Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zreSThi devacandra lAlabhAI-jainapustakoddhAre-pranthAGkaH 52. zrImaddhIravijayasUrIzvaraziSyottamazrImacchAnticandravihitavRttiyutaM shriimjjmbuudviipprjnyptiH| (pUrvabhAgaH.) prasiddhikartA-zreSThi nagInabhAI ghelAbhAI jahverI, asyaikaH kAryavAhakaH / idaM pustakaM.mohamayyAM zAha nagInabhAI ghelAbhAI javherI bAjAra ityanena nirNayasAgaramudraNAgAre kolabhATavIbhyAM 23 tame nilaye rAmacaMdra yesU zeDagedvArA mudrayitvA prakAzitam / zrIvIrasaMvat 2456. vikramasaMvat 1976. krAiSTasan 1920. prathamasaMskAre pratayaH 1000] vetanam ru04-0-0 [Rs 4-0-0] JainEducation International For Private Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ asya punarmudraNAdyAH sarve'dhikArA etadbhANDAgArakAryavAhakANAmAyattA sthaapitaaH| [ All Rights Reserved by the Trustees of the Fund. ] Printed by Ramchandra Yesu Shedge, at the "Nirnaya-Sagar" Press, NO 23, Kolbhat Lane, Bombay. MMM Published by Sheth Naginbhai Ghelabhai Javeri, for Sheth Devchand Lalbhai Jain Pustakoddhar Fund, No. 426 Javeri Bazar, Bombay. an For Private Personal use only www.anibrary.org
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30818 zreSThI devacaMda lAlabhAI javerI. janma 1909 kramAde kArtikazukAdazyAM sUryapure niryANam 1962 baiMkamAnde pauSakRSNa tRtIyAyAm, mumbayAm The Late Sheth Devchand Lalbhai Javeri. Born 1853 A. D. Surat. ww Died 13th January 1906 A. D. Bombay. The Bombay Art Printing Works, Fort.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ zreSThidevacandra-lAlabhAI-jainapustakoddhAra-granthAGke arham / zrImatpUrvadharasthaviravyavasthApitaM / zrImacchAnticandravAcakendravihitavivaraNayutaM / zrImajambUdvIpaprajJapyupAGgam / entrasadra8000000000000002 000000000000 jayati jinaH siddhArthaH siddhArthanarendranandano vijyii| anupahatajJAnavacAH surendrazatasevyamAnAjJaH // 1 // sarvAnuyogasiddhAn vRddhAn praNidadhmahe mahimaRddhAn / pravacanakAJcananikaSAn sUrIn zrIgandhahastimukhAn // 2 // yjaatvRttimlyjraajijinaagmrhsyrsnivhH| saMzayatApamapohati jayati sa satyo'tra mlygiriH||3|| zrImadgurovijayadAnasahasrabhAnoH, siddhAntadhAmadharaNAt smvaaptdiiptiH| yo duSSamArajanijAtamapAstapAraM, prANAzayad bharatabhUmigataM tamisram // 4 // zrIjam Jaineoutdomla) For Private Personale Only T iwow.jainelibrary.org
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA. 0292eoooooooooo zrIjamyU dIpaH sa rasamaya eSa parAmapekSaM, proddIpayan vizadayan svapalamAbhiH / dvIpazA gaurairguNairiha nidarzitapUrvasUriH, zrIsUrihIravijayo vijayAya boDanu // 5 // yugmam // nticandrI-18 yA vRttiH yatmabhASAdazmano'pi, mama vANIraso'bhavat / te zrIsakalacandrAkhyA, jiiyaasurssaackottmaaH|||| jmbuudviipaadiprjnyiissttshaastraanusaartH| prameyaratnamaJjUSA, nAmnA vRttirvidhIyate // 7 // // 1 // iha tAvadvikaTabhavAdavIparyaTanasamApatitazArIrAdhanekaduHkhAdito dehI akAmanirjarAyogataH saJjAtakarmalAghavastajihAsayA sakalakarmakSayalakSaNaM paramapadamAkAGkSati, tacca paramapuruSArthatvena samyagjJAnAdiralatrayagocaraparamapuruSakAropArjanIyaM, sa ceSTasAdhanatAjAtIyajJAnajanyaH, taccAptopadezamUlakaM, Aptazca paramaH kevalAlokAvalokitalokAlokaniSkAraNaparopakAraikapravRttyanubhUyamAnatIrthakRnnAmakA puruSa eva, tadupadezazca gaNadharasthavirAdibhiraGgopAGgAdizAstreSu prapaJcitaH, tatra aGgAni dvAdaza, upAGgAnyapi aGgaikadezaprapaJcarUpANi prAyaH pratyaGgamekaikabhAvAt tAvantyeva, tatrAGgAni AcArAgAdIni pratItAni, teSAmupAGgAni krameNAmUni-AcArAGgasyaupapAptikaM 1 sUtrakRdaGgasya rAjapraznIyaM 2 sthAnAGgasya jIvAbhigamaH 3 samavAyAGgasya prajJApanA 4 bhagavatyAH sUryaprajJaptiH 5 jJAtAdharmakathAGgasya jambUdvIpaprajJaptiH 6 upAsakadazAGgasya candraprajJaptiH 7 antakRddazAGgAdInAM dRSTivAdaparyantAnAM paJcAnAmapyaGgAnAM nirayAvalikAzrutaskandhagataka1 pAkSikavRttau mahAprajJApanApi, paramekArthatA dvayoH (hIra0) 2 prakIrNakarUpaiti sthAnAhi hIra.) See Jan Education rainelibrary.org For Private Personel Use Only or
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education sprikAdipazcavarNAH pacopAGgAni, tathAhi - antakRddazAMgasya kaspikA 8 anuttaropapAtikadazAGgasya kasyAtrataMsikA 9 praznavyAkaraNasya puSpitA 10 vipAkazrutasya puSpacUlikA 11 dRSTivAdasya vRSNidazA 12 iti / atra ca upAGgamai sAmAcAryAdau kazcidaze'pyasti aMgAnAM ca madhye dve Aye ane zrIzIlAMkAcAryairvivRte saH, zeSANi navAGgAni zrIabhayadevasUripAdairvivRtAni santi, dRSTivAdastu dhIranirvANAt varSasahasre vyavacchinna iti na tadvivaraNaprayojanaM, upA jJAnAM ca madhye prathamamupAGgaM zrIabhayadevasUribhirvivRtaM, rAjaprazrIyAdIni paT zrImalayagiripAdaivivRtAni paJcopAGgamayI nirayAvalikA ca zrIcandra [prabha ] sUribhirvivRtA, tatra prastutopAGgasya vRttiH zrImalarvagirikRtA'pi saMprati kAladoSeNa vyavacchinnA, idaM ca gambhIrArthatayA'tigahanaM tenAnuyogarahitaM mudritarAjakIyakamanIyakozagRhamiva na sadarthArthinAM hastArpitasiddhikaM saJjAyata iti kalpitArthakalpanakalpadrumAyamANayugapradhAnasamAmasamprativijayamAnagacchamAyakaparamaguruzrIhIravijayasUrIzvaranirdezena kozAdhyakSAjJayA preSyeNevonmudraNamiSa mayA sadanuyogaH prArabhyate, sa ca caturddhA - dharmakathAnuyoga uttarAdhyayanAdikaH gaNitAnuyogaH sUryaprajJatyAdikaH dravyAmuyogaH pUrvANi sammatyAdikazca caraNakaraNAnuyogatha | AcArAGgAdikaH, prastutazAstrasya kSetraprarUpaNAtmakatvAt tasyAzca gaNitasAdhyatvAd gaNitAnuyoge'ntarbhAvaH, nanvevaM caraNakaraNAtmakAcArAdizAstrANAmiva nAsya muktyaGgatA, sAkSAt mokSamArgabhUtaralatrayAnupadezakatvAt iti cet, na 1 samuddhAtapadde paridhiparimANAnayanaM gaNitaM ca jambUdrIpaprajJatyAdAvanekazo bhAvitaM kSetrasamAkhaTIkAto jambUdvIpaprajJasiTIkAto vA vaiditamyeti jIvA. (hIra.) tional
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 2 // Jain Education Inte | sAkSAdupadezakatvAbhAve'pi tadupakAritayA zeSANAmapi trayANAmanuyogAnAM muktyaGgatvAvirodhAt, tathA coktam- "cara| NapaDivattiheU dhammakahA kAli dikkhamAdIyA / davie daMsaNasohI daMsaNasuddhassa caraNaM tu // 1 // " atra vyAkhyAatra vRttAvatidezokasammatyuktagranthayordurga padavyAkhyAne AparisamApti atra vyAkhyA iti saMketo bodhyaH / caraNaprati| pattiheturdharmakathAnuyogaH kAle-gaNitAnuyoge dIkSAdIni vratAni, ko'rthaH 1 - zuddhagaNitasiddhe prazaste kAle gRhItAni prazastaphalAni syuH, kAlazca jyotizcArAdhInaH, sa ca jambUdvIpAdikSetrAdhInavyavasthastenAyaM kAlAparaparyAyo gaNitAnuyoga iti, dravye - dravyAnuyoge zuddhe darzanazuddhirbhavati, ko'rthaH ? - dharmAstikAyAdidravyANAM dravyAnuyogataH siddhau satyAM tadAstikye pratipanne darzanazuddhirbhavatIti, darzanazuddhasya caraNAnuyogo bhavatIti / iha yadyapi zrImalayagiripAdAnAM kva ca | parakRtAkSepaparihAraprabhaviSNuvacanaracanAcAturyaM kva ca tathAvidhasampradAyasAcivyaM kva ca tattannibandhabandhuratAnaipuNyaM va kuzAgrasamaH pratibhAvibhavazca kva ca me tattatpUrvapakSottarapakSaracanAsvakuzalatvaM, kva ca tAdRksaMpradAyarAhityaM kva ca kaThoragranthagrathanakarmaThatvaM kva ca muzalApramatitvamiti mahati heti (tu) saMhativibhede'pi pravRttirapi rAmasikI pravRttira ho | mahatI dhRSTatAvRttiH kaTarikaThinaH kuNThajanahaThagraha ityupahAsapAtratAmAtraphalatayA candrAkarSakamRgendrAnuyAyinaH zRgAlasyeva mamAnaucitImaJcati, tathApi lohazAlAvikIrNAnAM lohasArakaNAnAM cumbakAzmaprayogeNaiva mahatA prayalena prAyastatatprAcInajIvAbhigamAdivRttiSu dRSTAnAmeva vyAkhyAlavAnAmekatra mIlanamanuvicintya anvAkhyAnarUpamevedaM vyAkhyAnaM prastAvanA. // 2 // jainelibrary.org
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inter vidhIyata iti nAnaucitIlezo'pIti sarvaM susthaM iti zAstraprastAvanA // tasya cAnuyogasya phalAdidvAraprarUpaNataH pravRttirbhavati, yata uktam - "tassa phalajogamaMgalasamudAyatthA taheva dArAI / tabbheyaniruttikkamapaoyaNAI ca vaccAI // 1 // " ti, tatra prekSAvatAM pravRttaye tasya - anuyogasya phalamavazyaM vAcyaM, anya| thA'sya niSphalatvamAkalayya vyAkhyAtAraH zrotArazca kaNTakazAkhAmarddana iva nAtra pravartteranniti, tacca dvidhA - karttuH zrotuzca, ekaikamapi dvidhA - anantaraM paramparaM ca tatra karturanantaraM dvIpasamudrAdisaMsthAnaparijJAne'tiparikarmitamatikatvena spaSTatayA yathAsaMbhavaM saMsmaraNAt svAtmanaH sukhenaiva saMsthAnavicayAbhidhAnadharmadhyAnasamavAptirmandamedhasAmanugrahazca, zrotuH punarjambUdvIpavarttipadArthaparijJAnaM, paramparaM tu dvayorapi muktyavAptiH, yadAha - "sarvajJotopadezena yaH sattvAnAmanugraham / karoti duHkhataSThAnAM, sa prApnotyacirAcchivam // 1 // " tathA - " samyagbhAvaparijJAnAdviraktA bhavato janAH / kriyAsaktA hyavizena, gacchanti paramAM gatim // 2 // " 1, tathA yogaH- sambandho vAcyaH, tena hi jJAtena phalavyabhicAramanAzaGkamAnAH prekSAvantaH pravarttanta iti, sa dvidhA - upAyopeyabhAvalakSaNo guruparvakramalakSaNazca tatra AdyastarkAnusAriNaH prati, anuyoga upAyo'rthAvagamAdi copeyaM, sa ca phalAbhidhAnAdevAbhihitaH, anyazca kevala zraddhAnusAriNaH prati, sa caivam-arthato bhagavatA varddhamAnasvAminA jambUdvIpaprajJaptiruktA sUtrato gaNadharairdvAdazAyAmupanibaddhA, tato'pi mandamedhasAmanugrahAya sAtizaya| zrutadhAribhiH SaSThAdaGgAdAkRSya pRthagadhyayanatvena vyavasthApitA, amumeva ca sambandhamanuvicintya sUtrakRdupodghAtamAdhAsyati jainelibrary.org
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ anuyogaphalAdi. zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRciH // 3 // athavA 'zAstuHprAmANye zAkhaprAmANya miti Adhasambandhasyaiva prAmANyagrahArthamaparasambandhanirUpaNaM, hi vidikparama tasyAH satvAnugrahaikamavRttimanto bhagavanto jAtUpeyAnupayogi bhASante, bhagavacAbhaGgAditi, athavA yogA-bavasara, tataH prastutopAGgasa dAne ko'vasara iti !, ucyate, upAGgasyAGgArthAnuvAdakatayAGgasya sAmIpyena vartamAnAba evaitadIyAGgasyAbasaraH sa evAsyApIti, tatrAbasarasUcikA imA gAthA:-"tivarisapariyAyassa ubhAcArapakappanAmamajhAvagaM / pahisassa ya samma sUagaDaM nAma aMgati ||1||dskppvvvhaaraa saMvaccharapaNagadikkhiyasleva |haannN samavAoki aMge te ahavAsassa ||2||dsvaasss vivAho egArasavAsagassa ya imej| khuddhiyavimANamAI amAyaNA paMca naavaa| bArasavAsassa tahA aruNovAyAi paMca ajjhayaNA / terasavAsastra vahA uhApAsubAcyA caro carasavAsAsa vahA AsIvisabhAvaNaM jiNA viti // paNNarasavAsagassa va dihIvisabhAvaNaM tahaya // 5 // solasavAsAIsu ya ettarabahiSA jahasaMkhaM / cAraNabhAvaNamahasuviNabhAvaNA teaganisaggA // 6 // eNavIsagassa viDIvAyo dupAranaM baMdhI puNNA bIsavariso aNuvAI savvasuttassa // 7 // " iMti, ana paJcavastukasUtre dazavarSaparyAyasya sAdhoH bhagavayanamahA'vasarakha | 80 R . 1.40 14. 12 va013va014 va01520165015 lA0pra0 0 800 vya svA0 sa0 vyA* iDi05 aru. 5 utthA0 AzI. raSTi* cAra. mahAkha* tejo* raSTivAvaH sarvazruta Jain Education in For Private & Personal use only IAniainelibrary.org
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratipAdanAt SaSThAGgatayA jJAtAdharmakathAGgasya pradAne tadanantaramavasaraH, kAraNavizeSe gurvAjJAvazAdarvAgavi, babastadupAatvAdasya tadanantaramavasara iti saMbhAvyate, yogavidhAnasAmAcAAmapi aGgayogodainAnantaramevopAGgayogodvahanana vidhiprAptatvAditi 2 / tathedamupAGgamapi prAyaH sakalajambUdvIpavartipadArthAnuzAsanAcchAlaM, tatra ca samyagjJAnA | paramapadamApakatvena zreyobhUtatA, ato mA bhUdatra vighna iti tadapohAya maGgalamupadarzanIyaM, yata:-"bahucigyAI bevAI teNa kayamaMgalovayArehiM / ghettavo so sumahAnihiba jaha vA mahAvijA // 1 // " iti, tazca trividha-AdimadhyAkamAnabhedAt, tatra AdimaGgalaM Namo arihaMtANa' mityavighnatayA zAkhasya parisamAptyartha, madhyamaGgalaM 'jayA NaM ekameke cakavaDivijae bhagavaMto titthagarA samuppajaMti'tti tasyaiva sthairyAya, asya ca dvitIyAdhikArAdisUtrasya vibhujaboDatajinajanmakalyANakasUcakatvena paramamaGgalatvAt, antyamaGgalaM tu 'samaNe bhagavaM mahAvIre mihilAe pragarIe' ityAdinigamajasUtre zrImanmahAvIranAmagrahaNamiti, tasyaiva ziSyapraziSyAdiparamparayA avyavacchedArtha, nanvidaM samyagjJAnarUpatvena nirjarArthatvAt athavA "jI jaM pasatthamatthaM pucchA tassatthasaMpattI" iti nimittazAstre dvIpasamudrAbhidhAnagrahaNasya paramamaGgalatvena nivedanAdasya dvIpaprarUpaNAtmakatvAt svayameva sarvAtmanA maGgalaM (latA) kiM maGgalAntaropamyAsena', anavasthAprasaGgAt, | maivaM, maGgalatayA hi parigRhItaM zAstraM maGgalamiti vyavahiyate phaladaM ca bhavati, sAdhuvat , anyathopahAsanamaskArAderapi 1 bahuvinAni zreyAMsi tena kRtamaGgalopacAraiH / prahItavyaH saH (anuyogaH) sumahAnidhiriva yathA vA mahAvidyA // 1 // 2 yo yaM prazastamartha pRcchati tsyaarthsNpttiH| Jain Education inte For Privat p anuse only helibrary.org
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU-maGgalatvaM syAt, na hi loke'pi svarUpasatA dadhidUrvAdInAM dravyamaGgalatvaM kintu maGgalAbhiprAyeNa prayuktAnAm , anyathA 6 anuyogadvIpazA- tadviSayakadarzanasparzanAdInAM nirmUlakatApAtAt , iha asya zAstrasya phalAdi nirUpitaM tadanuyogasya draSTavyaM, tayoH katha-8 | phalAdi. nticandrIyA vRttiH zcidabhedAditi / athedAnI samudAyArthazcintyate, tatra samudAyaH sAmAnyataHzAstrasaGghahaNIyaH piNDastadrUpo'rtho vaktavyaH, kimuktaM bhavati?-avayavavibhAganirapekSatayA zAstragataM prameyaM prakaTanIyaM, tacca varddhamAnAdivat yathArthanAmato bhavati, // 4 // tatraiva samudAyArthaparisamApteH, na tu palAzAdivadayathArthanAmato DitthAdivadarthazUnyanAmatazca, prastute ca jambUdvIpaprajJa ptiritinAmnaH kaH zabdArtha iti ?, ucyate, jambvA-sudarzanAparanAmyA'nAdRtadevAvAsabhUtayopalakSito dvIpo jambUdvIpastasya prakarSaNa-niHzeSakutIrthikasArthAgamyayathAvasthitasvarUpanirUpaNalakSaNena jJaptiH-jJApanaM yasyAM granthapaddhatau jJaptiniM vA yasyAH sakAzAt sA jambUdvIpaprajJaptiH, athavA jambUdvIpaM prAnti-pUrayanti svasthityeti jambUdvIpamAH jagatI. varSavarSadharAdhAsteSAM jJaptiryasyAH sakAzAt sA jambUdvIpaprajJaptiriti sAnvarthazAstranAmapratipAdanena jambUdvIpaprajJaptyAH piNDAoM darzitaH, ata evAbhidheyazUnyatAmAkalayantassanto'tra pravRttau mA mandAyantAmityabhidheyasUcApi kRtaiva, zanAmanikSepacintA tu dvitIyAnuyogayojanAyAM kariSyata iti samudAyArthaH 4 / tathaivAnuyogadvArANi vAcyAni, tathAhi-za prastutAdhyayanasya mahApurasyeva catvAri anuyogadvArANi bhavanti-upakramo nikSepo'nugamo nayazca, tatra anuyojanamanuzAyogaH-sUtrasyArthena saha sambandhanaM, athavA'nurUpo'nukUlo vA yogo-vyApAraH sUtrasyArthapratipAdanarUpo'nuyogaH, AhA ata evAbhidheyazanyA kariSyata iti samudAyamA nikSepo'nugamo nayA Jan Education into For Paes Personal use only ainelibrary.org X
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ vANujojaNamaNuogo suassa NiyaeNa jamabhiheeNa |vaavaaro vA jogo jo aNurUvo'NukUlo vA // 1 // " iti, prA. arthApekSayA aNoH-laghoH pazcAjAtatayAM vA'nuzabdavAcyasya yo'bhidheyo yogo-vyApArastatsambandho vA'Nuyogo'nuyogo veti, Aha ca-"ahevA jamatthao thovapacchabhAvehiM suamaNuM tassa / abhidheye vAvAro jogo teNaM va sNbNdho||1||"tti, tasya dvArANIva dvArANi-pravezamukhAni, asyAdhyayanapurasyArthAdhigamopAyA ityarthaH, puradRSTAntazcAtra, yathA hi akRtadvArakaM puramapurameva, kRtaikadvAramapi duradhigama kAryAtipattaye ca syAt , caturmUladvAraM tu pratidvArAnugataM sukhAdhigama kAryAnatipattaye ca, evaM jambUdvIpaprajJaptyadhyayanapuramapyarthAdhigamopAyadvArazUnyamazakyAdhigamaM bhavati ekadvArAnugatamapi ca duradhigama saprabhedacaturdArAnugataM tu sukhAdhigama kAryAnatipattaye ca syAdataH phalegrahiropanyAsa iti 5 / tAni ca dvitridvidvibhedAni krameNa bhavantIti tadbhedAH6 / niruktistu upakramaNamupakrama iti bhAvasAdhanaH vyAcikhyAsitazAstrasya samIpAnayanena nikSepAvasaraprApaNaM, upakramyate vA'nena guruvAgyogenetyupakrama iti karaNasAdhanaH, upakramyate'sminniti vA ziSyazramaNabhAve satItyupakrama ityadhikaraNasAdhanaH, upakramyate'smAditi vA vinayavinayAdityupakramaH ityapAdAnasAdhana iti, evaM nikSepaNaM nikSepyate'nenAsminnasmAditi vA nikSepaH-upakramAnItavyAci 1 anuyojanamanuyogaH zrutasya (sUtrasya ) nijakena yadabhidheyena / vyApAro vA yogo yo'nurUpo'nukUlo vA // 1 // 2 athavA yadarthataH stokapazcAdbhAvAbhyAM sUtramaNu (anu) tasya / abhidheye vyApAro yogastena vA saMbandhaH // 1 // Jain Education inte For Private Porn Use Only Miainelibrary.org
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ upakramA dIni. zrIjambU- khyAsitazAstrasya nAmAdibhirvyasanamityarthaH nikSepo nyAsaH sthApaneti paryAyAH, evamanugamanamanugamyate'nenAsminnasmAdvIpazA diti vA'numamaH-nikSiptasUtrasyAnukUlaH paricchedo'rthakathana mitiyAvat , evaM nayanaM nIyate'nenAsminnasmAditi vA maca:nticandrIyA vRttiH anantadharmAtmakasya vastuna ekAMzaparicchedaH, ekenaiva dharmena puraskRtena vastvaGgIkAra ityarthaH / upakramAdivAsaNAki sthaMnyAse kiM prayojanamiti', ucyate, na hyanupakrAntamasamIpIbhUtaM nikSipyate na cAnikSiptaM nAmAdibhirarthato'munambate, ||5||18n cArthato'nanugataM nayairvicAryate itIdameva kramaprayojanaM, uktaM ca-dArakamo'yameSa u nikkhiyaha jeNa mAsamIpasthaM aNugammai nANathaM nANugamo mayamayavihUNo ||1||"tti / tadevaM phalAdIyuktAni, sAmpratamanuyogadvArabhedabhaNanapurassaramidamevAdhyayanamanurvicintyate, tatropakramo dvidhA-laukika zAstrIyazca, satra AyaH pohA-mAmasthApanAdrabakSetrakAlabhAvabhedAt, nAmasthApane supratIte, dravyopakramo dvidhA-Agamato moAgamatazca, Agamata upakramavAradArthasya jJAtA, tatra cAnupayuktaH 'anupayogo dravya'miti vacanAt , noAgamatastrividho-jJazarIrabhaSvazarIratavyatiriktadAna tatra yadupakramazabdArthajJasya zarIraM jIvavipramuktaM siddhazilAtalAdigataM tadbhUtabhAvatvAt zarIradravyoSakramI, yastu pATa-13 ko nedAnImupakramazabdArthamavabudhyate atha cAvazyamAvasyAM bhotsyate sa bhAvibhAvanibandhamatvAt bhavyanarIradrayokkama zarIrabhavyazarIravyatiriktakhividhA-sacittAcittamizvamedAt, tatra sacittadravyopakramo dvipadacatuSpadApadopAdhi-19 dabhinnatrividhaH, punarekaiko dvividhaH-parikarmaNi vastuvinAze ca, tatrAvasthitasyaiva dravyasya guNavizeSApAdanaM parikarma MOH // 5 // Jan Education in ForPrivate&Personal use Only HOlinelibrary.org
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 tasmin parikarmaNi, saJcittadvipadadravyopakramo yathA manuSyANAM varNakarNaskandhanakavRkSyAdikaraNaM, sacittacatuSpadadravyo-18 pakramo yathA hastyAdInAM zikSAdyApAdanaM sacittApadadravyopakramo yathA vRkSAdevRkSAyurvedopadezAd vRdyAdiguNakaraNaM,19 vastuvinAze punastrividho'pi sacittadravyopakramasteSAmeva manuSyAdInAM khaDgAdibhirvinAzakaraNaM, acittadravyopako dvividhaH-parikarmaNi vastuvinAze ca, tatra parikarmaNi yathA padmarAgamaNeH kSAramRtpuTapAkAdinA nairmasyAMpAdana, bastu vinAze ca teSAmeva vinAzanaM, mizradravyopakramo'pi dvividhaH parikarmaNi vastuvinAze ca, tatra parikarmaNi kaTakAdibhUSitapuruSAdidravyasya guNavizeSakaraNaM, vastuvimAze vivakSitaparyAyocchedaH, tathA kSetrakAlopakramAvapi dvividhaH-parikarmaNi vastuvinAze ca, tatra kSetram-AkAzaM taccAmUrta nityaM ceti na tasya parikarmarUpo vinAzarUpo yA upakramo parate tathApi maMcAH kozantItyAdinyAyAdupacAreNa tadAzritasyekSukSetrAdehalAdibhiH parikarma gajabandhamAdibhistu vinAza iti, evaM kAlasthApi pUrvoktanyAyena upakramAsambhave'pi zaMkvAdicchAyAdibhiryayathArthaparijJAmaM sa parikarmaNi kAlopakramaH, yacca grahanakSatrAdicArairaniSTaphaladAyakatayA pariNamana sa vinAze kAlopakramaH, tathA va laukikI vAgapi-amukeza graheNa nakSatreNa vA itthamitthaM gacchatA vinAzitaH kAla iti, bhAvopakramo dvidhA-Agamato noAgamasathA, Agamana upakramazabdArthasya jJAtA tatra copayuktaH "upayogo bhASanikSeSa iti vacanAditi, nauAgamato dvidhA azAnta para stazca, samrAgho jAmAtRparIkSakabrAhmaNIvezyAmAtyAnAmiSa saMsArAbhivardhinA'dhyavasAyeba parabhAvopakramaNAma Jain Educatio n al For Private Personal Use Only |prww.jainelibrary.org
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvIpazA zrIjambU-18 zrutAdinimittamAcAryabhAvAvadhAraNarUpaH, anenehAdhikAraH, athAnuyogAGgapratipAdanAdhikAre gurubhAvopakramAbhidhAna-8 upakramA | manarthakam , atadaGgatvAt , tadasamyak, tasyApyanuyogAGgatvAd, yadbhASyakAra:-"gurucittAyattAI vakkhANaMgAI jeNa8 nticandrI dIni. yA vRttiH svaaii| teNa jaha suppasannaM hoi tayaM taM tahA kajaM // 1 // " Aha-yadyevaM tarhi gurubhAvopakrama eva darzanIyaH na zeSAH,18 18| niSprayojaka (na) tvAditi, na, gurucittaprasAdanArtha teSAmapyupayogitvAt , tathAhi-bAlaglAnAdisAdhUna pathyAnapAnAdinA | // 6 // pratijAmati vaiyAvRttyaniyukte sAdhau dravyopakramAt gurvAsanazayanAdyupabhogibhUtalapramArjanAdinA saMskurvati kSetropakramAt bhavyasya chAyAlagnAdinA dIkSAdisamayaM samyak sAdhayati kAlopakramAcca guruH prasIdati, nAmasthApanopakramau tu prastute'nupayoginAviti, athavA upakramasAmyAt ye kecana saMbhavina upakramabhedAste sarve'pi darzanIyAH, yato'nupayo-2 ginirAsenopayogini niSpratipakSA pratipattirupajAyate, tathA cAprastutArthApAkaraNaM prastutArthavyAkaraNaM ca nAmAdinyAsavyAkhyAyAH phalamupavarNayanti mhaadhiyH| uktaH laukika upakramaH, atha zAstrIya ucyate-so'pi podvaiva, AnupUrvInAmapramANavaktavyatArthAdhikArasamavatArabhedAt, etabyaktyarthinA tu anuyogadvArasUtraM vilokyaM, granthavistarabhayAttu neha tanyate, kevalaM AnupUrvyAdiSu paMcasUpakramabhedeSu SaSThe samavatArabhede vicAryamANe idamadhyayanaM samavatArayet, tatazcAnupUrvyAdirupakramaH pavidho'pyabhihito bhavati, tathAhi-dazavidhAyAmapyAnupUAmasyAdhyayanasyotkIrtanagaNanAnupUryoH 1 gurucittAyattAni vyAkhyAnAni yena sarvANi / tena yathA tatsuprasannaM bhavati tattathA kAryam // 1 // nAtu anuyAmadhyayanaM samAnAnupUjyA Jan Education Intra For Private Persone Use Only neibrary.org
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ samaktAraH, tatrotkIrtanaM-saMzabdanaM nAmakathanamAtraM yathA dvAdazAGgopAGgAnAM madhye aupapAtikaM rAjapraznIyaM jIvAbhigamAdhyayanaM prajJApanA sUryaprajJaptiH candraprajJaptiH jambUdvIpaprajJaptirityAdi, gaNanaM-parisaMkhyAnaM ekaM dve trINItyAdi sA ca gaNanAnupUrvI tridhA-pUrvAnupUrvI pazcAnupUrvI anAnupUrvI ceti, tatra pUrvAnupUrvyA idaM SaSThaM pazcAnupUrvyA saptamaM anAnupUrvyA aniyataM, nAma ca ekanAmAdidazanAmaparyantaM, tatra SaDnAmnyasyAvatAraH, tatra ca SaD bhAvA audayikAdayo nirUpyante, tatrAsya kSAyopazamike bhAve'vatAraH, sarvazrutasya kSAyopazamikabhAvarUpatvAt , pramANaM caturdA-dravyakSetrakAlabhAvabhedAt , | tatredamadhyayanaM kSAyopazamikabhAvAtmakatvAd bhAvapramANaviSayaM, tadapi bhAvapramANaM tridhA-guNanayapramANasaMkhyAbhedAt, tatrAcaM jIvAjIvaguNapramANabhedAt dvidhA, tatra jIvopayogarUpatvAjambUdvIpaprajJaptyadhyayanasya jIvaguNapramANe samavatAraH, tadapi jJAnadarzanacAritrabhedAt tridhA, tatra bodhAtmakatvAdasya jJAnaguNapramANe, tadapi pratyakSAnumAnopamAnAgamabhedAccatuSprakAra, tatrAsya AptopadezarUpatvAdAgame, so'pi laukikalokottarabhedAd dvividhaH, tatra paramamunipraNItatvena lokottare, so'pi dvidhA-AvazyakamAvazyakavyatiriktazca, tatredamAvazyakavyatirikte, Avazyakavyatirikto dvidhA-aGgapraviSTAnaGgapraviSTabhedAt , tatredamanaGgapraviSTe, so'pi dvidhA-kAlikotkAlikabhedAt , tatredaM kAlike, so'pi sUtrArthobhayabhedAt || vidhA, tatredaM sUtrArtharUpatvAt tadubhaye, so'pi AtmAnantaraparamparAgamabhedAt trividhaH, tatra cedaM gaNabhRtAM sUtrata AtmAgamastacchiSyANAmanantarAgamaH tatpraziSyANAM tu paramparAgamaH, arthato'rhatAmAtmAgamaH gaNadharANAmanantarAgamaH Ketkeeeeeee FOLOT Jan zrIjanyU. For Private Personel Use Only Eineyo
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA. zrIjambU- tataH paramparAgama iti trivapyAgameSvasyAdhyayanasyAvatAra iti, nanu aGgapraviSTasUtraM gaNadharamaNItamiti bhavatu tepAmA- dvIpazA- tmAgamaH, idaM tUpAGgatvenAnaGgapraviSTatvAt sthavirakRtaM, yadAha-"gaNadharakayamaMgasuaM jaM kaya therehiM bAhiraM taM tu niyacaM nticandrI aMgapavihaM aNiyayasuya bAhiraM taM tu // 2 // " tataH kathaM gaNadharANAmAtmAgamatvema bhAvyate !, ucyate, gaNadharairvAdazAGgIyA vRttiH viracane paramArthatastadekadezarUpopAGgAnAmapi viracanamAkhyAtamiti teSAmapIdamupAGgaM sUtrata AtmAgama iti na kazcidvirodhaH, vyavahAratastu sthavirakRsatvenedamupAGgaM sthavirANAmeva sUtrata AtmAgamaH, "sutaM therANa attAgamoti" iti zrIuttarAdhyayanabRhadvRttivacanAditi, ayameva zAstraprAmANyasUcako'rthaH pUrva guruparvakramarUpasambandhAvasare nirUpita iti / | nayapramANe tu nAsya sampratyavatAro, mUDhanayatvAt Agamasya, uktaM ca-"mUDhanaiyaM suyaM kAliyaM ca (tu)" ityaadi| saMkhyA nAmasthApanAdravyakSetrakAlaupamyaparimANabhAvabhedAt aSTaprakArA, tatra cAsya parimANasaMkhyAyAmavatAraH, tatrApi 18|| kAlikazrutaparimANasaMkhyAyAM samavatAraH, sA'pi dvidhA-sUtrato'rthatazca, tatra sUtrataH parimitaparimANaM ( arthato'nantA-1 rthatvAt sarveSAM suutraannaamprimaannN)| samprati vaktavyatA, sA ca tridhA-svaparobhayasamayavaktavyatAbhedAt , tatra svasamayavaktavyatAyAmasyAvatAraH, tathA'rthAdhikAro vaktavyatAvizeSa eva, sa ceha jambUdvIpavaktavyatAlakSaNaH samudAyArthakathanAdeva uktaH, ukta upakramaH / atha nikSepaH, sa ca tridhA-oghanAmasUtrAlApakaniSpannabhedAt , tatraugho yat sAmAnyamadhya1 gaNadharakRtamaGgazrutaM yat kRtaM sthavirairvAtya tattu / niyatamaGgapraviSTamaniyatazrutaM bAhyaM tat // 2 avibhAgasthanayaM zrutaM kAlikaM // 1 // erseeeeeeeeeeer Jain Education inta For Pre Persone Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ yanAdi nAma, tannikSepo'nuyogadvArAdibhyo'vaseyaH, tatreha bhAvAdhyayanAdinA'dhikAraH, nAmaniSpanne tu nikSepe'sya jambU|| dvIpaprajJaptiriti nAma, tato jambUzabdasya prajJaptizabdasya ca nikSepo vAcyaH, tatra jambUzabdasya naamsthaapnaadrvybhaav-1|| / bhedAt caturdhA nikSepaH, tatra nAmajambUryasya jambUriti nAma, yathA jambUrantimakevalI jambvA abhidhAnaM vA, sthApanA jambUryA jambUriti sthApanA kriyate yathA citralikhitajambUvRkSAdiH, dravyajambUddhidhA-Agamato noAgamatazca, AgamatastadarthajJAtA'nupayukto, noAgamato jJazarIrabhavyazarIrobhayavyatiriktabhedAt tridhA, tatrAdyau bhedI supratItau, ubha| yavyatiriktadravyajambUrapi tridhA-ekabhavikabaddhAyuSkAbhimukhanAmagotrajantubhedAt , tatraikabhaviko nAma ya ekabhavAnantaraM jambUtvenotpatsyate, baddhAyuSkastu yena jambvAyurbaddhaM, abhimukhanAmagotrastu yasya jambvA nAmagotrakarmaNI antarmuhUnintaramudayamAyAsyata ityayaM trividho'pi bhAvibhAvajambUkAraNatvAdravyajambUriti, bhAvajambUrapi dvidhA-Agamato noAgamatazca, tatrAgamato jJAtopayuktaH, noAgamatastu jambUduma eva jambUdumanAmagotrakarmaNI vedayanniti, Aha-yathA abhimukhajambUbhAvasya jIvasya dravyajambUtvaM 'bhAvini bhUtavadupacAra' iti nyAyAt tathA AsannapazcAtkRtajambUbhAvasthApi 'bhUtapUrvakastadvadupacAra' iti nyAyAt kathaM na dravyajambUtvaM nirdiSTaM , ucyate, idamupalakSaNaM, tena tasyApi dravyanikSepa evAntarbhAvaH 'bhUtasya bhAvinove'tyAdidravyalakSaNasya sadbhAvAt , atrAnirdezakAraNaM tu zrIuttarAdhyayanadumapatrIyAdhyayananiryuktau zrIbhadrabAhusvAmipAdaiH dumanikSepe'vivakSaNaM, tattulyanyAyatvAdasya nikSepasyeti, prastute ca noAgamato bhAvajA Jain Education ex a l For Private Porn Use Only wivw.ininelibrary.org
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUnticandrIyA vRttiH dvIpazA mbvA adhikaarH| dvIpo'pi pUrvavaJcaturdA, tatra nAmadvIpo yasya dvIpa iti nAma, sthApanAdvIpo yA dvIpasya sthApanA, yathA prastAvanA. citralikhitajambUdvIpAdiH, dravyadvIpo dvidhA-Agamato noAgamatazca, tatra AgamatastadarthajJAtA'nupayuktaH, noAgamatastu jJazarIrabhavyazarIradravyadvIpI subodhau, tadvyatiriktadravyadvIpo dvidhA-sandIno'sandInazca, tatra yo hi saMdIyate-jalaplAvanAt pakSamAsAdAvudakena plAvyate sa sandIno viparItastvasandInaH siMhaladvIpAdiH, bhAvadvIpo'pi dvidhaa-aagmto| noAgamatazca, tatrAgamatastadarthajJAnopayuktaH, noAgamatastu sAdhuH, kathamityAha-yathA hi nadIsamudrabahumadhyapradeze sAMyAtri kA dravyadvIpamavApyA''zvasanti tathA pArAtItasaMsArapArAvArAntaracArakhedamedasvino dehinaH paramaparopakAraikapravRttaM sAdhu | samavApyA''zvasanti ato bhAvataH-paramArthato dvIpo bhAvadvIpa ucyate, so'pi sandInAsandInabhedAd dvidhA, tatra parISahopasargAdyaiH kSobhyaH sandInaH taditarastvasandInaH, athavA bhAvadvIpaH samyaktvaM, tacca pratipAtitvAdaupazamikaM kSAyopazamikaM ca sandIno bhAvadvIpaH, kSAyika cAsandIna iti / nanu kacittatparyAyApannaM vastu bhAvanikSepe nikSipyate yathA'traiva jambUparyAyamanubhavan bhAvajambUtvena nikSiptaH, kvacittadanyaparyAyApannaM vastu bhAvanikSepe nikSipyate, yathA'traiva bhAvadvIpaparyAyamanubhavan sAdhuH samyaktvaM ceti parasparamudAharaNavaiSamyaM kathaM yuktimaditi ?, atrocyate, vastugatyA tatparyAyAdhAratayA bhavanaM bhAva itikRtvA tatparyAyadhAryeva vastu bhAvanikSepe nikSipyate, yattu tadanyadvastu bhAvanikSepe nikSipyate tattadgata jaa||8 [bhAvagata ] guNAropAdaupacArikamiti na doSaH, vivakSAyA vicitratvAditi, prastute ca dvidhA gatA lavaNodasya Apo racetc.seccceedeo // 8 // Jain Education a l For Private Personal Use Only wibraryong
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education In yanAdi nAma, tannikSepo'nuyogadvArAdibhyo'vaseyaH, tatreha bhAvAdhyayanAdinA'dhikAraH, nAmaniSpanne tu nikSepe'sya jambUdvIpaprajJaptiriti nAma, tato jambUzabdasya prajJaptizabdasya ca nikSepo vAcyaH, tatra jambUzabdasya nAmasthApanAdravyabhAva| bhedAt caturdhA nikSepaH, tatra nAmajambUryasya jambUriti nAma, yathA jambUrantimakevalI jambvA abhidhAnaM vA, sthApanAjambUryA jambUriti sthApanA kriyate yathA citralikhitajambUvRkSAdiH, dravyajambUrdvidhA - Agamato noAgamatazca, AgamatastadarthajJAtA'nupayukto, noAgamato jJazarIrabhavyazarIrobhayavyatiriktabhedAt tridhA, tatrAdyau bhedau supratItau, ubhayavyatiriktadravyajambUrapi tridhA - ekabhavikabaddhAyuSkAbhimukhanAmagotrajantubhedAt, tatraikabhaviko nAma ya ekabhavAnantaraM jambUtvenotpatsyate, baddhAyuSkastu yena jambvAyurbaddhaM, abhimukhanAmagotrastu yasya jambvA nAmagotrakarmaNI antarmuhUrttAnantaramudayamAyAsyata ityayaM trividho'pi bhAvibhAvajambUkAraNatvAdravyajambUriti, bhAvajambUrapi dvidhA - Agamato noAgamatazca tatrAgamato jJAtopayuktaH, noAgamatastu jambUdruma eva jambUdrumanAmagotrakarmaNI vedayanniti, Aha-yathA abhimukhajambU bhAvasya jIvasya dravyajambUtvaM 'bhAvini bhUtavadupacAra' iti nyAyAt tathA AsannapazcAtkRtajambU bhAvasyApi 'bhUtapUrvakastadvadupacAra' iti nyAyAt kathaM na dravyajambUtvaM nirdiSTaM 1, ucyate, idamupalakSaNaM, tena tasyApi dravyanikSepa evAntarbhAvaH 'bhUtasya bhAvino vetyAdidravyalakSaNasya sadbhAvAt, atrAnirdezakAraNaM tu zrIuttarAdhyayanadrumapatrIyAdhyayananiryuktau zrIbhadrabAhusvAmipAdaiH drumanikSepe'vivakSaNaM tattulyanyAyatvAdasya nikSepasyeti, prastute ca noAgamato bhAvaja -
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dhA-prazastAprazastabhAvaprajJaptibhedAt , tatrAprazastabhAvaprajJaptiryathA brAhmaNyAH svasutAH prati jAmAtRbhAvanivedanaM, prshst-18|| dvIpazA- bhAvaprajJaptiriyameva arthato'hatAM gaNadharAn sUtrato gaNadharANAM svaziSyAn prati, uktAvodhanAmaniSpannau nikSepo, sampati 8 nticandrI sUtrAlApakaniSpannaH, sa cAvasaraprApto'pi na nikSipyate, tasya sUtrapadAvinAbhAvitvAt , sUtraM ca sUtrAnugame samayaprApta yA vRttiH bhavati, tato lAghavArtha sUtrAnugamasamaya eva nikSepsyate, nikSepasAmyamAtratvAccopadarzanaM, athAnugamo vyAkhyAnarUpaH, saca dvidhA-niryuktyanugamaH sUtrAnugamazca, tatra AdyastridhA-nikSepaniyuktiupodghAtaniyuktisUtrasparzikaniyuktyanugamabhedAt, tatra nikSepaniyuktyanugamo jambvAdizabdAnAM nikSepapratipAdanAdanugata eva) upodghAtaniryuktyanugamastu 'uddese niddese a' // ityAdigAthAdvayAdavaseyaH, sUtrasparzikaniyuktyanugamastu saMhitAdau SaDvidhe vyAkhyAlakSaNe padArthapadavigrahacAlanApratyava| sthAnalakSaNavyAkhyAnabhedacatuSTayasvarUpaH, sa ca sUtrAnugame saMhitApadalakSaNavyAkhyAnabhedasyalakSaNe sati bhavatItya taH sUtrAnugama evocyate, tatra cAlpagranthaM mahArtha dvAtriMzadoSavirahitamaSTaguNopetaM skhalitAdidoSavarjitaM sUtramuccArakoNIyaM, taJjedam, AUMnmH|| Namo arihaMtANaM / te NaM kAleNaM te NaM samae NaM mihilA NAma NayarI hotthA, riddhasthimiyasamiddhA vaNNao, tIse gaM mihilAe NayarIe bahiyA uttarapuracchime disImAe ettha NaM mANibhade NAmaM ceie hotthA, vnnnno| jiyasattu rAyA, dhAriNI devI, vaNNao / te NaM kAle NaM te NaM samae NaM sAmI samosaDho, parisA NiggayA, dhammo kahio, parisA paDigayA (sU01) // 9 // Jain Education Intel For Private Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'Namo arihaMtANa'mityAdi, asya ca vyAkhyA saMhitAdikrameNa, tatrAskhalitasUtrapAThaH saMhitA, sUtre cAskhalitAdi|| guNopete uccArite kecidarthA avagatAH prAjJAnAM bhavantyataH saMhitA vyAkhyAbhedo bhavati, anadhigatArthAdhigamAya ca pdaa-1|| dayo vyAkhyAbhedAH pravartanta iti, tatra padAni namaH arhanyaH iti, evaM padakaraNe sUtrAlApakaniSpannanikSepAvasaraH, satra namaskArasya nAmAdibhizcaturdA nikSepaH, tatra nAmanamaskAro nama ityabhidhAnaM, sthApanAnamaskAro namaskArakaraNapravRttastha saMkocitakaracaraNasya kASThapustacitrAdigataH sAdhvAderAkAraH, dravyanamaskAra Agamato noAgamatazca, tatrAgamatastadarthajJAtA'nupayuktaH, noAgamato jJazarIrabhavyazarIranamaskArau pratItau, jJazarIrabhavyazarIravyatirikto dravyanamaskAro niha-18 vAdInAM, teSAM mithyAdRSTitvenApradhAnatvAt , samyagdRSTerapyanupayuktatayA namaskurvato dravyanamaskAraH, rAjAdevyArtha vA namaskaraNaM tasyaiva vA bhayAdinA dramakAdernamaskaraNaM balavannarapuruSAkrAntasya dhanurAdevIbhAvo vA dravyanamaskAraH, bhAvanamaskAro'pi Agamato noAgamatazca, tatra AgamatastadarthajJAtopayukto, yadA tu manasopayukto vacanena namo'rhagya iti / bruvANaH kAyena tu saGkocitakaracaraNo namaskAraM karoti tadA noAgamato bhAvanamaskAraH, anena cAtrAdhikAraH, atha arhan-jinaH so'pi nAmAdibhedaizcaturkI, te ca nAmAdayo bhedAH-"nAmajiNA jiNanAmA ThavaNajiNA puNa jinniNdpddimaao| davajiNA jiNajIvA bhAvajiNA samavasaraNatthA // 1 // " anayA gAthayA avagantavyAH, atra prakArAntare1 nAmajinA jinanAmAni sthApanAjinA jinendrapratimAH punaH / dravyajinA jinajIvA bhAvajinAH samavasaraNasthAH // 1 // Jain Education in bal For Private Porn Use Only w eibrary.org
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ namaskAra nikSepA zrIjambU- dvIpazA- nticandrIyA vRttiH / // 10 // NApi nikSepaH sambhavati paraM sa vistarabhayAnopadayate, evamanyeSvapi sUtrAlApakeSu svadhiyA yathAsambhavaM nikSepaH kArya NApi nikSapaH sambhavati iti / uktaH sUtrAlApakaniSpannanikSepaH, padArthaH punarevaM-nama iti naipAtikaM padaM dravyabhAvasaMkocArtha, Aha ca-'nevAiyaM payaM davabhAvasaMkoyaNa payattho" namaH-karacaraNamastakasupraNidhAnarUpo namaskAro bhavatvityarthaH, kebhya ityAha-'arhayaH' amaravaravinirmitAzokAdyaSTamahAprAtihAryarUpAM pUjAmahantItyarhantastebhyaH, iha ca caturthyarthe SaSThI prAkRtazailIvazAt , atra dravyasaGkocanaM karazirapAdAdisaGkocaH, bhAvasaGkocanaM tu vizuddhasya manaso'haMdAdiguNeSu nivezaH, tatra ca bhaGgacatuSkaMdravyasaGkoco na bhAvasaGkoco yathA pAlakAdInAm 1 bhAvasaGkoco na dravyasaGkoco yathA'nuttarasurAdInAM 2 dravyasaGkoco | bhAvasaGkocazca yathA zAmbasya 3 na dravyasaGkoco na bhAvasaGkoca iti bhaGgaH zUnyaH 4, iha ca tRtIyabhaGgasyopayogaH, bhAvasaGkocapradhAnadravyasaGkocarUpatvAt prastutanamaskArasya, anena ca maGgalAntarasya phalavyabhicAritvenAnaikAntikatvAttadapahAya tadanyasvarUpatayA'vazyaM bhAvenAbhilaSitArthasAdhanasamarthatvAdatyantopAdeyaM parameSThinamaskAralakSaNaM bhAvamaGgalamupAtaM, satsvapi tapaHprabhRtiSvanyabhAvamaGgaleSu yadasyopAdAnaM tat zAstrAdAvasyaiva vyavahAraprAptatvamiti jJApanArtha, atra ca bahuvacanaM vyAptyartha, tena sakalanikSepagatajinaparigrahaH / atha padavigrahaH, sa ca samastapade sati sambhavatItyatra nokH| P atha cAlanApratyavasthAne-nanvarhatAM paramamaGgalatvena namaskArAbhidhAnato'pyAdau tadupAdAnamucitamiti, satyaM, svayaM maGga1 naipAtikaM padaM / dravyamAvasaMkocaH padArthaH / caeeeeeeeeeeeeeeeee // 10 // Jain Education dw.jainelibrary.org
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inf " labhUtA adhyarhantaH pareSAM namanastavanAdinaivAbhISTaphaladA bhavantIti jJApanAyArhayo'pi namaskArasyAdAvupanyAsa iti, kizca - 'arihaMtANa' mityatra jAtyapekSayaikavacanenApi sarvArhatAM grahaNe siddhe bahuvacanena nAmasthApanAdravyabhAvArhatAM caturNAmapi tulyakakSatayA namaskAryatvasya jJApitatvAdekAntataH svamataprAdhAnyavAditayA parasparaM vivadamAneSu nAmanayAdiSu prathamataH svotprekSitayuktyupadarzanapurassaraM nAmanayaH prAha - tathA ca prayogaH - vastusvarUpaM nAma, tatpratyayahetutvAt, | svadharmavat iha yadyasya pratyayahetustattasya dharmo yathA ghaTasya svadharmarUpA ghaTAdayaH, yadyasya dharmo na bhavati na tattasya pratyaya hetuH, yathA ghaTasya dharmAH paTasya, sampadyate ca ghaTAbhidhAnAd ghaTe sampratyayaH, tasmAttattasya dharma iti, siddhazca heturghaTazabdAt paTAdi vyAvRttyA ghaTapratipatteH pratItatvAt kiJca lakSyalakSaNasaMvyavahArANAmAtmalAbho nAmAyatta eva tatra lakSyaM jIvatvAdi lakSaNamupayogaH saMvyavahAraH preSaNAdhyeSaNAdiriti, tathA yadi nAmno vastudharmatvaM nAbhyupagamyate tadA | saMzayAdayo'pi (daya eva bhaveyuH, yaduktam - "saMsayavivajjao vA'NajjhavasAo'havA jahicchAe / hojjatthe paDivattI na . vatthudhammo jayA nAmaM // 1 // atra vyAkhyAleza:- kenacid ghaTazabde samuccArite zrotuH kimayamAhetyevaM saMzayaH athavA paTapratipattilakSaNo viparyayaH athavA na jAne kimapyanenoktamiti vastvapratipattirUpo'nadhyavasAyaH yadivA yadRcchayA'rthe pratipattiH- kadAcid ghaTasya kadAcitpaTasyetyAdi, tato'vazyaM vastudharmo nAmAbhyupagantavyamityAdi, tadevaM nAmanayena 1 saMzayo viparyayo vA'nadhyavasAyo'thavA yadRcchayA / bhavedarthe pratipattirna vastudharmo yadA nAma // 1 // ww.jainelibrary.org
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazA nticandrIyA vRttiH // 11 // svamate vyavasthApite sthApanAnayaH prAha-nAno vastusaMjJAmAtrarUpasya vAcyavAcakabhAvasambandhamAtreNaiva sthitatvAdvastuno'ti-18 nikSepadUratvaM sthApanAyAstu vastusaMsthAnarUpAyAstAdAtmyasambandhenArvasthitatvAdbhAvapratyAsannatvaM, kizca-dezAntarakAlAnsaraviprakR-18 catuSka STamapi vastu sthApyapratimAdau sannidadhAti anyathA mantrAgame sannidhApanyAdimudrAprarUpaNAnAM naiSphalyaprasaGgA, yathA ca sthApanendraH zacIkulizAdisAcivyena nirvilamba tadekatAnAnAM bhAvadhiyaM janayati na tathA nAmendraH, tasyAnAkAratvAt , tasmAt sthApanaiva pradhAnA'stu, sthApanAnayenaivamukta dravyanayaH svAzayamAvirbhAvayati-ko hi nAma sthApanAnayasyAkAragraho ? yasmAdanAdimadutprekSitaparyAyazRGkhalAdhArasya mRdAdidravyasya pUrvaparyAyamAtratirobhAve'gretanaparyAyamAtrAvirbhAvalakSaNapariNAmavyatirekeNa nAnyat kimapyAkAradarzanaM, kintUtpAdavyayarahitaM utphaNaviphaNakuNDalitAkArasamanvitasarpa-12 dravyavanirvikAraM dravyamevAsti, na hyatra kimapyapUrvamutpadyamAnaM vA vinazyati (vA) yena vikAraH syAt , nanu kathamutpAdA|dirahitaM dravyaM ?, yAvatA sAdike dravye utphaNaviphaNAdayaH paryAyA utpadyamAnA nivartamAnAzca sAkSAdeva dRzyante iti cet, na, AvirbhAvatirobhAvamAtrapariNAmasya kAraNaM dravyaM, yathA sarpa utphaNaviphaNAvasthayoriti, na hyApUrva kiJcidutpadyate, kiM tarhi ?, channarUpatayA vidyamAnamevAvirbhavati, nApyAvirbhUtaM sad vinazyati, kintu channarUpatayA tirobhAvamAtramevAsAdayati, evaJca satyAvirbhAvatirobhAvamAtra eva kAryopacArAtkAraNa(tva)masyaupacArikameva, tasmAdutpAdA-1 dirahitaM dravyamucyata iti, nanu yadyekasvabhAvaM nirvikAraM dravyaM tInantakAlabhAvinAmanantAnAmapyAvirbhAvatirobhAvA cekeeeeeeeeeee // 11 // Jan Education in For Private Personal Use Only www.ininelibrary.org
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAmekahelayaiva kAraNaM kimiti na bhavatIti !, ucyate, acintyasvabhAva hi dravyaM, tenaikasvabhAvasthApi tasya krameNaivAvirbhAvatirobhAvamAtrapravRttiH sarpAdidravyeSvekasvabhAveSvapyutphaNaviphaNAdiparyAyANAM kramavRtteH pratyakSasiddhatvAditi, nanu yadyevamutphaNaviphaNAdibahurUpatvAt pUrvAvasthAparityAgena cottarAvasthAdhiSThAnAdanityatA dravyasya kimiti na bhavati !,M ucyate, veSAntarApannanaTavad bahurUpamapi dravyaM nityameva, na hi naTo veSAntarANi kurvANo'pyanityo bhavati, tasya svayamavikAritvAditi dravyameva pradhAnamiti / evaM dravyanayena svamate vyavasthApite bhAvanayaH prAha-bhAvebhyaH paryAyAparanAmabhyo'rthAntarabhUtaM kimapi dravyaM nAsti, kintu bhAva eva yadidaM dRzyate tribhuvane vastunikurambamiti, yataH prasikSaNaM bhavanamevAnubhUyate, kimuktaM bhavati ?-bhAvasyaikasyApattiH parasya tu vipattiH, na ca bhAvApattivipattI hetvapekSe, yazca hetuH sa eva dravyamiti vAcyaM, na hi bhAvo ghaTAdirutpadyamAno bhAvAntaraM mRtpiNDAdikamapekSate kintu nirapekSamevotyacate, apekSA hi vidyamAnasyaiva bhavati, na ca mRtpiNDAdikAraNakAle ghaTAdi kAryamasti, avidyamAnasya cApekSAyAM | kharaviSANasyApi tathAbhAvaprasaGgAt , yadicotpattikSaNAt prAgapi ghaTAdirasti, tarhi kiM mRtpiNDAdyapekSayA ?, takha svata eva vidyamAnatvAt , athotpannaH san ghaTAdiH pazcAt mRtpiNDAdikamapekSate, hanta! tadidaM muNDitazirasI dinazuddhipa locanaM, yadi hi svata eva kathamapi niSpanno ghaTAdiH kiM tasya pazcAt mRtpiNDAdyapekSayeti , tathA vinAzoami nirhetuka eva, mudropanipAtAdisavyapekSA evaghaTAdayo vinAzamAvinanto dRzyantena hi nirhetukA iti cet, naivaM, vinA weeeeeeeeeeeeese Jan Education For FIGES Persone Use Only ww
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU 12 zahetorayogAt , tathAhi-mudgarAdinA vinAzakAle kiM ghaTAdireva kriyate AhozvitkapAlAdaya uta tuccharUpo'bhAvanikSepa dvIpazA- iti trayI gatiH, tatra na tAvad ghaTAdistasya svahetubhUtakulAlAdisAmagrIta evotpatteH, nApi kapAlAdayastatkaraNe nticandrI ghaTAdestadavasthatvaprasaGgAt , na hyanyakaraNe anyasya nivRttiyuktimatI, ekanivRttau zeSabhuvanatrayasyApi nivRttiprasayA vRttiH GgAt, nApi tuccharUpo'bhAvaH, kharazRGgasyeva nIrUpasya tasya kartumazakyatvAt , karaNe vA ghaTAdestadavasthatAprasaGgAd, // 12 anyakaraNe'nyanivRttyasambhavAditi vinAze mudgarAdikaM sahakArikAraNameva na tu tajanakaM, ghaTAdistu kSaNikatvena niheM tukaH svayameva nivartate, tasmAjanmavinAzayona kiJcitkenacidapekSyate, apekSaNIyAbhAvAcca na kiJcitkasyacitkAraNaM, tathA ca sati na kiJcidravyaM, kintu pUrvAparIbhUtAH parAparakSaNarUpAH paryAyA eva santIti / atra nAmAdinayAdhikAre bahu vaktavyaM tattu vizeSAvazyakAdavaseyamiti, evamasampUNArthavAhitvAd gajagAtrabhinna dezasaMsparzane bahuvidhavivAdamukharajAtyandhavRndavadvivadamAne nayavRnde mithyAdRSTitvamudbhAvya tattiraskaraNAya sarvanayasamUhAtmakasyAdvAdasudhArasAsvAdarasikatAmanubhavatAmayamudgAraH, tathAhi-loke yatkimapi ghaTapaTAdikaM vastvasti tat sarvamanyo'nyasApekSanAmAdicatuSTayAtmakaM, na punaH kevalanAmamayaM vA kevalAkArarUpaM vA kevaladravyatAzliSTaM vA kevalabhAvAtmakaM vA, yataH ekasminnapi | zacIpatyAdau indra iti nAma tadAkArastu sthApanA uttarAvasthAkAraNatvaM tu dravyatvaM divyarUpasampattikulizadhAraNapara| maizvaryAdisampannatvaM tu bhAva iti nAmAdicatuSTayamapi pratIyate, etadarthasaMvAdakA uttarAdhyayanabRhadvRttyuktAH zlokA api // 12 // Jain Education a l For Private Ww.ininelibrary.org Personel Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ yathA-"saMviniSThaiva sarvApi, viSayANAM vyvsthitiH| saMvedanaJca nAmAdivikalaM naanubhuuyte||1|| tathAhi-ghaTo'yamiti nAmaitat , pRthubunAdi caakRtiH|mRdrvyN bhavanaM bhAvo, ghaTe dRSTaM catuSTayam // 2 // tatrApinAma nAkAramAkAro nAma no vinaa| tau vinA nAma nAnyo'nyamuttarAvapi saMsthitau // 3 // mayUrANDarase yadvadvarNA nIlAdayaH sthitAH / sarve'pyanyo'nyamunmizrAstadvannAmAdayo ghaTe // 4 // " iti, tadevaM sarva vastu nAmAdicatuSTayAtmakameva, tenAtra nAmasthApanAdravyabhAvArhantazcatvAro'pi namaskAryA evetyAgatamiti / atra kazcidagrAhyanAmadheyo bhakSitalazunapizunabhUtamudgirati-bhavatu nAma vAcyavAcakabhAvasambandhena bhAvasannihitatvAnnAmno namaskAryatvaM, sthApanAyAstu bhAvaviprakRSTatvena tatkathamiti cet, | ucyate, tasyA api jinabujhyutpAdakatvAdibhirhetubhiH sutarAM bhAvAsannatvAnnamaskAryatvamupapannamiti mA mugdha mudhaa'nnt-||4|| tIrthakRdanujJAtasthApanA'palApapApapaGkilatAM kalaya, kalayasi na kiM sthApanAdroNAcAryasamyagvinayopanatAM jagadatizA-|| // yinImarjunasantarjanI dhanurvedasiddhiM, tathA ca pratikramaNAdau vandanakapradAne rajoharaNAdikaM gurucaraNatayA vyapadizasi / sthApanAnikSepaM cApalapasi aho vadavyAghAtastava, apica-citrArpitanijajanakavadanamupAnayAM praharate narAya kupyasi citranyastakumbhastanIM nidhyAyan dRSyasi mithyAvAdaM kurvastathApi na tRpyasi, kimaparAddhaM tava puruSadhurandharasthApanayA, tathA vadAmi suhRdbhAvena-bhAvakAraNatayA dravyamapi svIkuru namaskAryatayA, anyathA padmanAbhAdIn dravyajinAn nama 4 skurvataH dravyanRpaM ca bhAvI rAjetibuddhyA upacaratazca tavArddhanArIzvaraveSaviDambanA samApatitA, tena tyaja TiTTibhamAna || Jan Education For Private Personel Use Only jainelibrary.org
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAva zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH - Catekesesesese bhaja zrIjinAjJA sabahumAna, tatastavApi yuktiyuktaM sarveSAmarhannikSepANAM namaskAryatvamityarsa prasaGgena, aba prakRtaM prastumaH, uktaH sUtrasparbhikaniryuktyanugamaH, tadevaM maGgalasUtramadhikRtya sUtrAnugamasUtrAlApakanikSepasUtrasparzikamisabanugamanayA upadarzitAH, evaM pratisUrya skhayamanusaraNIyaM / atha yasyAM nagaryA yasminnudyAne bathA bhagavAn gautamasvAmI bhaga-| vataH zrImanmahAvIrasyAnte pRSTavAn yathA ca tasmai bhagavAn vyAgRNAti sa tathopodghAtamupadidarzavipuridamAha-'te' ti, akha vyAkhyA-te iti prAkRtazailIvazAttasminniti draSTavyaM, asyAyamartho-yadA bhagavAn viharati ma tasminniti 'kAle' vartamAnAvasarpiNIcaturthArakavibhAgarUpe, ubhayatrApi Namiti vAkyAlaGkAre, athavA saptamyarthe tRtIyA ApatvAt , yadAhuH zrIhemasUripAdAH, svaprAkRtalakSaNe-"ArSe tRtIyApi dRzyate-teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM, tasmin kAle tasmin | samaye ityarthaH, (si08-3-137)" 'teNaM samaeNaM'ti samayo'vasaravAcI, tathAca loke vaktAro-nAdyApyetasya samayo | vartate, nAstyasyAvasara ityarthaH, tasminniti yasmin samaye bhagavAn prastutAM jambUdvIpavaktavvatAmacakathat tasmin | samaye mithilA nAma nagarI abhavat , nanvidAnImapi sA nagarI vartate tataH kathamuktamabhavaditi ?, ucyate, vazyamANavarNakagranthoktavibhUtisametA tadaivAbhavat, natu vivakSitaprakaraNakartaH prakaraNavidhAnakAle, etadapi kathamavaseyamiti cet, ucyate, ayaM cAvasarpiNIkAlaH, asyAM ca pratikSaNaM zubhA bhAvA hAnimupagacchanti, etacca supratItaM jinapravacanavedinAmato'bhavadityucyamAnaM na virodhabhAk, samprati asyA nagaryA varNakamAha-riddhatthimiyasamiddha'tti RkhA-bhavanaiH lainelibrary.org Jan Education For Private Personel Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ paurajanaizcAtIva vRddhimupAgatA, 'Rdhuc vRddhA'vitivacanAt , stimitA-svacakraparacakrAdisamutthabhayakallolamAlAvarjitA, samRddhA-dhanadhAnyAdivibhUtiyuktA, tataH padatrayasya karmadhArayaH, 'veNNao'tti RddhastimitasamRddhA ityAdi aupapAtikopAGgaprasiddhaH samasto'pi varNako draSTavyaH, (u0 sU01) atrAlikhanaM tu granthagauravamavAditi / tasyAHNamiti pUrvavat , mithilAyA nagaryA bahistAt uttarapaurastve-uttarApUrvAntarAlarUpe digbhAga IzAnakoNa ityarthaH, atra ekAro |mAgadhabhASAnurodhataH prathamaikavacanaprabhavaH, yathA-'kayare Agacchai dittarUve' (utta012-6) ityAdau, 'atra' asminnuttarapaurastye digvibhAge mANibhadraM nAma caityamabhavat , citeH-lepyAdicayanasya bhAvaH karma vA caityaM, tacca saMjJAzabda| tvAddevatApratibimbe prasiddhaM, tatastadAzrayabhUtaM yaddevatAyA gRhaM tadapyupacArAccaityamucyate, tacceha vyantarAyatanaM draSTavyaM, na tu bhagavatAmahatAmAyatanaM, tasya ca cirAtItamityAdivarNakastatparikSepivanakhaNDavarNakasahita aupapAtikato'vasevA, | (u0 sU02) tasyAM mithilAyAM nagaryA jitazatrurnAma rAjA, tasya sakalastrIguNadhAriNI dhAriNI nAmA devI, kRtA. bhiSekA paTTarAjJI ityarthaH, ubhayatrApyabhavaditi zeSaH, 'vaNNaoM'tti atra rAjJo 'mahayAhimavantamahante tyAdiko rAzyAzca 'sukumAlapANipAye'tyAdiko varNakaH prathamopAGgaprasiddho'bhidhAtavyaH (u0 suu06-7)| athAtra yajjAtaM tadAha'teNaM kAleNaM teNaM samaeNaMti pUrvavat , svAmIti samarthavizeSaNaM vizeSyamAkSipati tenAtra zrImanmahAvIraH samaksata ityarthaH, AtyantikaM svAmitvaM tasyaiva tribhuvanavibhoriti, atra ca yathA niSpratimaprAtihAryAdisamRkhyA samanvito cieceicersestaelesesesesectic wwilsinelibrary.org JainEducation
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU prastAvanA. yathA ca zramaNAdiparivAreNa parivRtaH samavasRtaH yathA ca samavasaraNavarNakaM tathaupapAtikagranthAdavaseyaM (u0 sU0 10 dvIpazA- yAvat 26) / parSannirgatA-mithilAyA nagaryA vAstavyo janaH samasto'pi bhagavantamAgataM zrutvA vivandiSayA svasmAt nticandrI- svasmAt AzrayAdvinirgata ityarthaH, 'tae NaM mihilAe NayarIe siMghADage'tyAdikaM 'jAva paMjaliuDA pajuvAsaMtI'ti paryayA vRttiHAT ntamopapAtikagatamavagantavyaM (u0 sU0 27) / tasyAH parSadaH purato niHzeSajanabhASApariNAminyA'rddhamAgadhabhASayA / . // 14 // dharmaH kathitaH, sa caivaM-"atthi loe atthi aloe atthi jIvA asthi ajIvA" ityAdi, tathA-"jaha jIvA bajhaMtI muccaMtI jahaya saMkilissaMti / jaha dukkhANaM aMtaM kareMti keI apaDibaddhA // 1 // aTTaduhaTTiyacittA jaha jIvA dukkhasAgaramurviti / jaha veraggamughagayA kammasamuggaM vihADeti ||2||jh rAgeNa kaDANaM kammANaM pAvao phlvivaago|| jaha ya parihINakammA siddhA siddhAlayamurviti // 3 // tahA Aikkhati"tti (u0 sU0 34) / parSat pratigatAsvasthAnaM gatA, pratigamanasUtramapi 'tae NaM sA mahaimahalliyA parisA' ityAdi 'tAmeva disaM paDigayA' iti paryantaM tata evopAGgAdavagantavyamiti ( u0 sU0 35-36-37) / atha parSatpratigamanAnantaraM yajjAtaM tdaah|| teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa jehe aMtevAsI iMdabhUI NAma aNagAre goamagotteNaM sattussehe samacauraMsa saMThANe jAva [ tikhutto AyAhiNaM payAhiNaM karei vaMdai NamaMsai vaMdittA NamaMsittA ] evaM vayAsI (sU0 2) kahi NaM bhaMte / jaMbuhIve ! kemahAlae NaM bhaMte ! jaMbuddIve ! 2 kiMsaMThie NaM bhaMte ! jaMbuddIve 3 kimAyArabhAvapaDoyAre NaM bhaMte ! jaMbuddIve 4 paNNatte?, 1920000202002029202020 // 14 // Jain Education into For Private Personal Use Only ainelibrary.org
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ zIyamA ! ayaNNaM jaMbuddIve 2 savadIvasamudANaM satrambhatarAe 1 sannakhuDAe 2 vaTTe tellApUyasaMThANasaMThie baTTe rahacakavAlasaMThANasaMThie . baTTe pukkharakaNNiyAsaMThANasaMThie vaTTe paDipuNNacaMdasaMThANasaMThie 4 ega joyaNasayasahassaM AyAmavikkhaMbheNaM tiNNi joyaNasayasaissAiM solasa sahassAI doNNi ya sattAvIse joyaNasae tiSNi ya kose aTThAvIsaM ca dhaNusayaM terasa aMgulAI addhaMgulaM ca kiMcivisesAhiyaM parikkheveNaM paNNatte // (sU0 3) teNaM kAleNaM ti tasmin kAle-bhagavato dharmadezanAvyuparamakAle tasmin samaye-parSatpratigamanAvasare zrAmyati-tapa| syati nAnAvidhamiti zramaNastasya bhagaH-samapraizvaryAdilakSaNaH so'syAstIti bhagavAn tasya 'zUra vIra vikrAntau' vIrayati kaSAyAn prati vikrAmati smeti vIraH mahAMzcAsau vIrazca mahAvIrastasya jyeSThaH-prathamaH antevAsI-ziSyaH, anena padaddhayena tasya sakalasaGghAdhipatitvamAha, indrabhUtiriti mAtApitRkRtanAmadheyaH 'NAma'nti vibhaktipariNAmena nAmnetyarthaH, antevAsI kila vivakSayA zrAvako'pi syAdityata Aha-nAsyAgAraM-gRhaM vidyata ityanagAraH, ayaM ca vigItagotro'pi syAdata Aha-gautamo gotreNa, gotamAhvayagotrajAta ityarthaH, ayaM ca tatkAlocitadehamAnApekSayA nyUnAdhikadeho'pi syAditi 'saptotsedhaH' saptahastapramANakAyocchrAyaH, mayUravyaMsakAditvAt madhyapadalopaH sahasrArjunazabdavat, ayaM ca lakSaNahIno'pi syAditi 'samacaturasraH' samAH-zarIralakSaNazAstroktapramANAvisaMvAdinyazcatasro'zrayaH-caturdigvibhAgo18| palakSitAH zarIrAvayavA yasya sa tathA, anye tvAhuH-samA anyUnAdhikAzcatasro'pyanayo yasyeti pUrvavat , asrayazca Jain Education For Private Personel Use Only jainelibrary.org
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRti: * // 15 // Jain Education In paryaGkAsanopaviSTasya jAnunorantaraM Asanasya lalAToparibhAgasya cAntaraM dakSiNaskandhasya jAnunazcAntaraM vAmaskandhasva dakSiNajAnunazcAntaramiti, yAvacchabdAdidamavaseyaM - " vajjarisahanArAyasaMghayaNe kaNagapulaganighasapamhagore uggatave orAle ghore ghoraguNe ghoratavassI ghorabaMbhaceravAsI ucchUDhasarIre saMkhittaviulateulese caudasapubI cauNANovagae saba - kkharasannivAI samaNassa bhagavao mahAvIrassa adUrasAmaMte uDuMjANU ahosire jhANakoTThovagae saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe viharai / tae NaM se bhagavaM goame jAyasaDhe jAyasaMsae jAyakoUhale uppaNNasaGke 3 saMjAyasaDhe 3 samuppaNNasaGke 3 uDAe uDei 2 tA jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai 2 ttA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhuto AyAhiNaM payAhiNaM karei 2 ttA vaMdai namasai vaMdittA narmasittA NaccAsanne nAidUre sussUsamANe NamaMsamANe abhimuhe viNaeNaM paMjaliuDe pajjuvAsamANe evaM vayAsI' atra vyAkhyA - anantaroktavizeSaNo hInasaMhanano'pi syAdata Aha- 'vajra'ci, vajrarSabhanArAcasaMhananaH, tatra nArAcam - ubhayato markaTabandhaH RSabhaH - tadupari veSTanapaTTaH kIliMkA - asthitrayasyApi bhedakamasthi evaM rUpaM saMhananaM yasya sa tathA, ayaM ca nindyavarNo'pi syAdata Aha- ' kaNaga' tti kanakasya- suvarNasya pulako | lavastasya yo nikaSaH - kaSapaTTake rekhArUpaH tadvat, tathA 'pamha'tti avayave samudAyopacArAt padmazabdena padmakesarANyucyante tadvad gaura iti, ayaM ca viziSTacaraNarahito'pi syAdata Aha-ugram - apradhRSyaM tapaH - anazanAdi yasya sa tathA, yadanyena cintitumapi na zakyate tadvidhena tapasA yukta ityarthaH tathA dIghaM-jAjvalyamAnadaina iva karmavanaga gautamavarNanaM / / 15 / / jainelibrary.org
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education In | ina dahana samarthatayA jvalitaM tapo - dharmadhyAnAdi yasya sa tathA, tathA taptaM tapo yena sa tathA, evaM hi tena taptaM tapo yena sarvANyazubhAni karmANi bhasmasAtkRtAnIti, tathA mahat-prazastamAzaM sAdidoSarahitatvAt tapo yasya sa tathA, tathA udAra:pradhAnaH, athavA 'aurAlo' bhISmaH, ugrAdivizeSaNaviziSTatapaHkaraNataH pArzvasthAnAmalpasattvAnAM bhayAnaka ityarthaH, tathA ghoro-nirghRNaH, parISahendriyAdiripugaNavinAzanamAzritya nirdaya ityarthaH, anye tu AtmanirapekSaM ghoramAhuH, tathA ghorA- itarairduranucarA guNAH - mUlaguNAdayo yasya sa tathA, tathA ghoraistapobhistapasvI, tathA ghoraM dAruNamalpasattvairanucaratvAt yad brahmacaryaM tatra vastuM zIlaM yasya sa tathA, ucchUDhaM ujjhitaM saMskAraparityAgAt zarIraM yena sa tathA, sahi| tA - zarIrAntargatatvena hrasvatAM gatA vipulA - vistIrNA anekayojanapramANakSetrAzritavastudahanasamarthatvAt tejolezyA - | viziSTa tapojanya labdhivizeSaprabhavA tejojvAlA yasya sa tathA, caturdaza pUrvANi vidyante yasya sa tathA tena teSAM racitatvAt, anena tasya zrutakevalitAmAha, sa cAvadhijJAnAdivikalo'pi syAdata Aha- 'caturjJAnopagataH ' matizrutAvadhimanaH paryAyarUpajJAna catuSkasamanvita ityarthaH, uktavizeSaNadvayakalito'pi kazcinna samagrazrutaviSayavyApijJAno bhavati, caturdaza pUrvavidAM SaTsthAnapatitatvena zravaNAt, ata Aha-- sarve ca te akSarasannipAtAzca - akSarasaMyogAste jJeyatayA santi yasya sa tathA, kimuktaM bhavati ! - yA kAcijjagati padAnupUrvI vAkyAnupUrvI vA sambhavati tAH sarvA api jAnAti, athavA zravyANi - zrutisukhakArINi akSarANi sAGgatyena nitarAM vadituM zIlamasyeti sa tathA evaMguNaviziSTo bhagavAn jainelibrary.org
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 16 // Jain Education Inter vinayarAziriva sAkSAditikRtvA ziSyAcAratvAcca zramaNasya bhagavato mahAvIrasya adUrasAmantena viharatIti yogaH, tatra dUraM viprakRSTaM sAmantaM - saMnikRSTaM tatpratiSedhAd adUrasAmantaM tatra, nAtidUre nAtinikaTe ityarthaH, kiMvidhaH san tatra viharatIti ? - UrdhvaM jAnunI yasya sa tathA, zuddhapRthivyAsanavarjanAdaupagrahikaniSadyAyA abhAvAccotkaTukAsana ityarthaH, adhaH| zirA-no tiryagvA vikSiptadRSTiH, kintu niyatabhUbhAga niyamitadRSTirityarthaH, dhyAnaM dharmma zuklaM vA tadeva koSThaH- kuzUlo dhyAnakoSThastamupAgataH, yathA hi koSThake dhAnyaM nikSiptamaviprasRtaM bhavati evaM bhagavAnapi dhyAnato'viprakIrNendriyAntaHkaraNavRttirityarthaH, saMyamena - paJcAzravanirodhAdilakSaNena tapasA - anazanAdinA cazabdo'tra samuccayArtho lupto draSTavyaH, | saMyamatapasorgrahaNaM cAnayoH pradhAnamokSAGgatvakhyApanArthaM, prAdhAnyaM ca saMyamasya navakarmAnupAdAnahetutvena tapasazca purANa| karmanirjarAhetutvena, bhavati cAbhinavakarmAnupAdAnAt purANakarmakSapaNAcca sakalakarmakSayalakSaNo mokSa iti, AtmAnaM 'bhAvayan' vAsayan 'viharatI 'ti tiSThatItyarthaH, tato dhyAnakoSThopagatatayA viharaNAdanantaraM, 'Na' miti vAkyAlaGkAre, 'se' iti prastutaparAmarzArthaH, anena gatArthatve yatpunarbhagavAn gautama ityupAdAnaM tatpunaH punarupAttaM pApApanodakaM bhagavato gautamasya nAmeti sugRhItanAmadheyatvamAha, 'jAyasaGke' ityAdi, jAtazzraddhAdivizeSaNaH sannuttiSThatIti yogaH, tatra jAtA - pravRttA zraddhA - icchA vakSyamANArthatattvajJAnaM prati yasya sa tathA, tathA jAtaH saMzayo yasya sa tathA, saMzayo nAmAnavadhAritArthaM jJAnaM, sa caivaM - tIrthAntarIyairjambUdvIpavaktavyatA'nyathA'nyathopadizyate tataH kiM tattvamiti saMzayaH, tathA gautamavarNanaM // 16 // ainelibrary.org
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAtaM kutUhalaM yasya sa tathA, jAtautsukya ityarthaH, kathamenAM jambUdvIpavaktavyatAM sarvajJo bhagavAn prajJApayiSyatIti, tathA utpannA-prAgabhUtA satI bhUtA zraddhA yasyAsau, atha jAtazraddha ityetAvadevAstu kimarthamutpannazraddha ityabhidhIyate ?, | pravRttazraddhatvenaivotpannazraddhatvasya labdhatvAt , na hyanutpannA zraddhA pravartate iti, atrocyate, hetutvapradarzanArtha, hetutvapradarzanaM ca ucitameva, vAkyAlaGkAratvAttasya, yathAhuH-"pravRttadIpAmapravRttabhAskarAM, prakAzacandrAM bubudhe vibhaavriim|" iha yadyapi pravRttadIpatvAdevApravRttabhAskaratvamavagataM tathApyapravRttabhAskaratvaM pravRttadIpatvAderhetutayopanyastamiti samyak, tathA 'uppaNNasaMsaye uppaNNakouhalle' iti prAgvat , tathA 'saMjAyasaDe' ityAdipadaSadaM prAgvat, navaramiha saMzabdaH praka-|| divacano veditavyaH, anye tvAH-jAtazraddhatvAdyapekSayotpannazraddhatvAdayaH samAnArthA vivakSitArthasya prakarSapratipAdanAya // stutimukhena granthakRtokkAH, na caiva punaruktadoSaH, yadAha-"vaktA harSabhayAdibhirAkSiptamanAH stuvaMstathA nindana / yatpa-|| damasakRd brUte tatpunaruktaM na doSAya ||1||"iti, utthAnamutthA-Urdhva varttanaM tayA uttiSThati-udhvo bhavati, Urdeti pAThA-18 ntaram , iha 'uDheI'tyukte kriyArambhamAtramapi pratIyate yathA vaktumuttiSThata iti tatastaddhyavacchedArthamuktamutthayeti, upAgacchatItyuttarakriyApekSayA utthAnakriyAyAH pUrvakAlatAbhidhAnAyotthAyeti ktvApratyayena nirdizati, yadyapi dvayoH kriyyoH||4|| pUrvottaranirdezAbhyAM pUrvakAla AkSepalabhya eva tathApi bhuJjAno brajati ityAdau dvayoH kriyayoyauMgapadyadarzanAdAnantaryasU|canArthamitthamupanyAsaH, utthAnakriyAsavyapekSatvAdupAgamanakriyAyA iti, tathA prAkRtazailIvazAdavyayatvAdvA 'yene'ti Meaen902020009000000000000000 eesteeseacheeseseaeeeeeeeeeo Jain Education into a For Private Personal Use Only jainelibrary.org 19
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ - zrIjambU yA vRttiH yasminnityarthe draSTavyaM, yasminneva digbhAge zramaNo bhagavAn mahAvIro varttate teNeveti tasminneva digbhAge upAgamati, KgautamavaNenaM dvIpazA-8 18 iha vartamAnakAlanirdezastakAlApekSayA upAgamanakriyAyA vartamAnatvAt, paramArthatastUpAgatavAniti draSTavyaM, upAgamya nticandrI ca zramaNaM bhagavantaM mahAvIraM karmatA''pannaM trikRtvaH-trIna vArAn 'AdakSiNapradakSiNaM karoti' AdakSiNAd-dakSiNaha stAdArabhya pradakSiNaH-parito bhrAmyato dakSiNa eva AdakSiNapradakSiNastaM karoti, kRtvA vandate-ghAcA stauti namasyati-18 // 17 // kAyena praNamati, vanditvA namasthitvA ca naivAtyAsana:-atinikaTo'vagrahaparihArAt , athavA nAtyAsanne khAne vartamAna iti gamyaM, tathA naivAtidUre-ativiprakRSTe'naucityaparihArAt , athavA nAtidUre sthAne vartata iti gamyaM, 'zuzrUSana'18| bhagavadvacanAni zrotumicchan abhi-bhagavantaM lakSIkRtya mukhamasyetyabhimukhaH vinayena prakRSTaH-pradhAno lalATataTaghaTitatvenAJjali:-saMyutahastamudrAvizeSaH kRto-vihito yena sa prAJjalikRtaH, AhitAyAderAkRtigaNatayA kRtazabdasya parani-12 pAtaH, 'paryupAsInaH' sevamAnaH, anena vizeSaNakadambakena ca zravaNavidhirdarzitaH, yadAha-"nidAvigahAparivajjipahira guttehiM paMjaliuDehiM / bhattibahumANapurva uvauttehiM suNeyavaM // 1 // " evaM' vakSyamANaprakAreNAvAdIt-jambUdvIpavaktavyatAviSayaM praznamuktavAn , jambUdvIpaprajJaptimAtRkArUpacatuHpraznI hRdayAbhisaMhitAM bhagavatpurato vAgyogena prakaTIcakAre- // 17 // tyaashyH| nanu gautamo'pi caturdazapUrvadhArI sarvAkSarasannipAtI sambhinnazrotAH sakalaprajJApanIyabhAvaparijJAnakuzalaH sUtra1 parivarjitanidrAvikathaiguptaH kRtaprAlipuTaiH / maktibahumAnapUrvamupayuktaH zrotavyam // 1 // oeseseseseseseseseeeeceae JainEducation.in For Pres Personal use only Brainelibrary.org
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ tazca pravacanasya praNetA sarvajJadezIya eva, uktaM ca-"saMkhAIevi bhave sAhai jaM vA paro u pucchijjA na ya NaM aNAisesI viyANaI esa chaumattho // 1 // " iti kathaM tasya saMzayasambhavaH? tadabhAvAca kathaM pRcchatIti !, ucyate, yadyapi bhagavAn gautamo yathoktaguNaviziSTastathApi tasyAdyApi chadmasthatvAt kadAcidanAbhogo'pijAyate, yata uktam-"na hi nAmAnAbhogazchadmasthasyeha kasyacinnAsti / jJAnAvaraNIyaM hi jJAnAvaraNaprakRti karma // 1 // " tato'nAbhogasambhavAdupapacate bhagavato gautamasyApi saMzayaH, na caisadanArSa, yaduktamupAsakadazAsu AnandazramaNopAsakAvadhinirNayaviSaye-"teNaM bhaMte ! kiM ANaMdeNaM samaNovAsaeNaM tassa ThANassa AloiyavaM jAva paDikkamiyavaM sadAhu mae ?, tao NaM goamAisamaNe bhagavaM mahAvIre evaM vayAsI-goamA tuma cevaNaM tassa ThANassa AloyAhi jAva paDikamAhi, ANaMdaM ca samaNovAsayaM || eyamahu~ khAmehi, tae NaM samaNe bhagavaM goame samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie eamaDhaviNaeNaM paDisuNai 2tA tassa ThANassa Aloei jAva paDikkamai, ANaMdaM ca samaNovAsayaM eamaha khAmeitti, athavA bhagavAnapagatasaMzayo'pi | svakIyavodhasaMvAdArthamajJalokabodhanArtha ziSyANAM vA svavacasi pratyayotpAdanArtha pRcchati, athavA itthameva sUtraracanAkatya iti na kshcidvirodhH| kimuktavAnityAha-'kahiNaM' itika-kasmin deze, 'bhaMte ti gurorAmantraNaM, atra ekAro mAgadhabhASAprabhavaH tatazca he bhadanta ! he sukhakalyANasvarUpa ! 'bhatu sukhakalyANayo'riti vacanAt prAkRtaulyA vA bhava1 saMkhyAtItAnapi bhavAn kathayati yadvA parasta pRcchat / na jAnatizayI vijAnIyAt eSa chadmasthaH // 1 // raeeeeeeeeeeeeesea Jain Educationitional For Private Porn Use Only Nww.jainelibrary.org |
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 18 // Jain Education Int sya - saMsArasya bhayasya vA - bhIterantahetutvAt bhavAnto bhayAnto vA tasyAmantraNaM he bhavAnta ! bhayAnta ! vAM prAgvarNitAsvarthako jambUdvIpo nAma dvIpo varttata iti zeSaH, anena jambUdvIpasya sthAnaM pRSTaM 1, tathA bhadanta ! kiMpramANo mahA| nAlayaH- Azrayo vyApyakSetrarUpo yasya sa tathA kiyatpramANamasya mahattvamityarthaH, etena pramANaM pRSTaM 2, atha bhadanta ! kiM saMsthAnaM yasya sa tathA etena saMsthAnaM pRSTaM 3, tathA bhadanta ! AkArabhAvaH-svarUpavizeSaH kasyAkAra bhAvasya pratyavatAro yasya sa kimAkArabhAvapratyavatAraH, bahulagrahaNAdvaiyadhikaraNye'pi samAsaH, yadvA AkArazca - svarUpaM bhAvAzca -jagatIvarSavarSadharAdyAstadgatapadArthA AkArabhAvAsteSAM pratyavatAraH - avataraNaM AvirbhAva itiyAvat AkArabhAvapratyavatAraH ka:-kIdRg AkArabhAvapratyavatAro yasmin sa tathA anena jambUdvIpasvarUpaM tadgatapadArthAzca pRSTAH 4, iti indrabhUtinA praznacatuSTaye kRte prativacaH zravaNasotsAhatAkaraNArthaM jagatprasiddha gotrAbhidhAnena tamAmantraya nirvacanacatuSTayIM bhagavAnAha - gautametyatra dIrghatvamAmantraNaprabhavaM tena he gautama! 'ayaM' yatra vayaM vasAmaH, anena samayakSetra bahirvarttinAmasaGkhyAnAM jambUdvIpAnAM vyavacchedaH, jambUdvIpo nAma dvIpaH, kathambhUta ityAha- 'sarvadvIpAnAM dhAtakIkhaNDAdInAM 'sarvasamudrANAM lavaNodAdInAM sarvAtmanA - sAmastyena abhyantaraH sakala tiryaglokamadhyavarttI sarvAbhyantara eva sarvAbhyantarakaH svArthe kapra| tyayaH, abhyantaramAtraM dhAtakIkhaNDe'pi puSkaravaradvIpApekSayA'sti ataH sarvazabdopAdAnamiti, anena jambUdvIpasyAvasthAnamuktaM 1, tathA sarvebhyo'pi - zeSadvIpasamudrebhyaH kSullako - laghuH, tathAhi - sarve lavaNAdayaH samudrAH dhAtakIkhaNDAdayazca 1 vakSaskAre jambUdvIpasthAnAdiH // 18 // ainelibrary.org
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvIpA jambUdvIpAdArabhya dviguNaviSkambhAyAmaparidhayaH, tataH zeSadvIpasamudrApekSayA'yaM laghuriti, dIrghatvaM prAkRtatvAt, anena sAmAnyataH pramANamabhihitaM, vizeSatastvAyAmAdigataM pramANamaye vakSyati, atra vizeSapramANamavasaraprAptamapi yannokaM tatsUtrakArANAM vicitrA pravRttiriti, tathA vRttaH, sa ca zuSiravRtto'pi syAd ata Aha-'tailApUpasaMsthAnasaMsthitaH' tailena pakko'pUpastailApUpaH, tailena hi pakko'pUpaH prAyaH paripUrNavRtto bhavati na ghRtapakva iti tailavizeSaNaM, tasyeva yatsaMsthAnaM tena saMsthitaH, atra tailAditvAllakArasya dvitvaM, tathA vRtto rathacakravAlasaMsthAnasaMsthitaH, rathasya-avayave 1 samudAyopacArAt rathAGgasya cakrasya cakravAlaM-maNDalaM tasyeva saMsthAnena saMsthitaH, athavA cakravAlaM-maNDalaM maNDalatva dharmayogAcca rathacakramapi rathacakravAlaM zeSaM prAgvat , evaM vRttaH 'puSkarakarNikAsaMsthAnasaMsthitaH' puSkarakarNikA-padmavI-18 |jakozaH kamalamadhyabhAga itiyAvat, vRttaH paripUrNacandrasaMsthAnasaMsthitaH prAgvat padadvayaM bhAvanIyaM, ekenaiva caritArthakatve'pi nAnAdezajavineyAnAM kSayopazamavaicitryAt kasyacit kiJcidbodhakamityupamApadanAnAtvaM, ata eva pratyupamApadaM yojyamAnatvAt vRttapadasya na paunaruktyazaGkA'pi, etena saMsthAnamuktaM 3 / atha sAmAnyataH prAguktaM pramANaM vizeSato nirvaktumAha-ekaM yojanazatasahasra, pramANAGgalaniSpannaM yojanalakSamityarthaH 'AyAmaviSkambhena' atra ca samAhAradvandva| stena klIve ekavadbhAvaH, AyAmaviSkambhAbhyAmityarthaH, atrAha paraH-jambUdvIpasya yojanalakSaM pramANamuktaM tacca pUrvapapazcimayorjagatImUlaviSkambhasatkadvAdazadvAdazayojanakSepe caturviMzatyadhikaM bhavati, tathA(ca) yatho mAnaM viruddhyata iti, For Private Personel Use Only Narainelibrary.org
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ seleed dvIpazA zrIjambU- ma, jambUdvIpajagatIviSkambhena sahaiva lakSaM pUraNIyaM, lavaNasamudrajagatIviSkambhena lavaNasamudralakSadvayaM, evamanyeSvapi 1 vakSaskAre zAdvIpasamadreSu, anyathA samudramAnAjagatImAnasya pRthagbhaNane manuSyakSetraparidhiratirikaH sthAt, sahi pazcacatvAriMzala- 18 jAmbUdvInticandrI pAyAmAyA vRttiH kSapramANakSetrApekSayA'bhidhIyate, ayamevAzayaH zrIabhayadevasUribhiH caturthAGgavRttau paJcapaJcAzattame samavAye prAduSkRto disU.3 |'stIti, tathA trINi yojanazatasahasrANi SoDaza sahasrANi dve yojanazate saptapize-saptaviMzatyadhike trayaH krozA aSTAvizaM-aSTAviMzatyadhikaM dhanuH zataM trayodazAGgulAni ardhAGgulaJca kizcidvizeSAdhikamityetAvAm parikSepeNa-paridhinA zaprajJaptaH / atra saptaviMzamaSTAviMzamityAdikAH zabdAH 'adhikaM satsaMkhyamasmin zatasahane zatizaizAntAyA " iti sUtreNa Dapratyaye (zrIsiddha07-1-154 ) saptaviMzatyadhikamaSTAviMzatyadhikamityarthaH / paridhyAnayanopAyastvayaM cUrNikA-| roktaH-"vikkhaMbhavaggadahaguNakaraNI vaTTarasa parirao hoi| vikkhaMbhapAyaguNio parirao tassa gaNiyapayaM // 1 // " atra vyAkhyA-jambUdIpasya viSkambho-vyAsaH, sthApanA yathA 10.000, tadvargaH kriyate 'sadguNo varga' iti vacanAlakSaM lakSaNa guNyate, jAtaM 10000000000, sa ca dazaguNaH kriyate, zUnyAni 11, tadanu 'karaNI'ti vargamUlamAnIyate, tathAhi'viSamAtpadatastyaktvA varga sthAnacyutena mUlena / dviguNena bhajeccheSaM labdhaM vinivezayet paGgayAm // 1 // tadvarga saMzo dhya dviguNIkurvIta pUrvavallabdham / utsArya tato vibhajeccheSaM dviguNIkRtaM dalayet // 2 // " ityanena karaNenAnIte varga-1 II mUle jAto'dhastanacchedarAziH 632447, atra saptakarUpo'ntyo'Gko na dviguNIkRta iti tarja zeSaM sarvamabaddhIkri // 19 Jain Education in For Private Personel Use Only Aaw.jainelibrary.org
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ yate, labdhaM yojanAni 316227, chedarAzizca saptake'pi dviguNIkRte jAtaH 612454, upari zeSAMzAH 484471, IS ete ca yojanasthAnIyA iti krozAnayanArtha caturbhirguNitAH jAtAH 1937884, chedarAzinA bhAge samdhaM krozAH || // zeSa 40522, dhanurAnayanAya dvisahasraguNaM, jAtaM 81044000, chedarAzinA bhAge labdhAni dhanUMSi 128, zeSa / ||89888, paNNavatyalamAnatvAkhanuSo'GgalAnayanArtha SaNNavatiguNaM, jAtaM.8629248, chedena bhAge labdha aGgalAni |13, zeSa 07346, atra 'vyAkhyAto vizeSapratipatti'riti nyAyAt yavAdikamapyAnIyate, tathAhi-te hyaGgalAMzA 18 'aSTabhiryavairajala'miti abhirguNyante, jAtAH 3258768 chedaH sa eva labdhAH yayAH 5, tato'pyaSTaguName yUkA dayaH syuH, tatra yUkA 1, etatsarvamapyaddhoMDalastha kizcidvizeSAdhikaravakathanena sUtrakAreNApi sAmAnyataH saMgRhItamiti bodhya, gaNitapadaM tatkaraNaM ca sodAharaNamagre bhAvayiSyata iti / athAkArabhASapratyavatAraviSayaka prazna nirvaktumAha se gaM egAe vairAmaIe jagaIe sabao samatA saMparikkhitte, sA NaM jagaI aTTha joyaNAI uDDa uccatteNaM mUle bArasa joaNAI vikkhaMbheNaM majhe aTTha joyaNAI vikkhaMbheNaM uri cattAri joaNAI vikkhaMbheNaM mUle vicchinnA majjhe saMkkhittA uvari taNuyA gopucchasaMThANasaMThiyA savyavadAmaI acchA saNhA laNhA ghaDA mahA NIrayA NimmalA NippaMkA NikakaDacchAyA sappabhA samirIyA sauloyA pAsAdIyA darisaNijA abhiruvA paDirUvA, sA NaM jagaI egeNaM mahaMtagavakkhakaDaeNaM savvao samaMtA saMparikkhittA, se NaM gavakkhakaDae advajoaNaM uSaM upatteNaM paMca dhaNusayAI vikkhaMbheNaM sadharayaNAmae acche jAva paDirUve, tIse gaM jagaIe eceoecemedecesecececececemeseeo Jan Education Intel For Private Personel Use Only
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU 1vakSaskAre vedikAva uppi bahumajjhadesabhAe ettha NaM mahaI egA paumavaraveiyA paNNattA, addhajoyaNaM uDDUM uccatteNaM paMca dhaNusayAI vikkhaMbheNaM jagaIsadvIpazA- miyA parikkhevaNaM sabarayaNAmaI acchA jAva paDirUvA / tIse gaM paumavaraveiyAe ayameyArUve vaNNAvAse paNNate, taMjahA-vairAnticandrI- mayA NemA evaM jahA jIvAbhigame jAva aTTho jAva dhuvA NiyayA sAsayA jAva NicA / / (sUtra 4) yA vRttiH 'se Namiti, so'nantaroditAyAmaviSkambhaparikSepaparimANo jambUdvIpaH, Namiti pUrvavat, 'ekayA' ekasaMkhyayA // 20 // advitIyayA (vA) 'vajramayyA' vajraratnAtmikayA 'jagatyA' jambUdvIpamAkArarUpayA dvIpasamudrasImAkAriNyA mahAnagara prAkArakalpayA sarvato dikSu samantAdvidikSu samparikSiptaH-samyagveSTitaH, prAkRtatvAdIrghatvaM vajrazabdasya, sA jagatI aSTa yojanAnyUoccatvena, vastuno hyanekadhoccatvaM UrddhasthitasyaikaM aparaM tiryasthitasya anyad guNonnatirUpaM, tatretarApohenoIsthitasya yaduccatvaM tadUrdoccatvamityAgame rUDhamiti, atrAnusvAraH prAkRtatvAt , mUle dvAdaza yojanAni viSkambhena madhye'STau upari catvAri, ata eva mUle viSkambhamadhikRtya vistIrNA madhye savitA tribhAgonatvAt upari tanukA mUlApekSayA tribhAgamAtravistArabhAvAt, etadevopamayA prakaTayati-gopucchasyeva saMsthAnaM tena saMsthitA, UrtIkRtagopucchAkAreti bhAvaH, sarvAtmanA-sAmastyena vajramayI-vajraratnAtmikA, dIrghatvaM ca prAkRtazailIprabhavaM, 'acchA' AMkAza sphaTikavadatisvacchA. 'saNhA' zlakSNA zlakSNapudgalaskandhaniSpannA zlakSNadalaniSpannapaTavat, 'laNhA' masRNA dhuMTitapaTavit, 'ghaTTA' ghRSTA iva dhRSTA kharazANayA pASANapratimAvat, tathA mRSTA iva mRSTA sukumArazANayA pASANapratimAvat , raesesentecteder NenaM su.4 M // 20 // / Jain Education Internallonal For Private Personal Use Only Suviww.jainelibrary.org
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ - tathA 'nIrajA' sahajarajorahitA, tathA 'nirmalA' AgantukamalarahitA, tathA 'niSpakA' kalaGkavikalA kaImarahitA vA, tathA niSkankaTA-niSkavacA nirAvaraNA chAyA-dIptiryasyAH sA tathA, saprabhA-svarUpataH prabhAvatI athavA svenaAtmanA prabhAti-zobhate prakAzate veti svaprabhA, tathA samarIcikA-sakiraNA vastustomaprakAzakarI ityarthaH, tathA prasAdAya-manaHprasattaye hitA tatkAritvAt prAsAdIyA manaHprahAdakAriNIti bhAvaH, tathA 'darzanIyA' darzanayogyA yAM|| pazyatazcakSuSI zramaM na gacchata iti, tathA 'abhirUvA' ami-sarveSAM draSTuNAM manaHprasAdAnukUlatayA abhimukhaM rUpaM yasyAH / sA, atyantakamanIyA iti bhAvaH, ata eva prativiziSTam-asAdhAraNaM rUpaM yasyAH sA pratirUpA, athavA pratikSaNaM navaM|| | navamiva rUpaM yasyAH sA tathA, atha atra sUtre'nukto'pi vAcayitaNAmadhikArthajijJApayiSayA jagatyA iSTasthAne vistArAnayanopAyaH pradarzyate, tatra mUle madhye upari ca viSkambhaparimANaM sAkSAdeva sUtre labhyate, apAntarAle upariSTAdadhogamane'yamupAyaH-jagatIzikharAdadho yAvaduttIrNa tasminnekena bhakte sati yallabdhaM taccaturbhiryutamiSTasthAne vistAraH, tathAhi-uparitanabhAgAdyojanamekaM gavyUtAdhikamavatIrNa tato'sya rAzeH ekena bhAge hRte labdhamekaM yojanaM gavyatAghikaM, tacca yojanacatuSkayutaM kriyate, jAtAni paJca yojanAni ganyUtAdhikAni, etAvAMstatra pradeze viSkambhaH, evaM | sarvatra bhAvyaM, sampati mUlAdUrddhagamane vistArAnayanopAyaH-mUlAdUgamane yAvadUrddha gataM tasyaikena bhAge hRte yallabdhaM | tasminmUlavistArAcchodhite yaccheSaM sa tatra yojanAdAvatikrAnte vistAraH, tadyathA-mUlAdutpatya yojanamekaM gavyUtara Jain Education inte For Private Personel Use Only N ainelibrary.org.
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAvicandrI - yA vRttiH // 21 // Jain Education In yAdhikaM gatastato yojanasya gavyUtadvayAdhikasyaikena bhAge hRte yallabdhaM yojanaM ganyUtadvayAdhikaM, etanmUlasambandhino dvAdazayojanapramANavistArAdapanIyate, sthitAni daza yojanAni manyUtadvayAdhikAni, etAvatpramANaH sArddhayojanA| tikrame vistAraH, evaM sarvatrApi bhAvyaM, evaM RSabhakUTajambUzAlmalIvRkSavanagatakUTAnAmiSTasthAne vistArAnayanArthamidameva karaNaM bhAvyaM, athAsvAM gavAkSakaTakavarNanAyAha-'sA' anantaroditasvarUpA 'jagatI Na' miti prAgvat jagatI ekena mahAgavAkSakaTakena - bRhajjAlakasamUhena sarvataH sarvAsu dikSu samantAt sAmastyena saMparikSiSThA vyAsetvarthaH, sa gavAkSakaTaka UrvoccatvenArddhayojanaM dve gavyUte viSkambhena pazca dhanuHzatAni, sarvAtmanA rakSamayaH, tathA accha:, atra yAvatkaraNAt prAgvyAvarNitaM vizeSaNapadaM grAhyaM, iyazca gavAkSazreNirlavaNodapArzve jagatIbhitti bahumadhya bhAgagatA'vagantabyA, riraM| sudeva vidyAdharavRndaramaNasthAnaM / atha jagatyuparibhAgavarNanAyAha- 'tasyA' yathoktasvarUpAyA jagatyA 'upari' uparitane | tale yo bahumadhyadezalakSaNo bhAgaH, bhAgazca pradezalakSaNo'pi syAt tatra ca padmavaravedikAyA avasthAnAsambhavaH jaso dezagrahaNena mahAn bhAga ityarthaH, sa ca caturyojanAtmakajagatyuparitanatalasya madhye paJcadhanuHzatAtmaka iti sUtre | ekArAntatA mAgadhabhASAlakSaNAnurodhAt, 'atra' etasmin bahumadhyadezabhAge Namiti prAgvat mahatI ekA padmavaravedikA - devabhogabhUmiH prajJaptA mayA zeSaizca tIrthakaraiH, sA ca UrddhAccatvenArddhayojanaM paJca dhanuHzatAni viSkambhena jagatyAH samA-samAnA jagatIsamA saiva jagatIsamikA parikSepeNa-parirayeNa, ko'rthaH 1 - jambUdvIpasya sarvato valayAMkAreNa vyava 1 vakSaskAre vedikAvarNanaM sU. 4 // 21 // wjainelibrary.org
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthitAyAM jagatvA yAbaduparitanaM talaM caturyojanavistArAtmakaM tasmAllavaNadizi dezonayojanadvaye tyakte arvAk bAbAnda jagatIparirayastAvAnasyA apIti, sarvaratnamayI - sAmastyena ralakhacitA, 'acchA saNhA' ityAdivizeSaNakadambakaM pAThaso'rthatazca prAgvat // athAsvA atidezagarbhavarNakasUtramAha tasyAH padmavaraSedikAyA 'aya' miti vakSyamANatayA pratyakSaH sa cogyamAno nyUnAdhiko'pi syAditi etadrUpaH-- etadeva rUpaM svarUpaM yasya sa tathA 'varNAvAso' varNaH zlAghA yathAvasthitasvarUpakIrttanaM tasyAvAso-nivAso pranthapaddhatirUpo varNakaniveza ityarthaH, athavA varNavyAso - varNakapranthavistaraH prajJaptaH, tadyathetyupadarzane, 'vairAmayetyAdi, 'bazrAmayA nemA' ityAdika 'eca' miti anena prakAreNa yathA jIvAbhigame padmavaravedikAvarNyakavistara uktaH (jIvA. 3 pra. u. 1 sU.126) tathA bodhya iti zeSaH, sa ca kiyatparyanta ityAha- 'jAba aTTho' iti, yAvadarthaH padmabaravedikAzabdasyArthanirvacanaM, tato'pi kimatparyanta ityAha- 'jAba dhuSA NivayA sAsayA' iti, punastato'pi kiyatparyamta ityAha- 'jAva NizcA' iti, sa ca samagrapATho'yaM - 'vairAmayA NemA riTThAmayA paiDANA veruliyAmayA khaMbhA suvaNNamayA phalagA lohipakkhamaIo sUIo baharAmaI saMdhI NANAmaNimayA kalevarA NANAmaNimayA kalevarasaMghADA pANAmaNimayA svA NANAmaNimayA rUvasaMghADA aMkAmayA pakkhA pakkhabAhAo ya joirasAmayA vaMsA vaMsakavellayA ya rayayAmaIo paTTivAo jAvarUvamaIo ohADaNIo vairAmaIo uvariM puMchaSmIo sabasee rayayAmae chAvaNe, sA NaM paramavarabeiyA egamegeNaM hemajAleNaM egamegeNaM kaNagava - Jain Education Inhal ww.jainelibrary.org
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU- dvIpazA eleseseesee nticandrIyA vRttiH // 22 // 30000000000000000000000000 khajAleNaM egamegeNaM khiMkhiNIjAleNaM egamegeNaM ghaNTAjAleNaM egamegeNaM muttAjAleNaM egamegeNaM maNijAleNaM egamegeNaM 1 vakSaskAre kaNagajAleNaM egamegeNaM rayaNajAleNaM egamegeNaM paumajAleNaM sabarayaNAmaeNaM sabao samaMtA saMparikkhittA, te NaM jAlA vedikAvatavaNijjalaMbUsagA suvaNNapayaragamaMDiyA NANAmaNirayaNahAraddhahArauvasobhiyasamudayA IsimaNNamaNNamasaMpattA puvAvaradA naM su.4 hiNuttarAgaehiM vAehiM maMdAyaM maMdAyaM eijjamANA eijjamANA palaMbamANA palaMbamANA pajhaMjhamANA pajhaMjhamANA orAleNaM / maNuNNeNaM maNahareNaM kaNNamaNanibuikaraNaM saddeNaM te paese sabao samaMtA ApUremANA sirIe aIva 2 uvasobhemANA 2 cihaMti / tIse NaM paumavaraveiyAe tattha tattha dese tahiM tahiM bahave hayasaMghADA gayasaMghADA NarasaMghADA kiMnarasaMghADA kiMpurisasaMghADA mahoragasaMghADA gaMdhavasaMghADA vasahasaMghADA sabarayaNAmayA jAva paDirUvA, evaM paMtIovi vihIovizA .. mihuNagAivi 8 / tIse NaM paumavaraveiyAe tattha tattha dese tahiM 2 bahuIo paumalayAo nAgalayAo asogalayAjo caMpagalayAo vaNalayAo vAsaMtIlayAo aimuttalayAo kuMdalayAo sAmalayAo NicaM kusumiyAo NicaM mauliyAo NicaM lavaiyAo NicaM thavaiyAo NiccaM gulaiyAo NicaM gucchiAo NicaM jamaliyAo NicaM jua|liyAo NicaM viNamiyAo NiccaM paNamiyAo NiccaM suvibhattapaDi (piMDa) maMjarivaDiMsagadharIo NicaM kusumiyama- // // 22 // uliyalavaiyathavaiyagulaiyagucchiyajamaliajualiyaviNamiyapaNamiyasuvibhattapaDi (piMDa) maMjarIvaDiMsagadharIo sabarayaNAmaIo acchA jAva paDirUvA, tIse NaM paumavaraveiyAe tattha tattha dese tahiM 2 bahave akkhayasotthiyA paNNattA JE IN For Persone Only law.jainelibrary.org
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education In sabarayaNAmayA acchA jAMva paDirUvA, se keNattheNaM bhaMte! evaM buccai-paumavara veiyA (2) 1, goyamA ! paramavaraveiyAe | tattha tattha dese tarhi tarhi veDyAsu veiyAbAhAsu veiyApuDaMtaresu khaMbhesu khaMbhabAhAsu khaMbhasIsesu khaMbhapuDaMtaresu sUIsu sUimuhesu sUIphalaesu sUIpuDaMtaresu pakkhesu pakkhabAhAsu bahUI uppalAI paumAI kumuyAI subhagAI sogaMdhiyAI poMDarIyAI ( mahApoMDarIyAI) sayavattAI sahassavattAiM sabarayaNAmayAIM acchAI jAva paDirUvAI mahAvAsikachattasamANAI paNNattAI samaNAuso !, se eeNadveNaM goamA ! evaM vuccai - paramavaraveiyA 2, aduttaraM ca NaM goamA ! paumavaraveiyA sAsae NAmadhejje paNNatte / paumavaraveiyA NaM bhaMte ! kiM sAsayA asAsayA ?, goamA ! sia sAsayA sia asAsayA, ( se keNaNaM0 1) goamA dabaThThayAe sAsayA vaNNapajjavehiM gadhapajjavehiM rasapajjavehiM phAsapajjavehiM asAsayA, se teNadveNaM evaM buccai - siya sAsayA siya asAsayA / paumavaravezyA NaM bhaMte! kAlao kevaciraM hoi ?, goamA ! Na kayAi NAsI Na kayAi Na bhavai Na kayAi Na bhavissai bhuviM ca bhavaI ya bhavissai ya dhuvA NiyayA sAsayA akkhayA avayA avadviA NiccA" iti, atra vyAkhyA - anantaroktAyAH padmavaravedikAyAH vajramayA-vajraratnamayA nemAH, nemA nAma bhUmi- | | bhAgAdUrddha niSkrAmantaH pradezAH, vajrazabdasya dIrghatvaM prAkRtatvAt, evamanyatrApi draSTavyaM, tathA riSTharatnamayAni pratiSThA - nAni - mUlapAdAH, tathA vaiDUryaratnamayAH stambhAH, suvarNarUpyamayAni phalakAni - padmavara vedikAGgabhUtAni, lohitAkSaralamayyaH sUcaya:- phalakadvaya sthirasambandhakAripAdukAsthAnIyAH, vajramayAH sandhayaH - sandhimelAH phalakAnAM, kimuktaM bhava wjainelibrary.org
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjamyUdvIpazAnticandrI yA ciH dInAM rUpakANi, pasA , saGghATazabdo yugmavAcI yA saNa-manuSyazarIrANi, tathA mAnAmaniyA // 23 // ti!-vajaralApUritAH phalakAnAM sandhayaH, nAnAmaNimayAni kalevarANi-manuSyazarIrANi, savA bAnAmaniyayAH kale 1 vakSaskAre vedikAvabarasaGgATA:-manuSyazarIrayugmAni, saGghATazabdo yugmavAcI yathA sAdhusaGghATa iti, nAnAmaNimayAmi rUpANi-haravA NenaM sU.4 dInAM rUpakANi, rUpasavATA api tathaiva, sAni kAnicicchomArtha kAnicidvinodArya kAniciva ragdoSanivAraNArtha yathA rAjadvArAdiSu hastyAdirUpANi kampamAnalambakUrcakavRddharUpANi ca kriyante, sadhAna phalakeSu rakamayAmi samtItyarthaH, aGko-rasavizeSastanmayAH pakSA:-tadekadezAH pakSabAhavo'pi tadekadezabhUtA evAGkamayyA, jyotIrasaM nAma rakheM tanmayA vaMzA:-mahAntaH, pRSThavaMzA madhyavalakA ityarthaH, mahatAM pRSThavaMzAmAmubhayatastiryak sthApyamAnA baMzAH kavelukAni pratItAni, atra dvitIyavaMzazabdAdvibhakilopaH mAkRtatvAt , akramaprAsAmAmapi kavelukAnAM pRSThavaMzairvIca saha8 yadekatra vizeSaNe vojanaM tatra jyotIrasarasamabattvaM heturiti, rajatamayyaH paTTikA:-vaMzAnAmupari kambAsthAnIyAH, jAtarUpa-suvarNavizeSastanmayyaH avaghATinya:-AcchAdanahetukamboparisthApyamAnamahApramANakilicasthAnIyAH, vaz2amayyaH avaghATinInAmupari pugchanyo-niviSThatarAcchAdamahetu lakSNataratRNavizeSasthAnIyAH, sarvazvetaM rajatama pujchanInAmu-12 pari kavelukAnAmadha AcchAdana, sA pAvaravedikA ekaikena kiGkiNIjAlena kiGkiNyaH-kSudrapaNTikAra ekaikena ghnnttaa-5|| 23 // jAlena-kiGkiNyapekSayA kizcinmahatyo ghaNTAH ekaikena mukkAjAlena-muktAphalamayena dAmasamUhena ekaikena maNijAlenamaNimayena dAmasamUhena ekaikena 'kamakajAlena' kanaka-pItarUpaH suvarNavizeSastanmayena dAmasamUhema ekaikena rakhajA Jain Education in For Private & Personal use only A jainelibrary.org
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education lena -ratnamayadAmasamUhena, atra sthalajAtA maNayo jalajAtAni rasAnIti ratnamaNyorbhedaH, ekaikena sarvaratnamaya padmAtmakena dAmasamUhena, sarvataH samantAditi prAgvat, saMparikSitA, etAni ca dAmarUpANi hemajAkAdIni jAlAni lambamAnAni veditavyAni tathA ca Aha- 'te NaM jAlA' iti, atra puMssvanirdeza: prAkRtatvAttena tAni jAlAni sapanIyam - Arake suvarNa tanmayo lambUsago-dAmnAmagrimabhAge maNDanavizeSo yeSAM tAni tathA, pArzvataH sAmastyena suvarNasya prattarakeNa - patreNa maNDitAmi, antarA antarA lambamAnahemapatrakAlaGkRtAni, tathA nAnArUpANAM - jAtibhedenAnekaprakArANAM maNInAM ratnAnAM ca ye vicitravarNA hArA-aSTAdazasarikA arddhahArA-navasarikAstairupazobhitaH samudAyo yeSAM tAni tathA, ISat - mamA anyo'nyaM - parasparamasamprAptAni - asaMlagnAni pUrvAparadakSiNottarAgatairvAtairmandAyaM mandAyamiti mandaM mandaM ejyamAnAni - kampyamAnAni "mRzAbhIkSNyAvicchede dviH prAktamabAde" ( zrIsi0 7-4-73 ) rityavicchede dvirvacanaM kyA pacati pacatItyatra, evamuttaratrApi, ISatkampanavazAt prakarSata itastato manAcalanena lambamAnAni 2, tataH parasparaM | samparkavazataH 'pajhaMjhamANA pajhaMjhamANA' iti zabdAyamAnAni 2, udAreNa-skAreNa zabdeneti yogaH, sa ca sphArazabdo manaHpratikUlo'pi bhavati tata Aha- ' manojJena' mano'nukUlena, tacca mano'nukUlatvaM lezato'pi svAdata Aha'manohareNa' manAMsi zrotRRNAM harati - AtmavazaM nayatIti manoharo, lihAderAkRtigaNatvAdacpratyayaH tena tadapi manoharatvaM kuta ityAha- 'karNamanonirvRtikareNa' 'nimittakAraNahetuSu sarvAsAM vibhaktInAM prAvo darzana miti vacanAt hetau
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH rNanaM sU.4 // 24 // tRtIyA, tato'yamarthaH-pratizrotR karNayormanasazca niItikara:-sukhotpAdakastato. manoharastena itthaMbhUtena zabdena tAn / 1 vakSaskAre pratyAsannAn pradezAn sarvataH samantAt ApUrayanti 2 zatapratyayAntasya zAvidaM rUpam ata eva 'zriyA' zobhayA | vedikAvaatIva 2 upazobhamAnAni 2 tiSThanti / punarasyAM yadasti tadupadarzayati-tasyAH' padmavaravedikAyAH 'tatra tatra deze tahiM tahiM' iti tasyaiva dezasya tatra tatra ekadeze, etAvatA kimuktaM bhavati ?-yatra deze ekastatrAnye'pi vidyanta iti, bahavo hayasaGghATA api vAcyAH, ete ca sarve sarvAtmanA ratnamayAH acchA yAvat pratirUpA ityAdi sarva prAgvat, ete ca sarve'pi hayasaGghATAdayaH saGghATAH puSpAvakIrNakA uktAH, sampratyeSAmeva hayAdInAM patayAdipratipAdanArthamAha'eva'miti, yathA'mISAM hayAdInAmaSTAnAM saGghATA uktAstathA paGkayo'pi vIthyo'pi mithunakAni ca vAcyAni, tAni caivam-'tIse NaM paumavaraveiyAe tattha tattha dese tahiM 2 bahUAo hayapatIo gayapaMtIo' ityAdi, navarame-18 kasyAM dizi yA zreNiH sA pakirabhidhIyate, ubhayorapi pArzvayorekaikazreNibhAvena yat zreNidvayaM sA vIthI, ete ca vIthIpatisakATA hayAdInAM puruSANAmuktAH, sAmpratameteSAmeva hayAdInAM strIpuruSayugmapratipAdanArtha 'mihuNAI' ityu-1 kaM, uktenaiva prakAreNa hayAdInAM mithunakAni-strIpuruSayugmarUpANi vAcyAni, yathA 'tattha tattha dese tahiM tahiM bhuuii| // 24 // hayamihuNAI' ityAdi / 'tIse Na' mityAdi, tasyAH-padmavaravedikAyAH 'tatra tatra deze tahiM tahiM' iti tasyaiva dezasya | tatra tatra ekadeze atrApi 'tattha tattha dese tahiM tahiM' iti vadatA yatraikA latA tatrAnyA api baDhyo latAH santIti || S) Jain Educational nal For Private Personal Use Only IOnew.jainelibrary.org
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU. 5 pratipAditaM draSTavyaM, bahvayaH padmalatAH - padminyaH nAgalatA:- nAgA drumavizeSAsta eva latAstiryakzAkhAprasarAbhAvAt | nAgalatAH, evamazokalatAH campakalatAH 'vaNalatA' vaNA-taruvizeSA vAsantikAlatAH atimuktalatAH kundalatAH | zyAmalatAH, kathaMbhUtA etA ityAha- 'nityaM' sarvakAlaM SaTsvapi RtuSvityarthaH 'kusumitAH' kusumAni saJjAtAnyAsviti | kusumitAH, tArakAdidarzanAditapratyayaH, evaM nityaM mukulitAH mukulAni nAma- kuDmalAni kalikA ityarthaH, tathA nityaM | lavakitAH lava eva lavakaH svArthe kaH pratyayaH sa saJjAta Asviti lavakitAH, saJjAtapalavalavA ityarthaH, tathA nityaM stabakitA :- saJjAtapuSpastabakAH, tathA nityaM gulmitAH - saJjAtagulmakAH, gulmakaM ca latAsamUhaH, tathA nityaM gucchitAH saJjAtagucchAH, gucchazca patrasamUhaH, yadyapi ca puSpastabakayorabhedo nAmakoze'dhItastathA'pyantra puSpapatrakRto vizeSo jJeyaH, nityaM yamalitAH, yamalaM nAma samAnajAtIyayorlatayoryugmaM tatsaJjAtamAsviti yama|litAH, nityaM yugalitAH, yugalaM - sajAtIyavijAtIyayorlatayordvandvaM, tathA nityaM vinamitA nityaM phalapuSpAdibhAreNa vizeSeNa namitA - nIcairbhAvaM prApitAH, tathA nityaM praNamitAH - tenaiva namayitumArabdhAH, prazabdasyAdikarmArthatvAt, anyathA pUrvavizeSaNAdabhedaH syAt, nityaM suvibhaktetyAdi, suvibhaktaH suvicchittikaH prativiziSTo maJjarIrUpo yo'vataMsakastaddharAH - taddhAriNyaH aupapAtikAdau tu 'suvibhatta paDi ( piMDa ) maMjarIvahiMsagadharAo' iti pAThastatra ||suvibhaktA - ativiviktAH suniSpannatayA piNDyo- lumbyo maJjaryazca pratItAH, zeSaM tathaiva, eSaH sarvo'pi kusuma - ww.jainelibrary.org
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH // 25 // tatvAdiko dharma ekaikasyAH 2 latAyA uktaH, sAmprataM kAsAzcillatAnAM sakalakusumitatvAdidharmapratipAdanArthamAha 1 vakSaskAre 'Ni kasamiya'tti ( ityAdi) nityaM kusumitamukulitalavakitastabakitagulmitagucchitayamalitaMyugalitavinamita-18| jagatyadhipraNamitasuvibhaktapratimaJjaryavataMsakadharya iti, arthastu prAgvat, etAzca sarvA api latAH kiMrUpA ityAha-sarvAtmanA rakha kAre panavamayyaH, 'acchA saNhA ityAdivizeSaNAni prAgvat / atra tIse NamityAdi akkhayasotthiyAsUtraM dRzyate, paraM vRttikA khedikA reNa na vyAkhyAtamiti na vyAkhyAyate / adhunA padmavaravedikAzabdapravRttinimittaM jijJAsuH pRcchati-sezabdo'thazabdArthaH atha kenArthena' kena kAraNena bhadanta ! evamucyate-padmavaravedikA panavaravediketi, kimuktaM bhavati -panavaravedike| tyevaMrUpasya zabdasya tatra pravRttI kiM nimitsamiti evamukta bhagavAnAha-gautama ! panavaravedikAyAM tatra tatra deze tasyaiva | dezasya tatra tatra ekadeze vedikAsu-upavezanayogyamattavAraNarUpAsu vedikAbAhAsu-vedikApAryeSu veDyApuDaMtaresu itidve vedike vedikApuTaM teSAmantarANi teSu, stambheSu sAmAnyataH, stambhabAhAsu-stambhapArtheSu, stambhazIrSeSu (stambhAprabhAgeSu stambhapuTAntareSu)-dvau stambhau stambhapuTaM teSAmantarANi teSu, sUcISu phalakasambandhavighaTanAbhAvahetupAdukAsthAnIyAsu tAsAmupari iti tAtparyArthaH, sUcImukheSu-yatra pradeze sUcI phalakaM bhittvA madhye pravizati tatpratyAsanno dezaH sUcImukhaM| // 25 // | teSu, tathA sUcIphalakeSu-sUcIbhiH sambandhitA ye phalakapradezAste'pyupacArAt sUcIphalakAni teSu sUcInAmadha upari 1 atra jambUdvIpaprajJaptisUtrAdarzaSu 2 vRttikAreNa-zrImajIvAbhigamasUtravRttikAreNa pUjyazrImalayagiriNA (jagatIvyAkhyAnAvasare) (jIvA sU0 124-125-126). Jain Education in For Private Personale Only ainelibrary.org
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ ca vartamAneSu, tathA sUcIpuTAntareSu dve sUcyau sUcIpuTaM teSAmantareSu, pakSAH pakSabAhA vedikaikadezavizeSAH teSu bahUni utpalAni-gaIbhakAni ISannIlAni vA padmAni-sUryavikAsIni ISalvetAni vA, nalinAni-IpadraktAni kumudAni-candravikAsIni subhagAni-padmavizeSAH, saugandhikAni-kalhArANi puNDarIkANi-zvetapadmAni tAnyeva mahAnti mahApuNDarIkANi zatapatrANi-dalazatakalitAni sahasrapatrANi-sahasradalakalitAni etau ca padmavizeSau patrasaGkhyAvizeSAt pRthagupAcau, sarvarakSamayAni caitAni, acchA ityAdivizeSaNAni prAgvat, mahAnti-mahApramANAni vArSikANi-varSAkAle pAnIyarakSaNArtha yAni kRtAni tAni vArSikANi tAni ca tAni chantrANi ca 2 tatsamAnAni prajJaptAni, he zramaNa! tapaHpravRtta ! he AyuSman !-prazastajIvita !, 'se eeNaDeNa mityAdi, tadetenArthena-anvarthena gautama / evamucyate-padmavaravedikA | padmavaravediketi, teSu teSu yathoktarUpeSu yathoktarUpANi padmAni padmavaravedikAzabdasya pravRttinimittamiti bhAvaH, vyutpattizcaivaM-padmavarA-padmapradhAnA vedikA padmavaravediketi, athAparaca pravRttinimicaM, kintadityAha-padmavaravedikAyAH zAzvataM nAmadheyaM prajJaptamiti, ayamabhiprAyaH-prastutapudgalapracayavizeSe padmavaravediketizabdasya niruktinirapekSA'nAdi-18 kAlInA rUDhiH pravRttinimittamiti / 'paumavaraveiyA NaM bhaMte'tti panavaravedikA zAzvatI utAzAzvatI!, "pratyaye DI-18|| ne vA" (zrIsi08-3-31) ityanena prAkRtasUtreNa DIpratyayasya vaikalpikatvena AbantatayA sUtre nirdezaH, kiM nityA uta anityetibhAvaH, bhagavAnAha-gautama ! sthAcchAzvatI svAdazAzvatI, kathaJcid nityA kathaJcidanityetyarthaH, syAcchabdo 8| J on For P e Person Use Only
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 26 // Jain Education nipAtaH kathaJcidityetadarthavAcI, etadeva savizeSaM jijJAsuH pRcchati - 'se keNadveNa 'mityAdi, sezabdo'thazabdArthaH sa ca prazne, kenArthena-kena kAraNena bhadanta ! evamucyate yathA syAcchAzvatI syAdazAzvatIti, bhagavAnAha - gautama ! dravyArthatayA zAzvatI, tatra dravyaM sarvatrAnvayi sAmAnyamucyate dravati-gacchati tAn tAn paryAyAn vizeSAniti vA dravyamiti vyutpatteH, dravyamevArthaH- tAttvikaH padArthaH pratijJAyAM yasya na tu paryAyAH sa dravyArthaH- dravyamAtrAstitvapratipAdako naya vizeSaH tadbhAvo dravyArthatA tayA -- dravyamAtrAstitvapratipAdakanayAbhiprAyeNetiyAvat zAzvatI, dravyArthikanayamataparyAlocanAyAmuktarUpasya padmavaravedikAyA AkArasya sadAbhAvAt tathA varNaparyAyaiH - kRSNAdibhiH gandhaparyAyaiHsurabhyAdibhiH rasaparyAyaiH - tikAdibhiH sparzaparyAyaiH kaThinatvAdibhiH azAzvatI-anityA, teSAM varNAdInAM pratikSaNaM kiyatkAlAnantaraM vA'nyathA anyathA bhavanAt, atAdavasthasya cAnityatvAt na caivamapi bhinnAdhikaraNe nityatvAnityatve, dravyaparyAyayorbhedAbhedopagamAt, anyathobhayorapyasattvApatteH, tathAhi - zakyate vaktuM paraparikalpitaM dravyamasat paryAyavyatiriktatvAt, bAlatvAdiparyAya zUnyavandhyA sutavat, tathA paraparikalpitAH paryAyA asanto, dravyavyatiriktatvAt, vandhyAsutagata bAlatvAdiparyAyavat, uktaM ca- " dravyaM paryAyaviyutaM, paryAyA dravyavarjitAH / va kadA kena kiM| rUpA, dRSTA mAnena kena vA 1 // 1 // " iti kRtaM prasaGgena, 'se eeNaDeNa' mityAdyupasaMhAravAkyaM sugamaM, iha dravyAstikanayavAdI svamatapratiSThApanArthamevamAha - " nAtyantAsata utpAdo nApi sato vidyate vinAzo vA / " "nAsato vidyate 1 vakSaskAre jagatyadhikAre pazcavavedikA 0 // 26 //
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education le khAvo nAbhAvo vidyate sataH" iti vacanAt, yau tu dRzyete prativastu utpAdavinAzau tadAvirbhAvatirobhAvamAtraM, yathA sarpasya utkaNatvaviphaNatve, tasmAt sarvaM vastu nityamiti, evaM ca tanmatacintAyAM saMzayaH - kiM ghaTAdivat dravyArthatayA zAzvatI uta sakalakAlamevaMrUpeti / tataH saMzayApanodArthaM bhagavantaM bhUyaH pRcchati - 'paumavaraveiyA Na' mityAdi, padmavara vedikA Namiti pUrvavat bhadanta ! - paramakalyANayogin kiJciraM - kiyantaM kAlaM yAvadbhavati, evaMrUpA kiyantaM kAlamavatiSThate iti, bhagavAnAha - gautama ! na kadAcinnAsIt, sarvadevAsIditibhAvaH, anAditvAt, tathA na kadAcinna bhavati, sarvadaiva varttamAnakAlacintAyAM bhavatIti bhAvaH sarvadaiva bhAvAt, tathA na kadAcinna bhaviSyati, kintu bhavi - vyaccintAyAM sarvadaiva bhaviSyatIti pratipattavyaM, aparyavasitatvAt, tadevaM kAlatrayacintAyAM nAstitvapratiSedhaM (vidhAya ) sampratyastitvaM pratipAdayati- 'bhuviM ca' ityAdi, abhUcca bhavati ca bhaviSyati ceti, evaM trikAlAvasthAyitvAt dhruvA me|rvAdivat dhruvatvAdeva sadaiva svasvarUpeti niyatA, niyatatvAdeva ca zAzvatI- zazvadbhavanasvabhAvA zAzvatvAdeva ca satatagaGgAsindhupravAhapravRttAvapi pauNDarIka (padma) hada ivAnekapudgalavighaTane'pi tAvanmAtrAnyapudgaloccaTanasambhavAt akSayA na vidyate kSayo- yathoktasvarUpAkAraparibhraMzo yasyAH sA akSayatvAdevAvyayA-avyayazabdavAcyA, manAgapi svarUpacalanasya jAtu - cidapyasambhavAtU, avyayatvAdeva svapramANe'vasthitA mAnuSottaraparvatAdbahiH samudravat, evaM svasvapramANe sadAvasthAnena cintyamAnA nityA dharmAstikAyAdivat / atha jagatyA upari padmavaravedikAyAH parato yadasti tadAvedayati wjainelibrary.org
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3900 zrIjambU- tIse NaM jagaIe uppiM bAhiM paumavaraveiyAe etva NaM mahaM ege vaNasaMDe paNNate, desUNAI do joaNAI cikkhaMbheNaM jagaIsamae pari- 1 vakSaskAre dvIpazA- kkhevaNaM vaNasaMDavaNNao Neyavyo (sUtraM 5) vanaSaNDAnticandrI ghi0 'tIse Na'miti prAgvat , jagatyA upari panavaravedikAyAH bahiH parato yaH pradezastatra, etasmin Namiti pUrvavat, yA vRttiH mahAneko vanakhaNDaH prajJaptaH, anekajAtIyAnAmuttamAnAM mahIrahANAM samUho vanakhaNDaH, yaduktam-"egajAiehiM rukkhehi // 27 // varNa, aNegajAiehiM uttamehiM rukkhehiM vaNasaMDe"iti, sa ca vanakhaNDo dezone kiJcidUne ve yojane viSkambhato-vistA | rataH, dezazcAtra sArddhadhanuHzatadvayarUpo'vagantavyaH, tathAhi-caturyojanavistRtaziraskAyA jagatyA bahumadhyabhAge pazcadhanu:zatavyAsA pAvaravedikA, tasyAzca bahirbhAge eko vanakhaNDo'parazcAntarbhAge, ato jagatImastakavistAro vedikAvistAradhanuHzatapazcakono'(kriyate, tato yathoktaM mAnaM labhyata iti, tathA jagatIsama eva jagatIsamaka:-jagatItulyaH pari|| kSepeNa-parirayeNa, vanakhaNDavarNakaH sarvo'pyatra prathamopAGgagato netavyaH-smRtipayaM prApaNIyaH, sa cAya "kiNhe kiNhobhAse Ko nIle nIlobhAse harie hariobhAse sIe sIobhAse giddhe NiddhobhAse tithe tiSobhAse kiNhe kiNhacchAe nIle nIla cchAe harie hariyacchAe sIe sIacchAe Niddhe NiddhacchAe tice tibacchAe ghaNakaDiyacchAe ramme mhaamehnnipurNcbhuue,IS||27|| te gaM pAyavA mUlamaMto kaMdamaMto khaMdhamaMto tayAmaMto sAlamaMto pavAlamaMto pattamaMto puSpharmato phalamaMto bIjamaMto aNupu-1 K visujAyaruilavahabhAvapariNayA egakhaMdhI aNegasAhappasAhaviDimA aNegaNaravAmasuppasAriyAgemapaNaviulabahakhaMghA ecentoeeeeeeen JanEducation in For Private Persone Use Only ainelibrary.org I
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ IS acchiddapattA aviralapattA avAINapattA aNaIIpattA NiyajaraDhapaMDurapattA NavahariabhisaMtapattabhAraMdhayAragaMbhIradari saNijjA upaviNiggayanavataruNapatsapallavakomalujjalacalaMtakisalayasukumAlapavAlasobhiyavarakuraggasiharA NicaM kusumiyA |NicaM mauliA NicaM lavaiyA NicaM thavaiyA NicaM gulaiyA NicaM gucchiyA NiccaM jamaliyA NicaM jualiyA NicaM | viNamiyA NicaM paNamiyA NicaM kusumiamaulialavaiathavaiagulaiagocchiajamaliajualiaviNamiyapaNamiyasuvibhattapaDimaMjarivaDiMsayadharA suavarahiNamayaNasalAgakoilakoragabhiMgAragoMDalakajIvaMjIvagaNaMdImuhakavilapiMgalakkhagakAraMDavacakkavAyakalahaMsasArasaaNegasauNagaNaviraiasahunnaiamahurasaraNAiA surammA saMpiMDiadariyabhamaramahuaripahakarapariliMtamattachappayakusumAsavalolamahuragumaguautaguMjatadesabhAgA abhitarapupphaphalA bAhirapattachannA pupphehi phalehi |ya ucchannapalicchannA NIroayA akaMTayA sAuphalA jANAvihagucchagummamaMDavagasohiyA vicittasuhakeubhUyA pAvipu khariNIdIhiyAsunivesiyarammajAlagharagA piMDimanIhArimasugaMdhisuhasurabhimaNaharaM ca mahayA gaMdhaddhaNiM muaMtA suhaseukeubahulA aNegarahajANajuggasibiasaMdamANiApavimoaNA pAsAdIyA jAva paDirUvA" iti (u0sU03) atra vyAkhyAiha prAyo madhyame vayasi vartamAnAni patrANi kRSNAni bhavanti, tatastadyogAdvanakhaNDo'pi kRSNaH, na copacAramAtrataH kRSNa iti vyapadizyate, kintu tathApratibhAsanAt , tathA cAha-kRSNAvabhAsaH, yAvati bhAge kRSNAni patrANi santi 18| tAvati bhAge sa vanakhaNDo'tIva kRSNo'vabhAsate-pratibhAti draSTujanalocanapatha iti kRSNo'vabhAso yasya sa kRSNAvabhAsaH, For Private & Personal use only R Jain Education jainelibrary.org iner
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUtathA pradezAntare nIlapatrayogAdvanakhaNDo'pi nIlaH, evaM nIlAvabhAsaH, tathA pradezAntare harito haritAvabhAsazca, tatra nIlo | 1 vakSaskAre dvIpazA mayUrakaNThavat haritastu zukapicchavat haritAlAbha iti vRddhAH, tathA prAyo dinakarakarANAmapravezAvRkSANAM patrANi zItAni vanaSaNDAnticandrI bhavanti tadyogAt vanakhaNDo'pi zItaH, na cAsAvupacAramAtrata ityata Aha-zItAvabhAsa iti, adhovarttivyantaradeva-18 yA vRttiH devInAM tadyogazItavAtasparzataH zIto vanakhaNDo'vabhAsate, tathA ete kRSNanIlaharitavarNA yathAsvaM svasmin 2 svruupedd||28||tyrthmutkttaaH snigdhAH bhaNyante tIvrAzca tatastadyogAdvanakhaNDo'pi snigdhastIvrazcoktaH, na caitadupacAramAtraM kintu pratibhA | so'pi, tata ukta-snigdhAvabhAsastIvAvabhAsa iti, iha cAvabhAsobhrAnto'pi syAdyathA marumarIcikAsu jalAvabhAsastato nAvabhAsamAtropadayete (rzanena) yathAvasthitaM vastusvarUpamupavarNitaM bhavati kintu tathAsvarUpapratipAdanena tataH kRSNatvA-2 dInAM tathAsvarUpapratipAdanArthamanuvAdapurassaraM vizeSaNAntaramAha-'kiNhe' ityAdi, kRSNo vanakhaNDaH, kuta ityAha-kRSNa|cchAyaH, 'nimittakAraNahetuSu sarvAsAM vibhaktInAM prAyo darzana miti vacanAt hetau prathamA, tato'yamarthaH-yasmAt kRSNA chAyA-AkAraH sarvAvisaMvAditayA tasyAsti tasmAt kRSNaH, etaduktaM bhavati-sarvAvisaMvAditayA tatra kRSNa AkAra upalabhyate, na ca bhrAntAvabhAsasampAditasattAkaH sarvAvisaMvAdI bhavati, tatastattvavRttyA sa kRSNo nabhrAntAvabhAsamAtravya // 28 // lavasthApita iti, evaM nIlo nIlacchAya ityAdyapi bhAvanIyaM, navaraM zItaH zItacchAya ityatra chAyAzabda AtapapratipakSavastu vAcI draSTavyaH, 'ghaNa'tti iha zarIrasya madhyabhAge kaTistato'nyasyApi madhyabhAgaH kaTiriva kaTirityucyate, kaTistaTamiva Jan Edtion in For Private Personal Use Only OUjainelibrary.org
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaTitaTaM ghanA-anyo'nyazAkhAprazAkhAnupravezato nibiDA kaTitaTe-madhyabhAge chAyA yasya(sa)ghanakaTitaTacchAyaH, madhyabhAge nibiDataracchAya ityarthaH, vAcanAntare 'ghaNakaDiakaDacchAe'tti pAThe tu kaTaH saJjAto'syeti kaTitaH kaTAntareNoparyAvRta ityarthaH kaTitazcAsau kaTazca kaTitakaTaH, ghanA nibiDA kaTitakaTasyevAdhobhUmau chAyA yasya sa dhanakaTitakaTacchAyaH, [ata eva ramyo-ramaNIyaH, tathA mahAn-jalabhArAvanataH prAvRTkAlabhAvI yo meghanikurambo-meghasamUhastaM bhUto-guNaiH / prApto mahAmeghavRndopama ityarthaH, 'te NaM pAyava'tti yatsambandhI vanakhaNDaste pAdapAH 'mUlamanta'ityAdIni daza padAni, | tatra mUlAni prabhUtAni dUrAvagADhAni ca santyeSAmiti mUlavantaH, yAni kandasyAdhaH tAni mUlAni teSAmuparivartinaH kandAH skandhaH-sthuDaM yato mUlazAkhAH prabhavanti tvak-challI zAlA-zAkhA pravAla:-pallavAGkuraH, patrapuSpaphalabIjAni prasiddhAni, sarvatrAtizAyane kacid bhUmni vA matupU pratyayaH, 'aNupuvi'tti AnupUA-mUlAdiparipATyA suSTu jAtA AnupUrvIsujAtAH rucirAH-snigdhatayA dIpyamAnacchavimantaH tathA vRttabhAvena pariNatA vRttabhAvapariNatAH, kimukta bhavati ?-evaM nAma sarvAsu dikSu. vidikSu ca zAkhAdibhiH prasRtA yathA vartulAkRtayo jAtA iti, tataH padatrayasya | karmadhArayaH, tathA te pAdapAH pratyekamekaskandhAH, prAkRte cAsya strItvamiti egakkhaMdhI iti sUtrapAThaH, anekAbhiH zAkhAbhiH prazAkhAbhizca madhyabhAge viTapo-vistAro yeSAM te tathA, tathA tiryagbAhudvayaprasAraNapramANo vyAmaH anekaiH 8 naravyAmaiH-puruSavyAmaiH suprasAritairagrAhyaH-ameyo ghano-niviDo vipulo-vistIrNaH skandho yeSAM te tathA, acchidrANi Jan Education Internal For Private Personal Use Only jainelibrary.org
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhio zrIjambU-18 patrANi yeSAM te'cchidrapatrAH, kimukkaM bhavati ?-na teSAM patreSu vAtadoSataH kAladoSato vA gaDarikAdirItirupajAyate 61 vakSaskAre dvIpazA- yena teSu chidrANyabhaviSyannityacchidrapatrAH, athavA evaM nAmAnyo'nyaM zAkhAprazAkhAnupravezAt patrANi patrANAmupari jA vanapaNDAnticandrI tAni yena manAgapyantarAlarUpaM chidraM nopalakSyata iti, acchidrapatrAH kuta ityAha-'aviralapattA' iti, batra hetau prathamA, yA prati tato'yamartha:-yato'viralapatrA ataH acchidrapatrAH, aviralapatrA api kuta ityAha-avAIgatti vaatiinaani-vaatop||29|| itAni bAtena pAtitAnItyarthaH, na vAtInAni avAtInAni patrANi yeSAM te tathA, kimuktaM bhavati-na tatra prabalo vAtaH kharaparuSo vAti yena patrANi truTitvA bhUmau patanti, tato'vAtInapatrasvAdaviralapatrA iti, acchidrapatrA ityatra prathamavyAkhyApakSe hetumAha-'aNIipattA'iti na vidyate Iti:-gaDarikAdirUpA yeSu tAnyanItIni anItIni patrANi yeSAM te tathA, anItipatratvAcAcchidrapatrAH, tathA nirddhatAni-apanItAni jaraThAni-purANatvAt karkazAni tata eva pANDurANi patrANi yeSAM te tathA, ayamAzayaH-yAni vRkSasthAni uktasvarUpANi patrANi tAni vAtena ni--ya 2 bhUmau pAtyante tato'pi ca prAyo nirdraya nirddhayAnyatrApasAryanta iti, tathA navena-sadyaskena haritena-zukapicchAbhena 'bhisanta'tti bhAsamAnena snigdhatvacA dIpyamAnena patrabhAreNa-dalasaJcayena yo jAto'ndhakArastena gambhIrA-alabdhamadhyabhAgAH samto | darzanIyAH navaharitabhAsamAnapatrabhArAndhakAragambhIradarzanIyA, tathA upavinirgataiH-nirantaravinirgatairnavataruNapatrapalavaistathA komalaiH-manojJairujvalaiH zuddhaizcaladiH-ISatkampamAnaiH kizalayaiH-avasthAvizeSopetaiH pallava vizeSaistathA sukumAra // 29 // For Private Personel Use Only JainEducation inE [ORajainelibrary.org
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inte | pravAlai:- pallavAGkuraiH zobhitAni varAGkurANi varAGkuropetAni agrazikharANi yeSAM te tathA, iha cAGkuramavAlayoH kAlakatAvasthAvizeSAdvizeSo bhAvanIya iti, 'NiccaM kusumiyA' ityAdikaM 'vaDeMsayadharA' ityantaM sUtraM pUrvavad vyAkhyeyaM, tathA zukabarhiNamadanazalAkAkokilakoraka bhRGgArakakoNDalaka jIvajIvakanandImukhakapilapiGgalAkSaka kAraNDava cakravAkakalahaMsasAra| sAkhyAnAmanekeSAM zakunigaNAnAM - pakSikulAnAM mithunaiH - strIpuMsayugmairviracitaM zabdozatikaM ca- unnatazabdakaM madhurasvaraM ca nAditaM -lapitaM yeSu te tathA, ata eva suramyA - atimanojJAH, atra zukAH - kIrAH barhiNA mayUrAH madanazalAkAH - sArikAH kokila cakravAkakalahaMsasArasAH pratItAH, zeSAstu jIvavizeSAH lokato'vaseyAH, saMpiMDitA - ekatra piNDIbhUtA dRptA -- madonmattatayA darpAmAtA bhramaramadhukarINAM pahakarAH - saMghAtAH yatra te tathA, tathA parilIyamAnA - anyata | AgatyAgatyAzrayanto mattAH SaTpadAH kusumAsavalolA :- kiMjalka pAnalampaTA madhuraM gumagumAyamAnA guJjantazva-zabda| vizeSaM vidadhAnA dezabhAgeSu yeSAM te tathA, gamakatvAdevamapi samAsaH, tato bhUyaH pUrvapadena saha vizeSaNasamAsaH, tathA abhyantarANi - antarvasani puSpaphalAni yeSAM te tathA tathA bahiH patraiH channA- vyAptAH, tathA patraizca puSpaizca channa| paricchanA - ekArthikazabdadvayopAdAnAt atyantamAcchAditAH, tathA nIrogakA rogavarjitA vRkSacikitsAzAstreSu yeSAM pratikriyA taiH rogaiH svata eva virahitA ityarthaH tathAskaNTakAH na teSu madhye vadaryAdayaH santItibhAvaH, tathA svAdUni phalAni yeSAM te svAduphalAH, snigdhaphalA ityapi kacit, nAnAvidhairgucche :- vRntAkIprabhRtibhirgulmaiH navamAlikAdibhi wjainelibrary.org
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ maNDapakaiH-drAkSAmaNDapakaiH zobhitAH uktarUpairgucchAdibhistaM saMzritA ityarthaH, tathA vicittasuhakeubhUyA' iti vici- 1vakSaskAre zrIjambUtrAn zubhAn ketUn-dhvajAna prAptAH 'vicittasuhakeubahulA' itipAThAntaraM, tatra vicitraiH zubhaiH-maGgalabhUtaiH ketubhiH vanakhaNDadvIpazA bhUmiva0 nticandrI- dhvajairbahulA-vyAptAH, tathA vApyazcaturasrAkArAstA eva vRttAH-puSkariNyaH dIrghikA-RjusAriNyaH, tAsu suSTu niveziyA vRttiH tAni ramyANi jAlagRhakANi yatra te tathA, ayamarthaH-yatra te vRkSA Asan tatra vApyAdiSu gavAkSavanti gRhANi vyanta-12 // 30 // ramithunAnAM jalakelikRte bahUni santIti, piMDimanihArimA-pudgalasamUharUpAM dUradezagAminI ca sugandhi-sadgandhikAM zubhasurabhibhyo gandhAntarebhyaH sakAzAnmanoharA yA sA tathA tAM ca mahatA-mocanaprakAreNa prAkRtatvAdvA dvitIyArthe tRtIyA mahatImityarthaH gandhadhrANi-yAvadbhirgandhapudgalairghANendriyasya tRptirupajAyate tAvatI pudgalasaMhatirupacArAd gandhadhANirityucyate tAM nirantaraM muJcanta ityarthaH, tathA zubhAH-pradhAnAH setavo-mArgAH AlavAlapAlyo vA ketavo-dhvajA bahulAanekarUpA yeSAM te tathA, rathAH-krIDArathAdayaH yAnAni-uktavakSyamANAtiriktAni zakaTAdIni-vAhanAni yugyAni-gollaviSayaprasiddhAni dvihastapramANAni caturasravedikAyutAni jampAnAni zibikA:-kUTAkAraNAcchAditAH jampAnavizeSAH syandamAnikAH-puruSapramANajampAnavizeSAH, anekeSAM rathAdInAmadho'tivistIrNatvAt pravimocanaM yeSu te tathA, 'pAsAdIyA' ityAdi prAgvat / atha vanakhaNDasya bhUmibhAgavarNanamAhatassa gaM vaNasaMDassa aMto bahusamaramaNije bhUmibhAge paNNatte se jahANAmae AliMgapukkharei vA jAva NANAvihapaMcavaNNehi maNIhiM Jan Education Intel For Private Personel Use Only
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU. 6 Jain Educa va uvasobhie, taMjA-kiNherhi evaM vaNNo gaMdho raso phAso saho pukkhariNIo paJcayagA gharagA maMDavagA puDhavisilAvaTTayA goyamA ! tattha bahave vANamaMtarA devA ya devIo ya AsayaMti sayaMti [ciThThati NisIaMti tuahaMti ramaMti lalaMti kIlaMti mohaMti ] purAporANANaM suparakaMtANaM subhANaM kallANANaM kaDANaM kammANaM kallANaphalavittivisesaM paJcaNubhavamANA viharaMti / tIse NaM jagaIe upi aMto paDamavaraveiAe ettha NaM ege mahaM vaNasaMDe paNNatte, desUNAI do joaNAI vikkhaMbheNaM vediyAsamaeNa parikkheveNaM kinhe jAva taNavihUNe Neabbo (sUtraM 6 ) tasya Namiti pUrvavat vanakhaNDasyAntaH madhye bahu- atyantaM samo bahusamaH sa cAsau ramaNIyazca sa tathA bhUmibhAgaH prajJataH, kIdRza ityAha-' se ' iti tat sakalalokaprasiddhaM 'yatheti dRSTAntopadarzane 'nAme'ti ziSyAmantraNe 'e' iti vAkyAlaGkAre, AliGgo-murajo vAdyavizeSastasya puSkaraM - carmmapuTakaM tatkilAtyantasamamiti tenopamA kriyate, itizabdAH sarve'pi svasvopamAbhUtavastusamAptidyotakAH, vAzabdAH samuccaye, yAvacchabdena bahusamatvavarNako maNilakSaNavarNakazca grAhya iti, sa cAyaM 'muiMgapukkharei vA saratalei vA karatalei vA caMdamaMDalei vA sUramaMDalei vA AyaMsamaMDalei vA urabbha| cammei vA vasahacammei vA varAhacammei vA sIhacammei vA vagghacammei vA chagalacammei vA dIviyacammei vA aNega| saMkukIlagasahastravitate AvattapaJcAvattaseDhipaseDhi sotthiyasovatthiyapUsamANa vaddhamANagamacchaMDa kamagaraMDaka jAramAraphullA| balipaumapattasAgarataraMgavAsaMtI umalayabhatticittehiM sacchAehiM sappabhehiM samirIiehiM saujjoehiM' iti, atra vyA w.jainelibrary.org
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU yAvI lokapratItI madalastasya puSkara mRdaGgApuSkara tathA paripUrNa-pAnIyena bhRtaM taDAga-sarastasyai tlai-upri-|| 1vakSaskAre dvApazAtamI mAgaH sarassala, atra 'dhyAkhyAto vizeSapratipatti'riti nirvAtaM jalapUrNa sarI grAhyaM, anyathA vAtIddhayamAnatayo- padmavedikAnticandrIyA vRttiH cAvacajalatvena vidhakSitaH samabhAvI na svAdityarthaH, karatalaM pratItaM, candramaNDala sUryamaNDalaM yadyapi vastugatyA uttA-18 vanakhaNDava. mIkRtArdhakapityAkArapIThaprAsAdApekSayA vRttAlekhamiti tadgato dRzyamAno bhAgo na samatalastathApi pratibhAsate samatala // 31 // iti tadupAdAma, AdarzamaNDalaM suprasiddha 'urabhacammei vA ityAdi, atra sarvatrApi 'annegsNkukiilgshssvitte| iti pada yojanIya, parabhra-UraNaH vRSabhavarAhasiMhavyAghrachagalAH pratItAHdvIpI-citrakA, eteSAM pratyeka dharma aneka sapramANaH kIlakasahasrairyatI mahadbhiH kIlakaistADita prAyo madhye kSArma bhavati na samatalaM tathArUpatADAsambhavAt ataH zaGkagrahaNaM vitataM-vitatIkRtaM tADitamiti bhAvaH, yathA'tyantaM bahusama bhavati tathA tasyApi vanakhaNDasyAntarbahusamo bhuumibhaagH|punH kathaMbhUta ityAha-'NANAvihapaMcavaNNehiM maNIhi taNehiM (maNitaNehiM) uvasobhie'iti yogaH, nAnAvidhA-jAtibhedAnAmAprakArA ye paJcavarNA maNayastRNAni ca tairupazobhitaH, kathaMbhUtairmaNibhirityAha-AvartAdIni-maNInAM laa||31|| lakSaNAmi, tatra AvataH pratItaH ekasyAvatasya pratyabhimukhaH AvataH pratyAvartaH zreNiH tathAvidhabindujAtAdeH patiH | tasyAzca zreNe; vinirgatA'nyA zreNiH sA prazreNiH svastika:-pratItaH, sauvastikapuSpamANavI ca lakSaNavizeSau lokAt / pratyetavyau, varddhamAnaka-zarAvasabuTa massyANDakamakarANDake jalecaravizeSANDake prasiddhe, 'jAramAreti lakSaNavizeSau samya-1 Reeee For Private Jan Education Personal use only
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ maNilakSaNavedinI lokAdveditavyau, puSpAvalipadmapatrasAgarataraGgavAsantIlatApamalatAH pratItA, tAsAM bhaktyA-vicchiyA citra-Alekho yeSu te tathA, kimukta bhavati ?-AvAdilakSaNopetaiH tathA satI-zIbhamA chAyA-zobhA yeSAM te| tathA t|, sappamahi'ityAdi vizeSaNapraya prAgvat , evaMbhUtaH nAnAvidhaiH paJcavarNaiH maNibhistRNaizcopazobhitaH, tadyathekhupadarzane, kRSNA-kRSNavarNopetaiH evaM 'vaNNao'tti evaM' amuMnA prakAreNa zeSo'pi nIlAdiko varNo maNitRRNavize paNatayA yojanIyo bathA nIlavarNairlohitavaNaH hAridravaNa zuklavarNaizceti, tathA teSAM maNitRNAnAM gandhaH sparzaH zabdazca // matavyaH, tathA tasya vanakhaNDasya bhUmibhAge puSkariNyaH parvatakA gRhakANi maNDapakAH pRthivIzilApaTTakAzca netvyaa:-1|| buddhipartha prApaNIyA, bhavanti hi sUtrakArANAM gatavaicitryAdIhazAni lAghavArthakAmi evaM jAva taheva icAI ghaNNao sasasa jahA' ityAyanekaprakArakapadAbhivyayAni atidezarUpANi sUtrANi, yadAha- katthaI desaggahaNa katthaI bhaNNaMti mirvsesaaii| ukkamakamajuttAI kAraNavasao nirutaaii||1||" iti, atraitatsUtrAbhiprAyAbhivyakaye jIvAbhigamAdigranthokA kiyAn pATho likhyate, 'tattha Na je te kiNhA maNI taNA va tesiNaM ayameyArUve vaNNAvAse paNNatte, taM0-se jahA. mAma e jImUtei vA aMjaNei vA khaMjaNei vA kajjalei vA masIi vA masIguliyAI vA gavaleha vA gavalaguliyAI vA bhamarei vA bhamarAvalIi vA bhamarapasasArei vA jaMbUphalei vA addAriTei vA parapuDhei vA gaei vA gayakalabhei vA kiNhahAkutranidezAgrahaNaM kutracit bhaNyante niravazeSANi / utkamakramayuktAni kAraNavazataH sUtrANi // 1 // Jan Education Inteloral For Private Porn Use Only Tww.jainelibrary.org
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 vakSaskAre panavedikAvanakhaNDava. zrIjambU | sappei vA kiNhakesarei vA AgAsathiggalei vA kiNhAsoei vA kiNhakaNavIrei vA kiNhabaMdhujIvei vA, bhave eyArUve?, dvIpazA- goamA! No iNahe samaDhe, te NaM kaNhA maNI taNA ya itto idvatariyA ceva kaMtatarAe ceva maNuNNatarAe ceva maNAmatanticandrI-18 |rAe ceva vaNNeNaM paNNattA"iti, atra vyAkhyA-'tattha Na'mityAdi, tatra-teSAM paJcavarNAnAM maNInAM tRNAnAM ca madhye yA vRttiHza 8 Namiti prAgvat, ye te kRSNA maNayastRNAni ca, ye ityeva siddhe ye te iti vacanaM bhASAkramArtha, 'tesi NamityAdi se // 32 // jahANAmae' ityantaM ca sUtra pUrvavat, jImUto-meghaH, sa ceha prAvRprArambhasamaye jalapUrNo veditavyaH, tasyaiva prAyo'ti kAlimasambhavAt , itizabda upamAbhUtavastunAmaparisamAptidyotakaH vAzabda upamAnAntarApekSayA samuccaye, evaM sarvatra itivAzabdau draSTavyau, aJjanaM-sauvIrAJjanaM ratnavizeSo vA khaJjanaM-dIpakamallikAmalaH snehAbhyaktazakaTAkSagharSaNodbhavamityapare kajalaM-dIpazikhApatitaM maSI-tadeva kajalaM tAbabhAjanAdiSu sAmagrIvizeSaNa gholitaM maSIgulikA-gholitakajjalaguTikA |gavalaM-mAhiSaM zRGgaM tadapi cApasAritoparitanatvagbhAgaM grAhya, tatraiva viziSTasya kAlinnaH sambhavAt , tathA tasyaiva mAhipazRGgasya nibiDatarasAranirvartitA guTikA gavalaguTikA bhramaraH-pratItaH bhramarAvalI-bhramarapati tathA bhramarapatrasAraHbhramarasya patraM-pakSastasya sAraH tadantargato viziSTazyAmatopacitaH pradezaH jambUphalaM-pratItaM ArdrAriSThaH-komalakAkaH | parapuSTa:-kokilaH gajo gajakalabhazca prasiddhaH kRSNasarpaH-kRSNavarNaH sarpajAtivizeSaH kRSNakesaraH-kRSNabakulaH 'AkASHzathiggalaM' zaradi meghamuktamAkAzakhaNDaM, taddhi kRSNamatIva pratibhAtIti tadupAdAnaM, kRSNAzokakRSNakaNavIrakRSNabandhu Jain Education in For Private Personel Use Only allw.jainelibrary.org
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education In jIvAH azokakaNavIrabandhujIvavRkSabhedAH, azokAdayo hi pazcavarNA bhavanti tataH zeSavyudAsArthaM kRSNagrahaNaM, etAvatyukte bhagavantaM gautamaH pRcchati - 'bhave eyArUve' iti bhavet maNInAM tRNAnAM ca kRSNo varNa etadrUpo-jImUtAdirUpaH, kAkupAThAccAsya praznasUtratA veditavyA, bhagavAnAha - gautama / nAyamarthaH samarthaH - nAyamartha upapanno, yaduta - evaMbhUtaH kRSNo varNo maNInAM tRNAnAM ca, kintu te kRSNA maNayastRNAni ca ito- jImUtAdeH sakAzAdiSTatarakA eva-kRSNena varNena IpsitatarakA eva, tatra kiJcidakAntamapi keSAJcidiSTataraM bhavati tato'kAntatAvyavacchityarthamAha- kAntatarakA eva| atisnigdhamanohArikAlimopacitayA jImUtAdeH kamanIyatarakA eva, ata eva manojJatarakA - manasA jJAyante anukUlatayA svapravRttiviSayIkriyante iti manojJA-mano'nukUlAH tataH prakarSavivakSAyAM tarappratyayaH, tatra manojJamapi kizcinma| dhyamaM bhavati tataH sarvotkarSapratipAdanArthamAha-mana ApatarakA eva-draSTRNAM manAMsi Apnuvanti - AtmavazatAM nayantIti | manaApAH tataH prakarSavivakSAyAM tarappratyayaH, prAkRtatvAt pakArasya ma~kAre maNAmatarA iti bhavati, athavA ko'pi | zabdaH kasyApi prasiddho bhavatIti nAnAdezajavineyAnugrahArthaM ekArthikA evaite zabdA iti / 'tattha NaM je te nIlagA maNI taNA ya tesi NaM ayameyArUve vaNNAvAse paNNatte taMjahA se jahA NAmae bhiMgei vA bhiMgapattei vA cAsei vA cAsapicchei vA suei vA suapicchei vA NIlIi vA NIlIbheei vA nIlIguliyAi vA sAmAei vA uccaMtaei vA vaNa| rAIi vA haladharavasaNei vA moragIvAi vA pArevayagI vAi vA ayasikusumei vA bANakusumei vA aMjaNakesiyAkusu
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpacAnvicandrI - yA vRtiH // 33 // Jain Education Inte meI vA jI khuSpaDa vA cIlAsopara vA nIlakaNavI redda vA mIlabaMdhujIve vA bhave evArUbe 1, moamA ! jo imaDe samahe, se NaM NIlA maNI saMNA pa isI itarayA caiva katataramI caiva maNuNNataraNA caiva maNAmataramA caiva vaNNena paNNaceti, padayojanA prAgvat bhRGgaH- kITavizeSaH pakSmalaH bhRGgapatra - tasyaiva kITavizeSasya pakSma zukaH-kIraH zukapicche-zukasya patraM prasiddha cASaH - pakSivizeSaH cASavicchaM- tasyaiva picche nIlI- prasiddhA nIlIbhedo-nIlIcchedaH nIlIgulikA-nIlINuTikA zyAmAkI-dhAmyavizeSaH, prajJApanAyAM tu 'sAmA' iti pAThaH, tatra zyAmA- priyaGguH, uccaMtago-dantarAgaH vanarAjIpratItA, haladharI- balabhadraH tasya vasanaM taca kila nIlaM bhavati, sarvadaiva balo gaurazarIratvAcchobhAkArIti nIlameva vastraM paridhatte, madhUragrIvApArApatagrIvA alasI kusumabANakusumAni pratItAni, aJjanakezikA - vanaspativizeSaH tasyAH kusumaM nIlotpalaM- kuvalayaM nIlAzokanIlakaNavIramIlabandhujIvA azokAdivRkSavizeSAH, 'bhave eyArUve' ityAdi prAgvat dhyAkhyeyaM / 'tattha NaM je te lohiagA maNI taNAM ya taisi Na ayameyArUve vaNNAvAse paNNatte taM0-se jahA NAma e sasagaruhirei vA urabbharuhireha vA varAharuhirei vA manussaruhirei vA mahisaruhirei vA bAliMdagovei vA bAlavivAyareDa vA saMjhanbharAMgei vA gujaddharAgeI kA jAyahiMyuei vA silappavAleivA pavAlaMkureza vA lohiakkhamaNIra vA lakkhArasei vA kimirAgakaMbaleDa vA cINapiTTharAsaha vA jAsuaNakusumei mA kiMmuakusumei vA pAliyAyakusumei vA ratuppaleha yA rasAsoeha vA rasakaNavIreha vA esarvadhujIvera vA bhave evArUve ?, goamA ! jo iNaDe samahe, te NaM lohiyanA maNI 1 vakSaskAre padmavedikAvanakhaNDava. // 33 // jainelibrary.org
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inte tajA va esI eMDasarayA caiva kaMtatarajA peva maNunatarayA ceva maNAmatarayA caiva varNaNaM paNNase ti, zazakarudhiraM pratIta, | puraH- UraNastasya rudhiraM varAhaH zUrA tatvaM rudhiraM manuSyarudhiraM mahiSarudhiraM ca pratItaM, etAni hi zeSarudhirebhyo lohisavarNotkaTAni bhavanti tenaiSAmupAdAna, bAlendragopakaH- sadyojAta indragopakaH, sa hi vRddhaH san ISatpANDurako bhavati, tato cAlagrahaNaM, indragopakaH- prAdRTkAlabhAvI kITavizeSaH bAladivAkaraH - prathamamudgacchan sUryaH, sa hi udaye rakto bhavatIti vAlapadopAdAnaM, sandhyAvarAgo-varSAsu sandhyAsamayabhAvI abhvarAgaH guJjA-raktikA tasyAH arddha tasya rAgaH guAIrAgaH, guJjAyA hi arddhamatirakaM bhavati arddhamatikRSNaM ato muJjarddhagrahaNaM, AtyahiGgulako vyaktaH, zilApravAlazavAsanAmA esavizeSaH pravAlAGkurAH tasyaivAGkuraH, sa hi prathamogatatvenAtyantarako bhavatvatastadupAdAnaM, lohitAkSamaNirnAma ralavizeSaH lAkSArasaH - prasiddhaH kRmirAgeNa raktaH kambalaH kRmirAgakambalaH cInapiSTaM - sindUraM tasya rAzi: japAkusumakiMzukakusumapArijAtakusumara kotpalara kAzIkaraktakaNavIraraktabandhujIvAH pratItAH, 'bhane eyArUbe' ityAdi prAgvat / "tattha NaM je te hAlidA maNI saNA va tesi NaM ayameyArUpe baNNAvAse paNNatte, taMjadAse jahA NAma ca capagei vA caMpagacchalIMda vA caipagaccheera vA hAlihAra vA hAliddAbheera vA hAlihAguliyAI vA haliyAliyAI yA hariyAliyAguliyAI vA ciurei vA ciuraMgarAMgera vA varakaNagei vA varakaNaganighasei vA varapurisabasaNeha vA allaIkusumeha vA paMpagakusumeda vA kohaMDiyAkusumeha yA koraTamala dAmei vA saDauDAkusumera vA ghosADivAkusume va suSNamUhi jainelibrary.org
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 34 // Jain Education! yAkusumei vA suhiraNNiyAkusumei vA bIagakusumei vA pIyAsoei vA pItakaNavIrei vA pIabaMdhujIvei vA bhave eA rUve 1, goamA ! No iNaTThe samaTThe, te NaM hAliyA maNI taNA ya etto iTThatarA caiva jAva vaNNeNaM paNNattA' ' tatre' tyAdi padayojanA prAgvat, campakaH - sAmAnyataH suvarNacampako vRkSaH, campakacchalI- suvarNacaMpakatvak campakabhedaH - suvarNacampakacchedaH haridrA vyaktA, haridrAbhedo-haridrAcchedaH haridrAgulikA- haridrAsAranirvarttitA guTikA haritAlikA - pRthivIvikArarUpA pratItA haritAlikA bhado- haritAlikAcchedaH haritAlikAgulikA - haritAlikAsAra nirvarttitA guTikA cikuro - rAgadravyavizeSaH, cikurAGgarAgaH- cikurasaMyoganimitto vastrAdau rAgaH, varaM pradhAnaM yat kanakaM pItasuvarNamityarthaH varakanakaM tasya nigharSaH nikaSo vA - kaSapaTTake rekhArUpaH varapuruSo - vAsudevastasya vasanaM -vastraM, taddhi kila pItameva bhavatIti tadupAdAnaM, allakIkusumaM lokato'vaseyaM, campakakusumaM survaNacampakakusumaM kUSmANDikAkusumaM puMsphalIpuSpaM, koraNTakamAlyadAma - koraNTakaH puSpajAtivizeSaH sa ca kaNTAse liAkhyaH sambhAvyate tasya mAlAyai hitAnIti kRtvA mAlyAni puSpANi teSAM dAma - mAlA, | samudAye hi varNoMtkavyaM bhavatIti dAmagrahaNaM, taDavaDA - AulI tasyAH kusumaM taDavaDAkusumaM, tathA ghoSAtakIkusumaM suvarNayUthikAkusumaM ca pratItaM, suhiraNyikA - vanaspativizeSaH, bIako vRkSavizeSaH pratItastasya kusumaM, pItAzokAdayo vyaktAH, zeiSaM pUrvavat / "tattha NaM je te sukillA maNI ya taNA ya tesi NaM ayameyArUve vaNNAvAse paNNatte, taMjar3A - se jahA NAma e aMkei vA khIrei vA khIrapUrei vA koMcAvalIi vA hArAvalIi vA balAyAvalIi vA sArai abalAhaei vA dhaMtadhoarUppapa 1 vakSaskAre padmavedikAvanakhaNDava. // 34 // wjainelibrary.org
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAchavA sAlipiharAsIi vA kuMdapuppharAsIi vA kumuarAsIi vA sukkachivADiAi vA pehuNamijiAi vA bhisei vA muNAlei vA gayadaMtei vA lavaMgadalei vA poMDarIyadalei vA siMduvAramalladAmei vA seAsoei vA seakaNavIrei vA SseabaMdhujIvei vA, bhave eyArUve ?, gomA ! No iNa samahe, te NaM sukillA maNI taNA ya itto itarA ceva jAva |vaNNeNaM paNNattA," 'tattha Na'mityAdipadayojanA prAgvat , aGko-ratnavizeSaH zaGkhacandrau prasiddhau kunda-puSpavizeSaH dakaM-gaGgAjalAdi dakarajaH-udakakaNAste hyatizubhrA bhavantItyupAttAH, dadhidhano-dadhipiNDaH kSIraM-pratItaM, kSIrapUra kathyamAnAmatitApAdUrva gacchat kSIraM krauJcAvalihArAvalihaMsAvalibalAkAvalayaH prakaTArthAH, AvalipadopAdAnaM || he varNautkavyapratipAdanArtha, candrAvalI-taTAgAdiSu jalamadhye pratibimbitA candrapatiH, zAradikabalAhakaH-zaratkAla bhAvI meghaH dhmAtadhautarUpyapaTaH-dhmAtaH-agnisamparkato'tinirmalIkRto dhauto-bhUtikharaNTitahastasammArjanenAtitejito | rUpyamayapaTTA, anye tu vyAcakSate-dhmAtena-agnisaMyogena dhautaH-zodhito rUpyapaTTaH, zAlipiSThaM-zAlicUrNa tasya rAzi: zuklA bhavatyatastarAziH kumudarAzizca spaSTaH, chevADInAma-ballAdiphalikA sA ca kvaciddezavizeSe zuSkA satI atIva punaH kundapuSpadupAdAnaM, "pehuNamiMjikA' pehuNaM-mayUrapicchaM tanmadhyavartinI mijA sA cAtizukleti tadupanyAsaH, |bisaM-padminIkandaH mRNAlaM-padmatantuH, zeSA gajadantAdikA uttAnArthAH, navaraM siMduvAro-nirguNDI tasya mAlyaM-dAma |zeSa prAgvat , 'bhave eyArUve'ityAdi bhAvitArtha, tadevamuktaM varNasvarUpaM, samprati gandhasvarUpapratipAdanArthamAha-"tesi NaM eeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeees Jan Education in ral For Private Personal Use Only Ww.jainelibrary.org
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 35 // se ! maNIrNa taNANa va kerisae gaMdhe paNNase ?, se jahA~0 koTUpuDANa vA samarapuDANa mA elApuDANa vA cIaDAna ke | caMpagapuDANa vA damaNagapuDANa vA kuMkumapuDANa vA caMdaNapuDANa vA osIrapuDANa vA mahajanapuDANa vA jAivuDANa vA jUhiApuDANa vA majhiApuDANa vA NhANamaliApuDANa vA ke aipuDAma vA pADalapuDANa vA jomAliyApuDAna vA agahamapuDANa vA savaMgapuDANa vA vAsapuDANa vA kaMppUrapuDANa vA aNuvAyaMsi pagbhimANANa vA minbhijjamAMgANa vA | kuTTijjamAmANa vA ruMcijamANANa vA uktirijamANANa vA paribhujamANAja vA bhaMDAo maeNrDa sAharijamANA urAlA maNuSNA maNoharA ghANamaNanighuikarA sabao samatA gaMdhA abhiNissarvati, bhave hapArUne 1, goamA ! jo iNaTTe samahe, tesi NaM maNINa ya taNANa ya itto iTThatarae caiva Ava maNAmatarae ceva madhe paNNatte" teSAM jagatIpadmavaravedikAdhanakhaNDasthAnAM bhadanta / maNInAM tRNAnAM ca kIdRzo gandhaH prajJaptaH 1, bhagavAnAha - gautama ! 'se jahA NAma e' ityAdi, prAkRtatvAt se iti bahuvacanArthaH, te yathA nAma 'e' iti vAkyAlaGkAre gandhA abhiniHzravantIti sambandhaH, koIgandhadravyaM tasya puTAH kauSThapuTAH teSAM vAzabdaH sarvatra samuccayArthaH, iha ekasya puSTasya prAyo ma tAdRzau gandhaH prasarati gandhadravyasyAtpatvAt tato bahuvacanaM, tagaramapi gandhadravyaM elAH - pratItAH coaM- gandhadravyaM campakadamanakakuGkumacandamozIra marubakajAtIyUthikAmallikAstrAnamallikA ketakIpATalAnavamAlikA agurulavaGgavAsakarpUrANi pratItAni, savaramuzIraM-vIraNaM mUla, atra kvacit 'hiriberapuDANa vA' iti, tatra hIberapuTAnAM ghAlapuTAnAM snAnamallikA- snAnayogyo / 1 vakSaskAre padmavedikAvanakhaNDava. // 35 //
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ mallikAvizeSaH eteSAmanuvAte-AdhAyakavivakSitapuruSANAmanukUlavAte pAti sati niyamAnAnAM-udhAvyamAnAnAM nirbhidyamAnAnAM-nitarAM-atizayena bhidyamAnAnAM 'koTTijamANANa vA' iti iha puTaiH parimitAni yAni koSThAdinandhadravyANi tAnyapi parimeye parimANIpacArAt koSThapuTAdInItyucyante teSAM kudRzyamAnAnA-udUSalAdiSu kudRzyamAnAnA rucijamANANa vA iti-lakSNakhaNDIkriyamANAnAM, etacca vizeSaNadvayaM koSTAvidravyANAmavaseye, teSAM prAyaH kuTTanala-18 zaNakhaNDIkaraNasambhavAt , na tu yUthikAdInA, tathA utkIryamANAnAM-kSurikAdibhiH koSThAdipuTAnAM koSTAdidrayANAM vA ullikhyamAnAnAM, tathA vikIryamANAmAM-itastato viprakIryamANAnAM paribhujyamAnAmAM-paribhogAyopayujyamAnAnA zakacit 'paribhAejamANANa vA' iti pAThaH, tatra paribhAjyamAnAnAM-pArzvavartibhyo manAk manAk dIyamAnAnAM, tathA | mANDAt-sthAnAdekasmAdanyajhADaM-bhAjanAntara saMhiyamANAnAM, udArA:-raphArAste cAmanojJA api bhavantyata Aha| manojJA-mano'nukUlAH tacca manojJatvaM kuta ityAha-manoharA-mano haramti-AtmavazatA nayantIti manoharAH yatastatI || mamojJAH, tadapi manoharatvaM kuta ityAha-prANamanonirvRtikarA:-nAsAsacivacetaHsukhotpAdakAH, evambhUtAH sarvataH-15 IS| dikSu samantataH-sAmastyena gandhA abhiniHzravanti-jighratAmabhimukhaM nissaranti, evamukte ziSyaH pRcchati-bhavedeta-IS| a'paH 1, bhagavAnAha-gautama ! nAyamarthaH samarthaH, teSAM maNInAM tRNAnAM ca ita iSTatarakazcaiva yAvanmanaApatarakazcaiva gandhaH prajJapta iti / tesi je bhaMte ! maNINaM taNANa ye kerisae phAse paNNatte, se jahA NAma e AiNagei vA rUei vA bUrei Jain Education For FIGES Persone Use Only inelibrary.org
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 36 // Jain Education In vA NavaNIei vA haMsagambhatUlIi vA sirIsakusumanicaei vA bAlakumudapattarAsIi vA bhave eyArUve 1, goamA ! No iNaTThe samaTThe, tesi NaM maNINaM taNANa ya itto iTThatarae ceva jAva phAseNaM paNNatte" teSAM bhadanta / maNInAM tRNAnAM ca kIdRzaH sparzaH prajJaptaH ?, bhagavAnAha - gautama ! 'se jahA NAma e' ityAdi, tadyathA - ajinakaM - carmmamayaM vastraM rUtaM - karpA| sapakSma bUro- vanaspativizeSaH, navanItaM - prakSaNaM, haMsagarbhatUlI zirISakusumanicayazca prakaTaH, bAlAni - acirakAla - | jAtAni yAni kumudapatrANi teSAM rAziH kvacidvAlakusumapatrarAziriti pAThaH, 'bhave eyArU ve' ityAdi pUrvavat, 'tesi NaM bhaMte! maNINaM taNANa ya pubAvaradAhiNuttarAgaehiM vAehiM maMdAyaM maMdAyaM eiyANaM veiyANaM kaMpiyANaM cAliyANaM phaMdiyANaM ghaTTiyANaM khobhiANaM udIriyANaM kerisae sadde paNNatte 1, go0 ! se jahA NAma e, sibiAe vA saMdamANiAe vA rahassa vA sacchattassa sajjhayassa saghaMTAyassa sapaDAyassa satoraNavarassa saNaMdighosassa sakhikhiNI ahemajAlaperaMtaparikkhittassa hemavayacittatiNisakaNagaNijjuttadAru Agassa supiNaddhAragamaMDaladhurAgassa kAlAyasa sukayaNemijaMtakammassa AiNNavaraturagasusaMpauttassa kusalatarache asArahisusaMpagahiyassa sarasayabattI satoNaparimaMDiyassa sakaMkaDavayaMsagassa sacAva sarapaharaNAvaraNa bhariajohajujjhasajjassa rAyaMgaNaMsi vA aMteuraMsi vA rammaMsi vA maNikuTTimatalaMsi abhiSaTTi - jamANassa je urAlA maNuNNA kaNNamaNaNibuIkarA sadA sabao samaMtA abhiNissaraMti, bhave eyArUve siA ?, No | iNaTThe samaTThe' atra vyAkhyA- teSAM maNInAM tRNAnAM ca bhadanta ! pUrvAparadakSiNottarAgataivatairmandaM mandamejitAnAM - kampi 1vakSaskAre padmavedikAvanakhaNDava. // 36 // w.jainelibrary.org
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAnAM tathA vyaMjitAnA-vizeSataH kampitAnAM, etadeva paryAyazabdena vyAcaSTe-kampitAnAmiti, tathA cAlitAnAMitastato vikSiptAnAM, etadeva paryAyeNAha-spanditAnAmiti tathA ghaTTitAnAM-parasparaM gharSayuktAnAM, kathaM ghaTTitA ityAha-kSobhitAnAM-svasthAnAccAlitAnAM, svasthAnAJcAlanamapi kuta ityAha-udIritAnAM-ut-prAbalyeneritAnA-preritAnAM, kIdRzaH zabdaH prajJaptaH ?, bhagavAnAha-gautama! sa yathAnAmakaH zibikAyA vA syandamAnikAyA vA rathasya / vA, tatra zivikA-jampAnavizeSarUpA uparicchAditA koSThAkArA, tathA dIrgho jampAnavizeSaH puruSasya svapramANAvakAS|| zadAyI syandamAnikA, anayozca zabdaH puruSotpATitayoH kSudrahemaghaNTikAdicalanavazato veditavyaH, rathazceha rnnrthH|| pratyetavyaH na krIDArathaH, tasyAgretanavizeSaNAnAmasambhavAt , tasya ca phalakavedikA yasmin kAle ye puruSAstadapekSayA kaTipramANAvaseyA, tasya ca rathasya vizeSaNAnyabhidhatte-sacchatrasya sadhvajasya saghaNTAkasya-ubhayapAzvavilambimahApramANaghaNTopetasya sapatAkasya-salaghudhvajasya, satoraNavarasya-pradhAnatoraNopetasya sanandighoSasya-dvAdazavidhatUryaninAdo| petasya, dvAdaza tUryANi ca "bhaMbhA 1 makunda 2 maddala 3 kaDaMba 4 jhallari 5 huDukka 6 kaMsAlA7 / kAhala 8 talimA 9 vaMso 10 saMkho 11 paNavo 12 a baarsmo||1||" tathA 'sakiGkiNIkahemajAlaparyantaparikSiptasya' saha kiGkihaNIbhiH-kSudraghaNTAbhirvartanta iti sakiGkiNIkAni yAni hemajAlAni-hemamayadAmasamUhAstaiH paryanteSu-bahiHpradezeSu pri-1|| kSipto-vyAptaH tasya, tathA haimavataM-himavatparvatabhAvi citra-vicitraM manohAri tainizaM-tinizadumasambandhi kanakaniyu-18 kterkottestosotetootseeer zrIjanaroin .7 JaineK For Private Porn Use Only VIlainelibrary.org
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU- -kanakavicchuritaM kanakapaTTikAsaMcalitamityarthaH (sat) tathAvidhaM dAru-kASThaM yakha sa tathA tasya, prathamo bahuvrIhI vakSaskAre dvIpazA- kaH dvitIyaH svArthikaH, pUrvasya ca dIrghatvaM prAkRtatvAt , tathA suSTu-atizayena samyak pinaddhamarakamaNDalaM ghUzca yasya paavaraventicandrI dikAvanasa susapinaddhArakamaNDalabhUSkastasya, tathA kAlAyasena-lohena suSTu-atizayena kRtaM neme:-bAhyaparidheryantrasya cArakopari yA vRttiH khaNDava. phalakacakravAlasya karma yasmin sa kAlAyasasukRtanemiyantrakarmA tasya, AkIrNA-guNaiAtA ye varA:-pradhAnAsturagAste // 37 // | suSTu-atizayena samyak prayuktA-yotritA yasmin sa tathA tasya, bahuvrIhAvapi niSThAntasya paranipAtaHprAkRtatvAt , tathA sArathikarmaNi ye kuzalanarAsteSAM madhye atizayena cheko-dakSaH sArathistena suSTu-samyakparigRhItasya, tathA zarANAM zataM pratyekaM yeSu tAni zarazatAni tAni ca dvAtriMzattUNAni ca-bANAzrayAH zarazatadvAtriMzattUNAni tairmaNDitaH, kimukaM bhavati ?-evaM nAma tAni dvAtriMzat zarazatAni tUNAni rathasya sarvataH paryanteSvavalambitAni tasya raNAyopakalpi| tasyAtIva maNDanAya bhavantIti, tathA kaGkaTa:-kavacaM avataMsaH-zirastrANaM tAbhyAM saha vartate yaH sa tathA tasya, saha / || cApena ye zarA yAni ca kuntAdIni praharaNAni yAni ca kheTakAdInyAvaraNAni tairbhUtaH-pUrNastathA yodhAnAM yuddhaM tanni-|| mittaM sajaH-praguNIbhUto yaH sa yodhayuddhasajjastataH pUrvapadena karmadhArayaH, tasya itthaMbhUtasya rAjAGgaNe vA antaHpure vA|| | ramye vA maNikuTTimatale-maNibaddhabhUmitale abhIkSNaM-muharmuhurmaNikoTTimatalapradezaiH rAjAGgaNAdipradezairvA 'abhighaTTi1 jamANasse'ti abhiSayamAnasya-vegena gacchato ye udArA-manojJAH karNamanonivRtikarAH sarvataH samantAt zabdAH daeeeeeeeeeeee Jain Education inter For Private Personal use only inlibraryong
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8092000000000000000000000000000000 abhinissaranti-zrotRRNAmabhimukhaM nissaranti, 'bhave eyArUve siA ' iti syAt-kathaJcidbhavedetadrupasteSAM maNInA| tRNAnAM ca zabdaH, bhagavAnAha-gautama ! nAyamarthaH samarthaH, punarapi gautamaH prAha-se jahANAmae veAliyAe vINAe uttaramaMdAmucchiAe aMkesupaiDiyAe kusalaNaraNArisusaMpaggahiyAe caMdaNasArakoNaparighaTTiyAe paJcUsakAlasamayaMsi maMda maMdaM eiyAe veiyAe cAliyAe ghaTTiyAe phaMdiyAe khobhiyAe urAlA maNuNNA kaNNamaNaNibbuikarA | sabao samaMtA saddA abhiNissavaMti, bhave eyArUve siyA ?, No iNaDhe samahe" atra vyAkhyA-sa yathAnAmakaH prAtaH | sandhyAyAM devatAyAH purato yA vAdanAyopasthApyate sA kila maGgalapAThikA, tAlAbhAve ca vAdyate iti vitAle-tAlAbhAve bhavatIti vaitAlikI tasyA vaitAlikyA vINAyA 'uttaramaMdAmucchiyAe' iti mUrcchanaM mUrchA sA saJjAtA asyA iti mUcchitA uttaramandayA-uttaramandAbhidhayA gandhArasvarAntargatayA saptamyA mUrchanayA mUrchitA tasyAH, ayamAzayaHgandhArasvarasya sapta mUrcchanA bhavanti, tathAhi-"naMdI ya khuDDimA pUrimA ya cotthI ya suddhagaMdhArA / uttaragaMdhArAvi a havaI sA paMcamI mucchA // 1 // suhattaramAyAmA chaTThI sA niyamaso u boddhayA / uttaramaMdA ya tahA havaI sA sattamI mucchA // 2 // " atha kiMsvarUpA mUrchanA , ucyate, gandhArAdisvarasvarUpAmocanena gAyato'timadhurA anyAnyasvaravizeSA yAn kurvan AstAM zrotan mUrchitAn karoti kintu svayamapi mUrchita iva tAn karoti, yadivA svayamapi . sAkSAnmUcchA karoti, yaduktam-"annannasaravisese uppAyaMtassa mucchaNA bhaNiyA / kattAvi mucchio iva kuNae mucchaM| secseeeeeeeeeesecience Jain Education For Personen Khwjainelibrary.org
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUDIpazAnticandrI - yA vRttiH // 38 // Jain Education In va so batti // 1 // " gandhArasvarAntargatAnAM ca mUrcchanAnAM madhye saptamI uttaramandA mUrcchanA kilAtiprakarSaprAptA tatastadupAdAnaM, tayA ca mukhyavRttyA vAdayitA mUrcchito bhavati paramabhedopacArAdvINApi mUcchitetyuktA, sA'pi yadyaGke . supratiSThitA na bhavati tato na mUrcchanA prakarSaM vidadhAti tata Aha-aGke - utsaGge striyAH puruSasya vA supratiSThitAyAH tathA kuzalena-vAdananipuNena nareNa nAryA vA suSThu - atizayena samyakpragRhItAyAH tathA candanasya sAro - garbhastena | nirmApito yaH koNo-vAdanadaNDaH tena parighaTTitAyA:- saMghaTTitAyA: pratyUSakAlasamaye - prabhAtakAlasamaye, kAlazca varNospi syAdata Aha- 'samayeti' samayazca saGketo'pi syAdata Aha- 'kAle ti maMda maMda - zanaiH zanaiH ejitAyA:- candana| sArakoNena manAk kampitAyAH tathA vyejitAyAH - vizeSataH kampitAyAH, etadeva paryAyeNa vyAcaSTe - cAlitAyAH tathA ghaTTitAyAH - UrdhvAdhogacchatA candanasAra koNena gADhataraM vINAdaNDena saha tantryAH spRSTAyA ityarthaH tathA spanditAyAH nakhAgreNa svaravizeSotpAdanArthamISaccAlitAyAH kSobhitAyA- mUrcchA prApitAyA ye udArA manoharA manojJAH karNamanoni| rvRtikarAH sarvataH samantAcchandA abhinissaranti, syAt - kathaJcidbhavedetadrUpasteSAM maNInAM tRNAnAM ca zabdaH 1, bhagavAnAha - gautama ! nAyamarthaH samarthaH, punarapi gautamaH prAha - 'se jahANAmae kiMnarANa vA kiMpurisANa vA mahoragANa vA gaMdhavANa vA bhadasAlavaNagayANa vA NaMdaNavaNagayANa vA somaNasavaNagayANa vA paMDagavaNagayANa vA mahAhimavaMta malayamaMdaragiriguhA samannAgayANa vA egao sahiyANaM saMmuhAgayANaM samupavidvANaM sannividvANaM pramuiyapakkIliyANaM gIyarai gaM 1 vakSaskAre padmavaravedikAvana - khaNDava. 11 36 11
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhabaharisiamaNANaM geja pajaM katthaM payabaddhaM pAyabaddhaM ukkhitvAyaM pavattAya maMdAyaM roiyAvasANaM saMttasarasamaNNAgeyaM aTTharasasaMpauttaM ikkArasAlaMkAraM chaddosavippamukkaM advaguNovaveyaM rattaM tiTThANakaraNasuddhaM sakuharaguMjatavaMsataMtItalatAlalayaggahasusaMpauttaM mahuraM samaM sulaliaMmaNoharamauyaribhiyapayasaMcAraM suraI suNaI varacArurUvaM divaM NaTTasajjaM geyaM pagIyANaM, bhave eyArUve siyA ?, go.! evaMbhUe siA," atra vyAkhyA-sa yathAnAmakaH kinnarANAM vA kiMpuruSANAM vA mahoragANAM vA gandharvANAM vA, vAzabdAH sarve'pi vikalpArthAH, ete kinnarAdayo ratnaprabhAyAH uparitanayojanasahasravarttivyantaranikAyASTakamadhyagatapaJcamaSaSThasaptamASTamanikAyarUpA vyantaravizeSAH, teSAM kathambhUtAnAmityAha-bhadrazAlavana| gatAnAM vA ityAdi, tatra meroH samantato bhUmau bhadrazAlavanaM, tatra prathamamekhalAyAM nandanavanaM, dvitIyamekhalAyAM soma nasavana, zirasi cUlikAyAH pArtheSu sarvataH paNDakavanaM tatra gatAnAM, mahAhimavAn-hemavatakSetrasyottarataH sImAkArI | varSadharaparvatastasya, upalakSaNaM caitat zeSavarSadharaparvatAnAM malayaparvatasya mandaragirezca-merugireguhAM samanvAgatAnAM-guhAprAptAnAM, vAzabdA vikalpArthAH, eteSu sthAneSu prAyaH kinnarAdayaH pramuditA bhavanti, tata eteSAmupAdAnaM, ekataH-18 ekasmin sthAne sahitAnA-samuditAnAM tathA parasparaM sammukhAgatAnA-sammukhaM sthitAnAM naiko'pi kasyApi pRSThaM dattvA| | sthita ityarthaH, pRSThadAne harSavighAtotpatteH, tathA samyak-parasparAnAbAdhayA upaviSTAH-samupaviSTAsteSAM, tathA sannivipTAnAM samyak-svazarIrAnAbAdhayA natu viSamasaMsthAnena niviSTAsteSAM, tathA 'pramuditaprakrIDitAnAM' pramuditAH-harSa gatAH ww.jainelibrary.org Jain Education For Private Personal Use Only
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ see zrIjambU- prakrIDitA:-krIDitumArabdhavantastato vizeSaNasamAsaH teSAM, tathA gIte ratiryeSA te gItaratayo gandhaH kRtaM gAndharva-18 dvIpazAnAvyAdi tatra harSitamanasaH gAndharvaharSitamanasaH, tataH pUrvapadena vizeSaNasamAsasteSAM, "rAgagItyAdikaM gItaM padasvaratA paavaraventicandrI dikAvanayA vRttiH lAvadhAnAtmakaM gAndharva'miti bharatAdizAkhavacanAt gadyAdibhedAdaSTadhA geyaM, tatra gacaM yatra svarasaJcAreNa gayaM gIyatte khaNDava. patra tu padya-vRttAdi yad mIyate satpadyaM yatra kathikAdi gIyate tat kathyaM padabaddhaM yadekAkSarAdi yathA te te ityAdi // 39 // // pAdabaddhaM yadUtAdicaturbhAgamAtre pAde baddhaM ukSiptakaM prathamataH samArabhyamANa, atra kakArAtpUrva dIrghatvaM prAkRtatvAt , evamutsaratrApi draSTavyaM, pravRttaka-prathamasamArambhAdUgraMmAkSepapUrvaka pravarttamAna, sathA mandAkaM-madhyabhAge sakalamUrchanAdiguNopetaM mandaM mandaM saJcaran athavA mandamayate-gacchati atiparigholanAtmakatvAt mandAyaM rocitAvasAnaM-rocitaM | avasAnaM yasya tat rocitAvasAnaM, zamaiH zanaiH prakSipyamANasvaraM yasya geyasyAvasAnaM tadrocitAvasAmamityarthaH, iha hi | padyaM pAdabaddhaM caika eva bhedaH, ubhayatrApi vRttarUpatAmatikamAt, tema geyasyASTaprakAratAkathanaM na viruddhamiti, tathA | 'saptasvarasamanvAgata' sapta svarAH SaDDAdayaH, uktaM ca- saje risaha gaMdhAre, majjhime paMcame sre| dhevae ceva nesAe, sarA | satta viAhiA // 1 // " teca sapta svarAH puruSasya striyA vA nAbhItaH samudbhavanti, 'satta sarA bhAbhIo' iti // // pUrvamaharSivacanAt , tathA aSTabhI rasai-jArAdibhiH samyaka-prakarSeNa yuktaM, tathA ekAdazAlaGkArAH pUrvAntargate svaratrA-1 bhRte samyagabhihitAstAnica pUSoNi samprati bhavacchinnAni tena tebhyo lezato vinirgatAni pAni bharatavizAkhila Jain Education ind i For Private & Personal use only (CSwjainelibrary.org
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhRtIni tebhyo veditavyAH, tathA 'paidoSavipramuka paDidopairvimukta, te cAmI paDdoSA:-"bhI 1 du. 2 muppicchaM I uttAlaM ca kamaso muSeya kAkassaramaNuNNAsaM 6 chadosA hu~ti geyassa // 1 // " atra vyAkhyA-bhItaM-uprasta, |kimuktaM bhavati -pat unastena manasA gIyate tadrItapuruSanibandhanatvAt taddharmAnuvRttatvAdrItamucyate, duta-bat tvaritaM gIyate, tvaritagAne hi rAgavAnAdipuSTirakSaraNyaktikha na bhavati, 'uppicche zvAsasaMyuktamiti, pAThAntareNa 'rahassaM ti | isvasvaraM laghuzabdamityarthaH, utsAla' ut-prAvalyena atitAlaM asthAnatAlaM vA, tAlastu kaMtikAdisvaravizeSaH, kAkasvara-lakSNAnanyasvaraM anunAsaM nAsikASinirgatasvarAnugatamiti, tathA aSTabhirguNairupetaM aSTaguNopetaM, te cASTAmI guNA:-"puNNa rattaM alaMkivaM ca pattaM taheva avidhuii| mahuraM samaM sulaliaM, aha guNA hu~ti geyassa // 1 // " tatra yat svarakalAbhiH pUrNa gIyate sat pUrNa geyarAgAnurakena yat gIyate tadrataM 2 anyo'nyasphuTazubhasvaravizeSANAM karaNA-19 dalahataM 3 akSarasvarasphuTakaraNAd vyakaM 4 vikrozanamiva yadvikharaM na bhavati tadavighuSTaM 5 madhuraM-madhurasvaraM kokilArutavat 6 tAlavaMzasvarAdisamanugataM sama 7 svaragholanAprakAreNa suSTu-atizayena lalatIva yat sulalitaM, yadivA bat zrotrendriyastha zabdasparzanamatIva sUkSmamutpAdayati sukumAramiva (ca) pratibhAsate tat sulalitaM 8, ete aSTau guNA | || geyasya bhavanti, etadvirahitaM tu viDambanAmAtra taditi, idAnImeteSAmevASTAnAM guNAnAM madhye kiyato guNAn anyazca pratipipAdayiSurAha-'ratta'mityAdi raktaM-pUrvokasvarUpaM tathA 'tristhAnakaraNazuddhaM trINi sthAnAni-uraHprabhRtIni teSu kara For Private & Personal use Onit Navjainelibrary.org Jain Education in 101
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1vakSaskAre pabavarakedikAvanakhaNDava. zrIjambU Nena-kriyayA zuddhaM tristhAnakaraNazuddhaM, tadyathA-uraHzuddhaM kaNThazuddhaM zirovizuddhaM caM, tatra yadhurasi svaro vizAlastIdvIpazA rovizuddhaM, sa eva yadi kaNThe vartito'sphuTitazca tataH kaNThavizuddha, yadi punaH zirasi prAptaH sannAnunAsiko bhavati nticandrI-IN tataH zirovizuddhaM athavA uraHkaNThazirassu zleSmaNA avyAkuleSu vizuddheSu prazasteSu yad gIyate taduraHkaNThazirovizuddhayA vRttiH tvAt tristhAnakaraNavizuddhaM, tathA sakuharaH-sacchidro guJjan-zabdAyamAno yo vaMzo ye ca tantrItalatAlalayagrahAstaiH // 40 // | saha suSTu-atizayena samprayukta-aviruddhatayA pravartitaM, kimuktaM bhavati ?-sakuhare vaMze guJjati tantryAM ca vAdyamAnAyAM yadvaMzatantrIsvareNAviruddhaM tat sakuharaguJjavaMzatantrIsusamprayuktaM, tathA parasparAhatahastatAlasvarAnuvarti yad gItaM tattAlasusamprayuktaM, yat murajakaMzikAdInAmAtodyAnAmAhatAnAM yo dhvaniryazca nRtyantyA nartakyAH pAdotkSepastena samaM tat tAlasusamprayuktaM, tathA zRGgadArudantAdimayo yo'GgalikozakastenAhatAyAstanyAH svaraprakAro layastamanusarad geyaM layasusaMprayukta, tathA prathamato vaMzatanyAdibhiryaH svaro gRhItastatsamena svareNa gIyamAnaM grahasusaMprayukta, tathA madhuramityAdi | vizeSaNatrayaM prAgvat , ata eva manoharaM, punaH kathambhUtamityAha-mRdukaM-mRdunA svareNa yuktaM na niSThureNa, tathA yatra svaro'kSareSu gholanAsvaravizeSeSu ca saJcaran rAge'tIva pratibhAsate sa padasaJcAro ribhitamucyate mRduribhitapadeSu-geyanibaddheSu saMcAro yatra geye tat mRduribhitapadasaMcAraM, tathA suSTu-zobhanA ratiH zrotRRNAM yasmin tat surati, suSThuzobhanA natiH-avanAmo'vasAne yasmin tat sunati, paryante mandrasvarasya vidhAnAt , tathA varaM-pradhAnaM viziSTacaGgi 20000000000000000000ease Caeseseseseasesekseebectioes // 40 // JainEducation For Pate Persone Use Only Finelibrary.org
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ mopetaM rUpaM-svarUpaM yasya tattathA, kuta ityAha-divya-devasambandhi, yataH nATye-nRtyavidhau sajaM nAvya saja gItavAdye tathAvidhe hi nATyavidhirapi sumanoharaH syAditi, uktasvarUpaM geyaM pragItAnAM-gAtumArabdhavatAM yAdRzaH zabdo'timanoharo bhavati, syAt-kathazcidbhavedetadrUpasteSAM maNInAM tRNAnAM ca zabdaH ?, dRSTAntasya sarvasAmyAbhAvAt syAditi pado|pAdAnaM, evamukte bhagavAnAha-gautama! syAdevaMbhUtaH zabda iti| atha puSkariNIsUtraM yathA-'tassa NaM vaNasaMDassa tattha tattha | dese tahiM tahiM bahUio khuDDAkhuDDiyAo vAvIo pukkhariNIo dIhiyAo guMjAliyAo sarAo sarapaMtIo sara 2paMtIo bilapaMtIo acchAo sahAo rayayAmayakUlAo samatIrAo vayarAmayapAsANAo tavaNijatalAo suvaNNasubbharayayavAluyAo veruliyamaNiphAliyapaDalapaccoaDAoM suoyArasuhottArAo NANAmaNititthasubaddhAo cAukkoNAo aNupuvasujAyavappagaMbhIrasIyalajalAo saMchannapattabhisamuNAlAo bahuuppalakumuyaNaliNasubhagasogaMdhiyapuMDarIya8 mahApuMDarIyasayapattasahassapattaphullakesarovaciyAo chappayaparibhujamANakamalAo acchavimalasalilapuNNAo parihatthabha-18 maMtamacchakacchabhaaNegasauNamihuNapaviariyAo patteyaM 2 paumavaraveiyAparikkhittAo patteyaM 2 vaNasaMDaparikkhittAo| appegaiyAo AsavodagAo appegaiyAo vAruNodagAo appegaiyAo khododagAo appegaiyAo amayarasasamara-16 sodagAo appegaiyAo udagaraseNaM paNNattAo pAsAdIyAo 4" atra vyAkhyA-'tasye'tyAdi prAgvat bahucaH kSudrAH-18 akhAtasarasyastA eva laghvya:-kSullikA vApyaH-caturasrAkArAH puSkariNyo-vRttAkArAH dIrghikAH-sAraNyaH tA eva 8 Jain Education For Private Persone Use Only G row.jainelibrary.org NO
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjamyU | vakrA guJjAlikAH, bahUni kevalakevalAni puSpAvakIrNakAni sarAMsi,sUtre strItvaM prAkRtatvAt , bahUni sarAMsi ekapaDayA 1 vakSaskAra dvIpazAvyavasthitAni saraHpatiH tA bahudhaH saraHpatayaH, tathA yeSu sarassu patathA vyavasthiteSu ekasmAt saraso'nyasmin pAvaraventicandrI dikAvanatasmAttadanyatraivaM saMcArakapATakenodakaM saMcarati sA saraHsaraHpatistA bahvayaH saraHsaraHpatayaH, bilAni-kUpAsteSAM yA vRttiH khaNDava. patayo bilapatayaH, etAzca sarvA api kathambhUtA ityAha-acchA:-sphaTikabad bahirnirmalapradezAH zlakSNA:-zlakSNapu-18 // 41 // galaniSpAditabahiHpradezAH rajatamayaM-rUpyamayaM kUlaM yAsAM tAstathA, samaM na ga sadbhAvato viSamaM tIravartijalApU-18 ritaM sthAnaM yAsAM tAH samatIrAH, tathA vajramayAH pASANAH yAsAM tAstathA, tathA tapanIyaM-hemavizeSastanmayaM talaM yAsAM 8 tAstathA, tathA 'suvaNNasubbharayayavAluyAo' iti suvarNa-pItaM hema subha-rUpyavizeSaH rajataM-pratItaM tanmayyo vAlukA yAsu tAH suvarNasubbharajatavAlukAH, tathA 'veruliyamaNiphalihapaDalapaccoyaDAo' iti vaiDUryANi-vaiDUryamaNimayAni sphATikapaDalamayAni-sphATikaralasambandhipaTalamayAni pratyavataTAni-taTasamIpavartyabhyunnatapradezA yAsAMtAstathA, tathA sukhenAvatAro-jalamadhye pravezanaM yAsu tAH svavatArAH tathA sukhenottAro-jalAdahirvinirgamanaM yAsu tAH sukhottArAH, / tataH pUrvapadena vizeSaNasamAsaH, tathA nAnAmaNibhiH subaddhAni tIrthAni yAsAM tAstathA, atra bahubrIhAvapi kAntasya / paranipAto bhAryAdidarzanAt prAkRtazailIvazAdvA, 'cAukkoNAo' iti catvAraH koNA yAsAM tAH tathA, dIrghatvaM ca / 'ataH samRddhyAdau vA' (zrIsi. 8-1-44) iti sUtreNa prAkRtalakSaNavazAt , etacca vizeSaNaM vApIH kUpAMzca prati yos2029999999asses // 51 // Jain Education int For Pres Personal use only Hetainelibrary.org
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Educatio draSTavyaM teSAmeva catuSkoNatvasambhavAt na zeSANAM, AnupUrvyeNa krameNa nIcainIcaistarabhAvarUpeNa suSThu - atizayena yo jAto vapraH - kedAro jalasthAnaM taMtra gambhIraM- alabdhastASaM zItalaM jalaM yAsu tAH AnupUrvyasujAtavapragambhIrazItalajalA:, tathA saMchannAni - jalenAntaritAni patrabizamRNAlAni yAsu tAH tathA, iha vizamRNAlasAhacaryAt patrANi | padminIpatrANi draSTavyAni bizAni - kandAH mRNAlAni - padmanAlAni, tathA bahUnAmutpalakumudanalinasubhagasaugandhikapu| NDarIkamahApauNDarIkazatapatrasahasrapatrANAM phullAnAM - vikasvarANAM kezarai:- kiJjalkaiH upacitA-bhRtAH, vizeSaNasyAvyavasthitatayA nipAtaH prAkRtatvAt, tathA SaTpadaiH - bhramaraiH paribhujyamAnAni kamalAni upalakSaNametat kumudAdIni yAsu tAH tathA, acchena - svarUpataH sphaTikavat zuddhena nirmalena - Agantukamalarahitena salilena pUrNAH tathA 'pasihatthA ' atirekitAH atiprabhUtA ityarthaH, dezIzabdo'yaM paDihatthamuDumAyaM aireiyaM ca jANa AuNNaM' iti vacanAt udAharaNaM cAtra - 'ghaNapaDihatthaM gayaNaM sarAI navasalilamuDumAyAI / aireiyaM maha uNa ciMtAe maNaM tuhaM virahe // 1 // iti, bhramanto matsyakacchapA yatra tAH paDihattha bhramanmatsyakacchapAH, anekaiH zakunimithunakaiH pravicaritA- ita| stato gamanena sarvato vyAptAH, tataH pUrvapadena vizeSaNasamAsaH, etA vApyAdayaH sarassaraH paGktiparyavasAnAH 'pratyeka'| miti ekaM ekaM prati pratyekaM atrAbhimukhye pratizabdo na vIpsAvivakSAyAM pazcAtpratyekazabdasya dvirvacanamiti, padmavara vedikayA parikSiptAH pratyekaM 2 vanakhaNDaparikSiptAzca, apirvADhArthe, bADhamekakAH kAzcana vApyAdaya Asavamiva-candra
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjamba- hAsAdiparamAsavamiva udakaM yAsA tAH tathA, apyekikAH vAruNasyeva-vAruNasamudrasyeva udakaM yAsa tAH, apyekikAHzvakSaskAre dvIpazA- kSIramivodakaM yAsAM tAH apyekikAH ghRtamivodakaM yAsAM tAH apyekikAH kSoda iva-ikSurasa ivodakaM yAsAM tAH | pAvara nticandrI- apyekikAH amRtarasasamarasaM udakaM yAsAM tAH amRtarasasamarasodakAH apyekikAH udakarasena-svAbhAvikena dikAvanayA vRttiH khaNDava. prajJaptAH 'pAsAIyA' ityAdi prAgvat / "tAsi NaM khuDDAkhuDDiyANaM vAvINa jAva bilapaMtINaM patteyaM patteyaM cauddisi // 42 // cattAri tisovANapaDirUvagA paNNattA, tesi NaM tisovANapaDirUvANaM ayameyArUve vaNNAvAse paNNatte, taMjahAvairAmayA NemA riTThAmathA paiTThANA veruliyAmayA khaMbhA suvaNNarUpamayA phalagA vairAmayA saMdhI lohiakkhamaIo sUIo NANAmaNimayA avalaMbaNabAhAo pAsAIyA 4" iti, atra vyAkhyA-tAsAM kSudrANAM kSudrikANAM yAvadvilapatInAM pratyekaM 2 catasRNAM dizAM samAhArazcaturdik tasmiMzcaturdizi, catvAri ekaikasyAM dizi ekaikabhAvAt trisopAnapratirUpakANi, tathA prativiziSTaM rUpaM yeSAM tAni pratirUpakANi, trayANAM sopAnAnAM samAhAraH trisopAnaM, trisopAnAni ca tAni pratirUpakANi ceti vizeSaNasamAsaH, vizeSaNasya paranipAtaH prAkRtatvAt , tAni prajJaptAni, teSAM ca | trisopAnapratirUpakANAmayaM-vakSyamANaH etadrUpo varNakanivezaH prajJaptaH, tadyathA-vajraratnamayA nemAH-bhUmerUvaM niSkA // 42 // | mantaH pradezAH riSTharatnamayAni pratiSThAnAni-trisopAnamUlapAdAH vaiDUryamayAH stambhAH suvarNarUpyamayAni phlkaani|| trisopAnAGgabhUtAni vajraratnamayApUritAH sandhayaH-phalakadvayApAntarAlapradezAH lohitAkSamayyaH sUcayaH-phalakadvayasambandha 020202010029292020282020 Jan Education et For Private Personel Use Only
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI. 8 vighaTanAbhAva hetupAdukAsthAnIyAH, nAnAmaNimayA avalambyante iti avalambanA- avataratAmuttaratAmavalambanahetubhUtAH, avalambanabAhAto vinirgatAH kecidavayavAH 'avalambanabAhAo' iti avalambanabAhA api nAnAmaNimayyaH, avalambanabAhA nAma ubhayoH pArzvayoH avalambanAzrayabhUtA bhittayaH 'pAsAIyAo' 4 ityAdi padacatuSTayaM prAgvat / "tesi NaM tisovANapaDirUvagANaM purao patteyaM 2 toraNA paNNattA" tesi NaM toraNANaM ayameyArUve vaNNAvAse paNNatte, te NaM toraNA NANAmaNimaesu khaMbhesu uvaniviTThasaMniviTThA vivihamutsaMtaroviyA vivihatArArUvoviyA IhAmigAusabhaturagaNagaramagaravihagavAlagakiMnararurusarabha camarakuMjaravaNalayapaumalayabhatticittA khaMbhuggayavaravairaveiyAparigayAbhirAmA vijjA| harajamalajualajaMtajuttAviva accIsahassamAlaNIyA rUvagasahassakaliyA bhisamANA bhibbhisamANA cakkhullo aNalesA suhaphAsA sassirIyarUvA pAsAIyA 4" iti, atra vyAkhyA- 'tesi Na' mityAdi, teSAM trisopAnapratirUpakANAM purataH pratyekaM 2 toraNAni prajJaptAni teSAM toraNAnAmayametadrUpo varNAvAso - varNakanivezaH prajJaptaH, tadyathA - 'te NaM toraNA' ityAdi, tAni toraNAni nAnAmaNimayAni maNayaH - candrakAntAdayaH vividhamaNimayAni nAnAmaNimayeSu stambheSu upaniviSTAni - sAmIpyena sthitAni tAni ca kadAciccalAni athavA'padapatitAni zakyeran, tata Aha- samyag nizcalatayAspadaparihAreNa ca niviSTAni, tato vizeSaNasamAsaH, vividhA - nAnAvidhavicchittikalitA muktA - muktAphalAni antazabdo'gRhItavIpso'pi vIpsAM gamayati, antarA antarA 'oviyA' iti AropitA yatra tAni tathA, vividhaistA ww.jainelibrary.org
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ ON zrIjambU- rArUpaiH-tArikAlapaipacitAni, toraNe hi zomA tArakAni badhyante iti pratItaM loke'pi, .IhAmRgA-vRkAH RSa-18 vakSaskAre dvIpazA- bhA-vRSabhAH bAlA-bhujaMgA: ruravo mRgavizeSAH zarabhA-aSTApadAH pamarA-bhATavyo gAvaH, vnltaa-ashokltaayaaH|| vanakhaNDAnticandrI pajhalatA:-pazimpA, zeSAH pratItAH, etAsAM bhattyA-vicchittyA citra-Alekho yeSu tAmi tathA, stambhogatayA-stambho-18 dhi0 yA vRttiH parivartinyA vajaralamayyA vedikayA parigatAni-parikaritAni santi yAni atiramaNIyAni tAni tathA, vidyaadh||43|| rayoH-viziSTazaktimatpuruSavizeSayorcamala-samazreNIka yugalaM-dvandvaM tenaiva yantreNa saMcariSNupuruSapratimAdvayarUpeNa yuktA zani, ArSatvAzcaivavidhaH samAsaH, tathA ArSiSAM-maNirasaprabhANAM sahasrairmAlanIyAni-parivAraNIyAni rUpakasahasrakalitAni spaSTaM 'bhisamANA' iti dIpyamAnAni 'bhibbhisamANA' iti atyartha dIpyamAnAni, tathA cakSuH kartR locaneavalokane lisatIva-darzanIyatAtizayataH zliSyatIva yatra tAni tathA, 'suhaphAsA' iti zubhasparzAni sazrIkAnisazobhAkAni rUpakANi yatra tAni sazrIkarUpANi, 'pAsAIyA' ityAdi vizeSaNacatuSTayaM prAgvat , "tesi NaM toraNANaM | uppiM aTThamaMgalagA paNNattA, sosthiya 1 sirivaccha 2NadiyAvatta 3 vaddhamANaga 4 bhadAsaNa 5 kalasa 6 maccha 7dappaNA 8 sabarayaNAmayA acchA jAva paDirUvA," atra vyAkhyA-teSAM toraNAnAmupari ityAdi sugarma, navaraM 'jAva || // 43 // paDirUvA' iti yAvatkaraNAt ghaTTA maTThA jIrayA ityAdigrahaH, 'tesi NaM toraNANaM uvariM kiNhacAmarajjhayA NIlacAmarajyA lohiyacAmarajjhayA hAliddacAmarajjhayA sukillacAmarajjhayA acchA saNhA ruppapaTTA vAradaMDA jalayAmalagaMdhiyA JainEducation ma hal For Private Personal Use Only
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ sahA' iti rUpyapaTTamadhyava Ayo gandhaH sa surammA pAsAIyA 4" iti, teSAM toraNAnAmupari bahavaH kRSNacAmarayuktAH dhvajAH kRSNacAmaradhvajAH evaM bahavo nIlalohitahAridrazuklacAmarayuktAH dhvajA vAcyAH, kathambhUtA ete sarve'pItyAha-'acchA sahA' iti spaSTa rUpyamayo vajramayasya daNDasyopari paTTo yeSAM te tathA, vajro-vajramayo daNDo rUpyapaTTamadhyavartI yeSAM te tathA, jalajAnAmiva-padamAnAmivAmalo na tu kudravyagandhasammizro yo gandhaH sa vidyate yeSAM te jalajAmalagandhikAH, 'ato'nekasvarA'ditIkapratyayaH [zrIsi07-2-6] ata eva suramyAH 'pAsAdIyA' ityAdi prAgvat, "tesi NaM toraNANaM uppiM bahave chttaa-|| ichattA paDAgAipaDAgA ghaMTAjualA cAmarajualA uppalahatthagA paumahatthagA jAva sahassapattahatthagA sabarayaNAmayA acchA jAva paDirUvA" teSAM toraNAnAmupari bahUni chatrAticchatrANi-chatrAllokaprasiddhAdekasaMkhyAkAd atizAyIni dvisaMkhyAni trisaMkhyAni vA chatrANi chatrAticchatrANi bahvayaH patAkAbhyo'tizAyinyo dIrghatvena vistareNa ca patAkAH patAkAtipatAkAH bahUni ghaNTAyugalAni bahUni cAmarayugalAni bahava utpalahastakAH-utpalAkhyajalajakusumasamUhavizeSAH, evaM padmahastakAH bahavo nalinahastakAH bahavaH subhagahastakAH bahavaH saugandhikahastakAH bahavaH puNDarIkahastakAH bahavaH zatapatrahastakAH bahavaH sahasrapatrahastakAH, utpalAdInAM vyAkhyAnaM prAgvat, ete ca chatrAticchatrAdayaH sarve'pi sarvarasamayAH, 'jAva paDirUvA' iti yAvatkaraNAt 'acchA saNhA laNhA' ityAdivizeSaNakadambakaparigrahaH / atha parvatakasUtraM yathA-"tAsi NaM khuDDiyANaM vAvINaM jAva bilapaMtiyANaM tattha tattha dese tahiM tahiM bahave uppAyapavayA niyai seekeeeeeeeeeeeeees Jain Education For Pres Persone ly Olow.jainelibrary.org
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU pacayA jagaIpavayA dArupavayagA dagamaMDavagA dagamaMcagA dagamAlagA dagapAsAyA usaDA khuDDA aMdolagA pakkhaMdolagA 41 vakSaskAre dvIpazA- sabarayaNAmayA acchA jAva paDirUvagA" atra vyAkhyA-tAsAM kSullikAnAM vApInAM yAvadvilapInA atra yAvatka vanakhaNDAnticandrI raNAt puSkariNyAdigrahaH, apAntarAleSu tatra tatra deze 'tahiM tahiM' iti tasyaiva dezasya tatra tatraikadeze bahaba utpAtayA vRttiH parvatAH-yatrAgatya bahavo vyantaradevA devyazca vicitrakrIDAnimittaM vaikriyazarIramAracayanti niyatyA-naiyatyena parvatAH, // 44 // kvacinniyayapacayA iti pAThaH, tatra niyatA:-sadA bhogyatvenAvasthitAH parvatAH yatra vyantarA devadevyo bhavadhAraNI yena vaikriyazarIreNa prAyaH sadA ramante iti bhAvaH, jagatIparvatAH-parvatavizeSAH, dAruparvatakA-dArunirmApitA iva | parvatakAH dakamaNDapakAH-sphaTikamaNDapakAH evaM dakamaJcakAH dakamAlakAH dakaprAsAdAH, ete ca dakamaNDapakAdayaH kecit utsRtA-uccA ityarthaH, kecit kSullA-laghavaH kvacit khuDakhuDugA iti pAThaH kSullakSullakA-atilaghavaH AyatAzca, tathA andolakAH pakSyandolakAzca tatra yatrAgatya 2 manuSyA AtmAnamandolayati iti, AndolakA iti loke prasiddhAH, yatra tu pakSiNa AgatyAgatyAtmAnamandolayaMti te pakSyandolakAH, te cAndolakAH pazyandolakAzca tasmin vanakhaNDe tatra tatra pradeze vAnamantaradevadevIkrIDAyogyA bahavaH santi, te cotpAtaparvatAdayaH kathambhUtA ityAha-sarva- // 4 // |ralamayA acchA ityAdivizeSaNajAtaM prAgvat "tesu NaM uppAyapabaesu jAva pakkhaMdolaesu bahUI haMsAsaNAI koMcAsapaNAI garulAsaNAI uNNayAsaNAI paNayAsaNAI dIhAsaNAI bhaddAsaNAI pakkhAsaNAI magarAsaNAI paumAsaNAI sIhA toeseoeseeeeeee Jain Education in For Private Personal Use Only Ww.jainelibrary.org
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ saNAI disAsovatthiyAsaNAI sabarayaNAmayAI acchAI jAva paDirUva"tti, atra vyAkhyA-teSu utpAtaparvateSu yAva-19 pakSyandolakeSu atra yAvatkaraNAt niyataparvatAdiparigrahaH bahUni haMsAsanAni, tatra yeSAmAsanAnAmadhobhAge haMsA vyavasthitA yathA siMhAsane siMhAstAni haMsAsanAni, evaM krauzvAsanAni garuDAsanAni bhAvyAni, unntaasnaani-yaanyu-|| cAsanAni praNatAsanAni-nimnAsanAni dIrghAsanAni-zayyArUpANi bhadrAsanAni-yeSAmadhobhAge pIThikAbandhaH pakSyA| sanAni-yeSAmadhobhAge nAnArUpAH pakSiNaH, evaM makarAsanAni siMhAsanAni ca bhAvanIyAni, padmAsanAni-padmAkA-|| rANi AsanAni diksauvastikAsanAni-yeSAmadhobhAge diksauvastikA-dikpradhAnAH svastikAH AlikhitAH santi, atra yathAkramamAsanAnAM saMgrAhikA saMgrahaNIgAthA-"haMse koce garule uNNaya paNae ya dIha bhadde ya / pakkhe mayare paume sIha disAsoa bArasame // 1 // " etAni sarvANyapi kathambhUtAnItyAha-'sabarayaNAmayAI' ityAdi prAgvat / atha | | gRhakasUtraM yathA-"tassa NaM vaNasaMDassa tattha tattha dese tahiM tahiM bahave AligharagA mAligharagA kayalIgharagA acchaNa gharagA pecchaNagharagA majaNagharagA pasAhaNagharagA gabbhagharagA mohaNagharagA mAlagharagA jAlagharagA kusumagharagA cittagharagA 8 18|| gaMdhavagharagA AyaMsagharagA savarayaNAmayA acchA jAva paDirUvA" iti, atra vyAkhyA-tasya vanakhaNDasya madhye tatra // 4 // tatra pradeze tasyaiva pradezasya tatra tatra ekadeze bahUni AligRhakANi, AliH-vanaspativizeSastanmayAni gRhakANi || | 18 AligRhakANi mAlirapi vanaspativizeSaH tanmayAni gRhakANi mAligRhakANi, kadalIgRhakANi latAgRhakANi ca pratI-18 Rescreeeeeeeeeeeeeeeeeeea Jan Education Intel For Private Porn Use Only wiainelibrary.org
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAtricandrI - yA vRttiH // 45 // Jain Education 1 tAni, 'acchaNagharagA' iti avasthAnagRhakAraNa yeSu yadA tadA vA''gatya bahavaH sukhAsikayA avatiSThante, prekSaNakagRhakANi prekSaNakAni vidadhati nirIkSyante ca, majjanagRhakANi yatrAgatya svecchayA majjanaM kurvanti, prasAdhanagRhakANi yatrAgatya svaM paraM ca maNDayanti, garbhagRhakANi-garbhagRhAkArANi mohanagRhakANi mohanaM maithunasevA tatpradhAnAni gRha| kANi vAsabhavanAnIti bhAvaH, zAlAgRhakANi-paTTazAlApradhAnAni gRhakANi jAlagRhakANi-jAlayuktAni gRhakANi | kusumagRhakANi - kusumaprakaropacitAni gRhakANi citragRhakANi- citrapradhAnAni gRhakANi gandharvagRhakANi - gItanRtyAbhyAsayogyAni gRhakANi, AdarzagRhakANi - AdarzamayAnIva gRhakANi, atra sUtre sarvatra kakAraH svArthiko'vaseyaH, | etAni kathaMbhUtAnItyAha - 'savarayaNAmayAI' ityAdi prAgvat, "tesu NaM AligharesuM jASa Aryasagharesu bahUI haMsAsaNAI jAva disAsovatthiyAsaNAI sabarayaNAmayAI jAva paDirUvAI" iti gatArtham, atha maNDapakasUtraM vathA- "tassa gaM vaNasaMDassa tattha tattha dese tarhi tahiM vahane jAimaMDavagA jUhiyAmaMDavagA malliyAmaMDavagA NomAliyAmaMDavanA vAsaMtImaMDavagA dadhivAsuyAmaMDavagA sUriSThimaMDavanA taMbolImaMDavagA jAgalayAmaMDavagA atimuttayamaMDavagA apphoAmaMDavagA | mAluAmaMDavagA sajaravaNAmayA jAya gi kusumiyA jAva paDirUvA" atra vyAkhyA- 'tasye' tyAdi padayojanA sugamA, jAti: - mAlatI tanmayA maNDapakAH jAtimaNDapakA, evaM uttaratrApi padayojanA kAryA, yUthikA pratItA mallikAvizvakilaH, banamAlikA vAsantI spaSTe, ete ca puSpapradhAnA vanaspatayaH, dadhivAtukA nAma vanaspativizeSaH, sUrillirapi 1 vakSaskAre vanakhaNDAdhi0 // 45 //
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ - sa eva, tAmbUlI-nAgavallI nAgo-numavizeSa ekalatA nAmalatA, iha pala tiryaka tathASiyA zAkhA prazAkhA yA prasUtA sA latetyabhidhIyate, atimukakA-puNapradhAnavanaspatiH 'aNphoA' vanaspativizeSA, mAlukA-ekAsthikaphalA vRkSavizeSAstadyuktA maNDapakA mAlukAmaMDapakA, ete ca kathaMbhUtA ityAha-'savarayaNAmayA'ityAdi prAgvat / tesu NaM jAimaMDavagesu jAva mAluAmaMDavagesu bahave puDhavisilAkTTagA paNNatA, appegaiyA haMsAsaNasaMThiyA appegaiyA koMcAsaNasaMThiA appegaiyA garuDAsaNasaMThiA appegaiyA uNNayAsaNasaMThiyA appegaiyA paNayAsaNasaMThiA appegajhyA dIhAsasaMThiyA appegaiyA bhaddAsaNasaMThiyA appegaiyA pakkhAsaNasaMThiyA appegaiyA magarAsaNasaThiyA appegaiyA paumAsa-15 saMThiA appegaiyA sIhAsaNasaMThiyA appegahamA vitAsovatthiyAsaNasaMThiyA appege bahave varasayaNAsaNavisiTThasaMThANasaMThiyA paNNatA samaNAuso! AINagarUjakUraNavIyatUlaphAsamauA saparayaNAmayA acchA jAva paDirUvA" atra vyAkhyA-teSu jAtimaNDapakeSu yAvat mAlukAmaNDapakeSu yAvatkaraNAt yUthikAmaNDapakAdiparigrahaH, bahavaH zilApa-MS kAH prajJaptA, tadyathA-apiyaMDhArthe ekake zilApaTTakAH haMsAsanavat saMsthitaM-bhAve tapratyayavidhAnAt saMsthAnaM yeSAM te tathA, evaM krocAsanasaMsthitAdiSvapi kAvaM, anye ca bahavaH zilApaTTakAH yAni viziSTacinhAni viziSTanAmAni ca |varANi-pradhAnAni zathanAni AsanAni tara saMsthitA varazayanAsanaviziSTasaMsthAnasaMsthitAH kacit 'mAMsalasupaTTavisiTThasaMThANasaMThiyA' iti pAThaH, tatrAgye ca bahavaH zilApaTTakAH mAMsalA iva mAMsalA-akaThinA ityarthaH Jain Education For Private Personel Use Only Pw.jainelibrary.org
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvIpazAnticandrIyA vRttiH // 46 // 9000000000000secscoooooooo sughRSTA iva sughRSTA-atizayena masRNA iti bhAvaH, viziSTasaMsthAnasaMsthitAzca prajJaptAH, he zramaNa! he AyuSman ! zivakSaskAre vanakhaNDAAINagetyAdi sugamamiti / atha prastutasUtramanuzriyate, 'tattha Namiti atra vyAkhyA-tatraiteSu utpAtaparvatAdigatahaMsAsa dhi0 nAdiSu yAvannAnArUpasaMsthAnasaMsthitapRthivIzilApaTTakeSu, Namiti pUrvavat, bahavo vanAnAmantareSu bhavAH pRSodarAditvAnmAgame vAnamantarA devA devyazca yathAsukhamAsate Azrayanti vA''zrayaNIyaM stambhAdi zerate dIrghakAyaprasAraNena | vartante, natu nidrAM kurvanti, teSAM devayonikatayA nidrAyA abhAvAt , atropalakSaNAt 'ciDhatI'tyAdikaH pATho jIvAbhigamokko likhito'sti, tiSThanti-UrdhvasthAnena varttante niSIdanti-upavizanti 'tuaTuMti'tti tvagvarttanaM kurvanti vAmapArzvataH parAvRttya dakSiNapArcenAvatiSThante dakSiNapArzvato vA parAvRttya vAmapArcenAvatiSThanta iti, ramante-ratimAba|| bhanti, tathA lalanti-manaIpsitaM yathA bhavati tathA varttante iti bhAvaH, tathA krIDanti-yathAsukhamitastato gamanavino dena gItanRtyAdivinodena vA'vatiSThante, tathA mohanti-maithunasevAM kurvanti, ityevaM 'purA porANANa'mityAdi purA-pUrva // prAgbhave iti bhAvaH kRtAnAM karmaNAmiti yogaH ata eva paurANAnAM sucIrNAnAM-sucaritAnAM, iha sucaritajanitaM karmApi // 7 // kArye kAraNopacArAt sucaritamiti vivakSitaM, tato'yaM bhAvArtha:-viziSTatathAvidhadharmAnuSThAnaviSayApramAdakaraNakSAntyA // 46 // disucaritAnAmiti, tathA suparAkrAntAnAM atrApi kArye kAraNopacArAt suparAkrAntajanitAni karmANi suparAkrAntAni | ityuktaM bhavati, sakalasattvamaitrIsatyabhASaNaparadravyAnapahArasuzIlAdirUpaM suparAkramajanitAnAmiti, ata eva zubhAnA 3302030288280380000000000000 Jan Education in For Private Personel Use Only ary.org
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ zubhaphalAnAM iha kizcidazubhaphalamapi indriyamativiparyAsAt zubhaphalamAbhAti tatastAttvikazubhaphalapratipattyarthamasyaiva | paryAyamAha-kalyANAnAM-tattvavRttyA tathAvidhaviziSTaphaladAyinAM athavA kalyANAnAM-anarthopazamakAriNAM kalyANaMkalyANarUpaM phalavipAkaM paJcaNubhavamANA' pratyekamanubhavanto viharanti-Asate / tadevaM padmavaravedikAyA bahiHsthitavana-18 khaNDavaktavyatoktA, samprati tasyA evArvAksthitavanakhaNDavaktavyatAmabhidhitsurAha-tIse NaM jagaIe' ityAdi, tasyA jagatyA upari padmavaravedikAyA antarmadhye yaH pradezaH etasmin mahAneko vanakhaNDaH prajJaptaH, dezone dve yojane viSkambhena vedikA-padmavaravedikA tasyAH samakAtulyaH parikSepeNa, ayaM bhAvaH-padmavaravedikAyA yAvAn (tAvAn ) asyApi, | padmavaravedikAbahiHpradezAt antaH paMcadhanu zatAgamane yat parikSepanyUnatvaM tanna vivakSitamalpatvAditi, 'kiNhe'tti kRSNo yAvaditipadena ca bahirvanakhaNDavadavizeSeNa vanakhaNDavarNako grAhyaH, navaraM tRNavihIno jJAtavyaH, atra tRNajanyaH |zabdo'pi tRNazabdenAbhidhIyate upacArAdatastRNazabdavihIno jJAtavyaH, upalakSaNatvAdasya maNizabdavihIno'pi, | padmavaravedikAntaritatayA tathAvidhaH vAtAbhAvato maNInAM tRNAnAM cAcalanena parasparaM saMgharSAbhAvAt zabdAbhAvaH, upapannazcAyamarthaH, jIvAbhigamasUtravRttyostathaiva darzanAditi / samprati jambUdvIpasya dvArasaMkhyAprarUpaNArthamAhajaMbuddIvassa NaM bhaMte! dIvassa kai dArA paNNattA, go0! cattAri dArA paM0, taM0-vijae 1 vejayaMte 2 jayaMte 3 aparAjie 4, evaM cattArivi dArA sarAyahANiA bhANiyabA (sUtraM 7) kahi NaM bhaMte! jaMbuddIvassa dIvassa vijae NAmaM dAre paNNatte?, go. eeseeeeeeeeesesesesesesecent Jain Education a l For Private Personal Use Only Jainelibrary.org
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH // 47 // Jain Education Inte jaMbuddIve dIne maMdarassa pavayassa puratthimeNaM paNayAlIsaM joyaNasahassAI vIivaittA jaMbuddIvadIvapuratthimaperaMteM lavaNasamuddapuratthimaddhassa patratthimeNaM sIAe mahANaIe upi ettha NaM jaMbuddIvassa vijae NAmaM dAre paNNatte aTTha joyaNAI uddhaM uccatteNaM cattAri joyaNAiM vikkhabheNaM tAvaiyaM ceva paveseNaM, seTa varakaNagathUmiyAe, jAva dArassa baNNao jAva rAyahANI / ( sUtraM 8 ) atra sUtre praznanirvacane ubhe api sugame, navaraM pUrvAtaH prAdakSiNyena vijayAdIni dvArANi jJeyAni, dvArANAmeva sthAnavizeSaniyamanAyAha- 'kahi NaM bhaMte!' ityAdi, va bhadanta ! jambUdvIpasya dvIpasya vijayamiti prasiddhaM 'nAma' ti | prAkRtatvAt vibhaktipariNAmena nAmnA dvAraM prajJaptaM, bhagavAnAha - gautama ! jambUdvIpe dvIpe yo mandara parvato - merugiriH tasya 'puratthimeNaM' ti pUrvasyAM dizi paJcacatvAriMzataM yojanasahasrANi vyativrajya - atikramya jambUdvIpe dvIpe paurastyaparyante lavaNasamudrapUrvArdhasya 'paJcatthimeNaM' ti pAzcAtyabhAge zItAyA mahAnadyA upari yaH pradeza iti gamyaM etasmin jambU| dvIpasya dvIpasya vijayaM nAmnA dvAraM prajJatam, aSTau yojanAnyUrdhvoccatvena catvAri yojanAni viSkambhena - vistAreNa, idaM ca dvAraviSkambhamAnaM sthUlanyAyenokaM, sUkSmekSikayA tu vibhAvyamAnaM dvArazAkhAdvaya viSkambhasatkakrozadvayaprakSepe sArddhayojanapramANaM bhavati, tana vivakSitamiti, 'tAvaiyaM ceva paveseNaM'ti tAvadeva catvArItyarthaH, yojanAni pravezenabhittibAhalyalakSaNena kathaMbhUtamityAha - zveta- zvetavarNapita bAhulyenAGkaralamayatvAt, 'varakanakastUpikAkaM' varakanakA - varakanakamayI stUpikA- zikharaM yasya tat / atha zeSaM dvAravarNakaM rAjadhAnIvarNakaM cAtidezenAha - 'jAve' tyAdi, 1 vakSaskAre jambUdvIpa dvArA0 // 47 //
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ yAvad dvArasya varNako-varNanagrantho 'jAva rAyahANIti yAvadrAjadhAnIvarNakazca jIvAbhigamopAGgoko niravazeSo vaktavyaH, tatra prathamaM dvAravarNako yathA-'IhAmigausamaturagaNaramagaravihagavAlagakinnararurusarabhacamarakuJjaravaNalayapaumalaya|bhatticitte khaMbhuggayavaraveiyAparigayAbhirAme vijjAharajamalajualajaMtajutte iva accIsahassamAlaNIe, rUvagasahassakalie bhisamANe bhinbhisamANe cakkhulloaNalese suhaphAse sassirIyarUve vaNNao dArassa tassimo hoi, taMjahAvairAmayA NemA riTThAmayA paiTANA veruliaruilakhaMbhe jAyarUvovaciyapavarapaMcavaNNamaNirayaNakuTTimatale haMsagabbhamaelue gomejamae iMdakIle lohiakkhamaIo dAraceDAo joIrasAmae uttaraMge veruliAmayA kavADA vairAmayA saMdhI lohiakkhamaIo sUIo NANAmaNimayA samuggayA vairAmayA aggalA aggalapAsAyA rayayAmayA AvattaNapeDhiyA aMkuttarapAsae niraMtarie ghaNakavADe bhittIsu ceva bhittiguliyA chappaNNA tiNNi hoti gomANasIo tatti| Ao gANAmaNirayaNavAlarUvagalIlaTThiasAlabhaMjiAge vairAmae kUDe rayayAmae ussehe sabatavaNijamae ulloe / SNANAmaNirayaNajAlapaMjaramaNivaMsagalohiyakkhapaDivaMsagarayayabhome aMkAmayA pakkhA pakkhabAhAo joIsAmayAvaMsA | vaMsakavelluyA ya rayayAmaIo paTTiAo jAyarUvamaio ohADaNIo vairAmaio uvaripucchaNIo sabasee rayayAmaya-18 cchANe aMkAmayakaNagakUDatavaNijathUbhiAe see saMkhatalavimalanimmaladadhiSaNagokhIrapheNarayaNigarappagAse tilagarayaNaddhacaMdacitte NANAmaNidAmAlaMkie aMto bAhiM ca saNhe tavaNijavAluApatthaDe suhaphAse sassirIarUve pAsAIe 4" 1909000702923099932sa Jain Education a l For Private Personal Use Only AWW ainelibrary.org
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvIpazAnticandrIyA vRttiH // 48 // iti, atra vyAkhyA-IhAmige'tyAdi vizeSaNadazakaM padmavaravedikAgatavApItoraNAdhikAre vyAkhyAtArthamiti tato'va- 1vakSaskAre seyaM, 'vaNNo dArassa tassimo hoi' iti varNako-varNakanivezo dvArasya-vijayAbhidhAnasyAyaM-vakSyamANo bhavati, jambUdvIpa dvArA tamevAha-'taMjahe'tyAdi, tadyathA-'vayarAmayA NemA'ityAdi, atra ca dvAravarNanAdhikAre yatra kevalaM vizeSaNaM tatra sAkSAt dvArasya vizeSaNatA yatra tu vizeSyasahitaM tatra tasyeti gamyaM, tena tasya vijayadvArasya vajramayA nemA-bhUmibhAgAdUrdhva niSkrAmantaH pradezAH riSTharatnamayAni pratiSThAnAni-mUlapAdAH vaiDUryAH-vaiDUryaratnamayAH rucirAH stambhAH yasya tattathA, tathA jAtarUpeNa-suvarNenopacitaiH-yuktaiH pravaraM paJcavarNamaNiratnaiH kuTTimatalaM-baddhabhUmitalaM yasya tattathA, tathA'sya vijayadvArasya haMsagarbharatnamaya eluko-dehalI gomedakaratnamaya indrakIlo-gopurakapATayugasandhinivezasthAnaM lohitAkhyaMpadmarAgAkhyaM ratnaM tanmayyau dvArapiNDyau-dvArazAkhe sUtre strItvanirdeza ArSatvAt jyotIrasamayaM uttaraGga-dvArasyopari tiryagvyavasthitaM kASThaM vaiDUryamayau kapATau lohitAkSamayyo-lohitAkSaratnAtmikAH sUcayaH-phalakadvayasambandhavighaTanA-18 |bhAvahetupAdukAsthAnIyAH tatra vajramayAH sandhayaH-sandhimelAH phalakAnAM, kimuktaM bhavati?-bajaratnApUritAH phalakAnAM | sandhayaH, tathA nAnAmaNimayAH samudgakA iva samudgakAH-cUlikAgRhANi, tAni nAnAmaNimayAni, yatra nyastau kapATau // 48 // nizcalatayA tiSThataH, vajramayA argalA argalAprAsAdAH, tatrArgalAH pratItAH argalAprAsAdA yatrArgalA niyamyante, rajatamayI AvartanapIThikA, AvartanapIThikA ca yatrendrakIlo bhavati, tathA aGkA-aGkaratnamayA uttarapArthA yasya tattathA, meseseseseseseeeeeeeeee Jain Education in For Private Personel Use Only Urinelibrary.org
