa leI valI, mani hasIo bhUpAla. 1. kasuM. 2. vyabhicAra. 3. paganI eDI jevI. 4. nakki. For Personal & Private Use Only
Page #564
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa. 549 100 101 kIDIne ghera parahaNao, Avyo hUto eka; teNe kAraNi bhAjanataNI, bahulI kare viveka. tava kIDIne mukha thayuM, kUra lII mahArAja; kahe kIDI "phaTa pApIyA', bAlU tAru rAjya". copaI suNI gAla ne hasIo bhUpa, rANI jAyU kiyaeN virupa?; "kaho svAmI! teNe kAraNe soI, vAMka annamAhi kehavu hoI." kahe rAjA "kAMI nahI eha", vade nAri "mujha che saMdeha; eha na mAne mAru mana, kahesyo to prIsisa anna". pAMca khaMDa poDhe karI, racio e prabaMdha; bhIma bhaNe bhavIaNa! suNo, to chuTe bhava baMdha. 102 103 104 1. mahemAna. For Personal & Private Use Only
Page #565
--------------------------------------------------------------------------
________________ 550 bhIma (zrAvaka) kRta paMcama khaMDa copAI - sarasati mati ati Ape sAra, to Agho kahu kathA vicAra; vAga vANI vara vaMchita lahu, to e kathA katUhala karyuM. to rANI laDha laI rahI, rAya kahe "meM kahivuM sahI; jo huM e bhAMjisa saMdeha, to nizca chAMDavo deha'. rAya kahe "hu kahisa vicAra, cahe khaDakAvU nayara bAhAra'; milyA loka sahu kautika joya, rAjavarga sahuI sake roI. senyasahita tava cAlyo rAya, aMteri sahu pUThe jAI; nagarabAhira AvIo naranAha, aMtara mana upaje dAha. tava beTho nRpa Asana dharI, Agali savi ubhI suMdarI; tiNe same tihAM chAlI care, "suNi bokaDa!" ema chAlI bhaNe. rAyataNA je care tokhAra, te cAra mujha Apane sAra; garbhavatI chu huM tAhare, e IcchA che mana mAhare.' to valatu bokaDa Ima kahe, "are rAMDaliva karatI rahe; jo mujha pATU diI tokhAra, kize kAja tuM Ave nAri. murakha rAjAno hoI eha, je strI kAraNe chaMDe deha; hu choDI kADhIza tujhataNI, mAhare mahilA malase ghaNI. strInuM kahiyu kare nara jeha, AhAnI pare te cUke deha; alIana chAje ama ghari kis, valI nArI ghaNII pAmyuM. te saghalU rAye sAMbhaLyu, je bolyo te saghalU kalya; phokaTa mATe marII kIsU, nAri valI ghaNII pAmir. 1. bakarI. For Personal & Private Use Only
Page #566
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 551 rANI prate rAjA Ima kahe, "are nArI! cUM kahe che kahe?; e vAta tujhane na kahAI, mana game to jA cahemAhi'. tava rANI kahe "cAlo gAma, have sahu mujha pohatU svAmi!;' mujhane e bhAgya vRttata, to rAjA jIve jayavaMta. kahe vidyAdhara "suNi mahArAja!, nArI kasI na Ave kAji; nArI Upara je nara mare, te UkhANo sAco kare'. agaDadatta kahe suNayo takhta, eha viNa navi rahevAI akhta; jo navi nArI jIve eha, to huM nicce chAMDU deha'. nizcala mana jANika rAyaDU, kADhIu amRta bhalU svarganu viSayA chAMDI beThI thaI, agaDadatta mani ciMtA gaI. nara-nArI cAlyA ulhAsa, behUjaNa AvyA deharA pAsa; kahe kumara "aMdhAru ahIM, vaizvAnara jou huM kahI'. kAmini kara ApyuM karavAla, to deharAmAhe cAlI bAla; traNa cora tihAM khoTI sahI, tihAM AvIne abalA rahI. cora sAthe eka moTo ghaDo, te mahithI kADhu dIvaDuM; nArI rUpa dekhI gahago, viSayA teha prati vAcA kahe. dUhA "mujha bhartAra gayo ache, eTU ati ghaNU teha; mujhasyuM bhoga bhalA karo, tama manavaMchita je.' cora kahe "jasa pati hUI, temaNUM na karu karma; abhiyAya jovA bhaNI, bolo moTo marma. 1. chAMTI. 2. kyAMya. 3. vATa jotA hatA. 4. abhiprAya. For Personal & Private Use Only
Page #567
--------------------------------------------------------------------------
________________ 552 bhIma (zrAvaka) kRta "eka vAta che pAdharI, mAru mujha bharatAra; jo pache mane Adaro, vAcA dio niradhAra'. vIra kahe zreNika suNe, e nArIno ne; eka kAraNi tyajato huto, agaDadatta nija deha. to zreNika rAjA kahe, "kathA calAvo devI; ye nArI narane naDe, jANU huM heva." vIra vade 'vasade leI, Avio agaDakumAra; kahe kAmiNI "divo karo, vege ma lAvo vAra'. dIpa kAje heTho thaI, phUka dII te jAma; viSayA manas caMtavI, khagna UpADyuM tA. core ADI lAkaDI, dIdhI mani ciMte; dIdho ghAo teNe chaLyo, Thabako vAgyo teha. tava karavAla heDU paDyuM, kumara pabhaNe Ima; kahe kumara 'suNi kAminI!, khaDjha paDyuM e kema?." copAI viSayA kahe "suNi svAmI! sAca, aMdhAre bIhanI mAhArAja!; dhUjIo hAtha paDila karavAla', kumara kahe "e abalA bAla'. ryo dIpa tava sUtA teha, kahe cora "nara mArata eha; jehathI rAja kare nizadiza, teha puruSanU chedatI sIsa." kahe cora " dhidhiga saMsAra, jo nArI mAre bhartAra; e abalA kahe che ajANa, abalA chalIA jANa sujANa. For Personal & Private Use Only
Page #568
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 553 to eka mAyA kuDI phoka, mAyA-kAdave khUMce loka; mAyA-pAse nara bAMdhyA bahu, mAyAthI "vigUve sahu. mAyAthI navi thAI dharma, mAyAthI baMdhAI karma; jIva na cete mana majhAri, mAyA bAMdhyo bhame saMsAra. kehenu ghara? keheno parivAra?, kahenA moTA maMdira sAra?; kahe dhana? suta kahenA eha?, sAthi na Ave ekuM teha. dharma-pApa behu sAthe hoya, bIju avara na kahenU koya; karmabaMdhathI paDIo pAsa, valI-valI Ave garbhAvAsa. garbhAvAse je dUkha sahe, te kavIaNa jaNa ketA kahe?; UMdhe mukhe dasa mAsa ja rahe, tihAM manasyuM prANI Ima kahe. jo chuTu IhAthI ekavAra, to valI nAgU ANe ThAra; jaNyo putra sahu "jaya-jaya" kare, "huM Aha AhA" bAlaka kahe. prathama dasake navi jANe teha, bAlapaNA rase vilase te; bIje dasake yauvana dhare, kAmini sarasI krIDA kare. trIje dasake dhana keDe dhAI, dharma kAja eku na karAya; mana ciMte java garaDho hoI, tava tapa-dharma karasuM soI'. cothe putra kalatra paravaryo, mohajAlaDhuM bAMdhI gharyo; pacAse java AvI palI, toye na cete mUrakha valI. sAThi pachI sarala phITaMti, mukhi moTA mAlA cAvaMta; siterano java hovo soI, kahiuM kare navi temanu koI. 36 1. vagovAya, duHkhI thAya. For Personal & Private Use Only
Page #569
--------------------------------------------------------------------------
________________ 554 bhIma (zrAvaka) kRtA pache dharma upari mana thAI, dehare-pozAle na javAya; parva divase upavAsa na hoya, bhUkhe phera paDe nara soI. Ima ciMtavatu kAle mare, puNya kAja eka navi kare; karma baMdhAI vArovAra, pherApheri kare saMsAra. te bhaNI mAyA paraharo, kahe cora "saMyama Ada; e draSTAMta lahila che Aja, have karu nija prANI! kAja." tema ja vana ne te ja ThAma, riSi eka dITho abhirAma; karmabaMdha khama(pA)vI karI, triDuM core dIkSA AdarI. agaDadatta viSayAyaeN rame, divasa ke eNIpare game; ekavAra rAmatine hAmi, to te kuMara gao ArAma. tava munivara eka moTo dITha, namI bhUpa tasa pAse beTha; celA traNi dIThA kumAra, pavaMta rUDA saMsAra. tava mani ciMte kAraNa lahI, "kAM eNe dIkSA saMgrahI?;' kaho bhagavana! mujha eka svarUpa, A kuNa nara? kaho kihAnA bhUpa. 47 keNe kAraNe saMyama Adaryo?, putra-kalatra-dhana thaI paraharyo?; kahe munisvara "Ima na kihyAI, e saMbaMdha vaDo che rAya!. pAlimAM nara vasatA eha, bhAI cyAramAhi bhalo sane; ekavAra ko nara AvIo, vaDo bhAI teNe e mArIo. e traNa muhUtA ghara bAri, bhojAI boli savicAra; "tama baMdhava nari mAryo jeha, bhAminI sarasuM jAI teha." 48 49 1. pauSadhazALA. 2. e samaye. 3. hatA. 4. sAthe. For Personal & Private Use Only
Page #570
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsA 555 te pUThe dhyA triNi eha, "jihAM jAI tihAM mAru teha'; ANe nagare te nara AvIo, eNe rAjakumara jANIo. chochuM kihAM na pAme vAhi, e AvI rahe deharAmAMhi; rAjakumara vanamAhi phire, kAmiNI sarasuM krIDA kare. sAMjha same tihAM sUto rAya, e trANi gayA teNe thAya rAjAne mana e ati vasI, te suMdarI zari sApe DasI. te tava sadana kare bhUpAla, hIyA sarasI cAMpI bAla; melyA kASTa karavA deha-aMta, vidyAdhara eka kahiu vRtaMta. te navi mAniu rAjakumAra, teNe te jIvADI nAri; e triNe tava ciMte IsyuM, "have ApaNe ene mAraNyuM. Agala thA deharAmANi gayA, triNe mana ralIAyata thayA; tava bindu jaNa AvyA tihAM, vaiznavAnara levA gio jihAM. abalA kare Apila karavAla, to deharAmANi cAlI bAla; traNa dIThA mana moga, kahe kAmini "karo mujhasyu bhoga". eNe kahyu "tAro bhartAra, mAre to mAraeN vibhacAra"; tava vasade leI Avio rAya, paragaTa karavA heTho thAya. mUkyuM khaDaga manasuM AdarI, ANe ADI lAkaDI dharI; kumara kahe "re! e cU? bAlI," "pUjio hAtha paDila karavAla." 59 te mUrakha mana mAnyU sahI, nAritaNu nizcaya saMgrahI; deharAmANi dIvo ryo, valI bhoga navo Adaryo. 1. asahAya, ekalA. 2. thaIne. For Personal & Private Use Only
Page #571
--------------------------------------------------------------------------
________________ 556 to e traNi karyo vicAra, mana vairAgya dharyo apAra; to AdarIo saMyamabhAra, jANI e saMsAra asAra'. hAH kumara kahe 'te huM sahI, meM te kIdhA karma, mAyA-moha me Adaryu, eha na jANyo marma. e mujha tava me Imma jANIu, mujhane detI dAha. sAthe nikalI, tijI potAno nAha; mUha pAhiI taskara bhalA, huM ugAryo jeNi; pallIpati meM mArIo, ehane kAraNa teNa. ehane kAraNa me ghaNA, kIdhA aneka adharma, pari-parinA paribhava sahyA, bAMdhyA bahulA karma.' agaDadatta mani ciMtave, 'meM mana ANI nAri; have teha mata Adaru, jama nAnU saMsAra'. munivara prate Ima bolIo, 'Apo saMyamabhAra; bAra-bAra huM bhava bhamyo, rajama nAvU AdvAra'. vairAge te muni kanhe, lIdho saMyamabhAra; dina-dina tapa adhiko kare, agaDadatta riSi sAra. teNe jama moha muMkIo, tima je muke Asa; bhIma bhaNe te bhava tare, valI nAve garbhAvAsa. kete kete dyAhADale, sosI teNe kAya; zivaramaNI helA varI, agaDadatta riSirAya. 1. tyajI. 2. jema. 3. divase. For Personal & Private Use Only bhIma (zrAvaka) kRta 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70
Page #572
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa e kathA kihAMthI kathI?, kima jANyo saMbaMdha?; kahe kavi te me kiA suNI?, kima kIdho prabaMdha?. copAIH nagara bhaluM naDIyAdaI caMga, gaDha-maDha-maMdira ati uttuMga; vase vyavahArI mAhAjana bahU, eka-eka pahe caDatA sahU. tIratha ghaNA che e puramAhi, zAMtinAtha nAme dukha jAI; nagara ziromaNi puravara eha, kahetA kimahI na Ave cheha. kahe kavi tA syuM vakhANI e?, mahilA vArI mahiali jANII; dharma nIma pAle AcAra, pIDyA nara pIhara sAdhAra. dAna puNya tapa bahUlA kare, sAta vyasana sahUko parahare; te phoInI mUMgI Asa, jeNe nAma dIdhU jiNadAsa. ghaNa-kaNa-kaMcaNa teha dhari bahU, kahe kavitA te ketA kah?; adhIka puNya kare dina-dina, jasa ghare beTA puruSa-ratana. je guru kahe te sAca, sahigurutaNI na lope vAca; puNya kAja sAdhe ekaluM, pApakarmathI rahe vegalU. koI rAjakula maMDaNa hoya, jasa guNa pAra na pAme koya; jIvadayA nituM pAle ghaNI, vAca na lope zrIgurutaNI. na jUvarAja jagamAhi caMdra, kari avanI avatarIu IMdra; dharma kare jali jayaNA sAra, ghari maMDAve zatrUkAra. jAvaDa jagamAhi suprasiddha, jeNe puNya ati bahulA kIddha; sukhe samAdhi vilase ghaNu, puNyataNu phala le ati ghaNuM. rupavaMta rupA sA jeha, avina anaMga avatarIo teha; tAsa sAthe sohe haracaMda, puNya kAje jehane ANaMda. 1. thI. 2. dAnazALA. For Personal & Private Use Only 71 72 73 74 75 76 66 78 79 80 81 557
Page #573
--------------------------------------------------------------------------
________________ 558 nAgaravaMzataNo ziNagAra, sAmala sAmala-vannau sAra; sAhA sANA suta nAkara jeha, ahanizi puNya kare nara teha. zrAvaka avara ghaNA che bahU, puNya kAje sAmarthI sah; traNi kAla sahU vaMde deva, ahanizi sAthe sahiguru seva. sayala saMgha beTho ekavAra, huI kathA tava dharma vicAra; tapagacha hemavimala sUri rAya, jasa nAme bahu pAtika jAya. tAsa pATe ati ghaNI jagIsa, zrI saubhAgyaharSa sUrIsa; tasa gacchi harSa jaI paMDIta sAra, kari abhinava gautama avatAra. te pachyAsa tihAM cumAsi, sayala saMgha beTho ulTAsi; kare vakhANa te 'atisa pavitra, agaDadattanu kahiu caritra. teha vacanna me zravaNe suNiu, sarasati-caraNakamala mana dhariu; ANaMda ApI kahe haracaMda, tihAMthaeN mujha Upanu ANaMda. eha rAsa racio cusAla, kuNa saMvata? te kahu kAla; paMnara zata curAzI jeha, ASADa vadi sohe teha. tithau codasi sohe sapavitra, vAra zanaizcara puSyanakSatra; racio rAsa saghalo ekatra, agaDadattanuM kahiu caritra. 01: paDhe guNe je sAMbhale, nara-nArI ulhAsa; agaDadatta kerI kathA, te nAve garbhAvAsi. pAMca khaMDe poDhe karI, racio eha prabaMdha; bhima bhaNe bhavIaNa! suNo, to chuTe bhava baMdha. 1. atizaya. For Personal & Private Use Only bhIma (zrAvaka) kRta 82 83 84 85 86 87 88 89 02 91
Page #574
--------------------------------------------------------------------------
________________ 559 @ 10. mAna/mahaMmasiMhajI kRta agaDadattarAsa - duhA jinavara covIse namI, sarasatI deva pasAya; agaDadara Si gAI thaI, praNamiya sadguru pAya. zrI uttarAdhyayanaI e kahyo, e cothaI adhikAra; je adhyayana asaMkhIyo, nidrA bheda vicAra. dravya-bhAva bhede karI, je jAge nara-nArI; te INabhavI-parabhavi, sUkhI thAyaI lavU-saMsAri. te sUra-nara pUjA lahe, je jAgato hoI; sUtA so vigutA sahI, vAta na pUchaI koya. bahu nidrA avaguNa ghaNA, hoI pramAdI jIva; nIdrAvasI pUrava bhaNI, muni nigoda kare rIva. pahilo dravyata jAgIyo, Talio maraNa dukhakhANi; bhAva dharI jAgyo pache, grahi saMjama guNakhANi. zrI zivanidhAna vAcaka caraNa, praNamiya vaMchita dAna; te saMbaMdha sahasa kahai, kara joDi muni mAna. copaI jaMbudvipa sakala guNakhANa, bharata kheta tasU madhya vakhANi; tihAM vara saMkhapUra zrIkAra, gaDha-maDha-maMdira-poli udAra. 1. nigodamAM. 2. pokAra. 3. dravyathI. 4. kSetra. For Personal & Private Use Only
Page #575
--------------------------------------------------------------------------
________________ 560 mAna/mahimAsiMhajI kRtA vana-vADi-parimala sUvizAla, vAvi-sarovara-kUpa rasAla; jinamaMdira zIvamaMdira oli, ghari-ghari toraNa maMDita poli. dAnasAlA jihAM dine dAna, paMthi-atithI laheM bahumAna; bhogI bhamara catura nara vaMda, guNa-grAhaka bahu-dhana AnaMda. tihAM rAjA guNavaMta sujANa, tega tyAga nIramala suvihANa; kAcha vAca nikalaMka sUdhira, suMdara nAma mahA raNavira. tasa ghara-gharaNI bahuM guNabharI, sIla-rUpa raMbhA avatarI; rANi tulasA nAmaI bhalI, pati-bhagati bihu guNa niramali. tAsa udara mAnasarovara haMsa, agaDadatta guNa sUusaMsa; anukrame jovana puhatto soI, anyAI madaaMdho hoI. dharma rahita karuNA taji "pAsi, vinaya rahita jhUThi vAta prakAsa; nIlaja nagaraI bhamaI nissaka, paraghara pararamaNI grahi aMka. IcchAcAri jUvaTaI ramAI, madya-maMsa bhakSaNa mani gamaI; naTa-viTa-vezyA saMgaI sadA, sevaI sAta vasana sarvadA. rAjaputra jovA mada bharyo, rAta divasa mana nIrbhaya karyo; mAta-tAta paNi avaguNaI, teha karaI je mana ApaNaI. puruSaratna ata uttama loI, eka khoDi tiNimAhi hoI; caMda kalaMki sAgara khAra, ketaki kaMTA 'diva vikAra. paMDita nirdhana kRpaNa naresa, ati suMdara dobhAgi-vesa; hoI vijoga ghaNI jIhA prita, kAmadeva viNa deha kurIti. sajana-ghari dAridra vicArI, mRga locana dIdhA kiratAra; nAgara veli niphala saMsAra, caMdana phala viNa phUla sudhAra. 1. zreNI. 2. poLa=dvAra. 3. zamaserI talavAra. 4. kAyA. 5. pakSa. 6. prakAze - bole. 7. khoTa. 8. devaloka. 9. durbhAgI. For Personal & Private Use Only
Page #576
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 561 kavitaH sazi na kiyo nikalaMka, kAyA na huM didhI mayaNA, sayaNA didha darIda, lachile didhi kiviNA; loyaNa didha kuraMga, hINa-loyaNA kiya nAri, nAgara vela kIya niphala, kiya saphala lUMbaDi vadhArI; sorabha diNa sovana kIya, sayala loya vibhama bhayo, hA hA! deva! kAraNa kavaNa?, ThAI-ThAI vallabha kAyo?. 1. lakSmIvAnane. 2. kRpaNatA. For Personal & Private Use Only
Page #577
--------------------------------------------------------------------------
________________ 562 mAna/mahimAsiMhajI kRtA dUhAH "sAhi sAyANapa saba gaI, jaba tani pragaTya prema; lAja tajI nirbhaya bhae, manasA vAcA nema. mana gamaMda mAne nahi, madana masta gaMbhIra; duharI tiharI coharI, parI prema jaMjira. rAjakumAra ati lADilo, lIlA raMga bhUvAla; so vaMchita kima navi lahaI, jAsa pitA bhUpAla?. 23 DhAlaH 1, eka divasa koI mAgadha AyI pUraMdara pAsi - e dezI. rAga kedAro goDI). tiNi avasarI saba maliya, mahAjana karaI vicAra, 'rAjakumAra paravasi mada, pIvaI phiraI AcAra; kAja-akAja na jovaI, jovana-mada ahaMkAra, naTa-viTa saMga kusaMgaI milIo, kuNa karaI pUkAra?. bhUpati tAta karyo na karaI, nahi saMka ligAra, lAja taji nirbhaya mana, vicaraI nagara majhAri; jima "mamaMgala mada jharato, mada mokala atAra, viNu aMkuza IcchAcArI, tima eha kumAra. jiNa disI mana mAnaI, tiNi disI peIsaI geha, dhana-parijano vaNasADe, kAma vasaI nisaneha; loka garIba kahe, kima tirasuM pharI vAca', nagara kharAba kIyo, navi jANaI bhUpa sAca. 1. zeThAI. 2. zANapaNuM-caturAI. 3. gajendra. 4. lagAra, jarA paNa. 5. hAthI. 6. viNasAo=nAza kare. For Personal & Private Use Only
Page #578
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsA 563 AgI jalyA nara, saraNaI aganitaNaI, phiri hoI to chUTaI saba kaSTa, na dUjo kAraNa koI;' cAlahu sarva mili mAhAjana bhUpati pAsi, "kaI nija kumara nivAro, kaI saba choDAM vAsa." Ima dhIraja dhari calyo, mahAjana meli vRMda, bheTi dhari bheTya, narapati sukha-vRMda; pUchaI bhUpati "sukhaI, raho hama vAsI, kiNi kAraNI mili AyA, AdaraseM hama pAsi". taba kara joDi ya bolaI e, kavaDo tihA vANi, 'tuma rAjaI saba loka sUkhI, rahaI tA hita jANi; sAhiba! saMbhali vInatI eka, prajA mAya-bApa, agaDadatta tuma kumara nagara, badhuM karaI saMtApa. khamyo ghaNA dina upadrava, koDi viNAsa, bhUpati-sUta jANi navi, bolyA INi puri vAsa; hivaI akAraja karaI phirato, nIsadina tuM rAkhi." INi vacane rAjAnaI, dIdhI sagale sAkhi. bhUpati saMbhali vacana, mahAjananaI deI mAna, 'tuma pUchuco hu rAjakumaJranaI kahu nidAna;' ima kahi sarva mAhAjana, ghari mUkyo taNivAra. rAjA rAjasabhA taji, teDayo rAjakumAra. 1. bhegA maLIne. 2. kaDavI. 3. sAkSI. 4. avazya. For Personal & Private Use Only
Page #579
--------------------------------------------------------------------------
________________ 564 mAna/mahimAsiMhajI kRtA dUhAH rAjA kopa dhamadhamyo, jima dhRta agana majharI; sUto sApa jagAviyo, tima socaI na vicAra. locana lAla karI tihAM, bhRkuTi cADhi nAlADi; adhara DasI doI kara dAsI, bhUpa bhaNaI nidhaDi. DhAlaH 2, le calI re vAleraI - ehanI. kahaI bhUpati nija sUta bhaNi, "tuM mUjha vaMsa kuThAra lalanA; kula-kalaMka teM avataryo, kulaha uDAI chAra lalanA." kumara sUNaI bhUpati kahe, agaDadatta adINa lalanA; nija avaguNa jANi ghaNA, bolaI vacana na liNa lalanA. 3pa kumAra jiNa kulI haya-ga-ratha ghaNA, pAyaka bahu parivAra lalanA; aMte Ura suMdara ghaNA, ti kima phiraI gamAra? lalanA." 36 kumara0 soI sono kIjaI kiso?, jiNinaI tUTaI kAna lalanA; khira-khAMDa kiNi kAmano? phUTaI peTa nidAna lalanA. 37 kumara0 vallabha sonAnI chUrI, peTa na mAraI koya lalanA; pUta kaputa na rAkhiyo, jiNa kula-apajasa hoya lalanA. 38 kumAra teI aparAdha ghaNA kIyA, teha sahyA sUta jANi lalanA; hiva sUpU prajAsU pukAratI, vAsa tajaI dukha ANi' lalanA. 39 kumara0 prajA gaI rAjA gayo, pUco pAMce hoI lalanA; ThAkura kuDa sArikho, jo dhana loka na koI lalanA. 40 kumara0 1. bhAlamAM. 2. rAkha. For Personal & Private Use Only
Page #580
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 565 uca saMgI tajI nIcacuM, mADe neha apAra lalanA; "visanI anyAI sadA, mAta udara rahyo bahu bhAra lalanA. 41 kumAra nAri kunArI kubhUpati, ane pUta kumita lalanA; INi saMgati dukha pAIye, dina prati hoI viparIta lalanA. 42 kumara0 dhana-dhana sAgara sa lahiye, je rAkhe vici Agi lalanA; jema sanIsara ravi-gharaI, tima tU nahi mUjha lAgi lalanA. 43 kumAra jima jala sigya lAkaDI, navi jala bole tAsa lalanA; tima mujha tima suta tU avaguNI, kima mAru nija pAsi?' lalanA. 44 kumara0 tIna pAna bIDo dIyao, pUTho rAya lalanA; kumara AMkhI taba UghaDI, dezoTo dIyo rAya lalanA. 45 kumara0 mada unmAda bhUlI gayo, cetio hayaI vicAra lalanA; jananI pagi lAgi, bolaI tihAM kumAra lalanA. 46 kumara0 mAta! tAta! tIratha tume, huM tUma bAla ajANa lalanA; tuma sIrI huM khelyo ghaNo, khamejyo avaguNa ThANa lalanA. 47 kumAra mAta-tAta vihaDe nahI, jo kapUta sUta hoI lalanA; eha ukhANo vahi gayo, hivaI karama parakhyA hoI lalanA. 48 kumara0 zlokaH kavirakaviH paTurapaTuIro bhIruzca kuljH| kulena hino bhavati pumAn narapateH kopAt / / 1 / / 1. vyasanI. 2. kRmitra. 3. zanigraha. 4. ulaTo pharI gayo. 5. dezavaTo. 6. hRdayamAM. For Personal & Private Use Only
Page #581
--------------------------------------------------------------------------
________________ 566 dUhA bhamarAe dina kaThina hi, sahi apaNe sarIra; jaba lagI vIkase keki, taba lagI baIsaI karIra. kaMta bhamaMta na lajIyaI re, vaIrI asamastha; nA jANuM koI milaI, tAraNa-taraNa samatva. bapayo ta jala pIyaIM, jaMghaNau vi deI; mANa vihUNo dharaNi tali, maraI na cUMca bhareI. kavitta H kiNi kAla vara turIya caMpi AsaNa baisIjai, kiNi hI kAli pANahi pAyA na hu pehiraNa pujaI; kiNa hi kAla kapUra sarasa taMbola na bhAvaI, kiNi kAlI *khali-Daliya paTuka maMgatA na pAve; kiNi kAli vara kAmanI, bhatta na bhAvaI ghI sarasa, jiNi chaMda deva vAvaI, paDaI tiNi chaMda nAcaI purasa. nija avaguNa jANI karI, choDaI kumarau desa; saba sAthi nija gharI rahyA, dukhamAMhi sAthi na lesa. DhAlaH 3, rAga-mAru. kumara cAlyo dhari sAhasI ekalo re, bIjo khaDaga sahAya; gAma-nagara-pura choDato re, karama kathA na kahAya. 1. asamartha. 2. joDA. 3. paheraNa. 4. purI-dALa. pa. TukaDo. 6. icchA. For Personal & Private Use Only mAna/mahimAsiMhajI kRta 49 50 51 para 53 54 kuma0
Page #582
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 567 pura-pura adabhUta acaraja dekhato, laMdhyA deza aneka; vANArazi pura pahuto sAhasI re, dekhe nagara viveke. papa kumAra jUtha bhraSTa jima pura vicaraI re, phiraI agaDadatta ThAmi; mana amarasa viNIhI so bole nahi re, para-upagArI ThAma. pa6 kumara0 bhAva lakhaI para puruSa milatAM re, vidyA cauda nidhAna; karuNAnIdhI dekhI tasa pAe name re, rAjakumara supradhAna. 57 kumAra dUhAH tiNi desaI na jAIyaI, jihAM apaNo na koI; seri-serI hiDatAM, vAta na puchI koya. seu saba jUgamita karI, baranaI kihi Thora; saba jUgamita karI sakaI, to eka mita Ika gAma. DhAla: kalAcArja pUche tihAM kumarane re, kuNa tuM? kumara! prakAsi'; agaDadatta e sahuM sAco kahiu re, sAbhali saguru ulAsi. 60 kumAra kalAcArja kahe sUrkha bahAM raho re, sIkho kalA abhyAsa; haya-ga-ratha-dhana-parIjana tAharaI re, gupata na kahijyo nivAsa. 61 kumara0 kalAcArja nArInuM bhAkhiyo re, "mUjha baMdhava suta eha; sukhaI rahe tihAM nija gharI sArIkho re, sIkhaI kalA sasaneha'. 62 kumara0 haya-ga-ratha-hathiyAra kalA sadA re, sIkhaI saguru pasAya; kalA batarI sIkhyo vinayacyuM re, visana taji dukhadAya. 63 kumAra gughara pUThaI vistara bAgamaI re, kare kalA abhyAsa; divasa-samaI sahu e vaMchita mile re, dina-dina lIla vilAsa. 64 kumAra 1. amarSa. 2. oLakhe. 3. sadgara. 4. bAvattarI=bahutera. For Personal & Private Use Only
Page #583
--------------------------------------------------------------------------
________________ 568 mAna/mahimAsiMhajI kRtA dUhIH INi avasarI tiNi nagarano, seTha baMdhudatta nAma; tAsi mahala vana pAsaI, tihAM jihAM kumara vizrAma. tasU beTi ati vallabhA, madanamaMjarI nAma; "maholi gokhI bAMThi tihAM, pekhaI kumarasU nAma. adabhUta rupa kalAnilo, dekhi rAjakumAra; rAga dharI kumarI tihAM, milavA priti apAra. gakhi caDhI phala-phUla bahuM, nAkhaI kumarI tema; kumara kalA-rasi navi giNaI, sukha taji vidyA-prema. kAmAtura ati suMdarI, madanamaMjarI AI; eka divasa mATe daDo, kumara pUThi kusumAya. tabaI kumara cita ApaNaI, ciMtaI "kavaNa subAla?; kusama gu9 mAraI IhAM, phirI dekhaI tatakAla." DhAlaH 4, sUguNa sanehi mero lAlA - ehanI. [rAga kedAro goDI.] dekhaI kumara mardUla disi bArI, adabhUta dekhI suMdara nArI; rupa anopama nAgakumArI, Apa vidhAtA hAthI samArI. 71 nakhazikha bhUSaNa-jaDita tasuM dehA, mAnuM kAma-vadhU rati ehA; hAva bhAvi vibhrama suvilAsa, kAmijana-mana pUraNa Asa. jiNa dIThaI tApasa tapa cUkaI, mAhAdeva paNi tAli mUke; citaI kuMmara citrAma vaNAI, athavA paratakhi apachI AI. 1. mahelanA. 2. zaNagArI. For Personal & Private Use Only
Page #584
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsA 569 75. kumara AnaMdio manahi vimAsaI, pUchau "kavaNa? kiho tuma vAsaI?; kavaNa kAji iNa ThAmi?, kusama-daDau mAryo kINI kAmaI?' 74 pUchaI kumara "kavaNa tuM bAlA?, IhAM UbhI kiNi kAmi rasAlA; vidyArathI kalA abhyAsaI, karatAM kAMI khobhaI suvilAsaI?" ema sUNi kumArI phirI bhAsaI, vadani daMta-vara-kusuma vikAsaI; baMdhudata pura seTha kahAvaI, tAsa sUtA huM rupa subhAvaI. madanamaMjarI nAma vicArI, causaDI kalA catura vara nArI; huM paraNI INa nagara majhArI, tuM diTho diva dAsI tuMhArI. jiNidina suMdara rUpa sUkAmAM, tU diThau svAmi abhirAma; tiNi dina thaI mUjha ciMta na ThAma, nIsa-dina japuM tuhAro nAma. 78 dUThAH gaMdha kasoTi nAsikA, zravaNa kasoTi vayaNa; jIbha kasoTi svAda haI, rupa kasoTi nayaNa. taba lagi pharaI viveka, citta gyAna dhyAna guNa gAna; priya saMgati jaba lagI na have, lAja kAna kahi mAna. 81 DhAla: jo mUjha kahyo na kare kumAra, to yUjha jiva kavaNa AdhAra?; jaba lagi mita na kije koya, taba lagi Atma sUkhiyA hoI. meM tumaseM hita prita vaNAI, saMgaTa ghAlyo jiva lagAI;' INi vacane kumara tihAM vicAraI, "mujha viNa nArI mare naradhAI. dase avasthA kAmi pArve, bhAratha graMtha kaDiyo kavi bhAve; poMli ciMtA saMgama cAhaI, to mani sudho prema nivAryo. 82 83 1. zarama. 2. saMkaTa. 3. niradhAra=nakki. For Personal & Private Use Only
Page #585
--------------------------------------------------------------------------
________________ 570 dUhA caMtA saMgama-mana sahI, tatuM ratAto jura hoI; dAjaI tanU bhojana aruci, mUrachA tima hoI. tadna uttamAdasU AThamI, navamI prANa-saMdeha; kAmAtura dami maraiM, dase avasthA hoI. DhAlaH ima jANi dhari adhika sasneha bolai kumara catura guNageha; saMkhapu[ra] suMdaranRpa sUjAta, agaDadatta hu kumara vikhyAta . sikhaNa sakala kalA ihAM Ayo, hive hu karI abhyAsa sikhAyo; taba laga ghare raho prita dharei, rihAMte cAlisI tumane lei'. ima kahi priti vacana samajhAI, madanamaMjarI ghara pahuMcAi; kumara magana mana vidyA dhArai, je vidyA manavaMchita sArai. baMbaI 1. tataH, tyAra pachI. 2. tA. 3. jvara. 4. sAtamI. 5. ahIMthI. mAna/mahimAsiMhajI kRta For Personal & Private Use Only 84 85 86 87 88
Page #586
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadA rAsa 571 kAvyaM vidyA nAma narasya rupamadhikaM, pracchannaguptaM dhanaM, vidyA bhogakarI ya sasaravU? karI vidyA guruNAM guruuH| vidyA bandhujano videzagamane vidyA paraM devatA, vidyA rAjasapUjate na hi dhanaM, vidyA vihina: pshuH|| 1 / / dUhA 89 agaDadatta vidyAnilo, Apa huuM asavAra; nagara pharate sAMbhalyo, kolAhala vistAra. DhAlaH pa, saravaNiyAni. [athavA saravara khAro he nIra-e dezI.] kolAhala saMbhale kumAra, jANe samudra kalola apAra; aganadAha jima badhuM jiNa bola, athavA verI-kaTaka halola. hAko hAki karaI jiNa ghaNA, dekhaI kumara loka purataNA; diTho gaja chuTho jame kAla, paga-sAMkalI viNa maTha karAla. mada mokala baMdhana toDato, ghAve pura-ghara-taru moDato; sUDADaMDa karaI jaNa ghAya, dekhi kumara taNi dasi dhAya. dhAyo gaja dekhi asavAra, tava pura loka kaI taNivAra; 're! re! subhaTa jUvAna kumAra!, gaja mukha choDi jAI gamAra." agaDadatta ciMte iNa ThAI, khatri saMkaTi kima Tali jAI?; sUra subhaTa vaMchAM saMgrAma, jo marIye to avicala nAma." 1. ghoDesavAra thayo. 2. sainya. 3. mahAvata. 4. vikarAla. 5. kSatrIya. For Personal & Private Use Only
Page #587
--------------------------------------------------------------------------
________________ 572 kavittaH sUkta viNa ja kijiyaI hAni jasa hoya mUlamahi, sUkta dAna madhiI Asa pUMjai na jAsa pahi soI; gurakata seviyeI parama taMta, nahi jANaI, sUkta kAma kijiyaI paMca jasU bhalo na mAnai; bhaNi jodha sa bola na boliyaI sajana sUNa tana unnasaI, karavAla sUkta dhahiDa biI jaNa dosa dujaNa hase. DhAlaH sIkRta ghoDai caDhIo kumAra, jo bhAjeM lAjeM hathIAra; Apo ApAsa bAhi karI, bolAyo gaja nirbhaya karI. madajharato erAvaNa jema, kopaI sUDa ulAle tema; jANe parvata dhAyo jAya, maiMgala kumara milyA beha Aya. tabai kumara nija vastra uchAai, nAkhai gaja Agali tiNi tAla; gaja jANyo e purasa mahaMta, rIsaI dhama-dhamato deI daMta. mAna/mahimAsiMhajI kRta kumara tabaIM gaja pUThaU jAi, mArai prabala marmanA ghAya; jima-jima kumara phirai gaja pAsi, tima-tima dhAvai rIsa nivAsa. khIje gaja tima mUke ghAu, kumara rameM bAjigara dAu; ghUme maigala karI sArasI, mUda mUki thAko dhasamasa. visa ANo jANo gaja baMdhI, kudi caDyo di meMgala-khaMdhi; erAvaNa jima besaI iMda, agaDadatta tima dharaU ANaMda. tiNi avasarI nija mahola majhArI, dekhe nRpa aMteura nArI; pUchai taba sevakanai rAya, 'kavaNa jUvANa? zubhaTa kahevAya. ati suMdara guNa-maMdira doiha, jAvau panati karau kuNa eha?'; kumara bheda navi jANe koya, eka puruSa taba bole joya. 1. zIghra. 2. roSe bharAya. 3. mada. 4. mayagala=madagaja. 5. tapAsa. For Personal & Private Use Only 95 96 97 98 99 100 101 102 103
Page #588
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 573 104 106 sAmi! kalAcArya gharI eha, sIkhaI sarvakalA guNageha'; rAya bolAya te gururAya, pavanacaMDanaI pUche bhAya. kaho gurajI! kavaNa e jANa?, haya-gaya sAdhaka catura sujANa; "sAhasIkha ati sUra saMgrAma, kavaNa jAti? kuNa? kehanau nAma?' 105 abhayadAna mAgi rAya pAsi, kumAra surupa kahyo sUprakAsi; saMbhali pUrava carIta visAla, mana sUdhI AnaMdika bhUpAla. kaviraH caMdaNa jiNi vanI hoya, soI vana kahuM eka disai, so pannaga kahuM ika jAsu, nirmala maNi sIsaI; mUttAhala jiNi sasa soi, gaja kahuM Ika pAvaI, jiNi ghari hirA khANI, hota soI gira kahuM gAvai; kahI mAna dAna upAgAra jiya paratiya thaI tana-mana aTala, mahi paruSa keI sIha alapa haMsa tucha bahu kAka kali. 107 mukiu bhUpati pUraSa pahANa, teDau kumara catura guNa jANa; rAjakumara! vInavIu rAya, rAya bolAve sabhA majhAra." 108 cAlyo kumara hi sAvadhAna, gajabaMdhi bheTyo rAjAna; agaDadatta paga lAge jAma, bhUpati hiye lagAyo tAma. 109 ati Adara Asana-taMbola, ApaI bhUpati dhari kalola; utamane nAde AdaramAna, uta[mapuruSa mahota sukha-dAna. 110 dUhAH Ava no Adara nahi, neha nAhaI narakhata; sUjana tihAM na jAIye, jo kaMcana varaSata. 111 1. sAhasika. 2. moti. 3. pratIti. 4. pradhAna. For Personal & Private Use Only
Page #589
--------------------------------------------------------------------------
________________ 574 dekhata vadana [na] ulasaI, uThata na male dhAI; Adara mAna viveka viNa, apata apate ko jAye. DhAlaH Aya Avana basaNo, neNa name mele tAra; aNapuchyo utara bhayo, samajata jJAnAhi gamAra. rAjA Adara pAmi kumAra, beTho vanai karI tiNavAra; rAjA rAjasUbhA nirakhaMta, dekhI sUyaNa nayaNa vikasaMta. 'aho-aho! uttama nara eha, khatriyavaMsa amolaka deha; sIha taNejAme sIha, gaja-gaMjaNa arI-damaNa abiha. utamane gharI utama hoi, AMbe toraNa bAMdhaI koI'; adbhUta rupa vinaya 'guNagheha, raMjiyo rAjA cita viseSa. gANA ko cittei mayUraM ?, gaI ca ko kuNai rAjahaMsANaM ? | jo vanayALa graMthaM?, vinayaM ca lappasUyAnuM / / 1 / / viNao mUlaM purIsattaNassa, mUlaM sIrIe vavasAo / dhammo sUhANa mUlaM dappo mUlaM viNAsassa ||2| rAjA puchai Adara dei, 'vidyA kavaNa bhaNyA tuma bhei?'; tava sIra nico kiyo kumAra, u[] lakSaNa e saMsAra. viSadhara cArle nirce sIsa, vichu uMce puThe rIsa; ThAlo nevara vAjuM nyAya, uttama nija guNa kahaNa na jAI. 1. vinaya. 2. sujana=sana. 3. tanaya=baccu. 4. guNageha. 5. khAlI. For Personal & Private Use Only mAna/mahimAsiMhajI kRta 112 113 114 115 116 117 118
Page #590
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadana rAsa, 575 119 pavanacaMDa guru bole tAma, "kalA bahotarI jANe sAmiA; utama vidyA guNa bhaMDAra, utama kula upano kumAra. haya-ga-rathanA jANe marma, dhanUSa-bANa-hathiAra sukarma; chala-bala kotaka jANe sarva, paNi lavalesa na ANe garva. rAjA rAjasUbhA guNI suNI, cakita rahyA dekhi adhipati guNI; gaja chAlyo kara sArasI, kara kaMkaNa kehi ArasI? 120 121 day For Personal & Private Use Only
Page #591
--------------------------------------------------------------------------
________________ 576 mAna/mahimAsiMhajI kRta 122 123 124 1 25 126 dUhIH kaMsAsura korava karaNa, rati-pati rAvaNa rANa; garva pramANa jagamADiyA, rAja-rIdha maMDANa. Apo ghaNo na mAniye, para naMdiye na koye; aja huM salaMbA dihaDA, kyA jANa kyuM hoI?. INi avasara tihAM Aviyo, bheTa phUla-phala leI; sakala loka vivahArIyA, vinati eka kareI. 'sAmI! saMbhala tu dhaNi, INi nagarI rakhavAla; paNi ha niradhana saba huA, haraya cora vikarAla. IdrapurI nagarI huti, bahu dhana lakhamI-vAsa; hirve dara6 nagarI huI, rakSA hoI na tAsa. duSTa cora nirbhaya phare, vidyA cora pracAra; khAtra khaNi dhana hare, kariyaI bhUpati! sAra." koTavAla teDyo tihAM, kopa dharI bhUpAla; kAI re! duSTa nagara rahyo?, tu keho rakhavAla? putra sarIkhI mUjha prajA, cora duSTa hari jAI; jivatA mUA tume, jo rakSA na karAI." koTavAla phira vinave, hu bhAgo pura joI; rAtI-divazime dukha sahyA, hAthi na Ave soI." DhAlaH 6, jaya-jaya sajana sAhasI - e dezI. tiNi avasara bolyo tihAM, agaDadatta baladhArI re; cora-sora vAru sahI, jo hove sikha tumArI re." 1 27 128 129 130 131 1. khoI beThA. 2. haraNa kare che=lUMTI le che. 3. pokAra. For Personal & Private Use Only
Page #592
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadA rAsa 577 132 jaya0 133 jaya0 134 jaya0 135 jaya0 jaya-jaya sAhasa sIdhi lahiji re; rAja kAja dhana saMpadA, sAhasa lila karIe re. rAjA lokasabhA sahu, harakhita vadana vadhAve re; purajaNa sayala vidA karI, bhUpati kumara zikhAve re. duSTa damana vacha! dohilo, karajyo sAhasa sAcau re; paravata khaNavo nakha karI, kAma nahi ihA kAco re." kumAra kahe kara joDIne, "bhUpaka! sUNo mUjha vANi re; sAta divasamaNi haNAM, duSTa cora bala prANi re. ja na lahu dina sAtame, to karu agani praveso re; e pratibanyA mAharI, TAlU nagara kaleso re." sabhAmAvi perAvila, bhUpati deI sebAso re; bheTa phUla phala-diyA, "sUbha AsIsa" "sUbhAsi re. kumara praNAma karI tihAM, kalAcArya page lAge re; hAtha joDi ubho haMo, turata sIkha tihAM mAgaI re. khaDaga saphAI kara lio, sAco sAhasa dhAryo re; vesmA-kaMdoI ghare, coraThAma sUvicAro re. ughara-kalAla pANighaTaI, jUvAgharamAMhi jovaI re; maDha sUnA devala bhamai, parva hATa chapi sovaIre. rAti cIkka cacaraI phIraI, gupati veSa dharI sUve re; ima karatAM chaThai dinaI, cora na lahyo AlocaI re. divasa sAtamaI citavaI, uciMtAtara mana soce re. hivaI nija dezaI jAiyaI, tAta pAsI jAvo vyApaI re. 136 jaya0 137 jaya0 138 jaya0 139 jaya0 140 jaya0 141 jaya. 1. zAbAsI. 2. bolyo. 3. dArunI dukAna. 4. gupta. 5. vicAre che. 6. ciMtAtUra. For Personal & Private Use Only
Page #593
--------------------------------------------------------------------------
________________ 578 mAna/mahimAsiMhajI kRtA 142 jaya0 athavA vanavAsI hola, Aja cora jo nAve re, vali ciMte "sAhasa dharAI, vaMchita karI jaI pAvaI re. zlokaH rAjyaM yAtu zriyo yAntu, yAtu prANo'tidurlabhaH / yA mayA svayamevoktA, vAcA mA yAtu zAzvatI / / 1 / / gADAH kiMtu na jUtaM eyaM, nimmalakulasaMbhavANaM purIsANaM / jaM kittIyaM jIhAe, paDivannaM na annahA hoI / / 2 / / chijjau sIsaM, taha hou baMdhaNaM, cayau savvahA lacchI / paDivanna-pAlaNesuM, supurIsANaM jaM hoI taM hou / / 3 / / dUhAH vacana kavio pAlaI kharo, puraSa tehano nAma; hADa bhAra bIjA phiraI, uparI bAMdhyo cAma'. 143 Dhola: 144 jaya0 145 jaya0 ima ciMtA vasi aNamaNo, bhamyo sakala pura AsaI re; nagara chAMDa bAhira vanai, jAI bAMTho taru pAsaI re. chAMha sIkhara sahakAranI, sItala pavana sUvAvaI re; galahatho nIcuM jovaI, cihudisi dINa sabhAvaI re. eNa samaya tihA Avila, sinyAsI zira-mUMDe re; lAla vastra kuMDI karI, amara gautrI hai re. rakta nayana bihAmaNA, kaThina kesa kara laMbe re; laghu jaMghA vistara hiyaI, dUDha zarIra muni tUbe re. 146 jaya0 147 jaya0 1. udAsa. 2. mAthe hAtha rAkhelo. For Personal & Private Use Only
Page #594
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 579 148 jaya0 149 jaya0 150 jaya0 mukhi buDa-buDato tudato, Ayo chaha sUThAme re; kumAra diTho dhira manaI, cora sahi e nAme re." kahe sanyAsI kumarane, "kima vacha! ciMtA dise re?; kiNa kAmaI IhAM Aya re?,' sA puruSa visavAvisai re. lakhyo bhAva kumareM tihAM, bole vAta vaNAI re; "hu dAridri niradhani, tiNi socuM bahAM AIyo re. hINakarma je mAMgavo, te tuma pAse kijaI re; tumasA purIsa mahAbali, mUja mAMgyo dhana dijaI re.' 151 jaya0 kavitaH nahI kachu kaThina saMgrAma, nahi kachu aTavi gAhana, siMha coTa nahi kaThina, kaThina nahi pAvaka dahana; pannaga mukha nahI kaThina, zRMga parvata taiya rItaI, paMtha calaNa nahi kaThina, chAMDi pritama nija gharatI; kahi mAna Teka bhaMjana mahA laghutA kAraNa nUra hara, saba loka niMda gati mati haraNa, kaThina magana saba avara. 15ra jaya. taba sanyAsI tihAM kahe, "huM tujha vaMchita dAI re; dAlidra bhaMjU dhana karI, mUja pUThaI tuM AI re." 153 jaya0 'tuma prasAda dhana huM lakhuM, to mujha dAlIdU bhajo re; kumara kahe hu bAlako, tu mujha guru kahAve re." 154 jaya0 sanyAsI ima sIkhavi, khiNamAhi vanameM dhAve re; kumara na dekhe corane, rAti huI phira Ave re. 155 jaya0 1. oLakhyo. 2. banAvIne-banAvaTa karIne. For Personal & Private Use Only
