Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI jainAcArya-jainadharmadivAkara-pUjyazrI 'ghAsIlAlajI mahArAja' viracitaM saMzabdArtha kalpasUtram tathA ca tapasvI munizrI madanalAlajI mahArAjena saMgRhIta sAmAnyatatvAdi mahAvIrAntatIrthaMkaracaritrasaMgrahazca ||klpsuutrm|| (dvitIyo bhAgaH) vIrasaMvat vikramasaMvat .2499 .. 2029 . : mUlyam rU. 25-00 prathamA AvRtti : prati : 1000 : isvIsan 1973
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ milanekA patA: a. bhA. the. sthA. jainazAsroddhArasamiti gaDiyA kUvAroDa, mu. rAjakoTa. Published by : Shri Akhil Bharat S. S. Jain Shastroddhar Samiti, GarediaKuva Road, RAJKOT, (Saurashtra), W. Ry, India. prathama AvRttiH 1000 : vIrasaMvat 2499 vikrama saMvat 2029 isvIsan 1973 mudraka : maNilAla chaganalAla zAha navaprabhAta prinTIMga presa, .. ghIkAMTA roDa, ahamadAbAda.. .
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUjya tapasvIjI mahArAja sAheba kA saMkSipta paricaya // __ pUjya tapasvIjI mahArAja kA janma mevAr3a pradeza ke badanora prAMta ke dANIkA 'rAmaparA' nAmaka gAMvameM huvA Apa tIna bhAI the Apa janma se hI vairAgya bhAvAle the, ataH vAlyakAla se hI saMsAra se virakta bhAvo hone se bAlyakrIr3A Adi me bhI Apa kA mana nahIM lgaa| aise viraktatA dhAraNa karate aura yogya guru kI zodha karate karate Apa ko pUjya 'ghAsIlAlajI' mahArAja kA samAgama huA aura yogya guru kA samAgama hote hI Apa kA vairAgya bhAva utkaTa rUpa se jaga UThA vairAgyabhAva se prerita hokarake pUjyazrI se saMvat 1996 meM-Apane dIkSA dhAraNa kI / pUjyazrI se dIkSita hone ke pazcAt Apa sAdhucaryA meM vicarate hue aneka tapasyAyeM karate rahe, Apane 92 vIrAnaveM dina paryanta ko tapasyA kI hai| Apa itane likhe paDhe na hone para bhI gurukRpA se evaM tapasyA ke vala se zuddha tAtvika zraddhA ke sAtha sAtha thokaDe evaM zAstrIya gUDha tatvoM ke samajhane meM zAstra kA acche jJAnadhAraka the| ___ yaha itane taka kI pUjya AcArya mahArAja sA0 ghAsIlAlajI mahArAjazrI zAstroddhAra kA TIkA-racanA Adi kArya kara rahe the usa kArya meM gUDha viSayoM kI carcA meM Apa kabhI kabhI tapasvIjI kI salAha lete the, .. aura tapasvIjI kI salAha ke anukUla-sudhAra vadhArA hotA thaa|
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ aise virakta mahAn ghora tapasvI saMvata 2028 kA pra. vaizAkha sudI 4 maMgalavAra ke dina 12 vaje samAdhipUrvaka - Atmabhavase svargavAsa ko prApta hue| ina mahApurupane siMha ke samAna saMyama aMgIkAra kiyA thaa| aura siMha jaise hI saMyama ArAdhanA meM aMtima zvAsa taka apramatta avasthA meM rahakara kArya kI siddhi prApta kii| apane jIvana kI antima kSaNoM kA tapasvIjI ko bhAsa ho gayA thA, phalataH unhoMne vaizAkha vadI terasa ke dina antima telA kI tapasyA kI bAda meM pAraNA karake sAyaMkAla se unhone cAro AhAra kA paccakkhANa AcAryazrI ke mukhAraviMda se kara lie aura arja kI, abhI baDA upasarga hai, jaba taka yaha upasarga mITa na jAya taba taka sarva AhAra kA paccakkhANa hai| ___ una mahAn AtmA kA saMgraha kiyA huA yaha kalpasUtra hai jo uttamakoTi kA mArgadarzaka hai| to sujJa jana isa meM darzita mArga ke anukUla AcaraNa karake paraloka ke lie apane kalyANa ke pAtheya kA saMgraha kare yahI abhyarthanA-iti sujJeSu kiM bahunA // .
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRSTha sazabdArtha kalpasUtra kI viSayAnukramaNikA a.naM. viSaya pRSTha a. naM. viSaya 1 tIrthaGkaroMkA abhiSeka 1-26 / 11 niSkramaNa Nahotsava meM indrAdi devoM ke 2 zakrendrakRtatIrthakara ke janmamahotsava 27-84 __ Agamana kA varNana 158-160 .3 siddhArtharAjA ko putra ke janmakA nivedana 85-86 / 12 indrAdi devoM dvArA kRta bhagavAn 4 siddhArtha rAjakRta putrajanma mahotsava 87-97 kA niSkramaNa mahotsava 160-168 5 trizalAdevI dvArA kI gaI putra kI stuti 97-109 13 surendrodvArA bhagavAn kI zivikA ke 6 mAtApitAdvArA bhagavAn kA nAmAbhidhAna 109-117 vahanakA varNana 169-172 7 bhagavAn kI bAlyAvasthAkA varNana . 118-125 8 kalAcArya ke pAsa bhagavAn ke jAne kA | 14 bhagavAn ke sarvAlaGkAratyAga pUrvaka -' / .... - varNana * 126-144 sAmAyika cAritrakI prAptikA kathana 172-181 9 bhagavAn ke vivAha evaM svajanoM kA varNana 145-151 | 15 prabhu ke viraha se nandivardhana Adi ke 10 saMvatsaradAna pUrvaka bhagavAn ke niSkramaNa kA vilApa kA varNana 182-201 varNana 151-158 | 16 gopakRta upasarga kA varNana 201-216
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 pAThakSapaNa ke pAraNe ke liye bhagavAn 25 lADhadeza meM bhagavAna ke vihAra kA varNana 311-322 kA bahulabrAhmaNa ke gharajAne AdikAvarNana 217-224 26 bhagavAn ke AcAra ke pAlana vidhikA 18 bhagavAn kA yakSakRta upasarga kA varNana 225-234 varNana 323-334 19 caNDakozika balmika ke pArzvame bhagavAn 27 bhagavAn ke abhigraha kA varNana 334-342 ke kAyotsarga kA varNana 235-253 28 abhigraha ke liye vicarate hue bhagavAn ke 20. caNDakauzikakA bhagavAn ke upara vipa prayoga viSayameM logoM kI vitarkaNA kA varNana 342-358 evaM caNDakauzika ke pratibodha kA varNana 254-263 29 candanavAlA ke caritrakA varNana 358-378 21 bAcAlagrAma meM nAgasena ke ghara bhagavAn 30 aMtima upasarga kA varNana 379-388 . ke bhikSA grahaNa kA varNana 264-272 | 31 bhagavAn kA vihAra evaM mahAsvapna 21 upakAra evaM apakAra ke prati darzanakA varNana 379-409 bhagavAn ke samabhAva kA kathana 272-288 | 32 dazamahAsvapna kA varNana 410-418 . 22 anAryadeza meM bhagavAn ke kiye gaye 33 kevalajJAnadarzana prApti kA varNana 419-422 - upasarga kA varNana 288-300 34 bhagavAn ke samavasaraNakA varNana , 423-436 24 bhagavAn ke vihArasthAnoM kA varNana 301-310 | 35 bhagavAna ke paiMtIsa vacanAtizeSa 437-443 .
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 causaTha indroM ke prAdurbhAva kA varNana 444-446 | 44 bhagavAn ke dvArA kahI gaI dhamakathA kA 37 causaTha indroM ke kArya kA kathana .. 447 - kathana 498-503 38 bhagavAn ko kevalajJAna prApti kA varNana 448-450 | 45 indrabhUti kI zaMkA kA nivAraNa evaM 39 bhagavAn kI dharmadezanA evaM daza unake pratibodha evaM pravrajana kA varNana 504-529 . Azcarya kA kathana 451-457 46 agnibhUti kI zaMkA kA nivAraNa evaM 40 siMhasenarAjA kA saparivAra bhagavAn ke unake pravrajana kA varNana 530-544 samIpa Agamana 458-470 47 vAyubhUti kI zaMkAkA nivAraNa evaM 41 somila brAhmaNa ke yakSavATaka meM Aye unakI pratnajyAkA varNana 544-553 . huve aneka brAhmaNa ke nAmAdika 470-475 48 vyaktakI zaGkAkA nivAraNa evaM unakI 42 somila brAhmaNa ke yakSavATaka meM devoM ke pravrajyA kA varNana 553-559 . Agamana kA kathana 476-479 49 sudharmA nAma ke paMDita kI zaMkA kA 43 yajJazAlAko choDakara anyatra devoM ke nivAraNa evaM unake pranajyA kA varNana 560-568 gamanako dekhakara vahA~ke janoMkA AzcaryakA 50 maMDita evaM mauryaputrakI zaMkAkA nivAraNa varNana 480-497 / evaM unakI pratnajyA kA varNana 569-580
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ 51 apita AdikI zaMkA kA nivAraNa | 59 mukhapara mukhavatrikA rakhane kI evaM unakI pranajyA kA varNana 581-591 AvazyakatA kA kathana 640-641 52 metArya evaM prabhAsa kI zaMkA kA nivAraNa 60 svaliMgAdi upadhi saMpAdana vidhikA __unakI pranajyA kA varNana 592-606 kathana 642-644 53 pApaparihAra pUrvaka dharmakA svIkAra 607-616 / 61 upadhi Adi meM mamatA tyAga kA kathana 645-646 54 pranajana Adi kI vidhikA nirUpaNa 617-623 / 62 bhagavAn ke zAsana kI avadhi Adi kA 55 vAdaravAyukAyoM ke sUkSmanAma kahane ke| kathana 646-664 kAraNa kA nirUpaNa 623-630 | 63 sAmAcArIkA. varNana 665-690 56 sAmAyika cAritradhAraNAdi vidhikA 64 candanavAlA Adi rAja kanyAoM ke .. nirUpaNa 630-635 dIkSA grahaNa Adi kA kathana 691-705 57 anyaliMga dhAraNakA niSedha pUrvaka 65 Ayu ke alpatva yA dIrghatva karaNa meM svaliMgadhAraNakA kathana 636-638 ___.. asamarthapane kA kathana 705-710 58 svaliMgI evaM anyaliMgI ke sAdhuvepa 66 bhagavAn ke nirvANa samaya ke cAritra kA ......dhAraNa prakAra kA kathana 628-640 .. : varNana 710-720
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ 67 gautamasvAmi kA vilApa evaM unake ... / 79 padmaprabhu tIrthakara kA cAritra kevalajJAna prAptikA kathana 721-735 | 80 supArtha nAtha prabhu kA cAritra 68 bhagavAn ke parivAra kA varNana 735-744 81 caMdanaprabhasvAmI kA cAritra 69 mudharma svAmI kA paricaya 744-750 82 suvidhinAtha prabhukA caritra 70 jambUsvAmI kA paricaya 751-759 83 zItalanAthaprabhu kA cAritra 71 prabhavasvAmI kA paricaya 759-769 84 zreyAMsanAthaprabhu kA caritra .72 graMtha kA upasaMhAra 769-775 85 vAsu pUjya prabhukA caritra kalpasUtra samApta 86 vimalanAtha prabhu kA caritra 72 bhUtakAlIna tIrthaMkaroM ke nAmAdikA kathana 776- 87 anaMtanAthaprabhukA caritra -74 Rpabhadeva prabhukA cAritra kathana 777-781 88 dharmanAtha prabhukA caritra . 75 ajitanAtha prabhukA cAritra 782-786 | 89 zAMtinAthaprabhukA caritra '76 saMbhavanAtha prabhukA cAritra 787-790 / 90 kuMthunAtha prabhukA caritra . 77 abhinandana prabhukA cAritra 791-795 | 91 aranAtha prabhukA caritra 78 sumatinAtha prabhu kA cAritra 795-799 / 92 mallInAthaprabhukA caritra 799-804 804-809 809-813 813-817 818-822 822-826 827-830 831-834 835-838 839-843 843-847 847-851 852-856 857-860
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ 93 munI muvrataprabhu kA caritra . 94 neminAthaprabhu kA caritra . 95 ariSTanemiprabhu kA caritra 861-864 / 96 pArthanAthaprabhu kA caritra 865-868 / 97 mahAvIraprabhu kA caritra 869-872 / 98 mahAvIraprabhu ke gaNadharoM ke nAmAdi 873-876 877-882 883-896 // anukramamaNikA samApta //
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 1 // zrI jainAcArya - jainadharmadivAkara - pUjyazrI 'ghAsIlAlajI mahArAja' viracitaM sazabdArtha // kalpasanam // (dvitIyo bhAgaH) tIrthaMkarAbhiSekasya adhikAraH mUlam - jaM samayaM ca NaM tisalA khattiyANI dArayaM pamyA taM samayaM ca NaM divbujjoeNaM tellukkaM payAsiyaM, AgAse devaduMduhIo AhayAo, aMtomuhuttaM NArayajIvANaMpi dasavihakhittaveyaNA parikkhINA, annonnaveraM ca tesiM uvasamiyaM aghaNA sacaMdaNA kaliyalaliyakamalasiTThI buTTI jAyA / phArA vasuhArA buTTA, tIrthakarAbhiSekanirUpaNam // 1 //
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ tIrthakarAbhiSeka aml nirUpaNam kalpasUtre pavaNA ya suhaphAsaNA maMjulA aNukUlA malayajauppalasIyalA maMdamaMdA sora- sazabdArthe ||2|| bbhANaMdA taM dAragaM phAsiuM viva pvaayaa| devehiM dasaddhavaNNAI kusumAiM nivAra yAI, celukkheve kae, aMtarA ya AgAse 'ahojammaM ahojamma' ti ghuttuuN| - ujjANANi ya akAlammi ceva savvouyakusuma-nihANANi sNjaayaanni| vAvI kUvataDAgAi-jalAsaesu jalAni vimalAnijAyANi / jaNavae ya jaNamaNA harisapagarisavaseNa pavanavegeNa sarasi ghaNarasAviva visappamANA sNjaayaa|vnnvaasinno jaMtuNo jammajAyANi verANi vihuNiya sahAhAriNo saha vihAriNo ya jaayaa| / aMbaramaMDalaM dhArAharADaMbaravihuraM amalaM cakkacikkacaMciyaM jaayN| koilAipakkhiNo / / sAlarasAlatamAlapamuhasAhisAhAsihAvalaMbiNo sahayArasarasamaMjarIrasassAyamA yodaMciyapaMcamassarA muhurA aNaMtaguNaggAmadhAmapahulalAmajasagAyagamyamAgaha ARTHI // 2 // She
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre mazabdArtha tIrthaMkarAbhiSeka nirUpaNam // 3 // cAraNaviDaMbiNo mahuraM paraM kUiu mArabhitthA ||muu0 1 // bhAvArtha-jisa samaya trizalA kSatriyANI ne putra ko janma diyA usa samaya divya HI udyota se tInoM loka prakAzita ho gye| AkAza meM devaduMdubhiyAM vajane lgii| anta muhUrta ke lie naraka ke jIvoM kI bhI dasa prakAra kI kSetra vedanAeM zAnta ho gii| .... daza prakAra kI kSetravedanA-1 anantazIta, 2 anantauSNa, 3 anantabhUkha, 4 anaFill ntapyAsa, 5 anantakhujalI, 6 anantaparAdhInatA, 7 anantabhaya, 8 anantazoka, 9 anantajarA, 10 anantavyAdhi unhoMne Apasa kA vaira tyAga diyaa| meghoM ke abhAva meM bhI, candana kI gandha se yukta, sundara kamaloM se yukta varSA huii| sone kI pracura varSA huii| sukhada sparzavAlA, manohara, anukUla, malayaja candana aura kamala ke samAna zItala, sugaMdha se Ananda denevAlA mandamanda pavana calane lagA, mAno bAlya avasthA meM sthita bhagavAn kA sparza // 3 //
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre karaneke lie hI calA ho / devoM ne pAMca varSoM ke puSpoM kI varSA kI, vastroM kI varSA kii| tIrthakarAsazabdArthe / bhiSeka"aho janma, aho janma' kA AkAza meM ghoSa huaa| udyAna asamaya meM hI saba tuoM // 4 // ke phaloM ke bhaMDAra bana gye| vAvaDI, kUpa, tAlAba Adi jalAzayoM kA jala vimala ho // gyaa| jese vAyu ke vega se tAlAba kA jala caMcala ho uThatA hai, usI prakAra janapada kI janatA ke mana harSa ke prakarSa se caMcala ho utthe| jaMgalI jAnavara janmajAta vaira ko tyAga kara eka sAtha AhAra aura vihAra karane lge| nabhamaNDala meghoM kI ghaTAoM se / vihIna, vimala aura vimAnoM kI camaka se camakane lgaa| sAla rasAla (Amra) tathA tamAla Adi vRkSoM kI coTiyoM para caDhe hue kokila Adi pakSI Ama kI rasIlI maMjariyoM ke rasAsvAdana se janita Ananda se paMcama svara meM bolane lage aura ananta // guNagaNa ke dhAma bhagavAn ke lalAma yaza kA gAna karanevAle sUta, mAgadha aura cAraNoM ko bhI mAta karate hue kUjane lge| ye saba viSaya antarmuhUrta taka rahA // 1 // ShiTAhid.INZERSAMS // 4 //
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ .. karapAtre .. sapandAyeM tIrthakarAbhiSeka| nirUpaNam mUlam-jaM rayaNiM ca NaM tisalA khattiyANI dAragaM pasUyA, taM rayaNiM ca NaM | bhavaNavaivANamaMtarajoisiyavimANavAsidevehi ya devIhiM ya uvayaMtehiM ya egaM mahaM divve devujjoe devasaNNivAe devakahakkahe upi jalagabhUe yAvi hotthaa| aha ya devA ya devIo ya egaM mahaM amayavAsaM ca gaMdhavAsaM ca cuNNavAsaM ca pupphavAsaM ca hiraNNavAsaM ca rayaNavAsaM ca vAsiMsu // 2 // bhAvArtha-jisa rAtri meM trizalA kSatriyANI ne putra ko janma diyA usa rAtri meM bhavanapati, vyantara, jyotiSka aura vaimAnika devoM aura deviyoM kA bhagavAn ke samIpa Ate aura Upara jAte samaya eka mahAn divya deva-prakAza huA, devoM kA Apasa meM milana huA, devoM kA 'kala-kala' zabda huA-asphuTa sAmUhika zora huA, tathA | devoM kI atyanta bhIDa huii| // 5 //
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre tIrthakarAbhiSekanirUpaNam sazabdArthe isa ke pazcAt devoM aura deviyoM ne eka bahuta bar3I amRtavarSA kI sugaMdhajala kI varSA kI, puSpoM kI varSA kI, sonecAMdI kI varSA kI aura ratnoM kI varSA kI // 2 // ___ mUlam-bhagavaMto titthayarA samuppajjata, teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM ahologavatthavvAo aDhadisAkumArI mahattariyAo saehiM 2 bhavaNehiM pAsAyavaDiMsaehiM patteyaM 2 cauhiM sAmANiyasAhassIhiM cauhi mahattariyAhiM saparivArAhiM sattahiM aNiyAhiM sattahiM aNiyAhivaIhiM solasAheM Ayarakkhadeva sAhassIhiM aNNehi ya bahuhiM bhavaNavaIvANamaMtarehiM devehiM devIhiM ya saddhiM saMpakhuiDAo mahayAhayaNaTTagIyavAiya jAva bhogabhogAiM bhuMjamANIo viharaMti taM jahA bhogaMkarA bhogavaI subhogA bhogamAliNI toyadhArA vicittA ya pupphamAlA aNiMdiyA tae NaM tAsiM aholoavatthavvANaM aTThaNhaM disAkumArI mahattariyANa // 6 //
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazandArtha // 7 // tIrthaMkarAbhiSekanirUpaNam patteyaM 2 AsaNAiM clNti|lennN tAo aho logavatthavvAo aTTa disAkumArI mahattariyAo patteyaM 2 AsaNAiM cAlayAI pAsaMti ra ttA ohiM pauMjaMti rattA bhagavaM titthayaraM ohiNA Abhoetti rattA aNNamaNNaM sadAvei sttA evaM vayAsI-uppaNNe khalu bho jaMbuddIve 2 bhArahe vAse khattIyakuNDanayare bhagavaM titthayare taMjIyameyaM tIyapaccuppaNNamaNAgayANaM ahologavatthavvANaM aTThaNhaM disAkumArI mahattariyANaM bhagavao titthayarassa jammaNa mahimaM karittae // taM gacchAmoNaM ahamavi bhagavao titthayarassa jammaNamahimaM karemo tikaTTha evaM vayaMti rattA patteyaM 2 Abhiogie deve sadAti 2 evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiyA! aNega khaMbhasayasaNNiviDhe lIlaTThiyaM evaM vimANavaNNao bhANiyavyo jAvajoyaNavicchipaNo divve jANavimANe viuvvaha 2ttA eyamANaMttiyaM pccppinnNti|| taeNaM // 7 //
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalparatre tIrthakarAbhiSekanirUpaNam // 8 // || AbhiogA devA aNegakhaMbhasaya jAva paccappiNaMti / / eeNaM tAo sazabdArthe 3ahologavatthavvAo aTThadisAkumArI mahattariyAo hadvatuTThAo patteyaM 2 cauhiM sAmANiya sAhassIhiM, cauhi mahattariyAhiM jAva aNNehiM bahuhiM devehiM devIhi ya saddhiM saMparikhuDAo tehiM divve jANavimANe durUhaMti 2ttA saviDDhIe savvajuIe ghaNamuiMgapavaNappavAiaraveNaM tAe ukkidvAe jAva devagaIe jeNeva bhagavao titthayarassa jammaNaNagare jeNeva bhagavao titthayarassa jammaNabhavaNe teNeva uvAgacchaMti 2ttA bhagavao titthayarassa jammaNabhavaNaM tehiM divvehiM jANa vimANehiM tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM karoti 2ttA uttarapurathime disI|| bhAe isiM cauraMgulamasaMpatte dharaNiyale te divye jANavimANe ThaviMti 2 ttA patteyaM patteyaM cauhiM sAmANiyasAhassIhiM jAva saddhiM saMparikhuDAo divvehiMto jANa // 8 //
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ karaparatre satrandArtha tIrthakarAbhiSekanirUpaNam vimANehito paccoruhaMti 2 tA savvaDDIe jAva NAieNaM jeNeva bhayavaM titthayare titthayaramAyA ya teNeva uvAgacchaMti 2ttA bhayavaM titthayaraM titthayaramAyaraM ca tikkhuttoM AyAhiNaM payAhiNaM kareMti 2ttA patteyaM 2 karayalapariggahIyaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTu evaM vayAsI-NamotthuNaM te rayaNakucchidhArie jagappaIva dItIe jagamaMgalassa cakkhuNoya muttassa savvajagajIvavacchalassa hiya- kAragamaggadesIya avagiDDhI vibhuppabhussa niNassa NANissa NAyagassa buddhassa bohagassa savvaloganAhassa savvajagamaMgalassa-nimmamassa pavarakulasamubbhavassa, jAIe khattiyassa loguttamassa jaNaNI dhaNNAsI puNNAsI taM kayatthAsI amheNaM devANuppie ! ahe logavatthavvAo adisAkumArI mahattarIyAo bhagavao titthayarassa jammaNamahimaM karistAmo, teNaM tubbhehiM Na bhIiyavvaM iti kaTu, // 9 //
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ tIrthakarA kalpasUtre CCCCESS bhiSeka nirUpaNam // 10 // * uttarapurathime disIbhAe avakkamaMti 2 tA veuvviyasamugghAeNaM samohaNaMti sazabdArthe 2ttA saMkhiljAiM joyaNAI daMDe nissaraMti, taM jahA-rayaNANaM jAva saMvaTTagavAe viuvvaMti 2ttA teNaM siveNaM maueNaM mArueNaM aNu eNaM bhUmitalavimalakaraNeNaM maNahareNaM savvoua surahikusumagaMdhANuvAsieNaM piMDimanIhArimaNaM gaMdhudhueNaM tiriyaM pavvAieNaM bhagavao titthayarassa jammaNabhavaNarasa savvao samaMtA joyaNaparimaMDalaM se jahANAmae kammagadArae siyA jAva taheva jaM tattha taNaM vA pattaM vA kaTuM vA kayavaraM vA asumaimacokkhupUiyaM dubbhigaMdhaM taM savvaM AhUNiya AhUNiya egaMte eData eDettA jeNeva bhagavaM titthayare mAyA ya teNeva uvAgacchaMti uvAgacchittA bhagavao titthayarassa titthayaramAUe ya adarasAmaMte AgAyamANIo parigAyamANIo ciTThati // 2 // teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM ur3Dha // 10 //
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArtha // 11 // nIrthakarA|bhiSekanirUpaNam loyavatthavvAo aDhadisAkumArI mahattariyAo sarahiM saehiM kuMDehiM saehiM saehiM bhavaNehiM sarahiM sarahiM pAsAyavaDisaehiM vaDisaehiM patteyaM patteyaM cauhiM sAmANiyasAhassIhiM evaM taM caiva puvvavapNiya jAva viharaMti, taM jahA-[gAhA] mehaMkarA, mehavai sumehA mehamAliNI, suvacchA vacchamittA ya vAriseNA blaahyaa||1|| tae NaM tAsiM uDDhaloavatthavvANaM aTuNhaM disAkumArI mahattariANaM patteyaM patteyaM AsaNAI calaMti evaM taM ceva puvvavaNi bhANiyavaM jAva amhaNaM devANuppie ! uDDhaloe vatthavvAo aTTha disAkumArI mahattarIAo bhagavao titthayarassa jammaNamahimaM karissAmo teNaM tubbhehiM Na bhIiyavvaM tikaTTa, / uttarapurasthimaM disIbhAgaM avakkamati avakkamitA jAva abbhavaddalae // 11 //
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre tIrthakarAbhiSekanirUpaNam sazabdArthe // 12 // viuvvaMti viuvvittA jAva taM niharayaM NaTuNyaM bhaTTarayaM pasaMtarayaM uvasaMtarayaM kareMtI karittA khippAmeva paccuvasamaMti evaM pupphavAsaM vAsaMti vAsaMtittA jAva kAlAgarUpavara jAva suravarAbhigaNa jAva kati karittA jeNeva bhayavaM titthayare titthayaramAyA ya teNeva uvAgacchaMti uvAgacchittA jAva AgAyamANIo parigAyamANIo ciTThati // 3 // teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM puratthimarUagavatthavAo aTTa disAkumArI mahattariyAo saehiM sarahiM kUDe haM taheva jAva viharaMti taM jahAgAhA- NaMduttarA ya, gaMdA ya ANaMdA nnNdivrnnaa| vijayA ya vaijayati jayaMti aparAjiyA // 1 // sesaM taM ceva jAva tubbhehiM Na bhIiyavvaM tikaTu bhagavao titthayarassa titthayaramAueya purathimeNaM AyaMsahatthagayAo AgAyamANIo parigAyamANIo ci // 12 //
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasane tIrthakarAbhiSekanirUpaNam sazabdArtha // 13 // ttuNti||4|| teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM dAhiNarUagavatthavvAoM aTThadisAkumArI mahattarIyAo taheva jAva viharaMti taM jahA (gAhA) samAhArA suppaiNNA suppabuddhA jsohraa| lacchimaI sesavaI cittAguttA vasuMdharA // 1 // taheva jAva tubbhehiM NabhIiyavvaM tikaTTha bhagavao titthayarassa titthayaramAue ya dAhiNeNaM bhiMgArahatthagayAo AgAyamANIo parigAyamANIo ciTuMti / 5 / teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM paccatthimaruagavatthavvAo aTThadisAkumArI mahattarIAo saehiM saehiM jAva viharaMti, taM jahA- gAhA-ilAdevI surAdevIH puhavI paumAvaI thaa| egaNAsA NavamiyA bhaddA sIyA ya aTumA // 1 // // 13 //
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sabhandAyeM bhiSeka nirUpaNa ! taheva jAva tubbhehiM Na bhIiyavvaM tikaTu, bhagavao titthayarassa titthayaramA- tIrthaka Mam ue ya paccatthimeNaM tAliaMTahatthagayAo AgAyamANIo 2 ciTuMti // 5 // teNaM | kAleNaM teNaM samaeNaM uttarillaruagavatthavvAo jAva viharaMti taM jahA gAhA-alaMbusA missakesI ya puMDarIA ya vaarunnii| hAsA savvappabhA ceva sirihirI ceva uttarao // 1 // / taheva jAva vaMdittA bhagavao titthayarassa titthayaramAue ya uttareNaM cAmarahattha gayAo AgAyamANIo parigAyamANIo ciTuMti // 6 // teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM vidisArU agavatthavvAo cattAri disAkumArI mahattarIAo jAva viharaMti taM jahA-cittAya cittakaNagA saterA sudAmiNI taheva jAva Na bhIiavvaM tikaTu vaMdittA bhagavao titthayarassa titthayaramAue ya causu vi disAsu dIviA " // 14 //
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazandAye tIrthakarAbhiSeka | nirUpaNam hatthagayAo AgAyamANIo parigAyamANIo cittuNti||7|| teNaM kAleNaM teNaMsamaeNaM majjhimaruagavatthavvAo cattAri disAkumArI mahattariAo sarahiM saehiM kUDehiM taheva jAva viharaMti taM jahA rUA rUaMsA surUvA ruvagAvaI taheva jAva tubbhehiM Na bhIiyavvaM tikaTu bhagavao titthayarassa cauraMgulavajaM NAbhiNAlaM kappaMti kappittA viyaraMgakhaNaMti 2ttA viyarage NAbhi NihaNati 2ttA rayaNANa ya vairANa ya pureti 2ttA haritAliAe peDhaM baMdhati baMdhittA tidisiM tao kayalIharae viuvvati // tae NaM tesiM kayalIharagANaM bahumajjhadesabhAe taoM| caussAlae viuvvaMti, tae NaM tesiM caussAlagANaM bahumajjhadesabhAe tao sIhAsaNA viuvvati, tesiM NaM sIhAsaNANaM ayameyArUve vaNNAvAse paNNatte savvo vaNNao bhANiyavyo, tae NaM tao rUagamajjhavatthavvAo cattAri // 15 //
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ pharasana samandArthe / // 16 // tIrthakarAbhiSekanirUpaNam disAkumArI mahattariyAo jeNeva bhagavaM titthayareM titthayaramAyA ya teNeva uvAgacchati 2 ttA bhagavaM titthayaraM karayalasaMpuDeNaM giNhaMti giNhittA titthayaramAyaraM ca bAhAhiM giNhaMti 2ttA jeNeva dAhiNille kayalAhArae jeNeva caussAlae jeNeva sIhAsaNe teNeva uvAgacchaMti 2ttA bhayavaM titthayaraM titthayaramAyaraM ca sIhAsaNe NisIAveti 2 ttA sayapAgasahassapAgehiM tillehiM abhigiMti 2 ttA sura bhiNA gaMdhavaTTaeNaM uvaTeMti 2 ttA bhagavaM titthayarakarayalapuDeNaM titthayaramAyaraM 14 ca bAhAhiM giNhaMti 2ttA jeNeva purathimille kayalIharae jeNeva caussAlae jeNeva sIhAsaNe teNeva uvAgacchaMti 2 ttA bhayavaM titthayaraM titthayaramAyaraM ca sIhAsaNe NisIyAti 2 ttA tihiM udaehiM majjAveti taM jahA gaMdhodaeNaM pupphodaeNaM suddhodaeNaM majjAviti 2ttA savvAlaMkAravibhUsihaM kareMti 2ttA // 16 //
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ | tIrthakarAbhiSekanirUpaNam samandArtha // 17 // bhayavaM titthayaraM karayalapuDeNaM titthayaramAyaraM ca bAhAhiM giNhaMti 2 ttA jeNeva uttarille kayalIharae jeNeva caussAlae jeNeva sIhAsaNe teNeva uvAgacchaMti uvAgacchittA bhayavaM titthayaraM titthayaramAyaraM ca sIhAsaNe NisIyAviMti 2 tA bhagavao bhayavaM pavvayAoe 2 tA tae NaM tAo rUagamajjhavatthavvAo cattAri | disAkumArI mahattariyAo bhagavaM titthayaraM karayalapuDeNaM titthayaramAyaraM ca bAhAhiM giNhaMti 2 ttA jeNeva bhagavao titthayarassa jammaNabhavaNaM teNeva uvAgacchaMti 2 tA titthayaramAyaraM sayaNijjasi NIsIAviMti 2ttA bhayavaM titthayaraM mAue vAse ThaveMti 2 ttA AgAyamANIo parigAyamANIo cittuNtiaa8||||3 artha-aya pAMcavAM adhikAra tIrthaMkara bhagavAn ke janma mahotsava kA kahate haiM-usa kAla aura usa samaya meM adholoka meM rahanevAlI mahattarikA ATha dizAkumArIyAM apane // 17 //
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ tIrthakarAbhiSekana kalpasUtre | apane parivAra sahita sAta anika sAta anikAdhipati sola hajAra AtmarakSaka deva sazabdArthe aura anya bahuta bhavanapati vANavyaMtara deva vA deviyoM sahita pakharI huI baDe nRtya gIta va // 18 // vAditra sahita yAvat bhoga bhogatI huI vicaratI haiM / inake nAma-1 bhogaMkarA 2 bhogavatI / / 3 subhogA 4 bhogamAlinI.5 toyadhArA 6. vicitrA 7 puSpamAlA 8 aniMdikA isa samaya adholoka meM rahanevAlI mahattarikA dizAkumArIkA ke apane 2 Asana calAyamAna hote haiM apane Asana calAyamAna huvA dekhakara ve avadhijJAna prayuMjate haiM, aura bhagavAn tIrthaMkara ko avadhijJAna se dekhate haiM phira saba paraspara milakara aisA kahate haiM aho devAnupriya ? jambUdvIpa ke bharatakSetra meM kSatrIyakuMDa nagara meM bhagavAn tIrthakara utpanna hue haiM, aura atIta vartamAna va anAgata adhodizA meM rahanevAlI mahattarikA dizAkumArioM kA yaha jItAcAra hai ki tirthaMkara kA janmAbhiSeka kare, isase apane ko bhI tIrthaMkara kA janma mahotsava karane ko jAnA cAhie yoM kahakara pratyeka Abhiyogika 8 //
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ tIrthakarA bhiSeka nirUpaNam kalpasUtre devoM ko bulAtI haiM aura kahatI hai, aho devAnupriya ! aneka staMbhavAlA aura lIlAsamandArtha sahita puttaliyoM vAlA vagairaha varNanayukta yAvat eka yojana kA cauDA vimAna kI viku||19|| rvaNA karo aura mujhe merI AjJA poche do. ve aisA hI karake unakI AjJA pIchI dete haiM // 1 // tatpazcAt adholokameM rahanevAlI mahattarikA ATha dizAkumAriyAM hRSTatuSTa hokara apane apane cAra hajAra sAmAnika cAra mahattarikA yAvat anya bahuta deva evaM deviyoM sahita paravarI huI divya yAna vimAna para baiTha kara phira saba Rddhi saba yuti sahita III dhana mRdaMga va jhUsira ke zabda se utkRSTa divya devagati se jahAM bhagavAn tIrthaMkara kA janma lene kA nagara hai vahAM AtI hai, vahAM janma bhavana ko apane dIvya yAna vimAna | se tIna vAra pradakSiNA karatI hai phira IzAna kona meM pRthvI se cAra aMgula Upara vimAna All rakhakara cAra hajAra sAmAnika deva sahita yAvat apane parivAra se paravarI huI saba Rddhi | yuti yAvat mRdaMgo ke zabda se jahAM bhagavAn tIrthaMkara va unakI mAtA hai vahAM AtI hai // 19 //
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ karapapatre sabadArye // 20 // tIrthakarA| bhagavAn tIrthakara va unakI mAtA ko tIna vAra AdAna pradakSiNA karake donoM hAtha bhiSeka| joDakara mastaka se AvartanA karake aMjali sahita aisA bolatI haiM-aho jagat ke pradIpako nirUpaNam janmadene vAlI va ratnakukSi dhAraNa karanevAlI tumako namaskAra hovo, jagat meM maMgala karanevAle ajJAna se aMdha bane hue jIvoM ko cakSusamAna saba jagajjIva ke vatsalahitakAraka mArga darzAnevAle pudgala sukha meM gRddhatA rahita rAgadveSa ko jItanevAle jJAnI dharma ke nAyaka svayaM saba padArtha ko jAnane vAle sabako tatvajJAna batAne vAle saba loka ke nAtha saba jagat meM maMgala samAna nirmamatvI, zreSTha kula meM utpanna honevAle kSatriyakula meM janma grahaNa karanevAle aura loka meM uttama aise uttama puruSa kI tuma jananI ho tUma dhanya hai, kRta puNyavAlI tuma ho. aho devAnupriye ! hama adholoka meM rahanevAlI mahattarikA ATha dizAkumArI deviyAM haiM, hama tIrthaMkara ke janma kA mahotsava kreNge| isa ! se tuma DaranA nahIM, yoM kahakara IzAnakona meM jAkara vaikriya samudghAta karatI hai saMkhyAta // 20 //
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sadAyeM // 21 // yojana kA daMDa banAtI hai ratna yAvat saMvartaka vAyu kI vikurvaNA karatI hai phira usa kalyANakArI mRdu anuddhRta bhUmitala ko vimala karanevAlA manahara saba Rtu ke sugaMdhita puSpoM kI gaMdha kA vistAra karanevAlA aura sugaMdha ke lAnevAlA aisA tIccha vAyu se bhagavAn tIrthaMkara kA janma bhavana se cAroM tarapha eka eka yojana ke maMDala meM jo kuccha tRNa kacavara azuci va durabhigaMdha vagairaha hove use lekara dUra DAla detI haiM jaise koI kiMkara ( jhADU nikAlanevAlA) kAma karatA ho vaise karatI hai, phira jahAM bhagavAn tIrthakara va unakI mAtA ho vahAM Akara pAsameM gIta gAtI huI vizeSa gAtI huI khaDI rahatI hai // 2 // usa kAla usa samaya meM Urdhvaloka meM rahanevAlI mahattarikA ATha dizAkumAriyAM apane 2 kUTameM apane 2 bhavana meM apane 2 prAsAdAvataMsaka meM apane 2 cAra hajAra sAmAnika sahita yAvat vicaratI haiM jinake nAma-1 meghaMkarA 2 meghavatI 3 sumeghA 4 meghamAlinI 5 suvatsA 6 vatsamitrA 7 vAriSeNA aura 8 balAhakA0 usa samaya tirthakarAbhiSeka- / nirUpaNam // 21 //
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ tirthakarA. bhiSekanirUpaNam ani kalpasUtre .. Urdhvaloka meM rahanevAlI ATha dizAkumAriyoM ke Asana calate haiM taba ve apane avadhisabandArthe jJAna se tIrthaMkara kA janma huvA dekhate haiM vagairaha pUrvokta kathana saba yahAM kahanA yAvat // 22 // hama Urdhvaloka meM rahanevAlI ATha dizAkumAriyAM haiM hama bhagavAn tIrthaMkara kA janma kA abhiSeka kareMge isase tuma DaranA nahIM yoM kahakara IzAnakona meM jAkara yAvat baddalakI vikurvaNA karatI haiM yAvat pAnI varSAkara rajakA nAza karatI hai use upazamA detI haiM saba raja ko naSTa bhraSTa kara phira zIghrameva aise hI puSpoM kI vRSTi karatI haiM yAvat kAlA gurU kuMduruka turukka ityAdi dhUpa kI sugaMdha se eka yojana paryaMta maghamaghAyamAna karatI haiM / yAvat devoM ke Ane jaisI jagaha karatI hai vahAM se bhagavAn tIrthaMkara va unakI mAtA jahAM hotI hai vahAM Akara unake pAsa yAvat viziSTatara gAtI huI khaDI rahatI hai // 3 // .. usa kAla usa samaya meM pUrva meM rucaka kUTa para rahanevAlI ATha dizAkumAriyAM yAvat / vicaratI haiM jinake nAma-naMduttarA, naMdA, AnaMdA, naMdIvardhanA vijayA vaijayaMti, jayaMti // 22 //
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ spara sabamdArthe // 23 // tirthakarAbhiSekanirUpaNam aura aparAjitA haiM, zeSa saba pUrvokta prakAra jAnanA yAvat tumako DaranA nahIM aisA kahakara tIrthaMkara va unakI mAtA ke pAsa hAtha meM kAca rakhakara gIta gAtI huI khaDI rahatI | hai // 4 // usa kAla usa samaya meM dakSiNa ke rucaka parvata para rahanevAlI mahattarikA ATha | dizAkumAriyAM yAvat vicaratI hai tadyathA-1 samAhArA 2 suprajJA 3 suprabuddhA 4 yazodharA 5 lakSmIvatI 6 zeSavatI 7 citraguptA aura 8 vasuMdharA ve bhI pUrvokta prakAra bhagavaMta kI mAtA ko vaMdanA namaskAra kara yAvat kahatI hai ki tuma DaranA nahIM hama dakSiNa dizA kI mahattarikA ATha dizAkumAriyAM tIrthaMkara kA janma mahotsava karegI yo kahakara bhagavAn tIrthaMkara va unakI mAtA ke pAsa dakSiNa dizA kI tarapha hAtha meM jhArI lekara gAtI huI khaDI rahatI haiM usa kAla usa samaya meM pazcima dizA ke rucaka parvata para rahanevAlI ATha dizAkumAriyAM apane 2 AvAsa meM yAvat vicaratI haiM jinake nAma1 ilAdevI 2 surAdevI 3 pRthvIdevI 4 padmAvatI 5 ekanAsA 6 navamikA 7 bhadrA aura // 23 //
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sabhandAthai // 24 // ... 8 sItA ve bhI pUrvokta prakAra se tIrthaMkara kI mAtA ko kahatI hai ki tuma Daro mata yoM tirthakarA bhiSeka- . kahakara tIrthaMkara va unakI mAtA ke pAsa pazcima meM tAlavRta paMkhA] hAtha meM lekara gAtI nirUpaNam huI khaDI rahatI hai // 5 // usa kAla usa samaya meM uttara dizA ke rucaka parvata para rahanevAlI yAvat vicaratI haiM jinake nAma-1 alambuSA 2 mizrakezA 3 puNDarIkA 4 vAruNI / 5 hAsA 6 sarvaprabhA 7 zrI aura 8 hI ve bhI tIrthaMkara kI mAtA ko vaMdanA namaskAra kara uttara dizA meM cAmara lekara gIta gAtI huI khaDI rahatI hai // 6 // usa kAla usa samaya meM vidizA ke rucaka parvata para rahanevAlI cAra mahattarikA dizAkumAriyAM yAvat rahatI haiM jinake nAma-1 citrA, 2 citrakanakA 3 saterA aura 4 sudAminI vaise hI yAvat DaranA nahIM vahAM taka saba kahanA ve bhagavAn tIrthaMkara va unakI mAtA ko vaMdanA namaskAra kara unake pAsa cAra vidizAoM meM dIpikA hAtha meM lekara gIta gAtI huI khaDI rahatI haiM // 7 // usa kAla usa samaya meM bIcake rucaka parvata para rahanevAlI cAra mahatta- // 24 //
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ tIthakarAbhiSekanirUpaNam rikA dizAkumArI apane 2 kUTa meM yAvat vicaratI haiM unake nAma-1 rUpA 2 rUpAMsA | kalpasUtre sazabdArthe / 3 surUpa aura 4 rUpakAvatI ye bhI pUrvokta prakAra tIrthaMkara bhagavAn kI mAtA ke pAsa AtI hai / . // 25 // I aura kahatI hai ki tuma DaranA nahIM yoM kahakara bhagavAn tIrthaMkara kI cAra aMgula choDakara nAbhI nAla kA chedana karatI hai, usa nAla ko khaDDA meM gADatI hai phira ratnoM va vajraratnoM se usa khaDDe ko pUrA karatI hai usa para haratAla kI pIThikA bAMdhatI hai haratAla kI pIThikA bAMdhakara pUrva uttara va dakSiNa ina tIna dizA meM tIna kadalI ke ghara kA vaikriya karatI haiM kadalI gharake bIca meM tIna cauzAla bhuvana kA vaikriya karatI hai inake bIca meM tIna siMhAsana kA vaikriya karatI haiN| phira ve madhya rucaka para rahanevAlI cAra mahattarikA (vyaMtara jAtI kI deviyAM) tIrthaMkara va unakI mAtA ke pAsa AtI hai, vahAM tIrthaMkarako karatala (hathelI) meM aura - mAtA ko vAhA se pakaDakara dakSiNa dizA ke kadalI gRha meM lAtI hai vahAM bhagavAn al ko aura unakI mAtA ko siMhAsana para baiThAtI hai phira vahAM zatapAka va sahasrapAka tela se // 25 //
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ tIrthakarAbhiSekanirUpaNam kalpasUtre ( / unake zarIra ko mardana karatI hai sugaMdhita mahAgaMdhavAlA gaMdha pUDA se unako pIThI lagAtI sazabdArthe * hai vahAM se una donoM ko pUrva dizA ke kadalI gRha meM causAla bhuvana meM siMhAsana pAsa // 26 // - lAtI haiM vahAM usa siMhAsana para donoM ko baiThAkara tIna prakAra ke pAnI se snAna karAtI hai jaisekI-1 gaMdhodaka 2 puSpodaka aura 3 zuddhodaka isa prakAra tIna prakAra ke pAnI se snAna karAye pIche bhagavAn tIrthaMkara ko karatala se aura unakI mAtA ko bAMhA se pakaDakara uttara dizA ke kadalI gRha ke causAla ke siMhAsana pAsa AtI hai vahAM unako siMhAsana para baiThAkara AzIrvAda detI hai ki aho bhagavan parvata jitanI AyuSya vAle hovo tatpazcAt vahAM se bhagavAn tIrthaMkara ko aura unakI mAtA ko hAtha se grahaNa kara jahAM janma bhavana hotA hai vahAM lAtI hai vahAM tIrthaMkara kI mAtA ko unake zayyA para baiThAtI hai aura tIrthaMkara ko unakI mAtA ke pAsa baiThAtI haiM phira ve gAtI huI pAsa meM khaDI rahatI hai // 3 // 25 // 26 //
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakrendrakratatIrthakara kalpasUtre sazandAthai // 27 // mahotsavaH . mUlam-teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM sakkeNaM deviMde devarAyA vajjapANI puraMdare sayaktu sahassakkhe maghavaM pAgasAsaNe dAhiNaDDha logAhivaI battIsavimANavAsasayasahassAhivaI, erAvaNavAhaNe suriMde, ayaraMbaravatthadhare AlaIya l mAlamauDe nava hemacArucittacaMcalakuMDalavilahijjamANagalle bhAsurakhoMdI palaMbaNamAladhare mahiDDhIe mahajjuie mahabbale mahAyase mahANubhAge mahAsokkhe | sohammakappe sohammavaDiMsae vimANe sabhAe suhammAe sakkaMsi sIhAsaNaMsi seNaM tattha battIsAe vimANavAsasayasAhassINaM caurAsIe sAmANiyasAhassINaM tettIsAe tAyattIsagANaM cauNhaM logapAlANaM aTuNhaM aggamahisINaM saparivArANaM tiNhaM parisANaM sattaNhaM aNiyANaM sattaNhaM aNiyAhivaINaM cauNhaM caurAsINaM AyarakkhadevasAhassINaM aNNorsa ca bahUNaM sohammakappavAsINaM // 27 // .