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirantaritaghanakapATa'miti nirgatA antarikA-laghvantararUpA yayostau nirantariko ata eva ghanakapATau yasya tattathA|| 'bhittisu ceva bhittiguliyA chappaNNA tiNNi hoti' iti tasya dvArasyobhayoH pArzvayobhittiSu bhittiSu gatA bhittigulikAH pIThakasaMsthAnIyAH tisraH SaTpaJcAzataH-SaTpaJcAzatrikapramitA bhavanti, aSTaSaSTyadhikaM zatamityarthaH, tathA gomAnasyaH-zayyAH tAvanmAtrA:-SaTpaJcAzatrikapramitAH, nAnAmaNiratnamayAni vyAlarUpANi-phaNirUpakANi, lIlAsthitazAlabhaJjakAzca-lIlAsthitaputrikA yatra tattathA, tathA tasya dvArasya vajramayaH kUTo-mADhabhAgaH rajatamaya utsedhaH, zikharaM kevalaM, zikharamatra tasyaiva mADhabhAgasya sambandhi draSTavyaM na dvArasya, tasya prAgevoktatvAt , sarvAtmanA tapanI| yamaya 'ullokaH' uparibhAgaH 'nAnAmaNirayaNajAlapaJjaramaNivaMsagalohiakkhapaDivaMsagarayayabhomme' iti maNayo-maNi-| mayA vaMzA yeSAM tAni maNivaMzakAni tathA lohitAkSA-lohitAkSamayAH prativaMzAH yeSAM tAni lohitAkSaprativaMzakAni, tathA rajatamayI bhUmiryeSAM tAni rajatabhUmAni, prAkRtatvAt samAsAnto makArasya ca dvitvaM, maNivaMzakAni lohi-1| tAkSaprativaMzakAni rajatabhUmAni, nAnAmaNiratnAni-nAnAmaNiratnamayAni jAlapaMjarANi-gavAkSAparaparyAyANi yasmin dvAre tattathA, padAnAmanyathopanipAtaH prAkRtatvAt , 'aGkAmayA pakkhA ityata Arabhya rayayAmae chANe' ityantAni | padmavaravedikAvadbhAvanIyAni, 'aMkAmayakaNagakUDatavaNijathUbhiyAge' iti, aGkamayaM-bAhulyenAGkaratnamayaM pakSabAhAdInAmaGkaratnAtmakatvAt kanaka-kanakamayaM kUTa-mahacchikharaM yasya tattathA, tapanIyA-tapanIyamayI stUpikA-laghuzikhararUpA kotatoetrokterkoteeschotee zrIjambU. Jal Education No O // For Private Personal Use Only ATMw.jainelibrary.org
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH // 49 // | yasya tattathA, tataH padatrayasya padadvayamIlanena 2 karmadhArayaH, etena yatprAk sAmAnyanotkSiptaM 'see varakaNagathabhiyAge ra | iti tadeva prapaJcatobhAvitamiti, samprati tadeva zvetatvamupasaMhAravyAjena bhUya upadarzayati-zvetaM, zvetatvamevopamayA draDha-18| | vijayadvAra yati-vimalaM-nirmalaM yat zaGkhatalaM-zaGkhasyoparitano bhAgo yazca nirmalo dadhidhano-ghanIbhUtaM dadhi gokSIrapheno rajata- 8 varNanaM mR.8 | nikarazca-rUpyarAzistadvatprakAzaH-pratimatA yasya tattathA, 'tilagarayaNaddhacaMdacitte' iti tilakaratnAni-puNDu vizeSAH | tairarddhacandrazca-arddhacandrAkAraiH sopAnavizeSaizcitraM-citrakAri tilakaratnArddhacandracitraM, tathA nAnAmaNayo-nAnAmaNima yAni dAmAni-mAlAstairalaGkataM nAnAmaNidAmAlaGkataM, tathA antarbahizca zlakSNaM-zlakSNapudgalaskandhanirmApitaM tapanI| yAH-tapanIyamayyo vAlukA:-sikatAstAsAM prastaTa:-prastAro yatra tattapanIyavAlukAprastaTaM, 'suhaphAsa' ityAdi prAgvat / "vijayassa NaM dArassa ubhao pAsiM duhao NisIhiyAe do do caMdaNakalasA paNNattA, te caMdaNakalasA varakamalapaiTThANA surabhivaravAripaDipuNNA caMdaNakayacaccAgA AviddhakaMTheguNA paumuppalapihANA sabarayaNAmayA acchA saNhA jAva paDirUvA mahayA mahayA mahiMdakuMbhasamANA paNNattA samaNAuso!" atra vyAkhyA-vijayasya dvArasyobhayoH pArzva| yorekaikanaSedhikIbhAvena 'duhao'tti prAkRtatvAt isvatve dvidhAto-dviprakArAyAM naipedhikyAM, neSedhikI cAtra niSadana sthAnaM, tatra pratyekaM dvau dvau vandanAya kalazau vandanakalazau-mAMgalyaghaTau prajJaptau, te ca vandanakalazA varakamalaM |pratiSThAnaM-AdhAro yeSAM te tathA, tathA surabhivaravAriparipUrNAH, candanakRtacarcAkA:-candanakRtoparAgAH, 'Aviddha-|| celeteeeeeeeeeeeeeeeee 49 // Jain Education a l For Private & Personal use only Iww.jainelibrary.org
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaNTheguNA' iti AviddhaH-AropitaH kaNThe guNo-raktasUtrarUpo yeSAM te tathA, kaNThekAlavat saptamyA alupa, tathA padmamutpalaM ca yathAyogaM pidhAnaM yeSAM te tathA, 'savvarayaNAmayA' ityAdi prAgvat , 'mahayA mahayA' iti atizayena mahAnto 'mahendrakumbhasamAnAH' kumbhAnAmindra indrakumbho, rAjadantAdidarzanAdindrazabdasya pUrvanipAtaH, mahAMzcAsAvindrakumbhazca tasya samAnA mahendrakumbhasamAnA-mahAkalazapramANAH yadvA mahIndro-rAjA tadartha tasya sambandhino vA kumbhA-abhiSekakalazAH tatsamAnAH prajJaptAH, he zramaNa! he AyuSman !, "vijayassa NaM dArassa ubhaopAsiM duhao NisIhiyAe do doNAgadaMtagA paNNatA, te NaM NAgadaMtagA muttAjAlaMtarUsiahemajAlagavakkhajAlakhikhiNIghaMTAjAlaparikkhittA abbhuggayA abhinisiTThA tiriaM susaMpaggahiyA ahepaNNagaddharUvA paNNagaddhasaMThANasaMThiyA sabavairAmayA acchA jAva paDirUvA mahayA 2 gayadaMtasamANA paNNattA samaNAuso!" vijayasya dvArasyetyAdipadayojanA prAgvat , dvau dvau nAgadantakau-narkuTiko aGkaTikAvityarthaH prajJaptau, te ca nAgadantakA mukkAjAlAnAmantareSu yAni ucchritAnilambamAnAni hemajAlAni-hemamayA dAmasamUhA yAni ca gavAkSajAlAni-gavAkSAkRtiratnavizeSAH dAmasamUhA yAni ca kiMkiNIghaNTAjAlAni-kSudraghaNTAsamUhAstaiH parikSitAH-sarvato vyAptAH, abhimukhamudgatA abhyudgatA-agrimabhAge manAgunnatA | iti bhAvaH, yena teSu mAlyadAmAni susthitAni bhavanti, abhimukhaM-bahirbhAgAbhimukhaM nisRSTA-nirgatAH abhinisRSTAH 18 tiryag-bhittipradezaiH suSTu-atizayena samyag-manAgapyacalanena parigRhItAH 'ahepaNNagaddharUvA' iti adhaH-adhastanaM Mo2020203020202028828302020 Jan Education a l For Private Porn Use Only ww.jainelibrary.org
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ eeee zrIjambU yat pannagasya-sarpasyAddhaM tasyeva rUpaM-AkAro yeSAM te tathA adhaHpannagArddhavadatisaralA dIrghAzceti bhAvaH, etadeva vyA-18/1 vakSaskAre dvIpazA- caSTe-'pannagArddhasaMsthAnasaMsthitAH' adhaHpannagArddhasaMsthAnasaMsthitAH sarvAtmanA vajramayAH 'acchA' ityAdi prAgvat , 'mahayA vijayadvAranticandrI- mahayA' iti atizayena mahAnto gajadantasamAnAH-gajadantAkArAH prajJaptAH, he zramaNa! he AyuSman! / "tesu NaM varNanaM sUra yA vRttiH MNAgadaMtaesu bahave kiNhasuttabaddhavagdhAriamalladAmakalAvA evaM nIlalohia. hAlidda0 sukkilasuttabaddhavagdhAriamalladA-2 // 50 // makalAvA, te NaM dAmA tavaNijalaMbUsagA suvaNNapayaragamaMDiyA NANAmaNirayaNa vivihahAraddhahArauvasobhiyasamudayA jaav| sirIi aIva uvasobhemANA 2 ciTThati" atra vyAkhyA-teSu ca nAgadantakeSu bahavaH kRSNasUtrabaddhA 'vagdhAritti avalambitAH mAlyadAmakalApA:-puSpamAlAsamUhAH, evaM nIlalohitahAridrazuklasUtrabaddhA api mAlyadAmakalApA vAcyAH, 'te NaM dAmA' ityAdi, tAni dAmAni 'tavaNijalaMbUsagA' iti tapanIyaH-tapanIyamayo lambUsago-dAmnAmagrimabhAge prAGgaNe lambamAno maNDanavizeSo golakAkRtiryeSAM tAni tapanIyalambUsakAni, tathA pArzvataH-sAmastyena suvarNapratarakeNasuvarNapatrakeNa maNDitAni suvarNapratarakamaNDitAni tathA nAnArUpANAM maNInAM ratnAnAM ca ye vividhA vicitravarNA hArA| aSTAdazasarikAstarupazobhitaH samudAyo yeSAM tAni tathA, 'jAva sirIe aIva uvasobhemANA raciTThati' atra yAvatkaraNAt evaM paripUrNaH pATho draSTavyaH 'IsimaNNoNNamasaMpattA puvAvaradAhiNuttarAgaehiM vAehiM maMdAya 2 eijamANA 2palaMba // 50 // mANA 2 pajhaMjhamANA 2 urAleNaM maNuNNeNaM maNahareNaM kaNNamaNanivvuikareNaM saddeNaM te paese savao samaMtA ApUremANA Jan Education For Private Personel Use Only Y w .jainelibrary.org
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 sirIe atIva uvasobhemANA 2 ciTuMti" etacca pUrva padmavaravedikAvarNane vyAkhyAtamiti na bhUyo vyAkhyAyate, "tesiNaM NAgadaMtagANa uvari do do NAgadaMtagA paNNattA, te NaM NAgadaMtagA muttAjAlaMtarUsiyA taheva jAva samaNA| uso !, tesu NaM NAgadaMtaesu bahave rayayAmayA sikkayA paNNattA, tesu NaM rayayAmaesu sikkaesu bahUIo veruliyAmaIo // dhUvaghaDIo paNNattAo, tAo NaM dhUvaghaDIo kAlAgurupavarakuMdurukkaturukkadhUvamaghamaghaMtagaMdhuduAbhirAmAo sugaMdhavara|gaMdhiAo gaMdhavaTTibhUyAo orAleNaM maNuNNeNaM ghANamaNanibuikareNaM gaMdheNaM te paese sabao samaMtA ApUremANIo sirIe aIva uvasobhemANA 2 ciTuMti" atra vyAkhyA-teSAM nAgadantAnAmupari anyau dvau dvau nAgadantako prajJaptI, || te ca nAgadantakA muttAjAlaMtarUsiahemajAlagavakkhajAla ityAdi prAguktaM sarva draSTavyaM, yAvad gajadantasamAnAH || prajJaptAH he zramaNa! he AyuSman !, 'tesu Na'mityAdi teSu nAgadantakeSu bahUni rajatamayAni sikkakAni prajJaptAni, teSu | rajatamayeSu sikyakeSu baDhayo vaiDUryyamayyo dhUpaghavyaH-dhUpaghaTikAH prajJaptAH, tAzca dhUpaghaTikAH kAlAguruzca-kRSNAguruH pravarakundurukkaM ca-cIDAbhidhAno gandhadravyavizeSaH turuSkaM ca-sihakaM dhUpazca-dazAGgAdiH gandhadravyasaMyogaja iti dvandve | teSAM sambandhI yo 'maghamata'tti maghamaghAyamAno'tizayavAna uddhataH-itastato viprasRto gandhastenAbhirAmAH, uddhRtazabdasya paranipAta ApatvAt , suSTu-zobhano gandho yeSAM te tathA, samAsAntavidheranityatvAdatredpasya samAsAntasyAbhAvo | yathA surabhigandhena vAriNeti,te ca te varagandhAzca-pradhAnavAsAsteSAM gandhaHsa Asu astIti sugandhavaragandhagandhikAH 'ato Jain Education a l For Private Porn Use Only w .jainelibrary.org //
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 51 // | snekasvarA' ditIkapratyayaH (zrIsiddha 07 - 2 - 6 ) ata eva gandhavarttibhUtAH - saurabhyAtizayAdgandhadravyaguTikAkalpAH udAreNa sphAreNa manojJena - mano'nukUlena, kathaM mano'nukUlatvamata Aha-ghrANamanonirvRtikareNa gandhena tAn- pratyAsannAn pradezAn ApUrayantyaH 2 zriyA atIva zobhamAnAH 2 tiSThanti, "vijayassa NaM dArassa ubhao pAsiM duhao nisIhiyAe do do sAlabhaMjiyAo paNNattAo, tAo NaM sAlabhaMjiyAo lIlaTThiyAo supaiThThiAo sualaMkiyAo NANAviharAgavasaNAo rattAvaMgAo asiyakesIo miDavisayapasatthalakkhaNa saMvelliyaggasirayAo NANAmallapiNaddhAo muTThigejjhasumajjhAo AmelagajamalajualavaTTiaabbhunnayapINaraiasaMThiyapayoharAo IsiM asogavarapAyavasamuTThiyAo vAmahatthaga hiyaggasAlAo | IsiM addhacchikaDakkhaciTThiehiM lUsemANIoviva cakkhulloaNalesahiM aNNamaNNaM khijamANIoviva puDhavIpariNAmAo sAsayabhAvamuvagayAo caMdANaNAo caMdavilAsiNIo caMdaddhasamaNiDAlAo caMdAhiyasomadaMsaNAo ukkA iva ujjoemANIo vijughaNamarIcisUradippaMtate aahiayara saNNigAsAo siMgArAgAracAruvesAo pAsAdIyAo teasA aIka 2 uvasobhemANIo ciTThati' atra vyAkhyA - vijayasya dvArasyobhayoH pArzvayorekaikanaiSedhikIbhAvena dvidhAto-dviprakArAyAM naiSedhikyAM dve dve zAlabhaJjike pazcAlyau prajJapte, tAzca zAlabhaJjikA lIlayA - lalitAGganivezarUpayA sthitAH lIlA| sthitAH suSThu - manojJatayA pratiSThitAH supratiSThitAH suSThu atizayena ramaNIyatayA alaMkRtAH svalaMkRtAH, tathA 'nAnAviha| rAgavasaMNAo' iti nAnAvidho - nAnAprakAro rAgo-raJjanaM yeSAM tAni tAdRzAni vasanAni-vastrANi saMvRtatayA yAsAM 1 vakSaskAre vijayadvAravarNanaM sU.8 // 51 //
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAstathA, rakto'pAGgo-nayamaprAntaM yAsAM tAH raktApAGgAH, asitAH-zyAmAH kezAH yAsAM tA asitakezAH mRdavaHkomalA vizadA-nirmalAH prazastAni-zobhanAnyasphuTitAgratvaprabhRtIni lakSaNAni yeSAM te prazastalakSaNAH, saMvellitaM-saMvRtaM / kiJcidAkuzcitaM agraM yeSAM zekharakaraNAt te saMvellitAyAH zirojA:-kezAH yAsAM tA mRduvizadaprazastalakSaNasaMvellitAprazirojAH, nAnArUpANi mAlyAni-puSpANi pinaddhAni-AviddhAni yathocitasthAneSu sthApitAni yAsAM tA nAnA-13 mAlyapinaddhAH, niSThAntasya paranipAto bhAryAdidarzanAt , muSTigrAhyaM tanutaratvAt suSTu madhyaM-madhyabhAgo yAsAMtA muSTi-19 grAhyasumadhyAH, 'AmelagajamalajualavaTTiaanbhuNNayapINaraiasaMThiapayoharAo' ApIDa:-zekharakastasya yamalaM-sama-31 zreNIkaM yugalaM tadvartitau-baddhasvabhAvAvupacitakaThinabhAvAviti bhAvaH, ata evAbhyunnatI-tuGgo pInaratidasaMsthitau MEHRADUN pIvarasukhadasaMsthAnau payodharau-stanau yAsa tAstathA, tathA 'IsiM asogapAyavasamuTThiyAo' iti, ISat-manAk azokavarapAdape samavasthisA-AzritAH tathA vAmahastena gRhItama zAlAyAH-zAkhAyA arthAdazokapAdapasya yAbhistAH vAmahastagRhItApazAkhAH, 'IsiM addhacchikaDakkhaciTThiehiM lUsemANIo vive'ti ISat-manAk arddha-tiryagvalitaM akSi-cakSuryeSu kaTAkSarUpeSu ceSTiteSu zRGgArAvirbhAvakakriyAvizeSevityarthaH tairmuSNantya iva suddhajanamanAsIti gamyaM, tathA 'cakkhulloaNalesehiM' annamanna-parasparaM cakSuSAM lokanena-avalokanena lezAH-saMzleSAstaiH khidyamAnA iva, kimuktaM bhavati?-evaM nAma tAH tiryagvalitAH kaTAkSaH parasparamavalokamAnAH avatiSThanti yathA nUnaM parasparasaubhAgyAsahanataH Jan Education For Private Person Use Only aww.jainelibrary.org
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU- dvIpazAnticandrIyA vRttiH // 52 // tiryagvalitAkSikaTAkSaH parasparaM khidyanta iveti, tathA 'puDhavIpariNAmAo' iti pRthvIpariNAmarUpAH zAzvatabhAvamupagatA vakSaskAra | vijayadvAravat, candrAnanA:-candramukhyaH candravanmanoharaM vilasantItyevaMzIlAzcandravilAsinyaH candrArdaina-aSTamI vijayadvAra varNanaM sU.8 | candreNa sama-sadRzaM lalATaM yAsAM tAH candrArddhasamalalATAH, candrAdapyadhika soma-subhagaM kAntimadarzana-AkAro yAsAM | |tAH tathA, ulkA iva-gaganAgnijvAlA ivodyotamAnAH vidyuto-meghavahnayastAsAM ghanA-nibiDA marIcayastebhyo yacca sUryasya dIpyamAnaM ghanAdyanAvRtaM tejastasmAdadhikataraH sannikAza:-prakAzo yAsAM tAstathA, zRGgAro-maNDanabhUSaNATopastatpradhAna AkAro yAsAM tAstathA, cAruveSAH-manoharanepathyAH, pazcAtkarmadhArayaH, athavA zRGgArasya-prathamarasasyA| gAramiva-gRhamiva cAru veSo yAsAM tAstathA, prAsAdIyA ityAdipadacatuSTayaM prAgvat, "vijayassa NaM dArassa ubhao pAsiM duhao NisIhiyAe do do jAlakaDagA paNNattA, te NaM jAlakaDagA savarayaNAmayA acchA saNhA jAva paDirUvA"|| vijayasyetyAdi prAgvat, dvau dvau jAlakaTakau-jAlakAkIrNoM ramyasaMsthAnau pradezavizeSau prajJaptI, te ca jAlakaTakAH sarvaratnamayAH acchA' ityAdi prAgvat / "vijayassa NaM dArassa ubhaopAsiM duhao NisIhiyAe do do ghaMTAo paNNacAo, tAsi NaM ghaMTANaM ayameyArUve vaNNAvAse paNNatte, taMjahA-jaMbUNayAmaIo ghaMTAo vairAmaIo lAlAo NANAmaNimayA ghaMTApAsagA tavaNijamaIo saMkalAo rayayAmaIo rajjUo, tAo NaM ghaMTAo ohassarAo mehassarAo haMsassarAo koMcassarAo sIhassarAo duMdubhissarAo NaMdissarAo kaMdighosAo maMjughosAo sussarAo JainEducation H onal For Private Personal Use Only Marw.jainelibrary.org
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inte sussaraghosAo urAleNaM maNuNNeNaM maNahareNaM kaNNamaNanivvuikareNaM saddeNaM jAva ciTThati" akSaragamanikA prAgvat, dve dve ghaNTe prajJapte, 'tAsi NaM' tAsAM ghaNTAnAmayametadrUpo varNAvAsaH prajJaptaH, tadyathA-jAmbUnadamayyo ghaNTAH, vajramayyo | lAlAH nAnAmaNimayA ghaNTApAva-ghaNTaikadezavizeSAH, tapanIyamayyaH zRGkhalA yAsu tA avalambitAstiSThanti, rajatamayyo rajjavaH pratItAH tAzca ghaNTA oghena - pravAheNa svaro yAsAM tAstathA, meghasyevAtidIrghaH svaro yAsAM tAstathA, haMsasyeva madhuraH svaro yAsAM tAstathA, evaM krozvasvarAH, siMhasyeva prabhUtadezavyApI svaro yAsAM tAstathA, evaM dundubhisvarAH, nandi:- dvAdazatUryasaMghAtastadvatsvaro yAsAM tAstathA, nandivat ghoSo-ninAdo yAsAM tAstathA, maJjuH priyaH karNamanaHsukhadAyI svaro yAsAM tAstathA, evaM maJjughoSAH, kiM bahunA ?, sukharAH susvaraghoSAH, athavA suSThu yat svaM - svakIyaM anantaroktaM varNa zRGkhalAdikaM tena rAjante iti susvarAH tathA zobhanau svaraghoSau yAsAM tAH, 'urAleNa' mityAdi | prAgvat, "vijayassa NaM dArassa ubhao pAsiM duhao NisIhiyAe do do vaNamAlAoM paNNattAo, tAo NaM vaNamA| lAo NANAdumalaya kisalayapallavasamAulAo chappayaparibhuja mANasobhaMta sassirIyAo pAsAdIyAo 4" atra vyAkhyApadayojanA prAgvat, dve dve vanamAle prajJapte, tAzca vanamAlA drumANAM nAnAlatAnAM ca ye kizalayarUpA atikomalA ityarthaH pallavAstaiH samAkulAH - sammizrAH SaTpadaiH paribhujyamAnAH satyaH zobhamAnAH SaTpadaparibhujyamAnazobhamAnAH, ata eva sazrIkAH, tataH pUrvapadena vizeSaNasamAsaH 'pAsAIyA' ityAdi prAgvat, "vijayassa NaM dArassa ubhao pAsiM lainelibrary.org
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU- duhao NisIhiyAe do do pakaMThagA paNNattA te NaM pakaMThagA cattAri joaNAI AyAmavikkhaMbheNaM do joaNAI bAha 1 vakSaskAre dvIpazA-18 leNaM sabavairAmayA acchA Ava paDirUvA" iti, atra vyAkhyA-padayojanA prAgvat dvau dvau prakaNThako prajJaptI, praka-18|| vijayadvAranticandrI NThako nAma pIThavizeSaH, cUNau~ tu "AdarzavRttau paryantAvanatapradezau pIThau prakaNThA"viti, te ca prakaNThakAH catvAri 18 varNanaM sU.8 yA vRttiH 4 yojanAnyAyAmaviSkambhena-AyAmaviSkambhAbhyAM dve yojane bAhalyena-piNDena 'sabavairAmayA' iti sarvAtmanA vjr||53|| mayAH te prakaNThakAH 'acchA' ityAdi vizeSaNakadambakaM prAgvat , "tesi NaM pakaMThagANaM uvari patteyaM patteyaM pAsAyava-18 DisagA paNNattA, te NaM pAsAyavaDiMsagA cattAri joyaNAI uddhaM uccatteNaM do joyaNAI AyAmavikkhaMbheNaM abbhuggayamUsiapahasiyA vivihamaNirayaNabhatticittA pAuDuavijayavejayaMtIpaDAgacchattAticchattakaliyA tuMgA gagaNatalamaNulihaMtasiharA jAlaMtararayaNapaMjarummIliA iva maNikaNagathUbhiAgA viasiyasayavattapoMDarIyatilagarayaNaddhacandacittA aMto bAhiM ca sahA tavaNijavAluApatthaDA suhaphAsA sassirIyarUvA pAsAIyA 4" teSAM prakaNThakAnAmupari pratyeka prAsAdAvataMsakAH prajJaptAH, prAsAdAvataMsako nAma prAsAdavizeSaH, tavyutpattizcaivaM-prAsAdAnAmavataMsaka iva-zekharaka iva prAsAdAvataMsakaH, te ca prAsAdAvataMsakAH pratyekaM catvAri yojanAnyUoccatvena dve yojane AyAmaviSkambhAbhyAM 'abbhuggaye'tyAdi, abhyudgatA-Abhimukhyena sarvato vinirgatAH utsRtAH-prabalatayA sarvAsu dikSu prasRtA yA prabhA tyA sitA iva-baddhA iva tiSThantIti gamyate, anyathA kathamiva te'tyuccA nirAlambAstiSThantIti bhAvaH, tathA 'vivihamaNirayaNa weeeeeeeeeeeeeeeeeakke Jan Education Internal For Private Personal Use Only
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ seeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeee bhatticittA' iti vividhA-anekaprakArA ye maNayaH-candrakAntAdyAH yAni ca ratnAni-karketanAdIni teSAM bhaktibhiHvicchittibhizcitrA-nAnArUpA Azcaryavanto vA, nAnAvidhamaNiratnabhakticitrAH, tathA 'vAuDuavijayavejayaMtIpaDAgacchattAichattakaliyA' vAtodbhutA-vAyukampitA vijayaH-abhyudayastatsaMsUcikA vaijayantInAmyo yAH patAkAH, athavA vijayA iti vaijantInAM pArzvakarNikA ucyante, tatpradhAnA vaijayantyo vijayavaijayantyaH-patAkAstA eva vijayavarjitA vaijayantyaH, chatrAtichatrANi-uparyuparisthitAnyAtapatrANi taiH kalitA vAtoddhRtavijayavaijayantIpatAkAchatrAtichatraka|litAH, tuGgA-uccAH, uccaistvena caturyojanapramANatvAt , ata eva gaganatalaM-ambaramanulikhanti-abhilaMghayanti | zikharANi yeSAM te tathA, tathA jAlAni-jAlakAni gRhabhittiSu loke yAni pratItAni, tadantareSu viziSTazobhAnimittaM ratnAni yeSu te jAlAntararatnAH, sUtre cAtra vibhaktilopaH prAkRtatvAt , tathA paJjarAdunmIlitA iva-bahiSkRtA iva paJjaronmIlitAH, yathA kila kimapi vastu vaMzAdimayapracchAdanavizeSAdvahiSkRtamatyantamavinaSTacchAyaM bhavati, evaM te'pi prAsAdAvataMsakA iti bhAvaH, athavA jAlAntaragataratnapaJjarai-ratnasamudAyavizeSairunmIlitA iva-unmiSitalocanA ivetyarthaH, maNikanakastUpikA iti pratItaM, vikasitAni-vikasvarANi zatapatrANi puNDarIkANi ca-kamalavizeSAH dvArAdau pratikRtitvena sthitAni tilakaratnAni-bhittyAdiSu puNDuvizeSAH arddhacandrAzca dvArAdiSu taizcitrA-nAnArUpA | AzcaryabhUtA vA nAnAmaNimayadAmAlaMkRtA iti vyaktaM antarbahizca zlakSNA-masRNAH, tapanIyasya-raktasuvarNasya vA 200000000000000000000000000 Jain Educatio n al For Private Personal Use Only O ww.jainelibrary.org
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU- dvIpazAnticandrIyA vRttiH Evere // 54 // lukAstAsAM prastaTa:-prastaraH prAGgaNeSu yeSAM te tathA, zeSaM pUrvavat, "tesiNaM pAsAyavaDiMsagANaM ulloA paumalayAbha- vakSaskAre tticittA asogalayAbhatticittA caMpagalayAbhatticittA cUalayAbhatticittA vaNalayAbhatticittA vAsaMtilayAbhatti vijayadvAra varganaM su.8 cittA savatavaNijamayA jAva paDirUvA" teSAM prAsAdAvataMsakAnAmullokAH-uparitanabhAgAH padmalatAbhakticitrAH azokalatAbhakticitrAH campakalatAbhakticitrAH cUtalatAbhakticitrAH vanalatAbhakticitrAH vAsantikalatAbhakticitrAH, sarvAtmanA tapanIyamayAH 'acchA saNhA jAva paDirUvA' iti vizeSaNakadambakaM prAgvat, "tesi NaM pAsAyavaDiMsagANaM | aMto bahusamaramaNije bhUmibhAge paNNatte, se jahANAmae AliMgapukkharei vA jAva maNIhiM uvasobhie maNINaM vaNNo gaMdho phAso aNeabo"ti, teSAM prAsAdAvataMsakAnAmantabahusamaramaNIyo bhUmibhAgaH prajJaptaH, 'se jahANAmae AliMga| pukkharei vA' ityAdi samabhUmivarNanaM vargapaJcakasurabhigandhazubhasparzavarNanaM ca prAgvad jJeyaM, "tesi NaM bahusamaramaNijjANaM bhUmibhAgANaM bahumajjhadesabhAe patteyaM sIhAsaNANaM ayameyArUve vaNNAvAse paNNatte, taMjahA-rayayAmayA sIhA sovaNiyA pAyA tavaNijamayA cakkalA NANAmaNimayAiM pAyasIsagAI jaMbUNayAmayAI pattAI vairAmayA saMdhI NANAmaNimayaM ceccaM te NaM sIhAsaNA IhAmigausabha jAva paumalayAbhatticittA, saMsArasArovaciavivihamaNiraya- // 54 // NapAyapIDhA attharayamiumasUragaNavatayakusaMtaliccakesarapaccatthuyAbhirAmA AINagarUabUranavaNIyatUlaphAsA suviraiya-18 rayattANA oaviakhomadugullapaTTapaDicchAyaNA uvariM rattaMsuyasaMvuDA surammA pAsAiyA 4" iti, 'tesi Na'mityAdi, Jan Education interna For Private Persone Use Only wome.jainelibrary.org
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ teSAM prAsAdAvataMsakAnAmantabahusamaramaNIyAnAM bhUmibhAgAnAM bahumadhyadezabhAge pratyeka siMhAsanaM prajJaptaM, teSAM ca siMhAsanAnAmayametadrUpo varNAvAso-varNakanivezaH prajJaptaH, tadyathA-rajatamayAH siMhAH, yairupazobhitAni siMhAsanAni, sauvarNikAH-suvarNamayAH pAdAH, tapanIyamayAni cakkalAni-pAdAnAmadhaHpradezAH bhavanti, muktAnAnAmaNimayAni pAdazIrSakANi-pAdAnAmuparitanA avayavavizeSAH, jAmbUnadamayAni gAtrANi-ISAdIni vajramayA-vajraratnApUritAH sandhayogAtrANAM sandhimelAH nAnAmaNimayaM cecaM-vyUtaM viziSTaM vAnamityarthaH, tAni ca siMhAsanAni IhAmRgaRSabhaturaganarama| karavyAlakinnararurusarabhacamarakuJjaravanalatApamalatAbhakticitrANi, tathA sArasAraiH-pradhAnapradhAnairvividhairmaNiratarupacitaiH | pAdapIThaiH saha yAni tAni tathA, prAkRtatvAdupacitazabdasyAntarupanyAsA, 'attharayamauamasUraganavatayakusaMtaliccakesara paccatthuAbhirAmA' iti Astaraka-AcchAdanaM mRdu yeSAM masUrakANAM tAnyAstarakamRdUni, vizeSaNasya paranipAtaH prAkRta|tvAt , navA tvak yeSAM te navatvacaH kuzAntA-darbhaparyantA navatvacazca te kuzAntAzca navatvakkuzAntAH-pratyagratvagdarbhaparyantarUpA liccAni-komalAni namrazIlAni ca kesarANi, kvacit siMhakesaretipAThaH tatra siMhakesarANIva kesarANi madhye yeSAM masUrakANAM tAni navatvakkuzAntaliccakesarANi, siMhakesareti pAThapakSe ekasya kesarazabdasya zAkapArthivAdidarzanAllopaH, AstarakamRdubhirmasUrakarnavatvakakuzAntaliccakesaraiH pratyavastRtAni-AcchAditAni santi yAni | abhirAmANi tAni tathA, vizeSaNapUrvAparanipAto yAdRcchikaH prAkRtatvAt , tathA 'AINagarUabUranavanIyatUlaphAsA' KARANEReceneeeeeeeeeeeeeeeee For Private Personal Use Only wi .jainelibrary.org
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH // 55 // cerseeeeeeeeeeeeeeeeee 8 iti Ajinaka-carmamayaM vastraM tacca svabhAvAdatikomalaM syAt rUtaM-kAsapakSma bUse-vanaspativizeSaH navanItaM vijayadvArapakSaNaM tulaM-arkatUlaM teSAmika sparzo yeSAM tAni sthA, suviracitaM rajastrANaM pratyekamupari yeSAM tAni tathA, 'ovitti varNanaM sU.8 parikammitaM yat kSauma-dukUlaM kArmasikaM vastraM tatpraticchAdanaM-rajastrApasyopari dvitIyamAcchAdanaM beSAM tAni tathA, // 'uvari rattaMsuasaMvuA'iti raktAzukena-atiramaNIyena vastreNa saMvRtAni-AcchAditAni ratAMzusaMvRttAni, ata eva |suramyANi, 'pAsAIyA'ityAdi padacatuSTayaM prAgvat , "tesi NaM sIhAsaNANaM uppiM vijayadUse paNpace, te NaM vijavadUsA saMkhakuMdadagarayamayamahiapheNapuMjasannikAsA savarayaNAmayA acchA jAva paDirUkA" teSAM siMhAsanAnAmupari pratyekaM 2 pratisiMhAsanamekaikabhAvAt vijayaduSyaM-vitAnakarUpo vastra vizeSaHprajJaptaH, tAni ca vijayadRSyANi zajaH pratItaH kuMde'ti kundakusumaM dakarajaH-udakakaNAH amRtasya-kSIrodadhijalasya mathitasya yaH phenapuJjo-DiNDIrotkarastatsannikAzAnitatsamaprabhANi, punaH kathaMbhUtAnItyAha-savasyaNAmayA' iti sarvAtmanA ratnamayAni, zeSaM prAgvat , "tesi NaM vijayadUsANaM bahumajjhadesabhAe patteyaM patteyaM vairAmayA aMkusA paNNattA, tesu NaM vairAmaesu aMkusesu patteyaM ra kuMbhikA suttAdAmA paNNattA, te NaM kuMbhikkA mutvAdAmA annehiM cauhiM tadaddhaccattappamANamittehiM addhakuMbhikehiM muttAdAmehiM sakao // 55 // | samatA saMparikkhittA, te NaM dAmA tavaNijjalaMbUsagA suvaNNapayaragamaMDiyA jAva ciTuMti" teSAM siMhAsanoparisthitAcA | vijayadUSyANAM pratyekaM 2 bahumadhyadezabhAge aGkuzA aGkuzAkArA muktAdAmAvalambanAzrayabhUtAH prajJatAH, teSu vajamaye G290920988 Jain Education in For Private Personel Use Only
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ vazeSu pratyekaM pratyeka kumbhA -mamadhadezaprasiddhaM kumbhaparimANaM muktAmayaM mukkAdAma prajJapta, atra vRttvAnusAreNa 'kuMbhike muttAdAme paNNatte' iti pAThaH sambhAvyate, kumbhamAnaM tu uttaratra carmaratnachatraratnasamudgakasthitasya cakriNo gRhapatiralena dhAnyarAzisamarpaNAdhikAre vakSyate, tAni ca kumbhAgrANi muktAdAmAni pratyeka pratyekamanyaizcaturbhiH kumbhAprairmukkAdAma| bhistadarboccatvapramANamAtraiH sarvataH-sarvAsu dikSu samantata:-sAmastyena saMparikSitAni, 'addhakuMbhikehiM' ityatra arddhanabdaH / sUtre dRzyamAno'pi vRttAvavyAkhyAtatvAnna bAkhyAta iti, te Na dAmA'ityAdi dAmavarNakasUtraM padmavaravedikAdAmavarNa| kavad vyAkhyeya, atra sUtrAdazeSu kacit 'tesi NaM pAsAyavaDiMsamANaM upi aTThamaMgalagA paNNattA, sotthiyasIhAsaNa jAva chattAichattA' iti sUtraM dRzyate,tadvyAkhyAnaM ca vyaktamiti, vijayassa pAM dArarasa ubhopAsiM duhomisIhiyAe do do toraNA paNNattA, te NaM toraNA NANAmaNimayA taheva jAva aTThamaMmalagA jhayA chattAicchatA, tesi gaM toraNANaM | purao do do sAlabhaMjiA paNNattA jAheba heTA taheva, tesiNaM toraNAcaM purao do do NAgadaMtamA paNNatA, te NaM NAga-19 | daMtagA muttAjAlaMtarUsia taheva, tesu NaM pAgadaMtaesu bahave kiNhasuttabaddhabagghAriyamabadAmakalAvA jAva ciTThati' sarva caitat sUtraM prAgvat jJeyaM, navaraM nAgadantakasUtre upari nAgadantakA na vaktavyAH abhAvAditi, "tesi gaM toraNANaM purao do do hayasaMghADagA jAva usahasaMghAGagA savarayaNAmayA acchA jAva paDirUvA, evaM paMtIo bIhIo mihuNagA, tesi gaM | toraNANaM purao do do paumalayAo jAva sAmalakAo jicaM kusumiyAo jAca savasyaNAmayA jAva paDirUvAo"|| Jain Education For P e Persone Use Only min.jainelibrary.org
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU atra vyAkhyA-teSAM toraNAnAM purato dvau dvau hayasaMghATako dvau dvau gajasaMghATako dvau dvau narasaMghATako dvau dvau kiMpuruSasaM- vijayadvAradvIpazA ghATako dvau dvau mahoragasaMghATako dvau dvau gandharvasaMghATako dvau dvau vRSabhasaMghATako, ete ca kathaMbhUtA ityAha-'sabarayaNA- varNanaM mU.8 nticandrI- mayA acchA saNhA'ityAdi prAgvat , evaM paMktivIthImithunakAnyapi pratyekaM vAcyAni, 'tesi Na'mityAdi, teSAM toraNAnAM yA vRttiH purato dve padmalate yAvatkaraNAt dve dve nAgalate dve dve azokalate dve dve campakalate dve dve cUtalate dve dve vAsantIlate dve dve kundalate dve dve atimuktalate iti parigrahaH, dve dve zyAmalate, etAzca kathaMbhUtA ityAha-niccaM kusumiyAo' ityAdi // 56 // yAvatkaraNAt 'niccaM mauliyAo niccaM lavaiyAo niccaM thavaiyAo niccaM gulaiyAo niccaM gucchiyAo niccaM jamali-9 yAo nicca jualiyAo nicca viNamiyAo niccaM paNamiyAo nicca suvibhattapaDimaMjarivarDisagadharIo niccaM kusumiyama-18| uliyalavaiyathavaiyagulaiyagocchiyaviNamiyapaNamiyasuvibhattapaDimaMjarivaDiMsagadharIo'iti parigRhyate, asya vyAkhyAnaM prAgvat, punaH kathaMbhUtA ityAha-sabarayaNAmayA jAva paDirUvA' iti atrApi yAvatkaraNAt 'acchA saNhA' ityAdivizeSaNakadambakaparigrahaH, sa ca prAgvadbhAvanIyaH, "tesi NaM toraNANaM purao do do vaMdanakalasA pannattA, te NaM vaMdaNakalasA varakamalapaiTThANA taheva sabarayaNAmayA jAva paDirUvA"iti, teSAM toraNAnAM purato dvau dvau vandanakalazau prajJaptI, varNa| kazca prAkano vaktavyaH, "tesi NaM toraNANaM purao do do bhiMgAragA paNNattA varakamalapaiTThANA taheva sabarayaNAmayA 18 acchA jAva paDirUvA mattagayamahAmuhAgiisamANA paNNattA samaNAuso!' teSAM toraNAnA purato dvau dvau bhRGgArako kana Jain Education For Private Personel Use Only jainelibrary.org
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education In | kAlukAparaparyAyau prajJaptau, teSAmiva - vandanakalazAnAmiva varNako vaktavyaH, navaraM paryante 'mattagayamahAmuhAgiIsamANA paNNattA samaNAuso' iti vaktavyaM, matto yo gajastasya mahad - ativizAlaM yanmukhaM tasyAkRtiH - AkArastatsamAnAH prajJaptAH he zramaNa ! he AyuSman ! "tesi NaM toraNANaM purao do do AdaMsagA paNNattA, tesi NaM ayameyArUve vaNNAvAse paNNatte, taMjahA - tavaNijjamayA pagaMThagA veruliyA mayA charuhA vairAmayA vAragA NANAmaNimayA valakkhA aMkAmayA | maNDalA aNogyasi animmalAe chAyAe sabao ceva samaNubaddhA caMdamaMDalapaDinikAsA mahayA 2 addhakAyasamANA paNNattA samaNAuso !" teSAM toraNAnAM purato dvau dvAvAdarzakau darpaNau prajJaptI, teSAM cAdarzakAnAmayametadrUpo varNAvAsaH prajJataH, tadyathA - tapanIyamayA prakaMThakA - pIThavizeSAH vaiDUryamayAH thAsakAH- AdarzagaNDapratibaddhapradezAH, AdarzagaNDAnAM muSTihaNayogyAH pradezA iti bhAvaH, vajramayA vAragA-gaMDA ityarthaH, nAnAmaNimayA valakSAH, valakSo nAma zRGkhalAdirUpamavalambanaM yena sambaddha Adarza: susthiro bhavati, tathA aGkaratnamayAni maNDalAni yatra pratibimbasaMbhUtiH, tathA avagharSaNamavagharSitaM bhAve kapratyayaH bhUtyAdinA nirmArjanamityarthaH avagharSitasyAbhAvo'navadyarSitaM tena nirmalA anavagharSitanirmalA tayA chAyayA - kAntyA samanubaddhA - yuktAH, tathA 'caMdamaMDalapaDinikAsA' iti candramaNDalasadRzAH 'mahayAmahayA' iti atizayena mahAnto'rddhakAya samAnAM - AlokakavyantarAdikAyArddhapramANA ityarthaH, "tesi NaM toraNANaM purao do do | vairanAbhA thAlA paNNattA, te NaM acchaticchaDiyasAlitaMdulanahasaMdaTThapaDipuNNAviva ciTThati sabajaMbUNayAmayA acchA wjainelibrary.org
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 57 // Jain Education In jAba paDirUvA mahayA mayA racasavAcA paNNattA samapyAra !" merA rAtAM purato dve dve ko sAbhiH-madhyabhAgo yayoste vajranAbhe khAle prajJase, tAni ca sthAlAni cintIti kriyAyogaH, acchA-nirmalAH zuddhasphaTikavat viccha TitA:-trIn vArAn chaTitA-tistvacitA ata eva 'kkhasaMdaSTAH' nakhAH- nakhikAH saMdadhA- musalAdibhicumbitA veSAM te tathA, atra niSThAntasya paranipAtaH bhAryoDhAdidarzanAt, acchaiH tricchAditaiH zAlitandulaiH nakhasaMda hai: paripUrNAjIva | acchatricchaTitazAlitandulanakhasaMdaSTaparipUrNAni, pRthivIpariNAmarUpANi tAni tathA vittAni kevalamevamAtArANItyupamA, tathA cAha- 'samrajaMbUNayAmayA' iti sarvAtmanA jAmbUnadamayAni 'acchA samhA' ityAdi prAgvat, 'mahavAmahayA' | iti atizayena mahAnti rathacakrasamAnAni prajJatAni, he zramaNa ! he AyuSman ! "tesi NaM toraNANaM purao do do pAIo paNNattAo, tAo NaM pAIo acchodmaparihatthAo jANAvihasta phalahari assa bahupaDipuNNAo vica ciTThati, sabarayaNAmaIo Ava paDiruvAo, mahayAmahayA gokaliMja cakasamApyAo paNNattAo samaNAuso !" teSAM soraNAnAM purato dve dve pAtryau prajJapte, tAzca pAtrayo'cchenodakena 'paDihatthAo'si paripUrNAH dezIzabdo'yaM, 'jANAvihassa phalahariassa bahupaDiSuNNAo vive'ti atra SaSThI tRtIyArthe bahubacane caikavacanaM prAkRtatvAt, nAnAvidhaiH haritaphalaiH bahuprabhUtaM pratipUrNA iva tiSThanti, na khalu tAni phalAni jalaM vA kintu tathArUpAH zAzvatabhAvamupagatataH pRthivIpariNAmAstata upamAnamiti, 'savarayaNAmaIo' ityAdi prAgvat, 'mahayAmaiyA' iti atizayena mahatyaH, gavAM caraNArthaM yaza vijayadvAravarNanaM sU.8 // 57 // jainelibrary.org
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inter | dalamayaM mahAjanaM ulleti prasiddhaM tad mokaliJjamucyate, tadeva cakraM vRttAkAratvAt tatsamAnAH prajJatAH he zramaNa ! he AyuSmanM ! "tesi NaM toraNANaM purao do do suparaTTamA paNNattA, te SaNaM supaiTTagA sukhabosahipaDipuNNA NAnAvihassa pasAhaNagabhaMDassa bahupaDipuNNAviva ciTThati, savarayaNAmayA acchA jAva paDikhvA" teSAM toraNAnAM purato dvau dvau supratiSThakau - AdhAravizeSau prajJasau, te ca supratiSThakAH susarvopadhipratipUrNA nAnAvidhaiH paJcavarNaiH prasAdhanabhANDaizca bahuparipUrNA iva tiSThanti, atrApi tRtIyArthe SaSThI bahuvacane caikavacanaM prAkRtatvAt, upamAnabhAvanA grAmvat, 'savarayaNAmayA' ityAdi prAgvat "tesi NaM toraNANaM purao do do maNoguliyAo paNNattAo, tAo NaM maNoguliAo sabave ruliyAmaIo jAva paGirUvAo, tAsu NaM maNoguliyAsu bahave suvaNNarUpamayA phalagA paSNatA, tesu NaM suvaNNaruppA|maesa phalpasu bahave vadarAmayA cAgadaMtanA paNNattA, tesu NaM NAgadaMtapatu bahave rayayAmayA sikkA paNNattA" sarvametat sUtraM vyAkhyAtapUrva, navaraM manogulikA -pIThikA iti, "tesu NaM rakyAmarasu sikkapasu bahave vAyakaragA paNNattA, te NaM vAyakaragA kipahasuttasigamavacchiA jAva sukilasuttasikagamavacchiyA sababeruliyAmayA acchA jAva paDivA" iti teSu rajatamayeSu zikyakeSu bahavo vAtakarakA jalazUnyAH karakA ityarthaH prajJaptA', 'te Na'mityAdi, te ca vAtakarakAH 'kRSNasUtra sikkagagavacchitA' iti AcchAdanaM mavacchaH, gavacchAH saJjAtA eSviti mavacchitAH kRSNasUtra:-kRSNasUtramayaiH gaccheriti gamyate zikyakeSu gavacchitAH kRSNasUtrazikyakanavacchitaH, evaM nIlasUtrazikvakagavaccitA ityA ainelibrary.org
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ varNana zrIjambU- dvIpazA- nticandrI- yA vRtiH // 58 // ececeeseccceedeeseceae yapi bhAvanIyaM, te ca vAtakarakAH sarvAtmanA vaiDUryamayAH, 'acchA' ityAdi prAgvat, 'tesi NaM toraNANaM purao do do vijayadvAracittA rayaNakaraMDagA paNNatA, se jahA NAmae raNNo cAuraMtacakkavaTTissa citte rayaNakaraMDage veruliamaNiphAliapaDalapacoaDe sAe pabhAe te paese sabao samaMtA obhAsei ujjovei tAvei pabhAsei evAmeva tevi cittA rayaNakaraMDagA veruliya jAva pabhAsiMti"tti, atra vyAkhyA-teSAM toraNAnAM purato dvau dvau citrI-citravarNopetau nAnAzcaryakarau vA ratnakaraNDako prajJaptI, etAveva dRSTAntena bhAvayati-se jahA NAma e' ityAdi sa yathA nAma rAjJazcaturantacakravartinaH caturyudakSiNottarapUrvApararUpeSu pRthivIparyanteSu cakreNa vartituM zIlaM yasya sa cAturantacakravartI tasya citra:-AzcaryabhUto nAnAmaNimayatvena nAnAvarNo vA 'veruliamaNiphAliapaDalapaccoaDe'tti bAhulyena vaiDUryamaNimayastathA sphATikapaTalapratyavaH taTaH-sphATikapaTalamayAcchAdanaH svakIyayA prabhayA tAn pravezAn sarvataH sarvAsu dikSu samantataH-sAmastyena avabhAsayati, etadeva paryAyatrayeNa vyAcaSTe-udyotayati tApayati prabhAsayati, 'evameve'tyAdi sugama, "tesi gaM toraNANaM purao do do hayakaMThA paNNattA jAva usabhakaMThA paNNattA save rayaNAmayA jAva paDirUbA" teSAM toraNAnAM purato dvau dvau hayakaNThau-hayakaNThapramANau ratnavizeSau prajJaptA, evaM gajanarakinnarakiMpuruSamahoragagAndharvavRSabhakaNThA api vAcyAH, tathA cAha- // 58 // | 'sace rayaNAmayA' iti, sarve ratnamayA iti ratnavizeSarUpAH 'acchA' ityAdi prAgvat, "tesi NaM toraNANaM purao do do / puSphacaMgerIo paNNatAo, evaM mallacuNNagaMdhavatthAbharaNasiddhatthagalomahatthagacaMgerIo sabarayaNAmaIo acchAo jAva Jan Education int o nal For Private Personal Use Only
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education In paDiruvAo" iti teSAM toraNAnAM purato dve dve puSpacaGgeyya prajJate, evaM mAlyacUrNagandhavastrAbharaNasiddhArthaka lomahastakacaGgeyryyo'pi vaktavyAH, etAzca sarvA api sarvAtmanA ralamayAH 'acchA' ityAdi prAgvat, "tesi NaM toraNANaM purao do do pupphapaDalagAI jAva lomahatthagapaDalagAI savarayaNAmayAI acchAI jAva paDibvAI" evaM puSpAdicaGgerIvat | puSpAdInAmaSTAnAM paDalakAnyapi dvidvisaMkhyAkAni vAcyAni, "tesi NaM toraNANaM purao do do sIhAsaNAI paNNattAI, tesi NaM sIhAsaNANaM ayameyArUve vaNNAvAse paNNatte, taheva jAva pAsAdIyA 4" iti teSAM toraNAnAM purato dve dve siMhAsane prajJapte, teSAM ca siMhAsanAnAM varNakaH prAgukto niravazeSo vaktavyo yAvaddAmavarNanaM, 'tesi NaM toraNANaM purao do do ruppacchadA chattA paNNattA, te NaM chattA veruliyavimaladaMDA jaMbUNayakaNNiyA vairasaMdhI muttAjAlaparigayA aTThasaharasavarakaMcaNasalAgA daddaramalayasugaMdhisabojyasurahisIyalacchAyA maMgalabhatticittA caMdAgArovamA" iti, atra vyAkhyAteSAM toraNAnAM purato dve dve rUpyacchade - rajatamayAcchAdane chatre prajJate, tAni ca chatrANi vaiDUryaralamayavimaladaNDAni jAmbUnadaM - suvarNa tanmayI karNikA yeSAM tAni jAmbUnadakarNikAni, tathA vajrasandhIni - vajraratnApUritadaNDazalAkAsandhIni muktAjAlaparigatAni aSTau sahasrANi - aSTasahasrasaMkhyAkA varakAJcanazalAkA - varakAJcanamayyaH zalAkA | yeSu tAni aSTasahasravarakAMcanazalAkAni, tathA 'daddaramalayasugaMdhisabouyasurahisIalacchAyA' iti dardara:- cIvarA| vanaddhaM kuNDikAdibhAjanamukhaM tena gAlitAH tatra pakkA vA ye malaya iti-malayodbhavaM zrIkhaNDaM tatsambandhinaH sugandhayo wjainelibrary.org
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 59 // Jain Education Inter mandhavAstastassarveSu RtuSu surabhiH zItasA ca chAyA yeSA tAni tathA, 'maMgalabhatticittA' manAnAM kAstikAdInAM aSTAnAM bhaktyA-bicciyA citraM Alekho yeSAM tAni tathA, "caMdAvArovA' iti candrAkAra:- candrAkRtiH sA upamA beSAM tAni tathA, candramaNDalavat vRkSAnIti bhAvaH, "tesi NaM toraNAvaM puraMo do do cAmarAo paNNacAo, tAo NaM cAmarAo caMdappabhavairaveruliyaNAnAmaNisyaNakha civacicitktdaMDAo buhumarayavadIhavAlAo saMkhaMkakuMdadagarayaamamamahi apheNapuMjasaNNimAsAo acchAo jAva paDirUvAo" teSAM toraNAnAM purato dve dve cAmare prajJapte, sUtre cAmarazabdasya khItvaM prAkRtattvAt, tAni ca cAmarANi 'caMdaSpabhavairaveraliyaNANAmajiravaNakhaciadaMDAo' iti candrazabha :- candrakAnto vajraM vaiDUyaM ca pratItaM candraprabhavajravaiDUryANi zetrANi ca nAnAmaNirasAni khacitAni yeSu | INDeSu te tathA, evaMrUpAzcitrA - nAnAkArA daNDA yeSAM cAmarANAM tAni tathA, sUkSmA rajatamayA dIrghA vAlA yeSAM tAni tathA, tathA 'saMkhaMkakuMdadagarayaamayamahi apheNapuMjasannikAsAo' iti zaGkhaH-matItaH aGko ratnavizeSaH 'kuMde 'ti kundapuSpaM dakaraja:- udakakaNAH amRtamathitaphenapuJjA:-kSIrodajalamathanasamutthA phenapuMjAsteSAmiva sanikAzaH - prabhA yeSAM tAni tathA, 'acchAo' ityAdi grAgvat, "tesi NaM toraNANaM purao do do telasamuggayA paNNattA kohasasuggA pasasamuggA coasamuggA tagarasamuggA elAsamuggA hariAlasasuggA hiMdulaksamuggA maNosilAsamuggA aMjanasamummA sabaravaNAmayA acchA jAba paDirUvA" teSAM toraNAnAM purato dvau dvau tailasamudrako sugandhitailAdhAravizeSau prajJaptI, vijayadvAravarNanaM sU.8 // 59 // arww.jainelibrary.org
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Interru evaM koSThAdisamudrakA ani vAcyA, navaraM ko--vizeSaH -- tamAmacAdi coaM-tvadyAmakaM mandhadravye anaM sauvIrAjJjanaM, antra saGgrahaNigAthA- "tele kor3a ko pase ghoSa a tAra elA va / harijAle hiMgulae manosikA aMjaNasamugo // 1 // " iti ete sarve'pi samudrakAH sarvAtmanA rajA ityAdi zAkt, "vijaya gaM dAre anusayaM cakrazayANaM aTThasayaM bhigajhayANaM aTThasayaM marulajjhAyANaM adusarva vigandrayANaM adRkSayaM uttanjhAyANaM aTThasayaM picchajjhAyANaM aTThasathaM saujjhiyANaM brahasavaM siMhajhavANaM asayaM vasahanjhacANaM asayaM seANaM caciyANavaranAmakeUNaM evAmeca | sapudhAvareNaM cijayaddAre asIyaM ke sahasvaM bhavatitsimakvAyaM" atra vyAkhyA- tasmin vijayadvAre aSTavAtaM-- aSTAdhika zataM cakradhvajAnAM prazAlekharUpacinhopetAnAM dhvajAnAM, evaM bRmagaruDabukacchacapicchakunisiMhavRSabhacaturdantahastidhvajAnAmapi pratyekama TAsamaSTazataM vatavyaM, 'evAmeva tavAvareNa'ti evAmeva-anena prakAreNa saha pUrva yasya yena vA sapUrva sapUrva ca tadaparaM ca 1 tena sapUrvApareNa pUrvAparasamudAyenetyarthaH, vijayadvAre'zItaM azItyadhikaM ketusahasraM bhavatItyAkhyAtaM mayA'nyaizca tIrthakRdbhiriti zeSaH, "vijayassa NaM dArastra purao Nava bhomA ghaNNattA, tesi NaM bhomANaM aMto bahusamaramaNijA bhUmibhAgA paNNattA jAva maNINaM phAso, tesi NaM bhomANaM upiM ulloA paumalayA jAva sAmalayAbhaticittA jAva savatavaNijjamayA acchA jAva paDirUbA, tesi NaM bhomANaM bahumajjhadesabhAe je se paMcame bhome tassa naM bhomassa bahumajjhadesabhAe mahaM ege sIhAsaNe paNNase, sIhAsaNavaNNao, vijayaDUse jAva aMkuse jAva dAmA citi"
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ vijayadvAravarNanaM sU.8 zrIjambU- atra vyAkhyA-vijayasya dvArasya purato nava bhaumAni-viziSTAni sthAnAni prajJaptAni, turyAGge tu 'vijayassa NaM dArassa dvIpazA- egamegAe bAhAe Nava Nava bhomA paNNattA' iti saMkhyAzabdasya purato vIpsAvacanena ubhayabAhAsatkamIlanenASTAdazasaMnticandrI khyA aGkato bhaumAnAM sambhAvyate, tattvaM tu sAtizayajanagamyamiti, teSAM ca bhaumAnAM bhUmibhAgaH ullokAzca pUrvavadvaktavyAH, yA vRttiH teSAM ca bhaumAnAM bahumadhyadezabhAge yatpaJcamaM bhaumaM tasya bahumadhyadezabhAge vijayadvArAdhipavijayadevayogyaM siMhAsanaM // 6 // prajJaptaM, tasya ca siMhAsanasya varNanaM vijayadRSyakumbhAramuktAdAmavarNanaM ca prAgvat 'uttarapuracchimeNaM ettha NaM vijayassa devassa cauNhaM sAmANiasAhassINaM cattAri bhaddAsaNasAhassIo paNNattAo, tassa NaM sIhAsaNassa puracchimeNaM ettha jANaM vijayassa devassa cauNhaM aggamahisINaM saparivArANaM cattAri bhaddAsaNasAhassIo paNNattAo, tassa NaM sIhAsa Nassa dAhiNapuracchimeNaM ettha NaM vijaassa devassa abhitariAe parisAe aTTaNhaM devasAhassINaM aTTa bhaddAsaNasAhassIo paNNattAo, tassa NaM sIhAsaNassa dAhiNaNaM ettha NaM vijayassa devassa majjhimiyAe parisAe dasaNhaM devasAhassINaM dasa bhaddAsaNasAhassIo paNNattAo, tassa NaM sIhAsaNassa dAhiNapaJcacchimeNaM ettha NaM vijayassa devassa bAhiriyAe parisAe bArasaNhaM devasAhassINaM bArasa bhaddAsaNasAhassIo paNNattAo, tassa NaM sIhAsaNassa paJcatthimeNaM ettha NaM vijayassa devassa sattaNhaM aNIAhivaINaM satta bhaddAsaNA paNNattA, tassa NaM sIhAsaNassa puracchimeNaM dAhiNaNaM paJcacchimeNaM uttareNaM ettha NaM vijayassa devassa solasaAyarakkhadevasAhassINaM solasa bhadAsaNasAhassIo paNNa // 60 // Jain Education Internal For Private Personel Use Only
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 90992989000000 tAo, taMjahA-puracchimeNaM cattAri sAhassIo, evaM causuvi jAva uttareNaM cattAri sAhassIo, avasesesu momesu patteyaM patteyaM sIhAsaNaM saparivAraM paNNattaM" atra vyAkhyA-tasya siMhAsanasya 'avarottareNaM'ti aparottarasyAM vAyavyakoNe ityarthaH, 'uttareNaM'ti uttarasyAM dizi uttarapUrvasyAM ca-IzAnakoNe sarvasaGkalanayA tisRSu dikSu atra vijayadevasya catuNAM samAne-vijayadevasadRze AyurghativibhavAdau bhavAH sAmAnikAsteSAM 'sAhassINaM'ti prAkRtatvAd dIrghatvaM strItvaM ca sahasrANAM catvAri bhadrAsanasahasrANi prajJaptAni, tasya ca siMhAsanasya pUrvasyAmatra vijayadevasya catasRNAmagramahiSINAM, iha 'kRtAbhiSekA devI mahiSI'tyucyate, sA ca svaparivArabhUtAnAM sarvAsAmapi devInAmamA-pradhAnA, tAzca tA mahiSyazca agramahiSyastAsAmagramahiSINAM pratyekamekaikasahasrasaMkhyadevIparivArasahitAnAM catvAri bhadrAsanasahasrANi prajJaptAni, tasya siMhAsanasya dakSiNapUrvasyAmAgneyyAM vidizItyarthaH, atra vijayasya devasya abhyantarikAyAH parSadaH-abhyantarapapardUpANAmaSTAnAM devasahasrANAM yogyAnyaSTa bhadrAsanasahasrANi prajJaptAni, tasya siMhAsanasya dakSiNasyAM dizi atra vijayadevasya madhyamikAyAH parSado dazAnAM devasahasrANAM yogyAni daza bhadrAsanasahasrANi prajJaptAni, tasya siMhAsanasya dakSiNAparasyAM dizi nairRtyAM vidizItyarthaH, atra vijayadevasya bAhyaparSado dvAdazAnAM devasahasrANAM yogyAni dvAdaza bhadrAsanasahasrANi || prajJaptAni, nanu ke'bhyantaramadhyabAhyaparSatkA devAH yairabhyantaraparSadAdivyavahAro bhavati?, ucyate, abhyantaraparSakA devA AhUtA eva svAmino'ntikamAyAnti na tvanAhUtAH, paramagauravapAtratvAt , madhyamaparSatkAstu AhUtA api anAhUtA bhInambU, 11 For Private Personal Use Only Vijainelibrary.org
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 61 // zrIjambU api svAmino'ntikamAyAnti, madhyamapratipattiviSayatvAt, bAhyaparSatkAH punaranAhUtAH svAmino'ntikamAyAnti, dvIpazA-8 teSAmAkAraNalakSaNagauravAnahatvAt , athavA yayA sahottamamatitvAt paryAlocya vijayadevaH kArya vidadhAti sA gaurave jambUdvIpanticandrI- paryAlocanAyAM cAtyantamabhyantarA'stItyabhyantarikA, yasyAH puro'bhyantaraparSadA saha paryAlocya dRDhIkRtaM padaM guNado dvArA0sU.8 yA vRttiH pakathanataH prapaJcayati sA gaurave paryAlocanAyAM ca madhyame bhAve'stIti madhyamikA, yasyAzca puraH prathamaparSadA saha paryA-18 locitaM dvitIyaparSadA saMha prapaJcitaM padamAjJApradhAnaH sannidaM vidheyamidaM na vidheyaM veti prarUpayati sA gauravAtparyAlo-18 |canAcca bahirbhAve'stIti bAhyA, tasya siMhAsanasya pazcimena-pazcimAyAM dizi atra vijayasya devasya saptAnAmanIkAdhipa-18 tInAM sapta bhadrAsanAni prajJaptAni, atha parikSepAntaramAha-tasya siMhAsanasya pUrvasyAM dakSiNasyAM pazcimAyA uttarasyAM | evaM catasRSu dikSu atra vijayasya devasya SoDazAnAmAtmarakSakadevasahasrANAM yogyAni SoDaza bhadrAsanasahasrANi prajJaptAni, tadyathA-pUrvasyAM catvAri bhadrAsanasahasrANi, evaM catasRSvapi dikSu yAvaduttarasyAM catvAri bhadrAsanasahasrANi prajJaptAnIti, etad vyAkhyAnaM sAmpratadRzyamAnajIvAbhigamasUtrabahAdarzapAThAnusAri, vRttau tu tasya siMhAsanasya sarvataHsarvAsu dikSu samantataH-sAmastyenetyAdi vyAkhyAnamasti, tatpAThAntarApekSayeti sambhAvyate, avazeSeSu bhaumeSu pUrvApara // 61 // mIlanenASTasaGkhyakeSu pratyeka pratyeka siMhAsanaM saparivAraM sAmAnikAdidevayogyabhadrAsanarUpaparivArasahitaM prajJaptaM, 'vija| yassa NaM dArassa uvarimAgAre solasavihehiM rayaNehiM uvasobhie, taMjahA-rayaNehiM 1 vairehiM 2 veruliehiM 3 lohia 20000000000000000000000 For Private Jan Education moe.sainelibrary.org Personal use only
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education kkhehiM 4 masAragallehiM 5 haMsaga bhehiM 6 pulaehiM 7 sogaMdhiehiM 8 joirasehiM 9 aMkehiM 10 aMjaNehiM 11 rayaehi 12 | jAyarUvehiM 13 aMjaNapulaehiM 14 phalihehiM 15 riTThehiM 16" vijayasya dvArasya uparitana AkAra - uttaraGgAdirUpaH, | SoDazavidhaiH ratairupazobhitaH, tadyathA - ratnaiH 1 vatraiH zvaiDUryaiH 3 lohitAkSaiH 4 masAragalaiH 5 haMsagarbhaiH 6 pulakaiH 7 saugandhikaiH 8 jyotIrasaiH 9 aGkaiH 10 aJjanaiH 11 rajataiH 12 jAtarUpaiH 13 aJjanapulakaiH 14 sphaTikaiH 15 riSThaiH 16, tatra ratnAni sAmAnyataH karketanAdIni, vajrAdIni tu ratnavizeSAH pratItA eva, navaraM rajataM rUpyaM jAtarUpaM - suvarNa, ete api ratle eveti, "vijayassa NaM dArassa uvariM aTThaTThamaMgalagA paNNattA, taMjahA- sotthiya sirivaccha jAva dappaNA saba| rayaNAmayA acchA jAva paDirUvA" 'vijayassa Na' mityAdi, vijayasya dvArasyopari aSTAvaSTau svastikAdIni maGgalakAni prajJaptAni, 'tadyathe' tyAdinA tAnyevopadarzayati, 'sabarayaNAmayA' ityAdi prAgvat, "vijayassa NaM dArassa upiM bahave | kiNhacAmarajjhayA jAva sabarayaNAmayA acchA jAva paDirUvA, vijayassa NaM dArassa upiM bahave chattAichattA taheva" | vijayassa NaM dArassa upi bahave kiNhacAmarajjhayA" ityAdi sUtrapAThaH jIvAbhigamasUtrabahvAdarzeSu dRSTatvAllikhito'sti, sa ca pUrvavad vyAkhyeyaH, vRttau tu kenApi hetunA vyAkhyAto nAstIti, 'se keNaTTeNaM bhaMte / evaM vuccai vijae dAre 21, goyamA ! vijae NaM dAre vijae NAmaM deve mahiDDie mahajjuIe mahAbale mahAyase mahAsokkhe paliovamaThiie parivasai, se NaM tattha caunhaM sAmANiyasAhassINaM caunhaM aggamahisINaM saparivArANaM tinhaM parimANaM sattaNhaM aNIyANaM sattaNhaM jainelibrary.org
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvIpazAnticandrIyA vRttiH // 6 // aNiyAhivaINaM solasaNhaM AyarakkhadevasAhassINaM vijayassa NaM dArarasa vijayAe a rAyahANIe annesiM ca bahUNaM vakSaskAre vijayArAyahANIvatthavANaM devANaM devINa ya AhevaccaM porevaccaM sAmittaM bhaTTittaM mahattaragattaM ANAIsaraseNAvaccaM kAremANe // 4 // jambUdvIpapAlemANe mahayahayanadRgIyavAiyataMtItalatAlatuDiyaghaNamuiMgapaDuppavAiyaraveNaM divAI bhogabhogAI bhuMjamANe viharaDadvArA sU.8 se teNaTeNaM evaM vuccai vijae dAre 2"iti, atha kenArthena bhadanta ! evamucyate-vijayadvAraM vijayadrAramiti ? bhaga-12 vAnAha-gautama ! vijaye dvAre vijayo nAma prAkRtatvAdavyayatvAdvA nAmazabdAtparasya TAvacanasya lopastato'yamartha:pravAhataH-anAdikAlasantatipatitena vijaya iti nAmnA devo maharddhiko-mahatI RddhiH-bhavanaparivArAdikA yasyAsau / maharddhikaH, 'mahAdyutikaH' mahatI dyutiH zarIragatA AbharaNagatA ca yasyAsau mahAdyutikaH, tathA mahat balaM-zArIraH prANo yasya sa mahAbalaH, tathA mahat yazaH-khyAtiryasyAsau mahAyazAH, tathA 'mahesakkheM' iti mahAn Iza ityAkhyA-prasiddhiyasthAsau mahezAkhyaH, athavA IzanaM Izo bhAve ghaJpratyayaH aizvaryamityarthaH, 'Iza aizvarya'iti vacanAt , tata IzaM-aizvarya AtmanaH khyAti-antarbhUtaNyarthatayA khyApayati-prathayati sa IzAkhyaH mahAMzcAsAvIzAkhyazca mahezAkhyaH, kvacinmahA-18 | sokkhe iti pAThaH, tatra mahatsaukhya-prabhUtasadvedyodayavazAdyasya sa mahAsaukhyaH, palyopamasthitikaH parivasati, sa ca tatra catasRNAM sAmAnikasahasrANAM catasRNAmagramahiSINAM saparivArANAM pratyekamekaikasahasrasaMkhyaparivArasahitAnAM tisRNAmamyantaramadhyamabAhyarUpANAM yathAkramamaSTadazadvAdazadevasahasrasaGkhyAkAnAM parSadAM, saptAnIkAnAM-hayAnIkagajAnIkarayAnI BE For Private Personal Use Only
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ IS kapadAtyanIkamahipAnIkagandharvAnIMkanAvyAnIkarUpANAM saptAnAmanIkAdhipatInAM SoDazAnAmAtmarakSakasahasrANAM vijayakha / dvArasya vijayAyAzca rAjadhAnyA anyeSAM ca bahUnAM vijayarAjadhAnIvAstavyAnAM devAnAM devInAM ca adhipateH karma AdhipatyaM rakSA ityarthaH, sA ca rakSA sAmAnyenApyAtmarakSakeNeva kriyate tata Aha-paurapatyaM purasya patiH purapatiH tasya karma paurapatyaM, sarveSAmagresaratvamiti bhAvaH, taccAgresaratvaM nAyakatvamantareNApi svanAyakaniyuktatathAvidhagRhacintakasAmAnyapuruSasyeva, tato nAyakatvapratipattyarthamAha-'svAmitvaM' svamasyAstIti svAmI tadbhAvaH svAmitvaM nAyakatvamityarthaH, tadapi ||SI ca nAyakatvaM poSakatvamantareNApi bhavati yathA mRgayUthAdhipatermugasya, tata Aha-bhartRtvaM-poSakatvaM, 'DubhRJ dhAraNapoSaNayo riti vacanAt , ata eva mahattarakatvaM, mahattarakatvaM kasyacidAjJAvikalasyApi bhavati yathA kasyacidvaNijaH svadAsadAsIvarga prati, tata Aha-AjJayA IzvaraH AjJezvaraH senAyAH patiH senApatiH AjJezvarazcAsau senApatizca AjJezvarasenApatiH tasya karma AjJezvarasenApatyaM svasainyaM pratyadbhutamAjJAprAdhAnyamityarthaH kArayan anyairniyuktaiH puruSaiH pAlayan svayameva, mahatA 'raveNeti yogaH 'ahaya'tti AkhyAnakapratibaddhAni yadivA ahatAni-avyAhatAni nityAnubandhAnIti bhAvaH, ye nAvyagIte nAvyaM nRtyaM gItaM-gAnaM yAni ca vAditAni tantrItalatAlatruTitAni, tantrI-vINA talo-hastatalastAlaH-ka-18 18| zikA truTitAni-zeSatUryANi, tathA yazca ghanamRdaGgo-meghasadRzadhvanirmurajaH paTunA puruSeNa pravAditastata eteSAM dvandvasteSAM || raveNa-nAdena sahakAribhUtena divi bhavAn divyAn atipradhAnAniti, tathA bhogArhAH bhogAH-zabdAdayo bhogabhogAH, athavA 390000000000000000000000000000 Jan Education in For Private Personal Use Only
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU- bhogebhya-audArikakAyabhAvebhyo'tizayino bhogA bhogabhogAstAna bhuJjAnaH-anubhavan viharati-Aste, atra vyatyayaH vakSaskAre dvIpazA-18|| prAkRtatvAt , 'se eeNadveNa'mityAdi, tata etenArthena gautama! evamucyate-vijayaM dvAraM vijayaM dvAramiti, vijayAbhidhAna-18 | jambUdvIpanticandrI dvArA0sU.8 devasvAmikatvAdvijayo devaH svAmitvenAsyAstIti vA abhrAditvAdapratyaye vijayamiti bhAvaH, devasya vijayAbhidhAnatA yA vRttiH ca yo yaH pUrvadvArAdhipatirutpadyate devaH sa sa tatsAmAnikAdibhirdevaiH vijayo vijaya ityAhUyate, tatsthitipratipAdake // 63 // kalpapustake tathAbhidhAnAt, "aduttaraM ca NaM goamA! vijayassaNaM dArassa sAsae NAmadhijje paNNatte, jaMNa kayAiNAsi Na kayAiNasthiNa kayAiNa bhavissai jAva avaDhie Nicce vijae dAre" athAparamapi vijayadvAranAmapravRttI kAraNaM gautama! vijayasya dvArasya vijayamiti nAmadheyaM zAzvatam-anAdisiddhaM prajJaptaM, zeSa sugama, etatsUtraM vRttAvadRSTavyAkhyAnamapi jIvAbhigamasUtrabahAdazeSu dRSTatvAllikhitamastIti / etena vijayadvAravarNakaH uktaH, atha rAjadhAnIvarNako yathA-'kahi Na bhaMte ! vijayasta devassa vijayA NAmaM rAyahANI paNNatA?, goyamA! vijayassadArassa purathima tiriamasaMkhijje dIvasamudde izA vIIvaittA aNNaMmi jaMbuddIve dIve bArasa joyaNasahassAI ogAhittA, ettha NaM vijayassa devassa vijayA NAmaM rAyahANI || / paNNattA ityArabhya vijae deve 2'ityantaM sUtraM jJeyaM, atra praznasUtraM sugama, nirvacanasUtre vijayadvArasya pUrvasyAM dizi tirya-1 // 3 // ||| gasaGkhyeyAn dvIpasamudrAn vyativrajya-atikramyAtrAntare yo'nyo jambUdvIpo'dhikRtadvIpatulyAbhidhAnaH, anena jambUdvI pAnAmasaGkhyeyatvaM sUcayati, tasmin dvAdaza yojanasahasrANyavagAhya atrAntare vijayasya devasya vijayA nAma rAjadhAnI prajJatA 0280ccceaeoner Jain Education For P e Persone Use Only Mainelibrary.org
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ mayA'nyaizca tIrthakRdbhirityAdi tAvad vAya-yAvannirgamanasUtre vijayo devo 2 iti, atra ca prArabdho'pi jIvAbhigamoktavijayAnAmarAjadhAnIvarNakaH sAmastyena yanna likhitastad granthavistarabhayAt vakSyamANayamakArAjadhAnyadhikAre evaMvidhavarNakasya sAkSAdvidyamAnatvena vyAkhyAsyamAnatvAcceti, atra prastutasUtre zeSadvArANAM sarAjadhAnIkAnAM svarUpakathanAyAtidezamAha-evaM cattArivI'tyAdi, evaM vijayadvAraprakAreNa catvAryapi jambUdvIpasya dvArANi sarAjadhAnIkAni bhaNitavyAni, nanu vijayadvArasya varNitatvAt sUtre kathaM caturdAraviSayako'tidezaH samasUtri?, ucyate, atidezyAtidezapratiyoginoratyantatulyavarNakatvapratipAdanArtha, tatazca yathA vijayadvArasya varNakastathA vaijayantajayantAparAjitadvArANAmapi yathA cAmISAM trayANAM tathA vijayadvArasyApi, yathA vijayarAjadhAnyA varNakastathA baijayantAjayantAparAjitArAjadhAnInAmapi yathA ca tAsAM tisRNAM tathA vijayArAjadhAnyA apItyarthaH siddhaH, asti cAyaM nyAyaH, 'ege jie jiA paMca'ityAdau tathA darzanAt , amUni ca dvArANi pUrvadiktaH prAdakSiNyena nAmato jJeyAni, tathAhi-pUrvasyAM vijayaM dakSiNasyAM vaijayantaM pazcimAyAM jayantaM uttarasyAmaparAjitaM ceti, atra vaijayantAdidvArANAmapi jIvAbhigamata eva prazna nirvacanarUpA AlApakA veditavyAH, tathAhi-kahi NaM bhaMte! jaMbuddIvassa dIvassa vejayaMte NAmaM dAre paNNatte?, goamA! 18| jaMbuddIve dIve maMdarassa pavayassa dAhiNeNaM paNayAlIsaM joaNasahassAI abAhAe jaMbuddIvadIvadAhiNaperaMte lavaNasamuddadA hiNaddhassa uttareNaM ettha NaM jaMbuddIvassa 2 vejayaMte NAmaM dAre paNNatte ahajoaNAI uDe uccatteNaM sacceva sabA vattabayA Jain Education Bernation For Private Persone Use Only wivwatinelibrary.org
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 64 // Jain Education Inter jAva Nice, rAyahANI se dAhiNeNaM jAva vejayaMte deve 2' iti, tathA 'kahi NaM bhaMte ! jaMbuddIvassa dIvassa jayaMte NAmaM dAre paNNatte ?, goamA ! jaMbuddIve dIve maMdarassa pavayassa paJcatthimeNaM paNayAlIsaM joaNasahassAiM abAhAe jaMbuddIvapaJcatthimaperaMte lavaNasamuddapaJccatthimaddhassa puratthimeNaM sIoAe mahANaIe upi ettha NaM jaMbuddIvassa dIvassa jayaMte NAmaM dAre paNNatte, taM caiva se pamANaM, jayaMte deve, paJcatthimeNaM se rAyahANI jAva jayaMte deve 2" iti, tathA "kahi NaM bhaMte ! jaMbuddIvassa 2 aparAjie NAmaM dAre paNNatte ?, go0 ! maMdarassa uttareNaM paNayAlIsaM joaNasahassAI abAhAe jaMbuddIve | dIve uttarapelaMte lavaNasamudde uttarassa dAhiNeNaM ettha NaM jaMbuddIve dIve aparAie NAmaM dAre paNNatte, taM caiva pamANaM, rAyahANI uttareNaM jAva aparAie deve 2, cauNhavi aNNaMmi jaMbuddIve' iti, atra vyAkhyA -kva bhadanta ! jambUdvIpasya 2 vaijayantaM nAma dvAraM prajJataM 1, bhagavAnAha - gautama ! mandarasya dakSiNena - dakSiNasyAM dizi pazcacatvAriMzadyojana sahasrANyabAdhayA bAdhanaM bAdhA - AkramaNamiti na bAdhA abAdhA - dUravarttitvenAnAkramaNamapAntarAlamityarthaH, tathA (yA) kRtveti gamyate, apAntarAle muktvA iti bhAvaH, jambUdvIpadvIpadakSiNaparyante lavaNasamudradakSiNArddhasyottareNa jambUdvIpasya dvIpasya | vaijayantaM nAmnA dvAraM prajJataM, aSTau yojanAnyUvoMccatvenetyAdikA saiva vijayadvArasambandhinyeva sarvA vaktavyatA yAva - nityaM vaijayantamiti nAma, kva bhadanta ! vaijayantasya devasya vaijayantAnAmnI rAjadhAnI ityAdi sarva prAgvat, vaijayanto devo vaijayanto deva iti, evaM jayantAparAjitadvAravatavyatApi vAcyA, navaraM jayantadvArasya pazcimAyAM dizi 1 vakSaskAre jambUdvIpadvArA0sU08 // 64 // Jainelibrary.org
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ jayantA rAjadhAnI aparAjitadvArasya cottarasyAM dizi aparAjitA rAjadhAnI tiryagasaMkhyeyAna dvIpasamudrAn vyativrajyeti | vAcyaM / sampati vijayAdidvArANAM parasparamantaraM pratipipAdayiSurAha jaMbuddIvassa NaM bhaMte ! dIvassa dArassa ya dArassa ya kevaie abAhAe aMtare paNNatte ?, go0 ! auNAsIiM joaNasahassAIbAvaNNaM ca joaNAI desUrNa ca addhajoaNaM dArassa ya 2 abAhAe aMtare paNNatte, aSaNAsIi sahassA bAvaNaM ceva joaNA huMti / UNaM ca addhajomaNa dAraMtara jaMbuddIvassa // 1 // (sUtraM 9) 'jaMbuddIvassa Na'mityAdi, jambUdvIpasya, Namiti prAgvat , bhadanta !dvIpasya sambandhino dvArasya ca dvArasya ca kiyatkiMpramANaM 'avAhAe aMtare'tti bAdhA-parasparaM saMzleSataH pIDanaM na bAdhA'bAdhA tayA'bAdhayA yadantaraM vyavadhAnamityarthaH prajJaptaM, ihAntarazabdo madhyavizeSAdiSvartheSu vartamAno dRSTastatastadvyavacchedena vyavadhAnArthaparigrahArthamabAdhAgrahaNaM, // // atra nirvacanaM bhagavAnAha-gautama ! ekonAzItiryojanasahasrANi dvipaJcAzadyojanAni dezonaM cArddhayojanaM dvArasya ca dvArasya cAbAdhayA antaraM prajJaptaM, tathAhi-jambUdvIpaparidhiH prAgnirdiSTo yojanAni timro lakSAH SoDaza sahasrANi dve zate saptaviMzatyadhika 316227 krozatrayaM 3 aSTAviMzaM dhanuHzataM 128 trayodazAGgulAni 13 ekamardAGgula 1 miti, asmAd dvAracatuSkavistAro'STAdazayojanarUpo'panIyate, yata ekaikasya dvArasya vistAro yojanAni catvAri 4 pratidvAra dvArazAkhAdvayavistarazca krozadvayaM 2, asmiMzca dvArasya zAkhayozca. parimANe caturguNe jAtAnyaSTAdaza yojanAni 18, Jain Education into For Private Persone Use Only ONainelibrary.org
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU- dvIpazAnticandrIyA vRtiH // 65 // tatastadapanayane zeSaparidhisatkasyAsya yojanarUpasya 316209 caturbhAge labdhAni yojanAni ekonAzItiH sahasrANi vakSaskAre tatastadapa dvipaJcAzadadhikAni 79052 kozazcaikaH 1, tathA paridhisatkasya krozatrayasya dhanuHkaraNe jAtAni dhanuSAM SaT sahasrANi vijayAdi6.00, eSu ca paridhisatkASTAviMzatyadhikadhanuHzatasya kSepe jAtAni dhanuSAmekaSaSTizatAnyaSTAviMzatyadhikAni 6128 dvArAntarA0 tato'sya caturbhirbhAge labdhAni paMcadaza zatAni dvAtriMzadadhikAni 1532, yAni ca paridhisatkatrayodaza 13 aGgulAni 8|| teSAmapi caturbhirbhAge labdhAni trINyakulAni 3, zeSe caikasminnaGgule yavAH aSTau 8 eSu paridhisatkayavapaJcaka 5 kSepe 8 jAtAstrayodaza yavAH13 eSAM ca caturbhAige labdhAstrayo yavAH 3, zeSe caikasmin yave yUkAH aSTau 8 Asu paridhisakaikayUkAkSepe jAtA nava 9 AsAM caturbhAige labdhe dve yUke 2, zeSasyAlpatvAnna vivakSA, etacca sarva dezonamekaM gavyUtamiti jAtaM pUrvalabdhaganyUtena saha dezonamarddhayojanamiti, imamevArtha 'dvirbaddhaM subaddha'miti abaddhasUtrato baddhasUtraM lAghavarucisattvAnugrAhakamiti vA gAthayA''ha-'aunAsIti, atra vibhaktilopaHprAkRtatvAt / atha caturthaprazna eva AkArabhAvapratyavatArarUpe bharatavarSasvarUpaM jijJAsuH pRcchati kahi NaM bhaMte! jaMbuddIve dIve bharahe NAmaM vAse paNNate?, go cullahimavaMtassa vAsaharapavayassa dAhiNaNaM dAhiNalavaNasamudassa utta- 8 // 65 // reNaM purathimalavaNasamudassa paJcatthimeNaM paJcatthimalavaNasamuhassa purathimeNaM, ettha NaM jaMbuddIve dIve bharahe NAmaM vAse paNNatte, khANubahule kaMTakabahule visamabahule duggabahule pacayabahule pavAyabahule ujjharabahule Nijjharabuhule khaDDAbahule daribahule NaIbahule dahabahule rukkhabahule Jain Education in For Private Personal Use Only M ainelibrary.oro
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Int gucchabahule gummabahule layAbahule vallIbahule aDavIbahule sAvayabahule taNabahule takarabahule Dimbabahule Damarabahule dubbhikkhabahule dukkAlabahule pAsaMDabahule kivaNabahule vaNImagabahule Itibahule mAribahule kubuTTibahule aNAvuTTibahule rAyabahule rogabahule saMki bahu abhikkhaNaM abhikkhaNaM saMkhohabahule pAINapaDINAyae udINadAhiNavicchiSNe uttarao paliaMkasaMThANasaMThie dAhiNao dhaNupiThi tidhA lavaNasamudaM puDhe gaMgAsiMdhUhiM mahANaIhiM veaDDeNa ya paieNa chabbhAgapavibhatte jaMbuddIvadIvaNauyasayabhAge paMcachabIse joaNasae chaJca egUNavIsaibhAe joaNassa vikkhaMbheNaM / bharahassa NaM vAsassa bahumaMjjhadesabhAe ettha NaM veaDDe NAmaM pavae paNNatte, je NaM bharahaM vAsaM duhA vibhayamANe 2 ciTThaI, taM0 - dAhiNaDabharahaM ca uttaraDabharahaM ca (sUtraM 10 ) 'kahi NaM bhaMte 'ti pracchakApekSayA Asannatvena prathamaM bharatasyaiva praznasUtraM, va bhadanta ! jambUdvIpe dvIpe bharataM nAmnA varSa prajJataM ?, bhagavAnAha - gautama ! 'cullahimavaMte 'tyAdi, cullazabdo dezyaH kSullaparyAyastena kSullo-mahAhimavadapekSayA laghuryo himavAn varSadharaparvataH kSetra sImAkArI girivizeSastasya dakSiNena dakSiNasyAM dizi dAkSiNAtyalavaNasamudrasyottarasyAM paurastyalavaNasamudrasya pazcimAyAM pAzcAtya lavaNasamudrasya pUrvasyAM dizi atrAvakAze bharataM nAmnA varSa prajJaptaM, kiMviziSTaM tadityAha - sthANavaH - kIlakA ye chinnAvaziSTavanaspatInAM zuSkAvayavAH TuMThA iti lokaprasiddhAH tairbahulaM pracuraM vyAptamityarthaH athavA sthANavo bahulA yatra tattathA, evaM sarvatra padayojanA jJeyA, tathA kaNTakA-badaryAdiprabhavAH viSamaM nimnonnataM sthAnaM dugrga-durgamaM sthAnaM parvatAH - kSudragirayaH prapAtA bhRgavo yatra mumUrSavo janA jhampAM dadati athavA prapAtA-rAtridhATyaH avajharA-giritaTAdudakasyAdhaHpatanAni tAnyeva jainelibrary.org
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU sadAyasthAyIni mirjharAH gA:-prasiddhAH daryo-guhAH nadyo drahAzca pratItAH vRkSAH rUkSA vA-sahakArAdayaH gucchA-vRntA 1vakSaskAre dvIpazAzrIprabhRtayaH gulmA-navamAlikAdayaH latAH-padmalatAdyAH vallyaH-kUSmANDIpramukhAH, atra nadIdrahavRkSAdivanaspatInA | bharatakSetra nticandrI varNanaM sU. yA vRttiH mazubhAnubhAvajanitAnAmeva bAhulyaM bodhyaM, natu ekAntasuSamAdikAlabhAvi tathAvidhazubhAnubhAvajanitAnAM, teSAM prAyaH majJApakakAle'lpIyastvAt , aTabyo-dUratarajananivAsasthAnA bhUmayaH zvApadA-hiMgrajIvAH stenAH-caurAH tadeva kurvantIti niruktitastaskarAH-sarvadA cauryakAriNaH DimbAni-svadezotthaviplavA DamarANi-pararAjakRtopadravAH durbhikSaM-bhi kSAcarANAM bhikSAdurlabhatvaM, duSkAlo-dhAnyamahAryatAdinA duSTaH kAlaH pAkhaNDaM-pAkhaNDijanotthApitamithyAvAdaH kRpaNAH // pratItAH vanIpakA-yAcakA ItiH-dhAnyAdyupadravakArizalabhamUSikAdiH mAriH-marakaH kutsitA vRSTiH kuvRSTiH karSaka-13 janAnabhilapaNIyA vRSTirityarthaH, anAvRSTiH-varSaNAbhAva iti rAjAnaH-AdhipatyakartAraH tadbAhulyaM ca prajAnAM pIDA heturiti rogAH saMklezAzca vyaktAH, abhIkSNaM 2-punaH punardaNDapAruSyAdinA saMkSobhA:-cittAnavasthitatA prajJAnAmiti HzeSaH, idaM ca sarva vizeSaNajAtaM bharatasya prajJApakApekSayA madhyamakAlInAnubhAvameva vyAvarNitaM, tenottarasUtre ekAntasuSa // 66 // mAdAvasya bahusamaramaNIyatvAtisnigdhatvAdikamekAntaduSpamAdau nirvanaspatikatvArAjatvAdikaM ca vakSyamANaM na virudhyate iti / prAgeva prAcInaM, svArthe InapratyayaH, digvivakSAyAM prAcInaM pUrvA ityarthaH, evaM pratIcInodIcIne api vAcye, tena , pUrvAparayordizorAyataM udIcIdakSiNayordizorvistIrNa, athavA prAcInapratIcInAvayavayorAyatamevamuttaratrASi, atha tadeva For Private Personel Use Only www.ainelibrary.org
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 saMsthAnato vizinaSTi-uttarataH-uttarasyAM dizi paryaGkasyeva saMsthitaM-saMsthAnaM yasya tattathA, dakSiNato-dakSiNasyAM dizi SI IS Aropitajyasya dhanuSaH-kodaNDasya pRSTha-pAzcAtyabhAgastasyeva saMsthitaM-saMsthAnaM yasya tattathA, ata evAsya dhanuHpRSThazara jIvAbAhAnAM sambhavaH, eSAM ca svarUpaM svasvAvasare nirUpayiSyati, tridhA-pUrvakoTidhanuHpRSThAparakoTibhilavaNasamudra1 krameNa pUrvadakSiNAparalavaNasamudrAvayavaM spRSTaM-dhAtUnAmanekArthatvAt prAptaM, grAmaprApta ityAdivat kartari tapratyayaH, A ayamarthaH-pUrvakoTyA pUrvalavaNasamudraM dhanuHpRSThena dakSiNalavaNasamudraM aparakoTyA pazcimalavaNasamudraM saMspRzya sthitamiti, athedameva SaTkhaNDavibhajanadvArA vizinaSTi-gaGgAsindhubhyAM mahAnadobhyAM vaitADhyena ca parvatena SaTsaMkhyA bhAgAH SaDbhAgA|stairvibhaktaM, ayamarthaH-anantaroditaitribhirdakSiNottarayoH pratyeka khaNDatrayakaraNena bharatasya SaT khaNDAni kRtAnIti / atha 18|| yadi jambUdvIpaikadezabhUtaM bharataM tarhi viSkambhataH tasya katitame bhAge tadityAha-'jaMbuddIvetyAdi, jambUdvIpaddhIpasya-jambU4AdvIpaviSkambhasya navatyadhikazatatamo yo bhAgastasmin iti, atha navatyadhikazatatamabhAge kiyanti yojanAnItyAha-'paJca | SaDviMzatyadhikAni yojanazatAni SaT ca yojanasyaikonaviMzatibhAgAn , ko'rthaH-yAdRzairekonaviMzatibhAgaiH samudi teojanaM bhavati tAdRzAn paT bhAgAn iti, viSkambhena-vistAreNa zarAparaparyAyeNeti, atrAGkasthApanA yathA-52618, ayaM bhAvaH-jambUdvIpavistArasya lakSayojanarUpasya navatyadhikazatena bhAge labdhaM 526 yojanAni etAvAneva ca bharatavistAraH, nanu bhAjakarAzirnavatyadhikazatarUpaH SaDbhAgAstu yojanaikonaviMzatikalArUpA iti visadRzamiva prati 900000029292929092029290920000 99999999 totke ForPrivate&Personal use Only Owainelibrary.org
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ tya- vikSaskAre nticandrI zrIjambU bhAti, ucyate, gaNitanipuNAnAM sarva sujJAnameva, tathAhi-jambUdvIpavyAsasya yojanalakSa 10000. mitasya navatya-|| dvIpazA- dhikazatabhaktasyAvaziSTaH SaSTirUpo rAzi gadAnAsamartha iti bhAjyabhAjakarAzyordazabhirapavarte jAtA bhAjyarAzau SaT / bharatasvarUpa |bhAjakarAzau 19 iti sarva susthaM, nanu navatyadhikazatarUpabhAjakAGkotpattau ki bIjamiti !, ucyate, eko bhAgo bharatasya sU. 10 yA vRttiH dvau bhAgau himavataH, pUrvakSetrato dviguNatvAt , catvAro haimavatakSetrasya, pUrvavarSadharato dviguNatvAt , aSTau mahAhimavataH, // 67 // pUrvakSetrato dviguNatvAt , SoDaza harivarSasya, pUrvavarSadharato dviguNatvAt , dvAtriMzanniSadhasya, pUrvakSetrato dviguNatvAt , 'sarve | militAH 63, ete merodakSiNatastathottarato'pi 63 videhavarSa tu 64 bhAgAH, sarvAgreNa etai gardakSiNottarato jambUdvI-1 payojanalakSaM pUritaM bhavati, tata etAvAna bhAjakAGkaH 190 navatyadhikaM zataM bhAgAnAmiti / atha yaduktaM-"gaMgAsiMdhUhi mahANaIhiM veyaDeNa ya pavaeNaM chabbhAgapavibhatte" ityatra vaitAbyasya svarUpaprarUpaNAya sUtramAha-bharahassa Na'mityAdi, Sbharatasya varSasya bahumadhyadezabhAge vaijayantadvArAt trikalAdhikasASTatriMzadvizatayojanAtikrame paJcAzadyojanakSetrakhaNDe, atra vaitAThyo nAma parvataH prajJaptaH, yo Namiti prAgvat bharataM varSa dvidhA vibhajan 2, samAMzatayA cakravarttikAle ca samasvAmikatayA tathA'nyairapi prakArairdvayorapi tulyatAdyotanArthami (rtha vibhajanami) ti / tatrAdAvAsannatvena dakSiNArddha // 67 // bharataM vAstIti praznayatikahi NaM bhaMte! jaMbuddIve dIve dAhiNaddhe bharahe NAma vAse paNNatte ?, go. ! yaddhassa pavayassa dAhiNaNaM dAhiNalavaNasamudassa Jan Education or For Private Personal Use Only
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttareNaM purathimalavaNasamuhassa paJcatthimeNaM paJcatthimalavaNasamuhassa puratthimaNaM ettha NaM jaMbuddIve dIve dAhiNaddhabharahe NAma vAse paNNatte pAINapaDINAyae udINadAhiNavicchiNNe addhacaMdasaMThANasaMThie tihA lavaNasamudaM puDhe, gaMgAsiMdhUhiM mahANaIhiM tibhAgapavi. bhatte doNNi ahatIse joaNasae tiNNi a egUNavIsaibhAge joyaNassa vikkhaMbheNaM, tassa jIvA uttareNaM pAINapaDINAyayA duhA lavaNasamudaM puTThA purathimilAe koDIe purathimillaM lavaNasamudaM puTThA paJcasthimillAe koDIe paJcathimillaM lavaNasamudaM puTThA Nava joyaNasahassAI satta ya aDayAle joyaNasae duvAlasa ya egUNavIsaibhAe joyaNassa AyAmeNaM tIse dhaNupuDhe dAhiNeNaM Nava joyaNasahassAI sattachAvaDhe joyaNasae ikkaM ca egUNavIsaibhAge joyaNassa kiMcivisesAhi parikkheveNaM paNNatte, dAhiNaddhabharahassa NaM bhaMte ! vAsassa kerisae AyArabhAvapaDoyAre paNNatte?, go0! bahusamaramaNije bhUmibhAge paNNatte, se jahA NAmae AliMgapukkharei vA jAva NANAviha paJcavaNNehiM maNIhiM taNehiM uvasobhie, taMjahA-kittimehiM ceva akittimehiM ceva, dAhiNaddhabharahe NaM bhaMte ! vAse maNuyANaM kerisae AyArabhAvapaDoyAre paNNatte?, goyamA! te NaM maNuA bahusaMghayaNA bahusaMThANA bahuuccattapajjavA bahuAupajavA bahUI vAsAiM AuM pAleMti, pAlittA appegaiyA NirayagAmI appegaiyA tiriyagAmI appegaiyA maNuyagAmI appegaiyA devagAmI appegaiA sijhaMti bujhaMti muccaMti pariNivAyaMti sabadukkhANamaMtaM kareMti (sUtraM 11) 'kahi NaM bhaMte!' ityAdi, idaM ca sUtraM pUrvasUtreNa samagamatayA vivRtaprAyaM, navaraM arddhacandrasaMsthAnasaMsthitatvaM tu dakSiNabharatArddhasya jambUdvIpapaTTAdAvAlekhadarzanAd vyaktameva, tathA trisaMkhyA bhAgAstribhAgAstaiH pravibhaktaM, tatra paurastyo bhAgo ||| vivAha avasobhie, saMjara maNukA vahasaMsthagAmI ase Jan Education in For Private Porn Use Only W w .jainelibrary.org
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU-18|| gaGgayA pUrvasamudraM milantyA kRtaH, pAzcAtyo bhAgastu sindhvA pazcimasamudraM milamtyA kRtaH, madhyamabhAgastu gaGgAsindhubhyAM vakSaskAre dvIpazA- kRta iti, dve aSTatriMzadadhike yojanazate trIMzcaikonaviMzatibhAgAn yojanasya viSkambhena, kimuktaM bhavati-SaTkalAdhi- dakSiNaMbharanticandrI- kaSaviMzapaJcazatayojana 526 bharatavistArAdvaitAtyavistAre 50 yojanamite zodhite'vaziSTaM catvAri yojanazatAni tAce sU.11 yA vRttiH SaTsaptatyadhikAni SaT ca kalAH 476 I, etadaddhe dve yojanAnAM zate aSTatriMzadadhike tisrazcAparAH kalAH 2383 // 68 // ityevaMrUpaM yathoktaM mAnaM bhavati, etenAsya zaraprarUpaNA kRtA, zaraviSkambhayorabhedAditi / atha jIvAsUtramAha-'tassa jI-|| vetyAdi, tasya dakSiNArddhabharatasya jIveva jIvA-RjvI sarvAntimapradezapatiH, uttareNa-uttarasyAM merudizItyarthaH, prAcIne | pUrvasyAM matIcIne-aparasyAM cA''yatA-AyAmavatI dvidhA lavaNasamudraM spRSTA-chuptavatI idamevArtha dyotayati-'purasthimilAeM' iti pUrvayA koTyA-agrabhAgena paurastyaM lavaNasamudrAvayavaM spRSTA pAzcAtyayA kovyA pAzcAtyaM lavaNasamudrAvayavaM spRSTA, nava yojanasahasrANi aSTacatvAriMzAni-aSTacatvAriMzadadhikAni sapta yojanazatAni dvAdaza caikonaviMzatibhA-1 gAn yojanasyAyAmena 974812, yacca samavAyAGgasUtre-'dAhiNaDDabharahassa NaM jIvA pAINapaDINAyayA duhao lavaNasamuiM puTThA Nava joaNasahassAI AyAmeNa'mityuktaM tatsUcAmAtratvAt sUtrasya zeSavivakSA na kRtA, vRttikAreNa // 68 // tu ayamavaziSTarAzirUpo vizeSo gRhIta iti, atra sUtre'nuktApi jIvAnayane karaNabhAvanA dayate, tathAhi-jambUdvIpacyAsAdvivakSitakSetreSuH zodhyate, tato yajjAtaM tattenaiveSuNA guNyate, tataH punazcaturbhirguNyate, itthaM sasaMskAro seseaeeeeeeeeeeeeeeeeeecent Jain Education anal For Private Personal Use Only Hathrary.org
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education In rAzirviSakSitakSetrasya jIvAvarga ityucyate, asmAcca mUle gRhyamANe yalabhyate tajjIvAkalAmAnaM, tasya caikonaviMzatyA bhAMge yojanarAziHH zeSazca kalArAziH, tatra jIvAdiparijJAnaM ceSuparimANaparijJAnAvinAbhAvi tacca na paripUrNayojanasaMkhyAGkaM kintu kalAbhiH kRtvA sAtirekamiti vivakSitakSetrA deriSuH savarNanAthaM kalIkriyate, sa ca kalIkRtAdeva jambUdvIpavyAsAt sukhena zodhanIya iti maNDalakSetravyAso'pi 1 zUnya 5 rUpaH kalIkaraNAyaikonaviMzatyA guNyate, jAtaH 19 zUnyaH 5, tato dakSiNabharatArtheSoH sASTatriMzadvizatayojanamitasya kalIkRtasya prakSiptoM paritanakalAtrikasya 4525 rUpasya zodhane jAtaH 1895475, tatazca dakSiNArddhaSuNA 4525 rUpeNa guNyate jAtaH, 8577024375 ayaM caturguNaH 34308097500, eSa dakSiNa bharatArddhasya jIvAvargaH, etasya vargamUlAnayanena labdhAH kalAH 185224, zeSaM kalAMzAH 167324, chedarAziradhaH 370448, labdhakalAnAM 19 bhAge yojana 9747 kalAH 12, iyaM dakSiNabharatArddhajIvA, evaM vaitADhyAdijIvAsvapi bhAvyaM yAvaddAkSiNAtyavidehArddhajIvA, evamuttarairAvatArddhajIvA yAvaduttarArddha| videhajIvApIti / atha dakSiNabharatArddhasya dhanuHpRSThaM nirUpayati -- 'tIse dhaNupaTTe' ityAdi, tasyAH - anantarokAyA jIvAyA dakSiNato- dakSiNasyAM dizi lavaNadizItyarthaH dhanuHpRSThaM adhikArAt dakSiNabharatArddhasyeti yadvA prAkRtatvAliGgavyatyaye tIse iti tasya dakSiNArddhabharatasyeti vyAkhyeyaM, nava yojanasahasrANi SaTSaSTyadhikAni sapta ca yojanazatAni ekaM caikonaviMzatibhAgaM yojanasya kiJcidvizeSAdhikaM parikSepeNa-paridhinA prajJataM, atra karaNabhAvanA yathA jainelibrary.org
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 69 // Jain Education Internation vivakSiteSau vivakSiteSuguNe punaH SaDguNe vivakSitajIvAvargayute ca yo rAziH sa dhanuHpRSThavarga iti vyapadizyate, tasmAcca vargamUle labdhAnA kalAnAM 19 bhAge labdhaM yojanAni, avaziSTaM kalAH, tathAhi - dakSiNabharatArddheSukalAH 4525, asya varga: 20475625, ayaM SaDguNaH 122853750, atha dakSiNabharatArddhasya jIvAvargaH 34308097500, anayoyuti: 34430951250, dhanuHpRSThavargo'yaM, asya vargamUle labdhaM kalAH 185555, zeSaM kalAMzAH 293225, chedakarAziradhastAt 371210, kalAnAM 19 bhAge yojana 9766 kalA 1, ye ca vargamUlAvaziSTAH kalAMzAstadvivakSayA |ca sUtrakRtA kalAyA vizeSAdhikatvamabhyadhAyi, Aha evaM jIvAkaraNe'pi vargamUlAvaziSTakalAMzAnAM sadbhAvAt tatrApyuktakalAnAM sAdhikatvapratipAdanaM nyAyaprAptaM kathaM noktamiti 1, ucyate, sUtragatervaicitryAdavivakSitatvAt, 'vivakSA| pradhAnAni hi sUtrANIti, evaM vaitADhyAdidhanuH pRSTheSvapi bhAvyaM yAvaddAkSiNAtyavidehArddhadhanuH pRSThaM, evamuttarata uttarairAvatArddhadhanuHpRSThaM yAvaduttarArddhavidehadhanuHpRSThamapIti, atra ca dakSiNabharatArddhe bAhAyA asambhavaH / atha dakSiNabharatArddhasvarUpaM pRcchannidamAha - 'dAhiNaddhetyAdi, dakSiNArddha bharatasya bhagavan ! kIdRzaH AkArasya - svarUpasya bhAvA:- paryAyA| steSAM pratyavatAraH - prAdurbhAvaH prajJaptaH 1, kIdRzaH prastutakSetrasya svarUpavizeSa iti bhAvaH, bhagavAnAha - gautama ! bharatasya bahusamaramaNIyo bhUmibhAgaH prajJaptaH 'se jahANAmae AliMgapukkharei ve'tyAdiko bahusamatvavarNakaH sarvo'pi grAhyaH yAvannAnAvidhapaJcavarNaiH maNibhistRNaizcopazobhitaH, tadyathetyupadarzane, kiMviziSTairmaNibhistRNaizca ! - kRtrimaiH - krameNa zilpi 1 vakSaskAre dakSiNamaratArtha sU. 11 // 69 //
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education | karSakAdiprayoganiSpannaiH akRtrimaiH kramAdralakhAnisaMbhUtAnusasambhUtairupazobhito dakSiNArddhabharatasya bhUmibhAgaH, a| nAsya karmabhUmitvamabhANi, anyathA haimavatAdyakarmabhUmiSvapi idaM vizeSaNamakathayiSyaditi, cakArau samuccayArthI evakArAvavadhAraNArthau, athavA caivetyakhaNDamavyayaM samuccayArthaM, apicetyAdivat, nanu anena sUtreNa vakSyamANenottarabharatArddhavarNakasUtreNa ca saha 'khANubahule visamabahule kaMTagabahule' ityAdisAmAnyabharatavarNakasUtraM virudhyati, na caite sUtre | arakavizeSApekSe sAmAnyabharatasUtraM tu prajJApakakAlApekSamiti na virodha iti vAcyaM, maNInAM tRNAnAM ca kRtrimatvAkRtrimatva bhaNanenAnayorapi prajJApakakAlInatvasyaivaucityAt, kRtrimamaNitRNAnAM tatraiva sambhavAt, prajJApakakAlazcAvasarpiNyAM tRtIyArakaprAntAdArabhya varSazatonaduSSamArakaM yAvaditi cet, ucyate, atra 'khANubahule visamabahule' ityAdisUtrasya bAhulyApekSayoktatvena kvacidezavizeSe puruSavizeSasya puNyaphalabhogArthamupasampadyamAnaM bhUmerbahusamaramaNIyatvAdikaM na virudhyati, bhojakavaicitrye bhogyavaicitryasya niyatatvAt, anenAsyaikAntazubhaikAntAzubhamizralakSaNakAlatrayAdhAra| katvamasUci, ekAntazubhe hi kAle sarve kSetrabhAvAH zubhA eva ekAntAzubhe hi sarve azubhA eva mizre tu kvacicchubhAH kacidazubhAH, ata eva pazcamArakAd yAvadbhUmibhAgavarNakaM bahusamaramaNIyatvAdikameva sUtrakAreNAbhyadhAyi SaSThe'rake tu ekAntAzubhe na tatheti sarvaM susthaM / atha tatraiva manuSyasvarUpaM pRcchati - 'dAhiNaddhabharahe 'tyAdi praznasUtraM prAgvat, nirvaca|nasUtre bhagavAnAha - gautama ! yeSAM svarUpaM bhavatA jijJAsitaM te manujA bahUni - vajraRSabhanArAcAdIni saMhananAni - vapurda
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1vakSaskAre vaitAyakharUpaMsU.12 zrIjambU DhIkArakAraNAsthinicayAtmakAni yeSAM te tathA, tathA bahUni-samacaturasrAdIni saMsthAnAni-viziSTAvayavaracanAtmakazarIdvIpazA- rAkRtayo yeSAM te tathA, bahavo-nAnAvidhA uccatvasya-zarIrocchyasya paryavA:-paJcadhanuHzatasaptahastamAnAdikA vizeSA nticandrI- yeSAM te tathA bahavaH AyuSaH-pUrvakoTivarSazatAdikAH paryavA-vizeSA yeSAM te tathA, bahUni varSANi AyuH pAlayanti, yA vRttiH / zapAlayitvA apiH saMbhAvanAyAM eke-kecana nirayagatigAminaH-narakagatigantAraH evamapyekake tiryaggatigAminaH aple||7|| kake manujagatigAminaH apyekake devagatigAminaH apyekake siddhyanti-sakalakarmakSayakaraNena niSThitArthIbhavanti buddhya nte-kevalAlokena vastutattvaM jAnanti mucyante bhavopagrAhikarmAzebhyaH parinirvAnti-karmakRtatApavirahAcchItIbhavanti, kimuktaM bhavati?-sarvaduHkhAnAmantaM kurvanti, idaM ca sarva svarUpakathanaM arakavizeSApekSayA nAnAjIvanapekSya mantavyaM, anyathA suSamAsuSamAdAvanupapannaM syAt / athAsya sImAkArI vaitAdayagiriH kAstIti pRcchatikahi NaM bhaMte! jaMbuddIve 2 bharahe vAse veyaddhe NAmaM panvae paNNatte, go.uttaraddhabharahavAsassa dAhiNeNaM dAhiNabharahavAsassa uttareNaM purathimalavaNasamuhassa paJcatthimeNaM paJcatthimalavaNasamuhassa purathimeNaM ettha NaM jaMbuddIve 2 bharahe vAse veaddhe NAmaM pathae paNNatte, pAINaphDINAyae udINadAhiNavicchiNNe duhA lavaNasamuhaM puDhe purathimillAe koDIe purathimilla lavaNasamudaM puDhe paJcatthimillAe koDIe paJcasthimillaM lavaNasamudaM puDhe, paNavIsaM joyaNAI uddhaM uccatteNaM chassakosAI jomaNAI ulleheNaM paNNAsaM jIjaNAI vikvaMbheNaM. 50, tassa bAhA purathimapaJcatthimeNaM cacAri aTThAsIe joyaNasae solama ya pUrNavIsaramANe joyasa addhabhAga Crecetatoeneata // 7 // Secon Jain Education Inter For Private Personal Use Only Janelibrary.org
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education In ca AyAmeNaM paNNattA, tassa jIvA uttareNaM pAINapaDINAyayA duhA lavaNasamuddaM puTThA purathimillAe koDIe puratthimillaM lavaNasamuhaM puTThA patthamillAe koDIe paJcatthimillaM lavaNasamuhaM puTThA dasa joyaNasahassAI satta ya vIse joaNasae duvAlasa ya egUNavIsahabhAge joaNassa AyAmeNaM tIse dhaNupaTTe dAhiNeNaM dasa joaNasahassAiM satta ya teAle joyaNasae paNNarasa ya egUNavIsaibhAge joyaNassa parikkheSeNaM ruagasaMThANasaMThie sabarayayAmae acche saMNhe laTTe ghaTTe maTThe NIrae Nimmale NippaMke NikkaMkaDacchAe sappabhe samirIe pAsAIe darasaNijje abhirUve paDirUve / ubhao pAsiM dohiM paumavaraveiyAhiM dohi a vaNasaMDehiM sabao samatA saMparikkhite / tAo NaM paumavaraveiyAo addhajoyaNaM uddhaM uccatteNaM paMcadhaNusayAI vikkhaMbheNaM pAyasamiyAo AyAmeNaM vaNNao bhANiyo / te NaM vaNasaMDA desUNAI do joaNAI vikkhaMbheNaM paDamavaraveiyAsamagA AyAmeNaM kinhA kinhobhAsA jAba vaNNao / veyaddhassa NaM pavayassa puracchimapaJcacchimeNaM do guhAo paNNattAo, uttaradAhiNAyayAo pAINapaDINavitthiSNAo paNNAsaM joaNAI AyAmeNa duvAlasa joaNAI vikkhaMbheNaM aTTha joyaNAI uddhaM uccatteNaM vairAmayakavADohADiAo, jamalajualakavADaghaNaduppavesAo NibaMdhayAratimissAo vavagayagaha caMdasUraNakkhattajoisa pahAo jAva paDirUvAo taMjahA - tamisaguhA caiva khaMDappavAyaguhA caiva, tattha NaM do devA mahiddhIyA mahajjuIA mahAbalA mahAyasA mahAsukkhA mahANubhAgA paliovamaTThiIyA parivartati, taMjAkayaMmAlae ceva NaTTamAlae ceva / tesi NaM vaNasaMDANaM bahusamaramaNijjAo bhUmibhAgAo veaddhassa pavayassa ubhao pAsiM dasa dasa joaNAI uddhaM uppaittA ettha NaM duve vijAharaseDhIo paNNattAo pAINapaDINAyayAo udINadAhiNavicchiNNAo dasa dasa joajAI vikkhabheNaM payasamiyAo AyAmeNaM ubhao pAsiM dohiM paumavaraveiyAhiM dohiM vaNasaMDehiM saMparikkhittAo, tAo NaM
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRciH // 71 // paumavaraveiyAo addhajoaNaM uddhaM uccaNaM paJca dhaNusayAI vikkhaMbheNaM pavayasamiyAo AyAmeNaM vaNNao NeyaJco, vaNasaMDAvi paumavaraveiyAsamagA AyAmeNaM vaNNao / vijjAharaseDhINaM bhaMte! bhUmINaM kerisae AyArabhAvapaDoyAre paNNatte ?, goamA ! bahusamaramaNijje bhUmibhAge paNNatte, se jahA NAma e AliMgapukkharei vA jAva NANAvihapaMcavaNNehiM maNIhiM taNehiM uvasomie, taMjahAkittimehiM ceva akittimehiM caiva tattha NaM dAhiNillAe vijjAharaseDhIe gagaNavallabhapAmokkhA paNNAsaM vijjAharaNagarAvAsA paNNattA, uttarillAe vijjAharaseDhIe rahaneuracakvAlapAmokkhA saTThi vijjAharaNagarAvAsA paNNattA, evAmeva sapucAvareNaM dAhiNillAe uttarillAe vijjAharaseDhIe egaM dasuttaraM vijjAharaNagarAvAsasyaM bhavatItimakkhAyaM, te vijjAharaNagarA riddhatthimiyasa middhA pamuiyaz2aNajANavayA jAva paDirUvA, tesu NaM vijjAharaNagaresu vijjAhararAyANo parivasaMti mahayAhimavaMtamalayamaMdaramahiMdasArA rAyavaNNao bhANiaso / vijjAharaseDhINaM bhaMte! maNuANaM kerisae AyArabhAvapaDoyAre paNNatte ! goyamA ! te NaM maNuA bahusaMghayaNA bahusaMThANA bahuucattapajjavA bahuAupajjavA jAva saGghadukkhANamaMtaM kareMti, tAsi NaM vijjAharaseDhINaM bahusamaramaNijAo bhUmibhAgAo addhassa payassa ubhao pAsiM dasa dasa joaNAI uddhaM uppaittA ettha NaM duve AbhiogaseDhIo paNNattAo pAINapaDINAyayAo udINadAhiNavicchiNNAo dasa dasa joaNAI vikkhaMbheNaM paiyasamiyAo AyAmeNaM ubhao pAsiM dohiM paumavaraveiyAhiM dohi a vaNasaMDehiM saMparikkhittAo vaNNao dohavi pavayasamiyAo AyAmeNaM, abhiogaseDhINaM bhaMte! kerisae AyArabhAvapaDoyAre paNNatte ?, goamA ! bahusamaramaNi bhUmibhAge paNNatte jAva taNehiM ubasobhie vaNNAI jAva vaNANaM saddotti, tAsi NaM abhiogaDhINaM tattha tattha dese tarhi tahiM jAva vANamaMtarA devA ya devIo a AsayaMti sayaMti jAva phalavittivisesaM pazcaNubhavamANA 1vakSaskAre vaitADhya - rUpaM sU.12 // 71 // melibrary.org
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ viharaMti, tAsu NaM AmiogaseDhIsu sakassa devidassa devaraNo somajamavaruNavesamaNakAiANaM AmiogANaM devANaM bahave bhavaNA paNNattA, te NaM bhavaNA bAhiM vaTTA aMto cauraMsA vaNNao jAva accharaghaNasaMghavikiNNA jAva paDirUvA, tattha NaM sakkassa deviMdassa devaraNNo somajamavaruNavesamaNakAiA bahave AmiogA devA mahiddhIA mahajjuIA jAva mahAsukkhA paliovamahiiyA parivasaMti / tAsi NaM AbhiogaseDhINaM bahusamaramaMNijAo bhUmibhAgAo veyaDssa pacayassa ubhao pAsiM paMca 2 joyaNAI uddhaM uppaittA, ettha NaM veyaddhassa paJcayassa siharatale paNNatte pAINapaDiyAyae udINadAhiNavicchiNNe dasa joaNAI vikkhaMbheNaM pacayasamage AyAmeNaM, se NaM ikkAe paumavaraveiyAe ikkeNaM vaNasaMDeNaM savao samaMtA saMparikkhitte, pamANaM vaNNago doNhaMpi, veyaDassa NaM bhaMte! pavayassa siharatalassa kerisae AgArabhAvapaDoAre paNNatte?, goamA! bahusamaramaNije bhUmibhAge paNNatte se jahA NAma e AliMgapukkharei vA jAva NANAvihapaMcavaNNehiM maNIhiM uvasobhie jAva vAvIo pukkhariNIo jAva vANamaMtarA devA ya devIo a AsayaMti jAva bhuMjamANA viharaMti, jaMbuddIve NaM bhaMte ! dIve bhArahe vAse veaDrapathae kaha kUDA paM01, go0! Nava kUDA paM0, taM0siddhAyayaNakUDe 1 dAhiNaDDabharahakUDe 2 khaMDappavAyaguhAkUDe 3 mANibhahakUDe 4 veaDakUDe 5 puNNabhaikUDe 6 timisaguhAkUDe 7 uttarabharahakUDe 8 vesamaNakUDe 9 (sUtraM 12) eeeeeeeeeeeeeeeeee 'kahiNaM bhaMte!' ityAdi, idaM prAyaH pUrvasUtreNa samagamakatvAt kaNThyaM, navaraM uttarArddhabharatAddakSiNasyAmityAdi || diksvarUpaM gurujanadarzitajambUdvIpapaTTAdeH jJeyaM, tathA paJcaviMzatiyojanAnyUrvoccatvena SaT sakrozAni yojanAnyuddhe JainEducationational DAI Hww.jainelibrary.org
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU- dvIpazAnticandrIyA vRttiH // 72 // dhena-bhUmipravezena, meruvarjasamayakSetravartigirINAM nijanijotsedhacaturthAMzena bhUmyavagAhasyoktatvAt , yojanapaJcaviMzatezca- vakSaskAre turthAze etAvata eva lAbhAt , tathA paJcAzadyojanAni viSkambheneti, atra prastAvAdasya zaraH pradazyate, sa cASTAzI-1 vaitAdayasvatyadhike dve zate yojanAnAM kalAtrayaM ca 2883, asya ca karaNaM-dakSiNabharatArddhazare 2383 ityevaMrUpe vaitADhya-za rUpaM mU.12 pRthutve paJcAzad 50 yojanarUpe prakSipte yathoktaM mAnaM bhavati, Aha-dakSiNabharatArddhavadasyApi viSkambha eva zaro'stu, | maivaM, khaNDamaNDalakSetre AropitajyadhanurAkRtiH prAdurbhavati, tatra cAyAmaparijJAnAya jIvA parikSepaprakarSaparijJAnAya | dhanuHpRSThaM vyAsaprakarSaparijJAnAya zaraH, sa ca dhanuHpRSThamadhyamata evAsya bhavati, prastutagirezca kevalasya dhanurAkRterabhAvena dhanuHpRSThasyApyabhAvAt zaro'pi na sambhavati, tena dakSiNadhanuHpRSThena sahaivAsya dhanuHpRSThavattvamiti prAcyazaramizrita evAsya viSkambhaH zaro bhavati, anyathA zaravyatiriktasthAne nyUnAdhikatvena prakRSTavyAsaprApterevAnupapatterityalaM prasaGgena, idameva zarakaraNaM dakSiNavidehArddha yAvad bodhyam, evamuttarato'pi airAvatavaitAbyataH prArabhyottaravidehArddha yAvaditi / athAsya bAhe Aha-tassa bAha'tti tasya-vaitAbyasya bAhA-dakSiNottarAyatA vakrA AkAzapradezapaMktiH kA 'purathimapacarithameNaM'ti samAhArAt pUrvapazcimayorekaikA aSTAzItyadhikAni catvAri yojanazatAni poDaza caikonviNsh-10||72|| tibhAgAn yojanasya ekasyaikonaviMzatibhAgasya cArdha-ardhakalA, yojanasyASTatriMzattamaM bhAgamityarthaH, AyAmena-dairyeNa prajJatA, RjubAhAyAstu parvatamadhyavartimyAH pUrvAparAyatAyA mAnaM kSetravicArAdibhyo'kseya, atra karaNaM-vathA gurudha Jain Education interita For Private Persone Use Only
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ nuHpRSThAllaghudhanuHpRSThaM vizodhya zeSasyArdhe kRte bAhA, yathA gurudhanu:pRSThaM vaitAbyasatkaM kalArUpaM 204132, asmAladhudhanuHpRSThaM kalArUpaM 185555 zodhyate jAtaM 18577, arddha kRte kalAH 9288, tAsAmekonaviMzatyA bhAge yojanAni 488 kalAH 16 kalAI ceti, evaM yAvaddakSiNavidehArddhabAhA, evamuttarata airAvatavaitAbyabAhA yAvaduttaravidehArddhabAhA tAvadidaM karaNaM bhAvanIyaM, athAsya jIvAmAha-tassa jIve'tyAdi, tasya-vaitADhayasya jIvA 'uttareNe'tyAdi prAgvat, navaraM daza yojanasahasrANi sapta ca viMzAni-viMzatyadhikAni yojanazatAni dvAdaza caikonaviMzatibhAgAn yojanasyAyAmeneti, atra karaNabhAvanA yathA-pUrvoktakaraNakrameNa jambUdvIpavyAsaH kalArUpaH 19 zUnyaH 5, asmAdvaitADyazarakalAnAM 5475 zodhane jAtaM 1894525, asmin vaitAbyazara5475guNe jAtaM 10372524375, tasmin punazcaturguNe jAtaM 41490097500, eSa vaitAbyajIvAvargaH, asya mUle jAtaM chedarAziH407382, labdhaM kalAH | 203691, zeSaM kalAMzAH 74019, labdhakalAnAmekonaviMzatyA bhAge labdhAni yojanAni 10720 kalAH, zeSakalAMzAnAM ardhAbhyadhikatvAt , ardhAbhyadhike rUpaM deyamiti ekakalAkSepe jAtAH kalAH dvAdazeti 12 athAsya dhanuHpRSThamAha-tIse dhaNupuTuM dAhiNeNa miti, gatArthametat , navaraM daza yojanasahasrANi sapta ca tricatvAriMzAni-tricatvAriMzadadhikAni yojanazatAni paJcadaza caikonaviMzatibhAgAn yojanasyeti, atra karaNaM yathA vaitADhyeSuH kalArUpa:5475, asya vargaH 29975625, ayaM SaDguNaH 179853750, vaitADhyajIvAvargazca 41490097500 ubhayomIlane For Private Persone Only haw.jainelibrary.org
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 73 // Jain Education Internation | jAtaM 41669951250 eSa vaitADhyadhanuH pRSThavargaH asya mUle chedarAzi: 408264 labdhakalAH 204132 zeSaka| lAMzAH 77826 labdhakalAnAmekonaviMzatyA bhAge labdhaM yathoktaM mAnaM 10743, atha kiMviziSTo'sau vaitADhya | ityAha- 'ruage' tyAdi, rucakaM - grIvAbharaNabhedaH tatsaMsthAnasaMsthitaH sarvAtmanA rajatamayaH 'acche' tyAdipadakadambakaM prAgvat, ubhayoH pArzvayordakSiNataH uttaratazca dvAbhyAM padmavaravedikAbhyAM dvAbhyAM ca vanakhaNDAbhyAM sarvataH samantAt saMparikSiptaH atra yatpadmavaravedikAdvayaM tatpUrvAparato jagatyA ruddhatvAnniravakAzatvenaikIbhavanAsambhavAt, anyathA 'sabao samaMtA saMparikkhitte 'ti vacanenaikaiva syAditi, 'tAo Namiti, sarva gatArthaM, navaraM parvatasamikA AyAmena, vaitADhyasamAnA AyAmenetyarthaH, athaitadgataguhAdvayaprarUpaNAyAha - ' veyaddhassa NamityAdi, vaitADhyasya parvatasya 'puracchimapacacchimeNaM'ti, atra sUtre pUrvasyA dizaH pUjyatvAt ArSatvAdvA puracchimetizabdasya prAnipAte'pi pazcimAyAM pUrvasyAmiti vyAkhyeyaM, atra granthe granthAntare ca pazcimAyAM tamisraguhAyAH pUrvasyAM ca khaNDaprapAtaguhAyAH abhidhAnAt, dve guhe prajJapte, prAkRtazailyA ca bahuvacanaM, uttaradakSiNayorAyate, etAvatA ya eva vaitADhyasya viSkambhaH sa evAnayorAyAma iti bhAvaH, prAcInapratIcInavistIrNe ityAdyarthato vyaktaM, atra ca umAkhAtivAcakakRtajambUdvIpasamAsaprakaraNe guhAyA vijayadvArapramANadvAretivizeSaNadarzanAt caturyojanavistRtadvArA ityapi vizeSaNaM jJeyaM, vajramayakapATAbhyAmavaghATite, AcchAdite ityarthaH ete ca dve api cakravarttikAlavarja dakSiNapArzve uttarapArzve ca pratyekaM sadA 1vakSaskAre vaitADhyavaMrNanaM sU.12 // 73 //
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ sammIlitavajramayakapATayugale syAtAM, ata eva yamalAni-samasthitAni yugalAni-dvayarUpANi ghanAni-nizchidrANi kapATAni taiH duSpraveze, tathA nityaM andhakAratamina, dvau tulyAe~ prakarSaparAviti prakRSTAndhakAraM yayoste tathA, vize-| | SaNadvArA atrArthe hetumAha-vyapagataM grahacandrasUryanakSatrANAM jyotiryataH sa etAdRzaH panthA yayoste tathA, athavA vyapa|gatA grahAdInAM jyotiSazca-agneH prabhA yayoste tathA yAvatpratirUpe, atra yAvatkaraNAt 'pAsAIyA' ityAdi vizeSaNa-1|| trayaM 'acchAo' ityAdIni vA vizeSaNAni yathAsambhavaM jJeyAni, te guhe nAmato darzayati, tadyathA-'tamisrA guhA caiva khaNDaprapAtA guhA caiva' caivazabdau dvayostulyakakSatAdyotanAau~, tena pazcimabhAgavartinI tamisrA pUrvabhAgavartinI khaNDaprapAtA, ime dve api samasvarUpe veditavye iti, 'tattha Na'mityAdi, sarvametad vijayadevasamagamakamiti vyAkhyAtaprAyaM, navaraM kRtamAlakastamisrAdhipatiH nRttamAlakaH khaNDaprapAtAdhipatiriti / athAtra zreNiprarUpaNAyAha-'tesiNaM | vaNasaMDANa'mityAdi, tayorvatAbyobhayapArzvavartinobhUmigatayorvanakhaNDayorbahusamaramaNIyAd bhUmibhAgAdUrva vaitAbya-MS | girerubhayoH pArzvayordaza daza yojanAnyutpatya-gatvA atra dve vidyAdharazreNyau-vidyAdharANAmAzrayabhUte prajJapte, ekA || dakSiNabhAge ekA cottarabhAge ityarthaH, prAgaparAyate udagdakSiNavistIrNe, ubhe api viSkambhena daza 2 yojanAni, ata eva prathamamekhalAyAM vaitAbyaviSkambhastriMzadyojanAni, parvatasamike AyAmena, vaitAbyavadime api pUrvAparodadhispRSTe ityarthaH, tathA pratyekamubhayoH pArzvayoH dvAbhyAM padmavaravedikAbhyAM dvAbhyAM ca vanakhaNDAbhyAM saMparikSipte, evame Jan Education For Private Person Use Only wop.jainelibrary.org
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 74 // Jain Education Int kaikasyAM zreNyAM dve padmavaravedike dve ca vanakhaNDe ityubhayoH zreNyormIlane catasraH padmavara vedikAzcatvAri vanakhaNDAnIti " jJeyaM, saMvAdI cAyamarthaH zrImalayagirikRtabRhat kSetrasamAsavRttyA, tathA ca tatroktam - " ekaikA ca zreNirubhayapArzvavarttibhyAM vaitADhyapramANAyAmAbhyAM dvAbhyAM 2 padmavaravedikAbhyAM dvAbhyAM 2 vanakhaNDAbhyAM samantataH parikSipte"ti, zeSaM sUtraM gatArthamiti, atha tayoH zreNyoH svarUpaM pRcchati - ' vijAhare' tyAdi gatArthaM, navaraM atra bahuSvAdarzeSu 'nANAmaNipaMcavaNNehiM maNIhiM' iti pATho na dRzyate, paraM rAjapraznIyasUtra vRttyoISTatvAt saGgatatvAcca 'nANAvihapaMcavaNNehiM maNIhiM taNehiM' iti pATho likhito'stIti bodhyaM, adhobhayazreNyornagarasaGkhyAmAha - ' tattha NaM dAhiNillAe' ityAdi, tatra| tayoH zreNyormadhye dakSiNasyAM vidyAdharazreNyAM gaganavallabhapramukhAH paMcAzadvidyAdharanagarAvAsAH prajJaptAH, 'vyAkhyAto vizeSapratipattiriti tena nagarAvAsA rAjadhAnIrUpA jJeyAH, svasvadezapratibaddhAH, yadAha - "te' dasayojaNapihule hiM seDhIsu jammuttarAsu sajaNavayA / girivaradIhAsu kamA khayarapurA paNNa saTThI yA // 1 // " iti, uttarasyAM vidyAdharazreNyAM | rathanUpuracakravAlapramukhAH SaSTirvidyAdharanagarAvAsAH prajJaptAH, dakSiNazreNeH sakAzAdasyA adhikadIrghatvAt, RSabhacaritrAdau tu dakSiNazreNyAM rathanupUracakravAlaM uttarazreNyAM gaganavallabhamukkaM tattvaM tu sAtizayazrutadharagamyaM, anayormukhyatA ca zreNyadhiparAjadhAnItveneti, 'evamevetyuktanyAyenaiva saha pUrveNa yadaparaM tat sapUrvAparaM saMkhyAnaM tena dakSiNasyA1 tAni dazayojanapRthaktvayoH zreNyoryAmyetarayoH sajanapadAni / girivaradIrghayoH kramAt khacarapurANi paMcAzat SaSTiH // 1 // 9 vakSaskAre vaitAnyavarNanaM sU. 12 // 74 // Mainelibrary.org
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ muttarasyAM ca vidyAdharazreNyAmekaM dazottaraM vidyAdharanagarAvAsazataM bhavatIti AkhyAtaM mayA anyaizca tIrthakarairiti,zreNiddhayagatapaMcAzatSaSTisaGkalane yathoktasaMkhyAbhavanAdeSAM ca dazottarazatasaMkhyAnagarANAM nAmAni zrIhemAcAryakRtazrIRSabhadevacaritrAdavagantavyAnIti, 'te vijAharetyAdi, tAni vidyAdharanagarANi RddhAni-bhavanAdibhivRddhimupagatAni stimitAni-nirbhayatvena sthirANi samRddhAni-dhanadhAnyAdiyuktAni tataH padatrayasya karmadhArayaH, tathA pramuditA-hRSTAH pramodavastUnAM sadbhAvAjanA-nagarIvAstavyalokA jAnapadAzca-janapadabhavAstatrAyAtAH santo yeSu tAni tathA, yAvatkaraNAt sarvo'pi prathamopAGgagatazcampAvarNako grAhyaH(sU.1), sa ca vistarabhayAnneha likhyate, atha kiyatparyantaH sa grAhya ityAha-'pa DirUvA'iti pratirUpANi-prativiziSTaM-asAdhAraNaM rUpaM-AkAro yeSAM tAni tathA teSu, Namiti prAgvat , vidyaadhr|| nagareSu vidyAdhararAjAnaH parivasanti, atra samAsAntavidheranityatvAnnAdantatA, kathaMbhUtAste ityAha-mahAhimavAn| haimavatakSetrasyottarataH sImAkArI varSadharaparvataH malayaH-parvatavizeSaH supratIto mandaro-meruH mAhendraH-parvatavizeSaH, zako vAte iva sArAH-pradhAnAH, rAyavaNNao bhANiyaghotti, atrApi sarvaH prathamopAGgagato rAjavarNako bhaNitavya (sU.6) iti 'vijAharaseDhI Namiti sUtraM gatArtha, athAtraiva vartamAnAmAbhiyogazreNiM nirUpayati-'tAsi (su) Na'mityAdi, tayorvidyAdharazreNyorbahusamaramaNIyAdbhUmibhAgAd vaitAbyasya parvatasyobhayoH pArzvayordaza daza yojanAnyUrdhvamutpatya atra 8 dve A-samantAt Abhimukhyena yujyante-preSyakarmaNi vyApAryante ityAbhiyogyAH-zakalokapAlapreSyakarmakAriNo essaekseeeeeeeeeeeeeeeee Jan Education in For Private Personal Use Only Odiainelibrary.org
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU ||| vyantaravizeSAsteSAmAvAsabhUte zreNyau-AbhiyogyazreNyau prajJapte, zeSaM gatArtha, navaraM 'vaNNao doNhavi'tti dvayorapi dvIpazA- jAtyapekSayA padmavaravedikAvanakhaNDayorvarNako vAcya iti zeSaH, tathA 'pavayasamiyAo AyAmeNaM'ti parvatasamikA-18| vaitAbyavanticandrIzcatasro'pi padmavaravedikA AyAmena-dairyeNa, atra tatsambandhAni vanakhaNDAnyapi parvatasamAnyAyAmeneti bodhyaM, 4 // NenaM sU.12 yA vRttiH | "Abhioge'tyAdi, prAgadhastanasUtre jagatI padmavaravedikA samabhUbhAgamaNitRNavarNAdikaM vyantaradevadevIkrIDAdikaM ca 8 // 75 // yenaiva gamena vyAvarNitaM sa evAtra gama iti na punarvyAkhyAyate, 'tAsi Na'mityAdi, tAsu AbhiyogyazreNiSu zakrasya AsanavizeSasyAdhiSThAtA zakrastasya dakSiNA lokAdhipaterityarthaH, devendrasya-devAnAM madhye paramaizvaryayuktasya devarAjJaHdeveSu kAntyAdiguNairadhikaM rAjamAnasya somaH-pUrvadikpAlo yamo-dakSiNadikpAlo varuNaH-pazcimadikpAlo vaizramaNaH-uttaradipAlasteSAM kAyo-nikAya AzrayaNIyatvena yeSAM te tathA teSAM, zakrasambandhisomAdidikpAlaparivArabhUtAnAmityarthaH, AbhiyogyAnAM devAnAM bahUni bhavanAni prajJaptAni, tAni, sUtre puMstvanirdezaH prAkRtatvAt, Namiti prAgvat, bharvanAni bahirvRttAni-bahirvRttAkArANi antaH caturasrANi-samacaturasrANi 'vaNNao'tti atra bhavanAnAM | varNako vAcyaH, sa ca kiMparyanta ityAha-'jAva accharagaNasaMghavikiNNa'tti, tato'pi kiyatparyanta ityAha-'jAva paDirUvatti,sa ca prajJApanAsthAnAkhya(sU.46)dvitIyapadoktaH, yathA-'ahe pukkharakaNNiAsaMThANasaMThiyA ukkiNNaMtaraviulaga-1 bhIrakhAyaparihA pAgAradyAlayakavADatoraNapaDiduvAradesabhAgA jaMtasayagghimusalamusuMDhiparivAriA aujjhA sayAjayA // 75 Jan Education in Inal For Private & Personal use only w inelibrary.org
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ sayAguttA aDayAlakoTagaraiA aDayAlakayavaNamAlA khemA sivA kiMkarAmaradaMDovarakkhiA lAulloiamahiA gosIsasarasarattacaMdaNadaddara(diNNa)paMcaMgulitalA uvaciacaMdaNakalasA caMdaNaghaDasukayatoraNapaDiduvAradesabhAgA AsattosattaviulavaTTavagdhAriyamalladAmakalAvA paMcavaNNasarasasurahimukkapupphapuMjovayArakaliyA kAlAgurupavarakuMdurukkaturukkadhUvamaghamaghetagaMdhuduAbhirAmA sugaMdhavaragaMdhiA gaMdhavaTTibhUyA accharagaNasaMghasaMvikiNNA divatuDiyasaddasaMpaNadiA sabarayaNAmayA | acchA saNhA laNhA ghaTTA maTThA nIrayA NimmalA NippaMkA NikaMkaDacchAyA sappahA samarIiA saujjoA pAsAdIyA darisaNijjA abhirUvA paDirUva'tti, atra vyAkhyA-adhastanabhAge puSkarakarNikAsaMsthAnasaMsthitAni tathA utkIrNamivotkIrNa atIva vyaktamityarthaH utkIrNamantaraM yAsAM khAtaparikhANAM tA utkIrNAntarAH, kimuktaM bhavati ?-khAtAnAM ca | parikhANAM ca spaSTavaiviktyonmIlanArthamapAntarAle mahatI pAlI samastIti utkIrNAntarAH, vipulA-vistIrNA gambhI-18 rA-alabdhamadhyabhAgAH khAtaparikhA yeSAM bhavanAnAM paritastAni tathA, khAtaparikhANAmayaM vizeSaH-parikhA upari vizAlA adhaH saGkacitA khAtaM tUbhayatrApi samamiti, tathA prAkAreSu-vapreSu pratibhavanaM aTTAlakA:-prakArasyoparivAzrayavizeSAH kapATAni-pratolIdvArasatkAni, etena pratolyaH sarvatra sUcitAH, anyathA kapATAnAmasambhavAt , toraNAnipratolIdvAreSu prasiddhAni pratidvArANi-mUladvArApAntarAlavartilaghudvArANi etadrUpA dezabhAgA-dezavizeSA yeSu tAni tathA, yantrANi nAnAvidhAni zatanyo-mahAyaSTayo mahAzilA vA yA upariSTAt pAtitAH satyaH puruSANAM zatAni Aviainelibrary.org Jain Education a For Private & Personal use only l
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU-18 nantIti, musalAni-pratItAni muSaNvyaH-zastravizeSAstaiH parivAritAni-samantato veSTitAni, ata evAyodhyAni-18| vakSaskAre dvIpazA- paryoddhamazakyAni ayodhyatvAdeva 'sadAjayAni' sadA-sarvakAlaM jayo yeSu tAni sadAjayAni, sarvakAlaM jayavantIti vaitAbyavanticandrAbhAvaH, tathA sadA-sarvakAlaM guptAni praharaNaiH puruSaizca yoddhRbhiH sarvato nirantaraparivAritatayA pareSAmasahamAnAnAM manAga rNanaM sU.12 yA vRttiH pi pravezAsambhavAt , tathA aSTacatvAriMzadbhedabhinnavicchittikalitAH koSThakA:-apavarakA racitAH-svayameva racanA prAptA // 76 // yeSu tAni tathA, sukhAdidarzanAt pAkSiko niSThAntasya paranipAtaH, tathA aSTacatvAriMzadbhedabhinnavicchittayaH kRtA vana mAlA yeSu tAni tathA, anye tvabhidadhati-aDayAla iti dezIzabdaH prazaMsAvAcI, tato'yamarthaH-prazastakoSThakaracitAni prazastakRtavanamAlAnIti, tathA kSemANi-parakRtopadravarahitAni zivAni-sadA maGgalopetAni, tathA kiGkarAH-kiGkarabhUtA ye'marAstaiH daNDaiH kRtvoparakSitAni, sarvataH samantato'parakSitAni, tathA lAiamiva lAiaM-chagaNAdinA bhUmerupalepanamiva 'ulloiA' ulloiyamiva ulloiaM ca seTikAdinA kuDyAdiSu dhavalanamiva tAbhyAM mahitAnIva-pUjitAnIva, tathA SI gozIrSeNa-candanavizeSeNa sarasena-raktacandanena ca daIreNa-bahalena dardarAbhidhAnAdrijAtazrIkhaNDena vA dattA:-nyastAH paJcAGgulayastalA-hastakA yeSu tAni tathA, upacitA-nivezitA vaMdanakalazA-mAGgalyaghaTA yeSu tAni tathA, vandana IS // 76 // ghaTaiH-mAGgalyakalazaiH sukRtAni-suSTu kRtAni zobhanAnItyarthaH yAni toraNAni tAni pratidvAradezabhAga-dvAradezabhAge2 yeSu tAni tathA, dezabhAgAzca dezA eva, tathA Asakto bhUmau laga utsaktazca-upari lagno vipula:-ativistINoM vRttaH JanEducation into For Private Personal use only
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inte atinicitatayA varculo vagghAriatti- pralambito mAlyadAmakalApaH- puSpamAlAsamUho yeSu tAni tathA, paJcavarNAH sarasAH surabhayo ye muktAH - karapreritAH puSpapuJjAstairya upacAra: - pUjA bhUmestena kalitAni, 'kAlAgaru' ityAdi vizeSaNatrayaM prAgvat, apsarogaNAnAM saMghaH - samudAyaH tena samyag - ramaNIyatayA vikIrNAni - vyAptAni, tathA divyAnAM truTitAnAM| AtodyAnAM ye zabdAstaiH samyak - zrotRmanohAritayA prakarSeNa - sarvakAlaM naditAni - zabdavanti 'savarayaNAmayA' ityAdi padAni prAgvat, 'tattha Na' mityAdi, gatArthametat / atha vaitADhyasya zikharatalamAha - 'tAsi Na' mityAdi, tayo:| abhiyogya zreNyorbahusamaramaNIyAdbhUmibhAgAdvaitAnyasya parvatasyobhayoH pArzvayoH paJca paJca yojanAnyUrddhamutpatya- gatvA | atrAntare vaitADhyasya parvatasya zikharatalaM prajJaptaM, 'pAINe' tyAdi prAgvat, tacca zikharatalaM ekayA padmavaravedikayA tatpariveSTakabhUtena caikena vanakhaNDena sarvataH samantAt saMparikSiptaM, ayaM bhAvaH - yathA jagatI madhyabhAge padmavara vedikai kaiva | jagatIM dikSu vidikSu veSTayitvA sthitA tatheyamapi sarvataH zikharatalaM paryante veSTayitvA sthitA, parameSA AyatacaturasrAkArazikharatalasaMsthitatvenAya tacaturasrA boddhavyA, ata evaikasaMkhyAkA, tatparato bahirvartti vanakhaNDamapyekaM, na tu vaitADhya - | mUlagatapadmavara vedikAvane iva dakSiNottaravibhAgena dvayarUpe iti, zrImalayagiripAdAstu kSetravicAra bRhadvRttau " tanmadhye | padmavara vediko bhayapArzvayorvanakhaNDA" vityAhuH, pramANaM- viSkambhAyAmaviSayaM, varNakazca dvayorapi padmavaravedikAvanakhaNDayoH, prAgvadbhaNitavya ityadhyAhAryaM, atha zikharatalasya svarUpaM pRcchati - 'veaddhassa Na' mityAdi, etatsarvaM jagatIgata jainelibrary.org
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ vakSaskAre siddhAyatanavarNanaM sU. 13 zrIjambU- 1 padmavaravedikAyA vanakhaNDabhUmibhAgavad vyAkhyeyaM, athAsya kUTavaktavyatA pRcchati-'jaMbuddIve 'mityAdi, jambUdvIpe dvIpazA- Namiti vAkyAlaGkAre bhadanta! dvIpe bharate varSe vaitADhyaparvate kati kUTAni prajJaptAni ?, bhagavAnAha-gautama! nava kUnticandrI TAni prajJaptAni, tadyathA-siddhAni-zAzvatAni siddhAnAM vA-zAzvatInAmahatpratimAnAmAyatanaM-sthAnaM siddhAyatanaM tadA-1 yA vRttiH dhArabhUtaM kUTaM siddhAyatanakUTa, dakSiNArddhabharatanAmnA devasya nivAsabhUtaM kUTaM dakSiNArddhabharatakUTa, khnnddprpaatguhaadhipde||77|| vanivAsabhUtaM kUTaM khaNDaprapAtaguhAkUTa, mANibhadranAmno devasya nivAsabhUtaM kUTaM mANibhadrakUTa, vaitAdayanAnno devasya nivAsabhUtaM kUTaM vaitAbyakUTa, pUrNabhadranAmno devasya nivAsabhUtaM kUTaM pUrNabhadrakUTa, anyatra mANibhadrakUTAdanantaraM pUrNa bhadrakUTaM dRzyate, tamisraguhAdhipadevasya nivAsabhUtaM kUTaM tamisraguhAkUTa, uttarArddhabharatanAno devasya nivAsabhUtaM kUTa || uttarArddhabharatakUTa, vaizramaNalokapAlanivAsabhUtaM kUTaM vaizramaNakUTa, sarvatra madhyapadalopI smaasH| atha 'yathoddezaM nirdeza' iti prathamasiddhAyatanakUTasthAnapraznamAha kahiNaM bhaMte! jaMbuddIve dIve bhArahe vAse veaddhapavae siddhAyataNakUDe NAmaM kUDe paNNatte?, go0 ! puracchimalavaNasamuhassa paJcacchimeNaM dAhiNaddhabharahakUDassa puracchimeNaM ettha NaM jaMbuddIve dIve bhArahe vAse veaddhe pavae siddhAyataNakUDe NAmaM kUDe paNNatte, cha sakosAI joaNAI uddhaM uccatteNaM mUle cha sakosAI joaNAI vikkhaMbheNaM majjhe desUNAI paMca joaNAI vikhaMbheNaM uvari sAiregAI tiNNi joaNAI vikkhaMbheNaM mUle desUNAI bAbIsaM joaNAI parikvevaNaM majhe desUNAI paNNarasa joaNAI parikkhevaNaM uvari 500020209999002929 Jain Education For Private Personal use only Enabrary.org
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAiregAI Nava joaNAI parikkheveNaM, mUle vicchiNNe majjhe saMkhitte uppiM taNue gopucchasaMThANasaMThie, sabarayaNAmae acche sacche jAva paDive / se NaM egAe paumavaraveiyAe egeNa ya vaNasaMDeNaM sabao samatA saMparikhitte, pamANaM vaNNao dohaMpi, siddhAyataNakUDassa NaM upi bahusamaramaNijje bhUmibhAge paNNatte, se jahANAmae AliMgapukkharei vA jAva vANamaMtarA devA ya jAva vihati / tassa NaM bahusamaramaNijjassa bhUmibhAgassa bahumajjhadesabhAge ettha NaM mahaM ege siddhAyayaNe paNNatte kosaM AyAmeNaM addhakosaM vikkhaMbheNaM desUNaM kosaM uddhaM uccatteNaM aNegakhaMbhasayasanniviTThe khaMbhuggayasukayava iraveiAtoraNavararaiasAlabhaMjiasusiliDavisiTThalaTThasaMThiapasatthaveruliavimalakhaMbhe NANAmaNirayaNakhaciaujjala bahusama suvibhattabhUmibhAge IhAmigAusabhaturagaNarama gara vihagavAlagakinnararurusarabhacamarakuMjaravaNalayajAvapaDamalayabhatticitte kaMcaNamaNirayaNathUmiyAe NANAvihapaMca0 vaNNao ghaMTApaDAgaparimaMDiaggasihare dhavale marIikavayaM viNimmuaMte lAulloiamahie jAva sayA, tassa NaM siddhAyataNassa tidisiM tao dvArA paNNattA, te NaM dvArA paMcadhaNusayAI uddhaM uccatteNaM addhAijjAI dhaNusayAI vikkhaMbheNaM tAvaiyaM ceva paveseNaM seAvarakaNagadhUbhiAgA dAravaNNao jAva vaNamAlA, tassa NaM siddhAyayaNassa aMto bahusamaramaNije bhUmibhAge paNNatte se jahANAmae AliMgapukkharei vA jAva tassa NaM siddhAyayaNassa NaM bahusamaramaNijjarasa bhUmibhAgassa bahumajjhadesabhAe ettha NaM mahaM ege devacchaMdae paNNatte paMcadhaNusayAI AyAmavikkhaMbheNaM sAiregAI paMca dhaNusayAI uddhaM uccatteNaM sabarayaNAmae, ettha NaM aTThasayaM jiNapaDimANaM jiNussaheppamANamittANaM saMnikkhittaM ciTThai evaM jAva dhUvakaDucchugA / ( sUtram 13 ) 'kahi 'mityAdi kaNThyam, navaraM dakSiNArddhabharatakUTaM hyasmAtpazcimadigvattIti tataH pUrveNeti taccoccatvAdinA
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH 11 12 11 Jain Education Inte kiyatpramANamityAha - 'cha sakosAI' ityAdi, sakrozAni SaD yojanAnyUvoMccatvena mUle sakrozAni SaT yojanAni viSkambhena madhye dezonAni paJca yojanAni, sapAdakrozanyUnAni paJca yojanAnItyarthaH, viSkambhena, upari sAtirekANi trINi yojanAni, arddhakozAdhikAni trINi yojanAnItyarthaH, viSkambheneti, athAsya zikharAdadhogamanena vivakSitasthAne pRthutvajJAnAya karaNamucyate - zikharAdavapatya yAvadyojanAdikamatikrAntaM tAvatpramANe yojanAdike dvikena bhakte kUTotsedhA| rddhayukte ca yajjAyate tadiSTasthAne viSkambhaH, tathAhi - zikharAt kila trINi yojanAni krozArddhAdhikAnyavatIrNaH, tato yojanatrayasya krozArddhAdhikasya dvikena bhAge labdhAH SaT krozAH krozasya ca pAdaH, kUTotsedhazca sakrozAni SaD yojanAni, asyArddha yojanatrayI krozArddhAdhikA, asmiMzca pUrvarAzau prakSipte jAtAni sapAdakrozonAni paJca yojanAni, iyAn madhyadeze viSkambhaH evamanyatrApi pradeze bhAvanIyaM / tathA mUlAdUrdhvagamane iSTasthAne viSkambhaparijJAnAya karaNamidaM - mUlAdatikrAntayojanAdike dvikena bhakte labdhaM mUlavyAsAcchodhyate'vaziSTamiSTasthAne viSkambhaH, tathAhi - mUlAt trINi yojanAni zArddhAdhikAni UrdhvaM gataH, asya dvikena bhAge labdhAH 6 krozAH krozasya ca pAdaH, etAvAn mUlavyAsAt zodhyate, zeSaM paJca yojanAni sapAdakrozonAni, iyAn madhyabhAge viSkambhaH, evamanyatrApi pradeze bhAvyaM, ime cArohAvarohakaraNe zeSeSu vaitADhyakUTeSu paJcazatikeSu himavadAdikUTeSu sahasrAGkeSu ca harissahAdikUTeSu aSTayojanikeSu ca RSabhakUTeSvavatAraNIye, vAcanAntarokamAnApekSayA tu RSabhakUTeSu karaNaM jagatIvaditi / asya ca 1 vakSaskAre | siddhAyatanavarNanaM sU. 13 // 78 // jainelibrary.org
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jambU. 14 | padmavaraMvedikAdivarNanAyAha -- ' se Na' mityAdi vyaktaM, atha siddhAyatanakUTasyopari bhUbhAgavarNanAyAha - 'siddhAyataNa' | ityAdi prAgvat, athAtra jinagRhavarNanAyAha - 'tassa Na' mityAdi, tasya - bahusamaramaNIyasya bhUmibhAgasya bahumadhya| dezabhAge atra mahadekaM siddhAnAM - zAzvatInAmarhatpratimAnAmAyatanaM sthAnaM caityamityarthaH prajJaptaM krozamAyAmenArddhakrozaM viSkambhena dezonaM krozamUvoccatvena, dezazcAtra SaSTyadhikapaJcazatadhanUrUpa iti, yata uktaM vIraMjayaseharetyAdikSetravicA| rasya vRttau - 'tANuvari ceharA dahadevIbhavaNatulaparimANA' ityasyA gAthAyA vyAkhyAne "teSAM vaitADhyakUTAnAmupari caityagRhANi drahadevIbhavanatulyaparimANAni varttante, yathA zrIgRhaM krozaikadIrghaM krozArddhavistAraM catvAriMzadadhikacaturdazazatadhanurucca "miti, tathA anekeSu stambhazateSu saMniviSTaM, tadAdhArakatvena sthitamityarthaH, tathA stambheSu ugatA - saMsthitA. sukRteva sukRtA nipuNazilpiraciteveti bhAvaH tataH padadvayasya karmadhArayaH, tAdRzI vajravedikA - dvArazuNDikopari va| jraralamayI vedikA toraNaM ca stambhodgatasukRtaM yatra tattathA, tathA varAH - pradhAnA ratidA-nayanamanaHsukhakAriNyaH sAlabhaMjikA yeSu te tathA muzliSTaM sambaddhaM viziSTaM pradhAnaM laSTaM - manojJaM saMsthitaM saMsthAnaM yeSAM te tathA tataH padadvayakarmadhAraye tAdRzAH prazastAH - prazaMsAspadIbhUtA vaiDUryavimalastambhA yatra tattathA tataH pUrvapadena karmadhArayaH, tathA nAnAma| NiratnAni khacitAni yatra sa nAnAmaNiratnakhacitaH, niSThAntasya paranipAtaH bhAryAdidarzanAt, tAdRza ujvalo -nirmalo bahusamaH - atyantasamaH suvibhako bhUmibhAgo yatra tattathA, 'IhAmige' tyAdi prAgvat vyAkhyeyaM, navaraM marIcikavacaM - kira wjainelibrary.org
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ CCCRA zrIjambU AO dvIpazAnticandrIyA vRttiH // 79 // eeeeeeeeeace NajAlaparikSepaM vinirmakhat, tathA lAidaM nAma yajUmeomayAdinA upalepanaM ulloi-kukhyAnAM mAlasya ca sevikA-sA dibhiH samaSTIkaraNaM lAulloi tAbhyAmiva mahitaM-pUjitaM lAulloiamahiaM, yathA gomayAdinopapaliptaM seTikAdinAmiDAyana 18 vakSaskAre ca dhavalIkataM yada gRhAdi sazrIkaM bhavati tathedamapIti bhAvaH, tathA 'jAvajhayA' iti atra yAvatkaraNAta vakSya- nakUTavaNena mANayamikArAjadhAnIprakaraNagatasiddhAnyatanavarNake'tidiSTaH sudhamosabhAgamo vAcyo, yAvatsiddhAyatanopari dhvajA sU.30 upavarNitA bhavanti, yadyapyatra yAvatpadagrAhye dvAravarNakapratimAvarNakadhUpakaDucchAdikaM sarvamantarbhavati tathApi sthAnAzUnyatArtha kizcit sUtre darzayati-tassa NaM siddhAyataNassa' ityAdi, tasya-siddhAyatanasya tisRNAM dizAM samAhAra-31 vidik tasmin , anusvAraH prAkRtatvAt , pUrvadakSiNottaravibhAgeSu trINi dvArANi prajJaptAni, tAni dvArANi paJcadhanu:zatAnyUrvoccatvena ardhatRtIyAni dhanuHzatAni viSkambhena, tAvanmAtrameva pravezena, arddhatRtIyAni dhanu zatAnItyarthaH, 'seA varakaNagathUbhiAgA' itipadopalakSito dvAravarNako mantavyo vijayadvAravad yAvaddhanamAlAvarNanam / atraiva bhUbhAgavarNanAyAha-'tassa ma' mityAdi sugama, siddhAyayaNassa' ityAdi, tasya bahusamaramaNIyasya bhUmibhAgasya bahumadhyadezabhAge atra mahAneko devacchandako-devopavezasthAnaM prajJaptaH, atrAnuktApi AyAmaviSkambhAbhyAM devacchandakasamAnA // 79 // uccastvena tu tadarddhamAnA maNipIThikA sambhAvyate, anyatra rAjapraznIyAdiSu devacchandakAdhikAre tathAvidhamaNipI| ThikAyA darzanAt yathA sUryAbhavimAne 'tassa NaM siddhAyataNassa bahumajjhadesabhAe ettha NaM mahaM egA maNipeDhiyA paNNatA M Jain Education w For Private Personal Use Only a l .jainelibrary.org MOI
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ solasajoSaNAI AyAmavikkhaMbheNaM aTTa joaNAI uccattaNa ti, tathA vijayArAjadhAnyAmapi tassa NaM siddhAyayaNassa bahumajjhadesabhAe, ettha NaM mahaM egA maNipeDhiA paNNattA do joaNAI AyAmavikkhaMbheNaM joaNaM bAhalleNaM sabamaNi18| mayA acchA jAva paDirUvA' iti, sa ca devacchandakaH paJcadhanuHzatAnyAyAmaviSkambhAbhyAM sAtirekANi sAdhikAni paJcadhanuHzatAnyUrvoccatvena sarvAtmanA ratnamayaH, tatra devacchandake'STazataM-aSTottaraM zataM jinapratimAnAM jinotsedhapramANamAtrANAM-jinotsedhaH-tIrthakarazarIrocchrAyaH, tasya ca pramANaM utkRSTataH paJcadhanuHzatAtmakaM jaghanyataH saptahastAtmaka iha ca paJcadhanu zatAtmakaM gRhyate, tadeva mAtrA-pramANaM yAsAM tAstathA tAsAM, tathA jagatsvAbhAvyAt , devacchandakasya caturdiA pratyekaM saptaviMzatibhAvena sannikSiptaM tiSThati, nanu padmavaravedikAdaya iva zAzvatabhAvarUpA jinapratimA bhavantu, paraM pratiSThitatvAbhAvena tAsAmArAdhyatvaM kathamiti cet, ucyate, zAzvatabhAvA iva zAzvatabhAvadharmA api sahajasiddhA eva bhavanti, tena zAzvatapratimA iva zAzvatapratimAdharmA api pratiSThitatvArAdhyatvAdayaH sahajasiddhA eveti, kiN|| 1tatra jinotsedho jaghanyataH sapta hastAH utkarSataH paJca dhanuHzatAni, paramiha tiryaglokavartitvena paJcadhanuHzatAnAmityarthaH, yaduktaM "tatthussehaMgulao sattakarA uddaloaahaloe / sAsayapaDimA baMde paNadhaNusayamANa tiriloe // 1 // " iti, yattu rAjapraznIyopAMgavRttau sUryAbhavimAne jinapratimAnAmutsedhamadhikRtya iha tu paMcadhanuHzatAni saMbhAvyante iti bhaNitaM tatra sUkSmadRzAM paryAlocanAyAH saMbhAvanAyA api saMbhAvanaiva vijRmbhate, paryAlocanAtveva-devAnAM bhavadhAraNIyazarIreNa || tAhAtimAnAM pUjAkaraNAdAvasaMgatamivAbhAti, na caivaM tiryagloke'pi samAna, yato devAnAM vaikriyazarIreNa manujAnAM ca bharatAdikAritajinapratimApUjane taducitapramANavataiva zarIreNa nAsaMgatigandho'pi, (ubhayatrApi vaikriyakRtirastyeva, tiryagloke vidyAdharANAM sAtizayatvAna kSatiH) (hIra. vRttau) S9999999999 / Jain Education international For Private Personal Use Only law.jainelibrary.org
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 80 // Jain Education In | pratiSThApanAntara vicAraNa :, tataH zAzvatapratimAsu sahajasiddha mevArAdhyatvamiti na kiJcidanupapannamiti, atra pratimAnAM utsedhAGgulamAnena paJcadhanuH zatapramANAnAM pramANAGgulamAnena pazcadhanuH zatAyAmaviSkambhe devacchandake'navakAzacintA na | vidheyeti, atra pratimAvarNakasUtraM evaM - 'jAva dhUvakaDucchugA' iti sUtreNa sUcitaM jIvAbhigamAdyuktamavaseyaM taccedam'tAsi NaM jiNapaDimANaM ayameyArUve vaNNAvAse paNNatte, taMjahA-tavaNijjamayA hatthatalapAyatalA aMkAmayAI NakkhAI aMtolo hiyakkhapaDisegAI kaNagAmayA pAyA kaNagAmayA gupphA kaNagAmaIo jaMghAo kaNagAmayA jANU kaNagAmayA UrU kaNagAmaIo gAyalaTThIo riTThAmae maMsU tavaNijjamaIo NAbhIo riTThAmaIo romarAIo tavaNijjamayA cuccuA tavaNijjamayA sirivacchA kaNagamaIo bAhAo kaNagAmaIo gIvAo silappavAlamayA uTThA phalihAmayA daMtA tavaNijjamaIo jIhAo tavaNijjamayA tAluA kaNagamaIo NAsigAo aMtolohiakkhapaDisegAo | aMkAmayAI acchINi aMtolohiakkhapaDisegAI pulagAmaIo diTThIo riTThAmaIo tAragAo riTThAmayAI acchi - pattAI riTThAmaIo bhamuhAo kaNagAmayA kavolA kaNagAmayA savaNA kaNagAmaIo NiDAlapaTTiyAo bairAmaIo sIsaghaDIo tavaNijjamaIo kesaMtakesabhUmio riTThAmayA uvarimuddhayA, tAsi NaM jiNaparimANaM - piTThao patteyaM 2 chattadhArapaDimA paNNattA, tAo NaM chattadhArapaDimAo himarayaya kuMdiMduSpagAsAI sakoraMTamaladAmAI dhavalAI AyavatAI salIlaM ohAremANIo ciTThati, tAsi NaM jiNapaDimANaM ubhaopAsiM paceaM 2 do do cAmaradhArapaDimAo 1 vakSaskAre siddhAyatanakUTavarNanaM sU. 30 // 80 // jainelibrary.org
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNNattAo, tAo NaM cAmaradhArapaDimAo caMdappahavairaveruliyaNANAmaNikaNagarayaNakhaiamaharihatavaNijjujjalavicittadaMDAo cilliyAo saMkhaMkakuMdadagarayamayamahiapheNapuMjasannikAsAo suhumarayayadIhavAlAo dhavalAo cAmarAo salIla dhAremANIo ciTThati, tAsi NaM jiNapaDimANaM purao do do NAgapaDimAo do do jakkhapaDimAo do do bhUapaDimAo do do kuMDadhArapaDimAo viNaoNayAo pAyavaDiyAo paMjaliuDAo samikkhittAo ciTThati sabarayaNAmaIo acchAo sahAo laNhAo ghaTThAo mahAo nIrayAo nippaMkAo jAva paDirUvAo, tattha NaM jiNapaDimANaM purao aTThasayaM ghaMTANaM aTThasayaM vaMdaNakalasANaM evaM bhiMgArANaM AyaMsagANaM thAlANaM pAINaM supaiTagANaM maNoguliANaM vAtakaragANaM cicANaM rayaNakaraMDagANaM hayakaMThANaM jAva usabhakaMThANaM pupphacaMgerINaM jAva lomahatthacaMgerINaM pupphapaDalagANaM jAva lomahatthapaDalagANaM" tAsa jinapratimAnAmayametadrUpo varNavyAsaH prajJaptaH, tadyathAtapanIyamayAni hastatalapAdatalAni tathA kanakamayAH pAdAH tathA kanakamayA gulphAH aGkamayA:-aGkaratnamayA anta| lohitAkhyaralapratisekA nakhAH, kanakamayyo jaGghAH, kanakamayAni jAnUni, kanakamayA UravaH, kanakamayyo gAtrayaSTayaH, tapanIyamayA nAbhayaH riSTharatnamayyo romarAjayaH, tapanIyamayAzcaJcukAH-stanAgrabhAgAH, tapanIyamayAH zrIvatsAH, tathA kanakamayyo bAhAH, tathA kanakamayyo grIvA riSTharatnamayAni zmazruNi zilApravAlamayA-vidrumamayAM oSThA sphaTikamayA dantAH tapanIyamayyo jihvAH tapanIyamayAni tAlukAni kanakamayyo nAsikA antarlohitAkSaratnapratisekA aGkamayA aseaa Jain Education in lol For Private Personal use only Alainelibrary.org IN
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjamyU-18 nyakSINi antarlohitAkSapratisekAni, riSTharalamagyo'kSimadhyagatAstArikAH riTarasamayAnyakSipatrANi netraromANi riTara 1vakSaskAre dvIpazA lamayyo bhravaH kanakamayAH kapolAH kanakamayA zravaNAH kanakamayyolalATapaTTikA: banamayyaH zIrSapatikA tapanIyamayaH siddhAyatanticandrI- | kezAntakezabhUmayaH, kezAntabhUmayaH kezabhUmayazceti bhAvaH, riSTharasamayA upari mUrkhajA:-kezAra, nanu kezarahitazIrSa-18 nakUTavarNanaM yA vRciH mukhAnA bhAvajinAnAM pratirUpakatvena sadbhAvasthApanA, jinAnAM kutaH zakUrcAdisambhavaH / , ucyate, bhAvajinAnAmapi sU. 30 // 81 // avasthitakezAdipratipAdanasya siddhAntasiddhatvAt, yaduktaM zrIsamakAyAJjatizavAdhikAre-"avaDhiakesamaMsuromaNahe" iti, tathA aupapAtikopAGge-'avaDhiasuvibhattacittamaMsU' iti, avasthitatvaM devamAhAtmyataH pUrvotpannAnAM kezAdInAM tathaivAvasthAnaM na tu sarvathA'bhAvatvaM, ityameva zobhAtirekadarzanaM puruSatvapratipaSica, tena prastute na tatpratirUpatAvyAghAtaH, nanvevaM sati arcanakena kimAlambya teSAM zrAmaNyAvasthA bhAvanIyeti cet 1, ucyate, parikarmitariSThamaNimayatathAvidhAlpakezAdiramaNIyamukhAdisvarUpamiti, yattu zrItapAgacchanAyakazrIdevendrasUriziSyazrIdharmaghoSasUripAdarbhAgyavRttau bhagavato'pagatakezazIrSamukhanirIkSaNena zrAmaNyAvasthA sujJAnaivetyabhidadhe tadavarddhiSNutvenAlpatvena cAbhAsa |vivakSaNAt zrAmaNyAvasthAyA aprativandhakatvAceti na kimapyanupaparNa, tAsAM jinapratimAnAM pRSThata ekaikA chanadhAra pratimA prajJatA, tAzca chatradhArapratimA himarajatakundenduprakAzAni sakoraNTamAsyadAmAni dhavalAni AtapatrANi-chatrANi salIlaM dhArayantyastiSThanti, tAsAM jinapratimAnAmubhayoH pArzvayoH pratyekaM dede cAmaradhAramatime prazaMde, tAzca cAmara 0200000 sa For Private Personel Use Only Jain Education AMw.jainelibrary.org
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhArapratimAH candraprabhA-candrakAnto vajra-hIrakamaNiH vaiDUrya ca-pratItaM tAni zeSANi ca nAnAmaNiratAni khacitAni yeSu daNDeSu te tathA, evaMrUpA mahArhasya-mahArghasya tapanIyasya satkA ujjvalA vicitrA daNDA yeSu tAni tathA, 'cilliyAo' ityAdi prAgvat, navaraM 'cAmarAo'tti prAkRtatvAt strItvaM cAmarANi salIlaM dhArayantyo-vIjayantyo vIjayantyastiSThanti, tAsAM jinapratimAnAM purato dve dve nAgapratime dve dve yakSapratime dve dve bhUtapratime dve dve kuNDadhArapratimeAjJAdhArapratime, vinayAvanate pAdapatite prAJjalipuTe sannikSiH tiSThataH, tAzca 'sabarayaNAmaIo' ityAdi prAgvat, 'tattha Na' mityAdi, tasmin devacchandake jinapratimAnAM purato'STazataM ghaNTAnAM aSTazataM vandanakalazAnAM-mAGgalya-18| ghaTAnAM aSTazataM bhRGgArANAmaSTazatamAdarzAnAmaSTazataM sthAlAnAmaSTazataM pAtrINAmaSTazataM supratiSThakAnAmaSTazataM manogulikAnAM-pIThikAvizeSarUpANAmaSTazataM vAtakarakANAmaSTazataM citrANAM ratnakaraNDakAnAmaSTazataM hayakaNThAnAmaSTazataM gajakaNThAnAmaSTazataM narakaNThAnAmaSTazataM kinnarakaNThAnAmaSTazataM kiMpuruSakaNThAnAmaSTazataM mahoragakaNThAnAmaSTazataM gandharvakaNThAnAmaSTazataM vRSabhakaNThAnAmaSTazataM puSpacaGgerINAmaSTazataM mAlyacaGgerINAmaSTazataM cUrNacaGgerINAmaSTazataM gaMdhacaGgerINAmasataM vastracaGgerINAmaSTazatamAbharaNacaGgerINAmaSTazataM siddhArthakacaGgerINAmaSTazataM lomahastakacaGgerINAM lomahastakA-mayUrapicchapunanikA aSTazataM puSpapaTalakAnAmaSTazataM mAlyapaTalakAnAM mutkalAni puSpANi prathitAni mAlyAni aSTazataM cUrNapaTalakAnAmevaM gandhavastrAbharaNasiddhArthakalomahastakapaTalakAnAmapi pratyeka pratyekamaSTazataM draSTavyaM, aSTazataM siMhAsanAnAmahAta Jain Education a l For Private Porn Use Only
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA ciH 1vakSaskAre dakSiNArtha // 82 // chatrANAmaSTazataM cAmarANAmaSTazataM tailasamudgakAnAmaSTazataM koSThasamudgakAnAmaSTazataM coakasamudgakAnAmaSTazataM tagarasamudrakAnAmaSTazatamelAsamudkAnAmaSTazataM haritAlasamudgakAnAmaSTazataM hiMgulakasamudgakAnAmaSTazataM manaHzilAsamudkAnAmaTazatamaJjanasamudkAnAM, sarvANyapyetAni tailAdIni paramasurabhigandhopetAni draSTavyAni, aSTazataM dhvajAnAM, atra saGghahaNIgAthe-'vaMdaNakalasA bhiMgAragA ya AyaMsagA ya thAlA ya / pAIo supaiTThA maNaguliyA vAyakaragA y||1||cittaa rayaNakaraMDaya hayagayanarakaMThagA ya cNgerii| paDalagasIhAsaNachatta cAmarAsamugayajhayA ya // 2 // aSTazataM dhUpakaDucchukAnAM sannikSiptaM tiSThati / uktA siddhAyatanakUTavaktavyatA, atha dakSiNArddhabharatakUTasvarUpaM pRcchannAha kahi NaM bhaMte ! veaDDe padhae dAhiNabharahakUDe NAmaM kUDe paNNatte?, go. khaMDappavAyakUDassa puracchimeNaM siddhAyayaNakUDassa paJcacchimeNaM ettha NaM veaDDapAvae dAhiNaDDabharahakUDe NAmaM kUDe paNNatte, siddhAyayaNakUDappamANasarise jAva tassaNaM bahusamaramaNijassa bhUmibhAgassa bahumajjhadesabhAe ettha NaM mahaM ege pAsAyaDiMsae paNNatte, kosaM u8 uccatteNaM addhakosaM vikkhaMbheNaM abbhuggayamUsiyapahasie jAva pAsAIe 4, tassa NaM pAsAyavaDaMsagassa bahumajjhadesabhAe ettha NaM mahaM egA maNipeDhiA paNNattA, paMca dhaNusayAI AyAmakkhiMbheNaM aDDAijjAhiM dhaNusayAI bAhalleNaM sadhamaNimaI, tIse NaM maNipeDhiAe uppiM siMhAsaNaM paNNattaM, saparivAra bhANiyacaM, se keNaDhaNaM bhaMte ! evaM budhaha-dAhiNaDabharahakUDe 21, go0 ! dAhiNaDDabharahakUDe Na dAhiNaDDabharahe NAma deve mahiddIe jAva paliovamahiIe parivasai, seNaM tattha cauNhaM sAmANiasAhassINaM cauNhaM aggamahisINaM saparivArANaM tiNhaM parisANaM sattaNhaM aNiyANaM sattaNhaM Jain Education For Private Personal Use Only Hinalibrary.org
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ aNiyAhivaINaM solasaNhaM ayArakkhadevasAhassINaM dAhiNaDDabharahakUDassa dAhiNaDDAe rAyahANIe aNNesi bahUNaM devANa ya devINa ya jAba viharai / / kahi NaM bhaMte ! dAhiNabharahakUDassa devassa dAhiNaDDA NAmaM rAyahANI paNNattA !, go0! maMdarassa pacatassa dakkhiNeNaM tiriyamasaMkhejadIvasamudde vIIvaittA ayaNaM jaMbuddIve dIve dakkhiNeNaM bArasa joyaNasahassAI ogAhittA ettha NaM dAhiNadRbharahakUDassa devassa dAhiNaDDabharahA NAmaM rAyahANI bhANiavA jahA vijayassa devassa, evaM sabakUDA NeyacA jAva vesamaNakUDe paropparaM puracchimapaJcatthimeNaM, imesiM 'vaNNAvAse gAhA-'majhe veaDDassa u kaNayamayA tiNNi hoti kUDA u / sesA paJcayakUDA save rayaNAmayA hoti // 1 // mANibhaddakUDe 1 veaDakUDe 2 puNNabhaddakUDe 3 ee tiNi kUDA kaNagAmayA sesA chappi rayaNamayA, dohaM visarisaNAmayA devA kayamAlae ceva gaTTamAlae ceva, sesANaM chahaM sarisaNAmayA-jaNNAmayA ya kUDA tannAmA khalu havaMti te devA / paliovamahiIyA havaMti patteapatteyaM // 1 // rAyahANIo jaMbuddIve dIve maMdarassa pabayassa dAhiNeNaM tirisaM asaMkhejadIvasamudde vIIvaittA aNNaMmi jaMbuddIve dIve bArasa.joaNasahassAiM ogAhittA, ettha NaM rAyahANIo bhANiavAo vijayarAyahANIsarisayAo ( sUtraM 14) 'kahiNa' mityAdi, atra sarvApi padayojanA sugamA, navaraM prAsAdAvataMsakaH krozamUrdoccatvenArddhakoza viSkambhena, atra sUtre'nukkamapyarddhakrozamAyAmeneti bodhyaM, 'sesesu a pAsAyA kosuccA addhakosapihudIhA' ityAdizrIsomatilaka| sUrikRtasirinilayamitikSetravicAravacanAt, zrIumAkhAtikRte jambUdvIpasamAse tu prAsAdAvataMsakaH krozArddhakrozadai. For Private Personel Use Only Visinelibrary.org
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjamyU dvIpazAnticandrIyA vRttiH // 83 // yavistAraH kizcinyUnataducchrayaH ukto'stIti, 'abbhuggayamUsia' ityAdi prAgvat , atha tatra yadasti tadAha-'tassa Na'- 1vakSaskAre mityAdi sugama, navaraM 'saparivAraM'ti dakSiNArddhabharatakUTAdhipasAmAnikAdidevayogyabhadrAsanasahitamiti, atha prstutkuu-||4|| dakSiNArdhaTanAmAnvartha pRcchati-se keNaTeNa'mityAdi, sarva caitatsUtraM vijayadvAranAmAnvarthasUcakasUtravatparibhAvanIyaM, navaraM dakSi-18 kUTAdivaNA yA iti padaikadeze padasamudAyopacArAt pAThAntarAnusArAdvA dakSiNArddhabharatAyA rAjadhAnyA iti, atra sUtre'dRzya-8 rNanaM sU.30 mAnamapi se teNaDhaNa'mityAdi sUtraM svayaM jJeyaM, tathA ca dakSiNArddhabharatakUTanAmA devaH svAmitvenAsyAstItyabhrAditvAdapratyaye dakSiNArddhabharatakUTamiti, athAsya rAjadhAnI kAstIti pRcchati-'kahiNa'mityAdi vyaktaM, athAparakUTavaktavyatA | dakSiNArddhabharatakUTAtidezenAha-'evaM saca' ityAdi, evaM-dakSiNArddhabharatakUTanyAyena sarvakUTAni tRtIyakhaNDaprapAtaguhAkUTAdIni netavyAni-buddhipathaM prApaNIyAni yAvannavamaM vaizramaNakUTa, 'paroppati parasparaM 'puracchimapaJcatthimeNaM'ti pUrvApareNa, ayamarthaH-pUrva pUrva pUrvasyA uttaramuttaramaparasyAM, pUrvAparavibhAgasyApekSikatvAt , 'imarsi' ityAdi, eSAM kUTAnAM varNakavyAse-varNakavistAre imA-vakSyamANA gAthA, 'imA se' iti pAThe tu se iti bacanasya vyatyayAt teSAM kUTAnAM / varNAvAse imA gAtheti yojanIyaM, 'majhe veahassa u' ityAdi, tuzabdo vizeSa sa ca vyavahitasambandhaH, tena vaitAvyasya madhye tu caturthapaJcamaSaSTharUpANi trINi kUTAni kanakamayAni bhavanti, sUtre strIliGganirdezaH prAkRtatvAta, zeSANi parvata-15 kUTAni vaitAbyavarSadharameruprabhRtigirikUTAni 'vyAkhyAto vizeSapratipatti'riti harissahaharikUTabalakUTavarjitAni rajhimayA Jain Education For Private Personel Use Only h w.jainelibrary.org
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education In ni jJAtavyAni yattvatra vaitADhyaprakaraNe sarvaparvatagatakUTajJApanaM tatsarveSAmekavarNakatvena lAghavArtha, tathA vaitADhyasyetyatra jAtyapekSayaikavacanaM tena sarveSAmapi vaitADhyAnAM bharatairAvatamahAvidehavijayagatAnAM navasu kUTeSu sarvamadhyamAni zrINi trINi kUTAni kanakamayAni jJAtavyAni, etadeva vaitADhye vyaktyA darzayati- ' mANibhadda' ityAdi, dvayoH kUTayorvisaMha zanAmakI devI svAminau, tadyathA - kRtamAlakazcaiva nRttamAlakazcaiva tamisraguhAkUTasya kRtamAlaH svAmI khaNDaprapAtaguhAkUTasya nRttamAlaH svAmI, zeSANAM SaNNAM kUTAnAM sahakU - kUTanAmasadRzaM nAma yeSAM te sahagnAmakA devAH svAminaH, yathA dakSiNArdha bharatakUTasya dakSiNArddha bharatakUTanAmA devaH svAmI, evamanyeSAmapi bhAvanA kAryA, enamevArthaM savizeSaM gAthabAsse - yannAmakAni kUTAni tannAmAnaH khalurnizcaye bhavanti devAH palyopamasthitikA bhavanti, pratyekaM 2 pratikUTami tyarthaH, etenASTAnAM kUTAnAM svAmina uktAH, siddhAyatanakUTe tu siddhAyatanasyaiva mukhyatvenaM tatsvAmidevAnabhidhAnamiti, nanu dakSiNArddha bharatakUTAnAM svasadRzanAmakadevAzrayabhUtatvAt nAmAnvarthaH saGgacchate, yathA dakSiNArddha bharatamAma devasvAmikatvAdupacAreNa dakSiNArddha bharatanAmA devaH svAmitvenAsyAstIti anAditvAdapratyaye vA dakSiNArddha bharataM, evamanyeSvapi, paraM khaNDaprapAta guhAkUTatamisraguhAkUTayoH sa kathaM 1, tatsvAminottamAlakRtamAlayorvisadRzanAmakatvAt na ca khaNDaprapAtaguhAyA uparivartti kUTaM khaNDaprapAtaguhAkUTamityAdirevAnvartho'stviti vAya, atra sUtre dakSiNArja bharatakUTavat zeSakUTAnAmatidezAt bRhatkSetrasamAsavRttau "evaM zeSakUTAnyapi svasvAdhipatiyogataH pravRttAnyavaseyAnI" ti zrImalayagi
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAH nticandrI pyanvayAmityuoti, jayarAja // 84 // risUribhirutatvAcceti cet, ucyate, khaNDaprapAtaguhAdhipasya kUTa khaNDaprapAtaguhAkUTa, tamisraguhAdhipasya kUTaM tamisra- 1 vakSaskAre 18 vaitAbbocaguhAkUTamiti svAmino yaugikanAmAntarApekSayA atrApyanvartho ghaTata eva, yaduktaM taireva tatra-"tRtIye kUTe khaNDaprapAta | rabharatava0 guhAdhipatirdeva AdhipatyaM paripAlayati tena tat khaNDaprapAtaguhAkUTamityucyate" iti na kimapyanupapannaM, atha tRtI sU.31-32 yAdikUTAdhipatInAM rAjadhAnyaH kva santIti praznasUcakaM sUtramAha-rAyahANIo'tti, atra nirvacanasUtram, 'jaMbuddIve dIveM' ityAdi, jaMbUdvIpe dvIpe ityAdi sarva vyaktam , navaraM khaNDaprapAtaguhAdhipaterdevasya rAjadhAnI khaNDaprapAtaguhAbhidhAnA mANibhadrasya mANibhadretyAdi, sarvANi coktavakSyamANAni kUTAni ekaikavanakhaNDapadmavaravedikAyutAni mantavyAni / se pheNatuNaM bhaMte ! evaM vucai veaDDe padhae veaDDe pacae?, goyamA! veaDDe NaM pavae bharahaM vAsaM duhA vibhayamANe 2 ciTThai, taMjahAdAhiNabharahaM ca uttaraibharahaM ca, veaDagirikumAre a ittha deve mahiDDIe jAva paliovamaTThiie parivasai, se teNaTeNaM goyamA ! evaM vucai-veaDDe pacae 2, aduttaraM ca NaM goamA! veyadRssa pabayassa sAsae NAmadheje paNNatte jaMNa kayAi Na Asi Na kayAi Na atthi Na kayAi Na bhavissai bhuviM ca bhavai a bhavissai adhuve Niae sAsae akkhae abae avaTThie Nicce (sUtraM 15) kahi NaM // 84 // bhaMte ! jaMbuddIve dIve uttaraDabharahe NAmaM vAse paNNatte ?, goamA! culahimavaMtassa vAsaharapavayassa dAhiNe NaM veaDassa pacayassa uttareNaM puracchimalavaNasamuhassa paJcacchimeNaM paJcacchimalavaNasamuhassa puracchimeNaM ettha NaM jaMbuddIve dIve uttaraDabharahe NAmaM vAse 4 For Private Jain Education M Personal Use Only ainelibrary.org.
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ NNatte pAINapaDINAyae udINadAhiNavicchiNNe paliaMkasaMThie duhA lavaNasamudaM puDhe puracchimillAe koDIe puracchimilaM lavaNasamuI puDhe paJcacchimillAe jAva puDhe gaMgAsiMdhUhiM mahANaIhiM tibhAgapavibhatte doNi advatIse joaNasae tiSNi a egUNavIsahabhAge joaNassa vikkhaMbheNaM, tassa bAhA puracchimapaJcacchimeNaM aTThArasa bANaue joaNasae satta ya egUNavIsaibhAge joaNassa addhabhAgaM ca AyAmeNaM tassa jIvA uttareNaM pAiNapaDINAyayA duhA lavaNasamuI puTThA taheva jAva coisa joaNasahassAI cattAri a ekahattare joaNasae chaca egUNavIsaibhAe joaNassa kiMcivisesUNe AyAmeNaM paNNattA, tIse dhaNupaTTe dAhiNeNaM corasa joaNasahassAI paMca aTThAvIse joaNasae ekkArasa ya egUNavIsaibhAe joaNassa parikkheveNaM / uttaraDDabharahassa gaM bhaMte ! vAsassa kerisae AyArapaDoyAre paNNatte !, goamA! bahusamaramaNijje bhUmibhAge paNNatte, se jahA NAmae AliMgapukkharei vA jAva kittimehiM ceva akittimehiM ceva, uttaraDabharahe NaM bhaMte ! vAse maNuANaM kerisae AyArabhAvapaDoyAre paNNatte !, goamA! te NaM maNuA bahusaMghayaNA jAva appegaiA sijhaMti jAva sabadukkhANamaMtaM kareMti (sUtra 16) atha vaitADhyanAmno niruktaM pRcchati-se keNaTeNa'mityAdi, atra praznasUtraM prAgvat , uttarasUtre tu vaitAbyaH parvataH, Namiti || prAgvat , bhArataM varSa-bharatakSetraM dvidhA vibhajana 2 tiSThati, tadyathA-dakSiNArddhabharataM ca uttarArddhabharataM ca, tena bharata-18 |kSetrasya dve arddha karotIti vaitAbyaH pRSodarAditvAdUpasiddhiH, atha prakArAntareNa nAmAnvarthamAha-atha ca vaitAnyagirikumAro'tra devo maharddhiko yAvatkaraNAt 'mahajuI' ityAdipadasaGgrahaH palyopamasthitikaH parivasati, tena vaitAbya iti tottaractetneeseel zrIjambU. 15 For Private Person Use Only
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH 11 64 11 Jain Education Inte | nAmAmvartho vijayadvAravaMd jJeyaH, sadRzanAmakasvAmikatvAt, 'aduttaraM ca Na' mityAdi prAgvat / athottarArddha bharatavarSa kAstIti praznasUtramAha - 'kahi Na' mityAdi, dakSiNArddhabharatasamagamakatvena vyaktaM, navaraM 'paliaMka'tti paryaGkavat saMsthitaMsaMsthAnaM yasya tattathA, dve zate aSTatriMzadadhike trIkonaviMzatibhAgAn yojanasya viSkambheneti, asya zarastu prAcyazarasahita svakSetra vistAro yojanataH 526-6, kalAstu 10000 / athAsya bAheM Aha - ' tassa bAhA' ityAdi, tasyottarArddha bharatasya bAhA - pUrvoktasvarUpA pUrvAparayordizorekaikA aSTAdaza yojanazatAni dvinavatiyojanAdhikAni sapta caikonaviMzatibhAgAn yojanasya arddhabhAgaM caikonaviMzatitamabhAgasya, yojanasyASTatriMzattamabhAgamityarthaH, atra karaNaM yathA- guru dhanuHpRSTha kalArUpaM 276042 asmAt 204131 kalArUpaM laghu dhanuHpRSThaM zodhyate, jAtaM 71911, arddha kRte jAtaM kalA 35955 kalArddhaM ca, tAsAM yojanAni 1892 kalAH 7 kalArddha ceti etacaikaikasmin pArzve bAhAyA AyAmamAnaM / athAsya jIvAmAha - 'tassa jIvA uttare NamityAdi, tasya jIvA- prAguktasvarUpA uttareNa-kSudrahimavadbhiridizi prAcInapratIcInAyatA dvidhA lavaNasamudraM spRSTA tathaiva-dakSiNArddha bharatajIvAsUtravadeva 'jAva' tti 'paccatthimilaM lavaNasamudde puDhe 'ti paryantaM sUtraM jJeyamiti bhAvaH, 'caudasa' tti caturdaza yojanasahasrANi catvAri caikasaptatyadhikAni yojanazatAni SaT caikonaviMzatibhAgAn yojanasya kiJcidvizeSonAn AyAmena prajJaptA, atra karaNaM yathA- kalIkRtoM jambUdvIpavyAsaH 19 zUnya 5, iSUnitaH 189 zUnya 4, iSuguNaH 189 zUnyaH 8, caturguNaH 756 zUnya 8, eSa uttarabharatArddhajIvAvarga:, asya 1vakSaskAre vaitADhyaniruktiH utta rabharatava. sU. 16 // 85 // jainelibrary.org
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ vagamUla labdhAH kalAH 274954, zaSa kalAzAH 297884 chedaH 549908 labdhakalAnAM 19 bhAge yojana 14471 5 uddharitaiH zeSakalAMzairmadhye prakSiptaiH SaSThI kalA kizcidvizeSonA vivakSiteti / athAsya dhanu pRSThamAha-'tIse ityAdi, tasyA-uttarArddhabharatajIvAyA dakSiNapAdhaiM dhanuHpRSThaM arthAduttarArddhabharatasya caturdaza yojanasahasrANi pazca zatAnyaSTA|| viMzatyadhikAni ekAdaza caikonaviMzatibhAgAn yojanasya parikSepeNa-paridhinA prajJaptamiti zeSaH, atra karaNaM yathA-1 | uttarArddhabharatasya kalIkRta iSuH 10000, asya vargaH1 zUnya 8, sa ca SaDguNaH 6 zUnya 8, so'pyuttarArddhabharatajIvAvargeNa 75600000000 ityevaMrUpeNa mizrito jAtaH 762 zUnya 8,eSa uttarArddhabharatasya jIvAvargaH, asya mUle labdhAH kalAH 276043, zeSaM kalAMzAH 262151, chedarAziH 552026, kalAnAmekonaviMzatyA bhAge 145283, atra zeSAMzAnAmavivakSitatvAnnaikAdazakalAnAM sAdhikatvasUcA, atra dakSiNArddhabharatAdikSetrasambandhizarAdicatuSkasya sukhena / parijJAnAya yantrakasthApanA yathAkSetra... zara0 bAhA. jIvA. dhanuHpRSThaM dakSiNabharatArddha 238 yojanabhAgaH 9738 yoja0 9766 yojanabhAgaH vaitADhyaparvataH 288 yojanabhAgaH 488 yoja06 10720 yoja013 10743 yojanabhAgaH15 uttarabharatArddha 526 yojanabhAgaH 1892 yoja0 14471 yoja0 15528 yojnbhaagH| eeeekke s qdmmm awarjainelibrary.org Jain Education a l
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH 17 eSA ca zarAdInAM karaNavidhiH prasaGgato'tra darzitaH, ataH paramuttaratra kSudrahimavadAdisUtreSu sa na darzayiSyate vista- zvakSaskAre zArabhayAt, tajijJAsunA tu kSetravicAravRttito jJeya iti / athottarArddhabharatasvarUpaM pRcchati-uttarabharahassa Na'mityAdi / RSamakUTAvyakaM, atraiva manuSyasvarUpaM pRcchati-'uttaraDDabharahe'ityAdi, idamapi prAgvat, yAvadeke kecana sarvaduHkhAnAmantaM kurvantIti / nanvatratyamanuSyANAmahadAdyabhAvena muktyaGgabhUtadharmazravaNAdyabhAvAt kathaM muktyavAptisUtramaucityamaJcati iti cet ?, ucyate, cakravartikAle aprAvRtaguhAyAvasthAnena (svayaM gamanAt) gacchadAgacchaddakSiNArddhabharatavAsisAdhvAdibhyo vA'nyadA'pi vidyAdharazramaNAdibhyo vA jAtismaraNAdinA vA muktyagAvAptermuktyavAptisUtramucitameveti / athaitatkSetravartiRSabhakUTaM vAstIti pRcchati'kahi NaM bhaMte ! jaMbuddIve dIve uttarabRbharahe vAse usabhakUDe NAma pavae paNNatte ?, goamA ! gaMgAkuMDassa paJcatthimeNaM siMdhukuMDassa puracchimeNaM cullahimavaMtassa vAsaharapabvayassa dAhiNille NitaMbe, ettha NaM jaMbuddIve dIve uttaraDDabharahe vAse usahakUDe NAma pavae paNNatte, aTTha joaNAI urdU uccatteNaM, do joyaNAI uleheNaM, mUle aTTha joaNAI vikkhaMbheNaM majjhe cha joaNAI vikkhaMbheNaM 1 yadyapyuttarabharatArddhakSetre tIrthadAdyabhAvena anAryadezotpannatvena ca tatratyAnAM manujAnAM dharmaprAptisAmadhyabhAvaH tathApi caityanamaskArAdiprayojanavazena tatragatAnA vidyAdharAdisAdhUnAM jinapratimAnAM ca darzanataH karmaNAM kSayopazamavaicitryAt AIkumArAdaya iva jAtajAtismRtayaH cakravAdikAle ca tatrotpannA apIha tIrthakRdAdisamIpe dharmazravaNAdinAdhyAptabodhayaH tathAvidhabhavyatvaparipAkavazenAvAptakevalajhAnAstatrApi sidhyaMti yAvanirvAnti nAtra kiMcidbAdhaka, ca cAnAryadezotyamatvameva tatra bAdhakamiti vAcyaM, ArdrakumArAdezcakravartistrINAM ca samyaktvAdiprAptizrutestasyAbAdhakatvAt / (zrIhIra* vRttI.) // 86 Jain Education Inte For Private Personel Use Only ainelibrary.org
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ uvari cattAri joaNAI vikkhaMbheNaM, mUle sAiregAI paNavIsaM joaNAI parikkheveNaM majjhe sAiregAI aTThArasa joaNAI parikveveNaM uvariM sAiregAI duvAlasa joaNAiM parikkheveNaM, pAThAntaraM-mUle bArasa joaNAI vikkhaMbheNaM majhe aTTha joaNAI vikvaM. bheNaM uppiM cattAri joaNAI vikkhaMbheNaM mUle sAiregAI sattattIsaM joaNAI parikkhevaNaM majhe sAiregAiM paNavIsaM joaNAI parikkheveNaM uppiM sAiregAI bArasa joaNAI parikkheveNaM, mUle vicchiNNe majjhe saMkkhitve uppiM taNue gopucchasaMThANasaMThie sabajaMbUNayAmae acche saNhe jAva paDirUve, se NaM egAe paumavaraveiAe taheva jAva bhavarNa kosaM AyAmeNaM addhakosaM vikkhaMbheNaM desaUNaM kosaM urdU uccatteNaM, aho taheva, uppalANi paumANi jAva usame a ettha deve mahiDDIe jAva dAhiNaNaM rAyahANI taheva maMdarassa pavayassa jahA vijayassa avisesiyaM (sUtraM 17) 'kahiM Na'mityAdi, ka bhadanta! jambUdvIpe dvIpe uttarArddhabharate varSe RSabhakUTo nAnA parvataH prajJaptaH 1, bhagavAnAhaha|| gautama ! gaGgAkuNDasya yatra himavato gaGgA nipatati tadgaGgAkuNDaM tasya pazcimAyAM, yatra tu sindhurnipatati tat | / sindhukuNDaM tasya pUrvasyAM, kSullahimavato varSadharasya dAkSiNAtyanitambe, sAmIpakasaptamyA nitambAsane ityarthaH,8 atra pradeze jambUdvIpe dvIpe uttarArddhabharate varSe RSabhakUTo nAnA parvataH prajJaptaH, aSTayojanAnyUrvoccatvena dve yojane udvedhena-bhUmipravezena, uccatvacaturthAzasya bhUmyavagADhatvAt , aSTAnAM caturthAze dvayoreva lAbhAt, mUlamadhyAnteSu kramAdaSTa SaT catvAri yojanAni viSkambhena-vistareNa upalakSaNatvAdAyAmenApi, samavRttasyAyAmaviSkambhayostulyatvAditi, tathA mUlamadhyAnteSu paMcaviMzatiraSTAdaza dvAdaza ca yojanAni sAtirekANi parikSepeNa-paridhinA, athAsya Jain Education in For Private Personal Use Only Plainelibrary.org
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH 1120 11 Jain Education In pAThAntaraM vAcanAbhedastadgataparimANAntaramAha-mUle dvAdaza yojanAni viSkambhena madhyesSTa yojanAni ciSkrambhena upari catvAri yojanAni viSkambhena, atrApi viSkambhAyAmataH sAdhikatriguNaM mUlamadhyAntaparidhimAnaM sUtrokaM subodhaM / atrAha paraH - ekasya vastuno viSkambhAdiparimANe dvairUpyAsambhavena prastutagranthasya ca sAtizayasthavirapraNItatvena kathaM nAnyataranirNayaH 1, yadekasyApi RSabhakUTaparvatasya mUlAdAvaSTAdiyojanavistRtatvAdi punastatraivAsya dvAdazAdiyojanavistRtatvAdIti, satyaM, jinabhaTTArakANAM sarveSAM kSAyikajJAnavatAmekameva mataM mUlataH, pazcAttu kAlAntareNa vismRtyAdinA'yaM vAcanAbhedaH, yaduktaM zrImalayagirisUribhijyotiSkaraNDakavRttau - " iha skandilAcAryapravR ( tipa) sau duSpamAnubhAvato durbhikSapravRttyA sAdhUnAM paThanaguNanAdikaM sarvamapyanezat, tato durbhikSAtikrame subhikSapravRttI dvayoH saMghamelApako'bhavat, tadyathA-eko valabhyAmeko mathurAyAM tatra ca sUtrArthasaMghaTane parasparaM vAcanAbhedo jAtaH, vismRtayorhi sUtrArthayoH smRtvA 2 saMghaTane bhavatyavazyaM vAcanAbheda" ityAdi, tato'trApi duSkaro'nyataranirNayaH dvayoH | pakSayorupasthitayoranatizAyijJAnibhiranabhiniSiSTamatibhiH pracacanAzAtanAbhIrubhiH puNyapuruSairiti na kAcidanupapattiH, kina saiddhAntikaziromaNi pUjya zrIjina bhadragaNikSamAzramaNapraNItakSetrasamAsasUtre uttaramatameva darzitaM yathA - ' sabevi | u sahakUDA uSiddhA aTThajoyaNe huMti / bArasa aTTha a cauro mUle majhuvari vicchiNNA // 1 // " "mUle vicchiNNa' | ityAdi zeSavarNakaH prAgvat / athAsya padmavaravedikAdyAha - ' se NaM egAe' ityAdi, sa RSabhakUTAdrirekayA padmavara 1 vakSaskAre RSabhakUTAdhikAraH sU. 17 // 87 //
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education In bedikayA sathaiveti-yathA siddhAyatana kUTavarNakaH prAguktastathA'trApi vaktavya ityarthaH kiyatparyanta ityAha- yAvadbhavanaMRSabhAkhyadevasthAnaM, sa cAyaM 'egeNa ya vaNasaMDeNa sabao samatA saMparikkhitte, usahakUDassa NaM upi bahusamaramaNijje bhUmibhAge paNNatte se jahA NAmae AliMgapukkharei vA jAva vANamaMtarA jAva viharaMti, tassa NaM bahusamaramaNijjarasa bhUmibhAgassa bahumajjhadesabhAge mahaM ege bhavaNe paNNatte' iti, atra vyAkhyA pUrvavat bhavanamAnaM sAkSAdeva sUtre darzayati-krozamAyAmenArddhakrozaM viSkambhena dezonaM krozaM catvAriMzadadhikacaturdaza dhanuHzata rUpamUlatvena yadyapi bhavanamAyAmApekSayA kiMzcinyUnocchrAyamAnaM bhavati prAsAdastu AyAmadviguNocchrAya iti zrIjJAtAdhamakathAGgavRttyAdau bhavanaprAsAdayorvizeSo dRzyate tathApyatra tayorekArthakatvaM jJeyaM, zrImalayagirisUribhiH kSetrasamAsavRttI "eteSAM RSabhakUTAnAmupari pratyekamekaikaH prAsAdAvataMsakaH, te ca prAsAdAH pratyekamekaM krozamAyAmato'rddhakrozaM viSkambhato dezonaM krozamuJcatvene" tyatro bhava| matulyapramANatayA RSabhakUTeSu prAsAdAnAmabhidhAnAditi, artho nAmAnvartha RSabhakUTasya tathaiveti yathA jIvAbhigamAdau yamakAdInAM parvatAnAmuktastathAtrApi aucityena vaktavyaH, tadabhilApasUtraM tu 'uppalANI' tyAdinA sUcitaM tadanusAreNedaM 'se keNadveNaM bhaMte ! evaM buccai - usahakUDapavae 2 1, goamA ! usahakUDapavae khuDDAsu khuDDiyAsu bAvIsu pukkhariNIsu jAMva bilapaMtIsu bahUI uppalAI paumAI jAva sahassapattAI usahakUDappabhAI u sahakUDavaNNAbhAI' iti, atra vyAkhyApraznasUtraM sugamaM, uttarasUtre RSabhakUTaparvate kSuhAsu kSullikAsu vApISu puSkariNISu yAvadvilapaGkSui bahUnyutpalAni padmAni jainelibrary.org
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 88 // Jain Education Int yAvat sahasrapatrANi RSabhakUTaprabhANi - RSabhakUTAkArANi RSabhakUTavarNAni tathA RSabhakUTavarNasyeva AbhA - pratibhAso yeSAM tAni RSabhakUTavarNAbhAni tatastAni tadrAkAratvAt tadvarNatvAt tadvarNasAdRzyAzca RSabhakUTAnIti prasiddhAni, tadyogAdeSaparvato'pi RSabhakUTaH, ubhayeSAmapi nAnAmanAdikAlapravRtto'yaM vyavahAra iti netaretarAzrayadoSaprasaGgaH, evamanyatrApi paribhAvanIyaM, prakArAntareNApi nAmanimittamAha- 'usame a' ityAdi, RSabhazcAtra devo maharddhikaH, atra yAvatkaraNAt 'mahajjuIe jAva usahakUDassa usahAe rAyahANIe aNNesiM ca bahUNaM devANa ya devINa ya AhevacaM jAva dibAI bhogabhogAIM bhuMjamANe viharai, se eeNadveNaM evaM bumbai usahakUDapavae 2' iti paryantaH sUtrapATho jJeyaH, | atra vyAkhyA prAgvat / 'dAhiNe NaM' ityAdi, rAjadhAnI RSabhadevasya RSabhA nAmnI mandarasya parvatasya dakSiNatastathaiva vAcyA yathA vijayadevasya prAguktA, avizeSitaM vizeSarahitaM kriyAvizeSaNametat asyA vijayAyAH rAjadhAnyAzca nAmato'ntaraM na tvasmin varNake iti bhAvaH // iti sAtizayadharmadezanArasasamullAsavismayamAnaaidaMyugInanarAdhipa| ticakravarttisamAnazrI akaJca rasuratrANapradattapANmAsikasarvajantujAtA bhayadAnazatru ayAdikara mocana sphuranmAnapradAnaprabhR|tibahumAnasAmpratavijayamAna zrImattapAgacchAdhirAja zrI hIra vijayasUrIzvarapadapadmopAsanApravaNa mahopAdhyAya zrI sakalacandragaNiziSyopAdhyAya zrI zAnticandragaNiviracitAyAM jambUdvIpaprajJaptivRttI prameyaratnamaJjUSAnAyAM bharata kSetrakharUpanirUpako nAma prathamo vakSaskAraH // 1 // graMthAgraM 3168/25 1 vakSaskAre RSamakUTAvikAraH sU. 17 // 88 // Jainelibrary.org
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ __ atha dvitIyo vakSaskAraH jaMbuddIve NaM bhaMte ! dIve bhArahe vAse kativihe kAle paNNatte ?, go0 ! duvihe kAle paNNatte, taMjahA-osappiNikAle a ussappiNikAle a, osappiNikAle NaM bhaMte ! kativihe paNNatte ?, go.!, chavihe paNNatte, taM0-susamasusamakAle 1 susamAkAle 2 susamadussamakAle 3 dussamasusamAkAle 4 dussamAkAle 5 dussamadussamAkAle 6, ussappiNikAle NaM bhaMte ! kativihe paM0 !, go0 1 chabihe paNNatte, taM0-dussamadussamAkAle 1 jAva susamasusamAkAle 6 / egamegassa NaM bhaMte ! muhuttassa kevaiyA ussAsaddhA viAhiA ?, goamA! asaMkhijANaM samayANaM samudayasamiisamAgameNaM sA egA Avaliatti vucai saMkhijjAo AvaliAo UsAso saMkhijjAo AvaliAo nIsAso 'haTThassa aNavagallassa, NiruvakiTThassa jaMtuNo / ege UsAsanIsAse, esa pANutti / vuI // 1 // satta pANUI se thove, satta thovAI se lave / lavANaM sattahattarIe, esa muhuttetti Ahie // 2 // tiNi sahassA satta ya. sayAI tevattariM ca UsAsA / esa muhutto bhaNio sahiM aNatanANIhi // 3 // eeNaM muhuttappamANeNaM tIsaM muhucA ahoratto paNNarasa ahorattA pakkho do pakkhA mAso do mAsA uU tiNNi uU ayaNe do ayaNA saMvacchare paMcasaMvaccharie juge vIsa jugAI vAsasae dasa vAsasayAI vAsasahasse sayaM vAsasahassANaM vAsasayasahasse caurAsIiM vAsasayasahassAiM se ege puvaMge caurAsII puvaMgasayasahassAI se ege puve evaM viguNaM biguNaM avaM tuDie 2 aDaDe 2 avave 2 hUhue 2 uppale 2 paume 2 NaliNe 2 atthaNiure 2 aue 2 naue 2 paue 2 cUliyA 2 sIsapahelie 2 jAva caurAsIiM sIsapaheliaMgasayasahassAI . sA egA sIsapaheliyA etAva tAva gaNie etAva tAva gaNiassa visae teNa paraM ovamie / (sUtraM 18) .. . Jain Education Inter For Private Personal Use Only D ainelibrary.org
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ ee zrIjammU dvIpazAnticandrIyA vRttiH // 89 // atha kSetrANyavasthitAnavasthitakAlabhedena dvidhA jAnannapyatra sAkSAdavasarpataH zubhAn bhAvAn vIkSya pArizeSyAta vakSaskAre saMbhAgyamAnamanavasthitakAlaM hRdi nidhAya pRcchati-'jaMbuddIve gaM bhaMte' ityAdi, jambUdvIpe dvIpe maratavarSe bhagavan / samayAdi| katividhaH kAlaH prajJaptaH 1, bhagavAnAha-gautama ! dvividhaH kAlaH prajJaptaH, tadyathA-avasarpati hIyamAnArakatayA'vasa-18 zIrSapraheli kAntava. yati vA-krameNAyuHzarIrAdibhAvAn hApayatItyavasarpiNI sa cAsau kAlazca 2, prajJApakApekSayA cAsyA AdAvupanyAsaH,8 kSetreSu bharatasyeva, utsarpati-varddhate ArakApekSayA varddhayati (vA) krameNAyurAdIna bhAvAnityutsarpiNI sa cAsau kAlazca 2,18 |cakAradvayaM dvayorapi samAnArakatAsamAnaparimANatAdijJApanArtha, tadeva praznayati-'avasarpiNIkAlaH katividhaH prajJaptaH,8 gautama! SaDvidhaH prajJaptaH, tadyathA suSTu-zobhanAH samAH-varSANi yasyAM sA suSamA 'niHsuveH samasUte' (zrIsi. 12-3 -48riti SatvaM suSamA cAsau suSamA ca suSamasuSamA-dvayoH samAnArthayoH prakRSTArthavAcakatvAdatyantasuSamA, ekAntasukha-8 rUpo'syA eva prathamAraka ityarthaH, sa cAsau kAlazceti, dvitIyaH suSamAkAlaH, tRtIyaH suSamaduSpamA, duSTazaH samA asyAmiti duSSamA, suSamA cAsau duSpamA ca suSamaduSpamA suSamAnubhAvabahulA'lpaduSSamAnubhAvetyarthaH, caturthoM duSSamasuSamA| duSSamA cAsau suSamA ca duSSamasuSamA, duSSamAnubhAvabahulA'lpasuSamAnubhAvetyarthaH, paJcamo duSamA SaSTho duSpamaduppamAkAlaH || // 89 // niruktaM tu suSamasuSamAvat , evamutsappiNIsUtramapi bhAvyaM, paraM paDapi kAlA vyatyayena bhAvyAH, yazcAvasarpiNyA SaSThaH kAlo duSSamaduSSamAkhyaH sa evAtra prathamo yAvat suSamasuSamAkAlaH SaSTha iti / atha dvividhasyApi kAlasya parimANaM / Jain Education Intel For Private sPersonal use Only
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ jijJAsustanmUlabhUtakAlavizeSapraznAyopakramate- egamege'ityAdi, ekaikasya muhUrtasya bhagavan ! kiyatya ucchAsAddhA ucchAsapramitakAlavizeSA vyAkhyAtAH, ekasmin muhUrte kiyanta ucchAsA bhavanti, ucchAsazabdenAtropalakSaNazatvAducchAsaniHzvAsAH samuditA gRhyante, atrottaram-asaGkhyeyAnAM samayaprasiddhapaTazATikApATanadRSTAntaprajJApanIyasva rUpANAM paramanikRSTakAlavizeSANAM samayAnAM samudayA-vRndAni teSAM yAH samitayo-mIlanAni tAsAM samAgamaH-saMyoga ekIbhavanaM tena yatkAlamAnaM bhavatIti gamyate sA ekA jaghanyayuktAsaGkhyAtakasamayapramANA AvalikA iti saMjJayA / procyate jinairiti zeSaH, yadyapyasAMvyavahArikatvena samayAvalike upekSya praznasUtre muhUrtoMcchAsAdipRcchA tathApi | kevaliprajJAyAH yAvadavadhiparyantaM dhAvanAducchAsAdInAM tannirUpaNAdhInanirUpaNatvAcAcAryasya tayornirUpaNaM yuktimazAditi, nanvetadutplavamAnamaNDUkairgokaliJjabharaNaM yataH pUrvasamayasadbhAve uttarasamayasyAnutpannatvenottarasamayasadbhAve pUrvasamayasya vinaSTatvena kimiha samudayasamitisamAgamaH saGgacchate yenAsaGkhyAtatatpiNDAtmakatA AvalikAdInAM procyate , ayaM hi samudayAdidharmo vimAtrasnigdharUkSapudgalAdInAM na kAlasyeti, satyaM, yaM yaM kAlavizeSa prarUpayitukAmena prajJA pakapuruSavizeSeNa yAvanto yAvantaH samayA ekajJAnaviSayIkRtAstAvantaste samudayasamitisamAgatA upacaryante, ata KevAyamaupAdhikaH kAlo na vAstava iti na kAcidanupapattiH, saGkhyeyA AvalikA ucchAsa:-antarmukhaH pacana saGkveyA AvalikA niHzvAso-bahirmukhaH pavanaH, saGkhyeyatvopapattizcaivam-SaTpazcAzadadhikazatadvayenAvalikAnAmekaM bhula 000000000000000 eeeeeeeee Jain Educationpational For Pate Persone Use Only aore.jainelibrary.org
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH // 9 // kabhavagrahaNaM bhavati, tAni ca saptadaza sAtirekANi ucchAsaniHzvAsakAla iti / atha yAdRzairucchAsamavartamAna 2 vakSaskAre syAt tathA''ha-dRSTasya-puSTadhAtoranavakalpasya-jarasA'nabhibhUtasya nirupakliSTasya-vyAdhinA prAk sAmprataM vA'nabhibhU-III | samayAditasya manuSyAderekaH ucchAsena yukto niHzvAsaH ucchAsaniHzvAso ya iti gamyate eSa prANa ityucyate, dhAtuhAnija zISapraheli kAntava. rAdibhirasvasthasya jantorucchAsaniHzvAsastvaritAdisvarUpatayA na svabhAvastho bhavatyato hRSTAdivizeSaNagrahaNaM, sapta prANAH sUtre ca utvaM klIvatvaM ca prAkRtatvAt , ucchAsaniHzvAsA ye iti gamyate sa stoka ityucyate, evaM sapta stokA | ye sa lavaH, lavAnAM saptasaptatyA eSaH-adhikRto yajijJAsayA tava samprati praznAvatAra ityarthaH, muhUrta ityAkhyAtaH, |atha saptasaptatilavamAnatayA sAmAnyena nirUpitaM muhUrtamevocchrAsasaGkhyayA vizeSato nirUpayitumAha-tiNNi' ityAdi, | asyA bhAvArtho'yaM-saptabhirucchAsaiH stokaH, te ca lave sapta, tato lavaH saptabhirguNito jAtA ekonapaJcAzat , muhUrte ca saptasaptatirlavA iti sA ekonapaJcAzadguNiteti jAtaM muhUrte ucchAsAnA mAnaM, atrApyupalakSaNatvAduHcchAsaniHzvAsAnAM samuditAnAM mAnaM jJeyaM, sarvairanantajJAnibhirityanena sarveSAM jinAnAmekavAkyatAjJApanena sadRzajJAnitvaM sUcitaM, na tu sAmmatyadarzanaM kRtaM, tasya vizvAsamUlakatvena zraddhAluM pratyasambhAvyamAnatvAt , atha yadartha muhUrtAdipraznastAna // 90 // mAnavizeSAn prajJApayan dvividhakAlaparimANajJApanAyopakramate-'eeNaM muhutta'ityAdi, etena-anantaroditena muhUrttapramANena triMzanmuhUrcA ahorAtraH paJcadazAhorAtrAH pakSaH dvau pakSI mAsaH dvau mAsau RtuH traya Rtavo'yana dve ayane saMva Jan Education For Private Personel Use Only IGNw.jainelibrary.org
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ saraH paJcasaMvatsarikaM yugaM viMzatiryugAni varSazataM, viMzataH paJcaguNitAyAH zatatvAt , daza varSazatAni varSANAM sahasraM, zataM varSasahasrANAM varSazatasahasraM lakSamityarthaH, caturazItiH varSazatasahasrANi yAnIti gamyate tadekaM pUrvAGgaM, ataH paraM lakSANAM caturazItyA guNakArasaMkhyAsthAnAnAM saptaviMzatisaMkhyAnAM (sadbhAva), tathAhi-caturazItiH pUrvAGgazatasaha vANi yAnIti gamyate tadekaM pUrva, pUrvAGgAlakSANAM caturazItyA guNitaM pUrva bhavatIti bhAvaH, tadvarSamAnaM caitat-"puvassa 18| u parimANaM sayariM khalu huMti koddilkkhaao| chappaNNaM ca sahassA boddhabA vAsakoDINaM // 1 // " sthApanA 7056-181 0000000000 evamiti-pUrvAGgapUrvanyAyena saMkhyAsthAnamuttarottaraM truTitAGgaM truTitamityAdi tadaGgatallakSaNabhedAbhyAM |dviguNaM 2-dvisaMkhyAGka 2 jJAtavyaM, ayamAzayaH-sUtre ekatvena nirdizyamAnAni 13 saMkhyAsthAnAni lAghavadhAnasUtre eeseeeeeeeeeesoba katkarotiateeeeeeeeee 1 viguNaM viguNaM-pradhAnaM pradhAnaM yathottaraM prakarSavadyathA syAttathA, kriyAvizeSaNaM, yathA pUrvAjJApekSayA pUrva pradhAna tathA pUrvApekSayA truTitAjhaM pradhAnaM tadapekSayA truTitamityAdi yAvacchIrSaprahelikA sarvapradhAnaM bahutarapadArthaviSayatvAt, yadvA viguNa-guNarahitamanAdisiddhasaMketamAtravazAdeva vivakSitasaMkhyAbhidhAyakaM na punanayodazaSoDezasapAdazatAdivaguNaniSpannaM, tathA ca yathA pUrvAjhaM pUrva ca tathA truTitAdipadakadambakamapi jJAtavyaM, vIpsA, truTitAdipadAnAmapi bahukhAt pratyavatArakalpatve'pi sAnvarthalAbhAvAca, nanu aMgaM tAvatkAraNaM tatha kAryasApekSamiti, pUrvasyAMga-kAraNaM pUrvAnamiti niruktyA, pUrvAnasya caturazItilakSaguNakAreNaiva pUrvasaMkhyAyA jAyamAnakhAt sAnvardhateti cet, maivaM, pUrvapadasyaiva sAnvarthatAyA abhAve kathaM tatkAraNasya sAnvarthatekhyAkUtAt, kecittu viguNaM viguNamiti pAThamabhyupagamya || dviguNaM dviguNaM-dvibhedaM dvibhedamiti vadaMti, teSAM idamAkUtaM yathA-pUrvAGgaM pUrva ceti dvau bhedau tathA truTitAdidhvapi truTitAnaM truTitamiti dvau bhedo vaktavyau yAvacchIrSaprahelikAMgaM zIrSaprahelikA ceti, parametatpAMThAvalokane yatanIyamiti / (hIra0 vRttI) bhInambU.16 Jan Education in T ww.jainelibrary.org
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 91 // Jain Education Im NetthamAha, na cedaM sUtraM eSAM dviguNakAra bhramajanakaM bhAvyaM, caturazItiguNakArasyAnantaramevoktatvAt, athaiSA zabdasaMskAramAtraM truTitAGgaM truTitaM 1 aDaDAGgaM 1 aDarDa 2 avavAGgaM avavaM 3 huhukAjhaM ihukaM 4 utpalAGga utpalaM 5 padmA padmaM 6 nalinAGgaM nalinaM 7 arthanipUrAGgaM arthanipUraM 8 ayutAGgaM ayutaM 9 nayutAGgaM nayutaM 10 prayutAGgaM prayutaM 11 cUli - kA cUlikaM 12 zIrSaprahelikAGgaM yAvaccaturazItizIrSaprahelikAGgazatasahasrANi yAni sA ekA zIrSaprahelikA 13, asyAH sthApanA yathA 7582632530.7301024115.7973569975.6968962189.6684808018.3296 1 balabhIvAcanAnugatastu jyotiSkaraMDe'nyathA'pi dRzyate, tathAhi pUrvAnaM 1 pUrva 2 latAnaM 3 latA 4 mahAlatAMgaM 5 mahAlatA 6 nalinAGgaM 7 nalinaM 8 mahAnalinAMgaM 9 mahAna linaM 10 padmAMgaM 11 padmaM 12 mahApadmAnaM 13 mahApadma 14 kamalAMgaM 15 kamalaM 16 mahAkamalAMgaM 17 mahAkamalaM 18 kumudAMgaM 19 kumudaM | 20 mahAkumudAMgaM 21 mahAkumudaM 22 truTitAnaM 23 truTitaM 24 mahAtruTitAMgaM 25 mahAtruTitaM 26 aTaTAMgaM 27, aTaTaM 28 mahAaTaTAMgaM 20 mahAbhaTaTaM 30 UhAMgaM 31 kahaM 32 mahohAMgaM 33 mahohaM 34 zIrSaprahelikA 35 zIrSaprahelikA 36 ceti, na cAtra sammohaH kartavyaH, durbhikSAdidoSeNa zrutaddAnyA yasya yAdRzaM smRtigocarIbhUtaM tena tathA sammatIkRtya likhitaM, taba likhanamekaM mathurAyAmaparaM ca valabhyAmiti yaduktaM jyotiSkaraMDavRttAveva "iha skaMdilAcAryapravRttI duSSamAnubhAvato durbhikSapravRtyA sAdhUnAM paThanagaNanAdikaM sarvamapyanezat, tato durbhikSAtikrame subhikSapravRttau dvayoH saMghayo meMlApako'bhavat, tadyathA-eko valabhyAM eko mathurAyAM, tatra sUtrArthasaMghaTane parasparaM vAcanAbhedo jAtaH, vismRtayohiM sUtrArthayoH smRtvA 2 saMghaTane bhavatyavazyaM vAcanAbhedoM' iti na kAcidanupapattiH, tatrAnuyogadvArAdikamidAnIM vartamAnaM mAthuravAcanAnugataM, jyotiSkaraMDasUtrakartA tvAcAryo vAlabhyaH, tata idaM saMkhyAsthAnapratipAdanaM vAlabhyavAcanAnugatamiti nAsyAnuyogadvArapratipAditasaMkhyAsthAnaiH saha visadRzatvamupalabhya vicikitsitavyamiti, tathA'nuyogadvAre prayutanayutayoH parAvRttirapyastIti / ( hIra0 vRttau ) vakSaskAre samayAdi prarUpaNA sU. 18 // 91 // vjainelibrary.org
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ // iti catuHpazcAzadaGkAH agre ca catvAriMzaM zUnyazataM, tadevaM zIrSaprahelikAyAM sarvANyamUni caturNavatyadhikazatasaGkhyAnyaka sthAnAni bhavanti, idaM ca mAthuravAcanAnugatAnuyogadvArAdisaMvAdisaMkhyAsthAnapratipAdana jyotiSkaraNDaprakIrNakena saha visaMvadati, paraM na vicikitsitavyaM, vAlabhyavAcanAnugatatvAt tasya, bhavati hi vAcanAbhede sUtrapAThabheda iti, tatsaM|| vAdizIrSaprahelikAGkasthApanA tvevaMrUpA jJeyA yathA-1875517955.0112595419.0096998134.39770 // 8 // 79746.5494261977.7774765725.7345718681.6. iti saptatiraGkA agre cAzItyadhikaM zUnyazataM, tadevaM jyotiSkaraNDoktazIrSaprahelikAyAM paJcAzadadhikazatadvayasaMkhyAnyaGkasthAnAni bhavanti, atra tattvaM kevalino vidantIti, anena caitAvatA kAlamAnena keSAMcidratnaprabhAnArakANAM bhavanapativyantarANAM suSamaduSSamArakasaMbhavinAM naratirazcAM ca yathAsambhavamAyUMSi mIyante, etasmAcca parato'pi sarSapacatuSpalyaprarUpaNAgamyaH saMkhyeyaH kAlo'sti, kintvanatizAyinAmasaMvyavahAryatvAnnehoktaH, etadevAha-etAvad-iyanmAtraM tAvaditi prakramArthe kAlagaNitaM, samayataH prabhRti zIrSaprahelikAparyantaM saMkhyAsthAnamityarthaH, etAvAn-zIrSaprahelikAprameyarAziparimANo gaNitasya viSayo-gaNitagocara Ayu:sthityAdikAlaH, kuta ityAha-tataH paraM-zIrSaprahelikAtaH paraM upamayA nivRttamaupamika, upamAmantareNa yatkAlapramANamanatizAyinA grahItuM na zakyate tadopamikamiti bhAvaH, sUtre ca tRtIyA paJcamyarthe prAkRtatvAt / tadeva praSTumAha se kiM taM uvamie !, 2 duvihe paNNatte, taMjahA-paliovame asAgarovame a, se kiM taM paliovame?, paliovamassa parUvaNaM karissAmi, Jain Educationa inal For Private Personal Use Only brww.jainelibrary.org
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 92 // Jain Education Inte paramANU ducihe paNNatte, taMjahA - suhume a vAvahArie a, aNaMtANaM suhumaparamANupuggalANaM samudayasamiisamAgameNaM vAvahAri paramANU NiSphajjaha tattha No satthaM kamai - 'satyeNa sutikkheNavi chettuM mittuM ca jaM kira Na sakkA / taM paramANu siddhA vayaMti AI. pamANANaM // 1 // vAvahAriaparamANUNaM samudayasamiisamAgameNaM sA egA ussaNhasahiAi vA savhisahiAi vA uddhareNUi vA tasareNUi vA rahareNUi vA vAlaggei vA likkhAi vA jUAi vA janamajjhe vA ussehaMgule i vA, aTTha ussaNDasaNDiAo sA egA saNhasaNDiyA aTTha saNDsaNhiAo sA egA uddhareNU aTTha uddharena sA egA tasareNU aTTha tasareNUo sA egA rahareNU aTTha rahareNUo se ege devakurUttarakurANa maNussANaM vAlo aTTha devakurUttarakurANa manussANa vALaggA se ege harivAsarambhayavAsANa maNussANaM vAlagge evaM hemavayaheraNNavayANa maNussANaM puvavideha avara videhANaM maNussANa vAlaggA sA egA likkhA aTTha likkhAo sA egA jUA aTTha juAo se ege javamajjhe aTTha javamanjhA se ege aMgule eteNaM aMgulappamANeNaM cha aMgulAI pAo bArasa aMgulAi vihRtthI caDavIsaM aMgulAIrayaNI aDDayAlIsaM aMgulAI kucchI chaNNaui aMgulAI se ege akkhei vA daMDei vA dhaNUi vA jugeha vA musalei vA NAlio va eteNaM dhaNuppamANeNaM do dhaNusahassAI gAuaM cattAri gAuAI joaNaM, eeNaM joaNappamANeNaM je palle joaNaM AyAMmavikkhaMbheNaM joyaNaM uDDUM uccatteNaM taM tiguNaM savisesaM parikkheveNaM, se NaM palle egAhiabehiyatehia ukkoseNaM sattara taparUDhANaM saMmaTThe saNicie bharie vAlaggakoDINaM / te NaM vAlaggA No kutthejjA No parividdhaMsejjA, No aggI rahejA, No vAe harejjA, No pUittAe habamAgacchejjA, tao NaM vAsasae 2 egamegaM vAlaggaM avahAya jAvaieNaM kAleNaM se palle khINe NIrae pilleveM NiTThie bhavai se taM palio meM / eesiM palANaM koDAkoDI havejja dasaguNiA / taM sAgarovamassa u egassa bhave parImANaM // 1 // eeNaM sAgarovamappamANeNaM cattAri vakSaskAre palyopama prarUpaNA sU. 19 // 92 // Jainelibrary.org
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education In sAgarovamakoDAkoDIo kAlo susamasusamA 1 tiNNi sAgarovamakoDAkoDIo kAlo susamA 2 do sAgarovamakoDAkoDIo kAlo susamadussamA 3 egA sAgarovamakoDAkoDI bAyAlIsAe vAsasahassehiM UNiA kAlo dussamasusamA 4 ekavIsaM vAsasahassAI kAlo dussamA 5 ekkavIsaM vAsasahassAI kAlo dussamadussamA 6, puNaravi ussappiNIe ekavIsaM vAsasahassAiM kAlo dussamadurasamA 1 evaM paDilomaM NeavaM jAva cattAri sAgarovamakoDAkoDIo kAlo susamasusamA 6, dasasAgarovamakoDAkoDIo kAlo osappiNI dasasAgarovamakoDAkoDIo kAlo ussappiNI vIsaM sAgarovamakoDAkoDIo kAlo osappiNIussappiNI / ( sUtraM 19) 'se kiM taM omie ?' ityAdi, atha kiM tadaupamikaM ?, atrottaraM -aupamikaM dvividhaM prajJaptaM, anena vidheyanirdeza| stena na paunaruktyAzaGkA, palyena vakSyamANasvarUpeNopamA yasya tattathA, durlabhapAratvAt sAgareNa samudreNopamA yasya tattathA, ubhayatra cakAradvayaM tulyakakSatAdyotanArthaM, tulyakakSatA cobhayorapyasaMkhyeyakAlatvasUcanArthaM, atha kiM tat palyopamaM 1, AcAryastu palyopamaprarUpaNAM kariSyAmIti, anena ca kriyArambhasUcakavacanena ziSyasya manaHprasattiH kRtA | bhavati, anyathA 'paramANU duvihe' ityAdiprakriyAkrameNa dUrasAdhyAM palyopamaprarUpaNAM prati sandihAnaH ziSyo'| nAdRto bhavediti, guroH ziSyaM prati vAcanAdAne'yameva hi vidhiH, yataH- "dhammamaiehiM aisuMdarehiM kAraNaguNovaNIehiM / palhAyaMto a maNaM sIsaM coei Ayario // 1 // " [ dharmamayairatisundaraiH upanIttakAraNaguNaiH prahlAdayaMzca manaH ziSyaM | nudati AcAryaH // 1 // ] paramANudvividhaH prajJataH, tadyathA-sUkSmazca vyAvahArikazca zastrAdyaviSayatvAdiko dharma
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU-10 ubhayorapIti samAnakakSatAdyotanArtha pratyekaM cakAraH, tatra sUkSmasya 'kAraNameva tadantyaM sUkSmo nityazca bhavati prmaannuH| 2vakSaskAre dvIpazA-18 ekarasavarNagandho dvisparzaH kAryaliGgazca // 1 // " ityAdilakSaNalakSitasyAtyantaparamanikRSTatAlakSaNaM svruupmtiricyaapr| | palyopamanticandrI prarUpaNA vaizeSikaM rUpaM na pratipAdanIyamastIti taM saMsthApyAparaM svarUpato nirUpayati-anantAnAM sUkSmaparamANurUpapudgalAnAM yA vRttiH sambandhino ye samudayA:-tricaturAdimelakAsteSAM yAH samitayo-bahUni mIlamAni tAsAM smaagmn-sNyogenaikiibhaave||93|| netiyAvat vyAvahArikaH paramANureko niSpadyate, idamuktaM bhavati-nizcayanayo hi nirvibhAgaM sUkSmaM pudgalaM paramANumi cchati, yastvetairanekairjAyate taM sAMzatvAt skandhaleva vyapadizanti, vyavahAranayastu tadanekasaGghAtaniSpakSo'pi yaH zastracchedAgnidAhAdiviSayo na bhavati tamadyApi tathAvidhasthUlabhAvApratipatteH paramANutvena vyavaharati, tato'sau nishcytH| || skandho'pi vyavahAranayamatena vyAvahArikaH paramANuruktaH, ayaM ca skandhatvAt kASThavat chedAdiviSayo bhavatIti vAdinaM | pratyAha-tatra zakhaM na kAmati-na saJcarati, asikSurAdidhArAmApto'pisa na chiyeta na ca bhidyatetyarthaH, yadhanantaiH paramA-| NubhiniSpannAH kASThAdayaH zastracchedAdiviSayA dRSTAstathApyanantasyAnantabhedatvAttAvatpramANena niSpanno'dyApi sUkSmatvAna zastracchedAdiviSayatAmAsAdayatIti bhAvaH, etenAgnidAhyatA jalArdratA gaGgApratizrotovihanyamAnatA jalakothAdikaM // 93 // sarvamapi nirastaM mantavyaM, sarveSAmapi teSAM zastratvAvizeSAt, atrArthe pramANamAha-zastreNa sutIkSNenApi chettuM-khaDgAdinA dvidhA kartuM bhettuM-anekadhA vidArayituM sUcyAdinA vastrAdivadvA sacchidraM kartuM, vA vikalpe, yaM-pudgalAdivizeSa | cesercepoeaeesecedeseedeedees Jan Education For Private Persone Use Only row.jainelibrary.org
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Im | kileti nizcaye na zaktAH, ke'pi puruSA iti zeSaH, taM vyAvahArikaparamANu siddhA iva siddhA bhagavanto'rhanta utpanna| kevalajJAnA na tu siddhAH siddhigatAH, teSAM vacanayogAsambhavAditi, AdiM - prathamaM pramANAnAM - vakSyamANot zlakSNazlakSNikAdInAmiti, etena zraddhAlUn prati AgamapramANamabhihitaM, tarkAnusAriNaH prati prayogaH - aNuparimANaM kvacidvizrAntaM taratamazabdavAcyatvAt mahatparimANavat, yatra ca vizrAntaM sa paramANuH, vipakSe vastunaH sthUlatA'pi nopapadyate, na ca | vyaNukAdi nArthAntaramiti vAcyaM, sa ca siddhyan paramanikRSTo niraMza eva siddhyet, anyathA'navasthA sarSapasumervostulyaparimANApattizca tataH siddhaH paramANuH, nanu siddhyatu saH sUkSmatvAcca na cakSurAvigamyaH, paraM yadanantaiH sUkSmaiH paramAzubhireko vyAvahArikaH paramANurArabhyate sa cakSurAdyagocaraH zastracchedAdyagocarazceti tanmandaM, ucyate, dvividho hi pudgalapariNAmaH - sUkSmo bAdarazca taMtra sUkSmapariNAmapariNatAnAM pudgalAnAmanindriyakatvamagurulaghuparyAyavattvaM zastracchedAdyaviSayatvamityAdayo dharmA bhavanti, tena na kApyanupapattiH, zrUyate cAgame pudgalAnAmevaM sUkSmatvAsUkSmatvapariNAmo yathA dvipradezikaH skandhaH ekasminnabhaH pradeze mAti sa eva ca dvayorapi mAtIti saMkocavikAzakRto bhedaH, dRzyate ca | loke'pi piJjitarutapuJjalohapiNDayoH parimANabhedaH, ityalaM vistareNeti, atha pramANAntaralakSaNArthamAha- anantAnAM vyAvahArikaparamANUnAM samudayasamitisamAgamena yA parimANamAtreti gamyate saikA atizayena zlakSNA zlakSNazlakSNA saiva | zlakSNazlakSNikA uttarapramANApekSayA ut-prAbalyena zlakSNalakSNikA ucchalakSNazlakSNikA, itirupadazane vA uttarApekSayA wjainelibrary.org
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 94 // Jain Education In samuccaye, evaM zlakSNazlakSNiketi vA ityAdiSvapi vAcyaM ete ca zlakSNazlakSNikAdayo'GgulAntAH pramANabhedA yathottaramaSTaguNAH santo'pi pratyekamanantaparamANukatvaM na vyabhicarantyataH nirvizeSitamapyuktaM - 'saNhasahiAi ve'tyAdi, prAktanapramANApekSayA'STaguNatvena sthaulyAdUrdhvareNvapekSayA tvaSTabhAgapramANatvAt zlakSNazlakSNaketyucyate, svataH parato vA UrdhvAdha stiryakUcalanadhammoM jAlapraviSTasUryaprabhAbhivyaGgayo reNurUrdhvareNuH trasyati - paurastyAdivAyuprerito gacchati yo reNuH sa trasareNuH rathagamanAt reNuH rathareNuH vAlAgralikSAdayaH pratItAH, devakurUttarakuruharivarSaramyakAdinivAsimAnavAnAM kezasthUlatAkrameNa kSetrazubhAnubhAvahAnirbhAvanIyA yAvatpUrvavidehAparavidehAzrayamanuSyANAmaSTau vAlAgrANi ekA likSA, tA aSTa yUkA, aSTau yUkA eka yavamadhyaM, aSTau yavamadhyAni ekamaGgulaM, etenAGgulapramANeneti na tu nyUnAdhikatayA, SaDaGgulAni pAdaH - pAdasya madhyatalapradezaH, pAdaikadezatvAt pAdaH, athavA pAdo hasva caturthAMzaH, dvAdazAGgulAni vitasti: sukhAvabodhArthamevamupanyAsaH, lAghavArthaM tu dvau pAdau vitastiriti paryavasito'rthaH, anyathA pAdasaMjJAyA nairartha kyApattiH, evamagre'pi caturviMzatiraGgulAni raliriti sAmayikI paribhASA, nAmakozAdau tu 'baddhamuSTirhasto rali' riti, aSTacatvAriMzadaGgulAni kukSiH, SaNNavatiraGgulAni eko'kSa iti vA zakaTAvayavavizeSaH daNDa iti vA dhanuriti vA yugamiti vA- voDhaskandhakASThaM musalamiti vA nAlikA iti vA yaSTivizeSaH, atra va dhanuSopayogaH, saMjJAntarANi tu prasaGgato'tra likhitAni anyantropayogInIti, etena dhanuHpramANena dve dhanuHsahasre gavyUtaM, catvAri gavyUtAni yojanaM, etena yojana - 2vakSaskAre parayopamaprarUpaNA sUM. 19 // 94 //
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education In pramANena yaH palyo - dhAnyAzrayavizeSaH sa iva sarvatra samatvAt, luptopamAkaH zabda iti, yojanamAyAmaviSkambhAbhyAM | samavRttatvAt pratyekamutsedhAGgulaniSpannayojanaM yojanamUrdhvoccatvena tadyojanaM triguNaM savizeSaM parirayeNa, vRttaparidheH kiJcinnyUnaSaDbhAgAdhikatriguNatvAt sa palya 'egAhiabehia' ci SaSThIbahuvacanalopAdekAhikavyAhi katryAhikANAmutkarSataH saptarAtraprarUDhAnA - saptadivasodgata paryantAnAM bhRto vAlAgrakoTInAmiti sambandhaH, tatra muNDite zirasyekenAhrA yAvatpramANA vAlAgrakoTaya uttiSTanti tA ekAhikyaH, dvAbhyAM tu yAstA vyAhikyAH, tribhistu tryAhikyaH, kathaMbhUt ityAha- 'saMmRSTa' AkarNapUritaH 'sannicitaH pracayavizeSAnnibiDIkRtaH vAlAnAmagrakoTayaH - prakRSTA vibhAgA ityarthaH, yadvA vAlAgrakoTInAmiti vAleSu - videhanaravAlAdyapekSayA sUkSmatvAdilakSaNopetatayA'prANi-zreSThAni vAlAprANi, kurunararomANi teSAM koTayaH anekAH - koTAkoTipramukhAH saGkhyAH "strINAM zatAni zatazo janayanti putrAn" ityAdivat | tathA vAlAgrakoTInAmiti tRtIyArthe SaSThI yathA mASANAM bhRtaH koSTha iti, tena vAlAgrakoTIbhirbhUta iti sukhAvabodhA'kSarayojanA kAryA iMti, vAlAgrasaGkhyAnayanopAyastvayaM - devakurUttarakurunara vAlAgrato'STaguNaM harivarSaramyakanaravAlAgra miti, yatraikaM harivarSaramyakanaravAlAgraM tatra kurunaravAlAgrANyaSTa tiSThanti, yatra caikaM haimavata hairaNyavatanaravAlAnaM tatra kurunaravAlAgrANi catuHSaSTiH, evaM videhanaravAlAgre 512 likSAyAM : 4096 yUkAyAM 32768 yavamadhye 262144 aGguleGkataH 2097152, atrAGgulamutsedhAGgulaM grAhyaM, AtmAGgulasyAniyatatvAt pramANAGgulasyAtimAtratvAt, atra sarvatra w.jainelibrary.org
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjammU dvIpazA nticandrI pUrvapramANApekSayottarottarapramANasyASTASTaguNakAreNeyaM saGkhyA samuttiSThati, athAyaM rAzizcaturvizatiguNo hastaH caturviza- 2vakSaskAre | tyaGgulamAnatvAdasya, sa caivaM 50331648 nAmataH paJca koTayastrINi lakSANi ekatriMzatsahasrANi paT zatAnyaSTaca- palyopama tvAriMzadadhikAni, eSa rAzizcaturguNo dhanuSi, caturhastamAnatvAdasya, aGkataH 201326592 nAmato viMzatiH koTava- prarUpaNA yA vRtiH strayodaza lakSANi SaDviMzatiH sahasrANi pazca zatAni dvinavatyadhikAni, ayaM dvisahasraguNaH kroze, dvisahasramAnavAdasya, . 19 // 95 // 18 | aGkato yathA-402653184000 nAmataH catvAriMzatsahasrANi dve zate paJcaSaSTyadhike koTInAM ekatriMzallakSANi caturazItiH sahasrANi, punarayaM rAzizcaturguNo yojane, catuHkrozapramANatvAdasya, aGkata1610612736000nAmataH eka lakSamekaSaSTiH sahasrANyekaSaSTyadhikAni koTInAM tathA saptaviMzatirlakSANi SaTtriMzatsahasrANi, zucIgaNanayaivedaM gaNitaM bodhyaM, ayaM zUcIrAziranenaiva guNitaH pratarasamacaturastrayojane,zUcyA zUcIguNitAyA eva prataratvAt , aGkataH 259407338|536540569600...nAmato yathA paJcaviMzatiH zatAni caturnavatyadhikAni koTAkoTikoTInAM tathA sapta lakSANi trayastriMzatsahasrANyaSTa zatAni tripazcAzadadhikAni koTAkoTInAM tathA paJcaSaSTilakSANi catvAriMzatsahasrANi pazca zatAnyekonasaptatyadhikAni koTInAM tathA paSTilakSANi, ayaM rAzibhUyaH pUrvarAzinA guNito ghanarUpo romarAziH syAt , tathAhi-18 // 15 // aGkataH 4178047632588158427784544256000000000nAmataH ekacatvAriMzatkoTayo'STasaptatirlakSANi / catvAri sahasrANi sapta zatAni triSaSTyadhikAni koTAkoTikoTAkoTInAM tathA paJcaviMzatirlakSANyaSTAzItiH sahasrANyekaM kA Jain Education For Private Personal Use Only Ajainelibrary.org
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ eeeeeeeeeeeeeeeeee zatamaSTapaJcAzadadhika koTAkoTikoTInAM tathA dvicatvAriMzallakSANi saptasaptatiH sahasrANyaSTa zatAni paJcacatvAriMzadadhikAni koTAkoTInAM tathA. catuzcatvAriMzallakSANi pazcaviMzatiH sahasrANi SaT zatAni koTInAmiti, ayaM ca rAziH samacaturasraghanayojanapramitapalyagataH samavRttaghanayojanapramitapalyagatarAzyapekSayA kiyadbhAgAmyadhikastenAdhikabhAgapAtanArtha saukumAryAya sthUlopAyamAha-anantaroktarAzezcaturvizatyA 24 bhAge hRte labdhaM 174085318024506901157689344000000000 ayaM caikonaviMzatyA 19 guNitaH samavRttaghanayojanapalyagato rAzirbhavatIti, sa cAGkato yathA 333075210424555,25421995091535000000000 ayamarthaH-yAdRzaizcaturvizatyA bhAgaiH samacaturasraghanayojanapramitapalyagato romarAzirbhavati tAdRzairekonaviMzatyA bhAgaiH samavRttadhanayojanamamitapasyagato rAzirbhavati, nanu catuvizatyA bhAgaharaNamekonaviMzatyA guNanaM ca kimartha', ucyate, ekayojanapramANavRttakSetrasya karaNarIsyAgataM yojanatrayamekazca yojanaSaDbhAgaH 3 savarNane ca jAtaM 19 etacca vRttapalyaparidhikSetra, anena saha samacaturasrapalyapariSikSetraM caturyojanarUpaM guNyate, sthApanA yathA- anayoH 11 samacchede 21 lAghavArtha dvayorapi chedApanayane jAtaM 19-24 | kimuktaM bhavati-samacaturasraparidhikSetrAt vRttaparidhikSetraM sthUlavRttyA pazcabhAganyUnamiti tatkaraNArtho'yamupakrama iti, sthUlavRttizca yojanaSaDbhAgasya kizcidadhikatayA avivakSaNAt, atha prakRtaM prastumaH-'te Namiti prAgvat, tAni vAlAgrANi na kuzyeyuH-pracayavizeSAcchuSirAbhAvAdvAyorasambhavAca nAsAratAM gaccheyurityarthaH, ato na parividhvaMseran-19 Jain Education in For Private Personel Use Only VUjainelibrary.org
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazA eeeeeese katipayaparizATanamaNyaGgIkRtya na vidhvaMsaM gaccheyuH arthavazAdvibhaktipariNAma iti, tAni nAgnidahet na vAyurapaharedatIva za2 vakSaskAre |nicitatvAdagnipavanAvapi tatra na kramete ityarthaH, tAni ca na pUtitayA-pUtibhAvaM kadAcidAgaccheyuH, na kadAcihurga-1 palyopamanticandrI prarUpaNA dhitAM prApnuyurityarthaH, atha ketikarttavyatA ?, tAmevAha-tatastebhyo vAlAgrebhyo'thavA 'tata' iti tathAvidhapalyabharayA vRttiH vighapalyabhara- sU. 19 NAnantaraM varSazate 2 ekaika vAlAgramapahRtya kAlo mIyeta iti zeSaH, tatazca yAvatA kAlena sa palyaH kssiinno-baalaaprk||96|| paNAt kSayamupAgataH AkRSTadhAnyakoSThAgAravat, tathA (nIrajAH)-nirgatarajaHkalpasUkSmavAlAno'pakRSTadhAmyarajaHko SThAgAravat , nirlepo'tyantasaMzleSAttanmayatAgatavAlAgralepApahArAdapanItadhAnyalepakoSThAgAravat , niSThito'panetavyadravyApanayanamAzritya niSThAM gataH viziSTaprayatnapramArjitakoSThAgAravat , ekArthikA vA ete zabdA atyanta vizuddhipratipAdanaparAH, vAcanAntare dRzyamAnaM cAnyadapi padamuktAnusArato vyAkhyeyaM, tadetatpalyopamamiti, idaM ca palyagatavAlAgrANAM A saGkhyeyaireva varSestadapahArasambhavAt saMkhyeyavarSakoTAkoTImAnaM bAdarapalyopamaM jJeyaM, na cAnenAtra vakSyamANasuSamasuSamAdi kAlamAnAdAvadhikAraH, paraM sUkSmapalyopamasvarUpasukhapratipattaye prarUpitamiti jJAyate, tena pUrvokkamekaikavAlAgramasaMkhyeyakhaNDIkRtya bhRtasyotsedhAjalayojanapramANAyAmaviSkambhAvagAhasya palyasya varSazate 2 ekaikavAlAgrApahAreNa sakalavAlAprakhaNDanirlepanAkAlarUpamasaGyeyavarSakoTIkoTIpramANaM sUkSmapalyopama, vicitrAkRtirAcAryasyeti sUtrakAreNAnuktamapi svayaM jJeyaM, tenaiva ca prastutopayogaH, anyathA'nuyogadvArAdibhiH saha virodhaprasaGgAditi sarva susthaM, evamagre sAgaropame'pi Jain Education intele For Paws Persone Only wrow.dainelibrary.org.