Page #595
--------------------------------------------------------------------------
________________ 580 mAna/mahimAsiMhajI kRta 156 jaya0 1pa7 jaya0 158 jaya0 159 jaya0 160 jaya0 Aya kumara pAse kahe, jalAlate karavAle re; dAruNa pharasI kara dharI, lakSaNa cora saMbhAre re. 'uTha puruSa mAhAbali, hivaI tujha dAlidra bhaMjU re; mUja pUThe nIrabhaya cale, jima tujha mana hU raMgu re'. kumara khaDaga nija kara grahyo, sayala hathiAra saMbhAle re; udyo kesarI sIMgha , nija kAraja mana cAhe re. sIMghanAda karI kalakali, paga dAda rIdhama cAle re; Age cora kumara pAche re, dhanavaMta gheha saMbhAle re. turata nagara pahutA behu, eka isvara ghara dekhi re; khAtra khaNyo nirbhaya tihAM, dhana kADhayo bahu pekhi re. kADhi peTi dhana bharI, dhUrata pApi core re; sarva bhalAIo kumArane, Apa vali bala phore re. jAya gharamasAlA jihAM, sUtA mali bhIkhArI re; deI Thokara te jagAviyA, "uThao dila dhana bhArI re." bhikSAcara AgaI karI, jihAM kumAra tihAM Ave re; taNi mAthaI peTi dharI, cAlyo leI sUhAvaI re. hAko hAki kare ghaNo, mUkha bole bala dhArI re; jo mUja mUkha koI Avase, soI sUra niradhArI re. ciMte kumara "hA haNuM, to INa ThAma nA pAve re; kiNa kAraNa e dhana hare?, dekhe kihAM le jAvai re?. kADhi khaDaga mAru jIhAM, to chala bheda kahAve re; sUra chale mAre nahai, mAresI khatri-dAve re. 161 30 162 jaya0 163 jaya0 164 jaya0 165 jaya0 166 jaya0 1. dhanavaMta. For Personal & Private Use Only
Page #596
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 581 167 jaya0 168 jaya0 169 jaya0 170 jaya0 171 jaya0 dekhe dhana keto haryo?, kiNa ThAma leI jAvai re?; carita navA ketA kare?, mArI pache bolAI re." nagara taji bAhira gayA, thAko bahu dhana bhAri re; rAta pAchali pura-vane, sAsa liyo utAre re. cora kahe "sUI raho, rAti ghaNi have dise re; puraSa majUra sahu sUtA, mUki bhArao sisai re. jANe cora kumara har." kumara tAke "cora DhAhu re; saMkA kapaTa ra(sa)hita beThuM, sUtA chalabala behu re. uThe cora khaDaga liye, sahu majUra bhAI mAre re; kumAra ThAma taji mulago, avara vRkSatali dhAve re. duSTa cora te nara haNI, kumara ThAma tihAM Ave re; jANyo kumaraI aNi have, hAki cora bolAve re. kavitaH mAna dAna avasare avasara hota vidyA bala; avasara ripU gajiye rAya raMjIye avasara chala; avasara mIThe vayaNa sayaNa avasara sukhadAI, avasara bhojana mita dhana avasara kahi nAi; apaNe apaNe jagatame avasara kAma na Ave che, kahi mAna vinA avasarI jaladhi tUTho ko na sUtAve. duSTagrahA! pApiareDa, bahota divasa pura luTyo re; pApa pahuce hive tAro, kihAM jAIsa chuTo re?. huM khatrI tone haNa, have Apa tu saMbA re; hAka vacane baMdha chuTA, cora khaDaga tava sAhe re. 172 jaya0 173 174 jaya0 17pa jaya0 1. saMbhALI le. For Personal & Private Use Only
Page #597
--------------------------------------------------------------------------
________________ 582 mAna/mahimAsiMhajI kRtA 176 jaya0 177 jaya0 178 jaya0 179 jaya0 180 jaya0 kumara chachoDo sAhasI, kADhi khaDaga tava dhAyo re; eka ghAya behuM paga jhaDyA, cora sabalathI ghAyala re. cora prANa jAyaI nahiI, 'tu kuNa jiNa huM pADyo re?'; rAjakumara huM saMbhale, sihe gaIda pachADyo re. cora kahe tava kumarane, "dhana puruSa avadhArI re; pApa pahuMcaI hivaI mAharo, sAMbhala vAta hamArI re. cakU haNyo tima taru paDe, tima huM taI hivai pADayo re; rAjapuruSa viNa kuMNa haNe?, eka ghAva niradhADyo re. khaDaga lehi tU mAharo, huM toha balavaMto re; nAma bhUjaMgama paragaDo, pharato nagara 'dalato re. lAkha puruSane niradalyA, te mAryo ekalei re; khaya pApi hoI dharama jaya, sUra take jaDa je jhele re. leI khaDaga masAName, vaDa-tala sabada kare I re; vivara tihAM mujha baInaDI, tujhane turata voI re. bhomi-ghare suMdarI rahaI, viramati guNavaMti re; te paraNi dhana saMgrahei, rahijyo joDi niyaMti re." Ima kahi cora muo tihAM, nija karaNi phala pAvaI re; cora khaDaga kumara liuM, tiNa masANa vaDa Ave re. vaDatalI AI sabada kio, vivara bAra tihAM khole re; viramati Avi tihAM, diTho kuMmara nA boli re. kumara koI "sUNa suMdarI!, mai tujha baMdhava mAryo re; leI nisANi khaDagaki, sakala nagara dukha vAryo re." 181 jaya0 182 jaya0 183 jaya0 184 jaya0 185 jaya0 186 jaya0 1. prasiddha. 2. bhAMgato. 3. kSaya. For Personal & Private Use Only
Page #598
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 583 vaja samAna vacana sUNi, viramati vilakhANi re; mUkha miThi himaiI dopaDI, bole amRta vANi re. 187 jaya0 dUhAM. 188 189 190 191 dhUtA hoI salakhaNA, asati hoI salaja; khArA pANi sialA, bahu phalA akaja. miThAM bolA mANasA, kema patijaNa jAI?; nilakaMTha madhuro lave, sarasa bhoyaMgama khAI. dujaNa khirako milaNa, kahata vAta doI vina; kahA bhavA upara milyA, bhitara kApe tina. hAra hasyA to kyA bhayA?, hiA kasUdhA jAha; AveDi "vimaNo namai, hiraNA mAratA. viramati kahe kumarane, 'hu hivai dAsa tihArI re; bhalo kio baMdhava haNyo, tu sAhiba huM nAri re'. hAtha jhAlIne le cali, bhUmI ghare tiNavAre re; khaDaga ughADe tihAM gayo, kumara Apa haMsIArI re. palIMga vIchAo ati bhalo, tihAM kumarane rAkhyo re; Apa gaI Upara tabai, kumarajI manasU bhAkhe re. duSTa cora meM mArIo, so ehano vara bhAI re; jo gAphila huM ahI rahyo, to mUjhanaI mAre dhAI re. 192 jaya0 193 jaya0 194 jaya0 195 jaya0 dUhAH chala-bala je sAhasa dhare, bahuM matimaMta saciva; te paise paramaMdare, bijo khovaI jiva. 196 1. dhUrta loko. 2. zItala. 3. mora. 4. AkheTaka=zikArI. 5. bamaNo. 6. zatrunA gharamAM. For Personal & Private Use Only
Page #599
--------------------------------------------------------------------------
________________ 584 mAna/mahimAsiMhajI kRta 197 rAjAgharame coraghara, rahiye rIpughara joya; bahAM vizvAsa na kijiye, prANaharaNa hAM hoI. caMdaNa levA e gaI, kuDa-kapaTa dharanAra; nArI vacana je kare, te bUDe saMsAra. mAyA-sAhasa-lobha bahuM, mUrakha jUTa asoca; niradaya duSaNa nArInA, sahaje nica Aloca. 198 199 200 jaya0 201 jaya0 202 jaya0 DhAla : kumara Apa mati ciMtavi, paliMga taji jAI dure re; tabe salA tihAM khaDahaDi, paDi paliMga taba cure re. tava boli sA bhAmanI, "pApi sUto mUo re; mujha baMdhava mArI sUve, tehano e phala huo re'. kumara tabe hAkaI nArI, siha guphA jima bolaI re; paracha-chaThi jAgai jike, Apa chaThi kima DolaI re?. kADI khaDaga tehane gharyo, coTi jhAli pachADaI re; pApiSTI! tujhane haNu, sUra-nara kuNa majha pADe re?." nAka kATi coTi grahi, kumare bAhira kADhI re; bhomi guphA DhAMki karI, le cAlyo gADhi mAdhi re. kumara nagarame Avio, dekhaI purajina loI re; "dhana-dhana" e sahu kahe, rAjA deI vadhAI re. kavitaH jhalahala le karI khaga, rAma ekala atulibala, baMdhu eka pitA sena sanna rAvaNa; 203 jaya0 204 jaya0 205 jaya0 1. zilA. For Personal & Private Use Only
Page #600
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsA 585 207 jaya0 208 jaya0 sAyara jala laMkA gaDha raNa cuka sakala rAkSasa siMdhAre, grase rAhu viNa deha sUra sasI kaho kavaNa vicAre?; ratha cakra eka sArathI apaMgutAI sura gAI mayaNA, khoTao kahi mAna jinahi sAhasa dharyo niri sidhi kAhA bala vayaNa. 206 rAjasUbhA le gayo, rAjAneI paga lAgai re; sakala sUbhA jaya-jaya kare, sUra sUbhaTa bala jAgaI re. kumara kahe "sAmi. sUNo, cora haNyo nisa joI re; e behina tehani graho, so dekho pura dhAI re." rAjA rAjasUbhA leI, dekho cora-sarIro re; gupha dekhAI dhana laI, nija gharI Au dhiro re. 209 jaya0 sahu saMbhAli dhana dauM, nagara loka sahuM bolAI re; nagara-kaSTa TAlyo ghaNo, kumara grIhi bhalAI re. 210 jaya0 sevA taru sahakArani, kusuma chAMTa phala hoI re; je abala taru seviyAM, triemATe eka na hoya re. 211 jaya0 utama saMgati sUkha lahe, guNa saMpati abhirAma re; pArasa saMgati loha, jima pArle kaMcana nAma re. 212 jaya0 For Personal & Private Use Only
Page #601
--------------------------------------------------------------------------
________________ 586 mAna/mahimAsiMhajI kRtA dUhA 213 214 rAjA mana ANaMdiuM, utama puruSa nihAla; nija putrI didhi tihAM, kamalasenA saMbhAra. paraNAvi ati ochave, nija kumarI bhUpAla; manavaMchita deI DAIco, moTI rIta saMbhAlI. gAma sAhasa dasasahasa haya, so gaja dhana bhaMDAra; ratha bahuvidha diyA, paraNe rAjakumAra. devataNA sUkha bhogave, narapati ghare sUkha vRMda; agaDadatta nija punya kare, dina-dina adhika AnaMda. sihaguphA sevyA lahe, bhala moti gajadaMta; kukara ghara sevA thakI, calake camaha lahaMta. 215 216 217 DhAlaH 7, maIdinI vasaMtame. bhuvanapAla bhUpati ghare jI, kumara kare kilola; madanamaMjarI mani vase che, kAma dahe jaba bola. 218 saMjogI kuramara tihAM rahe che, jima tima nArI lIla sAtha. AMkaNI. INa avasara eka suMdarI jI, Avi kumArane pAsi; Adara deI AsaNa dila jI, e utama guNa bhAsa. 219 saMjogI, kaho kisa kAraNa AviyA jI?", puche kumara is; tava boli sA suMdarI jI, neha vacana sukhadAi. 220 saMjogI, "madanamaMjarI kuarI jI, tiNa mUMki tuma pAsi; viraha saMdesA deNakuMja, saMbala kumara ulAsa. 221 saMjogI, 1. dAyajo daheja. 2. kutarAnuM. 3. cAmaDu. For Personal & Private Use Only
Page #602
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 587 "khabara sUNi gaja visa kiyao jI, cora haNyo balavaMta; tAsa bihena 'grIhI dhana lila jI, bhUpa upasAu mahaMta. 222 saMjogI, mana ANaMdi saba sUNi jI, aba milaNA kaba hoI?; tuma viNa pritama! huM hive jI, virahaNa ati dukha joI. 223 saMjogI te khiNa te dina ghaDI che, te saMga te raMga piU!; prita milaNa te dekhaNi jI, khiNa nAhi visare jIu. 224 saMjogI. tuma viNa pritama! maI sahi jI, nayaNa gamAyA roi; mUjha hAthe chAlA paDyA che, cira nicoI nicoI. 225 saMjogI pritama! prita to kijII che, jesI kesa karAya; ke kAle ke ujale jI, jaba taba sarasuM jAI. 226 saMjogI, jaba te prabhatAM paraharI jI, maI choDyA saha bola; khANA-piNA-khelaNA jI, kAjala-tilaka-taMbola. 227 saMjogI, pritama! prita nA kijII jI, kiNahisuM mana lAI; jetA sUkha saMjogakA jI, tathi pharI dukha hoi. 228 saMjogI, cuA caMdaNa kuMkamA jI, kusuma seja na sUtAI; sahu "sIgAra aMgAra chai jI, teha agana dukha mula. 229 saMjogI, tapa-japa-saMjama mati bhali jI, gyAna-dhyAna-vrata nema; lAja-kAja kirata ghaTaijI, jo kihAM lAgati prema." 230 saMjogI madanamaMjarI Ima kahyo che, sarave kahiu saMdesa;' saMbhali kumara mana huu jI, sabala kare adesa. 231 saMjogI kahe kumara suNa "suMdarI! jI, karajyo mUjha aradAsa; eka ghaDI navi visaraI jI, paNi avasara sukhavAsa. 232 saMjogI, 1. vasa. 2. pakaDI. 3. prasAda=kRpA. 4. kSaNa. 5. zRMgAra=zaNagAra. 6. vicAra. For Personal & Private Use Only
Page #603
--------------------------------------------------------------------------
________________ 588 mAna/mahimAsiMhajI kRtA 233 saMjogI, koIka dina dhiraja dhare jI, calatA lakSya sAtha'; Ima kahi nArI mokalI jI, bola dila tasU hAtha. tihAthi nArI gaI tisaI jI, madanamaMjarI pAsa; kumara dAsa che tAro jI, cAlate sAtha sUvAsa'. zrI sivanidhAna vAcaka jayo jI, tAsa sisa sUvicAra; mahimAsiha kahe mudA che, e pahilo adhikAra. 234 saMjogI, 235 saMjogI, * :: For Personal & Private Use Only
Page #604
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa chUTA : iNa avasara mAtA-pitA kumarataNA mana khaMta; putra viraha dukhiyA huMA, khiNa-khiNa ghari jhUta. mAta-pitA ati jo kupai, to paNa amRta-bIMda; une pANi ghara kima jale?, avihaDa nehasuM phaMda. mukyA mANasa dekhavA, kumara kAja bahu desa; teha puraSa tihAM AviyA, dITho kumara sUvesa. kumarai dekhyA nija puruSa, rovaMto miliyo dhAya; samAcAra sahuM gharataNA ja, puche dukha bharAya. mAta-pitA-ghara-desanA, kahi puruSa samAcAra; 'cAlatuM kumara na khiNa raho, jhurai tuma parIvAra.' kumara UmAhyo ghara bhaNi, lasakara saja kareI; mAta-pitA milavo sUNi, cAle cata dharei. gANAH hara haraNA sara sArasAM, jAmo pata narAMha | viSTha yaMtA mAruM rahanA, visaai hemu Ada / / 1 / / gANA jaNaNI ya jammabhUmi yasya mani dAya / abhinava prema sajana jaNANa guThi paMcavi dukhehai mUcaMti // 2 // Apa sajana hivai kayo, haya-gaya-ratha-parIvAra; kumara rAyanai puchavA, Avai e 'vIvahAra. 1. biMdu. 2. doDIne. 3. citta. 4. vyavahAra. For Personal & Private Use Only 236 237 238 239 240 241 242 589
Page #605
--------------------------------------------------------------------------
________________ 590 mAna/mahimAsiMhajI kRtA 243 DhAlaH 8, zrI jina vadana nivAsani - ehanI. [ rAgaH jayasiri.] puchai kumara caraNa nami, "mUjha ghari mANasa Ayo re; dehu hukama bhUpati! hive, huM nija tAta bolAya re." cAlaI kumara ANaMdasuM, vAta huI puramAhi re; puraSaratana jagi paragaDo, daI Asisa uchAyo re. 244 cAlai, sUNa bhUpati harakhita huMu, kumara tihAM pahirAvaI re; karIya sajhAI calaNeki, mUkha bhAkhe muja bhAve re. 245 cAlaI nija kuMarI grahaNe bharI, sAthe bhUpa calAve re; mAta-pitA mali "Avajyo', Ima kahi kumara vadhAve re. 246 cAlai vidA huA rAja-loka dhire, cale nisaNa vajAI re; nagara loka deI bheTaso, dhanya puraSa varadAI re. 247 cAlai, sarva sAtha AgaI kila, Apa rahyo puramAhi re; duta mukyo ghara nArInaI, khabara karo nija bAhire. 248 cAlaI madanamaMjarI ghara gayo, kumaraNo nara Age re; kahe "kumara tujha kAraNe, ratha caDhi obho "mAgaI re." 249 cAla. pahara eka rajani gaI, madanamaMjarI AI re; bAha grahi kumaraI tihAM, leI nija ratha baUsArI re. 250 cAlai, asva ratana tAkyA tave, cAlyA vega dharei re; Apa kaTaka Avi milyo, choDI nagara jasa lei re. 251 cAlai, kumara utAvaLa kare tihA, gamana nisANa vajAve re; cAlyo kaTaka sajI savaI, nirabhaya subhaTa sUbhAve re. 2para cAlai, 1. sajAvaTa, taiyArI. 2. javAnI. 3. ghareNAMthI. 4. ghare. 5. mArgamAM. 6. doDAvyA. 7. sarva. For Personal & Private Use Only
Page #606
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 591 253 cAlai, 254 cAlaI 255 cAlai, 256 cAlai, 257 cAlaI turata priyANa sadA karI, bhupati sIma choDAve re; rAti samaI paTutA sahu, aTavi mukha mali bhAvaI re. re re loka! sUNI save, INa aTavi dukha bhArI re; cora-siha-gaja-sApani, karajyo sahu haMsiArI re." Ima sUNi saja huA sarve, saMbAvai hathiAro re; madanamaMjarI rathamAhi, teNa ratha Aya kumAro re. sihanAda karI sUbaliA, ketake mAraga AyA re; "vigata cora-pali tihAM, sabala cora uThi dhAyA re. sIhanAda karI kalakali, kADhi khaDaga hathiAra re; eka vAra tuTi ghAyo, jUdha maciyo saMgrAI re. sabala cora dala dhasamasyo, hAkoTAka pukAraI re; rUDa mUDa lathabatha huA, sUraja jhaDa-jhaDa mAraI re. kolAhala halolame, khabara nahi aMdhakAraI re; "mArI-mArI" boleI tihI, karyo dhamala halakAre re. kumara kaTaka nAse gayo, sura vinA kuNa thaMbhe re; khatri khetaNa raNa tajaI re, mArAM kula jasa lobhe re. dUhAH tira-tubaka cihu disi cale, vimarI jAhI jatA cAma; marda ke medAnamaI, kAyara kA kyA kAma?. tuMeI varata AkAsa taI, kuNa sake jaDa jhela?; sAdhU sati arI "sasUrImA, ANI-uparIlA khela. 258 cAlaI 2pa9 cAlai, 260 cAlaI 261 262 1. prayANa. 2. samAre=sajja kare. 3. sabaLa. 4. keTaloka. 5. vikaTa. 6. kSatriya. 7. mardanA. 8. zUravIratA. 3. aNI uparanA. For Personal & Private Use Only
Page #607
--------------------------------------------------------------------------
________________ 592 ati eka tihAM ThaharaI, jita ke manamai sAca; dekhaNa harai kiu sahe, dusaha aganika AMca. eke marIvo mana vasii, duji jiya na koI; sAmi kAmaDu suramA, parai pataMgA hoI. mAra paDe disa huM disA, sAra jhaDe jiu phUla; marduOM medAnamai, kAyara rahe na mUla. khADA khayarA hAtha hai, kAyara vaDe na bojha; kAma paDi bhaDijAhi gai, jima jaMgala ke rojha. dhaDatai sIsa utArI, ke DAli dehuM javuM Dela; sUbhaTa nahi kyo saMbhare?, ghara-jANe kA khela. uTa na pakaDai 4koTaDI, svAmi kAma ki lAja; coDai nikasi capeTa ghai, jima titarakuM bAja. sAmI sArA cyAra karI, parIharI kAyara saThi; vAke visamaya upane, te cyAre cosaThi. DhAlaH Apa kaTaka bhAgo jANi, ratha utare kumAra re; palipatistuM jai jUDyo, barasai bANa dodhAra re. thAko kuMmara mAhAraNo, tave budha mana dhArI re; madanamaMjarIne kahe, bAhira beThi siNagArI re. karIya sigAra anopama, thi mUkha baiThI nArI re; palipatta dekhi tavai, cUki najara vikArI re. madanamaMjarI dekhanaiM, palipatta raNa vArai re; kADhi khaDaga bahU bala tavai, kumara corane mArai re. 1. garamI. 2. jhADa para. 3. DhekuM. 4. kArAgRha. For Personal & Private Use Only mAna/mahimAsiMhajI kRta 263 264 265 266 267 268 269 270 cAlai0 271 cAlai 272 cAlai 273 cAlai0
Page #608
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadana rAsa 593 marato palipati tihAM taI, na haNyo kumAra! re; madanamaMjarI huM mAryo, bou nArI saMsAra re.' 274 cAlai, kaviraH ina hi nArI nacIpha esa Agai nAgo karI, tina bhUvanamAM nArada meli tihAM hAsa vivAha parI; vRMdAvana nacike rAsamaMDala harI raMge, dayeta tAla kaMsAla rAga raMjile vivAha parI; sUra nAgaloka save nirakha nArI bhUle pracala, kahi mAna soI soi jaMgata na rakha nArI tana-mana aTala. 275 cAlaI chalabala karI palipataI, mAryo sabala kumAra re; madanamaMjarI leM calyo, ratha hAkyo tiNavAra re. 276 cAlai, ApaNa sAtha nA dekhaI, haya-ga-patha-parivAro re; nAse gayA kAyara kaMDi', kumara udAsa vicAraI re. 277 cAlai dharI sAhasa rathau ekalo, hAkyA asvaratana turato re; mAhAduSTa vana saMghato, gokala eka pahUto re. 278 cAlai, sAsa lIu kuma tihAM, tihAM doI nara Ave re; pUche "sUbhaTa! kihAM jAmyo?' madhUra vacana kahi bhAve re. 279 cAlaI "sukhapura jAsyAM sahi', kumara kahe tiNa AgaI re; te bolyA taba hama sAthi, AvA jo kaho lAgaI re'. 280 cAlaI kumara hukama sAthe huMo, avara loka mIli AvaI re; tabaI calAu ratha Agai, sahasa sidhI kahAvaI re. 281 cAlaI 1. utArI nAkhyo. 2. sAhasa. 3. siddhi. For Personal & Private Use Only
Page #609
--------------------------------------------------------------------------
________________ 594 mAna/mahimAsiMhajI kRtA 282 283 284 285 dUhIH sAthi saba mili vInave, "sUNa kumara! aradAsa; aTavi kaThiNa mAhA sabala, nibala sAtha tuma pAsa. cora IhAM ati duSTa bala, durbodhana INa nAma; ekala malamAto "mAhA, siha sabala iNa ThAma. dUSTiviSa eka sApa hai, itanA bhaya INa mArage; sAvaceta hoI cAlajyo, nahi Dhilaro lAgi. subhaTa sive iNa mAragaI, vigana harato joI; bijA par-paMkhi ghaNA, dukhadAyaka INa ThAya." DhAlaH 9, jalAlIyAnI [rAga-verADI.] bhAkhaI re kumara mAhAbali re, "kAMI bhaya manI dharo koI re paMthiDA; sukha re sarIjA pAmII re, kAMI karatA kare so hoya re paMthiDA. nirabhaya re cAlo iNa mAragaI re, kAMI maname dharajyo dhira re paMthiDA; bhajana re karajyo mAhArAjano re, jima sukha hoI sarIra re paMthiDA. 287 nirabhaya. sAthi re sUkhiyA lilasUre, karatA bahU kilola re paMthiDA; dekhile re sanyAsI sIra jaTA re, kAMI bhasma sarIra amola re paMthiDA. 288 nirabhaya0 mAthe re cakU trisUlasUM re, kAMI sAthe bahu parIvAra re paMthiDA; rAtA re nayaNa bihAmaNA re, kAMI lAla vastra na daMDa dhAra re paMthiDA. 289 nirabhaya. choTA re paga kara ati vaDA re, kAMI lakhaNa purA cora re paMthiDA; cAle re pavana barAbarI re, kAMI duSTa sarIra kaThora re paMthiDA. 290 nirabhaya0 Avi re kumara pAse rahyo re, kAMI bole mUkha madhurI vANi re paMthiDA; huM paNa re saMkhapura AvasyuM re, kAMI tiratha karavA jANi re paMthiDA. 291 nirabhaya0 286 1. madonmatta. 2. moTo. 3. vidana. 4. sarjeluM. 5. kartA=bhagavAna. For Personal & Private Use Only
Page #610
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 595 mAhare re pAse dhana-vAsaNi re, kAMI didhi dhanavaMta dharamane kAje re paMthiDA; te dhana re rAkho ratha tume caDhyA re, jima sukha vaMchita sAja re paMthiDA. 292 nirabhaya. dei re AsIsa sUDAmaNi re, kAMI vAsaNI ratha pAse re paMthiDA; kumara re jANyo duSTa mahAbalI re, ratha kheDyo AgaI sUvisAla re paMthiDA. 293 nirabhaya. AgaI re AI sanyAsI kahe re, "kAMI ANuM muMjha govali vizrAma re paMthiDA; sAthaI re kumAra tihAM raho re, kAMI karu prANAgati ThAmi re paMthiDA. 294 nirabhaya. gorase re turata tihAM ghaNo re, kAMI jAe ANuM tuma kAja re paMthiDA; tA lagi re rahijyo INi vane sukhi re, kAMI loka rahyA dharI lAja re paMthiDA. 295 nirabhaya. 1. paisA bharIne kamare bAMdhavAnI kothaLI. 2. mahemAnagati. nAmane nA pAtra For Personal & Private Use Only
Page #611
--------------------------------------------------------------------------
________________ 596 mAna/mahimAsiMhajI kRtA 296 297 298 299 300 dUhAH kumara tivAre tihAM rahi, haTha karI rAkhyo sAtha; sanyAsI AvI kahe, "hama tuma avihaDa sAtha. cAmAso pahelo kila, INa gokala hama sAma; tiNa gorasa prahaNa bhaNI, detye sahu hama nAma." kumara kahe "huM rAjaputra, tu bhikhAcara Apa; tuma bhojana kalAI nahi, ma karIsa ghaNo saMtApa'. to paNa sanyAsi gayo, lAyo gorasa mela; dudha-dahi bhAMDA bharyA, halAhala viSa ghola. kumAre lIdho haTha ghaNaI, dhAyA sAthathi tAma; Apase nivAraI kumara, "mati pivo viSa ThAma'. DhAlaH 10, prANa piArAjye taji - ehanI. [athavA simaMdhara svAmI upadize-e dezI.] sAthi saba gorasa lio, vAraI kuMmara mana na mAnaI re; pidhA peTabhari kari, prANa gayA tiNa pAnaI re. padaIkhAdhuM pUnya puraSa cari, paga-pagi sukha-dukha pAmaI re; karama parIkSA e sahi, jo phire viSa miThAreme re. vATa vaTAU sAthiyA, cetana rahita sarIro re; dekhI kumara caDhiyo rathe, cAlyo sAhasa dhiro re. tiNi avasara sara varasato, hAthi grahi karavAlo re; sanyAsi mAraNa bhaNi, ghAyo kAlakarAlo re. 301 302 daI 303 daI 304 dai 1. pahelA. 2. mahemAna. 3. vAsaNo. 4. pIvAthI. 5. dekho=juo. 6. caritra. 7. vikarAla. For Personal & Private Use Only
Page #612
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadA rAsA 597 305 daI. 306 daI 307 daI 308 dai. 309 daI uThio kumara khaDaga rahI, keharI jima gaja dekhi re; sahasa sArikho ekalo, jhUjhe prabala visekhi re. eka ghAva DhAhiu tavaI, durNodhana sanyAsI re; vaghAye parabata jima, duSTa cora ava nAsi re. marato bole kumarane, "lAkha jodha huM ekalo re; kiNe na mAryo te haNyo, adabhuta tAharI Teko re. eka vacana sUNi mAharo, parbata vAge pAse re; doI nadi vice devale, tihAM tuM jAI prakAsai re. tiNa devala pasyama dIse, silA sabala vala peli re; tuM paIsi nirabhaya tihAM, tihAM mujha nArI akelI re. bahu dhana nArI saMgrahe, jovana guNa-maNi khANI re; nAme jayazrI ati vinaya, rupe raMbhA samANi re. mUjha jivita thoDI hIyeM, dAga dei mujha jAI re; Ima kahi cora turata mUo, kumarai dAgyo dhAI re. ratha caDhi tiNi devala gayo, kholyo bAraNo kayAre re; dekhyo dhana suMdara nArI, dUrNa mili sUvikAre re. cora-nArI kahe "svAmijI!', madhurI kokila-vANi re; e dhana huM paNa tAharI re, tu mUMjha jIvana "prANi re." hAva-bhAva vibhrama karI, raMjyo kumara tivAre re; madanamaMjarI kumarane, avale hAthe mAre re. "nilaja! mai tujha kAraNe re, mAta-pitA-sakhI choDI re; deza-nagara nija gharadhaNI, tirasuM mAyA troDI re. 310 daI 311 daI 312 daI 313 dai 314 daI 315 daI 1. siMha. 2. yuddha kare. 3. vizeSa rIte. 4. yoddhA. 5. DAbI bAju. 6. dAha. 7. dAha dIdho. 8. prANa. 9. nirlajja. For Personal & Private Use Only
Page #613
--------------------------------------------------------------------------
________________ 598 mAna/mahimAsiMhajI kRta 316 daI 317 daI. 318 daI. 319 dai. 320 daI avara nAra tuM kima grahaI?', taba lAje sUkumAro re; bahuM dhana nAri tihAM taji, ratha caDhi calyo savAro re. aTavi anukUmAM laMghatAM, kolAhala vali UThaI re; ghaNA jIva nAThA Ave, mayamatta mayagala pUThe re. dhavala megha jima dhAvato, madajharato taru "DhAhe re; kumare dITho Avato, vana prANi tana gAhe re. madanamaMjarI bhaya dharAI, kumara kahe "mata bole re; dekhi mAhAgaja vasi karuM, je aTavi bala Dole re." jima pahilo gaja vasi kIyo, e paNI tima vasi ANe re; ratha besI AgaI cAle, dekhyo siMha vinANe re. mAraga vici beTho dhasI, kesarI baMdha karAlo re; kuMDala puvi rase re, mukha phATo asarAle re. jibha kADhi yama-daDha jasI, tikhi DoDha DarAve re; nirbhaya ghAli nali ghumAve, dekhi kumarane dhAve re. kumara bhUjA lapeTane, doDi sIha-mukha ghAle re; DaTiNa hAtha kaTArIye, ghAva nisaMka saMbhAle re. gADha prahAra haNyo tihAM, dharaNi paDyo ghUsakArI re; ratha caDhi kumara calyo, vali sahasa sUbhaTa asavAro re. laMghaI kumara mAhA raNa, tihAM bhUjaMgama ati ghora re; kAjala-bhamara jiso kAlo, phaNamaNi kiraNa kaThoro re. raktanayana doU jibhacuM, dhamadhamAya bahu "sAso re; mukha pasArI mAraga rahila, parIkha kAla nivAso re. 321 daI 322 dai. 323 daI 324 daI 325 daI 326 daI 1. toDato. 2. dADha. 3. dakSiNa=jamaNA. 4. sarpa. 5. zvAsa. For Personal & Private Use Only
Page #614
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 599 327 daI. 328 daI 329 daI. 330 daI0 331 daI madanamaMjarI dekhine, bhaya mana kaMI "diyA re; lAgI kaMTa kumAra re, nArI carIta nahI cheThA re. nArI saMtoSi utaryo, sApa pAsa tihAM jAI re; mukha thaMbhyo maMtre karI, gAruDa jima khelAvaI re. nirvaSa karI pannaga tajyo, dAMta toDI karI dUraI re; ratha besI calyo tave, nija mana AnaMdapUre re. agaDadattakumare tihAM, aTavi saMgaTa TAlyo re; cora dAya-gaja-kesarI haNi, paMtha sUkhaI cAlyo re. aTavi saMdhi dukha ghaNe, sAhasa dharama pramANe re; saMkhanagara dITho tave, AnaMda nayaNasuM jANe re. kumaraTaka-nRpasuMdarI, AgaI puhati AI re; tiNa bhUpati aTavi mukhai, mUkyA sUbhaTa subhAvi re. puraSa bhAI bhUpati bhaNi, Age deI vadhAI re; suNa suMdara bhUpati pitA, AnaMda aMga na mAI re. sAtha saji narapati, sabala nisANa vajAve re; nagara sIMgAryo bahU pare, haya-gaya-rathi saji Age re. kumAre diTho bhUpati, lAgyo caraNe dhAI re; sUta bhiDyo bhUpati hive, viraha dukha saba jAI re. dukha gayo sukha uryo, mAta-pitA vikasAI re; sUta darasaNa jagI dohilo, vali viDyo milAI re. mAta-pitA Adara karI, samAcAra paradesi re; puche "kiNavidha kihAM rahyA?, sukha-dukha sayaNa saMdesA re. 332 daI 333 daI 334 daI 335 daI 7 . 336 daI 337 daI 1. deha. 2. kaMThe. 3. saMkaTa. 4. sAMbhaLIne. For Personal & Private Use Only
Page #615
--------------------------------------------------------------------------
________________ 600 mAna/mahimAsiMhajI kRta 338 dai. jima huMA te tima kahyA, tiNa divasa lagi vAta re; mAta-pitA harakhyA hiye, karama parama parIkhyA jAta re. nagara loka harakhita huA, purava doSa khamAve re; kumara kahe puralokane, "tuma upagAra kahAve re." 339 daI. For Personal & Private Use Only
Page #616
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 601 dUhIH 340 341 sajana mIlyA "vrata huI, harakhyA saba puraloi; rAjA-rANi-kumara malI, dina-dina ANaMda hoI. rAjalilA sUkha bhogave, pUrava punya pramANa; manavaMchita sukha saMpaje, jo sAhasa to prANa. INa avasara Avyo tihAM, mAsa vasaMta sUraMga; jihAM kAmijana mana-nayaNa, vaMchita bhoga abhaMga. putra milaNa mana ulasyo, meli sakala parIvAra; bhoga puruSa bhUpati sahita, agaDadata kumAra. 342 343 344 DhAlaH 11, rAmacaMda ke bAgI caMpo morI rahyo sUrI-ehanI. riga goDI.] rAjA mana ANaMda, sAthi kumara parIvAra, rAjaloka siMgAra, khele sajAI dhAre; Ave vana majhAra jihAM, taruvara ghana chAyA, phUlyA aMba-kadaMba, parImala vAsa savAyA. sebala vetasa khera, pannasa-palAsa virAje, jAmaNi-uMbara-pIluM, taba nAraMga sUchAje; raktamAla kaNavira, kuMTavRkSa namAlA, caMdana-badarI-asoka-nAlerI taru DAlA. 345 sopArI-sAtUra-dUAkha-karIra vikAsA, nAga-punAga-priyaMgu, pADala sohe mAsA; kuMra mUka tilaka amola, nAgaravela sUraMgI, zrItamAli kikeli, caMpaka maruka anaMgI. 346 1. dhRti. 2. phaNasanuM jhADa. 3. namelA. For Personal & Private Use Only
Page #617
--------------------------------------------------------------------------
________________ 602 mAna/mahimAsiMhajI kRtA 347 348 349 samavarNA macakuMda, kusama ketakI jUhI, rAma caMpA rAyavelI, jAya mAlati maeNhi; saMvaMtrI devadAru, cAroli malayAgarI sarala AMbali malI, caMbelI sUkha Agara. rAyasaNI girakIrNa, siMduvAra maMdAra, Auli TiMbara nIla, Akula taru kayanAra; vaMsa bakAyaNa rukha, mahuMyA nephara vAsA, lIsoDA sakalAra, rohiDA sUmakAsA. "kola caDhi sahakAra, kUhuM kUhuM karI karI bolaI, kusama sUvAsa aneka, guMjata bhamarA Dole; sUka bolaI jayakAra, mora kiMgAra karaI rI, malayAcala ko pauna, bAga svAsa dharaI rI. ThAma-ThAmi sara nIra, kamala sUvAsa vilAse, sArasa-haMsa-cakora, kela kare tas pAse; gayo sasIra bahuM sita, saba vanarAya phali rI, Ayo mAsa vasaMta, dekhata sakala larI rI. bhUpati lei gulAla, kumara sahita mali khele, kesarI sUrabhI gulAla, cUA caMdana bhale; kaMsama abira kapUra, mRgamada vAsa kumakumA, choTe mAhomAhi bharI, picakA "samasamA. tAla-mRdaMga-upaMga, vINA-veNu lIyaI rI, vAje uDaphamUha caMga, amRtI sAja kIye rI; sara mamala sUrabAba, jaMtra pInAka sarje rI. kinarI rAga sUraMga, DaMDArasa sUgaMje rI. 350 351 upara 1. koyala. 2. pavana. 3. zizira Rtu. 4. kasturI. 5. sAmo sAme. 6. DaphalI. 7. DAMDiyArAsa. For Personal & Private Use Only
Page #618
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 603 353 tAna-mAna dharI nAda, magana mana mohe, kusama keli phala le, jala krIDA sUkha sohe; tAlI hAthohAthI deI, dhamAla kahe rI, bolaI amRtavANi, guNijana dAna lahe rI. karI AnaMda vinoda, sAro diusa tihAM rI, sAMjha same rAya Apa, AvaI nagara tihArI; agaDadatta sUkuMbhAra, ApaNa sAja kare rI, Ave nagara majhArI sahu, jiNa Age dharaI rI. sakala loka gharI Apa, pRhatA kudarataNA rI, madanamaMjarI sAtha le, tihAMthI calaNA rI; rathI aisaI jiNa kAlI, madanamaMjarI nArI, sApa DasI tatakAla, sAMja same aMdhArI. mADayA kumara upAya, maMtra-jaMtra bahuterA, itane huI aceta, viSa vyApe adhakerA; "mati bihe mUjha prANa, sApa utAru Aja', 354 355 356 3pa7 'hA hA karIya pukAra, "sarpa DasI huM kahI rI, dhasaki paDe tiNavAra, kumara uchaMga lahi rI; bhAkhe kumara sujANa, madanamaMjarI kAje, sItala huo sarIra, dekhatA mUrachANi. jiva rahita taba jANa, kumara vilApa kare rI, hA hA deva! vijoga, nArI kAla hare rI; 'caMtAmaNi sama eha, hAthathakI jU gaI rI', deha pachADe bhUma, dhUrNa sIsa jaI rI. 358 1. divasa. 2. ciMtAmaNi ratna. For Personal & Private Use Only
Page #619
--------------------------------------------------------------------------
________________ 604 mAna/mahimAsiMhajI kRta 359 rAja rIdha kiNa kAma?, pritama nArI vinA rI, INi kAraNa paradeza, meM dukha sallA ghaNA rI; cora-sI-gaja sAkhI, tihAM meM nirabhaya ANI, hive ruTho mujha deva, huM paNa pApI prANI." Ima 'nissaya mana ANI, kumare "catA raci rI, kAsTa ANI bahu Apa, nArI tIhAM sIci rI; balaspaM nArI sAtha, vidyAdhara doI bhAI, mahatumaya guNavaMta saMgha mIlyA tihArI. dekhi kumara vilApa, para-dukha bhaMjaNa kAme, AyA bhUpati pAsI, kumara rahio tiNaThAmai; 360 *****.... 361 gADAH viralA jANaMti guNA, viralA pAlaMti nidhaNA netA; viralA parakajakarA, paradukhae dukhiA viralA. 362 dUhAH 363 karaNi dekha kapAsakI, jesI tanaki dhAra; dukha sahe sIra ApaNe, DhAke paraha sarIrI. sukha saMpati pritama ghaNyA, mali-mali bese chAha; svAratha viNa pAse rahe, te viralA kalimAhi. sajana virace parakhAI, utama-jina je hUMta; tetA rAtA nA kare, jenA viraci karaMta. 364 365 1. nizcaya. 2. cittA. 3. mahAnatAmaya. 4. kalikAlamAM. 5. jana For Personal & Private Use Only
Page #620
--------------------------------------------------------------------------
________________ 605 agaDadana rAsa 366 367 gahi Teka so nA taje, ji: cAMca jarI jAta; mIThA kahA aMgAramaI, tAhi cUgata cakora. sajana saMpada pAya karI, sUMDha dukhIyA loi; jo dukhIyAM dukha bhaMjiye, to upagArI hoya. mAna vidhAtA vivaro, sUkhI na kIrne loga; aNacAhata saMjoga nitta, cAhata hota vijoga. mAna vidhAtA jaga macyo, kADhe ATha ratana; sajana nArI rAga jala kavi dhana pAvaka anna. 368 369 DhAla: kahe vidyAdhara doI, "kAMI kumara dukha dhAre?, paise kAMi agani?, mUrakha kachu na vicAre; nArI sarpa viSa durI, karasyAM khiNa ikamAhi, ciMtA na karI viveka, dharI dekho INa ThAMhI." vidyAdhara jala maMtrI, jAMTi nirviSa nArI; uTha gayA tatakAla, dekhe citA savArI; kumara kahI sahuM vAta, harakhita vadana hiyA rI. vidyAdhara upagAra, karI AkAsa gayA rI. 370 371 kaviraH adbhuta paMkaja vAsa kamala kaI kAmi nAve, rayaNAyara bahu raNa Apa bhUSaNa na karAve; For Personal & Private Use Only
Page #621
--------------------------------------------------------------------------
________________ 606 mAna/mahimAsiMhajI kRtA 372 373 caMdana saravara nIra vRkSaphala megha vicArIye, karata sUra udyota e saba jaga upagArI; kahi mAna lachi sajana gharahi Apa tucha parakajja bahuM, tiNI eka choDi sajana puraSa avara sama kije na kahuM. bhAkhe kumAra tivAraI, "rajanI aMdhArI, pAse devala mAjhI, cAlo suMdara nArI!;' devala gayo kumAra, suMdara tihAM karI rAkhe, aganI kAja gayo kumara, Apa nija nArIsU bhAkhI. dUrI thakI leI Apa, jaba lagI kumara Ave, devalamAhi udyota, dekhi mukha vilakhAve; Ayo tabahi kumAra, vali tihAM huo aMdhAro, Aya pUchai nija nArI, "kiso udyota vicAro?." madanamaMjarI bola, boli madhUrI vANI, prItama! tuma karI Agi, tasU jhAlA na pichANI'; kumAre vAta mAnI sarala, sahu sama ANe, paNi sUra-nara ghara ghAle, nArI carIta na jANe. ANi agani tivAra, Ape phUMkaNa lAgo, goDA bhUmi lagAya, sira nice kara Age; madanamaMjarI hAthi, khaDaga dIyo tiNI velA, 1nagana khaDaga paDyo, bhUmi diTho kumare helA. 374 375 376 1. nagnaHkhulI. For Personal & Private Use Only
Page #622
--------------------------------------------------------------------------
________________ 607 agaDadatta rAsa 377 pUche phirIya kumAra, khaDaga paDyo kihAM nAgo?, mAryo hUMto mUDha hoI, sacetana jAgyo; taba boli tihA nArI "tuma mukha dekhata bhUli, ogalyo khaDaga para, neha sIthala aga bhUlI." mAnyo sarala kumAra, cyAra puhara tihAM jAgyo, mana bhaya saMkA ANato, jIva pAyo mAgo; rAti gaI sUprabhAti, rAjapUraSa saba AyA, le nija nArI sAtha, kumara AnaMda savAyA. Ayo mahulI majhArI, rajanI vAta subhASTi, mAta-pitA milI lIla, rAja kare jaga sAkhI; jiNane rAkhe deva, mArI sakaI nahIM koI, vAlI vAkI hoI, jo jAga vaIrI hove. 378 379 For Personal & Private Use Only
Page #623
--------------------------------------------------------------------------
________________ 608 dUhA : kumara sadA lIlA kare, paraghala punya paMDUra; manavaMchita sUkha bhUpa-gharI, dina-dina vAdhaiM nUra. paradezI kei AvIyA, azvaratana bahu lei; rAjA caraNa-kamala namI, Age bheTa karei. haya-gaya-ratha vallabha huve, sabala rAjane kAji; azva liyA rAjA tihAM, dekhi adabhuta sAja. azvaparIkSA kAraNe, rAjA AjJA lei; agaDadatta ghoDe caDhayo, pura bAhira pherei. eka azva ati suMdaru, pekhi caDhIu kumAra; te vAko-sikhyo hato, le cAlyo asavAra. jima-jima khAce vAga vali, tima-tima vega pavana; aTiva dUre gayo turata, thAko kumara-ratana. vAga mUki ghoDo rahyo, tApasa Azrama pAsi; kumara tihAM phirato gayo, deTho jina-AvAsa. cAraNamuni dITho tihA, bahuM munivara parIvAra; pagI lAgo beTho kumara, uttama kula AcAra. DhAla H 12, upasama taruchAyA taslR (2sa) lije - ehanI. cAraNasamaNa bahu parIvAre, Sama-dama guNa hi gaMbhIra jI; paMcamAhAvratadhara zrutasAgara, mamatArahita zarIra jI. mAna/mahimAsiMhajI kRta For Personal & Private Use Only 380 381 382 383 384 385 386 387 munivara-caraNakamala vaMdijai, lahiiM bhavadukha pAra jI; tAraNa-taraNa jagata jogIsara, niramala dharama AdhAra jI. 389 munivara0 1. vakRzikSita. 2. lagAma. 3. jinAlaya. 388
Page #624
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa visaya-kasAya aMga jita munivara, nakhyatramAhi caMda jI; jima tarumAMhi surutaru kahIi, devamAMhi jima IMda jI. bhavIyaNa jINa timara dIvAkara, cyAra nANa dhare teha jI; 391 munivara0 munIvara dekhe kumara vadana chabi, bhAkhe dharama vicAra jI; jaladhara jima sama-visama na jove, jhare akhaMDita dhAra jI. 392 munivara0 390 munivara0 393 munivara0 394 munivara0 395 munivara0 sUNi dezanA kumara AnaMde, vaMdI prabhunA pAya jI; dharmalAbha dIdho tihAM munivara, tAraNa-taraNa sahAya jI. vinayavaMta karajoDi mUnivara, bhAkhe tihAM kumAra jI; 'prazna karu sAmi! eka tumane, mUja saMdeha apAra jI.' lahi Adesa kumara taba bolyo, 'tuma pAse muni pAMca jI; jovanavaya suMdara ati komala, navadakSata niravaMca jI. deha sUkhi ghara sUkhi kima choDai?, kuNa kAraNa vairAga jI?; tana-mana-iMdrI dami vrata lIdho, te bhAkho mujha lAga jI.'396 munivara0 nAna pramANa lAbha bahu jANI, bole sAdhu mahaMta jI; sAMbhali sAhasIka rAjAsUta, agaDadatta guNavaMta jI. iNa desa aTavI vIci moTI, bhIlasAli gaMbhira jI; camarI nAme tasa pati kahiiM, dharaNIdhara ati dhIra jI. camarI pAlimAMhi balavaMtajI, deza vidhaMse hAtha jI; dharaNIdhara lakha jodhA tasakara, dhana lUTe bahuM sAtha jI. eka same koI sUbhaTa kumara vara, haya-gaya-ratha-parIvAra jI; mAraga AvaMto sAhasabali, pahuMto pAli majhAra jI. 397 munivara0 398 munivara0 399 munivara0 400 munivara0 1. navadIkSita. 2. jJAna. 3. sAMbhaLe che. 4. vidhvaMsa=nAza kare che. For Personal & Private Use Only 609
Page #625
--------------------------------------------------------------------------