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ IIAIAH kalpasUtre sazabdArtha // 28 // Paliwasi zakendrakratatIrthakarajanmamahotsavaH vemANiyANaM devI ya vaNNagANaM AhevaccaM porevaccaM sAmittaM bhadvittaM mahattaragaM ANAIsaraseNAvaccaM karemANe pAlemANe mahayAhayaNaTTagIyavAiyataMtItalatAlatuDiyaghaNamuiMgapaDuppavAiyaraveNaM divvAiM bhogabhogAiM bhuMjamANe viharai // tae NaM tassa sakkassa deviMdassa devaraNo, AsaNaM cli| taeNaM se sakke jAva AsaNaM cAliyaM pAsai pAsittA ohiM pauMjai 2 ttA bhayavaM titthayaraM ohiNA Abhoei 2 tA haTtu cittamANadie pIimaNe paramasomaNassie harisavasavisa . ppamANahiyae dhArAhaya kayaMbakusumacaMcumAlaiaUsaviyaromakUve vi asiya varakamalanayaNavayaNe pacakiyavarakaDagatuDiyakeUramauDakuMDalahAravirAyaMtaraiyavacche, pAlaMbapalaMbamANadholaMtabhUsaNadhare sasaMbhamaM turiyaM cavalaM suriMde sIhAsaNAo anzuTrei abbhudvittA pAyapIDhAo paccorahaI 2 ttA veruliya varidUriTU aMjaNaNiuNo // 28 //
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 29 // cciya misimisaMta maNirayaNamaMDiAo pAuAo omuai 2ttA egasADiyaM uttarAsaMgaM karei 2 ttA aMjali mauliyaggahatthe titthayarAbhimuhe sattaTThapayAI aNugacchai 2 ttA vAmaM jANu aMcei 2ttA dAhiNaM jANudharaNi alaMsi sAhaTTa tikkhutto mudvANaM dharaNi alaMsi nivesayai 2 ttA IsiM paccuNNayai 2 ttA kaDagatuDiarthabhiyAo bhuyAo sAharai 2 ttA karayalapariggahiyaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTu evaM vayAsI - NamotthuNaM arihaMtANaM bhagavaMtANaM AigarANaM titthayarANaM sayaM saMbuddhANaM purisuttamANaM purisasIhANaM purisavarapuMDariyANaM, purisavaragaMdhahatthINaM, loguttamANaM, logaNAhANaM, logahiyANaM, loga paivANaM, logapajjoyagarANaM, abhayadayANaM, cakkhudayANaM, maggadayANaM, saraNadayANaM, jIvadayANaM, bohidayANaM, dhammadayANaM, dhammadesiyANaM, dhammanAyagANaM, dhammasArahINaM, dhammavaracAuraMta cakkavaTTINaM, SES6950scrODE zakendrakratatIrthaMkara janma mahotsavaH // 29 //
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 30 // dIvottANaM, saraNagaipaidvANaM appaDihayavaranANadaMsaNadharANaM, vi aTu chaumANaM, jiNANaM, jAvayANaM tinnANaM tArayANaM, buddhANaM bohiyANaM, muttANaM moagANaM, savvantuNaM savvadarisaNaM sivamayalamauamaNaMta makkhayamavvAbAhama puNarAvattiyaM siddhigaNAmadheyaM, ThANaM saMpattANaM, Namo jiNANaM jIyabhayANaM, NamotthuNaM bhagao trissa Aigarassa jAva saMpAvio kAmassa vaMdAmiNaM bhagavaMtaM tatthagayaM ihagae pAsa me bhayavaM tatthagae ihagayaM tikaTTu vaMdai NamaMsai 2 tA sIhAsaNavarAMsi puratthAbhimu saNasaNe | 9 |||4|| bhAvArtha-usa kAla aura usa samaya meM zaka nAmaka devendra devarAja, hAtha meM vajra dhAraNa karanevAle, daityoM ko vidArane vAle, so bAra zrAvaka kI paDimA pratimA ke ArAdhaka, sahasra cakSuoM ke dhAraka, mahAmegha jisake vaza meM hai aisA evaM pAka nAmaka daitya ko zikSA karanevAle, zakrandrakratatara janma mahotsavaH // 30 //
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdAya // 31 // meru parvata se dakSiNa dizA ke saMpUrNa ardhaloka ke adhipati saudharma devaloka saMbaMdhI 32 battIsa lAkha vimAna ke svAmI, airAvata gaja kA vAhanavAle, devatAoM meM indra raja rahita nirmala vastra dhAraNa karanevAle, gale meM mAlA, mastaka para mukuTa dhAraNa karanevAle navIna suvarNa ke jhagamagATa karate hue manohara caMcala donoM kAna ke kuMDala se suzobhita gaMDasthalavAle, prakAzamAna dehavAle, laTakatI huI mAlA dhAraNa karanevAle, maharddhika mahAdyutika mahAbalavaMta mahAyazavaMta, mahAnubhAvavAle, mahAsukhavAle aise devendra saudharma devaloka ke saudharmAvataMsaka vimAna meM sudharmA sabhA meM zakra siMhAsana para battIsa lAkha vimAna, caurAsI hajAra sAmAnika deva, tetIsa trAyastriMzaka deva, cAra lokapAla, parivAra sahita ATha agramahiSiyoM tIna pariSadA, sAta anIka, sAta anIkAdhipati, tIna lAkha chattIsa hajAra AtmarakSaka deva aura anya bahuta deva aura deviyoM kA vaise hI AbhiyogikoM kA adhipatipanA, agragAmIpanA, svAmIpanA, mahattarikapanA, AjJA Izvara aura senApatipanA 1956 CONCOCCOCK zakrendrakata tIrthakara janmamahotsavaH // 31 //
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakrendrakrata kaspasatre ! sAsa - // 32 // tIrthakara janmamahotsavaH C D - ' ,ve karate huve baDe 2 nAda se nRtya gIta, taMtItAla truTita aura mRdaMga ke zabda se bhoga bhogate huve vicara rahe haiM / usa samaya zaka devendra kA Asana calAyamAna hotA hai, jaba zaka devendra kA Asana calAyamAna hotA hai taba zakendra avadhijJAna prayuMjate hai aura avadhijJAna se bhagavAn tIrthaMkara ko dekhate haiM dekhakara devendra zaka hRSTatuSTa hote haiM, citta meM AnaMdita hote haiM utkRSTa saumya manavAle hote hai harSavaza se hRdaya vikasAyamAna hotA hai| vRSTi kI dhArA se haNAyA huvA kadaMba vRkSa ke puSpa samAna vikasAyamAna hote haiM, vikasita romakUpa hote haiM, zreSTha kamala ke samAna nayana aura vadana vikasAyamAna hote haiM, pracalita zreSTha kaDe truTita, keyUra, mukuTa kuMDala va hRdaya ke hAra vagairaha lambe laTakate hue rahate haiM, isa prakAra ke zaka devendra sasaMbhrAMta zIghrameva apane siMhAsana se upasthita hote hai phira veruliya va riSTaratnoM se jaDita aMjana samAna kRSNavarNa kI upacita pradIpta maNiratnoM se maMDita pagarakhIyAM nikAlate hai phira pAdapITha se nIce utarakara eka vastra // 32 //
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 33 // 1 uttarAsaMga karate hai / donoM hAtha kI aMjali mastaka para sthApita kara tIrthaMkara ke sanmukha sAta ATha pAMva jAte haiM vahAM bAyA pAMva uMcA karake dAhinA pAMva khaDA karate hai phira tIna bAra pRthvItala para mastaka rakha kara kiMcinmAtra namana kara kaDe truTita se laMbita bhujAe~ pIchI khIMcakara karatala milAkara zira se Avarta dekara va mastaka para aMjali sthApita karake aisA bolate haiM ki arihaMta bhagavAn ko namaskAra hovo | ve kaise hai dharma kI Adi karane vAle cAra tIrtha sthApana karanevAle svayameva tatvajJAna prApta karane vAle puruSoM meM uttama, puruSoM meM siMha samAna, puruSoM meM puMDarika kamala samAna puruSoM meM gaMdha hasti samAna loka meM uttama, loka ke nAtha loka ke hitakArI loka meM pradIpa samAna loka meM udyota karanevAle abhayadAna ke dAtA, jJAnarUpa cakSu ke dAtA, mokSamArga ke dAtA bhayabhIta prANiyoM ko zaraNa denevAle, saMyamarUpa jIvItavya denevAle, samatirUpa bodhibIja denevAle, dharma denevAle, dharma ke upadeza karanevAle dharma ke nAyaka zakrendrakata tIrthaMkara janma mahotsavaH // 33 //
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ - zakrandrakata kalpasUtre sabhandArtha tIrthakara // 34 // svaya mahotsavaH dharmarUpa ratha ke sArathi dharma meM cAturaMta cakravartI saMsAra samudra meM dvIpa samAna zaraNAgata ko AdhArabhUta, apratihata kevalajJAna va kevaladarzana dhAraNa karanevAle, chadmasthapanA rahita svayaM rAgadveSa kA jaya karanevAle anya se rAgadveSa kA jaya karAnevAle svayaM saMsAra samudra se tIranevAle, anya ko tirAnevAle svayaM tatvajJAna jAnanevAle anya ko tatvajJAna batalAne vAle svayaM aSTa karma se mukta honevAle aura anya ko mukta karAnevAle sarvajJa aura sarvadarzI haiM upadrava rahita acala roga rahita anaMta avyaya avyAbAdha aura jahAM se punarAgamana hove nahIM vaisI siddhigati ko prApta karanevAle aura sAtoM bhayoM ko jItane vAle siddha bhagavAn ko namaskAra hovo / bhagavAn tIrthaMkara dharma ke Adi karanevAle yAvat mokSa prApta karanevAloM ko namaskAra hovo| aho bhagavan Apa vahAM rahe huve ko bhI maiM yahAM rahA huvA namaskAra karatA hUM yahAM rahe huve Apa mujhe dekhate ho, yoM vaMdanA namaskAra kara apane siMhAsana para zakendra baiThate haiM // 4 // // 34 //
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 35 // zakrendrakratatIrthakarajanmamahotsavaH - mUlam-taeNaM tassa sakkassa deviMdassa devaraNNo ayamayArUve jAva saMkappe samuppajjitthA-uppaNe khalu bho ! jaMbuddIve dIve bhayavaM titthayare taM jIyameyaM | tIyapaccuppaNNamaNAgayANaM sakkANaM deviMdANaM devarAINaM titthayarANaM jammaNa| mahibhaM karittae taM gacchAmi NaM ahaMpi bhagavao titthayarassa jammaNamahimaM karemi tikaTTha evaM saMpehei 2 ttA hariNegamesiM pAyattANiyAhivaiM deve saddAveI 2ttA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiyA ! sabhAe suhammAe meghogharasiyagaMbhIramahuraM sadaM joyaNaparimaMDalasughosasussaraM ghaMTaM tikhutto ullAlamANe 2 mahayA 2 saddeNaM ugghosamANe 2 evaM vayAsI-ANaveiNaM bho! sakke deviMde devarAyA gacchaiNaM bho ! sakke deviMde devarAyA jaMbUddIve dIve bhagavao titthayarassa jammaNamahimaM karittae, tubbheviNaM devANuppiyA ! savviDhie savva // 35 //
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakrendrakratatIrthakarajanmamahotsavaH // 36 // kalpasUtre / / juIe savvabaleNaM savvasamudayaeNaM sabAyareNaM savvavibhUie savvavibhUsAe savvasabhandAthai saMbhameNaM savvaNADaehiM savvarohehiM savvapupphagaMdhamallAlaMkAravibhUsAe savvadivvatuDiyasahasaNiNAeNaM mahayA iDDhIe jAva rakheNaM NiayapariyAlasaMpakhuiDA sayAiM 2 jANavimANavAhaNAI durUDhA samANA akAlaparihINaM ceva sakkassa jAva aMtiyaM pAubbhavaha ||muu05|| ___ bhAvArtha--usa samaya zaka devendra ko aisA saMkalpa utpanna hotA hai ki jambUdvIpa meM bhagavAn tIrthakarakA janma huA hai isase atIta vartamAna va anAgata zakra devendra kA yaha jItAcAra hai ki bhagavAn tIrthaMkarakA janma mahotsava karanA isase bhagavAn tIrthakarakA janma mahotsava karane ko maiM bhI jAU~ aisA vicAra karake hariNagameSI nAmaka padAtyAnika ke adhipati ko bolAte haiM aura kahate haiM ki aho devAnupriya ! sudharmA // 36 //
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakrendrakrata tIrthakara janmamahotsavaH kalpamatre sabhA meM jAkara megha ke samAna gaMbhIra madhura zabda karanevAlI eka yojana kI vistAravAlI sazandArthe | susvaravAlI ghaMTA ko tIna bAra bajAte huve baDe 2 zabda se udghoSaNA karo ki zaka // 37 // devendra devarAjA AjJA karate haiM, zaka devendra devarAjA jambUdvIpa meM bhagavAn tIrthakarakA janma mahotsava karane ke lie jAte haiM isase aho devAnupriya! tuma bhI saba Rddhi saba yuti, saba samudaya aura saba prakAra kI vibhUti sahita saba vibhUSA saba saMbhrama saba nATaka saba Aroha saba puSpa, gaMdha, mAlA, alaMkAra va vibhUSA saba dIvyatruTita zabda sannipAta mahARddhi yAvat zabda sahita apane 2 parivAra se paravare hue apane 2 yAna vimAna para baiThakara vilamba rahita zakra devendra ke sanmukha Avo // 5 // ___ mUlam-tae NaM se hariNagamesI deve pAyattANiyAhivaI sakkeNaM devideNaM devaraNNA evaM vutte samANe hadvatuDhe jAva evaM devotti ANAe viNaeNaM vayaNaM paDIsuNeI | 2ttA sakkassa deviMdassa devarAyassa aMtiyAo paDiNikkhamai 2 tA jeNeva sabhAe // 37 //
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakrendrakratatIrthakarajanmamahotsavaH janma // 38 // kalpamatre / / suhammAe meghogharaMsiyagaMbhIramahura ya saddA joyaNaparimaMDala sughosaghaMTA teNeva uvAsazabdArthe gacchai 2 ttA taM meghogharasiyagaMbhIramahura ya sadaM joyaNa parimaMDalaM sughosaM ghaMTaM tikhutto ullaaleii| tae NaM tIse meghogharasiyagaMbhIramahurasadAe joyaNaparimaMDalAe sughosAe ghaMTAe tikhutto ulhAliAe samANIe sohamme aNNehiM egUNehiM battIsavimANAvAsasayasahassehiM aNNAI egUNAI battIsaghaMTAsayasahassAI jamagasamagaM kaNakaNarAvaM kAo payattAI vihutthA tae NaM se sohamme kappe pAsAyavimANanivakhuDA vaDiyasaddasamuTThiyappaDisuA sayasahassaM saMkule jAe Avi hotthaa||6|| - bhAvArtha-vaha hariNagameSi nAmaka padAtyAnika ke adhipati zakra devendra ke pAsa se aisA sunakara hRSTatuSTa hote haiM yAvat aho deva ! vaisA karU~gA yoM kahakara AjJA // 38 //
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ sazabdArthe zakrendrakratatIrthakara janmal mahotsavaH kalpasUtre Sil ko vinayapUrvaka sunatA hai phira zaka devendra ke pAsa se nikalakara sudharmA sabhA meM AtA hai vahAM megha ke garjArava samAna gaMbhIra madhura zabda se eka yojana ke parimaMDalIvAlI // 39 // Iril ghaMTA ko tIna bAra bajAtA hai taba usa megha ghara meM gaMbhIra madhura zabdakA eka yojana meM prasAra karane vAlI sughoSa ghaMTA ko tIna vakta bajA ne se anya eka kama battIsa lAkha vimAna kI utanI hI ghaMTA ke samUha kA eka sAtha kaNakaNATa zabda hotA hai vahI zabda | saudharma devaloka ke vimAna prAsAda vagairaha jo gaMbhIra pradeza haiM vahAM phailatA huvA usakI | pratidhvani se lakSagama zabda usa ghaMTA ke ho jAte haiN|suu-6|| | mUlam-tae NaM tesiM sohammakappavAsINaM bahUNaM vimANiANaM devANa ya devINa ya egaMtaraippasattaNiccappamattavisayasuhamucchiyANaM susaraghaMTArasia viulabolaturiyacavalabohae kae samANe ghosaNakoUhala diNNakaNNae magga / -|39 //
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 40 // citta uvauttamANasANaM se pAyattANiyAhivaI deve tesiM ghaMTAravaMsi nisaMta saMta paDisisamANaMsi tattha 2 tahiM 2 dese 2 mahayA 2 saddeNa ugghosemANe 2 evaM vayAsI (gAhA) haMdi suNaMtu bhavaMto bahave sohammavAsiNo devA sohammakappavaiNo iNamo vayaNahiyasuhatthaM ANavei NaM bho sakke taM caiva jAva aMtiyaM pAubbhava // 7 // bhAvArtha-usa samaya usa saudharma devaloka meM rahanevAle bahuta vaimAnikadeva aura deviyAM ramane meM ekAMta Azakta ho rahe the / ekAMta premAnurAgarakta bane the viSayasukha meM mUcchita bane hue the ve madhura zabda vAlI sughoSa ghaMTA se jAgRta ho jAte aura udghoSaNA sunane ke lie kAna va mana ko ekAgra banAlete haiM vaha adhipati usa ghaMTA zabda se zAMta bane huve sthAna meM baDe 2 zabda se udghoSaNA karate huve aisA kahate haiM ki saudharmadevaloka meM rahanevAle bahuta devatA va deviyAM tuma yaha hitakArI va sukha karanevAle zakrendrata tIrthaMkara janma mahotsavaH ||40||
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ / kalpasUtre sazabdArye // 4 // janmamahotsavaH | vacana suno zaka devendra AjJA karate haiM yAvat unake pAsa zIghrameva Avo sU-7 zakrendrakrata tIrthakara___mUlam-taeNaM te devA ya devIo ya eyamaTuM soccA haTTatuTTha jAva hiyayA- 19 appegaiyA vaMdaNavattiyaM evaM sakkAravattiyaM, sammANavattiyaM daMsaNavattiyaM kouhalavattiyaM jiNasabhattirAgeNa appegaiyA sakkassa vayaNamaNuvaTTamANA appegaiyA aNNamaNNamaNuvahamANA appegaiyA jIyameya evamAi ttikaTu jAva paaunbhvti|| .. bhAvArtha-taba ve deva aura deviyAM aisA sunakara hRSTatuSTa hote hai| kitaneka vaMdana karane ke liye kitaneka (Adara) karane ke lie kitaneka satkAra ke liye sanmAna ke al liye darzana ke lie kutUhala ke lie jinadeva kI bhaktike lie kitaneka tIrthakarake | vacanoM ke anuvartI banehue kitaneka eka eka ke anuvartI bane hue kitaneka yaha hamArA | jItAcAra hai aisA mAnakara zaka devendra ke pAsa jAte haiM ||suu-8||
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zakrendrakratatIrthakarajanma. mahotsavaH // 42 // mUlam-tae NaM se sakke deviMde devarAyA te bahave vemANiya devA ya devIo sazandAthai ya akAlaparihINaM ceva aMtiyaM pAubbhavamANe pAsai 2 ttA haTe pAlayaM NAmaM abhiogiyaM devaM sadAvei 2ttA evaM vayAsI khippAmeva bho devANuppiyA ! aNegakhaMbhasayasaNNiviTuM lIlaTThiea sAlabhaMjIAkAliyaM IhAmiyausahaturagaNaramagaravihagavAlagakiNNararurusarabhacamarakuMjaravaNalayapaumalaya bhatticittakhaMbhuggayavairareiyA parigayAbhirAmaM vijjAharajamalajuyalaM jaMsa jutta piva accI sahassa mAliNIyaM svagasahassakaliyaM misamANaM bhibbhisayANaM cakkhulloyaNalesaM 1) suhaphAsaM sassiriyarUvaM ghaMTAvalicaliyaM mahuramaNaharasaraM suhakaMtaM darisaNijjaM NiuNociabhisibhisitaM maNirayaNaghaMTiyAjAlaparikkhittaM joyaNasayasahassavicchiNNaM paMca joyaNasayamuvviddhaM sigghaturiyajaiNaNivvAhi divvajANavimANaM SCE // 42 //
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre mazabdAthai // 43|| zakrendrakratatIrthakarajanma. mahotsavaH viuvvehi 2 ttA esamANattiyaM paccappiNAhi // 9 // - bhAvArtha-aba vaha zaka devendra deva rAjA apane bahuta vaimAnika devatA deviyoM ko zIghrameva apane pAsa Ae hue dekhakara hRSTatuSTa hote haiM aura pAlaka nAmaka Abhiyogika devako bulAkara kahate haiM aho devAnupriya ! aneka staMbhavAlA krIDA karatI huI puttaliyoM se kalita IhAmRta vRSabha turaga nara, magara, vihaga, vyAlaka, kinnara ruru, sarabha camara, kuMjara vanalatA padmalatA, samAna citravAle, staMbha para udbhavita vajramaya vedikA se manohara vidyAdharoM ke yugala yukta sUrya jaise hajAro kiraNoM se kalita atizobhAvAlA teja meM kIraNa DAlatA huA cakSuoMko avalokana yogya sukhakArI sparzavAlA sazrIkarUpavAlA ghaMTAkI paMktiyoMse caMcala manohara madhura svaravAlA sukhakArI kAMta darzanIya nipuNa kArigaroMne banAyA huA maNIratna ghaMTAjAlase gherAyA huA eka lAkha yojana kA vistAra vAlA pAMcasau yojanakA uMcA zIghra tvarita kArya karane vAlA aisA dIvya yAna vimAna // 43 //
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ COM kalpasUtre / kI vikurvaNA karo aura mujhe merI AjJA pIchI do // 9 // zakendrakratasazandArthe tIrthakaraMINS mUlam-tae NaM se pAlae deve sakkeNaM devideNaM devaraNNA evaM vutte samANe * janma mahotsava .haTTatuTTha jAva veuvviyasamugdhAeNaM samohaNai 2 ttA taheva karei tassa NaM divva. ssa jANavimANassa tidisiM tao tisovANayapaDirUvagA vaNNao tesi NaM paDirUvagANaM purao patteyaM 2 toraNa vaNNao jAva paDirUvagA tassa NaMjANavimANassa aMto bahusamaramaNijje bhUmibhAgaM se jahA NAmae aliMgapukkheivA / jAva dIviyacammei vA aNegasaMkukIlagasahassavitata AvaDa pavvAvaDaseDhippaseDhi sutthiya .sovatthiya vaddhamANapusamANavamacchaMDagamagaraMDajArAmArA phullAvalipaumapattasAgarataraMgavasaMtalayapaumalayabhatticittehiM sacchAehiM sappa. bhehiM samarIiehiM saujjoehiM NANAvihaM paMcavaNNehiM maNIhiM uvasobhie tesiM // 44 //
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ sazabdAthe zakrendrakratatIrthakarajanmamahotsavaH // 45 // NaM maNINaM vaNNo gaMdho phAso ya bhANiyavyo, se jahA rAyappaseNaijjA tassa NaM bhUmibhAgassa bahumajjhadesabhAe pecchAgharamaDaMve aNegakhaMbhasayasaNNividve vaNNao jAva paDirUve tassa ulloe paumalayA bhatticitte jAva savvatavaNi jjamae jAva paDirUve tassa NaM maMDavassa bahusamaramaNijjassa bhUmibhAgassa All bahumajjadesabhAgaM mahaM egA maNipaDhiyA aTU jAyaNAI AyAmavikkhaMbheNaM cattAri joyaNAI bAhalleNaM savvamaNivaI vaNNao tIsae uvariM mahaM ege sIhAsaNe vaNNao tassa uvariM mahaM ege vijayadUse savvarayaNAmae vaNNao tassa majjhadesabhAe ege vairAmae aMkuse ettha NaM mahaM ege kuMbhikke muttadAme, se NaM aNNa aNNihiM tadaduccattappamANamittehiM cauhiM addhakuMbhikkahiM muttAdAmahiM savvao samaMtA saMparikkhitte te NaM dAmA tavaNijjabhe bUsagA suvaNNapayaragamaMDiyA SHREENA ETC HERE SERIES // 45 //
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakrandrakata kalpasUtre sazabdArthe tIrthakara // 46 // janmamahotsava NANAmaNirayaNavivihahAraddhahArauvasohiyA samuiyA IsiM aNNamaNNasaMpattA puyAiehiM vAehiM maMdaM maMdaM ejjamANA 2 jAva nivvuikareNaM saddeNaM te paese ApUremANA 2 jAva aIva 2 uvasohemANA 2 ciTThati // 10 // bhAvArtha-tatpazcAt vaha pAlaka deva zaka deveMdra se aisA sunakara hRSTatuSTa hotA hai yAvat vaikriya samudghAta karake vaisA hI karatA hai usa divya yAna vimAna ko tina dizA meM tIna trisopAna hote haiM una paMktiyoM ke Age toraNa kahe haiM yAvat pratirUpa haiM usa yAna hai vimAna ke aMdara bahuta sama ramaNIya bhUmi vibhAga kahA hai jaise mRdaMga kA tala hotA hai yAvat dIpaDekA carma hotA hai usameM aneka khIloM jaDe huve hote haiM Avarta pratyAvarta zreNI prazreNI svastika vardhamAna puSyamAna maccha ke aMDe magara ke aMDe strI puruSa ke joDe kaMdarpaceSTA puSpAvalI padmapatra sAgara taraMga vasaMta RtukI latA padmalatA vagairaha ke citravAlA kAMtiprabhA zrI va udyota vAlI pAMca prakAra kI maNiyoM sahita suzobhita hai una // 46 //
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakrendrakrata kalpasUtre sazabdArtha // 47 // tIrthakara janmamahotsava | maNiyoM kA varNa gaMdha rasa va sparza rAjapraznIya sUtra se jAnanA usa bhUmibhAgake madhya bIca meM prekSAgRha maMDapa kahA hai vaha aneka staMbhavAlA yAvat pratirUpa hai usa prekSAgRha maMDapake bahuta ramaNIya bhUmi vibhAga ke madhya bIca meM eka baDI maNipIDhikA kahI hai yaha ATha yojana kI lambI cauDI va cAra yojana kI jADI hai sarvAMga maNimayI hai vagairaha varNana karanA usa para eka siMhAsana vaha bhI varNana yukta hai isa para divya devadUSya-vastra DhakA hai sarvAMga rajata maya vagairaha varNana yukta hai| usake Upara madhya bIca meM eka vajraratna maya aMkuza kahA hai yahAM para eka vaDe kuMbhI samAna muktAphala kI mAlA hai usake AsapAsa usase Adhe pramANavAlI cAra kuMbhikA samAna mAlA kahI hai, ve mAlAoM tapanIya suvarNamaya uMce prAkAra se parimaMDita haiM vividha prakAra ke maNiyoM va ratnoM se vividha prakArake hAra ardhahAra se suzobhita hai AnaMda utpanna karanevAlA hai paraspara kiMcinmAtra nahIM lagatA huA pUrvAdi dazoM dizA ke vAyu ko ghera kara halate hue yAvat // 47 //
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakrendrakratatIrthakarajanmamahotsavaH india kalpasUtre .. nivRtti sukha karane vAle zabdase vimAna ke pradeza ko pUrNa karatA huA yAvat atyaMta / sazabdArthe / zobhatA huA hai // 10 // ___mUlam-tassa NaM sIhAsaNassa avarUttareNaM uttareNaM uttarapurathimeNaM ettha ra NaM sakkassa deviMdassa devaraNNassa caurAsIe sAmANiyasAhassINaM caurAsIi bhaddAsaNasAhassIo purathimeNaM aTaNhaM aggamahisINaM, evaM dAhiNapuratthimeNaM abhitaraparisAe duvAlasaNhaM devasAhassINaM dAhiNeNaM majhimaparisAe caudasaNhaM devasAhassINaM dAhiNapaccatthimeNaM bAhiraparisAe solasAe devasAhassINaM paccatthimeNaM sattaNhaM aNiyAhivaI eeNaM tassa sIhAsaNassa caudisi cauNhaM caurAsINa AyarakkhadevasAhassINaM evamAi vi bhAsiyavvaM mUriyAbhagameNaM jAva paccappiNai // 11 // // 48 //
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakrendrakata kalpasUtre sazabdArtha tIrthakara janmamahotsavaH bhAvArtha-usa siMhAsana se vAyavya kona uttara va IzAna kona meM zaka devendra ke 84000 sAmAnikadeva ke caurAsI hajAra bhadrAsana kahe haiM pUrvadizA meM ATha agra- | mahiSiyoM ke ATha bhadrAsana kahe haiM aise hI agni kona meM Abhyantara pariSadA ke bAraha hajAradeva, ke dakSiNa meM madhya pariSadA ke caudaha hajAra deva ke naiRtya kona meM bAhirakI pariSadA ke solaha hajAra deva ke pazcima meM sAta anikAdhipati ke sAta bhadrAsana kahe haiM aura usake cAroM dizA meM 336000 tIna lAkha chattIsa hajAra AtmarakSaka deva ke utane bhadrAsana kahe haiM yaha saba sUryAbhadeva jaise kahanA yAvat isa prakAra | vimAna banA karake vaha pAlaka deva AjJA pIche detA hai // 11 // ____ mUlam-taeNaM se sakke deviMde devarAyA jAva haTThahiae divvaM jiNaMdAbhigamaNajuggaM savvAlaMkAravibhUsiyaM uttaraveuvviyaM rUvaM viuvvai 2 ttA aTThahiM aggamahisIhiM sarparivArAhiM gaTTANIeNaM gaMdhavvANIeNa ya saddhiM taM vimANaM // 49 // Hamar
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakrendrakratatIrthakarajanmamahotsavaH ka pasatre hI aNuppayAhiNI karemANe 2 pubdhileNaM tisovANeNaM durUhai 2 tA jAva sIhAsazabdArthe saNaMsi puratthAbhimuhe saNNisaNNe evaM ceva sAmANiAvi uttareNaM tisovANeNaM // 50 // / durUhittA patteyaM 2 puvvaNNatthesu bhaddAsaNesu NisIyaMti avasesA devA ya devIo / ya dAhiNilleNaM tisovANeNa durUhittA taheva jAva NisIaMti // 12 // bhAvArtha-tatpazcAt zakra devendra devarAjA yAvat hRSTatuSTa banakara divya jineMdra ke abhigamana ke yogya saba alaMkAra se vibhUSita banakara uttaravaikriya rUpa karate haiM aura ATha . agramahiSiyoM va unake parivAra nRtyAnIka gaMdharvAnIkasahita vimAnako pradakSiNA karatA / huA pUrvake trisopAnase vimAna para caDakara pUrvAbhimukha se siMhAsana para baiThatA hai aise 3. hI sAmAnika deva uttara dizA ke paMktiyoM se caDakara apane apane bhadrAsana para baiThate haiM .. zeSa devatA va deviyAM dakSiNa dizAke paMktiyoM se caDakara yAvat apane 2 bhadrAsana para baiThate haiM // 12 // // 50 //
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 51 // mUlam - taNaM tassa sakkssa deviMdassa devaraNassa durUTassa samANassa ime aTTha maMgalagA purao ahANupuvIe saMpaThiyA tayANaMtaraM caNaM puNNakalasabhiMgAraM divvA ya chattapaDAgA sacAmarA ya daMsaNaraiAlo adarisaNijjA vAyaM vijayavejayaMti samUsitA gagaNatalamaNulihaMtI purao ahANupuvIe saMpaThiyA tayANaMtaraM ca NaM chattabhiMgAraM, tayANaMtaraM ca NaM vairAmayavaTTalasaMThiyA susiliTTaparighaTTamadvasupaITThie visiTTe aNegavarapaMcavaNNakuDabhI sahassaparimaMDiyAbhirAme vAuhuyavijayavejayaMti paDAgachattAichattakalie tuMge gagaNatalamaNulihaMta sihare joyaNasahassamUsie mahaimahAlaie mahiMdajjhae purao ahANu - puvvI saMpaThie tayANaMtaraM ca NaM sarUvanevattha pariatthi asusajjA savvAlaMkAravibhUsiyA paMcaaNiA paMcaaNiAhivaINo jAva saMpaThiA tayANaM zakrendrakratatIra janma mahotsavaH // 51 //
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 52 // taraM caNaM bahave AbhiyogiA devA ya devIo ya saehiM 2 rUvehiM jAva niogehiM sakke deviMde 2 purao amaggao ya pAsao ya ahANupuvIe saMpaTTiyA tayANaMtaraM caNaM bahave sohammakappavAsI devA ya devIo ya saviDUDhIe jAva durUDhAsamANA maggao ya jAva saMpaTTiyA tae NaM se sakke deviMde devarAyA teNaM paMcANIya parikkhitteNaM jAva mahiMdajhaeNaM purao pakicchijjamANeNaM caurAsIe sAmANi jAva parivuDe saviDDhIe jAva kheNaM sohammakappassa majjhaM majjheNaM taM divvaM devarddhi jAva uvadasemANe 2 jeNeva sohammassa kappassa uttarille nijjANamagge teNeva upAgacchaI 2 ttA joyaNasayasAhassI ehiM viggahehiM ovayamANe 2 tAe ukkiTThA jAva devagaIe vIivayamANe 2 tiriyamasaMkhijjANe dIvesamuddANaM majjhaM majjheNaM jeNeva NaMdIsaravaradIve jeNeva dAhiNapurathimille raikara / zakrendrakrata tIrthakara - janma. mahotsavaH // 52 //
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakrendrakratatIrthakarajanmamahotsavamA kalpasUtre. sazabdArthe pavvae teNeva uvAgacchaI evaM jA ceva mUriyAbhassa vattavvayA NavaraM sllaahi||53|| gAro vattavyo jAva taM divvaM deviDhiM jAva divvaM jANavimANaM paDisAharamANe 2 jAva jeNeva bhagavao titthayarassa jammaNaNagare jeNeva bhagavao titthayarassa jammaNabhavaNe teNeva uvAgacchai 2 ttA bhagavao titthayarassa jammaNabhavaNaM teNaM divveNa jANavimANeNaM tikhutto AyAhiNaM payAhiNaM karei 2ttA bhagavao tittha yarassa jammaNabhavaNassa uttarapurathime disIbhAe cauraMgulamasaMpatte dharaNiyale taM II divvaM jANavimANaM ThaveI 2ttA ahiM aggamahisIhiM dohiM aNIehiM gaMdhavyA NieNa ya NaTTANIeNaya saddhiM tAo divvAo jANavimANAo purathimilleNaM tisovANapaDirUvaeNaM paccorUhai tae NaM tassa sakkassa deviMdassa devaraNNo caurAsIi sAmANiyasAhassIo tAo divvAo jANavimANAo uttarilleNaM // 53 //
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakrendrakrata tIrthakara janmamahotsavaH zAha kalpasUtre tisovANapaDirUvaeNaM paccorUhati avasesA devA ya devIo ya tAo divvAo sazabdArthe jANavimANAo dAhiNilleNaM tisovANapaDirUvaeNaM paccoruhaMti // 13 // bhAvArtha-jaba zaka devendra usa vimAnapara ArUDha hotA hai taba usake Age ATha ATha maMgala calate haiM tadanaMtara pUrNa kalaza jhArI divya patAkA cAmara aura AMkhako sukhakArI dekhane yogya vAyu se kaMpAyamAna vijaya vaijayaMtI nAmaka patAkA gaganatalako sparza karatI huI yathAnukrama se nikalatI hai tadanaMtara chatra sahita gAra kalaza calatA 1 hai tadanaMtara vajraratnamaya, vartula laSTha suzliSTha ghaTArI maThArI viziSTha aneka prakArakI pAMcavarNa vAlI anya choTI dhvajAoM se suzobhita aura vAyuse uDatI huI vijaya vaijayaMtI patAkA va chatrAtichatra vAlI gagana tala ko sparza karatI eka hajAra yojanakI mahendradhvajA Age calatI hai tadanaMtara apane 2 nepathya (veza) meM sajja bane hue va saba alaMkAra se vibhUSita pAMca anIka va unake adhipati deva anukrama se calate haiM tada // 54 //
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sabhandAthai zakendrakratatIrthakara mahotsava ril naMtara bahuta Abhiyogika devatA va deviyoM apane rUpa se yAvat kArya se zaka devendra ke all Age pIche va AsapAsase calate haiM tadanaMtara saudharma devaloka rahanevAle bahuta devatA va will deviyoM saba Rddhi sahita yAvat vimAna para ArUDha hue Age calate haiM tatpazcAt pAMca anIkase parikSipta yAvat mahendradhvajA jinake Age calatI hai aisA zaka devendra caurAsI hajAra sAmAnIka deva sahita yAvat paravarA huA saba Rddhi yAvat baDe 2 zabda sahita saudharma devaloka ke madhya bIca meM hokara divya deva RddhibatAtA huvA jahAM saudharma devalokakA uttaradizAkA niryAna (nIce utaranekA) mArga hai vahAM eka lAkha yojana kA zarIra banAkara AtA huA utkRSTa divya yAvat devagati se jAtA huA, tIrchA asaMkhyAta dvIpa samudra ke madhya bIca meM hokara jahAM naMdIzvara dvIpa hai vahAM agni kauna ke ratikara parvata para AtA hai yoM jaise sUryAbha devakI vaktavyatA kahI hai vaisA hI kahanA vizeSa meM yahAM zakendrakA adhikAra kahanA yAvat divya devaRddhi yAvat yAna vimAna ko sAharana karake 55 //
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakrendrakrata pazabdArthe | tIrthakarajanmamahotsavaH kalpasUtre bhagavAn tIrthaMkarakA janma honekA nagara evaM jahAM unakA janma bhavana hotA hai vahAM AtA hai usa bhavana ko divya yAna vimAna se tIna vAra pradakSiNA karake bhagavAn tIrthakarake janma // 56 // bhavana se IzAna kona meM pRthvI tala se cAra aMgula UMcA divya yAna vimAna rakhatA hai phira ATha agramahiSiyoM aura gaMdharvAnIka 8 nRtyAnIka yoM do anIka sahita pUrva dizA kI paMktiyoM se nIce utarate haiM tatpazcAt zaka devendra ke caurAsI hajAra sAmAnIka deva usa divya yAna vimAna ke uttara dizA kI paMktiyoM se nIce utarate ha aura zeSa devatA va | fil deviyoM usa divya yAna vimAna se dakSiNakI paMktiyoM se nIce utarate haiM // 13 // ____ mUlam-tae NaM se sakke deviMde devarAyA caurAsIe sAmANiyasAhassAehiM jAva saddhiM saMparikhuDe, savviDhIe jAva duMduhi NigghosaNAiyaraveNaM jeNeva bhayavaM titthayare titthayaramAyA ya teNeva uvAgacchai 2 ttA Aloe ceva paNAmaM karai 2ttA bhayavaM titthayaraM titthayaramAyaraM ca tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM karei 2 ttA // 56 //
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArtha // 57|| zakrendraRtatIrthakarajanmamahotsavaH karayala jAva evaM vayAsI Namutthu te rayaNakucchidhArie evaM jahA disAkumArIo jAva dhaNNAsi puNNAsi taM kayatthAsi ahaNNaM devANuppie ! sakke NAma deviMde devarAyA bhagavao titthayarassa jammaNamahimaM karissAmi taNNaM tubbhehiM No bhIiyavvaM tikaTu uvasovaNiM dalayaI 2 ttA titthayara paDirUvagaM viuvvai 2 ttA titthayaramAUe pAse Thavei 2ttA paMca sakke viuvvai 2 ttA ege sakke bhayavaM titthayaraM karayalasaMpuDeNaM giNhai, ekke sakke piTThao AyavattaM dharei duvve sakkA ubhao pAsiM cAmarakkhevaM kareMti ege sakke purao vajjapANI pavuThui // 14 // bhAvArtha-tatpazcAt vaha zaka devendra caurAsI hajAra sAmAnIka sahita yAvat paravarA AN huA saba Rddhi yAvat duMdubhi bajAtA huA jahAM bhagavAn tIrthakara va unakI mAtA hotI hai vahAM AtA hai unako dekhate hI praNAma kara tIna vAra AdakSiNa pradakSiNA karake | donoM hAtha joDakara aisA kahatA hai ki aho ratna kukSiko dhArana karanevAlI tumako - // 57 //
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 58 // namaskAra hovo yoM jase dizAkumAriyoMne kahA vaise hI kahanA yAvat aho devAnupriya ! tU dhanya hai tU punya vAlI hai tU kRtArtha hai aho devAnupriye ! maiM zakra nAmaka deveMdra bhagavAn tIrthaMkarakA janma mahotsava karU~gA isase tuma DaranA nahIM yoM kahakara tIrthaMkara CHITTA upasthApanI nidrA dekara tIrthaMkara jaisA dUsarA rUpa banAkara unake pAsa rakhatA hai phira pAMca zakra kA vaikreya banAtA hai jina meM se eka zakendra bhagavAn tIrthaMkara ko karatala se grahaNa karatA hai eka zakendrapIche rahakara chatra dhAraNa karatA do zakendra donoM bAju raha kara cAmara vajate aura eka zakendra hAtha meM vajra dhAraNakara tIrthaMkara ke Age calatA hai | 14 | mUlam - taNaM se sake deviMde devarAyA aNNehiM bahUhiM bhavaNavaI vANamaMtarajoisavemANIehiM devehi devIhiya saddhiM saMparivuDe savir3aDhIe jAva NAIeNaM tA ukkiTThA jAva vIivayamANe 2 jeNeva maMdare pavvae jeNeva paMDagavaNe jeNeva abhiseyasilA jeNeva abhiseyasIhAsaNe teNeva uvAgacchai 2 ttA sIhAsaNava zakrendrakatatIrthaMkara janma mahotsavaH ||58||
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre - sazabdArtha // 59 // janma ragae puratthAbhimuhe saNNisaNNe // 15 // zakrendrakrata tIrthakarabhAvArtha-phira vaha devendra bahuta bhavanapati vANavyaMtara jyotiSI va vaimAnika deva - deviyoM se pakharA huA saba Rddhi dyuti yAvat nAda se utkRSTa divya deva gatise merU mahotsavaH ISIL parvata ke paMDaga vana meM abhiSeka zilA ke siMhAsana pAsa AtA hai vahAM siMhAsana para | bhagavAn tIrthaMkara ko pUrvAbhimukhase baiThAtA haiM // 15 // . mUlam teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM IsANe deviMde devarAyA mUlapANI vasa| bhavAhaNe mUriMde uttaraDDhalogAhivaI aTThAvIsaI vimANavAsasayasahassAhibaI arayaMvaravatthadhare evaM jahA sakke imaM NANattaM mahAghosAghaMTA lahuparakkamo pAyattANiyAhivaI pupphao vimANakArI dakkhiNille NijjANamagge uttarapurathimillo raikarapavvao maMdare samosario jAva pajjuvAsai evaM avasiTThA vi iMdA // 59 //
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre // 60 // bhANiyavvA jAva accuotti imaM NANattaM (gAhA) caurAsII asII bAvattarI / zakrendrakrata tIrthakarasazabdArthe sattarIya saTrIyapaNNA cattAlIsA tIsA vIsA dasasahassA ee sAmANiyANaM janma mahotsavaH (gAhA) battIsaTTA vIsA bArasa aDacaurA sayasahassA paNNA cattAlIsA chacca .. sahassA sahassAre ANaya pANaya kappe cattAri sayA raNNaccUe tiNi ee vimANANaM ime jANavimANakArI devA taM jahA gAhA-pAlaya pupphaya somaNase sikhiccheyaNaMdiyAvatte kAmagame pIigame maNorame vimala savvao bhadde sohammagANaM saNaMkumArANaM baMbhaloyagANaM mahAsukkANaM pANayAgANaM iMdANaM sughosaghaMTAhariNagamesI pAyattANiAhivaI uttarillA NijjANa bhUmI dAhiNapurasthimille raikara pavvae IsANa mAhiMdalaMtasahassAreccuagANaM idANaM mahAghosA1 ghaMTA lahuparakkamopAyattANIyAhivaI dakkhiNille NijjANamagge uttarapurathimille // 60 // - 4
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakrandrakratatIrthakarajanmamahotsavaH kalpasUtre raikaragapavvae parisAoNaM jahA jIvAbhigame AyarakkhA sAmANiya caugguNA sazandArthe savvesiM jANavimANA savvesiM joyaNasahassavicchiNNA uccatteNaM savimANa ppamANA mahiMdajjhayA savvesiM joyaNasAhassIyA sakkavajjA maMdare samosaraMtI jAva pajjuvAsaMti // 16 // .... '1, bhAvArtha-usa kAla usa samaya meM IzAna nAmaka devendra devarAjA hAtha meM trizUladhAraNa karanevAlA vRSabhakA vAhanavAlA devatAoM kA indra uttarArdha loka kA adhipati aThAIsa lAkha vimAnakA svAmI raja rahita vastra dhAraNa karane vAlA yoM jaisI zakendra kI l vaktavyatA kahI thI vaise hI saba vaktavyatA yahAM khnaa| vizeSa. meM mahAghoSa ghaMTA bajAtA ril hai laghuparAkrama nAmaka pAdAtyanIka ke adhipati deva ghaMTA bajAtA hai puSpaka nAmaka vimAna kA vaikriya karatA hai dakSiNa dizAke niryAna mArga se utaratA hai IzAna kona ratikara parvata para ThaharatA hai aura meruparvata para jAtA hai yAvat paryupAsanA karatA hai aise hI acyuta 1.
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ - re. janma kalpAtre / paryaMta zeSa saba indroMkA khnaa| isameM jo jo vizeSatA hai so kahate haiM saudharmendra ke 84 zakendrakratasabhandAthai tIrthakarahajAra sAmAnIka deva hai| IzAnendra ke 80 hajAra sanatkumArendra ke 72 hajAra mAhendra ke - // 62 // 70 hajAra brahmendra ke 60 hajAra lAMtakendrake 50 hajAra mahAzukrendra ke 40 hajAra sahasrA- mahotsavaH rendra ke 30 hajAra prANatendra ke 20 hajAra aura acyutendrake 10ha jAra sAmAnika deva haiN| 'aba vimAna kI saMkhyA kahate haiM saudharmendra devaloka meM 32 lAkha vimAna, IzAnendra ke 28 lAkha vimAna, sanatkumArendra ke 12 lAkha mAhendra ke 8 lAkha brahmendra ke 4 lAkha lAMtakendra ke 50 hajAra mahAzukendra ke 40 hajAra sahasrArendra ke 6 hajAra prANatendra ke 400 aura / acyutendra ke 300 vimAna kahe haiM aba yAna vimAna ke nAma kahate haiM 1 pAlaka 2 puSpaka 3 somaNasa 4 zrIvatsa 5 naMdAvarta 6 kAmagama 7 prItigama 8 manorama 9 vimala aura / / ..... 10 sarvatobhadra / saudharmendra sanatkumArendra brahmendra mahAzukendra aura prANatendra ina pAMca indroM / ke sughoSa nAmaka ghaMTA hai aura hariNagameSI nAmaka padAtyanIka devatA hai| inake nikalane H // 2 //
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sadhandArthe H63 // zakrendrakratatIrthakarajanmamahotsavaH ke dvAra uttara dizA meM hai aura agnikona ke ratikara parvata para vizrAma lete haiM IzAnendra, mAhendra, lAMtakendra, sahasrArendra aura acyutendra ina pAMco ke mahAghoSa nAmaka ghaMTA hai, laghuparAkrama nAmaka padAtikA adhipati devatA hai| dakSiNa dizA meM nikalane kA dvAra hai aura IzAnakona ke ratikara parvata para vizrAmasthAna hai inakI tInoM pariSadA ke devoM kA kathana jIvAbhigamasUtra se jaannaa| sAmAnika devoM se AtmarakSaka deva cogune jaannaa| saba ke yAna vimAna eka lAkha yojana kA lambA cauDA aura apane 2 devaloka ke vimAna jitanA uMcA banAte hai sabakI mahendra dhvajA eka hajAra yojana kii| zakendra tIrthaMkara ke janma nagara meM Ate haiM aura zeSa indra apane 2 sthAna se sIdhe meru parvata para Ate haiM yAvat paryupAsanA karate haiM // 16 // - mUlam teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM camare asuriMde asurarAyA camaracaMcAe rAyahANIe sabhAe suhammAe camaraMsi sIhAsaNaMsI causaTThI sAmANiyasAha RE
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zakrandravratatIrthakara mahotsavaH . . . ssIhiM tettIsAe tAyattIsaehiM cauhi logapAlehiM paMcahiM aggamahisIhiM sa sazabdArthe parivArAhiM tihiM parisAhiM sattahiM aNiyAhiM sattahiM aNiyAhivaIhiM cauhiM // 64 // causaTThIhiM AyarakkhadevasAhassIhiM aNNehiM jahA sakko NavaramimaM NANattaM .3 dumo pAyattANiyAhivaI oghassarA ghaMTA vimANaM paNNAsaMjoyaNasahassAiM mahiMda* jjao paMca joyaNasahassAI vimANakArI Abhiogio devo avasidraM taM ceva / jAva maMdare samosarai pajjuvAsai // 17 // J. bhAvArtha-usa kAla aura usa samaya meM camarendra nAmaka asurendra asurakumAra jAti ke devoM kI camaracaMcA rAjadhAnI meM sudharmA sabhAmeM camara siMhAsana para 64 hajAra sAmAnika tettIsa trAyastriMzaka cAra lokapAla parivAra sahita pAMca agramahiSIyoM tIna pariSadA sAta anIka, sAta anIkAdhipati, do lAkha chappana hajAra AtmarakSaka aura anya bahuta RSONR ... THANKRKE // 64 //
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ VER zakrendrakratatIrthakara mahotsavaH kalpasUtre | devatA evaM devI ke sAtha bhoga bhogatA huA vicaratA hai vageraha saba varNana zakendra jaise hI sabhandAtha | kahanA paraMtu yahAM para vizeSatA batAte haiN| duma padAtyAnika kA adhipati oghasvara ghaMTApaccAsa // 65 // Viel hajAra yojana kA vimAna lambA cauDA pAMca hajAra yojana kI uMcI mahendra dhvajA vimAna banAneI vAlA AbhiyogI devatA, zeSa saba pUrvokta prakAra khnaa| yaha meru parvata para sIdhe jAte haiN|17| - mUlam-teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM balirasuriMde asurarAyA evameva NavaraM il saTThI sAmANiya sAhassIo cauguNA AyarakkhA mahAdumo pAyattANIyAhivaI 1 mahAogharassarA ghaMTA sesaM taM ceva parisAo jahA jIvAbhigame // 18 // bhAvArtha-usa kAla aura usa samaya meM bali nAmaka asurendra yAvat bhogopabhoga bhogatA huA vicaratA hai isakA bhI kathana pUrvokta prakAra se khnaa| vizeSa meM 60 hajAra sAmAnika deva do lAkha cAlIsa hajAra AtmarakSaka deva mahAduma nAmaka padAti anIka kA adhipati yahAM oghasvara ghaMTA aura zeSa pUrvokta prakAra jaannaa| yAvat meru parvata para // 65 //
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakrendrakratatIrthakarajanmamahotsavaH kalpadhatre / sIdhe jAte haiN| unakI pariSadA jIvAbhigama sUtra se jAnanA // 18 // sazabdArthe nam ... mUlam-teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM dharaNe taheva NANattaM cha sAmANiya sAha ssIo cha aggamahisIo cauguNA AyarakkhA meghassarA ghaMTA bhaddaseNo pAya tANIyAhivaI vimANaM paNavIsaM joyaNasahassAI mAhiMdajjhao aDDhAinjAiM 16. joyaNasahassAiM evaM asuriMdavajjiyANaM bhavaNavAsi iMdANaM NavaraM asurANaM ogha ssarA ghaMTA NAgANaM meghassarA suvaNNANaM haMsassarA vijjUNaM koMcassarA aggINaM maMjUssarAdisANaM maMjUghosA udahINaM suspsarA dIvANaM mahurassarA vAUNaM NaMdi ssarA thaNiyANaM NaMdIghosA (gAhA) causaTThI saTThI khalu chacca sahassAo asura.! vajjANaM sAmANiyAo ee caugguNo AyarakkhAo dAhiNillANaM pAyattANI yAhivaI bhaddaseNo uttarillANaM dakkho // 19 // // 66 //
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ Caleel kalpasUtre sazabdArthe // 67 // zakrendrakratatIrthakarajanmamahotsavaH bhAvArtha-usa kAla aura usa samaya meM dharaNendra nAmaka nAgakumArendra yAvat meru parvata para jAte haiM vahAM taka adhikAra pUrvokta jaise kahanA vizeSa meM cha hajAra sAmA| nika, aDhAi hajAra yojana kI uMcI mahendra dhvajA, aise hI asurendra sivAya bhavanavAsI ke saba indroM kA jaannaa| vizeSa se asurakumAra ke oghasvaravAlI ghaMTA nAgakumAra ke meghasvaravAlI ghaMTA suvarNakumAra ke haMsasvaravAlI vidyutkumAra ke krauMcasvaravAlI, agnikumAra ke maMjUsvaravAlI, dizAkumAra ke maMjughoSavAlI udadhikumAra ke susvara | dvIpakumAra ke madhurasvaravAlI vAyukumAra ke naMdIsvaravAlI aura stanitakumAra ke naMdIghoSavAlI ghaMTA hai| camarendra ke 64 hajAra sAmAnikadeva balendra ke 60 hajAra aura zeSa 18 indroM ke cha 2 hajAra sAmAnika deva kahe haiN| inase cauguNe AtmarakSaka deva haiM camare- 1 ndra sivAya dakSiNa dizA ke nava indroM kA pAlaka nAmaka padAtikA svAmI hai uttara dizA ke balendra kA bhadrasena nAmaka padAtikA svAmI hai aura zeSa dakSiNa dizA ke // 37 //
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakrendrakratatIrthakarajanmamahotsavaH kalpasUtre / / nava indroM ke dakSa nAmaka padAtikA svAmI hai // 19 // sazabdArthe - mUlam-vANamaMtarajoisiyA NeyavyA evaM ceva NavaraM cattAri sAmANi // 6 // sAhassIo, cattAri aggamahisIo solasa AyarakkhasahassA vimANA joyaNa sahassaM, mahiMdajjhayA paNavIsajoyaNasayaM ghaMTA dAhiNANaM maMjussarA uttarANaM maMjughosA pAyattANiyAhibaI vimANakariya AbhiogA devA joisiyANaM surasarA sussaraNigyosAo ghaMTAo maMdare samosaraNaM jAva pajjuvAsaMti // 20 // bhAvArtha-isa prakAra kA kathana vAnavyaMtara devatAkA aura jyotiSI devatA kA bhI kahanA isa meM itanA vizeSa cAra hajAra sAmAnika deva, cAra agramahiSI solaha hajAra AtmarakSaka deva eka hajAra yojana kA lambA cauDA vimAna savAso yojana kI mahendra dhvajA vyaMtara jAti ke dakSiNa dizA ke 16 indra ke maMjusvarA nAmaka ghaMTA uttara dizA ke 16 indra // 6 //
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ ustan ANALE zakrendrakratatIrthakarajanmamahotsavaH kalpasUtre ke maMjughoSA nAmaka ghaMTA hai, kaTaka kA svAmI bhI pAladeva hai jyotiSI meM caMdramA indra sazabdArthe ra ke susvarA nAmaka ghaMTA hai aura sUrya ke susvarA nirghoSa nAmaka ghaMTA hai yoM 10 vaimaa||69|| nika ke 20 bhavanapati ke 32 vAnavyaMtara ke aura 2 jyotISI ke saba milakara 64 indra meru parvata para Akara tIrthaMkara bhagavAna kI paryupAsanA karate haiM // 20 // .. __mUlam-tae NaM se accue deviMde devarAyA mahiMde devAhive Abhioge deve saddAvei 2ttA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiyA! mahatthaM mahagdhaM maharihaM viulaM titthayarAbhiseyaM uvaTThAveha // 21 // bhAvArtha-phira acyutendra nAmaka devendra devatA kA rAjA aura saba devendra kA svAmI Abhiyogika devatA ko bulAte haiM aura kahate haiM ki aho devAnupriya ! mhaa| arthavAlA mahadarghya, mahAmUlyavAlA aisA tIthakara kA janma kA abhiSeka karo // 21 // - mUlam-tae NaM se AbhiyogA devA haTTatuTThA jAva paDisuNittA, uttarapura // 69 //
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakrendrakrata kalpasUtre sazabdArthe // 7 // tIrthakara janma: mahotsavaH tthimaM disIbhAyaM avakkamaMti avakkamittA veuvviyasamugghAeNaM jAva samohaNittA, suvaNNamayA 1, rayayamayA 2, rayaNamayA 3, suvaNNarayayamayA 4, suvaNNarayaNamayA 5, rayayarayaNamayA 6, suvaNNarayayarayaNamayA 7, mATTayAmayA 8 je kalasA tesiM kalasANaM ikvikkAe jAIe achuttarasahassaM aThThattarasahassaM Ikikarasa iMdassa aasii| evaM causaTThIe iMdANaM chaNNavai-Ahiya-solasasahassasaMjuyAiM paMcalakkhAiM kalasANaM daLUNa sakkassa deviMdarasa devaranno imeyArUve anjhathie patthie ciMtie kappie maNogae saMkappe samuppajjitthA-'je imAvAlo sirisakusuma-muumAlo pahU evaiyANaM jalasaMmiyANaM mahAkalasANaM mahaimahAlayaM jaladhAraM kahaM sahissaI' tti| evaMvihaM sakkassa ajjhatthiyaM ohiNA Abhoiya tahA saMsayanivAraNaTuM aulabalaparakkamo bhayavaM sayapAdaMguDhaggeNaM sIhAsaNassa // 7 //
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakrendrakratatIrthaMkara kalpasUtre sazabdArthe // 71 // janma mahotsavaH egadese phusai / tae NaM bhagavao titthayarassa aMguluggaphAsametteNaM meru 'mahA- | purisANaM caraNaphAseNa ahaM pAvaNo jAomhi'-tti kaTu harisio viva kaMpiumAraddho // 22 // bhAvArtha-tadanantara ve Abhiyogika deva hRSTatuSTa hue yAvat yaha vacana sunakara ke uttara pUrva dizA kI ora IzAnakone meM jAkara vaikriya samudghAta karate haiM vaikriyasamudghAta karake vaikriya samudghAta se ATha sahastrasuvarNa kA kalaza evaM tatpazcAt 1 svarNa ke, (2) cAMdI ke, (3) ratnoM ke, (4) sone-cAMdI ke, (5) sone-ratnoM ke, (6) cAMdIratnoM ke, (7) sone-cAMdI-ratnoM ke tathA (8) mRtikA ke, ina ATha prakAra ke kalazoM meM se eka eka jAti ke pratyeka indra ke pAsa eka hajAra ATha kalaza the| isa prakAra coMsaTha indroM ke kula pAMca lAkha, solaha hajAra, chayAnave kalaza hue| itane kalazoM ko | dekhakara devendra devarAja zaka ko aisA AdhyAtmika, prArthita, cintita, kalpita, manogata // 7 //
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabdArthe lpasUtre saMkalpa huA ki zirISa ke kusuma ke samAna sukumAra yaha zizu bhagavAn itane jala- zakendrakrata tIrthakarapUrNa mahAkalazoM kI atyanta vizAla jaladhArA ko kisa prakAra saheMge ? jnm72| zakra ke isa prakAra pAMco prakAra ke vicAra avadhijJAna se jAnakara, unakI zaMkA Milil mahAtsavaH ko dUra karane ke liye, atula bala aura parAkrama vAle tIrthaMkara bhagavAn ne apane paira ke l aMguThe ke agrabhAga se siMhAsana ke eka bhAga kA sparza kiyA, taba bhagavAn tIrthaMkara ke in aMguThe ke sparzamAtra se meru parvata kAMpane lagA, mAno 'mahApuruSoM ke caraNasparza se maiM | pAvana ho gayA' aisA socakara harSa se hilane lagA ho // 22 // mUlam-jaM samayaM ca NaM meru kapiumAraddho. taM samayaM ca NaM puDhavI kaMpiyA, samuddo khuddho, siharANi pddiumaarddhaanni| tesiM sayalajagajIvajAyahiyaya vidArago bhayabheravo mahAsado smunbhuuo| tihuyaNasi mahaM kolAhalo jaao| logA / bhayabhIyA jaayaa| savvajaMtuNo bhayAulA sayasayaTThANAo nissariya ko amhANaM // 72 //
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalbama sazabdAthe // 73 // zakrendrakrata tIrthakarajanmamahotsavaH | tAyago' bhavissai ttikaTu saraNamannosiu viva jattha tattha plaaiumaardgho| savve devA devIo yAvi bhauvviggamANasA jaayaa| tae NaM se sakke deviMde devarAyA evaM ciMtei-'jaNNaM ayaM visAlo meru imassa komalAovi komalassa bAlagassa pahuNo uvari paDissai, to assa bAlagassa kA dasA bhavissai ? imassa bAlagassa ammApiUNaM samIve kahaM gamissAmi ? kiM kahissAmi ? ttikaTu sakkiMdo aTTajjhANovagao jhiyaayi|| tao 'keNa evaM kaDaM' tikaTu sakke deviMde devarAyA Asurutte misimisaMte kovaggiNA saMjalie ohiM puNji| tae NaM ohiNA niyadosaM viNNAya bhagavao titthayarassa pAyamUle karayalapariggahiyaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTu evaM vayAsI-NAyameyaM arahA! viNNAyameyaM arahA ! pariNNAyameyaM arahA! suya // 73 //
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 74 // meyaM arahA ! aNuhUyameyaM arahA ! je aIyA je ya paDuppannA je ya AgamissA arahaMtA bhagavaMto te savve'vi anaMtabaliyA anaMtavIriyA anaMta purisakkAraparakamA havaMti tikaTTu vaMdai namasai, vaMdittA namasittA niyaavarAhaM khamAvei // 23 // bhAvArtha - jisa samaya meru parvata kAMpane lagA, usa samaya nizcaya hI sArI pRthvI kAMpa uThI, samudra kSubdha ho gayA, zikhara girane lage, samasta saMsAra ke jIvoM ke hRdaya kovidAraNa karanevAlA mahAn bhayaMkara nAda huaa| tInoM loka meM baDA kolAhala ho gyaa| loga Dara gaye / saba prANI bhaya se vyAkula hokara, apane-apane sthAna se nikalakara 'kauna hamArI rakSA karegA' aisA socakara zaraNa khojane ke lie idhara-udhara bhAgane lage aura sabhI devI evaM devatAoM kA citta bhI bhaya se kAMpane lagA / 'taba devendra devarAja zaka ne isa prakAra vicAra kiyA - agara yaha vizAla meru parvata, 'kamala se bhI komala, bAlavayavAle una prabhu ke Upara gira jAyagA to inakI kyA dazA zakrendraka tIrthakara janmamahotsavaH // 74 //
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre - sazabdArthe ||75 // / janma hogI ? kaise maiM inake mAtApitA ke pAsa jAUMgA ? kyA kahaMgA ? / isa prakAra vicAra | Hzakrendrakratakarake zakrendra ArtadhyAna se yukta hokara cintA karane lge| tIrthakaraphira 'kisane aisA kiyA hai?' yaha socakara zakra devendra devarAja ko krodha aagyaa| mahotsavaH krodha kI agni se vaha prajvalita ho gye| unane avadhijJAna kA upayoga lgaayaa| taba avadhijJAna se apanA hI doSa jAnakara bhagavAn tIrthaMkara ke caraNamUla meM donoM hAtha joDakara aura mastaka para Avarta evaM aMjali karake vaha isa prakAra bole-'he bhagavan ! maiMne jAnA hai, he bhagavan ! maiMne acchI prakAra jAnA hai, he bhagavan ! maiMne khUba acchI | prakAra jAnA hai, he bhagavan ! maiMne sunA hai, he bhagavan ! maiMne anubhava bhI kara liyA hai| ki jo arhanta bhagavAn atItakAla meM ho cuke haiM, jo arhanta bhagavAn vartamAna meM hai, aura jo arhanta bhagavAn bhaviSya meM hoMge, ve sabhI anantabalI, anantavIryavAn, ana- Itill ntapuruSakAra-parAkrama ke dhanI hote haiN| isa prakAra bolakara unako vandanA kI, namaskAra // 75||
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahotsavaH lpasUtre kiyA, vandanA namaskAra karake apane aparAdha ko khamAyA // 23 // zakrendrakrata tIrthakarazabdArthe / mUlam-tae NaM savve iMdA harisavasavisappamANahiyayA savviDhie jAvA jnm76|| / mahayA raveNaM accuiMdAikkameNa bhagavaM titthayaraM titthayarAbhiseeNaM abhisiNciNsu| ___tae NaM sakkiMdeNa aNuvamamahAvIravAcaM ciyattaNeNaM kaMpiyameru 'bhImabhayabheravaM urAlaM acelayAiyaM parisahaM sahissai' ttikaTu ya bhagavao givvANagaNasamakkhaM aMtthadhAma sirImahAvIreti nAma kayaM // 24 // bhAvArtha-tatpazcAt harSa se vikasita cittavAle hokara sava indroMne pUre ThATha ke sAtha yAvat mahAn ghoSa karate hue, acyutendra Adi ke krama se bhagavAn tIrthaMkara kA ! abhiSeka kiyaa| . tatpazcAt zakendra ne, anupama mahAvIratA se yukta hone ke kAraNa, meru parvata ko // 76 //
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ rPNEXSE zakrendrata tIrthakarajanma.. mahotsavaH kalpasUtre kampita kara dene ke kAraNa, tathA 'yaha bhagavAn bhaviSyat kAla meM ghora bhaya se bhayAnaka sazabdArthe acelatA Adi baDe-baDe parISahoM ko sahana kareMge' yaha socakara, devoM ke samUha ke // 77|| sAmane bhagavAn kA guNaniSpanna 'zrI mahAvIra' aisA nAma rakkhA // 24 // ... mUlamaMtae NaM. sakke deviMda devarAyA paMcasakke viDavvai 2 ttA ege sakke Mil bhagavaM titthayaraM karayalapuDeNaM giNhai ege sakke piTThao ya AyAvattaM dharei duve sakkA ubhao pAsiM cAmarUkkhevaM karoti ege sakke vajz2apANi purao pagaDhaI // 25 // bhAvArtha-tatpazcAt zakra devendra pAMca zakra kA rUpa vaikriya karate haiM eka zakendra bhagavAn tIrthaMkara ko karatala se grahaNa karate haiM eka zakendra pIche rahakara chatra dhAraNa karate haiM do zakendra donoM bAju cAmara viMjate haiM aura eka zakendra hAtha meM vajra dhAraNa kara khar3e rahate haiM // 25 // mUlam-eeNaM se sakke caurAsIe sAmANiyasAhassIhiM jAvaH aNNehiM ya bhavaNavaIvANamaMtarajoisavemANiehiM devehiM devihi ya saddhiM saMparikhuDe savviDDhIe XI-SSPAIN // 77 // HERE
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdAtheM // 78 // zakendrakratatIrthakarajanmamahotsavaH jAva NAiyaraveNaM tAe ukkiTThAe jAva jeNeva bhagavao titthayarassa jammaNa Nayare jeNeva jammaNa bhavaNaM jeNeva titthayaramAyA teNeva uvAgacchai 2 ttA bhayavaM titthayaramAUe pAse Thavei 2 tA titthayarapaDirUvagaM paDisAharai 2 tA osovaNiM paDisAharai 2 tA egaM mahaM khomajuyalaM kuMDalajuyalaM ca bhagavao titthayarassa osIsagamUle Thavei 2 ttA egaM mahaM siridAmagaDaM tavaNijjalaMbUsagaM suvaNNapayaragamaMDiyaM NANA maNirayaNavivihahAraddhahArauvasohiyasamudayaM bhagavao titthayarassa ulloaMsi nikkhivai tae NaM bhagavaM titthayare aNimisAe divIe dehamANe 2 suhaMsuheNaM abhiramamANe cii // 26 // .: bhAvArtha-tatpazcAt vaha zakendra 84 hajAra sAmAnIka yAvat anya bhavanapati vANa- vyaMtara jyotiSI va vaimAnika devatA aura deviyoM sahita saba Rddhi yAvat zabda se ||78 //
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ janma kalpasUtre utkRSTa divya devagati se jahAM bhagavAn tIrthaMkara kA janma nagara aura janma bhavana l zakendrakratasazabdArthe tIrthakaraaura jahAM tIrthaMkara kI mAtA hai vahAM Ate haiM vahAM bhagavAn tIrthaMkara ko unakI // 79 // mAtA ke pAsa rakhate haiM vahAM se tIrthaMkara kA jo rUpa pahile banAkara rakhate haiM usakA mahotsavaH sAharana karate haiM avasthApinI nidrA kA bhI sAharana karate haiM aura eka baDA kSoma yugala (atyuttama kArpAsa vastra) aura kuMDala kA yugala ye donoM tIrthaMkara ke osIsA ke nIce rakhate | haiM phira eka bar3A saubhAgyavaMta vicitra ratnoM kI mAlA kA hAra suvarNamaya uMcA lambA IH aneka prakAra ke maNi ratnamaya vividha prakAra ke hAra ardhahAra se suzobhita zrIdAma kAMDa nAmaka daDA bhagavaMta ko dikhane meM Ave aisA rakhate haiM tatpazcAt bhagavAn tIrthaMkara ko animiSa dRSTi se dekhate hue AnaMda karate hue rahate haiM // 26 // mUlam-tae NaM se sakke deviMde devarAyA vesamaNaM deve saddAvei 2 tA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiyA! battIsaM hiraNNakoDIo battIsaM suaNNa // 79 //
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakrandrakrara tIrthakara janmamahotsava kalpasUtre koDIo battIsaM rayaNakoDIo battIsaM gaMdAI battIsaM bhaddAiM subhagasubhagarUve sazabdArthe / joyaNalAvaNNe ya bhagavao titthayarassa jammaNabhavaNaMsi sAharAi 2 ttA ey||8 // mANAttiyaM paccappiNAhi tae NaM se vesamaNe deve sakkeNa jAva viNaeNaM vayaNaM paDisuNei 2 ttA jaMbhae deve saddAvei 2 tA evaM khippAmeva bho devANuppiyA battIsaM I hiraNNakoDIo jAva bhagavao titthayarasma jammaNabhavaNaMsi sAharaha 2 ttA eya mANattiyaM paccappiNaha tae NaM te jaMbhagA devA vesamaNeNaM deveNaM evaM vuttA samANA haTTatuTTha jAva khippAmeva battIsaM hiraNNakoDIo jAva subhagasobhaggarUvaM jovvaNa lAvaNaM bhagavao titthayarassa jammaNabhavaNasi sAharati 2 ttA jeNeva vesamaNa- 1 deve teNeva jAva paccappiNaMti tae NaM se sakke vesamaNadeve jeNeva sakke deviMde devarAyA jAva paccappiNai // 27 // DhavA
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArye zakrandrakrata tIrthakarajanmamahotsavaH 81 // - bhAvArtha-tatpazcAt zakra devendra devarAja, vaizramaNa deva ko bulAkara aisA kahate haiM aho devAnupriya battIsa kroDa hiraNya battIsa kroDa suvarNa battIsa kroDa ratna battIsa naMdanAmaka vRttAsana battIsa bhadrAsana acchA rUpa lAvaNya vagairaha bhagavAn tIrthaMkara ke janma bhavana meM sAharana karo aura mujhe merI AjJA pIchI do tatpazcAt vaizramaNa zakra devendra ke usa vacana ko zravaNa karate haiM aura muMbhaka devoM ko bulAte haiM aura unako kahate haiM ki aho devAnupriya ! battIsa kroDa hiraNya vagairaha bhagavAn tIrthaMkara ke bhavana meM lAo aura itanA karake mujhe merI AjJA pIchI do vaizramaNa deva ke aisA kahane para jUMbhaka deva hRSTatuSTa hote haiM yAvat battIsa kroDa hiraNya yAvat subhaga saubhAgya rUpa yauvana lAvaNya vagairaha tIrthaMkara ke bhavana meM sAharana karake jahAM vaizramaNa deva rahate haiM vahAM Akara unako unakI AjJA pIchI dete haiM tatpazcAt vaha vaizramaNa deva zakra devendra ke pAsa Akara unako unakI AjJA pIchI dete haiM // 27 // SCRIBE // 8 //
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe 1182 // zakrandakratatIrthakara janmamahotsavaH mUlam-tae NaM se sakke deviMde devarAyA Abhioge deve sadAvei 2 tA evaM vayAsI khippAmeva bho devANuppiyA! bhagavao titthayarassa jammaNaNayaraMsi siMghADaga jAva mahApahesu mahayA 2 saddeNaM ugdhosamANA 2 evaM vayaha haMdi suNaMtu bhavaMto bahave bhavaNavaivANamaMtarajoisavemANiyA devA ya devIo ya jeNaM devANuppiyA ! titthayarassa titthayaramAUe vA uvariM asuhaM maNaM pahArei tassaNaM ajjagamaMjariyAiva sayalamuddhANaM phuTTao tikaTTha ghosaNaM ghoseha 2 ttA eyamANattiyaM paccappiNaha tae NaM te AbhiogadevA jAva evaM devo tti ANAe paDisuNeti 2 ttA sakkarasa deviMdassa devaraNNo aMtiyAo paDiNikkhamaMti 2ttA / khippAmeva bhagavao titthayarassa jammaNaNagaraMsi siMghADaga jAva evaM vayAsI haMdi suNaMtu bhavaMto bahave bhavaNabaI jAva jeNaM devANuppiyA! titthayarassa jAva HECCCCECle // 7 //
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakrendrakrata kalpasUtre mhaakh // 83 // tIrthakara janma mahotsavaH phuTTihiti ttikaTTha ghosaNaM ghosaMti 2 ttA eyamANattiyaM paccappiNaMti tae NaM ta bahave bhavaNavaivANamaMtarajoisavemANiyA devA bhagavao titthayarassa jammaNa mahimaM kareMti 2 tA jeNeva gaMdIsaradIve teNeva uvAgacchaMti 2 tA ahiyAo mahA mahimAo kareMti ra ttA jAmeva disiM pAunbhUyA tAmeva disiM paDigayA iti paMcamAdhikAra // 28 // " bhAvArtha-tatpazcAt zaka devendra Abhiyogika (sevaka) devoM ko bulAte haiM aura kahate haiM ki / aho devAnupriya! bhagavAn tIrthaMkara ke janma nagara meM zRMgATaka yAvat mahApatha meM baDe 2 zabda se udghoSaNA karake aisA bole aho bahuta bhavanapati vANavyaMtara jyotiSI va vaimAnika devatA aura deviyoM suno ! ki jo koI tIrthaMkara va unakI mAtA para asukha (duHkha) kareMge unakA mastaka tADavRkSa kI maMjarI samAna toDa diyA jAyagA aisI udghoSaNA mAnAmA // 7 //
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakendrakrata. tIrthakarajanma. mahotsavaH kalpasUtre / karake mujhe merI AjJA pIchI do tatpazcAt ve Abhiyogika deva usa AjJA ko vinayanazabdArthe pUrvaka zravaNa karate haiM aura zaka devendra ke pAsa se nikala kara bhagavAn tIrthaMkara ke janma // 84 // | nagara meM zRGgATaka yAvat mahApatha meM Akara aisA bolate haiM ki aho bahuta bhavanapati yAvat // !! vaimAnika devoM meM jo koI tIrthaMkara bhagavAn kA athavA unakI mAtA kA burA citavana karegA usakA mastaka tADavRkSa kI maMjarI jaise toDa diyA jAyagA isa prakAra usakI udghoSaNA karake zakendra ko unakI AjJA pIchI dete haiM tatpazcAt ve bahuta bhavanapati vANavyaMtara jyotiSI va vaimAnika deva bhagavAn tIrthaMkara kA janma mahotsava karake jahAM naMdIzvara dvIpa hai vahAM Ate hai vahAM aSTAnhika (aTThAi) mahotsava karate haiM phira ve saba apane 2 sthAna jAte haiM isa prakAra yaha tIrthaMkara ke janmotsava kA pAMcavA adhikAra saMpUrNa huaa||28|| . mUlabhU-taeNaM tisalAe devIe tAo aMgapaDiyAriyAo tisalaM deviM navaNhaM mAsANaM jAva dAragaM payAyaM pAsai, pAsittA sigdhaM turiyaM cavalaM veiyaM // 84||
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ putrajanma danam - // 85 // kalpAtre jeNeva siddhatthe rAyA teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA siddhatthaM rAyaM jaeNaM sidArtharAjJe sazabdArthe / vijaeNaM vaddhAti vaddhAvittA karayalapariggahiyaM sirasAvattaM matthae aMjaliMka kaTu evaM vayAsI-evaM khalu devANuppiyA! tisalA devI NavaNhaM mAsANaM jAva dAragaM payAyA, taNNaM amhaM devANuppiyANaM piyaM Nivedemo piyaM bhe bhvu| tae NaM se siddhatthe rAyA tAsiNaM aMgapaDiyAriyANaM aMtie eyamaDhe soccA Nisamma hadvatuTu cittamANaMdie harisavasavisappamANahiyae tAo aMgapaDiyAriyAo mahurohiM vayaNehiM viuleNaM pupphagaMdhamallAlaMkAreNaM sakkArei sammANei, sakkArittA sammANittA matthayadhoyAo karei puttANuputtiyaM vittiM kappei kappittA paDivisajei // 29 // | | bhAvArtha-tadanantara trizalA devI kI aMgaparicArikAeM-dAsiyAM nau mAsa sADhe | sAta dina pUre hone para trizalA devI ke putrajanma ko dekhakara zIghra turanta capala aura // 85 //
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ HD. Irrina . .. . .. . kalpasUtre 9vegayukta gati se calakara jahAM siddhArtha rAjA the vahAM phuNcii| pahuMcakara siddhArtha rAjAko siddhArtharA putrajanmasazabdArthe | jaya vijaya dhvani se vadhAyA, vadhA kara donoM hAtha joDa mastaka para aMjali karake isa nivedanama - // 86 // | prakAra bolI he devAnupriya ! Aja trizalA devIne nau mAsa sADhe sAta dina pUre hone para eka-putra ko janma diyA hai isaliye hama he devAnupriya Apako priyavAkya se nivedana / Ril karate haiN| ApakA priya ho| phira siddhArtha rAjA una dAsiyoM ke mukhase janmarUpa - isa artha ko sunakara hRSTatuSTa huA, unake citta meM bahuta prasannatA huI, ati harSa ke kAraNa unakA hRdaya praphullita ho gayA, evaM una siddhArtha rAjAne dAsiyoM kA madhura kil vacanoM se aura vipula puSpa, gaMdha mAlya-phUloM kI mAlAoM se satkAra kiyA sammAna on kiyA, satkAra sanmAna karake phira usane unheM mastaka dhauta kiyA-arthAt dAsIpane ke - kRtya se mukta kara diyA aura putra pautra bhogya yogya AjIvikA se yukta kara diyaa| arthAt unhe isa prakAra kI jIvikA lagAdI kI jisase unake putra pautra taka bhI baiThe 2 khA // 86 //
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre // 87 // ske| isa prakAra kI vyavasthA karake phira rAjAne unheM vahAM se visarjita kara diyA // 29 // mUlam - tae NaM udaMcaMtaussavo siddhatthabhUvo paccUsakAlasamayaMsi pamoya kayaMbamoyagapahujammaNasyagajAyaganiuraMba deNNaseNNa parAbhavasuNNaM karIa / nAgariyasamAyavaNamavi rAyarAya kamalAvilAsahAsavasusalIlA''sArehiM phArehiM dukkhadAvANalasamujjalaMta kIlakavalapabalabhayAo vimoiUNa ubhidatA'maMdAnaMdakaMdakuraMpUraM karIa / kArAgAranigaDiyajaNavAraM ca nigaDAo moIa / uttarotarollasaMtappavAheNa ussAheNa taM khattiyakuNDaggAmaM nayaraM sabbhitarabAhiriyaM AsittasammajjiovalittaM siMghADagatigacaukkacaccara caummuhamahApaha pahesu sittasuisamadratthaMtarAvaNavAhiyaM maMcAimaMcakaliyaM nANAviharAgabhUsiyajjhayapaDAgamaMDiyaM lAulloiyajuttaM gosIsasarasarattacaMdanadaddaradinnapaM caMgulitalaM uvaciyacaMdaNa siddhArthakRta putrajanmamahotsavaH // 87 //
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe 1188 // siddhArthakRta putrajanmamahotsava kalasaM caMdaNaghaDasukayatoraNapaDiduvAradesabhAgaM, AsattovasattaviulavaTTavagghAriyamalladAmakalAvaM paMcavannasarasasurahimukkapupphapuMjovayArakaliyaM kAlAgurupavarakuMdarakaturukkadhUvaDajhaMtamaghamaghatagaMdhuddhyAbhirAmaM sugaMdhavaragaMdhiyaM gaMdhavaTTibhUyaM naDanaTTagajallamallamuTThiyavelaMbagapavagakahaga pADhagalAsagaArakkhagalaMkhatUNaillatuMbavINiya aNegatAlAyarANucariyaM kaaraavei| jUasahassaM mUsalasahassaM ca ANAittA egao ThavAvei, jaNNaM assi mahocchavaMsi kovi sagaDe vA, hale vA No vAhau, no vA musalehiM kiMci vi khaMDaratti // 30 // ___ zabdArtha-[tae NaM udaMcaMtaussavo siddhatthabhUvo] tat pazcAt siddhArtha rAjA utsava manAne ke liye udyata hue| [paccUsakAlasamayaM sa] prAtaHkAla hone para [pamoyakayaMbamoyagapahujammaNasUyagajAyaganiuraMvaM deNNaseNNaparAbhavasuNNaM karIa] unhoMne Ananda // 88 //
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre / ke samUha ko denevAle bhagavAn ke janma ko sUcita karanevAle aMtaHpura ke dAsadAsiyoM siddhArthakRta sazabdArthe / ko tathA yAcakoM ko dInatA rUpI senA ke parAjaya se rahita kara diyA arthAt sadA ke putrajanma- // 89 // mahotsavaH lie unheM daridratA ke bhAra se mukta kara diyA [nAgariyasamAyavaNamavi rAyarAya kamalAvilAsahAsavasusalilAAsArehiM] tathA nagaranivAsI janasamUharUpI vana ko bhI kubera kI lakSmI ke vilAsa kA upahAsa karanevAle arthAt atyadhika, dhanarUpI jalakI vizAla dhArAe~ barasAkara, [phArehiM dukkhadAvAnalasamujjalaMtakIlakavalapabalabhayAo vimoiUNa ubhidaMtA amaMdAnaMdakaMdakurapUraM karIa] dukkharUpI dAvAnala kI jalatI huI jvAlAoM kA grAsa hone ke prabala bhaya se mukta karake utpanna honevAle atizaya pramodarUpI aMkura / samUha se sampanna kara diyA [kArAgAranigaDiya-jaNavAraM ca nigaDAo moia] isake atirikta siddhArtha rAjAne kArAgAra meM kaida kiye hue jo aparAdhI janoM ke samUha the, unako beDiyoM se mukta karavA diyA [uttarottarollasaMtappavAheNa ussAheNa taM // 89 //
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasatre sazabdArthe Periwix TA . / khattiyakuMDaggAmaM nayaraM] rAjA siddhArtha ke utsAha kI dhArA uttarottara baDhatI jA rahI thii| siddhaarthkRt| putrajanmaunhoMne kSatriyakuNDagrAma nagara ko [sabhitarabAhiriyaM AsittasaMmajjiovalittaM] bhItara mahotsavaH. // 9 // se bhI aura bAhara se bhI khUba sjvaayaa| pahale dhUla ko zAnta karane ke lie bhUmiko / jala se siMcavAyA, phira buhArI se jhaDavAyA aura phira gobara tathA mRttikA se liipvaayaa| [siMghADagatigacaukkacaccaracaummuhamahApahapahesu] zRMgATaka, trika, catuSka, catvara, caturmukha mahApatha aura pathoM meM [sitta sui saMmaTTaratyaMtarAvaNavIhiyaM] rathyAoM ke madhyabhAga meM tathA bAjAra kI galiyoM meM siMcana karavAyA, inakI saphAI karavAI [maMcAi. maMcakaliyaM] macAnoM aura macAnoM para macAnoM se yukta kara diyaa| [nANAviha rAgabhUsiB. yajjhayapaDAgamaMDiyaM] taraha taraha ke raMgoM se zobhita dhvajAoM evaM patAkAoM se maNDita / krvaayaa| [loulloiyajuttaM] gobara Adi se lIpavAyA khaDI Adi se putavAyA [gosIsa sarasarattacaMdanadadaradinnapaMcaMgulitalaM] gozIrSacandana tathA lAla caMdana ke bahuta se hAthe // 9 // ime . ...AANI M ORE
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe siddhArthakRta putrajanmamahotsavaH 191 // lagavAye [uvaciya candanakalasaM] caMdana se lipta kalaza sthApita karavAye [caMdanaghaDasukayatoraNapaDiduvAradesabhAgaM] dvAra dvAra para caMdana lipta ghaToM se ramaNIya toraNa banavAye [AsattovasattaviulavadvagdhAriyamalladAmakalAvaM] nIce se Upara taka ke bhAga ko sparza karanevAlI vistIrNa gola aura lambI phUlamAlAoM ke samUha se suzobhita karavAyA [paMcavaNNasarasasurahimukkapupphapuMjovayArakaliyaM] jahAM tahAM bikhare hue kAle nIle Adi pAMca varSoM ke sundara aura surabhisampanna puSpoM ke samUha kI zobhA se yukta karavA diyA [kAlAgurupavarakuMdarukaturukkadhUvaDajhaMtamaghamaghaMtagaMdhudhUyAbhirAmaM] tathA kAlAguru zreSTha kundurukka (cIDA nAmaka gaMdhadravya) turuSka (lobAna) tathA dazAMgadhUpa Adi aneka sugandhi dravyoM ke jalAne se utpanna huI gandha, havA se cAroM ora phaila rahI thI aura isa prakAra sAre nagara ko manohara banavAyA [sugaMdhavaragaMdhiyaM] uttama cUrNoM se sugandhita | karavAyA [gaMdhavaTibhUyaM] gaMdha kI vaTTI ke samAna banavAyA [nar3anadRgajallamallamuSTriya velaM // 91 //
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhArthakRta putrajanmamahotsavaH kalpasUtre bagapavagakahagapADhagalAsagaArakkhagalaMkhatUNaillatuMbavINiyaaNegatAlAyarANucariyaM kArA- samandArthe vei] naToM, nartakoM, (svayaM nAcanevAle) jalloM-varatrA-rassI para khela karanevAle malloM, // 12 // (mauSTikoM ghUsebAjI karanevAle eka prakAra ke malla), vilambaka (vidUSaka) plAvaka (chalAMgamArakara gaDahe Adi ko lAMghanevAle) (kathaka-majedAra kahAnI kahanevAle) (pAThaka suktiyAM sunAnevAle, jAsaka-rAsa gAnevAle, ArakSaka-zubhAzubha zakuna kahanevAle naimittika, laMkha-vAMsa para khela khelanevAle, tUNAvaMta-tUNAnAmaka bAjA bajAkara kathA karanevAle ina saba se nagara ko yukta karavAyA [jUasahassaM musalasahassaM ca ANAittA egao ThavAvei] hajAroM dhurAe~ tathA hajAroM mUsala maMgAkara eka jagaha rakhavA diye [jaNNaM assi mahocchavaMsi ko vi sagaDe vA hale vA No vAhau] jisase ki isa mahotsava meM koI bhI manuSya gADI aura hala na jote [no vA musalehiM kiMcivi khaMDautti] tathA | kisI bhI dhAnya Adi vastu ko na kUTe, arthAt sabhI loga utsava meM sammilita SHza // 92 // smance
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ putrajanma kalpastre | hokara Ananda kA upabhoga kare // 30 // sidArthakRta sazabdArthe artha-'tae NaM' ityAdi / taba rAjA siddhArtha utsava manAne ke lie udyata hue| ITAM mahotsavaH 193 // prAtaHkAla ke avasara para unhoMne Ananda ke samUha ko denevAle bhagavAn ke janma ko sUcita karanevAle antaHpura ke dAsadAsiyoM ko tathA bhikhAriyoM ko dInatArUpI senA ke parAjaya se rahita kara diyaa| arthAt sadA ke lie unheM daridratA se mukta kara diyaa| | tathA nagara nivAsI janasamUharUpI vana ko bhI kubera kI lakSmI ke vilAsa kA upahAsa Pil karanevAle arthAt atyadhika, dhanarUpI jala kI vizAla dhArAe~ barasA kara, duHkharUpI Kul dAvAnala kI jalatI huI jvAlAoM kA grAsa hone ke prabala bhaya se mukta karake, utpanna | all honevAle atizaya pramodarUpI aMkura-samUha se sampanna kara diyaa| abhiprAya yaha hai ki | siddhArtha rAjAne kubera ke dhana se bhI adhika dhana dekara nAgarikajanoM ko daridratA ke / duHkha se rahita banA diyaa| aura Ananda se yukta kara diyaa| isake atirikta siddhArtha 3 // .ORNHI..