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU. 17 Jain Educatio jJeyaM, atha sAgaropamasvarUpaM gAthApadyenAha - 'eesiM palANa' mityAdi, eteSAmanantaroditAnAM patyAnAmiti padaikadeze | padasamudAyopacArAt palyopamAnAM yA dazaguNitA koTAkoTirbhavet tatsAgaropamasyaikasya bhavet parimANamiti, prAyaH sarva kaNThyaM, navarametena sAgaropamapramANena na nyUnAdhikenetyarthaH catasraH sAgaropamakoTAkovyaH kAlaH suSamasuSamAprAgvyAvarNitAnvarthA, ayamarthaH - catuH sAgaropamakoTAkoTIlakSaNaH kAlaH prathama Araka ityucyate, 'bAyAlIsa 'tti yA ca | sAgaropamakoTAkoTyekA dvicatvAriMzatsahasrairUnaivonikA asau kAlazcaturtho'rakaH, sA duSpamAsatkairekaviMzatisahasrairduSSamaduSpamAsatkairekaviMzatisahasraizca varSANAM pUraNIyA, tena pUrNA koTAkovyekA bhavati, avasarpiNIkAlasya dazasAgarakoTAkoTI pUrikA bhavatItyarthaH, evaM pratilomamiti - pazcAnupUrvyA jJeyaM, avasarpiNIyuktA utsarpiNI avasarpiNIutsarpiNI kAlacakramityarthaH / uktaM bharate kAlasvarUpaM, atha kAle bharatasvarUpaM pRcchannAha - tatrApyavasarpiNyA varttamAnatvenAdau suSamasuSamAyAM praznaH jaMbuddIve NaM bhaMte dIve bharahe vAse imIse ussappiNIe susamasusamAe samAe uttakaTThapattAe bharahassa vAsassa kerisae AyArabhAva - paDoyAre hotyA ?, go0 ! bahusamaramaNijje bhUmibhAge hotthA se jahANAmae AliMgapukkharei vA jAva NANAmaNipaMcavaNNehiM taNehi ya maNIhi ya uvasobhie, taMjahA - kiNhehiM jAva sukkilehiM, evaM vaNNo gaMdho phAso sado a taNANa ya maNINa ya bhANiaDDo, jAva tattha NaM bahave maNussA maNussIo a AsayaMti sayaMti cidvaMti NisIaMti tuaTTaMti hasati ramaMti lalaMti, tIse NaM samAe bharahe
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjamyUdvIpazAnticandrIyA vRttiH // 97 // 2vakSaskAre suSamasuSamAdhikAra: sU. 19 vAse bahave uddAlA kuddAlA muhAlA kayamAlA NaTTamAlA daMtamAlA nAgamAlA siMgamAlA saMkhamAlA seamAlA NAmaM dumagaNA paNNatA, kusavikusavisuddharukkhamUlA mUlamaMto kaMdamaMto jAva bIamaMto pattehi a puSphehi a phalehi a ucchaNNapaDicchaNNA sirIe aIva 2 ubasomemANA ciTThati, tIse NaM samAe bharahe vAse tattha tattha bahave bherutAlavaNAI herutAlavaNAI merutAlavaNAI pabhayAlavaNAI sAlavaNAI saralavaNAI sattivaNNavaNNAI pUaphalivaNAI khajUrIvaNAI NAlierIvaNAI kusavikusavisuddharukkhamUlAI jAva ciTThati, tIse NaM samAe bharahe vAse tattha tattha bahave seriAgummA NomAliAgummA koraMTayagummA baMdhujIvagagummA maNojagummA bIagummA bANagummA kaNairagummA kujAyagummA siMduvAragummA moggaragummA jUhiAgummA malliAgummA vAsaMtiAgummA vatthulagummA katthulagusmA sevAlagummA agatthigummA magadaMtiAgummA caMpakagummA jAtIgummA NavaNIiAgummA kuMdagummA mahAjAigummA rammA mahAmehaNikuraMbabhUA dasaddhavaNaM kusumaM kusumeti je NaM bharahe vAse bahusamaramaNijaM bhUmibhAgaMvAyavidhuaggasAlA mukkapuSphapuMjovayArakaliaM karaMti, tIse gaM samAe bharahe vAse tattha tahiM tahiM bahuIo paumalayAo jAva sAmalayAo NicaM kusumiAo jAva layAvaNNao, tIse gaM samAe bharahe vAse tattha 2 tahiM 2 bahuio vaNarAio paNNattAo kiNhAo kiNhobhAsAo jAva maNoharAo rayamattagachappayakoragabhiMgAragakoMDalagajIvaMjIvaganaMdImuhakavilapiMgalakkhagakAraMDavacakkavAyagakalahaMsahasasArasaaNegasauNagaNamihuNaviariAo sahuNaiyamahurasaraNAiAo saMpiMDia0 NANAvihaguccha0 vAvIpukkharaNIdIhiAsu asuNi0 vicitta0 anbhi0 sAunta0 Nirogaka0 sabouapuSphaphalasamiddhAo piMDimajAvapAsAdIAo 4, ( sUtraM 19) // 97 // Jain Education Interio For Private Personal Use Only V inelibrary.org
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inte jambUdvIpe bhadanta ! dvIpe bharatakSetre'syAmavasarpiNyA samprati yA varttamAneti zeSaH, suSamasuSamAnAcyA samAyA kAlabibhAgalakSaNAyAM arake ityarthaH, kiMlakSaNAyAmityAha - uttamakASThAM prakRSTAvasthAM prAptAyAM, kvaciduttamaTThapattAe iti pAThastatrottamA tatkAlApekSayotkRSTAnarthAn-varNAdIn prAptA uttamArthaprAptA tasyAM bharatasya varSasya kIdRza AkAra bhAvapratyavatAraH 'hotya'tti abhavat ?, sarvamanyat prAgvyAkhyAtArthaM, navaramatra manuSyopabhogAdhikAre zayanamubhayathApi saGgacchate nidrAsahitarahitatva bhedAt atha savizeSamanujighRkSuNA guruNA'pRSTamapi ziSyAyopadeSTavyamiti praznapaddhatirahitaM | prathamArakAnubhAvajanitabharatabhUmisaubhAgyasUcakaM sUtracaturddaza kamAha - 'tIse Na' mityAdi, tasyAM samAyAM bharatavarSe bahava uddAlAH kodAlAH moddAlAH kRtamAlAH nRttamAlAH dantamAlAH nAgamAlAH zRGgamAlAH zaGkhamAlAH zvetamAlA nAma DumagaNA- dumajAtivizeSasamUhAH prajJaptAstIrthakaragaNadharaiH he zramaNa ! he AyuSman !, te ca kathaMbhUtA ityAha- kuzA:darbhA vikuzA-balvajAdayastRNavizeSA stairvizuddhaM - rahitaM vRkSamUlaM - tadadhobhAgo yeSAM te tathA, iha mUlaM zAkhAdInAmapi Adimo bhAgo lakSaNayA procyate yathA zAkhAmUlamityAdi tataH sakalavRkSasatkamUlapratipattaye vRkSagrahaNaM, mUlamantaH kandamanta iti padadvayaM yAvatpadasaGgrAhyaM ca jagatIvanagatatarugaNavad vyAkhyeyaM, patraizca puSpaizca phalaizca avacchannapraticchannA iti prAgvat zriyA atIvopazobhamAnAstiSThanti - varttante iti bhAvaH, 'sIse NaM samAe' ityAdi, tasyAM samAyAM bahUni sUtre puMstvanirdezaH prAkRtatvAt, bherutAlAdayo vRkSavizeSAH, kvacitprabhavAlavaNA iti pAThastatra pabhavAlA:- taruvizeSAH
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ gulmAH vAsaMtika navanItikAgulmAyadezavizeSato shriijmbu-|| sAla:-sarjaH saralo-devadAruH saptaparNaH pratItasteSAM vanAni pUgaphalI-kramukataruH kharjUrInAlikeyauM pratIte tAsAMvakSaskAre dvIpazA-18| vanAni zeSa prAgvat, 'tIse gaM' ityAdi, tasyAM samAyAM bahavaH serikAgulmA navamAlikAgulmAH koraNTakagulmAH bandhu- suSamasuSanticandrI | jIvakagulmAH yatpuSpANi madhyAhe vikasanti, mano'vadyagulmAH bIakagulmAH bANagulmAH karavIragulmAH kubjagulmAHmAdhikAraH yA vRttiH siMduvAragulmAH [jAtigulmAH] mudgaragulmAH yUthikAgulmAH mallikAgulmAH vAsaMtikagulmAH vastulagulmAH kastulagulmAH sU.19 // 98 // sevAlagulmAH agastyagulmAH (magadantikAgulmAH) campakagulmAH jAtigulmAH navanItikAgulmAH kundagulmA mahAjAtigulmAH, gulmA nAma isvaskandhabahukANDapatrapuSpaphalopetAH, eSAM ca kecitpratItAH keciddezavizeSato'vaMgantavyAH, ramyAH mahAmeghanikurambabhUtAH dazArddhavarNa-paJcavarNa kusuma-jAtAvekavacanaM kusumasamUhaM kusumayantiumAdayantIti bhAvaH, ye Namiti prAgvat bharate varSe iti SaSThIsaptamyorartha pratyabhedAgaratasya varSasya bahusamaramaNIyaM bhUmibhAgaM vAtavidhutA-vAyukampitA yA agrazAlAstAbhirmukto yaH puSpapuJjaH sa evopacAra:-pUjA tena kalitaM-yuktaM kurvantIti / tIse 'mityAdi, sarvametat prAgvat, athAtraiva vanazreNivarNanAyAha-'tIse 'mityAdi, tatra tatra deze tasya tasya dezasya tatra 2 pradeze baDhyo vanarAjayaH prajJaptAH, ihaikAnekajAtIyAnAM vRkSANAM patayo vanarAjayaH, tataH meen pUrvoktasUtrebhyo'sya bhinnArthateti na paunaruktyaM, tAzca kRSNAH kRSNAvabhAsA ityAdi vizeSaNajAtaM prAgvat yAvanmanohAriNyaH, yAvatpadasaGgrahazcAyaM-'NIlAo NIlobhAsAo hariAo hariobhAsAo sIAo sIobhAsAo NiddhAo Jan Education For Private Personal Use Only Pww.painelibrary.org
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ seeeeeeeeeeeeeeeeed ANiddhobhAsAo tivAo tibobhAsAo kiNhAo kiNhacchAyAo NIlAo NIlacchAyAo hariAo hariacchAyAo sIAo sIacchAyAo NiddhAo NiddhacchAyAo tivAo tibacchAyAo ghaNakaDiaDacchAyAo vAcanAntare ghaNakaDiakaDacchAyAo mahAmehaNikuraMbabhUyAo rammAo' iti, idaM ca sUtraM prAk padmavaravedikAvanavarNanAdhikAre likhitamapi yatpunalikhitaM tadatidezadarzitAnAM sUtre sAkSAddarzitAnAM ca vanavarNakavizeSaNapadAnAM vibhAgajJApanArthamiti, sUtre kAnicidekadezagrahaNena kAnicitsarvagrahaNena kAnicitkrameNa kAnicidutkrameNa sAkSAllikhitAni santi, tena mA bhUdvAcayitaNAM vyAmoha iti. samyakpAThajJApanAya vRttau punarlikhyate,-'rayamattachappayakoragabhiMgArakoMDalagajIvaMjIvaganaMdImuhakavilapiMgalakkhagakAraMDavacakkavAyakalahaMsasArasaaNegasauNagaNamihuNaviariAo sahuNNaiamahusaraNAdiAo saMpiDiatti-saMpiMDiadariyabhamaramahukarapahakarapariliMtamattacchappayakusumAsavalolamahuragumagumaMtaguMjaMtadesabhAgAo, NANAvihagucchatti-NANAvihagucchagummamaMDavagasohiAo, vAvIpukkhariNIdIhiAsu a suNitti-vAvIpukkhariNIdIhiAsu a suNivesiarammajAlagharayAo vicittatti-vicittasuhakeubhUAo abhitatti-ambhitarapupphaphalAo bAhirapattocchaNNAo pattehi a pupphehi a ucchaNNaparicchaNNAo sAutti-sAuphalAo Nirogakatti-NirogayAo, sabouapuSphaphalasamiddhAo piMDimatti-piMDimanIhArimaM sugaMdhiM suhasurabhi maNaharaM ca mahayA gaMdhaddhaNi muaMtIo jAva pAsAdIAo iti, vyAkhyA prAgvat , navaraM ratamattAH-suratonmAdino ye SaTpadAdyA jIvA ityAdi, evameva hi sUtrakArAH padaikAMza Jain Education Inti al For Private Personal Use Only N w.jainelibrary.org
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA puciH // 99 // Jain Education Int grahaNataH 'evaM jAva taheva iccAi vaNNao sesaM jahA' ityAdipadAbhivyaGgyairatidezairdarzitavivakSaNIyavAcyAH sUtre lAghavaM darzayaMti, yata uktaM nizIthabhAgye SoDazodezake - " katthai desaggahaNaM katthai bhaNNaMti niravasesAI / ukkamakamajuttAiM | kAraNavasao niruttAI // 1 // [ kutraciddezagrahaNaM kutracit bhaNyante niravazeSANi / ukramakramayuktAni kAraNavazato niruktAni // 1 // ] athAtra vRkSAdhikArAt kalpadrumakharUpamAha tIse NaM samAe bharahe vAse tattha tattha tarhi tahiM mattaMgANAmaM dumagaNA paNNattA, jahA se caMdappabhA jAva chaNNapaDicchaNA ciTThati, evaM jAva aNigaNANAmaM dumagaNA paNNattA ( sUtraM0 20 ) 'tIse Na' mityAdi, tasyAM samAyAM bharate varSe tatra tatra deze - tasmin 2 pradeze mattaM madastasyAGgaM - kAraNaM madirArUpaM yeSu te masAGgA nAma drumagaNAH prajJatAH, kIdRzAste ityAha-yathA te candraprabhAdayo madyavidhayo bahuprakArAH, sUtre caikavacanaM prAkRtatvAt yAvacchannapraticchannAstiSThantIti, evaM yAvadanagnA nAma drumagaNAH prajJaptA iti, atra sarvo yAvacchabdAbhyAM sUcito mattAGgAdidrumavarNako jIvAbhigamopAGgAnusAreNa bhAvanIyaH, sa cAyaM 'jahA se caMdappabhAmaNisilAgavarasIdhuvaravAruNisujAyapattapupphaphalaco aNijjAsa sAraba hudavajuttisaMbhArakAlasaMdhiAsavA mahumeragariTThAbhaduddhajAtipasazatallagasatAu khajjUrimuddi AsAra kAvisAyaNasupakkakhoarasavarasurA vaNNagaMdharasapharisajuttA balavIriapariNAmA majjavihI bahuppagArA taheva te masaMgAvi dumagaNA aNegabahuvivihavIsasApariNayAe majjavihIe uvaveyA phalehiM puNNA vIsaMdaMti 2vakSaskAre kalpadrumA dhikAraH sU. 20 // 99 // jainelibrary.org
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Intek | kusavikusavisuddha rukkhamUlA jAva channapaDicchannA sirIi aIva uvasobhemANA2citI' ti atra vyAkhyA - idaM ca saMketavAkyaM apareSvapi vyAkhyAsyamAnakalpadrumasUtreSu bodhyaM, candrasyeva prabhA-AkAro yasyAH sA candraprabhA maNizilAkeva maNizilAkA varaM ca tatsIdhu va 2 varA cAsau vAruNI ca varavAruNI tathA sujAtAnAM suparipAkAgatAnAM puSpAnAM phalAnAM coyasya- gandhadravyasya yo niryAso-rasastena sArAH tathA bahUnAM dravyANAmupabRMhaNakAnAM yuktayo-mIlanAni tAsAM sambhAra:prAbhUtyaM yeSu te tathA kAle- svasvocite sandhitadaGgabhUtAnAM dravyANAM sandhAnaM yojanamityarthaH tasmAjjAyante iti kAlasandhijAH, evaMvidhAzca te AsavAH, kimuktaM bhavati ? - patrAdivAsakadravyabhedAdanekaprakAro hyAsavaH patrAsavAdiranena nirdiSTo bhavatIti, tataH padadvayapadadvayamIlanena vizeSaNasamAsaH, madhumerako madyavizeSau riSThAbhA - riSTharatnavarNAbhA yA zAstrAntare jambUphalakaliketi prasiddhA dugdhajAtiH - AsvAdataH kSIrasadRzI prasannA - surAvizeSaH tallako'pi surAvizeSaH zatAyurnAma yA zatavAraM zodhitApi svasvarUpaM na jahAti sArazabdasya pratyekaM yojanAt kharjUrasAraniSpanna AsavavizeSaH kharjUrasAraH, mRdvIkA - drAkSA tatsAraniSpanna Asavo mRdvIkAsAraH kapizAyanaM madyavizeSaH supakkaH - paripAkAgato yaH | kSodarasaH - ikSurasastanniSpannA varasurA, ete sarve'pi madyavizeSAH pUrvakAle lokaprasiddhA idAnImapi zAstrAntarato lokato vA yathAsvarUpaM veditavyAH, kathaMbhUtA ete madyavizeSA ityAha-varNena prastAvAdatizAyinA evaM gandhena rasena sparzena ca yuktA - sahitA balahetavo vIryapariNAmA yeSAM te tathA bahavaH prakArA jAtibhedena yeSAM te bahuprakArAH, tathaivetipadaM jainelibrary.org
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRtiH // 100 // Jain Education Inter bhinnakrameNa yojanAt, tathAsvarUpeNaiva na tvanyAdRzena madyavidhinA - madyaprakAreNopapetAste mattAGgA api drumagaNA iti bhAvaH, anyathA dRSTAntayojanA na samyagbhavatIti, kiMviziSTena madyavidhinetyAha- aneko vyaktibhedAdvahu-prabhUtaM yathA syAt tathA vividho jAtibhedato nAnAvidha iti bhAvaH, sa ca kenApi kalpapAlAdinA niSpAdito'pi sambhAvyate tata Aha-visrasayA-svabhAvena tathAvidhakSetrAdisAmagrIvizeSajanitena pariNato na punarIzvarAdinA niSpAdita iti, tata padatrayasya padadvaya 2 mIlanena karmadhArayaH, sUtre ca strItvanirdezaH prAkRtatvAt, te ca madyavidhinopapetA na tAlAdivRkSA ivAGkurAdiSu kintu phalAdiSu tathA cAha - phaleSu pUrNAH madyavidhibhiriti gamyaM, saptamyarthe tRtIyA prAkRtatvAt, viSyaMdanti - zravanti sAmarthyAttAnevAnanta roditAn madyavidhIn kvacidvisaTThantIti pAThaH, tatra vikasantIti vyAkhyeyaM, kimuktaM bhavati 1-teSAM phalAni paripAkAgatamadyavidhibhiH pUrNAni sphuTitvA 2 tAn madyavidhIn muJcantIti bhAvaH, zeSaM tathaiva / atha dvitIyakalpavRkSajAtisvarUpamAkhyAtumAha- 'tIse NaM samAe tattha 2 tahiM 2 bahave bhiMgaMgANAma dumagaNA paNNattA samaNAuso ! jahA se vAragaghaDagakalasakaragakakkaripAyaM caNiudakavaddhaNisupaiTThagaviTTharapArIcasakabhiMgA|rakaroDisaragapattIthAlaNallagacavaliaavamadadagavAraga vicittavaTTagamaNivadRgasutticArupINayAkaMcaNamaNirayaNabhatticittA | bhAyaNavihI ya bahuppagArA taheva te bhiMgaMgAvi dumagaNA aNegabahuvihavIsasApariNayAe bhAyaNavihIe uvaveA phalehiM | puNNAviva visadvaMtI 'ti tasyAM samAyAM tatretyAdi prAgvat bhRtaM bharaNaM pUraNamityarthaH tatrAGgAni - kAraNAni, na hi bharaNa 2vakSaskAre kalpadrumA ghikAraH sU. 20 // 100 // sinelibrary.org
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inte kriyA bharaNIyaM bhAjanaM vA vinA bhavatIti tatsampAdakatvAt vRkSA api bhRtAGgAH 'prAkRtatvAcca bhiMgaMgA ucyante, yathA | te vArako - marudezaprasiddhanAmA mAGgalyaghaTaH ghaTako-laghurghaTaH kalazo - mahAghaTaH karakaH pratItaH karkarI- sa eva vizeSaH pAMdakAJcanikA- pAdadhAvanayogyA kAJcanamayI pAtrI udaGko - yenodakamudacyate vArddhAnI - ga MtikA, yadyapi nAmakoze karakakarkarIvArddhAnInAM na kazcidvizeSastathApIha saMsthAnAdikRto vizeSo lokato'vaseya iti, supratiSThakaH - puSpapAtravizeSaH pArI - snehabhANDaM caSakaH - surApAnapAtraM bhRGgAraH - kanakAluSA sarako - madirApAtraM pAtrIsthAle prasiddhe dakavArake - jalaghaTaH, | vicitrANi - vividhavicitropetAni vRttakAni - bhojanakSaNopayogIni ghRtAdipAtrANi tAnyeva maNipradhAnAni vRttakAni | maNivRttakAni zukti:- candanAdyAdhArabhUtA zeSA viSTarakaroDinallakaca palitAvamadacArupInakA lokato viziSTasampradAyAdvA'vagamyAH, kAJcanamaNiralAnAM bhaktayo - vicchittayastAbhizcitrA bhAjanavidhayo - bhAjanaprakArA bahuprakArA ekaikasmin | vidhAvavAntarAnekabhedabhAvAt tathaiveti pUrvavat te bhRtAGgA api drumagaNA 'aNege'ti pUrvavat bhAjanavidhinopapetAH phalaiH pUrNA iva vikasanti, ayamartha:-- teSAM bhAjanavidhayaH phalAnIva zobhante, athavA ivazabdasya bhinnakrameNa yojanA, tena | phalaiH pUrNA bhAjana vidhinA vopapannA dRzyante iti / atha tRtIya kalpavRkSasvarUpamAha - 'tIse NaM samAe tattha tattha dese tahiM | | 2 bahave tuDiaMgA NAma dumagaNA paNNattA samaNAuso !, jahA se AliMgamuiMgapaNavapaDahadaddaragakaraDiDiMDimabhaMbhAhorambha| kaNiyakharamuhimuguMdasaMkhiapiralIvazca kaparivAiNivaMsa veNughosavivaMcimahatikacchabhirigisigiAtala tAlakaMsa tAlasusaM paDa wjainelibrary.org
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRtiH // 101 // Jain Education Inte ttA AtojjavihI miuNagaMdhabasamayakusalehiM phaMdiA tiTTANakaraNasuddhA taheva te tuDiaMgAvi dumagaNA abegabahuvivihavI| sasApariNayAeM tatavitataghaNajhusirAe AtojjavihIe uvaveA phalehiM puNNAviva visadvaMti, kusavikusajAva ciTThatItiM, yathA te AliGgo nAma yo vAdakena muraja Aliya vAdyate, hRdi dhRtvA vAdyata ityarthaH, mRdaGgo-laghumaIlaH paNavo-bhANDapaTaho laghupaTaho vA paTahaH spaSTaH dadderiko yasya caturbhizcaraNairavasthAnaM bhuvi sa godhAcarmAvanaddho vAdyavizeSaH karaTI| suprasiddhA DiNDimaH- prathamaprastAvanAsUcakaH paNavavizeSaH bhaMbhA-DhakkA niHsvAnAnIti sampradAyaH, horaMbhA - mahADhakkA | mahAniH svAnAnItyarthaH kvaNitA- kAcidvINA kharamukhI - kAhalA mukundo - murajavizeSo yo'tilInaM prAyo vAdyate zaGkhikAlaghuzaGkharUpA tasyAH svaro manAk tIkSNo bhavati na tu zaGkhasyevAtigambhIraH piralIvaccako tRNarUpavAdyavizeSau parivAdinI- saptatantrI vINA vaMzaH - pratItaH veNuH - vaMzavizeSaH sughoSA - vINAvizeSaH vipaMcIti-tantrI vINA - mahatI zatatantrikA sA kacchapI - bhAratI vINA rigisigikA-gharSyamANavAditravizeSa iti zrAddhavidhivRttau ete kathaMbhUtA iti ?, talehastapuDhaM tAlAH kAMsyatAlAzca pratItAH etaiH susaMprayuktAH - suSThu atizayena samyag - yathoktanItyA prayuktAH - sambaddhAH, yadyapi hastapuDhaM na kazcittUryavizeSastathApi tadutthitazabdapratikRtiH zabdo lakSyate, etAdRzA AtodyavidhayaH- tUryaprakArAH nipuNaM yathA bhavati evaM gandharvasamaye - nAvyasamaye kuzalAstaiH spanditA - vyApAritA iti mAvaH punaH kiMviziSTA ityAha- triSu - AdimadhyAvasAneSu sthAneSu karaNena kriyayA yathoktavAdanakriyayA zuddhA - avadAtA na punarasthAnavyApAra 2vakSaskAra kalpadrumA dhikAraH sU. 20 // 101 // jainelibrary.org
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Im | NarUpadakSeSalezenApi kalaGkitAH te truTitAGgA api drumagaNAstathaiva - tathAprakAreNa na tvanyAdRzena tataM - vINAdikaM vitataMpaTahAdikaM dhanaM - kAMsyatAlAdikaM zuSiraM - vaMzAdikaM etadrUpeNa sAmAnyatazcaturvidhena AtodyavidhinomepatAH, zeSaM prAgvat / atha caturthakalpavRkSasvarUpamAha - 'tIse NaM samAe tattha tattha dese tarhi 2 bahave dIvasiMhANAmaM dumagaNA paNNattA samaNAuso !, jahA se saMjhAvirAgasamae navanihivaiNo dIviAcakkavAlaviMde pabhUyavaTTipalittaNehe ghaNiujja lie timiramaddae kaNaganigarakusumiapAliAtagavaNappagAse kaMcaNamaNirayaNavimalamaharihatavaNijjujjalavicittadaMDAhiM dIviAhiM sahasA |pajjA liussappianiddhate adippaMtavimalagahagaNasamappahAhiM vitimirakarasUrapasariujjo aciliAhiM jAlujjalayahasiAbhirAmAhiM sobhamANA taheva te dIvasihAvi dumagaNA aNegabahuvivihavIsasApariNayAe ujjoavihIe ubaveA phalehiM | puNNA kusavikusa jAva ciTTaMtI' ti, tasyAM samAyAM dIpazikhA iva dIpazikhAstatkAryakAritvAt, anyathA vyAghAtakAlatvena | tatrAgnerabhAvAddIpazikhAnAmapyasambhavAt, yojanA prAgvat, yathA tatsandhyArUpo uparamasamayavarttitvena mando rAgastatsamaye tadavasare navanidhipatezcakravarttina iva hasvA dIpA dIpikAstAsAM cakravAlaM - sarvataH parimaNDalarUpaM vRndaM kIdRgityAhaprabhUtA- bhUyasyaH sthUrA vA varttayo - dazA yasya tattathA paryAptaH - paripUrNaH snehaH - tailAdirUpo yasya tat tathA ghanaM - atyartha| mujvalitaM ata eva timiramarddakaM, punaH kiMviziSTamityAha - kanakanikaraH- suvarNarAziH kusumitaM ca tatpArijAtakavanaM ca - puSpitasurataruvizeSavanaM tato dvandvastadvatprakAzaH - prabhA AkAro yasya tattathA, etAvatA samudAyavizeSaNamuktamidAnIM Jainelibrary.org
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU- samudAyasamudAyinoH kathaMcit bheda iti khyApayana samudAyavizeSaNameva vivakSuH samudAyivizeSaNAnyAha-loke'pi // 2 vakSaskAre dvIpazA- vatAro bhavanti 'yadiyaM janyayAtrA maharddhikajanairAkIrNeti 'kaMcaNe'tyAdi, dIpikAbhiH zobhamAnamiti sambandhaH, kathaMbhU kalpadrumAnticandrI-18 dhikAraH tAbhidIpikAbhirata Aha-kAJcanamaNiratnamayAH vimalA:-svAbhAvikAgantukamalarahitA mahAhA-mahotsavAhoH tapanIyaMyA vRttiH sU.20 suvarNavizeSastenojvalA-dIptAH vicitrA-vicitravarNA daNDAH yAsAM tAstathA tAbhiH sahasA-ekakAlaM prajvAlitAzca // 102 // tA utsarpitAzca vaya'tsarpaNena tathA snigdhaM-manoharaM tejo yAsAM tAstathA, dIpyamAno rajanyAM bhAsvAn vimalo'tra dhUlyAdyapagamena grahagaNo-grahasamUhastena samA prabhA yAsAM tAstathA tAbhiH, tataH padadvaya 2 mIlanena karmadhArayaH, tathA vitimirAH karAH yasyAsau vitimirakaro-nirandhakArakiraNaH sa cAsau sUrazca tasyeva yaH prasRta udyotaH-prabhAsamUhastena cilliAhiMti-dezIpadametat dIpyamAnAbhirityarthaH, jvAlA eva yadujvalaM prahasitaM-hAsastenAbhirAmA-ramaNIyAstAbhiH, ata eva zobhamAnaM, tathaiva te dIpazikhA api drumagaNA anekabahuvividhavinasApariNatenodyotavidhinopapetAH, yathA dIpazikhA rAtrau gRhAntarudyotante divA vA gRhAdau tadvadete drumA ityAzayaH, evaM ca vakSyamANajyotiSikAkhyadrumebhyo vizeSaH kRto bhavatIti, zeSa prAgvat / atha paJcamakalpavRkSasvarUpamAha-'tIse NaM samAe tattha 2 bahave joisiA // 102 // NAmaM dumagaNA paNNattA samaNAuso ! jahA se airuggayasarayasUramaNDalapaDataukkAsahassadippaMtavijjujalahuavahaNibhUmajaliaNidaMtadhoatattatavaNijakiMsuAsoajAsuaNakusumavimauliapuMjamaNirayaNakiraNajaJcahiMgulayaNigararUvAiregarUvA Reme Jan Education Intallonal For Private Porn Use Only
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ | taheva te joisiAvi dumagaNA aNegabahuvivihavIsasApariNayAe ujjoavihIe uvaveyA suhalesA maMdalesA maMdAyavalesA / kUDA iva ThANahiA annonnasamogADhAhiM lesAhiM sAe pahAe te paese savao samaMtA ohAseMti ujjoaMti pabhA| saMti kusuma jAva ciTuMtIti, atra vyAkhyA-tasyAM samAyAM 'tatthe'tyAdi pUrvavat, jyotiSikA nAma dumagaNAH prajJaptA | ityanvayayojanA, nAmAnvarthastvayaM-jyotIMSi-jyotiSkA devAsta eva jyotiSikAH, atra matAntareNa svArthe ikapratyayaH, | 'uNAdayo'vyutpannAni nAmAnI'tyavyutpattipakSAzrayaNAdisupratyayAntatvAbhAvAdikAralopAbhAvazca sambhAvyate, jIvA-| | bhigamavRttI jyotiSikA iti saMskAradarzanAtU, tatrApi pradhAnApradhAnayoH pradhAnasyaiva grahaNaM, tena atra jyotiSika|zabdena sUryoM gRhyate, tatsadRzaprakAzakAritvena vRkSA api jyotiSikAH, 'jyotirvahidinezayoH' iti vacanAdvA jyoti: zabdaH sUryavAcako vahivAcako vA, zeSa svArthikapratyayAdikaM tathaiva. te ca kiMviziSTA ityAha-yathA te 'aciretyA|dinA 'hutavaha' ityantena sambandhaH, acirodgataM zaratsUryamaNDalaM, yathA vA patadulkAsahasraM prasiddhaM, yathA vA dIpya mAnA vidyut yathA vA udgatA jvAlA yasya sa ujjvAlaH, tathA nirdUmo-dhUmarahito jvalito-dIpto hutavaho-dahanaH, / sUtre padopanyAsavyatyayaH prAkRtatvAt , tataH sarveSAmeSAM dvandvaH, ete ca kathaMbhUtA ityAha-nimAtaM-nitarAmagnisaMyogena ||4 18| (zodhitamala) yaddhauta-zodhitaM taptaM ca tapanIyaM, ye ca kiMzukAzokajapAkusumAnAM vimukulitAnA-vikasitAnAM puJjA ye 8 // [ca maNiratnakiraNAH yazca jAtyahiGgalakanikarastadpebhyo'tirekeNa-atizayena yathAyogaM varNataH prabhayA ca rUpa-svarUpaM | zrIjambU. 18 Jain Education For Private Personel Use Only
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH // 103 // yeSAM te tathA, tataH pUrvapadena vizeSaNasamAsaH, tathaiva te jyotiSikA api dumagaNA anekabahuvividhavinasApariNate 18 vakSaskAre nodyotavidhinopapetA yAvattiSThantIti saNTaGkaH, nanu yadi sUryamaNDalAdiSatte prakAzakAsvarhi tadvatte dunirIkSyatvatIvratva- kalpavRkSAjaGgamatvAdidharmopetA api bhavantItsAha-sukhA-sukhakAriNI lezyA-tejo yeSAM te tathA ata evaM mandalezyAstathA mandA- vi0sU.21 tapasya lezyA-janitaprakAzasya lezyA yeSAM te tathA, sUryAnalAdyAtapasya tejo yathA dussahaM na tathA teSAmityarthaH, tathA kUTAnIva-parvatAdizRGgANIva sthAnasthitA:-sthirA iti, samayakSetrabahivartijyotiSkA iva te'vabhAsayantIti bhAvA, tathA'nyo'nyaM-parasparaM samavagADhAbhirlezyAbhiH sahitA iti zeSaH, kimuktaM bhavati ?-yatra vivakSitA jyotiSikAkhyatarulezyA avagADhA tatrAnyasya lezyA'vagADhA yatrAnyatarulezyA avagADhA tatra vivakSitatarulezyA avagAhA iti, 'sAe pabhAe'ityAdi, 'pabhAsantI'tyantaM sUtraM vijayadvAratoraNasambandhiratnakaraNDakavarNane vyAkhyAtamiti, 'kuzavikuze'tyAdi pUrvavat, eSAM ca bahuvyApI dIpazikhAvRkSaprakAzApekSayA tIvrazca prakAzo bhavatIti pUrvebhyo vizeSaH / atha SaSThakalpavRkSasvarUpamAha-'tIse NaM samAe tattha 2 bahave cittaMgA NAmaM dumagaNA paNNattA samaNAuso !, jahA se pecchAghare| vicitte ramme varakusumadAmamAlujale bhAsaMtamuktapupphapuMjovayArakalie viralliavicittamallasirisamudayappaganbhe gaMThima-31 veDimapUrimasaMghAimeNa malleNaM cheasippivibhAgaraieNaM savao ceva samaNubaddhe paviralalaMbaMtavippaiTTapaMcavaNNehiM kusumadAmehiM sobhamANe vaNamAlakayaggae ceva dippamANe, taheva te cittaMgAvi dumagaNA aNegabahuvivihavIsasApariNayAe Jain Education in For Private Hamw.jainelibrary.org a Personel Use Only
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education In mallavihIe uvaveA kusavikusajAva ciTThantI' ti, tasyAM samAyAmityAdi prAgvat, navaraM 'cittaMgA' iti citrasya anekaprakArasya vivakSAprAdhAnyAnmAlyasya aMgaM - kAraNaM tatsampAdakatvAdvRkSA api citrAGgAH, yathA tatprekSAgRhaM vicitraM - nAnAcitropetamata eva ramyaM ramayati draSTRNAM manAMsIti bAhulakAt karttari yapratyayaH, kiMviziSTa ityAha-varakusumadAnAM mAlAHzreNayastAbhirujvalaM dedIpyamAnatvAt, tathA bhAsvAn - vikasitatayA manoharatayA ca dedIpyamAno mukto yaH puSpapu+ jhopacArastena kalitaM, tathA virallitAni 'samUyI vistAre' ityasya 'tamestaDataDataDapa viralA' ityanena virallAdeze kRte kapratyaye ca virallitAni - viralIkRtAni vicitrANi yAni mAlyAni - prathitapuSpamAlAsteSAM yaH zrIsamudayaH - zobhAnakarSastena pragalbhaM-atIva paripuSTaM, tathA graMthimaM yatsUtreNa prathitaM veSTimaM yat puSpamukuTamivoparyupari zikharAkRtyA mAlAsthApanaM pUrimaM-yalaghucchidreSu puSpanivezena pUryate saGghAtimaM yatpuSpaM puSpeNa parasparanAlapravezena saMyojyate, tataH samAhAradvandve evaMvidhena mAlyena chekazilpinA-paramadakSiNakalAvatA vibhAgaracitena - vibhaktipUrvakaM kRtena yadyatra yogyaM pranthimAdi tatra tena sarvataH sarvAsu dikSu samanubaddhaM, tathA praviralairlambamAnaiH, tatra praviralatvaM manAgapyasaMhatatvamAtreNa bhavati tato viprakRSTatvapratipAdanAyAha - vikRSTeH - bRhadantarAlaiH pazcavarNaiH, tataH karmadhArayaH, kusumadAmabhiH zobhamAnaM, vanamAlAvandanamAlA kusA'gre - agrabhAge yasya tasthA, tathAbhUtaM saddIpyamAnaM, tathaiva citrAGgA api nAma drumagaNA aneka bahuvidha| vividhavikAsApariNatena mAlyavidhinopapetAH, 'kusavikusavisuddhamUlA' ityAdi prAgvat / atha saptamakalpavRkSasvarUpa
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ vakSaskAre kalpavRkSAvi0mU.20 zrIjambU mAha-'tIse NaM samAe tattha 2 bahave tahiM 2 cittarasA NAma dumagaNA paNNattA samaNAuso! jahA se sugaMdhavarakamalasAlidvIpazA- taMdulavisiTThaNiruvahayaduddharaddhe sArayaghayaguDakhaMDamahumelie airase paramaNNe hojA uttamavaNNagaMdhamaMte ahavA raNo cakka nticandrI- 18 vahissa hoja NiuNehiM sUvapurisehiM sajie caukappaseasitte iva odaNe kalamasAliNivattie viSpamukke sabaSphamiu- yA vRttiH visayasagalasitthe aNegasAlaNagasaMjutte ahavA paDipuNNadavvuvakkhaDe susakkhae vnnnngNdhrsphrisjuttblviiriapri||104|| NAme iMdiabalapuTThivivaddhaNe khuppivAsAmahaNe pahANaMgulakaDhiakhaMDamacchaMDighauvaNIeva moage saNhasamiiganbhe haveja | | parameTThagasaMjutte taheva te cittarasAvi dumagaNA aNegabahuvihavivihavIsasApariNayAe bhoaNavihIe uvaveA kusavikusa jAva ciTuMtI'ti, tasyAM samAyAmityAdi yojanA prAgvat, navaraM citro-madhurAdibhedabhinnatvenAnekaprakAra AsvAdayi| tRNAmAzcaryakArI vA raso yeSAM te tathA, yathAvatparamAnnaM-pAyasaM bhavediti sambandhaH, kiMviziSTamityAha-ye sugandhAHpravaragandhopetAH, samAsAntavidheranityatvAdatredarUpasya samAsAntasyAbhAvo yathA surabhigandhena vAriNeti, varA:-pradhAnA doSarahitakSetrakAlAdisAmagrIsampAditAtmalAbhA iti bhAvaH, kalamazAle-zAlivizeSasya tandulA-nistvacitakaNAH yacca S| viziSTaM-viziSTagavAdisambandhi nirupahatamiti-pAkAdibhiravinAzitaM dugdhaM tai rAddhaM-pakkaM, paramakalamazAlibhiH parama-1 dugdhena ca yathocitamAtrapAkena niSpAditamityarthaH, tathA zAradaghRtaM guDaH khaNDaM madhu vA zarkarAparaparyAyaM melitaM yatra // tattathA, ktAntasya paranipAtaH prAkRtatvAt sukhAdidarzanAdvA, ata evAtirasamuttamavarNagandhavat, yathA vA rAjJazca-| ccccceeeeeeeee Secrese 104 // Jain Education For Private & Personal use only wainelibrary.org
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ kravartinaH odana iva bhavedityanvayaH, nipuNaiH sUpapuruSaiH-sUpakAraiH sajito-niSpAditaH catvAraH kalpA yaMtra sa cAso sekazca catuSkalpasekastena siktaH, rasavatIzAstrAbhijJA hi odaneSu saukumAryotpAdanAya sekaviSayAMzcaturaH kalpAn | vidadhati, sa ca odanaH kiMviziSTa ? ityAha-kalamazAlinirvartitaH kalamazAlimaya ityarthaH, vipakko-viziSTaparipAkamAgataH sabASpAni-bASpaM muJcanti mRduni-komalAni catuSkalpasekAdinA parikarmitatvAt vizadAni sarvathA tuSAdimalApagamAt sakalAni-pUrNAni sitthAni yatra sa tathA, anekAni zAlanakAni-puSpaphalaprabhRtIni prasiddhAni taiH saMyuktaH, athavA modaka iva bhavediti, kiMviziSTa? ityAha-paripUrNAni-samastAni dravyANi-elAprabhRtIli. upaskUtAni-niyuktAni yatra sa tathA, niSThAntasya paranipAtaH sukhAdidarzanAt , susaMskRto-yathoktamAtrAgniparitApAdinA paramasaMskAramupanItaH varNagandharasasparzAH sAmarthyAdatizAyinastairyuktA balavIryahetavazca pariNAmA AyatikAle yasya sa tathA, 81 atizAyibhirvarNAdibhirbalavIryahetupariNAmaizcopetA iti bhAvaH tatra balaM-zArIraM vIrya-AntarotsAhaH, tathA indriyANAM cakSurAdInAM balaM-svasvaviSayagrahaNapATavaM tasya puSTi:-atizAyI poSastAM varddhayati, nandyAditvAdanaH, tathA kSutpipA18 sAmathana iti vyaktaM, tathA pradhAnaH kathito-niSpakko guDastAdRzaM vA khaNDa tAdRzI vA matsyaNDI-khaNDazakarA tAdRzaM 4 vA ghRtaM tAnyupanItAni-yojitAni yasmin sa tathA, niSThAntasya paranipAtaH sukhAdidarzanAt, tathA shlkssyaa-suukssmaa| 18|| nirvastragAlitatvena samitA-godhUmaM cUrNa tadgarbha:-tanmUladalaniSpanna iti bhAvaH, parameSTaka-atyantavallabhaM tadupayogi Jain Education For Private Personel Use Only M ainelibrary.org
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRciH // 105 // 2vakSaskAre dravyaM tena saMyuktaH, etavyakti: sampradAyagamyA, tathaiva te citrarasA api drumagaNAH anekabahuvidhavividhavilAsApariNatena bhojanavidhinopapetA ityAdi prAgvat / athASTamakalpavRkSasvarUpamAha-'tIse NaM samAe tattha 2 bahave maNiaMgA gAmaM duma kalpavRkSAgaNA paNNattA samaNAuso !, jahA se hAradvahAraveDhaNayamauDakuMDalavA mutsahemajAlamaNijAlakaNa gajAlagasurAgaucitraka- ghi0sU.20 | DagakhuiyaekAbalikaMTha suttagamagari auratthagevijjasoNimuttagacUlAmaNikaNagatilagakulagasiddhasthayakaNNavAlisasisUrajasaha| cakagatalabhaMgayatuDiahatthamAlagaharisayakejaravalayapAlaMca aMgulijjagavalaMkkhadINAramAli AkaMcimeharukalAvapayaragapAri| heragapAyajAlaghaMTiAkhiMkhiNirayaNorujAla khuDDi avaratheUracaruNamAli AkaNamaNigatamAkibhAkaMcanamaNirayaNabhacicittA taheva te maNiaMgAvi dumagaNA aNegajAvabhUsaNavihIe unaseA jAba citI'ti tasyAM samAyAmityAdi zAmyat, maNimayAni AbharaNAnyAdheye AdhAropacArAtmabhIni sAnyevAGgAni - atrayavA yeSAM te savyaGgata bhUSaNasampAdakA ityarthaH, | yathA te hAra:- aSTAdazasarikaH arddhahAro-navasarikaH beSTanakaH - karNAbharaNavizeSaH mukuTakuNDale vyate vAyocaka heka | jAlaM- sacchidrasuvarNAlaGkAravizeSaH evaM maNijAlakanakajAlake api, paraM kanakajAsatva hemajAsato bhedo ki, sUtrakaM - vaikakSakakRtaM suvarNasUtraM ucitakaTakAni-yogyavalayAmi kSudrakaM - aGgulIyakavizeSaH ekAvalI -vicitramaNika| kRtA ekasarikA ca kaNThasUtraM prasiddhaM makarikA-makarAkAra AbharaNavizeSaH sarasyaM hRdayAbharaNavizeSaH zaiveyaM-prIvAmarajavizeSaH, ana sAmAnyavivakSayA maitreyamiti jIvAbhigamavRttyanusAreNokaM, anyathA hemavyAkaraNAdAvalaGkAravivakSAyAM navaraM Jain Education Intern // 105 //
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education In maiveyakamiti svAt evamanyatrApi tatsadvRttyanusAreNa jJeyaM, zroNisUtraka-kaTisUtrakaM bUDAmaNirnAma sakasaparasasA narAmarendramaulisthAyI amaGgalAmayapramukhadopahRt paramamaGgalabhUta AbharaNavizeSaH kanakatilakaM lalATAbharaNaM puSyakaMpuSpAkRti lakhATAbharaNaM siddhArthakaM sarpapapramANasvarNakaNaracitasuvarNamaNikamayaM karNavAlI - kaNoMparitanavibhratnamUkyavizeSaH zazisUryaSuSabhAH svarNamayacandrakAdirUpA AbharaNavizeSAH cakrakaM-cakrAkAraH zirobhUSaNavizeSaH takhabhaGgakaM truTikAni ca bAhrAbharaNAni, anayorvizeSastu AkArakRtaH, hastamAlakaM harSakaM keyUraM-aGgadaM pUrvasmAcAkRtikRto vizeSaH, vayaM-kaGkaNaM prAlambaM- zumbanakaM aGgulIyake mudrikA valakSaM rUDhigambaM dInAramAlikA candramAlikA sUryamAlikA - dInArAcAkRtimaNikamAlAH kAJcImekhalAkalApA:-- khIkavyAbharaNavizeSAH, vizeSazcaiSAM rUTinamyaH pratara- vRttaprasasta AmaravyavizeSaH pArihArya-valayavizeSaH pAdeSu jAlAkRtayo ghaNTikA - gharSarikAH kiGkiNyaH-zudraghaNTikAH zvorujAlaM| rAmacaM jaGghAyAH pralambamAnaM saGkalakaM sambhAvyate bhudrikA varANi nUpurANi vyaktAni caraNamAlikA- saMsthAnavizeSakRtaM pAdAbharaNaM loke pAgaDa iti prasiddhaM, kanakanigaDa : - nigaDAkAraH pAdAbharaNavizeSaH sauvarNaH sambhAvyate, (Doke) ma kalAM iti prasiddhAni, eteSAM mAlikA-zreNiH, atra ca vyAkhyAtavyatiriktaM bhUSaNasvarUpaM lokato gaye, ityAdikA bhUSaNavidhayo-maNDanaprakArAH bahuprakArA avAntarabhedAt, te ca kiMviziSTA ityAha- kAJcanamaNirasabhakticitrA iti vyaktaM tathaiva ca tathA prakAreNa bhUSaNavidhinopapetAste maNyaGgA iti tAtparyArthaH, zeSaM prAgvat / atha navamakalpavRkSa
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUsvarUpamAha-tIse NaM samAe tattha 2 bahave gehAgArA NAmaM dumagaNA paNNattA samaNAuso!, jahA se pAgArahAla 4aa vakSaskAre dvIpazA- yacariadAragopurapAsAyAgAsatalamaMDavaegasAlagabisAlagatisAlagacausAlagagambhagharamohaNagharavalabhIharacittamAlayaghara- kazpavRkSA | bhattigharavaTTataMsacauraMsaNaMdiAvattasaMThiA paMDuratalamuMDamAlahammiyaM ahavaNaM dhavalaharaaddhamAgahavinbhamaseladdhaselasaMThia- vi0sU.20 yA vRciH kUDAgArasuvihiakoDhagaaNegagharasaraNaleNaAvaNA viDaMgajAlaviMdaNijUhaapavaragacaMdasAliArUvavibhattikaliA bhvnn||106|| vihI bahuvikappA taheva te gehAgArAvi dumagaNA aNegabahuviha vivihavIsasApariNayAe suhAruhaNasuhottArAe suhaNikkhamaNapavesAe dadarasopANapaMtikaliAe pairikasuhavihArAe maNoNukulAe bhavaNavihIe uvaveA jAva ciTuMtI'ti, tasyAM | | samAyAmityAdi prAgvat, gehAkArA nAma dumagaNAH prajJaptAH, yathA te prAkAro-vapraH ahAlaka:-prAkAroparivatyAzrayaIS| vizeSaH carikA-nagaraprAkArAntarAle'STahastapramANo mArgaH dvAraM vyaktaM, gopuraM-puradvAraM prAsAdo-narendrAzrayaH AkAza-18| talaM-kaTAdyacchannakuTTimaM maNDapaH-chAyAdyartha paTAdimaya AzrayavizeSaH ekazAlakadvizAlakatrizAlakacatuHzAlakAdIni | bhavanAni, navaraM garbhagRhaM-sarvatovartigRhAntaraM abhyantaragRhamityarthaH, anyathottaratra vakSyamANenApavarakeNa paunarutyaM | syAt , mohanagRha-suratagRhaM, vallabhI-chadirAdhArastatpradhAnaM gRhaM, citrazAlagRha-citrakarmavad gRha mAlakagRha-dvitIyabhU-18| // 10 // [mikAdyuparivarti gRhaM bhakti-vicchittistatpradhAnaM gRhaM vRttaM-vartalAkAraM tryamna-trikoNaM caturanaM-catuSkoNaM nandyAvatte:prAsAdavizeSastadvatsaMsthitAni nandyAvarttAkArANi gRhANi pazcAt dvandvaH, pANDuratalaM-sudhAmayatalaM muNDamAlahah Jain Education For Private Personel Use Only
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ H| uparyanAcchAditazikharAdibhAgarahitaM harmya, athavA Namiti prAgvat, dhavalagRhaM-saudhaM arddhamAgadhavibhramANi-gRhavi-18 zeSAH zailasaMsthitAni-parvatAkArANi gRhANi arddhazailasaMsthitAni tathaiva kuTAkAreNa-zikharAkRtyA''dhyAni suvidhikoSThakAni-susUtraNApUrvakaracitoparitanabhAgavizeSA anekAni gRhANi sAmAnyataH zaraNAni-tRNamayAni layanAni-parvatanikuTTitagRhANi ApaNA-haTTAH ityAdikA bhavanavidhayo-vAstuprakArA bahuvikalpA ityanvayaH, kathambhUtA ityAha| viTaNka:-kapotapAlI jAlavRndaH-gavAkSasamUhaHni!ho-dvAroparitanapArzvavinirgatadAru apavarakaHpratItaH candrazAlikAzirogRhaM, evaMrUpAbhirvibhaktibhiH kalitAH, tathaiva bhavanavidhinopapetAste gehAkArA api dumagaNAstiSThantIti sambandhaH, | kiMviziSTena vidhinetyAha-sukhenArohaNaM-UrdhvagamanaM sukhenAvatAra:-adhastAdavataraNaM yasya sa tathA sukhena niSkramaNaM| nirgamaH pravezazca yatra sa tathA, kathamuktasvarUpamityAha-dardarasopAnapaddhikalitena, atra hetau tRtIyA, tathA pratirike-16 | ekAnte sukho vihAraH avasthAnazayanAdirUpo yatra sa tathA mano'nukUleneti vyakaM, zeSaM prAgvat / atha dazamakalpavRkSa-118 svarUpamAha-tIse NaM samAe tattha tattha bahave aNigaNA NAma dumagaNA paNNattA samaNAuso!, jahA se AINagakhoma-1181 taNulakaMbaladugUlakosejakAlamigapaTTaaMsuacINaaMsuapaTTA AbharaNacittasaNhagakallANagabhiMgaNIlakajalabahuvaNNarattapI-18 asukillasakkayamigalomahemapparallagaavaruttarasiMdhuusabhadAmilavaMgakaliMganaliNataMtumayabhatticittA vatthavihI bahuppagArA! padharapaTTaNuggayA vaNNarAgakaliA taheva te aNigaNAvi dumagaNA aNegabahuvihavivihavIsasApariNayAe vatthavihIe uvave Jain Education in o ral For Private & Personal use only W ww.jainelibrary.org
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjammU A kusavikusajAva cihratIti vAkyayojanA pUrvavat, nAmArthastu vicitravakhadAyitvAt na vidyante namAratatkAlI vazvakAre dvIpazA najanA yebhyate'nanAH, yaca prAkaneSu bahuSu jambUdvIpaprajJaptisUtrAdarzeSu AyANA iti zyate sa lipipramAdaH sambhAvyate, kalpavRkSAnticandrI prastutasUtrAlApakavistAropadarzake jIvAbhigame etAdRzakha pAThasyAdarzanAta, Ajinaka-dharmamaya barvazIrma-sAmAnyataH vi0sU.20 yA vRciH kAsika atasImayamityanye, tanu:-zarIraM sukhasparzatayA lAti-anugRhAtIti tanula-sanusulAdi kammalA sItaH // 107 // taNuakambala iti pAThe tu tantukaH-sUkSmorNAkambalaH dukUla-gauraviSayaviziSTaM kAAsikaM apavA dukUlo-vRkSavizeSatasya vaskaM gRhItvA udUSale jalena saha kudRyitvA busIkRsya ca byUyate yattad dukUlaM kauzerya-saritantuniSpa kAlamApahaHkAlamRgacarma aMzukadhInAMzukAni nAnAdezeSu prasiddhAni dukUlavizeSarUpANi, pUrvokasva vaskasya vAmbambamsarahAribhiniSpAdyante sUkSmAntarANi bhavanti tAni cInAMzukAni vA pahAni-paTTasUtraniSpanAni AmaraNacitrANi-vicitrANi AbharaNavicitrANi zlakSNAni-sUkSmatantaniSpanAni kalyANakAni-paramavaskhalakSaNopetAni bhUja-kITavimaravA nIlaM tathA kajalavarNa bahuvarNa-vicitravarNa rakta pItaM zukla saMskRta-parikarmita yanmRgaloma hema ca tadAtmakaM kanakArasanchuritatvAdidharmayogAt rallaka:-kambalavizeSo jINAdiH pazcAt dvandaH, ete ca kathaMbhUtA ityAha-apara-patrimade // 107 // uttara:-uttaradezaH sindhuH-dezavizeSaH usabhatti-sampradAyagamyaM draviDavaMgakaliGgA dezavizeSAH eteSAM sambampimata-13 vAsadezotpannatvena ye te tathA nalinatantavaH-sUkSmatantavatanmayyo yA bhakayo-vicchittayo viziSTaracanAstAmiti // NR mAjalakSaNopetAni uttaravatvAdidharmayogAt rAvaNa rakaM potaM zukla sa Jain Education Intel For Private Personal Use Only nelibrary.org
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ sa ityAdikA vastavidhayo bahuprakArA bhaveyurvarapattanaM-tattatprasiddhaM pattanaM tasmAdudgatA-vinirgatA vividhairvaNaH-vividhai / rAgairmaJjiSThArAgAdibhiH kalitAstathaiva te'nanakA api dumagaNA arnekabahuvidhavividhavinatApariNatena vakhAvidhinophpetA ityAdi, atra cAdhikAre jIvAbhigamasUtrAdarza kacit 2kizcidadhikapadamapi dRzyate tattu vRttAvavyAkhyAtaM svayaM payoM mAdhAvatratAparaNatana vatAvAcanAla locyamAnamapi ca nArthapradamiti na likhitaM, tena tat sampradAyAdavagantavyaM, tamantareNa samyak pAThazuddherapi kartumazakyatvAditi / ukaM suSamasuSamAyAM kalpadrumakharUpaM, atha tatkAlabhAvimanujakharUpaM pRcchannAdatIse gaM bhaMte ! samAe bharahe vAse maNuANaM kerisae AyArabhASavaDoyAre paNNase, mo0 semapuSpA sumAiTisamAcAralA jAva lakSaNavaMjaNaguNoSavemA sujAthasukmitasaMgaryamA pAsAdIA jAva paDilavA / tIse meM mele samAe mAre kAse manu kedi sae ApArapaDoAre paNNace !, mo0! tAmoNe maNuIo sujAyasavaMgasuMdarIko pahANamahilAhiM asA pravAsiyA mANamauyA sukumAlakummasaMThiavisihacalaNA ujjumaapIvarasusAhayaMgulIo ammuNNayalagatAlimaNipulAma romAhika vahaTThasaMThiaajahaNNapasatvalakSaNaakoppajaMghajualAo suNimmiasugUDhasujaNNumaMDalasubaddhatImo kAlIsamAirekasaMThibAniyA sukumAlamauamaMsalaaviralasamasahiasujAyavaTTapIvaraNiratarola ahAvayavIzvapaTasaMThiyavasatvavikSiNNapichalasoNI vayaNAyaka mANaduguNiavisAlamasalasubaddhajahaNavaradhAriNIo bajavirAiapasatthalakkhaNanirodarativalibhavalimattaNuNajamajhimAo guNasamasahiajavataNukasiNaNidvaAijalaDahasujAthasuvibhattakaMtasobhataruilaramaNijjaromarAI gaMgAvatapayAhiNAyattataraMgabhaMgararavikiraNataka muvi tNe maNuIo sujAyalaya lalitavasuiNiyAlayaNiyA Jain Education relation For Private Personel Use Only Saw.jainelibrary.org
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 vakSaskAre kalpavRkSAvi0sU.20 zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH // 10 // NabohiaAkosAyatapaumagaMbhIraviaDaNAbhA aNubbhaDapasatthapINakucchIo saNNayapAsAo saMgayapAsAo sujAyapAsAo miamAiapINaraiapAsAo akaraMDuakaNagaruagaNimmalasujAyaNiruvahyagAyalaTThIo kaMcaNakalasappamANasamasahialaDhacucuAmelagajamalajualavaTTiaabbhuNNayapINaraiayapIvarapaoharAo bhuaMgaaNupuvataNuagopucchavaTTasaMhiaNamiaAinjalaliavAhA taMbaNahAo maMsalaggahatthAo pIvarakomalavaraMgulIAo NiddhapANirehA ravisasisaMkhacakSasotthiyasuvibhattasuviraiapANilehAo pINuNNayakarakakkhavatthippaesA paDipuNNagalakapolA cauraMgulasuppamANakaMbuvarasarisagIvAo maMsalasaMThiapasatvahaNugAo dADimapuSphappagAsapIvarapalaMbakuMciavarAdharAo suMdaruttaroTThAo dahidagarayacaMdakuMdavAsaMtimauladhavalaacchidavimaladasaNAo rattuppalapattamauasukumAlatAlujIhAo kaNavIramaulakuDilaabbhuggayaujjutuMgaNAsAo sArayaNavakamalakumuakuvalayavimaladalaNiarasarisalakkhaNapasatthaajimhakaMtaNayaNA pattaladhavalAyataAtaMvaloaNAo ANAmiacAvaruilakiNhabbharAisaMgayasujAyabhumagAo allINapamANajuttasavaNA susavaNAo pINamaTTagaMDalehAo cauraMsapasatthasamaNiDAlAo komuIrayaNiaravimalapaDipuNNasomavayaNA chattuNNayauttamaMgAo akavilasusiNiddhasugaMdhadIhasirayAo chatta 1 jjhaya 2 jUa 3 thUma 4 dAmaNi 5 kamaMDalu 6 kalasa 7 vAvi 8 sotthia 9 paDAga 10 java 11 maccha 12 kumma 13 rahavara 14 magarajjhaya 15 aMka 16 thAla 17 aMkusa 18 aTThAvaya 19 supaiTThaga 20 mayUra 21 siriamisea 22 toraNa 23 meiNi 24 udahi 25 varabhavaNa 26 giri 27 varaAyaMsa 28 salIlagaya 29 usabha 30 sIha 31 cAmara 32 uttamapasatthabattIsalakkhaNadharIo haMsasarisagaIo koilamahuragirasussarAo kaMtA sabassa aNumayAo vavagayavalipaliavaMgaduSaNNavAhidohagasogamukkA uccatteNa ya NarANa thovUNamussiAo sabhAvasiMgAracAruvesA saMgayagayahasiya 1 // 18 // Jain Education For Private Personel Use Only H ainelibrary.org
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaNiaciTThiavilAsasaMlAvaNiuNajuttovayArakusalA suMdarathaNajahaNavayaNakaracalaNaNayaNalAvaNNarUvajoSaNavilAsakaliA NaMdaNavaNavivaracAriNIuba accharAo bharahavAsamANusaccharAo accheragapecchaNijjAo pAsAIAo jAva paDirUvAo, te NaM maNuA ohassarA haMsassarA koMcassarA NaMdissarA gaMdighosA sIhassarA sIhaghosA susarA sUsaraNigghosA chAyAyavojjoviaMgamaMgA bajarisahanArAyasaMghayaNA samacaurasaMThANasaMThiA chaviNirAtakA aNulomavAuvegA kaMkaggahaNI kavoyapariNAmA sauNiposapiTuMtarorupariNayA chaddhaNusahassamUsiA, tesi NaM maNuANaM be chappaNNA piTThakaraMDakasayA paNNattA samaNAuso!, paumuppalagandhasarisaNIsAsasuramivayaNA, te NaM maNuA pagaIuvasaMtA pagaIpayaNukohamANamAyAlobhA miumaddavasaMpannA allINA bhaddagA viNIA appicchA asaNihisaMcayA viDimaMtaraparivasaNA jahicchiakAmakAmiNo (sUtraM 21) 'tIse NaM bhaMte!' ityAdi, tasyAM samAyAM bhadanta ! bharatavarSe manajAnAM prakramAd yugminAM kIdRzaka aakaarbhaavprtyN-11|| || vatAraH prajJaptaH, bhagavAnAha-gautama! te manujAH supratiSThitAH-satpratiSThAnavantaH saGgatanivezA ityarthaH, kUrmavat-18 kacchapavadunnatatvena cAravazcaraNA yeSAM te tathA, nanu 'mAnavA maulito vA, devAzcaraNataH puna'riti kavisamayAnmanujajanminAM yugminAM pAdAdArabhya varNanaM kathaM yuktimaditi, ucyate. vareNyapuNyaprakRtikatvena te devatvenevAbhimatA iti || na kAcidanupapattiriti, atra yAvacchabdasaGgrAhya muddhasirayA ityantaM, jIvAbhigamAdiprasiddhaM sUtraM caitat 'rattuppalapattamauasukumAlakomalatalA NagaNagaramagarasAgaracakaMkaharaMkalakkhaNaMkiacalaNA aNupubasusAhayaMgulIyA uNNayataNutaMba zrIjamyU. 19 For Private Personel Use Only
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazA vakSaskAra yugmikharUpaMsU. 21 nticandrI- yA vRtiH // 109 // piDaNakkhA saMThiasusiliTThagUDhagupphA eNIkuruviMdAvattavaTTANupuvajaMghA samugganimagmagUDhajANU gayasasaNasujAyasaNi- bhora varavAraNamattatallavikkamavilAsiagaI pamuiavaraturagasIhavaravaTTiakaDI varaturagasujAyagujjhadesA AiNNahauba - niruvalevA sAhayasoNaMdamusaladappaNaNigariavarakaNagaccharusarisavaravairavaliamajhA [jhasavihagasujApapINakucchI] jhasoarA suikaraNA gaMgAvesapayAhiNAvattataraMgabhaMguraravikiraNataruNabohiaAkosAyaMtapaumagaMbhIraviaDaNAbhA ujjuasamasaMhiajaccataNukasiNaNiddhaAdejalaDahasUmAlamauaramaNijjaromarAI saMNayapAsA saMgabapAsA suMdarapAsA sujAyapAsA miamAiapINaraiapAsA akaraMDuakaNagahaagaNimmalasujAyaNiruvahayadehadhArI pasatyavacIsalakkhaNadharA kaNagasilAyalajalapasatthasamatalauvaiavicchiNNapihulavacchA sirivacchaMkiavacchA juasaNNibhapINaraiapIvarapauDasaMThiasusiliTTha-1 visiddhaghaNathirasubaddhasaMdhipuravaravaraphalihavahiabhujA bhujagIsaraviulabhogaAyANaphalihaucchUDhadIhabAhna rattatalovaiamau-| amaMsalasujAyapasatthalakkhaNaacchiddajAlapANI pIvarakomalavaraMgulIA AyaMbataliNasuiruilaNiddhaNakkhA caMdapANilehA sUrapANilehA saMkhapANilehA cakrapANilehA disAsovatthiyapANilehA caMdasUrasaMkhacakkadisAsovatthiapANilehA aNegavaralakkhaNuttamapasatthasuiraiapANilehA varamahisavarAhasIhasahulausahaNagavarapaDipuNNavipulakhaMdhA cauraMgulamuppamANakaMbuvarasarisagIvA maMsalasaMThiapasatthasahalavipulahaNuA avaTiasuvibhattacittamaMsU oaviasilapavAlabiMbaphalasaSNibhAdharohA paMDurasasisagalavimalaNimmalasaMkhagokhIrapheNakuMdadagarayamuNAliAdhavaladaMtasehI akhaMDadaMtA aphuGimadaMtA DecececeeeeeeeTaraTanTara // 10 // a Jain Education Intex For Private & Personal use only inlibrary.org
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ milamumaA avaidhaNA ghaNamicizasabhUmI sAmalilocaapayAhiNAyattabhavati yathA pRSTamagAra nagaramA sajAyadaMtA aviraladaMtA egadaMtaseDhISa aNegadaMtA huavahaNiddhaMtadhoatattatavaNijarattatalatAlujIhA garulAvataujUnagaNAsA avadAliapoMDarIkaNayaNA koAsiyaSavalapatsalacchA ANAmiacAvaruilakiNhanbharAisaMThiasaMgayaAyayasujAyataNukasiNaNiddhabhumA allINapamANajuttasavaNAM sussavaNA pINamaMsalakavoladesabhAgA NivaNasamalaTThamaDhacaMdakhasamaNi-|| | lADA uDavaipaDipuNNasomavayaNA ghaNaNiciasubaddhalakkhaNuNNayakUDAgAraNibhapiMDiaggasirA chattAgAruttamaMgadesA dArimapupphapagAsatavaNijasarisaNimmalasujAyakesaMtabhUmI sAmaliboMDaghaNaNiciacchoDiamiuvisayapasatthasahamalakkhaNasugaM-18 dhasaMdarabhuamoagabhiMgaNIlakajjalapahaTThabhamaragaNaNiddhaNikurabaNiciapayAhiNAvattamuddhasirayA' iti, atra vyAkhyA-rakta-IN lohitamutpalapatravanmRduka-mAIvaguNopetamakarkazamityarthaH tacAsukumAramapi sambhavati yathA ghRSTamUTapApANapratimA tata Aha-sukumAlebhyo'pi-zirISakusumAdibhyo'pi komalaM-sukumAlaM talaM-pAdatalaM yeSAM te tathA, nago-giriH nagaramaka| rasAgaracakrANi spaSTAni aGkadharaH-candraH aGka:-tasyaiva lAJchanaM yalloke mRgAdivyapadezaM labhate, evaMrUpairlakSaNairutavastvA9 kArapariNatAbhI rekhAbhiraGkitAzcalanA yeSAM te tathA, pUrvasyA anu laghava iti gamyate anupUrvAH, kimuktaM bhavati :pUrvasyAH pUrvasyAH uttarottarA nakhaM nakhena hInAH 'NahaM NaheNa hINAo' iti sAmudrikazAstravacanAt, athavA AnupU-19 yeNa-paripAvyA varddhamAnA hIyamAnA vA iti gamyate, susaMhatA-aviralA amulyaH-pAdAnAvayavA yeSAM te tathA, atrAnupUrveNeti vizeSaNagrahaNAt pAdAGgalIgrahaNaM, tAsAmeva nakhaM nakhena hInatvAt, unnatA-madhye tuGgAstanavA-pratalAstA-ASI Jan Education For Pa per Use Only
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 110 // Jain Education Inte bA - raktAH snigdhAH - snigdhakAntimanto nakhAH pAdagatA iti sAmarthyalabhyaM tadvarNanAdhikArAt yeSAM te tathA, Nakkhetyatra dvitvaM sevAditvAt, saMsthitau - samyak svapramANatayA sthitau suzliSTau - sughanau susthirAvityarthaH gUDhau-guptau mAMsala - tvAdanupalakSyau gulphau - ghuTiko yeSAM te tathA, eNI-hariNI tasyA iha jaGghA grAhyA, kuruvindaH - tRNavizeSaH vartta ca| sUtravalanakaM etAnIva vRtte varttale AnupUrvyeNa - krameNa UrdhvaM sthUle sthUlatare iti zeSaH jaGghe yeSAM te tathA, aupapAtikavRttau tu anye tvAhuH eNyaH - snAyavaH kuruvindaH - kuTilakA bhidhAno rogavizeSastAbhistyate ityapi vyAkhyAtamasti, vRttetyAdi tathaiva, samudraH - samudrakAkhyabhAjanavizeSastasya tatpidhAnasya ca sandhistadvannima gUDhe - mAMsalatvAdanupalakSye jAnunI yeSAM te tathA, kvacitsamugga [Nibhagga ] gUDhajANU iti pAThastatra samudrakasyeva - pakSivizeSasyeva nisargato gUDhe -svabhAvato mAMsalatvAdanunnate na tu zophAdivikArataH zeSaM tathaiva, gajasya - hastinaH zvasanaH - zuNDAdaNDaH sujAtaH - suniSpaastasya sannibhA UruryeSAM te tathA, sujAtazabdasya vizeSaNasya paranipAtaH prAkRtatvAt, matto varaH - pradhAno bhadrajAtIyatvAdvAraNo-hastI tasya vikramaH - caMkramaNaM tadvadvilAsitA - vilAsaH saJjAto'syA iti tArakAditvAditapratyayaH vilAsavatI gatiH - gamanaM yeSAM te tathA, atrApi mattazabdasya vizeSyAt paranipAtaH prAkRtatvAt, pramudito rogAdyabhAvenAtipuSTo yauvanaprApta iti gamyate evaMvidho yo varaturagaH siMhavarazca tadvadvarttitA - vRttA kaTIryeSAM te tathA, varaturagasyeva sujAtaH suguptatvena niSpanno guhyadezo yeSAM te tathA, AkIrNahaya iva-jAtyAzva iva nirupalepAH - nirupalepazarIrAH, 2vakSaskAre yugmisvarU paM sU. 21 // 110 // Jainelibrary.org
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education In jAtyAzvo hi mUtrAdyanupaliptagAtro bhavatIti, saMhRtasaunandaM nAma UrdhvakRtamulUkhalAkRtikASThaM tacca madhye tanu ubhayoH pArzvayorbRhat athavA saMhRtaM saGkSiptamadhyaM saunandaM - rAmAyudhaM musalavizeSa eva musalaM sAmAnyataH darpaNazabdenehAvayave samudAyopacArAddarpaNagaNDo gRhyate tathA nigaritaM - sArIkRtaM varakanakaM tasya tsaruH-khaDgAdimuSTistaiH sadRzaM teSAmivetyarthaH, tathA varavajrasyeva - saudharmendrAyudhasyeva kSAmo valito - valayaH saMjAtA asyeti valito - valitrayopeto madhyomadhyabhAgo yeSAM te tathA jhaSasyeva anantaroktasyevodaraM yeSAM te tathA, zucIni - pavitrANi nirupale pAnIti bhAvaH, karaNAni - cakSurAdInIndriyANi yeSAM te tathA, atra ca 'pamhaviaDaNAbhA' iti padaM kvacidvAcanAntare prasiddhamapi uttarapadena mA punaruktAbhAso bhUyAditi na vyAkhyAtaM, gaGgAyA AvarttakaH- payasAM bhramaH sa iva pradakSiNAvarttA na tu vAmAvarttA taraGgA iva taraGgAH tisro valayastAbhirbhaGgurA-bhugnA ravikiraNaiH taruNaiH- abhinavairbodhitaM - unnidrIkRtaM sat AkozAyamAnaM vikacIbhavadityarthaH padmaM tadvad gambhIrA vikaTA - vizAlA nAbhiryeSAM te tathA, vizeSaNasya paranipAtaH prAgvat, | asmAcca nirdezAdanAmyapi samAsAntaH, RjukA - avakrA samA na kvApi danturA saMhitA - santatirUpeNa sthitA na tvapAntarAlavyavacchinnA sujAtA-sujanmA na tu kAlAdivaiguNyato durjanmA, ata eva jAtyA-pradhAnA tanvI na tu sthUrA | kRSNA na tu markaTavarNA snigdhA - cikaNA AdeyA- darzanapathamupagatA satI punaH punarAkAMkSaNIyA, uktameva vizeSaNadvAreNa samarthayate - laDahA - salavaNimA ata AdeyA sukumAramadvI-atikomalA ramaNIyA - ramyA romarAjiryeSAM te tathA, ww.jainelibrary.org
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnvicandrI - yA vRtiH // 111 // Jain Education In | samyak adho'dhaH krameNa nate pArzve yeSAM te tathA, saGgate - dehapramANocite pArzve yeSAM te tathA, ata eva sundarapArzvAH sujAtapArzva iti padadvayaM vyakta, tathA mite- parimite mAtrike - mAtropete ekArthapadadvayayogAdatIva mAtrAnvite nocitapramANAnyUnAdhike pIne - upacite ratide pArzve yeSAM te tathA, avidyamAnaM -mAMsalatvenAnupalakSyamANaM karaNDakaM - pRSThavaMzAsthikaM yasya dehasya so'karaNDukaH, atrAlpatvenAbhAvavivakSaNAdevaM nirdezaH, anudarA kanyetyAdivat, athavA akaraNDukamiveti vyAkhyeyaM, kanakasyeva rucako - ruciryasya sa (tathA) nirmala:- svAbhAvikAgantukamalarahitaH sujAto- bIjAdhAnAdArabhya janmadoSarahitaH nirupadravo-jvarAdidaMzAdyupadravarahitaH evaMvidho yo dehastaM dhArayantItyevaMzIlAH, tathA kanaka| zilAtalavadujvalaM prazastaM samatalaM -aviSamaM upacitaM- mAMsalaM vistIrNamUrdhvAdho'pekSayA pRthulaM dakSiNottarato vakSaH - uro yeSAM te tathA, zrIvaccho- lAJchanavizeSastenAGkitaM vakSo yeSAM te tathA, yugasannibhau - vRttatvenAyatatvena ca yUpatulyau pInau - mAMsala ratidau - pazyatAM subhagau pIvaraprakoSThakau - akRzakalAcikau, tathA saMsthitAH - saMsthAnavizeSavantaH suliSTAHsughanAH viziSTAH- pradhAnAH ghanA - niviDAH sthirA - nAtizlathAH subaddhAH - snAyubhiH suSThu baddhAH sandhayaH- asthisamdhAnAni yayostI tathA puravaraparighavat- mahAnagarArgalAvadvarttitau-vRttau bhujI yeSAM te tathA, tataH padadvayadvayamIlanena karmadhArayaH, punarvAhumevAyAmato vizinaSTi-bhujagezvaro - bhujagarAjastasya vipulo yo bhogaH- zarIraM tathA AdIvatedvArasthaganArthaM gRhyata ityAdAnaH sa cAsau parighaH - argalA 'ucchUDha'tti svasthAnAdavakSipto niSkAzito dvArapRSThabhAge 2vakSaskAre | yugmisvarUsU. 21 // 111 // ww.jainelibrary.org
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ | datta ityarthaH, vizeSaNavyastatA cArSatvAt , tataH pUrvapadena karmadhArayaH, tadvadIghauM bAhU yeSA te tathA, na cAtrAnantarIzakavizeSaNena paunaruktyamAzaGkanIyaM, atrAyAmatAdarzanAya prastutavizeSaNasya viziSya darzanAt , rakatalI-aruNAvadho-18 bhAgau upacitau-unnatI aupayikI vA-ucitau avapatitau vA-krameNa hIyamAnopacayau mRduko mAMsalau sujAtAviti padatrayaM prAgvat , prazastalakSaNau acchidrajAlau-aviralAGgulisamudAyau pANI-hastau veSAM te tathA, pIvarakomalavaraMgulIA iti vyaktaM, AtAmrA-ISadratAstalInAH-pratalAH zucayaH-pavitrA rucirA-manojJAH snigdhA-arUkSA nakhA yeSAM te | tathA, nakhazabde dvirbhAvastu prAgvat, candra iva candrAkArA pANirekhA yeSAM te tathA, evamanyAnyapi trINi padAni disAsovatthiti diksauvastiko-dimokSakaH dikpradhAnaH svastiko dakSiNAvartaH svastika isyanye sa pANI rekhA yeSAM te tathA, etadevAnantaroktavizeSaNapazcakaM tatpazastatAprakarSapratipAdanAya saMgrahavacanenAha-caMdasUreti gatArtha, nanu iyantyeva lakSaNAni teSAM zarIrasthAnItyAha-anekaiH-prabhUtairvaraiH-pradhAnairlakSaNairuttamAH-prazaMsAspadIbhUtAH zucaya:pavitrAH racitAH svakarmaNA niSpAditAH pANirekhA yeSAM te tathA, varamahiSaH-pradhAnasairimaH varAho-vanasUkaraH siMhaHkesarI zArdUlo-vyAghraH RSabho-gauH nAgabaraH-pradhAnagajaH eSAmiva pratipUrNaH svapramANenAhIno vipulo-vistIrNaH skandhaH-aMsadezo yeSAM te tathA, caturaGgalaM-svAGgApekSayA caturaGgulapramitaM suSTu-zobhanaM pramANaM yasyAH sA tathA, kambuvarasadRzI-unnatatayA valitrayayogena ca pradhAnazaGkasannibhA grIvA yeSAM te tathA, vivekavilAse tu pratimAthA ekAdazA Jan Education intel For Private Persone Use Only Jainelibrary.org
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU-18GgasthAnasaGkhyAyAM 'catuHpaJca caturvahni' iti zloke grIvAyAkhyaGgulaM mAnamiti, mAMsalaM-puSTaM tathA saMsthitaM-saMsthAnaM tena 8 vakSaskAre dvIpazA- prazastaM-saGkucitaM kamalAkAratvAt zArdUlasyeva-vyAghrasyeva vipulaM-vistIrNa hanukaM yeSAM te tathA, avasthitAni-avadhi-18 yugmikharUnticandrISNUni suvibhaktAni-parasparaM zobhamAnavibhAgAni na tu punarmarujAtAbhIrasyeva vyAdAnamAtralakSyavadanavivarasya kUrcake-18| | paM.sU. 21 yA dhRtiH zapuJjA iva pujIbhUtAni citrANi-atiramyatayA'dbhutAni zmazruNi-kUrcakezA yeSAM te tathA, zmazrRNAmabhAve paNDabhA-18 // 11 // vapratipattiH hIyamAnatve caindraluptikatvavArddhakapratipattiH varddhamAnatve ca saMskArakajanAbhAvAdgahanabhUtAni tAni syuri tyavasthitatvaM, 'uavitti parikarmitaM yacchilArUpaM pravAlaM AyatavidrumakhaNDamityarthaH, na tu maNikAdirUpaM, tasyaitadupamAnAnupapatteH bimbaphalaM-pakkagolhAphalaM tayoH sannibho raktatayonnatamadhyatayA adharoSThaH-adhastano dantacchado yeSAM / te tathA, pANDuraM yacchazizakalaM-candramaNDalakhaNDaM akalaGkazcandramaNDalabhAga ityarthaH vimalAnAM madhye nirmalazca yaH shngkho| gokSIraphenazca pratItaH kundaM ca-kundakusumaM dakarajazca-vAtAhatajalakaNaH mRNAlikA ca-padminImUlaM tadvaddhavalA dantazreNI-dazanapatiryeSAM te tathA, akhaNDadantAH-paripUrNadazanAH asphuTitadantAH-ajarjaradantAH ata eva / sujAtadantAH-janmadoSarahitadantA aviraladantA-nirantarAladantAH, ekAkArA dantazreNiryeSAM te tathA ta iva paraspa| rAnupalakSyamANadantavibhAgatvAt. aneke-dvAtriMzaddantA yeSAM te tathA, evaM nAma te'viraladantA yathA'nekadantA api SI santaH ekAkArapataya iva lakSyante iti bhAvaH, hutavahena-agninA nirmAta-nirdagdhaM sat dhauta-zodhitamalaM taptaM 2 // Jain Education ine mal For Private Personal use only LO w.jainelibrary.org
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education In satApaM tapanIyaM - suvarNavizeSastadvadratatalaM -lohitarUpaM tAlu ca - kAkudaM jihvA ca - rasanA yeSA te tathA, garuDasyeva - pakSirAjasyevAyatA - dIrghA RjvI saralA tuGgA-unnatA na tu mudgalajAtIyasyeva cipiTA nAsA-nAsikA yeSAM te tathA, avadAlitaravikarairvikAsitaM yatpuNDarIkaM zvetaM padmaM tadvannayane yeSAM te tathA, 'kosAia'tti 'vikAse: ko AsavisaTTA' (zrIsi0 93) vityanena koAsite - vikasite dhavale ca kvacideze patrale - pakSmavatI akSiNI-netre yeSAM te tathA, AnAmitaM - ISanAmitamAropitamiti bhAvaH yazcApaM - dhanustadvaducire - saMsthAnavizeSabhAvato ramaNIye kRSNA rAjIva saMsthite saGgate - yathopramANopapanne Ayate - dIrghe sujAte- suniSpanne tanU-tanuke zlakSNaparimitavAlapaMktyAtmakatvAt kRSNe - kAlimopete snigdhacchAye bhruvau yeSAM te tathA, AlInI - mastakabhittau kiJcilagnau na tu Tapparau pramANayuktau - svapramANopetI zravaNI - karNau yeSAM te tathA ata eva suzravaNA iti spaSTaM, athavA suSThu zravaNaM - zabdopalambho yeSAM te tathA, pInau-puSTau yato mAMsa| lau - upacitau kapolalakSaNI dezabhAgau - mukhAvayavo yeSAM te tathA, nirvraNaM-visphoTakAdizatarahitaM samaM - aviSamaM laSTaM| manojJaM mRSTaM-masRNaM candrArddhasamaM - aSTamIcandrasadRzaM lalATaM yeSAM te tathA, sUtre nilADeti prAkRtalakSaNavazAt, pratipUrNaH - paurNamAsIya uDupatiH - candraH sa iva somaM - sazrIkaM vadanaM yeSAM te tathA, padavyatyaye prAktana eva hetuH, ghanavad| ayodhanavannicitaM - niviDaM subaddhaM-suSThu snAyunaddhaM lakSaNonnataM - prazastalakSaNaM kUTasya - girizikhirasyAkAreNa nirbha-sadRzaM | piNDikeva - pASANapiNDikeva varttalatvena piNDikAyamAnamagraziraH- uSNIpalakSaNaM yeSAM te tathA, chatrAkAraH - chatrasadRza
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ nticandrI sattamAGgarUpo dezo yeSAM te tathA, dADimapuSpasya prakAzena-aruNimnA tayA tapanIyena ca sadRzI nirmalA sujAtA kezA 2vakSaskAre dvIpazA-18 mse bAlasamIpe kezabhUmiH-kezotpattisthAnabhUtA mastakatvara yeSAM te sathA, tathA zAlmalyA-vRkSavizeSasya padboNDa- yugmikharUphalaM tadvad dhanA-nicitA atizayena nibiDAH, choTitA api yugminAM parijJAnAbhAvena kezapAzAkaraNAt paraM choTitA hai| paMsU. 21 yA vRciH api tathA svabhAvena zAlmalIboDAkAravaddhanA nicitA evAvatiSThante tenaitadvizeSaNopAdAnaM, tathA mRdayA-akharAH // 113 // vizadA-nirmalAH prazastAH-prazaMsAspadIbhUtAH sUkSmAH-zlakSNAH lakSaNaM vidyate yeSAM te lakSaNA:-lakSaNayantaH abhrA ditvAdapratyayaH sugandhAH-paramagandhopetAH ata eva sundarAstathA bhujamocako-rakSavizeSaH bhRGgo-nIlakITa:, asya 8 grahaNaM tu mIlakRSNayoraikyAt , nIlo-marakatamaNiH kajjalaM-pratItaM prahRSTa-puSTaH amaragaNaH, sa cAtyantakAlimopetaH syAditi, te iva snigdhAH nikurambabhUtAH santo nicitA na tu vikIrNAH santaH saMkuzcittAH ISatkuTilA:-kuNDalIbhUtA ityarthaH, pradakSiNAvarttAzca mUrddhani zirojA-yAlA yeSAM te tathA, ityetatparyantamatidezasUtraM, atha mUlasUtramamuzriyate lakSaNAni-svastikAdIni vyaJjanAni-maSItilakAdIni guNA:-kSAntyAdayastairupapetAH, sujAtaM pUrvavat , avibhakta15 aGgapratyaGgAnAM yathoktavaiviktyasadbhAvAt saGgataM-pramANopapannaM, na tu SaDaGgulikAdivanyUnAdhikamahaM-deho veSAM te // 11 // tathA, prAsAdIyA iti padacatuSkaM gatArthamiti / atha yugaladharme samAne'pi mA bhUtpaMktibheda iti yugmirUpaM pRcchati'tIse Na' mityAdi, tasyAM bhadanta! samAyAM bharate varSe manujInAM prastAvAd yugminInAM kIdRza AkArabhAvapratyavatAra Jain Education For Private Personale Only w inelibrary.org
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ prajJaptaH?, 'gautame syAdi prAgvat , tA manujyaH sujAtAni-yathoktapramANopapetayA zobhanajanmAni sarvANyaGgAni-ziraHprabhRtIni yAsa tAH, ata eva sundaryazca-sundarAkArAH, atra padadvaya 2 sya karmadhArayaH, tathA pradhAnA ye mahilAguNAHstrIguNAH priyaMvadatvakhabhartRcittAnuvartakatvaprabhRtayastairyukAH, anenAnantaroktavizeSaNadvayena sAmAnyato varNane kRte'pi tAsAM tadbhaNI ca prAcInadAnaphalodbhAvanAya viziSya varNayati-atikAntau-atiramyau tata eva viziSTasvapramANIsvazarIrAnusAripramANauna nyUnAdhikamAtrAvityarthaH, athavA visarpantApapi-saJcarantAvapi mRdUnAM madhye sukumAlI karmasaMsthitI-unnatatvena kacchapasaMsthAnI viziSTau-manojJau calanau-pAdau yAsAM tAstathA, Rjava:-saralAH mRdavaHkImalAH pIvarA:-adRzyamAnatrAyvAdisandhikatvenopacitAH susaMhatAH-suzliSTA nirvicAlA ityarthaH, aGkalyaH-pAdA alayoyAsI tAstathA, abhyunatA-unnatA ratidAH-sukhadA draSTaNAM athavA mRgaramaNAdanyatrApyanuSaMgalopavAdimatAzraISyaNAdranitA iva lAkSArasena talinAH-pratalAstAmrA-ISadraktAH zucaya:-pavitrAH snigdhAH-cikaNA nakhA yAsAM tAstathA, Nakkhetyatra dviSiH prAgvat, romarahitaM-nirlomakaM vRttaM-vartulaM laSTasaMsthita-manojJasaMsthAnaM, krameNoddhe sthUraM sthUrataramiti bhAvaH, ajaghanyAni-utkRSTAni prazastAni lakSaNAni yatra sattathA, etAdRzaM akopyaM-adveSyamatisubhagatvena jaMghAyugalaM yAsa tAstathA, suSTha nitarAM mite-parimANopete sugUDhe-anupalakSye ye jAnumaNDale tayoH subaddhau dRDhasnAyukatvAd sandhI-sandhAne yAsAM tAstathA, kadalIstambhAdatirekeNa-atizayena saMkhitaM-saMsthAnaM yayoste nirbaNe-vispho liyo yAsA tAstathA, amalanA:-pratalAstAcA-IpadrakAlasaMsthita-manojasasa Jain Education For Pres Personal use only
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH // 11 // TakAvizatAhina sakamAramadake atyarthakomale mAsale-mAMsapUrNe na tu kAkajaMghAvahurbale avirale-parasparAsanne same 82 vakSaskAre pramANatastulye sahike-kSame sujAte-suniSpanne vRtte-vatule pIvare-sopacaye nirantare-parasparanirvizeSa UrU-sakthinI yugmikharU pasU. 21 yAsAM tAstathA. vItiH-vigatetiko dhuNAdyakSata iti bhAvaH evaMvidho'STApado-dyUtaphalakaM, vizeSaNavyatyayaH prAkRta-1|| tvAt , tadvat praSThasaMsthitA-pradhAnasaMsthAnA prazastA vistIrNapRthulA-ativipulA zroNi:-kaTeragrabhAgo yAsAM tAstathA. vadanAyAmapramANasya mukhadIrghatvasya ca dvAdazAGgulapramANasya tasmAd dviguNaM caturvizatyaGgalaM vistIrNa mAMsalaM-puSTaM subaddhaM-azlathaM jaghanavaraM-pradhAnakaTIpUrvabhAgaM dhArayantItyevaMzIlAH, atrApi vizeSaNasya paranipAtaH prAgvat, vajravadvirAjitaM kSAmatvena tathA prazastalakSaNaM sAmudrikaprazastaguNopetaM nirudaraM-vikRtodararahitaM athavA nirudara-alpatvenAbhA-18| vavivakSaNAt tisro valayo yatra tatrivalikaM tathA balitaM-saJjAtabalaM na ca kSAmatvena durbalamAzaGkanIyaM, tanu-kRzaM nataM-nanaM tanunatamIpannamramityarthaH, IdRzaM madhyaM yAsAMtAstathA, svArthe kapratyayaH, RjukAnAM-avakrANAM samAnAM-tulyAnAM na kvApi danturANAM saMhitAnAM saMtatAnAM na tvapAntarAle vyavacchinnAnAM jAtyAnAM-svabhAvajAnAM pradhAnAnAM vA tanUnAMsUkSmANAM kRSNAnAM kAlAnAM na tu markaTavarNAnAM snigdhAnAM satejaskAnAM AdeyAnAM-dRSTisubhagAnAM 'laDahatti lali-18 tAnAM sujAtAnAM-suniSpannAnAM suvibhaktAnAM-suvivikkAnAM kAntAnAM-kamanIyAnAM ata eva zobhamAnAnAM ruciraramaNIyAnAM-atimanoharANAM romNAM rAjiH-AvalIryAsAM tAstathA, gaGgAvattetipadaM prAgvat, anuTo-anusbaNI prazastau Jain Educationaei For Private Personel Use Only O w ainelibrary.org.
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhApInI kukSI yAsAM tAstathA, sanatapAdivizeSaNAni prAgvat , kAJcanakalazayoriva pramANaM yayostau tathA, samau-parasparaM tulyau naiko hIno na eko'dhika iti bhAva sahitau-saMhato anayorantarAle mRNAlasUtramapina pravecaM labhate iti bhaavH| sujAtI-janmadoparahitaulaSTacUcukAmelakI-manojJastanamukhazekharI yamalau-samazreNIko yugalau-yugalarUpI bArtito-vRttI | abhyunnatI-patyurabhimukhamunnatau pInAM-puSTAM ratiM patyudata iti pInaratidau pIvarau-puSTau payodharau yAsAM tAstathA, bhujaGgavadAnupUryeNa-krameNAdho'dhobhAge ityarthaH tanuko ata eva gopucchavadvattau samau-parasparaM tulyau sehitI-madhakAyApekSayA'viralau nato-namrau skandhadezasya natatvAta Adeyau-atisubhagatayopAdeyau talino-manojJapezAkalinI vAhU yAsAM tAstathA, tApanakhA iti vyakaM, mAMsalAvagrahastI-hakhAgrabhAgau yAsa tAstathA, pIvareti prAmpat, snigdhapANarekhA iti vyakaM, ravizazizacakravastikA eva suvibhakkA:-saprakaTAH suviracitA:-sunirmitA pANirekhA bAkI tAstathA, pInA-upacitAvayavA unnatA-abhyunnatA: kakSAvakSobastipradezA-bhujamUlahRdayaguhyapradezA yAsA tAtyA, kA paripUNo galakapolA yAsAM tAstathA, caurajanleti pUrvavat, mAMsaleti vyaktaM dADimapuSpaprakAzo raka ityarthaH pAvara:kAspacitaH, pralambaH-oSThApekSayA pillambamAnaH kuJcitA-AkRJcito manAgvalita ityarthaH varaH-pradhAno'dhara:-adhastanadakAzanacchadoyAsAMtAstathA, sundarottaroSThA iti kaNyam , daSipratItaM dagaraja-udakakaNacandrapratItaH kuMcha-kundakumurma vAsahastImukulaM-vanaspativizeSakalikA tadvaddhavalA jambUdvIpaprajamiprathavyAkaraNAcAdAkro'pi dhavalazabdo jIvAmiyama zrIjambU. 2.10 Jan Education in NL For Private Personal use only SEjainelibrary.org
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazA nticandI 18vadvakA satItadeva nIlaM eSA yAsAM tAstathA ti punastadvizeSatAstathA, 'ANApAlI yAsA tAsa yAsAM tAstathASaNa | // 115 // vRttau darzanAllikhito'sti acchidrA-aviralA vimalA-nirmalA dazanA-dantA yAsa tAstathA, rakkotpalavadraktaM mRdusu-18| vakSaskAre kumAraM-atikomalaM tAlu jihvA ca yAsAMtAstathA, karavIrakalikAvat nAsApuTadvayasya yathoktapramANatayA saMvRtAkAratayA yugmikharUvA'kuTilA-avakrA satI abhyudgatA-5dvayamadhyato vinirgatA ata eva RjvI-saralA satI tuGgA-uccA natu gavAdi |paM sU. 21, zRGgavadvakA satI tuGgetyarthaH, evaMvidhA nAsA yAsAM tAstathA, zaradi bhavaM zAradaM navaM kamala-ravibodhyaM kumudaM-candra| bodhyaM kuvalayaM-tadeva nIlaM eSAM yo dalanikaraH-patrasamUhastatsadRze lakSaNaprazaste aji -amande bhadrabhAvatayA nirvi kAracapale ityarthaH, kAnte nayane yAsAM tAstathA, etena tadIyadRzAmanaJjitasubhagatvamAyatatvaM sahajacapalatvaM cAha, zAstrINAmaGge hi nayanasaubhAgyameva paramazRGgArAGgAmiti punastadvizeSaNena tA vizinaSTi-patrale-pakSmavatI na tu rogavizepAdgataromake kvaciddhavale karNAntavartinI kvacittAmralocane yAsAM tAstathA, "ANAmitti 'allINa'vizeSaNe prAgvat, pInA mAMsalatayA natu kUpAkArA mRSTA-zuddhA na tu zyAmacchAyApannA gaNDalekhA-kapolapAlI yAsAMtAstathA, catuSu aneSukoNeSu dakSiNottarayoH pratyekamUrdAdhobhAgarUpeSu prazastamahInAdhikalakSaNatvAt samam-aviSamaM lalATaM yAsAM tAstathA, komudI-kArtikIpaurNimA tasyA rajanikaraH-candrastadvadvimala pratipUrNam-ahInaM saumyaM-akrUraM na tu bakakAntAnAmiva bhISaNaM // 115 // vadanaM yAsAM tAstathA, chatronnatottamAGgA iti pratItaM, akapilA-zyAmAH susnigdhAH-tailAbhAvAdabhyaGganirapekSatayA nisarga-18 cikkaNAHsugandhA dIrghA na tu puruSakezA iva nikurambabhUtAH nApi dhammillAdipariNAmamApannAH saMyamavijJAnAbhAvAt zirojA Jan Education into For Private Personal use only .
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ yAsAM tAstathA, chatraM 1 dhvajaH 2 yUpaH-stambhavizeSaH 3 stUpaH-pIThaM 4 dAmiNitti-rUDhigamyaM 5 kamaNDalu:-tApasapAnIyapAtraM 6 kalazaH 7 vApI 8 svastikaH 9 patAkA 10 yavo 11 matsyaH 12 kUrmaH 13 rathavaraH 14 makaradhvajaH-kAma| devastatsaMsUcakaM sUcanIye sUcakopacArAllakSaNamiti, tacca sarvakAlamavidhavatvAdisUcakaM 15 aGka:-candrabimbAntavattI zyAmAvayavaH, kvacidaGkasthAne zukaiti dRzyate 16 sthAlaM 17 aGkuzaH 18 aSTApadaM-dyUtaphalakaM 19 supratiSThakaMsthApanakaM 20 mayUraH 21 zriyo'bhiSeko-lakSmyA abhiSekaH 22 toraNaM 23 medinI 24 udadhiH 25 varabhavanaM-pradhAnagRhaM 26 giri 27 varAdarzo-varadarpaNaH 28 salIlagajo-lIlAvAn gajaH 29 RSabho-gauH 30siMhaH 31 cAmaraM 32 etAnyuttamAni-pradhAnAni prazastAni-sAmudrikazAstreSu prazaMsAspadIbhUtAni dvAtriMzallakSaNAni dharanti yAstAstathA, haMsasya | sadRzI gatiryAsAM tAstathA kokilAyA AramaJjarIsaMskRtatvena paJcamasvarodvAramayI yA madhurA gIstadvat suSTha-zobhanaH svaro yAsAM tAstathA, kAntAH-kamanIyAH sarvasya tatpratyAsannavarsino lokasyAnumatA:-sammatA na kasyApi manAgapi dveSyA iti bhAvaH, valiH-zaithilyasamudbhavazcarmavikAraH palitaM-pANDuraH kacaH vyapagatAni valipalitAni yAbhyastAstathA, tathA viruddhamaGgaM vyaGga-vikAravAnavayavaH durvarNo-duSTazarIracchaviH vyAdhidaurbhAgyazokAH pratItAH tairmukkAH, pazcAdvizeSaNadvayakarmadhArayaH, uccatvena ca narANAM svabhaNAM stokonaM yathA syAttathocchritAH kiJcinyUnanigavyUtocchrayA ityarthaH, na hi aidaMyugInamanuSyapatya iva svabhartuH samoccatvA adhikoccatvA vA bhaveyuH, kimuktaM bhavati ?-yathA hi samprati puruSasya 202900000003892000000000 Jain Education in For Private & Personal use only ONEvjainelibrary.org
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU hAnyUnocavAyA bhAryAyA yogoM loke upahAsapAtraM syAt na tathA teSAM manuSyANAmiti, tathA svabhAvata eva zRGgArarUpa-18 |vakSaskAre dvIpazA- bAlA-pradhAno veSo yAsAM tAstathA, prAyo nirvikAramanaskatvenAdRSTapUrvakatvena ca tAsAM sImantonnayanAcaupAdhikazRGgA-18| yugmikharUnticandrI- rAbhAvAt , saGgataM-ucitaM gataM-gamanaM haMsIgamanavat hasitaM-hasanaM kapolavikAzi premasandarzi ca bhaNitaM-bhaNanaM gambhIraM paMsU. 21 yA vRtiH darpakoddIpi ca ceSTanaM-sakAmamaGgapratyaGgopAGgadarzanAdi vilAso-netraceSTA saMlApa:-patyA saha sakAmaM svahRdayapratyarpaNakSama // 116 // | parasparaM sambhASaNaM tatra nipuNAH, tathA yuktAH-saGgatA ye upacArA-lokavyavahArAsteSu kuzalAH, tataH padadvayasya karmadhA | rayaH, evaMvidhavizeSaNAzca svapatiM prati draSTavyA natu parapuruSaM prati, tathAvidhakAlasvabhAvAt pratanukAmatayA parapuruSa prati tAsAmabhilApAsambhavAt , evaM ca yugmipuruSANAmapi parakhIH prati nAbhilASa iti pratipattavyaM, namvevaM sati || prathamabhagavataH sunandApANigrahaNaM kathamucitaM? mRte'pi pusi tasyAH parasambandhitvAvirodhAt, ucyate, mA behi niSiddhaviruddhAcaraNasya bhagavataH zravaNAzravyamenamapavAda, kanyAvasthAyA eva tasyA bhagavatA pANigrahaNakaraNAt, yata:-"paDhamo akAlamajU tahiM tAlaphaleNa dAraoM pho| kaNNA ya kulagareNaM sihe gahiA usabhapattI // 1 // " [prathamo'kAla-I mRtyutatra tAlaphalena dArakaH prhtH| ziSTe ca kanyA kulakaraNa gRhItA RSabhapalI (bhaviSyatIti ) // 1 // ] evaM tarhi 8 // 16 // sahajAtAyA: sumaGgalAyAH pANigrahaNaM kathaM ?, satvaM, tadAnIntanalokAcIrNatvena tadAnIM tasyA aviruddhatvAditi, pUrvokamevArtha sampibyAha-suMdare'tyAdi vyakameva, navaraM jaghanaM-pUrvakadIbhAgaH, lAvaNyaM-AkArasya spRhaNIyatA vilAsa: evaMvidhavizeSaNAzca svatA, evaM ca yugmipuruSANAsi tasyAH parasambagbhigavatA pANigrahaNa bhavaNAzravyamenamaya kulagare bhapakSI (' 20902030wonsar - Jain Education For Private Personel Use Only - intainelibrary.org
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ bINAM ceSTAvizeSaH, Aha ca-"sthAnAsanagamanAnAM hastabhUnetrakarmaNAM caiva / utpadyate vizeSo yaH zliSTaH sa tu vilAsaH sthAt // 1 // " nandanavanaM-meroddhitIyavanaM tasya vivaraM-avakAzo vRkSarahitabhUbhAgastatra cAriNya ivApsaraso-devyaH bharatavarSe mAnuSarUpA apsarasaH Azcarya-adbhutamitti prekSaNIyAH prAsAdIyA ityaadi| sampati strIpuMsasAdhAraNyena tatkAlabhAvimanuSyasvarUpaM vivakSuridamAha-'te NaM maNuA' ityAdi, te suSamasuSamAbhAvino manuSyAH ogha:-pravAhI svaro yeSAM te tathA, haMsasyeva madhuraH svaro yeSAM te tathA, krauJcasyevAprayAsavinirgato'pi dIrghadezavyApI svaro yeSAM te tathA, nandIdvAdazavidhatUryasamudayastasyA iva zabdAntaratirodhAyI svaro yeSAM te tathA, nandyA iva ghoSaH-anunAdo yeSAM te tathA, | siMhasyeva baliSTaH svaro yeSAM te tathA, evaM siMhaghoSAH; uktavizeSaNAnAM vizeSaNadvArA hetumAcaSTe-sukharAH susvarani| poSAH, chAyayA-prabhayA ghotitAnyaGgAni-avayavA yasya tadevaMvidhamaGga-zarIraM yeSAM te tathA, makAro'lAkSaNikA, | vajraRSabhanArAcaM nAma sarvotkRSTamAdyaM saMhananaM yeSAM te tathA, samacaturanaM saMsthAnaM-sarvotkRSTa AkRtivizeSastena saMsthitAH, upAMtvaci nirAtaGkAH-nIrogAH dadvakuSThakilAsAditvagdoSarahitavapuSa ityarthaH, athavA chavitti chavimantaH, chavicchavimatorabhedopacArAd dIrghatvena matublopAdvA, yathA marIcirityatra malayagirIyAvazyakavRttI, udAttavarNasukumAratvacA yukkA ityarthaH, pazcAnnirAtaGkapadena karmadhArayaH, anulomaH-anukUlo vAyuvegaH-zarIrAntarvatI vAtajavo yeSAM te tathA, kapotasya // iva gulmarahitodaramadhyapradezAH, sati gulme pratikUlo vAyuvego bhavatIti bhAvaH, kaGka:-pakSivizeSastasyeva grahaNI-gudAzayA Jain Education in For Private Personal Use Only Do
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 117 // Jain Education Inte | nIrogavarcaskatayA yeSAM te tathA, kapotasyeva - pakSivizeSasyeva pariNAma: - AhAraparipAko yeSAM te tathA, kapotasya hi | jATharAgniH pASANalavAnapi jarayatIti laukikazrutiH evaM teSAmapyatyAhAragrahaNe'pi na jAtucidajIrNadoSAdayaH, zaMkuneriva-pakSiNa iva purISotsarge nirlepatayA posa:- apAnadezo yeSAM te tathA, 'pusa utsarge' purISamutsRjantyaneneti vyutpatteH, | tathA pRSTha-zarIrapRSThabhAgaH antare- pRSThodarayorantarAle pArzve ityarthaH UrU ca- sakthinI iti dvandvaH, etAni pariNatAni| pariniSThitatAM gatAni yeSAM te tathA, kAntasya paranipAtaH sukhAdidarzanAt, tataH padadvayasya 2 karmadhArayaH, yathocita| pariNAmena tAni saJjAtAnItyarthaH, SaDdhanuHsahasrocchritAH, atrApi makAro'lAkSaNikaH, utsedhAGgulatastrigavyUtapramANakAyA ityarthaH yacca yugminInAM kizcidUnatrigavyUtapramANoccatvamuktaM tadalpatayA na vivakSitamiti bhAvaH / atha teSAM vapuSi pRSThakaraNDakasaGkhyAmAha - 'tesi Na' mityAdi, teSAM manuSyANAM dve SaTpaJcAzadadhike pRSThakaraNDukazate pAThAntareNa pRSThakaraNDakazate vA prajJate, pRSThakaraNDukAni ca - pRSThavaMzavaryunnatAH asthikhaNDAH paMzulikA ityarthaH, he zramaNetyAdi prAgvat, punastAneva vizinaSTi - 'paumuppala' ityAdi, te Namiti pUrvavat manujAH padmaM - kamalamutpalaM- nIlotpalaM athavA padmapadmakAbhidhAnaM gandhadravyaM utpalaM- kuSThaM tayorgandhena- parimalena sadRzaH - samo yo niHzvAsastena surabhigandhi vadanaM yeSAM | te tathA, prakRtyA - svabhAvenopazAntA natu krUrAH prakRtyA pratanavaH - atimandIbhUtAH krodhamAnamAyAlomA yeSAM te tathA, ata eva mRdu- manojJaM pariNAmasukhAvahamiti bhAvaH yanmArdavaM tena sampannAH na tu kapaTamArdavopetAH, AlInA - guruja 2vakSaskAre prathamAraka narava0 sU0 21 // 117 // jainelibrary.org
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ namAzritA anuzAsane'pi na guruSu dveSamApadyante ityAzayaH athavA A-samantAt sarvAsu kriyAsu lInA-guptA nolva beSTAkAriNa ityarthaH, bhadrakA:-kalyANabhAginaH, bhadragA vA-bhadrahastigatayaH, vinItA-bRhatpuruSavinayakaraNazIlA athavA vinItA iva-vijitendriyA iva, alpecchA-maNikanakAdipratibandharahitAH ata eva na vidyate sannidhiH-paryubatakhAdyAdeH saMcayo-dhAraNaM yeSAM te tathA, viTapAntareSu-zAkhAntareSu prAsAdAdyAkRtiSu parivasana-AkAlamAvAso yeSAM tathA, yathepsitAn kAmAn-zabdAdIn kAmayante-arthAn bhuJjate ityevaMzIlA yete tathA iti, atra ca jIvAmiga-15 mAdiSu yugmivarNanAdhikAre AhArArthapraznottarasUtraM dRzyate, atra ca kAladoSeNa truTitaM sambhAvyate, atraivottaratra dvitIyatIyArakavarNakasUtre AhArArthasUtrasya sAkSAd dRzyamAnatvAditi, tenAtra sthAnAzUnyArtha jIvAbhigamAdibhyo likhyatetesi gaMbhaMte ? maNuANaM kevaikAlassa AhAraDe samuppajjai !, goamA! aTThamabhattassa AhAraTTe samuppajjai, puDhavIpupphaphalAhArA NaM te. bhaNuA paNNattA samaNAuso!, tIse NaM bhaMte.! puDhavIe kerisae AsAe paNNatte, go.! se jahANAmae gulei vA khaMDeha vA sakarAivA macchaMDiAi vA pappaDamoae i vA misei vA pupphuttarAi vA paumuttarAi vA vijayAi vA mahAvijayAi vA AkAsiAi vA AdasiAi vA AgAsaphalovamAi vA uggAi vA aNovamAi vA imee ajjhovavaNAe, bhave eArUve !, No iNamahe samaDhe, sANaM puDhavI itto idvatariA veva jAva maNAmatariA ceva AsAeNaM paNNattA / tesi NaM bhaMte ! pupphaphalANaM kerisae AsAe paNNatte !, goamA ! se jahA gAmae raNNo cAuraMtacakkavaTTissa kallANe bhoaNajAe sayasahassanipphanne vaNNeNuvavee jAva phAseNaM uvavee AsAyaNije visAya dava Jain Education in For Private Porn Use Only IMMriainelibrary.org
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjamyUdvIpazAmticandrIyA vRttiH eee // 118 // Nije dippaNije dappaNijje mayaNije vigdhaNijje] bihaNije sadhidiagAyapalhAyaNijje, bhave eArUve, No iNamaDhe samaDhe, tesiNaM || zvavaskAre puSphaphalANaM etto ihatarAe ceva jAva AsAe paNNatte ( sUtraM 22) prathamArakateSAM bhadanta ! manujAnAM kevaikAlassa'tti saptamyarthe SaSThI kiyati kAle gate bhUya AhArArthaH samutpadyate-AhAra- |narAhArava0 lakSaNaM prayojanamupatiSThate 1, bhagavAnAha-he gautama! aSTamabhaktasya, atrApi saptamyarthe SaSThI, aSTamabhakte'tikrAnte AhA sU. 22 rArthaH samutpadyate iti, yadyapi sarasAhAritvenaitAvatkAlaM teSAM kSudvedanIyodayAbhAvAt svata evAbhaktArthatA na nirjarArtha | tapaH tathApyabhaktArthatvasAdhAdaSTamabhakta iti, aSTamabhaktaM copavAsatrayasya saMjJA iti, athaite yadAhArayanti tadAha'puDhavIpupphe'tyAdi, pRthivI-bhUmiH phalAni ca-kalpatarUNAmAhAro yeSAM te tathA, evaMvidhAste manujAHprajJaptAH he zramaNetyAdi pUrvavat / athAnayorAhArayormadhye pRthivIsvarUpaM pRcchannAha-'tIseNa'mityAdi, tasyAH pRthivyAH kIdRza AsvAdaH prajJapto, yo yugaladharmiNAmanantarapUrvasUtre AhAratvenokta ityadhyAhArya,bhagavAnAha-gautama! tadyathA nAma e ityAdi prAgvat, guDa:-ikSurasakvAtha iti, itivAzabdau prAgvat, khaNDa-guDavikAraH zarkarA-kAzAdiprabhavA matsaMDikA-khaNDazarkarAH puSpottarApanottare zarkarAbhedAveva, anye tu parpaTamodakAdayaH khAdyavizeSA lokato'vaseyAH, eSAM madhuradravyavizeSANAM svAminA nirdiSTeSu nAmasu etAdRzarasA pRthivI bhavet kadAciditi vikalpArUDhamatirgautama Aha-bhavedetadrUSaH pRthivyA AsvAdaH, svAmyAha-gautama | nAyamarthaH samarthaH, sA pRthivI ito-guDazarkarAderiSTatarikA eva, svArthe kapratyayaH, // 11 Jain Education in For Private Personal Use Only
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education In yAvatkaraNAtkAntatarikA caiva priyatarikA caiveti parigrahaH, manaApatarikA eva AsvAdena prajJaptA iti, atha puSpaphalAnAmAvAdaM pRcchannAha - 'tesi Na' mityAdi, teSAM - puSpaphalAnAM kalpadrusambandhinAM kIdRzaH - ka AsvAdaH prajJapto, yAni | pUrvasUtre yugminAmAhAratvena vyAkhyAtAnIti gamyaM, bhagavAnAha - gautama ! tadyathA nAma rAjJaH, sa ca rAjA loke katipayadezAdhIzo'pi syAdata Aha- caturvvanteSu samudratrayahimavatparicchinneSu cakreNa varttituM zIlamasyeti caturantacakravarttI, 'ataH samRddhyAdau ve' (zrIsi0 8-1-44) tyanena dIrghatvaM, anena vAsudevato vyAvRttiH kRtA, tasya kalyANaM- ekAntasukhAvahaM bhojana jAtaM - bhojanavizeSaH zatasahasraniSpannaM- lakSavyayaniSpannaM, varNenAtizAyineti gamyate, anyathA sAmAnyabho| janasyApi varNamAtravattA sambhavatyeveti kimAdhikyavarNanaM 1, upapetaM yuktaM, yAvadatizAyinA sparzenopapetaM yAvat | gandhena rasena cAtizAyinopapetaM, AsvAdanIyaM sAmAnyena visvAdanIyaM vizeSatastadrasamadhikRtya dIpanIyaM - abhivRddhikaraM | dIpayati jaTharAgnimiti dIpanIyaM, bAhulakAtkarttaryanIyapratyayaH, evaM darpaNIyamutsAhavRddhihetutvAt, madanIyaM - manmathajanakatvAt bRMhaNIyaM dhAtupacayakAritvAt sarvANi indriyANi gAtraM ca prahlAdayatIti sarvendriyagAtraprahlAdanIyaM vaizadyahetutvAtteSAM evamukto gautama Aha-bhagavan ! bhavedetadrUpasteSAM puSpaphalAnAmAsvAdaH 1, bhagavAnAha - gautama ! nAyamarthaH | samartha:, teSAM puSpaphalAnAmitaH - cakravarttibhojanAdiSTatarakAdirevAsvAdaH, atra kalyANabhojane sampradAya evaM - cakravarttisambandhinInAM puMDrekSucAriNInAmanAtaGkAnAM gavAM lakSasyAddhArddhakramaNa pItagokSIrasya paryante yAvadekasyAH goH sambandhi vw.jainelibrary.org
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2vakSaskAre prathamArakenarAvAsA diva. mU. 23-24 zrIjambU-10 yat kSIraM tadrAddhakalamazAliparamAnnarUpamanekasaMskArakadravyasammizraM kalyANabhojanamiti prasiddhaM, cakriNaM strIrattaM ca dvIpazA- vinA anyasya bhokturdurjaraM mahadunmAdakaM ceti // athaite uktasvarUpamAhAramAhArya va vasantIti pRcchatinticandrI teNaM bhaMte ! maNuyA tamAhAramAhArettA kahiM vasahiM uveMti !, goamA rukkhagehAlayA NaM te maNuA paNNatA samaNAuso!, tesi NaM yA vRttiH bhaMte ! rukkhANaM kerisae AyArabhAvapaDoAre paNNatte?, goamA ! kUDAgArasaMThiA pecchaacchttjhythuubhtornngocrveiaacopphaalg||119||8 aTTAlagapAsAyahammiagavakkhavAlaggapoiAvalabhIgharasaMThiA asthaNNe ittha bahave varabhavaNavisiTThasaMThANasaMThiA dumagaNA suhasIalacchAyA paNNacA samaNAuso! (sUtraM 23) asthi NaM bhaMte tIse samAe bharahe vAse gehAi vA gehAvaNAi vA, goamA! No iNadve samaTTe, rukkhagehAlayA NaM te maNuA paNNattA samaNAuso!, asthi NaM bhaMte ! tIse samAe bharahe vAse gAmAi vA jAva saMNivesAha vA.. goyamA! No iNaTTe samahe, jahicchiakAmagAmiNo NaM te maNuA paNNattA, atthi NaM bhaMte ! asIi vA masIi vA kisIi vA vaNietti vA paNietti vA vANijjei vA!, No iNaDhe samaDhe, vavagayaasimasikisivaNiapaNiavANijjA NaM te maNuA paNNattA samaNAuso!, asthi NaM bhaMte ! hiraNNei vA suvaNNei vA kaMsei vA dUsei vA maNimottiasaMkhasilappavAlarattarayaNasAvaijjei vA !, haMtA bhatthi, No ceva NaM tesiM maNuANaM paribhogattAe hbmaagcchi| atthi NaM bhaMte! bharahe rAyAivA juvarAyA i vA IsaratalavaramADaMbiakoDuMbiainbhasehiseNAvaisatyavAhAi vA !, goyamA ! No iNaDhe samaDhe, vavagayaiDDisakkArA gaM te maNuA, atvi NaM bhaMte ! bharahe vAse dAsei vA pesei vA sissei va bhayagei vA bhAillaei vA kammayaraei vA?, No iNaDhe samaDhe, vavagayaAbhiogA NaM te maNuA paNNattA samaNAuso !, atthi NaM bhaMte.! tIse samAe bharahe vAse mAyAi vA piyAi vA bhAya0 bhagiNi0 bhajA0 putta0 dhUA0 suNhAivA !, haMtA // 119 // Jain Education Inter For Private O Personal Use Only w.jainelibrary.org
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ atthi, No ceva NaM titve pemmabaMdhaNe samuppajjai, atthi NaM bhaMte ! bharahe vAse arIi vA veriei vA ghAyaei vA vahaei vA paDiNIyae vA paJcAmittei vA!, No iNaDhe samaDhe, vavagayaverANusayA NaM te maNuA paNNattA samaNAuso!, atthi NaM bhaMte ! bharahe vAse mittAi vA vayaMsAivA NAyaei vA saMghADiei vA sahAivA suhIi vA saMgaeiti vA !, haMtA atthi, No ceva NaM tesiM maNuANaM tithe rAgabaMdhaNe samuppajjai, atthi NaM bhaMte ! bharahe vAse AvAhAi vA vIvAhAi vA jaNNAi vA saddhAi vA thAlIpAgAi vA mitapiMDanivedaNAi vA !, No iNahe samahe, vayagayaAvAhavIvAhajaNNasuddhathAlIpAkamitapiMDanivedaNA NaM te maNuA paNNattA samaNAuso !, atthi NaM bhaMte ! bharahe vAse iMdamahAti vA khaMda0 NAga0 jakkha0 bhUa0 agaDa0 taDAga0 daha0 Nadi0 rukkha0 pazvaya0 thUbha0 ceiyamahAi vA !, No iNaDhe samahe, vavagayamahimA NaM te maNuA paM0, asthi NaM bhaMte ! bharahe vAse NaDapecchAi vA NaTTa0 jalla0 malla muTThia0 laMbaga0 kahaga0 pavaga0 lAsagapecchAi vA !, No iNaDhe samaDhe, vavagayakouhallA NaM te maNuA paNNattA samaNAuso!, atthi NaM bhaMte ! bharahe vAse sagaDAi vA rahAi vA jANAi vA jugga0 gilli thilli0 sI0 saMdamANiAi vA ! No iNaDhe samaDhe, pAyacAravihArA NaM te maNuA paM0 samaNAuso!, atthi NaM bhaMte ! bharahe vAse gAvIi vA mahisIi vA ayAi vA elagAi vA !, haMtA atthi, No ceva NaM tesiM maNuANaM paribhogattAe havamAgacchaMti, atthi NaM bhaMte ! bharahe vAse AsAi vA hatthi0 uTTa0 goNa0 gavaya0 aya0 elaga0 pasaya0 mia0 varAha0 ruru0 sarabha0 camara0 kuraMgagokaNNamAiA ?, haMtA asthi, No ceva NaM tesiM paribhogattAe habamAgacchaMti, . atthi NaM bhaMte ! bharahe vAse sIhAi vA vagyAi vA vigadIvigaacchataracchasiAlabiDAlasuNagakokaMtiyakolasuNagAi vA !, haMtA atthi, No cevaNaM tesiM maNuANaM AbAhaM vA vAbAhaM vA chaviccheaMvA uppAyeMti, pagaibhaddayA NaM te sAvayagaNA paM0samaNAMuso!, atthi Jain Education For PrivatesPersonal use Only O ww.jainelibrary.org
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 120 // Jain Education In NaM bhaMte! bharahe vAse sAlIti vA vIhi gohUmajavajavajavAi vA kalamamasUramuggamAsa tilakulatthaNipphAvaAlisaMdgaayasi kusuMbha ko vakaMguvaragarAlagasaNasarisavamUlagabIAi vA ?, haMtA asthi, No ceva NaM tesiM maNuANaM paribhogattAe habamAgacchaMti, asthi NaM bhaMte ! bhara bAse gaDDA vA darIovAyapavAyavisamavijjalAi vA !, No iNaTThe samaTThe, bharahe vAle bahusamaramaNije bhUmibhAge paNNatte, se jahANAmae AliMgapukkharei vA0, atthi NaM bhaMte! bharahe vAse khANUi vA kaMTagataNayakayavarAi vA pattakayavarAi vA ?, No iNaTThe samaTThe, vavagayakhANukaMTagataNakayavarapattakayavarA NaM sA samA paNNattA, atthi NaM bhaMte! bharahe vAse DaMsAi vA masagAi vA jUAi vA likkhAi vA DhikuNAi bA piAi vA, ?, No iNaTThe samaTThe, vavagayaDaMsamasagajUalikkhardikuNapisuA uvaddavavirahiA NaM sA samA paNNattA, asthi NaM bhaMte! bharahe addIi vA ayagarAi vA ?, haMtA asthi, No ceva NaM tesiM maNuANaM AvAhaM vA jAva pagaibhaddayA NaM te vAlagagaNA paNNattA, asthi NaM bhaMte ! bharahe DiMbAi vA DamarAi vA kalahabolakhAravairamahAjuddhAi vA mahAsaMgAmAi vA mahAsatyapaDaNAi vA mahApurisapaDaNAra bA!, goyamA ! No iNaTTe samaTThe, vavagayaverANubaMdhA NaM te maNuA paNNattA !, atthi NaM bhaMte ! bharahe vAse dugbhUANi vA kularogAi vA gAmarogAi vA maMDaLarogAi vA poTTa0 sIsaveaNAi vA kaNNodvaacchiNahadaMtaveaNAi vA kAsAi vA sAsAi vA sosAi vA dAhAi vA arisAi vA ajIragAi vA daodarAi vA paMDurogAi vA bhagaMdarAi vA egAhiAi vA beAhiAi vA teAhiAi vA cautthAhiAi vA iMduggahAi vA dhaNuggaddAi vA khaMdaggahAi vA kumAraggaddAi vA jakkhaggaddAi vA bhUaggahAi vA macchasUlAi vA hiayasUlAI vA poTTa0 kucchi0 joNisUlAi vA gAmamArIi vA jAva saNNivesamArIi vA pANikkhayA jaNakkhayA kulakkhayA vasaNanbhUamaNAriA !, goyamA ! No iNaTThe samaTThe, vavagayarogAyaMkA NaM te maNuA paNNattA samaNAuso ! (sUtraM 24 ) | 2vakSaskAre prathamArake narAvAsA diva. sU. 23-24 // 120 // ww.jainelibrary.org
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ RAI 'te Na' mityAdi, te bhadanta ! manujAstamanantaroditasvarUpamAhAramAhArya va vasatau-kasminnupAzraye upayanti-upaga cchanti ?, bhagavAnAha-gautama ! vRkSarUpANi gRhANi AlayA-AzrayA yeSAM te tathA evaMvidhAste manujAH prajJaptAH, he zramaNetyAdi pUrvavat , athaite gehAkArA vRkSAH kiMsvarUpA iti pRcchati-tesi NaM bhaMte ! rukkhANa'mityAdi praznasUtrapadayojanA sulabhA, AkArabhAvapratyavatAraH prAgvat , bhagavAnAha-gautama! te vRkSAH kUTa-zikharaM tadAkArasaMsthitAH, prekSA iti padaikadeze padasamudAyopacArAt prekSAgRhaM-nATyagRhaM, 'dvandvAnte zrUyamANaM padaM pratyekamabhisambadhyate' iti saMsthita zabdaH sarvatra yojyaH, tena prekSAgRhasaMsthitA iti vyAkhyeyaM prekSAgRhAkAreNa saMsthAnavanta ityarthaH, evaM chatradhvajatoraNa-18 || stUpagopuravedikAcopphAlaaTTAlakaprAsAdaharmyagavAkSavAlAgrapotikAvalabhIgRhasaMsthitAH, tatra chatrAdyAH pratItAH, go puraM-puradvAraM vedikA-upavezanayogyA bhUmiH copphAlaM nAma mattavAraNaM aTTAlaka:-prAgvat prAsAdo-devatAnAM rAjJoM vA || gRhaM ucchrayabahulo vA prAsAdaH te cobhaye'pi paryantazikharAH hamya-zikhararahitaM dhanavatAM bhavanaM gavAkSaH-spaSTaH vAlAgrapotikA nAma jalasyopari prAsAdaH balabhI-chadirAdhArastatpradhAnaM gRhaM, atrAyamAzayaH kecidvRkSAH kUTasaMsthitAstadanye prekSAgRhasaMsthitAstadapare chatrasaMsthitA, evaM sarvatra bhAvyaM, anye tu atra-suSamasuSamAyA bharatavarSe bahavo varabhavanaM-18 sAmAnyato viziSTagRhaM tasyeva yadviziSTaM saMsthAnaM tena saMsthitAH zabhA zItalA chAyA yeSAM te tathA evaMvidhA dumagaNAH prajJaptAH, he zramaNetyAdi pUrvavat, prAggehAkArakalpamasvarUpavarNake ukte'pi ete paramapuNyaprakRtikA yugmina eSu saunda zrIjanyU. 21 For Private Personel Use Only
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ Seee SESee zrIjamyU-18zriyeSvAzrayeSu vasantIti jJApanArtha punastadvarNekasUtrArambhaH sArthaka iti , nanu tadA gRhANi na santi', santyapi vA vakSaskAre dvIpazA gRhANi dhAnyavanna teSAmupabhogAyAyAntItyAzaGkamAnaH pRcchati-'atthi NamityAdi, astItyasya tyAdipratirUpakAvya- prathamArake nticandrI 18| yasya vacanatrayasadRzarUpatvena santIti vyAkhyeyaM, santi bhadanta ! tasyAM samAyAM bharatavarSe gehAni vA pratItAni geheSu narAvAsAyA vRttiH AyatanAni ApatanAni vA-upabhogArthamAgamanAni, uttarasUtraM tu prAgvat, etena tadA manuSyAdiprayogajanyagRhA- diva.sa. // 121 // bhAvastata eva teSAmupabhogArtha tatrApatanAbhAvazcokta iti, 'atthi NaM bhaMte ! tIse' ityAdi, uktavakSyamANeSu eSu yugmi 123-24 sUtreSu praznottarAlApakayorvAkyayoryojanA prAgvat , navaraM grAmA vRttyAvRtAH karANAM gamyA vA yAvatkaraNAnagarAdiparigrahaH, tatra nagarANi caturgopurodbhAsIni na vidyate karo yeSu tAni nakarANi vA-kararahitAni, nakhAdinipAtanApasiddhiH, nigamAH-prabhUtavaNigvargAvAsAH,prAMsuprAkAranibaddhAni kvacinnadyadriveSTitAni vAkheTAni, kSullakaprAkAraveSTitAni abhitaH parvatAvRtAni vA karbaTAni, arddhatRtIyagavyUtAntAmarahitAni grAmapaJcazatyupajIvyAni vA maDambAni, pattanAni jalasthalapathayuktAni ratnayonibhUtAni vA, sindhuvelAvalayitAni droNamukhAni, AkarA:-hiraNyAkarAdayaH, AzramAH-tApasAzrayAH, sambAdhAH-zailazRGgasthAyino nivAsAH yAtrAsamAgataprabhUtajananivezAvA, rAjadhAnyo yatra nagare pattane anyatra vA svayaMrAjA vasati, sannivezA-yatra sArthakaTakAderAvAsA bhavanti ?, anottaraM-nAyamarthaH samarthaH, atrArthe vizeSaNadvArA hetumAha-yathepsitaM-icchAmanatikramya kAma-atyartha gAmino-gamanazIlAste manujAH, atrAtyarthakathanena teSAM sarvadApi svA eeeeee JainEducation in For Private Personal Use Only VMw.jainelibrary.org
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ tantryamuktaM, grAmanagarAdivyavasthAyAMtu niyatAzrayatvena teSAmicchAnirodhaH syAt, jIvAbhigame tu 'jhecchiakaamgaaminno'| | ityasya sthAne 'jaM necchiakAmaMgAmiNo' iti pAThaH, tatrAyamarthaH-yad-yasmAnnepsitakAmagAminaH na icchita-icchAviSayIkRtaMnecchitaM, nAyaM nakintu nazabda ityanAdezAbhAvaH, yathA 'nake dveSasya paryAyA' ityatra, necchitaM-icchAyA aviSayIkRtaM kAma-vecchayA gacchantItyevaMzIlA necchitakAmagAminaste manujA iti, yadyapi gRhasUtreNaivArthApattyA grAmAdyabhAvaH sUci-18 tastathApyavyutpannavineyajanavyutpattyarthametatsUtropanyAsaH, 'atthi NamityAdi, atrAsi:-khagaH yamupajIvya janaH sukha|ttiko bhavati yadvA sAhacaryalakSaNayA asizabdena atra asyupalakSitAH puruSA gRhyante, evamagretanavizeSaNeSvapi yathAyoga jJeya, maSI yadupajIvanena lekhakakalA, kRSiH-karSaNaM vaNik-paNyAjIvaH paNitaM-krayANakaM vANijya-satyAnutamarpaNagrahaNA|diSu nyUnAdhikAdyarpaNamityarthaH 1, nAyamarthaH samarthaH, yataste vyapagatAni asimapIkRSivaNikpaNitavANijyAni yebhyaste tathA manujAH prajJaptA iti| 'asthi Na'mityAdi, hiraNyaM-rUpyamaghaTitasuvarNa vA suvarNa-ghaTitaM kAMsya-pratItaM dRSyaMvastrajAtiH maNi:-candrakAntAdiH mauktika-vyaktaM zo-dakSiNAvarttAdiH zilA-gandhapeSaNAdikA pravAlaM-pratItaM rataratnAni-padmarAgAdIni svApateyaM-rajatasuvarNAdidravyaM, nanu yadi hiraNyaM rUpyaM tadA rUpyakhAnI tatsambhavaH yadi cAghaTitasuvarNa tadA suvarNakhAnI paraM ghaTitaM suvarNa tathA tAnapusaMyogajaM kAMsyaM tathA tantusantAnasambhavaM duSyaM tatra kathaM sambhaveyuH ?, zilpiprayogajanyatvAt teSAM, na ca tAnyatrAtItotsarpiNIsatkanidhAnagatAni sambhavaMtIti vAcyaM, Jan Education inel For P ate Personal use only O w .jainelibrary.org
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU- sAdisaparyavasitaprayogabandhasyAsaGkhyeyakAlasthiterasambhavAt ,egorugottarakurusUtrayoretadAlApakasthAkathanaprasaGgAt , ucyate, vakSaskAre dvIpazA-8 saMharaNapravRttakrIDApravRttadevaprayogAt tAni sambhavantIti sambhAvyate, ihottaraM-hanteti vAkyArambhe komalAmantraNe vA, prathamArake nticandrI- asti hiraNyAdikamiti zeSaH, naiva teSAM manujAnAM paribhogyatayA havamiti-kadAcidAgacchati, 'asthi Na' mityAdi. // narAvAsAyA vRttiH asti rAjA iti vA cakravartyAdi yuvarAjo (vA) rAjyAha itiyAvat Izvaro-bhogikAdiH aNimAdyaSTavidhaizvaryayukto vA diva. sU. 18|23-24 // 122 // talavaraH-santuSTanarapaMtipradattasauvarNapaTTAlaGkRtaziraskacaurAdizuddhyadhikArI mADambikaH-pUrvoktamaDambAdhipaH kauTumbikaH katipayakuTumbaprabhuH ibhyo-yadvya'nicayAntarito hastyapi na dRzyate, ibho-hastI tatpramANaM dravyamahatIti niruktA-18 dibhyaH, zreSThI-zrIdevatAdhyAsitasauvarNapaTTAlaGkRtazirAH purajyeSTho vaNivizeSaH, senApatiH-yadAyattA nRpeNa caturaGgasenA| kRtA bhavati, sArthavAho-yogaNimAdi krayANakaM gRhItvA dezAntaraM gacchan sahacAriNAmadhvasahAyo bhavati?, atrottaramnAyamarthaH samarthaH, vyapagatA RddhirvibhavaizvayaM satkArazca-sevyatAlakSaNo yebhyaste tathA, 'atthi NamityAdi, dAsa-AmaraNaM krayakrItaH gRhadAsIputro vA preSyaH-preSaNA) jano dUtAdiH ziSya-upAdhyAyasyopAsakaH zikSaNIya ityarthaH, bhRtako-niyatakAlamavadhiM kRtvA vetanena karmakaraNAya dhRtaH duSkAlAdau nizrito vA, bhAgiko-dvitIyAdhaMzagrAhI, karma-18 // 122 // karaH-chagaNapuJjAdyapanetA, atrAha-nAyamarthaH samarthaH, yataste manujA vyapagatamAbhiyogya-AbhiyogikaM karma yebhyaste tathA, atrAbhiyogyazabdAt karmaNi yapratyaye "vyaJjanAt paJcAmAntasthAyAH svarUpe vA" (zrIsiddhahai0a0) ityanenaikasya yakArasya For Private sPersonal use only SMw.jainelibrary.org Jain Education in
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inte lopa iti / 'atthi Na' mityAdi, mAtA yA prasUte pitA yo bIjaM niSiktavAn bhrAtA yaH sahajAto bhaginI sahajAtA bhAryA - bhogyA janyaH putraH janyA strI duhitA snuSA-putravadhUH, atra bhagavAnAha - hantetyAdi, naiva caH punararthe teSA manujAnAM tIvraM - utkaTaM premarUpaM bandhanaM samutpadyate, tathAvidhakSetrasvabhAvAt pratanupremabandhAste yugmina iti, nanu caturSu kuTumbamanuSyeSu snuSAsambandho yathA ApekSikastathA bhrAtRvyabhAgineyAdisambandhaH kathaM na sambhavI ?, ucyate, kuberadatta| kuberadattAsvakabhAvavat so'pyupalakSaNAd grAhyaH paraM sphuTavyavahAratvenema eva sambandhAH, 'atthi Na' mityAdi, ari:| sAmAnyataH zatruH vairiko - jAtinibaddhavairopetaH ghAtako - yo'nyena ghAtayati vadhakaH - svayaM hantA vyathako vA-capeTAdinA tADakaH pratyanIkaH - kAryopaghAtakaH pratyamitro - yaH pUrvaM mitraM bhUtvA pazcAdamitro jAtaH amitrasahAyo vA 1, ihAcAryaH -nAyamiti, yato vyapagato vairajanyo'nuzayaH - pazcAttApo yebhyaste tathA, vairaM kRtvA hi tadutthaphalavipAke pumAnanuzete iti / 'atthi Na' mityAdi, atra mitraM - snehAspadaM vayasyaH - samAnavayAH gADhatarasnehAspadaM jJAtakaH - svajJAtIyaH yadvA jJAtaka:| saMvAsAdinA jJAtaH sahajaparicita ityarthaH saGghATikaH - sahacArI sakhA - samAnakhAdanapAno gADhaMtamasnehAspadaM suhRd| mitrameva sakalakAlamavyabhicAri hitopadezadAyi ca sAGgatikaH - saGgatimAtraghaTitaH, intetyAdi pUrvavat, na caiva teSAM manujAnAM tIvraM rAgarUpaM bandhanaM samutpadyate / 'atthi Na' mityAdi, atra cAha - AhUyante svajanAstAmbUladAnAya yatra sa AvAho - vivAhAt pUrvaM tAmbUladAnotsavaH vivAhaH - pariNAyanaM yajJaH - pratidivasaM svasveSTadevatApUjA zrAddhaM pitRkriyA lainelibrary.org
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 123 // Jain Education Inte | sthAlIpAkaH - sampradAyagamyaH mRtapiNDanivedanAni - mRtebhyaH smazAne tRtIyanavamAdiSu dineSu piNDanivedanAni - piNDasama - rpaNAni 1, atrottaraM - nAyamarthaH samarthaH, vyapagatAvAhavivAhayajJazrAddhasthAlIpAkamRtapiNDanivedanAste manujAH / 'atthi NamityAdi, indraH pratItastasya mahaH - pratiniyatadivasabhAvI utsavaH, evamagre'pi, skandaH - kArttikeyaH nAgo - bhavanapativizeSaH yakSabhUtau - vyantaravizeSau 'agaDa'tti avaTaH - kUpaH taDAgaH - saraH drahanadIrUkSaparvatAH pratItAH stUpaH- pIThavizeSaH caityaM va- iSTadevatAyatanaM, atrAha - vyapagatamahimAnaste manujAH prajJatAH / 'atthi Na' mityAdi, naTA - nATayitAraH teSAM | prekSA- prekSaNakaM kautukadarzanotsukajanamelakaH, evamagre'pi, nRtyanti sma nRttAH - karttari kaH pratyayaH nRttavidhAyinaH jallAvaratrAkhelakA H malA - bhujayuddhakAriNa mauSTikA - mallA eva ye muSTibhiH praharanti viDambakA - vidUSakAH mukhavikArAdibhi|rjanAnAM hAsyotpAdakAH kathakAH - sarasakathAkathanena zrotRrasotpattikArakAH plavakA - ye jhampAdibhirgarttAdikamutplavante garttAdilaGghanakAriNaH ityarthaH athavA taranti nadyAdikaM ye iti lAsakA - ye rAsakAn dadati teSAM prekSA, upalakSaNAdAkhyAyaka prekSAdigrahaH, atrottaraM - nAyamarthaH samarthaH, yato vyapagatakutUhalAste manujAH prajJaptAH / 'atthi Na' mityAdi, atra zakaTAni pratItAni rathAH - krIDArathAdayaH yAyante - gamyante ebhiriti vyutpattyA yAnAni - uktavakSyamANAtirikAni gantryAdIni yugyaM - puruSotkSiptamAkAzayAnaM jampAnamityarthaH 'gilli'tti puruSadvayotkSiptA DolikA 'thilli'tti | vesarAdidvaya vinirmito yAnavizeSaH zibikA-pratItA syandamAnikA - puruSAyAmapramANaH zibikAvizeSaH, atra prativacaH 2vakSaskAre prathamArake - narAvAsA diva. sU. 23-24 // 123 // jainelibrary.org
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAyamityAdi, pAdacAreNa na tu zakaTAdicAreNa vihAro-vicaraNa yeSAM te tathA manujA ityaadi| 'asthi Na'mityAdi. atra gomahiSyajAH spaSTAH, eDakA-urabhrI, Aha-'no cevetyAdi na ca teSAM manuSyANAM paribhogyatayA kadAcidAgacchanti, naitAsAM dugdhAdi tessaamupbhogymitiyaavt| 'asthi Na'mityAdi, anAzvAH hastinaH uSTrAH pratItAH goNA-gAvaH gavayo|vanagaH ajaiDako spaSTau praznayA-dvikhurA ATavyapazuvizeSAH mRgavarAhI vyaktau ruravo-mRgavizeSAH zarabhA-aSTApadAH camarA-araNyagavo yAsAMpucchakezAcAmaratayA bhavanti zabarA-yeSAmanekazAkhe zRGge bhavataH kuraGgagokarNI mRgabhedauzRGgava rNAdivizeSAzca sAmarthyagamyAH, atrottaram-hanteti komalAmantraNe, santi, na caiva teSAM prathamasamAbhAvinAM manuSyANAM | ythaasmbhvmaarohnnaadikaaryepuupyujynte| atha nAkharapraznasUtramAha-'atthiNa'mityAdi, atra siMhAH-kesariNaH vyAghrAHpratItAH vRkA-IhAmRgAH dvIpina:-citrakAH rukSA-acchabhallAH tarakSavo-mRgAdanAH zRgAlA vyaktAH biDAlA-mArjArAH zunakAH-zvAnaH kokantikA-lomaTakA ye rAtrI ko ko ityevaM ravanti kolazunakA-mahAzUkarAH, atrottaram-santi, paraM naiva teSAM manujAnAM AvAdhAM vA-ISadbAdhAM vyAvAdhAvA-vizeSeNAbAdhAM chavicchedaM vA-carmakarttanaM utpAdayanti, yataH prakRtibhadrakAste zvApadagaNAHprajJaptA atthiNamityAdi,atra zAlayaH-kalamAdivizeSAH vrIhayaH-sAmAnyataH godhUmayavau pratItau yavayavA-yavavizeSAH 'kala'tti kalAyAstripuTAkhyA vRttacaNakA vA masUrA-mAlavAdidezaprasiddhA dhAnyavizeSA mudgamASatilAH kulatthAH-capalakatulyAzcipiTA bhavanti niSpAvA-ballAH 'AlisaMdaga'tti capalakAH alasI-dhAnyaM Jain Education nae inbrary.org
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 124 // Jain Education Int yasya tailaM alasItailamiti pratItaM 'kusuMbha'tti laTTAkANAH yatpuSpairvastrAdirAgaH samutpAdyate kodravAH - pratItAH kaGgavaHpItataNDulAH 'baraga'tti baraTTI dhAnyavizeSaH sapAdalakSAdiSu prasiddhaH rAlakaH - kavizeSa eva sa cAyaM ( vizeSaH ) bRhacchirAH kaGguralpazirA rAlakaH, zaNaM-tvakpradhAnanAlo dhAnyavizeSaH sarSapAH pratItAH mUlakaM- zAkavizeSaH tasya bIjAni, prAkRtatvAt kakAralopasandhibhyAM niSpattiH, atrottaram - santi, na ca teSAM manujAnAM paribhogyatayA kadAci - dAyAnti kalpadrumapuSpaphalAdyA hArakatvAtteSAmiti, 'atthi Na' mityAdi, atra garttA - mahatI khaDDA darI - mUSikAdikRtA laghvI khaDDA avapAna:- prapAtasthAnaM yatra calan janaH saprakAze'pi patati prapAto - bhRguryatra janaH kAzcit kAmanAM kRtvA | prapatati viSamaM - durArohAvarohasthAnaM vijalaM - snigdhakarddamAvilasthAnaM yatra jano'tarkita eva patati, nAyamarthaH samartha ityAdi, na santItyarthaH, bharatavarSe bahusamaramaNIyo bhUmibhAgo yataH prajJaptaH 'se jahA NAmae' ityAdi varNakaH prAgvad jJeyaH / 'atthi Na' mityAdi, atra sthANuH - UrdhvakASThaM kaNTakaH- spaSTaH tRNAnyeva kacavaraH patrANyeva kacavaraH, atrAha - 'ne' tyAdi, yato vyapagatasthANuyAvatpatrakacavarA sA- suSamasuSamA nAmnI samA-arakaH prajJaptA / 'atthi Na' mityAdi, atra daMzamazakayUkAlikSAH spaSTAH DhikuNA - matkuNAH yadAhuH zrIhemasUrayo dezyAM- "makuNae DhiMkuNa DhaMkuNA tahA DhaMkaNI pihANIe" | iti, pizukAH- caJcaTAH, atrAcAryaH - vyapagatadaMzamazakayUkAlikSA tathA DhikuNApizukopadravavirahitA, pazcAt karmadhArayaH, sA samA prajJaptA, atra sUtre vyapagatetyAdivizeSaNasya karmadhArayaM vinA vyAkhyAnakaraNe prastutamUlAdarze virahiatti vakSaskAre prathamArake - narAvAsA|diva. sU. 23-24 // 124 //
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ padaM pramAdApatitamiti jJeyaM, tadarthasya tattvato vyapagatapadenaivoktatvAt / 'atthi 'mityAdi, atra ahayaH-sAmAnyataH| sarpAH ajagarA:-mahAkAyasarpAH zeSaM pUrvavat , yataH prakRtibhadrakAste vyAlagaNAH-sarisRpajAtIyagaNAH prajJaptA iti / / atra grahayuddhasUtraM jIvAbhigamAdiSu sAkSAd dRSTamapi etatsUtrAdarzeSu na dRSTamiti na vyaakhyaayaampylekhi| atthi Na'mityAdi, atra DimbaDamarau pUrvavat , kalaho-vacanarATiH bolo-bahUnAmA nAmavyaktAkSaradhvanikaH kalakalaH kSAraH| parasparaM matsaraH vairaM-parasparamasahamAnatayA hiMsyahiMsakatAdhyavasAyaH mahAyuddhAni-vyavasthAhInA mahAraNAH mahAsaGgrAmAHcakrAdivyUharacanopetatayA savyavasthA mahAraNAH mahAzastrANi-nAgabANAdIni teSAM nipatanAni-hiMsAbuddhyA ripumocanAni, mahAzastratvaM caiteSAmadbhutavicitrazaktikatvAt , tathAhi-nAgabANA dhanuSyAropitA bANAkArA muktAzca santo jAjvalyamAnAsahyolkAdaNDarUpAstataH parazarIre saGghAntA nAgamUrtIbhUya pAzatvamaznuvate, tAmasabANAstu sakalaraNo/vyA-18 | pimahAndhatamasarUpatayA pavanabANAzca tathAvidhapavanasvarUpatayA vahnibANAzca tAdRzavahniprakAreNa pariNatAH prativairivAhi-18 nISu vighnotpAdakA bhavanti, evamanyeSvapi svasvanAmAnusAreNa svasvajanyakAryamutpAdayanti, uktaM ca-"citraM zreNika! te bANA, bhavanti dhnuraashritaaH| ulkArUpAzca gacchantaH, zarIre nAgamUrtayaH ||1||kssnnN bANAH kSaNaM daNDAH, kSaNaM | paashtvmaagtaaH| AmarA hyastrabhedAste, ythaacintitmuurtyH||2||" mahApuruSA:-chatrapatyAdayasteSAM patanAni-kAladharmana-18 yanAni, tata eva mahArudhirANi-chatrapatyAdisatkarudhirANi teSAM nipatanAni-pravAharUpatayA vahanAni, atrottaram For Private Jain Education Intel M Personal Use Only ainelibrary.org
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU esesese zvakSaskAre prathamArakenarAvAsAdiva.sU.. 23-24 netyAdi, yataste vyapagato vairasyAnubandhaH-santAnabhAvena pravRttiryebhyaste tathA manujAH prjnyptaaH| atthi Na'mityAdi, atra dvIpazA duSTA-janadhAnyAdInAmupadravahetutvAdbhUtAH-sattvA undarazalabhapramukhA Itaya ityarthaH kularogagrAmarogamaNDalarogA yathottaraM nticandrI bahusthAnavyApinaH, 'poTTatti dezyatvAd udaraM zIrSa-mastakaM tadvedanA karNoSThAkSinakhadantavedanAH kaNThyAH , kAsazcAsau yA vRttiH vyaktI, zoSa:-kSayarogaH dAhaH-spaSTaH arzo-gudAGkaraH ajIrNa-vyaktaM dakodaraM-jalodaraM pANDuragabhagandarau pratItau // 125 // ekAhiko-yo jvara ekAdinA'ntarita AyAti, evaM dvidinAntarito byAhikaH tribhirdinarantaritasyAhikaH caturthena 8| dinenAntaritazcaturthAhikaH indragrahAdayastu unmattatAhetavo vyantarAdidevaMkRtopavAH dhanurgrahaH-sampradAyagamyaH mastaka zUlAdIni pratItAni grAme uktasvarUpe mAri:-yugapadrogavizeSAdinA bahUnAM kAladharmaprAptiH, evamagre'pi, yAvatkaraNAnagaramAriprabhRtiparigrahaH, prANikSayo-gavAdikSayaH janakSayo-manuSyakSayo kulakSayo-vaMzakSayaH, ete ca kathambhUtA ityAhavyasanabhUtA-janAnAmApadbhUtAH anAryAH-pApAtmakAH, atra vibhaktilopamakArAmamo prAkRtatvAt , atrAha-netyAdi, vyapagato rogaH-cirasthAyI kuSThAdirAtaGkaH-AzughAtI zUlAdiryebhyaste tathA manujAH prajJaptAH, he zramaNa! he AyuSman ! athaiSAM bhavasthitiM pRcchati, tIseNaM bhaMte! samAe bhArahe vAse maNuANaM kevaiaM kAlaM ThiI paNNattA !, goamA! jahaNNeNaM desUNAI tiNi paliovamAI ukkoseNaM desUNAI tiNi paliovamAI, tIse NaM bhaMte ! samAe bhArahe vAse maNuANaM sarIrA kevai uccatteNaM paNNattA !, goamA ! jahanneNaM Deseseeeeeeeeeeeeee // 125 // Jain Education Intel For Private Personal Use Only viainelibrary.org
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Int tiSNi gAuAI ukkoseNaM tiNNi gAuAI, te NaM bhaMte ! maNuA kiMsaMghayaNI paNNattA ?, goamA ! vairosabhaNArAyasaMghayaNI paNNattA, tesi NaM bhaMte! maNuANaM sarIrA kiMsaMThiA paNNattA ?, goamA ! samacauraMsasaMThANasaMThiA, tesi NaM maNuANaM bechappaNNA piTThakaraMDayasayA paNNattA samaNAuso !, te NaM bhaMte! maNuA kAlamAse kAlaM kiJcA kahiM gacchanti kahiM ubavajjaMti ?, go0 ! chammAsAvasesAA juala pasavaMti, egUNapaNNaM rAIdiAI sArakkhaMti saMgoveMti 2 tA kAsittA chIittA jaMbhAttA akkiTThA abahiA apariAviA kAlamAse kAlaM kiccA devaloesa uvavajjaMti, devaloapariggahA NaM te maNuA paNNattA, tIse NaM bhaMte! sabhAe bharahe bAse kaivihA massA aNusajjitthA ?, go0 ! chabihA paM0 taM0-pamhagaMdhA 1 miagaMdhA 2 amamA 3 teatalI 4 sahA 5 saNicArI 6 (sUtraM 25) prAyaH kaNThyaM sUtrametat, navaraM dezonAni trINi palyopamAni sthitiryugminIM pratItya mantavyA, dezazcAtra palyopamAsapeyabhAgarUpo jJeyo, yaduktaM jIvAbhigame devakurUttarakurustriyamadhikRtya - "devakuruuttarakuru akammabhUmagamaNussitthINaM | bhaMte ! kevaiaM kAlaM ThiI paNNattA 1, go0 ! desUNAI tiNNi palio mAI paliovamassa asaMkhejjaibhAgeNaM UNagAI, | ukkoseNaM tiNNi paliovamAI" / athAvagAhanAM pRcchannAha - 'tIse Na' mityAdi sugamaM, navaraM dezonAstrayaH krozA api yugminIM pratItya "uccatteNaM NarANa thovoNamUsiAo' iti vacanAt, yadyapi 'chadhaNusahassamUsiAo' iti pUrvasUtreNaiteSAmavagAhanA labhyate tathApi jaghanyotkRSTavizeSavidhAnArthaM punaravagAhanAsUtrArambhaH / te Na' mityAdi, atra kiM ca tatsaMhananaM ceti karmadhArayaH, pazcAdastyarthe inpratyayaH, 'gautame' tyAdi, vajrarSabhanArAcasaMhananAste manujA iti, 'tesi Na' mi
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH // 126 // tyAdisugama, navaraM kiM saMsthitaM-saMsthAnaM yeSAM te tathA, yadyapi pUrvavarNakasUtre vizeSaNadvArA eSAM saMhananAdikamAkhyAtaM tathApi 2vakSaskAre sarveSAmapi tatkAlabhAvinAmakasaMhananAdimAtratAkhyApanArthamasya sUtrasya praznottarapaddhatyA nirdezena na paunaruktyamAzaGkanIyaM, prathamAraka ata evAgravartini pRSThakaraNDakasUtre tesiNaM! bhaMte maNuANa'mityatra kevaiA piDhakaraMDakasayA paNNattA?,goamA' iti prazna narANAM sthityAdi sUtrAMzo'dhyAhArya iti 'tesi Na'mityAdi, teSAM pRSThakaraNDakazatAni-pUrvoktasvarUpANi kiyanti ?, atra bhagavAnAha-dve SaTpa-10 sU.25 . JcAzadadhike pRSThakaraNDakazate prajJapte ityarthaH, 'teNa'mityAdi, te manujAH kAlasya-maraNasya mAso yasmin kAlavizeSe avazyaM| kAladharmaH tasmin kAlaM kRtvA, mAsasyopalakSaNatvAt kAladivase ityAdyapi draSTavyaM, ka gacchanti-kotpadyante iti praznadaye'pi 'devaloesu uvavajaMtI'tyekamevottaraM gamanapUrvakatvAdutpAdasyotpAdAbhidhAne gamana sAmarthyAdavagatamevetyAzayAditi, athavA gatirdezAntaramAptirapi bhavatIti va gacchantItyetadeva paryAyeNAcaSTe-'utpadyante' utpattidharmANo bhavanti, ata evosarasUtre 'uvavajaMtI'tyevota, svAmyAha-'gautame ti SaNmAsAvazeSAyuSaH kRtaparabhavAyurvandhA iti gamyaM, yugalakaM prasuvata iti, eteSAmAyutribhAgAdau parabhavAyubandhAbhAvamAha, taccaikonapaJcAzataM rAtriMdivAnyahorAtrANi yAvat, saMrakSanti-|| ucitopacArakaraNataH pAlayanti-saMgopayanti anAbhogena hastaskhalanakaSTebhyaH, saMrakSya saGgopya ca kAsitvA-kAsaM| // 126 // vidhAya kSutvA-kSutaM vidhAya jambhayitvA-jambhAM vidhAya akliSTA:-svazarIrotthaklezavarjitAH avyathitA:-pareNAnApA|ditaduHkhA aparitApitA:-svataH parato vA'nupajAtakAyamanaHparitApAH, etena teSAM sukhamaraNamAha, kAlamAse kAlaM || Feeeeeeeeeeeeeeeeese Jain Education Intel For Private & Personal use only
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU. 22 Jain Educ kRtvA devalokeSu - IzAnAntasuraloke pUtpadyante, svasamahInAyuSkareSveva tadutpattisambhavAt, atra kAlamAsa iti kathanena tatkAlabhAvimanujAnAmakAlamaraNAbhAvamAha, aparyApta kAntarmuhUrttakAlAnantaramanapavarttanIyAyuSkatvAt, atrAha kazcit - nanu sarvathA varttamAnabhavAyuHkarmapudgalaparizATakAlasyaiva maraNakAlatvAt kathamakAlamaraNamupapadyate, yada| bhAvo varttamAnasamAyAM nirUpyate iti cet, satyaM dvidhA hyAyurnaratirazcAM apavarttanIyamanapavarttanIyaM ca tatrAdyaM bahukA| lavedyaM sattathA'dhyavasAyayogajanitazlathabandhana baddhatayodIrNasarvapradezAgramapavarttanAkaraNavazAdalpIyaH kAlena rajjudahana| nyAyena klinnavAsonyAyena muSTijalanyAyena vA yugapadvedyate, itarattu gAMDhabandhanavaddhatayA'napavarttanAyogyaM krameNa vedyate, | tena bahuSu varttamAnArakocitamanapavarttanIyamAyuH krameNAnubhavatsu satsu yadaikasya kasyacidAyuH parivarttate tadA tasya lokaira| kAlamaraNamiti vyapadizyate, 'paDhamo akAlamacca' ityAdivat tenAnyadA akAlamaraNasyApi sambhavAttattadAnIM tanni | Sedha iti na doSa iti / atha kathaM te devalokeSUtpadyante ityAha-yato devaloko-bhavanapatyAdyAzrayarUpastasya tathAvidhakAlasvabhAvAt tadyogyAyurbandhena parigrahaH - aGgIkAro yeSAM te tathA devalokagAmina ityarthaH, eSAM caikonapaJcAzaddinAvadhi pari| pAlane kecidevamavasthAmAhuH - saptottAnazayA lihanti divasAn svAGguSThamAryAstataH, kau riGkhanti padaistataH kalagiro yAnti skhaladbhistataH / stheyobhizca tataH kalAgaNabhRtastAruNyabhogodgatAH, saptAhena tato bhavanti sudRgAdAne'pi yogyAstataH // 1 // atra vyAkhyA - AryAH sapta divasAn - janmadivasAdikAn yAvat uttAnazayAH santaH svAGguSThaM lihanti, tato
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 127 // Jain Education Inte dvitIya saptake pRthivyAM riGkhanti tatastRtIyasaptake kalagiro - vyaktavAco bhavanti, tatazcaturthasaptake skhaladbhiH padairyAnti, | tataH pazcamasaptake stheyobhiH - sthiraiH padairyAnti, tataH SaSThasaptake kalAgaNabhRto bhavanti, tataH saptamasaptake tAruNyabhogo| dvatAH bhavanti kecicca sugAdAne'pi samyaktvagrahaNe'pi yogyA bhavantIti kramaH, idaM cAvasthAkAlamAnaM suSamAsuSamAyAmAdau jJeyaM, tataH paraM kizcidadhikamapi sambhAvyate iti, atra prastAvAd kazcidAha-atha tadA'gnisaMskArAderaprAdurbhUtatvena mRtakazarIrANAM kA gatiriti 1, ucyate, bhAraNDaprabhRtipakSiNastAni tathAjagatsvAbhAvyAt nIDakASThamivotpAvya madhyesamudraM kSipanti, yaduktaM zrIhemAcAryakRta RSabhacaritre - " purA hi mRtamithunazarIrANi mahAkhagAH / nIDakASThamivotpATya, sadyazcikSipuraMbudhau // 1 // " kizcAtra zloke ambudhAvityupalakSaNaM tena yathAyogaM gaGgAprabhRtinadISvapi te tAni kSipantIti jJeyaM, nanu cotkRSTato'pi dhanuHpRthaktvamAnazarIraistairutkRSTapramANAni tAni kathaM suvahAnItyatrApi samAdhIyate - yugmizarIrANAmambudhikSepasya mahAkhagakRtatvena bahuSu sthAneSu pratipAdanAdavasIyate yat 'pakkhI dhaNuha puhatta| mityatra sUtre jAtyapekSayA ekavacananirdezastena kvacid bahuvacanaM vyAkhyeyaM, tathA ca sati pakSizarIramAnasya yathAsambhava | marakApekSayA bahubahutara bahutamadhanuH pRthaktvarUpasyApi sambhavAt tatkAlavarttiyugminarahastyAdizarIrApekSayA bahudhanuH pRthaktva| parimANazarIraistairna kizcidapi tAni durvahAnIti na kApyanupapattiriti sambhAvyate, tattvaM bahuzrutagamyaM, evaM ca sUtre ekavacananirdeze'pi bahuvacanena vyAkhyAnaM zrImalayagiripAdairapi zrIbRhatsaMgrahaNiSTattau devAnAmAhArocchrAsAntarakAla 2vakSaskAre prathamAraka svarUpaM sU. 25 // 127 // jainelibrary.org
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education In mAnAdhikAre "dasa vAsasahassAI samayAI jAva sAgaraM UNaM / divasa muhutta puhuttA AhArussAsa sesANaM // 1 // " ityasvA gAthAyA arthakathanAvasare kRtamastIti sarvaM susthamiti / atha tadA manujAnAmekatvamuta nAnAtvamiti praznayannAha - 'tIse Na' mityAdi, tasyAM samAyAM bhagavan ! bharate varSe katividhA: - jAtibhedena katiprakArA manuSyA anuSatavantaH - kAlAtkAlAntaramanuvRttavantaH, santatibhAvena bhavanti smetyarthaH, bhagavAnAha - gautama ! SaDUvidhAH, tadyathA- padmagandhAH 1 mRgagandhAH 2 amamA 3 stejastalinaH 4 sahAH 5 zanaizcAriNaH 6, ime jAtivAcakAH zabdAH saMjJAzabdatvena rUDhAH, yathA pUrvamekAkArA'pi manuSyajAtistRtIyArakaprAnte zrIRSabhadevena ugrabhogarAjamyakSatriyabhedaizcaturddhA kRtA tathA'trApyevaM SaDvidhA sA svabhAvata evAstIti, yadyapi zrIabhayadevasUripAdaiH paJcamAGgaSaSThazatakasaptamoddezake padmasamagandhayaH mRgamadagandhayaH mamIkArarahitAstejazca talaM ca rUpaM yeSAmastIti tejasta linaH sahiSNavaH - samarthAH zanaiH - mandamutsukatvAbhAvAccarantItyevaMzIlA ityanvarthatA vyAkhyAtAsti, tathApi tathAvidhasampradAyAbhAvAt sAdhAraNavyaJjakAbhAvena tenaiSAM jAtiprakArANAM durbodhatvAjjIvAbhigamavRttau sAmAnyato jAtivAcakatayA vyAkhyAnadarzanAcca na vizeSato vyaktiH kRteti / gataH prathamArakaH // tIse NaM samAe cahiM sAgarogamakoDAkoDIhiM kAle vIikaMte anaMtehiM vaNNapajjavehiM aNaMtehiM gaMdhapajjavehiM aNaMtehiM rasapajjavehiM aNaMtehiM phAsapajjavehiM aNatehiM saMghayaNapajjavehiM atehiM saMThANapajjavehiM anaMtehiM uccattapajjavehiM aNatehiM AupajjavehiM aNatehiM
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvIpazAnticandrIyA vRttiH // 128 // gurulahupajjavehiM aNatehiM agurulahupajjavehiM aNaMtehiM uTThANakammabalavIriapurisakAraparakkamapajavehiM aNaMtaguNaparihANIe parihAyamANe 18 vakSaskAre etya NaM susamA NAma samAkAle paDivajiMsu samaNAuso !, jaMbUhIve NaM bhaMte! dIve imIse osappiNIe susamAe samAe uttamakaTTha- dvitIyArapattAe bharahassa vAsassa kerisae AyArabhAvapaDoyAre hotthA !, goamA! bahusamaramaNije bhUmibhAge hotthA, se jahANAmae kA sU.26 AliMgapukkharai vA taM ceva jaM susamasusamAe putvavaNNiaM, NavaraM NANattaM caudhaNusahassamUsiA ege aTThAvIse piTThakaraMDukasae chaTThabhattassa AhAraTTe, causaDhi rAiMdiAI sArakhaMti, do paliovamAI AU sesaM taM ceva, tIse NaM samAe caubihA maNussA aNusajjitthA, taMjahA-ekA 1 paurajaMghA 2 kusumA 3 susamaNA 4 ( sUtraM 26) tasyAM suSamasuSamAnAmyAM samAyAM catasaSu sAgaropamakoTAkoTISu kAle vyatikrAnte sati, sUtre ca tRtIyAnirdeza ApatvAt , athavA catasRbhiH sAgaropamakoTAkoTIbhiH kAle mite gaNite vA iti mitAdizabdAdhyAhAreNa yojanA kAryA, atra ca pakSe karaNe tRtIyA jJeyA, atrAntare suSamA nAmnA samA-kAlaH pratipannavAn-lagati smeti vAkyAntarasUtrayojanA, suSamA cotsarpiNyAmapi bhavedityAha-'aNaMtaguNaparihANyA parihIyamANA hAnimupagacchan 2' sUtre ca dvirvacanamanusamayaM hAniriti hAneH paunaHpunyajJApanArtha, atha kAlasya nityadravyatvena na hAnirupapadyate, anyathA'horAtraM sarvadA triMzanmuhUrtAtmakameva tat na syAdityata Aha-'anantairvarNaparyavai rityAdi, varNA:-zvetapItarakanIlakRSNabhedAt pazca, // 12 // kapizAdayastu tatsaMyogajAstataH zvetAderanyatarasya varNasya paryavA-buddhikRtA nirvibhAgA bhAgAH ekaguNazvetatvAdayaH JainEducation Alinal A w w.jainelibrary.org
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education f | saMkalajIvarAzeranantaguNAdhikAstaira'nantA ye guNA - anantarokasvarUpA bhAgAsteSAM parihANi: - apacayastayA prakArabhUtayA | ityarthaH, hIyamAnaH 2 suSamA kAlavizeSa iti yojyaM, evamagre'pi yojanA kAryA, atha yathaiSAmanantatvamanusamayamanantaguNahAnizca tathA darzyate- 'tIse NaM samAe uttama kaTTapattAe' iti prAguktabalAt prathamasamaye kalpadrumapuSpaphalAdigato yaH zveto varNaH sa utkRSTaH, tasya kevaliprajJayA chidyamAnA yadi nirvibhAgA bhAgAH kriyante tarhi anantA bhavanti teSAM madhyAdanantabhAgAtmaka eko rAziH prathamArakadvitIyasamaye truTyati, evaM tRtIyAdisamayeSvapi vAcyaM yAvatprathamArakAntyasamayaH, eSaiva rItiravasarpiNIcaramasamayaM yAvajjJeyA, ata eva anantaguNaparihANyetyatra anantaguNAnAM parihANiriti SaSThItatpuruSa eva vidheyo na tu anantaguNA cAsau parihANizceti karmadhArayaH, guNazabdazca bhAgaparyAyavacano'nuyogadvAravRttikRtA ekaguNakAlakaparyava vicAre suspaSTamAkhyAto'sti, evaM sati zvetavarNasyAsanna eva sarvathocchedaH, tathA ca sati zvetavastuno'zvetatvaprasaGgaH, etacca jAtipuSpAdiSu pratyakSaviruddhaM 1, ucyate, Agame'nantakasyAnantabhedatvAt hIyamAnabhAgAnAmanantakamalpaM tato maularAzerbhAgAnantakaM bRhattaramavagantavyaM, yadi nAma siddhyatsvapi bhavyeSu lokeSu na teSAmanantakA - lenApi nirlepanA Agame'bhihitA kiM punaH sarvajIvebhyo'nantaguNAnAmutkRSTavarNagatabhAgAnAM 1, na ca te saGkhyAtA evaM | siddhyanti, ime tu pratisamayamanantA hIyante iti mahaddRSTAntavaiSamyamiti vAcyaM, yatastatra yathA sidhyatAM bhavyAnAM saMkhyAtatA | tathA siddhikAlo'nanta evamatrApi yathA pratisamayamanantAnAmeSAM hIyamAnatA tathA hAnikAlo'vasarpiNIpramANa eva tataH
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH // 129 // paramutsarpiNIprathamasamayAdau tenaiva krameNa varddhante iti sarva samyak, evaM pItAdiSu varNeSu gandharasasparzeSu ca vayAsamma vamAgamAvirodhena bhAvanIyaM, tathA anantaiH saMhananaparyavairiti-saMhananAni-asthinicayaracanAvizeSarUpANi vajraRSabha- dvitIyAranArAcaRSabhanArAcanArAcArddhanArAcakIlikAsevArtabhedAt SaT, prastute cArake Adyameva grAhyaM RSabhanArAcAdImAma-18 kaHsU. 26 bhAvAt , anyatra yathAsambhavaM tAni grAhyANi, tatparyavA api tathaiva hApanIyAH, saMhananenaiva zarIre dAya'mupajAyate, tacca sarvotkRSTaM suMghamasuSamAdyasamaye, tataH paramanantairanantaiH paryavaiH samaye 2 hIyata iti, tathA saMsthAnAni-AkRtirUpANi samacaturasranyagrodhasAdikubjakavAmanahuNDabhedAt poDhA, tacca tatra prathame samaye sarvotkRSTaM, tataH paraM tathaiva hIyata iti, tathoccatva-zarIrotsedhastacca tatra prathame samaye trigavyUtapramANamutkRSTaM, tataH paraM tatpramANatAratamyarUpAH paryavAH anantAH samaye 2 hIyante, nanu uccatvaM hi zarIrasya svAvagADhamUlakSetrAduparitanoparitananabhaHpradezAvagAhitvaM, tatparyavAzca ekadvitripratarAvagAhitvAdayo'saGkhyAtapratarAvamAhitvAntA asaGkhyAtA eva, avagAhanAkSetrasyAsaGkhyAtapradezAtmakatvAt , tarhi kathameSAmanantatvaM , kathaM caite'nantabhAgaparihANyA hIyante iti ced, ucyate, prathamArake yat prathamasamayotpannAnAmutkRSTaM zarIroccatvaM bhavati tato dvitIyAdisamayotpannAnAM yAvatAmekanabhaHpratarAvagAhitvalakSaNaparyavANAM hAnistAvat | S // 129 // pudgalAnantaka hIyamAnaM draSTavyaM, AdhArahAnAvAdheyahAnarAvazyakatvAditi, tenoccatvaparyavANAmapyanantatvaM siddhaM, mabhaHprasarAvagAhasya punalopacayasAdhyatvAt , tathA Ayu:-jIvitaM tadapi tatra prathame samaye vipalyoSamapramANamuskRSTaM sadanantaraM tatpa For Private Jan Education O Person Use Only wainelibrary.org
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ eeeeeeeeeeeeeee [ryavA api anamtAH pratisamayaM hIyante, nanu paryaSA ekasamayonA dvisamayonA yAvadasaGkhyAtasamayonotkRSTA sthitirili | sthitisthAnatAratamyarUpA asaGkhyAtA eva, AyuHsthiterasaGgyAtasamayAtmakatvAt , tarhi kathaM sUtre'nantairAyuHparyavairityuktaM !, ucyate, pratisamayaM hIyamAnasthitisthAnakAraNIbhUtAni anantAni AyuHkarmadalikAni parihIyante, tataH kAraNahAnI | kAryahAnerAvazyakatvAt , tAni ca bhavasthitikAraNatvAdAyuHparyavA eva ataste anantA iti, tathA anantaigurula| ghuparyavairiti, gurulaghudravyANi-bAdaraskandhadravyANi audArikavaikriyAhArakataijasarUpANi tatparyavAH, tatra prakRte vaikriyAhArakayoranupayogastena audArikazarIramAzrityotkRSTavarNAdayastatrAdyasamaye bodhyAH, tataH paraM tathaiva hIyante taijasamAzritya kapotapariNAmakajATharAgnirutkRSTastatrAdisamaye tadanantaraM mandamandatarAdivIryakatvarUpa iti, tathA anantairagurulaghuparyavairiti, agurulaghudravyANi sUkSmadravyANi, prastute ca paudgalikAni mantavyAni, anyathA'paudgalikAnAM dharmAstikAyAdInAmapi paryavahAniprasaGgaH, tAni ca kArmaNamanobhASAdidravyANi teSAM paryavairanantaiH, tatra kArmaNasya sAtavedanIyazubhanirmANasusvarasaubhAgyA''deyAdirUpasya bahusthityanubhAgapradezakatvena manodravyasya bahugrahaNAsandigdhagrahaNajhaTi|tigrahaNabahudhAraNAdimattayA bhApAdravyasyodAttasvagambhIropanItarAgatvapratinAdavidhAyitAdirUpatayA ca tatrAdisamaye utkR-8 STatA, tataH paraM krameNAnantAH paryavA hIyante, anantairutthAnAdiparyavaiH, tatrotthAna-Urdhva bhavanaM karma-utkSepaNAvakSepa-18 4ANAdi gamanAdi vA balaM-zArIraH prANaH vIrya-jIpotsAhaH puruSAkAra:-pauruSAbhimAnaH parAkramazca-sa eva sAdhitAbhi Jain Education a l For Private Personal Use Only A Rw.jainelibrary.org
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 130 // Jain Education In mataprayojanaH, athavA puruSakAra:- puruSakriyA sA ca prAyaH strIkriyAtaH prakarSavatI bhavatIti tatsvabhAvatvAditi vizepeNa tadgrahaNaM, parAkramastu - zatruvitrAsanaM, tata ete prAktanasamaye utkRSTAstataH paraM paripAThyA tathaiva hIyante, tathA "saMghayaNaM saMThANaM uccattaM AuaM ca maNuANaM / aNusamayaM parihAyai osappiNIkAladoseNaM // 1 // kohamayamAyalobhA osannaM vahue a maNuANaM / kUDatulakUDamANA teNa'NumANeNa sabaMpi // 2 // visamA ajja ! tulAo visamANi a jaNavasu mANANi / visamA rAyakulAI teNa u visamAI vAsAIM // 3 // visamesu a vAsesuM huMti asArAI osahibalAI / osahidubballeNa ya AuM parihAyai NarANaM // 4 // iti taNDulavaicArike avasarpiNI kAladoSeNa hAniruktA sA bAhulyena duHSamAmAzritya zeSArakeSu tu yathAsambhavaM jJeyeti, nanu nityadravyasyApi kAlasya kathaM hAniriti parakRtAsambhavAzaGkAnivAraNArthaM varNAdiparyavANAM hAniruktA, te ca pudgaladharmAstarhi anyadhamrmeMhIMyamAnairvivakSitaH kAlaH kathaM hIyate iti mahadasaGgataM, tathA sati vRddhAyA vayohAnau yuvatyA api vayohAniprasaGga iti cet, na, kAlasya kArya| vastumAtre kAraNatvAGgIkArAtkAryagatA dharmAH kAraNe upacaryante kAraNatvasambandhAditi / atha prastutArakasya svarUpapraznAyAha - 'jaMbuddIve NaM bhaMte!' ityAdi prAyaH sUtraM gatArthameva, navaraM kevalaM nAnAtvaM-bhedaH, sa cAyaM caturdhanuH sahasro - cchritAH krozadvayoccAste manujA iti yogaH, makAro'lAkSaNikaH, aSTAviMzatyadhikaM pRSThakaraNDakazataM prathamAro kapRSThakara - |NDukAnAmardhamitiyAvat teSAM manujAnAmiti yogaH, SaSThabhake'tikrAnte AhArArthaH samutpadyate iti yogaH, sUtre sapta vakSaskAre dvitIyAra kaH sU. 26 // 130 //
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ myarthe SaSThI sUtratvAt , catuHSaSTiM rAtrindivAni yAvat saMrakSanti, apatyAni te manujA iti yogaH, tatra saptAvasthAkramaH pUrvokta eva, navaraM ekaikasyA avasthAyAH kAlamAnaM nava dinAni aSTau ghaTyazcatustriMzat palAni saptadaza cAkSarANi kiJcidadhikAnIti, catuHSaSTeH saptabhirbhAge etAvata eva lAbhAt , yacca pUrvebhyo'dhiko'patyasaMrakSaNakAlastatkAlasya hIyamAnatvenotthAnAdInAM hIyamAnatvAd bhUyasA'nehasA vyaktatAbhavanAditi, evamagre'pi jJeyaM, dve palyopame AyusteSAM manujAnAmiti yogaH, evamanyatrApi yathAsambhavamadhyAhAreNa sUtrAkSarayojanA kAryA, anyat sarva suSamasuSamokkameveti, atrApi yathoktamAyuHzarIrocchyAdikaM suSamAyAmAdau jJeyaM, tataH paraM krameNa hiiymaanmiti| athAtra bhagavAn svayamevApRSTA|| napi manuSyabhedAnAha-'tIse Na' mityAdi, atrAnvayayojanA prAgvat , ekAH1 pracurajaGghAH 2 kusumAH 3 suzamanAH 4 | ete'pi prAgvajAtizabdA jJeyAH, anvarthatA caivaM-ekA:-zreSThAH, saMjJAzabdatvAnna sarvAditvaM, pracurajakvAH-puSTajavAH natu ||8| | kAkajaGghA iti bhAvaH, kusumasadRzatvAt saukumAryAdiguNayogena kusumAH, puMsyapi kusumazabdaH, suSTu-atizayena 18 zamana-zAntabhAvo yeSAM te tathA, pratanukaSAyatvAt , atra pUrvoktaSaTprakAramanuSyANAmabhAvAdete'nye jAtibhedAH / & gato dvitIyAraka iti / tIse NaM samAe tihiM sAgarovamakoDAkoDIhiM kAle vIikate aNaMtehiM vaNNapajavehiM jAva aNaMtaguNaparihANIe parihAyamANI 2 ettha NaM susamadussamANAmaM samA paDivajiMsu samaNAuso, sANaM samA tihA vibhajjai-paDhame tibhAe 1 majjhime tibhAe 2 Jain Education Intel For Private Porn Use Only Jainelibrary.org
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRtiH // 131 // Jain Education Inter pacchime tibhAe 3 jaMbuddIve NaM bhaMteM ! dIve, zmIse osappiNIe susamadussamAe samAe paDhamamajjhimesu tibhAesu bharahassa vAsassa kerisae AyArabhAva paDoAre pucchA, goamA! bahusamaramaNije bhUmibhAge hotthA, so caiva gamo Neavo NANattaM do dhaNusahassAI uDuM utteNaM, tesiM ca maNuANaM causaTThipiTTakaraMDugA cautthabhattassa AhAratthe samuppajjai ThiI paliovamaM egUNAsIiM rAIdiAI sArakkhati saMgoveMti, jAva devalogaparigmahiA NaM te maNuA paNNattA samaNAuso !, sIse NaM bhaMte! samAe pacchime tibhAe bharassa vAsassa kerisae AyArabhAvapaDhoyAre hotyA ?, goamA ! bahusamaramaNije bhUmibhAge hotthA se jahA NAmae AliMgapukkhare i vA jAva maNIhiM uvasobhie, taMjahA - kittimehiM caiva akittimehiM ceva, tIse NaM bhaMte! samAe pacchime vibhAge bharahe vAse maNuANaM kerisae AyArabhAvapaDoAre hotthA ?, goamA ! tesiM maNuANaM chabihe saMghayaNe chabihe saMThANe bahUNi ghaNusayANi uddhaM uccatteNaM jaNeNaM saMkhijjANi vAsANi ukkoseNaM asaMkhijjANi vAsANi AuaM pAlaMti pAlittA appegaiyA NirayagAmI appegaiyA tirigAmI appegaiyA maNuragAmI appegaiyA devagAmI appegaiyA sijyaMti jAva savadukkhANasaMta kareMti ( sUtraM 27 ) vyAkhyA prAgvat, navaraM parihAyamANI ityatra strIliGganirdezaH samAvizeSaNArthastena samA kAle iti padadvayaM pRthak | mantavyaM, ayamevAzayaH sUtrakRtA 'sA NaM sametyuttarasUtre prAduzcakre iti, athAsyA eva vibhAgapradarzamArthamAha-- 'sA 'mityAdi, sA suSamaduHSamA nAmnI samA-tRtIyArakalakSaNA tridhA vibhajyate - vibhAgIkriyate, tadyathA - prathamastRtIyo | bhAgaH prathamastribhAgaH mayUravyaMsakAditvAt pUraNapratyayalopaH, evamagre'pi, ayaM bhAvaH- dvayoH sAgaropamakoTAkovyostri 2vakSaskAre tRtIyArakaH sU. 27 // 131 // lainelibrary.org
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ - eeeeeeeeeeeeeee bhirbhAge yadAgataM tadekaikasya bhAgasya pramANaM, tacceda-SaTSaSTiH koTilakSANAM SaTSaSTiH koTisahasrANAM SaTuM koTizatAnAM SaTSaSTiH koTInAM SaTUSaSTilakSANAM SaTSaSTiH sahasrANAM paTaM zatAnAM SaTSaSTizca sAgaropamANAM dvau ca sAgaropamatribhAgau, sthApanA ceyaM-666666666666663 iti, athAdyabhAgayoH svarUpapraznAyAha-'jaMbuddIve zaNamityAdi, sarva gatArtha, nAnAtvamityayaM vizeSaH-dve dhanuHsahane Urboccatvena kozoccA ityarthaH, teSAM ca | manuSyANAM catuHSaSTiH pRSThakaraNDukAni, aSTAviMzatyadhikazatasyArkIkaraNe etAvata eva lAbhAt, caturthabhakte'tikrAnte AhArArthaH samutpadyate, ekadinAntarita AhAra ityarthaH, sthitiH palyopamaM, ekonAzIti rAtrindivAni saMrakSanti saGgopayanti, apatyayugalakamityarthaH, tatrAvasthAkramastathaiva, navaramekaikasyA avasthAyAH kAlamAnaM ekAdazaM dinAni saptadaza ghavyaH aSTau palAni catustriMzaccAkSarANi kiJcidadhikAnIti, ekonAzIteH saptabhirbhAge etAvata eva lAbhAt , asyAM ca bhinnajAtimanuSyANAmanuSaJjanA nAsti, tadA teSAmasaMbhavAditi saMbhAvyate, tattvaM tu tattvavidjJeyaM, yattu-'uggA bhogA rAyanna khattiA saMgaho bhave cauhA' ityuktaM tadarakAntyabhAgabhAvitvena nehAdhikriyate, nanvasyAH samAyAstridhA vibhajanaM kimartha ?, ucyate, yathA prathamArakAdau tripalyopamAyuSastrigavyUtocchrayAstridinAntaritabhoMjanA ekonapaJcAzadinAni kRtApatyasaMrakSaNAstataH krameNa kAlaparihANyA dvitIyArakAdau dvipalyopamAyuSo dvigavyUtocchyA dvidinAntaritabhojanAzcatuHSaSTidinAni kRtApatyasaMrakSaNAstato'pi tathaiva parihANyA tRtIyArakAdau ekapalyopamAyuSaH ekagavyUto Jain Education in For Private Personel Use Only H w.jainelibrary.org
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU- dvIpazAnticandrIyA vRttiH 2vakSaskAre kulakarA: sU.28 // 132 // cchyA ekadinAntaritabhojanA azItidinAni kRtApatyasaMrakSaNAstadanantaramapi tridhAvibhaktatRtIyArakaprathamatribhAgadvayaM yAvat , tathaiva niyataparihANyA hIyamAnA yugmimanujA abhUvana , antimatribhAge tu sA parihANiraniyatA jAteti sUcanArtha tribhAgakaraNaM sArthakamiti sambhAvyate, anyathA vA yathA''gamasampradAyaM tribhAgakaraNe heturaMvagantavya iti / atha tRtIyArakasvarUpapraznAyAha-'tIse Na' mityAdi, yadeva dakSiNArddhabharatasvarUpapratipAdanAdhikAre vyAkhyAtaM tadatra | sUtre niravazeSa grAhya-navaramatra kRSyAdikarmANi pravRttAnIti kRtrimaistRNaiH kRtrimairmaNibhirityuktaM, athAtraiva manujAnAM svarUpaM pRcchannAha-'tIse Na' mityAdi, vyAkhyA prAgvat / atha yathAsmin jagadvyavasthA'bhUt tadAhatIse NaM samAe pacchime tibhAe paliovamaTThabhAgAvasese ettha NaM ime paNNarasa kulaMgarA samuSpajitthA, taMjahA-sumaI 1 paDissuI 2 sImaMkare 3 sImaMdhare 4 khemaMkare 5 khemaMdhare 6 vimalavAhaNe 7 cakkhumaM 8 jasamaM 9 abhicaMde 10 caMdAbhe 11 paseNaI 12 marudeve 13 NAbhI 14 usame 15 ti| (sUtra 28). tasyAH samAyAH pAzcAtye tribhAge-tRtIye tribhAge palyopamASTamabhAgAvazeSe etasmin samaye ime-vakSyamANAH paJcadaza kulakarA-viziSTabuddhayo lokavyavasthAkAriNaH kulakaraNazIlAH puruSavizeSAH samupadyante-samutpannavantaH, atrAha kazcit-AvazyakaniyuktyAdiSu saptAnAM kulakarANAmabhidhAnAdiha paJcadazAnAM teSAmabhidhAnaM kathaM yadighA bhavatu 1 na tu sthAnAMgAdau saptaiva kulakarA bhaNitAstathAhi-jaMbuddIve 2 bhArahe vAse imIse osappiNIe satta kulagarA hotyA, taMjahA-paDhamityavimalavAhaNa 1 Jain Education in For private & Personal use only 1@ neilbrary.org
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU. 23 Jain Education In nAmaitat puNyapuruSANAmadhikAdhikavaMzyapuruSavarNanasya nyAyyatvAt paraM palyopamASTabhAgAvaziSTatAvacanaM kAlasya sutarAM bAdhate anupapatteH, tathAhi - palyopamaM kilAsatkalpanayA catvAriMzadbhAgaM parikalpyate, tasyASTamo bhAgazcatvAriMzadbhAgAH paJca, tatrApyAdyasya vimalavAhanasyAyuH palyopamadazabhAgastatazcatvArazcatvAriMzadbhAgAstadAyuSi gatAH, zeSa ekaH palyo| pamasya catvAriMzattamaH saGkhyeyo bhAgo'vatiSThate, sa cakSuSmadAdInAmasaMkhyeyapUrvairnAbheH saGkhyeyapUrvaiH zrIRSabhasvAmina 1 cakma 2 jasamaM 3 caThatthamabhicaMde 4 / tato paseNaI 5 puNa marudeve 6 caiva nAbhI 7 a // 1 // tti, iha tu zrIRSabhadevasaMyuktAH paMcadaza bhaNitAH teSvapyabhicaMdraprasenajitoraMtarAle candrAbho bhaNitaH evaM ca sati kathamanyonyaM saMgatiriti cet, salaM, kulakarA hi dvividhA bhavaMti, kulakarakRtyeSu niyuktAH svatantrapravRttAba, tatra ye bimalavAhanAdayo niyuktAste sthAnAMgAdau bhaNitAH, iha kulakarakRtyaM kurvantaH kulakarA bhavantyeva iyabhiprAyeNobhaye'pyupAttAH, yaduktaM vizeSaNavayAM - "satta ya sattamaThANAiesa dasa kulagarA dasamaThANe / paNNattIe bhaNiA paNNarasa jaMbuddIvassa // 1 // saptaggahaNeNa je vimalavAhaNAI pareNa se Na saMgahiA / aNiotti dvia te kulagarataNaM jeNa kayavaMto // 2 // paNNarasa kulagarattaNasAmaNNAotti te'vi saMgahiA / jattha dasahaM sattagamaNiuttaM tattha tigamAhu // 3 // " iti yadyapyevaM saMgatiH zrIjinabhadragaNikSamAzramaNairabhihitA, paraM paramArthacintAyAmetadabhiprAyaH samyag nAvasIyate, yato daMDanItAvasaMga testAdavasthyameva, tathAhi-- bimalavAhanacakSuSmatoH kALe hetirUpA daMDanItiH 1 yazasviabhicaMdrayoH kAle'lpAparAdhinAM hetirUpA taditareSAM tu metirUpA daMDanItiH 2 prasenajinmarudevanAbhInAM kAle'lpAparAdhinAM hAkArarUpA madhyAparAdhinAM makArarUpA utkRSTAparAdhinAM ca dhikArarUpA daMDanItiH 3 zrIsthAnAMgasUtrAdau bhaNitA, iha tu bimalavAhanakAle hakArama kArarUpaM nItidvayaM vakSyati tathAtrAbhicaMdrAdanu caMdrAbhaH proktaH, sthAnAMgAdau tu tannAmApi nAsti, tathA zrIsthAnAMge saptamasthAna ke'tItAnAgatayo ratsarpiNyoH sapta kulakarA bhaNitAH, dazamasthAnake ca daza, tatra nAnAmapyasaMgatirityAdi bahu vicAryamastyato'saMgatiheturvAcanAmeda eva sa ca zIrSaprahelikAparyaMta saMkhyAvyAkhyAvasare pradarzitaH / ( iti hI 0 vRttI )
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjamyU-||zcaturazItyA pUrvalakSaiH zepaizcaikonanavatyA pakSaiH paripUryate, tena pUrveSAM sumatyAdikulakarANA mahattamAyuSAM kAvakAzaH1, 18||2vakSaskAre dvIpazA ucyate, Adyasya sumatestAvatpalyadazamAza AyuH, tato dvAdaza vaMzyAna yAvat pUrvadarzitanyAyenaikasmiMzcatvAriMzatta- kulakarAH nticandrI| me'vaziSTabhAge'sakhyeyAni pUrvANi tAni ca yathottaraM hInahInAni nAbhestu saGkhyeyAni pUrvANItyAdi, itthaM cAvi sU.28 yA vRttiH ruddhamiva pratibhAti, yatta hAribhadyAmAvazyakavRttau "paliovamadasamaMso paDhamassAuM tao asaMkhijjA / te aNupubI // 133 // hINA puvA nAbhissa saMkhijjA // 1 // " iti gAthAvyAkhyAne matAntareNa nAbherasakhyeyapUrvAyuSkatvamuktaM, ttt| kulakarasamAnAyuSkatvena kulakarapatnInAM marudevyA apyasaMkhyapUrvAyuSkatApattau muktyanupapattiriti tatraiva dUSitamastIti na ko'pi parasparaM virodhaH, yaccAvazyakAdiSu vimalavAhanasya palyadazamAMzAyuSkatvaM tadvAcanAbhedAdavagantavyaM, yacca granthAntare nAmapAThabhedaH so'pi tathaivetyatra sarvavidaH pramANamityalaM vistareNa, atha prastutamupakramyate-'tadyatheti | tAn nAmato darzayati, sumatiH 1 pratizrutiH 2 sImaGkaraH 3 sImandharaH 4 kSemakaraH 5 kSemandharaH 6 vimalavAhanaH 7 cakSuSmAn 8 yazasvI 9 abhicandraH 10 candrAbhaH 11 prasenajit 12 marudevaH 13 nAbhiH 14 RSabha 15 iti, | yatpunaH padmacaritre caturdazAnAM kulakaratvamabhihitamatra tu paJcadazasya RSabhasyApi tadbharatakSetraprakaraNe bharatabharturbharata-18 pranAmno'pi mahArAjasya prarUpaNAprakramitavyA'stIti jJApanArthamiti / athaite kulakaratvaM kathaM kRtavanta ityAha tattha NaM sumaI 1 paDissui 2 sImaMkara 3 sImaMdhara 4 khemaMkarA 5 NaM etesiM paMcaNDaM kulagarANaM hakAre NAma daNDaNII hotthA, te NaM SEReseseaeeeeeeeeeeeeeeeeee 3 // Jain Education a For Private Personal Use Only 1(OTw.jainelibrary.org
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ Eeeeeeeeeeeeeeee maNuA hakAreNaM daMDeNaM hayA samANA lajiA vilajiA veDDA bhIA tusiNIA viNaoNayA ciTuMti, tattha NaM khemaMdhara 6 vimalavAhaNa 7 cakkhumaM 8 jasamaM 9 abhicaMdANaM 10 etesi NaM paMcaNhaM kulagarANaM makAre NAma daMDaNII hotyA, te NaM maNuA makkAreNaM daMDeNaM yA samANA jAva cihRti, tattha NaM caMdAbha 11 paseNai 12 marudeva 13 NAbhi 14 usabhANaM 15 etesi NaM paMcaNhaM kulagarANaM dhikkAre NAma daMDaNIi hotthA, te NaM maNuA dhikkAreNaM daMDeNaM hayA samANA jAva ciTThati ( sUtraM 29) * 'tattha NamityAdi, teSu paJcadazasu kulakareSu madhye sumatipratizrutisImaMkarasImandharakSemaGkarANAmeteSAM paJcAnAM kulakarANAM hA ityadhikSepArthakaH zabdastasya karaNaM hAkAro nAma daNDaH-aparAdhinAmanuzAsanaM tatra nItiH-nyAyosbhavat , atrAyaM sampradAyaH-purA tRtIyArAnte kAladoSeNa vratabhraSTAnAmiva yatInAM kalpadrumANAM mandAyamAneSu svadehAvayaveSviva teSu mithunAnAM jAyamAne mamatve'nyasvIkRtaM tamanyasmin gRhNAti parasparaM jAyamAne vivAde sadRzajanakRtaparAbhavamasahiSNavaH AtmAdhikaM sumatiM svAmitayA te cakruH, sa ca teSAM tAn vibhajya sthaviro gotriNAM dravyamiva | dadau, yo yaH sthitimaticakrAma tacchAsanAya jAtismRtyA nItijJatvena hAkAradaNDanIti cakAra, tAM ca pratizrutyAdayazcatvAro'nucakruriti, tayA ca te kIdRzA abhavannityAha-'te NamityAdi, te manujA Namiti prAgvat , hAkAreNa daNDena hatAH santo lajitAH brIDitA vyarddhAH-lajjAprakarSavanta ityarthaH, ete trayo'pi paryAyazabdA lajAprakRSTatAvacanAyokAH bhItA-vyaktaM tUSNIkA-maunabhAjo vinayAvanatA na tRllaNThA iva nistrapA nirbhayA jalpAkA ahaMyavazca tiSThanti, Kescececemeneweatheeeeeeeee Jan Education For Private Persone INE Only Suw.jainelibrary.org
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU 18 te anenaiva daNDena hRtastramivAtmAnaM manyamAnAH punaraparAdhasthAne na pravartanta ityAzayaH, atra cAdRSTapUrvazAsanAnAM teSAM vakSaskAre dvIpazA- 18 daNDAdidhAtebhyo'pyatizAyi mAvicchAsanamidamiti hatA iti vacanaM, athottarakAlavartikulakarakAle kiM saiva daNDa-18 kulakaranInticandrI- nItiranyA vetyAzaGkAyAM samAdhatte-'tattha Na'mityAdi, tatra kSemandharavimalavAhanacakSuSmadyazasvyabhicandrANAmeteSAMtiH sU.29 yA vRttiH paJcAnAM kulakarANAM mA ityasya niSedhArthasya karaNaM-abhidhAnaM mAkAro nAma daNDanItirabhavat , zeSaM pUrvavat , AvazyakAdau tu vimalavAhanacakSuSmatoH kulakarayoryA hAkArarUpA daNDanItiH yaccAbhicandraprasenajitorantarAle candrAbhasyAkathanamityAdyantaraM tadvAcanAntareNeti, ayamarthaH-krameNAtisaMstavAdinA jIrNabhItikatvena hAkAramatikrAmatsu aMkuzamiva |gambhIravediSu gajeSu yugmiSu kSemandharaH kulakuJjaro 'duzcikitse hi cikitsAntaraM kAryamiti dvitIyAM mAkArarUpAM daNDa-IN nItiM cakAra, tAM ca vimalavAhanAdayazcatvAro'nucakruH, atra sampradAyavidaH-mahatyaparAdhapade mAkArarUpAM itaratra tu pUrvaiva, zrIhemasUrayastu RSabhacaritre saptakulakarAdhikAre yazasvivArake daNDanItimAzritya-"Agasyalpe nItimAdyAM, dvitIyAM madhyame punH| mahIyasi dve api (te), sa prAyuta mhaamtiH||1||" ityaahuH| atha tRtIyakulakarapaJcakavyavasthAmAha'tattha Na'mityAdi, idaM sUtraM gatArtha, navaraM dhigityadhikSepArtha eva tasya karaNaM-uccAraNaM dhikAra, sampradAyastvayaM // 134 // pUrvanItI atikramatsu teSu trapAmaryAde iva kAmukeSu candrAbhanAmA dhikkAradaNDanItiM vidadhe, tAM ca prasenajidAdayazcatvAro'. nukRtavantaH, mahatyaparAdhe dhikkAro madhyamajaghanyayostu mAkArahAkArAviti, anyAstu paribhASaNAdyA bharatakAle, 'pari Saeeeeeeeeeee 207 Jan Educationhe For Private Personel Use Only N ame.ainelibrary.org
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education In bhAsanA u paDhamA maMDalibaMdhaMmi hoi bIA ya / cAragaDa vicheAI marahassa caubihA nauI // 1 // " [ paribhASaNA tu prathamA maNDalabandhe bhavati dvitIyA ca / cArakaM chavicchedAdi bharatasya caturvidhA nItiH // 1 // ] iti vacanAt, RSabhakAle ityanye, atha paJcadaze kulakare kulakaratvamAtraM caturdazasAdhAraNamityasAdhAraNapuNyaprakRtyudayajanmatrijagajjanapUjanIyatAM pracikaTayiSuryathA'smAdeva loke viziSTadharmAdharmasaMjJAvyavahArAH prAvarttanta ityAha NAbhissa NaM kulagarassa marudevAe bhAriAe kucchisi ettha NaM usake NAmaM arahA kosalie paDhamarAyA paDhamajiNe paDhamakevalI paDhamatitthakare paDhamadhammavaraca kavaTTI samuppajjitthe, tae NaM usame arahA kosalie vIsaM puisaya sahassAiM kumAravAkhamajjhe vasai vasaittA tevardvi puDhasayasahassAI mahArAyavAsamajhe vasaI, tevahiM puvasayasahassAI mahArAyavAsamajhe vasamANe lehAiAo gaNa pahANAo saru apajjavasANAo bAvantari kalAo cosAIM mahilAguNe sippasayaM ca kammANaM tiNNivi payAhiAe uvaMdi - itti, uvadisitA puttasayaM rajjasae abhisiMcai, abhisiMcittA tesIiM puisayasahassAI mahArAyavAsamajhe basai, vasittA je se gimhANaM paDhame mAse paDhame pakkhe cittavahule tassa NaM citabahulassa NavamIpakkheNaM divasassa pacchime bhAge caittA hiraNaM caitA suvaNaM cattA kosaM koTThAgAraM caittA balaM caittA vAhaNaM caitA puraM cattA aMteDaraM caitA vijaladhaNakaNagarayaNamaNimottiasaMkhasilappavAlarattarayaNasaMtasArasAvaijjaM vicchaDuyittA vigovaittA dAyaM dAiANaM paribhAettA sudaMsaNAe sIAe sadeva - maNuAsurAe parisAe samaNugammamANamagge saMkhidacakkiaNaMgaliamuhamaMgaliapUsa mANavavaddhamANagaAikkhagalaMkhamaMkhaghaMTiagaNehiM
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ deceak zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH 2vakSaskAre kalAdi RpabhadIkSAca // 135 // eeeeeeeeeeeeeeeeeeee tAI iTThAhiM kaMtAhiM piyAhiM maNuNNAhiM maNAmAhiM uralAhiM kallANAhiM sivAhiM dhannAhiM maMgallAhiM sassiriAhiM hiyayagamaNijAhiM hiyayapalhAyaNijjAI kaNNamaNaNivvuIkarAhiM apuNaruttAhiM aTThasaiAhiM vaggUhiM aNavarayaM abhiNaMdaMtA ya abhithuNaMtA ya evaM vayAsI-jaya jaya naMdA! jaya jaya bhaddA! dhammeNaM abhIe parIsahovasaggANaM khaMtikhame bhayabheravANaM dhamme te avigdhaM bhavauttikaTTa amiNadaMti a abhithuNaMti a / tae NaM usame arahA kosalie NayaNamAlAsahassehiM picchijjamANe 2 evaM jAva Niggacchai jahA ubavAie jAva AulabolabahulaM NabhaM karate viNIAe rAyahANIe majhamajheNaM Niggacchai AsiasaMmajiasittasuikapupphovayArakaliaM siddhatthavaNaviularAyamaggaM karemANe hayagayarahapahakareNa pAikkacaDakareNa ya maMdaM 2 uddhatareNuyaM karemANe 2 jeNeva siddhatthavaNe ujjANe jeNeva asogavarapAyave teNeva uvAgacchati 2 asogavarapAyavassa ahe sIaM ThAvei 2 cA sIAo paccoruhai 2 tA sayamevAbharaNAlaMkAraM omuai 2 ttA sayameva cauhiM aTTAhiM loaM karei 2ttA chaTeNaM bhatteNaM apANaeNaM AsADhAhiM NakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM uggANaM bhogANaM rAinnANaM khattiANaM cauhiM sahassehiM saddhiM egaM devadUsamAdAya muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavaie (sUtraM 30) 'NAbhissa Na'mityAdi, nAbheH kulakarasya marudevyA nAghyA bhAryAyAH kukSau etasmin samaye 'usaha'tti RSabhaH saMyamabhArodvahanAdRSabha iva RSabhaH, vRSabho veti saMskAraH tatra vRSabha iva vRSabha iti vA, vRSeNa bhAtIti vA vRSabhaH, evaM ca sarve'pyarhanta RSabhA vRSabhA vA ityucyante tena UrvovRSabhalAJchanatvena mAtuzcaturdazasvameSu prathamaM vRSabhadarzanena | gANaM rAinAhiM aTTAvisa ahe sokhatareNuyaM karamA Jain Education Intel(r) For Private Personal Use Only ainaryong
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ seseseseeeeeeeseseseseene ca RSabho vRSabho veti nAmnA, kozalAyAM-ayodhyAyAM bhavaH kauzalikaH 'bhAvini bhUtavadupacAra' iti nyAyAdetadvizeSaNaM, ayodhyAsthApanAyA RSabhadevarAjyasthApanAsamaye kRtatvAt , tadvyaktistu bharatakSetranAmAnvarthakathanAvasare 'dhaNavaImatinimmAyA' etatsUtravyAkhyAyAM darzayiSyate, arhantazca pArzvanAthAdaya iva kecidanaGgIkRtarAjadharmakA api syurityasau kena krameNAhannabhUdityAha-prathamo rAjA, ihAvasarpiNyAM nAbhikulakarAdiSTayugmimanujaiH zakreNa ca prathamamabhiSiktatvAt , prathamajinaH prathamo rAgAdInAM jetA, yadvA prathamo manaHparyavajJAnI rAjyatyAgAdanantaraM dravyato bhAvatazca sAdhupadavartitve, atrAvasarpiNyAmasyaiva bhagavataH prathamatastadbhavanAt , jinatvaM cAvadhimanaHparyavakevalajJAninAM sthAnAGge suprasiddhaM, avadhijinatve tu vyAkhyAyamAne'kramabaddhaM sUtramiti, kevalijinatve cottaragranthena saha paunaruktyamiti vyAkhyAnAsaGgatiH zrotRRNAM pratibhAseta, prathamakevalI-AdyasarvajJaH, kevalitve ca tIrthakRnnAmodayatItyAha-prathamatIrthakaraH-AdyazcaturvarNasaGghasthApakaH, uditatIrthakRnnAmA ca kIdRzaH syAditi-prathamo dharmavaro-dharmapradhAnazcakravartI, yathA cakravartI sarvatrApratihatavIryeNa cakreNa vartate tathA'yamapIti bhAvaH, samudapadyata-samutpannavAnityarthaH, atha yathA bhagavAn vayaH pratipannavAn tathA''ha-'tae Na'mityAdi, tato janmakalyANakAnantaramityarthaH, RSabho'rhana kauzalikaH viMzati pUrvazata| sahasrANi-pUrvalakSANi bhAvapradhAnatvAnirdezasya kumAratvena-akRtAbhiSekarAjasutatvena vAsaH-avasthAnaM tanmadhye vasati, 'kumAravAsamajjhAvasaI' iti pAThe tu kumAravAsamadhyAvasati AzrayatItyarthaH, upitvA ca triSaSTipUrvalakSANi atrApi Jan Education ! IAll For Private Persone Use Only w .jainelibrary.org
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 136 // Jain Education! bhAvapradhAno nirdeza iti mahArAjatvena - sAmrAjyena vAsaH - avasthAnaM tanmadhye vasati, tatra vasaMzca kathaM prajA upacakre ityAha- ' tevaTThi' ityAdi, triSaSTiM pUrvalakSANi yAvat mahArAjavAsamadhye vasan lipividhAnAdikA gaNitaM - aGkavidyA dharmakarmavyavasthitau bahUpakAritvAt pradhAnA yAsu tAH zakunarutaM - pakSibhASitaM paryavasAne - prAnte yAsAM tAstathA, dvAsaptati| kalAH, kalanAni kalA vijJAnAnItyarthastAH kalanIyabhedAt dvAsaptatiH arthAt, prAyaH puruSopayoginIH, catuHSaSTiM mahilAguNAn - strIguNAn, karmmaNAM - jIvanopAyAnAM madhye zilpazataM ca vijJAnazataM ca kumbhakArazilpAdikaM trINyapyetAni vastUni prajAhitAya - lokopakArAyopadizati, apizabda ekopadezakapuruSatAsUcanArthaH, varttamAna nirdezazcAtra sarveSAmAdyatIrthaGkarANAmayamevopadezavidhiriti jJApanArthaM, yadyapi kRSivANijyAdayo bahavo jIvanopAyAstathApi te pazcAtkAle prAdu| rbabhUvuH bhagavatA tu zilpazatamevopadiSTaM ata evAcAryopadezajaM zilpamanAcAryopadezajaM tu karmeti zilpakarmmaNorvizeSa| mAmanantIti, zrIhemasUrikRtAdidevacaritre tu - 'tRNahArakASThahAra kRSivANijyakAnyapi / karmANyAsUtrayAmAsa, lokAnAM jIvitAkRte // 1 // ityuktamasti tadAzayena tu karmmaNAmityatra dvitIyArthe SaSThI jJeyA, tathA ca karmANi jaghanyamadhyamotkRSTabhedatastrINyapyupadizatItyapi vyAkhyeyaM zilpazataM ca pRthagevopadizatIti jJeyamiti, athAtra sUtre saGkSepataH proktA vistaratastu zrIrAjapraznIyAdisUtrAdarzeSu dRzyamAnA dvAsaSThatikalAstatpAThopadarzanapUrvakaM vitriyante, yathA- "lehaM 1 maNiaM 2 rUvaM 3 naI 4 gIaM 5 vAiaM 6 saragayaM 7 pokkharagayaM 8 samatAlaM 9 jUaM 10 jaNavAyaM 11 pAsayaM 12 2vakSaskAre kalAdi R SabhadIkSAca sU. 30 // 136 //
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ eseeeeeeeeeeeeeeeeeeee aTThAvayaM 13 porakavaM 14 dagamaTTiaM 15 annavihiM 16 pANavihiM 17 vatthavihiM 18 vilevaNavihiM 19 sayaNavihiM 20 ajaM 21 paheliaM 22 mAgahi 23 gAhaM 24 gIaM 25 siloga 26 hiraNNajuttiM 27 suvaNNajuttiM 28 cuNNajuttiM AbharaNavihiM 30 taruNIparikammaM 31 ithilakkhaNaM 32 purisalakkhaNaM 33 hayalakkhaNaM 34 gayalakkhaNaM 35 goNalakkhaNaM 36 kukkuDalakkhaNaM 37 chattalakkhaNaM 38 daMDalakkhaNaM 39 asilakkhaNaM 40 maNilakkhaNaM 41 kAgaNilakkhaNaM 42 vatthuvija 43 khaMdhAvAramANaM 44 nagaramANaM 45 cAraM 46 paDicAraM 47 vUha 48 paDivUha 49 cakkavUha 50 garu. DavUha 51 sagaDavUhaM 52 juddhaM 53 niyuddhaM 53 juddhAtiyuddhaM 55 diDijuddhaM 56 muTTiyuddhaM 57 bAhuyuddhaM 58 layAyuddhaM 55 isatthaM 60 charuppavAyaM 61 dhaNuveyaM 62 hiraNNapAgaM 63 suvaNNapAgaM 64 suttakheDe 65 vatthakhe966 nAliAkher3e 67 pattaccheja 68 kaDaccheja 69 sajjIva 70 nijI 71 sauNarua 72 miti, atra lehamityAdIni dvAsaptatipadAni rAjapraznIyAnusAreNa dvitIyAntAni pratibhAsante ityatrApi vyAkhyAyAM tathaiva darzayiSyante, samavAyAGgAnusAreNa vA vibhaktivyatyayena prathamAntatayA svayaM yojanIyAnIti, tatra lekhanaM lekhaH-akSaravinyAsastadviSayA kalA-vijJAnaM lekha evocyate, taM bhagavAnupadizatIti prakRte yojanIyaM, evaM sarvatra yojanA kAryA, sa ca lekho dvidhA-lipiviSayabhedAt, tatra lipiraSTAdazasthAnokA, athavA lATAdidezabhedatastathAvidhavicitropAdhibhedato vA'nekavidheti, tathApi patravalka|lakASThadantalohatAmrarajatAdayo'kSarANAmAdhArAstathA lekhanotkiraNasyUtavyUtacchinnabhinnadagdhasaGkrAntito'kSarANi bhava 9099229092099298920998304 Jain Education Intel For Private Personal Use Only ainelibrary.org
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 137 // Jain Education Inte ntIti, viSayApekSayA'pyanekadhA svAmibhRtyapitRputraguruziSya bhAryApatizatrumitrAdInA lekhaviSayANAmanekatvAttathAvi - dhaprayojanabhedAcca, akSaradoSAzcaite- 'atikAryamatisthaulyaM, vaiSamyaM paGktivakratA / atulyAnAM ca sAdRzyamavibhAgo'vayaveSu ca // 1 // iti 1 tathA gaNitaM - saGkhyAnaM saGkalitAdyanekabhedaM pATIprasiddhaM 2 rUpaM - lepyazilA suvarNamaNivastra citrAdiSu | rUpanirmANaM 3 nATyaM sAbhinayanirabhinaya bhedabhinnaM tANDavaM 4 gItaM - gandharvakalAM gAnavijJAnamityarthaH 5 vAditaM - vAdyaM | tatavitatAdibhedabhinnaM 6 svaragataM gItamUlabhUtAnAM paRSabhAdisvarANAM jJAnaM 7 puSkaragataM puSkaraM - mRdaGgamaJjyAdibhedabhinnaM tadviSayakaM vijJAnaM, vAdyAntargatatve'pyasya yatpRthakkathanaM tatparamasaGgItAGgatvakhyApanArthaM 8 samatAlaM - gItAdimAnakAlastAlaH | sa samosnyUnAdhikamAtrikatvena yasmAd jJAyate tat samatAlaM vijJAnaM, kacittAlamAnamiti pAThaH 9 dyUtaM sAmAnyataH pratItaM 10 janavAdaM dyUtavizeSaM 11 pAzakaM pratItaM 12 aSTApadaM - zAriphalakadyUtaM tadviSayakakalAM 13 puraH kAvyamiti purataH purataH kAvyaM zIghrakavitvamityarthaH 14 'dagamaTTia ' miti dakasaMyuktamRttikA vivecakadravyaprayogapUrvikA tadvivecanakalApyupacArAddakamRttikA tAM 15 annavidhiM - sUpakArakalAM 16 pAnavidhiM dakamRttikAkalyA prasAditasya sahaja| nirmalasya tattatsaMskArakaraNaM, athavA jalapAnavidhiM jalapAnaviSaye guNadoSavijJAnamityarthaH, yathA 'amRtaM bhojanasyArddhe, | bhojanAnte jalaM viSa mityAdi, 17 vastravidhiM - vastrasya paridhAnIyAdirUpasya navakoNadaivikA dibhAgayathAsthAnanivezAdivijJAnaM, vAnAdividhistu anantavijJAnAntargata iti neha gRhyate 18 vilepanavidhiM - yakSakarddamAdiparijJAnaM 19 zaya 2vakSaskAre kalAdi R SabhadIkSAca sU. 30 // 137 // w.jainmelibrary.org
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ >>ao co dao tao navidhi-zayanaM zayyA-palyaGkAdistadvidhiH, sa caivaM-"karmAkulaM yavASTakamudarAsaktaM tuSaiH parityaktam / aGgalazataM nRpANAM | mahatI zayyA jayAya kRtaa||1|| navatiH saiva SaDUnA dvAdazahInA triSaTkahInA c| nRpaputramantribalapatipurodhasAM syuryathAsaaSam // 2 // arddhamato'STAMzonaM viSkambho vizuddhakarmaNA proktH| AyAmakhyaMzasamaH pAdocchrAyaH skupyshiraa||3||"ityaadik vijJAnaM, athavA zayanaM-svapnaM tadviSayako vidhistaM, yathA 'pUrvasyAM ziraH kuryA'dityAdikaM vidhi 20 AryA-saptacatuHkalagaNAdivyavasthAnibaddhAM mAtrAcchandorUpAM 21 prahelikA-gUDhAzayapadyaM 22 mAgadhikAM-chandovizeSa, tallakSaNaM cedaM-visamesu dunni TagaNA samesu poTotao dusuvi jtth| lahuokagaNo lahuokagaNotaM muNaha maaghi||shaati22 [dvitricatuHpaJcaSaDmAtrikA gaNAH kacaTatapasaMjJAH] gAthAM-saMskRtetarabhASAnibaddhAmAryAmeva 24 gItikA pUrvArddhasadRzA'parArddhalakSaNAmAryAmeva 25 zloka-anuSTuvizeSa 26 hiraNyayukti' hiraNyastha-rUpyasya yukti-yathocitasthAne yojanaM 27 evaM suvarNayuktiM 28 cUrNayuktiM-koSThAdisurabhidravyeSu cUNIkRteSu tattaducitadravyamelanaM 29 AbharaNavidhi vyaktaM 30 taruNIparikarma-yuvatInAmaGgasakriyAM varNAdivRddhirUpAM 31 strIlakSaNapuruSalakSaNe sAmudrikaprasiddhe 32-33, hayalakSaNaM-'dIrghagrIvAkSikUTa'ityAdikamazvalakSaNavijJAnaM 34 gajalakSaNaM 'paJconnatiH sapta mRgasya dairdhyamaSTau ca hastAH pariNAhamAnam / ekadvivRddhAvatha mandabhadrau, saGkIrNanAgo'niyatapramANaH // 1 // " ityAdikaM jJAnaM 35 'goNalakSaNaM'ti gojAtIyalakSaNaM 'sAsnAbilarU-| kSAkSyo mUSikanayanAzca na zubhadA gAvaH' ityAdikaM 36 kurkuTalakSaNaM-'kurkuTajatanuruhAGgulistAmravanakhacUlikaH sitH'| Jain Education Intel For Private Personal Use Only IXI lainelibrary.org
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvIpazAnticandrIyA vRttiH // 138 // ityAdikaM 37 chatralakSaNaM yathA cakriNAM chatraratnasya 38 daNDalakSaNaM-yaSTyAtapatrAGkuzavetracApavitAnakuntadhvajacAmarA-1 2vakSaskAre NAm / vyApIta 1 tatrI 2 madhu 3 kRSNa 4 varNA, varNakrameNaiva hitAya dnnddaaH||1|| mantri 1 bhU 2 dhana 3 kula 4 kalAdi R pabhadIkSAca kSayAvahA roga 5 mRtyu 6 jananAzca parvabhiH / byAdibhirdikavivarddhitaiH kramAd , dvAdazAntavirataiHsamaiH phalam // 2 // mU. 30 yAtrAprasiddhiH 1 dviSatAM vinAzo 2, lAbhAH 3 prabhUtA vasudhA''gamazca 4 / vRddhiH 5 pazUnAmabhivAJchitApti 6khyAdiSvayugmeSu tadIzvarANAm // 3 // " ityAdi 39 asilakSaNaM 'aGgulazatArddhamuttama UnaH syAtpaJcaviMzatiM khgH|| aMgulamAnAd-jJeyo vraNo'zubho viSamaparvasthaH // 1 // atra vyAkhyA-aGgalazatArddhamuttamaH khaDgaH paJcaviMzatyaGgalAni UnaH, anayoH pramANayormadhyasthitaH paJcAzadaGgalAdUnaH paJcaviMzateradhiko madhyamaH, aGgulamAnAd-aGgulapramANAd yo vraNo viSamaparvastha:-viSamaparvAGgale sthitaH prathamatRtIyapaJcamasaptamAdiSvaGgaleSu sthitaH saH azubhaH, arthA| deva samAGgaleSu dvitIyacaturthaSaSThASTamAdiSu yaH sthitaH sa zubhaH, mizreSu samaviSamAGguleSu madhyama ityAdi 40, maNilakSaNaM ratnaparIkSAgranthoktakAkapadamakSikApadakezarAhityasazarkaratAsvasvavarNocitaphaladAyitvAdimaNiguNadoSavijJAnaM 41 kAkaNI-cakriNo ratnavizeSastasya lakSaNaM-viSaharaNamAnonmAnAdiyogapravartakatvAdi 41 vAstuno-gRhabhUmervidyA vAstuzA- // 138 // svaprasiddha guNadoSavijJAnaM 42 skandhAvArasya mAna-"ekebhaikarathAruyazvAH, pattiH pnycpdaatikaa'| senA senAmukhaM gulmo, vAhinI pRtanA cmuuH||1|| anIkinI ca patteH syAdibhAyaitriguNaiH kramAt / dazAkinyo'kSauhiNI'tyAdi w.jainelibrary.org Jain Education For Private Personel Use Only 11
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 nagaramAnaM dvAdazayojanAyAmanavayojanavyAsAdiparijJAnaM, upalakSaNAcca kalazAdinirIkSaNapUrvakasUtranyAsayathAsthAnivarNAdivyavasthAparijJAnaM 45 cAro-jyotizcArastadvijJAnaM 46 praticAraH-pratikUlazcAro grahANAM vakragamanAdistatpharijJAnaM athavA praticaraNaM praticAro-rogiNaH pratIkArakaraNaM tadjJAnaM 47 vyUha-yuyutsUnAM sainyaracanAM yathA cakrabyUhe cakrAkRtau tumbArakapradhyAdiSu rAjanyakasthApaneti 48, prativyUha-tatpratidvandvinAM tadbhaGgopAyapravRttAnAM vyUha 49 sAmAnyato vyUhAntargatatve'pi pradhAnatvena trIn nyUhavizeSAnAha-cakravyUha-cakrAkRtisainyaracanAmityarthaH 50, garuDavyUha-garuDAkRtisainyaracanAmityarthaH 51 evaM zakaTavyUha 52 yuddhaM kurkuTAnAmiva muNDAmuNDi zRGgiNAmiva zRGgAGgi yuyutsayA yodhayorvalganaM 53 niyuddhaM mallayuddhaM 54, yuddhAtiyuddhaM-khagAdiprakSepapUrvakaM mahAyuddhaM yatra pratidvandvihatAnAM puruSANAM pAtaH syAt 55 dRSTiyuddha-yodhapratiyodhayozcakSuSorninimeSAvasthAnaM 56 muSTiyuddhaM-yodhayoH parasparaM mudhyA hananaM 57 bAhuyuddhaM yodhapratiyodhayoH anyo'nyaM prasAritabAhoreva ninaMsayA valganaM 58 latAyuddhaM yodhayoH yathA latA vRkSamArohantI AmUlamAzirastaM veveSTi tathA yatra yodhaH pratiyodhaza(rI)raM gADhaM nipIDya bhUmau patati | tallatAyuddhaM 59 'isatthaMti prAkRtazailyA iSuzAstraM nAgabANAdidivyAstrAdisUcakaM zAstraM 60 'charuSpavAyaMti saruH khaDgamuSTistadavayavayogAt ssaruzabdenAtra khaga ucyate, avayave samudAyopacAraH tasya pravAdo yatra zAstre tattsarapravAdaM, khagazikSAzAstramityarthaH, praznavyAkaraNe tu tsarupragatamiti pAThaH 61, dhanurveda-dhanuHzAstraM 62, hiraNyapA SPOSESH For Private Personal Use Only O w .jainelibrary.org
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 139 // Jain Education Int kasuvarNapAkau - rajatasiddhikanakasiddhI 63, 64, 'suttakheDuM ti sUtrakhelaM -sUtrakrIDA, atra khelazabdasya khaDDa ityAdezaH 65, evaM vastrakheDumapi 66, etatkalAdvayaM lokataH pratyetavyaM, 'nAliAkheDaM' ti nAlikAkhelaM dyUtavizeSaM mA bhUdiSTa - | dAyaviparItapAzakanipAtanamiti nAlikayA yatra pAzakaH pAtyate, dyUtagrahaNe satyapi abhinivezanibandhanatvena nAlikAkhelaM, aprAdhAnyajJApanArthaM bhedena grahaH 67, patracchedyaM aSTottarazatapatrANAM madhye vivakSitasaGkhyAkapatracchedane hastalAghavaM | 68, kaTacchedyaM karTavat kramacchedyaM vastu yatra vijJAne tattathA idaM ca vyUtapaTodveSTanAdau bhojanakriyAdau copayogi 69, 'sajjIvaM'ti sajjIvakaraNaM mRtadhAtvAdInAM sahajasvarUpApAdanaM 70, 'nijjIvaM'ti nirjIvakaraNaM hemAdidhAtumAraNaM, | rasendrasya mUrcchAprApaNaM vA 71, zakunarutaM, atra zakunapadaM rutapadaM copalakSaNaM, tena vasantarAjAdyuktasarvazakunasaMgrahaH gaticeSTAdigbalAdiparigrahazca 72, iti dvAsaptatiH puruSakalAH / catuHSaSTiH strIkalAzcemAH - nRtya 1 aucitya 2 citra3 vAditra 4 mantra 5 tantra 6 jJAna 7 vijJAna 8 dambha 9 jalastambha 10 gItamAna 11 tAlamAna 12meghavRSTi 11 phalAkRSTi 14 ArAmaropaNa 15 AkAragopana 16 dharmavicAra 17 zakunasAra 18 kriyAkalpa - 19 saMskRtajalpa 20 prAsAdanIti 21 dharmarIti 22 varNikAvRddhi 23 svarNasiddhiH 24 surabhitailakaraNa 25| lIlAsaMcaraNa 26 hayagajaparIkSaNa 27 puruSastrIlakSaNa 28 hemaralabheda 29 aSTAdazalipipariccheda 30 tatkAlabuddhi 31 vAstusiddhi 32 kAmavikriyA 33 vaidyakakriyA 34 kumbhabhrama 35 sArizrama 36 aJjanayoga 37 2vakSaskAre puruSakalAH strIguNAH // 139 // wjainelibrary.org
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ // cUrNayoga 38 hastalAghava 39 vacanapATava 40 bhojyavidhi 41 vANijyavidhi 41 mukhamaNDana 42 zAlikhaNDana 44 kathAkathana 45 puSpagranthana 46 vakrokti 47 kAvyazakti 48 sphAravidhiveSa 49 sarvabhASAvizeSa 50-18 // abhidhAnajJAna 51 bhUSaNaparidhAna 52 bhRtyopacAra 53 gRhAcAra 54 vyAkaraNa 55 paranirAkaraNa 56 rndhn-13|| 57 kezabandhana 58 vINAnAda 59 vitaNDAvAda 60 aGkavicAra 61 lokavyavahAra 62 antyAkSarikA 63-19 praznaprahelikA 64 iti, atropalakSaNAduktAtiriktAH strIpuruSakalA granthAntare loke ca prasiddhA jJeyAH, atra ca yatpuruSakalAsu strIkalAnAM strIkalAsu ca puruSakalAnAM sAGkarya tadubhayopayogitvAt, nanu tarhi 'cosahi mahilAguNe iti granthavirodhaH, ucyate, na hyayaM granthaH strImAtraguNakhyApanaparaH, kintu strIsvarUpapratipAdakaH, tena kvacitpuruSaguNatve'pi na virodhaH, kalAdvayasyokasaGkhyAkatvaM tu prAyo bahUpayogitvAt , ityalaM vistareNa / zilpazataM cedam-kumbhakR-| lohakRccitrakRttantuvAyanApitalakSaNAni paJca mUlazilpAni tAni ca pratyekaM viMzatibhedAnIti, tathA cArSam-"paMceva ya | sippAI ghaDa loha cittaNaMtakAsavae / ikikassa ya itto vIsaM 2 bhave bheA // 1 // iti / nanvateSAM paJcamUlazilpAnAM utpattI kiM nimittamiti !, ucyate, yugminAmAmauSadhyAhAre mandAgnitayA'pacyamAne hutabhuji prakSipya-18 mAne tu samakAlameva dahyamAne yugalinarairvijJAna hastiskandhArUDhena bhagavatA prathamaM ghaTazilpamupadarzitaM, kSatriyAH zastra-18 pANaya eva duSTebhyaH prajAM rakSeyuriti lohazilpaM, citrAGgeSu kalpadrumeSu hIyamAneSu citrakRzilpaM, vastrakalpadmaSu / aeemenaceaee000000000000000 seotseseseoeoeoeoeoeoeoeoeceseoen JainEducation Inabal For Private Personal Use Only IOnw.jainelibrary.org
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvIpazAnticandrIyA vRttiH // 14 // hIyamAneSu tantuvAyazilpaM, bahule yugmidharme pUrvamavarddhiSNu romanakha(atha vardhiSNu)mA manujAMstudatviti nApitazilpamiti, vakSaskAre zrIhemAcAryakRtaRSabhacaritre tu gRhAdinimittavarddhakyayaskArayugmarUpaM dvitIyaM zilpamuktaM, zeSaM tathaiveti, nadu bhogyasa-4 kalAdidatkarmANa evAInto bhagavantaH samutpannavyAdhipratIkArakalpaM syAdiparigrahaM kurvate netare tataH kimasau niravaukarucirbha- rzanasArtha gavAn sAvadhAnubandhini kalAdyupadarzane pravavRte ?, ucyate, samAnubhAvato vRttihIneSu dIneSu manujeSu duHsthatAM vibhAga katA saJjAtakaruNaikarasatvAt , samutpannavivakSitaraso hi nAnyarasasApekSo bhavati, vIra iva dvijasya cIvaradAne, athaivaM tarhi kathamadhikalipsostasya sati sakale'zuke zakaladAnaM 1, salyaM, bhagavatazcaturjJAnadharatvena tasya tAvanmAtrasyaiva lAbhasyAvadhAraNenAdhikayogasya kSemAnirvAhakatvadarzanAt, kathamanyathA bhagavadaMsasthalabastatacchakalagrahaNe'pi taduttharikvArddhaghi| bhAjakastunnavAyaH samajAyata?, kizca-kalAdhupAyena prAptasukhavRttikasya cauryAdivyasanAsaktirapi na syAt, namu bhavatu nAmoktahetorjagabhartuH kalAdyupadarzakatvaM paraM rAjadharmapravartakatvaM kathamucitaM ?, ucyate, ziSTAnugrahAya duSyanigrAya dharmasthitisaMgrahAya ca, te gha rAjyasthitizriyA samyak vartamAnAH krameNa pareSAM mahApuruSamArgopadarzakatayA cauryAdivyasananivarsanato nArakAtitheyInivArakatayA aihikAmuSmikasukhasAdhakatayA ca prazastA eveti, mahApuruSa- // 14 // 1 zrIRSamasva sakalalokavyavahArapravartana prajAnAM hitArthameva, ata eva jilapUjAditakSaNAyAH samAnAyA bhapi kriyAyA jinabhaktiparAyaNAnAM sambagdazA kaviyAM caihikakanakakAminyAyavinAmaihikaphaLasaMpattisAmye'pi kAratrikamavaivam pravaDane prtiitm| (iti hI* vRttI) eleepeleeeee. %D Jain Education a l For Private Personal use only nebog
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200202aawaee0000000 pravRttiraphi sarvatra parArthatvavyAptA bahuguNAlpadoSakAryakAraNavicAraNApUrvikaiveti, yugAdau jagadvyavasthA prathamenaiva pArthivena vidheyeti jItamapIti, sthAnAGgapaJcamAdhyayane'pi-"dhammaMNaM caramANassa paMca NissAThANA paNNatA, taMjahA-chakkAcA 1 gaNo 2 rAyA 3 gAhAvaI 4 sarIra 5' mityAdyAlApakavRttau rAjJo ninAmAzritya rAjA-narapatistasya dharmasahA| yakatvaM duSTebhyaH sAdhurakSaNAdityuktamastIti paramakaruNAparItacetasaH paramadharmapravartakasya jJAnatrayayutasya bhagavato rAjadharmapravartakatve na kApyanaucitI cetasi cintanIyA, yuktyupapannatvAt , tadvistarastu jinabhavanapaMcAzakasUtravRttyoryatanAdvAre vyaktyA darzito'stIti tata evAvaseyo, granthagauravabhayAdatra na likhyate iti, etena 'rAjyaM hi narakAntaM syAd, yadi rAjA na dhArmikaH' ityuktirapi dRDhabaddhamUlA na kampata iti, kiJca-atra tRtIyArakaprAnte rAjyasthityutpAde dharmasthityutpAdaH paJcamArakamAnte ca 'suasUrisaMghadhammo puSaNhe chijihI agaNi sAyaM / nivavimalavAhaNe suhumamaMtinayadhamma majjhaNhe ||1||[shrutsuurisNghdhrmaaH pUrvANhe chetsyanti saaymgniH| nRpo vimalavAhanaH sUkSmo mantrI nayadharmazca madhyAnhe // 1 // ] iti vacanAt dharmAsthitivicchede rAjyasthitiviccheda ityapi rAjyasthitedharmasthitihetutvAbhivyaJjakatvameveti sarva susthamityalaM vistrenneti| tadanu bhagavAn kiM cakre ityAha-'uvadisittA puttasaya mityAdi, upadizya kalAdikaM putrazataMbharatavAhubalipramukhaM kosalAtakSazilAdirAjyazate abhiSiJcati-sthApayati, atra zakvAdiprabhaJjanAvasAnAni bharatATanavatibhrAtRnAmAni antarvAcyAdiSu suprasiddhAnIti ca likhitAvi, dezanAmAni tu bhuunyprtiivaaniiti| atha bhagavato dIkSA Excecececenesese se Jain Education in a For Privates Personal use Only naw.jainelibrary.org
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvIpazAnticandrIyA pratiH // 14 // kalyANakamAha-'abhisiMcittA'ityAdi, abhiSicya tryazItiM pUrvalakSANi mahAn rAgo-laulyaM yatra sa cAsau vAsazca 2vakSaskAre mahArAgavAso-gRhavAsastanmadhye vasati gRhiparyAye tiSThatItyarthaH, yadyapi prAguktavyAdhipratIkAranyAyenaiva tIrthakRtAMgRhavAse zrIRSamapravarttanaM tathApi sAmAnyataH sa yathokta eveti na doSaH, yadvA mahAn arAgaH-alaulyaM yatra sa cAsau vAsazceti yojanIyaM, dIkSA yato bhagavadapekSayA sa evaMvidha eveti, etena 'tevahi puvasayasahassAI mahArAyavAsamajhe vasaItti pUrvagranthavirodho neti, uSitvA 'je se'tti yaH saH 'gimhANaM'ti ArSe grISmazabdaH strIliGgo bahuvacanAntazca tato grISmasyetyarthaH, prathamoM mAsaH, yathA grISmANAM-avayave samudAyopacArAd grISmakAlamAsAnAM madhye prathamo mAsa: prathamaH pakSazcaitrabahula:-caibAndhakArapakSastasya navamyAstitheH pakSo-graho yasya, tithimelapAtAdiSu tathA darzanAt, tithipAte tatkRtyasyASTamyAmeva kriyamANatvAt , sa navamIpakSaH-aSTamIdivasastatra, anena vyAkhyAnena 'cittabahulaTThamIe' ityAdyAgamavirodho na, vAcanAntareNa vA navamIpakSo-navamIdivasaH divasasyASTamIdivasasya madhyaMdinAduttarakAle yadyapi divasazabdasyAhorAtravAca-10 | katvamanyatra prasiddhaM tathA'pyatra prastAvAdivaso gato rajanirajani ityAdivat sUryacAraviziSTakAlavizeSagrahaNaM, anyathA | , 'tesIiMpubve tyAdi, tryazItipUrvazatasahasrANi mahArAjavAsamadhye mahArAjatayA yo bAsastasya madhye tadaMtarityarthaH vasati, na caivaM 'usame gaM arahA kosalie | vIsaM puvvasayasahassAI kumAravAsamajhe basai 2 tA tevaDhei puvvasayasahassAI mahArAyavAsamajhe vasaitti atraivAnaMtaroktasUtreNa saha virodhaH zaMkanIyaH, yato // 14 // 'bhAvini bhUtabadupacAra' iti nyAyAt rAjyAIkumArarAjavat kumArAvasthA'pi mahArAjAvasyaiveti vivakSayA sarvApi gRhasthAvasthA mahArAjAvasyaiva bhaNitA / (iti hI vRttau) Sear Jain Education a l For Private Person Use Only rawjainelibrary.org
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ divasapAzcAtyabhAgasyAnupapatteH, tyaktvA hiraNyaM-aghaTitaM suvarNa rajataM vA suvarNa-ghaTitaM hema hema vA koza-bhANDAgAraM koSThAgAraM-dhAnyAzrayagRha, balaM-caturaGgaM vAhanaM-vesarAdi purAntaHpure vyakte vipulaM dhana-gavAdi kanakaM ca-suvarNa (ramante ra'yante grAhakA) yebhyaH sallakSaNebhyastAni ratnAni maNayazca prAgvat, mauktikAni-zuktyAkAzAdiprabhavAni, zaGkhAzca-dakSiNAvartAH tataH pUrvapadena karmadhArayaH, zilA-rAjapaTTAdirUpAH, pravAlAni-vidvamANi raktaratnAni-padmarAgAH, | pRthaggrahaNameSAM prAdhAnyakhyApanArtha, uktasvarUpaM yatsatsAraM-sArAtisAraM svApateyaM-dravyaM tat tyaktvA-mamatvatyAgena vicchadya-punarmamatvAkaraNena, kuto mamatvatyAga ityAha-vigopya jugupsanIyametat asthiratvAditi kathanena, (nizrAM tyAja yitvA) kathaM ca nizrAtyAjanamityAha-dAyikAnAM' gotrikANAM 'dAyaM dhanavibhAga 'paribhAjya' vibhAgazo dattvA, 18 tadA ca nirnAthapAnthAdiyAcakAnAmabhAvAd gotrikagrahaNaM, te'pi ca bhagavatpreritA nirmamAssantaH zeSAmAtraM jagRhaH, 4 223003009999999999 1 yadgotrikANAM dAnaM taccheSAmAtrameva, na punaryAcanA, yattu yathepsitaM yAcamAnAnAM dAnaM tadyAcakAnAmeva nAnyeSAM, nanu tIrthakatA purastAdyAcane kiM bAdhakamiti cet, ucyate, bhikSA tAvanidhA-sarvasaMpatkarI 1 AjIvikA 2 pauruSanI 3 ceti, tatrAdyA sAdhUnAmeva, dvitIyA yAcA vinA hyanirvAhakANAM nirddhanAnAM gvAdInAM, tRtIyA tayatiriktAnA, tena yAnAM vinA nirvAhakaraNasamarthAnAM gRhasthAnAM mahApuruSebhyo'pi yAcanamanucitameva, ata eva zrImahAvIradAnAdhikArasUtre 'dAnaM dAyArehi ti padamadhikaM yAcakamahaNArtha, tena yAcakAnAM yathepsitatayocitadAnaM, itareSAM tu kulAdikamAyAtaM vardhApanikAprAheNakazeSAdikalpamavasAtavyaM, na punaH sakalalokasAdhAraNaM, prAhakANAM nAmagrahaNe ibhyAdInAmanukatvAt , tathA hi-'tae NaM bhagavaM kallAkalliM jAva mAgahao pAyarAsotti, bahUrNa saNAhANa |ya aNAhANa ya paMdhiANa ya pahimANa ya koraDiANa ya kappaDiANa ya jAba egA hiraNNakoDi' ityAdi zrIbhAvazyakacau~ / ( iti hI vRttI) Janne For Pate Persone Use Only
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU idameva hi jagadgurorjItaM yadicchAvadhi dAnaM dIyate, teSAM ca iyataiva icchApUrtiH, nanu yadIcchAvadhikaM prabhordAnaM 81 2vakSaskAra dvIpazA- tarhi aidaMyugIno jana ekadinadeyaM saMvatsaradeyaM vA eka eva jighakSet, icchAyA aparimitatvAt, satyaM, prabhu- zrIRSamasticandrI- prabhAvenaitAhazecchAyA asambhavAt , sudarzanAnAmnyAM zibikAyAmArUDhamiti gamyaM, kiMviziSTaM bhagavantaM ?-'sadeva dIkSA yA ciH manujAsurayA'svargabhUpAtAlavAsijanasahitayA 'parSadA samudAyena samanugamyamAnaM, IdRzaM ca prabhuM ane-agrabhAge shaaNkhi||142|| kAdayo'bhinandayanto'bhiSTravantazca evaM-vakSyamANamavAdiSurityanvayaH, tatra zAMkhikA:-candanagarbhazaGkhahastA mAGgalya| kAriNaH zaGkhadhmA vA, cAkrikA:-cakrabhrAmakAH, lAGgalikA-galakAvalambitasuvarNAdimathahaladhAriNo bhaTTavizeSAH mukhama likAH-cATukAriNaH puSpamANavA-mAgadhAH varddhamAnakA:-skandhAropitanarAH AkhyAyakA:-zubhAzubhakathakAH laMkhAvaMzAnakhelakAH maGkhA:-citraphalakahastAH bhikSAkA-gaurIputrA iti rUDhA ghANTikA:-ghaNyavAdakAsteSAM maNAH, sUtre ca IS| ArSatvAt prathamArthe tRtIyA, yathAzrutavyAkhyAne ca zADikAdigaNaiH parivRtamiti padaM kulamahattarA iti padaM cAnka yayojanArthamadhyAhArya syAt, sAdhyAhAravyAkhyAto'nadhyAhAravyAkhyAyAM lAghavamiti, paJcamAke jamAlicaritre viSkramaNamahavarNane zADikAdInAM prathamAntatayA nirdeza etasyaivAzayasya sUcakaH, yadi ca 'prAyaH sUtrANi sopaskArANi // 14 // / bhavantIti nyAyo'nupriyate tadA sAdhyAhAravyAkhyAne'pyadoSaH, tAbhi:-vivakSitAbhirityarthaH vAgbhirabhinandayantazvAbhighuvantazceti yojanA, vivakSitatvamevAha-iSyante metISTAstAbhiH, prayojanakzAdiSTamapi kiJcitsvarUpataH estaeeeeeeeer Jan Education in der For Private & Personal use only Hirw.ininelibrary.org
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAntaM svAdakAntaM cetyata Aha-kAntAbhiH' kamanIyazabdAbhiH 'priyAbhiH priyArthAbhiH manasA jJAyante sundarItayA yAstA manojJA bhAvataH sundarA ityarthaH tAbhiH manasA amyante-gamyante punaH punaH yA sundaratvAtizayAttA mano'mAtAbhiH udArAbhiH-zabdato'rthatazca 'kalyANAbhiH' kalyANAptisUcakAbhiH 'zivAbhiH' nirupadravAbhiH zabdArthadUSaNojjhitAbhirityarthaH 'dhanyAbhiH' dhanalambhikAbhiH 'maGgalyAbhiH' maGgale-anarthapratighAte sAdhvIbhiH sazrIkAbhiHanuprAsAdyalakSAropetatvAt sazobhAbhiH 'hRdayagamanIyAbhiH' arthaprAkavyacAturIsacivatvAt subodhAbhiH, 'hRdayapralhAdanIyAbhiH' hRdayagatakopazokAdigranthividrAvaNIbhiH, ubhayatra kartaryanaT pratyayaH, karNamanonivRtikarIbhiH apunaruktAbhiriti ca spaSTaM, arthazatAni yAsu santi tA arthazatikAstAbhiH athavA arthAnAM-iSTakAryANAM zatAni yAbhyastA | arthazatAstA evArthazatikAH, svArtha ikapratyayaH, anavarataM-vizrAmAbhAvAt 'abhinandayantazca' jaya jIvetyAdibhaNanataH samRddhimantaM bhagavantamAcakSANAH abhiSTuvantazca bhagavantameveti, kimavAdiSurityAha-'jaya jayeti bhaktisambhrame dvirva-18 canaM, nandati-samRddho bhavatIti nandaH tasyAmantraNamidaM, iha ca dIrghatvaM prAkRtatvAt , athavA jaya tvaM jagannanda !-18 jagatsamRddhikara? jaya jaya bhadra? prAgvat , navaraM bhadraH-kalyANavAn kalyANakArI vA, kathamAzAsate sma ityAha dharmeNa-karaNabhUtena na tvabhimAnalajjAdinA abhIto bhavaparIsahopasargebhyaH, prAkRtatvAt paJcamyarthe SaSThI, parISahopa-18 18sargANAM jetA bhavetyarthaH, tathA kSAntyA na tvasAmarthyAdinA kSama-soDhA bhava, 'bhayaM' Akasmika 'bhairava' siMhAdisamutthaM 30000000000 Jan Education For Private Personel Use Only Jw.tainelibrary.org
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjamyU-18 tayoH, prAkRtatvAtpadavyatyaye bhairavabhayAnAM vA-bhayaGkarabhayAnAM kSAntA bhava ityarthaH, nAnAvaktRNAM nAnAvidhavAgbhaGgIti na vakSaskAre dvIpazA-18 pUrvavizeSaNAntaHpAtena paunarutyaM, dharma-prastute cAritradharme avighnaM-vighnAbhAvaste-tava bhavatu itikRtvA dhAtUnAmanekArtha- zrIRSamanticandrI tvAduccArya punaH punarabhinandayanti cAbhiSTuvanti ceti, atha yena prakAreNa nirgacchati tamevAha-'taMe NamityAdi, dIkSA yA vRttiH 'tataH' tadanantaraM RSabho'rhan kauzaliko nayanamAlAsahasraH zreNisthitabhagavaddidRkSAmAtrayA vyApRtanAgaranetravRndaiH prekSyamANaH2-punaH punaravalokyamAnaH, AbhIkSNye dvirvacanaM sarva, evaM sarvatra tAvadvaktavyaM yAvannirgacchati-'yathopapAtike' evaM yathA prathamopAGge campAto bhaMbhAsArasutasya nirgama uktastathA'tra vAcyo, vAcanAntareNa yAvadAkulabolabahulaM namaH kurvanniti paryante iti, tatra ca yo vizeSastamAha-vinItA rAjadhAnyA madhyamadhyena-madhyabhAgena ityarthaH nirgacchati, 'sukhaM sukhene' tyAdivanmadhyaMmadhyeneti nipAtaH, aupapAtikagamazcAyaM-'hiyayamAlAsahassehiM abhiNaMdijamANe 2 maNoraha|mAlAsahassehiM vicchippamANe 2 vayaNamAlAsahassehiM abhithuvamANe 2 kaMtirUvasohaggaguNehiM patthijamANe 2 aMgulimAlAsahassehiM dAijamANe 2 dAhiNahattheNaM bahUNaM NaraNArIsahassANaM aMjalimAlAsahassAI paDicchamANe 2 maMjumaM-13 juNA ghoseNaM paDibujhemANe 2 bhavaNapaMtisahassAI samaicchamANe 2 taMtItAlatuDiagIavAiaraveNaM mahureNa ya maNahareNaM jayasadugdhosavisaraNaM maMjumaMjuNA ghoseNaM paDibujjhemANe 2 kaMdaragirivivarakuharagirivarapAsAuddhaghaNabhavaNa ||143 // || devakulasiMghADagatigacaukkacaccaraArAmujjANakANaNasahApavApaesadesabhAge paDiMsuAsayasaMkulaM kareMte hayahesiahatthigu-18 eeeeeeee caeeeeeeeeeee Jan Education For Private Persone Use Only O w ainesibrary.org
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Intel Co | lagulAi arahaghaNaghaNAiyasaddamIsieNaM mahayA kalakalaraveNaM jaNassa mahureNa pUrayaMto sugaMdhavarakusumacuNNauviddhavAsare| NukavilaM nabha kareMte, kAlAgurukuMdurukkaturukkadhUvanivaheNa jIvalogamiva vAsayaMte samaMtao khubhiacakkavAlaM paurajaNa - bAlabuddhapamudda aturiapahAviaviula' nti, AulapadamArabhya nirgacchati padaparyantaM tu sUtre sAMkSAdevAsti, atra vyAkhyA| hRdaya mAlAsahasraiH - janamanaHsamUhairabhinandyamAnaH 2- samRddhimupanIyamAno 2 jaya jIva nandetyAdyAzIrdAnena, manoratha| mAlAsahasraiH - etasyaivAjJAparA bhavAma ityAdijanavikalpairvizeSeNa spRzyamAnaH 2 ityarthaH vadanamAlAsahasrairvacanamAlA| sahastrairvA abhiSTRyamAnaM 2 kAntyAdiguNairhetubhiH prArthyamAno 2 bhartRtayA svAmitayA vA strIpuruSajanairabhilaSyamANaH 2 | aMgulimAlAsahasrairdaryamAnaH 2 dakSiNahastena bahUnAM naranArIsahasrANAM aJjalimAlAH - saMyutakara mudrAvizeSavRndAni pratIcchan 2- gRhNan 2, kimuktaM bhavati ? - trailokyanAthenApi prabhuNA paurANAmasmAkamaJjalirUpA bhaktirmanasyavatAriteti | dakSiNahastadarzanaM tathA mahApramodAya bhavatIti kurvan, maJjumaJjunA - atikomalena ghoSeNa-svareNa pratipRcchan 2 - praznayan 2 praNamatAM svarUpAdivArtAH, bhavanAnAM vinItAnagarIgRhANAM paGkayA - samazreNisthityA sahasrANi na tu puSpAvakIrNasthityA, samatikrAman 2, tantrItalatAlAH prasiddhAH, truTitAni - zeSavAdyAni teSAM vAditaM - vAdanaM prAkRtatvAtpadavyatyayaH gItaM ca tayo raveNa yadvA tantryAdInAM truTitAntAnAM gIte - gItamadhye yadvAditaM - vAdanaM tena yo ravaH - zabdastena madhureNa - manohareNa tathA jayazabdasya udghoSaH - udghoSaNaM vizadaH - spaSTatayA pratibhAsamAnaM yatra tena maJjumaJjunA ghoSeNa
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvApazA- nticandrIyA vRttiH // 144 // eeeeee dIkSA paurajabaraveNa ca pratibuddhyamAnaH 2-sAvadhAnIbhavan 2 kandarANi-daryaH girINAM 'vivarakuharANi' guhAH parvatAnta- 2vakSaskAre rANi ca girivarAH-pradhAnaparvatAH prAsAdAH-saptabhUmikAdayaH UrdhvaghanabhavanAni-uccAviralagehAni devakulAni-pratI- zrIRSamatAni zRGgATakaM-trikoNasthAnaM trika-yatra rathyAtrayaM milati catuSkaM yatra rathyAcatuSTayaM catvaraM-bahumArgA ArAmAH-puSpajAtipradhAnavanakhaNDAH udyAnAni-puSpAdimadvakSayuktAni kAnanAni-nagarAsannAni sabhA-AsthAyikAH prapA-jaladAnasthAnaM eteSAM ye pradezadezarUpA bhAgAstAna , tatra pradezA-laghutarA bhAgA dezAstu laghavaH pratizrutaH-pratizabdAsteSAM zatasahasrANi-lakSAstaiH saGkalAn kurvan , atra bahuvacanArthe ekavacanaM prAkRtatvAt , hayAnAM heSitena-heSAravarUpeNa | hastinAM gulagulAyitarUpeNa, rathAnAM ghanaghanAyitena-ghaNaghaNAyitarUpeNa zabdena mizritena janasya mahatA kalakalaraveNI AnandazabdatvAnmadhureNa-areNa pUrayan 2, atra nabha iti uttaragranthavarttinA padena yogaH, sugandhAnAM varakusumAnAM cUrNAnAM ca udvedhaH-urdhvagato vAsareNuH-vAsakaM rajastena kapilaM nabhaH kurvan kAlAguru:-kRSNAguruH kuMdurukkaH-cIDAbhidhaM dravyaM turuSka-silhakaM dhUpazca-dazAGgAdirgandhadravyasaMyogajaH eSAM nivahena jIvalokaM vAsayanniva, atrotprekSA tu jIvalokavAsanasyAvAstavatvena, sarvataH kSubhitAni-sAzcaryatayA sasambhramANi cakravAlAni-janamaNDalAni yatra nirgame tadyathA // 144 // bhavatItyevaM nirgacchatIti, pracurajanAzca athavA paurajanAzca bAlavRddhAzca ye pramuditAstvaritapradhAvitAzca-zIghraM gacchantasteSAM vyAkulAkulAnAM-ativyAkulAnAM yo bola:-zabdaH sa bahulo yatra tattathA, evaMbhUtaM nabhaH kurvan , vizeSaNAnAM Jan Education O ww.jainelibrary.org
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU. 25 vyastatayA nipAtaH prAkRtatvAditi, nirgatya ca yatrAgacchati tadAha - 'Asi' ityAdi, AsiktaM - ISat siktaM gandhodakAdinA pramArjitaM kacavarazodhanena siktaM- tenaiva vizeSato'ta evaM zucikaM pavitraM puSpairya upacAraH -pUjA tena kalitaMyuktaM, idaM ca vizeSaNaM pramArjitAsitasitazucikamityevaM dRzyaM, pramArjitAdyanantarabhAvitvAcchucikatvasya, evaMvidhaM siddhAvana vipularAjamArgaM kurvan, tathA hayagajarathAnAM 'pahakare' tti dezIzabdo'yaM samUhavAcI tena hayAdisenayetyarthaH, tathA padAtInAM caTakareNa vRndena ca mandaM 2 - yathA bhavati tathA, kriyAvizeSaNaM yathA hayAdisenA pAzcAtyA sameti tathA 2 bahutarabahutamakamityarthaH, uddhatareNukaM - UrdhvagatarajaskaM kurvan, yatraiva siddhArthavanamudyAnaM yatraivAzokavarapAdapastatraivopAgacchatIti / upAgatya yatkaroti tadAha-upAgatyAzokavarapAdapasyAdhaH zibikAM sthApayati, sthApayitvA ca zivikAyAH pratyavarohati, avataratItyarthaH, pratyavaruhya ca svayamevAbharaNAlaGkArAn, tatrAbharaNAni - mukuTAnIti (dIni ) alaGkArAn-vastrAdIn sUtre ekavacanaM prAkRtatvAt, AbharaNAni ca alaGkArAzceti samAhAradvandvakaraNAdvA, ava| muJcati -tyajati, kulamahattarikAyA haMsalakSaNapaTe avamucyaM ca svayameva catasRbhiH 'aTThAhiM' ti muSTibhiH karaNabhUtA| bhirluzcanIya kezAnAM paJcamabhAgaluzcikAbhirityarthaH, locaM karoti, aparAGgAlaGkArAdimocanapUrvakameva ziro'laGkArAdimocanaM vidhikramAyeti paryante mastakAlaGkArakezamocanaM, tIrthakRtAM paJcamuSTilocasambhave'pi asya bhagavatazcaturmuSTikalocagocaraH zrIhemAcAryakRtaRSabhacaritrAdyabhiprAyo'yaM - 'prathamamekayA muSTyA smazrukUrccayorloce tisRbhizca ziroloce
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ yA vRtti: zrIjamba-18|kRte ekA muSTimavaziSyamANAM pavanAndolitAM kanakAvadAtayoHprabhuskandhayorupari luThantI marakatopamAnamAbidhatIM parama-1 | vakSaskAre dvIpazA- ramaNIyAM vIkSya pramodamAnena zakreNa bhagavan! mayyanugrahaM vidhAya dhriyatAmiyamitthameveti vijJapte bhagavatApi sA tathaiva zrIRSabhanticandrI rakSiteti, 'na hyekAntabhaktAnAM yAcyAmanugrahItAraH khaNDayantI'ti, ata evedAnImapi zrIRSabhamUttauM skandhopari vallarikA dIkSA kriyante iti, luJcitAzca kezAH zakreNa haMsalakSaNapaTe kSIrodadhau kSiptA iti, SaSThena-bhaktena upavAsadvayarUpeNa apaanken||145|| caturvidhAhAreNa 'ASADhAbhirityatra 'te lugve' (zrIsiddha a.3 pA.2 sU.108) tyanena uttarapadalope uttarASADhAbhirvacanavai pamyamArphatvAta , nakSatreNa yogamupAgatenArthAccandreNeti gamyaM, ugrANAM-anenaiva prabhuNA ArakSakatvena niyaktAnAM bhogAnAgurutvena vyavahRtAnAMrAjanyAnAM-vayasyatayA vyavasthApitAnAM kSatriyANAM-zeSaprakRtitayA vikalpitAnAM caturbhiH puruSasa hauH sArddha, ete ca bandhubhiH suhRdbhirbharatena ca niSiddhA api kRtajJatvena svAmyupakAraM smarantaH svAmivirahabhIravo vAntAna / iva rAjyasukhe vimukhA yatsvAminA'nuSTheyaM tadasmAbhirapIti kRtanizcayAH svAminamanugacchanti sma, ekaM devadUSyaM zakreNa // vAmaskandhe jItamityarpita upAdAya, na tu rajoharaNAdikaM liGgaM kalyAtItatvAjinendrANAM, muNDo dravyataH ziraHkUrcalocanena bhAvataH kopAdyapAsanena bhUtvA agArAd-gRhavAsAnniSkramyeti gamyaM, anagAritAM agArI-gRhI asaMyatastatpra // 145 // tiSedhAdanagArI-saMyatastadbhAvastattA tAM sAdhutAmityarthaH pravrajitaH-pragataH prApta itiyAvat, athavA vibhaktipariNAmAdanagAritayA-nimranthatayA prabajitaH-pravrajyAM pratipannaH / atha prabhozcIvaradhAritvakAlamAha Jain Education Intel For Private (Aviainelibrary.org Personal Use Only
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ eseeeeeeeeeeeeee usame NaM arahA kosalie saMvaccharaM sAhiaMcIvaradhArI hotthA, teNa paraM acelae / jappabhiI ca NaM usame arahA kosalie muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM paJcaie tappabhiI ca NaM usame arahA kosalie NicaM vosaTTakAe ciattadehe je kei uvasaggA uppajaMti taM0-divA vA jAva paDilomA vA aNulomA vA, tattha paDilomA vetteNa vA jAva kaseNa vA kAe AuTejjA aNulomA vaMdeja vA jAva pajjuvAseja vA te (uppanna) save sammaM sahai jAva ahiAsei, tae NaM se bhagavaM samaNe jAe IriAsamie jAva pAriTThAvaNiAsamie maNasamie vayasamie kAyasamie maNagutte jAva guttabaMbhayArI akohe jAva alohe saMte pasaMte uvasaMte pariNivvuDe chiNNasoe niruvaleve saMkhamiva niraMjaNe jaccakaNagaM va jAyasave AdarisapaDibhAge iva pAgaDabhAve kummo iva gutidie pukkharapattamiva niruvaleve gagaNamiva nirAlaMbaNe aNile iva NirAlae caMdo iva somadaMsaNe sUro iva teaMsI vihaga iva apaDibaddhagAmI sAgaro iva gaMbhIre maMdaro iva akaMpe puDhavIviva sabaphAsavisahe jIvo viva appaDihayagaitti / Natthi NaM tassa bhagavaMtassa katthA paDibaMdhe, se paDibaMdhe caubihe bhavati, taMjahA-dabao khittao kAlao bhAvao, davao iha khalu mAyA me piyA me bhAyA me bhagiNI me jAva saMgaMthasaMthuA me hiraNaM me suvaNaM me jAva uvagaraNaM me, ahavA samAsao sacitte vA acitte vA mIsae vA dakhajAe sevaM tassa Na bhavai, khittao gAme vA Nagare vA araNNe vA khette vA khale vA gehe vA aMgaNe vA evaM tassa Na bhavaha, kAlao thove vA lave vA muhutte vA ahoratte vA pakse vA mAse vA uUe vA ayaNe vA saMvacchare vA annayare vA dIhakAlapaDibaMdhe evaM tassa ga bhavai, bhAvao kohe vA jAva lohe vA bhae vA hAse vA evaM tassa Na bhavai, se NaM bhagavaM vAsAvAsavajja hemaMtagimhAsu gAme egarAie Nagare paMcarAie vavagayahAsasogaaraibhayaparittAse Nimmame NirahaMkAre De chiSNasoe nilAmae vayasamie kAyasamama sahai jAva ahiAsei, ta kA jAva kaseNa vA kA miva' niraMjaNe jaJcakaNa jAva guttabaMbhayArI akohe bhagavaM samaNe jAe IriAsamA a clococostaseocowo-cet Jain Education For Private Personal Use Only Miw.jainelibrary.org II
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvIpazAnticandrIyA vRttiH vakSaskAre | zrIRSamaprabhoH zrAmaNyAdi // 146 // Deseseoeseeeeeeeeeeecemenes lahubhUe agaMthe vAsItacchaNe aduDhe caMdaNANulevaNe aratte leTuMmi kaMcaNaMmi a same iha loe apaDibaddhe jIviyamaraNe niravakakhe saMsArapAragAmI kammasaMgaNigghAyaNahAe anbhuTie viharai / tassa NaM bhagavaMtassa eteNaM vihAreNaM viharamANassa ege vAsasahasse viikaMte samANe purimatAlassa nagarassa bahiA sagaDamuhaMsi ujANaMsi NiggohabarapAyavassa ahe jhANaMtariAe vaTTamANassa phagguNabahulassa ikkArasIe puvaNhakAlasamayaMsi aTTameNaM bhatteNaM apANaeNaM uttarAsADhANakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM aNuttareNaM nANeNaM jAva caritteNaM aNuttareNaM taveNaM baleNaM vIrieNaM AlaeNaM vihAreNaM bhAvaNAe khaMtIe guttIe muttIe tuTThIe ajaveNaM mahaveNaM lAghaveNaM sucariasovaciaphalanivANamaggeNaM appANaM bhAvamANassa aNaMte aNuttare NivAghAe NirAvaraNe kasiNe paDipuNNe kevalavaranANadasaNe samuppaNNe jiNe jAe kevalI savannU sacadarisI saNeraiatirianarAmarassa logassa pajjave jANai pAsai, taMjahA-AgaI gaI ThiI uvavAyaM bhuttaM kaDaM paDisevisaM AvIkammaM rahokammaM taM taM kAlaM maNakyakAye joge evamAdI jIvANavi savabhAve ajIvANavi sababhAve mokkhamaggassa visuddhatarAe bhAve jANamANe pAsamANe esa khalu mokkhamagge mama aNNesiM ca jIvANaM hiyasuhaNissesakare sabadukkhavimokkhaNe paramasuhasamANaNe bhvissi| tate NaM se bhagavaM samaNANaM niggaMthANa ya NiggaMthINa ya paMca mahatvayAI sabhAvaNagAI chacca jIvaNikAe dhammaM desamANe viharati, taMjahA-puDhavikAie bhAvaNAgameNaM paMca mahatvayAI sabhAvaNagAI bhANiabAiMti / usabhassa NaM arahao kosaliassa caurAsI gaNA gaNaharA hotthA, usabhassa NaM arahao kosaliassa usabhaseNapAmokkhAo culasII samaNasAhassIo ukkosiA samaNasaMpayA hotthA, usabhassa NaM baMbhIsuMdarIpAmokkhAo tiNNi ajiAsayasAhassIo ukkosiA ajiAsaMpayA hotthA, usabhassa paM0 sejaMsapAmokkhAo tiNi samaNovAsagasayasAhassIo paMca ya sAhassIo uko // 146 // Jan Education in N ainita
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ siA samaNovAsagasaMpayA hotthA, usabhassa paM0 subhaddApAmokkhAo paMca samaNoMvAsiAsayasAhassIo caupaNNaM ca sahassA ukkosiA samaNovAsiAsaMpayA hotthA, usabhassa NaM arahao kosaliassa ajiNANaM jiNasaMkAsANaM sabakkharasannivAINaM jiNo viva avitahaM vAgaramANANaM cattAri cauddasapuvIsahassA aTThamA ya sayA ukkosiA caudasapucIsaMpayA hotthA, usabhassa gaM0 Nava ohiNANisahassA ukkosiA0, usabhassa NaM0 vIsaM jiNasahassA vIsaM veudhiasahassA chacca sayA ukkosiA0 bArasa viulamaIsahassA chacca sayA paNNAsA bArasa vAIsahassA chacca sayA paNNAsA, usabhassa f0 gaikallANANaM ThiikallANANaM AgamesibhadANaM bAvIsaM aNuttarovavAIANaM sahassA Nava ya sayA, usabhassa paM0 vIsaM samaNasahassA siddhA, cattAlIsaM ajjiAsahassA siddhA sahi aMtevAsIsahassA siddhA, arahao NaM usabhassa bahave aMtevAsI aNagArA bhagavaMto appegaiA mAsapariAyA jahA uvavAie savao aNagAravaNNao jAva urbujANU ahosirA jhANakoTThovagayA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvamANA viharaMti, arahao NaM usabhassa duvihA aMtakarabhUmI hotthA, taMjahA-jugaMtakarabhUmI a pariAyaMtakarabhUmI ya, jugaMtakarabhUmI jAva asaMkhejAI purisajugAI, pariAyaMtakarabhUmI aMtomuhuttapariAe aMtamakAsI (sUtra 31) 'usame NamityAdi, RSabho'rhan kauzalikaH sAdhikaM samAsamityarthaH, saMvatsaraM-varSa yAvad vastradhArI abhavattataH paramacelakaH, atra yekecana lipipramAdAdAdarzeSvidamadhikamityAhastarAvazyakacUrNigatazrIRSabhadevadevadaSyAdhikAre'ya1sako a lakkhamulaM suradUsaM Thavai savvajiNakhandhe / vIrassa parisamahiaMsayAvi sesANa tassa tthiti||1||tti granthAntaravacanAdadhika saMbhAvyate (iti hiir0vRttii)| Gao0202000900209 Jain Educationa lional For Private Porn Use Only Howw.jainelibrary.org
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ cestoe zrIjambUdvIpazAnticandrIyA ciH // 147 // | mevAlApako draSTavyaH, zrAmaNyAnantaraM kathaM prabhuH pravavRte ityAha-'jappamiiMca Na'mityAdi, yataHprabhRti RSabho'rhana 2vakSaskAre kauzalikaH pravrajitastataHprabhRti nityaM vyutsRSTakAyaH parikarmavarjanAt tyaktadehaH parISahAdisahanAt ye kecidupasargA utpa. zrIRSama| dhante, tadyathA-divyA-devakRtA vAzabdaH samuccaye yAvatkaraNAt 'mANusA vA tirikkhajoNiA vA' iti padagrahaH, prabhoH zrApratilomA:-pratikUlatayA vedyamAnA anulomAH-anukUlatayA vedyamAnAH, vAzabdaH pUrvavat, tatra pratilomA vetreNa maNyAdi ma. 31 jalavaMzena yAvacchandAt 'tayAe vA chiyAe vA layAe vA' iti, tatra tvacayA-sanAdikayA chivayA-zlakSNayA lohakuzyA latayA-kambayA kaSeNa-carmadaNDena, vAzabdaH prAgvat, kazcidduSTAtmA kArye 'vivakSAtaH kArakANI'tyAdhAravivakSAyAM saptamI AkuTTayet tADayedityarthaH, anulomAstu 'vaMdeja vA' yAvatkaraNAt 'pUejjA vA sakkArejA vA sammA jjA vA kallANaM maMgalaM devayaM ceiyaM' iti, vandeta vA stutikaraNena pUjayedvA puSpAdibhiH satkuryAdvA vastrAdibhiH sanmAnayedvA abhyutthAnAdibhiH kalyANaM bhadrakAritvAt maGgalaM anarthapratighAtitvAt devatAM-iSTadevatAmiva caityaMiSTadevatApratimAmiva paryupAsIta vA-seveteti, tAn pratilomAnulomabhedabhinnAn upasargAn samyak sahate bhayAbhAvena, yAvatkaraNAt 'khamai titikkhaitti kSamate krodhAbhAvena titikSate dainyAnavalambanena adhyAsayati avicala | // 147 // kAyatayeti / atha bhagavataH zramaNAvasthAM varNayannAha-'tae NaM se' ityAdi, tataH sa bhagavAn zramaNo-munirjAtaH, kiMlakSaNa ityAha-IryAyAM-manAgamanAdau samitA-samyak pravRttaH upayukta ityarthaH, yAvatpadAt 'bhAsAsamie esa-18 eeeeeeeeeeeeeeeeeee For Private Personal Use Only Jain Education ainelibrary.org
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Intern NAsamie AyANabhaMDamatta nikkhevaNAsamie uccArapAsavaNakhela jallasiMghANa' tti, agretanapadaM tu sAkSAdevAsti, bhASAyAMniravaMdyabhASaNe samitaH eSaNAyAM- piNDavizuddhau AdhAkarmAdidoSarahitabhikSAgrahaNe samitaH bhANDamAtrasya - upakaraNa| mAtrasyopAdAne - grahaNe nikSepaNAyAM ca - mocane samitaH pratyupekSaNAdikasundaraceSTayA sahita ityarthaH, sUtre vyastatayA padani|rdeza ArSatvAt, athavA AdAnena saha bhANDamAtrasya nikSepaNeti samAsayojanA, uccAraH - purISaM prazravaNaM - mUtraM khela :- kaphaH siMghAno - nAsikAmalaH jallaH- zarIramalaH eSAM pari-sarvaiH prakAraiH sthApanaM- apunargrahaNatayA nyAsaH parityAga ityarthaH tatra bhavA pAriSThApanikI, tatra sundara ceSTA kriyA ityarthaH, tasyAM samitaH - upayuktaH, "pratyaye GIrnavA " (zrIsiddha. a. 8pA. 3 sU. 31) iti prAkRtasUtreNa strIlakSaNo GIpratyayo vikalpanIyaH, yathA 'IriyA bahiAe virAhRNAe' ityatra, etaccAntya samitidvayaM bhagavato bhANDasiGghAnAdyasambhave'pi nAmAkhaNDanArthamuktamiti bAdarekSikayA pratibhAti, sUkSmekSikayA tu yathA vastrepaNAyA | asambhave'pi sarvathA eSaNAsamiterbhagavato'sambhavo na, AhArAdau tasyA upayogAt, tathA'nyabhANDAsambhave'pi devadUSyasambandhinI caturthasamitirbhavatyeva, dRzyate ca zrIvIrasya dvijadAne devadUpyAdAnanikSepau, evaM zleSmAdyabhAve'pi nIhArapravRttau paJcamIsamitirapItyalaM prasaGgena, tathA manaHsamitaH - kuzalamanoyogapravartakaH vacaH samitaH - kuzalavAgyogapravartakaH, | bhASAsamita ityukte'pi yadvacaHsamita ityuktaM tad dvitIyasamitAbatyAdaranirUpaNArthaM karaNatrayazuddhisUtre saGkhyApUraNArthaM 1 sUtrapAThasya gRhasthAnAmapi pAriSThApanikAkArasyevAkhaNDataiva yuketi na doSaH ( iti hIra0 vRttau ) / jainelibrary.org
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 148 // Jain Education Int ca, kAryasamitaH - prazasta kAya vyApAravAn manoguptaH - akuzalamanoyogarodhakaH yAvatpadAt 'vayagutte kAyagutte gutte gu| siMdie 'ti vAgguptaH - akuzalavAgyoganirodhakaH kAya guptaH - akuzalakAya yoganirodhakaH, evaM ca satpravRttirUpAH samita| yo'satpravRttinirodharUpAstu guptaya iti, ata eva guptaH sarvathA saMvRtatvAt, tatraiva vizeSaNadvArA hetumAha - guptendriyaH | zabdAdiSvindriyArtheSvaraktadviSTatayA pravarttanAt, tathA guptibhirvasatyAdibhiryatnapUrvakaM rakSitaM guptaM brahma-maithunavirati - rUpaM caratItyevaMzIlaH, tathA akrodhaH yAvatkaraNAt 'amANe amAe' iti padadvayaM grAhyaM, vyaktaM ca, alobhaH, atra sarvatra svalpArthe naJ grAhyaH tena svalpakrodhAdibhirityarthaH, anyathA sUkSmasamparAyaguNasthAnakAvadhi lobhodayasyopazAntamohAvadhi ca caturNAmapi krodhAdInAM sattAyAH sambhave tadabhAvAsambhavAt kuta evaMvidha ityAha- zrAnto bhavabhramaNataH | prasvAntaH - prakRSTacittaH upasargAdyApAte'pi dhIracittattvAt upazAnta iti vyaktaM ata eva parinirvRtaH sakalasantA| pavarjitatvAt, chinnazrotAH - chinnasaMsArapravAhaH chinnazoko vA nirupalepo- dravyabhAvamalarahitaH, atha sopamAnaizcaturda| zavizeSaNairbhagavantaM vizinaSTi - 'zaGkhamive' tyatra prAkRtazailyA klIbabhAvastena zaGkha iva nirgatamaJjanamivAJjanaM - karma jIvamAlinyahetutvAt yasmAt sa tathA, jAtyakanakamiva - SoDazavarNakakAJcanamiva jAtaM rUpaM svarUpaM rAgAdikudravya virahAdyasya sa tathA, Adarza-darpaNe pratibhAgaH - prativimbaH sa iva prakaTabhAvaH, ayamarthaH- Adarza pratibimbitasya vastuno yathA yathAvadupalabhyamAnasvabhAvA nayanamukhAdidharmA upalabhyante tathA svAminyapi yathAsthito manaHpariNAma upalabhyate, 2vakSaskAre zrIRSabhaprabhoH zrA maNyAdi sU. 31 // 148 // ww.jainelibrary.org
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ na tu zaThavaddarzitAvahittha iti, kUrmavad guptendriyaH, kacchapo hi kandharApAdalakSaNAvayavapaJcakena gupto bhavati evamayamapIndriyapaJcakena, pUrvoktaM guptendriyatvaM dRSTAntadvArA subodhamiti na paunaruktyaM, puSkarapatramiva nirupalepaH, paGkajalakalpasvajana viSayasneharahita ityarthaH, gaganamiva nirAlambanaH - kulagrAmanagarAdinizrArahitaH anila iva-vAyuriva nirAlayovasatipratibandhavandhyaH, yathocitaM satatavihAritvAt, ayamaMtrAzayaH- yathA vAyuH sarvatra saMcariSNutvenAniyatavAsI tathA prabhurapIti, candra iva saumyadarzanaH - araudramUrttiH, sUra iva tejasvI paratIrthikatejo'pahAritvAt, vihagaH - pakSI sa ivA| pratibaddhatayA gacchatItyevaMzIlaH sa tathA, kimuktaM bhavati ? - sthalacarajalacarau sthalajalanizritagamanau na tathA vihagaH svAvayavabhUtapakSasApekSagAmitvAt tena vihagavadayaM prabhuranekeSvanAryadezeSu karmakSaya sAhAyakakAriSu parAnapekSaH svazaktyA viharatIti, sAgara iva gambhIraH - parairalabdhamadhyo nirupamajJAnavattve'pi rahaH kRtaparaduzcaritAnAmaparisrAvitvAt harSazokAdikAraNasadbhAve'pi tadvikArAdarzanAdvA, mandara iva akampaH, svapratijJAteSu tapaH saMyameSu dRDhAzayatvena pravarttanAt pRthvIva sarvAn sparzAnanukUletarAn viSahate yaH sa tathA jIva ivApratihatagatiH - askhalitagatiH, yathA hi jIvasya kaTakuvyAdibhirna gatiH pratihanyate tathA kenApi parapAkhaNDinA AryAnAryadezeSu saJcarataH prabhorapi, atha mA bhavantu durddharSasya prabhoH pare gativighAtakAH paraM svapratibandhenApi gatirvihanyate ityAha'Natthi Na' mityAdi, nAsti tasya bhagavataH kutracit pratibandhaH - ayaM mamAsyAhamityAzayabandharUpaH, ayameva hi Jain Education ional
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 149 // Jain Education Inte | saMsArazabdavyapadezyaH, yadUce - " ayaM mameti saMsAro, nAhaM na mama nirvRtiH / caturbhirakSarairbandhaH, paJcabhiH paramaM padam // 1 // " | sa ca dravyataH- dravyaM pratItya "syaklopAt paJcamI", evaM kSetrata ityAdyapi, tatra dravyata iti vyAkhyeyapadaparAmarzArtha tena na paunaruktyaM, iha loke khalurvAkyAlaGkAre mAtA mama pitA mametyAdi, mAvatkaraNAt 'bhajjA me me bhUA puttA | me NattA me suhA me sahisayaNa'tti bhAryAputrau prasiddhau dhUA-putrI naptA - putraputraH snuSA - putrabhAryA sakhA - mitraM svajana:- pitRvyAdiH sagranthaH - svajanasyApi svajanaH pitRvyaputrazAlAdiH saMstuto-bhUyodarzanena paricitaH, eSAM ca jIvaparyAyatvAd dravyatvaM kathaJcit paryAyaparyAyiNorabhedopacArAt, hiraNyaM me suvarNa me, yAvacchabdAt 'kaMsaM me dUsaM me dhaNaM me' ityAdi prakaraNaM upakaraNaM-uktavyatiriktaM, ayaM ca yAvatpadasaMgraho'dRSTamUlakatvena mayaiva siddhAntazailyA prAkRtIkRtya sthAnAzUnyatArthaM likhito'sti tena saiddhAntikairetanmUlapAThagaveSaNAyAmudyamaH kAryaH, prakArAntareNa dravya| pratibandhamAha - athaveti - prakArAntare, uktarItyA prativyakti kathanasyAzakyatvena saGkSepata ucyate iti zeSaH, saccittedvipadAdau acitte - hiraNyAdau mizra - hiraNyAlaGkRtadvipadAdau, dravyajAte- dravyaprakAre vA samuccaye sa - pratibandhastasya --- | prabhorevamiti - mamedamityAzayabandhena na bhavati 'khittao' ityAdi prAyo vyaktamidaM, navaraM kSetraM - dhAnyajanmabhUmiH khala-dhAnyamelanapacanAdisthaMDilaM evaM-uktarItyA Azayabandhastasya prabhorna bhavati, 'kAlao' ityAdi, kAlataH loke saptaprANamAne lave-saptastokamAne muhUrtte - saptasaptatilavamAne ahorAtre - triMzanmuhUrttamAne pakSe - pazcadazAhorAtramAne mAse 2vakSaskAre zrIRSabha| prabhoH zrA maNyAdi sU. 31 // 149 //
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ pakSadvayamAne Rtau-mAsadvayamAne ayane-RtunayamAne saMvatsare-ayanadvayamAne anyatarasmin vA dIrghakAle varSazatAdau pratibandhaH evaM-uktaprakAreNa tasya na bhavati, abamRturanukUlo mamAyaM ca pratikUlo mameti matirna tasya, yathA zrImatAM 8 zItarturanukUlatayA pratibandhaM vidhatte nirddhanAnAM tu uSNartuH, 'bhAvao'ityAdi, kaNThyametat , navaraM kadAgrahavazAt | krodhAdIn na tyajAmIti dhIne tasyetyarthaH, etacca sUtramupalakSaNabhUtaM tenAnuktAnAM sarveSAmapi pApasthAnAnAM grahaH, atha kathaM bhagavAn viharati smetyAha-'se NamityAdi, sa bhagavAn varSAsu-prAvaTkAle vAsa:-avasthAnaM tadvarja, tena vinatyarthaH, hemantAH-zItakAlamAsAH gISmA-uSNakAlamAsAsteSu grAma-alpIyasi sanniveze ekA rAtrirvAsamAnatayA yasya sa ekarAtrikaH ekadinavAsItyarthaH, nagare-garIyasi sanniveze paJca rAtrayo vAsamAnatayA yasya sa tathA, paJcadinavAsIti keeeeeeeeee 1 na caivaM 'gAme egarAie' ityAdi pravacanabalena sAdhUnAmapi mukhyavRttiriyameva bhaviSyatIti zaMkanIyaM, yataH-sAdhUnadhikRtyaivaMvidhasUtrapATho'bhigraha vizepavataH evAvasAtavyaH, aupapAtikavRttau tathaiva vyAkhyAnAt , ata eva sAmAnyataH sAdhUnAM vihAre vicitratA'pyAgame pratItA, tathAhi-'egAhaM paMcAhaM mAsaM ca jahAsamAhIe'tti zrInizIthabhASye, asya vyAkhyA-'paDimApaDivaNNANaM egAhaM paMcaho ahAlaMde / jiNasuddhANaM mAso nikAraNabho ma therANaM // 1 // paDimApaDiva-10 NNANaM egAho ahAlaMdiANa paMcAho jiNatti-jiNakappiyANaM suddhatti-suddhapArihAriANaM, suddhaggaNaM pacchittAvannapArihArimanisehaNatthaM, therANaM ca, etesiM mAsakappavihAre, nivyAghAe-kAraNAbhAve, vAghAe puNa therakappimA UgaM maharittaM vA mAsaM bhacchaMti, 'UNAirittamAsA evaM berAga bhaTTha NAyavvA / iare aha bihariu niyamA cattAri acchati // 1 // evaM jamA airitA perAma mAsA NAyavyA, ibhare NAma paTimAparicaNNA 1 mahAlaMdimA 2 visuddhapArihAriA 3% jiNakappiA 4 ya jAvihAreNa aGka vihariUNa vAsAratibhA cataro mAyA savve egacitte acchati (iti hI etau / RECE Jain Education entertatal For Private Personal Use Only
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU- dvIpazAnticandrIyA vRttiH // 150 // bhAvaH, yathA dinazabdo'horAtravAcI tathA rAtrizabdo'pyahorAtravAcIti, nanu tarhi dinazabda eva kathaM nopAttaH,M2vakSaskAre ucyate, nizAvihArasyAsaMyamahetutvena caturtAnino'pi tIrthakarA avagRhItAyAM vasatAveva vAsateyyAM [ rAtrau] vasa zrIRSabha prabhoH zrAntIti vRddhAmnAyaH, 'vyapagatahAsyazokaratibhayaparitrAsaH tatrAratiH-manaso'nautsukyamukeMgaphalaka ratiH-tadabhAvaH pari maNyAdi trAsa:-AkasmikaM bhayaM zeSa vyakaM, nirgato mametizabdo yasmAt sa tathA, kimuktaM bhavati?-prabhormametyabhilApenA sU. 31 bhilApyaM nAstIti, pathyekavacanAntasyAsmacchabdasyAnukaraNazabdatvAnmametyasya sAdhutA, nirahaMkAraH-ahamitikaraNa. mahaGkAraH sa nirgato yasmAtsa tathA, laghubhUta UrdhvagatikatvAt, 'ata evAgrantho-bAhyAbhyantaraparigraharahitaH, vAsyA| sUtradhArazastravizeSeNa yattattakSaNaM-tvaca utkhananaM tatrAdviSTaH-adveSavAn, candanAnulepane'raktaH-arAgavAna, leSTaudRSadi kAzcane ca samaH, upekSaNIyatvenobhayatra sAmyabhAk, ihaloke-vartamAnabhave manuSyaloke paraloke-devabhavAdau tatrApratibaddhaH tatratyasukhaniSpipAsitvAt jIvitamaraNayorniravakAMkSa:-indranarendrAdipUjAprAptau jIvite durviSahaparISahAptau |ca maraNe niHspRhaH, saMsArapAragAmIti vyaktaM, karmaNAM saGgaH-anAdikAlIno jIvapradezaiH saha sambandhastasya nirdhAtanaMvizleSaNaM tadarthamabhyutthita-udyato viharati / atha jJAnakalyANakavarNanAyAha-'tassa Na'mityAdi, 'tasya' bhagavataH // 150 // 'etena' anantaroktena vihAreNa viharata ekasmin varSasahane vyatikrAnte sati purimatAlasya nagarasya bahiH zakaTamukhe udyAne nyagrodhavarapAdapasyAdho 'dhyAnAntarike ti antarasya-vicchedasya karaNamantarikA strIliGgazabdaH athavA antaramevA eeeeee Jain Education For P e Person Use Only Marw.sainelibrary.org
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ ntarya, bheSajAditvAt svArthe yaNa pratyayastataH strItvavivakSAyAM DIpratyaye AntarI AntavaivAntarikA dhyAnasyAntarikAdhyA| nAntarikA-ArabdhadhyAnasya samAptirapUrvasthAnArambhaNamityarthaH atastasyAM vartamAnasya, ko'rthaH -pRthaktvavitarka savicAraM 1 ekatvavitarkamavicAraM 2 sUkSmakriyamapratipAti 3 myucchinnakriyamanivarti 4 iti catuzcaraNAtmakasya zukladhyAnasya caraNadvaye dhyAte caramacaraNadvayamapratipannasyeti, yoganirodharUpadhyAnasya caturdazaguNasthAnavartini kevalinyeva sambhavAt , phAlgunabahulasyaikAdazyAM pUrvAhnakAlarUpo yaH samayaH-avasarastasmin aSTamena bhaktena-AgamabhASayopavAsatrayalakSaNenApAnakena-jalavarjitenottarASADhAnakSatre candreNa saheti mamyaM yogamupAgate sati, ubhayatra NaM vAkyAlaGkAre, athavA ArSatvAt saptamyarthe tRtIyA, anuttareNeti-kSapakazreNipratipannatvena kebalAsannatvena paramavizuddhipadaprAptatvena na vidyate IS| uttara-pradhAnamagravarti vA chAnasthikajJAnaM yasmAttasathA, tena jJAnena-tattvAvabodharUpeNa, evaM yAvacchabdAta darzanena / |kSAyikabhAvApannena samyaktvena cAritreNa-viratipariNAmarUpeNa kSAyikabhAvApannenaiva 'tapase'ti vyaktaM 'balena' saMhananotthaprANena 'vIryeNa mAnasotsAhena 'Alayena' nirdoSavasatyA 'vihAreNa' gocaracaryAdihiNDanalakSaNena 'bhAvanayA| mahAvratasambandhinyA manoguptyAdirUpayA padArthAnAmanityatvAdicintanarUpayA vA 'kSAntyA' krodhanigraheNa 'gusyA' prAgvyAkhyAtasvarUpayA 'muktyA' nirlobhatayA 'tuSyA' icchAnivRttyA 'mArjavena' mAyAnigraheNa 'mAIvena' mAnanigraheNa / 'lAghavena' kriyAsu dakSabhAvena, bhAve kapratyayavidhAnAta, sopacita-sopacayaM puSTamitiyAvat etAdRzena prastAvAnnivoM- Jan Education IN For Private Personel Use Only K arejainelibrary.org
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazA"nticandrI - yA vRttiH // 151 // Jain Education In NamArgasambandhinaiva sucaritena - sadAcaraNena phalaM - prakramAnmuktilakSaNaM yasmAt evaMvidho yo nirvANamArgaH - asAdhAraNaratnatrayarUpastenAtmAnaM bhAvayataH kevalavarajJAnadarzanaM samutpannamityanvayaH, tatrAnantamavinAzitvAt anuttaraM sarvo| tamatvAt nirvyAghAtaM kaTakuDyAdibhirapratihatatvAt nirAvaraNaM kSAyikatvAt kRtsnaM sakalArthagrAhakatvAt pratipUrNa sakalasvAMza kalitatvAt pUrNacandravat kevalaM - asahAyaM 'NaTuMmi u chAumatthie NANe' [ naSTe chAdmasthike jJAna eva ] iti vacanAt paraM pradhAnaM jJAnaM ca darzanaM ceti samAhAradvandve ekavadbhAvaH tataH pUrvapadAbhyAM karmadhArayaH, tatra sAmAnyavizeSobhayAtmake jJeyavastuni jJAnaM vizeSAvabodharUpaM darzanaM sAmAnyAvabodharUpamiti, atrAyamAzayaH - dUrAdeva tAlatamAlAdikaM tarunikaraM viziSTavyaktirUpatayA'navadhAritamavalokayataH puruSasya sAmAnyena vRkSamAtrapratItijanakaM yadaparisphuTaM kimapi rUpaM cakAsti taddarzanaM 'nirvizeSaM vizeSANAM graho darzana' miti vacanAt, yatpunastasyaiva pratyAsIdatastA| latamAlAdivyaktirUpatayA'vadhAritaM tameva tarusamUhamutpazyato viziSTavyaktipratItijanakaM parisphuTaM rUpamAbhAti tajjJAnaM, nanu bhavatu nAma itthamanubhavasiddhe jJAne chadmasthAnAM vizeSagrAhakatA darzane ca sAmAnyagrAhakatA, paraM kevalino jJAnakSaNe sAmAnyAMzAgrahaNAddarzanena ca vizeSAMzagrahaNAbhAvAd dvayorapi sarvArthaviSayatvaM virudhyate, ucyate, jJAnakSaNe hi kevalinAM jJAne yAvadvizeSAn gRhNati sati sAmAnyaM pratibhAtameva, azeSavizeSarAzirUpatvAt sAmAnyasya, darzanakSaNe ca darzane sAmAnyaM gRhNati sati yAvadvizeSAH pratibhAtA eva, vizeSAnAliGgitasya sAmAnyasyAbhAvAt, 2vakSaskAre zrIRSabhaprabhoH zrAmaNyAdi sU. 31 // 152 //
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ Beeeeeeeeeeeeeeeees ata eva nirvizeSa vizeSANAM graho darzana'mityuktamanantaroktagranthe, ko'rthaH -jJAne pradhAnabhAvena vizeSA gauNabhAvena sAmAnya darzane pradhAnabhAvena sAmAnyaM gauNabhAvena vizeSA iti vizeSaH / samutpannaM-samyak-kSAyikatvenAvaraNadezasyApyabhAvAt utpannaM, prAdurbhUtamityarthaH, utpanna kevalasya yadbhagavataH svarUpaM tatprakaTayati-jiNe jAe'ityAdi, jinorAgAdijetA, kevalaM-zrutajJAnAdyasahAyakaM jJAnamasyAstIti kevalI, ata eva sarvajJo-vizeSAMzapuraskAreNa sarvajJAtA | sarvadarzI-sAmAnyAMzapuraskAreNa sarvajJAtA, nanvahatAM kevalajJAnakevaladarzanAvaraNayoH kSINamohAntyasamaya eva kSINa| tvena yugapadutpattikatvenopayogasvabhAvAt kramapravRttau ca siddhAyAM 'sabannU sacadarisI' iti sUtraM yathA jJAnaprAthamya-19 sUcakamupanyastaM tathA sabadarisI sabanna ityevaM darzanaprAthamyasUcakaM kiM na ?, tulyanyAyatvAt, naivaM, 'sabAo laddhIo sAgArovauttassa uvavajaMti, No aNAgArovauttassa' [sarvA labdhayaH sAkAropayuktasyotpadyante nAnAkAropayuktasya ] ityAgamAdutpattikrameNa sarvadA jinAnAM prathame samaye jJAnaM tato dvitIye darzanaM bhavatIti jJApanArthatvAditthamupanyAsasyeti, chadmasthAnAM tu prathame samaye darzanaM dvitIye jJAnamiti prasaGgAd bodhyaM / uktavizeSaNadvayameva vizinaSTi-sanairayi 1 avasaravAcakatayA jJeyo'trAyaM samayazabdaH, chaprasthAnAM samayenopayogAbhAvAt , ata eva 'cayamANe na yANaI' tyAgamaH, ata eva ca 'jANai pAsaI'| tyavadhivyAkhyAyAM nandyAmapi avasaraparatayaiva samayazabdavyAkhyA'viruddhA, spaSTaM ca sthAnAjhe dazamasthAnAdau vyAkhyAprajJaptau ca samayasyAviSayavaM chamasthasya drumapatrIye 'samayaM goyama 1 mA pamAyae' ityatra ca / Jain Education a l For Private para Use Only www.ainelibrary.org
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 152 // Jain Education Inte katiryagnarAmarasya paJcAstikAyAtmaka kSetrakhaNDasya upalakSaNAd lokasya alokasyApi - nabhaH pradezamAtrAtmakakSetravizeSasya |paryAyAna - kramabhAvasvarUpavizeSAn jAnAti kevalajJAnena pazyati kevaladarzanena, paryAyAnityukte dvayamapi grAhyaM, nahi paryAyA dravyaviyutA bhaveyurdravyaM vA paryAyaviyutaM, tenAdheyamAdhAramAkSipatIti, anyathA AdheyatvasyaivAnupapatteH, yathAsskAzasya, na hi AkAzaM kvApyavatiSThate tasyAdhAramAtrarUpasyaiva siddhAnte bhaNanAt, athavA sAmAnyata utkaM paryAyANAM jJAnaM vyaktyA nirUpayannAha - tadyathA - ' Agarti' yataH sthAnAdAgacchanti vivakSitaM sthAnaM jIvAH 'gatiM' yatra mRtvotpadyante 'sthitiM' kAyasthitibhavasthitirUpAM vyavanaM' devalokAddevAnAM manuSyatiryakSvavataraNaM 'upapAtaM ' devanArakajammasthAnaM bhuktaM - azanAdi kRtaM - cauryAdi pratisevitaM maithunAdi AviH karma - prakaTakArya rahaHkarmapracchannakRtaM, 'taM taM kAle 'ti prAkRtatvAt saptamyarthe dvitIyA tasmin 2 kAle, vIpsAyAM dvirvacanaM, manovacaH kAyAn | yogAn - karaNatrayavyApArAn evamAdIn, jIvAnAmapi sarvabhAvAn, jIvadharmAnityarthaH, ajIvAnAmapi sarvabhAvAnrUpAdidharmAn mokSamArgasya- ratnatrayarUpasya vizuddhatarakAn prakarSakoTiprAptAn karmakSayahetUn bhAvAn - jJAnAcArAdIm jAnan pazyan vicaratIti gamyaM, kathaM ca jAnan pazyan vicaratItyAha - eSaH - anantaraM vakSyamANo dharmaH khalu avadhAraNe mokSamArgaH, siddhisAdhakatvena mama-dezakasyAnyeSAM ca zrotRRNAM hitaM kalyANaM pathyabhojanavadityarthaH sukhaM-anu kuladheyaM pipAsoH zItalajalapAnavat niHzreyasaM - mokSastatkaraH-uktAnAM hitAdInAM kAraka iti, sarvaduHkhadhimokSaNa 2vakSaskAre zrI RSabhaprabhoH zrA maNyAdi sU. 31 // 152 // ww.jainelibrary.org
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSaNa kSepe mokSayati mocayatIti] iti vyaktaM, paramasurkha-AtyantikasukhaM samApayatIti vyutpattiSazAt paramasukhasamAnanaH 'samApeH samANaH' (zrIsiddha0 a0 pA0) iti prAkRtasUtreNa samAnAdeze anaTi pratyaye rUpasiddhiA, niHzreyasetyatra yakAralopaH prAkRtatvAt, bhaviSyatIti, atha utpannakevalajJAno bhagavAn yathA dharma prAduzcakAra tathA Aha-tate Na'mityAdi, tataH sa bhagavAn zramaNAnAM nirgranthAnAM nirgranthInAM ca paJca mahAvratAni-sarvaprANAtipAtaviramaNAdImi sabhAvanAkAni-IsimityAdisvabhAvanopetAni SaT ca jIvavikAyAn-pRthivyAditrasAntAn ityevaMrUpaM dharma upadizan viharatIti sambandhaH, yacca dharma prakrAntavye SaDjIvanikAyakathanamupakrAntaM tajjIvaparijJAnamantareNa pratapAlanAsambhava iti jJApanArtha, nanvayaM niyamaH prathamavrate sambhavet mRSAvAraviramaNAdInAM tu bhASAvibhAgAdijJAnAdhInatvAt na sambha-18 | vediti, ucyate, zeSavratAnAmapi prANAtipAtaviramaNavratasya rakSakatvena niyuktatvAt , mahAvanasya vRttivRkSavat, tathAhi mRSAbhASAmabhASamANo hyabhyAkhyAnAdivirato na kulavadhvAdIn adattamanAdadAno dhanasvAminaM sacittajalaphalAdikaM ca || maithunavirato navalakSapaJcendriyAdIn parigrahavirataH zuktikasturImRgAdIMzca nAtipAtayediti, athaitadeva kiJcivaktyA | vivRNoti, tadyathA-pRthivIkAyikAn jIvAn upadizan viharatIti sambandhaH, lAghavArthakatvena sUtrapravRtterdezagrahaNot pUrNo'pyAlApako vAcyaH, sa cAyaM-'AukkAie teukkAie vAukkAie vaNassaikAie tasakAie'tti vyaktaM, tathA paJca mahAvratAni sabhAvanAkAni 'bhAvanAgamena' zrIAcArAGgAdvitIyazrutaskandhagatabhAvanAkhyAdhyayanagatapAThena bhaNita 00000000000000000000029 Jain Education in For Private Personel Use Only MIw.jainelibrary.org
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvIpazAnticandrIyA vRttiH // 153 // vyAni, atra ca sUtre yaduddeze prathamaM 'paMca mahabayAI' ityAdhuktaM nirdeze tu vyatyayena 'taM0-puDhavikAie'ityAdi, tatka-10 2vakSaskAre . thamiti nAzaGkanIyaM, yataH pazcAhuddiSTAnAmapi SaDjIvanikAyAnAM prastutopAGge svalpavaktavyatayA prathama prarUpaNAyA|| zrIRSabhayuktyupapannatvAt, sUcIkaTAhanyAyo'trAnusaraNIyo, 'vicitrA sUtrANAM kRtirAcAryasya' iti nyAyena vA svata eveti. prabhoH zrAjJeyaM, nanu gRhidharmasaMvignapAkSikadharmAvapi bhagavatA dezanIyau mokSAGgatvAt , yaduktam-'sAvajajogaparivajaNAu maNyAdi sU. 31 savuttamo jaIdhammo / bIo sAvagadhammo taio saMviggapakkhapaho // 1 // [sAvadhayogaparivarjanAt sarvottama eva ytidhrmH| dvitIyaH zrAvakadharmastRtIyaH sNvignpksspthH||1||] iti, tatkathamatra tau noktau ?, ucyate, sarvasAvadyavarjakatvena dezanAyAM yatidharmasya prathama dezanIyatvAdatyAsannamokSapathatvAt zramaNasaGghasya prathamaM vyavasthApanIyatvAcca prAdhAnyakhyApanArtha prathamamupanyAsaH, tato 'vyAkhyAto vizeSArthapratipatti'ritinyAyAdetatpucchabhUtau tAvapidhauM bhagavatA prarUpitAviti jJeyaM, bhagavatprarUpaNAmantareNAnyeSAM tattadgrantheSu tayoH prarUpaNAnupapatterityalaM prasaGgeneti / athAvandhyazaktikavacanaguNapratibuddhasya prabhuparikarabhUtasya saMghasya saGkhyAmAha--'usabhassa NamityAdi, sugama, navaraM 'jassa jaav-8|| iA gaNaharA tassa tAvaiA gaNA' [jAvaiA jassa gaNA tAvaiA gaNaharA tassa / yasya yAvanto gaNAstAvanto // 153 // gaNadharAstasya ] iti vacanAd gaNAH sUtre sAkSAdanirdiSTA api tAvanta eva bodhyAH, kvacijIrNaprastutasUtrAdarza 'cau-1 rAsItiM gaNA gaNaharA hotthA' ityapi pATho dRzyate, tatra tu caturazItipadasyobhayatra yojanena vyAkhyA subodhaiveti, gaNazcai 20009092009999090Geoa Jain Education in For Private Personal Use Only Oneww.iainelibrary.org
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ kavAcanAcArayatisamudAyastaM dharantIti gaNadharAH, vAcanAdibhirjJAnAdisampadA sampAdakatvena gaNAdhArabhUtA iti bhAvaH, 'hotyA' iti abhavan , 'usamassa Na' mityAdi, RSabhasenapramukhAni caturazItiH zramaNasahasrANi eSA utkarSaH-utkRSTabhAgastatra bhavA utkarSikI 'pratyaye DIvA (zrIsiddha0a09pAsU0) ityanena DIvikalpe rUpasiddhiH, RSabhasya zramaNasampadabhavat, atra vAkyAntaratvena zramaNazabdasya na paunaruktyaM, evaM sarvatra yojyaM, 'usahassaNa'mityAdi, prAyaH kaNThyAni, navaraM caturdazapUrvisUtre 'ajinAnAM' chadmasthAnAM 'savakkharasannivAINaM'ti sarveSAmakSarANAM-akArAdInAM sannipAtA-vyAdi|saMyogA anantatvAdanantA api jJeyatayA vidyante yeSAM te tathA, jinatulyatve hetumAha-'jiNo viva avitaha'mityAdi, | jina ivAvitathaM-yathArtha vyAgRNatAM-vyAkurvANAnAM, kevalizrutakevalinoH prajJApanAyAM tulyatvAt , catvAri sahasrANi arddhASTamAni ca zatAni eSA autkarSikI caturdazapUrvisampadabhavat, 'viuvitti vaikriyalabdhimantaH, zeSa spaSTaM, | vipulamatayo-manaHparyavajJAnavizeSavantaH dvAdaza vipulamatiHsahasrANi adhikArAtteSAmeva paTU zatAni pazcAzaccetyevaM sarvatra yojyaM, vAdino-vAdilabdhimantaH parapravAdukanigrahasamarthAH, 'usabhassa Na'mityAdi, gatau-devagatirUpAyAM kalyANaM yeSAM prAyaH sAtodayatvAtteSAM, tathA sthitau-devAyUrUpAyAM kalyANaM yeSAM te tathA, apravIcArasukhasvAmi Cheeseseseeeeeeeee KI 1 ye dhamaNasahasrA Asan te zramaNaparSadutaSThA'bhavaditi kharUpA vaakyaantrtaa| 2 parai te (zrutakevalino)'saMkhyabhavanirNAyakAH yadAgamaH-'saMkhAIevi bhave.' (iti zrIhIra0 vRttii)| Jain Education inte For Private Persone Use Only Mainelibrary.org
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU-18 katvAt , mAgamiSyadbhadraM yeSAM te AgAmibhave setsyamAnatvAt te tathA teSA, 'anuttaropapAtikAnAM' paJcAnuttaralava-18|zvakSaskAre dvIpazA saptamadeva vizeSANAM dvAviMzatiH sahasrANi nava ca zatAni, 'usamassa Na'mityAdi, sugama, navaraM zramaNAryikAsaGkhyA- zrIRSamanticandrIdvayamIlane antekAsisaGgyA sampadyate, atha bhagavataH zramaNavarNakasUtramAha-arahatA 'mityAdi, arhataH RSabhasya prabhoH zrAyA vRtiH bahavo'ntevAsinaH-ziSyAste ca gRhiNo'pi syurityanagArAH bhagavantaH pUjyA apiH samuccaye ekakA-eke anye maNyAdi // 15 // kecidapItyarthaH mAsaM yAvat paryAyaH-cAritrapAlanaM yeSAM te tathA, yathaupapAtike sarvo'nagAravarNakastathA'trApi vAcyaH, kiyadyAvadityAha-urva jAnunI yeSAM te UrdhvajAnavaH suddhapRthivyAsanavarjanAdaupagrahikaniSadyAyA abhAvAJcotka/kAsanA ityarthaH, adhaHziraso-adhomukhAH no tiryagvA vikSiptadRSTayaH dhyAnarUpo yaH koSThaH-kusUlastamupAgatA:-tatra | praviSTAH, yathAhi-koSThake dhAnya prakSiptaM na viprasRtaM bhavati evaM te'nagArA viSayeSvaviprasRtendriyAH syuriti, saMyamenasaMvararUpeNa tapasA-anazanAdinA, caH samuccayArtho gamyA, saMyamatapograhaNaM cAnayoH pradhAnamokSAGkatvakhyApanArtha, pradhAnatyaM ca saMyamasya navakarmAnupAdAnahetutvena tapasazca purANakarmanirjaraNahetutvena, bhavati cAbhinavakarmAnupAdA|| nAt purANakarmakSapaNAca sakalakarmakSayalakSaNo mokSa iti, AtmAnaM bhAvayanto-vAsayanto viharanti, tiSThantItyarthaH, // // // 154 // gavizabdena manuSvagate vApagamaH sthitizabdena devabhavoM jIvitaM cApyAcakhyuH zrIhIrasUrayaH / 2 vijayAdivimAnotpattimatA (zrIhIra vRttI) nahi sarve'pi anuropapatikA upasAmA esa, yadyapi mpasasamA anuttaropapAtikA eSa tathApi vai tathAvidhA iti niyamaH, apramattasaMyatavaiva tatrotpattI niyamanAt / .. Jain Education t o For Private Personal Use Only Show.jainelibrary.org
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ atra yAvatpadasaMgrAhyaH 'appegaiyA domAsapariAyA' ityAdikaH aupapAtikagrantho vistarabhayAnna likhita ityakseyaM, atha RSabhasvAminaH kevalotpattyanantaraM bhavyAnAM kiyatA kAlena siddhigamanaM pravRttaM kiyantaM kAlaM yAvadanuvRttaM cetyAha'arahajo 'mityAdi, RSabhasya dvividhA antaM bhavasya kurvantIti antakarA-muktigAmimasteSAM bhUmiH kAlaH kAlasya |cAdhAratvena kAraNatvAd bhUmitvena vyapadezaH, tadyathA-yugAni-paJcavarSamAnAni kAlavizeSAH lokaprasiddhAni vA kRtayugAdIni tAni ca kramavInIti tatsAdhAye kramavarttino guruziSyapraziSyAdirUpAH puruSAste'pi sAdhyasAnalakSaNayA'bhedapratipattyA yugAni-paTTapaddhatipuruSA ityarthaH taiHpramitA antakarabhUmiyugAntakarabhUmiriti, paryAyaH-tIrthakRtaH kevalitvakAlastadapekSayA'ntakarabhUmiH, ko'rthaH-RSabhasya iyati kevalaparyAyakAle'tikrAnte muktigamanaM pravRttamiti, tatra yugAntakarabhUmiryAvadasaGkhyAtAni puruSA:-paTTAdhirUDhAne yugAni-pUrvoktayuktyA puruSAH puruSayugAni, samarthapadatvAt samAsaH, nairantarye dvitIyA, RSabhAt prabhRti zrIajitadevatIrtha yAvat zrIRSabhapaTTaparamparArUDhA asaGkhyAtAH siddhAH || na tAvantaM kAlaM muktigamanaviraha ityarthaH, yastu AdityayazaprabhRtInAM RSabhadevavaMzajAnAM nRpANAM caturdazalakSapramitAnAM krameNa prathamataH siddhigamanaM tata ekasya sarvArthasiddhaprastaTagamanamityAdyanekarItyA ajitajinapitaraM maryAdIkRtya 1ye tvantarAntarA muktiyAyinaste yugazabde nApekSitAH chadmasthaguruziSyAdivyavahitatvena (zrIhIra0 vRttau)| 2 lakSaNA hi dvividhA sAdhyavasAnA sAropAca 18 atra svAdyA praayaa| Jain Education a l For Private Personal use only Dilaw.jainelibrary.org.