________________ 610 padghipati diTho te lazakara, dhAyo sUbhaTa saMjoDi jI; kumara kaTaka hata-prahata karIu saba, `bhAja gayA saba choDI jI. 401 munivara0 Apa kumara paga mAMDi jhUjhe, to paNi chale na cora jI; taba kumarai nija budhI vicArI, vadha vavAhara kAja jI. rathe beThI nija nArI bulAI, kahi "teM karIya siMgAra jI''; beThi ughADe ratha-mUkhi UparI, jIma jIpe rIpu bhAra jI. nArI siMgAra karI rathI beThI, vadana ughADe Aya jI; dharaNIdhara palipati dIThI, vikala hU~o sabala jAya jI. nArI sahita ekAkI jANI, mAraNa pAMce dhAya jI; iNi samai taslR nArI DasI tihAM, kAle sApasU bhAya jI. 1. bhAgI gayA. nArI darasa sUra-nara jogIsara, bhUli paDe saMsAra jI; cora choDI saMgrAma magana tihAM, mAre turata kumAra jI. mArI dharaNadhara pallIpati, ratha caDhi calyo kumAra jI; puraSa pAMca tehanA te bhAI, AyA tihAM tivAra jI. dAMta pIsi hathIyAra sabala vahI, vadha vavAhara kAja jI; cAlyA ratha mAraga atulibala, pavanavega karI gAja jI. pahuci sakyA nahI mAraga pAMce, sUkhai nagara taba jAI jI; dITho kumara sUbhaTa bahuM vIDhyo, pAme koI na dAya jI. nija baMdhava mUu tihAM dIThI, sabale bANa prahAra jI; rIsameM bharI pAMce dhaDadhaDatA, hAtha ghase bala dhAra jI. rAti-divasa pAMce chala dekhe, hAthI caDhe na kumAra jI; eka divasa vana mAsa vasaMtaiM, dITho viNa parIvAra jI. mAna/mahimAsiMhajI kRta For Personal & Private Use Only 402 munivara0 403 munivara0 404 munivara0 405 munivara0 406 munivara0 407 munivara0 408 munivara0 409 munivara0 410 munivara0 411 munivara0
Page #626
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 611 jIva rahIta kuma tihA dIThI, citA race tasU kAje jI; nArI vinA uparI dharI cite, havai kIjai nIja tAta jI. 412 munivara0 dIdhI AgI citA bahuM dukha dharI, Apa jalaNane thAya che; taba koI vidyAdhara tihAM AyA, rAkho kumara bolAya che. 413 munivara0 maMtrajale nArI oThADI, karIye gayA upagAra jI; viSNu svAstha upagAra mAhAbala, svAratha sayala saMsAra jI. 414 munivara0 nArIsahita kumare vana choDyo, gayA devala nIsa pAsa jI; devala nArI mUki cAlyo, Agi kAja sUprakAsa jI. 415 munivara0 aMdhArI nIzI kAI na sUjhe, kumara gayo taba jANI jI; paMce baMdhava devala peThA, mAraNa chali ahinANa jI. 416 munivara0 rosabharI baMdha-vaha dukha piDA, pAMce le hathIyAra jI; kumAra mAravA parachana khUNe, gayA devala sUvicAra jI. 417 munivara0 saMpuTamAhe "sathe dIvo, khabarI karaNane kAja jI; kumara gayo taba dIpa ughADyo, laghu baMdhava rIpurAja jI. 418 munivara0 teNa nArI dITho laghu baMdhava, rupe devakumAra jI; rAga upano nica nArIne, dekhe dRSTI vikAra jI. 419 munivara0 laghubaMdhava prati sA boli, "hoIsa mujha bharatAra jI; huM tujha dAsI tuM mujha sAhiba", vidhi nArI vicAra jI. 420 munivara0 "sUkha bhogavasyAM ApaNa beu, huM nArI tuM mUjha svAmI che; avara nArI jo manamAhI ANI, to tujha mArIsI ThAma jI". 421 munivara0 laghubaMdhava bole "sUNI suMdarI!, ApaNa viSama saMjoga jI; jau jANe tujha patI atulIbala, to mAre dharI soga jI". 422 munivara 1. baLavA mATe taiyAra thayo. 2. jAgRta karI. 3. agni. 4. bhAInA vadhanA. 5. sAthe. For Personal & Private Use Only
Page #627
--------------------------------------------------------------------------
________________ 612 mAna/mahimAsiMhajI kRta taba bolI bhAmInI rasarAtI, "huM mAruM bharatAra jI; tujha AgalI dekhatAM DhADuM", dIvo DhAMka gamAra jI. 423 munivara0 khiNi Ika tihAM hiva viracI nArI, rAcI dekhI cora che; vayaraNa huI kuMmarane vAghaNa, nArIcarita aghora jI. 424 munivara0 dIvo DhAMkiu kumara padhAryo, pUche nArI kAja jI; "kiso udyota juo mUjha pUThaiM?, kahi sAco taji lAja jI". 425 munivara0 nArIcarIta catura tava bolI, "prIya! tuma hAthe Aga jI; "jhAlA paDachAMhi teI deulI, tuma pUThe jiNI lAja jI." 426 munivara0 sAMjali khaDaga sUpyo kuMmare, nArI hAtha vizvAsa jI; phUke Agi kuMmara sIsa nIce, aMdhAre na prakAsa jI. 427 munivara0 kADhi khaDaga nArI hatyArI, mUke kumArane sIsa jI; khaDaga paDyo cora haNau avaThAthe, tas rAkhe jagadIsa jI. 428 munivara0 nArI carIta [dekhI] karuNArasa, uThiu cora tivAra jI; avahatha mArI nArI hAthe, khaDaga paDyo bhUya bhAra jI. 429 munivara0 pUche kumara khaDaga nija dekhI, "kema paDyo? kahi nAra! jI"; "khaDaga sabala nIbalI huM svAmI!, tiNa paDyo niradhAra che". 430 munivara0 khaDaga grahila kumAre nija hAthe, kavaNa haNe siradAra jI; aganI tajI rAkhyo aMdhAro, jAgIo rAti kumAra jI. 431 munivara0 baMdhava pAMce anaratha dekhI, nArIcarIta athAha jI; mAhomAhi mili Aloce, "tajIye pApa pravAha jI. 432 munivara0 INa kUmare nArIne kAje, pahilA dukha sahi lAkha jI; Apa kAya homato rAkhyo, vidyAdhara hama sAkhi jI. 433 munivara. 1. jvAlA. 2. DAbA hAthe. 3. vicAre. For Personal & Private Use Only
Page #628
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa vaMchita lila karI iNa nArI, rAjakumAra sUpasAya jI; viSNu aparAdha hui tarUM vairaNi, dekho nArI sUbhAya jI. ApaNa cora kaThina ati pApI, vanavAsI dhana hINa jI; tiNassuM rAga dharyo iNa nArI, choDI kumare kulINa jI''. devala choDyo tiNIvelA, kumara dekhI parIhAra jI; baMdhava dukha vizAryo tatakhiNa, nija karaNI phala sAra jI. mAraNa bhaNI kumaraneM AyA, te jANyA iNI nAra jI; nIja pati vairI dukha nA ANyo, dhiga saMsAra asAra jI. 436 munivara0 ekemanA milI baMdhava pAMce, dharma jANI sukhakAra jI; mujha pAse e pAMce mUnIvara, bhAvi hUMA aNagAra jI. navadakSita tiNI kAraNi mUnivara, pAMce eha pradhAna jI; sAdhu guNaeN jUgata jogezvara, saMbhali prazna nidAna jI'. 434 munivara0 For Personal & Private Use Only 435 munivara0 437 munivara0 438 munivara0 439 munivara0 613
Page #629
--------------------------------------------------------------------------
________________ 614 mAna/mahimAsiMhajI kRtA dUhIH 440 443 agaDadatta saMbhali carI, Apa vicAre cItI; "e mujha vitaka muni kahi, dhiga mUjha nArI-prItI. e cora mujha vayarI haMtA, baMdhava vaira saMbhArI; mUjha mAraNa AyA thakA, viratA dekhI nArI. 441 huM devala jAgyo rayaNa, cora sakyA nahI mArI; e paraMtara pAdharo, samajhe sahuM saMsAra. 442 dravya jAgyo hu tihA, amara hRo tiNi rAtI; bhAva dharI jo jAgIyo, to vaMchita bahuM bhAMti." DhAlaH 13, bhamarAnI. [athavA mana bhamarAnI.] zrI munivara bhASita sUNi vayarAgi re, sAco vitaka Apa kumara vayarAgI re; ......vayarAgI re, nArIcarIta saMtApa kumara0. 444 gahana gAphila sAyara tarayA vayarAgI re, tole mera giraMda kumara0; kuNa velUM gaNatI kare vayarAgI re, thaMbhe pavana jogeMda kumara0. sesanAga jima vasi kare vayarAgI re, varataya nA khavAra kumara; jalamAMhi caraNa mIna lahe vayarAgI re, paMkhi gagani vicArI kumara0. 446 italA bola lahe guNI varAgI re, budhi karI upacAra kumara; paNi nArI carItAMtaNo vayAgI re, koI na jANe pAra kumara0. eka AMkhi rove sahI vAgI re, bIjI AMkhi hasaMta kumara0; kapaTa droha ahanisI kare vayarAgI re, mUTho sAca dAMta kumara0. 445 447 448 1. caritra. 2. yogIndra. 3. duHkhI. For Personal & Private Use Only
Page #630
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 615 449 453 kapaTe viSa bhakSaNa kare vayarAgI re, marazuM na taje sUbhAva kumara0; rAti amRtavelaDI vAgI re, viratI kAla upAva kumAra. khiNa rAce virace khiNe vayarAgI re, khiNa hasI rove prANa kumara0; hIye avara mUkhI ArasI vayarAgI re, kare avara manI jANI kumara0. 450 caMcala vijalanI pare vayarAgI re, khiNa-khiNa pheraI raMga kumara; mAta-tAta-sUta-pati haNe vayarAgI re, cUlaNI dIrA tucha raMga kumara0. 451 anararthe ghaNo .... vayarAgI re, raMgapataMga kaThora kumara; sudhaI mAragI DhahaDe vayarAgI re, gagana caDhe bala phora kumara0. 4para phUla mAla dekhI Dare vayarAgI re, dhare usIse sApa kumara; jaMtra-maMtra karatI rahe vayarAgI re, kalaMka avara de Apa kumara0. 453 kAraNi kalaha kalesano vayarAgI re, viSaveli nirayavAsa kumara0; nija svAratha dIsI hovai vayarAgI re, rasa viNa taje nirAza kumara0. 454 nArI kAja kaMdala ghaNA vayarAgI re, kIcaka rAvaNa joI kumara0; khamaNi kAraNa kRSNajI vayarAgI re, muMja rAja jima hoI kumara0. 455 sovanagulikA kAraNe vayarAgI re, huMA anaratha ghaNA kumara0; narake jAtA dIpa e vayarAgI re, sadagati bhAMje TekA kumara0. uMdara dekhi khalabhale vayarAgI re, vasIhe kesarI sIMha kumara; nija sAhasa pAvaka jale vayarAgI re, kAja-akAja abIha kumara0. 457 tApasa jogI tapa Tale vayarAgI re, dekhI nArI deha kumara0; jimaI saravana bhIlaDI vayarAgI re, dekhi cAlyo tapa neha kumara0. 458 agaDadatta manI cIMtave vayarAgI re, huM paNi budhaI hINa kumara; madanamaMjarI kAraNe vayarAgI re, kula bhaMDyo budha hiNa kumara0. 459 456 1. dIrgha rAjA. 2. jhaghaDA. 3. vasakare. For Personal & Private Use Only
Page #631
--------------------------------------------------------------------------
________________ 616 mAna/mahimAsiMhajI kRtA apajasa lokataNo tajI vayarAgI re, lAja viveka na kIdha kumara0; te mUjha mAraNa take vayarAgI re, mUrakha huM viSa pidha kumara0 460 dhiga-dhiga e saMsArane vayarAgI re, ko kehane nahi saMga kumara; athira prema dharI nArIno vayAgI re, jeso 1raMgapataMga kumara0. 461 tana-dhana-jIvana-Aukho vAyarAgI re, mAta-pitA verAga (parivAra) kumara; athira e sarva jIvane vayarAgI re, 'vighaTe vAravAra kumara0. 462 to kiNi kAraNi mIlU? vayarAgI re, mAta-pitA gharI jAI kumara0; kAla grahe rAkhaNa mane vayarAgI re, karIya dharma upAya kumara0. 463 iMdrIya paravasi jIvaDA vayarAgI re, sUkha jANe saMsAra kumara0; tas phala duragati pAiyaI vayarAgI re, samaSTi jIva iNIvAra kumara0. 464 aDinthaH gAphila rahaI taI vaira kaho kiyao vaNata tahe. yA mANasa kesA mUMjau rAgaNa tahe; jAgI lAgI harI nAu kahAM lUgu soI haI?, purIhAM cAki ke mUTha paryo medo hota che. ghaDI-ghaDI bAla pUkArI kahatA hai, bahuta gaIhaI Au alapa hI rahata he; sonaI kahA jagi japi piuM re, parIyA cali hai Aja ki kADhi vaTAU jIva re. kAli phirata hai nAliyaraNI dina loya re, haNe raMka aru rAva gaNe nahI koI re; yA dunIyA bAjI davATa koI bahe, parIkhe pANi paheli pAli baMghaI to khUbha che. 465 466 467 1. patraMganAmanA jhADano raMga. 2. nAza pAme. For Personal & Private Use Only
Page #632
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 617 apa sira dukha paravasI sahego, tRSA bhUkha paravasI vipati kahAM gaheMgo; karmaudaya saMtApa pApa jaba hoI hai, parihA tabaI mAna guNa jANa na saraNaI koI haI. 468 devali huM jAgyo nIsI vayarAgI re, rAkhila jIvita Apa kumAra; to hiva sAcI jAgisyo vayAgI re, choDi rAja saMtApa' kumara0. 469 tiNi velA mUnis kahe vayarAgI re, "gho mujha saMjamabhAra' kumara0; muni didhi dikSA tihAM vayarAgI re, kumara huu aNagAra kumara0. 470 pAli mAraga sAdhuno vayarAgI re, tapa-japa-saMjama lila kumara; vinaya mUla cArIta dharI vayarAgI re, pAmI sadagata lIla kumara0. 471 dhana-dhana sAdhu mahAvati vayarAgI re, agaDadatta aNagAra kumAra; jhUkyo paNi bUkyo sahi vayarAgI re, soI pAmyo sukhasAra kumara0. 472 For Personal & Private Use Only
Page #633
--------------------------------------------------------------------------
________________ 618 DhAla H 14, rAga-dhanyAsI, gItA chaMda. dhana-dhana munivara gAiyai, tAraNatara[Na] jihAja, uttama sadaguru dAkhIyo pAmyo sadgati rAja; pAmIyo sadagati sAdhU mAraga pAli sUdho jina kahyo, jAgIjyo mana sudhI bhAva niramala dharama avicala saradaho; zrI agaDadatta kumArI rISivara tAsu carIta sUdhyAiyai, kara joDi mahimasiMha prabhaNe sAdhunA guNa gAIye. zrI jinavara nija mUkhi kahe dharamaha cyAra prakAra, dAna-zIyala-tapa-bhAvanA je eNi tarIye saMsAra; saMsAra dukha bhaMDAra tarIye zudha karIye AtamA, gati cyAra bhramaNa nivAryo tapati maraNanA dukha navi samA; jima agaDadatta kumAra cetyo taji pramAda sUjasa laDe, karI dharma avIcala sUkha pAmai zrI jinavara nija mUkhi kahe. zrI kharataragacha rAjiyo jugavara jinasiMha pATa, avicala takhata vakhata vali sohe munivara thATa; sohe bhavIya moDhe sudha Agama AgalA, gururAja zrI jInarAjasUrI guru dinaprate caDhati kalA; taslR rAja bhaviyaNa kAjI hitakarI e prabaMdhasU jAgIjIyo, muni mAna pabhaNe sukhadAyaka zrI kharatara gacha rAjiyo. avicala sUjasa sUhAmaNo Agama arathabhaMDAra, zrI zivanidhAna guru ciraMjayo vAcaka padavi dhAra; padavi sUsobhita bhavikajana mana kamala bodhaka dinakaro, cArItra pAtra vicitra guNa maNi rohiNA cala sUrataro; tarU sisa mahimAsiMha pabhaNe aMgI ulaTi ati ghaNo, lahi saguru caraNa prasAda-abhinava sadA sUjasa sUhAmaNo. For Personal & Private Use Only mAna/mahimAsiMhajI kRta 473 474 475 476
Page #634
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa solese paMcotarai Asu viMda rivavAra terIsI rasIka catura bhaNI, koTaDAnagara majhAri dina-dina rali raMga vadhAmaNI; zrI saMgha maMgalakAra saMbhavanAtha sAnIdhI lahi ghaNA, ; zrI agaDadatta sUsAdhU surutaru gAvatAM ochava dharai, manaraMgI mahimAMsiMha pabhaNai solai sai paMcotarai. koha Yin MOMOM MOM aSTamaMgala M For Personal & Private Use Only 477 619 VO
Page #635
--------------------------------------------------------------------------
________________ 620 mAha 11. zAMtasaubhAgyajI kRta agascrAsa che prathama khaMDa duhAra zrI mahimA jaga vistaraI, nIta japatA jasa nAma; te jina pAsanaI praNamIi, lahiI vaMchita kAma. zeSa sakala jINavara namu, namu te sIddhI bhagavAna; anaMta catuSTaya anubhave, paramota pradhAna. savi gaNadhara muNIvara namuM, namuM surAsura ISTa; je jaNa ANA sIra vahe, guNIe teha garISTa. jaya-jaya tuM jagadisvarI, jagadaMbA tu mAya; zrImukha paMkajavAsanI, sAradamAta kahAya. nija guru caraNAMbuja namuM, jeNe kIdo upagAra; jJAna upAyaka guNanIdhi, mugatItaNA dAtAra zrI vItarAga mukha vade, dharma cAra prakAra; dAna-sIyala-tapa-bhAvaNA, vivIdha bheda vistAra. agaDadata munIvara bhalo, pAmyo bhavaNo pAra; nArI-caritra vilokIne, athara jANI saMsAra. DhAlaH1, alabelANI-desI. jaMbudvipa sohAmaNo re lAla, lAkha joyaNa parimAna mana mohyuM re; bharatakhetra tehamAM bhalo re lAla, bhalA bhalA khetra vakhANa mana mohyuM re. 1. siddha. 2. jyota. 3. kIdho=karyo. For Personal & Private Use Only
Page #636
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 621 "sAMbhaLajo zrotA! sahu re lAla, cirItra nArInA teha mana mohyuM re; agaDadA pekhII re lAla, samajho manamAM eka mana mohyuM re. 2 sAMbhalajo. kavaNa sthANaka nIpaNo re lAla?, kima laho bhavaNo pAra? mana mohyuM re; phera thakA mAMDIne kahu re lAla, gAma-ThAma udAra mana mohyuM re. 3 sAMbhalajo. sakala desamAM sobhato re lAla, jAhAM DAM jINaprasAda mana mohyuM re; nejA jInamaMdIra caDhe re lAla, gagaNamyuM mAMDyo vAda mana mohyuM re. 4 sAMbhalajo. duMdAlA sobhe ghaNA re lAla, vepArinI jAta mana mohyuM re; hATa-zreNi dipe bhalI re lola, jIhAM rUDA dharmI vIkhyAta mana mohyuM re. 5 sAMbhalajo. savvasAlA maMDaNI re lAla, dise gaDha-maMdara-pola mana mohyuM re; chayela-chabIlA vase tIhAM re lAla, karatA raMga ja rola mana mohyuM re. 6 sAMbhalajo sukhIyA loka varse tIhAM re lAla, dukhIo nA dIse koya mana mohyuM re; satyavAdi sahuko vase re lAla, adhimI kADhyA joya mana mohyuM re. 7 sAMbhalajo. vasaMtapura nAme bhalo re lAla, nagara anupama sAkSAta mana mohyuM re; rIddha-samRddha karI purio re lAla, dhanadatta ma so avadAta mana mohyuM re. 8 sAMbhalajo. te nagarano rAjI re lAla, prAkRmeM mAhA balavaMta mana mohyuM re; satruneM valI jIpavA re lAla, kesarInI pare gAjata mana mohyuM re. 9 sAMbhalajo. bhImasena nAme bhalo re lAla, rAja kare che tAhI mana mohyuM re; eka sahastra utarI re lAla, lakhamI lIlA jAha mana mohyuM re. 10 sAMbhalajo. paTTarANI dIpe bhalI re lAla, rupataNo bhaMDAra mana mohyuM re; gaja-gaja cAle camakatI re lAla, nepharano ThamakAra mana mohyuM re. 11 sAMbhalajo. 1. caritra. 2. dhvaja. 3. phAMdavALA. 4. dAnazALA. 5. zobhatI. 6. AnaMda,mastI. 7. aMtaHpurI=rANIo. For Personal & Private Use Only
Page #637
--------------------------------------------------------------------------
________________ 622 zAMtasaubhAgyajI kRtA sohagasuMdarI dipatI re lola, achara jIpe jeha mana mohyuM re; causaTha kalA sobhatI re lAla, prIu cIta cAle tema mana mohyuM re. 12 sAMbhalajo. zIyala-AbhuSaNa sobhatI re lAla, dharatI prIu guNa cIta mana mohyuM re; dharama lAho leyatI re lAla, dAna detI vAta mana mohyuM re. 13 sAMbhalajo pradhyAna tehaNo sobhato re lAla, suraseNa iNe nAma mana mohyuM re; rAjANuM paNa hIta ghaNuM re lAla, sAre utama kAma mana mohyuM re. 14 sAMbhalajo lakhamI karIne purIo re lAla, balavaMta dIse jora mana mohyuM re; budha cAra prakAraNI re lAla, sarasati jANe Thora mana mohyuM re. 15 sAMbhalajo Agala che rasa vAtaDI re lAla, "sAMbhalo bAla gopAla mana mohyuM re; pahilI DhAla e varNavI re lAla, zAMta kahe ujamAla" mana mohyuM re. 16 sAMbhalajo. 1. apsarA. 2. pradhAna. 3. sthAna, ThekANuM. For Personal & Private Use Only
Page #638
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa duhAH chatrIsa Ayuddhe karI, sobhe nRpa parivAra; gaja-turaMga gahe-gahe, nRpataNe darabAra. mAtA madajharatA ghaNA, sohe rAja darabAra; caturaMga dakSa dise ghaNo, pAya saMkhyAne pAra. sahasra subhaTa bhaMje ekalo, bhArathaseNA tasa nAma; agaDadata kumara tehaNe, rupa aNopama kAma. DhAlaH 2, hamIrIyA-desI. bhImaseNa rAjA tIhAM, pAle nIramala rAja sanehI; suraseNa maMtrIsaru, sAre apaNo kAja sanehI. jorAvara eka-ekathI, dIse mahiyalamAhe sanehI; INe avasara eka gAmathI, subhaTa Avyo tyAhe sanehI. ahaMkAre karI gAjato, chAjato balavaMta dhIra sanehI; mAna dharI bahu garva caDhyo, ko nathI bAvanavIra sanehI. Avo vasaMtapura nayaramAM, dharato mana abhImANa sanehI; rAjAne te praNamIo, 'ho jo kroDa kalyANa' snehI. Asisa dei Agai khaDo, bole iNIpare vANa sanehI; 'sahasa subhaTaluM ekalo, juddha karu balavANa' sanehI. teha subhaTa kahe rAyane, 'Avyo chuM teNe kAma sanehI; suraseNa maMtrIsaru, teDo iNe ThAma sanehI. 1. AnaMda-killola karatA hatA. 2. sainya, pAyadaLa. 3. atI baLIyo, vIrapuruSa. For Personal & Private Use Only 1 2 3 1 2 jorAvara 3 jorAvara0 4 jorAvara0 5 jorAvara0 6 jorAvara 623
Page #639
--------------------------------------------------------------------------
________________ 624 zAMta saubhAgyajI kRta bheja eka sahasa ekalo, paNa rAkhe che ema sanehI; teDAvo valI temaNe, pArakhu jovA tehasanehI. 7 jorAvara0 vAta vigata evI kare, ubho narapati pAsa sanehI; ehave anucara Avine, ubho kare aradAsa sanehI. 8 jorAvara, suraNa maMtrI Avao, vAjaMte raNatura sanehI; majaro karavANe AvIo, 'hakama gho karu hajura' sanehI. 9 jorAvara hakama thayo jaba rAyaNo, suraseNa teDyo tAma sanehI; sabhA sahIta praNamI karI, beTho AsaNa ThAma sanehI. 10 jorAvara, Adara mANa dIdho ghaNo, bolAve teNIvAra sanehI; pANI rAkho tame ANuMA", caDhIo ahaMkAra sanehI. 11 jorAvara0 sAhasa subhaTa bhaMje ekalo, evo che balavaMta sanehI; mujha tole avi ko nahe', garve eha caDhata sanehI. 12 jorAvara suraseNa sAMbhalI bolIo, "phokaTa garva dharaMta sanehI; garva utAru jo ehaNo, to kharo tAro sAmaMta' sanehI. 13 jorAvara0 be subhaTa krodhe puriA, kesarI khIjIyA tAma sanehI; go-dhRta-amRta sIMcIi, vAdhe agaNI jAma sanehI. 14 jorAvara0 sAMbhalajo tame vAratA, AgaLa juve kahevAya sanehI; zAMta kahe bIjI DhAlamAM, AgaLa zuM have thAya? sanehI. 15 jorAvara0 indradhvaja 1. pratijJA, karAra, 2. kustI, vaMdvayuddha. 3. AmaMtraNa Apo. 4. Ave. 5. yuddha. For Personal & Private Use Only
Page #640
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsA 625 duhAH 0 0 hAra-jIta paraTha tIhA, rAjA sahIta samudAya; 'ja jaNa hAre tehaNA, lakhamI khAlasaI thAya'. evI hoDa praThI tIhAM, karatA moTo jaMga; sabhA sahu ko tame sAMbhalo, mana dhari ucharaMga. DhAlaH 3, rAga- baMgAlo. Ayudha sajIne thayA haMsIyAra, karavA juddha mAMDo tINI vAra joddhA be laDe; hAko-hAka karIne tAma, samarI jogamAyA keruM nAma joddhA.. hAka karIne ghAo vIra, malajuddha kare sAhasa dhIra joddhA; muSTI-prahAra paDe aneka, AthaDIyA be mala vIveka joddhA.. suraseNa kara dharI tatakAla, nayaNe kIddhA ati vakarAla joddhA; vAgA phaDAkA kare mukha sora, dharaNI colavA lAgI jora joddhA.. lAla pacheDA dIlaI lapeTa, te be thayA bheTA bheTa joddhA; bAtho bAthe paDIA tela, sAkara dudha jIma bhIlII beha joddhA. alagA nA kari sake koI, jorAvara nA dise koI joddhA; malajuddha karI rahA taNIvAra, mAMDe juddha have hathIAra joddhA.. bAMdhi karavAlane Agala lIddha, hAkoTA valI mukhathe kIddha joddha; bANano varasAve meha apAra, zuM tuTyo hoI navasara hAra joddhA.. eka ekane nAkhe valI ghAva, khelave jovo paDe dAva joddhA; ima karatA juddha prahAra, suraseNa hAro te taNIvAra joddhA.. ja 2 1 1. japta thAya. 2. nakkI karI. 3. pArvatI, durgA. 4. DolavA. pa. vITI dIdho. 6. bhaLI gayA. For Personal & Private Use Only
Page #641
--------------------------------------------------------------------------
________________ 626 zAMtasaubhAgyajI kRtA avasara joI kIddho prahAra, marma sthANaka diddho taNivAra joddhA; dharaNI paDyo suraseNa taNIvAra, te pohato jamanApuri darabAra joddhA. 8 mRtaka pAmyo suraseNa taNIvAra, dekhI rAjA kare vIcAra joddhA; surasesano dhana rAjAI lIddha, Adho Addha subhaTane dIddha joddhao. abhaMgasena tasa dIdhu nAma, lokamAM sabalI vadhArI mAma joddhA; surase gharaNI dhAraNI jeha, loka mukhe suNI vAta che te joddhA. 10 kaMtaNuM mRta-kAraja kIddha, dhana saghaluM paradesIne dIddha joddhA; te dukha sAluM cIta majhAra, rUdana kare te beThI nAra joddhA. 11 "suta upAkhe kuNa lese saMbhAla?, suta pAkhe janmAro Ala joddhA; suta vINI dhana "guyuM valI Aja, suta vINA kuNa rAkhe lAja joddhA . 12 vidhi mujhataNo avatAra, suta pAkhe e suNo saMsAra joddhA; sutano dukha mA hojo koI,' ima dhAraNI mukha jaMpe roI joddhA. 13 suta vinA dukha paDIo Aja, rotA kAMI nA pAmIe rAja joddhA; trIjI DhAla meM bhAkhI joI, zAMta kahe Agala myuM hoI? joddhA . 14 1.AbarU. 2.khaTake che. 3.nI no. 4.phogaTa. 5.gayuM. For Personal & Private Use Only
Page #642
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa duhA dhAraNI ima vicArIne, jeSTataNo je pUtra; pAlIi jo tehaNe, to rAkhe ghara sutra. putra prate leine, Avi pIharamAMha; dIna-dIna vela jIma vyAdhatI, agaDadatta vAdhe tAha. DhAlaH 4, tame pibara perI jI dezI. pIharamAMhe rahatA jI, bahu dIvasa thayA; gharanuM kAma karatA jI, ATha varasa thayA. agaDadatta kumAra jI, ATha varasano thao; bhaNavAne taNIvAra jI, jeSTajIne kahyo. subha mu[] subha velA jI, bhaNavA murhuta lIdhuM; sajana kIddhA bhelA jI, bhojaNIyAM kIDhuM. nesAle mukyAvyo jI, sajana harakhIta haiyAM; adhyAru-Agala Avo jI, ucchava bahu huyA. bhaNavA kAje jAto jI, kumara dIna prate; pradezai sAMbhalI vAto jI, manamAM ima ciMte. 'bhaNase e kumAra jI, mujha rarIpu vAdhase; mAma vAdhI nagara majhAra jI, kIratI bhAMjase.' ima vicArI manamAMhi jI, subhaTa te tIhAM gayo; paMDyA pAse tAhe jI, mukhathI ima kahyo. 1. adhyApaka pAse. 2. zatru. For Personal & Private Use Only 1 2 1 2 o 4 5 6 7 627
Page #643
--------------------------------------------------------------------------
________________ 628 'suraseNano putra jI, bhaNevA tama pAse; tame nA deso cita jI, manaNe ulAse'. drarva Apu valI tehaNe jI, lAlaca bahu karAve; 'sIkhavaso mAM ehaNe jI, dAma te manna calAve.' dAme suM suM navi thAi jI?, jagamAM dAma moTo; TIpuM nA pANI pAi jI, nAM Ale loTo.' dAme karI vasa kIddho jI, subhaTe tehaNe; lAkha sovaNIyA dIdhA jI, subhaTa te vipraNe. kuyara bhaNavA Avyo jI, vipra te ima bole; 'ehaNe mata paThAvyo jI, e murakha tole.' besavyA kuyarane nA dIddho jI, chokare taNe malI; uThI praNapratye kIddho jI, ghara jAi phUlI. mAtANe vAta suNAvI jI, kumara kahe roi; hagIgata saghalI 4vANAvI jI, viSe kahI joi. mukyo bIje ThAme jI, kumara valI tehaNe; Avyo vAravyA kAme jI, subhaTa te vipraNe. Agala vAta kahevAi jI, sAMbhalo citta lAi; cothI DhAla e thAi jI, zAMtisaubhAgye gAI. 1.dravya, dhana. 2.raDato. 3.hakIkata. 4.varNavI kahI. For Personal & Private Use Only zAMtasaubhAgyajI kRta 8 9 10 11 12 13 14 15 16
Page #644
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 629 duhA soraThAH PsAle muMke teha, bhaNavA kumaraNe jyA Avi vAre tema, "mata bhaNAvo ehaze." vairi visahara mokalADuM, kyA kare viNAsa; e jo rAkhe saMkaDA, jo "jIvyANI kare Asa. DhAlaH 5, jovaNIyANo laTako dahADA cA-dezI. hAM re kAMI bhaNavA na dIddho subhaTe kumaraNe tAma jo, vAri re Ave subhaTa bolI teNe re lo; hAM re kAI dUrgha Api mana palaTAve tAma jo, mata bhaNAvyo bha(pa)DyA! tuma eNe re lo. hAM re kAI ramato phare agaDadatta kumAra jo, dhAraNI re manamAM dukha bahu ghare re lo; hAM re kAI bhojaNa kAje ghera Ave kumAra jo, tyAre re Age dhAraNI tIhAM rUdana kare re lo. hAM re dIna prate sAddha dhAraNI ehavo joga jo, tyAre puche kumara dhAraNI prate re lo; hAM re vanItA bole gadagada kaMThathI tAma jo. purvanuM dukha sAbhaluM vanItA prate re lo. hAM re 'tu laghu putra hato nathI kAMI vAta jo, tAhare re khAdhepIdhe dIvAlaDI re lo; hAM re tujha pItAno dhana bhogave che abhaMgasaNa jo, INe re ApaNI vAta saghalI vanAsI laDI re lo. 1. jIvavAnI. 2.yoga, saMyoga. 3.vinAzI. For Personal & Private Use Only
Page #645
--------------------------------------------------------------------------
________________ 630 zAMtasaubhAgyajI kRtA hAMre tu murakha che vidyA balavaMta hIna jo, dukhanuM kAraNa putrajI! me to e kahyuM re lo; hAM re vere vale tuma pItAnuM valI kema cho?, dusamana re gAje chAje e dukha kima sahyuM re lo? hAM re paradese jAo bhaNavAne kAja kumAra! jo, Alasa re jIMDI alago valago paMDItaNe re lo; hAM re e vAte ApaNane kAI lAja jo, ghaNu-ghaNa re zuM kahyuM putrajI! tumaNe re lo. hAMre sAMbhalI vAtane aMte kumara nAma jo, sAcalI re vAta to mAtAI kahI re lo'; hAM re caTapaTI lAgI kumarane bhaNavAne kAja jo, "jAvuM re bhaNavA videzamAM sahI re lo." hAMre mAtA bole 'sAMbhala putrajI! vAta jo, nagarI re caMpApuramAMhe vase re lo; hAM re somadatta vipra tujha pItAno mItra jo, sukha ghaNA re valI sAstra abhyase re lo. hAM re ame rahatAM to temaNe gAmamAM ketA diha jo, tuma pItAne te vikhe Ima kahyuM re lo; "hAM re tuma putra hove jo mItrajI! eka jo, teNe re mItrajI! ame bhaNAvazuM re lo." hAM re kola dIddho mAMhomAhe ema jo, te mATe putra! jou tame sahI re lo; hAM re tumaNe bhaNAvase somadatta nIradhAra che, vAta to e tumaeI me nI kahI re lo". 1 kahuM. 2. rahyAM hatA. 3. divasa. For Personal & Private Use Only
Page #646
--------------------------------------------------------------------------
________________ 631 agaDadatta rAsa hAM re sAMbhalajo tame Agala bhaviyaNa! vAta jo, bhAgya udaya re kumaranuM tIhAM thase re lo; hA re karmataNA tume jo jo sA che khela? jo, purI re pAcamI DhAle e zAMti ulase re lo. For Personal & Private Use Only
Page #647
--------------------------------------------------------------------------
________________ 632 duSTAH kumara kahe mAtA prate, 'sAMbhala morI vAta; hakama do have mAtajI!, huM cAlu prabhAta.' nAma-ThAma puchu valI, cAlaNa thao kumAra; hIta-sIkhyAmaNa mAtA dII, kumarane tInI vAra. vaNaya karajo gurutaNo, lopIsa mAM vayaNa lagAra; vIghAvaMta je nara hoI, nA muke kula AcAra.' caMpApuranI vATa puchato ho rAja, ke dharato vidyAnuM dhyAna ke tumaNe; anukrame caMpApurI ho rAja, ke pohato vana udyAna ke tumaNe. zAMtasaubhAgyajI kRta DhAlaH 6, sonAraDAnI dezI. mAtA sIkhAmaNa ima dIi ho rAja, ke 'putrajI! thajo ghaNuM sAvadhyANa; tumaNe suM kahyu ho rAja, ke 'rAjaNa pAe lAgo tyAhe- AMcalI vidyA grahIne padhArajo ho rAja, ke putrajI! hojo kroDa kalyANa tumaNe. 1 nagara pravesa karatA thakA ho rAja, ke sanmukha chIka te hoya ke tumaNe; 'rIddha male aNacIMtavI ho rAja, ke vInItA male koI ke tumaNe. ima ciMtI DagaluM bhare ho rAja, ke vAyasa bole tAma ke tumaNe; dakSaNa deze joyato ho rAja, ke kumara ciMte teNe ThAma ke tumaNe. anukrame cAlo tihAM thakI ho rAja, ke hiyaDe thai ujamAla ke tumaNe; ke gAma-paNagura-pura jovato ho rAja, ke dekhe-dekhe nava-nava khAla ke tumaNe. 2 'vAyasa zabda ja ucare ho rAja, ke pAmuM nRpanuM mANa ke tumaNe; upajese kaSTa eka moTako ho rAja, ke saMkaTa prANa samANa ke tumaNe. 1.pUchyA. 2.vinaya. 3.sAvadhAna. 4.rAjAnA page lAgajo. 5.nagara. 6.nadInI khADIo. 1 For Personal & Private Use Only 2 3 3 5
Page #648
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 633 somadattanuM ghara puchato ho rAja, ke Avyo beTho che jyAM ke tumaNe; anusAre vipraNe olakho ho rAja, ke paNapratya kIdho tyAha ke tumaNe0. 7 Adara mANa dIdho ghaNo ho rAja, ke bolAvo bahumANa ke tumaNe; kumaraNe viSe puchIla ho rAja, ke "ghara che kusala kalyANa ke tumaNe. 8 kuNa desathI tuma AviA? ho rAja, ke vAso kahe gAma ke? tumaNe; jAta-bhAta kaho tumataNA ho rAja, ke bhAkhyo ApaNuM nAma ke tumaNe.. 9 kumara valato bolIo ho rAja, ke "rahavA vasaMtapura gAma ke tumaNe; kSatrIvaMsa amataNA ho rAja, ke agaDadatta mujha nAma ke tumaNe. 10 somadatta ehavuM sAMbhalI ho rAja, ke ciMte manamAM tAma ke tumaNe; "mAro mItra tIhAM vase ho rAja, ke AMsu AvyA jAma ke tumaNe. 11 kumara puche vipraNe ho rAja, ke "rudana karo cho kema? ke tumaNe; kuNa temaNe sAMbhalI?" ho rAja, ke bhAkhaI kumara ema ke tumaNe. 12 vipra pAchu bolIo ho rAja, ke nasAso nAkhI kAma ke temaNe; "surasaNa mItra mujhataNo ho rAja, ke raheto tumAre gAma ke tumaNe. 13 vAlesarI mujhane sAMbharo ho rAja, ke hIyaDu bharAnuM tAma ke tumaNe; teNe amAre hIta ghaNA ho rAja, ke kehatA nAve kAma ke tumaNe. 14 so joyaNa vAlA gIyA ho rAja, ke upara valI paMcAsa ke tumaNe; toDI hIyaDu ulase ho rAja, ke mana nA muke Asa ke tumaNe. 15 kumara ehavuM sAMbhalI ho rAja, ke bolase have mahIpAla ke tumaNe; chaThI DhAla DhalakatI ho rAja, ke zAMta kahe ujamAla ke tumaNe. 16 1. heta. For Personal & Private Use Only
Page #649
--------------------------------------------------------------------------
________________ 634 zAMtasaubhAgyajI kRtA duhAra kumara valato bolIo, kara joDI kahe tAma; "suraseNa pItA mujha to, hu putra tehaNo svAmI!" vipra valato bolIo, khabara kaho mujha Aja; kula-khema che mItrane, zuM kare che kAja?' kumara valato bolIo, nayaNe AsuM bharAI; mujha pItaNI vAtaDI, mujha mukhe kahI na jAI." dukha bhara chAti phATatI, vaca-vaca nAkhe nIsAsa; pItAtaNI je vAtaDI, bhAkhe vipraNe tAsa. DhAlaH 7, hu vAri raMga DholaNI-dezI. kumAra kahe "suNo viprajI! ho rAjya, mujha pItA kerI vAta gurujI morA sAMbhalo; subhaTa sahasa bhaje ekalo ho rAjya, paNa dharAvato vIkhyAta gujI.. 1 tehasuM juddha mAMDyo valI ho rAjya, rAjAI hakama valI dIdha gurujI; juddha karAtAM tehasuM ho rAjya, marmano ghA teNe kIddha gurujI.. dhana saghaLuM valI teNe ho rAjya, Apu mujha pItAtaNuM teha gurujI; eka samAcAra pravatya che ho rAjya, mujha pItA valI eha gujI. 3 vidyA grahavA tuma kaNe ho rAjya, Avyo chuM mAhArAja! gurujI; AsyA karIne huM Avio ho rAjya, bAha grahekI lAja" gurujI0. 4 dhIraja dIdhI vipre valI ho rAjya, ciMtA na karo kumAra gurujI; bahAM sukha hose tamane valI ho rAjya, have tuThA kiratAra" gurujI0. 5 1.vacce-vacce. 2.pravaryA che, phelAyA che. 3.pakaDyAnI. For Personal & Private Use Only
Page #650
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 635 drava nathI svAmI mujha kaNe ho rAjya, ehaNo so karavo vicAra? gurujI; sevyA karuM huM tamAraDI ho rAjya, rA(mA)I mAM mokalo tuma darabAra" gurujI . 6 vipra suNI Ima ciMtave ho rAjya, karmataNI gata joya gurujI; karma te ko navi chuMTII ho rAjya, rANA te raMka ja hoya gurujI.. kumaraNe te vipra leI karI ho rAjya, cAlA te nagara mujhAra gurujI; dhanadatta seTha tIhAM vase ho rAjya, AvyA teNe darabAra gujI.. seTha prate kahe vIprajI ho rAjya, "eka vacana avadhAra gurUjI; kSatrIvasa ehaNo sahI ho rAjya, e che utama kumAra gujI.. bhaNavANe kAje Avila ho rAjya, vasaMtapura ehaNo ThAma gurujI; bhojaNa vastra eNe sahI ho rAjya, eTalu karo mujha kAma" gurujI0. 10 naMda vade "suNo viprajI! ho rAjya, mujha putra che valI cAra gujI; teNu kharaca puruM paDe ho rAjya, tama valI pAMcamo e kumAra gurujI.. asaNAdika ame ApajyuM ho rAjya, vastrAdika valI eha gurUjI; vidyA bhaNase jIhAM lage ho rAjya, puru pADIsyuM ame beha gurujI.. 12 ima suNI] ghare AviyA ho rAjya, vipra ne teha kumAra gurUjI; subha muhutasubha dIna-ghaDI ho rAjya, bhaNavA mAMDyo taNivAra gurujI . 13 kumara bhaNe udyama karI ho rAjya, Alasa alago choDa gurujI; suNI arthane hIyaDe dhare ho rAjya, ATha mada mANasa moDa gurujI.. thoDA dIvasamAM te bhaNI ho rAjya, kalA bahuttara jeha gujI; mati jAgI jahaNI zAstrameM ho rAjya, vAra Na lAge te gurujI. ughaDese bhAgya kumAranuM ho rAjya, sAMbhalajo valI vAta gurujI; zAMti kahe DhAla sAtamI ho rAjya, havuM kahu Agala vikhyAta gurujI0. 16 11 14 15 1. rIta. For Personal & Private Use Only
Page #651
--------------------------------------------------------------------------
________________ 636 zAMtasaubhAgyajI kRtA duhAra eka dIna somadata ucare, "sAMbhala rAjakumArI; bAla krIDA IhAM bahu kare, vidyA nAve lagAra. ghara puThala vADI ache, saja karo tume jAI; ekAMte besIne, sarva chAtrane paThAI. AgaNA mAMgI gurutanI, saja karI taNIvAra; vADIme besI karI, Ayudha sIkho tuhe kumAra." DhAlaH 8, thAro nagara bhalo- e desI. AyudhasAlA mAMDI rAjaMdA, sIkhe kumara tIhAM valI jI; dhanuSakalA sIkhI rAjaMdA, ehavI kalA bahutara lahI jI. dora bAMdhIne teha rAjaMdA, bANa mAre nIraddhara rahe che; ehavI kalA tasa hAtha rAjaMdA, jIhAM jAi tAhAM jasa lahe jI. chatrIsa Ayudha hAtha rAjaMdA, pharI-pharI te valI cAlave jI; valI gIta-nRta-tAna rAjaMdA, chatrIsa rAga valI Alave jI. evI kalA tasa hAtha rAjaMdA, kumara kalAghara sama thao jI; have suNajo valI vAta rAjaMdA, kautuka eka IhAM thao jI. ghaNI avasara vADImAM rAjaMdA, sAgaraseThaNI gokha paDejI; gokhe behe bAla rAjaMdA, kumArI najare kumara caDhe jI. rUpa anopamAM dekhI rAjaMdA, suMdara surata dekhI karI jI; bhara jovaname Avi rAjaMdA, dekhI kumara nayaNA TharI jI. 1. pAchaLa. 2. upara. 3. chatrIsa prakAranA. For Personal & Private Use Only
Page #652
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa sAyara tehaNo kaMta rAjaMdA, caDhyA bAra varasa thayA jI; tehaNI suddha nathI kAi rAjaMdA, AsyAi karIne dIna gayA jI. mayaNamaMjarI tasa nAma rAjaMdA, kAmebANa pIDI ghaNI jI; pItAi Alo che mohala rAjaMdA, rAkhe jatane bahu ghaNI jI. te pAse koi nA jAve rAjaMdA, dhAva ekalIDI Ave sahI jI; puruSa prasaMga nA koi rAjaMdA, nayare koi dITho nahI jI. teNe kAraNa rAkhI bAla rAjaMdA, Ala nA caDhyAve koi tehane jI; najare paDIo kumAra rAjaMdA, viraha jAgyo dekhI ehaNe jI. mayaNamaMjarI ciMte ema rAjaMdA, 'kima hove e prItama mAharo jI; pravasa paDI chuM huM Aja rAjaMdA, joga kima maLe tAharo jI?.' akala vicArI tAma rAjaMdA, kusuma pupha mAMgAvIne jI; gaMDuDa baNAve tAma rAjaMdA, mohala upara te Avine jI. kumaranI samo nAkhe rAjaMdA, kusuma daDo kumara bhaNI jI; dekhI cIMte kumAra rAjaMdA, 'kIhAMthI e Avyo mujha bhaNI jI?.' uMcu nIhAlI joi rAjaMdA, mayaNamaMjarI dekhI tadA jI; 'ehavI apacharA nArI rAjaMdA, me to dIThI nahI kadA jI. kIratAre ghaDI che hAtha rAjaMdA, Apo-Apa tuMThA sahI jI; dhana te puruSa avatAra rAjaMdA, dhana-dhana te gharaNI rahI jI'. . dekhI kumarInuM sarupa rAjaMdA, moha pAmyo re dekhI karI jI; nayaNA nAkhyA bANa rAjaMdA, ehavI te dekhI suMdarI jI. 7 For Personal & Private Use Only 8 10 11 12 13 14 15 16 1. samAcAra, khabara. 2. AzA. 3. mahela. 4. no samAgama, meLApa. 5. ALa, kalaMka. 6. paravasa. 7. puSpa. 8. geMduka=daDo. 637
Page #653
--------------------------------------------------------------------------
________________ 638 zAMtasaubhAgyajI kRta 17 mAhAmAhe lAgI prIta rAjaMdA, vAta-vIgata karI navI sake che; manamAM pAme "bhIta rAjaMdA, rakhe vAtane koI cake jI. avihaDa pAle che prIta rAjaMdA, utamathI lAgI rahI che; purI e AThamI DhAla rAjaMdA, sAMtasobhAgya Ima kahI jI. 18 1. bhIti=bhaya, 2. jANI jAya. 3. atUTa, abhaMga. For Personal & Private Use Only
Page #654
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa duhAH iNI pare prIta pAle sahI, na kahe koine vAta; manamAM bIhatA te rahe, nakhe thAe vikhyAta. eka divasa kumAra vizrAma, karIne suto tIhAM; vRkSataNI chAMhaDI, nIlu vastra uThI jAhe. avasara pAmI nAra, caMte mayaNamaMjarI; lAga pAmI che Aja, vRkSa DAla valagI utarI. DhAlaH 9, nIMdaraDInI- e dezI. aMguTho moDI gajAvata, 'jAgo-jAgo ho raNanadInA vIra!; nIMdaraDI nAhanI vArIi, balavAtA ho tumo sAhasa dhIra. A velA kima poDhiA?, nIdrA muko ho thao sAvadhANa'; pAse ubhI ima kahe, vasra tANe ho pIDI vIrahaNI bANa. sabda suNI kuyara jAgIo, jaba jue ho ubhI dIThI nAra; acarIja pAmI caMtave, 'kima Avi ho choDI darabAra?.' nArI kahe 'suMNA sAhabA!, mujha manano ho saMbhalo vIrataMta; je dInathI tume cita caDhyA, te dInathI ho me kIu nIzcaMta. "paraNo pati sAyara caDhyo, me dhAro ho svAmI tumane Aja; aMgIkAra karo sAhabA!, neto prANa ho karIsuM tAja.' valato kumara bolIo, 'vAta sAMbhala ho morI tu Aja; gAma choDIne nesaro, huM Avio ho ihAM bhaNavAne kAja. 1. aMzamAtra. 2. naNaMdanA. 3. balavaMta. 4. pIDAi. 5. virahanA. 6. nahI to. 7. nIkaLyo. For Personal & Private Use Only 1 nIMdaraDI 2 nIMdaraDI 3 nIMdaraDI 1 3 4 nIMdaraDI 5 nIMdaraDI. 6 nIMdaraDI 639
Page #655
--------------------------------------------------------------------------