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahotsavaH kalpasUtre 11 rAjAne kArAgAra meM kaida kiye hue jo aparAdhI janoM ke samUha the, unako beDiyoM se siddhArthakRta sazandArthe putrajanma. // 9 // mukta karavA diyaa| . ____ rAjA siddhArtha ke utsAha kI dhArA uttarottara baDhatI jA rahI thii| unhoMne kSatriya" kuMDagrAma ko bhItara se bhI aura bAhara se bhI khUba sjvaayaa| pahale dhUla ko zAMta karane ke lie bhUmiko jala se siMcavAyA, phira buhArI se jhaDavAyA aura phira gobara tathA mRttikA se liipvaayaa| zaMgATaka (tikone sthAna), trika (tIna rAstoM kA saMgama sthala) catuSka (cAra A mArgo ke milane kA sthAna-caurAhA), catvara (bahu rAstoM kA saMgama sthala), caturmukha ! (cAra dvAroM vAlA sthAna). mahApatha (rAjamArga) aura patha (sAmAnya rAstA) meM jo bhI mArga ke madhya bhAga meM the, tathA bAjAra kI galiyAM thIM, una sabako siMcavAyA, sApha !! karavAyA aura zodhita krvaayaa| mahotsava dekhane ke lie logoM ko baiThane ke vAste ... maMca (macAna) banavA diye, aura una macAnoM para bhI macAna bamavA diye| nAnA prakAra // 94 // E ZY
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ Hin kalpasUtre sabhandAthe // 95 // OMECTEE ke raMgoM se vibhUSita aura dhvajApatAkAoM se maNDita karavA diyaa| jina para siMha Adi siddhArthakRta ke cihna bane rahate haiM aura jo bar3e AkAra kI hotI haiM ve dhvajA yA vaijayantI kahalAtI | putrajanma. mahotsavaH haiN| choTI-choTI dhvajAe~ patAkAe~ kahI jAtI haiN| ina raMgoM, dhvajAoM aura patAkAoM se nagara ko suzobhita krvaayaa| bhUmitala gobara se lIMpavA diyA gayA, aura dIvAroM para cUnA Adi se saphedI karavA dI gii| gozIrSa-haricandana tathA sarasa lAlacandana ke bahuta se dIvAla Adi sthAna-sthAna para hAthe lagavA diye| gharoM ke bhItara, caukoM meM - candana ke lepa se yukta kalaza rakhavA diye| nagara ke dvAra-dvAra para candana lipta ghaToM ke ramaNIya toraNa banavA diye| tathA una dvAroM ko, nIce jamIna se lagI huI aura Upara | taka chuI huI bahuta sI golAkAra aura lambAkAra mAlAoM ke samUha se maNDita karavA diye, jahAM-tahAM bikhere hue kAle, nIle, pIle, lAla aura zukla-ina pAMca varSoM ke sundara aura surabhisampanna puSpoM ke samUha kI zobhA se yukta karavA diye|
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre mandArthe // 96 // tathA - kRSNAgurU, zreSTha kundurukka (cIDA - nAmaka gaMdhadravya), turuSka - ( lobAna ) tathA dhUpa- dazAMga Adi, jo aneka sugaMdhi dravyoM kI milAvaTa se banatI hai, aura jisakI gaMdha vilakSaNa hotI hai, ina saba ke jalAne se utpanna huI gaMdha, havA se cAroM ora phaila rahI thI, aura isa prakAra sAre nagara ko manohara banavAyA / baDhiyA sugaMdhita cUrNoM kI gaMdha se bhI sugaMdhita karavAyA, arthAt nagara ko utkRSTa gaMdha se vyApta karavA diyaa| isa kAraNa yaha aisA pratIta hone lagA jaise gaMdha - dravya kI baTTI ho / tathA-naTa, narttaka (svayaM nAcanevAle), jalla (vastrA para - rassI para khela karanevAle) malla, mauSTika (ghUMsebAjI karanevAle eka prakAra ke malla), vilambaka ( vidUSaka - mukhavikAra Adi karake janatA ko haMsAne vAle), plAvaka (chalAMga mAra kara gar3ahe Adi ko lAMghanevAle), kathaka (majedAra kahAnI kahane vAle), pAThaka (sUktiyoM sunAne vAle), lAsaka [ rAsa - gAna karane vAle ], ArakSaka [zubhAzubha zakuna kahane vAle naimittika ] lekha [vAMsa siddhArthakRta putrajanma. mahotsavaH // 96 //
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ prizalAdevI kRtaputrastutiH kalpasUtre - Upara khela karane vAle), tUNAvanta (tUNA nAmaka bAjA bajAkara kathA karane vAle),-ina sazabdArthe saba se nagara ko yukta krvaayaa| 197 // IN tathA hajAroM jue aura hajAroM mUzala maMgavAkara eka kinAre rakhavA diye, jisase ki isa mahotsava meM, arthAt zrI mahAvIra prabhu ke janma ke upalakSya meM manAye jAne vAle utsava ke samaya, koI bhI manuSya gADI aura hala na jote, tathA kisI bhI dhAnya Adi vastu ko na kUTe, | arthAt sabhI loga utsava meM sammilita hokara Ananda kA upabhoga kareM // 30 // - mUlam-tae NaM laliya-sIlAlaMkiyamahilA gii kusalA tisalA kamaNiHII jjaguNajAlaM visAlabhAlaM bAlaM vilogiya samucchalaMtAmaMdANaMdataralataraMga mahAsinehakaruNagihaNimAmajjamANamANasA itthIpurisalakkhaNaNANaviyakkhaNA, paIyaputtalakkhaNA taM thaviumuvakkamitthA kiM guNagaNavajjiehiM bahUhiM taNaehiM ? // 97 //
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 kalpasUtre zabdArthe // 98 // MSR acce6aOKE kRtaputra stutiH varamego vi ataMdo kulakeravacaMdo bhavAriso asarisujjalaguNo suo, jo purAkaya trizalA devI sukayakalAveNa pAvijjai, jeNa ya gaMdhavAheNa parimalarAjI viva mAupiipasiddhI disodisi vitannijjai, sorabbhabhariyA milANakusumabhAra- bhAsura surataruNA naMdajjANamiva ya tellokkaM guNaguNeNa vAsijjai, atelapUreNa maNidIveNeva ya pagAsijjai, apAsijjai ya hiyayadarIcarI ciraMtaNA nnaanntimirraaii| saccaM vRttaMpattaM na tAvayai neva malaM pamue, gehaM na saMharai neva guNe khiNei / davvAvasANasamae calayaM na dhAi, putto imo kulagihe kila kovi dIvo // eso loguttaraguNagaNajuo suo pabhUyappamoyaM jaNayai / avi yasIyalaM caMdaNaM vRttaM, tao caMdo susIyalo / caMdacaMdaNao sIo mahaM NaMdanasaMgamo // 2 // // 98 //
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre 'sAndArthe // 99 // 3000000000 siyA u mahurA nUnaM suhAi mahurA tao / tehiM vi assa bAlassa saMgamo mahuro mahaM // 3 // kaNagaM suhayaM loe, rayaNaM ca mahAsuhaM / tehiM viya mahAsokkho assa bAlassa saMgamo // 4 // 31 // zabdArtha - [ e ] usake bAda [sA laliyasIlAlaMkiyamahilA kii kusalA ] sundara nirdoSa zIla-svabhAva athavA sadvRtta se yukta mahilAoM ke kartavyoM meM nipuNa, [tisalA kamaNijjaguNajAlaM visAlabhAlaM bAlaM vilogiya] usa trizalA devIne manohara guNagaNa vAle zubhalakSaNayukta lalATavAle apane putra [ mahAvIra ] ko dekha kara [ samacchalaMtA maMdANaMdataralatarataraMga mahAsinehavaruNagihaNimAmajjamANamANasA] uchalate hue atizaya caMcala AnandarUpa taraGgavAle mahAsneharUpI samudra meM tairatI huI [ itthI - purisa SC0033 trizalAdevI kutaputrastutiH // 99 //
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 100 // lakkhaNaNANavikkhaNA] strIpuruSoM ke zubhAzubha lakSaNa-parijJAna meM kuzala evaM [paiyaputtalakkhaNA] bAlaka ke lakSaNa ko pahacAnane vAlI [taM thavimuvakkamitthA ] trizalA bAlaka kI stuti karane lagI- [kiM guNagaNavajjiehiM bahUhiM taNaehiM ?] guNavihIna bahuta putroM se bhI kyA [ramegovi ataMdo kulakeravacaMdo bhavAriso asarisujjalaguNo suo] kintu apramAdI, kularUpI kairava - rAtrivikAsI kamala ko vikasita karane meM candrarUpa, tere jaisA anupama ujjvalaguNa vAlA eka hI putra acchA hai / [ jo purAkayasukayakalAveNa vijja] jo putra pUrvajanmopArjitaM pracura puNyoM se prApta hotA hai / [jeNa ya gaMdhavAheNa parimalarAjIviva mAupiipasiddhI disodisi vitannijjai] jaise gandhavAha - pavanapuSpoM kI sugandhiko dizA - vidizAoM meM prasArita karatA hai, usI prakAra jo putra apane mAtA pitA ke nAma ko sarvatra prasiddha karatA hai / [sorabhabhariyAmilANa kusuma bhAra -bhAsura surataruNAnaMdajjANamiva ya tellokkaM guNagaNeNa vAsijjai ] tathA he suputra ! tumhAre SCHOO trizalA devI kRtaputra stutiH // 100 //
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ trizalAdevI kRtaputra kalpasUtre mazabdArthe // 101 // stutiH SENTEEYAsamyAnaka jaise satputra se yaha tInoM loka guNagaNa se suvAsita hote haiM jaise sugandhiyukta khile hue puSpoM ke gucchoM se zobhita kalpavRkSa se nandanavana [atelapUreNa maNidIveNeva ya pagAsijjai] tathA tailarahita maNidIpa gRhAdika ko prakAzita karatA hai usI prakAra tere jaisA putra tInoM loka ko prakAzita karatA hai [apAsijjai ya hiyayadarIcarI ciraMtaNANANa| timirarAI] aura jo trailokyavartI jIvoM ke hRdayarUpI guphA meM saMcaraNa karane vAle cirakAlika ajJAnarUpa aMdhakAra-samUha ko dUra karatA hai| [saccaM vuttaM] saca hI kahA hai- [pattaM na tAvayai] jo pAtra ko saMtapta nahIM karatA [neva malaM pasUe] mala ko utpanna nahIM karatA [NehaM na saMharai] sneha kA saMhAra nahIM karatA [neva guNekhiNei] guNoM kA nAza nahIM karatA [davyAvasANasamae calayaM na dhAi] aura dravya ke vinAza kAla meM asthiratA ko prApta nahIM hotA hai [putto imo kulagihe kila ko vi dIvo] aisA yaha putra rUpa dIpaka kularUpI gRha meM koI vilakSaNa hI dIpaka hai| [eso loguttaraguNagaNa // 10 //
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre trizalAdevI kRtaputrastutiH 3 juo suo pabhUyappamoyaM jaNayai] yaha lokottara guNagaNoM se yukta putra bahuta Ananda- sabhandAtha / dAyI hotA hai| [avi ya] aura bhI kahA hai|102|| . [sIyalaM caMdaNaM vuttaM] isa loka meM caMdana zItala hai [tao caMdo susIyalo] usakI apekSA candramA adhika zItala hai . [caMdacaMdaNao sIo] parantu candra aura candana kI apekSA [mahaM NaMdaNasaMgamo] putra ke aGga kA sparza atyanta zItala hotA hai // 2 // - [siyA u mahurA nUNaM] misarI mIThI hotI hai, [suhAi mahurA tao] usase bhI mIThA amRta hotA hai [tehiM vi assa bAlasta, saMgamo mahuro mahaM] aura usase bhI mIThA putra kA sparza hotA hai| [kaNagaM suhayaM loe] sonA isa loka meM sukhadAyI hai [rayaNaM ca mahAsukham] usakI apekSA ratna adhika sukhadAyI hai [tehiM vi ya mahAsokkho assa bAlassa saMgamo] ina donoM se bhI baDhakara isa anupama putra kA sparzasukhadAyaka hai // 31 // ... artha-'aha lliysiilaalNkiy'-ityaadi| MBER // 102 // ..
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ trizalAdevI kRtaputra. stutiH karapAtre phira utsava kI samApti ke bAda vaha zIla se sundara, mahilAoM ke kartavya meM sazandAyeM kuzala, uchalatI huI atyaMta-caMcala Ananda rUpI taraMgoM se yukta mahAsneharUpI samudra meM // 103 // tairatI huI, khile hue kamala ke samAna mukhavAlI, strI puruSoM ke zubhAzubhalakSaNa jAnane vAlI, tathA bAlaka ke lakSaNa ko pahacAnane vAlI trizalA rAnI, sundara guNoM se alaMkRta, vizAla bhAlavAle bAlakakI stuti karane lagI- guNavihIna bahuta putroM se bhI kyA ? kintu apramAdI, kularUpI kairavarAjIvikAsI kamala ko vikasita karane meM candrarUpa, tere jaisA anupama ujjvala guNavAlA eka hI putra acchA hai, jo putra pUrvajanmopArjita pracura puNyoM se prApta hotA hai / jaise-gandhavAhapavana puNyoM ko sugandhi ko dizA vidizAoM meM prasArita karatA hai, usI prakAra jo putra apane mAtA pitA ke nAma ko sarvatra prasiddha karatA hai| jaise sugandhi yukta amlAna Vil (khile hue) puSpoM ke bhAra se suzobhita kalpavRkSa, nandanavana ko suvAsita karatA hai| usI S
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpapatre prakAra Apake jaise putra apane guNagAna se tInoM loka ko suvAsita karatA hai| tathA jaise trizalAdevI prazandArthe taila rahita maNidIpa gRhAdika ko prakAzita karatA hai, usI prakAra tere jaisA putra tInoM kRtaputra. 1104 // stutiH loka ko prakAzita karatA hai, aura vaha trailokyavartI jIvoM ke hRdayarUpI guphA meM saMcaraNa / / karane vAle cirakAlika ajJAnarUpa andhakAra samUha ko dUra karatA hai| kahA bhI hai 'jo pAtra ko saMtapta nahIM karatA, mala ko utpanna nahIM karatA, sneha kA saMhAra nahIM ! karatA, guNoM kA nAza nahIM karatA aura dravya ke vinAza kAla meM asthiratA ko prApta / / nahIM hotA hai, aisA yaha putrarUpa dIpaka, kularUpI gRha meM koI vikSalaNa hI dIpaka haiM // 1 // ...yaha lokottara guNagaNoM se yukta putra bahuta AnandadAyI hotA hai| aura bhI kahA hai - candana zItala kahA gayA hai, usase bhI zItala candra hai, aura candra-candana se bhI 1. mahAn zItala putra ko sparza hai| misarI mIThI hotI hai, usase bhI mIThA amRta hotA .. . hai, aura usase bhI mIThA putra kA sparza hotA hai // 2 // // 104 //
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 105 // COOKEDOCOICE6300 * sonA isa loka meM sukhadAyI hai, usakI apekSA ratna adhika sukhadAyI hai, ina donoM se bhI baDhakara isa anupama putra kA sparza mahAsukhadAyaka hai ||3|| 'TIkArtha- devoM, asuroM aura manuSyoM ke samUha se jisakA caraNa - vandita hai, aise apane bAlaka kA mukhakamala dekhakara, trizalA devI ke hRdaya meM jo bhAva utpanna huA, usako sUtrakAra 'aha laliyasIlAlaMkiya - ityAdi sUtra - dvArA pradarzita karate haiM / isake bAda, sundara - nirdoSa zIla-svabhAva athavA sadvRta se yukta mahilAoM ke karttavya meM nipuNa, strI-puruSa ke lakSaNa-parijJAna meM kuzala tathA jisane apane putra lakSaNa jAna liye haiM, aisI usa trizalA devIne, manohara guNagaNavAle zubhalakSaNayukta lalATavAle apane putra mahAvIra ko dekhakara, uchalate hue atizaya caJcala AnandarUpa taraGga vAle mahAsneharUpI samudra meM tairatI huI, pUrvokta guNagaNa se suzobhita apane usa anupama putra kI prazaMsA karanA prAraMbha kiyA / vaha isa prakAra Hell trizalAdevI kRtaputra stutiH // 105 //
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArtha 1106 // dhairya, audArya Adi sadguNoM se rahita bahuta putroM se kyA ? arthAt-aise nirguNa vizalAdevI kRtaputraputroM kA kucha bhI prayojana nahIM haiM / isakI apekSA to he putra ! tumhAre-sadRza advi stutiH tIya vizuddha guNayukta atandra utsAhI kularUpI kairava-zvetakamala ke prabodhana karane / meM candrarUpa eka hI putra zreSTha hai, jo putra pUrvajanmopArjita puNya se prApta hotA hai| he putra! tumhAre jaise satputra ke dvArA mAtA-pitA kI khyAti dizAvidizAoM meM sarvatra phaila jAtI hai, jaise-vAyudvArA dizA-vidizAoM meM puSpoM kI sugandhi / arthAt -jisa prakAra vAyu-dvArA puSpoM kI sugandhi dizA-vidizAoM meM sarvatra prasArita hotI hai usI prakAra tumhAre-jaise satputra se mAtA-pitA kI khyAti dizA-vidizAoM meM sarvatra phailatI hai / tathA he putra ! tumhAre jaise satputra se yaha tInoM loka guNagAna se / suvAsita hote haiM, jaise-sugandhiyukta khile hue puSpoM ke gucchoM se zobhita kalpavRkSa se nandanavana ! arthAt-jaise kalpavRkSa apane puSpoM kI sugandhi se samasta nandanavana ko e // 106 //
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sabhandAtheM 1107 // Acce trizalAdevI kRtaputra stutiH sugandhita karatA hai, usI prakAra tumhAre-jaisA satputra apane guNoM se isa samasta loka ko zobhita banAtA hai| tathA-he putra ! tumhAre-jaise putra se yaha tInoM loka prakAzita kiye jAte haiM, jaise tela-vinA ke maNidIpa se yaha ghara Adi / arthAt-jisa prakAra tela rahita.maNidIpa sarvadA samAnarUpa se gRha Adi ko prakAzita karatA hai usI prakAra tumhAre-jaise satyutra tInoM lokoM ko satata samAnarUpa se prakAzita karatA hai| tathA ' tere-jaisA sAputra tInoM loka ke jIvoM ke hRdayarUpI kandarA ke abhyantara meM saMcaraNa karane vAle cirakAlika-anAdikAlIna ajJAnarUpa andhakAra kI paramparA ko dUra karatA hai| phira se kahatI hai 'pAtraM na tApayati' ityaadi| .' isakA artha yaha hai-kularUpa-vaMzarUpa ghara meM yaha satputrarUpa alaukika dIpaka nizcaya hI koI apUrva vilakSaNa dIpaka hai jo satputrarUpa dIpaka pAtra ko arthAt sajjana puruSoM ko santApa nahIM pahuMcAtA hai, athavA apane AdhArarUpa mAtA pitA Adi ko apane AcaraNa // 107 //
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ trizalAdevI kRtaputrastutiH 108 // JETRIE kalpasUtre se kabhI bhI saMtapta-duHkhita nahIM karatA hai, kabhI bhI pApAcaraNa nahIM karatA hai, sneha ko sazabdArthe prema ko arthAt dayA ko kabhI bhI nahIM choDatA hai, isakA abhiprAya yaha hai, ki vaha kisI ke Upara dayA-rahita nahIM hotA hai, dayA-dAkSiNya-Adi sadguNoM kA nAza vaha kabhI bhI nahIM karatA hai, tathA dravya ke avasAna kAla meM, arthAt dhanake kSINa ho jAne para caMcalatA 'asthiratA ko dhAraNa nahIM karatA hai, arthAt kisI bhI paristhiti meM vaha nItimArga kA parityAga nahIM karatA haiM / isa zloka kA abhiprAya yaha hai-dIpaka apane AdhArapAtra ko / saMtapta karatA hai, mala arthAt kajjala utpanna karatA hai, sneha-tela kA zoSaNa karatA hai, guNa kA-battI kA nAza karatA hai aura telarUpa dravya ke abhAva ke samaya meM asthiratA ko / prApta karatA hai arthAt bujhane lagatA hai| parantu satputrarUpa dIpaka to aisA nahIM hotA // hai, vaha to sarvathA isase vilakSaNa hotA hai| ..... ahA ! yaha lokottara guNoM se vibhUSita satputra atizaya AnandadAyI hotA hai| CCCCCES // 108 //
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre mAtApitabhyAm kRta bhagavatonAmAbhidhAnam trizalA rAnI phira kahatI hai-isa loka meM candana zItala hai, usakI apekSA candramA sabhandAthai - adhika zItala hai, parantu candra aura candana kI apekSA putra ke aGga kA sparza atyaMta | // 109 // zItala hotA hai // 2 // ... misarI mIThI hotI hai aura misarI se amRta adhika mIThA hotA hai, parantu misarI aura amRta ina donoM se bhI bAlaka kA sparza atyaMta mIThA hai // 3 // . Mail tathA isa loka meM kanaka-sonA sukha dene vAlA hai, ratna sone se bhI adhika sukhadAyI hotA hai parantu putra kA sparza to ina donoM se bhI mahAn sukhadAyI hai / 31 / - mUlam-taeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa ammApiyaro, ekkArasame divase viikate, nivvatte mUyage, saMpatte bArasehiM, viulaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM | uvakkhaDAviti uvakkhaDAvittA mittaNAisayaNasaMbaMdhipariyaNe uvanimaMti, // 1.9 //
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAtApita- - bhyAm kRta bhagaktInAmAbhidhAnam kalpamatre / uvanimaMtittA bahUNaM samaNamAhaNakivaNavaNImagabhicchaMDagAraMtINaM vicchaDDeti, sazabdArthe // 110 // / dAyAesu NaM dAyaM pajjAbhAeMti, pajjAbhAittA mittaNAi sayaNasaMbaMdhipariyaNe bhuMjAveMti bhuMjAvittA mittaNAisayaNasaMbaMdhipariyaNe samakkhaM imaM eyArUvaM kaheMti jappabhiiM ca NaM amhaM imaM dArae gambhaM vaikaMte tappabhiiM ca NaM imaM kulaM viuleNaM hiraNNeNaM suvaNNeNaM dhaNeNaM dhaNNaNaM vihaveNaM IsarieNaM riddhIeNaM siddhieNaM samiddhieNaM sakkAreNaM sammANeNaM purakAreNaM rajjeNaM raTeNaM baleNaM vAhaNeNaM koseNaM koTThAgAreNaM pureNaM aMte ureNaM jaNavaeNaM jANavaeNaM jasavAeNaM kittivAeNaM vaNNaI vAraNaM saddavAeNaM silogavAeNaM thuivAeNaM viuladhaNakaNagarayaNamaNimottiya saMkhasilappavAlarattarayaNamAieNaM saMtasAvaijjeNaM pII sakkArasamudaeNaM aIvaaIva parivaDhiyaM, taM hou NaM imassa dAragassa goNNaM guNanipphaNNaM nAmadhijaM // 110 //
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ +DE -kalpasUtre sazabdArthe 29 mAtApita'vaddhamANe' tti kaTu bhagavao mahAvIrassa 'vaddhamANe' ti nAmadhijja kreNti| bhyAm kRta samaNe bhagavaM mahAvIre gutteNaM kaasve| tassa NaM ime tiNNi nAmadhijjA eva- bhagavato nAmAbhimAhijjati-ammApiusaMtie 'vaddhamANe tti sahasamuiyAe 'samaNe' tti ayale / dhAnam bhayabheravANaM khaMtA paDimAsatapArae aratiratisahe davie dhitiviriyasaMpanne vasaggasahatti devehiM se kataM NAmaM samaNaM bhagavaM mahAvIre // 32 // - zabdartha-[tae NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa ammApiyaro] isake bAda zramaNa bhagavAna mahAvIra ke mAtA pitAne [ekkArasame divase viikkaMte] gyArahavAM dina bItane para [nivvatte sUyage] sUtaka-janmAzauca ke nivRtta hone para, [saMpatte bArasAhe] bArahaveM dina [viulaM asaNapANakhAimasAimaM uvakkhaDArviti] bahutasA azana pAna, khAdya aura svAdya bhojana bnvaayaa| [uvakkhaDAvittA] bhojana banavAkara [mittaNAi sayaNasabaMdhipariyaNe // 111 //
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 112 // africa ] mitroM jJAtijanoM, saMbandhIjanoM aura parijanoM ko Amantrita kiyA [uvanimaMt]i AmaMtrita karake [bahUNaM samaNamAhaNakivaNavaNImagabhicchreDagAraMtINaM vicchati] se zramaNoM brAhmaNoM, dInoM, yAcakoM, bhikhAriyoM tathA gRhasthoM ko bhojanabahuta adi diyA, [dAyAsu NaM dAyaM pajjAbhAeMti ] bhAgIdAroM ko unakA bhAga bAMTA [pajjAbhAitA] bAMTakara [mittaNAisayaNa saMbaMdhipariyaNe bhuMjAveMti] mitroM jJAtijanoM svajanoM sambandhIjanoM aura parijanoM ko bhojana karAyA [bhuMjAvittA ] bhojana karA ke phira [mittanAisayaNasaMbaMdhipariyaNasamakkhaM imaM eyArUvaM kaheMti] mitroM jJAtijanoM, svajanoM sambandhIjanoM aura parijanoM ke samakSa isa prakAra kA yaha vacana kahA - [jappabhi caNaM amhaM ime dArae garbha vaikkaMte] jaba se hamArA yaha bAlaka garbha meM AyA [tappabhiI ca ima kulaM] tabhI se yaha kula [viuleNaM hiraNNeNaM] vipula hiraNya se [suvaNNeNaM] [] [dhaNe NaM] dhAnyase [vihaveNaM] vibhava se [IsarieNaM] aizvarya se mAtApitR bhyAm kRta bhagavatInAmAbhi dhAnam // 1.12 //
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAmAbhi kalpasUtre riddhIeNaM] Rddhi se [siddhIeNaM] siddhi se [samiddhIeNaM] samRddhi se [sakkAreNaM] | mAtApita bhyAm kRta. sabhandAthe | satkArase se [sammANeNaM] sanmAna se [purakkAreNa] puraskArase [rajjeNaM] rAjya se, [raTreNaM] bhagavato. // 113 // rASTra se, [baleNaM] bala se [vAhaNeNaM] vAhaNa se [koseNaM] koSa se [koTAgAreNaM] koSTA dhAnam gArase [pureNaM] purase [aMteureNaM] antaHpura se [jaNavaeNaM] janapada se [jANavaeNaM] jAnapada se [jasavAeNaM] yazovAda se [kittivAeNaM] kIrtivAdase [vaNNavAeNaM] varNavAda se [saddavAeNaM] zabdavAda se [silogavAeNaM] zlokavAda se [thuIvAeNa] stutivAda se [viula dhaNa] vipula dhana [kaNaga] svarNa [rayaNa] ratna [maNi] maNi [mottiya] motI [saMkha] zaMkha [silaMppavAla] zilA pravAla [rattarayaNa] raktaratna [mAieNaM] Adi [saMtasAvaijjeNaM] vAstavika sampatti se [pIi-sakkArasamudaeNaM] aura prIti tathA satkAra kI prApti se [aIva-aIva] khUba khUba [parivaDhiyaM] vRddhi ko prApta huA hai [ taM hou 3 imassa dAragassa] ataeva isa bAlaka kA [goNNaM guNanipphaNNaM nAmadhijja vaddha // 113 //
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre dhAnam mANe' tti kaTu] guNamaya guNaniSpanna 'varddhamAna' nAma ho [bhagavao mahAvIrassa vaddha- mAtApitR bhyAm kRta zabdArthe mANe' tti nAmadhijjaM kareMti] isa prakAra kaha kara bhagavAna mahAvIra kA 'barddhamAna' nAma bhagavato17" / rkkhaa| [samaNe bhagavaM mahAvIre gutteNaM kAsave] zramaNa bhagavAn mahavIra kAzyapa gotrIya | nAmAbhi the [tassa NaM ime tiNi nAmadhijjA evamahijjaMti] unake tIna nAma isa prakAra I kahe jAte hai [ ammApiusaMtie 'vaddhamANe' ti] mAtA pitA dvArA rakkhA huA nAma .. varddhamAna [sahasaMmuiyAe 'samaNe ti] saha samuditA-saha bhAvinI tapazcaryA Adi kI / zakti ke kAraNa isakA nAma zramaNa thaa| [ayale bhayabharevANaM khaMtA paDimAsatapArae] acala, bhaya bherava ko sahane vAle kSamA zIla pratimAsa tapa meM rata rahane vAle [arati rati sahe] arati aura rati ko / sahane vAle [davie] saMyama vAle [dhitiviriyasampanne] dhRti vIrya se sampanna [pari- / / // sahovasaggasahetti] tathA parISaha upasargoM ko sahane vAle hone ke kAraNa [devehiM se kataM // 114 //
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe / 115 // mAtApitabhyAm kRta bhagavatonAmAbhidhAnam NAmaM samaNe bhagavaM mahAvIre] devoM ne nAmakaraNa kiyA zramaNa bhagavAn mahAvIra // iti paMcama vAcanA ||suu032|| artha-'taeNaM' 'samaNassa' ityAdi / isake bAda zramaNa bhagavAn zrI mahAvIra ke mAtA pitA ne gyAraha dina bIta jAne para aura sUtaka-janma saMbaMdhI azauca dUra ho jAne para, | | bArahaveM dina bahuta sA azana, pAna, khAdya, svAya, taiyAra karavAyA aura mitroM ko, | jJAtiyoM-svajAtIya janoM ko, svajanoM-AtmIya janoM ko, saMbandhiyoM-putra aura putriyoM | ke zvazura Adi saMbandhiyoM ko tathA parijanoM-dAsIdAsa Adi parijanoM ko bhojana ke lie bulAyA-nimaMtrita kiyaa| unheM nimaMtrita karake bahuta-se zAkya Adi zramaNoM brAhmaNoM, kRpaNoM dInoM, vanIpakoM-yAcakoM, bhikSoNDo-bhikhAriyoM aura gRhasthoM ko bhojana vastra Adi kA dAna diyaa| jo loga paitrika sampatti meM bhAgIdAra the, unheM sampatti kA ba~TavArA kiyaa|bNttvaaraa karake mitroM, jJAtijanoM svajanoM, saMbaMdhiyoM aura parijanoM ko bhojana // 115 //
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 -krvaayaa| bhojana karavAkara, mitra jJAti, svajana, saMbaMdhI aura parijanoM ke sAmane Age . mAtApit bhyAm kRta zabdArthe kahe jAne vAle vacana kahe-'jaba se hamArA yaha bAlaka garbha meM AyA hai taba se lekara bhgvto1116|| hamArA yaha kula vipula hiraNya se-cAMdI se, suvarNa se-sone se, dhana se, gAya ghoDA / nAmAbhi dhAnam Adi se dhAnya se-trIhi, zAli, jau, Adi se vibhava se, Ananda se aizvarya se dhana | yA jana ke adhipatitva se, Rddhi se-sampatti se, siddhi se-iSTa vastuoM kI prApti / se, samRddhi se, baDhatI huI sampattI se, satkAra se janatA dvArA kiye jAne vAle utthAna // | Adi satkAra se, sammAna se, Asana dene Adi rUpa sammAna, se, puraskAra se saba kAmoM meM aguvApana se rAjya se-svAmI, AmAtya, mitra, koSa, rASTra, durga aura senA ina sAta aMgovAle rAjya se rASTra se,-deza se, bala se, senA se vAhana se ratha Adi vAhanoM se, koSa se-ratnoM Adi ke bhaMDAra se, koSThAgAra se-dhAnya bhaMDAra se, pura se-nagara se, antaH pura se-ranavAsa ke parivAra se, janapada se-deza prApti se, jAnapada se prajA se, - // 116 // .
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre // 117 // | yazovAda se-'ahA ! yaha kaisA puNpa-bhAgI haiM isa prakAra eka deza vyApI sAdhuvAda se, TrilmAtApitRsazabdArtha kIrtivAda se-sarvadizAvyApI sAdhuvAda se, varNavAda se-prazaMsAvAda se, zabdavAda se, mA bhyAm kRta bhagavatowill arddhadizAvyApI sAdhuvAda se, zlokavAda se-sarvatra guNoM ke bakhAna se, stutivAda se l nAmAbhibandIjanoM dvArA kiye jAne vAle guNa kIrtana se tathA-vipula dhana se, vipula svarNa se, dhAnam . . vipula karketana Adi ratnoM se, vipula candrakAnta Adi maNiyoM se, vipula motiyoM se, vipula dakSiNAvartAdi zaMkhoM se, vipula rAjapadarUpa zilA se, vipula mUgoM se, vipula | lAloM se, tathA Adi zabda se vipula cInI vastra kaMbala Adi se, tathA-vidyamAna pradhAna ril dravyoM se, prIti se-mAnasika tuSTi se, satkAra se-svajanoM dvArA vastrAdi se kiye hue satkAra se adhikAdhika vRddhi ko prApta huA hai / isa kAraNa hamAre isa bAlaka kA | | guNoM se prApta, guNaniSpanna nAma 'varddhamAna ho| isa prakAra kahakara bhagavAn zrI mahAvIra kA nAma 'varddhamAna' rkhaa| zramaNa bhagavAn Iml // 117||
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpaputre zabdArthe // 118 // zrI mahAvIra kAzyapa gotrIya the| unake yaha tIna nAma isa prakAra kahe jAte haiM- mAtA-pitA kA rakhA huA nAma 'varddhamAna' / sahabhAvinI (janma-jAta) tapazcaryA Adi kI zakti ke kAraNa dUsarA nAma 'zramaNa' / indrAdi devoM dvArA rakkhA huA tRtIya nAma - 'mahAvIra' // 32 // mUlam - tara NaM bhagavaM mahAvIre kameNa dhavaladalavilasaMtAvitiyA caMdovva sommakarehiM saMtaguNaniyarehiM girikaMdaramallINe caMpagapAyaveva vaeNaM saMvaDUDhai / evaM se bhagavaM mahAvIre maUrapakkhakAgapakkhasohIhiM savaehiM simUhiM saddhiM bAlavao aNurUvaM goviyasarUvaM kIlei / egayA devaloe devagaNAlaMkiyA suhammAe sahAe samAsINo suNAsIro sohammado aNuvamaguNehiM vaddhamANassa vaddhamANassa pahuNo parakamaM vaNNiuM uvakama taM saccA nisamma savve devA devIo ya harisavasavisappamANahiyayA bhagavato. vAlyAva sthAvarNanam // 118 //
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe 119 / / sNjaayaa| tattha ko'vi micchAdiTThI devo taM pahuparakkamamahimaM asaddahaMto issAluo aMgIka dubbhAvaNo maNussalogaM havvamAgamma bAlehiM kIlamANaM bhayavaM niyapiTThammi samArohiya sayaveDa vviyasattIe sarIraM sattaTThatAlataruparimiyaM laMbamANaM viubviya pahuM jighaMsU uvari AgAsatalAo aho pADiumArabhIya / taM daNaM takkhaNameva paiibhiruNo sisuNo sigdhaM sigdhaM palAiumAravA / cAu caMcU pahU ohiNA devakayaM uvaddavaM muNiya evaM ciMtei jaM ee bAlA mamaM pemANo ammA piuNo kahissaMti, taM NaM maM uvaddavasaMkulaM viSNAya mA kheyakhinnA havaMtu-tti sigghaM taM durAsayaM divisayaM namaiuM tappaTTamajjhAsINo evaM pahU mUDhaDhAyaNNU piThuvari niyasarIrassa apphAraM bhAraM Arovia teNaM so durAsao devo tAreNa sareNa cikkariya puDhavItale nivaDio / tara NaM devANaM bhagavato bAlyAva sthAvarNanam // 119 //
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zindArthe / 120 // bhagavatovAlyAvasthAvarNanam - jayajjhuNI surajjhuNi samajANa / tae NaM NayaggIvo so devo khAmiya devAhi devo samatto sayadhAmaM patto // 33 // __ zabdArtha-[tae NaM bhagavaM mahAvIre dhavaladalavilasaMtabitiyAcaMdovva] taba krama se zuklapakSa kI dvitIyA kA candra [sommakarahiM saMtaguNaniyarehiM girikaMdaramallINe caMpagapAyaveva vaeNa saMvaDhai] jaise apanI somyakiraNoM se baDhatA hai, usI prakAra bhagavAn mahAvIra sadguNoM ke samUha se tathA jaise parvata kI guphA meM sthita campaka-vRkSa krama se baDhatA hai usI prakAra vaya se, baDhane lage [evaM se bhagavaM mahAvIre maUrapakkhakAgapakhasohIhiM savaehiM sisUhi saddhiM bAlavao aNurUvaM goviyasarUvaM kIlei] isa prakAra bhagavAn mahAvIra mayUrapakSa se suzobhita coTI se zobhAyamAna samavayaska bAlakoM ke sAtha apane asalI svarUpa ko gopana karake, bAlyAvasthA ke anurUpa krIDA karane lge| [egayA devaloe devagaNAlaMkiyAe suhammAe sabhAe] ekabAra devaloka meM deva .. // 12 //
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sabandAyeM 1121 // |samUha se alaMkRta sudharmA sabhA meM [samAsINo suNAsIro sohammido aNuvamaguNehiM I bhagavato. | vaddhamANassa vaddhamANassa] baiThe hue saudharmendra ne anupama guNoM se baDhate hue vardhamAna bAlyAva sthAvarNanam [pahuNo] prabhu ke [parakkamavaNNiuM uvakkamai] parAkrama kA varNana karanA AraMbha kiyA [taM soccA nisamma savve devA devIo ya harisavasavisappamANahiyayA saMjAyA] use sunakara aura samajhakara sabhI devoM aura deviyoM kA hRdaya harSa ke vazIbhUta hokara khila gyaa| [tattha ko'vi micchAdiTThI devo taM pahuparakkamamahimaM] kintu unameM se prabhu ke parAkrama kI mahimA para [asadahaMto issAluo aMgIkayadubbhAvaNo maNussalogaM havva| mAgamma] vizvAsa na karatA huA, IrSAlu tathA durbhAvanA ko aMgIkAra karanevAlA eka mithyAdRSTideva zIghra manuSyaloka meM Akara [bAlehiM kIlamANaM bhayavaM niyapiTummi samArohiya] bAlakoM ke sAtha krIDA karate hue bhagavAn ko apanI pITha para biThAkara [sayaveuvviyasattIe sarIraM sattaTutAlataruparimiyaM laMbamANaM viuvviya] apane vaikriya 8 // 12 //
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpa / zakti se zarIra ko sAta-ATha tADavRkSoM jitanA lambA U~cA banAkara [pahuM jighaMsu bhagavato. vAlyAvasamandArthe / }} uvari AgAsatalAo aho pADiu mArabhIa] bhagavAn ko mArane kI icchA se usane sthAvarNana // 122 // / prabhu ko u~ce AkAzatala se nIce girAnA AraMbha kiyaa| [taM davaNa takkhaNameva pagii bhIrUNo sisuNo sigdhaM sigdhaM palAiumAraddhA] yaha dRzya dekhakara svabhAva se Darapoka bAlaka usI samaya jaldI-jaldI idhara udhara bhAgane lage [cAurI caMcU-pahU ohiNA / devakayaM uvaddavaM muNiya evaM ciMtei] apanI caturAI ke lie prasiddha prabhu ne avadhijJAna se isa upadrava ko devakRta jAnakara isa prakAra vicAra kiyA-[jaM ee bAlA mamaM pemAlaNo ammApiuNo kahissaMti,] ye bAlaka mere snehazIla mAtApitA se kaheMge arthAt devakRta isa saMkaTa kI bAta unheM batAyeMge [teNaM maM uvadavasaMkulaM viNNAya mA kheya- / khinnA havaMtu-tti] ve use sunakara mAtA pitA mujhe saMkaTa grasta jAnakara cintAyukta na ! bane, isa prakAra vicAra karake [sigdhaM taM durAsayaM divi sayaM namaiuM] zIghra hI usa // 1221
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ IFFER : . . bhagavato. kAro sazandArthe // 123 // duSTa abhiprAya vAle deva ko namAne ke lie [tappiTumajjhAsINo eva paha mUDhagUDhA bAlyAvasayaNNU tappiTuvari niyasarIrassa aphphAraM bhAraM Aroviya] deva kI pITha para caDhe caDhe hI sthAvarNanam apane zarIra ko thoDA sA bhArIkara diyaa| [te NaM so durAsao devo tAreNa sareNa cikkariya puDhavItale nivaDio] prabhuke zarIra kA svalpa bhAra par3ane para vaha deva use bhI | sahana na kara sakA vaha durAtmAdeva bahuta uccasvara se cItkAra karake pRthvItala para A girA [tae NaM devANaM jayajjhuNI surajjhuNI samajaNi] usake girane para AkAza meM devoM kI jayadhvani huI [tae NaM NayaggIvo so devo khAmiya devAhidevo patta sammatto I sayadhAmaM patto] tatpazcAt bhagavAn ke caraNoM para zira rakhakara vaha upadrava karanevAlA devane / bhagavAn se apanA aparAdhakhamAyA aura samyaktva prApta kara apane sthAna para calA gyaa|33| artha-'tae NaM' ityaadi| nAmakaraNa ke bAda bhagavAn zrImahAvIra kramazaH apane sadguNoM l l ke samUha se usI prakAra bar3hane lage, jaise zuklapakSa meM virAjamAna dvitIyA kA candramA // 123 // .