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2vakSaskAre zrIRSabhajanmakalyANakAdinakSatrANi sU. 32 zrIjambU 18 nandIsUtravRtticUrNisiddhadaMDikAdiSu sarvArthasiddhaprastaTagamanavyavahitaH siddhigama uktaH sa kozalApaTTapatIn pratItyAdvIpazA- 18 vasAtavyo'yaM puNDarIkagaNadharAdIn pratItyeti vizeSaH, tathA paryAyAntakarabhUmireSA antarmuhUrta yAvatkevalajJAnasya nticandrI- 18 paryAyo yasya sa tathA, evaMvidhe RSabhe sati antaM-bhavAntamakArSId-akarot nArvAk kazcidapIti, yato bhagavadambA yA vRttiH marudevA prathamaH siddhaH, sA tu bhagavatkevalotpattyanantaramantamuhUrtenaiva siddheti / atha jnmklyaannkaadinksstraannyaah||155|| usame NaM arahA paMcauttarAsADhe abhIichaDe hotthA, taMjahA-uttarAsADhAhiM cue caittA gambhaM vakaMte uttarAsADhAhiM jAe uttarAsADhAhiM rAyAbhise patte uttarAsADhAhiM muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavaie uttarAsADhAhiM aNaMte jAva samuppaNNe, abhIiNA pariNivvue (sUtraM 32) "usabheNa'mityAdi, RSabho'hana paJcasu-cyavanajanmarAjyAbhiSekadIkSAjJAnalakSaNeSu vastuSu uttarASADhAnakSatraM candreNa bhujyamAnaM yasya sa tathA abhijinnakSatraM SaSThe-nirvANalakSaNe vastuni yasya yadvA abhijinnakSatre SaSThaM nirvANalakSaNaM vastu | yasya sa tathA, uktamevArtha bhAvayati, tadyathA-uttarASADhAbhiryute candre iti zeSaH, sUtre bahuvacanaM prAkRtazailyA, evamagre'pi, cyutaH-sarvArthasiddhanAmno mahAvimAnAnnirgata ityarthaH, cyutvA garbha vyutkrAntaH marudevAyAH kukSAvavatIrNavAnityarthaH 1, jAto-garbhavAsAnniSkrAntaH 2, rAjyAbhiSekaM prAptaH 3, muNDo bhUtvA-agAraM muktvA anagAritAMsAdhutAM pravajitaH prApta ityarthaH, paJcamI cAtra kyanlopajanyA 4, anantaM yAvat kevalajJAnaM samutpannaM 5, yAvatpada // 155 // For Private Persone Use Only Nirjainelibrary.org
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Int saMgrahaH pUrvavat, abhIvinA yute candre parinirvRtaH - siddhiM gataH 6, nanu asmAdeva vibhAgasUtrabalAdAdidevasya SaTka| lyANakI samApadyamAnA durnivAreti cet, na, tadeva hi kalyANakaM yatrAsanaprakampaprayuktAvadhayaH sakalasurAsurendrA jItamiti vidhitsavo yugapat sasambhramA upatiSThante, na hyayaM SaSThakalyANakatvena bhavatA nirUpyamAno rAjyAbhiSekastA| dRzastena vIrasya garbhApahAra iva nAyaM kalyANakaM, anantaroktalakSaNAyogAt na ca tarhi nirarthakamasya kalyANakAdhikAre paThanamiti vAcyaM, prathamatIrthezarAjyAbhiSekasya jItamiti zakreNa kriyamANasya devakAryatvalakSaNa sAdharmyeNa samA| nanakSatrajAtatayA ca prasaGgena tatpaThanasyApi sArthakatvAt tena samAnanakSatrajAtatve satyapi kalyANakatvAbhAvenAniya | tavaktavyatayA kvacidrAjyAbhiSekasyAkathane'pi na doSaH, ata eva dazAzrutaskandhASTamAdhyayane paryuSaNAkalpe zrIbhadravA - hukhAmipAdAH 'teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM usame arahA kosalie cauuttarAsADhe abhIipaMcame hotthA," iti paJca| kalyANakanakSatrapratipAdakameva sUtraM babandhire, na tu rAjyAbhiSekanakSatrAbhidhAyakamapIti, na ca prastutavyAkhyAnasyAnAgamikatvaM bhAvanIyaM, AcArAGgabhAvanAdhyayane zrIvIra kalyANakasUtrasyaivameva vyAkhyAtatvAt / atha bhagavataH zarIrasampadaM zarIrapramANaM ca varNayannAha - usame NaM arahA kosalie vajjarisanArAyasaMghayaNe samacauraMsasaMThANasaMThie paMca dhaNusayAI uddhaM uccatteNaM hotthA / usame NaM arahA ari yusayasahassAI kumAravAsamajhe vasittA tevaTThi puvasayasahassAI mahArajjavAsamajjhe vasittA tesIiM puisaya saharalAI jainelibrary.org
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIkzAticandrI - yA vRciH // 156 // Jain Education Inter agAravA samajjhe vasittA muMDe bhavittA agArAo aNagAriyaM pavaie, usame NaM arahA egaM vAsasahassa chamatthaparibhAya pAuNittA egaM puvasayasahassaM vAsasahassUNaM kevalipariAyaM pAuNittA evaM puvasayasahassaM bahupaDipuNNaM sAmaNNapariAya pAuNattA caurAsIiM puvasayasahassAI saghAuaM pAlaittA je se hemaMtANaM tacce mAse paMcame pakkhe mAhabahule, tassa NaM mAhabahulassa terasIpakkheNaM dasahiM aNagArasahassehiM sArddhaM saMparivuDe aTThAvanaselasiharaMsi coddasameNaM bhatteNaM apANaeNaM saMpaliaMkaNisaNe puNhakAlasamayaMsi abhIiNA NakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM susamadusamAe samAe egUNaNavauiIhiM pakkhehiM sesehiM kAlagae vIikaMte jAva sbdukkhphiinne| jaM samayaM ca NaM usame arahA kosalie kAlagae vIikaMte samujAe chiNNajAijarAmaraNabaMdhaNe siddhe buddhe jAva sabadukkhappahINe taM samayaM ca NaM sakkassa deviMdassa devaraNNo AsaNe calie, tae NaM se sake deviMde devarAyA AsaNaM caliaM pAsa pAsittA ohiM pauMjai 2 ttA bhayavaM titthayaraM ohiNA Abhoei 2 ttA evaM vayAsI- pariNivvue khalu jaMbuddIve dIve bharahe vAse usa arahA kosalie, taM jIameaM tIapaccuppaNNamaNAgayANaM sakkANaM deviMdANaM devarAINaM titthagarANaM parinivvANamahima karettara, taM gacchAmi NaM ahaMpi bhagavato titthagarassa parinivvANamahimaM karemittikaTTu baMdai NamaMsai 2 ttA caurAsIIe sAmAjiasAhassIhiM vAyattIsAra tAyattIsaehiM cauhiM logapAlehiM jAva cauhiM cairAsIIhiM AyarakkhadevasAhassIhiM aNNehi a bahUhiM sohammakappavAsIhiM mANiehiM devehiM devIhi a saddhiM saMparivuDe tAe ukkiTThAe jAva tiriamasaMkhejjANaM dIvasamuddANaM majjhamajjhaNaM jeNeva aTThAvayapavvae jeNeva bhagavao titthagarassa sarIrae teNeva uvAgacchai uvAgacchittA vimaNe NirANaMde asupuSNaNaNe tithayasarIrayaM tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM karei 2 tA paJcAsaNe NAidUre sussUsamANe jAva pajjuvAsai / teNaM kAleNaM teNaM 2vakSaskAre saMhananAdi nirvANagamanaMca sU. 33 // 156 // jainelibrary.org
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ samaeNaM IsANe deviMde devarAyA uttaraddhalogAhivaI aTThAvIsavimANasayasahassAhibaI sUlapANI vasahavAhaNe suriMde ayaraMbaravatyadhare jAva viulAI bhogabhogAI bhuMjamANe viharai, tae NaM tassa IsANassa deviMdassa devaraNNo AsaNaM calai, tae NaM se IsANe jAva devarAyA AsaNaM caliaM pAsai 2ttA ohiM pauMjai 2 cA bhagavaM titthagaraM ohiNA Abhoei 2 cA jahA sake niagapari* vAreNaM bhANeavvo jAva pajjuvAsai, evaM sabve deviMdA jAva acue NiagaparivAreNaM ANeavvA, evaM jAva bhavaNavAsINaM iMdA vANamaMtarANaM solasa joisiANaM doNNi niagaparivArA abvA / tae NaM sake deviMde devarAyA bahabe bhavaNavaivANamaMtarajoisamANie deve evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiA! gaMdaNavaNAo sarasAiM gosIsavaracaMdaNakaTThAI sAharaha 2 tAsao ciigAo raeha-egaM bhagavao titthagarassa egaM gaNadharANaM egaM avasesANaM aNagArANaM / tae NaM te bhavaNavaijAvavemANibhA devA gaMdaNavaNAo sarasAI gosIsavaracaMdaNakaTThAI sAharaMti 2 cA to ciigAo raeMti, egaM bhagavao titthagarassa egaM gaNaharANaM ega avasesANaM aNagArANaM, tae NaM se sakke deviMde devarAyA Amioge deve saddAvei 2 ttA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiyA! khIrodagasamuddAo khIrodagaM sAharaha, tae NaM te AmiogA devA khIrodagasamuddAo khIrodagaM sAharaMti, tae NaM se sake deviMde devarAyA titthagarasarIragaM khIrodageNaM NhANeti 2 tA saraseNaM gosIsavaracaMdaNeNaM aNuliMpai 2 tA haMsalakSaNaM paDasADayaM NiaMsei 2 tA sabAlaMkAravibhUsiaM kareMti, tae NaM te bhavaNavai jAva vemANiA gaNaharasarIragAiM aNagArasarIragAiMpi khIrodageNaM vhAvaMti 2 tA saraseNaM gosIsavaracaMdaNeNaM aNuliMpaMti 2 tA ahatAI divAI devadUsajualAI NisaMti 2 cA sabAlaMkAravibhUsiAI kareMti, tae NaM se sake deviMde devarAyA te bahave bhavaNavai jAva vemANie deve evaM vayAsI-khippAmeva bho Jan Education a l For Private Personal Use Only ww.jainelibrary.org
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH ravakSaskAre | saMhananAdi nirvANagamanaMca sU.33 // 157 // devANuppiA ! IhAmigausabhaturayajAvavaNalayabhatticittAo tao sibiyAo viubaha, egaM bhagavao titthagarassa egaM gaNaharApha ega avasesANaM aNagArANaM, tae NaM te bahave bhavaNavai jAva vemANiA tao sibiAo viuvaMti, egaM bhagavao titthagarassa egaM gaNaharANaM egaM avasesANaM aNagArANaM, tae NaM se sake deviMde devarAyA vimaNe NirANaMde asupuNNaNayaNe bhagavao titthagarassa viNaDhajammajarAmaraNassa sarIragaM sIaM Aruheti 2 ciigAe Thavei, tae NaM te bahave bhavaNavai jAva vemANiA devA gaNaharANaM aNagArANa ya viNaTThajammajarAmaraNANaM sarIragAI sI AruheMti 2 tA ciigAe ThaveMti, tae NaM se sake deviMde devarAyA aggikumAre deve sahAvei 2 tA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiyA! titthagaraciigAe jAva aNagAracigAe agaNikAyaM viuvaha 2 tA eamANattiraM paJcappiNaha, tae NaM te aggikumArA devA vimaNA NirANaMdA asupuNNaNayaNA titthagaraciigAe jAva aNagAraciigAe a agaNikAyaM viurvati, tae NaM se sake deviMde devarAyA vAukumAre deve sahAvei 2 tA evaM kyAsI-khippAmeva bho devANuppiyA ! titthagaraciigAe jAva aNagAraciigAe a vAukArya viubaha 2 tA agaNikAyaM ujjAleha titthagarasarIragaM gaNaharasarIragAI aNagArasarIragAI ca jhAmeha, tae NaM te vAukumArA devA vimaNA NirANaMdA asupuNNaNayaNA titthagaraciigAe jAva viuti agaNikArya ujjAleMti titthagarasarIragaM jAva aNagArasarIragANi a jhAmeMti, tae NaM se sake deviMde devarAyA te bahave bhavaNavai jAva vemANie deve evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiyA ! titthagaraciigAe jAva aNagAraciigAe aguruturukaghayamadhuM ca kuMbhaggaso a bhAraggaso a sAharaha, tae NaM te bhavaNavai jAva titthagara jAva bhAraggaso a sAharaMti, tae NaM se sake deviMde devarAyA mehakumAre deve sadAvei 3 ttA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiA! titthagaraciigaM jAva aNagAraciigaM ca khIrodgeNaM // 157 // Jain Education For PrivatesPersonal use Only Hirw.jainelibrary.org
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ NivAveha, tae NaM te mehakumArA devA titthagaraciigaM jAva NivAveMti, tae NaM se sakke deviMde devarAyA bhagavao titthagarassa uvarilaM dAhiNaM sakahaM geNhai IsANe deviMde devarAyA uvarillaM vAmaM sakahaM gehai, camare asuriMde asurarAyA hiDillaM dAhiNaM sakahaM geNhai balI vairoaNiMde vairoaNarAyA hiDillaM vAmaM sakahaM geNhai, avasesA bhavaNavai jAva vemANiA devA jahArihaM avasesAI aMgamaMgAI, keI jiNabhattIe keI jIameaMtikaTTha kei dhammottika? geNhaMti, tae NaM se sake deviMde devarAyA bahave bhavaNavA jAva vemANie deve jahArihaM evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiA ! sabarayaNAmae mahaimahAlae tao ceiathUbhe kareha, egaM bhagavao titthagarassa ciigAe egaM gaNaharaciigAe ega avasesANaM aNagArANaM ciigAe, tae NaM te bave jAva kareMti, tae NaM te bahave bhavaNavai jAva vemANiA devA titthagarassa pariNivANamahimaM kareMti 2 ttA jeNeva naMdIsaravare dIve teNeva uvAgacchanti tae NaM se sakke deviMde devarAyA puracchimille aMjaNagapabae aTTAhimahAmahimaM kareti,tae NaM sakkassa deviMdassa0 catvAri logapAlA causu dahimuhaMgapavaesu aTThAhiyaM mahAmahimaM kareMti, IsANe deviMde devarAyA uttarille aMjaNage aTThAhi tassa logapAlA causu dahimuddagesu aTThAhi camaro a dAhiNille aMjaNage tassa logapAlA dahimuhagapavaesu balI paJcathimille aMjaNage tassa logapAlA dahimuhagesu, tae NaM te bahave bhavaNavaivANamaMtara jAva aTThAhiAo mahAmahimAo kareMti karittA teNeva sAI 2 vimANAI jeNeva sAiM 2 bhavaNAI jeNeva sAo 2 sabhAo suhammAo jeNeva sagA 2 mANavagA ceiakhaMbhA teNeva uvAgacchaMti 2 ttA vairAmaesu golavaTTasamuggaesu jiNasakahAo pakkhivaMti 2 aggehiM varehiM mallehi a gaMdhehi a aceti 2 viulAI bhogabhogAI bhuMjamANA viharaMti (sUtraM 33) Jain Education For Private Personal Use Only W inelibrary.org
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU 'usame Na'mityAdi kaNThyaM, atha RSabhasya kaumAre rAjye gRhitve ca yAvAn kAlaH prAguktastaM saMgraharUpatayA'bhi-81 zvakSaskAre dvIpazA- dhAtumAha-'usame NamityAdi, vyaktaM / atha chAAsthyAdiparyAyAbhidhAnapurassaraM nirvANakalyANakamAha-'usame Na' saMhananAdi nticandrI- mityAdi, RSabho'rhan eka varSasahasraM chadmasthaparyAyaM prApya pUrayitvetyarthaH eka pUrvalakSaM varSasahasronaM kevaliparyAyaM prApya | nirvANagamayA vRttiH ekaM pUrvalakSaM bahupratipUrNa dezenApi na nyUnamitiyAvat zrAmaNyaparyAyaM prApya caturazIti pUrvalakSANi sarvAyuH pAla-1naMca sU.33 // 158 // yitvA-upabhujya hemantAnAM-zItakAlamAsAnAM madhye yastRtIyo mAsaH paJcamaH pakSo mAghabAlo-mAghamAsakRSNapakSaH tasya mAghabahulasya trayodazIpakSe-trayodazIdine vibhaktivyatyayaH prAkRtatvAt dazabhiranagArasahauH sArddha saMparivRtaH aSTApadazailazikhare caturdazena bhaktena-upavAsaSaTkenApAnakena-pAnIyAhArarahitena saMparyaGkaniSaNNaH-samyak paryakenapadmAsanena niSaNNaH-upaviSTaH, na tUrdhvadamAdiritibhAvaH, pUrvAhnakAlasamaye abhijinnakSatreNa yogamupAgatenArthAmacandreNa suSamaduSSamAyAM ekonanavatyAM pakSeSu zeSeSu, atrApi vibhaktivyatyayaH pUrvavat prAkRtatvAt , saptamyarthe tRtIyA, kAlaM gato-maraNadharma prAptaH vyatikrAntaH saMsArAt yAvacchabdAt 'samujAe chinnajAijarAmaraNabaMdhaNe siddhe buddhe mutte / aMtagaDe pariNibuDe' iti saMgrahaH, tatra samyag-apunarAvRttyA Urdhva-lokAgralakSaNaM sthAnaM yAtaH-prApto na punaH sugatA // 158 // | divadavatArI, yatastadvacaH-"jJAnino dharmatIrthasya, kartAraH paramaM padam / gatvA''gacchanti bhUyo'pi, bhavaM tIrthanikArataH Sin1 // " iti, chinnaM jAtyAdInAM bandhanaM-bandhanahetubhUtaM karma yena sa tathA siddho-niSThitArthaH buddho-jJAtatattvaH mukto Jan Education Intel For Private Personal Use Only Hathrary.org
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhavopagrAhikAzebhyaH antakRtsarvaduHkhAnAM parinirvRtaH-samantAcchItIbhUtaH karmakRtasakalasantApavirahAt sarvANi zArIrAdIni duHkhAni prahINAni yasya sa tathA / atha bhagavati nivRte yaddevakRtyaM tadAha-jaM samayaM ca Na'mityAdi, yasmin samaye saptamyarthe dvitIyA evaM tacchabdavAkye'pi, avadhinA jJAnenAbhogayati-upayunakti, zeSa sugama, upayujya evamavAdIt , kimityAha-'pariNivvue' ityAdi, parinirvRtaH khaluriti vAkyAlaGkAre jambUdvIpe dvIpe bharate varSe RSa| bho'rhan kauzalikastat-tasmAddhetoH jItaM-kalpaH AcAraH etad-vakSyamANaM vartate atItapratyutpannAnAgatAnAM-atItava-18 rtamAnAnAgatAnAM 'zakrANAM AsanavizeSAdhiSThAtRNAM devAnAMmadhye 'indrANAM' paramaizvaryayuktAnAM devAnAM deveSu(vA) rAjJAMkAntyAdiguNairadhikaM rAjamAnAnAM tIrthakarANAM parinirvANamahimA kartu tadgacchAmi Namiti prAgvat ahamapi bhagavata-18 stIrthakarasya parinirvANamahimAM karomItikRtvA bhagavantaM nivRtaM vandate-stutiM karoti namasyati praNamati, yacce jIva 1 evamuktavizeSaNakadambakena zakasya bhagavati tIvrarAgavattvaM dharmanItijJattvaM ca sUcitaM, nanu jJAnAdizUnyasyApi tIrthakRccharIrasya yadanAdiparyupAsanaparyataM bhaNita tacchakasya jItameva na punarddharmanItiriti cet , maivaM, sthApanAjinasyApi vaMdanAdedharmanItAvanaMtarbhAvApatteH, iSTApattireveti cet , maivaM, sthApanAjinArAdhanasyAcchinnaparamparAgatavAdAgamasammatavAt yuktikSamatvAca, tatrAgamastAvat 'kulagaNasaMghaceiaDhe nijarahI veAvaccaM aNissioM dasavihaM bahuvihaM vA kareI' ityAdi bahupratIta | eva, yuktistu-pravacane yadArAdhyaM tannAmAdicaturdApi yathAsaMbhavaM vidhinA''rAdhyaM, tatra jJAnAdimattvamekasyaiva bhAvajinasya,zeSANi nAmAdIni tacchnyAnyeva, tasmAdArAdhyatve hAnAdimattvaM na niyAmakaM, kiMtu hAnAdiprasUtihetulameva, tathA ca yathA vIryavarmanAstIkaraparijhAba tathA vivapratimAdarzanAdapi, etaca pratibhA pratipakSa n yong Jain Education Inter
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU-1 rahitamapi tIrthakarazarIramindravandhaM tadindrasya samyagdRSTitvena nAmasthApanAdravyabhAvArhatA vandanIyatvena zraddhAnAditi vakSaskAre dvIpazA-18 tattvaM, vaMditvA namasyitvA ca kiM cakre ityAha-'caurAsII'ityAdi, caturazItyA sAmAnikAnAM prabhutvamantareNa vapu-8 saMhananAdi nticandrIvibhavadyutisthityAdibhiH zakratulyAnAM sahasraiH trayastriMzatA trAyastriMzakaiH-gurusthAnIyairdevaiH caturbhirlokapAlaiH-somayama nirvANagamayA vRttiH naMca sU.33 varuNakuberasaMjJaiH yAvatpadAt 'ahiM aggamahisIhiM saparivArAhiM tihiM parisAhiM sattahiM aNIehiM ti, atra vyaakhyaa||159||18 | agramahiSyo'STau padmA 1 zivA 2 zacI 3 aGgha 4 amalA 5 apsarA 6 navamikA 7 rohiNI 9, etAbhiH SoDaza| sahasra 2 devIparivArayutAbhiH tisRbhiH parSadbhiH-bAhyamadhyAbhyantararUpAbhiH saptabhiranIkaihaya 1 gaja 2 ratha 3 subhaTa 4-18 vRSabha 5 gandharva 6 nAvya 7 rUpaiH saptabhiH anIkAdhipatibhiH catasRbhizcaturazItibhizcaturdizaM pratyekaM caturazItisahasrAGgarakSakasadbhAvAt patriMzatsahasrAdhikalakSatrayapramitairaGgarakSakadevasahasraH anyaizca bahubhiH saudharmakalpavAsibhirde sthApi sammataM, yato jaMbUdvIpAlekhyakapaTTakaM dRSTvA jaMbUdvIpasyaiva saMsthAnAdeH parijJAnaM na punarvRkSAdeH, evaM jinapratimAdAvapi bhAgyaM, ata eva samavasaraNe'IdUpatrayama-15 hatparijJAnahetava eva muraividhIyata iti jainapravacane pratItameva, tathA ca siddhaM zrIRSabhadevazarIrakadarzanamapi yAvatazrIbhASabhadevavyatikarasmRtiparijJAnahetuH, tadviSayaM |ca jJAnaM mahAnirjarAheturityAgame pratItaM / kiM ca-tIrthakRccharIrasyArcAdikaM tIrthakaraviSayakaparamarAgeNaiva saMbhavati, ata eva bhagavatAM tIrthakRtAM daMSTrA api pratimA|| miva zakAdayaH pUjayantItyatraivAne vakSyate, nanu tathAvidhaM zarIraM nAmAdiSu nAntarbhavatIti kathamArAdhyamiti cet, maivaM, nobhAgamato zarIrabhamyazarIratadvayatiri-|| kadravyatIrthakaratvena dravye'ntarbhAvAt, ataH zakasyApyArAdhyamiti zakreNa paryupAsyamAnamAsIditi / iti hI* vRttau 9 // Jan Education intel For Private Personel Use Only w .jainelibrary.org TO
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ vairdevIbhizca sArddha saMparivRtaH tayA-devajanaprasiddhayA utkRSTayA-prazastavihAyogatiSUtkRSTatamatvAt, yAvatpadAt 'turi-181 Ae cavalAe caMDAe jayaNAe uddhaAe sigyAe divAe devagaIe vIIvayamANe 2'tti, atra vyAkhyA-tvaritayA ||| |mAnasautsukyAt capalayA kAyataH caNDayA krodhAviSTayeva zramAsaMvedanAt javanayA paramotkRSTavegavatvAt , atra ca | samayaprasiddhAzcaNDAdigatayo na grAhyAH, tAsAM pratikrama saMkhyAtayojanapramANakSetrAtikramaNAt , tenaitAni padAni devaga-18 tivizeSaNatayA yojyAni, devAstu tathAbhavasvabhAvAdacintyasAmarthyato'tyantazIghrA eva calantIti, anyathA jinaja-18 nmAdiSu mahimAnimittaM tatraiva divase jhaTityevAtyantadUre kalpAdibhyaH surAH kathamAgaccheyuriti ?, uddhRtayA uddhRtasya 81 digantavyApino rajasa: iva yA gatiH sA tayA, ata eva nirantaraM zIghratvayogAcchIghrayA divyayA-devocitayA devagatyA | vyativrajan 2, sambhrame dvirvacanaM, tiryagasaGkhyeyAnAM dvIpasamudrANAM madhyaMmadhyena-madhyabhAgena yatraivASTApadaH parvataH yatraiva | bhagavatastIrthakarasya zarIrakaM tatraivopAgacchati, atra sarvatrAtItanirdeze kartavye vartamAna nirdezastrikAlabhAviSvapi tIrthakareSvetannyAyapradarzanArtha iti,na hi nirhetukA granthakArANAM pravRttiriti,upAgatya ca tatra yatkaroti tadAha-'uvAgacchittA'ityAdi, upAgatya vimanAH-zokAkulamanAH azrupUrNanayanastIrthakarazarIrakaM trikRtvaH AdakSiNapradakSiNaM karotIti prAgvata,nAtyAsanne nAtidUre zuzrUSanniva tasminnapyavasare bhaktyAviSTatayA bhagavadvacananavaNecchAyA anivRtteH, yAvatpadAt 'NamaMsamANe abhi-12 muhe viNaeNaM paMjaliuDe pajuvAsaI'tti parigrahaH, atra vyAkhyA--namasyan paJcAGgapraNAmAdinA abhi-bhagavantaM lakSIkRtya | Jain Education india For Private Personel Use Only W ww.jainelibrary.org
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 160 // Jain Education Inte | mukhaM yasya sa tathA vinayena - AntarabahumAnena prAJjalikRta iti prAgvat paryupAste - sevate iti, atha dvitIyendravatavya| tAmAha - 'teNaM kAleNa' mityAdi, sarva spaSTaM, navaraM arajAMsi - nirmalAni yAnyambaravastrANi - svacchatayA AkAzakalpAni | vasanAni tAni dharatIti yAvatkaraNAt 'AlaiamAlamauDe NavahemacArucittacaMcalakuMDalavilihijja mANagalle mahiddhIe | mahajjuIe mahAbale mahAyase mahANubhAve mahAsukkhe bhAsuraboMdI palaMbavaNamAladhare IsANakappe IsANavarDesa vimANe suha| mmAe sabhAe IsANaMsi siMhAsaNaMsi se NaM aTThAvIsAe vimANAvAsasayasAhassINaM asIIe sAmANiasAhassINaM tAyattI - sAe tAyattIsagANaM caunhaM logapAlANaM aTThaNhaM aggamahisINaM saparivArANaM tiNhaM parisANaM sattaNhaM aNI ANaM satta aNIAhivaINaM cauNhaM asIINaM AyarakkhadevasAhassINaM aNNesiM ca IsANakappavAsINaM devANaM devINa ya AhevacaM | porevaccaM sAmittaM bhaTTittaM mahattaragataM ANAIsaraseNAvaccaM kAremANe pAlemANe mahayAhayaNaTTagIavAiataMtItalatAla|tuDiaghaNamuiMgapaDupaDa havAiaraveNaM' iti saMgrahaH, sarva spaSTaM, nabaraM Alagitau - yathAsthAnaM sthApitau mAlAmukuTau | yena sa tathA navAbhyAmiva hemamayAbhyAM cArubhyAM citrakRtyAM caJcalAbhyAM - itastatazcaladbhyAM kuNDalAbhyAM vilikhyamAnau | galau yasya sa tatheti, 'tae Na' mityAdi, yathA zakraH saudharmendro nijakaparivAreNa saha tathA bhavitavya IzAnendraH, yAvatparyupAste ityantaM vAcya ityarthaH, 'evaM save' ityAdi, evaM zakramyAvena sarve devendrA vaimAnikAH ata eva bAvadacyuta ityucarasUtraM saMvadati, nijakaparivAreNa-AtmIyAtmIya sammAnikAdiparivAreNa sahAvetavyA bhagavaccharIrAntikaM sexesesesesen 2vakSaskAre saMhananAdi nirvANagamanaMca sU. 33 // 160 //
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ prApaNIyA granthavAcakenetyarthaH, granthApekSayA vedaM sUtraM yojanIyaM, evaM vaimAnikaprakAreNa yAvad bhavanavAsinA-dakSiNottarabhavanapatInAmindrA viMzatirityarthaH, atra yAvacchabdo na garbhagatasaMgrahasUcakaH samAhyapadAbhAvAt, kintu sajAtIyabhavanapatisUcakaH, vAnamantarANAM-vyantarANAM poDazendrA:-kAlAdayaH, nanu sthAnAGgAdiSu dvAtriMzayantarendrA abhihitAH, iha tu kathaM SoDaza!, ucyate, mUlabhedabhUtAstu SoDaza maharddhikAH kAlAdaya upAttAH sadavAntarabhedabhUtAstu SoDaza aNapannIdrAdayo'lparddhikatvAt neha vivakSitAH, asti hi eSA'pi sUtrakRnpravRttirSicitrA yadanyatra prasiddhA api bhAvAH kutazcidAzayavizeSAt svasUtre sUtrakAro na nivanAti, yathA prativAsudevA anyatrAvazyakaniyuktyAdiSu | uttamapuruSatvena prasiddhA api caturthAne catuSpazcAzattamasamavAye nokAH "bharaheravaesuNaM vAsesu egamegAe osappiNIe |cauvaNNaM cauvaNNaM ( mahApurisA ) uppajiMsu vA 3 taM0-cavIsaM titthayarA bArasa cakkavahI nava baladevA nava bAsu-13 devA" iti, paramupalakSaNAt te'pi graahyaaH| jyotiSkANAM dvau candrau sUryo, jAtyAzrayaNAt, vyatyA tu te'saGkhyAtAH, || nijakaparivArA:-sahavartisvaparikarAH netvyaaH| tataH zakaH kiM karotItyAha-'tae pa'mityAdi, tataH zakro, devandro devarAjaH tAn bahUn bhavanapatyAdIn devAna ecamavAdIt-kSiprameva-nirvilambameva bho devAnAM priyA!devAn-svAmino'nukUlAcaraNena anuprINanti iti devAnupriyAH nandanavanAt sarasabhani snigdhAni gatu rUkSANi yozIrSa gozIrSacAnA varacandanaM tasya kAyaci saMharana-yApayata saMhRtya ca vinaHkSiIH kAracana-ekAM ayavavastIrtha aee Jan Education Intel 12 analibrary.org
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 161 // Jain Education Inte karasya ekAM gaNadharANAM ekAmavazeSANAmanagArANAmiti / 'tae Na'mityAdi, spaSTaM, atrAyaM AvazyakavRttyAdyukazcitAracanadigvibhAgaH - nandanavanAnItacandanadArubhirbhagavataH prAcyAM vRttAM citAM gaNadharANAmapAcyAM tryastrAM zeSasAdhUnAM pratIcyAM caturasrAM surAzcakruriti, nanvAvazyakAdAvikSvAkUNAM dvitIyA citoktA iha tu gaNadharANAM kathamiti 1, ucyate, atra pradhAnatayA gaNadharANAmupAdAne'pyupalakSaNAd gaNadharaprabhRtInAmikSvAkUNAM dvitIyA citA jJeyeti na kA'pyAzaGkA, tatazcitAracanAnantaraM zakraH kiM karotItyAha -- 'tae Na' mityAdi, spaSTaM, tataH kSIrodakasaMharaNAnantaraM sa zakraH kiM karotIti darzayati- 'tae Na' mityAdi, tataH zakrastIrthakara zarIrakaM kSIrodakena snapayati strapayitvA gozIrSavaracandanenAnulimpati anulipya haMsalakSaNo haMsavizadatvAt zATako vastramAtraM sa ca pRthulaH paTTa ityabhidhIyate taM | haMsanAmakaM paTazATakaM nivAsayati, paridhApayatItyarthaH, paridhApya ca sarvAlaGkAravibhUSitaM karoti, 'tae Na' mityAdi, tataste bhavanapatyAdayo devA gaNadharANAmanagArANAM ca zarIrANi tathaiva cakruH, ahatAni - akhaNDitAni divyAni - varyANi devadUSyayugalAni nivAsayanti, zeSaM vyaktaM, 'tae Na' mityAdi, tataH zakro bhavanapatyAdInevamavAdIt kSiprameva bho devAnupriyA ! IhAmRgAdibhakticitrAstisraH zivikA vikurvata, vikurva iti sautro dhAtustasmAdrUpasiddhiH, zeSa spaSTaM, 'tae Na' mityAdi, tataH zakro bhagavaccharIraM zivikAyAmArohayati maharjyA ca citikAsthAne nItvA citikAyAM sthApayati zeSaM spaSTaM, 'tae Na'mityAdi, tataH sa zakro'gnikumArAn devAn zabdayati- Amantrayati 2vakSaskAre saMhananAdi nirvANagamanaMca sU. 33 // 161 // jainelibrary.org
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ |zabdApayitvA evamavAdIt-bho agnikumArA! devAstIrthakaracitikAyAM gaNadharacitikAyAmanagAracitikAyAM cAgni kAyaM vikurvata vikurvitvA etAmAjJaptikAM-AjJA pratyarpayata, zeSa vyaktaM, 'tae NaM aggikumArA devA' ityAdi, vyAkhyAzataprAyameva, 'tae NaM se sake' ityAdi, etatsUtradvayamapi vyaktaM, ujjvAlayata-dIpayata tIrthakarazarIrakaM yAvadanagArazarI-18 rakANi ca dhmApayata-svavarNatyAjanena varNAntaramApAdayata, agnisaMskRtAni kuruteti, 'tae Na' mityAdi, tataH sa zakro bhavanapatyAdidevAnevamavAdIt-bho devAnupriyAstIrthakaracitikAyAM yAvadanagAracitikAyAM ca aguruM turukkaM-silhakaM ghRtaM madhu ca etAni dravyANi kumbhAgrazaH-anekakumbhaparimANAni bhArAyazaH-anekaviMzatitulAparimANAni athavA puruSotkSepaNIyo bhAraH so'yaM-parimANaM yeSAM te bhArAgrAH te bahuzo bhArAyazaH saMharateti prAgvat , atha mAMsAdiSu |mApiteSu asthiSvavaziSTeSu zakaH kiM cakre ityAha-'tae Na'mityAdi, spaSTa, navaraM kSIrodakena-kSIrasamudrAnItajalena | nirvApayata, vidhyApayatetyarthaH, athAsthivaktavyatAmAha--'tae NamityAdi, tatazcitikAnirvApaNAdanu bhagavatastIrthakarasyoparitanaM dakSiNaM sakthi dADhAmityarthaH zakro gRhNAti UrdhvalokavAsitvAt dakSiNalokArdAdhipatvAcca, IzA | 1ayaM bhAvaH-jinadaMSTrAdikaM jina ivArAdhyaM, jinasaMbaMdhivastulAt , jinapratimAvat jinasthApitatIrthavadvA, tathA ca yeSAM jinabhaktisteSAmeva tatsaMbaMdhidaMSTrAdau bhaktiH, anyathA tathA bhaktarasaMbhavAt , na hyamitrasyAkRtiM dRSTvA nAmAdi ca zrukhA modamAnastadbhaktiM vA kurvANaH ko'pi kenApi raSTaH zruto bA,tena daMSTrAdibhaktijinabhaktireva, nanu jinapratimAyAstAvajinAkRtimattvena jinasmRtihetukhAtU tIrthasya ca tIrthakarasthApitalAt sarvaguNAnAmAzrayalAt tIrthakRto'pi namaskaraNI Jan Education For Private Persone Use Only Panerainelibrary.org
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU-18 dvIpazAnticandrIyA vRttiH // 162 // nendraH uparitanaM vAmaM, UrdhvalokavAsitvAt uttaralokArddhAdhipatitvAcca, camarazcAsurendro'surarAjo'dhastanaM dakSiNaM ||2vakSarakAre sakthi gRhNAti, adholokavAsitvAt dakSiNazreNipatitvAcca, baliH dAkSiNatyAsurebhyaH sakAzAd vi iti viziSTaM sahananAdi rocanaM-dIpanaM dIptiritiyAvat yeSAmasti te vairocanAH , svArthe'Na, odIcyAsurAH, dAkSiNAtyebhyaH auttarAhANA nirvANagama naMca sU.33 madhikapuNyaprakRtikatvAt , teSAmindraH, evaM vairocanarAjo'pi adhastanaM vAmaM sakthi gRhNAti, adholokavAsitvAt uttarazreNyadhipatvAcca, avazeSA bhavanapatayo yAvatkaraNAt vyantarA jyotiSkAzca grAhyAH, vaimAnikA devA yathArhayathAmaharddhikaM avazeSANi aGgAni-bhujAdyasthIni upAGgAni-aGgasamIpavartIni aGgalyAdyasthI/ne gRhNantIti yogaH, ayaM bhAvaH-sanatkumArAdyaSTAviMzatirindrA avaziSTAnaSTAviMzatidantAn anye'vaziSTA indrA aGgopAGgAsthInIti, | nanu devAnAM tahaNe ka Azaya ityAha-kecijinabhaktyA jine nirvRte jinasakthi jinavadArAdhyamiti, kecijIta - | yalAca yuktamevArAdhanaM, vastugayA jinArAdhanalAdeva, para daMSTrAdyArAdhanaM kathaM jinabhaktiriti cet, ucyate, yathaikameva harivaMzakulaM idaM zrIneminAthakulamityAdirUpeNa zrIneminAthopalakSitaM mahAphalaM bhavati, na tathedaM zrIkRSNavAsudevakulamityAdinA kRSNavAsudevopalakSitamapi, evaM daMSTrApi zrIRSabhadevasaMbaMdhinItyAditIrthakaranAmopala. // 16 // |kSitA zravaNapathamavatIrNApi mahAphalahetuH kimaMga punaH tatpUjanAdikamapi !, kiM ca-pratimAstAvattIrthakarasyAkRtimAtrameva na punaH zarIraM tadavayavo vA, daMSTrA tu sAkSAccharIrAvayava eva, iyaM daMSTrA zrIRSabhadevasaMbaMdhinItyevaMrUpeNa khayaM ciMlamAnA zrUyamANA vA mahAnirjarAheturitikRtvA khayameva samyag vicArayato nAzaMkAX gambho'pi, tena keSAMcita samyasthA tabasbhyAkkimahamaM pUjanaM kajinabhakloveti siTam vihItI JainEducationwlonal For Private Personal use only // ww.ininelibrary.org
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ miti purAtanairidamAcIrNamityasmAbhirapIde karttavyamiti, keciddharmaH-puNyamitikRtvA, atra granthAntaraprasiddho'yamapi | hetu:-'pUaMti a paidiahaM aha koi parAbhavaM jai krejaa| to pakkhAlia tAo salileNa kareMti niyarakkhaM // 1 // pUjayanti ca pratidivasa atha ko'pi parAbhavaM yadi kuryaat| tarhi prakSAlya tAni salilena kurvanti nijarakSAm // 1 // saudharmendrezAnendrayoH parasparaM savairayostacchaTAdAnena vairopazamo'pi ityAdiko jJeyaH, tathA 'vyAkhyAto vizeSArthapratipattiH' ato vidyAdharanarAzcitAbhasma zeSAmiva gRhNanti, sarvopadravavidrAvaNamitikRtvA, AstAM trijagadArAdhyAnAM tIrthakRtAM, yogabhRccakravartinAmapi devAH sakthigrahaNaM kurvantIti ||ath tatra vidyAdharAdibhirahapUrvikayA bhasmani gRhIte akhAtAyAmeva gAyAM jAtAyAM mA bhUttatra pAmarajanakRtAzAtanAprasaGgaH sAtatyena tIrthapravRttizca bhUyAditi stUpavi| dhimAha-'tae Na'mityAdi, sarva spaSTaM, navaraM sarvAtmanA ratnamayAn-antarbahirapi ratnakhacitAn mahAtimahataH ativistIrNAn , AlapratyayaH svArthikaH prAkRtaprabhavaH, trIn caityastupAn caityAH-cittAlhAdakAH stUpAzcaityastUpA-9 stAn kuruta citAtrayakSitiSvityarthaH, AjJAkaraNasUtre tataste bahavo bhavanapatyAdayo devAstathaiva kurvanti, nanu yathA''jJAkaraNasUtre yAvatkaraNena sUtrakRto lAghavasUcA tathA pUrvasUtre'pi kathaM na lAghavacintA kRtA ?, ucyate, vici tvAt sUtrapravRtteriti, 'tae NamityAdi, tataste bahavo bhavanapatyAdayo devAsteSu stUpeSu yathocitaM tIrthakarasya parinirvANamahimAM kurvanti, kRtvA ca yatraivAkAzakhaNDe nandIzvaravaro dvIpastatraivopAgacchanti, tataH sa zakraH paurastye aJja-18 dhIvastU. 20 For Private Person Use Only W w.jainelibrary.org
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ " 2vakSaskAra zrIjambU-18nakaparvate aSTAhikAM-aSTAnAmahAM-divasAnAM samAhAro'STAhaM tadasti yasyAM mahimAyA sA aSTAhikA tAM mahAmahimA 18 dvIpazA nAkrasya catvAro lokapAlAH somayamavaruNavaizramaNanAmAnastatpAgyavasiSu caturyu dadhimukhaparvateSu aSTA-10 saMhananAti nticandrI hikA mahAmahimAM kurvanti, manvatra nandIzvaravarAdizabdAnAM ko'nvartha iti , ucyate, nandyA-parvatapuSkariNIpramukha-18nirvANagamayA vRttiH padArthasArthasamuddhatAtyadbhatasamRddhyA Izvara:-sphAtimAnnandIzvaraH sa eva manuSyadvIpApekSayA bahutarasiddhAyatanAdisadbhAvena8/nacasU. 23 // 163 // varo nandIzvaravaraH,tathA aJjanaralamayatvAdaanAstataH svArthe kapratyayaH yadvA kRSNavarNatvenAJjanatulyA ityaJjanakAH,upamAne |8| kapratyayaH,tathA dadhivadujvalavarNa mukha-zikharaM rajatamayatvAd yeSAM te tathA,bahuvrIhI kapratyayaH,athezAnendrasya nandIzvara | vatAravaktavyatAmAha-IsANa'tti IzAno devendra auttarAhe aJjanake aSTAhikAM tasya lokapAlA auttarAhAjanakaparivAra keSu caturSa dadhimukhakeSu aSTAhikA, camarazca dAkSiNAtye'Jjanake tasya lokapAlA dadhimukhakaparvateSu balIndraH pAzcAtyesanake tasya lokapAlA dadhimukhakeSu, tataste bahavo bhavanapatyAdayo devA aSTAhikAH mahAmahimA-mahotsavabhUtAH kurvantIti, bahuvacanaM cAtrASTAhikAnAM saudharmendrAdibhiH pRthak 2 kriyamANatvAt , 'karittA'ityAdi athASTAhikA mahAmahimAH kRtvA yatraiva lokadeze svAni 2-svasambandhInira vimAnAni yatraiva svAni 2 bhavanAni-nivAsaprAsAdAHyatraiva svAH 2 sabhAH-sudharmAH yatraiva svakAH 2-svasambandhino 2 mANavakanAmAnazcaityastambhAzcaityazabdArthaH prAgvat tatraivopAgacchanti upAgatya ca vajramayeSu golakeSu samudgakeSu-vRttabhAjanavizeSeSu jinasakthIni prakSipantIti, sakthipadamupalakSaNaparaM tena Jan Education For Private Personal use only LOHjainelibrary.org 101
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ dazanAdyapi yathArha prakSipantIti, atra tiAdharmakathAloktamallinAthanirvANamahimAdhikAraMgatasUtravRttyanusAreNa mANavakastambhAvRttasamudgakAnavatArya siMhAsane nivezya tanmadhyavartIni jinasakthInyapUpujan , vRSabhajinasakthiM ca tatra || prAkSipanniti jJeyaM, prakSipya ca aprai:-pratyakSaramAlyaizca gandhaizcArcayanti, arcayitvA ca vipulAn-bhogocitAn bhogAn ? bhuJjAnA viharanti-Asata iti, atrAha para nanu cAritrAdiguNavikalasya bhagavaccharIrasya pUjanAdikaM pUrvamapi mamAntavraNamiva bAdhate, tadanu idaM jinasakthyAdipUjana kSite kSAra iva' sutarAM bAdhate, maivaM vAdIH, nAmasthApanAdravyajinAnAM bhAvajinasyeva vandanIyatvAt , tadA bhagavaccharaurasya ca dravyajinarUpatvAt , sakthyAdInAM ca tadavayavatvAd bhAvajinAdabhedena vandanIyatvameva, anyathA garbhatayotpalamAMtrasya bhagavataH "samaNe bhagavaM mahAvIre' ityAdyabhilApena sUtrakRtAM] sUtraracanA zakANI zastavapayogAdika panociMtImazchediti, ata eva jinasakthyAcAzAtanAbhIravo hi devAstatra kAmAMsevanAdau na pravartante, iti gatastutIkArakaH / atha caturthArakasvarUpaM nirUpyate-- tIse samAe ra sAgasamakA apanAI praNAjavAda sahaca jAva arNatehiM uhANakamma jAva parihA samAso sI40 samAe bharahasse vAsassa kairisaba gAramA mAne para asAmAliMgayukkharedayA jAca bhaNIhiM svato. MARMER HImarAsaracAramAvarakAre paM. golamA / Jain Education ternation For Private Persone Use Only
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvIpazAnticandrIyA vRttiH // 16 // ravakSaskAre caturthapaJca1 maSaSThArakAH sU.34-35 -36 tesiM maNuANaM chavihe saMghayaNe chabihe saMThANe bahUI dhaNUI uddhaM uccatteNaM jahaNNeNaM aMtobahuttaM ukkoseNaM puvakoDIAuaM pAleMti 2 ttA appegaiA NirayagAmI jAva devagAmI appegaiyA sijhaMti bujhaMti jAva sabadukkhANamaMtaM kareMti, tIse NaM samAe tao vaMsA samuppajitthA, taMjahA-arahaMtavaMse cakkavaTTivaMse dasAravase, tIse NaM samAe tevIsa timayarA ikArasa cakkavaTTI Nava baladevA Nava vAsudevA samuppajjitthA / (sUtraM 34) tIse NaM samAe ekkAe sAgarovamakoDAkoDIe bAyAlIsAe vAsasahassehiM UNiAe' kAle vIikate aNaMtehiM vaNNapajjavehiM taheva jAva parihANIe parihAyamANe 2 ettha NaM dUsamANAmaM samA kAle paDivajissai samaNAuso!, tIse Na bhaMte! samAe bharahassa vAsassa kerisae AgArabhAvapaDoAre bhavissai !, goamA ! bahusamaramaNijje bhUmibhAge bhavissai se jahANAmae AliMgapukkharei vA muiMgapukkharei vA jAva NANAmaNipaMcavaNNehiM kattimehiM ceva akattimehiM ceva, tIse NaM bhaMte! samAe bharahassa vAsassa maNuANaM kerisae AyArabhAvapaDoyAre paNNatte !, go0 ! tesiM maNuANaM chavihe saMghayaNe chavihe saMThANe bahuio rayaNIo uddhaM uccatteNaM japaNeNaM aMtomuhuttaM ukkoseNaM sAiregaM vAsasayaM AraaM pAleMti 2 tA appegaiA NirayagAmI jAva sabadukkhANamaMtaM kareMti, tIse NaM samAe pacchime tibhAge gaNadhamme pAsaMDadhamme rAyadhamme jAyatee dhammacaraNe a vocchijissai / (sUtraM35) tIse NaM samAe ekavIsAe vAsasahassehiM kAle viikvate aNaMtehiM vaNNapajjavehiM gaMdharasa0phAsapajjavehiM jAva parihAyamANe 2 ettha NaM dUsamadUsamANAmaM samAkAle paDivajissai samaNAuso!, tIse NaM bhaMte ! samAe uttamakaTThapattAe bharahassa vAsassa kerisae AyArabhAvapaDoAre bhavissai !, goamA ! kAle bhavissaI hAhAbhUe bhaMbhAbhUe kolAhalabhUe samANubhAveNa ya kharapharusadhUlimailA dubisahA vAulA bhayaMkarA ya vAyA saMvaTTagA ya vAiMti, iha abhikkhaNaM 2 dhUmAhiti a disA samaMtA // 16 // JainEducationtional For Private Personel Use Only EA w .jainelibrary.org R
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ raussalA reNukalusatamapaDalaNirAloA samayalukkhayAe NaM ahiaM caMdA sIaMmocchihiMti ahiaM sUriA tavissaMti, aduttaraM ca NaM goamA! abhikkhaNaM arasamehA virasamehA khAramehA khattamehA aggimehA vijjumehA visamehA ajavaNijodagA vAhirogavedaNodIraNapariNAmasalilA amaNuNNapANiagA caMDAnilapahatatikkhadhArANivAtapauraM vAsaM vAsihiMti, jeNaM bharahe vAse gAmAgaraNagarakheDakabbaDamaDaMbadoNamuhapaTTaNAsamagayaM jaNavayaM cauppayagavelae khayare pakkhisaMghe gAmAraNNappayAraNirae tase a pANe bahuppayAre rukkhagucchagummalayavallipavAlaMkuramAdIe taNavaNassaikAie osahIo a viddhaMsehiMti pavayagiriDoMgarutthalabhaTThimAdIe a veagirivaje virAvehiMti, salilabilavisamagattaNiNNuNNayANi agaMgAsiMdhuvajjAI samIkare hiMti, tIse NaM bhaMte! samAe bharahassa vAsassa bhUmIe kerisae AgArabhAvapaDoAre bhavissai !, goyamA! bhUmI bhavissai iMgAlabhUA mummurabhUA chAriabhUA tattakavelluabhUA tattasamajoibhUA dhUlibahulA reNubahulA paMkabahulA paNayabahulA calaNibahulA bahUNaM dharaNigoarANaM sattANaM dunnikamA yAvi bhavissaI / tIse NaM bhaMte ! samAe bharahe vAse maNuANaM kerisae AyArabhAvapaDoAre bhavissai !, goyamA! maNuA bhavissaMti durUvA duvaNNA dugaMdhA durasA duphAsA aNihA arkatA appiA asubhA amaNunnA amaNAmA hINassarA dINassarA aNihassarA akaMtassarA apiassarA amaNAmassarA amaNuNNassarA aNAdejjavayaNapaJcAyAtA NillajjA kUDakavaDakalahabaMdhaveranirayA majjAyAtikamappahANA akanjaNiccajjayA guruNiogaviNayarahiA ya vikalarUvA parUDhaNahakesamaMsuromA kAlA kharapharusasamAvaNNA phuTTasirA kavilapaliakesA bahaNDAruNisaMpiNadurasaNijarUvA saMkuDiavalItaraMgapariveDhiaMgamaMgA jarApariNayaba theragaNarA paviralaparisaDiadaMtaseDhI unmaughaDamahA visamaNayaNavaMkaNAsA vaMkavalI vigayabhesaNamuhA vikiTibhasinbhaphuDiapharasacchavI cittalaMgamaMgA. kacchakhasarAmibhUA Jain Education a l For Private Personel Use Only Parw.jainelibrary.org.
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvIpazAnticandrIyA vRttiH // 165 // 2vakSaskAre caturthapaJca maSaSThArakAH sU.34-35 -36 kharatikkhaNaksakaDUiavikavataNU TolagativisamasaMdhibaMdhaNI ukaahiavimattaduvbalakusaMghayaNakuppamaNikusaMThiA kuruvA kuTThANAsaNakusejakumoiNo asuiNI aNegavAhipIliaMgamaMgA 'khalaMtavimbhalagaI NirucchAhA sattaparivajitA vigayaceTTA maTTateA amikkhaNaM sIuNhakharakarusavAyavijjhaDiamaliNapaMsuraoguMDiaMgamaMgA pahukohamANamAyAlomA bahumohA asumadukkhamAgI osaNaM dhammasaNNasammattaparimahA ukoseNaM rayaNippamANamettA solasavIsaivAsaMparamAusoyahuputaNettupariyAlapaNayabahulA gaMgAsiMdhUo mahANaIo veaDDeca pacaya nIsAe pAvattari NigoabIaM bIamettA bilavAsiNo maNuA bhavissaMti, veNaM bhaMte! maNuA kimAhArissaMti !, gomA ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM gaMgAsiMdhUo mahANaIo rahapahamittavittharAo akkhasobhanamANamettaM jalaMgojhihiMti, seviNa jale bahumacchakacchabhAiNNe, No ceva NaM Aubahule bhavissai, tae Ne te maNuA sUruggamaNamusalima sUratyamaNamuttasi a bilahito NidAissati bile. ttA macchakacchabhe thalAI gAherhisi macchakacchabhe thalAI gahitA sIAtatAhi macchakacchamehi ikvIsaM pAsasahassAI vitti kappemANA viharissaMti / teNaM bhaMte ! maNuA NissIlA NivayA NigguNA NimmerA NippacakyANaposahovavAsA osaNaM maMsAhArA macchAhArA khuDDAhArA kuNimAhArA kAlamAse kAlaM kiccA kahiM gacchihiMti kahiM uvavajihiti !, go0 ! osaNaM NaragatirikkhajoNieMsu uvavajjihiMti / tIse NaM bhaMte ! samAe sIhA bagghA vigA dIviA acchA tarassA parassarA saramasiyAlabirAlasuNagA kolasuNagA sasagA cittagA cillalagA osaNNa maMsAhArA macchAhAsa khodAhArA kuNimAhArA kAlAta kAlaM kiccA kahiM gacchihiti kahiM upajihiMti ?, go01 osaNaM NaragatirikkhajoNieK0 uvavaMjihiMti, te NaM bhaMte ! kA kaMkA pIlagA maggugA sihI osaNaM maMsAhArA jAba kahiM gacchihiMti kahiM uvavajihiMti ?, goamA! osaNNaM zaragatirikkhajogiesu jAva ubavajirhiti (sUtra 36) For Private Personal Use Only Jain Education in YAvainelibrary.org.
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'tIse ma' mityAdi, taskhA anantaravarNitAyAM samAyA dvAbhyAM sAgarakoTAkoTIbhyAM-dve sAgaropamakoTAkoTI ityevaM | prakAreNa kAle vyatikrAnte anantairvarNaparyavaistathaiva dvitIyArakapratipattikramavadjJeyaM yAvadanantairutthAnabalavIryapuruSakAraparAkramairanantaguNaparihANyA hIyamAno hIyamAno'trAntare duSSamasuSamA nAmnA samA-kAlaH pratyapadyata he zramaNa ! he AyuSman!, atha pUrvArakavadbharatasvarUpaM praSTumAha-'tIse NamityAdi, atha tatra manuSyasvarUpapraznamAha-tIse Na'mityAdi, idaM / ca sUtradvayamapi prAyaH pUrvasUtrasadRzagamakatvAt sugama, navaraM jaghanyenAntarmuhUrttamAyustatkAlInamanuSyA utkRSTaM pUrvakoTimAyuH pAlayanti, pAlayitvA ca pazcasvapi gatiSvatithIbhavanti, atha pUrvasamAptau vizeSamAha--'tIse Na' mityAdi, tasyAM samAyAM trayo vaMzA iva vaMzAH-pravAhAH AvalikA ityekArthAH na tu santAnarUpAH paramparAH, parasparaM pitRputra-16 |pautraprapautrAdivyavahArAbhAvAt, samudapadyanta, tadyathA-arhavaMzaH cakravartivaMzaH dazArhANAM-baladevavAsudevAnAM vaMzaH, sAyadatraM dazArazabdena dvayoH kathanaM taduttarasUtrabalAdeva, anyathA dazAhaMzabdena vAsudevA eva pratipAdyA bhavanti, 'ahayaM | ca dasArANa'miti vacanAt, yattu prativAsudevavaMzo noktastatra prAyo'GgAnuyAyInyupAGgAnIti sthAnAGge vaMzatrayasyaiva / prarUpaNAt, yena hetunA tatraivaM nirdezastatrAyaM vRddhAmnAyaH-prativAsudevAnAM vAsudevavadhyatvena puruSottamatvAvivakSaNAt, enamevArtha vyanakti-tasyAM samAyAM yoviMzatistIrthakarAH ekAdaza cakravartinaH RSabhabharatayostRtIyArake bhavanAt nava baladevA nava vAsudevAH jyeSThabandhutvAt prathama baladevagrahaNaM upalakSaNAt prativAsudevavaMzo'pi grAhyaH, samuda Jan Education Int a l For Private Personal Use Only Saw.jainelibrary.org ION
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazA- nticandrIyA vRttiH // 166 // Seeeeeeeeeeee padyanta, gatazcaturtho'rakaH, atha paJcamaH-'tIse NamityAdi, tasyA samAyAM ekayA sAgaropamakoTAkoTyA dvica-18/2vakSaskAre tvAriMzadvarSasahasrairUnitayA-UnIbhUtayA, anayaiva pratyekamekaviMzatisahasravarSapramANayoH paJcamaSaSThArakayoH pUraNAt, kAle caturthapaJcavyatikrAnte'nantairvarNAdiparyavaistathaiva yAvat parihANyA parihIyamANA 2, atra samaye duSSamAnAmnA samA-kAlaH prati maSaSThArakAH sU.34-35 patsyate, vakturapekSayA bhaviSyatkAlaprayogaH, athAtra bharatasya svarUpaM pRcchannAha-tIse NaM bhaMte ! samAe bharaha'ityAdi, sarva prAgvyAkhyAtArtha, navaraM bhaviSyatIti prayogaH pRcchakApekSayA, atra bhUmerbahusamaramaNIyatvAdikaM caturthArakato hIyamAnaM 2 nitarAM hInaM jJAtavyaM, nanu 'khANubahule kaNTakabahule visamabahule' ityAdinA'dhastanasUtreNa lokaprasiddhena ca virudhyate, maivaM avicAritacaturaM cintayeH, yato'tra bahulazabdena sthANyAdibAhulyaM cintitaM, na ca SaSThAraka ivaikAntikatvaM, tena ca kvacid gaGgAtaTAdau ArAmAdau vaitAnyagirinikuJjAdau vA bahusamaramaNIyatvAdikamupalabhyata eveti na virodhaH, atha tatra manujasvarUpaM praSTukAma Aha--'tIse NamityAdi, pUrva vyAkhyAtArthametat, navaraM baDhayo ratnayo-18 hastAH saptahastocchrayatvAt teSAM, yadyapi nAmakoze baddhamuSTiko hasto raniruktastathApi samayaparibhASayA pUrNa iti, te 8 manujA jaghanyato'ntarmuhUrtta utkarSeNa sAtirekaM triMzadadhikaM varSazatamAyuH pAlayanti, apyekakA nairayikagatigAminaH " // 166 // yAvat sarvaduHkhAnAmantaM kurvanti, atra cAntakriyA caturthArakajAtapuruSajAtamapekSya tasyaiva paJcamasamAyAM siddhyamAnatvAjambUsvAmina iva, na ca saMharaNaM pratItyedaM bhAvanIyam, tathA ca sati prathamaSaSThArakAdAvapi etatsUtrapATha upalabhyeta Jain Education a l For Private Personal use only ainelibrary.org
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ / eveti, Aha-atra pAlayanti antaM kurvanti ityAdau bhaviSyatkAlaprayoge kathaM vartamAnanirdezaH?, ucyate, sarvAsvapya vasarpiNISu paJcamasamAsu idameva svarUpamiti nityapravRttavartamAnakAle vartamAnaprayogaH, yathA dve sAgaropame zako rAjya kurute ityAdau, tarhi duHSamAsamA kAlaH pratipatsyate ityAdiprayogaH kathamiti cet, ucyate, prajJApakapuruSApekSayaita tprayogasyApi sAdhutvAt , punarapi tasyAM kiM kiM vRttamityAha-'tIse Na'mityAdi, tasyA duSSamAnAmyAH samAyAH | pazcime tribhAge varSasahasrasaptakapramANe'tikrAmati sati na tu avaziSTe tathA sati ekaviMzatisahasravarSapramANazrIvIra-18 tIrthasyAvyucchittikAlasyApUrteH gaNaH-samudAyo nijajJAtiritiyAvat tasya dharmaH-svasvapravartito vyavahAro vivAhA-| dikaH pAkhaNDAH-zAkyAdayasteSAM dharmaH pratIta eva rAjadharmo-nigrahAnugrahAdiH jAtatejA:-agniH, sa hi nAtisnigdhe suSamasuSamAdau nAtirUkSe duSamaduSpamAdau cotpadyata iti, cakArAdagnihetuko vyavahAro randhanAdirapi, caraNadharma:-cAritradharmaH, cazabdAd gacchavyavahArazca, atra dharmapadavyatyayaHprAkRtatvAt , vyucchetsyati-vicchedaM prApsyasi, samyaktvadharmastu keSAJcitsambhavatyapi, bilavAsinAM hi atikliSTatvena cAritrAbhAvaH, ata evAha prajJatyAM-'osaNaM dhammasannapabhaTThA' iti, osannamiti prAyograhaNAt kacitsamyaktvaM prApyate'pIti bhAvaH, gataH paJcama aarH|| atha SaSThAraka upakramyate-'tIse Na'mityAdi, tasyAM samAyAM ekaviMzatyA varSasahasraiH pramite kAle vyatikrAnte anantairvarNaparyavairevaM | // gandhasparzaparyavairyAvat parihIyamANaH 2, duSSamAduSSamA nAmnA samA kAlaH pratipatsyate he zramaNa! he AyuSman !, atha Jan Education For Private Person Use Only
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU- dvIpazA- nticandrIyA vRciH // 167 // esea tatra bharatasvarUpapraznAvAha-"tIse 'mityAdi, tasyAM samAyAmuttamakASThAMprAptAyAM uttamAvasthAgatAMyAmityarthaH paramakatatra bharatasvarUpamA 2vakSaskAre TaprAptAyAMvA, bharatasya kIdRzaH kaH AkAramAvasya-AkRtilakSaNaparyAyasya pratyavatAra:-avataraNaM AkArabhAvapratyavatAraH catuthepazcaprajJaptaH, bhagavAnAha-gautamatyAmantrya vakSyamANaviziSTaH kAlo bhaviSyati, kIdRza ityAha-hAhAbhUtAH' hAhA itye- mapaSThArakAH tasya zabdasya duHkhArtalokena karaNaM hAhocyate tadbhUtaH-prApto yaH kAlaH se hAhAbhUtaH, bhAmbhA ityasya duHkhArtagavA sU.34-35 dibhiH karaNaM bhambhocyate tadbhUto yaH sa bhambhAbhUtaH, dvAvapyanukaraNazabdAvimau, bhambhA vA bherI sA cAntaH zUnyA tato bhambhava yaH kAlo janakSayAttacchUnyaH sa bhambhAbhUta ityucyate, kolAhala ihArtazakunasamUhadhvaniH taM bhUtaH-prAptaH, kolAhalabhUtaH samAnubhAvena-kAlavizeSasAmarthena ca, cakAro'tra vAcyAntaradarzanArthaH, NamityalaGkAre, kharaparuSA:atyantakaThorA dhUlyA ca malinA ye vAtAste tathA durviSahAH-dussahAH vyAkulA asamaJjasA ityarthaH bhayaGkarAH, caH vizeSaNasamuccayasUcakaH, vAsyantItyanena sambandhaH,saMvartakAzca-tRNakASThAdInAmapahArakA vAtavizeSAzca te'pi vAsyantIti, ihAsmin kAle abhIkSNaM-punaH puna--mAyiSyante ca-dhUmamudramiSyanti dizaH, kimbhUtAstA ityAha-samantAtsarvato rajasvalA-rajoyuktAH, ata eva reNunA-rajasA kaluSA-malinAstathA tamaHpaTalena-andhakAravRndana nirAlokA-1|| // 16 // nirastaprakAzA nirastadRSTiprasarA vA, tataH padadvayakarmadhArayaH, samayarUkSatayA ca kAlarUkSatayA cetyarthaH, adhika ahitaM vA apathyaM candrAH zItaM himaM mokSyanti-mrakSyanti tathaiva sUryAstapsyanti, tApa mokSyantItyarthaH, kAlarokSyeNa zarIra-18 eeseeeeeeeeeeeee X w For Private Personel Use Only Jain Education in .ininelibrary.org Oil
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education In raukSyaM tasmAccAdhikazItoSNaparAbhava iti, jaya punastatsvarUpaM bhagavAn svayaMmevAha - 'aduttara' mityAdi, athAparaM ca he gautama! abhIkSNa-punaH punaH arasA - manojJarasavarjitajalA ye meghAste tathA virasA - viruddharasA ye meghAste tathA, etadevAbhivyajyate - kSArameghAH- saMjadivArasamAmajalIpetameghAH khAtra meghAH - karISasamAna rasajalIpetameghAH khaTTame he 'ti kaciMd dRzyate tatrAmlajalA meghAH animeSA agnivaMhikArijalA ityarthaH vidyutpradhAnA evaM jalavarjitA ityarthaH vidyunnipAtavanto vA vidyurnnipAta kAryakArijalanipatiyanto vA meghAH viSamedhAH - janamaraNahetujalAH atra asaNimehA ityapi padaM kvacid dRzyate tatrAyamartha: nipAtavantaH parvatAdidAraNasamarthajalatvena vA vajrameghAH ayApanIyaM na yApanAprayojakamudakaM yeSA te savA, asamAdhAnakArija ityarthaH kacid- 'adhivaNijadagI' iti taMtrApAtavyajalA ityarthaH etadeva vyanaki-vyApi garmililA' vyAdhayaH-sthirAH kuDAdayoM rogAH sadyoghAtinaH zUlAdayastadutthAyA vedanAyAM udIraNA salilaM yeSAM te tathAM, ata evAma nipAtaH sa pracuro yaMtra varSe sa tathA naikaviMzativarSasahasrapramANaka 'jeNaM bharahe' tyAdi, yena varSaNena paNa seva pariNAma paripAko yasya salilasya tattathA tadevaMvidhaM caNDAnilena mahatAnA AcchoTitAMnA tIkSNAnI vegavatImA dhArANAM tAlaya, manthAntare tu ese kSArameghAdayo varSazato'atha tena prANanAra saMmecAdayaH kiM kariSyantItyAhasavintIti sambandhaH, bharatavarSe grAmasthA
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ Coe zrIjambU- AzramAntAH prAgvyAkhyAtAstatra gataM janapadaM-manuSyalokaM tathA catuSpadA-mahiSyAdayo gozabdena gojAtIyA elakA- ravakSaskAre dvIpazA urabhrAstAn tathA khacarAn-vaitAbyavAsino vidyAdharAn tathA pakSisaMghAn tathA grAmAraNyayoryaH pracArastatra nira- caturthapaJcanticandrItAn-AsaktAn sAMzca prANAn-dvIndriyAdIn bahuprakArAn tathA vRkSAn-AmrAdIn gucchAn-vRntAkIprabhRtIna maSaSThArakAH yA vRttiH sU.34-35 | gulmAn-navamAlikAdIn latA-azokalatAdyAH vallI:-vAlukyAdikAH pravAlAna-pallavAn addraan-shaalyaadibii||168|| jasUcIH ityAdIn tRNavanaspatikAyikAn-bAdaravanaspatikAyikAn , sUkSmavanaspatikAyikAnAM tairupaghAtAsambhavAt, tathA auSadhIzca-zAlyAdikAH co'bhyuccaye, 'pacae' ityAdi yadyapi parvatAdayo'nyatraikArthatayA rUDhAstathA'pIha vizeSo / dRzyaH, tathAhi-parvatananAd-utsavavistAraNAt parvatA:-krIDAparvatAH ujjayantavaibhArAdayaH gRNanti-zabdAyante janaM nivAsabhUtatveneti girayaH gopAlagiricitrakUTaprabhRtayaH DuGgAni-zilAvRndAni coravRndAni vA santyeSu ityastyarthe pratyayaH DuGgarAH-ziloccayamAtrarUpAH unnatAni-sthalAni dhUlyucchrayarUpANi 'bhaTTitti bhrASTrAH pAMsvAdivarjitA bhUmayaH tata eteSAM dvandvaste AdiryeSAM te tathA tAn , AdizabdAt prAsAdazikharAdiparigrahaH, makAro'lAkSaNikaH, cazabdo IS meghAnAM kriyAntaradyotakaH, vidrAvayiSyantIti kriyAyogaH, atrArthe'pavAdasUtramAha-vaitAbyagirivarjAna parvatAdInityarthaH, 68 // zAzvatatvena tasyAvidhvaMsAt, upalakSaNAd RSabhakUTa zAzvataprAyazrIzatruJjayagiriprabhRtIMzca varjayitvA, tathA salila| bilAni-bhUnirjharAH viSamagazci-duSpUrazvadhANi, kacihurgapadamapi dRzyate, tatra durgANi ca-khAtavalayaprAkArAdi For Prezte Personal Use Only Jan Education N orwainelibrary.org
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ durgamANi nimnAni ca tAnyunnatAni ca nimnonnatAni-uccAvacAnItyarthaH, pazcAd dvandvaH, tAni ca karmabhUtAni zAzvatanadItvAd gaGgAsindhuvarjAni samIkariSyanti / atha tatra bharatabhUmisvarUpapraznamAha-'tIse NamityAdi, tasyAM bhadanta ! samAyAM bharatasya bhUmeH kIdRzaka AkArabhAvapratyavatAraH bhaviSyati', bhagavAnAha-gautama ! bhUmI bhaviSyati, aGgArabhUtA-jvAlArahitavahnipiNDarUpA murmurabhUtA-viralAgnikaNarUpA kSArikabhUtA-bhasmarUpA taptakavellukabhUtA-bahimataptakavellukarUpA 'taptasamajyotirbhUtA' taptena bhAve kapratyayavidhAnAt tApena samA-tulyA jyotiSA-vahninA bhUtA-jAtA yA sA tathA, padavyatyaya evaM samAsazca prAkRtatvAt , dhUlibahuletyAdau dhUli:-pAMzuH reNuH-vAlukA paGkaH-kaImaH panakaH-pratalaH kaImaH calanapramANakardamazcalanItyucyate, ata eva bahUnAM dharaNigocarANAM sattvAnAM duHkhena nitarAM kramaHkramaNaM yasyAM sA duniSkramA, duratikramaNIyetyarthaH, caH samuccaye, apizabdena durniSadAdiparigrahaH, atra bahUnAmityAditaH prArabhya bhinnavAkyatvenottarasUtravartinA bhaviSyatipadena na paunaruktyaM / atha tatra manuSyasvarUpaM pRcchati'tIse Na'mityAdi, praznasUtraM prAgvat, nirvacanasUtre gautama ! manujA bhaviSyanti, kIdRzA ityAha-dUrUpA-duHsvabhAvAH durvarNAH-kutsitavarNAH, evaM durgandhAH dUrasAH-rohiNyAdivat kutsitarasopetAH duHsparzAH-karkazAdikutsitaspazAH aniSTA-anicchAviSayAH, aniSTamapi kizcitkamanIyaM syAdityata Aha-akAntAH-akamanIyAH, akAntamapi kiJcikAraNavazAt prItaye syAdato'priyA-aprItihetavaH, apriyatvaM ca teSAM kuta ityAha-azubhA-azobhanabhAvarUpatvAt , dhIjambU. 29 Jain Education in For Private Porn Use Only IONaw.jainelibrary.org
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2vakSaskAre caturthapaJca| maSaSThArakAH sU. 34-35 zrIjambU-18 azubhatvaM ca vizeSata Aha--ma manasA-antaHsaMvedanena zubhatayA jJAyante ityamanojJAH, amanojJatayA'nubhUtamapi dvIpazA- smRtidazAyAM dazAvizeSeNa kiJcinmanojhaM syAdata Aha-'amano'mAH' na manasA amyante-gamyante punaH smRtyA ityanticandrI- manomAH ekArthikA vA ete zabdA aniSTatAprakarSavAcakA iti, mUrtyA aniSTAdivizeSaNopetA api kecid humbA yA vRttiH iva sukharAH syurityAha-hIno-lAnasyeva svaro yeSAM te tathA, dIno duHkhitasyeva svaro yeSAM te tathA, aniSTAdizabdA // 169 // utArthA evAtra svareNa yojanIyAH, 'anAdeyavacanapratyAjAtAH' anAdeyaM-asubhagatvAd agrAhyaM vacanaM-vacaH pratyAjAtaM ca-janma yeSAM te tathA, nirlajAH vyaktaM, kUTa-bhrAntijanakadravyaM kapaTa-paravaJcanAya veSAntarakaraNaM kalahaH-pratItaH vadho-hastAdibhistADanaM bandho-rajabhiH saMyamanaM vairaM-pratItaM teSu niratAH, maryAdAtikrame pradhAnA-mukhyAH , akArye | nityodyatAH, gurUNAM-mAtrAdikAnAM niyogaH-AjJA tatra yo vinaya:-omityAdirUpastena rahitAH, caH pUrvavat , vikalaMasampUrNa kANacaturaGgalikAdisvabhAvatvAdrUpaM yeSAM te tathA, prarUDhA-gartAsUkarANAmivAjanmasaMskArAbhAvAt vRddhiM gatA nakhAH kezAH zmazruNi romANi ca yeSAM te tathA, kAlA:-kRtAntasadRzAH krUraprakRtitvAt kRSNA vA kharaparuSA:-sparzato'tIva kaThorAH zyAmavarNA-nIlIkuNDe nikSiptorikSaptA iva, tataH karmadhArayaH, kvacid dhyAmavarNA ityapi padaM dRzyate, tatrAnujvalavarNA ityarthaH, sphuTitazirasaH-sphuTitAnIva sphuTitAni rAjimattvAt zirAMsi-mastakAni yeSAM te sathA, kapilAH kecana palitAzca-zuklAH kecana kezA yeSAM te tathA, bahusnAyubhiH-pracurasnasAbhiH saMpinaddhaM-baddhamata eva duHkhena // 169 Jain Education inte For Private Personal Use Only ainelibrary.org
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inter darzanIyaM rUpaM yeSAM te tathA, saGkuTitaM saGkucitaM balyo - nirmAsatvagvikArAstA eva tadanurUpAkAratvAt taraGgA-cIcayastaiH pariveSTitAni aGgAni - avayavA yatra tadevaMvidhamaGgaM zarIraM yeSAM te tathA, ke ivetyAha-jarApariNatA iva, sthavi - | ranarA ivetyarthaH, sthavirAzcAnyathApi vyapadizyante iti jarApariNatagrahaNaM, praviralA sAntarAlatvena parizaTitA ca dantAnAM | keSAJcitpatitatvena damtazreNiryeSAM te tathA, udbhaTaM - vikarAlaM ghaTakamukhamiva mukhaM tucchadazanacchadatvAdyeSAM te tathA, kvacittu unbhaDaghADAmuhA iti pAThaH, tatra udbhaTe spaSTe ghATAmukhe - kRkATikAvadane yeSAM te tathA, viSame nayane yeSAM te tathA, vakrA nAsA yeSAM te tathA, tataH padadvayasya karmadhArayaH, vakraM pAThAntareNa vyaGgaM salAJchanaM valibhi| vikRtaM ca - bIbhatsaM bhISaNaM - bhayajanakaM mukhaM yeSAM te tathA, dadukiTibhasidhmAni - kSudrakuSThavizeSAstatpradhAnA sphuTitA paruSA ca chaviH - zarIratvagyeSAM te tathA, ata eva citralAGgAH - karburAvayavazarIrAH kacchraH - pAmA tayA kasaraizca khasrairabhibhUtAvyAptA ye te tathA, ata eva kharatIkSNanakhAnAM kaThinatItranakhAnAM kaNDUyitena - kharjUkaraNena vikRtA - kRtavraNA tanuHzarIraM yeSAM te tathA, dolAkRtayaH - aprazastAkArAH, kvacit TolAgaiti pAThastatra TolagatayaH - uSTrAdisamapracArAH, | tathA viSamANi dIrghadrasvabhAvena sandhirUpANi bandhanAni yeSAM te viSamasandhibandhanAH, tathA utkaTukAni - yathAsthAna - | maniviSTAni asthikAni - kIkasAni vibhaktAnIva zva-dRzyamAnAntarANIva yeSAM te tathA, atra vizeSaNapadavyatyayaH prAgvat, athavA utkuTukasthitAstathAsvabhAvatvAt vibhaktAzca - bhojanavizeSarahitA ye te tathA, 'durbalA' balahInAH wjainelibrary.org
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ SOORA zrIjambU 'kusaMhananA' sevA-saMhananAH 'kupramANAH' pramANahInAH 'kusaMsthitAH' duHsaMsthAnAstata eSAM TolAkRtyAdipadAnA karma-18 2vakSaskAre dvapizA- || dhArayaH, ata eva 'kurUpAH' kumUrtayaH tathA kusthAnAsanAH-kutsitAzrayopavezanAH kuzayyAH-kutsitazayanAH kubho- caturthapaJcanticandrI jino-durbhojanAstataH ebhiH padaiH karmadhArayaH, azucayaH-snAnabrahmacaryAdivarjitAH azrutayo vA-zAstravarjitAH aneka- maSaSThArakAH yA vRttiH vyAdhiparipIDitAGgAH skhalantI vihvalA ca vA-ardavitardA gatiryeSAM te tathA, nirutsAhAH sattvaparivarjitAH vikRtaceSTA sU.34-35 // 17 // naSTatejasaH spaSTAni, abhIkSNaM zItoSNakharaparuSavAtairvijjhaDiaM-mizritaM vyAptamityarthaH, malinaM pAMsurUpeNa rajasA na tu pauSparajasA'vaguNThitAni-uddhRlitAnyaGgAni-avayavA yasya etAdRzamaGgaM yeSAM te tathA, bahukrodhamAnamAyAlobhAH bahumohAH na vidyate zubhaM-anukUlavedyaM karma yeSAM te tathA, ata eva duHkhabhAginaH, tataH karmadhArayaH, athavA duHkhAnubandhiduHkhabhAginaH, 'osaNaM ti bAhulyena dharmasaMjJA-dharmazraddhA samyaktvaM ca tAbhyAM paribhraSTAH, bAhulyagrahaNena. yathA samyagdRSTitvameSAM kadAcit sambhavati tathA'dhastanagranthe vyAkhyAtaM, utkarSeNa ratneH-hastasya yaccaturvizatyaGgalalakSaNaM pramANaM tena mAtrA-parimANaM yeSAM te tathA, iha kadAcitSoDaza varSANi kadAcicca viMzativarSANi paramamAyuryeSAM | te tathA, zrIvIracaritre tu 'SoDaza strINAM varSANi viMzatiH puMsAM paramAyuriti, bahUnAM putrANAM naptaNAM-pautrANAM yaH / parivArastasya praNayaH-snehaH sa bahulo yeSAM te tathA, anenAlpAyuSke'pi bahapatyatA teSAmuktA, alpenApi kAlena yauvanasadbhAvAditi, nanu tadAnIM gRhAdyabhAvena ka te vasantItyAha-gaGgAsindhU mahAnadyau vaitADhyaM ca parvataM nizrAM Jain Education ! w.jainelibrary.org.
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inte | kRtvA 'bAvattariM'ti dvAsaptatiH sthAnavizeSAzritA nigodA: - kuTumbAni, dvisaptatisaGkhyA caivaM - vaitADhyAdarvAg gaGgAyAstaTadvaye navanavabilasambhavAdaSTAdaza, evaM sindhvA api aSTAdaza, eSu ca dakSiNArddhabharatamanujA vasanti, vaitADhyAt | parato gaGgAtaTadvaye'STAdaza, evaM tatrApi sindhutaTadvaye aSTAdaza, eSu cottarArddha bharatavAsino manujA vasanti, bIjamiva bIjaM bhaviSyatAM janasamUhAnAM hetutvAt bIjasyeva mAtrA - parimANaM yeSAM te tathA, svalpAH svarUpata ityarthaH, bilavA| sino manujA bhaviSyantIti punaH sUtraM nigamanavAkyatvena na punaruktamavasAtavyaM, atha teSAmAhArasvarUpaM pRcchannAha - 'te NaM bhaMte! maNuA' ityAdi, te bhagavan! manujAH kimAhariSyanti ? - kiM bhokSyante, bhagavAnAha - gautama ! tasmin, | kAle- ekAntaduSpamAlakSaNe tasmin samaye - SaSThArakaprAntyarUpe gaGgAsindhU mahAnadyau rathapathaH - zakaTacakradvayapramito mArgastena mAtrA - parimANaM yasya sa tAdRzo vistaraH- pravAhavyAso yayoste tathA, akSaM - cakranAbhikSepya kASThaM tatra strotodhuraH pravezarandhaM tadeva pramANaM tena mAtrA - avagAhanA yasya tattathAvidhaM jalaM vakSyataH, iyatpramANe na gambhIraM jalaM dhariSyata ityarthaH nanu kSullahimavato'rakavyavasthArAhityena tadgatapadmadrahanirgatayoranayoH pravAhasya naiyatyenoktarUpI ( pravAhau ) kathaM saGgacchete ?, ucyate, gaGgAprapAtakuNDanirgamAdanantaraM krameNa kAlAnubhAvajanitabharatabhUmigatatApavazAdaparajalazoSe samudrapraveze tayoruktamAtrAvazeSajalavAhitvamiti na kApyanupapattiriti, tadapi ca jalaM bahumatsyakacchapAkIrNaM na caiva abbahulaM - bahvapkAyaM sajAtIyAparApUkAya piNDabahulamityarthaH, tataste manujAH sUrodgamanamuhUrtte sUrAstamayanamuhUrtte ca jainelibrary.org
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 171 // Jain Education Inter yakAralopo'tra prAkRtatvAt cakArau parasparaM samuccayArthI, bilebhyo nirddhAviSyanti - zIghrayA gatyA nirgamiSyanti, | muhUrttAtparato'titApAtizItayorasahanIyatvAt, bilebhyo nirddhAvya matsyakacchapAn sthalAni - taTabhUmI: NigantatvAd dvikarmakatvaM grAhayiSyanti - prApayiSyanti, grAhayitvA ca zItAtapataptaiH rAtrau zItena divA Atapena tataiH - rasazoSaM prApi | tairAhArayogyatAM prApitairityarthaH, atisarasAnAM tajjaTharAgninA'paripAcyamAnatvAd matsyakacchapairekaviMzatiM varSasahasrANi yAvadvRttiM-AjIvikAM kalpayanto - vidadhAnA vihariSyanti / atha teSAM gatisvarUpaM pRcchannAha - 'te Na' mityAdi, te manujA bhagavan ! nizzIlA - gatAcArAH nirvratA - mahAvratANuvrata vikalAH nirguNA- uttaraguNavikalAH nirmaryAdA :- avidyamAna kulAdimaryAdAH niSpratyAkhyAnapauSadhopavAsA -asatpauruSyAdiniyamA avidyamAnASTamyAdiparvopavAsAzcetyarthaH, 'asaNaM' prAyo mAMsAhArAH, kathamityAha - matsyAhArA yataH, tathA 'kSaudrAhArAH' madhubhojinaH kSINaM vA tucchAvaziSTaMtucchadhAnyAdikaM AhAro yeSAM te tathA, idaM vizeSaNaM sUpapannameva, pUrvavizeSaNe prAyograhaNAt keSucidAdarzeSu atra gaDDAhArA iti dRzyateM, sa lipipramAda eva sambhAvyate, paJcamAGge saptamazate SaSThodeze duSpamaduSpamAvarNane'dRzyamAnatvAt, athavA yathAsampradAyametatpadaM vyAkhyeyaM, kuNapa :- zavastadraso'pi vasAdi: kuNapastadAhArAH, 'kAlamAse' | ityAdikaM prAgvat, nirvacanasUtramapi prAgvat, navaraM 'osaNNa'miti grahaNAt kazcit kSudrAhAravAn devalokagAmyapi akliSTAdhyavasAyAt, atha ye tadAnIM kSINAvazeSAzcatuSpadAsteSAM kA gatiriti pRcchati - 'tIse Na' mityAdi, tasyAM 2vakSaskAre caturthapazca maSaSThArakAH sU. 34-35 -36 // 171 // Jainelibrary.org
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavan ! samAyAM catuSpadA:-siMhAdayaH prAgvyAkhyAtArthAH zvApadAH prAyo mAMsAhArAdivizeSaNaviziSTAH ka gamivyanti va utpatsyante ?, bhagavAnAha-gautama! prAyaH narakatiryagyonikeSu utpatsyante, prAyograhaNAt kazcidamAMsAdI | devayonAvapi, navaraM cillalagA-nAkharavizeSA iti, atha tadAnIM tatpakSigati praznayati-te NamityAdi, kaNThacaM, navaraM 18 te Namiti kSINAvaziSTA ye pakSiNa iti yacchandavalAd grAhyaM, DhakA:-kAkavizeSAH kaGkA:-dIghaMpAdAH pilakA rUDhigamyAH madkA-jalavAyasAH zikhino-mayUrA iti, gataH SaSThArakaH, tena cAvasarpaNyapi gatA // sAmprataM prAguhi18TAmutsarpiNIM nirUpayitukAmastatpratipAdanakAlapratipAdanapUrvakaM tatprathamArakasvarUpamAha tIse paM samAe ikvIsAe vAsasahassehiM kAle vIikate AgamissAe ussappiNIe sAvaNabahulapaDivae bAlavakaraNaMsi abhIiNakkhatte coisapaDhamasamaye aNaMtehiM vaNNapajjavahiM jAva aNaMtaguNaparivaddhIe parivuddhamANe 2 ettha NaM dUsamadUsamANAmaM samA kAle paDivajjissai smnnaauso!| tIse NaM bhaMte! samAe bharahassa vAsassa kerisae AgArabhAvapaDoAre bhavissai !, goamA! kAle 'bhavissai hAhAbhUe bhaMbhAbhUe evaM so ceva dUsamadUsamAveDhaoNeabo, tIse NaM samAe ekavIsAe vAsasahassehiM kAle viikate aNaMtehi vaNNapajjavehiM jAva aNaMtaguNaparivuddhIe parivaddhamANe 2 ettha NaM dUsamANAmaM samA kAle paDivajissai samaNAuso! (sUtra-37) 'tIse Na'mityAdi, tasyAM samAyAmavasarpiNIduSamaduSSamAnAmnayAM ekaviMzatyA varSasahasraiH pramite kAle vyatikrAnte | | AgamiSyantyAmutsarpiNyA zrAvaNamAsasya bahulapratipadi-kRSNapratipadi pUrvAvasarpiNyAH ASADhapUrNimAparyantasamaye Jain Education For Private Persone Use Only jainelibrary.org
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 17 // zrIjambU-6 paryavasAnatvAt bAlavanAmnikaraNe kRSNapratipattithyAdimAghe'syaiva sadbhAvAt , abhIcinakSatre candreNa yogamupAgate, vakSaskAre dvIpazA- caturdazAnAM kAlavizeSANAM prathamasamaye-prArambhakSaNe'nantairvarNaparyavairyAvadanantaguNaparivRddhyA parivarddhamAnaH parivarddhamAnaH utsarpiNyAM nticandrIatrAntare duSpamaduSpamAnAmrA samA kAlaH pratipatsyate he zramaNa ! he AyuSman ! iti, varNAdInAM vRddhizca yenaiva krameNa prathamadvitIyA vRttiH pUrvamavasarpiNyarakeSu hAniruktA tathaivAtra vAcyA, caturdazakAlavizeSA punaH niHzvAsAduzvAsAdvA gaNyante, samayasya yArako sU. 37 nirvibhAgakAlatvenAdyantavyavahArAbhAvAdAvalikAyAzcAvyavahArArthatvenopekSA, tatra niHzvAsaH ucchAso vA 1 prANaH 2, stokaH 3, lavaH 4, muhUrta 5, ahorAtraM 6, pakSaH 7, mAsaH 8, RtuH 9, ayanaM 10, saMvatsaraH 11, yugaM 12, karaNaM, |13, nakSatraM 14, iti, eteSAM caturdazAnAM madhye paJcAnAM sUtre sAkSAduktAnA apareSA copalakSaNasaGgrahItAnAM prathamasamaye, ko'rthaH-ya eva hi eteSAM caturdazAnAM kAla vizeSANAM prathamaH samayaH sa evotsarpiNIprathamArakaprathamasamayaH, avasarpiNIsatkAnAmeSAM dvitIyApADhApaurNamAsIcaramasamaya eva paryavasAnAt , idamuktaM bhavati ?-avasarpiNyAdau mahAkAle prathamataH pravarttamAne sarve'pi tadavAntarabhUtAH kAlavizeSAH prathamata eva yugapatpravarttante tadanu svasvapramANasamAptI samAmuvanti, tathaiva punaH pravartante punaH parisamAnuvanti yAvanmahAkAlaparisamAptiriti, yadyapi granthAntare RtorASA // 17 // DhAditvena kathanAdutsarpiNyAzca zrAvaNAditvena asya prathamasamayo na saGgacchate Rtvarddhasya gatatvAt tathApi prAvRTzrAvaNAdivarSArAtro'zvayujAdiH zaranmArgazIrSAdirhemanto mAghAdirvasantazcaitrAdinIpmo jyeSThAdirityAdibhagavatIvRttiva Jain Edecation For Private H PPA Personal use only ainelibrary.org
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education In canAt zrAvaNAditvapakSAzrayaNena samAdheyamiti na doSaH, kizcedaM sUtraM gambhIraM granthAntare ca vyaktyAnupalabhyamAnabhAvArthakaM tenAnyathApyAgamAvirodhena madhyasyaiH bahuzrutaiH paribhAvanIyamiti / arthAtrakAlasvarUpaM pRcchati - 'tIse Na' mityAdi, sarvaM sugamaM, navaraM duSpamaduSpamAyAH avasarpiNISaSThArakasya veSTako varNako netavyaH - prApaNIyastatsamAnatvA|dasyAH / gataH utsarpiNyAM prathama AraH, atha dvitIyArakasvarUpaM varNayati - 'tIse Na' mityAdi, sarvaM sugamaM, navaraM utsarpiNIdvitIyAraka ityarthaH, athAvasarpiNIduSSamAto'syA vizeSamAha - te kANaM teNaM samaeNaM pukkhalasaMvaTTae NAmaM mahAmehe pAunbhavissai bharahappamANamitte AyAmeNaM tadANurUvaM ca NaM vikkhaMbhabAhalleNaM, tae NaM se pukkhalasaMvaTTae mahAmehe khippAmeva pataNataNAissai khippAmeva pataNataNAittA khippAmeva pavijjuAissai khippAmeva pavijjuAittA khippAmeva jugamusalamuTThippamANamittAhiM dhArAhiM oghameghaM sattarataM vAsaM vAsissai, jeNaM bharahassa vAsarasa bhUmibhAgaM iMgAlabhUaM mummurabhUaM chAriabhUaM tattakaveDugabhUaM tattasamajoibhUaM NivAvissatitti, taMsiM ca NaM pukkhalasaMvagaMsi mahA mehaMsi sattarataM NivatitaMsi samANaMsi ettha NaM khIramehe NAmaM mahAmehe pAubbhavissai bharahappamANamette AyAmeNaM vadaNurUvaM ca NaM vikkhaMbhabAhalleNaM, tae NaM se khIramehe NAmaM mahAmede khippAmeva pataNataNAissai jAva khippAmeva jugamusalamuTThi jAva sattarattaM vAsaM vAsissai, jeNaM bharaddavAsassa bhUmIe vaNNaM gaMdhaM rasaM phAsaM ca jaNaissai, vaMsi ca NaM khIramehaMsi sattarattaM NivatitaMsi samANaMsi ittha NaM ghayamedde NAmaM mahAmedde pAubbhavissai, bharaddaSpamANamette AyAmeNaM, tadaNurUvaM ca NaM vikkhaMbhabAhalleNaM,
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvIpazAnticandrI yA vRttiH // 173 // taeNaM se ghayamehe mahAmehe khippAmeva pataNataNAissai jAva vAsaM vAsissai, jeNaM bharahassa vAsassa bhUmIe siNehabhAvaM jaNaissai, 2vakSaskAre taMsiM ca NaM ghayamehaMsi sattarattaM NivatitaMsi samANasi ettha NaM amayamehe NAmaM mahAmehe pAunbhavissai bharahapamANamittaM AyA- . puSkalasaMvameNaM jAva vAsaM vAsissai, je NaM bharahe vAse rukkhagucchagummalayavallitaNapavvagaharitagaosahipavAlaMkuramAIe taNavaNassaikAie kSIraghRtAjaNaissai, taMsiM ca NaM amayamehaMsi sattarattaM NivatitaMsi samANaMsi ettha NaM rasamehe NAmaM mahAmehe pAunbhavissai bharahappamA mRtarasameNamitte AyAmeNaM jAva vAsaM vAsissai, jeNaM tesiM bahUNaM rukkhagucchagummalayavallitaNapabagaharitaosahipavAlaMkuramAdINaM titta kaDu- ghAH sU.38 akasAyaaMbilamahure paMcavihe rasavisese jaNaissai, tae NaM bharahe vAse bhavissai parUDharukkhagucchagummalayavallitaNapavvayagaharimaosahie, ubaciyatayapattapavAlaMkurapuSphaphalasamuie suhovabhoge Avi bhavissai (sUtra 38) 'te NamityAdi, tasmin kAle-utsarpiNyA dvitIyArakalakSaNe tasmin samaye-tasyaiva prathamasamaye, puSkalaM-sarva azubhAnubhAvarUpaM bharatabhUraukSyadAhAdikaM prazastasvodakena saMvartayati-nAzayatIti puSkalasaMvartakaH sa ca parjanyaprabhRtime-18 ghanayApekSayA mahAn megho-dazavarSasahasrAvadhi ekena varSaNena bhUmerbhAvukatvAt mahAmeghaH prAdurbhaviSyati-prakaTIbhavi-18| pyati, bharatakSetrapramANena sAdhikaikasaptaticatuHzatAdhikacaturdazayojanasahasrarUpeNa 14471 mAtrA-pramANaM yasya sa S| // 17 // tathA, kena?-AyAmena-dIrghabhAvena, ayaM bhAvaH-pUrvasamudrAdArabhya pazcimasamudraM yAvat tasya vAdalakaM vyAptaM bhaviSyatItyarthaH, tadanurUpazca-tasya bharatakSetrasyAnurUpaH-sadRzaH, sUtre ca liGgavyatyayaH prAkRtatvAt, kriyAvizeSaNaM vA, kene-18 Jain Education in For Private Personal Use Only A w .jainelibrary.org
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ tyAha-viSkambhavAhalyena, atra samAhAradvandvavazAdekavadbhAvaH, ko'rthaH-yAvAn vyAso bharatakSetrasya iSusthAne paJcazatayojanAni SaDviMzatiryojanAni SaT ca kalA yojanekaviMzatibhAgarUpAH tadatiriktasthAne tu aniyatatayA tathA'syApi viSkambhaH, bAhalyaM tu yAvatA jalabhAreNa yAvadavagADhabharatakSetrataptabhUmimAdrIkRtya tApaH upazAmyate tAvajaladalani3 pannameva grAhyamiti, atha sa prAdurbhUtaH san yatkariSyati tadAha-'tae NamityAdi, tatazca sa-puSkalasaMvartakameghaH / | kSiprameva-unnamanakAla eva 'pataNataNAissaI ti anukaraNavacanametat prakarSaNa stanitaM kariSyati, garjiSyatItyarthaH, tathA ca kRtvA kSiprameva yugaM-rathAvayavavizeSaH musalaM-pratItaM muSTiH-piNDitAGgulikaH pANiH eSAM yatpramANamAyAmabAhalyAdibhistena mAtrA yAsAM tAbhiH, iyatA pramANena dIrghAbhiH-sthUlAbhirityarthaH dhArAbhiH oghena-sAmAnyena sarvatra nirvizeSeNa megho yatra taM tathAvidhaM saptarAtraM-saptAhorAtrAn varSa varSiSyati kariSyatItyarthaH, 'je Namiti pUrvavat bharatasya varSasya-kSetrasya bhUmibhAgaM aGgArabhUtaM murmurabhUtaM kSArikabhUtaM taptakavellukabhUtaM taptasamajyotirbhUtaM nirvApayiSyati sa puSkarasaMvatako mahAmeghaH, atha dvitIyameghavakavyatAmAha-'tasiM ca NamityAdi, tasmiMzca cazabdo vAkyAntaraprA. rambhArthaH,puSkalasaMvartake mahAmeghe saptarAtraM yAvannipatite sati-nirbhara vRSTe sati atrAntare kSIramegho nAmato mahAmeghaH prAdurbhaviSyati, zeSaM 'bharate tyAdi prAgvat , atha sa prAdurbhavan kiM kariSyatItyAha-'tae NamityAdi, atra vAsissaitti paryantaM prAgvat , yo megho bharatasya bhUmyA varNa gandhaM rasaM sparza ca janayiSyati, atra varNAdayaH zubhA eva grAhyA, Jain Education inte For Private Personel Use Only wjainelibrary.org
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 174 // Jain Education Inte | yebhyo loko'nukUlaM vedayate, azubhavarNAdayaH prAkkAlAnubhAvajanitA varttanta eveti, nanu yadi zubhavarNAdIn janayati | tadA tarupatrAdiSu nIlo varNo jambuphalAdiSu kRSNaH maricAdiSu kaTuko rasaH kAravellAdiSu tiktaH caNakAdiSu rUkSaH | sparzaH suvarNAdiSu guruH krakacAdiSu kharaH ityAdayo'zubhavarNAdayaH kathaM sambhaveyuriti 1, ucyate, azubhapariNAmA apye| te'nukUlavedyatayA zubhA eva, yathA maricAdigataH kaTukarasAdiH pratikUlavedyatayA zubho'pyazubha eva, yathA kuSThAdigataH zvetavarNAdiriti, atha tRtIyameghavaktavyatAmAha - 'taMsi' ityAdi, tasmin kSIrameghe saptarAtraM nipatite sati atrAntare ghRtavat snigdho megho ghRtamegho nAmnA mahAmeghaH prAdurbhaviSyatItyAdi sarvaM prAgvat, atha sa prAdurbhUtaH kiM kariSyatItyAha-- 'tae NamityAdi, sarva prAgvat, navaraM yo ghRtamegho bharatabhUmeH snehabhAvaM - snigdhatAM janayiSyatIti, atha catumeghavaktavyatAmAha-'taMsi' ityAdi, tasmiMzca ghRtameghe saptarAtraM nipatite sati atra - prastAve'mRtamegho yathArthanAmA mahA| meghaH prAdurbhaviSyati yAvadvarSiSyati iti paryantaM pUrvavat, yo megho bharate varSe vRkSA gucchA gubmA latA vallyaH tRNAni pratItAni parvagA - ikSvAdayaH haritAni dUrvAdIni auSadhyaH - zAlyAdayaH pravAlA : - pallavAH aGkurAH - zAlyAdibIjasUcayaH ityAdIn tRNavanaspatikAyikAn - bAdaravanaspatikAyikAn janayiSyatIti / atha paJcamamegha svarUpavaktavyatAmAha - 'taMsi ca Na' mityAdi, vyaktaM, paraM rasajanako megho rasameghaH, yo rasameghasteSAmamRtameghotpannAnAM bahUnAM vRkSAdyaGa|rAntAnAM vanaspatInAM tito nimbAdigataH kaTuko maricAdigataH kaSAyoM vibhItakAmalakAdigataH ambo'mlikAdyAzritaH | 2 vakSaskAre puSkalasaMva kSIraghRtAmRtarasame ghAH sU. 38 // 174 // w.jainelibrary.org.
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjandU. 30 madhuraH zarkarAdyAzritaH, etAn paJcavidhAn rasavizeSAn janayiSyati, lavaNarasasya madhurAdisaMsargajatvAd tadabhedena | vivakSaNAt, sambhAvyate ca tatra mAdhuryAdisaMsargaH sarvarasAnAM lavaNaprakSepa eva svAdutvotpatteH tena na pRthagnirdezaH, eSAM ca paJcAnAM meghAnAM krameNedaM prayojanaM sUtra uktamapi spaSTIkaraNAya punarlikhyate - Adyasya bharatabhUmerdAhopazamaH dvitIyasya tasyA eva zubhavarNagandhAdijanakatvaM tRtIyasya tasyA eva snigdhatAjanakatvaM na cAtra kSIrameghenaiva zubhavarNagandha| rasasparzasampattau bhUmisnigdhatAsampattiriti vAcyaM, snigdhatAdhikyasampAdakatvAt tasya, nahi yAdRzI ghRte snigdhatA tAdRzI kSIre dRzyata ityanubhava evAtra sAkSI, caturthasya tasyAM vanaspatijanakatvaM paJcamasya vanaspatiSu svasvayogyarasa| vizeSajanakatvaM yadyapyamRtameghato vanaspatisambhave varNAdisampattau tatsahacAritvAt rasasyApi sampattistasmAdeva yukti| matI tathApi svasvayogyarasa vizeSAn sampAdayituM rasamegha eva prabhuriti, tadA ca yAdRzaM bharataM bhAvi tathA cAha - 'tae NaM bharahe vAse' ityAdi, tataH uktasvarUpapaJcameghavarSaNAnantaraM Namiti pUrvavat bhArataM varSa bhaviSyati, kIdRza| mityAha - prarUDhA - udgatA vRkSA gucchA gulmA latA valyastRNAni parvajA haritAni auSadhayazca yatra tattathA, atra samAse kapratyayaH, etena vanaspatisattA'bhihitA, upacitAni - puSTimupagatAni tvakpatrapravAlapallavAMkurapuSpaphalAni samuditAni samyak prakAreNa udayaM prAptAni yatra tattathA kAntasya paranipAtaH prAkRtatvAt etena vanaspatiSu puSpaphalAnAM rItirdarzitA, ata eva sukhopabhogyaM - sukhenAsevanIyaM bhaviSyati, atra vAkyAntarayojanArthamupAttasya bhaviSyatipadasya
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ rukatyaM bhAvanIyamiti ! paDharukkhaguruchagummalayavADAisati giddhAittA / tae NaM te maNuA bhAva pAsihiti pAsittA vilAsagucchagummalayavalitaNapaJcamahArAjANijettikaddu saMThiI Tha zrIjambU dvIpazAnticandrIyA vRttiH // 17 // | 2vakSaskAre mAMsavarjanavyavasthA ma. |39 zeSo| tsarpiNIvaNanaM sU.40 na paunaruktyaM bhAvanIyamiti / atha tatkAlInA manujAstAdRzaM bharataM dRSTvA yat kariSyati tadAha tae NaM te maNuA bharahaM vAsaM parUDharukkhagucchagummalayavallitaNapavayahariaosahIyaM uvaciatayapattapavAlapallavaMkura pupphaphalasamuiaM suhovabhogaM jAyaM 2 cAvi pAsihiti pAsittA bilehito NiddhAissaMti NiddhAittA haTTatuTThA aNNamaNNaM sahAvissaMti 2 tA evaM vadissaMti-jAte NaM. devANuppiA! bharahe vAse parUDharukkhagucchagummalayavallitaNapazcayahariajAva suhovabhoge, taM je NaM devANuppiA! amhaM kei ajappabhii asubhaM kuNimaM AhAraM AhArissai se NaM aNegAhiM chAyAhiM vajaNijjettikaTTa saMThiI ThavessaMti 2 tA bharahe vAse suhaMsuheNaM abhiramamANA 2 viha rissaMti (sUtraM 39) tIse gaM bhaMte ! samAe bharahassa vAsassa kerisae AyArabhAvapaDoAre bhavissai ?, go0| bahusamaramaNije bhUmibhAge bhavissai jAva kittimehiM ceva akittimehi ceva, tIse NaM bhaMte ! samAe maNuANaM kerisae AyArabhAvapaDoAre bhavissai ?, goamA! tesi NaM maNuANaM chabihe saMghayaNe chabihe saMThANe bahUIo rayaNIo uDDU uccatteNaM jahaNNeNaM aMtomuhuttaM ukkoseNaM sAiregaM vAsasayaM AuaM pAlehiMti 2 ttA - appegaiA NirayagAmI jAva appegaiA devagAmI, Na sijhaMti / tIse NaM samAe ekavIsAe vAsasahassehiM kAle vIikate aNaMtehiM vaNNapajavehiM jAva parivaDemANe 2 ettha NaM dusamasUsamANAmaM samA kAle paDivajissai samaNAuso !, tIse NaM bhaMte ! samAe bharahassa vAsassa kerisae AyArabhAvapaDoAre bhavissai?, goamA! bahusamaramaNije jAva akittimehiM ceva, tesi NaM bhaMte ! maNuANaM kerisae AyArabhAvapaDoAre bhavissai?, go0! tesi NaM maNuANaM chabbihe saMghayaNe chabbihe saMThANe bahUI dhaNUI uddhaM uccatteNaM jahaNNeNaM aMtomuhuttaM ukkoseNaM puThavakoDIAuaM pAlihiMti 2ttA appegaiA NirayagAmI jAva aMtaM karehiMti, tIse gaM samAe tao vaMsA samuppa jissaMti, taM-. // 175 // Jain Education in t he For Private Personel Use Only ( O ww.jainelibrary.org
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education titthagaravaMse cakkavaTTivaMse dasAravaMse, tIse NaM samAe tevIsaM titthagarA ekkArasa cakkavaTTI Nava baladevA Nava vAsudevA samutpajjarasaMti, tIse NaM samAe sAgarovama koDAkoDIe bAyAlIsAe vAsasahassehiM UNiAe kAle vIikaMte anaMtehiM vaNNapajjavehiM jAva anaMtaguNaparivuddhIe parivuddhemANe 2 ettha NaM susamadsamANAmaM samA kAle paDivajjissai samaNAuso !, sANaM samA tihA vibhAji - ssai, paDhame tibhAge majjhime tibhAge pacchime tibhAge, tIse NaM bhaMte! samAe paDhame tibhAe bharahasta vAsassa kerisae AyArabhAva paDoAre bhavissai ?, goamA ! bahusamaramaNijje jAva bhavissai, maNuANaM jA veva osapiNIe pacchime tibhAge vaktavvayA sA bhANiavvA, kulagaravajjA usabhasAmivajjA, aNNe paThaMti-tIse NaM samAe paDhane tibhAe ime paNNarasa kulagarA samuppajissaMti taMjahA sumaI jAtra usame sesaM taM ceva, daMDaNIIo paDilomAo NeavvAo, tIse NaM samAe paDhame tibhAe rAyadhamme jAva dhammacaraNe a vocchijissara, tIse NaM samAe majjhimapacchimesu tibhAgesu jAva paDhamamajjhimesu vattabvayA osappiNIe sA bhANiavvA, susamA tava susamAsusamAvi taheva jAva chavvihA maNussA aNusajjissaMti jAva saNNicArI (sUtraM 40 ) 'tae Na' mityAdi, tataste manujA bharatavarSaM yAvatsukhopabhogyaM cApi drakSyanti dRSTvA bilebhyo nirddhAviSyanti - nirgamiSyanti, nirddhAvya hRSTA - AnanditAstuSTAH - santoSamupagatAH pazcAt karmadhArayaH anyo'nyaM zabdayiSyanti, zabdayitvA ca evaM vadiSyantIti, atha te kiM vadiSyantItyAha - ' jAte Na 'mityAdi, jAtaM bho devAnupriyA ! bharataM varSa prarUDhavRkSaM yAvat sukhopabhogyaM tasmAd ye devAnupriyA ! asmAkaM - asmajjAtIyAnAM kazcidadyaprabhRti azubhaM kuNimaM- mAMsamAhAramAhArayiSyati sa puruSo'nekAbhizchAyAbhiH itthaMbhAve tRtIyA, saha bhojanAdipaGkiniSaNNAnAM
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU-18 yAzchAyAH zarIrasambandhinyastAbhirvarjanIyaH, ayamarthaH-AstAM teSAmaspRzyAnAM zarIrasparzaH taccharIracchAyAsparzo'pi|8|zvakSaskAre dvIpazA- vajanIyaH, kvacidarja iti sUtrapAThe tu vajyoM varjanIya ityarthaH, itikRtvA saMsthiti-maryAdA sthApayiSyanti, mAMsavarjananticandrI sthApayitvA ca bharate varSe sukhasukhenAbhiramamANAH 2-sukhena krIDanto 2 vihariSyanti-pravartiSyanta iti / athavyavasthA sU. yA vRttiH 1939 zeSobharatabhUmisvarUpaM pRcchati-'tIse Na'mityAdi sarva pUrvavat , nanu kRtrimamaNyAdikaraNaM tadAnIM tanmanujAnAmasambhavi tsrpinniiv||176|| zilpopadezakAcAryAbhAvAd , ucyate, dvitIyAre purAdinivezarAjanItivyavasthAdikRjAtismArakAdipuruSavizeSadvArA naMsU.40 yA kSetrAdhiSThAyakadevaprayogeNa vA kAlAnubhAvajanitanaipuNyena vA tasya susambhavatvAt , kathamanyathA'traiva granthe prastutArakamAzritya puSkarasaMvatakAdipaJcamahAmeghavRSTyanantaraM vRkSAdibhirauSadhyAdibhizca bhAsurAyAM saJjAtAyAM bharatabhUmyAM tatkAlInamanujA bilebhyo nirgatya mAMsAdibhakSaNaniyamamaryAdAM vidhAsyanti tallopakaM ca paMkterbahiH kariSyantItyarthAbhidhAyakaM prAguktaM sUtraM saGgacchata iti / atha manujasvarUpamAha-'tIse Na'mityAdi, sarva avasarpiNIduSSamArakama|nujasvarUpavad bhAvanIyaM, navaraM na siddhyanti-sakalakarmakSayalakSaNAM siddhiM na prApnuvanti, caraNadharmapravRttyabhAvAt , atra bhaviSyanirdeze prApte vartamAnanirdezaH pUrvayuktitaH smaadheyH| ityutsarpiNyAM dvitiiyaarkH| 'tIse NaM samAe ekavIsAe // 176 // || vAsa' ityAdi, tasyAM samAyAM duSpamAnAmyAM ekaviMzatyA varSasahasraH kAle vyatikrAnte anantairvarNaparyavairyAvatparivarddha-18 SmAnaH 2 atrAvasareM duSSamasuSamAnAmnA samA kAla utsarpiNItRtIyArakA pratipatsyate he zramaNetyAdi prAgvat , 'tIse For Private PersonalUpe Only Jain Education 16) N er.jainelibrary.org
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ rANamityAdi, sarva prAgvat, avasarpiNIcaturthArakasadRzatvamutsarpiNItRtIyArakasyeti tatsAdRzyaM prakaTayannAha-'tIse NamityAdi, prAyaH prAgvyAkhyAtArtha tIrthaGkarAstrayoviMzatiH padmanAbhAdayaH caturviMzatitamasya bhadrakRnnAmnazcaturthArake utpatsyamAnatvAt , ekAdaza cakravarttino bharatAdayo vIracaritre tu dIrghadantAdayaH dvAdazasyAriSThanAmnazcaturthArake eva bhAvitvAt , nava baladevA jayantAdayaH, nava vAsudevA nandyAdayaH, yattu tilakAdayaH prativiSNavo nehoktAstatra pUrvokta eva heturavasAtavyaH, samutpatsyante / gatastRtIyAraka utsarpiNyAmatha caturthaH-'tIse Na'mityAdi, tasyA samAyAM sAgaropamakoTAkovyA dvicatvAriMzatA varSasahasrarUnitayA kAle vyatikrAnte anantairvarNaparyavairyAvarddhamAno'tra prastAve suSama-18 duSpamAnAmnA samA kAlaH utsarpiNIcaturthArakalakSaNaH pratipatsyate. 'sA Na'mityAdi 'sA' samA tridhA vibhakSyati-1 vibhAgaM prApsyati, prathamastribhAgaH madhyamastribhAgaH pazcimastribhAgazceti, tatrAdyatribhAgasvarUpamAha-tIse Na'mityAdi, tasyAM samAyAM bhadanta ! prathame tribhAge bharatasya varSasya kIdRzaka AkArabhAvapratyavatAro bhaviSyati', gautama ! bahusa| maramaNIyo yAvadbhaviSyati, yAvatkaraNAt pUrNo'pi bhUbhivarNakagamo grAhyaH, manujapraznamapi manasikRtya bhagavAn / svayamevAha-maNuANa'mityAdi, manujAnAM tatkAlInAnAM yA avasapiNyAstRtIyArakasya pazcimatribhAge vaktavyatA 8sA atrApi bhaNitavyA, atraivApavAdasUtramAha-kIdRzI ca sA vaktavyatetyAha-kulakarAn varjayatIti kulakaravarjA, 81 vRjaiN varjane' ityasyAci pratyaye rUpasiddhiH, evaM RSabhasvAmivarjAH, avasapiNyAM kulakarasampAdyAnAM daNDanItyAdI Jain Education in TAlw.jainelibrary.org HOM
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU- nAmiva RSabhasvAmisampAdyAnAM cAnnapAkAdiprakriyAzilpakalopadarzanAdInAmivotsapiNyAmapi dvitIyArakabhAvikulaka 2vakSaskAre dvIpazA rapravartitAnAM teSAM tadAnImanuvatiSyamANatvena tatpratipAdakapuruSakathanaprayojanAbhAvAt yathA avasarpiNItRtIyAraka- mAMsavarjananticandrI tRtIyabhAge kulakarANAM svarUpaM RSabhasvAmisvarUpaM ca prAk prarUpitaM tathA nAtra vaktavyamiti bhAvaH, athavA RSabha- vyavasthA sU. yA vRttiH svAmivajetyatra RSabhasvAmiabhilApavarjeti tAtparya, tena RSabhasvAmyabhilApaM varjayitvA bhadrakRttIrthakRto'bhilApaH kArya 39 shesso||177|| 16 ityAgataM, utsarpiNIcaramatIrthakarasya prAyo'vasarpiNIprathamatIrthakRtsamAnazIlatvAt , anyathotsarpiNIcaturviMzatita sarpiNIva NanaM mU.40 18 matIrthakRtaH kva sambhavaH syAditi saMzayAdayo'pi syAt , kalAdyupadarzanasya tu arthAdeva niSedhaprApte tadviSayako'bhilApa | evaM nAstIti, atra kulakaraviSayakaM vAcanAbhedamAha-'aNNe paThaMti'tti, anye AcAryAH paThanti-tasyAH smaayaaH| prathame tribhAge ime-vakSyamANAH paJcadaza kulakarAH samutpatsyante, tadyathA-sumatiryAvat RSabhaH,kvacitsaMmuI iti pAThastatra | sammatiH, ukArastu 'svarANAM svarA' (zrIsiddha08-4-sU0.238) ityanena sUtreNa prAkRtazailIprabhavaH, yadvA samuciriti, | yAvacchabdAtpUrvoktAH pratizrutipramukhA eva grAhyAH, vAcanAntarAnusAreNa yatkulakarasambhavo nirUpitastadvyatiriktaM zeSa | | paJca 2 puruSaparvasampAdyamAnanavaradaMDanItyAdikaM tadeva pUrvoktamevAvaseyaM, atraiva daNDanItikramavizeSasvarUpamAha-18| // 177 / / | daNDanItayaH kulakarasampAdyA hAkArAdayaH pratilomAH-pazcAnupUA jAtA netavyAH-pApaNIyAH buddhipathamiti zeSaH, // 4 prathamapaJcakasya dhikkArAdayaH utkRSTamadhyamajaghanyAparAdhinAM yathArha tisraH dvitIyapaJcakasya kAlAnubhAvanotkRSTAparAdha Jain Education Sonal For Private Personel Use Only iww.jainelibrary.org
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education vidhurANAM madhyamajaghanyAparAdhayormAkArahAkArarUpe dve tRtIyapazcakasya pUrvAparAdhadvayavidhurANAM jaghanye'parAdhe hAkAralakSaNA prathameti, atra daNDanItaya ityupalakSaNaM tena zarIrAyuSkapramANAdikamapi yathAsambhavaM pratilomatayA jJeyamiti, vAcanAntara sUtrasyAyaM bhAvaH - atra vyavacchinne rAjadharme kAlAnubhAvena pratanu 2 kaSAyAH zAstAro nograstejaskaM daNDaM kariSyanti nApi zAsanIyAstaducitamaparAdhaM kariSyanti tato'riSThanAmaka cakravartisantAnIyAH paJcadaza kulakarAH bhaviSyanti zeSAzca tatkRtamaryAdApAlakAH krameNa ca sarve'pyahamindranaratvaM prapatsyante, atra ca RSabhanAmA kulakaro na tu RSabhasvAminAmA tIrthakRt, tatsthAnIyasya bhadrakRtastIrthakRtaH prastutArakasyaikonanavatau pakSeSvatikrAnteSu utpatsyamAnatvenAgame'bhihitatvAditi, kiJca sthAnAGgasaptame sthAnake sapta kulakarA uktAstatra sumatinAmApi nokaM, dazame tu sImaGkarAdayo dazoktAstatra sumatinAmoktaM, paraM prAnte na samavAyAGge tu sapta tathaiva, daza tu vimalavAhanAdayaH sumatiparyantA uktAH, sthAnAGganavamasthAnake va sumatiputratvena padmanAbhotpattiruktA tathA prastutagranthe dvitIyArake | kulakarA mUlata eva noktAzcaturthArake tu matAntareNa sumatyAdayaH paJcadazoktAstena kulakarAnAzritya bhinna 2 nAmatA| vyastanAmatAnyUnAdhikanAmatArUpasUtrapAThadarzanena vyAmoho na kAryo, vAcanAbhedajanitatvAt tasya, bhavati hi vAca| nAbhede pAThabhedastattvaM tu kevaligamyamiti / athAtraiva tribhAge kiM kiM vyucchedaM yAsyatIti darzayannAha - 'tIse Na' - mityAdi, tasyAM samAyAM prathame tribhAge rAjadhamrmo yAvaddharmmacaraNaM ca vyucchetsyati, yAvatkaraNAt gaNadharmaH pAkha besesesesese
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 178 // Jain Education NDadharmo'gnidharmazceti, atha zeSadvibhAgavaktavyatAmAha - 'tIse Na' mityAdi, tasyAH samAyA madhyamapazcimayostribhAgayoryA, prathamamadhyamayorityatra yathAsambhavamarthayojanAyA aucityena madhyamaprathamayorityavaseyaM, anyathA zuddhapratilomyAbhAvAdarthAnupapattiH syAditi, avasarpiNyAM vaktavyatA sA bhaNitavyA, gatazcaturthAraka iti, atha paJcamaSaSThAvatidezenAha'susamA' ityAdi, suSamA - paJcamasamAlakSaNaH kAlastathaiva - avasarpiNI dvitIyArakavaditi, suSamasuSamA - SaSThArakaH so'pi tathaiva - avasarpiNIprathamArakasadRza ityarthaH kiyatparyantamatra jJeyamityAha - yAvatSaDvidhA manuSyA anusakSyanti - saMtatyA anuvarttiSyanti yAvacchanaizcAriNaH yAvatpadAt padmagandhAdayaH pUrvoktA eva grAhyAH / gatau paJcamaSaSThau tadgamane cotsarpiNI gatA, tasyAM ca gatAyAmavasarpiNyutsarpiNIrUpaM kAlacakramapi gatam / iti sAtizayadharmadezanArasa samullAsavismayamAnaaidaMyugIna narAdhipaticakravarttisamAnazrI akabbarasuratrANapradattaSANmAsika sarvajantujAtA bhayadAnazatruJjayAdikara mocanasphuranmAnapradAnaprabhRtibahumAnayupradhAnopamAna sAmpratavijayamAnazrImattapAgacchAdhirAjazrIhIravijayasUrIzvara padapadmopAsanApravaNamahopAdhyAya zrI sakalacandragaNiziSyopAdhyAyazrI zAnticandragaNiviracitAyAM jambUdvIpaprajJaptivRttau prameyaratnamaJjUSAnAyAM bharatakSetra kharUpavarNanaprastAvanAgatAvasarpiNyutsarpiNIdvayarUpakAlacakravarNano nAma dvitIyo vakSaskAraH // ,,,1 2vakSaskAre mAMsavarjanavyavasthA sU. 39 zeSotsarpiNIvarNanaM sU. 40 // 178 //
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha tRtIyo vakSaskAraH // 3 // Poeaeseroeaeseseseekecemenese atha varNyamAnasyaitadvarSasya nAmnaH pravRttinimittaM pipRcchiSurAha-- se keNaTeNaM bhaMte! evaM vucaI-bharahe vAse 21, goamA! bharahe NaM vAse veaddhassa pavvayassa dAhiNeNaM codasuttaraM joaNasayaM egassa ya egUNavIsaibhAe joaNassa abAhAe lavaNasamuddassa uttareNaM coddasuttaraM joaNasayaM ekArasa ya egUNavIsaibhAe joaNassa avAhAe gaMgAe mahANaIe paJcatthimeNaM siMdhUe mahANaIe purathimeNaM dAhiNaddhabharahama jijhallatibhAgassa bahumajhadesabhAe ettha NaM viNIANAmaM rAyahANI paNNattA, pAINapaDINAyayA udINadAhiNavicchinnA duvAlasajoaNAyAmA NavajoaNavicchiNNA dhaNavaimatiNimmAyA cAmIyarapAgArA NANAmaNipaJcavaNNakavisIsagaparimaMDiAbhirAmA alakApurIsaMkAzA pamuiyapakkIliA pathakkhaM devalogabhUA riddhisthimiasamiddhA pamuiajaNajANavayA jAva paDirUvA (sUtram 41) . atha-sampUrNabharatakSetrasvarUpakathanAnantaraM kenArthena bhagavan ! evamucyate-bharataM varSa 21, dvivacanaM prAgvat , bhagavA-18 nAha-gautama ! bharate varSe vaitADhyasya parvatasya dakSiNena caturdazAdhikaM yojanazatamekAdaza caikonaviMzatibhAgAn yojanasyAbAdhayA-apAntarAlaM kRtvA tathA lavaNasamudrasyottareNa, dakSiNalavaNasamudrasyottareNetyarthaH, pUrvAparasamudrayogaGgAsi-18 Jan Education For Private Personel Use Only ive.ainelibrary.org
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 179 // Jain Education In ndhubhyAM vyavahitatvAnna tadvivakSA, gaGgAyA mahAnadyAH pazcimAyAM sindhvA mahAnadyAH pUrvasyAM dakSiNArddha bharatasya madhyama| tRtIyabhAgasya bahumadhyadeza bhAge, atra - etAdRze kSetre vinItA - ayodhyAnAmnI rAjadhAnI - rAjanivAsanagarI prajJaptA mayA | nyaizca tIrthakRdbhiriti, sAdhikacaturdazAdhikayojanazatAGkotpattau tviyamutpattiH- bharata kSetraM 500 yojanAni 26 yoja| nAni SaT 6 kalA yojanaikonaviMzatibhAgarUpA vistRtaM, asmAt 50 yojanAni vaitADhyagirivyAsaH zodhyate, jAtaM | 473 kalAH, dakSiNottara bharatArddhayorvibhajanayaitasyArddha 238, 3 kalAH, iyato dakSiNArddha bharatavyAsAt 'udINadA|hiNavicchiNNA' ityAdivakSyamANavacanAdvinItAyA vistArarUpANi nava yojanAni zodhyante; jAtaM 22913 kalAH, asya ca madhyabhAgena nagarItyarddhakaraNe 114 yojanAni avaziSTasyaikasya yojanasyaikonaviMzatibhAgeSu kalAtraya kSepe | jAtAH 22 tadarddha 11 kalA iti, tAmeva vizeSaNairvizinaSTi - ' pAINapaDINAyayA' ityAdi pUrvAparayordizorAyatA, uttaradakSiNayovistIrNA, dvAdazayojanAyAmA navayojanavistIrNA dhanapatimatyA - uttaradikpAlabuddhyA nirmAtA - nirmi | tetyarthaH, nipuNazilpiviracitasyAtisundaratvAt, yathA ca dhanapatinA nirmitA tad granthAntarAnusAreNa kiJcid vyaktipUrvakamupadarzyate, "zrIvibho rAjyasamaye, zakrAdezAnnavAM purIm / dhanadaH sthApayAmAsa, ratnacAmIkarotkaraiH // 1 // dvAdazayojanAyAmA, navayojanavistRtA / aSTadvAra mahAzAlA, sA'bhavattoraNojjvalA // 2 // dhanuSAM dvAdazazatAnyuccai| stve'STazataM tale / vyAyAme zatamekaM sa, vyadhAdvanaM sakhAtikaM // 3 // sauvarNasya ca tasyArddhaM, kapizIrSAvalirbabhau / maNi | 3vakSaskAre vinItAvarNanaM sU. 41 // 179 //
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ jA'marazailasthanakSatrAlirivodgatA // 4 // caturasrAzca tryamrAzca, vRttAzca svastikAstathA / mandArAH sarvatobhadrA, ekabhUmA | dvibhuumikaaH||5|| tribhUmAdyAH saptabhUmaM, yAvatsAmAnyabhUbhujAm / prAsAdAH koTizastatrAbhUvana ratnasuvarNajAH // 6 // yugmN|| dizyazAnyAM saptabhUmaM, caturasraM hiraNmayam / savaprakhAtikaM cakre, prAsAdaM nAbhibhUpateH // 7 // dizyandrayAM sarvato-13 bhadraM, saptabhUmaM mahonnatam / vartulaM bharatezasya, prAsAdaM dhanado'karot // 8 // AgneyyAM bharatasyaiva, saudhaM bAhubalerabhUt / / zeSANAM ca kumArANAmantarA hyabhavan tyoH||9|| tasyAntarAdidevasya, caikaviMzatibhUmikam / trailokyavibhramaM nAma, prAsAdaM rtnraajibhiH||10|| saddhaprakhAtikaM ramyaM, suvarNakalazAvRtam / caJcaddhvajapaTavyAjAnnatyantaM nirmame hriH|| // 11 // yugmam / aSTottarasahasraNa, maNijAlairasau babhau / tAvatsaGkhyamukhai ri, bruvANamiva tdyshH|| 12 // kalpadumairvRtAH sarve'bhUvan sebhahayaukasaH / saprAkArA bRhadvAsaHpatAkAmAlabhAriNaH // 13 // sudharmasadRzI cAru, ratnama-1ST yyabhavatpurI / yugAdidevaprAsAdAt, sabhA sarvaprabhAbhidhA // 14 // caturdikSu virAjante, mnnitornnmaalikaaH| pnycvrnnprbhaaNkuurpuurddmbritaambraaH||15|| aSTottarasahasreNa, maNibimbairvibhUSitam / gavyUtidvayamuttuGgaM, maNiratnahiraNmayam // 16 // nAnAbhUmigavAkSADhyaM, vicitramaNivedikam / prAsAdaM jagadIzasya, vyadhAcchrIdaH purAntarA // 17 // yugmam / sAmantamaNDalIkAnAM, nandyAvartAdayaH zubhAH / prAsAdA nirmitAstatra, vicitrA vizvakarmaNA // 18 // aSTottarasahasraM tu, jinAnAM bhvnaanybhuH| uccairdhvajAgrasaMkSubdhatIkSNAMzuturagANyatha // 19 // catuSpathapratibaddhA, cturshiitirucckaiH| Jain Education a l For Private Person Use Only 2 ww.jainelibrary.org
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAvican drIyA vRttiH // 180 // Jain Education | prAsAdAzcAItAM ramyA, hiraNyakalazairbabhuH // 20 // saudhAni hiraNyaratnamayAnyuccaiH sumeruvat / kauve sapatAkAni, | cakre sa vyavahAriNAm // 21 // dakSiNasyAM kSatriyANAM saudhAni vividhAni ca / abhUvan sAstrAgArANi, tejAMsyavanivAsinAm // 22 // tadvaprAntazcaturdikSu, paurANAM saudhakoTayaH / vyarAjanta ghusadyAnasamAnavizadazriyaH // 23 // | sAmAnyakArukANAM ca vahiH prAkArato'bhavat / koTisaGkhyAzcaturdikSu, gRhAH sarvadhanAzrayAH // 24 // apAcyAM ca | pratIcyAM ca, kArukANAM babhurgRhAH / ekabhUmimukhAkhyasrAstribhUmiM yAvaducchritAH // 25 // ahorAtreNa nirmAya, tAM | purIM dhanado'kirat / hiraNyaratnadhAnyAni vAsAMsyAbharaNAni ca // 26 // sarAMsi vApIkUpAdIn dIrghikA devatAlayAn / anyacca sarvaM tatrAhorAtreNa dhanado'karot // 27 // vipinAni caturdikSu, siddhArthazrInivAsake / puSpAkAraM nandanaM cAbhavan bhUyAMsi cAnyataH // 28 // pratyekaM hemacaityAni, jinAnAM tatra rejire / pavanAhRtapuSpAli pUjitAni | drumairapi // 29 // prAcyAmaSTApado'pAcyAM mahAzailo mahonnataH / pratIcyAM surazailastu, kauberyyAmudayAcalaH // 30 // tatraivamabhavan zailAH, kalpavRkSAlimAlitAH / maNiratnAkarAH proccairjinAvAsapavitritAH // 31 // zakrAjJayA ratnamayImayodhyAparanAmataH / vinItAM surarAjasya, purImiva sa nirmame // 32 // yadvAstavyajanA deve, gurau dharme ca sAdarAH / sthairyAdibhirguNairyuktAH, satyazaucadayAnvitAH // 33 // kalAkalApakuzalAH, satsaGgatiratAH sadA / vizadAH zAnta| sadbhAvA, ahamindrA mahodayAH // 34 // yugmam / tatpuryAmRSabhaH svAmI, surAsuranarArcitaH / jagatsRSTikaro rAjyaM, 3 vakSaskAre vinItAvarNanaM sU. 41 // 180 //
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAti vizvasya raJjanAt // 35 // anvayodhyamiha kSetrapurANyAsan smnttH| vizvamrASTrazilpivRndaghaTitAni taduktibhiH // 36 // " iti, saGkepeNa tvetatsvarUpaM sUtrakAro'pyAha-'cAmIarapAgAre'tyAdi, cAmIkaraprAkArA nAnAmaNikaSizIrSaparimaNDitA abhirAmA alakApurI-laukikazAstre dhanadapurI tatsaMkAzA-tatsannibhA pramuditajanayogAnagaryapi tAtsthyAt tavyapadeza' iti nyAyAt pramuditA tathA prakrIDitA:-krIDitumArabdhavantaH krIDAvanta ityarthaH tAdRzA ke javAstadyogAnnagaryapi prakrIDitA, pazcAdvizeSaNasamAsaH, pratyakSa-pratyakSapramANena tasyAnumAnAdyAdhika vizeSaprakAzakatvAt tajjanyajJAnasya sakalapratipattRNAM vipratipattyaviSayatvAt , devalokabhUtA-svargalokasamAnA, 'RddhastimitasamRddhe tyaa| divizeSaNAni prAgvat, itiH parisamAptI, navaraM pramuditajanajAnapadeti vizeSaNaM pramuditaprakrIDiteti vizeSaNasya hetutayopanyastaM tena na paunruktymaashngkniiyN| nanvevaM prastutakSetrasya nAmapravRttiH kathaM jAtetyAhatatha NaM viNIAe rAyahANIe sarahe NAma rAyA cAuraMtacakavaTTI samuSpajjitthA, mahayA himaktamahaMtamalayamaMvara jAva raja pasAsemANe vihrh| bihao gamo rAyavaNNagassa imo, tathaM asaMkhenjakAlavAsaMtareNa uppajjae jasaMsI uttame abhijAeH sattakIriaparakamaguNe pasatthavaNNasarasArasaMghayaNataNugabuddhidhAraNamehAsaMThANasIlapparAI pahANagAravacchAmAgahae agregalayApahANe veaAubaLavIriajutte ajhusiraghaNaNicialohasaMkalaNArAyavairausahasaMghayaNadehadhArI jhasa 1 juga 2 bhiMgAra 3 vaddhamANaga 1 bhaimANaga5 saMkha 6 chaca 7 vIaNi 8 paDAga 9 caka 10 NaMgala 11 musala 12 raha 13 sosthi: 14 aMkusa 15 caMdA 16 ica For Private Person Use Only
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 zrIjambU 17 aggi 18 jUya 19 sAgara 20 iMdajjhaya 21 puhavi 22 pauma 23 kuMjara 24 sIhAsaNa 25 daMDa 26 kumma 27- 3vakSaskAre dvIpazA girivara 28 turagavara 29 varamauDa 30 kuMDala 31 gaMdAvatta 32 ghaNu 33 koMta 34 gAgara 35 bhavaNavimANa 36- bharatarAjanticandrI- aNegalakkhaNapasatthasuvibhattacittakaracaraNadesabhAge uddhAmuhalomajAlasukumAlaNiddhamauAvattapasatthalomaviraiasirivacchacchaNNaviu varNanaM mU. yA vRttiH18 lavacche desakhettasuvibhattadehadhArI taruNaravirassibohiavarakamalavibuddhagabbhavaNNe hayaposaNakosasaNNibhapasatthapiTuMtaNiruvaleve pu||18|| muppalakuMdajAijUhiyavaracaMpagaNAgapuSphasAraMgatullagaMdhI chattIsAahiapasatyapatthivaguNehiM jutte ahocchiNNAtapatte pAgaDaubhayajoNI visuddhaNiagakulagayaNapuNNacaMde caMde iva somayAe NayaNamaNaNibbuIkare akkhobhe sAgaro va thimie dhaNavaiva bhogasamudayasavvayAe samare aparAie paramavikamaguNe amaravaisamANasarisarUve maNuavaI bharadacakkavaTTI bharahaM bhuMjai paNNadRsattU ( sUtraM 42) 'tattha Na'mityAdi, tatra vinItAyA rAjadhAnyAM bharato nAma rAjA, saca sAmantAdirapi syAdata Aha-cakravartI sa ca vAsudevo'pi syAdatazcatvAro'ntAH-pUrvAparadakSiNasamudrAstrayaH caturthoM himavAn ityevaMsvarUpAste vazyatayA'sya santIti cAturantaH pazcAccakravartipadena karmadhArayaH samudapadyata, mahAhimavAn-haimavataharivarSakSetrayorvibhAjakaH kulagiriH sa iva mahAn zeSapRthvIpatiparvatApekSayA malayaH-candanadumotpattiprasiddho giriH mandaro-meruH yAvatpadAt.7 // 18 prathamopAGgataH samagro rAjavarNako grAhyaH kiyatparyanta ityAha-rAjyaM prazAsayan-pAlayan viharatIti, . nanvevamapi | zAzvatI bharatanAmapravRttiH kathaM ?, tadabhAve ca 'setta'mityAdi vakSyamANaM nigamanamapyasambhavItyAzaGkayA prakArAnta For Private Personal Use Only IPAHainelibrary.org Jain Education interne
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inte | reNa tattatkAlabhAvibharatanAma cakravayuddezena rAjavarNanamAha - 'biio gamo' ityAdi, dvitIyo gamaH - pAThavizeSopa| lakSito grantho rAjavarNakasyAyaM, 'tatra' tasyAM vinItAyA, asaGkhyeyaH kAlo yairvarSaistAni varSANi asaGkhyeyAnItyarthaH, | teSAmantarAlena vicAlena, ayamartha:- pravacane hi kAlasyAsaGkhyeyatA asaGkhyeyaireva ca varServyavahiyate, anyathA samayApekSayA'saGkhyatve aidaMyugIna manuSyANAmasaGkhyeyAyuSkatvavyavahAraprasaGgaH, tenAsaGkhyeyavarSAtmakAsazyeyakAle gate ekasmAd bharatacakravarttino'paro bharatacakravarttI yataH prakRtakSetrasya bharateti nAma pravarttate sa utpadyate iti kriyAkArakasambandhaH, varttamAnanirdezaH prAgvat, AvazyakacUrNau tu " tattha ya saMkhijjakAlavAsAue" iti pAThaH, tatra ca bharate | saGkhyAta kAlavarSANi Ayuryasya sa saGkhyAtakAlavarSAyuSkaH, tenAsya yugmimanuSyatvavyavahAro vyapAkRto draSTavyaH teSAma| saGkhyAtavarSAyuSkatvAditi, nanu bharatacakriNo'saGkhyAtakAle'tIyuSi sagaracatryAdibhiridaM sUtraM vyabhicAri, teSAM | bharatanAmakatvAbhAvAt ucyate, nahIdaM sUtramasaGkhyeya kAlavarSAntareNa sakalakAlavarttini cakravarttimaNDale niyamena bharatanAmakacakravarttisambhavasUcakaM kintu kadAcittatsambhavasUcakaM, yathA AgAminyAmutsarpiNyAM bharatAkhyaH pratha| macakrI, yata Aha- 'bharahe a dIhadaMte a, gUDhadaMte a suddhadaMte a / siriaMde siribhUI, sirisome a sattame // 1 // " ityAdisamavAyAGgatIrthodvAraprakIrNakAdau, sa ca kIdRza ityAha- 'yazasvI'ti vyaktaM, uttamaH zalAkApuruSatvAt, abhijAtaH-kulInaH zrIRSabhAdivaMzyatvAt sattvaM- sAhasaM vIrya - AntaraM valaM parAkramaH - zatruvitrAsanazaktirete guNA w.jainelibrary.org
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH // 18 // yasya, etena rAjanyocitasarvAtizAyiguNavattvamAha, prazastAH-tatkAlInajanApekSayA zlAghanIyAH varNa:-zarIracchaviH 3vakSaskAre kharo-dhvaniH sAra:-zubhapudgalopacayajanyo dhAtuvizeSaH zarIradAyahetuH saMhananaM-asthinicayarUpaM tamakaM-zarIraMga bharatarAjabali autpattyAdikA dhAraNA-anubhUtArthavAsanAyA avicyutiH medhA-heyopAdeyadhIH saMsthAnaM yathAsthAnamaGgopAGga- varNana . vinyAsaH zIlaM-AcAraH prakRtiH-sahajaM tato dvandve, prazastA varNAdayo'rthA yasya sa tathA, bhavanti ca viziSTAH varNasvarAdayaH AjJaizvaryAdipradhAnaphaladAH, pradhAnA-ananyavartino gauravAdayo'rthA yasya saH tathA, tatra gauravaM-mahAsAma|ntAdikRtAbhyutthAnAdipratipattiH chAyA-zarIrazobhA gatiH-saJcaraNamiti, anekeSu-vividhaprakAreSu vacaneSu-vaktavyeSu pradhAno-mukhyaH, anekadhAvacanaprakArazcAyaM nijazAsanapravarttanAdau "Adau tAvanmadhuraM madhye rUkSaM tataH paraM kaTutam / bhojanavidhimiva vibudhAH svakAryasiddhI vadanti vcH||1||" athavA "satyaM mitraiH priyaM strIbhiralIkamadhuraM dviSA / anukUlaM ca satyaM ca, vaktavyaM svAminA saha // 2 // " iti, tejaH-parAsahanIyaH puNyaH pratApaH abhedopacAreNa tadvAn |'tejasAM hi na vayaH samIkSyate' ityAdivat , AyurbalaM-puruSAyuSaM tad yAvadIyaM tena yuktaH, teca jarArogAdinopahatavIryatvaM nAsyeti bhAvaH, puruSAyupaM ca tadAnIntanakAle prAkRtajanAnAM pUrvakoTisadbhAve'pyasya truTitAGgaprayAeM boddhavyaM, // 18 // naradevasyaitAvata evAyuSaH siddhAnte bhaNanAt, etena bhedaH pUrvavizeSaNAdasyeti, azuSiraM-nizchidraM ata eva ghananicita-nirbharabhRtaM yallohazzRGalaM tadiva nArAcavajraRSabhaM prasiddhyA vajraRSabhanArAcaM saMhananaM yatra taM tathAvidhaM dehaM / Jan Education in For Private Personel Use Only
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharantItyevaMzIlaH, jhaSo-mInaH 1 yumaM-zakaTAGgavizeSaH 2 bhRGgAro-jalabhAjanavizeSaH 3 varddhamAnaka 4 bhadrAsanaM 5 zo-dakSiNAvartaH 6 chatraM-pratItaM 7 vyajana-padaikadeze padasamudAyopacArAd vyAlavyajanaM athavA 'te lumvA' (zrIsi-18 ||0.3 pA.2 sU.108) ityanena vAlapadalopaH, cAmaraM ASetvAt strItvaM tena vyajanItinirdezaH 8 patAkA 9 cakraM 1018 lAGgula 11 muzalaM 12 rathaH 13 svastikaM 14 aGkuzaH15 candra 16 AdityA 17gnayaH pratItAH 18 yUpo-yajJastambhaH |15 sAgaraH-samudraH 20 indradhvaja 21 pRthvI 22 padma 23 kuJjarAH 24 kaNThyAH , siMhAsanaM-siMhAGkitaM nRpAsanaM 25 | daNDa 26 kUrma 27 girivara 28 turagavara 29 mukuTa 30 kuNDalAni 31 vyaktAni, nandyAvataH-pratidig navakoNakaH32 | svastikaH dhanuHkuntau vyaktau 33-34 gAgaraH strIparidhAnavizeSaH 35 bhavanaM-bhavanapatidevAvAsaH vimAna-vaimAnika| devAvAsaH 36 eteSAM dvandvaH, tata etAni prazastAni-mAGgalyAni suvibhaktAni-atizayena viviktAni yAnyanekAni adhikasahasrapramANAni lakSaNAni taizcitro-vismayakaraH karacaraNayordezabhAgo yasya sa tathA, atra padavyatyayaH prAkRtatvAt , tIrthakRtAmiva cakriNAmapyaSTAdhikasahasralakSaNAni siddhAntasiddhAni, yadAha nizIthacUrNo-pAgayamaNuANaM || | battIsa lakkhaNAni aDhasayaM baladevavAsudevANaM ahasahassaM cakravadvititthagarANa'ti, Urdhva mukhaM bhUmerudgacchatAmaGkarANAmiva yeSAM tAni UrdhvamukhAni yAni lomAni teSAM jAlaM-samUho yatra sa tathA, anena ca zrIvatsAkAravyaktirdarzitA, anyathA'dhomukhaistaiH zrIvatsAkArAnudbhavaH syAt, sukumAlasnigdhAni-navanItapiNDAdidravyANi tAnIva mRdukAni Ava tte'tteaa' Jain Education in INI For Private Personal Use Only ww.jainelibrary.org
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU- 18|taiH-cikurasaMsthAnavizeSaiH prazastAni-maGgalyAni dakSiNAvartAnItyarthaH yAni lomAni tairviracito yaH zrIvatso-mahA- |3vakSaskAre dvIpazA- 18 puruSANAM vakSo'ntarvartI abhyunnato'vayavastataH pUrvapadena karmadhArayastena channaM-AcchAditaM vipulaM vakSo yasya sa tathA, bharatarAjanticandrI varNanaM sU. yA vRttiH 18| deze-kozaladezAdau kSetre-tadekadezabhUtavinItAnagaryAdau suvibhakto-yathAsthAnaviniviSTAvayavo yo dehastaM dharatItye .42 81 baMzIlaH, tatkAlAvacchedena bharatakSetre na bharatacakrito'paraH sundarAGga ityarthaH, taruNasya-udgacchato verye razmayaH-kiraNA-18 // 183 // 18stairbodhita-vikAsitaM yadvarakamalaM-pradhAnasaroja hemAmbujamityarthastasya vibudho-vikasvaro yo garbho-madhyabhAgastadvaMdvarNaH zarIracchaviryasya sa tathA, hayaposanaM-'pusa utsarge' iti dhAtoranaTi hayApAnaM tadeva koza iva kozaH suguptatvAt || tatsannibhaH prazastaH pRSThasya-pRSThabhAgasyAntaH-caramabhAgo'pAnaM tatra nirupalepo leparahItapurISakatvAt , padmaM pratItaM || utpalaM-kuSThaM kundajAtiyUthikAH pratItAH varacampako-rAjacampakaH nAgapuSpaM-nAgakesarakusumaM sAraGgAni-pradhAnadalAni 8 athavA padaikadeze padasamudAyagrahaNAt sAraGgazabdena sAraGgamadaH-kastUrI dvandve kRte eteSAM tulyo gandhaH-zarIraparimalo 8 yasya sa tathA, taddhitalakSaNAdipratyayAt rUpasiddhiH, SaTUtriMzatA adhikaprazastaiH pArthivaguNairyuktaH, te ceme-'avyaGgo 1 // 18 // lakSaNApUrNo 2, rUpasampattibhRttanuH 3 / amado 4 jagadojasvI 5, yazasvI 6 ca kRpAluhRt 7 // 1 // kalAsu kR-181 |takamo 8 ca, zuddharAjakulodbhavaH 9 / vRddhAnuga 10 strizakti 11zca, prajArAgI 12 prajAguruH 13 // 2 // samarthana: RI 1 taiH viracitaH alaGkRto yaH zrIvatsaH jinapratimAyAM prasiddho vakSo'ntaH supramANonnatamAMsalapradezavizeSastena chanaM ( iti hI* vRttI) Nuw.jainelibrary.org JainEducation indas For Private Personer Only
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Internat pumarthAnAM trayANAM samamAtrayA 14 / kozavAn 15 satyasandhazca 16, caradRg 17 dUramantradRg 18 // 3 // Asiddhi karmodyogI 19 ca, pravINaH zastra 20 zAstrayoH 21 / nigrahA 22 nugrahaparo 23, nirlazcaM duSTaziSTayoH 24 // 4 // upAyArjitarAjyazrI 25rdAnazauNDo 26 dhruvaMjayI 27 / nyAyapriyo 28 nyAyavettA 29, vyasanAnAM vyapAsakaH 30 // 5 // avAryavIryo 31 gAmbhIryo 32 dArya 33 cAturyabhUSitaH 34 / praNAmAvadhikakrodha 35 stAttvikaH sAttviko nRpaH 36 // 6 // " ete pAThasiddhArthAH, navaramaudArya - dAkSiNyaM tenaM dAnazauNDatAguNAdasya bhedaH, yadyapyeteSAmeva madhyavarttinaH kecana guNAH sUtrakRtA sAkSAt pUrvasUtre uktA uttarasUtre ca vakSyante tathApi SaTtriMzatsaMkhyAmelanArthamatra te uktA iti na doSaH, upalakSaNAzca mAnonmAnAdivRddhikRttva bhaktavatsalatvAdayo'nye'pi uktAtiriktA grAhyA iti, avyavacchinnaM-akhaNDitamAtapatraM - chatraM yasya sa tathA etena pitRpitAmahakramAgatarAjyabhokteti sUcitaM, athavA | saMyamakAlAdarvAg na kenApi balIyasA ripuNA tasya prabhutvamAcchinnamiti, prakaTe - vizadAvadAtatayA jagatpratIte ubhayayonyo- mAtRpitRrUpe yasya sa tathA, ata eva vizuddhaM - niSkalaGkaM yannijakakulaM tadeva gaganaM tantra pUrNacandraH - candra iva somakhyA - mRdusvabhAvena nayanamanasornirvRtikaraH AlhAdaka ityarthaH, akSobho - bhayarahitaH sAgaraH - prastAvAt kSIrasamu| drAdiH sa iva stimitaH - sthirazcintAkallolavarjito na punarvelAvasaravarddhiSNukallolalavaNoda ivAsthirasvabhAva ityarthaH, dhanapatiriva - kubera iMva bhogasyaM samudayaH- samyagudayastena saha sad-vidyamAnaM dravyaM yasya sa bhogasamudayasa dravyastasya w.jainelibrary.org
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 184 // Jain Education Inte | bhAvastattA tayA, bhogopayogibhogAGgasamRddha ityarthaH, samare - saMgrAme aparAjito - bhaGgamaprAptaH paramavikramaguNaH vyaktaM, | amarapateH samAnaM sadRzamatyarthatulyaM rUpaM yasya sa tathA manujapatiH - narapatirbharatacakravarttI utpadyate iti tu prAgyojitameva, athotpannaH san kiM kurute ityAha-- 'bharahe 'tyAdi, anantarasUtre eva darzitasvarUpo bharatacakravarttI bharataM | bhuGkte - zAstIti, pranaSTazatruriti vyaktaM, ata idaM bharatakSetramucyate iti nigamanamapre vakSyate / atha prastutabharatasya digvijayAdivaktavyatAmAha- tae NaM tassa bharahassa raNNo aNNayA kayAi AuddagharasAlAe dikhe cakkarayaNe samuppajjitthA, tae NaM se Auddagharie bharahassa raNNo AuhagharasAlAe divaM cakkarayaNaM samuppaNNaM pAsai pAsittA haTTa cittamAnaMdie naMdie pIimaNe paramasomaNassie harisavasavisappamANahiae jeNAmeva dive cakkarayaNe teNAmeva uvAgacchai 2 tA tikkhutto AyAhiNapayAhiNaM karei 2 ttA karayala jAva kaTTu cakkarayaNassa paNAmaM karei 2 tA AuddagharasAlAo paDiNikkhamai 2 ttA jeNAmeva bAhiriA uvadvANasAlA jeNAmeva bharahe rAyA teNAmeva uvAgaccha 2 ttA karayala jAva jaeNaM vijapaNaM vaddhAvei 2 evaM vayAsI evaM khalu devANuppiANa AugharasAlAe dive cakkarayaNe samuppaNNe taM eaNNaM devANuppiANaM piaTTayAe piaM Nivaemo piaM me bhavaDa, tate NaM se bharahe rAyA tassa Aughariassa aMtie eamahaM socA Nisamma haTTa jAna somaNassie viasiavara kamalaNayaNavayaNe payaliavarakaDagatuDimakeUramauDakuMDalahAravirAyaMtaraiavacche pAlaMbalaMbamANagholaMtabhUsaNadhare sasaMbhamaM turiaM cavalaM NariMde sIhAsaNAo abbhuTThei 2 tA pAyapIDhAo pathoruha 2 sA pAuAo omuai 2 cA egasADi uttarAsaMgaM karedda 2 cA aMjali maDali aggahatthe cakkarayaNA 3vakSaskAre cakotpacitatpUjotsavAH sU. 43 1126811 wjainelibrary.org
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education i mimuhe sattaTThapayA aNugacchai 2 ttA vAmaM jANuM aMcei 2 ttA dAhiNaM jANuM dharaNitalaMsi Nihaddu karayalajAvaaMjaliM kaTTu cakarayaNassa praNAmaM karei 2 tA tassa Aughariassa ahAmAliaM mauDavajjaM omoaM dalai 2 cA viulaM jIvimArihaM mIravANaM dalaha 2 sakkArei sammANei 2 ttA paDibisajjei 2 ttA sIhAsaNavaragae puratthAbhimuMhe saNNisaNNe / tae NaM se bharahe rAyA koTuMbiapurise saddAvei 2 ttA evaM vayAsI- khippAmeva bho devANuppiA ! viNIaM rAyahANi sanbhitarabAhiriaM AsiasaMmajjiasittasuhaga ratthaMtaravIhiaM maMcAimaMcakaliaM NANAvirAgavasaNaMUsiajhayapaDAgAi paDAgamaMDia lAuloiamahiaM gosIsasarasaratacaMdaNakalasaM caMdraNaghaDasukayajAvagaMdhuddhaAbhirAmaM sugaMdhavaragaMdhiaM gaMdhavaTTibhUaM kareha kAraveha karettA kAravettA ya ebhamANattiaM paJcapmiNaha / tae praNaM te koTuMbiapurisA bharaddeNaM raNNA evaM buttA haTTha0 karayala jAva evaM sAmitti ANAe viNaeNaM vayaNaM paDhisuNaMti 2 tA bharahassa aMtiAo paDiNikkhamati 2 tA viNIaM rAyahANi jAva karettA kAravettA ya tamANattiaM paJcappiNaMti / tae NaM se bharahe rAyA jeNeva majjaNaghare teNeva uvAgacchai 2 tA majjaNagharaM aNupavisa 2 ttA samuttajAlAkulAbhirAme vicittamaNirayaNakuTTimatale ramaNijje NhANamaMDavaMsi NANAmaNirayaNabhatticittaMsi NhANapIDhaMsi suhaNisaNe suhodaehiM gaMdhodaehiM puNphodaehiM suddhodaehi a puNNe kallANagapavaramajjaNaviddIe majjie tattha kouasaehiM bahuvihehiM kallANagapavara manaNAvasANe pamhaThasukumAlagaMdhakAsAialUhiaMge sarasasuraddigosIsacaMdaNANulittagatte ahyasumahagghadUsarayaNasusaMbaDe suimAlAvaNNagavilevaNe AbiddhamaNisuvaNNe kappiahAraddhaddAratisariapAlaMbapalaMbamANaka Disuttasukayasohe piNaddhagebijjaga aMgulijjagalali agayalali akkayAbharaNe NANAmaNika DagatuDiarthamiabhUe ahiasassirIe kuMDala ujjoiANaNe mauDadittasirae hArotthayasukayavacche pAlaMca palaMba mANasukayaMpaDa uttarije muddiApiMgalaM
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvIpazAnticandrIyA vRtiH vikSaskAre cakrotpattitatpUjotsavaH sU. 43 // 185 // gulIe NANAmaNikaNagavimalamaharihaNiuNoaviamisimisitaviraiasusiliTThavisiTThalaTThasaMThiapasatthaAviddhavIravalae, ki bahu- NA!, kapparukkhae ceva alaMkiavibhUsie pariMde sakoraMTa jAva caucAmaravAlavIiaMge maMgalajayajayasaddakayAloe aNegagaNaNAya-- gadaMDaNAyagajAvadUasaMdhivAla saddhiM saMparivuDe dhavalamahAmehaNiggae iva jAva sasiba piyadasaNe garavaI dhUvapuSphagaMdhamallahatthagae majaNagharAo paDiNikkhamai 2 ttA jeNeva AugharasAlA jeNeva cakkarayaNe teNAmeva pahAretya gamaNAe / tae NaM tassa bharahassa raNNo bahave Isarapabhiio appegaiA paumahatyagayA appegaiyA uppalahatthagayA jAva appegaiA sayasahassapattahatthagayA bharahaM rAyANaM piTThao 2 aNugacchaMti / tae NaM tassa bharahassa raNNo bahUIo-khujA cilAi vAmaNivaDabhIo babbarI busiaao| joNiapalhaviAo IsiNiathArukiNiAo // 1 // lAsialausiadamilIsiMhali taha ArabIpuliMdI a / pakkaNi bahali muruMDI sabarIo pArasIo a // 2 // appegaiyA vaMdaNakalasahatthagayAo caMgerIpupphapaDalahatthagayAo bhiMgAraAIsathAlapAtisupaiTThagavAyakaragarayaNakaraMDapupphacaMgerImallavaNNacuNNagaMdhahatvagayAo vatthaAbharaNalomahatthayacaMgerIpuSphapaDalahatthagayAo jAva lomahatthagayAo appegaiAo sIhAsaNahatthagayAo chattacAmarahatthagayAo tillasamuggayahatthagayAo-telle koTThasamugge patte coe a tagaramelA y| hariAle hiMgulae maNosilA sAsavasamugge // 1 // appegaiAo tAliaMTahatthagayAo appe0 dhUvakaDucchuahatthagayAo bharaI rAyANaM piTThao 2 aNugacchaMti, tae NaM se bharahe rAyA saviDDIe sabajuie sababaleNaM sabasamudayeNaM sapAyareNaM sabavibhUsAe sabavibhUIe sabavatthapuSphagaMdhamallAlaMkAravibhUsAe sacatuDiasahasaNiNAeNaM mahayA iDDIe jAva mahayA varatuDiajamagasamagapavAieNaM saMkhapaNavapaDahabherijhallarikharamuhimurajamuiMgaduMduhinigghosaNAieNaM jeNeva AugharasAlA teNeva uvAgacchai uvAgacchitA 18 // 185 // For Private & Personal use only M Jan Education Index ainelibrary.org
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ Aloe cakkarayaNassa paNAmaM karei 2 tA jeNeva cakkarayaNe teNeva uvAgacchai2 tA lomahatthayaM parAmusai2 ttA cakkarayaNaM pamajjai 2 ttA divAe udgadhArAe abbhukkhei 2 ttA saraseNaM gosIsacaMdaNeNaM aNuliMpai 2 tA aggehiM varehiM gaMdhehiM mallehi a aciNai puSphAruhaNaM mallagaMdhavaNNacuNNavatthAruhaNaM AbharaNAruNaM karei 2 ttA acchehiM saNhehiM seehiM rayayAmaehiM accharasAtaMDulehiM cakkarayaNassa purao aTTahamaMgalae Alihai taM0-sotthiya sirivaccha gaMdiAvatta vaddhamANaga bhaddAsaNa maccha kalasa duSpaNa aTThamaMgalae AlihittA kAUNaM karei uvayAraMti, kiM te !, pADalamalliacaMpagaasogapuNNAgacUamaMjariNavamAliabakulatilagakaNavIrakuMdakojayakoraMTayapattadamaNayavarasurahisugaMdhagaMdhiassa kayaggahagahiakarayalapabbhaTThavippamukkassa dasaddhavaNNassa kusumaNigarassa tattha cittaM jANussehappamANamittaM ohinigaraM karettA caMdappabhavairaveruliavimaladaMDaM kaMcaNamaNirayaNabhatticittaM kAlAgurupavarakuMdurukkaturukkadhUvagaMdhuttamANuviddhaM ca dhUmavahi viNimmuaMtaM veruliamayaM kaDucchuaM paggahettu payateM dhUvaM dahai 2 ttA sattaTThapayAI maJcosakai 2ttA vAmaM jANuM aMcei jAva paNAmaM karei 2 tA AugharasAlAo paDiNikkhamai 2 mittA jeNeva bAhiriA uvaTThANasAlA jeNeva sIhAsaNe teNeva uvAgacchai 2 ttA sIhAsaNavaragae puratyAbhimuhe saNNisIai 2 ttA aTThArasa seNipaseNIo saddAvei 2 ttA evaM vayAsIkhippAmeva bho devANuppiA! ussukka ukkaraM ukkiTaM adija amijaM abhaDappavesaM adaMDakodaMDima adharimaM gaNiAvaraNADaijakaliaM aNegatAlAyarANucariaM aNu amuiMgaM amilAyamalladAmaM pamuiapakkIliasapurajaNajANavayaM vijayavejaiaM cakkarayaNassa aTThAhiaM mahAmahimaM kareha 2 ttA mameamANattiaM khippAmeva paJcappiNaha, tae NaM tAo aTThArasa seNippaseNIo bharaheNaM rannA evaM vuttAo JainEducation A onal For Private Personel Use Only IAsww.jainelibrary.org 131
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 186 // Jain Education Inte samANIo haTTAo jAba viNaeNaM paDhisurNeti 2 ttA bharahasya raNNo aMtiAo paDiNikkhamenti 2 ttA ussukaM ukkaraM jAva kareMti a kAraveMti a 2 ttA jeNeva bharahe rAyA teNeva uvAgacchati 2 ttA jAva tamANattiaM paJcappiNaMti (sUtraM 43 ) 'tae 'mityAdi, tato- mANDalikatvaprAteranantaraM tasya bharatasya rAjJo'nyadA kadAcit mANDalikatvaM bhuJjAnasya | varSasahasre gate ityarthaH, AyudhagRhazAlAyAM divyaM cakraralaM samudapadyata, 'tae NaM se' ityAdi, tataH - cakraralotpatteranantaraM | saH - AyudhagRhiko yo bharatena rAjJA AyudhAdhyakSaH kRto'stIti gamyaM bharatasya rAjJaH AyudhagRhazAlAyAM divyaM cakraralaM samutpannaM pazyati, dRSTvA ca hRSTatuSTaM - atyarthaM tuSTaM hRSTaM vA - aho mayA idamapUrva dRSTamiti vismitaM tuSTaM - suSThu jAtaM yanmayaiva prathamamidamapUrvaM dRSTaM yannivedanena svasvAmI prItipAtraM kariSyati iti santoSamApanaM cittaM yatra tad yathA | bhavati tathA AnanditaH - pramodaM prAptaH yadvA hRSTatuSTaH - atIva tuSTaH tathA cittena AnanditaH makAraH prAkRtatvAt alAkSaNikaH tataH karmadhArayaH nandito-mukha somatAdibhAvaiH samRddhimupAgataH prItiH- prINanaM manasi yasya sa tathA cakrarale bahumAnaparAyaNa ityarthaH paramaM saumanasyaM - saumanaskatvaM jAtamasyeti paramasaumanasthitaH, etadeva vyanakti - harSava| zena visad-ullasad hRdayaM yasya sa tathA, pramodaprakarSapratipAdanArthatvAnnaitAni vizeSaNAni punaruktatayA duSTAni, yataH 'vaktA harSe' ti [ vaktA harSabhayAdibhirAkSiptamanAH stuvan tathA nindan / yat padamasakRt brUyAt tat punaruktaM na doSAya // 1 // ] yatraiva taddivyaM cakraratvaM tatraivopAgacchati, upAgatya ca trikRtvaH - trIn vArAn AdakSiNapradakSiNaM-dakSiNahastA 3 vakSaskAre cakrotpacitatpUjo tsavAH sU. 43 // 186 // w.jainelibrary.org
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjamba. 32 dArabhya pradakSiNaM karoti, triH pradakSiNayatItyarthaH, tathA kRtvA ca ' karatala'tti atra yAvatpadAt 'karayala pariggahiaM dasaNahaM sirasAvattaM matthae aMjaliM'ti, atra vyAkhyA karatalAbhyAM parigRhItaH - AttastaM daza karadvayasambandhino nakhAH | samuditA yatra taM zirasi - mastake AvarttaH- AvarttanaM prAdakSiNyena paribhramaNaM yasya taM zirasA'prAptamityanye mastake aJjaliM - | mukulitakamalAkArakaradvayarUpaM kRtvA cakraratnasya praNAmaM karoti, kRtvA ca AyudhagRhazAlAtaH pratiniSkrAmati- niryAti, | pratiniSkramya ca yatraiva bAhirikA - AbhyantarikApekSayA vAhyA upasthAnazAlA - AsthAnamaNDapo yatraiva ca bharato rAjA tatraivopAgacchati, upAgatya ca ' karatala jAva'tti pUrvavat jayena - parAnabhibhavanIyatvarUpeNa vijayena pareSAmasahamAnA| nAmabhibhAvakatvarUpeNa varddhayati - jayaMvijayAbhyAM tvaM varddhayasvetyAziSaM prayuGkte varddhayitvA caivamavAdIt kiM tadityAha - ' evaM khalu' ityAdi, itthameva yaducyate mayA, na ca viparyayAdinA yadanyathA bhavati, yaddevAnupriyANAM - rAjapAdAnAM AyudhagRhazAlAyAM divyaM cakraranaM samutpannaM tadeva tat Namiti prAgvat devAnupriyANAM priyArthatAyai - prItyarthaM priyaM iSTaM nive| dayAmaH 'etat ' priyanivedanaM priyaM 'bhe' bhavatAM bhavatu, tato bharataH kiM cakre ityAha-- 'tate Na' mityAdi, tataH sa bharato . rAjA tasyAyudhagRhikasya samIpe enamarthaM zrutvA - AkarNya karNAbhyAM nizamya - avadhArya hRdayena tuSTo yAvatsaumanasthitaH prAgvat, pramodAtirekAdye ye bhAvA bharatasya saMvRttAstAn vizeSaNadvAreNAha -- vikasita kamalavannayanavadane yasya sa | tathA pracalitAni - cakraralotpattizravaNajanitasambhramA (tarekAt kampitAni varakaTake - pradhAnavalaye truTike - bAhurakSakau 1 jayaH sAmAnyata upadravAdiviSayaH vijayaH sa eva viziSTataraH prabalaparadalamardana samudbhavaH ( iti hI 0 vRttau ) jainelibrary.org
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU- 1 keyUre-bAboreva bhUSaNavizeSau mukuTa kuNDale ca yasya sa tathA, siMhAvalokananyAyena pracalitazabdo grAhyaH tena praca-18||3vakSaskAre dvIpazA-15 litahAreNa virAjadratidaM ca vakSo yasya sa tathA, pazcAt padadvayasya karmadhArayaH, pralambamAnaH sambhramAdeva prAlambo-2 cakrotpanticandrIjhumbanakaM yasya sa tathA, gholad-dolAyamAnaM bhUSaNaM-uktAtiriktaM dharati yaH sa tathA, tataH padadvayasya karmadhArayaH titatpUjoatra padaviparyaya arSatvAt , sasambhrama-sAdaraM tvaritaM-mAnasautsukyaM yathA syAttathA capalaM kAyautsukyaM yathA syAt tsavAH mU. // 187 // tathA narendro-bharataH siMhAsanAdabhyuttiSThati abhyutthAya ca pAdapIThAt-padAsanAt pratyavarohati-avatarati pratyavaruhya ca-avatIrya pAduke-pAdatrANe avamuJcati bhaktyatizayAt avamucya ca ekaH zATo yatra sa tathA, taddhitalakSaNa ikapratyayaH akhaNDazATakamaya ityarthaH etAdRzamuttarAsaGgo-vakSasi tiryagvistAritavastra vizeSastaM karoti kRtvA ca aJjalinA mukulitau-kuDramalAkArIkRtAvagrahastau-hastAgrabhAgI yena sa tathA, cakraratnAbhimukhaH sapta vA aSTau vA padAni, anUpasargasya sannidhivAcakatvAdanugacchasi-Asanno bhavati, dRSTazcAnuzabdaprayogaH sannidhau, yathA 'anunadi zuzruvire ciraM rutAni' iti, padAnAM saGkhyAvikalpadarzanametAdRzabhASAvyavahArasya loke dRzyamAnatvAt , anugatya ca vArma jAnu // 187 // AkuJcayati-Urdhva karotItyarthaH, dakSiNaM jAnuM dharaNItale nihatya-nivezya 'karatale' tyAdi vizeSaNajAtaM prAgvat aJjaliM kRtvA cakraratnasya praNAma karoti, kRtvA ca tasyAyudhagRhikasya 'yathAmAlitaM' yathAdhAritaM yathAparihitamityarthaH, idaM ca vizeSaNaM dAnarasAtizayAdAnaM nirvilambana deyamiti khyApanArtha, yadAha-savyapANigatamapyapasavyaprApaNAvadhi na JainEducation int Talaw.jainelibrary.org
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ deyvilmbH| na dhravatvaniyamaH kila lakSmyAstadvilambanavidhI na vivekH|||| avilambitadAnaguNAt samujvalaM mAnavo yazo labhate / prathamaM prakAzadAnAdvizadaH pakSo'paraH kRSNaH // 2 // " avamucyate-paridhIyate yasso'vamocakaH-AbharaNaM, mukuTavarja-mukuTamantareNetyarthaH, atra 'uto'nmukulAdiSvi' (zrIsiddha-a.8 pA.1sU.107) tyukArasyAkAraH tasya rAjacinhAlaGkAratvenAdeyatvAt, na kArpaNyAdinA na dadAtIti, etenAnyamanuSyANAM mauliveSTanasya rAjacinhatvamabhyupaga-18|| cchanto ye kecana jinagRhAdya bhigamavidhau mauliveSTanamapAkurvanti te azubhadarzanatvAdapazakunamitIvAbhyupagacchatA AgamoktavidhyanuSThAnajanyaphalena dUrato muktA iti bodhyaM, dattvA cAnyat kiM karotItyAha-vipulaM jIvitAha-AjIvi-18 kAyogyaM prItidAnaM dadAti, satkArayati vastrAdinA sanmAnayati vacanabahumAnena, satkRtya sanmAnya ca prativisarjaya-18| |ti-svasthAnagamanato jJApayati, prativisaya' ca siMhAsanavaragataH pUrvAbhimukhaH sanniSaNNaH-upaviSTa iti / atha bharato | yatkRtavAn tadAha-'tae NamityAdi, nigadasiddhaM, kimavAdIdityAha-'khippAmeva'tti, kSiprameva bho devAnupriyA! vinItAM rAjadhAnI sahAbhyantareNa-nagaramadhyabhAgena bAhirikA-nagarabahirbhAgo yatra tattathA, kriyAvizeSaNaM, AsiktAIpatsitA gandhodakacchaTakadAnAt sammArjitA-kacavarazodhanAt siktA jalenAta eva zucikA saMmRSTA-viSamabhUmi-18 bhaJjanAd rathyA-rAjamArgo'ntaravIthI ca-avAntaramArgo yasyAM sA tathA, idaM ca vizeSaNaM yojanAyA vicitratvAt | | sammRSTasammArjitasiktAsiktazucikarathyAntaravIthikAmityevaM dRzyaM sammRSTAdyanantarabhAvitvAcchucikatvasya, maMcA-mAla Jain Education India For Private Personal Use Only thrary.org
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH // 188 // |kAH prekSaNakadraSTajanopavezananimittaM atimaJcA:-teSAmapyupari ye taiH kalitA tA nAnAvidho rAgo-raJjanaM yeSu tAni 3vakSaskAre kausumbhamAJjiSTAdirUpANi vasanAni-vastrANi yeSu tAdRzA ye UvIkRtA-ucchitA dhvajAH-siMhagaruDAdirUpakopala cakrotyakSitA bRhatpaTTarUpAH patAkAzca-taditararUpA atipatAkAH-taduparivarttinyastAbhirmaNDitAM, atra ca 'lAulloiya' ityA-titatpUjo| diko 'gaMdhavaTTibhumityanto vinItAsamAracanavarNakaH prAgabhiyogyadevabhavanavarNake vyAkhyAta iti na vyAkhyAyate, tsavAsU. IdRzavizeSaNaviziSTAM kuruta svayaM kArayata paraiH kRtvA kArayitvA ca etAmAjJapti-AjJA pratyarpayata, tataste kiM kurvantItyAha-'tae Na'mityAdi, tato-bharatAjJAnantaraM kauTumbikA:-adhikAriNaH puruSAH bharatena rAjJA evamuktAH santo hRSTAH karatale tyArabhya yAvatpadagrAhyaM pUrvavat, evaM svAmin ! yathA''yuSmatpAdA Adizanti tathetyarthaH, iti kRtvA-iti prativacanenetyarthaH, AjJAyAH-svAmizAsanasyoktalakSaNena niyamena, atra ca ANAe viNaeNa'miti ekadezagrahaNena | pUrNo'bhyupagamAlApako grAhyaH, aMzenAMzI gRhyate, iti 'vayaNaM paDisuNaMti'tti vacanaM pratizRNvanti aGgIkurvantIti, | tataste kiM kurvantItyAha-paDisuNittA'ityAdi, pratizrutya tasyAntikAt pratiniSkAmanti pratiniSkramya ca vinItAM rAjadhAnI yAvatpadenAnantaroktasakalavizeSaNaviziSTAM kRtvA kArayitvA ca tAmAjJaptiM bharatasya pratyarpayanti / atha // 188 // bharataH kiM cakre ityAha-tae NaM se bharahe' ityAdi, tataH sa bharato rAjA yatraiva majanagharaM tatraivopAgacchati, upAgatya ca majanagRhaM anupravizati, anupravizya ca samuktena-muktAphalayutena jAlena-gavAkSeNAkulo-vyApto'bhirAmazca yasta-11 Jain Education in For Private & Personal use only Raw.jainelibrary.org
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ smin , vicitramaNiratnamayakuTTimatalaM-baddhabhUmikA yatra sa tathA tasmin, ata eva samabhUmikatvAt ramaNIye snAnamaNDape, nAnAprakArANAM maNInAM ratnAnAM ca bhaktayo-yathaucityena racanAstAbhirvicitraiH snAnapIThe-snAnayogye Asane sukhena niSaNNaH-upaviSTassan zubhodakaiH-tIrthodakaiH sukhodakairvA nAtyuSNairnAtizItairityarthaH gandhodakaiH-candanAdirasamizraH puSpodakaiH-kusumavAsitaiH zuddhodakaizca-svAbhAvikaistIrthAnyajalAzayai(yajalai)rityarthaH, 'majie'tti uttarasUtrasthapadena saha sambandhaH, etena kAntijananazramaja(ha)nanAdiguNArtha majjanamuktaM, athAriSThavighAtArthamAha-punaH kalyANakAripravaramajjanasya-viruddhagrahapIDAnivRttyarthakavihitauSadhyAdisnAnasya vidhinA 'Tumasjaut zuddhau' ityasya zuddhyarthakatvena snAnArthakatvAnmajjitaH-snapito'ntaHpuravRddhAbhiriti gamyaM, kairmajita ityAha-tatra-snAnAvasare kautukAnAM-rakSAdInAM zatairyadvA kautUhalikajanaiH svasevAsamyakprayogArtha daryamAnaiH kautukazataiH-bhANDaceSTAdikutUhalairbahuvidhaiH-anekaprakAraiH, atra karaNe tRtIyeti, atha snAnottaravidhimAha-kalANaga'ityAdi, kalyANakapravaramajanAvasAne snAnAnantaramityarthaH pakSmalayA-pakSmavatyA ata eva sukumAlayA gandhapradhAnayA kaSAyeNa-pItaraktavarNAzrayaraJjanIyavastunA raktA kASAyikI tayA kapAyaraktayA zATikayetyarthaH rUkSitaM-nirlepatAmApAditaM aGgaM yasya sa tathA, sarasasurabhigozIrSacandanAnulitagAtraH, ahataM-malamUSikAdibhiranupadrutaM pratyayamityarthaH sumahAgha-bahumUlyaM yadRSyaratnaM-pradhAnavastraM tatsusaMvRtaM-suSThu | parihitaM yena sa tathA, anenAdau vastrAlaGkAra uktaH, atra ca vastrasUtraM pUrva yojanIyaM candanasUtraM pazcAt , kramaprAdhA Keeeeeeeeeeeeeeeer Jain Education in 1 1 For Private Personal Use Only T rainelibrary.org
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU-1 nyAyAkhyAnasya, na hi snAnotthita eva candanena vapurvilimpatIti vidhikramaH, zucinI-pavitre mAlAvarNakavilepane-18 | 3vakSaskAre dvIpazA cakropapuSpasagmaNDanakArikuMkumAdivilepane yasya sa tathA, anena puSpAlaGkAramAha, adhastanasUtre vapuHsaugandhyArthameva vilepananticandrI titatpUjoyA vRttiH mabhihitaM atra tu vapurmaNDanAyeti vizeSaH, AviddhAni-parihitAni maNisuvarNAni yena sa tathA, etenAsya rajatarIrI tsavAH mU. mayAdyalaGkAraniSedhaH sUcitaH, maNisvarNAlaGkArAneva vizeSata Aha-kalpito-yathAsthAnaM vinyasto haar:-assttaadshsri||189||18 ko'rddhahAro-navasarikastrisarikaM ca pratItaM yena sa tathA pralambamAnaH prAlambo-jhumbanakaM yasya sa tathA, sUtre ca padavya tyayaH prAkRtatvAt , kaTisUtreNa-kaTyAbharaNena suSTu kRtA zobhA yasya sa tathA, atra padatrayasya karmadhArayaH athavA kalpitahArAdibhiH sukRtA zobhA yasya sa tathA, pinaddhAni-baddhAni graiveyakANi-kaNThAbharaNAni aGgalIyakAniaGgulyAbharaNAni yena sa tathA, anenAbharaNAlaGkAra uktaH, tathA lalite-sukumAle'Ggake-mUrddhAdau lalitAni-zobhAvanti kacAnAM-kezAnAM AbharaNAni-puSpAdIni yasya sa tathA, anena kezAlaGkAra uktaH, atha siMhAvalokananyAyena punarapyAbharaNAlaGkAraM varNayannAha-nAnAmaNInAM kaTakatruTikaiH-hastabAhvAbharaNavizeSerbahutvAt stambhitAviva stambhitau // 189 // 1% bhujau yasya sa tathA, adhikasazrIka iti spaSTaM, kuNDalAbhyAmuyotitaM AnanaM-mukhaM yasya sa tathA mukuTadIptaziraskaH 8 spaSTaM, hAreNAvastRta-AcchAditaM tenaiva hetunA prekSakajanAnAM sukRtaratikaM vakSo yasya sa tathA, pralambena-dIrpaNa pralambamAnena-dolAyamAnena sukRtena-suSThu nirmitena paTena-vastreNa uttarIyaM-uttarAsaGgo yasya sa tathA, prAkRtatvAt pUrvapadasya 8 w.jainelibrary.org Jain Education in For Private Personal use only
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education In dIrghatvaM, mudrikAbhiH - sAkSarAGgulIyakaiH piGgalA aGgulyo yasya sa tathA bahuvrIhilakSaNaH kaH pratyayaH, nAnAmaNimayaM vimalaM mahArgha - bahumUlyaM nipuNena zilpinA 'oavia'tti parikarmitaM 'misimiseMta'tti dIpyamAnaM viracitaM - nimmitaM suzliSTaM - susandhi viziSTaM - anyebhyo vizeSavat laSTaM - manoharaM saMsthitaM - saMsthAnaM yasya tat pazcAt pUrvapadaiH karmadhArayaH, evaMvidhaM prazastaM AviddhaM parihitaM vIravalayaM yena sa tathA anyo'pi yaH (di) kazcidvIravratadhArI tadA'sau - mAM vijitya mocayatvetadvalayamiti sparddhayan (yat) paridadhAti tadvIravalayamityucyate, kiM bahunA ? varNiteneti zeSaH, 'kapparukkhae ceva'tti atra cevazabda ivArthe tena kalpavRkSaka ivAlaGkRto vibhUSitazca tatrAlaGkRto dalAdibhirvibhUSitaH phalapuSpAdibhiH kalpavRkSo rAjA tu mukuTAdibhiralaGkRto vibhUSitastu vastrAdibhiriti, narendraH 'sakoraMTa jAva'tti atra yAvatkaraNAt 'sakoraMTamaladAmeNaM chatteNaM dharijamANeNa'miti grAhyaM, tatra sakoraNTAni - koraNTAbhidhAnakusumastabakavanti, koraNTapuSpANi hi pItavarNAni mAlAnte zobhArthaM dIyante, mAlAyai hitAni mAlyAni - puSpANItyarthaH, teSAM dAmAni -mAlA yatra tattathA, evaMvidhena chatreNa dhriyamANena zirasi, virAjamAna iti gamyaM, caturNA - agrataH pRSThataH pArzvayozca vIjyamAnatvAccatuHsaGkhyAGkAnAM cAmarANAM vAlaivajitamaGgaM yasyeti, maGgalabhUto jayazabdo janena kRta Aloke - darzane yasya sa tathA, aneke gaNanAyakA - mallAdigaNamukhyAH daNDanAyakAH - tantrapAlAH yAvatpadAt 'Isarata - lavaramADaMbi akoDuMbi amaMttimahAmaMtigaNagadovAriaamaccaceDapIDhamaddaNagaraNigama se DiseNAva isatthavAha' iti draSTavyaM,
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU atra vyAkhyA-tatra rAjAno-mANDalikAH IzvarA-yuvarAjAno matAntareNa ANamAdyaizvaryayuktAH talavarA:-parituSTanR-16 ko dvIpazA 18 padattapaTTavandhavibhUSitA rAjasthAnIyAH mADambikA:-chinnamaDambAdhipAH kauTumbikA:-katipayakuTumbaprabhavo'valagakAH cakropanticandrI-18| mantriNaH-pratItAH mahAmantriNo-mantrimaNDalapradhAnAH gaNakA-gaNitajJA bhANDAgArikA vA dauvArikA:-pratIhArAH18/titatpUjoyA vRttiH amAtyA-rAjyAdhiSThAyakAH ceTA:-pAdamUlikA dAsA vA pIThamA-AsthAne AsannAsannasevakAH vayasyA ityarthaHtsavAHsU. 43 // 190 // vezyAcAryA vA nagaraM-tAsthyAttabyapadezena nagaranivAsiprakRtayaH nigamA:-kAraNikA vaNijo vA zreSThina:-zrIdevatAdhyAsitasauvarNapaTTabhUSitottamAGgAH athavA nagarANAM nigamAnAM ca-vaNigvAsAnAM zreSThino-mahattarAH senApatayaH-catu-18 | raGgasainyanAyakAH sArthavAhAH-sArthanAyakAH dUtA anyeSAM rAjyaM gatvA rAjAdezanivedakAH sandhipAlA-rAjyasandhira-12 |kSakAH, eSAM dvandvastatastaiH, atra tRtIyAbahuvacanalopo draSTavyaH, sArddha-saha na kevalaM tatsahitatvameva api tu taiH samiti samantAt parivRtaH-parikarita iti, narapatirmajanagRhAt pratiniSkrAmatIti sambandhaH, kimbhUtaH?-priyadarzanaH, ka iva |2 dhavalamahAmegha:-zaranmeghastasmAnirgata iva, atra yAvatpadAt 'gahagaNadipaMtarikkhatArAgaNANa majjhe' iti saMgrahaH, tena zazipadAgrastha ivazabdo grahagaNeti vizeSaNena yojyaH, tato'yamarthaH sampanna upamAnihAya-yathA candraH zaradabhra // 19 // paTalanirgata iva grahagaNAnAM dIpyamAnaRkSANAM-zobhamAnanakSatrANAM tArAgaNasya ca madhye vartamAna iva priyadarzano bhavati tathA bharato'pi sudhAdhavalAnmajanagRhAnnirgato'nekagaNanAyakAdiparivAramadhye vartamAnaH priyadarzano'bhavat, punaH For Private Personal Use Only Jan Educational A w ainelibrary.org
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inte kIdRzo nRpatiH pratiniSkrAmatItyAha -- dhUpapuSpagandhamAlyAni pUjopakaraNAni hastagatAni yasya sa tathA tatra dhUpodazAGgAdiH puSpANi- prakIrNakakusumAni gandhA - vAsAH mAlyAni - prathitapuSpANIti, pratiniSkramya ca kiM kRtavAni - | tyAha - ' jeNeva ' ityAdi, yatraivAyudhagRhazAlA yatraiva ca cakraratnaM tatraiva pradhAritavAn gamanAya gantuM prAvarttata ityarthaH / atha bharatagamanAnantaraM yathA tadanucarAzcakrustathA''ha -- 'tae Na' mityAdi, tato bharatAgamanAdanu tasya bharatasya rAjJo bahava IzvaraprabhRtayaH yAvatpada saMgrAhyAstalavaraprabhRtayaH pUrvavat apirvADhArthe eke kecana padmahastagatAH eke kecana utpalahastagatAH, evaM sarvANyapi vizeSaNAni vAcyAni yAvatpadAt 'appegaiA kumuahatthagayA appegaiyA naliNahatthagayA appegaiyA sogandhiahatthagayA appegaiyA puMDarIya hatthagayA appegaiA sahassapatta hatthagayA' iti saMgrahaH, atra vyAkhyA prAgvat, navaraM bharataM rAjAnaM pRSThataH pRSThato'nugacchanti, pRSThe 2 paripAThyA calantItyarthaH, sarveSAmapi sAmantAnAmekaiva vainayikI gatiriti khyApanArthaM vIpsAyAM dvirvacanaM, na kevalaM sAmantanRpA eva bharatamanujagmuH, kintu kiGkarIjano'pItyAha-- 'tae Na' mityAdi, tataH sAmantanRpAnugamanAnantaraM tasya bharatasya rAjJaH sambandhinyo bahuyo dAsyo bharataM rAjAnaM pRSThato'nugacchantIti sambandhaH, kAstA ityAha- kubjA : - kubjikA vakrajaGghA ityarthaH cilAtyaH- cilAtadezo| tpannAH vAmanikA - atyantadvastradehA isvonnatahRdaya koSThA vA vaDabhikA-mahaDakoSThA vakrAdhaH kAyA vA ityarthaH varbayyoMbarbara dezotpannAH vakuzikAH - vakuzadezajAH jo nikyo - jonakanAmaka dezajAH palhavikA:- palhavadezajAH IseNiA thA For Private'& Personal Use Only w.jainmelibrary.org
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvIpazA-1 43 // 19 // zrIjambU-1 rukiNiAotti dezadvayabhavAH IsinikAH thArukinikAH, lAsikyo-lAsakadezajAH lakuzikyo-lakuzadezajAH dravi-12 3vakSaskAre jyo-draviDadezajAH siMhalya:-siMhaladezajAH ArabyaH-AravadezajAH pulindyaH-pulindradezajAH pakkaNyaH-pakkaNadezajAH nticandrI cakotpa ttitatpUjoyA vRttiH bahalyo-bahalidezajAH muruNDyo-muruMDadezajAH zabaryaH-zabaradezajAH pArasIkA:-pArasadezajAH, atra cilAtyAda|| yo'STAdaza pUrvoktarItyA tattaddezodbhavatvena tattannAmikA jJeyAH, kubjAdayastu timro vizeSaNabhUtAH, atha yathAprakAre tsavAH . NopakaraNena tA anuyayustathA cAha-apyekikA vandanakalazA-maGgalyaghaTA hastagatA yAsAM tAstathA, evaM bhRGgArAdihastagatA api vAcyAH, tadvyAkhyAnaM tu prAgvat , navaraM puSpacaGgerIta Arabhya mAlAdipadavizeSitAstaccaGgeryoM jJAtavyAH, lomahastakacaGgerI tu sAkSAdupAttA'sti, anyAstu lAghavArthakatvena sUtre sAkSAtroktAH, AdyantagrahaNena madhyagrahaNasya | svayameva labhyamAnatvAt , evaM puSpapaTalahastagatA mAlyAdipaTalahastagatAzca vAcyAH, apyekikAH siMhAsanahastagatAH apyekikAH chatracAmarahastagatAH tathA apyekikAH tailasamudgAH-tailabhAjanavizeSAstaddhastagatAH evaM koSThasamudgakahastagatA IS yAvatsarSapasamudgakahastagatAH, atra samudgakasaMgrahamAha-'tele kohasamugge' iti sUtroktAH,etadarthastu rAjapraznIyavRttito' vagantavyaH, apyekikAstAlavRntahastagatAH-vyaJjanapANayaH apyekikA dhUpakaDucchukahastagatA iti, atha yayA samRddhyA bharata AyudhazAlAgRhaM prApa tAmAha-'tae NamityAdi, tataH sa bharato rAjA yatraivAyudhagRhazAlA tatraivopAgacchatIti // 19 // 18| sambandhaH, kimbhUta ityAha-sarvA -samastayA AbharaNAdirUpayA lakSmyA yukta iti gamyaM, evamanyAnyapi padAni Wiriainelibrary.org Jain Education Intel For Private Personal Use Only
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education! | yojanIyAni, navaraM yuti:-melaH parasparamucitapadArthAnAM tayA balena sainyena samudayena - parivArAdisamudayena Ada| reNa- prayalena AyudharatnabhaktyutthabahumAnena vibhUSayA - ucitanepathyAdizobhayA vibhUtyA - vicchaddena evaMvidhavistAreNa, uktAmeva vibhUSA vyaktyA''ha - 'saGghapupphe 'tyAdi, atra puSpAdipadAni prAgvat, navaraM alaGkAro - mukuTAdiretadrUpayA | sarveSAM truTitAnAM tUryANAM yaH zabdo - dhvaniryazca sa saGgato ninAdaH - pratidhvanistena, atra zabdasanninAdayoH samAhAraindra:, atha 'sarvamanena bhAjanasthaM ghRtaM pIta' miti lokokteH prasiddhatvAt sarvazabdenAlpIyospi nirdiSTaM bhavettatazca na tathA vibhUtirvarNitA bhavatItyAzaGkamAnaM pratyAha- 'mahayA iDIe' ityAdi, yojanA tu prAgvadeva, yAvat zabdAt mahAyutyAdiparigrahaH, mahatA - bRhatA varatruTitAnAM - niHsvAnAdInAM tUryANAM yamakasamakaM - yugapatpravAditaM bhAve ktapratyayavidhAnAt pravAdanaM dhvanitamityarthastena, zaGkhaH-pratItaH paNavo-bhANDapaTaho laghupaTaha ityanye paTahastvetadviparItaH bherIDhakkA jhallarI - caturaGgulanAliH karaTisadRzI valayAkArA kharamuhI - kAhalA murajo - mahAmarddala: mRdaGgo-laghumarddalaH | dundubhiH - devavAdyaM, eSAM nirghoSanAditena, tatra nirghoSo - mahAdhvanirnAditaM ca pratiravaH ekavadbhAvAdekavacanaM, pUrvavizeSaNaM tUryasAmAnyaviSayamidaM tu tadvyaktisUcakamityanayorbhedaH, AyudhagRhazAlAprAtyanantaraM vidhimAha - ' uvAgacchittA' ityAdi, tatropAgatya Aloke - darzanamAtra eva cakraratnasya praNAmaM karoti, kSatriyairAyudhavarasya pratyakSa devatAtvena saGkalpa| nAt, yatraiva cakraralaM tatraivopAgacchati, lomahastakaM - pramArjanikAM parAmRzati -hastena spRzati gRhNAtItyarthaH, parAmRzya
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 192 // Jain Education Int ca cakraratnaM pramArjayati, yadyapi na tAdRze ratne rajaH sambhavastathApi bhaktajanasya vinayaprakriyAjJApanArthamayamupanyAsaH, | pramArNya ca divyayodakadhArayA abhyukSati - siJcati snapayatItyarthaH abhyukSya ca sarasena gozIrSacandanenAnulimpati, anulipya ca apraiH - aparibhuktairabhinavairvarairgandhamAlyaizcArcayati, etadeva vyaktyA darzayati- puSpAropaNaM mAlyAropaNaM varNAropaNaM cUrNAropaNaM vastrAropaNaM AbharaNAropaNaM karoti, kRtvA ca acche :- amalaiH zlakSNaiH - atipratalaiH zvetaiH rajata| mayairata eva accho raso yeSAM te accharasAH, pratyAsannavastupratibimbAdhArabhUtA ivAtinirmalA iti bhAvaH, etAdRzaistaNDulai:, atra pUrvapadasya dIrghAntatA prAkRtatvAt, svastikAdayo'STASTamaGgalakAni - maGgalyavastUni Alikhati-vinyasyati, atra cASTASTeti vIpsAvacanAt pratyekamaSTAviti jJeyaM, yadvA aSTeti saGkhyAzabdaH aSTamaGgalakAnIti cAkhaNDaH saMjJAzabdaH, aSTAnAmapi maGgalakAnAM, athoktAnAmeva maGgalakAnAM vyaktito nAmAni kathayan punarvidhyantaramAha - 'tadyathA - svastika' mityAdi, vyAkhyA tu prAgvat, atra dvitIyAlopaH prAkRtatvAt, imAnyaSTamaGgalakAni AlikhyaAkArakaraNena kRtvA - antarvarNakAdibharaNena pUrNAni kRtvetyarthaH, karoti upacAraM - ucita sevAmiti, tameva vyanakti-kinte | iti tadyathetyarthe, tena vivakSita upacAraH upanyasta ityarthaH, pATalaM - pATalapuSpaM mallikA- vicakilapuSpaM, yaloke veli iti prasiddhaM, campakAzokapunnAgAH pratItAH cUtamaJjarI - AmramaJjarI bakula:- kesaro yaH strImukhasI dhusikko vikasati tatpuSpaM, tilako yaH strIkaTAkSanirIkSito vikasati tatpuSpaM, kaNavIraM kundaM ca pratIte, kubjakaM - kUbo iti nAmnA vRkSa | 3 vakSaskAre cakrotpacitatpUjo tsavAH sU. 43 // 192 // ww.jainelibrary.org
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education In vizeSastatpuSpaM, koraNTakaM prAgvat, patrANi - marubakapatrAdIni damanakaH - spaSTaH etairvarasurabhiH - atyantasurabhiH tathA | sugandhAH - zobhanacUrNAsteSAM gandho yatra sa tathA taddhitalakSaNa ikapratyayaH, pazcAdvizeSaNadvayasya karmadhArayastasya, tathA kacagraho - maithunasaMrambhe mukhacumbanAdyarthaM yuvatyAH paJcAGgulibhiH kezeSu grahaNaM tanyAyena gRhItastathA tadanantaraM karatalAdvipramuktaH san prabhraSTaH, prAkRtatvAt padavyatyayaH, tataH pUrvapadena karmadhArayastasya, dazArddhavarNasya paJcavarNasya kusumani| karasya - puSparAzeH tatra - cakraratnaparikarabhUmau citraM - AzcaryakAriNaM jAnUtsedhapramANena -jAnuM yAvaduccatvapramANaM pramANopetapuruSasya caturaGgulacaraNacaturviMzatyaGgulajaGghoccatvamIlane nASTAviMzatyaGgularUpaM tena samAnA mAtrA yasya sa tathA taM, ava| dhinA-maryAdayA nikaraM - vistAraM kRtvA candraprabhAH- candrakAntA vajrANi - hIrakA vaiDUryANi - bAlavAyajAMni tanmayo vimalo daNDo yasya sa tathA taM kAJcanamaNiratnAnAM bhaktayo - vicchittayo racanAstAbhizcitraM, kRSNAguruH pratItaH kundurukkaHcIDA turuSkaH - silhakasteSAM yo dhUpo gandhottamaH - saurabhyotkRSTaH, atra vizeSaNaparanipAtaH, prAkRtatvAt tenAnuviddhA| mizrA vyAptetyarthaH tAM cazabdo vizeSaNasamuccaye sa ca vyavahitasambandhaH, tena dhUmavati ca - dhUmazreNiM vinirmuJcantaM, vaiDUrya| mayaM - kevala vaiDUryaralaghaTitaM sthAlakasthaganakAdyavayaveSu daNDavaccandrakAntAdiratnamayatve tu aGgAradhUmasaMsargajanitA vicchAyatA prAdurbhavet, 'kaDucchukaM' dhUpAdhAnakaM 'pragRhya' gRhItvA 'prayataH ' AdriyamANo dhUpaM dahati, dhUpaM dagdhvA ca pramArja - nAdikAraNa vizeSeNa sannidhIyamAnamapi cakraranaM atyAsannatayA mA AzAtitaM bhUSAditi saptASTapadAni pratyapasarpatiH
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ nticandrI zrIjamyU- dvIpazAyA vRttiH // 193 // Doecersercedeseccccemercemenewesed pazcAdapasarati pratyapasarpya ca vAmaM jAnu aJcati yAvatkaraNAd 'dAhiNaM jANuM dharaNialaMsi nihaTTa karayalapariggahi ||3vakSaskAre dasanaha sirasAvattaM matthae aMjali kaTu' iti saMgrahaH, vyAkhyA ca pUrvavat, praNAmaM karoti-samIhitArthasampAdakamihe-18 cakrotyadamiti bujhyA prItaH praNamati, praNAmaM kRtvA ca AyudhagRhazAlAtaH pratiniSkAmati-nirgacchatIti, 'paDiNikkhamittA' titatpUjoityAdi, pratiniSkramya ca yatraiva bAhyA upasthAnazAlA yatraiva siMhAsanaM tatraivopAgacchati upAgatya ca siMhAsanavaragataH tsavAH mU. 43 pUrvAbhimukhaH sanniSIdati-upavizati, saMniSadya ca aSTAdaza zreNI:-kumbhakArAdiprakRtIH prazreNIstadavAntarabhedAn zabdayati zabdayitvA caivamavAdIditi, aSTAdaza zreNayazcemA:-"kuMbhAra 1 paTTaillA 2 suvaNNakArA ya 3 sUvakArA ya 4 / gaMdhavA 5 kAsavagA 6 mAlAkArA ya 7 kacchakarA 8 // 1 // taMboliA9 ya ee navappayArA ya nAruA bhnniaa| // 193 // 1aSTAdaza zreNiprazreNI:-aSTAdazasaMkhyAkAn khadezacintAniyaktatatrapAlAdyadhikArivizeSAn zabdApayati-Ahvayati, yatta kecit 'sUAra-iti gAthAtrayamA-1 lokya eta evASTAdaza zreNiprazreNaya iti vikalpayanti tanna saMbhavati, yato rAjyAbhiSekAvasare devAdInAmiva zreNiprazreNInAmapyabhiSekAdhikAraM vakSyate, tatra ca kArunArUNAM pravezasyApyasaMbhava iti (iti hInyUttI ) atredaM saMbhavAspada-yadA hi majanagRhAta nirjagAma cakrI tadaiva babhUva sAdhaM tatrapAlAdyA iti na tessaamaakaarnniiyH| tA, na ca prAmakI TumbikAnA grahaNaM teSAmapi majanagRhAt sahaiva cakriNA nirgamAt, tathA ca prajAniyukkA ye prAmApresarAH khakhazAtIyAdhikAraparAste'tra zreNiprazreNizabdena gRhyante, kAranArvAdInAmapi prajAjanatvAt karavRddhacAdInAM tatsAMmakhenApi sthApanAt yuktamatra prajAjanApresarANAM zreNiprazreNivAcyAnAmAhAnaM abhiSeka'pi ca tatrapAlAnAM sadA sahavartitvAbhAvAt mAgadhatIrthasAdhanAdyutsavAvasare tadAhAnAsaMbhAvAt , abhiSekacaiteSAM sUpakArAbhiSekAdanviti sArthavAhAyAdha pazcAdabhiSiSicuzcakriNa tebhya iti ca tantrapAlanA nocitA''sAM // Wr.jainelibrary.org Jain Education inte
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ aha NaM NavappayAre kAruavaNNe pavakkhAmi // 2 // cammayaru 1 jaMtapIlaga2 gaMchia 3 chipAya 4 kaMsakAre 5 y| sIvaMga 6 guAra 7 bhillA 8 dhIvara 9 vaNNAi aTTadasa // 3 // " citrakArAdayastu eteSvevAntarbhavanti, atha paurAn prati kimavAdIdityAha--'khippAmeva'tti kSiprameva bho devAnupriyAzcakraratnasyASTAnAM ahAM samAhAro'STAhaM tadasti yasyAM | mahimAyAM sA aSTAhnikA tAM mahAmahimAM kurutetyanvayaH, kRtvA ca mama etAmAjJaptikAM kSiprameva pratyarpayateti, atha krameNa vizeSaNAni vyAkaroti-kIdRzI-unmukta zulka-vikretavyabhANDaM prati rAjadeyaM dravyaM yasyAM sA tathA tAM,evamu. karAM utkRSTAM ca, tatra karo gavAdIn prati prativarSa rAjadeyaM dravyaM, kRSTaM tu-karSaNaM labhyagrahaNAyAkarSaNaM, adeyAMvikrayaniSedhena avidyamAnadAtavyAM, na kenApi kasyApi deyamityarthaH, ameyAM-krayavikrayaniSedhAdeva avidyamAnamAtavyAM, abhaTapravezAM-avidyamAno bhaTAnAM-rAjapuruSANAmAjJAdAyinAM pravezaH kuTumbigRheSu yasyAM sA tathA tAM, daNDalabhyaM dravyaM daNDaH kudaNDena nivRttaM kudaNDima-rAjadravyaM tannAsti yasyAM sA tathA tAM, tatra daNDo yathAparAdhaM rAjagrAhyaM dravyaM kudaNDastu |kAraNikAnAM prajJAdyaparAdhAt mahatyapyaparAdhino'parAdhe alpaM rAjagrAhyaM dravyaM, adharimaM-na vidyate dharimaM-RNadravya yasyAM sA tathA tAM, uttamarNAdhamarNAbhyAM parasparaM taduRNArtha na vivadanIyaM kintu asmatpArzve dyumnaM gRhItvA RNa mutkala4AnIyamityarthaH, gaNikAvaraiH-vilAsinIpradhAnairnATakIyaiH-nATakapratibaddhapAtraiH kalitA yA sA tathA tAM, aneke ye tAlA181 carAH-prekSAkArivizeSAstairanucaritA-AsevitAM, 'anuddhatA' AnurUpyeNa yathAmArdaGgikavidhi uddhRtA-vAdanArthamu Jain Education a l For Private Personel Use Only N w.jainelibrary.org
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH // 194 // kSiptA mRdaGgA yasyAM sA tathA tAM, amlAnAni mAlyadAmAni-puSpamAlA yasyAM sA tathA tAM, mlAnAH puSpamAlA utsArya |3vakSaskAre navA navA AropaNIyA ityarthaH, pramuditA-hRSTAH prakrIDitA:-krIDitumArabdhAH sapurajanA-ayodhyAvAsijanasahitAH sacakrasya janapadA:-kozaladezavAsino janA yatra sA tathA tAM, vijayavaijayikI-atizayena vijayo vijayavijayaH sa prayo-18 mAgadhatIjanaM yasyAM sA tathA tAM, idamAyudharatnaM samyagArAdhitaM madabhipretaM mahAvijayaM sAdhayatItyarthaH, 'pratyaye DIrvA' iti (zrI- thaMgamanaM. | siddha0 a.8 pA.3 sU.31) prAkRtasUtreNa DIvikalpastena vijayavejaiamiti pAThaH, kacidvijayavaijayantacakarayaNassatti pAThastatra vijayasUcikA vaijayantIti vijayavaijayantI sA'syAstIti vijayavaijayantaM vijayagrahaNe kimapi paraM na matta utkRSTamiti dhvajabandhaM vidhatte ityarthaH etAdRzaM yaccakraratnaM tasyASTAhikAmiti prAgvaditi / atha zreNiprazreNayo yaccakrustadAha-'tae Na'mityAdi sarva pAThasiddhaM / athASTAhikAmahAmahimAparisamAptyanantaraM kimabhUdityAha tae NaM se divve cakkarayaNe aTThAhiAe mahAmahimAe nivattAe samANIe AugharasAlAo paDiNikkhamai 2 ttA aMtalikkhapaDivaNNe jakkhasahassasaMparivuDe divatuDiasahasaNNiNAeNaM ApUrate ceva aMbaratalaM viNIAe rAyahANIe majjhamajheNaM NiggacchA 2 ttA gaMgAe mahANaIe dAhiNile NaM kUle NaM purathimaM disi mAgahatitthAbhimuhe payAte Avi hotthA, tae NaM se bharahe rAyA taM divaM cakkarayaNaM gaMgAe mahANaIe dAhiNilleNaM kUleNaM puratthimaM disiM mAgahatitthAmimuhaM payAtaM pAsai 2ttA haTTatuTTha jAva hiyae koDaMbiapurise saddAvei 2 ttA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiA ! AmisekaM hatthirayaNaM paDikappeha hayagayaraipavarajohaka // 194 // Jain Education in wwb ryong
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ liaM cAuraMgiNiM seNNaM saNNAheha, etamANatti paJcappiNaha, tae NaM te koDubia jAva paJcappiNaMti, tae NaM se bharahe rAyA jeNeva majaNaghare teNeva uvAgacchai 2 ttA majaNagharaM aNupavisai 2 cA samuttajAlAbhirAme taheva jAva dhavalamahAmahaNiggae iva sasivva piyadasaNe NarabaI majaNagharAo paDiNikkhamai 2 ttA hayagayarahapavaravAhaNabhaDacaDagarapahakarasaMkulAe seNAe pahiakittI jeNeva bAhiriA uvaTThANasAlA jeNeva Abhiseke hatthirayaNe teNeva uvAgacchada 2 ttA aMjaNagirikaDagasaNNibhaM gayavaI garavaI durUDhe / tae NaM se bharahAhive pariMde hArotthae sukayaraiyavacche kuMDalaujjoiANaNe mauDadittasirae NarasIhe NaravaI gariMde Naravasahe maruarAyavasabhakappe abbhahiarAyatealacchIe dippamANe pasatthamaMgalasaehiM saMthubamANe jayasahakayAloe hathikhaMdhavaragae sakoraMTamalladAmeNaM chatteNaM dharijamANeNaM seavaracAmarAhiM uDubvamANIhiM 2 jakkhasahassasaMparivuDe vesamaNe ceva dhaNavaI amaravaisaNNibhAi iDDIe pahiakittI gaMgAe mahANaIe dAhiNille NaM kUle NaM gAmAgaraNagarakheDakabbaDamaDaMbadoNamuhapaTTaNAsamasaMbAhasahassamaMDiaM thimiamehaNIaM vasuhaM abhijiNamANe 2 aggAI varAI rayaNAI paDicchamANe 2 te divaM cakkarayaNaM aNugacchamANe 2 joaNaMtariAhiM vasahIhiM vasamANe 2 jeNeva mAgahatitthe teNeva uvAgacchai 2 tA mAgahatitthassa adUrasAmaMte dubAlasajoyaNAyAma NavajoaNavicchiNNaM varaNagarasaricchaM vijayakhaMdhAvAranivesaM karei 2 tA vaDDairayaNaM saddAvei saddAvaittA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiA ! mamaM AvAsaM posahasAlaM ca karehi karettA mameamANatti paJcappiNAhi, tae NaM se vaTTairayaNe bharaheNaM raNNA evaM vutte samANe haTTatuTThacittamANadie pIimaNe jAva aMjaliM kaTu evaM sAmI tahatti ANAe viNaeNaM vayaNaM paDisuNei 2 tA bharahassa raNNo AvasahaM posahasAlaM ca karei 2 ntA eamANattiaM khippAmeva paJcappiNaMti, tae NaM se bharahe rAyA AmisekkAo hatthiraya Jain Education IntIAL For Private Personal Use Only ainelibrary.org
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH // 195 // NAo paccoruhai 2 tA jeNeva posahasAlA teNeva uvAgacchai 2 ttA posahasAlaM aNupavisai 2 tA posahasAlaM pamajjai 2 ttA 3vakSaskAre dabbhasaMthAragaM saMtharaba 2 tA dabbhasaMthAragaM durUhai 2 ttA mAgahatitthakumArassa devassa aTThamabhattaM pagiNhai 2 tA posahasAlAe sacakrasya posahie baMbhayArI ummukkamaNisuvaNNe vavagayamAlAvaNNagavilevaNe Nikkhittasatthamusale dabbhasaMthArovagae ege abIe aTThamabhattaM mAgadhatI vArthagamanaM sU. paDijAgaramANe 2 viharai / tae NaM se bharahe rAyA aTThamabhattasi pariNamamANaMsi posahasAlAo paDiNikkhamai 2 tA jeNeva bahiriA uvaTThANasAlA teNeva uvAgacchai 2 ttA koDuMbiapurise sahAvei 2 cA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiA hayagayarahapavarajohakaliaM cAuraMgiNiM seNaM saNNAheha cAugghaMTaM AsarahaM paDikappehattikaTTha majaNagharaM aNupavisai 2 tA samutta taheva jAva dhavalamahAmehaNiggae jAva majjaNagharAo paDiNikkhamai 2 tA hayagayarahapavaravAhaNa jAva seNAvai pahiakittI jeNeva bAhiriA uvaTThANasAlA jeNeva cAugghaMTe Asarahe teNeva uvAgacchai 2 ttA cAugghaMTaM AsaruhaM durUDhe (sUtra-44) 'tae NaM se'ityAdi, tatastadivyaM cakraratnaM aSTAhikAyAM mahAmahimAyAM nirvRtAyAM-jAtAyAM satyAM AyudhagRhazA-18 lAtaH pratiniSkAmati, pratiniSkramya ca antarikSaM pratipannaM-nabhaH prAptaM, yakSasahasrasaMparivRtaM-cakradharacaturdazaratnAnAM 8 pratyekaM devasahasrAdhiSThitatvAt , divyatraTitazabdasanninAdena pUrvavyAkhyAtena ApUrayadivAmbaratalaM-zabdAdvaita nabhaH18 // 195 // | kurvadivetyarthaH, vinItAyAH rAjadhAnyAH madhyamadhyena madhyabhAgenetyarthaH nirgacchati, nirgatya ca gaGgAnAcyA mahAnadyA || dAkSiNAtye kUle ubhayatra zaMzabdo vAkyAlaMkAre samudrapArzvavartini taTe ityarthaH, ayaM bhAva:-vinItAsamazreNI hira JainEducation ineval For Private Personel Use Only | Y w .ininelibrary.org
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education In prAcyAM vahantI gaGgA mAgadhatIrthasthAne pUrvasamudraM pravizati idamapi mAgadhatIrthasisAdhayiSayA pUrvAM dizaM yiyAsuH anunadItaTameva gacchati, tacca taTaM dakSiNadigvarttitvena dAkSiNAtyamiti vyavahriyate, ata eva dAkSiNAtyena kUlena | pUrvAM dizaM mAgadhatIrthAbhimukhaM prayAtaM - calitaM cApyabhavat, etacca prayANaprathamadine yAvat kSetramatikramya sthitaM tAvad yojanamiti vyavahriyate tacca pramANAGgulaniSpannatayA bharatacatriNaH skandhAvAraH svazaktyaiva nirvahati, anyeSAM tu divyazaktyA iti vRddhAH, tataH kiM jAtamityAha - 'tae NamityAdi, uktArthaprAyaM kimavAdIdityAha - 'khippAmeva 'tti | kSiprameva bho devAnupriyA ! AbhiSekyaM - abhiSekayogyaM hastiratnaM paTTahastinamiti bhAvaH pratikalpayata - sajjIkuruta, hayagajarathapravarayodhakalitAM caturaGginIM, atra catuHzabdasyA''tvaM prAkRtasUtreNa, utktairevAGgaizcatuHprakArAM senAM sannAhayatasannaddhAM kuruta, zeSaM prAgvat, 'tae Na'mityAdi, atra yAvatzabdAt 'purisA bharaheNaM raNNA evaM vRttA samANA tuTThacittamANaMdiA' iti grAhyaM, idaM cAbhyupagamasUtra mizra mAjJAkaraNasUtraM spaSTamiti, atha bharato digyAtrAyiyAsayA yaM vidhimakArSIt tamAha - 'tara Na 'mityAdi, snAnasUtraM pUrvavat, 'haye'tyAdi, hayagajarathAH pravarANi vAhanAni - ve sarAdIni bhaTA - yoddhA rasteSAM caDagarapehakaratti - vistAravRndaM, idaM ca dezIzabdadvayaM tena saMkulayA - vyAptayA senayA | sArddhamiti zeSaH prathitakIrttirbharato yatraiva bAhyopasthAnazAlA yatraiva cAbhiSekyaM hastiratnaM tatraivopAgacchati upAgatya |ca aJjanagireH kaTako - nitambabhAgastatsannibhametAvatpramANamuccatvenetyarthaH gajapati - rAjakuJjaraM narapatirdurUDhe iti -
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU ArUDha iti / ArUDhazca kIdRzayA RDyA cakraratnopadarzitaM sthAnaM yAti tadAha-'tae Na'mityAdi, tataH sa bharatA-181 3vakSaskAre dhipo-bharatakSetrapatiH sa ca bharatAdhipadevo'pyato narendraH prastAvAdvaSabhasUnuH cakrI ityarthaH, etenAsyaivAlApakasyottara-18 sacakrasya nticandrI-18 sUtre nariMdettipadena na paunaruktyamiti, 'hArotthayetyAdi vizeSaNatrayaM prAgvat , narasiMhaH sUratvAt , narapatiH svAmi-18 mAgadhatIyA vRttiH tvAt , narendraH paramaizvaryayogAt , naravRSabhaH svIkRtakRtyabharanirvAhakatvAt , 'marudrAjavRSabhakalpo' maruto-devA vyanta thaMgamanaM. // 196 // rAdayasteSAM rAjAnaH-sannihitAdaya indrAsteSAM madhye vRSabhA-mukhyAH saudharmendrAdayastatkalpaH-tatsadRza ityarthaH, abhyadhikarAjatejolakSmyA dIpyamAna iti spaSTaM, prazastairmaGgalazataiH maGgalasUcakavacanaiH kRtvA stUyamAno bandibhiriti |zeSaH, 'jayasaddakayAloe' iti prAgvat , hastiskandhavaraM gataH-prAptaH, kena sahetyAha-'sakoraNTamAlyadAmnA chatreNa : dhriyamANena saha, ko'rthaH ?-yadA nRpo hastiskandhagato bhavati tadA chatramapi hastiskandhagatameva dhriyate, anyathA chatradharaNasyAsaGgatatvAt , evaM zvetavaracAmarairuddhayamAnaiH-vIjyamAnaiH saha iti, tena gayavaI NaravaI durUDhe iti pUrvasUtreNa | sahAsya bhedaH, adhikArthaprastAvanArthakatvAdasya yakSANAM-devavizeSANAM sahasrAbhyAM saMparivRtaH, cakravartizarIrasya vyanta-12 radevasahasradvayAdhiSThitatvAt , 'vesamaNe ceva dhaNavaI ti vaizramaNa iva dhanapatiH amarapateH sannibhayA RkhyA prathitakI- 19 ttirgaGgAyA mahAnadyA dAkSiNAtyakUle ubhayatra aMzabdo prAgvat athavA saptamyarthe tRtIyA grAmAkarAdInAM-prAkprathamA-12 rakavarNane yugmivarNanAdhikAre uktasvarUpANAM sahasramaNDitAM tadAnIM vAsabahulatvAdaratabhUmeH stimitamedinIkAM prastu-12 - Jain Education in al For Private & Personal use only Jaw.jainelibrary.org
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inter tanRpasya prajApriyatvAt stimitA- nirbhayatvena sthirA medinI - medinyAzritajano yasyAM sA tathA tAM, bahuvrIhilakSaNa: | kapratyayaH, atra medinIzabdena 'tAtsthyAttadvyapadeza' iti nyAyAttannivAsI jano lakSyate, evaMvidhAM vasudhAM abhijayan | 2-tatratyAdhipavazIkaraNena svavaze kurvan 2 ityarthaH, agryANi varANi - atyantamutkRSTAni ratnAni - tattajjAti pradhAnavastUni AjJAvazaMvadIkRtatattaddezAdhipAdiprAbhRtIkRtAni pratIcchan 2 - gRNhan 2 taddivyaM cakrarakSamanugacchan, cakrarakSa| gatyaGkitamArgeNa calannityarthaH, yojanaM - catuH krozAtmakaM tadantaritAbhirvasatibhirvizrAmairvasan 2, ayamarthaH - ekasmAdvizrAmAdyojanaM gatvA paraM vizrAmamupAdatte iti, yatraiva mAgadhatIrthaM tatraivopAgacchati, tatropAgataH san kiM cakAretyAha- 'uvAgacchattA' ityAdi, upAgatya ca mAgadhatIrthasya dUraM ca - viprakRSTaM sAmantaM ca- AsannaM dUra sAmantaM tato'nyatra, nAtidUre nAtyA| sanna ityAzayaH, dvAdazayojanAyAmaM navayojanavistIrNaM varanagarasadRzaM vijayayuktaH skandhAvAraH - sainyaM tasya nivezaM -sthApanAM karoti, kRtvA ca varddhakiratnaM- sUtradhAra mukhyaM zabdayati, zabdayitvA ca evamavAdIditi, kimavAdIdityAha - 'khippAmeva ' tti kSiprameva bho devAnupriya ! mama kRte AvAsaM pauSadhazAlAM ca tatra pauSadhaM - parvadinAnuSTheyaM tapa upavAsAdiH tadarthaM zAlA| gRhavizeSaH tAM kuru, kRtvA mama etAmAjJaptikAM pratyarpayeti / 'tae Na' mityAdi, spaSTaM, navaraM 'AvasaI' AvAsamiti, atha bharataH kiM cakre ityAha- 'tae Na' mityAdi, tataH sa bharato rAjA abhiSekyAvU hastiralAt pratyavarohati pratyavaruhya ca | yatraiva pauSadhazAlA tatraivopAgacchati upAgatya ca pauSadhazAlAmanupravizati, anupravizya va pauSadhazAlAM pramArjayati, pramA lainelibrary.org
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU- cadarbhasaMstArakaM saMstRNAti,saMstIryaca darbhasaMstArakaM durUhati-Arohati,Aruhya ca mAgadhatIrthakumAranAmno devasya sAdha-12 3vakSaskAre dvIpazA-18 nAyeti zeSaH, athavA caturthyarthe SaSThI, tena mAgadhatIrthakumArAya devAya, aSTamabhaktaM samayaparibhASayopavAsatrayamucyate, sacakrasya nticandrIyadvA aSTamabhaktamiti sAnvayaM nAma, taccaivaM-ekaikasmin dine dvivArabhojanaucityena dinatrayasya SaNNAM bhaktAnAmutta-12 mAgadhatIyA ciH thaMgamanaM ma. rapAraNakadinayorekaikasya bhaktasya ca tyAgenASTamaM bhaktaM tyAjyaM yatra tathA, pragRhNAti, anenAhArapauSadhamuktaM, pragRhya ca pauSadha- 44 // 197 // 18 zAlAyAM 'pauSadhikaH' pauSadhavAn , pauSadhaM nAmehAbhimatadevatAsAdhanArthakavratavizeSo'bhigraha itiyAvat, natvekAdaza vratarUpastadvataH sAMsArikakAryacintanAnaucityAt , nanvevamekAdazavratikocitAni tadvatobrahmacaryAdyanuSThAnAni sUtre kathamu. pAtAni', ucyate, aihikArthasiddhirapi saMvarAnuSThAnapUrvikaiva bhavatItyupAyopeyabhAvadarzanArtha, abhayakumAramannizrIvi jayarAjadhammillAdInAmiva, ata eva paramajAgarUkapuNyaprakRtikAH saMkalpamAtreNa sisAdhayiSitasurasAdhanasiddhinizcaya IS jAnAnA jinacakriNo'tisAtodayinaH kaSTAnuSTAne'STamAdau nopatiSThante, kintu mAgadhatIrthAdhipAdiH suraH prabhuNA hRdi | cintitaH san gRhItaprAbhRtakaH sahasaiva sevArthamabhyupaiti, yadAhuH zrIhemacandrasUripAdAH zrIzAntinAthacaritre-"tato IS| mAgadhatIrthAbhimukhaM siMhAsanottame / jigISurapyanAbaddha vikAro nyaSadat prabhuH // 1 // tato dvAdazayojanyAM, tasthuSo maag-18|||197|| dhezituH / siMhAsanaM tadA sadyaH, khaJjapAdamivAcalat // 2 // " ityAdi, yattu zrAmaNye jagadguravo durviSahapariSahAdIn , sahante tatkarmakSayArthamiti, anenaiva sAdhamryeNa pauSadhazabdapravRttirapi, yathA cAsya pauSadhavratena sAdharmya tathA cAha ececececececenesedceoececeaese For Private Personel Use Only IGNmjainelibrary.org
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ brahmacArI-maithunaparityAgI, anena brahmacaryapauSadhamuktaM, unmuktamaNisuvarNaH-tyaktamaNisvarNamayAbharaNaH, vyapagatAni mAlAvarNakavilepanAni yasmAt sa tathA, varNakaM-candana, anena padadvayena zarIrasatkArapauSadhamuktaM, nikSiptaM-hastato vimuktaM zastraM-kSurikAdi musalaM ca yena sa tathA, aneneSTadevatAcintanarUpamekaM vyApAra muktvA'paravyApAratyAgarUpaM pauSadhamuktaM, darbhasaMstAropagata iti vyaktaM, ekaH AntaravyaktarAgAdisahAyaviyogAt advitIyastathAvidhapadAtyAdisahAyavirahAt, | aSTamabhaktaM pratijAgrat 2-pAlayan 2 viharati-Aste iti / 'tae NamityAdi, tataH sa bharato rAjA'STamabhakta pariNamati-pUryamANe,paripUrNaprAye, ityarthaH,atra varttamAnanirdezaH AsannAtItatvAt 'satsAmIpye'(zrIsiddha0 a.5 pA.4 sU.1) ityanena, pauSadhazAlAtaH pratiniSkAmati, pratiniSkramya ca yatraiva bAhyopasthAnazAlA tatraivopAgacchati,upAgatya ca kauTu| mbikapuruSAn zabdayati, zabdayitvA caivamavAdIt-kSiprameva bho devAnupriyA! hayagajarathapravarayodhakalitAM catura|GginI senAM sannAhayata, catasro ghaNTAzchatrikaikadizi tatsadbhAvAt avalambitA yatra sa tathA taM, cakAraH samuccaye, sa cAzvarathamityatra yojanIyaH, azvavahanIyo ratho'zvaratho niyuktobhayapArzvaturaGgamo ratha ityarthaH, anenAsya sAMgrA. | mikarathatvamAha, taM pratikalpayata-sajjIkuruta itikRtvA-kathayitvA AdizyetyarthaH, majanagRhamanupravizatIti, 'aNupa|visittA' ityAdi, anupravizya ca majanagRhaM samukkAjAlAkulAbhirAme ityAdi, tathaiva prAguktAsthAnAdhikAragamavadityarthaH, yAvad dhavalamahAmeghanirgato yAvanmajanagRhAtpratiniSkrAmati, pratiniSkramya ca hayagajarathapravaravAhanayAvatpa For Private Personel Use Only OHaw.jainelibrary.org JEREY
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazA- nticandrIyA vRttiH 3 vakSaskAre mAgadhatIthekumArasAdhanaM sU. 45 // 198 // dAt 'bhaDacaDagarapahagarasaMkula'tti grAhyaM, 'seNAe(vaI) pahiakittI'ityAdi prAgvat , atra niSThitapauSadhasya sato mAgadhatIrthamabhiyiyAsorbharatasya yat snAnaM taduttarakAlabhAvibalikarmAdyartha, yadAha zrIhemacandrasUripAdAH AdinAthacaritre|"rAjA sarvArthaniSNAtastato balividhi vyadhAt / yathAvidhi vidhijJA hi, vismaranti vidhiM na hi // 1 // " iti, atra ca sUtre'nuktamapi balikarma "vyAkhyAto vizeSapratipatti"riti nyAyena grAhyamiti // atha kRtasnAnAdividhirbharato | yaccakre tadAha tae NaM se bharahe rAyA cAugghaMTaM AsarahaM durUDhe samANe hayagayarahapavarajohakaliAe saddhiM saMparivuDe mahayAbhaDacaDagarapahagaravaMdaparikkhitte cakkarayaNadesiamagge aNegarAyavarasahassANuAyamagge mahayA ukkiTThasIhaNAyabolakalakalaraveNaM pakkhubhiamahAsamuddaravabhUaMpiva karemANe 2 purathimadisAbhimuhe mAgahatittheNaM lavaNasamudaM ogAhai jAva se rahavarassa kupparA ullA, tae NaM se bharahe rAyA turage nigiNhaI 2 ttA rahaM Thavei 2 tA dhaNuM parAmusai, tae NaM taM airuggayabAlacandaiMdadhaNusaMkAsaM varamahisadariadappiaDhaghaNasiMgaraiasAraM uragavarapavaragavalapavaraparahuabhamarakulaNIliNidhaMtadhoapaTTa NiuNoviamisimisiMtamaNirayaNaghaMTiAjAlaparikkhittaM taDitaruNakiraNatavaNijjabaddhaciMdhaM daharamalayagirisiharakesaracAmaravAladdhacaMdaciM, kAlahariarattapIasukillabahuNhAruNisaMpiNaddhajIvaM jIviaMtakaraNaM calajIvaM dhaNUM gahiUNa se NaravaI usu ca varakhairakoDiaM vairasAratoMDa kaMcaNamaNikaNagarayaNadhoiTThasukayapuMkhaM aNegamaNirayaNavivihasuviraiyanAmaciMdhaM vaisAI ThAIUNa ThANaM AyatakaNNAyataM ca kAUNa usumudAraM imAI vayaNAI tattha bhANia R // 198 // Jain Education in For Private Personal Use Only W w .jainelibrary.org
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ se paravaI-haMdi sugaMtu bhavaMto bAhirao khalu sarassa je devA / NAgAsurA suvaNNA tesiM khu Namo paNivayAmi // 1 // haMdi suNatu bhavaMto ambhitarao sarassa je devaa| NAgAsurA suvaNNA sakhe me te visayavAsI // 2 // itikaTTa usu Nisiraitti-'parigaraNigariamajho vAuDuasobhamANakosejjo / citteNa sobhae dhaNuvareNa iMdoSa paJcakkhaM // 3 // taM caMcalAyamANaM paMcamicaMdovamaM mahAcAvaM / chanai vAme hatthe NaravaiNoM taMmi vijayaMmi // 4 // tae NaM se sare bharaheNaM raNNA NisaTTe samANe khippAmeva duvAlasa joaNAI gaMtA mAgahatitthAdhipatissa devassa bhavaNaMsi nivaie, tae NaM se mAgahatitthAhivaI deve bhavaNaMsi saraM NivaiaM pAsai2 ttA Asurutte rahe caMDikie kuvie misimisemANe tivaliaM bhiuDi NiDAle sAharAi 2ttA evaM vayAsI-kesa NaM bho esa apatthiapatthae duraMtapatalakkhaNe hINapuNNacAuddase hirisiriparivajjie jeNaM mama imAe eANurUvAe divAe deviddhIe divAe devajuIe divaNa divANubhAvaNaM laddhAe pattAe abhisamaNNAgayAe upi appumsue bhavaNasi sara NisiraittikaTTa sIhAsaNAo abbhui 2 tA jaNava se NAmAhayaMke sare teNeva uvAgacchai 2ttA taM NAmAhayaka saraM geNhA NAmaka aNuppavAei NAmaMkaM aNuppavAemANassa ima eArUve abbhatthie ciMtie pathie maNogae saMkappe samuppajitthA-uppaNNe khala bho! jaMbuddIve dIve bharahe vAse bharahe NAma rAyA cAuraMtacakavaTTI taM jIameaMtIapacuppaNNamaNAgayANaM' mAgahatitthakamArANaM devANaM rAINamuvatthANIaM karettae, te gacchAmi Na ahaMpi bharahassa raNNo uvatthANI pharemittika evaM saMpehei saMpehettA hAraM machaDaM kuMDalANi a kaDagANi atuDiANi a vatthANi a AbharaNANi a saraM ca NAmAharyaka mAgahatitthodagaM ca geNhai gihittA tAe ukiTThAe turiAe cavalAe jayaNAe sAhAe sigyAe uddhaAe dikhAe devagaIe vIIvayamANe 2 jeNeva bharahe rAyA teNeva uvAgacchaha 2ttA aMtalikkhapaDivaNNe sakhikhiNIAI mama imAra prajAtivantikaha saka aNupavAsa bharale jAma kA Jain Education anal For Private Person Only Salww.jainelibrary.org .