________________ 640 zAMtasaubhAgyajI kRtA gurujI jANe jo vADI, to mAThuM ho lAge cita majhAra; "cupa karI bhaNAve nahI, navI bese ho mAyA lagAra." 7 nIMdaraDI, nArI kahe "suNo kaMtajI!, leI cAlo ho tume mujhane paradesa; nahI leI cAlo jo mujha bhaNI, tuma upara ho huM prANa tajasa. 8 nIMdaraDI. strI hatyA tuma lAgaze, e pAtaka ho chuTaso e kema?; prIta bAMdhI je ApaNI, te troDo ho nA tuche prema." 9 nIMdaraDI. anIza mana jANI tehanuM, "huM cAlIsa ho taNe leI saMga; "havaDu to vidyA grahu, tu pAlIje ho avihaDa raMga. 10 nIMdaraDI, kumAre kola didho tIhAM, harakha pAmI ho vanItA taNivAra; bola deI valI ApaNo, teNe kIdho ho kumarane juhAra. 11 nIMdaraDI, vRkSaNI vaDavAI sAhIne, te pohatI ho nIja maMda[2]mahe; vizrAma lIdho tIhAM jaI, dhAva Ave to manamAM ucha he. 12 nIMdaraDI. dhyAvaNe pAe lAgI karI, Ima bole ho mayaNamaMjarI vANa; vAta suNo eka mAvaDI!, tu sAMbhala ho ThAma rAkhIne kANa. 13 nIMdaraDI, kaMtaNI vAta jANo sahI, huM Avi ho bharajovaNa pura; mana rAkhu have navI rahe, mujha vAlama ho raho ati dura. 14 nIMdaraDI, te mATe tamane kahu, me Adara ho agaDadara kumAra; utama vaMsano upano, dehI suMdara ho dIse dedAra." 15 nIMdaraDI putrInI vAta sAMbhalI, harakha pAmI ho manamAM taNIvAra; vAta rakhe jaNAvatA, chAnI rAkhajo ho tumo Apa AcAra." 16 nIMdaraDI, Agala suNajo vAtaDI, tumo jo jo ho e karmanA khyAla; paMDIta premasaubhAgyano, zAMti bole ho e navamI DhAla. 17 nIMdaraDI, 1. vAta. 2. snehapUrvaka. 3. sneha, lAgaNI. 4. nizcala. 5. hamaNAM. 6. pakaDIne. 7. dhAvamAtA. 8. dhAvamAtAne. 9. sthAne. 10. kAna. For Personal & Private Use Only
Page #656
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa duhA gokhe beThI te rahe, dIna-dIna prate tINIvAra; kumara sAnna te abhyase, te dekhe suvicAra. sakala sAstra sIkhIo, kumara kalAno geha; sIkhI karI poDhyo thao, sarasatI samavaDa eha. DhAlaH 10, mAThu karu re tame kaMtajI- desI. hA re kumara kahe 'suNo vIprajI!, mujha araja suNIje; sIkhaDI deje. vidyA sIkhyo mujha tama kaNe, . huM sIkha dIu have mujha bhaNI, puhacu mujha ghera; umeda manamAM ahavo, vAlu pItAnuM vera. ke vATa joti hase mAvaDI, ghaNA dIvasa vahIyA; sukha pAmyo chu tamathakI, utama saMga sahIyA.' hA re somadata manamAM ciMtave, hI[]khyo kalA abhyAse; sIkhyA kalA poDhyo thauM, paNa dhana vINA jAse. dhana vinA jo mokalu, to mADu dIse rAya pAse; .jo melavu, to pohace jagIse. ima vImAsIne cAlIu, sAthe kumarane lIdho; rAjasabhAmAM be AviA, nRpaNe praNapatya kIdho. hA re rAjA kahe 'e kuNa ache, suMdara sukamAla?; kAhAMthakI e AvIo?, kAhano che e bAla?' 1. ghara. 2. nipuNa, catura. 3. sahita. 4. namaskAra. For Personal & Private Use Only 1 2 1 2 sIkha0 3 sIkha 4 sIkha0 5 sIkha0 6 sIkha 7 sIkha 641
Page #657
--------------------------------------------------------------------------
________________ 642 'vasaMtapura vAse vase, suraseNano naMda; pItA ehaNo dIpato, jIma dIpe dInaMda.' 1. kAma. vAta suNI rAjA isI, manamAM harakha pAve; agaDadatta kumAraNe, valI pAse teDAve. mAna mahota dIdho ghaNo, lAkha pasAya Ape; kiratAra tuTe rAjA vINA, dAridra kuNa kApe?. kuyara vipra be harakhIyA, rAjAi dIdhA mANa; 'karma pharatA suha phare,' ima loka kahe vANa. hA re ehave mAhAjanna thayu ekaThu, Ave rAjAne pAse; majaro karIne ubhA, sahu kare aradAse. mAhAjana kahe 'suNo sAhabA!, mujha araja suNIje; vasavANe eka jAyagA, amane prabhu! dIje. tyAre e ghara-bAra tumAraDA, khapa nathI amAre; sIkha dIo have sAhabA!, kArja nathi tumhAre.' hA re 'sA mATe?' rAjA kahe, 'ehavA vacana nA bolo; nIra vAkAM mojaDA, AgalathI kAM kholo. hA re DaMDa nathI koinuM, to sA mATe rIsAvo?; je kaho te huM karu, vAMka vagara nA jAvo' mAhAjana have bolase, sAMbhalo cita lAi; dasamI DhAla puri thai, sAMte ima baNAi. For Personal & Private Use Only zAMtasaubhAgyajI kRta 8 sIkha0 10 sIkha 11 sIkha 12 sIkha 13 sIkha 14 sIkha 15 sIkha 16 sIkha 17 sIkha 18 sIkha0
Page #658
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa duhAH mAhAjana valato bolIyA, 'sAMbhalo mAhArAya!; daMDa nathI koi upare, rAjanIta kahavAi. taskara svAmI moTako, kohathI pakaDo na jAi; Akula-vyAkula te kare, cora te pakaDo na jAi. te mATe tumane kahu, sAra karo mahArAya!; coraNI taja-vIja karo, nahI to ThAma vatAya.' koTapAlane teDIne, puche rAjA tAma; 'cokI kIma karato nathI?, mujha sAthe che kAma.' DhAlaH 11, ehavA dhutArA vase che - desI. rAjANI ima sAMbhalI vANI, koTapAla bolo avasara jANI sAhabA! sAMbhalo kahuM chuM sahune samajhAvI; cokI karuM chuM svAmI! jora, oDA bAMdhu chu cahupakhe Thora sAhabA. ccAra pahora rajaNI pharuM chuM, vAhaNe vAi hu nIdrA karu chuM sAhabA.; ehavI cokI karu chu sArI, degolaga nIta karu tamArI sAhabA. 1 4 to paNa to cora te vasa nAve, kasI akala mata cora NAM phAve sAhabA; mana mANe tama svAmI! karo tame, corathakI thAkA chu bahu ame' sAhabA. 3 rAjA vicAre manamA ema, 'viSama kAma thAse kaho kema?' sAhabA; rAjAI pAnanu bIDu lIdhu, mukhathI ehavuM vayaNa sa kIdhu sAhabA. For Personal & Private Use Only 1 4 1. koithI. 2. tapAsa, yukti, baMdobasta. 3. batAvo. 4. aTakAyata karuM chuM. 5. sthAna. 6. savAra paDatA. 7. sevA, cAkarI. 8. na samajAya evuM. 643
Page #659
--------------------------------------------------------------------------
________________ 644 zAMtasaubhAgyajI kRtA je koI coraNe pakaDI lAve, lAkha sovaNIyA tema ja pAve sAhabA; sabhA sanmukha rAjAI joI, bIDu na chUbuM nara NA koI sAhabA.. rAjA manamAM tava valakhANo, AbhamATe jIma caMdra jhaMDANo sAhabAi; sabhA sahu mukha tava valakhIo, tetale agaDadatta bolIo sAhabA.. 6 uThI karIne praNapratya kIddho, kumare te pAnano bIDo loddho sAhabAi; "sAta divasanI Apyo amane, cora te pakaDI Apu tamaNe sAhabA. 7 vipra cite manamAM ema, 'viSama kAma thAse kuyara kema? sAhabA; kumara kahe "ciMtA na karo citame, jogamAyA jasa Apase tamane sAhabA. 8 majaro karIne ghera te Ave, cauThe cAcara te jovarAve sAhabA; vezyAghare jAve kumAra, Izva uDDANA joyA darabAra sAhabA. Ima karatA SaSTa dIna vahiA, kumaraNe cita paDIta haiA sAhabAi; taskarano kekAno nA jaDIo, jhAkho kumara manamAM paDIo sAhabA. 10 loka te kumaraNI hasI kare che, sAhasavaMta lajA mana dhare che sAhabAi; Ima vicArI manamA tAma, uTho leI jogamAyAnuM nAma sAhabA. 11 udyANamAM kumara valI jAve, manamAM ghaNu pastAve sAhabA; taskara jotA lAgI ghaNI vAra, suraja AthamI thao husIyAra sAhabA. 12 sAMjha paDI tava raho vanamAhe, sAMbhalajo cora malase tyAM sAhabA; e IgyAramI DhAla thAI, zAMti kahe Agala zuM kahevAI? sAhabA. 13 1. chabyu=aDyuM. 2. mujaro, praNAma. 3. bajAra, zerI. 4. cAra rastA bhegA thatA hoya te. 5. Izvara=dhanADhya. 6. ThekANuM. For Personal & Private Use Only
Page #660
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 645 duhAH sAMjha paDI vaNamAM raho, ekAkI paNa kumAra; hiyaDe dhIra ANI karI, mana sarI kIratAra. rupa karI majuraNuM, beTho tarUvara heTha; "velumAM khaDaga mukIne, joto caudase DheTha. DhAlaH 12, tu mujha prANa AdhAra- dezI. rupa racuM majuraNa re, agaDadatta kumAra; jIraNA vastra paheraNe re, sAma varaNa dIdAra. suguNanara! jo jo kIddha so phaMda. ehave jogI Avato re, durathI dITho tAma; sIgha paNa valI cAlato re, dIdAra dIsaI "sAma. 2 saguNanara0 samIpe Avo jatale re, ubho raho taruvara DAla; jogII DAla moDane, caDhI beThA tatakAla. 3 suguNanare0 kumara dekhI ciMtave re, "dIse, jogI avadhuta; hiyaDe jIvadayA nathI re, e dise koI dhurta. 4 suguNanara0 veSa laIne e phare re, jIvadAya nathI koi; vagara dayA veSa kIso re?, nIzca taskara hoya. 5 suguNanara0 kAlavarNa ati kubaDo re, nayaNa ati vikarAla'; Ima ciMtIne bolAvIo re, kumare te tatakAla. 6 suguNanara0 jogI kahe "tu kuNa che re?, kavaNa kumAru nAma?; kuNa ThAme vAso vaso re?, IhAM Avo se tumo kAma?" 7 suguNanara0 1. retImAM. 2. draSTi, najara. 3. banAvyuM. 4. jALa. 5. zyAma, kALo. 6. jIvadayA, 7. nice, nakki. For Personal & Private Use Only
Page #661
--------------------------------------------------------------------------
________________ 646 zAMtasaubhAgyajI kRta 8 suguNanara0 9 suguNanara0 10 suguNanara0 11 saguNanara0 12 saguNanara0 agaDadatta have bolIo re, kapaTa karI taNIvAra; kapaTa vINA sIddha nA hove re, kapaTa bharo saMsAra. kapaTa rajani bolIo re, "sAMbhalo prabhu mujha vAta; dhana-vihuno huM pharu re, janma-darid hu vikhyAta. apalakSaNa eka moTaku re, teNe dhana saghala jAye; "dutakrIDA hu nItye karu re, teNe nIrdhana thAI. rAyathakI hu nATho pharu re, dIna seva vanarAya; sAMjha paDe tava nayaramAM re, cori karavAne jAya. dhana leI calI pAraku re, dutakrIDA karu tAma; krIDA karatA hArI re, e karuM nItya huM kAma jogII vAta sAcI lahI re, juTha nahI lagAra; Apavati e sAcI kahI re, ehamA phera mA phAra' jogI kahe "suNa bAlakA! re, ciMtA kasI ma kare; sugurukI dayAsuM khuba hove re', Ima kahe jogI Adesa. daridrane have dure karu re, tu mujhane malIo Aya; utamanI sevA kIjII re, kAika ala-pata thAI." kumara kahe "suNo svAmIjI! re, huM chuM tamAro bAla; kRpA karIne rAkhII re, vacana have pratipAla" zrotA! suNajo vAtaDI re, Agala zuM have kahavAya; sAMti vade tumo sAMbhalo re, bAramI DhAla e thAya. 13 suguNanara 14 suguNanare0 15 suguNanara0 16 suguNanara0 17 suguNanara0 1. ghuta=jugAra. 2. garIba. 3. pheraphAra nathI. 4. phalanI prApti. For Personal & Private Use Only
Page #662
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadA rAsa 647 duhA 1 kumAra, 2 kumara0 kumara kara joDI kahe, "tuM baMdhava mujha mAya; tu sAhIba jagatanAtha, tu tulaTho mANArAya. tuma tuTho mujha Aja, dAridda dura kare; sAhiba saMga jo mujha malI, have huM kema tajasa?." DhAlaH 13, gaNadhara dasa purava- dezI. kumara kahe "suNo jogIrAyA, purava bhAgya e pAyA be; bhAgya udaye tuhi ja malIo, dAridra dure gamAyA che. tuma darIsaNathI pAvaNa thao, Aja tumaNe me dITho che; tRSAvaMtaNe nIramala jame (la), lAge ati he "meTho be. ima huM svAmI! tumaNe cIto, Aja te svAmI malIyA be; bhava-bhavanA mujha dAridra nAThA, have mujha dAhADo valIo che. ima karatA prahara nIgamyo, tayAra jogI thAve che; sAMbhalajo tume jogInI vAta, navo vesa banAve che. bhagayA vastra utAri mukyA, caramataNA vastra pahere che; taskaranA hathIraDA bhIDA, kumara beTho here che. khAtra khaNavAne hathIyAra ja lIdhA, saja-thaI taNIvAra be; kumAraNe kahe "cAlo jaIi, Alasa alago nIvAra be'. kumAre kapaTa karIne vAlo, khaDaga saMge loddho be; jogIda na jAne tama kara lAddho, kumAra kAraja sIddho be. 3 kumara0 4 kumara0 5 kumara0 6 kumara0 7 kumAra 1. tukyo. 2. mITho. 3. nIrakhe. 4. tema hAthamAM. For Personal & Private Use Only
Page #663
--------------------------------------------------------------------------
________________ 648 zAMta saubhAgyajI kRta 8 kumAra 9 kumAra 10 kumara0 11 kumara0 "ujama bhara be nara cAle, AvyA caMpApura bAhare be; dhU karI daravAjA saghalA, pragaTa kalA kare tyAre be. maMtra bhaNI tava kAMkaro nAgo, jaMbha saghalA vachuTe che; kumara dekhI vismaya pAmyo, baMdha te saghalA tuTe be. mAragamAM maMtra paDhato jAi, loka te nId vasa thAI be; phare nIsaMka paNa nagaramANe, bhItA manamAM nAvaI be. maMtrane saktII kI navi dekhe, taskara lokane dekhe be; loka te cora navi jAne, kumara acirIja pekhe be. jotA hATane bAjAramAd, vicAra kare che tyA be; sAgaraseThane hATe AvyA, kumara taskara tyAre be. tIhA besIne khAtra ja dIdhu, gharamAM peTI bahu ure be; peI AbharaNanI kADhI, kADhi rIddha anerI che. laI eka ThAme Dhagalo kIdho, asaMkhI naI vasa mANa be; te dekhI mana caMcala hove, mukI de valI dhyANa be. cora prate have kumara bole, "sAMbhalo bAla gopAla be; zAMta kahe DhAla e teramI. Agala syu thAI khyAla che. 12 kumara0 13 kumara0 14 kumAra 1pa kumara0 1. udyama, umaMga. 2. sphoTapUrvaka ughaDI paDyA, chuTA paDyA. 3. Dara. For Personal & Private Use Only
Page #664
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 649 2 suNajo. duhAra kumara kahe taskara prate, "vAta suNo mAhArAya!; bhAra asaMkhIta ehamA, ApaNathI graho na jAya. te mATe tamane kahu, majurane lAvo cyAra; teNe sIra deI karI, nAkhII ApaNane darabAra." DhAlaH 14, velanI- dezI. cAra majurane te bolAve, bhAra caDhAvyo mAthe jI; drarva leine majura cAlA, kumara taskara sAthe jI. suNajo bhavi! tame dhUrtane dhute, acarIja vAlI vAta jI; murkha hoya te dhUrto jAye, catura nA dhutAI jAta jI. caMpApura bAhara nIsarA, AvyA gAu tAma jI; agaDadata kahe taskara prate, "ihAM lIje vizrAma jI. ApaNe bhItA nathI koinI, nIzcatapaNe rahII jI; visAmo majuraNe dIja, ApaNa nIdra lahaI jI. taskare kamaranI vAta ja mANI, kapaTa koho huMkAro jI; mujuraNe kaho visAmo tame, sIrathI bhAra utAro jI. cAra majuraNe te valI cora, nIMdra kare valI tAma jI; kumAra manamAM ema vicAre, ""uMghAnuM nathI kAma jI. uMghe te to nIcce mare, jAgaNa kAjo IhAM jI'; jo jo zrotA zuM kare che?, "akasau thAve tyAhe jI. 3 suNajo. 4 suNajo. 5 suNajo. 6 suNajo. 7 suNajo. 1. uMghavAnuM=suvAnuM. 2. Akasmika For Personal & Private Use Only
Page #665
--------------------------------------------------------------------------
________________ 650 kapaTe nIdra kumare lIdhI, vIsAso tInIvAra jI; cora-majura nIdra vasa paDIyA, halui suM uTho kumAra jI. ApaNane ThAme velu AkAre, kIdho eha pramANa jI; vastra te upara valI DhAMkuM, kumara te catura sujANa jI. kumare te khaDaga grahIne, chapI raho kumAra jI; vaDanuM oThu karIne rahIo, hIyaDe dhIraja dhAra jI. jAgo ehave cora vikarAla, ciMte manamAM ema jI; paMDava mANasaNe khapADuM, jIvatA nA rAkhIi kema jI?.' ima vicArIne taskara uTho, jhAlI tane karavAla jI; majuraNo teNe saMhAra karo, kumara dekhI khyAla jI. kumara bhaNI teNe ghAo nAkhyo, karavAla paDI velumAhe jI; visme pAmo taskara manamAM, cale te valI tyAhe jI. e sahI koika utama puruSa, Avyo te karavA kaiDa jI; daridrano taNe vesa karIne, rahIo che vana veDa jI. huMsa dhare che e manamAMhe, pakaDIsa corane Aja jI; sIkhyA deuM huM valI ehaNe, ANu ehaNe vAja jI. araho-paraho taskara jove, prahAra karavA kumAra jI; taravara-tale dITho tehaNe, haDI dIdvI taNIvAra jI. coraNe kumara Avato dITho, nATho kumara tatakAla jI; zAMti kahe valI Agala hoye, purI e codamI DhAla jI. zAMtasaubhAgyajI kRta For Personal & Private Use Only 8 suNajo0 9 suNajo. 10 suNajo 11 suNajo 12 suNajo 16 suNajo 17 suNajo 1. nArmada, bAyalA. 2. mAru. 3. pIcho. 4. teNe. 5. vagaDAmAM. 6. trAsa. 7. AgaLa-pAchaLa, Ama-tema. 8. hAMka. 13 suNajo 14 suNajo 15 suNajo
Page #666
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 651 duhAra nATho kumara tIhAthakI, "vAse paDIo cora; ketI bhumI doDIo, kumara karato sora. kumara arjuo jagAtaNA, na jANe kIso vicAra?; doDatA eka Avio, pASANa thaMbho sAra. te puThala jaI raho, kumare uTho lIddha; durathI taskara Avine, thaMbhe ghAo ja dIddha. tasa khaMDa huDyA thaMbhAtaNA, pAcho valIo cori]; ahaMkAre karI gAjato, jIma chAje ghaNa mora. kumare puThalathI AvIne, coraNe kare prahAra; marmasthAnake lAgIo, mohaka ma(?) dIddha kumAra. DhAla - 15, sevaka he ame sIMha nRpanA. cora te dharaNI taDaphaDato dITho, kumara thao khusIyAla jI; Agho jaIne temanu lIdhu, kumare te karavA jI. sAcu bolojI, nanhA bAluDA tu hI. kamara prate te cora vade ima, "sAMbhalo morI vAta jI; nAma-ThAma valI tume bhAkho jI, bhAkho kula ne jAta jI. 2 sAcu vAta kaho tame svAmI! mujhane, jIma jIva mhAro nIkase jI; jAta-bhAta sAbhalIne tumhArI, jIma hIyaDuM ama vikase che'. 3 sAcu. valato te kamara bole, "kSatrIvaMza amAro jI; taskara saMbhalI InI pare bole, "vInataDI avadhAro jI. 4 sAcu 1. pAchaLa. 2 ajANa. 3. oThIkaNa, Azaro. 4. ghA, prahAra. For Personal & Private Use Only
Page #667
--------------------------------------------------------------------------
________________ 652 zAMtasaubhAgyajI kRta 5 sAcu 6 sAcu 7 sAcu 8 sAcu 9 sAcu vAta kahuM te cita mANo, kathana karo amAro jI; "guMjha vAta huM tamane kahu chuM, dIja kola tumAro jI'. kumare tIhAM kola ja didho, cora prate te ema jI; "aMtarajAmI! tu hI ja malIo, paTaMtara rAkhu kema? jI. pUrva sanmukha parvata dIse, tehamAM che muja gejI; tehamAM mArI bhagaNI rahe che, tujhaNe kahu eha jI. mAru khaDaga grahIne jAjo, dvAre ubhA rahajo jI; ghuDa kamADa hose guphAnA, jaIne tAlI traNya dejo jI. sabada suNI tethI ja Ave, dvAra ughADase teha jI; bhaganII prItIjJA eha kIdhI che, sAMbhalo bhAkhu teha jI. "baMdhava mAraNa hose balIo, tehane patI karavo jI; teNe ehavu nIA bAdhu, "anata koI na dharavo che'' te mATe huM tamaNe kahu chuM, paraNajo bhagaNI amArI jI; asaMkhata te dUrva bharo che, dhana e rIddhI tamArI jI. vIramati e mArI bhagaNI, meM ApI che tamane jI; guphA mAhe jA jo svAmI!, huMkAro kaho amane jI have sahI jAgyo bhAgya tamAruM, jAjo taNe ThAma jI; mayA karIne paraNajo bhagaNI, thAse tamAru kAma che'. huMkAro tIhAM dIdho kumare, core sAco mANa jI; bola kola tehane dIdhA, chuTA coraNA prANa jI. mRtaka pAmyo cora tIvAre, lAkaDa bhelo kIddhojI; kautuka jovANe tehI ja cAlo, saMge karavAla lIddhojI. 10 sAcu 11 sAcu 12 sAcu 13 sAcu 14 sAcu 15 sAcu 1. khAnagI. 2. gupta, rahasya, bheda. 3. dRDha, 4. niyANuM, pa. anya, bIjo. For Personal & Private Use Only
Page #668
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsA 653 16 sAcu purva dIse kumara cAlo, taskare ThAma batAvo jI; manamAMhe ujamAla thaIne, kumara tyAMhi ja Avo jI. jaI ubho rahyo pepara-heThe, kumara have bolAve che; zAMta saubhAgya panaramI DhAle, Age huM have thAve?jI. 17 sAcu 1. pIpaLAnA jhADanI nIce. For Personal & Private Use Only
Page #669
--------------------------------------------------------------------------
________________ 654 zAMtasaubhAgyajI kRta duhAH m ` bh >> ubho rahe guphA bAraNe, sAda kare kumAra; taskare jIma sIkhavuM, ThabakA dIyA traNya vAra. sabada suNI Avi tIhAM, vIramati taNIvAra; sIdhrapaNe Avi tIhAM, ughADe tasa dvAra. nIja baMdhava nIrakhe nahI, dITho puruSa koI; khaDaga dIThuM baMdhavatana, manamA vismaya hoI. nIja baMdhavaNI vAtaDI, puche te varataMta; khaDaga sahI baMdhava nahI?', sAMbhalI kumara bolata. DhAlaH 16, AMgaNe motI re lo- desI. sAMbhala mori vAta, baMdhavanI huI vikhyAta, Aja ho te to re baMdhava, Aja me mArio re lo; teNe A kAma batAva, teNe huM IhAM kaNe Ava, Aja ho te to re tujhane, khabara karavA hu Avio re lo. karavAla mujhane dIddha, vAta e tahakIka kIddha, Aja ho vAto re e me, tumaNe kharI kahI re lo; nAri sAMbhalI vANa, bolI sAha sujANa, "Aja to mArI re, pratijJA puri thaI re lo. vInataDI avadhAra, Avo mohala majhAra, Aja ho dAsI re tumane, eNIpare veNa re lo; tu che dInadayAla, mujha vana pratipAla, Aja ho mujhaNe re svAmI!, tumo paraNo have re lo. o For Personal & Private Use Only
Page #670
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsA 655 teDo sadaNa majhAra, vIramati taNivAra, Aja ho kumara re rIddha, paDI dekhe ghaNI re lo; mANaka dIse eka Thore, hIrA paDIyA ora, Aja ho dharame re kamI, nathI sovanataNI re lo. iMdrapuri avatAra, eDavo mohala AkAra, Aja ho sura re ramaNIka, jAyagA dise sUyaDI re lo; dekhe te kumAra, suMdara seja zrIkAra, Aja to teNe re bahu mula, ghaNe ratna jaDI re lo. vinItA kahe tAma, "saphAI karo vizrAma, Aja ho dhana re savi prItama! e tumatanu re lo; hu chu tumAri dAsa, bharo manaNI Asa, Aja ho vacana re mAno vAlama! mujhatanu re lo. modaka lAvu Ara', sajyAi ima besAra, Aja ho Ima re kahIne, nAri upara caDhi re lo; vairi baMdhava eha, sIkhyA ApuM teha,' Aja ho imare vicAri, mane rIsu caDhI re lo. sajyotane pramANa, salA jANa khANa, Aja ho duTha re nAri, jovo su kare re lo?; kumara ciMte tAma, 'vairIno e ThAma', Aja ho uThI re kumara, tIhAthI Daga bhare re lo. na kariI visvAsa nAra, ane valI rAjadvAra, Aja to me to re ehano, baMdhava mArio re lo'; ciMtI ema kumAra, alago jaI eka ThAra, Aja ho kumara re potAno, jIva ugArIo re lo. 1. zayyA, palaMga. 2. zobhAyukta. 3. zayyA=palaMga para. 4. zayyAnA pramANanI zilA hatI. 5. (nIce) kuvo hato). 6. duSTa. 7. sthAna. For Personal & Private Use Only
Page #671
--------------------------------------------------------------------------
________________ 656 zAMta saubhAgyajI kRtA 10 vinItAnuM jojo kAma, paDatI muke teNe ThAma, Aja to manamAM re ghaNu, harakha pAmI kahatI re lo; baMdhava! jANajo vAta, veri vAlu tuma bhrAtA, Aja to huM to re khari, bhagaNI vIramatI tumataNI re lo." ghaNI pare kare vicAra, manamAM harakha apAra, Aja ho sajAnA re to, sata khaMDa te thayA re lo; dekhe te kumAra, samare mana kIratAra, Aja ho ehavo re kotaka, dekhI camakIyA re lo. hasuti Ave eha, bhogI paraNo teha, Aja ho ehave re gharamAM, Ave dhasamasI re lo; solamI DhAla e thAya, paMDIta prema pasAya., Aja ho zAMtere kutuka, kumara manavasI re lo. 11. For Personal & Private Use Only
Page #672
--------------------------------------------------------------------------
________________ 657 agaDadatta rAsA duhA guphAmAM Avi jase, kumara kahe tINIvAra; 're murakha! tuM raMDInI, sIkhAmaNa du tujha sAra. tujha baMdhava me mAri hu to, balavaMta apAra; "tera sakhA me rolIo, tu kuNa mAtra gamAra?. kADhi musaka baMdhIne, Ala kumara kIddha; guphAtaNe bAraNe, ADI asalA dIddha. DhAla 17, sAMbhala rAjakumAra kahuna tujhane-desI. lei vinItA saMga kumara Ave have to lAla, manamAM harakha apAra ke paMthe te vahe ho lAla; AvyA nagara mujhAra ke nArI dekhIne ho lAla, loka vade mukha ima caturAI pekhIne ho lAla. rAjasabhAmAM kumara ke ehave Avio ho lAla, nArine praNapratya ke rAjANe karAvio ho lAla; jovA malIyA loka rAjasabhAmAM vAlI ho lAla, puche rAjA vAta ke kumara prate "rulI ho lAla. sAMbhalo svAmI! vAta ke kahu coraNI ho lAla, pharato jogINe vesa ke mahA che guNI ho lAla; rajaNII lokane tAma ke ghaNuM saMtApato ho lAla, vidyAne bala tAmu ke nagaramAM Avato ho lAla. 1. tAro bhAI. 2. bAMdhIne. 3. yukti. 4. zilA. 5. AnaMdapUrvaka. For Personal & Private Use Only
Page #673
--------------------------------------------------------------------------
________________ 658 zAMtasaubhAgyajI kRta jaMtrake troDe teha ke vidyAne bale ho lAla, nidrA muke tAma navi koI "salamale ho lAla; sArA nagara majhAra ke pharato te rahe ho lAla, vidyAne bala eha ke koI navi lahe ho lAla. coraNI bhagaNI eha ke svAmI! jANajo ho lAla, bole kumara tAma ke majaro mANajo ho lAla; ghAti khoDAmAhe ke vIramatine sahI ho lAla, mulago kaho vIrataMta ama AgalI rahI ho lAla. rAjA prate kumAra ke mukhathI bama bhaNe ho lAla, khAtra didhu Aja sAgaraseThaNe ho lAla; sutAtA cokIdAra ke te jANe nahe ho lAla. lIdhA tehaNA hAthIAra ke koI jANe nahe ho lAla. rAjA AgalI vAta ke velu saMbaMdha kaho ho lAla, sArA nagara majhAra ke kamare jasa laho ho lAla; cAlo taskarane ThAma ke kaho te kahAM rahe?' ho lAla, jovANe cAlA loka ke paMthe te vahe ho lAla. AvyA guphAne bAra ke taNe dIThI salA ho lAla, dekhI camakyA loka ke "jovo kumAranI kalA' ho lAla; peThe sadana majhAra ke mahAjana dhasamaso ho lAla, dekhI acaMbha loka ke iMdrapuri jaso ho lAla. dhanano nahI pAra ke teNe anagala bharu ho lAla, rAjAI puchI nAma ke sahunu nAmu karu ho lAla; "sAta varasaNI rIddha ke core melavI ho lAla, dhana che tumane kumAra! ke evI mata kelavI' ho lAla. 1. saLavaLe. 2. nAkhI. 3 hathakaDImAM. 4. puSkaLa. For Personal & Private Use Only
Page #674
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 659 rAjAI mukha tAma ke AjJANA Ima dII ho lAla, ApaNano dhana eha ke olakhI lII ho lAla; rIddha le eka ThAma ke Dhagalo taNe kIo ho lAla, Ape ApaNano mAla ke olakhIne lIo' ho lAla. paDo dekhI mAla ke paradesItaNo ho lAla, rAjA jape eha ke "kumarajI! e tumataNo' ho lAla; hakama thayo jaba rAya ke kumare lII sahI ho lAla, Apa ApaNe ThAma ke loka AvyA vahI ho lAla. kumaraNo jasa tyAche ke nagaramAM vistaro ho lAla, vA vA kumara sujANa ke e to guNa bharo' ho lAla; gurune lAgo pAya ke kumara AviyA ho lAla, 'tuma prasAda svAmI! ke jita nIsANa vajAviyA' ho lAla. cotho hIso teta ke guruNe AlIo ho lAla, lokone mana teha ke kamara bhAvio ho lAla; sAMbhalI vAta teha ke mayaNasuMdarI ho lAla, catura jANI teha ke prItaDI mana gharI ho lAla. bIja dIna kumAra ke vADImAM AviA po lAla, mayaNamaMjarI tAma ke jharUkhe AvIyA ho lAla; sAMbhalo tumo vAta ke Agala nuM hoyase ho lAla, sataramI DhAla ke koluka hoyase ho lAla. For Personal & Private Use Only
Page #675
--------------------------------------------------------------------------
________________ 660 zAMtasaubhAgyajI kRta duhAra bIja dIna kumAra, beTho kuyara vAgame; sAstra kare asAbhAsa, kriIDA kare mojame. mayaNasuMdarI kahe tAma, 'joga hose kahA ApaNo?; ehavo karo prapaMca, melo hoI tumaNo." sAMbhalI kahe kumAra, 'utAvala ni] kIje kAmaNI!; dhIrA hose kAma, dhIraja dharo manataNI." DhAlaH 18, dala lagAre pAsajI morA- desI. kamarI kahe vAta ja suNI, tumhaNe kahu chu svAmI!; jIma jogI koI dhyAna dhare, tama adANIsI aMtarajAmI. have jojo re kotuka thAse, sAMbhaLatA caturAI Ase. nAma japu hu nItya tamAru, citamAM nA cyAhu ora; meghADaMbara dekhI nAce, kaMkara nAce mora. 2 have tuma dedAra dekhIne svAmI!, vilAsIta hAyaDuM thAve; jIma paMthIne chAhaDI cAhe, pAmI harakha pAve. tume svAmI! mujha aMtarajAmI, hu tuma ghara-nAri; tujha mujha melo kiratAre ghaDIo, prItaDI pAlajo sArI." 4 have, INe avasara mayamada jharato, baMdhanasAlAthI chuTo; nagaramANe teha vipharANo, ghara upara tAma tuTho. 5 have pADe hATa Ne mANasa mAre, karato ati unamAda; chuTo hAthI unamada Avo, koI nA mADe tehasuM vAda. 6 have che have, 1. abhyAsa. 2. ahI. For Personal & Private Use Only
Page #676
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa kolAhala tava nagaramAM paDIo, loka te AkulyA thAi; bAla gopAla iNe pIre jaMpe, mayagala sAho na jAi. jhAlI na sake koi tehaNe, mADo ati utapAta; buMbaDI pADato Avo anucara, rAjAne kahe vAta. kare vicAra rAjA manamAM, 'e hasti vazya kIma nAve?'; surA vIrA te savi hArA, sAmo koi na thAve. paDo vajAve nagara majhAra, 'hAthine ko vasa nAve; tehaNo upagAra mANasuM ame, lAkha pasAya te pAve.' paDaho vajAvato Avo te have, kumara Avo dhAI; loka dekhIne kumara bole, 'e syuM che? kaho tume bhAi!'. 'gaja chuTo che kima vasa nAve, kAraNa eha ja bhAi!; ehavo balIo ko nathI dITho, gajaNe pakaDe je dhAI.' kumara kahe 'khabara karo nRpaNe, vazya karu hu gajarAja'; loka kahe 'bhAI tu hI ja balIo, parajAnu dukha karo tAja'. kumara 4oTho viNA grahIne, Avo bAjAramAhe; hAthi ubho mohalane heThe, sAmyo jAi tyAhe. hAthine halakAro re kumare, besIne veNa vajADI; sabada suNIne thaMbhyo hAthi, sAMbhala pakaNA ja mADI. vAu re rAga kedAro mAru, parajIo madhure Tepe; jIma baMdu sudhArasa chuTe, eka eka Tekhe Tepe. 1. pakaDAto nathI. 2. prajAnuM. 3. nAza, tyAga. 4. uThyo. 5. kAna mAMDyA. 6. rAvizeSa. For Personal & Private Use Only 7 have 8 have 9 have 10 have 11 have 12 have. 13 have 14 have 15 have 16 have 661
Page #677
--------------------------------------------------------------------------
________________ 662 zAMtasaubhAgyajI kRtA 17 have, jehavI vaNa vajADI, tehavo gAo uce sAde; mada jharato unamAda karato, moho teNe nAde. jIma gAruDI maNIdhara Dole, mayagala Dolo tema; jharukhe beThI che rAjakuyarI, kalA dekhI ema. kumAranu rupa nIhAlI kumarI, dekhI evI caturAi; e aDhAramI DhAla jhIlatA, zAMti sobhAgye gAI. 18 have 19 have LAKAT PKW For Personal & Private Use Only
Page #678
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsA 663 duhA rAjakumArI pratIjJaNA kare, "A bhava e bharatAra; bIjA vIra samovaDe, bIjo ke kIratAra." gaja nIcuM mastaka karI, besAro kumAra; AyudhasAlAI bAMdhio, huo te jaya-jaya kAra. rAjakulI harakhI sahu, harakhA mAhAjana apAra; "dhana-dhana tuma kula-jAtaNe, dhana tumAro avatAra." DhAlaH 19, jogIDo jotaka jANe che- desI. uThe kumarI tAhathakI, mAtAne kahevA manavakI, bhAkhe manaNI Ima vAtaDI e; "mAtAjI! eka vAta suNo, tumaNe kahuM chuM ati ghaNo, caturAI e kumaraNI cIta caDhI e. te mATe tumaNe kahyuM, mAtA! e vara huM laDu, tumaNe kahu mujha mana rulI eka A bhave e me viro, bIjo kuNa karatAra dharo?, ke jANu vIra samANa, bIjA valI e." vanItAI rAjAne kahyuM, putrI sarupa teNe lahu, te rAjA harakho citame ghaNu e; somadattane teDAvao, vipra mAholamAM Avio, rAjA kahe "kAma karo amANu e. For Personal & Private Use Only
Page #679
--------------------------------------------------------------------------
________________ 664 kumaraNI jAta bhAkhIi, manamAM vAta ja rAkhIi. kumarIi pratijJA ehavI karI e; A bhava e kumAraNe, nahItara agnI pihAraNe, nizce kumarIi to e karI e.' vipra tihAM bolIo, hIyaDu tAhAM kholIu, 'nAma ThAma tumaNe kahyu e; khatrIvaMza ehaNo, putra to suraseNaNo. e vAta me to hu lahu' e. rAjA suNI vAratA, nAma-ThAma-kula jANatA, uchava rAya have mADIo e; surbha murhute lagaNa thApu, vipraNu dAridra drarva kApu, gaNapati AMgaNe besADIo e. varaNI sAmagrI kare, manamA sahu harakha dhare, suMdara dekhI rUpa kumAraNe e; nIsANa valI vAjate, meghADaMbara jIma gAjate, anukrame Ave toraNa bAraNe e. motii thAla bharA valI, sAsu vadhAve mana rUlI, gotraja Age besAriyA e; cheDA tihAM bAMdhiyA, sahune harakha vAdhiyA, corimAhe padharAvIyA e. hAtha melAvaNa ApiyA, daridra tehanA kApIyA, suta mayagala tejI turaMgama ApIyA e; bIjo dAyajo bahu didho, rAjAi tAhAM jasa lIdho. paMca [de] sano adhipati thApio e. 1. vastra banAvI leze. For Personal & Private Use Only zAMtasaubhAgyajI kRta 4 5 da jI 9
Page #680
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 665 dIdhA nava-nava jAyagA, ughaDyuM kumAranuM "bhAyagA, zAta bhumi mohala karAviyA e; sukha bhogave kumara tIhAM, pAse rAjAne tIhAM, lokAne mane kumara bhAvio e. pehalo khaMDa puro thayo, kumare tIhAM sukha lahyo, puNyathI sukha-saMpadA kahe e; paMDita vIrasaubhAgyano, premasaubhAgya gurU hita ghaNo. DhAla ogaNIsamI zAMti kahe e. prathama khaNDa: samApta: 1. bhAgya. For Personal & Private Use Only
Page #681
--------------------------------------------------------------------------
________________ 666 zAMta saubhAgyajI kRtA dvitIya khaMDa duhAH bIjo khaMDa hava racuM, pAmI guru pasAya; sAnIdha karajo sISyane, "mehara karo gururAya. bramhANI bramhAsutA, haMsa vAhaNa sarasati; be kara joDIne venaJvu, Apyo avicala mastI. zrotA! sahu sAMbhalo, Age have adhikAra; purava punya pasAule, paraNo rAjakumAra DhAlaH1, kahe jINa vIrajI- e desI. kumara beTho mohalamAM re, manamAM kare vicAra; punya pasAI huM pAmIo re, sukha anaMta saMsAro re. kumara cetave-AMkaNI. A maMdira A mAlIyA re, e punyataNe pramANa; sadanathI jAhare nIkalo re, vastra rahIta jANa re. 2 kumara0 bhojana karato huM pAraku re, te valI vipra pisAya; punya pragaTu valI Apanu re, "tAre nava-nIddha thAya re. 3 kumara0 anaciMtavI lakhamI malI re, paraNo parAjakumAra; "dIna pharatA sahu phare re,"Ima jaMpe saMsAro re. 4 kumara0 kumAra tihAM sukha bhogave re, rahIo rAyaNe pAsa; deza-videse vistarI re, kumaraNo sujasa vAsa re. pa kumara0 eka dina mohalaNe bAraNe re, beTho che kumAra; kara joDI anucara khaDA re, sajana bahu parivAra re. 6 kumAra 1. mahera. 2. pasAyathI. 3. jyAre. 4. tyAre. 5. rAjakumArI. For Personal & Private Use Only
Page #682
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsA 667 7 kumara0 8 kumara0 9 kumara0 10 kumara0 11 kumara0 ehave garaDhI DokarI re, Avi obhI rahI dvAra; sAMjha same valI Avine re, sAna kare che kumAro re. uThI kumara pAse gayo re, puche 'kuNa tu nAri?; se kAraNa tuma AviyA re?, mujhane kaho vicAra re. kumara prate nAri bhaNe re, "sAMbhalo morI tame vAta; hu chu mayaNamaMjarItaNI re, hu chu dhAva ja mAta re. te mATe tamane kehavA re, mokalI chuM mAhArAyA; paraNA cho tame kuyarI re, 1ThApaNo kola na jAya re. bolI dIdho je mujha bhaNI re, tehaNo so che vIcAra?; te mATe tumane puchavA re, hIyaDu kholo kumAra! re'. valato kumara bolIo re, "sAMbhalA morI re vAta; bola dIje bApaNo re, pAlIsa chuM kSatrI jAta re. cAlI ihAMthI huM sahI re, khabara karIza tuma darabAra; hIyaDe dhIraja rAkhajo re, nahi mukuM vIsAra re. Ima kahIne ApIo re, kumare navalakha hAra; 'kumArIne jaI bhAkhIjo re, mAharo teNe juhAra re. mujha hoyaDAmAhe vasI re, kumarI e guNavaMta; vasArI navI vIsaro re, me kIdho che nIzcata re. tume jaINe bhAkhajo re, mujhanI vAta ja eha; caturaNe ghaNuM zuM kahu re, pAlu avihaDa nehare. bIjA khaMDanI e kahI re, DhAla pahalI e thAya; paMDIta premasaubhAgyano re, zAMti kahe huM have thAya?. 12 kumara0 13 kumara0 14 kumara0 15 kumAra, 16 kamara 17 kumara0 1. sthApela. 2. bola. 3. kola. 4. pitAno. For Personal & Private Use Only
Page #683
--------------------------------------------------------------------------
________________ 668 duhA sIkha didhI DosI prate, kumare te taNIvAra; tAhAM jai DosI kahe, kumarataNA vIcAra. eka dina beTho moholamAM, thrIDA kare kumAra; vasaMtapurathI AvIo, teDaNa te teNIvAra. praghyANa Avi ima kahe, 'mehera karo mahArAya!; ghare padhAro rAjIyA!, vATa jui tama mAya. teDaNa AyA chu [amhe], saja thAvo mAhArAya!'; kumara tIhAMthi uThIne, susarA pAse jAya. zAMtasaubhAgyajI kRta 2 DhAlaH 2, sadAmANA gItaNI. narapatijI re sabhA samasta gRpa praNamIo re sAhIbA, dIdho AdaramANa vaiyeNa mAno saiyaNa vAru; kumarajI re asaNa beTho 'mAya karo re' sAhIbA, rAya bole ima vANa vaiyeNa. 1 'kumarajI re ihAM lage kima TrIpA karI? sAhIbA, bhAkho je hove tuma kAma' vaiyeNa; kumarajI re rAjAnA suNI bolaDA re sAhIbA, uThIne kare salAma veyeNa. 2 1. vacana. 2. sAru. 3. Asana. 4. mayA, mahera. 5. jove. 3 'narapatijI re sIkha dIu have mujha bhaNI re sAhIbA, jaii amAre jIma geha vaiyeNa; narapatijI re teDaNa Ayo che ama bhaNI re sAhIbA, vAtanu kAraNa eka vaiyeNa. 3 4 narapatijI re ghara-ghara muko bahu dAna sAhIbA, tAhaDA thai rahA jIma posa vaiyeNa; narapatijI re mAtA pazuhave vAtaDI re sAhIbA, puchatA hose valI josa veyeNa. 4 For Personal & Private Use Only narapatijI re ihA ame sAtA pAmIyA re sAhIbA, tuma pAse rahIyA eha vaiyeNa; narapatijI re thoDAmATe ghaNu jANajo re sAhIbA, bhAkhyuM dharIne neha' veyeNa. 5
Page #684
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa kumarajI re rAjA valatu bolIo re sAhIbA, 'e syuM kaho mukha vAta? vaiyeNa; kumarajI re cAlavu kIsyuM valI tame bhaNI re? sAhIbA, kAma na Ave vAta vaiyeNa. 6 kumarajI re cAlu-cAlu mukhasyu kaho re sAhIbA, kahatA nA Avati tuma lAja vaiyeNa; kumarajI re ihAM raho A raMga moholamAM re sAhIbA, mANo garIbanIvAja vaiyeNa. 7 kumarajI re prIta bhalI paMkhIyAtaNI re sAhIbA, bhuMDA vIdesI mItra vaiyeNa.; kumarajI re uThIne jAi paMkhInI pare re sAhIbA, khINa-khINa dAjhe vaLI cItta vaiyeNa0.8 669 kumarajI re prIta jANI ame tumataNI re sAhIbA, uThI cAlo che ema vaiyeNa; kumarajI re tumathI to bhalA paMkhI nIja desanA re sAhIbA, sAMjha same male ema vaiyeNa0.9 kumarajI re phari-phari tuma mukha kIhAM [tha]kI re? sAhIbA, raho iNe tumo AvAsa vaiyeNa; kumarajI re etalA dina tumo kima rahA re? sAhIbA, jImaso tama paMcAsa vaiyeNa. 10 kumarajI re ghaNu-ghaNu tumane suM kahu re? sAhIbA, mAno amArA bola vaiyeNa; kumarajI re moTANe ghaNu suM kahI rai? sAhIbA, 'hA' kaho hIyaDu khola vaiyeNa. kumarajI re ame cAhu tuma darIsaNa kIhA thakI re? sAhIbA, mANu chu ame deva samANa veyeNa; kumarajI re tuma-ama melo kiMhA thakI re? sAhIbA, malIo tu sAha sujANa' vaiyeNa. 12 narapatijI re kumara kahe 'suNo sAhabA! sAhIbA, vAta kahI tuma sAcI valI eha veyeNa; narapatijI re mAtA che tihAM ekalI re sAhIbA, vRddhAvastA che teha vaiyeNa. 13 1. dayALu. 11 narapatijI re te mATe tumane kahyu re sAhIbA, sIkha dIo mAhArAya! vaiyeNa; narapatijI re cAlu nIzcaMtapaNe thai re sAhIbA, hakama karo tame pasAya' vaiyeNa. narapatijI re vayaNa suNI eha kumAraNA sAhIbA, vIcAraNa paDIo mahIpAla vaiyeNa; bhaviyaNajI re bIjA khaMDaNI e lahakatI re sAhIbA, zAMti kahe bIjI DhAla vaiyeNa. 15 For Personal & Private Use Only 14
Page #685
--------------------------------------------------------------------------
________________ 670 zAMta saubhAgyajI kRtA duhAH kumara vIcAre cItame, "cAlaNane de e; nA nA karatA jo cAlII, to vAdhe adhi[ka] saneha. vichaDIyA bahu dIna thayA, have mujha raho na jAI; rAjA mujha rahevAtaNI, mata ko vAta kahAI'. rAI haTha kIo ghaNo, vAta NA mAne kumAra; 1tharatA mana nahI tehaNo, cAlaNa thayo tayAra. DhAlaH 3, kasIyA taMbu khaDAkI-desI. kasIyANe taMbu agaDadatta rAI khaDA kIyA re mArA sAhabA, vasaMta bhaNI jAvo re tAma; uchaka thaio susare kihIo AtI ghaNo re mArA, uThIne kIddhA re kumare salAma. 1 kasIyANe uchava mAMDe vAjItra vajADe ati ghaNo re mArA, rAjatna kare re vacana hATa zreNi lakhamI veNI sobhatA re mArA, vilasIta paMkaca rItu vanna. 2 karIyANA mayagala Ale madajharatA tAhA ati ghaNA re mArA, suMDAlA sohe re navaraMga; tejamaturI ati sanurI te ghaNA re mArA, kesarIyA ghaNu re sohaMta. 3 kasIyANe ratha vAhaNa AlA sovaNa sAjaNA ati ghaNA re mArA, didhA kumaraNe tIvAra; kaTaka dala Alu hAle vasaMtapura bhaNI re mArA sIkha dII re kumAra. 4 kasIyANe surasuMdarane mAtAI bahulo dIddho dAyajo re mArA dIdhA navA-navAre vesa; dIdhA AbhuSaNa ratane jaDA bahu mulaNA re mArA., paMca dasa AlA re valI desa. 5 kasIyANeka evI rIddha leI sIkha deI kumarane sasaro re mArA, utarIo sarovaranI re pAla; sena dalasu re pANIne pure paravaro re mArA, jIma jala cheDe re pAla. 6 kasIyANe 1. sthiratA. For Personal & Private Use Only
Page #686