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagakto vAlyAva sthAvarNanam meM karanA alpasUtre .. baDhatA hai, tathA vaya se aise baDhane lage jaise parvata kI guphA meM sthita campaka vRkSa vaDhatA hai| sacandArtha / isa prakAra vaha bhagavAn mayUra ke pAMkhoM se yukta dhoTiyoM se sohanevAle, samAna vayavAle / - // 12 // "" ! bAlakoM ke sAtha, bAlyAvasthA ke yogya, apane mahAn zaktimaya svarUpa ko chipAkara krIDA karane lge| eka samaya devaloka meM devagaNoM se suzobhita sudharmA nAmakI sabhA meM saudharma devaloka ke svAmI indra baiThe hue the| unhoMne apane anupama guNoM se vardhamAna (baDhate hue) . zrI vardhamAna prabhuke bala-parAkrama kA varNana karanA prAraMbha kiyaa| usa varNana kiye jAne vAle parAkrama ko kAnoM se sunakara aura hRdaya meM dhAraNa karake saba devoM aura deviyoM kA / mAnasa harSa se vikasita ho gyaa| una deva-deviyoM meM se kisI eka mithyAdRSTi ... deva ko zrI bhagavAna mahAvIra ke parAkrama kI mahimA para vizvAsa nahIM huA vaha IrSAlu thA, ataH usake mana meM durbhAvanA utpanna huI / vaha tatkAla hI manuSya loka meM AyA ..... aura bAlakoM ke sAtha krIDA karate hue bhagavAn varddhamAna svAmI ko apanI pITha para caDhA // 124 //
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasatra sabhandAyeM // 125 // bhagavatobAlyAvasthAvarNanam liyaa| usane apanI vaikriya zakti se apane zarIra ko sAta-ATha tAGa vRkSoM jitanA | lambA-UMcA banAkara zrI mahAvIra svAmI kA hanana karane kI icchA kii| usane prabhu ko uMce AkAzatala se nIce girAnA AraMbha kiyaa| ___yaha dRzya dekhakara svabhAva se bhIrU bAlaka usI samaya bhAgane lge| apanI caturAI se jagat prasiddha zrI mahAvIra svAmIne, avadhijJAna kA upayoga lagAkara jAna liyA ki yaha upasarga deva kA kiyA huA hai / taba unhoMne isa prakAra socA-ye bAlaka meresnehazIla mAtA-pitA se kaheMge-arthAt devakRta isa saMkaTa kI bAta unheM btaayeNge| use sunakara mAtA-pitA mujhe saMkaTa-grasta jAnakara cintAyukta na baneM' isa prakAra vicAra karake zIghra hI usa abhiprAya vAle devako namAne ke lie, deva kI pITha para caDhe-caDhe hI apane zarIra ko thoDA-sA bhArI krdiyaa| prabhu ke zarIra kA svalpa bhAra paDane para vaha deva use bhI sahana na kara sakA / vaha durAtmA deva bahuta ucca-svara se // 125 //
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ samIpe varNanam utpamatre cItkAra karake pRthvItala para A giraa| usake girane para AkAza meM devoM kI jayadhvani bhagavata samandArthe klaacaaryhuii| tatpazcAt zrIbhagavAn ke caraNoM para zira rakhakara vaha upadrava karane vAlA devane bhagavAn 126 // {} se apanA aparAdha khamAyA aura samyaktva prApta kara apane sthAna para calAgayA // 33 // prasthAnAdi mUlam-tae NaM aNNayA kayAiM pahussa ammApiuNo sayalakalAkaliyaMlaliyavacchalleNaM kalAkalAvaM sikkheuM mahAmaheNaM mahovahAreNaM aNavajesu vajjesu vajjamANesu pauraparivArapariyariyaM taM kalAyariyasavihe nniti| bhayavaM u ohiNNU aviaNabhiNNumuddAe ammApiUNamaNuroheNa kalAyariyapAse pttttio| pahussa sohaNamAgamaNaM avagamiya kalAyariyo pasanno uccAsaNamajjhAsINo / ahINapamoyapINo ahuNeva taralatarahAro aNugayaparivAro rAyakumAro bhAsamANo vaddhamANo mamaMtie Agamissai tikaTTha tappaDicchaM kriia| kintu khaMDiya * // 126 //
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaspasatre IATI bhagavato vAlyAva liyaa| usane apanI vaikriya zakti se apane zarIra ko sAta-ATha tAr3a vRkSoM jitanA sazabdArthe / lambA-UMcA banAkara zrI mahAvIra svAmI kA hanana karane kI icchA kii| usane prabhu ko - // 125|| sthAvarNanam Mall uMce AkAzatala se nIce girAnA AraMbha kiyaa| yaha dRzya dekhakara svabhAva se bhIrU bAlaka usI samaya bhAgane lage / apanI catu| rAI se jagat prasiddha zrI mahAvIra svAmIne, avadhijJAna kA upayoga lagAkara jAna liyA | ki yaha upasarga deva kA kiyA huA hai / taba unhoMne isa prakAra socA-ye bAlaka meresnehazIla mAtA-pitA se kaheMge-arthAt devakRta isa saMkaTa kI bAta unheM btaayeNge| use sunakara mAtA-pitA mujhe saMkaTa-grasta jAnakara cintAyukta na baneM' isa prakAra vicAra karake zIghra hI usa abhiprAya vAle devako namAne ke lie, deva kI pITha para | caDhe-caDhe hI apane zarIra ko thoDA-sA bhArI krdiyaa| prabhu ke zarIra kA svalpa bhAra litill paDane para vaha deva use bhI sahana na kara sakA / vaha durAtmA deva bahuta ucca-svara se
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ . bhagavataH kalAcAryasamIpe prasthAnAdi varNanam kalpasUtre / / cItkAra karake pRthvItala para A giraa| usake girane para AkAza meM devoM kI jayadhvani samandArthe huii| tatpazcAt zrIbhagavAn ke caraNoM para zira rakhakara vaha upadrava karane vAlA devane bhagavAn 1126|| 7 se apanA aparAdha khamAyA aura samyaktva prApta kara apane sthAna para calAgayA // 33 // ... mUlam-tae NaM aNNayA kayAiM pahussa ammApiuNo sylklaakliyN| laliyavacchalleNaM kalAkalAvaM sikkheuM mahAmaheNaM mahovahAreNaM aNavajjesu 5. vajjesu vajjamANesu pauraparivArapariyariyaM taM kalAyariyasavihe nniNti| bhayavaM u .. ohiNNU aviaNabhiNNumuddAe ammApiUNamaNuroheNa kalAyariyapAse pdio| pahussa sohaNamAgamaNaM avagamiya kalAyariyo pasanno uccAsaNamajjhAsINo ahINapamoyapINo ahuNeva taralatarahAro aNugayaparivAro rAyakumAro bhAsamANo vaddhamANo mamaMtie Agamissai tikaTTha tappaDicchaM kriia| kintu khaMDiya // 126 //
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavataH IN kalAcArya varNanam kalpasUtre kalAmaMDio paMDio kiM akhaNDakalAmaMDiaMtaM purisuttamaM sayalANavajjavijAsabhandAthai uTRE ahiTThAi-devayA viheyavaMdaNa bhayavaM pADhiuM sakvijA? parisuddhaM kaMcaNaM samIpe | kiM sohijjA? aMbatarU toraNehiM kiM alaMkarijjA ? amayaM maharadavvehiM 11 prasthAnAdi kiM vAsijjA ? sarassaI pAThavihiM kiM sikkhijjA ? caMdAmma dhavalattaM FI kiM ArovijjA ? suvaNNaM suvaNNajaleNa kiM parikkarijjA ? jo bhayavaM NANattigamahAlao mahAviNNANajalahI mahAsAmatthaNihI mahAbuddhi mahAdhIro yA mahAgambhIro ya atthi so appaNANiNo aMtie paDhiuM gacchijjati mahaM | asmNjsN| eyAe pavittIe devaloe suhammAe sahAe sakkassa deviMdassa deva| raNNo AsaNaM caliyaM / tae NaM AsaNe calie samANe ohiNA Abhoiya | sakkiMdo sigdhaM tao paDhio mAhaNarUveNa pahusamIve Agamiya pahuM uccAsaNe // 127 //
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazadAyeM // 128 // bhagavataH kalAcAryasamIpe prasthAnAdi varNanam uvaNivesia jA jA pahAI kalAyariyahiyae saMsayarUveNa ThiyAI tAI ceva paNhAiM puccheI. tattha iMdeNa vAgaraNavisayaM paNDaM kayaM, bhagavayA taM vAgariya saMkheveNa savvaM vAgaraNaM khiyN| tao pacchA iMdeNa NayappamANasarUvaM pucchiyaM taM bhagavayA 'saMkheveNa Aghaviya savvaM NANamammaM pyaasiyN| tao pacchA teNa dhammavisae pucchiyN| bhagavayA dhammasarUvaM AghavamANeNaM uvasamo Aghavio, uvasamaM AghavamANeNaM vivego Aghavio, vivegaM AghavamANeNaM viramaNaM AghaviyaM, viramaNaM AghavamANeNaM pAvANaM kammANaM agaraNaM AghaviyaM, taM AghavamANeNaM NijjarA vaMdhamokkhasarUvaM AghaviyaM ||muu0 34 // zabdArtha-[tae NaM aNNayA kayAiM pahussa] isake bAda kisI samaya prabhu ke [ammApiuNo saMyalakalAkaliyaMpi] mAtApitA ne sakalakalAoM ke jJAna se yukta prabhu * // 128
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre mazamArye 5127 // samIpe kalAmaMDio paMDio kiM akhaNDakalAmaMDiaM taM purisuttamaM sayalANavajjavijA- bhagavata ahiTThAi-devayA viheyavaMdaNa bhayavaM pADhiuM sakkijjA ? parisuddhaM kaMcaNaM bhu prasthAnAdi kiM sohijjA ? aMbatarU toraNehiM kiM alaMkarijjA ? amayaM mahuradavvehi varNanam kiM vAsijjA ? sarassaI pAThavihiM kiM sikkhijjA? caMdAmma dhavalattaM kiM ArovijjA ? suvaNNNaM suvaNNajaleNa kiM parikkarijjA? jo bhayavaM NANattigamahAlao mahAviNNANajalahI mahAsAmatthANihI mahAbuddhi mahAdhIro | mahAgambhIro ya asthi so appaNANiNo aMtie paDhiuM gacchijjati mahaM asmNjsN| eyAe pavittIe devaloe suhammAe sahAe sakkassa deviMdassa devaraNNo AsaNaM caliyaM / tae NaM AsaNe calie samANe ohiNA Abhoiya sakiMdo sigdhaM tao paDhio mAhaNarUveNa pahusamIve Agamiya pahuM uccAsaNe // 127 //
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpapatre bhagavataH kalAcArya sabhandAthai // 128 // samIpe prasthAnAdi varNanam ! uvaNivesia jA jA paNhAI kalAyariyahiyae saMsayarUveNa ThiyAI tAI ceva paNhAiM pucchei. tattha iMdeNa vAgaraNavisayaM paNhaM kayaM, bhagavayA taM vAgariya saMkheveNa savvaM vAgaraNaM khiy| tao pacchA iMdeNa NayappamANasarUvaM pucchiyaM taM bhagavayA saMkheveNa Aghaviya savvaM NANamammaM pyaasiyN| tao pacchA teNa dhammavisae pucchiyN| bhagavayA dhammasarUvaM AghavamANeNaM uvasamo Aghavio, uvasamaM AghavamANeNaM vivego Aghavio, vivegaM AghavamANeNaM viramaNaM AghaviyaM, viramaNaM AghavamANeNaM pAvANaM kammANaM agaraNaM AghaviyaM, taM AghavamANeNaM NijjarA vaMdhamokkhasarUvaM AghaviyaM ||muu0 34 // zabdArtha-[tae NaM. aNNayA kayAiM pahussa] isake bAda kisI samaya prabhu ke [ammApiuNo sayalakalAkaliyaMpi] mAtApitA ne sakalakalAoM ke jJAna se yukta prabhu // 128 //
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavataH karapAtre pavandAyeM 1129 // kalAcA samIpe .. prasthAnAdi varNanam ko [laliyavacchalleNaM kalAkalAvaM sikkheuM] atizaya vAtsalya ke kAraNa kalA kalApa sIkhane ne ke liye [mahAmaheNaM mahovahAreNaM aNavajjesu vajjesu vajjamANesu] baDe utsava aura bahuta upahAroM ke sAtha tathA manohara bAjoM ke sAtha evaM [pauraparivAra pariyariyaM taM kalAyariyasavihe. Niti] tathA vipula parivAra ke sAtha kalAcArya ke samIpa bhejA [bhayavaM u ohiNNU aviaNabhiNNumuddAe] bhagavAn avadhijJAnI hone para bhI, anabhijJa-sI AkRti banAye, [ammApiUNa maNuroheNa kalAyariyapAse paTTio] mAtA pitA ke anurodha se kalAcArya ke pAsa jAne ke lie ravAnA hue pahussa sohaNamAgamaNaMavagamiya kalAyario pasanno] bhagavAn kA zubhAgamana jAnakara kalAcArya prasanna hue [uccAsaNamajjhAsINo] UMce Asana para baiTha gaye [ahINapamoyapINo] atizaya pramoda se phUla gayA [ahuNevataralatarahAro aNuguyaparivAro rAyakumAro bhAsamANo vaddhamANo] anupamahArakA dhAraka parivAra sameta rAjakumAra vaiddhamAna [mamaMtie AgasissaI TAR
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ . . // 13 // papatre -tti kaTu tappaDicchaM karIa] abhI mere pAsa AnevAlA hai, aisA socakara usakI bhagavata samandArye kalAcAryapratIkSA karane lagA kintu khaMDiya kalAmaMDio paMDio ki akhaMDakalAmaMDiyaM taM samIpe purisuttamaM] kintu thoDI sI kalA ko jAnanevAlA paNDita sakala kalAoM se suzobhita / prasthAnAdi varNanam [sayalANavajjavijjA ahidAi devayA viheya vaMdaNaM bhayavaM pADhiuM sakijjA ?] samasta samIcIna vidyAoM ke adhiSThAyaka devoMdvArA vandanA karane yogya trizalA tanaya puru|| Sottama bhagavAn ko kyA par3hA sakatA thA ? [parisuddhaM kaMcaNaM kiM sohijjA ?] pUrNarUpa se / / zuddha suvarNa ko kyA zodhA jAtA hai ? nahIM kyoMki vaha svayaM zuddha hai [aMbatarUtoraNehiM / kiM alaMkarijjA ?] kyA Ama ke vRkSa ko toraNoM se sajAyA jAtA hai ? nahIM kAraNa vaha / ....pattoM se sajA huA hai [amayaM mahuradavvehiM kiM vAsijjA ?] kyA amRta ko madhura dravyoM se vAsita kiyA jAtA hai nahIM kAraNa amRta svayaM madhura hai [sarassaI pAThavihiM kiM sikkhijA?] zAradA devI ko kyA pAThavidhi sIkhAi jAtI hai ? nahIM kAraNa yaha svayaM zikSita hai|
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavataH kalAcA samora prasthAnAdi varNanam patre caMdammi dhavalattaM ki ArovijA ?] kyA candramA meM dhavalatA kA AropaNa kiyA jAtA hai ? | manandA nahIM kAraNa candra svayaM zubhra hai| [suvaNNaM suvaNNajaleNa kiM parikarijA ?] kyA suvarNa ko | suvarNa ke pAnI se saMskArita karane kI AvazyakatA rahatI hai ? nahIM kAraNa svarNa svayaM svarNa jala se pariSkRta hai [jo bhayavaM NAgattigamahAlao] jo bhagavAn tIna jJAna-matizruta| avadhi ke bhaNDAra hai [mahAviNNANajalahI] mahAn vijJAna ke samudra, [mahAsAmatthaNihi] vizAla zakti ke nidhAna [mahAbuddhi] mahAn buddhimAna [mahAdhIro] mahAdhIra [mahAgambhIro ya | atthi] aura mahAn gambhIra hai [so appaNANiNo aMtie paDhiuMgacchijjati mahaM asamaM jasaM] ve varddhamAna svAmI alpajJAnI kalAcArya ke pAsa paDhane jAe~ yaha atyanta ayukta | AL bAta thI [eyAe pavittIe devaloe suhammAe sahAe sakassa deviMdassa devarapaNo AsaNaM | caliaM] isa pravRtti se devaloka meM sudharmA sabhA meM zakra devendra devarAja kA Asana calAyamAna huA [tae NaM AsaNe calie samANe ohiNA Abhogiya sakiMdo sigdhaM -
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalAcAye. kalpAtre tao paTTio] Asana ke calAyamAna hone para avadhijJAna kA upayoga lagAne se bhagavataH sabamdArthe Asana ke calAyamAna hone kA kAraNa jJAta ho gyaa| taba zakrendra zIghra hI devaloka se. mI // 132 // calA aura [mAhaNasveNa pahusamIve Agamiya pahuM uccAsaNe uvaNivesiya] brAhmaNa kA || prasthAnAdi varNanam ...mpa banA kara prabhu ke pAsa aayaa| prabhu ko ucca Asana para pratiSThita karake [jA jA / pahAI kalAyariyahiyae saMsayarUveNa ThiyAI tAI ceva paNhAI puccheiM] jo jo prazna kalAcArya ke hRdaya meM saMzayarUpa se sthita the veho prazna pUche .[tattha iMdeNa vAgaraNavisayaM paNhaM kayaM] una praznoM meM sarva prathama indrane vyAkaraNa viSayaka prazna pUchA [bhagavayA taM ... vAgariya saMkheveNa savvaM vAgaraNaM kahiyaM] bhagavAn varddhamAna svAmIne usa prazna kI ucita rUpa se vyAkhyA karake, thoDe hI akSaroM meM samasta vyAkaraNa zAstra kaha diyA [tao pacchA iMdeNa NayappamANasarUvaM pucchiyaM] isake bAda iMdrane naya aura pramANa kA svarUpa / pUchA [taM bhagavayA saMkheveNa Adhaviya savvaM NAyamammaM payAsiyaM] bhagavAna ne saMkSepa meM // 13 //
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavataH... kalAcAryasamIpe prasthAnAdi varNanam kalpasUtre usakA uttara dekara sampUrNa nyAya zAstra kA sAra prakAzita kara diyA [tao pacchA teNa sazabdArtha dhammavisae pucchiyaM] isake bAda indrane dharma ke viSaya meM prazna pUchA [bhagavayA dhmm||133|| sarUvaM AghavamANeNaM uvasamo Aghavio] bhagavAna varddhamAna ne dharma kA svarUpa batalAte hue upazama-manonigraha kahA [uvasamaM AghavamANeNaM vivego Aghavio] upazama kahate hue viveka kahA [vivegaM AghavamANeNaM viramaNaM AghaviyaM] viveka kahate hue viramaNa l kahA [viramaNaM AghavamANeNaM pAvANaM kammANaM agaraNaM AghaviyaM] viramaNa kahate hue | pApakarmoM kA akaraNa (na karanA) kahA [taM AghavamANeNaM NijjarAbaMdhamokkhasarUvaM AghaAil viyaM] pApakarmoM kA akaraNa kahate hue nirjarA, baMdha aura mokSa kA svarUpa kahA ||suu0 34 // Pil: artha-'tae NaM' ityAdi / tadantara kisI samaya bhagavan mahAvIra svAmI ke mAtA pitA ne samasta kalAoM ke jJAtA prabhu ko bhI pragADha prema ke kAraNa, kalAoM kA jJAna prApta karAne ke lie mahotsava ke sAtha, bhArI bheMTa ke sAtha, manohara gAjoM-bAjoM ke // 133 //
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sAtha aura bahuta baDe parivAra ke sAtha, kalAzikSaka ke samIpa phuNcaayaa| bhagavAn varddha- bhagavataH sshbdaarthe| kalAcAryamAna avadhijJAna se vibhUSita hokara bhI anajAna kI sI ceSTA karake, mAtA-pitA ke samIpe // 134 // Agraha se kalAcArya ke samIpa pdhaare| kalAcArya, zrI varddhamAna kA zobhana Agamana prasthAnAdi varNanam jAnakara prasanna huaa| aura U~ce Asana para baiThA huA vaha harSa kI tIvratA se phUla uThA-puSTa ho gyaa| advitIya hAra ke dhAraNahAra, gaMbhIratA Adi guNoM se suzobhita / siddhAtha mahArAja ke putra rAjakumAra varddhamAna abhI-abhI parivAra sahita mere samIpa AyeMge, isa prakAra vicAra kara kalAcArya unake Ane kI bATa johane lgaa| kintu thoDI sI kalAoM kA jJAtA paMDita, samasta kalAoM meM nipuNa, puruSoM meM .. .. uttama, saba zreSTha vidyAoM ke adhipati devatA ke dvArA bhI vandanIya arthAt sarasvatI / ... ke dvArA bhI stavanIya trizalAnandana bhagavAn ko kyA paDhAne meM samartha ho sakatA thA? ! . arthAt nahIM ho sakatA thA, kyoMki ve to svayaM saMbuddha the| isI artha ko dUsare prakAra se / // 134 //
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavataH kalAcAryasamIpe prasthAnAdi varNanam kalpasUtre kahate haiM-pUrNarUpa se zuddha svarNa ko kyA zodhA jAtA hai ? nahIM zodhA jAtA, kyoMki sazandA vaha to svataH zuddha hai| Ama ke vRkSa ko toraNoM se siMgArA jAya ?, nahIM, vaha to svayaM sa // 135 // Mail hI pattoM se yukta hai / amRta ko madhura dravyoM se kyA vAsita kiyA jAya ?, nahIM, kyoMki vaha to svabhAva se hI madhura hotA hai| zAradA devI ko kyA pAThavidhi sikhAne kI | AvazyakatA hotI hai ?, nahIM, kyoMki vaha to svayaM sIkhI huI hai / candramA meM dhavalatA hai| sone kA sone ke pAnI se saMskAra karane kI AvazyakatA hai ? nahIM vaha to svayaM hI parimI kRta hai / jo bhagavAn tIna jJAna-matizrutaavadhi ke bhaNDAra, samasta kalAoM ke sAgara, vizAla zakti ke nidhAna, mahAn matimAn , mahAdhIra-dhIroM meM agragaNya aura atyadhika gaMbhIratA Adi guNoM se saMpanna the, ve varddhamAna khAmI, alpajJAnI kalAcArya ke pAsa paDhane jAe~, yaha atyanta ayukta bAta thii| bhagavAn ke kalAcArya ke samIpa zikSA / grahaNa karane ke lie jAne kI pravRtti se devaloka meM, sudharmA sabhA meM, zakra devendra
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ A bhgvNtH| kalAcArya samIpe prasthAnAdi varNanam kalpasUtre devarAja kA Asana calAyamAna huaa| sazabdArthe ___ Asana kampAyamAna hone para avadhijJAna kA upayoga lagAne se Asana ke kAMpane / 136 // kA kAraNa jJAta ho gyaa| taba zakendra zIghra hI devaloka se calA aura brAhmaNa kA rUpa banA kara prabhu ke pAsa aayaa| prabhu ko ucca Asana para pratiSThita karake, jo prazna 1 kalAcArya ke hRdaya ma saMzaya rUpa se sthita the, ve hI prazna puuche| una praznoM meM sarvaprathama indra ne vyAkaraNa saMbaMdhI prazna puuchaa| bhagavAn varddhamAna svAmIne usa prazna kI ucita rUpa se vyAkhyA karake, thoDe hI akSaroM meM samasta vyAkaraNazAstra kaha diyaa| tabhI se / 'jainendra vyAkaraNa' kI prasiddhI huii| H: vyAkaraNa-viSayaka prazna ke pazcAt indra ne naigamAdinayoM kA tathA pratyakSa, parokSa pramANoM kA svarUpa puuchaa| bhagavAn ne saMkSepa meM usakA uttara dekara sampUrNa nyAyazAstra kA sAra prakAzita kara diyaa| tatpazcAt indra ne dharma ke viSaya meM prazna kiyaa| bhagavAn . // 136 //
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ kA sAra prakAzita / / / / kalpasUtre sazabdArthe // 13 // bhagavataH kalAcAyasamIpe / prasthAnAdi varNanam zrI varddhamAna svAmI ne dharma kA svarUpa batalAte hue upazama-manonigraha khaa| upazama kahate hue viramaNa (sAvadya vyApAroM kA tyAga) khaa| viramaNa kahate hue prANAtipAtaAdi pApoM kA na karanA kahA / pApoM kA na karanA kaha kara nirjarA, baMdha aura mokSa kA svarUpa kahA // 34 // mUlam-eesiM NaM paNhANaM cittacamakkArapavatteNa vAgareNa tatthaTThiyA savve jaNA vimhiyA jaayaa| kalAyario vi pasannacitto sNjaao| tao pacchA teNa cintiyaM-accherayamiNaM jaM eeNa duddhamuheNa suumAleNa bAleNa eyArisI | vijjA kao sikkhiyA ? jo mama maNaMsi cirakAlAo saMdeho AsI, jo ya na keNavi ajjapajjaMtaM nivArio, so savvo ajja aNeNa nivaario| saccameyaM, jaM mahApurisammi eyArisA guNA havAMti ceva kerisaM assa gAMbhI- // 137 //
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre pazabdAtha // 138 // riyaM jaM eyArisaguNagaNasaMpaNNo'vi eso ettha paDhiuM samAgao saccaM addha bhagavataH kalAcAryabhario ghaDo sadaM karei na punnnno| dubbalo cikkarei na mUro, kaMsaM guMjei na samIpe prasthAnAdi kaNayaM mahApurisA NiyamahimaM na pyaaseti| tae NaM se sakke deviMde devraayaa| varNanam NiyaM iMdarUvaM pagaDiya sayalaguNaNihiNo mahAvIrapahuNo aulabalavIriyabuddhipahuttaM tatthaTThie jaNe paricAiMsu jaM imo sayalaguNaAlabAlo suumAlo bAlo na sAhAraNo kiMtu savvasatthapArINo savvajagajIvajoNIrakkhaNaparAyaNo siri vaddhamANo caramatitthayaro atthi tti| tae NaM se sakke deviMde devarAyA samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai namasai, vaMdittA namaMsittA jAmeva disiM pAubbhUe tAmeva disiM pddige| pahU ya susajjIkayaM gayamAruhiya teNa jaNasamudAeNa avaloijjamANe avaloijjamANe * // 138 //
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavataH, - kalpasUtre sazabdArthe kalAcAryasamIpe prasthAnAdi // 139 // varNanam sappAsAyaM sappAsAyaM abhigamIa / eyArisapavitta pahupavittio mAupiyAINaM ceyasi bhujjo bhujjo amaMdANaMdasiMdhUcchalaMtataraMgo na sNmaao||35|| zabdArtha-[eesiM NaM paNhANaM cittacamakArapavatteNa] ina praznoM ke citta meM camatkAra utpanna karanevAle [vAgareNa tatthaTiyA savve jaNA vimhiyA jAyA] uttara se vahAM sthita sabhI jana cakita raha gye| [kalAyario vi pasannacitto saMjAo] kalAcArya bhI prasanna citta huaa| [tao pacchA teNa ciMtiyaM] usake bAda kalAcArya ne socA [accherayamiNaM jaM eeNa duddhamuheNa suumAleNa bAleNa] yaha Azcarya hai ki isa dudhamuhe sukumAra bAlaka ne [eyArisI vijjA kao sikkhiyA ?] aisI vidyA kisase sIkhI ? [jo mama maNaMsi cirakAlAo saMdeho AsI] mere manameM cirakAla se jo sandeha thA [joya na keNa vi ajjapajjaMtaM nivArio] aura jise Aja taka kisIne dUra nahIM kiyA thA, [so savvo aNeNa nivArio] vaha saba Aja isane dUra kara diyA [saccameyaM jaM mahA SO RSANE // 139 //
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre | purisammi eyArisA guNA havaMti ceva] saca hai mahApuruSoM meM aise guNa hote hI haiM [kerisaM sazabdArthe 2 assa gAMbhIriyaM jaM eyArisaguNagaNasaMpaNNo vi] kaisI gambhIratA hai isa meM, jo aise // 14 // guNa gaNa se saMpanna hokara bhI [eso ettha paDhiuM samAgao] yaha yahAM paDhane AyA hai [saccaM addhabhario ghaDo sadaM karei na puNNo] saca hai, AdhA bharA huA ghaDA hI AvAja karatA hai pUrA bharA nahIM [dubbalo cikkarei na sUro] durbala hI cItkAra karatA hai zUra nahIM / [kaMsaM guMjei na kaNayaM] kAMsA AvAja karatA hai na ki sonA [mahApurisA NiyamahimaM na payAseMti] mahApuruSa apanI mahimA ko Apa prakAza nahIM krte| [tae NaM se saka deviMde devarAyA] usake bAda zaka devendra devarAja ne [Niya iMda rUvaM pagaDiya] apanA indra kA rUpa prakaTa karake [sayalaguNaNihiNo mahAvIrapaNo aulabalavIriyabuddhipahuttaM] sakalaguNoM ke sAgara vIra prabhu ke atula bala vIrya buddhi aura prabhAva [taTrie jaNe paricAiMsu] kA paricaya diyA ki [jaM imo sayalaguNaAlavAlo // 14 //
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 14 // bhagavataH kalAcArya samIpe prasthAnAdi varNanam NE suumAlo vAlo na sAhAraNo] yaha samasta guNoM kA AlavAla (kyArI) sukumAra bAlaka sAdhAraNa nahIM hai [kiMtu savva satthapAriNo savvajagajIvajogIrakkhaNaparAyaNo sirivaddhamANo caramatitthayaro asthi ti] kintu samasta zAstroM meM pAraMgata jagata ke sarva prANiyoM kI rakSA karane meM tatpara zrI varddhamAna svAmI caramatIrthakara hai| :". [tae NaM se sake deviMde devarAyA] isake bAda zakrendra devarAja ne [samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai namasai] zramaNa bhagavAn mahAvIra ko vandanA kI namaskAra kiyA [vaMdittA namaMsittA jAmeva disiM pAubbhUe tAmeva disiM paDigae] vandanA namaskAra karake jisa dizA se prakaTa hue the usI dizA meM cale gye| : [pahU ya susajjIkayaM gayamAruhiya teNa janasamudAeNa] bhagavAn siMgAre hue hAthI para baiTha kara bAra bAra usa janasamudAya ke dvArA [avaloijjamANe avaloijjamANe sappAsAyaM sappAsAyaM abhigamIa] avalokana kiye jAte hue prasannatA ke sAtha apane MAHESISASTERESE LEASE // 14 //
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavataH kalAcAryasamIpe prasthAnAdi varNanam kalpasUtre prAsAda kI ora cale [eyArisapavitta pahu pavittio mAupiyAiNaM ceyasi bhujo bhujo sazabdArtha , amaMdANaMdasiMdhUcchalaMtataralataraMgo na saMmAo] prabhu kI isa pavitra pravRtti se mAtA // 142 // pitA ke citta meM punaH punaH utpanna honevAlI tIvra Ananda-sAgara kI uchalatI huI capala lahareM samAI nahIM // 35 // - artha-'eesi NaM' ityaadi| ina vyAkaraNa, naya, pramANa, evaM dharmasaMbaMdhI praznoM ke " citta meM santoSa utpanna karane vAle uttara se vahAM sthita sabhI loga Azcaryayukta ho gye| / kalAcArya kA antaHkaraNa bhI santuSTa huaa| tatpazcAt kalAcArya ne vicAra kiyaa| kyA vicAra kiyA so kahate haiM-'ahA, Azcaryajanaka hai ki isa dUdhamuMhe komala bAlaka ne aisI citta meM camatkAra karane vAlI vidyA kisa manuSya se sIkhI hai ? mere manameM jo zaMkA bahuta samaya se banI huI thI aura Aja taka jisa zaMkA kA kisI ne bhI samA... dhAna nahIM kiyA thA, vaha saba zaMkA Aja bAlaka varddhamAna ne dUra kara dii| yathArtha hI // 142 //
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavataH kalAcAryasamIpe prasthAnAdi varNanam - kalpasUtre hai mahApuruSoM ke guNa citta meM camatkAra utpanna karane vAle hote hI haiN| isa bAlaka kI sazabdArthe / gaMbhIratA kaisI hai ki camatkArika guNoM ke samUha se sampanna hone para bhI yaha mere pAsa // 143 // al zikSA grahaNa karane ke lie calA AyA! yaha ThIka hI kahA jAtA hai ki, AdhA bharA huA ghaDA hI AvAja karatA hai pUrA bharA nahIM, durbala jana hI cillAte haiM zUra nahIM, kAMsA bajatA hai, kintu svarNa nahIM bajatA / isI prakAra mahApuruSa apanI mahimA ko | prakAzita nahIM karate! tatpazcAt zakra devendra devarAja ne apane indra rUpa ko prakaTa karake samasta guNoM ke samudra bhagavAn mahAvIra ke atula bala, vIrya, buddhi aura prabhutA kA vahAM sthita janoM ko paricaya karAyA ki-yaha dayA-dAkSiNya Adi saba guNoM ke AlavAla (kyArI) sukumAra bAla sAmAnya nahIM haiM kintu samasta zAstroM ke pAragAmI tathA sAre saMsAra meM jIvoM kI jo manuSyAdi yoniyAM hai, unakI rakSA karane meM tatpara zrI varddhamAna-nAmaka // 143 //
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre . antima-caubIsaveM tIrthaMkara haiN| bhagavataH sazabdArthe / kalAcAryazrI vIra bhagavAn kA paricaya dene ke pazcAt zakra devendra devarAja ne zramaNa bhaga- samIpe // 144 // vAn mahAvIra ko vandana kiyA, namaskAra kiyaa| vandanA namaskAra karake jisa dizA prasthAnAdi se prakaTa hue the, usI dizA meM cale gye| zrI varddhamAna svAmI baDhiyA sajAye hue varNanam gajarAja para savAra hokara sAtha Aye hue, evaM zikSAsthAna meM ekatra hue janasamUha dvArA tathA parijana samUha ke dvArA punaH punaH nirnimeSa dRSTi dvArA dekhe jAte hue prs|| natApUrvaka apane rAjamahala meM cale gye| : indra dvArA kiye gaye praznoM ke samAdhAna, kalAcArya ko saMtuSTa karanA evaM sakalajanoM ko prasanna karanA-isa prakAra kI zrI vIrasvAmI kI pravRtti se mAtA-pitA ke / tathA Adi zabda se bhAI vigairaha ke mana meM prabala harSa-rUpI sAgara kI bAra-bAra ucha. .. latI evaM caMcala taraMge samA na skiiN| Azaya yaha hai ki vaha harSa bhItara na samAyA to 8 // 144 //
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre bhagavatoM: vivAhaH svajana varNanaM ca SE II AMsuoM ke bahAne bAhara nikala paDA // 35 // sazabdArthe mUlam-tae NaM taM samayaM bhagavaM mahAvIraM ummukkabAlabhAvaM vinnnnaayprinny||145|| mattaM NavaMgasuttapaDibohiyaM jANiya ammApiyaro sAgeyapurAhivassa samaravIrassa raNNo dhUyAe dhAriNIe devIe aMgajAyAe jasoyAe rAjavarakaNNAe pANiM giNhAviMsu / tao NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa piyadaMsaNeti nAmaM dhUyA jaayaa| sA ca jovvaNagamaNupattA sayassa bhAyaNijjassa jamAlissa dinnaa| || tIse piyadaMsaNAe dhUyA sesavaIti nAmaM jaayaa| samaNassa bhagavao mahAvIra ssa piuNo kAsavagottassa siddhatthetti vA, sejjaMsetti vA jasaMsetti vA tao nAma dhejjaa| mAuNo vAsidvaguttAe tisaleti vA, videhadiNNetti vA, piyakAriNIti vA tao naamdhejjaa| // 145 //
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavato sazandArthe vivAhaH svajanavarNana ca kalpasUtre / bhagavao pittiyae supAse kAsavagotte, jeTe bhAyA naMdivaddhaNe kaasv||14|| gotte| jeTThA bhaiNI sudaMsaNA kaasvgottaa| bhajjA jasoyA koddinnnngottaa| dhUyAe kAsavaguttAe aNojjAi vA piyadasaNAi vA do nAmadhijjA / NattaIe kosi yagottAe sesavaIti vA jasavaIti vA do nAmadhijjA hotthaa| samaNassa bhagamA vao mahAvIrassa ammApiyaro pAsAviccijjA samaNovAsagA yAvi hotthaa| teNaM bahUNaM samaNovAsagapariyAgaM pAuNittA apacchimAe saMlehaNAie jhosaNAe jhosiya sarIrA kAlamAse kAlaM kiccA bArasame accue kappe devattAe uvavaNNo, tao NaM mahAvidehe sijjhirasaMti // 36 // zabdArtha-[tae NaM taM samayaM bhagavaM mahAvIraM] isake bAda bhagavAna mahAvIra ko [ummukkabAlabhAvaM] bAlyAvasthA se mukta [viNNAya pariNayamettaM] paripakka jJAnavAlA tathA // 146 //
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe bhagavato vavAhaH svajanavarNanaMca // 147 // [NavaMgasuttapaDibohiyaM] nau-aMga-do kAna, do netra, do nAsikA, jihvA, tvacA aura mana bAlyAvasthA ke kAraNa jo soye-se the-avyakta cetanAvAle the unheM jAgRta hue [jANiya] jAnakara arthAt yauvana avasthA ko prApta huA jAnakara [ampApiyaro] mAtApitA ne [sAgeyapurAhivassa samaravIrassa ranno dhUyAe] sAketapura ke rAjA samaravIra kI kanyA, evaM [dhAriNIe devIe aMgajAyAe jasoyAe rAjavarakannAe pANiM gihAviMsu] dhAriNI| devI kI aMgajAta 'yazodA' nAmaka zreSTha rAjakanyA ke sAtha pANigrahaNa-vivAha kraayaa| [tao NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa] pazcAt zramaNa bhagavAna mahAvIra ke | [piyadaMsaNeti nAmaM dhUyA jAyA] ghara priyadarzanA nAmaka kanyA kA janma huA [sA ca jovvaNagamaNupattA] jaba vaha yuvA hui to [sayassa bhAiNijjassa jamAlissa dinnA] bhagavAna ne use apane bhAgineya-bhAnaje jamAlI ko dI-jamAlI ke sAtha usakA vivAha kara diyA [tIse piyadasaNAe dhUyA sesavaIti nAmaM jAyA] usa priyadarzanA nAmakI // 147 //
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 148 // bhagavato. vivAhaH svajanavarNanaMca kanyA se zeSavatI nAmaka putrI hui [samaNassa bhagavao mahAvIrassa piuNo kAsavagottassa tao nAmadhejjA] zramaNa bhagavAna mahAvIra ke kAzyapagotrIya pitA ke tIna nAma the [siddhatthetti vA, sejjaMseti vA, jasaMseti vA] siddhArtha, zreyAMsa aura yazasvI [mAuNo vAsiguttAe tisaleti, vA videhadiNNeti vA, piyakAriNIti vA tao nAma dhejjA] vAsiSThagotrIya mAtA ke tIna nAma the-trizalA videhadattA, aura priyakAriNI [bhagavao pittiyae supAse kAsavagotte] bhagavAna ke kAkA kAzyapagotrIya supArzva the| [jeTTe bhAyA naMdIvaddhaNe kAsavagotte] evaM baDe bhrAtA kAzyapagotrIya nandivarddhana the| [jeTTA bhaiNI sudaMsaNA kAsavagottA] bar3I bahana sudarzanA bhI kAzyapa gotrIya thI [bhajjA jasoyA koDiNNagottA] aura unakI patnI yazodA kauDinyagotra kI thI [dhUyAe kAsavaguttAe aNojjAi vA piyadaMsaNAi vA do nAmadhijjA] unakI kAzyapagotra kI laDakI ke do nAma the-anavadyA aura priyadarzanA [NattuIe kosiyagottAe sesavaIti vA // 148 //
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavato kalpasUtre sazandAyeM A svajana jasavaIti vA do nAmadhijjA hotthA] unakI dauhitrI [nAtina] kauzika gotra kI thii| vivAhA usake do nAma the-zeSavatI aura yshsvtii| varNanaM ca [samaNassa bhagavao mahAvIrassa ammApiyaro] zramaNa bhagavAna mahAvIra ke mAtA pitA [pAsAvaccijjA samaNovAsagA yAvi hotthA] pArthApatyIya (pArzvanAtha ke anuyAyI) zramaNopAsaka the [teNaM bahUNaM samaNovAsagapariyAgaM pAuNittA] ve donoM bahuta varSoMtaka | zramaNopAsaka-zrAvakavata ko pAlakara [apacchimAe saMlehaNAe jhosaNAe jhosiyasarIrA] antima samaya meM honevAlI mAraNAMtika saMlekhanA-joSaNA se zarIra ko joSita karake l [kAlamAse kAlaM kiccA bArasame accue kappe] mRtyu ke avasara para kAla karake bArahave acyuta nAmaka devaloka meM [devattAe uvavaNNA] devarUpa se utpanna hue| [tao NaM mahAvidehe sijjhissaMti] vahAM se cavakara ve mahAvideha meM siddha hoMge // 36 // artha-tae NaM' ityAdi / tadanantara zramaNa bhagavAn mahAvIra ne bAlyavaya ko // 149 //
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavato vivAdaH svajanavarNanaM ca kalpayo ! pAra kiyA huA, evaM paripakka-vijJAnavAlA, do kAna, do AMkha, do nAka, rasanA, tvacA sabhandAthai hai aura mana-yaha nau aMga jo supta the, unheM yauvana ke kAraNa jAgRta huA dekhakara, maataa150|| " pitAne ayodhyA ke rAjA samaravIra kI putrI aura dhAriNI nAma devI kI aMgajAta / yazodA nAmaka zreSTha rAjakanyA ke sAtha usakA vivAha kraayaa| vivAha ke bAda kAla* krama se zramaNa bhagavAn mahAvIra ko 'priyadarzanA' nAmaka eka kanyA kI prApti huii| 1 priyadarzanA dhIre dhIre yauvana avasthA meM pahuMcI to bhagavAn ne use apane bhAgineya / jamAli ko dI-jamAli ke sAtha usakA vivAha kara diyaa| priyadarzanA kI bhI kanyA , zeSavatI nAmaka huii| zramaNa bhagavAna mahAvIra ke pitA ke, jo kAzyapagotra meM utpanna hue the, tIna nAma the-siddhArtha, zreyAMsa, aura yshsvii| vAziSTha gotra meM utpanna mAtA ke tIna nAma the-trizalA, videhadattA aura priykaarinnii| - bhagavAna ke kAkA kAzyapagotrotpanna 'supArzva' the| baDe bhrAtA kAzyapagotrotpanna // 15 //
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 151 // bhagavata saMvatsaradAnapUrvaka niSkramaNa varNanam nandivardhana the| baDI bahina kAzyapagotrIyA sudarzanA thii| patnI kA nAma yazodA thA, vaha kauDinya-gotra meM utpanna huI thii| unakI kanyA kAzyapagotrIyA ke do nAma the priyadarzanA aura anavadyA / kauzikagotra meM utpanna nAtika ke do nAma the zeSavatI aura yshsvtii| bhagavAna ke mAtApitA bhagavAn pArzvanAtha kI ziSyaparamparA se saMbaMdha rakhane vAle zrAvaka the| ve bahuta varSoMtaka zramaNopAsakaparyAya pAlakara saba se anta meM, maraNa ke samaya meM hone vAlI saMlekhanA-joSaNA se zarIra ko joSita karake [samAdhi-maraNa kA sevana karake] kAlamAsa meM kAla karake bArahaveM acyuta-nAmaka kalpa meM devaparyAya se utpanna hue| vahAM se cyavakara mahAvideha kSetra meM utpanna hoMge aura mukti prApta kareMge // 36 // ... mUlam-teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM logaMtiyadevANaM saparivArANaM AsaNAI calaMti / tae NaM te devA bhagavao nikkhamaNAbhippAyaM ohiNA Abhogiya 9 bhagavao aMtie Agamiya AgAse ThiccA bhayavaM vaMdamANA namasamANA evaM // 15 //
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazandArthe // 152 // bhagavataH saMvatsaradAnapUrvaka niSkramaNa varNanam vayAsI-jaya jaya bhagavaM ! bujjhAhi loyanAha ! savvajagajIvarakkhaNadayaTThayAe pavattehi dhammatitthaM, jaM savvaloe savvapANabhUyajIvasattANaM khemaMkaraM Agamesi bhadaM ca bhavissai-tti / jaM sayaM buddhassavi bhagavao abhiNikkhamaNatthaM devANaM kahaNaM taM tesiM devANaM jIyaM kappaM / tayANaM samaNaM bhagavaM mahAvIre saMvaccharadANaM dalai, taM jahA-puvvaM sUrAo jAva jAmaM aTThasayasahassAhiyaM ega koDiM ega divaseNaM dalai / evaM egammisaMvacchare tiNNi koDisayAiM aTThAsIi koDIo asIi sayasahassAiM (3888000000) suvaNNamuddANaM bhagavayA dinnnnaaii| tae NaM se NaMdivaddhaNe rAyA bhagavaM kahai bhavaM egadivasamettaM rajjaM karIa tao pacchA nikkhamaNaM karei taM soccA bhagavaM mauNabhAvamalambIa ciTThai, taopacchA bhagavaM rAjAbhiseeNa raje // 152 //
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe 1124311 ThAve tao divaNe rAyA bhagavaM pucchiya bhAyA kiM dalayAmo kiM payacchAmo kiMvA te hiyaicchie sAmatthe taraNaM bhagavaM evaM vayAsI - icchAmi NaM bhAyA ! kuttiyAvaNAo rayaharaNaM paDiggahaM ca uvaNeha - kAsavaM ca saddAveha / taeNaM se davaNe yA bhagavao abhinikkhamaNamahocchavaM karei ||37|| zabdArtha - [teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM] usa kAla aura usa samaya meM [logaMtiya devAnaM saparivArANaM AsaNAI calaMti] parivAra sahita lokAntika devoM ke Asana calAyamAna hue [taNaM te devA bhagavao nikkhamaNAbhippAyaM ohiNA Abhogiya bhagavao aMtie Agami AgAse ThiccA ] taba ve deva bhagavAna ke dIkSA aMgIkAra karane ke abhiprAya ko avadhijJAna se jAnakara bhagavAna ke samIpa Aye / aura AkAza meM sthita hokara [bhayavaM vaMmANA narmasamANA evaM vayAsI - jaya jaya bhagavaM ! bujjhAhi loganAha !] bhagavata: saMvatsara dAnapUrvaka niSkramaNa varNanam // 153 //
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArtha // 154 // bhagavAna ko vandanA namaskAra karake isa prakAra bole- 'jaya jaya ho bhagavan ! bodha prApta kariye he tIna loka ke nAtha ! [ savvajagajIvarakkhaNada yaTTayAe pavattehi dhammatitthaM] samasta jagat ke jIvoM kI rakSA aura dayA ke liye dharma tIrthakA pravartana kIjie [jaM savvaloe savvapANabhUyajIvasattAiM khemaMkaraM AgamesibhadaM ca bhavissaitti ] jo sarvaloka meM sarva prANiyoM, bhUtoM jIvoM aura sattvoM ke lie kSemaMkara hogA aura bhaviSya meM kalyANakara hogA / [jaM sayaM buddhavi bhagavao abhiNikkhamaNatthaM devANaM kahaNaM taM tesiM devANaM jIyakaM ] svayaMbuddha bhagavAna ko pravajyA grahaNa karane ke lie devoM kA jo kathana hai vaha unakA jItakalpa hai - paramparAgata AcAra hai / [tayANaM samaNe bhagavaM mahAvIre saMvaccharadANaM dalai ] usake bAda bhagavAna mahAvIra varSI dAna dene lage [taM jahA - putraM sUrAo jAva jAmaM aTU sayasahassAhiyaM egaM koDiM egadivaseNaM dalai] vaha isa prakAra - - sUryodaya se pahale eka prahara dina taka eka bhagavataH saMvatsara dAnapUrvaka niSkramaNa varNanam // 154 //
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre // 155 // 9000900103005 karoDa ATha lAkha svarNamudrAe~ eka dina meM dAna dete the [evaM egammi saMvacchare tiSNi koDIyAI aTThAsI koDio asIi sayasahassAiM suvaNNamuddANaM bhagavayA diNNAI] isa prakAra eka varSa meM, tIna sau aThAsI karoDa, assIlAkha suvarNa mudrAoM kA bhagavAna ne dAna diyA [eNaM] tatpazcAt [ se maMdivaDaNe rAyA ] vaha naMdivardhana rAjA [bhagavaM ses] bhagavAn ko prArthanA karake kahane lage [bha] Apa [egadivasamettaM ] eka divasa bhI [jjaM karIa] rAjya karake [tao pacchA] usake pIche [NikkhamaNaM karei] niSkramaNa karanA yogya hai [taM saccA] naMdivardhana rAjA kA isa vacana ko sunakara [bhagavaM] bhagavAna [maNabhAvamavalambacii ] mauna rahe [tao pacchA ] bhagavAna ko mauna dekhakara naMdi -- vardhana [bhagavaM rAjAbhisaraNa ] baDe samAroha ke sAtha bhagavAna kA rAjyAbhiSeka karake [ rajje ThAvei] rAjya meM sthApita kiyA [tao] tatpazcAt [NaMdivaDUMDhaNe rAyA ] naMdivardhana rAjA [bhagavaM pucchi ] bhagavAna ko pUchane lage [bhAyA ki dalayAmo] he bhAI Apako OCCCCCCCOE bhagavata: saMvatsaradAnapUrvaka niSkramaNa varNanam // / 155 / /
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavataH saMvatsaradAnapUrvaka niSkramaNa varNanam kalpasUtre ( kyA deveM [kiM payacchAmo] kyA arpita kare kiMvA te hiyaicchie sAmatthe] Apake hRdaya zabdArtha meM kyA priya hai ? [taeNaM bhagavaM evaM vayAsI] taba bhagavAna ne aisA kahA [icchami NaM 156 // bhAyA] he bhrAta maiM icchatA hUM [kuttiyAvaNAo] kuttiyAvaNa kI dukAna se [rayaharaNaM paDiggahaNaM ca uvaNeha] rajoharaNa evaM pAtrAdi lAkara mujhe de [kAsavaM ca sadAveha] evaM nAiko bhI bulAvo [tae NaM se naMdivaddhaNe rAyA bhagavao abhinikkhamaNamahocchavaM karei] usake bAda nandivarddhana rAjA ne bhagavAna kA abhiniSkramaNa mahotsava kiyA // 37 // ___artha-'teNaM kAleNaM' ityAdi / usa kAla aura usa samaya meM arthAt prathama varSa bIta jAne para aura dUsarA varSa prAraMbha hone para saparivAra lokAntika devoM ke Asana calAyamAna hue| AsanoM ke calAyamAna hone ke anantara lokAntika deva bhagavAna kI pravrajyA kI icchA ko avadhijJAna se jAnakara bhagavAna ke samIpa upasthita hue| AkAza meM sthita hokara bhagavAn vIra prabhu ko vandanA-namaskAra karate hue ve isa prakAra vole // 156 //
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasatra sazabdA // 157|| varNanam IN prabho ! Apa kI jaya ho, jaya ho; (Apa punaH punaH sarvotkRSTa hokara vrte)| he trilokI I bhagavataH saMvatsara| nAtha ! Apa bodha prApta kIjiye tathA jagat ke ekendriya Adi sabhI prANiyoM kI rakSA II dAnapUrvaka ke lie aura dayA ke liye dharmatIrtha kI pravRtti kiijiye| arthAt maranevAle ekendriya niSkramaNa Adi prANiyoM kI rakSA ke lie 'mA hana, mA hana' arthAt 'mata mAro, mata mAroM' aisA, tathA 'dayA karo, karuNA karo' aisA upadeza kIjiye / yaha dharmatIrtha samasta loka meM dvIndriya trIndriya aura caturindriya rUpa prANiyoM ko, bhUtoM (vanaspatiyoM) ko, jIvoM (paMcendriyoM) ko tathA satvoM (pRthvIkAya, apkAya, tejaskAya, vAyukAya) ko kalyANakArI hai aura bhaviSya meM bhI kalyANakArI hogaa| - isa prakAra svayaM bodha ko prApta bhagavAna ko dIkSA grahaNa karane ke lie lokAntika devoM kA jo kahanA hai, so unakA jitakalpa (paraMparAgata AcAramAtra) hI hai| tadanantara zramaNa bhagavAn mahAvIra ne varSIdAna denA prAraMbha kiyaa| baha isa prakAra sUryodaya ke // 15 //
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ samandArthe ke abhi... niSkramaNa mahotsave 10 indrAdi devAgamanam kalpasUtre / pahale se AraMbha karake eka prahara-paryanta eka karoDa ATha lAkha suvarNa mudrAe~ pratidina dete the| isa prakAra sabakA joDa karane se eka varSa meM tIna araba, aThAsI karoDa, assI // 158 // lAkha svarNamudrAe~ dii| tatpazcAt nandivardhana rAjA ne bhagavAn zrI mahAvIra kI dIkSA mahotsava kA prAraMbha kiyA // 37 // mUlam-tao NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa abhinikkhamaNanicchayaM jANettA sakkappamuhA causaTThI vi iMdA bhavaNavai vANamaMtara joisiya vimANavAsiNo devA ya devIo ya sarahiM sarahiM parivArehiM parikhuDA saIyAhiM saIyAhiM iDDhIhi smaagyaa| taM samayaM jahA kusumiyaM vaNasaMDe, sarayakAle jahA pauma- saro paumabhareNaM jahA vA siddhatthavaNaM kaNNiyAravaNaM, caMpayavaNaM kusumabhareNaM sohai tahA gagaNatalaM suragaNahiM sohai // 38 // // 158 //
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasatre samandArthe // 159 // zabdArtha-taoNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa abhinikkhamaNanicchayaM jANettA] litil abhi niSkramaNataba zramaNa bhagavAna mahAvIra ke abhiniSkramaNa kA nizcaya jAnakara [sakkappamuhA cau mahotsave saTrI vi iMdA bhavaNavai vANamaMtarajoisiya-vimANavAsiNo devA ya] zaka Adi causaTha indrAdi devAgamanam indra, bhavanapati, vyaMtara jyotiSkavimAnavAsI deva deviyAM [saehiM saehiM parivArahiM parivuDA saIyAhiM saIyAhiM iDDhIhi samAgayA] apane apane parivAroM sahita aura apanI apanI Rddhi ke sAtha Aye [taM samayaM jahA kusumiyaM vaNasaMDaM sarayakAle jahA paumasaro] | usa samaya AkAza suragaNoM se aisA suzobhita huA, jaise zaraRtu meM padmasarovara kamaloM se | | zobhAyamAna hotA hai [paumabhareNaM jahA vA siddhatthavaNaM,kaNiyAravaNaM caMpayavaNaM kusumabhareNaM sohai tahA gagaNatalaM suragaNehiM sohai] athavA jaise siddhArthavana, karNikAvana evaM caMpakavana kusumoM ke bhAra se zobhAyamAna hotA hai aisA hI AkAza, devagaNoM se zobhane lagA // 38 // . . artha-taba zramaNa bhagavAna mahAvIra ke dIkSA aMgIkAra karane ke nizcaya ko jAnakara // 159 //
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhiniSkramaNaH mahotsave indrAdidevAgamanam kalpasUtre ( zakra Adi causaTha indra bhavanapati, vyantara, jyotiSika, vimAnavAsI deva tathA deviyAM pasandArthe apane apane parivAroM se yukta tathA apanI-apanI vimAna Adi vibhUti ke sAtha aaye| // 160 // usa samaya jaise puSpita vanaSaMDa tathA zaradaRtu meM kamalayukta sarovara athavA sarasoM kA }! vana, kanera kA vana evaM campA kA vana puSpoM ke samUha se zobhita hotA hai usI prakAra AkAzamaMDala surasamUhoM se zobhAyamAna huA // 38 // mUlam-tae NaM te causaTThi vi iMdA devA ya devIo ya varapaDahabherijhallarisaMkhehi sayasahassehiM tUrehiM tayavitayaghaNajhusirehiM cauvihehiM Aujjehi ya // vajjamANehiM ANaTTagasaehiM NaTTijjamANehiM savva divvatuDiyasaddaninAeNaM mahayA raveNaM mahaie vibhUIe mahayA yahiyayollAseNaM mahaM titthayaranikkhamaNamahaM kariumArabhiMsu taM jahA-sakke deviMde devarAyA karituragAi NANAviha cittacittiyaM hAraddha . .. // 160
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ indrAdi devaiH kR niSkrama mahotsava kalpasUtra yA hArAi bhUsaNa bhUsiyaM muttAhalapayarajAlavivachamANasahi AlhAyaNijja paumakaya- sazabdAthai bhatticittaMNANAviharayaNamaNimaUkhasihAvicittaM NANAvaNNaghaMTApaDAgaparimaMDiya- | gasiharaM majjhaTThiyasapAyapIDhasIhAsaNaM egaM mahaM purisasahassavAhiNi caMdappahaM E sibiyaM viuvvai, viuvvittA jeNeva samaNe bhayavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNaM-payAhiNaM karei, karittA vaMdai namasai vaMdittA namaMsittA parihiya bahumullAbharaNakhomayavatthaM bhagavaM "titthayaraM sibiyAe nisiyaavei|.. ... tae NaM sakkIsANA do vi iMdA dohiM pAsehiM maNirayaNakhaiyadaMDAhiM cAma4 rAhiM bhavayaM viiyNti| tae NaM taM sibiyaM puvvaM pulaiya romakUvA harisavasavisa ppamANahiyayA maNussA uvvahaMti, pacchA asuriMdA suriMdA NAgiMdA suvarNiNadA ya // 16 //
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ sandArthe kalpasUtre : uvvahaMti tattha taM sibiyaM puvvadisAe suriMdA, dAhiNAe dilAe nAgiMdA, indraadi||162|| - pacchimadisAe asurakumAriMdA uttaradisAe suvaNNakumAriMdA uvvahati // 39 // niSkramaNa mahotsavaH ___zabdArtha-[tae NaM te causaTThI vi iMdA devA ya devIo ya] tatpazcAt una cosaTha indroM ne, devoM ne aura deviyoM ne bhagavAna mahAvIra kA dIkSA mahotsava manAnA AraMbha kiyaa| [varapaDahabherijhallarisaMkhehi sayasahassehiM tUrehiM tayavitayaghaNajhusirehiM cau- .. vihehiM AujjehiM ya vajjamANehiM] baDe baDe Dhola bajane lage, bheriyAM bajane lagI, jhAlaroM aura zaMkhoM kI dhvani hone lgii| lAkhoM mRdaMga Adi vAdya bajane lge| vINA Adi tata paTaha Adi vitata kAMse ke tAla Adi ghaNa, aura bAMsurI Adi zuSira, / isa prakAra cAra prakAra ke vAdya baja uThe [ANagasaehiM NahijjamANehiM] uttama uttama . saikaDoM nartaka nATaya karane lage [savvadivvatuDiyasaninAeNaM] samasta divya bAjoM ke / zabdoM kI dhvani se [mahayA raveNaM] mahAn zabdoM se [mahaIe vibhUIe mahayA ya hiya... // 1621
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ indrAdi kalpasatre ... sazandArthe // 16 // yollAseNaM] mahatI sampatti se, mahatI vibhUti se tathA mahAn hArdika ullAsa se [mahaM devaiH kRta . titthayaranikkhamaNamahaM kariu mArabhiMsu, taM jahA-] sabhI ne tIrthaMkara bhagavAna kA mahAn / niSkramaNa dIkSA mahotsava karanA AraMbha kiyA-vaha isa prakAra mahotsava - [sakke deviMde devarAyA karituragAi NANAvihacittacittiyaM] zaka devendra devarAja ne hAthI, ghoDA Adi aneka prakAra ke citroM se citrita [hAraddhahArAibhUsaNabhUsiyaM] hAra | | aura ardhahAra Adi AbhUSaNoM se AbhUSita [muttAhalapayarajAlavivaddhamANasohaM] motiyoM ke samUhoM ke jAloM [gavAkSoM] se zobhita [AlhAyaNijjaM palhAyaNijjaM] citta meM Ananda utpanna karanevAlI aura AlhAdautpanna karanevAlI [paumakayabhatticittaM] kamaloM dvArA kI hui racanA se adbhUta [nANAviha rayaNamaNimaUkhasihAvicittaM] aneka prakAra | ke ratnoM aura maNiyoM kI kiraNoM se jagamagAtI hui [NANAvaNNaghaMTApaDAgaparimaMDiyagga- Mil siharaM] vividha raMgoM ke ghaNTAoM aura patAkAoM se jisakA zikhara zobhita ho rahA hai // 1631 jAna