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI yA vRtti||199|| 3vakSaskAre mAgadhatIthakumAra| sAdhanaM mU. 45 paMcavaNNAI vatthAI pavara parihie karayalapariggahiraM desaNahaM sira jAva aMjaliM kaTu bharahaM rAyaM jaeNaM vijaeNaM vaddhAvei 2 ttA evaM vayAsI abhijie NaM devANuppiehiM kevalakappe bharahe vAse puracchimeNaM mAgahatitthamerAe taM ahaNNaM devANuppiANaM visayavAsI ahaNaM devANuppiANaM ANattIkiMkare aNNaM devANuppiANaM puracchimille aMtavAle taM paDicchaMtu NaM devANuppiA ! mama imeArUvaM pIidANaMtikaTTa. hAraM mauDaM kuMDalANi a kaDagANi a jAva mAgahatitthodagaM ca uvaNei, tae NaM se bharahe rAyA mAgahatitthakumArassa devassa imeyArUvaM pIidANaM paDicchai 2 tA mAgahatitthakumAraM devaM sakArei sammANei 2 tA paDivisajei, tae NaM se bharahe rAyA raha parAvattei 2 ttA mAgahatittheNaM lavaNasamuddAo paJcuttarai 2 ttA jeNeva vijayakhaMdhAvAraNivese jeNeva bAhiriA uvaTThANasAlA teNeva uvAgacchai 2 ttA turae NigiNhai 2 ttA rahaM Thavei 2 rahAo paccoruhati 2ttA jeNeva majaNaghare teNeva uvAgacchati 2 majaNadharaM aNupavisai 2 tA jAva sasiba piadaMsaNe NaravaI majjaNagharAo paDiNikkhamai 2 ttA jeNeva bhoaNamaMDave teNeva uvAgacchai 2 ttA bhoaNamaMDavaMsi suhAsaNavaragae aTThamabhattaM pArei 2 ttA bhoaNamaMDavAo paDiNikkhamai 2 ttA jeNeva bAhiriA uvaTThANasAlA jeNeva sIhAsaNe teNeva uvAgacchai 2 ttA sIhAsaNavaragae puratyAbhimuhe NisIai 2 ttA aTThArasa seNippaseNIo saddAvei 2 ttA evaM vayAsI-khippAmeva bho! devANuppiyA ussukka ukkaraM jAva mAgahatitthakumArassa devassa aTThAhi mahAmahimaM kareha 2 ttA mama eamANatti paJcappiNaha, tae NaM tAo aTThArasa seNippaseNIo bharaheNaM raNNA evaM vuttAo samANIo haTTa jAva kareMti 2 ttA eamANatti paJcappiNaMti, tae NaM se dive cakkarayaNe vairAmayatuMbe lohiakkhAmayArae jaMbUNayaNemIe NANAmaNikhurappathAlaparigae maNimuttAjAlabhUsie saNaMdighose sakhikhiNIe dibbe taruNaravimaMDalaNibhe NANA // 199 // Jain Education in a For Private & Personal use only Tiw.jainelibrary.org
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ maNirayaNaghaMTiAjAlaparikkhitte saboDaasuramikusumaAsattamaladAme aMtalikkhapaDivaNNe jakkhasahassasaMparivuDe divatuDiasaisaNNiNAdeNaM pUreMte ceva aMbaratalaM NAmeNa ya sudaMsaNe Naravaissa paDhame cakkarayaNe mAgatitthakumArasta devassa aTThAhiAe mahAmahimAe NivattAe samANIe AuhagharasAlAo paDiNikkhamai 2 tA dAhiNapazcatthimaM disiM varadAmatitthAbhimudde payAe yAvi hotthA (sUtraM 45 ) 'ta Na' mityAdi, tataH sa bharato rAjA caturghaNTamazvarathamArUDhaH san hayagajarathapravarayodhakalitayA, arthAt senayA iti gamyaM, sArddha saMparivRto 'mahayA' iti mahAbhaTAnAM caDagaratti - vistAravantaH 'pahagaratti' samUhAsteSAM yadvRndaMsamUho vistAravatsamUha ityarthaH tena parikSiptaH - parikaritaH cakraratlAdezitamArgaH, anekeSAM rAjavarANAM - AbaddhamukuTarAjJAM sahasrairanuyAtaH - anugato mArgaH - pRSThaM yasya sa tathA, mahatA- tAratareNa utkRSTiH- AnandadhvaniH siMhanAdaH - | pratItaH bolo-varNavyaktirahito dhvaniH kalakalazca taditaro dhvanistalakSaNo yo ravastena prakSubhito - mahAvAyuvazAdu| skallolo yo mahAsamudrastasya ravaM 'bhUG prAptA' viti sautro dhAturiti vacanAd bhUtaM prAptamiva digmaNDalamiti gamyate kurvannapi cazabdo'tra ivAdezo jJAtavyaH, pUrvadigabhimukho mAgadhanAnnA tIrthena - ghaTTena lavaNasamudramavagAhate - pravizati, | kiyadavagAhate ityAha- yAvat 'se' tasya rathavarasya kUrparAviva kUrparau kUrparAkAratvAt piJjanake iti prasiddhau rathAvayavI ArdrA syAtAM, ata eva sUtrabalAdanyatra etadAsannabhUto rathacakranAbhirUpo'vayavo vivakSyate, yadAha --- " rathAGganAbhidvayasaM gatvA jalanidherjalam / rathastasthau rathAprasthasArathiskhalitairhayaiH // 1 // " iti, 'tae Na' mityAdi, tataH sa bharato Jain Education Internation
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 200 // Jain Education In rAjA turagAn nigRhNAti, atra turagAviti dvivacanena hayadvike vyAkhyAyamAne sUtrArthasiddhau satyAmapi baradAmasUtre hayacatuSTayasya vakSyamANatvAt bahuvacanena vyAkhyA, nigRhya ca rathaM sthApayati, sthApayitvA ca dhanuH parAmRzati - spRzati, atha yAdRzaM parAmamarza tAdRzaM dhanurvarNayannAha - 'tae Na' mityAdi, tato - dhanuH parAmarzAnantaraM sa narapatirimAni-vakSyamANAni vacanAni 'bhANIa'tti abhANIditi sambandhaH, kiM kRtvetyAha- dhanurgRhItvA kiMlakSaNamityAha-tat-prasiddhaM acirodgato yo bAlacandraH - zuklapakSadvitIyAcandrastena yattu uttarasUtre paMcamicaMdovamamiti tadAropitaguNa| syAtivakratAjJApanArthamiti, indradhanuSA ca vakratayA sannikAzaM sadRzaM yattattathA, dRptaH - darpito dvayoH samAnArthayoratizayavAcakatvena saJjAtadarpAtizayo yo caramahiSaH - pradhAnaseribho vizeSaNaparanipAtaH prAkRtatvAt tasya dRDhAni - nibiDa - pudgalaniSpannAni ata eva ghanAni - nicchidrANi yAni zRGgAprANi tai racitaM sAraM ca yattattathA, uragavaro - bhujagavaraH pravaragavalaM varamahiSazTaGgaM pravaraparabhRtoM-vara kokilo bhramarakulaM-madhukaranikaro nIlI-gulikA etAnIva snigdhaM-kAlakAntimat dhmAtamiSa dhmAtaM ca-tejasA jvaladdhItamiva dhautaM ca-nirmalaM pRSTha - pRSThabhAgo yasya tattathA, nipuNena zilpi |nA opitAnAM - ujvAlitAnAM 'misimisiMta'tti dedIpyamAnAnAM maNiratnaghaNTikAnAM yajjAlaM tena parikSitaM - veSTitaM | yattattathA taDidiva - vidyudiva taruNAH - pratyagrAH kiraNA yasya tattathA, evaMvidhasya tapanIyasya sambandhIni baddhAni cihnAni - lAnchanAni yatra tattathA, dardaramalayAbhidhau yau girI tayoryAni zikharANi tatsambandhino ye kesarA:- siMhaska 3vakSaskAre mAgaghatI| kumArasAdhanaM sU. 45 // 200 // ww.jainelibrary.org
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhakezAH cAmaravAlA:-camarapugchakezAH, eSAM coktagiridvayasatkAnAmatisundaratvemopAdAnaM, arddhacandrAzca-khaNDacandrapratibimbAni citrarUpANi etAdRzAni cinhAni yatra tattathA, yasya dhanuSi siMhakesarAH badhyante sa mahAn zUra iti zauryAtizayakhyApanArtha, camaravAlabandhanaM arddhacandrapratibimbarUpaM ca zobhAtizayArthamiti, kAlAdivarNA yAH 'pahAruNiti snAyavaH zarIrAntarvardhAstAbhiH sampinaddhA-baddhA jIvA-pratyaJcA yasya tattathA, jIvitAntakaraNaM zatrUNAmiti gamyaM, IdRzadhanurmukto bANo'vazya ripujayItyarthaH, calajIvamiti vizeSaNaM tvetavarNakavRttau SaSThAGge zrIabhayadeva sUribhirna vyAkhyAtamiti na vyAkhyAyate, yadi ca bhUyassu jambUdvIpaprajJaptisUtrAdarzeSu dRzyamAnatvAd vyAkhyAtaM vilozakyate tadA TaNkArakaraNakSaNe calA-caJcalA jIvA yasya tattathA, punaH kiMkRtvetyAha-'usuMca'tti iSu ca gRhItyA, tameva vizinaSTi-varaSajamayyau kovyau-ubhayaprAntau yasya sa tathA, bahuvrIhilakSaNaH kapratyayaH, varavajravat sAraM-abhedyatvenAbhaGguraM tuNDaM-mukhavibhAgo bhallIrUpo yasya sa tathA taM, kAJcanabaddhA maNayaH-candrakAntAdyA kanakabaddhAni ratnAnikarketanAdIni pradezavizeSe yasya sa dhauta iva dhauto nirmalatvAt iSTo-dhAnuSkANAmabhimataH sukRto-nipuNazilpinA nirmitaH puMkha:-pRSThabhAgo yasya sa tathA taM, anekarmaNiralairvividha-nAnAprakAraM suviracitaM nAmacinha-nijanAmavarNapatirUpaM yatra sa tathA taM, punarapi kiM kRtvetyAha-vaizAkha-vaizAkhanAmaka sthAna-pAdanyAsavizeSarUpaM sthitvA-kRtvA, vaizAkhasthAnakaM caivaM-'pAdau savistarau kAryoM, samahastapramANataH / vaizAkhasthAnake vatsa!, kUTalakSyasya vedhane // 1 // ' iti, Jain Education anal For Private sPersonal use Only
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 201 // Jain Education Int bhUyo'pi kiM kRtvetyAha- iSumudAraM-udbhaTaM AyataM - prayatnavad yathA bhavatyevaM karNaM yAvadAyataM - AkRSTaM kRtvA imAni vacanAnyabhANIditi, anvayayojanaM tu pUrvameva kRtaM, kAni tAni vacanAnItyAha -- haMdi iti satye, tena yathAzayaM vadAmI| tyarthaH, athavA haMdIti sambodhane, zRNvantu bhavantaH, zarasya - matprayuktasya bahistAt-tvagbhAge ye devA adhiSThAyakA| stvagdArthyAdikAriNaste ityarthaH, khalu vAkyAlaGkAre, te ke ityAha- nAgA asurAH suparNA - garuDakumArAH tebhyaH khuH -nizcaye namo'stu vibhaktipariNAmAt tAn praNipatAmi- namaskaromi, nama ityanena gatArthatve'pi praNipatAmIti punarva| canaM bhaktyatizayakhyApanArthaM, anena zaraprayogAya sAhAyyakartRRNAM vahirbhAgavAsinAM devAnAM sambodhanamuktaM, athAbhya| ntarabhAgavarttidevAnAM sambodhanAyAha-handIti prAgvat, navaraM abhyantarato garbhabhAge zarasya ye'dhiSThAyakAstaddArthyAdi| kAriNa ityarthaH, te'tra sambodhyA ityarthaH sarve te devA mama viSayavAsino - mama dezavAsina ityarthaH, sUtre caikavacanaM prAkRtatvAt idaM ca vacanaM sarve ete devA madAjJAvazaMvadatvena madiSTasya zaraprayogasya sAhAyakaM kariSyantItyAzayeneti, yathA'trAdicaritrAdau zarasya puMkhamukharUpaM devAdhiSThAtavyaM sthAnadvayamadhikamuktamasti tattayoH zare prAdhAnyakhyApanArthaM, | naMnu yadyete devA AjJAvazaMvadAstarhi namaskAryatvamanupapannaM, ucyate, kSatriyANAM zastrasya namaskAryatve vyavahAradarzanAt cakraralasyeva tena tadadhiSThAtRNAmapi svAbhimatakRtyasAdhakatvena namaskAryatvaM nAnupapannamiti, itikRtvA - nivedya i nissRjati - muJcati / atha bharatasyaitatprastAvavarNanAya padyadvayamAha -- 'parigara 'tti parikareNa-malakacchabandhena yuddhocita - zvakSaskAre mAgadhatIkumArasAdhanaM sU. 45 // 201 //
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ Recene vastrabandhavizeSeNetyarthaH, nigaDitaM-subaddhaM madhyaM yasya sa tathA, vAtena-prastAvAt samudravAtenodbhUtaM-utkSiptaM zobhamAnaM kauzeyaM-vastravizeSo yasya sa tathA, citreNa dhanurvareNa zobhate sa bharata ityadhyAhAraH, indra iva pratyakSaM-sAkSAttatprAguktasvarUpaM mahAcApaM caJcalAyamAnaM-saudAminIyamAnaM kAntijhAtkAraNetyarthaH, AropitaguNatvena paJcamIcandropamaM 'chajjaitti | rAjate 'rAjeragghachajasaharIharahA'iti ( zrIsiddha08-4-100) prAkRtasUtreNa rUpasiddhiH, vAmahaste narapateriti, tasmin vijaye-mAgadhatIrthezasAdhane iti / 'tae Na'ityAdi, tataH sa zaro bharatena rAjJA nisRSTaH san kSiprameva dvAdaza yoja|nAni gatvA mAgadhatIrthAdhipaterdevasya bhavane nipatitaH, tataH kiM vRttamityAha-'tae Na'mityAdi, tataH sa mAgadhapatidevo bhavane arthAt svakIye zaraM nipatitaM pazyati dRSTvA ca Azu-zIghraM rupta:-krodhodayAdvimUDhaH, 'rupa lupa ca vimohane' iti vacanAt , sphuritakopaliGgo vA, ruSTa:-uditakrodhaH cANDikyitaH-saJjAtacANDikyaH, prakaTitaraudrarUpa ityarthaH, 18| kupitaH-pravRddhakopodayaH, 'misimisemANe ti krodhAgninA dIpyamAna iva, ekArthikA vaite zabdAH kopaprakarSapratipAda nArthamuktAH, trivalikAM-tisro valaya:-prakopotthalalATarekhArUpA yasyAM sA tathA tA bhRkuTiM-kopavikRtabhrUrUpAM saMha rati-nivezayati, saMhRtya ca evamavAdIt, kimavAdIdityAha-kesa Na'mityAdi, kesatti-kaH ajJAtakulazIlasahaja-18 2 tvAdanirdiSTanAmakaH sakAraH prAkRtazailIbhavaH 'maNasA vayasA kAyasA' ityAdivat Namiti prAgvat bho iti sambo dhane devAnAM eSaH-bANaprayoktA aprArthitaM-kenApyamanorathagocarIkRtaM prastAvAt maraNaM tasya prArthako-abhilASI, aya-ra JainEducation For Private Persone Use Only miww.jainelibrary.org
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvIpazA yA vRttiH zrIjambU-|martha:-yo mayA saha yuyutsuH sa mumUrpareveti, durantAni-duSTAvasAnAni prAntAni-tucchAni lakSaNAni yasya sa sathA, hInAyAM ||3vakSaskAre puNyacaturdazyAM jAto hInapuNyacAturdazaH, tatra caturdazI kila tithirjanmAzritA puNyA pavitrA zubhA itiyAvat bhavati, nticandrI | thekumArasA ca pUrNA'tyantabhAgyavato janmani bhavati ata AkrozatA itthamukaM, kvacid 'bhinnapuNNacAuddase'tti, tatra bhinnA bhinnapuNacAudasAta, tatrAmA sAdhana . paratithisaGgamena bhedaM prAptA yA puNyacaturdazI tasyAM jAta iti, hiyA-lajjayA zriyA-zobhayA ca parivarjitaH yo Namiti 45 // 202 // 18 pUrvavat mama asyAH-pratyakSAnubhUyamAnAyAH etadrUpAyAH etadeva na samayAntare bhaGguratvAdirUpAntarabhAk rUpaM-svarUpaM / yasyAH sA tathA tasyA divyAyA:-svargasambhavA yAHpradhAnAyA vA devAnAmRddhiH-zrIbhavanaratnAdisampat tasyAH, evaM sarvatra, navaraM dyutiH-dIptiH zarIrAbharaNAdisampat tasyAH yutirvA-iSTaparivArAdisaMyogalakSaNA tasyAH divyena-pradhAnena devAnu-181 bhAvena-bhAgyamahinA'thavA divyena-devasambandhinA'nubhAvena-acintyavaikriyAdikaraNamahinA saha 'pitA putreNa sahAgata' ityAdivat ,labdhAyA-janmAntarArjitAyAH prAptAyA-idAnImupasthitAyAH abhisamanvAgatAyA:-bhogyatAM gatAyAH upari AtmanA utsuko-manasotkaNThulaH parasampatyabhilASI padavyatyayAdutsukAtmA vA bhavane nisRjati, itikRtvA siMhAsanAdabhyuttiSThatIti / utthAnAnantaraM yatkarttavyaM sadAha-'jeNeva se NA' ityAdi, yatraiva sa naamruupo'htH-akhnnddi-8||202|| ta: aGka:-cinhaM yatra sa tathA nAmAGka isyarthaH, evaMvidhaH zarastatraivopAgacchati,saM nAmAhatAGka zaraM gRhNAti nAmakaM anupravAcayati-varNAnupUrvIkrameNa paThati, nAmakamanupravAcayato'yaM-vakSyamANa etadUpovakSyamANasvarUpaH Atmanyadhi isnabhAvena-AcA :abhisamanvAsajati, ititva Jain Education For Private Person Use Only Doww.jainelibrary.org
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtma tatra bhava AdhyAtmikaH AtmaviSaya ityarthaH, saGkalpazca dvidhA-dhyAnAtmakaH cintAtmakazca, tatra AdyaH sthirAdhyavasAyalakSaNastathAvidhadRDhasaMhananAdiguNopetAnAM dvitIyazcalAdhyavasAyalakSaNastaditareSAmiti, tayormadhye'yaM cintitaHcintArUpazcetaso'navasthitatvAt , sa cAnabhilASAtmako'pi syAdityata Aha-prArthitaH-prArthanAviSayaH, ayaM mama manorathaH phalegrahirbhUyAdityabhilASAtmaka ityarthaH, manogato-manasyeva yo gato na bahirvacanena prakAzita iti, saGkalpaH | samudapadyata, tamevAha-utpannaH khalu:-nizcaye bho ityAmantraNe vicArAbhimukhyakaraNAya svAtmana eva, teneha mAgadhakumAreti yojyaM, jambUdvIpe dvIpe bharate varSe bharato nAma rAjA cAturantacakravartI tat-tasmAjItametat atItapratyutpannAnAgatAnAM 'mAgadhatIrthakumArANA'miti mAgadhatIrthasthAdhipatiH kumAro mAgadhatIrthakumAraH madhyapadalopena samAsaH, kumArapadavAcyatvaM cAsya nAgakumArajAtIyatvAt , tannAmakAnAM devAnAM rAjJAM-naradevAnAM upasthAnika-mAbhRtaM kttuN|| tad gacchAmi Namiti prAgvat ahamapi bharatasya rAjJa upasthAnikaM karomi, itikRtvA-iti manasikRtya evaM-vakSyamANaM nijarddhisAraM saMprekSate-paryAlocayati, tataH kiM karotItyAha-saMpehettA' ityAdi, samprekSya ca hArAdIni pratItAni cakAraH sarvatra samuccaye zaraM ca bharatasya pratyarpaNAya nAmAhataM nAmAhatAGkamiti nirdeze kartavye lAghavArthamitthamupanyAsaH yadvA nAma AhataM-lakSaNayA likhitaM yatra sa tathA taM mAgadhatIrthodakaM ca rAjyAbhiSekopayogi etAni gRhAtIti sambandhaH, tadanantaraM kiM vidadhe ityAha-'giNhitA tAeM ukiTAe'ityAdi, gRhItvA ca tayA divyayA deva Jain Education a l For Private Personal Use Only Sonww.jainelibrary.org
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvIpazA zrIjambU-1 gatyA gatyAlApakavyAkhyA prAgvat navaraM siMhayA-siMhagatisamAnayA atimahatA balenArabdhatvAt , yacca pUrva RSabha- 3vakSaskAre devanirvANakalyANAdhikAre gatyAlApakakathanaM yAvatpadena atra ca tatkathanaM vistareNa tadvicitratvAt sUtrakArapravRtte // mAgadhatInticandrI|riti mantavyaM, yatraiva bharato rAjA tatraivopAgacchati upAgatya cAntarikSapratipanno-nabhogato devAnAmabhUmicAritvAt rthakumArayA vRttiH sAdhanaM sU. sakiMkiNIkAni-kSudraghaNTikAbhiH saha gatAni paJcavarNAni ca vastrANi pravaraM vidhipUrvakaM yathA syAt tathA prihitH||20|| parihitavAn , yathA paJcavarNAni vastrANi parihitavAn tathA kiMkiNIrapItyarthaH, kimuktaM bhavati?-kiMkiNIgrahaNena tasya naTAdiyogyaveSadhAritvadarzanena bhRzaM tasya bharate bhaktiH prakaTitA, athavA kiMkiNIsamutthazabdena sarvajanasamakSaM seva| ko'smi na tu channamiti jJApanArtha tatsahita upAgataH, athavA sakiMkiNIkAni-baddhakiMkiNIkAni, tadvandhazca zobhA|tizayArtha, karatalaparigRhItaM dazanakhaM zirasAvartta mastake'JjaliM kRtvA bharataM rAjAnaM jayena vijayena varddhayati, varddhayitvA caivamavAdIt , atra prAgvad vyaakhyaanmiti| kimavAdIdityAha-'abhijie NamityAdi, abhijitaM-AjJAvazaMvadIkRtaM devAnupriyaH-vandyapAdaiH kevalakalpa-sampUrNatvAt kevalajJAnasadRzaM bharataM varSa-bharatakSetra pUrvasyAM mAgadhatIrthamaryAdayAmAgadhatIrtha yAvat , tadahaM devAnupriyANAM viSayavAsI-dezavAsI ata evAhaM devAnupriyANAmAjJaptikiGkaraH- // 20 // AjJAkArI sevakaH, ahaM devAnupriyANAM paurastyaH-pUrvadiksambandhI antaM-tvadAdezyadezasambandhinaM pAlayati-rakSayati 3 upadravAdibhya ityantapAlaH pUrvadigdezalokAnAM devAdikRtasamastopadravanivAraka ityarthaH, 'ahaNNaM devANuppiANaM' jainelibrary.org Jain Education Intel
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inte |ityAdipadAnAM bhinnabhinnaprakAreNa yojanIyatvAdatra na paunaruktyaM, tatpratIcchantu - gRhNantu devAnupriyA ! mama idam-agrata | upanItaM etadrUpaM pratyakSAnubhUyamAnasvarUpaM prItidAnaM - santoSadAnaM prAbhRtarUpamityarthaH, itikRtvA - vijJapya hArAdikamupanayati - prAbhRtIkarotIti, 'tae Na'mityAdi, tataH sa bharato rAjA mAgadhatIrthakumAranAmno devasya idametadrUpaM prItidAnaM tatprItyutpAdanArthamalubdhatayA pratIcchatigRhNAti, pratISya ca mAgadhatIrthakumAraM devaM satkArayati vastrAdinA sanmAnayati taducitapratipattyA satkArya sanmAnya ca prativisarjayati - svasthAnagamanAyAnumanyate / atha taduttarakarttavyamAha'tae NaM se bharahe rAyA raha 'mityAdi, tataH sa bharato rAjA rathaM parAvarttayati - bharatavarSAbhimukhaM karoti, parAvartya ca mAgadhatIrthena lavaNasamudrAt pratyavatarati pratyavatIrya ca yatraiva vijayaskandhAvAranivezo yatraiva ca - bAhyA upasthAnazAlA tatraivopAgacchati upAgatya ca turagAn nigRhNAti nigRhya ca rathaM sthApayati sthApayitvA ca rathAt pratyavarohati pratyavaruhya ca yatraiva majjanagRhaM tatraivopAgacchati upAgatya ca majjanagRhamanupravizati anupravizya 'jAva'ti yAvatkaraNAt | saMpUrNaH snAnAlApako vAcyaH 'sasiva piadaMsaNe' iti vizeSaNaM yAvat, sa ca prAgvat, narapatirmajjanagRhAt pratiniSkrAmati pratiniSkramya ca yatraiva bhojana maNDapastatraivopAgacchati upAgatya ca bhojanamaNDape sukhAsanavaragataH sannaSTamabhaktaM pArayati | pArayitvA ca bhojanamaNDapAt pratiniSkrAmati pratiniSkramya ca yatraiva bAhyopasthAnazAlA yatraiva ca siMhAsanaM tatraivo| pAgacchati upAgatya ca yAvatsiMhAsanavaragataH pUrvAbhimukho niSIdati niSaya va aSTAdaza zreNiprazreNIH zabdayati zabda
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 204 // Jain Education Inter kittvA caivamavAdIditi, ana sUtre yAvacchabdo lipipramAdApatita eva dRzyate, saMgrAhakapadAbhAvAt, anyatra tadgamA - dAvadRzyamAnatvAcceti, atha kimavAdIdityAha - 'khippAmeveti, sarvaM prAgvat, yathA rAjAjJAM paurA vidadhustathA cAha'tae Na' mityAdi, vyaktaM, tato mAgadhatIrthakumAradevavijayASTAhikAmahAmahimAnantaraM cakrarataM kIdRzaM kva ca sacacAretyAha-- 'tara pa'mityAdi, tatastaddivyaM cakraralaM vajramayaM tumbaM - arakanivezasthAnaM yatra tattathA, lohitAkSararatnamayA arakA yatra tattathA, jAmbUnadaM - pItasuvarNa tanmayo nemi:- dhArA yatra tattathA, nAnAmaNimayaM antaH kSuraprAkAratvAt kSuraprarUpaM sthAlaM - antaH paridhirUpaM tena parigataM yattattathA, maNimuktAjAlAbhyAM bhUSitaM, nandi:- bhambhAmRdaGgAdirdvAdaza| vidhasUryasamudAyastasya ghoSastena sahagataM yattattathA, sakiGkiNIkaM - kSudraghaNTikAbhiH sahitaM divyamiti vizeSaNasya prAgu| katve'pi prazastatAtizayakhyAnArthaM punarvacanaM, taruNaravimaNDalanibhaM nAnAmaNiratnaghaNTikAjAlena parikSiptaM - sarvato vyAdhaM, | 'savoua' ityAdi vizeSaNacatuSTayaM prAgvat nAmnA ca sudarzanaM narapateH cakriNaH prathamaM- pradhAnaM sarvaraleSu tasya mukhya- | | tvAdvairivijaye sarvatrAmoghazaktikatvAcca cakraralaM, prathamazabdasya 'paDhame caMdayoge' ityAdau pradhAnArthakatvena prayogadarza| nAnnedamasaGgatibhAgU vyAkhyAnamiti, mAgadhatIrthakumArasya devasya aSTAhikAyAM mahAmahimAyAM nivRttAyAM satyAM Ayudha| gRhazAlAtaH pratiniSkrAmati pratiniSkramya ca dakSiNapazcimAM dizaM nairRtIM vidizaM pratIti zeSaH, varadAmatIrthAbhimukhaM prayAtaM calitaM cApyabhavat, ayaM bhAga:- zuddhapUrvAsthitasya zuddhadakSiNavarttivaradAmatIrthaM vrajataH AgneyyA . 3 vakSaskAre mAgadhatIkumArasAdhanaM sU. 45 // 204 // w.jainelibrary.org
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ vidizAgamane-pratIcIdizAgamane vakraH panthAH tenaivamuktaM, yacca RSabhacaritre-"dakSiNasyAM varadAmatItha prati yayau | tataH / cakraM taccakravartI ca, dhAtuM prAdirivAnvagAd // 1 // " ityuktaM tanmUlajigamiSitadigvivakSaNAt , yaccAtra cakra-18 ratnasya pUrvataH dakSiNadizi gamanaM tatsRSTikrameNa digvijayasAdhanArtham / tae NaM se bharahe rAyA taM divvaM cakarayaNaM dAhiNapaJcatthimaM disi varadAmatitthAbhimuhaM payAtaM cAvi pAsai 2 ttA haTTatuTTha0 koDaMbiapurise sahAvei 2 ttA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiA! hayagayaraha pavara cAuraMgiNiM seNNaM saNNAheha AmisekaM hatthirayaNaM paDikappehattikaTu majaNagharaM aNupavisai 2 ttA teNeva kameNaM jAva dhavalamahAmehaNiggae jAva seavaracAmarAhiM uddhavamANIhiM 2 mAiavaraphalayapavaraparigarakheDayavaravammakavayamADhIsahassakalie ukaDavaramauDatirIDapaDAgajhayavejayaMticAmaracalaMtachattaMdhayAra kalie asikhevaNikhaggacAvaNArAyakaNayakappaNisUlalauDabhiMDimAladhaNuhatoNasarapaharaNehi a kAlaNIlaruhirapIasukillaaNegaciMdhasayasaNNiviDhe asphoDiasIhaNAyacheliahayahesiahatthigalagalAiaaNegarahasayasahassaghaNaghaNetaNIhammamANasahasahieNa jamagasamagabhaMbhAhoraMbhakirNitakharamuhimuguMdasaMkhiaparilivaccagaparivAiNivaMsaveNuvIpaMcimahatikacchabhirigisigiakalatAlakaMsatAlakaradhANutthideNa mahatA sahasaNNiNAdeNa sayalamavi jIvalogaM pUrayaMte balavAhaNasamudaeNaM evaM jakkhasahassaparibuDe vesamaNe ceva dhaNavaI amarapatisaNNibhAi iddhIe pahiakittI gAmAgaraNagarakheDakabbaDa taheva sesa jAva vijayakhaMdhAvAraNivesaM karei 2 tA vaddhairayaNa sahAvei 2 ttA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiA! mama AvasahaM posahasAlaM ca karehi, mamemANatti paJcappiNAhi (sUtraM 46) zrIjambU. 35 Haw.jainelibrary.org
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazA- nticandrIyA vRttiH // 205 // 'tae NamityAdi, tataH sa bharato rAjA tadivyaM cakraratnaM dakSiNapazcimAM dizaM prati gharadAmatIrthAbhimukha prayAtaM ||3vakSaskAre cApi pazyati, dRSTvA ca hatukRtti AlApakAdipadaikadezagrahaNAt sampUrNAlApako grAhyaH, sa cAyaM-'hahatuhacittamA- varadAmatINadie' ityAdikaH prAgukta eva, kauTumbikapuruSAn zabdayati zabdayitvA caivamavAdIt, kimavAdIdityAha-'khiSpA rthasAdhanaM . mevatti prAgvyAkhyAtArtha, atra lAghavArthamatidezavAkyenAha-'teNeva kameNa mityAdi, tenaiva krameNa-pUrvoktasnAnAdhikArasUtraparipAvyA tAvad vAcyaM yAvad dhavalamahAmehaNiggae' ityAdi nigamanasUtraM, tadanu yAvacchetavaracAmarairuddhayamAnairityantaM rAjakuJjarAdhirohaNasUtraM vAcyamiti, atha yathAbhUto bharato varadAmatIrtha prApto yathA ca tatra skandhAvAranivezamakarottathA''ha, atra ca sUtre vAkyadvayaM, tatra cAdivAkye taheva sesamityatidezapadena sUcite granthe 'jeNeva varadAmatitthe teNeva uvAgacchaI' ityanenAnvayayojanA kAryA, sA caivam-sa bharato yatraiva varadAmatIrtha tatraivopAgacchatIti, dvitIyavAkye ca vijayaskandhAvAraniveza karei ityaneneti, kiMlakSaNa ityAha-mAiya'tti hastapAzitaM varaphalaka-pradhAnakheTakaM yaiste tathA pravaraH parikaraH-pragADhagAtrikAbandhaH kheTakaM ca yeSAM te tathA, phalakaM dArumayaM kheTakaM ca vaMzaza. lAkAdimayamiti na paunarutayaM, varavarmakavacamAtyaH-sannAhavizeSA yeSAM te tathA, eSAM ca vizeSastatkalAkuzalebhyo| // 205 // veditavyaH, yathA varma lohakutUhalikAmayaM ityAdi, tataH padatrayakarmadhArayaH, teSAM sahasraH-vRndavRndaiH kalito yaH sa sathA, rAjJAM hi prayANasamaye yuddhAGgAnAM saha saJcaraNasyAvazyakatvAt , utkaTavarANi-unnatapravarANi mukuTAni pratItAni Jain Education inte For Private & Personal use only M w.iainelibrary.org
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inte - kirITAni - tAnyeva zikharatrayopetAni patAkA- laghupaTarUpA dhvajA - bRhatpaTarUpA vaijayantyaH- pArzvato laghupatAkikAdvaya| yuktAH patAkA eva, cAmarANi calanti chatrANi teSAM sambandhi yadandhakAraM - chAyArUpaM tena kalitaH, atrAndhakAraza|bdAntasamAsapadA ArpatvAt tRtIyaikavacanalopo draSTavyaH kalita iti ca pRthageva tena vakSyamANAnantarasUtre kalita| zabdo yojanIyo'nyathA tatsthacakArasya nairardhyakthApatteH, yadvA atra samasto'pi kalitazabdazcakArakaraNabalAdeva tatrApi | yojanIya iti, prastuta vizeSaNasyAyaM bhAvArtha:- calatazcakriNo mukuTAdikA tatsainyasya ca chatravyatiriktA sAmagrI tathA asti yathA'dhvani manAgapi Atapaklezo nAstIti, atra bharatasainyasambaddhA chAyA bharatasya vizeSaNatvena sambaddhyate, | sainyakRto jayaH svAminyeveti vyavahAradarzanAt, punarbharatameva vizinaSTi - asayaH - khagavizeSAH kSipyante sIsakagu| TikA Abhiriti kSepiNyo - hathanAliriti lokaprasiddhA khaDgAH sAmAnyataH cApAH kodaNDAH nArAcA:- sarvalohavANAH kaNakA - bANavizeSAH kalpamyaH- kRSANyaH zUlAni - pratItAni lakuTA :- pratItAH bhindipAlA - hastakSepyAH mahA| phalA dIrghA AyudhavizeSAH dhanUMSi-vaMzamayavANAsanAni kirAtajanaprAmANi tUNA :- tUNIrAH zarAH - sAmAnyato bANAH ityAdibhiH praharaNaiH, aca cakAreNa pUrvavizeSaNasyaH samasto'samastoM vA kalitazabdo yojyaH, tena taiH saMyukta iti, | digvijayodyatAnAM rAjJAM hi zakhANi senAsahapacIni bhavantIti jJApitaM, kathamuktapraharaNaiH kalita ityAha- 'kAle - ' tyAdi, atra rudhirazabdo rakArthaH tena kAnIsarakapItazRGgAni jAtitaH paJcavarNAni vyaktitastu tadavAntarabhedAdane *
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 286 // Jain Education karUpANi yAni cihnazatAni tAni sanniviSTAni yeSu tadyathA syAttatheti kriyAvizeSaNatayA bodhyaM, ko'rthaH 1 - rAjJAM hi zastrAdhyakSAstattajjAtIyatattaddezIyazastrANAM nirvilambaM parijJAnAya zastrakozeSu uktarUpANi cihnAni nivezayanti zastreSu ca tattadvarNamayAn kezAn kurvantItyarthaH atha tUryasAmagrIkathanadvArA bharatameva vizinaSTi - AsphoTitaM - karAsphoTarUpaM siMhanAda :- siMhasyeva zabdakaraNaM 'chelia'tti seMTitaM harSotkarSeNa sItkArakaraNaM hayaheSitaM - turaGgamazabdaH hastigulugulAyitaM - gajagarjitaM anekAni yAni rathazatasahasrANi teSAM 'ghaNaghaNeMta'tti anukaraNazabdastathA nihanyamAnAnAmazvAnAM ca totrAdijazabdAstaiH sahitena tathA yamakasamakaM - yugapat bhambhA - DhakkA horambhA - mahADhakkA ityAdi tUryapadavyAkhyA prAgu| truTitAGgakalpadrumAdhikArato jJeyA navaraM kalo - madhurastAlo - ghanavAdyavizeSaH kaMsatAlA - prasiddhA karadhmAnaM - parasparaM hastatADanaM etebhya utthitaH - utpanno yastena mahatA zabdasanninAdena sakalamapi jIvalokaM brahmANDaM pUrayan, balaM - caturaGgasainyaM vAhanaM - zibikAdi etayoH krameNa samudayo - vRddhiryasya sa tathA Namiti vAkyAlaGkAre, athavA balavAhanayoH samudayena yukta iti gamyaM, evamuktena prakAreNa bharatacakrivizeSaNatvenetyarthaH, mAgadhatIrthaprakaraNoktAni yakSasahatrasamparivRtaM ityAdIni vizeSaNAni grAhyANi, tatra sUtre sAkSAllikhitAnIti, atha prathamavAkye atra likhitAni 'taheva - sesa' mityatidezapadena sUcitAni ca vizeSaNAni vAcayitRRNAM saukumAryAyaikIkRtya likhyante, yathA- 'jakkha sahassa saMparivuDe vesamaNe caiva dhaNavaI amaravaI saNNibhAe iDIe pahiakittI gAmAgaraNagarakheDakabbaDamaDaMvadoNamuhapaTTaNA 3vakSaskAre varadAmatI rthasAdhanaM sU. 46 // 206 //
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inter samasaMvAha sahassamaMDia thimiameiNIaM vasuhaM abhijiNamANe 2 aggAI varAI rayaNAI paDicchamANe 2 taM divaM cakka| rayaNaM aNugacchamANe 2 joaNaMtariAhiM vasahIhiM vasamANe 2 jeNeva varadAmatitthe teNeva uvAgacchai'tti vyAkhyA ca prAgvat, atha dvitIyavAkye'pi atroktavizeSaNasahito yAvatpadasUcito grantho likhyate yathA - ' uvAgacchittA varadA| matitthassa adUrasAmaMte duvAlasajoaNAyAmaM NavajoaNavicchiNNaM varaNagarasaricchaM vijayakhaMdhAvAraNivesaM karei'tti prAgvat, atha tataH kiM cakre ityAha- 'karittA' ityAdi, sarvamuktArthaM / atha rAjA''jJadhyanantaraM kIDag varddhakiralaM kIdRzaM ca vainayikamAcacAretyAha taNaM se AsamadoNamuhagAmapaTTaNapuravarakhaMdhAvAragihAvaNavibhAgakusale egAsItipadesu sasu caiva vatthUsu NegaguNajANae paMDie vihiSNU paNayAlIsAe devayANaM vatthuparicchAe NemipAsesu bhattasAlAsu koTTaNisu a vAsagharesu a vibhAgakusale chejje vejjhe a dANakamme pANabuddhI jalayANaM bhUmiyANa ya bhAyaNe jalathalaguhAsu jaMtesu parihAsu a kAlanANe taheva sadde vatthuppaese pahANe gabbhiNikaNNarukkhavallibeDhiaguNadosaviANae guNaDDhe solasapAsAyakaraNakusale causaTThivikalpavitthiyamaI NaMdAvatte ya vaddhamANe sotthirear taha sabaobhaddasaNNivese a bahuvisese uiMDiadevakoTThadArugirikhAyavAhaNa vibhAgakusale-ia tassa bahuguNaddhe thavaIrayaNe NariMdacaMdassa / tavasaMjamaniviTThe kiM karavANItuvaTThAI // 1 // so devakammavihiNA khaMdhAvAraM NariMdadvayaNeNaM / AvasahabhavaNakaliaM karei savaM muhutteNaM ||2|| karettA pavaraposahagharaM karei 2 ttA jeNeva bharahe rAyA jAva etamANattiaM khippAmeva paJcappiNai, sesaM ww.jainelibrary.org
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvIpazA nticandrIyA ciH // 207 // taheva jAna mANagharAjopaDijiksamai 2 sAjeNeva bAhiriA uvaTThANasAlA jeNeva pAcapaTe Asarahe teNeva savAgacchada (sUtra 47) 3vakSaskAre 'tae 'mityAdi, tatastavarddhakiranamahaM kiM karavANi Adizantu devAnupriyA itikartavyamityuditvopatiSThate,18 vAstunive zavidhiH rAjAnamiti zeSaH, rAjJa AsannamAyAtItyarthaH, ityanvayayojanamapretanapadaiH saha kArya, kIdRzaM tadbarddhakiratamityAha sU. 47 AzramAdayaH prAgvyAkhyAtArthAH navaraM skandhAvAragRhApaNAH pratItAH eteSAM vibhAge-vibhajane ucitasthAne tadavayaMvanivezane kuzalam, athavA-'purabhavanagrAmANAM ye koNAsteSu nivasatAM doSAH / zvapacAdayo'ntyajAtAsteSveva vivRddhimAyAnti // 2 // ' ityAdiyogyAyogyasthAnavibhAgajhaM, ekAzItiH padAni-vibhAgAH pratidaivataM vibhaktavyavAstukSetrakhaNDAnItiyAvat tAni yatra tAni tathA evaMvidheSu vAstuSu-gRhabhUmiSu sarveSu caiva-catuHSaSTipadazatapadarUpeSu vAstuSu, caivazabdaH samuccaye, sa ca vAstvantaraparigrahArthaH, anekeSAM guNAnAmupalakSaNAd doSANAM ca jJAyaka, paNDA jAtA asyeti tArakAditvAdite paNDita-sAtizayabuddhimat, atha yadi vAstukSetrasyaikAzItyAdyA vibhAgAstahi tAvatAM vibhAgAnAM vibhAjakAstAvatyo devatA bhaviSyantItyAzaGkayAha-vidhijJaM-paJcacatvAriMzato devatAnAM ucitasthAnanivezanAnAdivi- // 207 // vijJamityarthaH / atha yathA paJcacatvAriMzato'pi devAnAmekAzItyAdipadavAstubhyAsastathA tacchilpizAstrAnusAreNa dazyate, yathA sthApanA For Private & Personal use only 1 w Jain Education Intel .jainelibrary.org
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekAzItipadavAstunyAsaH // sAvi pa. ctuHssssttipdvaastunyaasH| i.sa.sa.pa.mara a. dA kI di. ja.. . sU.1 sa. ma.na. shtpdvaastunyaasH| vara I. pa.ja.1 I. sU.sa.bhUpana apavA saavi./2||vaa di- arthamA 82 44 pRthvIdhara brahmAdeva9 vivasvA.6 | so pRthvIvara brahmA devadha vivasvA. puccIdhara mahAdeva sA imara masara smarAha mu. mana karATra inja ra ya.zo. bha.ja. pa.su.. pi... pRtArA ro|| ya. zo. ja.pu. su. vI. pi.. pratApa jy.sho| na.pu. IEFM | etatsaMvAdanAya sUtradhAramaNDanakRtavAstusAroktirapi likhate, yathA-"catupayA padairvAstu, pure rAjagRhe'rcayet / / ekAzItyA gRhe bhAgaH, zataM prAsAdamaNDaye // 1 // IzaH1 parjanyo 2 jaye 3 ndrau 4, sUryaH 5 satyo / bhRzo | Jain Education l For Private & Personal use only 1 w a IALA w.jainelibrary.org
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRciH sa.17 // 20 // namaH 8 / agniH9 pUSA 10tha vitatho 11, gRhakSata 12 yamau 13 ttH||2|| gandharvo 14 bhRGgarAja 15 zca, 3vakSaskAre mRgaH 16 pitRgaNa 17 stathA / dauvAriko'tha 18 sugrIva 19 puSpadantau 20 jalAdhipaH 21 // 3 // asuraH 22 vAstunike zoSa 23 yakSmANau 24, rogo 25'hi 26 mukhya 27 eva ca / bhalvATa 28 soma 29 giraya 30 stathA bAhye'diti- zavidhiH // 31 ditiH 32 // 4 // Apo 33 'pavatsA 34 vIze'ntaH, sAvitraH 35 savitA 36 'gnigau| indra 37 indrajayo38 'nyasmin, vAyau rudra 39 zca rudrarAT 40 // 5 // madhye brahmA 41 'sya catvAro, devAH prAcyAdidiggatAH / aryamAkhyo 42 vivasvAM 43 zca, maitraH 44 pRthvIdharaH 45 kramAt // 6 // IzakoNAdito bAhye, varakI 1ca vidA-18 rikA 2 / pUtanA 3 pApA 4 rAkSasyo, hetukAdyAzca niSpadAH // 7 // catuHSaSTipadairvAstu, madhye brahmA catuSpadaH / arya-18 || mAdyAzcaturbhAgA, dvivyaMzA madhyakoNagAH // 8 // bahiH koNeSvarddhabhAgAH, zeSA ekapadAH surAH / ekAzItipade brahmA, 18 navAryAdyAstu ssttpdaaH||9|| dvipadA madhyakoNe'STI, bAhye dvaatriNshdekshH| zate brahmASTasaGkhyAMzo, bAhyakoNeSu sArddhagau // 10 // aryamAdyAstu vavaMzAH, zeSAH syuH pUrvavAstuvat / hemaratnAkSatAdyaistu, vAstukSetrAkRtiM likhet // 11 // abhyarcya puSpagandhADhyairbalidadhyAjyamodanam / dadyAt surebhyaH soGkArairnamo'ntairnAmabhiH pRthak // 12 // vAstvAraMbhe praveze vA, // 20 // zreyase vAstupUjanam / akRte svAminAzaH syAt , tasmAtpUjyo hitArthibhiH // 13 // " atra ca varAhamihirokta ekAzItipadasya sthApanAvidhirayaM-"ekAzItivibhAge daza 2 pUrvottarAyatA rekhaaH| aMtastrayodaza surA dvAtriMzadvAhyakoSThasthAH Jan Education in a For Private & Personal use only INDramainelibrary.org
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 // 1 // " iti / atha prakRtaM prastUyate-'vatthuparicchAe'tti, atra cazabdo'dhyAhAryastena vAstuparIkSAyAM ca vidhijJa miti yojyaM, "gRhamadhye hastamitaM khAtvA paripUritaM punaHzvabhram / yadhUnamaniSTaM tat same samaM dhanyamadhikaM cet // 1 // " | ityAdi, athavA vAstUnAM paricchade-AcchAdanaM-kaTakambAdibhirAvaraNaM tatra vidhijJaM yathAhakaTakambAdiviniyojanAt ,tathA 18|| nemipArtheSu-sampradAyagamyeSu bhaktazAlAsu-rasavatIzAlAsu kohanISu-koTTa-durga sthAyirAjasatkaM nayanti-prApayanti yAyirAjJAmiti vyutpattyA koTTanyaH-yAH kodRgrahaNAya pratikoTTabhittaya utthApyante tAsu, cazabdaH samuccaye, tathA vAsagRheSu-zayanagRheSu vibhAgakuzalaM-yathaucityena vibhAjakaM, caH samuccaye, tathA chedya-chedanAha kASThAdi vedhyaM vedhanAhaM tadeva caH samuccaye dAnakarma-aGkanArtha girikaraktasUtreNa rekhAdAnaM tatra pradhAnabuddhiH, tathA jalagAnAM-jalagatAnAM bhUmikAnAM | jalottaraNArthakapadyAkaraNAya bhAjana-yathaucityena vibhAjakaM, caH samuccaye, unmagnAnimagnAnadyAdyuttare tasyaitAdRzasAmarthyasya supratItatvAt , jalasthalayoH sambandhinISu guhAviva guhAsu suraGgAsvityarthaH tathA yantreSu-ghaTIyantrAdiSu parikhAsu-pratItAsu, caH pUrvavat kAlajJAne-cikIrSitavAstuprazastAprazastalakSaNaparijJAne, "vaizAkhe zrAvaNe mArge, phAlgune kriyate gRham / / | zeSamAseSu na punaH, pauSo vaaraahsmmtH||1||" ityAdike, tathaiveti vAcyAntarasaMgrahe zabde-zabdazAstre sarvakalAvyu-16 tpatteretanmUlakatvAt vAstupradeze-gRhakSetraikadeze "aizAnyAM devagRhaM mahAnasaM cApi kAryamAgneyyAm / nairRtyAM bhANDo18| paskaro'rthadhAnyAni mArutyAm // 1 // " ityAdigRhAvayavavibhAge zAstroktavidhividhAne pradhAna-mukhyaM garbhiNyo-jAta-18 Jain Education Intel For Private Personel Use Only Liainelibrary.org
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvIpakSAnticandrI - yA vRttiH // 209 // Jain Education Inte garbhAdhAna isakA kAlA jathavA tUphA vAstukSetramA pariveSTitAni - bhAve kaMpratyayavidhAnAt valliveSTanAni - vAstukSetrodgata vRkSeSvArohaNAni eteSA | doSAsteSAM vijJAyaka- vizeSajJaM, te ceme- "garbhiNIvalirvAstuprarUDhA AsannaphaladA, kanyA va sA tatraiva nAsatraphalA, vRkSAca lakSavaTAzvatthodumbarAH prazastAH AsanAH kaNTakino ripubhayadA" ityAdi, prazastadumakASThaM vA gRhAdi prazasta, valliveSTitAni prazastavallisambandhIni prazastAni gRhamahISu na cAprazastavallisambadhIni, enamevArthamAha varAhaH - "zastraupadhidrumalatAmadhurA sugandhA, snigdhA samA na zuSirA ca mahI nRpANAm / adhyadhvani zramavinodamupAgatAnAM dhatte zriyaM | kimuta zAzvatamandireSu 1 // 1 // " punastadeva vizeSayannAha ---- guNADhyaH - prajJAdhAraNAbuddhihastalAghavAdiguNavAn SoDaza | prAsAdA :- sAntanasvastikAdayo bhUpatigRhANi teSAM karaNe kuzalaH, catuHSaSTivikalpAH gRhANAM vAstuprasiddhAH tatra vistRtA- amUDhA matiryasya sa tathA, vikalpAnAM catuHSaSTireva - pramodavijayAdIni SoDaza gRhANi pUrvadvArANi svastanAdIni | SoDaza dakSiNadvArANi dhanadAdIni SoDaza uttaradvArANi durbhagAdIni SoDaza pazcimadvArANi sarvamIlane catuHSaSTiriti nandyAvartte-gRhavizeSe evamapretanavizeSaNeSvapi, caH samuccaye, varddhamAne svastike rucake tathA sarvatobhadra sanniveze ca bahu| vizeSaH- prakAro jJeyatayA karttavyatayA ca yasya tat tathA, sUtre ca kvacit saptamIlopaH prAkRtatvAt, nandyAvarttAdigRhavizeSastvayaM varAhoktaH - " nandyAvarttamalindaiH zAlAkuDyAt pradakSiNAntagataiH / dvAraM pazcimamasmin vihAya zeSANi vAstuniye zavidhiH sU. 47 // 209 //
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ seseseseeseeeeeeeeeeesea kAryANi ||1||dvaaraaliNdo'ntgtH pradakSiNo'nyaH zubhastatazcAnyaH / tadvacca varddhamAne dvAraM tu na dakSiNaM kAryam // 2 // aparAntagato'lindaH prAgantagatau tadutthitau caanyo| tadavadhividhRtazcAnyaH prAradvAraM svastikaM zubhadam // 3 // aprati|SiddhAlindaM samantato vAstu sarvatobhadram / nRpavibudhasamUhAnAM kArya dvAraizcaturbhirapi // 4 // " punastadeva vizinaSTi18 Urdhva daNDe bhava uddaNDikaH, bhavArthe ikaH, arthAt dhvajaH, devAH-indrAdipratimAH koSThaH-uparitanagRhaM dhAnyakoSTho | vA dArUNi-vAstUcitakASThAni girayo-durgAdikaraNArtha janAvAsayogyAH parvatAH khAtAni-puSkariNyAdikAni vAhanAni-zibikAdIni eteSAM vibhAge kuzalaM, dhvajavibhAgastvevaM-"daNDaH prakAze prAsAde, praasaadkrslyaa| sAndhakAre | punaH kAryo, mdhypraasaadmaantH||1||" zeSaM tattagranthebhyo'vaseyaM, ityuktaprakAreNa bahuguNADhyaM tasva narendracandra-18 sya-bharatacakriNaH sthapatiratna-varddhakiratnaM tapaHsaMyamAbhyAM karaNabhUtAbhyAM nirviSTa-labdhamiti, kiM karavANItyAdi tu prAgyojitameva, athopasthitaH san vartakiryadakarottadAha-'so deva'ityAdi, sa-varddhakiH devakarmavidhinA-devakRtyaprakAreNa cintitamAtrakAryakaraNarUpeNetyarthaH skandhAvAraM narendravacanena AvAsA-rAjJAM gRhANi bhavanAnItareSAM taiH kalitaM karoti sarva muhUrtena nirvilambamityarthaH, kRtvA ca pravarapauSadhagRhaM karoti, kRtvA ca bharato rAjA yAvatpadAt 'teNeva, | uvAgacchai 2ttA' iti grAhyam , etAmAjJaptikAM kSiprameva pratyarpayati, 'sesaM taheve'tyAdi sarva prAgvat / uvAgacchittA tate gaM taM dharaNitalagamaNalahUM tato bahulakkhaNapasatyaM himaktakaMdaraMtaraNivAyasaMvaddhiacittatiNisadaliaM jaMbU Jan Education in For Private Personal Use Only W ww.jainelibrary.org
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjamyUdvIpazAnticandrIyA vRttiH 3 vakSaskAre caturghaNTAzvarathava. |sU.48 // 210 // NayasukayakUbaraM kaNayadaMDiyAra pulayavariMdaNIlasAsagapavAlaphalihavararayaNaleTumaNividumavibhUsi aDayAlIsAraraiyatavaNijapaTTasaMgahiajuttatuMbaM paghasiapasianimmianavapaTTapuTThapariNiDhiaM visiTThalaTThaNavalohabaddhakammaM haripaharaNarayaNasarisacakaM kakkeyaNaiMdaNIlasAsagasusamAhiabaddhajAlakaDagaM pasatyavicchiNNasamadhuraM puravaraM ca guttaM sukiraNatavaNijajuttakaliaM kaMkaTayaNijuttakappaNaM paharaNANujAyaM kheDagakaNagadhaNumaMDalaggavarasattikoMtatomarasarasayabattIsatoNaparimaMDiaM kaNagarayaNacittaM juttaM halImuhabalAgagayadaMta- . caMdamottiataNasolliakuMdakuDayavarasiMduvArakaMdalavarapheNaNigarahArakAsappagAsadhavalehiM amaramaNapavaNajaiNacavalasigghagAmIhiM cAhiM cAmarAkaNagavibhUsiaMgehiM turagehiM sacchattaM sajjhayaM saghaMTaM sapaDAgaM sukayasaMdhikammaM susamAhiasamarakaNagagaMbhIratullaghosaM varakuppara sucakaM varanemImaMDalaM varadhArAtoMDa varavairabaddhatuMbaM varakaMcaNabhUsi varAyariaNimmiaM varaturagasaMpauttaM varasArahisusaMpaggahiraM : varapurise varamahArahaM durUDhe ArUDhe pavararayaNaparimaMDiaM kaNayakhitriNIjAlasomiaM aujjhaM soAmaNikaNagataviapaMkayajAsuaNajalaNajaliasuatoMDarAga guMjaddhabaMdhujIvagarattahiMgulagaNigarasiMdUraruilakuMkumapArevayacalaNaNayaNakoiladasaNAvaraNaraitAtiregaratAsogakaNagakesuagayatAlusuriMdagovagasamappabhappagAsaM biMbaphalasilappavAlauTuiMtasUrasarisaM sabouasurahikusumaAsattamalladAmaM UsiaseajjhayaM mahAmeharasiagaMbhIraNiddhaghosaM sattuhiayakaMpaNaM pabhAe a sassirIaM NAmeNaM puhavivijayalaMbhaMti vissutaM logavissutaja. so'hayaM cAugghaMTaM AsarahaM posahie NaravaI durUDhe, tae NaM se bharahe rAyA cAugghaMTaM AsarahaM durUDhe samANe sesaM taheva dAhiNAmimuhe. varadAmatittheNaM lavaNasamuI ogAhai jAva se rahavarassa kupparA ullA jAva pIidANaM se, NavariM cUDAmANi ca divaM uratthagevijagaM soNiasuttagaM kaDagANi a tuDiANi a jAva dAhiNille aMtavAle jAva aTThAhi mahAmahimaM kareti 2 tA eamANa // 21 // For Private Jan Education Mw.sainelibrary.org Personal use only
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education f ttiaM paJcappiNati, tae NaM se dive cakkarayaNe varadAmatitthakumArassa devassa aTThA hiAe mahAmahimAe nidyattAe samANIe AuhagharasAlAo paDiNikkhamadda 2 ttA aMtalikkhapaDivaNNe jAva pUraMte caiva aMbaratalaM uttarapaJcatthimaM disiM prabhAsatitthAbhimudde payAte yAvi hotyA, tae NaM se bharahe rAyA taM divaM cakkaramaNaM jAva uttarapaJcatthimaM disiM taheva jAva pazJcatthimadisAbhimudde pabhAsatittheNaM lavaNasamuhaM ogAhei 2 tA jAva se rahavarassa kupparA ullA jAva pIidANaM se NavaraM mAlaM maDADeM muttAjAlaM hemajAlaM kaDagANi a DiANi a AbharaNANi a saraM ca NAmAhayaMkaM pabhAsatitthodgaM ca ginhai 2 tA jAva paJcatthimeNaM pabhAsatitthamerAe ahaNNaM devANuppiANaM visayavAsI jAva paJcatthimile aMtavAle, sesaM taheva jAva aTThAhiA nibattA / ( sUtraM 49 ) 'uvAgacchittA tate Na'mityAdi, upAgatya ca Namiti prAgvat taM prasiddhaM varapuruSo - bharatacakrI varamahArathaM ArUDha | iti sambandhaH kIdRzamityAha- dharaNitalagamane laghu-zIghraM zIghragAminamityarthaH kIdRzo varapuruSa ityAha- tataH sarvatra | jayasambhAvanAjanitapramodarasapulakitatayA vistIrNaH praphullahRdaya ityarthaH, atha punA rathaM vizinaSTi - bahulakSaNamazastaM himavataH - kSudrahimavagireH nirvAtAmi-vAtarahitAni yAni kandarAntarANi - darImadhyAni tatra saMvarddhitAzcitrA - vivi| dhAritanizA - rathagumAsta eva dalikAni - dArUNi yasya taM, sUtre ca padavyatyayaH ArSatvAt, jAmbUnadasuvarNamayaM sukRtaM - | sughaTitaM kUbaraM- yugandharaM yatra taM, kanakadaNDikAH- kanakamaya laghudaNDarUpAH arA yatra taM, pulakAni varendranIlAni sAsakAni ratavizeSAH prabAlAni sphaTikcararalAni ca pratItAni leSTavo - bijA tiratvAni maNaya: - candrakAntAdyAH vidrumaH
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 211 // Jain Education Inter pravAlavizeSa: amayozca varNAditAratamyakRto vizeSo bodhyaH tairvibhUSitaM, racitAH pratidizaM dvAdaza 2 sadbhAvAt | aSTAcatvAriMzadarA yatra te tathA, vizeSaNasya paranipAtaH prAkRtatvAt, tapanIyapaTTai raktasvarNamayapaTTakairloke mahalU iti prasiddhaiH saMgRhIte - dRDhIkRte tathA yukte-ucite nAtilaghunI nAtimahatI ityarthaH tataH padatrayasya karmadhArayaH etAdRze tumbe yasya sa tathA taM pradharSitAH - prakarSeNa ghRSTAH prasitAH- prakarSeNa baddhAH IdRzA nirmitA- nivezitAH navAH- ajIrNAH paTTA:- paTTikA yatra tattathAvidhaM yatpRSTha - cakraparidhirUpaM yalloke pUMThI iti prasiddhaM tatpariniSThitaM - suniSpannaM kAryanirvAhakatvena yasya sa taM atra padavyatyayaH prAkRtatvAt, viziSTalaSTe-atimanojJe nave - sadyaske lohavardhe-ayazcarmarajjuke tayoH karma - kArya yatra sa taM ayamarthaH- tatra rathe ye'vayavAste lohavardhAbhyAM baddhA iti, hari:- vAsudevastasya praharaNaratnaM cakraM 'cakka musalajohI' ti vacanAt tatsadRze cakre yasya sa taM karketanendranIlazasya karUparalatrayamayaM suSThu samyag AhitaM - nivezitaM kRtasundarasaMsthAnamityarthaH IdRzaM baddhaM jAla kaTakaM - jAlakasamUho yatra sa tathA taM, ayaM bhAvaH - rathaguptau jAlakapadavAcyA sacchidraracanAviziSTA avayavavizeSA bahavastatra zobhAM janayantIti, tathA prazastA vistIrNA samA-avakA dhUryatra sa taM puramiva guptaM samantataH kRtavarUthaM, rathe hi prAyaH sarvato lohAdimayI AvRtirbhavati, puravaradRSTAntakathanenAyamarthaH sampanna: - yathA puraM gopura bhAgaparityAgena samantato vapraguptaM bhavati tathA'yamadhyArohasthAnasArathisthAne vihAya gupta iti, sukiraNaM - zobhamAnakAntikaM yattapanIyaM raktaM suvarNa tanmayaM yotkaM tena kalitaM, yokreNa hi voDhaskandhe yugaM 3vakSaskAre prabhAsatIrtha sAdhanaM sU. 49 // 211 // Jainelibrary.org
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ ! bayata iti, atra ca etatsUtrAdarzeSu 'tavaNijjajAlakaliamiti pATho'zuddha eva sambhAvyate, AvazyakacUNo asyaiva pAThasya darzanAt , kaMkaTakAH-sannAhAsteSAM niyuktA-sthApitA kalpanA-racanA yatra sa tathA taM, yathAzobhaM tatra sannAhAH sthApitAH santIti bhAvaH, tathA praharaNairanuyAtaM-bhRtamityarthaH, etadeva vyaktita Aha-kheTakAni pratItAni kaNakAvANavizeSAH dhanUMSi maNDalAyAH-taravArayaH varazaktayaH-trizUlAni kuntA-bhallAH tomarAzca-bANavizeSAH zarANAM zatAni yeSu tAdRzA ye dvAtriMzattUNA-bhastrakAstaiH parimaNDitaM-samantataH zobhitaM kanakaratnacitraM, tathA yuktaM turagairityanena sambaddhyate, kiMviziSTairityAha-halImukhaM rUDhigamyamiti balAko-bakaH gajadantacandrau pratItau mauktika-muktAphalaM taNasolliatti-mallikApuSpaM kunda-zvetaH puSpavizeSaH kuTajapuSpANi-varasinduvArANi nirguNDIpuSpANi kandalAni-kandalavRkSavizeSapuSpANi varaphenanikaro hAro-muktAkalApaH kAzAH-tRNavizeSAsteSAM prakAzaH-aujvalyaM tadvaddhavalaiH amarA-devA manAMsi-cittAni pavano-vAyustAn vegena jayatIti amaramanaHpavanajayinaH, ata eva ca| palazIghraM-atizIghraM gAmino-gamanazIlAH, tataH padadvayakarmadhArayaH, taizcaturbhiH-catuHsaGkhyAkaiH tathA cAmaraiH kanakaizca bhUSitamaGgaM yeSAM te tathA taiH, cAmarasya strItvaM ArSatvAt , atha punA rathaM vizinaSTi-sacchatraM sadhvajaM saghaNTaM sapatA-18 kamiti prAgvat , sukRtaM-suSTu nirmitaM sandhikarma-sandhiyojanaM yatra sa taM, susamAhitaH-samyagyathocitasthAnanivezito yaH samarakaNakaH-saMgrAmavAdyavizeSastasya vIrANAM vIrarasotpAdakatvena tulyo gambhIro ghoSaH-cItkArarUpo dhvaniryasya N Jain Education For Private Persone Use Only ainelibrary.org
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 112 // Jain Education Int sataM, padavyatyayaH prAkRtatvAt, vare kUrpare piJjanake iti prasiddhe yasya sa taM sucakraM varanemImaNDalaM- pradhAnacakradhArAvRtaM vare - zobhamAne dhUstuMDe - dhUrbIkUrbare yasya sa taM varavacairvaddhe tuMbe yasya sa taM varakAJcanabhUSitaM, varAcArya:- pradhAna| zilpI tena nirmitaM varaturagaiH samprayuktaM varasArathinA suSThu saMpragRhItaM svAyattIkRtamiti, iha ca cakrAdInAM punarvacanaM rathAvayaveSu pradhAnatAkhyApanArthaM, 'varapurise' ityAdi tu pUrva yojita, 'duruDhe ArUDhe' ityatra samAnArthakaM padadvayopAdAnaM sukhArUDhatAjJApanArthaM, athavA durUDhe ityasya sautrazabdasya vivaraNarUpo'yamArUDhazabda iti, athArthAntarArambhArthaM punaruktirna doSAyeti uktamevArthaM nAmaprakaTanAya rathasyArohakAlaprakaTanAya cAha - 'pavararayaNaparimaMDia 'mityAdi, pravararalaparimaNDitaM kanakakiGkiNIjAlazobhitaM, ayodhyAmanabhibhavanIyamityarthaH, saudAminI- vidyut, taptaM yatkanakaM taccAnalottIrNa raktavarNaM bhavatIti tatazabdena vizeSitaM paGkajaM kamalaM tacca sAmAnyato raktaM varNyate 'jAsuaNa' tti japAkusumaM jvalitajvalano - dIptAgniH atra padaviparyAsaH prAkRtazailIbhavaH zukasya tuNDaM mukhaM eteSAmitra rAgo-raktatA yasya sa taM gujArddha- raktikArAgabhAgaH bandhujIvaka - dvipraharavikAzipuSpaM raktaH - saMmarddito hiMgulakanikaraH sindUraMpratItaM ruciraM kuGkumaM - jAtyaghusRNaM pArApatacalanaH pratItaH kokilanayane padavyatyayaH AryatvAt darzanAvaraNaM - adharoSThaM taca sAmudrike'tyaruNaM vyAvarNyate iti ratido - manoharoDatirakaH madhikAruNo'zokataruH IdRzaM ca kanakaM kiMzukaMpalAzapuSpaM tathA gajatAlu surendragopako - varSA raktavarNaH kSudrajantuvizeSa ebhiH samA-sadRzA prabhA - chaviryasya tathA esses 3vakSaskAre prabhAsatIrtha sAdhanaM su. 49 // 212 // w.jainelibrary.org
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education | evaMvidhaH prakAzaH - tejaHprasaro yasya sa taM bimbaphalaM - golhakaM 'silappavAlaM' ti atra azlIla zabda ive zriyaM lAtIti RphiM| DAdityAlatve zlIlaM evaMvidhaM yatpravAlaM zlIlapravAla-parikammitavidrumaH zilApravAlaM vA vidrumaH uttiSThatsUraH-udgacchatsUrya| steSAM sadRzaM sarvartukAni - par3atubhavAni surabhINi kusumAni - aprathitapuSpANi mAlyadAmAni ca - prathitapuSpANi yatra sa taM, ucchritaH - UrdhvakRtaH zvetadhvajo yatra sa taM mahAmeghasya yadrasitaM - garjitaM tadvad gambhIraH snigdho ghoSo yasya sa taM zatruhRdayaka|mpanaM, prabhAte ca - aSTamatapaHpAraNakadina mukhe caturghaNTamazvarathaM pauSadhikaH - AsannapAritapauSadhato narapatirArUDha iti samba | ndhaH, sazrIkaM nAmnA pRthvIvijayalAbhamiti vizrutaM, atrArUDhaH puruSo bhUvijayaM labhate iti sAnvarthanAmakamityarthaH kIdRzo nara| patirityAha-lokavizrutayazAH, ahataM - kvacidapyavayave'khaNDitaM sarvatrAskhalitapracAraM vA rthmityrthH| rathArohAnantaraM bharataH | kiM cakre ityAha-- 'tae Na'mityAdi, tataH sa bharato rAjA caturghaNTamazvarathamArUDhaH san zeSaM tathaiveti, kiyatparyantamityAha'jAva dAhiNAbhimuhe' ityAdi, zeSaM sUtraM mAgadhatIrthagamAnusAreNa jJeyaM, athoktaM yAvaddakSiNAbhimukho varadAmatIrthena varadAmanAmnA'vataraNamArgeNa lavaNasamudramavagAhate, 'sesaM taheva' ti vacanAt 'hayagaya rahapavara johakaliAe saddhiM saMpari| vuDe mahayA bhaDacaDagarapahagaravaMdaparikhite cakkarayaNadesiamaggo aNegarAyavara sahassANu Ayamagge mahayA ukiTusIhaNAyabolakalakalaraveNaM pakkhubhiamahAsamuddarababhUapiva karemANe 2' ityantaM sUtraM dRzyaM, kiyaddUraM lavaNasamudramavagAhate ityAha- yAvattasya rathavarasya kUrparAvAdrau bhavataH, atra yAvacchando na saMgrAhyapadasaMgrAhakaH kintu jalAvagAhapramANa tonal
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU-6 sUcanArthaH, 'jAva pIidANaM'ti, atrApi mAgadhadevasAdhanAdhikAroktaM sUtraM tAvadvaktavyaM yAvatprItidAna, 'se' tasya tIrthA-18|3vakSaskAre dvIpazA dhipasurasya prItidAnazabdenopacArAt prItidAnArthakavivakSitacUDAmaNyAdi vastUcyate, atra tu 'jAva dAhiNile aM- prabhAsatIrtha nticandrI-18 tavAle' iti sUtrasyAgrato nyAsAnyathAnupapattyA tasya grahaNaM jJeyaM, na tu dAnaM, tasya 'jAva aTTAhi mahAmahimaM kareMti'tti 8| sAdhanaM yA vRttiH sUtrasthayAvacchabdena gRhItatvAt , tenAyamarthaH-prItidAnanimittakacUDAmaNyAdivastugrahaNapratipAdakasUtraM yAvadvaktavyamiti, // 21 // tatrAya piNDArthaH-turaganigrahaNarathasthApanadhanuHparAmarzazaramokSakopotpAdakopApanodanijarddhisArasaMprekSaNaprItidAnasUtrANi mAgadhatIrthasUtrAdhikAravad jJeyAnIti, navaramayaM vizeSaH prItidAne cUDAmaNiM ca divyaM-manoharaM sarvaviSApahAri zirobhUSaNavizeSa urastha:-vakSobhUSaNavizeSa aveyaka-grIvAbharaNaM zroNisUtrakaM-kaTimekhalAM kaTakAni-ca truTikAni ca, kiyaharaM vaktavyamityAha-yAvahAhiNille aMtavAle' iti yAvaddAkSiNAtyo'hamantapAla iti, prItivAkyaprAbhRtopaDhaukanabharatakRtatatsvIkaraNadevasammAnanavisarjanarathaparAvRttiskandhAvArapratyAgamanamajanagRhagamanasnAnabhojanakaraNazreNiprazreNizabdanAdipratipAdakaMsUtraM vaktavyam , kimantamityAha-'aTThAhiraM mahAmahimaM kareMti' aSTAdaza zreNiprazreNayo'STAhikAM% mahAmahimA prakurvanti, etAmAjJaptikA pratyarpayantIti / atha prabhAsatIrthAdhipasAdhanAyopakramate-'tae Na'mityAdi.18 // 213 // sarva prAgvat, navaraM uttarapazcimAM-vAyavI dizaM zuddhadakSiNavartino varadAmatIrthataH zuddhapazcimAvartini prabhAse gamanAya itthameva pathaH saralatvAt , anyathA varadAmataH pazcimAgamane anuvAridhivelaM gamanena prabhAsatIrthaprAptireNa syA Janon For Private Personel Use Only
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ | diti, prabhAsanAmatIrtha yatra sindhunadI samudraM pravizati, atha tAk cakraratnaM dRSTvA yannapazcake tadAha-'tae Na'mityAdi, sarva pUrvavat, paraM prItidAne vizeSaH, tameva ca sUtre darzayati-'Navaritti navaraM mAlA-ratnamAlAM mauliM-mukuTaM muktA| jAlaM-divyamauktikarAziM hemajAlaM-kanakarAzimiti, sesaM taheva'tti zeSa-uktAtiriktaM prItidAnopaDhaukanasvIkaraNasurasanmAnanavisarjanAdi tathaiva-mAgadhasurAdhikAra iva vaktavyaM, AvazyakacUNoM tu varadAmaprabhAsasurayoH prItidAnaM vyatyAsenoktamiti / atha sindhudevIsAdhanAdhikAramAha tae NaM se dive cakkarayaNe pabhAsatitthakumArassa devassa aTThAhiAe mahAmahimAe NivattAe samANIe AuhagharasAlAo paDiNikkhamai 2 tA jAva pUrete ceva aMbaratalaM siMdhUe mahANaIe dAhiNilleNaM kUleNaM puracchimaM disi siMdhudevIbhavaNAbhimuhe payAte Avi hotthA / tae NaM se bharahe rAyA taM divaM cakkarayaNaM siMdhUe mahANaIe dAhiNilleNaM kUleNaM purathima disi siMdhudevIbhavaNAmimuhaM payAtaM pAsai2 tA hahatuTThacitta taheva jAva jeNeva siMdhUe devIe bhavaNaM teNeva uvAgacchai2ttA siMdhUe devIe bhavaNassa adUrasAmaMte duvAlasajoaNAyAmaM NavajoyaNavicchiNNaM varaNagarasAricchaM vijayakhaMdhAvAraNivesaM karei jAva siMdhudevIe aTThamabhattaM pagiNhai 2 ttA posahasAlAe pomahie baMbhayArI jAva bbhasaMthArovagae aTThamabhattie siMdhudevi maNasi karemANe ciTThai / tae NaM tassa bharahassa raNo aTThamabhattasi pariNamamANaMsi siMdhUe devIe AsaNaM calai, tae NaM sA siMdhudevI AsaNaM caliaMpAsai 2ttA ohiM pauMjai2 ttA bharahaM rAyaM ohiNA Abhoei 2 tA ime eArUve abbhathie ciMtie patthie maNogae saMkappe samuppajjitthA-uppaNNe khalu bho jaMbuddIve dIve bharahe vAse bharahe NAmaM rAyA cAuraMtacakavaTTI, taMjIameaMtIapappaNNamaNAgayANaM siMdhUrNa devINaM bharahANaM rAINe DOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO. Jan Education For PrivatesPersonal use Only Kilww.jainelibrary.org
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvIpazAnti candrIyA vRttiH // 214 // 3vakSaskAre sindhudevIsAdhanaM uvatthANi karettae, taM gacchAmi NaM ahaMpi bharahassa raNNo uvatthANioM karemitti kaTU kuMbhaTThasahassaM rayaNacittaM NANAmaNikaNagarayaNabhatticittANi a duve kaNagabhaddAsaNANi ya kaDagANi a tuDiANi-a jAva AbharaNANi a geNhai 2 tA tAe ukkiTThAe jAva evaM vayAsI-abhijie NaM devANuppiehiM kevalakappe bharahe vAse aNNaM devANuppiANaM visayavAsiNI ahaNaM devANuppiANa ANattikiMkarI taM paDicchaMtu NaM devANuppiA ! mama imaM imaM eArUvaM pIidANaMtikaTTa kuMbhaTThasahassaM rayagacittaM NANAmaNikaNagakaDagANi a jAva so ceva gamo jAva paDivisajei, tae NaM se bharahe rAyA posahasAlAo paDiNikkhamai 2 ttA jeNeva majjaNaghare teNeva uvAgacchai 2ttA bahAe kayabalikamme jAva jeNeva bhoaNamaMDave teNeva uvAgacchai 2 ttA bhoaNamaMDavaMsi suhAsaNavaragae aTThamabhattaM pariyAdiyai 2 tA jAva sIhAsaNavaragae puratthAbhimuhe NisIai 2 ttA aTThArasa seNippaseNIo saddAvei 2 ttA jAva aTThAhiAe mahAmahimAe tamANatti paJcappiNaMti / (sUtram 50) 'tae Na'mityAdi, vyaktArtha, navaraM pUrvI dizamityatra pazcimadigvartinaH prabhAsatIrthata Agacchan vaitAbyagirikumAradevasisAdhayiSayA tadvAsakUTAbhimukhaM yiyAsuH prathamataH anupUrvameva yAti, etacca digvibhAgajJAnaM jambUdvIpapaTTA|| dAvAlekhyadarzanAd gurujanasaMdarzitAt subodhaM, sindhudevIgRhAbhimukhaM ca cakraratnaM prayAtaM, nanu sindhudevIbhavanaM atraiva sUtre uttarabharatArddhamadhyamakhaNDe sindhukuNDe sindhadvIpe vakSyate tatkathamatra tatsambhavaH ?, ucyate, maharddhikadevInAM muul|| sthAnAdanyatrApi bhavanAdisambhavo nAnupapanno yathA saudharmendrAdyayamahiSINA saudharmAdidevaloke vimAnasadbhAve'pi // 214 // oe Jain Education Intel For Private Personal Use Only K w.jainelibrary.org
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inter nandIzvare kuNDale vA rAjadhAnyaH, yathA vA'syA eva devyA asaGkhyeyatame dvIpe rAjadhAnI sindhvAvarttanakUTe ca prAsA - dAvataMsaka iti, evaM sindhudvIpe sindhudevI bhavana sadbhAve'pi ata eva sUtrabalAdatrApi tadastIti jJAyate, tathAca sati 'sindhUe devIe bhavaNassa adUrasAmaMte' ityAdikaM 'khaMdhAvAranivesa karei' ityantaM vakSyamANasUtramapyupapadyate'nyathA tadapi vighaTateti / tadanu bharataH kiM kRtavAnityAha - 'tae Na' mityAdi, subodhaM 'jAva siMdhUe' ityAdi, atra yAva | tkaraNAt varddhakiralazabdApanapauSadhazAlAvidhApanAdi sarvaM grAhyaM tena pauSadhazAlAyAM sindhudevyAH sAdhanAyeti zeSaH | aSTamabhaktaM pragRhNAti pragRhya ca pauSadhikaH - pUrvavyAkhyAtapauSadhatratavAn ata eva brahmacArI 'jAva dabbhasaMthArovagae' |ityAdi yAvaddarbhasaMstArakopagataH, atra yAvatkaraNAt unmuktamaNisuvarNa ityAdi sarvaM pUrvoktaM grAhyaM, aSTamabhaktika:| kRtASTamatapAH sindhudevIM manasi kurvan - dhyAyaMstiSThati / 'tae Na' mityAdi, tatastasya bharatasya rAjJo'STamabhake pariNa | mati - paripUrNaprAye jAyamAne sindhvA devyA AsanaM calati, tataH sA sindhudevI AsanaM calitaM pazyati dRSTvA avadhiM prayunakti prayujya ca bharataM rAjAnaM avadhinA Abhogayati - upayuGkte Abhogya ca sthitAyAstasyA ityadhyAhAryaM aya| metadrUpaH AdhyAtmikazcintitaH prArthito manogataH saMkalpaH samudapadyata itthamevAnvayasaGgatiH syAt anyathA bhinna| kartRkayoH kriyayoH ktvApratyayaprayogAnupapattiH sthAt, bhinnakartRkatA caivaM-sindhudevI AbhogayitrI saGkalpazca samutpAdakaH, iyaM ca sindhudevI Asana kampanADutopayogA satI smRtajAtIyA svata evAnukUlAzayA saMjajJe, tena na zarapramo lainelibrary.org
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 215 // Jain Education Inte kSaNAdyatra vaktavyaM, evaM ca karmacakriNAM vaitADhyasurAdInAM sAdhane'pi jinacakriNAM tu sarvatra digvijayayAtrAyAM zarapramokSaNAdikamantareNaiva pravRttiH yatastatra teSAM tathaiva sAdhyasiddhiriti, sa ca kaH saGkalpa ityAha- ' uppaNNe' tti utpannaH khaluH - nizcaye jambUdvIpanAmni dvIpe bharatanAmani varSe -kSetre bharato nAma rAjA caturantacakravatIM tajjItametat - AcAra | eSaH atItavarttamAnAnAgatAnAM sindhunAnInAM devInAM bharatAnAM rAjJAM, atra bahuvacanaM kAlatrayavarttinAM catryarddhacakriNAM parigrahArtha, upasthAnikaM - prAbhRtaM kartuM varttate iti, tad gacchAmi Namiti prAgvat, ahamapi bharatasya rAjJa upasthAnikaM karomIti, cintitaM hi kAryaM kRtameva phaladaM bhavatItyAha - 'itikaTTu' ityAdi, itikRtvA - cintayitvA kumbhAnAmaSTottaraM sahasraM ratnacitraM nAnAmaNikanakaratlAnAM bhaktiH - vividharacanA tayA citre ca dve kanakabhadrAsane RSabhacaritre tu ralabhadrAsane ukte kaTakAni ca truTikAni ca yAvadAbharaNAni ca gRhNAti, gRhItvA ca tayotkRSTayetyAdi yAvadevamavAdIditi, atra yAvatpadasaMgraho vyaktaH, kimavAdIdityAha - 'abhijie Na' mityAdi, abhijitaM devAnupriyaiH- zrImadbhiH kevalakalpaM paripUrNa bharataM varSaM tenAhaM devAnupriyANAM viSayavAsinI - dezavAstavyA ahaM devAnupriyANAmAjJaptikiGkarIAjJAsevikA tat pratIcchantu - gRhNantu devAnupriyAH ! mamedametadrUpaM prItidAnamiti, atra NaM sarvatra prAgvat, itikRtvA kumbhASTAdhikasahasraM ratnacitraM nAnAmaNikanakaralabhakticitre vA dvekanakabhadrAsane kaTakAni ca yAvat sa eva mAgadhasuragamo'trAnusarttavyaH tAvadyAvatprativisarjayati / tata uttaravidhimAha - 'tae Na mityAdi, sarvaM prAgvat, navaraM 3 vakSaskAre sindhudevI sAdhana sU. 50 // 215 // w.jainelibrary.org
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAvad vaktavyaM yAvattAH zreNiprazreNayo'STAhikAyA mahAmahimAyAstAmAjJaptikA pratyarpayanti yathA'STAhikotsavaH kRta iti / atha vaitAbyasurasAdhanamAha tae NaM se dive cakkarayaNe siMdhUe devIe aTThAhiAe mahAmahimAe NivattAe samANIe AuhagharasAlAo taheva jAva uttarapuracchimaM disi veadbhapavayAbhimuhe payAe Avi hotthA, tae NaM se bharahe rAyA jAva jeNeva veaddhapavae jeNeva veaddhassa pavvayassa dAhiNille NitaMbe teNeva uvAgacchai 2 ttA veaddhassa pabayassa dAhiNille NitaMbe duvAlasajoaNAyAma NavajoaNavicchiNNaM varaNagarasaricchaM vijayakhaMdhAvAranivesaM karei 2 tA jAva veaddhagirikumArassa devassa aTThamabhattaM pagiNhai 2 tA posahasAlAe jAva aTThamabhattie veaddhagirikumAraM devaM maNasi karemANe 2 ciTThai, tae NaM tassa bharahassa raNNo aTThamabhattaMsi pariNamamANaMsi veaddhagirikumArassa devassa AsaNaM calai, evaM siMdhugamo avvo, pIidANaM AbhisekaM rayaNAlaMkAraM kaDagANi atuDiANi a vatthANi a AbharaNANi a geNhai 2 ttA tAe ukkiTThAe jAva aTThAhiraM jAva paJcappiNaMti / tae NaM se dive cakkarayaNe avAhiyAe mahAmahimAe NivattAe samANIe jAva paJcatthimaM disiM timisaguhAbhimuhe payAe Avi hotthA, tae NaM se bharahe rAyA taM divvaM cakkarayaNaM jAva paJcatthimaM disiM timisaguhAmimuhaM payAtaM pAsai 2 tA hahatuddacittajAvatimisaguhAe adUrasAmaMte duvAlasajoaNAyAma NavajoaNavicchiNNaM jAva kayamAlassa devassa aTThamabhattaM pagiNhai 2 tA posahasAlAe posahie baMbhayArI jAva kayamAlagaM devaM maNasi karemANe 2 ciTThai, tae NaM tassa bharahassa raNNo aTThamabhattaMsi pariNamamANaMsi kayamAlassa devassa AsaNaM calai taheva jAva veaddhagirikumArassa A ww.jainelibrary.org For Private Personel Use Only Jain Education in
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvIpazA javara pIpadANaM itthIrayaNassa tilaMgacoesaM bhaMDAlaMkAraM kaLagANi aAva AbharaNANi agehada 2. tAtpae ukivAe jAva | 3 vakSaskAre sakArei sammANei 2 cA paDivisajjei jAva bhoaNamaMDave, taheba mahAmahimA kayamAlassa paJcappiNati ( sUtra 51) . vaitAThyakunticandrI'tae NamityAdi, prAgvyAkhyAtArtha, navaraM uttarapUrvI dizamiti-IzAnakoNaM cakraratnaM vaitAvyaparvatAbhimukhaM prayAtaM cA mArakRtayA vRttiH | mAlasurapyabhavat , ayamarthaH-sindhudevIbhavanato vaitAThyasurasAdhanArtha vaitADhyasurAvAsabhUtaM vaitADhyakUTaM gacchataH IzAnadizyeva RjuH sAdhanaM // 216 // panthAH, 'tae Na'mityAdi, uktaprAya sarva navaraM vaitADhyaparvatasya dAkSiNAtye-dakSiNArddhabharatapArzvavartini nitambe iti, sU. 51 tatastasya bharatasya rAjJo'STamabhakte pariNamati vaitAdayagirau kumAra iva krIDAkAritvAt vaitAdayagirikumArastasya devasyA| sanaM calati, evaM sindhudevyAH gamaH-sadRzapATho netavyaH-smRtipathaM prApaNIyaH, paraM sindhudevIsthAne vaitAdayagiriku-1 SmArastasya devasyAsanaM calati, evaM sindhudevyAH gamaH-sadRzapATho netavyaH-smRtipathaM prApaNIyaH, paraM sindhudevIsthAne ||6|| vaitAbyagirikumAradeva iti vAcyaM, yacca sindhudevyA atidezakathanaM tadbANavyApAraNamantareNaivAyamapi sAdhya iti sAha-|| zyakhyApanArthamiti, prItidAnaM AbhiSekyaM-abhiSekayogyaM rAjaparidheyamityarthaH, ratnAlaGkAraM-mukuTamiti Avazyaka-18 cUNoM tathaiva darzanAta , zeSaM tathaiva yAvacchabdAbhyAM grAhya, tatra prathamo yAvacchabdaH uktAtiriktavizeSaNasahitAM gatiM / prItivAkyaM prAbhUtopanayanagrahaNe surasanmAnanavisarjane snAnabhojane zreNiprazreNyAmantraNaM sUcayati, dvitIyastu aSTA-18 18 // 216 // |hikAdezadAnakaraNe iti / atha tamisrAguhAdhipakRtamAlasurasAdhanArthamupakramate-'tae NamityAdi, tatastadivyaM cakraratnaM JainEducation Intaith For Private Personal use only v w .jainelibrary.org
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTAhikAyAM mahAmahimAyAM nivRttAyAM satyAM arthAdvaitAbyagirikumArasya devasya yAvat pazcimAdizaM tamizrAguhAbhimukhaM prayAtaM cApyabhavat, vaitAnyagirikumArasAdhanasthAnasya tamisrAyAH pazcimAvartitvAt , 'tae NamityAdi, sarva prAgvat, prItidAne'tra vizeSaH, sa cAyaM-strIratnasya kRte tilakaM-lalATAbharaNaM ratnamayaM caturdazaM yatra tattilakacaturdazaM IdRzaM bhANDAlaGkAra-prAkRtatvAdalaGkArazabdasya paranipAte alaGkArabhANDaM AbharaNakaraNDakamityarthaH, caturdazAbharaNAni caivam"hAra 1 zahAra 2 iga 3 kaNaya 4 rayaNa 5 muttAvalI 6 u keUre 7 / kaDae 8 tuDie 9 muddA 10 kuMDala 11 urasutta 12 cUlamaNi 13 tilayaM 14 // 1 // " ti, kaTakAni ca, atra kaTakAdIni strIpuruSasAdhAraNAnIti na paunarukyamityAdi tAvad vaktavyaM yAvad bhojanamaNDape bhojanaM, tathaiva-mAgadhasurasyeva mahAmahimA aSTAhikA kRtamAlasya || pratyarpayantyAjJAM zreNiprazreNaya iti / tae NaM se bharahe rAyA kayamAlassa aTThAhiAe mahAmahimAe NivattAe samANIe suseNaM seNAvaI saddAvei 2 ttA evaM vayAsIgacchAhi NaM bho devANuppiA! siMdhUe mahANaIe pacatthimillaM NikkhuDaM sasiMdhusAgaragirimerAgaM samavisamaNikkhuDANi a oavehi oavettA aggAI varAI rayaNAI paDicchAhi aggAI0 paDicchittA mamemANatti paJcappiNAhi, tate NaM se seNAvaI balassa A bharahe vAsaMmi vissuajase mahAbalaparakkame mahappA oaMsI tealakkhaNajutte milakkhubhAsAvisArae cittacArubhAsI bharahe vAsaMmi NikkhuDANaM niNNANa ya duggamANa ya duppavesANa ya viANae atyaMsatthakusale rayaNaM seNAvaI suseNe bharaheNaM raNNA evaM vutte samANe zrIjambU. 37 For Private Personal Use Only A j ainelibrary.org
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 217 // Jain Education Inter haTThatuTThacittamANaMdie jAva karayalapariggahiaM dasaNahaM sirasAvataM matthae aMjali kaTTu evaM sAmI ! tahanti ANAe viNaNaM cadhacaM paDisuNei 2 tA bharahussa raNNo aMtiAo paDiNikkhamai 2 ttA jeNeva sae AvAse teNeva uvAgacchai 2 tA kobiapurise sahAve 2 tA evaM kyAsI - khippAmeva bho devANuppiA ! AbhisekaM hatthirayaNaM paDikappeha hayagayarahapavara jAvaM cAuraMginiM seNNaM saNNAddehattikaTTu jeNeva majjaNaghare teNeva uMvAgacchai 2 ttA majjaNagharaM aNupavisai 2 tA vhAe kayabalikamme kayakouamaMgalapAyacchitte sannaddhabaddhavammiakavae utpIliasarAsaNapaTTie piNaddhagevijabaddhaAviddhavimalavaraciMdhapaTTe gahiAuhappaharaNa aNegagaNanAyagadaMDanAyagajAvasaddhiM saMparivuDe sakoraMTamaladAmeNaM chatteNaM dharijjamANeNaM maMgalajayasaddakayAloe majjaNagharAo paDiNikkhamai 2 tA jeNeva bAhiriA uvadvANasAlA jeNeva Abhiseke hatthirayaNe teNeva uvAgacchai 2 tA AbhisekaM hatthirayaNaM durUTe | taeNaM se suseNe seNAvaI hatthikhaMdhavaragae sakoraMTamahadAmeNaM chatteNaM dharijjamANeNaM hayagayarahapavarajohakaliAe cAuraMgiNIe seNA saddhiM saMparivuDe mahayAbhaDacaDagarapaha garavaMdaparikkhitte mahayAukviTThisIhaNAyabolakalakalasaMddeNaM samuddaravabhUyaMpiva karemANe 2 sabiddhIe savajjuIe sababaleNaM jAva nigghosanAieNaM jeNeva siMdhU mahANaI teNeva uvAgacchai 2 ttA cammarayaNaM parAmusai, taNaM taM sirivacchasarisarUvaM muttatAraddhacaMdacittaM ayalamakaMpaM abhejjakavayaM jaMtaM salilAsu sAgaresu a uttaraNaM divvaM cammarayaNaM saNasattarasAI sabaghaNNAI jattha rohaMti egadivaseNa vAviAI, vAsaM NAUNa cakkavaTTiNA parAmuTTe divve cammarayaNe duvAlasa joaNAI tiriaM pavittharai tattha sAhiAI, tae NaM se dive cammarayaNe suseNaseNAvaiNA parAmuLe samANe khippAmeva gAvAbhUe jAe Avi hotthA, tae NaM se suseNe seNAvaI sakhaMdhAvArabalavAhaNe NAvAbhUyaM cammarayaNaM durUhai 2 ttA siMdhuM mahANAM vimala 3vakSaskAre suSeNena sindhupazcimaniSkuTa sAdhanaM su. 52 // 217 // Lainelibrary.org
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education In jalatuMgavIci NAvAbhUSaNaM cammarayaNeNaM sabalavAhaNe saseNe samuttiNe, tao mahANaImuttaritta siMdhuM appaDiyasAsaNe a seNAvaI karhici gAbhAgaraNagarapavayANi kheDakabbaDama saMcANi paTTaNANi siMhalae babbarae a savvaM ca aMgaloaM balAyAloaM ca paramarammaM javaNadIvaM ca pavaramaNirayaNagakosAgArasamiddhaM Arabake romake a alasaMDacisayavAsI a pikkhure kAlamuhe joNae a uttaraveaddhasaMsiAo acchAI bahuppagArA dAhiNaavareNa jAva siMdhusAgaraMtotti savvapavarakacchaM ca obharveUNa paDiNiatto bahusamaramaNi a bhUmibhAge tassa kacchassa suhaNisaNNe, tAhe te jaNavayANa NagarANa paTTaNANa ya je a tahiM sAmiA pabhUA AgarapatI a maMDalapatI a paTTaNapatI a sabve ghettUNa pAhuDAI AbharaNANi bhUsaNANi rayaNANi ya vatthANi a maharihANi aNNaM ca jaM vari rAyArihaM jaM ca icchiabvaM eaM seNAvaissa uvarNeti matthayakayaMjalipuDA, puNaravi kAUNa aMjali matthayaMmi paNayA tubbhe amhettha sAmiA devayaMva saraNAgayA mo tubbhaM visayavAsiNotti vijayaM jaMpamANA seNAvaiNA jahArihaM Thavia pUia bisajjiA NiattA sagANi nagarANi paTTaNANi aNupaviTThA, tAhe seNAvaI saviNao ghettUNa pAhuDAI AbharaNANi bhUsaNANi rayaNANi ya puNaravi taM siMdhuNAmaghejjaM uttiSNe aNahasAsaNabale, taheva bharahassa raNNo Niveei NivettA ya appiNittA ya pAhuDAI sakAriasammANie saharise visajie sagaM paDamaMDavamaigae, tate NaM suseNe seNAvaI pahAe kayabalikamme kayako amaMgalapAyacchitte jimiabhutattarAgae samANe jAva sarasagosIsacaMdaNukkhittagAyasarIre uppi pAsAyavaraMgae phuTTamANehiM muiMgamatthaehiM battIsaibaddhehiM NADaehiM varataruNIsaM uttehiM uvaNaJcijjamANe 2 uvagijjamANe 2 uvalAli (labhi) jamANe 2 mahayAhayaNaTTagI avAiataMtItalatAlatuDiaghaNamuiMgapaDuppavAiaraveNaM. iTThe sahapharisarasarUvagaMdhe paMcavihe mANussae kAmabhoge bhuMjamANe viharai ( sUtraM 52 )
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH // 218 // 'tae NamityAdi, nigadasiddhaM, navaraM suSeNanAmAnaM senApati-senAnIratnamiti, kimavAdIdityAha-'gacchAhi Na'-12 3vakSaskAre mityAdi, gaccha bho devAnupriya! sindhvA mahAnadyAH pAzcAtyaM-pazcimadigvatinaM niSkuTa-koNavartibharatakSetrakhaNDarUpaM, suSeNena etena pUrvadigvartibharatakSetrakhaNDaniSedhaH kRto bodhyaH, idaM ca kairvibhAjakairvibhaktamityAha-pUrvasyAM dakSiNasyAM ca sindhu dii| sindhupazcipazcimAyAM sAgaraH-pazcimasamudraH uttarasyAM giribhratAnyaH etaiH kRtA maryAdA-vibhAgarUpA tayA sahitaM, ebhiH kRtavi maniSkuTa sAdhana bhAgamityarthaH, anena dvitIyapAzcAtyaniSkuTAt vizeSo darzitaH, tatrApi samAni ca-samabhUbhAgavattIni viSamANi ca-11 sU. 52 durgabhUmikAni niSkuTAni ca-avAntarakSetrakhaNDarUpANi tato dvandvastAni ca-'oavehitti sAdhaya asmadAjJApravartta-18| nenAsmazAn kuru, anena kathanena prathamasindhuniSkuTasAdhane'lpIyaso'pi bhUbhAgasya sAdhane na gajanimIlikA vidheyeti jJApitaM, evamevAkhaNDaSakhaMDakSitipatitvaprApteH, 'oavettA' sAdhayitvA agryANi-sadyaskAni varANi-pradhAnAni ratnAni-svasvajAtAvutkRSTavastUni pratIccha-gRhANa, pratISya ca mamaitAmAjJaptikA pratyarpayeti, tataH suSeNo yathA cakre tathA''ha--'tate NamityAdi, tato bharatAjJAnaMtaraM sa suSeNaH evaM svAmiMstathetyAjJayA vinayena vacanaM pratizRNoti iti paryantapadayojanA, vyAkhyA tvasya prAgvat, kiMbhUtaH suSeNaH-senA-hastyAdiskandhastadrUpasya balasya netA-prabhuH // 218 // svAtantryeNa pravartakaH bharate varSe vizrutayazAH mahata:-atucchasya balasya-sainyasya prakramAt bharatacakravartisambandhinaH parAkramo yasmAt tathA, dRSTaM hi balavati prabhau balaM balavadbhavatIti, etena 'oaMsI'ti pade na paunaruktyaM, mahAtmA Jain Education a l For Private Personel Use Only
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education udAttasvabhAvaH ojasvI- AtmanA vIryAdhikaH tejasA zArIreNa lakSaNaizca sattvAdibhiryuktaH, mlecchabhASAsu - pArasIA| rabIpramukhAsu vizAradaH - paNDitaH, tattanmlecchadezabhASAjJo hi tattaddezIyamlecchAn sAmadAnAdivAkyairvoddhuM samartho bhavati, ata eva citraM vividhaM cAru-agrAmyatAdiguNopetaM bhASata ityevaMzIlaH, bharatakSetre niSkuTAnAM nimnAnAM ca-gambhIra| sthAnAnAM durgamAnAM ca - duHkhena gantuM zakyAnAM duSpravezAnAM duHkhena praveSTuM zakyAnAM bhUbhAgAnAM vijJAyakastatra tadvAsIva pracAracaturaH, ata evainAM yogyatAM vibhAvyaitAdRze zAsane niyuktaH, arthazAstraM - nItizAstrAdi tatra kuzalaH ratnaM senA| patiH- sainyezeSu mukhyaH, bharatena rAjJA evamuktaH san hRSTatuSTetyAdi prAgvat, tataH sa kiM karotItyAha - 'paDisuNettA' ityAdi, sarvaM caitat pAThasiddhaM, navaraM suSeNavizeSaNaM sannaddhaM zarIrAropaNAt baddhaM kasAbandhanataH varmma - lohakattalAdirUpaM saJjAtamasyeti vamitaM IdRzaM kavacaM - tanutrANaM yasya sa tathA, utpIDitA - gADhaM guNAropaNAd dRDhIkRtA zarAsanapaTTikA - dhanurdaNDo yena sa tathA, pinaddhaM graiveyaM - grIvAtrANaM grIvAbharaNaM vA yena sa tathA baddho-granthidAnena AviddhaH | parihito mUrddhAveSTanena vimalavara cihna paTTo - vIrAtivIratAsUcakavastra vizeSo yena sa tathA pazcAtpadadvayasya karmadhArayaH, | gRhItAnyAyudhAni praharaNAni ca yena sa tathA, AyudhapraharaNayostu kSepyAkSepyakRto vizeSo bodhyaH, tatra kSepyAni bANAdIni akSepyAni khaGgAdIni athavA gRhItAni AyudhAni praharaNAya yena sa tatheti / 'tae Na'mityAdi, prAgvyAkhyAtArthaM, navaraM vAkyayojanAyAM tataH suSeNazcarmaratnaM parAmRzati - spRzati, ityantaM sambandha iti etatprastAvAccarmma -
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU- dvIpazAnticandrIyA vRttiH // 219 // ratnavarNanamAha-'taeNaM ta'mityAdi, taccarmaratnaM uktavizeSaNaviziSTaM bhavatItyanvayaH, tato-vistIrNo vistRtanAmaka3vakSaskAre | ityarthaH evaMvidhaH ina:-svAmI cakravartirUpo yasya tattatenaM, yasya hastasparzataH icchayA vA vistRNAti sa svAmItyarthaH, suSarNana zrIvatsasaharza-zrIvatsAkAraM rUpaM yasya tattathA, nambasya zrIvatsAkAratve catvAro'pi prAntAH samaviSamA bhavanti tathA sindhupazci paramaniSkuTa| cAsya kirAtakRtavRSTayupadravanivAraNArtha tiryavistRtena vRttAkAreNa chatraratnena saha kathaM saGghaTanA syAditi !, ucyate, sAdhanaM svataH zrIvatsAkAramapi sahasradevAdhiSThitatvAdyathAvasaraM cintitAkArameva bhavatIti na kApyanupapattiH, muktAnAM-maukti- sU. 52 kAnAM tArANAM-tArakANAM arddhacandrANAM citrANi-AlekhyAni yatra tattathA, acalaM akampa-dvau sadRzArthako zabdAvatizayasUcakAvityatyantadRDhapariNAmaM cakrisakalasainyAkrAntatve'pi na manAgapi kampate, abhedya-durbhadaM kavacamivAmedyakavacaM luptopamA, vajrapaJjaramiva durbhedamityAzayaH, salilAsu-nadISu sAgareSu cottaraNayantra pAragamanopAyabhUtaM divyaM| devakRtaprAtihArya carmarala-carmasu pradhAna, analajalAdibhiranupaghAtyavIryatvAt , yatra zaNaM-zaNadhAnyaM saptadazaM-saptadaza| satyApUrakaM yeSu tAni zaNasaptadazAni sarvadhAnyAMni rohante-jAyante ekadivasenoptAni, ayaM sampradAya:-gRhapatiralenAsmiMzcarmaNi dhAnyAni sUryodaye upyante astamanasamaye ca lUyante iti, saptadaza dhAnyAni tvimAni, "sAli 1 java 2 vIhi 3 kuddava 4 rAlaya 5 tila 6 mugga 7 mAsa 8 cavala 9 ciNA 10 / tuari 11 masUri 12 kulatthA |13 gohuma 14 NipphAva 15 ayasi 16 saNA 17 // 1 // " prAyo bahUpayoginImAnItIyantyuktAni, anyatra catu Beseseseseseserseseseseacoecene Jan Education in mahal For Private & Personal use only HAN
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizatirapyuktAni, loke ca kSudradhAnyAni bahUnyapi, punarasyaiva guNAntaramAha-varSa-jaladavRSTiM jJAtvA cakravartinA parA-18 mRSTaM divya carmaratnaM dvAdazayojanAni tiryak pravistRNAti-varddhate, tatrottarabharatamadhyakhaNDavartikirAtakRtameghopadravanivA-18 raNAdikArye sAdhikAni-kiJcidadhikAni, nanu dvAdazayojanAvadhi tasthuSazcakriskandhAvArasthAvakAzAya dvAdazayojana-10 pramANamevedaM vistRtaM yujyate kimadhikavistAreNa!, ucyate, carmacchatrayorantarAlapUraNAyopayujyate sAdhikavistAra iti, yaJcAtra prakaraNAd bacchabdenaiva vizeSyaprAptI sUtre punarapi dibve cammarayaNe iti grahaNaM tadAlApakAntaravyavadhAnena / vismaraNazIlasya vinevasya smAraNArtha, atha prakRtaM prastUyate-'tae Na'mityAdi, tatastadivyaM carmaralaM suSeNasenApatinA| parAmRSTa-spRSTaM khat kSiprameva-nirvilambameva naubhUta-mahAnadyuttArAya nautulyaM jAtaM cApyabhavat , nAvAkAreNa jAtami-18 mityarthaH, 'tae nAmityAdi, tataH-carmaralanaubhakmAnantaraM suSeNaH senApatiH-senAnIH skandhAvArasva-sainyasya ye balavAhane-hastyAdicaturaGgazibikAdirUpe tAbhyAM saha varttate yaH saH skandhAvArabalavAhanaH naubhUtaM carmaratnamArohati,8 18| simdhumahAnadI vimalajalasya tuGgA-atyuccA vIcayaH-kallolA yasyAM sA tathA tAM naubhUtena carmarakSena balavAhanAbhyAM |8| saha vartate yaH sa sabalavAhanaH, evaM sazAsano-bharatAjJAsahitaH samuttIrNa iti / 'tao mahANaInti tata iti kathA-181 8ntaraprastAvanAyAM mahAnadI sindhumuttIryApratihatazAsana:-akhaNDitAjJaH senApatiH-senAnIH kvacid grAmAkaranagaraparvatAn !! sUtre klIvatvaM prAkRtatvAt , kheDetyAdi, siMhAvalokananyAyena kvacicchabdo'trApi grAhyatena kvacit kheTamaDambAni kvaci Jain Education a l For Private Personel Use Only dow.jainelibrary.org
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRtiH // 220 // Jain Education In | tpattanAni tathA siMhalakAna - siMhaladezodbhavAn barbarakAzca - barbara dezodbhavAn sarvaM ca aGgalokaM balAvalokaM ca paramaramyaM, ime ca dve api mlecchajAtIyajanAzrayabhUte sthAne, yavanadvIpaM - dvIpavizeSaM, atra cakArAH samuccayArthAH evamagrespi, trayANAmapyamISAM sAdhAraNavizeSaNamAha - pravaramaNiralakanakAnAM kozAgArANi - bhANDAgArANi taiH samRddhaM-bhRzaM bhRtaM, AracakAn - Araba dezodbhavAn romakAMzca - romakadezodbhavAn alasaNDaviSayavAsinazca pikkhurAn kAlam - khAn jona kAMzca-lecchavizeSAn 'oaUNa'tti padena yogaH, athaitaiH sAdhitairazeSamapi niSkuTaM sAdhitamuta netyAhauttaraH- uttaradigvarttI vaitADhyaH, idaM hi dakSiNasindhu niSkuTAntena, asmAdvaitADhya uttarasyAM dizi varttate ityarthaH, taM saMzritAH- tadutpattikAyAM sthitAzca mlecchajAtIrvahuprakArAH uktavyatiriktA ityarthaH, atra sUtre kvacid vibhaktivyatyayaH | prAkRtatvAt, dakSiNApareNa - nairRtakoNena yAvat sindhusAgarAnta iti - sindhunadI saGgataH sAgaraH sindhusAgaraH madhyapa| dalope sAdhuH sa evAntaH- paryavasAnaM tAvadavadhi ityAzayaH, sarvapravaraM kacchaM ca- kaccha dezaM 'oaveUNa' ti sAdhayitvA svAdhInaM kRtvA pratinivRttaH - pazcAdvalito bahusamaramaNIye ca bhUmibhAge tasya kacchadezasya sukhena niSaNNaH - susthastasthau, sa suSeNa iti prakaraNAllabhyate, tataH kiM jAtamityAha -- ' tAhe te jaNavayANa' ityAdi, 'tAhe' tasmin kAle te ititacchandasyottaravAkye ' sabe ghettUNe'tyatra yojanIyatvena vyavahitaH sambandhaH ArSatvAt janapadAnAM - dezAnAM nagarANAM pattanAnAM ca pratItAnAM ye ca 'tahiM' tatra niSkuTe svAmikAH - cakravarttisuSeNasenAnyorapekSayA alparddhikatvenAjJAtastrA vakSaskAre suSeNena sindhupazcimaniSkuTasAdhana sU. 52 // 220 //
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inte mina ityajJAtArthe kapratyayaH, ye ca prabhUtA - bahavaH AkarAH - svarNAdyutpattibhuvasteSAM patayaH maNDalapatayo - dezakAryaniyuktAH pattanapatayazca te gRhItvA prAbhRtAni - upAyanAni AbharaNAni - aGgaparidheyAni bhUSaNAni - upAGgaparidheyAni | ratnAni ca vastrANi ca mahArghANi ca - bahumUlyAni anyacca yadvariSThaM- pradhAnaM vastu hastirathAdikaM rAjArha - rAjaprAbhRta| yogyaM yacca eSTavyaM -abhilaSaNIyaM etatsarvaM pUrvoktaM senApaterupanayanti - upaDhaukayanti mastakakRtAJjalipuTAH, tataste kiM kRtavanta ityAha-- ' puNaravi' ityAdi, te tatratyasvAminaH prAbhRtopanayanottarakAle prakRtAJjaliparityAgAnnivarttanAvasare | punarapi mastake'JjaliM kRtvA praNatA -namratvamupAgatAH yUyamasmAkamatra svAminaH prAkRtatvAt svArthe kapratyayastena devatAmiva zaraNAgatAH smo vayaM yuSmAkaM viSayavAsina iti vijayasUcakaM vaco jalpantaH senApatinA yathArha - yathaucityena | sthApitAH - nagarAdyAdhipatyAdipUrvakAryeSu niyojitAH pUjitA vastrAdibhiH visarjitAH - svasthAnagamanA yAnujJAtAH nivRttAH - pratyAvRttAH santaH svakAni nijAni nagarANi pattanAni cAnupraviSTAH / visarjanAnantaraM senApatiryaccakAra tadAha'tAhe seNAvaI' ityAdi, tasmin kAle senApatiH savinayo'ntardhRtasvAmibhaktiko gRhItvA prAbhRtAni AbharaNAni | bhUSaNAni ratnAni ca punarapi tAM sindhunAmadheyAM mahAnadImuttIrNaH aNahazabdo'kSataparyAyo dezyastenANahaM- akSataM kvaci - dapyakhaNDitaM zAsanaM - AjJA balaM ca yasya sa tathA tathaiva yathA 2 svayaM sAdhayAmAsa tathA 2 bharatasya rAjJo nivedayati | 2 tvA prAbhRtAni arpayitvA ca atra sthita iti gamyaM, anyathA ktvAntapadena saha saGgatirna syAt, tataH prabhuNA satkA jainelibrary.org
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRtiH // 221 // Jain Education Inte | rito vastrAdibhiH sammAnito bahumAnavacanAdibhiH saharSaH prAptaprabhusatkAratvAt visRSTaH - svasthAnagamanArthamanujJAtaH | svakaM - nijaM paTamaMDapaM - divyapaTakRtamaNDapaM madhyapadalopI samAsaH paTamaNDapopalakSitaM prAsAdaM vA atigataH - prAvizat, | atha svakAvAsapraviSTo yathA suSeNo vilalAsa tathA cAha - 'tate Na' mityAdi, tataH sa suSeNaH senApatiH 'hAe' ityAdi prAgvat, jimito - bhuktavAn rAjabhojanavidhinA bhuktyuttaraM - bhojanottarakAle AgataH san upavezanasthAne | iti gamyaM, atra yAvatpadAdidaM dRzyaM - 'AyaMte cokkhe paramasuIbhUe' iti, atra vyAkhyA - AcAntaH - zuddhodaka yogena kRtahastamukhazaucaH cokSo - lepasikthAdyapanayanena ata eva paramazucIbhUtaH - atyarthaM pAvanIbhUtaH, idaM ca padatrayaM yoja| nAyAH kramaprAdhAnyena bhuttarAgae samANe iti padAt pUrva yojyaM, itthameva ziSTajanakramasya dRzyamAnatvAt, anyathA bhuktyuttarakAle AcamanAdikaM pAmarANAmiva jugupsApAtraM syAt punaH senApatiM vizinaSTi - sarasena gozIrSacandane| nokSitA- siktAH gAtre - zarIre bhavA gAtrAH - zarIrAvayavA vakSaHprabhRtayo yatra tadevaMvidhaM zarIraM yasya sa tathA, atra yazcandanena secanamuktaM tanmArgazramotthavapustApavyapohAya, siktaM hi candanamaGgulitApavirahitatvAdatizItalasparzaM bhavatIti, | ' uppi 'ti upari prAsAdavarasya sUtre ca luptavibhaktikatayA nirdeza ArSatvAt gataH - prAptaH sphuTadbhiriva - atirabhasA| sphAlanavazAdvidaladbhiriva mRdaGgAnAM - maIlAnAM mastakAnIva mastakAni - uparitanabhAgA ubhayapArzve carmopanaddhapuTAnIti tairupanRtyamAna ityAdi yojyaM, atra karaNe tRtIyA, tathA dvAtriMzatA'bhinetavyaprakAraiH rAjapraznIyopAGgasUtravivRtaiH pAtrairvA 3vakSaskAre suSeNena sindhupazcimaniSkuTa - sAdhanaM sU. 52 // 221 // jainelibrary.org
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inte baddhaiH- upasampannairnATakaiH pratItairvarataruNIbhiH - subhagAbhiH strIbhiH bhUbhujaMgarAgeSu paramamohanatvena tAsAmevopayogAt, | samprayuktaiH - prArabdhairupanRtyamAno - nRtyaviSayIkriyamANastadabhinayapurassaraM narttanAt, upagIyamAnastadguNagAnAt, upala| bhyamAnastadIpsitArthasampAdanAt, mahatA iti vizeSaNaM prAgvat iSTAn icchAviSayIkRtAn zabdasparzarasarUpagandhAn paJcavidhAn mAnuSyakAn - manuSya sambandhinaH kAmabhogAn kAmAMzca bhogAMzca iti prAptasaMjJakAn, tatra zabdarUpe kAmau | sparzarasagandhA bhogA iti samaya paribhASA, bhuJjAna:- anubhavan viharatIti / atha tamisrAguhAdvArodghATanAyopakramate / tae NaM se bharahe rAyA aNNayA kayAI suseNaM seNAva sahAvei 2 ttA evaM kyAsI- gaccha NaM khiSNAmeva bho devANuppi ! timi - saguhAe dAhiNillassa dubArassa kavADe vihADehi 2 sA mama eamANattiaM paJcappiNAhitti, tae NaM se suseNe seNAvaI bharaNaM ra evaM cutte samANe tuTThacittamANadie jAva karayalapariggahiaM sirasAvattaM matthae aMjali kaTTu jAMva paDisuNe 2 tA bharassaraNNo aMtiyAo paDiNikkhamai 2 ttA jeNeva sae AvAse jeNeva posahasAlA teNeva uvAgacchai 2 ttA dabbhasaMthAragaM saMthara jAva kayamAlassa devassa aTTamabhattaM paginhai posahasAlAe posahie baMbhayArI jAva aTThamabhanttaMsi pariNamamANaMsi posasAlA paDiNikkhamai 2 ttA jeNeva majjaNaghare teNeva uvAgacchai 2 ttA hAe kayabalikamme kayako amaMgalapAyacchitte suddhappAvesAI maMgalAI vatthAiM pavara parihie appamahagghAbharaNAlaMkiyasarIre dhUvapuSpagaMdhamahahatthagae majjaNagharAo paMDiNikkhamai 2 ttA jeNeva timisaguhAe dAhiNissa tumAsssa kavADA teNeva pahArettha gamaNAe, tae NaM tassa suseNassa seNAvaissa bahave rAIsa -
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH 3 vakSaskAre suSeNena timizraguhAdakSiNakapAToddhATa:ma.53 // 222 // eeeeeeeeeee ratalavaramADaMbia jAva satthavAhappabhiyao appegaiA uppalahatthagayA jAva suseNaM seNAvaI piTThao 2 aNugacchaMti, tae NaM tassa saseNassa seNAvaissa bahUIo khujjAo cilAiAo jAva iMgiaciMtiapatthiaviANiAu NiuNakusalAo viNIAo appe. gaiAo kalasahatthagayAo jAva aNugacchaMtIti / tae NaM se suseNe seNAvaI savviddhIe savvajuI jAva NigyosaNAieNaM jeNeva timisaguhAe dAhiNillassa duvArassa kavADA teNeva uvAgacchairattA Aloe paNAmaM kareirattA lomahattharga parAmusairattA timisaguhAe dAhiNillassa duvArassa kavADe lomahattheNaM pamajjai 2 tA divvAe udgadhArAe abbhukkhei 2 ttA saraseNaM gosIsacaMdaNeNaM paMcaMgulitale caccae dulai 2 ttA aggehiM varehiM gaMdhehi a mallehi a acciNei 2 tA pupphAruNaM jAva vatthAruhaNaM karei 2ttA AsattosattavipulavaTTa jAva karei 2 tA acchehi saNhehiM rayayAmaehiM accharasAtaMDulehiM timissaguhAe dAhiNillassa duvArassa kavADANaM purao aTThamaMgalae Alihai taM0-sotthiya sirivaccha jAva kayaggahagahiakarayalapabbhaTTacaMdappabhavairaveruliavimaladaMDa jAva dhUvaM dalayai 2 ttA vAmaM jANuM aMcei 2 tA karayala jAva matthae aMjaliM kaTTa kavADANaM paNAmaM karei 2 tA daMDarayaNaM parAmusai, tae NaM taM daMDarayaNaM paMcalaiaM vairasAramaiaM viNAsaNaM sabasattuseNNANaM khaMdhAvAre Naravaissa gaDdarivisamapanbhAragirivarapavAyANaM samIkaraNaM saMtikaraM subhakaraM hitakaraM raNNo hiaicchiamaNorahapUragaM divamappaDihayaM daMDarayaNaM gahAya sattaha payAI paJcosakkai paccosakvittA timissaguhAe dAhiNillassa duvArassa kavADe daMDarayaNeNaM mahayA 2 sareNaM tikkhutto AuDei, tae NaM timisaguhAe dAhiNillassa duvArassa kavADA suseNaseNAvaiNA daMDarayaNeNaM mahayA 2 saheNaM tikhutto AuDiA samANA mahayA 2 sadeNaM koMcAravaM karemANA sarasarassa sagAI 2 ThANAI paJcosakitthA, tae NaM se suseNe seNAvaI timisaguhAe dAhiNillassa For Private Personel Use Only | // 222 // P w.iainelibrary.org Jain Education
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ duvArassa kavADe vihADei 2 tvA jeNeva bharahe rAyA teNeva uvAgacchai 2 tA jAva bharahaM rAyaM karayalapariggahi jaeNaM vijaeNaM vaddhAvei 2 ttA evaM vayAsI-vihADiA NaM devANuppiA! timisaguhAe dAhiNillassa duvArassa kavADA eaNNaM devANuppiANaM piaM Niveemo piaM bhe bhavau, tae NaM se bharahe rAyA suseNassa seNAvaissa aMtie eamaTuM socA nisamma haTTatuTThacittamANadie jAva hiae suseNaM seNAvaI sakArei sammANei sakAritA sammANittA koDuMbiapurise saddAvei 2 ttA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiA ! AmisekaM hatthirayaNaM paDikappeha hayagayarahapavara taheva jAva aMjaNagirikUDasaNNibhaM gayavaraM NaravaI dUrUDhe (sUtra-53) 'tae NaM se bharahe rAyA aNNayA'ityAdi, etacca nigadasiddhaM, sambandhasantatyavyucchittyartha saMskAramAtreNa vitriyate, tataH sa bharato rAjA anyadA kadAcit suseNaM senApati zabdayati-AkArayati, zabdayitvA caivamavAdIt-gaccha kSiprameva bho devAnupriya! tamimrAguhAyA dAkSiNAtyasya dvArasya kapATau vighATaya-sambaddhau viyojaya udghATayeti-18 yAvat, mamaitAmAjJaptikAM pratyarpaya, 'tae Na'mityAdi, atra bharatAjJApratizravaNAdikaM majanagRhapratiniSkramaNAntaM prAgvavyAkhyeyaM, navaraM yatraiva tamimrAguhAyA dAkSiNAtyasya dvArasya kapATau tatraiva gamanAya pradhAritavAn-manasaGkalpa makarot, 'tae NamityAdi, tatastaminAguhAgamanasaGkalpakaraNAnantaraM tasya suSeNasya bahavo rAjezvarAdayo janAH suSeNaM 18| senApati pRSThato'nugacchanti, sarva cAtra bharatasya cakraratnAcA cikIrSoriva vAcyaM, evaM ceTIsUtramapi pUrvavadeva, navaraM kiMlakSaNAzcevyaH?-iGgitena-nayanAdiceSTayaiva AstAM kathanAdibhiHcintitaM-prabhuNA manasi saMkalpitaM yadyatmArthitaM tattat ? For Private Personal Use Only M ww.jainelibrary.org
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ eA zrIjambU-18 jAnanti yAstAH tathA nipuNakuzalA:-atyantakuzalAH tathA vinItA-AjJAkAriNyaH apyekakA vandanakalazahasta-3vakSaskAre dvIpazA- gatA ityAdi, 'tae Na'mityAdi, tatastamisrAguhAbhimukhacalanAnantaraM sa suSeNaH senApatiH sarbA sarvayuktyA sarva suSeNena nticandrIdyutyA vA yAvannirghoSanAditena yatraiva tamisrAguhAyA dAkSiNAtyasya dvArasya kapATau tatraivopAgacchati, upAgatya ca / timizraguyA vRttiH Aloke-darzane praNAmaM karoti, tadanu sarva cakraratnapUjAyAmiva vAcyaM, yAvadante punarapi kapATayoH praNAma karoti, hAdakSiNa kpaattodvaa||223|| zAnamanIyavastuna upacAre kriyamANe AdAvante ca praNAmasya ziSTavyavahAraucityAt, praNAmaM kRtvA ca daNDaranaM parAma Ta:sU.53 zati, athAvasarAgataM daNDaralasvarUpaM nirUpayan kathAM prabadhnAti-'tae Na'mityAdi, tato-daNDaratnaparAmarzAnantaraM taddaNDaranaM-daNDeSu daNDajAtIyeSu ratnaM-utkRSTaM apratihataM-kvacidapi pratighAtamanApannaM daNDanAmakaM ratnaM gRhItvA saptASTa-12 padAni pratyavaSvaSkate-apasarpatItyanena sambandhaH, atha kIdRzaM tadityAha-ratnamayyaH paJcalatikA:-kattalikArUpA avayavA yatra tattathA, vajraratnasya yatsAraM-pradhAnadravyaM tanmayaM taddalikamityarthaH, vinAzanaM sarvazatrusenAnAM, narapateH skandhAvAre prastAvAd gantuM pravRtte sati gAdIni prArabhArAntapadAni prAgvat girayaH-parvatAH, atra vizeSaNAnabhidhAne'pi prastAvAd girizabdena kSudragirayo grAhyAH, ye saJcarataH sainyasya vighnakarAH yAtronmukhAnAM rAjJAM ta evocchedyAH, mahAgirayastu // // 223 // teSAmapi saMrakSaNIyA eva, prapAtA-gacchajanaskhalanahetavaH pASANAH bhRgavo-vA teSAM samIkaraNaM samabhAgApAdakamityarthaH, zAntikaraM-upadravopazAmakaM, nanu yadyapadravopazAmakaM tarhi sati daNDarale sagarasutAnAM jvalanaprabhanAgAdhipakRtopadravo Jain Education intelle For Private Persone Use Only O ainelibrary.org.
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ na kathamupazazAmeti, ucyate, sopakramopadravavidrAvaNa eva tasya sAmarthyAt , anupakramopadravastu sarvathA'napAsanIya eva, anyathA vijayamAne vIradeve kuziSyamuktA tejolezyA sunakSatrasarvAnubhUtI anagArau kathaM bhasmatAM ninAya ?, ata evAvazyaMbhAvino bhAvA mahAnubhAvairapi nApanetuM zakyA iti, zubhakaraM-kalyANakara hitakaraM-uktaireva guNairupakAri | rAjJaH-cakravarttino hRdayepsitamanorathapUrakaM guhAkapATodghATanAdikAryakaraNasamarthatvAt divyaM yakSasahasrAdhiSThitamityarthaH, | atra senApateH saptASTapadApasaraNaM prajihIrSorgajasyeva dRDhaprahAradAnAyAdhikaprahArakaraNArthamiti, pratyavaSvaSkaNAdanu ki cakre ityAha-'paccosakkittA'ityAdi, pratyavaSvakya ca tamisrAguhAyA dAkSiNAtyasya dvArasya kapATau daNDaratnena mahatA 2 zabdena trikRtvaH-trIn vArAn AkuTTayati-tADayati, atra itthaMbhAve tRtIyA, yathA mahAn zabda utpadyate tathA-18 prakAreNa tADayatItyarthaH, atra guhAkapATodghATanasamaye dvAdazayojanAvadhisenAnIratnaturagApasaraNapravAdastu Avazyaka|Tippanake nirAkRto'sti, yathA-"yazcAtra dvAdazayojanAni turagArUDhaH senApatiH zIghramapasaratItyAdipravAdaH so'nA|| gAmika iva lakSyate, kvacidapyanupalabhyamAnatvAditi," tataH kiM jAtamityAha-'tae Na 'mityAdi, tataH-tADanA|| danu tamisrAguhAyA dAkSiNAtyasya dvArasya kapATau suSeNasenApatinA daNDaralena mahatA 2 zabdenAkuTTitau santau mahatA |2 zabdena dIrghataraninAdinaH krauMcasyeva bahuvyApitvAdu banunAditvAcca ya AravaH-zabdastaM kurvANau 'sarasarassa'tti anukaraNazabdastena tAdRzaM zabdaM kurvANI kapATAvityarthaH svake 2-svakIye 2 sthAne'vaSTambhabhUtatoDakarUpe yatrAgatAtra Jan Education Intel For Private Personal Use Only
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 224 // calatayA tiSThata iti te yAvat pratyavASvaSkiSAtAM - pratyapasasarpatuH, 'tae Na'mityAdi, idaM ca sUtramAvazyakacUrNo varddha| mAnasUrikRtAdicaritre ca na dRzyate, tato'nantarapUrvasUtra eva kapATodghATanamabhihitaM yadi caitatsUtrAdarzAnusAreNerda sUtramavazyaM vyAkhyeyaM tadA pUrvasUtre sagAI 2 ThANAI ityatrArSatvAt paJcamI vyAkhyeyA tena svakAbhyAM 2 sthAnAbhyAM | kapATadvayasammIlanAspadAbhyAM pratyavastRtAviti - kiJcidvikasitAvityarthaH tena vighATanArthakamidaM na punaruktamiti, tataHkapATa pratyapasarpaNAdanu sa suSeNaH senApatiH tamisrAguhAyA dAkSiNAtyasya dvArasya kapATau vighATayati-udghATayati, | tataH kiM kRtamityAha -- 'vihADettA' ityAdi, prAyaH prAg vyAkhyAtArthaM, navaraM vighATitau devAnupriyAH ! tamisrAguhAyA | dAkSiNAtyasya dvArasya kapATau etaddevAnupriyANAM priyaM nivedayAmaH, atra nivedakasya senAnIralasyaikatvAt kriyAyAM ekavacanasyaucitye yannivedayAma ityatra bahuvacanaM tatsaparikarasyApyAtmano nivedakatvakhyApanArthaM tacca bahUnAmekavAkyasvena pratyayotpAdanArthaM, etat priyaM iSTaM bhe-bhavatAM bhavatu, tato bharataH kiM cakre ityAha- 'tae NamityAdi, vyaktaM, | gajArUDhaH san yannRpatizcakre tadAha Jain Education Monal tae NaM se bharahe rAyA maNirayaNaM parAmusai totaM cauraMgulappamANamittaM ca aNagdhaM taMsiaM chalaMsaM aNovamajuI divaM maNirayaNapatisamaM veruliaM saGghabhUakataM jeNa ya muddhAgaeNaM dukkhaM Na kiMci jAva havai Arogge a saGghakAlaM tericchiadevamANusakayAM ya uvasaggA sabbe Na kareMti tassa dukkhaM, saMgAme'vi asatthavajjho hoi Naro maNivaraM dhareMto ThiajovaNakesa avaTThiaho havai a everes 3vakSaskAre maNiratnaM kAkiNIrabena maNDalAlekhanaM ca sU. 54 // 224 //
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ sababhayavippamukko, taM maNirayaNaM gahAya se NaravaI hatthirayaNassa dAhiNillAe kuMbhIe Nikkhivai, tae NaM se bharahAhive gariMde hArotthae sukayaraiavacche jAva amaravaisaNNibhAe iddhIe pahiakittI maNirayaNakaujjoe cakkarayaNadesiamagge aNegarAyasahassANuAyamagge mahayAukkiTThasIhaNAyabolakalakalaraveNaM samudaravabhUaMpiva karemANe 2 jeNeva timisaguhAe dAhiNille duvAre teNeba uvAgacchai 2 tA timisaguhaM dAhiNilleNaM duvAreNaM aIi sasiba mehaMdhayAranivahaM / tae NaM se bharahe rAyA chattalaM duvAlasaMsi aTThakaNNiaM ahiMgaraNisaMThiaM aTusovaNNi kAgaNirayaNaM parAmusaitti / tae NaM taM cauraMgulappamANamittaM aTThasuvaNNaM ca visa- . haraNaM aulaM cauraMsasaMThANasaMThiaM samatalaM mANummANajogA jato loge carati sabajaNapaNNavagA, Na iva caMdo Na iva tatya sUre : Na iva aggI Na iva tattha maNiNo timiraM NAseMti aMdhayAre jattha tayaM divaM bhAvajuttaM duvAlasajoSaNAI tassa lesAu vivaddhati timiraNigarapaDisehiAo, ratiM ca sabakAlaM khaMdhAvAre karei AloaM divasabhUaM jassa pabhAveNa cakkavaTTI, timisaguhaM atIti seNNasahie amijettuM vitiamaddhabharahaM rAyavare kAgaNiM gahAya timisaguhAe puracchimillapaJcatthimillesuM kaDaesuM joaNaMtariAI paMcadhaNusayavikkhaMbhAI joaNujjoakarAiM cakkaNemIsaMThiAI caMdamaMDalapaDiNikAsAI egaNapaNNaM maMDalAI AlihamANe 2 aNuppavisai, tae NaM sA timisaguhA bharaheNaM raNNA tehiM. joaNaMtariehiM jAva joaNujjoakarahiM egUNapaNNAe maMDalahiM AlihijamANehiM 2 khippAmeva AlogabhUA ujjoabhUA divasabhUA jAyA yAvi hotthA (sUtraM-54) 'tae NaM se bharahe rAyA maNirayaNa'mityAdi, tataH sa bharato rAjA maNiratnaM parAmRzati, kiMviziSTa ityAha Jain Education Intel For Private Person Use Only AMw.jainelibrary.org
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 225 // Jain Education Int 'tota' miti sampradAyagamyaM caturaGgulapramANA mAtrA dairyeNa yasya tattathA zabdAd vyaGgulapRthulamiti grAhyaM, yadAha"caturaMgulo duaMgulapihulo a maNI' iti, anardhitaM - amUlyaM na kenApi tasyArghaH, kartuM zakyate ityarthaH tisro'trayaH - koTayo yatra tattathA, IdRzaM sat paDasaM - SaTkoTikaM, loke'pi prAyo vaiDUryasya mRdaGgAkAratvena prasiddhatvAnmadhye unnatavRttatvenAntaritasya sahajasiddhasyobhayAntavarttino'sritrayasya sattvAt, atrAha - paDasramityanenaiva siddhe tryasraSaDa| sramiti kimarthaM ?, ucyate, ubhayorantayornirantarakoTiSaTkabhavanenApi SaDasratA sambhavati tatastadvyavacchedArthaM tryastaM sat SaDasramityuktaM, tathA anupamadyuti divyaM maNiratneSu - pUrvokteSu patisamaM sarvotkRSTatvAt, vaiDUryaM vaiDUryajAtIyamityarthaH, sarveSAM bhUtAnAM kAntaM - kAmyaM, idameva guNAntarakathanena varNayannAha - 'jeNa ya muddhAgaeNa' mityAdi, yena mUrddhagatenazirodhRtena hetubhUtena na kiJcid duHkhaM jAyate ArogyaM ca sarvakAlaM bhavati, tiryaG devamanuSyakRtAH cazabdasya vyavahitasambandhAdupasargAzca sarve na kurvanti tasya duHkhaM, saMgrAme'pi ca-bahuvirodhisamare AstAmalpavirodhisamare azastravadhyaH, | atra na zastravadhyo'zastravadhya iti, naJsamAso vA, 'aH svalpArthe'pyabhAve'pI' tyanekArthavacanAt a iti pRthageva naJsamAnArtha nipAso vA jJeyastena na zastrairvadhyo bhavati, naro maNivaraM dharan sthitaM vinazvarabhAvamaprAptaM yauvanaM yasya sa tathA, sthAyiyauvana ityarthaH, kezaiH sahAvasthitA - avarddhiSNavo nakhA yasya sa tathA pazcAt padadvayasya karmadhArayaH, bhavati ca sarvabhayavipramuktaH, atra 'sarva bhAjanasthaM jalaM pIta' mityAdAviva ekadeze'pi sarvazabdaprayogasya suprasiddhatvAddevama 3vakSaskAre maNiralaM kAkiNIralena maNDalAlekhanaM ca sU. 54 // 225 // w.jainelibrary.org
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ nuSyAdipratipakSotthaM bhayamiha jJeyaM, anyathA'zlokAdibhayAni mahatAmeva bhaveyuriti, athaitad gRhItvA nRpatiryaccakAra tadAha-'taM maNi'nti tanmaNiratnaM gRhItvA sa narapatirbharato hastiratnasya dAkSiNAtye kumbhe nikSipati-nibadhnAti, | 'kuMbhIe' ityatra strItvaM prAkRtatvAt , 'tae NamityAdi, tataH sa bharatAdhipo narendro hArAvastRtetyAdivizeSaNakadambakaM | prAgvat maNiratnakRtodyotazcakraratnadezitamArgo yAvat samudraravabhUtAmiva guhAmiti gamyaM kurvan 2 yatraiva tamisrA-1|| guhAyA dAkSiNAtyaM dvAraM tatraivopAgacchati, upAgatya ca tamisrAguhA dAkSiNAtyena dvAreNAtyeti-pravizati, zazIva meghAndhakAranivahaM / pravezAnantaraM yatkRtyaM tadAha-tae Na'mityAdi, tataH sa bharato rAjA kAkaNIratnaM parAmRzatItyuttareNa sambandhaH, kiMviziSTamityAha-catvAri catasRSu dikSu dve tUrdhvamadhazcetyevaM SaTsaGkhyAkAni talAni yatra tattathA, tAni cAtra madhyakhaNDarUpANi, yairbhUmAvaviSamatayA tiSThantIti, dvAdaza adha upari tiryak catasRSvapi dikSu pratyekaM cata4sRNAmazrINAM bhAvAt azrayA-koTayo yatra tattathA, karNikAH-koNAH yatra azritrayaM milati teSAM cAdha upari pratyekaM catuNoM sadbhAvAdaSTakarNikaM, adhikaraNiH-suvarNakAropakaraNaM tadvat saMsthitaM-saMsthAnaM yasya tattathA, tatsadRzAkAraM samacaturasratvAt , AkRtisvarUpaM nirUpyAsya taulyamAnamAha-aSTasuvarNA mAnamasyetyaSTasauvarNikaM, tatra suvarNa-18 mAnamidaM-'catvAri madhuratRNaphalAnyekaH zvetasarSapaH SoDaza zvetasarvapA eka dhAnyamASaphalaM dve dhAnyamASaphale ekA guJjA paJca guJjA ekaH karmamASaka: SoDaza karmamASakAH eka suvarNa iti, etAdRzairaSTabhiH suvarNaiH kAkaNIratna niSpadyate iti, For Prate Personel Use Only Com .jainelibrary.org JainEducation in a
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 226 // atra cAdhikAre "etAni ca madhuratRNaphalAdIni bharata cakravarttikAlasambhavInyeva gRhyante, anyathA kAlabhedena tadvaiSamya| sambhave kAkaNIratnaM sarvacakriNAM tulyaM na syAt, tulyaM ceSyate tadi" tyetasmAdanuyogadvAravRttivacanAt etaddezIyAdeva sthAnAGgavRttivacanAt " cauraMgulo maNI puNa tassaddhaM ceva hoi vicchiNNo / cauraMgulappamANA suvaNNavarakAgaNI | neyA // 1 // ihAGgulaM - pramANAGgulamavagantavyaM, sarvacakravarttinAmapi kAkaNyAdiralAnAM tulyapramANatvAditi" malayagirikRtabRhat saMgrahaNIbRhadvRttivacanAcca kecanAsya pramANAGgula niSpannatvaM, kecicca "egamegassa NaM raNNo cAuraMtacakkavaTTiNo aTThasovaNNie kAgaNirayaNe chattale dubAlasaMsie aTTakaNNie ahigaraNisaMThANasaMThie paNNatte, egamegA koDI | ussehaMgulavikkhambhA taM samaNassa bhagavao mahAvIrassa arddhagulaM" ityanuyogadvAra sUtrabalAdutsedhAGgula niSpannatvaM, kespi ca etAni saptai kendriyaratnAni sarvacakravarttinAmAtmAGgalena jJeyAni zeSANi tu sapta pazcendriyaralAni tatkAlIna puruSo| citamAnAnIti pravacanasAroddhAravRttibalAdAtmAGgulaniSpannatvamAhuH, atra ca pakSatraye tattvanirNayaH sarvavidvedyaH, atra tu bahu vaktavyaM tattu granthagauravabhiyA nocyate iti / asya parAmarzAnantaraM yaccakre tadAha - 'tae Na'mityAdi, tataHparAmarzAnantaraM tatkAkaNIralaM rAjavaro gRhItvA yAvadekonapaJcAzataM maNDalAnyAlikhannAlikhan anupravizatItyuttareNa | sambandhaH, kathambhUtamityAha - caturaGgulapramANamAtraM, asyaikaikA azrizcaturaGgulapramANaviSkambhA dvAdazApyazrayaH pratyekaM caturaGgulapramANA bhavantItyarthaH, asya samacaturasratvAdAyAmo viSkambhazca pratyekaM caturaGgalapramANa ityuktaM bhavati, yaivAsiM 3vakSaskAre maNiratnaM kAkiNIralena maNDalAlekhanaM ca sU. 54 // 226 // w
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ rUdhvIkRtA AyAma pratipadyate saiva tiryagvyavasthApitA viSkambhabhAga bhavatItyAyAmaviSkambhayorekataranirNaye'pyaparanirNayaH syAdeveti sUtre viSkambhasyaiva grahaNaM, tadgrahaNe cAyAmo'pi gRhIta eva, samacaturasratvAttasyeti, tadevaM sarvatazcaturaGgalapramANamidaM siddhaM, yattu tassa NaM egamegA koDI ussehaMgulavikkhaMbhA taM ca samaNassa bhagavao mahAvIrassa | addhaMgulaM, ityanuyogadvArasUtre uktaM tanmatAntaramavaseyaM, tathA'STabhiH suvarNairniSpannamaSTasuvarNa, aSTasuvarNamUladravyeNa niSpannamityarthaH, cakAro vizeSaNasamuccaye sarvatra, tathA viSaM jaGgamAdibhedabhinnaM tasya haraNaM, svarNASTaguNAnAM madhye viSaharaNasya prasiddhatvAt , asya ca tathAvidhasvarNamayatvAditi, atulaM-tulArahitamananyasadRzamityarthaH, caturasrasaMsthAnasaM-18 sthitamiti tu vizeSaNaM pUrvoktAdhikaraNidRSTAntena bhAvyamiti, nanu adhikaraNidRSTAnte bhAvyamAne nAsya pUrvoktA caturaMgulatopapadyeta adhikaraNeradhaH saMkucitatvena viSamacaturasratvAdityAha-samatala miti, samAni na nyUnAdhikAni | talAni SaDapi yasya tattathA, athaitadeva yacchabdagabhitavAkyadvArA vizinaSTi-yataH kAkaNIratnAt mAnonmAna [pramANa] yogA:-ete mAnavizeSavyavahArA loke caranti pravarttante ityarthaH, tatra mAnaM dhAnyamAnaM setikAkuDavAdi, rasamAna || catuHSaSTikAdi, unmAnaM karSapalAdi khaNDaguDAdidravyamAnahetuH, upalakSaNAt suvarNAdimAnahetuH pratimAnamapi grAhya | guJjAdi, kiMviziSTAste vyavahArAH?-sarvajanAnAM-adhamarNottamarNAnAM prajJApakA-meyadravyANAmiyattAnirNAyakAH, aya|mAzayo-yathA samprati AptajanakRtanirNayAta kuDavAdimAnaM janapratyAyakaM vyavahArapravartakaM ca bhavati tadvaccakravartikAle | Jain Education a l For Private Porn Use Only Www.jainelibrary.org
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 227 // Jain Education Inte kAraNikapuruSaiH kAkaNIratnAGkitaM tattAdRzaM bhavedityarthaH yacchabda garbheNaiva vAkyena mAhAtmyAntaramAha - nApi candra tatra timiraM nAzayatIti yojanIyaM, na vA sUryaH, atra irvAkyAlaGkAre evaM sarvatra, navA'gnidIMpAdigataH na vA maNayaH statra timiraM nAzayanti, prakAzaM kartumalaMbhUSNava ityarthaH, yatrAndhakAre andhakArayuktatvenAbhedopacArAt andhakAramanAstIti abhrAditvAdapratyaya vidhAnAdvA andhakAravatigiriguhAdau takat-kAkaNIralaM divyaM-prabhAvayuktaM timiraM | nAzayati, atha yadIdaM prakAzayati tadA kiyat kSetraM prakAzayatItyAha- dvAdaza yojanAni tasya lezyAH-prabhA vivarddhante, amandAH satyaH prakAzayantItyarthaH, kiMviziSTA lezyAH 1 - timiranikarapratiSedhikAstamisrA diguhAyAH pUrvAparato dvAdaza| yojanavistArayostAsAM prasaraNAt 'rattiM ca'tti prathamAntayacchabdAdhyAhArAdarthavazAdvibhaktiparimANAcca yadralaM rAtrau co vAkyAntarArambhArthaH sarvakAlaM skandhAvAre divasasadRzaM yathA divase AlokastathA rAtrAvapItyarthaH, AlokaM karoti, | yasya prabhAveNa cakravarttI tamisrAM guhAM atyeti - pravizati sainyasahito dvitIyamarddhabharatamabhijetuM uttarabharataM vazIkartu mityarthaH, na cAtrAntarA yacchabdagarbhitavAkyAvatAreNa vAkyAntarapravezo nAma sUtradUSaNamiti vAcyaM, AryatvAt | tasyAduSTatvena ziSTavyavahArAt, yathA ArSe chandassu varNAdyAdhikyAdAvapi na chandobhraSTatvadoSo mahApuruSopajJatvenAtvAt tathaiva ziSTavyavahArAt, rAjavaro - bharataH 'kAgaNiM' ti padaikadeze padasamudAyopacArAt kAkaNIralaM gRhItvA - lAtvA | tamisrAguhAyAH paurastyapAzcAtyayoH kaTakayoH - bhittyoH prAkRtatvAd dvivacane bahuvacanaM, yojanAntaritAni pramANAMgula 3vakSaskAre maNirat kAkiNIralena maNDalAlekhanaM ca sU. 54 // 227 // wjainelibrary.org
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Im niSpannayojanamapAntarAle muktvA kRtAnItyarthaH, avagAhanApekSayotsedhAMgula niSpannapazcadhanuHzatamAnaviSkambhANi, vRttatvAd viSkambhagrahaNenAyAmo'pi tAvAne vAvagantavyaH, utsedhAMgulapramIyamANAvagAhanAkena cakriNA hastAttatkAkaNIratnena kriyamANatvAnmaNDalAnAM, ayaM ca maNDalAvagAhaH svasvaprakAzyayojanamadhye eva gaNyate, anyathA 49 maNDalAnAmavagAhe piNDIkriyamANe guhAbhittyorAyAma ukta pramANAdhikapramANaH prasajyeteti, ata eva ca yojanodyotakarANi - yojanamAtrakSetraprakA| zakAni, yovanmaNDalAntarAlaM tAvanmaNDalaprakAzyaM guhAbhittikSetramityarthaH, cakrasya nemiH - paridhistatsaMsthAnAni vRttAnItyarthaH tathA candramaNDalasya pratinikAzAni - bhAsvaratvena sadRzAni, ekonapaJcAzataM maNDalAni - vRttahiraNyarekhArU| pANi, kAkaNIratnasya suvarNamayatvAt, Alikhan 2 - vinyasyan 2 anupravizati guhAmiti prakaraNAd jJeyaM, vIpsAvacanamAbhIkSNyadyotanArthaM, maNDalAlikhanakramazcAyaM - guhAyAM pravizan bharataH pAzcAtyapAnthajanaprakAzakaraNAya dakSiNadvAre pUrvadikapATe prathamaM yojanaM muktvA prathamaM maNDalamAlikhati, tato gomUtrikAnyAyenottarataH pazcima dikkapATatoDuke tRtIyayojanAdau dvitIyamaNDalamAlikhati, tatastenaiva nyAyena pUrvadikkapATatoDake caturthayojanAdau tRtIyaM, tataH pazcimadigbhittau pazJcamayojanAdau caturthaM tataH pUrvadigbhittau SaSThayojanAdau paJcamaM tataH pazcimadigbhittau saptamayojanAdau SaSThaM | tataH pUrvadigbhittau aSTamayojanAdau saptamaM evaM tAvad vAcyaM yAvadaSTacatvAriMzattamamuttaradigdvArasatkapazcimadikapATe prathamayojanAdI ekonapaJcAzattamaM cottaradigdvArasatkapUrvadikapATe dvitIyayojanAdAvAlikhati, evamekasyAM bhittau paJca
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH 3 vakSaskAre mANaratna kAkiNIra| lena maNDalAlekhanaMca sU. 54 // 228 // |viMzatiraparasyAM caturviMzatirityekonapaJcAzatmaNDalAni bhavanti, etAni ca kila guhAyAM tiryag dvAdaza yojanAni prakA|zayanti, UrdhvAdhobhAvena cASTau yojanAni, guhAyA vistaroccatvasya ca krameNa etAvata eva bhAvAt , agrataH pRSThatazca | yojanaM prakAzayantIti, nanu gomUtrikAviracanakrameNa maNDalAlikhane kathameSAM yojanAntaritatvaM?, yadyakabhittigatamaNDalApekSayA tarhi yojanadvayAntaritatvamApayeta anyathA dvitIyamaNDalasyaikabhittigatatvaprasaGgaH tathA ca sati gomUtrikAbhaGgaH, anyabhittigatamaNDalApekSayA tu tiryak sAdhikadvAdazayojanAntaritatvamiti, ucyate, pUrvabhittau prathamaM maNDalamAlikhati, tatastatsammukhapradezApekSayA yojanAtikrame dvitIyamaNDalamAlikhati, tatastatsammukhapradezApekSayA yojanAtikrame pUrvabhittau tRtIyamaNDalamAlikhatItyAdikrameNa maNDalakaraNAt gomUtrikAkAratvaM yojanAntaritatvaM ca vyaktameveti sarva susthaM, atha paJcAzayojanAyAmAyAM guhAyAmekonapazcAzatA maNDalairyatprakAzakaraNamuktamityasyArthasya sukhAvabodhAya saMkSepeNa maNDalapaJcakasya sthApanA daya'te, yathA- ! evaM SaTkoSThakaparikalpitaSaDyojanakSetre ekasmin pakSe trINi anyatra tu dve ityubhayamIlane paJca maNDalAni bhavanti, evamanena gomUtrikAmaNDalakaviracanakrameNa | paJcAzayojanAyAmAyAM guhAyAmekonapaJcAzato'pi maNDalakAnAM sthApanA svayaM jJeyeti, anye tu pUrvadikapATe Adau yojanaM muktvA prathamaM maNDalaM karoti, tataH pazcimadikapATe tatsammukhaM dvitIya, tataH pUrvadikapATagataprathamamaMDalAduttarato yojanaM muktvA pUrvadikapATatoDuke tRtIyaM, tataH pazcimadikapATatoDuke tatsammukhaM caturtha, tataH pUrvadikapATa // 228 // Jain Education a l For Private Personal Use Only Lanw.itainelibrary.org
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ toDake tRtIyAnmaMDalAyojanaM muktvA paJcamaM, tatastatsammukhaM pazcimadikapATatoDake SaSThaM, punastAvataivAntarAlena pUrvadi-11 gbhittau saptama, tatastatsammukhaM pazcimadigbhittau aSTama, tataH pUrvadigbhittau saptamAnmaMDalAdyojanAntare navama, tataH pazcimabhittau aSTamAt tAvataivAntarAlena dazamamityevaM pUrvabhittau pazcimabhittau ca maMDalAnyAlikhaMstAvad gacchati yAvaccaramamaSTanavatitamaM maMDalamuttaradvArasatkapazcimadikkapATe, evaM caikaikasyAM bhittAvekonapaJcAzat maMDalAni ubhayamIlane cASTanavatiriti, atra cobhayoH pakSayormadhye AdyaH AvazyakabRhadvRttiTippanakapravacanasAroddhArabRhadvRttyAdAvukto dvitIyastu || malayagirikRtakSetravicAravRttyAdAviti / atha prakRtaM prastUyate-'tae NamityAdi, tato-maMDalAlikhanAnantaraM sA15 tamisrAguhA bharatena rAjJA taiojanAntaritairyAvadyojanodyotakarairekonapaJcAzatA maMDalairAlikhyamAnaiH kSipramevAlokasauraprakAzaM bhUtA-prAptA, evamudyotaM-cAndraprakAzaM bhUtA, kiMbahunA ?, divasabhUtA-dinasadRzI jAtA cApyabhavat, IS caH samuccaye, apiH sambhAvanAyAM, tena neyaM guhA maMDalaprakAzapUrNA kintu sambhAvyate AlokabhUtA, evamagretanapada-15 dvayamapi, kacidivasabhUa ityasya sthAne dIvasayabhUyA iti pAThastatra dIpazatAni bhUteti vyAkhyeyaM, athAntaguheM vatte| mAnayoH parapAraM jigamiSUNAM pratibandhakabhUtayorunmannAnimagnAnAmakanadyoH svarUpaM prarUpayitukAmaH prAha tIse NaM timisaguhAe bahumajjhadesabhAe ettha NaM ummaggaNimaggajalAo NAma duve mahANaIo paNNattAo, jAo NaM timisaguhAe puracchimillAo mittikaDagAo pabUDhAo samANIo paJcatthimeNaM siMdhu mahANaI samappeMti, se keNaDeNaM bhaMte ! evaM vuzai umagga See For Private Personal Use Only I f w .jainelibrary.org
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvIpazA zrIjambUnticandrIyA vRttiH 3 vakSaskAre unmamAnimanAvarUpaM // 229 // NimaggajalAo mahANaIo?, goamA! jaNNaM ummaggajalAe mahANaIe saNa vA pasaM SA karTa vA sakaraM vA Ase vA hatthI vA rahe vA johe vA maNusse vA pakkhippai taNNaM ummaggajalAmahANaI tikkhutto AhuNia 2 egaMte thalaMsi eDei, jaNaM zimaggajalAe mahANaIe taNaM vA pattaM vA kaTuM vA sakkaraM vA jAva maNusse vA pakkhippai taNNaM NimaggajalAmahANaI tikkhutto AhuNi 2 aMto jalaMsi NimajjAvei, se teNaTeNaM goamA! evaM vuccai-ummaggaNimaggajalAo mahANaIo, tae NaM se bharahe rAyA cakkarayaNadesiamagge aNegarAya0 mahayA ukkiTusIhaNAya jAva karemANe 2 siMdhUe mahANaIe puracchimille NaM kUDe NaM jeNeva ummagajalA mahANaI teNeva uvAgacchai 2 ttA vaddhairayaNaM saddAvei 2 ttA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiA ! ummaggaNimaggajalAsu mahANaIsu aNegakhaMbhasayasaNNiviDhe ayalamakaMpe abhejakavae sAlaMbaNabAhAe sabarayaNAmae suhasaMkame karehi karettA mama eamANatti khippAmeva paJcappiNAhi, tae NaM se vaddhairayaNe bharaheNaM raNNA evaM vutteM samANe haTTatuTThacittamANaMdie jAva viNaeNaM paDisuNei 2 tA khippAmeva ummaggaNimaggajalAsu mahANaIsu aNegakhaMbhasayasaNNiviDhe jAva suhasaMkame karei 2 tA jeNeva bharahe rAyA teNeva uvAgacchai 2 ttA jAva eamAttioM paJcappiNai, tae NaM se bharahe rAyA sakhaMdhAvArabale ummaggaNimaggajalAo mahANaIo tehiM aNegakhaMbhasayasaNNividvehiM jAva suhasaMkamehiM uttarai, tae NaM tIse timissaguhAe uttarillassa duvArassa kavADA sayameva mahayA 2 koMcAravaM karemANA sarasarassaggAI 2 ThANAI paJcosakkitthA (sUtraM 55) 'tIse NamityAdi, tasyAstamisrAguhAyAH bahumadhyadezabhAge dakSiNadvAratastoDakasamenakaviMzatiyojanebhyaH prtH| // 229 // Jain Education a l For Private Personel Use Only 10 ww.jainelibrary.org
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education In | uttaradvAra tastoDDakasamenaikaviMzatiyojanebhyo'rvAk ca unmana jalAnimagna jalAnAnyau mahAnadyau prajJate, ye tamisrAguhAyAH | paurastyAt bhitti kaTakAd-bhittipradezAt pravyUDhe nirgate - satyau pAzcAtyena kaTakena vibhinnena sindhumahAnadIM samApnutaH | pravizata ityarthaH, nityapravRttatvAdvarttamAnAnirdezaH, adhAnayoranvarthaM pRcchannAha - ' se keNaTTeNa' mityAdi, atha kenArthena bhadanta ! evamucyate unmagnajala nimagnajale mahAnadyau ?, gautama ! yat Namiti prAgvat unmagnajalAyAM mahAnadyAM tRNaM vA patra vA kASThaM vA zarkarA vA-dRSatkhaNDaH, atra prAkRtatvAlliGgavyatyayaH, azvo vA hastI vA ratho vA yodho vAsubhaTaH senAyAH prakaraNAccaturNAM senAGgAnAM kathanaM manuSyo vA prakSipyate tat tRNAdikaM unmagnajalA mahAnadI trikR| tvaH- trIn vArAn AdhUya 2-bhramayitvA 2 jalena sadA''hatyA hatyetyarthaH ekAnte - jalapradezAddavIyasi sthAne nirjala - | pradeze 'eDei'tti chaddayati, tIre prakSipatItyarthaH, tumbIphalamiva zilA unmagnajale unmajjatItyarthaH, ata evonmajjati | zilAdikamasmAditi unmagnaM, 'kRd bahula' miti vacanAt apAdAne tapratyayaH, unmagnaM jalaM yasyAM sA tathA, atha dvitIyAyA nAmAnvarthaH- tatpUrvoktaM vastujAtaM nimagnajalA mahAnadI trikRtvaH AdhUyAdhUya antarjalaM kiM ? majjayati zileva tumbIphalaM nimagnAjale nimajjatItyarthaH, ata eva nimajjayatyasmin tRNAdikamakhilaM vastujAtamiti nimagnaM, bahulavacanAdadhikaraNe ktapratyayaH, nimagnaM jalaM yasyAM sA tathA, athaitannigamayati- 'se teNaTTeNamityAdi, sugamaM, anayozca yathA| kramamunmajjakatve nimajjakatve vastusvabhAva eva zaraNaM, tasya cAtarkaNIyatvAt, ime ca dve api triyojanavistare guhAvistA
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ COG zrIjambU- dvIpazAnticandrI yA vRttiH . // 230 // rAyAme anyo'nyaM dviyojanAntare bodhye,anayoryathA guhAmadhyadezavartitva tathA sukhAvabodhAya sthApanayA dayate, yathA- 3vakSaskAre / / 17 32/3/ 17 / / atha duravagAhe nadyau vibudhya bharato yaccakAra tadAha-'tae Na' mityAdi, tataH sa bharato unmgnaani| rAjA cakraratnadezitamArgaH aNegarAye'tyAdi sUtraM vyAkhyA ca prAgvat sindhvA mahAnadyAH maMgnAMvarUpaM sU. 55 paurastye kUle-pUrvataTe ubhayatrApiNaMzabdo vAkyAlaGkAre,ayamarthaH-tamisrAyA adho vahantI sindhustamisrApUrvakaTakamavadhIkRtyaiveti,unmannA'pi pUrvakaTakAnnirgatA'stItyubhayorekasthAnatAsUcanArthakamidaM sUtraM yatraivonmagnajalA mahAnadI tatraivopAgaccha. ti, upAgatya ca varddhakiratnaM zabdayati zabdayitvA caivamavAdIditi, yadavAdIt tadAha-'khippAmeva'tti kSiprameva bho devAnupriya! unmagnanimagnajalayormahAnadyoH anekAni stambhazatAni teSu sanniviSTau-susaMsthitau ataevAcalau mahAbalAkrAntatve'pi nasvasthAnAccalataH akamprau-dRDhau.sakampasetubandhe tu titIprUNAM sazaI calanaM syAditi dRDhataranirmANAvityarthaH, athavA acalo-giristadvat akamyau,makAro'lAkSaNikaH,abhedyakavacAvivAbhedyakavacau abhedyasannAhA viti, jalAdibhyo na bhedaM yAta ityarthaH,nanvanantaroktavizeSaNAbhyAmuttaratAM tadupari pAtazaGkA na syAttathApi ubhayapArzvayorjalapAtazaGkA nApanItA bhavatItyAha-sAlambane-upari gacchatAmavalambanabhUtena dRDhatarabhittirUpeNAlambanena sahite bAhe-ubhayaMpAcoM yayostI tathA, IS // 230 // sarvAtmanA ratnamayau AdidevacaritrapravacanasAroddhAravRttyostu krameNa pASANamayakASThamayau tAvuktau sta iti, tathA sukhena. |saMkramaH-pAdavikSepo yatra tau tathA, IdRzau saMkramau-setU kuruSva kRtvA ca mAmetAmAjJaptikAM kSiprameva prtyrpyeti| atha sa cieeeeeeeeeeeeeep Jan Educationa For Private Personal Use Only Olow.jainelibrary.org
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 kiM cakAretyAha-'tae Na'mityAdi, anuvAdasUtratvAt sarva prAgvat , nanu unmagnajalAjalasyonmajakatvasvabhAvatvena kathaM tatra saMkramArthakazilAstambhAdinyAsaH susthito bhavati?, sa ca dIrghapaTTazAlAkAro na ca jaloparikASThAdimayaH | sambhavati, tasyAsAratvena bhArAsahatvAt , ucyate, varddhakiratnakRtatvena divyazakteracintyazaktikatvAt , anena cA ghakirAjyaparisamApteH sarvo'pi loka uttarati, guhA ca tAvantaM kAlamapAvRtaivAste maNDalAnyapi tathaiva tiSThanti, uparate tu cakriNi sarvamuparamata iti pravacanasAroddhAravRtterabhiprAyaH, triSaSTIyAjitacaritre tu "udghATitaM guhAdvAraM, guhAntamaNDalAni ca / tAvattAnyapi tiSThanti, yAvajjIvati cakrabhRt // 1 // " ityuktamasti / 'tae NamityAdi, tataH sa bharato rAjA skandhAvArarUpabalasahitastAbhyAM saGkamAbhyAM unmagnanimagnajale mahAnadyau uttarati-parapAraM gacchati, evaM uttarato gacchati rAjarAje uttaradvAre yajjAtaM tadAha-'tae NaM'mityAdi, ta to-nadyatikramaNAnantaraM tasyAstamisrAguhAyA uttarA|hasya dvArasya kapATau svayameva senAnIdaNDaralApAtamantareNetyarthaH mahayA 2 iti sUtradezena pUrvasUtrasmaraNaM tena mahayA 2 saddeNamiti bodhyaM krauJcAravaM kurvANI sarassaratti kurvantau ca svake svake sthAne pratyavASvaSkiSAtAM vyAkhyA tu prAgvat, nanu yadi dAkSiNAtyadvArakapATau senApatiprayogapUrvakamudghaTete tathA imAvapi kathaM na tathA ?, ucyate, ekazaH senApatisatyApitakapATodghATanavidhisantuSTaguhAdhipasurAnukUlAzayena dvitIyapakSakapATau svayamevodghaTete iti // atho'ttarabharatArddhavijayaM vivakSustatratyavijetavyajanasvarUpamAha Jan Education Inte For Private Personal Use Only Nijainelibrary.org
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 231 // Jain Education Inte teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM uttaraDabharahe vAse bahuve AvADANAmaM cilAyA parivasaMti aDDA dittA vittA vicchiNNaviulabhavaNasaMyaNAsa jANavAhaNAnnA bahudhaNabahujAyarUvarayayA AogapaogasaMpattA vicchaDDiapaurabhattapANA bahudAsIdAsagomahisagavelagabhUA bahujaNassa aparibhUA sUrA vIrA vikatA vicchiSNaviulabalavAhaNA bahusu samarasaMparAesu uddhalakkhA yAvi hotthA, tara gaM tekhimAvADacilAyANaM aNNayA kayAI visayaMsi bahUI uppA asayAI pAubbhavitthA, taMjahA - akAle gajjiaM akAle vijjuA akAle pAyavA pupphati abhikkhaNaM 2 AgAse devayAo NacaMti, tae NaM te AvADacilAyA visarAMsi bahUI uppAiasayAI pAunbhUyAI pAsaMti pAsittA aNNamaNNaM saddArveti 2 ttA evaM vayAsI -- evaM khalu devANuppi ! amhaM visarAMsi bahUI uppAiasayAI pAubbhUAI taMjA-akAle gajiaM akAle vijjuA akAle pAyavA puSpaMti abhikkhaNaM 2 AgAse devayAo NacaMti, taM Na Najjai NaM devAppa ! ahaM visayasa ke manne uddave bhavissaIttikaTTu ohahyamaNasaMkappA ciMtAsogasAgaraM paviTThA karayala palhatthamuhA aTTajjhAgovagayA bhUmigayadiTTiA jhiAyaMti, tae NaM se bharahe rAyA cakkarayaNadesiamagge jAva samuddaravabhUaM piva karemANe 2 timisaguhAo uttarilleNaM dAreNaM NIti sasiba mehaMdhayAraNivahA, tae NaM te AvADacilAyA bharahassa raNNo aggANIaM ejamANaM pAsaMti 2 tA AsuruttA ruTThA caMDikiA kuviA misimisemANA aNNamaNNaM sadAveti 2 ttA evaM vayAsI esa NaM devANuppiA ! kei appatthiapatthae duraMtapaMtalakkhaNe hINapuNNacAudase hirisiriparivajjie jeNaM ahaM visayassa uvIreM virieNaM ivamAgacchai taM tattAmo devAppiA ! jahA NaM esa amhaM visayassa uvariM virieNaM No havvamAgacchaittikaTTu aNNamaNNassa aMtie eama paDisurNeti 2 tA saNNaddhabaddhavammiyakavaA uppIliasarAsaNapaTTiA piNaddhagevijjA baddhaAviddhavImalavara ciMghamaTTA | 3vakSaskAre ApAtaci lAtayuddhaM sU. 56 // 231 //
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education In hiupaharaNA jeNeva bharahassa raNNo aggANIaM teNeva uvAgacchaMti 2 tA bharahassa raNNo aggANIeNa saddhiM saMpalaggA yAvi hotyA, tara NaM te AvADacilAyA bharahastra raNNo aggANIaM hayamahiapavaravIraghAiavivaDiaciMdhadvayapaDAgaM kicchappANovagayaM disodisiM paDisehiti / (sUtraM 56 ). 'teNaM kAleNaM teNaM samaeNa' mityAdi, tasmin kAle - tRtIyArakaprAnte tasmin samaye - yaMtra bharata uttara bharatArddhavi - jigISayA tamisrAto niryAti, uttarArdhabharatanAmni varSe -kSetre ApAtA iti nAmnA kirAtAH parivasanti, ADhyA - dhaninaH dRSTA-darpavantaH vittAH - tajjAtIyeSu prasiddhAH vistIrNavipulAni - ativipulAni bhavanAni yeSAM te tathA zayanAsanAni pratItAni yAnAni - rathAdIni vAhanAni - azvAdIni AkIrNAni - guNavanti yeSAM te tathA, tataH padadvayasya karmadhArayaH, bahu-prabhUtaM dhanaM-gaNimadharimameyaparicchedyabhedAt caturvidhaM yeSAM te tathA, bahu- bahunI jAtarUparajate - svarNarUpye yeSAM te tathA tataH padadvayasya karmadhArayaH, Ayogo-dviguNAdivRddhyarthaM pradAnaM prayogazca kalAntaraM tau saMprayuktau - vyApAritau yaiste tathA, viccharddite- tyakte bahujanabhojanadAnenAvaziSTocchiSTasambhavAt saJjAtaviccha vA - savistAre bahuprakAratvAt pracureprabhUte bhaktapAne - annapAnIye yeSAM te tathA, bahavo dAsIdAsAH gomahiSAzca pratItAH gavelakA - urabhrAH ete prabhUtA yeSAM te tathA, tataH padadvayasya karmadhArayaH, bahujanenAparibhUtAH, sUtre SaSThI ArSatvAt, sUrAH pratijJAtanirvahaNe dAne vA vIrAH saMgrAme vikrAntA - bhUmaNDalAkramaNasamarthA vistIrNavipule - ativipule balavAhane - sainyagavAdike duHkhAnAkulatvAt yeSAM te tathA, bahuSu samareSu samparAyeSu, anena cAtibhayAnakatvaM sUcitaM, samararUpeSu saMpararAyeSu yuddheSu labdhalakSA-amoghahastAzcAnya
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ sU.56 zrIjambU-16 bhavana, sAmAnyato yuddheSu ca valAnAdirUpeSu kecana labdhalakSA bhaveyuH paraM tadvyavacchedAya samareSvityuktaM, atha yatteSAM |3vakSaskAre dvIpazA-18 maMDale jAtaM tadAha-'tae Na'mityAdi, tata iti-kathAntaraprabandhe teSAmApAtakirAtAnAM anyadA kadAcit-cakrava- ApAtacinticandrI-18AgamanakAlAtpUrva, atra teSAmityetAvataivokena prakaraNAd vizeSyaprAptau yadApAtakirAtAnAmityuktaM tadvismaraNazIlAnAM lAtayuddhaM yA vRttiH vineyAnAM vyutpAdanAyeti, viSaye-deze bahUni autpAtikazatAni-utpAtasatkazatAni, ariSThasUcakanimittazatAnItyarthaH, 232 // prAdurabhUvan-prakaTIbabhUvuH, tadyathA-akAle prAvRTU kAlavyatiriktakAle garjitaM akAle vidyutaH akAle-svasvapuSpakAlavya-18| tiriktakAle pAdapAH puSpyanti abhIkSNaM 2-punaH 2 AkAze devatA-bhUta vizeSA nRtyanti, atha te kiM cakrurityAha| 'tae NamityAdi, tataH-utpAtabhavanAnantaraM te ApAtakirAtA viSaye bahuni autpAtikazatAni prAdurbhUtAni pazyanti, dRSTA cAnyo'nyaM zabdayanti-AkArayanti, zabdayitvA caivamavAdiSuH kimavAdiSuH kIdRzAzca te'bhUvannityAha-evaM | khalu'ityAdi, evaM-vakSyamANaprakAreNa khalunizcaye devAnupriyA-RjusvabhAvA asmAkaM viSaye bahUni autpAtikazatAni prAdurbhUtAni, tadyathA-akAle garjitaM ityAdi prAgvat , tanna jJAyate devAnupriyA! asmAkaM viSayasya ko manye iti8 vitarkArthe nipAtaH, tena manye iti sambhAvayAmaH upadravo bhaviSyati itikRtvA apahatamanaHsaMkalpA-vimanaskAH // 232 // cintayA-rAjyabhraMzadhanApahArAdicintanena yaH zoka eva duSpAratvAt sAgarastatra praviSTAH karatale paryastaM-nivezitaM mukhaM yaiste tathA ArtadhyAnopagatAH bhUmigatadRSTikA dhyAyanti, Apatite saGkaTe kiM karttavyamiti cintayantIti, atha Jain Education For Private Personal Use Only L e .jainelibrary.org
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastUyamAnaM bharatasya caritamAha-'tae NamityAdi, tatasteSAmutpAtacintanAnantaraM sa bharato rAjA cakraratnAdezitamArgoM yAvat samudraravabhUtAmiva guhAM kurvan 2 tamisrAguhAtaH auttarAheNa dvAreNa nireti-niryAti zazIva meghAndha kAra nivhaat| 'tae NamityAdi, tato guhAto nirgamAnantaraM te ApAtakirAtA bharatasya rAjJaH agrAnIka-sainyAgrabhAgaM 19 || 'ejamANaMti iyat , Agacchat pazyati dRSTvA ca AsuruttA ityAdi padapaMcakaM prAgvat anyo'nyaM zabdayanti zabda yitvA caivamavAdiSuriti, kimavAdiSurityAha-'tae NamityAdi, eSa devAnupriyAH! kazcidajJAtanAmako'prArthitaprArthakAdivizeSaNaviziSTo varttate yo'smAkaM viSayasya-dezasyopari vIryeNAtmazaktyA 'havvaM ti zIghramAgacchati, tattasmAtathA Namiti-imaM bharatarAjAnamityarthaH 'ghattAmo'tti kSipAmo dizo dizi vikIrNasainyaM kurma ityarthaH, yathA eSo'smAkaM viSayasyopari vIryeNa no zIghramAgacchet, sUtre saptamyarthe vartamAnAnirdezaH prAkRtatvAt , etasmin samaye kiM jAtamityAha-'itikaTTa'ityAdi, iti-anantaroditaM kRtvA-vicintyAnyo'nyasyAntike etamartha pratizRNvanti-omiti pratipadyante, pratizrutya ca sannaddhabaddhetyAdipadAni prAgvat yatraiva bharatasya rAjJo'grAnIkaM tatraivopAgacchanti, upAgatya ca bharatasya rAjJo'grAnIkena sAdhaM saMpralagnAzcApyabhUvan , yo miti zeSaH, yuddhAya pravRttA ityarthaH, atha te kiM kurvantItyAha-tae NaM te AvADacilAyA'ityAdi, tato yuddhapravRttyanantaraM te ApAtakirAtA bharatasya rAjJo'grAnIkaM hatAH kecana prANatyAjanena mathitAH kecana mAnamathanena pAtitAzca kecana prahAradAnena pravaravIrAH-pradhAnayodhA yatra tattathA 8 Jan Education inte For Private Porn Use Only W w .jainelibrary.org
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRciH // 233 // Jain Education In padavyatyayaH prAkRtasyAt, vipatitAH - svasthAnato bhraSTAzcipradhAnA dhvajA-garuDadhvajAdayaH patAkAzca taditaradhyAnA | yatra tattathA tataH padadvayasya karmadhArayaH, kRcchreNa mahatA kaSTena prANAn upagataM prAptaM kathamapi dhRtaprANamitiyAvat, dizaH sakAzAdaparadizi - svAbhimatadiktyAjanenAparasyAM dizi prakSipya iti zeSaH pratiSedhayanti-yuddhAnnivarttayantItyarthaH // ito bharatasainye kiM jAtamityAha- tae NaM se seNAbalassa A veDho jAva bharahassa raNNo aggANIaM AvADacilAehiM hayamahiyapavaravIra jAva diso disaM paDhisehi pAsa 2 tA Arutte rudve caMDikkie kuvie misimisemANe kamalAmelaM AsarayaNaM durUhai 2 ttA tae NaM taM asIimaMgulamUsiaM NavaNauimaMgulapariNAhaM aTThasayamaMgulamAyataM battIsamaMgalamUsiasiraM cauraMgulakannAgaM vIsaiaMgulabAhAgaM cauraMgulajANUkaM solasaaMgulajaMghAgaM cauraMgulamUsiakhuraM muttolI saMvattavaliamajjhaM IsiM aMgulapaNayapaThThe saMNayapaThThe saMgayapaThThe sujAyapaThThe patthapa visipa eNIjANuNNayavitthayathaddhapaTTe vittalayakasaNivAya aMkellaNapahAraparivajjiaMgaM tavaNijjathAsagAhilANaM varakaNagasuphullathAsagavicittarayaNarajjupAsaM kaMcaNamaNikaNagapayaragaNANAvihaghaMTiAjAlamuttiAjAlaehiM parimaMDiyeNaM paTTeNa sobhamANeNa sobhamANaM kakkeyaNaiMdanIlamaragayamasAragalamuhamaMDaNaraiaM AviddhamANikkasuttagavibhUsiyaM kaNagAmayapauma sukayatilakaM devamaivikappiaM sukhariMdavAhaNajoggAvayaM surUvaM dUijamANapaMca cArucAmarAmelagaM ghareMtaM aNabhavAhaM abhelaNayaNaM kokAsi abahalapattalacchaM sayAvaraNanavakaNagataviatavaNijjatAlujIhAsayaM siriAmiseaghoNaM pokkharapattamiva salilabiMdujuaM acaMcalaM caMcalasarIraM cokkhacaraga zvakSaskAre azvatakhajarale . 57 // 233 //
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ parivAyagoviva hilIyamANaM 2 khuracalaNacaJcapuDehiM dharaNialaM amihaNamANaM 2 dovi a calaNe jamagasamagaM muhAo viNiggamaMta va sigghayAe mulANataMtuudgamavi NissAe pakkamaMtaM jAikularUvapaJcayapasatthabArasAvattagavisuddhalakkhaNaM sukulappasUaM mehAvibhada- . yaviNIaM aNuataNuasukumAlalomaniddhacchaviM sujAyaamaramaNapavaNagarulajaiNacavalasigdhagAmi isimiva khaMtikhamae musIsamiva paJcakkhayAviNIyaM udagahutavahapAsANapaMsukahamasasakarasavAluillataDakaDagavisamapanbhAragiridarIsulaMghaNapillaNaNityAraNAsamatthaM acaMDapADiyaM daMDavAti aNaMsupAtiM akAlatAluM ca kAlahesi jianiiMgavesarga jiaparisaha jaJcajAtIaM mallihANi sugapattasurvaNNakomalaM maNAbhirAmaM kamalAmelaM NAmeNaM AsarayaNaM seNAvaI kameNa samabhirUDhe kuvalayadalasAmalaM ca rayaNikaramaMDalanibhaM sattujaNaviNAsaNaM kaNagarayaNadaMDaM NavamAliapuSphasurahigaMdhiM NANAmaNilayabhatticittaM ca pahotamisimisiMtatikkhadhAraM divaM khaggarayaNaM loke aNovamANaM taM ca puNo vaMsarukkhasiMgaTThidaMtakAlAyasavipulalohadaMDakavaravairabhedakaM jAva sambatthaappaDihayaM kiM puNa dehesu jaMgamANaM -paNNAsaMguladIho solasa se aMgulAI vicchinnnno| addhaMgulasoNIko jeTupamANo asI bhaNio // 1 // asirayaNaM paravaissa hatthAo taM gahiUNa jeNeva AvADacilAyA teNeva uvAgacchai 2 cA AvADacilAehiM saddhiM saMpalagge Avi hotthA // tae NaM se suseNe seNAvai te AvADacilAe hayamahiapavaravIraghAiajAvadisodisi paDisehei (sUtraM 57) 'tae 'mityAdi, tataH-khasainyapratiSedhanAdanantaraM senAbalasya-senArUpasya balasya netA-svAmI veSTaka:-vastu-13 viSayavarNako'tra senAnIsatkaH saMpUrNaH pUrvokto brAhyA yAvat bharatasya rAjJo'yAnIkaM ApAtakirAtairyAvatpratiSedhitaM ww.jainelibrary.org Jain Education
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 234 // Jain Education Inte | pazyati dRSTvA ca AzurutAdivizeSaNaviziSTaH kamalApIDaM kamalAmelaM vA nAmAzvaratnamArohati, atha prastAvAgataM tadvarNanamAha - 'tae NaM taM asIimaMgalamUsiaM ityArabhya seNAvaI kameNa samabhirUDhe' ityetadantena sUtreNa, padayojanA tata iti kriyAkramasUcakaM vacanaM taM prasiddhaguNaM nAmnA kamalAmelaM azvaratnaM senApatiH krameNa - sannAhAdiparidhAnavidhinA samabhirUDha - ArUDhaH, kiMviziSTamityAha - azItyaGgulAni ucchritaM, aMgulaM cAtra mAnavizeSaH, navanavatyaM gulAni - eko| nazatAMgulapramANaH pariNAho - madhyaparidhiryasya tattathA, aSTottarazatAMgulAni AyataM - dIrgha, sarvatra makAro'lAkSaNikaH, | turagANAM tuGgatvaM khurataH prArabhya karNAvadhi pariNAhaH pRSThapArzvodarAntarAvadhi AyAmo mukhAdApucchamUlaM, yadAha parAsaraH"mukhAdApecakaM dairghya, pRSThapArzvodarAntarAt / AnAha ucchrayaH pAdAd, vijJeyo yAvadAsanam // 1 // " tatroccatvasayAmelanAya sAkSAdeva sUtrakRdAha - 'battIsa 'mityAdi, dvAtriMzadaMgulocchritaziraskaM caturaMgulapramANakarNakaM, hrasvakarNatvasya | jAtyaturagalakSaNatvAt, anena karNayoruccatvenAsya sthirayauvanatvamabhihitaM zaMkukarNatvAt hayAnAM yauvanapAte vanitAstanayoriva anayoH pAtaH syAt, dIrghatvaM cArSatvAt, atra yojanAyAH kramaprAdhAnyena pUrvaM karNavizeSaNaM jJeyaM pazcAcchirasaH, azvazravaso mUrdhna uccataratvAt, viMzatyaGgulapramANA bAhA - zirobhAgAdhovarttI jAnunoruparivarttI prAkcaraNa| bhAgo yasya tattathA, caturaMgulapramANaM jAnu - bAhujaMghAsaMdhirUpo'vayavo yasya tattathA, tathA SoDazAMgulapramANA jaMghA - | jAnvadhovartI khurAvadhiravayavo yasya tattathA, caturaMgulocchritAH khurAH - pAdatalarUpA avayavA yasya tattathA, eSAmavayavA - 3 vakSaskAre azvaratnakha* Ggarale su. 57 // 234 // ww.jainelibrary.org
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inter nAmuccatvamIlane sarvasaGkhyA pUrvoktA azItyaMgularUpA, makAraH sarvatrAlAkSaNikaH, yattu zreSThAzvamAnamAzritya laukikapA| rAsaragranthe 'jaghanyamadhyazreSThAnAmazvAnAmAyatirbhavet / aMgulAnAM zataM hInaM, viMzatyA dazabhistribhiH // 1 // pariNAho - | GgulAni syAt, saptatiH saptasaptatiH / ekAzItiH samAsena, trividhaM syAd yathAkramam // 2 // tathA SaSTizcatuHSaSTi| raSTaSaSTiH samucchrayaH / dvipaJcasaptakayutA, viMzatiH syAnmukhAyatiH // 3 // " ityatra saptanavatyaMgulAnyAyatiH ekAzItyaM| gulAni pariNAhaH aSTaSaSTyaMgulAni samucchrayaH saptaviMzatyaMgulAni mukhAyatirityuktamasti tadaparazreSTha hayAnAzritya na tu | hayaratnamAzritya dRSTazcAyaM vizeSaH puruSotsedhe sAmudrike uttamapuruSANAmaSTottarazatAMgulAnyutsedhaH uttamottamAnAM tu viMzatyuttarazatAMgulAni, anenAsya pramANopetatvaM sUcitaM, sampratyavayaveSu lakSaNopetatvaM sUcayati-muktolInAma adha | upari ca saGkIrNA madhye tvIpadvizAlA koSThikA tadvat saMvRttaM samyagvartulaM valitaM - valanaskhabhAvaM na tu stabdhaM madhyaM yasya tattathA pariNAhasya madhyaparidhirUpasyAtraiva cintyamAnatvAdu citeyamupamA, ISadaMgulaM yAvat praNataM - nantumArabdhaM ati| praNatasyopaveSTurduHkhAvahatvAt pRSTha - paryANasthAnaM yasya tattathA Arohaka sukhAvahapRSThakamityarthaH, samyag - adho'dhaH krameNa nataM pRSThaM yasya tattathA, saGgataM - dehapramANocitaM pRSThaM yasya tattathA, sujAtaM - janmadoSarahitaM pRSThaM yasya tattathA, prazastaM - zAlihotralakSaNAnusAri pRSThaM yasya tattathA, kiM bahunA ?, viziSTapRSTha - pradhAnapRSThamitiyAvat uktaM pRSThe paryANasthAnavarNanaM, atha tatraivAvaziSTabhAgaM vizinaSTi - eNI - hariNI tasyA jAnuvadunnataM ubhayapArzvayorvistRtaM ca caramabhAge stabdhaM
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU- sudRDhaM pRSThaM yasya tattathA, vetro-jalavaMzaH latA-kambA kazA-carmadaNDasteSAM nipAtaistathA aMkellaNaprahAraiH-tarjanakavi- 3 vakSaskAre dvIpazA- zeSAghAtaizca parivarjitaM azvavAramano'nukUlacAritvAt aGgaM yasya tattathA, tapanIyamayAH sthAsakA-darpaNAkArA azvA- azvaralakhanticandrI-18 laGkAravizeSA yatra tadevaMvidhaM ahilANaM-mukhasaMyamanavizeSo yasya tattathA, varakanakamayAni suSTu-zobhanAni puSpANi yA vRttiH 57 sthAsakAzca tairvicitrAratnamayI rajuH pArzvayoH-pRSThodarAntavartyavayavavizeSayoryasya tattathA,badhyante hi paTTikAH pryaanndRddhii||235|| karaNArthamazvAnAmubhayoH pArzvayoriti, kAJcanayutamaNimayAni kevalakanakamayAni ca pratarakANi-patrikAbhidhAnabhUSaNAni antarAntarA yeSu tAni tathAbhUtAni nAnAvidhAni ghaNTikAjAlAni mauktikajAlakAni ca taiH parimaNDitena pRSThena zobhamAnena zobhamAnaM karketanAdiratnamayaM mukhamaNDanArthaM racitaM AviddhamANikya-prItamANikyaM sUtraka-hayamukhabhUSaNavizeSastena vibhUSitaM kanakamayapajhena suSTu kRtaM tilakaM yasya tattathA, devamatyA-svargicAturyeNa vividhaprakAreNa kalpitaM-sajjitaM suravarendravAhanam-uccaiHzravA hayastasya yogyA-maNDalIkaraNAbhyAsastasyA 'vraja gatA'vityasyAcapratyaye braja-pApakaM, ye || gatyarthAste prAptyarthA iti vacanAt ayaM bhAvaH-yAdRzaM khuralIzramamuccaiHzravAH karoti tAdRzamayamapi, atra SaSThyarthe dvitIyA / prAkRtatvAt , tathA surUpaM-sundaraM dravanti-itastato dolAyamAnAni sahajacazcalAGgatvAd galabhAlamaulikarNadvayamUlavinive-1| // 235 // zitatvena paJcasaGkhyAkAni yAni cArUNi cAmarANi teSAM melaka-ekasmin mUrddhani saGgamastaM dharad-vahat , cAmarA ityatra | strInirdezaH samayasiddha eva; gauDamatena vA cAmarA ityAvantaH zabdaH, atrApIDazabde vyAkhyAyamAne mUrdAlaMkAra evokto W Jain Education inte 1 For Private Personal Use Only ww.jainelibrary.org 1
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inte | bhavati, na tu karNAdyalaGkAraH, dRzyante ca loke ekaM cAmaraM mUrddhAlaGkArabhUtaM cAmaradvayaM ca karNAlaGkArabhUtaM ekaM ca bhAlAlaGkArabhUtaM ekaM ca kaMThAlaGkArabhUtamiti, tena yathoktavyAkhyAnameva sundaraM, atha devamativikalpitAdivizeSaNaviziSTa uccaiHzravAnAma zahayo'pi syAdityAha -- anabhravAhaM - anAcArI abhravAhaH abhyaH uccaiHzravAstadanyaM 'adabbhavAha' - | miti pAThe tu ada-bhUri vahatIti adavavAhastat, abhele - doSAdinA asaMkucite nayane yasya tattathA, ata evaM kokAsite - vikasite bahale - dRDhe anapAtitvAt patrale - pakSmavatI na tu aindraluptikarogavazAdromarahite akSiNI yasya tattathA, sadAvaraNe -zobhArthaM daMzamazakAdirakSArthaM vA pracchAdanapaTe navakanakAni-navyasvarNAni yasya tattathA svarNatantu - vyUtapracchAdanapaTamityarthaH, taptatapanIyaM tadvadaruNe tAlujihve yatra tadevaMvidhamAsyaM yasya tattathA tataH pUrvavizeSaNena karmadhArayaH, zrIkAyA-lakSmyA abhiSeka:-abhiSecanaM nAma zArIralakSaNaM ghoNAyAM-nAsikAyAM yasya tattathA, kvacitpAThAntare tu sirisAtise aghoNamiti dRzyate, tatra zirISaM - zirISapuSpaM tadvadatizvetA ghoNA yasyeti, tathA puSkarapatra| miva- kamaladalamiva salilasya bindavo yatra tadevaMvidhaM, ko'rthaH ? - yathA puSkarapatraM jalAntarasthaM vAtAhatajalabindu|yutaM bhavati tathedamapi salilaM - pAnIyaM lAvaNyamityarthaH tasya bindavaH - chaTAstairyutaM, bindugrahaNenAtra pratyaGkaM lAvaNyaM sUcitaM, loke'pi prasiddhametat mukhe'sya pAnIyamiti, acaMcala - svAmikAryekaraNe sthiraM sAdhuvAhitvAt caJcala| zarIraM jAtisvabhAvAt, atha yadi caJcalAGgastadA'medhyavastuSvapi svAGgapravarttako bhaviSyatItyAha -- cokSaH - kRtasnAna
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH |3vakSaskAre azvaranakhaarane sU. 57 // 236 // zvarako-dhATibhikSAcaraHparivrAjako-maskarI tatazcarakasahitaH parivrAjakazcarakaparivrAjakaH, prathamA dvitIyArthe, tena carakaparivrAjakamiva prAkRtazailyA akAraprazleSAdabhilIyamAnaM 2-azucisaMsargazaGkayA AtmAnaM saMvRNvantaM 2, AbhIkSNye cAtra dvivacanaM, evamagre'pi bhAvyaM, athAsya kriyAvizeSairjAtyatvaM lakSayati-khurapradhAnazcaraNAH khuracaraNAsteSAM caccapuTA:AghAtavizeSAstaidharaNitalamabhinnadabhinnad, nanu bhUtalavilikhanaM sAmAnyataH puMsa ivAzvasyApalakSaNamiti, na, etasya lakSaNatvena zAlihotre pratipAdanAd , yataH "khuraiH khanedyaH pRthivImazvo lokottaraH smRta" iti, azvavAraprayoganartito hi hayo'grapAdAvudasthati, tatrAsya zakti vizeSaNadvAreNa darzayati-dvAvapi ca caraNau yamakasamakaM-yugapat mukhAdvi| nirgamadiva-nissArayadiva, ko'rthaH-idamagrapAdAdUvaM nayattathA mukhAntikaM prApayati yathA jana utprekSate-imau mukhAdvinirgamayati, punaH kriyAntaradarzanenaitadvizinaSTi-zIghratayA-lAghavavizeSeNa mRNAlaM-padmanAlaM tasya tantuH-sUtrAkAro'vayavavizeSaH sa ca udakaM ca te api nizrAya-avalaMbya AstAmanyadU durgAdikaM prakrAmat-saJcarat , ayamartha:yathA anyeSAM saJcariSNUnAM mRNAlataMtUdake pAdAvaSTambhake na bhavataH tathA nAsyeti, sUtre caikavacanamArSatvAt , tathA jAti:-mAtRpakSaH kulaM-pitRpakSaH rUpaM-sadAkArasaMsthAnaM teSAM pratyayo-vizvAso yebhyaste ca te prazastAH pradakSiNAvahatvAt zubhasthAnasthitatvAcca ye dvAdazAvartAste yatra tattathA, bahuvrIhilakSaNaH kapratyayaH, vizuddhAni-doSAmizritAni lakSaNAni azvazAstraprasiddhAni yasya tattathA, tataH padadvayasya karmadhArayaH, dvAdazAvarttAzca ime varAhoktAH-"ye prapANa // 236 // Jain Education in For Private Personel Use Only
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education In galakarNasaMsthitAH, pRSThamadhyanayanoparisthitAH / oSThasakthibhujakukSipArzvagAste lalATasahitAH suzobhanAH // 11 // " atra vRttileza: - prapANaM - uttaroSThatalaM gala:- kaNThaH yatra sthita Avata devamaNinAmA hayAnAM mahAlakSaNatayA prasiddhaH karNau - pratItau eteSu sthAneSu saMsthitAH tathA pRSThaM paryANasthAnaM madhyaM pratItaM nayane api tathaiva tadupari sthitAH, tathA oSThau pratItau sakthinI - pAzcAtyapAdayorjAnUparibhAgaH bhujau - prAk pAdayorjAnUparibhAgaH kukSi:- atra vAmo dakSiNakukSyAvarttasya garhitatvAt pAva prasiddhau tadgatAH lalATaM - pratItaM tadAvarttena sahitAH atra karNanayanAdisthAnAnAM dvisa| jyAkatve'pi jAtyapekSayA dvAdazaiva sthAnAni, sthAnabhedAnusAreNa sthAnibhedA api dvAdazaiveti, tathA sukulaprasUtaMhayazAstroktakSatriyAzvapitRkaM medhAvi - svAmipadasaMjJAdiprAptArthadhArakaM bhadrakaM - aduSTaM vinItaM - svAmISTakAritvAt aNukatanukAnAM-atisUkSmANAM sukumAlAnA lomnAM snigdhA chaviryatra tattathA, suSThu yAtaM gamanaM yasya tattathA, amaramanaH pavanagaruDAH pratItAH tAn vegAdhikyena jayatIti amaramanaH pavanagaruDajayi, ata eva capalazIghragAmi ca - atizIghra - | gatikaM pazcAtpadadvayakarmadhArayaH kSAntyA - krodhAbhAvena na tvasAmarthyena yA kSamA tayA RSimiva-anagAramiva, kSamApradhAnatvAttasya, na caraNairlattAdAyakaM na ca mukhena dazakaM na ca pucchAghAtakaramiti, suziSyamiva pratyakSatAvinItaM, atra tAkAraH prAkRtazailIbhavastena pratyakSavinItaM, udakaM hutavahaH - agniH pASANaH pAMsU - reNuH karddamaH sazarkaraM - salaghUpalakhaNDaM sthAnaM savAlukaM - atra svArthe illapratyayaH bahulasikatAkaNaM sthAnaM taTaM -nadItaTaM kaTako- girinitambaH viSamaprAgbhArau
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ 57 zrIjambU-18 prAgvad giridayaH pratItAstAsulaMghanaM-atikramaNaM preraNaM-ArUDhasya puMso'bhimukhadarzanadhApanAdinA saMjJAkaraNapUrvakaM pravartana | 3vakSaskAre dvIpazA- nistAraNA-tatpAraprApaNA tatra samartha, na caNDaiH-upraiH subhaTaiH raNe pAtitaM daNDavat patatItyevaMzIlaM daNDapAti jataki- azvaralakhanticandrI- tameva pratipakSaskandhAvAre patanazIlaM, anenAsyotpatanasvabhAvo'pi sUcitaH, mArgAdikheMdamedavyapi nAzru pAtayatItye jarate . yA vRtti: vaMzIlamanazrupAti, tathA akAlatAlu-azyAmatAlukaM, pUrva raktatAlutve varNite'pi yatpunarakAlatAlu iti vizeSaNaM // 237 // tattAlunaH zyAmatvamatitarAmapalakSaNamiti taniSedhakhyApanArtha, caH samuccaye, kAle-arAjakAnAM rAjanirNayArthake adhi.18 vAsanAdike samaye hepate-zabdAyatItyevaMzIlaM kAlaheSi, jitA nidrA-AlasyaM yena tat jitanidraM tyaktAlasyamityarthaH, kAryeSvapramAditvAt, yathAzrutArthe vyAkhyAyamAne yazAstravirodhaH-tathAhi-"sadaiva nidrAvazagA, nidrAcchedasya sambhavaH / jAyate saGgare prApte, karkarasya ca bhakSaNe // 1 // " iti, yadvA jitanidratvaM samarAvasaraprAptatvAdazvaratnatvenAlpanidrAkatvAcca, tathA gaveSaka-mUtrapurIpotsargAdau ucitAnucitasthAnAnveSakaM, jitaparISaha-zItAtapAdyAturatve'pi akhinnaM, jAtyA pradhAnA jAti:-mAtRpakSastatra bhavaM jAtyajAtIyaM nirdoSamAtRkamityarthaH, nirdoSapitRkatvaM tu prAguktaM, ISTaguNayukto hi samaye svAmine na druhyati mAtRmukhAvagatasvakANatvavyatikaraprakupitacintitasvAmidrohakakizoravat, 8 // 237 // || malliH-vicakilakusumaM tadvacchubhraH azleSmalatvenAnAvilamapUtigandhi ca ghrANaM-potho yasya tattathA, IkAraH prAkRtarI-18 lIbhavaH, tataH pUrvapadena karmadhArayaH, zukapatravat-zukapicchavat suSTu varNo yasya tattathA, komalaM ca kAyena, tataH padava Jai Education Intel For Private Personal Use Only Xhininelibrary.org
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ yasya karmadhArayasamAsaH, mano'mirAmaM 'kamalAmelaM NAme NamityAdi prAgvad vyAkhyeyamiti / tataH sa kiM kRtavAnityAha-'kuvalaya'ityAdi, tadasiralaM narapaterhastAd gRhItvA sa senAnIryatraivApAtakirAtAstatraivopIgacchati, upAgatya cApAtakirAtaiH sArddha sampralagnazcApyabhUdho miti zeSaH, tacchandavAkyaM yacchandavAkyamapekSata ityAhiyate yaditi, | yat kiMviziSTamityAha-kuvalayadalazyAmalaM nIlotpaladalasadRzamityarthaH, caH samuccaye, rajanikaramaNDala-candrabimba tasya nibha-sadRzaM paribhrAmyamANaM yadvartulitatejaskatvena candramaNDalAkAraM dRzyate ityarthaH, athavA rajanikaramaNDalanibhaM mukhe iti zeSaH, zatrujanavinAzanaM, kanakaratnamayo daNDo-hastagrahaNayogyo muSTiyasya tattathI, navamAlikAnAmaka yatpuSpaM tadvat surabhigandho yasya tattathA, nAnAmaNimayyo latA-vajhyAkAracitrANi tAsAM bhaktayo-vividharacanAyastAbhizcitraM-AzcaryakRt , caH vizeSaNasamuccaye, pradhautA-zANottAreNa niSkiTTIkRtA ata eva 'misimiseMti'tti dIpyamAnA tIkSNA dhArA yasya tattathA, divyaM khaGgaratnaM-khaDgajAtipradhAnaM loke'nupamAnaM ananyasadRzatvAt , taJca punarbahu~guNamastIti zeSaH, kIdRzaM?-vaMzA-veNavaH rUkSA-vRkSAH zRGgANi mahiSAdInI asthIni pratItAni dantA hastyAdInAM kAlAyasaM-lohaM vipulalohadaNDakazca-varavajaM hIrakajAtIya teSAM bhedaka, atra dhanakathamena durbhedyAnAmapi bhedakatvaM kathitaM, kiM bahunA?-yAvatsarvatrApratihataM, durbhede'pi vastuni amIghazaktikamityarthaH, kiM punarjaGgamAnAM-carANAM pazumanudhyAdInAM deheSu, atra yAvacchabdo na saMgrAhakaH kintu bhedakazaktiprakarSAktaye'vadhivacanaH, atha tasya mAnamAha-paJcA Jan Education For Private Personel Use Only O w ainelibrary.org
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 238 // Jain Education In | zadaGgulAni dIrgho yaH SoDazAMgulAni vistIrNaH arddhAMgulapramANA zroNiH - bAhalyaM piNDo yasya sa tathA jyeSThaM - utkRSTaM | pramANaM yasya sa tathA evaMvidhaH so'sirbhaNitaH, yadanyatrAserdvAtriMzadaMgulapramANatvaM zrUyate tanmadhyamamAnApekSayA, yadAha varAhaH - " aMgulazatArddhamuttama UnaH syAtpaJcaviMzatiH khagaH / " etayoH saGkhyayormadhye madhyama iti, uttaravAkyayojanA tu prAk kRtA, atha sainyezAyodhanAdanantaraM kiM jAtamityAha - 'tae Na' mityAdi, tataH AyodhanAdanantaraM sa suSeNaH senApatistAnApAtakirAtAn hatamathitetyAdivizeSaNaviziSTAn yAvatkaraNAt vihaDiaciMdhaddhayapaDAge kicchappAgovagae iti grAhyaM dizo dizi pratiSedhayati / atha te kiM kurvantItyAha - tae NaM te AvADacilAyA suseNaseNAvaiNA hayamahiA jAva paDisehiyA samANA bhIA tatthA vahiA udviggA saMjAyabhayA atthAmA abalA avIriA apurisakAraparakkamA adhAraNijjamitikaTTu aNegAI joaNAI avakamaMti 2 ttA egayao milAyaMti 2 tA jeNeva siMdhU mahANaI teNeva uvAgacchaMti 2 ttA vAluAsaMthArae saMthareMti 2 tA vAluAsaMthArae durUti 2 cA aTThamabhatAI pagiti 2ttA vAluAsaMthArovagayA uttANagA avasaNA aTThamabhattiA je tesiM kuladevayA mehamuhANAmaM NAgakumArA devA te maNasI karemANA 2 ciTThati / tae NaM tesimAvADacilAyANaM aTThamabhattaMsi pariNamANaMsi mehamuhANaM NAgakumArANaM devANaM AsaNAI calaMti, tae NaM te mehamuddA nAgakumArA devA AsaNAI caliAI pAsaMti 2 tA ohiM paraMjaMti 2 tA AvADhacilAe ohiNA AbhoeMti 2ttA aNNamaNNaM saddArveti 2 tA evaM bayAsI evaM khalu devANuppiA ! jaMbuddIve dIve uttaraddhabharahe vAse AvADaci - 3vakSaskAre meghamukhade vArAdhanA vRSTiza sU. 58 // 238 //
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ lAyA siMdhUe mahANaIe vAluAsaMthArovagayA uttANagA avasaNA aTThamabhattiA amhe kuladevae mehamuhe NAgakumAre deve maNasI karemANA 2 ciTThati, taM seaM khalu devANuppiA! amhaM AvADacilAyANaM aMtie pAunbhavittaettikaTTha aNNamaNNassa aMtie eamaTTha paDisuNeti paDisuNettA tAe ukkiTThAe turiAe jAva vItivayamANA 2 jeNeva jaMbuddIve dIve uttaraddhabharahe vAse jeNava siMdhU mahANaI jeNeva AvADacilAyA teNeva uvAgacchaMti 2 tA aMtalikkhapaDivaNNA sakhikhiNiAI paMcavaNNAI vatthAI pavara parihiA te AvADacilAe evaM vayAsI-haM bho AvADacilAyA! jaNaM tubbhe devANuppiA! vAluAsaMthArovagayA uttANagA avasaNA aTThamabhattiA amhe kuladevae mehamuhe NAgakumAre deve maNasI karemANA 2 ciTThaha tae NaM amhe mehamuhA NAgakumArA devA tubhaM kuladevayA tumhaM aMtiaNNaM pAunbhUA, taM vadaha NaM devANuppiA! kiM karemo ke va me maNasAie!, tae NaM te AvADacilAyA mehamuhANaM NAgakumArANaM devANaM aMtie eamaDhaM socA Nisamma hahatuTThacittamANaMdiA jAva hiayA uTThAe uTTenti 2 cA jeNeva mehamuhA NAgakumArA devA teNeva uvAgacchaMti 2 tA karayalapariggahiyaM jAva matthae aMjaliM kaTTha mehamuhe NAgakumAre deve jaeNaM vijaeNaM vaddhAveMti 2 ttA evaM vayAsI-esa NaM devANuppie! kei apatthiapatthae duraMtapaMtalakkhaNe jAva- hirisiriparivajjie je NaM amhaM visayassa uvari virieNaM havamAgacchai, taM tahA gaM ghatteha devANuppiA! jahA NaM esa amhaM visayassa uvari virieNaM No habvamAgacchai, tae NaM te mehamuhA NAgakumArA devA te AvADacilAe evaM vayAsI-esa NaM bho devANuppiA! bharahe NAma rAyA cAuraMtacakavaTTI mahiddhIe mahajjuIe jAva mahAsokkhe, No khalu esa sakko keNai deveNa vA dANaveNa vA kiNNareNa vA kiMpuriseNa vA mahorageNa vA gaMdhaveNa vA satthappaogeNa vA aggippaogeNa vA maMtappaogeNa vA uddavittae paDisehittae vA, tahAvia Jan Education in 191 For Private Personal Use Only PATrainelibrary.org
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUza dvIpazAnticandrIyA ciH // 239 // Na tumma piaTTayAeM bhairahassa raNo uvasarga kareMmottika? tesiM AvADacilAyaNi atiAo avamanti 2 tI uviasarmugdhAraNa 3vakSaskAre sammohaNati 2 tA mahANI vidhvati 2 tI aNeva bharaharsa raNI vijayakkhaMghAvAraNivaise teNeva uvAgacchati 2 tA DaoNpa meghamukhadevijayavaMdhAvAraNivesassa khippAmeva pataNutaNAryati khippAmeva vijjuyAyanti 2 tA khippAmeva jugarmusalamuTThippamANamehi vArAdhanA vRSTizca mU. dhArAhi odhamedha sattarattaM vAsaM vAsiGa pavattA yAvi hotthA / ( sUtraM 58) 'tae NamityAdi, tataste ApAtakirAtAH suSeNasenApatinA hatamathitA yAvatpratiSedhitAH santo bhItA-bhayAkulAH | trastA-naSTAH vyathitA:-prahArArditAH udvignA:-atha punarnAnena sArddha yuddhyAmahe ityapunaHkaraNAzayavantaH, IdRzAH kuta ityAha-saJjAtabhayA:-samyak prAptabhayAH asthAmAnaH-sAmAnyataH zaktivikalAH abalAH-zArIrazaktivikalAH puruSa-12 kAraH-puruSAbhimAnaH sa eva niSpAditasvaprayojanaH parAkramastAbhyAM rahitAH adhAraNIyaM-dhArayitumazakyaM parabalamitikRtvA anekAni yojanAnyapakrAmanti-apasaranti palAyante ityarthaH, tataH kiM kurvantItyAha-avakkamittA'ityAdi, apakramya te ApAtakirAtA ekataH-ekasmin sthAne melayanti melApakaM kurvantItyarthaH, melayitvA ca yatraiva sindhurmahAnadI tatraivopAgacchanti, upAgatya ca vAlukAsaMstArakAn saMstRNanti-sikatAkaNamayAn saMstArAn kurvanti, // 239 // | saMstIrya ca vAlukAsaMstArakAnArohanti, Aruhya cASTamabhaktaM pragRhNanti, pragRhya ca vAlukAsaMstAropagatA uttAnakAHUrdhvamukhazAyinaH avasanA-nirvastrAH, evaM ca paramAtApanAkaSTamanubhavanta ityuktaM, aSTamabhaktikA-dinatrayamanAhAriNaH, For Private Personel Use Only I Jain Education Intel ainelibrary.org
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Intern ye teSAM kuladevatAH - kulavatsalA devA meghamukhA nAmnA nAgakumArA devAstAn manasi kurvantaH 2 tiSThantIti / atha te devAH kimakurvannityAha - 'tae Na' mityAdi, tataH - cetasi cintAnantaraM teSAmApAtakirAtAnAM aSTamabhakte pariNa mati sati paripUrNaprAye ityarthaH, meghamukhAnAM nAgakumArANAM devAnAmAsanAni calanti, tataste meghamukhA nAgakumArA | devA AsanAni calitAni pazyanti, dRSTvA cAvadhiM prayuJjanti, prayujya cAvadhinA ApAtakirAtAnAbhogayanti, Abho| gya cAnyo'nyaM zabdayanti, zabdayitvA caivamavAdiSuH kimavAdiSurityAha- ' evaM khalu' ityAdi, evaM - itthamasti khalu:nizcaye he devAnupriyAH ! kiM tadityAha - jambUdvIpe dvIpe uttarArddhabharate varSe ApAtakirAtAH sindhyAM mahAnadyAM vAlukAsaMstArakAn upagatAH - prAptAH santaH uttAnakA avasanA aSTamabhaktikA asmAn kuladevatAn meghamukhanAmakAn nAgakumArAn devAn manasi kurvANAH 2 tiSThantIti tataH zreyaH khalu bho devAnupriyA ! asmAkamApAtakirAtAnAmantike prAdurbhavituM - samIpe prakaTIbhavitumitikRtvA - paryAlocyAnyo'nyasyAntike etamarthaM - anantaroktamabhidheyaM pratizRNvanti-abhyupagacchanti, parasparaM sAkSIkRtya pratijJAtaM kAryaM karttavyamavazyamiti dRDhIbhavantItyarthaH, pratizravaNAnantaraM te yaccakrustadAha- 'paDisuNettA' ityAdi, pratizrutya ca te devAstayotkRSTayA tvaritayA gatyA yAvad vyatitrajanto 2 yatraiva jambUdvIpo dvIpo yatraiva cottara bharatArddha varSa yatraiva ca sindhurmahAnadI yatraiva cApAtakirAtAstatraivopAgacchanti upAgatya cAntarikSapratipannAH sakiMkiNIkAni paJcavarNAni vastrANi pravarANi parihitAstAnApAtakirAtAnevamavAdiSuH 3 vjainelibrary.org
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU- dvIpazAnticandrIyA vRttiH // 240 // kimavAdiSurityAha-'haM bho!'ityAdi, haM bho! iti sambodhane ApAtakirAtAH yat NaM vAkyAlaGkAre sarvatra yUyaM / 3 vakSaskAre | devAnupriyA! vAlukAsaMstArakopagatA yAvadaSTamabhaktikA asmAn kuladevatA meghamukhAn nAgakumArAn devAn manasi meghamukhadekurvANA 2 stiSThata, tato vayaM meghamukhA nAgakumArA devA yuSmAkaM kuladevatAH santo yuSmAkamantikaM prAdurbhUtAH tadva-zivArAdhanA data devAnupriyAH! kiM kurmaH-kiM kArya vidadhmaH kiM AceSTAmahe-kAM ceSTAM kurmaH kasmin vyApAre pravartAmahe kiM dRSTizca mU. tAmaha ki 58 vA bhe-bhavatAM manaHsvAditaM-mano'bhISTamiti kuladaivatapraznAnantaraM te yadaceSTanta tadAha-'tae Na'mityAdi, tataste | ApAtakirAtA meghamukhAnAM nAgakumArANAM devAnAmantike etamartha zrutvA nizamya ca 'hahatuDe' tyAdi prAgvat utthAnaM | utthA-Urdhva bhavanaM tayA uttiSThanti-Uva bhavanti ityarthaH, utthAya ca yatraiva meghamukhA nAgakumArA devAstatraivopAgacchanti, upAgatya ca 'karayale'tyAdi prAgvat , meghamukhAn nAgakumArAn devAn jayena vijayena varddhayanti, vardhayitvA caivamavAdiSuriti, yadavAdiSustadAha-'esa 'mityAdi, devAnupriyA ! eSa kazcidaprArthitaprArthakAdivizeSaNaviziSTo asmaddezoparyAgacchati, tena tathA prakAreNa Namiti-enaM ghatteha-prakSipata yathA puna yAtIti piNDArthaH, |atha yanmeghamukhA UcustadAha-'tae Na'mityAdi, vyakaM, kimavocuste ityAha-esa 'mityAdi, he devAnupriyA !|8| // 24 // eSa bharato nAma rAjA caturaMtacakravartI maharddhiko mahAdyutiko yAvanmahAsaukhyaH no khalu eSa bharataH zakyaH kenaci-181 devena vA-vaimAnikena dAnavena vA-bhavanavAsinA kinnareNetyAdi padacatuSka vyantaravizeSavAcakaM tena vA zastraprayoyeNa| For Private Personal Use Only Jan Education Sinww.jainelibrary.org