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 671 evI sajA suNo cIta lAI vAtaDI re mArA, volAvI pAchA valIyA re te; kumAra bhAkhe vinitA prate te ehavu re mArA, "sAMbhala tuma sare neha. 7 kasIyANe sena sahIta rahajo veha to eNe paMthaDe re mArA, hu jaI Avu re nagara majhAra; vATa ma jo jo amanI tamane kahu chuM ghaNu re mArA, jaIsu hu gurujINe re darabAra. 8 kalIyANe. Ima kahI hAlo cAlo kumara tIhAMkI re mArA, sAjha same Avo re kumAra; gurukaNe Avo pAe lAge atighaNu re mArA., kumara kare re manuhAra. 9 kasIyANe 'tumathI huM pAmo gurujI A e raddhaDi re mArA, te tuma caraNa re pasAya'; guru pAsethI alavethI kumara uThIo re mArA, uThIne bAhara re jAya. 10 kasIyANe anucara teDI teNe bhAkhe kumara vAtaDI re mArA, dhAvaNe tu teDI re lAva; vAta eka tehathI karavI che mana 'gujhaNI re mArA, IhAM sudhi teDI tu re Ava." 11 kasIyANe anucara jaIne khabara kIddhI teNe re mArA, 'tujhane kumara re bolAva;' Dokara suNIne samajhI manamAMhe vAtaDI re mArA, doDatI DokarI re Ava. 12 kasIyANe kumAra bhAkhe 'thAo have tame utAvalA re mArA., pache tumo karaso mujha upara rosa; kaTakadala hAla cAlu vasaMtapura bhaNI re mArA, tADhA thAyo cho jIma mahIno posa. 13 kasIyANe Agala suNajo jo bhaviyaNa! tame vAtaDI re mArA, vinItAne kumara lei re jAya; bIjA khaMDaNI maMDaNI trIjI DhAla e laTakatI re mArA, zAMta kahe Agala nuM have thAI?. 14 karIyANe 1 nAke, jhApe, pAdare, 2. rIddhi, 3. haLavethI, 4. gupta. For Personal & Private Use Only
Page #687
--------------------------------------------------------------------------
________________ 672 zAMta saubhAgyajI kRtA duhA ghAva prate kumAra kahe, "sIgha thAu tame Aja; rehavAnuM kAma nathI, mohala karo tame tAja." vasa-AbhuSaNa leIjNe, Ave kumarI taNIvAra; rathamAMhe besArIne, kheDe have kumAra. DhAlaH 4, eka puruSa me nayaNe dITho- dezI. kumarIne rathame besArI, cAlo tema kumAra; praznapaNe valI e ima kari, kaheto Avo cauTA majhAra re. bhaviyaNa! suNajo kAna ughADI. AMkaNI. sAgara seThaNI tanayA saDI, teNe apahari lu chuM; kese je manamAMhe e bIhaNo, sahune saMbhalAvi kahu chuM re. 2 bhaviyaNa0 te mATe tame vAra ja karajo, puThe Avajo re baMdhAI; balavaMtA je hoya te Ava, beThA rahajo bhAI re'. 3 bhaviyaNa0 nagaramAM te vAko cAlo, kumArInuM apaharI jAya; sera suTha nathi khAdhI tehaNI, pAchavADe koI nA dhAya re. 4 bhaviyaNa0 seTha suNIne rIyAta thauM, "bhale e kumara malIo; sahaje sAkala utarI ApaNI, jugato joDo malIo re. 5 bhaviyaNa. bhara-jIvanamAM kumarI Avi, kalaMka caDhyAvIta kulamAhe; nIca saMghAte prIta jo bAMdhata, helaNI thAota IhA re. 6 bhaviyaNa moTANe vaLagI che bAMhaDI, kahI ne sakase re koi; vAra kare have su hose?, karma lakhyuM te hoI re." 7 bhaviyaNa0 1. tyAga. 2. chupIrIte. 3. humalo. 4. doDI. 5. viruddha, sAme thaine. 6. caDhAvyuM hota. 7. hilanA. For Personal & Private Use Only
Page #688
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsA 673 nagara bAhara kumara Avo, "rajaNIpati taNIvAra; caudase tehaNo amala poco, vyApo ghora aMdhArI re. 8 bhaviyaNa. mAraga sujhe nahI kumAra, rathamAM beTho beha; mAragaNA abhuo kumara, bhulA paDIyA teha re. 9 bhaviyaNa. ccAra pohara tAha vATaDI, vehatA thAko te kumAra; vInItA kahe "tumo sAMbhalo, prIuDA! bhamAM ghaNIvAra re. 10 bhaviyaNa. ehave prAsame tIhAM pragaTya, pAmyA sarovara pAla; pANI pIvANe godhana Ave, te sAthe govAla re. 11 bhaviyaNa. vAtaDI pUche kumara temaNe, "sAca kaho tame bhAI!; sainya tumane ke desa malIyuM?, amane mAraga batAI re'. 12 bhaviyaNa. pazupAlaka INIpare bole, "cAlo vasaMtapura rAI!; tamAre teNe aMtara paDIo, beTo bahulo thAI re'. 13 bhaviyaNa0 kumara suNIne ciMtAmAM paDIo, vicAre manamAM ema; 'laskarane bahu cheTo paDIla, pocAse kaho kema re?". 14 bhaviyaNa. govAla kahe "suNa re bhAI!, bhaya moTA valI cAra; kusalakhame aTavI utaraso, pocaso tame darabAra re'. 15 bhaviyaNa kumara kahe, "bhItA te kehaNI?, mujhane vAta ja bhAkho; A aTavImAMhe tuhI ja malIla, aMtara kA na rAkho re. 16 bhaviyaNa. "jANyo graha te navi kare pIDA," lokaNo eha ukhANo; te mATe tumho ihANA vasIyA, vAta saghalI tumo jANo re'. 17 bhaviyaNa. govAlIo have te bolase, sAMbhaLase mahIpAla; bIjA khaMDaNI e me bhAkhI, zAMti kahe cothI DhAla re. 18 bhaviyaNa. 1. caMdra. 2. cAre dizAmAM. 3. asara, prabhAva. 4. ajANa. For Personal & Private Use Only
Page #689
--------------------------------------------------------------------------
________________ 674 zAMta saubhAgyajI kRtA duhAra pazupAla valatu kahe, "sAMbhala mori [vAta; skAra bhaya moTA ache, tujhane kahu vikhyAta." DhAlaH 5, Atma tatva nIhAlII- desI. pahilo bhaya e moTako, nadi "mAhA vikarAlI re; vikaTa ArA tehaNA, koInI na Tale TIlI re. 1 sAMbhala mori vArata. unmata mayaMda gAjato, koithI vasya nAve re; aTavImAhe kesarI, mAraga koI nA jAve re. 2 sAMbhala0 taskara pAla che ati bhalI, mAraga valI luMTe re; drava laI valI taskarA, sAmo thAI teNe kuTe re. 3 sAMbhala0 Agala driSTI eka sarpa rahe, jANe purvanuM pApa re; jaMtra-maMtre navi Tale, vikaTa che e sApa re". 4 sAMbhalA kumara sAMbhalI ehavA, pAMca bhayaNI vAta re; bIhIno nahe kumara tadA, lakhIo hose vidhAta re. 5 sAMbhala. mayaNasuMdarI caMtave, "mAre kAja e rahIo re; sAtha saMghAte iNe choDIo," prIla prate Ima kahIo re. 6 sAMbhala0 bIjo mAraga tumo graho svAmI, muko A vATa re; saMga nahI laskarataNo, viSama A ghATa re'. 7 sAMbhala0 kumara valato bolI, "manamAM mata bIho re; bho nahe talamAtraNo, ApaNa AnaMda jANo re. 8 sAMbhalA trIjaMcanuM zuM che gaju, maIne Agala e re; kesarI Agala bukataNo, jora NA cAle tehare'. 9 sAMbhala0 1. mahA. 2. kinArA. 3. pI. 4. draSTiviSa. 5. vidhAtAe. 6. bhaya. 7. ziyALa. For Personal & Private Use Only
Page #690
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadA rAsa 675 10 sAMbhala0 11 sAMbhala0 12 sAMbhala0 17 sAMbhala0 14 sAMbhala0 sarovara pAse jaI karI, snAna karU kumAra re; puThala thakI ehave, vevAriyA cAra re. kumArane te praNamIyA, dIdho Adara-mANa re; vaNIka prate kumara kahe, "kahI jAso sthANa re?" "vAso vasII vasaMtapure, AvyAtA caMpA gAma re; kAma karI pAchA valA, jaIzuM amAre ThAma re. sAtha karo ame tumataNI, laskara Age vahIo re; khabara na paDI amane, ame puThala rahIyA re'. kumara valato bolIo, "AI viSama vATa re; lazkarane tumo jaI malo, sukhe utaryo chama ghATa re . valatA vaNika bolIA, "sAMbhala rAjakumAra! re; cheTu paDu laskarataNu, rasto na jANu lagAra re. tuma saMghAta ane graho, tumo guNavaMtA svAmI! re; tuma sAta na choDIi, kahII che sIranAmI re. vahalA padhAro naMdajI!, rahajo tumo sAvadhANa re; paramesa jo pocADaze, to jaIzuM ApaNA sthANa re. taskara mAro ja kumare, teNI vIramati che bhagaNI re; kumara cAlo te sAMbhalI, caDavaDI cAlI che rajaNI re. tehaNA sagA tIhAM rahe che, aTavImAM ThAma re; agaDadata utaro ache, pAse che tenuM gAma re. 15 sAMbhaLo 16 sAMbhala0 17 sAMbhaLo 18 sAMbhala0 19 sAMbhala0 1. sAtha. 2. paramezvara. 3. jhaDapathI. For Personal & Private Use Only
Page #691
--------------------------------------------------------------------------
________________ 676 cora pracaMDa ati tAhAM rahe, vIramatii jai kahIu re; 'tuma baMdhavano je ripu, mAraga ekalo rahIo re'. Agala suNajo vAtaDI, jo jo suM have thAya? re; bIjA khaMDaNI pAMcamI, DhAla pUri e thAya re. X sthApanA For Personal & Private Use Only zAMtasaubhAgyajI kRta 20 sAMbhala 21 sAMbhala0
Page #692
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 677 duhAra te mATe tamane kahu, avasara malIo Aja; baMdhavanuM vera vAlII, Apanu kIja kAja. bhagaNInI suNI vAratA, saja thayA taNIvAra; vAlhA-vairI ekatra male, kIja teNe juhAra. DhAlaH 6, sudho cAritra pAlo- desI. jogIno vesa baNAve taskara, aTavimATe Ave re dhurtane dhurta male che; teAre jogI Ave, have vANIka prate te bolAve re dhurtane.. bAbu tame sAcA kahAI, tamo kAhAM jAso bhAI! re?" durtane; kusala-kheme jo pAsu ame, vasaMtapura nayarI jAsure dhune.. jogI kahe "suNa be vAta, kumarano so karavo saMghAta re? dhUrtane ; aTavI che ujADa valI, "majI beThA hose dhADa re dhune.. e sAthe to luTAsu tAhA re, ApaNA dukha pAsu re dhune; Avi raho ama pAse, e eMToDIno so vIsvAsa re? dhune.. Apa jAsu vasati je vATa, jIma bhAjase mananA ucATa re dhurtane; sanyAsI iNIpare bhAkhe, vavahAriA ghara karI rAkhe re dhurtane. vavahAriyA iNI pare bole, "e samavaDa koI na tole re dhurtane; balavaMta e sAhasa dhIra, e to trepaNamAM che vIra re dhurtane. e nara balavaMta soi, e sAthe bhaya nathI koI re dhune ; e kSatrI suro jAta, te mATe karo ame saMghAta re dhurtane.. 1. madhyamAM. 2. TIMToDI jevA. For Personal & Private Use Only
Page #693
--------------------------------------------------------------------------
________________ 678 yogI kahe 'dhana mujha pAse, saMgata karu hu visvAsa re' rtane; kothalImAhe pASANa, te dekhADe nIravANa re dhurtane. naMdajI vIsmaya paDIyA, 'bahu drave jogI bhariyA re' dhurtane; ima vIcArine cIta, vavahArIi dekhADu vIta re dhurtane. taskaranI najjare pADu, dhana saghaNu tane dekhADu re rtane; cora te dekhIne ciMte, 'pAMce dAheDe e ApaNu vitta re dhurtane. Avo to ApaNe pAse, have kihAM nAsI jAse re?' dhurtane; kumara kahe 'suNo vAta, e dhuta dIse che jAta re dhurtane. sanyAsI vesa che ehaNo, tume visvAsa na karaso tehaNo re dhurtane; tumaNe vAta huM kahuM chuM, hIta-sIkhAmaNa dIu chu re dhurtane. naMda te vArA na rahIyA, jogI keDe paDIyA re' dhurtane; trIjo dIna thao jAha re, eka gokala malIu tAM re dhurtane. dIThI sarovaraNI pAla, suMdara jAyagA nIhAla re dhurtane; kumara tAhAM utarIyA, gokule sarva nutarIyA re dhurtane. 'varasa pahilo AvAse, hu gokala rahyo cumAse re dhurtane; e bhagata che mAharA, bhojana karAvu vratadhAri re dhurtane. dudha-dahIne rasAla, bhojana karAvu kahI pratIpAla re' rtane; sanyAsIi kahyo huMkAro, gokalai tava harSa vadhAro re rtane. bIjo khaMDa rasAla, e to pUrI chaThThi DhAla re dhurtane; zAMta kahe suM have thAi?, Agala vA[k] kevAi re dhurtane. 1. vAryA. 2. notaryA, AmaMtryA, 3. kahevAya. zAMtasaubhAgyajI kRta For Personal & Private Use Only 9 10 11 12 13 14 15 16 17
Page #694
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMgaDadA rAsa 679 duhA - gokala ThAme jaI karI, [2]suvati kare tayAra; gorasamAMhe bhelIka, tAlakuTa visa sAla. naMda prate Avi kahe "gorasa lo tame eha'; kumarane aNapUchatA, gorasa lIhno teha. DhAla - 7, pathikAre mAro vAlama- desI. kumaraNe viNa kahA thakI rAja, lIdho gorasa te; khAvA beThA cahuMjaNA rAja, najare paDIo teha. bhAI jo jo re vATa vaNIkao! kapaTaNI jAta. kumara pUche teNe rAja, "sAca kaho mujha vAta'; te kahe 'sanyAsiI ApIo rAja, te ApaNa saMghAta. kumara kahe "mata ehaNe rAja, asana karasyo mA eha'; tAlakuTa viSa kevu rAja, phAsIyA che valI eha. kumAraNA kahAthi upara rAja, vaNike asana kIddhA; suMdara lAgu pAra tA rAja, saghalu bhakhyaNa kIddha. khAI kari sutA sahu rAja, nIdrA kare tINIvAra; bhojana] sahunI upAchalA rAja, jagADe have kumAra. sAda karI kamare ghaNA rAja, navI bolyA lagAra; kumara AvI tAhAM juI rAja, te pAhato jama dvAra. kumara dekhI camakIo rAja, jo jo dhurtanA kAma; ghaNu sAvadhAna kumara thao rAja, kosuka dekhI taNe ThAma. 2 bhAI, 3 bhAi 4 bhAI 5 bhAI 6 bhAI, 7 bhAI 1. pAyA. ra pahoMcyo. For Personal & Private Use Only
Page #695
--------------------------------------------------------------------------
________________ 680 zAMtasaubhAgyajI kRta 8 bhAI 9 bhAI 10 bhAI, 11 bhAI, 12 bhAI, drava hato je vaNikaNo rAja, kumare saghalo lIddha; vaNikaputra jANIne rAja, kASTa bhelA te kIddha. kumAra ti[hAthI cAlI rAja, Avyo te aTavImAhe; sanyAsI unmArgathI rAja, ADA Ave tahe. Ayudha sajI AkarA rAja, bolAvyo kumAra; bhAInuM vera vALavA rAja, thAje have tu tayAra. bhujaMga cora te mArIo rAja, ama baMdhava thAya; avasara Ajano e malo rAja, avasara kema cukAya?. avasara nArI ghara rahe rAja, avasara vAjA vajAI; avasara mIta ja parikhII rAja, avasara gIta gavAya. sIMgAra kAmaNI avasare rAja, avasara bolo jAya; avasara cukyo muDha te rAja, ghaNu-ghaNu te pastAya. te mATe tumaNe kahu rAja, thajo ghaNuM sAvadhANa; pArakhu jo jo ApaNu rAja, malI che marda juvANa." kumAra hasINe bolIo rAja, "sAMbhala muDha! gamArI; kesarI nIdra vasa huI rAja, haraNa care tasa dvAra te mATe tumaNe kahyuM rAja, padhAro tumo ghera; vinItA vATa jotI hose rAja, pohatu baMdhavanuM vaira." catura te samajhe cItame rAja, jaDa kema jhovo na jAya; laDavAne kamara saMgathI rAja, taskara AkalA thAya. have suNajo valI vAtaDI rAja, Agala zuM have thAya?; zAMti kahe kamara jItase rAja, sAtamI DhAla kahevAya. 13 bhAI 14 bhAI 15 bhAI 16 bhAI 17 bhAI, 18 bhAI, 1. mAryo. For Personal & Private Use Only
Page #696
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsA 681 duhAH uchalatA cahudase phare, thIAraDA lapeTa; hAka mArI uTho jadA, kumara-taskara bheTA-bheTa. kumare bANa sAthe tIhAM, lAgu taskara Aya; marma sthANaka vAgu tadA, cora te dharaNI paDAya. DhAla 8, goDI pArasadarasaNado mAhArAya- desI. taskara dharaNImAM paDyo, lAgo marmano bANa; nIra vINA jIma mAchalo re, taDapaDe corataNe ThAma re. bhAI! tu balavaMto koI Avo balavaMta NA jANIo re tuja sama avara nA koI kumara prate taskara kahe re, "vAta suNo mujha bhAI!; kAma che eka tuma sArIkhu re, te karajo cita lAI re. 2 bhAI, sAmo parvata je ache re, DAve pAse joI; temAM guphA che mAharI re, vAta na jANe koI re. 3 bhAi, teha putrI che mAharI re, 5 anopama kAma; kRpA karI te upare re, paraNajo kahu chuM svAmI re. 4 bhAi. bIjo garatha che ghaNo re, te temaNe me dIddha; kola dIje eka vAtaNo re, te kAma tahakIka kIddha re. pa bhAI kRpA karI mujha upare re, mujhane dejo dAga; mRtaka pAmyo hu tuma hAthathI re, mAro puraNa bhAga re'. 6 bhAI, 1. dhana. 2. dAha. For Personal & Private Use Only
Page #697
--------------------------------------------------------------------------
________________ 682 prANa chuTA taskarataNA re, `vidha kIddhI rataNa ThAya; ratha jotarI tihAM thakA re, kumara te guphA bhaNI jAya re. mayaNamaMjarI kahe kaMtaNe re, 'jAvADyo teNe ThAma; ApaNu kAraja kIjIi re, pocIi ApaNane gAma re'. kumara kahe vInItA prate, 'kotuka joi teha; bAlIkA tehanI hAlIi re, joii teha geha re'. parvata sAhyo Avio re, guphA diThI taNIvAra; ubhA rahI bAraNe re, sAda kare che kumAra re. salA ughADI tehanI re, taskara putrI teha; rupe raMbhA sArakhI re, apaccharA hAre jaha re. rupa dekhI tehanuM re, vivala thao kumAra; jANe 'karu aMteurI re, rAkhu ehaNe gharabAre re.' phari-phari sanmukha jui, lapaTANo te kumAra; bhamara mohyo mAlatI re, kumara mohyo nAri re. mayaNamaMjarI cIta caMtave re, 'moha pAmyo bharatAra; nAri NayaNane Agale re, TakI na sake saMsAra re. eka nArI ne AMbalI re, mANasaNe mele dhuDI; DhagalAve durathI re, mAre nayaNa-trasula re. kaMta prate have vAravA re, bolI maMjarI tAma; 'lapaTa nA thii sAhIbA! re, mana rAkho nIja ThAma re. vIramatinI vAratA, suM vIsarI gai tuma teha?;' prema pasAyathI e kahI, DhAla AThamI puri eha re. 1. vidhi. 2. te sthAne. 3. dhuLamAM. For Personal & Private Use Only zAMtasaubhAgyajI kRta 7 bhAI 8 bhAi 9 bhAi 10 bhAi 11 bhAi 12 bhAi 13 bhAi. 14 bhAi 15 bhAi. 16 bhAi 17 bhAI
Page #698
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadata rAsa 683 duhA vIramatinI vAratA, ANyo cita majhAra; pItA ehano tumo mArio, kema peTA sudaNa majhAra?. visvAsa na kIje hano, e che taskara jAta; e varaNathI cetA rahe, lakSaNa catura sujAta'. mAnyu vayaNa nAritana, mana pherave kumAra; ratna amulaka Ate ghaNA, lIdhA guphA majhAra. bahulo lIddho dAyajo, ratha bhario teNe thANa; hAra sarmapyo tanu bhaNI, kumare lIddha kabANa. DhAla 9, pyAro lAgere sAhibA- dezI. hAre lAlA kumare ratha kheDIla, AvyA aTavImAhe re; punyavaMta nara pada dhare, drarva male bahu tAhe re lAla. suNajo bhaviyaNa! vAtaDI. aTavImAhe AvI, mayagala mAhA vIkarAla re; suMDa pracaMDa karIne Akaro, moDato taruvara lAla re lAla. 2 suNajo. zRMgala gaDhavI gAjato, e te chAjato mada-unmAda re; dhAto dhiMgaDa dhasamasI, vana gajAve kari nAda re lAla. 3 suNajo. galalATa karato ati ghaNo, kope dharine dhyAva re; rose bharANo ati ghaNo, ati ujAto Ava re lAla. 4 suNajo. ratha pekhI caDhyo kopane, mAraNa thAo kAja re; mayaNamaMjarII dITho taDA, "svAmI! Ave che gajarAja re lAla. pa suNajo. 1. peThA. 6. thara. 3. ati. 4. bhayaMkara, 5. zobhato. 6. moTo, jabaradasta, puSTa. 7. doDato. For Personal & Private Use Only
Page #699
--------------------------------------------------------------------------
________________ 684 zAMtasaubhAgyajI kRta mayagala dITho Avato, kumara thao sAvadhyANa re; hIyaDe dhIraja rAkhIne, tIhAM saja kIddho kabANa re lAla. 6 suNajo. sIdhrapaNe ratha kheDIo, mayagala dhAo tAma re; rIsa bharANo ati ghaNo, ghAu haNavANe kAma re lAla. 7 suNajo. samIpe gaja AvIo, tava kumara kare abhyAsa re; bANa sAdhu tIhAM thakI, vAgu kuMbhasthala ThAma re lAla. 8 suNajo. marmano bANa je vAgIo, mayagala pADI cIsa re; vedanA upANI ati ghaNI, pachADe valI sIsI re lAla. 9 suNajo. dharaNI paDo mayagala tadA, jIma zRMgala tuTe tAma re; unmada mayagala bhAgIla, dharaNI paDo teNe ThAma re lAla. 10 suNajo. kumare dITho gaja paDo, Agala cAle behare; kosa be cAra AvyA jase, ehave 'TaTaNI nIrakhe tehare lAla. 11 suNajo. viSama diThI jAyagA, dIsatI mAho vakarAla re; bahu pure kari gAjati, e chAjati mada bhara bAla re lAla. 12 suNajo. evI TaTaNI dekhIne, maMjarI bole tAma re; mayagalane tumo vasya karo, paNa nadi utarasyo kema?re lAla. 13 suNajo. kumara kahe "suNa kAmaNI!, caMtA na karo koI re; koika akala banAsuM, utarasuM ApaNa soya re lAla. 14 suNajo. akala jo jo kumAraNI, kima utarase valI ehare; zAMta vaDe bIjA khaMDaNI, navamI DhAla huI ehare lAla. 15 suNajo. 1. sAkaLa. 2. taTinI=nadI. 3. banAvIzuM, calAvIzuM. For Personal & Private Use Only
Page #700
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadata rAsa. 685 duhA taTaNImAM taruvara acha, dIse musala pramANa; dora bAMdhI taNe DAlathI, kumara te sAha sujANa. dora grahaNe utare, nadi jovA kumAra; pANi cAlaNa karI, utarIo pelI pAra. vanItA utArI tIhAM, ratha utArIo tehaH akala karI jugataSNu, sukhe utarIyA beTha. DhAlaH 10, A che lAla-dezI. ratha jotarIo taNIvAra, cAle have kumAra, A che lAla, nadi olaMdhI AghA saMcare jI; pAmyA sarovara pAla, suMdara taruvara DAla, A che lAla, bhojaNa kAja kumara utare che. 1 nIpajAvA valI bhAta, paDI gaI tIhA rAta, A che lAla, vanamAM vAso kumara tIhAM kare che; kesarI vana majhAra, sAMbhale rAjakumAra, A che lAla, unmAda karI nAda tIhAM ucare jI. 2 vinItA kahe tAma, "have zuM karasyo? svAmI, A che lAla, e kesarI gAje ghaNo jI; akala kIje svAmI, ApaNu sIjhe kAma, A che lAla, bhaya Tale e ApaNo" jI. 3 cakamaka pADe tAma, vaNi karo taNe ThAma, A che lAla, vaNeNe AdhAre beThA tIhAM jI; kesarI karato nAda, mada jharato unmAda, A che lAla, bacopakhe perA mAre tIhAM jI. 4 avasara pAmI kumAra, khece bANa tInIvAra, A che lAla, pahale bANe kesarI haNo jI; hAtha Tharo muja teha, mRtaka pAmyo eha, A che lAla, bhaya nIvAro ApaNo jI. 5 prabhAta huo tAma, Agala kheDe tAma, A che lAla, Agala tihAMthI cAlIo jI; dekhe driSTa sApa, jANe purva pApa, A che lAla, jhAlA nAkhato Avio jI. 6 1. banAvatA. 2. bhojana. 3. agni karyo. 4. agnine 5. cAre bAju AMTA lagAve. For Personal & Private Use Only
Page #701
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAMtasaubhAgyajI kRta labakAve do jIha, jaNa jItI valI bAha, A che lAla, loyaNa tasa vikarAlaDA jI; kAlI-varaNI deha, jIma aMdhAro meha, A che A lAla, sIghrapaNe te Avato jI. mastaka dharato Topa manamAM atihe kopa, A che lAla, kumara sAmo Avi dhasI jI; dhanuSa sAraMga bANa, sAdhe sAha sujANa, A che lAla, ardha bANa khece kasI jI. 686 phaNa chedI tINIvAra, vedaNa hui apAra, A che lAla, nAga te maraNa pAmIo jI; tIhAMthI kheDe kumAra, prAkrama dekhe NAra, A che lAla, tIhAMthI AghA saMcare jI. 9 aTavI ulaMghI teha, AvyA samI seDhe beha, A che lAla, bhojana kAje tIhAM utare jI; 10 7 taskaranuM che gAma, cora palI taNe [ThAma], A che lAla, arjuna pati pallI dhaNI jI; cakSu dase parvata teha, mAraga cAle teha, A che lAla, DuMgarA vace mAraga bhaNI jI. 11 viSama che te ghATa, tIhAM nesare vATa, A che lAla, taskara vase tIhAM bhalabhalA jI; dasamI e kahI DhAla, Agala sau che khAla?, A che lAla, zAMta kahe jo jo kumaraNI kalA jI. 12 1067 8 For Personal & Private Use Only
Page #702
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsA 687 duhA sanyAsI pe taskarA, vAMse paDA tI cAra; teha bhagaNI tIhAM Avine, baMdhavane kahe vicAra. 'tuma verI baMdhavataNo, choche che parivAra; dhana lIdho tuma baMdhavataNo, leI kare che vIhAra. te mATe tamane kahu, mATipaNu karo tumo Aja; vaira lIje baMdhavataNu, uTho garIbanIvAja". arjunapati tava sAMbhalI, kopo te taNIvAra; sajAI ekaThI kare, saja karo parivAra. DhAlaH - 11, ghoDi AI tArA dezamAM- dezI. coraNe ekaThA melave taskarajI, jovarAve tiNIvAra to arjanapati ima bolIo taskarajI; vAta suNo eka mAharI taskarajI, ANI rudaya majhAra ho arjanapati.. bhalA thajo mATi tumo taskarajI, nekalajo jodha juvANa ho arjanapati; mATIpaNu tumhAraDu taskarajI, ThakarANA valI jANa ho arjanapati.. core beThA phalatA taskarajI, kAma paDI che Aja... ho arjanapati; taskara valutu bolIyA taskarajI, "sAMbhalo garIbanIvAja! ho arjunapati sAMbhalo ThAkurajI. taskara gayA che khATavA ThAkurajI, evaDo nathI parivAra ho arjanapati; kaho te hakama "vajAvida ThAkurajI, A ubho che parivAra" ho arjanapati.. 0 0 0 ja 1. oche. 2. sAmagrI. 3. marda, bahAdUra. 4. moTAInA rokavALA. 5. bajAvIe, pAlana karIe. For Personal & Private Use Only
Page #703
--------------------------------------------------------------------------
________________ 688 zAMta saubhAgyajI kRta choche parivAra laIne taskarajI, Ave aTavimAhe ho arjanapati; ghuMghara-ghaTA vAje tIDAM taskarajI, sAMbhalIyA taskara tyAhe ho arjanapati. 5 vinItAI dekhI karI taskarajI, cite rudaya majhAra ho; "A saMkaTa e moTako' taskarajI, rudana kare tInIvAra ho. kumAra kahe vinItA prate taskarajI, "kIse vicAre roya? ho; su dukha tujhane sAMbhare taskarajI, hayaDe sAMbharu koya?" ho. uMcu jone bhAkhII bhAmaNIjI, mukhathI vacana bola ho; sAcI bhAkho vAtaDI bhAmaNIjI, kapaTa hoyaDAno khola" ho. vinItA kahe "tumo sAMbhalo sADIbajI!, suM pUcho cho vAta? ho; taskara AvyA bahu malI sAhIbajI, e caMtA mujha jAta ho . kesarI-nAga nIvArIka sAhIbajI, mAriu mayamata teha ho tamo jAte cho ekalA sAhIbajI, e bahu malIyA che eha ho. 10 'upAya karIzuM evo bhAmaNIjI, jItIzuM eha parivAra" ho; kumare matasI kelavI taskarajI, 'tumo sajo sola zRMgAra" ho. AbhuSaNa rataNe jaDA sAhIbajI, peharAvA tINIvAra ho; adabhuta vastra peharAvII taskarajI, dIpe accharI nAra ho. ratha AgaLa besArIne sAhIbajI, pUThe beTho kumAra ho; dhanuSabANa muThe grahI kumarajI, mana samarI kiratAra ho. ratha samipe te AviA taskarajI, dIThI nAri teha ho; jANI suMdarI apaccharA taskarajI, viSayano lAlaci teha ho. 1. ghaMTaDI. 2. apsarA. For Personal & Private Use Only
Page #704
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsA 689 . sakala senane ima kahe taskarajI, "sAMbhalA morI tame vAta ho; joI vIcArIne nAkhajo taskarajI, rekhA karatA strInI ghAta ho arjanapati. 15 akala karIsu evI taskarajI, haNIsuM e kumAra ho; e ramaNI ame rAkhasuM taskara', karIsuM gharanI nAra' to arjanapati16 suNajo bhavi! tumo vAtaDI taskarajI, kumara laTe maMgalamAla ho; zAMtasobhAgya kahe pUnathI taskarajI, e kahI IgyAramI DhAla to arjanapati17 1. rakhe. 2. pUNyathI. For Personal & Private Use Only
Page #705
--------------------------------------------------------------------------
________________ 690 zAMta saubhAgyajI kRta duhAra mata haNo vanItA prate, haNajo ehasuM kumAra; cAlavaNI karajo tIraNI, kahu chuM e vIcAra.'. "copa malla caudase phare, ratha samIpe Aya; kara dharI karavAlasuM, bANano mehu varasAya. DhAla - 12, ApadI cAMdalIyAnI desI. kolI cau dase taravarIyA, sastra bAMdhi DhAla Agala ghariyA; ratha pachavaDi pharIyA ho bhavIyaNa. taskare diThI vanItA ema, vAdhyo virahaNa lAgo prema; bANa hu nAkhu kema?' ho bhavIyaNa. aNI pare pati kare vIcAra, avasara pAmyo teha kumAra; khIce bANa tInIvAra ho bhavIyaNa. arjunapatine vAge tAma, dharaNI paDo te teNe ThAma; mucha pAmo asarAma ho bhavIyaNa. dharaNI paDo taskara tInIvAra, hAka mAri uTho kumAra; taskara haNIyA apAra ho bhavIyaNa. kolI bhAgA cahu dase jAya, jIta nIsANa tIhA vajAya; punyathI sava sukha thAya to bhaviyaNa. jataH- vane rAkhe .... kumara poho vasaMtapura vATa, olaMgho sabalo viSama ghATa; sukhe vehe che be vATa ho bhaviyaNa. 1. cogAnamAM. 2. cAre dizAmAM. 3. megha, varasAda. 4. ubharAyA, ToLe maLyA. For Personal & Private Use Only
Page #706
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 691 have paraNI ja rAjakumArI, vAta suNajo te suvIcAri; paMtha vahe suvicArI ho bhavayaNa. kumarANI te juI che vATa, svAmI vInA te kara ucATa; paMtha vahe che dala ghATa ho bhavIyaNa. vasaMtapura pohato jINI vAra, khabara pohatI rAjaduAra; harakhI dhAraNI nAra ho bhavIyaNa. vAjItra nIsANa vajaDAve, uchava tIhAM rAja karAve; kumaraNe sAmo Ave to bhavAyaNa. uchava sahIta rAjA Ave, kumara nA diTho najara na Ave; tava dalanAyakane bolAve to bhaviyaNa. kaTaka dIse ati sanura, cAlatu dIse pANIne pura; kumara nA dIse sUra ho bhavIyaNa. kumaranuM mukhaDu dekhAvo, gopavI rahyo tIhAMthI teDAvo; sIdhrapaNe tamo jAvo ho bhavIyaNa. rAjAnI Ima sAMbhalI vANI, dalanAyaka bolo avasara jANI; "sAMbhala tu guNa khANI ho rAjA. sIkha dIddhI sasare tINIvAra, deza diddhA caMpApura bAra; tIhAM sudhI hatA kumAra ho rAjA. "huM jAisa nagara majhAra, ekAkI paNa kheDA kumAra; hu jAisa gusse darabAra" ho rAjA. 1. sainya. 2. samUha. 3. senApati. For Personal & Private Use Only
Page #707
--------------------------------------------------------------------------
________________ 692 ima kahIne cAlA kumAra, ame kIddho tIhAMthI vIhAra; pache nA jAnu vIcAra'ho rAjA. DhAla bAramI purI thAye, kumAraNo saMbaMdha kahavAye; sAMtasobhAgya guNa gAve ho bhavIyaNa. For Personal & Private Use Only zAMtasaubhAgyajI kRta 18 19
Page #708
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsA 693 hIH dalanAyakanI suNI vAratA, rAjAI karI vIcAra; kumAranI khabara joyavA, rAye muko azvavAra. rAjakumarI leI karI, AvyA nagara majhAra; pAya praNamI sAsutaNA, dIddho garatha apAra. DhAla - 13, rAga-mAsaNI. rAjA mana ucATa re kumara nIrakhavA, kumara taNI koI suddha kahe e; e putrataNo vIjAga re mAtAne mana ghaNo, kumara taNI vATa joi rahe e. 1 lokataNe puche vAtaDI re kumaranI, koI lo upagAra mAnI sahu tehaNo e; Apu lAkha pasAya re sovana dIuM, jIbhaDI dArIndra dura karu hu tehaNo e. 2 eka kahe "bhulo paMtha re ratha kheDIo, aTavImAhe Avio e; eka kahe aTavImAhe re bhaya moTA sahI, kumaraNe jIva vINAsIo e. 3 eka kahe kesarI tAhe re vanamahi rahe, te kayAMthI AvI sake? e; valI rahe che vanamAhe mayamatta moTako, te Agala casakI navI sake e. 4 Ima sahu ko kare vIcAra re rAta-dIvasa, valI vanamAhe jotA phare e; vistarI vAta vIseSa re deza-videzamAM, kumaraNI khabara te kare e. pa iNe avasara ratha eka re dITho, Avato sIdhrapaNe Ave vahI e; saravara kerI pAla Avi utarIo, olakho kumaraNe sahI e. 6 rAya bhuvanamAM te doDatA AviyA, vadhAmaNI khIddhI rAjA bhaNI e; agaDadatta kumAra prabhujI! AvIyA', khabara pAmyA jasanataNI e. 7 1. bheTa-sogAda, kRpAdAna. 2. utsavanI, AnaMdanI. For Personal & Private Use Only
Page #709
--------------------------------------------------------------------------
________________ 694 zAMtasaubhAgyajI kRta ApyA lAkha pasAya re ulaTa ati ghaNo, mugaTa rahIta vastra ApIyA e; dAridra kIddha dura re rAjAe tehaNo, sajana sahu harakhIyA e. 8 dhAraNI sAMbhalI vAta AvAgamana putraNo valasIta aMga ja tehaNo e; sanmukha Ayo rAya sakala sainya paravaro, uchava kIdho ati ghaNo e. 9 subha muhurta tAma nagara pravesa kIyo, jAcakane dAna ApIu e; rAya dIddho mAna kumaraNe ghaNo, grAsa pItANo ApI e. 10 mAtAnA praName pAya re ulaTa ati ghaNo, haya-gaya bAraNe gahaga e; dekhI rIddha apAra re dekhI kudarataNI, dhAraNI mAtA Ima kahe che. 11 kahAMthI pAmo tu rIddhI? vAta sahu kahI, sAMbhalI vAtaNe harakhIyA e; vyavahAriyA cAra vATe ja maraNa gayA, garatha je Ape ugAriyA e. 12 vAMsalI bharI jehare sovana tehaNI, putra tehaNA teDAvIyA e; te Agala vAta re mAMDIne te kahI, dAma gaNIne ApIyA e." 13 vaNIka sAMbhalI tAma re pItAnI vAratA, "dhana-dhana" kumarane kahe e; kahi e teramI DhAla re zAMta saubhAgya kahe, punyathI sIyasukha lahe e. 14 ' * * ' 17 For Personal & Private Use Only
Page #710
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 695 duhIH punyathI sIvasukha lahe, purve lila-valAsa; puje manavaMchita phale, puje pApa vinAsa. punya karo tame prANIyA, pAmyo sukha saMpata; alIya vIghana dure Tale, ArAdhyo eka cIta. DhAla - 14, pesAro purame kIo-desI. kumara kahe rAjA prate, "svAmI! vacana avadhAra; mANa mohota mujha ApIi, kahu chuM karI manohAra. | gumANa na dhAro prANIyA! re AMkaNI. mujha pItAtaNo vairI rahe, teDAvo tame svAma; vaira lIje pItAtanuM, eTaluM kIje kAma. 2 gumANa, sabhA samakSa bole tIhA, "e kahI jugatI vAta'; rAya vIcArI Ima kahe, "Avajo tumo prabhAta'. 3 gumANa, rAye anucara mokalo, abhaMgasene tIvAra; vaira levAne jAgIo, e agaDadattakumAra. 4 gumANa, te mATe saja thaI tumo, Avajo vehalA kAla'; abhaMgasena tava sAMbhalI, peTamAM paDI tava phAla. 5 gumANa, abhaMgasena Ave tIhAM, Ayudha sajI taNI[vAra]; sabhA samasta praNamI karI, nRpaNe kIdho juhAra. 6 gumANa, agaDadata kumAra Avo vahI, samarI nI devI nAma; Ayuddha purI kasakasI, nRpaNe kIddhI salAma. 7 gumANa, 1. apriya, aniSTa. For Personal & Private Use Only
Page #711
--------------------------------------------------------------------------
________________ 696 zAMtasaubhAgyajI kRtA 8 gumANa, 9 gumANa, 10 gumANa 11 gumANa, - 12 gumANa kautukA ya jovA bhalo, lAkha game tINIvAra; loka mukhathI Ima kahe, "e che laghu kumAra. abhaMgasena pracaMDa ache, kumara che sukamAla'; eka kahe "gaja moTako, kesarI nAnu bAla. sahastra game jo mRgalA, Avi male taNe kAma; kesarI nAda vajAvIne, huI samaratha jAma." e desI che moTako, balavaMta hIna gamAra; kalAvaMta dasi moTako, agaDadara kumAra. malajuddhanI pare AthaDe, bhRguTI bhAla caDhAya; muSTI prahAra eka-ekaNe, dII ghAya cukAya. abhaMgasena kara dharI, nAkhe sAmI kumAra; DhAla upare te AthaDe, cukavII kumAra. rIsa bharI nAkhe tadA, agaDadattakumAra; abhaMgasena na mArIuM, dIdho marmano prahAra. rIddha hatI je abhaMganI, rAI kumarane dIddha; pItAtanuM vera vAlIuM, jagamAM bahulo jasa lIddha. Dhola-dadAme vAjate, kumara Avyo ghere; mAvaDI vadhAve motIDe, vAlI Avyo vaira. pItAtaNI je padavI, lIddhI rAjakumAra; codimI DhAle pAmIo, zAMte jaya jayakAra. 13 gumANa, 14 gumANa0 15 gumANa, 16 gumANa 17 gumANa, 1. nagAru. For Personal & Private Use Only
Page #712
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 697 duhIH sukha bhogave kumAra tIhAM, pAmI punya pasAya; jIma vaMdhyAcala hAthIe, kela kare vana rAya. rAjakuMyarI sAsu ghare, bhagata kare cita lAya; mayaNamaMjarIsu labadho rahe, bhamaro mAlatI lapaTAya. DhAla - 15, suratI agaDadatta tIhAM sukha bhogave pAmI puraNa pasAya, mayaNamaMjarIsu lubadho rahe navi jANe dIna-rAya; udaya karma java jAgIya bhIyI bhIka jAya, pragaTe punya potAtanuM tAhare nava-nIddha thAya. jata - savegammavimui........ eka dina Indra moTochava hose te vanamA, nagara paDayo vAjAvIyo phIDA karajo tyAhe; nara-nArI! sahuko malI jAjo vana majhAra, anAdika nIpAvajo navI rahajo ghara-bAra. sAMjha samIpe Avajo rahajo dIna suddhi tyAMha," loka te sAMbhalIne cAlIo AvIo te vanyamAhe; rAjAdika parivAranuM Avyo vana majhAra, mayaNamaMjarI Avio agaDadattakumAra. vividha phrIDA kare bhAtasu citanuM loka te vanamA, ehave ravI paMthala AvIo AthamIne tAhe; mAhAjana prate rAjA kahe "sAMbhalo morI vAta, baha velA vanamAhe rahA cAlo ApaNane sAta." 1. lubdha. 2. nize, nakki. 3. bhIkha mAMgavA javuM paDe. 4. taiyAra karajo. 5. sthaLe, astAcala para. For Personal & Private Use Only
Page #713
--------------------------------------------------------------------------
________________ 698 vanamADethI AvIyA loka te nagara majhAra, rAjAdIka paNa AviA potAno lei parIvAra; dhAraNI kahe kumara prate 'cAlo nagara majhAra'. vayaNa ehavuM sAMbhalI bolIo agaDadattakumAra. 'tumo padhAro mAtajI! leI surasuMdarI nAra, pachavADethI hu AvatuM vacana mAno suvicAra'; sIkha dIdvI mAtA prate kumare te taNIvAra, vanamATe kumara rahyo sAthe maMjarI nArI. DAle bAMdhi hicolaDo hice strI-bharatAra, iNe avasara kautuka tIhAM te suNajo suvIcAra; iNe avasara vidyAdhara Ave AkAse soya, saMga lIddhI vanItA prate udyAna suMdara joya. vInItA tehanI sArI apacAri ghaNu teha, khecara manamAhe jANine chaTakI de che cheha; 'kAMi jANe ehaNe pheDu ehaNo nAma, rIsa kare pItA mujha prate "e zuM kIdhu kAma?.'' dIna-vacana karI bhAkhatI kaMta prate tINIvAra, 'abalA upara kRpA karo mujha vacana avadhAra; vAMka paDo svAmI! mujhataNo 'bagaso garIbanIvAja!, hu chu abalA tuma taNI bAMha grahe kI lAja. cAkara cuke cAkarI svAmI nA cuko jAya, ava]guNa khamajo mujhataNo mAno tumo mAhArAya!;' khecara manamAMhe vicArIne kusama kare samudAya, caraNamAhe bhelIne guMDukaDo banAya. 1. vyabhicArI. 2. vizvAsamAM rAkhI mArI nAkhavuM, aMta ANavo. 3. nAza karI nAkhuM, maTADuM. 4. mApha karo. zAMtasaubhAgyajI kRta For Personal & Private Use Only 5 6 jI 9 10
Page #714
--------------------------------------------------------------------------
________________ 699 agaDadana rAsa phulataNo taNe guthIo daDo khecarI tAma, nAnaDo sApa banAvIyo khecara nArIne kAma; panaramI DhAle bhAkhIyo rAkhIo kumara vanamAMhe, sAtasobhAgya kahe tumo sAMbhalo kotuka thAse tyAd. 1 1 For Personal & Private Use Only
Page #715
--------------------------------------------------------------------------
________________ 700 zAMtasaubhAgyajI kRtA duhA khecara daDo kara grahI, Ape nArIne tAma; vinItAI kara pasArIne, lIu kusamadaDo taNe ThAma. kSaNa eka nArI kara grahI, nAkhe mahiala heTha; daMpatI "krUDA tIhAM kare, kumaraNI pIDao dTha. DhAla - 16, mAru mana mohore viprA naMdasu-desI. aMbarathI paDIu re kusamadaDo sahI re, agaDadatta dITho kumAra; vismaya pAmI re manamAhe ciMtave re, manamA paDIu vicAra. bhavi! tumo suNajo re karma viDaMbanA re, karma nA chuTe koya; kuNa raMka rANo re jagamAM ja avataro? re, tIrthaMkara paNa joya. 2 bhavi. karmanA joge re kumara te kara grahI re, suMdara dITho te; parimala mahake re kasama sobhA ghaNI re, vIvIdha prakAra guMtheha. 3 bhavi suMdara dITho nArine ApIo re, lIdho vanItAI tAma; nAke aDADe re vanItA jetale re, sarpa DasI taNe ThAma. 4 bhavi. cIsa pADIne re vanItA khole paDI re, aceta thaI taNIvAra; zugala tuTe re dharaNI te paDI re, dekhe agaDadattakumAra. 5 bhavi. kumara te dekhI re "hA!hA!hA!' kare re, cIMtAI paDIu tAma; kusama phITI re sA te nekalo re, kumara dekhe teNe ThAma. kumara jhare re viraha vIrogIo re. maMtraNe bhAre kumare bahu karA re, viSa Na khase trala mAta; mRtaka jANI re kumara Talavale re, saMbhAre pUrvanI vAta. 7 kumara0 1. UMDA. 2. sApa. 3. taba-tyAre For Personal & Private Use Only
Page #716
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 701 8 kumara0 9 kumara0 10 kumara 11 kumara0 12 kumAra AMkhaDIyA roI re hove rAtaDI re, valI-valI kare vilApa; mastaka kuTe re nRpasuta ANe re, tana vyApo tana tApa. nayaNasulaNI! re melo ApI re, tujha mukha-caMda dekhADa; jIma sukha pAme re nayaNa kacoraDA re, purava prIta saMbhAla. ane guNavaMtI! re guNane doraDe re, bAMdhyo mujha "mana sAha; bIje ThAme te jaI navi sake re, nIzadIna rahe tujha sAhe. vAta nA suhAve re mujhane koNI re, nA sukAI guNa gIta; hIyAmAhe re vasI rahI goraDI re, vIsare nahI mujha prIta. me manamAMhe jANu ghara thAyase re, taraNA upara treta; deva agaro dekhI navi sake re, saguNa mANasa saneha. aganI vijoge mujha tana parajale re, "saMce dIrIsANa te; 'tADhika pAmeu nava pala huve re, vAdhe adhika saneha'. mohaNe karma re kumara Tasavale re, mRtaka paDI che nAra; magaranI poli re baMdha save karI re, cau dese pharI kumAra. mRtaka khaMdhe re kumara laI phare re, mohaNI aMdhA te; Aya upAya re kumare bahu karI re, viSa na vale teha. ehane sAthe re huM paNa nizca mare," aNI para kare vicAra; ekaThA melA re lAkaDA teNe sahI re, balavA teha kumAra. cetaNe khaDakI re kumare be jaNA re, mohaNI moTI jaMjAla; solamI thaI re kumarane jhuratA re, zAMta kahe puri DhAla. 13 kumara0 14 kumara0 15 kumAra 16 kumAra 17 kumara0 1. manane. 2. pakaDIne. 3. sAthe. 4. asvasthapaNu, becenI. pa. siMce. 6. TADhaka, zItalatA. 7. mohanIyathI. 8. cittAno. For Personal & Private Use Only
Page #717
--------------------------------------------------------------------------