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre aisI tathA [majjhaTriyasapAyapIThasIhAsaNaM] jisa ke madhya meM pAdapITha se yukta siMhAsana indrAdi-: devaiH kRta pazabdArthe / racA gayA hai aisI [ega mahaM purisasahastavAhiNi caMdappahaM sibiyaM viuvvai] eka baDI niSkramaNa 164 // hajArapuruSa vAhiNI candraprabhA nAmakI zibikA kI vikurvaNA kI [viuvvittA] viku- mahotsavaH OMNA karake [jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai uvAgacchittA] jahAM zramaNa || : bhagavAna mahAvIra the vahIM zakra aaye| Akara [samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto, AyAhiNapayAhiNaM karei, karittA] tIna bAra AdakSiNa-pradakSiNapUrvaka zramaNa bhagavAn mahA vIra ko [vaMdai namasai vaMdittA namaMsittA] vandanA kI namaskAra kiyA, vandanA namaskAra / 1: karake [parihiyabahumullAbharaNakhomayavatthaM bhayavaM titthayaraM sibiyAe nisiyAvei] bahumUlya / ANS AbharaNa aura kSomavastra dhAraNa kiye hue bhagavAna tIrthaMkara ko zibikA meM bitthlaaye| ...". [tae NaM sakIsANA do vi iMdA dohiM pAsehiM maNirayaNakhaiyadaMDAhi cAmarAhiM bhayavaM vIyaMti] taba zakendra aura IzAna donoM indra donoM bagaloM meM khaDe hokara maNiyoM aura // 64 //
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ IN ratnoM se jaDe hue daMDavAle cAmara bhagavAna para vIjane lge| [tae NaM taM siviyaM puvvaM AT indrAdisazabdArthe devaH kRta - pulaiyaromakUvA harisavasavisappamANahiyayA] usa zibikA ko pahale to pulkitrom||165| niSkramaNa kUpavAle aura harSa se vikasita hRdayavAle [maNussA uvvahaMti] manuSya vahana karate haiM nahotsavaH [pacchA suriMdA asuriMdaNAgiMdA suvarNiNadA ya uvvahaMti] usake bAda surendra asurendra, nAgendra ora suparNendra vahana karane lage [tattha NaM taM sibiyaM puvadisAe suriMdA, dAhi|NAe disAe nAgiMdA, pacchimadisAe asurakumAriMdA uttaradisAe suvaNNakumAriMdA uvvahaMti] unameM se zibikA ke pUrva dizA ke bhAga ko surendra dakSiNa dizA ke bhAga ko nAgendra pazcima dizA ke bhAga ko asurakumArendra evaM uttara dizA ke bhAga ko | suparNakumArendra vahana karate haiM // 39 // , artha-devoM ke Ane ke pazcAt una causaTha indroM ne, devoM ne aura deviyoM ne bhagavAn | mahAvIra kA dIkSA mahotsava manAnA AraMbha kiyaa| baDe baDe Dhola bajane lage bheriyoM // 165 //
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ kasparace vajane lagI jhAlaroM aura zaMkhoM kI dhvani hone lgii| lAkhoM mRdaMga Adi vAdya bajane indrAdi devaiH kRta mAndArtha lge| vINA Adi tata, paTaha Adi vitata, kAMse ke tAla Adi dhana aura pAMsurI 166 // 16 // | Adi zupira, isa prakAra ke vAya baja utthe| kahA bhI haiM mahotsapaH 'tataM vINAdikaM jJeyaM vitataM paTahAdikam / ___ghanaM tu kAMsyatAlAdi, vaMzAdi zuSiraM matam ||1||iti|| / vINA Adi ko tata, paTaha (Dhola) Adi ko vitata, kAMse ke tAla Adi ko ghana / aura bAMsurI Adi ko zuSira mAnA gayA hai // 1 // ____ uttama-uttama saikaDoM nartakanATya karane lge| samasta bAjoM ke zabdoM kI dhvani .. se, mahAn zabdoM se, mahatI sampatti se, mahatI vibhUti se tathA mahAn hArdika ullAsa se sabhI ne tIrthaMkara kA mahAn dIkSAmahotsava karanA AraMbha kiyaa| vaha isa prakArazaka devendra devarAja ne zivikA (pAlakI) kI vikurvaNA kI, arthAt vaikriyazakti se // 166 //
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpakSatre -sabhandA // 16 // indrAdidevaH kRta niSkramaNa mahotsava pAlakI kA nirmANa kiyaa| vaha pAlakI kaisI thI, so kahate haiM-hAthI ghoDe Adi ke bahuta prakAra ke citroM se yukta thii| hAra (aThAraha laDoM kA), arddhahAra (nau laDoM kaa)| Adi bhUSaNoM se bhUSita thii| motiyoM ke samUhoM ke jAloM (gavAkSoM) se usakI zobhA baDha rahI thii| citta meM Ananda utpanna karane vAlI aura atizaya mAnasika AhlAda utpanna karane vAlI thii| kamaloM dvArA kI gaI racanA se anupama thii| aneka prakAra ke karketana Adi ratnoM tathA vaiDUrya Adi maNiyoM kI kiraNoM kI dIpti se jagamagI rahI thii| vividha raMgoM ke ghaMTAoM aura patAkAoM se usake zikhara kA agrabhAga suzobhita | thaa| usake bIca meM pAdapITha sahita siMhAsana rakkhA thaa| isa prakAra kI eka baDI hajAra | il puruSoM dvArA vahana karane yogya candraprabhA nAmakI zibikA vaikriyazakti se utpanna kii| . zibikA kI vikurvaNA karake zakendra jisa jagaha zramaNa bhagavAna mahAvIra the, usI jagaha aaye| Akara zramaNa bhagavAn mahAvIra ko tIna bAra AdakSiNa pradakSiNa-pUrvaka // 167 //
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ spasatre / / vandanA kI, namaskAra kiyaa| vandanA namaskAra karake mahA mUlyavAn kSauma vastroM ko: / indrAdizabdArthe / devaiH kRta pa dhAraNa kiye hue bhagavAn tIrthaMkara ko zibikA meM biThalAye / tatpazcAt zaka aura IzAna 168|| niSkramaNa yaha donoM indra bhagavAna ke dAhine bAMye pArzva-bhAga meM (khaDe hokara) maNiyoM aura, 'mahotsavaH ratnoM ke DaMDoM vAle cAmara bhagavAn zrI vIra svAmI para bIjane lge| tadanantara zrI vIra. bhagavAn jisameM virAjamAna the, usa pAlakI ko pahale romAMcita aura harSa ke vaza ullasita hRdayavAle manuSyoMne utthaayaa| bAda meM vaimAnikoM ke indra, saudharma, camara aura. bali nAmaka asurendra, dharaNa aura bhUtAnanda nAmaka nAgakumArendra, veNudeva aura veNudAli nAmaka suvarNakumArendra-ye chaha bhavanapatiyoM ke indra kramazaH vahana karane lge| zibikA ko vahana karane vAle surendroM, asurendroM, nAgakumArendroM tathA suvarNakumArendroM meM se / surendra saudharmAdi usa vIrAdhiSThita zivikA ko pUrva dizA kI tarapha se vahana kiye, .. bhUtAnanda nAmaka nAgakumArendro pazcima dizA kI tarapha se, dharaNa aura asurendra camara // 168 // seriendia indiSSCSIRESECSHESISE
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre -sazabdArtha 1169/ / surendrAdInAM zivikA vahanam bali dakSiNa kI tarapha se vahana kiye aura veNudeva tathA veNudAli nAmaka donoM suvarNakumArendra uttara kI aura se vahana karate haiM / // 39 // . . mUlam-tae Na te maNuyA suriMdA asurakumAriMdA NAgakumAriMdA suvaNNakumAriMdA ya taM siviyaM uvvahamANA uttarakhattiyakuMDapurasannivesassa majjhaMmajjheNa niggacchaMti niggacchittA jeNeva NAyasaMDe ubjANe teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchttiA IsiraNiyamANaM acchoppeNaM bhUmibhAgeNaM saNiyaM saNiyaM purisasahassavAhiNiM caMdappahaM sibiyaM veti / tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre tAo siMbiyAo saNiyaM saNiyaM paccoyarai, paccoyarittA sIhAsaNavare puvvAbhimuhe | sNnisnnnne| tao pacchA uttarapuratthime disIbhAe uvAgacchai, uvAgacchittA hArahArAiyaM, savvAlaMkAraM omuyi| tae NaM vesamaNe deve jaMtuvAyapaDie samaNassa
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ utpAtre 17 // bhagavao mahAvIrassa haMsalakkhaNe seyavatthe AbharaNAlaMkArAiM pddicchi||40|| surendrAdI. nAM zivikA zabdArtha-[tae NaM te maNuyA suriMdA asurakumAriMdA NAgakumAriMdA suvaNNakumA- vahanam riMdA ya taM siniyaM] usake bAda ve manuSya-surendra, donoM asurendra, donoM nAgakumArendra aura donoM suparNakumArendra usa zibikA ko [uvvahamANA uttarakhattiyakuMDapurasannivesassa majha majjheNa niggacchaMti niggacchittA] vahana karate hue uttarakSatriyakuNDapura saMnniveza ke bIcoMbIca se nikle| nikalakara [jeNeva NAyasaMDe ujjANe teNeva uvAgacchaMti] jahAM jJAtakhaNDa.udyAna thA vahAM pahuMce [uvAgacchittA Isi rayaNippamANaM acchoppeNaM bhUmibhAgeNaM saNiyaM saNiyaM] pahuMcakara unhoMne eka hAtha se kucha kama dharatI ke Upara dhIre dhIre [purisasahassavAhiNi caMdappahaM siviyaM ThaveMti] puruSa sahasravAhiNI candraprabhA l zibikA ko sthApita kiyA [tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre tAo sibiyAo saNiyaM ... saNiyaM paccoyarai] taba zramaNa bhagavAna mahAvIra ula zibikA se dhIre-dhIre nIce utare .. 170 //
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ kasaratre sapanAyeM 117 // iml [paccoyarittA sIhAsaNavare puvAbhimuhe saMnisapaNe] utarakara zreSTha siMhAsana para pUrva kI ivil surendrAdI nAM zikSikA aura mukha karake virAje [tao pacchA uttarapurasthime disIbhAe uvAgacchai] tadanantara vahanam bhagavAna uttara pUrvadizA-IzAnakoNa meM jAte haiN| [uvAgacchittA hAradvahArAiyaM savvAlaMkAraM omuyai] jAkara hAra, arddhahAra Adi samasta alaMkAroM ko utArane lage [tae NaM vesamaNe deve jaMtuvAyapaDie samaNassa bhagavao mahAvIrassa haMsalakkhaNe seyavatthe l AbharaNAlaMkArAiM paDicchai] taba vaizramaNa deva uDate jaMtu kI taraha acAnaka A pahuMce / aura unhoMne haMsa ke samAna ujale zveta vastra meM una alaMkAroM ko le liye // 40 // ___artha-tatpazcAt ve manuSya, surendra, donoM asurakumArendra, donoM nAgakumArendra, evaM donoM suparNakumArendra zrI vIra bhagavAn dvArA Azrita pAlakI ko vahana karateML kaMdhoM para dhAraNa karate hue uttarakSatriya kuNDapura nagara ke bIcoMbIca hokara nikle| nikala kara jahAM jJAtakhaNDa nAmaka udyAna thA, vahIM aaye| Akara ke eka hAtha se kucha // 17 //
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtre surendrAdI... nAM zivikA vahanam 12 // kama Upara-adhara meM, dhIre-dhIre, usa puruSasahastrabAhinI (hajAra puruSoM dvArA vahana karane yogya) candraprabhA nAmaka pAlakI ko tthhraayaa| tadanantara zramaNa bhagavAn mahAvIra usa zivikA meM se dhIre dhIre utre| utara kara zreSTha siMhAsana para pUrvadizA meM mukha karake virAjamAna hue| tatpazcAt bhagavAna vIra prabhu uttara-pUrva dizA ke antarAla meM IzAnakoNa meM pdhaare| padhArakara hAra, ardhahAra Adi samasta alaMkAroM ko utArane lge| taba vaizravaNa deva uDate jantu kI taraha acAnaka ApahuMce aura unhoMne haMsa ke samAna ujale zveta vastra meM una alaMkAroM ko le liye // 40 // - mUlam-teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM jese hemaMtANaM paDhame mAse paDhame pakkhe maggasirabahule, tassa NaM maggasirabahulassa dasamIe tihIe suvvaeNaM divaseNaM, vijaeNaM muhutteNaM, hatyuttarAhiM nakkhatteNaM caMdeNaM jogamuvagaeNaM pAINa gAmiNie chAyAe biyattAe porisIe chadreNaM bhatteNaM apANaeNaM bhagavaM mahAvIre dAhiNaNaM :... // 1723 //
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarvAlaGkAra sandAtha // 173 // cAritra- . kampapatre hattheNaM dAhiNe, vAmeNaM hattheNaM vAmaM, paMcamuTThiyaM loyaM karei tao saggAhive. bhagavataH deviMde devarAyA bhagavaM sadorayamuhapattiM rayaharaNaM gocchagaM paDiggayaM devadUsaM vatthaM / tyAgapUrvaka paDiggahiyaM ca pddicchi| tao sAhuvesaM gahiya siddhANaM namokkAraM karei, karittA sAmAyika BL savvaM meM akaraNijjaM pAvakammaM ti kaTu sIhavittIe sAmAiyaM caritaM paDi- pratipattiH | vjji| taM samayaM ca NaM devAsuraparisAmaNuyaparisA ya AlekkhacittabhUyAviva citttti| tae NaM se sakke deviMde devarAyA jaMtuvAyapaDie samaNassa bhagavao mahAvIrassa kesAI vayarAmaeNaM thAleNaM paDicchai, jaM samayaM ca NaM bhayavaM sAmAiyaM carittaM paDivajjai taM samayaM ca NaM bhagavao vaddhamANassa cautthe maNapajja.. | vanANe smuppnnnne| tellukaM pyaasiyN| ... tae NaM sakkappamuhA causaTThI vi iMdA savve devA ya devIo ya bhagavaM 'jayau. / VE: // 173 //
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre dArthe // 174 // bhayavaM! pAlau samaNaM dhammaM, nAsau sukkajjhANeNaM aTThavihakammasattU, parAjayau - rAgaddosamallaM, Arohau mokkhasohaM' iccAi rUveNa abhinaMdamANA abhinaMdamANA abhithuNamANA abhithuNamANA AgAse jayajjhaNi kuNamANA 2 jAmevadisiM pAubbhUyA tAmeva disiM paDigayA / tae NaM samaNaM bhagavaM mahAvIre mittaNAiNiyagasayaNasaMbaMdhipariyaNaM paDivisajjei, sayaM ca imaM eyArUvaM abhiggahaM abhigiNhai-'jamahaM bArasavAsAIM vo saTTakAeM cattade he je kei divvA vA maNussA vA tericchiyA vA uvasaggA samuppajjissaMti taM sammaM sahissAmi khamissAmi titikkhissAmi ahiyAissAmi no NaM kassavi sAijaM icchissAmi' tti // 41 // I zabdArtha [teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM] usa kAla aura usa samaya meM [je se hemaMtANaM paDhame mAse paDhame pakkhe maggasirabahule] jo hemanta kA prathama mAsa thA, prathama bhagavataH sarvAlaGkAra tyAgapUrvaka sAmAyika cAritrapratipattiH ! // 174 //
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ ATH kApasUtre madhandAthai 175 // pakhavADA (pakSa) thA arthAt mArgazIrSa kA kRSNapakSa thA [tassa NaM maggasirabahulassa dasa- bhagavataH sarvAlaGkAramIe tihIe suvvaeNaM divaseNaM] usa mArgazIrSa kRSNapakSa kI dasamI tithi meM subata tyAgapUrvaka | dina meM [vijaeNaM muhutteNaM] vijaya muhUrta meM [hatyuttarAhiM nakkhatteNaM] uttarAphAlguNI sAmAyika 'nakSatra ke sAtha [caMdeNa jogamuvagaeNaM pAiNagAmiNIe chAyAe viyattAe] candramA kA lion cAritra pratipattiH yoga hone para chAyA jaba pUrva kI ora jA rahI thI [porasIe cha?NaM bhatteNaM apANaeNaM bhagavaM mahAvIre] aura jaba dina kA eka prahara zeSa raha gayA thA, aise samaya meM, nirjala SaSTha bhakta (covIhAra belA) ke sAtha bhagavAna mahAvIra ne [dAhiNeNaM hattheNaM dAhiNaM vAmeNaM hattheNaM vAma paMcamuTTiyaloyaM karei] dAhine hAtha se dAhiNI tarapha kA aura bAyaM hAtha se bAMyI tarapha kA paMcamuSTika loca kiyA [tao saggAhive deviMde devarAyA] taba svarga kA adhipati devendra devarAjane [bhagavaM] bhagavAna ko sidorayamuhapattiM] sadorakamukhavastrikA [rayaharaNa] rajoharaNa [gocchagaM] gochA [paDiggayaM] pAtrA evaM [devadUsaM vatthaM] devadUSyavastra // 175 //
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ lpasUtre bandAyeM 76 [paMDicchai ] diyA [tao sAhuvesaM gahiya] tatpazcAt bhagavAna ke sAdhuveSa grahaNa karane se eka aMtamuhUrttaparyanta tInoM lokoM meM prakAza huvA tatpazcAt bhagavAna zrIne [ siddhANaM Namo - kAraM karei]. zrIsiddha bhagavAn ko namaskAra kiyA [karitA savvaM me akaraNijjaM pAvakammaM free] namaskAra karake 'mere lie samasta pApakarma akaraNIya hai' isa prakAra kaha kara '[sIhavittIe sAmAiyaM caritaM paDivajjai] siMhavRtti se sAmAyika cAritra aMgIkAra kiyA [taM samayaM ca NaM devAsuraparisA maNuyaparisA ya AlekkhacittabhUyAviva ciTThai] usa samaya devoM kI pariSad, aura manuSyoM kI pariSad citralikhita ke samAna raha gaI [taraNaM se sakke deviMde devarAyA jaMtuvAyapaDie samaNassa mahAvIrassa kesAI vayarAmaeNaM thAleNaM pacchi] taba vaha zaka devendra devarAja acAnaka Akara zramaNa bhagavAna mahAvIra ke kezoM ko vajraratnamaya thAla meM liye aura [jaM samayaM ca NaM bhayavaM sAmAiyaM caritaM paDi vajai taM samayaM ca NaM bhagavao baddhamANassa cautthe maNapajjavanANe samuppaNNe ] ji bhagavataH sarvAlaGkAra tyAgapUrvaka sAmAyika cAritrapratipattiH // 176 //
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarvAlaGkAra sAmAyika cAritra apane samaya bhagavAna ne sAsAika, cAritra aMgIkAra kiyA usI samaya bhagavAna varddhamAnakhAmI bhagavataH madhamdAthai ko cauthA manaHparyayajJAna utpanna ho gayA, [telluka payAsiya] tInoM loka prakAzita hue| RAME 1177|| HAL tieNaM sakkappamuhA causaTTI vi iMdA satve devA ya devIo yaH bhagavaM] tatpazcAt sA |zaka vagairaha causaTha indra saba, deva aura deviyAM bhagavAna kA abhinandana karate hue kahane | pratipatti lage [jayau bhayavaM ! pAlau samaNadhamma] bhagavan ! jayavaMtA hoM, zramaNadharma kA pAlana kareM [nAsau sukkajhANega aviha kammasattU] zuklabhyAna se ATha prakAra ke karmazatruoM kA vinAza kareM [parAjayaDa rAgahosamallaM] rAgadveSarUpI mulloM kA parAMjaya kareM aurohau mokkhasohaM] mukti-mahala para ArohaNa kIjie [iccAinveNa abhiNaMdamANA abhiNaMdamANA abhithugumANA abhithuNamANA AgAse jayajhuNi kuNamANA 2 jAmeva IN disi pAunbhUyA tAmeva disi paDigayA] isa prakAra bArabAra abhinandana evaM stuti karate | hue aura bArabAra jayanAda karate hue jisa dizA se prakaTa hue the usI dizA meM cale gye| SAR // 17 //
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ kazyapatre . prabhandAthai 1178 // 50" taeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre mittaNAiNiyagasayaNasaMbaMdhipariyaNaM paDivisajjei] taba bhagavataH sarvAlaGkArazramaNa bhagavAna mahAvIra ne mitro, jJAtijanoM, nijajanoM, saMbaMdhijanoM aura parijanoM kA tyAgapUrvaka visarjana kiyA. [sayaM ca imaM puyAruvaM abhiggahaM abhigiNhai] aura svayaM ne isa prakAra sAmAyika cAritra kA abhigraha grahaNa kiyA [jamahaM vArasavAsAI vosaTTakAe cattadehe je kei divvA vA pratipattiH mANussA vA tericchiyA vA uvalaMggA samuppajjissaMti] maiM bAraha varSa paryanta kAyotsarga karake, dehamamatva kA parityAga karake, jo bhI koI deva sambandhI, manuSyasambandhI aura // tiyaca sambandhI upasarga utpanna hoMge [taM samma sahissAmi khamissAmi titikkhissAmi ahiyAissAmi no NaM kassa vi sAijja icchissAbhitti] unheM samyak prakAra se sahana karUMgA, kSamA karUMgA, titikSA karUMgA nizcala rhuuNgaa| maiM kisI kI sahAyatA kii| apekSA nahIM karUMgA // 41 // ... artha-'teNaM kAleNaM' usa kAla usa samaya meM jo prasiddha hemantaRtu ke cAra // 178 // SH
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ sandA 2179 // 6 . . . mAsoM meM prathama mAsa mArgazIrSa thA, prathama pakSa-mArgazIrSa kRSNapakSa thA, usa mArgazIrSa bhagavataH kRSNapakSa kI dazamI tithimeM, suvrata, nAmaka dina meM, vijayA nAmaka muhUrta meM hastanakSatra kA sarvAlaGkAra tyAgapUrvaka se upalakSita uttarA nakSatra arthAt uttarAphAlgunI nakSatra ke sAtha candramA kA yoga hone sAmAyika para, chAyA jaba pUrva dizA kI ora jA rahI thI, arthAt aparAhna ke samaya meM, eka prahara cAritra pratipattiH jaba zeSa thA, arthAt dina ke cauthe prahara meM, jalapAna-rahita (cauvIhAra) SaSThabhakta ke sAtha, bhagavAn mahAvIra ne dAhine hAtha se dAhinI ora kA aura bAyeM hAtha se bAMyI tarapha kA.paMcamuSTika loca kiyaa| taba svarga ke adhipati devendra devarAjane bhagavAna ko sadoraka- Himal mukhavastrikA, rajoharaNa, gochA aura devadUSyavastra arpaNa kiyA tadanantara bhagavAna ne sAdhuveSa dhAraNa kiyA sAdhuveSa grahaNa karane se eka antarmuharta paryanta tInoM loka meM prakAza huA, bhagavAnne sAdhuveSa grahaNa karake siddhoM ko namaskAra kiyA / namaskAra karake 'mere lie | mA samasta prANAtipAta Adi pApa-sAvadyakarma akartavya haiM, isa prakAra jJa-parijJA se jAna // 179 //
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ -patre kara aura pratyAkhyAna-parijJA se tyAgakara siMhavRtti se sAmAyika cAritra aMgIkAra kiyaa| pbhndaath| usa samaya devoM aura asuroM kA samUha tathA manuSyoM kA samUha citralikhita ke samAna . sarvAlaGkAra // 18 // tyAgapUrvaka / stabdha raha gyaa| zrI vIra prabhu, ke cAritra-grahaNa ke pazcAt zaka devendra devarAja acA- sAmAyipha naka hI A pahuMce aura unhoMne zramaNa bhagavAn mahAvIra ke kezoM ko hIre ke thAla meM cAritra pratipattiH 'le liye| jisa samaya bhagavAn ne sAmAyika cAritra ko aMgIkAra kiyA, usI samaya bhagavAn vadhamAna ko cauthA, arthAt mati, zruta, avadhi, manaHparyaya aura kevala rUpa pAMca jJAnoM meM se cauthA manaH paryayajJAna utpanna ho gyaa| taba zaka Adi causaTha indra sabhI deva aura deviyoM zrI vIra prabhu kA isa prakAra / / abhinandana karane, lage-'bhagavAn sarvotkRSTa hokara vrte| sAdhu dharma kA pAlana kIjie, ATha prakAra ke karmaripuoM ke zukla bhyAna se dUra kIjie, rAgadveSa rUpI malloM kA mAnamadana kIjie, muktimahala para ArohaNa kiijie|' ityAdi rUpa se cittotsAhajanaka ... // 18.5
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ kArasapatre bhagavataH sarvAlaGkAratyAgapUrvaka sAmAyika cAritra. .. pratipattiH vacanoM se punaH punaH abhinandana tathA stavana karate hue, AkAza meM jaya-jayakAra karate mandA hue, jisa dizA se prakaTa hue the usI dizA meM cale gye| 1181 // Jite zaka Adi ke cale jAne ke pazcAt zravaNa bhagavAna mahAvIra ne mitrajanoM, I sajAtiyoM, nijajanoM (putrAdikoM) svajanoM (kAkA Adi ko), saMbaMdhIjanoM, (putra putrI Adi ke zvasura Adi nAtedAroM) tathA parijanoM (dAsIdAsa-vagairaha) ko bisaHit rjita kiyA aura svayaM isa prakAra kA abhigraha-niyama grahaNa kiyA-maiM, bAraha varSoM In taka kAyotsarga kiye, dehamamatva kA tyAga kiye, devoM saMbaMdhI. manuSyoM sambaMdhI athavA tiryacoM saMbaMdhI jo bhI upasarga utpanna hoMge una utpanna hue upasargoM ko mAnasika | dRDhatA ke sAtha nirbhaya bhAva se sahana karUMgA. vinA krodha ke kSamA karUMgA, adIna bhAva se sahana karUMgA, aura nizcala rahakara sahana kruuNgaa| una upasargoM ke sahana karane Adi meM kisI deva yA manuSya kI sahAyatA kI abhilASA bhI nahIM karU~gA // 41 // // 18 //
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ sabhandA // 18 // prabhuvirahe nandi vardhanAdInAM vilApa / varNanam kampasUtre .. mUlam-tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre imeyArUvaM abhiggahaM abhigiNhittA / .. vosaTTakAe.cattadehe muhuttasese divase kummAraggAmaM pttttie| tae NaM sirivaddha mANasAmI jAva nayanapahagAmI AsI tAva NaMdivaddhaNapamuhA ummuhA jaNAM niya .. niyaloyaNapuDehiM pahudarisaNAmayaM pibamANA paharisamANA aasii| aha ya pahU jahA tahA didrisaraNio vippakiTTho jAo tahA tahA dAridANaM viva savvesiM sokkarisahariso paNaThumArabhIa, gimhakAlammi sarovarANaM jalamiva hariso-. - llAso sosiu muvAkamIa, vAriviraheNa paphullaM kamalakulaM viva savvesi hiya yadussaheNa pahuviraheNa maliNaM jAyaM, tamujjIviuH pavatto soMDIro sIyalamaMdasugaMdhisamIro vi bhuyaMgamatAsAyai, puvvaM jAo taddikkhamahocchavaNaMdaNavaNe / taharisaNakappatarutale iTThasiddhIe: ANaMdalaharIo jAyAo tAo savvAo // 18 //
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpavaye sandAthe // 18 // Til prabhuvirahe nandi allvardhanAdInA vilApavarNanam pahuvirahavaDavANalammi pnntttthaao| pahussa dussaho viraho caMdaviraho cagoramivaM, M hiyayanikhAyaM sallamiva akhile jaNe vahie krii| pario vittharieNa phAreNa M pahuvirahaMdhayAreNa AyayaloyaNesu samANesu vi tatthaTThiyA jaNA anayaNA jAyA, pAINA samIINA pahupagAsaNavINA tatthaccA sohA nivvANa dIvagihasoheva nAsIa / pahummi virahie samANe payaMsi galie naIpuliNamiva. rase galie I dalamiva jaNamaNo maliNo saMjAo, jaNanayaNAo phArA vAridhArA pAusammi buTTi dhArAviva vahiumArabhIa, pahuvaraggao arimaddaNo naMdivaddhaNo nariMdo pakkhalaMtA''bharaNo paDatapamUNasamUho chiNNANogaho viva vigayaceyaNo ava|Niyale savvaMgeNa ghasattipaDio, taM daTTaNaM savve sAmaMtappabhiyao avi sAmaMtao avaNiyale. nivddiyaa| tae NaM vilINaceyaNo naMdivaddhaNo bhUvo // // 1831
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ candA prabhuvirahe patre ! kahaMpi ceyaNAyAreNa sIyalovayAreNa ceyaNaM NIo avi aIva vahio bhavIa, nandiMPune: niraMtaraIsiusiNasalilocchaliya dhArAmoyaNAI loyaNAI pamajjia pajjadukkha- vardhanAdInA IT vilApa. bhAyaNaM, sayamappANameva niMdIa dhI ! dhI! amhANaM pAvavivAgaM, amU baMdhuviraho in varNanam pAgasAsaNI asaNIviva amhe NihaNai / evaM dussahapahuvirahadukkheNa khiNNo payAbhiNaMdaNo NaMdivaddhaNo rAyA muttakaMThamAkaMdIa / assA hathiNNevi asmUI ra pahuMcamANA atthogasogamAiNo bhvii| tayANiM NaccamUrehi maUrehi vi naccaM visariyaM, viDaviNo kusumAiM caIa, kANaNaviharaNaparAyaNahariNA upAttAiM! taNAI, kaNabhakkhiNo pakkhiNo ya AhAraM prihriia| evaM savvesu pANisu .. pahuvirahavihuresu so Naravaro pahuM ceyasA ciMtamANo tao evaM vayAsI-jattha tattha ya sa saghattha tumaM cevAvaloyae viutto sitti tuM vIra! dukkhaaevaannumiji||42|| // 184 //
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ nandi kalpasUtre sacandAyeM // 185 // varNanam zabdArtha-[taeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre imeyArUve abhiggahaM abhigiNhittA] | MAA prabhuvirahe tatpazcAt zramaNa bhagavAn mahAvIra isa prakAra ke isa abhigraha ko grahaNa karake [vosaTTa vardhanAdI kAe cattadehe muhuttasese divase kummAraggAmaM paTThie] zarIra kI zuzrUSA aura mamatA kA | vilApaIn tyAga kiye hue eka muhUrta dina zeSa rahane para kurmAragrAma kI ora vihAra kiyaa| [taeNaM siri vaddhamANasAmI jAva nayaNapahagAmI AsI tAva] usake bAda jaba taka zrI vardhamAna / svAmI nayanapathagAmI the-dikhAI dete the taba taka [NaMdivaddhaNapamuhA ummuhA jaNA NiyaNiyabhoyaNapuDehiM pahudarisaNAmayaM pibamANA paharisamANA AsI] nandivarddhana Adi sava jana apane apane nayana puToM se prabhudarzana kA amRta-pAna karate hue harSita rahe, [ahaya pahU jahA tahA dihisaraNio vippakiTTho jAo tahA tahA dAridANaM viva savvesiM sokarisahariso paNaThumArabhIa] kintu prabhu jyoM jyoM najaroM se ojhala hote gaye tyoMNS tyoM daridroM ke samAna sabakA utkarSaharSa samApta hone lagA [gimhakAlammi sarovarANaM // 185 //
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre jalamiva harisollAso sosiu muvAkamIa] jaise griSma ke samaya meM sarovaroM kA jala prabhuvirahe sandArthe nandisUkhane lagatA hai, usI prakAra una kA harSa sUkhane lagA [vAriviraheNa paphullaM kml||18|| mala vardhanAdInoM kulaM viva savvesi hiyayadussaheNa pahuviraheNa maliNaM jAyaM] jaise pAnI ke vinA vikasita 1 vilApa varNanam kamala murajhA jAtA hai usI prakAra saba kA hRdaya dussaha prabhu viraha se murajhAne lagA [tamujjIviuM pavatto soMDIro sIyalamaMdasugaMdhi samirovi bhuyaMgamasAsAyai] use tAjA karane keliye pravRtta huA catura pavana zItalamaMda aura sugandhita hone para bhI sAMpa ke S zvAsa ke samAna jaharIlA pratIta hone lagA [puvvaM jAo tadikkhamahocchavanaMdaNavaNe ! tadarisaNakappatarutale iTTasiddhIe ANaMdalahario jAyAo] pahale bhagavAn vardhamAna svAmI ke dIkSA grahaNa ke nimitta hue utsavarUpI nandanavana meM zrI varddhamAna svAmI ke darzanarUpa kalpavRkSa ke mUla meM iSTasiddhi se Ananda kI jo lahare utpanna hui thIM [tAo savvAo pahuvirahavaDavAnalammi paNaTAo] vaha saba prabhu ke viraharUpa vaDavAnala // 186 //
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 187 // varNanam meM bhasma ho gii| [pahussa dussaho viraho caMdaviraho caMgoramiva] jaise candramA kA prabhuvirahe l viyoga cakora ko vyathita karatA hai usI prakAra [hiyayanikhAyaM sallamiva akhile jaNe vardhanAdI | vahie karIa] usI prakAra bhagavAn kA viraha hRdaya meM cubhe hue kAMTe ke samAna sabhI vilApa| janoM ko vyathita karane lagA [pario vittharieNa kAreNa pahuvirahaMdhayAreNa Ayayaloya| Nesu samANesu vi tatthar3hiyA jaNA anayaNA jAyA] saba ora phaile hue vizAla prabhu viraha ke andhakAra ke kAraNa dIrghanayana hone para bhI dIkSAsthAna para vidyamAna jana netra / | hIna jaise ho gaye [pAINA samIINA para pagAsaNavINA tatthaccA sohA nivvANadIva sihagihasoheva nAsIa] pahale kI vahAM kI prabhu ke prakAza se nUtana aura salaunI | zobhA usI prakAra naSTa ho gaI, jaise dIpazikhA ke bujha jAne para ghara kI zobhA naSTa ho jAtI hai / [pahummi virahie samANe payaMsi galie naIpuliNamiva rase galie dala| miva jaNamaNo saMjAo] jaise pAnI ke baha kara nikala jAne para nadI kA taTa zobhA // 187
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ minormanar prabhuvirahe nandivardhanAdInAM vilApavarNanam awes spasUtre / hIna ho jAtA hai, aura jaise rasabhAga sUkha jAne para pattA malina-phIkA niSprabha ho ndArtha... jAtA hai, usI prakAra logoM kA mana phIkA hogayA [jaNanayaNAo phArA vAridhArA 18 // pAusammi vuTTidhArAviva vahiumArabhI] varSARtu kI pAnI kI dhArA kI taraha logoM ke - AMkhoM se AMsuoM kI dhArA bahane lagI [pahuvaraggajo arimadaNo naMdivaddhaNo nariMdo pakkhalaMtA AbharaNo paDaMtapasUNasamUho chiNNANogahoviva vigayaceyaNo avaNiyale savvaM- geNa dhasatti paDio] bhagavAn ke bhrAtA zatruoM ke mardaka nandivardhanarAjA besudha hokara dhaDAma se sarvAMga se kaTe vRkSa kI taraha dharatI para giDa paDe, unake sabhI AbhUSaNa aise gira paDe mAno vRkSa ke phala jhaDa gaye ho [taM davaNaM savve sAmaMtappabhiyao Avi samaM. , tao avaNiyale nivaDiyA] unheM girA dekhakara sabhI sAmantagaNa Adi bhI idhara udhara ... dharatI para gira paDe [taeNaM vilINo NaMdivaddhaNo bhUvo kahapi ceyaNAyAreNa siyalovayA... reNa] ceyaNaM NIo'vi aIva vahio bhavIa] usake bAda saMjJAhIna nandivarddhana rAjA // 18 //
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ alastre sabhandAya // 189 // varNanam kisI prakAra cetanA utpanna karanevAle zItalopacAra se hoza meM Aye bhI to atIva prabhuvirahe vyathA kA anubhava karane lage niraMtaraIsiusiNasalilocchaliya dhArAmoyaNAI loyaNAiMsa vardhanAdInAM pamajjiya pajjadukkhabhAyaNaM sayamappANameva niMdIa-dhI ! dhI! amhANaM pAvavivAgaM] vilApa| anavarata halke se uSNa jala kI uchalatI dhArA bahAne bAle netroM ko poMchakara vaha atIva | duHkha ke pAtra apanI AtmA kI isa prakAra niMdA karane lage dhikkAra hai-dhikkAra hai hamAre pApa ke pariNAma ko! [amU baMdhuviraho pAgasAsaNI asaNI viva amhe NihaNai] yaha bandhuviyoga indra ke vajra kI taraha hameM coTa pahu~cA rahA hai [evaM dussaha pahuvirahadukkheNa khiNNo payAbhiNaMdaNo NaMdivaddhaNo rAyA muttakaMTha mAkaMdIa] isa prakAra prabhu ke dussaha viraha ke dukha se khinna aura prajA ko Ananda dene vAle naMdina rAjA mukta kaNTha se Akrandana || karane lage [assA hathiNe avi assUI pamuMcamANA atthogasogamAiNo bhavIa] ghoDe | aura hAthI AMsU bahAte hue prabala zoka karane lage [tayANi naccasUrehi maUrehi vi naccaM // 189 //
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazandArtha // 19 // visarIyaM] usa samaya nRtyakarane meM zUra mayUra bhI nAcanA bhUla gaye [viDaviNI kusumAI prabhuvirahe nandicaIa] vRkSa phUloM kA tyAga karane lage [kANaNavirahaNaparAyaNahariNA upAttAI taNAiM] vardhanAdInAM vana meM vicaraNa karane meM parAyaNa hariNoM ne mukha meM grahaNa kiye tRNoM ko bhI tyAga diyA vilApa varNanam aura [kaNabhakkhiNo pakkhiNoya AhAraM pariharIa] kaNa bhakSaNa karane vAle pakSiyoM ne cuganA baMda kara diyA [evaM savvesu pANisu pahuvirahavihuresu so naravaro pahuM ceyasA ciMtamANo tao evaM vayAsI] isa prakAra sabhI prANigaNa prabhu ke viraha se vyathita hogae usake bAda bhagavAn ke viraha se duHkhI rAjA naMdivarddhana mana hI mana bhagavAn kA cintana karate hue bole:[jattha tattha ya sadhattha tumaM cevAvaloyae] he bhrAta ! maiM yatra tatra sarvatra tujhe hI dekhatA hU~ [viutto sitti tuM vIra ! dukkhAevANu mijaMti] ataH kauna kahatA hai ki tumhArA viyoga ho gayA hai kintu jaba aMtara meM duHkha hotA hai taba lagatA hai ki tumhArA viyoga - // 19 // TKimdi
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAlpamatre samandArthe - // 19 // prabhuvirahe nandivardhanAdInAM vilApavarNanam ho gayA hai| [evaM bhAsamANo NadivaddhaNo rAyA sa NisaMtaM paTTio] isa prakAra bolate hue naMdIvardhana rAjA jJAta khaNDa udyAna se apane bhavana kI ora ravAnA hue // 42 // . artha-'tae NaM' ityAdi / dIkSA grahaNa karane ke anantara zramaNa bhagavAna mahAvIra pUrvokta abhigraha ko aMgIkAra karake zarIra kI zuzrUSA ke tyAgI hue aura deha saMbaMdhI moha se rahita hue, jaba anumAna do ghaDI dina zeSa thA, taba 'kurmAra' grAma kI ora || vihAra kiye| usa samaya, jitane samaya taka zrI vardhamAna svAmI dikhAI dete rahe, utane samaya taka nandivardhana Adi jana bhagavAn zrI vardhamAna prabhu ko dekhane ke lie unakI | ora muMha uThAe hue netra-puToM se unake darzanarUpI amRta kA pAna karate rahe aura prasanna hote rahe, kintu bAda meM zrI vardhamAna svAmI jaise-jaise dRSTipatha se dUra hote cale gaye, vaise-vaise dInoM ke samAna vahAM khaDe hue sabhI logoM kA vaha utkRSTa Ananda dUra hone lgaa| jaise grISma Rtu meM sarovaroM kA jala sUkhane lagatA hai, usI prakAra unakA harSo ||19||
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhuvirahe RSSYAASP. vilApa pAne llAsa sUkhane lgaa| jaise jala ke abhAva se vikasita kamaloM kA samUha zobhAvihIna nandi zabdArthe . ho jAtA hai, usI prakAra vahAM sthitajanoM ke hRdaya dussaha prabhu-viraha se zrI bardhamAna vardhanAdInAM 292 // khAmI ke viyoga se murajhA gyaa| saba ke hRdaya ko praphullita karane ke lie pravRtta varNanam / huA sundara, zItala, manda aura sugaMdhika samIra (pavana) bhI sAMpa ke zvAsa ke samAna saMtAparvaka ho utthaa| pahale bhagavAn vardhamAna khAmI ke dIkSA grahaNa ke nimitta hue .. - utsavarUpI nandanavana meM, zrI vardhamAna svAmI ke darzana rUpa kalpavRkSa ke mUla meM iSTa siddhi se Ananda kI jo lahareM utpanna huI thI, vaha saba prabhu ke viraharUpa vaDavAnala meM bhasma ho gii| jaise candramA kA viyoga cakora ko vyathita karatA hai, usI prakAra bhagavAn kA viyoga lokoM ko vyathita karane lgaa| athavA jaise hRdaya-pradeza meM cumA huA zalya vyathA pahuMcAtA hai, vaise hI vaha viyoga saba ko vyathA dene lgaa| saba aura phaile hue vizAla prabhu viraha ke andhakAra ke kAraNa dIrghanayana hone para bhI dIkSAsthAna // 192 //
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpAtre samandArthe 193 // prabhuvirahe nandivardhanAdInAM . vilApa varNanam para vidyamAna jana netrahIna jaise ho gaye ! prabhu ke virAjane se navIna vahAM kI pahale vAlI zobhA, arthAt bhagavAn vardhamAna ke virAjane ke sthAna kI vaha ramaNIyatA usI prakAra naSTa ho gaI, jaise dIpaka ke bujha jAne para bhavana kI zobhA naSTa ho jAtI hai| jaise pAnI kA bahAva samApta ho jAne para nadI ke taTa kI zobhA malIna ho jAtI hai athavA rasa-bhAga ke sUkha jAne para patte niSprabha ho jAte haiM, usI prakAra logoM ke hRdaya malIna utsAhahIna ho gye| logoM ke locanoM se mahatI azrudhArA aisI pravAhita hone lagI, jaise varSAkAla meM varSA kI dhArA vaha rahI ho / bhagavAn ke jyeSThabhrAtA, zatruoM ke vijetA nandivardhana rAjA, jinake AbhUSaNa nIce gira rahe the, isa prakAra saba avayavoM se dharatI para dhaDAma se gira gaye, jaise jharate hue puSpoM vAlA vRkSa kaTa kara gira gayA ho dharatIpara girane ke bAda vaha mUrchita ho gaye / phira-mULa dUra karane vAle zItala upacAra | se-paMkhA Adi ke dvArA havA karane Adi se hoza meM Aye bhI to atyaMta hI duHkhI ||1930
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ nandi varNanam kalpasUtre hue| vaha lagAtAra kiMcita uSNa jala kI dhArA ke samAna azrudhArA bahAne vAle netroM / prabhuvirahe sazabdArthe / ko poMchakara atyanta duHkhita apane AtmA kI hI nindA karane lage-hamAre pApa ke pari vardhanAdInAM 194 // in NAma ko dhikkAra hai| yaha bandhuviyoga hamako indra ke vajra ke samAna vyathA pahu~cA rahA vilApa hai| isa prakAra asahya prabhu viyoga zrI vardhamAna svAmI ke viraha-janita kheda se IR duHkhita ho kara apanI prajA ko Anandita karane vAle nandivardhana rAjA cillA-cillA kara rudana karane lge| usa samaya meM azva aura hastI bhI AMsU bahAte hue atyanta zoka ke bhAgI hue| zrI vardhamAna svAmI se viyoga ke samaya nAcane meM nipuNa mayUra nRtya karanA bhUla gaye ! vRkSoMne phUloM kA parityAga kara diyA, arthAt ve bhI prabhu ke viraha se faloM kI zobhA se rahita ho gae, tathA vana meM vihAra karane vAle mRgoM ne mukha meM liyA huA ghAsa bhI tyAga diyaa| kaNa kA bhakSaNa karane vAle pakSiyoM ne kaNabhakSaNa karanA bhI. choDa diyA isa prakAra samasta prANIgaNa bhagavAn ke viyoga se vyathita hue // 194 //
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArtha 195 // sma prabhuvirahe nandivardhanAdInAM vilApavarNanam tatpazcAt bhagavAn ke viraha se duHkhI nandivardha rAjA zrI vardhamAna svAmI ko hRdaya se smaraNa karate hue kahate hai / "yatra tatra ca sarvatra, tvAmevA''lokayAmyam // viyukto'sIti tvaM, vIra! duHkhAdevAnumIyate" // 1 // arthAt-he bhrAtA meM jahAM tahAM saba jagaha tere ko hI dekhatA hU~. ataH kauna kahatA l hai ki terA viyoga huA hai, mujhe to cAroM ora tUM hI tUM dikhAI de rahA hai paraMtu he | vIra ! jaba aMtara meM duHkha hotA hai taba anumAna karatA hUM ki terA viyoga ho gayA hai| - isa prakAra mana hI mana bolate hue nandivardhana rAjA jJAtakhaNDa udyAna se apane bhavana, kI ora ravAnA hue // 42 // ... mUlam-tattha NaMdivaddhaNeNa vuttaM he vIra ! amhe taM viNA suNNaM vaNaM viva | piukANaNaM viva bhayajaNaNaM bhavaNaM kahaM gmissaamo| // 195 //
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 196 // havaMti ettha silogA tara vinA vIra ! kahaM vayAmo / gihe'huNA suNNavaNovamANe // goTTI suhaM ke sahAyarAmo | mokkhAmahe keNa sahA'ha baMdhU // 1 // savvesu kajjesu ya vIra-vIre, ccAmaMtaNAddaMsaNao tavajja ! pemappakii bhajIa moyaM / NirA''sayA ke aha AsayAmo // 2 // aippiyaM baMdhava! daMsaNaM te, suhaMjaNaM bhAvi kayamha akkhiNaM / nIrAgacitto'vi kayAha amhe / sarissasI savvaguNAbhirAma // 3 // iccevaM bhujjo bhujjo vilapaMtANaM tesiM savvesiM acchavo mottiyamAlavva phArA assuhArA nissaMdiu muvAkamIa / taha ya acchisuttiyAo assubiMdumuttAhANi pario vikiriu mArabhIa / evaM sogamayaM samayaM nirikkhiya prabhubirahe nandivardhanAdInAM vilApa varNanam // 196 //
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhuvirahe nandi .. vardhanAdInAM 197|| HalvilApa varNanam kalpasUtre dinamaNI vi maMdadhiNI jaao| ego avarassa dukkhaM paropparaM daTuM dUyayA itti sazandArthe vibhAviya viya sahassa kiraNo atthmio| mUre atthamie dharA ya aMdhayArA | AcchAyaNaM dhrii||jnnaa ya sogAurA vicchAyavayaNA sayaM sayaMgihaM pddigyaa|43 zabdArtha-[tattha NaMdivaddhaNeNa vuttaM] una zokAkula logo meM se naMdivarddhana ne kahA- | he vIra ! [amhe taM viNA sUNNaM vaNaM viva piukANaNaM viva bhayajaNaNaM bhavaNaM kahaM gamiTil ssAmo] he vIra ! tumhAre vinA sunasAna vana ke samAna aura smazAna ke samAna bhayaMA kara bhavana-rAjabhavana meM hama kisa prakAra jAe~ge ? [havaMti ya ettha silogA-] isa sa viSaya meM zloka bhI hai-[tae viNA vIra ! kahaM vayAmo] he vIra / tumhAre vinA hama til kase jAe ? [gihe ahUNA suNNavaNovamANe] isa samaya rAjabhavana to sunasAna vana ke samAna jAna paDatA hai [gohIsuhaM keNa sahAyarAmo] he vIra ! hama kisake sAtha goSThI | (vArtAlApa) ke sukha kA anubhava kareMge ? [bhokkhAmahe keNa sahA'habaMdhU] he bandho ! hama // 197 //
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 198 // 11 kisa ke sAtha baiThakara bhojana kareMge [savvesu kajjesu ya vIra-vIre ccAmaMtaNAdaMsaNao tajja] he Arya! sabhI kAryoM meM 'he vIra, he vIra isa prakAra tumheM saMbodhita karake, tumhAre darzana karake [pepakiTThIi bhajIa moyaM] tumhAre premakI prakRSTatA se Ananda bhoga [siyA ke aha AsayAmo] kintu Aja hama nirAdhAra ho gaye / aba kisakA Azraya leMge [aippiyaM baMdhava! daMsaNaM te suhaM jaNaM bhAvi kaya'mha akkhiNaM] he bandhu ! mere netroM ke lie sukhada aMjana ke samAna tathA atyanta priya tumhArA darzana aba aa hogA ? [nIrAga citto'vi kayAha amhe sarissasI savvaguNAbhirAmA] he sarvaguNAbhirAma | tuma virakta citta hokara bhI kaba hameM smaraNa karoge ? [iccevaM bhujjo bhujjo vilapaMtANaM] isa taraha bAra bAra vilApa karate hue nandivardhana tathA anya logoM ke netroM se [tesiM savvesiM acchao mottiyamAla phArA ahArA nissaMdiumuvAkamIa] una sabhI janoM ke netroM se motiyoM kI mAlA ke prabhuvirahe nandivardhanAdInAM vilApa varNanam // 198 //
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe 199 // samAna baDhI baDI AMsuoM kI dhArA nikalane lagI [tahaya acchittiyAo biMdu muttA hANi pario vikiriumArabhIa] ataeva AMkhoM rUpI sIpoM se azrurUpI motI idhara-. udhara bikharane lage / [ evaM sogamayaM samayaM nirikkhiya dinamaNIvi maMdadhiNI jAo ] isa prakAra kA zoka abasara jAnakara mAno sUrya bhI mandakiraNa astonmukha ho gayA [ego avarassa dukkhaM paropparaM daTTaM dUyaitti vibhAviyaviva sahassa kiraNo atthamio] eka dUsare ke duHkha ko dekhakara paraspara duHkhI hotA hai, mAno yahI socakara sUrya astAcalakI ora calA gayA / [sUre atthamie dharAya aMdhyArA AcchAyaNaM dharIa ] sUrya ke asta ho jAne para pRthvI ne aMdhakAra rUpI kAle vastra ko dhAraNa kara liyA [jaNA ya sogAurA vicchAyAvayaNA sayaM sayaM gihaM paDigayA ] sabhI loga zoka se vyAkula evaM murajhAye cehare se apane apane ghara para cale gaye // 43 // artha - zokAkula logoM meM se nandivardhana ne isa prakAra vilApa ke vacanoM kA uccA prabhuvira he nandi vardhanAdInAM vilApavarNanam // 199 //
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhuvirahe nandi karapAtre !! raNa kiyA 'he vIra ! tumhAre vinA sunasAna vana ke samAna bhayaMkara bhavana rAjabhavana meM sandAyeM hama kisa prakAra jaaeNge| isa viSaya meM zloka bhI hai-'tae vinA' ityaadi| he vIra tumhAre dInA // 20 // binA aba zunya vana ke sadRza bhavana meM hama kisa prakAra jAeM? he bandhu isa samaya hama vilApa varNanam vaha goSThI kA sukha tatva vicAraNa se hone vAlA Ananda kisa ke sAtha anubhava kareMge aura kisa ke sAtha bhojana kareMge ? // 1 // he Arya sabhI kAmoM meM he vIra' isa prakAra tumheM saMbodhita karake aura tumhAre darzana karake tathA tumhAre prema kI pracuratA se hama Ananda lAbha kiyA karate the| aba tumhAre _ viyoga meM hama nirAdhAra ho gaye haiN| hAya kisakA AdhAra leM ? 2 // ... 'he bandhu hamAre netroM ke lie sukhajanaka aMjana ke samAna tathA atyanta priya tumhArA / 1 darzana phira kaba hogA ? he samasta guNoM se sundara ! rAga rahita cittavAle hokara bhI tuma / hameM kaba smaraNa karoge ? // 3 // // 20 //
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ WA kampapatre sazabdArthe // 201 // ... isa taraha bAra-bAra duHkhamaya vacana uccAraNa karane vAle nandivardhana Adi sabhIjanoM ke prabhuvirahe nandi- netroM se motiyoM kI mAlA ke samAna mahatI AsuoM kI dhArA nikalane lgii| ata eva MvardhanAdInAM AMkhoM rUpI sIpoM se azru rUpI motI idhara udhara vikharane lge| isa prakAra kA zoka | vilApaavasara jAnakara mAnoM sUrya bhI manda kiraNa evaM astonmukha ho gyaa| eka dUsare ke duHkha varNanam ko dekhakara paraspara duHkhI hotA hai mAno yahI socakara sUrya astAcala kI ora calA gayA sUrya ke asta ho jAne para pRthvI ne aMdhakAra rUpI kAle vastra ko dhAraNa kara liyA, arthAt aMdhakAra se Dhaka gii| sabhI loga zoka se Akula the ataeva sabake cahare phIke paDa gaye 1 the| ve apane-apane sthAna para cale gae // 43 // mUlam-jayA NaM samaNe bhagavaM mahAvIre khattiyakuMDaggAmAo niggacchittA kummAragAmassa samIvaM samaNupatte, tayA NaM mUro asthamio, mure atthamie sAhUNaM viharaNaM akappaNijjati kaTu bhayavaM gAmAsaNNataruyale // 20 // Pil .
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre bArasaporisie kAusagge tthie| bhayavaM ya jAva jIvaM parIsahasahanasIle Asi, bhagavato. sazabdArye gopakRto. ao iMdadiNNe devadUseNa vi vattheNa bhagavayA hemaMte vi sarIraM no pihiyN| iMda- psrg||202|| varNanam diNaM devadUsaM vatthaM jaM bhagavayA dhariyaM taM 'savvatitthayarANaM imo kappo' tti kaTTu dhriyN| abhiNikkhamaNasamae jaM bhagavao sarIraM sugaMdhidavveNa caMdaNeNa ya cacciyaM Asi, taggaMdhaluddhA muddhA sugaMdhappiyA bhamarapivIliyAi jaMtuNo sAhiyaM / cAummAsaM jAva pahusarIraM olaggiya olaggiya maMsaM ruhiraM ca cosIa, paraM / bhagavayA No te nnivaariyaa| tao pacchA bIe divase ko'vi govo balivadde pahusamIve Thaviya pahuM kahIa-he bhikkhU! ime me balivaddA rakkhaNijjA, na kahiMpi gacchijja' ti kahiya so govo bhoyaNapANaTuM Niyagihe go| bhutt| pIo so pahupAse Agamiya balivadde adaTTaNaM tesiM gavasaNAe ahorattaM vaNaM // 20 //
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 20 // bhagavato. gopakRto. pasargaH varNanam vaNaM bhmiia| evaM gavasaNAe jayA no laddhA balivadA tayA so pahusamIve Agacchai / tattha cariyataNe tattha Thie balivadde pAsai / tae NaM se gove Asuratte misamisemANe pahumevaM kahIa * 're bhikkhu ! kiM mama balivadde saMgoviya mae saha hAsaM karesi? bhuMjAhi eyassa phalaM ti kahiya jAva bhayavaM tajjeuM tAleDaM ca samujjayai tAva divi sakkassa AsaNaM calai / tae NaM se sakke deviMde devarAyA ohiNA bhagavao uvasaggaM Abhogiya maNussaloe havva mAgamiataM govaM evaM vayAsI-haM bho !gAvA! apatthiyapatthayA! duraMtapaMtalakkhaNA hINapuNNa! cAuddasiyA! sirihiridhii | kittiparivajjiyA! adhammakAmayA! apuNNakAmayA! narayanigoyakAmayA! adhammakaMkhiyA! adhammapivAsiyA ! apuNNakaMkhiyA! apuNNapivAsiyA! narayanigoya // 20 //
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 204 // kaMkhiyA ! naraya nigoyapivAsiyA ! kimaTThe erisaM pAvakammaM karisi ? jaM tiloyanAhaM tiloya-vaMdiyaM tiloyasuhayaraM tiloyahiyakaraM bhagavaM uvasaggesi' tti kaTTu taM tajiu tAliuM haNiuM uvAkamIa / taM daddhuM karuNAvaruNAlae bhagavaM sakkaM deviMdaM devarAyaM paDisehia / tae NaM se sakke deviMde devarAyA pahuM evaM vayAsI - 'pahU ! devApiyA aggevi bahave dussahA parIsahovasaggA AvaDissaMti, ao'haM taM nivAriDaM tumhANaM aMtie ciTThAmi / sakkiMdassa taM vayaNaM soccA bhagavayA . kahiyaM - 'sakkA ! je ya aIyA, je ya aNAgayA, je ya paDuppaNNA titthayarA te savvevi saeNa uTrANakammabalavI riya- purisakkAra- parakkameNaM kammAI khaveMti asahejjA ceva viharati, no NaM devAsuraNAgajakkharakkhasakinnarakiMpurisagarulagaMdhavvamahoragAINaM sAhijjaM icchaMti' tti No NaM sakkA ! mamaM kassAva sAheja bhagavato gopakRtopasargavarNanam // 204 //
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavatogopakRto pasarga varNanam kalpasUtre paoyaNaM / evaM soccA sakke deviMde devarAyA niyamavarAhaM khamAviya vaMdai nama- sazabdArthe // 205 // sai, vaMdittA namaMsittA jAmeva disiM pAubbhUe tAmeva disiM pddige||44|| - zabdArtha-[jayANaM samaNe bhagavaM mahAvIre khattiyakuMDaggAmAo niggacchittA] 1 jaba zramaNa bhagavAna mahAvIra kSatriyakuNDagrAma se vihArakara [kummAragAmassa samIvaM samaNupatte ] kurmAra grAma ke samIpa pahu~ce [tayA NaM sUro atthamio] taba sUrya asta ho gayA [sUre atthamie sAhUNaM viharaNaM akappaNijjaMti kaTu bhagavaM gAmAsaNNataruyale kAusagge Thie] sUrya ke asta ho jAne para sAdhuoM ko vihAra karanA nahIM kalpatA, yaha socakara bhagavAn grAma ke samIpa meM eka vRkSa ke nIce kAyotsarga karake sthita ho gye| [bhagavaM ya jAvajIvaM parIsahasahanasIle AsI] bhagavAn jIvanaparyantazIta uSNa Adi parISahoM ko sahana karane vAle the [ao iMdadipaNeNa devadUseNa vi vattheNa bhagavayA LA // 205 // .