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 vA agniprayogeNa vA mantraprayogeNa vA, trayANAmapyuttarottarabalAdhikatA jJeyA, zastrebhyo'gnistasmAnmantrI balAdhika iti, upadravayituM vA-upadravaM kartuM pratiSedhayituM vA-yuSmaddezAkramaNarUpapApakarmato nivartayitumiti, sarvatra vAzabdaH || samuccayArthaH. tathApi-itthaM dussAdhe kArye satyapi yuSmAkaM priyArthatAyai-prItyarthaM bharatasya rAjJa upasarga kurma itikatvA 18| teSAmApAtakirAtAnAmantikAdapakrAmanti-yAnti nissarantItyarthaH iti pratijJAtavantaH, tataH kiM kRtavanta ityAha%8| 'avakamittA veuviasamugdhAeNa'mityAdi, apakramya ca-bajitvA vaikriyasamudghAtena-uttaravaikriyArthakaprayatnavize. SeNa samavaghnanti-AtmapradezAn vikSipanti zarIrAd bahirvikirantItyarthaH samavahatya ca tairAtmapradezairgRhItaH pudgalaimeghAnIka-abhrapaTalakaM vikurvanti vikuLa ca yatraiva bharatasya vijayaskandhAvAranivezastatraivopagacchanti upAgatya ca | vijayaskandhAvAranivezasyopari kSipramevetyAdi sarva puSkalasaMvartakameghAdhikAra iva vAcyaM yAvaddharSituM pravRttAzcApyabhavaMste devA iti / iti vyatikare yadbharatAdhipaH karoti tadAhatae NaM se bharahe rAyA uppiM vijayakkhaMdhAvArassa jugamusalamuTThippamANamettAhiM dhArAhiM odhameSaM sattarattaM vAsaM vAsamANaM pAsai 2 ttA cammarayaNaM parAmusai, tae NaM taM sirivacchasarisarUvaM veDho bhANiabo jAva duvAlasajoaNAI tiri pavittharaha tattha sAhiAI, tae NaM se bharahe rAyA sakhaMdhAvArabale cammarayaNaM durUhai 2 tA divvaM chattarayaNaM parAmusai, tae NaM NavaNauisahassakaMcaNasalAgaparimaMDiaM maharihaM aujhaM NivaNasupasatthavi siTThalaTThakaMcaNasupuTThadaMDaM miurAyayavaTTalaTThaaraviMdakaNNiasamANarUvaM vasthipaese zrIlambU, 41 For Private Porn Use Only pa w .jainelibrary.org
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH // 24 // a. paMjaravigraha, vivihabhatticitra maNimucapavAlavattatavaNijapaMcavaripAtroarayaNarUvaragraM, rayaNamarIIsamoppaNAkappakAramapuraMjita 3vakSaskAre palliyaM rAyalacchiciMdhaM akSuNasutrapaNapaMDarapaJcatyuapadesabhAmA taheva tavaNijapaTTadhammataparigayaM ahiasassirIaM sArayarayaNiaravima chatraratavarNalapaDipuSNacaMdamaMDalasamANarUvaM pariMdravAmappamANapagaivitthaDaM kumudasaMidhavalaM raNo- saMcArimaM vimANaM sUrAtavavAyabuddhidosANA ya naM sU. 59 khayakara tavANehi ladvaM-ayaM bahuguNadANaM uUNa vivIamuhakayachAye / chattarayaNaM. pahANaM sudhaM appapuSNANaM // 1 // pamANarAINa tavaguNANa phalegadesabhAgaM vimANavAsevi dullahataraM vagdhAriamaladAmakalAvaM sArayadhavalaMbbharayayaNigarappagAsaM divvaM chattarayaNaM mahivaisa dharajialapuNNaIdau / tara Na se dive chattarayaNe bharaheNaM raNNA parAmuDhe samANe khippAmeva duvAlasa joaNAI pavittharai sAhiAI tiri ( sUtraM 59) 'tae kamiyAdi, tato-dicyavarNAnantaraM sa bharato rAjA svasainye, uktaprakArepAH saMptarAvipramANakAlena varSa vasti-11 meSavRSTiM jAyamAnAM pazyati dRSTvA ca carmaratvaM parAmRzati, anAvasarAgataM carmarasavarNakasUtramatidizAha-taraphA mityaadi| sarvapUrvavata, sAraNa'mityAdi kaNThyaM, athedaM chatraratnaM kIdRzamiti jijJAsUnoM tatsvarUpaprakaTanAyAhatapa. pa'milAdi, zatata iti prastAvalAvAkyopamyAse, chatraratnaM mahIpate-bharatasya dharaNitalasya pUrNacandra iva pUrNacandro vacate iti yoga // 24 // | kiMbizinavanavatisahastrapramANAbhiH kAzcanamayazAlAkAbhiH parimaNDitaM mahAgha-bahumUlyaM athavA mahAna cakravartI vatsa || aha-yogyaM ayodhyaM-ayodhanIyaM asmin dRSTena hi pratibhaTAna zastramuttiSThate iti bhAvaH, nirbaNa:-chindranthyAdidoSa Jain Education inte For Private Personal Use Only INUniainelibrary.org
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ rahitaH suprazasto-ukSaNopetatsat viziSThalahaH-atimanojaH athavA viziSTa atibhAratayA ekadaNDena durvahatvAda pratidaNDasahitaH Izazca yo laSTaH kAkhanamayaH supuSTo'tibhArasahatvAt daNDo yava tattathA, mUtu-sukumAlaM pRSmRSTatvAda rAjatarUpyasambandhi vRttaM laTaM yadaravindaM tasya karNikA-bIjakozastena samAnaM zvetatvAvRttatvAcca rUpa-AkAroM yasya tattathA, bastipradezo nAma chatramadhyabhAgavattI daNDaprakSepasthAnarUpastatra, caH samucaye, paJjareNa-paJjarAkAreNa virAjitaM, vividhAbhikimiH-vicchittibhI racanAprakAraizcitraM-citrakarma yatra tattathA, etadeva viziSyAha-maNayaH-prAgvyAvarNitakha. rUpA mukkAprakAle pratIte taptaM-mUSottIrNa yattapanIyaM-rakasuvarNa paJcavarNikAni, sUtre matvIya ikapratyayaH, dhautAnigrANosAreNa dIsimanti kRtAni ratnAni prAgvyAvarNitasvarUpANi taiH racitAni rUpANi-pUrNakalazAdimajalyavastUnAmAkArA yatra tattathA, padavyatyayaH mAkRtatvAt , tathA ratnAnAM marIcisamarpaNA-samAracanA tasyAM kalpakarA-vidhikA|riNaH parikarmakAriNa ityarthaH tairatusampradAyakrama raJjitaM, yathocita sthAna raGgadAnAta, makAro'lAkSaNikaH svArthe 18 illeko pratyako prAkRvazailIbhavI, rAjalakSmIcinheM arjunAbhidhAnaM yatpANDurasvarNa tena pratyavastRtaH-AcchAditaH pRSThadeza|| bhAgo yasya tattathA, padavyatyayaH prAkRtatvAta, tathaiveti vizeSaNAntarapArambhe mAyamAnaM tatkAladhmAtamityarthaH yattapa-18 1 nIyaM tasya pamustena parigataM-pariveSTitaM caturdhvapi prAnteSu raktasuvarNapaTTA yojitAH santIti, padavyatyayaH | ata eSAdhikasazrIkaM cAradaH-zaratkAlasatko rajanikara:-candrastachaddhimalaM-nirmalaM pratipUrNacandramaNDalasamAnarUpaM tato a Jain Education inte For Private Personale Only viainelibrary.org
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 242 // Jain Education Inter vizeSaNasamAsaH, narendraH - prastAvAd bharatastasya vyAyAmaH - tiryakprasAritobhayabAhupramANo mAnavizeSastena pramANena prakRtyA - svabhAvena vistRtaM yattu cakriparAmRSTaM sAdhikadvAdazayojanAni vistRNAti tadasya kAraNiko vistAra iti sUcitaM, kumudAni candradhikAzIni teSAM khaNDaM vanaM tadvaddhavalaM rAjJo bharatasya 'saMcArima'tti saJcaraNazIlaM jaGgamaM vimAnaM AzrayiNAM sukhAvahatvAt, sUrAtapavAtavRSTayaH pratItAstAsAM ye doSAsteSAM kSayakaraM yadvA sUrAtapavAtavRSTInAM | doSANAM ca - viSAdijanyAnAM kSayakaraM, etacchatracchAyasamAzritAnAM hi viSAdidoSA api na prabhavantIti vizeSaH, tapoguNaiH- pUrvajanmAcIrNatapoguNamahimnA labdhaM bharateneti zeSaH, atha gAthAbandhena vizeSaNAnyAha vicitratvAtsUtrakAra| pravRtteH, ahataM-na kenApi yodhaMmanyena raNe khaNDitamityarthaH, bahUnAM guNAnAM - aizvaryAdInAM dAnaM yasya tattathA, RtUnAM - | hemantAdInAM viparItA athavA ArpatvAt SaSThyarthe paJcamIvyAkhyAnena Rtubhyo viparItA uSNatta zItA zItata uSNA ata eva kRtasukhA chAyA yasya, sUtre ktAntasya paranipAto 'jAtikAlasukhAdernavA' (zrIsiddha0 a03 pA0 1 sU0 152 ) | ityanena vikalpavidhAnAt chatreSu ralaM- utkRSTaM pradhAnaM chatraguNopetatvAt sudurlabhamalpapuNyAnAmiti, pramANarAjJAMsvasvakAlocitazarIrapramANopetarAjJAM aSTasahasralakSaNalakSitatvAt pramANIbhUtarAjJAM vA SaTkhaNDAdhipatvena sarvarAjasammatatvAt etena vAsudevAdivyudAsasteSAM trikhaNDa bhokkRtvAt, cakravartinA tapoguNAnAM sucarita vizeSANAM phalAnAM ekadezabhAgarUpaM, sUtre klIbaliGganirdezaH prAkRtatvAt, ko'rthaH ? - catrAdhipapUrvArjitatapasAM phalaM - sarvasvaM navanidhAna caturda 3vakSaskAre chatrarattavarNanaM sU. 59 // 242 // jainelibrary.org
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ / zaralAdiSu vibhaktaM, tena tadekadezabhUtamidaM chatraratnaM vimAnavAse'pi-devatve'pi durlabhataraM, tatra cakravartitvasthAsambhavAt, 'vagghAritti pralambito lambatayA'valambito mAlyadAmnAM-puSpamAlAnAM kalApaH-samUho yatra tattathA, samantataH puSpamAlAveSTitamiti bhAvaH, zAradAni-zaratkAlabhAvIni dhavalAnyabhrANi-vAIlAni zAradazca rajanikara:candraH tadvatprakAzo-bhAsvaratvajanita uddyoto yasya tattathA, divyaM-sahasradevAdhiSThitaM zeSapadayojanA prAk kRtaivAsti, atha prakatama-'tae NamityAdi, tatastadivyaM chatraratnaM bharatena rAjA parAmRSTaM-spRSTaM sakSiprameva carmaratnavat dvAdazayojanAni sAdhikAni tiryak pravistRNAti, sAdhikatvaM cAtra paripUrNacarmaratnapidhAyakatvena, anyathA kirAtakRtavRApadravaH svasainyasya durvAraH syAditi // atha chatraratnapravistaraNAnantaraM yaccake tadAha tae NaM se bharahe rAyA chattarayaNaM khaMdhAvArassuvariM Thavei 2 ttA maNirayaNaM parAmusai veDho jAva chattarayaNassa vatthibhAgaMsi Thavei, tassa ya aNativaraM cArurUvaM silaNihiatthamaMtamettasAlijavagohUmamuggamAsatilakulatthasahiganipphAvacaNagakodavakotyuMbharikaMgubaragarAlagaaNegadhaNNAvaraNahAriagaallagamUlagahalihalAatausatuMbakAliMgakaviTThaaMbaaMbiliasavvaNi phAyae sukusale gAhAvairayaNetti savvajaNavIsuaguNe / tae NaM se gAhAvairayaNe bharahassa raNNo tadivasappaNNaNipphAiapUiANaM sabadhaNNANaM aNegAI kuMbhasahassAI uvaTThaveti, tae NaM se bharahe gayA cammarayaNasamArUDhe chattarayaNasamocchanne maNirayaNakaujjoe samuggayabhUeNaM suiMsuheNaM sattaratvaM parivasai'Navi se khuhA Na viliaM Neva bhayaM Neva vijae dukkhN| bharahAhivassa raNNo khaMdhAvArassavi taheva // 1 // (sUtra 60) / Jain Education For Private Persone Only Whaw.jainelibrary.org
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 243 // Jain Education In 'tara 'mityAdi tataH sa bharataH chatrasvaM skandhAkArasyopari sthApayati sthApayitvA ca maNiravaM parAmRzati, 'veDho jAva' ti atra maNiratasya beSThako varNako yAvaditi sampUrNo vaktavyaH pUrvoktaH, sa ca 'totaM cauraMkuchappasANa'mityAdikaH, parAmRzya va carmaratnachatraralasampuTamilananiruddhasUrya candrAkhAloke sainye'harniza mudyotArtha chatrarattasya kastibhAge maNira sthApayati, nanu evaM sati sakalasaimyAvarodhaH samajani, tathA ca tatra kathaM bhojanAdividhirityA mAnaM pratyAha- 'tassa ya aNativara 'mityAdi, tasya bharatasya rAjJaH vo vAcyAmtaracotanArthaH gRhapatiralaM-kauTumbikaralamastIti gamyate, kiMviziSTaM 1 - iti- amunA prakAreNa sarvajaneSu vizrutA guNA yasya tattathA, itIti kiM ?- na vidyate ativaraM - atipradhAnaM vastu aparaM yasmAttattathA, cArurUpamiti vyaktaM, tathA zilA iva zilA atisthiratvena carmaratnaM tatra nihitamAtrANAM - uttamAtrANAM na tu laukikaprasiddha bhUmikheTanaprabhRtikarmasApekSANAM 'atthamaMta'tti arthavatAM - prayojanaktAM bhakSaNAdyarhANAmityarthaH zAlyAdInAM niSpAdakaM, yadvA zilAnihitAnAM prAta iti mamyaM zAlyAdInAM atthamaMtametaci| astamayati mitre - sUrye sAyamityarthaH niSpAdaka, saMvAdI cAyamapyarthaH, yaduktaM zrIhemAcAryakRte RSabhacaritre - "carma | rale ca sukSetra, ivoptAni divAmukhe / sAyaM dhAnyAnyajAyanta, gRhiratnaprabhAvataH // 1 // ityAdi, ubhayatra vyArukAne | padAnAM vyatyayena nirdezaH prAkRtatvAt, tatra zAlayaH -- kalamAdyAH yavA - hayapriyAH godhUmA munA mASAstilAH kulatthAH pratItAH SaSTikAH paTyahorAtraiH paripacyamAnAstandulAH niSNAvA- vallAH caNakAH kodravAH pratItAH 'korakuMbhari li vakSaskAre carmaratne dhAnyAdyutpAdanaM sU. 60 // 243 // ww.jainelibrary.org
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ eeeeeeeeeeee kustummaryo-dhAnyakakagA. kaGgAvovRhamicharaskAH 'baragati varaTTAH rAlakA-alpaziraskAra upalakSaNAt maisUrAvayo'nye'pi dhAnyabhedA grAhyAH, anekAni dhAmyA iti-dhAbhyApatrANi varaNo-vanaspativizeSastatpatrANi etattrabhRtIni | yAni haritakAni patranAkAni meghamAdavAstulakAdIni, pUrva ca kustuMbarIzabdena dhAnyabhedaH saMgRhItaH idAnI tatpatrANAM bhakSyatvena patrazAkheSu saMgraha iti na paunarusya, allagamUlagahaliha'tti Ardrakaharidre pratIte,ete ca sUraNakandAdyupalakSaNabhUte, mUlakaM-hastidantakaM, idaM ca gRjanAdimUlakopalakSaNaM, etena kandamUlazAke kathite, atha phalazAkAnyAha-alAbutumbaM puSa-cirbhaTajAtIyaM tumbakaliGgakapitthAmAmlikAHpratItAH, idamapi phalazAkopalakSaNaM tena jIvamlyAdiparigrahaH, alAbutumbayolembatvavRttatvakRto bhedaH, saca sajjAtIyabIjakRta iti janaprasiddhiH, sarvazabdena coktAtiriktazAkAdInAM grahaH, nanu yadi gRhapatiralamacirakriyayA mantrasaMskriyayA dhAgyAdikaM niSpAdayati tarhi kiM carmarale bIjayapa-8 mena?, tanirapekSatayaiva tat niSpAdayatu, tasya divyazaktikatvAt , ucyate, itarakAraNakalApasaMghaTanapUrvakatvenaiva kAraNasya || kAryajanakatvaniyamAt , anyathA sUryapAkarasaktIkArA nalAdayaH sUryavidyAmahinA rasavatIM paripacanto'pi tandulasUpazAkaveSavArAdisAmagrI pekSeraniti, ata eva sukuzalaM-atinipuNaM nijakAryavidhAvatinipuNaM zeSaM prAgyojitaM, athotaguNayogi gRhapatiralaM yadavasarocitaM cakAra ladAha-taSaNa'mityAdi, tataH carmarakSacchatraratnasampuTasaMghaTanAnantaraM tad gRhapatirasaM bharatakha rAjJaHsa evaM vivasastadivasa:-upasthAna divasastasmin prakIrNakAmAM-uptAnAM niSpAvitAnA Jan Education intel For P e Persone Use Only lainelibrary.org
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 244 // Jain Education Int | paripAkadazA prApitAnAM pUtAnAM - nirbusIkRtAnAM sarvadhAnyAnAmanekAni 'kumbhasahasrANi' kumbhAnAM rAzirUpamAnavizeNAM sahasrANi upasthApayati- upaDhaukayati prAbhRtIkarotItyarthaH, kumbhamAnaM tvevamanuyogadvArasUtroktaM - "do asaIo pasaI do pasaIo seiA cattAri seiAo kuDao cattAri kuDayA pattho cattAri patthayA ADhayaM cattAri ADhayA | doNo saTThi ADhayAI jahaNNae kuMbhe asIti ADhayAI majjhimae kuMbhe ADhayasayaM ukkosae kuMbhe"tti, atra vyAkhyA| atrAzatiH - avAGmukhahastatalarUpA muSTirityarthaH tatpramANaM dhAnyamapyazatirevocyate, tadvatprasRtiH - nAvAkAratayA vyavasthApitA prAJjalakaratalarUpocyate, dve prasRtI setikA - magadhadezaprasiddho mAnavizeSo, na tu iha prasiddhA, tasyAH prasthacaturguNatvAt, catasraH setikAH kuDavaH - pallikAsamAno mApyavizeSaH, catvAraH kuDavAH prastho mANakasamAnaM mAdhyaM, catvAraH prasthAH ADhakaH - - setikApramANaH catvAra ADhakA droNaH - catuHsetikApramANaH SaSTyA ADhakaiH paJcadazabhirdroNa| rityarthaH jaghanyaH azItyA ADhakaiviMzatyA droNairityarthaH madhyamaH kumbhaH tathA ADhakAnAM zatena paJcaviMzatyA droNairityarthaH utkRSTaH kumbha iti, atra ca 'sabadhaNNANaM' ti sUtramupalakSaNaparaM tenAnyadapi yatsainyasya bhojanopayogi tat sarvamupana| yati, evaM sati tatra bharataH kathaM kiyatkAlaM ca sthitavAnityAha-- 'tae Na' mityAdi, tato-gRhapatiratnakRtadhAnyopasthApanAnantaraM sa bharataH carmaratnArUDhazchatraralena samavacchannaH - AcchAdito maNiratnakRtodyotaH samudrakasampuTaM bhUta iva - prApta iva sukhasukhenetyarthaH saptarAtraM - sapta dinAni yAvatparivasati, etadeva vyaktIkurvannAha - 'Navi se khuhA Na' 3 vRkSUskAre carmarale dhAnyAdyutpAdanaM sU. 60 // 244 // w.jainelibrary.org
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inter | ityAdi, na se-tasya bharatAdhipasya rAjJaH kSud-bubhukSA apizabdaH padyabandhatvena pAdapUraNArtha evakArArtho vA na | vyalIkaM - vailakSyaM dainyamityarthaH, naiva bhayaM naiva vidyate duHkhaM, iyameva gAthA zrIvarddhamAnasUrikRta RSabhacaritre tu evaM - 'Navi se khuhA gavi tisA Neva bhayaM' zeSaM prAgvat, 'khaMdhe' tyAdi, skandhAvArasyApi tathaiva, yathA bharatasya na kSudAdi | tathA sainyasyApi netyarthaH // tataH kiM jAtamityAha tae NaM tassa bharahassa raNNo sattarattaMsi pariNamamANaMsi imeArUve anbhatthie ciMtie patthie maNogae saMkappe samuppajitthA - kesa NaM bho ! apatthiapatthae duraMtapaMtalakkhaNe jAva parivajjie jeNaM mamaM imAe eANurUvAe jAva abhisamaNNAgayAe uppi vijayakhaMdhAvArassa jugamusalamuTThi jAva vAsaM vAsai / tae NaM tassa bharahassa raNNo imeArUvaM anbhatthiaM ciMtiyaM patthi maNogayaM saMkappaM samuppaNNaM jANittA solasa devasahassA saNNajjhiuM pavattA yAvihotthA, tae NaM te devA saNNaddhabaddhavammiakavayA jAva gahihappaharaNA jeNeva te mehamuddA nAgakumArA devA teNeva uvAgacchati 2 tA mehamudde NAgakumAre deve evaM vayAsI- bho ! mehamuhA NAgakumArA ! devA appatthiapatthagA jAva parivajjiA kiNNaM tubbhi Na yANaha bharahaM rAyaM cAuraMtacakavahiM mahiddhiaM jAva uddavittae vA paDisehittae vA tahAvi NaM tunse bharahassa raNNo vijayakhaMdhAvArassa upi jugamusalamuTThippamANamicAhiM dhArAhiM oghameghaM sattarattaM vAsaM vAsaha, taM evamavi gate itto khippAmeva avakamaha ahava NaM ajja pAsaha, cittaM jIvalogaM, tae NaM te mehamuddA nAgakumArA devA tehiM devehiM evaM vRttA samANA bhIA tatthA vahiA udviggA saMjAyabhayA meghAnIkaM paDisAharaMti 2 ttA jeNeva AvADa - jainelibrary.org
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU SaleBOBARA dvIpazA vakSaskAre ApAtakirAtasAdhanaM nticandrIyA vRttiH // 245 // cilAyA tejeka jvAlacchati 2 tA AvAipiscae evaM bayAsI isaNaM devAzuNi! bharahe rAkA mahidvIpa jAka No saDa esa sakA kepacha deveNa vA Aka aggippaogeNa yA jAka upadavittae vA paDisahitapa vA dahAvi apaM te amheviM devAzupiDA! tumbhaM piaSTayAe bharahassa raNNo avasagge kapa, taM gacchaha gaM tumbhe devANuppiA ! hAyA kapabalikammA kayakouamaMgalapAyacchitsA ullaSajasAGagA oghUlamaNiacchA aggAI barAiM rayaNA gahAya paMjaliuDA pAyavaDimA bharahaM rAgANaM saraNaM ubeha, paNi baiavacchalA khalu uttamapurisA patvi bhe bharahassa raNvo aMliAo bhathamitikaTTha, evaM badittA jAmeva disi pAubdhUA tAmeva visi paDigayA / sae se ASADavilAyA mehamuhehiM NAgakumArehiM devehi evaM kuttA samANA uDDAe uTheti 2 tA pahAyA kayakalikAgmA kekkouamaMgalapAyacchittA upaDasADagA ocUlagaNiacchA agAI barAI rayaNAI gahAya jeNeva bharahe rAmA teNeva uvAgacchati 2 sA kasyalapariggahiraM jAva masthae aMjaliM kaha bharahaM rAyaM jaeNaM vijaevaM baddhAviti 2 tA aggAI varAI ravaNAI uvaNeti tA evaM vayAsI-"nasuhara guNahara jayahara, hirisiridhIkittidhArakariMn / lakkhaNasahassadhAraka satyamidaM me ciraM dhAre // 1 // yavai gayavai garavai NavaNihivai bharahavAsapaDhamavaI / battIsajaNavayasahassarAya sAmI ciraM jIva // 2 // paThamaNarIsara Isara hiaIsara mahisiAsahassANaM / devasayasAhasIsara coddasarayaNIsara jasaMsI // 3 // sAgaragirimerAgaM uttaravAINamamijiaM tumae / tA anhe devANupiassa vitae privsaamo||4|| aho maM devAdhuppijANaM iDDI juI jase bale vIra purisakAraparakame divyA devajuI dive devANubhAke lakhe patte amisamaNNAe, taM vidyA devANuppiANaM iddhI ba veva jAye amisamaNNAgae, khAmenugadevANuppiA! khamaMtu devANuppinA! khalumarAhatudevApuppibANAI mujo rakhakarakyAe // 245|| For Private Personel Use Only O Jan Education in A al NI w.jainelibrary.org
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ tikaTTha paMjaliuDA pAyavaDio maraha rAyaM saraNaM uviti / tae NaM se bharahe rAyA tesiM AvADacilAyANaM amgAI varAI rayaNAI paDicchati 2 to te AvADacilAe evaM bayAsI-gacchaha NaM bho tubme mamaM bAhucchAyApariggahiyA NibbhayA NiruzviggA suhaMsuheNaM parivasaha, Natvi me kattovi mayamatyittikaTTha sakArei sammANei sakkArettA sammANettA paDiksijjei / tae NaM se bharahe rAyA suseNaM seNAvaI saddAvei 2 tA evaM vayAsI-gacchAhi NaM bho devANuppiA ! docapi siMdhUe mahANaIe paJcatthimaM NikkhuDaM sasiMdhusAgaragirimerAgaM samavisamaNikkhuDANi a obhavehi 2 tA aggAI varAiM rayaNAI paDicchAhi 2 ttA mama eamANattiaM khippAmeva paJcappiNmahi jahA dAhiNilassa oyavaNaM nahA sarva bhANiavaM jAva paJcaNubhavamANA viharaMti ( sUtraM 61) 'taeNaM tassa marahassa raNNo sattaratta'mityAdi, tataH samudgakabhUtatayA'vasthAnAnantaraM tasya bharatasya rAjJaH saptazirAtre pariNamati sati ayametadrUpo yAvatsaGkalpaH samudapadyata, tameva prAdurbhAvayannAha-'kesa 'mityAdi, kaH eSa bhoH | sainikAH aprArthitaprArthakAdivizeSaNaviziSTo yo mama asyAmetadrUpAyAM yAvaddivyAyAM devAnAmiva Rddhidevasya vA-rAjJa RddhirdevarddhistasyAM satyAM evaM divyAyAM devadyatau divyena devAnubhAvena devAnubhAgena vA devAnAmiva yo'nubhAgo'nubhAvo vA-prabhAvassena saha labdhAyAMpAsAyAmabhisamanvAgatAyAM satyAM upari skandhAvArasya 'jugamusalamuTTi jAti yugamu| salamuSTipramANamAtrAbhirdhArAbhirva varSati-vRSTiM karoti, atra kirAtagRhANAmeva keSAzcidayamupadravopakrama iti sAmAnyato jJAne'pi 'mAnadhanAno pramUNI garvaNamitA girastvaMkArarekArabahulA eva bhaveyuriti ka eSa ityAdika Ako Jain Education in For Private Personel Use Only
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazA- nticandrIyA vRtti // 246|| zastatra ekavacana nirdezaH yathA upasthiteSvapi bahuSu vairiSu sa ko vartate yo mAmupatiSThate ityAdau, iti bhUpatibhAvaM pari- vakSaskAre bhAvya yakSA yaccakrustadAha-tae Na'mityAdi, tatazca-uktacintAsamutpattyanantaraM bharatasyemametAdRzaM yAvatsaGkalpa ApAtakisamutpannaM jJAtvA caturdazaratnAdhiSThAyakadevasahasrANi caturdaza dve sahasra svAGgAdhiSThAtRdevabhUte ityevaM SoDazadevasahasrAH rAtasAdhanaM yadyapi strIratnasya vaitAbyasAdhane sampatsyamAnatvena ratnAnAM trayodazasahasrA eva sambhaveyustathApi sAmAnyata etadvacanamiti, sannaDuM pravRttAzcApyabhavan-yuddhAyodyatA abhUvannityarthaH, kathamityAha-'tae NamityAdi, anuvAdasUtratvA. tprAgvat , kimavocuste bharatasya sannihitA devA ityAha-haM bho! meghamukhA ityAdi prAgvat ,kimiti prazne na jAnIthetyatra kAkupAThena vyAkhyeyaM, tena na jAnItha kiM yUyaM, api tu jAnItha, bharataM rAjAnaM caturantacakravarttinaM yadeSa na kaizcidapi devadAnavAdibhiH zastraprayogAdibhirupadravayituM vA pratiSedhayituM vA zakyate iti, aMjJAnapUrvikA hi pravRttirmahate'narthAya pravartakasya ca bADhaM vAlizabhAvodbhAvanAya ca bhavediti bhApayantaste yathA uttaravAkyamAhustathA''ha-tathApijagatyajayyaM jAnanto'pItyarthaH yUyaM bharatasya rAjJo vijayaskandhAvArasyopari yAvadvarSa varSata tat-tasmAdevamavimRSTakAritAyAM satyAmapi gate-atIte kArye kiM bahu adhikSipAmaH!, tasya kriyAntarApAdanena saMskArAnahatvAt , itaH kSipra-18| // 246 // mevApakAmata-matkuNA ivApayAta, athaveti vikalpAntare yadi nApakAmata tarhi adya-sAmpratameva pazyata citraM jIvaloka-vartamAnabhavAdanyaM bhavaM pRthivIkAyikAdika, apamRtyu prAmutetyarthaH, kriyAdeze'tra paJcamIprayogaH, nanu nirupaka CSCRecedeseeeeeeeeeee Jain Education inte For Private & Personal use only
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAyuSAM devAnAmapamRtyorasambhavAt sabAdhamidaM vacanaM, ucyate, sUtrANAM vicitratvena bhayasUtratvena vivakSaNAnna dossH| 'tae NamityAdi, sarva prAgvat , navaraM meghAnIkaM pratisaMharanti-ghanaghaTAmapaharanti, vRSTayuparame ca tataH sampuTAJcakri| sainyaM nirgacchadupalabhya laukikairuktaM brahmaNA sRSTamidamaNDakaM tata iyaM jagataH prasUtirityevaM sarvatra pravAdo'bhUttato'pi ca brahmANDapurANaM nAma zAstramabhUditi prasaGgAdvodhyamiti, atha yaduktamevaM vayAsitti tatra kimavAdiSurityAha-'tae Na'mityAdi, he devAnupriyA ! eSa bharato rAjA maharddhiko yAvanno khalu eSa zakyate devAdibhirastraprayogAdibhiryAvanni-1 SedhayituM tathApi asmAbhirdevAnupriyA! yuSmAkaM prItyartha bharatasya rAjJa upasargaH kRtaH, tadgacchata devAnupriyA! yUyaM snAnA-1 | divizeSaNAH Adrau-sadyaHsnAnavazAjalaklinnau paTazATakau-uttarIyaparidhAne yeSAM te tathA, etena sevAvidhAvavilambaH | sUcitaH, avacUlakaM-adhomukhAJcalaM mutkalAJcalaM yathA bhavatyevaM niyatthaM yeSAM te tathA, etena parihitavastrabandhanakAlA8|| vadhyapi na vilambo vidheya iti sUcitaM, athavA'nenAbaddhakacchatvaM sUcitaM, tadupadarzanena svadainyaM darzitamiti, baddhaka-IST 4cchatvadarzane hi utkaTatvasambhAvanAyA janaprasiddhatvAt , agryANi varANi ratnAni gRhItvA prAJjalikRtAH-kRtaprAJjalayaH |pAdapatitA:-caraNanyastamaulayo bharataM rAjAnaM zaraNamupeta-yAta praNipatitavatsalA:-praNabajanahitakAriNaH khalu utta mapuruSAH, nAsti bhe-bhavatAM bharatasya rAjJo'ntikAdyamiti kRtvA iti uditvetyarthaH yasyA dizaH prAdurbhUtAstAmeva 4 dizaM prati gatA iti / atha bhagnecchA mlecchA yaJcakrustadAha-'tae NamityAdi, sarva gatArtha, navaraM ratnAnyupanayanti Jain Education Intel For Private Persones Only
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 247 // Jain Education Inter prAbhRtIkurvantItyarthaH atha yaduktaM 'evaM vyAsi'tti tatra kimavAdiSurityAha- 'vasuhara' ityAdi, he vasudhara ! - dravyadhara SaTkhaNDavarttidravyapate itiyAvat, athavA tejodhara guNadhara - guNavAn jayadhara - vidveSibhiradharSaNIya ! hI:-lajjA zrIH| lakSmIrdhRtiH - santoSaH kIrttiH - varNavAdaH eteSA dhAraka narendralakSaNasahasrANAM - aneka lakSaNAnAM dhAraka No- asmAkaM | rAjyamidaM ciraM dhAraya - pAlaya ityarthaH, asmaddezAdhipatirbhava cirakAlaM yAvaditi prathamagAthArtha: / 'tras gavaI ? ityAdi, he hayapate ! gajapate! he narapate ! navanidhipate ! he bharatavarSaprathamapate ! dvAtriMzajanapadasahasrANAM - dezasahasrANAM ye rAjAnasteSAM svAmin! ciraM jIva 2 iti dvitIyagAthArthaH / 'paDhamaNa sarIsara Isara' ityAdi, he prathamanarezvara ! he aizvaryadhara ! he mahilikAsahasrANAM - catuHSaSTistrIsahasrANAM hRdayezvara - prANavallabha devazatasahasrANAM - ratnAdhiSThAtRmAgadhatIrthAdhipAdidevalakSANAmIzvara ! caturddazaralezvara ! yazasvin iti tRtIyagAthArthaH // tathA 'sAgara' ityAdi, sAgaraH- pUrvAparadakSiNAkhyaH samudraH giri:- kSudra himAcalastayormaryAdA - avadhiryatra tattathA, uktaditraye samudrAva - dhikamuttarato himAcalAvadhika, uttarApAcInaM- uttarArddhadakSiNArddha bharataM paripUrNa bharatamityarthaH, tvayA'bhijitaM yadatra bharatasya himavadbhiriparyantatA vyAkhyAtA tadavazyaM sAdhayiSyamANatvena 'bhAvini bhUtavadupacAra' iti nyAyAt, anyathA | navanidhipate ! caturdazaralezvara ityAdivizeSaNAnAmapyanupapattiH, navanidhInAM tathA sampUNacaturdazaralAnAmathaiva sampatsyamAnatvAt, tA - tasmAd vayaM devAnupriyasya viSaye parivasAmaH, yuSmAkaM prajArUpAH sma ityarthaH, iti caturthagAthArthaH / ||3 vakSaskAre ApAtaki rAtasAdhanaM sU. 61 // 247 //
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inten tathA aho iti Azcarye devAnupriyANAM Rddhiryutiryazo balaM vIryaM puruSakAraH parAkramaH eteSAM vyAkhyAnaM prAgvat, RddhyAdInyAzcaryakArINi kuta ityAha- divyA - sarvotkRSTA devasyeva dyutiH, evaM divyo devAnubhAvo devAnubhAgo vA labdhaHprAptaH abhisamanvAgato devapAdairityadhyAhAryaM, parataH zrute'pi guNAtizaye AzcaryotpattiH syAt dRSTe tu sutarAmityA| zayenAha - tad dRSTA devAnupriyANAM RddhiH-sampat, cakSuH pratyakSeNAnubhUtetyarthaH, zravaNato darzanasyAtisaMvAdakatvAt, evaM caiveti uktanyAyena dRSTA devAnupriyANAM dyutiH, evaM yazobalAdikamapi dRSTamityAdi vAcyaM yAvadabhisamanvAgata iti padaM, yAvatpadasaMgrahastu 'iDDI jase bale vIrie' ityAdiko'nantarokta eva, tatkSamayAmo devAnupriyA vayaM, sAnu - zayAzayatvAt svabAlaceSTitaM kSamantAM devAnupriyAH ! kSantumarhanti - kSamA karttuM yogyA bhavanti devAnupriyAH mahAzayatvAt, atra prAkRtatvAdvarttamAnArthe paJcamI, 'NAi'tti naiva AI iti nipAto'vadhAraNe bhUya evaMkaraNatAyai sampatsyAmaha iti zeSaH, atra tAkAraH prAkRtazailIbhavaH, iti kRtvA prAJjalikRtAH pAdapatitA bharataM rAjAnaM zaraNamupayAnti, atha prasAdAbhimukhabharatakRtyamAha -- 'tae NaM se bharahe rAyA tesiM AvADacilAyANa' mityAdi, tataH sa bharato rAjA teSAmApAtakirAtAnAmagryANi varANi ratnAni pratIcchati gRhNAti pratIcchya ca tAnApAtakirAtAnevamavAdIt-gacchata bho ! devAnupriyAH yUyaM svasthAnamiti zeSaH, mama bAhucchAyayA parigRhItAH - svIkRtAH mayA zirasi dattahastAH nirbhayA nirudvignAH- udvegarahitAH sukhaMsukhena parivasata, atra 'chAyAyAM ho kAntau vA' ityanena ( zrI siddha hai0 a08 pA01sU0249) w.jainelibrary.org
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvIpazAnticandrIyA vRttiH // 248 // sUtreNa vaikalpikavidhitvAnna hakAratvaM, nAsti bhe-bhavatAM kuto'pi bhayamiti kRtvA satkArayati sanmAnayati satkRtya 18|3vakSaskAre sanmAnya ca prativisarjayati-svasthAnagamanAyAtidizati / atha kirAtasAdhanottarakAlaM narenduH kiM cakre ityAha- kSullakahima'tae NaM se bharahe rAyA suseNa'ityAdi, tataH-kirAtasAdhanAnantaraM bharataH suSeNaM senApati zabdayati, zabdayitvA ca | vagiridavaevamavAdIt-gaccha bho devAnupriya ! dvitIyaM apiH samuccaye pUrvasAdhitaniSkuTApekSayA sindhvA mahAnadyAH pazcima- sAdhanaM sU. pazcimabhAgavati niSkuTaM-prAgvyAvarNitasvarUpaM sindhuH nadI sAgaraH-pazcimAbdhiH uttarataH kSullahimavadbhiridakSiNato 62 vaitADhyagirizca taimaryAdA yasya tattathA, etaiH kRtavibhAgamityarthaH, zeSa prAgvat , lAghavArthamatidezasUtramAha-'jahA dAhiNila'ityAdi, yathA dAkSiNAtyasya sindhuniSkuTasya oavaNaM-sAdhanaM tathA sarva bhaNitavyaM, tAvadvaktavyaM yAvatsenAnIbharatavisRSTaH paJcavidhAn kAmabhogAn pratyanubhavan viharati // atha tadanantaraM kiM jAtamityAha tae NaM dive cakkarayaNe aNNayA kayAi AugharasAlAo paDiNikkhamai 2 tA aMtalikkhapaDivaNNe jAva uttarapuracchimaM disiM cullahimavaMtapaJcayAbhimuhe payAte Avi hotthA, tae NaM se bharahe rAyA taM diva cakkarayaNaM jAva cullahimavaMtavAsaharapavvayassa adUrasAmate duvAlasajoaNAyAma jAva cullahimavaMtagirikumArassa devassa aTThamabhattaM pagiNhai, taheva jahA mAgahatitthassa jAva samuharava- // 248 // bhUaMpiva karemANe 2 uttaradisAmimuhe jeNeva culahimavaMtavAsaharapaJcae teNeva uvAgacchai 2 tA cullahimavaMtavAsaharapavayaM tikkhutto rahasireNaM phusai phusittA turae NigiNhai NigiNhittA taheva jAva AyatakaNNAyataM ca kAUNa usumudAra imANi vayaNANi tattha. Jain Educationa l For Private Persone Only Hww.jainelibrary.org
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhANIa se NaravaI jAva sabe me te visayavAsittikaTTa uddhaM vehAsaM usu Nisiraha parigaraNigariamajhe jAva tae NaM se sare bharaheNaM raNNA uDDhe vehAsaM NisaDhe samANe khippAmeva bAvattari joaNAiMgaMtA cullahimavaMtagirikumArassa devassa merAe Nivaie, tae NaM se cullahimavaMtagirikumAre deve merAe saraM NivaiaM pAsai 2 tA Asurutte ruDhe jAva pIidANaM sabosahiM ca mAlaM gosIsacaMdaNaM kaDagANi jAva dahodagaM ca geNhai 2 tA tAe ukkiTThAe jAva uttareNaM cullahimavaMtagirimerAe ahaNaM devANuppiANaM visayavAsI jAva ahaNaM devANuppiANaM uttarille aMtavAle jAva paDivisajei (sUtraM62) 'tae NaM didhe cakarayaNe'ityAdi.tataH-auttarAhasiMdhuniSkuTasAdhanAnantaraM taddivyaM cakrarataM anyadA kadAcit AyudhagRhazAlAtaH pratiniSkAmati pratiniSkramya ca aMtarikSapratipannaM yAvatpadAt 'jakkhasahassasaMparibuDe divatuDiasahasaNNiNAeNaM pUrente ceva aMbaratala'miti, uttarapUrvasyAM dizi-IzAne koNe kSudrahimavatparvatAbhimukhaM prayAtaM cApyabhavat . tataH-zibiranivezAt kSudrahimavadgirimadhyaM yiyAsoMttarapUrvAyAM calanameva RjumArgaH, tato narenduryatkRtavAMstadAha'tae NaM se bharahe rAyA taM divvaM cakkarayaNa'mityAdi, tataH sa bharatastadivyaM cakraratnaM abhikSudrahimavadbhiri prayAtaM dRSTvA | | kauTambikapuruSAjJApanaM hastiratnapratikalpanaM senAsannAhanaM snAnavidhAnaM hastiratnArohaNaM mArgAgatapuranagaradezAdhipavazIkaraNaM tatprAbhRtasvIkaraNaM cakraratnAnugamanaM yojanAntaritavasativasanaM ca karotItyAdipiNDArthaH prathamayAvatpadagrAhyaH, atra yAvatpadasaMgrAhyasUtralikhane bahuvistaraH syAditi tadupekSA, tataH kSullahimavagirisamIpe dvAdazayojanAyAma atra Jan Education For Private Personal use only Allare.lainelibrary.org
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSullakahima 62 zrIjambU yAvacchandAnnavayojanavistIrNAdivizeSaNaviziSTaM skandhAvAra nivezayati, varddhakirana zabdayati pauSadhazAlA bidhApayati 3vakSaskAre dvIpazA-18 pauSadhaM ca karotItyAdi jJeyaM, kSudrahimavadgirikumArasya devasya sAdhanAyeti zeSaH, kiyatparyanta ityAha-yAvatsamudraravabhUtanticandrI- miva kurvANaH kurvANa iti, atra 'taheva'tti padavAcyamaSTamabhaktapratijAgaraNaM tatsamApana kauTumbikAjJApanaM senAsannAhanaM vadgiridevayA vRtiH azvarathapratikalpanaM snAnavidhAnaM azvarathArohaNaM cakraratnamArgAnugamanaM ca karotItyAdi jJeyaM, sainyasamutthakalakalaraveNa 8 sAdhanaM mU. // 249 // samudraravabhUtamiva pRthivImaNDalaM kurvan 2 uttaradigabhimukho yatraiva ca kSudrahimavarSadharaparvataH tatraivopAgacchati upAgatya ca kSullahimavadvarSadharaparvataM trikRtvaH-trIn vArAna rathazirasA-rathAgrabhAgena kAkamukhenetyarthaH spRzati, ativegapravRttasya vegivastunaH purasthapratibandhakabhittyAdisaMghaTane tristADanena vegapAtadarzanAdatra trirityuktaM, spRSTA ca turagAn nigR. hAti-vegapravRttAn vAjino rakSati, tadanu vRttaM yattadAha-NigiNhittA' ityAdi, turagAMzcaturo'pi nigRhya ca tathaivamAgadhatIrthAdhikAravadvaktavyaM, kiyaharaM yAvadityAha-yAvadAyatakarNAyataM ca kRtvA iSumudAramiti, atra 'taheva'tti vacanAt rathasthApanaM dhanurgrahaNaM zaragrahaNaM ca vaktavyaM, tatastaM zaraM tathAvidhaM kRtvA tatra imAni vacanAmyabhANIt sa narapatiratra yAvatpadena 'haMdi sugaMtu bhavaMto' ityAdi gAthAdvayaM vAcyaM sarve me te visayavAsItiparyantaM iti kRtvA-ityuccArya Urdhva- // 249 // upari, etacca zubhaparyAyaM syAt yatholalokaH zubhaloka ityAdi ata uktaM vihAyasi-AkAze kSudrahimavadbhiriku-1121 mArasya tatrAvAsasambhavAt iSu nisRjati, parigaraNigariamajjho jAva'tti anAvasare bANamokSaprakaraNAdhItaM pariga Ol For Private Personel Use Only V Jain Education InteiGH ainelibrary.org
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inte raNigariamajjho' ityAdipadopalakSitaM yAvacchabdena paripUrNa gAthAdvayaM vAcyamiti / tataH kiM jAtamityAha - 'tara paM | se' ityAdi, tataH sa zaro bharatena rAjJA UrdhvaM vihAyasi nisRSTaH san kSiprameva dvisaptatiM yojanAni yAvad gatvA kSudra| himavadvirikumArasya devasya maryAdAyAmucitasthAne nipatati, 'tae Na'mityAdi, tataH sa kSudrahimavagirikumAro devo nijamaryAdAyAM zaraM nipatitaM pazyati, dRSTvA ca Asuruto ruSTa ityAdivizeSaNaviziSTo yAvatkaraNAt bhrukuTiM karoti | adhikSipati zaraM gRhNAti nAma ca vAcayatItyAdi grAhyaM, prItidAnaM sarvoSadhIH - phalapAkAntavanaspativizeSAn rAjyA|bhiSekAdikAryopayoginaH mAlAM - kalpadrumapuSpamAlAM gozIrSacandanaM ca- himavatkuJjabhavaM kaTakAni yAvatpadAt truTitAni vastrANi AbharaNAni zaraM ca nAmAGkamiti grAhyaM drahodakaM ca- padmadrahodakaM gRhNAti, gRhItvA ca tayotkRSTayA'tra yAva|tpadAt devagatyA vyativrajati - bharatAntikamupasarpati vijJapayati ceti jJeyaM, uttarasyAM kSudra himavato girermaryAdAyAM ahaM devAnupriyANAM viSayavAsI yAvatpadAt ahaM devANuppi ANattIkiMkare iti grAhyaM, ahaM devAnupriyANAM auttarAho lokapAlaH, atra yAvatpadAt prItidAnamupanayati tad bharataH pratIcchati, devaM satkArayati sanmAnayatIti grAhyaM, tathA kRtvA ca prativisarjayati, athAdhikotsAhAdaSTamabhaktaM tapastIrayitvA kRtapAraNaka evAvadhiprAptadigvijayAGkaM | karttukAmaH zrIRSabhabhUH RSabhakUTagamanAyopakramate taeSaM se bharahe rAyA turae Nigidaha 2 ttA rahaM parAvatte 2 ttA jeNeva usaikUDe teNeva uvAgacchaDa 2 tA usakUDaM pavvayaM
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 250 // Jain Education! tikkhutto rahasireNaM phusai 2 cA turae nigiNhai 2 ttA rahaM Thavei 2 ttA chattalaM dubAlasaMsiaM aTTakaNNiaM ahigaraNisaMThiaM sovaNiaM kAgaNirayaNaM parAmusai 2 ttA usabhakUDassa pavvayassa puratthimizaMsi kaDagaMsi NAmagaM AuDei - osappiNIimIse taiAe~ samAi pacchime bhAe / ahamaMsi cakavaTTI bharaho ia nAmadhijeNaM // 1 // ahamaMsi par3hamarAyA ahahyaM bharahAhivo NaravariMdo / Natthi mahaM paDisattU jiaM mae bhArahaM vAsaM // 2 // " itikaTTu NAmagaM AuDei NAmagaM AuDittA rahaM parAvatte 2 tA jeNeva vijayakhaMdhAvAraNivese jeNeva bAhiriA uvaTThANasAlA teNeva uvAgacchai 2 tA jAva cullahima vaMtagirikumArassa devassa aTThAhiAe mahAmahimAe NivvattAe samANIe AuhagharasAlAo paDiNikkhamai 2 tA jAva dAhiNiM disiM ceaddhapavvayAmimudde pAte Adi hotthA (sUtraM 63 ) 'tara Na 'mityAdi, tato- himavatsAdhanAnantaraM sa bharato rAjA turagAn nigRhNAti - dakSiNapArzvasthahayAvAkarSati vAmapArzvastha hayau puraskaroti, nigRhya ca rathaM parAvarttayati parAvartya ca yatraivarSabhakUTaM tatraivopAgacchati upAgatya ca RSabhakUTaM parvataM trikRtvo rathazIrSeNa spRzati spRSTvA ca rathaM sthApayati sthApayitvA ca SaTUtalaM dvAdazAstrikaM aSTakarNikaM adhikaraNisaMsthitaM sauvarNikaM - svarNamayamaSTasuvarNamayatvAt kAkaNIralaM parAmRzati, eteSAM padAnAM vyAkhyAnaM prAgvat, parAmRzya ca RSabhakUTasya parvatasya paurastye kaTake nAmaiva nAmakaM svArthe kapratyayaH 'AuDei'tti AjuDati sambaddhaM karoti likhatItyarthaH, kathaM likhatItyAha - 'osappiNi' ityAdi, avasarpiNyA:, atra SaSThIlopaH prAkRtatvAt, 3vakSaskAre RSabhakUTe nAmalikhanaM sU. 63 // 250 //
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________ | asyA tRtIyAyAH samAyA:-tRtIyArakasya pazcimabhAge tRtIye bhAge ityarthaH, ahamasmi cakravartI bharata iti nAmadheyena-11 nAnA // 1 // ahamasmi prathamarAjA-pradhAnarAjA, prathamazabdasya pradhAnaparyAyatvAdyathA 'paDhame caMdajoge' ityAdau, etd-|| vyAkhyAnena RSabhe prathamarAjatvaM nAgamena saha virudhyate, ahaM bharatAdhipaH-bharatakSetrAdhipaH naravarAH-sAmantAdayastepAmindraH nAsti mama pratizatru:-pratipakSaH jitaM mayA bhArataM varSamiti kRtvA nAmakaM 'AuDei'tti likhati, asya, sUtrasya nigamArthakatvAnna paunaruktyaM, atha kRtakRtyo yad vyavasyati tadAha-NAmagaM AuDitA'ityAdi, nAmakaM likhitvA rathaM parAvayati parAvalaM ca yatraiva vijayaskandhAvAranivezo yatraiva ca bAhyopasthAnazAlA tatraivopAgacchati upAgatya ca atra yAvatpadAt turagAnigRhNAti rathaM sthApayati tataH pratyavarohati majanagRhaM pravizati nAti tataH pratiniSkAmati bhute bAhyopasthAnazAlAyAM siMhAsane upavizati zreNIprazreNIH zabdApayati kSullahimavadbhirikumAradevasyASTAhikAkaraNaM sandizati tAzca kurvanti AjJAM ca pratyarpayantIti grAhyaM, tatastadivyaM cakraratnaM kSulla himavagirikumArasya devasyASTAhikAyAM mahAmahimAyAM nivRttAyAM satyAmAyudhagRhazAlAtaH pratiniSkAmati pratiniSkramya ca yAvaccha-18 bdAdantarikSapratipannAdivizeSaNagrahaH, dakSiNAM dizamuddizya vaitAbyaparvatAbhimukhaM prayAtaM caapybhvt| tae NaM se bharahe rAyA taM divvaM cakkarayaNaM jAva veaddhassa panvayassa uttarille NitaMbe teNeva uvAgacchai 2 cA veaddhassa pavvayassa uttarile NitaMbe duvAlasajoyaNAyAma jAva posahasAlaM aNupavisai jAva NamiviNamINaM vijAhararAINaM ahamabhattaM pagiNhai 2 cA For Private Personal Use Only W w .jainelibrary.org Jain Education intellial In
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 251 // Jain Education Inter posahasAlAe jAva prabhiviNamivijJAhararAyANo maNasI karemANe 2 ciTThai, tara NaM tassa bharahassa raNNo aTTamabhanttati pariNamamANaMsi NamitriNamIvijjAhararAyANo divvAe maIe coiamaI aNNamaNNassa aMtiaM pAubbhavaMti 2 ttA evaM vyAsa - uppaNNe khalu bho devANuppi ! jaMbuddIve dIve bharahe vAse bharahe rAyA cAuraMtacakavaTTI taM jIameaMtI apaccuNAmaNAgayANaM vijjAhararA-I cakkavaTTINaM uvatthANiaM karettae, taM gacchAmo NaM devANuppi ! amhevi bharahassa raNamo uvatthANiaM karemo iti kaTTu viNamI NAUNaM cakavaTTi divAe maIe coiamaI mANummANappamANajuttaM teassi rUvalakkhapAjuttaM ThiajuGgaNakesavadviaNahaM sarvarogaNAsaNa balakariM icchiasIuNDaphAsajuttaM - tisu taNuaM tisu taMbaM tivalIgatiuNNayaM tigaMbhIraM / tisu kAlaM tisu seaM tiAyataM ti a vicchiNNaM // 1 // samasarIraM bharahe vAsaMmi saGghamahilappahANaM suMdarathaNajaghaNavarakaracalaNaNayaNasirasijadasaNajaNahiayaramaNamaNahariM siMgArAgAra jAtra juttovayArakusalaM amaravahUNaM surUvaM rUveNaM aNuharaMtIM subhahaM bhahaMni jovaNe vaTTamANiM itthIrayaNaM NamI ara yaNANi ya kaGagANi ya tuDiANi a geNhai 2 ttA tAe ukTThiAe turiAe jAva uddhaAe vijjAharagaIe jeNeva bharahe rAyA teNeva uvAgacchaMti 2 ttA aMtalikkhapaDivaNNA sakhikhiNIyAI jAva jaeNaM vijaeNaM vaddhAveti 2 tA evaM kyAsI - abhijie NaM devANupiA ! jAna amhe devANuppiANaM ANattikiMkarA itikaTTu taM paDicchaMtu NaM devANuppiA ! amhaM imaM jAva viNamI itthIrayaNaM mI rayaNANi samappei / tae NaM se bharahe rAyA jAva paDivisanei 2 tA posahasAlAo paDiNikkhamai 2 sA majjaNagharaM aNupabisai 2 ttA bhoaNamaMDave jAva namivinamINaM vijjAhararAINaM aTThAhiamahAmahimA, tae NaM se dive cakarayaNe AhagharasAlAo 3 vakSaskAre | namivinamisAdhanaM strIratnAtiH sU. 64 // 251 // ainelibrary.org
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________ pakhiNikkhamai jAva uttarapurasthimaM disiM gaMgAdevIbhavaNAbhimuhe payAe Adi hotthA, saJchana sabA siMdhuvattavayA jAva navaraM kuMbhaTTasahassaM rayaNacittaM gANAmaNikaNArayaNabhatticittANi a duve kaNagasIhAsaNAI sesaM taM ceva jAva mahimatti ( sUtraM 64) 'tae NamityAdi, tataH sa bharato rAjA tadivyaM cakaralaM ikSiNAdizi baitAjyaparvatAbhimukhaM prayAtaM pazyati, dRSTA ca | pramoMdAdi tAvad vaktavyaM yAvad bharato yatraiva vaitAvyasya parvatasyottaspArthavI nitambaH-kaTakastatraivopAgacchati, upAgatya |ca vaitAbyaskha parvatasyottarabhAgavartini nitambe dvAdazayojanAyAma yAvatpadakaraNAt nakyojanavistIrNamityAdikaM | skandhAvAramivezAdi vAcyaM, pauSadhazAlAmanupravizati bharataH, atra yAvatpadAt pauSadhavizeSaNAni sarvANi vAcyAni, namivinamyo:-zrIRSabhasvAmimahAsAmantakacchamahAkacchasutayorvidyAdhararAjJoH sAdhanAyASTamabhakaM pragRhNAti pragRhya ca pauSadhazAlAyAM yAvacchabdAt pauSadhikAdivizeSaNaviziSTo namivinamividyAdhararAjAnau manasi kurvANo manasi kurvANasti ti, ete khagA anukampyAH eteSAmupari ghANamokSaNena prANadarzanaM na kSatriyadharma iti sindhvAdisurINAmivAnayorma-15 nasi karaNamAtrarUpe sAdhanopAye pravRttaH, tena na dvAdazavArSikayuddhamapyatrAbhihitaM, yattu hemacandrasUribhirAdinAthacaritre | zaramocanAdi cUrNikRtA tu yuddhamAtraM dvAdazavarSAvadhi aNNe bhaNaMtItyuktvA uktaM tanmatAntaramavaseyamiti, atrA-1 7||ntare yajAtaM tadAha-'tae NamityAdi, tasya bharatasyASTamabhakte pariNamati sati namivinamI vidyAdhararAjAnau divyayA / divyAnubhAvajanitatvAt matyA-jhAnena coditamatI-preritamatiko avadhijJAnAdyabhAve'pi yattayorbharatamanoviSayaka Jain Education For Private Personel Use Only Ee
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 252 // Jain Education Inter jJAnaM tatsaudharmezAnadevInAM manaH pravicAridevAnAM kAmAnuSaktamanojJAnamiva divyAnubhAvAdavagantavyaM, anyathA tAsA| mapi svavimAnacUlikAdhvajAdimAtra viSayakAvadhimatInAM tadbhiraMsAjJAnAsambhavena suratAnukUla ceSTonmukhatvaM na sambhavediti, etAdRzAvanyo'nyasyAntikaM prAdurbhavataH, prAdurbhUya ca evamavAdiSAtAM kimavAdiSAtAmityAha - 'uppaNNe khalu ityAdi, | utpannaH khaluH - avadhAraNe bho devAnupriyA ! jambUdvIpe dvIpe bharatavarSe bharatanAmA rAjA caturantacakravarttI tasmAjjI| tametat-kalpa eSo'tItavarttamAnAnAgatAnAM vidyAdhararAjJAM cakravarttinAmupasthAnikaM prAbhRtaM kartuM tad gacchAmo devAnu| priyA ! vayamapi bharatasya rAjJa upasthAnikaM kurmma 'iti kaTTu ityAdi iti kRtvA - iti anyo'nyaM bhaNitvA vinamiru - | tarazreNyadhipatiH subhadrAM nAmnA strIratnaM namizca dakSiNazreNyadhipatI ratnAni kaTakAni truTikAni ca gRhNAtItyanvayaH, | atha kIdRzaH san vinamiH kiM kRtvA subhadrAM kanyAratnaM gRhNAtItyAha - divyayA matyAM noditamatiH san cakravarttinaM jJAtvA, atrAnantaroktasUtratazcakravarttitve labdhe'pi yat NAUNa cakkavaTTimityAdyuktaM tat subhadrA strIratnamasyaivopayogIti yogyatAkhyApanArthaM, kiMlakSaNAM subhadrAmityAha - 'mAnonmAnapramANayuktAM, tatra mAnaM - jaladroNapramANatA unmAnaM| tulAropitasyArddhabhAra pramANatA yazca svamukhAni nava samucchritaH sa pramANopetaH syAt, ayamarthaH - jalapUrNAyAM puruSapra - | mANAdIpadatiriktAyAM mahatyAM kuNDikAyAM pravezito yaH puruSaH sArapudgalopacito jalasya droNaM triTaGkasauvarNikagaNanApekSayA dvAtriMzatserapramANaM niSkAzayati jaladroNonA vA tAM pUrayati sa mAnopetaH, tathA sArapudgalopacitatvAdeva 3 vakSaskAre namivinamisAdhanaM strIrattAptiH sU. 64 // 252 //
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________ yastulAyAmAropitaH sannaddhabhAra palasahasrAtmakaM tulayati sa unmAnopetaH, tathA yadyasyAtmIyamaGgalaM tenAlena dvAdazAM-18 gulAni mukhaM pramANayuk anena ca mukhapramANena nava mukhAni puruSaH pramANayuktaH syAt , pratyekaM dvAdazAMgulaivabhirmukhai-18 raSTottarazatamaGgulAnAM sampadyate, tatazcaitAvaducchrayaH puruSaH pramANayuktaH syAt , evaM subhadrA'pi mAnonmAnapramANayuktA,18| | tathA tejasvinI vyaktaM rUpaM-sundarAkAro lakSaNAni ca-chatrAdIni tairyuktAM, sthitamavinAzitvAdyauvanaM yasyAH sA tathA,18 kezavadavasthitA-avardhiSNavo nakhA yasyAH sA tathA, tataH padadvayakarmadhAraye tAM, ayaM bhAvaH-bhujamUlAdiromANya-18 jahadromasvabhAvAnyeva tasyAH syuriti, anyathA tatkezapAzasya pralambatayA vyAkhyAnaM uttarasUtre kariSyamANaM nopapadyeta, | sarvaroganAzanI, tadIyasparzamahinA sarve rogA nazyantIti, tathA balakarI sambhogato balavRddhikarI nAparapurandhrINAmivAsyAH paribhoge paribhokturbalakSaya iti bhAvaH, nanu yadi zrUyate samaye hastaspRSTAzvaglAnidarzanena strIratasya svakAmukapuruSavibhISikotpAdanaM tarhi kathametadupapadyate ?, ucyate, cakravartinamevApekSyaitadvizeSaNadvayasya vyAkhyAnAt, yattu satyapi strIratne brahmadattacakrabhRto dAhAnupazamaH tatra samAdhAnamadhastanagranthe daNDavarNanavyAkhyAto'vaseya, IpsitARtaviparItatvenecchAgocarIkRtA ye zItoSNasparzAstairyuktAM uSNatauM zItaspardhA zItatauM uSNasparzA madhyamattau madhyama 1 tasyAH sparzaH cakravartinaH sarvadoSanAzaka ityarthaH, na caivamantarAmaye dAghajvaropagate brahmadattacakravartini byamicAraH, pratyAsannamRtyorakhadAnI tatsparzasahane sAmAbhAbAtU avazyaMbhAvivastutvAca ( hI* vRttI) zrIjAdU.. ION For Private Personal Use Only N ww.jainelibrary.org
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 253 // Jain Education Inter | sparzAmiti bhAvaH, triSu sthAneSu - madhyodaratanulakSaNeSu tanukAM- kRzAM tanumadhyA - tanUdarI tanvaGgItikaviprasiddheH, nanu sAmu| drike'nyAnyapi dantatvagAdIni tanUni kathitAni tathA ca sati kathaM tanUnAM trisaGkhyAGkatA yujyate iti 1, ucyate, | vicitratvAt kavirucestrikasaGkhyAviziSTAnuprAsa bhAsuraM bandhaM nibanatA granthakAreNa strIpuMsasAdhAraNAni yAni trikarUpANi lakSaNAni tAni tathaiva nibaddhAni yAni tu tryadhikasaGkhyAkAni tebhyo'tra ratnaprastAvAt kevalaM strIjAtyuci - | tAni lakSaNAni samuccityAnuprAsAbhaGgArthaM trikarUpatvena nibaddhAni tena nehAparagranthavirodhaH, ata eva dantatvagAdIni tanUnyapi tasyA atra na vivakSitAnIti, evamuttaratrApi bhAvyaM, triSu-hagantAdharayonilakSaNeSu sthAneSu tAmrAM - raktAM, | dRgantaraktatvaM hi strINAM dRkcumbane puruSasyAtIva manoharaM bhavatIti trayoM valayo - madhyavartirekhArUpA yasyAH sA tathA tAM, atra dvitIyaikavacanalopaH prAkRtatvAt, trivalIkatvaM strINAmatiprazasyaM puMsAM tu tathAvidhaM na, yadAha - " zastrAntaM | strIbhoginamAcArya bahusutaM yathAsaGkhyam / ekadvitricaturbhirvalibhirvidyAnnRpaM tvavalim // 1 // " tathA triSu - stanajaghanayonilakSaNeSu unnatAM triSu - nAbhisattvasvararUpeSu gambhIrAM triSu - romarAjIcUcukakanInikA rUpeSvavayaveSu kRSNAM triSudantasmitacakSurlakSaNeSu zvetAM triSu - veNIbAhulatAlocaneSu AyatAM - pralambAM triSu zroNicakrajaghanasthalI nitambabimbeSu | vistIrNAM samazarIrAM samacaturasrasaMsthAnatvAt, bharate varSe sarvamahilApradhAnAM, sundaraM stanajaghanavarakaracalananayanaM yasyAH | sA tathA tAM zirasijA : - kezAH dazanA - dantAstairjanahRdayaramaNI - draSTRlokacittakrIDAhetukaM ata eva manoharIM pazcAt 3 vakSaskAre namivinamisAdhanaM strIratnAptiH sU. 64 // 253 // jainelibrary.org
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________ padadvayasya karmadhArayaH, 'siGgArAgAre'tyatra yAvatpadAt siGgArAgAracAruvesaM saMgayagayahasiabhaNiaciThiavilAsasala-21 lialAvaniuNa iti saMgrahaH, zRGgArasya-prathamarasatyAgAraM-gRhamiva cArurveSo yasyAH sA tathA tAM saGgatA-ucitA gatahasitabhaNitaceSTitavilAsA yasyAH sA tathA, tatra gataM-gamanaM hasitaM-smitaM bhaNitaM-vANI ceSTitaM ca-apuruSaceSTA vilAso-netraceSTA tathA saha lalitena-prasannatayA ye saMlApA:-parasparabhASaNalakSaNAsteSu nipuNA yA sA tathA, tathA yuktAH|| saGgatAH ye upacArA-lokavyavahArAsteSu kuzalA yA sA tathA, tataH padatrayakarmadhArayaH tAM, amaravadhUnAM surUpa-saundarya | rUpeNAnuharantI-anukurvatI bhadre-kalyANakAriNi yauvane vartamAnAM, zeSaM tu prAgyojitArtha, 'giNhittA ityAdi, gRhItvA |tayotkRSTayA tvaritayA yAvadukhatayA vidyAdharagatyA yatraiva bharato rAjA tatraivopAgacchataH, upAgatya cAntarikSapratipannau // sakiMkiNIkAni yAvatpadAt paJcavarNAni vastrANi pravaraparihitau ityAdi jayena vijayena varddhayataH varddhayitvA caivama-15 vAdiSAtA-abhijitaM devAnupriyaH yAvatzabdAt sarva mAgadhagamavadvAcyaM, navaramuttareNaM culahimavaMtamerAe iti 'amhe rANaM devANuppiANaM visayavAsiNo'tti AvAM devAnupriyANAM AjJaptikiMkarAvitikRtvA tatpratIcchantu devAnupriyA ! 19 asmAkamidaM yAvacchabdAdetadrUpaM prItidAnamitikRtvA vinamiH strIratna namizca ratnAni samarpayati / atha bharato yadakA pattidAha-'tae Na'mityAdi, tataH sa bharato rAjA yAvacchabdAt prItidAnagrahaNasatkAraNAdi grAhyaM, prativisarjayati / prativisRjya ca pauSadhazAlAtaH pratiniSkAmati pratiniSkAmya ca majanagRhamanupravizati anupravizya ca snAnavidhiH Jain Education For Private Persone Use Only VIw.ininelibrary.org
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjamba- pUrNo'tra vAcyaH tato bhojanamaNDape pAraNaM vAcyaM, yAvacchabdAdatra zreNiprazreNizabdanaM aSTAhikAkaraNAjJApanamiti, 3vakSaskAre dvIpazA- tatastA namivinamyorvidyAdhararAjJoraSTAhikAM mahAmahimAM kurvantIti zeSaH, AjJAMca pratyarpayantIti prasaGgAd bodhyamiti, | namivinanticandrI misAdhanaM atha digvijayaparamAGgabhUtasya cakraratnasya ko vyatikara ityAha-tae NamityAdi, tato-namivinamikhacarendrasAdhanA-15 yA vRttiH strIratAptiH nantaraM taddivyaM cakraratnamAyudhagRhazAlAtaH pratiniSkrAmatItyAdikaM prAgvat, navaramuttarapaurastyAM dizam-IzAnadizaM, vaitA-15 // 254 // vyato gaGgAdevIbhavanAbhimukhaM gacchataH IzAnakoNagamanasya RjumArgatvAt , atra nirNetukAmena jambUdvIpAlekhyaM draSTavyaM, | gaGgAdevIbhavanAbhimukhaM prayAtaM cApyabhavat, saiva sarvA sindhudevIvaktavyatA gaGgAbhilASena jJeyA yAvatprItidAnamiti | gamyaM, navaraM tatrAyaM vizeSaH-ratnavicitraM kumbhASTAdhikasahasraM, nAnAmaNikanakaratnamayI, bhaktiH-vicchittistayA vicitre 6 ca dve kanakasiMhAsane, zeSaM prAbhRtagrahaNasanmAnadAnAdikaM tathaiva, yAvadaSTAhikA mahimeti, yacca RSabhakUTataH pratyAvRtto na gaGgAM sAdhayAmAsa tadvaitAbyavartividyAdharANAmanAtmasAtkaraNena paripUrNottarakhaNDasyAsAdhitatvAt kathaM gaGgAniSkuTasAdhanAyopakramate ityavaseyaM, yaccAsya gaGgAdevIbhavane bhogena varSasahasrAtivAhanaM zrUyate tatprastutasUtre cUrNI cAnukamapi RSabhacaritrAdavaseyam // athAto digyAtrAmAhatae NaM se dive cakkarayaNe gaMgAe devIe aTThAhiyAe mahAmahimAe nivattAe samANIe AugharasAlAo paDiNikkhamairattA jAva gaMgAe mahANaIe paJcasthimilleNaM kUleNaM dAhiNadisi khaMDappavAyaguhAmimuhe payAe Avi hotthA, tate NaM se bharahe rAyA jAva // 25 // Jain Education in For Private Personal Use Only
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________ jeNeva khaMDappavAyaguhA teNeva uvAgacchai 2 ttA sabA kayamAlakavattavvayA avA Navari NaTTamAlage deve pItidANaM se AlaMkAriabhaMDaM kaDagANi a sesaM savaM taheva jAva aTThAhiA mahAma0 / tae NaM se bharahe rAyA NaTTamAlagassa devassa aTThAhiAe ma. NivattAe samANIe suseNaM seNAvaI sahAvei 2 tA jAva siMdhugamo avvo, jAva gaMgAe mahANaIe purathimillaM NikkhuDaM sagaMgAsAgaragirimerAgaM samavisamaNikkhuDANi a oavei 2 tA aggANi varANi rayaNANi paDicchai 2 tA jeNeva gaMgA mahANaI teNeva uvAgacchai 2 ttA docaMpi sakkhaMdhAvArabale gaMgAmahANaI vimalajalatuMgavIiM NAvAbhUeNaM cammarayaNeNaM uttarai 2 ttA jeNeva bharahassa raNNo vijayakhaMdhAvAraNivese jeNeva bAhiriA uvaTThANasAlA teNeva uvAgacchai 2 cA AbhisekkAo hatthirayaNAo paJcoruhai 2 cA aggAI varAI rayaNAI gahAya jeNeva bharahe rAyA teNeva uvAgacchai 2 ttA karayalapariggahiraM jAva aMjali kaTTa bharahaM rAyaM jaeNaM vijaeNaM vaddhAvei 2 cA aggAI varAI rayaNAI uvnnei| tae NaM se bharahe rAyA suseNassa seNAvaissa aggAI varAI rayaNAI paDicchai 2 tA suseNaM seNAvaI sakkArei sammANei 2 tA paDivisajjei, tae NaM se suseNe seNAvaI bharahassa raNNo sesaMpi taheva jAva viharai, tae NaM se bharahe rAyA aNNayA kayAi suseNaM seNAvairayaNaM saddAvei 2 ttA evaM vayAsI-cchaNNaM bho devANuppiA! khaMDagappavAyaguhAe uttarillassa duvArassa kavADe vihADehi 2 tA jahA timisaguhAe tahA bhANiavvaM jAva pi bhe bhavau sesaM taheva jAva bharaho uttarilleNaM duvAreNaM aIi, sasivva mehaMdhayAranivahaM taheva pavisaMto maMDalAiM Alihai, tIse NaM khaMDagappavAyaguhAe bahumajjhadesabhAe jAva ummaggaNimaggajalAo NAmaM duve mahANaIo taheva NavaraM paJcatthimillAo kar3agAo paDhAo samANIo purathimeNaM gaMgaM mahANaiM samati, sesaM taheva NavariM paJcasthimilleNaM kUleNaM gaMgAe saMkamavattavvayA tahevatti, tae NaM Jan Education in For Private Personel Use Only YUw.jainelibrary.org
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU khaMDagappavAyaguhAe dAhiNillassa duvArassa kavADA. sayameva mahayA 2 koMcAravaM karemANA 2 sarasarassagAI ThANAI pacosakkitthA, tae | 3vakSaskAre dvIpazA NaM se bharahe rAyA cakkarayaNadesiyamagge jAva khaMDagappavAyaguhAo dakkhiNilleNaM dAreNaM NINei sasivva mehaMdhayAranivahAo ( sUtraM65) khaNDaprapAnticandrI | tAdhipanR'tae NamityAdi, tato-gaGgAdevIsAdhanAnantaraM taddivyaM cakraratnaM gaGgAyA devyA aSTAhikAyAM mahimAyAM nivRttAyAM / yA tiH | tamAlasAsatyAmAyudhagRhazAlAtaH pratiniSkAmati yAvatpadAdantarikSapratipannapadAdiparigrahaH gaGgAyA mahAnadyAH pazcime kUle dhanaM nirg||255|| | dakSiNadizi khaNDaprapAtaguhAbhimukhaM prayAtaM cApyabhavat , tataH sa bharato rAjA cakraratnaM pazyatItyAdikaM tAvadvaktavyaM 9 mazca sU.65 yAvatkhaNDaprapAtaguhAyAmAgacchatIti piNDArthaH, sarvA kRtamAlavaktavyatA-tamisrAguhAdhipasuravaktavyatA netavyA-jJAtavyetyarthaH, navaraM nAvyamAlako nRttamAlako vA devo guhAdhipaH prItidAnaM 'se' tasya AlaGkArikabhANDaM-AbharaNabhRta-18 bhAjanaM kaTakAni ca zeSa-uktavizeSAtiriktaM sarva tathaiva-satkArasanmAnAdikaM kRtamAladevatAvadvaktavyaM yAvadaSTAhikA, atha dAkSiNAtyagaGgAniSkuTasAdhanAdhikAramAha-'tae Na'mityAdi, tataH-khaNDaprapAtaguhApatisAdhanAnantaraM sa bharato rAjA nAvyamAlakasya devasyASTAhikAyAM pUrNAyAM suSeNaM senApati zabdayati, zabdayitvA ca 'jAMva sindhugamotti 18 yAvatparipUrNaH 'evaM vayAsI-gacchAhi NaM bho devANuppiA! sindhue'ityAdikaH sindhugamaH-sindhunadIniSkuTasAdhana- // 255 // pATho gaGgAbhilApena netavyaH yAvad gaGgAyA mahAnadyAH paurastyaM niSkuTa-gaGgAyAH pazcimato vahantyA sAgareNa pUrvataH 6 18 parikSepakAriNA giribhyAM dakSiNato vaitAvyena uttarato laghuhimavatA kRtA yA maryAdA-vyavasthA tayA saha varttate yatta Jain Education Intel For Private Personal Use Only ainelibrary.org
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________ ttathA, anyatsarva prAgvat sUtrato vyAkhyAtazca gaGgAgamena paribhAvanIyaM, atha nATyamAladevasya vazIkaraNaprayojanamAha6. 'tae NamityAdi, tato-gaGgAniSkuTasAdhanAnantaraM sa bharataH suSeNaM senApatiratnaM zabdayati zabdayitvA caivamavAdIdi tyAdika atra guhAkapATodghATanAjJApanAdikaM ekonapaJcAzanmaNDalAlekhanAntaM sarva tamimrAguhAyAmiva jJeyaM, atra yo| vizeSastannirUpaNArthamAha-tIse Na'mityAdi, tasyAH-khaNDaprapAtaguhAyAH bahumadhyadezabhAge yAvatpadAt 'ettha Na'miti padamAtramavaseyaM, unmagnajalAnimagnajale nAmnA dve mahAnadyau staH, tathaiva-tamisrAguhAgatonmagnAnimagnAnadIgamena jJAtavye, navaraM khaNDaprapAtaguhAyAH pAzcAtyakaTakAt pranyUDhe satyau pUrveNa gaGgAM mahAnadI samAmuta:-pravizataH, zeSaM vistArAyAmodvedhAntarAdikaM tathaiva-tamisrAgatanadIdvayaprakAreNAvaseyaM, navaraM gaGgAyAH pAzcAtyakUle saMkramavaktavyatA. | setukaraNAjJAdAnatadvidhAnottaraNAdikaM jJeyaM, tathaiva-prAgvad jJeyamiti, athaitasminnavare dakSiNato yajjAtaM tadAha'tae NamityAdi,prAgvyAkhyAtArtha, athodghATitayorguhAdakSiNadvArakapATayoH prayojanamAha-'tae Na'mityAdi, tataHkapATodghATanAnantaraM sa bharato rAjJA cakraratnadezitamArgaH yAvatkaraNAt 'aNegarAyavarasahassANuAyamagge mahayA ukkiTThasIhaNAyabolakalakalaraveNaM pakkhubhiamahAsamuharavabhUaMpiva karemANe' iti padAnAM parigrahaH, khaNDaprapAtaguhAto 8 18| dakSiNadvAreNa nireti zazIva mehAndhakAranivahAt, prAgvyAkhyAtaM, nanu cakriNAM tamisrayA pravezaH khaNDaprapAtayA 8 nirgamaH kiMkAraNikaH, khaNDaprapAtayA pravezastamisrayA nirgamo'stu, pravezanirgamarUpasya kAryasyobhayatra tulyatvAt , ucyate, For Private Personel Use Only W Elon ww.jainelibrary.org
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvIpazA 3vakSaskAre gaGgAkUle nidhiprA| tiH pazcimasAdhanaM vinItAgamazca zrIjambU-18 tamisrayA praveze khaNDaprapAtAnirgame ca sRSTiH, tayA ca kriyamANasya tasya prazastodakatvAt, anyacca khaNDaprapAtayA praveze AsannopasthIyamAna RSabhakUTe caturdikparyantasAdhanamantareNa nAmanyAso'pi na syAditi ||ath dakSiNabharatArdAnticandrIyA vRttiH |gato bharato yaccakre tadAha tae NaM se bharahe rAyA gaMgAe mahANaIe paJcatthimille kUle duvAlasajoaNAyAma NavajoagavicchiNNaM jAva vijayakkhaMdhAvAraNivesaM // 256 // karei, avasiha taM ceva jAva nihirayaNANaM aTThamabhattaM pagiNhai, tae NaM se bharahe rAyA posahasAlAe jAva NihirayaNe maNasi karemANe karemANe ciTThaitti, tassa ya aparimiarattarayaNA dhuamakkhayamavvayA sadevA lokopacayaMkarA uvagayA Nava Nihio logavissuajasA, taMjahA-"nesappe 1 paMDuae 2 piMgalae 2 sabarayaNa 4 mahapaume 5 / kAle 6 a mahAkAle 7 mANavage mahAnihI 8 saMkhe 9 // 1||nnesppNmi NivesA gAmAgaraNagarapaTTaNANaM ca / doNamuhamaDaMbANaM khaMdhAvArAvaNagihANaM // 1 // gaNiassa ya uppattI mANummANassa jaM pamANaM ca / dhaNNassa ya bIANa ya uppattI paMDue bhaNiA // 2 // savvA AbharaNavihI purisANaM jA ya hoi mahilANaM / AsANa ya hatthINa ya piMgalagaNihiMmi sA bhaNiA ||3||rynnaaii sabbarayaNe caudasavi varAI cakkavaTTissa / upajate egidiAI paMciMdiAI ca // 4 // vatthANa ya utpattI NipphattI ceva sababhattINaM / raMgANa ya dhovANa ya savvAesA mahApaume // 5 // kAle kAlaNNANaM savvapurANaM ca tisuvi vaMsesu / sippasayaM kammANi atiNi payAe hiakarANi // 6 // lohassa ya uppattI hoi mahAkAli AgarANaM ca / ruppassa suvaNNassa ya maNimucasilappavAlANaM // 7 // johANa ya uppattI // 256 // JainEducation International For Private Personal Use Only
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvaraNANaM ca paharaNANaM ca / savvA ya juddhaNII mANavage daMDaNII a||8||nnttttvihii gADagavihI kavvassa ya cauMbvihassa utpttii| saMkhe mahANihiMmI tuDiaMgANaM ca savvesi // 9 // cakkaTThapaiTThANA adussehA ya Nava ya vikkhaMbhA / bArasadIhA maMjasasaMThiA jaNhavIi muhe // 10 // veruliamaNikavADA kaNagamayA viviharayaNapaDipuNNA / sasisUracakkalakkhaNaM aNusamavayaNovavattI yA // 11 // paliovamaTTiIA NihisariNAmA ya tattha khalu devA / jesiM te AvAsA akijjA AhivaccA y|| 12 // ee Nava NihirayaNA pabhUyadhaNarayaNasaMcayasamiddhA / je vasamupagacchaMti bharahAvivacakavaTTINaM // 13 // tae NaM se bharahe rAyA adamabhattaMsi pariNamamANaMsi posahasAlAo paDiNikkhamai, evaM majjaNagharapaveso jAva seNipaseNisahAvaNayA jAva NihirayaNANaM aTThAhi mahAmahimaM karei, tae NaM se bharahe rAyA NihirayaNANaM aTThAhiAe mahAmahimAe NivattAe samANIe suseNaM seNAvaharayaNaM saddAvei 2ttA evaM vayAsI-gacchaNNaM bho devANuppiA! gaMgAmahANaIe purathimillaM NikkhuDaM ducaMpi sagaMgAsAgaragirimerAgaM samavisamaNikkhuDANi a oavehi 2 ttA eamANatti paJcappiNAhitti / tae NaM se suseNe taM va punvavaNi bhANiavvaM jAva oavittA tamANatti paJcappiNai paDivisajjei jAva bhogabhogAI bhuMjamANe vihri|te NaM se dive cakkarayaNe annayA kayAi AuhagharasAlAo paDiNikkhamai 2ttA aMtalikkhapaDivaNNe jakkhasahassasaMparibuDe divvatuDia jAva ApUrete ceva vijayakkhaMdhAvAraNivesaM majhamajheNaM Niggacchai dAhiNapaJcatthimaM disiM viNIaM rAyahANi abhimuhe payAe Avi hotthA / tae NaM se bharahe rAyA jAva pAsai 2ttA hatuha jAva koDhuMbiapurise saddAvei 2 cA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiA! AmisakaM jAva paJcappiNaMti (sUtraM 66) Jain Education anal For Private & Personal use only forww.jainelibrary.org
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvIpazAnticandrIyA vRttiH // 257 // 'tae Na'mityAdi, tato-guhAnirgamAnantaraM sa bharato rAjA gaGgAyA mahAnadyAH pazcime kUle dvAdazayojanAyAma || |3vakSaskAre navayojana vistIrNa yAvatpadAt 'varaNagarasaricchaM' iti grAhya, vijayaskandhAvAranivezaM karoti, avaziSTa-varddhaki- gaGgAkUle ratnazabdAjJApanAdikaM tadeva-yanmAgadhadevaMsAdhanAvasare uktamiti, yAvacchabdAtpauSadhazAlAdarbhasaMstArakasaMstaraNAdi jJeyaM, nidhiprA ptiH pazcima nidhiratnAnAmaSTamabhaktaM pragRhNAti, tataH sa bharato rAjA pauSadhazAlAyoM yAvatpadAt 'posahi' ityAdikaM 'ege abIe' sAdhanaM vi ityantaM padakadambakaM grAhyaM, nidhiratnAni manasi kurvan 2 tiSThati, itthamanutiSThatastasya kiM jAtamityAha-'tasya yA nItAgamazca | ityAdi, tasya-bharatasya cazabdo'rthAntarArambhe nava nidhayaH upAgatA-upasthitA ityanvayaH, kiMbhUtAH-aparimitAni | raktAni upalakSaNAdanekavarNAni ratnAni yeSu te tathA, idaM ca vizeSaNaM tanmatApekSayA bodhyaM yanmate nidhiSvanantarameva | vakSyamANAH padArthAH sAkSAdevotpadyante iti, ayamarthaH-ekeSAM mate navasu nidhiSu kalpapustakAni zAzvatAni santi, teSu ca vizvasthitirAkhyAyate, keSAMcittu mate kalpapustakapratipAdyAH arthAH sAkSAdeva tatrotpadyante iti, enayorapara| matApekSayA aparimie ityAdi vizeSaNamiti, tathA vevAstathAvidhapustakavaiziSTyarUpasvarUpasyAparihANeH akSayAH avayavidrabyasyAparihANeH avyayAstadArambhakapradezAparihANeH, atra pradezAparihANiyuktiH samayasaMvAdinI padmavaravedikA-1 vyAkhyAsamaye nirUpiteti tato'vaseyA, atra padadvaye makAro'lAkSaNikaH, tataH padatrayakarmadhArayaH, sadevA adhichAyakadevakRtasAnnidhyA iti bhAvaH lokopacayaGkarAH, atra navA khitkRdante 'rAtre (zrIsi0 a06 pA04 sU0110) JanEducation For P ate Personal use only
Page #519
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inte | riti sUtre yogavibhAgena vyAkhyAne tIrthakarAdizabdavat sAdhutvaM jJeyaM, yadvA 'devanAgasuvaNNakiMnaragaNassambhUabhAvaccie' ityAdivadArSatvAdanusvAre lokopacayakarAH - vRttikalpakakalpapustakapratipAdanena lokAnAM puSTikArakAH loka| vikhyAtayazaskA iti, atha nAmatastAnupadarzayati - tadyathetyupadarzane naisarpasya devavizeSasyAyaM naisarpaH, evamagre'pi bhAvyaM, atha yatra nidhau yadAkhyAyate tadAha - 'Nesappa 'mityAdi, naisarpanAmani nidhau nivezA:- sthApanAni sthApanavi|dhayo grAmAdInAM gRhaparyantAnAM vyAkhyAyante tatra grAmo - vRttyAvRtaH Akaro - yatra lavaNAdyutpadyate nagaraM - rAjadhAnI pattanaM - ralayonirdroNamukhaM - jalasthalanirgamapravezaM maDambaM - arddhatRtIyagavyUtAntargrAmarahitaM skandhAvAraH kaTakaM ApaNohaTTaH, gRhaM bhavanaM upalakSaNAt kheTakarbaTAdigrahaH 1 // atha dvitIyanidhAnavaktavyatAmAha - 'gaNiassa' ityAdi, gaNitasya - saGkhyApradhAnatayA vyavaharttavyasya dInArAdeH nAlikerAdervA cazabdAt paricchedyadhanasya mauktikAderutpatti| prakAraH tathA mAnaM - setikAdi tadviSayaM yattadapi mAnameva dhAnyAdi meyamiti bhAvaH, tathA unmAnaM - tulAkarSAdi tadviSayaM | yattadapyunmAnaM khaNDaguDAdi dharimajAtIyaM dhanamityarthaH, tataH samAhAradvandvastasya ca yatpramANaM liGgavipariNAmena tatpA| NDuke bhaNitamiti sambandhaH, dhAnyasya - zAlyAderbIjAnAM ca-vApayogyadhAnyAnAmutpattiH pANDuke nidhau bhaNitA 2 // atha tRtIyanidhisvarUpaM nirUpyate - 'saccA AbharaNa' ityAdi, sarva AbharaNavidhiryaH puruSANAM yazca mahilAnAM tathAs| zvAnAM hastinAM ca sa yathaucityena piGgalakanidhau bhaNitaH liGgavipariNAmaH prAkRtazailIbhavaH 3 // atha caturthanidhi: ww.jainelibrary.org
Page #520
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvIpazA nticandrI- yA vRttiH // 258 // 'rayaNAI'ityAdi, ratnAni caturdazApi varANi cakravartinazcakrAdIni saptaikendriyANi senApatyAdIni ca sapta paJcendri- 3vakSaskAre yANi sarvaratnAkhye mahAnidhAvutpadyante, tadutpattiH tatra vyAvarNyata ityarthaH, anye tvevamAhuH-utpadyante etatprabhAvAt gaGgAkUle sphAtimadbhavantItyarthaH 4 // atha paJcamo nidhiH-'vatthANa ya'ityAdi, sarveSAM vastrANAM ca yA utpattistathA sarvavibha-12 nidhiprA ptiH pazcimatInAM-vastragatasarvaracanAnAM raGgAnAM ca-maJjiSThAkRmirAgakusumbhAdInAM 'dhovvANa ya'tti sarveSAM prakSAlanavidhInAM ca yA 8 HIS. niSpattiH sarvA eSA mahApadmanidhau 5 // atha SaSTho nidhiH-'kAle kAlaNNANa'mityAdi, kAlanAmani nidhau kAla nItAgamazca jJAnaM-sakalajyotiHzAstrAnubandhi jJAnaM tathA jagati trayo vaMzAH vaMzaH pravAhaH AvalikA ityekArthAH, tadyathA-tIrtha- sU. 66 karavaMzazcakravartivaMzo baladevavAsudevavaMzazca teSu triSvapi vaMzeSu yadbhAvyaM yacca purANamatItamupalakSaNametadvarttamAnaM zubhAzubhaM tatsarvamatrAsti, ito mahAnidhito jJAyata ityarthaH, zilpazataM-vijJAnazataM ghaTalohacitravastranApitazilpAnAM paJcAnAmapi pratyekaM viMzatibhedatvAt karmANi ca-kRSivANijyAdIni jaghanyamadhyamotkRSTabhedabhinnAni trINyetAni prajAyA hitakarANi nirvAhAbhyudayahetutvAt etatsarvamatrAbhidhIyate 6 // atha saptamo nidhiH-'lohassa ya'ityAdi, lohasya |ca nAnAvidhasyotpattirbhavati mahAkAle nidhau, tatra tadutpattirAkhyAyate ityarthaH, tathA rUpyasya suvarNasya ca maNInAM 8 // 258 // candrakAntAdInAM muktAnAM-mukkAphalAnAM zilAnAM-sphATikAdInAM pravAlAnAM ca sambandhinAM AkarANAmutpattirbhavati, mahAkAle nidhAviti yogH||7|| athASTama:-'johANa ya'ityAdi, yodhAnAM-sUrapuruSANAM cazabdAt, kAtarANA Jain Education inte ForPrivate&Personal use Only
Page #521
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education In mutpattirabhidhIyate, yathA yodhatvaM kAtaratvaM ca jAyate tathA'trAbhidhIyate ityarthaH, tathA AvaraNAnAM ca - kheTa kAnAM sannAhAnAM vA praharaNAnAM - asyAdInAM ca sarvA ca yuddhanItiH - vyUharacanAdilakSaNA sarvApi ca daNDenopalakSi| tA nItirdaNDanItiH - sAmAdizcaturvidhA mANavakanAmni nidhAvabhidhIyate, tataH pravarttata iti bhAvaH 8 // atha navamaH - 'TTavihI NADaga vihI' ityAdi, sarvo'pi nRtyavidhiH- nATyakaraNaprakAraH sarvo'pi ca nATakavidhiH- abhineyaprabandhaprapaJcanaprakAraH tathA caturvidhasya kAvyasya granthasya - dharmmA 12 kAma 3 mokSa 4 lakSaNapuruSArtha nibaddhasyAthavA saMskRta 1prAkRtA 2 pabhraMza 3 saMkIrNa 4 bhASAnibaddhasya gadya 2 padya 2 geya 3 caurNa 4 padabaddhasya vA utpattiHniSpattistadvidhiH, tatrAdyaM kAvyacatuSkaM pratItaM, dvitIyacatuSke saMskRtaprAkRte subodhe apabhraMzaH- tattaddezeSu zuddhaM bhASitaM saGkIrNa bhASA - zaurasenyAdiH, tRtIyacatuSke gadyaM -acchandobaddhaM zastraparijJAdhyayanavat padyaM - chandobaddhaM vimuktayadhyayanavat geyaM gandharvyA rItyA baddhaM gAnayogyaM caurNa - bAhulakavidhibahulaM gamapAThabahulaM nipAtabahulaM nipAtAvyaya bahulaM | brahmacaryAdhyayanapadavat, atra cetarayorgadyapadyAntarbhAve'pi yatpRthagupAdAnaM tadgAnadharmAdheyadharmaviziSTatayA vizeSaNaviva| kSaNArthaM, zaMkhe mahAnidhau, tathA truTitAGgAnAM ca-tUryAGgANAM sarveSAM vA tathAtathAvAdyabhedabhinnAnAmutpattiH zaGkhe mahAnidhAviti 9 // atha navAnAmapi nidhInAM sAdhAraNaM svarUpamAha - 'cakaTu' ityAdi, pratyekamaSTasu cakreSu pratiSThAnaM - avasthAnaM yeSAM te tathA, yatra yatra vAhyante tatra tatrASTacakrapratiSThitA eva vahanti, prAkRtatvAdaSTazabdasya paranipAtaH, aSTau yoja
Page #522
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvIpazAnticandrI " iti 3vakSaskAre gaGgAkUle nidhiprA. ptiH pazcimasAdhanaM vi yA nidhaya iti / nAtAgamaya zrIjamba- nAni utsedhaH-pustvaM yeSAM te tathA, nava ca yojanAmIti gamyate viSkambhena-vikhAreNa nakyojana vistArA itparka dvAdazayojanadIrghA maMjUSAvatsaMsthitAH, jAlavyA-gaGgAkA mukhe yatra samudraM gaGgAM pravizati tatra samsItva:, 'illUpasa vayaM maGgAmukhamAgadhavAsinaH / aAgatAstvAM mahAbhAga!, tvadbhAgyena vazIkRtAH // 1 // " iti triSaSTIvacaritrokta yA vRttiH cayutpattikAle ca bharatavijayAnantaraM cakriNA saha pAtAlamArgeNa bhAgyavatpuruSANAM hi padAdha:sthitayo nidhaya iti // 259 // cakipusmanuyAnti, tathA vaiDUryamaNimayAni kapATAni yeSAM te tathA, makTpratyayasya vRttyA uktArthatA, kanakamayA:-sauna-1 ISH vividhastvapratipUrNAH zazisUracakrAkArANi lakSaNAni-cihnAni yeSAM te tathA, prathamAbahuvacanaloSaH prAkRlatvAt , anurUpA samA-aviSamA vadanopapattiH-dvAraghaTanA yeSAM te tathA, palyopamasthitikA nidhisadRnAmAnaH khalu, tana ca nidhiSu te devA yeSAM devAnA ta eva nidhayaH AvAsA:-AzrayAH, kiMbhUtA:-akreyA-akrayaNIyAH, kimarthamityAhaAdhipatyAya-Adhipatya nimittaM, ko'rthaH-teSAmAdhipatyArthI kazcitkrayeNa-mUlyadAnAdirUpeNa tAn na labhate iti, kintu pUrvasucaritamahinaivetyarthaH, ete nava vidhayaH prabhUtadhanaralasaMcayasamRddhAH ye bharatAdhipAnAM-paTkhaNDabharatakSetrAdhipAnAM cakravartinAM vazamupagacchanti-vazyatAM yAnti, etena vAsudevAnAM cakravartitve'dhyetadvizeSaNavyudAsaH, nidhiprakaraNe cAtra sthAnAGgapravacanasAroddhArAdivRttigatAni bahUni pAThAntarANi granthavistarabhayAdupekSyaitatsUtrAdarzadRSTa eva pATho 1 vyaakhyaatH| atha siddhanidhAno bharato yacake tadAha-'tae ma'mityAdi baktaM, atha SaTkhaNDadattadRSTibharato yatho // 259 // Jai Education Inte For Private Personal Use Only H w.jainelibrary.org
Page #523
--------------------------------------------------------------------------
________________ tsahate tathAssha-'tae Na' mityAdi, idamapi prAyo vyaktaM, navaraM gaGgAyA mahAnadyAH paurastyaM niSkuTamityukte udIcInamapi syAditi dvitIyamityuktaM, avaziSTe na asyaiva prAptAvasaratvAt, gaGgAyAH pazcimato vahantyAH sAgarAbhyAM prAdhyApAcyAbhyAM giriNA - vaitADhyenottaravarttinA kRtA yA maryAdA - kSetravibhAgastayA saha varttate yattattathA, atha suSeNo vaccakre tadAi -- 'tae Na' mityAdi, tataH - svAmmAjJadhyanantaraM suSeNastaM niSkuTaM sAdhayatItyAdi, tadeva pUrvavarNitaM - dAkSiNAtya - sindhuniSkuTavarNitaM bhaNitavyam, kiyatparyantamityAha -- yAvanniSkuTaM sAdhayitvA tAmAjJaTikAM pratyarpayati, pratiksRiSTo yAvavU bhogabhogAn bhuJjAno viharati // atha sAdhitAkhaNDakhaNDe bharate sati yaccakramupacakrame tadAha'tapa pa'mityAdi, tato- maGgAdakSiNaniSkuTa vijayAnantaraM tad divyaM cakraranaM anyadA kadAcidAyudhagRhAt pratiniSkrAmati, vizeSaNaikadezA jatrAzeSavizeSaNasmAraNArtha tenAntarikSapratipacaM yakSasahasrasaMparivRttaM divyatruTitasanninAdenApUra kAmbaratalaM vijayaskandhAvAraniSezaM madhyaMmadhyena - vijayaskandhAvArasya madhyabhAgena nirgacchati, dakSiNapazcimAM dirzinairRtI vidizaM prati vinItAM rAjadhAnI rUkSIkRtyAbhimukhaM prayAtaM cApyabhavat, ayaM bhAva:- khaNDaprapAta guhAsannaskandhAvAranivezAd vinItAM jigamipornairRtyabhimukhagamanaM lAghavAyeti bhAvaH, athAbhivinItaM prasthite cakre bharataH kiM cakre ityAha-- 'tara paM'mityAdi, tataH- cakraprasthAnAdanantaraM sa bharato rAjA taddivyaM cakraratnamityAdi yAvatpazyati daGkA ca dRSTaduSTAdivizeSaNaH kaumbikapuruSAn zabdayati zabdayitvA caivamavAdIt kSiprameva bho devAnupriyA ! AbhiSekyaM Jain Education Intemato ww.jainelibrary.org
Page #524
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 260 // Jain Education In yAvatkaraNAt hastiralaM pratikalpayata senA sannAhayata te ca sarvaM kurvanti AjJAM ca pratyarpayanti // athoktamevArthaM digvijaya kAlAdyadhikArthavivakSayA vistaravAcanayA cAha taNaM se bharahe rAyA ajiarajjo NijiasattU uppaNNasamattarayaNe cakkarayaNappahANe NavaNihivaI samiddha kose battIsarAyavarasahassAAyamagge saTThIe varisasahassehiM kevalakappaM bharahaM vAsaM oyavei oavettA koDuMbiya purise sahAvei 2 tA evaM bayAsI - khippAmeva bho devANuppi ! AbhisekaM hatthirayaNaM hayagayaraha taheva aMjaNagirikUDasaNNibhaM gayavaI NaravaI durUDhe / tae NaM tassa bharahassa raNo AbhisekkaM hatthirayaNaM durUDhassa samANassa ime aTThaTThamaMgalagA purao ahANupubbIe saMpadviA, taMjahA -- sotthiasirivacchAva duppaNe, tayaNaMtaraM ca NaM puNNakalasabhiMgAra divvA ya chattapaDAgA jAva saMpadviA, tayaNaMtaraM ca veruliabhisaMtavimaladaMDa jAva ahANuputrIe saMpadviaM, tayaNaMtaraM ca NaM satta egiMdiarayaNA purao ahANupunvIe saMpatthiA, vaM0 - cakarayaNe 1 chatta rayaNe 2 cammarayaNe 3 daMDarayaNe 4 asirayaNe 5 maNirayaNe 6 kAgaNirayaNe 7 tayaNaMtaraM ca NaM Nava mahANihio purao ahANupuvIe saMpaTTi, taMz2ahA -- sappe paMDuyae jAba saMkhe, tayaNaMtaraM ca NaM solasa devasahassA purao ahANupubbIe saMpaTTiA, tayaNaMtaraM battIsaM rAyavarasahassA ahANupuvvIe saMpaTThiA, tayaNaMtaraM caNaM seNAvairayaNe purao ahANupuvvIe saMpaTThie, evaM gAhAvairayaNe vaddhairayaNe purohiarayaNe, tayanaMtaraM ca NaM itthirayaNe purao ahANupubbIe tayaNaMtaraM ca NaM battIsaM uDukallANiA sahassA purao ahANupunvI0 tayaNaMtaraM ca NaM battIsaM jaNavayakallANiAsahassA purao ahANupuvvIpa tayaNaMtaraM ca NaM battIsaM battIsaibaddhA NA 3 vakSaskAre bharatasya vinItAyAM pravezaH su. 67 // 260 // wjainelibrary.org
Page #525
--------------------------------------------------------------------------
________________ DagasahassA purao ahANupuvvIe0 tayaNaMtaraM ca NaM tiNNi sahA sUasayA purao ahANupuSvIe0 tayaNaMtaraM ca NaM aTThArasa seNippaseNIo purao0 tayaNaMtaraM caNaM caurAsIiM AsasayasahassA purao0 tayaNaMtaraM ca NaMcaurAsII hatyisayasahassA purao ahANupuvIe. tayaNataraM ca NaM chaNNauI maNussakoDIo purao ahANupuvIe saMpaTThiA, tayaNaMtaraM ca NaM bahave rAIsaratalavara jAva satyavAhappamiIo purao ahANupuvvIi saMpaTTiA tayaNataraM ca NaM bahave asiggAhA laDiggAhA kuMtaggAhA cAvaggAhA cAmaragAhA pAsaggAhA phalagaggAhA parasuggAhA potthayaggAhA vINaggAhA kUaggAhA haDapphaggAhA dIviagAhA saehiM saehiM rUvehi,evaM vesehiM ciMdhehi nioehiM saehiM 2 vatthehiM purao ahANupuvIe saMpatthiA , tayaNaMtaraM ca NaM bahave iMDiNo muMDiNo sihaMDiNo jaDiNo picchiNo hAsakAragA kheDDakAragA davakAragA cADukAragA kaMdapiA kukuiA mohariA gAyaMtA ya dIvaMtA ya (vAyaMtA) nacaMtA ya hasaMtA ya ramaMvA ya kIlaMtA ya sAseMtA ya sAveMtA ya jAveMtA ya rAveMtA ya so tA ya sobhAveMtA ya AloaMtA ya jayajayasaraM ca pauMjamANA 'purao ahANupuvIe saMpadviA, evaM uvavAiagameNaM jAva tassa raNNo purao mahaAsA AsadharA ubhao pAsiM NAgA NAgadharA piTThao rahA rahasaMgellI ahANupuvIe saMpaDhiA iti / tae NaM se bharahAhive garide hArotthae sukayaraiavacche jAva amaravaisaNNibhAe iddhIe pahiakittI cakkarayaNadesiamagge aNegarAyavarasahassANuAyamagge jAva samudaravabhUaMpiva karemANe 2 savviddhIe savva. jjuIe jAva NigghosaNAiyaraveNaM gAmAgaraNagarakheDakabbaDamaDaMba jAva joaNaMtariAhi vasahIhiM vasamANe 2 jeNeva viNIA rAyahANI teNeva uvAgacchai uvAgacchittA viNIAe rAyahANIe adUrasAmaMte duvAlasajoaNAyAma NavajoyaNavicchiNNaM jAva khaMdhAvAraNivesaM karei 2ttA vaddhaharayaNaM saddAvei 2 tA jAva posahasAlaM aNupavisai 2 cA viNIAe rAyahANIe aTThamabhattaM pagiNhai Jain Education in For Private Personal Use Only b org
Page #526
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH // 26 // Seasesas09093esessed 2ttA jAva ahamabhattaM paDijAgaramANe 2 vihri| tae NaM se bharahe sayA aTThamabhasi pariNamamANasi posahasAlAo paDimi- | 3vakSaskAre kkhamai 2ttA koDuMbibhapurise sahAvei 2 tA taheva jAva aMjaNagirikUDasaNNibhaM gayavaI paravaI dUrUDhe taM ceva savvaM jahA dehA 8 bharatasya Navari Nava mahANihio cattAri seNAo Na pavisaMti seso so ceva gamo jAva NigghosaNAieNaM viNIAe rAyahANIe mAM-.. vinItAyAM majheNaM jeNeva sae gihe jeNeva bhavaNavasvaDisagapaDiduvAre teNeva pahArettha gamaNAe, tae NaM tassa bharahassa raNNo viNIaM rAyANi IS praveza.mU. majhamajheNaM aNupavisamANassa appegaiA devA viNIaM sayahANiM sambhaMtarabAhiriaM AsiasammaniovalitaM kareMti appegaiA maMcAimaMcakaliaM kareMti, evaM sesesuvi papasu, appegaiA NANAviharAgavasaNussiyadhayapaDAgAmaMDitabhUmi appegaiA lAulloiamahiaM kareMti, appegaiA jAvaH gaMdhavaTTibhUaM kareMti, appegaiA hiraNNavAsaM kAsiti suvaNNarayaNavaharaAbharaNavAsaM vAseMti, tae paM tassa bharahassa raNNo viNIaM rAyahANiM majhamajoNaM aNupavisamANassa siMghADama jAva mahApahesu bahave atyatthiA kAmasthiA bhogasthiA lAbhatthiA iddhisiA kibbisiA kAroDiA kAsvAhiA saMkhiyA cakiA paMgaliA muhamaMgaliA pUsamANayA vaddhamANayA laMkhamaMkhamAiA tAhiM orAlAhiM iTAhiM kaMtAhiM piAhiM maNunnAhiM maNAmAhiM sivAhiM dhaNNAhiM maMgalyAhiM sassirIAhiM hiayagamaNijjAhiM hiavapalhAyaNijjAhiM krAhiM aNuvaravaM abhiNaMdatA meM amithuNatA ya evaM kyAsI-jaya jaya gaMdA! jaya jaya bhavA! bhaI te ajiaM jiNAhi jiaM pAlayAhi jiamajhe ksAhi iMdo vika devANaM caMdo viva tArANaM camaro viva asurANaM dharaNe civa nAgANaM bAI puksanyasahassAI bahUIo pukkoDIo bahUIo puvakoDAkoDIo viNIAe rAyahANIe cullahimavaMtagirisAgaramerAgasa ma kevalakappasa bharahassa kAsarasa gAmAgaraNamarakheDakabbaDamaDaMbadoNamukpha // 26 // Jarl Education in For Private Personel Use Only
Page #527
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education In dRNAsamasaNNivesesu sammaM payApAlaNovanialaddhajase mahayA jAva AhevacaM porevazcaM jAva viharAhittikaTTu jayajayasaddaM pauMjaMti, tara NaM se bharahe rAyA payaNamAlAsahassehiM picchijjamANe2 vayaNamAlAsahassehiM abhithuvvamANe2 hiayamAlAsahassehiM umaMdijjamANe 2 maNorahamAlAsahassehiM vicchippamANe 2 kaMtirUvasohaggaguNehiM picchijamANe 2 aMgulimAlA sahassehiM dAijjamANe 2 dAhiNahatthe bahUNaM NaraNArIsahassANaM aMjalimAlA sahassAiM paricchemANe 2 bhavaNapatIsahassAI samaicchamANe 2 taMtI talatuDiagI avAiaraveNaM madhureNaM maNahareNaM maMjumaMjuNA ghoseNaM apaDibujjhamANe 2 jeNeva sae gihe jeNeva sae bhavaNavarava DiMsayaduvAre teNeva uvAgacchai 2ttA abhiseka hattharayaNaM Thavei 2 ttA abhisekAo hatthirayaNAoM paJccoruhai 2 ttA solasa devasahasse sakArei sammANei 2 ttA battIsaM rAyasahasse sakArei sammANei 2ttA seNAvairayaNaM sakkArei sammANei 2ttA evaM gAhAvairayaNaM vaddhairayaNaM purohiyarayaNaM sakArei sammANei 2ttA tiSNi saTTe asae sakArei sammANeira tA aTThArasa seNippaseNIo sakArei sammANei 2ttA aNNevi bahave rAIsara jAka satyacAhappabhiIo sakArei sammANei 2 ttA paDivisajjei, itthIrayaNeNaM battIsAe uDukallANiAsahassehiM battIsAe jaNavayakallAfreehassehiM battIsAe battIsaibaddhehiM NADayasahassehiM saddhiM saMparivuDe bhavaNavaravarDisagaM aIi jahA kubero va devarAyA kailAsasiharisiMgabhUaMti, tae NaM se bharahe rAyA vittaNAiNiagasayaNa saMbaMdhipariaNaM pacuvekkhai 2 ttA jeNeva majjaNaghare teNeva uvAgacchai 2 tA jAva majjaNagharAo paDiNikkhamai 2 ttA jeNeva bhoaNamaMDave teNeva uvAgacchai 2 ttA bhoaNamaMDavaMsi suhAsaNavaragae aTThamabhattaM pArei 2ttA upi pAsAvakaragae phuTTamANehiM muiMgamatyaehiM battIsaibaddhehiM NADaehiM ucalAlijjamANe 2 uvaNacijjamANe 2 uvagijjamANe 2 mahayA jAva bhuMjamANe viharai (sUtram 67 )
Page #528
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 262 // Jain Education Inte 'taeNa 'mityAdi, tataH sa bharato rAjA arjitarAjyoM - labdharAjyo nirjitazatrurutpanna samastaratnastatrApi cakraralapradhAno | navanidhipatiH samRddhakozaH - sampannabhANDAgAraH dvAtriMzadrAjavara sahasrairanuyAtamArgaH SaSTyA varSasahasraiH kevalakalpaM - paripUrNa bharatavarSaM sAdhayitvA kauTumbikapuruSAn zabdayati zabdayitvA caivamavAdIt kSiprameva bho devAnupriyA ! AbhiSekyaM. 'hasthiti hastivarNakasmAraNaM 'haMyagayaraha'tti senAsannAhanasmAraNaM tathaiva pUrvavat snAnavidhibhUSaNa vidhisainyopasthitihastiratnopAgamanAni vAcyAni, aJjanagirizRGgasadRzaM gajapatiM naraMpatirArUDhavAn / atha prasthite narapatau | ke purataH ke pRSThataH ke pArzvatazca prasthitavanta ityAha- 'tae Na'mityAdi, tatastasya bharatasya rAjJaH AbhiSekyaM hasti - |ralamArUDhasya sataH imAnyaSTASTamaGgalakAni purato yathAnupUrvyA-yathAkramaM saMprasthitAni - calitAni, tadyathA - svastikazrIvatsayAvatpadAt pUrvokamaGgalakAni grAhyAni, yadyapyekAdhikAra pratibaddhatvenAkhaNDasyAdhikArasUtrasya likhanaM yuktimattathApi sUtrabhUyiSThatvena vRttirduragatA vAcayitRRNAM sammohAya syAditi pratyekAlApakaM vRttirlikhyate iti, 'tayaNaMtaraM ca Na' mityAdi tadanantaraM ca pUrNajalabhRtaM 'kalazabhRGgAra' kalazaH- pratItaH bhRGgAraH - kanakAlukA taMtaH samAhArAdekavadbhAvaH, idaM ca jalapUrNatvena mUrttimad jJeyaM, tenAlekhyarUpASTamaGgalAntargatakalazAdayaM kalazo bhinnaH, divyeva divyA - pradhAnA caH samuccaye sa ca vyavahitasambandhaH chatra viziSTA patAkA ca yAvatpadAt 'saMcAmarA daMsaNaraia AloadarisaNijjA vAunduavijayavejayaMtI | abbhusiA gagaNatalamaNulihaMtI purao ahANupubbIe' iti grAhyaM, atra vyAkhyA - sacAmarA - cAmarayuktA darzane - prasthAtu 3vakSaskAre bharatasya vinItAyAM pravezaH sU. 67 // 262 // w.jainelibrary.org.
Page #529
--------------------------------------------------------------------------
________________ ISTipathe racitA maGgalyatvAt ata evAloke-bahiHprasthAnabhAvini zakunAnukUlyAlokane darzanIyA-draSTuM yogyA, tato vizeSaNasamAsaH,kA'sAvityAha-vAtodbhUtA vijayasUcikA vaijayantI-pArzvato laghupatAkAdvayayuktaH patAkAvizeSaH prAgvat | ucchritA-uccA gaganatalamanulikhantI atyuccatayA ete ca kalazAdayaH padArthAH purato yathAnupUrvyA saMprasthitA iti, 'taeNa'mityAdi, tato vaiDUryamayo bhisaMta'tti dIpyamAno vimalo daNDo yasmiMstattathA, yAvatpadAt palamba koraNTamalladAmovasohiaM candamaMDalanibhaM samUsi vimalaM AyavattaM pavara siMhAsaNaM ca maNirayaNapAyapIDhaM sapAuAjogasamAuttaM bahukiMkarakammakarapurisapAyattaparikkhittaM purao ahANupuvvIe saMpaDiaMti, atra vyAkhyA-pralambena koraNTAbhidhAnavRkSasya mAlyadAnA-puSpamAlayopazobhitaM candramaNDalanibhaM samucchritaM-UvIkRtaM vimalamAtapatraM-chatraM pravaraM siMhAsanaM ca maNiratnamayaM pAdapITha-padAsanaM yasmiMstattathA, svaH svakIyo rAjasatka ityarthaH pAdukAyogaH-pAdarakSaNayugaM tena samAyuktaM, bahavaH kiGkarAH-pratikarma pRcchAkAriNaH karmakarA:-tato'nyathAvidhAste ca te puruSAzceti samAsaH pAdAtaMpadAtisamUhastaiH parikSipta-sarvato veSTitaM taidhRtatvAdeva purato yathAnupUrvyA saMprasthitaM; 'tae Na'mityAdi, tataH sapta ekendriyaratnAni pRthivIpariNAmarUpANi purataH saMprasthitAni, tadyathA-cakraratnAdIni prAgabhihitasvarUpANi, cakraratnasya ca ekendriyaratnAkhaNDasUtrapAThAdevAtra bhaNanaM, tasya mArgadarzakatvena sarvataH puraH saMcaraNIyatvAd , atra ca gatyAnantaryasya vaktumupakrAntatvAditi, 'tayaNaMtaraM ca NaM Nava mahANihio purao' ityAdi, tato nava mahAnidhayo'grataH prasthitAH pAtA Jain Education a l For Private Personal Use Only
Page #530
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazA nticandrIyA vRttiH 3vakSaskAre bharatasya vinItAyAM pravezaH sU. 67 // 263 // lamArgeNeti gamyaM, anyathA teSAM nidhivyavahAra eva na saGgacchate, tadyathA-naisarpaH pANDuko yAvaccha sarva prAvata, uktA sthAvarANAM purato gatiH kiGkarajanadhRtatvena divyAnubhAvena vA, atha jaGgamAnA gateravasara iti tayaNataraMgaNaM solasa deva' ityAdi, tataH poDaza devasahasrAH purato yathAmupUA seprsthitaa|, 'tayaNataraM caNaM battIsa mityAdi,gya'tae NamityAdi, vyaktaM, navaraM purohitaratna-zAntikarmakRt, raNe prahArAditAnA maNiratnajalacchaTayA vedanopazAmaka, hastyazvaratnagamanaM tu hastyazvasenayA sahaiva vivakSyate tena mAtra kathanaM, 'tae 'mityAdi, tato dvAtriMzat RtukalyANikA-RtuSu SaTsvapi kalyANikA:-RtuviparItasparzatvena sukhasparzAH athavA'mRtakamyAtvena sadA kalyANakAriNyaH na tu candraguptasahAyaparvatabhUpatipANigRhItamAtraprANahArinandanRpanandinIvadviSakanyArUpAstAsAM sahavAH purataH prasthitAH, samarthavizeSaNAdvizeSyaM labhyate iti lakSaNaguNayogAdrAjakanyA atra jJeyAstAsAmeva janmAntaropacitaprakRSTapuNyaprakRtimahimnA rAjakulotpattivad yathoktalakSaNaguNasambhavAt janapadAgraNIkamyAnAmagretanasUtreNAbhidhAnAcca tAsAM sahasrAH purato yathAnupUrvyA-yathAjyeSThalaghuparyAyaM saMprasthitAH, tathA dvAtriMzat 'jaNakya'tti janapadAgraNInAM dezamu| khyAnAM kalyANikAnAM sahasrAH agre tathaiva, atra padaikadeze padasamudAyopacArAjjanapadagrahaNena janapadAraNyo jJeyAH, na caivaM khamatikalpitamiti vAcyaM, 'tAvatIbhirjanapadAgraNIkanyAbhirAvRtaH' iti zrIRSabhacaritre sAmmatyadarzanAt, tadanantaraM dvAtriMzat dvAtriMzat dvAtriMzatA pAtraiH-abhinetavyaprakArairbaddhAH-saMyuktA nATakasahasrAH purato yathAnupUrvyA // 263 // Jain Education Intel For Private Personal Use Only Hallainelibrary.org
Page #531
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama prathamoDhApitRprAbhRtIkRtanATakaM tatastadanantaroDhAnATakamiti krameNa samprasthitAH, eteSAM coktasaGkhyAkatA dvAtriMzatA rAjavarasahanaiH svasvakanyApANigrahaNakAraNe pratyekaM karamocanasamayasamarpitaikaikanATakasadbhAvAt , 'tayaNaMtaraM ca | NaM tiSiNa sahA sUyasayA' ityAdi tataH trINi sUpAnAM pUrvavadupacArAt sUpakArANAM zatAni SaSTAni-SaSTayadhikAni varSaI|| divaseSu pratyekamekaikasya rasavatIvArakadAnAt , tataH kumbhakArAdyA aSTAdaza zreNayaH tadavAntarabhedAH prazreNayaH tataH catura-1 zItirazvazatasahasrAH tatazcaturazItihastizatasahasrAH tataH SaNNavatirmanuSyANAM padAtInAM kovyaH purataH prasthitAH, 'tayaNaMtaraM ca Na'mityAdi, tato bahavo rAjezvaratalavarAH yAvatpadAt mADaMbiakoDuMbiya ityAdiparigrahaH sArthavAhaprabhRtayaH purataH samprasthitAH arthaH prAgvat , 'tayaNaMtaraM ca Na'mityAdi, tato bahavo'siH-khaGgaH sa eva ysstti:-dnnddo-13|| siyaSTistabrAhA:-tagrAhiNaH athavA asizca yaSTizceti dvandve tagrAhiNa iti, evamagre'pi yathAsambhavaimakSarayojanA kAryA, navaraM kuntAzcAmarANi ca pratItAni pAzA-topakaraNAni utrastAzvAdibandhanAni vA phalakAni- sampuTaka| phalakAni kheTakAni vA avaSTambhAni vA ghRtopakaraNAni vA pustakAni-zubhAzubhaparijJAnahetuzAstrapatrasamudAyarUpANi vINAgrAhA vyaktaM, kutapaH-tailAdibhAjanaM, haDappho-drammAdibhAjanaM tAmbUlArthe pUgaphalAdibhAjanaM vA, pIDhaggAhA dIvi| aggAhA iti padadvayaM sUtre dRzyamAnamapi saMgrahagAthAyAmadRSTatvena na likhitaM, tavyAkhyAnaM tvevaM-pITha-AsanahA vizeSaH dIpikA ca pratIteti, svakaiH2-svakIyaiH2 rUpaiH-AkAraiH evaM svakIyaiH 2 ityarthaH veSaiH-vastrAlaGkArarUpaiH cihna: Jain Education For Private Personel Use Only O w .jainelibrary.org
Page #532
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 264 // Jain Education In abhijJAnaiH niyogaH - vyApAraiH svakIyainaipathyaiH- AbharaNaiH sahitA iti, abaddhasUtre ca padAni nyUnAdhikAnyapi lipipramAdAt sambhaveyuriti tanniyamArthaM saMgrahagAthA sUtrabaddhA kacidAdarze dRzyate, yathA "asilaThThikuMtavAve cAmarapAse a phalagapotthe a / vINAkUvaggAhe tatto ya haDaphagAhe a // 1 // " 'taya Na' mityAdi, tato bahavo daNDino| daNDadhAriNaH muNDina:- apanItazirojAH zikhaNDina: - zikhAdhAriNaH jaTino- jaTAdhAriNaH picchino - mayUrAdipi - | cchavAhinaH hAsyakArakA iti vyaktaM kheDuM - dyUtavizeSastatkArakAH dravakArakAH - kelikarAH cATukArakAH - priyavAdinaH | kAndapikA :- kAmapradhAnakelikAriNaH kukkuiA iti - kautkucyakAriNo bhANDAH, mohariA iti-mukharA vAcAlA asambaddhapralApina iti yAvat, gAyantazca geyAni vAdayantazca vAditrANi nRtyantazca hasantazca ramamANAzca akSA| dibhiH krIDayantazca kAmakrIDayA zAsayantazca pareSAM gAnAdIni zikSayantaH zrAvayantazca - idaM cedaM ca parut parAri bhaviSyatItyevaMbhUtavacAMsi zravaNaviSayIkArayantaH jalpantazca - zubhavAkyAni rAvayantazca zabdAn kArayantaH svajalpi tAnyanuvAdayanta ityarthaH zobhamAnAzca - svayaM zobhayantaH parAn AlokamAnAzca - rAjarAjasyAvalokanaM kurvantaH jayajayazabdaM ca prayuJjAnAH purato yathAnupUrvyA pUrvoktapAThakrameNa samprasthitAH, iha game kvacidAdarze nyUnAdhikAnyapi padAni dRzyante iti, evamuktakrameNa aupapAtikagamena - prathamopAGgagatapAThena tAvad vaktavyaM yAvattasya rAjJaH purato mahAzvAHbRhatturaGgAH azvadharA- azvadhArakapuruSAzca ubhayato - bharatopavAhyagajaralasya dvayoH pArzvayornAgA-gajA nAgadharA-gaja 3 vakSaskAre bharatasya vinItAyAM pravezaH sU. 67 // 264 //
Page #533
--------------------------------------------------------------------------
________________ | dhArakapuruSAzca, pRSThato rathAH rathasaGgelI-rathasamudAyaH, dezyo'yaM zabdaH, caH samuccaye, AnupUo sampasthitAH, atra | yAvatpadasaMgrahazcAyaM-savarNakasenAGgAni, tatrAcA:-'tayaNaMtaraM ca NaM taramallihAyaNANaM harimelAmaulamalliacchANaM caMcucci-1|| alaliapuliacalacavalacaMcalagaINaM laMghaNavaggaNadhAvaNadhoraNativaijaiNasikkhiyagaINaM lalaMtalAmaMgalalAyavarabhUsaNANaM muhabhaMDagaocUlagathAsagaahilANacAmaragaNDa parimaNDiakaDINaM kiMkaravarataruNapariggahiA aTThasayaM varaturagANaM purao ahANupuSie saMpaDiti tadanantaraM 'taramallihAyaNANa'ti taro-vego balaM vA tathA 'malla malli dhAraNe' tatazca taromallItarodhArako vegAdikRt hAyanaH-saMvatsaro vartate yeSAM te tathA yauvanavanta ityarthaH, atasteSAM varaturagANAmiti yogaH, |'varamalibhAsaNANaM'ti kvacitpAThaH tatra pradhAnamAlyavatAmata eva dIptimatAM cetyarthaH, harimelA-vanaspativizeSastasyA mukula-kuDramalaM mallikA ca-vicakilastadvadakSiNI yeSAM tathA teSAM te zuklAkSANAmityarthaH, 'caMcuciya'ti prAkRtatvena caMcuritaM-kuTilagamanaM athavA caMcuH-zukacaMcustadvadvakratayetyarthaH uccitaM-uccitAkaraNaM pAdasyotpATanaM caMcuccitaM ca taccalitaM ca-vilAsavadgatiH pulitaM ca-gativizeSaH prasiddha eva evaMrUpA calo-vAyurAzugatvAt tadvaccapalacaJcalAatIva capalA gatiryeSAM te tathA teSAM, zikSitaM-abhyastaM laMghana-gartAderatikramaNaM valAnaM-utkUdanaM dhAvanaM-zIghragamanaM dhoraNaM-ticAturya tathA tripadI-bhUmau padatrayanyAsaH padatrayasyonnamanaM vA jayinI-gatyantarajayanazIlA gatizca yeSAM || te tathA teSAM, padavyatyayaH prAkRtatvAt , lalanti-dolAyamAnAni lAmatti-ApatvAd ramyANi gllaataani-knntthe| zrIjambU, 45 Jain Education Intel For Private Porn Use Only A w.jainelibrary.org
Page #534
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjamba- nyastAni varabhUSaNAni veSAM te tathA seSoM, tathA mukhabhANDaka-mukhAbharaNe acUlA-lambagucchAH sthAsakA-dA -1 vakSaskAre dvIpazAkArA azvAlaGkArAH ahilANaM-mukhasayamanaM elAnyeSAM santIti mukhamANDakAkcUlasthAsakAhilANAH matvarthIyaloyA | bharatasya nticandrI|nAdevaM prayogaH, tathA camarIgaNDai:-cAmaradaNDaiH parimaNDitA kATayaSA te tapA tataH karmadhArayasteSAMkikAtA vinItAyAM yA vRttiH IS varataruNA-varayuvapuruSAssaiH parigRhItAnAM davarakitAnAmityarthaH, aSTottare zataM maraturagANAM purato yathAnupA smpr-1|| praveza:sU.. 67 // 265 // khitaM / athebhAH-'tayaNaMsaraM caNe isidaMtANaM isimattANaM isituMgArNa iMsipalaMgaunnAyavisAladhavaladaitANe kaMcaNako. sIpaviTThadantANaM kaMcaNamaNirayaNabhUsiANaM varapurisarohagasaMpauttANaM gayANe aTThasarva puraau ahANapabIe saMpani ISaddAntAnAM-manAggrAhitazikSANAM gajAnAmiti yogaH ISanmattAno yauvanArambhavatitvAta | deva ucchaGga ivotsaGga:-pRSThadezaH iSadutsaGge unnatA vizAlAzca yauvanArambhaMvartitvAdeva teca te dhavaladastAnamA 1.8|| so'tasteSAM, kAJcanakozI-suvarNakholA tasyAM praviSTA dantAH arthAd viSANAkhyA yeSAM te tathA teSAM, kAJcanamaNiratna- // 9 // bhUpitAnAmiti vyakaM, varapuruSA-ye ArohakA niSAdinastaiH samprayuktAnA-sajitAnAM gajAnAM-gajakalabhAnAmaSTottara | zataM purato yathAnupULa samprasthitaM / atha rathAH-'tayaNaMtaraM ca NaM sachattANaM sajjhayANe saghaMTANaM sapaDAgANaM satoraNa-1 // 265 // hai varANaM sanaMdighosANaM sakhikhiNIjAlaparikkhitANaM hemavayacittatiNisakaNagaNijutsadArugANaM kAlAyasasukathaNemijataka mANaM susiliTThavattamaNDaladhurANaM AiNNavaraturagasusaMpauttANaM kusalaNaraccheasArahisusaMpaggahiANaM battIsatoNapari Jain Education Intelle! For Private & Personal use only BA w .ininelibrary.org
Page #535
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education In | DiANaM sakaMkaDavaDeMsagANaM sacAbaserapaharaNAvaraNa bhariajuddhasajjANaM anusarva rahANe purao ahANupubIe saMpaTTi | iti, uktArthaM cedaM prAk padmavaravaidikAdhikAragatarathavarNane, navaramatra vizeSaNAnAM bahuvacananirdezaH kAryaH, tataH uktavizeSaNAnAM rathAnAmaSTazataM purato yathAnupUrvyA samprasthitaM / atha padAtayaH - ' tayaNaMtaraM ca NaM asisantikuMtatomarasUlalauDabhiMDamAladhaNupANisajjaM pAittANIaM purao mahANupuvIe saMpatthiaMti, tataH padAtyanIkaM purataH samprasthitaM, kIdRzamityAha - asyAdIni pANau haste yasya tattathA, sajjaM ca saGgrAmAdisvAmikAyeM, tatrAkhAdIni prasiddhAni, navaraM zakti:- trizUlaM zUlaM tu ekazUlaM 'lauDa'ti lakuTo miMdipAlaH prAguktasvarUpa iti / atha bharataH prasthitaH san pathi yadyat kurvan mantrAgacchati tadAha- 'tae Na'mityAdi, tataH sa bharatAdhipo narendro hArAvastRtasukRtaratidavakSA yAvadamarapatisannibhayA RddhyA prathitakIrttizcakraralopadiSTamArgo'nekarAjavarasahasrAnuyAsamArgo yAvatsamudraravabhUtAmiva | medinIM kurvan 2 sarva sarvadyutyA yAvannirghoSabhAdisena yukta iti garnya, grAmAkaranagarakheTakarbaTamaDambayAvatpadAt droNamukhapattanAzramasambAdhasahasramaNDitAM stimitamedinIkAM vasudhAmabhijayan 2 adhyANi - varANi ratnAni pratIcchan 2 taddivyaM cakraralamanugacchan 2 yojanAntaritAbhirdhasatibhirSasan 2 yatraiva vinItA rAjadhAnI tatraivopAgacchati tatrAgataH san yadakarottadAha- 'ubAgacchittA' ityAdi, vyaktaM, navaraM vinItAyA rAjadhAnyA aSTamabhaktamityaca vimI - | tAdhiSThAyakadeva sAdhanAya vinItAM rAjadhAnIM manasi kurvan ma aSTamaM parisamApayatIsvarthaH, nambidamaSTamAnuSThAnamanarthakaM
Page #536
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH // 266 // vAsanagaryAzcakravartinAM pUrvameva vazyatvAt , ucyate, nirupasargeNa vAsasthairyArthamiti, yadAha-niruvasaggapaJcayatthaM viNIaM 3 vakSaskAre rAyahANi maNasI karemANe 2 aTThamabhattaM pagiNhaI' iti prAkRtaRSabhacaritre, athASTamabhaktasamAdhyanantaraM bharato yaccake bharatasya tadAha-tae Na'mityAdi, spaSTaM, 'taheva'tti padasaMgrahazcAbhiSekyagajasajanamajjanagRhamajanAdirUpaH, atha vinItApra vinItAyAM vezavarNake lAghavAyAtidezamAha-'taM ceva saba'mityAdi, tadeva sarva vAcyaM yathA heTThA-adhastanasUtre vinItAM pratyAga-2 pravezaH sa. 67 mane varNanaM tathA'trApi praveze vAcyamityarthaH, atra vizeSamAha-navaraM mahAnidhayo nava na pravizanti, teSAM madhye ekaikasya vinItApramANatvAt kutasteSAM tatrAvakAzaH, catasraH senA api na pravizanti, zeSaH sa eva gamaH-pAThora vaktavyaH, kiyatparyantamityAha--yAvannirghoSanAditena yukto vinItAyA rAjadhAnyA madhyaMmadhyena-madhyabhAgena yatraiva svakaM gRhaM yatraiva ca bhavanavarAvataMsakasya-pradhAnataragRhasya pratidvAra-bAhyadvAraM tatraiva gamanAya pradhAritavAn-cintita-12 vAn , pravRttavAnityarthaH, pravizati cakriNyAbhiyogikasurA yathA 2 vAsabhavanaM pariSkurvanti tathA''ha-tae Na'mityAdi, tatastasya bharatasya rAjJo vinItAM rAjadhAnI madhyabhAgena pravizataH api-bADhaM eke kecana devA vinItAM sAbhyantarabAhirikAM AsiktasammArjitopaliptAM kurvanti, apyekake tAM maJcAtimazcakalitAM kurvanti, apyekake nAnAvidharAgavasanocchritadhvajapatAkAmaNDitAM apyekake lAiulloiamahitAM kurvanti, apyekake gozIrSasarasaraktacandanadadaradara paJcAGgulitaletyAdivizeSaNAM kurvanti, kiyadyAvadityAha-yAvad gandhavartibhUtAM kurvanti, amISAM vizeSaNAnAmarthaH HOutininelibrary.org Jain Education For Privates Personal use Only
Page #537
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAgvat , apyekake hiraNyavarSa varSanti-rUpyasyAghaTitasuvarNasya vA varSa varSanti, evaM suvarNavarSa ratnavarSa vajravarSa AbharaNavarSa varSanti, vajrANi-hIrakANi, punaH pravizato rAjJo yadabhUttadAha-'tae Na'mityAdi, tatastasya bharatasya rAjJo vinItA rAjadhAnI madhyaMmadhyenAnupravizataH zRGgATakAdiSu yAvacchabdAdatra trikacatuSkAdigrahaH mahApathaparyanteSu sthAneSu |bahavo'ArthiprabhRtayastAbhirudArAdivizeSaNaviziSTAbhirvAgbhirabhinandayantazcAbhiSTuvantazca evamavAdiSuriti sambandhaH, tatra zRGgATakAdivyAkhyA prAgvat , aArthino-dravyArthinaH kAmArthino-manojJazabdarUpArthinaH bhogArthino-manojJagandharasasparzArthinaH lAbhArthino-bhojanamAtrAdiprAtyarthinaH Rddhi-gavAdisaMpadaM icchantyeSayanti vA RjyeSAH svArthikekapratyayavidhAnAt RtyeSikAH kilbiSikA:-paravidUSakatvena pApavyavahAriNo bhANDAdayaH kAroTikA:-kApAlikAH tAmbUlasthagIvAhakA vA karaM-rAjadeyaM dravyaM vahantItyevaMzIlA kAravAhinasta eva kAravAhikAH kArabAdhitA vA zAMkhikAdayaH zabdAH zrIRSabhaniSkramaNamahAdhikAre vyAkhyAtA iti tato vyAkhyeyA iti, atha te kimavAdiSurityAha-'jaya | jaya nandA!' ityAdi padadvayaM prAgvat , bhadraM te-tubhyaM bhUyAditi zeSaH, ajitaM pratiripuM jaya jitaM-AjJAvaMzaMvadaM pAlaya, |jitamadhye-AjJAvazaMvadamadhye vasa-tiSTha vinItaparijanaparivRtobhUyA ityarthaH, indra iva devAnAM-vaimAnikAnAMmadhye aizvaryabhRt , candra iva tArANAM-jyotiSkANAM camara ivAsurANAM dAkSiNAtyAnAmityarthaH, evaM dharaNa iva nAgAnAmityatrApi jJeyaM, anyathA sAmAnyato'surANAmityukte balIndrasya nAgAnAmityukte ca bhUtAnandasyopamAnatvenopanyAso yuktimAn syAt, Jan Education For Pres Personal use only O wainelibrary.org
Page #538
--------------------------------------------------------------------------
________________ 67 zrIjammU-RI dAkSiNAtyebhva udIcyAnAmadhikataijaskatvAt , bahUni zatasahasrANi yapie palIH pUrvakoTI panhI pUrvakoTAko dinI-18| 3vakSaskAre dvIpazA- tAyA rAjadhAMbhyAH kSullahimavadbhirisAgaramaryAdAkasya kevalakalpasya bharatavarSasa prAmAkaranagarakheTakarbaTamaDambadrogAsa-18 bharatasya. nticandrI-18 pattanAzramasabhivezeSu samyak prajApAlanenopArjitaM-sallabdhaM nijabhujavIryArjita, ma tumamucineva sevAdyapAnalaccha| yA ciH vinItAyA pravezaH sU. yazo yena se tathA, 'mahayA jAva'tti yAvatpadAt 'hayaNagIavAimasaMtItalatAlatuDiaSaNamuiMgapaDuppavAiaraveNaM // 267 // | viulAI bhogabhogAI bhuMjamANe' iti saMgrahaH, AdhipatyaM paurapatyaM anApi yAvatpadAt 'nAmi bhaTTisaM mahattaragata ANAIsaraseNAvaccaM kAremANe pAlemANe'tti grAhyaM, atra vyAkhyA prAgvat, vicara iti kRtvA jayajayazabda pryunyjmti| atha vinItA praviSTaH san bharataH kiM kurvan kAjagAmetyAha-'tae NaM se bharahe rAyA NavaNamAlAsahassahi picchijamANe 2'ityAdi, tataH sa bharato rAjA nayanamAlAsahasraH prekSyamANa 2 ityAdi vizeSaNapadAni zrIRSabhaniSkramaNamahAdhikAre vyAkhyAtAnIti tato jJeyAni, navaraM 'aMgulimAlAsahassehiM dAijamANe 2' ityatra janapadAgatAnAM janAnA | paurajanairaGgulimAlAsahasrairdaryamAna ityapi, yatraiva svakaM gRhaM-pitryaH prAsAdaH batraiva ca bhavanavarAvataMsakaM-jagadvarttivAsagRhazekharabhUtaM rAjayogyaM vAsagRhamityarthaH tasya pratidvAraM tatraivopAgacchati, sataH kiM karotItyAha-'uvAgacchicA' // 267 // ityAdi, upAgatya AbhiSekyaM hastiralaM sthApayati sthApayitvA ca tasmAtpratyavarohati, pratyavaruhya ca visarjanIyajanI hi visarjanAvasare'vazyaM satkArya iti vidhijJo bharataH SoDaza devasahasrAn satkArabati sammAnayati, sato dvAtriMzata See attack Jain Education intime For Private Personal use only vw.jainelibrary.org IS
Page #539
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Im rAjasahasrAn tataH senApatiralagRhapatiratnAdIni trINi satkArayati sanmAnayati, tataH trINi SaSThAni SaSyadhikAni sUpazatAni - rasavatIkArazatAni, tataH aSTAdaza zreNiprazreNI: tataH anyAnapi bahUn rAjezvaratalavarAdIn satkArayati sanmAnayati satkArya sanmAnya ca pUrNe utsave'tithIniva prativisarjayati, atha yAvatparicchado rAjA yathA vAsagRhaM | praviveza tathAssha - ' itthIrayaNeNa mityAdi, strIralena - subhadrayA dvAtriMzatA RtukalyANikA sahasairdvAtriMzatA janapadakalyA| NikAsahasraiH dvAtriMzatA dvAtriMzadvaddhernATakasahasraiH sArddha saMparivRto bhavanavarAvataMsakamatIti-pravizati, prAkaraNikatvAdanuto'pi bharataH karttA gamyate'tra vAkye, yathA kubero - devarAjA dhanado - lokapAlaH kailAsa-sphaTikAcalaM, kiMla| kSaNaM 1 - bhavanavarAvataMsakaM zikharizRGga- girizikharaM tadbhUtaM tatsadRza muccatvenetyarthaH, laukikavyavahArAnusAreNAyaM dRSTAntaH, | anyathA kuberasya saudharmAvataMsakanAna indrakavimAnAduttarato valguvimAne vAsasya zrUyamANatvAdAgamena saha viruddhayate // pravizya yaccakre tadAha taNaM tassa bharahassa raNNo aSNayA kayAi rajjadhuraM ciMtemANassa imeArUve jAva samuppajjitthA, abhijie NaM mae NiagabalavIriarisakAraparakrameNa cullahimavaMtagirisAgaramerAe kevalakappe bharahe vAse, taM seaM khalu me appANaM mahayA rAyAmiseeNaM amiseeNaM abhisiMcAvittaettikaTTu evaM saMpeheti 2 tA kalaM pAuppabhAe jAva jalate jeNeva bhajanaghare jAva paDiNikkhamai 2 tA jeNeva bAhiriA uTThANasAlA jeNeva sIhAsaNe teNeva ubAgacchai 2 tA sIhAsaNavaragae purasthAmimuhe NisIati nisIittA ww.jainelibrary.org
Page #540
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH // 268 // Seeeeeeeeeeee 3vakSaskAre | bharatasya cakravartitvAbhiSeka ma. 68 solasa devasahasse battIsa rAyavarasahasse seNAvairayaNe jAva purohiyarayaNe tiNNi sahe sUasA aTThArasa seNippaseNIo aNNe a bahave rAIsaratalavara jAva satthavAhappamiao saddAvei 2ttA evaM vayAsI-amijie NaM devANuppiA! mae NiagabalavIria jAva kevalakappe bharahe vAse taM tunbhe NaM devANuppiA! marma mayArAyAmiseaM viaraha, tae NaM se solasa devasahassA jAvappamiio bharaheNaM raNNA evaM vuttA samANA haTutuhakarayala matthae aMjaliM kaTTa bharahassa raNNo eamaTuM sammaM viNaeNaM paDisuNeti, tae NaM se bharahe rAyA jeNeva posahasAlA teNeva uvAgacchai 2ttA jAva aTThamabhattie paDijAgaramANe viharai, tae NaM se bharahe rAyA aTThamabhattasi pariNamamANaMsi abhiogie deve saddAvei 2 tA evaM vayAsI-khippAmeva bho pevANuppiA! viNIAe rAya hANIe uttarapuracchime disIbhAe egaM mahaM amiseamaNDavaM viuvveha 2 ttA mama eamANatti paJcappiNaha, tae NaM te AmiogA devA bharaheNaM raNNA evaM vuttA samANA haTThatuTThA jAva evaM sAmitti ANAe viNaeNaM vayaNaM paDisuNeti paDisuNittA viNIAe rAyahANIe uttarapurasthimaM disIbhAgaM avakamaMti 2 tA veuviasamugghAeNaM samohaNati 2 tA saMkhijjAI joaNAI daMDaM NisiraMti, taMjahArayaNANaM jAva riTThANaM ahAbAyare puggale parisADeMti 2 tA ahAsuhume puggale pariAdiaMti 2 tA ducaMpi veutviyasamugyAyeNaM jAva samohaNaMti 2 tA bahusamaramaNijjaM bhUmibhAga viuti se jahANAmae AliMgapukkhareda vA0 tassa NaM bahusamaramaNijjassa bhUmibhAgassa bahumajjhadesabhAe ettha NaM mahaM egaM amiseamaNDavaM viucaMti aNegakhaMbhasayasaNNiviTTha jAva gaMdhavaTTibhUaM pecchAgharamaDavavaNNagotti, tassa NaM amiseamaMDavassa bahumajjhadesabhAe ettha NaM mahaM ega amiseapeDhaM viuThavaMti acchaM sahaM, tassa NaM amiseapeDhassa tidisiM tao tisovANapaDirUvae viuvvaMti, tesi NaM tisovANapaDirUvagANaM ayameArUve vaNNAvAse paNNatte jAva // 268 // Jain Education brary.org a l
Page #541
--------------------------------------------------------------------------
________________ toraNA, tassa NaM abhiseapeDhassa bahusamaramaNije bhUmibhAge paNNatte, tassa NaM bahusamaramaNijjassa bhUmibhAgassa bahumajhadesabhAe ettha NaM mahaM egaM sIhAsaNaM viuvvaMti, tassa NaM sIhAsaNassa ayameArUve vaNNAvAse paNNatte jAva dAmavaNNagaM samattaMti / tae Na te devA abhiseamaMDavaM viuvvaMti 2 tA jeNeva bharahe rAyA jAva paJcappiNaMti, tae NaM se bharahe rAyA AmiogANaM devANaM aMtie eamaTuM socA Nisamma haTTatuTTha jAva posahasAlAo paDiNikkhamai 2 ttA koDuMbiapurise sahAvei 2ttA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuSpiA! AmisekaM hatthirayaNaM paDikappeha 2'ttA hayagaya jAva saNNAhettA eamANattioM paJcappiNaha jAva paJcappiNaMti, tae NaM se bharahe rAyA majaNagharaM aNupavisai jAva aMjaNagirikUDasaNNibhaM gayavaI NaravaI dUrUDhe, tae NaM tassa bharahassa raNNo AmisekaM hatthirayaNaM dUrUDhassa samANassa ime aTThamaMgalagA jo ceva gamo viNIaM pavisamANassa so ceva NikkhamamANassavi jAva appaDibujjhamANe viNIaM rAyahANiM majhamajheNaM Niggacchai 2 tA jeNeva viNIAe rAyahANIe uttarapurathime disIbhAe amiseamaMDave teNeva uvAgacchai 2 cA abhiseamaMDavaduvAre AmisekaM hatthirayaNaM ThAvei 2. ttA AmisekkAo hatthirayaNAo paJcoruhai 2 tA itthIrayaNeNaM battIsAe uDukallANiAsahassehiM battIsAe jaNavayakallANiAsahassehiM battIsAe battIsaibaddhehiM NADagasahassehiM saddhiM saMparibuDe amiseamaMDavaM aNupavisai 2 cA jeNeva abhiseapeDhe teNeva uvAgacchai 2 cA abhiseapeDhaM aNuppadAhiNIkaremANe 2 purathimilleNaM tisovANapaDirUvaeNaM dUrUhai 2 cA jeNeva sIhAsaNe teNeva uvAgacchai 2 tA puratyAmimuhe saNNisaNNetti / tae NaM tassa bharahassa raNNo battIsaM rAyasahassA jeNeva abhiseamaNDave teNeva uvAgacchaMti 2 tA amiseamaMDavaM aNupavisaMti 2 ttA abhiseapeDhaM aNuppayAhiNIkaremANA 2 uttarilleNaM tisovANapaDirUvaraNaM jeNeva bharahe rAyA teNeva uvAgacchaMti Jain Education Intel O jainelibrary.org
Page #542
--------------------------------------------------------------------------
________________ CATE zrIjammU dvIpazAnticandrIyA vRciH eeeeeeeeeee zavakSaskAre bharatasya cakravartivAbhiSeka sU.68 // 269 // Seeeeeeeeeeceness 2ttA karayala jAva aMjali kaTu bharahaM rAyANaM jaeNaM vijaeNa vaddhAti 2 barahassa raNI cAlaNe jAi sussUsamAmA jAva pajjubAsaMti, tae NaM tassa bharahassa raNo seNAvairayaNe jAva satvavAhapamiIo te'vi taha caiva Na dAhiNillega tisIvANapaMDirUvaeNaM jAva pajjuvAsaMti, tae paM se bharahe rAyA Amioge deve sadAveda 2 evaM bayAsI-khippAmegha bhI devANuSpiA '! mama mahatthaM mahagdhaM maharihaM mahArAyAabhisebha uvaTThaveha, tae Na te AmioyikA devA bharaheNaM raNNA evaM dhuttA samANA hahatuhucitA jAva uttarapurathima disIbhAgaM avakkamaMti avakasittA keuviasaMmugghAeNaM samohaNati, evaM jahA vijayassa hA ityApa nAva paMDagavaNe egao milAyaMti egao milAittA jeNeva dAhiNabharahe vAse jeNeva viNIA rAyahANI raNava khvAgacchati 2sA viNIaM rAvahANiM aNuppayAhiNIkaramANA 2 jeNeva amiseamaMDave jeNeva bharahe rAyA teNeva uvAgacchati 2 sAta mahatthaM mahagdhaM maharihaM mahArAthAmise uvaTThaveMti, tae NaM taM bharahaM rAyANaM battIsa rAyasahassA somaNasi tihikaraNadivasaNakkhattamuhusasi uttarapoTThavayAvijayaMsi tehiM sAbhAviehi a uttaraveuvviehi a varakamalapaiTTANehiM surabhivaravAripaDipuNNehiM jAva mahayA mahayA rAyAmiseeNaM abhisiMcaMti, abhiseo jahA vijayassa, amirsicittA patnau 2 jAva aMjaoNla kaTa tAhiM iTThAhiM jahA pavisaMtassa bhaNiA jAba viharAhittikaTTa jayajayasaI pauMjaMti / tae NaM taM bharahaM rAyANaM seNAvairayaNe jAva purohiyarayaNe tiNNi a sahA sUasayA aTThArasa seNippaseNIo aNNe a bahave jAva satyavAhappamiio evaM caiva abhisiMcati tehiM parakamalapaMiTThANehiM taheva jAva amithurNati a solasa devasahassA evaM ceva NavaraM pamhasukumAlAe jAva mauDa piNakheMti, tayaNaMtaraM ca paM daharamalayasugaMdhiehiM gaMdhehiM gAyAI abbhukkheMti divvaM ca sumaNodAma piNacheti, kiM bahuNA!, gaMhimaveDima jAva vibhUsiha // 269 // Jain Education into For Privates Personal use only A Awininelibrary.org
Page #543
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education f kareMti, tae NaM se bharahe rAyA mahayA 2 rAyAmiseeNaM abhisiMcie samANe koDaMbiapurise sahASei 2 sA evaM vayAsI- sippAmeva mo devANuppi ! hatthikhaMdhavaragayA viNIyAe rAyahANIe siMghADagatiMgacaukacacara jaba mahApahapahesu mahayA 2 saMdeNaM ugdhosemANA 2 ussukaM ukkaraM ukiMTaM adijaM amimaM anbhaDapavesaM adaMDakudaMDimaM Ava sapurajaNavayaM duvAlasasaMbacchariaM pamoaM ghoseha 2 mameamANattiaM paJcappiNahatti, tae NaM te koTuMbiapurisA bharaheNaM raNNA evaM vuttA samANA hahatuTTaciptamArgadiA pI maNA harisavasavisappamANahiyayA viNaeNaM vayaNaM paDisurNeti 2 tA khippAmeva hatthikhaMghabarAyA jAba bosaMti2 sA ebhamANattiaM pacappiNaMti, tae NaM se bharahe rAyA mahayA 2 rAyAbhiseeNaM abhisitte samANe sIhAsaNAo abbhuTThei 2 ttA itthirayaNepyaM jAva NADagasahassehiM saddhiM saMparivuDe amiseapeDhAo puratthimileNaM tisovANapaDirUvaeNaM pacoruha 2 tA abhiseamaMDavAo paDiNikkhamai 2 tA jeNeva Amiseke hatthirayaNe teNeva uvAgacchai 2 ttA aMjaNagirikUDasaNNibhaM rAyavaraM jAva dUrUDhe, tae NaM tessa bharahassa raNNo battIsaM rAyasahassA amiseapeDhAo uttarilleNaM tisovANapaDirUvaeNaM paJcoruhaMti, tae NaM tassa bharahassa raNNo seNAvarayaNe jAva satthavAhappabhiIo amiseapeDhAo dAhiNilleNaM visovANapaDirUvaerNa pathoruhaMti, tae NaM tassa bharahassa raNNo AmisakaM hatthirayaNaM dUrUDhassa samANassa ime aTThaTThamaMgaLagA purao jAva saMpatthiA, jo'via aigacchamANassa gamo paDhamo kuberAcasANo so ceva ihaMpi kamo sakArajaDho avo jAva kuberova devarAyA kailAsaM siharisiMgabhUaMti / tae NaM se bharahe rAyA majjaNagharaM aNupavisaha 2 tA jAva bhoaNamaMDavaMsi suhAsaNavaragae aTTamamantaM pArei 2 tA bhIaNamaMDavAo paDiNikkhamai 2 tA uppapAsAgavaragae phuTTamAMNehiM muiMgamatthaehiM jAva bhuMjamANe viharai, tae Na se bharahe rAyA duvAlasaMsaMda www.janelibrary.org
Page #544
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH // 27 // Recora000000000000000rporat pacharisi pamosi Nivattasi samANaMsi jeNeva majaNaghare teNeva uvAgacchai 2 tA jAva majaNagharAo paDiNikkhamaha 2 ttA 3vakSaskAre jeNeva bAhiriA uvaTThANasAlA jAva sIhAsaNavaragae puratyAbhimuhe NisIai 2 ttA solasa devasahasse sakArei sammANei 2ttA // bharatasya paDivisajei 2 tA battIsaM rAyavarasahassA sakkArei sammANei 2 cA seNAvairayaNaM sakArei sammANei 2 cA jAva purohiyarayaNaM cakravartisakAreDa sammAi 2 ttA evaM tiNNi sahe sUArasae aTThArasa seNippaseNIo sakArei sammANei 2ttA aNNe a bahave rAIsarata- tvAbhiSeka lavara jAva satyavAhappabhiio sakArei sammANei 2 tA paDivisajeti 2 cA uppi pAsAyavaragae jAva viharai ( sUtra 68) sU. 68 'tae Na'mityAdi, tataH sa bharato rAjA mitrANi-suhRdaH jJAtayaH-sajAtIyAH nijakAH-mAtApitRbhrAtrAdayaH svajanA:-pitRvyAdayaH sambandhinaH-zvazurAdayaH parijano-dAsAdiH, ekavadbhAve kRte dvitIyA, prtyupeksste-kushlprshnaadi-1|| bhirApRcchaya 2 saMbhASata ityarthaH, athavA ciramadRSTatvena mitrAdInutkaNThulatayA pazyati-snehadRzA vilokayati, pratyupekSya |ca yatraiva majjanagRhaM tatraivopAgacchati upAgatya ca yAvacchabdAt snAnavidhiH sarvo'pi vAcyaH, majjanagRhAt prati| niSkrAmatItyAdi prAgvat / atra ca bAhubalyAdinavanavatibhrAtRrAjyAnAmAtmasAtkaraNapUrvakaM cakraratnasyAyudhazAlAyAM pravezanamanyatra prasiddhamapi sUtrakAreNa noktamiti nocyate iti, evaM viharatastasya yadudapadyata tadAha-'tae Na'mityAdi, // 270 // tataH tasya bharatasya rAjyadhuraM cintayato'nyadA kadAcidayametadrUpaH-uktavizeSaNaviziSTaH saGkalpaH samudapadyata, sa ca kaH saGkalpa ityAha-'abhijie 'mityAdi, abhijitaM mayA nijakabalavIryapuruSakAraparAkrameNa kSullahimavagirisA Jain Education into For Private BPersonal use Only KUjainelibrary.org
Page #545
--------------------------------------------------------------------------
________________ garamaryAdayA kevalakalpaM bharataM varSa tacchreyaH khalu mamAtmAnaM mahArAjyAbhiSekeNAbhiSecayituM-abhiSekaM kArayituM iti | kRtvA-bharataM jitamiti vicArya evaM samprekSate-rAjyAbhiSekaM vicArayati, athaitadvicArottarakAlInakAryamAha-saMpehittA' ityAdi, vyaktaM, siMhAsane niSadya yaccake tadAha-nisIittA'ityAdi, kaNThyaM, kimavAdIdityAha-'abhijieNamityAdi, abhijitaM mayA devAnupriyA! nijakabalavIryapuruSakAraparAkrameNa kSudrahimavagirisAgaramaryAdayA kevalakalpa bharataM varSa taghyaM devAnupriyA! mama mahArAjyAbhiSeka vitarata datta kurutetyarthaH, AvazyakacUNyoMdau tu bhaktyA sura-10 narAstaM mahArAjyAbhiSekAya vijJapayAmAsurbharatazca tadanumene, asti hi ayaM vidheyajanavyavahAro yatprabhUNAM samayasevAvidhau te svayamevopatiSThante, satyapyevaM vidhe kalpe yadbharatasyAtrAnucarasurAdInAmabhiSekajJApanamuktaM tad gambhIrArthakatvAdasmAdRzAM mandamedhasAmanAkalanIyamiti / atha yathA te aGgIcakrastathAha-tae Na'mityAdi, tataste SoDaza devasahasrAH yAvatzabdAt dvAtriMzadrAjasahasrAdiparigrahaH yAvadAjezvaratalavarAdisArthavAhaprabhRtayaH iti, bharatena rAjJA ityuktAH santo 'hatutti ihaikadezadarzanamapi pUrNatadadhikArasUtradarzakaM tena hadvatuddacittamANaMdiA ityAdipadAni jJeyAni, | karatalaparigRhItaM dazanakhaM zirasyAvarta mastake aJjaliM kRtvA bharatasya rAjJaH etaM-anantaroditamartha samyag-vinayena pratizRNvanti-aGgIkurvanti, atha 'jalAlabdhAtmalAmA kRSirjalenaiva varddhata' iti jJAtAttapasA''ptaM rAjyaM tapasaivAminandatIti cetasi cintayan bharato yadupacakrame tadAha-'tae NamityAdi, prAgvat, 'tae NaM se bharahe'ityAdi, tataH For Private Persones Only
Page #546
--------------------------------------------------------------------------
________________ bharatasya tvAbhiSeka sU. 68 zrIjambU- 18sa bharato'STamabhakte pariNamati sati AbhiyogyAna devAn zabdayati zabdayitvA ca evamavAdIta, kimayAdAdityAha- 3vakSaskAre dvIpazA 'khippAmeva'tti kSipramegha bhI devAnupriyA vinItAyA rAjadhAnyA uttarapaurastye digbhAge IzAnakoNe ityarthaH tatsAyansa-18 nticandrIyA vRttiH prazastatvAt , abhiSekAya maNDapaH abhiSekamaNDapastaM vikurvata vikuLa ca mama etAmAjJaptiM pratyarpayata, 'tae NamityAdi, cakravatti tataste AbhiyogyA devA bharatena rAjJA evamuktAH santo haSTatuSTAdipadAni prAgvat evaM svAmin ! yathaiva yUyamAdizata // 27 // AjJayA-svAmipAdAnAmanusAreNa kurma ityevaMrUpeNa vinayena vacanaM pratizRNvanti-abhyupagacchanti pNddismilaa| ityAdi, pratizrutya ca vinItAyA rAjadhAnyA uttarapaurastyaM digbhAgamapakrAnti-gacchanti, apakramya ca vaikriyasamadapAtena-uttaravaikriyakaraNArthakaprayatnavizeSeNa samavannanti-AtmapradezAn dUrato vikSipanti, tatsvarUpameva bAktisoyAni yojanAni daNDa iva daNDaH-UrdhvAdhaAyataH zarIrabAhalyo jIvapradezastaM nisRjanti-zarIrAvahiniSkAzayanti nisRjya ca tathAvidhAn pudgalAn Adadate iti, etadevaM darzayati, tadyathA-ratAnA-katanAdInAM yAtratyadAt 'vairANaM veruliANaM lohiakkhANaM masAragallANa haMsagaMbbhANaM pulayANaM sogandhiANaM joIrasANaM jamANaM aMjaNapulayANa jAbarUvANaM aMkANaM phalihANa'miti saMgrahaH, riThANamiti sAkSAdupatti, eteSAM sambandhino dhAbAda- // 27 // rAn-asArAn pudgalAn parizAtayanti-syajanti yathAsUkSmAn-sArAn pugalAna paryAdadate-gRhanti paryAdAya ca | cikIrSitanirmANArtha dvitIyamapi vAraM vaikriyasamudghAtena samavananti, samavahatya ca bahusamaramaNIyaM bhUmibhAga viku SEAR Jain Education in For Private & Personal use only ONJainelibrary.o
Page #547
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inte rvanti, tadyathA - 'se jahA NAmae AliMgapukkhare havA' ityAdi, sUtrato'rthatazca prAgvat, nanu ratnAdInAM pudgalA jodArikAste ca vaikriyasamudghAte kathaM grahaNArhAH ?, ucyate, iha rajJAdigrahaNaM pudgalAnI sAratAmAtrapratipAdanArtha, ma tu tadIyapuGgalagrahaNArthaM, tato ratnAdInAmiveti draSTavyaM, athavA audArikA api te gRhItAH santo vaikriyatayA pariNa | mante, pudgalAnAM tattatsAmagrIvazAttathAtathApariNamanabhAvAdato na kaJciddoSa iti, pUrvavaikriyasamudghAtasya jIvapramata| rUpatvena kramakramamandamandatarabhAvApannatvena kSINazaktikatvAt iSTakAryAsiddheH, atha samabhUbhAge te yacastadAha| 'tassa ma'mityAdi, tasya bahusamaramaNIyasya bhUmibhAgasya bahumadhyadeza bhAge jatra mahAntamekamabhiSekamaNDapaM vikurvanti | anekastambhazalasanniviSTaM yAvatpadAt rAjaprabhIyopAGgagatasUryAbhadevayAna vimAnavarNako grAhyaH, sa ca kiyatparyantamityAha-pAvan gandhavartibhUtamiti vizeSaNaM, ata eva sUtradeva sAkSAdAha - prekSAgRha maNDapa varNako grAhyaM iti, patatsUtravyAsabe siddhAvatenAdivardhake prAgdarzite iti nehocyete, 'tassa 'mityAdi, tasyAbhiSekamaNDavasya bahumadhyadeza bhAge artha-asmin deze mahAntamekamabhiSekapIuM vikurvanti gacche astarajaskatvAt sakSNaM sUkSmapuGgalanirmitatvAt, 'tassa pa'mityAdi, vApIcisoyAmamatirUpakavarNakavadatra varNavyAso zeyaH pAvatoraNavarNanaM / athAbhiSekapauThabhUmivarNa| nAdi pratipAdayAha-- sarasa banavAdi tatvAbhiSekaSIThasya bahusamaramadhIyo bhUmibhAgaH prajJataH, tasya samabhUbhAgasya madhye ekaM mahat siMhAsanaM vikurvanti tasya varNakanyAso vijayadevasiMhAsanasyeva jJeyaH yAvaddAnAM varNako yatra tahAma wjainelibrary.org
Page #548
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 272 // Jain Education Int varNakaM sampUrNa samastaM sUtraM vAcyamiti zeSaH, enamevArthaM nigamayannAha - 'tae Na' mityAdi, tato- bharatAjJAnantaraM te | devA uktavizeSaNaviziSTamabhiSekamaNDapaM vikurvanti vikurvya ca yatraiva bharato rAjA yAvatpadAt 'teNeva uvAgacchanti 2 eamANattiaM' iti grAhyaM, 'tae Na' mityAdi, vyaktaM, athaitatsamayocitaM bharatakRtyamAha - 'tae Na' mityAdi, prAgvat, 'tae Na' miti tatastasya bharatasya rAjJaH AbhiSekyaM hastiratnamArUDhasya sata imAnyaSTAvaSTau maGgalakAni purataH samprasthitAnIti zeSaH, atha granthalAghavArthamatidizati - ya eva gamo vinItAM pravizataH sa eva tasya niSkrAmato'pi bharatasya, kiyadantamityAha - yAvadapratibuddhyan 2 vinItAM rAjadhAnIM madhyaMmadhyena nirgacchati, zeSaM vyaktaM, tataH kiM cakre ityAha'pacoruhitA itthIrayaNeNa 'mityAdi, tataH sa bharato rAjA strIralena subhadrayA dvAtriMzatA RtukalyANikAsahasraiH dvAtriMzatA janapadakalyANikAsahasraiH dvAtriMzatA dvAtriMzadvaddhairnATakasahasraiH sArddha saMparivRto'bhiSekamaNDapamanupravizati anupravizya ca yatraivAbhiSekapIThaM tatraivopAgacchati upAgatya cAbhiSekapIThamanupradakSiNIkurvan 2 'svAmidRSTe bhaktajanaH pramodatetarA' miti AbhiyogikasuramanastuSTayutpAdanahetoritthameva sRSTikramAcca paurastyena trisopAnakapratirUpakeNa Arohati; Aruhya ca yatraiva siMhAsanaM tatraivopAgacchati upAgatya ca pUrvAbhimukhaH saniSaNNaH - samyag yathaucityenopaviSTaH, athAnucarA rAjAdayo yathopacerustathA''ha - 'tae Na' mityAdi, tatastasya bharatasya rAjJo dvAtriMzadrAjasahasrANi yatraivAbhiSekamaNDapaH- tatraivopAgacchatItyAdi vyaktaM, navaramabhiSekapIThaM anupradakSiNIkurvantaH 2 uttarata ArohatAM pradakSiNA karaNe 3 vakSaskAre bharatasya cakravartti tvAbhiSekaH sU. 68 // 272 // jainelibrary.org
Page #549
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inter naiva sRSTikramasya jAyamAnatvAt, 'tae Na'mityAdi pAThasiddhaM, tae NamityAdi tataH sa bharato rAjA AbhiyogyAn devAn zabdayitvA evamavAdIt kSiprameva bho devAnupriyA ! mama mahAn artho maNikanakaratnAdika upayujyamAno yasmin sa tathA taM mahAn ardha: - pUjA yatra sa tathA taM mahaM-utsavamarhatIti mahArhastaM mahArAjyAbhiSekamupasthApayatasampAdayata, AjJaptAste yaccakrustadAha - 'tae Na' mityAdi, tataH - AjJadhyanantaraM te AbhiyogyA devA bharatena rAjJA eva| muktAH santo hRSTatuSTacittetyAdirAnandAlApako grAhyaH yAvatpadAt 'karayalapariggahiaM dasaNahaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTTu evaM devo tahatti ANAe viNaeNaM vayaNaM paDisurNeti 2 ttA' iti grAhyaM, vyAkhyA ca prAgvat, atrAtidezasUtramAha-evaM- itthaMprakAramabhiSekasUtraM yathA vijayasya - jambUdvIpavijayadvArAdhipadevasya tRtIyopAne uktaM tathA'trApi jJeyamiti, atra ca sarvAbhiSekasAmagrI vaktavyAM, sA cottaratra jinajanmAdhikAre vakSyate, tatra tatsUtrasya sAkSAddarzitatvAt, tathApi sthAnAzUnyArtha tathAzabdasUcitasaMgrahRdarzanArthaM kiJcillikhyate, tadapi lAghavArthaM saMskRtarUpameva yuktamiti tathaiva darzyate, aSTasahasraM sauvarNikakalazAnAM tathA rUpyamaya kalazAnAM tathA maNimayakalazAnAmityAdyaSTajAtIyakalazAnAM evaM bhRGgArANAM AdarzAnAM sthAlAnAM pAtrINAM supratiSThAnAM manogulikAnAM vAtakarakANAM citrasnakaraNDakAnAM puSpacaGgerINAM yAvallomahastaka caGgerINAM puSpapaTalakAnAM yAvaloma hastapaTalakAnAM siMhAsanAnAM chatrANAM cAmarANAM samudrakAnAM dhvajAnAM dhUpakaDucchukAnAM pratyekamaSTasahasraM vikurvanti vikurvya ca svAbhAvikAn vaikriyAMzcaitAn padArthAn gRhItvA Jainelibrary.org
Page #550
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU- dvIpazAnticandrIyA vRtti // 27 // kSIrode udakamutpalAdIni ca gRhanti, puSkarode tathaiva, tato bharatairAvatayogidhAditIrthatraye udaka mRda ca tasaca-18/3vakSaskAre mahAnadISUdakaM mRdaM ca tataH kSullahimAdrau sarvatUbarasarvapuSpAdIni, tataH padmadrahapuNDarIkadrahayoruMdakamutpalAdIni ca evaM bharatasya prativarSa mahAnadyorudaka vRdaM ca prativarSadharaM ca sarvatUbarasarvapuSpAdIni ca draheSu ca udakotpalAdIni vRttavaitAbyeSu ca cakravAtasarvatUbarAdIni vijayeSu tIrthodaka mRdaM ca vakSaskAragiriSu sarvatUbarAdIna tathA antaranadISu udakaM mRdaMca, tato merI tvAbhiSeka bhadrazAlabane sarvatUbarAdIn tato nandanavane sarvatUbarAdIn sarasaM ca gozIrSacandanaM tataH saumanasakne sarvatUbarAdIna sarasaM ca gozIrSacandanaM divyaM ca sumanodAma tataH paNDakavane sarvatUbarapuSpagandhAdIn gRhanti, gRhItvA caikataH ekatra milanti, ekatra militvA yatraiva dakSiNArddhabharatavarSa yatraiva ca vinItA rAjadhAnI tatraivopAgacchanti, upAgatva ca vinItAM rAjadhAnImanupradakSiNIkurvantaH 3 yatraivAbhiSekamaNDapo yatraiva ca marato rAjA tatraivopAgacchanti upAgatya ca tat pUrvokaM mahArtha mahAgha mahAhaM mahArAjyAbhiSekopayogikSIrodakAdyupaskaramupasthApayanti-upaDokayanti / athottarakR-18 tyamArha-'tae ma'mityAdi, tatastaM bharataM rAjAnaM dvAtriMzadrAjasahasrANi jhobhane-nirdoSaguNapoSe 'tithikaraNadivasa-18 nakSatramuhUrte' tithyAdipadAnAM samAhAradvandustataH saptamyekavacanaM, tatra tithi:-ritArkendudagdhAdiduSTativimyo minA // 273 // tithiH karaNaM-viviSTidivaso durdinagrahaNotpAtadinAdibhyo bhinnadivasA nakSatraM-rAjyAbhiSekIpayogi zrutyAditrayodazanakSatrANAmanyatarat, yadAha- abhiSikto mahIpAlaH, zrutijyeSThAlaghudhavaiH / maMgAnurAdhApauSNaizca, cira zAsti basundha Jain Education in For Private Personel Use Only IKI
Page #551
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAm ||1||"iti, muhUrta:-amiSeko tanakSatrasamAnadaivata iti, atraiva vizeSamAha-uttaraprauSThapadA-uttarabhadrapadA makSatraM | tasya vijayo nAma muhUrtaH-abhijidAhayaHkSaNastasmin , arya bhAvaH-muhUrtAparaparyAyaH paJcadazakSaNAtmake divase'STamalakSaNaH, tallakSaNaM cedaM jyotiHsAkhaprasiddhaM-"dvau yAmau ghaTikAhInI, dvau yAmau parTikAdhiko / vijayo nAma yogo'yaM, haasrvkaaryprsaadhkH||1||" tatastaiH pUrvokkaiH svAbhAvikairuttaravaikriyaizca varakamale AdhArabhUte pratiSThAna-sthitiyegA te tathA taiH surabhivaravAripratipUrNaiH, atra 'caMdaNakayavaJcaehi AviddhakaMTheguNehiM paumuppalapihANehiM karayalapariggahiehiM| asahasseNaM sovaNNiakalasANaM jAva advasahasseNaM bhomejANamityAdiko grantho yAvatpadasaMgrAhya uttaratra jimajagmAbhiSekaprakaraNe vyAkhyAsyate satrAsya sAkSAddarzitatvAt , vAkyasaGgatyartha ca karaNakriyAvibhAgoM dayate, uktavizeSa viziSTaiH kalazaiH sarvodakasarvamRtsarvauSadhiprabhRtivastubhirmahatA 2-garIyasA rAjyAbhiSekeMNAbhiSiJcanti, abhiSeko yathA vijayasya jIvAbhigamopAGge uktastathA'tra boddhavyaH, abhiSicya ca pratyeka 2 pratinRpaM yAvatpadAt 'karapalapari8|ggahi sirasAvataM matthae' iti grAhya, aMjaliM kRtvA tAmiriSTAbhiH atrApi 'katAhiM jAva vaggUhiM amiNevaMtA 48 abhidhuNaMtA ya evaM vayAsI-jaba 2NaMdA jaya jaya bhaddA! bhaI te ajiaMjiNAhi' ityAdiko andhastathA prAhyo yathA 18| vinItAM pravizato bharatasyArthAdhipramukhayAcakajanairAzIrityarthAda gamyaM bhaNitA, kiyatparyantamityAha-yAvadvihareti18| kRtvA jaya 2 zabda prayuJjanti, namvatra sUtre'bhiSekasUtraM jIvAbhigamagatavijayadevAbhiSekasUtrAtidezenokaM, sAmpratIna-18|| JainEducation IntenA For Private Personal Use Only N ainelibrary.org
Page #552
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 274 // Jain Education | tadIyAdarzeSu ca 'aTThasaeNaM sovaNNiakalasANa' mityAdi dRzyate, atra ca vRttau 'aTTasahasseNaM sovaNNiakalaMsANa' mityAdi | darzitaM tatkathamanayorna virodhaH ?, ucyate, jIvAbhigamavRttau tAneva vibhAgato darzayati, aSTasahasreNa sauvarNikAnAM | kalazAnAmaSTasahasreNa rUpyamayAnAM kalazAnAM aSTasahasreNa maNimayAnAmityAdipAThAzayenAtra likhitatvAnna doSaH, yadi | cAtra kalazAnAmaSTottarazatasaGkhyA syAttadA tatraiva sarvasaGkhyayA aSTabhiH sahasrairityuttaragrantho'pi nopapadyeta, kiM ca-dRzyamAnatatsUtre vikurvaNAdhikAre aTTasahassaM sovaNNiakalasANaM jAva bhomejjANamityAdi, abhiSekakSaNe tu aTThasaeNaM sovaNNiakalasANamityAdItyapi vicAryaM / atha zeSaparicchadAbhiSekavaktavyatAmAha - 'tae Na' mityAdi, tato- dvAtriMzadrAjasahasrAbhiSekAnantaraM bharataM rAjAnaM senApatiralaM yAvatpadAt gAhAvairayaNe vaDhairayaNe iti grAhyaM gRhapativarddhaka - rohitaralAni trINi ca SaSTAni - SaSTyadhikAni sUpazatAni aSTAdaza zreNiprazreNayaH anye ca bahavo yAvacchabdAt rAjezvarAdiparigrahaH, tato rAjezvaratalavaramADambiakauTumbikebhyazreSThi senApatisArthavAhaprabhRtaya evameva - rAjAna ivAbhiSiJcanti tairvarakamalapratiSThAnaistathaiva kalazavizeSaNAdikaM jJeyaM, yAvadabhinandanti abhiSTuvanti ca tataH SoDazadevasahasrAH evameva - uktanyAyenAbhiSiJcanti yattu AbhiyogikasurANAM caramo'bhiSekaH tadbharatasya manuSyendratvena manupyAdhikArAnmanuSyakRtAbhiSekAnantarabhAvitveneti bodhyaM, yadvA devAnAM cintitamAtratadAtvasiddhikArakatvena paryante | tathAvidhotkRSTAbhiSekavidhAnArthamiti, RSabhacaritrAdau tu pUrvamapi devAnAmabhiSeko'bhihita iti, atra yo vizeSasta Monal 3vakSaskAre bharatasya cakravartti | tvAbhiSekaH sU. 68 // 274 //
Page #553
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education! mAha - 'Navara' miti, ayaM vizeSa:- AbhiyogikasurANAmaparebhyo'bhiSecakebhyaH pakSmalayA - pakSmavatyA sukumArayA ca atra yAvatpadagrAhyamidaM 'gandhakAsAiAe gAyAiM lUheti sarasagosIsacandaNeNaM gAyAI aNuliMpati 2 tA nAsANIsAsavAyavojnaM cakkhuharaM veNNapharisajuttaM hayalAlApelavAiregaM dhavalaM kaNagakhaiaMtakammaM AgAsaphalihasarisappabhraM ahayaM divaM devadUtajualaM NiaMsAveMti 2 ttA hAraM piNaddheti 2 ttA evaM addhahAraM egAvaliM muttAvaliM rayaNAvaliM pAlambaM aMgAI tuDiAI kaDayAI dasamuddiANaMtagaM kaDisuttagaM veacchagasuttagaM muraviM kaMThamuraviM kuNDalAI cUDAmaNiM cittarayaNukkaDa' ti, atra vyAkhyA - gandhakApAyikyA - surabhigandhakaSAyadravyaparikarmitayA laghuzATikayA iti gamyaM, gAtrA|Ni- bharatazarIrAvayavAn rUkSayanti, rUkSayitvA ca sarasena gozIrSacandanena gAtrANyanulimpanti, anulipya ca devadUvyayugalaM nivAsayanti - paridhApayantIti yogaH, kathambhUtamityAha - nAsikAniHzvAsavAtena vAhyaM dUrApaneyaM zlakSNataramityarthaH, ayamartha:- AstAM mahAvAtaH nAsAvAto'pi svabalena tadvastraMyugalaM anyatra prApayati, cakSurharaM rUpAtizayatvAt | athavA cakSurddharaM - cakSurodhakaM ghanatvAt, atizAyinA varNena sparzena ca yuktaM hayalAlA - azvamukhajalaM tasmAdapi pelavaM - komalamatirekeNa - atizayena ativiziSTamudutvalaghutvaguNopetamiti bhAvaH dhavalaM pratItaM kanakena khacitAni - vicchuritAni antakarmANi - aJcalayorvAnalakSaNAni yasya tat tathA AkAzasphaTiko nAma - atisvacchasphaTikavizeSastatsadRzaprabhaM ahataM divyaM nivAsya ca hAraM pinahyanti te devAzcakriNaH kaNThapIThe bananti, 'eva' miti etenAbhilApenArddha
Page #554
--------------------------------------------------------------------------
________________ / - dvIpazA // 275|| zrIjambU-1% hArAdIni vAcyAni yAvanmukuTamiti, tatra hArArddhahArI pratItI, ekAvalI prAgvat, muktAvalI-muktAphalamayoM karmakA- 3vakSaskAre 18 valI-kanakamaNimayoM ralAvalI-rasamayI pAlambaH-tapanIyamayo vicitramaNiratnabhakticitra AtmapramANa AbharaNa- bharatasya nticandrIyA vRttiH vizeSaH aGgade truTike ca prAgvat kaTake prasiddhe dazamudrikAnantaka-hastAMgulimudrAdazaka kaTisUtraka-puruSakavyAbharaNa cakravattivaikalyasUtraka-uttarAsaGga paridhAnIya-gRGkhalakaM muravI-mRdaGgAkAramAbharaNa kaNThamuravI-kaNThAsanna tadeva kuNDale vyakti tvAbhiSekaH cUDAmaNiH prAmvat citraratnotkaTaM-vicitrarattopetaM mukuTa vyakta / tayaNataraM ca dadaramalaya'ityAdi, tadanantaraM dardara-1 sU. 68 malayasambandhino ye sugandhAH-zobhanavAsAsteSAM gandhaH-zubhaparimalo yeSu te tathA tairgandhaiH-kAzmIrakarpUrakastUrI mRtigandhavadravyaiH prakaraNAdrasabhAvamApAvitairabhyukSanti-siJcanti te devA. bharata, ko'rthaH |-aneksurbhidrvyaamishrghs parasacchaTakAn kurvanti, bharatavAsasIti bhAkA, kacit 'sugandhagandhipahiM gandhehiM bhukuDaMti iti pAThastaMtra bhUkuDatItizAulayanti, gandhaiH surabhicUrNaiH-surabhicUrNa bharatopari kSipanti dinyaM yaH samuccaye sumanodAma kusumamAlI pinavasti, ISI // kiMbahunA ukteneti gamyaM, 'maMDhimaveDhima' yAvatpadAt 'pUrimasaMghAimeNa caubiheNaM mAlaNaM kapparakkhayapiva samala-SM [kikasi grAhyaM, atra vyAkhyA-andhanaM granthastena nirvRttaM grandhirma, bhAvAdimapratyayaH, yat sUtrAdinA prathyate tad grandhi-ISI mamiti bhAvaH, prathitaM saddheSyate yattad veSTimaM, kthA puSpalaMbUsako genduka ityarthaH pUrimaM yena vaMzazalAkAvimapA rAdi pUryate saMghAtimaM yatparasparato nAlaM saMghAtyate, evaM vidhena caturvidhena mAsyena kalpavRkSamivAlaGkRtavibhUSitaM marata seeRecenene // 275 // Jain Education inte For Private Personal use only
Page #555
--------------------------------------------------------------------------
________________ cakriNaM kurvanti te devaaH| atha kRtAbhiSeko yaccake tadAha-'tae 'mityAdi, tataH sa bharata rAjA mahatA atizAyinA rAjyAbhiSekeNAbhiSiktaH san kauTumbikapuruSAn zabdayati zabdayitvA caivamavAdIta, tadevAha-kSiyameva bho devAnupriyA! yUyaM hastiskandhavaramatA: vinItAyAH rAjadhAnyAH zRGgASTakatrikacatuSkacatvarAdiSu prAgvyAkhyAteSu ArapadeSu mahatAzabdenodghoSayanto-jalpanto jalpantaH, akrazacantasyApi avivakSaNAna karmanirdezaH, AmIkSNye dviyana, ukachulkaM yAvad dvAdaza saMvatsarA, kAlo mAnaM yasyAtIti dvAdazasaMvatsarikastaM pramodahetutvAt pramoda:-utsataM boSakta boSayitvA ca mamaitAmAjJaptikA pratyarpayata, ucchulkAdipadavyAkhyA prAgvat, atha te AjJaptAH yathA pravRttavantastathA''ha'tae mamiti, tataste kauTumbikapuruSAH bharatena rAjJA evamuktAH santo hRSTatuSTacittAnanditAH 'hassivasa'tti harSavazavisarpavRdayAH vinayena vacanaM pratizRNvanti pratizrutya ca kSiprameva hastiskandhavaragatAH yAvatpadAt viNIlA sAya hANIe siMghAGamatigeM'tyAdi grAhyaM, kiyadaMtamityAha-yAvad ghoSayanti 3 svA ca etAmAjJaptikA pratyarpayanti / / atha bharataH kiM ke ityAha-tae Na'miti, tataH sa bharato rAjA mahatA 3. rAjyAbhiSekeNAbhipittaH san siNhaasnaakmyu-|| ttiSThati abhyutthAya ca khIralena yAvat 'battIsAe uDakallANisahassehiM battIsAe jaNaSayakallANiAsahassehiM / battIsAe battIsaibajehiM' iti grAhya, jhAtriMzatA dvAtriMzadvaiATakasahI sAja saMparivRto'bhiSekapIThAt pautravena trisopAnapratirUpakeNaH pratyakayehati pratyaksA cAbhimaNDapAta pratiniSkAmati pratiniSkramya ca yavaivAbhiSekye | Jain Education in For Private Personal Use Only M jainelibrary.org
Page #556
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvIpazAnticandrIyA vRttiH // 276 // hastiratnaM tatraivopAgacchati upAgatya cAJjanagirikUTasannibhaM gajapatiM yAvacchabdAt naravaitti grAhya, narapatirArUDhaH, 3vakSaskAre tadanu anucarajano yathA'nuvRttavAMstathAha-'tae Na'mityAdi, vyaktaM, atha yayA yuktyA cakrI vinItAM praviveza tAmAha-|| bharatasya 'tae Na'mityAdi, tatastasya bharatasya rAjJa AbhiSekyaM hastiratnamArUDhasya sata imAnyaSTASTamaGgalakAni purato yAvaccha cakravartibdAdyathAnupUrvyA saMprasthitAni, atra granthavistarabhayAdatidezamAha-yo'pi cAtigacchato-vinItAM pravizataH kramaH-pari tvAbhiSeka sU. 68. | pATI prathamo'dhastanasUtrokto bharatavinItApravezavarNakaH kuberadRSTAntabhAvitasUtrAvasAnaH sa eva krama ihApi satkAravi-IS rahito netavyaH, ayaM bhAvaH-pUrva praveze SoDazadevasahasradvAtriMzadrAjasahasrAdInAM satkAro yathA vihitastathA nAti, | asya ca dvAdazavArSikapramodanirvartanottarakAla evaavsrpraapttvaat| atha gRhAgamanAnantaraM yo vidhistamAha-'taeNaM se bharahe rAyA majaNaghara'mityAdi, nigadasiddhaM prAg bahuzo nigaditatvAt , evaM ca pratidinaM navaM 2 rAjyAbhiSekamahotsavaM kArayatastasya dvAdaza varSANyatikrAntAni, zatrujayamAhAtmyAdau tu 'rAjyAbhiSekotsavasthAne rAjyAbhiSeka eva dvAdazavArSiko'bhihita iti, atha taduttarakAle yatkRtyaM tadAha--"tae Na'mityAdi prAgvat // nanu subhUmacakravartinaH pazurAmahatakSatriyadADhAbhRtasthAlameva cakraratnatayA pariNatamiti zrutezcakraratnAnAmaniyatotpattisthAnakatvaM jJAyate, tena // 276 // prastuptaprakaraNe teSAM kotpattirityAzaMkyAha-atha caturdazaratnAdhipaterbharatasya yAni ratnAni yatrodaparyata tattathA''ha___ bharahassa raNyo pArayaNe 1 daMDarayaNe 2 asirayaNe 3 chattarayaNe 4 ete NaM cattAri egidiyarayaNe AmhaparasAlAe samuppaNNA, . X Jan Education anal For Private Personel Use Only www.lainelibrary.org
Page #557
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU. 47 cammarayaNe 1 maNirayaNe 2 kAgaNirayaNe 3 Nava ya mahANihao ee NaM sirigharaMsi samuppaNNA, seNAvairayaNe 1 gAhAvairayaNe 2 baddhairayaNe 3 purohiarayaNe 4 ee NaM cattAri maNuarayaNA viNIAe rAyahANIe samuppaNNA, AsarayaNe 1 hattharayaNe. 2 ee NaM duve paMcidiarayaNA veaddhagiripAyamUle samuppaNNA, subhaddA itthIrayaNe uttarillAe vijjAharaseDhIe samuppaNNe ( sUtraM 68 ) 'bharahassa raNNo' ityAdi, bharatasya rAjJazcakrAdIni catvAri ekendriyaratnAni AyudhazAlAyAM samutpannAni - labdhasatAkAni jAtAni evamuttarasUtre'pi bodhyaM tena dharmaratnAdIni nava mahAnidhayazca etAni zrIgRhe - bhANDAgAre samutpazAni - labdhasattAkAni jAtAnItyarthaH itthaM ca nidhayaH zAzvatabhAvarUpAH kathamutpadyante ityAzaGkA nirastA, nanu idaM sUtraM ' pAdAdhaH sthitayastasya, navApi nidhayo'nizam / hemAbjAnIva vRSabhaprabhorviharato'bhavan // 1 // iti RSabhacaritravacanena atraiva pUrvasUtreNa ca saha kathaM na virudhyate 1, ucyate, rAjJAM yatra tatra sthitamapi kozadravyaM koza eva kathyata iti laukikavyavahArasya suprasiddhatvAt na doSaH, senApatyAdimanujaratnAni catvAri vinItAyAM samutpannAni, | azvaralahastirale ete dve paJcendriyatiryagrale vaitADhyagireH pAdamUle- mUlabhUmau samutyanne, subhadrAnAma khIranaM uttarasyAM vidyAdhara zreNyAM samutpannaM // atha SaTkhaNDaM pAlayaMzcakrI yathA pravavRte tathAha tae NaM se bharahe rAyA caudasaNDaM rayaNANaM NavaNhaM mahANihINaM solasaNDaM devasAhassINaM battIsAe rAyasahassA battIsAe uDDukallANiAsahassANaM battIsAe jaNavayakalANiAsahassANaM battIsAe battIsaibaddhANaM NADagasahassANaM tiNhaM saTTINaM sUyArasayANaM aTThArasaha seNippaseNINaM caurAsIie AsasyasahassANaM caurAsIie daMtisayasahassANaM caurAsIie rahasya sadassANaM chaNNauie jainelibrary.org
Page #558
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI -- yA vRttiH // 277 // Jain Education Inte maNussakoDINaM bAvantarIe puravarasahassANaM battIsAeM jaNavayasahassANaM chaSNauie gAmakoDINaM NavaNauie doNamuhasahassANaM aDayAlIsAe paTTaNasahassANaM caubIsAe kabbaDasahassANaM cauDIsAe maDaMbasahassANaM bIsAe AgarasahassANaM solasaNhaM kheDasahassANaM 'caudasaNhaM saMvAhasahassANaM chappaNNAe aMtarodagANaM egUNapaNNAe kurayANaM viNIAe rAyahANIe cullahimavaMtagirisAgaramerAgassa kevalakappassa bharahassa vAsassa aNNesiM ca bahUNaM rAIsaratalavara jAva satthavAhappabhiINaM AhevacaM porevazraM bhaTTittaM sAmittaM mahattaragataM ANAIsaraseNAvaJcaM kAremANe pAlemANe ohayaNihaesa kaMTaesa uddhiamaliesu savvasattusu Nijie. bharahAhave NariMde varacaMdaNacacci aMge varahAraraiavacche varamauDavisie varavatthabhUsaNadhare sabvouasura hikusumavaramallaso - asire varaNAGaganADaijjavaraitthigumma saddhiM saMparivuDe sabosa hisavarayaNasavvasamiisamagge saMpuSNamaNorahe hayAmittamANamahaNe puvvakayatavappabhAvaniviTThasaMciaphale bhuMjai mANussae suhe bharahe NAmadhejjetti (sUtraM 69 ) 'tae Na'miti, tataH SaTkhaNDabharatasAdhanAnantaraM sa bharato rAjA caturdazaralAdInAM sArthavAha prabhRtyantAnAmAdhipatyAdikaM kArayan pAlayan mAnuSyakAni sukhAni bhuGkte ityanvayaH, sarva prAgvat vyAkhyAtArthaM, navaraM SaTpaJcAzato'ntarodakAnAM - jalAntarvarttisannivezavizeSANAM na tu samayaprasiddhayugmimanujAzrayabhUtAnAM SaTpaJcAzadantaradvIpAnAM teSu kasyApyAdhipatyasyAsambhavAt, ekonapaJcAzataH kurAjyAnAM - bhillAdirAjyAnAmiti, keSu satsu sukhAni bhuGkte ityAha-upaha | teSu - vinAziteSu nihateSu ca - apahRtasarvasamRddhiSu kaNTakeSu - gotrajavairiSu uddhRteSu - dezAnnirvAsiteSu marditeSu caM-mAnamlAniM prApiteSu sarvazatruSu - agotrajavairiSu, etatsarvaM kuto bhavatItyAha - nirjiteSu bhagnabaleSu sarvazatruSu uktadviprakAra 3vakSaskAre cakriNaH samRddhiH sU. 69 // 277 // wjainelibrary.org
Page #559
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaNadharaH sarva kasurabhikusumAnAM mAkhANA-pradhAnastrINAM gulma-avyaktA smityH-abhyntraadiH| vairiSu atra sarvazatruSviti padaM dehalIpradIpanyAyenobhayatra yojyaM, kIdRzo bharata ityAha-bharatAdhipo narendraH candanena carcitaM-samaNDanaM kRtamaGgaM yasya sa tathA, varahAreNa ratidaM-draSTaNAM nayanasukhakAri vakSo yasya sa tathA, varamukuTavizi-18| STakaH,cUrNau tu 'varamauDAviddhae' iti,tatra Aviddhae iti AviddhaM parihitaM varamukuTaM anena sa tathA, prAkRtatvAt padavyatyayaH, varavastrabhUSaNadharaH sarvartakasurabhikusumAnAM mAlyaiH-mAlAbhiH zobhitaziraskaH varanATakAni-pAtrAdisamudAyarUpANi nATakIyAni ca-nATakapratibaddhapAtrANi varastrINAM-pradhAnastrINAM gulma-avyaktAvayavavibhAgavRndaM tena tRtIyAlopa ArSatvAt sArddha samparivRtaH sarvoSadhyaH-punarnavAdyAH sarvaratnAni-karkatanAdIni sarvasamitayaH-abhyantarAdi-18 parSadastAbhiH samagraH-sampUrNaH, ata eva sampUrNamanorathaH hatAnAM-pumarthatrayabhraSTatvena jIvanmRtAnAM amitrANAM-zatrUNAM| mAnamathanaH, kIdRzAni sukhAni bhukte ityAha-pUrvakRtatapaHprabhAvasya niviSTasaMcitasya-nikAcitatayA saMcitasya tasyaiva dhruvaphalatvAt , paranipAtaH padasyApatvAt , phalAni-phalabhUtAni, kIdRzo bharato?-bharate-asmin kSetre prathamabharatA|dhipatvena prasiddhaM nAmadheyaM-nAma yasya sa tathA, vizeSyapadaM tu 'tae NaM se bharahe rAyA' ityatraivItaM, anenaikavAkye dvirvizeSyapadaM kathamityAzaGkA nirstaa|| athAsya naradevasya dharmadevatvaprAptimUlamAha tae NaM se bharahe rAyA aNNayA kayAi jeNeva majjaNaghare teNeva uvAgacchai 2 ttA jAva sasivva piadasaNe NaravaI majjaNagharAo paDiNikkhamai 2 ttA jeNeva Adasaghare jeNeva sIhAsaNe teNeva uvAgacchai 2 ttA sIhAsaNavaragae puratthAbhimuhe NisIai 2 ttA AdaMsaMgharaMsi attANaM dehamANe 2 ciTThai, tae NaM tassa bharahassa raNNo subheNaM pariNAmeNaM pasatthehiM ajjhavasANehiM lesAhiM visujjha JainEducation introll For P ate Personal use only G anelibrary.org
Page #560
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU vikSaskAre bharatasya kevalaM zrAmaNyaM mokSazva mANIhiM 2 IhApohamaggaNagavesaNaM karemANassa tayAvarijANaM kammANaM khaeNaM kammarayavikiraNakara apuvakaraNaM paviTThassa aNaMte aNu- dvIpazA- ttare nivAghAe nirAvaraNe kasiNe paDipuNNe kevalavaranANadasaNe samuppaNNe, tae NaM se bharahe kevalI sayamevAbharaNAlaMkAraM omuai nticandrI 2ttA sayameva paMcamuTTi loaM karei 2 cA AyaMsagharAo paDiNikkhamai 2ttA aMteuramajhamajheNaM Niggacchai 2ttA dasahiM yA vRttiH rAyavarasahassehiM saddhiM saMparibuDe viNIaM rAyahANiM majhamajheNaM Niggacchai 2 tA majhadese suhaMsuheNaM viharai 2 tA jeNeva atttthaa||278|| vae pavate teNeva uvAgacchai 2 ttA aTThAvayaM pavvayaM saNi 2 durUhai 2 ttA meghaghaNasaNNikAsaM devasaNNivAyaM puDhavisilAvaTTayaM paDilehei 2 tA saMlehaNAsUsaNAjhUsie bhattapANapaDiAikkhie pAovagae kAlaM aNavakaMkhamANe 2 viharai, tae NaM se bharahe kevalI sattattari purasayasahassAI kumAravAsamajjhe vasittA ega vAsasahassaM maMDaliarAyamajhe vasittA cha puvvasayasahassAI vAsasahassUNagAI mahArAyamajhe vasittA tesIi puvvasayasahassAI agAravAsamajhe vasittA ega puvvasayasahassaM desUNagaM kevalipariArya pAuNittA tameva bahupaDipuNaM sAmanapariAyaM pAuNittA caurAsIi puvvasayasahassAI savvAu* pAuNittA mAsieNaM bhatteNaM apAjaeNaM savaNeNaM NakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM khINe veaNijje Aue NAme goe kAlagae vIikate samujjAe chiNNajAijarAmaraNabandhaNe siddhe buddhe mutte pariNivvuDe aMtagaDe savvadukkhappahINe // iti bharatacakicaritaM ( sUtra 70) 'tae NamityAdi, tato-varSasahasronaSaTpUrvalakSAvadhisAmrAjyAnubhavanAnantaraM sa bharato rAjA anyadA kadAcidyatraiva 18 majanagRhaM tatraivopAgacchati upAgatya ca yAvacchazIva priyadarzano narapatirmajanagRhAt pratiniSkAmati pratiniSkramya ca svaveSasaundaryadarzanArtha yatraivAdarzagRhaM yatraiva ca siMhAsanaM tatraivopAgacchati upAgatya ca siMhAsanavaragataH pUrvAbhimukho eeeeeeeeeeee | // 278 // Jain Education inte For Private Persone Only www.painelibrary.org
Page #561
--------------------------------------------------------------------------
________________ niSIdati niSadya cAdarzagRhe AtmAnaM prekSamANaH 2-tatra pratibimbitaM sarvAGgasvarUpaM pazyan pazyastiSThati-Aste, atra ca 'vyAkhyAto vizeSapratipatti'rityayaM sampradAyo bodhyaH, tadyathA-'tatra ca prekSamANasya, svaM vapuratezituH / aGgalyA ekatamasyA, nipapAtAMgulIyakam // 1 // tadaMgulyA galitamapyaMgulIyaM mahIpatiH / nAjJAsIdvahiNo bahabhArAdarhamivai6 kakam // 2 // vapuH pazyan krameNekSAMcakre tAM cayanUmikAm / aMgulI galitajyotsnAM, divA zazikalAmiva // 3 // aho vizobhA kimasAvaMgulIti vicintayan / dadarza patitaM bhUmAvaMgulIyaM nreshvrH||4|| kimanyAnyapi vizobhAnya-18 GgAnyAbharaNairvinA / iti moktuM sa Arebhe,bhUSaNAnyaparANyapi // 5 // ' iti, evaM pravRttasya tasya kimajanItyAha-'tae Na-' mityAdi, tato-vapuyastabhUSaNamocanAnantaraM tasya bharatasya rAjJaH zubhena pariNAmena "antaHklinnasya viSThAdyairmalaiH srotobhavairbahiH / cintyamAnaM kimapyasya, zarIrasya na zobhanam // 1 // idaM zarIraM karpUrakastUrIprabhRtInyapi / dUSayatyeva pAthodapayAMsyUSarabhUriva // 2 // yatprAtaH saMskRtaM dhAnyaM, tanmadhyAhe vinazyati / tadIyarasaniSpanne, kAye kA nAma saartaa||3||"iti zarIrAsAratvabhAvanArUpayA jIvapariNatyA prazastairadhyavasAnaiH-uktasvarUpairmanaHpariNAmaiH lezyAbhiHzuklAdidravyopahitajIvapariNatirUpAbhirvizuddhayantIbhiH-uttarottaravizuddhimApadyamAnAbhirApadyamAnAbhirnirAvaraNavapurvarUpyaviSayakamIhApohamArgaNAgaveSaNaM kurvatastadAvaraNIyAnAM-kevalajJAnadarzananibandhakAnAM caturNA ghAtikarmaNAM kSayeNasarvathA jIvapradezebhyaH tadIyapudgalaparizATanena prAgvyAkhyAtAnuttarAdivizeSaNaviziSTaM kevalajJAnadarzanamutpanna miti, For Private Jain Education inte M Personal Use Only ainelibrary.org
Page #562
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU4AkIdRzAmityAha-karmarajasAM vikiraNakaraM-vikSepakaraM, kIdRzasya bharatasya -apUrvakaraNaM-anAdau saMsAre'prAptapUrva 3vakSaskAre dIpazA-18 dhyAnaM zukladhyAnaM praviSTasya prAptasyetyarthaH, atra ca IhAdipadeSu samAhAradvandvaH, tatrAvagrahapUrvakatvAdIhAdInAM prathama ||| bharatasya nticandrI- tadalekhaH, tathAhi-aye ! iha niralaMkAre vapuSi zobhA na dRzyate ityavagrahaH, yathA dUrasthapurovartini vastuni kevalaM yA vRttiH kimidamiti bhAvaH, atha sA zobhA aupAdhikI vA naisargikI vA ityavagRhItArthAbhimukhA maticeSTA paryAlocanarUpA / zrAmaNyaM IdA. yathA tatraiva sthANA puruSo vA, nanviyaM saMzayAkAratayA saMzaya eva, sa ca kathamuttarakAlabhAvisamyagnizcayApara mokSazca // 279 // sU. 70 paryAyasyApohasya hetarbhavati, viruddhakoTyavagAhitvAditi, ucyate, utkaTakoTikasaMzayarUpatvenAsyAH sambhAvanArUpAyA nizcayakAraNatvasyAviruddhatvAt, iyamopAdhikyeva na naisargikI bAhyavastusaMsargajanyatvasya pratyakSasiddhatvAta iti hitavizeSanirNayarUpo'pohaH, yathA tatraiva sthANurevAyaM na puruSa iti, asyAH prakarSApakarSoM bAhyavastuprakarSApakarSAnuvidhAyinAvityanvayadharmAlocanaM mArgaNA yathA sthANau nizcetavya iha vallyutsarpaNAdayo dharmAH sambhavanti, svAbhAvikatve uttAnadRzAM bhArabhUtasyAbharaNasya vapuSi dhAraNabuddhirna syAditi gaveSaNaM, yathA tatraiva iha ziraHkaNDUyanAdayaH puruSadharmAna dRzyante iti, atra cehAdInantareNa hAnopAdAnabuddhirna syAditi tadgrahaNam // athotpanna kevalaH kiM karotItyAha'tae Na'mityAdi,tataH kevalajJAnAnantaraMsa bharataH AsanaprakampAvadhinA zakreNa kevalin ! dravyaliGgaM prapadyasva yathA'haM / vande vidadhe ca niSkramaNotsavamityuktaH san svayamevAbharaNabhUtamalaGkAraM vastramAlyarUpamavamuJcati-tyajati, atra bhUSaNA Education For Private Personal Use Only XE brary.org
Page #563
--------------------------------------------------------------------------
________________ laGkArasya pUrva tyaktatvAt kezAlaGkArasya ca tityakSyamANatvAt parizeSAt vastramAlyAlaGkArayoravagrahaH, svayameva paJcamuSTikaM locaM karoti kRtvA ca upalakSaNAt sannihitadevatayA'rpitaM sAdhuliGga gRhItvA ceti gamyaM, tataH zakravanditaH san AdarzagRhAt pratiniSkrAmati pratiniSkramya ca antaHpuramadhyaMmadhyena nirgacchati nirgatya ca dazabhI rAjasahasraH sArddha saMparivRto vinItAyA rAjadhAnyA madhyaMmadhyena nirgacchati nirgatya ca madhyadeze-kozaladezasya madhye sukhaMsukhena viharati / tadanu kiM vidhatte ityAha-viharittA jeNeva aTThAvae' ityAdi, vihRtya ca yatraivASTApadaH parvatastatraivopAgacchati, upAgatya cASTApadaM parvataM zanaiH 2 suvihitagatyA 'davadavassa na gacchijjA' iti vacanAt Arohati Aruhya ca ghanameghasannikAzaM-sAndrajaladazyAma padavyatyayaH prAkRtatvAt devAnAM sannipAtaH-AgamanaM ramyatvAt yatra sa tathA taM, pRthivIzilApaTTakaH-AsanavizeSastaM pratilekhayati, kevalitve satyapi vyavahArapramANIkaraNArtha dRSTyA nibhAlayati, pratilikhya ca siMhAvalokananyAyenAtrApi ArohatIti bodhyaM, saMlikhyate-kRzIkriyate zarIrakaSAyAdyanayeti sa~llekhanA-tapovizeSalakSaNA tasyA joSaNA-sevanA tayA juSTaH-sevito jhUSito vA-kSapitaH yaH sa tathA, pratyAkhyAte bhaktapAne yena sara tathA, kAntasya paranipAtaH prAkRtatvAt , 'pAdopagataH pAdo-vRkSasya bhUgato mUlabhAgastasyevAprakampatayopagatam-avasthAnaM / yasya sa tathA, kAlaM-maraNamanavakAMkSana-avAJchan , upalakSaNAjIvitamapyavAJchan , araktadviSTatvAdviharati, atha sa bharato yasmin paryAye yAvantaM kAlamativAhya nirvavRte tathAha-tae Na'mityAdi, tataH sa bharataH kevalI saptasaptati / L For Private Personel Use Only Jain Education w.ininelibrary.org
Page #564
--------------------------------------------------------------------------
________________ eceSCA zrIjambU- pUrvazatasahasrANi kumAravAsamadhye-kumArabhAve upitvA bharataprasavAnantarametAvantaM kAlaM RSabhasvAmino rAjyaparipA-|| 3vakSaskAre dvIpazA- lanAta, eka varSasahasraM mANDalikarAjA-ekadezAdhipatiH bhAvapradhAnatvAnnirdezasya mANDalikatvaM tanmadhye upitvA paTa bharatasya nticandrIpUrvasahasrANi varSasahasronAni mahArAjamadhye-cakravartitve uSitvA tryazItiM pUrvazatasahasrANi agAravAsamadhye gRhitve kevalaM yA vRttiH ityarthaH uSitvA eka pUrvazatasahasra antarmuhUrttAnaM kevaliparyAyaM prApya-pUrayitvA gRhitve eva bhAvacAritrapratipattyananta zrAmaya mokSazca // 280118 ramantarmuhUrtena kevalotpatteH, tadeva pUrvazatasahasraM bahupratipUrNa-sampUrNa, tenAntarmuhUrtenAdhikamityarthaH, bhAvacAritrasyAtra mU. 70 | vivakSA na tu dravyacAritrasya tasya kevalAnantaraM pratipatteH, zrAmaNyaparyAyaM-yatitvaM prApya caturazIti pUrvazatasahasrANi sarvAyuH paripUrya mAsikena bhaktena-mAsopavAsarityarthaH apAnakena-pAnakAhAravarjitena zravaNena nakSatreNa yogamupAgatena candreNa saheti gamyaM, kSINe vedanIye AyuSi nAmni gotre ca bhavopagrAhikarmacatuSTayakSaye ityarthaH, 'kAlagae' ityAdi padAni prAgvat, itizabdo'dhikAraparisamAptidyotakaH, sa cAyaM-se keNaTheNaM bhaMte! evaM vuccai bharahe vAse 2' iti sUtreNa nAmAnvartha pRcchato gautamasya prativacanAya 'tattha NaM viNIAe rAyahANIe bharahe NAmaM rAyA cAuraMtacakkavaTThI samuppanjitthA' ityAdisUtrairbharatacaritraM prapaJcitaM, tacca parisamAptamityarthaH, tena bharataH svAmitvenAsyAstItyabhrA. // 28 // ditvAdapratyaya iti niruktavazAd bharataM kSetramiti tAtparyArthaH / atha prakArAntareNa nAmAnvarthamAha bharahe a ittha deve mahiDIe mahajjuIe jAva paliovamahiIe parivasai, se eeNaDeNaM goamA! evaM vuSada bharahe vAse 2 iti / For Private Personel Use Only Jan Education IGrainelibrary.org
Page #565
--------------------------------------------------------------------------
________________ aduttaraM ca NaM go0 ! bharahassa vAsassa sAsae NAmadhijje paNNatte jaMNa kayAi Na Asi Na kayAi Natthi Na kayAi Na bhavissai bhuvi ca bhavai a bhavissai a dhuve Niae sAsae akkhae avvae avaTThie Nice bharahe vAse ( sUtra-71) bharatazcAtra devo maharddhiko mahAdyutiko yAvatpadAt 'mahAyase' ityAdi padakadambakaM grAhyaM, palyopamasthitikaH parivasati tad bharateti nAma, etenArthena gautama! evamucyate bharataM varSa 2, nirukaM tu praagvt|| ukaM yaugikayuktyA nAma, atha tadeva rUDhyA darzayati-'aduttara miti, athAparaM caH samuccayeNaM vAkyAlaGkAre gautama! bharatasya varSasya zAzvataM nAmadheyaM ninirmittakamanAdisiddhatvAddevalokAdivat prajJaptaM, zAzvatatvameva vyaktyA darzayati-yanna kadAcinnAsIdityAdi prAvit, etena bharatanAmnazcakriNo devAcca bharatavarSanAma pravRttaM bharatavarSAcca tayornAma bharataM svakIyenAsyAstIti nirutavazena prAvartatetyanyo'nyAzrayadoSo durnivAra iti vacanIyatA nirastA // iti sAtizayadharmadezanArasasamullAsavismayamAnaaidayugInanarAdhipaticakravartisamAnaakabbarasuratrANapradattapANmAsikasarvajantujAtAbhayadAnazatruJjayAdikaramocanasphuranmAnapradAnaprabhRtibahumAnayugapradhAnopamAnasAmpratavijayamAnazrImattapAgacchAdhirAjazrIhIravijayasUrIzvarapadapadmopAsanApravaNamahopAdhyAyazrIsakalacandragaNiziSyopAdhyAyazrIzAnticandragaNiviracitAyAM-jambUdvIpaprajJaptivRttau prameyaratnamaJjUSAnAmyAM bharatakSetrapravRttinimittAvirbhAvakabharatacakricaritavarNano nAma tRtIyo vkssskaarH||3|| 1 iti bharatakSetravaktavyatAnibaddhaH prathamo'dhikAraH ( iti. hI vRttii)| Jain Education HIPE FC Privatpanse Only 19 w w.ininelibrary.org
Page #566
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU atha caturthavakSaskAraH // 4 // dvIpazAnticandrIyA vRtiH 4vakSaskAre kSullahimavatsvarUpaM sU. 72 // 28 // atha kSullahimavadgireravasaraHkahi NaM bhaMte! jambuddIve 2 cullahimavaMte NAmaM vAsaharapabvae paNNatte?, goamaa| hemavayassa vAsassa dAhiNeNaM bharahassa vAsassa uttareNaM purathimalavaNasamudassa paJcatthimeNaM paJcatthimalavaNasamudassa purathimeNaM ettha NaM jambuddIve dIve cullahimavaMte NAmaM vAsaharapaJcae paNNatte, pAINapaDINAyae udINadAhiNavicchiNNe duhA lavaNasamudaM puDhe purathimillAe koDIe purathimillaM lavaNasamuI puDhe paJcatthimillAe koDIe paJcatthimilaM lavaNasamuI puDhe, egaM joaNasayaM uddhaM uccatteNaM paNavIsaM joaNAI ulleheNaM egaM joaNasahassaM bAvaNNaM ca joaNAI duvAlasa ya egUNavIsai bhAe joaNassa vikkhaMbheNaMti, tassa bAhA purathimapaJcatthimeNaM paMca joaNasahassAI tiNNi a paNNAse joaNasae paNNarasa ya egUNavIsaibhAe joaNassa addhabhAgaM ca AyAmeNaM, tassa jIvA uttareNaM pAINapaDiNAyayA jAva paJcatthimillAe koDIe paJcatthimillaM lavaNasamudaM puTThA cauvvIsaM joaNasahassAI Nava ya battIse joaNasae addhabhAgaM ca kiMcivisesUNA AyAmeNaM paNNattA, tIse dhaNupaDhe dAhiNeNaM paNavIsaM joaNasahassAI doNNi a tIse joaNasae cattAri a egUNavIsaibhAe joaNassa parikkheveNaM paNNatte, ruagasaMThANasaMThie savvakaNagAmae acche saNhe taheva jAva paDirUve // 28 // JainEducation IrA nal For Private Personal Use Only Rww.jainelibrary.org IA
Page #567
--------------------------------------------------------------------------