________________ 702 duSTAH kASTa cau dase bhalA kIyA, peTho vInItA lei; aganI lagADe cahudase, vidyAdhara dekhe teha. vidyAdhara mana ciMtave, 'akAraja kare che eha'; gagaNathI heTho utare, sIkhAmaNa devA teha. nArii kei nara chetarA rAjeMdramorA, kehatA nAve pAra ho; iMdrAdika paNa sArIkhA rAjeMdramorA, tehaNe bholave nAra ho. DhAlaH- 17, jhInAmAru kalahaDI jhIkAra ho-dezI. vidyAdhara tIhAM AvIo rAjeMdra morA, bhAkhe kumaraNe tAma ho; 'catura thai ne suM kare? rAjeMdra morA, e akAraja kAma ho. tujhane kahu chuM vAta ja lahu chu strItaNI rAjeMdra morA, nA mara nArIne kAja ho. 1 2 tujhane 3 tujhane te mATe tujhane kahu rAjeMdramorA, nekala tu have bAra' ho; kumara vade khecara prate rAjeMdramorA, 'strI sAthe sneha apAra ho. "vInItA uThe jo ihAM thakI rAjeMdramorA, hu urdu to'' naradhAra ho; maravu vInItA saMgatI rAjeMdramorA, bhAkhe ima kumAra ho. khecare jIvatI tIDAM karI rAjeMdramorA, mayaNamaMjarI tAma ho; ralIyAyata kumara thao rAjeMdramorA, uThIne kIddhI salAma ho. vIdyAdhara valatu kahe rAjeMdramorA, 'evaDo prema apAra ho; nArii moho je rahe rAjeMdramorA, te raDavaDe saMsAra ho. nAri [nI]Thura jAte hove rAjeMdramorA, sAci mANaje vAta ho; purava vAta nAritaNI rAjeMdramorA, bhAkhyo taNe avadAta ho. 1. bhegA karyA=ekaThA karyA. 2. nirdhAra. 3. jAtathI, svabhAvathI. 4. teNe. zAMtasaubhAgyajI kRta For Personal & Private Use Only 1 2 4 tujhane 5 tujhane 6 tujhane 7 tujhane
Page #718
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 703 8 tujhane. te mATe tamane kahu rAjeMdramorA, nArIno so visAsa? ho; ketA nara ramADIyA rAjeMdramorA, ketA gayA nIrAsa" ho. jataH- ekaku dhAvata uraku ve0 tujhane kahu vAratA rAjeMdramorA, sAMbhala deI kAna ho; hoyaDA mATe dhAraje rAjeMdramorA, hIyaDAmAM ANaje jJAna ho. 9 tujhane. baMga desa sohAmaNo rAjeMdramorA, bhujabala nAme rAya ho; pradhyAna tehano caDo rAjeMdramorA, trIkama nAma kehavAya ho. 10 tujhane ghara jAI trIkama valI rAjeMdramorA, rAyA bhAkhe tAma ho; nArI carItra janAvavA rAcaMdramorA, 'gAha kahe taNe ThAma ho. 11 tujhane0 duho - trIkama trIyA na dhirII, sosara chaDe deha; nadI kinAre "khaDA, kadI seve kadi samUla leha. trIkama valato ema kahe rAjeMdramorA, "esA bhAkho vayaNa ho; ArisA baMba dekhIu rAjeMdramorA, trIjo nA dITho saiNa' ho. 12 tujhane. rAjA zravaNe ima suNI rAjeMdramorA, pArakhu karavA nAra ho; sogaThA pAsA magAvIyA rAjeMdramorA, phriIDA karavA sAra ho. 13 tujhane. 'hAra-jIta paraThIyA rAjeMdramorA, game te mAMgo rAya ho; 'praraThI beThA UMDavA rAjeMdramorA, trIkama sukhe le rAya ho. 14 tujhane. trIkama hAro rAyanuM rAjeMdramorA, vicAra mAge rAya ho; "hAM beThA vinItA tanu rAjeMdramorA, mastaka bahAM magAya ho. 15 tujhane. 1. gAthA. 2. strIo. 3. ciMtA, valavalATa. 4. kinAre. 5. vRkSo. 6. mUla sahita. 7. nizcita karI, sthApita karI. 8. zarata karIne. For Personal & Private Use Only
Page #719
--------------------------------------------------------------------------
________________ 704 rAjAnuM vacana suNI rAjeMdramorA, vicAre trIkama tAma ho; 'rAinA mukhathakI rAjeMdramorA, kema rahase mujha mAma?' ho. anucara trIkama mokale rAjeMdramorA, 'kahajo eha vicAra ho; IDatA nRpasuM hArIo rAjeMdramorA, mastaka mAMgu nAra' ho. anucara tIhAMthI avio rAjeMdramorA, praNamI tehaNA pAya ho; zAMta kahe e DhAlamAM rAjeMdramorA, e sataramI kahevAya ho. For Personal & Private Use Only zAMtasaubhAgyajI kRta 16 tujhane 17 tujhane 18 tujhane
Page #720
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadA rAsa 705 duhIH 2 vinItA anucara Avi Ima kaho, bhAkho savi varataMta; tuma sIsa Alo mujha prate, mAMge che tuma kaMta. te mATe sIgha thaI tumo, mujhane karo vidyAya; vATa juI svAmI mujhataNI, jaI praNamu pAya.' DhAla - 18, vINItA veSTine vena-desI. nAri vIcAre citamAM, ANI ANI mana saMdeha re; sa kAraNa hoDa paDI?, kAraNa kAIka eho re. vinItA jAte re kapaTaNI, navi lAho tAsa carIto re; mIThA bolI re padamaNI, kapaTa bharI che cIto re. pArakhu jovA re mujhatanu, mAMgo cho mujha sIso re; pArakhu dekhADu re kaMtane, bhalu karase jagadIso re. ima vIcArIne te kare hAthamAM, lIdho karavAlo re; mastaka] chadIna te kare, mukI-mukI sovanathAlo re. anucara AvIne ApIyo, trIkamane valI tAma re; rAyane Agala mukIyo, trIkame kIddhI salAma re. trIkama ghare padhArIyA, Avo Avo rAjAI tAma re; sIsa ThAma besArIne, pragaTa kare teNe ThAma re. kabI kaNayarInI mArI, A beThI thaI tava nAro re; trIkama dekhI camakIo, rAya Avyo darabAro re. 3 vinItA 4 vinItA. pa vinItA 6 vinItA. 7 vinItA 1. vidAya. 2. chedIne. 3. kAMbI- soTI. 4. kaNeranI. For Personal & Private Use Only
Page #721
--------------------------------------------------------------------------
________________ 706 trIkama kahe nArine, 'sabalI rAkhI te mAma, prIta kharI mai aTakalI, jagamAM rAkhu te nAma' re. ima karatA keTalA dIna, nIgamIyA tyAae re; trIkama-trIyA re khelavA, ana puruSasu jAhe re. jAra-puruSasu te rame, navi jANe trIkama vAta re; caDasa lAgo tehaNe, vInItA kapaTaNI jAta re. roga upano puruSane, kIddhA bahulA upAya re; oSadha-veSadha bahu karA, roga te kIse na jAya re. vaidya kahe 'sAMbhalo tumo, lohI trIkamanu Ave re; copaDo lAvIne ehaNo, to roga ehano jAve' re. sAMbhalI vAta ja tehaNI, vAta rIdayamAMhe rAkhI re; jovAne Ave trIkama-trIyA, vAta saghalI tene bhAkhI re. 'e vAta ja ketalI? karu karu h e kAma're; vinItA ghera AvIne, rudaya vIcAre tAma re. 'jIvatI kIddhI mujha prate, jIvato karase valI eha re; *hADa kusala e vAtane,' ima vIcAre teha re. sajAi suto trIkamo, AvI AvI vInItA nAro re; kaToro hAthamAM te grahI, ghAta kIddho bharatAro re. visAsa nArIno je kare, vaDo-vaDo teha gamAro re; DhAla aThAramI e kahI, zAMta kahe ima vIcAro re. 1. nakki karI. 2. anya. 3. casako, lata. vyasana. 4. ghaNuM ja. For Personal & Private Use Only zAMtasaubhAgyajI kRta 8 vinItA 9 vinItA 10 vinItA0 11 vinItA 12 vinItA 13 vinItA 14 vinItA 15 vinItA0 16 vinItA 17 vinItA
Page #722
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa duhAH ghAta karI bharatArano, Avi mItrane pAsa; rudhIra lo bharatAranu, lAvI chu suvillAsa. pAchi pharI Avi ghare, trIkamaNI kare saMbhAla; kuDa-kapaTanI kothalI, sora ka[] tatakAla. DhAlaH- 19, ho matavAle sAjaNa-dezI. 1phaMda mAMDo vInItAi iso, 'dhAo-dhAo vAramAM lAvo re; cora graho mujha bharatAraNo, nRpaNe khabara karAvo' re. phaMda jo jo nAritaNo, koi na lahe pAra re; vAta je nagaramAM vIstarI, pohatI rAja-duddhA(vA)ra re. rAjA suNIne Avio, Avio mAhAjaNa sAro re; rAjA prati mAhAjaNa kahe, 'karuNA karI kaSTa nIvAro' re. dhaDa upara sIsa mADIo, rAye kIddho upAyo re; avadha hita savA poharaNI, jIvato e navI thAyo re. kolAhala thoyo sehamarAM, 'vidyAvata teDAyo re; drarva Apu valI tehaNe, je koi ehaNe jIvAyo're. nAri kahe 'suNo rAjIyA! balavu prItama sAthe re; jagamAM nahe prItama koine, te jIvu anAtha're. cAlI *surI thavAne kAje, cArItra potAnuM jANe re; vacana bhAkhA loke ghaNA, te paNa koi nA mANe re. 1. DhoMga. 2. dvAre. 3. jIvavuM. 4. satI. For Personal & Private Use Only 1 2 1 2 phaMda0 3 phaMda0 4 phaMda0 5 phaMda0 6 phaMda0 7 phaMda 707
Page #723
--------------------------------------------------------------------------
________________ 708 rAjA puche vAtaDI, 'tIhA to che tema re; ihAto jugata AkarI, e vAtanuM kaho kema re?.' nAri kahe 'suNo rAjIyA! gAMgalI mAlaNa nAme re; vAtaNo saMdeha bhAMjase, jajo tehaNe ThAme' re. balI mui nAri tIhAM, mAhAjaNa sahu ghare Ave re; rAjAne maNa saMdeha paDIo, mAlaNaNe ghare jAve re. tIhAM Avi rAjA kahe, 'bhAMgyo mujha saMdeha re; trIkama-trIyA kema balI mui? kAraNa bhAkho teha're. mAlaNa kahe 'suNo narapati!, rAja phAyado nathI eha re; ceDo na lIje nAritaNo, jAo potAne geha're. rAi haTha lIdho ati ghaNo, 'nAri caritra dekhAvo' re; 'avidha karI dIna sAtaNI, rAjA mohatamA Ave re. paTTarANI rAjAnI kahI, rame che mAlaNa hAthe re; phuphAdika mAlaNa pocADe, khele che bIjA sAthe re. avadha thai dIna sAtaNI, purI rAjAne caTapaTI lAgI re; dIna Athame eNe same, saMdhyA same te bAgI re. rAjA mohalamAM AvIo, vAta ja rANIne bhAkhe re; 'sakAru ramavANe ame jAsuM,' kapaTa hIyAmAMhe rAkhe re. DhAla thai ogaNasamI purI, vAta je Agala thAi re; sAMtasaubhAgya kahe eka cate, sAMbhalo vAta kahevAi re. 1. avadhi. 2. puSpAdika. 3. savAre. For Personal & Private Use Only zAMtasaubhAgyajI kRta 8 phaMda0 9 phaMda0 10 phaMda0 11 phaMda 12 phaMda0 13 phaMda0 14 phaMda0 15 phaMda0 16 phaMda0 17 phaMda0
Page #724
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa duSTAH 'hu jAisa ramavA bhaNI, vATa ma joso koi'; ima kahI rAjA nesaro, cArItra jovA soi. ekAkI rAjA nIsaro, Ave mAlaNa ghere; gharamAM rAyaNe leiNe, sI kare have pere?. DhAlaH- 20, kRSNajI gAma padhArIyAne-desI. mAlaNa kahe rAjA prate, 'peharo strIno veso re; mAlaNa vIdha sIkhavI, narapatI tama kareso re. dalavANe Apu rAjA prate, ghaMTIi besAro tAma re; rANI nIzcatapaNe nIkalI, ramavANe te kAmo re. mAla[]ne pAse AvIne, rANI bhAkhe tAma re; 'Ajano dahADo nIzcaMtapaNe, bhaya nathI mujha svAma're. phula levANe AvIo, mAlaNa ghere tAma re; 'phula guMthI do mujha prate, AgalathI lo dAma re. chAbaDI bharI phalaDe, Alo tumo svAma! re; kuNa upADe mAha re? pocADo taNe ThAma're. mAhare to ghare kAma che, navaru nathI koi re; mArI bhagaNI AMdhalI, teDI jAo soi re. kAne to beharI ache, muMgI che valI eho re; pocADo pAchI tume, teDI jAo tuma geha're. 1. yukti, rIta, tarakIba. 2. daLavA. For Personal & Private Use Only 1 2 1 nArIcarItra jovo have. 2 nArI0 3 nArI 4 nArI 5 nArI 6 nArI 7 nArI 709
Page #725
--------------------------------------------------------------------------
________________ 710 zAMtasaubhAgyajI kRtA 8 nArI, 9 nArI 10 nArI0 11 nArI 12 nArI Aghu uDhADhu rAjA prate, chAbaDI hAthamAM dIddha re; kapaTa racAvIne ehavuM, dorI saMge lIddho re. jAra puruSa Age thayo, jIma suradAsane dore re; rAjAne tama dorIne, Avo potAne ghere re. mohalamAM peTho jetale, dIThI potAnI nArI re; palaMka upara beThI thakI, apaccharANe avatAro re. palaMga upara jaI karI, chAbaDI mukI tAma; rAjAne dorI karI, besAro eka ThAma re. rANI kahe "e kuNa che? kADho ehaNe bAro' re; jAra puruSa valato kahe, "AMdhalI e che nAra re. sarva lakSaNa puri ache, ehanI saMkA na ANo re; muMgIne valI bobaDI, ehaNA phuTA che kANare. vInItA kUDA tAMhA kare, dekhe che mahIpAlo re; jIma-jema dekhe rAjavI, hIyaDe uThe jhAlo re. sogaThA pAsA magAvIyA, ramavANe teNe ThAma; sogaThA mAMDA syaDA, hoDa paraTha tAma re. huM hAru jo tuma thakI, leDI che mujha sAthe re; gaNI karI tumo mArajo, dasa ThAkara tasa mAthe re. tumo hAro jo mujha thakI, tuma sAthe mAlaNa teha; dasa ThATa karataNI sIsamAM, ApaNe hoDa che ehare. Agala suNajo vAtaDI, nAritaNA vIcAro re; vIsamI DhAla purI thaI, zAMta kahe ThaganAro re. 13 nArI 14 nArI 15 nArI 16 nArI0 17 nArI 18 nArI 1. lAkaDI. For Personal & Private Use Only
Page #726
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 711 duhA - hAra-jIta paraThI ekavI, ramavA beThA beha; nAri-carItra narakhavA, rAjA narakhe teha. DhAla - 21, ke rAyajI amane hIDu A rAjagarAsI- dezI. ke rANIjI paraThI hoDa ema ke ramavA be beThA re lo, ke rANIjI sonA-rUpAnA teha ke mAMDA sogaThA re lo; ke rANIjI cAlavaNI kare che ke pAsA raNajhaNe re lo, ke rANIjI khele che valI eha ke ulaTa ati ghaNe re lo. ke rANIjI pUro thao dAva ke rANI jItI sAhA re lo, ke rANIjI jaMpe rANI ima ke "je hoDa tame kahI re lo; ke rANIjI lAvo mAlaNane chaha ke dasa ThAkara vaDu re lo, ke rANIjI nahitara tuma sAthe ke huM nItya vaDu re lo. ke rANIjI uThIne lAvo teha ke mAlaNa Age dharI re lo, ke rANIjI rANI mAre sIsa ke dasa TAkara gaNI karI re lo; ke rANIjI Aghu uDhI tAma ke sIsa dharI rahyo re lo, ke rANIjI mukhathI na jaMpe che ke nAricaritra lahyo re lo. ke rANIjI vedanA khame teha ke AMkha cAMpI rahyo re lo, ke rANIjI hAtha sAhIne teha ke nRpaNe paro karo re lo; ke rANIjI rANI jaMpe ema ke, "AjJA do mane re lo, ke rANIjI ghaNI velA Aja ke thaI mujhane re lo. 4 For Personal & Private Use Only
Page #727
--------------------------------------------------------------------------
________________ 712 zAMtasaubhAgyajI kRtA ke rANIjI pocADyo iNe ghere ke bApaDI eNe re lo, ke rANIjI AMdhalI nAri eha ke emane ko naheru re loH ke rANIjI rANIjI uThIne kIddhA salAma ke ghara jAyavA re lo, ke rANIjI "dorI cAlo teha ke ghera pocADavo re lo. ke rANIjI mukha Avo ghare ke mAlaNa bhaNI re lo. ke rANIjI mAlaNa puche vAta ke 'diThI strItaNI re lo; ke rANIjI rAjA jaMpe ema ke pAcho utara dII re lo, ke rANIjI "dekhu carItra nAra ke dAjhu che hAI re lo. ke rANIjI mAlaNa jaMpe ema ke 'tato tama kahI re lo, ke rANIjI caritra vinA ja nAra ke jagamAM ko nahI re lo; ke rANIjI hIyaDAmAMhe vAta ke prabhajI! rAkhajo re lo, ke rANIjI pekhANu lakSaNa eha ke mata koNe bhAkhajo re lo. ke rANIjI rAjA Avo ghera ke nepAiNe re lo, ke rANIjI snAna karavAthe tAma ke tela magAINe re lo; ke rANIjI rAjA teDAve tAma ke rANIne tAhAM re lo, ke rANIjI "mohalathI utaro Aja ke tumo Avo ihAM re lo. ke rANIjI rANI mana saMdeha ke paDIka tava sahI re lo, ke rANIjI trIjo hakama thau tAma ke rANI AvyA vahI re lo; ke rANIjI hAtha bharIne tAma ke telamardana kare re lo, ke rANIjI rANIjI mastaka colo tela ke vedanA bahu kare re lo. ke rANIjI rANI sAMbhalI tAma ke lAjA bahu karI re lo, ke rANIjI sAmavadana karI tAma ke rANI pAchI pharI re lo; ke rANIjI apaharI valI tAma ke dezavaTo dIuM re lo, ke rANIjI jeha jeNe valI teha ke phala te dIo' re lo. 10 8 1. nIpajAvIne, pUrI karIne. For Personal & Private Use Only
Page #728
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 713 ke rANIjI vidyAdhara kahe vAta ke kumarane prate re lo, ke rANIjI "sAMbhalIne e vAta ke dhArajo cite re lo; ke rANIjI nIThura nArInI jAta ke bhAkhe tumo jANajo re lo. ke rANIjI sata vacana karI eha ke tumo mANajo re lo. ke rANIjI valatu bolo kumAra ke "e tame sata kaho re lo, ke rANIjI saghalI sarakhI nAra ke evI ko naDe re lo; ke rANIjI tu baMdhava mujha Aja ke upagAra tame karo re lo, ke rANIjI jIvata dIdhu dAna ke tame jasa varo re lo. ke rANIjI vanItA lubadhA jaha ke dukha te lahe re lo, ke rANIjI ghaNI pare bhAkhe vAta ke vidyAdhara kahe re lo; ke rANIjI e jhilatI DhAla ke ekavIsamI thaI re lo, ke rANIjI zAMtasaubhAgya ke kumAranI ciMtA gaI re lo. . . For Personal & Private Use Only
Page #729
--------------------------------------------------------------------------
________________ 714 zAMta saubhAgyajI kRtA duhAH ghaNI pare bhAkhe kumara prate, vidyAdhara cIta lAya; sIkha mAMgI kumara prate, vidyAdhara ghere jAya. vInItAI jANI vAtaDI, "mujha kAraNa bharatAra; jIve Aga mattA ehaNo, maravA huM chuM tayAra." kaMta prate vinItA ke, "rAta aMdhArI eha; anata ThAma jaI rahyo, tumane kahu teha." DhAla - 22, vinaya karo re sIddhanAthano-desI. nAri vacana evuM sAMbhalI, uTho-uTho tIhAMthI kumAra re; vinItA prate te leine, Avo-Avo deza majhAra re. ma ma karo mAyA e nArIthI, kuDI-kuDI strInI jAta che re; mIThuM te mukhathI re bolatI, kuDI-kuDI kare che vAta re. nArine kAje jIva Agamo, te jANe sahu koya re; sAMbhalo bhavi! tame vAtaDI, Agala suM valI hoya re. kumara nakalo vanI sodhavA, vinItA mukI deharAmAhe re; kumara tIhAMthI nIsaro, pachavADe zuM thAI tAhe? re. eka ThAme nara tIhAM bolatA, sAMbhalI mayaNamaMjarI nAra re; "hAM bole che te kuNa hose?," bolAve tINIvAra re. nArI kahe "tumo jAte kuNa cho? bolo bolo sAcanI vAta' re; punarapI pAcho te ucare, "ame chu kolInI jAta re. 2 mama0 3 mama 4 mama0 5 mama0 6 mama0 1. kahe. 2. anyatra=bIjA. 3. agni. For Personal & Private Use Only
Page #730
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 'se kAraNa tumo ihAM chapI rahA?, bhAkho-bhAkho mujhane te kAma're; taskara sAMbhalI valatu bolIyA, 'sAMbhala vinItA! suThAma re. cora bhujaMga je mArio, huMtA bhAi tehanA cAra re; traNya to tehaNe mAriyA, ekalo huM raho nIradhAra re. vera levAne vAse ha pharu, lAga NathI paDo te kahe re; cAra varasa thayA jovatA, lAga paDo to vanamAMhe re. Aja haNIsu kumara prate, ehavo rAkho to thApa re; iNe avasara valI ehave, tujhane karaDo sArpa re. tu acetana thai paDI, maravAne huu kumAra re; tAMha re ame ehane navi haNo, caMto ema mana vicAra re. sahaje sAMkala pari utare, kuNa kare valI thAta?'' re; ehave vidyAdhara Avo tIhAM, sAjI karI tujhane jAta re. te mATe ame saja thayA, mArisuM eha kumAra re; vAta e bhAkhI ame tujha bhani,' sAMbhalI maMjarI nAri re. karmajoge mata pharI nArInI, bhAkhe-bhAkhe ehavA vacana re; 'kola Apajo tumo mujha bhaNI, Apo tumAro jo tana .re. kaMtane mArI tuma sAthe nekalu, vAta jo karo tame kabula re; to e vAta ja hu Adaru, ehavo karo prati kula' re. taskara jANe kuDI vAratA, 'e kema karase akAja? re; pArakhu jovAne kAraNe, ApaNa kola che Aja' re. suNajo bhavi! tamo bAvIsamI, thAya jo vAta re; zAMtasaubhAgya kahe e sahI, nIThura strInI jAta re. 1. vAstu=mATe. 2. kyAreya. 3. mati. 4. sAmo. 5. kola. For Personal & Private Use Only 7 mama 8 mama0 9 mama0 10 mama0 11 mama 12 mama0 13 mama0 14 mama0 15 mama0 16 mama0 17 mama0 715
Page #731
--------------------------------------------------------------------------
________________ 716 zAMtasaubhAgyajI kRtA duhA - pArakhu jovA strItanu, kola didho taNIvAra; "e akarAja kema kare? kema mAraze bharatAra?. "vInI mAMgo taskara kaNe, spa jovA taNIvAra; cakamaka taskara pADIla, dIpaka kIddho nAra. gupata rAkho dIvo tIhAM, kaMta na jANe tema; sabhA! sahuko tumo sAMbhalo, ghAta kare have kema?. DhAla - 23, belaDe bhAra ghaNo che rAja-desI. cora vicAre che cItamA, kema karase e ghAta; nIsanehI ne nIdura hoi, hoi astrInI e jAta." evaDo prema dase che rAja, nArInI kuDI mAyA. dIvo DhAMkIne mUko, kumara ehave Ave; vani leI derAmAM peTho, nArI tava bolAve. 2 evaDo0 kumara kahe vanItA prate, "AjuAlu kema meM dIThuM ; saMdeha paDo mujhane manamAM, bola ja bolo mIThuM." 3 evaDo. vinItA valato uttara Ale, mukhathI bole mIThuM; 'pavane karIne vanI prajalo, tame te ajuAlu dIThuM, 4 evaDo0 vAyarAne joge karIne, ajuAsa paDo bhetI; bIju to IhAM koI nathI, mANajo sAcu cIte." pa evaDo0 khaDaga Alu nAri hAthe, vIzvAnara muko heTho; dIpaka karavAne kAje, kumara heTho beTho. 6 evaDo. 1. vahunI=agni. 2. strInI. For Personal & Private Use Only
Page #732
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 717 7 evaDo. 8 evaDo0 9 evaDo0 10 evaDo0 11 evaDo. kuMkavA beTho kumAra tahe, ubhI thaI tava nAri; khaDaga samArI lIdhu hAthameM, karavA prI isaMhAra. muSTi bharIne nAkhu abalA, bhAravaTe jaI aDIo; vInItAnA hAthamAMthI vachUTu, khaDaga te bhaI paDIo. kumara puche "e zuM thayuM?, vInItA uttara Ale; 'uMdhu khaDaga me te jhAlu, iNI para utara vAle. aNI para prIne utara Alo, prIune kIddho rAjI; strI vAto je nara mAna]se, te nara nahI paNa prAjI. taskara dekhI manamAhe bIhaNA, vAta ja dekhI vIDI; 'kumara mAyA adhikI rAkhe, nArinI mAyA kuDI. dhiga-dhiga e saMsAramAMhe, nArInI mAyA joDase; te narano avatAra ja ele, mAnava bhava ja khose. sago nahI saMsAramAM koI, svArathanA sahu ko sagA; svAratha puro na paDe tAhare, ubhA rahe jaIne alagA. eha puruSa nArine kAje, marato nIce Aja; te nAri juu tamo prIune, mAravA kIla kAja. mohaNIkarma je vasa paDIya, saMsAre raDavaDIyA; kuNa rANo? kuNa raMka? ju, juo nArakImAMhe paDIyA'. jata-e e mohaNIMdarakI rAjadhANI jagya0 cora vicAre ima manamAM, "sajhAnu e kAma; dhana-dhana je nara nAri muke, teNe kara praNAma." 12 evaDo. 13 evaDo. 14 evaDo0 15 evaDo0 16 evaDo. 1. sarakhu karIne, sIdhu karIne. 2. thI pakaDIne. 3. vachuTuM, chuTI gayuM. 4. aniSTa, halakI. For Personal & Private Use Only
Page #733
--------------------------------------------------------------------------
________________ 718 zAMtasaubhAgyajI kRtA 17 evaDo. vairAgadasA manamA jAgI, bhAvaTha bhavaNI bhAMgI; nAricaritra teNe ehavA jANI, utama subha mata jAgI. Ima jANI bujhe che prANI, te taraze bhava-saMsAra; AvAgaNa te nA pAme, huse ekAvatAri. dekhI coraNa mana valIo, saivisamI e DhAla; sAMta saubhAgya kahe sAMbhalI, prANI! thajo tame ujamAla. 18 evaDo0 19 evaDo0 4 triratna 1. AvAgamana. For Personal & Private Use Only
Page #734
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsA 719 duhAH mana vicArI corITA, pAchA valI teha; vanamAMhe AvI karI, saMyama le guNageha. DhAla - 24, viSama rAcore prANIo- dezI. Ima mana jANine saMjama Adasa, lIddho saMjama bhAro jI; kuA pAle re atI mana saMvarI, utarase bhava pAro jI. 1 nAri sAthe re neha nivArajo. pAMcaNe pAle pAMcaNe soddho, bene jIpe re vizekha jI; ja cAritra pAse nIra-duSaNa sahI, avaguNa nahI rekha jI. 2 nAri, dusamaNa coraNe te valI vasI karA, chae pAlaka soya che; sAtaNe bhaya teha nIvArii, te jaga sohalo re hoya che. 3 nAri0 aSTakamare jahaNe choDavA, navano kIddho pratibaMdha che; dasavIdha pAle re kharA mana suddho, teNe kIddhA che raddha jI. 4 nAri, igyAre pAThe bAra valI, sIkhIA dhari mana sahajI; ugra vihAra re munIvara te kare, pAvaNa kIddhI che deha jI. have valI suNajo re vAta kumAranI, cyAra pohora rahA teNe ThAma jI; sura ugamate re te valI cAlIo, Avo potANe gAma jI. 6 nAri0 purvanI vAta re saghalI bhAkhIo, saMbaMdha nArIno teha jI; sAMbhalI vAratA sahu camakIyA, "dhana-dhana tuma sanehI jI. 7 nAri0 sukha bhogave re te saMsAraNA, pAmI nArine doya che; punyavaMta prANI re sukha-saMpada lahe, sukha bhogave valI soya jI. 8 nAri0 For Personal & Private Use Only
Page #735
--------------------------------------------------------------------------
________________ 720 aMgaja jAyA re ati sohAmaNA, pohatI mana jagIso jI; ucchava mochava teNe bahu karA, tuThA zrI jagadIso jI. cora RSIzvara vIcaratA AvIyA, AvyA vasaMtapura ThAmo jI; parivAra lei ramavA nesaro, Ave ramavAne kAmo jI. iNI avasare kumare dekhIyA, kumare pekhA tAma jI; kumara heTho azva utaro, munIne kIddhI salAmo jI. puche kumara, 'vairAgI kIma thayA?, kAraNa kaho munIrAyo!' jI; kaSTa saho cho se tume kAraNe, vAta kaho cIta lAyo' jI. valatu sAdhu iNI pare bolIyA, 'sAMbhala rAjakumAro! jI; aNajANatA re sAdhu bolIyA, 'agaDadattAno upagAro' jI. 'bhujaMgacora tehaNe mArIo, hutAM baMdhava cAro jI; traNya khapADA re kumare tehaNe, huM rahyo ekalo sAro jI. vera levA chANo huM pharu, lAga Na pAmu re kAhe jI; cAra va[]sa re mujhane thai gayA, ava[]ra lIdho vanamAMhe jI. ehave nArine sApe teNe DasI, maravA huu kumAro jI; "amAru kAraja saheja nIpaje,'' ima karo vIcAro jI. upagAra kIddho vidyAdhara tAhAM, AvyA deharA majhAro jI; vInI levAne kumara nesaro, ame bolAve teNI nAro jI. 1. khapAvyA, mAryA. zAMtasaubhAgyajI kRta For Personal & Private Use Only 9 nAri sAMbhalI vAratA kumara camakIyo, puche pherIne tAma jI; 'tumaNe tehaNo saMbaMdha kehaNo?, kema paDIo tehasuM kAmo?' jI. 14 nAri 10 nAri 11 nAri 12 nAri 13 nAri 15 nAri 16 nAri 17 nAri 18 nAri
Page #736
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa amane pUchu re saiM kAme chapI rahA?,'' ame bhAkho vIrataMta jI; "mujhane sAthe re lei tumo cAlajo, to mAru mujha kaMta''jI. dIpaka kIdho re ame valI tIhAM, DhAMkI rAkho re tAma jI; iNI avasare kumara AvIo, AvyA tumo svAma jI. khaDaga Apu re strInA hAthamAM, mAMDo dIvA upAyo'' jI; zAMtasaubhAgya re iNIpare upadese, DhAla covIsamI thAyo jI. For Personal & Private Use Only 19 nAri 20 nAri 21 nAri0 721
Page #737
--------------------------------------------------------------------------
________________ 722 duhAH dIpaka karavA kAraNe, kumara beTho tAma; khaDaga samAri nAkhe tIhAM, vInItA kare kukAma. khaDaga vAgo bhAravaTe, paDIu dharaNI majhAra; kumara pUche "e suM thayuM?,'' utara Ape nAra. "avalu khaDaga me grahu'", samajhAvo tINIvAra; teha caritra ame dekhIne, athara jANyo saMsAra. vinItA kere kAraNe, marato to kumAra; nAri to te taNI pare kare, e agaDadattano upagAra.' DhAlaH- 25, manamohana manamohana pAvana dehaDI jI-dezI. ima sAMbhalI ima sAMbhalI kumara tehajI, uThI praName uThI praName RSinA pAya ho; 'ghaNu pyAro ghaNu pyAro sAdhujI! tumane jI. AMkANI. 'tame bhAkhI tame bhAkhI sAdhujI! vAtaDI jI, satya bolo satya bolo RSijI rAya ho ghaNu. te to kumara te to kumara mAharu nAma jI, me to haNIyA me to haNIyA tumacA bhAi ho ghaNu.; tame khamajo tame khamajo e aparAdha jI, tumane kahu tumane kahu cIta lAi' ho ghaNu0. RSi caMte RSI caMte e manamAMhe jI, 'ame bhAkhI ame bhAkhI vAta ajANa ho ghaNu.; te e kumara te e kumara Agala bhAkhIo jI, Apavita Apavita karavAne pacakhANa' ho ghaNu0. 1. kharAba kAma. zAMtasaubhAgyajI kRta For Personal & Private Use Only 1 2 3 4 1 2 3
Page #738
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa kumara caMte kumara caMte e manamAMhI jI, 'dhik paDo dhik paDo eNe saMsAra ho ghaNu.; mohane pAse mohane pAse veTANo jIvaDo jI, te to paDIyA te to paDIyA nArakI duddhAra ho ghaNu. mAro sneha mAro sneha vinItA upara ghaNo jI, taNe kAraNa taNe kAraNa navi gaNI lAja ho ghaNu; teNe kAraNa teNe kAraNa jIva khoto sahI jI, me to mAMDo me to mAMDo e akAraja ho ghaNu. to sI mAyA to sI mAyA? nArine sAtha jI, mane bhAkhI mane bhAkhI vidyAdhare tAMhe ho ghaNu.; vi kIje vi kIje nAri visvAsa jI, vi ANo vi ANo bhaso manamAMhe ho ghaNu0. navI jANI navi jANI kuDI nAra jI, mujha upara mujha upara iNe kIddho thAta ho ghaNu.; iNe calavu iNe calavu hIyaDu agAdha jI, nAma rAkhyu nAma rAkhyu jagamAM vikhyAta' ho ghaNu. manamAMhe jI, ima caMte ima caMte kumara mane tAro mane tAro garIbanIvAja? ho ghaNu0; huM to paDIo ha to paDIo nArakImAMhe jI, have sAro have sAro Atama kAja ho ghaNu.. have jAgo have jAgo samakIta vAsanA jI, mujha dIje mujha dI" samakIta dAna ho ghaNu; have jANo have jANo athara saMsAra jI, upasamaNe upasamaNe have vakhANa ho ghaNu0. 1. bharoso. 2. jAgI. 3 jANyo. For Personal & Private Use Only 4 pa in 7 JU 723
Page #739
--------------------------------------------------------------------------
________________ 724 zAMta saubhAgyajI kRta tumo rahajo tumo rahajo iNe ThAma jI, ghera jIne ghera jIne putrane pAsa ho ghaNu; tINI AjJaNA tINI AjJANA mAgI lAvII jI, vrata lesu vrata letu tuma pAsa ho ghaNuM.. ghare Ave ghare Ave kumara malapato jI, putrane pUche putrane pUche vAtaDI tAma ho ghaNu; mujha Alo mujha Alo [jJanA putra! jI, jIma sAru jIma sAru AtamAnuM kAma' ho ghaNu. putra bole putra bole 'bhAkhI sI vAtaDI che?, kema palase kema palase? e AcAra ho ghaNu; saMjama dohalo saMjama dohalo che ghaNu tAta jI!", valatI bolI vatI bolI maMjarI nAra ho ghaNu0. kema troDo kema trADo? pUrvano neha jI, havaDA parakho havaDA parakho mAsa cha mAsa ho ghaNu; cothI vayane cothI vayane saMjama lIjII jI, havaDA kIje havaDA kIja vanItA vIlAsa' ho ghaNuo. kumara bole kumara bole "sAMbhala kAmaNI jI!, kuNa kehaNe kuNa kehaNe rAkhe pAsa? ho ghaNu0; svAratha sagA svAratha sagA jagamAM jANII jI, jAse ekalo jANe ekalo jIva nIrAsa ho ghaNuo. "saMsAra bhamIo saMsAra bhamIo vAra anaMtajI, sagapaNa sagapaNa koithI nA rAkho to ghaNu0; Apa karaNI Apa karaNI sahuI tare che," Ima bhAkhe Ima bhAkhe sAmraNI sAkhe to ghaNuo. 1. kone. 2. koithI. For Personal & Private Use Only
Page #740
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 725 anumati Alo anumati Alo saMjama Adaru jI, jIma sAru jIma sAru AtmAnuM kAma ho ghaNu; ghaNu tumane ghaNu tumane mukhathI su kahu che?, jIma pAmu jIma pAmu mugatano ThAma' to ghaNuo. have lese have lese kumara vrata sahI jI, valI karase valI karase utama kAma ho ghaNu; zAMta kahe zAMta kahe pacIsamI e kahI che, Ima cheDe Ima cheDe temaNe praNAma ho ghaNu. 1. muktinuM sthAna. For Personal & Private Use Only
Page #741
--------------------------------------------------------------------------
________________ 726 zAMtasaubhAgyajI kRtA duhAvinItAI vacana kahA ghaNA, navi mAne kumAra; saMjama levA kumara thayo, muko gharaNo bhAra. samatA khaDaga anusarI, Ave RSIne pAsa; dhAta vastu parahare, saMjama le ulAsa. = 0 0 DhAla - 26, rAga-dhanAsI. agaDadatta kSIrAyA saMjama vrata grahaya he suNa sasanehi! bhavIyaNa!; guru pAse AvI saMjaya lIddho, ApanuM kAraja kIddho te suNa0. satara bheda saMjama pAle, jJAna krIyA ajuAle he suNa0; jIna mAraga suddho nIhAle, saMkA duSaNa TAle he suNa0. jIvadayA mana suddhI pAle, samakIta dAna Ale he suNa; ugra tapa kIddho che jehane, karma kaTA che tene he suNa0. anukrame bhaNA igyAraI aMga, pAle cArItra mana raMga he suNa; aMta same saMlekhaNA karI,. guru mukhe aNasaNa ucarI he suNa0. aMta same subha dhyAna ja dhariuM, navame grevaka jaI avatarIu he suNa; tIhAMthI cavIne avara tarase, saMjamavrata lete he suNa0. ghaNA jIvaNe te pratIbodha dese, mugatapurImAhe rahase he suNa0; ehavA carItra je nArinA jANI, alagA raho tuma prANI! he suNa0. 6 meto kIddhI che bAlakrIDA, hu suM joDI jANu? he suNa; gurune pasAI karIne jANu, agaDadatta RSI vakhANu he suNa0. ja de 1. kApyA. For Personal & Private Use Only
Page #742
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa 727 rAjasAgara sUrIzvara sISya, sakala paMDItamAhe dakSa he suNa; vRdha karI nAme vRdhasAgara sUrIjI, e jJAnamAM mata jahaNI purI he suNa0. 8 lakSmIsAgara sUrizvara paTTarAyA, kalyANasAgara pada pAyA he suNa; vAcakamAMhe sIromaNI jANo, satyasaubhAgya vakhANo he suNa0. 9 vAcaka IMdrasaubhAgya gururAyA, vIrasaubhAgya pada pAyA he suNa; tasa mATe guru eha vIrAje, jJAna karIne gAje he suNa0. 10 premasaubhAgya guru supasAyathI, zAMta saubhAgya guNa gAyA he suNa; ocho-adhiko je me kIddho, mIcchA mI dukaDe me dIdho he suNa0. 11 pATaNamAhe e guNa gAyA, jIta nIsANa vajAyA he suNa; naMdisutramAM e tumo jANo, tIhAMthI e me ANo he suNa0. saMvata -- saMjama maNa ANo, nAgapaMcama jANo he suNa; chavIsamI e kahI DhAla, hojo maMgalamAla he suNa0. 13 || iti zrI agaDadattacaritre dvitIya khaNDa saMpUrNa : / / 1. mati. 2. Ti - ahiM vaccenuM pada khUTe che. paraMtu je.gu.ka. pramANe rA.saM. 1787 ApI che. For Personal & Private Use Only
Page #743
--------------------------------------------------------------------------
________________ 728 pariziSTa para pa1 110 pariziSTa rAsAntargata saMskRta-prAkRta subhASito - akAda krame rAsakramAMka pakaDI kramAMka agnikuNDasamA nArI0 12/5 anabhyAse viSaM zAstraM0 arthanAzaM manastApaM0 44 avyaye vyayamAyAti0 udyamaM sAhasaM dhairyaM0 kavirakaviH paTurapaTu0 48 kiM karoti naraH prAjJaH0 kiMtu na juttaM eyaM0 141 kugrAmavAsaH kunarendrasevA0 42 kuDilaM mahilA-laliyaM0 4 ko cittei maUraM0 114 4/14 115 cakkavaTTI ya kesavA0 11/10 cattAri ayaM purisA0 12/9.3 chijjau sIsaM taha houM0 139 141 jaNaNI ya jammabhomi0 240 jarA jAva na pIDei0 13/dU.1 tAvacciya hoi suhaM0 tAvatpUjyapadasthitiH0 3/24 tyajedekaM kulasyArthe0 271 trayaH sthAnAnna muJcanti0 145 amna o o o X o o o EXW m o mo maako 69 1. ahIM je je rAsamAM saLaMga kramAMka ApyA che te te rAsanA mAtra kaDI kramAMka che ane je je rAsamAM DhALa dITha judA judA kramAMka che tyAM prathama aMka DhALano ane pachIno aMka kaDIno che. ApelA kramAMko pachInuM padya nirdiSTa subhASita che. For Personal & Private Use Only
Page #744
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta rAsa darzana harate cittaM 0 dIsa viviha-cariyaM 0 durjanaH sarpamAtulyaM0 devANa varaM siddhANa darasaNaM0 dhanakajjaM itthikajjuM. nadInAM ca nArInAM ca0 na vizvaset pUrvavirodhitasya0 niyagaruyapayAvapasaMsaNeNa 0 paNDito'pi varaM zatrurna0 pagi pagi0 paribhammai saMsAre0 bhojanaM ghRtasAraM maNoviyAra baddhai0 mAtA kasya pitA kasya0 mAyA ali loho0 mitradroha - kRtaghnasya0 rAjyAtu zra0 vasudhAbharaNaM puruSa:0 vidyA nAma narasya 0 viNao mUlaM purisattaNassa 0 vesANa mandiresu0 sAlI bhareNa toeNa0 suprayuktasya dambhasya0 surAzca kRtavidyAzca0 sthAnabhraSTA na zobhanti0 svAmyamAtyasuhRtkozo. haMsAH rajyante sare0 For Personal & Private Use Only rAsa kramAMka 0 u ovom vxo 7 6 6 6 8 4 no 6 9 7 4 6 10 8 10 4 5 10 5 4 8 8 8 6 729 kaDI kramAMka 125 112 11/6.2 6/1 15 10 310 7/6.8 120 74/7 121 7/4 8/8 10/6 11/6.4 179 292 141 7/3 87 113 4/14 115 5/4 116 9/6.4 7/6.13 141 2/3 135
Page #745
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMkatula aMki aMgaNa aMgada aMgita aMgIThuM aMghola aMtara aMdesa aMdoha aMdhUra aMbara aMbu aIsau au auguNa aura akarA akasau akAma akAra akhatara akhalanaI agaDa - AMkaDAmAMthI nIkaLatuM rU (?) - khoLAmAM - AMgaNuM davA - iMgita = saMketa, ceSTA, rItabhAta -- - sagaDI snAna khabara, jANakA2I - ciMtA, vicAra - ciMtA - - aMdhAruM -- -- - - - -- - vasa pANI Avo -- zabdakoza agaro agalyau ataH, AthI avaguNa avara, bIjuM AkarA Akasmika akArya AkAra aniSTa, vighna, niMdyakArya - akhaMDa, dRDha, majabUta kUvo agAdhi agi agyA aghora acaMbha/acaMbho acaMbhama acchA cchina achaI achara acharANa accheha aja ajiyaI ajI ajja aTaka aTakalI aTAla aDiga aDhAlI aNaMga aNakhuTe (730) For Personal & Private Use Only -- -- Aga, agni AzA bhayaMkara AzcaryakArI acaMbo, Azcarya svaccha - avirata -- - cho, che apsarA - - nRtya cheDA vagaranI, khUba Aje - ajIrNamAM - -- haju - Aje, Arya khataro, naDatara, Teka pratijJA sArA divaso (?) nIkaLI gayuM, UMdhuM vaLI gayuM agAdha nakkI karI - aTArI, agAsI - - - - -- dRDha, majabUta meDI anaMga, kAmadeva AyuSya khUTyA pahelA
Page #746
--------------------------------------------------------------------------
________________ aNaprIchiuM aNamaNo aNAthi aNIyAlA aNuari asUrata aNyau atAra atisa atisAra atyAha asthi athAha athAhi adhUsa adhasasato adhura ana anagala anagArA amiSa anavasaraI ani anukAra oLakha vinA, samajaNa | anuzAra vinA anusAraI - udAsa * an + AthI = nirdhanatA - - aNIdAra, tIkSNa - kuMvArI kanyA - uNapa - - adhil - ardhuM adhivAsa - athAga arthe, mATe agAdha, gIca athAga - nirdoSa - - aDadhA zvAsa leto laI Avyo kepha caDela, ekacitta na hovuM te atizaya atizaya, ghaNuM sAruM - u52no vAsa adhara, hoTha anya, bIjuM - puSkaLa aNagAra - animeSa, apalaka avasara vagara anya, ane samAna -- - anuhArA anetha/anethi anna anyA anata apa-hasti apacAri apacchara apasara apaharI appanaI appiu apramANa abIra abIha abhiyAya abhiyogI abhirAma abhIra aNuo amala amAM amulika amRtI amhacAM (731) samAna sarakhApaNuM samAna anyatra, bIje anya - doSa, vAMka For Personal & Private Use Only anya, bIjo apara = DAbA hAthathI - vyabhicArI apsarA * dUra haTI jA * dUra karI - potAnuM ajANa amarasa/amarisa - amarSa, krodha, rIsa - ApyuM - niSphaLa abIla =eka prakAranuM sugaMdhadAra sapheda cUrNa - nirbhaya, nIDara - abhiprAya - upAya, peravI suMdara - nIDara -- - asara, prabhAva amane amUlya, aNamola koI vAjIMtra amArA
Page #747
--------------------------------------------------------------------------
________________ avadhi amyo - ame ayANa - ajANa avadhUta aragajauM - AchA-pILA raMganuM avara attara aragalA - AgaLIyo, bhogaLa avara (argalA) avarAI araNI - sUkuM lAkaDuM avasa aradhI - ardha, aDadhuM avahAthe arasanaI - AkAzane avAsa arahiTa - araghaTTa, reMTa avighaTa arAdhu - ArAdhaka avicala arjuo ajANa avirala alaMga - savArI alago - Agho, dUra avihaDa ala - utkaMThA, jhaMkhanA ahesAsa alajo - AturatA azucyA alapa - akALa maraNa asaMkhI alapa - alpa, thoDuM asaMjama alavethI - haLavethI asaMbhama ali - alIka, asatya, khoTuM asaNa aleSo - samagra asarAla avagAhila - DahoLI nAkhyuM, khuMdI asarAla nAkhyuM asarIkhI avacUla - cAmara asavAra avasthA - avasthA asahAsa avadAta - yazasvI vRttAMta, cAritra asAbhAsa dedIpyamAna asi avadhAna - ekAgratA asura avadhAriyaI - avadhAro, svIkAro | asesa (732) - avadhi, maryAdA - yogI - avaLA = UMdhA mukhavALI - bIjAne - aTakAvyo - avazya - DAbA hAthe - AvAsa, ghara - atUTa, aviyukta - zAzvata - akhkhalita rIte, akhaMDapaNe - akhaMDa, atUTa - avizvAsa - azuci - nIDara (yogI ?) - asamaMjasa - asaMbhava, azakya - Asana - atyaMta, puSkaLa, pUrNa - lagAtAra, satata - asadaza, asamAna - azvavAra, ghoDesavAra - sAhasa - abhyAsa - talavAra - moDuM - samagra, badhuM For Personal & Private Use Only
Page #748
--------------------------------------------------------------------------
________________ astrI - strI Agamo - utpatti, janma ahIM - ahIM AgarA - bhaMDAra ahANasI - ahoniza, rAta-divasa Agaru - bhaMDAra ahiThANo AdhAra Agi - agni ahinA - sApathI AdhA - dUra, najIka ahinANa - abhijJAna, nizAnI Agho. - AgaLa ahinANaI - nizAnI mujaba AchaTa nAkhyo - pachADyo ahinANI nizAnI | AchaTaI - pachADavuM, khaMkheravuM, aheThANa - sthAna, nizAnI prahAra karavo AthaI - dhanathI, pUMjIthI AchI - suMdara AMka - aparAdha, guno ANa - AjJA AMca - garamI ANa - ANyo, laI Avyo AMgaNa - DhIMcaNIyuM ANI - lAvI AMdha - AMdhaLo ANu - laI AvuM AI - mAtA Ate - ati AI - AvI, AvIne AthaNI - gorasa, dUdha-dahIM (?) AI paryau - AvI paDyo Athi - dhana, vaibhava Au - Avyo Ada - Adi Aka - AkaDo AddhAra - baMdhana AkalI - AkuLa AdhAna - garbhAdhAna AkuDI - AkRti, rUpa - ardha, aDadhuM - cahero, mukha Adhu - ardha sudhI AkhAI - kahe che AdhoAddha - aDadhoaDadha (pUrepUruM ?) AkhaDaI - laDe che AnaMdyA - khuza thayA AkhaDI - niyama, pratijJA Apa - potAne AkhuDaI - aphaDAya che Apa - pote, jAte, svayaM Agau - AgaLa ApaNaI - potAnuM AgaNA - AjJA ApaNapaI - jAte, pote Agami - AgamanathI ApaNA - potAnA (733) Adhu AkRta For Personal & Private Use Only
Page #749
--------------------------------------------------------------------------