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpapatre A hemaMte vi sarIraM no pihiyaM] ataeva unhoMne indra ke dvArA diye hue devadUSya vastra se bhagavato gopakRtosazabdArthe , hemaMta Rtu meM bhI zarIra nahIM DhakA [iMdadiNNaM devadUsaM vatthaM jaM bhagavayA dhariyaM taM psrg||206|| savvatitthayarANaM imo kappo, tti kaTu dhariyaM] indra kA diyA huA devadUSya vastra jo / varNanam bhagavAna ne dhAraNa kiyA so samasta tIrthaMkaroM kA yaha kalpa hai, aisA samajhakara hI dhAraNa kiyA thA [abhiNikkhamaNasamae jaM bhagavao sarIraM sugaMdhidavveNa caMdaNeNa ya cacciyaM AsI] dIkSA ke samaya bhagavAna kA zarIra sugaMdhI dravyoM se tathA caMdana se carcita thA [taggaMdhalluddhA muddhA sugaMdhappiyA bhamarapivIliyAi jaMtuNo] ataH usa sugaMdha ke lobhI mugdha evaM sugaMdha priya bhramara Adi jantuoMne [sAhiyaM cAummAsaM jAva pahu. sarIraM olaggiya olaggiya maMsaM ruhiraM ca cosIa] cAramAsa se bhI kucha adhika samaya taka prabhu ke zarIra meM cipaTa cipaTa kara unakA mAMsa aura rudhira cUsA, [ paraM bhagavayA No te NivAriyA] parantu bhagavAn ne unakA nivAraNa nahIM kiyA . // 206 //
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 207 // [tao pacchA ko'vi govo balivadde pahusamIve Thaviya pahuM kahIa ] tatpazcAt eka guvAla apane beloM ko prabhu ke samIpa khar3A karake bolA - he bhikkhU ! [ime me balivA rakkhaNijjA na kahiMpi gacchijja ti] he bhikSu ! mere ina bailoM kI rakhavAlI karanA, ye kahIM cale na jAyeM [kahiya so govo bhoyaNapANaTuM niya gihe gao ] isa prakAra kahakara vaha guvAla bhojana pAnI ke nimitta apane ghara calA gayA [bhuktapIo so pahupAse Agamiya balivadde adadvaNaM tesiM gavesaNAe ahorattaM varNa aNaM bhamIa] khA pIkara vaha prabhu ke pAsa aayaa| baile dikhAI na diye / taba vaha dinabhara aura rAtabhara sAre vana meM bailoM kI khoja karatA rahA [ evaM gavesaNAe jayA no laDA for tathA so samave Agaccha] isa prakAra khoja karane para bhI jaba baila nahIM mile to vaha vApasa bhagavAn ke pAsa lauTa AyA [tattha cariyataNe tattha Thie baliva pAsa] usane dekhA baila ghAsa khAkara tRpta hue vahAM baiThe haiM / [tapaNaM se gove Asuratte bhagavatogopakRtopasarga varNanam // 207 //
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavatogopakRto. pasargavarNanam kalpapatre / misa misemANe pahu mevaM kahIa-] taba vaha guvAla bahuta kruddha huA aura misamisAtA mazabdArthe / prabhu se isa prakAra bolaa||208 ["re bhikkhU ! kiM mama balivadde saMgoviya mae saha hAsa karesi ? ] are bhikSu ! mere bailoM koM chipAkara kyA mere sAtha upahAsa karatA hai ? [bhuMjAhi eyassa phalaM" ] le isI hAMsI kA phala bhoga" [tti kahiya jAva bhayavaM tajjeuM ca samujjayai] isa prakAra kaha kara vaha jyoM hI bhagavAn kI tarjanA aura tADanA karane ko udyata huA [tAva divi saka ssa AsaNaM calai] yoM hI usI samaya zaka kA Asana calAyamAna huA [taeNaM se sakke deviMde devarAyA ohiNA bhagavao uvasaggaM Abhogiya maNussaloe havvamAgamiya taM govaM evaM vayAsI-] taba zaka devendra devarAja avadhijJAna se bhagavAn para upasarga AyA jAna kara tatkAla manuSyaloka meM Aye aura gvAle se bole-[haM bho ! govA ! apatthiyapatthayA ! ] are gopa aprArthita kA prArthita [duraMtapaMtalaksyaNA] kulakSaNI // 208 //
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre 'sadArthe M209|| [you ] you to [cAudasiyA ] kAlI caudasa kA janmA [sirihiridhiikittiparivajjiyA ] zrI hrI dhRti aura kIrti se parivarjita [adhammakAmayA] adharmakA icchuka [apuNNakAmayA ] pApa kA abhilASI [narayanigoyakAmayA] naraka aura nigodakA icchuka [adhammakhiyA ] adharmakAMkSI [adhammapivAsiyA] adharma kA pyAsA [apuNNakaMkhiyA ?] apuNya kA kAMkSA karane vAlA [narayanigoyakaMkhiyA ] naraka nigoda kI kAMkSA karanevAlA [naraya nigoyapivAsiyA !] naraka nigoda kA pyAsA [kimahUM erisaM pAvakam karisi ?] tUM kisa liye yaha pApa karma kara rahA hai ? [jaM tiloyanAhaM] jo triloka ke nAtha [tiloyavaMdiyaM ] triloka vandita [tiloyasuhayaraM] triloka ke sukhakara [tilo hiyakaraM ] tIna loka kA hita karanevAle [bhagavaM uvasaggesi-tti taM tajjiuM tAliuM hariM vAkamIa] bhagavAn ko upasarga karatA hai isa prakAra kaha kara zaka use tarjana karane tADana karane aura mArane ko udyata hue / [taM daTThe karuNAvaruNAlae bhagavaM 19555105001001 2008 bhagavato gopakRto pasargavarNanam // 209 //
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre pasandArthe // 21 // sakaM deviMda devarAyaM paDisehIa] yaha dekhakara dayA ke sAgara bhagavAna ne zaka devendra | bhagavato. gopakRto. devarAja ko roka diyA [tae NaM se sakke deviMde devarAyA pahuM evaM vayAsI] taba vaha zaka devendra devarAja bhagavAn se isa prakAra bole-[pahU ! devANuppiyANaM agge vi bahave varNanam dussahA parisahovasaggA AvaDissaMti] bhagavan ! Apa devAnupriya ko Age bhI bahuta se // dussaha parISaha aura upasarga AeMge [ao'haM te nivAriuM tumhANaM aMtie ciTThAmi] ataH usakA nivAraNa karane ke liye maiM Apa ke pAsa rahatA huuN| [sakiMdassa taM vayaNaM soccA bhagavayA kahiyaM] zakendra kA kathana sunakara bhagavAn bole [sakA ! je ya aIyA!! je ya aNAgayA, je ya paDuppaNNA titthayarA te savvevi saeNa uTANa-kamma-bala vIriya purisakkAraparakkameNaM kammAiM khati asahejjA ceva viharaMti] he zakra! jo tIrthaMkara ! atIta kAla meM hue hai, bhaviSyat meM hoMge aura vartamAna meM hai ve sabhI apane utthAna .. karma, bala, vIrya, puruSAkAra aura parAkrama se karmoM kA kSaya karate haiM asahAya hI vicarate . // 210 //
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavato. gopakRto. karasastre sazabdArthe // 21 // (pasarga varNanam haiN| [noNaM devA sura, nAga, jakna, rakkhasa, kiMnara, kiMpurisa, garula, gaMdhavvamahoragAiNaM sAhijja icchaMti] devoM, asuroM, nAgoM, yakSoM, rAkSasoM, kinnaro, kiMpuruSoM garuDoM, gandhoM | aura mahoragoM Adi devoM kI sahAyatA kI icchA nahIM karate [tti no NaM sakkA ! mamaM kassavi sAhejjapaoyaNaM] he zakra ! mujhe kisI kI sahAyatA kA prayojana nahIM hai| [evaM soccA sakke deviMde devarAyA niya avarAhaM khamAviya vaMdai namasai vaMdittA nama- | sittA jAmeva disiM pAubbhUe tAmeva disiM paDigae] isa prakAra sunakara zaka devendra devarAja ne apanA aparAdha khamAyA aura vandanA namaskAra kara jisa dizA se prakaTa huA thA usI dizA meM calA gayA // 44 // bhAvArtha-jisa samaya zramaNa bhagavAn mahAvIra kSatriya kuNDagrAma se vihAra kara kurmAra grAma ke samIpa gaye, usa samaya sUrya asta ho gayA, sUrya asta ho jAne para sAdhuoM ko vihAra karanA nahIM kalpatA, aisA niyama hai, aisA jAnakara bhagavAn mahAvIra | %ECRETC // 21 //
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavatogopakRtopasargavarNanam . kalpasUtre ! svAmI, kurmAra grAma ke samIpa eka vRkSa ke nIce kAyotsarga karake sthita ho gye| samandArthe // 212 // bhagavAn jIvanaparyanta zIta, uSNa Adi parISahoM ko sahana karane vAle the| unhoMne indra ke dvArA diye hue devadUSya vastra se hemanta Rtu meM bhI, zarIra rakSA ke hetu se .. zarIra ko AcchAdita nahIM kiyaa| kahA bhI hai AyAvayaMti gimhesu, hemaMtesu avAuDA / vAsAsu paDisaMlINA, saMjayA susmaahiyaa|| dazavai. a. 3. gA. 12 / indra dvArA diyA gayA devadUSyaM vastra jo bhagavAn ne grahaNa kiyA so sabhI tIrthakaroM kA, 1 indra ke dvArA arpita kiye gaye vastra ko grahaNa karanA AcAra hai aisA jAnakara grahaNa kiyA dIkSA ke avasara para bhagavAn ke zarIra kA sugandhita dravyoM se kastUrI-kuMkuma Adi // 212 //
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 223 // se, tathA zrIkhaNDa candana se lepana kiyA gayA thA, unakI sugandha meM Asakta, ataeva moha ko prApta evaM sugaMdha ke anurAgI bhramara Adi jantu, cAra mAsa se bhI kucha adhika samaya taka prabhu ke zarIra meM bAra-bAra cipaTakara unake mAMsa aura rudhira ko cUsate the, magara bhagavAn ne mAMsa aura rudhira cUsane vAle una jantuoM ko haTAyA taka nahIM / . kAraNa kI bhagavAn kaise hote haiM isake liye zAstrakAroMne kahA hai parIsaha riudaMtA, dhUyamohA jiiMdiyA | savvadukkhapahINaTThA, pakkamaMti mahesiNo // tatpazcAt koI guvAla bailoM ko prabhu ke pAsa dazavai a. 3 gA. 13 khaDA kara ke prabhu se bolA he bhikSu ! mere ina bailoM kI dekharekha karanA jisase kahIM cale na jaaeN| isa prakAra kahakara vaha guvAla bhojana pAnI ke lie apane ghara calA gyaa| khAne-pIne ke pazcAt vaha apane ghara se bhagavAn ke nikaTa AyA to use vahAM baila na dikhe / taba Cocercresce bhagavato goSakRtopasarga varNanam // 213
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavato. gopakRto. pasargavarNanam kalpasUtre , vaha bailoM kI khoja meM dinabhara aura rAta-bhara nikaTa vartI pratyeka vana meM bhaTakA / isa sazabdArthe / prakAra khoja karane para bhI baila na mile to vaha guvAla lauTakara bhagavAn ke pAsa aayaa| // 214 // ! Akara usane dekhA ki baila ghAsa khAkara tRpta hue vahAM baiThe haiN| bailoM ko dekhane ke anantara guvAla ekadama krodha se lAla ho gyaa| krodha se jalatA | huA Upara nIce paira paTakatA huA vaha zrI vIra prabhu se bolA-'re bhikSu ! mere bailoM ko !! chipAkara mere sAtha hAMsI karatA hai ? le, isa hAMsI kA phala bhoga, isa prakAra kahakara jyoM hI vaha bhagavAn kI tarjanA (tarjanI aMgulI uThAkara bhartsanA) karane aura tADanA { karane (thappaDa, Adi se mArane) ko udyata hotA hai, tyoM hI svarga loka meM zaka kA Asana kAMpane lagA, Asana kAMpane para zaka devendra devarAja ne avadhijJAna se bhagavAn vIra svAmI para Aye hue upasarga ko jAnakara, aura usI samaya manuSya loka meM Akara / usa guvAla se kahA-re guvAla ! are jisakI koI icchA nahIM karatA usakI arthAt // 21 //
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ l bhagavatogopakRto. pasarga varNanam / kalpasUtre mRtyu kI icchA karane vAle ! are duSTa phaladAyaka aura azobhana lakSaNoM vaale| (jinase sazandArthe zubha-azubha samajhA jAya vaha lakSaNa sAmudrika zAstra meM prasiddha hathelI Adi kI rekhAe~ | // 215 // tila, maSA Adi athavA ceSTAeM lakSaNa kahalAtI hai) are hIna puNya vAle kRSNa catudarzI ko janma lene vAle / arthAt pApI ! are zrI (zobhA yA vaibhava) hI (lajjA) dhRti (dhairya) kIrti (khyAti) se sarvathA zUnya ! are adharma ke kAmI ! are apuNya aura naraka-nigoda ke kAmI ! are / adharma kI kAMkSA karane vaale| adharma ke pyaase| are apuNya kI kAMkSA karane vAle / are apuNya ke pyAse / , are naraka nigoda kI AkAMkSA karane vAle are | naraka-nigoda ke pyaase| kisa prayojana se tUM aisA pApa karma kara rahA hai ? jo triloka ke nAtha, trilokavandita, triloka ke pramodakArI, triloka ke kalyANakArI bhagavAn MPSI mahAvIra svAmI ko upasarga karatA hai ? isa prakAra kahakara indra, guvAla ko tarjana karane tADana karane aura mArane ko udyata hue| // 21 //
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArtha | // 216 // yaha dekhakara dayA ke sAgara bhagavAn zrI vIra svAmI ne zaka devendra devarAja ko bhagavato gopakRto. roka diyA / taba vaha zaka devendra devarAja vIra bhagavAn se isa prakAra vacana bole pasargasvAmin ! devAnupriya ko arthAt Apa ko Age bhI aneka kaSTa parISaha aura upasarga varNanam (parISaha zIta, uSNa Adi, upasarga devAdikRta kaSTa) aaeNge| maiM unakA pratIkAra karane ke lie devAnupriya ke pAsa rahatA huuN| taba zakendra ke vacana sunakara bhagavAn mahAvIra svAmI ne kahA-he zaka ! jo atIta kAlIna, bhaviSyat kAlIna aura vartamAna kAlIna tIrthakara hai ve sabhI apane hI utthAna (ceSTA-vizeSa) karma (calanA Adi kriyA) vala (zarIra kI zakti) vIrya (jIva saMbaMdhI sAmarthya) puruSakAra (puruSArtha), aura parAkrama (kArya meM saphala ho jAne bAlA puruSArtha) se karmo kA kSaya karate haiN| dUsare kI sahAyatA ke ) vinA hI vicarate haiM devoM asuroM nAgoM. yakSoM rAkSasoM, kinnaroM, ki puruSoM garuDoM gandharvo aura mahArogoM kI apekSA nahIM karate |is kAraNa he zaka / mujhe kisI kI sahAyatA se // 216 //
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ pakSapaNapAraNArtha kasasUtre sazandArtha // 217|| brAhmaNagRhegamanAdi varNanam prayojana nahIM hai| isa prakAra ke vacana sunakara zaka devendra devarAja ne apanA aparAdha khamAkara vandanA kI, namaskAra kiyaa| vandanA aura namaskAra karake jisa dizA se prAdubhUta hue the, usI dizA meM cale gaye |suu0 44 // ... mUlam-tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre kallaM pAuppabhAyAe rayaNIe phulluppalakamalakomalummIliyammi aha paMDure pahAe rattAsogappagAse kiMsuya-suyamuha guMjaddharAgasarise, kamalAgara-saMDabohae uTThiyammi mUre sahassarassimmi diNayare teyasA jalaMte-sadoraya muhapattiM paDilehittA, sadoraya muhapattiM muhebaMdhIa paDilehija gocchagaM, gocchagalaiyaMgulio, vatthAI paDilehae rayaharaNaM paDilehittA pAttagaM pddilehe| kahiyamavi| paMccayatthaM ca logassa naannvihvigppnnN| jattatthaM gahaNatthaM ca, loge liMga -
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 218 // paoyaNaM kummAragAmAo niggacchai, niggacchittA puvvANupuvviM caramANe grAmAgAmaM ijjamANe suhaM suheNaM viharamANe jeNeva kollAgasannivese teNeva uvaagcchi| tae NaM se samaNe bhagavaM mahAvIre chaTThakkhamaNapAraNe bhikkhAyariyaTTAe bahulassa mAhaNassa hiM aNupaviTTe / teNa bahuleNa mAhaNeNa bhattibahumANeNa khIraM diNNaM, tattha NaM tassa bahulassa teNaM davvasudveNaM dAyagasuddheNaM paDiggAhiyamuddheNaM tiviheNaM tikaraNasuddheNaM bhagavammi paDilAbhie samANe gihaMsi ya imAI paMcadivvAI pAunbhUyAI taM jahA - vasuhArA buTThA dasaddhavaNe kusume nivAie, celu1 kapa, AhAo deva duMduhIo, aMtarAvi ya NaM AgAsaMsi ahodANaM aho - dANaM tti ghuTTe / tae NaM se samaNe bhagavaM mahAvIreM kollAgAo saMnivesAo paeNDinikkhamai, paDinikkhamittA jaNatrayavihAraM viharai // 45 // SaSThakSapaNapAraNArtha bahulabrAhmaNagRhegamanAdi varNanam // 218 //
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalapatra sandA jagamanAdi __zabdArtha-[taeNaM] tatpazcAt [samaNe bhagavaM mahAvIre] zramaNa bhagavAn mahAvIra SaSThakSapaNa Kril pAraNArtha IS [kallaM] dUsare dina [pAuppabhAyAe rayaNIe] jisa meM prabhAta prakaTa ho cukA hai, aisI // 219 // rajanI ke hone para [phulluppalakamalakomalummIliyaMmi ahapaMDure pahAe] tathA vikasita | brAhmaNagRhe| kamala patroM evaM citra mRga ke nayanoM kA unmIlana jisa meM ho cukA hai, aise zubhra varNanam AbhAyukta prAtaH kAla ke hone para, tathA rittAsogappagAsa kiMsuya suyamuha guMjaddharAga sarise kamalAgarasaMDabohae] rakta azoka ke prakAza tulya palAza puSpa ke samAna, zuka IT ke mukha ke samAna aura guMjA ke Adhe bhAga kI lalAI ke samAna, kamala vanoM ko vika sita karanevAlA prabhAta hone para [uTTiyammi sUre] AkAza meM sUrya kA udaya hone para [sahassa rassimmi diNayare teyasA jalaMte] sahasra kiraNavAlA dinakara jaba apane tejase AkAza meM camakane lagA taba [sadorayamuhapattiM paDilehittA] dorA ke sAtha muhapatti kA pratilekhana kara [sadorayamuhapattiM muhebaMdhia] sadoraka mukhavatrikA mukha para bAMdha kara ke (UI . . . nA . . . TIITTIT
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ paSThakSapaNa varNanam kalpasUtre [paDilehijja gocchagaM] gocchA kA pratilekhana kiyA [gocchagalaiyaMgulio] gocchaka ! pAraNArtha sabandAthai / ko aMguliyoM se grahaNa karake [vatthAI paDilehae] vastra ko grahaNa kiyA [rayaharaNaM paDi bhul||220|| lehittA] rajoharaNa kA pratilekhana karake [pAttagaM paDilehae] pAtrA kA pratilekhana kiyaa| brAhmaNagRhe gamanAdi [kahiyamavi] kahA bhI hai__[paccatthaM ca logassa] logoM meM pratIti-vizvAsa ke liye [nANAvihavigappaNaM] varSAkalpa Adi samaya meM saMyama pAlane ke liye [jattatthaM gahaNatthaM ca] kevalajJAnAdi grahaNa ke liye evaM bhavya jIvoM ko zrutajJAna kA lAbha dene ke liye [loge liMgapaoyaNaM] loka meM sAdhucinha-dharmacinha kI AvazyakatA haiM [taeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre kummAragAmAo niggacchai] usake bAda zramaNa bhagavAn mahAvIra kumAragrAma se nikalate haiM [niggacchittA puvANupurdivaM caramANe gAmANugAmaM dUijjamANe] nikalakara pUrvavartI tIrthaMkaroM kI paramparA ke anusAra vicaraNa karate hue tathA eka grAma se dUsare grAma [suhaM suheNaM viharamANeNaM] // 22 //
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ alpasUtre sazabdArthe // 22 // bahula sukhapUrvaka vihAra karate hue [jeNeva kollAgasaMnivese teNeva uvAgacchai] jahAM kollA- paSThakSapaNa pAraNArtha gasaMniveza thA vahAM padhAre [taeNaM se samaNe bhagavaM mahAvIre chaTukkhamaNapAraNe bhikkhAyariyadAe bahulasta mAhaNasta gihaM aNuppaviTe] vahAM zramaNa bhagavAn mahAvIra ne SaSTha brAhmaNagRhe gamanAdi bhakta [bele] ke pAraNe ke dina bhikSAcaryA ke lie bhramaNa karate hue bahula nAmaka brAhmaNa IN varNanam | ke ghara meM praveza kiyA [teNa bahuleNa mAhaNeNa bhattibahumANeNa paDiggAhe khIraM diNNaM] bahula brAhmaNa ne bhakti aura atyantasatkAra ke sAtha bhagavAn ke pAtra meM khIra kA dAna diyA [tattha NaM tassa bahulassa teNaM davvasuddheNaM dAyagasuddheNaM paDiggAhagasuddheNaM tiviheNaM tikaraNasuddheNaM] vahAM usa brAhmaNa ke ghara meM dravyazuddha, dAyakazuddha, evaM pratigrAhaka zuddha isa prakAra tona karaNa zuddhadAna se [bhagavaMmi paDilAbhie samANe gihaMsi ya imAiM paMca divvAiM pAubbhUyAiM taM jahA] bhagavAna ko baharAne para yaha pAMca divya prakaTa hue [vasuhArA vuTA] vasudhArA-varNa kI dRSTi huI [dasavaNNe kusume nivAie] pAMca // 221 //
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre pazandArthe // 222 // vargoM ke phUloM kI varSA hui [cellukkheve kae] vastroM kI varSA huI [AhayAo duMduhIo] SaSThakSapaNa pAraNArthaM AkAza meM duMdubhi bajI aura [aMtarA vi ya NaM AgAsaMsi ahodANaM ahodANaM ti ghuTe] vahulaAkAza meM 'ahodAnaM, ahodAnaM,' isa prakAra kA ghoSa huaa| [tae NaM se samaNe / brAhmaNagRhe. gamanAdi bhagavaM mahAvIre kollAgAo saMnivesAo paDinikkhamai] usake bAda zramaNa bhagavAn varNanama mahAvIra kollAga saMniveza se nikale [paDinikkhamittA jaNavayavihAraM viharai] aura nikala kara janapada meM vicarane lage // 45 // bhAvArtha-zaka ke cale jAne ke pazcAt zramaNa bhagavAn mahAvIrane dUsare dina meM prabhAta prakaTa ho cukA hai, aisI rAtrI ke hone para tathA kamalapatroM ke vikAsa evaM citramRga ke nayanoM kA jisa meM unmIlana ho cukA hai aise zubhra AbhAyukta prAtaH kAla hone para tathA rakta azoka ke prakAza tulya palAza puSpa ke samAna zuka ke mukha samAna evaM guMjA ke ardha bhAga kI lalaI ke samAna kamalavanoM ko vikasita karanevAlA // 222 //
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre 1 // 223 // varNanam prabhAta hone para AkAza meM sUrya kA udaya hone para sahastra kiraNavAlA sUrya jaba apane paSThakSapaNa sazabdArthe THI tejase AkAza meM camakane lagA, taba sadoraka muhapatti kA pratilekhana kiyA, evaM sado- pAraNArtha Me raka muhapatti ko mukha para vAMdha karake goche kA pratilekhana kiyA goche ko aMguliyoM se brAhmaNagRheI grahaNa karake vastra ko dhAraNa kiyA rajoharaNa kA pratilekhana karake pAtrA kA pratilekhana gamanAdi | karake goche se pAtrA ko puMjyA isa prakAra sAdhusamAcArI kiyA kahA bhI hai [paccatthaM ca logassa] ityAdi kahane kA bhAva yaha hai kI logoM meM pratIti-vizvAsa ke liye tathA varSAkalpa Adi samaya meM saMyama pAlane ke liye kevalajJAnAdiko grahaNa l karane ke liye aura bhavya jIvoM ko zrutajJAna kA lAbha dene ke liye sAdhucinha dhAraNa karanA Avazyaka hai isa Agamokta niyamAnusAra sAdhu samAcArI karake kurmAragrAma se vihAra kiyA aura pUrvavartI tIrthaMkaroM kI paramparA se vicarate hue, eka gAMva se dUsare gAMva sukhapUrvaka vihAra karate hue jahAM kollAga sanniveza thA vahAM pdhaare| kollAga // 223 //
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sadA // 224 // sanniveza meM zramaNa bhagavAn mahAvIra ne SaSThabhakta (bele) ke pAraNe ke dina bhikSAcaryA ke lie bhramaNa karate hue bahulanAmaka brAhmaNa ke ghara meM praveza kiyaa| bahula brAhmaNa ne bhakti aura atyaMta satkAra ke sAtha bhagavAn ko khIra kA dAna diyA / dAna grahaNa karane ke anantara azanAdi rUpa dravya se zuddha dravya aura bhAva se zuddha, dAtA ke kAraNa tathA aticAra rahita tapa aura saMyama se sampanna grAhaka (pAtra) ke zuddha hone se, isa prakAra dravya, dAtA, aura pAtra, tInoM zuddha hone se tathA dAtA ke mana-vacana-kAya rUpa tInoM karaNa zuddha hone se bhagavAn vIra ko baharAne para usa bahula brAhmaNa ke ghara meM Age kahI jAnevAlI pAMca devakRta vastue~ pragaTa huii| ve isa prakAra haiM- (1) devoM ne svarNa kI vRSTi kii| (2) paMcavaraNa ke kusuma varasAye / (3) vastroM kI varSA kii| (4) duMdubhiyAM bajAI / (5) AkAza meM 'ahodAna, ahodAna' kA uccakhara se nAda kiyaa| tatpazcAt zramaNa bhagavAn mahAvIra kollAga sanniveza se nikale aura nikalakara janapada - vihAra vicarane lage // 45 // paSThakSapaNapAraNArtha cahulabrAhmaNa gamanAdi varNanam 1 // 224 //
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ . karapAtre saJcandArthe // 225 // pasarga mUlam-tae NaM se viharamANe bhagavaM paDhamami cAumAsammi atthiyaM gAmaM bhagavato yakSakRtosamaNupatte / tattha NaM mUlapANijakkhassa jakkhAyayaNe rAo kAusagge tthie| zAma dullakkhe so jakkho sayapagaDiM aNusaraMto bhagavaM uvasagge itattha puvvaM so varNanam daMsamasagAI samuppAiya pahuM tehiM dNsii| teNa uvasaggeNa akkhuddhaM sajjhANaluddhaM viloiya vicchie uppAiya tehiM dNsiia| teNa vi aviyalaM avikaMpiyaM pAsiya viuvvieNa mahAviseNa mahAsIviseNa bhagavao sarIrammi daMsIa teNa vi vAyajAeNa ayalamiva aviyalaM daNaM teNa vi ricchA viuvviyaa| te ya pakharaNakharadhAehiM uvddviia| tao vi aNuvviggaM sayajjhANalaggaM daNaM viuvviehiM ghurughurAyamANehiM sulaggamuhakhurehiM suyarehiM phaalii| teNa vi | avisaNaM jhANaNisaNNaM viloiya sajjo samuppAieNaM kulisaggatikkhadaMtaggeNaM // 225 //
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ SIG - // 226 // varNanam - kalpasUtre / kariNA uvviia| teNa vi daDhaM thiraM aviyalaM daLaNaM viuvviehiM kharatara- bhagavato. - sazabdArthe yakSakRto naravaradADhehiM vagghehiM uvddviia| teNa vi aviyaliyaM pAsiya viuvviehiM kesa- pasargarIhiM kharayaranaharadADhaggaghAehiM uvddviia| teNa puNo vi thiraM thirasarIraM viloiya pagaDIe aIyaviyarAlehiM veyAlehiM uvddviia| evaM so durAsao jakkho puNNaM rattiM jAva uvasagge kAraM-kAraM kheyakhiNNo visaNNo jAo, paraM bhayavaM avisaNe aNAile avvahie adINamANase tivihamaNavayakAyagutte ceva savve / / vi uvasagge sammaM sahIa, khamIa titikkhIya ahiyaasiia| tae NaM se jakkhe ohiNAM pahuM manasA vi avicaliyaM daDhaM Abhogiya agAhaM khamAsAyaraM pahuM . sayAvarAhaM khamAviya vaMdai namasai, vaMdittA namaMsittA sayaM ThANaM go| teNaM / / kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre tattha NaM aTTAhiM mAsaddhakhamaNehiM // 226 //
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe H227 // cAummAsaM vakkamiya atthiyAo gAmAo paDinikkhamai / paDinikkhamittA pavaNuvva appasihayavihAreNaM viharamANe seyaMbiyaM pAyariM paTTie // 46 // zabdArtha -[tae NaM se viharamANe bhagavaM paDhamaMmi cAumAsamma atthiyaM gAmaM samaNupatte] usake bAda vihAra karate hue bhagavAna prathama cAturmAsa asthika grAma meM padhAre [tattha NaM sUlapANijakkhassa jakkhAyayaNe rAo kAusagge Thie ] vahAM zUlapANi nAmaka yakSa ke yakSAyatana meM rAtri ke samaya kAyotsarga meM sthita hue / [dullakkhe so jakkho sayapagaDi aNusaraMto bhagavaM uvasagge / itattha puvvaM so daMsamasagAI samuppAiya pahuM tehiM daMsIa] duSTa bhAvanAvAle usa yakSane apanI prakRti kA anusaraNa karate hue bhagavAna ko upasarga kiyaa| pahale to usane DAMsa macchara utpanna karake una se prabhu ko DasavAyA / [teNa uvasaggeNa akkhuddhaM sajjhANaluddhaM viloiya vicchie uppAiya tehiM daMsIa] usa upasarga se bhI bhagavAna ko akSubdha aura dharmadhyAna meM lubdha-lIna dekhakara bicchuoM ko bhagavatoyakSakRto pasarga varNanam // 227 //
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ ...................-:-...--------- kalpasUtre -- samandArthe // 228 // utpanna karake una se ddNsvaayaa| teNa vi aviyalaM avikaMpiyaM pAsiya viuvieNa bhagavato yakSakRto. mahAviseNa mahAsIviseNa bhagavao sarIrammi daMsIa] usa upasarga se bhI acala aura 12 pasargaakampita dekhakara vikurvaNA se utpanna kiye hue atyanta viSa vAle mahAn sarpa se varNanam bhagavAna ke zarIra ko ddNsvaayaa| teNa vi vAyajAeNa ayalamitra aviyalaM davaNaM teNa ricchA viuviyA] jaise pavana samUha se parvata acala rahatA hai usI prakAra bhagavAna ko | sarpadaMza se bhI acala dekhakara usane rIchoM ke rUpa banAye [te ya pakharaNa kharadhAehiM uva davIa] richoM ke rUpa meM usane tIkheM nAkhUnoM se bhagavAna ko kaSTa diyA [tao vi aNuviggaM sayajjhANalaggaM davaNaM viuvveehiM ghurudhurAyamANehiM sulaggamuhakhurehiM suyarehi phAlIya] usa se bhI anudvigna aura dhyAna meM saMlagna dekhakara vikurvaNAjanita, ghuraghurAte hue, kAMTe kI nauMka ke jaise tIkhe dAMtavAle zUkaroM se vidAraNa karavAyA [teNa vi avisaNaM jhANaNisaNaM viloiya sajjo samuppAieNaM kulisaggatikkhadaMtaggeNaM kariNA uva- // 228 //
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 229 // vIa ] usase bhI viSAda ko aprApta aura dhyAnamagna bhagavAna ko dekhakara zIghra hI utpanna kiye hue vajra kI noMka ke samAna tIkhe dAMtoM ke agrabhAga vAle hAthI se bhagavAna ko kaSTa diyA [teNa vi daDhaM thiraM aviyalaM daddUNaM viuvviehiM kharataranakhara dADhehiM vagghehi uvadavIa ] usa se bhI bhagavAna ko dRDha sthira evaM avicala dekhakara vikurvaNA se utpanna kiye hue atizaya tIkSNa nakha aura dADhoMvAle vyAghroM se upasarga karavAyA [aaa pAya viuvhiehiM kesarIhiM kharayara naharadADhaggaghAehiM uvadavIa ] usa se vicalita na hue dekhakara vikurvaNA se utpanna kiye hue kesarIsiMhoM dvArA tIkSNatara nakhoM aura dAdoM ke agrabhAga se upasarga karavAyA / [teNa puNo fa frraM frreraM vilosya pagaDIe aIva viyarAlehiM veyAlehiM uvadavIa ] usa : upasarga se bhI bhagavAna ko sthira citta aura sthirakAya dekhA to svabhAva se atyanta vikarAla vetAloM se upasarga karavAyA [evaM so durAsao jakkho puNaM ti bhagavatoyakSakRtopasarga varNanam // 229 //
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ SCE . G5 '.. kalpasUtre jAva uvasagge kAraM kAraM kheyakhinno visaNNo jAo] isa prakAra vaha durAzaya yakSa sArI bhagavatosazabdArthe yakSakRto. rAta upasarga karavA karavA kara khedakhinna aura viSAdayukta ho gayA [paraM bhayavaM avisapaNe // 230 // pasargaaNAile avvahie adINamANase tiviha manavayakAyagutte ceva te savve vi uvasagge sammaM / varNanam . sahIa, khamIa, titikkhIya, ahiyAsIa] parantu bhagavAna ne viSAda rahita kaluSatA rahita vyathA rahita dInatA rahita tathA manavacana kAyA se gupta jitendriya rahakara hI una saba upasargoM ko samyag prakAra se sahana kiyA binA krodha ke sahana kiyA adIna / . bhAva se sahana kiyA aura nizcalatA ke sAtha sahana kiyA [tae NaM se jakkhe ohiNA ... pahuM maNasA vi avicaliyaM daDhaM Abhogiya agAhaM khamAsAyaraM pahuM sayAvarAhaM khamAviya baMdai namasai] taba yakSa ne avadhijJAna se prabhu ko mana se bhI calita na huA tathA / dRDha jAnakara athAga kSamA ke sAgara prabhu se apane aparAdha ke lie kSamA mAMga kara vandana namaskAra kiyA [vaMdittA namaMsittA sayaM ThANaM gao] vandanA namaskAra karake 1 // 230 // ... ...marti '
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavatoyakSakRto. pasargavarNanam kampayatre In apanI jagaha calA gyaa| teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre] usa kAla sazabdArthe aura usa samaya meM zramaNa bhagavAna mahAvIra ne [tattha NaM aTTAhiM mAsaddhakhamaNehiM caau||23|| mmAsaM vaikkamiya atthiyAo gAmAo paDinikkhamai] usa asthika grAma meM cAturmAsa kiyA aura cAturmAsa meM arddhamAsakhamaNa kiyaa| isa prakAra bhagavAna ATha ardhamAsakhamaNoM se cAturmAsa vyatIta karake asthika grAma se nikale [paDinikkhamittA pavaNuvva appaDihayavihAreNaM viharamANe seyaMbiyaM NayariM paTTie] nikalakara vAyu ke samAna apratibaddha vihAra se vicarate hue bhagavAna zvetAmbInagarI kI ora padhAre // 46 // - bhAvArtha-tatpazcAt krama se vihAra karate hue zrI vIra prabhu pahale caumAse meM asthika nAmaka grAma meM pdhaare| vahAM zUlapANi nAmaka yakSa ke yakSAyatana meM, rAtri ke samaya, kAyotsarga karake sthita hue| vaha yakSa duSTa bhAvanAvAlA thaa| usane apane svabhAva ke anusAra bhagavAn ko upasarga diyaa| usane DAMsoM aura maccharoM ke aneka samUha vaikriya // 23 // Nae
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazandArthe // 232 // BE zakti se utpanna karake bhagavAn ko unase kttvaayaa| bhagavAn DAMsa-maccharoM ke dvArA bhagavato. yakSakRtoutpanna kiye upasarga se kSubdha na hue, aura prazasta dhyAna meM lIna rahe to usane vicchaoM pasargako utpanna karake unase ddsvaayaa| isa upasarga se bhI bhagavAn ko vicalita yA kaMpita l varNanam hue na dekha usane vaikriyazakti se utpanna kiye gaye ugra viSavAle vizAlakAya sarpa se bhagavAn ke zarIra meM ddsvaayaa| bhagavAn isase akaMpita rahe, jaise pavana ke samUha se parvata akaMpita rahatA hai, taba usa yakSa ne bhAluoM-rIchoM kI vikurvaNA kii| bhAluoMne aneka tIkSNa nakhoM se bhagavAn ko upadrava kiyaa| yakSane dekhA ki bhagavAn usase bhI trAsa ko prApta na hue aura AtmadhyAna meM lIna haiN| to usane vikurvaNA se utpanna kiye hue ghuraghura zabda karate hue, kAMTe kI nauMka ke sadRza tIkSNa dAMtoM vAle zukaroM se (1) bhagavAn ko vidAraNa krvaayaa| usase bhI bhagavAna ko viSAda na huA aura ve dhyAna meM sthira rahe to usane tatkAla hI vana ke agrabhAga ke jaise tIkhe dantAgrabhAgoM vAle // 232 //
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavato kalpasUtre sazandAthai // 233 // yakSakRtopasarga varNanam hAthiyoM dvArA upasarga kiyaa| usa para bhI bhagavAn ko dRDha, sthira ataeva mana vacana kAya se avicala dekhakara yakSane atyanta tIkhe nAkhUnoM, evaM dAMtoM vAle vyAghroM dvArA upasarga kiyaa| taba bhI prabhu avicala rahe to yakSa ne atizaya tIkhe nakhoM aura dADhoM ke agrabhAga vAle siMhoM dvArA upasarga karavAyA, taba bhI bhagavAn kA na to citta hI caMcala huA, aura na zarIra hii| ve kAryotsarga se vicalita na hokara jaba sthira hI bane rahe, to yaha dekhakara yakSa ne svabhAva se vikarAla vaitAlanAmaka vyantaradevoM ke dvArA bhagavAn ko staayaa| isa prakAra usa duSTa svabhAvavAle yakSane sArI rAta bhagavAn ko upasarga kiye| upasarga karake vaha svayaM thaka gayA, isa kAraNa use viSAda huA, parantu bhagavAn mahAvIra ko viSAda nahIM huaa| ve dveSa se achUta rhe| unhoMne udvega kA anubhava nahIM kiyaa| unake manameM dInatA kA praveza na huaa| ve kRta-kArita-anumodanA-rUpa tInoM karaNoM se yukta mana, vacana, kAya se gupta rahe, aura yakSa dvArA kiye hue samasta upasoM ko // 233 //
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ kastapatre . nirbhaya bhAva se, zAntipUrvaka adInatA ke sAtha tathA nizcala rUpa se sahana karate rhe| bhagavato yakSakRto sasandAthai taba usa yakSane avadhijJAna se jAnA ki prabhu to mana se bhI dhyAna se vicalita nahIM / pasarga // 234 // hue| yahI nahIM, unakI prabala sthiratA bhI usane dekhI taba athAha kSamA ke sAgara // varNanam ! dUsaroM dvArA kiye apakAra ko sahana karanevAle evaM guNa ke samudra bhagavAn se apane aparAdha kI kSamA maaNgii| unheM vandanA kI, namaskAra kiyaa| vandanA aura namaskAra karake vaha apane sthAna para calA gyaa| usa kAla aura usa samaya meM zramaNa bhagavAn / mahAvIra ne usa asthika grAma meM ATha ardhamAsa kSapaNa (pandraha-pandraha dina ke ATha bAra ke) tapazcaraNa karake vaha cAturmAsa vyatIta kiyaa| cAturmAsa vyatIta karake bhagavAn / - asthika grAma se nikale aura vAyu ke samAna apratibaddha-vihAra karate hue zvetAmbI nAmaka nagarI kI ora padhAre // 46 // mUlam-aha ya seyaMbiyAe NayarIe do maggA saMti-ego vaMko bIo // 234 //
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ alpasatre zika valima sabhandAthai // 235|| kapArzve bhagavataH kAyotsargaH ujjU y| tattha je se ujjumagge tattha egA viyaDA mahADavI asthi / tIecaNDakoviyaDAe mahADavIe caMDakosio NAma ego diTThIviso kAlovva mahAvigarAlo kAlo vAlo NivasamANo aasii| so ya niyakUrayAe teNa maggeNa gamaNAgamaNaM kuNamANe paMthajaNe diTThIe jAlemANe ghAemANe mAremANe daMsemANe viharai / so tIe mahADavIe paribhamiya paribhAmiya jaM kaMci sauNagamavi pAsai taM pi nnNddhi| tassa visappahAveNa tattha taNANi vi daDDhANi, Naya puNo navINANi taNANi samubbhavaMti eeNaM mahoddaveNa so maggoM Aruddho aasii| teNa ujjumaggeNa gacchamANaM bhagavaM govadAragA evaM vaiMsu-re bhikkhU ! eeNa ujjuNA maggeNa mA gacchAhi, vaMkeNa gacchAhi, je NaM kaNNo tuTTai teNa kaNNabhUsaNeNa vi kiM paoaNaM ? ujjumagge mahADavIe ego mahAvigarAlo didIviso sappo // 235 //
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 236 // ciTThai / so tumaM bhakkhihii' taM soccA pahU NANavaleNa ciMtIa - jaM so sappo javi umgakohapagaDI tahavi sulahabohI atthi, jIvassa kaMci vi aNikariM payaDiM tivvattaNeNa udayAvaliyaM paviTTaM daNaM jaNA taM parivaTTaNasaMbhavabAhiraM mannaMti, vatthuo so tahA bhaviDaM na arihai, maNassa ko'vi aMso jayA fast hoi tathA so ucieNa uvAeNa parivaTTiuM sakkijjai / eyAvaiyaM ceva no kiMtu aNisassa jAvaiyaM tivvaM balaM paDikUle visae havai taM tAvaiyaM ceva aNukUle vi visae parivaTThiuM sakkijjai, kAivi balavaI cittaThiI iTThA vA aNiTThA vA hou, sA aisaiovaogiyAe gejjhA eva, jao duvihA'vi cittaTTiI samANasAmatthavaI havai, paramimo bheo egA vaTTamANakkhaNe suhe paoiyA annAya asuheM, tahaM vi duNhaM kajjasAhaNasAmatthaM tullaM caiva caNDakau zika valmi kapA bhagavataH kAyotsargaH // 236 //
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre caNDako sazabdArtha: // 237 // zika valmikapAdhai bhagavataH kAyotsargaH gaNaNijjaM / jIe sattIe suhA vA asuhA vA pariNAmA hvNti| sA sattI avassaM icchaNijjA evaM muNeyavvA / jahA-AmannANaM sAupakkannayAe pAyaNe aNegovaogivatthUNaM bhAsarAsI karaNe ya samatthA sattI egAo ceva aggio samunbhavai tahA suhA asuhakAyavya parAyaNA sattI appaNo egao eva aMsAo ubbhavai, paraM tIe sattIe uvaogaM suhe asuhe vA kujjA / icceyAvaiyaM avsissi| maNussANaM eyAriso viyAro bhamabhario dIsai, jaM tivvA ANidrapavittigarI sattI bhujjo bhujjo dhikkariya bAhiM karaNijjeti, paraM teNa saha eyaM vissaraMti jaM maNussassa jA sattI jAvaiyaM aNiTuM kAuM sakkei sA ceva sattI iTThamavi tAvaiyaM ceva kAuM sakkei, jahA jo cakkavaTTI jIe sattIe sattama naraya puDhavi joggAiM jAvaiyAiM hiMsAi kUrakammAiM ajjiuM sakkei, so ceva cakka // 237 //
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavataH kalpasUtre ! vaTTI jai taM sattiM kajje saMjoei, to tAvaiyAiM ceva ahiMsAi suhakammAiM caNDako sabhandAthai zika vaalmi||238|| 3, ajjiya mokkhamavi pattuM sakkai / je jIvA suhamasuhaM vA kiM pi kAuMna sakeMti kapAce je ya teyahINA galibalivaddA viva hoti je ya jaDA viva jagasattAe AhaNi kAyotsarga: jjti| jesiM pAmarayAe bhogalAlasAe dAridassa pamAyassa ya avahI eva natthi , eyArisA jIvA na kiM pi kAuM skkeNti| jesu puNa attabalasoriyAiyaM hoi te suhe asuhe vA pajjAe hoMtu icchaNijjA ev| jao asuhapajjAe vi taM attabalAiyaM je Na appaMseNa nivvattaM tassa appaMsassa sattI vi khaovasamabhAveNa ceva jIveNa pAvijjai / sA sattI nimittaM pAviya jahiTuM parivaTTiuM sakkijjai, ao tattha gamaNe lAho eva-tti ciMtiya bhagavaM teNeva ujjuNA / maggeNa ptttthie| jayA bhayavaM tIe aDavIe pvitu| tayA tattha dhUlI pANiNaM // 238 //
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ karapasUtre sAndAyeM H239 // caNDako zika valmikapArzva bhagavataH kAyotsargaH gamaNAgamaNAbhAvAo caraNAiciMdharahiyA jahaTThiyA cev| jalanAliyAo jalAbhAveNa sukkaao| juNNA rukkhA tavvisajAlAe daDDhA sukkA y| saDiyapaDiyajuNNapattAi saMghAeNa bhUmibhAgo AcchAio, vammIyasahassehiM saMketo luttamaggo ya aasii| kuDIrA savve bhUmisAiNo sNjaayaa| eyArisIe mahADavIe bhagavaM jeNeva caMDakosiyassa vammIyaM teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA tattha kAusaggeNa Thie // 47 // / zabdArtha-[aha ya seyaMbiyAe NayarIe do maggA saMti-ego vaMko bIo ujjU] zvetAmbI nagarI ke do mArga the eka TeDhA aura dUsarA sIdhA [tattha je se ujjumagge tattha il egA viyaDA mahADavI asthi] jo mArga sIdhA thA, usameM eka vikaTa mahAaTavI paDatI thI [tIe vivaDAe mahADavIe caMDakosIo nAma ego didiviso kAlovva mahAbigarAlo // 239 //
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre kAlo vAlo NivasamANo Asi] usa bhayAnaka jaMgala meM caNDakozika nAma kA kAla ke caNDako zika valmisazabdArthe jaisA vikarAla kAlA dRSTi viSa sarpa rahatA thA [so ya niniya kUrayAe teNa maggeNa kapAdhai // 24 // gamaNA''gamaNaM kuNamANe paMthajaNe diTThIe jAlemANe mAremANe daMsemANe viharai] vaha bhagavataH apanI krUratA se usa rAste se Ane jAnevAle pathikoM ko apanI dRSTi ke viSa se kAyotsargaH jalAtA ghAta karatA mAratA aura DaMsatA thA [so tIe mahA'vIe paribhamiya paribhamiya .. jaM kaMci sauNagamavi pAsai taM piNaM Dahai] vaha usa jaMgala meM ghUma ghUma kara jisa kisI pakSI ko bhI dekhatA, usI ko bhasma kara detA thA [tassa visappahAveNa tattha taNANi / vi daDUDhANi] usake viSa ke prabhAva se vahAM kA ghAsa bhI jala gayA thA [Na ya puNo navINANi taNANi samubbhavaMti] usa viSa ke kAraNa vahAM nayA ghAsa bhI nahIM ugatA | thaa| [eeNa mahovaddaveNa so maggo oruddho AsI] isa mahAna upadrava ke kAraNa vaha // mArga ruka gayA thA arthAt udhara se koI AtA jAtA nahIM thA [teNa uNjumaggeNa gaccha // 24 //
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre samandAyeM H241 // kapArzva mANaM bhagavaM govadAragA evaM vaisu] usa sIdhe mArga se bhagavAna ko jAte dekhakara gvAla caNDako zika valmibAlakoM ne isa prakAra kahA-[re bhikkhU ! eeNa ujjuNA maggeNa mA gacchAhi, baMkeNa gacchAhi] are bhikSu ! isa sarala rAste se mata jAo; kintu TeDhe rAste se jAo [je bhagavataH NaM kaNNo tui teNa kaNNabhUsaNeNa vi kiM paoaNaM ?] jisase kAna TUTa jAya, usa kAyotsargaH kAna ke gahane se kyA lAbha ? [ujjumagge mahADavIe ego mahAvigarAlo didriviso | sappo ciTui] isa sIdhe mArga meM mahA aTavI meM atyanta bhayaMkara dRSTiviSa sarpa rahatA hai| [so tuma bhakkhihii] vaha tumheM khA jAyagA [taM soccA pahU NANabaleNa ciMtIa] yaha sunakara bhagavAna ne jJAnabala se socA [ja so sappo jai vi uggakohapagaDI tahavi sulahabohI atthi] yadyapi vaha sarpa bhayaMkara krodhI hai phira bhI vaha sulabhabodhi hai [jIvassa kaMcivi aNiTrakari payaDiM tivvattaNeNa udayAvaliyaM paviTeM daTTaNaM jaNA taM parivaNasaMbhavabAhiraM mannaMti] jIva kI kisI aniSTakArI prakRti ko tIvratA ke sAtha udayA HD // 24 //
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ karupayatre | caNDako. zika valmikapArzva bhagavataH kAyotsargaH // 242 // / 11 vasthA meM praviSTa dekhakara loga yaha mAna lete haiM ki isakI prakRti meM parivartana AnA samandArthe / saMbhava nahIM hai| [vatthuo sA tahA bhaviDaM na arihai] kintu vAstava meM yaha bAta nahIM ! hai [maNassa ko'vi aMso jayA viyaDo hoi tayA so ucieNa uvAeNa parivaTiGa sakijjai] mana kA koI bhI aMza jaba vikRta ho jAtA hai to ucita upAya se use badalA jA sakatA hai [eyAvaiyaM ceva no kiMtu aNiTuMsassa jAvaiyaM tivvaM balaM paDikUle visae havai taM tAvaiyaM ceva aNukUle'vi visae parivaTiGa sakijjai] yahI nahIM, aniSTa aMza kA jisanA bala pratikUla viSaya meM hotA hai utanA hI tIvra aura anukUla viSaya meM bhI palaTA jA sakatA hai [kAivi balavai cittaThiI iTA vA aniTTA vA hou] citta kI koI bhI balavatI sthiti, cAhe vaha iSTa ho yA aniSTa ho [sA aisai ovaMogi: : yAe gejjhA eva] atizaya upayogI rUpa meM hI use grahaNa karanA cAhiye [jao duvihA vi cittadiI samANa sAmatthavaI havai] kAraNa yaha hai ki donoM (iSTa aura aniSTa) // 242 //
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ caNDakozika valmikapArzva bhagavataH kAyotsargaH kalpatre prakAra kI cittasthiti samAna zakti saMpanna hotI hai [paramimo bheo-egA vaTTamANakkhaNe :: sazabdArthe suhe paoiyA annAya asuhe] donoM meM antara yahI hai ki eka vartamAna meM zubha meM // 243 // prayukta ho rahI hai aura dUsarI azubha meM [taha vi duNhaM kajjasAhaNasAmatthaM tullaM ceva - gaNaNijja] phira bhI donoM kA apane apane kArya ko siddha karane kA sAmarthya to samAna hI ginA jAnA cAhiye [jIe sattIe suhA vA asuhA vA pariNAmA havaMti, sA sattI IN avassaM icchaNijjA eva muNeyavA] jisa mUlabhUta zakti se zubha yA azubha pariNAma utpanna hote haiM vaha zakti avazya hI vAMchanIya hai aisA samajhanA cAhiye [jahA-AmannANaM sAupakkannayAe pAyaNe aNegovaogivatthUNaM bhAsarAsI ya samatthA sattI egAo ceva aggio samubbhavai] udAharaNa ke lie agni kI zakti ko lIjie eka hI agni kI zakti kacce anna ko acchI prakAra pakAtI bhI hai aura aneka upayogI vastu ko bhasma bhI karatI hai| yaha do prakAra kI zakti agni se hI utpanna hotI hai [tahA suhA' // 243 //
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ caNDakau // 244 // bhagavataH kaspastre / suhakAyavva parAyaNA sattI appaNo egao eva aMsAo ubbhavai] isI prakAra zubha aura zika valmisazabdArtha * azubha kartavya meM prayukta honevAlI zakti AtmA ke eka hI aMza se utpanna hotI hai| kapAce [paraM tIe sattIe uvaogaM suhe asuhe vA kujjA, icceyAvaiyaM avasissai] yaha bAta kAyotsargaH dUsarI hai ki usa zakti kA upayoga zubha meM karanA yA azubha meM karanA, yahI zeSa rahatA hai| yaha vyaktiyoM ke adhIna hai| [ja tivvA aNi?pavittigarI sattI bhujo bhujo dhikAriya bAhiM karaNijjetti maNussANaM eyAriso viyAro bhamabhariyo dIsai] 'tIva aniSTa vRtti ko utpanna karanevAlI zakti kA bAra bAra dhikkAra kara bahiSkAra karanA cAhiye' manuSyoM kA yaha vicAra bhrama pUrNa hai [paraM teNa saha eyaM vissaraMti jaM maNussassa jA sattI jAvaiyaM anidraM kAuM sakei sA ceva sattI imavi tAvaiyaM ceva kAuM sakai] / aisA vicAra karanevAle loga bhUla jAte hai ki manuSya kI jo zakti jitanA adhika aniSTa kara sakatI hai, vahI zakti utanA hI adhika iSTa sAdhana bhI kara sakatI hai| // 244 //
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArtha // 245 // [jahA jo cakkavahI jIe sattIe sattamanaraya puDhavi joggAI jAvaiyAI hiMsAi kUrakammAI aji sakke ] jo cakravartI jisa zakti se sAtaveM naraka meM jAne yogya jitane hiMsAdi krUra karmoM kA arjana kara sakatA hai [so ceva cakkavaTTI jai taM sattiM iTThakajje saMjoe ] vahI cakravartI yadi usa zakti ko acche kArya meM lagAtA hai [ to tAvaiyAI caitra ahiMsAI kammAI ajjiya mokkhamavi pattuM sakkeI ] aura usa zakti se ahiMsA Adi zubha karma kA upArjana karatA hai to vaha usa zakti se mokSa bhI prApta kara sakatA hai / [je jIvA suhamasuhaM vA kiMpi kAuM na sakkeMti] jo jIva sAmarthya vihIna haiM- zubha yA azubha kucha bhI nahIM kara sakate [je ya teyahINA galibalivaddA viva hoMti] jo galiyAra baila kI taraha tejohIna hote haiM [je ya jaDA viva jagasattAe AhaNijjaMti] jo jar3a kI bhAMti jagat kI sattA se dabe rahate haiM [jesiM pAmarayAe bhogalAlasAe dAridassa pamAyarasa ya avahI eva natthi] jinakI pAmaratA kI bhogalAlasA kI daridratA kI aura B caNDakau - zika valmi kapArzve bhagavataH kAyotsargaH // 245 //
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5. caNDako zika valmikapAdhai bhagavataH kAyotsargaH kalpasatre, pramAda kI koI sImA hI nahIM hai [eyArisA jIvA na kiMpi kAuM sakeMti] aise prANI sazabdArthe kucha bhI nahIM kara sakate [jesu attabalasoriyAiyaM hoi te suhe asuhe vA pajjAe hoMtu // 246 // icchaNijjA eva] jina meM Atmabala hai, zaurya Adi guNa haiM ve cAhe zubha avasthA meM hoM yA azubha avasthA meM ho vAMchanIya hI hai [jao asuhapajjAevi taM attabalAiyaM jeNa appaMseNa nivvattaM, tassa appaMsassa sattI vi khaovasamabhAveNa ceva jIveNa pAvi|| jai] kyoMki azubha avasthA meM bhI vaha Atmabala Adi jisa AtmAMza se niSpanna hue hai, usa AtmAMza kI zakti bhI kSayopazama bhAva se hI jIva ko prApta hotI hai [sA sattI nimittaM pAviya jahiTuM parivaTiGa sakijai] vaha zakti nimitta pAkara icchAnu... sAra badalI jA sakatI hai [ao tattha gamaNe lAho eva tti ciMtiya bhagavaM teNeva ujjuNA maggeNa paTTie] ataeva vahAM jAne meM lAbha hI hai yaha socakara bhagavAna ne usI sIdhe mArga se prasthAna kiyA [jayA bhagavaM tIe aDavIe paviTe tayA tattha dhUlI pANiNaM gama SALE // 246 //
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ caNDako kalpasUtre sazabdArthe // 247 // zika valmi. kapAdhai bhagavataH kAyotsargaH NAgamaNAbhAvAo caraNAi ciMdharahiyA jahaTiyA ceva] jaba bhagavAna usa aTavI meM praviSTa hue to vahAM kI dhUla prANiyoM kA gamanAgamana na hone se caraNa cinha Adi se rahita, jyoM ki tyoM thii| [jalanAliyAo jalAbhAveNa sukAo] jala kI nAliyAM jalAbhAva se sUkha gai thI [juNNA rukkhA tavvisajAlAe daDDhA sukA ya] purAne peDa caMDakauzika | ke viSa kI jvAlAoM se jala gaye the aura sUkha gaye the [saDiyapaDiya juNNapattAi saMghA eNa bhUmibhAgo AcchAio] bhUbhAga saDe paDe jIrNa pattoM ke Dhera se Dhaka gayA thaa| [vammIyasahassehiM saMketo luttamaggo ya AsI] hajAroM bAMbiyoM se vyApta thA aura mArga | lupta ho gayA thA [kuDIrA savve bhUmisAiNo saMjAyA] vahAM kI sabhI choTI choTI kuTiyAM dharAzAhI ho gai thI [eyArisIe mahADavIe bhagavaM jeNeva caMDakosiyassa vammIyaM teNeva | | uvAgacchai, uvAgacchittA tattha kAusaggeNa Thie] aisI mahAaTavI meM jahAM caNDakauzika kI | bAMbI thI vahAM pahuMca kara bhagavAna usa bAMbI ke pAsa kAyotsargapUrvaka sthita ho gye||47|| // 247 //
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ patre dArtha // 248 // ' bhAvArtha- zvetAmbI nagarI ke do mArga the- eka cakkara kATakara aura dUsarA sIdhA thaa| ina donoM meM jo sIdhA rAstA thA usa meM eka bhayAnaka jaMgala paDatA thA / usa bhayAnaka jaMgala meM caMDakauzika nAmaka eka sAMpa rahatA thaa| vaha dRSTiviSa thA, arthAt usakI dRSTi meM viSa thaa| jisa para vaha dRSTi paDe vaha bhasma ho jAya / vaha mRtyu ke jaisA atyaMta bhayaMkara aura kAle raMga kA thA / vaha sarpa apane duSTa svabhAva ke kAraNa usa mahATavI ke mArga se gamana-Agamana karanevAle pathikoM ko apanI dRSTi se jalAtA huA pUMcha se tAnA karatA huA, prANahIna banAtA huA, aura dAMtoM se prahAra karatA huA rahatA thaa| vaha usa aTavI meM bAra-bAra idhara-udhara ghUmatA huA jisa kisI pakSI ko bhI dekhatA, usa AkAzacArI pakSo ko bhI apane dRSTiviSa se bhasma kara detA thA / aisI sthiti meM jamIna para calane vAle manuSya Adi prANiyoM kA to kahanA hI kyA ? usa ausaauzika sarpa ke viSa ke prabhAva se viSa kI jvAlAe~ phailane se, usa aTavI kA 09 caNDakau zika valmikapA bhagavataH kAyotsargaH // 248 //
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 249 // | ghAsa-phusa bhI bhasma ho gayA thaa| bhasma hone ke bAda nayA ghAsa ugatA nahIM thaa| caNDako zikavalmicaMDakauzika ke biSajanita isa upadrava ke kAraNa aTavI kA vaha mArga ruka gayA thA koI 1 ( kapAA AvAgamana nahIM karatA thaa| usI sIdhe mArga se bhagavAna ko jAte dekha guvAloM ke / bhagavataH kAyotsarga: laDakoM ne bhagavAn se kahA-he bhikSu ! isa sIdhe rAste se mata jAo, cakkaradAra rAste se jaao| jisase kAna hI TUTa jAya, usa kAna ke AbhUSaNa se kyA prayojana ? athota isa sIdhe rAste se kyA lAbha jaba ki isa se jAne para lakSya sthAna para pahuMcane se / pahale hI prANoM se hAtha dhonA paDe ? yaha sIdhA rAstA kAna toDa denevAle gahane ke samAna hai| isa rAste meM eka mahAvikarAla dRSTiviSa sarpa hai / vaha tumheM khA jaaygaa| guvAloM ke laDakoM kI bAta sunakara zrI mahAvIra svAmIne apane jJAnabala se vicAra kiyA-'yadyapi caMDakauzika sarpa ugra krodha svabhAvavAlA hai, phirabhI hai sulabha bodhi hai| jIva kI kisI bhI anarthakAriNI prakRti ko, ugra rUpa se, udayAvali kA meM AI dekha 2 // 249 // .