________________ ubhao pAsa dohiM paumavaraveihiM dohi a vaNasaMDehiM saMparikkhitte duNhavi pamANe vaNNagotti / cullahimavantassa vAsaharapavvayassa uvariM bahusamaramaNijje bhUmibhAge paNNatte se jahA NAmae AliMgapukkharei vA jAva bahave vANamaMtarA devA ya devIo a AsayaMti jAva viharaMti (sUtra-72) 'kahiNa'mityAdi,va bhadanta ! jambUdvIpe dvIpe kSullaH kSudrovA-mahAhimavadapekSayAlaghuhimavAn kSullahimavAn kSudrahima-|| vAn (vA) nAmnA varSadharaH-parvataHprajJaptaH1, varSe-ubhayapArthasthite dve kSetre dharatIti varSadharaH, kSetradvayasImAkArI girirityarthaH, sa cAsau parvatazca varSadharaparvataH AkhyAtastIrthakRdbhiriti, zeSaM sugama, navaraM eka yojanazataM Urboccatvena paMcaviMzatiryo18 janAni udvedhena-bhUgatatvena, uccatvacaturthabhAgasyaiva bhUgatatvAt , eka yojanasahasraM dvipaJcAzaca yojanAni dvAdaza caiko-18 naviMzatibhAgAn yojanasya viSkambhena, asyopapattistu dviguNitajambUdvIpavyAsasya navatyadhikazatena bhAgaharaNe bhavati, | kSudrahimavato bharatAd dviguNatvAt , atra ca karaNavidhirbharatavarSaviSkambha iva jJeyaH, athAsya bAhe Aha-tassa bAhA' ityAdi, tasya-kSudrahimavato bAhe pratyeka pUrvapazcimayoH paMca yojanasahasrANi trINi ca yojanazatAni paMcAzadadhikAni paMcadaza ca yojanasyaikonaviMzatibhAgAn ekasya yojanaikonaviMzatitamabhAgasyArddha ca yAvadAyAmena prajJapte, sUtre ca vacanavyatyayaH prAkRtatvAt , sthApanA yathA-yojana 5350 kalA 151 asya vyAkhyAnaM vaitADhyAdhikArasUtrato jJeyaM, prAyaH 1 gurudhaNuparcha lahudhaNupaTTeNaM addhiaM bAhA 252301, 1452810 11701234-535011 Jain Education in For Private Personal Use Only w.jainelibrary.org
Page #568
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH ||282 // Jain Education Intern Cococottet samasUtratvAt / athaitasya jIvAmAha - ' tassa jIvA' ityAdi, tasya kSudra himavato jIvA uttarato grAhyA, prAcInapratIcI| nAyatA, jAva paJcatthimilAe ityAdi prAgvat, yAvatpadAt purathimilAe koDIe puratthimilaM lavaNasamudaM puTThA iti grAhyaM, AyAmena caturviMzatiyojana sahasrANi nava ca dvAtriMzadadhikAni yojanazatAni arddhabhAgaM ca - kalArddha prajJaptA | kiMcidvizeSonA kiMcidUnA ityarthaH kiMcidUnatvaM cAsyA AnayanAya vargamUle kRte zeSazeSaritanarAzyapekSayA draSTavyaM, athAsyAH paridhimAha - 'tIse' ityAdi, tasyAH kSudrahimavajjIvAyAH dhanuHpRSThaM dakSiNato - dakSiNapArzve paMcaviMzatiH yojana| sahasrANi dve ca triMzadadhike yojanazate caturazca ekonaviMzatibhAgAn yojanasya parikSepeNa-paridhinA prajJaptaM, yaccAtra | 'tIse' itizabdena jIvA nirdezastatsvasvajIvApekSayA svasvadhanuH pRSThasya yathoktamAnatopapattyarthaM, anyathA nyUnAdhikamAnasambhavAt, atha parvataM vizeSaNairvizinaSTi - 'ruaga' ityAdi, rucakasaMsthAnasaMsthitaH sarvakanakamaya ityAdi prAgvat, | navaraM dvayorapi padmavara vedikAvanakhaNDayoH pramANaM varNakazca jJAtavyAviti zeSaH / athAsya zikharasvarUpamAha - 'cullahimavaMta' mityAdi, prAgvyAkhyAtArthaM, navaraM bahusamatvaM cAtra nadIsthAnAdanyatra jJeyaM, anyathA nadIzrotasAM saMsaraNameva na syAt / + tassa NaM bahusamaramaNijassa bhUmibhAgassa bahumajjhadekhabhAe ittha NaM ike mahaM paumarahe NAmaM dahe paNNatte pAINapaDhiNAyae udINadAhiNavicchiNe ikaM joaNasahassaM AyAmeNaM paMca joaNasabAI vikkhaMbheNaM dasa joaNAiM ubveheNaM acche saNDe rayayAmayakUleM 4vakSaskAre padmadakha rUpaM sU.73 // 282 //
Page #569
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU. 48 jA pAsAIe jAna paDirUvetti, se NaM egAe paumavaraveiAe egeNa ya vaNasaMDeNaM savvao samaMtA saMparikkhitte veiAvaNasaMDavaNNao bhANiavvotti, tarasa NaM paumaddahassa cauddisiM cattAri tisovANapaDirUvagA paNNattA, vaNNAvAso bhANiavvotti / tesi NaM tisovANapaDirUvagANaM purao patteaM 2, toraNA paNNattA, te NaM toraNA NANAmaNimayA, tassa NaM pauma ddahassa bahumajjhadesabhAe etthaM mahaM ege paDame paNNatte, joaNaM AyAmavikkhaMbheNaM addhajoaNaM bAhalleNaM dasa joaNAI ubveheNaM do kose Usie jalaMtAo sAiregAIM dasajoaNAI savvaggeNaM paNNattA, se NaM egAe jagaIe savvao samatA saMparikkhitte jambuddIvajaga gavakkhakaDaevi taha caiva pamANeNaMti, tassa NaM paumassa ayameArUve vaNNAvAse paM0 taM0 - vairAmayA mUlA riTThAmae kaMde veruliAmae NAle veruliAmayAM bAhirapattA jambUNayAmayA abhitarapattA tavaNijjamayA kesarA NANAmaNimayA pokkharatthibhAyA kaNagAmaI kaNNagA, sANaM addhajoyaNaM AyAmavikkhaMbheNaM kosaM bAhaNaM savvakaNagAmaI acchA, tIse NaM kaNNiAe upi bahusamarama Nijje bhUmibhAge paNNatte se jahA NAmae AliMga0, tassa NaM bahusamaramaNijjassa bhUmibhAgassa bahumajjhadesabhAe, ettha NaM mahaM ege bhavaNe. pa0 ko AyAmeNaM addhakosaM vikkhaMbheNaM desUNagaM kosaM uddhaM uccatteNaM aNega khaMbhasayasa NNi viTThe pAsAIe darisaNijje, tassa NaM bhavaNassa tidisiM tao dArA paM0, te NaM dvArA paJcadhaNusayAI uddhaM uccattenaM addhAijjAI dhaNusayAIM vikkhaMbheNaM tAvatiaM ceva paveseNaM seAvarakaNagathUmiA jAva vaNamAlAo abAo, tassa NaM bhavaNassa aMto bahusamaramaNije bhUmibhAge paNNatte se jahANAma AliMga0, tassa NaM bahumajjhade sabhAe ettha NaM mahaI egA maNipeDhiA paM0, sA NaM maNipeDhiA paMcadhaNusayAI AyAmavikkhaMbheNaM addhAijAiM dhaNusayAI bAhalleNaM savvamaNimaI acchA, tIse NaM maNipeDhiAe upi ettha NaM mahaM ege sayaNijje paNNatte saya w.jainelibrary.org
Page #570
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 283 // Jain Education Intern NijjavaNao bhANianvo / se NaM paume aNNeNaM aTTasa eNaM paramANaM tadduccattappamANamittANaM sahao samatA saMpakkhitte, te NaM uma addhajoaNaM AyAmavikkhaMbheNaM kosaM bAhalleNaM dasajoaNAI uvveheNaM kosaM UsiyA jalaMtAo sAiregAI dasajoaNAI uccatteNaM, tesi NaM paumANaM ayameArUve vaNNAvAse paNNatte, taMjahA -vazrAmayA mUlA jAva kaNagAmaI kaNNiA, sANaM kaNNiA ko AyAmeNaM addhakosaM bAhalleNaM sabakaNagAmaI acchA iti, tIse NaM kaNNiAe upi bahusamaramaNijje jAva maNIhiM uvasobhie, tassa NaM paumassa avaruttareNaM uttareNaM uttarapuratthimeNaM ettha NaM sirIe devIe caunhaM sAmANiasAhassINaM cattAri paumasAha - ssIo paNNattAo, tassa NaM paumassa puratthimeNaM ettha NaM sirIe devIe caunhaM mahattariANaM cattAri paDamA pa0, tassa NaM ma dAhiNapuratthimeNaM sirIe devIe abhitariAe parisAe aTThaNNuM dervasAhassINaM aTTha paumasAhassIo paNNattAo, dAhiNeNaM majjhimaparisAe dasaNhaM devasAhassINaM dasa paumasAhasIo paNNattAo, dAhiNapaJcatthimeNaM bAhiriAe parisAe bArasahaM devasAhassINaM bArasa paumasAhassIo paNNattAo, paJcatthimeNaM sattaNDaM aNiAhivaINaM satta paumA paNNattA, tassa NaM paumassa cauddisiM sabao samaMtA ittha NaM sirIe devIe solasaNhaM AyarakkhadevasAhassINaM solasa paumasAhassIo paNNattAo se NaM tIhiM paumaparikkhevehiM saiosamaMtA saMparikkhite taM0 - abhitara keNaM majjhimaeNaM bAhiraeNaM, abhitarae paumaparikkheve battIsaM paumasayasAhasIo paNNattAo majjhimae paumaparikkheve cattAlIsaM paumasayasAhassIo paNNattAo bAhirae paumaparikkheve aDayAlIsaM paumasayasAhasIo paNNattAo evAmeva sapuvvAvareNaM tihiM paumaparikkhevehiM egA paumakoDI vIsaM ca paumasayasAhassIo bhavaMtIti akkhAyaM / se keNadveNai bhaMte ! evaM vuJcai - paumaddahe 21, goamA ! paumaddadde NaM tattha 2 dese tarhi 2 bahave uppalAI jAva 4vakSaskAre haimavatIya padmadrahA dhikAraH sU. 73 // 283 // ainelibrary.org
Page #571
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inte sayasahassapattAiM paumaddahappabhAI paumaddahavaNNAbhAI sirI a ittha devI mahiddhIA jAva paliovamahiIA parivasai, se ee jAva' aduttaraM ca NaM goamA ! paumaddahassa sAsae NAmavveje paNNatte Na kayAi NAsi na0 ( sUtraM 73 ) athaitanmadhyavarttihradasvarUpanirUpaNAyAha-- 'tassa NamityAdi, tasya - kSudrahnivato bahusamaramaNIyasya bhUmibhAgasya bahumadhyadezabhAge atrAvakAze eko mahAn padmadraho nAma drahaH padmadraho nAma hado vA prajJataH, pUrvAparAyata uttaradakSi NavistIrNaH ekaM yojanasahasramAyAmena paMca yojanazatAni viSkambhena daza yojanAnyudvedhena -uNDatvena acchosnAvilajalatvAt zlakSNaH sAravajrAdimayatvAt, rajatamayakUla iti vyaktaM, atra yAvatkaraNAt idaM draSTavyaM - 'samatIre vairAmayapAsANe tavaNijjatale suvaNNasunbharayayAmayavAlue veruliamaNiphAliapaDalapaccoaDe suhoyAre suhuttAre NANAmaNititthasubaddhe cAukkoNe aNupubasujAya vappagaMbhIrasI alajale saMchannapattabhisamuNAle bahuuppalakumuasubhaMgasogaMdhiapuMDa asayavattaphulla kesarovacie chappayaparibhujjamANakamale acchavimalasalilapuNNe parihatthabhamaMtamacchakacchabhaaNegasauNamihuNapariarie' iti, pAsAdIe atra yAvatpadAt 'darisaNije abhirUve' iti etadvyAkhyA tu jagatyuparigatavApyAdivarNakAdhikArato jJeyeti, 'se Na'mityAdi, sa padmadrahaH ekayA padmavaravedikayA ekena ca vanakhaNDena sarvataH samantAt saMparikSiptaH, vedikAvanakhaNDavarNako bhaNitavyaH, prAgvadityarthaH, 'tassa Na' mityAdi vyaktaM, 'tesi Na' mityAdi, sarvaM prAgvat, navaraM NANAmaNimayetti varNakaikadezena pUrNastoraNavarNako grAhyaH, athAtra padmasvarUpamAha - ' tassa Na' jainelibrary.org
Page #572
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 284 // mityAdi, tasya - padmadrahasya bahumadhyadezabhAgaH atrAntare mahadekaM padmaM prajJaptaM, ekaM yojanamAyAmato viSkambhatazca arddha| yojanaM bAhalyena - piNDena daza yojanAnyudvedhena - jalAvagAhena dvau krozAvucchritaM jalAntAt - jalaparyantAt, evaM sAtirekANi daza yojanAni sarvAgreNa prajJaptAni, jalAvagAho paritana bhAga satkakamalamAnamIlane etAvata eva sambhavAt / | 'se Na' mityAdi, tatpadmamekayA jagatyA - prAkArakalpayA sarvataH samantAt saMparikSiptaM, sA ca jagatI jambUdvIpajagatIpramANA veditavyA, etacca pramANaM jalAdupariSTAd jJeyaM, dazayojanAtmakajalAvagAhapramANasyAvivakSitatvAt, gavAkSa| kaTako'pi - jAlakasamUho'pi tathaiva pramANena uccatvenArddhayojanaM paJcadhanuH zatAni viSkambhenetyarthaH / atha padmavarNakamAha - 'tassa 'ti tasya - padmasyAyametadrUpo varNavyAsaH prajJaptaH, tadyathA-vajramayAni mUlAni - kandAdadhastiryagnirgatajaTAsamUhAvayavarUpANi ariSTharatnamayaH kando - mUlanAlamadhyavartI granthiH vaiDUryamayaM nAlaM - kandopari madhyavartyavayavaH vaiDUryamayAni bAhyapatrANi, atrAyaM vizeSo bRhatkSetravicAravRttyAdau - bAhyAni catvAri patrANi vaiDUryamayAni zeSANi tu raktasuvarNamayAni, jambUnadaM - ISadrakasvarNa tanmayAnyabhyantarapatrANi, sirinilayamiti kSetra vicAravRttau tu pItasvarNamayAnyutAni, tapanIyamayAni - raktasvarNamayAni kesarANi - karNikAyAH parito'vayavaH nAnAmaNimayAH puSkarAsthibhAgA :kamalabIjavibhAgAH kanakamayI karNikA - bIjakozaH, atha karNikAmAnAdyAha - "sA NamityAdi, sA-karNikA arddhayojanamAyAmena viSkambhena ca krozaM bAhalyena - piNDena sarvAtmanA kanakamayI, ata eva kanakamayIti pUrvavizeSaNenA 4 vakSaskAre haimavatIya padmadrahA - dhikAraH sU. 73 // 284 //
Page #573
--------------------------------------------------------------------------
________________ vayavavibhAge'pi kanakamayatvaM syAdityAzaGkA nirastA, 'acchA' ityekadezena saNhA ityAdipadAnyapi jJeyAni, teSAM vyAkhyA ca prAgvat / 'tIse Na'mityAdi, etAni sarvANyapi nigadasiddhAni, zayanIyavarNakazcAyaM jIvAbhigamokta:'tassa NaM devasayaNijjassa ayameArUve vaNNAvAse paM0, taMjahA-NANAmaNimayA paDipAyA sovaNNiA pAyA NANAmaNimayAI pAyasIsagAI jambUNayAmayAI gattAI vairAmayA saMdhI NANAmaNimae cicce rayayAmaI tUlI lohiakkhAmayA vimvoaNA tavaNijamaIo gaMDovahANiyAo' iti se NaM sayaNije sAliMgaNavaTTie ubhaobibboaNe ubhao uNNae majjheNayagambhIre gaMgApuliNavAluAuddAlasAlisae oaviakhomadugullapaTTapaDicchAyaNe AiNagarUabUraNavaNI atUlatullaphAse suviraiarayattANe rattaMsuasaMvuDe suramme pAsAdIe 4'iti, atra vyAkhyA-tasya devazayanIyasyAyame18| tadrUpo varNavyAsaH prajJaptaH, tadyathA-nAnAmaNimayAH pratipAdAH, mUlapAdAnAM prativiziSTopaSTambhakaraNAya pAdAH prti-|| pAdAH, sauvarNikAH-suvarNamayAH pAdAH-mUlapAdAH, jAmbUnadamayAni gAtrANi-ISAdIni, vajramayA-vajraratnapUritAH sandhayaH, 'nAnAmaNimae cicce' iti ciccaM nAma vyUtaM viziSTaM vAnamityarthaH, rajatamayI tUlI lohitAkSamayAni vibboaNA iti-upadhAnakAni ucchIrSakANItiyAvat, tapanIyamayyo gaNDopadhAnikAH gallamasUrakANItyarthaH tacchayanIyaM saha AliGganavA-zarIrapramANenopadhAnena yattattathA, ubhayataH-ubhau ziro'ntapAdAntAvAzritya vibboaNe18 upadhAne yatra tattathA, ubhayata unnataM madhye nataM ca tat namratvAt gambhIraM ca mahattvAt tattathA, maGgApulinavAlu Jain Education in For Private Personal Use Only Trainelibrary.org
Page #574
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4vakSaskAre haimavatIyapabadrahAdhikAra mU.73 zrIjambU- kAyAH avadAlo-vidalanaM pAdAdinyAse adhogamanamiti tena sAlise iti-sadRzakaM yattattathA, tathA 'oavitti dvIpazA-18 viziSTa parikarmitaM kSauma-kArpAsikaM dukUlaM-vastraM tadeva paTTaH sa praticchAdanaM-AcchAdanaM yasya tattathA, 'AINage'nticandrI- tyAdi, prAgvat , suviracitaM rajastrANaM-AcchAdanavizeSo'paribhogAvasthAyAM yatra tattathA, raktAMzukena-mazakadaMzAdiyA vRttiH nivAraNArthakamazakagRhAbhidhAnavastravizeSeNa saMvRtaM, ata eva suramyaM, 'pAsAdIe'ityAdi padacatuSkaM prAgvat / athAsya // 285 // prathamaparikSepamAha-'se NamityAdi, tatpadmamanyenASTazatena- padmAnAM 'tadoccatvapramANamAtrANAM' tasya-mUlapadmapramANa syArddha-arddharUpA uccatve-ucchraye pramANe ca-AyAmavistArabAhalyarUpe mAtrA-pramANaM yeSAM tAni tathA teSAM, sarvataH samantAt saMparikSiptaM, atra jaloparitanabhAge uccatvasya vyavahAraprAptasya vivakSaNAdarddhapramANaM sambhavatyanyathA jalAvagAhasahitoccatvavivakSAyAmuttarasUtre sAtirekapaJcayojanAni iti vaktavyaM syAt sAmAnyataH, uktameva mAnaM vyanakti-- 'te Na'mityAdi, prAguktaprAyaM, eSAM varNakamAha-'tesi Na'mityAdi, vyaktaM, 'sA Na'mityAdi, idamapi vyaktaM, 'tIse Na'mityAdi, vyaktaM, eSu ca zrIdevyA bhUSaNAdivastUni tiSThanti iti sUtrAnukto'pi vizeSo bodhyaH / atha dvitIyapadmaparikSepamAha-tassa Na'mityAdi, tasya-mUlapadmasyAparottarasyAM-vAyavyakoNe uttarasyAM uttarapUrvasyAM-IzAnakoNe ca sarvasaGkalanayA tisRSu dikSu atrAntare zriyA devyAzcaturNA sAmAnikasahasrANAM catvAri padmasahasrANi prajJaptAni, tasya padmasya pUrvasyAM dizi atra zriyAzcatasRNAM mahattarikANAM catvAri padmAni prajJaptAni, atra prAgvyAvarNitavijayadeva // 285 // For Private Personel Use Only I w Econ w.jainelibrary.org
Page #575
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 caturdik tasmin catuAdA pasyAM catvAri dakSiNasyA vaktavyatiriktaiH padmaparikSepaiH saMvata siMhAsanaparivArAnusAreNa pArSadyAdipadmasUtrANi vaktavyAni, sugamatvAcca na viviyante, yAvatpazcimAyAM saptAnIkAdhipatInAM sapta padmAni / atha tRtIyapadmaparikSepasamaya:-'tassa NamityAdi, tasya mukhyapadmasya catasRNAM dizAM samAhAra-18 |zcaturdik tasmin caturdizi sarvataH samantAt , atrAntare zriyA devyAH SoDazAnAmAtmarakSakadevasahasrANAM SoDaza padmasahasrANi, tathAhi-catvAri pUrvasyAM catvAri dakSiNasyAM evaM pazcimottarayoH / athoktavyatiriktAH anye'pi trayaH pariveSAH santItyAha-se NaM paume' ityAdi, tatpamaM tribhiruktavyatiriktaiH padmaparikSepaiH sarvataH samantAt samparikSiptaM, || tadyathA-abhyantarakeNa-abhyantarabhavena madhyamakena-madhyabhavena bAhirakeNa-bahirbhavena, etadeva vyanakti-abhyantarapadmaparikSepe dvAtriMzatpadmAnAM zatasahasrANi-lakSANi madhyamake catvAriMzatpadmalakSANi bAhye'STacatvAriMzatpadmalakSANi prajJatAni, idaM ca padmaparikSepatrikaM Abhiyogikadevasambandhi bodhyaM, ata eva bhinnatrikakhyApanaparaM sUtraM nirdiSTaM, anyathA sUtrakRt caturthapaJcamaSaSThaparikSepAH ityevAkathayiSyat, nanu tarhi AbhiyogikajAtIyAnAmeka evAtmarakSakANAmiva vAcyA, ucyate, uccamadhyanIcakAryaniyojyatvenAbhiyogikAnAM bhinnatvena parikSepasyApi bhinnatvAt , atha parikSepatrikasya padmasarvAgramAha-evameva'ityAdi, evameva-uktanyAyena sapUrvApareNa-sapUrvAparasamudAyena tribhiH padmaparikSepairekA | padmakoTI viMzatizca padmalakSANi bhavantItyAkhyAtaM mayA'nyaizca tIrthakRdbhiH, saGkhyAnayanaM ca svayamabhyUz2a, paNNAM padmaparikSepANAM mukhyapajhena saha mIlane saiva saGkhyA paJcAzatsahasrakazataviMzatyadhikA jJAtavyA, sthApanA yathA-12050120, nanu JELA For Private Personel Use Only A Mw.jainelibrary.org
Page #576
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvIpazA nticandrIyA vRttiH vakSaskAre haimavatIyapabadrahAdhikAraH | sU. 73 // 286 // kamalAni kamalinyAH puSparUpANi bhavanti, mUlaM kandazca kamalinyA eva bhavataH, natu kamalasya, tatkathamatra mUlakandAvuktau ?, ucyate, kamalAnyatra na vanaspatipariNAmAni, kintu pRthivIkAyapariNAmarUpAH kamalAkAravRkSAstena teSAmimau na viruddhAviti, atrAdyaparikSepapadmAnAM mUlapadmAdarddhamAnaM sUtrakRtA sAkSAduktaM, uttarottaraparikSepapadmAnAM tu pUrvazparikSepapa - bhyo'rddhArddhamAnatA yuktitaH saGgacchate vijayaprAsAdapaMktariva, anyathA'lparddhikamaharddhikadevAnAmAzrayatAratamyaM caturthAdimahAparikSepapadmAnAmavakAzaH zobhamAnasthitikatvaM ca na sambhavet , arddhArddhamAnatA caivam-mUlapamaM yojanapramANaM Aye parikSepe padmAni dvikrozamAnAni dvitIye krozamAnAni tRtIye'rddhakrozamAnAni caturthe paJcadhanuHzatamAnAni paJcame sArddhadvizatadhanurmAnAni SaSThe sapAdazatadhanurmAnAni, tathA mUlapadmApekSayA sarvaparikSepeSu jalAducchyabhAgo'pya rddhakrameNa jJeyaH, | yathA mUlapamaM jalAt krozadvayamucchye Adhe parikSepe kroza ucchrayaH dvitIye krozArddha tRtIye krozacaturthAzaH caturthe krozASTAMzaH paJcame krozaSoDazAMzaH SaSThe kozadvAtriMzAMza iti, evameva mUlapadmApekSayA parikSepapaMjhAnAM bAhalyamapyarddhA-1 IkrameNa vAcyaM / nanu SaT parikSepA iti vicArya, yojanAtmanA sahasratrayAtmakasya dhanurAtmanA dvikoTidvicatvAriMzalla| kSapramANasya drahaparamaparidheH SaSThaparikSepapadmAnAM paSTikoTidhanuHkSetramAtavyAnAM ekayA paMktyA kathamavakAzaH sambhavati? evaM prathamaparikSepavarja zeSaparikSepANAmapi tatparidhimAnapadmamAne paribhAvya vAcyaM, ucyate, SaT parikSepA ityatra SaDjAtIyAH| parikSepA iti brAhma, AdyA mUlapArddhamAnA jAtiH dvitIyA tatpAdamAnA tRtIyA tadaSTamamAgamAnA caturthI tatvoDa For Private Persone Use Only
Page #577
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabhAgamAnA pazcamI tavAtriMzattamabhAgamAnA SaSThI taccatuHSaSTitamabhAgamAnA, tatazca tatparidhikSetraparikSepapajhasaGkhyA padmavistArAn paribhAvya yatra yAvatyaH paMktayaH sambhavaMti gaNitajJena karaNIyAstatra tAvatIbhiH paMktibhireka eva parikSepo jJeyaH, padmAnAmekajAtIyatvAt, kimuktaM bhavati ?-mahAparikSepa ekayA paMktyA na sammAti, iha paridhikSetrasyAlpatvAt , padmAnAM ca bahutvAt , tataH paMktibhiH padmAni pUraNIyAni, evaM parikSepaH pUrNo bhavati, drahaparidhizca pratiparikSepaM bhinnamAnakatvAt sapadmaparikSepo bhinna eva lakSyate iti, na ca drahakSetrasyAlpatvamiti vAcyaM, atra gaNitapadakSetrasya paJcalakSayojanapramANatvAt , sahasrayojanapramANAyAmasya paJcazatayojanaviSkambhena guNane etAvata eva lAbhAt, padmAvagADhakSetraM tu sarvasaGkhyayA viMzatiH sahasrANi pazcAdhikAni yojanAnAM SoDazabhAgIkRtasyaikasya yojanasya trayodaza bhAgAH, 20053 tathAhi-mUlapadmAvagAho yojanamekaM jagatI dvAdaza yojanAni mUle pRthuriti, jgtiipuurvaaprbhaag-3|| satkamUlavyAsayormIlanena paJcaviMzatiryojanAnIti, tathA tatparidhau prathamaH parikSepo'STottarazatapadyAnAM tadavagAhakSetraM saptaviMzatiryojanAni, arddhayojanapramANatvena teSAmekasmin yojane caturNAmavakAzAccaturbhiraSTottarazate bhakke etAvatAmeva lAbhAt , nanu yojanArddhamAnavatAM tAvatAM catuHpaJcAzad yojanAni sambhaveyuriti, satyaM, kSetrabahutvAdekapaMktyA vyavasthitatvena pratyeka yojanacaturthAzAvagAhakatvena ca uktasaGkhyaiva samucitA, atra padmaruddhakSetrasyaiva bhaNanAditi, tathA dvitIyaH parikSepa ekAdazAdhikacatustriMzatsahasrANAM, tadavagAhakSetraM dve sahasra paJcaviMzatyadhikaM zataM ca yojanAnAM ekA Jan Education in For Private Personal Use Only in library.org
Page #578
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 287 // Jain Education Interri | daza ca bhAgA yojanasya SoDazabhAgIkRtasya 2125, upapattistu yojanapAdapramANatvAdimAni SoDaza mAntIti 24011 | ityayaM parikSepapadmarAziH SoDazabhirbhajyate, Agacchatyanantaroko rAziH asyAM ca parikSepajAtau paMtayaH sUtrokasvatvadizi nivezanIyapadmanivezanena viSamavRttAH sambhAvyante, padmAnAM viSamasaGkhyAkatvAditi, atha tRtIyaH parikSepaH SoDazasahasrapadmAnAM tadavagAhakSetraM dve zate paJcAzadadhike yojanAnAM 250, upapattistu amUni yojanASTamabhAgapramANatvAdyojane catuHSaSTirmAntIti catuHSaSTyA 16000 pramANaH padmarAzirbhajyate, upatiSThate cAyaM rAziH atra ca paMktayaH samavRttA eva nivezanIyAH, yathecchaM caturdikSu padmAnAM nivezanAditi, atha caturthaH parikSepo- dvAtriMzalakSapadmAnAM tadavagAhakSetraM dvAdaza sahasrANi paJcazatAdhikAni yojanAnAM 12500, AnayanopAyastu eSAM yojanaSoDazabhAgapramANatvAdyojane 256 mAntIti paTpaJcAzadadhikazatadvayena 3200000 ityayaM padmarAzirbhajyate, tato yathokto rAzirAyAtIti, | atha paJcamaH parikSepaH catvAriMzalakSapadmAnAM tadavagAhakSetraM trINi sahasrANi nava zatAni ca SaDadhikAni yojanAnAM catvArazca SoDazabhAgA yojanasya 3906, 6, upapattistu eSAM yojanadvAtriMzattamAMzapramANatvAdamUni yojane 1024 mAntIti caturviMzatyadhikasahasreNa 4000000 rUpakasya padmarAzerbhAgaharaNena prApyate yathoktarAziriti, atha SaSThaH parikSepa:- aSTacatvAriMzallakSaM padmAnAM tadavagAhakSetraM ekAdaza zatAni ekasaptatyadhikAni yojanAnAM caturdaza ca SoDazabhAgAH yojanasya 117116, upapattizcAtra - amISAM yojanacatuHSaSTitamAMzapramANatvAdyojane 4096 mAntIti SaNNavatyadhikacatuHsa 4vakSaskAre haimavatIyapadmadrahAvikAraH sU. 73 // 287 // Jainelibrary.org
Page #579
--------------------------------------------------------------------------
________________ Reeeeeeeeeeeeeeeees hau 4800000 rityasya padmarAzerbhAgaharaNAt yathokto rAzirupapadyata iti pUrvAparapadmakSetrayojanamIlanena ca pUrvoktaM sarvAgraM sampadyate, parikSepAzcAtra vRttAkAreNa boddhyAH kSetrasya bahutvAt sambhavantIti, paMktayazcAtra drahakSetrasyAyatacaturasatvena AyAmavistArayorviSamatve'pi paJcazatayojanamaryAdayaiva kartavyA, tataH paraM vyAsasatkapaJcazatayojanAnAM paryava| sitatvAt , zobhamAnAzcoktarItyaiva bhavantIti / kiJca-imAni padmAni zAzvatAni pArthivapariNAmarUpatvAt , vAnaspatAnyapi bahUni tatrotpadyante, yadAhuH zrIumAkhAtivAcakapAdAH khopajJajambUdvIpasamAsaprakaraNe-"nIlotpalapuNDarIkazatapatrasaugandhikAdipuSpAzcita" iti, anyathA zrIvajravAmipAdAH zrIdevatAsamarpitAnupameyamahApadmAnayanena purikApur2yA kathaM jinapravacanaprabhAvanAmakAdhuriti ? etAni ca na zAzvatAni, tatratyazrIdevatAdibhiravacIyamAnatvAt , yadUcuH, zrIhemacandrasUrayaHkhopajJapariziSTaparvaNi-"tadA ca devapUjArthamavacityaikamambujam / zrIdevyA devatAgAraM, yAntyA vajrapiraizyata // 1 // " iti, nanvayamanantarokto'rthaH kathaM pratyetavyaH?, ucyate, idameva dvitIyaparikSepasUtraM pratyAyaka, 19 tathAhi-atraikAdazAdhikacatustriMzatsahasrakamalAni uktadizi mAyayitavyAni, tAni ca krozamAnAni ekapaMnyA ca tadA'vakAzaM labheta yadA dvitIyapadmaparidhirekAdazAdhikacatustriMzatsahasrakozapramANaH syAt , sa ca tadA syAd yadA mUlakSetrAyAmavyAsau sAdhikaSaDviMzatizatapramANau syAtAM, to prastute na staH, tena yathAsambhavaM paMktibhirdvitIyaparikSepapadmajAtiH pUraNIyeti tAtparya, eksanyaparikSepeSvapi yathAsambhavaM bhAvanA kAryeti, atha kathamayamarthaH siddhAntatAM prApita | Jain Education Intel For Private Personel Use Only WHviainelibrary.org
Page #580
--------------------------------------------------------------------------
________________ .5pamu zrIjambU-1| iti ?, ucyate, anyathA'nupapattyA, na hi yathAkSaramAtrasannivezaM sUrayaH sUtravyAkhyAnaparA bhavanti, kintu prAkparArthA- vakSaskAre dvIpazA- virodhena, yaduktam-"jaM jaha sutte bhaNiaM taheva taM jai viAlaNA natthi / kiM kAliANuogo diTTho diTippahA haimavatIyanticandrINehiM ? // 1 // iti [yadyathA sUtre bhaNitaM tathaiva tat yadi vicAlanA nAsti / kiM kAlikAnuyogo dRSTo-dRSTipradhAnaiH / padmadrahAyA vRttiH dhikAra: // 1 // ] alaM prasaGgeneti / atha padmadrahanAmaniruktaM pRcchannAha se keNaTega'mityAdi, atha kenArthena bhadanta ! evamu sU. 73 // 288 // cyate-padmadrahaH padmadraha iti, gautama! padmadrahe tatra tatra deze-tasmin deze 2 vahUni utpalAni yAvat zatasahasrapatrANi padmadraprabhANi-padmadrahAkArANi AyatacaturasrAkArANItyarthaH, etena tatra vAnaspatAni padmadrahAkArANi padmAni bahUni santi, na tu kevalaM pArthivAni vRttAkArANi mahApadmAdInyeva tatra santIti jJApitaM, tathA 'padmadravarNasyaivAbhA-pratibhAso yeSAM tAni tathA, tatastAni tadAkAratvAttadvarNatvAcca padmadrahANIti prasiddhAni, tatastadyogAdayaM jalAzayo'pi padmadrahaH, ubhayeSAmapi ca nAmnAmanAdikAlapravRttatvena netaretarAzrayadoSaH, atha pArthivapadmato'pyasya nAmapravRttirjAtA'stIti jJApayituM prakArAntareNa nAmanivandhanamAha-zrIzca devI padmavAsA'tra parivasati, tatazca zrInivAsayogyapadmAzrayatvAt 'padmopalakSito draha iti padmadraha AkhyAyate, madhyapadalopisamAsAt , samAdhAnaM zeSa prAgvat / | atha gaGgAmahAnadIsvarUpamAha // 288 // tassa jaNaM paumadahassa purathimilleNaM toraNeNaM gaMgA mahANaI pavUDhA samANI puratthAbhimuhI paJca joaNasayAI pavaeNaM gaMtA gaMgA.. For Private Personel Use Only Jan Education Haw.jainelibrary.org
Page #581
--------------------------------------------------------------------------
________________ vattaNakUDe AvattA samANI pazca tevIse joaNasae tiNNi a egUNavIsaibhAe joaNassa dAhiNAbhimuhI pavvaeNaM gaMtA mahayA ghaDamuhapavattaeNaM muttAvalihArasaMThieNaM sAiregajoaNasaieNaM pavAeNaM pavaDai, gaMgA mahANaI jao pavaDai ittha NaM mahaM egA jibbhiyA paNNattA, sA NaM jibhiA addhajoaNaM AyAmeNaM cha sakosAI joaNAI vikkhaMbheNaM addhakosaM bAhalleNaM magaramuhaviuTThasaM. ThANasaMThiA sabavairAmaI acchA saNhA, gaMgA mahANaI jattha pavaDai ettha NaM mahaM ege gaMgappavAe kuMDe NAmaM kuMDe paNNatte sarDiM joaNAI AyAmavikkhaMbheNaM NauaM joaNasayaM kiMcivisesAhilaM parikkheveNaM, dasa joaNAI uvveheNaM acche saNhe rayayAmayakUle samatIre vairAmayapAsANe vairatale survaNNasubbharayayAmayavAluAe veruliamaNiphAliapaDalapaJcoaDe suhoAre suhottAre NANAmaNititthasubaddhe baTTe aNupuvvasujAyavappagaMbhIrasIalajale saMchaNNapattabhisamuNAle bahuuppalakumuaNaliNasubhagasogaMdhiapaDirIamahApaDirIasayapattasahassapattasayasahassapattapapphullakesarovacie chappayamayaraparibhujjamANakamale acchavimalapatthasalile puNNa paDihasthabhamantamacchakacchabhaaNegasauNagaNamihuNapaviariyasadunnaia maharasaraNAie pAsAIe / se NaM egAe paumavaraveiyAe egeNa ya vaNasaNDeNaM sabao samaMtA saMparikkhitte veiAvaNasaMDagANaM paumANaM vaNNao bhANiavyo, tassa NaM gaMgappavAyakuMDassa tidisi tao tisovANapaDirUvagA paM0, taMjahA-purasthimeNaM dAhiNaNaM pacatthimeNaM, tesiNaM tisovANapaDirUvagANaM ayameyArUve vaNNAvAse paNNatte, taMjahA-vairAmayA NemmA riTThAmayA paiTThANA veruliAmayA khaMbhA suvaNNaruppamayA phalayA lohikkhamaIo sUIo vayarAmayA saMdhI NANAmaNimayA AlaMbaNA AlaMbaNabAhAotti, tesi gaM tisovANapaDirUvagANaM purao patteaM patteaM toraNA paNNattA, te NaM toraNA jANAmaNimayA NANAmaNimaesu khaMbhesu uvaNiviTThasaMniviTThA vivihamattatarovaiA vivihatArArUvovaciA ihAmiausaha For Private Personal Use Only Ein library og
Page #582
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 289 // Jain Education In turagaNaramagara vigavAlagakiNNararuru sarabhacamarakuMjara vaNalayapaumalayabhatticittA khaMbhuggaya vaira veiAparigayAbhirAmA vijjAharajamalajualajaMtajuttAviva accIsahassamAlaNIA rUvagasahassakaliA misamANA bhibbhisamANA cakkhulloaNalesA suhaphAsA sassirIarUvA ghaMTAvalicaliamahuramaNaharasarA pAsAdIA, tesi NaM toraNANaM uvariM bahave aTThaTThamaMgalagA paM0 taM0- sotthie sirivacche jAna paDirUvA, tesi NaM toraNANaM uvariM bahave kiNhacAmarajjhayA jAva sukillacAmarajjhayA acchA saNhA ruppapaTTA vairAmayadaNDA jalayAmalagaMdhiA surammA pAsAIyA 4, tesi pNaM toraNANaM upi bahave chattAicchattA paDAgAipaDAgA ghaMTAjualA cAmarajualA uppalahatthagA paumahatthagA jAva sayasahassapattahtthagA savvarayaNAmayA acchA jAva paDirUvA, tassa NaM gaMgappavAyakuMDassa bahumajjhadesabhAe ettha NaM mahaM ege gaMgAdIve NAmaM dIve paNNatte aTTha joaNAI AyAmavikkhaMbheNaM sAiregAIM paNavIsaM joaNAI parikkheveNaM do kose Usie jalaMtAo sabavairAmae acche saNDe, se NaM egAe paumavaraveiAe egeNa tha vaNasaMDeNaM savvao samantA saMparikkhite vaNNao bhANiavvo, gaMgAdIvassa NaM dIvassa uppiM bahusamaramaNije bhUmibhAge paNNatte, tassa NaM bahumajjhadesabhAe ettha NaM mahaM gaMgAe devIe ege bhavaNe paNNatte kosaM AyAmeNaM addhakosaM vikkhaMbheNaM desUNagaM ca kosaM uddhaM uccatteNaM aNegakhaMbhasayasaNNiviTThe jAva bahumajjhadesabhAe maNipeDhiyAe sayaNijje se keNadveNaM jAva sAsae NAmaghejje paNNatte, tassa NaM gaMgappavAyakuMDassa dakkhiNiNaM toraNeNaM gaMgAmahANaI pavUDhA samANI uttaraddhabharahavAsaM ejjemANI 2 sattahiM salilAsahassehiM AuremANI 2 ahe khaNDappavAyaguhAe veaddhapavvayaM dAlahattA dAhiNabharahavAsaM ejjemANI 2 dAhiNaddhabharahavAsassa bahumajjhadesabhAgaM gaMtA puratthAmimuhI AvattA samANI coisahiM salilAsahassehiM samaggA ahe jagaI dAlaittA puratthimeNaM lavaNasamuhaM samappei, gaMgA NaM 4 vakSaskAre padmaidanigetAH gaGgAsindhurohi tAMzAH sU. 74 // 289 // w.jainelibrary.org
Page #583
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education mAI pava cha sakosAI joaNAI vikkhaMbheNaM addhakosaM uvveheNaM tayaNaMtaraM ca NaM mAyAe 2 parivaddhamANI 2 muhe bAsaTThi joaNAI addhajoaNaM ca vikkhaMmeNaM sakosaM joaNaM ubveheNaM ubhao pAsiM dohiM paramavaraveiAhiM dohiM vaNasaMDehiM saMparikkhittA veiAvaNasaMDavaNNao bhANiavvo, evaM siMdhUevi NeavvaM jAva tassa NaM paumaddahassa pazcatthimilleNaM toraNeNaM siMdhuAvattaNakUDe dAhiNAmimuhI siMdhuppavAyakuMDaM siMdhuddIvo aTTho so ceva jAva ahetimisaguhAe veaddhapavvayaM dAlaittA paJcatthimAbhimuhI AvattA samANA coisasalilA ahe jagahaM paJcatthimeNaM lavaNasamuhaM jAva samappei, sesaM taM cevatti / tassa NaM paumaddahassa uttarilleNaM toraNeNaM rohiaMsA mahANaI pavUDhA samANI doNNi chAvattare joaNasae chacca egUNavIsaibhAe joaNassa uttarAbhimuhI pavvaNaM gaMtA mahayA ghaDamuhapavattieNaM muttAvalihArasaMThieNaM sAiregajoaNasaieNaM paMvAeNaM pavaDara, rohiaMsANAmaM mahANaI jao pavaDai ettha NaM mahaM egA jibhiA paNNattA, -sA NaM jibbhiA joaNaM AyAmeNaM addhaterasajoaNAI vikkhaMbheNaM kosaM bAhalleNaM magaramuhaviSThANa saMThi savvavairAmaI acchA, rohiaMsA mahANaI jahiM pavaDai ettha NaM mahaM ege rohiaMsApavAyakuNDe NAma kuNDe paNNatte savIsaM joaNasayaM AyAmavikkhaMbheNaM tiNNi asIe joaNasae kiMcivisesUNe parikkheveNaM, dasajoaNAI ubveheNaM acche kuMvaNNao jAva toraNA, tassa NaM rohiaMsAvavAyakuMDassa bahumajjhadesabhAe ettha NaM mahaM ego rohiaMsA NAmaM dIve paNNatte solasa joaNAI mAyAmavikkhaMbheNaM sAiregAiM paNNAsaM joyaNAI parikkheveNaM do kose Usie jalaMtAo savvarayaNAmae acche sahe sesaM taM caiva jAva bhavaNaM aTTho a bhANiabboti, tassa NaM rohiaMsappavAyakuMDassa uttarilleNaM toraNeNaM rohiaMsA mahANaI bUDhA samANI hemavayaM vAsaM ejjemANI 2 cauddasahiM salilAsahassehiM ApUremANI 2 sahAvaivaTTaveaddhapavvayaM addhajoaNemaM tional
Page #584
--------------------------------------------------------------------------
________________ SececeA zrIjambU // 29 // asaMpattA samANI paJcatthAbhimuhI AvattA samANI hemavayaM vAsaM duhA vibhayamANI 2 aTThAvIsAe salilAsahassehiM samaggA ahe 4vakSaskAre dvIpazA- jagaI dAlaittA paJcatthimeNaM lavaNasamudaM samappei, rohiMaMsA NaM pavahe addhaterasajoSaNAI vikkhaMbheNaM kosaM ubveheNaM tayaNaMtaraM ca padmaidaninticandrI- NaM mAyAe 2 parivaddhamANI 2 muhamUle paNavIsaM joaNasayaM vikkhaMbheNaM addhAijAI joaNAI ucceheNaM ubhao pAsiM dohiM paumavara IS gatAH gaGgAyA vRttiH veiAhiM dohi a vaNasaMDehiM saMparikkhittA ( sUtra 74) sindhurohi tAMzAH sU. 'tassa Na'mityAdi, tasya-padmadrahasya paurastyena toraNena gaGgA nAmnI mahAnadI-svaparivArabhUtacaturdazasahasranadI-18 74 sampadupetatvena svatantratayA samudragAmitvena ca prakRSTA nadI, evaM sindhvAdiSvapi jJeyaM, pravyUDhA-nirgatA satI pUrvAbhi mukhI paJca yojanazatAni parvatoparItyarthaH athavA Namiti prAgvat parvate gatvA gaGgAvartananAmni kUTe, atra sAmIpye || saptamI vaTe gAvaH suzerate ityAdivat, gaGgAvartanakUTasyAdhastAdAvRttA satI pratyAvRttyetyarthaH, paJcayojanazatAni trayo viMzatyadhikAni trIMzcaikonaviMzatibhAgAn yojanasya dakSiNAbhimukhI parvatena gatvA mahAn yo ghaTastanmukhAdiva pravR. |ttiH-nirgamo yasya sa tathA tena, ayamarthaH-yathA ghaTamukhAjalaugho niryan khubhikhubhitizabdAyamAno balIyAMzca niyati tathA'yamapIti, muktAvalInAM-muktAsarINAM yo hArastatsaMsthitena tatsaMsthAnenetyarthaH sAtirekaM yojanazataM kSudrahimavacchi-II // 29 // kharatalAdArabhya dazayojanodvedhaprapAtakuNDaM yAvaddhArApAtAt mAnamasyeti sAtirekayojanazatikastena. tathA prapAtenaprapatajjalaughena, atra karaNe tRtIyA, prapatati-praprAtakuNDaM prAmotItyarthaH, dakSiNAbhimukhagamanapazcayojanazatAdisaDkhyA Jain Education in Objainelibrary.org
Page #585
--------------------------------------------------------------------------
________________ tvevam-himavagirivyAsAt yojana 1052 kalA 12 rUpAt gaGgApravAhavyAse yojana 6 kroza 1 pramite zodhite zeSa 1046 koze tu pAdonaM kalApaJcakaM tatkalAdvAdazakAt zodhyaM tataH zeSAH sapta sapAdAH kalAH, gaGgApravAhaH parvatasya madhyabhAgena padmadrahAdviniryAti tenAsyA dakSiNAbhimukhagaGgApravAhonagirivyAsArddhasya gantavyatvena gaGgAvyAsono girivyAsaH yojana 1046 kalAsapAdasapta 7 rUpo'ddhIkriyate jAtaM yathoktaM yojana 523 kalA 3, yadyapyatra kalAtrika kiJcitsamadhikArddhayuktamAyAti tathA'pyalpatvAnna vivkssitmiti| atha jivhikAyA avasaraH-'gaGgAmahA|NaI jao pavaDai ittha Na'mityAdi, gaGgA mahAnadI yataH sthAnAt prapatati atrAntare mahatI ekA jivhikA praNAlAparapoyA prajJaptA, 'sA NaM'ityAdi, sA jivhikA arddhayojanamAyAmena SaT sakrozAni yojanAni viSkambhena gaGgA-12 mUlavyAsasya mAtavyatvAt arddhakozaM bAhalyena-piNDena vivRtaM-prasAritaM yanmakaramukhaM-jalacaravizeSamukhaM tasaMsthA-12 nasaMsthitA vizeSaNasya paranipAtaHprAgvata sarvAtmanA vajramayI ityAdi kaNThyaM / atha prapAtakuNDasvarUpamAha-'gaMgA | mahANaI'ityAdi, gaGgA mahAnadI yatra prapatati atrAntare mahadekaM gaGgAprapAtakuNDa nAma yathArthanAmakaM kuNDaM prajJapta, / paSTiM yojanAnyAyAmaviSkambhAbhyAM, atra karaNavibhAvanAyAM 'mUle paNNAsaM joaNavitthAro 50 uvariM saTThI 60' iti / || vizeSo'sti, zrIumAkhAtivAcakakRtajambUdvIpasamAsasUtrAdAvapi tathaiva, itthaM ca kuNDasya yathArthanAmatopapattirapi 57 18 bhavati, evamanyeSvapi yathAyogaM jJeyamiti, tathA navataM-navatyadhikaM yojanazataM kiJcidvizeSAdhika parikSepeNa, zrIjina Jain Education Index For Private Personel Use Only library
Page #586
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvIpazA nticandrIyA vRttiH // 29 // 74 bhadragaNikSamAzramaNapAdAH khopajJakSetravicArasUtre-'AyAmo vikkhaMbho sadi kuMDassa joaNA huMti / nauasayaM kiMcUNaM| 4vakSaskAre parihI dasajoaNogAho // 1 // " ityUcuH, tattAvapi zrImalayagiripAdAstathaiva, karaNarItyA'pi tathaivAgacchati, tena padmaidaniprastutasUtraM gambhIrArtha bahuzrutairvicArya nAsmAdRzAM mandamedhasAM matipraveza iti, yadvA prastutasUtraM padmavaravedikAsahita gatA: gaGgA sindhurohikuNDaparidhivivakSayA pravRttamiti sambhAvyate, tena na doSaH, tattvaM tu kevaligamyamiti, daza yojanAnyudvedhena-uNDatvena tAMzAH sU. acchaM-sphaTikavaddha hinirmalapradezaM zlakSNaM-zlakSNapudgalaniSpAditabahiHpradezaM rajatAmayaM-rUpyamayaM kUlaM yasya tattathA samaM na gartAsabhAvato viSamaM tIravartijalApUritaM sthAnaM yasmin tattathA, vajramayAH pASANAH bhittibandhanAya yasya tat tathA, vajramayaM talaM yasya tattathA, suvarNa-pIta hema sunbha-rUpyavizeSaH rajataM pratItaM tanmayyo vAlukA yasmin tattathA, vaiDUryamaNimayAni sphaTikaralasambandhipaTalamayAni pratyavataTAni-taTasamIpavartyabhyunnatapradezA yasya tattathA, sukhenAvatAro-jalamadhye pravezanaM yasmin tattathA sukhenottAro-jalamadhyAd bahirvinirgamanaM yasmin tattathA, tataH pUrvapadavizeSaNasamAsaH, tathA nAnAmaNibhiH subaddhaM tIrtha yatra tattathA, atra bahuvrIhAvapi tAntasya paranipAto bhAryAdidarzanAt / prAkRtazailIvazAdvA, tathA vRttaM-vartulaM AnupU]Na-krameNa nIcairnIcaistarabhAvarUpeNa suSTha-atizayena yo jAto vprH-18||29|| kedAro jalasthAnaM tatra gambhIra-alabdhastAghaM jalaM yasmin tattathA saMchannAni-jalenAntaritAni patrabisamRNAlAni yasmin | tattathA, atra bisamRNAlasAhacaryAt patrANi-padminIpatrANi draSTavyAni bisAni-kandAH mRNAlAni-padmanAlAni, Jain Education Intel For Private Personel Use Only W riainelibrarya
Page #587
--------------------------------------------------------------------------
________________ bahUnAmutpalakumudanalinasubhagasaugandhikapuNDarIkamahApuNDarIkazatapatrasahasrapatrazatasahasrapatrANA praphullAnAM-vikasvarANAM 18 kesaraiH-kiMjalkarupazobhitaM-bhRtaM, vizeSaNasya vyastatayA nipAtaH prAkRtatvAt , SaTpadaiH-bhramaraiH paribhujyamAnAni kama-18 |lAni upalakSaNametat kumudAdIni yasmin tattathA, acchena-svarUpataH sphaTikavat zuddhena vimalena-Agantukamalarahi| tena pathyena-ArogyakaraNena salilena pUrNa, tathA paDihatthA-atiprabhUtAH dezIzabdo'yaM bhramanto matsyakacchapA yatra tattathA, anekazakunimithunakAnAM pravicaritaM-itastato gamanaM yatra tattathA tataH pUrvapadena vizeSaNasamAsaH, tathA zabdonatika-unnatazabdakaM sArasAdijalacararutApekSayA madhurasvaraM ca haMsabhramarAdikUjitApekSayA evaMvidhaM nAdita-vilapitaM yatra tattathA, atra ca yat kAnicidvizeSaNAni prastutasUtradRzyamAnAdarzApekSayA vyastatayA likhitAni santi tajIvAbhi18|gamavApyAdivarNakasUtrasya bahusamAnagamakatayA tadanusAreNeti bodhyaM, evaMmanyatrApi, 'pAsAIe'tti, anena 'pAsAIe dari-18|| | saNije abhirUve paDirUve' iti padacatuSTayaM grAhya, tacca prAgvat / athAtra padmavaravedikAdivarNanAyAha-se NaM'ityAdi, vyaktaM, atra sukhAvatArottArau kathaM bhavana ityAha-'tassa Na'mityAdi, tasya gaGgAprapAtakuNDasya tridizi-diktraye vakSya-8 mANalakSaNe trINi sopAnapratirUpakANi prajJaptAni, etavyAkhyA prAgvat , zeSa vyaktaM, 'tesi Na'mityAdi, vyaktaM, jagatIvarNakatulyatvAt ,navaraM AlambanAH-avatArottArayorAlambanahetubhUtAH avalambanabAhAvayavAH, avalambanabAhA nAmadvayoH pArzvayoravalambanAzrayabhUtA bhittayaH, 'tesi 'mityAdi, teSAM trisopAnapratirUpakANAM purataH pratyekaM 2 tora Jan Education For PrivatesPersonal use Only
Page #588
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU-18|NAni prajJaptAni tAni toraNAni nAnAMmaNimayAni nAnAmaNimayeSu stambheSu upaniviSTAni-sAmIpyena sthitAni tAni ca 48 vakSaskAre dvIpazA- kadAciJcalAni sthAnabhraSTAnItyarthaH athavA apadapatitAni bhaveyuriti sanniviSTAni-samyag nizcalatayA apadaparihAreNa ca padaninticandrI-18 niviSTAni, tato vizeSaNasamAsaH, vividhA-nAnAvicchittikalitA muktAH-muktAphalAni antarAzabdo'gRhItavIpso'pi gatAHgaGgAyA vRciH sAmarthyAdvIpsAM gamayati, antarAntarA oaviA-AropitAni yatra tAni tathA vividhaistArArUpaiH-tArikArUpairupaci-18 sindhurohi||292|| tAni, toraNeSu hi zobhArthaM tArikA nibadhyante iti pratItaM loke'pi, IhAmRgAH-vRkAH RSabhA-vRSabhAH vyAlA tAMzAH sU. 74 : bhujagAH ruravo-mRgavizeSAH zarabhA-aSTapadAH camarA-ATavyA gAvaH vanalatA-azokAdilatAH pratItAH padmalatApadminyaH zeSa pratItaM, etAsAM bhaktayo-vicchittayastAbhizcitrANi, stambhodgatayA-stambhoparivarttinyA vajravedikayA parigatAni-parikaritAni santi yAni abhirAmANi-abhiramaNIyAni tAni tathA, vidyAdharayoH-viziSTazaktimatpuruSavizeSayoryamalaM-samazreNIkaM yugalaM-dvandvaM tenaiva yantraNa-sazcariSNupuruSapratimAdvayarUpeNa yuktAni, ArSatvAccaivaMvidhaH samAsaH, athavA prAkRtatvena tRtIyAlopAt vidyAdharayamalayugaleneveti, zeSaM pUrvavat, arciSAM-maNiratnaprabhANAM saharmAlanIyAni-parivAraNIyAni rUpakasahasrakalitAnIti spaSTaM, bhRzaM-atyartha mAna-pramANaM yeSAM tAni tathA, 'bhibbhi 18| // 29 // S||samANa'tti 'bhAserbhisa' (zrIsiddha0 a08 pA0 4 sU0 203 ) ityanena bhisAdeze prakRSTArthapratyaye ca rUpasiddhiH, 18 atyartha dedIpyamAnAni lokane sati cakSuSo leza:-zleSo yatra tAni tripado bahuvrIhiH, padaviparyAsaH prAkRtatvAt, Jain Education Inte l For Private & Personal use only jainelibrary.org TION
Page #589
--------------------------------------------------------------------------
________________ zeSa subodhaM, navaraM ghaNTAvalervA vazena calitAyA madhuro manoharazca svaro yeSu tAni tathA, 'tesi Na'mityAdi, asya vyAkhyA prAgvat, 'tesi NamityAdi, teSAM toraNAnAmupari bahavaH kRSNacAmaradhvajAH evaM nIlacAmaradhvajAdayo'pi vAcyAH, te ca sarve'pi kathaMbhUtA ityAha-acchA-AkAzasphaTikavadatinirmalA:, zlakSNapudgalaskandhanirmApitAH, rUpyamayo vajramayasya daNDasyopari paTTo yeSAM te tathA, vajramayo daNDo rUpyapaTTamadhyavartI yeSA te tathA, jalajAnAmiva jalajakusumAnAM padmAdInAmivAmalo na tu kudravyagandhasammizro yo gandhaH sa vidyate yeSAM te jalajAmalagandhikAH, kA ato'nekasvarA' (zrIsiddha0 a07 pA0 2 sU06) ditIkapratyayaH, ata eva suramyAH, pAsAIA ityAdi prAgvat, 'tesi Na'mityAdi, asya vyAkhyA praagvt| atha gaGgAdvIpavaktavyatAmAha-'tassa gaGgappavAya'ityAdi, tasya gaGgAprapAtakuNDasya bahumadhyadezabhAge'tra mahAneko gaGgAdevyAvAsabhUto dvIpo gaGgAdvIpa iti nAmnA dvIpaH prajJaptaH, madhyalopI smaa-18|| sAt sAdhuH, aSTau yojanAnyAyAmaviSkambhena sAtirekANi paJcaviMzatiM yojanAni parikSepeNa dvau kozau yAvaducchrito jalAntAt-jalaparyantAt sarvatovarttijalasya jalAnAvRtasya kSetrasya dvIpavyavahArAt , zeSa vyaktaM, 'se Na'mityAdi, sa gaGgA dvIpa ekayA padmavaravedikayA ekena vanakhaNDena sarvataH samantAt samparikSiptaH, varNakazca bhaNitavyo jagatIpadmavaravedi18 kAvaditi, atha tatra yadyadasti tadAha-'gaMgAdIvassa Na'mityAdi, gaGgAdvIpasyopari bahusamaramaNIyo bhUmibhAgaH prajJaptA, Jain Educationa tional
Page #590
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 293 // Jain Education Int tasya bahumadhyadezabhAge atrAntare gaGgAyA devyA mahadekaM bhavanaM prajJaptaM, AyAmAdivibhAgAdikaM zayyAvarNakaparyantaM sUtra | savyAkhyAnaM zrIbhavanAnusAreNa jJeyaM, atha nAmAnvarthaM pRcchati - ' se keNaTTeNa' mityAdi, vyaktaM, atha gaGgA yathA yatra samupa| sarpatitathA''ha - ' tassa Na' mityAdi, tasya gaGgAprapAtakuNDasya dAkSiNAtyena toraNena pravyUDhA - nirgatA satI gaGgAmahA| nadI uttarArddhabharatavarSaM iyUtI 2 - gacchantI 2 saptabhiH salilAnAM nadInAM sahasrairApUryamANA 2 - triyamANA adhaH khaNDa - | prapAtaguhAyA vaitADhyaparvataM dArayitvA bhittvA dakSiNArddha bharataM varSa iyUtI 2 dakSiNArddhabharatavarSasya bahumadhyadezabhAgaM gatvA pUrvAbhimukhI AvRttA satI caturdazabhiH salilAsahastraiH samagrA - saMpUrNA ApUryamANA ityarthaH adhobhAge jagatIMjambUdvIpaprAkAraM dArayitvA pUrveNa lavaNasamudraM samupasarpati -- avataratItyarthaH, athAsyA eva pravahamukhayoH pRthutvodvedhau | darzayati- 'gaMgA Na' mityAdi, gaGgA mahAnadI pravahe yataH sthAnAt nadI voDhuM pravarttate sa pravahaH padmadrahAttoraNAnni rgama ityarthaH, tatra paT sakrozAni yojanAni viSkambhena, tathA krozArddhamudvedhena, mahAnadInAM sarvatrodvedhasya svavyAsapazvAzattamabhAgarUpatvAt, astIti zeSaH, 'tadanantara' miti padmadrahatoraNIyavyAsAdanantaraM etena yAvat kSetraM sa vyAso'nuvRttastAvat kSetrAdanantaraM gaGgAprapAtakuNDanirgamAdanantaramityarthaH, etena ca yo'nyatra pravahazabdena makaramukhapraNA| lanirgamaH prapAtakuNDanirgamo vA'bhihitaH sa neti, zrIabhayadevasUripAdaiH samavAyAGgavRttau zrImalayagiripAdaizca bRha 4vakSaskAre padmaidanigetAH gaGgA sindhurohitAMzAH sU. 74 // 293 // ww.jainelibrary.org
Page #591
--------------------------------------------------------------------------
________________ zikSetrasamAsavRttau padmadahatoraNanirgamaparatvenaiva vyAkhyAnAt, evamudvedhe'pi jJeyaM, mAtrayA 2-krameNa 2 pratiyojana | samuditayorubhayoH pArvayordhanurdazakavRddhyA pratipAvaM dhanuHpaJcakavRddhyetyarthaH parivarddhamAnA 2 mukhe-samudrapraveze dvApaSTiM yojanAni arddhayojanaM ca viSkambhena, pravahamAnAnmukhamAnasya dazaguNatvAt , sakrozaM yojanamudvedhena sArddhadvASaSTiyojanapramANamukhavyAsasya paJcAzattamabhAge etAvata eva lAbhAt , ubhayoH pArzvayoH dvAbhyAM padmavaravedikAbhyAM vanakhaNDAbhyAM ca | samparikSiptA gaGgetyarthaH, pratiyojanadhanurdazakavRddhistveyam-mukhavyAsAt pravahavyAse'panIte'vaziSTe dhanUrUpe kRte saridAyAmena bhakke labdhaM iSTapradezagatayojanasaGkhyayA guNyate yAvat syAttAvatyubhayapArzvayovRddhirvAcyA, tathAhi-gaGgAyAH pravahe vyAsaH yojana 6 kroza 1 mukhe tu yojana 62 kroza 2, tatra mukhavyAsAt pravahavyAse'panIte jAtaM yojana 56 kroza 1, yojanAnAM ca krozakaraNAya catubhirguNane uparitanaikakrozaprakSepe ca jAtaH 225 kroze ca dhanuSAM sahasradvayamiti sahasradvayena guNyante jAtAni dhanUMSi 450000, tataH paJcacatvAriMzatA sahasrarbhajyante labdhAni 10 dhanUMSi ekena guNyante jAtAni 10, 'ekena guNitaM tadeva bhavatIti nyAyAt , etAvatI ca samuditayorubhayoH pArzvayoH pravahAdeka 1 yattu 'chajjoyaNa sakosa'miti kSetrasamAsagAthA vyAkhyAnayatA zrImalayagirisUriNA 'pravahe-pagrahadAdvinirgame SaTyojanAni sakrozAni gaGgAnadyA vistAra' iti bhaNitaM tat makaramukhajihikAyA vinigamaM yAvat avizeSeNa vivakSaNAt , anyathA 'gaGgAsiMdhU Na mahANaIo paNavIsa gAuyAI-tathA gaMgAsiMdhU Ne mahANaIo pavahe sAirega cauvIsa kose vitthareNa paNNattAo'tti samavAyAjhena saha virodhaH syAt (hI. vRttI ) / Jain Education in For Private Personel Use Only Hijainelibrary.org
Page #592
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvIpazAnticandrIyA vRttiH // 29 // 4vakSaskAre padmaidanigaMtA: gaGgAsindhurohitAMzAH sU. smin yojane gate jalavRddhiH, atha mUlAdyojanadvayAnte yadA vRddhiAtumiSyate tadA daza dhanUMSi dvikena guNyante jAtAni 20 etAvatI pravahAdubhayapArzvayojanadvikAnte vRddhiH syAt, asyAzcA. 10, etAvatyekapAdhai vRddhiH, evaM sarvatra bhAvyaM / atha gaGgAyAmAdInyanyatrAvatArayati-'evaM siMdhu'ityAdi, evaM sindhvA api svarUpaM netavyaM yAvattasya padmadrahasya pAzcAtyena toraNena sindhumahAnadI nirgatA satI pazcimAbhimukhI paJcayojanazatAni parvatena gatvA sindhvAvartanakUTe AvRttA satI paJcayojanazatAni trayoviMzatyadhikAni trIzcaikonaviMzatibhAgAn dakSiNAbhimukhI parvatena gatvA mahatA ghaTamukhapravRttikena yAvatprapAtena prapatati, sindhumahAnadI yataH prapatati atra mahatI jibikA vAcyA, sindhumahAnadI yatra prapatati tatra sindhuprapAtakuNDaM vAcyaM, tanmadhye sindhadvIpo vAcyo'rthaH sa eva yathA gaGgAdvIpaprabhANi | gaGgAdvIpavarNAbhAni padmAni tathA sindhudvIpaprabhANi sindhudvIpavarNAbhAni padmAni sindhudvIpa ityucyate, atra yAvatparyantaM sUtraM vAcyaM tathAha-yAvadadhastamisrAguhAyA ityAdi, atra yAvatkaraNAdidaM-tassa NaM sindhuppavAyakuMDassa dakkhiNilleNaM toraNeNaM sindhumahANaI pavUDhA samANI uttaraddhabharahavAsaM ejemANI 2 sasilAsahassehiM ApUremANI 2' iti saMgrahaH, | adhastamisrAguhAyA vaitADhyaparvataM dArayitvA 'dezadarzanAddezasmaraNa'miti 'dAhiNaddhabharahavAsassa bahumajjhadesabhAgaM gaMtA' iti padAni bodhyAni, pazcimAbhimukhI AvRttA satI caturdazabhiH salilAsahauH samagrA-pUrNA jagatImadho dArayitvA | pazcimAyAM lavaNasamudraM samupasarpati, zeSa-utAtirikta pravahamukhamAnAdi tadeva-gaGgAmAnasamAnameva jJeyam, atha padma S // 29 // Jain Education a nal For Private Personal Use Only nelibrary
Page #593
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImbU. 50 drahanirgatatRtIyanadIsvarUpamAha - 'tassa Na' mityAdi, vyakta navaraM dve SaTsaptatyadhike yojanazate paT ca ekonaviMzatibhAgAn yojanasya etAvatIM bhuvaM uttarAbhimukhI - haimavatakSetrAbhimukhI parvatena gatvA, atropapattiH - himavadvyAsAdrahavyAse'panIte zeSahimavadvyAse'rddhakRte etAvata eva lAbhAt nanu gaGgAyAM dakSiNAbhimukhaM girigamanaM pazca yojanazatAni 23 yojanAni kalAtrikaM ca samadhikamiti, asyAstu SaTsaptatyadhike dve zate SaT ca kalAH kimityetAvadantaraM 1, ucyate, gaGgAyAH girimadhyavarttinA pUrvadiktoraNena nirgatAyAH paJcazatayojanapUrvAbhimukhagamanAnantaraM dakSi | NAdiggAminyAH svavyAsarahitagirivyAsArddhagAmitvaM, evaM sindhvA api paJcazatayojanapazcimAbhimukhagamanAdanu, asyA| stu uttaradik toraNena nirgatAyAH uttaragAminyA drahavyAsa zuddha girivyAsArddhagAmitvamiti bhedaH / athAsyA jivhi - kAmAha - 'rohiaM' ityAdi, vyaktaM, navaraM AyAme yojanaMviSkambhamAne'rddhatrayodazAni yojanAni - sArddhadvAdazayoja - | nAni bAhalye krorza, gaGgAjivhikAyA asyA dviguNatvAt / atha kuNDasvarUpamAha - 'rohiaMsA' ityAdi, prAyaH prakaTArthaM, paramAyAmaviSkambhayoviMzatyadhikaM, gaGgAprapAtakuNDAdasya dviguNatvAt, athAtra dvIpamAha - 'tassa Na' mityAdi, prakaTArtha, 'se keNadveNaM bhante ! evaM buccai rohiaMsAdIve 2' ityAdyabhilApena jJeyaH, sampratyasyA yena toraNena nirgamo yasya ca kSetrasya sparzanA yAtrAMzca nadIparivAro yatra ca saMkramastathA''ha - ' tassa Na' mityAdi, tasya - rohitAMzAprapAtaku|NDasya autarAheNa toraNena rohitAMzA mahAnadI pravyUDhA-nirgatA satI haimavataM varSa iyUtI 2 - gacchantI 2 caturdazabhiH wjainelibrary.org
Page #594
--------------------------------------------------------------------------
________________ sU. 75 zrIjambU- salilAsahasraiH ApUryamANA 2 zabdApAtinAmAnaM vRttavaitAThyaparvataM arddhayojanenAsamprAptA satI paziti nAsammAtA satA pAzcamAbhimukhI 4vakSaskAre dvIpazA-IS AvRttA satI haimavantaM varSa dvidhA vibhajantI 2 aSTAviMzatyA salilAsahasraH samagrA-paripUrNA jagatIM adho dArayitvA || himavati nticandrI pazcimAyAM lavaNasamadraM pravizati, asyA eva mUlavistArAdyAha-rohiaMsA NamityAdi, rohitAMzA pravahe-mUle'rddhatra- kUTAni yA vRttiH yodazAni yojanAni viSkambhena, prAcyakSetranadIto dviguNavistArakatvAt , krozamudvedhana pravahavyAsapaJcAzattamabhAgarU-i / 295 // patvAt , tadanantaraM mAtrayA 2-krameNa 2 pratiyojanaM samuditayorubhayoH pArzvayordhanurvizatyA vRddhyA pratipArzva dhanarda zakavRddhyetyarthaH parivarddhamAnA 2 mukhamUle-samudrapraveze paMcaviMzataM yojanazataM viSkambhena, prvhvyaasaahshgunntvaat.|| | arddhatRtIyAni yojanAni udvedhena mukhavyAsapaJcAzattamabhAgarUpatvAt , zeSa prAgvat // atha himavati kUTAnyAha cullahimavante NaM bhante! vAsaharapavae kai kUDA paM0!, goya0 ! ikkArasa kUDA paM0, taM0-siddhAyayaNakUDe 1 culahimavantakUDe 2 bharahakUDe 3 ilAdevIkUDe 4 gaMgAdevIkUDe 5 sirikUDe 6 rohiaMsakUDe 7 sindhudevIkUDe 8 suradevIkUDe 9 hemavayakUDe 10 vesamaNakUDe 11 / kahi NaM bhante! culahimavante vAsaharapathae siddhAyayaNakUDe NAmaM kUDe paM0?, goamA ! puracchimalavaNasamuissa paJcatthimeNaM cullahimavantakUDassa purathimeNaM ettha NaM siddhAyayaNakUDe NAmaM kUDe paNNatte, paMca joaNasayAI uddhaM uccatteNaM mUle // 295 // paMca joaNasayAI vikkhaMbheNaM majjhe tiNNi a paNNattare joaNasae vikkhaMbheNaM uppi addhAije joaNasae vikkhaMbheNaM mUle egaM joaNasahassaM paMca ya egAsIe joaNasae kiMcivisesAhie parikkheveNaM majjhe egaM joaNasahassaM egaM ca chalasIaM joaNasayaM For Private Personel Use Only TONw.jainelibrary.org Jain Education in
Page #595
--------------------------------------------------------------------------
________________ kiMcivisesUNaM parikkheveNaM uppiM sattaikkANaue joaNasae kiMcivisesUNe parikkheveNaM, mUle vicchiNNe majhe saMkhitte uppi taNue gopucchasaMThANasaMThie satvarayaNAmae acche, se NaM egAe paumavaraveiAe egeNa ya vaNasaMDeNaM savao samaMtA saMpariktitte siddhAyayaNassa kUDassa NaM urpi bahusamaramaNijje bhUmibhAge paNNatte jAva tassa NaM bahusamaramaNijjassa bhUmibhAgassa bahumajjhadesabhAe ettha NaM mahaM ege siddhAyayaNe paNNatte paNNAsaM joaNAI AyAmeNaM paNavIsaM joaNAI vikkhaMbheNaM chattIsaM joaNAI uddhaM uccatteNaM jAva jiNapaDimAvaNNao bhaanniavvo| kahi NaM bhante ! cullahimavante vAsaharapavvae cullahimavantakUDe nAma kUDe paNNatte?, go0! bharahakUDassa purathimeNaM siddhAyayaNakUDassa paJcatthimeNaM, ettha NaM cullahimavante vAsaharapavvae cullahimavantakUDe NAmaM kUDe paNNatte, evaM jo ceva siddhAyayaNakUDassa uccattavikkhaMbhaparikkhevo jAva bahusamaramaNijjassa bhUmibhAgassa bahumajjhadesabhAe ettha NaM mahaM ege pAsAyavaDeMsae paNNatte bAsahi joaNAiM addhajoaNaM ca uccatteNaM ikatIsaM joaNAI kosaM ca vikkhaMbheNaM abbhuggayamUsiapahasie viva vivihamaNirayaNabhatticitte vAuddhaavijayavejayaMtIpaDAgacchattAicchattakalie tuMge gagaNatalamamilaMghamANasihare jAlaMtararayaNapaMjarummIliecha maNirayaNathUmiAe viasiasayavattapuMDarIatilayarayaNaddhacaMdacitte NANAmaNimayadAmAlaMkie aMto bahiM ca saNvairatavaNijjaruilavAlugApatthaDe suhaphAse sassirIarUve pAsAIe jAva paDirUve, tassa NaM pAsAyavaDeMsagassa aMto bahusamaramaNije bhUmibhAge paM0 jAva sIhAsaNaM saparivAraM, se keNaTeNaM bhante! evaM vuccai cullahimantakUDe 21, go0 ! cullahimavante NAma deve mahiddhIe jAva parivasai, kahi NaM bhante ! cullahimavantagirikumArassa devassa culahimavantA NAmaM rAyahANI paM0 1, go0 ! cullahimavantakUDassa dakkhiNeNaM tiriyamasaMkheje dIvasamudde vIIvaittA aNNaM jambuddIvaM 2 dakkhiNeNaM bArasa joaNasahassAI ogAhittA ittha NaM culahi Jai Education inel al For Private Personal Use Only O wainelibrary.org
Page #596
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH &&&&sease 4vakSaskAre himavati kUTAni sU.75 // 296 // mavantassa girikumArassa devassa cullahimavantA NAmaM rAyahANI paM0, bArasa joyaNasahassAI AyAmavikkhaMbheNaM, evaM vijavarAyahANIsarisA bhANiabbA, evaM avasesANavi kUDANaM vattavvayA NeavvA, AyAmavikkhaMbhaparikkhevapAsAyadevayAo sIhAsaNaparivAro aTo a devANa ya devINa ya rAyahANIo abvAo, causu devA cullahimavanta 1 bharaha 2 hemavaya 3 vesamaNakUDesu 4, sesesu devayAo, se keNaTeNaM bhante ! evaM vucai cullahimavante vAsaharapabvae ? 2, go0 ! mahAhimavantavAsaharapavvayaM paNihAya AyAmu. cattuvvehavikkhaMbhaparikkhevaM paDucca IsiM khuitarAe ceva hassatarAe ceva NIatarAe ceva, cullahimavante a ittha deve mahiddhIe jAva paliovamaTTiie parivasai, se eeNadveNaM go0 ! evaM vuccai-cullahimavante vAsaharapavvae 2, aduttaraM ca NaM go0 ! cullahimava. ntassa sAsae NAmadheje paNNatte jaMNa kayAi NAsi ( sUtra 75 ) 'cullahimavante Na'mityAdi, vyaktaM, navaraM siddhAyatanakUTa kSulahimavadgirikumAradevakUTaM bharatAdhipadevakUTa, ilAdevIsurAdevIkUTe tu SaTpaJcAzadikkumArIdevIvargamadhyagatadevIkUTe, gaGgAdevIkUTaM zrIdevIkUTaM rohitAMzAdevIkUTaM sindhudevIkUTaM haimavatavarSezasurakUTaM vaizramaNalokapAlakUTaM / atha teSAmeva sthAnAdisvarUpamAha-'kahi Na'mityAdi, ka bhadanta! kSullahimavarSadharaparvate siddhAyatanakUTaM nAma kUTaM prajJaptaM', 'gautame'tyAdi nirvacanasUtraM vyaktaM, navaraM paJcayojanazatAnyucatvena mUle paJcayojanazatAni viSkambhena madhye trINi ca yojanazatAni paJcasaptatAni-paJcasaptatyadhikAni viSkambhena upari arddhatRtIyAni yojanazatAni viSkambhena mUle eka yojanasahasraM paJca ekAzItyadhikAni yojanazatAni kiJci &&&& // 296 // inbrary.org Jain Education in For Private Personal Use Only
Page #597
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvizeSAdhikAni kiMcidadhikAnItyarthaH, madhye eka yojanasahanaM eka SaDazItyadhika yojanazataM kiMcidvizeSonaM kiMcidUnamityarthaH, ayaM bhAvaH-ekaM sahasramekaM zataM paJcAzItiryojanAni pUrNAni zeSaM ca krozatrikaM dhanuSAmaSTazatAni trayo|viMzatyadhikAni iti kiMcitpaDazItitamaM yojanaM vivakSitamiti, tathA upari sapta yojanazatAni ekanavatyadhikAni kiMcidUnAni parikSepeNa, atrApyayaM bhAvaH-sapta zatAni navatiryojanAni pUrNAni, zeSa kozadvikaM dhanuSa sapta zatAni paMcaviMzatyadhikAnIti kiMcidvizeSonaM ekanavatitamaM yojanaM vivakSitaM, parikSepeNeti sarvatra grAhyaM, zeSa spaSTaM // athAtra padmavaravedikAdyAha-se 'mityAdi prakaTaM, atra yadasti tatkathanAyopakramate-siddhAyayaNa'mityAdi, nimadasiddhaM, | navaraM prathamayAvatpadena vaitATyagatasiddhAyatanakUTasyevAtra varNako grAhyaH, dvitIyena tadgatasiddhAyatanAdivarNaka iti // athAtraiva kSudrahimavagirikUTavaktavyamAha-'kahi Na'mityAdi, kva bhadanta ! kSudrahimavati varSadharaparvate kSudrahimavatkUTa nAma kUTaM prajJaptam', 'gautame'tyAdi uttarasUtraM prAgvat, navaraM 'evaM jo ceve'tyAdi atidezasUtre 'evaM'mityuktaprakAreNa zAya eva siddhAyatanakUTasyoccatvaviSkambhAbhyAM yuktaH parikSepaH uccatvaviSkambhaparikSepaH, madhyapadalopI samAsaH, sa eva ihApi | himavatkUTe bodhya ityarthaH, idaM ca vacanaM upalakSaNabhUtaM tena padmavaravedikAdivarNanaM samabhUmibhAgavarNanaM ca jJeyaM, kiyatparyantamityAha-yAvadvahusamaramaNIyasya bhUmibhAgasya bahumadhyadezabhAge atrAntare mahAnekaH prAsAdAvataMsakaH prajJaptaH, prAsAdAnAM-AyAmAdviguNocchritavAstuvizeSANAmavataMsaka iva-zekharaka iva prAsAdAvataMsakaHpradhAnaprAsAda ityarthaH,saca Jain Education ISI For Private sPersonal use Only Thainelibrary.org
Page #598
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 297 // Jain Education Inte prAsAdo dvASaSTiM yojanAnyarddhayojanaM ca uccatvena ekatriMzad yojanAni krozaM ca viSkambhena samacaturasratvAdasyAvaga sUtrakRtA na kRtA, tatra heturvaitADhya kUTagataprAsAdAdhikAre nirUpita iti tato jJeyaH kIdRza ityAha- abhyudgatA - Adi mukhyena sarvato vinirgatA utsRtA - prabalatayA sarvAsu dikSu prasRtA yadvA a-AkAze udgatA utsRtA - prabalatayA sarvatastiryak prasRtA evaMvidhA yA prabhA tayA sita iva-baddha iva tiSThatIti gamyate, anyathA kathamiva so'tyuccairni rAlambastiSThatIti bhAvaH, atra hi utprekSayA idaM sUcitaM bhavati - Urdhvamadhastiryak AyatatayA yAH prAsAdaprabhAstAH kila rajjavastAbhirbaddha iti, yadivA prabala zvetaprabhApaTalatayA prahasita iva-prakarSeNa hasita iveti, vividhA - anekaprakArA ye | maNayo ratnAni ca, maNiratnayorbhedazcAtra prAgvat, teSAM bhaktibhiH - vicchittibhizcitro - nAnArUpa AzcaryavAn vA, vAtojUtA - vAyukampitA vijayaH - abhyudayastatsaMsUcikA vaijayantInAmyo yAH patAkAH athavA vijayA iti vaijayantInAM pArzvakaNikA ucyante tatpradhAnA vaijayantyaH - patAkAstA eva vijayavarjitA vaijayantyaH chatrAticchatrANi - uparyupari| sthitAnyAtapatrANi taiH kalitaH tuGgaH uccaistvena sArddhadvApaSTiyojanapramANatvAt, ata eva gaganatalamabhilaGghayad-anulikha|cchikharaM yasya sa tathA, jAlAni - jAlakAni gRhabhittiSu loke yAni pratItAni tadantareSu viziSTazobhAnimittaM ratnAni racanA vA yasmin sa tathA, sUtre cAtra vibhaktilopaH prAkRtatvAt, paJjarAdunmIlita iva - bahiSkRta iva, yathA kimapi vastu vaMzAdimayapracchAdanavizeSAdbahiH kRtamatyantamavinaSTacchAyaM bhavati evaM so'pi prAsAdAvataMsaka iti bhAvaH, athavA 4 vakSaskAre himavati kUTAni sU. 75 // 297 // jainelibrary.org
Page #599
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAlAntaragataratlapaJjarai-ratnasamudAyavizeSaiH unmIlita iva unmiSitalocana ivetyarthaH, mANakanakamayastUpikAka iti pratItaM, vikasitAni - vikasvarANi zatapatrANi puNDarIkANi ca - kamalavizeSAH dvArAdiSu taizcitro - nAnArUpa AzcaryavAn vA, nAnAmaNimayadAmAlaGkRta iti vyaktaM, antarbahizca zlakSNo - masRNaH snigdha ityarthaH, tapanIyasya - raktasuvarNasya rucirA yA vAlukA - kaNikAstAsAM prastaTaH - prataraH prAGgaNeSu yasya sa tathA zeSaM pUrvavat, 'tassa Na' mityAdi, vyaktaM, athAsya | nAmAnvarthaM vyAcikhyAsurAha -- ' se keNaTThe 'mityAdi, atha kenArthena bhadanta ! evamucyate - kSudrahimavatkUTaM 21, gautama ! kSudra himavatAmA devo maharddhiko yAvat atra parivasati tena 'kSudra himavantakUTa' miti kSudra himavatkUTaM, atra ca sUtre'ha - STamapi 'se teNaNaM cullahimavantakUDe 2' ityetadrUpaM sUtraM bodhyaM, anvarthopapattizcAtra dakSiNArddha bharatakUTasyeva jJeyeti / athAsya rAjadhAnIvaktavyamAha - 'kahi NamityAdi, uttAnArtha, kSullahimavatI kSudrahimavatI vA rAjadhAnI 'eva'mityuktaprakAreNa yathaucityeneti, 'eva' mityAdi, evamiti - kSudra himavat kUTa nyAyenAvazeSANAmapi bharatakUTAdInAM vaktavyatA | netavyA, AyAmaviSkambhaparikSepAH atropalakSaNAduccatvamapi tathA prAsAdAstathaiva, devatAH atra devatAzabdo devajAtivAcI tena bharatAdayo devA ilAdevIpramukhA devyazca tato dvandve tAH, tathA siMhAsanaM parivAro'rthazca svasvanAmasambandhI | tathA devAnAM devInAM ca rAjadhAnyo netavyA iti, caturSu kSullahimavadAdikUTeSu devA adhipAH zeSeSu devatA - devyaH, tatra | ilAdevI surAdevyau SaTpaJcAzaddikukumArIgaNAntarvarttinyoM jJeye eSAM ca kUTAnAM vyavasthA pUrvaM 2 pUrvasyAmuttaramuttarama
Page #600
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU // parasyAmiti, athAsya kSudrahimavattve kAraNamAha-'se keNadveNa mityAdi, atha kenArthena bhadanta ! evamucyate-kSullahima-18| vakSaskAre dvIpazA- 18 varSadharaparvataH 21, gautama! mahAhimavadvarSadharaparvataM praNidhAya pratItyAzrityetyarthaH AyAmoccatvodhiviSkambhaparikSepaM, Imavata nticandrI-18 atra samAhAradvandvastena sUtre ekavacanaM, pratItya-apekSya ISatkSudrataraka eva-laghutaraka eva yathAsambhavaM yojanAyA vidhe-131 varSa sU.76 yA vRttiH 18 yatvenAyAmAdyapekSayA isvataraka evodvedhApekSayA nIcataraka evoccatvApekSayA, anyacca kSudrahimavAzcAtra devo maharddhiko 298 // yAvatpalyopamasthitikaH parivasati, zeSaM prAgvat // athAnena varSadhareNa vibhaktasya haimavatakSetrasya vaktavyamAha kahi NaM bhante ! jambuddIve dIve hemavae NAmaM vAse paM0 1, go0 ! mahAhimavantassa vAsaharapavvayassa dakkhiNeNaM cullahimavantassa . vAsaharapavvayassa uttareNaM purathimalavaNasamuhassa paJcatthimeNaM paJcatthimalavaNasamuhassa purathimeNaM ettha NaM jaMbuddIve dIve hemavae NAmaM vAse paNNatte, pAINapaDINAyae udINadAhiNavicchiNNe paliaMkasaMThANasaMThie duhA lavaNasamuhaM puDhe purathimillAe koDIe purathimillaM lavaNasamuI puDhe, paccasthimillAe koDIe paJcatthimillaM lavaNasamudaM puDhe, doNNi joaNasahassAI egaM ca paMcucaraM joaNasayaM paMca ya egUNavIsaibhAe joaNassa vikkhaMbheNaM, tassa bAhA purathimapaJcatthimeNaM chajjoaNasahassAI satta ya paNavaNNe joaNasae tiNNi a egUNavIsaibhAe joaNassa AyAmeNaM, tassa jIvA uttareNaM pAINapaDINAyayA duhao lavaNasamuI puTThA puratthi- 1& // 29 // millAe koDIe purathimillaM lavaNasamudaM puTThA paccathimillAe jAva puTThA sattatIsaM joaNasahassAI chacca cauvattare joaNasae solasa ya egUNavIsaibhAe joaNassa kiMcivisesUNe AyAmeNaM, tassa dhaj dAhiNeNaM aTThatIsaM joaNasahassAI saca ya cacAle aeeeeeeeeeeeeeer Jain Education a l For Private & Personal use only mardiainelibrary.org
Page #601
--------------------------------------------------------------------------
________________ joaNasae dasa ya egUNavIsaibhAe joaNassa parikkheveNaM, hemavayassa NaM bhante ! vAsassa kerisae AyArabhAvapaDoAre paNNatte?, go0! bahusamaramaNije bhUmibhAge paNNatte, evaM taiasamANubhAvo Neavvotti (sUtra 76) 'kahiNa'mityAdi,va bhadanta ! jambUdvIpe dvIpe haimavataM nAma varSa prajJatam ?, gautama ! mahAhimavato varSadharaparvatasya 'dakSiNeNe'tyAdi, vyaktaM, atrAntare jambUdvIpe dvIpe haimavatanAma varSa prajJaptamityAdi sarva prAgvat, navaraM palyaGghasaMsthAnasaMsthitaM AyatacaturasratvAt , tathA dve yojanasahane ekaM ca pazcottaraM yojanazataM paJca caikonaviMzatibhAgAn yojanasya yAvadviSkambhena, kSudrahimagiriviSkambhAdasya dviguNaviSkambha ityarthaH, athAsya bAhAdyAha-tassa bAhA'ityAdi, K vyaktaM, 'tassa jIvA uttareNa mityAdi, prAgvat , saptatriMzad yojanasahasrANi SaTra catuHsaptatAni yojanazatAni SoDaza ] | kalAH kiMcidUnA AyAmeneti, 'tassa dhaNu'mityAdi, tasya dhanuHpRSThamaSTatriMzayojanasahasrANi sapta ca catvAriMzAni|catvAriMzadadhikAni yojanazatAni daza ca ekonaviMzatibhAgAn yojanasya parikSepeNeti, atha kIdRzamasya svarUpa-| mityAha-'hemavayassa 'mityAdi, vyAkhyAtaprAyaM, navaraM 'eva'miti uktaprakAreNa tRtIyasamA-suSamaduSpamArakastasthAnubhAvaH-svabhAvaH svarUpamitiyAvat netavyaH-smRtipathaM prApaNIya ityarthaH // athAna kSetravibhAgakArigirisvarUpaM nirdizati kahi NaM bhante ! hemavae vAse saddAvaI NAmaM vaTTaveaddhapavvae paNNate?, goamA ! rohiAe mahANaIe paJcacchimeNaM rohiaMsAe Jain Education in For Private Personel Use Only Hinalibrary.org
Page #602
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvIpazAnticandrIyA vRttiH | 4vakSaskAre zabdApAtivaitAtyaH // 299 // mahANaIe purathimeNaM hemavayavAsassa bahumajjhadesabhAe, ettha NaM saddAvaI NAma baTTaveaddhapabbae paNNatte, egaM joaNasahassaM uddhaM uccatteNaM addhAijAiM joaNasayAI ulleheNaM savvatthasame pallagasaMThANasaMThie ega joaNasahassaM AyAmavikkhaMbheNaM tiNNi joaNasahassAiM egaM ca bAvaTuM joaNasayaM kiMcivisesAhi parikkheveNaM paNNatte, savvarayaNAmae acche, se NaM egAe paramavaraveiAe egeNa ya vaNasaMDeNaM savvao samaMtA saMparikkhitte, veiAvaNasaMDavaNNao bhANiavvo, saddAvaissa NaM vaTTaveaddhapaJcayassa uvAra bahusamaramaNije bhUmibhAge paNNatte, tassa NaM bahusamaramaNijjassa bhUmibhAgassa bahumajjhadesabhAe ettha NaM mahaM ege pAsAyavaDeMsae paNNatte bAvaDhi joaNAI addhajoyaNaM ca uddhaM uccatteNaM iktIsaM joaNAI kosaM ca AyAmavikkhaMbheNaM jAva sIhAsaNaM saparivAraM, se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai saddAvaI vaTTaveyaddhapavvae ! 2, goamA! sahAvaivaTTaveaddhapabvae NaM khuddA khuhiAsu vAvIsu jAva bilapaMtiAsu bahave uppalAI paumAI saddAvaippabhAI saddAvaivaNNAI saddAvativaNNAbhAI saddAvaI aittha deve mahiddhIe jAva mahANubhAve paliovamaThiie parivasaitti, se NaM tattha cauNhaM sAmANiasAhassINaM jAva rAyahANI maMdarassa pavvayassa dAhiNeNaM aNNaMmi jambuddIve dIve0 / ( sUtraM 77) // 299 // 'kahi NaM bhante' ityAdi, ka bhadanta! haimavatavarSe zabdApatInAmnA vRttavaitADhyaparvataH prajJaptaH, vaitADhyAnvarthastu prAguktaH, asau ca vRttAkAro na bharatAdikSetravarttivaitADhyaparvatavat pUrvAparAyatastena vRttavaitAbya ityucyate, ata eva 1 etatkRtaH kSetravibhAgaH pUrvato'paratazca bhavati, yathA pUrvahaimavatamaparahaimavatamiti, Aha-paJcakalAdhikaikaviMzatizatayo Jain Education Internal For Private Personal Use Only 110Aw.jainelibrary.org
Page #603
--------------------------------------------------------------------------
________________ janapramANavistArasya haimavatasya madhyavattI yojanasahasramAna eSa giriH kathaM kSetraM dvidhA vibhajati?, ucyate, prastuta kSetravyAso hi ubhayoH pArzvayoH rohitArohitAMzAbhyAM nadIbhyAM ruddhaH madhyatastvanena, atha nadIruddhakSetraM varjayitvA'va-1 ziSTakSetramasau dvidhA karotItyasminnanvarthavatI vaitADhyazabdapravRttiriti, evaM zeSeSvapi vRttavaitADhyeSu svasvakSetrasvasvanadInAmabhilApena bhAvyaM, divibhAganiyamanaM sulabhamiti na vyAkhyAyate, ekaM yojanasahasramUrboccatvena arddhatRtIyAni yojanazatAnyudvedhena sarvatra samaH-tulyo'dhomadhyordhvadezeSu sahasrasahasravistArakatvAt , ata eva palyaGkasaMsthAnasaMsthitaH, palyazca-lalATadezaprasiddhovaMzadalena nirmApito dhAnyAdhArakoSThakaH, eka yojanasahasramAyAmaviSkambhAbhyAM trINi yojanasahasrANi ekaM ca dvASaSTyadhikaM yojanazataM kiJcidvizeSeNa karaNavazAdAgatena sUtrAnirdiSTena rAzinA adhika parikSepeNa prajJapta, sarvAtmanA ratnamayaH, kecana rajatamayAn vRttavatAnyAnAhuH paraM teSAmanena granthena saha viruddhatvamiti / athAtra, padmavaravedikAdyAha-se Na'mityAdi, vyaktaM, 'sahAvaissa Na'mityAdi, vyaktaM // atha nAmArtha nirUpayannAhase keNaDheNaM bhante !'ityAdi, prAguktaRSabhakUTaprakaraNavad vyAkhyeyaM, navaraM RSabhakUTaprakaraNe RSabhakUTaprabhaiH RSabhakUTavaNairutpalAdibhirRSabhakUTanAmaniruktirdarzitA atra tu zabdApAtiprabhaiH zabdApAtivaNaH utpalAdibhiH zabdApAtivRttavaitAnyanAmaniruktirdraSTavyA, zabdApAtI cAna devo maharddhiko yAvanmahAnubhAvaH palyopamasthitikaH parivasati, atha zabdApAtidevameva vizinaSTi-se NaM tattha'ityAdi, sa-zabdApAtI devastatra-prastutagirau caturNA sAmAnikasahasrANAM Jain Education a l For Private Personal Use Only Howw.iainelibrary.org
Page #604
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH -80OOGoa // 30 // yAvatpadAt vijayadevavarNakasUtraM sarvamapi jJeyaM vyAkhyeyaM ca, kiyatparyantamityAha-rAjadhAnI mandarasya dakSiNasyAmanya-1| 4vakSaskAre smin jambUdvIpe dvIpe iti, jambUdvIpaprajJaptyAdarzeSu etatsUtradRSTo'pi 'paliovamaThiI parivasatI'tyayaM sUtrAdezaH pUrvasUtre haimavatAnvayadyojitastadbahuSu vijayadevaprakaraNAdisUtreSvitthameva dRSTatvAt , bahugranthasAmmatyena kvacidAdarzavaiguNyamudbhAvyAnyathA theH sU.78 yojanaM bahuzrutasammatamevAsti ityalaM vistareNa, nanu asya zabdApAtivRttavaitAvyasya kSetravicArAdigrantheSu adhipaH / |svAtinAmA uktaH tatkathaM na taiH saha virodhaH?, ucyate, nAmAntaraM matAntaraM vaa| atha haimavatavarSasya nAmAthaM pRcchati se keNadveNaM bhante ! evaM vuccai hemavae vAse 21, goamA! culahimavantamahAhimavantehiM vAsaharapavvaehiM duhao samavagUr3he NicaM hemaM dalai NicaM hemaM dalaittA NicaM hemaM pagAsai hemavae a itya deve mahiddhIe paliovamaTThiie parivasai, se teNadveNaM gomA / evaM buccai hemavae vAse hemavae vAse ( sUtra 78) | 'se keNa?NaM ityAdi, atha kenArthena bhagavanevamucyate-haimavataM varSa haimavataM varSamiti !, gautama! kSudrahima-|| vanmahAhimavayAM varSadharaparvatAbhyAM dvidhAto-dakSiNottarapArzvayoH samavagADhaM-saMzliSTaM tato himavatoridaM haimavataM, ayaM / bhAvaH-kSudrahimavato mahAhimavatazcApAntarAle tat kSetraM, tato dvAbhyAmapi tAbhyAM yathAkramamubhayodakSiNottarapArzvayoH // 30 // kRtasImAkamiti bhavati tayoH sambandhi yadivA nityaM-kAlatraye'pi hema-suvarNa dadAti AsanapradAnAdinA prayacchati, ko'rthaH-tatratyayugmimanuSyANAmupavezanAdyupabhoge hemamayAH zilApaTTakA upayujyante, tata upacAreNa dadAtItyukta, nityaM JainEducation International For Private Personal Use Only IOLw.jainelibrary.org
Page #605
--------------------------------------------------------------------------
________________ hema-prakAzayati, tato hema nityayogi prazasyaM vA'syAstIti hemavat hemavadeva haimavatam , prajJAderAkRtigaNatayA 'prajJAdibhyaH' (zrIsiddha0 a07-pA0 2 sU0 165) iti svArthe'N pratyayaH, haimavatazcAtra devo maharddhikaH palyopamasthi8 tikaH parivasati, tena tadyogAddhaimavatamiti vyapadizyate, haimavato devaH svAmitvenAsyAstItyadhAditvAdapratyaye vaa|| athAsyaivottarataH sImAkArI yo varSadharagiristaM vivakSurAha Ne903 kahi NaM bhante! jambuddIve 2 mahAhimavante NAmaM vAsaharapavvae paM01, go0 ! harivAsassa dAhiNeNaM hemavayassa vAsassa uttareNaM . purathimalavaNasamuhassa paJcatthimeNaM paJcatthimalavaNasamudassa purathimeNaM, ettha NaM jambuddIve dIve mahAhimavaMte NAmaM vAsaharapavae paNNatte, pAINapaDINAyae udINadAhiNavicchiNNe paliyaMkasaMThANasaMThie duhA lavaNasamudaM puDhe purathimillAe koDIe jAva puDhe paJcasthimillAe koDIe paJcatthimillaM lavaNasamudaM puDhe do joaNasayAI uddhaM uccatteNaM paNNAsaM joaNAI ubveheNaM cattAri joaNasahassAI doSNi a dasuttare joaNasae dasa ya egaNakIsaibhAe joaNassa vikhaMbheNaM, tassa bAhA purathimapaJcatthimeNaM Nava joaNasahassAI doNi a chAvattare joaNasae Nava ya egUNavIsaibhAe joaNassa addhabhAgaM ca AyAmeNaM, tassa jIvA uttareNaM pAINapaDINAyayA duhA lavaNasamudaM puTThA purathimillAe koDIe purathimilaM lavaNasamudaM puTThA paJcathimillAe jAva puTThA tevaNNaM joaNasahassAI nava ya egatIse joaNasae chacca egUNavIsaibhAe joaNassa kiMcivisesAhie AyAmeNaM, tassa dhaNuM dAhiNeNaM sattAvaNaM jojaNasahassAI doNi a teNaue joaNasae dasa ya egUNavIsaibhAe joaNassa parikkheveNaM, ruagasaMThANasaMThie sabaraya For Private Person Use Only FEw.jainelibrary.org
Page #606
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvIpazAnticandrIyA vRttiH // 301 // pAsa acche ubhao pAsiM dohiM paumavaraveiAhiM dohi a vaNasaMDehiM saMparikkhitte / mahAhimavantassa gaM vAsaharapavayassa uppiM 4vakSaskAre bahasamaramaNijje bhUmibhAge paNNatte, jAva NANAvihapaJcavaNNehiM maNIhi a taNehi a uvasomie jAva AsayaMti sayaMti ya (sa-79) I mahAhima'kahiNaM bhante'ityAdi, sarva prAgvat, navaraM dve yojanazate uccatvena kSudrahimavarSadharato dviguNoccatvAt paJcAzadyo-21 vAn parvataH janAnyadvedhena-bhUpraviSTatvena, meruvarjasamayakSetragirINAM svoccatvacaturthAzenodvedhatvAt , catvAri yojanasahasrANi dvecara sU. 79 yojanazate dazottare daza ca yojanaikonaviMzatibhAgAn viSkambhena haimavatakSetrato dviguNatvAt , athAsya bAhAdisUtra-18 mAha-'tassa'tti, sUtratrayamapi vyaktaM, prAyaH prAgvyAkhyAtasUtrasadRzagamakatvAt , navaraM atrAsya sarvaratnamayatvamuktaM, bRha-12 kSetravicArAdau tu pItasvarNamayatvamiti tena matAntaramavaseyam , anenaiva matAntarAbhiprAyeNa jambUdvIpapaTTAdAvasya pItavarNatvaM dRzyate, athAsya svarUpAvirbhAvanAyAha-'mahAhimavantassa Na'mityAdi, sarva jagatIpadmavaravedikAvanakhaNDavarNakavad grAhyaM // samprati atra idasvarUpamAhamahAhimavaMtassa NaM bahumajjhadesabhAe ettha NaM ege mahApaumaihe NAmaM dahe paNNatte, do joaNasahassAI AyAmeNaM egaM joaNasahassaM // 30 // vikkhaMbheNaM dasa joaNAI uvveheNaM acche rayayAmayakUle evaM AyAmavikkhaMbhavihUNA jA ceva paumaddahassa vattavvayA sA ceva NeadhA, paumappamANaM do joaNAI aTTho jAva mahApaumadahavaNNAbhAI hirI a ittha devI jAva paliovamaTTiiyA parivasai, se eeNadveNaM goamA! evaM vuccai, aduttaraM ca gaM goamA ! mahApaumaihassa sAsae NAmadhijje paM0 jaMNa kayAi NAsI 3 tassa NaM mahApa For Private BPersonal use only Jain Education Interno Kellainelibrary.org
Page #607
--------------------------------------------------------------------------
________________ umadahassa dakkhiNilleNaM toraNeNaM rohiA mahANaI pavUDhA samANI solasa paMcuttare joaNasae paMca ya egUNavIsaibhAe joaNassa dAhiNAbhimuhI pavaeNaM gaMtA mayA ghaDamuhapavittieNaM muttAvalihArasaMThieNaM sAiregadojoaNasaieNaM pavAeNaM pavaDai, rohiA NaM mahANaI jao pavaDai ettha NaM mahaM egA jibbhiyA paM0, sA gaM jibhiA joaNaM AyAmeNaM addhaterasajoSaNAI vikhaMbheNaM kosaM bAhalleNaM magaramuhaviuTThasaMThANasaMThiA savvavairAmaI acchA, rohiA NaM mahANaI jahiM pavaDai ettha NaM mahaM ege rohiappavAyakuMDe NAmaM kuMDe paM0 savIsaM joaNasayaM AyAmavikkhaMbheNaM paNNattaM tiNNi asIe - joaNasae kiMcivisesUNe parikkheveNaM dasa joaNAI uvveheNaM acche saNhe so ceva vaNNao, vairatale vaTTe samatIre jAva toraNA, tassa NaM rohiappavAyakuNDassa bahumajjhadesabhAe ettha NaM mahaM ege rohiadIve NAmaM dIve paNNatte, solasa joaNAI AyAmavikkhaMbheNaM sAiregAI paNNAsaM joaNAI parikkheveNaM do kose Usie jalaMtAo savvavairAmae acche, se NaM egAe paumavaraveiAe egeNa ya vaNasaMDeNaM savvao samaMtA saMparikkhitte, rohiadIvassa NaM dIvassa upi bahusamaramaNije bhUmibhAge paNNatte, tassa NaM bahusamaramaNijjassa bhUmibhAgassa bahumajjhadesabhAe ettha NaM mahaM ege bhavaNe paNNatte, kosaM AyAmeNaM sesaM taM ceva pamANaM ca aTTho a bhANiavvo / tassa NaM rohiappavAyakuNDassa dakkhiNilleNaM toraNeNaM rohiA mahANaI pabUDhA samANI hemavayaM vAsaM ejemANI 2 saddAvaI vaTTaveaddhapavvayaM addhajoaNeNaM asaMpattA purasthAbhimuhI AvattA samANI hemavayaM vAsaM duhA vibhayamANI 2 aTThAvIsAe salilAsahassehiM samaggA ahe jagaI dAlaittA purathimeNaM lavaNasamudaM samappei rohiA NaM jahA rohiaMsA tahA pavAhe a muhe a bhANiavvA iti jAva saMparikkhittA / tassa NaM mahApaumaddahassa uttarilleNaM toraNeNaM harikatA mahANaI pavUDhA samANI solasa paMcuttare joaNasae paMca Jain Education Intel For Private Personal Use Only Jainelibrary.org
Page #608
--------------------------------------------------------------------------
________________ se zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH // 302 // 4vakSaskAre mahAhimavati iMdrAdi sU.80 ya egUNavIsaibhAe joaNassa uttarAbhimuhI pavvaeNaM gaMtA mahayA ghaDamuhapavattieNaM muttAvalihArasaMThieNaM sAiregadujoaNasaieNaM pavAeNaM pabaDai, harikaMtA mahANaI jao pavaDai ettha NaM mahaM egA jibhiA paM0 do joyaNAI AyAmeNaM paNavIsaM joaNAI vikkhaMbheNaM addhaM joaNaM bAhalleNaM magaramuhaviudyasaMThANasaMThiA savvarayaNAmaI acchA, harikaMtA NaM mahANaI jahiM pavaDai ettha NaM mahaM ege harikaMtappavAyakuMDe NAmaM kuMDe paNNatte doNNi a cattAle joaNasae AyAmavikkhaMbheNaM sattaauNaDhe joyaNasae parikkheveNaM acche evaM kuNDavattabbayA savvA neyavA jAva toraNA, tassa NaM harikaMtappavAyakuNDassa bahumajhadesabhAe ettha NaM mahaM ege harikaMtadIve NAma dIve paM0 battIsaM joaNAI AyAmavikkhaMbheNaM eguttaraM joaNasayaM parikkheveNaM do kose Usie jalaMtAo sabbarayaNAmae acche, se NaM egAe paumavaraveiAe egeNa ya vaNasaMDeNaM jAva saMparikhitte vaNNao bhANiavvotti, pamANaM ca sayaNijaM ca aTTho a bhANianvo / tassa NaM harikaMtappavAyakuNDassa uttarilleNaM toraNeNaM jAva pavUDhA samANI harivassaM vAsaM ejemANI 2 viaDAvaI vaTTaveaddhaM joaNeNaM asaMpattA paccatthAbhimuhI AvattA samANI harivAsaM duhA vibhayamANI 2 chappaNNAe salilAsahassehiM samaggA ahe jagaI dalaittA paJcatthimeNaM lavaNasamudaM samappei, harikaMtA NaM mahANaI pavahe paNavIsa jauaNAI vikkhambheNaM addhajoaNaM unheNaM tayaNaMtaraM ca NaM mAyAe 2 parivachamANI 2 muhamUle addhAijAI joaNasayAI vikkhambheNaM paJca joSaNAI ubveheNaM, ubhao pAsiM dohiM paumavaraveiAhiM dohi a vaNasaMDehiM saMparikkhittA (sUtraM 80) 'mahAhi' ityAdi prAyaH padmadrahasUtrAnusAreNa vyAkhyeyaM / athaitaddakSiNadvAranirgatAM nadI nirdizannAha--'tassa Na'mi // 302 // For Private Personel Use Only X Jain Education 2 w w.jainelibrary.org
Page #609
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inte tyAdi, tasya mahApadmadrahasya dAkSiNAtyena toraNena rohitA mahAnadI pravyUDhA -nirgatA satI SoDaza pazcottarANi yojanazatAni paJca caikonaviMzatibhAgAn yojanasya dakSiNAbhimukhI parvatena gatvA mahatA ghaTamukhapravRttikena muktAvalihArasaM| sthitena sAtirekadviyojanazatikena, sAtirekatvaM ca rohitAprapAtakuNDodvedhApekSayA bodhyaM prapAtena prapatati, SoDazetyAdi| saGkhyAnayanaM tu catuHsahasradvizatadazayojanatade ko na viMzatibhAgAtmaka [ bhAgadaza ] kAdbhirivyAsAt sahasrayojanAtmake drahavyAse'panIte satyarddhAkRtAdbhavati, anyat sarva rohitAMzAgamena vAcyaM, atha sA yataH prapatati tadAspadaM darzayati'rohiA Na 'mityAdi, prAgvat, atha yatra prapatati tadAha - 'rohiA Na' mityAdi, prAgvyAkhyAtaprAyaM, navaraM sarviMzatikaM | yojanazataM gaGgAprapAtakuNDato dviguNAyAmaviSkambhatvAt, trINi yojanazatAni azItyadhikAni kiJcidvizeSonAni, UnatvaM karaNena yo0 379 krozaH 1 kiyaddhanuradhikastena kiJcidUnA'zItiruktA ityarthaH, parikSepeNeti / adhunA'sya | dvIpavaktavyamAha - 'tassa Na' mityAdi vyaktaM, navaraM gaGgAdvIpato dviguNAyAmaviSkambhatvAt SoDaza yojanAni rohitA| dvIpapramANamityarthaH, ' se Na' mityAdi, sugamaM, 'rohiadIva' ityAdi, sugamaM, navaraM zeSaM viSkambhAdikaM pramANaM tadeva, " ko'rthaH :arddhakrozaM viSkambhena dezonakrozamuccatveneti, cazabdAdrohitAdevI zayanAdivarNako'pi, arthazca 'se keNaNaM bhante ! | rohiadIve' ityAdi, sUtrAvagamyaH, samprati yatheyaM lavaNagAminI tathA''ha - ' tasse' tyAdi, tasya - rohitAprapAtakuNDasya dAkSiNAtyena toraNena dvAreNetyarthaH rohitA mahAnadI pravyUDhA - nirgatA satI haimavataM varSa AgacchantI 2 haimavata kSetrAbhi w.jainelibrary.org
Page #610
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU mukhamAyAntItyarthaH zabdApAtanAmAnaM vRttavaitADhyaparvatamarddhayojanena krozadvayenAsamprAptA-asaMspRSTA dUrasthitetyarthaH 4vakSaskAre bIpazA mahAhimavanticandrIpUrvAbhimukhI AvRttA satI haimavataM varSa dvidhA vibhajantI 2-dvibhAgaM kurvatI2 aSTAviMzatyA salilAsahasraiH samagrA-pUrNA, ti iMdrAdi // vRttiH / bharatanadIto dviguNanadIparivAratvAt , adhobhAge jagatIM-jambUdvIpakoTTaM dArayitvA pUrvabhAgena lavaNasabhudraM samupasarpati, pravizatItyarthaH, atha lAghavArtha rohitAMzAtidezena rohitAvaktavyamAha-rohiA Na'nti, atidezasUtratvAdeva prAgvat / // 303 // | athAsmAduttaragAminIyaM nadI kAvataratItyAzaMkyAha-'tassa Na'miti vyaktaM, 'harikaMtA' ityAdi kaNThyaM, atra 'sabaraya NAmaIti pATho bahAdarzadRSTo'pi lipipramAdApatita eva sambhAvyate, bRhatkSetravicArAdiSu sarvAsAM jihikAnAM // vajramayatvenaiva bhaNanAt , jalAzayAnAM prAyo vajramayatvenaivopapattezca, 'harikatA Na'mityAdi, vyaktaM, navaraM harikAMtA prapAtakuNDa dve yojanazate catvAriMzadadhike AyAmaviSkambhAbhyAM sapta yojanazatAni ekonaSaSTAni-ekonaSaSTyadhikAni paridhinA iti, 'tassa Na'mityAdi, sUtratrayaM prAk sUtrAnusAreNa boddhavyaM, navaraM vikaTApAtinaM vRttavaitADhyaM yojanenAsamprAptA pazcimenAvRttA satI harivarSa nAma kSetraM vakSyamANasvarUpaM dvidhA vibhajamAnA 2 SaTpaJcAzatA nadIsahasraiH // 30 // samagrA-paripUrNA, haimavatakSetranadIto dviguNanadIparivAratvAt , pazcimena bhAgena lavaNodadhimupaiti / sampratyasyAH pravA hAdi kiyanmAnamityAha-'harikatA'ityAdi, harikAntA mahAnadI pravahe-drahanirgame paJcaviMzatiyojanAni viSka18mbhena arddhayojanamuDhedhena tadanantaraM ca mAtrayA 2-krameNa 2 pratiyojanaM samuditayorubhayoH pArzvayoH catvAriMzaddhanu-18 Jain Education inter-IN For Private Personal Use Only A jainelibrary.org 12
Page #611
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inter vRddhyA, pratipArzva dhanurviMzativRddhyetyarthaH, parivarddhamAnA 2 mukhamUle - samudrapraveze'rddhatRtIyAni yojanazatAni viSkambhena pazcayojanAnyudveghena, ubhayoH pArzvayordvAbhyAM padmavaravedikAbhyAM dvAbhyAM ca vanakhaNDAbhyAM samparikSiptA // athaitasya kUTavaktavyamAha - mahAhimavante NaM bhante ! vAsaharapakSae kai kUDA paM0 ?, go0 ! aTTha kUDA pa0, taM0 - siddhAyayaNakUDe 1 mahAhimavanta kUDe 2 hematra- " yakUDe 3 rohiakUDe 4 hirikUDe 5 harikaMtakUDe 6 harivAsakUDe 7 veruliakUDe 8, evaM cullahimavaMta kUDANaM jA caiva vattavvayA sacceva NeavvA, se keNaTTeNaM bhante ! evaM buccai mahAhimavaMte vAsaharapavae 2 1, goamA ! mahAhimavaMte NaM vAsaharapavae cullahimavaMtaM vAsaharapavvayaM paNihAya AyAmuccatuvveha vikkhambhaparikkheveNaM mahaMtatarAe ceva dIhatarAe ceva, mahAhimavaMte a ittha deve mahiate jAva lio maiie parivasai (sUtraM 81 ) 'mahAhimavante'tti, mahAhimavati varSadharaparvate bhagavan ! kati kUTAni ?, gautametyAdi sUtraM sugamaM, kUTAnAM nAmArthastvayaM-siddhAyan2ana kUTaM mahAhimavadadhiSThAtRkUTaM haimavatapatikUTaM rohitAnadIsurIkUTaM hIsurIkUTaM harikAntAnadI surIkUTaM harivarSapatikUTaM vaiDUryakUTaM tu tadratnamayatvAt tatsvAmikatvAcceti, 'eva'miti kUTAnAmuccatvAdi siddhAyatanaprAsAdAnAM |ca mAnAdi tatsvAminAM ca yathArUpaM maharddhikatvaM yatra ca rAjadhAnyastatsarvaM atrApi vAcyaM kevalaM nAmaviparyAsa eva | devAnAM tadrAjadhAnInAM ceti / sAmprataM mahAhimavato nAmArthaM nirUpayannAha - - ' se keNaTTeNa 'mityAdi, vyaktaM navaramutta w.jainelibrary.org
Page #612
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU- dvIpazAnticandrIyA vRttiH // 304 // rasUtre mahAhimavAn varSadharaparvataH kSudrahimavantaM varSadharaparvataM praNidhAya-pratItya kSudrahimavadapekSayetyarthaH, yojanAyA vici-8 vakSaskAre tratvAt AyAmApekSayA dIrghataraka eva uccatvAdyapekSayA mahattaraka eveti, athavA mahAhimavannAmA'tra devaH palyopamasthi-8 mahAhimavatikaH parivasati, sUtre AyAmoccatvetyAdAvekavadbhAvaH samAhArAd bodhyaH // atha harivarSanAmakavarSAvasaraH |ti kUTAni kahi NaM bhante! jambuddIve dIve harivAse NAmaM vAse paM0?, go0 ! Nisahassa vAsaharapavvayassa dakkhiNeNaM mahAhimavantavAsaharapavvayassa uttareNaM puratthimalavaNasamudassa paJcasthimeNaM paJcatthimalavaNasamudassa purathimeNaM ettha NaM jambuddIve 2 harivAse NAmaM vAse paNNatte evaM jAva paJcatthimillAe koDIe paJcatthimillaM lavaNasamudaM puDhe aTTha joaNasahassAI cattAri a egavIse joaNasae egaM ca egUNavIsaibhAgaM joaNassa vikkhambheNaM, tassa bAhA purathimapaJcatthimeNaM terasa joaNasahassAI tiNNi a egasaDhe joaNasae chacca egUNavIsaibhAe joaNassa addhabhAgaM ca AyAmeNaMti, tassa jIvA uttareNaM pAINapaDINAyayA duhA lavaNasamudaM puTThA puratthimillAe koDIe purathimillaM jAva lavaNasamudaM puTThA tevattari joaNasahassAI Nava ya eguttare joaNasae sattarasa ya egUNavIsaibhAe joaNassa addhabhAgaM ca AyAmeNaM, tassa dhaNuM dAhiNaNaM caurAsII joaNasahassAI solasa joaNAI cacAri egUNavIsaibhAe joaNassa prikkhevennN| harivAsassa NaM bhante! vAsassa kerisae AgArabhAvapaDoAre paM0!, gomA ! bahusamaramaNijje bhUmibhAge paNNatte jAva maNIhiM taNehi a uvasomie evaM maNINaM taNANa ya vaNNo gandho phAso saho bhANiavvo, harivAse NaM tattha 2 dese tahiM 2 bahave khuDDA khuDDiAo evaM jo susamAe aNubhAvo so ceva apariseso vattavvotti / kahi NaM bhante! hari // 30 // Jain Education Insula For Private Personal use only ICvw.jainelibrary.org
Page #613
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inte vAse vAse viaDAva NAmaM vaTTaveaddhapavvae paNNatte ?, go0 ! harIe mahANaIe paJcatthimeNaM harikaMtAe mahANaIe puratthameNaM harivAsassa 2 bahumajjhadesabhAe ettha NaM viaDAvaI NAmaM vaTTaveaddhapavvae paNNatte, evaM jo ceva saddAvaissa vikkhabhucatubbehaparikkhevaThANa vaNNAvAso a so ceva viaDAvaissavi bhANiavvo, navaraM aruNo devo paumAI jAva viaDAvaivaNNAbhAI aru a ittha deve mahiddhIe evaM jAba dAhiNeNaM rAyahANI NeavvA, se keNaTTeNaM bhante ! evaM buccai - harivAse harivAse ?, goamA ! harivAse NaM vAse maNuA aruNA aruNo bhAsA seA NaM saMkhadalasaNNikAsA harivAse a ittha deve mahiddhIe jAva palio maTThie. parivasa, se teNaTuNaM goamA ! evaM buccai ( sUtraM 82 ) 'kahi NaM bhante ! jambuddIve 2' ityAdi, vyaktaM, navaraM aSTau yojana sahasrANi catvAri ca yojanazatAni ekaviMza| tyadhikAni ekaM caikonaviMzatitamaM bhAgaM yojanasya viSkambhena, mahAhimavato dviguNaviSkambhakatvAditi / adhunA'sya bAhAditrayamAha -- " tassa bAhA' ityAdi, 'tassa jIvA' ityAdi, 'tassa dhaNu' mityAdi, sUtratrayamapi vyaktaM // athAsya | svarUpaM pipRcchipurAha - ' harivAsa' ityAdi, harivarSasya varSasya bhagavan ! kIdRza AkArabhAvapratyavatAraH prajJaptaH 1, gautama ! bahusamaramaNIyo bhUmibhAgaH prajJaptaH, atrAtidezavAkyamAha - yAvanmaNibhistRNaizcopazobhitaH, evaM maNInAM tRNAnAM ca varNo gandhaH sparzaH zabdazca bhaNitavyaH padmavaravedikAnusAreNetyarthaH, atra jalAzayasvarUpaM nirUpayannAha - 'harivAse Na' mityAdi, kSetrasya sarasatvena tatra tatra dezapradezeSu kSudrikAdayo jalAzayA akhAtA eva santItyarthaH, atraikade jainelibrary.org
Page #614
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH ||305 // Jain Education Inter | zagrahaNena sarvo'pi vApyAdijalAzayAlApako grAhyaH, atra kAlanirNayArthamAha - 'evaM jo susamAe' ityAdi, evaMuktaprakAreNa varNyamAne tasmin kSetre yaH suSamAyAH - avasarpiNIdvitIyArakasyAnubhAvaH sa evAparizeSaH - sampUrNo vaktavyaH, suSamApratibhAganAmakAvasthitakAlasya tatra sambhavAt // athAsya kSetrasya vibhAjaka girimAha-- 'kahi Na' mityAdi, praznasUtraM vyaktaM, uttarasUtre harito- harisalilAyA mahAnadyAH pazcimAyAM harikAntAyA mahAnadyAH pUrvasyAM harivarSasya 2 bahumadhyapAtinAmA vRttavaitADhyaparvataH prajJaptaH, atra nigamayaMlAghavArthamatidezasUtramAha-evaM vikaTApAtivRttavaitAnyavarNane kriyamANe ya eva zabdApAtino viSkambhoccatvodvedhaparikSepasaMsthAnAnAM varNavyAso-varNakagranthavistaraH cakArAttatratyaprAsAdatatsvAmirAjadhAnyAdisaMgrahaH, vikaTApAtiprabhANi vikaTApAtivarNAbhAni ca tena vikaTApAtIti nAma, aruNazcAtra deva AdhipatyaM paripAlayati tena tadyogAdapi tathA nAma prasiddham, Aha-visadRzanAmakadevAdvikaTApAtIti nAma kathamupapadyate ?, ucyate, aruNo vikaTApAtipatiriti tatkalpapustakAdiSu AkhyAyate, sAmAnikAdInAmapyanenaiva nAmnA prasiddha iti sAmarthyAdvikaTApAtIti, susthitalavaNodAdhipatergautamAdhipatitvAd gautamadvIpa iva, bRhatkSetra vicArAdiSu hairaNyavate vikaTApAtI harivarSe gandhApAtItyuktaM, tattvaM tu kevaliMgamyaM, evaM yAvaddakSiNasyAM dizi mero rAjadhAnI netavyA, atha harivarSanAmArthaM pipRcchipurAha - 'se keNaTTeNaM' ityAdi, praznasUtraM sugamaM, uttarasUtre harivarSe | 2 kecana manujA aruNA - raktavarNAH, aruNaM ca cInapiSTAdikaM AsannavastUni aruNaprakAzaM na kurute abhAsvaratvAd 4vakSaskAre harivarSa sU. 82 // 305|| ainelibrary.org
Page #615
--------------------------------------------------------------------------
________________ ime ca na tathA ityAha-aruNAvabhAsA iti, kecana zvetAHNaM pUrvavat zaGkhadalAni-zavakhaNDAste hi atizvetAH syusteSAM sannikAzA:-sadRzAH tena tadyogAddharivarpa kSetramucyate, ko'rthaH?-harizabdena sUryazcandrazca tatra kecana manuSyAH sUrya ivAruNA aruNAvabhAsAH, sUryazcAtra raktavarNaprastAvAdudgacchan gRhyate, kecana candra iva zvetA iti, haraya iva harayo manuSyAH, sAdhyavasAnalakSaNayA'bhedapratipattiH, tatastadyogAt kSetraM haraya iti vyapadizyate, harayazca tadvarSa ca harivarSa, yadA ca manuSyayogAt harizabdaH kSetre vartate tadA svabhAvAdvahuvacanAntaH prayujyate, yadAha tattvArthamUlaTI| kAkRd gandhahastI-"harayo videhAzca paJcAlAditulyA" iti, yadivA harivarSanAmA atra deva AdhipatyaM paripAla-12 | yati tena tadyogAdapi harivarSa // athAnantaroktaM kSetraM niSadhAddakSiNasyAmuktaM tarhi sa niSadhaH vAstIti pRcchati kahi NaM bhante ! jambuddIve 2 Nisahe NAmaM vAsaharapavvae paNNatte ?, goamA ! mahAvidehassa vAsassa dakkhiNeNaM harivAsassa uttareNaM purasthimalavaNasamuddassa paJcatthimeNaM paJcatthimalavaNasamudassa purasthimeNaM ettha NaM jambuddIve dIve Nisahe NAmaM vAsaharapavvae paNNatte, pAINapaDINAyae udINadAhiNavicchiNNe duhA lavaNasamudaM puDhe purathimillAe jAva puDhe paJcasthimillAe jAva puDhe, cattAri joyaNasayAI uddhaM uccatteNaM cattAri gAuasayAI uvveheNaM solasa joaNasaMhassAI aTTha ya bAyAle joaNasae doNi ya egUNavIsaibhAe joaNassa vikkhambheNaM, tassa bAhA purathimapaJcatthimeNaM vIsaM joaNasahassAI egaM ca paNaTuM joaNasayaM duNNi a egUNavIsaibhAe z2oaNassa addhabhAgaM ca AyAmeNaM, tassa jIvA uttareNaM jAva cauNavaiMjoaNasahassAI egaM ca chappaNNaM joaNasayaM duNNi a egUNavIsaibhAe Jan Education Inter For Private Personel Use Only
Page #616
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 306 // Jain Education In joaNassa AyAmeNaMti, tassa dhaNuM dAhiNeNaM egaM joaNasayasahassaM cauvIsaM ca joaNasahassAI tiNNi a chAyAle joaNasae va gUNavIsabhAe joaNassa parikkheveNaMti ruagasaMThANa saMThie savvatavaNijjamae acche, ubhao pAsiM dohiM paDamavaraveiAhiM dohi a vaNasaMDehiM jAva saMparikkhitte, Nisahassa NaM vAsaharapavvayassa upi bahusamaramaNije bhUmibhAge paNNatte jAva AsayaMti sayaMti, tassa NaM bahusamaramaNijjarasa bhUmibhAgassa bahumajjhadesabhAe ettha NaM mahaM ege tigiMchiddahe NAmaM dahe paNNatte, pAINapaDIfree udIdAhiNavicchiSNe cattAri joaNasahassAiM AyAmeNaM do joaNasahassAiM vikkhambheNaM dasa joaNAI ubveheNaM acche sahe rayayAmayakUle, tassa NaM tigicchiddahassa cauddisi cattAri tisovaNa paDiruvagA paM0 evaM jAva AyAma vikkhambhavihUNA jA caiva mahApamaddaddassa vattavvayA sA caiva tigiMchiddahassavi vattavvayA taM caiva paumaddahappamANaM aTTho jAva tigiviNNAI, dhiI a ittha devI paliovamaTThiIA parivasai, se teNadveNaM goyamA ! evaM buccai tigiMchidda tigaMchiddahe (sUtraM 83 ) 'kahi Na' mityAdi, praznasUtraM vyaktaM, uttarasUtre mahAvidehasya varSasya dakSiNasyAM harivarSasyottarasyAM paurastyalavaNodasya | pazcimAyAM pazcimalavaNasamudrasya pUrvasyAM atrAntare jambUdvIpe dvIpe niSadho nAma varSadharaparvataH prajJaptaH, prAcInapratIcI netyAdi prAgvat, catvAri yojanazatAnyUrdhvoccatvena catvAri gavyUtazatAnyudvedhena - bhUpravezena meruvarjasamayakSetragirINAM svoccatvacaturthAMzenodvedhatvAt, SoDaza yojanasahasrANi dvicatvAriMzAni - dvicatvAriMzadadhikAni aSTau ca yojanazatAni | dvau ca ekonaviMzatibhAgau yojanasya viSkambhena, mahAhimavato dviguNaviSkambhamAnatvAt, atha vAhAdisUtratrayamAha 4 vakSaskAre nipadhaH pacetaH sU.83 // 306 //
Page #617
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI. 52 'tassa vAhI' ityAdi, 'tassa jIvA' ityAdi, atha yAvatpadAt pAINapaDINAyayA duhao lavaNasamudde puTThA purathimi - lAe lavaNasamudde jAva puTThA iti grAhyaM, 'tassa dhaNu' mityAdi sarvaM pUrvasUtrAnusAreNa vyAkhyeyaM / atha niSadhameva vize|SaNairvizinaSTi - 'ruaga' ityAdi, atra yAvatpadAt sabbao samaMtA iti grAhyaM zeSaM prAgvat / athAsya devakrIDAyo|gyatvaM varNayannAha - - 'Nisaha' ityAdi, atra yAvatpadAt AliGgapuSkarAdipadakadambakaM bodhyaM / atha idavaktavyAvasaraH'tassa Na' mityAdi, tasya bahusamaramaNIyasya bhUmibhAgasya bahumadhyadezabhAge'trAntare mahAnekaH tigiMchi:- pauSparajasta - pradhAno drahastigiMchidraho nAma drahaH prajJataH, prAkRte puSparajaH zabdasya 'tigiMchi' iti nipAtaH dezIzabdo vA anyat sarvaM prAganusAreNeti, athAsyAtidezasUtreNa sopAnAdivarNanAyAha -- 'tassa Na' mityAdi, tasya - tigiMchidrahasya caturdikSu | catvAri trisopAnapratirUpakANi prajJaptAni, evamitthaMprakAreNa idavarNake kriyamANe yAvacchando'tra kArtsavAcyavyayaM tena yAvatparipUrNA yaiva mahApadmadrahasya vaktavyatA AyAmaviSkambhavihInA saiva tiiichadrahasya vaktavyatA, etadeva vyaktatyA AcaSTe - 'taM ceva' ityAdi, tadeva - mahApadmadrahagatameva padmAnAM - dhRtidevIkamalAnAM pramANaM- ekakoTiviMzatilakSapaJcAzatsahasraikazataviMzatirUpaM, anyathA'tra padmAnAmAyAmaviSkambharUpapramANasya mahApadmadrahagatapadmabhyo dviguNatvena virodhApAtAt drahasya ca pramANamudvedharUpaM bodhyaM, AyAmaviSkambhayoH pRthaguktatvAditi, arthaH tigiMchidrahasya vAcyaH, jainelibrary.org
Page #618
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 307 // Jain Education sa caivaM 'se keNadveNa bhante ! evaM buvaitirgiddihe 2' ityAdi prAksUtrAnusAreNa vAcyaM yAvat tigiMchidrahavarNAbhAni utpalAdIni dhRtizcAtrAdhipatyaM paripAlayati 'se teNDeNaM' ityAdi prAgvat // athAsmAdyA dakSiNena nadI pravahati tAmAha - tassa NaM tigiMchiddahassa dakkhiNileNaM toraNeNaM harimahANaI pabUDhA samANI satta joaNasahassAiM cattAri a ekavIse joaNasae ega~ . ca egUNavIsaibhAgaM joaNassa dAhiNAbhimuddI pavvaeNaM gaMtA mahayA ghaDamuhapa vittieNaM jAva sAiregacaujoaNasaieNaM pavAeNaM pavaDai, evaM jA ceva harikantAe vattavyayA sA ceva harIevi NeavvA, jibbhiAe kuMDassa dIvassa bhavaNassa taM caiva pamANaM aTTho'vi bhANibhavtro jAva ahe jagaI dAlaittA chappaNNAe salilAsahassehiM samaggA puratthimaM lavaNasamuhaM samappei, taM caiva pava a muhamUle aphamANaM veho a jo harikamtAe jAva vaNasaMDasaMparikkhittA, tassa NaM tirgichiddahassa uttarilleNaM toraNeNaM sIoo mahANaI pavUDhA samANI satta joaNasahassAI cattAri a egavIse joaNasae egaM ca egUNavIsaibhAgaM joaNassa uttarAmimuhI paNa gaMtA mahayA ghaDamuhapavittieNaM jAva sAiregacaujoaNasaieNaM pavAeNaM pavaDai, sIoo NaM mahANaI jao pavaDai ettha NaM mahaM egA jibhiA paNNattA cattAri joaNAI AyAmeNaM paNNAsaM joaNAI vikkhambheNaM joaNaM bAhalleNaM magaramuvisaMThANasaMThi savavairAmaI acchA, sIoA NaM mahANaI jahiM pavaDai ettha NaM mahaM ege sIoappavAyakuNDe NAmaM kuNDe paNNatte cattAri asIe joaNasae AyAmavikkhaMbheNaM paNNarasaaTThAre joaNasae kiMcivisesUNe parikkheveNaM acche evaM kuMDava - tavvayA avvA jAva toraNA / tassa NaM sIoappavAyakuNDassa bahumajjhadesabhAe ettha NaM mahaM ege sIoadIve NAmaM dIve paNNatte 4 vakSaskAre sanadIkatigichidraha varNanaM sU. 84 // 307 //
Page #619
--------------------------------------------------------------------------
________________ causADhi jomaNAI AyAmavikkhambheNaM doNi viuttare joaNasae parikkheveNaM do kose Usie jalaMtAo sannavaharAmae acche sesaM tameva veiyAvaNasaMDabhUmibhAgabhavaNasayaNijjaaTTho bhANiabo, tassa NaM sIoappavAyakuNDassa uttarilleNaM toraNeNaM sIoA mahANaI pavUDhA samANI devakuruM ejjemANA 2 cittavicittakUDe pavvae nisaDhadevakurukhurasulasavijjuppabhadahe a duhA vibhayamANI 2 caurAsIe salilAsahassehiM ApUremANI 2 bhadasAlavaNaM ejemANI 2 maMdaraM pabvayaM dohiM joamehiM asaMpattA paJcatthimAmimuhI AvattA samANI ahe vijjuSpamaM vakkhArapavvayaM dAraittA mandarassa pavvayassa pacatthimeNaM avaravidehaM vAsaM duhA vibhayamANI 2 egamegAo cakkavaTTivijayAo aTThAvIsAe 2 salilAsahassehiM ApUremANI 2 paJcahiM salilAsayasahassehiM dutIsAe a salilAsahassehiM samaggA ahe jayaMtassa dArassa jagaI dAlaittA paJcatthimeNaM lavaNasamuhaM samappeti, sIoA NaM mahANaI pavahe paNNAsaM joaNAI vikkhambheNaM joaNaM uvveheNaM, tayaNaMtaraM ca NaM mAyAe 2 parivaddhamANI 2 muhamUle paJca joaNasayAI vikkhambheNaM dasa joaNAI uThaveheNaM ubhaopAsiM dohiM paumavaraveiAhiM dohi a vaNasaMDehiM saMparikkhittA / NisaDhe NaM bhante ! vAsaharapabvae NaM kati kUDA paNNattA!, goyamA! Nava kUDA paNNattA, taMjahA-siddhAyayaNakUDe 1 NisaDhakUDe 2 harivAsakUDe 3 puvvavidehakUDe 4 harikUDe 5 ghiIkUDe 6 sIoAkUDe 7 avaravidehakUDe 8 ruagakUDe 9 jo ceva culahimavaMtakUDANaM uccattavikkhambhaparikkheSo puvvavaNNio rAyahANI a saJceva. ihaMpi NeavvA, se keNadveNaM bhante! evaM vuNai Nisahe vAsaharapabvae 21, goamA ! Nisahe NaM vAsaharapavae bahave kUDA NisahasaMThANasaMThiA usamasaMThANasaMThiA, Nisahe a ittha deve mahiddhIe jAba paliovamaTTiI parivasai, se teNadveNaM goamA! evaM vuccA Nisahe vAsaharapavvae 2 (sUtra 84) For PrivatesPersonal use Only Jan Education Liainelibrary.org
Page #620
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 308 // Jain Education Int 'tassa Na' mityAdi tasya tigiMchidrahasya dAkSiNAtyena toraNena harinAmnI harisalilA'paraparyAyA mahAnadI pravyUDhA | satI saptayojanasahasrANi catvAri ca yojanazatAni ekaviMzAni - ekaviMzatyadhikAni ekaM ca ekonaviMzatibhAgaM yojanasya dakSiNAbhimukhI parvatena gatvA ityAdi prAgvaMt, girigantavyopapattistu SoDazasahasrASTazatadvAcatvAriMzadyojana - pramANAnniSadhavyAsAd dvisahasrayojanapramANe idavyAse'panIte zeSe'rddhakRte bhavatIti / nigamayannatidezasUtramAha'eva' mityAdi, 'eva' mityuktaprakAreNa yaiva harikAntAyA vaktavyatA saiva harito'pi mahAnadyA netavyA, jivhikAyA hari| kuNDasya haridvIpasya bhavanasya ca tadeva pramANaM harikAntAprakaraNoktamava seyaM, artho'pi haridvIpanAmno vAcyaH, atra yAva - | tpadavAcyaM sAkSAlikhitaM ca sarvaM harikAntAprakaraNa iva jJeyaM // athAsmAdyA uttareNa nadI pravahati tAmAha - ' tassa NaM tigiMchiddaha' ityAdi, vyaktaM, girigantavyaM tu harinnadyA ivAvaseyaM, athAsyA jivhikAsvarUpamAha - 'sIoo' ityAdi, uttAnArthaM, navaramAyAmena catvAri yojanAni, harinnadIjivhikAdviguNatvAt, paJcAzad yojanAni viSkambhena harinna - dIpravahato dviguNasya sItodApravahasya mAtavyatvAt evaM bAhalyamapi pUrvajivhikAto dviguNamavaseyam, atha kuNDa| svarUpamAha - 'sIoo NaM mahANaI jahiM' ityAdi, 'ettha NamityAdi, atra kuNDasya yojanasaGkhyA harikuNDato dvaiguNye - | nopapAdanIyA / atha sItodAdvIpa svarUpamAha -- ' tassa Na'mityAdi, atra zItodAdvIpaH AyAmaviSkambhAbhyAM catuHSaSTiyojanAni pUrvanadI dvIpa to dviguNAyAmaviSkambhatvAt, vyadhike dve zate parikSepeNa, atra sUtre'nukamapi karaNavazAt 4 vakSaskAre sanadIkatigiMchidrahavarNana sU. 84 // 308 // jainelibrary.org
Page #621
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inte kiJcitsAdhikatvaM jJeyaM, dvau kozau jalAdutthitaH sarvavajramayaH acchaH zeSamuktAtiriktaM gaGgAdvIpaprakaraNo kamavaseyaM, tacca vineyasmAraNArthaM nAmato nirdizati - vedikAvanakhaNDabhUmibhAgabhavanazayanIyAni vAcyAni, atra sUtre vibhaktilopaH prAkRtatvAt, arthazca zItodAdvIpasya gaGgAdvIpavat bhaNitavya iti / atha yatheyaM payodhimupayAti tathAha -- ' tassa NaM sIoappavAya' ityAdi, tasya zItodAprapAtakuNDasya auttarAheNa toraNena zItodA mahAnadI pravyUDhA satI devakurUn iyUtI 2- gacchantI 2, atra sUtre ekavacanaM AkArAntatvaM ca prAkRtatvAt citravicitrakUTa parvatau pUrvAparakUlava| rttinau niSadha 1 devakuru 2 sUra 3 sulasa 4 vidyutprabha 5 drahAMzca dvidhA vibhajantI 2 - tanmadhye vahantI 2, atreyaM | vibhAgayojanA - citravicitrakUTaparva tayormadhye vahanena citrakUTaM parvataM pUrvataH kRtvA vicitrakUTaM ca pazcimataH kRtvA | devakuruSu vahantI iti, drahAMzca paJcApi samazreNivarttina ekaikarUpAn dvibhAgIkaraNena vahantIti, atrAntarAle devakuru| varttibhizcaturazItyA salilA sahasrairApUryamANA 2 bhadrazAlavanaM - meruprathamavanaM iyUtI 2 mandaraM parvataM dvAbhyAM yojanAbhyAmasamprAptA, zItodAmervoraSTau krozA antarAlamityarthaH; tataH pazcimAbhimukhI parAvRttA satI vidyutprabhaM vakSaskAraparvataM | nairRtako gata kurugopakagirimadho dArayitvA mandarasya parvatasya pazcimenApara videhavarSa - pazcimavidehaM dvidhA vibha jantI 2, ekaikasmAccakravarttivijayAdaSTAviMzatyA 2 nadIsahasrairApUryamANA 2 tathAhi -- asyA dakSiNakUlagata vijayASTake dve dve mahAnadyau gaGgAsindhunAmnI caturdaza 2 sahasranadI parivAre uttarakUlavarttivijayASTake ca dve dve mahAnadyau jainelibrary.org
Page #622
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU IO dvIpazAnticandrIyA vRttiH // 309 // raktAraktavatInAnI tAvatparivAre sta iti prativijayamaSTAviMzatinadIsahasrANi, atha sarvAgreNAsthA nadIparivAraM vizeSaNa-||| zvazvaskAre dvAreNAha-paJcabhirnadIlakSAtriMzatA ca nadIsahasraH samaprA-paripUrNA, tathAhi-asyA ubhayakUlavarsivijayaSoDazake'STA- sanadIkativiMzatinaMdIsahasrANItyaSTAviMzatisahasrANi SoDazabhirguNyaMte, jAtaM caturlakSANyaSTacatvAriMzatsahasrANi, atra rAzau kuru-18 nidrihagata 84 sahasranadIprakSepe jAtaM yathoktaM mAnamiti, adho jayantasya dvArasya-pazcimadigvartijambUdvIpadvArasya jagatIM| vaNenaM sU.84 dArayitvA pazcimena-pazcimabhAgena laghaNasamudraM samupasarpatIti // adhunA'svA viSkambhAdhAha-'sIoAisyAdi,8 zItodA mahAnadI pravahe-idanirgame paJcAzadyojanAni viSkambhena, harinadIpravahAdasyAH pravahasya dviguNatvAt , yojana mudvedhena-uNDatvena, paJcAzadyojanAnAM pazcAzatA bhAge ekasyaiva lAmAt, tadanantaraM mAtrayA 2-krameNa 2 pratiyojanaM samuditayorubhayoH pArzvayorazItidhanurvRDyA, pratipArzva catvAriMzaddhanurvRzyetyarthaH, parivarddhamAnA 2 mukhamUlesamudrapraveze paJca yojanazatAni niSkammena pravahaviSkambhApekSayA mukhaviSkambhasya dazaguNatvAt , dazayojanAnyudvedhena, AdyapravahodvedhApekSayA'sya dazaguNatvAt , zeSa vyaktaM // atha niSadhe kUTavaktavyamAha-NisaDhe 'misyAdi, | // 309 // 1 yathA sItodAyA uttarakUlavijayeSu raktAraktavatyau dakSiNakUlakAye ca maGgAsiMdhU tathA na zItAyAH kintu uttarato gaGgAsindhU dakSiNata itare iti (hI vRttau) 2 'gaMgAdisItodAparyantanadInAM jalapravezanimittaM samudro'pi tatra tatra pradeze anAdijagatsthilA yAvajjalapravezocitapraNAlayuktaH saMbhAvyate ato na kiMcidanupapanna (hI. vRttii)| tena yojanasahasranimnatve kathaM zItodAyAH samudre praveza iti nAzakyaM / Jain Education in For Private Personal Use Only
Page #623
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inta | siddhAyatanakUTaM niSadhavarSadharAdhipavAsakUTaM harivarSakSetrapatikUTaM pUrvavidehapatikUTaM harisalilAnadIsurIkUTaM dhRtiH - tigiMchidrahasurI tasyAH kUTaM zItodAmadIsurIkUTaM apara videhapatikUTaM rucakaH - cakravAlagirivizeSastadadhipatikUTaM, atra | vaktavye'tidezasUtramAha - 'jo ceva' ityAdi, ya eva kSudrahimavati kUTAnAmuccatvaviSkambhAbhyAM sahitaH parikSepaH uccatva| viSkambhaparikSepaH, cazabdAt kUTavarNakaH pUrvavarNita : - adhastanagranthokaH sa eva ihApi jJAtavyaH tathAhi -- pazJcayo - | janazatAmyuccatvaM mUlaviSkambhazcetyAdi, rAjadhAnI ca saiva ihApi netavyA, atra liGgavipariNAmenArthayojanA iti, ko'rthaH 1 - yathA kSudra himavagirikUTasya dakSiNena tiryagasaGakhyeyAn dvIpasamudrAn vyativrajyAnyasmin jambUdvIpe kSudrahimavatI nAmnI rAjadhAnI tathA ihApi niSadhA nAma rAjadhAnIti, adhunA'sya nAmArthaM prazrayannAha - - ' se keNaTTeNa' - | mityAdi, vyaktaM, navaraM niSadhe varSadharaparvate bahUni kUTAni niSadhasaMsthAnasaMsthitAni, tatra nitarAM sahate skandhe pRSThe vA | samAropitaM bhAramiti niSadho-vRSabhaH pRSodarAditvAdiSTarUpasiddhiH tatsaMsthAna saMsthitAni, etadeva paryAyAntareNAha -- vRSabhasaMsthitAni, niSadhazcAtra deva AdhipatyaM paripAlayati, tena niSadhAkArakUTayogAnniSadhadevayogAdvA niSadha iti vyavahiyate iti // atha yanniSadhasUtre 'mahAvidehassa vAsassa dakkhiNeNa 'mityuktaM tat kiM mahAvidehamityAhakahi NaM bhante ! jambuddIve dIve mahAvidehe NAmaM vAse paNNatte ?, goamA ! nIlavamsassa vAsaharapavvayassa dakkhiNaM Nisahassa vAsaharapavayassa uttareNaM puratthi malavaNasamuhassa pacatthimeNaM paJcatthimalavaNasamuhassa puratthimeNaM etthaM NaM jambuddIve 2 mahAvidehe NAmaM wjainelibrary.org
Page #624
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH 4vakSaskAre mahAvideha varNana sU.85 // 31 // vAse paNNatte, pAINapaDINAyae udINadAhiNavicchiNNe paliaMkasaMThANasaMThie duhA lavaNasamudaM puDhe purathima jAva puDhe paJcatthimilAe koDIe paJcasthimillaM jAva puDhe tittIsaM joaNasahassAI chacca culasIe joaNasae cattAri a egUNavIsaibhAe joaNassa vikkhambheNaMti, tassa bAhA purathimapaJcatthimeNaM tettIsaM joaNasahassAI satta ya sattasaDhe joaNasae satta ya egUNavIsaibhAe joaNassa AyAmeNaMti, tassa jIvA bahumajjhadesabhAe pAINapaDINAyayA duhA lavaNasamuI puTThA purathimillAe koDIe purathimillaM jAva puTThA evaM paJcatthimillAe jAva puTThA, egaM joyaNasayasahassaM AyAmeNaMti, tassa dhaNuM ubhao pAsiM uttaradAhiNeNaM egaM joyaNasayasahassaM aTThAvaNNaM joagasahassAI egaM ca terasuttaraM joaNasayaM solasa ya egUNavIsahabhAge joyaNassa kiMcivisesAhie parikkheveNaMti, mahAvidehe NaM vAse caubihe cauppaDoAre paNNatte, taMjahA-pubavidehe 1 avaravidehe 2 devakurA 3 uttarakurA 4, mahAvidehassa NaM bhante ! vAsassa kerisae AgArabhAvapaDoAre paNNatte ?, goamA ! bahusamaramaNije bhUmibhAge paNNatte jAva kittimehiM ceva akittimehiM ceva / mahAvidehe NaM bhante ! vAse maNuANaM kerisae AyArabhAvapaDoAre paNNatte ?, tesi NaM maNuANaM chavihe saMghayaNe chavihe saMThANe paJcadhaNusayAI uddhaM uccatteNaM jahaNeNaM aMtomuhurta ukkoseNaM pubvakoDIAuaM pAlenti pAletA appegaiA NirayagAmI jAva appegaiA sijhaMti jAva aMtaM karenti / se keNaTeNaM bhante! evaM vuccai-mahAvidehe vAse 21, goamA! mahAvidehe NaM vAse bharaheravayahemavayaheraNNavayaha rivAsarammagavAsehito AyAmavikkhambhasaMThANapariNAhaNaM vicchiNNatarAe ceva vipulatarAe ceva mahaMtatarAe ceva suppamANatarAe ceva mahAvidehA ya ittha maNUsA parivasaMti, mahAvidehe a ittha deve // 31 // Jain Educationalional For Private Personal Use Only 1) Maw.jainelibrary.org
Page #625
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education mahiddhIe jAna palio maTTiie parivasai, se teNaTTeNaM goamA ! evaM vuccai - mahAvidedehe vAse 2, aduttaraM ca NaM goamA ! mahAvidehassa vAsassa sAsae NAmadheje paNNatte, jaMNa kayAi NAsi 3 ( sUtraM 85 ) 'kahi 'mityAdi, ka bhadanta / ityAdi sUtraM svayaM yojyaM, navaraM mahAvidehaM nAma varSa- caturthaM kSetraM prajJaptaM ?, gautama ! nIlavato varSadharaparvatasya caturthasya kSetravibhAgakAriNo dakSiNenetyarthaH 'Nisahassa' ityAdi vyaktaM, navaraM palyaGkasaMsthAnasaMsthitamAyatacaturasratvAt, vistAreNa trayastriMzadyojanasahasrANi SaT ca yojanazatAni caturazItyadhikAni caturazcaikonaviMzatibhAgAn yojanasya viSkambhena, niSadhaviSkambhAd dviguNaviSkambhakatvAt, atha bAhAdisUtratrayamAha'tassa bAhA' ityAdi, tasya mahAvidehasya varSasya pUrvAparabhAgena bAhA pratyekaM trayastriMzad yojanasahasrANi sapta ca yojanazatAni saptaSaSTyA'dhikAni sapta ca ekonaviMzatibhAgAn yojanasya AyAmeneti, nanu " mahayA dhaNupaDhAo DaharAgaM sohiAhi dhaNupaThThe / jaM tattha havai sesaM tassaddhe Niddise bAhaM // 1 // " iti vacanAt mahato dhanuHpRSThAd videhAnAM dakSiNArddhasyottarArddhasya ca sambandhino lakSamekamaSTapaJcAzatsahasrANi zatamekaM trayodazAdhikaM yojanAnAM SoDaza ca kalAH sArddhAH yojana 158113 kalAH 16 kalArddha cetyevaMpariNAmAllaghu dhanuHpRSThaM niSadhAdisambandhi lakSamekaM caturviM zatisahasrANi trINi zatAni SaTcatvAriMzadadhikAni yojanAnAM nava ca kalA yojana 124346 kalA 9 ityevaMparimANaM zodhaya, tatazca zeSamidaM trayastriMzatsahasrANi sapta zatAni saptaSaSTyadhikAni yojanAnAM sapta ca kalAH sArddhAH
Page #626
--------------------------------------------------------------------------
________________ eeeeee zrIjambU dvIpazA- nticandrIyA vRttiH // 31 // yojanAnAM 33767 kalA 7 kalIca, eSAmaH SoDaza yojanasahasrANi aSTau zatAni tryazItyadhikAni yojanAnAM 4vakSaskAre trayodaza ca kalAH sapAdAH ityevarUpA bAhA ghidehAnAM sambhavati, atra tu prayaviMzatsahasrAdirUpA uktA tatkimiti, mahAvideha | ucyate, sarvatra vaisAbyAdiSu pUrvavAhA aparacAhA ca yAvatI dakSiNasastAvatI utsarato'pi paraM vyavahitatvena sA sammI- varNanaM lya nokkA, iyaM tu sammilitatvAt saMmIlyaivokA sUtre dakSiNabAhApramANaiyottaravAhetyainamartha bodhayitumiti / athAsya sU.85 jIvAmAha-'tassa jIvA'ityAdi, tasya videhasya jIvA bahumadhyadezabhAge videhamadhye ityarthaH, anyeSAM tu varSavarSadharANAM caramapradezapatijIvA asya tu madhyapradezapaGktirityarthaH, iyameva ca jambUdvIpamadhyaM ata eva cAyAmena lakSayo| janamAnA, madhyamAtparatastu jambUdvIpasya sarvatra dakSiNata uttarato vA lakSAcyUnanyUnamAnatvAt , athAsya dhanu:pRSThamAha-| 'tassa dha''ityAdi, tasya videhasyobhayoH pArzvayoH etadeva vivRNoti-'uttaradAhiNaNaM ti uttarapArzve dakSiNapArthe | vA ekaM yojanalakSa aSTapaJcAzacca yojanasahasrANi ekaM ca yojanazataM trayodazottaraM SoDaza caikonaviMzatibhAgAn yojanasya kiMcidvizeSAdhikAn parikSepeNa, yaccAnyatra sArddhAH SoDaza kalA uktAstadatra kiMcidvizeSAdhikapadena saMgahItaM, uddharitakalAMzAstu na vivakSitA iti, atrAdhikArthasUcanArtha karaNAntaraM daya'te-jambUdvIpaparidhistisro lakSAH // 31 // SoDaza sahasrANi dve zate saptaviMzatyadhika yojanAnAM krozatrayamaSTAviMzaM dhanuHzataM trayodazAMgulAnyekamogulaM yojana 316227 kroza 3 dhaSi 128 aMgula 13 ardhAMgulaM :, tatra yojanarAzirIkriyate, labdhamekaM lakSamaSTApaJcAzatsa For Private Personal Use Only A Jain Education in w .iainelibrary.org 10/
Page #627
--------------------------------------------------------------------------
________________ hasrANi zatamekaM trayodazAdhikaM yojana 158113, yattvekaM yojanaM zeSaM tatkalAH kriyante labdhAH ekonaviMzatiH krozatraye ca labdhAH sapAdAzcaturdaza kalAH ubhayamIlane jAtAH sapAdAstrayastriMzat kalAH sAsAmardo labdhAH sArdhAH SoDaza kalAH, yazca kalAyA aSTamo bhAgo'dhika uddharati yAni ca dhanuSAmaH labdhAni catuHSaSTirdhanUMSi yAni ca | sArddhatrayodazAMgulAnAmaDhe pAdonAni saptAMgulAni tadetatsarvamalpatvAnna vivakSitamiti // adhunA videhavarSasya bhedAnnirUpayannAha-'mahAvidehe Na'mityAdi, mahAvidehaM varSa caturvidhaM-catuSprakAra pUrva videhAdyanyatarasya mahAvidehatvena vyapa-| dizyamAnatvAt , ata eva caturyu-pUrvAparavidehadevakurUttarakururUpeSu kSetra vizeSeSu pratyavatAra:-samavatAro vicAraNIyatvena yasya tattathA, caturvidhasya paryAyo vA'yaM, tatra pUrvavideho yo merorjambUdvIpagataH prAgvidehaH, evaM pazcimataH so'pa-1 ravidehaH dakSiNato devakurunAmA videhaH uttaratastu uttarakurunAmA videhaH, nanu pUrvAparavidehayoH samAnakSetrAmubhASakatvena mahAvidehavyapadezyatA'stu, devakuruttarakurUNAM svakarmabhUmikatvena kathaM mahAvidehatvena vyapadezaH, ucyate, prastutakSetrayorbharatAdyapekSavA mahAbhogatvAt mahAkAyamanuSyayogitvAnmahAvidehadevAdhiSTheyatvAca mahAvidehavAcyatA samuciteveti sarva susthaM / athAsya svarUpaM varNayitumAha-'mahAvideha'ityAdi, prAgvat, atra yAvatkaraNAt 'AliMgapukkhare ithA jAva NANAvihapaJcavaNNehiM maNIhi taNehi a uvasobhie'iti, sambatvatra manujasvarUpamAha-mahAvidehe Na'|mityAdi, prAgvat , AbhyAM sUtrAbhyAmasya karmabhUmitvamabhANi anyathA karSakAdivRttAnAM tRNAdInAM kRtrimatvaM tavarSa Jain Education For Pres Personal use only Law.jainelibrary.org
Page #628
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU-18 jAtAnA ca manuSyANA paJcamagatigAmitvaM na syAt , athAsya nAmArtha prazrayannAha-se keNaTeNa'mityAdi, prAgvat , 4vakSaskAre dvIpazApraznasUtraM sugama, uttarasUtre-gautama! mahAvideho varSa bharatairAvatahaimavatahairaNyaharivarSaramyakavarSebhyaH AyAmaviSkambhasaMsthAna mahAviheda nticandrI varNanaM pariNAhena, samAhArAdekavadbhAvaH, tatrAyAmAditrikaM pratItaM, pariNAhaH-paridhiH, atra ca vyastatayA vizeSaNanirdeze'pi yA vRttiH sU. 85 yojanA yathAsambhavaM bhavatItyAyAmena mahattaraka eva lakSapramANajIvAkatvAt, tathA viSkambhena vistIrNataraka eva / // 312 // sAdhikacaturazItiSaTzatAdhikatrayastriMzadyojanasahasrapramANatvAt , tathA saMsthAnena palyaGkarUpeNa vipulataraka eva pArzvadva ye'pIpayostulyapramANatvAt, haimavatAdInAM palyaGkasaMsthitatve'pi pUrvajagatIkoNAnAM saMvRtatvena pUrvApareSayorveSamyAditi, tathA pariNAhena supramANataraka eva, etaddhanuHpRSThasya jambUdvIpaparidhyarddhamAnatvAditi, ata eva mahAn-atizayena vikRpTo-garIyAn dehaH-zarIramAbhoga itiyAvat yeSAM te mahAvidehAH, athavA mahAn-atizayena vikRSTo-garIyAn dehaHzarIraM kalevaraM yeSAM te tathA, IdRzAstatratyA manuSyAH, tathAhi-tatra vijayeSu sarvadA paJcadhanuHzatocchrayA devakurUttarakuruSu trigavyUtocchrayAH tato mahAvidehamanuSyayogAdidamapi kSetraM mahAvidehAH, mahAvidehazca zabdaH svabhAvAd bahuvacanAnta eva, etacca prAgevotaM, tato bahuvacanena vyavahiyate, dRzyate ca kvacidekavacanAnto'pi, tadapi pramANaM, pUrvamaharSibhistathAprayogakaraNAt , athavA mahAvidehanAmA devo'trAdhipatyaM paripAlayati, tena tadyogAdapi mahAvideha iti, | zeSaM prAgvat // sampratyuttarakurUrvaktukAmastadupayogitvena prathamaM gandhamAdanavakSaskAragiripraznamAha PRECe Jain Education Intel For Private Porn Use Only KOM.jainelibrary.org AT
Page #629
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Jonal kahi NaM bhante ! mahAvidehe bAse gandhamAyaNe NAmaM vakkhArapacae paNNatte !, goamA ! NIlavantassa vAsaharapavvayassa dAhiNeNaM maMdarassa phavvayasssa uttarapaJccatthimeNaM gaMdhilAbaissa bijayassa puracchimeNaM uttarakurA pacatthimeNaM ettha NaM mahAvidehe bAse gandhamAyaNe NAmaM vakkhArapavvae paNNatte uttaradAhiNAyae pAINapaDINavicchiSNe tIsaM joaNasahassAI duNNi a Nauttare joavasara chacca ya egUNavIsaibhAe joaNassa AyAmeNaM NIlavaMtavA saharapavvayaMteNaM cacAri joaNasayAI uddhaM uccaNaM cattAri mAuasayAI uvveheNaM paca joaNasayAI vikkhambheNaM tayaNaMtaraM ca NaM mAyAe 2 ussehuvvehaparibaddhIe parivaddhamANe 2 vikkhambhaparihANIe parihAyamANe 2 maMdarapadmayateNaM pathya joaNasayAI uddhaM uccatteNaM paJca gAuasayAI ubeheNaM aMgulassa asaMkhijjaibhAgaM vikkhambheNaM paNNatte gayadantasaMThANasaMThie savasyaNAmae acche, ubhajo pAsiM dohiM paumavaraveiAhiM dohi a vaNasaMDehiM sabao samantA saMpariklitte, gandhamAyaNassa NaM vakrakhArapacayassa upi bahusamaramaSile bhUmibhAge jAva Asayanti / gandhamAyane NaM vakkhAra kati kUDA paNNattA ?, mo0 ! santa kUDA, taMjahA- siddhAyayaNakUDe 1 gandhamAnyaNakUDe 2 gaMdhilA vaIkUDe 3 uttarakurukuDe 4 phalihakUDe 5 lohriyaklakUDe 6 ANaMdakUDe 7 / kahi NaM bhante ! saMdhamAyaNe bakkhArapavara siddhAyagaNakUDe NAmaM kUDe paNNatte ?, goamA ! maMdarassa phvayassa uttarapatkimeNaM gaMdhamAyaNakUJcassa dAhiyapuratthimeNaM, ettha NaM gaMdhamAyaNe vakkhAraNabae siddhAyayaNakUDe NAmaM kUDe paNNatte, jaM ceca cuhimavante siddhArAkUDassa pramANaM taM kSetra eesiM savesiM bhANiavvaM, evaM caiva vidisAhiM tiNi kUDA bhANiavvA, cautbeta tibhassa uttarapazyasthimeNaM pathAmassa vAhiNeNaM, sesA u uttaradAhiNeNaM, phalihalohiamalekhu bhogaMkarabhogabaIo dekyAo sesesu sarisaNAmayA devA, chamuvi pAsAmavaDeMsayA rAyahANIo vidisANu se keNaTTeNaM bhante ! evaM vuJcai
Page #630
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 313 // Jain Education Inte gaMdhamAyaNe vakkhArapavvae 21, go0 ! gaMdhamAyaNassa NaM vakkhArapavvayassa gaMdhe se jahA NAmae koTThapuDANa vA jAva pIsijamANA vA ukkirijamANANa vA vikirijamANANa vA paribhujjamANANa vA jAva orAlA maNuNNA jAba gaMdhA abhiNirasavanti, bhave eArUve ?, No iNaTTe samaTThe, gaMdhamAyaNassa NaM itto iTThatarAe caiva jAva gaMdhe paNNatte se eeNadveNaM goamA ! evaM buvai gaMdhamA khArava 2, gaMdhamAyaNe a ittha deve mahiddhIe parivasai, aduttaraM ca NaM sAsae NAmadhijJe iti / (sUtraM 86) kahi NaM bhante ! mahAvidehe cAse uttarakurA NAmaM kurA paM0, go0 ! maMdarassa pavvayarasa uttareNaM nIlavantassa vAsaharapavvayassa dakkhiNaNaM gandhamAyaNassa vakkhArapavvayassa puratthimeNaM mAlavantassa vakkhArapavvayassa paJccatthimeNaM ettha NaM uttarakurA NAmaM kurA paNNattA pAINapaDINAyayA udIrNadAhiNavicchiNNA arddhacaMdasaMThANasaMThiA ikkArasa joaNasahassAiM aTTha ya bAyAle joaNasae doNNi a egUNabIsaibhAe joaNassa vikkhambheNaMti, tIse jIvA uttareNaM pAINapaDINAyayA duhA vakkhArapavvayaM puTThA, taMjahA - purathimillAe koDI purathimilaM vakkhArapavvayaM puTThA evaM paccatthimilAe jAva paJcatthimilaM vakkhArapavvayaM puTThA, tevaNNaM joaNasahassAiM AyAmeNanti, tIse NaM NuM dAhiNeNaM sahi~ joaNasahassAiM cattAri a aTThArase joaNasae duvAlasa ya egUNavIsaibhAe joaNassa parikkheveNaM, uttarakurAe NaM bhante ! kurAe kerisae AyArabhAvapaDoAre paNNatte !, goyamA ! bahusamaramaNije bhUmibhAge paNNatte, evaM puvvavaNiA jatheva susamasusamAvanttavvayA sacceva NeavvA jAva paumagaMdhA 1 miagaMdhA 2 amamA 3 sahA 4 tetalI 5 sarNicArI 6 ( sUtraM 87) 4vakSaskAre gandhamAda naH sU.86 uttarakuravaH sU. 87 // 313 // jainelibrary.org
Page #631
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 'kahi Na'mityAdi, ka bhadanta ! mahAvidehe varSe gandhamAdano nAma vakSasi-madhye svagopya kSetraM dvau saMbhUya kurvantIti vakSaskArAH, tajjAtIyo'yamiti vakSaskAraparvato gajadantAparaparyAyaH prajJaptaH, gautama ! nIlavannAmno varSadharaparvatasya dakSiNabhAgena mandarasya parvatasya-meroruttarapazcimena-uttarasyAH pazcimAyAzca antarAlavartinA digvibhAgena vAyavyakoNe ityarthaH, gandhilAvatyAH-zItodottarakulavartino'STamavijayasya pUrveNa uttarakurUNAM-sarvotkRSTabhogabhUmikSetrasya pazcimena atrAntare mahAvidehe varSe gandhamAdano nAma vakSaskAraparvataH prajJaptaH, uttaradakSiNayorAyataH prAcInapratIcInayoH-pUrvapazcimayordizoH vistIrNaH, triMzayojanasahasrANi dve ca navottare yojanazate SaT ca ekonaviMzatibhAgAn yojanasyAyA| mena, atra yadyapi varSadharAdrisambaddhamUlAnAM vakSaskAragirINAM sAdhikaikAdazASTazatadvicatvAriMzadyojanapramANakurukSetrAntarvarttinAmetAvAnAyAmo na sampadyate tathA'pyeSAM vakrabhAvapariNatatvena bahutarakSetrAvagAhitvAt sambhavatIti, nIlavarSadharasamIpe catvAri yojanazatAni Uvoccatvena catvAri gavyUtazatAni udvedhena paJcayojanazatAni viSkambhena, tadanantaraM mAtrayA 2-krameNa krameNotsedhodvedhayoH-uccatvoNDatvayoH parivRddhyA parivarddhamAnaH2 viSkambhaparihANyA parihIyamANaH 2 mandaraparvatasya-merorante-samIpe pazcayojanazatAnyUvoccatvena paJcagavyUtizatAni udvedhena aMgulasyAsasababhAgaM viSkambhena prajJaptaH, gajadantasya yatsaMsthAna-prArambhe nIcatvamante uccatvamityevaMrUpaM tena saMsthitaH, sarvA-18 | tmanA ratnamayaH, zrIumAkhAtivAcakakRtajambUdvIpasamAsaprakaraNe tu kanakamaya iti, zeSa prAgvat, athAsya bhUmisau Jain Education a l S ww.jainelibrary.org
Page #632
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvIpazAnticandrI- yA vRttiH // 314 // bhAgyamAvedayati-'gandhamAyaNa'ityAdi, gandhamAdanasya vakSaskAraparvatasyopari bahusamaramaNIyo bhUmibhAgaH prajJaptaH, atra vakSaskAre yAvatpadAtAThyAdrizikharatalavarNakagataM sarve bodhyaM / sampratyatra kUTavaktavyatAmAha-gandhamAyaNa'ityAdi, vyaktaM, navaraM / gandhamAdasphaTikakUTaM sphaTikaratnamayatvAt lohitAkSakUTaM lohitaratnavarNatvAt , AnandanAmno devasya kUTamAnandakUTaM / nanu yathA naH sU.86 vaitAbyAdiSu siddhAyatanAdikUTavyavasthA pUrvAparAyatatvena tadvadatrApi uta kazcidvizeSa ityAha-'kahi NaM bhante!'ityAdi, uttarakuravaH vyaktaM, navaraM yathA vaitADhyAdiSu siddhAyatanakUTaM samudrAsannaM pUrveNa tataH krameNa zeSANi sthitAni tathA'tra mandarAsannaM sU.87 siddhAyatanakUTa mandarAduttarapazcimAyAM vAyavyAM dizi gandhamAdanakUTasya tu dakSiNapUrvasyAM-AgneyyAmasti, yadeva kssudr-9|| himavati siddhAyatanakUTasya pramANaM tadevateSAM sarveSAM siddhAyatanAdikRTAnAM bhaNitavyaM, arthAd varNanamapi tadvadeveti, vyavasthA tu zeSakUTAnAmatra bhinnaprakAreNeti manasikRtyAha-evaM ceva'ityAdi, evaM cevetyevaM-siddhAyatanAnusAreNa vidikSu-vAyavyakoNeSu trINi kUTAni siddhAyatanAdIni bhaNitavyAni, uktavaktavyAnAM mizritanirdezastu evaM cattArivi dArA bhANiabA' iti sUtra vivaraNoktayuktyA samAdheyaH, ayamarthaH-meruta uttarapazcimAyAM siddhAyatanakUTa, tasmAduttarapazcimAyAM gandhamAdanakUTaM tasmAcca gandhilAvatIkUTamuttarapazcimAyAmiti, atra tisro vAyavyo dizaH samuditA vivakSitA iti bahutvena nirdezaH, caturthamuttarakurukUTaM tRtIyasya gandhilAvatIkUTasyottarapazcimAyAM paJcamasya sphaTikakUTastha dakSiNataH, nanu yathA tRtIvAd gandhilAvatIkUTAccaturtha uttarakurukUTamuttarapazcimAyAM caturthAca tRtIyaM dakSiNapUrvakhAM // 3 10 Jain Education in For Private Personal Use Only TO jainelibrary.org
Page #633
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathA pazcamAt. sphaTikakUTAt kathaM dakSiNapUrvasyAM caturtha kUTaM na saGgacchate?, ucyate, parvatasya vakratvena caturthakaTata eva dakSiNapUrvA prati valanAt paJcamAccaturtha dakSiNasyAmiti, zeSANi sphaTikakUTAdIni zrINi uttaradakSiNazreNivyavasthayA sthitAni, ko'rthaH ?-paMcamaM caturthasyottarataH SaSThasya dakSiNataH SaSThaM paMcamasyottarataH saptamasya dakSi-19 NataH saptamaM SaSThasyottarata iti parasparamuttaradakSiNabhAva iti, atra paMcazatayojana vistArANyapi kUTAni yat kramahIyamAne'pi prastutagirikSetre mAnti tatra sahasrAGkakUTarItijJeyA, athaiSAmevAdhiSThAtRsvarUpaM nirUpayati-'phalihalohiakkhe'ityAdi, sphaTikakUTalohitAkSakUTayoH paMcamaSaSThayo gaGkarAbhogavatyau dve devate-dikkumAyauM vasataH, zeSeSu kUTasadRzanAmakA devAH, SaTsvapi prAsAdAvataMsakAH svasvAdhipativAsayogyAH, eSAM ca rAjadhAnyo'saGkhyAtatame jambUdvIpe vidikSu uttarapazcimAsu / samprati nAmArtha pipRcchiSurAha-se keNaTeNaM ityAdi praznasUtraM sugama, uttarasUtre gandhamAdanasya vakSaskAraparvatasya gandhaH sa yathA nAma koSThapuTAnAM yAvatpadAt tagarapuTAdInAM. saMgrahaH piSyamANAnAM vaasNcyemaanaanaaN utkIryamANAnAM vA vikIryamANAnAM vA paribhujyamAnAnAM vA yAvatpadAt bhANDAt bhANDAntaraM vA saMhiyamANAnAmiti, udArA-manojJAH yAvatpadAt gandhA iti kartRpadaM, abhiniHsravanti, evamukta ziSyaH pRcchatibhavedetadrUpo gandhamAdanasya gandha iti !, bhagavAnAha-nAyamarthaH samarthaH, gandhamAdanasya ito-bhavadukkA gandhAdiSTataraka eva yAvatkaraNAt kAntataraka evetyAdipadagrahaH, nigamanavAkye tenArthena gautama evamucyate, gandhena svayaM mAdyatIva Jain Education Intel jainelibrary.org
Page #634
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH / / 315 / / Jain Education Inte | madayati vA tannivAsidevadevInAM manAMsi iti gandhamAdanaH, 'kRdbahula' (zrIsiddha0 a0 5 pA0 1 sU0 2 ) miti vacanAt karttaryanaTpratyayaH, 'ghaJyupasargasya ve' (zrIsiddha0 a0 3 pA0 2 sU0 86) tyatra bahulAdhikArAdatizAyitAdivat makArAkArasya dIrghatvamiti, gandhamAdananAmA cAtra devo maharddhikaH parivasati, tena tadyogAditi nAma, anyat sarva prAgvat // atha yAsAmupayogitvena gandhamAdano nirUpitastA uttarakurUH nirUpayati- 'kahi Na' mityAdi, kva bhadanta ! mahAvidehe varSe | uttarakuravo nAmnA kuravaH prajJaptAH ?, gautama ! mandarasya parvatasyottarato nIlavato varSadharaparvatasya dakSiNato gandhamA|danasya vakSaskAraparvatasya pUrvato vakSyamANasvarUpasya mAlyavataH pazcimataH atrAntare uttarakuravo nAmnA kuravaH prajJaptAH, prAkUpazcimAyatA uttaradakSiNAvistIrNAH arddhacandrAkArA ekAdazayojanasahasrANyaSTau zatAni dvAcatvAriMzadadhikAni dvau caikonaviMzatibhAgau yojanasya viSkambhena, atropapattiryathA mahAvidehaviSkambhAt 33684 kalA 4 ityevaMrUpAt | meruviSkambhe'panIte zeSasyArddhaM kRte uktAGkarAziH syAt nanu varSavarSadharAdInAM kramavyavasthA prajJApakApekSayA'sti yathA prajJApakAsannaM bharataM tato himavAnityAdi, tato videhakathanAnantaraM kramaprAptA devakururvimucya kathamuttarakurUNAM nirUpaNaM 1, ucyate, caturdigmukhe videhe prAyaH sarvaM prAdakSiNyena vyavasthApyamAnaM samaye zrUyate, tena prathamata uttarakurukathanaM bharatapArzvasthau vidyutprabhasaumanasau vihAya gandhamAdanamAlyavadvakSaskAraprarUpaNaM bharatAsannavijayAn vihAya kacchamahAkacchAdi vijayakathanaM ceti, athaitAsAM jIvAmAha - 'tIse' ityAdi, tAsAmuttarakurUNAM sUtre ekavacanaM prAkRtatvAt, 4 vakSaskAre gandhamAda naH sU.86 uttarakuravaH sU. 87 // 315 // w.jainelibrary.org
Page #635
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education In jIvA - uttarato nIlavadvarSadharAsannA kurucaramapradezazreNiH pUrvAparAyatA dvidhA pUrvapazcima bhAgAbhyAM vakSaskAraparvataM spRSTA, etadeva vivRNoti, tadyathA- paurastyayA koTyA paurastyaM vakSaskAraparvataM mAlyavantaM spRSTA pAzcAtyayA pAzcAtyaM gandhamA| dananAmAnaM vakSaskAraparvataM spRSTA, tripaJcAzadyojanasahasrANi AyAmena, tatkathamiti 1, ucyate, meroH pUrvasyAM dizi | bhadrazAlavanamAyAmato dvAviMzatiyoMjana sahasrANi evaM pazcimAyAmapi, ubhayamIlane jAtaM catuzcatvAriMzatsahasrANi meruviSkambhe dazasahasrayojanAtmake prakSipte jAtaM catuSpaJcAzaddyojanasahasrANi, ekaikasya vakSaskAragirervarSadharasamIpe pRthutvaM | paJca yojanazatAni tato dvayorvakSaskAragiryoH pRthutvaparimANaM yojanasahasraM tatpUrvarAzerapanIyate, jAtaH pUrvarAzistri - | paJcAzadyojanasahasrANIti / athaitAsAM dhanuH pRSThamAha-- 'tI se NaM dhaNuM dAhiNeNa 'mityAdi, tAsAM dhanuHpRSThaM dakSiNato | mervAsanna ityarthaH, SaSTiyojana sahasrANi catvAri ca yojanazatAni aSTAdazAni-aSTAdazAdhikAni dvAdaza caikonaviMzati| bhAgAn yojanasya parikSepeNa, tathAhi -- ekaikavakSaskAragirerAyAmastriMzadyojana sahasrANi dve ca navottare SaT ca kalAH, tato dvayorvakSaskArayomalane yathoktaM mAnamiti, athaitAsAM svarUpaprarUpaNAyAha -- ' uttarakurAe Na' mityAdi, uttaraku rUNAM bhadanta ! kIdRza AkArabhAvapratyavatAraH - svarUpAvirbhAvaH prajJaptaH ?, gautama ! bahusamaramaNIyo bhUmibhAgaH prajJataH, evamuktanyAyena pUrvaM bharataprakaraNe varNitA yA eva suSamasuSamAyAH AdhArakasya vaktavyatA saiva niravazeSA netavyA,
Page #636
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 316 // Jain Education Inte kiyatparyantamityAha -- yAvatpaprakArAH padmagandhAdayo manuSyAstAvaditi // uktottarakuruvaktavyatA'tha tadvarttinau yamakaparvatau prarUpayati kahi bhante ! uttarakurAe jamagANAmaM duve pavvayA paNNattA ?, goamA ! NIlavaMtassa vAsaharapavvayassa dakkhiNillAo caramantAo ahajoaNasae cottIse cattAri a sattabhAe joaNassa abAhAe 'sIAe mahANaIe ubhao kUle ettha NaM jamagANAmaM duve pavayA paNNattA, joaNasahassaM u uccatteNaM aDDAijjAI joaNasayAI ubeddeNaM mUle egaM joaNasaharasaM AyAmavikkhambheNaM majjhe addhaTTamANi joaNasayAI AyAmavikkhambheNaM uvariM paMca joaNasayAI AyAma vikkhambheNaM mUle tiNNi joaNasahassAiM egaM ca bAvaTTha joaNasayaM kiMcivisesAhiaM parikkheveNaM majjhe do joaNasahassAiM tiNNi bAvantare joaNasae kiMcivisesAhie parikkheveNaM uvari evaM joaNasahassaM paJca ya ekAsIe joaNasae kiMcivisesAhie parikkheveNaM mUle vicchiNNA majjhe saMkhittA upi taNuA jamagasaMThANasaMThiA sabakaNagAmayA acchA saNhA patte 2 paDamavara veiAparikkhittA patte 2 vaNasaMDaparikkhittA, tAo NaM paumavaraveiAo do gAUAI uddhaM uccatteNaM paJca dhaNusayAI vikkhammeNaM, beiAvaNasaNDavaNNao bhANiavvo, tesi NaM jamagapabvayANaM upi bahusamaramaNijje bhUmibhAge paNNatte, jAva tassa bahusamaramaNijjarasa bhUmibhAgassa bahumajjhadesabhAe ettha NaM duve pAsAyavaDeMsagA paM0, te NaM pAsAyavaDeMsagA bAbaTThi jobhaNAI addhajoaNaM ca uddhaM uccatteNaM ikatIsaM joaNAI kosaM ca AyAmavikkhaMbheNaM pAsAyavaNNao bhANiamvo, sIhAsaNA saparivArA jAva ettha NaM jamagANaM devANaM solasaNhaM AyarakkhadevasAhassINaM solasa bhaddAsaNasAhassIo paNNattAo se keNaTuNaM bhante ! 4vakSaskAre yamakaparvata varNanaM sU. 88 // 316 // . jainelibrary.org
Page #637
--------------------------------------------------------------------------
________________ evaM vuccai jamagA pavvayA 26, goamA! jamagapavaemu NaM tattha 2 dese tahiM 2 bahave khuDDAkhuDDiyAsu bAvIsu jAva bilapaMtiyAsu bahave uppalAI jAva jamagavaNNAbhAI jamagA ya ittha duve devA mahiddhIyA, te NaM tattha cauNhaM sAmANiasAhassINaM jAva bhukhamANA viharaMti, se teNaTeNaM go0! evaM vuccai-jamagapavayA 2, aduttaraM ca NaM sAsae NAmadhijje jAva jamagapabayA 2 / kahi NaM bhante! jamagANaM devANaM jamigAo rAyahANIo paNNattAo?, goamA! jambuddIve dIve mandarassa pavvayassa uttareNaM aNNami jambuddIve 2 vArasa joaNasahassAI ogAhittA ettha NaM jamagANaM devANaM jamigAo rAyahANIo paNNattAo bArasa joaNasahassAI AyAmavikkhambheNaM sattattIsaM joaNasahassAI Nava ya aDayAle joaNasae kiMcivisesAhie parikkheveNaM, patte 2 pAyAraparikkhittA, te NaM pAgArA sattattIsaM joaNAI addhajoaNaM ca uddhaM uccatteNaM mUle addhatterasa joaNAI vikkhambheNaM majjhe cha sakosAiM joaNAI vikkhambheNaM uvari tiNi saaddhakosAI joaNAI vikkhambheNaM mUle vicchiNNA majhe saMkhittA uppi taNuA bAhiM vaTTA aMto cauraMsA savarayaNAmayA acchA, te NaM pAgArA NANAmaNipaJcavaNNehiM kavisIsaehiM uvasohiA, taMjahA-kiNhehiM jAva sukillehiM, te Na kavisIsagA addhakosaM AyAmeNaM desUrNa addhakosaM uddhaM uccatteNaM paJca dhaNusayAI bAhalleNaM sabamaNimayA acchA, jamigANaM rAyahANINaM egamegAe bAhAe paNavIsaM paNavIsaM dArasayaM paNNattaM, te NaM dArA bAvaDiM joaNAI addhajoaNaM ca urdU uccatteNaM ikatIsaM joSaNAI kosaM ca vikkhambheNaM tAvai ceva paveseNaM, seA varakaNagathUmiAgA evaM rAyappaseNaijavimANavattavvayAe dAravaNNao jAva amaMgalagAIti, jamiyANaM rAyahANINaM caudisiM paJcapaJca joaNasae abAhAe catvAri vaNasaNDA paNNattA, taMjahA-asogavaNe 1 sattivaNNavaNe2 caMpagavaNe2 cUavaNe4, te NaM vaNasaMDA sAiregAI bArasajoaNa Jan Education inte For Private Personel Use Only V ainelibrary.org
Page #638
--------------------------------------------------------------------------
________________ eese zrIjambU dvIpazA 4vakSaskAre yamaparvata varNanaM nticandrI yA vRtiH // 317 // sahassAI AyAmeNaM paJca joaNasayAI 'vikkhambheNaM patte 2 pAgAraparikkhittA kiNhA vaNasaNDavaNNao bhUmIo pAsAyavaDeMsagA ya bhANiabvA, jamigANaM rAyahANINaM aMto bahusamaramaNijje bhUmibhAge paNNatte vaNNagotti, tesi NaM bahusamaramaNijANaM bhUmibhAgANaM bahumajjhadesabhAe ettha NaM duve uvayAriyAlayaNA paNNattA, bArasa joaNasayAI AyAmavikkhambheNaM tiNNi joaNasahassAI satta ya paJcANaue joaNasae parikkheveNaM addhakosaM ca bAhalleNaM savvajaMbUNayAmayA acchA, patte patte paumavaraveiAparikkhittA, patte patte vaNasaMDavaNNao bhANianvo, tisovANapaDirUvagA toraNacaudisi bhUmibhAgA ya bhANianvatti, tassa gaM bahumajjhadesabhAe ettha NaM ege pAsAyavaDeMsae paNNatte bAvahiM joaNAI addhajoaNaM ca uddhaM uccatteNaM ikatIsaM joaNAI kosaM ca AyAmavikkhambheNaM vANao ulloA bhUmibhAgA sIhAsaNA saparivArA, evaM pAsAyapaMtIo ( etya paDhamApaMtI te NaM pAsAyaveDiMsagA) ekatIsaM joaNAI kosaM ca uddhaM uccatteNaM sAiregAiM addhasolasajoSaNAI AyAmavikkhambheNaM biiapAsAyapaMtI te NaM pAsAyabareM. sayA sAiregAI addhasolasajoSaNAI uddhaM uccatteNaM sAiregAI addhaTThamAI joaNAI AyAmavikkhambheNaM taiapAsAyapaMtI te gaM pAsAyavaDeMsayA sAiregAiM aTThamAI joaNAI uddhaM uccatteNaM sAiregAI adbhuhajoaNAI AyAmavikkhambheNaM vaNNao sIhAsaNA saparivArA, tesi NaM mUlapAsAyavaDiMsayANaM uttarapuracchime disIbhAe ettha NaM jamagANaM devANaM sahAo suhammAo paNNattAo, addhaterasa joaNAI AyAmeNaM chassakosAiM joaNAI vikkhambheNaM Nava joaNAI uddhaM uccatteNaM aNegakhambhasayasaNNiviTThA sabhAvaNNao, tAsiNaM sabhANaM suhammANaM tidisiM tao dArA paNNattA, te NaM dArA do joaNAI uddhaM uccatteNaM joaNaM vikkhambheNaM tAvaiaM ceva paveseNaM, seA vaNNao jAva vaNamAlA, tesi NaM dArANaM purao patteaM 2 tao muhamaMDavA paNNattA, te NaM muhamaMDavA // 317 // Jain Education in C hal For Private Personal use only X w .jainelibrary.org
Page #639
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education In addhatterasajoaNAI AyAmeNaM chassakosAiM joaNAI bikkhambheNaM sAiregAI do joaNAI uddhaM uccatteNaM jAba dvArA bhUmibhAgA yatti, pecchAgharamaMDavANaM taM caiva pamANaM bhUmibhAgo maNipeDhiAotti, tAo NaM maNipeDhiAo joaNaM AyAmavikkhambheNaM addhajoaNaM bAhalleNaM savvamaNimaIA sIhAsaNA bhANiavvA, tesi NaM pecchAghara maMDavANaM purao maNipeDhiAo paNNattAo, tAo maNipeDhaAo do joaNAI AyAmavikkhambheNaM joaNaM bAhalleNaM savvamaNimaIo, tAsi NaM upi patte 2 tao thUbhA, te NaM thUbhA do joaNAI uddhaM uccatteNaM do joaNAI AyAmavikkhambheNaM seA saMkhatala jAva aTThaTThamaMgalayA, tesi NaM thUbhANaM cauddisiM cattAri maNipeDhiAo paNNattAo, tAo NaM maNipeDhiAo joaNaM AyAmavikkhambheNaM addhajoaNaM bAhalleNaM, jiNapaDimAo vattavAo, ceiarukkhANaM maNipeDhiAo do joaNAI AyAmavikkhambheNaM joaNaM bAhalleNaM ceiarukkhavaNNaotti, tesi NaM arukkhANaM purao tAo maNipeDhiAo paNNattAo, tAo NaM maNipeDhiAo joyaNaM AyAmavikkhambheNaM addhajoaNaM bAhalleNaM, tAsiNaM upi patte 2 mahiMdAyA paNNattA, te NaM addhamAI joaNAI uddhaM uccatteNaM addhakosaM ubveheNaM addhakosaM bAhaleNaM brairAmayavaTTa vaNNao veiAvaNasaMDatisovANatoraNA ya bhANiavvA, tAsi NaM sabhANaM suhammANaM chaJcamaNoguliAsAhassIo paNNatAo, saMjahA- puratthimeNaM do sAhassIo paNNattAo paJcatthimeNaM do sAhassIo dakkhiNeNaM egA sAhassI uttareNaM egA jAva dAmA ciTThatitti, evaM gomANasibhAo, NavaraM dhUvaghaDiAotti, tAsi NaM suhammANaM sabhANaM aMto bahusamaramaNijje bhUmibhAge paNNatte, maNipeDhiA do joaNAI AyAmavikkhambheNaM joaNaM bAileNaM, tAsi NaM maNipeDhiANaM upiM mANavae ceiakhambhe mahidajjhayappamANe uvariM chakose ogAhittA heTThA chakose vajjinttA jiNasakahAo paNNattAotti, mANavagassa puvveNaM sIhAMsaNA sapa
Page #640
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvIpazAnticandrIyA vRttiH // 318 // 4vakSaskAre yamakUparvata varNanaM sU. 88 16 rivArA paJcasthimeNaM sayaNijjavaNNao, sayaNijjANaM uttarapurasthime disibhAe khuDugamahiMdajjhayA maNipeDhiAvihUNA mahiMdajjhayappamANA, tesiM avareNaM copphAlA paharaNakosA, tattha NaM bahave phaliharayaNapAmukkhA jAva ciTuMti, suhammANaM uppiM aTThahama..lagA, tAsi NaM uttarapurathimeNaM siddhAyayaNA esa ceva jiNagharANavi gamotti, NavaraM imaM NANattaM-etesi NaM bahumajjhadesabhAe patteaM 2 maNipeDhiAo do joaNAI AyAmavikkhambheNaM joaNaM bAhalleNaM, tAsi uppiM patteaM 2 devacchaMdayA paNNattA, do 'joaNAI AyAmavikkhambheNaM sAiregAI do joaNAI uddhaM uccatteNaM savvarayaNAmayA jiNapaDimA vaNNao jAva dhUvakaDucchugA, evaM avasesANavi sabhANaM jAva uvavAyasabhAe sayaNijaM harao a, abhiseasabhAe bahu Amisekke bhaMDe, alaMkAriasabhAe bahu alaMkAriabhaMDe ciTThai, vavasAyasabhAsu putthayarayaNA, gaMdA pukkhariNIo, balipeDhA do joaNAI AyAmavikkhambheNaM joaNaM bAhalleNaM jAvatti,-uvavAo saMkappo abhiseavihUsaNA ya vavasAo / aJcaNiasudhammagamo jahA ya parivAraNAiddhI // 1 // jAvaiyaMmi pamANaMmi huMti jamagAoM NIlavaMtAo / tAvaiamantaraM khalu jamagadahANaM dahANaM ca // 2 // (sUtraM 88) 'kahiNa'mityAdi, ka bhadanta ! uttarakuruSu yamako nAma dvau parvatau prajJaptau ?, gautama! nIlavato varSadharaparvatasya dAkSiNAtyAccaramAntAt ityatra dAkSiNAtyaM caramAntaM Arabhyeti jJeyaM, kyablope paJcamI, dAkSiNAtyAcaramAntAdArabhyArvAk dakSiNAbhimukhamityarthaH, aSTau yojanazatAni caturviMzadadhikAni caturazca saptabhAgAn yojanasyAbAdhayAapAntarAle kRtveti zeSaH zItAyA mahAnadyA ubhayoH kUlayoH ekaH purvakUle ekaH pazcimakULe ityarthaH, atrAntare // 318 // Naw.jainelibrary.org Jain Education ind A
Page #641
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjampU. 54 yamako nAma dvau parvatau prajJaptau, ekaM yojanasahasramUrdhvoccatvena arddha tRtIyAni yojanazatAnyudvedhena ucchrayacaturthAMzasya bhUmyavagAhAt mUle yojanasahasramAyAmaviSkambhAbhyAM vRttAkAratvAt madhye-bhUtalataH paJca yojanazatAtikrame'rddhASTamAni yoja| nazatAni AyAmaviSkambhAbhyAM upari-sahasrayojanAtikrame paJcayojanazatAnyAyAmaviSkambhAbhyAM mUle trINi yojanasahasrANi ekaM ca yojanazataM dvASaSTyadhikaM kiMcidvizeSAdhikaM kiyatkalamityarthaH, parikSepeNa, evaM madhyaparidhiruparitanaparidhizca svayamabhyUhyau, mUle vistIrNo madhye saMkSiptAvupari tanukau yamakau - yamalajAtau bhrAtarau tayoryatsaMsthAnaM tena saMsthitau parasparaM sadRzasaMsthAnAvityarthaH, athavA yamakA nAma zakunivizeSAstatsaMsthAnasaMsthitau saMsthAnaM cAnayormUlataH | prArabhya saMkSiptasaMkSipta pramANatvena gopucchasyeva bodhyaM, sarvAtmanA kanakamayau zeSaM vyaktaM, aSTazatAdyaGkotpattirevaM-nIlava| dvarSadharasya yamakayozca prathamaM yamakayoH prathamahadasya ca dvitIyaM prathamaidasya dvitIyaidasya ca tRtIyaM dvitIyaidasya tRtIyahadasya ca caturthaM tRtIyahadasya caturthadradasya ca paMcamaM caturthadasya paMcamahadasya ca paSThaM paMcamahadasya vakSaskAra giriparyantasya ca saptamaM etAni ca saptApyantarANi samapramANAni, tatazca kuruviSkambhAt yojana 11842 kalA 2 ityevaMrUpAt yojana sahasrAyAmayoryamakayoH yojanasahasramekaM tAvatpramANAyAmAnAM paMcAnAM hRdAnAM ca yojanasahasrame (kai) kaM | ubhayamIlane yojana sahasrapaTukaM zodhyate zodhite ca jAtaM yojana 5842 kalA 2 tataH saptabhirbhAge hRte 834 4, | yaccAvaziSTaM kurusatkaM kalAdvayaM tadalpatvAnnaM vivakSitamiti / atraivAnantarIka vedikAvanakhaNDapramANAdyAha-- 'tAo
Page #642
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazA varNanaM 'mityAdi, vyaktaM, sampratyetayoryadasti tadAha-'tesi Na'mityAdi, tayoryamakaparvatayorupari bahusamaramaNIyo bhUmibhAgaH / / 4vakSaskAre prajJaptaH, atra pUrvoktaH sarvo bhUbhAgavarNaka unnetavyaH, kiyatparyanta ityAha-yAvattayorbahusamaramaNIyasya bhUbhAgasya bahuma-11 yamakUparvata nticandrI- dhyadezabhAge dvau prAsAdAvataMsakau prajJaptI, atha tayoruccatvAdyAha-'te Na'mityAdi, niravazeSa vijayadevaprAsAdasiMhA-1 yA vRttiH sanAdivyavasthitasUtravadvaktavyaM, navaraM yamakadevAbhilApeneti, athAnayornAmArtha praznayannAha-'sekeNaDheNa'mityAdi. sU.88 praznasUtraM vyaktaM, uttarasUtre yamakaparvatayostatra tatra deze tatra tatra pradeze kSudrakSudrikAsu yAvadvilapaGkiSu bahUnyutpalAni | // 319 // atra yAvatpadAt kumudAdIni vAcyAni, tathA yamakaprabhANIti parigrahaH, tatra yamako-yamakaparvatastatprabhANi tadAkArANItyarthaH, tathA yamakavarNAbhAni-yamakavarNasadRzavarNAnItyarthaH, yadivA yamakAbhidhAnI dvau devau maharddhiko atra parivasatastena yamakAviti zeSaM prAgvat , athAnayo rAjadhAnIpraznAvasaraH-'kahi Na'mityAdi, ka bhadanta ! yamakayodevayorya mike nAma rAjadhAnyau prajJapte ?, gautama! jambUdvIpe dvIpe mandarasya parvatasyottareNAnyasmin jambUdvIpe dvIpe dvAdazayoKjanasahasrANyavagAhyAtrAntare yamakayordevayoryamike nAma rAjadhAnyau prajJapte, dvAdazayojanasahasrANyAyAmaviSkambhAbhyAM saptatriMzadyojanasahasrANi nava ca yojanazatAni aSTacatvAriMzadadhikAni kiMcidvizeSAdhikAni parikSepeNa, pratyeka 2 dve api prAkAraparikSipte, kIdRzau tau prAkArAviti tatsvarUpamAha--'te NaM pAgArA'ityAdi, tau prAkArau saptatriMzadyojanAni yojanArddhasahitAni Urboccatvena mUle arddha trayodazaM yojanaM yeSu tAnyarddhatrayodazAni yojanAni viSkambhena ecenececececeoer // 39 For Private Personal Use Only M Jain Education into yjainelibrary.org
Page #643
--------------------------------------------------------------------------
________________ S| madhye SaT sakrozAni yojanAni viSkambhena, mUla viSkambhato madhyaviSkambhasyArddhamAnatvAt , upari trINi sArddhakozAni IS yojanAni viSkambhenAsyApi madhyaviSkambhato'rddhamAnatvAt , ata eva mUle vistIrNAvityAdi padatrayaM vivRtaprAyaM, bhi-1|| vRttau anupalakSyamANakoNatvAt antazcaturasro upalakSyamANakoNatvAt zeSaM prAgvat, athAnayoH kapizIrSakavarNaka |mAha-'teNaM pAgArANANAmaNi'ityAdi,tau prAkArau nAnAmaNInAM padmarAgasphaTikamarakatAJjanAdInAM paMcaprakArA varNA yeSu tAni tathA taiH kapizIrSakaiH-prAkArArupazobhitau, etadeva vivRNoti tadyathA-kRSNairyAvacchuklairiti, arthateSAM kapizIrSakANAmuccatvAdimAnamAha-'te Na'mityAdi, nigadasiddhaM, athAnayoH kiyanti dvArANItyAha-'jamigANa'mityAdi, yamikayo rAjadhAnyorekaikasyAM bAhAyAM pArthe paMcaviMzatyadhikaM 2 dvArazataM prajJaptaM, tAni dvArANi dvASaSTiyojanAni arddhayojanaM ca Urvoccatvena ekatriMzadyojanAni krozaM ca viSkambhana tAvadeva pravezena zvetAni varakanakamrapikAkAni, lAghavArthamatidezenAha-evaM rAjapraznIye yadvimAnaM sUryAbhanAmakaM tasya vaktavyatAyAM yo dvAravarNakaH sa ihApi grAhyaH, kiyatparyantamityAha-yAvadaSTASTamaGgalakAni, atrAtidiSTamapi sUtraM na likhitaM, vijayadvAraprakaraNe sUtrato'rthatazca likhi|tatvAt atidiSTatvasyobhayatrApi sAmyAcceti, athAnayorbahirbhAge vanakhaNDavaktavyamAha-'jamiyANa'mityAdi, yami kayo rAjadhAnyozcaturdizi catasRNAM dizAM samAhArazcaturdik tasmiMstathA, pUrvAdiSvityarthaH, paMcapaMcayojanazatAnyabA4 dhAyAM apAntarAle kRtveti gamyate catvAri vanakhaNDAni prajJaptAni,tadyathA-azokavanaM saptaparNavanaM campakavanaM Aghavanamiti, Jain Education inte For Private Personal Use Only ION.jainelibrary.org
Page #644
--------------------------------------------------------------------------
________________ varNanaM AS zrIjambUarthateSAmAyAmAdyAha-teNaM vaNasaNDA'ityAdi, te ca banakhaNDAH sAtirekANi dvAdazayojanasahasrANi AyAmena // 4vakSaskAre dvIpazA- paJcayojanazatAni viSkambhena pratyekaM 2 prAkAraiH parikSitAH, kRSNA itipadopalakSito jambUdvIpapadmavaravedikAprakara-19 yamakaparvata nticandrI- likhitaH pUrNo vanakhaNDavarNako bhUmayaH prAsAdAvataMsakAzca bhaNitavyAH, bhUmayazcaivam-'tesi NaM vaDasaMDANaM aMto bahasa-18M yA vRttiH maramaNijA bhUmibhAgA paNNattA, se jahANAmae AliMgapukkharei vA jAva NANAvihapaMcavaNNehiM taNehiM maNIhi a // 320 // uvasobhiA'iti, prAsAdasUtramapyevaM 'tesi paM vaNasaMDANaM, bahumajhadesabhAe patte 2 pAsAyavaDeMsae paNNatte, |te NaM pAsAyavaDeMsayA bAvaDiM joaNAiM addhajoaNaM ca uddhaM uccatteNaM ikatIsaM joaNAI kosaM ca vikkhambheNaM abbhu|ggayamUsiapahasiA iva, taheba bahusamaramaNije bhUmibhAge ulloo sIhAsaNA saparivArA, tattha NaM cattAri devA / mahiDDIA jAva paliovamahiiA parivasaMti taM0-asoe sattivaNNe caMpae cUe' iti, atrAzokavanaprAsAde'zokanA-10 |mA devaH, evaM triSvapi tattannAmAno devAH parivasantItyarthaH, athAnayorantarbhAgavarNakamAha-'jamigANa'mityAdi, yami-18 // kayo rAjadhAnyorantarmadhyabhAge bahusamaramaNIyo bhUmibhAgaH prajJaptaH, varNaka itisUtragatapadena 'AliMgapukkharei vA jAva | paMcavaNNehiM maNIhiM uvasobhie vaNasaMDavihuNo jAva bahave devA ya devIo a Asayati jAva viharatI'tyanto grAhyaH, // 320 // | atra ca upakArikAlayanasUtramAdazeSvadRzyamAnamapi rAjapraznIyasUryAbhavimAnavarNake jIvAbhigame vijayArAjadhAnI-18 4 varNake ca dRzyamAnatvAt 'tiNi joaNasahassAI satta ya paMcApAue joaNasae parikkheveNa'mityAdisUtrasthAnya-18 Jain Education in anal For Private & Personal use only law.iainelibrary.org
Page #645
--------------------------------------------------------------------------
________________ aem thAnupapattezca jIvAbhigamato likhyate, AdarzaSvadRzyamAnatvaM ca lekhakavaiguNyAdeveti, sadyathA-'tesi 'mityAdi, teSAM ca bahusamaramaNIyAnAM bhUmibhAgAnAM bahumadhyadezabhAge atrAntare dve upakArikAlayane prajJate, upakaroti-upaSTabhAti prAsAdAvataMsakAnityupakArikA-rAjadhAnIprabhusatkaprAsAdAvataMsakAdInAM pIThikA, anyatra viyamupakAryopakAri-1 ketiprasiddhA, uktaM ca-"gRhasthAnaM smRtaM rAjJAmupakAryopakArike"ti sA layanamiva-gRhamiva te ca pratirAjadhAni bhavata hai iti dve ukte, dvAdazayojanazatAni AyAmaviSkambhAbhyAM trINi yojanasahasrANi sapta ca yojanazatAni paJcanavatyadhikAni parikSepeNa, arddhakoza-dhanuHsahasraparimANaM bAhalyena sarvAtmanA jAmbUnadamaye acche pratyekaM 2 pratyupakArikAlayana pAvarabedikAparikSipte pratyeka 2 vanakhaNDavarNako bhaNitavyaH, sa ca jagatIgatapadmavaravedikAsthavanakhaNDAnu-18 | sAreNeti, trisopAnapratirUpakANi-ArohAvarohamArgAstAni caturdizi-pUrvAdidikSu jJeyAni toraNAni caturdizi bhUmibhAgazcopakArikAlayanamadhyagato bhaNitavyaH, tatsUtrANi jIvAbhigamopAGgagatAni krameNaivaM--se NaM vaNasaMDe desUNAI do joaNAI cakavAlavikkhaMbheNaM uvayAriAlayaNasamae parikkheveNaM tesi NaM uvayAriAlayaNANaM caudisiM cattAri tisovANapaDirUvagA paNNattA, vaNNao, tesi NaM tisovANapaDirUvagANaM purao patte 2 toraNA paNNattA, vaNNao, tesiNaM uvayAriyAlayaNANaM upi bahusamaramaNijje bhUmibhAge paNNate jAva maNIhiM uksobhie'iti, atra vyAkhyA sugamA, atha yamakadevayormUlaprAsAdasvarUpamAha-tassa ma'mityAdi, tasyopakArikAlayanala bahumadhyadezabhAge atrA-3 Jain Education For Private sPersonal use Only wininelibrary.org
Page #646
--------------------------------------------------------------------------
________________ eeeeee zrIjambU dvIpazAnticandrIyA vRttiH // 321 // ntare ekaH prAsAdAvataMsakaH prajJaptaH dvASaSTiM yojanAnyaddhayojanaM ca Urboccatvena ekatriMzadyojanAni kozaM cAyomavikambhAbhyAM varNako vijayaprAsAdasyeva vAcyaH, ulloko-uparibhAgau bhUmibhAgau-adhobhAgau siMhAsane saparivAre-sAmAni 4vakSaskAre yamakRparvata kAdiparivArabhadrAsanavyavasthAsahite, yazcAtra upakArikAlayanasya prAsAdAvataMsakasya caikavacanena vivakSA ullokabhUmi-181 ghaNenaM bhAgasiMhAsanAnAM ca dvivacanena vivakSA tatsUtrakArANAM vicitrapravRttikatvAditi, athAsya parivAraprAsAdaprarUpaNAmAha- mU.88 'evaM pAsAyapaMtIo'ityAdi, evaM-mUlaprAsAdAvataMsakAnusAreNa parivAraprAsAdapaGkayo jJAtavyA jIvAbhigamataH, paGka-18 yazcAtra mUlaprAsAdatazcaturdikSu padmAnAmiva parikSeparUpA avagantavyAH, na punaH sUcizreNirUpAH, tatra prathamaprAsAdapaMktipATha evaM-se NaM pAsAyavaDeMsae aNNehiM carahiM tadaddhaccattapamANamittehiM pAsAyava.saehiM sabao samantA saMparikkhitte' sa prAsAdAvataMsako'nyaizcaturbhiH prAsAdAvataMsakaistadoccatvapramANamAtraiH, atroccatvazabdenotsedho gRhyate pramANazabdena ca viSkambhAyAmo, tena mUlaprAsAdApekSayA ardhoccatvaviSkambhAyAmairityarthaH, sarvataH samantAt samparikSiptAH, eSAmuccatvAdikaM tu sAkSAt sUtrakRdevAha-ekatriMzadyojanAni krozaM coccatvena, sArddhadvApaSTiyojanAnAmaDhe etAvata eva lAbhAt, sAtirekANi-arddhakrozAdhikAni arddhaSoDazAni-sArddhapaJcadazayojanAni viSkambhAyAmAbhyAmiti, atha dvitIyaprAsAdapaMktiH, tatpAThazcaivam-'te NaM pAsAyava.sayA aNNehiM cauhiM tadachuccattappamANamittehiM pAsAyavaDeMsaehiM sabao samantA saMparikkhittA'iti, te prathamapaMktigatAzcatvAraH prAsAdAH pratyekamanyaizcaturbhistadoccatvaviSkambhAyAmai W Jain Education n w.jainelibrary.org a
Page #647
--------------------------------------------------------------------------
________________ malaprAsAdApekSayA caturbhAgapramANaiH prAsAdaiH parikSiptAH, ata evaite SoDaza prAsAdAH sarvasaGkhyayA syuH, eSAmuccatvAdikaM tu sAkSAdeva sUtrakRdAha-te prAsAdAH sAtirekANi-arddhakrozAdhikAni sArddhapaJcadazayojanAnyuccatvena sAtirekANi-krozacaturthAMzAdhikAni arddhASTamayojanAnyAyAmaviSkambhAbhyAmiti, atha tRtIyA paMktiH, tatsUtramevam-'te NaM 8 |pAsAyavaDeMsayA aNNehiM cauhiM tadachuccattappamANamittehiM pAsAyava.saehiM sabao samantA saMparikkhittA' te dvitIyaparidhisthAH SoDaza prAsAdAH pratyekamanyaizcaturbhistadoccatvaviSkambhAyAmairmUlaprAsAdApekSayA'STAMzapramANoccatvaviSkambhAyAmaiH sarvataH samantAt samparikSiptAH, ata evaite tRtIyapaMktigatAzcatuHSaSTi prAsAdAH, eteSAmuccatvAdipramANaM sUtrakRdAha-te catuHSaSTirapi prAsAdAH sAtirekANyarddhASTamayojanAnyuccatvena sAtirekatvaM ca prAgvat , adhyuSTAni-arddhatRtI| yAni sAtirekANi sArddhakrozASTAMzAdhikAni viSkambhAyAmAbhyAM, eSAM sarveSAM varNakaH siMhAsanAni ca saparivArANi prAgvat / atra ca paMktiprAsAdeSu siMhAsanaM pratyekamekaikaM, mUlaprAsAde tu mUlasiMhAsanaM siMhAsanaparivAropetamityAdi kSetrasamAsavRttau zrImalayagiripAdAH tathA prathamatRtIyapaMktyormUlaprAsAde parivAre bhadrAsanAni dvitIyapaMktau ca parivAre padmAsanAni iti jIvAbhigamopAGge ityAdi visaMvAdasamAdhAnaM bahuzrutagamyam , yadyapi jIvAbhigame vijayadevaprakaraNe tathA zrIbhagavatsaGgavRttau camaraprakaraNe prAsAdapaMkticatuSkaM tathApyatra yamakAdhikAre paMktitrayaM bodhyaM, paMktitrayaprAsAdasaMgraha SASRSSC094992906 Jain Education For Private Persone Use Only etainelibrary.org
Page #648
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU- 18zcaivam- mUlaprAsAdena saha sarvasaMkhyayA paJcAzItiH prAsAdAH 85, athAtra sabhApaJcakaM prapaMcayitukAmaH sudharmA- 4vakSaskAre dvIpazAnindA-1 sabhAsvarUpa saM. nirUpayati-'tesi NamityAdi, tayormUlaprAsAdAvataMsakayoruttarapUrvasyAM-IzAnakoNe'traitasmin bhAge / yamakRparvata yA vRtiH kovayoyogye sudharme nAma sabhe prajJapte, sudharmAzabdArthastu suSTha-zobhano dharmo-devAnAM mANavakastambhavarti- sU. 88 // 322 // jinasakthyAzAtanAbhIrukatvena devAGganAbhogaviratipariNAmarUpo yasyAM sA tathA, vastutastu suSTu-zobhano dharmorAjadharmaH samantunimantunigrahAnugrahasvarUpo yasyAM sA tathA, te cArddhatrayodazayojanAnyAyAmena sakrozAni SaT yojanAni viSkambhena navayojanAnyUrvoccatvena, atra lAghavArtha sabhAvarNakasUtramatidizati, anekastambhazatasanniviSTe ityAdipadasUcitaH sabhAvarNako jIvAbhigamokto jJeyaH, sa caivaM-'aNegakhambhasayasaNNiviTThAo abbhuggayasukayavaira|veiAtoraNavararaiasAlabhaMjiAsusiliTThavisiTThasaMThiapasatthaveruliavimalakhaMbhAo NANAmaNikaNagarayaNakhaciaujjalabahusamasuvibhattabhUmibhAgAo IhAmigausabhaturagaNaramagaravihagavAlagakiMnararurusarabhacamarakuJjaravaNalayapaumalayabhatticittAo khaMbhuggayavairaveiAparigayAbhirAmAo vijjAharajamalajualajaMtajuttAoviva accIsahassamAlaNIAo rUvagasahassakaliAo bhisamANIo bhibbhisamANIo cakkhulloaNalesAo suhaphAsAo sassirIarUvAo kaMcaNama- // 322 // NirayaNabhiAgAo jANAvihapaMcavaNNaghaMTApaDAgaparimaMDiaaggasiharAo dhavalAo marIikavayaviNimmuaMtIo W Jan Education ! For Private Personel Use Only i nelibrary.org .