________________ | AlAchaMda Ali Ale AtyaMghana AvAgaNa AvyA dhasI AsaMka AsaMga AsatA Asani Asanataru Apamati - potAnI buddhithI ApoApa - ApakhuzIthI, sahajatAthI Apoha - apoha = vicAra AphalaI - athaDAya che AphalIyau - AphaLyo, yuddha karyuM AphAlyau - aphaDAvI, pachADI AbhA vAdaLa AbhANaka - kahevata ANDo-AmhA - sAma-sAmAM Aya - AvIne Aya-upAya - upAya Ayasa - Adeza Ayasa - loDhAno Arakha - samAna AraNa - sainyanI prathama haroLa ArA - kinArA ArAma - bagIco ArAmika - mALI ArAmukha - aNIdAra mukhavALuM loDhAnuM astra Ari - eka jAtanuM hathiyAra Arekhe - ArakSaka = rakhevALe Aruhi - ArUDha thaIne Ala - phogaTa, vyartha - yukti AlaMge - AliMgana ApyuM Alavi - AlApa kare, gAya, vagADe AsAsaI Asi chaLakapaTa - vyartha, nakkAmuM - vyartha gayuM - AliMgana - AvAgamana, punarjanma - dhasI AvyA = jaladI jaldI nIkaLyA - AzaMkA, Dara, gabharATa - darda - AsthA, zraddhA - najIka - ekadama najIkanA, atyaMta samIpanA - AzvAsana Ape che AzAvAna - Avaze - Aso mahinAnA - Azcaryacakita thayA - AzA - ahIM - AvA prakArano - isuvATa, zeraDInI vADI - icchA - ISTa - evA - icchA - ahIMthI - tenI AsI Asu Acarjika AsyA AhAM ANuM | ikhuvADa IchaLyA isA Ala iha | ihAte INi - A (734) For Personal & Private Use Only
Page #750
--------------------------------------------------------------------------
________________ INikaI Ita-Uta Ibhya ujAto Izva Izvara Isa uTho Isaka Isakara Isara Isila IsUra IhaNa uMghAnuM utekarI uMbara, ukaDU huI - AnI ujauM - Ama-tema ujama - zreSThiputra - Izvara = dhanADhya ujhakI - dhanavaMta ujhA - A rIte - evuM - AthI karIne uDhaNA - Izvara, dhanADhya, zaMkara uNaI - evuM utarIya - Izvara - yAcaka utArI - UMghavAnuM = suvAnuM uttapata - aMtaHpurI = rANIo | utpatInaI - uMbarAnuM jhADa udama - utkaTuka = ubhaDaka udAra page besIne udAru - uchALIne udAlaI - kahevata udhaDano - khulI unamIla - kahe upa - akaLAmaNa, duHkha, upacAre zoka, ciMtA upacita - khoLAmAM upanna - utsuka upahiro - utsAha, AnaMda upAIyaI - utsAha upAyaI - utsAhI upAya - ochI upAyo (735) - upAdhyAya - udyama, umaMga - doDato - uchaLI - upAdhyAya - sADA traNa - oThIMgaNa, Azaro - oDhavAnA vastra - teNe - uparanA bhAge paheravAnuM vastra - utAro - duHkhI (?) uDIne - udyama - atizaya - vizALa - uDADe che - unmAdI, gAMDapaNavALA - khIleluM - najIka - ekatra kare - majabUta - utpanna - caDIyAto - utpanna kare - dharI, bheTa ApI - upajAvyuM, utpanna karyuM - upajAvo ukalI ukhANo ughaDI ucari ucATa ucchaMga ucchaka ucharaMga uchAha uchAhi uchI For Personal & Private Use Only
Page #751
--------------------------------------------------------------------------
________________ ubAro ubhagau ubhagA ubhajyo ubhalA umayA umahaIo uraI-paraI uraDI urasthili urga ulaMbha ulaTa ulalatau ulAlatau uli/ulI ujjJau ulDaraI ulDase uvaMga - ugAro, bacAvo - udvigna thayo, aruci thaI - udvigna thayA - umaMgathI - UbhA rahyA umahio - utsAhita thayo ummagi - unmArgamAM umhA uyAraNAM ura - - umiyA, pArvatI - - - umaMga thayo, utsAhita thayo - ? - ovAraNAM - nI tarapha UpharATo UmAha UlaTI UlaTI Uvarai UsanA UsIsU maheNAM eka - AnaMda, umaMga, hoMza, ekaThA utsAha - uchaLato - ulALato, uchALato zreNI - - Ama-tema - oraDI - chAtIe - ugra - - uvalekhI uvAdIThI uvAlaI pAchuM AvyuM, pharIthI AvyuM chalakAya che gabharAya (?) eka jAtanuM vAjuM usasI uzRMkhala UgaTaNau Ugala UNima Unahu UnADa ekatANa ekalaDaI ekalamala ekiella ega etau etI ethi ogalyo (736) For Personal & Private Use Only - upekSA karIne, choDIne * joI - utAryo, oLavyuM, chupAvyuM - AvezapUrvaka - uzrRMkhala - sugaMdhI vilepana - pheMkAI gaI - UNapa, ochapa - UMce caDyo - tophAnI - ulTI dizAmAM, avaLo - umaMga, utsAha, hoMza - UbharAya che - UmaTI, ullasita thaI - bAkI rahe - sthira -- bhraSTa thayA, bhUlA paDyA ozIkuM ekalI, ekAkI ekatAna - ekalAe - ekalavihArI - ekalo eka - eTaluM -- - eTalI - ethI, eTalA mATe - nIkaLI gaI
Page #752
--------------------------------------------------------------------------
________________ ojha - sainya oThADI oThI oDA opaI - kasIne paheryA - parvatanA caDAva-TUMka para - nAnuM kaDuM - kaDo - bhikSAna - kaNera - kaNera - kaNera obho kaNayara olaga oli osara kAna osaraI audrakaI kaMkara kaMkaloha - ojhAya = vijhAya | kaTaka = upAdhyAya kaDachaDyA - uThADI, jAgRta karI kaDaNe - UThI kaDilI - aTakAyata karuM chuM kaDI - dIpe che, zobhe che kaNa - Ubho - sevA, cAkarI kaNayarI - AvalI, zreNI kaNavira - apasara, dUra haTa kaNA - dUra haTyo kaNIyA - ? katohala - koI pakSI (?) kathI - majabUta loDhuM kinAre - dvArapALa, aMgata sevaka kapATa - kaMThe kapAlI - kAMTA kapola - kAMta, manohara kiphA - vana, jaMgala kabarI - kAMti, AbhA kabahi - jhaghaDA - kAMbI, netaranI paTTI kabI - kAMbI = soTI, paTTI | kamakaI - kAMsalA, maMjIrA kamalasena - koNa kamAre - na samajAya tevo avAja | kamI - pyAlA, kaMkAvaTI | kara - phUladAnI - kArya karaNa (737) kaMTa kaMTA kata - karIyANAnA vepArI - kutUhala, vinoda - kahI - kinAre - kamADa = daravAjo - saMnyAsI - gaMDasthaLa - guphA - coTalo - jarIyana vastro ane alaMkAro - kAMbI-soTI - dhrUjavA lAgyA - viSNu - kumAre - khAmI katAra kaMti kiMdala kaMba kaMbA kaMsAla kauNa kacapaca kacola kacolI - pAmIne karaI - hAthamAM - karNanI For Personal & Private Use Only
Page #753
--------------------------------------------------------------------------
________________ karatA karyuM kahara kahinAI karatAra karabhi karamI kirala karavAla karamuMDA karatA karIya karura - kartA = bhagavAna - kiratAra, paramAtmA - UMTa para bhAgyavAna - vALa, vALano guccho - talavAra - hAthInI sUMDha kahuo kahenI kAMThalA - UMTa kAMpa - krUra kali kalI kalIyau kalola kilyu kalhAra | kATho - kevuM - mota - kahevAya - kyAMya - kahyo - kathanI - ghareNAM - kaMpA =dayA - kachoTo, kAyA - kachoTAe - kacchanA - kASThathI banAvela yaMtramAM - kaSTapUrvaka =majabUta - kaThaNa, majabUta - kAna - bANathI - kArataka mAsa - tIkSNa dhAravALI charI, nAnI talavAra - jIvatara - saMnyAsa-veSa dhAraNa karanAra - kArpaTika = sAdhu - kAmaduha = kAmadhenunA - kALo - kAyara - AjJA, prayatna, yukti, Abaru, zarama, lAja - karanAra kavaI kavaDo - karIne kAcha kAchaDI kaLikALa kAchelA - oLakhI kAThamaMtre - ati pIDA pAmyo kAThI - AnaMda - kaLyuM, jANuM kANa - sapheda sugaMdhI kamaLa kANaI - varNavI, racI kiAtA - kaDavo kAtI - koNa - pustaka vIMTavAnuM vAMsanI | kAtha paTTI ane kapaDAnuM kApaDa banAveluM baMdhana - bhagavA raMganuM vastra kApaDI - ajamAve, keLave kAma - pIDAnA kAmasa - kIsamIsa kAyI kAra/kArI - pIDe, kleza Ape - parIkSA, lakSaNa kAraNa (738) kavaNa kavali kaSAbara kasaI kasaTIraI kasamasi kardhA kase kasoTI For Personal & Private Use Only
Page #754
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAramiu kArA kArNa kAla kuMkamarola kuMcI - kAramuM = vyartha AjJA kAsa kAhe kiuM kicarakA kitalauIka - keTalAka kiterakeTe - koI rAjAe (?) kiratau - keTaloka kirADa - ziyALa kirAta kirAla kilesa kiviNA kisalaya kisiG kihinI kIcada kIdo kIdhuM kIyaI kIra kIro kIlA kAraNa kALa sarpa, mRtyu, yamarAja - kyAreya zuM naDatara, ADakhIlI - - bhIla, AdivAsI - vikarAla, bhayaMkara kleza kAdava-kIcaDa - - kuMpaNa - kevuM, kyuM - koInI - kIcaDa kRpaNatA kIdho = karyo bolI - karAvyuM - klIba, napuMsaka kirAta = bhIla khIllA - - kaMkuno chaMTakAva - ?(bheTaNAM, najarANAM ?) ST B kuMbhi kuMDa kuMDaAgAra kuDI kuMDhI kuti kukiMga kuda kumalANI kumita kuyaDo kura kuranA kure kurNA kula kulajAkuM kuviSaNa kuviSNa kusaMbha kusama kusalAta kusalAmaNA kuhu kUpa-mIDaka krUra (739) For Personal & Private Use Only cAvI - hAthI - vizuddha (?) - kAMIka - duSTa, kapaTI - kapaTanuM ghara khoTI - - zoka karI-karIne - - kautuka - kautukathI - krodhe bharAyela - karamANI - kumitra - kUMDuM, khoTuM -- bhAta, bhojana - karuNA AkraMda kare - karuNA - kola - kulavAnane - kuvyasanI - kuvyasana - kasuMbo, aphINa - kusuma, puSpa - kuzaLa-kSema taMdurastI, sukha - kahe - deDako - anAjanI kaNakI
Page #755
--------------------------------------------------------------------------
________________ kRpaNa kekANa keDa keDaI keDi keDe keta ketA ketu keteke kethi - dIna, garIba ghoDA - pIcho dvaitavI koIla koIlaha koTaDI - pAchaLa - keDe, pAchaLa, pIcho, tapAsa - keTalA -- pAchaLa - keTalAka kyAMthI kerau/keruM/kero/kerI/kerA - nuM, no, nI, nA (SaSThIdarzaka pratyaya) - keTaluM - keTaloka keraDo/keraDuM/keraDI/keraDA - no, nuM, nI, nA (SaSThInA pratyaya) - keratAra - kiratAra, kartA, prabhu krIDA karato kelau kelaharaI keli kevi kesa kehaNe keharilaMkI - - krIDAgRhamAM -- - krIDA - keTalAka - keza, vALa - kone * kesarI = siMha jevA - - kamaranA vaLAMkavALI - zaThatAthI - koyala - koyala - kArAgRha koTIdhaja koThAra koDI koNai kotiga kora koraDA kola koza kohaI kohathI koho kaura kaDA krayA kSattira kSatracAra khaMDa khaMDi khaMDIo khaMti baMdhAra baMdhe khaMpaNa khaga khagI khaga (740) - karoDAdhipati - dhanabhaMDAra, khajAno - kroDa, icchA For Personal & Private Use Only -- - - - kosIsa/kosIsA kozIrSa =kAMgarA parvata samAna (?) - kautuka bAju - korA manavALA koyala - - sonArUpAnA dAgInA khUNAmAM - - - koIthI karyo kiMmatI (?) krIDA * kriyA -- - kSatriya khAtara pADIne corI karavI - khAMDIne = kacaDIne - toDIne mArI nAkhyo * hoMza - chAvaNI, zibira skaMdha para - kalaMka khaDaga, talavAra - vidyAdhare khaDaga, talavAra
Page #756
--------------------------------------------------------------------------
________________ - talavAra - khaDaga, talavAra - khaMta, udyama - khAMta = lAlasA - sAthI, madadagAra, vairyavAna - citAmAM pravezIne baLI maravuM - khaDaga, talavAra - khADAmAM - khAMDA = talavAra - kUvo - khAtara khADaI khapa khagra - khaDaga, talavAra | khAMDu khacara - khecara, vidyAdhara | khAMDU khacariMdo - khecarandra, vidyAdhara rAjA | khAMti khaDakakI - khakhaDAvyuM khAMtiyA khaDakI - eka para eka caDAvIne khAMdhI khaDahaDio - laDathaDyo khaDokhalI/khaDokalI - hoja, krIDA mATenI | khAu kATha nAnI vAva, nAno kuMDa khaDyo - cAlyo, doDyo | bAga khatrI - kSatriya khaddha - karaDela khADA - prayatna khANa khapADuM - mAru, mArI nAkhuM khAta khamo - kSamA karo khAga tyAga khamyau - khamyo khAtra khaNI khayarA - khera = tarata ja (?) khAdhI kharI - kharo, sAco khAna kharacAI - vaparAya kharamAM seva - eka jAtanI miThAI kharamuhI - kAhalA, raNaziMgu khAla kharavarai - rIDho thAya che khAlaDI khalaka - prajA, loko khAlasaI khalAI - alita kare khAle khali-Daliya - purI-dhALa khAso khatA khavAra - du:khI khasoTe - kheMce khiMkhanI khaha saMsUra - ? khiti khAMcikhAMcI - aDacaNa karI, kheMcI khiNa khAMciyA - kheMcI khitta (741) khAra - khAtara pADIne - DaMkha mAryo - lazkarI amaladAra, uparI - AkrozapUrvaka - nadInI khADIo - cAmaDI japta thAya - khALamAM - gaphalatamAM rahezo, nukazAna thaze - ghugharI - hiMmatapUrvaka - kSaNa - kSipta, pheMkI dIdho For Personal & Private Use Only
Page #757
--------------------------------------------------------------------------
________________ khina khimAvata khirA khitaMtau khivaI khIjaI khIddhI khIrodaka khurasANaha khUTa-kharaDa - kSaNa - kSamAvAna - kharA, sAcA, sajjana - pheMkato - nAkhe che. khesyA - praNayajanya roSa pAme khoTI - kIdhI, dIdhI khoDAmATe - dUdha ane pANI jevA | khoDi raMganuM strIone khoNI paheravAnuM rezamI vastra | khobhaI - khurAsAna dezanA khobhavI - ullaMTha ane kharAba | kholi mANaso kholo - pAghaDIe bAMdhavAmAM khosake AvaDuM AbhUSaNa | khohaI = kalagI khAI - vikhUTe = viyoga thaye khyAla - khUba gaMjiyau - kSobha pamADe che gaMjirya -- kho-kho karavuM, udharasa khAvI gaMDuka - keDa, kamara gaMDUka - geMDAnA cAmaDAnI DhAla gaIvara - DhAla para gau talavAra - aMta, mRtyu (?) - kSetra gaDUkata - yoddho, laDavaiyo gaNetrikA gaNetrI (742) - kSemapUrvaka - kAmakrIDA, viSaya vilAsa - uvekhe, dhUpa dhare - khaseDyA - vATa jotA hatA - hAthakaDImAM - khoTa - kSINI, pRthvI - kSobha pamADe - kSobha pamADe - khoLAmAM, godamAM - khoLo, goto - paDAvI - kSobha pamADyo - khAya - prasaMga (?) - parAbhava karyo, harAvyo - jItyo - poTaluM - gaMduka = daDo - daDo - gajavara, hAthI - gayo - gokha, jharUkho - hAthI - garjanA karato - mALA - mALA khUTe khUbha khUbhAvaI bUra gaMThaDI kheDA kheDAM kheDi gaukha gaja kheta kheta prema - kSema For Personal & Private Use Only
Page #758
--------------------------------------------------------------------------
________________ gata gada gamADiyA gamArA gaya-ghaDA gayaMda gayaMdama gayau gayA muyA garau garaDhI garatha garahiMNA garo garji garuA gala gala galaI galalATa galavIyaI galahatho galiyA gaha gahakato gahagaTTaI gahagahyo gati, rIta - roga, pIDA khoI beThA - - -- -- samUha gajendra, hAthI gajendra gayo - marI gayA - dhana - ghareNAM - Dhagalo - aNasamaju, mUrkha gaja-ghaTA, hAthIono -- atizaya, ghaNuM gharaDI - ? -- garjanA karI garavA, moTA - jAya garjanA - bagADavI gaLethI, kaMThathI ogaLI jAya, pIgaLI gAle hAtha rAkhelo galI, zerI graha AnaMda pAmato AnaMda kare che - harSathI bharAI gayo, khUba AnaMda pAmyo gahavarI gahavI gahi-gahi gahilI gahe-gahe gahelo gAI gAja gAjI gADhau gAmAgara gAmAtakaI gAla gAvaDI gAha gAhaI gAyana giNI girIsa giyA gili guMjArava gujaNI gujja guDI guDIyA (743) - For Personal & Private Use Only - bhayaMkara - AnaMda pAme, harSa pAme - ghelI, gAMDI - AnaMda-killola kare - gaMbhIra thayo - ghelo gAya - garjanA, gaDagaDATa - maraNiyo, laDavaiyo - khUba, adhika grAmAkara = gAmaDAnA - - gALa - garavA, uttama gaLAmAM guja/guMjAla - caNoThI - garjanA gAmaDAo gAtra, zarIra gAthA - bhAse (?) gahana, gIca, bhayaMkara. gaNIne gaNIza (?) - gupta - hRdayanI chupI vAta - nAnI dhajA, patAkA sajja karelA, zaNagArelA
Page #759
--------------------------------------------------------------------------
________________ gupata gupila gupilaI guptI gumAnI goha guyuM gurajI gula gusAMI guNavara guhira guhiraI guhya gUMtha gUgala - gupta gobagAma - gopagAma, gokula - gaherI, gADha gorava - gaurava mATe - gahana gorasa - pAMce indriyano rasa - chAnuM-chupe gosAmi - sUrya - gumAna, abhimAna - gho, caMdana gho - gayuM gohi - goThaDI, goLa pharate - gurujI, kalAcAryajI jamavA besavuM te (?) - goLa grathila - dimUDha, gAMDo thayela - gussApUrvaka grahaNA - ghareNAM - guphA grahaNa - ghareNAMthI - gaMbhIra grAsa - garAsa, pagAra, - gherA, gaMbhIra rojagAra - gupta vAta, rahasya grAsathi - rAjyakartAnA kuTuMbIone - graMthane pagAra mATe apAtI - gaMbhIra gajenAthI rakama bharAI gayuM grIhI - pakaDI - rahasya, chUpI vAta, marma | gha(va)rasAlau - cAturmAsamAM - bhagavA vastradhArI ghaMghara - nAnI ghaMTaDI parivrAjaka, saMnyAsI ghaMTA - TekarIo vacceno rasto - hAthI - zarIra - govALIyA ghaTavaTa - vATAghATa, vAtacIta - gokuLa ghaTI - jemAM dhUpasaLI rAkhavAmAM - govAlaNa Ave te, dhUpadAnI - govADaNa ghana - megha - ekaTho thayelo jJAti ghanaghori - bhayaMkara varasAda samudAya ghara-kalAla - dArunI dukAna - goSThI ghariNiyuM - gRhiNIne - ghuMTaNa sudhI gharivaI - gharamAM - paganI eDI jevI ghAI - ghA = prahAra karIne (744) gUjha. geraka ghaTa gavara goulA gokalA gokala gokulI goTa goThI goDAM lagi gophArI For Personal & Private Use Only
Page #760
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghAu ghATa ghATa cauThe ghADhau ghAta ghAti ghAtI dhAto ghAtyau ghurai ghurahara ghUghara - ghAta, prahAra | caukaI - samUha, sImADA, pradeza | caukaI - strIonuM rezamI vastra, caugAna bAMdhaNInI oDhaNI - sArI rIte causAla - avasthA, rIta causAla - mAranAra, khUnI - ghAlI, nAkhI - naDatara, aDacaNo - mAryo - gaTagaTAvuM cakaI - vAge cakahi - dhamadhame caka - pazunA gaLe baMdhAtI caccari ghugharI - gRha, sthAna caTakI - nasakorA caTakAlA - gADha - gherAya che caDavaDI - ghaTTa dahIM, ragaDo caDasa - ghaTTa, jATo rasa caDhisya - manohara, suMdara - pracaMDa - cAMdaraNuM =jhAMkho prakAza capalA - caMdaravo camaka - lohacuMbaka camara - dabAI jAya, cIbAI - coka, cogAna - aMga maroDe - khullA medAnamAM - bajAra, zera - cAra vidyAmAM pAraMgata - cokanI cAre bAju makAna Ave ane oraDAnI goThavaNI eka sarakhI hoya evI bAMdhaNInI racanA - ? - zobhA pAme (saM. valsa) - jANI jAya - cAra rastA bhegA thatA hoya te sthaLa, cauTuM, - caTako, rIsa - catura - chokarA - jhaDapathI - casako, lata, vyasana - caDhaze - citta - catura - vIjaLI - lohacuMbaka - carma - cAmaDuM gheha ghoNA ghora gholaI gholA ghola caMga cata catu caDa caMdrANu caMdropaka caMpaka caMpAI camaha jAya. cara caIha - ceha, citA caraNA - caNIyA, pagalA (745) For Personal & Private Use Only
Page #761
--------------------------------------------------------------------------
________________ cita carI carIya carNa calake calana cirItra - caritra - citA calanA calAtIka caSalolo cahabaccArma cahasI cAka cAcara cAcari cADiG cAtari - AcaraNa, caritra citi - cittamAM - caDyo cittamAM - caraNa citrAma - citro - caLake - caraNa cihI - culanI nAmanI rANI citAraI - citArata - cilAtI cIkhali - kAdavamAM - cakSuno DoLo cIna - oLakhe, jANe - ? cahale - cIle = gADAne raste - baLaze cupa - snehapUrvaka - cAkaDo, cakarAve cuNIyA - caNyA - cAra rastA bhegA thatA cuthI - cotho, caturtha hoya te sthaLa cusAla - vizALa - coka cUMca - cAMca - caDAvyo cUMTAvika - pasaMda karyuM - caturAIthI cUA caMdana - mizraNayukta gaMdha dravya - saMcAra cUkaI - cUke, bhUle - gaganagAminI vidyAvaMta | ceTI - dAsI muni ceDo - khabara, doSa, chidra - cAritra, AcAra - nadIkAMTho (?), pUrvasthaLa - prasiddha - utkaMThAthI citA - cAra = ghaNA, aneka ceha - citA - icchA cokasI - cokasAI - jue che, gote che copakhe perA mAre- cAre bAju AMTA lagAve - ciMtAtura - saMpUrNapaNe, khullI rIte - citA copaTTa - cogAna - cakalI coyA - preryA - oLakha (?) colaNa - coranAra (746) cAra cAraNazramaNa ceta cetaNe cAri cAvA cAvI cAsa(2) cAha cAhaI ciMtAtara cikhA ciDakalI ciNA copaTa For Personal & Private Use Only
Page #762
--------------------------------------------------------------------------
________________ coliM covaTaI chUTivau cosAla caudhAra cyAMhaI pyAra chaMda chachoha chaDa chaDIyA chatrachAye chatrI chapi chavi chochuM choche. bazvara | chIjaI - nAza pAme, bagaDe - cAra rastA bhegA thAya te chUbuM - chakhyuM = aDyuM sthaLa chUTI - chUTo paDelo - cAre bAjuthI - chUTavuM - cAre bAjuthI dhAradAra chUtI - chUTyo - zodhe che cheka - cheDo, aMta - ghaNuM, saMge, sAthe chatrAI - chetarAya, ThagAya - icchA cheha - cheDo, sImA, aMta - rtipUrvaka, jaldIthI | cheha - vizvAsamAM rAkhI mArI - jussAdAra nAMkhavuM, aMta ANavo - chaDIdAra - vizvAsabhaMga, tyAga - chatrachAyAmAM - asahAya - kSatriya - oche - chupAIne choDI kADhIza - choDI daIza, hAMkI - kAnti kADhIza - chAMTI - bokaDo chori-chori - choDa-choDa - nadIno kAMTho chorI - (?) - gheryuM - krodha, vyAkuLatA, - chata zUrAtana, prakSobha - chupAyelA chaula - kinAro - chupAIne rahyA - jaMgI, ghaNuM - gupta, chAnomAno jaMgama - lAMbA vALa ane page - dhULa, rAkha pAtaLI sAMkaLa bAMdhI - bakarI hoya evo eka jAtano - vaza karyo (?) phakIra - chAMyo jaMgA - jaMgI, moTA - chidra, kANuM jaMghAlo - jaMghAvALo jaMbuka - ziyALa chAMDI chota - nAnI, kSudra chAga chADI chAta chAti jaMga chAnA chAnA rahyA chAno chAra chAlI chAlya chAtaDI chiDuM chipi - chupAI (747) For Personal & Private Use Only
Page #763
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaMbha jaI jagati jagIsa jaTAe jaTI jaDa jaDI jamavAra jamAla janma jayaMtakumAra jayatra N jayo jalaNa javAsA javiharI jasaI jasana jarsi jasu jAI jAIna jAca jAcA jAco/jAcI jANa jAta jaMbhaNI - jaya, jita - killo jAta jAnA hAs jAma AzA, hoMza, prasannatA | jAma vALathI - jaTAdhArI - jhaTa, jaldI - - - bhojana khUbI * janma - indrano putra - vijayanA - - = baMdha thaI gaI jaya pAmo agni eka jAtano kAMTALo choDa - jhaverI taMtravidyA jenA * janmI - jaIne - jeTalAmAM - utsava, AnaMda jyAre - evuM, jevuM - UMcI jAtinA, uttama - uttama yAna, ratha - thaI jAmaNa jANi jAmalA jAmiNa jAminI jAyavo jAra jArI jAruM jAlI jAsi jAsU jAhare jAho jiukuM jikA / jiko jina jina-AvAsa jima jima jihA kiNi O jINa jIta (748) For Personal & Private Use Only - putra - yAma, prahara janma - koI vRkSa - prANa haze jyAre - joDakA, yugala - yAminI, rAtri - rAtri - javuM - parastrIsevI, vyabhicArI - puruSa vyabhicAra - bALuM - pragaTAvI, jalAvI - jaze - temAMthI - jyAre - jAo - jIvane - je koI jeNe - jinAlaya - jama = yama - je samaye jyAM kane, jyAM jIva, jIvone carma-bannara - jItyo
Page #764
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIne jIpa jIva jIva jIvakhI jIvadAya jIvali jIvI jIhe jugata/jugatau jujuyA juTyA juDatI jura juvaTaI juhave juhAra jU jaMgata jUga jUjUA phUTa jUThau jUva-padavI jeTha jeThI jetalaI jaita - jaIne - jItI - icchA, bhAva - jyAre - eka prakAranuM bAra jIvadayA prANavAna jIvatara, jIvana jIbha yukta, yogya judA-judA laDavA mATe AvyA yathAyogya - -- - - -- -- -- -- vara, tAva - jugArakhAnuM jove -- - -- - namaskAra jugAra yukta, yogya joDe, sAthe -- judA-judA, alaga alaga jUTha, asatya Dasyo yuvarAjapada jyeSTha - moTA malla - jeTalAmAM - jita, vijaya jaine jogamAyA jogu joDilI jotaryuM jovanA jJAna jyogya jhaMga jhaMpANo jhakajholI Da OM jhaDyA tti jhalakAra jhalako jhalaphalI jhallari jhAMkha jhAla jhAlaNa jhAlA eMTiI guJa jhujhaNA huM jUnI (749) For Personal & Private Use Only - jaIne - pArvatI, durgA - saMnyAsI - joDI 2tha vageremAM ghoDA vagere pazune joDavA yuvAna gAna - yogya samUha (?) jhAMkho thayo * bharapUra, taraboLa - vRSTi jhADa para - bhAMgI nAkhyA - siti =turaMta - jhaLahaLatA, jhagamagatA - tejanuM pratibiMba - paroDhiye - Dhola - vyAkuLatA * aMtaranI baLatarA pakaDavA mATe jvAlA - coTalethI - yuddha - juja, bahu ochA - yuddha - dhvani
Page #765
--------------------------------------------------------------------------
________________ jholI jhovo TaTaNI TAkara TATara ThAu - tabaDaka-tabaDaka karatAM (?) - dhakelAyo, haDaselAyo - sthAna - prahAra - sthita - sthApela - ThAmaDAM, vAsaNa sthAna TADhI TAlaI Tika-rasA TikaI TITA - thelI, kothaLI | ThalakatI - mAryo - taTinI = nadI Thalyau - prahAra - garadananuM rakSaNa karato ThAkara dhAtuno Topa ThATA - ThaMDI ThApaNo - dUra kare ThAma - TekIlAM ThAma - Take, lAMbu cAle ThAya - garAsIyAnI khIjavaNa, | | DAyau TeTu, ni sattva, namAlo ThAra - cAMdalo ThAlo - ? ThAvA - TukaDo - TIMToDI jevA Thela - nakkI, niyama TelIpha - nizcalatA sthAna TIli TIlI ThAharaI TeToDI Tekhe - (?) Tepe. sthApyA. - sthAna - khAlI - prasiddha, mukhya - sthaLe - khaseDI, haDaselI - Thelyo, dhakko mAryo - prahAra - maMgala avAja - viveka rahita - sthAna - Dakha, daMza - Dasu - dAMDiyArAsa - ADaMbara - bALIne - DAmADoLa - dAMta - dAbIne Tepe Topa Tola ThakaTholI ThakarANA ThabakAve Thabako - TIpe - rIte - zirastrANa, Topo - nakkI - ? kaMDArasa - moTAIne rophavALA DaMbara - khakhaDAvI Dajhi - athaDAvAthI thato DivADola avAja DasaNa - vividha jAtanA (2) DisI (750) halaka-Thalaka For Personal & Private Use Only
Page #766
--------------------------------------------------------------------------
________________ DahiNa DAIco DAratI DivAI DAhA DhovAI DeraI DerA dIdhA tau Dela - dakSiNa = jamaNuM DherI - dAyajo, daheja - pAchA pADato - DAbI bAjue - DAhyA - zarIra DhovaNA - zarIranI - caMDAla Nagura - durmanathI, kharAba nadI bhAvathI - paDAva, sthAna taMtI - taMbu tANyA - DhekuM tau hI - dorI - cUkavuM na sUvuM (?). takhiNa - bhamato taThaI - AMkhanA DoLA - DhamaDhola = Aphare caDela | taNejA - rIjhAve evI - veTha utAre tani tapatI - DhaMkAI gayA - divAla tapIo - DhALI dauM, mArI nAkhuM tabha - vilaMbano, kAcA takhata DorI DolaI Dolato DolA DhamaDhela DhalakatI DhahaDa - DhagalI - bheTaNuM dhare =sukhaDI vagere caDAve - palaMga para - Ape che - bheTamAM - nahi - nagara - naNaMda - ane - taMtrI, vINA - to, chatAM - to paNa - uttama sthAna, siMhAsana - tatkSaNe - tyAM - teNe - tanaya =bacyuM - tataH, tyAra pachI - zarIre - tapato - tApa, agni - tapasI = sAdhu - taba = tyAre - aMdhakAra - anokhI vAta, vinoda, AnaMda - manoraMjaka dRzya, vilAsa - tarjanA karI taNe tatuM DhAlA - ? tapati DhAhi DhAhu Dhilaro tama pocAnuM tamAsau hukkI TUkaDo - najIka pahoMcIne - najIka - pahoMcyo tamAsA tarajIyo (751) For Personal & Private Use Only
Page #767
--------------------------------------------------------------------------
________________ taraNA taraNa taraNI taraNe tarala taravarIyA tarkasa taruNa talaI talayara talAI talAra taliNa talIA toraNa talhAra tasaI si tahakIka tA tA vici tAM tAu tAkaI tArke tAja tAja tAjaNau - tRNa, ghAsa - naukA, hoDI, sUrya - sUrya ? -- - vizALa - UbharAyA, ToLe maLyA - bANanuM bhAthuM - praphullita, komaLa - taLe, nIce - phojadAra 1 gAdalA para - koTavALa - pAtaLI - -- - pAMdaDA-phUla sAthe kasabItArathI banAveluM toraNa - koTavALa - teTalAmAM - tyAre - nakkI, vAstavikatA - tyAre - te vacce, teTalAmAM - tAvat, tyAM sudhI tAva - tAke, nizAna le * khUba lakSya rAkhe tyAga nAza - cAbuka tAto tAma tAmasa tAra tAro tAla tAli tAvaDo tAhaDA tAhare tijI tiNa paraI tiNa velaI titalaI tithe tina timarI tiyAM tiriyA tivaTu tivAra tisaI tisiM tihuyaNa tI tIya tIya tIyAM (7052) For Personal & Private Use Only tapta, tapela tyAre - aMdhakAra tArA - taiyAra * samaye, avasare - laganI, dhyAna - taDako, tApa - TADhA, ThaMDA tyAre - tyajI, * tevI rIte tyAgI - te veLAe, te samaye - teTalAmAM - tyAMthI - tethI = - tamarA tyAM - strIo trevaDo, traNa vaLa vALIne - tyAre - teTalAmAM - tyAre - tribhuvana - tenA - turya = caturtha - teNe - strI, tyAM
Page #768
--------------------------------------------------------------------------
________________ tIha bhuI tuMDaI tuMbara trasa tuoDe tuThau tudato tubakA tubakA tummacI trevaDa turI turIya troTo turIya tulaTho - te bhUmi tomara - to toya - moDhethI toyaI - tuMbaLa = tumula, ghora, toraDA bhayAnaka tyAra - tAre - tukyo, prasanna thayo | trAThA - bolato - toba = baMdUka triIjaMca - baMdUkanI goLI - tamArI - turaga, azva, ghoDo - gativAnuM - ghoDesavAra - tukyo, prasanna thayo tharatA - saMtoSathI thala, - to paNa - tAruM | thAkaI thAga - roSa - zamaserI talavAra thATa - azva thAnaki - teDu, AmaMtraNa thApa - AmaMtraNa Apo thApoTaI - teTalAmAM thAI - tAro - tevI ja rIte thAlAkAra - tAruM thika thoka (753) - tamArAmAM - pANI - pANIthI - tArA - taiyAra - tRSA - trAselA, dhrUjatA, tharatharatA - tiryaMca - tUTavuM - tajavIja, goThavaNa - bhInAza, bheja - toTo - thakI, thI - sthiratA - sthaLe, astAcala para - thaIne - bAkI - tAga, taLIyuM - samUha, ThaTha - samUha, paraMparA - ThekANuM - nirNaya - dhakko mAryo, haDaselyo - tArA - tAro - thALanA AkArano - thakI, thI - khUba, ghaNuM 4 { } } $ %.41 44 4 * 3 y" } } } 28 phu tasaI thA d5 tuhAM - 3 tUla tekha thATe tega tetalaI thAro taiya rItaI toI tokhAra - ghoDA For Personal & Private Use Only
Page #769
--------------------------------------------------------------------------
________________ thoka thobha dAu daMda - Dhagalo, samUha | dahana - Teko dahuM disi daMDatri - tridaMDa daMtAvalo - hAthI daMtUsala - daMtazULa, hAthIdAMta dAo - upAdhi, kleza dAkSita daIkhavuM - dekho = juo dAkhIya do - dakSa dAga dakSata - dIkSita dAgyo dakSiNi - jamaNI bAjue dAgha dikhkhaNa - dakSiNa dAda digadha - dagdha, dAjhela daDha - dADha dAdarI dadAmA - nagAruM dapaTyo - pragaTAvyo dAu dapriyau - abhimAnathI dAminI damaNa - dramya = nANuM, paisA dAya damano - Damaro dara-dara - daravAje-daravAje darAro - cIro, kANuM, bAkoruM dAra darIyAI - ? dArasi darva - dravya dArI - sainya dalato - bhAMgato dAladra dalanAyaka senApati dali dalidrI - daridra dazI - DasAI dAhaNI dasatAsane hoTha - dAMta vacce hoTha bhIDAvyA dAhiNa diha - dazanI saMkhyA dAhiNasaMkha (754) - agni - daze dizAe, badhI dizAmAM - dAva, moko - dAva - dAkSiNya, zarama - batAvyo, darzAvyo - dAha - dAha dIdho - agnidAha - pratikAra, vakhANa, dAvo haka, zAMti - kAMkarA, retIvALI jamIna - baLI gayo - vIjaLI - avasara, lAga - dAyajo - dArA, patnI - lAkaDuM - dvAra pAse, daravAje - dArA = strI - lAkaDuM - daridratA - dALa, DALa - dekhAya - sarasa, suMdara - dakSiNa, jamaNuM - dakSiNAvarta zaMkha dAvo dAra dila dA, | dAvaI For Personal & Private Use Only
Page #770
--------------------------------------------------------------------------
________________ diusa dikhyA didAra dubhara duyAra duyo dinakAra diva duroga duvAraI dusta duhavaI divAjA divAjA divArIyaI divA diSTi disi - peTa - dvAra, bAraNuM - AziSa, duvA - durAcAra - dvAre - duHkhI - duHkha Ape - duHkhadAyaka - ApattirUpa - phAMdavALA - duHkhI thayo - duSTa duhilau duhelI dUdAla dihA dIkha dITha dUTha dUDI dUthiyA - divasa - dIkSA - darzana - sUrya - devaloka - zobhA - hAMsI, mazkarI - devaDAve che - vagaDAve - dRSTi - joI - deha - dIkSA - joyo - dIptithI, kAMtithI - dinendra, sUrya - dIpato, zobhato - dIvo - darzana - dvIpa - dIpadAnI - rAjasabhAmAM - divasa - dekhAya - divasa - be - dhruta = jugAra, krIDA = ramata - dUta dItiI dInaMda dIpatI dIpIyo dIrasANa dIva dIvadAI dIvAnamaI dUnau dUmI dUri dUvAri dUsAso dUhavI dUhANI dega - duHsthito, garIbo - dubhANuM, duHkhI thayuM - duHkhI thayo - duHkhI thaI - durita = pApa - dvAre - duHsAhasa - dubhAvI, duHkhI karI - duHkha pAmI - dRSTi, AMkha - dRSTithI - daIne - daI, ApI - baMdha karIne - devaLa, maMdira - dITho, joyo dIsa dIsaI dITha de dutakrIDA ula dutI | beTho (755) For Personal & Private Use Only
Page #771
--------------------------------------------------------------------------
________________ deNakuM deva devANupriya desaNa desATana dehI doTa dotiDa dodhAra dopaDI dobhAgi doraNI dovArika doSanaI dosI dohilau dohilo ghAhADale ghAhADA drava dravyata drAma driSTI drIhI preki dvirada devA mATe, ApavA mATe daDavaDA - daiva, bhAgya dhaMtUra - deva jevuM vhAluM dhaka . dezanA dhaja dasa divasano mahocchava - dhaDahaDaI - dehamAM dhanIyAnI - ullaMghana caDhAI, AkramaNa - dotaTI =nadI - - barachI, kaTAra - dupaTTI =be bAju vartanArI - durbhAgI - dorI = dvArika, daravAna, dvArapALa rAtrinA - kapaDanA vepArI - durlabha - duHkhadAyaka, kaparo - divase - divaso dravya, dhana - dravyathI drama =dhana - dRSTiviSa - dRSTi, najara (?) - daSTi - hAthI dhana dhanna dharmiya dhara dharaNa-bhavana dharI dhavalaMga dhavalita dhAI dhAI dhAI dhAI dhAu dhAe dhAo dhADa dhADI dhAta dhAta dhAti dhAtI dhAturattA dhAna (756) For Personal & Private Use Only - doDyA, bhAgya dhaturo - joza, tvarA, hoMza dhvaja - dhaDadhaDe, kaMpe - dhaNIyANI, patnI dhAnya - dhana, saMpatti dhArmika - dharIne = vicArIne - = bhoMyaruM dharA para, pRthvI para - bagalo - dhoLelA, sApha karela - doDato - doDIne - doDe che - -- - - dhAMkha = jhaMkhanA - doDyo * gayA - doDyo - dhAtu dhADa, AkramaNa avasthA, rIta - suvarNAdi - dhATi = Teva, Adata - rIta, avasthA - geruthI raMgelA = bhagavA - garbha
Page #772
--------------------------------------------------------------------------
________________ - dhRti dhUma dhAvi dhina dhITho dhIraTa dhIra5 naga nage dhAbalIyAlo vesa - unanA vastrano banela vrata paheraveza - dhAvamAtA naMdajI dhAvI - utAvaLe-jaladIthI cAlI naI dhiMgaDa - moTo, jabaradasta - dhAnya dhirakAra - dhikkAra naula dhIMga - samartha - nirlajja naulI - dhairya - dhIraja dhIrima - dhIraja, dhairya dhIvara - mAchImAra naTuI dhuMdhala - dhuMdhaLuM, dhULa uDADavAthI naTuI thato aMdhakAra napherI uMbasira namAlA dhuDI - dhuLamAM dhunaka - dhanuSya naragiM - dIkarI narati dhurithI - zarUAtathI naradhAra dhUMA/ dhUma - putrI naradhAI dhUNyau - dhUNAvyo naravaI - dhUrta loko narasara - dhvani, avAja dhUratapaNaI - dhUrtapaNe nava dhUsakArI - dhasa evo avAja navaraMga - deDha navalI dhyAyA - dhAvamAtAthI navalakhA - dhAvamAtA nAke (757) - dharma - vANiyA, vepArI - nahi - ne, ane - nahi - kamare bAMdhavAnI paisA bharavAnI sAMkaLI thelI - rUpiyA rAkhavAnI thelI - aMzamAtra - sUrya - sthAne - naTaDI, naTakanyA - naTanI - eka jAtanuM vAdya - namelA - nadI - narakamAM - ukela, tapAsa - nirdhAra, nakkI - nirdhAra, nakkI - narapati, rAjA - narezvara, uttama manuSya - sthAna - navAM, navuM - svarUpavAna, mohaka - navalo, navo - nava lAkhanI kiMmatanA - AbarU - ? naya dhuyA dhUtA dhuDa dhyAva For Personal & Private Use Only
Page #773
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAgara nAgilI nATau nAda nAna nAnaDuM nAnA - nagarajana - sarpAkAra kuMDala - bhAgyo, nAsI gayo - tora = mada - jJAna - nAnakaDuM - vividha - namIne - namAve - bhAlamAM - topa - na Ave - nAva = pati, dhaNI nAmiI nAmI nAlADina nAli nAvaI nAvI nAha - nahi nAha nAhAsI nAhIyaI | nipaTa - atizaya nibiDA - gADha nibolI - lIMboLI nimo - namyo niyaDaI - nikaTanA nirI - nIrano, pANIno nirajAmaka - niryAmaka nirato - Asakta, coMTI gayeluM niradhAra - nirAdhAra, AdhAra vinAnuM, nirNaya, nizcaya nirabIha - nIDara. niramAkhila - mAkhI vinAnuM niravaMca - saraLa niravajja - niravadya niravaNi - mRtyu Ave to paNa niravANa - choDatA niravAha - nirvAha nirahaNa - niraMjana = nizcala, aDaga - nilaya, AvAsa, ghara nilakaMTha - mora nilaja - nirlajja nilavaTi - bhAlamAM nivare - divase (?) nivANuM - nirNaya - pravezadvAra nivesa - chAvaNI, paDAva niSphada - halana-calana rahita ni niMgoda niMdA nila - nAtha - nAzI = bhAgI - nAsI gayA - ane - potAnA khoLAmAM - nidrA - nija, potAnuM - maMdira - nizcita - nizcita - nakkI - niSphara - avazya - nidrA - nirbhaya, nIDara niU niketa nizcita nizcaMta niTola nidhura nidAna niveza nidi nidhaDaka (758) For Personal & Private Use Only
Page #774
--------------------------------------------------------------------------
________________ nisaro nisiI niskAmo nisaya nihacaI neUra nihAla neto nIA nIkaI nIgamAI nIgusa nIToli nema nera nIThura nITho nItara - nIkaLyo - nizAe, rAtrimAM nakAmI nRbhaI - nizcaya - ? - nyAla - niyANuM - sArI rIte - dUra kare nepAINe - ? - saMpUrNapaNe - niSphara nerIyA - nakkI - nahitara - banyo - niyama nesaro - nizcitapaNe, spaSTatayA | nesAla - upara nyAta - nakkI, kharekhara - nice, nakkI nyAna - kAyara paMka - nIkaLIne paMkherI - bahAra nIkaLyo paMcabANa - nIkaLyA paMcAyatI - nobata - nisaraNI paMcAyana - e samaye paMDava - notaryA, AmaMtyA 2 4 dai # # # # # # # $ $ $ $ $ namatAM - teja, mAna - nirbhaya (?) - nupUra = jhAMjhara - dhvaja - nAnI dhajAo - laI javAnI - nahi to - nipajAvIne - niyama, Teka - nagaranuM - narakanA jIvo - jaMgalamAM AveluM bharavADonuM nivAsa sthAna nIkaLyo - nizALa, pAThazALA - jJAta = udAharaNa, dRSTAMta jJAna - doSita - pakharI = bAjumAM (?) - kAmadeva - paMca, sabhya mANasono samUha - paMcAnana, siMha - nAmarda, bAyelA - paMDita nIpaNo nIma nIratI nIraddhara nIravANa nIzca nIyatA nIsari nIsaryauM nIsaryA nIsANa nI serI paMDIyA nutarIyA (759) For Personal & Private Use Only
Page #775
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMDUyA paMDU2 paMthIjana paiThA paI | paDabaMdha paDavaDo paDi paDiyA - prabaMdha, vRttAMta - pragaTa, vyakta, spaSTa - paDhIne = bhaNIne - hallo karyo, AkramaNa paI paIdala paIsaI paIsavI paIsiluM paIsu paDhiADI pauna pahira pakho - paMDita, adhyApaka - paDUra =pracUra, khUba - musAphara - peThA =pravezyA - thI - pada, sthAna - pAyadaLa, sainika - pesyA, pravezyA - pesavuM, praveza karavo - pravezI jaIza - pravezyo, aMdara gayo - poDhADIne, suvaDAvIne - pavana - prahara - pakSa - bAjue paMiI pakherA - bAju parivajya - svIkAryuM paDivanau - pratijJA karela, svIkArela paDivanU - svIkArela | paDihAra - pratihAra, daravAna, chaDIdAra | paDIta - pIDita | pahUra - pracUra, khUba paDo - paDaha, Dhola vagaDAvavo paDyau pAnuM - panAro paDyo paNa - pratijJA, karAra paNaMgaNA - panyAMganA, vezyA paNamaI - praNAma kare che pataMga - kAco raMga, pataMgiyuM pataMgA - pataMgavRkSa, caMdanavRkSa patija - vizvAsa patibhAhA - pratibhAvAna - prApta karyuM, paDyA 5nasa - phaNasanuM jhADa pannA - prajJA payaMti - prAte, aMte, cheDe | payaMpaI - bole payaThaka - peTho, pravezyo - payodhara, stana paga pagAra pagi paga-paga pagerau patta pacaraka - chApa, svabhAva - prAkAra, killo - sthAne - pade-pade, ThekaThekANe - pageruM, zodha - dhAtunI pIcakArI - pAcho - paDado, bheda, rahasya - paTakyo, nIce nAkhyo - mokale che - pratyuttara pache. paraMtara paTakI paThAvAI paDautara payohara (760) For Personal & Private Use Only
Page #776
--------------------------------------------------------------------------
________________ paraI parANa parakhyA parANa pari paraghala parajalI pari parajA parajIo paraThIyA parikara parigaDA | pariThI paripatta pariyau pariyaNa paratabA parati parati paratiyA parabhAvatI parabhAso ( paramaMdara paramatya parivara - prANa - jora, baLa, baLajabarI - paristhiti - bIjA - parivAra - tatpara, pragaTa - nakkI karyuM, nizcita karyuM - svAmI - paDyo - parijana, svajana - bhamyo, cAre bAju pharyo - dUra karo - pariharo, tyAga karo - tyAga karuM - dUra, aLagI - paDI, lAgI - dhAraNa karelA vyavahAra, nizcita karela - kaThora - rIte, prakAre - parIkSA - puSkaLa, bharapUra - prajavalita thaI - prajA - rAgavizeSa - nizcita karI, sthApita karI. - pratyakSa, sAme - AbarU, pratiSThA - prati, tarapha - pratIti - prabhAvathI - prakAzo, kaho gharamAM - paramArtha - sArthaka, caritArtha - yukta - pramAda - paramezvara - cora - cAlyo (?) - parivAra - utsava - parisaramAM - dUra - prahAra - dUra pariharau parihara pariharuM parI parI parIThI paramANa paramANi paramAda paramesa paramoSaNa paravaro paravAra paruSa pIM. palIMga palyaka palyA patni - palaMga, zayyA - zayyA - cAlyA paravAha parasaraI - AkramaNa palANa sajja karIne palyANio parahA pasattA parahAra paratuM pasatya pasarika - prasakta, Asakta - prazasta = suMdara - praryuM, phelAyuM (76 1) For Personal & Private Use Only
Page #777