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabdArthe // 250 // kara. loga mAna lete haiM ki usameM parivartana honA saMbhava nahIM haiM. kintu yathArtha meM vaha aparivartanIya nahIM hotI / jaba citta kA koI bhI aMza vikArayukta ho jAtA hai to ucita upAya se use vikRta avasthA se avikRta avasthA meM palaTA jA sakatA hai / itanA hI nahIM ki citta ke vikRta aMza ko badalakara avikRta banAyA jA sakatA hai, kintu usa vikRta aMza kA jitanA sAmarthya pratikUla aniSTa viSaya meM hotA hai, utane hI sAmarthya ke sAtha usakA anukUla iSTa viSaya meM bhI jhukAva ho sakatA hai| citta kI koI bhI sthiti kyoM na ho, agara usa meM bala hai, vaha sAmarthyazAlinI hai, to cAhe vaha anukUla ho athavA pratikUla ho, arthAt vaha kumArgagAminI ho yA sumA minI ho, usa utkarSa prApta zakti ko upayogI hI mAnanA cAhiye / kAraNa yaha hai ki citta kI yaha donoM prakAra kI sthitiyAM tulya sAmarthyavAlI hotI hai / donoM meM bheda hai to kevala yahI ki pahalI cittasthiti vartamAna meM zubhaphalajanaka kArya meM, phira bhI DOODL20 caNDakau - zika valmi pArzva bhagavataH kAyotsargaH // 250 //
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 251 // una donoM citta sthitiyoM meM zubha-azubha phala ko utpanna karane kI zakti to samAna: hI hai| ataeva jisa zakti ke kAraNa zubha yA azubha pariNAma utpanna hote haiM, vaha mUlabhUta zakti nissandeha apekSita hI haiN| jaise agni kI zakti kacce cAvala Adi * annoM ko bhalI bhAMti pakAne meM samartha hotI hai, aura anekAneka upayogI vastuoM ko bhasma karane meM bhI samartha hotI haiM, vaha dvividha zakti eka hI agni se utpanna hotI haiN| * usI prakAra zubha aura azubha kartavya meM prayukta honevAlI zakti bhI AtmA ke eka hI aMza se utpanna hotI hai| alabatta usakA zubha kArya meM upayoga karanA yahI zeSa rahatA "hai / yaha vyaktiyoM ke adhIna hai / sabalA aniSTa pravRtti janaka zakti bAra-bAra dhikkAra dekara dUra karane yogya haiN| aisA jo loga vicAra karate haiM, ve yaha bhUla jAte haiM ki 'manuSya kI jo zakti, jitanA aniSTa kara sakatI hai, vahI utanA iSTa bhI kara sakatI hai / isa viSaya meM cakravartI kA udAharaNa liijie| koI cakravartI jisa zakti se sAtavIM caNDakauzika valmi kapA bhagavataH kAyotsargaH // 251 //
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ SSSC kalparatre / naraka bhUmi meM jAne yogya jitane prANAtipAta Adi krUra karma upArjana karane meM samartha / caNDako zika valmisazandArthe | hotA hai, vahI cakravartI usI zakti ko agara zubha meM lagA de to utane hI ahiMsA kapArthe // 252 // 2 // Adi ko upArjana karake mokSa bhI pA sakatA hai / jo prANI zubha aura azubha, donoM bhagavataH kAyotsargaH meM se kisI bhI eka ko ugra zakti ke sAtha karane meM asamartha hote haiM, aura jo nisteja haiM, valiyAra baila ke samAna hai, jo jaDa kI bhAMti jagat kI zakti se abhibhUta ho jAte haiM aura jina kI pAmaratA, bhogakAmanA, daridratA aura pramAda kI koI // sImA hI nahIM hai, aise prANI kyA kara sakate hai ? unase kucha bhI nahIM ho sktaa| inake viparIta, jina jIvoM meM Atmabala hai, zUratA Adi hai, ve zubha yA azubha kisI bhii| paryAya meM kyoM na ho, samAnarUpa se vAMchanIya hai| kyoM ki azubha paryAya meM bhI jo Atmabala Adi jisa AtmAMza se utpanna huA hai, usa AtmAMza kI zakti anarthakArI / sAmarthya bhI kSayopazama ke dvArA hI jIva ko prApta hota hai| vaha kSayopazamamAvarjanita // 252 //
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 caNDakozika valmikapAdhai bhagavataH / kAyotsargaH kalpasUtre zakti, kAraNa milane para icchAnusAra parivartita kI jA sakatI hai, ataH jahAM caMDakauzika sazabdArye MB rahatA hai, vahAM jAne meM lAbha ho sakatA hai / isa prakAra vicAra kara zrI vIra prabhu usI // 253 // | sIdhe mArga se ravAnA hue| - jisa samaya bhagavAn mahAvIra usa bhayAnaka aTavI meM praviSTa hue, usa samaya vahAM kI dhUla pairoM Adi ke nizAnoM se rahita thI, kyoM ki vahAM kisIkA bhI AvAgamana nahIM | hotA thA, ataeva vaha jyoM ki tyoM thii| vahAM kI jala kI nAliyAM jalAbhAva ke kAraNa sUkhI par3I thiiN| kitane hI purAne per3a caMDakauzika ke viSa kI jvAlA se bhasma ho gaye | the aura kitane hI sUkha gaye the| aTavI kA bhUbhAga saDe paDe aura sUkhe pattoM ke DheroM | se AcchAdita ho gayA thA aura hajAroM bAviyoM se vyApta thaa| mArga kahIM dikhAI nahIM detA thaa| vahAM ke sabhI kuTIra dharAzAi [jamIna dosta] ho gaye the| aisI durabhi aTavI meM bhagavAn vahIM pahuMce jahAM caMDakauzika kI bAMbI thii| vahAM pahuMcakara bhagavAn // 253 //
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ caNDakozikasya bhagavadupariviSaprayogaH caNDako zikaprati vodhazca . kalpasUtre usa bAMvI ke pAsa hI kAyotsarga pUrvaka sthita ho gaye // 47 // sazabdArthe / mUlam-tae NaM se caMDakosie visahare kuddhe samANe bilAo bAhira nissa-- // 254 // rIya kAussaggaTThiyaM pahuM daTTaNaM ciMtIa keriso imo maccubhayavippamukko maNusso jo khANUviva thirattaNeNa Thio, saMpai ceva imaM ahaM visajAlAe / bhAsarAsI karomi tti kaTu koheNaM dhamadhamaMto Asurutto misimisemANo vi saggi vamamANo phaNaM vitthArayaMto bhayaMkarahiM phukkArehiM didi phoremANo mUraM nijjhAittA sAmi paloei / so na Dajjai jahA aNNe, evaM doccapi taccapi paloei tahavi so na Dajjhai, tAhe pahuM pAyaMguTummi Dasai, DasittA mA me uvari paDijja tti kaTu pccoskki| tahavi pahU na pddi| kAusaggAo / lesamavi na calai / evaM doccapi taccapi Dasai, tahavi No paDai, tAhe ama // 254 //
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre caNDakozikasya bhagavadupariviSaprayogaH caNDako.. zikapratibodhazca riseNaM pahuM paloyaMto acchi| evaM taM bhagavaM saMtamuhaM aulakaMtimaMtaM somma sazandAthai // 255 sommavayaNaM sommadihi~ mAhuriyaguNajuttaM khamAsIlaM picchaMtassa tassa tANi visabhariyANi acchINi vijjhAiyANi / tao kohapuMjarUvo so caMDakosio thaddho jaao| pahussa saMtibaleNa tassa koho smio| tassa kohajAlAe all uvariM pahuNA khamAjalaM sittaM teNa so saMto saMta sahAvo sNjaao| eyArisaM saMtisaMpannaM caMDakosiyaM daTTaNaM pahU evaM vayAsI-he caMDakosiya ! obujjha, obujjha, kohaM omuMca omuMca puvvabhave kohavaseNeva kAlamAse kAlaM kiccA ___sappo jaao| puNo'vi pAvaM karesi, teNa puNo'vi duggaiM pAvehisi / - ao appANaM kallANamagge pvttehi-tti| evaM pahussa amiyasamaM pabohavayaNaM soccA caMDakosio viyArasAyare paDio puvvabhavajAiM sarai / teNa so niya // 255 //
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 256 // goard ko pagaDI niyamaraNaM viNNAya pacchAyAvaM kariya hiMsayapagaDiM vibhuM - ciya saMtasahAvo saMjAo / tae NaM se sappe tIsaM bhattAiM aNasaNAe chedittA suNa jhANeNa kAlamAse kAlaM kiccA ukkosao aTThArasa sAgarovamaTThiie sahassArAbhihe adrume devaloe ukkosaDiio egovayAro devo jaao| mahAvidehe so sinjhissa // 48 // zabdArtha - [tae NaM se caMDakosie visahare kuddhe samANe bilAo bAhiraM nissariya kAusaggaTTiyaM pahuM davaNaM ciMtia ] taba vaha caNDakauzika sarpa kruddha hokara bila se bAhara nikalA aura kAyotsarga meM sthita prabhu ko dekhakara socane lagA- [keriso imo maccubhayavippamuko maNusso jo khANU viva thirattaNeNa Thio] kauna hai yaha mauta ke bhaya se mukta mAnava jo ThUMTha kI bhAMti sthira hokara khaDA hai ? [saMpai ceva imaM ahaM caNDakIzikasya bhagavadupa viSaprayogaH caNDakauzikaprati - bodhazva // 256 //
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ sazabdArthe kalpasUtre visajAlAe bhAsarAsI karomi-tti kaTu] maiM isako abhI viSa kI jvAlA se bhasma caNDakokara detA huuN| aisA socakara [koheNa dhamadhamaMto Asurutto misimise mANo visaggi |zikasya // 25 // bhagavaduparivamamANo phaNaM vitthArayaMto bhayaMkarahiM phukkArehiM diddhiM phoremANo suraM nijjhAittA | viSaprayogaH sAmi paloei] krodha se dhamadhamAtA huA atyanta kruddha huA, viSa kI jvAlAoM kA 1 caNDako zikaprati vamana karatA huA phaNa phailAtA huA bhISaNa phUtkAra karatA huA sUrya kI ora dekha- bodhazca kara prabhu kI ora dekhanelagA [so na Dajjhai jahA aNNe] kintu usakA bhayaMkara viSaIMIL dRSTi se bhI bhagavAn anya kI taraha jale nahIM [evaM doccaMpi taccapi paloei tahavi so na Dajjhai] sarpa ne dUsarI bAra aura tisarI bAra bhI dekhA, phira bhI prabhu jale nahIM Aa [tAhe pahuM pAyaMguTTammi Dasai] taba usane prabhu ke pAva ke aMgUThe meM DaMsa liyA [DasittA IVil mA me uvari paDija' tti kaTu pacco sakai] DaMsakara yaha mere Upara hI na girapaDe' yaha | soca kara dUra saraka gayA [tahavi pahU na paDai] phira bhI bhagavAn gire nahIM [kAussaggAo // 25 //
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ caNDako zikasya bhagavadupariviSaprayogaH caNDakozikaprativodhazca S kallasatre / lesamavi na calai] aura na kAyotsarga se hI calita hue [evaM doccaMpi taccapi Dasai, sazabdArthe , tahavi No paDai, tAhe amariseNaM pahuM paloyaMto acchai] yaha dekhakara vaha dUsarI bAra aura // 258 // tIsarI bAra bhI prabhu ko DaMsA phira bhI bhagavAn na gire taba vaha atyanta krodha bharI dRSTi se bhagavAn ko dekhane lagA [evaM taM bhagavaM saMtamudaM aulakatimaMtaM sommaM somma vayaNaM sommadidi mAhuriyaguNajuttaM khamAsIlaM picchaMtassa tassa tANi visabhariyANi acchINI vijjhAiyANi] zAMtamudrAvAle, atulakAnti ke dhanI saumya, saumyamukha, saumyadRSTi madhuratA ke guNa se yukta aura kSamAzIla bhagavAn ko dekhanevAle usa caMDakauzika kI viSabharI AMkhe zAMta ho gii| [tao kohapuMjarUvo so caMDakosio thaddho jAo] krodha kA piNDa vaha caNDakauzika stabdha raha gayA [pahussa saMtivaleNa tassa koho 1. samio] prabhu kI zAnti ke bala se usakA krodha zAMta ho gayA [tassa kohajAlAe uvari pahuNA khamAjalaM sittaM, teNa so saMto saMtasahAvo saMjAo] usakI krodha jvAlA para SHOES / // 258 //
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ caNDakokalpasUtre bhagavAn ne kSamA kA jala sIMca diyA isa kAraNa vaha zAMta aura zAntasvabhAvI ho gayA zikasya - sazabdArthe | [eyArisa satisaMpannaM caNDakosiyaM daNaM pahU evaM vayAsI-] isa prakAra caMDakauzika bhgvdupri||259|| viSaprayogaH ko zAnti saMpanna dekhakara prabhu ne isa prakAra kahA-[he caMDakosiya ! obujjha, obujjha, caNDakokohaM omuMca, omuMca,] he caNDakauzika ! bodha pAoM! bodha pAo ! krodha ko choDo, zikaprati choDo ! [puvvabhave kohavaseNeva kAlamAse kAlaM kicco tuvaM sappo jAo] pUrva bhava meM bodhazca krodha ke vazIbhUta hokara hI kAlamAsa meM kAla karake tuma sarpa hue / [puNo'vi pAvaM Fill karesi teNa puNovi duggaiM pAvehisi, ao appANaM kallANamagge pavattehi-tti] aba phira pApa kara rahe ho to phira durgati pAvoge, ataeva apane Apako kalyANa-mArga meM pravRtta karo [evaM pahussa amiyasamaM pabohavayaNaM soccA caMDakosio viyArasAyare paDio putvabhavajAiM sarai] prabhu ke amRta ke samAna yaha prabodha vacana sunakara caNDakauzika vicAra sAgara meM DUba gayA / use pUrva ke janma kA smaraNa ho AyA [teNa so IN // 259 //
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre / / Niyaputvabhave kohapagaDIe NiyamaraNaM viNNAya pacchAyAvaM kariya hiMsayapagaDi vimuMciya caNDako zikasya sazabdArthe saMtasahAo saMjAo] usa se vaha pUrva bhava meM krodha-prakRti se apanA maraNa jAnakara pazcA bhgvdupri||26|| ttApa karake aura hiMsaka prakRti kA tyAga karake zAMta svabhAva ho gayA [taeNaM se sappe viSaprayogaH tIsaM bhattAiM aNasaNAe chedittA suheNa jhANeNa kAlamAse kAlaM kiccA] tat pazcAt vaha ! caNDako zikaprati sarpa anazana se tIsa bhakta chedana karake arthAt paMdraha dina kA anazana karake zubhadhyAna vodhazca || ke sAtha kAla mAsa meM kAla karake [ukkosao aTArasasAgarovamadiie sahassArA{! bhihe aTTame devaloe unakosaTiio egAvayAro devo jAo] aThAraha sAgaropama kI utkRSTa sthitibAle sahasrAra nAmaka AThave devaloka meM utkRSTa sthitivAlA ekAvatArI : / devahuA [mahAvidehe so sinjhissai] vaha mahAvideha kSetra meM siddhi prApta karegA // 48 // bhAvArtha-vAra bhagavAn ke kAyotsarga meM sthita ho jAne ke pazcAt dRSTiviSa ... caMDakauzika nAmaka sarpa krodha se yukta hokara apane bila se bAhara nikalA / bAhara // 26 //
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ caNDako zikasya bhagavadupariviSaprayogaH caNDakauzikaprati bodhazca kalpasUtre nikalakara kAyotsarga meM sthita prabhu ko dekhakara vaha vicAra karane lagA-yaha mRtyu ke - sabhandAyeM / bhaya se rahita manuSya kaisA haiM jo mere bila ke samIpa khar3A hai ? yaha DhUMTha ke samAna H261 // aDiMga rUpa se khaDA huA hai / yaha bhale khar3A hai, parantu isako abhI-abhI viSa ke ugra teja se rAkha kA Dhera kara detA huuN| isa prakAra vicAra kara caNDakauzika roSavaza I ghamaghamATa karane lgaa| ekadama kupita ho gyaa| krodha se jala uThA / viSarUpI agni ko nikaalnelgaa| bhayAnaka phaNa phailAkara, netra phAr3akara aura sUrya kI ora dekhakara bhagavAn kI tarapha dekhane lgaa| kintu viSa bhare netroM se dekhane para bhI prabhu bhasma na hue, jaise dUsare prANI naSTa ho jAte haiM / isI prakAra usane dUsarI bAra bhI dekhA aura tIsarI bAra bhI dekhaa| phira bhI vIra bhagavAn bhasma na hue| taba usasarpa ne paira ke aMgUThe meM kATa khAyA / kATa kara usane socA-'yaha kahIM mere zarIra para na gira paDe' ataeva vaha dUra taka saraka gayA / magara aMgUThe meM Dasane para bhI bhagavAn nahIM gire / yahI nahIM, // 261 //
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre : kintu ve kAyotsarga se leza mAtra mI calAyamAna na hue| taba krodhayukta hokara dUsarI bAra caNDako zikasya sazabdArthe , aura tIsarI bAra bhI prabhu ko DaMsA, tathApi prabhU gire nhiiN| tatpazcAt vaha roSa ke sAtha bhgvdupri||262|| | prabhu ko dekhatA rahA / zAMta AkAra vAle, anupama kAMti se manDita, mRdusvabhAva vAle, vipaprayogaH caNDako madhuratA se alaMkRta aura kSamAzIla bhagavAn vIra svAmI ko dekhate hue caMDakauzika || shikprti|| sarpa kI, pralayakAla kI Aga ke samAna, viSa se paripUrNa AMkheM bujha gaI arthAt zAMta bodhazca ho gaI / taba krodha kA puMja ugra krodhI caMDakauzika sarpa kuMThita ho gyaa| vIra prabhu kI zAMti ke prabhAva se usakA krodha zAMta ho gayA / caMDakauzika kI krodha-jyAlA para bhagavAn mahAvIra ne kSamA kA jala sIMca diyA, arthAt apanI kSamA evaM zAMti ke prabhAva se prabhu ne usake krodha ko naSTa kara diyaa| kSamA kA jala sIMcane se vaha AkRti se bhI zAMta ho gayA aura prakRti se bhI zAMta ho gyaa| isa prakAra caDakauzika ko zAMta dekhakara vora prabhu ne usase kahA-he caMDakauzika ! tuma bUjho, bUjho bodha prApta karo, bodha // 262 //
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 263 // prApta karo, krodha ko taja do, taja do, arthAt pUrI taraha - tyAga do, kyoM ki pUrva bhava meM krodha ke kAraNa hI tuma kAla mAsa meM kAla karake sAMpa hue ho| isa bhava meM bhI vahI krodha rUpa pApa kara rahe ho, isa pApa kA AcaraNa karane se AgAmI bhava naraka Adi garhita gati prApta karoge, kyoM ki krodha durgati kA kAraNa hai, ataH tuma bhI apanI AtmA ko mokSa ke mArga meM lgaao| isa prakAra ke vIra bhagavAn ke bodha janaka upadeza ko sunakara caMDakauzika vicAroM ke samudra meM DUba gayA / use apanI pUrvabhava saMbaMdhI jAti kA smaraNa ho aayaa| pUrva bhava ke jAti smaraNa se use vidita ho gayA ki maiM krodha - prakRti ke kAraNa hI kAla dharma ko prApta huA thA taba usane pazcAttApa kiyA aura apane hiMsaka svabhAva ko tyAga kara zAMta svabhAva dhAraNa kara liyA / tatpazcAt vaha tIsa bhakta anazana se cheda kara, prazasta dhyAna ke sAtha, kAla mAsa meM kAla karake, aThAraha sAgarogama kI utkRSTa sthiti vAle sahasrAra nAmaka caNDakau zikasya bhagavadupa viSaprayogaH caNDakau - zikaprati - vodha // 263 //
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcAlagrAme nAgasenagRhe bhagavato bhikSAHT grahaNam kalpasUtre | AThaveM devaloka meM aThAraha sAgaropama kI sthiti vAlA, eka hI bhava karake mokSa meM sazabdArthe jAne vAlA deva huaa| devAyu kI samApti ke pazcAt, vahAM se cyuta hokara vaha mhaavi||264|| deha kSetra meM siddha hogA // 48 // ..mUlam-evaM NaM samaNaM bhagavaM mahAvIre caMDakosiyasappovari uvayAraM kiccA tAo aDavIo paDinikkhamai, paDiNikkhamittA uttaravAyAlAbhihe ... gAma samAgacchai / tattha ego NAgaseNo nAma gAhAvaI parivasaI tassa ego eva putto aasii| so videsagao bArasa varisAo akAlavuTThI viva akamhA gihe smaago| ao so NAgaseNo puttAgamaNamahocchavammi viviha asaNapANakhAimasAimAI uvakkhaDAvei, uvakkhaDAvittA mittaNAiNiyaga-sayaNasaMbaMdhipariyaNe bhuNjaavei| teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM bhagavaM pakkhovavAsapAraNage 5 // 26 //
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 265 // vAcAlagrAme nAgasenagRhe bhagavato bhikSAgrahaNam bhikkhAyariyAe tassagihaM annuppvitu| tae NaM nAgaseNo gAhAvaI bhagavaM ejjamANaM pAsai, pAsittA haTTatuTTha* AsaNAoM abbhuTTei, abbhudvittA pAyapIDhAo paccoruhai, paccoruhittA pAuyAo omuyai, omuittA egasADiyaM uttarAsaMgaM karei, karittA bhagavaM sattaTupayAI aNugacchai, aNugacchittA tikkhutto AyAhiNa payAhINaM karei. karittA vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA jeNeva bhattaghare teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA sayahattheNaM teNa nAgaseNeNa ukkideNaM bhattibahumANeNaM bhagavaM viulaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM paDilAbhesAmi tikaTu tuTe paDilAbhemANe tuTe paDilAbhie tituTe / tae NaM tassa nAgaseNassa teNaM davvasuddheNaM dAyagasuddheNaM paDiggAhasuddheNaM tiviheNaM tikaraNasuddheNaM bhagavaMmi paDilAbhie samANe saMsAre parittIkae gihaMsi ya imAiM paMcadivvAiM pAubbhUyAI // 265 //
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ __ kalpasUtre sazabdAthai 26 taM jahA-vasuhArA vuTThA 1, dasaddhavaNNe kusume NivAie 2, celukkheve kae 3, Aha- vAcAlagrAme nAgasenagRhe yAo duMduhIo 4, aMtarA'vi ya NaM AgAsaMsi ahodANaM 2ti ghuTTe y||49|| bhagavato bhikSAzabdArtha-[evaM NaM samaNe bhagavaM mahAvIre caMDakosiyasappovari uvayAraM kiccA] grahaNam isa prakAra zramaNa bhagavAn mahAvIra caMDakozika sarpa para upakAra karake [tAo aDavIo paDinikkhamai, paDinikkhamittA uttaravAyAlAbhihe gAme samAgacchai] usa aTavI se . bAhara nikale / nikalakara uttaravAcAla nAmake grAma meM padhAre [tattha ego nAgaseno / : nAma gAhAvAI parivasaI] vahAM nAgasena nAmakA eka gAthApati rahatA thA [tassa ego / ra eva putto AsI] usake eka hI putra thA [so videsagao bArasavarisAo akAla buddhI viva akamhA gihe samAgao] vaha videza gayA huA thaa| bAraha varSa vAda akAlavRSTi ke samAna vaha acAnaka hI ghara A gyaa| [ao so nAgaseNo puttAgamaNamahocchavammi viviha asaNapANakhAimasAimAiM uvakkhaDAvei] isalie nAgasena ne putra ke Agamana // 266 //
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre dA // 267 // FROKOS ke utsava meM vividha prakAra ke azana, pAna, khAdima aura svAdima banavAye [ uvakkhaDAfar as freesayaNa saMbaMdhipariyaNe bhuMjAveI ] aura banavAkara mitroM jJAtijanoM nijakajanoM svajanoM saMbandhI janoM aura parijanoM ko bhojana jimaayaa| [teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM bhagavaM pakkhovavAsapAraNage bhikkhAyariyAe tassa gihaM anupaviTTe] usa kAla aura usa samaya meM bhagavAn arddhamAsakhamaNa ke pAraNe ke dina AhAra ke liye nAgasena ke ghara meM praviSTa hue [tae NaM nAgaseNo gAhAvaI bhagavaM ejamANaM pAsai ] tatpazcAt nAgasena gAthApatine bhagavAn ko apane ghara padhAre hue dekhA aura [pAsittA ] dekhakara [haTuluTu0 AsaNAo abbhuTThei ] usako bahuta harSa huA bhagavAn ko dekhakara usake manameM tRpti huI AnaMda se usakA citta ullasita hone lagA vaha zIghra hI Asana se UThA aura [abbhuTThittA pAyapIDhAo paccoruhai] uThakara pAdapITha se hokara vaha usase nIce utarA [paccoruhittA pAuyAo omuyai] utarakara apane pairoM se pAdu 200300 vAcAlagrAme | nAgasena gRhe bhagavato bhikSA grahaNam // 267 //
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre kAe utArI [omuittA egasADiyaM uttarAsaMgaM karei] pAdukAe~ utArakara usane eka- vAcAlagrAme nAgasenagRhe sazabdArtha .. zATika uttarAsaMga dhAraNa kiyA [karittA bhagavaM sattaTupayAiM aNugacchai] vastra dhAraNa // 26 // karake vaha bhagavAn ke sAmane sAta ATha paga calA [aNugacchittA tikkhutto AyAhiNa / bhikSA grahaNam !! payAhiNaM karei] calakara usane tInabAra AdakSiNa pradakSiNA kI [karittA vaMdai namasai] ke bAda meM usane bhagavAna ko vaMdanA kI namaskAra kiyA [vaMdittA NamaMsittA jeNeva bhtt| ghare teNeva uvAgacchai] paMcAMga namanapUrvaka namaskAra karake jahAM rasoI gharathA vahAM para / | AyA [uvAgacchittA] Akarake [sayahattheNaM] apane hAtha se [teNa nAgaseNeNa ukiTeNaM 9 bhattibahumANeNaM bhagavaM] nAgasena ne utkRSTa bhakti aura bahumAna ke sAtha bhagavAn ko [viulaM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM paDilAbhessAmitti kaTu tuTe, paDilAbhemANe tuTe] vipula azanapAna khAdya aura svAdya kA dAna dUMgA aisA vicAra kara prasannacitta huA dete samaya dAna de rahA hUM aisA vicAra kara adhika se prasanna huA [paDilAbhietti / // 268 //
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe | // 269 // vAcAlagrAme nAgasenagRhe bhagavato bhikSAgrahaNam tuTe] dAna dekara meM Aja bhagavAn ko azanAdi diyA hUM aisA socakara adhika prasanna huA [tae NaM tassa nAgaseNassa teNaM davvasuddhaNaM dAyagasuddheNaM paDiggAhagasuddheNaM tiviheNaM tikaraNasuddheNaM bhagavammi paDilAbhie samANe] taba dravya zuddha, | dAyaka zuddha, pratigrAhakazuddha-trikaraNazuddha AhAra bhagavAn ko baharAne para [saMsAre parittIkae] apanA saMsAra alpa kiyA [gihaMsi ya imAiM paMca divvAiM pAubbhUyAiM taM jahA] nAgasena ke ghara meM yaha pAMca divya vastu pragaTa huI ve isa prakAra haiM-[1-vasuhArA buDhA 2-dasaddhavaNNe kusume NivAie 3 celukkheve kae 4 AhayAo duMduhio, 5 aMta. rA'vi ya NaM AgAsaMsi ahodANaM ti ghuTTe ya] 1 sone kI varSA huI 2 pAMcaraMga ke phUloM kI varSA huI 3 vastroM kI varSA huI 4 duMdubhiyoM kA ghoSa huA aura 5 AkAza meM aho- | dAna ahodAna kI dhvani huI // 49 // bhAvArtha-isa prakAra zramaNa bhagavAn mahAvIra ne caMDakauzika ko pratibodha dekara // 269 //
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sabhandArthe // 270|| mokSa kA bhAgIbanAkara usakA upakAra kiyaa| tadanantara jisa aTavI meM caMDakauzika vAcAlagrAme nAgasenagRhe rahatA thA, usa aTavI se prabhu bAhara nikle| bAhara nikalakara uttara vAcAla nAmaka bhagavato grAma meM pdhaare| usa grAma meM nAgasena nAma kA eka gRhastha rahatA thaa| usakA ekAkI ) bhikSA grahaNam putra videza gayA huA thaa| bAraha varSa ke bAda, akAla-varSA ke samAna, acAnaka hI vaha ghara A phuNcaa| putra ke Agamana kI khuzI ke upalakSya meM nAgasena ne bar3A bhArI utsava mnaayaa| usameM nAnA prakAra ke azana, pAna, khAdya aura svAdya bhojana pAcakoM se vnvaaye| banavAkara mitroM ko, sajAtiyoM ko, putra Adi nijaka janoM ko, kAkA Adi svajanoM ko, riztedAroM ko, tathA dAsa-dAsI Adi parijanoM ko jimaayaa| usa kAla usa samaya meM bhagavAna vIra prabhu ardhamAsa khamaNa ke pAraNaka ke dina bhikSAcaryA (gocarI) ke lie usa gAthApati ke ghara meM praviSTa hue / nAgasena gAthApati ne bhagavAn ko apane ghara padhAre hue dekhA aura dekhakara usako bahuta harSa huA bhagavAn ko dekhakara // 27 //
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcAlagrAme nAgasenagRhe bhagavato bhikSAgrahaNam kalpasUtre usake manameM tRpti hui AnaMda se usakA mana ullasita hone lagA vaha zIghra hI Asana se sacandArthe UThA aura uThakara pAdapITha se hokara vaha usase nIce utarA utarakara apane pairoMse pAdukAeM // 27 // utArakara (pagarakhiyAM nikAlakara) mukhapara usane ekazATika uttarAsaMga dhAraNa kiyA vastra dhAraNa karake vaha bhagavAn ke sAmane sAta ATha paga calA calakara usane tInabAra AdakSiNa pradakSiNA kI bAdameM usane bhagavAn ko vaMdanA kI namaskAra kiyA paMcAMga namanapUrvaka namaskAra karake jahAM rasoI ghara thA vahAM para AyA Akarake apane hAtha se nAgasena gAthApati ne utkRSTa bhakti aura bahumAna se bhagavAn ko vipula azanapAna khAdya aura svAya kA dAna dUMgA aisA vicAra kara prasanna citta huA dAna dete samaya meM Aja bhagavAn ko | azanAdi de rahA hUM aisA socakara adhika prasanna huA dAna dene ke bAda bhagavAn ko Aja 2 meM azanAdi dAna diyA aisA soca kara prasanna citta huvA taba dravyazuddha dAyakazuddha aura ail pratigrAhakazuddha isa prakAra trividha zuddha aura trikaraNa (mana, vacana, kAya) se zuddha AhAra // 27 //
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ samabhAva: kalpasUtre / bhagavAn ko baharAne se apanA saMsAra alpa kiyA, nAgasena ke ghara meM Age kahI jAne- upakArApa kAravipaye sabhandAthai vAlI pAMca divya vastuoM kA prAdurbhAva huA, arthAt pAMca divya vastueM pragaTa huii| bhagavataH // 272 // ve yaha haiM-(1) devoM ne svarNa kI varSA kI (2) pAMca varSoM ke puSpoM kI varSA kI (3) vastroM kI / vRSTi kI (4) duMdubhiyAM bajAI (5) AkAza meM 'ahodAna ahodAna' kI ghoSaNA kI // 49 // ___ mUlam-taeNaM se samaNe bhagavaM mahAvIre taogAmAo niggacchai, niggacchittA seyaMbiyAe nayarIe majjhaM majjheNaM viharamANe jeNeva surahipuraM NayaraM teNeva / uvAgacchai / tae NaM mahAraNNe suNNAgAre rattIe kAusagge tthie| tattha NaM bhagavao puvvarattAvarattakAlasamayaMsi mAI micchAdidI ege saMgamAbhihe deve aMtiyaM pAubbhUe / tae NaM se deve Asurutte rudre kuvie caMDikkie misimisimANe kAusaggadriyaM pahuM evaM vayAsI-he bho bhikkhU! apatthiyapatthayA ! sirihiri- // 272 // AE
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 273 // samabhAva: dhiikittiparivajjiyA ! dhammakAmayA ! puNNakAmayA! saggakAmayA! mokkha- upakArApa- . kAra vipaye kAmayA ! dhammakaMkhiyA dhammapivAsiyA ! No NaM tumaM mamaM jANAsi ? ahaM tumaM bhagavataH dhammAo paribhaMsamitti kaTu pauraM rayapuMjaM uppADiya pahussa sAsocchAsaM nirNdhi| taha vi pahuM akkhuddha daTTaNaM pacchA se tikkhatuMDAo mahApivIliyAo viuvviya tAhiM daMsAvei, nidaMsAvei, uvadaMsAvei teNaM pahusarIrAo pabalaruhiradhArA nissarai, tahavi pahU no calei / tao pacchA tikkha visabhariyakaMTayAiM vicchiyasayasahassAiM viubviya pahuM uvsggei| pacchA teNI vigarAlasuMDe tikkhadaMte daMtI viuvvie / se NaM suMDIe bhayavaM udyAviya ahe pADei, tao churiyatikkhadaMtaggeNa vidAriya pAehiM maddei / tao se bhayabheraveNa pisAyarUveNa bhiisei| tao sIhaM viuvviya pahU sarIraM phaalei| tae NaM bhagavao // 273 //
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ Sice upakArApakAra viSaye bhagavataH samabhAvaH // 274 // kalpasUtre uvariM mahAbhAraM lohamayaM golayaM pkkhivei| evaM sapparicchamUyarabhUyapeyAi kaehiM sazabdArthe / NANAvihehiM uvasaggehiM uvasaggio'vi bhagavaM avicalie akaMpie abhIe If atasIe attatthe aNuvvigge akkhubhie asaMbhaMte taM ujjalaM. mahaM viulaM ghoraM tivvaM caMDaM pagADhaM durahiyAsaM veyaNaM samabhAveNa sammaM sahei khamei titikkhei ahiyAsei no NaM maNasA vi tassa asuhaM ciMtei, tusiNIe dhammajjhANovagae ceva viharai / evaM se saMgamaM devaM jaNavayavihAraM viharamANaM bhagavaM pacchA gamiya chammAsaM jAva uvasaggIya tahAvi bahussa vajjarisaha nArAyasaMghayaNataNeNa na pANahANI. jaayaa| evaM NaM viharamANe bhagavaM saMvaccharaM sAhiyaM mAsaM sacelae, taoM paraM ekayA hemaMte bhagavaM devadUsaM pAse ThavittA kAusagge Thie taM samae / ego sIyapIDio jaNo AgamIya devadUsaM vatthaM gahiya gao, ao bhagavaM Cele@ISEOCES | // 274 //
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 275 // acela hotthA / taraNaM se samaNe bhagavaM mahAvIre puvvANupuvviM caramANe gAmANugAmaM dUijmANe bIyaM cAummAsaM rAyagihassa Nayarassa nAlaMdAbhihANe pADage mAsamAsakkhamaNataveNaM Thie / tattha NaM paDhamamAsakkhamaNapAraNage vijayaseTTiNA bhagavaM pddilaabhie1|evN bitiyapAraMNage NaMdaseTThiNA, taiyapAraNage suNaMdaseTTiNA, cautthapAraNage bahulamAhaNeNa paDilA bhie sNsaareprittiike| savvattha paMcadivvAI paaubhuuyaaii| evaM taiyaM cAummAsaM caMpAe nayarIe dudumAsakkhamaNeNa Thie3 / cautthaMcAummAsaM caummAsakkhamaNeNaM piTUcaMpAe Thie4 / paMcamaM cAummAsaM bhaddilapurammi nayare nANAvihAbhiggaha jutteNaM cAummAsakkhamaNeNaM Thie5 / chuTTaM puNa cAummAsaM bhaddilapurammi Nayare nANAvihAbhiggahajutteNaM cAummAsiyataveNaM Thie 6 / sattamaM upakArApakAra vipaye bhagavataH samabhAvaH // 275 //
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 276 // cAummAsaM AlaMbhiyAe NayarIe cAummAsiyataveNa Thie 7 / aTTamaM cAummAsaM * rAyagihe Nayare cAummA siyataveNa Thie 8 // 50 // zabdArtha - [taeNa se samaNe bhagavaM mahAvIre tao gAmAo niggacchai ] usake bAda zramaNa bhagavAn mahAvIra usa uttara vAcAla gAMva se bAhara nikalate haiM [niggacchittA * seyaMbiyA nayarI majjha majjheNa viharamANe jeNeva surahipuraM NayaraM teNeva uvAgacchai ] format aafant nagarI ke bIcoM bIca se calakara jahAM surabhipura nAmakA nagara thA vahIM padhArate haiM [re NaM mahAraNe suSNAgAre rattIe kAusagge Thie ] aura eka mahAraNya meM jAkara sUne ghara meM rAtabhara kA kAyotsarga karake sthita ho gaye / [tattha NaM bhagavao yourtArattakAlasamayaMsi mAI micchAdiTThI ege saMgamAbhihe deve aMtiyaM pAu] vahAM madhyarAtri ke samaya mAyI mithyAdRSTi saMgama nAmaka eka deva bhagavAn ke nikaTa prakaTa huA [tae NaM se deve Asurate ruTThe kuvie caMDikkie misimisemANe aced co006004 upakArApa kAra viSaye bhagavataH samabhAvaH // 276 //
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ * kalpasUtre sazabdArthe ||277 // samabhAva: kAussaggaThiyaM pahuM evaM vayAsI] usake bAda vaha deva zIghra hI ruSTa ho gayA / kruddha, upakArApa kAravipaye. kupita raudrAkAra dhAraka aura dAMta pIsatA huA vaha deva kAyotsarga meM sthita bhagavAn bhagavataH mahAvIra se isa prakAra bolA-[haM bho bhikkhU! apatthiyapatthayA ! sirihirI-dhiikitti parivajjiyA] are bhikSu ! mauta kI kAmanA karanevAle ! zrI, ho dhRti aura kIrti | se zUnya ! [dhammakAmayA] dharma kI abhilASA karane vAlA [puNNakAmayA] puNya kI kAmanA vAlA [saggakAmayA] svarga kA abhilASI [mokkhakAmayA] mokSa kA icchuka ! [4 dhammapivAsiyA] dharma kA pipAsu 4 [no NaM tumaM mamaM jANAsi ? ] tU mujhe nahIM | jAnatA hai ? [ahaM tumaM dhammAo paribhaMsemi] dekha, maiM tujhe abhI dharma se bhraSTa karatA ha [tti kaTu] aisA kaha kara [pauraM rayapuMjaM uppADiya pahussa sAsocchAsaM nirudhai] usane vizAla dhUla kA paTala uDAkara bhagavAn ke zvAsocchavAsa ko roka diyA [taha lil vi pahuM akkhuddhaM davaNaM pacchA se tikkhatuMDAo mahApivIliyAo viuvviya tAhiM // // 277 //
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre upakArApakAra vipaye bhagavataH samabhAva: // 278|| dasAvei nidaMsAvei, uvadaMsAvei] taba bhI bhagavAn bardhamAna svAmI ko kSubdha huA na sazabdArthe , dekhakara usane tIkhe mukhavAlI baDI baDI cITiyoM kI vikurvaNA karake una se DaMsavAyA, khUba DaMsavAyA aura pUrI taraha ddNsvaayaa| [teNa pahusarIrAo pabalaruhiradhArA nissarei, tahavi pahU no calai] sase prabhu ke zarIra se rudhira kI prabala dhArA vaha nikalI, phira bhI prabhu calAyamAna na hue| [tao pacchA tikkhavisabhariyakaMTayAiM vicchiya sayaM sahassAiM viuvviya pahuM uvasaggei] usake bAda ugra viSa se paripUrNa kAMToM vAle lAkhoM bicchuoM kI vikurvaNA kara prabhu ko upasarga karavAyA [pacchA teNa vigarAlasuMDe tikkhadaMte daMtI viuvie] usake bAda bhayAnaka sUMDa vAle aura tIkhe dAMtoM vAle hAthI kI vikurvaNA kI [ se NaM suMDAe bhayavaM uhAviya ahe pADai] usa hAthI ne sUMDa se bhagavAn ko Upara uThA kara nIce girAyA [tao riyatikhadaMtaggeNa vidAriya pAehiM madei] aura phira churI kI taraha tIkSNa dAMtoM se vidAraNa kara ke pAvoM se kucalA [tao // 278 / /
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 279 // 19SC001030 se bhayabheraveNa pisAyarUveNa bhIsei ] usake bAda usa devane bhayaMkara pizAca kA rUpa banAkara DaravAyA [tao sIhaM viuvviya pahusarIraM phAlei ] phira siMha kI vikurvaNA karake prabhu ke zarIra ko phADA [tae NaM bhagavaM uvariM mahAbhAraM lohamayaM va golayaM pakkhive ] usake bAda bhagavAn ke Upara bahuta bhArI lohe kA golA pheNkaa| [evaM saparicchasUyara bhUyape vAika ehiM nANAvihehiM uvasaggehiM uvasaggio'vi bhagavaM avicalie ] isI prakAra sarpa zUkara, bhUta, preta, Adi dvArA kiye gaye nAnA prakAra ke ugra upasargoM se bhI bhagAvAn vicalita na hue [ akaMpie abhIe atalie athe aNuvvigge akkhubhie asaMbhaMte taM ujjalaM mahaM viulaM ghoraM tivvaM caMDaM pagADhaM durahiyAsaM veyaNaM samabhAveNa sammaM sahei] ve akaMpita, abhIta atrAsita, atrasta, anudvigna akSufra aura asaMbhrAMta rahe / unhoMne usa ujjvala, mahatI, vipula, ghora, tItra, caNDa, pragADha, evaM dussaha vedanA ko samabhAva se samyak prakAra se sahana kiyA [khamei titi assador Sear upakArApa kAra viSaye bhagavataH samabhAvaH // 279 //
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 28 // samabhAva: kalpasUtre / khei ahiyAsei no NaM maNasAvi tassa asuhaM ciMtei] kSamA kiyA, titikSA kI 1 upakArApa kAravipaye sazabdArthe * aura adhyAsa kiyA / mana se bhI usa deva kA azubha nahIM socA [tusiNIe dhamma bhagavataH jjhANovagae ceva viharai] mauna bhAva se dharmadhyAna meM lIna hokara hI vicarate rhe| samabhAvaH [evaM se saMgame deve jaNavayavihAraM viharamANaM bhagavaM pacchAgamiya chammAsaM jAva uvasaggIa] isa prakAra usa saMgama deva ne janapada vihArakarate hue bhagavAn ke pIche jAkara chamAsa taka upasarga kiye [tahAvi pahussa vajjarisahanArAyasaMghayaNattaNeya na pANahANI jAyA] tathApi prabhu kA vajra RSabhanArAca saMhanana hone se prANahAni nahIM huii| [evaM NaM viharamANe bhagavaM saMvaccharaM sAhiyamAsaM sacelae] isa prakAra vicaraNa karate hue bhagavAn ekamAsa adhika eka varSa paryanta sacelaka rahe [tao paraM] tatpazcAt [ekayA] eka samaya [hemaMte] hemanta Rtu ke samaya [bhagavaM] bhagavAn [devadUsaM] devadUSya vastra ko [pAse ThavittA] bAjU para rakhakara ke [kAusagge Thie] kAyotsarga-dhyAna karane meM // 280 // :
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ E68 kalpasUtre sazabdArthe - // 28 // upakArApakAraviSaye bhagavataH samabhAvaH baiThe [taM samayaM] usa samaya [ego sIya pIDiojaNo] zIta se pIDita koi manuSya [AgamIya] Akara [devadUsaM vatthaM gahiya gao] devadUSya vastra ko uThAle gayA [ao acelae hotthA] ataH tatpazcAt phira se devadUSya vastra grahaNa na karane se bhagavAn acelaka ho gye| [tae NaM se samaNe bhagavaM mahAvIre puvANupuTviM caramANe gAmANugAma dUijamANe] usake bAda zramaNa bhagavAn mahAvIra pUrvavartI tIrthaMkaroM kI paramparAkA anusaraNa karate hue grAmAnugrAma vicarate hue [bIyaM cAummAsaM rAyagihassa Nayarassa nAlaMdAbhihANe pADage mAsamAsakkhamaNataveNaM Thie] dUsare comAse meM rAjagRha nagara ke nAlaMdA nAmaka pADe | meM mAsakhamaNa tapasyA ke sAtha sthita hue| [tattha NaM paDhamamAsakkhamaNapAraNage vijaya seThiNA bhagavaM paDilAbhie] vahAM pahale mAsakhamaNa ke pAraNe ke dina vijaya seTha ne AhAradAna diyaa| [evaM bitiyapAraNage gaMdaseTiNA] isI prakAra dUsare pAraNaka ke dina nanda seTha ne [taiya pAraNage sunaMdaseTiNA] tIsare pAraNaka ke dina sunanda seTha ne aura 281 / /
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ upakArApakAravipaye bhagavataH samabhAvaH // 282 // kalpasUtre [cauttha pAraNage bahulamAhaNeNa paDilAbhie] cauthe pAraNaka ke dina kollAga sanniveza meM sazabdArthe / / bahula brAhmaNane AhAra diyaa| [saMsAre parittIkae] aura apanA saMsAra alpa kiyA [savvastha | paMca divvAiM pAunsUyAiM] saba jagaha pAMca divya prakaTa hue| [evaM taiyaM cAummAsaM caMpAe nayarIe dudumAsakkhamaNeNa Thie 3] isI prakAra prabhu tIsare cAturmAsa meM caMpA / nagarI meM do do mAsa khamaNa kara ke sthita hue [cautthaM cAummAsaM caummAsamakhamaNeNa piTTicaMpAe Thie] cauthe cAturmAsa meM cAramAsa ke caumAsI tapa ke sAtha pRSThacaMpA meM sthita hue [paMcamaM cAummAsaM bhadilapurammi nayare nAnAvihAbhiggahajutteNa cAummAsakkhamaNeNaM ! Thie] pAMcaveM caumAse meM bhadilapura nagara meM caumAsI tapasyA evaM nAnAvidha abhigraha ke sAtha sthita hue [chaSTuM puNa cAummAsaM bhadilapurammi nagare nAnAvihAbhiggahajutteNaM cAumAsakhamaNeNaM Thie] chaThe cAturmAsa meM bhI bhadilapura nagara meM vividha prakAra ke abhigraha ke evaM caumAsI tapa ke sAtha sthita hue [sattamaM cAummAsaM AlaMbhiyAe 10 // 282 //
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ upakArApa kalpasUtre sazabdArtha / 283 // kAravipaye bhagavataH samabhAva: NayarIe cAummAsiya taveNa Thie] sAtaveM caumAse meM AlaMbhikA nagarI meM comAsI tapa ke sAtha sthita hue [aTTamaM cAummAsaM rAyaggihe nayare cAummAsiya taveNa Thie] AThaveM caumAse meM rAjagRha nagara meM caumAsI tapa ke sAtha sthita hue // 50 // bhAvArtha-nAgasena gAthApati ke ghara AhAra grahaNa karane ke zramaNa bhagavAn mahAvIra usa uttaravAcAla gAMva se bAhara nikale nikala kara zvetAmbikA nagarI ke bIcoM bIca se calakara jahAM surabhipura nAmakA nagarathA vahIM padhArate haiN| vahAM para mahA aTavI meM jAkara eka zUnya makAna meM sampUrNa rAtrI taka ke kAyotsarga meM sthita hue| vahAM bhagavAn mahAvIra svAmI ke samIpa, pUrvarAtrI-apararAtrikAla ke samaya arthAt madhyarAtrI meM eka mAyAvI aura mithyAdRSTi saMgama nAmaka deva prakaTa huaa| vaha ekadama hI lAla netroMvAlA ho gayA, rUSTa ho gayA kruddha ho gayA aura bhayAnaka AkAra se yukta ho gyaa| krodha se jalate hue usa deva ne kAyotsarga meM sthita prabhu se yaha vacana kahe-'haM bho! isa prakAra ke apamAna // 283 //
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ upakArApakAraviSaye bhagavataH samabhAva: // 284 // phalbasUtre sUcaka saMbodhana ke sAtha vaha bolA are mRtyu kI icchA karane vAle ! are lakSmI, sazabdArthe , lajjA, dhairya aura khyAti se hIna / are dharma puNya svarga aura mokSa kI kAmanA karane i vAle ! are dharma puNya svarga aura mokSa kI lAlasA karanevAle ! are dharma puNya svarga aura mokSa ke pyAse ! tU mujha saMgama deva ko nahIM jAnatA ? le, maiM tujhe dharma se bhraSTa karatA huuN|' isa prakAra kahakara usane bahuta bar3A dhUli-samUha vaikriya zakti se uDAkara / prabhu ke zvAsocchvAsa kA nirodhakara diyaa| itane para bhI prabhu ko kSobharahita dekhakara usane tIkhe mukhavAlI lAkhoM cITiyoM ko vikurvaNA karake prabhu ko unase kaTavAyA, khUba kaTavAyA aura pUrI taraha sabhI aMgoM meM kaTavAyA / isase prabhu ke zarIra se rudhira kI teja dhArA bahane lgii| phira bhI bhagavan kAyotsarga se vicalita nahIM hue ! taba saMgama deva ne bhayAnaka sUMDavAle aura tIkhe dAMtovAle hastI kI vikurvaNA kii| saMgama deva dvArA vaikriya zakti se utpanna kiye gaye hAthI ne bhagavAn ko upara UThAkara nIce . . Kharel // 284 //
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ RANSAR kalpasUtre sazabdArthe // 285|| bhagavataH samabhAva: dharatI para paTakA / nIce paTakakara usane charoM ke samAna tIkSNa dAMtoM ke agrabhAga se upakArASaprabhu ke zarIra ko vidAraNa karake pairoM se kucalA phira bhI bhagavAn kAyotsarga se vica. kAravipaye lita na hue| taba bhagavAn ko aDaga dekhakara saMgama deva ne atyaMta hI bhayAnaka pizAca kA rUpa banAkara unheM bhayabhIta karanA cAhA phira bhI bhagavAn calAyamAna na hue| tava prabhu ko kSobharahita dekhakara siMha kI vikuvarNA kI aura usa siMha se prabhu ke zarIra ko vidAraNa karavAyA / itane para bhI prabhu kAyotsarga se leza mAtra bhI nahIM Dige / taba usane bhagavAn Upara atyadhika bhAravAlA lauhe kA golA tejI ke sAtha phaiMkA, isa para l bhI bhagavAn akaMpa bane rahe / isI prakAra jaisA ki pahale zUlapANi yakSa ke upasargavarNana meM kahA gayA hai, usI prakAra isa saMgama deva ne bhI sAMpa, vIcha, rIcha, zUkara, Ill bhUta, preta Adi ko vaikriyazakti se utpanna karake bhagavAn ko upasarga diyA, magara l | bhagavAn kAyotsarga se calita na hue, kampita na hue, nirbhaya rahe, trAsa, ko prApta na / // 285 //
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre samabhAva: .. hue, ataeva trAsa se varjita rahe yA 'attattha' arthAt Atmastha hI bane rahe, udvegahIna upakArApasazandArthe kAraviSaye * rahe, kSobhahIna rahe, vismaya hIna rahe / ina upasargoM se utpanna huI jvalaMta, mahAn , pracura, // 286 // bhagavataH | bhayaMkara, ugra, kaThora, gADhI, evaM dussaha vedanA ko samAdhAna se sahana kiyA unhoMne na kisI ko priya, na kisI ko dveSya-dveSa kA pAtra-samajhA / apakArI aura upakArI para samAna buddhi rakhI / isa vedanA ko bhagavAn ne samyak prakAra se nirbhaya bhAva se sahana kiyA, krodha bhAva se kSamA kiyaa| dInatA na lAkara titikSA kI, nizcala rahakara / adhyAsa kiyaa| mana se bhI saMgama deva kA aniSTa nahIM socA, balki mauna dhAraNa / karake dharmadhyAna meM magna hI rahe / isa prakAra janapada meM vicarate hue bhagavAna ke piche I -piche lagakara saMgamadevane chaha mahInoM taka upasarga kiyaa| parantu bhagavAn vajraRSa bhanArAcasaMhanana vAle hone se unakI prANahAni nahIM huI / isa prakAra janapada meM vicarate hue bhagavAn vIra svAmI eka mAsa adhika eka varSa taka, arthAt teraha mAsa taka // 286 / /
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ upkaaraap| kAravipaye bhagavataH samabhAvaH // 287|| 19SA kalpasUtre devadUSya vasra ko dhAraNa kiye rahe-sacelaka rahe, tatpazcAt eka samaya hemaMta Rtuke samaya sazabdArthe / meM bhagavAn devadUSya vastra ko bAjU para rakhakara kAyotsarga meM sthita the, usa samaya zIta se pIDita koI manuSya Akara bhagavAn ne bAjU para rakhA huvA usa devadUSya vastra ko lekara calA gayA ataH usake pIche devadUSya vastra ko punaH dhAraNa na karane se bhagavAn acela ho gye| - acelaka hone ke pazcAt bhagavAn mahAvIra ne pUrvavartI jinoM tIrthakaroM-kI paramparA kA pAlana karate hue aura eka gAMva se dUsare gAMva vicarate hue, dUsare caumAse meM rAjagRha nagara ke nAlandA nAmaka pADe meM, mAsa-mAsa khamaNa karake sthita hue| pahale mAsakhamaNa ke pAraNe meM vijaya-seTha ne bhagavAn ko AhAra-dAna diyaa| (1) / vijaya seTha ke hI samAna, dUsare mAsakhamaNa ke pAraNe meM nanda seTha ne, AhAra vhraayaa| (2) tIsare mAsa khamaNa ke pAraNe meM sunanda seTha ne (3) / aura cauthe mAsakhamaNa / ke pAraNe 2 ke dina kollAkasanniveza meM bahula brAhmaNa ne bhagavAn ko vaharAyA, ye cAroM ne apanA ma // 287 //
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ samabhAvaH kalpasUtre ! saMsAra ko alpa kiyaa| (4), ina cAroM pAraNoM ke avasara para svarNa varSA Adi pAMca- upakArApa kAraviSaye sazabdArthe pAMca divya, padArtha prakaTa hue| isI prakAra tIsarA cAturmAsa campA nagarI meM huaa| isa THE // 288 // cArtumAsa meM bhagavAn ne do-do mAsa kA pAraNA kiyA 3 / cauthe caumAse meM pRSTha campA nagarI meM rahe / vahAM caumAsI tapa kiyA 4 / pAMcavAM caumAsA bhadrikA nagarI meM kiyA, aura vahAM bhI caumAsI tapa kiyaa| phira bhagavAn ne bhadrikA nagarI meM nAnA prakAra ke abhigrahoM se yukta caumAsI tapasyA ke sAtha chaThA caumAsA kiyaa| sAtavAM l cartumAsa AlambhikA nagarI meM caumAsI tapa se vyatIta kiyaa| AMThavAM cartumAsa rAjagRha nagara meM caumAsI tapazcaraNa ke sAtha kiyA // 50 // mUlam-tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre rAyagihAo nayarAo paDinikkhamai, paDinikkhamittA kaThiNakammakkhavaNaTuM aNAriyadesaM samaNupatte / tattha NaM navamaM cAummAsaM cAummAsataveNa tthie| tattha NaM bhagavaM iriyAsamiisamie // 288 //
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtra sazabdArthe // 28 // saMjAtaparI itthIjaNakae bhogapatthaNArUve aNukUlaparIsahe milicchajaNakae paDikUla bhagavato' nAryadezaparIsahe ya sahamANe titikkhemANe ahiyAsemANe tusiNAe ceva veraggamagge kA vihriia| keNavi vaMdio NamaMsio niMdio tirakkio vA na tuDhe na rudve paTTopasarga | samabhAveNa bhAviyappA ceva citttthiia| chakkAyaparivAlago bhagavaM savve pANA savve bhUyA savve jIvA savve sattA sayasayakammappabhAveNa cAuraMtasaMsArakaMtAre paribhamaMtitti saMsAravecittaM vibhAvemANe vihrii| davvabhAvovAhipaDiyA aNNA NiNo jIvA pAvAI kammAiM baMdhaMti tti kaTu bhagavaM pAvakamma-kalAvAo M parammuho aasii| bAlAya bhagavaM daTTaNaM ladvimuTThIhiM haNiyahaNiyakaMdisu / aNAriyA ya bhagavaM daMDehiM tADiMsu kesagge karisiya karisiya dukkhaM uppAiMsu, | tahavi bhagavaM no dosiia| agAratthehiM saMbhAsiovi bhagavaM tehiM saddhiM paricayaM // 289 //
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 290 // 905100942 pariccajja moNabhAveNa suhajjhANanimagge caiva viharIa / bhagavaM sahiuM asakke parisahovasagge na gaNIa naccagIesu rAgaM na dharIa / daMDajuddhamuTThijudvAiyaM soccA na ukkaMThIa / kAmakahAsaMlINANaM itthIjaNANaM miho kahAsaMlAve suNiya bhagavaM rAgadosarahie majjhatthabhAveNa asaraNe eva viharIa / ghorAighoresu saMkaDesu kiMcivi maNobhAvaM na vigaDiya saMjameNa tavasA appANaM bhAvemANe viharI / bhagavaM paravatthamavi na sevitthA gihatthapAe na bhuMjitthA asaNapANassa mAyane rase agiddhe apaDiNNe AsI / acchipi pamajjIa no'viya gAyaM kaMDUI / viharamANe bhagavaM tiriyaM piTTio no pahIa / sarIrappamANaM pahaM agge viloia IriyAsamiIe jayamANe paMthapehI viharIa / sisiraMmi bAhU pasAritu parakkamIana uNa bAhU kaMdhetu avalaMbIa / aNNe muNiNo'vi evameva rIyaMtu tti Saec45695993695 bhagavatos nAryadezasaMjAtaparIpahopasarga varNanam // 290 //
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ - kalpasUtre sazandAthai // 29 // bhagavato'nAryadezasaMjAtaparIpahopasargavarNanam kaTu mAhaNeNa apaDinneNa bhagavayA esa vihi bahuso aNukato // 51 // ___ zabdArtha-[taeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre rAyagihAo NayarAo paDinikkhamai] isake bAda zramaNa bhagavAn mahAvIrasvAmI rAjagRha nagara se nikale [paDinikkhamittA kaDhiNakammakkhavaNaTuM aNAriyadesaM samaNupatte] aura nikalakara kaThina kamA kA kSaya karane ke lie anAryadeza meM padhAre [tattha NaM navamaM cAummAsaM cAummAsataveNa Thie] vahAM caumAsI tapa ke sAtha caumAse meM sthita hue [tattha NaM bhagavaM iriyAsamiisamie itthIjaNakae bhogapatthaNArUve anukUlaparisahe] vahAM IryAsamiti se yukta bhagavAn striyoM dvArA kiye gaye bhoga prArthanArUpa anukUla parISahoM ko [milicchajaNakae paDikUlaparisahe ya sahamANe] mlecchAjanoM dvArA kiye gaye pratikUla parISahoM ko sahana karate hue [titikkhamANe ahiyAsemANe tusiNIe ceva veraggamagge viharIa] titikSaNa karate hue adhyAsa karate hue maunayukta ho vairAgyabhAva se mArga meM vicarate rhe| [keNavi // 29 //
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarandAyeM bhagavato'nAryadezasaMjAtaparIpahopasarga varNanam kalpanane / / vAMdio NamaMsio niMdio tirakkio vA na tuTTe na ruTe samabhAveNa bhAviyappA ceva ciTThIya] kisI ne vandanA kI namaskara kiyA to na tuSTa hue / kisI ne nindA kI // 292 // yA tiskAra kiyA to ruSTa na hue / samabhAva se bhAvitAtmA hokara hI rahe / [chakkAyaparivAlago bhagavaM 'savvepANA savve bhUyA savve jIvA savve sattA sayasayakammappabhAveNa cAuraMtasaMsArakaMtAre paribhamaMti] SaTkAya ke rakSaka bhagavAn sabhI prANa sabhI bhUta, sabhI jIva aura sabhI sattva, apane-apane karmoM ke prabhAva se cAragatirUpa saMsAra aTavI meM | paribhramaNa kara rahe haiM' [:-tti saMsAravecittaM vibhAvamANe viharIa] isa prakAra saMsAra kI vicitratA kA vicAra karate hue vicare [davvabhAvovAhipaDiyA aNNANiNo jIvA pAvAiM kammAI baMdhati ti kaTu bhagavaM pAvakamma-kalAvAo parammuho AsI] dravya aura ... bhAva upAdhi meM paDe hue ajJAnI jIva pApa karmoM kA bandha karate haiN| aisA socakara / .. bhagavAn pApa samUha se vimukha the| [vAlA ya bhagavaM daTThaNaM laTThi-muTThIhiM haNiya haNiya // 292 //
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavato' pasUtra sazabdArtha nAryadeza // 293 // SSS saMjAtaparIpahopasarga varNanam kaMdisu] anArya deza ke bAlaka bhagavAn ko dekhakara lAThI aura muTThI se mAra-mAra kara hallA karate the cillAte the [aNAriyA ya bhagavaM daMDehiM tALisu] anAryaloga bhagavAn ko DaMDoM se mArate the| [kesagge karisiya karisiya dukkhaM uppAiMsu tahavi bhagavaM no dosIa] unake bAloM ke agrabhAga ko khIMca khIMca kara kaSTa utpanna karate the, phira bhI bhagavAn ne unapara dveSa nahIM kiyA [agAratthehiM saMbhAsiovi bhagavaM tehiM paricayaM pariccajja moNabhAveNa suhajjhANanimagge ceva viharIa] gRhasthoM ke bhASaNa karane para bhI bhagavAn unake sAtha paricaya kA parityAga karate hue mauna bhAva se zubhadhyAna meM magna hI rahate the [bhagavaM sahiuM asakke parIsahovasagge na gaNIa] jisa parISaha ko sahana karanA azakya thA unako bhI bhagavAn ne kucha nahIM ginA [naccagIesu rAgaM na dharIa] nRtya aura gItoM meM rAga dhAraNa nahIM kiyA [daMDajuddhamudvijuddhAiyaM soccA na ukaMThIa] daNDayuddha aura muSTi yuddha Adi kI bAta sunakara utkaNThA pragaTa nahIM kI [kAma kahA // 293 //
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - kalpasUtre saMlINANaM itthI jaNANaM miho kahAsaMlAve suNiya bhagavaM rAgadosarahie majjhatthabhAveNa | bhagavato'sazandArtha asaraNe eva viharIa] kAma-kathA meM lIna strI janoM kI Apasa kI bAte sunakara nAryadeza sNjaatprii||294|| || bhagavAn rAgadveSa rahita, madhyastha bhAva se azaraNa [Azraya rahita] hI vihAra karate rahe / pahopasarga ghorAighoresu saMkaDesu kiMci vi maNobhAvaM na vigaDiya saMjameNa tavasA appANaM bhAvemANe varNanam || viharIa] ghora aura ati ghora saMkaTa Ane para bhI leza bhara bhI mana ke bhAva ko vikRta {} na karate hue saMyama aura tapa se AtmA ko vAsita karate hue vicare [bhagavaM paravattha mavi na sevitthA] bhagavAn ne paravastra kA sevana nahIM kiyaa| [gihatthapAe na bhuMjitthA] aura gRhastha ke pAtra meM bhojana nahIM kiyA [asaNapANassa mAyaNNe rasesu agiddhe apaDinne AsI] ve bhojana-pANI kI mAtrA ke jJAtA the, rasoM meM anAsakta the, apratijJaihaloka aura paraloka kI kAmanA se rahita the [acchipi no pamajjia, no'vi ya gAyaM kaMDUIya] unhIM ne kabhI AMkha taka kI bhI saphAI nahIM kI aura na kAyA ko hI khuja SE H // 294 //
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 295 // . lAyA [viharamANe bhagavaM tiriyaM piTTao ya no pehIya] vihAra karate samaya na ve idhara 12 bhagavato'udhara dekhate the, na pIche kI ora dekhate the [sarIrappamANaM pahaM agge viloiya iriyA nArya deza |saMjAtaparIsamiIe jAyamANe paMthapehI viharIa] sAmane zarIrapramANamArga ko dekhate hue IryAsamiti | pahopasarga pUrvaka yatanA karate hue calate the [sisiraMmi bAhU pasArittu parakkamIa] ziziraRtu meM | varNanam donoM bhujAeM phailAkara saMyama meM parAkrama prakaTa karate the| [nauNa bAha kaMdhesu avalaMbIa] bhujAoM ko apane kaMdhoM para nahIM rakhate the [aNNe muNiNo'vi evameva rIyaMtu tti kaTu mAhaNeNa apaDinneNa bhagavayA esa vihI bahuso aNukaMto] anya muni bhI isI | prakAra vicareM, yaha socakara apratijJa-kAmanA rahita mAhana bhagavAn vardhamAna ne aneka bAra isI vidhi kA anusaraNa kiyA // 51 // bhAvArtha-rAjagRha nagara meM AThavAM cAturmAsa bitAne ke bAda zramaNa bhagavAn mahAvIra ne rAjagRha nagara se vihAra kiyaa| kaThora karmoM kA kSaya karane ke lie vicarate // 295 //
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 296 // 200600200 hue prabhu anArya deza meM pdhaare| vahAM caumAsI tapa ke sAtha nauvAM caumAsA kiyA / iryAsamiti aura upalakSaNa se bhASAsamiti Adi sabhI samitiyoM se sampanna tathA tIna tiyoM se gupta bhagavAn strIjanoM dvArA kI gaI bhoga-prArthanArUpa anukUla parISahoM ko tathA anArya janoM dvArA kRta tarjanA - tAr3anA Adi rUpa pratikUla parISahoM ko krodha ke binA sahate hue, dInatA ke binA titikSaNa karate hue, nizcala bhAva se adhyAsa karate hue mauna kA avalambana kiye hue hI niraticAra cAritra ke mArga meM tatpara rahe | kisI manuSya ne unheM vandana kiyA aura namaskAra kiyA to vandanA karane vAle aura namaskAra karane vAle para ve yatkiMcit bhI tuSTa-prasanna nahIM hue, kisI ne nindA kI - garhA kI, anAdara kiyA, to aisA karane para jarA bhI rUSTa yA aprasanna nahIM hue / unhoMne sabhI para samAna bhAva dhAraNa kiyA / 'mere lie na koI dveSa kA pAtra hai, na koI rAga kA pAtra hai' isa prakAra kI bhAvanA se AtmA ko bhAvita karate rahe / SaDjIvanikAya ke bhagavatosnAryadezasaMjAtaparI pahopasarga varNanam // 296 //
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavato'nAryadezasaMjAtaparIhoma varNanam kalpasUtre l rakSaka zrI mahAvIra prabhu 'sabhI dvIndriya trIndriya, aura caturindriya rUpa prANa, vanaspatimazabdArthe / kAya rUpa bhUta, paMcendriyarUpa jIva, pRthvIkAya-aprakAya-tejaskAya-vAyukAyarUpa satva, // 29 // apane-apane karma ke paripAka ke anusAra cAra gati rUpa saMsAra ke durgama mArga meM pari- bhramaNa kara rahe haiM, arthAt kabhI nAraka, kabhI tiryaJca, kabhI nara aura kabhI amara [deva] rUpa se janma-maraNa kara rahe haiM isa prakAra saMsAra kI bhayAvaha vicitratA kA vicAra karate hue saMyama-mArga meM vicarate rhe| hiraNya-suvarNa Adi dravya-UpAdhi, tathA AtmA kI duSpariNati rUpa bhAva-upAdhi-meM Asakta ajJAnI prANI prANAtipAta Adi pApa karmoM kA bandha karate haiM, aisA jAnakara zrI vIra bhagavAn pApoM se vimukha arthAt | nivRtta the / anArtha deza ke lar3ake zrI vIra prabhu ko dekhakara laTriyoM muTriyoM se mAra-mAra kara bAra-bAra tAr3anA tarjanA karake apanA aparAdha chipAne ke lie ulaTe rone lagate the| anArya-mleccha loga bhagavAn ko DaMDoM se mArate the, bAra-bAra bAloM ke agrabhAga ko // 297 //
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 298 // khIMca-khIMcakara satAte the / phira bhI bhagavAn ne una anAryoM ke prati jarAsAbhI dveSa nahIM kiyA aura gRhasthoM dvArA saMbhASaNa karane para bhI bhagavAn unake sAtha jAti kula Adi saMbaMdhI paricaya nahIM karate the / mauna dhAraNa kiye hue dharma dhyAna meM lIna hokara vihAra karate the / vIra bhagavAn ne dussaha parISahoM [ bhUkha-pyAsa Adi kI bAdhAoM ] tathA upasargoM [devoM, manuSyoM tathA tiryacoM dvArA kRta upadrava ] ko kucha na samajhA, arthAt - samabhAva se sahana kiyA / nRtya-gItoM meM rAga dhAraNa nahIM kiyA / kahIM daNDayuddha ho rahA ho yA muSTidaNDa [ghUMsebAjI] ho rahA ho to usakA vRttAnta sunakara kabhI utkaMThA nahIM utpanna kii| kAma saMbaMdhI bAtacIta karane meM pravRtta strIjanoM ke pArasparika vArtAlApa ko sunakara bhagavAn rAga-dveSa se rahita hI bane rahe aura madhyastha bhAva se, Azraya rahita hokara vicare / bhayAnaka aura atyaMta bhayAnaka saMkaTa Ane para bhI bhagavA cittavRttiko tanika bhI vikArayukta na karake sataraha prakArake saMyama aura bAraha bhagavato - nAryadezasaMjAtaparI hopasarga varNanam // 298 //
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 299 // prakAra ke tapa kI ArAdhanA se AtmA ko bhAvita karate hue vicarate the / bhagavAn ne atyadhika zIta paDane para bhI, zIta nivAraNa ke lie parAye vastra ko kabhI dhAraNa nahIM kiyA, tathA gRhastha ke pAtra meM bhojana nahIM kiyA / AhAra aura pAnI ke parimANa ko jAnane vAle bhagavAn madhura Adi rasoM meM vRddhi se sarvathA rahita the / ihaloka aura paraloka saMbaMdhI pratijJA se rahita the; arthAt unheM na isa loka saMbaMdhI koi kAmanA thI, na paraloka saMbaMdhI hI / ve sarvathA karma nirjarA kI bhAvanA se ugra tapa saMyama kI ArAdhanA karane meM tatpara the / unhoMne netroM ko bhI kabhI jala se sApha nahIM kiyA / khujalI Ane para bhI zarIra ko nahIM khujalAyA / janapada vihAra karate hue bhagavAn ne kabhI tirachA - idhara-udhara, yA piche kI tarapha nahIM dekhA / sAmane kI tarapha zarIra parimita- sAr3he tIna hAtha bhUmi - mArga ko dekhate hue vihAra karate the / zIta kAla meM apanI donoM bhujAe~ / phailAkara saMyama meM Atmabala kA prayoga karate the, kaMdho para bhagavato' nAryadezasaMjAtaparIpopasarga varNanam // 299 //
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavato nAryadezasaMjAtaparIpahopasarga varNanam kalpasUtre , bhujAe~ nahIM sthApita karate the / bhagavAn ne isa prakAra kA jo utkRSTa aura anupama sazabdArthe AcAra pAlana kiyA, usakA hetu batalAte haiM-anya munijana bhI isa prakAra vihAra // 30 // kareM, isa hetu se ahiMsaka aura apratijJa [ihaloka-paralokasaMbaMdhI pratijJA se rahita] bhagavAn ne mUlaguNoM evaM uttaraguNoM kI ArAdhanA AcAra kA bAra-bAra utkarSa ke sAtha pAlana kiyA // 51 // ___ bhagavao vihArahANANi mUlam-kayAi bhagavaM AvesaNesu vA sahAsu vA pavAsu vA, egayA kayAi suNNAsu paNiasAlAsu paliyaTThANesu palAlapuMjesu vA, egayA AgaMtuyAgAre ArAmAgAre Nagare vA vsiia| susANe suNNAgAre rukkhamUle vA egayA vsii| eesu ThANesu tahappagAresuaNNesu ThANesu vA evaM vasamANe samaNe bhagavaM tattha tattha AhAraM AhAreMti SC // 30 //
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ karapasUtre bhagavato vihAra sazabdArthe // 30 // bhagavaM mahAvIre rAiMdiyaM jayamANe appamatteM samAhie jhaaii| tattha tassuvasaggA nIyA aNegarUvA ya haviMsu, taM jahA-saMsappagA yaje pANA te, aduvA pakkhiNo bhagavaM sthaanuvsggisu| pahurUvamohiyAo itthiyAo ya bhagavaM uvsggisu| sattihatthagA varNanam gAmarakkhagA ya kiMpi avayamANaM bhagavaM caurasaMkAe satthAbhighAeNa uvsggisu|| bhagavaMte savve uvasagge ahiyaasiia| aha ya ihaloiyAiM paraloiyAI aNega| rUvAiM piyAI appiyAI sadAiM, aNegarUvAI bhImAirUvAI aNegarUvAI sunbhi dubbhigaMdhAI, virUvarUvAI phAsAiM sayA samie raiM araiM abhibhUya avAI | samANe samma ahiyaasii| suNNAgAre rAo kAusagge ThiyaM bhagavaM kAmabhoge seviukAmA paratthI sahiyA egacarA samAgayA pucchaMti-ko'si tuma' tti, tayA kayAvi bhagavaM na // 30 AmAntati //
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArtha bhagavato vihAra sthAnavarNanam kiMpi vayai tusiNIe saMciThThai, tayA avAyae bhagavammi kuddhA ruDhA samANA nANAvihaM uvasaggaM kareMti, taMpi bhagavaM sammaM shii| kayAvi ko ettha' tti pucchie bhagavaM vadIa ahamasi bhikkhU' tti soccA sa kasAehi tehiM Ahacca-apasarehi etto'-tti kahiya bhagavaM ayamuttame dhamme tti kaTu tato tusiNIe ceva nissarIa jaMsi himavAe sisire paveyae mArue pavAyatte appage aNagArA nivAyaM ThANamesati aNNe 'saMghADIo' pavisirasAmotti vayaMti ege ya iMdhaNANi samAdahamANA ciTThati / kei pihiyA aidukkhaM himagasaMphAsaM sahiuM sakkhAmo tti soyaMti, taMsi tArisagasi sisiraMsi davie bhagavaM apaDiNNe samANe viyaDe ThANe taM sIyaM samma ahiyaasiia| esa vihI 'aNNe muNiNoM vi evaM riyaMtu'tti kaTu appaDinneNa maimayA bhagavayA bahuso aNukaMto // 52 // // 302 //
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavato kalpasUtre sazabdArthe // 303 // vihArasthAnavarNanam zabdArtha-[kayAi bhagavaM AvesaNesu vA sahAsu vA pavAsu vA] kabhI bhagavAn zilpakAroM kI zAlAoM meM utare, kabhI sabhAoM meM, kabhI prapAoM meM [egayA kayAi suNNAsu paNiyasAlAsu paliyaTANesu palAlapuMjesu vA] kabhI sUnI dukAnoM meM, kabhI kArakhAnoM meM, kabhI palAla ke puMjoM meM, [egayA AgaMtuyAgAre ArAmAgAre Nagare vA vasIa] | kabhI dharmazAlAoM meM, kabhI ArAmagRhoM meM kabhI bagIcoM meM kabhI gharoM meM kabhI nagara meM rahate | the to kabhI [susANe sunnAgAre rukkhamUle vA egayA vasIa] smazAna meM zUnya gRhoM meM aura kabhIvRkSa ke nIce rahate the [eesu ThANesu tahappagAresu aNNesu ThANesu vA vasamANe samaNe bhagavaM] ina sthAnoM meM athavA isI prakAra ke anya sthAnoM meM rahate huve zramaNa bhagavAn [tattha tattha kAlAvasare] vahAM para AhAra ke yogya samaya para [AhAraM Aharei] AhArapANI karatethe, gRhasthI ke ghara para nahIM evaM [bhagavaM mahAvIre rAiMdiyaM jayamANe appamatte samAhie jhAIa] bhagavAn zrImahAvIra prabhu rAtadina yatanA karate hue apramatta aura samAdhiyukta rhe| [tattha tassuvasaggA nIyA anegarUvA ya haviMsu taM jahA-] ina sthAnoM para bhagavAn ko aneka // 30 //
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 304 // R prakAra ke upasarga hue| ve isa prakAra haiM- [ saMsappA ya je pANA te aduvA pakkhiNo bhagavaM uvasaggasu] saMsarpaNa karanevAle sarpa Adi jo prANI the, unhoMne tathA pakSiyoM ne bhagavAn ko upasarga kiyaa| [ pahurUvamohiyAo itthiyAo ya bhagavaM uvasaggasa ] prabhu ke rUpa para mohita hokara striyoM ne prabhu ko upasarga kiyA [santi hatthagA gAmarakkhagA ya kiM vi avayamANaMbhagavaM corasaMkAe satthAbhighAeNa uvasaggisu) zakti nAmaka zastra hAtha meM liye hue grAmarakSaka kucha bhI nahIM bolate hue bhagavAn ko cora samajha kara zastra kA AghAta karake upasarga dete the [bhagavaM te savve uvasagge ahiyAsIa] bhagavAn ne una sabhI upasagoM ko acchI taraha samabhAva se sahana kiyA [ahaya ihaloiyAI paraloiyAI aNegaruvAIpiyAI appiyAI sAI ] iha loga aura paraloka saMbandhI aneka prakAra ke priya evaM apriya zabdoM ko [agavAI bhImAirUvAI] vividha prakAra ke bhayaMkara Adi rUpoM ko [aNegarUbAI subbhidubbhigaMdhAI] bhAMti bhAMti kI sugandha durgandha ko [virUvarUvAI bhagavato vihArasthAna varNanam // 304 //
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre bhagavato sazabdArthe // 305 // vihArasthAna'varNanam phAsAiM sayA samie raiM araiM abhibhUya avAI samANe samma ahiyAsIa] tathA taraha taraha ke sparzoM ko sadA samitiyukta, tathA rati arati kA abhibhava karake, mauna rahakara samyag prakAra se sahana karate rahe / [suNNAgAre rAo kAusagge ThiyaM bhagavaM kAmabhoge seviukAmA paratthIsahiyA egacarA samAgayA pucchaMti-] kabhI kabhI sUne gharameM rAtri ke samaya kAma bhoga sevana ke kI kAmanA karanevAle parastrI ke sAthaAye hue jAra puruSa kAyotsarga meM sthita bhagavAn se pUchate the-[ko'si tuma' ti] tU kauna hai ? [tayA kayAvi bhagavaM na kiMpi vayai tusi. NIe saMciTTai] to bhagavAn kabhI bhI kucha bhI uttara nahIM dete the cupacApa rahate the| [tayA avAyae bhagavammi kuddhA ruTTA samANA nANAvihaM uvasagaM kareMti] usa samaya mauna rahane vAle bhagavAn para ve kruddha hokara nAnA prakAra ke kaSTa unheM dete the [taM pi bhagavaM sammaM sahIa] usa kaSTa ko bhI bhagavAn ne samyak prakAra sahana kiyaa| [kayA vi // 305 // 4 .. .