Page #649
--------------------------------------------------------------------------
________________ lAulloiamahiAo gosIsasarasasurabhirattacandaNadaddaradiNNapaMcaMgulitalAo uvaciacandaNakalasAo candaNaghaDasukayatoraNapaDiduvAradesabhAgAo AsattosattaviulavaTTavagdhAriamalladAmakalAvAo paMcavaNNasarasasurahimukkapupphapuMjovayArakaliAo kAlAgurupavarakuMdurukkaturukkadhUvaDajhaMtamaghamaghetagandhu AbhirAmAo sugaMdhavaragaMdhiAo gandhavaTTibhUAo accharagaNasaMghavikiNNAo divatuDiasahasaMpaNadiAo sabarayaNAmaIo acchAo jAva paDirUvAo'iti,atra vyAkhyA tu siddhAyatanatoraNAdivarNakeSu uJchavRttinyAyena sulabheti na punarucyate navaraM apsarogaNAnAM-apsaraHparivArANAMyaHsaMghaH-samudAyastena samyak-ramaNIyatayA vikIrNA-AkIrNA divyAnAM truTitAnA-AtodyAnAM ye zabdAstaiH samyak zrotramanohAritayA prakarSeNa naditA-zabdavatI, zeSaM prAgvat , athAsyAM kati dvArANItyAha-tAsi NaM sabhANa'mityAdi, tayoH sabhayoH sudharmayostridizi trINi dvArANi prajJaptAni, pazcimAyAM dvArAbhAvAt , tAni dvArANi pratyekaM dve yojane Urboccatvena yojanamekaM viSkambhena tAvadeva-yojanamekaM pravezena, zvetA ityAdi padena sUcitaH paripUrNo dvAravarNako vAcyo yAvadvanamAlA, atha mukhamaNDapAdiSaTranirUpaNAyAha-'tesi NaM dArANa'mityAdi, teSA dvArANAM purataH pratyeka 2 trayo mukhamaNDapAH prajJaptAH, sabhAdvArApravarttino maNDapA ityarthaH, te ca maNDapA arddhatrayodazayojanAnyAyAmena SaT / sakrozAni yojanAni viSkambhena sAtireke dve yojane Uoccatvena, eteSAmapi 'aNegakhaMbhasayasaNNividvA'ityAdi varNanaM sudharmAsabhA iva niravazeSa draSTavyaM, yAvad dvArANAM bhUmibhAgAnAM ca varNanaM, yadyapyatra dvArAntameva sabhAvarNanaM Jan Education en For Private Personal use only O w.tainelibrary.org
Page #650
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH . // 323 // Jain Education Inte | tadatidezena mukhamaNDapasUtre'pi tAvanmAtramevAyAti tathApi jIvAbhigamAdiSu mukhamaNDapavarNake bhUmibhAgavarNakasya dRSTatvAt atrAtidezaH, atha prekSAmaNDapavarNakaM lAghavAdAha - 'pecchAghara maNDavANa' mityAdi, prekSAgRhamaNDapAnAM- raGgamaNDapAnAM tadeva - mukhamaNDapoktameva pramANaM, bhUmibhAga itipadena sarve dvArAdikabhUmibhAgaparyantaM vAcyaM, eSu ca maNipIThikA vAcyA, etAvadarthasUcakamidaM sUtram -- ' tesi NaM muhamaNDavANaM purao patteaM 2 pecchAgharamaMDavA paNNattA, te NaM | pecchAgharamaMDavA addhatterasajoaNAI AyAmeNaM jAva do joaNAI uddhaM uccatteNaM jAva maNiphAso, tesi NaM bahumajjha| desabhAe patte 2 vairAmayA akkhADayA paNNattA, tesi NaM bahumajjhadesabhAe patte 2 maNipeDhiAo paNNattAo' ti uktaprAyaM, navaramakSapATaH - caturasrAkAro maNipIThikAdhAravizeSaH, asyAH pramANAdyarthamAha- 'tAo NaM maNipeDhiAo | joaNaM AyAmavikkhaMbheNaM addhajoaNaM bAhalleNaM savamaNimaIo sIhAsaNA bhANiabA' iti, atra siMhAsanAni bhaNitavyAni saparivArANItyarthaH, zeSaM vyaktam, atha stUpAvasaraH - ' tesi NamityAdi, teSA prekSAgRhamaNDapAnAM purato | maNipIThikA:, atra bahuvacanaM na prAkRtazailIbhavaM yathA dvivacanasthAne bahuvacanaM hatthA pAyA ityAdiSu kintu bahutvavivakSArthaM, tenAtra tisRSu prekSAgRhamaNDapadvAradikSu ekaikasadbhAvAt tisro grAhyAH, anyatra jIvAbhigamAdiSu tathA | darzanAt, athaitAsAM mAnamAha - 'tAo Na' mityAdi, kaNThyaM, yadyapyetatsUtrAdarzeSu 'joaNaM AyAmavikkhambheNaM addhajoaNaM bAleNaM' iti pATho dRzyate tathApi jIvAbhigamapAThadRSTatvena rAjapraznIyAdiSu prekSAmaNDapamaNipIThikAtaH stUpamaNi 4vakSaskAre yamakaparvata varNanaM sU. 88 // 323 // jainelibrary.org
Page #651
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education In pIThikAyA dviguNamAnatvena dRSTatvAccAyaM samyak pAThaH sambhAvyate, AdarzeSu lipipramAdastu suprasiddha eva, atha stUpa| varNanAyAha - 'tAsi Na' mityAdi, tAsAM maNipIThikAnAmupari pratyekaM 2 stUpAH prajJaptAH, jIvAbhigamAdau tu caityastUpA iti dve yojane Urdhvoccatvena dve yojane AyAmaviSkambhAbhyAM 'vyAkhyAto vizeSapratipatti' riti dezone dve yojne| AyAmaviSkambhAbhyA grAhye, anyathA maNipIThikAstUpayorabheda eva syAt, jIvAbhigamAdau tu sAtireke dve yojane uccatvamityarthaH, te ca zvetAH, zvetatvamevopamayA draDhayati- 'saMkhadala'ti yAvatkaraNAt 'saMkhadala vimalanimmaladadhighaNagokhIrapheNarayayaniarappagAsA sabarayaNAmayA acchA jAva paDiruvA' iti prAgvat, kiyaddUraM grAhyamityAha - yAvada - |STASTamaGgalakAnIti / atha taccaturdizi yadasti tadAha - 'tAsi NaM zrubhANa' mityAdi, teSAM stUpAnAM pratyekaM caturdikSu catasro maNipIThikAH prajJaptAH, tAzca maNipIThikAH yojanamAyAmaviSkambhena arddhayojanaM bAhalyena, atra jinapratimA vaktavyAH, tatsUtraM cedam - 'tAsi NaM maNipeDhiANaM upiM patte patteaM cattAri jinapaDimAo jiNussehappamANami| ttAo paliaMkasaNNisaNNAo thUbhAbhimuhIo saNNikkhittAo citi, taMjahA---usabhA vaddhamANA candANaNA vAriseNA' iti, etadvarNanAdikaM vaitADhye siddhAyatanAdhikAre prAguktaM, gatAH stUpAH, 'ceiarukkhANa' mityAdi, vyaktam, | atra caityavRkSavarNako jIvAbhigamokto vAcyaH, sa cAyam - 'tesi Na ceiarukkhANaM ayameArUve vaNNAvAse paNNatte, taM 0 - vairamUlarayaya supaiTThiaviDimA riTThAmayakaMdaveruliaruilakhaMdhA sujAyavarajAyarUvapaDhamavisAlasAlA NANAmaNi
Page #652
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU- rayaNavivihasAhappasAhaveruliapattatavaNijapattabeMTA jambUNayarattamauasukumAlapavAlapallavavarakuradharA vicittamaNiraya- 4vakSaskAre dvIpazA-rANasurabhikusumaphalabharaNamiasAlA sacchAyA sappabhA sassirIA saujjoA amayarasasamarasaphalA ahiamaNanayaNaNi-|| yamakUparvata nticandrIvvuikarA pAsAdIA jAva paDirUvA 4' iti, atra vyAkhyA-teSAM caityavRkSANAmayametadrUpo varNAvAsaH prajJaptastadyathA / varNanaM yA vRttiH vajraratnamayAni mUlAni yeSAM te vajramUlAH tathA rajatA-rajatamayI supratiSThitA viDimA-bahumadhyadezabhAge uurdhvvi||324|| nirgatA zAkhA yeSAM te tathA tataH pUrvapadena karmadhArayaH, riSTharatnamayaH kando yeSAM te tathA tathA vaiDUryaratnamayo ruciraH skandho yeSAM te tathA tataH pUrvapadena karmadhArayaH, sujAtaM-mUladravyazuddhaM varaM-pradhAnaM yajjAtarUpaM-rUpyaM tadAtmikAH prathamikA-mUlabhUtA vizAlAH zAlA:-zAkhA yeSAM te tathA, nAnAmaNiratnAtmikA vividhAH zAkhA-mUlazAkhAvini tazAkhAH prazAkhAH-zAkhAvinirgatazAkhA yeSA te tathA, tathA vaiDrANi-vaiDUryamayAni patrANi yeSAM te tathA, tathA tapanIyAni-tapanIyamayAni patravRntAni yeSAM te tathA, tataH pUrvavat padadvayapadadvayamIlanena karmadhArayaH, jAmbUnadA-jAmbUnadanAmakasuvarNavizeSamayA raktavarNA mRdusukumArA-atyantakomalAH prvaalaa-iissdunmiilitptrbhaavruupaaH|| | pallavA-jAtapUrNaprathamapatrabhAvarUpA varAMkurA:-prathamamudbhidyamAnAstAn dharanti yete tathA, vicitramaNiratnamayAni sura-1 | bhINi kusumAni phalAni ca teSAM bhareNa namitA nAma grAhitAH zAkhA yeSAM te tathA, satI-zobhanA chAyA yeSAM te||| M sacchAyAH, evaM satprabhAH ata eva sazrIkAH tathA sodghotAH maNiratAnAmudghotabhAvA-amRtarasasamarasAni / / // 324 // Jan Education International For Private Personal Use Only
Page #653
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education phalAni yeSAM te tathA, adhikaM nayanamanonirvRtikarAH, zeSaM prAgvat, 'te NaM ceiarukkhA annehiM bahUhiM tilayala| vayachattovagasirIsa sattivaNNaloddadhava caMdaNanIvakuDaya kayaM vapaNasa tAlatamAlapi Alapi aMgupArAvayarAya rukkhanandi rukkhe hiM | saccao samantA saMparikkhittA' iti, te caityavRkSA anyairbahubhistilakalavagacchatropagazirISasaptaparNadadhiparNalopradhavacanda| nanIpa kuTaja kadambapanasatAlatamA upriyAlapriyaMgupArApatarAjavRkSanandivRkSaiH sarvataH samantAt samparikSiptAH, ete ca vRkSAH kecinnAmakozataH kecillokatazcAvagantavyAH, 've NaM tilayA jAva naMdirukkhA mUlavanto kaMdavanto jAva surammA' te ca tilakAdayo vRkSA mUlavantaH kandavanta ityAdi vRkSavarNanaM prathamopAGgato'vaseyaM yAvatsuramyA iti, 'te NaM tilayA | jAva nandirukkhA annAhiM bahUhiM paumalayAhiM jAva sAmalayAhiM sabao samantA saMparikkhittA' te ca tilakAdayo | vRkSAH anyAbhirbahubhiH padmalatAbhiryAvacchyAmalatAbhiH sarvataH samantAt samparikSiptAH, yAvacchandAdatra nAgalatAcampakalatAdyA grahaNIyAH, 'tAo NaM paumalayAo jAva sAmalayAo nicaM kusumiAo jAva paDirUvAo' tAzca | padmalatAdyA nityaM kusumitA ityAdi latAvarNanaM yAvatpratirUpAH, 'tesi NaM ceiarukkhANaM upiM aTThamaMgalayA bahave | jhayA chattAicchattA' teSAM caityavRkSANAmupari aSTAvaSTau maGgalakAni bahavaH kRSNacAmaradhvajAH chatrAticchatrANItyAdi caityastUpakavadvaktavyaM / gatAzcaityavRkSAH, atha mahendradhvajAvasaraH - - ' tesi NaM ceiarukkhANa' mityAdi, teSAM caityavRkSANAM puratastisro maNipIThikAH prajJaptAH, tAzca maNipIThikAH yojanamAyAmaviSkambhAbhyAM arddhayojanaM bAhalyena, lonial
Page #654
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjamba- tAsiNaM uppi patteaM'ityAdi, tAsAM maNipIThikAnAmupari pratyekaM 2 mahendradhvajAH prajJaptAH te cAISTamAni-sArddha 4vakSaskAre dvIpazA-18|| saptayojanAni Uoccatvena arddhakoza-dhanuHsahanamudvedhena-uNDatvena tadeva bAhalyena, 'vairAmayavadR'itipadopala-18|| yamakRparvata nticandrI | kSitaH paripUrNo jIvAbhigamAyuktavarNako grAhyaH, sa cAyam-'vairAmayavaTTalasaMThiasusiliTThaparighaTTamasapaTiA aNe. yA vRttiH mu.88 gavarapaJcavaNNakuDabhIsahassaparimaNDiAbhirAmA vAuDuavijayavejayantIpaDAgAchattAicchattakaliA taMgA gnntlmaabhi||325|| laMghamANasiharA pAsAdIA jAva paDirUvA'iti, atra vyAkhyA-vajramayAH tathA vRttaM-vartulaM laSTa-manojJaM saMsthitaM / saMsthAnaM yeSAM te tathA tathA suzliSTA yathA bhavanti evaM parighRSTA iva kharazANayA pASANapratimeva suzliSTaparighRSTAH | tathA mRSTAH-sukumArazANayA pASANapratimeva tathA supratiSThitA:-manAgapyacalanAt tathA anekaivaraiH-pradhAnaH paJcavarNaH kuDabhInAM-laghupatAkAnAM sahasraH parimaNDitAH santo'bhirAmAH zeSa prAgvat , 'tesi NaM mahiMdajjhayANaM uppiM aTThahama. jhAlayA jhayA chattAichattA' ityAdi sarva toraNavarNaka iva vAcyaM jIvAbhigamata iti / uktA mahendradhvajAH, atha puSkariNyaH tAzca 'veiAvaNasaMDa' ityAdiparyantasUtreNa saMgRhyate, tathAhi-tesi NaM mahiMdajjhayANaM purao tidisiM tao| gaMdA pukkhariNIo paNNattAo addhaterasajoaNAI AyAmeNaM chassakosAI joaNAI vikkhambheNaM dasajoaNAI uke-1||325|| heNaM acchAo saNhAo pukkhariNIvaNNao patteaM 2 paumavaraveiAparikkhittAo patteaM 2 vaNasaNDaparikkhittAo |vaNNao' tathA 'tAsi NaM NamdApukkhariNINaM patteaM 2 tidisiM tao tisovANapaDirUvagA paNNattA, tesi NaM tiso-18 Jain Education in For Private & Personal use only Y w .jainelibrary.org
Page #655
--------------------------------------------------------------------------
________________ ! vANapaDirUvagANaM vaNNao toraNavaNNao a bhANiabo jAva chattAichattAI' iti, atra jagatIgatapuSkariNIvat sarva vAcyaM, atha sudharmasabhAyAM yadasti tadAha-'tAsi Na'mityAdi, tayoH sabhayoH sudharmayoH SaT manogulikAnAM-pIThi- 1|| kAnAM sahasrANi prajJaptAni, tathAhi-pUrvasyAM dve sahasre pazcimAyAM dve sahasra dakSiNasyAmekaM sahasraM uttarasyAmekaM sahanaM, 'jAva dAmA' ityatra yAvatpadAdidaM grAhyam-'tAsu NaM maNoguliAsu bahave suvaNNaruppamayA phalagA paNNattA, tesi NaM suvaNNaruppamaesu phalagesu bahave vairAmayA NAgadantagA paNNattA,tesu NaM vairAmaesu nAgadantesu vahave kiNhasuttavagdhAriamalladAmakalAvA jAva sukillasuttavagdhAriamaladAmakalAvA, teNaM dAmA tavaNijjalaMbUsagA ciTThati'tti sarva vijayadvAravadvAcyam, anantaroktaM gomAnasikAsUtre'tidizati-'evaM gomANasiAo'ityAdi,evaM-manogulikAnyAyena gomAnasya:zayyArUpAH sthAnavizeSA vAcyAH, navaraM dAmasthAne dhUpavarNako vAcyaH,athAsyA eva bhUbhAgavarNakamAha-'tAsi Na'mityAdi,1] tayoH sudharmayoH sabhayoH antarbahasamaramaNIyo bhUmibhAgaH prajJaptaH, atra maNivarNAdayo vAcyAH, ullokAH padmalatAdayo'pi |ca citrarUpAH, atra vizeSato yadvaktavyaM tadAha-maNipeDhiAityAdi,atra sudharmayormadhyabhAge pratyeka maNipIThikA vAcyA, dve yojane AyAmaviSkambhAbhyAM yojanaM bAhalyena,'tAsi NamityAdi.tayomaNipIThikayorupari pratyeka mANavakanAmni caityastambhe mahendradhvajasamAne pramANato'rddhASTamayojanapramANa ityarthaHvarNakato'pi mahendradhvajavat , upari SaT krozAn avagAhya / uparitanaSadakozAn varjayitvetyarthaH adhastAdapiSaTU krozAna varjayitvA madhye'rdhapaJcameSu yojaneSu iti gamyaM, jinasakthIni. Jain Education For Private Persone Use Only MUw.jainelibrary.org
Page #656
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjamba-havyantarajAtIyAnAM jinadaMSTrAgrahaNe'nadhikRtatvAt , saudharmazAnacamaravalIndrANAmeva tadgrahaNAt, prajJaptAnIti, zeSo vadhaskAre dvIpazA- varNakazzAtra jIvAbhigamokko jJeyaH, sa cAyaM--'tassa NaM mANavagaceiassa khambhassa uvari chakkose ogAhittA hihaavi| yamakaparvata nticandrI- chakose vajittA majjhe addhapaJcamesu joaNesu ettha NaM bahave suvaNNaruppamayA phalagA paNNattA, tesu NaM bahave vairAmayA varNana yA vRttiH NAgadantagA paNNattA, tesu NaM bahave rayayAmayA sikkagA paNNattA, tesu NaM bahave vairAmayA golayavaTTasamuggayA paNNattA, mU.88 // 326 // tesu NaM bahave jiNasakAhAo saNikhittAo ciTThanti,jAoNaM jamagANaM devANaM annesiM ca bahUrNa vANamantarANaM devANa ya devINa ya accaNijAo vaMdaNijjAo pUyaNijjAo sakkAraNijjAo sammANaNijjAo kallANaM maMgalaM devayaM cei paz2avAsaNijAo' iti, atra vyAkhyA-'tassa NamityAdyArabhya vajjittA' iti paryantaM prAyaH prastutasUtre sAkSAd dRSTa-1 tvAdanantarameva vyAkhyAtaM, madhye'rddhapaJcameSu yojaneSu avaziSTayojaneSvityarthaH, atrAntare bahUni suvarNarUpyamayAni phala-19 18| kAni prajJaptAni, teSu phalakeSu bahavo vajramayA nAgadantakAH prajJaptAH, teSu nAgadantakeSu bahUni rajatamayAni zikya kAni prajJaptAni, teSu zikyakeSu bahavo vajramayA golako-vRttopalastadvad vRttAH samudgakA:-prasiddhAH prajJaptAH, teSu samu-11 dkeSu bahUni jinasakthIni sannikSiptAni tiSThanti, yAni yamakayordevayoH anyeSAM ca bahUnAM yamakarAjadhAnIvAstavyAnAM IS // 326 // |vAnamantarANAM devAnAM devInAM ca arcanIyAni candanAdinA vandanIyAni stutyAdinA pUjanIyAni puSpAdinA satkAraNIyAni vastrAdinA sanmAnanIyAni bahumAnakaraNataH kalyANaM maGgalaM daivataM caityamiti paryupAsanIyAnIti, etadA JainEducation intelli NAMw.jainelibrary.org
Page #657
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAtanAbhIrutayaiva tatra devA devayuvatibhirna sambhogAdikamAdriyante nApi mitradevAdibhirhAsyakrIDAdiparAH syuriti, nanu jinagRhAdiSu jinapratimAnAM devAnAmarcanIyatvAdikamAzAtanAtyAgazca yuktI, tAsAM sadbhAvasthApanArUpatvenArAdhyatAsaGkalpaprAdurbhAvasambhavAt , na tathA jinadaMSTrAdiSu, tena kathaM tau ghaTete, pUjyAnAmaGgAni pUjyA iva pUjyAnIti saGkalpasyAtrApi prAdurbhAvAt pUjyatvaM mahAvairopazamakaguNavattvena ca, asminnarthe pUjyazrIratnazekharasUrIndropajJazrAddhavidhivRttisammatiH, tathAhi parIkSAprAptanirlobhatAguNaM rattasArakumAraM prati cndrshekhrvc:-"hrisenaaniihrinnaigmepynimissaagrnniiH| yuktameva tava zlAghAM, kurute, surasAkSikam // 1 // vakti sma vismayasmeraH, kumAraH sa surAgraNIH / mAmazlAghyaM zlAghate kiM?, so'pyuvAca zRNu buve // 2 // navyotpannatayA'nyarhi, saudhrmeshaanshkryo| vivAdo'bhUdvimAnArtha, hArthamiva harmiNoH // 3 // vimAnalakSA dvAtriMzattathA'STAviMzatiH kramAt / santyetayostathA'pyetI, vivadete sma dhig bhavam ||4||tyorivorviishvryorvimaanprilubdhyoH |niyuddhaadimhaayuddhaanypybhuuvnnnekshH||5||nivaaryte hi kala| hastirazcAM tarasA naraiH / narANAM ca narAdhIzainarAdhIzAM suraiH kvacit // 6 // surANAM ca surAdhIzaiH, surAdhIzAM punaH katham / kena vA sa nivAryeta, vajrAgniriva duHzamaH // 7 // yugmam / mANavakAkhyastambhasthAIdaMSTrAzAntivAriNA / | AdhivyAdhimahAdoSamahAvairanivAriNA // 8 // kiyatkAlavyatikrAntI, siktau mahattaraiH suraiH| babhUvatuH prazAntau tau.IST kiMvA sidhyena tajalAt // 9 // yugmam / tatastayomithastyaktavairayoH sacivaiyoH / proce pUrvavyavasthaivaM, sudhiyAM Jain Education ww.jainelibrary.org
Page #658
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRciH // 327 // Jain Education Int | samaye hi gIH // 10 // sA caivam -- dakSiNasyAM vimAnA ye, saudharmezasya te'khilAH / uttarasyAM tu te sarve'pIzAnendrasya sattayA // 11 // pUrvasyAmaparasyAM ca vRttAH sarve vimAnakAH / trayodazApIndrakAzca syuH saudharmasurezituH | // 12 // pUrvAparadizokhyasrAzcaturasrAzca te punaH / saudharmAdhipaterarddhA, arddhA IzAna cakriNaH // 13 // sanatkumAramA| hendre'pyeSa eva bhavet kramaH / vRttA eva hi sarvatra, syurvimAnendrakAH punaH // 14 // itthaM vyavasthayA cetaHsvAsthyamAsthAya susthirau / vimatsarau prItiparI, jajJAte tau surezvarI // 15 // " iti atha prakRtaM prastUyate - 'mANavagassa ityAdi, mANavakasya caityastambhasya pUrveNa - pUrvasyAM dizi sudharmAyAmeva sabhAyAM siMhAsane saparivAre staH, yamakadevayoH | pratyekamekaikasadbhAvAt tasmAdeva pazcimAyAM dizi zayanIye varNakazca tadIyaH zrIdevIvarNanAdhikAre uktaH, zayanIyayoruttarapUrvasyAM dizi kSullaka mahendradhvajau staH, tau ca mAnato mahendradhvajapramANau, sArddhasaptayojanapramANAvuccatvenArddhakrozamudvedhena - bAhalyAbhyAmityarthaH nanu yadImau prAguktamahendradhvajatulyau tadA kimimA dhulakena vize| Sitau ?, ucyate, maNipIThikAvihInau, ata eva kSullau, ko'rtha: : -dviyojanapramANamaNipIThiko paristhitatvena pUrve mahAnto mahendradhvajAstadapekSayA imau ca kSullAvityarthAdAgatamiti tayoH kSulamahendradhvajayorekaikarAjadhAmI| sambandhinorapareNa pazcimAyAM coppAlo nAma praharaNakrozaH - praharaNabhANDAgAraM tatra bahUni parigharalapramukhANi yAvatpadAt praharaNaralAni sannikSiptAni tiSThanti, 'suhammANa' mityAdi, sudharmayoruparyaSTASTamaGgalakAni ityAdi 4 vakSaskAre yamaparvata parNanaM sU. 88 // 327 // wjainelibrary.org
Page #659
--------------------------------------------------------------------------
________________ | tAvad vaktavyaM yAvad bahavaH sahasrapatrahastakAH sarvaratnamayA ityAdi / sudharmasabhAtaH paraM kimastItyAha-'tAsi ||'mityaadi, tayoH sudharmasabhayoruttarapUrvasyAM dizi dve siddhAyatane prajJapte iti zeSaH, pratisabhamekaikasadbhAvAditi, atra lAghavArthamatidezamAha-eSa eva-sudharmAsabhokta eva jinagRhANAmapigamaH-pATho'vagantavyaH, sa cAyam-'te NaM siddhAyayaNA addhaterasajoSaNAI AyAmeNaM chassakosAiM vikkhambheNaM Nava joaNAI uddhaM uccatteNaM aNegakhambhasayasaNNiviTThA' ityAdi, yathA sudharmAyAstrINi pUrvadakSiNottaravartIni dvArANi teSAM purato mukhamaNDapAH teSAM ca purataH prekSAmaNDapAH | teSAM purataH stUpAH teSAM puratazcaityavRkSAH teSAM purato mahendradhvajAH teSAM purato nandApuSkariNya ukAstadanu sabhAyAM , SaD manogulikAsahasrANi SaDU gomAnasIsahasrANyuktAni evamanenaiva krameNa sarva vAcyam , atra ca sudharmAto yo vize18 pastamAha-'NavaraM imaM NANataM'ityAdi vyaktam , atha sudharmAsabhoktameva sabhAcatuSke'tidizannAha-evaM avasesANavi' 18 ityAdi, evaM sudharmAnyAyena avaziSTAnAmupapAtasabhAdInAM varNanaM jJeyaM, kiyatparyantamityAha-yAvadupapAtasabhAyAM128|| utpitsudevotpattyupalakSitasabhAyAM zayanIyaM varNanIyaM tacca prAgvat,tathA idazca vaktavyo nandApuSkariNImAnaH,sa cotpannadevasya% zucitvajalakrIDAdihetuH, tato'bhiSekasabhAyAM-abhinavotpannadevAbhiSekamahotsavasthAnabhUtAyAM bahu AbhiSekyaM-abhiSekayogyaM bhANDaM vAcyaM, tathA alaGkArasabhAyAM-abhiSiktasarabhUSaNaparidhAnasthAnarUpAyAM subahu alaGkArikabhANDaM-alakArayogya bhANDaM tiSThati, vyavasAyasabhayoH-alaMkRtasurazubhAdhyavasAyAnacintanasthAnarUpayoH pustakarane tato blipiitthe| Jain Education For Pres Personal use only C ure.dainelibrary.org
Page #660
--------------------------------------------------------------------------
________________ cana pAvatpadAtsava- 4vakSaskAra zrIjamyU arcanikottarakAlaM navotpannasurayorbalivisarjanapIThe dve yojane AyAmaviSkambhAbhyAM yojanaM bAhalyena yAvatpadAt 'sabadIpazA- rayaNAmayA acchA pAsAIA 4' tato nandAbhidhAne puSkariNyau balikSepottarakAlaM sudharmAsabhAM jigamiSatorabhinavo- yamakaparvata nticandrI-zatpannasurayorhastapAdaprakSAlanahetubhUte, ata eva sUtre prathamokte api nandApuSkariNyau prayojanakramavazAt pazcAd vyAkhyAte |8| varNanaM yA vRttiH ma.88 kramaprAdhAnyAd vyAkhyAnasya, atha yathA sudharmAsabhAtaH uttarapUrvasyAM dizi siddhAyatanaM tathA tasyottarapUrvasyAM dizi 8| // 328 // upapAtasabhA, evaM pUrvasmAt pUrvasmAt paraM paramuttarapUrvasyAM vAcyaM yAvadalipIThAduttarapUrvasyAM nandA puSkariNIti, atra ca 'jamigAo rAyahANIo' ityAdisUtreSu dvivacanena, 'tAsiM jAva uppiM mANavae ceiakhambhe' ityAdisUtreSveka-18 vacanena nirdezaH sUtrakArANAM pravRttivaicitryAditi // varNite yamikAbhidhe rAjadhAnyau, athAnayoradhipayoryamakadevayorutpattyAdisvarUpAkhyAnAya vistarAruciH sUtrakRt saMgrahagAthAmAha-'uvavAo saMkappo'ityAdi, upapAto-yamakayodevayorutpattirvAcyA, tataH utpannayoH surayoH zubhavyavasAyacintanarUpaH saGkalpaH, tato'bhiSeka:-indrAbhiSekaH, tataH vibhUSaNA-alaGkArasabhAyAmalaGkAraparidhAnaM, tato vyavasAyaH-pustakaratnodghATanarUpaH, tataH arcanikA-siddhAyatanAdyarcA, tataH sudharmAyAM gamanaM, yathA ca parivAraNA-parivArakaraNaM svasvoktadizi parivArasthApanaM yathA yamakayodevayosiMhAsanayoH // 328 // parito vAmabhAge catuHsahasrasAmAnikabhadrAsanasthApanaM saiva RddhiH-sampat rUpaniSpattistu 'Nij bahulaM nAmnaH kRgAdiSu' IRI (zrIsiddha0 a03 pA04 sU042) ityanena karaNArthe 'NivettyAsazrathaghaTTavanderanaH' (zrIsiddha0 a05pA03sU0111) For Private Jan Education International wrow.jainelibrary.org Personal Use Only
Page #661
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education ityanena cAnapratyaye strIliGgIya Appratyaye sAdhuH tathA vAcyaM 'jIvAbhigamAdibhyaH / atha yamakau drahAzca yAvatA. | antareNa parasparaM sthitAstannirNetumAha - 'jAvaiyaM' ityAdi, yAvati pramANe- antaramAne nIlavato yamakau bhavataH khalunizcitaM tAvadantaraM yojanasaptabhAgacaturbhAgAbhyadhikacatustriMzadadhikASTazatayojanarUpaM yamakadrahayodrahANAM ca bodhyamiti zeSaH, upapattistu prAgvat // atha yeSAM idAnAmantaramAnamanantaramuktaM tAn svarUpato nirdizati kahi NaM bhante ! uttarakUrAe NIlavantaddadde NAmaM dahe paNNatte ?, goamA ! jagANaM dakkhiNillAo carimantAo aTThasae cottIse cattAri a sattabhAe joaNassa avAhAe sIAe mahANaIe bahumajjhadesabhAe ettha NaM NIlavantaddade NAmaM dahe paNNatte dAhiNauttarAyae pAINapaDINavicchiNe jaddeva paumadahe taheva vaNNao abvo NANattaM dohiM paDamavaraveiAhiM dohi ya vaNasaMDehiM saMparikkhitte, nIlavante NAmaM nAgakumAre deve sesaM taM ceva NeavvaM, NIlavantaddahassa puvvAvare pAse dasa 2 joaNAI abAhAe ettha NaM vIsaM kaMcaNagapabvayA paNNattA, egaM joyaNasayaM uddhaM uccatteNaM - mUlaMmi joaNasayaM paNNattari joaNAI majjhami / uvaritale kaMcaNagA paNNAsaM joaNA huMti // 1 // mUlaMmi tiNNi sole sattattIsAI duNNi majjhami / aTThAvaNNaM ca sayaM uvaritale parirao hoi // 2 // paDhamittha nIlavanto 1 bitio uttarakurU 2 muNeavvo / caMdaddahottha taio 3 erAvaya 4 mAlavanto a 5 // 3 // evaM vaNNao aTTho pamANaM palio maTThiiA devA (sUtraM 89 ) 'kahi Na' mityAdi, va bhadanta ! uttarakuruSu 2 nIlavaddraho nAma drahaH prajJaptaH 1, gautama ! yamakayordAkSiNyA cara
Page #662
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 329 // Jain Education Inte mAntAdaSTa zatAni catustriMzadadhikAni catvAri ca saptabhAgAn yojanasya abAdhayA kRtvA iti gamyaM, apAntarAle muktveti bhAvaH, zItAyA mahAnadyA bahumadhyadeza bhAge'trAntare nIlavaddraho nAma drahaH prajJaptaH, dakSiNottarAyataH prAcInapratIcInavistIrNaH, padmadrahazca prAgaparAyataH udagdakSiNa pRthuriti pRthagvizeSaNaM yathaiva padmadrahe varNakastathaiva netavyaH, nAnAtvamiti vizeSo'yaM, dvAbhyAM padmavaravedikAbhyAM dvAbhyAM ca vanakhaNDAbhyAM samparikSiptaH, ayaM bhAvaH - padmadraha ekayA padmavaravedikayA ekena ca vanakhaNDena parikSiptaH, ayaM tu pravizantyA niryAntyA ca zItayA mahAnadyA dvibhAgIkRtatvenobhayoH pArzvayortti - | nIbhyAM vedikAbhyAM yukta iti samyak, arthazca nIlavadvarSadharanibhAni tatra tatra pradezeSu zatapatrAdIni santi athavA nIlava| nAmA nAgakumAro devo'trAdhipatiriti nIlavAn ida iti zeSaM padmAdikaM tadeva netavyaM, padmadraha iva padmamAnasaGkhyA| parikSepAdikaM jJAtavyamityarthaH // atha kAJcanagirivyavasthAmAha -- 'NIlavanta' ityAdi, nIlavaddrahasya pUrvAparapArzvayoH | pratyekaM dazadazayojanAnyabAdhayA kRtveti gamyaM, apAntarAle muktveti bhAvaH, atrAntare dakSiNottarazreNyA parasparaM mUle sambaddhAH anyathA zatayojanavistArANAmeSAM sahasrayojanamAne drahAyAme'vakAzAsambhava iti, viMzatiH kAJcanakaparvatAH prajJatAH, ekaM yojanazatamUrdhvoccatvena, gAthAdvayenaiteSAM viSkambhaparikSepAvAha -- mUle yojanazataM madhye - mUlataH pazcAzayojanordhvagamane paJcasaptatiryojanAni uparitane-zikharatale paJcAzadyojanAni vistAreNa bhavaMti kAJcanakAbhidhAH parvatAH // 1 // mUle trINi yojanazatAni SoDazAdhikAni madhye dve yojanazate saptatriMzadadhike aSTapaJcAzadadhikayojanazataM 4 vakSaskAre nIlabadAdigrahakAazvanaparvatAH sU. 89 // 329 // jainelibrary.org
Page #663
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education In | uparitale parirayaH - paridhiriti // 2 // iha ca mUle paridhau madhyaparidhau ca kiMcidvizeSAdhikatvaM gAthAbandhAnulomyAdanuttamavyavaseyaM // atha saGkhyAkrameNa paJcAnAmapi idAnAM nAmAnyAha -- 'paDhamittha' ityAdi, prathamo nIlavAn dvitIya uttara| kururjJAtavyaH candradrahotra tRtIyaH airAvatazcaturthaH paJcamo mAlyavAMzca, athAnantaroktAnAM kAJcanAdrINAM eSAM ca drahAdInAM | svarUpaprarUpaNAya lAghavArthamekameva sUtramAha-- ' evaM vaNNao' ityAdi, evaM - uktanyAyena nIlavaddrahanyAyenetyarthaH uttarakurudradAdInAmapi jJeyaH padmavara vedikAvanakhaNDatrisopAnapratirUpaka toraNamUla padmASTottarazatapadmaparivArapadmazeSapadmapari|kSepatrayavaktavyatApi, tathaivArtha : - uttarakurvAdridrahanAmAnvarthaH uttarakuruidaprabhottara kuruidAkArotpalAdiyogAduttarakurude| vasvAmikatvAccottarakuruhRda iti, candrahadaprabhANi - candraidAkArA rANi candradavarNAni candrazcAtra devaH svAmIti candrahradaH, airAvataM - uttarapArzvavarttibharata kSetraprati rUpakakSetra vizeSastatprabhANi - tadAkArANi, AropitajyadhanurAkArANItyarthaH, | utpalAdIni airAvatazcAtra devaH prabhurityairAvataH, mAlyavadvakSaskAranibhotpalAdiyogAnmAlyavadevasvAmikatvAcca mAlyava - hada iti, pramANaM ca sahasraM yojanAnyAyAmastadarddhaM viSkambha ityAdikaM, palyopamasthitikAzcAtra devAH parivasanti, tatrAdyasya nAgendra uktaH, zeSANAM vyantarendrAH kAJcanAdrINAM ca varNako yamakAdrivadvAcyaH, arthazca kAzcanavarNotpalAdiyogAt kAJcanAbhidhadevasvAmikatvAcca kAJcanAdrayaH, pramANaM yojanazatoccatvaM mUle yojanazataM vistAra ityAdikaM uttarakuruhadAdizeSadra hapArzvavarttikAJcanAcalApekSayedaM bodhyaM, athavA pramANaM pratiidaM viMzatiH pratipArzva daza sarvasa
Page #664
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 330 // Jain Education Inter | khyayA zatamityAdikaM palyopamasthitikAzcAtra devA iti rAjadhAnyazcaiteSAmatrAnuktA api yamakadevarAjadhAnIvadvAcyAH paraM tattadabhilApeneti // atha yannAnnA idaM jambUdvIpaM khyAtaM tAM sudarzanAnAmnIM jammUM vivakSustadadhiSThAnamAha- .. 'kahi NaM bhante ! uttarakurAe 2 jambUpeDhe NAmaM peDhe paNNatte ?, goamA ! NIlavantassa vAsaharapavvayassa dakkhiNeNaM mandarassa utta reNaM mAlavantassa vakkhArapabayarasa paJcatthimeNaM sIAe mahANaIe purathimile kUle ettha NaM uttarakurAe kurAe jambUpeDhe NAmaM peDhe paNNatte, paJca joaNasayAi~ AyAmavikkhambheNaM paNNarasa ekkAsIyAI joaNasayAIM kiMcivisesAhiAIM parikkheveNaM, bahumajjhasabhAe bArasa joaNAI bAhalleNaM tayaNantaraM ca NaM mAyAe 2 padesaparihANIe 2 savvesu NaM carimaperaMtesu do do gAUAI bAleNaM savvajambUyAmae acche se NaM egAe paumavaraveiAe egeNa ya vaNasaMDeNaM sambao samantA saMparikkhite duIpi vaNNao, tassa NaM jambUpeDhassa cauddisiM ee cattAri tisovANapaDirUvagA paNNattA vaNNao jAva toraNAI, tassa NaM jambUpeDha bahumasabhAe ettha NaM maNipeDhiA paNNattA aTThajoagAI AyAma vikkhambhegaM cattAri joaNAI bAilegaM, tIse NaM maNipeDhi - Ae upi ettha NaM jambUsudaMsaNA paNNattA, aTTha joagAI uddhaM uccattegaM addhajoagaM uThaNaM, tIse NaM khaMdho do joaNAI uddha uccatteNaM addhajoagaM bAhalleNaM, tIse NaM sAlA cha joaNAI uddhaM uccatteNaM bahumajjhadesabhAe aTTha joaNAI AyAma vikkhaMbheNaM sAiregAI aTTha joaNAI savvaggeNaM, tIse NaM ayameArUve vaNNAvAse paM0 - vairAmayA mUlA rayayasupaiTThiaviDimA jAva ahiamaNaNinduikarI pAsAIA darisaNijjA0, jaMbUe NaM sudaMsaNAe cauddisiM cattAri sAlA paM0, tesi NaM sAlANaM bahumajjhasabhAe ettha NaM 4 vakSaskAre jambUvRkSavarNanaM sU. 90 // 330 // ww.jainelibrary.org
Page #665
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inte siddhAyayaNe paNNatte, kosaM AyAmeNaM addhakosaM vikkhambheNaM desUNagaM kosaM uddhaM uccaceNaM aNegakhambhasayasaNNiviTThe jAva dvArA pazvadhaNusayAI uddhaM uccatteNaM jAva vaNamAlAo maNipeDhiA pazyadhaNusayAI AyAmavikkhambheNaM addhAilAI dhaNusayAI bAileNaM, tase NaM maNipeDhaAe upi devacchandae paMcadhaNusayAI AyAmavikkhambheNaM sAiregAI pazcadhaNusayAI uddhaM uccatteNaM, jiNapaDimA - o anvotti / tattha NaM je se puratthimille sAle ettha NaM bhavaNe paNNatte, kosaM AyA meNaM evameva Navaramittha sayaNijjaM sesesu pAsAyavaDeMsayA sIhAsaNA ya saparivArA iti / jambU NaM bArasahiM paumavaraveiAhiM savvao samantA saMparikkhittA, veiANaM vaNNao, jambU NaM aNNeNaM aTThasaeNaM jambUNaM tadaddhaJcattANaM savvao samantA saMparikkhittA, tAsi NaM vaNNao, tAo NaM jambU chahiM paumavaraveiAhiM saMparikkhittA, jambUe NaM sudaMsaNAe uttarapuratthimeNaM uttareNaM uttarapaJccatthimeNaM ettha NaM devassa cauNDaM sAmANiasAhassINaM cattAri jambUsAhassIo paNNattAo, tIse NaM puratthimeNaM cauNDaM aggamahisINaM cattAri jambUo paNNattAo, - dakkhiNapuratthi me dakkhiNeNa taha avaradakkhiNeNaM ca / aTTha dasa bAraseva ya bhavanti jambUsahassAI // 1 // ANi paccatthimeNa satteva hoMti jambUo / solasa sAhassIo cauddisiM AyarakkhANaM // 2 // jambUe NaM tihiM saiehiM vaNasaMDehiM savvao samantA saMparikkhittA, jambUe NaM puratthimeNaM paNNAsaM joaNAI paDhamaM vaNasaMDaM ogAhittA ettha NaM bhavaNe paNNatte kosaM AyAmeNaM so caiva vaNNao sayaNijjaM ca, evaM sesAsuvi disAsu bhavaNA, jambUe NaM uttarapuratthimeNaM paDhamaM vaNasaNDaM paNNAsaM joaNAI ogAhittA ettha NaM cattAri pukkhariNIo paNNattAo, taMjahA - paumA 1 paumappabhA 2 kumudA 3 kumudappabhA 4, tAo NaM kosaM AyAmeNaM addhakosaM vikkhambheNaM paJcabhaNusayAI unbeddeNaM vaNNao tAsi NaM majjhe pAsAyavaDeMsagA ko saM Jainelibrary.org
Page #666
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 331 // Jain Education Inter AyAmeNaM addhakosaM vikkhambheNaM deNaM kosaM uddhaM uccatteNaM vaNNao sIhAsaNA saparivArA, evaM sesAsu vidisAsu, gAhA - umA paramappabhA ceva, kumudA kumudappahA / uppalagummA NaliNA, uppalA uppalujalA // 1 // bhiMgA bhiraMgappA ceva, aMjaNA kajjalappabhA / sirikaMtA sirimahiA, siricaMdA ceva sirinilayA || 2 || jambUe NaM purathimillassa bhavaNassa uttareNaM uttarapurasthi - pUrva ku0 bha0 kR0 * millassa pAsAyavaDeMsagassa dakkhiNeNaM ettha NaM kUDe paNNatte aTTha joaNAI uddhaM uccaNaM do joaNAI ubveheNaM mUle aTTha joaNAI AyAmavikkhambheNaM bahumajjhadesabhAe cha joaNAI AyAmavikkhambheNaM uvariM cattAri joaNAI AyAma vikkhambheNaM - paNavIsadvArasa bAraseva mUle a majjhi uvariM ca / savisesAI parirao kUDassa imassa boddhavva // 1 // mUle vicchiNNe majjhe saMkhitte uvariM taNue savvakaNagAmae acche beiAvaNasaMDavaNNao, evaM sesAvi kUDA iti / jambUe NaM sudaMsaNA duvAsa NAmadhejjA paM0 taM0- sudaMsaNA 1 amohA 2 ya, suppabuddhA 3 jasoharA 4 | videhajambU 5 somaNasA 6, NiayA 7 NiccamaMDiA 8 // 1 // subhaddA ya 9 visAlA ya 10, sujAyA 11 sumaNA 12 viA / sudaMsaNAe jambUe, NAmadhejjA dubAlasa // 2 // jambUe NaM aTThaTThamaMgalagA0, I0 prA00 oll 3 Ya Ya Hejh a0 prA00 0 0 ap 4 vakSaskAre jambupRtha: varNana sU. 90 // 331 // lainelibrary.org
Page #667
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inte sekeNaNaM bhante ! evaM buccai - jambU sudaMsaNA 21, goamA ! jambUra NaM sudaMsaNAe aNADhie NAmaM jambuddIvAhivaI parivasai mahiddhIe se NaM tattha caunhaM sAmANiasAhassINaM jAva Aya rakkhadevasAhassINaM, jambuddIvassa NaM dIvassa jambUe sudaMsaNA aNADhie rAhANIe aNNesiM ca bahUNaM devANa ya devINa ya jAva viharai, se teNadveNaM go0 ! evaM buccai, aduruttarA NaM NaM goamA ! jambUsudaMsaNA jAva bhuviM ca 3 dhuvA NiaA sAsayA akkhayA jAba avaTThiA / kahi bhante | aNADhiassa devassa aNADhiA NAmaM rAyahANI paNNattA 1, goamA ! jambuddIve mandarassa pavvayassa uttareNaM jaM ceva puvvavaNiaM jamigApamANaM taM ceva Neanna, jAva uvanAo abhiseo a niravasesotti (sUtraM 90 ) 'kahi NamityAdi, kva bhadanta ! uttarakuruSu jambUpIThaM nAma pIThaM prajJasaM 1, nirvacanasUtre gautametyAmantraNaM gamyaM, nIlavato varSadharaparvatasya dakSiNena mandarasya parvatasyottareNa mAlyavato vakSaskAraparvatasya gajadantAparaparyAyasya pazcimena| pazcimAyAM zItAyA mahAnadyAH pUrvakule - zItAdvibhAgIkRtottarakurupUrvArddha tatrApi madhyabhAge atrAntare uttarakuruSu kuruSu jambUpIThaM nAma pIThaM prajJataM, pazcayojanazatAnyAyAmaviSkambhena yojanAnAM paJcadazazatAnyekAzItyadhikAni kiMcidvize| pAdhikAni parikSepeNa bahumadhyadezabhAge vivakSitadikprAntAdardhatRtIya zatayojanAtikrame ityarthaH, bAhalyena dvAdaza yoja| nAni, tadanantaraM mAtrayA 2 - krameNa 2 pradezaparihANyA parihIyamANaH 2 'savvesu'tti prAkRtatvAt paJcamyarthe saptamI tena sarvebhyazcaramaprAnteSu madhyato'rddhatRtIyayojanazatAtikrame ityarthaH, dvau krozau bAhalyena, sarvAtmanA jAmbUnada jainelibrary.org
Page #668
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjamyU-1 mayaM, 'accha'mityAdi, 'se NaM egAe pauma'ityAdi, taditi anantarotaM jambUpIThaM ekayA padmavaravedikayA ekena ca // 4vakSaskAre dvIpazA- vanakhaNDena sarvataH samantAt samparikSiptamiti zeSaH, dvayorapi pAvaravedikAvanakhaNDayovarNakaH smartavyaH praaktnH| jambUvRkSanticandrItacca jaghanyato'picaramAnte dvikozoccaM kathaM sukhArohAvarohamityAzaGkayAha-tassa Na'mityAdi, tasya jambUpIThasya catu-1 vaNena yA vRttiH sa.90 dizi etAni dignAmopalakSitAni catvAri trisopAnapratirUpakANi prajJaptAni, etAni ca trINi militAni dvikrosho||332||18ccaani bhavanti krozavistIrNAni ata eva prAnte dvikrozavAhalyAt pIThAt uttaratAmavataratAM ca sukhAvahadvArabhUtAni / 8 varNakazca tAvadvatavyo yAvat toraNAni, 'tassa 'mityAdi, vyaktaM, 'tIse Na'mityAdi, tasyA maNipIThikAyA upari 18|atra jambUH sudarzanAnAmnI prajJaptA, aSTa yojanAnyUrvoccatvena arddhayojanamudvedhena-bhUpravezena, athAsyA evoccatvasyASTa ||| 18| yojanAni vibhAgato dvAbhyAM sUtrAbhyAM darzayati-tIse 'mityAdi, tasyA jambvAH skandhaH-kandAduparitanaH zAkhAprabhavaparyanto'vayavo dve yojane UdhvoccatvenAIyojanaM bAhalyena-piNDena tasyAH zAlA viDimAparapayoyA dik-1 prasRtA zAkhA-madhyabhAgaprabhavA UrdhvagatA zAkhA SaD yojanAnyUrvoccatvena, tathA bahumadhyadezabhAge prakaraNAjambUriti gamyam , aSTau yojanAnyAyAmaviSkambhAbhyAM tAnyevAsyAH skandhoparitanabhAgAcatasRSvapi dikSu pratyekamekakA zAkhA // 332 // nirgatA tAzca kozonAni catvAri yojanAni, tena puurvaaprshaakhaadairdhyskndhvaahsysmbndhyyojnmiilnenoks-18|| | khyAnayana, bahumadhyadezabhAgazcAtra vyAvahAriko grAhyA, vRkSAdInAM zAkhAprabhavasthAne madhyadezasya lokavyavahiyamANa Jain Education into For Private Personal Use Only
Page #669
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inter tvAt, puruSasya kaTibhAga iva, anyathA viDimAyA dviyojanAtikrame nizcayaprAptasya madhyabhAgasya grahaNe pUrvAparazA - | khAdvaya vistArasya grahaNasambhavaH viSamazreNikatvAt, athavA bahumadhyadezabhAgaH zAkhAnAmiti gamyate, ko'rthaH 1 - yatazca|turdikzAkhAmadhyabhAgastasminnityarthaH, aSTayojanAnayanaM tu tathaiva, uccatvena tu sarvAgreNa - sarvasaGkhyayA kandaskandhaviDimAparimANamIlane sAtirekANyaSTau yojanAnIti, athAsyA varNakamAha- 'tIse Na' mityAdi, tasyA jambaMvA ayametadrUpo varNAvAsaH prajJaptaH, vajramayAni mUlAni yasyAH sA vajramayamUlA tathA rajatA - rajatamayI supratiSThitA viDimA| bahumadhyadeza bhAge UrdhvavinirgatA zAkhA yasyAH sA rajatasupratiSThitaviDimA, tataH padadvayakarmadhArayaH, yAvatpadAt | caityavRkSavarNakaH sarvo'pyatra vAcyaH kiyatparyantamityAha -- adhikamanonirvRtikarI prAsAdIyA darzanIyA ityAdi / athA| syAH zAkhAvyaktimAha - 'jaMbUe Na' mityAdi, jambvAH sudarzanAyAH caturdizi catasraH zAlA :- zAkhAH prajJaptAH, tAsAM | zAlAnAM bahumadhyadezabhAge uparitana viDimAzAlAyAmityadhyAhArya jIvAbhigame tathA darzanAt zeSaM sulabhaM vaitADhya| siddhakUTagatasiddhAyatanaprakaraNato jJeyamityarthaH, atra pUrvazAlAdau yatra yadasti tatra tadvakumAha - ' tattha Na' mityAdi, tatra - tAsu catasRSu zAlAsu yA sA paurastyA zAlA sUtre prAkRtatvAt puMstvanirdezaH atra bhavanaM prajJaptaM krozamAyAmena | 'evameve 'ti siddhAyatanavaditi, arddhakrozaM viSkambhena dezonaM krozamucatveneti pramANaM dvArAdivarNakazca vAcyaH, navaramatra zayanIyaM vAcyaM, zeSAsu dAkSiNAtyAdizAlAsu pratyekamekaikabhAvena trayaH prAsAdAvataMsakAH siMhAsanAni saparivArANi wjainelibrary.org
Page #670
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRciH // 333 // Jain Education In ca boddhavyAni teSAM pramANaM ca bhavanavat, tatra khedApanodAya bhavaneSu zayanIyAni prAsAdeSu tvAsthAnasabhA iti, nanu |bhavanAni viSamAyAmaviSkambhAni padmadrahAdimUlapadmabhavanAdiSu tathA darzanAt prAsAdAstu samAyAmaviSkambhAH dIrghavai| tADhya kUTagateSu vRttavaitADhyagateSu vijayAdirAjadhAnIgateSu anyeSvapi vimAnAdigateSu ca prAsAdeSu samacaturasratvena samAyAmaviSkambhatvasya siddhAntasiddhatvAt tatkathamatra prAsAdAnAM bhavanatulyapramANatA ghaTate ?, ucyate, 'te pAsAyA kosaM | samUsiA addhakosavicchiNNA' ityasya pUjya zrIjinabhadragaNikSamAzramaNopajJakSetravicAragAthArddhasya vRttau te prAsAdAH krozamekaM dezonamiti zeSaH samucchritA - uccAH krozArddha-arddhakrozaM vistIrNAH paripUrNamekaM krozaM dIrghA iti zrImalayagiripAdAH tathA jambUdvIpasamAsaprakaraNe " prAcye zAle bhavanaM itareSu prAsAdAH madhye siddhAyatanaM sarvANi vijayArddhamAnAnI" ti zrIumAsvAtivAcakapAdAH tathA tapAgacchAdhirAjapUjya zrIsomatilakasUrikRtana vya bRhatkSetravicArasatkAyAH "pAsAyA sesa disAsAlAsu veaddhagirigayatha tao" ityasyA gAthAyA avacUrNo - " zeSAsu tisRSu zAkhAsu | pratyekamekaikabhAvena tatra trayaH prAsAdAH - AsthAnocitAni mandirANi dezonaM krozamuccAH krozArddha vistIrNAH pUrNa krozaM dIrghAH" iti zrIguNaratnasUripAdAH yadAhuH tadAzayena prastutopAGgasyottaratra jambUparikSepakavanavApIparigataprAsAdapramANasUtrAnusAreNa ca ityevaM nizcinumo jambUprakaraNaprAsAdA viSamAyAmaviSkambhA iti, yattu zrIjIvAbhigamasUtravRttau 'krozamekamUrdhvamuccaistvena arddhakrozaM viSkambhene' tyuktaM tadgambhIrAzayaM na vidmaH / athAsyAH padmavaravedikAdisvarU 4vakSaskAre jambUvRkSavarNanaM sU. 90 // 333 // w.jainelibrary.org
Page #671
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Int |pamAha - 'jaMbU Na 'mityAdi, jambUrdvAdazabhiH padmavaravedikAbhiH - prAkAravizeSarUpAbhiH sarvataH samantAt samparikSitA, | vedikAnA varNakaH prAgvat, imAzca mUlajambU parivRttya sthitA jJAtavyAH, yA tu pIThapariveSTikA sA tu prAgevoktA / athAsyAH prathamaparikSepamAha -- ' jaMbU Na' mityAdi, jambUH Namiti vAkyAlaGkAre anyenASTazatena - aSTottarazatena jambU| vRkSANAM 'tadarddhAccatvAnAM' tasyA mUlajambvAH arddhapramANamuccatvaM yAsAM tAstathA tAsAM sarvataH samantAt samparikSiptA upalakSaNaM caitat tenodvedhAyAmavistArA api arddhapramANA jJeyAH, tathAhi--tA aSTAdhikazatasaGkhyA jambvaH pratyekaM catvAri yojanAnyuccaistvena krozamekamavagAhena ekaM yojanamuccaH skandhaH trINi yojanAni viDimA sarvANocaistvena sAtirekANi catvAri yojanAni tatraikaikA zAkhA arddhakrozahIne dve yojane dIrghA krozapRthutvaH skandha iti bhavanti | sarvasaMkhyayA AyAmaviSkambhatazcatvAri yojanAni, Asu cAnAdRtadevasyAbharaNAdi tiSThati, etAsAM varNakajJApanAyAha'tAsi NaM vaNNao'tti tAsAM ca varNako mUlajambUsadRza eveti, adhAsAM yAvatyaH- padmavaravedikAstA Aha- 'tAo NamityAdi, uttAnArthaM, navaraM pratijambUvRkSaM SaT SaT padmavaravedikA ityarthaH, etAsu ca 108 jambUSu atra sUtre jIvA - bhigame bRhatkSetravicArAdau sUtrakRdbhiH vRttikRdbhizca jinabhavanabhavanaprAsAdacintA kApi ca cakre bahavo'pi ca bahuzrutAH zrAddhapratikramaNasUtra cUNi kArAdayo mUlajambUvRkSagatatatprathamavanakhaNDagatakUTASTakajinabhavanaiH saha saptadazottaraM zataM jinabhavanAnAM manyamAnAH ihApyekaikaM siddhAyatanaM pUrvoktamAnaM menire tato'tra tattvaM kevalino viduriti / samprati w.jainelibrary.org
Page #672
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU- zeSAn parikSepAn vaktuM sUtracatuSTayamAha-jaMbUe 'mityAdi, jambvAH sudarzanAyAH uttarapUrvasyA-IzAnakoNe 4vakSaskAre dvIpazA- | uttarasyAmuttarapazcimAyAM-vAyavyakoNe atrAntare dikatraye'pItyarthaH anAhatanAmno-jambUdvIpAdhipaterdevasya caturNI jamvRvRkSanticandrI varNana sAmAnikasahasrANAM catvAri jambUsahasrANi prajJaptAni, 'tIse NamityAdi, kaNThyaM, gAthAbandhena pArSadyadevajambUrAhayA vRciH 'dakSiNa'ityAdi, dakSiNapaurastye-AgneyakoNe dakSiNasyAM aparadakSiNasyAM nairRtakoNe caH samuccaye etAsu tisRSu // 334 // || dikSu yathAsaMkhyaM / aSTa daza dvAdaza jambUnAM sahasrANi bhavanti, evo'vadhAraNe tena nAdhikAni na nyUnAnItyarthaH, caH prAgvat , anIkAdhipajambUstRtIyaparikSepajambUzca gAthAbandhanAha-'aNiAhivANa'ityAdi, anIkAdhipAnAM-jAdikaTakAdhIzAnAM saptAnAM saptava jambUH pazcimAyAM bhavanti, dvitIyaH parikSepaH pUrNaH // atha tRtIyamAha-AtmarakSakA|NAmanAhatadevasAmAnikacaturguNAnAM SoDazasahasrANAM jambvaH ekaikadikSu catuHsahasrarasadbhAvAt SoDaza sahasrANi bhavanti, yadyapi cAnayoH parikSepayorjambUnAmuccatvAdipramANaM na pUrvAcAyazcintitaM tathApi padmAidapadmaparikSepanyAyena pUrvapUrvaparikSepajambvapekSayottarottaraparikSepajambvo'rddhamAnA jJAtavyAH, atrApyekaikasmin parikSepe ekaikasyAM pasI kriyamANAyAM kSetrasAGkIryenAnavakAzadoSastathaivodbhAvanIyastena parikSepajAtayastinastathaiva vAcyAH, sampratyasyA eva vntry-18||33|| parikSepAn vaktumAha-'jaMbUe Na'mityAdi, sA caivaMparivAreti gamya, tribhiH zatikaiH-yojanazatapramANairvanakhaNDaH sarvataH 18 samparikSiptAH, tadyathA-abhyantareNa madhyamena bAhyeneti, athAtra yadasti tadAha-jaMbUe 'mityAdi, jambdhAH sapa JainEducation Interial For Private Personal use only Kontainelibrary.org
Page #673
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education rivArAyAH pUrveNa paJcAzayojanAni prathamavanakhaNDamavagAhyAtrAntare bhavanaM prajJaptaM, krozamAyAmena, uccatvAdikathanAyAvidezamAha - sa eva mUlajambUpUrvazAkhAgatabhavanasambandhI varNako jJeyaH, zayanIyaM cAnAdRtayogyaM, evaM zeSAsvapi dakSi | NAdidikSu svasvadizi paJcAzadyojanAnyavagAhyAdye vane bhavanAni vAcyAni, athAtra vane vApIsvarUpamAha - 'jaMbUe NaM uttare' tyAdi, jambvAH uttarapaurastye digbhAge prathamaM vanakhaNDaM paJcAzadyojanAnyavagAhyAtrAntare catasraH puSkariNyaH prajJaptAH, etAzca na sUcIzreNyA vyavasthitAH kintu svavidiggataprAsAdaM parikSipya sthitAH, tena prAdakSiNyena tannAmA| nyevaM - padmA pUrvasyAM padmaprabhA dakSiNasyAM kumudA pazcimAyAM kumudaprabhA uttarasyAM evaM dakSiNapUrvAdividiggatavApISvapi vAcyaM, tAzca krozamAyAmena arddhakrozaM viSkambhena pazcadhanuHzatAnyudvedheneti / athAtra vApImadhyagataprAsAdasvarUpamAha - 'tAsi Na'mityAdi, tAsAM vApInAM catasRNAM madhye prAsAdAvataMsakAH prajJaptAH, bahuvacanaM ca uktavakSyamANAnAM vApInAM prAsAdApekSayA draSTavyaM tena prativApIcatuSkamekaikaprAsAdabhAvena catvAraH prAsAdAH, evaM nirdezo lAghavArtha, krozamA| yAmenArddhakrozaM viSkambhena dezonaM krozamuccatvena, varNako mUlajambUdakSiNazAkhAgataprAsAdavad jJeyaH, eSu cAnAdRtadevasya krIDArthaM siMhAsanAni saparivArANi vAcyAni, jIvAbhigame tvaparivArANi, evaM zeSAsu dakSiNapUrvAdiSu vidikSu | vApyaH prAsAdAzca vaktavyAH, etAsAM nAmadarzanAya gAthAdvayaM, padmAdayaH prAguktAH punaH padyabandhanaddhatvena saMgRhItA iti na punaruktiH, etAzca sarvA api satrisopAna caturdvArAH padmavaravedikAvanakhaNDayuktAzca bodhyAH, atha dakSiNapU
Page #674
--------------------------------------------------------------------------
________________ varNana sU.90 zrIjambU- vasyAM utpalagulmA pUrvasyAM nalinA dakSiNasyAM utpalojvalA pazcimAyAM utpalA uttarasyAM tathA aparadakSiNasyAM / 4vakSaskAre dvIpazA bhRGgA bhRGgaprabhA aJjanA kajalaprabhA tathA aparottarasyAM zrIkAntA zrImahitA zrIcandrA zrInilayA, caivazabdaH prAgvat, jambUvRkSanticandrIyAtiathAsya vanasya madhyavartIni kUTAni svarUpato lakSayati-'jaMbUe NaM ityAdi, jambvA asminneva prathame vanakhaNDe paura styasya bhavanasya uttarasyAM uttarapaurastyasya-IzAnakoNasatkasya prAsAdAvataMsakasya dakSiNasyAM atrAntare kUTaM prajJaptaM | // 335 // | aSTau yojanAnyUrvoccatvena dve yojane udvedhena, vRttatvena ya eva AyAmaH sa eva viSkambha iti, mUle'STa yojanAnyA yAmaviSkambhAbhyAM bahumadhyadezabhAge, bhUmitazcatuSu yojaneSu gateSvityarthaH, SaD yojanAnyAyAmaviSkambhAbhyAM, uparizikharabhAge catvAri yojanAnyAyAmaviSkambhAbhyAM, athAmISAM paridhikathanAya padyamAha-'paNavIse' tyAdikaM, sarva prathamapAThagataRSabhakUTAbhilApAnusAreNa vAcyaM, navaraM paJcaviMzati yojanAni savizeSANi kizcidadhikAni mUle pariraya | ityAdi yathAsaMkhyaM yojyam , jinabhadragaNikSamAzramaNaistu 'aTThasahakUDasarisA save jambUNayAmayA bhnniaa'| ityasyAM gAthAyAmRSabhakUTasamatvena bhaNitatvAt dvAdaza yojanAni aSTau madhye cetyUce, tattvaM tu bahuzrutagamyaM, eSu ca pratyeka jinagRhamekaikaM viDimAgatajinagRhatulyamiti, atha zeSakUTavaktavyatAmatidezenAha-evaM sesAvi kUDA'iti, evamukta- // 335 // rItyA varNapramANaparidhyAdyapekSayA zeSANyapi sapta kUTAni bodhyAni, sthAnavibhAgastvayaM teSAM, tathAhi-pUrvadigbhAvino bhavanasya dakSiNato dakSiNapUrvadigbhAvinaH prAsAdAvataMsakasyottarato dvitIyaM kUTa tathA dakSiNadigbhAvino bhavanasya Jain Education ! For PrivatesPersonal use Only elibrary.org
Page #675
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education | pUrvato dakSiNapUrvadigbhAvinaH prAsAdAvatasakasya pazcimAyAM tRtIyaM tathA dakSiNadigbhAvinoM bhavanasya pazcimAyAM dakSiNAparadigbhAvinaH prAsAdAvataMsakasya pUrvatazcaturthaM tathA pazcimadigbhAvino bhavanasya dakSiNato dakSiNAparadigbhAvinaH prAsAdAvataMsakasyottarataH paJcamaM tathA pazcimadigbhAvino bhavanasyottarataH uttarapazcimadigbhAvinaH prAsAdAvataMsakasya dakSiNataH SaSThaM tathA uttaradigbhAvino bhavanasya pazcimAyAM uttarapazcimadigbhAvinaH prAsAdAvataMsakasya pUrvataH saptamaM tathA uttaradigbhAvino bhavanasya pUrvataH uttarapUrvadigbhAvinaH prAsAdAvataMsakasya aparato'STamamiti, atraiSAM sthApanA | yathA yantre tathA vilokanIyA, atha jambvA nAmotkIrttanamAha - 'jaMbUe Na' mityAdi, jambvAH sudarzanAyAH dvAdaza nAma| dheyAni prajJatAni, tadyathA - suSThu - zobhanaM nayanamanasorAnandakatvena darzanaM yasyAH sA tathA, amoghA - saphalA, iyaM hi svasvAmibhAvena pratipannA satI jambUdvIpAdhipatyaM janayati, tadantareNa tadviSayasya svAmibhAvasyaivAyogAt, suSThu - atizayena prabuddhA - utphullA utphullaphullayogAdiyamapyutphullA, sakalabhuvanavyApakaM yazo dharatIti yazodharA, 'lihAditvAdac,' jambUdvIpo hyanayA jambvA bhuvanatraye'pi viditamahimA tataH sampannaM yathoktayazodhAritvamasyAH, videheSu jambUH videha| jambUrvidehAntargatottarakurukRta nivAsatvAt, saumanasya hetutvAt saumanasyA, na hi tAM pazyataH kasyApi mano duSTaM bhavati, | niyatA sarvakAlamavasthitA zAzvatatvAt nityamaNDitA sadA bhUSaNabhUSitatvAt, subhadrA - zobhanakalyANabhAjinI, na hyasyAH kadAcidupadravasambhavo maharddhikenAzritatvAt, caH samuccaye, vizAlA- vistIrNA, caH pUrvavat, AyAmaviSkambhAbhyAmu
Page #676
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 336 // Jain Education Inter catvena cASTayojanapramANatvAt, zobhanaM jAtaM-janma yasyAH sA sujAtA, vizuddhamaNi kanakaratnamUladravyajanitatathA janmadoSarahiteti bhAvaH, zobhanaM mano yasyAH sakAzAdbhavati sA sumanAH, api ceti samuccaye, atra jIvAbhigamAdiSu | videhajambvAdInAM sudazarnAdInAM ca nAmnAM vyatyAsena pATho dRzyate tatrApi na kaJcidvirodha iti, 'jaMbUe NaM aTThaTThamaMgalagA' iti vyakta, upalakSaNAd dhvajacchatrAdisUtrANi vAMcyAnIti, samprati sudarzanA zabdapravRttinimittaM pipRcchiSuridamAha - 'se keNadveNamityAdi, praznaH pratItaH, uttarasUtre gautama ! jambvAM sudarzanAyAmanAdRto nAma jambUdvIpAdhipatirna AhatA - AdaraviSayIkRtAH zeSajambUdvIpagatA devA yenAtmano'nanyasadRzaM maharddhikatvamIkSamANena so'nAdRta iti yathArthanAmA parivasati, maharddhika ityAdi prAgvat, sa ca caturNI sAmAnikasahasrANAM yAvadAtmarakSakasahasrANAM jambU| dvIpasya jambvAH sudarzanAyAH anAhatanAcyA rAjadhAnyA anyeSAM ca bahUnAM devAnAM devInAM cAnAdRtArAja| dhAnIvAstavyAnAmAdhipatyaM pAlayan yAvadviharati, tadetenArthena evamucyate-- jaMbUsudarzaneti, ko'rthaH 1 - anAdRtadevasya | sadRzamAtmani maharddhikatvadarzanamatrakRtAvAsasyeti, suSThu - zobhanamatizayena vA darzanaM - vicAraNamanantarokasvarUpaM cinta| namitiyAvat anAhatadevasya yasyAH sakAzAt sA sudarzanA iti, yadyapyanAdRtA rAjadhAnIpraznottarasUtre sudarzanAzabdapravRttinimittapraznottarasUtra nigamanasUtrAntargate bahuSvAdarzeSu dRSTe tathApi 'se teNaTTeNa' mityAdi nigamanasUtramuttarasUtrAnantarameva vAcayitRRNAmavyAmohAya sUtrapAThe'smAbhirlikhitaM vyAkhyAtaM ca, uttarasUtrAnantaraM nigamanasUtrasyaiva yaukti 4vakSaskAre jambUvRkSa varNanaM sU. 90 // 336 // jainelibrary.org
Page #677
--------------------------------------------------------------------------
________________ | katvAditi, athAparaM gautama! yAvacchabdAjambvAH sudarzanAyA etacchAzvataM nAmadheyaM prajJaptaM, yanna kadAcinnAsIdityAdikaM grAhya, nAmnaH zAzvatatvaM darzitam, atha prastutavastunaH zAzvatatvamasti navetyAzaGkAM pariharannAha-jaMbusudaMsaNA' ityAdi, vyAkhyA'sya prAgvat, atha prastAvAdasya rAjadhAnI vivakSurAha-'kahi NaM bhante! aNADhiassa'ityAdi,matArtha, navaraM yadeva prAgvarNitaM yamikArAjadhAnIpramANaM tadeva netavyaM yAvadanAdRtadevasyopapAto'bhiSekazca niravazeSo vaktavya iti zeSaH // athottarakurunAmArtha pipRcchiSuridamAha se keNadveNaM bhante! evaM vuzcai uttarakurA 21, goamA! uttarakurAe uttarakurUNAma deve parivasai mahiddhIe jAva paliovamaTTiie, se teNaTTeNaM goamA! evaM vuccai uttarakurA 2, aduttaraM ca gaMti jAva sAsae / kahi NaM bhante! mahAvidehe vAse mAlavaMte NAmaM vakkhArapavvae paNNatte !, go0! maMdarassa pavvayassa uttarapurathimeNaM NIlavaMtassa vAsaharapavvayassa dAhiNeNaM uttarakurAe purathimeNaM vacchassa cakavaTTivijayassa paJcatthimeNaM etthaNaM mahAvidehe vAse mAlavaMte NAmaM vakkhArapancae paNNatte uttaradAhiNAyae pAINapaDINavicchiNNe jaM ceva gaMdhamAyaNassa pamANaM vikkhambho a NavaramimaM NANattaM savvaveruliAmae avasiTuM taM ceva jAva goamA! nava kUDA paNNattA, taMjahA-siddhAyayaNakUDe0 siddhe ya mAlavante uttarakuru kacchasAgare rye| sIoya puNNabhadde harissahe ceva boddhavve // 1 // kahi NaM bhante! mAlavante vakkhArapabbae siddhAyayaNakUDe NAma kaDe paNNatte !, goamA! mandarassa pavvayassa uttarapuratthimeNaM mAlavaMtassa kUDassa dAhiNapaJcatthimeNaM ettha NaM siddhAyayaNe kaDe paNNatte paMca joaNasayAI uddhaM uccatteNaM avasiTuM taM ceva jAva bhIjambU. 50 For Private Personel Use Only
Page #678
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvIpazAnticandrIyA vRttiH // 337 // rAyahANI, evaM mAlavantassa kUDassa uttarakurukUDassa kacchakUDassa, ee cattAri kUDA disAhiM pamANehiM adhA, kUDasarisaNAmayA 4vakSaskAre devA. kahiNaM bhante ! mAlavante sAgarakUDe nAma kUDe paNNatte !, goamA! kacchakUDassa uttarapurasthimeNaM rayayakUDassa dakkhiNeNaM uttarakuruettha NaM sAgarakUDe NAmaM kUDe paNNatte, paMca joaNasayAI uddhaM uccatteNaM avasiDeM taM ceva subhogA devI rAyahANI uttarapurathimeNaM mAlyavadA divakSaskArayayakUDe bhogamAliNI devI rAyahANI uttarapurasthimeNaM, avasiTThA kUDA uttaradAhiNeNaM NeavvA ekeNaM pamANeNaM (sUtra 91) rA:sU.91 sekeNTeNa'mityAdi, pratItaM, navaraM uttarakurunAmA'tra devaH parivasati, tenemA uttarakurava ityarthaH, atha yasmAdattarakuravaH pazcimAyAmuktAstaM mAlyavantaM nAma dvitIyaM gajadantAkAragiri prarUpayati-'kahiNa'mityAdi. praznasanaM sagama. uttarasatre-gautama! mandarasya parvatasya uttarapaurastye-IzAnakoNe nIlavato varSadharaparvatasya dakSiNasyAmuttarakurUNAM pUrvasyAM kacchanAmnazcakravartivijayasya pazcimAyAmatrAntare mahAvideheSu mAlyavannAmnA vakSaskAraparvataH prajJapta iti zeSaH, pUrvadakSi-11 NayorAyataH pUrvapazcimayovistIrNaH, kiMbahunA vistareNa ?, yadeva gandhamAdanasya pUrvoktavakSaskAragireH pramANaM viSkambhazca tadeva jJAtavyamiti zeSaH, navaramidaM nAnAtvaM-ayaM vizeSaH, sarvAtmanA vaiDUryaratnamayaH, avaziSTaM tadeva, kiyatparyanta-|| mityAha-'jAva'tti, sulabha, navaraM uttarasUtre uktamapi siddhAyatanakUTaM yatpunarucyate 'siddhe ya mAlavante' iti tad gAthA // 337 // bandhena sarvasaMgrahAyeti, siddhAyatanakUTaM caH pAdapUraNe mAlyavatkUTaM prastutavakSaskArAdhipativAsakUTaM uttarakurukUTaS uttarakurudevakUTaM kaccha kUTa-kacchavijayAdhipakUTaM sAgarakUTaM rajatakUTa, idaM cAnyatra rucakamiti prasiddhaM, zItAkUTa-zI-1] Jain Education in For Private Personel Use Only lonjainelibrary.org
Page #679
--------------------------------------------------------------------------
________________ CSCLA 1 tAsaritsurIkUTa, padaikadeze padasamudAyopacAra iti siddhiH, caH samuccaye, pUrNabhadranAmno vyantarezasya kUTaM pUrNabhadrakUTam , harissahanAmna uttarazreNipatividyutkumArendrasya kUTaM harissahakUTa, caivazabdaH pUrvavat , sampratyamISAM sthAnaprarUpaNAyAha'kahiNa'mityAdi, praznaH pratItaH, uttarasUtre mandarasya parvatasya uttarapUrvasyAM-IzAnakoNe pratyAsannamAlyavatkUTasya dakSiNapazcimAyAM nairRtakoNe, atra siddhAyatanakUTaM prajJaptamiti gamyaM, paJca yojanazatAnyUvoccatvena avaziSTaM mUlaviSkambhAdikaM vaktavyaM tadeva gandhamAdanasiddhAyatanakUTavadeva vAcyaM, yAvadrAjadhAnI bhaNitavyA syAt , ayamarthaH-siddhAyatanakUTavarNake sAmAnyataH kUTavarNakasUtraM vizeSataH siddhAyatanAdivarNakasUtraM ca dvayamapi vAcyaM, tatra siddhAyatanakUTe | rAjadhAnIsUtraM na saGgacchate iti rAjadhAnIsUtraM vihAya tadadhastanasUtraM vAcyamiti, atra yAvacchabdo na saMgrAhakaH kintva vadhimAtrasUcakA, yathA 'AsamudrakSitIzAnA'mityatra samudraM vihAya kSitIzatvaM varNitamiti, lAghavArthamatrAtidezamAha8 evaM mAlavantassa' ityAdi, evaM siddhAyatanakUTarItyA mAlyavatkUTasya uttarakurukUTasya kacchakUTasya vaktavyaM, zeyamiti | gamyaM, athaitAni kiM parasparaM sthAnAdinA tulyAni utAtulyAnItyAha-etAni siddhAyatanakUTasahitAni catvAri parasparaM | digbhirIzAnavidigrUpAbhiH pramANaizca netavyAni, tulyAnIti zeSaH, ayamarthaH-prathama siddhAyatanakUTa meroruttarapUrvasyA | dizi tatastasya dizi dvitIyaM mAlyavatkUTaM tatastasyAmeva dizi tRtIyamuttarakurukUTaM tato'pyasyAM dizi kacchakUTa, etAni catvAryapi kUTAni vidigbhAvIni mAnato himavatkUTapramANAnIti, kUTasadRgnAmakAzcAtra devAH, atra 'yAvatsa Jain Education For Private Personel Use Only ow.jainelibrary.org
Page #680
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 338 // Jain Education Inte mbhavaM vidhiprAptiriti nyAyAt siddhakUTavarjeSu triSu kUTeSu kUTanAmakA devA iti bodhyaM, siddhAyatanakUTe tu siddhAyatanaM, anyathA - "chasayari kUDesu tahA cUlAca vaNatarusu jiNabhavaNA / bhaNiA jambuddIve sadevayA sesa ThANesu // 1 // " | iti khopajJakSetravicAre ratnazekharasUrivaco virodhamApadyeteti, athAvaziSTakUTasvarUpamAha - 'kahi Na' mityAdi, praznasUtraM | sugamam, uttarasUtre kacchakUTasya caturthasyottarapUrvasyAM rajatakUTasya dakSiNasyAmantrAntare sAgarakUTaM nAma kUTaM prajJaptaM, paJcayojanazatAnyUvoMccatvena avaziSTaM mUlaviSkambhAdikaM tadeva, atra subhogAnAmnI dikumArI devI asthA rAjadhAnI | meroruttarapUrvasyAM, rajatakUTaM SaSThaM pUrvasmAduttarasyAM atra bhogamAlinI dikkumArI surI rAjadhAnI uttarapUrvasyAM, avaziSTAni zItAkUTAdIni uttaradakSiNasyAM netavyAni, ko'rthaH 1 - pUrvasmAt 2 uttarottaramuttarasyAM 2 uttarasmAduttarasmAtpUrva 2 dakSi NasyAM 2 ityarthaH, ekena tulyena pramANena sarveSAmapi himavatkUTapramANatvAt / atha navamaM sahasrAGkamiti pRthagnirdeSTumAha kahi NaM bhante / mAlavante harissahakUDe NAmaM kUDe paNNatte, goamA! puNNabhaddassa uttareNaM NIlavantassa dakkhiNeNaM ettha NaM harissa* hakUDe NAmaM kUDe paNNatte, egaM joaNasahassaM uddhaM uccatteNaM jamagapamANeNaM NeavvaM, rAyahANI uttareNaM asaMkheje dIve aNNaMmi jambuddIve dIve uttareNaM bArasa joaNasahassAiM ogAhittA ettha NaM harissahassa devassa harissahANAmaM rAyahANI paNNattA, ca rAsI joaNasahassA AyAmavikkhambheNaM be joaNasayasahassAIM paNNatiM ca sahassAI chatha chattIse joaNasae parikkheveNaM sesaM jahA camaracacyAe rAyahANIe tahA pamANaM bhANiavvaM, mahiddhIe mahajjuIe, se keNaNaM bhante ! evaM dudha mAlavI prakkhAra 4 vakSaskAre sahasrAGkakUTa mAlyavada theva sU. 92 // 338 // jainelibrary.org
Page #681
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inte roar 21, gobhamA ! mAlavante NaM vakkhArapavvae tattha tattha dese tahiM 2 bahave sariAgummA NomAliAgummA jAva magadantiAgummA, te NaM gummA dasavaNNaM kusumaM kusumeMti, je NaM taM mAlavantassa vakkhArapadyayassa bahusamaramaNijaM bhUmibhAgaM vAyavidhuaggasAlAmukkapupphapuMjovayArakaliaM karenti, mAlavaMte a ittha deve mahiddhIe jAva paliovamaTTie parivasai, se teNadveNaM goamA! evaM vRcca, aduttaraM ca NaM jAva Nicce (sUtraM 92 ) 'kahi Na 'mityAdi, kva bhadanta ! mAlyavati vakSaskAragirau harissahakUTaM nAma kUTaM prajJaptam ?, gautama ! pUrNabhadra| syottarasyAM nIlavato varSadharaparvatasya dakSiNasyAM atrAntare harissahakUTaM nAma kUTaM prajJaptaM, ekaM yojanasahasramUrdhvoccatvena avaziSTaM yamakagiripramANena netavyaM taccedam- 'addhA ijjAI joaNasayAI ubeheNaM mUle egaM joaNasahassaM AyAmavikkhambheNa' mityAdi, Aha paraH - 500 yojanapRthugajadante 1000 yojanapRthu idaM kathamiti, ucyate, anena gaja| dantasya 500 yojanAni ruddhAni 500 yojanAni punargajadantAdbahirAkAze tato na kazciddoSa iti asya cAdhipa| syApararAjadhAnIto dikpramANAdyairvizeSa iti tAM vivakSurAha - 'rAyahANI' ityAdi, rAjadhAnI uttarasyAmiti, etadeva vivRNoti - 'asaMkhejadIve' ttipadaM smArakaM tena 'mandarassa pavayassa uttareNaM tiriamasaMkhejjAI dIvasamuddAI vIIvaittA' | iti grAhyam, anyasmin jambUdvIpe dvIpe uttarasyAM dvAdazayojana sahasrANyavagAhya atrAntare harissahadevasya harissa| hanAmnI rAjadhAnI prajJatA caturazItiyojana sahasrANyAyAmaviSkambhAbhyAM dve yojanalakSe paJcaSaSTiM ca yojanasahasrANi w.jainelibrary.org
Page #682
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU- SaT ca dvAtriMzadadhikAni yojanazatAni parikSepeNa, zeSaM yathA camaracaJcAyAH-camarendrarAjadhAnyAH pramANaM bhaNitaM 9 vakSaskAre dvIpazA- | bhagavatyaGge tathA pramANaM prAsAdAdInAM bhaNitavyamiti, 'mahiddhIe mahajjuIe' iti sUtreNAsya nAmanimittaviSayake prazna-1 sahasrAkaTaM nticandrI nirvacane sUcite, te caivaM-se keNadveNaM bhante ! evaM vuccai harissahakUDe 21, goamA! harissahakUDe bahave uppalAI mAsyavadayA vRttiH || paumAI harissahakUDasamavaNNAI jAva harissahe NAmaM deve a ittha mahiddhIe jAva parivasai, se teNaTeNaM jAva aduttaraM thaMzca sU.92 // 339 // || ca NaM goamA! jAva sAsae NAmadheje' iti, athAsya vakSaskArasya nAmArtha praznayati-se keNaTeNa'mityAdi, praznArthaH || prAgvat , uttarasUtre gautama ! mAlyavati vakSaskAraparvate tatra tatra deze-sthAne tasmin tasmin pradeze-dezaikadeze ityarthaH / bahavaH sarikAgulmAH navamAlikAgulmAH yAvanmagadantikAgulmAH santIti zeSaH, te gulmAH kSetrAnubhAvataH sadaiva paJcavarNa kusumaM kusumayanti-janayanti ityarthaH, te gulmAstaM mAlyavato vakSaskAraparvatasya bahusamaramaNijaM bhUmibhAgaM 9 vAtavidhutAgrazAlAmuktapuSpapuJjopacArakalitaM kurvanti, etadarthaH prAgvat , tato mAlyaM-puSpaM nityamasyAstIti mAlyavAna 8 mAlyavAnnAmnA devazcAtra maharddhiko yAvatpalyopamasthitikaH tena tadyogAdayamapi mAlyavAn , 'athAparaM cetyAdi,prAgvat // iha dvividhA videhAH, tadyathA-pUrvavidehA aparavidehAzca, tatra ye meroH prAk te pUrvavidehAH te ca zItayA mahA-118| // 339 // 4nadyA dakSiNottarabhAgAbhyAM dvidhA vibhakAH, evaM ye meroH pazcimAyAM te aparavidehAste'pi tathaiva zItodayA dvidhA || vibhakAH, evaM videhAnAM catvAro bhAgAH darzitAH, sampratyamISu vijayavakSaskArAdivyavasthAlAghavArtha piNDArthagatyA JainEducation IntAlinal For Private & Personal use only
Page #683
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtrakRddarzayiSyamANarItyA bodhanIyAnAM durbodhA iti vistarato nirUpyate, tatraikaikasmin bhAge yathAyogaM mAlyavadA-1 dergajadantAkAravakSaskAragireH samIpe eko vijayaH tathA catvAraH saralavakSaskArAstisrazcAntanadyaH, eSAM saptAnAM vastU-16 nAmantarANi SaT, sarvatrApyantarANi rUponAni bhavanti tathA'tra, pratItametaccatasRNAmaGgalInAmapyantarAlAni trINI-18 |ti, tato'ntare 2 ekaikasadbhAvAt SaD vijayAH, ete catvAro vakSaskArAdaya ekaikAntaranadyA'ntaritAstatazcaturNAmadrI-18 NAmantare sambhavatyantaranadItrayamiti vyavasthA svayamavasAtavyA, tathA vanamukhamavadhIkRtyaiko vijaya iti prativibhAgaM| siddhA aSTau vijayAH catvAro vakSaskArAstisro'ntaranadyo vanamukhaM caikamiti, iyamatra bhAvanA-pUrva videheSu mAlyavato | gajadantaparvatasya pUrvataH zItAyA uttarata eko vijayaH, tataH pUrvasyAM prathamo vakSaskAraH tato'pi pUrvasyAM dvitIyo vijayaH tato'pi pUrvasyAM prathamAntaranadI, anena krameNa tRtIyo vijayaH dvitIyo vakSaskAraH caturtho vijayaH dvitIyAntaranadI paJcamo vijayaH tRtIyo vakSaskAraH SaSTho vijayaH tRtIyAntaranadI saptamo vijayaH caturtho vakSaskAraH aSTamo vijayaH / tatazcaikaM vanamukhaM jagatyAsannaM, evaM zItAyA dakSiNato'pi saumanasagajadantaparvatasya pUrvato'yameva vijayAdikramo vAcyaH, tathA pazcimavideheSu zItodAyA dakSiNato vidyutprabhasya pazcimato'pyayameva kramaH, tathA zItodAyA uttarato'pi gandhamAdanasya pazcimata iti / atha prAdakSiNyena nirUpaNe'yameva hi Adya iti, prathamavibhAgamukhe kacchavijayaM vivakSurAha Jain Education a l Alww.jainelibrary.org
Page #684
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH 4vakSaskAre kacchavijayaHmU.93 // 34 // kahi NaM bhante! jambuddIve dIve mahAvidehe vAse kaccheNAmaM vijae paNNatte !, goamA! sIAe mahANaIe uttareNaM NIlavaMtassa vAsaharapabvayassa dakkhiNeNaM cittakUDassa vakkhArapabayassa paJcatthimeNaM mAlavaMtassa vakkhArapabvayassa puratvimeNaM ettha NaM jambuddIve 2 mahAvidehe vAse kacche NAmaM vijae paNNatte uttaradAhiNAyae pAINapaDINavicchiNNe paliaMkasaMThANasaMThie gaMgAsiMdhUhiM mahANaIhiM veyaddheNa ya pavvaeNaM chabbhAgapavibhatte solasa joaNasahassAI paMca ya bANaue joaNasae doNi a egUNavIsaibhAe joaNassa AyAmeNaM do joaNasahassAI doNi a terasuttare joaNasae kiMcivisesUNe vikkhambheNaMti / kacchassa NaM vijayassa bahumajjhadesabhAe ettha NaM veaddhe NAma pavvae paNNatte, jeNaM kacchaM vijayaM duhA vibhayamANe 2 ciTThai, taMjahA-dAhiNaddhakacchaM ca uttaraddhakacchaM ceti, kahi NaM bhante! jambuddIve dIve mahAvidehe vAse dAhiNaddhakacche NAma vijae paM01, goamA! veaddhassa pavayassa dAhiNeNaM sIAe mahANaIe uttareNaM cittakUDassa vakkhArapavvayassa paJcatthimeNaM mAlavaMtassa vakkhArapabvayassa purathimeNaM ettha NaM jambuddIve dIve mahAvidehe vAse dAhiNaddhakacche NAma vijae pa0 uttaradAhiNAyae pAINapaDINavicchiNNe aTTha joaNasahassAI doNi a egasattare joaNasae ekaM ca egUNavIsaibhAgaM joaNassa AyAmeNaM do joaNasahassAI doNi a terasuttare joaNassae kiMcivisesUNe vikkhambheNaM paliaMkasaMThANasaMThie, dAhiNaddhakacchassa NaM bhante! vijayassa kerisae AyArabhAvapaDoAre paNNatte!, goamA! bahusamaramaNije bhUmibhAge paNNatte, taMjahA-jAva kattimehiM ceva akattimehiM caiva, dAhiNaddhakacche NaM bhante ! vijae maNuANaM kerisae AyArabhAvapaDoAre paNNatte?, goamA! tesi NaM maNuANaM chabbihe saMghayaNe jAva sabvadukkhANamaMtaM kareMti / kahi NaM bhante! jambuddIve dIve mahAvidehe vAse kacche vijae veaddhe NAma pavvae!, goamA! dAhiNa // 34 // JainEducation Alonal For Private & Personal use only O ww.jainelibrnosorg
Page #685
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education In kacchavijayassa uttareNaM uttaraddhakacchassa dAhiNeNaM cicakUDassa paccatthimeNaM mAlavantassa vakkhArapavayassa puratthimeNaM ettha NaM kacche vijae veaddhe NAmaM pabae paNNatte, taMjA - pAINapaDINAyae udIrNadAhiNavicchiSNe duhAvakkhArapacae puTThe-puratthimillAe koDIe jAva dohivi puTThe bharahuveaddhasarisae NavaraM do bAhAo jIvA dhaNupaddhaM ca Na kAya, vijayavikkhambhasarise AyAmeNaM, vikkhambho uccattaM ubveho taheva ca vijjAharaAbhiogaseDhIo taheva, NavaraM paNapaNaM 2 vijjAharaNagarAvAsA paM0, AbhiogaseDhIe uttarillAo seDhIo sIAe IsANassa sesAo sakassatti, kUDA - 'siddhe 1 kacche 2 khaMDaga 3 mANI 4 veaddha 5 puNNa 6 timi - saguhA 7 / kacche 8 besamaNe vA 9 veaddhe hoti kUDAI // 1 // kahi NaM bhante ! jambuddIve 2 mahAvidede vAse uttaraddhakacche NAma vijaya paNNatte ?, goamA ! veyaddhassa pavayassa uttareNaM NIlavantassa vAsaharapavayassa dAhiNeNaM mAlavantarasa vakkhArapacayassa puratthimeNaM cittakUDassa vakkhArapavvayassa paJcatthimeNaM ettha NaM jambuddIve dIve jAba sijjhanti, taheva NeanvaM savvaM kahi NaM bhante ! jambuddIve dIve mahAvidehe vAse uttaradvakacche vijae siMdhukuMDe NAmaM kuMDe paNNatte ?, goamA ! mAlavantassa vakkhArapavvayassa puratthameNaM usa kUDassa paccatthimeNaM NIlavantassa vAsaharapavvayassa dAhiNile NitaMbe ettha NaM jambuddIve dIve mahAvidehe vAse uttaraDukacchavijae siMdhukuMDe NAmaM kuMDe paNNatte, sarhi jojaNANi AyAmavikkhambheNaM jAva bhavaNaM aTTho rAyahANI a avvA, bharahasiMdhu kuMDasarisaM savvaM avvaM, jAva tassa NaM siMdhukuNDassa dAhiNilleNaM toraNeNaM siMdhumahANaI pavUDhA samANI uttaraddhakacchavijayaM ejjemANI 2 sattahiM salilAsahassehiM ApUremANI 2 ahe timisaguhAe veaddhapavvayaM dAlayittA dAhiNakacchavijayaM ejjemANI 2 coddasahiM salilAsahassehiM samaggA dAhiNeNaM sIyaM mahANaI samappei, siMdhumaddANaI pavahe a mUle a bharahasiMdhusarisA pamANeNaM
Page #686
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvIpazAnticandrIyA vRtiH // 34 // jAva dohi vaNasaMDehiM saMparikkhittA / kahi NaM bhante ! uttaraddhakacchavijae usabhakUDe NAma pavvae paNNatte, goamA! siMdhukuM- dhvakSaskAre Dassa purathimeNaM gaMgAkuNDassa paJcatthimeNaM NIlavantassa vAsaharapavvayassa dAhiNille NitaMbe ettha NaM uttaraddhakacchavijae usahakUDe kacchavijaNAma pavvae paNNatte, aTTha joaNAI uddhaM uccatteNaM taM ceva pamANaM jAva rAyahANI se NavaraM uttareNaM bhANiavvA / kahi NaM bhante ! yaHsU.93 uttaraddhakacche vijae gaMgAkuNDe NAmaM kuNDe paNNatte?, goamA! cittakUDassa vakkhArapavvayassa paJcasthimeNaM usahakUDassa pavvayassa purathimeNaM NIlavantassa vAsaharapavvayassa dAhiNille NitaMbe ettha NaM uttaraddhakacche gaMgAkuNDe NAmaM kuNDe paNNatte sahi joaNAI AyAmavikkhambheNaM taheva jahA siMdhU jAva vaNasaMDeNa ya saMparikkhittA / se keNaTeNaM bhante! evaM vuccai kacche vijae kacche vijae!, goamA ! kacche vijae veaddhassa pavvayassa dAhiNeNaM sIAe mahANaIe uttareNaM gaMgAe mahANaIe paJcatthimeNaM siMdhUe mahANaIe purathimeNaM dAhiNaddhakacchavijayassa bahumajjhadesabhAe, ettha NaM khemANAmaM rAyahANI paM0 viNIArAyahANIsarisA bhANiavvA, tattha NaM khemAe rAyahANIe kacche NAmaM rAyA samuppajjai, mayA himavanta jAva savvaM bharahoavaNaM bhANiavvaM nikkhamaNavarja sesaM savvaM bhANiavvaM jAva bhuMjae mANussae suhe, kacchaNAmadheje a kacche ittha deve mahaddhIe jAva paliovamahiIe parivasai, se eeNadveNaM goamA! evaM vuccai kacche vijae kacche vijae jAva Nicce ( sUtraM 93) 'kahiNaM bhante'tti va bhadanta ! jambUdvIpe dvIpe mahAvidehe varSe kaccho nAma vijayaH prajJaptaH 1, gautama! zItAyA| mahAnadyA uttarasyAM nIlavato varSadharaparvatasya dakSiNasyAM citrakUTasaralavakSaskAraparvatasya pazcimAyAM mAlyavato gajada-18 ntAkAravakSaskAraparvatasya pUrvasyAM atrAntare mahAvidehe varSe kaccho nAma cakravartivijetavyabhUvibhAgarUpo vijyH| // 341 // Jain Education For Private Personel Use Only Indainelibrary.org
Page #687
--------------------------------------------------------------------------
________________ prajJaptaH, sarvAtmanA vijetavyazcakravartinAmiti vijayaH anAdipravAhanipatiteyaM saMjJA tenedamanvarthamAtradarzanaM na tu sAkSAtpravRttinimittopadarzana miti, uttaradakSiNAbhyAmAyataH pUrvAparavistIrNaH palyaGkasaMsthAnasaMsthitaH AyatacaturasratvAt, gaGgAsindhubhyAM mahAnadIbhyAM vaitAbyena ca parvatena SaDbhAgapravibhaktaH SaTkhaNDIkRta ityarthaH, evamanye'pi vijayA bhAvyAH, paraM zItAyA udIcyAH kacchAdayaH zItodAyA yAmyAH pakSmAdayo gaGgAsindhubhyAM poDhA kRtAH, zItAyA yAmyA vacchAdayaH zItodAyA udIcyA vaprAdayo rakkAraktavatIbhyAmiti, uttaradakSiNAyateti vivRNoti-SoDaza yojanasahasrANi paJcayojanazatAni dvinavatyadhikAni dvau caikonaviMzatibhAgau yojanasyAyAmena, anopapattiryathA-videhavistArAt yojana 33684 kalA 8 rUpAt zItAyAH zItodAyA vA viSkambho yojana 500 rUpaH zodhyate, zeSasyAGke. labhyate yathoktaM mAnaM, iha yadyapi zItAyAH zItodAyA vA samudrapraveze eva paJcazatayojanapramANo viSkambho'nyatra tu hIno hInatarastathApi kacchAdivijayasamIpe ubhayakUlavartino ramaNapradezAvadhikRtya paJcayojanazatapramANo viSkambhaH prApyata iti, prAcInapratIcIneti vivRNoti-dve yojanasahane dve ca yojanazate trayo-18 dazottare kiJcidUne, atrApyupapattiryathA-iha mahAvideheSu devakurUttarakurumerubhadrazAlavanavakSaskAraparvatAntaranadIvanamu-10 | khavyatirekeNAnyatra sarvatra vijayAH, te ca pUrvAparavistRtAstulyavistArAH, tatraikasmin dakSiNabhAge uttarabhAge vA'STau vakSaskAragirayaH, ekaikasya pRthutvaM paMcayojanazatAni, sarvavakSaskArapRthutvamIlane catvAri yojanasahasrANi, antaranadyazca Jain Education a l For Private Personel Use Only Mww.jainelibrary.org
Page #688
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvIpazAnticandrIyA vRttiH // 342 // SaT ekaikasyAzcAntaranadyA viSkambhaH paMcaviMzaM yojanazataM tataH sarvAntaranadIpRthutvamIlane jAtAni sapta zatAni paMcA- vakSaskAre zadadhikAni 750, dve ca vanamukhe ekaikasya vanamukhasya pRthutvamekonatriMzacchatAni dvAviMzatyadhikAni 2922, ubhaya-12 | kacchavijapRthutvamIlane jAtAni aSTApaJcAzacchatAni catuzcatvAriMzadadhikAni 5844, merupRthutvaM dazasahasrANi 10000, pUrvAparabhadrazAlavanayorAyAmazcatuzcatvAriMzatsahasrANi 44000, sarvamIlane jAtAni catuHSaSTisahasrANi paMcazatAni caturnavatyadhikAni 64594, etajambUdvIpavistArAt zodhyate, zodhite ca sati jAtaM zeSaM paMcatriMzatsahasrANi catvAri | zatAni SaDuttarANi 35406, ekaikasmiMzca dakSiNe uttare vA bhAge vijayAH SoDaza, tataH SoDazabhirbhAge hRte labdhAni IS dvAviMzatizatAni kiMcidUnatrayodazAdhikAni 2213, trayodazasya yojanasya SoDazacaturdazabhAgAtmakatvAt , etA-15 vAnevaikaikasya vijayasya visskmbhH| ayaM ca bharatavadvaitAdvyena dvidhAkRta iti tatra taM vivakSurAha-'kacchassa Na'mityAdi, kacchasya vijayasya bahumadhyadezabhAge vaitAdayaH parvataH prajJaptaH, yaH kacchaM vijayaM dvidhA vibhajazastiSThati, tadyathA-dakSi-IST NArddhakacchaM cottarArddhakacchaM ca, cazabdau ubhayostulyakakSatAdyotanAau~ / dakSiNArddhakacchaM sthAnataH pRcchannAha-'kahiNa|mityAdi, ka bhadanta ! jambUdvIpe dvIpe mahAvidehanAmni varSe dakSiNArddhakaccho nAma vijayaH prajJaptaH, gautama! vaisaaddhy-IS|||342|| parvatasya dakSiNasyAM zItAyA mahAnadyA uttarasyAM citrakUTasya vakSaskAraparvatasya pazcimAyAM mANyavato vakSaskAraparvatasva pUrvasyAM atrAntare jambUdvIpe dvIpe yAvad dakSiNArdhakaccho nAma vijayaH prajJataH, uttaretyAdivizeSaNavara mAgba bodhyaM, Jain Education For Private Persone Use Only w w.iainelibrary.org
Page #689
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inte aSTau yojana sahasrANi dve ca ekasaptatyuttare yojanazate ekaM caikonaviMzatibhAgaM yojanasyAyAmena, etadaGkotpattizca poDa| zasahasrapaJcazatadvinavatiyojana kalA dvayarUpAt kacchavijayamAnAt paMcAzadyojanapramANe vaitAnyavyAse ('panIte tato') - chIMkRte bhavati, zeSaM prAgvad ayaM ca karmabhUmirUpo'karmabhUmirUpo veti nirNetumAha - ' dAhiNaddha' ityAdi, dakSiNArddhabharataprakaraNa ivedaM nirvizeSaM vyAkhyeyaM, atra manujasvarUpaM pRcchati - ' dAhiNa' ityAdi, kaNThyaM, athAsya sImAkAriNaM vaitADhya | iti nAmnA pratItaM giriM sthAnataH pRcchati' kahi Na' mityAdi, spaSTaM, navaraM dvidhA vakSaskAraparvatau - mAlyavacitrakUTavakSaskArau spRSTaH, idameva samarthayati - pUrvayA koTyA yAvatkaraNAt 'purathimilaM vakkhArapacayaM paJcatthimilAeM koDIe paJccatthimilaM vakkhArapavayaM' iti bodhyaM tena paurastyaM vakSaskAraM citrakUTaM nAmAnaM pAzcAtyayA koTyA pAzvAtyaM vakSaskAraM - mAlyavantaM, ata eva dvAbhyAM koTibhyAM spRSTaH, bharatavaitADhyasadRzakaH rajatamayatvAt rucakasaMsthAnasaMsthitatvAca navaraM dve bAhe jIvA dhanuHpRSThaM ca na karttavyamavaRkSetravarttitvAt, lambabhAgazca na bharatavaitADhyasadRza ityAha-vijayasya kacchAderyo viSkambhaH - kiMcidUnatrayodazAdhikadvAviMzatizatayojanarUpastena sadRza AyAmena, ko'rthaH ? - vijayasya yo | viSkambhabhAgaH so'syAyAmavibhAga iti, viSkambhaH - paMcAzayojanarUpaH, uccatvaM - paMcaviMzatiyojanarUpaM udvedhaH - paMcazatikrozAtmakastathaiva- bharatavaitAnyavadevetyarthaH, uccatvasya prathamadazayojanAtikrame vidyAdharazreNya tathaiva, navaramiti vizeSaH paMcapaMcAzat 2 vidyAdharanagarAvAsAH prajJatAH, ekaikasyAM zreNI- dakSiNazreNI uccarazreNI vA bharatavaitADhye tu
Page #690
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvIpazAnticandrIyA vRtiH // 343 // dakSiNataH paJcAzaduttaratastu paSTinagarANIti bhedaH, AbhiyogyazreNI tatheveti gamyaM, ko'rthaH-vidyAdharazreNibhyAma 4vakSaskAre dazayojanAtikrame dakSiNottarabhedena dve bhavataH, atrAdhikArAt sarvavaitAbyAbhiyogyazreNivizeSamAha-uttaradikasthAH kacchavijaAbhiyogyazreNayaH zItAyA mahAnadyA IzAnasya-dvitIyakalpendrasya zeSAH-zItAdakSiNasthAH zakrasya-Adyakalpendrasya, yaH sU. 93 kimataM bhavati?-zItAyA uttaradiziye vijayavaitAvyAsteSu yA AbhiyogyazreNayo dakSiNagA vA uttaragA vA tAH sarvAH saudharmendrasyeti. bahuvacanaM cAtra vijayavartisarvavaitAbyazreNyapekSayA draSTavyaM, atha kuTAni vaktavyAnIti taduhe|zamAha-'kUDA'iti, vyaktam , atha tannAmAnyAha-'siddhe' ityAdi, pUrvasyAM prathamaM siddhAyatanakUTaM, tataH pazcimadizama-12 valambyemAnyaSTAvapi kUTAni vAcyAni, tadyathA-dvitIyaM dakSiNakacchArddhakUTa, tRtIyaM khaNDaprapAtaguhAkUTa caturtha mANIti padaikadeze padasamudAyopacArAt mANibhadrakUTaM zeSa vyaktaM, paraM vijayavaitADhyeSu sarveSvapi dvitIyASTamakaTe svasvadakSiNottarArddhavijayasamanAmake yathA dvitIyaM dakSiNakacchArddhakUTaM aSTamamuttarakacchArddhakUTaM itarANi bharatavaitAbyakUTasamanAmakAnIti / athottarArddhakacchaM praznayati-'kahi Na'mityAdi, vyaktaM, tathaiva dakSiNArddhakacchavad jJeyaM yAvatsi yantIti, athaitadantarvartisindhukuNDaM vaktavyamityAha-'kahi Na'mityAdi, vyaktaM, paraM nitamba:-kaTakA, lAghavArthama-15 tidezamAha-'bharatasindhukuNDasarisaM savvaM avaM' ityAdi, sarvagatArtha, gaGgAgamena vyAkhyAtatvAt , tatraiva RSabhaka. | // 34 // TavaktavyamAha-'kahiNa'mityAdi, prAgvat , atha gaGgAkuNDaprastAvanArthamAha-'kahi Na'mityAdi, sindhukuNDagamo nirvi Jain Education For P e Person Io (OH Only ainelibrary.org
Page #691
--------------------------------------------------------------------------
________________ zeSaH sarvo'pi vAcyaH, paraMtato gaGgAnadI khaNDaprapAtaguhAyA adho vaitAvyaM vibhidya dakSiNe bhAge zItAM samupasarpatIti, nanu bharate nadImukhyatvena gaGgAmupavarNya sindhurupavarNitA iha tu sindhurupavarNya sA varNyate iti kathaM vyatyayaH?, ucyate, iha mAlyavadvakSaskArato vijayaprarUpaNAyAH prakrAntatvena tadAsannatvAt sindhukuNDasya prathamaM sindhuprarUpaNA tato gaGgAyA iti / atha kenArthena bhadanta ! evamucyate kaccho vijayaH kaccho vijayaH?, gautama! kacche vijaye vaitAvyasya dakSiNasyAM zItAyA mahAnadyA uttarasyAM gaGgAyAH mahAnadyAH pazcimAyAM sindhormahAnadyAH pUrvasyAM dakSiNArddhakacchavijayasya bahumadhyadezabhAge-madhyakhaNDe'trAntare kSemAnAmnA rAjadhAnI prajJaptA, vinItArAjadhAnIsadRzI bhaNitavyA, vinItAvarNakaH sarvo'pyatra vAcya ityarthaH, tatra kSamAyAM rAjadhAnyAM kaccho nAma-rAjA cakravartI samutpadyate, ko'rthaH -yastatra SaTkhaNDabhoktA samutpadyate sa tatra lokaH 'kaccha' iti vyavahiyate, atra vartamAnanirdezena sarvadApi yathAsambhavaM cakravaryutpattiH sUcitA, na tu bharata iva cakravargyutpattau kAlaniyama iti, 'mahayAhimavante'tyAdikaH sarvo grantho vAcyaH yAvatsarvaM bharatasya kSetrasya oavaNamiti-sAdhanaM svAyattIkaraNaM bharatasya cakriNa iti zeSaH, niSkramaNaM-pravrajyAprAte|pattistadvarja bhaNitavyaM, bharatacakriNA sarvaviratirgRhItA kacchacakriNastu tadgrahaNe'niyama iti, kiyatparyantamityAha| yAvad bhute mAnuSyakAni sukhAni, athavA kacchanAmadheyazcAtra kacche vijaye devaH palyopamasthitikaH parivasati tenArthena gautama! evamucyate-kaccharAjasvAmikatvAt kacchadevAdhiSThitatvAcca kacchavijayaH 2 iti, yAvannitya ityanta Jain Education into For Private Personel Use Only Hainelibrary.org
Page #692
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvIpazAnticandrIyA vRttiH sU.94 // 344 // manyo'nyAzrayanivAraNArthaka sUtraM prAgvadeva yojanIyamiti // gataH prathamo vijayaH, atha yato'yaM pazcimAyAmuktaM taM vakSaskAre citrakUTa vakSaskAra lakSayannAha citrakUTa vakSaskAraH kahi NaM bhante ! jambuddIve dIve mahAvidehe vAse cittakUDe NAmaM vakkhArapabbae paNNatte, goamA 1 sIAe mahANaIe uttareNaM NIlavantassa vAsaharapabvayassa dAhiNeNaM kacchavijayassa purathimeNaM sukacchavijayassa pacatthimeNaM ettha NaM jambuddIve dIve mahAvidehe vAse cittakUDe NAmaM vakkhArapavvae paNNatte, uttaradAhiNAyae pAINapaDINavicchiNNe solasajoaNasahassAI paJca ya bANaue joaNasae duNNi a egUNavIsaibhAe joaNassa AyAmeNaM paJca joaNasayAI vikkhambheNaM nIlavantavAsaharapavvayaMteNaM cattAri joaNasayAI uddhaM uccatteNaM cattAri gAUasayAI ubeheNaM tayaNaMtaraM ca gaM mAyAe 2 ussehobehaparivuddhIe parivaddhamANe 2 sIAmahANaIaMteNaM paJca joaNasayAI uddhaM uccatteNaM paJca gAUasayAI ujveheNaM assakhandhasaMThANasaMThie savvarayaNAmae acche saNhe jAva paTirUve ubhao pAsiM dohiM paumavaraveiAhiM dohi a vaNasaMDehiM saMparikkhitte, vaNNao duhavi, cittaDassa aM bakkhArapaJvayassa upi bahusaparamANijje bhUmibhAge paNNane jAva Asayanti, cittakUDe NaM bhante ! vakkhArapabvae kati kUr3A pacA , gojamA ! cacAri kUr3A paNNacA, taMjahA-siddhAyayaNakUDe cittakUDe kacchakUDe sukacchakUDe, samA uttaradAhiyeNaM apAMti, paLavaM // 34 // sInAe uttareNaM catyae nIlabannAsa bAsaharapabvayassa dAhiNeNaM ettha gaM cittathUr3e NAmaM deve mahiddhIe jAva AyahANI meci (suva94) : 'kahi samityAdi, sulabha, navaraM bhAmAmA boDasamahamAyojanAdrisyovijayasavAta prathA, jisakA vivA-154 Jain Education instapital For Private Personal Use Only
Page #693
--------------------------------------------------------------------------
________________ skArANAM ca tulyAyAmatvAt , tena tatkaraNaM prAgvadeva, viSkambhe tu paJca yojanazatAnIti vizeSastena, nanu tAni kathamiti, ucyate, jambUdvIpaparimANaviSkambhAt SaNNavatisahasreSu zodhiteSu avaziSTAni catvAri sahasrANi ekasmin dakSiNabhAge uttare vA'STau vakSaskAragirayastato'STabhirvibhajyante, tataH sampadyate vakSaskArANAM pratyekaM pUrvokto viSkambhaH, iha hi videheSu vijayAntaranadImukhavaname,divyatirekeNAnyatra sarvatra vakSaskAragirayaste pUrvAparavistRtAH sarvatra tulyavistArAstato'sya karaNasyAvakAzaH, tatra vijayaSoDazakapRthutvaM paMcatriMzatsahasrANi catvAri zatAni SaDuttarANi 35406, antaranadISaTakapRthutvaM sapta zatAni paMcAzadadhikAni 750 meruviSkambhapUrvAparabhadrazAlavanAyAmaparimANaM catuHpaMcAzatsahasrANi 54000 mukhavanadvayapRthutvamaSTApaJcAzacchatAni catuzcatvAriMzadadhikAni 5844, sarvamIlane jAtAni SaNNavivisahasrANi 96000 iti, tathA nIlavarSadharaparvatasamIpe catvAri yojanazatAnyUrboccatvena catvAri manyUtazatAni | udvedhena tadanantaraM ca mAtrayA 2-krameNa 2 utsedhodvedhaparivRddhyA parivarddhamAnaH2,yatrayAvaduccatvaM tatra taJcaturthabhAga dvedha iti dvAbhyAM prakArAbhyAmadhikatarorabhavannityarthaH, zItAmahAnadyante paMcayojanazatAnyUvoccatvena paMcamabyUtazatAnyudvedhena, ata evAzvaskandhasaMsthAnasaMsthitaH prathamato'tuGgalvAt krameNAnte tuGgatvAt, sarvaratnamayaH, zeSaM prAgvat / athAsya zikhapArasaubhAgyamAvedayati-cittakUDassa 'mityAdi, vyaktaM, athAtra kUTasaGkhyArtha pRcchati-'cittakUDe ityAdi, padayojanA sulabhA, bhAvArthastvayam -parasparametAni catvAryapi kUTAni uttaradakSiNabhAvena samAni-tulyAnItyarthaH, tathAhi-prathamaM | seeeeeeeeeeeeeeeesem Jain Education in For Private Personal Use Only A lainelibrary.org
Page #694
--------------------------------------------------------------------------
________________ vakSaskAre zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH // 345 // siddhAyatanakUTaM dvitIyasya citrakUTasya dakSiNasyAM citrakUTaM ca siddhAyatanakUTasyottarasyAM, evaM prAktanaM prAktanaM agreta- nAd agretanAddakSiNasyA agretanamagretanaM prAktanAt 2 uttarasyAM jJeyaM, tarhi zItAnIlavatoH kasyAM dizi imAnItyAhaprathamakaM zItAyA uttarataH caturthakaM nIlavato varSadharaparvatasya dakSiNata iti, sUtrapAThotakramabalAt dvitIyaM citranAmaka prathamAdanantaraM jJeyaM, tRtIyaM kacchanAmaka caturthAdarvAk jJeyamiti, citrakUTAdiSu vakSaskAreSvevaM kUTanAmaniveze pUrveSAM , sampradAyaH-sarvatrAdyaM siddhAyatanakUTa mahAnadIsamIpato gaNyamAnatvAd dvitIyaM svaskhavakSaskAranAmakaM tRtIyaM pAzcAtyavijayanAmakaM caturtha prAcyavijayanAmakamiti, athAsya nAmArtha prarUpayati-'ettha Na'mityAdi, atra citrakUTanAmA || devaH parivasati tadyogAccitrakUTa iti nAma, asya rAjadhAnI meroruttarataH zItAyA uttaradigbhAvivakSaskArAdhipatitvAt, evamagretaneSvapi vakSaskAreSu yathAsambhavaM vAcyamiti // gataH prathamo vakSaskAraH, adhunA dvitIyavijayapraznAvasara:kahi NaM bhante! jambuddIve dIve mahAvidehe vAse sukacche NAmaM vijae paNNate?, goamA! sIAe mahANaIe uttareNaM NIlavantassa vAsaharapabvayassa dAhiNeNaM gAhAvaIe mahANaIe paJcatthimeNaM cittakUDassa vakkhArapabvayassa purasthimeNaM ettha NaM jambuddIve dIve mahAvidehe vAse sukacche NAma vijae paNNatte, uttaradAhiNAyae jaheva kacche vijae taheva sukacche vijae, Navara nemapurA rAyahANI sukacche rAyA samuppajjai taheva savvaM / kahi NaM bhante! jambuddIve 2 mahAvidehe vAse gAhAvaikuMDe paNNatte ?, goM0 sukacchavijayassa puratthimeNaM mahAkacchassa vijayassa paJcatthimeNaM NIlavantassa vAsaharapavvayassa dAhiNille Nitambe ettha NaM jambu // 345 // Jain Education intain For Pate Persone Use Only A dainelibrary.org
Page #695
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education In dIve dIve mahAvidehe vAse gAhAvaikuMDe NAmaM kuNDe paNNatte, jaheva rohiaMsAkuNDe taheva jAva gAhAvaidIve bhavaNe, tarasa NaM gAhAvaissa kuNDassa dAhiNilleNaM toraNeNaM gAhAvaI mahANaI pavUDhA samANI sukacchamahAkacchavijae duhA vibhayamANI 2 aTThAvIsAe sali sahassehiM samaggA dAhiNeNaM sIaM mahANaI samappei, gAhAvaI NaM mahAnarha pavahe a muhe a samvattha samA paNavIsaM joaNasayaM vikkhambheNaM addhAijjAI joaNAI ubveheNaM ubhao pAsiM dohi a paDamavaraveiAhiM dohi a vaNasaNDehiM jAva duNhavi vaNNao iti / kahi NaM bhante ! mahAvidehe vAse mahAkacche NAmaM vijaye paNNatte ?, goamA ! NIlavantassa vAsaharapavyayassa dAhiNeNaM sIAe mahANaIe uttareNaM pamha kUDassa vakkhArapavvayassa paJcatthimeNaM gaah| vaIe mahANaIe puratthimeNaM ettha NaM mahAvidehe vAse mahAkacche NAmaM vijae paNNatte, sesaM jahA kacchavijayarasa jAva mahAkacche ittha deve mahiddhIe aTTho a bhANiavvo / kahi NaM bhante ! mahAvidehe vAse pamhakUDe NAmaM vakkhArapavvae paNNatte ?, goamA ! NIlavantassa dakkhiNeNaM sIAe mahANaIe uttareNaM mahAkacchassa puratthimeNaM kacchAvaIe paJcatthimeNaM ettha NaM mahAvidehe vAse pamhakUDe NAmaM vakkhArapavvae paNNatte, uttaradAhiNAya pAINapaDINavicchiNNe sesaM jahA cittakUDassa jAva Asayanti, pamhakUDe cattAri kUDA paM0 taM0 - siddhAyayaNakUDe pahakUDe mahAkacchakUDe kacchAvaikUDe evaM jAva aTTho, pamhakUDe ittha deve mahaddhie palionama ThiIe parivasai, se teNadveNaM goyamA ! evaM buccai / kahi NaM bhante ! mahAvidehe vAse kacchagAvatI NAmaM vijae paM0 1, go0 ! NIlavantassa dAhiNeNaM sIAe mahANaIe uttareNaM dahAvatIe mahANaIe paJcatthimeNaM pamhakUDassa puratthimeNaM ettha NaM mahAvidehe vAse kacchagAvatI NAmaM vijae paM0 uttaradAdviNAya pAINapaDINavicchiNNe sesaM jahA kacchassa vijayassa jAva kacchagAvaI a ittha deve, kahi NaM bhante ! mahAvidehe vAse
Page #696
--------------------------------------------------------------------------
________________ vakSaskAre zeSavijayAdi sU. zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH // 346 // gAhAvaIpa / kahi mahAgaDyA uttareNaM NaliNakUDassa vavazAhA kacchassa brija 95 dahAvaI kuNDe NAmaM kuNDe paNNatte, goamA! Avattassa vijayassa paccasthimeNaM kacchagAvaIe vijayassa purathimeNaMNIlavantassa bAhiNille NitaMbe ettha NaM mahAvidehe vAse dahAvaIkuNDe NAmaM kuNDe paM0 sesaM jahA gAhAvaIkuNDassa jAva aTTho, tassa NaM dahAvaIkuNDassa dAhiNaNaM toraNeNaM dahAbaI mahANaI pravUDhA samANI kacchAvaIAvatte vijae duhA bisayamANI 2 dAhiNeNaM sI mahANaI samappei, sesaM jahA gAhAvaIe / kahi pAM bhante! mahAvidehe vAse Avatte NAmaM vijae paNNatte ?, goamA! NIlavantassa vAsaharapavayassa dAhiNeNaM sIAe mahANaIe uttareNaM NaliNakUDassa vakkhArapavayassa paccatthimeNaM dahAvatIe mahANaIe purasthimeNaM etya NaM mahAvidehe vAse Avatte NAma vijae paNNatte, sesaM jahA kacchassa vijayassa iti / kahi gaM bhante ! mahAvidehe vAse NaliNakUDe NAmaM vakkhArapavvae paNNase ?, go0! bhIlavantassa dAhiNeNaM sIAe uttareNaM maMgalAbaissa vijayassa paJcatthimeNaM Avattassa vijayassa purathimeNaM ettha NaM mahAvidehe vAse galiNakUDe NAmaM vakkhArapabae aNNate, uttaradAhiNAyae pAINapaddhIzavicchiNNe sesaM jahA cittakUDassa jAva Asayanti, NaliNakUDe NaM bhante! kati kUDA paM01, groamA! cattAri kUddhA paNNatA, taMjahA-siddhAyayaNakUDe NaliNakUDhe AvacakUDe saMpalAvatakaDe, ee kUDA asahabhA. rAyahANIo uttareNaM / kahi SaM bhante! mahAvidehe ase maMgalAvate gAma vijae paNNate ?, gocamA! bhIlavantarasa ikyiAmmeNaM sIAe acareNaM galikUDassa purasthimedhe paMkAvaIe paccasthimeNaM etya Na maMgalAkce grAmaM bijae mANace, jahA mAchassIjae hA eso mANikabo jyAna maMgalAbante aba dete parivasaha, se eTATheyaM / kahiNaM ante ! mahAbihe same kAnaM Apale paNAne gomamA sAsa bhUrasthimaM punakavikAsa prASizreNaM grIkA sIne, sava // 346 // Jain Education : For Private Personal use only
Page #697
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaI jAva kuNDe paNNatte taM ceva gAhAvaikuNDappamANaM jAva maMgalAvattapukkhalAvattavijaye duhA vibhayamANI 2 aksesaM taM ceva jaM ceva gAhAvaIe / kahi NaM bhante ! mahAvidehe vAse pukkhalAvate NAma vijae paNNatte, goamA! NIlavantassa dAhiNeNaM sIAe uttareNaM paMkAvaIe purathimeNaM ekselassa vakkhArapavyayassa paJcatthimeNaM, ettha NaM pukkhalAvatte NAmaM vijae paNNatte jahA kacchavijae tahA bhANiavvaM jAva pukkhale a ittha deve mahiDie paliovamaTThiie parivasai, se eeNaTeNa0 kahiNaM bhante ! mahAvidehe vAse egasele NAmaM vakkhArapavvae paM0?, go0! pukkhalAvattacakavaTTivijayassa purathimeNaM pokkhalAvatIcakavaTTivijayassa paJcatthimeNaM NIlavantassa dakkhiNeNaM sIAe uttareNaM, ettha NaM egasele NAmaM vakkhArapavvae paNNatte cittakRDagameNaM avvo jAva devA Asayanti, cattAri kUDA, taM0siddhAyayaNakUDe egaselakUDe pukkhalAvattakUDe pukkhalAvaI kUDe, kUDANaM taM ceva paJcasai parimANaM jAva egasele a deve mahiddhIe / kahi NaM bhante! mahAvidehe vAse pukkhalAvaI NAmaM cakavaTTivijae paNNatte, goamA, NIlavantassa dakkhiNeNaM sIAe uttareNaM chantarihassa sIAmuhavaNassa paJcatthimeNaM egaselassa vakkhArapabvayassa purathimeNaM, ettha NaM mahAvidehe vAse pukkhalAvaI NAma vije| paNyatte, uttaradAhiNAyae evaM jahA kacchavijayassa jAva pukkhalAvaI a ittha deve parivasai, eeNatuNaM0 / kahi Na bhante ! mahAvidehe vAse sIAe mahANaIe uttarille sIAmuhavaNe NAma vaNe pa0?, goamA! NIlavantassa dakkhiNeNaM sIAe uttareNaM puratthimaLavaNasamudassa paccatvimeNaM ghukkhalAvaicakvaTTivijayassa purathimeNaM, etya NaM sIAmuhavaNe NAmaM vaNe paNNace uttaradAhiNAyae pAINapaDINavicchiNNe solasajoaNasahassAI paJca ya vANaue joaNasae doNi a egUNavIsaibhAe joaNassa AyAmeNaM sIAe mahANaie anteNaM do joaNasahassAI nava ya bAvIse joaNasae vikkhambheNaM tayaNataraM ca NaM mAyAe 2 parihAyamANe 2 Jain Education Inteis . pA O w.jainelibrary.org
Page #698
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU NIlavantavAsaharapavvayaMteNaM egaM egUNavIsaibhAgaM joaNassa vikambheNaMti, se gaM egAe paumavaraveiAe egeNa ya vaNasaNDeNaM 4vakSaskAre dvIpazA- saMparikkhittaM vaNNao sIAmuhavaNassa jAva devA Asayanti, evaM uttarillaM pAsaM samantaM / vijayA bhaNiA / rAyahANIoM zeSavijanticandrI imAo-khemA 1 khemapurA 2 ceva, riTThA 3 riTThapurA 4 tahA / khaggI 5 maMjUsA 6 avia, osahI 7 puMDarIgiNI 8 // 1 // | yAdi sU. yA vRciH solasa vijjAharaseDhIo tAvaiAo amiogaseDhIo savvAo imAo IsANassa, savvesu vijaesu kacchavattavvayA jAva aTTho 95 // 347 // rAyANo sarisaNAmagA vijaesu solasaNhaM vakkhArapavvayANaM cittakUDavattavvayA jAva kUDA cattAri 2 bArasaNhaM gaINaM gAhAvaivattavvayA jAva ubhao pAsiM dohiM paumavaraveiArhi vaNasaNDehi a vaNNao ( sUtraM 95) 'kahi Na'mityAdi, sarva sugama kacchatulyavaktavyatvAt , navaraM khemapurA rAjadhAnI sukacchastatra rAjA cakravattIM samuspadyate, vijayasAdhanAdikaM tathaiva sarva vaktavyamiti zeSaH / uktaH sukacchaH, atha prathamAntaranadyavasaraH-'kahiNaM bhante !' ityAdi, ka bhadanta ! jambUdvIpe dvIpe mahAvidehe varSe grAhAvatyA antaranadyAH kuNDaM-prabhavasthAnaM grAhAvatI-15 18| kuNDanAma kuNDaM prajJaptam, gautama! sukacchasya vijayasya pUrvasyAM mahAkacchasya vijayasya pazcimAyAM nIlavato varSadhara-18 parvatasya dAkSiNAtye nitambe, atra-sAmIpike'dhikaraNe saptamI tena nitambasamIpe ityarthaH, atra jambUdvIpe dvIpe mahAvidehe varSe grAhAvatIkuNDaM prajJaptaM, yathaiva rohitAMzAkuNDaM tathedamapi viMzatyadhikazatayojanAyAmaviSkambhamityAdirItyA jJeyaM, kiyatparyantamityAha-yAvad grAhAvatI dvIpaM bhavanaM ceti, upalakSaNaM caitat , tenArthena sUtramapi bhAvanIyam , Jain Education a l For Private Personal Use Only T ww.iainelibrary.org
Page #699
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathAhi-se keNaTeNaM bhante! evaM vuccai gAhAvaI dIve gAhAvaI dIve?, goamA! gAhAvaI dIve NaM bahUI uppalAI jAva sahassapattAI gAhAvaIdIvasamappabhAI samavaNNAI' ityAdi, athAsmAdyA nadI pravahati tAmAha-'tassa NamityAdi vyaktaM, navaraM pAhAH-tantunAmAno jalacarA mahAkAyAH santyasyAmiti grAhAvatI, matubapratyaye masya vatve DIpratyaye rUpasiddhiH dIrghatvaM cAtrAkRtigaNatvAt 'anajirAdibahusvarazarAdInAM matA' (zrIsiddha0a03pA02 sU078) vityazAnena, mahAnadI pravyUDhA satI sukacchamahAkacchau vijayau dvidhA vibhajantI 2 aSTAviMzatyA nadIsahasraH samagrA-sahitA dakSiNena bhAgena-merodakSiNadizi zItA mahAnadI samupasarpati, athAsya viSkambhAdikamAha-'gAhAvaI Na'mityAdi, grAhAvatI mahAnadI pravahe-grAhAvatIkuNDanirgame mukhe-zItApraveze ca sarvatra mukhapravahayoranyatrApi sthAne samA-sama| vistarodvedhA, etadeva darzayati-paMcaviMzatyadhika yojanazataM viSkambhena, arddhatRtIyAni yojanAnyudvedhena, sapAdazatayojanAnAM paMcAzattamabhAge etAvata eva lAbhAt , pRthutvaM ca prAgvat , tathAhi-mahAvideheSu kurumerubhadrazAlavijayavakSa skAramukhavanavyatirekeNAnyatra sarvatrAntaranadyaH, tAzca pUrvAparavistRtAstulyavistArapramANAstata eva tatkaraNAvakAzaH, K| tatra meruviSkambhapUrvAparabhadrazAlavanAyAmapramANaM catuHpaMcAzatsahasrANi vijaya16pRthutvaM paMcatriMzatsahasrANi catuH zatAni SaDuttarANi vakSaskAra 8 pRthutvaM catvAri sahasrANi mukhavanadvaya 2 pRthutvaM 5844, sarvamIlanena navanavatisahatrANi dve zate paMcAzadadhike, etajjambUdvIpaviSkambhalakSAcchodhyate zodhite ca jAtaM saptazatAni paMcAzadagrANi, etacca Jan Education hollon For Private Persone Use Only KUww.jainelibrary.org
Page #700
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 348 // Jain Education In dakSiNe uttare vA bhAge'ntaranadyaH paT santIti pabhirvibhajyate labdhaH pratyekamantaranadInAmukto viSkambha iti, AyAmastu vijayAyAma pramANavijayavakSaskArAntaranadImukhavanAnAM samAyAmakatvAt nanu 'jAvaiyA salilAo mANusa logaMmi sabaMmi // 29 // paNayAlIsa sahassA AyAmo hoi sabasariANaM' iti vacanAt kathamidaM saGgacchate 1, ucyate, | idaM vacanaM bharatagaGgAdisAdhAraNaM, tena yathA tatra nadIkSetrasyAtpatvenAnupapattAvupapatyartha koTTAkakaraNamAzrayaNIyaM tathAtrApi, atra zrImalayagiripAdAH kSetrasamAsavRttau jaMbUdvIpAdhikAre etAzca grAhAvatIpramukhA nadyaH sarvA api sarvatra | kuNDAdvinirgame zItAzotodAyAH praveze ca tulyapramANaviSkambhodvedhA ityuktvA yatpunardhAtakIkhaNDapuSkarArddhAdhikA| rayornadInAM dvIpe dvIpe dviguNavistAraM vyAkhyAnayantaH procuH yathA jambUdvIpe rohitAMzArohitAsuvarNa kUlArUpyakUlAnAM grAhAvatyAdInAM ca dvAdazAnAmantaranadInAM sarvAgreNa SoDazAnAM nadInAM pravAhaviSkambhA dvAdazayojanAni sArddhAni udvedhaH krozamekaM samudrapraveze grAhAvatyAdInAM ca mahAnadIpraveze viSkambho yojana 125 udvedho yojana 2 kroza 2 iti tanna pUrvAparavirodhi, yatastatraiva taiH "atra laghuvRttyabhiprAyeNa pravahapravezayorvizeSo'bhihita" iti kathanena samAhitam, evamamyo'pi laghuvRttigatastatrAbhiprAyo darzito varttate, ubhayatrApi tattvaM tu sarvavido vidanti, kiMca - AsAM sarvatra | samaviSkambhatve AgamavadyuktirapyanukUlA, tathAhi - AsAM viSkambhavaiSamya ubhayapArzvavarttinorvijayayorapi viSkambhavaiSamyaM syAdiSyate ca samAviSkambhakatvamiti zeSaM vyaktamiti, atha tRtIyaM vijayaM praznayannAha - 'kahi ma'mityAdi, 4 vakSaskAre zeSa vija yAdi sU. 95 // 348 //
Page #701
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU. 59 spaSTaM, navaraM yAvatpadAt 'tattha NaM ariTThAe rAyahANIe mahAkacche NAmaM rAyA samuppajjai, mahayA himavanta jAva sabaM bharaho avaNaM bhANiacaM, NikkhamaNavajjaM sesaM bhANiabaM, jAva bhuMjai mANussae suhe, mahAkacchaMNAmaghejje' iti grAhyaM, IdRzenAbhilApenArtho mahAkacchazabdasya bhaNitavyaH / samprati brahmakUTapraznaH - - ' kahi NamityAdi, sarva vyaktaM, brahmakUTanAmA dvitIyo vakSaskAraH citrakUTAtidezena yAvatpadAdAyAmasUtrAdikaM bhUmiramaNIyasUtrAntaM ca sarvaM vAcyam / athAtra | kUTavaktavyatAmAha - 'brahma kUDe cattAri kUDA' ityAdi, vyaktaM, navaraM evaM citrakUTavakSaskArakUTanyAyena vAcyaM yAvatkaraNAt samA uttaradAhiNeNaM parupparaMtItyAdi grAhyaM, artho - brahmakUTazabdArthaH, 'se keNadveNaM bhante / evaM vuccai - brahmakUDe 2' ityAlApakena ullekhyaH, brahmakUTanAmA devazcAtra palyopamasthitikaH parivasati, tadetenArtheneti sugamaM / atha caturthavijayaH - 'kahi Na' mityAdi, vyaktaM, paraM drahAvatyAH antaranadyAH pazcimAyAM kacchagAvatIvijayaH kacchA eva kacchakAH| mAlukAkacchAdayaH santyasyAmatizAMyina iti 'anajire' ti sUtre (zrIsi0 a03pA02sU078) zarAdInAmAkRtigaNatvena siddhiH, zeSaM prAgvat, athAyamanantaroko vijayo yasyAH pazcimAyAM tAmantaranadIM lakSayitumAha - 'kahi NaM mityAdi, praznasUtraM vyaktaM, uttarasUtre AvarttanAmnaH pUrvadigvarttino vijayasya pazcimAyAM kacchAvatyA vijayasya pUrvasyAM yAvad drahAvatIkuNDa nAma kuNDaM prajJataM zeSaM yathA grAhAvatIkuNDasya svarUpAkhyAnaM grAhAvatIdvIpaparimANa bhavanavarNakanAmArthakathanapramukhaM tathA jJeyaM, navaraM drahAvatIdvIpo drahAvatIdevIbhavanaM drahAvatIprabhapadmAdiyogAd drahAvatIti nAmArthaH samadhigamyaH, drahA - w.jainelibrary.org
Page #702
--------------------------------------------------------------------------
________________ seasooSosasa zeSavijayAdi mU. zrIjambU | agAdhajalAzayAH santyasyAmiti drahAvatIsAdhanikArAgvat,atha yatheyaM mahAnadI samupaiti tathA''ha-'tassaNa mityAdi, dvIpazA- uktaprAyama,atha pazcamo vijaya:-'kahiNa'mityAdi,vyakkam,atha tRtIyo vakSaskAra:-'kahiNa'mityAdi,sUtradvayamapi vyaktaM, nticandrI navaraM dvitIyasUtre kUTAni paJcazatikAni-paMcazatapramANAnIti, atha SaSTho vijayaH-'kahiNa'mityAdi, spaSTa, paGkAvatyAyA vRttiH stRtIyAntaranadyA iti, atha tRtIyAntaranadyavasaraH-'kahi 'mityAdi, prAyaH prAgvat , navaraM pngko'tishyenaastysyaa||349|| miti paGkAvatI prAgvadrUpasiddhiH, atha saptamavijayAvasaraH-'kahi NamityAdi vyaktaM, atha caturthavakSaskAra:-'kahi Na'IS mityAdi, sarva spaSTa, navaraM puSkalAvataH saptamo vijayaH sa eva cakravartivijetavyatvena cakravarti vijaya ityucyate, evaM puSkalAvatIcakravartivijayo'pi bodhyaH, sampratyaSTamo vijaya:-'kahi NaM bhante ! mahAvidehe'ityAdi, prakaTArtha, navaraM auttarAhasya zItAmahAnadyA mukhavanasya-anantarasUtre vakSyamANasvarUpasya zItAmahAnadInIlavarSadharamadhyavartimukhavanasya pazcimAyAmityarthaH, dAkSiNAtyAcchItAmukhavanAdayaM vAyavyAM syAditi auttarAhagrahaNamiti, athAnantaramevoktaM | zItAmukhavanaM lakSayannAha---'kahiNa'mityAdi, ka bhadanta! mahAvidehe varSe zItAyA mahAnadyA uttaradigvartizItAyAH | mukhe-samudrapraveze vanaM zItAmukhavanaM nAma vanaM prajJaptam ?, atra zItAmukhetyanena zItodAvanamukhadvayaM uttaretyanena ca 18 dAkSiNAtyaM zItAmukhavanaM nirastaM, tathAhi-catvAri mukhavanAni-eka zItAnIlavatormadhye 1 dvitIyaM zItAniSadhayoH 2 tRtIyaM zItodAniSadhayoH 3 caturtha zItodAnIlavatoH 4 eSAM madhye Adyasyaiva zItAta uttareNa darzanAt, gautama! // 349 // Jain Education Int ! For Private & Personal use only jainelibrary.org
Page #703
--------------------------------------------------------------------------
________________ nIlavato dakSiNasyAM zItAyA uttarasyAM paurastyalavaNasamudrasya pazcimAyAM puSkalAvatIcakravartivijayasya pUrvasyAM atrAntare zItA mukhavanaM nAma vanaM prajJaptam ,uttaradakSiNAyatetyAdivizeSaNAni vijayavadvAcyAni,iha vijayavakSaskAragiryantaranadyaH sarvatra tulyavistArAH vanamukhAni tu niSadhasamIpe nIlavatsamIpe cAlpaviSkambhAni zItAzItodobhayakUlapArzve tu pRthuviSkambhAni jagatyanurodhAt,tathAhi-pUrvasyAmaparasyAM ca dizi niSadhAnIlavato vA''rabhya jagatI vakragatyA zItAM zItodAM vA prAptA, jagatIsaMsparzavatIni ca mukhavanAni, tatastadanurodhAd darzayati-zItAmahAnadyante dve yojanasahasre nava ca dvAviM. zatyadhikAni yojanazatAni viSkambhena, atropapattiH prAgvat , vijayavakSaskArAdyantaranadImerupRthutvapUrvAparabhadrazAlavanAyAmamIlane jAtAni94156,asya rAzerjambUdvIpaparimANAt zodhane zeSa 5844, asya zItAzItodayorekasmin dakSiNe uttare vA bhAge dve mukhavane iti dvAbhyAM bhAge hRte AgatAni dvAviMzatyadhikAnyekonatriMzadyojanazatAni 2922, atra ca tevIse iti pATho'zuddhaH, etacca pRthutvaparimANaM na sarvatra zItAzItodayormukhapratyAsattAvetatkaraNAvakAzAdatraiva mahAvidehavarSasya sarvotkRSTavistAralAbhAdityAha-tadanantaraM ca mAtrayA 2-aMzenAMzena parihIyamAnaM 2-hAnimupagacchad hanIlavarSadharaparvatAnte ekamekonaviMzatibhAgaM yojanasya viSkambhena,ekAM kalAM yAvatpRthutvenetyarthaH, 'kAlAdhvanovyAptA'-18 hA (zrIsiddha0 a02pA. 2 sU0 42) vityanena dvitIyA, atra karaNaM-mukhavanAnAM sarvalaghurviSkambho varSadharapArthe tato 4 varSadharajIvAta idaM karaNaM samuttiSThati, tathAhi-prastute nIlavajjIvA caturnavatisahasrANi zatamekaM SaTpaJcAzadadhikaM yoja Jain Education et For Private Personel Use Only V w .jainelibrary.org.
Page #704
--------------------------------------------------------------------------
________________ Resesese zrIjambU nAnAM dve caikonaviMzatibhAgarUpe kale yojanasya 94156 kalA 2, atha pUrvoktAni vijaya 16 vakSaskAraH8 antara- 4vakSaskAre dvIpazA nadI 6 gandhamAdana 1 mAlyavat 1 gajadantapRthutvottarakurujIvAparimANAnyekatra mIlyante, jAtAni caturnavatisahasrANi || zeSavijanticandrI- // zatamekaM SaTpaJcAzadadhikaM 94156, etasmin prAguktAjjIvAparimANAcchodhite zeSa dve kale tat ekasmin dakSiNe yAdi mU. yA vRttiH 18 uttare vA bhAge zItAzItodAsatke dve vane iti dvAbhyAM bhajyate AgataikA kalA iti, nanu vijayavakSaskArAdInAM sarvatra // 350 // tulyavistArakatvena vanamukhAnAM ca varSadharasamIpe ekakalAmAtraviSkambhakatvena saptadazakalAdhikaikonatriMzadyojanazatapra-16 mANaH zeSajambUdvIpakSetravibhAgaH kutrAntarbhAvanIyaH?, ucyate, atra jagatyA vRttatvena saGkIrNabhUtatvAt samAdheyaM, aya-18 |martha:-pUrvasyAmaparasyAM ca dizi niSadhAnnIlavato vA Arabhya jagatI vakragatyA zItAzItode prAptA, jagatIsaMsparza-18 vartIni ca vanamukhAni tatastadanurodhAt varSadharasamIpe teSAM stoko viSkambhaH zItAzItodAsamIpe tu bhUyAniti, eSA-18 | miSTasthAne viSkambhaparijJAnAya sUtre'nuktamapi prasaGgagatyA karaNamucyate-atikrAntaM yojanAdikaM gurupRthutvena 292218 ityevaMrUpeNa guNyate, guNitazca yojanarAziH kalIkaraNArthamekonaviMzatyA guNyate, tanmadhye ca gurupRthutvagaNitaH kalA-18 rAziH prakSipyate, tataH kalIkRtena vanAyAmaparimANarAzinA hiyate, tato labhyate iSTasthAne vanamukhaviSkambhaH, yathA yathA niSadhAnnIlavato vA SoDazasahasrANi paMca zatAni dvinavatyadhikAni yojanAnAM dve ca kale ityetAvad gatvA vi-| kambho jJAtumiSTaH tenaiSa rAzirdhiyate 16592 kalA 2, dhRtvA ca ekonatriMzacchatAviMzatyadhikairguNyate, jAto yoja // 35 // Jan Education t o For Private Personel Use Only or.lainelibrary.org
Page #705
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Inter narAziH 48481824, kalAdvayamapi 2922 anenaiva guNyate jAtaH kalArAziH 5844, tato yojanarAzau 48481824 savarNite jAtaM 921154656 tataH kalArAziH 5844 kSepe jAtaM 921160500 tato'sya mukhavanAyA| mena 16592 savarNitena kalAdvayayuktena 315250 bhAge hRte labdha iSTasthAne 2922 yojanarUpo viSkambhaH, eva| manyatrApi bhAvanIyam / athAsya padmavaravedikAdivarNanAyAha - 'se NaM egAe pau0 ' ityAdi, tanmukhavanamekayA padmavaravedikayA ekena ca vanakhaNDena samparikSitam / atha zItAmukhavanasya varNako vAcyaH - 'kiNhe kiNhobhAse' ityAdi, kaH kiyatparyantamityAha - yAvaddevatA Asate zerate ityAdi, atra vijayadizi padmavaravedikA gopikA lavaNadizi tu jagatyeva gopikA ityekA, iyaM ca padmavaravedikA jagatIvanmukhavanavyAsa evAntalIMnA, yatra tu vanavyAsaH kalApramA| Nastatra vijayavyAsaM ruNaddhIti tAtparya, anyathA vijayAdibhirjambUdvIpasya paripUrNalakSapUrtAvubhayato jagatyAdeH kvAvakAzaH syAt, ata evAha - " avivakkhiUNa jagaI saveivaNamuhacakkapihulataM / guNatIsasayaduvIsaM Naiti giriaMti egakalA // 1 // " [ vivakSitvA jagatIM savedikAvanamukhacatuSkapRthutvaM / ekonatriMzacchatAni dvAviMzatyadhikAni nadIpArzve giripArzve ekA kalA // 1 // ] iti, athopasaMhAramAha - ' evaM uttarillaM' ityAdi, evaM - vijayAdikathanena uttaradigvartti pArzva samAptam, prAcyamiti zeSaH, prAk caturvibhAgatayoddiSTasya videhakSetrasya prAcyottarapArzva vijayAdikathanA| pekSayA pUrNa nirdiSTamityarthaH / atha prativijayamekaikAM rAjadhAnIM nirdizannAha - 'vijayA' ityAdi, vijayA bhaNitAH, jainelibrary.org
Page #706
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjamba- atra ca bhaNitAnAmapi vijayAnAM yatpunarbhaNanamuktaM tadrAjadhAnInirUpaNArtha, rAjadhAgyazcemAH padyabandhena saMgRhAti, 4vakSaskAre dvIpazA-18| kacchavijayataH krameNa nAmato jJeyAH, kSemA 1 kSemapurA 2 ariSThA 3 ariSThapurA 4 tathA khagI 5 maMjUSA 6 api ceti zeSavijanticandrI samuccaye auSadhI 7 puMDarIkiNI 8 iti, etAH zautAyA audIcyAnAM vijayAnAM dakSiNArddhamadhyamakhaNDeSu veditvyaaH,8|| yAdi sU. yA vRtiH 4 athaiSu zreNisvarUpamAha-'solasa vijjAharaseDhIo'ityAdi, ukteSvaSTasu vijayeSu poDaza vidyAdharazreNayo vAcyA, 95 // 35 // 1 prativaitAbyaM zreNidvayadvayasambhavAt , Asu ca vidyAdharazreNiSu pratyeka dakSiNottarapArzvayoH paJcapaJcAzannagarANi vAcyAni, ubhayatrApi vaitAbyasya samabhUmikatvAt , tAvatyaH AbhiyogyazreNyo vAcyAH SoDaza ityarthaH, sarvAzcemA abhiyogya zreNaya IzAnendrasya merutaH uttaradigvartitvAt , atra ca vidyAdharazreNisUtraM AdarzAntareSvadRSTamapi prastAvAdAbhiyo18 gyazreNisaGgatyanupapattezca prAkRtazailyA saMskRtya mayA likhitamastIti bahuzrutairmayi sUtrAzAtanA na cintanIyeti, uttara trApi sUtrakAreNa saMgrahagAthAyAmAbhiyogyazreNisaMgraho vidyAdharazreNisaMgrahapUrvakameva vakSyate / atha zeSavijayavakSaskArAdInAM svarUpaprarUpaNAya lAghavAzavenAtidezasUtramAha--'savvesu'ityAdi, sarveSu vijayeSu kacchavaktavyatA jJeyA, yAva // 35 // doM-vijayAnAM nAma niruktaM, tathA vijayeSu vijayasadRzanAmakA rAjAno jJeyAH, tathA SoDazavakSaskAraparvatAnAM citrakUTavaktavyatA jJeyA yAvaccatvAri 2 kUTAni vyAvarNitAni bhavanti, tathA dvAdazAnAM nadInAM-antaranadInAmityarthaH Jain Education Interio For Private Personal Use Only Q minelibrary.org
Page #707
--------------------------------------------------------------------------
________________ grAhAvatIvaktavyatA jJeyA yAvadubhayoH pArzvayordAbhyAM padmavaravedikAbhyAM dvAbhyAM vanakhaNDAbhyA ca samparikSikSA varNakazceti / atha dvitIyaM videhavibhAgaM nirdeSTumAha-- kahi NaM bhante ! jambuddIve dIve mahAvidehe vAse sIAe mahANaIe dAhiNille sIyAmuhavaNe NAmaM vaNe paNNace ?, evaM jaha ceva uttarillaM sIAmuhavaNaM taha ceva dAhiNaMpi bhANiavvaM, NavaraM Nisahassa vAsaharapavvayassa uttareNaM sIAe mahANaIe dAhiNeNaM purathimalavaNasamudassa paJcatthimeNaM vacchassa vijayassa purathimeNaM ettha NaM jambuddIve dIve mahAvidehe vAse sIAe mahANaIe dAhiNille sIAmuhavaNe NAmaM vaNe paM0 uttaradAhiNAyae taheva savvaM NavaraM NisahavAsaharapavvayaMteNaM egamegUNavIsaibhAgaM joaNassa vikkhambheNaM kiNhe kiNhobhAse jAva mahayA gandhaddhANiM muaMte jAva Asayanti ubhao pAsiM dohiM paumavaraveicAhiM vaNavvapaNao iti / kahi NaM bhante! jambuddIve dIve mahAvidehe vAse vacche NAmaM vijae paNNatte !, goamA! Nisahassa vAsaharapavvayassa uttareNaM sIAe mahANaIe dAhiNaNaM dAhiNillassa sIAmuhavaNassa paccatthimeNaM tiuDassa vakkhArapavvayassa purasthimeNaM ettha NaM jambuddIve dIve mahAvidehe vAse vacche NAmaM vijae paNNatte taM ceva pamANaM susImA rAyahANI 1, tiuDe vakkhArapabvae suvacche vijae kuNDalA rAyahANI 2, tattajalA gaI mahAvacche vijae aparAjiA rAyahANI 3, vesamaNakUDe vakkhArapabvae vacchAvaI vijae pabhaMkarA rAyahANI 4, mattajalA gaI ramme vijae aMkAvaI rAyahANI 5, aMjaNe vakkhArapavvae rammage vijae pamhAvaI, rAyahANI 6, ummattajalA mahANaI ramaNijje vijae subhA rAyahANI 7, mAyaMjaNe vakkhArapabvae maMgalAvaI vijae raya Jain Education Inter jainelibrary.org
Page #708
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 352 || Jain Education In NasaMcayA rAyahANIti 8, evaM jaha caiva sIAe mahANaIe uttaraM pAsaM taha caiva dakkhiNillaM bhANiavvaM, dAhiNillasIAmuhavaNAi, ime vakkhArakUDA taM0 - tiuDe 1 vesamaNakUDe 2 aMjaNe 3 mAyaMjaNe 4, [ NaIDa tattajalA 1 mattajalA 2 umma 3, ] vijayA taM0--vacche suvacche mahAvacche cautthe vacchagAvaI / ramme rammae ceva, ramaNijje maMgalAvaI // 1 // rAyahANIo, taMjahA - susImA kuNDalA ceva, avarAia pahuMkarA / aMkAvaI pamhAvaI subhA rayaNasaMcayA // 2 // vacchassa vijayassa Nisa dAhiNeNaM sIA uttareNaM dAhiNillasIdAmuhavaNe puratthimeNaM tiuDe paccatthimeNaM susImA rAyahANI pamANaM taM caiveti, vacchAnaMtaraM tiuDe tao suvacche vijae eeNaM kameNaM tattajalA gaI mahAvacche vijae vesamaNakUDe vakkhArapavvae vacchAvaI vijae mattajalA gaI . ramme vijae aMjaNe vakkhArapavvae rammae vijae ummattajalA gaI ramaNile vijae mAyaMjaNe vakkhArapaJvae maMgalAvaI vijae (sUtraM 96) 'kahi Na' mityAdi, va bhadanta ! jambUdvIpe dvIpe mahAvidehe varSe zItAmahAnadyA dAkSiNAtyaM zItAmukhavanaM zItAni - padhamadhyavartItyarthaH atidezasUtratvenottarasUtraM svayaM bhAvyaM paraM vacchasya vijayasya - videhadvitIya bhAgAdyavijayasya pUrvata iti / atha dvitIye mahAvidehavibhAge vijayAdivyavasthAmAha - 'kahi Na' mityAdi, praznaH sulabhaH, uttarasUtre niSadhasya varSadharaparvatasyottarasyAM zItAyA mahAnadyA dakSiNasyAM dAkSiNAtyasya zItAmukhavanasya pazcimataH trikUTasya vakSaskAraparvatasya pUrvasyAM atrAntare jambUdvIpe mahAvidehe varSe vatso vijayaH prajJaptaH, susImA rAjadhAnI vijayavibhAjakazca trikU|TanAmA vakSaskAraparvataH 1 suvaccho vijayaH kuNDalA rAjadhAnI taptajalA'ntaranadI 2 mahAvatso vijayaH aparAjitA 4vakSaskAre videhadvitIyabhAgaH sU. 96 // 352 // Jainelibrary.org
Page #709
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjadhAnI vaizramaNakUTo mAma vakSaskArAdriH 3, vatsAvatI vijayaH prabhaGkarA rAjadhAnI mattajalA nadI 4, ramyo vijayaH aGkAvatI rAjadhAnI aJjano vakSaskAraH5,ramyako vijayaHpakSmAvatI rAjapUH unmattajalA mahAnadI 6ramaNIyo vijayaH zubhA rAjapU:mAtaJjano vakSaskArAdriH 7, maGgalAvatI vijayaH ratnasaJcayA nagarI 8, sulabhasUtre zabdasaMskAra eva |vivaraNamiti, imAzca rAjadhAnyaH zItAdakSiNadigbhAvirAjadhAnItvena vijayAnAmuttarArddhamadhyamakhaNDeSu jJeyAH, atha vijayAdInAM vyAsAdisAmye darzite'pi kenacitprakAreNa na pArzvayoH parasparaM bhedo bhaviSyatItyAzaGkAnivRttyarthamAha'evaM jaha'ityAdi, evaM-pAguktaprakAreNa yathaiva zItAyA mahAnadyA uttaraM pArzva prAcyamiti zeSaH tathaiva dAkSiNAtyaM | pArthamiti zeSaH bhaNitavyaM, atra vizeSaNadvAreNa saMgrahamAha, kiMviziSTamidaM pArzvam ?-dAkSiNAtyazItAmukhavanamAdau | yatra tad dAkSiNAtyazItAmukhavanAdi, anena yathA prathamavibhAgasya kacchavijaya AdirutastathA dvitIyavibhAgasya dAkSi| NAtyazItAmukhavanamAdiruktamiti, tathA ime vakSyamANA vakSaskArakUTAH, kUTazabdenAtra kUTAnyeSAM santItyabhrAditvAdapratyaye kuTA:-parvatAH, tadyathA-trikUTetyAdi, vijayAnAM rAjadhAnInAM ca saMgrahAya padyamekaikaM, imAni ca saMgraha | sUtrANi sukhapratipattihetubhUtAnIti na punaruktirvibhAvyA, atha pUrvasUtrAllabdhe'pi vatsavijayadigniyame vicitratvAt sUtra18 pravRtte rItyantaramAha-'vacchassa'ityAdi, vatsyasya vijayasya niSadho dakSiNena tathA tasyaiva zItA uttareNetyAdi spaSTaM, na caivaM niSadhAdayo lakSyAH lakSaNaM vatsavijaya iti vAcyaM, lakSyalakSaNabhAvasya kAmacArAt, prastute ca prakaraNabalAt Jain Education donal For Private Porn Use Only Allww.jainelibrary.org
Page #710
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 353 // Jain Education Inte vatsa eva lakSyata iti, susImA rAjadhAnI pramANaM tadeva - ayodhyAsambandhyeva, pramANAbhidhAnAya rAjadhAnyAH punarupanyAsena na punaruktidoSaH, athaiSAM vijayAdInAM sthAnakramadarzanAyAha - 'bacchANa' mityAdi, sugamaM, navaraM vatsAnantaraM trikUTaH pazcimata iti bodhyaM, anyathA pUrvato dAkSiNAtyazItAmukhavanasya pratipattiH syAdityukto dvitIyo videhavi - bhAgaH / atha kramAyAtaM gajadantagiriM saumanasAkhyaM lakSayitumAha kahi NaM bhante ! jambuddIve dIve mahAvidehe vAse somaNase NAmaM vakkhArapavvae paNNatte ?, go0 Nisahassa vAsaharapavvayassa uttareNa mandarassa pavvayassa dAhiNapuratthimeNaM maMgalAvaIvijayassa paccatthimeNaM devakurAe puratthimeNaM ettha NaM jambuddIve 2 mahAvidehe vAse somaNase NAmaM vakkhArapavvae paNNatte uttaradAhiNAyae pAINapaDINavicchiNNe jahA mAlavante vakkhArapavvae tahA NavaraM savvarayayAmae acche jAva paDirUve, NisahavAsaharapavvayaMteNaM cattAri joaNasayAI uddhaM uccatteNaM cattAri gAUasayAI uvveheNaM sesaM vaheva savvaM NavaraM aTTho se goamA ! somaNase NaM vakkhArapanvae bahave devA ya devIo a somA sumaNA somaNase a ittha deve mahiddhIe jAva parivasai se eeNadveNaM goamA ! jAva Nicce / somaNase vakkhArapavvae kai kUDA paM0 1, go0 ! satta kUDA paM0, naM0 - siddhe 1 somaNase 2 bia boddhavve maMgalAvaIkUDe 3 / devakuru 4 vimala 5 kaMcaNa 6 basihakUDe 7 a boddhavve // 1 // evaM savve paJcasaiA kUDA, eesiM pucchA disividisAe bhANiavvA jahA gandhamAyaNassa, vimalakabhvaNakUDesu NavariM devayAo suvacchA vacchamittA ya avasiTThesu kUDesu sarisaNAmayA devA rAyahANIo dakkhiNeNaMti / kahi NaM bhante ! mahAvidehe 4vakSaskAre saumanasade vakuravaH citra vici trakUTau ni SadhAdidrahAH sU. 97 98-99 // 353 // inelibrary.org
Page #711
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAse devakurANAmaM kurA paNNatA ?, goamA! mandarassa pavvayassa dAhiNeNaM Nisahassa vAsaharapavyayaNsa utsareNa cijuSpahassa vakkhAspavvayassa purathimeNaM somaNasavakkhArapavvayassa paJcatthimeNaM estha the mahAvidehe vAse devakurANAmaM kurA paNNattA pAINapaDINAyayA udINadAhiNavicchiNNA ikArasa joaNasahassAI aTTha ya bAyAle joaNasae duNNi a egUNavIsaibhAe joaNassa vikkhambheNaM jahA uttarakurAe vattavvayA jAna aNusajjamANA pamhagandhA miagandhA amamA sahA tetalI saNicArIti 6|(suutrN97) kahi NaM bhante ! devakurAe cittavicitta kUDANAmaM duve pavvayA 50, go0!, Nisahassa vAsaharapadhvayassa uttarillAo carimaMtAo aTThacottIse joaNasae cattAri a sattabhAe joaNassa abAhAe sIoAe mahANaIe purathimapaJcatthimeNaM ubhaokUle enya gaM cittavicittakUDA NAma duve pavvayA paM0, evaM java jamagapabayANaM sacceva, eesi rAyahANIo dakkhiNeNaMti (suutr98)| kahi NaM bhante! devakurAe 2 NisaDharahe NAmaM dahe paNNate ?, go0 ! tesiM cittavicittakUDANaM pacayANaM uttarillAo carimantAo aTThacotIse joaNasae cattAri a sattabhAe joaNassa abAhAe sIoAe mahANaIe bahumajjhadesabhAe ettha NaM Nisahahahe NAmaM dahe paNNatte, evaM jaJceva nIlavaMtauttarakurucanderAvayamAlavaMtANaM vattayA sacceva sihadevakurusUrasulasavinjuppabhANaM NeavA, rAyahANIo dakkhiNeNaMti / (sUtra 99) 'kahi Na'mityAdi, ka bhadantetyAdipraznaH sulabhA, uttarasUtre niSadhasya varSadharaparvatasya uttarasyAM mandarasya parvatasya pUrvadakSiNasyAM-AgneyakoNe maGgalAvatIvijayasya pazcimAyAM devakurUNAM pUrvasyAM yAvat saumanaso vakSaskAraparvataH prajJayaH Jain Education UNUI For Private Personel Use Only
Page #712
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 354 // Jain Education Inte ityAdi sarva mAlyavadgajadantAnusAreNa bhAvyaM yattu saprapacaM prathamaM vyAkhyAte gandhamAdane'tidezayitavye mAlyavato'tidezanaM tadasyAsannavarttitvena sUtrakArazailIvaicitryajJApanArthaM, navaraM sarvAtmanA rajatamayo'yaM mAlyavAMstu nIlamaNimayaH, ayaM ca niSadhavarSadharaparvatAnte catvAri yojanazatAnyUrdhvocca tvena catvAri gavyUtizatAnyudvedhena mAlyavAMstu nIlavatsamIpe iti vizeSaH, arthe ca vizeSamAha - 'se keNaTTeNa' mityAdi, prAgvat, bhagavAnAha - gautama ! saumanasavakSaskAraparvate bahavo devA devyazca saumyAH kAyakuceSTAyA abhAvAt sumanaso - manaH kAluSyAbhAvAt parivasanti, tataH sumanasAmayamAvAsa iti saumanasaH, saumanasanAmA cAtra devo maharddhikaH parivasati tena tadyogAt saumanasa iti, 'se eeNaheNa' mityAdi, prAgvat, 'saumanase' iti prAyaH sUtraM vyaktaM, navarameSAM kUTAnAM pRccheti - praznasUtrarUpA dizi vidizi ca bhaNitavyA, 'kahi NaM bhante ! somaNase vakkhArapavae siddhAyayaNakUDe NAmaM kUDe paNNatte' ityAdirUpA yathA gandhamAdanasya- prathama vakSaskAragireH saptAnAM kUTAnAM digvidigvaktavyatA tathA'trApi, atra cAsannatvena prAgatide| zito'pi mAlyavAnnava kUTAzrayatvena kUTAdhikAre upekSita iti, kUTAnAM digvidigvaktavyatA yathA--meroH pratyAsannaM | dakSiNapUrvasyAM dizi siddhAyatanakUTaM tasya dakSiNapUrvasyAM dizi dvitIyaM saumanasakUTaM, tasyApi dakSiNapUrvasyAM dizi tRtIyaM maGgalAvatIkUTaM, imAni trINi kUTAni vidigbhAvIni maGgalAvatIkUTasya dakSiNapUrvasthA paJcamavi| malakUTasyottarasyAM caturtha devakurukUTaM, tasya dakSiNataH paJcamaM vimalakUTaM, tasyApi dakSiNataH SaSThaM kAJcanakUTa, asyApi ca eeeeeeee 4 vakSaskAre saumanasade vakuravaH citravicitrakUTau niSadhAdidrahAH sU. 97 98-99 // 354 // jainelibrary.org
Page #713
--------------------------------------------------------------------------
________________ dakSiNAso niSadhasyottareNa saptamaM vAsiSThakUTa, sarvANi ratnamayAni parimANato himavatkUTatulyAni prAsAdAdikaM srv| tadvata, vimalakUTe suSatsA devI kAJcanakUTe vatsami avaziSTeSu kUTeSu kUTasadRzanAmAno devAH, teSAM rAjadhAnyo merodakSiNata iti / idAnI devakurabaH-'kahiNaM bhante !' ityAdi, ka bhadanta ! mahAvidehe varSe devakuravo nAma kuravaH prajJaptAH?, gautama! mandaragirerdakSiNato niSadhAneruttarato vidyutprabhavakSaskArAne rutakoNasthagajadantAkAragireH pUra 9 saumanasavakSaskArAdreH pazcimAyAM atrAntare devakuravo nAma kuravaH prajJaptAH, zeSaM prAgvat , imAzcottarakurUNAM amala-10 jAtakA ivaiti tadatidezamAha-yathottarakurUNAM vaktavyatA, kiyaharamityAha-yAvadanusaJjanta:-santAnenAnuvartamAnAH santi, vartamAnanirdezaH kAlatraye'pyeteSAM sattApratipAdanArtha, Aha-ke te ityAha-padmagandhAH 1 mRgamandhA 2 amamAH 3 sahAH 4 tejastalinaH 5 zanaizcAriNaH 6, ete manuSyajAtibhedAH, etadvyAkhyAnaM prAk suSamasuSamAyarNanato jJeyaM / | arthatAsUttarakurutulyavakadhyatvena yamakAviva citravicitrakUTau parvatau sthAnataH pRcchati-'kahi NaM bhante / devakurAe 1| cittavicittakaDA' ityAdi, vyakaM, navaraM evaM-utkanyAyena yaiva yamakaparvatayorvaktavyatA iti zeSaH saivaitayozcitravi citrakUTayoH etadadhipaticitravicitradevayo rAjadhAnyau dakSiNeneti, atha hUdapaJcakasvarUpamAha-kahi NamityAdi, evamuktAlApakAnusAreNa yaiva nIlavaduttarakurucandrarAvatamAlyavatAM pazcAnAM drahANAM uttarakuruSu vaktavyattA saiva niSadha SeceneseeCCCCC Receeroecescese zrIjamyU Jain Education in Fer Private para Use Only Aw.jainelibrary.org
Page #714
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU devakurusurasulasavidyutprabhanAmakAnAM netavyA, etadIyAdhipasurANAM rAjadhAnyo meruto dakSiNeneti zeSaH / arthatAsA jambUpIThatulyaM vRkSapIThaM vAstIti pRcchannAha dvIpazAnticandrIyA vRttiH 4vakSaskAre kUTazAlmalI sU.100 vidyutprabhaH // 355 // kahiNaM bhante ! devakurAe 2 kUDasAmalipeDhe NAmaM peDhe paNNatte, goamA! mandarassa pavayassa dAhiNapaccasthimeNaM Nisahassa vAsaharapavvayassa uttareNaM vijjuppabhassa vakkhArapavvayassa purathimeNaM sIoAe mahANaIe paJcasthimeNaM devakurupaJcatthimaddhassa bahamajmadesabhAe ettha gaM devakurAe kurAe kUDasAmalI peDhe NAmaM peDhe paM0, evaM jaJceva jambUe sudaMsaNAe vattavvayA saJceva sAmalIevi bhANiavvA NAmavihUNA garuladeve rAyahANI dakkhiNeNaM avasihaM taM ceva jAva devakurU a ittha deve paliovamadviie parivasai, se teNaDeNaM go0! evaM buccai devakurA 2, aduttaraM ca NaM devakurAe0 (sUtraM 100) kahi NaM bhante / jambuddIve 2 mahAvidehe vAse vijjuppabhe NAmaM vakkhArapavvae pannatte !, go0| Nisahassa vAsaharapavvayassa uttareNaM mandarassa pavvayassa dAhiNapaJcatthimeNaM devakurAe paJcatthimeNaM pamhassa vijayassa puratthimeNaM, ettha NaM jambuddIve 2 mahAvidehe vAse vijjuppabhe vakkhArapavvae paM0, uttaradAhiNAyae evaM jahA mAlavante Navari sabatavaNijjamae acche jAva devA Asayanti / vijjuppabhe NaM bhante! vakkhArapabvae kai kUDA paM01, go0! nava kUDA paM0, taM0-siddhAyayaNakUDe vijjuppabhakUDe devakurukUDe pamhakUDe kaNagakUDe sovatthiakUDe sIoAkUDe sayajalakUDe harikUDe / siddhe a vijjuNAme devakurU pamhakaNagasovatthI / sIoA ya sayajalaharikUDe ceva boddhavve // 1 // ee harikUDavajA paJcasaiA NeabvA, eesiM kUDANaM pucchA disividisAo avvAo jahA mAlavantassa harissahakUDe taha ceva // 355 // JainEducation For Private Personel Use Only
Page #715
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education In * harikuDe rAyahANI jaha caiva dAhiNeNaM camaracaMcA rAyahANI taha NeavvA, kaNagasovatthiakUDesu vAriseNabalAhayAoM do devayAo avasidve kUDe kUDasarisaNAmayA devA rAyahANIo dAhiNeNaM, se keNaTuNaM bhante / evaM vuccai - vijjuppame vakkhArapavvae 21, gomA ! vijjuppabhe NaM vakkhArapavvae vijjumiva savvao samantA obhAsei ujjovei pabhAsai bijjuppabhe ya itya deve oma jAva parivasara, se eeNadveNaM goamA ! evaM vuJcai vijjuppame 2, aduttaraM ca NaM jAva Nice ( sUtraM 101 ) 'kahi Na' mityAdi, praznasUtraM prAgvat, navaraM kUTAkArA - zikharAkArA zAlmalI tasyAH pIThaM, uttarasUtre mandarasya | parvatasya dakSiNapazcimAyAM - nairRtakoNe niSadhasyottarasyAM vidyutprabhavakSaskArasya pUrvataH zItodAyA mahAnadyAH pazcimAyAM devakurUNAM zItayottarakurUNAmiva zItodayA dvidhAkRtAnAM pazcimArddhasya bahumadhyadezabhAge atra - prajJApaka nirdiSTadeze devakuruSu kUTazAlmalyAH kUTazAlmalIpIThaM prajJaptam, evamuktasUtrAnusAreNa yaiva jambvAH sudarzanAyA vaktavyatA saiva zAlmasyA api bhaNitavyA, atra vizeSamAha - nAmabhiH prAgvyAvarNitairdvAdazabhirjambUnAmabhirvihInA, iha zAlmalInAmAni na santItyarthaH, tathA anAdRtasthAne garuDadevo'tra, garuDo - garuDajAtIyo veNudevanAmA matAntareNa garuDaveganAmA vA devaH, rAjadhAnyasya meruto dakSiNasyAM tathA sUtre'nuktamapIdaM bodhyaM - asya pIThaM kUTAni ca prAsAdabhavanAntarAlavasani rajatamayAni jambUvRkSasya tu svarNamayAni api cAyaM zAlmalIvRkSo yadA tadA vA suparNakumArAdhipaveNudeva veNudAlikrIDAsthAnaM, tathA cAha sUtrakRtAGgacUrNikRt zAlmalIvRkSavaktavyatAvasare - " tattha veNudeve veNudAlI a vasai "
Page #716
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAma.1.1 sIjana-18tayohi sat krIDAsthAna"miti, avaziSTaM tadeva-jambUprakaraNaproktameva yo vizeSaH sa darzita ityarthaH, kiyatparyanvami-18| vakSaskAre dvIpazA-1 syAha-yAvahevakururnAmA devo'tra pariksati, tenArthena devakurako devakuravaH, athAparamitvadi bhAgya bacata kUTazAlmanticandrI-18vaskArAvasara:-'kahi NamityAdi, sarva spaSTaM, mAlyavadatidezena vAcyatvAt navaramayaM sarvAtmanA rakamuvarNamayaH,12 galI mU.100 vighuttamaH yA vRttaHzAna kaTavaktavyatAmAha-vijjuppabhe' ityAdi, praznasUtraM vyakaM, uttarasUtre siddhAyatacakUTa vidhutvabhavakSaskAranAmA // 356 // karadevakAnAmnA kuTa pakSmavijayakUTaM kanakakUTaM saubastikakUTaM zItodAkUTa zatajvala kUTaM harinAno dakSiNazreNDaSipavidyakumArendrasya kUTaM harikUTa, ukkameva saMgrahagAthayA''ha-siddhe aviNjunAme' ityAdi, etAni harikUTA (dI) ni paba-18 zatikAni jJAtavyAni, eteSAM kUTAnAM 'kahi NaM bhante ! vijjuppabhe dhakkhArapabae siddhAyayaNakUDe gAvaM kUDe paNNA" ityevaMrUpAyAM pRcchAyAM dizo vidizazca jJeyAH, yathAyogamavasthityAdhAratayA vAcyA ityarthaH, tathAhi--meroIkSiNAya-181 zimAyAM dizi merorAsannamAdyaM siddhAyatanakUTaM tasya dakSiNapazcimAyAM dizi vidyutmabhakUTaM tato'pi tavAM dizi mukhiiy| devakasakaTa tasyApi tasyAmeva dizi caturtha pakSmakUTaM etAni catvAri kUTAni vidirabhAvIni, caturthasya dakSiNa-18 18 pazcimAyAM SaSThasya kUTasyottarataH paJcamaM kanakakUTaM tasya dakSiNataH SaSThaM sauvastikakUTa tasyApi dakSiNataH mamamaM zIto-1 // 356 // dAkaTa tasyApi dakSiNato'STamaM zatajvalakUTa, navamasya savizeSatvena harissahAtidezamAha-yathA mAlAvadhaskArasya 21 harismahakaTaM tathaiva harikUTaM boddhavyaM sahasrayojanocaM arddhatRtIyazatAnyavagADhaM mUle sahasrayojamAni ca ityAdi, tathA For Private Personel Use Only Nininelibrary.org Jain Education
Page #717
--------------------------------------------------------------------------
________________ Seroeserverse pRthutvabiSayakAvAkSepaparihArau tathaiva vAcyau, navasmaSTamato dakSiNataH idaM niSadhAsanamityarthaH, jharisAhakara utarato nIlavadAsanna, asya rAjadhAnI yathaiva dakSiNena camaracaJcA rAjadhAnI tathaiva jJeyA, kanakasauvastikakUTako ripreNacalAhake dikumAryoM dve devate, avaziSTeSu vidyutmabhAdiSu kUTeSu kUTasadRzanAmAno devA decyazca sajadhAnyo dakSiNena, yadyapyuttarakuruvakSaskArayoryathAyo siddhaharissahakUTavarjakUTAdhiparAjadhAnyo yathAkramaM vAyavyAmaizAnyAM ca prAgamihitAstathA devakuruvakSaskArayoryathAyogaM siddhaharikUTavarjakUTAdhiparAjadhAnyo yathAkramamAgnegyo nairRtyAM ca vaktumucitatastathApi prastutasUtrasambandhiyAvadAdazeSu pUjyazrImalayagirikRtakSetravicAravRttau ca tathAdarzanAbhAvAt asmAbhirapi rAjadhAnyo dakSiNenetyalekhi / athAsya nAmanimittaM pipRcchiSurAha-se keNaTeNa' mityAdi, uttarasUtre vidyutprabho vakSaskAraparvato vidyudiva raktasvarNamayatvAt sarvataH samantAdadhabhAsate draSTraNAM cakSuSi pratibhAti yadayaM vidyutprakAza iti, etadeva dRDhayati-bhAsvaratvAdAsannaM vastu dyotayati, svayaM ca prabhAsate-zobhate, tena vidyudiva prabhAtIti vidyutprabhA, vidyutprabhazcAtra devaH parivasati tena vidyutprabhaH, zeSa prAgvat // atha mahAvidehasya dAkSiNAtyapazcimanAmAnaM tRtIyaM vibhAgaM vaktuM tadgatavijayAdInAha-- evaM pamhe vijae assapurA rAyahANI aMkAvaI kkhArapabvae 1, suSamhe vijae sIhapurA sayahANI khIsejha mANaI 2, mahApamhe vijae mahApurA rAyahANI pamhAbaI vakkhArapabvae 3, pamhagAbaI vijae vijayapusa rAyahANI mIasoA mahAmaI 4, saMbe vijae avarAiA JainEducation Inted ainelibrary.org
Page #718
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvIpazA nticandrIyA vRciH 4vakSaskAre pakSmAdyA vaprAdyAca vijayA: sU. 102 // 357 // rAyahANI AsIvise vakkhArapavvae 5, kumude vijae arajA rAyahANI aMtovAhiNI mahANaI 6, NaliNe vijae asogA rAyahANI suhAvahe vakkhArapavvae 7, NaliNAvaI vijae vIyasogA rAyahANI 8 dAhiNille sIoAmuhavaNasaMDe, uttarillevi emeva bhANiabve jahA sIAe, vappe vijae vijayA rAyahANI cande vakkhArapabvae 1, suvappe vijae jayantI rAyahANI ommimAliNI NaI 2, mahAvappe vijae jayantI rAyahANI sUre vakkhArapavvae 3, vappAvaI vijae aparAiA rAyahANI pheNamAliNI gaI 4, vaggU vijae cakkapurA rAyahANI NAge vakkhArapabvae 5, suvaggU vijae khaggapurA rAyahANI gaMbhIramA liNI aMtaraNaI 6, gandhile vijae avajjhA rAyahANI deve vakkhArapavae 7, gaMdhilAI vijae aojjhA rAyahANI 8, evaM mandarassa pavvayassa paJcatthimillaM pAsaM bhANiavvaM tattha tAva sIoAe NaIe dakkhiNille NaM kUle ime vijayA, taM-pamhe supamhe mahApamhe, cautthe pamhagAvaI / saMkhe kumue NaliNe, aTThame NaliNAvaI // 1 // imAo rAyahANIo, taM0-AsapurA sIhapurA mahApurA ceva havai vijayapurA / avarAiA ya arayA asoga taha vIasogA ya // 2 // ime vakkhArA, taMjahA-aMke pamhe AsIvise suhAvahe evaM ittha parivADIe do do vijayA kUDasarisaNAmayA bhANiabvA disA vidisAo a bhANiavvAo, sIoAmuhavaNaM ca bhANiabvaM sIoAe dAhiNillaM uttarillaM ca, sIoAe uttarille pAse ime vijayA, taMjahA-vappe suvappe mahAvappe cautthe vappayAvaI / vaggU a suvaggU a, gaMdhile gaMdhilAbaI // 1 // rAyahANIo imAo taMjahA-vijayA vejayantI jayantI aparAjiA / cakkapurA khaggapurA havai avajjhA aujjhA ya // 2 // ime vakkhArA taMjahA-candapavvae 1 sUrapakvae 2 nAgapavae 3 devapavvae 4, imAo gaIo sIoAe mahANaIe dAhiNile kUle-khIroA sIhasoA aMtaravAhiNIo NaIo 3, ummimAliNI 1 pheNamAliNI 2 gaMbhIramAliNI 3 uttarillavijayANantarA 18 // 357 // Jain Education in For Private Personel Use Only . O w.jainelibrary.org
Page #719
--------------------------------------------------------------------------
________________ utti, ittha parivADIe do do kUDA vijayasarisaNAmayA bhANiavvA, ime do do kUDA avadviA taMjahA-siddhAyayaNakUDe paJcayasarisaNAmakUDe (sUtraM 102) 'evaM pamhe vijae'ityAdi, spaSTe'pyatra lipipramAdAd bhrama iti tannirAsAya zabdasaMskAramAtreNa likhyate-pakSmo 81 18 vijayaH azvapurI rAjadhAnI, sUtre cAkAraH ArSatvAt , evamagre'pi, aGkAvatI vakSaskAraparvataH supakSmo vijayaH siMha-181 18|| purA rAjadhAnI kSIrodA antaranadI 2, mahApakSmo vijayaH mahApurI rAjapU: pakSmAvatI vakSaskAraH 3, pakSmAvatI vijayaH vijayapurI rAjadhAnI zItasrotA mahAnadI 4, zaMkho vijayaH aparAjitA nagarI AzIviSo vakSaskAraH 5, kumudo vijayaH arajapUH antarvAhinI nadI 6 nalino vijayaH azokA pUH sukhAvaho vakSaskAraH, nalinAvatI vijayaH | salilAvatIti paryAyaH, bItazokA rAjadhAnI 8 dAkSiNAtyaM zItodAmukhavanakhaNDamiti / atha caturthavibhAgAvasaraH|'uttarile' ityAdi, evamevokanyAyenaiva dAkSiNAtyazItAmukhavanAnusAreNottaradigbhAvizItodAmukhavanakhaNDe bhaNitavyaM, yathA zItAyAH auttarAhamukhavanaM vyAkhyAtaM tathA vyAkhyeyamityarthaH, caturthavibhAgavijayAdayastvime-vapro vijayo || vijayA rAjadhAnI candro vakSaskAraparvataH 1, suvapro vijayo vaijayantI rAjadhAnI aurmimAlinI nadI 2, mahA-12 || vapro vijayo jayantI rAjadhAnI sUro vakSaskAraparvataH 3, vaprAvatI vijayo'parAjitA rAjadhAnI phenamAlinI nadI || 3|| 4, valgurvijayazcakrapurA rAjadhAnI nAgo vakSaskAraH 5, suvalgurvijayaH khaDgapurI rAjadhAnI gambhIramAlinI antara-1|| Jain Education re For Private Personel Use Only A w.jainelibrary.org INI
Page #720
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvIpazAnticandrI- yA vRttiH // 358 // nadI, gambhIraM jalaM malate-dhArayatIti gambhIramAlinI, evaM aumimAlinI phenamAlinIti 6, gamdhilo vijayo'vadhyA 4vakSaskAre rAjadhAnI devo vakSaskAraH 7, gandhilApattI bijayo'yodhyA rAjadhAnI 8, evaM-uktAbhilApena zItodAkRtavibhAga pakSmASA vAdyAzca dvayagatavijayAdinirUpaNenetyarthaH mandarasya pAzcAtyaM pArzva bhaNitavyamiti, athAtra saMgrahamAha-'tattha tAva sIoA' vijayAH ityAdi, vivRtaprAyaM, navaraM tatra saMgrahe vivakSitavye tAvaditi bhASAkrame aGketi padaikadeze padasamudAyopacArAt aGkA- sU. 102 vatI, 'evaM pamheti' pakSmAvatIti, atha dvAtriMzato'pi vijayAnAM nAmAnayanopAyamAha-evaM ittha parivADI ityAdi, evam-uktarItyA atra-paripAvyAM vibhAgacatuSTayagatavijayAnupUrtyA dvau vijayau kUTasadRzAmakI bhaNitavyo, svasvavijayavibhedakavakSaskAragiritRtIyacaturthakUTasadRzavAmakAvityarthaH, tathAhi-citrakUTavakSaskAre kUTacatuSTayamadhye AdhaM siddhAyatanakUTaM tataH svavakSaskAranAmakaM tatastRtIyaM kacchanAmakaM caturtha sukacchanAmaka sema kacchamukacchavijayAbityarthaH, evaM sarvatra bhAvanIyamiti, dizA-yAcyAdyAH viparItadizo vidizazca bhaNitacyA, yathA prAcyA: pIcI uddIcyAzcApAcI, evaM dividiniyamaH kAryaH, sthAhi-kaccho vijayaH zItAyA mhaandhaa| uttarasyAM bhIlavato varSa-18 dharasya dakSiNasyAM citrakUTasaraLavakSaskAraparvatasya pazcimAcAM sAsyavato majadantAkAracakSaskAraparvatakA pUrvakhAmiti // 358 // evaM mukacchAdiSu bijayepvapi svasvadizyavastvanusAreNa tattaddiniyamaH kAryaH, evaM zItodAmukhavanaM ca bhaNitavyaM, tadvibhAgalo darzayati-zItodAyAH dAkSiNAtyaM cautarAhaM ceti, aba caturthavibhAvamalavivAdibAsIbokAe JanEducation For Private Personal Use Only Shawjainelibrary.org
Page #721
--------------------------------------------------------------------------
________________ ityAdi, sampratyatuktapUrva pAzcAtyavibhAgaddhayagatAntaranadIsaMgrahamAha--'sIoAityAdi, mAnyata, navaraM 'utsarillavi-1 jayANa' iti autsarAhavijayAnAM, 'aMtarA'tti antaranadyaH 'te lugvA' (zrIsiddha0 a0 3 pA02sU.108) ityanena uttarapadalopaH, yattu pUrvavibhAge vijayAdisaMgrahaH prAcyavibhAgadvaye'ntaranadIsaMgrahazca noktastatra sUtrakArANAM / pravRttivicitryaM hetuLavacchinnasUtratA veti / atra saralavakSaskArakUTeSu nAmavyavasthopAyamAha-'itva parivADIe' ityAdi, atra paripAvyA arthAdvakSaskArAnupUA dvau dvau kaTau vijayasadRzanAmako bhaNitanyo, ayaM bhAvaH-prativakSaskAraM catvAri 2 kuTAni, tatrAdyadvayaM niyataM, tazca sUcakAra eva vyaktIkariSyatIti, aparaM ca yamaniyataM satra yo yo vakSaskA|ragiriyau~ yo vijayau vibhajati tanmadhye yo yaH pAzcAtyo vijayastannAmaka tasmin vakSaskAre tRtIyaM kUTa, yo yazcAgrimo vijayastannAmakaM caturtha kUTa, dvau dvau cAvasthitau kUTau, tadyathA-eka siddhArthatanakUTaM dvitIyaM parvatasadRzanAmakaM kUTa, vakSaskArasadRzanAmakamityarthaH, kasminnapi vakSaskAre ime. nAmnI na vyabhicarata ityavasthitau, banu siddhAyatanakUTamavasthitamiti yuktaM, parvatasadRgnAmakaM tu bhinna zvakSaskAranAmAnuyAyitvena kathamavasthitamiti, ucyate, parbatasahaganAmakatvena dharmeNAsyAvasthitatvaM, etAdRzadharmasya sarveSvapi vakSaskAradvitIyakUTeSu avyabhicArAt, na ca tarhi aparakUTadvayasya vijayasamanAmakatvena dharmeNAvasthitatvaM bhavatu, uktadharmasya sarvatrAvyabhicArAt iti vAcyam, vijayasamanAmakasya huatte' Jain Education in For Private Personal Use Only Nainelibrary.org
Page #722
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU- I|| dharmasya dvayoH kUTayoH sAdhAraNyenAnyatarAnizcayena jhaTiti nAmavyavahArAnupapatteriti / samprati mahAvidehavarSasya || vakSaskAre dvIpazA pUrvAparavibhAgakAriNaM mehaM pRcchannAha-- vicandrI meruparvataH sU.103 yA ciH kahi NaM bhante! jambuddIve 2 mahAvidehe vAse mandare NAmaM paJbae paNNatte?, goamA! uttarakurAe dakkhiNeNaM devakurAe uttareNaM puThava videhassa vAsassa paJcatthimeNaM avaravidehassa vAsassa purathimeNaM jambuddIvassa bahumajhadesabhAe ettha NaM jambuddIve dIve mandareNAmaM // 359 // pavae paNNatte, NavaNautijoaNasahassAI uddhaM uccatteNaM ega joaNasahassaM uvveheNaM mUle dasajoaNasahassAI NavaI ca joaNAI dasa ya egArasabhAe joaNassa vikkhambheNaM, dharaNiale dasa joaNasahassAI vikkhambheNaM tayaNantaraM ca NaM mAyAe 2 parihAyamANe parihAyamANe uvaritale egaM joaNasahassaM vikkhaMbheNaM mUle ekattIsaM joaNasahassAI Nava ya dasuttare joaNasae tiNNi a egArasabhAe joaNassa parikkheveNaM dharaNiale ekattIsaM joaNasahassAI chacca tevIse joaNasae parikkheveNaM uvaritale tiNi joaNasahassAI egaM ca bAvahUM joaNasayaM kiMcivisesAhi parikkheveNaM mUle vicchiNNe majjhe saMkhitte uvariM taNue gopucchasaMThANasaMThie sabarayaNAmae acche sahetti / se NaM egAe paumavaraveiAe egeNa ya vaNasaMDeNaM sabvao samantA saMparikkhitte vaNNaotti, mandare NaM bhante! papae kai vaNA paM0 1, go0! cattAri vaNA paM0, taM0-bhaddasAlavaNe 1 NandaNavaNe 2 somaNasavaNe 3 paMDagavaNe // 359 // 4, kahi NaM bhante! mandare pavvae bhaddasAlavaNe NAmaM vaNe paM0?, goamA! dharaNiale ettha NaM mandare pavvae bhaddasAlavaNe NAma vaNe paNNatte pAINapaDINAyae udINadAhiNavicchiNNe somaNasavijjuppahagaMdhamAyaNamAlavaMtehiM vakkhArapavvaehiM sIAsIoAhi a mahANaIhiM aTThabhAgapavibhatte mandarassa pavvayassa purathimapaccatthimeNaM bAvIsaM bAvIsaM joaNasahassAI AyAmaNaM uttaradAhiNeNaM est eneseseoeoeoeseBestsestada Jain Education Inte For Private Personal Use Only Gav.jainelibrary.org
Page #723
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education ational addhAijjAI aDDAijjAI joaNasayAI vikkhambheNaMti, se NaM egAe paumavaraveiyAe egeNa ya vaNasaMDeNaM savvao samantA saMparikkhitte duNhavi vaNNao bhANiavvo kinhe kinhobhAse jAva devA Asayanti sayanti, mandarassa NaM pavvayassa puratthimenaM bhaddasAlavaNaM paNNAsaM joaNAI ogAhittA ettha NaM mahaM ege siddhAyayaNe paNNatte paNNAsaM joaNAI AyAmeNaM paNavIsaM joaNAI vikkhambheNaM chattIsaM joaNAI uddhaM uccatteNaM aNegakhambhasayasaNNiviTThe vaNNao, tassa NaM siddhAyayaNassa tidisiM tao dvArA paM0 teNaM dvArA aTTha joaNAI uddhaM uccatteNaM cattAri joaNAI vikkhambheNaM tAvaiyaM caiva paveseNaM seA varakaNagathUmiAgA jAva vaNamAo bhUmibhAgo abhANiavo, tassa NaM bahumajjhadesabhAe ettha NaM mahaM egA maNipeDhiyA paNNattA aTThajoaNAI AyAmavikkhambheNaM cattAri joaNAI bAhaleNaM savvarayaNAmaI acchA, tIse NaM maNipeDhiAe uvariM devacchandae aTThajoaNAI AyAmavikkhasbheNaM sAiregAIM aTThajoaNAI uddhaM uccatteNaM jAva jiNapaDimAvaNNao devacchandgassa jAva dhUvakaDucchuANaM iti / mandarassa NaM pavvayassa dAhiNaNaM bhaddasAlavaNaM paNNAsaM evaM cauddisiMpi mandarassa bhaddasAlavaNe cattAri siddhAyayaNA bhANiavA, mandarassa gaM pacayassa uttarapuratthimeNaM bhaddasAlavaNaM paNNAsaM joaNAI ogAhittA ettha NaM cattAri NandApukkhariNIo paNNattAo, taM-umA 1 paramappA 2 ceva, kumudA 3 kumudappabhA 4, tAo NaM pukkhariNIo paNNAsaM joaNAI AyAmeNaM paNavIsaM joaNAiM vikkhambheNaM dasajoaNAIM ubeddeNaM vaNNao veiAvaNasaMDANaM bhANiavvo, cauddisiM toraNA jAva tAsi NaM pukkhariNINaM bahumajjhadesabhA e ettha NaM mahaM ege IsANassa deviMdassa devaraNNo pAsAyavarDisae paNNatte paJcajoaNasayAI uddhaM uccatteNaM addhAijjAI joaNasayAI vikkhaMbheNaM, abbhuggayamUsiya evaM saparivAro pAsAyavarDisao bhANiavvo, maMdarassa NaM evaM dAhiNapuratthimeNaM pukkhariNIo uppala
Page #724
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 360 // Jain Education ional gummANaliNA uppalA uppaluDAlA taM caiva pramANaM majjo mAsAyavarDisao sakasa saparivAro teyAM caiva pamANeNaM dApacayeosiMga bhiMganibhA dveSa, aMjaNA, aMjaNappabhA / pAsAyavarDisao sakassa sIhAsaNaM saparivAraM, uttarapuratthimeNaM kkhariNIo - siritA 1 siricandA 2 sirimahiA 3 veva siriNilyA 4 / pAsAyavarDisao IsANamsa sIhAsaNaM saparibAraMti / mandare NaM bhante / pavcae madasAlavaNe kama disAhatyikUDA paM0 1, go0 ! aTTha disAhatyikUDA paNNattA, saMjahA- paramuttare 1 nIlavante 2 suhatthI 3 aMjaNAgirI 4 / kumude a 6 palAse a 6, vaDiMse 7 robhaNAgirI 8 // 1 // kahi NaM bhante ! mandare pavyae bhaddasAlavaNe paumuttare NAsaM disAhatthikUDe paM0 1, goamA ! mandarassa pavkyassa uttarapurasthimeNaM purathimilAe sIAe uttareNaM ettha NaM paramuttareNAmaM disAhasthikrUDe paNNatte paJcajoaNasayAI uddhaM uccatteNaM paJcagAuasayAI ubeheNaM evaM vikkhapariklevo bhANiaNvo bullahimavantasariso, pAsAyApaNa gra taM caiva paramuttaro devo rAyahANI uttarapusthimeNaM 1 / evaM NIlavantadisAhityikUDe mandarassa dAhiNapuratthimeNaM purathimillAe sImAe dakkhiNeNaM eassavi nIlavanto devo rAyANI dAhiNapurasthi 2, evaM suhatthi disAhasthikUDe maMdarassa dAhiNapuratthimeNaM dRkkhiNillAe sIoAe puratthimeNaM easAvi suhatthI devo rAmANI dAhiNapuratthimeNaM 3, evaM ceva aMjaNAgiridisAhatyikuDe mandarassa dAhiNapazcatthimeNaM dakkhiNillAe sIbhobhAra patthimeNaM, earavi aMjaNAgirI devo rAyahANI dAhiNapracatthimeNaM 4, evaM kumude cidisAhatyikUDe mandarassa dAhiNapaJcatyameNaM pathatthimilAe sImobhAe dakkhiNaM eassaci kumuddo devo yayahANI dAhiNapaJcatthimeNaM 5 evaM palAze vidisAha bhikUDe uttarapa sthimeNaM paJcatthimihAra sIkSobhAe uttareNaM ebhastavi palAso devo dAyA uttarapatthi evaM base vizA 4vakSaskAre meruparvataH sU. 103 // 360 //
Page #725
--------------------------------------------------------------------------
________________ Eeeeeeeeeeeeeeee mandarassa uttarapaJcatthimeNaM uttarillAe sIAe mahANaIe paJcatthimeNaM eassavi vaDeMso devo rAyahANI uttarapaJcatthimeNaM, evaM roaNAgirI disAhatthikUDe maMdarassa uttarapurasthimeNaM uttarillAe sIAe purathimeNaM eyassavi roaNAgirI devo rAyahANI uttarapurasthimeNaM (sUtraM 103) 'kahi Na'mityAdi, praznaH prAgvat , uttarasUtre gautama ! uttarakurUNAM dakSiNasyAM devakurUNAM uttarasyAM pUrvavidehasya varSasya pazcimAyAM pazcimamahAvidehasya varSasya pUrvasyAM jambUdvIpasya dvIpasya bahumadhyadezabhAge, atrAntare jambUdvIpe dvIpe mandaro S| nAma parvataH prajJaptaH, navanavatiyojanasahasrANi Uoccatvena ekaM yojanasahanamudvedhena sarvAgreNa pUrNa lakSamityarthaH, vakSya mANacUlAsatkAni catvAriMzadyojanAni tvadhikAni, ucchyacaturthAzo bhUmyavagAhastu meruvarjaparvateSu jJeya iti, mUle-kande dazayojanasahasrANi navati ca yojanAni daza caikAdazabhAgAn yojanasya viSkambhena 10.90 aMzAH 10, ekAdazarUpeNa chedena kramAdapacIyamAnaviSkambho'sau dharaNItale same bhAge dazayojanasahasrANi viSkambhena, mUlato yojanasahasramugamane mUlagatAni navatiyojanAni daza ca ekAdazabhAgA yojanasya tutruTurityarthaH, tadanantaraM mAtrayA 2 Urdhvagamane-uccatvasya yojanaikAdazAMzavRddhyA viSkambhasya yojanaikAdazAMzahAnistathoccatvaikAdazayojanavRddhyA viSkambhaka-1 yojanahAniH evamekAdazayojanazatavRkhyA yojanazatahAniH tathA ekAdazayojanasahasravRddhyA yojanasahasrahAnirityevaM4| rUpeNa parimANena parihIyamANaH2 uparitale-zirobhAge yatra cUlikAyA udbhavastatra eka yojanasahanaM viSkambhena, samabhU zrIjambU." 100 Jain Education anal For Private Personal Use Only T ww.jainelibrary.org
Page #726
--------------------------------------------------------------------------
________________ OCK dvIpazA- nticandrIyA vRttiH // 36 // talato navanavatiyojanasahasrANyUrdhvagamane pRthutvagatanavayojanasahasrANi tubaTurityarthaH, athAsya paridhiH-mUle eka- 4vakSaskAre triMzadyojanasahasrANi nava ca zatAni dazottarANi zrIMzcaikAdazabhAmAn yojanasya parikSepeNa, dharaNItale ekatriM-18 meruparvataH | zadyojanasahasrANi SaT ca trayoviMzatyadhikAni yojanazatAni parikSepeNa uparitale trINi yojanasahasrANi eka |ca dvApazyadhika yojanazataM kiJcidvizeSAdhika parikSepeNa, athAdyaparidhigaNitaM mUle viSkambhasya sacchedatvAdviSamamiti daya'te-mUle ca viSkambho dazayojanasahasrANi navatyadhikAni daza caikAdazabhAgA yojanasya 1009010 tatra yojanarAzAvekAdazabhAgakaraNArthamekAdazabhirguNite uparitanadazabhAgakSepe ca jAtA ekAdazabhAgA lakSamekAdaza ca sahasrANi 111000 tato'sya rAzervargakaraNe jAtaM ekako dvikastriko dvikaH ekakaH SaT ca zUnyAni 12321000000 tato'sya dazabhirguNane jAtAni sapta zUnyAni 123210000000 athAsya vargamUlAnayane labdhastrikaH paJcaka ekakaH zunyamekako dvikaH 351012 athAsya yojanakaraNArtha 11 bhAvaH labdhaM yojana |31910 aMza 2, zeSa 5758561702024, arddhAbhyadhikatvAdrUpe datte aMzAH 3, samabhUtalagataparidhAvapi 31622 // 361 // yojanAni avaziSTAMzAnAma bhyadhikatvAdrape datte trayoviMzatiryojanAni, zikharaparidhau cArddhato nyUnatvAdaMzAnAM sUtre | kiMcidadhikatvaM nyavedi, ata eva mUle vistIrNo madhye saMkSiptaH upari tanukaH Urdhva mekhalAdvayAvivakSayA udastagopucchAkAreNa saMsthitaH sarvAtmanA ratnamayaH, idaM ca prAyovacanaM, anyathA kANDatrayavivecane AdyakANDasya pRthvyupalazarkarA-1 For Private Personal Use Only O Jain Education inte jainelibrary.org
Page #727
--------------------------------------------------------------------------
________________ vajramayatvaM tRtIyakANDe jAmbUnadamayatvaM ca bhaNiSyamANaM viruNaddhi, zeSa prAgvat / athAtra padmavaravedikAdyAhajA se NaM egAe'ityAdi, vyaktaM, atra cArohe'varohe ca iSTasthAne vistArAdikaraNAni sUtre'nuktAnyapi uttaragranthe bahUpa-18 | yogAnIti daya'nte-tatra kandAdArohe karaNamidaM-UvaMgatasya yatra yojanAdau vistArajijJAsA tasmin yojanAdike ekAdazabhirbhakke yallabdhaM tasmin kandavistArAdapanIte yadavaziSTaM sa tatra pradeze meruvyAsaH, tathAhi-kandAdyojanalakSamUrdhva gatastato yojanalakSaM dhriyate tasminnekAdazabhirbhakke labdhAni navatizatAni navatyadhikAni yojanAnAM daza caikA-1 | dazabhAgA yojanasya asmin kandavyAsAt dazayojanasahasrANi navatyadhikAni daza caikAdazabhAgA yojanasyetyevaMparimANAdapanIyate zeSa yojanasahasra, etAvAnatra pradeze merUparitale vyAsaH, athavA yojanasahasramArUDhastato yojanasahasra ekAdazabhirbhakte labdhAni navatiyojanAni daza caikAdazabhAgA yojanasya asmin pUrvoktAt kandavyAsAcchodhite | zeSaM dazayojanasahasrANi evamanyatrApi bhAvyaM / atha zikharAdavarohe karaNaM, yathA meruzikharAdavapatya yatra yojanAdau / viSkambhajijJAsA tasmin yojanAdike ekAdazabhirbhakte yallabdhaM tatsahitaM tatra pradeze meruvyAsamAna, yathA zikharA-18 dyo janalakSamavatIrNastato lakSe ekAdazabhirbhakte labdhAni nacatizatAni navatyadhikAni daza caikAdazabhAgAH asmin yojanasahanaprakSepe jAtAni 10090:: iyAna kande vyAsaH, athavA zikharAnnavanavatiyojanasahasrANyavatIrNastatastepAmekAdazabhirbhAge hRte labdhAni navasahasrANi tAni sahasrasahitAni jAtAni dazasahasrANi etAvAn dharaNItale Jain Education Int ! For Private Personal Use Only Indiainelibrary.org
Page #728
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU vistAraH, evamanyatrApi, atha merau mUlAdArohe maulito'varohe ca viSkambhaviSayakahAnivRddhijJAnArtha karaNamida-upari- 4vakSaskAre dvIpazA tanAdhastanayovistArayovizleSe kRte tayormadhyavartinA parvatocchrayeNa bhakte yallabdhaM sA hAnivRddhizca, tathAhi-uparitane ? meruparvataH nticandrI- vistAre yojanasahasraM adhastanAdyojana 1009.2 ityevaMrUpAcchodhite zeSaM 909.19 savarNanArtha yojanarAzimekA sU. 103 yA vRtti: // 8 // dazaguNIkRtya adhastanA daza bhAgAH prakSepyAH jAtaM 10:000 asya ca bhajanArtha madhyavarttini parvatocchye 100000 // 362 // .18| ityevaMrUpe ekAdazaguNe kRte jAtaM zUnya 5 atra chedarAzerekAdazaguNatvAdbhAgAprAptau ubhayorlakSeNApavarte kRte jAtaM | iyatI pratiyojanaM hAnirvRddhizca, tathA idameva labdhama kArya ekakasyArdAsambhavAt cheda eva dviguNIkriyate jAtaM. iyaM merorekasmin pArthe vRddhionizceti / athoccatvaparijJAnAya karaNamidaM-meroryatra bhUtalAdau pradeze yo yAvAn vistAraH tasmin mUlavistArAcchodhite yaccheSaM tadekAdazabhirguNitaM sat yAvad bhavati tAvatpramANa utsedhaH, tathAhi-zikharavyAso yojanasahanaM tasmin kandavyAsAt pUrvottAcchodhite zeSaM navatisahasrANi navatyadhikAni daza. | caikAdazabhAgA yojanasyetyetadAtmakaM yojanarAzirekAdazabhirguNyate jAtaM 99990 ye ca dazaikAdazabhAgAste'pi || // 362 // ekAdazabhirguNyante jAtaM 110 tasyaikAdazabhirbhAge hRte labdhAni daza yojanAni pUrvarAzau prakSipyante jAtaM yojanAnAM || lakSa, etAvadadhovistAroparitanavistArayorantare uccatvaM, evaM madhyabhAgAdAvapyuzcatvaparimANaM bhAvanIyamiti / nanviha kasmA JainEducation International For Private Personal Use Only www.lainelibrary.org
Page #729
--------------------------------------------------------------------------
________________ dekAdazalakSaNaH chedaH kasmAdvA tena zeSaM guNyate ?, ucyate, ekAdaMzAnAM yojanAnAmante ekaM yojanaM ekAdazAnAM yojanazatAnAmante eka yojanazataM ekAdazAnAM yojanasahasrANAmante eka yojanasahasraM truvyati tata ekAdazalakSaNaH chedaH, tenoccatvaparijJAnAya vistArazeSa guNyate, anyathA yojanAnAM dazasahasrANi navatyadhikAni daza caikAdazabhAgAra yojanasyetyevaMvistArAt kandAdArohaNe dharaNItale navatiryojanAni daza caikAdazabhAgAH kathaM truTyeyuriti, nanu mekhalAdvaye pratyekaM paritaH paJcayojanazatavistArayornandanasaumanasavanayoH sadbhAvAt pratyeka yojanasahasrasya yugapat truTi: tataH kimityekAdazabhAgaparihANiH1, ucyate, karNagatyA samAdheyamiti, kA ca karNagatiriti cet, ucyate, kandAdArabhya zikharaM yAvadekAntaRjurUpAyAM davarikAyAM dattAyAM yadapAntarAle kvApi kiyadAkAzaM tatsarva karNagatyA merorAbhAvyamiti merutayA parikalpya gaNitajJAH sarvatraikAdazabhAgaparihANi parivarNayanti, ayaM cArthaH zrIjinabhadragaNikSamAzramaNapUjyairapi vizeSaNavatyAM lavaNodadhidhanagaNitanirUpaNAvasare dRSTAntadvAreNa jJApita eveti // sampratyetadgatavanakhaNDavaktavyatAmAha-'mandare Na'mityAdi, praznasUtraM vyakaM, uttarasUtre catvAri vanAni prajJaptAni, tadyathA-bhadrA: sadbhUmijAtatveta saralAH zAlAH sAlA vA-taruzAkhA yasmin tat bhadrazAlaM bhadrasAlaM vA, athavA bhadrAH zAlA-vRkSA 4 yatra tad bhadrazAlaM nandayati-Anandayati devAdIniti nandanaM sumanasAM-devAnAmidaM saumanasaM devopabhogyabhUmikAsa nAdimattvAt paNDate-gacchati jinajanmAbhiSekasthAnatvena sarvavaneSvatizAyitAmiti Nakapratyaye paNDaka, imAni catvA For Private Personal Use Only M ainelibrary.org
Page #730
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU yapi svasthAne meruM parikSipya sthitAni, AdyayanaM sthAnataH pRcchati-kahi 'mityAdi, praznaH prAgvat, nirvAcanasUtre | 4vakSaskAre dvIpazA meruparvataH || gautama! dharaNIsale'nna merau bhadrazAlavanaM prajJapta, prAcInetyAdi prAgvat, saumanasavidyutprabhagandhamAdanamAlyavahirvakSa-11 nticandrI-18 yA vRttiH |skAraparvataiH zItAzItodAbhyAM ca mahAnadIbhyAmaSTabhAgapravibhaktaM-aSTadhAkRtaM, tadyathA-eko bhAgo meroH pUrvataH 13 // dvitIyo'parataH 2 tRtIyo vidyutprabhasaumanasamadhye dakSiNataH 3 caturtho gandhamAdanamAlyavanmadhye uttarataH 4 tathA // 36 // zItodayA uttarato gacchantyA dakSiNakhaNDaM pUrvapazcimavibhAgena dvidhA kRtaM tato labdhaH paJcamo bhAgaH 5 tathA pazcimato gacchantyA pazcimakhaNDaM dakSiNottaravibhAgena dvidhA kRtaM tato labdhaH SaSTho bhAgaH6 tathA zItayA mahAnadyA dakSiNAbhimukhaM | gacchantyA uttarakhaNDaM pUrvapazcimabhAgena dvidhA kRtaM tato labdhaH saptamo bhAgaH 7 tathA pUrveto gacchantyA pUrvakhaNDaM dakSiNottaravibhAgena dvidhA kRtaM tato labdho'STamo bhAgaH 8, sthApanA yathAmandarasya pUrvataH pazcimatazca dvAviMzatiM 2 yojanasahasrANyAyAmena, kathamiti cet, ucyate, kuru- | jIvA tripaJcAzayojanasahasrANi 53000, ekaikasyAM ca vakSaskAragirermUle pRthutvaM paJcayojana-pa. 18 // 363 // zatAni tato dvayoH zailayormUle pRthutvaparimANaM yojanasahanaM tasmin pUrvarAzau prakSipte jAtAni catuHpaJcAzad yojanasahasrANi 54000, tasmAnmeruvyAse zodhite zeSaM catuzcatvAriMzayojana A w .jaineilbrary.org Jain Education in For Private SPersonal use only
Page #731
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education In sahasrANi 44000 teSAmarddha dvAviMzatiyoMjana sahasrANi 22000 pUrvataH pazcimatazca bhavanti, athavedamupapattyantaraM - zItAyanamukhaM 2922 yojanAni antaranadIpaTU 750 yojanAni vakSaskArASTakaM 4000 yojanAni vijayaSoDazakapRthutvaM 35406 yojanAni zItodAvanamukhaM 2922 yojanAni eteSAM vistArasarvApramIlane SaTcatvAriMzad yojanasahasrANi etacca lakSapramANa| mahAvidehajIvAyAH zodhyate zeSaM catuHpaJcAzadyojanasahasrANi etAvadbhadrazAlavanakSetraM tacca merusahitamiti dharaNItalasatkadazayojana sahasrazodhane zeSaM catuzcatvAriMzaddyojana sahasrANi tasyArddhaM ekaikapArzve dvAviMzatiryojana sahasrANIti, uttarato dakSiNatazcArddhatRtIyAni yojanazatAni viSkambhena, dakSiNata uttaratazca tadbhadrazAlavanamarddhatRtIyayojanazatAni yAvad devakurUttarakuruSu praviSTamityarthaH, ata eva devakurumerUttarakuruSyAsaruddhe videhavyAse va bhadrazAlavanAkAza iti prazno dUrApAsta iti / athaitadvarNanAtidezAyAha - 'se NaM egAe' ityAdi, prAgvat, athAtra siddhAyatanAdivaktavyamAha-| 'mandarassa' ityAdi, meroH pUrvataH paJcAzadyojanAni bhadrazAlavanamavagAhya - atikramyAtrAntare mahadekaM siddhAyatanaM prajJaptaM, | paJcAzayojanAmyAyAmena paJcaviMzatiryojanAni viSkambhena SaTUtriMzaddyojanAni Urdhvoccatvena anekastammazatasanniviSTetyAdikaH sUtrato'rthatazca varNakaH prAgukto grAhyaH / athAtra dvArAdivarNakasUtrANyAha - ' tassa Na' mityAdi, prAgvat, 'tassa'ti, 'tIse Na' mityAdi, sUtradvayaM vyaktaM / athokarItimavaziSTasiddhAyataneSu darzayati- ' mandarassa' ityAdi, mandarasya parvatasya dakSiNato bhadrazAlavanaM paJcAzadyojanAnyavagAhyetyAdyAlApako grAhyaH evaM caturdikSvapi mandarasya bhadrazAlavane
Page #732
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH // 364 // catvAri siddhAyatanAni bhaNitavyAni, yacca triSvatideSTavyeSu catvAryatidiSTAni tatra jambUdvIpadvAravarNake evaM cattArivi 4vakSaskAre dArA bhANiabA' ityetatsUtravyAkhyAnamanusmaraNIyam / athaitadgatapuSkariNyo vaktavyAH--'mandarassa'ityAdi, sagamaM. meruparvataH athAsAM pramANAdyAha-'tAo Na'mityAdi, merorIzAnyAM dizi bhadrazAlavanaM paJcAzayojanAnyavagAhyAtrAntare ct-||9|| mro nandA-nandAbhidhAnAH zAzvatAH puSkariNyaH prajJaptAH, AsAM ca prAdakSiNyena nAmAni padmA padmaprabhA kumudA kumu-19 daprabhA caivaH samuccaye tAzca puSkariNyaH paJcAzadyojanAnyAyAmena paMcaviMzati yojanAni viSkambhena dazayojanAnyu-18 dvedhena-uNDatvena varNako vedikAvanakhaNDAnAM bhaNitavyaH prAgvat, yAvaccaturdizi toraNAni / athaitAsAM madhye yadasti || tadAha-'tAsi Na'mityAdi, tAsAM puSkariNInAM bahumadhyadezabhAge atrAntare mahAnekaH IzAnadevendrasya devarAjJaH prAsAdAvataMsakaH prajJaptaH, ko'rthaH-taM prAsAdaM catasraH puSkariNyaH parikSipya sthitA iti, paJcayojanazatAnyUvoccatvena arddhatRtIyAni yojanazatAni viSkambhena samacaturasratvAdAyAmenApi, 'abbhuggayamUsia'ityAdi prAsAdAnAM varNanaM| prAgvat , evamuktAbhilApAnusAreNa saparivAraH-IzAnendrayogyazayanIyasiMhAsanAdiparivArayuktaH prAsAdAvataMsako bhaNitavyaH, atha prAdakSiNyena zeSavidiggatapuSkariNyAdiprarUpaNAyAha-'mandarassa'ityAdi, meroH evamitipadamuktAti // 364 // dezArtha tena 'bhaddasAlavaNaM paNNAsaM joaNAI ogAhittA' ityAdi grAhya, navaraM dakSiNapUrvasyAmiti-AgneyyAM dizItyarthaH, tAzcotpalagulmAdayaH pUrvakrameNa tadeva pramANaM-IzAnavidiggataprAsAdapramANenetyarthaH, dakSiNapazcimAyAmapi-nairRtyAM Jain Education ! For Pe Personen Oy
Page #733
--------------------------------------------------------------------------
________________ vidizi puSkariNyo bhRGgAdyAHprAdakSiNyena jJeyAH, prAsAdAvataMsakaH zakrasya siMhAsanaM saparivAraM, uttarapazcimAyAvAyavyAM vidizi puSkariNyaH zrIkAntAdyAH prAsAdAvataMsakaH IzAnasya siMhAsanaM saparivAraM, atra uttaradiksambaddhatvena aizAnavAyavyaprAsAdau IzAnendrasatkau dakSiNadiksambaddhatvena AgneyanairRtaprAsAdau zakendrasatkAviti / samprati digga|jakUTavaktavyatAmAha-'mandareNaM bhante! pavae'ityAdi, praznasUtre dikSu-aizAnyAdividikprabhRtiSu hastyAkArANi kUTAni digrahastikUTAni, kUTazabdavAcyAnAmapyeSAM parvatatvavyavahAraH RSabhakUTaprakaraNa iva jJeyaH, sthAnAGge'STamasthAne tu pUrvAdiSu dikSu hastyAkArANi kUTAnIti, uttarasUtre padmottareti zlokaH, padmottaraH nIlavAn suhastI aJjanAgiriH | 'aJjanAdInAM girA' (zrIsiddha0 a0 3 pA0 2 sU0) vityAdinA dIrghaH, kumudaH palAzaH avataMsaH rocanAgiri, anyatra rohaNAgiriH, atrApi dIrghatvaM prAgvat, athaiSAM digvyavasthAM pRcchannAha kahi 'mityAdi, ka bhadanta ! | merI bhadrazAlavane padmottaro nAma digrahastikUTaH prajJaptaH, gautama! mandarasyaizAnyAM paurastyAyA:-merutaH pUrvadigvatinyAH zItAyA uttarasyAM, anenottaradigvartinyAH zItAyA vyavacchedaH kRtaH, atrAntare padmottaro nAma digrahastikUTaH prajJaptaH, aizAnavApIcatuSkamadhyasthaprAsAdaprAcyajinabhanavayorantarAlavattItyarthaH, ata eva digrahastikUTA api | merutaH paJcAzayojanAtikrama eva bhavanti, prAsAdajinabhavanasamazreNisthitatvAt , pazcayojanazatAnyavocatvena pazcagavyUtazatAnyudvedhena evamuccatvanyAyena viSkambhaH, atra vibhaktilopaHprAkRtatvAt, parikSepazca bhaNitavyaH, tathAhi 16 Person Use Only w Edtion in .jainelibrary.org For Private
Page #734
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 365 // Jain Education Inte mUle panayojanazatAni madhye trINi yojanazatAni paJcasaptatyadhikAni upari arddhatRtIyAni yojanazatAnItyevaMrUpoM | viSkambhaH, tathA mUle paJcadazayojanazatAni ekAzItyadhikAni madhye ekAdazayojanazatAni SaDazItyadhikAni kizcidUnAni upari saptayojanazatAnye kanavatyadhikAni kiJcidUnAnIti parikSepaH prAsAdAnAM ca etadvarttidevasatkAnAM tadeva pramANamiti gamyaM yat kSudra himavatkUTapatiprAsAdasyeti, atra bahuvacananirdezo vakSyamANadigRhastikUTavarttiprAsAdeSvapi samAnapramANasUcanArthaM, padmottaro'tra devaH, tasya rAjadhAnI uttarapUrvasyAM ukta vidigvarttikUTAdhipatvAdasyeti, atha zeSeSu uktanyAyaM pradakSiNAkrameNa darzayannAha - ' evaM nIlavanta' ityAdi, vyaktaM, navaraM evamiti - padmottaranyAyena nIlavannAmnA | digRhastikUTaH 2 mandarakha dakSiNapUrvasyAM paurastyAyAH zItAyAH dakSiNasyAM tato'yaM prAcyajina bhavanAgneyaprAsAdayoMmadhye jJeyaH, etasyApi nIlavAn devaH prabhustasya rAjadhAnI dakSiNapUrvasyAmiti, 'evaM suhatthi' ityAdi, navaraM dAkSiNAtyAyA - meruto dakSiNadigvarttinyAH zItodAyAH pUrvataH anena merutaH pazcimadigvarttimyAH zItodAyAH vyavacchedaH kRtaH, atrAntare suhatthidi mUhastikUTaH 3, AgneyaprAsAdadAkSiNAtyajinabhavanamadhyavarttItyarthaH, etasyApi suhastI devaH rAjadhAnI tasya dakSiNapUrvasyAM, nIlavatsuhastinorekasyAmeva dizi rAjadhAnItyarthaH evaM samavidigvarttino digUhastikUTAdhipayorekasyAM vidizi rAjadhAnIdvayaM 2 agre'pi bhAvyaM, 'evaM ceva' ityAdi, vyaktaM, navaraM dAkSiNAtya jinagRhanairRtaprAsAdayormadhye ityarthaH 4, 'eva' mityAdi, vyaktaM, navaraM pAzcAtyAyAH - pazcimAbhimukhaM vahantyAH zItodAyA dakSiNasyA 4vakSaskAre meruparvataH sU. 103 // 365 //
Page #735
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education | miti, nairRtaprAsAdapAzcAtyajinabhavanayormadhyavattItyarthaH, 'eva' miti, vyakta, pAzcAtya minabhavana vAyavyaprAsAdayorantare ityarthaH, 'evaM vaDeMse vidisAhatyikUDe ' ityAdi, gatArthe, navaraM auttarAhyAH - merutaH uttaradigvarttinyAH zItAyAH pazci| mataH, anena pUrvadigvarcimyAH zItAyAH vyavacchedaH kRtaH, vAyavyaprAsAdottarAMhabhavanayormadhyavatItyarthaH ' evaM roaNAgirI disAhatthi kUDe ' ityAdi vyaktaM, navaraM auttarAhyAH - zItAyAH pUrvataH auttraahyjinbhvnaishaanpraasaadyorntr| le | ityarthaH, eSu ca bahubhiH pUrvAcAryaiH zAzvatajinabhavanasUtreSu jinabhavanAnyucyante iha tu sUtrakRtA noktAni tena tattvaM kevalino vidanti, ata evoktaM ratnazekharasUribhiH khopajJakSetravicAre - "karikUDakuNDana idahakurukaM caNajamalasamaviasuM / jiNabhavaNavisaMvAo jo taM jANaMti gIatthA // 1 // " iti [ hastikUTakuNDana dIdrahakurukAJcanayamakavRttavaitADhyeSu / yo jinabhavanavisaMvAdastaM gItArthA jAnanti // 1 // ]" athaiSAM vApIcatuSkaprAsAdAnAM jinabhavanAnAM karikUTAnAM ca sthAnaniyamane'yaM vRddhAnAM sampradAyaH, tathAhi - bhadrazAlavane hi merozcatasro'pi dizo nadIdvayapravAhaiH ruddhAH, ato dikSveva bhavanAni na bhavanti, kintu nadItaTanikaTasthAna bhavanAni gajadanta nikaTasthAH prAsAdA bhavanaprAsA - | dAntarAleSvaSTasu karikUTAH, ata eva vizeSato darzyate - meroruttarapUrvasyAmuttarakurUNAM vahiH zItAyA uttaradigbhAge | paJcAzadyojanebhyaH paraH prAsAdaH tatparikSepiNyazcatasro vApyaH, evaM zeSeSvapi prAsAdeSu jJeyaM, meroH pUrvasyAM zItAyAH | dakSiNataH 50 yojanebhyaH paraM siddhAyatanaM, merordakSiNapUrvasyAM 50 yojanAtikrame devakurUNAM bahiH zItAyA dakSiNata
Page #736
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 366 // Jain Education t kR. prA. eva prAsAdaH mero dakSiNataH 50 yojanAtikrame devakurUNAM madhye zItodAyAH pUrvataH siddhAyatanaM, mero | kU.bha. kU. raparadakSiNataH 50 yojanAnyavagAhya devakurUNAM bahiH zItodAyA dakSiNataH prAsAdaH meroH pazcimAyAM prA. | 50 yojanAtikrame zItodAyA uttarataH siddhAyatanaM meroraparottarasyAM 50 yojanAnyavagAhyottarakurUNAM bha. | bahiH zItodAyA uttarata eva prAsAdaH, meroruttarataH paJcAzayojanebhyaH uttarakurUNAM madhye zItAyAH pro. | pazcimataH siddhAyatanamiti, eteSAM cASTasvantareSvaSTau kUTA iti, atra sukhAvabodhAya sthApanA yathA - | kR. bha. kU. kahi Na bhante! mandare paJcae NaMdaNavaNe NAmaM vaNe paNNatte ?, go0 ! bhaddasAlavaNassa bahusamaramaNijjAo bhUmibhAgAo paJcajoaNasayAI uddhaM upattA ettha NaM mandare paJcae NandaNavaNe NAmaM vaNe paNNatte pazvajoaNasayAI cakkavAla vikkhambheNaM baTTe valayAkAra - saMThANasaMThie jeNaM mandaraM pavvayaM savvao samantA saMparikkhittANaM ciTThaitti NavajoaNasahassAiM Nava ya caDappaNNe joaNasae chagArasabhAe joaNassa bAhiM girivikkhambho egattIsaM joaNasahassAiM cattAri a auNAsIe joaNasae kiMcivisesAhie bAhi~ giripariraeNaM aTTha joaNasahassAiM Nava ya cauppaNNe joaNasae begArasabhAe joaNassa aMto giribikkhambho aTThAvIsaM jo aNasahassAI tiNi ya solasuttare joaNasae aTTha ya ikArasabhAe joaNassa aMto giripariraeNaM, se NaM egAe paumavaraveiAe egeNa ya vaNasaMDeNaM sabao samantA saMparikkhitte vaNNao jAva devA Asayanti, maMdarassa NaM pavvayassa puratthimeNaM ettha NaM mahaM ege siddhAyayaNe pa0 evaM cauddisiM cattAri siddhAyayaNA vidisAsu pukkhariNIo taM caiva pamANaM siddhAyayaNANaM prA. kU. 4vakSaskAre merau nandanAdivanA ni sU. 104 // 366 //
Page #737
--------------------------------------------------------------------------
________________ Receeeeeeeeeeer pukkhariNINaM ca pAsAyavaDiMsagA taha ceva sakesANANaM teNaM ceva pamANeNaM, gaMdaNavaNe NaM bhante ! kai kUDA paM0 1, gomA ! Nava kUDA paNNattA, taMjahA-NandaNavaNakUDe 1 mandarakUDe 2 NisahakUDe 3 himavayakUDe 4 rayayakUDe 5 ruagakUDe 6 sAgaracittakUDe 7 vairakUDe 8 balakUDe 9 / kahi NaM bhante ! NandaNavaNe NaMdaNavaNakUDe NAmaM kUDe paM0?, goamA ! mandarassa pavvayassa puratthimillasiddhAyayaNassa uttareNaM uttarapurathimillassa pAsAyavarDesayassa dakkhiNeNaM, ettha NaM NandaNavaNe NaMdaNavaNe NAmaM kUDe paNNatte paJcasaiA kUDA puvvavaNiA mANiavvA, devI mehaMkarA rAyahANI vidisAetti 1, eAhiM ceva puvvAmilAveNaM avvA ime kUDA imAhiM disAhiM purathimillassa bhavaNassa dAhiNeNaM dAhiNapurathimillassa pAsAyavaDeMsagassa uttareNaM mandare kUDe mehabaI. rAyahANI puveNa 2 dakkhiNillassa bhavaNassa purathimeNaM dAhiNapurathimillassa pAsAyavaDeMsagassa pazcatthimeNaM Nisahe kUDe sumehA devI rAyahANI dakkhiNeNaM 3 dakkhiNillassa bhavaNassa pacatthimeNaM dakSiNapaJcasthimillassa pAsAyavaDeMsagassa puratthimeNaM hemavae 'kUDe hemamAlinI devI rAyahANI dakSiNegaM 4 paJcasvimillAsa bhavaNassa dakkhiNeNaM dAhiNapaJcathimilassa pAsAyava.sagassa uttareNaM rayae kUDe suvacchA devI rAyahANI pacatthimeNaM 5 pacasthimillasa bhavaNassa uttareNaM uttarapaJcatthi millassa pAsAyavaDeMsagassa dakkhigaNaM ruage kUDe vacchamittA devI rAyahANI paJcatthimeNaM 6 uttarillassa bhavaNassa paJcasthimeNaM uttarapaJcatthimillassa pAsAyavaDeMsagassa purathimeNaM sAgaracitte kUDe vairaseNA devI rAyahANI uttareNaM 7 uttarillassa bhavaNassa puratthimeNaM uttarapurathimillassa pAsAyavarDasagassa paJcasthimeNaM vairakUDe balAhayA devI rAyahANI uttareNaMti 8. kahiNaM bhante! gandaNavaNe balakUDe NAmaM kUDe paNNatte , ciececeaeeeeeeeeeeeea zrIjambU. 62 Jan Education 1 For Private Personal Use Only ww.jainelibrary.org
Page #738
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvIpazA nticandrIyA vRttiH kahi NamityAviratthimeti (sUrvaka harissahana // 367 // goamA! mandarassa pavvayassa uttarapurasthimeNaM ettha gaM manduNavaNe balabUDe zAmaM kULe paka, evaM veka harissahakAsa pamANa 4vakSaskAre rAyahANI ataM ceva balakUDassavi, NavaraM balo devo rApahANI uttarapurathimeNaMti (sUrva 104) merau nanda nAdivanAatha dvitIyavanaM pRcchannAha kahi NamityAvi, praznaH pratItA, uttarasUtre gautama! bhadrazAlavanasya bahusamasmaNI-81 nimU. yAdbhUmibhAgAt paJcayojanazatAnyUImutpattya-gatvA'grato varddhimAviti gamyaM mandare parvate etasmin pradeze nandana-181 104 vanaM nAma vanaM prajJaptaM, paJcayojanazatAni 'cakravAlaviSkambhena' cakavAla-vizeSasya sAmAnye'nupravezAt samacakravAlaM 8 tasya yo viSkambhaH-svaparikSepasya sarvataH samapramANatayA viSkambhastena, anena viSamacakravAlAdiviSkambhanirAsaH, ata eva vRttaM, tacca modakAdivat dhanamapi syAdata Aha-valayAkAra-madhyezuSiraM yat saMsthAnaM tena saMsthitaM, idameva dhotayati-yanmandaraM parvataM sarvataH samantAt saMparikSipya-veSTayitvA tiSThati / atha merorbahirviSkambhAdimAnamAha-NavajoaNa'ityAdi, mekhalAvibhAge hi girINAM bAhyAbhyantararUpaM viSkambhadvayaM bhavati, tatra merau bAhyaviSkambho'yaM-navayojanasahasrANi nava zatAni catuSpaJcAzadadhikAni SaT caikAdazabhAmA yojanasya, tathAhi merolamekasmin yojane gate // 367 // viSkambhasambandhI eka ekAdazabhAgo yojanasya mato labhyate iti prAmukaM tato'tra trairAzika-yadyekayojanArohe merorupari vyAsasyApacayaH sarvatraikAdazo bhAgo yojanasyaiko labhyate tataH paJcazatayojanArohe ko'pacayo lbhyte|, labdhAni 45 yojanAni: etat samabhUtalagatavyAsAt dazayojanasahasrarUpAt tyajyate jAtaM yathokaM mAnaM, etacca nandanava For Private JainEducation in IYONainelibrary.org Personal use only O
Page #739
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education In nasya vahiH pUrvAparayoruttaradakSiNayorvA antayoH sambhavati, ato nandanavannAdvahirvarttitvena brAhyo giriviSkambhaH, tathA | ekatriMzadyojanasahasrANi catvAri zatAni ekonAzItyadhikAni kiJcidvizeSAdhikAni ityayaM bAhyate giriparirayo meru| paridhirityarthaH, Namiti vAkyAlaGkAre antargiriviSkambho nandanavanAdarkAn yo girivistAraH so'STayojana sahasrANi nava ca yojanazatAni catuSpaJcAzadadhikAni SaT ca ekAdazabhAgA yojanasyetyetAvatpramANaH, ayaM ca brAhyagiriviSkambhe sahasrone yathoktaH syAt, tathA aSTAviMzatiyojana sahasrANi trINi ca yojanazatAni SoDazAdhikAni aSTa caikAdazabhAgA yojanasyaitAvatpramANo'ntargiriparisya iti, prasiti prAgvat / athAtra padmavaravedikAcAha se NaM puprAe par3ama' ityAdi, vyaktaM, athAtra siddhAyatacAdrivaktavyamArabhyate - 'mandarasta pa'mityAdi, mandassya pUrvastrAM satra - candane pazcAzayojanAdvikrame mahadekaM siddhAyatanaM prajJatam evamiti-bhavazAlavanAnusAreNa catasRSu vikSu catvAri siddhAvanAni vidikSu puSkariNyaH, tadeva pramANaM siddhAyatadAnAM puSkariNInAM ca yadrazAle uktaM prAsAdAvataMsakAstathaiva zakrezAnayorvAcyAH yathA bhadrazAle dakSiNadiku sambaddha vidigvarttinaH prAsAdAH zakrasya tathottaradiksambaddhanidikharttinastu IzAcendrasya tenaiva pramANena - paJcayojanazatozJcatvAditi, atra ca puSkariNIcAM nAmAni sUtrakArA likhitatvAdvipipramAdAdvA AdarzeSu na dRzyante iti tatraizAnyAdimAsAdukramAdimAni nAmAni draSTavyAni pUjyapraNItakSetra| vicArata:- candrottasa 1 nandA 2 sunandA 3 nandivarddhanA 4 tathA nandiSeNA 1 amoghA 2 gostUpA 3 sudarzanA 4 tathA wjainelibrary.org
Page #740
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjamyUdvIpazAnticandrIyA vRttiH // 368 // bhadrA 1 vizAlA 2 kumudA 3 puNDarIkiNI 4 tathA vijayA 1 vaijayantI 2 aparAjitA 3 jayantI 4 iti, kUTAnyapi | 4vakSaskAre merutastAvatyevAntare siddhAyatanaprAsAdAvataMsakamadhyavartIni jJAtavyAni, tatra yo vizeSastamAha-'NandaNavaNe Na'mityAdi, merau nandarAyataM, bhadrazAle'STau kuTAni iha tu nava tataH saGkhyayA nAmabhizca vizeSaH, teSvAcaM sthAnataH pRcchati-'kahiNa'-11 nAdivanAmityAdi, kva bhadanta! nandanavane nandanavana kUTaM nAma kUTaM prajJaptam ?, gautama! mandarasya parvatasya sambandhinaH paurastya 104 siddhAyatanasyottarataH uttarapaurastye-IzAnadigvartinaH prAsAdAvataMsakasya dakSiNena etasmin pradeze nandanavanakUTa nAma kUTa prajJapta, atrApi merutaH paJcAzayojanAtikrama eva kSetraniyamo bodhyaH, anyathA'sya prAsAdabhavanayorantarAlavarttittvaM na. yAt, atha lAghavArthamuktasya vakSyamANAnAM ca kUTAnAM sAdhAraNamatidizati-pazcazatikAni kUTAni pUrva vidigrahastikUhaprakaraNe varNitAni uccatvavyAsaparidhivarNasaMsthAnarAjadhAnIdigAdibhiH tAnyatra bhaNitavyAnIti zeSaH, sadRzagamatvAt, atra devI meghaGkarA nAmnI asya rAjadhAnI vidizi asya padmottarakUTasthAnIyatvena rAjadhAnIvidiguttarapUrvA grAhyA, atha zeSakUTAnAM taddevInAM tadrAjadhAnInAM ca kA vyavasthA ityAha-'eAhiM'ityAdi, etAbhirdevIbhizcazabdAd rAjadhAnIbhiranantarasUtre vakSyamANAbhiH saha pUrvAbhilApena nandanavanakUTasatkasUtragamena netavyAni imAni vakSyamANAni // 368 // kaTAni imAbhirvakSyamANAbhirdigbhiH, etadeva darzayati-'purathimilassa'ityAdi, idaM ca sarva bhadrazAlavanagamasadRzaM tena tadanusAreNa vyAkhyeyaM, vizeSazcAtrAyaM-paJcazatike nandanavane merutaH paJcAzayojanAntare sthitAni paJcazatikAni SaG0202000008092c Jain Education Hw.ininelibrary.org
Page #741
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education kUTAni kiJcinmekhalAto bahirAkAze sthitAni bodhyAni balakUTavat, etatkUTavAsinyazca devyo'STau dikkumAryaH, atra navamaM kUTaM sahasrAGkamiti pRthak pRcchati - 'kahi Na'mityAdi, ka bhadanta ! nandanavane balakUTaM nAma kUTaM prajJaptam ?, gautama ! merorIzAnavidizi nandanavanaM atrAntare balakUTaM nAma kUTaM prajJaptaM, ayamarthaH - merutaH paJcAzayojanAtikrame IzAnakUNe aizAnaprAsAdastato'pIzAnakoNe balakUTaM, mahattamavastuno vidizo'pi mahattamattvAt evamanenAbhilApena |yadeva harissahakUTasya - mAlyavadvakSaskAra girernavamakUTasya pramANaM sahasrayojanarUpaM, yathA cAlpe'pi svAdhArakSetre mahato'pyasyAvakAzaH yA ca rAjadhAnI caturazItiyojana sahasrapramANA tadeva sarva balakUTasyApi navaramatra balo devastatra tu harissahanAmA / atha tRtIyavanopakramaH kahi NaM bhante / mandarae pavvae somaNasavaNe NAmaM vaNe pa0 1, goamA ! NandaNavaNassa bahusamaramaNijAo bhUmibhAgAo addhate joaNasahassA uddhaM uppaittA ettha NaM mandare paJcae somaNasavaNe NAmaM vaNe paNNatte pathvajoyaNasayAI cakkavAlavikkhambheNaM vaTTe valayAkArasaMThANasaMThie je NaM mandaraM pavvayaM savvao samantA saMparikkhittANaM ciTThara, cattAri joaNasahassAI duNi bAvattare joaNasae aTTha ya ikkArasabhAe joaNassa bAhiM girivikkhambheNaM terasa joaNasahassAiM paJca ya ekAre joaNasae chacca ikkArasabhAe joaNassa bAhi~ giripariraeNaM tiSNi joaNasahassAiM duNNi a bAktare joaNasae aTTha ya ikArasabhAe joyaNassa aMto girivikkhambheNaM dasa joaNasahassAiM tiNNi a augApaNe joaNasae tiSNi a ikArasabhAe jo aNassa aMto giri
Page #742
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazA nticandrIyA vRtiH // 369 // pariraeNati / se NaM egAe paGamavarakheiAe egepa ya vaNasaMDeNaM manamo samanbA saMparisikhate kANayo kivhe bihogA / somanasabayanti evaM kUDavajA saJceva NandaNavaNavattavvayA bhANiyabA, taM ceva mogAdiUNa jAva pAsAyavaDeMsagA sakIsAtApati (sUvaM105 nasa.105 'kahiNa'mityAdi, ka bhadanta ! merau saumanasavanaM nAma vanaM prajJaptam !, gautama! nandanavanasya bahusamaramaNIyAdA || bhUmibhAgAdarddhatriSaSTiM sArddhadvApaSTirityarthaH yojanasahasrANyUddhamutpattyAtrAntare mandaraparvate saumanasavanaM nAma vana prajJaptaM, paJcayojanazatAni cakravAlaviSkambhenetyAdipadAni prAgvat, yanmandara parvataM sarvataH samantAt samparikSipya tiSThati, etacca kiyatA viSkambhena kiyatA ca parikSepeNetyAha-'cattArI'tyAdi, prathamamekhalAyAmiva dvitIyamekhalAsAmapi viSkambhadvayaM vAcyaM, tatra bahirgiriviSkambhena catvAri yojanasahasrANi dve ca yojanazate dvisaptatyadhike aSTau caikAdazabhAgA yojanasya, etadupapattirevaM-dharaNItalAt saumanasaM yAvad gamane prerUcchayasya 63 sahasrayojanAnyatikAntAni eSAM caikAdazabhirbhAge labdhaM 57273. asmiMzca rAzI dharaNItalagatamerucyAsAddazasahasrayojanaprasApAcchodhite jAtaM yathoktaM mAnamiti, bahirgiriparirayeNa trayodaya yojanasahasrANi paJcayojanazatAni ekAdazAni-ekAdazAdhikAni SaT ca ekAdazabhAgA yojanasya, tathA'ntargirivikrambhana krINi yojanasahasrANi he zAsaptatyadhika yojananate // 369 // || aSTau caikAdazabhAgA yojanasya, upapattistu bahirgiriviSkambhAt ubhayato mekhalAdvayavyAse paJcazatazyojakarUpeDapanIte yathokamAnaM, antargiriparirayeNa tu daza sahasrayojanAni krINi ca yojanazatAni ekonapaJcAsadAdhikAti traya Jan Education in For Private Personal Use Only nelibrary.org
Page #743
--------------------------------------------------------------------------
________________ aeraegeeaepepers kAdazabhAsA yojananeti / athAsya varNakasUtraM-'sepa egA' ityAdi, aktaM, navaraM evamuktAbhilApena baTavarjA | maiva nandanavanavakavyatA aNitanyA, kiyatparyantamityAha tadeva merutaH paJcAzadyoja-rUpa kSetramavagAhya yAvatyAsAdAvataMsakAH zakrezAnayoriti, vApInAmAni tvimAni tedaiva RmeNa, sumanAH 1 saumanasA 2 saumanAMcA saumanasyA vA 3 manoramA 4 tathA uttarakuruH 1 devakuruH 2 vArimA 3 sarasvatI 4 vathA vizAlA 1 mAghabhanA ra abha-18 yasenA 3 rohiNI 4 tathA bhadrottarA 1 bhadrA 2 subhadrA 3 bhAvatI bhavatI ma 4 / atha caturtha vanakA. kahi NaM bhante ! mandarapavvae paMjagavaNe mamaM vaNe 501, mo0 ! somaNasavaNassa bahusamaramaNijjAo bhUmibhAgrAo chattIsa joaNasahassAI uddhaM uppaittA ettha paM mandare pavvae siharatale paMDagavaNe NAmaM vaNe paNNatte, cattAri cauNaue joyaNasae cakka vAlavikkhambheNaM vaTTe vaLyAkArasaMThANasaMThie, je NaM maMdaracUliaM savvao samantA saMparikkhittANaM ciTThai tiNi joaNasahassAI egaM ca bAbaI joaNasaya kiMcibisesAhijhaM parikkheveNaM, se NaM egAe paumavaraveiAe egeNa ya vaNasaMDeNaM jAva kiNhe devA Asayasvi, paMDagabaNasta asalyAdesabhAe etya NaM maMbaracUliA NAma cUliA paNNattA cattAlIsaM joaNAI uddhaM uccatteNaM mUle pArasa joaNAI vikkhambheSaM majhe aha joaNAI vikkhambhemaM upi cattari joaNAI vikkhambheNaM mUle sAismAI sattattIsaM joaNAI parikkheveNaM mo sAiregAvaM paNavIsaM joappAiM parikkheveNaM upi sAiregAI.kAssa joDaNAI parikkhevaNaM mUle vicchiNNA majhe saMkhicA ki muthA mepucchasaMThANasaMThiA sabaveruliAmaI acchA sA paM pAe umavaraveimae jAka aaaaaans Jain Education For Private Personel Use Only Ra jainelibrary.org
Page #744
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRtiH // 370 // saMparikkhittA iti upi bahusamaramaNijje bhUmibhAge jAva siddhAyayaNaM bahumasabhAe korsa AyAmeNaM addhakosaM vikkhambheNaM desUNagaM kosaM uddhaM uccatteNaM aNegakhaMbhasaya jAva dhUvakaDucchugA, mandaracUliAe NaM puratthimeNaM paMDagavaNaM paNNAsaM joaNAI ogAhittA ettha NaM mahaM ege bhavaNe pa0 evaM jazcaiva somaNase puvvavaNNio gamo bhavaNANaM pukkhariNINaM pAsAyavaDeMsagANa yo her anvo jA sakIsANavaDeMsagA teNaM caiva parimANeNaM ( sUtraM 106 ) 'kahi Na'mityAdi, praznaH pratItaH, uttarasUtre saumanasavanasya bahusamaramaNIyAd bhUmibhAgAdUrdhvaM SaTtriMzaddyojanasahasrANi utpatya tatra deze mandare parvate zikharatale - maulibhAge paNDakavanaM nAma vanaM prajJataM, catvAri yojanazatAni caturnavatyadhikAni cakravAlaviSkambhena, etadupapattistu sahasrayojana pramANAcchikharanyAsAnmadhyasthitacUlikAmUlavyAse | dvAdazayojanapramANe zodhite'vaziSTe'dhakRte yathoktamAnaM, yatpaNDakavanaM mandaracUlikAM sarvataH samantAt samparikSipya | tiSThati, yathA nandanavanaM meruM sarvataH samantAt samparikSipya sthitaM tathedaM merucUlikAmiti, trINi yojanasahasrANi ekaM ca dvApaSTaM - dvASaSTyadhikaM yojanazataM kiJcidvizeSAdhikaM parikSepeNeti, athAsya varNakamAha'se NaM' ityAdi, vyaktaM, yA ca paNDakavanamabhivApya sthitA sA kva cUliketyAha- 'paMDagavaNe' tti paNDakavanasya madhye dvayozcakravAlaviSkambhayorvicAle atrAntare mandarasya - mero dhUlikA - zikhA iva mandaracUlikA nAma cUlikA prajJatA, catvAriMzataM yojanAnyUrdhvoccatvena mUle dvAdaza yojanAnItyAdisUtraM prAgvat, kevalaM sarvAtmanA vaiDUryamayI Jain Educationonal 4 vakSaskAre paNDakavanaM sU. 106 // 370 //
Page #745
--------------------------------------------------------------------------
________________ nIlavarNatvAt / sAmprataM sUtre'nukto'pi vAcayitaNAmapUrvArthajijJApayiSayA cUlikAyA iSTasthAne viSkambhaparijJAnAya prasaGgagatyopAyo likhyate, yathA tatrAdhomukhagamane karaNamidaM-cUlikAyAssarvoparitanabhAgAdavapatya yatra | yojanAdAvatikrAnte viSkambhajijJAsA tasminnatikrAntayojanAdike paJcabhirbhakke labdharAzizcaturbhiryutastatra vyAsaH syAt, tatra uparitalAviMzatiyojanAnyavatIrNastato viMzatirdhiyate tasyAH paJcabhirbhAge labdhAzcatvAraH te caturbhiH sahitAH // aSTau etAvAnuparitalAdizatiyojanAtikrame viSkambhaH, evamanyatrApi bhAvanIyaM, yadA tUrdhvamukhagatyA viSkambhajijJAsA tadA'yamupAya:-cUlikAyA mUlAdutpatya yatra yojanAdau viSkambhajijJAsA tasminnatikrAntayojanAdi ke paMcabhirbhake yallabdhaM | tAvatpramANe mUlaviSkambhAdapanIte avaziSTaM tatra viSkambhaH, tathAhi-mUlAtkila viMzatiryojanAnyUrva gatastato viMzatidhiyate tasyAH paMcabhirbhAge labdhAni catvAri yojanAni tAni mUlaviSkambhAd dvAdazayojanapramANAdapanIyate zeSANyaSTau etAvAn mUlAdUrdhva viMzatiyojanAtikrame viSkambhaH, evamanyatrApi bhAvanIyaM, yathA merau ekAdazabhiraMzereko'zaH ekA dazabhiryojanairekaM yojanaM vyAsasya cIyate apacIyate tathA'syAM paJcabhiraMzereko'zaH paJcabhiryojanaireka yojanaM vyAsa18 speti tAtparyArthaH, atra bIja-dvAdazayojanapramANAccUlAvyAsAdArohe catvAriMzadyojaneSu gateSu aSTau yojanAni vyanti 18 avarohe ca tAnyeva varddhante tatastrairAzikasthApanA / 4081 / madhyarAzAvantyarAzinA guNite ekena guNitaM tadeva bhavatIti jAtA aSTau asya rAzezcatvAriMzatA bhajane bhAgAprAptau dvayo rAzyoraSTabhirapavarte jAtaM / athAsya varNaka Seeeeeeeeeeeeeeeee JainEducation IC For Private Personel Use Only IONaiainelibrary.org
Page #746
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU sUtram-' sAegAe paumavara jAvaM'ityAdi, prAgvat, athAsyAM bahusamaramaNIyabhUmibhAgavarNanaM sikhAyatanavarNanaM vakSaskAra dvIpazA paNDakavanaM cAtidezenAha-'upi bahusama'ityAdi, asyAzcalikAsa upari bahusamaramaNIyo bhUmibhAgaH prajJaptaH, saca bAvatsadanticandrIyA vRciH karaNAt 'se jahA NAmae AliMgapukkhare i vA' ityAdiko prAyaH, tathA tasya bahumadhyadezabhAge siddhAyatanaM vAcvaM, kozamAyAmenArddhakroza viSkambhena dezonaM krozamuJcatvena anekastambhazatasanniviSTamityAvikaH siddhAyatanavarNako vAcyo / // 371 // yAvaddhUvakaDacchukAnAmaSTottaraM zatamiti, atha prastutavane bhavanaprAsAdAvivaktavyamocaraM sUtraM-maccharacUliyA'ityAdi, sadaracUlikAyAH pUrvataH paNDakavanaM paJcAzadyojanAnyavagAhya atrAntare mahadekaM bhavana-siddhAyatanaM prajJataM, evamuktAbhilApena ya eva saumanasavane pUrvavarNito-nandanavanaprastAvokto gamaH kUTavarjaH siddhAyatanAdivyavasthAdhAyakaH sahazAlApakaH pAThaH sa evAtrApi bhavanAnAM puSkariNInAM prAsAdAvataMsakAnAM ca jJAtavyaH, yAvacchakezAnaprAsAdAvataMsakAste naika pramANeneti, atra vApInAmAni prAguktayuktyA sUtre'dRSTAnyapi granthAntarato likhyante, tadyathA-aizAnaprAsAde pUrvAS| dikrameNa puNDrA 1puNDraprabhA 2 suraktA 3 raktAvatI 4 AgneyaprAsAde kSIrarasA 1 ikSurasA 2 amRtarasA 3 vAruNI 4 nairRtaprAsAde zaMkhottarA 1 zaGkhA 2 zaGkhArtA 3 balAhakA 4 vAyavyaprAsAde puSpottarA 1 puSpavatI 2 supuSpA 3 // 371 // puSpamAlinI 4 ceti / athAtrAbhiSekazilAvaktavyatAmAha paNDakavaNe NaM bhante! vaNe kai amiseasilAo paNNatAo?, goamA! cattAri abhiseasilAo 50, 0-paMDusilA 1 Jain Education intertain For Private Persone Use Only Xhjainelibrary.org -
Page #747
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNDukaMkalasilA 2 rattasilA 3 rattakambalasileti 4 / kahi paMsate! paNDamako maNDasilAmAmaM silA paNa ?, gotramA ! mandasthaliAe purathimeNaM paMDagavaNapurathimaperaMte, ettha paM paMDagavaNe paMDusilA NAmaM silA paNNatA uttaradAkSiNAyayA pAINapaDImadhicchiNNA addhacandasaMThANasaMThiA paMcajoamasayAI AyAmeNaM addhAilAI joaNasayAI bikkhambheNaM cattAri joaNAI bAhalleNaM sabakaNagAmaI acchA veiAvaNasaMDeNaM savvao samantA saMparikkhitvA vaNNao, sIse paM. paNDusilAe cadisiM cattAri tisovANapaDirUvagA paNNattA jAva toraNA vaNNao, tIse NaM paNDusilAe upi bahusamaramaNije bhUmibhAge paNNatte jAva dekA Asayanti, tassa NaM bahusamaramaNijjassa bhUmibhAgassa bahumajhadesabhAe uttaradAhiNeNaM ettha NaM duve sIhAsaNA paNNatA paJca dhaNusayAI AyAmavikkhambheNaM addhAijAI dhaNusayAI bAhalleNaM sIhAsaNavaNNao bhANiavvo vijayadUsavajotti / tattha paMje se uttarile sIhAsaNe tattha NaM bahUrhi bhavaNavaivANamantarajoisiavaimANiehiM devehiM devIhi a kacchAiA titthayarA amisiJcanti, tattha NaM .je se bAhiNile sIhAsaNe tattha NaM bahUhi bhavaNa jAva vemANiehiM devehiM devIhi a vacchAIA titthayarA amisiJcanti / kahi paM bhante! paNDagavaNe paNDukaMbalAsilANAmaM silA paNNatA ?, goAmA ! mandaracUliAe dakvipmeNaM paNDagavaNadAhiNaparaMte, ettha paM paMjagavaNe paMDukaMbalasilANAmaM silA paNNatA, pAINapaDINAyayA uttaradAhiNavicchiNNA evaM taM ceva pamANaM ktavayA ya bhANiasa aba tassa NaM bahusamaramaNijjassa bhUsibhAgassa bahumajjhadesabhAe ettha NaM mahaM eo sIhAsaNe pa0 taM caiva sIhAsaNappamANaM kya NaM batUhi bhavaNavai jAva bhArahagA vitthayarA ahisiJcanti, kahi maM bhante! paNDagavaNe racasilA NAmaM silA 50, I mo0! mandaracUliAe paJcatthimeNaM paNDagavaNapaccatthimaperaMte, etya gaM paNDagavaNe sttasilA NAma silA paNNattA uttaradAhiNAyayA Jain Education or For Private Personal Use Only ENTEJainelibrary.org
Page #748
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH // 372 // Jain Education Int pAINapaDINavicchiNNA jAva taM caiva pamANaM savvatavaNijjamaI acchA uttaradAhiNeNaM ettha NaM duve sIhAsaNA paNNattA, tattha NaM z2e se dAhiNille sIhAsaNe tattha NaM bahUhiM bhavaNa0 pamhAiA titthayarA ahisiJcanti tattha NaM je se uttarille sIhAsaNe tattha NaM bahUhiM bhavaNa jAva bappAiA titthayarA ahisicaMti, kahi NaM bhante ! paNDarAvaNe rattakaMbalasilA NAmaM silA paNNattA ?, goamA ! maMdaracUliAe uttareNaM paMDagavaNauttaracarimaMte ettha NaM paMDagavaNe rattakaMbalasilA NAmaM silA paNNattA, pAINapaDINAyayA udIrNadAhiNavicchiNNA savvata vaNijjamaI acchA jAva majjhadesabhAe sIhAsaNaM, tattha NaM bahUhiM bhavaNavai jAva devehiM devIhi aerAvayagA titthayarA ahisiJcanti ( sUtraM 107 ) paNDakavane bhadanta ! kati abhiSekAya - jinajanmasnAtrAya zilAH abhiSekazilAH prajJaptAH ?, gautama ! catasro'bhiSekazilAH prajJaptAH, tadyathA- pANDuzilA 1 pANDukambalazilA 2 raktazilA 3 raktakambalazilA 4 anyatra tu pANDukambalA 1 atipANDukambalA 2 raktakambalA 3 atiraktakambaleti 4 nAmAntarANIti / samprati prathamAyAH sthAnaM pRcchati'kahi Na' mityAdi, praznaH pratItaH, uttarasUtre mandaracUlikAyAH pUrvataH paNDakavanapUrvaparyante pANDuzilA nAma zilA prajJatA, uttarato dakSiNatazcAyatA pUrvato'paratazca vistRtA arddhacandrasaMsthAnasaMsthitA pazcayojanazatAnyAyAmena -mukhavibhAgena arddhatRtIyAni yojanazatAni viSkambhena-madhyabhAgena, arddhacandrAkArakSetrANAmevameva paramavyAsasambhavAt, ata evAsyAH paramavyAsaH zaratvena lambo jIvAtvena parikSepo dhanuH pRSThatvena tatkaraNarItyA AnetavyA, tathA catvAri yojanAni bAha 4vakSaskAre abhiSekazilAH sU. 107 // 372 //
Page #749
--------------------------------------------------------------------------
________________ eseeeeeeeeee lyena-piNDena sarvAtmanA kanakamayI prastAvAdarjunasuvarNamayI acchA vedikAvanakhaNDena sarvataH samantAt sampari-81 kSiptA, vakratA ca cUlikAsannA saralatA tu svasvadikkSetrAbhimukhA, varNakazca vedikAvanakhaNDayorvaktavyaH, caturyojanocchitA ca zilA durArohA ArohakANAmityAha-tIse Na'mityAdi, tasyAM zilAyAM caturdizi catvAri trisopAnapratirUpakANi prajJaptAni, teSAM ca varNako vAcyo yAvattoraNAni / athAsyA bhUmisaubhAgyamAvedayannAha-'tIse Na'mityAdi. tasyAH-pANDuzilAyAH upari bahusamaramaNIyo bhUmibhAgaH prajJaptaH yAvaddevA Asate zerate ityAdi, athAtrAbhiSekAsanavarNanAyAha-'tassa Na'mityAdi, tasya bahusamaramaNIyasya bhUmibhAgasya bahumadhyadezabhAge uttarato dakSiNatazca acAntare dve abhiSekasiMhAsane-jinajanmAbhiSekAya pIThe prajJA paMcadhanuHzatAnyAyAmaviSkambhAbhyAM arddhatRtIyAni dhanu:tAni bAhalyena uccatvenetyarthaH, atra ca siMhAsanavarNako bhaNitavyaH, sa ca vijayaduSyavarja:-uparibhAge vijayanAmakacandrodayavarNanArahita ityarthaH, zilAsiMhAsanAnAmanAcchAditadeze sthitatvAt , atra ca siMhAsanAnAmAyAmaviSkambha-31 yostulyatvena samacaturasratokkA, nanvatraikenaiva siMhAsanenAbhiSeke siddhe kimarthaM siMhAsanadvayamityAha-'tatthamityAdi, tatra-tayoH siMhAsanayormadhye 'se' iti bhASAlaGkAre yadauttarAhaM siMhAsanaM tatra bahubhirbhavanapativyantarajyotikavaimAnikairdevairdevIbhizca kacchAdivijayASTakajAtAstIrthakarAH abhiSicyante-janmotsavArtha snapyante, yatta dAkSiNAtvaM siMhAsanaM tatra vacchAdikA iti, atrAyamarthaH-eSA hi zilA pUrvadigmukhA etaddigabhimukhaM ca kSetra pUrvamahAvidehAkhya For Private Person Use Only Brainelibrary.org
Page #750
--------------------------------------------------------------------------
________________ 107 zrIjambU-18| tatra ca yugapajjagadguruyugaM janmabhAg bhavati tatra zItottaradigvativijayajAto jagadgururuttaradigvartini siMhAsaneDavakSaskAre dvApazA- bhiSicyate, tasyA eva dakSiNadigvativijayajAto jagadgururdakSiNadigvartinIti / idAnIM dvitIyazilApraznAvatAra: amiSekanticandrI zilA-sU.. yA vRttiH 'kahiNa'mityAdi, praznaH pratItaH, uttarasUtre merucUlikAyA dakSiNataH paNDakavanadAkSiNAtyaparyante pANDukambalA nAnI zilA prajJaptA, prAkpazcimAyatA uttaradakSiNavistIrNA, AdyA tu prAkpazcimavistIrNA uttaradakSiNAyatetyetadvizeSaNadvayaM // 37 // vihAyAnyat prAguktamatidizati-evamevoktAbhilApena tadeva pramANaM zilAyAH paJcayojanazatAyAmAdikaM vaktavyatA cArjunasvarNavarNAdikA bhaNitavyA yAvattasya bahusamaramaNIyasya bhUmibhAgasya bahumadhyadezabhAge'trAntare mahadekaM siMhAsanaM || prajJaptaM tadeva paJcadhanuHzatAdikaM siMhAsanapramANamuccatvAdI jJeyaM, tatra bahubhirbhavanapatyAdibhirdevairbhAratakA-bharatakSetrotpannAstIrthakRto'bhiSicyante, nanu pUrvazilAyAM siMhAsanadvayaM atra tu eka siMhAsanaM kimiti ?, ucyate, paSA hi zilA dakSiNadigabhimukhA taddigabhimukhaM ca kSetraM bhAratAkhyaM tatra caikakAlameka eva tIrthakRdutpadyate iti tadabhiSekAnurodhenaikatvaM siMhAsanasyeti / atha tRtIyazilA-'kahi Na'mityAdi, idaM ca sUtraM pUrvazilAgamena bodhyaM, kevalaM varNataH sarvAtmanA tapanIyamayI raktavarNatvAt , siMhAsanadvitvabhAvanA tvevaM-eSA pazcimAbhimukhA taddigabhimukhaM ca kSetraM pshcim-18||37|| mahAvidehAkhyaM zItodAdakSiNottararUpabhAgadvayAtmakaM, tatra ca prativibhAgamekaikajinajanmasambhavAdyugapajinadvayamutpadyate, tatra dAkSiNAtye siMhAsane dakSiNabhAgagatapakSmAdivijayASTakajAtA jinAH strapyante auttarAhe ca uttarabhAgagatavaprAdi eeeeeeeee For Private Porn Use Only Jain Education inte w.jainelibrary.org
Page #751
--------------------------------------------------------------------------
________________ | vijayASTakajAtA iti, samprati caturthI zilA-'kahi Na'mityAdi, praznaH prAgvat , uttarasUtre sarva dvitIyazilAnusAreNa vAcyaM, varNatazca sarvatapanIyamayI, zrIpUjyaistu sarvA arjunasvarNavarNA uktA iti, airAvatakA' iti airAvatakSe bhavAH, siMhAsanasyaikatvaM bharatakSetroktayuktyA vAcyam // atha merau kANDasaGkhyAM jijJAsugautamaH pRcchati___ mandarassa NaM bhante ! pavvayassa kai kaNDA paNNatA ?, goyamA! tao kaMDA paNNattA, taMjahA-hiDille kaMDe majjhille kaNDe uva rille kaNDe, mandarassa NaM bhante! pavvayassa hiTThille kaNDe kativihe paNNatte!, goamA! caubvihe paNNatte, taMjahA-puDhavI 1 uvale / 2 vaire 3 sakarA 4, majjhimille NaM bhante! kaNDe kativihe paM0?, goamA! caubihe paNNatte, taMjahA-aMke 1 phalihe 2 jAyarUve 3 rayae 4, uvarille kaNDe kativihe paNNate?, goamA! egAgAre paNNatte savvajambUNayAmae, mandarassa NaM bhante ! pavvayassa heDille kaNDe kevaiaM bAhalleNaM paM0 ?, goyamA! egaM joaNasahassaM bAhalleNaM paNNatte, majjhimille kaNDe pucchA, goamA! tevar3hi joaNasahassAI bAhalleNaM paM0, ubarille pucchA, goyamA! chattIsaM joaNasahassAI bAhalleNaM paM0, evAmeva sapuvvAvareNaM mandare pavvae ega joaNasayasahassaM savvaggeNaM paNNatte / (sUtraM 108) 'mandarassa 'mityAdi, mero danta ! parvatasya kati kANDAni prajJaptAni?, kANDaM nAma viziSTapariNAmAnugato vicchedaH parvatakSetravibhAga itiyAvat, gautama ! trINi kANDAni prajJaptAni, tadyathA-adhastanaM kANDaM madhyama kANDa uparitanaM kANDaM, atha prathamaM kANDa katiprakAramiti pRcchati-mandarassa'ityAdi, praznaH pratItaH, nirvacanasUtre pRthvI-15 Avainelibrary.org For Private Personel Use Only Jan Education in
Page #752
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnvicandrI - yA vRttiH // 374 // Jain Education Intl mRttikA upalA-pASANAH vajJANi - hIrakAH zarkarAH - karkarikAH etanmayaH kamdo mandarasya, etadeva hi prathamaM kANDaM sahasrayojanapramANaM, nanu prathamakANDasya catuSprakAratvAt tadIyayojanasahasrasya caturvibhajane ekaikaprakArasya yojanasa| hasra caturthAMzapramANakSetratA syAt tathA ca sati viziSTapariNAmAnugata vicchedarUpatvAt ta eva kANDasaGkhyAM kathaM na varddhayantIti ?, ucyate, kvacitpRthvIbahulaM kvacidupalabahulaM kvacid vajrabahulaM kvaciccharkarAbahulaM, idamuktaM bhavati-ukta| catuSTayamantareNAnyat kimapyaGkaralAdikaM na tadArambhakamiti ato naiyatyena pRthivyAdirUpavibhAgAbhAvAnna kANDa - | saGkhyAvarddhanAvakAza iti, madhyakANDagatavastupRcchArthamAha- 'majjhimille' ityAdi, aGkaralA ni-sphaTikaralAni jAtarUpaM - suvarNa rajataM - rUpyam, atrApIyaM bhAvanA - kacidabahulamityAdi, atha tRtIyaM kANDaM - 'uvarile' ityAdi, prazno | vyaktaH, uttarasUtre ekAkAraM - bhedarahitaM sarvAtmanA jAmbUnadaM - raktasuvarNa tanmayamiti / kANDaparimANadvArA meruparimA| NamAha- 'mandarassa Na' mityAdi, bhagavan ! mandarasyAdhastanaM kANDaM kiyadvAhalyena - uccatvena prajJaptam 1, gautama ! ekaM yojanasahasraM bAhalyena prajJataM, madhyamakANDe pRcchA - praznapaddhatirvAcyA, sA ca 'mandarassa NaM bhante ! pavayassa majjhimille kANDe kevaiyaM bAhalleNaM paNNatte ?' ityAdirUpA svayamabhyUhyA, gautama ! triSaSTiM yojanasahasrANi bAhalyena prajJaptam, anena bhadrazAlavanaM nandanavanaM saumanasavanaM dve antare caitat sarvaM madhyamakANDe antarbhUtamiti, yattu samavAyAne aSTatriMzattame samavAye 'dvitIyakANDavibhAgo'STatriMzatsahasra yojanAnyuzcatvena bhavatItyukaM tanmatAntareNeti, evamupa 4 vakSaskAre merukANDAni sU. 108 // 374 // ww.jainelibrary.org
Page #753
--------------------------------------------------------------------------
________________ ritane kANDe pRcchA jJeyA, SaTtriMzadyojanasahasrANi bAhalyena prajJasam, evamuktarItyA 'sapuvAvaraNa' pUrvAparamIlanena mandaraparvataH eka yojanazatasahasraM sarvAgreNa-sarvasaMkhyayA prajJaptaH, nanu catvAriMzadyojanapramANA ziraHsthA culikA merUpramANamadhye kathaM na kathitA, ucyate, kSetracUlAtvena tasyAH agaNanAt, puruSocchyagaNane zirogatakezapAzasyeveti, iyaM ca sUtratrayI ekArthapratibaddhatvena samuditaivAlekhi / atha meroH samayaprasiddhAni SoDaza nAmAni praznayitumAha____ mandarassa NaM bhante ! pabvayassa kati NAmadhejA paNNatA ?, goamA! solasa NAmadhejA paNNattA, taMjahA-mandara 1 meru 2 maNo rama 3 sudaMsaNa 4 sayaMpabhe a5 girirAyA 6 / rayaNoccaya 7 silocaya 8 majhe logassa 9 NAbhI ya 10 // 1 // acche a 11 sUriAvatte 12, sUriAvaraNe 13 tiA / uttame 14 a disAdIa 15, vaDeMseti 16 a solase // 2 // se keNaDhaNaM bhante! evaM vucai mandare pavvae 2!, goamA! mandare pabbae mandare NAmaM deve parivasai mahiddhIe jAva palionamaTTiie, se. teNaDeNaM goamA! evaM vuccai mandare pavvae 2 aduttaraM taM cevatti / ( sUtraM 109) 'mandarassa Na'mityAdi,mandarasya parvatasya bhagavan ! kati nAmadheyAni-nAmAni prajJatAni?, gautama! SoDaza nAmadheyAni prajJaptAni, tadyathA-'mandare'tyAdi gAthAdvayaM, mandaradevayogAt mandaraH1, evaM merudevayogAt meruriti, nanvevaM meroH svAmidvayamApadyateti cet, ucyate, ekasyApi devasya nAmadvayaM sambhavatIti na kApyAzaGkA, nirNItistu bahuzrutagamyeti 2, tathA manAMsi devAnAmapyattisurUpatayA ramayatIti manoramaH 3, tathA suSTu-zobhanaM jAmbUnadamayatayA ratna Jain Education a l For Private Person Only O w .jainelibrary.org
Page #754
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU dvIpazAnticandrIyA vRttiH // 375 // bahulatayA ca manonivRtikaraM darzanaM yasyAsau sudarzanaH 4, tathA ratnabahulatayA svayamAdityAdinirapekSA prabhA-prakAzo 4vakSaskAre yasyAsau svayamprabhaH 5, caH samuccaye, tathA sarveSAmapi girINAmuccatvena tIrthakarajanmAbhiSekAzrayatayA ca rAjA giri-18|| | merunAmArAjaH 6, tathA ratnAnAM nAnAvidhAnAmut-prAbalyena cayaH-upacayo yatra sa ratnoccayaH 7, tathA zilAnA-pANDuzilA 18ni sU.100 dInAmUrdhva-zirasa upari cayaH-sambhavo yatra sa ziloccayaH 8, tathA lokasya madhyaM, asya sakalalokamadhyavartitvAt , nanvatra lokazabdena caturdazarajvAtmakaloke vyAkhyAtavye 'dhammAi logamajjhaM joaNaassaMkhakoDIhiM' iti vacanAt samabhUtalAgalaprabhAyA asaMkhyAtAbhiryojanakoTIbhiratikrAntAbhirlokamadhyaM tatra ca merorasambhavena bAdhitaM vyAkhyAnaM, atha lokazabdena tiryaglokastasyApyaSTAdazazatayojanapramANoccasyAsminnevAntalInatvAt kutastarAmasya lokamadhyavartitvamiti cet , ucyate, tiryagloke tiryagbhAgasya sthAlAkAraikarajjupramANAyAmaviSkambhasyAtra lokazabdena vivakSaNAt | tasya madhyaM, meruH tanmadhyavartItyarthaH, asmAt sarvato'pyalokasya paJcasahasronArddharajjupramANena dUravyavahitatvAt, ata evopalakSaNAdalokasyApyasau madhyaM asmAt sarvato'pyalokasyAnantayojanapramANatvAt 9, evaM 'nAbhI yatti atra |ca dehalIpradIpanyAyena lokazabdasya saMyojanAt lokanAbhiH, atra bhAvanA tu uktanyAyenaiva 10, caH samu- // 375 // caye, atha zlokabandhena 'acche' ityAdi, accha:-sunirmalaH jAmbUnadaratnabahulatvAt , caturthAoM SoDazasamavAye tu atthe iti pAThaH, tatra anena hyantaritaH sUryAdirasta ityabhidhIyate, idaM ca pUrvAparamahAvidehApekSayA jJeyaM, ato'yamapi kAraNe | Jan Education intent For Private Persone Use Only rary.org
Page #755
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 kAryopacArAdasta iti 11, tathA sUryA upalakSaNametattena candrAdayazca pradakSiNamAvarttanti yasya sa sUryAvartaH 12, tathA 9 sUryairupalakSaNametat candragrahanakSatrAdibhizca samantAd bhramaNazIlarAtriyate sma-veSTayate smeti sUryAvaraNaH 'kRbahula' (zrI| siddha0 6-1-115 / 1-2) miti vacanAt karmaNyanaTpratyayaH 13, itizabdo nAmasamAptau caH samuccaye, tathA 18 uttamo giriSu sarvato'pyadhikasamunnatatvAt , samavAyAGge tu uttara iti pAThaH, tatra uttarataH-uttaradigvI sarvebhyo | bharatAdivarSebhya iti, yadAha-"sarveSAmuttaro meru"riti, nanu bharatAdibhyaH uttaradigvatitvaM jambUdvIpapaTTAdau vilo| kanena sujJeyaM airAvatAdibhyaH kathamuttaradigvartitvaM ?, ucyate, yatkSetrIyANAM yasyAM dizi sUryodayaH tatkSetrIyANAM sA pUrveti sarveSAM sampradAyaH, tena tadanusAreNa tattatkSetreSu pUrvAdidigvyavahAraM jambUdvIpapaTTAdau guruhastakalAtaH paribhAvyairAvatAdibhyo'pyasyottaradigvatitvamavaseyaM 14, caH samuccaye, dizAmAdiH-prabhavo digAdiH, tathAhi-rucakAdizAM vidizAM ca prabhavo rucakazcASTapradezAtmako merumadhyavartI tato merurapi digAdirityucyate 15, tathA'vataMsaH-zekharaH girINAM zreSTha ityarthaH 16, caH pUrvavat, asyaivArthasya nigamanamAha-iti SoDazaH / atha yaduktaM-SoDazasu nAmasu mandareti mukhya nAma tannidAna pipRcchiSurAha-se keNaTeNa'mityAdi, vyaktam // uktA mahAvidehAH atha tatparatovartinaM nIlavantaM nAma giriM pipRcchiSurAhakahi NaM bhante! jambuddIve dIve NIlavante NAma vAsaharapabvae paNNatte?, goyamA! mahAvidehassa vAsassa uttareNaM rammagavAsassa For P e Person Use Only aw.jainelibrary.org Jan
Page #756
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 376 // Jain Education Inte dakkhiNaM purathimilalavaNasamuhassa pazcatthimeNaM paJcatthimalavaNasamudassa puratthimeNaM ettha NaM jambuddIve 2 nIlavante NAmaM vAsaharapaore paNNatte pAINapaDINAthae udINadAhiNavicchiSNe NisahavacavvayA NIlavantassa bhANiavvA, NavaraM jIvA dAhiNeNaM dhaNu uttareNaM ettha NaM kesariddaho, dAhiNeNaM sIA mahANaI pavUDhA samAMNI uttarakuruM enemANI 2 jamagapavvae NIlavantauttarakurucanderAtamAlavantadda a duhA vibhayamANI 2 caurAsIe salilAsahassehiM ApUremANI 2 bhaddasAlavaNaM ejjemANI 2 mandaraM pavvayaM "dohiM joaNehiM asaMpattA puratthAmimuhI Ava'tA samANI Ahe mAlavantavakkhArapavvayaM dAlayitA mandarassa pavvayassa puratthimeNaM videhavAsaM duhA vibhayamANI 2 egamegAo cakkavaTTivijayAo aTThAvIsAe 2 salilAsahassehiM ApUremANI 2 pazvahiM salilAsaya sahassehiM battIsAe a salilAsahassehiM samaggA Ahe vijayassa dArassa jagaI dAlaittA puratthimeNaM lavaNasamuhaM samappe, avasiddhaM taM caivanti / evaM NArikaMtAvi uttarAbhimuhI avvA NavaramimaM NANattaM gandhAvazvaTTaveaddhapavvayaM joaNeNaM asaMpattA paJcatthAmimuhI AvattA samANI avasiddhaM taM caiva pavahe a muhe a jahA harikantAsalilA iti / NIlavante NaM bhante ! vAsaharapavvae kai kUDA paNNattA ?, goamA ! nava kUDA paM0, taMjahA- siddhAyayaNakUDe 0, siddhe 1 NIle 2 pubvavidehe 3 sIA 4 kitti 5 NArI a 6 / avaravidehe 7 rammagakUDe 8 uvadaMsaNe ceva 9 // 1 // sabve ee kUDA paJcasaiA rAyahANIu uttareNaM / sekeNaTTe bhante ! evaM bumbai-gIlavante vAsaharapavvae 21, goamA ! NIle nIlobhAse NIlavante a ittha deve mahidvI jAva parivasa savvaceruliAmae NIlavante jAva Niceti ( sUtraM 110 ) 4vakSaskAre nIlavadbhi khirNanaM * sU. 110. // 376 // w.jainelibrary.org
Page #757
--------------------------------------------------------------------------
________________ Beneraoracaone909OOOOODecoraeraeraan 'kahi 'mityAdi, ka bhadanta ! jambUdvIpe dvIpe nIlavAnnAmnA varSadharaparvataH prajJaptaH1, uttarasUtraM vyataM, navaraM ramya-13 kSetraM mahAvidehebhyaH paraM yugmimanujAzrayabhUtamasti tasya dakSiNataH, ayaM ca niSadhabandhuriti tatsAmyena lAghavaM darzayati-Nisaha'ityAdi, niSadhavaktavyatA nIlavato'pi bhaNitavyA, navaramasya jIvA-parama AyAmo dakSiNataH, uttarataH krameNa jagatyA vakratvena nyUnataratvAt , dhanuHpRSThamuttarataH, atra kesaridraho nAma drahaH, asmAcca zItA mahAnadI pravyUDhA satI uttarakurUna iyUtI 2-parigacchantI 2 yamakaparvatI nIlavaduttarakurucandrarAvatamAlyavannAmakAn paJcApi drahAMzca dvidhA vibhajantI 2 caturazItyA salilAsahasrairApUryamANA 2 bhadrazAlavanamiyUtI2-AgacchantI 2 mandaraM parvataM dvAbhyAM yojanAbhyAmasamprAptA pUrvAbhimukhI parAvRttA satI mAlyavadvakSaskAraparvatamadho vidArya meroH pUrvasyAM pUrvamahAvideha dvidhA vibhajantI 2 ekaikasmAJcakravartivijayAdaSTAviMzatyA 2 salilAsaharApUryamANA 2 AtmanA saha paJcabhirnadIlakSAtriMzatA ca sahasraiH samagrA adho vijayasya dvArasya jagatIM vidArya pUrvasyAM lavaNasamudramupaiti, avaziSTaM pravahavyAsoNDatvAdikaM tadeveti-niSadhanirgatazItodAprakaraNokkameva, athAsmAdevottarataH pravRttAM nArIkAntAmatidizati-'evaM nArIkaMtA'ityAdi, evamuktanyAyena nArIkAntA'pi uttarAbhimukhI netanyA, ko'rthaH-yathA nIlavati kesaridrahAd dakSiNAbhimukhI zItA nirgatA tathA nArIkAntA'pyuttarAbhimukhI nirgatA, tarhi asyAH samudrapravezo'pi tadvadevetyAza-] mAnamAha-navaramidaM nAnAtvaM gandhApAtinaM vRttavaitAbyaparvataM yojanenAsammAyA pazcimAbhimukhI AvRttA satI ityAdi AceRece8 Jan Education For P e Personne Only nelibrary.org
Page #758
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 377 // Jain Education Inte kamavaziSTaM sarvaM tadevaM harikAntAsalilAvad bhAvyaM, tadyathA - 'rammagavAsaM duhA vibhayamANI 2 chappaNNAe salilAsahassehiM samaggA ahe jagaI dAlai 2 ttA paccatthimeNaM lavaNasamuddaM samappei'tti, atra cAvaziSTapadasaMgrahe pravahamukhavyAsAdikaM na cintitaM, samudrapravezAvadhikasyaivAlApakasya darzanAt, tena tat pRthagAha - pravahe ca mukhe ca yathA harikAntA | salilA; tathAhi - pravahe 25 yojanAni viSkambhena arddhayojanamudvedhena mukhe 250 yojanAni viSkambhena 5 yojanAnyudvedheneti, yaccAtra harisalilAM vihAya pravahamukhayorharikAntAtideza uktastatharisalilAprakaraNe'pi harikAntAti| dezasyoktatvAt, athAtra kUTAni praSTavyAni - 'NIlavante NamityAdi, nIlavati bhadanta ! varSadharaparvate kati kUTAni prajJaptAni ?, gautama ! nava kUTAni prajJaptAni tadyathA - siddhAyatanakUTaM, atra navAnAmapyekatra saMgrahAyeyaM gAthA - 'siddhe'tti siddhakUTaM - siddhAyatanakUTaM tacca pUrvadizi samudrAsannaM, tato nIlavatkUTaM - nIlavadvakSaskArAdhipa kUTaM, pUrvavidehAdhipakUTaM zItAkUTaM - zItAsurIkUTaM caH samuccaye, kIrttikUTaM kesaridrahasurIkUTaM nArIkUTaM - nArIkAntAnadIsurIkUTaM, caH pUrvavat, | aparavidehakUTaM - aparavidehAdhipakUTaM ramyakakUTaM - ramyakakSetrAdhipakUTaM upadarzanakUTaM - upadarzananAmakaM kUTaM etAni ca kUTAni himavatkUTavat paJcazatikAni - pazJcazatayojana pramANAni vAcyAni vaktavyatA'pi tadvat, kUTAdhipAnAM rAjadhAnyo meroruttarasyAm / athAsya nAmanibandhanaM pRcchannAha - ' se keNaTTeNaM' ityAdi, praznaH prAgvat, uttarasUtre caturtho varSadharagirinIlo - nIlavarNavAn nIlAvabhAso - nIlaprakAzaH AsannaM vastvanyadapi nIlavarNamayaM karoti tena nIlavarNayogA 4 vakSaskAre nIlavadbhi riH mU. 110 // 377 // jainelibrary.org
Page #759
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education In nIlavAn, nIlavAMzcAtra maharddhiko devaH palyopamasthitiko yAvatparivasati tena tadyogAdvA nIlavAn, athavA asau sarvavaiDUryaralamayastena vaiDUryaratnaparyAyakanIlamaNiyogAnnIlaH zeSaM prAgvat / atha paJcamaM varSa praznayannAha - kahi NaM bhante ! jambuddIve 2 rammae NAmaM vAse paNNatte ?, go0 nIlavantassa uttareNaM ruppissa dakkhiNeNaM puratthimalavaNasamuhassa paJccatthimeNaM paJcatthi malavaNasamuhassa puratthimeNaM evaM jaha caiva harivAsaM taha caiva rammayaM vAsaM bhANiavvaM, NavaraM dakkhiNeNaM jIvA uttareNaM dhaNuM avasesaM taM caiva / kahi NaM bhante / rammae vAse gandhAvaINAmaM vaTTaveaddhapavvae paNNatte ?, goamA ! NarakantAe paJcatthimeNaM NArIkantAe puratthimeNaM rammagavAsassa bahumajjhadesabhAe ettha NaM gandhAvaINAmaM vaTTavearddha pavvae paNNatte, jaM caiva viaDAvairasa taM caiva gandhAvaissavi vattavyaM, aTTho bahave uppalAI jAva gaMdhAvaIvaNNAI gandhAvaippabhAI paume a ittha deve mahiddhIe jAva palio maTThiIe parivasai, rAyahANI uttareNanti / se keNaTuNaM bhante ! evaM vuccai rammae vAse 21, goamA ! rammagavA se NaM rame rammae ramaNijje rammae a ittha deve jAva parivasai, se teNadveNaM0 / kahi NaM bhante ! jambuddIve 2 ruppI NAmaM vAsaharapavvae paNNatte ?, goamA ? rammagavAsassa uttareNaM heraNNavayavAsassa dakkhiNeNaM puratthimalavaNasamuddassa pacatthimeNaM paJcatthimalavasamuddasa puratthameNaM ettha NaM jambuddIve dIve ruppI NAmaM vAsaharapavvae paNNatte pAINapaDINAyae udINadAhiNavicchiNNe, evaM jA caiva mahAhimavantavattavvayA sA caiva ruppissavi, NavaraM dAhiNeNaM jIvA uttareNaM dhaNu avasesaM taM caiva mahApuNDarIe dahe NarakantA nadI dakkhiNaM avvA jahA rohiA puratthimeNaM gacchai, ruppakUlA uttareNaM NeavvA jahA harikantA paJcatthimeNaM gacchai
Page #760
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrIyA vRttiH 4vakSaskA ramyakAdInisU.111 // 378 // croecoerceneeeeeeeeeeeee abasesa taM vatti / sapimi NaM bhante! vAsaharapabvae kai kUDA 50?, go. aTTha kUDA paM0 ta0-siddhe 1 ruppI 2 rammaga 3 parakamtA 4 buddhi ruppakUlA v6| heraNNavaya 7 maNikaMcaNa 8 aTTha ya ruppimi kUDAI // 1 // savvevi ee paMcasaiA rAyahANIo antareNaM / se keNaTeNaM mante! evaM buccai ruppI vAsaharapavvae 21, goamA! ruppINAmavAsaharapanvae ruppI ruppapaTTe ruppobhAse sabvaruppAmae ruppI a itva deve paliovamaTTiIe parivasai, se eeNaTeNaM goamA! evaM vucaitti / kahi NaM bhante ! jambudIve 2 heraNNakae NAmaM vAse paNNatte?, go0! ruppissa uttareNaM siharissa dakkhiNeNaM purathimalavaNasamuhassa paJcatthimeNaM paJcatthimalavaNasamuhassa purasthimeNaM ettha NaM jambuddIve dIve hiraNNavae vAse paNNatte, evaM jaha ceva hemavayaM taha ceva heraNNavayaMpi bhAgiavaM, NavaraM jIvA dAhiNeNaM uttareNaM dhaNuM avasiDaM taM cevatti / kahi NaM bhante! heraNNavae vAse mAlavantapariAe NAma kaTTaveapavvae paM01, mo0! suvaSNakUlAe paJcatthimeNaM ruppakUlAe purathimeNaM ettha NaM heraNNavayassa vAsassa bahumajhadesabhAe mAlavantapariAe NAmaM kaTTaveaDDe paM0 jaha ceva sahAvai taha ceva mAlavaMtapariAevi, aTTho uppalAI paumAI mAlavantappabhAI mAlavantavaNNAI mAlavantavaNNAbhAI pabhAse a ittha deveM mahiddhIe paliovamaTTiIe parivasai, se eeNaTeNaM0, rAyahANI uttareNaMti / se keNa?NaM bhante! evaM vucaha-heraNNavae vAse 21, goamA! heraNNavaeNaM vAse ruppIsiharIhi vAsaharapavvaehiM duhao samavagUDhe NicaM hiraNaM dalai jivaM hiraNaM muMcai NicaM hiraNaM pagAsai heraNNavae a ittha deve parivasai se eeNaDeNaMti / kahi NaM bhante! jambuddIve dIve siharI NAmaM vAsaharapabvae paNNatte!, momamA ! heraNNavayassa uttareNa erAkyasta dAhineNaM purasthimalavaNasamudassa paJcatthimeNa paJcatthiMmalavaNasamu. .. issa purathineNaM, evaM jahareka gulahimavanto vaha ceva siharIvi pakA jIkA dAhiNaNaM paNu uttare bhavasiMha taMva puNDarIra dada | // 378 // Jain Education in de bal. For Private Personal Use Only Ddw.iainelibrary.org
Page #761
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambU, 64 suvaNA mahANa dAhiNeNaM avvA jahA rohiaMsA puratthimeNaM gacchai, evaM jaha caiva gaMgAsinyUo taha caiva rasArasavaIo avApuratthameNaM rattA paccatthimeNa rattavaI abasihaM taM caiva, [ abasesaM bhANiavvaMti ] | siharimmi NaM bhante ! vAsaharapaThavae kaI kUDA paNNattA ?, go0 ! ikArasa kUDA paM0 taM0 - siddhAyayaNakUDe 1 siddikUDe 2 heraNNavayakUDe 3 suvaNNakUlAkUDe 4 surAdevIkUDe 5 racAkUDe 6 lacchIkUDe 7 rattavaIkUDe 8 ilAdevIkUDe 9 eravayakUDe 10 tigicchikUDe 11, evaM savvevi kUDA paMcasaiA rAyaddANIo uttareNaM / se keNadveNaM bhante ! evamuccai siharivAsaharapavvae 21, goamA! sihariMmi vAsaharapavvae bahave kUDA sirisaMThANasaMThiA savvarayaNAmayA siharI a ittha deve jAva parivasai, se teNadveNaM0 / kahi NaM bhante / jambuddIve dIne erAva NAmaM vAse paNNatte ?, goamA ! siharissa uttareNaM uttaralavaNasamuddassa dakkhiNeNaM purasthima lavaNasamuhassa paJcatthimeNaM paJcatthimalavaNasamuhassa purathimeNaM, ettha NaM jambuddIve dIve erAvae NAmaM vAse paNNatte, khANubahule kaMTakabahule evaM jaccaiva bharahassa vattavvayA sazcaiva saGghA niravasesA ParesaNA sakkhimaNA saparinivvANA NavaraM erAva cakavaTTI erAvaoM devo, se teNaTTeNaM erAvae vAse 2 / (sUtraM 111) praznaH pratItaH, uttarasUtre nIlavasa uttarasyAM rukmiNo vakSyamANasya paJcamavarSadharAdrerdakSiNasyAM evaM yathaiva harivarSa tathaiva rambakaM varSa pazca vizeSaH sa navaramityAdinA sUtreNa sAkSAdAha-- 'dakkhiNeNaM jIve tyAdi, vyaktam, atha yaduktaM nArIkAntA nadI ramyakavarSe gacchantI bandhApAtinaM vRttavaitADhyaM yojanenAsamprApteti, tadeSa gandhApAtI kAstIti pRcchati'kahi NamityAdi bhadanta / samyake varSe gandhApAtI nAma vRttavetADhya parvataH prajJasaH 1, gautama ! narakA
Page #762
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 379 // Jain Education Inte ntAyA mahAnadyAH pazcimAyAM nArIkAntAyAH pUrvasyAM ramyakavarSesya bahumadhyadezabhAge atrAntare gandhApAtI nAma vRttavaitADhyaH prajJaptaH, yadeva vikaTApAtino harivarSakSetrasthitavRttavaitADhyasyoccatvAdikaM tadeva gandhApAtino'pi vaktavyaM, yacca savistaraM nirUpitasya zabdApAtino'tidezaM vihAya vikaTApAtino'tidezaH kRtastatra tulyakSetrasthitikatvaM hetuH atra yo vizeSastamAha -- arthastvayaM - vakSyamANo bahUnyutpalAni yAvad gandhApAtivarNAni - tRtIyavRttavaitADhyavarNAni gandhApAtivarNasadRzAnItyarthaH raktavarNatvAt gandhApAtiprabhANi - gandhApAtivRttavaitADhyAkArANi sarvatra samatvAt tena tadvarNatvAt tadAkAratvAcca gandhApAtInItyucyante, padmazcAtra devo maharddhikaH palyopamasthitikaH parivasati, tena tadyogAtatsvAmikatvAcca gandhApAtIti, yathA ca visadRzanAmakasvAmikatvena nAmAnvarthopapattistathA prAgabhihitaM, asyAdhipasya | rAjadhAnyuttarasyAM / atha ramyakakSetranAmanibandhanamAha --- ' se keNadveNa' mityAdi, atha kenArthena bhadanta ! evamucyateramyakaM varSa 21, gautama ! ramyakaM varSa ramyate krIDyate nAnAkalpadrumaiH svarNamaNikhacitaizca taistaiH pradezairatiramaNIyatayA | rativiSayatAM nIyate iti ramyaM ramyameva ramyakaM ramaNIyaM ca trINyekArthikAni ramyatAtizayapratipAdakAni ramyakazcAtra devo yAvat parivasati tena tad ramyakamiti vyavahriyate / atha paJcamo varSadharaH - 'kahi NaM bhante !' kva bhadanta ! jambUdvIpe dvIpe rukmI nAma varSadharaparvataH prajJaptaH 1, gautama ! ramyakavarSasya uttarasyAM vakSyamANahairaNyavatakSetrasya dakSiNasyAM pUrvalavaNasamudrasya pazcimAyAM pazcimalavaNasamudrasya pUrvasyAM atrAntare jambUdvIpe dvIpe rukmInAmnA paJcamo varSadharaH 4 vakSaskAre rampakAdIni sU0 111 // 379 //
Page #763
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education de - prajJaptaH prAcInapratIcInAyataH uttaradakSiNayoviMstIrNaH, evamuktAnusAreNa yaiva mahAhimavadvarSadharavaktavyatA saiva rukmigo'pi paraM dakSiNato jIvA uttarasyAM dhanuHpRSTaM avazeSaM - vyAsAdikaM tadeva - dvitIyavarSadharaprakaraNoktameva, dvayoH parasparaM samAnatvAt mahApuNDarIko'tra draho mahApadmadrahatulyaH, asmAcca nirgatA dakSiNatoraNena narakAntA mahAnadI netavyA, | atra ca kA nadI nidarzanIyetyAha - 'jahA rohiya'tti yathA rohitA 'puratthimeNaM gacchai' tti pUrveNa gacchati samudramiti | zeSaH, yathA rohitA mahAhimavato mahApadmadrahato dakSiNena pravyUDhA satI pUrvasamudraM gacchati tathaiSA'pi prastutavarSadharAdakSiNena nirgatA pUrveNAndhimupasarpatIti bhAvaH, rUpyakUlA uttareNa- uttaratoraNena nirgatA netavyA, yathA harikAntA harivarSakSetravAhinI mahAnadI 'pacchatthimeNaM gacchai 'tti pazcimAndhiM gacchati, atha narakAntAyAH samAnakSetravarttitvena | harikAntAyAH rUpyakUlAyAstu rohitAyA atidezo vaktumucita ityAha- avazeSaM - girigantavyamukhamUlavyAsasaritsampadAdikaM vaktavyaM tadeveti - samAnakSetravarttisaritprakaraNoktameva, tacca narakAntAyA harikAntAprakaraNoktaM rUpyakUlA| yAstu rohitAprakaraNoktaM, yattu narakAntAyA atulya kSetravarttinyA rohitayA saha rUpyakUlAyAstu harikAntayA sahAti - dezakathanaM tatra samAnadigunirgatatvaM samAnadiggAmitvaM ca hetuH / athAtra kUTavaktavyamAha - 'ruppimi Na' mityAdi, rukmiNi parvate bhagavan ! kati kUTAni prajJaptAni 1, gautama ! aSTa kUTAni prajJaptAni, tadyathA-prathamaM samudradizi siddhAyatanakUTaM tato rukmikUTaM - paJcamavarSadharapatikUTaM ramyakUTaM - ramyakakSetrAdhipadevakUTaM narakAntAnadIdevIkUTaM buddhikUTaM -
Page #764
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjambUdvIpazAnticandrI - yA vRttiH // 380 // Jain Education In mahApuNDarIkadrahasurI kUTaM rUpyakUlAnadIsurIkUTaM hairaNyavatakUTaM - hairaNyavatakSetrAdhipadevakUTamaNikAJcanakUTaM, etAni prAgparAyatazreNyA vyavasthitAni paJcazatikAni sarvANyapi, rAjadhAnyaH kUTAdhipadevAnAmuttarasyAM / sampratyasva nAmanidAnaM paryanuyuGkte --' se keNaTTheNa' mityAdi, atha kenArthena bhadanta ! evamucyate-rukmI varSadharaparvataH 2 iti 1, gautama 1 rukmI varSadharaparvato rukmaM - rUpyaM zabdAnAmanekArthatvAt tadasyAtIti rukmI eSa sarvadA rUpyamayaH zAzvatika iti nityayoge in pratyayaH, 'rUpyAvabhAso' rUpyamiva sarvato'vabhAsaH - prakAzo bhAsvaratvena yasyAsau tathA etadeva vyAcaSTe - sarvAtmanA rUpyamaya iti, rukmI cAtra devastatastanmayatvAt tatsvAmikatvAcca rukmIti vyapadizyate / atha SaSThaM varSa vibhAvayitumAha- 'kahi NamityAdi, kva bhadanta ! jambUdvIpe hairaNyavataM nAma varSa prajJaptam 1, gautama ! rukmiNo varSadharasyottarasyAM zikhariNo vakSyamANavarSadharasya dakSiNasyAM 'puratthi meM' tyAdi prAgvat atrAntare jambUdvIpe dvIpe hairaNyava| tanAma varSa prajJaptam, evamuktAbhilApena yathaiva haimavataM tathaiva hairaNyavatamapi bhaNitavyaM, 'navara' mityAdi pAThasiddhaM, ava| ziSTaM-vyAsAdikaM tadeva - hairaNyavatavarSaprakaraNoktameveti / atha mAlyavatparyAyo vRttavaitADhyaH vAstIti pRcchati kahi NamityAdi, kva bhadanta ! hairaNyavatavarSe mAlyavatparyAyo nAma vRttavaitADhyaparvataH prajJaptaH 1, gautama ! suvarNakRchAyA atraiva kSetre pUrvagAmimahAnadyAH pazcimato rUpyakUlAyAH atraiva pazcimagAmimahAnadyAH pUrvataH hairaNyavatasya varSasya bahumadhyadeza bhAge'vAntare mAlyavatparyAyo nAma vRcavaitADhyaparvataH prahasaH, yathaiva zabdApAsI tathaiva mAlyavatparyAyaH, vizeSa 4vakSaskAre ramyakAdInisU. 111 1136011
Page #765
--------------------------------------------------------------------------
________________ 500RscoeReacoe00000000000000000 stvarSe iti samAha-artho'yaM utpalAni-padmAmi upalakSaNAt zatapatrAdigrahaH mAlyavatpramANi mAlyavarNAnimAra varNAbhAnIti mAgvat , prabhAsazcAtra devaH palvopamasthitika parivasati se teNadveNa'mityAdi nigamana pragvatra rAjadhAnI tasyottarasyAM zabdApAtinastu dakSiNasyAM meroriti, atha hairaNyavatanAno'rthavyaktaye pucchati sekeNaDemityAdi, atha kenArthena bhadanta ! evamucyate-hairaNyavataM varSa hairaNyavataM varSamiti?, gautama! hairaNyavata varSa rukmivisariyA varSadharaparvatAbhyAM dvidhAtA-ubhayordakSiNottarapArzvayoH samupagUDhaM-samAliGgitaM, kRtasImAkamityarthaH atha kathayAmbara samAliGgitatvenAsya hairaNyavatamiti nAma siddhaM, ucyate, rukmI zikharI ca dvAvapyetau parvatau yathAkrama samyAthavarmamayau yacca yanmayaM tatra tadvidyate hiraNyazabdena suvarNa rUpyamapi ca tato hiraNya-suSarNa vidyate yakhAsI hiraNyayana-11 zikharI hiraNyaM-rUpyaM vidyate basyAsau hiraNyavAn-rukmI dvayoH hiraNyavatoridaM hairaNyavatam, yadivA hiraNyaM janemba AsanapradAnAdinA prayacchati athavA darzanamanohAritayA satra tatra pradeze hiraNyaM jamebhyaH prakAzayati, tathAzi-18 bahavastatra mithunakamanuSyANAmupavezanazayanAdirUpopabhogayogyA hiraNyamayAH zilApaTTakAH santi paravanti vegaa| pyAstatra tatra pradeze manohAriNo hiraNyamayAnnivezAna tato hiraNyaM prazasyaM prabhUtaM nityayogi bAsyAstIti hiraNyakda tadeva hairaNyavataM, svArthe'NapratyayaH, yadivA hairaNyavatanAmAtra devaH pasyopamasthitikA AdhipatvaM paripAlayatironesasvAmikatvAddhairaNyavatam / atha paTavarSabharAvasaraH-'kahi 'mityAdi, ka bhadanta ! jambUdvIpe DIpe bikharImAmayaH Jain Education in a For Private & Personal use only V w .jainelibrary.org
Page #766
--------------------------------------------------------------------------
________________ shriijmbuu-6|| dharaparvataH prajJaptaH1, gautama! hairaNyavatasyottarasyA airAvatasya-vakSyamANasaptamakSetrasya dakSiNasyAM 'purathime tyAdi || vakSaskAre nticandrI bApA prAgvat, evamuktAbhilApena yathA kSudrahimavAn tathaiva zikharyapi, navaraM jIvA dakSiNena dhanuruttareNa avaziSTaM tadeveti- ramyakAdIyA ciH kSudrahimavatprakaraNoktameva, tatra puNDarIko drahaH, tasmAtsuvarNakUlA mahAnadI dakSiNena nirgatA netavyA, parivArAdinA ca nisa.111 yathA rohitAMzA, sA ca pazcimAyAM samudraM pravizati iyaM ca pUrvasyAmityata Aha-'purathimeNaM gacchaI' evmuktaabhi||38|| lApena suvarNakUlAyAH rohitAMzAtidezanyAyena, yathaiva gaGgAsindhU tathaiva raktAraktavatyau netavye, tatrApi digvyaktimAhapUrvasyAM raktA pazcimAyAM raktAvatI avaziSTaM tadeva-gaGgAsindhuprakaraNoktameva sampUrNa netavyaM, athAtra kUTavaktavyamAha-siharimmiNaM bhante! vAsaharapavae'ityAdi, zikhariNi parvate bhagavan ! kati kUTAni prajJaptAni?,gautama ! ekAdaza kUTAni prajJaptAni, tadyathA-pUrvasyAM siddhAyatanakUTa, tataH krameNa zikharikUTa-zikharivarSadharanAmnA kUTaM hairaNyavatakSetrasurakUTaM suvarNakUlAnadIsurIkUTaM surAdevIdikumArIkUTaM raktAvartanakUTaM lakSmIkUTaM-puNDarIkadrahasUrIkUTaM rakkAvatyAvartanakUTaM ilAdevIdikkumArIkUTaM tigicchidrahapatikUTa evaM sarvANyapyetAni paJcazatikAni jJAtavyAni, kSudrahimavatkUTatulyavaktavyatAkAni jJeyAni, etatsvAminAM rAjadhAnya uttarasyAmiti / athAsya nAmanibandhanaM praSTumAha-se keNa // 381 // pANa'mityAdi, atha kenArthena bhadanta ! evamucyate zikharIvarSadharaparvataH 21, gautama! zikhariNi parvate bahUni kUTAni zikharI-vRkSastatsaMsthAnasaMsthitAni sarvaratnamayAni santIti tadyogAcchikharI, ko'rthaH-atra varSadharAdrau yAni siddhAya Jain Education inte For Private Personel Use Only lainelibrary.org
Page #767
--------------------------------------------------------------------------
________________ tanakUTAdInyekAdaza kUTAnyuktAni tebhyo'tiriktAni bahUni zikharANi vRkSAkArapariNatAni santIti, anena cAnyebhyo varSadharebhyo vyAvRttiH kRtA, anyathA teSAmapi kUTavatvena zikharitvavyapadezaH syAditi, athavA zikharI cAtra | devo maharddhiko yAvatpalyopamasthitikaH parivasati tena tatsvAmikatvAt zikharIti, se teNaTuNa'mityAdi nigamanavAkyaM pUrvavaditi / atha saptamavarSAvasaraH-'kahiNa'mityAdi,va bhadanta ! jambUdvIpe dvIpe airAvataM nAma varSa prajJaptam , gautama! zikhariNo varSadharasyottarasyAM uttaradigvartino lavaNasamudrasya dakSiNasyAM 'purasthime'tyAdi prAgvat atrAntare jambUdvIpe airAvataM nAma varSa prajJapta, sthANubahulaM kaNTakabahulaM evamanena prakAreNa yaiva bharatasya vaktavyatA saivAsyApi sarvA niravazeSA netavyA, yato yanmerodakSiNabhAge tanniravazeSamuttare'pi bhAge bhavati, yathA vaitAnyena dvedhA kRtaM bharatamityAyuktaM tathaivairAvate'pi vijJeyamiti, sA ca kathaMbhUtetyAha-saoavaNA-SaTkhaNDairAvatakSetrasAdhanasahitA sanikkhamaNA-dIkSAkalyANakavarNakasahitA saparinirvANA-muktigamanakalyANakasahitA, navaraM rAjanagarI kSetradigapekSayA airAvatottarArddhamadhye tApakSetradigapekSayA tveSA'pi dakSiNArddha eva kevalamiha zAstre kSetradigapekSayA vyavahAraH, kSetradik ca 'iMdA | vijayadArANusArAoM' ityAdinA bhAvanIyeti, tathA vaitAbyazcAtra viparyayanagarasaGkhyaH, jagatyanurodhena kSetrasAGkIyAt , tathairAvatanAmA cakravatI vaktavyaH, ko'rthaH-yathA bharatakSetre bharatazcakravattI tasya ca digvijayaniSkramaNAdikaM nirUpitaM tathairAvatacakravartino vAcyaM, anena cairAvatasvAmiyogAdairAvatamiti nAma siddhaM, athavA airAvato nAmnA'tra hiww.jainelibrary.org Jan Education
Page #768
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhIjambU- dvIpazAnticandrIyA pratiH // 382 // devo maharDiko yAvatpalyopamasthitikaH parivasati cetyadhyAhArya, tena tatsvAmikatvAderAvatamiti vyavar3iyate iti 6 vakSaskAre nigamanavAkyaM svayamabhyUdyam // ramyakAdI nisa.111 iti sAtizayadharmadezanArasasamullAsavismayamAnaaidaMyugInanarAdhipaticakravartisamAnazrIakabarasuratrANapradattaSANmAsikasarvajagajantujAtAbhayamadAnazatruJjayAdikaramocanasphuranmAnapradAnaprabhRtibahumAnasAmpratavijayamAnazrImattapAgacchAdhirAjazrIhIravijayasUrIzvarapadapadmopAsanApravaNamahopAdhyAyazrIsakalacandragaNiziSyopAdhyAyazrIzAnticandragaNiviracitAyAM jambUdvIpaprajJasivRttau ratnamaJjUSAnAmA kSudrahimavadAdivarSadharairAvatAntavarSa varNano nAma caturSo bakSaskAraH // sinition R // 18 // Jain Education ideal For Privat p anuse only w wjainelibrary.org