--------------------------------------------------------------------------
________________ pasAI pasAule - pADyo - pAdharuM, sIdhuM - kUDa-kapaTa vinAnI, pasAya pahaI sIdhI paharo pahANa pahIyAM pahutI pahutI pahUta pahe pAI pAIlA pAudharI pAkhaI - prasAda, kRpA | pAtyau - pasAyathI, kRpAthI pAdharau - bheTa-sogAda, kRpAdAna | pAdharI - patha - dUra jaI pAdharuM - pradhAna pAnAgAra - paiyA, paiDA pAyakaI - pahoMcI, pUrNa thaI pAra - pahoMcyo pArale - pahoMcyAM pAripathika - thI pAla - pagamAM pAlakhaI - pAyA pAlaju pAlano - padhAro pAlA - vinA palANa pAli - sajja karelA ghoDA pAli - paga, caraNa pAlivau - pageruM, nizAnI pAlu pale - pagI, pageruM zodhanAra pAvaka - paDAve che. pAvasa - gulAba pAvasa - mahollAmAM, zerImAM pAzi - pADato pAsaI - joDA pAsA - hAtha pAsA - pApI pAsA - pApa pAsi pAkhara pAkharIyA - pragaTa - dArUnuM pIThuM - pAmIne - pyAra - pAro - cora - pallI - cAre bAju - pAraja = suvarNa - pAraNuM, ghoDIyuM - pAyadaLa, page cAlanAra sainiko - pallI - pallI, coronuM gAma - pALavuM, pAlana karavuM - pagapALA cAle - agni - prAvRSa = varSA - varSA - jALa, prapaMcamAM - pAse, bAjue - pArtha, Aju-bAju - pAza, phAMso - pAzA, sogaThA - pakSa pAga pAga pAgI pADaI pADala pADe pADhato pANahi pANI pAtakI pAtiga (76 2) For Personal & Private Use Only
Page #778
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAso pAhato pAhANa pAhi piMgala piMDI - phAMso - pahoMcyo - pASANa, paththara - pAsethI zukala puDhI puravalI - pILuM purata purAsTaI purisANa pulAI - pAchaLa - moTI - pUrNa - pUrvanI jema - indra - purAze pUrA thaze - puruSone - jAya che - paDe - nAsyA, palAyana thaI gayA - ? - pRthvI - prahara, pahora - pUge = pUrNa thAya - pUrNa thaI 'pulIM pulyA pichANyau piNa pitRvani piharalA pitarI pitAraNe pihiro paDavaI pIDI, pavi puchavAI puhura | pUgaI pUgI - ghUMTI ane DhIMcaNanA sAMdhAnI nAnI goLa hADakI - pichANyo, oLakhyo - dAva - smazAnamAM - pahelA - paherI - paherI le, paridhAna kare - pahero - pIDA Ape - pIDA pAmI pittaLa - pIDA, du:kha - mahAvata - praveza AzrayasthAna - mahAvata = mahAvata putArIyau = mahAvata jevo banyo - pahora - pahoMcI, pAmI pItarahI pUco | pUjajI pUThavI pIra pUThi pUrdi pIlavANa pasAro pIhara putAra putArIyau | pUThiI - pUjyajI, pUjanIya pAThavI = kahI pAchaLa - pAchaLa, keDe - pAchaLa - ulaTo pharI gayo - putrI - pUnamano - pIpaLo - cAmaDAnI peTI, peTI - jouM, nihALuM pUta pUnimajo pepara pRhari pugI 'peI (763) For Personal & Private Use Only
Page #779
--------------------------------------------------------------------------
________________ peTaka peTA pemila pera perAvika (?) pradeza peli pesakasI pesArI pahelo pradhAna paihiraNa po, poTaka poDhA - samUha, ghaNAM | praThI - peThA, pravezyA praNapratye - prema praNAma - rIta praNAvI - sanmAna karyuM, bolAvyo prati praticAraka - yukti, rIta, tarakIba pratinyA - preravI, dhakko mAravo pratipanna - khaMDaNI - praveza pradhana - pahelA - paheraNa, vastra pranAri - pahoMcuM prapaMca - poTakI, poTalI prabhaNI - prauDha, majabUta prabhava - bhavya, mahAna, moTuM prabhavAI - nipuNa, catura prabhAvivA - putra amadA - pauruSa pramAdhAmI - pauruSa, puruSArtha, baLa pramA - poLa =dvAra pramukha - pravezadvAra praraThI - pauSadhazALAe pralaMba - poSa mahino pravatya - pahoMcyo pravAsana - prakaTa pravAsa - vistAra, vartaNUMka pravIta - prajA prasaMga - nakkI karI - praNipAta, namaskAra - pariNAma - paraNAvI - sAmo - sevakothI - pratijJA - svIkArela - paradeza - paradhanane - prasiddha, zreSTha - paranArI - goThavaNa - kahyuM - parabhava - utpanna thAya - prabhAvavALI, prabhAvayukta - strI paramAdhAmI - paramArtha - vagere - zarata karIne - dIrgha - pravatya, phelAyA - zreSTha Asana - paravaza pavitrA - paricaya poDhe. poDhyo pota porasa porisa poli poli pozAle posa poho praghaTa pracAra praja (764) For Personal & Private Use Only
Page #780
--------------------------------------------------------------------------
________________ prasaMga prasaMta prasana phasa prastAva phAga phADe praznapaNe praha prahIta prahaNAI prAkrama prAjhA prANi prAsame prAhuNAvaTi - saMga, sobata, meLApa | pharasaI - sparzathI - prazAMta phila-pata - phaLanI prApti - prazna - sparza (phala?) - avasara - hoLInA raMganI ramata - chUpI rIte - toDe, khAtara pADe - paroDha phAraka - chUTo, mukta - purohita phAsIyA - jALamAM pakaDAI gayA - mahemAnagati phITI - maTIne - parAkrama phuphAdika - puSpAdika - prAya, atyaMta, phekAra - huMphADA atizaya phekArI sApa - parANe, baLajabarIthI - nAza karI nAkhuM, maTADuM - prA = praha, paroDhiye, phera mA phAra - phera-phAra nathI savAranA samaye phoka - phogaTa, vyartha, - paroNAgati, vinA kAraNe mahemAnagati phohalI - sopArI vecanAra (?) - prayANa - yaza, kIrti, AbarU - strI baMdha - baMdhava, bhAI - smazAna baMdhAna - racanA, joDANa - jADI vaDavAI baMdhura - suMdara - prola =daravAjA (mAMcaDA | baMbAla - pracaMDa ?) baMbhaNa - brAhmaNa - jALa bichAvIne karAto | baIara - bairI, patnI baInaDI - bahena - DhoMga, duHkha, muzkelI baI - bairI, patnI - bAvo baIsANI - besADI - sphaTika baI sArI - besADIne baLatara/bagasarI- baddhara priyANaka phora prIyA pretabhUmI proNi prolAM zikAra phakIra phaTika phaNI - sarpa (765) For Personal & Private Use Only
Page #781
--------------------------------------------------------------------------
________________ bagaso baccArma baDagaDyA batarI bathe bAra bAra-bAra bAri bAruM bAla-tRNa bAvanavIra bAhe biuNo - mApha karo - vacamAM (?) - nIkaLyA - bAvattarI =bahutera - be hAtha pahoLA karatA samAya teTaluM - banAvIzuM, calAvIzuM - vyabhicArI puruSa (?) - nAno bhAlo - prakhyAta, yazasvI - utAvaLe (?) - barADA - pratApa, sAmarthya - balavAna, majabUta - ? - balavaMta - baLaze banAsuM bara barachI baradala barabakare barAla bidA bimaNI bivathI bipini bihiraNa bala balaMba bIjauM - bAraNuM, dvAra - vAraMvAra, khUba - dvAre - bahAnuM, kAraNa - kumaLuM ghAsa - zUravIra, sAhasika - bAthamAM, aMdara (?) - dviguNo - vidAya - bamaNo - dvi-arthI - bahena - vahoravA mATe - bIjuM, anya - vIjaLI - bIDuM jhaDapIne, sAhasabharyuM kAma mAthe laIne - DarI gaI - Dare, bIe - biMdu - buddha, samajadAra - bodha pAmelA - bodha Ape - sApha karo - DULyA - bAMdhIne - bese balapAI balavAtA balircAI | bIjulI | bIDI jhAlI bahi bahirakhA baMdu bahu bahutara bahuterA bahuterA bahula / bahuluM bAcaDo bAthA bApahataNI bApIyaDA - berakhA, bAjubaMdha bIhanI - vahu bIhaya ghaNI bahutara =ghaNA badhA bujajha - zUravIra bujhaNA - ghaNuM - bacco buhArI - khobA bUDA - pitAnI beMdhIne - bapaiyA, cAtaka, kapiMjala | behe bujhavaI (766) For Personal & Private Use Only
Page #782
--------------------------------------------------------------------------
________________ bola boTo boDavaNa bola bAhI bhaMDa bhaMDa bhaMDyo bhakhI - bhavya - hatI - vAsaNo - vANI - bhASA | bhava bhavAI bhAMDA bhAkha bhAkhaDI bhAga bhAgi bhAgo bhANa bhANI bhAtAM - bhAgya bhakhkhaNa bhajjA bhajja bhAthaDA bhaTTa - utArI nAkhyo - hIna - DUbAvanAra - vacana - vivAhita - bhAMgI - bhUMDa, jevuM-tevuM - bhraSTa karyuM - DaMza dIdho - bhakSaNa - bhAryA, patnI - bhAgI gayA - bhATa-cAraNa - subhaTa, yoddho - laDe, yuddha kare - bhaDavuM = yuddha karavuM bhaDavAnA = yuddhanA - prati, ne, tarapha - bhaNavuM, kahevuM - bhakti - bhadra - goLa-goLa pheravyo - bhrakuTI, bhavAM - thI pakaDIne - pati, svAmI - bhalA, sArA - bhegA karyA = ekaThA karyA bhAra bhAra aDhAra bhArajA bhaDa bhaDaI bhaDavAnA bhAratha bhAravaTa - bhAgye, bhAgyathI - bhAMgyo, thAkyo - sUrya - bhANuM, vAsaNa - dukAno (?). - bANa rAkhavAnuM bhAthuM - javAbadArI - badhA prakAranI - bhAryA, patnI - mahAbhArata - mobha, pATaDo, abharAI - kuhADI - dhArIne, dhyAna daIne - game che - jovuM, dekhAvuM - bhAvathI - bhAvato - bhAvathI - banevIno, bhAIno - bhIMjAyA - dabAyA, sakaMjAmAM AvyA bhaNI bhaNevau bhatti bhadra bhamari bhamahi bhAlaDI bhAli bhAvaI bhAvaI bhAvata bhAvatI bhAvita bhAvuka bharIne bhartAra bhala bhalA kIyA bijA bhiDaI (767) For Personal & Private Use Only
Page #783
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhiDiyA bhIkhaNa bhIta bhIti bhAyI bhuMI bhugala bhraSTAme maMjusa maMDaNI maMDala maMDANa - bhaThThImAM - maMjUSA =peTI - zobhatI - deza - zarUAta, prAraMbha, racanA - AraMbha, racanA, zobhA - maMtrIne, maMtramugdha karIne - mAMsabhakSI maMDANI maMtri maMsAsi bhRharo maI bhuI bhadhaNI malerI makaraMda magni - laDyA - bhayAnaka, bhISaNa - bhIti, bhaya - bhIMta - lubdha - bhUmi - lAMbI zaraNAI, lAMbI naLInuM vAdya - bhoMyaruM - bhUmi - pRthvIpati, rAjA - bhomiyA - kharAba, durjana - bhUmi para - bhUmigharane, bhoMyarAne - bhUtala para - eka (?) - bhujaMga, sarpa - ghaNuM, atizaya - zobhA - bhAI - bhedyo - bheLuM thayuM, TakarAyuM - bhaya - bhUmi - savAra - ghaNI, bahu - bhaya bhumiyAM bhaMDA bhUI bhUIharaI bhUtaraI bhUma bhUyaMga bhUri bhUSA bheI bhelIo macharAla majaro majala majivI majI majjaNa marjhA bhAgaI majijha - mahorI, khIlI - kAmadeva - mArgamAM - matsarayukta - mujaro, praNAma - eka divasanI musApharI - DUbavuM madhyamAM snAna madhyabhAgamAM - madhyamAM madhya majhima bhelIyau majha. - mAruM maDuM maDha. bho bhomi bhora bhorI - maDaduM, zaba - saMnyAsInuM nivAsasthAna - mAna, pramANa, uNapa - sarpa maNA maNidhara | mataMga hAthI (76 8) For Personal & Private Use Only
Page #784
--------------------------------------------------------------------------
________________ matavAlau mati malthi mada madaMdha madanaI madala maddha mana-rasiI mahimura manabhAI manalArI manasA manaha manISA manuhAraNi manuhAri mannata mamarima - nazAkhora marAja - mata = na, nahi makke - mAthe, upara maruka - magha, madirA malamAto - madAMdha, madonmatta malhapatA - kAmadeve mahaI - mRdaMga mahallo - madhya mahArANI - mukta thaIne, chUTA mahilaI paDIne - managamatI mahiSamahi - manane anusaranArI mahiyala - icchA mahI - mananI mahaMta - icchA mahumAM - manohara mahura - manohara - vinaMtI - mamarA jevA (?) adhama | mahura (?) mahurA - hAthI mahurAM mattatAthI mahurI - mada = hAthI, ghaTA = mahezrI samUha mahota - malina karyuM mAMcI - dayA, kRpA mAMco - maryAdA mAI - marma sthAnamAM mAkhaDi mahArAja - mardanA - ekajAtanuM khaLa-dhAnya - madonmatta - abhimAnapUrvaka cAlatA - maheke che - mahallaya = moTo - mahAyoddho - maMtrI, pradhAna - atizaya - pRthvI para - pRthvItala - dahIM, pRthvI - moTAI - moMghA - mahula = movaDI, agresara vyakti - mora = AgaLa - moravela - mahuDAnuM vRkSa - sonAmahora - madhurI, mIThI - khUba dhanavAna - moTAI, mahattva - cAmaDAthI maDhelI peTI - palaMga - mAtA - mAthAnuM ghareNuM mahura mamaMgala mayagala mayaghaTA mayalIyau mayA marajAdA maramaI (769) For Personal & Private Use Only
Page #785
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAga mAgI mAgra mAjhI - mahAlato, svachaMdapaNe ghumato - samAya che - mAtA-pitA - utsava - moTuM duHkha, pIDA - mAruM mATa mATi mATI mATIpaNuM mAhireI | - mAruM mAruM | mADyA miTha | 1 11111 x 3 144 131 1 mANa miThaI | | mANasa mAti mAtI mAto - mArga, rasto - mArgamAM - mArga mAvaI - jUnuM mAvItAM - mATalA | mATalI mAhava - marda, bahAdUra mAhArata - mATe - mardAnagI mAhiruu - mAMDu, joDu mi - moDyA, toDyA - pANI bharela koThIthI - mAnasa, mana mikyAsa - mAtrA miNI - rAgI - AnaMdita thayela, mitta matta, ghelo misi - yaza, kIrti, mobho, Adara - mAnanIya, pUjaya | mITha - mApha - AbarU, kIrti, pratiSThA | gaurava, svamAna mobho mukalIvau - mayA, mahera - kAmadeva - mAravADa - saMpatti, dhana - baDAI mAravI, phAMkA | mudA mAravA mita miSa mAdhi mAna A mahAvata - mahAvate - ? - tulanAmAM - maitrI, dostI - mitra - bahAnuM - bahAne - mArI sAme, mArI AgaLa - mIThuM, madhura, mIMDho, dhUrta, lucco mArA - vidAya - muSTi, corI - bolato - jANe - bolyo, kahyuM - AnaMdathI mAnanIka mApa mAma mAya muThi mAra muNa-muNato mAruDa mAla. mAlA cAvaMta muNaI murNa (770) For Personal & Private Use Only
Page #786
--------------------------------------------------------------------------
________________ mudAya | melavI muddha meli melI murajhANI mulakata muSA musato musi musyu muharA muhala melyuI meSi mehara mehalI mehilo mehu mo bhaNI moI mokalAmaNa muhavaDi muhili mUThi mUdaraDI mUA mUThi - AnaMda mATeno - mugdha - mohAI - milkata - uMdara - corato - corIne - coryuM - viSahara phaLa - mahela - mokhare, AgaLa - mahelamAM - mane - nizAna (?) - mudrikA, vIMTI - marI gayA - ? (koI mApa) - muMDa = mastaka - motI - prathama - mRgendra siMha - mRtaka, maDaduM, zaba - miTAvI zake, dUra karI zake - miTAvIne, bhUlIne - mahAvata - mITho - mIThAI mokalAvyo moga mogara - bhegA karIne - bhegA maLIne - ekaThI karI, bhegA karI - mUkI, mUke che - meSa rAzimAM - mahera - mUkI, jorathI pADI - melyo, mUkyo - megha, varasAda - mArA prati, mane - marI gaI - chellA salAma, praNAma, Avajo - maLyo - moda-AnaMda (?) - hathoDA jevuM nAnuM ojAra, mugara - gAMsaDI - dhana, puMjI - moTAI - AnaMda - mAro - daMtazUlathI humalo karanAra hAthI - mAro - mUlya, mUlyavAna - mUlyavAna - corI mUttAhala moTa moTa moTima mUlagI mRgaMda moraDo | mota meTha molI meTho mekvAI moso (771) For Personal & Private Use Only
Page #787
--------------------------------------------------------------------------
________________ mohaNI mohanaI mohanI mohala mohiyA mohota prajAda mhe yama yIvauM yugatI yUgatuM yUpa yoyana raMga raMgapataMga raMgarola raMgAuli raMjasaI raMjivaI raMjyA raMbhA raMbhA-dhuni raI/rI/rau/ro - - mujane -- mohanIya moha pamADanArI strI mahela moha pAmelA - maryAdA - ame - jema - Adara, satkAra, mAna - bannarano eka prakAra - rIjhaze, khuza thaze rAjI kare prasanna karyA -- jIvatA - yuktipUrvaka, vivekathI . yogya * vijayastaMbha - yojana rama AnaMda, umaMga, vilAsa | 25 pataMga nAmanA jhADano yana raMga rayavADI behada khuzAlI, ati ralakaMta AnaMda raliyA raliyAyata ralI - keLa ragata raDavaDyA gAyano bhAMbharavAno avAja nI, nuM, no(SaSThInA pratyaya) raNa raNatura ratI ratta ratta raDa rana ranamaI ramaNIyaI ramali ralIAta ralIAyata riSa rasa rasA rahaI (772) For Personal & Private Use Only - -- - - yuddha -- rakta, lAla athaDAyA, kuTAyA rakhaDyA, rajhaLyA - yuddha mATenuM vAjiMtra 2tIbhAra, taddana thoDuM rAtA, lAla - rIddhi - hRSTa-puSTa jaMgala - raNamAM, jaMgalamAM strIe ramata, krIDA ramya, manohara, suMdara anurakta, Asakta rAta - rAjasavArI * bhaTakato, AMTA mArato - raLIyAmaNA, manohara AnaMdita AnaMda, prasannatA, khuzI, AnaMdita, khuza prasanna, khuza - RSi, saMnyAsI, bAvA - kamANI - jIbha ratha para
Page #788
--------------------------------------------------------------------------
________________ - rIsAIne, nArAja thaIne - rUpa I - rove - vRkSo lI rahasi - ekAMtamAM rIsI ravivaIrala - rahevAnuM ruA rA - rAjA rAI - mata, abhiprAya rUkhaDA rAkhaDI - mAthAnuM ghareNuM rucira rAkhaDI - strIonuM mastaka para paheravAnuM ghareNuM rAkhaNara - rAkhavAno rupaDo rAgiNI - svecchAcAriNI, kulaTA spaDAM rAcI - rAgI thaI, rucI, gamI yaDI rAjakumAra - rAjakumArI rAjavIyArI - rAjavIonI ruvaI rAjita - zobhita, zobhatA vi rAta - rakta, rata, rAgI hira rAtI rAto - rakta, rAgI sahirIla rAna - jaMgala, raNa | rUDa rAma - azoka vRkSa rAmati - kriIDA rAyaMdhu - ? | rekhAI rAli - rADa, bUma, zora reNu rAva - sahAyatA mATe AjIjI retI rAzi - lagAma - cAritra revaNI - Rtu riSa - RSi reso - pokAra reha rIsANa - gusse bharAyo rehakuM rIsAla - rokIlo, krodhIlo rehI (773) - manohara - ruMDa = mastaka vinAnuM dhaDa, kabaMdha - rUpavAna, suMdara - rUDA, manohara - rUDI, uttama - AnaMdapUrvaka - rovaDAve - ravi, sUrya - rudhira, lohI, - rudhiravALA, lohIvALA - rUDuM, sAruM - rahetI - raDato - bahAne raMtI rUlI rekhA - rakhe - retI - rIta re rAsa ritu revA rIva pravAha - durdazA, phajetI - gaMgA - rAha, vATa - rekhA, maryAdA - sImA, maryAdA - kIrti, pratiSThA For Personal & Private Use Only
Page #789
--------------------------------------------------------------------------
________________ roja romaharI lapeTa la vorA lavaI rola lavI rolavIA laMgUla laMghaI laMgherAI lasaI lasaNIyA lahakaI lahakatI lahato lahara lahalI lai lakuTI lakSa lahAyaI lakhaI lakhAI lakhI lakhI lakhyaNa lagaI - ? - romarAjI, ruMvATI - garIba, bhikhArI - pravAhI mizraNa, lepa, chAMTaNA - muzkelImAM mUkyA, gabharAvyA - pUMchaDI - oLaMge che - oLaMgaze - dhUrta, Thaga - lAkaDI - lAkho - oLakhe - oLakhAya - oLakhI - dorela - lakSaNa - lagI, sudhI - muhUrta - lagAvIne, TekavIne - lagAra - name, vaLe, maraDAya - lakSmI - lakSmI - lakSmIvAnane - laba-labatI. labakArA mAratI. lahira lahivo lahuDA lahuM lAMghAlo lAMghI lAI lAkaDI lAga - vIMTI dIdho - lavAro - bole che, kahe che - bole - dhAraNa kare - vairyamaNi - jhule, zobhe - zobhatI - jANato - madada - dhIme-dhIme AMdolita thAya che, jhUle che - meLave che, pAme che - mUcha - pakaDavA, pakaDI pADavA - laghu, nAnA - jaldI - moTA DagalA bharanAra - oLaMgI - citta lagADI - agnidAha - avasara, taka, moko - anukULa, mAphaka (?) - premamAM - lakSmI - zaramathI - zaramAI zaramAyo lagana lagna lagna lAgi lacakaI lacchI lachi lachile laparaka lAci lAchi lAji lAjI lAjIyau (774) For Personal & Private Use Only
Page #790
--------------------------------------------------------------------------
________________ lADakavAhiu lAdhau lAdhu lAbhaI lAbhaI lAmI lAra lArA lAlaNa lAvana likhamI likhI lihavA lINA lIma lIla lIha lIhIAlu kuMDI lukI/ki lugAI lumAM lubadhI lulita lUsia lesa lADakavAyo maLyuM, meLavyuM - maLyuM pAme - - maLato, prApta thato - lAMbI, halakI, pratikULa loke sAthe loTaI lotha loka loyA lola lohaaMkuDA pAchaLa - piyu, priya lAvaNya * lakSmI - oLakhI - jovA, jANavA, oLakhavA mATe - lIna - lImaDo rAkhI - lAkaDI - chupAIne - patnI - lIlA, AnaMda TUMkA - hada, sImA vaMchatau - maryAdAvAlI = myAnamAM vaMchuM vaMtala vaI vaIrI vaulaI vaulAvI vauliA vaulI vaulu vakI - ? - lubdha, Asakta - milana lesyAM loI loI loka lokAraI - lUMTyuM - leza, thoDo lyaI vaMka (775) For Personal & Private Use Only lezuM - lokamAM - vicArI - joI - lokonI - jue che ALoTe zaba, maDadA - raudra loko bhapako - mAchalIne phasAvavAno kAMTo - le che . dhoLA raMganuM sutarAu vasa - vAMku vAMchA karato, icchato - icchuM - vaMToLathI - paI = prati, mAM - vairI, zatru -- pasAra kare che - vaLAvIne pasAra thayA pasAra thaI pasAra karo - umeda, AzA
Page #791
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaNAvAI vakhANa, vakhANasiu vakhANI vica-vaca viccha vacchara vachiAta - vyAkhyAna vaNArasa - upadeza karIzuM - gavANI, prazaMsA pAmI vaNi - vacce-vacce vaNIyA - vAcharaDA vasaMta - varSa vitta - bahAragAmathI kharIdI vattA karavA AvanAra vidIta khAtedAra vadIta - phoTapUrvaka ughaDI paDyA, vaddhAmaNI chUTA paDyA vadhAu - bajAvIe, pAlana vadhAmaNA karIe vadhAvA. - pajave che, parezAna kare vachUTe vajAviI vajjAvaI - vAcanAcArya - banAve - agni karyo - banAvyA - vRttAMta - vAta - vArtA, vAta - prasiddha - bolAya, gaNAya - vadhAmaNI - vadhAmaNI - maMgalagIta - utsava - vadhAre che - vinaya - vahni, agni - varNa, raMga - vadana, vacana - zayyAmAM, pathArImAM - zreSTha, uttama - varjI, choDI - paraNavA, lagna karavA -varSALa, comAsuM - varazuM, paraNazuM - vALI, cUkavI - varavuM, kharAba vadherAI vanaI vaTa vaTAu vaDa vaDau vaDIya vaDuM - vATa, mArga - vaTemArga, musAphara - moTA - vaDo, moTo vayaNa - ghaNI vayaNIyaI varI - caDIyAtuM varaji - takarAra karuM varavA - vadhyo, moTo thayo - vinaya - vanapAlaka - viNasADe = vinAza kare | vari - viNase, bagaDe varUAu - banAvIne = banAvaTa karIne varuI varasAlo varasiuM vaDhANau vaNaya variSa vaNasADa vaNase vaNAI varuaI - sAruM - varavI, kharAba (776) For Personal & Private Use Only
Page #792
--------------------------------------------------------------------------
________________ vala valavalaI valAula vavahAra vasa vasaI vasata vasatra vasade vasANuM vasIhai vaha vahi vahiA vahilau vahilaDI vahIM vahIM vahIyo vaheI vAMka vAMsaI vAMsaNI vAMhaNe vAI vAI - goLAkAra vAko - valopAta kare, bolabola | vAga kare vAga vAgIyA - * samudra - vivAda, mAmalo * moha, mugdha - ne kAraNe vasa vastra baLataNa, agni (?) - mAnavo, gaNavo vasa kare vadha - nIkaLavuM - nIkaLyA, cAlyA - vahelo, jaldI - vahelI jAya che dhAraNa karIne, pakaDIne - cAlyo - dhAraNa kare - khoTa, khAmI pAchaLathI - keDa pharatI bAMdhavAnI rUpiyA bharelI thelI - savAre - ghelachA - vAyuthI vAca vAcaka vAcA vAcAla vAja vAjataI vAjI vAjIyA vATa vATa vATalau vATi vADI vADhi vANahI vANAvI vAta vAta vAta vAtaDI vAtAyana vAdhilo vAna (777) For Personal & Private Use Only * lagAma - zUravIra vacana - upAdhyAya. adhyApaka viruddha, sAme thaIne vacana, kola chaTAdAra vANI bolanAra - - tobA, pIDA, trAsa - vAjate-gAjate - - vIMjhI vADurA, lagAma - harAvyA che - mArga, rasto - rAha, pratIkSA vATako mArgamAM - - mojaDI - varNavI, kahI -- vAta vADa, aMtarAya nATyakalAnA 18mAMno eka rUpaka pavana - sAmarthya - vATaDI, rAha - bArI vadhyo vastu
Page #793
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAna vAnaravAli vAya vAyaI vAra vAraI vAraNa vAranake vArA vAru vAra vAlaMbha/vAliMbha vAvaDo vAvata vAvaraI vAvarI vAsaga vANi vAse vAse vAhaI vAhaI vAhaNe vAI vAhanI vAhi gayo - - aTakAvyo - hAthI -- vAraNa = hAthInA vAryA - suMdara, rUDo cAru, suMdara priyatama - - - vANI dvAra para laTakAvatI maMgaLasUcakamALA vacana vAyuthI madada, humalo - vagADe - vApare che - vAvaDa, samAcAra, mAhitI - sarpa - paisA bharIne kamare bAMdhavAnI kothaLI - vAparI, pIne pAchaLa vAste = mATe - laI gayo, calAvyo - vIMjhe che savAra paDatA azvanI - upADI gayo, haraNa karI gayo vAhiyau vAhiyAlIyaI vAhira vAhIya vAhI viulAvInaI vikasyai vikAra vikhavAda vikhyAta vigaTa vigana vigarI vigovaI vizva vighAta vicaI vicakhyaNa vicAla vichaDyo vichoTao vichoha vijutta viTa viDaMga (778) For Personal & Private Use Only magna hato - tabelAmAMthI -- - vahAra, madada prahAra - vagADe che - voLAvIne, pAchA - mokalIne - vikasita - lAgaNI, Aveza - viSAda, duHkha - vakhaNAyela, prazaMsA pAmela - vikaTa - vighna - ? - viDaMbanA kare / pAme, duHkhI thAya - vighna - vighna - vacce - vicakSaNa vacce - vikhUTo paDyo - chUTo paDyo - viyoga - - viyukta, chUTuM pADela - halako mANasa azva
Page #794
--------------------------------------------------------------------------
________________ viDAru viNaja viNA vitAnuM vitIta vithAra vidArIvA vidyAya vidyArathI vidharsa vinaDaI vinANa vinipAto viparahi viSNama vibhacAra vibhala - haNuM, mArI nAkhuM virataMta - vANijya, vepAra virata - veNI viratI - phelAvo viralAya - vyatIta thayela virahanI - vistAra virihaMta nAza karavA vilaMbI - vidAya vilagI - vidyArthI, vidyAno arthI vilavale - vidhvaMsa = nAza kare vilavilatI - kanaDe vilasII - vijJAna vilAsIta - vadha, hatyA vilAsA - viparIta vili - vibhrama - vyabhicAra viludhau - vilaMba vilopaI - tejasvI, caLakatuM vivara - udvigna, khinna vivahArIyA manavALA viSama - vicAre che visa - UMDo vicAra visakhaMti - dhyAna Apaje visana - phIkko, nirbaLa visana - brahmA visane - kaMTALavuM visanna - yuktisara goThavyuM | visarajIyu - virakta, vairAgI - vRttAMta - virAgI - virakta - vikharAya - virahiNI strI - vRttAMta - pragaTaDhIlI (?) - vaLagI paDI - valopAta kare - vilApa karatI - vilAsa kare che - vRttAMta - moja-majA - vaLI - vilabdha - lubdha - toDe, nAza kare - guphA - vepArIo - viSama - vaza - ? - vidyAvAna (?). - vastra - vyasanamAM - vyasana, khinna = duHkhI - pAchA mokalyA, rajA ApI vizuddha vibhAsu vimanA vimAsaI vimAsaNa vimAsi viraMga viraMci viracaI viracI virata (079) For Personal & Private Use Only
Page #795
--------------------------------------------------------------------------
________________ vegi visAnara visAsa visiTTa vihaMDI viharDa virANI vihi vihUNI vaTANo veDa veDi veNave veNi vetasa - vegathI, jaldIthI - vIMTAyo, phasAyo - vana, vagaDo, vagaDAmAM - vinave, vinaMtI kare - coTalo - netara vAta - Asakti ! TreSa - vIMdhAyo - vIraDo, nAno kUvo vetI vedha vedhIu vihni verA velu - retI vIMdaNI vici vici vIchaDIyA vINI - vaizvAnara, agni - vizvAsa - viziSTha - vinAza karanAra - choDe - naSTa thaI, vItI gaI - vidhi, bhAgya - chUTo, aLago, dUra - agni - bIMdaDI = vadhu - paraMparA, paMkti - vacce - vikhUTA paDelA - veNI, coTalo - vitta, dhana - vinaMtI karI - vahni, agni - aniSTa, halakI - bIka (da. viva) phALa (?) - vizvAsa karavo - vRSTi - bole che - pasAra thAya - vRMda - vRkSa - vaDavAI - dUra, thoDo dUra vIta vinavI vInI vIDI vIvI vevAI - kapAya vevi - tIvra icchA che vesA - vezyA vesAsa - vizvAsa veha - nAke, jhAMpe, pAdare vaNI - coTalo vileNa - vacana vaizvAnara - agni vyApa - vyavahAra, pravRtti vyAhANe - vihANe =savAre - gokuLamAM vraNa - chidra vraNa, - varNa - saMnyAsI vadhamAna - vardhamAna zatrukAra/zanUkAra - anna-dAnazALA zabara - bhIla vIsaI baje vulI jaI vratI vRkhya vele vegalo (780) For Personal & Private Use Only
Page #796
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabarI zara zara-sIMgaNi zari zalakI zalA zAta saMga zAmA zArdUlA zAla zikhA saMta zikhyi zibira ziradAra zilu - bhIlaDI saMca - zira, mastaka saMcAI - bANa ane dhanuSa saMcara - prasaryuM saMcAI - chupAIne saMcala - zilA saMce - sAta (saMkhyA) - zyAmA, strI saMThavAI - citto - uttama saMDa - zikSA - zikSita | saMtAvAI - chAvaNI saMdani - saradAra, svAmI, nAyaka | - (jherIluM?), paMraparA saMnivesa (silasilA ?) - mastaka saMpatta - soya saMpanna - mArga, rasto saMpunA - kAnamAM saMkheDo - zobhAyukta saMbara - saMkhyA saMbala - saMkhyA saMbAve - saMkaTa saMbAhi - saMgAtha saMbAhai - saMgAtha, sobata saMbANe - saMghADo = saMgAtha saMbha-prajUna - gupta karAmata, chaLa, saMbhalAvile goThavaNa, yukti (781) - paricaya - yuktithI, upAyathI - saMcaryo - saMcare che, phare che - saMcAra, halacala - siMce - sAMja, saMdhyA - sthApita kare, Ubho rAkhe - napuMsaka - sajjana - saMtApe che - rathamAM - lokone pharavAnuM nagara najIkanuM sthaLa - saMprApta karyuM, pahoMcyo - yukta - saMpUrNa - vaLAvavAnI vidhi - bhIlapati - madada | baLavAna (?) - samAre = sajja kare saMbhALIne - saMbhALa - saMbhALI le sAMba ane pradyumna - jaNAvyuM zIrSa zuci zera / zeri zravaNa zrIkAra saMkha saMkhi saMgaTa saMgAta saMghAta saMghoDi saMca For Personal & Private Use Only
Page #797
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMbhAla saMmudA saMmuhika saMyama saMlIna saMvari saMvAda saMsA saMso saI hathi sata saI saIdesI sau sauDi - saMbhAra = parigraha - AnaMdapUrvaka - sanmukha - svayaM - ekAgratA - jaldI, sattvara - takarAra, matabheda - zaMkA - saMzaya - potAne hAthe - svayaM, potAnuM - svadezI - so - sUDI, zastra - zukra - sAru, suMdara - zakti - sahakAra, sahAya - savAre, najIka - suMdara - mitra, sAthIdAra, sahAyaka - saghaLuM, samagra - saghaLAM, badhAM - saddaguru - sajja karIne - sAmagrI - sAjasajjA, sajAvaTa sajjAI - zayyA para sajIuM - taiyAra karyo sajja sajja sajhAI - sajAvaTa, taiyArI sajhI samajhI - taiyAra thaIne saTa - phaTako, lApho saNIjA - svajana sata - zAtA - sattva, satya satavAdI - satyavAdI satima - sAtamI satta - sattva sAthe - sAthe sadaka - (?) sadesa - svadeza sadda - zabda sadharajalaI - dhArAbaddha meghathI sadhIra - sabaLa sanakArI - palakArAmAM sanadha-badha thaI - bazvara paherIne sanabaMdha - saMbaMdhamAM sanamuka - sanmukha, sAme sanIsara - zanigraha sanuro - jozabharyo, tejasvI sanyAyII - saMjJAthI = IzArAthI saparANa, - sabaLa, zreSTha saparANI - jorAvara, baLavAna sapari - supere, sArI rIte saka sakajA sakatti sakAra sakAsa sakharaI sakhAI sagalI sagalAM guru sajAI sajAI sajjAI (782) For Personal & Private Use Only
Page #798
--------------------------------------------------------------------------
________________ sapeda sabada sabala sabalaI sabha jANa samaNa samagaNi samaraI samavaDi samA samAM samANI samAdisa - sapheda = zveta saraI - svare - zabda, avAja sarakha - samAna - sabaLuM saraga - svarga - parANe sarajIu - sarjana thayeluM hoya, - badhuM jANanAra banavAnuM hoya - zamaNuM, svapna saradahIM - zraddhA kare - yuddhabhUmimAM saranuM - sAthe - samare che saras - sarakhuM - bAjunA sarAhI - prazaMsA - yogya sarisI / saritu / sariso - sAthe - samaye sarI - zrI, samarI - samAna sarma - bheda - sArI rIte kaho, salaMDAro - paththarano thAMbhalo pharamAvo salaMbA - salama = zAMti - zaNagArI salavyau - sajja thayo, tatpara thayo - sarakhuM karIne, sIdhuM savachI - vAcharaDA sahita sa-vArI - te vAre, te samaye - samAdhithI , nizcitapaNe | savitA - sUrya - marIne, smaraNa karIne | sasaMka - zaMkAzIla - saMdhyAkALa sahira - caMdra - ? sasIra - ziziraRtu - samarpo, Apyo sasUrImAM - zUravIratA - bheguM karI, ekaThuM karI saha - sahu, sarva - samaya sahaTa - jhaTa, jaldI - samAna sahara - zahera - svajana, sajjana sahasanayana - indra - svajano sahasA - jaldI - tIrathI, bANathI sahAI - sAthI samArI samArI karIne samAhaI samiriya samI samI seDhe samupyo sameTI samo samovaDi sayaNa sayaNA saraI (783) For Personal & Private Use Only
Page #799
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAtha sahiguru - zubhaguru, sadguru sAta sahiyA - sakhIo sahIyA - sahita sAtha sahe - sarva sAdhAra sAMI - AliMgana sAdhI sAMca - sAce-sAca sAdhI muThi sAMcaraI - saMcare che, phare che sAMcalA - sAcA, kharA sAna sAMjharIA hATa - dukAno sAMjhanA samaye | sAnidhi jema baMdha thAya tema baMdha sApa thaI (?) sApa sAMphale - (?) sAbata sAmaTA - eka sAthe sAma sAMsaIjo - vairya rAkhajo, svIkArI sAmalau sAmaNI sAMsau - saMzaya sAyANapa sAMsahI - sahana karI sAra sAI - AliMgana - sAkhe, sAkSIe sAkhi - sAkSI sAkhyAta - sAkSAt sAla sAgavana - patnI sAthe baLI maravuM sAli sAja - zaNagAra, zobhA sAliM sAji - sAja, sajAvaTa sAlI - ekaThA sAvakI sAvala - lIluMchama, sAvaja lIlAghAsavALuM sAsa - zAtA, sAtha - sArtha, kAphalo - pathArI - AdhArarUpa - tAkIne - mUTha = eka tAMtrika prayoga (pakaDa) - saMketa - sAnidhya - gho (?) - viSa (?) - sAbadu = taiyAra, sajja - zyAma, kALo - zyAmala, kALo - sanmukha - zANapaNuM = caturAI - bhALa, saMbhALa, lAbha, madada - suMdara, zreSTha - pAra pADe, siddha kare - duHkha, pIDAdAyaka, dAhaka - bhAta - samUha | palli (?) - sAle, khUMce - sAbadI, majabUta lejo sAkhI sAra, sAraI sAThI - siMha - zvAsa, sAhasa (784) For Personal & Private Use Only
Page #800
--------------------------------------------------------------------------
________________ sira sira-ADo sAha sAhamaI sAhasIkha sAhANa sAhAmahaI sAhi sAhi sAhi siraI sirI sirojA sila silakali silavaTi sAhu sAhe sAhasi sAhyo siMga siMgAra siMghAra siMduvAra sIkRta - vepArI - sAmenA - sAhasika - ghoDA - sAmaiyuM - navA - pakaDIne - zeThAI - sAma-sAme - sAthe - sAhasa - sAthI thayo - zRMga, zikhara - zaNagAra - saMhAra kare - nagoDa, eka jAtano choDa - hAthI - sAthe - sAhasavIra - rajA, vidAya - zIdhra - zacI, indrANI - siddha thAya, pUrNa thAya - zreSThI sAkara jaldIthI sIkha sIkha sIkhara sIgAra - uparano bhAga - kapALamAM karavAmAM AvatI rekhA - Tocano, zreSTha - zrI, lakSmI - vALa - zilA - zilA jemAM bharAvelI hoya te kaDI - zilApaTTa, abharAImAM - sarve - sahI, kharekhara - zIdhra - jarUra (?) - vidAya, rajA, anumati - sarasa, suMdara - zRMgAra = zaNagAra - sIMdarI = kAthInI dorI - sImA, maryAdA hada, cheDo - sImADAnA rAjAo - haLa - sAthe - mastake - sUMDha - hAthI - hAthI saMdezo siMdhura sIdarI sIma siluM sikadAra sikha sigya sImADA sIra sicI sijau. siTTI sitA sima simaraNI sIrI sIsi suMDA-daMDa suMDAgo suMDAla suMdezo - mALA (785) For Personal & Private Use Only
Page #801
--------------------------------------------------------------------------
________________ sulaI - svarUpa - bacAva, rakSA - subo - suvidita - suMdara varNavALA suhANa suhANI supa suIvala - zayana karavuM, sUvuM | surupa suci - pavitra sujhANa - sujJAnI sulatAna sudeNa - ghara suvadita sudAma - suMdara mALA suvAna suddha - zuddhi, bhALa suvidhi sudhA - zuddha suvilAsa sudhAbhitti - cUnAthI dhoLelI bhIMta suhaDa sudhi - zuddhipUrvaka suhANau sudhI - khabara sunau - sAMbhaLa sunAI - saMbhaLAvyuM, kahyuM suhAviyau sunna - zUnya, zUnyagRha suhAsaNI - atizaya bhayaMkara (?) | sUgaDaI supatta - suprApta suparisau - supere, sArI rIte | shAlI supasAulaI - kRpA, prasAdathI sUjana sumarA - kSatriyanI eka jAta | sUdhaI suraMga - e nAmanI jAtano ghoDo | sUdhAM suraMga - suMdara, sarasa sUbaliA suraghara - devAlaya, maMdira sUbhA surataTanI - gaMgA - sulatAna = svAmI sUyaNa suratIya - devAMganA - gAya suramAM - zUravIra sUra surA - sUrya sUrapaNa surI - satI sUrakhAba - ati AnaMdadAyaka - sulaTa - sukhadAyaka - sohAmaNuM - sukha ApanArI thaI - zobhAvyuM - saubhAgyavaMtI - suMgo = dIvAnuM DhAkavA chupAvavAnuM sAdhana (?) - suMvALI - sajjana - zuddha - zuddha rIte sabaLa - sabhA - bolyo - sujana = sajjana sUbhAsi suratANa - zaurya surabhI sUra - sUrya - zUravIra - zUravIratA (786) For Personal & Private Use Only
Page #802
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUvAvAI seja setI setI sebAso selota sohala seSa sesakaI sesi sehamarA seharau saiThA sebala - sAro vA'to hato sovana - suvarNanA - zayyA sovanapAlI - sonAnI charI - ? sosa - kRzatA, sUkAvApaNuM - sAthe sosa - pratijJA - zAbAsI sosara - ciMtA, valavalATa - jamInadAra, vasulAta soha - zobhA dharAvanAra mANasa sohaga - saubhAgya - zeSanAga - suMdara, utsava - jarA, thoDuM, saMbaMdhI, | sohAsiNI - saubhAgyavatI strI sagA saura - kolAhalA - zeSanAge snAnAvana - snAnAdi - (seharamAM?) zaheramAM sphaTika sphaTika - mugaTa, zikhara syau - zuM, kayo - zreSTha zyAma / syAmA - zyAmA, strI - sevalI =ekajAtano sveta - uvaLa, cokhkhI haIA - haiyuM - te haIvara - ghoDo - sUI hakkAraI - bolAve che - kAnanuM suvarNanuM - hAMka, paDakAra AbhUSaNa (?) hagIgata - hakIkta - duHkha, zoka hajUra - sAme - zoka haDI - hAMka - bhAI hata - (avyaya) kharekhara - saumya hathamuka - hastameLApa - te hathIraDA - hathiyAra - zora, avAja, hamAnaI - amane bumAbuma, -trAhi hara trAhi pokAra karAvavo, haraI - gharamAM trAsa pamADavo (787) velo soI soI soIsono hakkI soga socA sodara soma - azva For Personal & Private Use Only
Page #803
--------------------------------------------------------------------------
________________ haraI harakhaI - haraNa kare - harSathI - haraNa kare che = lUMTI le hoya harAma - badamAza hari - sarpa hituau hari harI harIAla hiyADA hAtha muMkAvaNa - karamocana samaye hAthi / hAthI - hAthamAM, hAthathI hAmi - hAma, icchA hAlaI - cAle che hAlaro - hAlaraDuM - hitakAraka hiyaI - haiyAmAM - haiyAvALA hivA - have divaDAM - hamaNAM hiviNa - hamaNAM hIMDaI - cAle, pravRtta thAya hII - haiye hIka - bhIDa, muMjhAro hIMcole - hIMDoLe, hIMcakAmAM hIDaI hare halakI halana halA halAhala. haligalI halaI hile - siMha - haraNa, apaharaNa - haratAla (suvarNavarNI) - harAve - zobhA - jvalana, baLavuM - hallo thayo - atitIvra - ullAsabhera - haLave, dhIre - sakhIne saMbodhana - hallo, humalo - have - hamaNAM - hamaNAM - thayA, pasAra thayA - sainya - hasatI - garjanA - dukAna - ghaNuM ja - hADakA, zarIra | haNo hatA - heta hIyo halola havaI havaDAM / haraDuM havaNa havA | hIla hasaI huMsiArI hasama hatuti - mUlyavAna - harakata, muzIbata - harSa thAya, AnaMda thAya - sAvadhAnI - thayo - huMkAro, hoMkAro - hutAvaha = agni - habasI loko, kALA mANaso hATa hATa hukAro hutavaha hubasa hADa hADa (788) For Personal & Private Use Only
Page #804
--------------------------------------------------------------------------
________________ helaNI - thaze - hoya halA - hatA - hoya - hilanA, niMdA, beAbarU - sahelAIthI - saraLatAthI - cokkasa - hRdayathI - ghoDA - tulanAmAM - spardhAmAM - agni - Teka (?) - heta, prIta, AnaMda - heThe, nIce - chUpI tapAsa - nIrakhavuM, jovuM - nIrakhe - AnaMdathI, umaMgathI herAvAM herIo | kvalana helaI (789) For Personal & Private Use Only
Page #805
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizeSa noMgha For Personal & Private Use Only
Page #806
--------------------------------------------------------------------------
________________ apramattatA ane sAhasavaMtatA jevA garISTha guNonuM udagAna je kathAnA pratyeka ghaTakomAM samAyeluM che, e 'agasThAM kathA... vasudeDUThaMDI ane uttarAdhyayanasUtranI TIkAothI zarUthayelI A kathAne madhyakAlina gurjara bhASAnA 12 rAsAomAM kavivarSoe DhALI che. Aja sudhInA aprakAzita A sarva rAsAnuM tulanAtmaka saMprekSaNa Adi sAthenuM A saMpAdana abhyAsuomAM e guNono prAdurbhAva kare e ja bhAvanA... cha (bhuja) the ) G MULTY GRAPHICS (079 23873273894222