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ vihAra bhagavato sthAnavarNanam - kalpasUtre / 'ko ettha' tti pucchae bhagavaM vadIya-ahamaMsi bhikkhU ti soccA sakasAehiM tehiM Aha- sazabdArtha cca-] yahAM kauna haiM ? isa prakAra pUchane para kadAcit bhagavAn uttara dete the-maiM bhikSuka // 306 // huuN|' yaha sunakara ve kaSAyayukta ho jAte aura mArapITa karate-[apasarehi etto' tti kahiya bhagavaM ayamuttame dhamme' tti kaTu tatto tusiNIe ceva nissarIa]-haTha yahAM se isa prakAra kahe gaye bhagavAn yahI uttama dharma hai' aisA socakara binAbole hI vahAM se nikala jAte the| [jasi himavAe sisire paveyae mArue pavAyaMte appege aNagArA nivAyaM ThANamesaMti] jisa zItalavAyuvAlI ziziraRtu meM, kaMpa ka~pI utpanna karanevAlI havA calane para koI-koI anagAra vAyurahita sthAna kI gaveSaNA karate the [aNNe 'saMghADIo' pavisissAmotti vayaMti] aura koI koI kahate the ki 'hama saMghATI-cAdara | oDheMge' [egeya iMdhaNANi samAdahamANA ciTuMti] tathA koI koI saMnyAsI Adi zIta nivAraNa ke lie Idhana jalAte the [kei pihiyA aidukkhaM himagasaMphAsaM sahiuM sakkhAmo // 306 //
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 307 // tti soyaMti] koI koI socate the ki vastraoDhane para hI isa zIta ke kaSTa ko sahana livil bhagavato kara sakate hai [tasi tArisagaMsi sisiraMsi daviye bhagavaM apaDipaNe samANe] aise zizira vihAra sthAnake samaya meM bhI bhagavAn mukti ke abhilASI aura apratijJa rahakara [viyaDe ThANe taM varNanam sIyaM samma ahiyAsIa] samyak prakAra se usa zIta ko sahana karate the [esa vihI ll 'aNNe muNiNo vi evaM riyatu' ti kaTu apaDinneNa maimayA bhagavayA bahuso aNukaMto] | 'anya muni bhI isa prakAra AcaraNa kareM' aisA socakara apratijJa evaM matimAn bhagavAn ne aneka bAra isa prakAra ke AcAra kA pAlana kiyA ||suu52|| bhAvArtha--kabhI kabhI bhagavAn zilpiyoM kI zAlAoM meM kabhI sabhA-sthaloM meM aura kabhI-kabhI pyAuoM meM utarate the / kabhI-kabhI janazUnya dukAnoM meM, kabhI kAra- Irail khAnoM meM kabhI palAla ke puoM meM, kabhI dharmazAlAoM meM, kabhI upavana meM bane gharoM meM, kabhI vRkSoM ke nIce utarate the| ina saba sthAnoM meM tathA isI prakAra ke anya sthAnoM | // 307 //
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 308 // / bhagavato meM rahate hue bhagavAn mahAvIra yathA samaya usa usa sthAna para gocarIlAkara AhArapAnI vihArakarate the evaM dina-rAta yatanA karate hue, pramAdahIna hokara aura samAdhi meM lIna rahakara sthAnadharmadhyAna hI karate rahate the| ina sthaloM meM Thaharate samaya bhagavAn ko devoM Adi dvArA varNanam bhAMti-bhAMti ke upasarga hue| jaise-sAdi tathA dvIndriya Adi calane-phirane vAle prANI athavA gIdha Adi pakSI sthANu kI taraha acala bhagavAn ko upasarga karate the| kabhI-kabhI prabhu ke rUpa para mohita hokara striyAM prabhu ko upasarga karatI thiiN| tathA zakti nAmaka astra / hAtha meM liye grAmarakSaka-kotavAla Adi kucha bhI na bolane vAle bhagavAn ko cora kI AzaMkA karake arthAt cora samajhakara zastroM kA prahAra karake upasarga karate the, parantu bhagavAn ina sabhI upasargoM ko samyag rIti se sahana karate the| tathA-bhagavAn ihaloka saMbaMdhI manuSyAdikRta tathA paraloka saMbaMdhI arthAt devAdikRta aneka prakAra ke anukUla evaM pratikUla zabdoM ko, vividha prakAra ke bhayAnaka pizAca Adi ke rUpoM ko 'Adi' zabda se devAMganA // 308 // . d
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ IPLI. bhagavato' vihAra // 309|| sthAnavarNanam kalpasatre Adi ke manohara rUpoM ko, taraha-taraha kI sugaMdha aura durgaMdha ko, tathA amanojJa aura sazabdArthe upalakSa se manojJa sparzoM ko, sadaiva samitiyukta hokara, rAga-dveSa ko tyAgakara, mauna bhAva se apane sukha-duHkha ko prakAzita na karate hue, nizcalarUpa se sahana karate the| kabhI -kabhI aisA aisA prasaMga AtA thA ki bhagavAn sune ghara meM rAtri ke samaya kAyotsarga meM | sthita rahate the, usa samaya vyabhicArI puruSa parastrI ke sAtha kAmabhoga sevana karane ke | lie vahAM Ate aura bhagavAn se pUchate-kauna haiM tU ? taba bhagavAn kucha uttara nahIM dete, mauna sAdhe rhte| taba kucha bhI uttara na dene vAle bhagavAn para ve krodhita hote, rUSTa hote | aura bhagavAn ko aneka prakAra se laTThI muTThI Adi se tADanA krte| usa upasarga ko I bhI bhagavAn samyagra rUpa se saha lete the| kabhI kisI ne pUchA-'kauna haiM yahAM ? isa prazna ke uttarameM vIra prabhu ne kahA-maiM bhikSu hUM, vaha zabda sunakara ve jAra puruSa krodha 2 Adi kaSAyoM se yukta ho jAte aura tADanA karake kahate-dUra jA yahAM se' isa prakAra // 309 // IHAFIL rell . . .
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ hA kalpasUtre sazabdArthe // 310 // kahane para bhagavAn socate-'tADanA Adi ko saha lenA utkRSTa dharma hai, aura yaha bhagavato vihArasocakara ve cupacApa, binA kucha kahe, nikala jAte the / zItala vAyu se yukta zizira sthAnaRtu meM, zItalatA ke kAraNa manuSyoM ko kamakaMpI utpanna karane vAlI havA calatI thii| varNanam 2 usa samaya kitane hI sAdhu aise sthAna khojate phirate the jahAM vAyu kA praveza na ho| koI-koI jana zIta kI bhIti se kahate the-'hama to zIta ko rokane vAle vastra meM dubaka jaaeNge|' kaI saMnyAsI loga Aga meM IMdhana jalAkara tApate the| koI socate the-vastra oDhane se hI mahAkaSTakara sardI sahana kI jA sakatI hai| aise zItakAla meM bhI / mokSa ke abhilASI bhagavAn ihaloka-paraloka saMbaMdhI samasta kAmanAoM se dUra rahakara sardI ke bhayavAle sthAna meM vRkSa ke nIce rahakara usa dussaha zIta ko acala bhAva se sahana karate the| mere sivAya anya muni bhI isa prakAra vihAra kareM-saMyama kI sAdhanA kareM' aisA vicAra karake bhagavAn vIra svAmI ne bArambAra isa AcAra kA pAlana kiyA // 52 // // 310 //
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ majArapa, kalpasUtre sazabdArtha - // 311 // bhagavato lADhadezaviharaNam mUlam tao bhagavaM puNo'vi ciMtei-'bahuyaM kammaM mama nijjareyavvaM asthi, ao anAriyabahulaM lADhadesaM vaccAmi, tattha hIlaNaniMdaNAIhiM bahuyaM kamma nijarissaI' tti kaTu lADhadesaM pvisiia| tattha pavisamANassa bhagavao magge corA miliyaa| te ya bhagavaM daTTaNaM 'avasauNaM jAyaM jaM muMDio milio, | eyaM avasauNaM eyassa ceva vahAe bhavau' tti kaTu bhagavaM ladvimuTTippahArehi | bahuso haNiMsu / aha duccaralADhacArI bhagavaM tassa desassa vajjabhUmiM ca sama nnuptte| tattha NaM se virUvarUvAiM taNasIyateyaphAsAiM daMsamasage ya sayA samie IMIL samma shiia| paMtaM sejjaM paMtAI asaNAiM sevii| tattha bhagavao bahave uva saggA samAgayA, taM jahA-lUhe bhatte saMpatte, jANavayA lUsiMsu, kukkarA hiMsiMsu Sill nivADiMsu / appA ceva ujjuyA jaNA lUsaeNaM DasamANe suNae ya nivaareti| // 31 //
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ karapAtre sazandArthe // 312 // bhagavato lADhadezaviharaNam bahave u 'samaNaM kukkurA DasaMtu' tti kaTu suNae chuchukaareti| tattha vajja- bhUmIe bahave pharusabhAsiNo kohasIlA vsNti| tattha aNNe samaNA lalui nAliyaM ca gahAya vihariMsu, tahaviM te suNiehiM piTThabhAge sNluNcinjisu| ao lADhesu duccaragANi ThANANi saMti tti loe pasiddhaM, tattha vi abhisamecca bhagavaM 'sAhUNaM daMDo akappaNijjo' tti kaTu daMDarahie vosaTTakAe gAmakaMDagANaM suNagANaM ca uvasagge ahiyaasiia| saMgAmasIse NAgovva se mahAvIre tattha pArae aasii| egayA tattha gAmatiyaM uvasaMkamamANaM apattagAmaM bhagavaM aNAriyA paDinikkhamittA eyAo paraM palehitti kahiya lUsiMsu / hayapuvvo'vi bhagavaM puNo puNo tattha vihriia| tattha kei aNAriyA bhagavaM daMDeNaM kei muTThiNA kei kuMtAiphaleNaM kei leluNA kei kavAleNa haMtA haMtA kNdisu| egayA // 312 //
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ lADhadeza karapAtre Pil te luciyapuvvANi saMmUNi uTuMbhiya virUvarUvAiM parisahAI dAUNaM kAyaM laMciMsu, bhagavato sazabdAyeM // 313 // ahavA paMsuNA uvakiriMsu ucchAliya NihaNiMsu aduvA AsaNAo khalaiMsu, viharaNam tahavi paNayAse bhayavaM vosaTakAe apaDinne dukkhaM shiia| evaM tattha se saMvuDe ATM mahAvIre pharasAiM parisahovasaggAiM paDisevamANe saMgAmasIse surovva ayale riiitthaa| esavihI maimayA mAhaNeNa apaDinneNa bhagavayA 'evaM savve'vi rIyaMtu' | tti kaTu bahuso annukto||53|| zabdArtha-[tao bhagavaM puNo avi ciMtei] tatpazcAt bhagavAnane punaH vicAra kiyA [bahuyaM kammaM mama nijjareyavyaM asthi ao anAriyabahulaM lADhadesaM vaccAmi] mujhe mil bahuta se karmoM kI nirjarA karanI hai, ataH anArya bahula lADha deza meM jAnA cAhiye tattha hIlaNaniMdaNAihiM bahuaM kammaM nijarissaI' tti kaTu lADhadezaM pavisIa] vahAM 13 //
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ viharaNam // 31 // - kalpasUtre " hIlanA evaM niMdanA Adi hone se bahuta karmoM kI nirjarA hogii|' aisA socakara bhaga- bhagavato lADhadezamazabdArthe , vAn ne lADha deza meM praveza kiyA [tattha pavisamANassa bhagavao magge corA miliyA] / lADha deza meM praveza karate hI bhagavAn ko mArga meM cora mile [te ya bhagavaM daTTaNaM ava sauNaM jAyaM jaM muMDio milio evaM avasauNaM eyassa ceva vahAe bhavau' ti kaTTa] unhoMne bhagavAn ko dekhakara vicAra kiyA ki hameM yaha muMDA milA ataH apazukana ho gayA yaha apazakuna isI muMDe ke vadha ke lie ho, aisA socakara [bhagavaM laTimudviH / / pahArehiM bahuso haNisu] coroMne bhagavAn ko lAThI aura muTTi se khUba mArA [aha / duccaralADhacArI bhagavaM tassa desassa vajabhUmi subbhabhUmi ca samaNupatte] bhagavAn ne use samyak prakAra se sahana kiyaa| tadanantara durgama lATa deza meM bihAra karane vAle bhagavAn hue kramazaH lATa deza kI vajrabhUmi tathA zubhrabhUmi meM padhAre [tattha NaM se virUvaruvAI taNasIyateyaphAsAiM daMsamasage ya sayA samie samma sahIa] vahAM bhagavAna ne // 31 //
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavato kalpasUtre - sabhabdArthe // 315 // kaMTaka, zIta aura uSNa Adi ke sparzoM ko tathA DAMsa macchara Adi ke daMkhoM ko samAdhi lADhadeza| meM lIna rahakara samyagaM prakAra se niraMtara sahana kiyA [paMtaM sejjaM paMtAI asaNAI sevIa] viharaNam kaSTa kara nivAsasthAnoM kA tathA nirasa kaSTakara azana Adi kA sevana kiyA [tattha bhagavao bahave uvasaggA samAgayA] vahAM bhagavAn para bahuta upasarga Aye [taM jahAlUhe bhatte saMpatte, jANavayA lUsiMsu, kukkurA hiMsiMsu nivAr3isu] jaise-vahAM lUkhA bhojana | milA, vahAM ke logoM ne mArapITa kI, kuttoM ne kATA aura nice girA diyA [appA | ceva ujjuyA jaNA lUsaeNa usamANe suNae ya nivAti] koI virale sIdhe loga hI / mArane vAloM ko evaM kATane vAle kuttoM ko rokate the [bahave usamaNaM kukkarA DasaMtu' tti kaTTha suNae chachakAreMti] bahuta se to yahI socate the ki isa zramaNa ko kutte kATeM to acchA, aisA socakara ve kuttoM ko chuchukArate the| [tattha vajabhUmIe bahave pharusabhAsiNo kohasIlA vasaMti] usa vajra bhUmi meM bahuta se rUravA bolane vAle aura krodhazIla loga // 315 //
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre rahate the [tattha aNNe samaNA laTuiM nAliyaM ca gahAga viharisu, tahavi te suNaehiM piTu- bhagavato sazabdArtha lADhadezabhAge saMlaMcijiMsu] dUsare zramaNa vahAM DaMDA aura lAThI lekara vicarate the, phira bhI kutte viharaNam // 316 // unheM pIche se noMca lete the, [ao lADhesu duccaragANi ThANANi saMti-tti loe pasiddhaM] / ata eva logoM meM yaha bAta phaila gai thI ki lATa deza meM aise sthAna haiM jahAM calanA kaThina hai| [tattha vi abhisamevca bhagavaM 'sAhaNaM daMDo akappaNijjo' tti kaTTha] vahAM jAkara bhI bhagavAn ne sAdhuoM ko DaMDA rakhanA kalpatA nahIM aisA socakara [daMDa rahie / // vosaTTakAe gAmakaMTagANaM suNagANaM ca uvasagge ahiyAsIa] daMDa rahita kAyA kI mamatA // kA tyAga kara durjanoM aura zvAnoM ke upasargoM ko sahana kiyA [saMgAmasIse nAgovva se mahAvIre tattha pArae AsI] saMgrAma ke bIca hAthI ko bhAMti mahAvIra una upasargoM ko pAra karane vAle hue [egayA tattha gAmaMtiyaM uvasaMkamANaM apattagAmaM bhagavaM aNAriyA || .. paDinikkhamittA eyAo paraM palehitti kahiya lUsiMsu] eka samaya bhagavAn gAMva ke // 316 //
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdAthe bhagavato lADhadeza // 31 // (viharaNam samIpa pahuMce aura gAMva meM pahuMca bhI nahIM pAye ki anArya loka bAhara nikala nikala kara bhAga jAo yahAM se dUra' aisA kahakara mArane lage [hayapuvo'vi bhagavaM puNo puNo tattha viharIa] jahAM pahale bhagavAn ko mArA gayA thA vahAM bhagavAn punaH punaH vicaraNa karate the [tattha kei aNAriyA bhagavaM daMDeNa kei muTThiNA kei kuMtAiphaleNaM kei leluNA kei kavAleNa hatA haMtA kaMdisu] pariNAma svarUpa una anAryoM meM se kaI loga bhagavAn ko DaMDe se, kaI loga muTThI se kaMi loga bhAle Adi se, kaMi miTTI ke Dhele se aura kaI ThikariyoM se mAra mAra kara cillAte the [egayA te luciyapuvvANi maMsUNi uTuMbhiya virUvarUvAiM parisahAI dAUNaM kAyaM luciMsu] kabhI-kabhI ve pahale noce hue bAloM ko pakaDakara nAnA prakAra ke parISaha ko dekara zarIra ko noMcate the [ahavA paMsuNA uvakiriMsu | ucchAliya NihaNiMsu] athavA bhagavAn ko dhUla se bhara dete the aura upara uchAlakara paTaka dete the| [aduvA AsaNAo khalaiMsu tahavi paNayAse bhagavaM vosaTakAe apaDinne // 317 //
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ . .. -- fills se kalpasUtre / / dukkhaM sahIa, athavA Asana se dhakkA dete the phira bhI nirjarArthI bhagavAn' kAyA kI bhagavato lAMDhadeza-' sazabdArthe , mamatA kA tyAga kara tathA apratijJa (nirapekSa) hokara duHkhoM ko sahana kara lete the [evaM // 318 // tattha se saMbur3e mahAvIre. pharUsAiM parisahovasaggAiM paDisevamANe saMgAmasIse surovva. / ayale rIitthA] isa prakAra bhagavAna mahAvIrane vahAM saMgrAma ke agrabhAga meM zUra puruSa kI taraha kaThora parISahoM aura upasugoM ko sahana karate hue nizcala bhAva se vihAra kiyaa| [esa vihI maimayA mAhaNeNa apaDinneNa bhagavayA 'evaM. savve'vi rIyaMtu' ti kaTu / bahuso aNukato], anya muni jana bhI aisA hI parISaha sahana kareM isa prakAra vicAra kara - mAhaNa evaM apratijJa-nirapekSa bhagavAn ne bAra bAra isa vidhikA pAlana kiyA // 53 // ____bhAvArtha:--anArya deza meM bhAMti 2 ke upasarga sahana karane ke anantara bhagavAn ne / ..... punaH cintana kiyA-mujhe abhI bahuta se karmoM kA kSaya karanA hai| ataeva mujhe usa / / ........ lATa deza meM vihAra karanA cAhie, jahAM anArya logoM kI bahulatA hai| lATa deza meM // 318 // . .
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ viharaNam kalpasUtre / anAdara hone se aura gAliyAM. khAne se tathA isI prakAra kA anya avAMchita vyavahAra bhagavato / sazabdArthe hone se mere bahuta karmoM kA kSaya ho jaaygaa| aisA socakara unhoMne lATa deza meM laaddhdesh||319|| vihAra kiyA / lATa deza meM praveza kiyA hI thA ki mArga meM cora mila gaye / coroM ne bhagavAn ko dekhakara samajhA ki hameM yaha muMDA milA, ataH apazakuna ho gayA, yaha apazakuna isI muMDe ke baMdha ke lie ho, aisA socakara coroM ne zrI vIra prabhu ko vAra vAra yaSTi aura muSTiM se mArA / vaha saba upasarga bhagavAn ne, samyak prakAra se sahana na kiye| isake bAda durgama lATa deza meM vihAra karane vAle bhagavAn kramazaH lATa deza kI vajrabhUmi nAmaka pradeza meM tathA zubhra bhUmi nAmaka pradeza meM, pdhaare| usa vajrabhUmi || . aura zubhra, bhUmi meM bhagavAna mahAvIra svAmI ne aneka prakAra ke kAMToM Adi tathA ! - sardI aura garmI ke, evaM daMzamazaka Adi ke kaSToM ko samitiyukta hokara, samyak prakAra i. se nirantara sahana kiyaa| usa lATa deza kI vajra bhUmi evaM zubhra bhUmi meM bhagavAn / * // 319 //
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalapatre sacandAthai mahAvIra svAmI ko bahuta upasarga aaye| jaise vahAM bhagavAn ko rUkhA sukhA AhAra bhagavato laaddhdeshmilaa| lATa ke logoM ne bhagavAn ko laTTI muTTI Adi se tADita kiyaa| prabhu vIra viharaNam / 320 // 1 ko kuttoM ne kATA aura nIce paTaka diyaa| vahAM ke adhika loga to, 'kutte isa zramaNa / ko kATeM,' aisA socakara kuttoM ko chuchukArate hI the-kATane ke lie utsAhita hI karate the| adhikAMza loga usa vajra zubhrabhUmi meM rUkSa aura kaThora bola hI bolate the, aura svabhAva ke krodhI the| lATa deza kI usa vana bhUmi meM bauddha Adi zramaNa kuttoM ke bhaya / se bacane ke lie DaMDA lekara aura yaSTi arthAt apane zarIra ke pramANa se cAra aMgulI lambI lakaDI lekara calate the, phira bhI kutte pIche kI tarapha se una zramaNoM ko noca liyA karate the| isa kAraNa yaha bAta prasiddha ho gaI thI ki lATa deza meM aise sthAna !! haiM, jahAM calanA bar3A kaThina hai| aise lATa deza meM bhI jAkara bhagavAn ne kabhI DaMDA nahIM liyaa| unhoMne vicAra kiyA ki DaMDA dhAraNa karanA sAdhuoM ko kalpatA nahIM hai| ? // 32 //
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtra zabdArthe - // 321 // bhagavAn to deha kI mamatA se rahita hokara duSTajanoM aura kuttoM ke kiye upasargoM hue sahana karate the| jaise hAthI saMgrAma ke morce para Age hI baDhatA jAtA hai, usI prakAra bhagavAn mahAvIra prabhu bhI Age hI baDhate gaye aura upasagoM ke pAragAmI hue / eka bAra lATa deza kI durgama bhUmi meM grAma ke samIpa pahuMce huve, bhagavAn ko dekhakara mleccha loga gAMva ke bAhara nikalakara isa jagaha se dUra bhAga jAo yahAM se lauTa jAo' isa prakAra kahakara bhagavAn ko yaSTi aura muSTi Adi se mArane lage / . jahAM pahale bhagavAn para prahAra hue the, unhIM sthAnoM meM bhagavAn karmoM kA kSaya karane ke lie bAra-bAra vicarate the / usa lATa deza meM koI anArya jana DaMDe se, koI bhAle Adi zastroM kI nauka se, koI miTTI ke Dhele se aura koI patthara se aura koI ThIkaroM se bhagavAn ko mArate aura kolAhala karate the| kabhI-kabhI ve pahale zarIra ke bAloM ko khIMca -khIMca kara bhagavAn ko nAnA prakAra ke kaSTa dete the / zarIra ko vidAraNa kara dete the / bhagavato lADha dezaviharaNam
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 322 // athavA dhUli se AcchAdita kara dete the / athavA dhUla Upara uchAla kara tADanA karate the, athavA Asana se nIce girA dete the| itane saba upasarga hone para bhI ve una upasargoM ko niHspRha hokara sahana karate the / isa prakAra bhagavAn ne saMvara yukta hokara kaThora zIta uSNa Adi ke parISoM tathA manuSyAdikRta upasargoM ko sahana karate hue, saMgrAma ke agrabhAga meM zUra puruSa ke samAna, sthira bhAva se vihAra kiyA / isa vidhi - kalpa kA matimAn 'mAhana' arthAt kisI ko kaSTa mata do, isa prakAra kA upadeza dene vAle tathA apratijJa bhagavAn mahAvIra ne 'mere hI samAna saba zramaNa parISaha sahana karake AcaraNa kareM aisA vicAra kara bAra-bAra pAlana kiyA // 53 // mUlam - tara NaM bhagavaM rogehiM apuTThe'vi omoyariyaM sevitthA / ahaya suNagadaMsaNAIhiM puTTe vi, kAsasAsAiehiM rogehiM apuTTe vi. bhAvikAe No se teicchaM sAijjIa bhagavaM saMsohaNaM vamaNaM gAya bhaMgaNaM sigANaM saMvAhaNaM bhagavato lADhadezaviharaNam // 322 //
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre / daMtapakkhAlaNaM ca kammabaMdhaNaM pariNAya no seviia| gAmadhammAo virae avAi bhagavata sazabdArtha AcAraparimAhaNe rIitthA / sisirammi bhagavaM chAyAe AsINe jhaaii| gimhe ya aayaa..||323|| pAlanavidhevIa, AyAve ukkuDue acchiiy| aha ya bhagavaM oyaNaM maM| kummAsaM ceyANi varNanam tiNNi lUhANi sIyalANi paDisevIa aTThamAse jAva itthA / tao ya bhagavaM addhamAse mAsaM sAhie duvemAse chammAse ya asaNAiyaM parihAya rAovarAyaM apaDinne viharitthA. pAraNagevi gilANamannaM bhuMjitthA / egayA kayAvi chadreNa kayAvi aTTameNaM dasameNaM duvAlasameNaM samAhi pehamANe apaDinne bhagavaM bhuNjitthaa| NaccA yase mahAvIre No ceva pAvagaM sayamakAsI annehiM vA No kaaritthaa| karataMpi NANu jaannitthaa| gAmaM nagaraM vA pavissa bhagavaM paraTAe kaDaM ghAsamesitthA, suvisuddhatame-siya AyayajogayAe sevitthA bhikkhAyariyAe bhamaMte bhagavaM vaaysaaie| // 323 //
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sabhandAthai // 324 // bhagavata AcAraparipAlanavidhe varNanam rasesiNo satte ghAsesaNAe ciTuMte pehAe sayaMtAo nivttiia| aha ya purao ThiyaM samaNaM vA mAhaNaM vA gAmapiMDolagaM vA atihiM vA sovAgaM vA pehAe NivaTTamANe appattiyaM pariharaMte ahiMsamANe sayA samie maMda maMdaM parakkamiya annattha ghAsamesitthA muiyaM vA amUiyaM vA ullaM vA sukaM vA sIyapiMDaM purANakummAsaM aduvA vakkasaM pulAgaM vA jaM kiMci laddhe taM AharitthA. laddhe vA aladdhe vA piMDe davie samabhAveNa rIitthA / ukkuDupAi AsaNatthe bhagavaM akukkae apaDinne uDDhamaho tiriyaloyasarUvaM samAhiya jhANaM jhaaitthaa| chaumatthevi bhagavaM akasAI vigayagehI saharUvAIsu amucchie viparakkamamANe saiMpi pamAyaM No kushvitthaa| AyasohIe AyatajogaM sayameva abhisamAgamma abhinivvuDe AvakahaM ammAille bhagavaM samie aasii| eso vihI maimayA mAhaNeNa apa // 324 //
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ HOM phalpasatre sazabdArthe -- ||325 // varNanam DipaNeNa bhagavayA 'aNNavi muNiNo evaM riyaMtuti kaTu bahuso annukNto||54|| bhagavata 2. zabdArtha-[tae NaM bhagavaM rogehiM apuDhe'vi omoyariyaM sevitthA] usake bAda bhaga-3 AcArapari pAlanavidhe vAn ne rogoM se aspRSTa hokara bhI unodarI tapa kA sevana kiyA [ahaya suNagadasaNAIhiM pure vi, kAsasAsAiehiM rogehiM apuDhe vi bhAvisaMkAe No se teicchaM sAijjIa] isake atirikta zvAnadazana Adi se spRSTa hokara bhI aura zvAsa, khAMsI Adi rogoM se spRSTa na hokara bhAvI roga kI AzaMkA se bhI bhagavAn ne cikitsA na karavAI [bhagavaM saMsohaNaM vamaNaM gAyalaMgaNaM siNANaM saMvAhaNaM daMtapakkhAlaNaM ca kammabaMdhaNaM paripraNAya no sevIa] malAzaya kA saMzodhana, vamana, mAliza, snAna mardana aura daMtadhAvana ko karmabandhana kA kAraNa jAnakara sevana nahIM kiyA [gAmadhammAo virae avAI mAhaNe rIitthA] maithuna se virata aura maunadhArI hokara mAhana vicare [sisirasmi bhagavaM chAyAe AlINe jhAIa] zizira mAtu meM bhagavAn vRkSa kI chAyA meM baiThakara dhyAna karate the // 325 //
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdAyeM bhagavata AcAraparipAlanavidhe varNanam // 326 // [gimhe ya AyAvIa] grISma Rtu meM AtApanA lete the [AyAve ya ukkuDue acchIya] AtApanA lete samaya utkuTuka Asana se baiThate the [ahaya bhagavaM oyaNaM maMthu kummAsaM ceyANi tiNNi lUhANi sIyalANi paDiseviya aTTamAse jAvaitthA] bhagavAn ne odana maMthu [bera kA cUrA] aura kulmASa [uDada] ina tIna ThaMDI aura vAsI vastuoM kA sevana karake ATha mAsa bitAye [taoya bhagavaM addhamAsaM sAhie duve mAse chammAse ya asaNAiyaM parihAya rAovarAyaM apaDiNNe viharitthA] bhagavAn ne ardhamAsa, mAsa DhAi mAsa aura chamAsa taka azana Adi kA parityAgakarake, apratijJa (apekSA rahita) hokara vihAra kiyA [pAraNagevi gilANamannaM bhuMjitthA] pAraNe ke samaya bhI vAsI (ThaMDhA) bhojana kiyA [egayA kayAvi chaTheNa kayAvi ahameNaM dasameNaM duvAlasameNaM samAhiM pehamANe apaDiNNe bhagavaM bhuMjitthA] kabhI belA kabhI telA, kabhI colA, kabhI paMcolA, karake samAdhi ko dekhate hue apratijJa bhagavAnane vihAra kiyA [NaccA ya se mahAvIre // 326 //
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavata. AcAraparipAlanavidhe. varNanam kalpasUtre / No ceva pAvagaM sayamakAsI] pApa ke pariNAma ko jAna kara mahAvIrane na svayaM pApa kiyA sazabdArthe [annehiM vA No kAritthA] na dUsaroM se karavAyA [karataMpi NANujANitthA] na karanevAle // 327|| kA anumodana hI kiyA [gAma NagaraM vA pavissa bhagavaM parahAe kaDaM ghAsamesisthA] grAma yA nagara meM praveza karake bhagavAn ne dUsaroM ke nimitta banAye gaye AhAra kI eSaNA kI [suvisuddhatamesiya AyayajogayAe sevitthA] evaM nirdoSa AhAra kI eSaNA karake bhagavAn ne usakA samyak mana vacana kAya ke yoga ke vyApAra ke sAtha arthAt samabhAva se sevana kiyA [bhikkhAyariyAe bhamaMte bhagavaM vAyasAie rasesiNo satte ghAsesaNAe ciTuMte pehAe saMyaMtAo nivattIa] bhikSA ke lie bhramaNa karate hue bhagavAn / | rasake abhilASI arthAt rasa lolupa kauve Adi prANiyoM ko AhAra kI khoja karate hue dekhakara svayaM hI usasthAna se dUra ho jAte the [ahaya purao ThiyaM samaNaM vA mAhaNaM vA gAmapiNDolagaM vA atihiM vA sovAgaM vA pehAe] sAmane khaDe hue zramaNoM // 327 //
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 328 // ko, brAhmaNoM ko, bhikhArIyoM ko atithi athavA cANDAla ko dekhakara [vihamANe] vApasalauTa jAte [appattiyaM pariharaMte] avizvAsa ko utpanna na karate [ahiMsamANe ] hiMsA se bacate hue [sayA samieM] sadA samitiyukta [maMda maMdaM parakkamiya] dhIre dhIre calakara [annattha ghAsamesitthA] dUsarI jagaha AhArakI gaveSaNA karate the [sUiyaM vA asUiyaM ullaM vA sukkaM vA sIyapIMDaM purANakummAsaM aduvA bakkalaM pulAgaM vA jaM kiMciddhataM AharitthA] isare sthAna para bhI cAhe vyaMjana Adi se saMskAra kiyA huA AhAra mile yA asaMskArita AhAra mile, gIlA mile yA bhune hue cane Adi rUkhA sUkhA mile, vAsI mile yA purAne uDada mile, cane Adi ke chilake mile yA nissAra anna mile jo kucha bhI kalpanIya mile jAya usI kA AhAra karate the / [la alavA piMDe davie samabhAveNa rIitthA ] bhikSAcaryA meM AhAramilA to aura na milA to saMyamazIla bhagavAn madhyasthabhAva meM hI vicarate the / [ukkuDuyAi AsaNa bhagavata AcAraparipAlana vidhe varNanam // 328 //
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre I .. sazabdArthe ||329 // bhagavata AcArapariol pAlanavidhe varNanam | tthe bhagavaM akukkae apaDipaNe uDDhamahotiriyaloyasarUvaM samAhiya jhANa jhAitthA] ukaDU Adi AsanoM se sthita bhagavAn vIra prabhu mukha Adi kisI aMga para vikAra nahIM hone dete the / ihaloka aura paraloka kI pratijJA se rahita hokara tInoM lokoM ke svarUpa kA manoyoga pUrvaka cintana karake dharmadhyAna meM saMlagna rahate the [chaumatthe vi bhagavaM akasAi vigayagehI sadarUvAisu amacchie viparakamamANe saiMpi pamAyaM No kubbitthA] chadmastha hokara bhI bhagavAn ne kaSAyahIna anAsakta, zabda evaM rUpa Adi meM mUrchA na karate hue vizeSarUpa se parAkrama karate hue ekabAra bhI pramAda nahIM kiyA [AyasohIe AyatajogaM sayameva abhisamAgamma abhinivvuDe AvakahaM ammAille bhagavaM samie AsI] Atma zodhana pUrvaka svataH Ayatayoga-jJAnapUrvaka samyagyoga vyApAra kA Azrayalekara yAvajjIvanivRttimaya amAyI aura samita rahe [eso vihI maimayA mAhaNeNa apaDipaNeNa bhagavayA 'aNNevi muNiNo evaM rIyaMtu' ti kaTu bahuso aNukkato] // 329|| RE
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ sacandAthai varNanam kalpasUtre / 'anya muni bhI isI prakAra AcaraNa kareM yaha socakara buddhivAn, mAhana, apratijJa bhagavata AcArapari9 bhagavAn ne aneka bAra isa AcArakA pAlana kiyA // 54 // pAlanavidhe // 330 // bhAvArtha-taba bhagavAn vIra prabhu ne jvara Adi rogoM se achUte hone para bhI Unodara [bhUkha se kama khAne rUpa] tapa kA sevana kiyaa| kabhI kuttA Adi ne kATa khAyA to bhI tathA sAMsa aura khAMsI Adi rogoM se rahita hone para bhI Age kahIM ye roga na ho jAyeM isalie unake nivAraNa ke hetu bhagavAn ne cikitsA kA kadApi anumo-| dana nahIM kiyaa| bhagavAn vIra malAzaya Adi kI zuddhi, vamana [ulTI-kai] zarIra kI mAlIza, snAna, zArIrika thakAvaTa ko miTAne ke lie mardana aura dAtauna karane ko karma bandhana kA kAraNa jAnakara kabhI sevana nahIM karate the| maithuna ke tyAgI maunI, " ahiMsA parAyaNa hokara vicarate the / zIta Rtu meM bhagavan vRkSa Adi kI chAyA meM baiThakara dharmadhyAna meM lIna rahate the, aura grISma Rtu meM pracaMDa sUrya kI AtApanA lete // 330 //
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 331 // makA , bhagavata AcAraparipAlanavidhe.. varNanam the| AtApanA lete samaya ukaDU Asana se baiThate the / bhagavAn ne odana [bhakta], | mathu-bora Adi kA cUrA aura ur3ada, ina tIna aura rUkhe aura bAsI annoM kA hI sevana | karake ATha mahIne bitAye / bhagavAn ne ardhamAsa [eka pakSa], eka mAsa, kucha dina adhika do mAsa aura chaha mAsa taka azana pAna khAdima aura svAdima AhAroM kA parityAga kiyA aura apratijJa hokara nirantara vihAra karate rhe| pAraNA meM vAsI anna kA sevaka kiyaa| kabhI-kabhI bhagavAn citta kI svasthatA kA vicAra karake apratijJa bhAva se belA karake AhAra karate the, kabhI telA karake, kabhI caulA karake aura kabhIkabhI paMcolA karake, pApa ke duSTa phala ko jAnakara mahAvIra svAmI ne prANAtipAta Adi pApakarmoM kA svayaM sevana nahIM kiyA, dUsaroM se sevana nahIM karAyA aura pApoM kA sevana karanevAle kA anumodana nahIM kiyA' grAma athavA nagara meM praveza karake mahAvIra bhagavAn ne dUsare janoM ke lie banAye hue AhAra kI gaveSaNA ko / AdhAkarma Adi
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe bhagavata AcAraparipAlanavidhe // 332 // varNanam ! doSoM se rahita tathA kalpanIya AhArakI gaveSaNA karake bhagavAn ne usakA samyak mana, vacana kAya ke vyApAra ke sAtha arthAt samabhAva se sevana kiyA / bhikSA ke lie bhramaNa karate hue bhagavAn isa ke abhilASI arthAt jihvA ke viSaya-rasa ke lolupa, kAkaAdi prANiyoM ko AhAra kI khoja meM sthita dekhakara, svayaM hI usa sthAna se nivRtta ho jAte the / isake atirikta apane pahuMcane se pahale khaDe zAkya Adi zramaNa ko, brAhmaNa ko; athavA bhIkha mAMgakara jIvana-nirvAha karane bAle bhikhamaMge ko athavA kisI vizeSa grAma kA Azraya lene vAle bhikSuka ko, sAdhu ko yA cANDAla ko dekhakara una zramaNa Adi ko bhojana-lAbha meM vighna na ho jAe, aisA vicAra karake usa sthAna se vApasa phira jAte the| tathA logoM meM ukta zramaNa Adi ke avizvAsa kA parihAra karate hue prANAtipAta Adi pApoM se bacate hue sadaiva IryAsamitiyoM se sampanna hokara, dhIre-dhIre phira kara dUsare sthAna para AhAra kI gaveSaNA karate the| dUsare sthAna // 332 //
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ - kalpasUtre sazabdArthe ||333 // para bhI cAhe vyaMjana Adi se saMskAra kiyA huA AhAra mile yA saMskAra kiyA bhagavata huA na mile, gIlA mile yA bhune cane Adi rUkhA sUkhA mile, vAsI mile yA AcArapari pAlanavivepurAne uDada mile, cane Adi ke chilake mile yA niHsAra anna mile, jo kucha bhI pAlanAta kalpanIya mila jAya usI kA AhAra karate the| bhikSAcaryA meM AhAra milA to aura | na milA to saMyamazIla bhagavAn madhyastha bhAva meM hI vicarate the| ukaDU Adi AsanoM se sthita bhagavAn vIra prabhu mukha Adi kisI aMga para vikAra nahIM hone dete the| ihaloka aura paraloka kI pratijJA se rahita hokara tInoM lokoM ke svarUpa kA manoyogapUrvaka cintana karake dharmadhyAna meM saMlagna rahate the| yadyapi usa samaya bhagavAn kevalajJAnI nahIM-chadmastha the, phira bhI krodha Adi kaSAyoM se rahita the, al aura zabda rUpa gaMdha rasa aura sparza rUpa pAMcoM indriyoM ke viSayoM meM anAsakta the| vizeSa rUpa se apanI AtmA kA sAmarthya prakaTa karate hue eka vAra bhI bhagavAn ne // 33 //
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 334 // | varNanam prasAda nahIM kiyaa| AtmA kI zuddhipUrvaka, samyak mana vacana kAya ke vyApAra ko bhagavata AcAraparisvayaM hI Azrita karake bhagavAn jIvana-paryanta nivRtti bhAva se sampanna, mAyA se rahita pAlanavidheaura pAMca samitiyoM se yukta rahe / isa vidhi medhAvI, ahiMsA parAyaNa aura ihalokaparaloka saMbaMdhI pratijJA se rahita bhagavAn ne 'anya muni bhI isI prakAra isa AcAra kA pAlana kare' isa prakAra vicAra kara isa AcAra kA acche prakAra se pAlana kiyA // 54 // ___ mUlam-tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre lADhadesAo paDinikkhamai paDinikkhamittA jeNeva sAvatthI nayarI teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA tattha / vicitteNaM tavokammeNaM appANaM bhAvamANe dasamaM cAummAsaM tthie| tattha NaM aTramataveNaM egarAiyaM bhivakhupaDimaM paDivaNNe jhANaM jhiyaai| tattha vi divve mANusse tericche nANAvihe uvasagge sammaM shi| evaMviheNa vihAreNa vihara- // 334 // . lA68
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavato'bhigraha varNanam kalpamatre mANe bhagavaM egArasaM cAummAsaM vesAlIe NayarIe Thie, tao pacchA susumAraM sazabdArthe // 335|| NayaraM samaNupatte, tao NaM viharamANe kosaMbIe NayarIe smosrie| tattha NaM sayANIe raayaa| migAvai mhisii| tIe vijayA pddihaariyaa| vAiNAmao dhmmpaalgo| guttaNAmA amacco tassa gaMdA bhajjA, sA sAviA aasii| amU migAvaIe rAyamahisIe sahI hotthaa| tattha NaM bhagavaM posasuddhAe paDivayAe davvavettakAlabhAvaM samassiya terasavatthusamAulaM imaM eyArUvaM abhigahaM abhigghiia| taM jahA-1 davdao suppakoNe 2 bapphiyA mAsA hojjaa| khettao dAiA kArAgAre ThiyA 3 tattha vi dehalIe 4 uvavidvA 5 sA puNa All egaM pAyaM bAhiM egaM pAyaM aMto kiccA ThiyA 6 bhave / kAlao taiyAe pori sIe annabhikkhAyarohiM nivvattehiM7, bhAvao dAiyA kayakIyA dAsittaM pattA // 335 //
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre - - sazabdArthe // 336 // rAyakaNNA 8 nigaDabaddhahatthapAyA 9, muMDiyamatthayA 10, baddhakacchA 11 aTTha- bhagavato 'bhigrahamatavajuttA 12, asmUNi muyamANA 13 hojjaa| eyAriseNa abhiggaheNa jai varNanam AhAro milissai to pAraNagaM krissaami| annahA chammAsI tavaM karissAmitti kaTu bhagavaM bhikkhaTAe aDai / bhagavao so abhiggaho na katthai / paripuSNo havai // 55 // ____ zabdArtha-[tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre lADhadesAo paDinikkhamai] tadanantara zramaNa bhagavAn mahAvIra lATa deza se vihAra karate haiM [paDinikkhamittA jeNeva sAvatthI NayarI teNeva uvAgacchai] nikalakara jahAM zrAvastI nagarI thI vahAM padhAre haiM [uvAgacchittA tattha vicitteNaM tavokammeNaM appANaM bhAvamANe dasamaM cAummAsaM Thie] padhAra kara vicitra prakAra ke tapo karma se AtmA ko bhAvita karate hue dasavAM caumAsA vahAM NE L : '.:: // 336 // ::
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 337|| bhagavato. |'bhigrahaI kiyaa| [tattha NaM aTumataveNaM egarAiyaM bhikkhupaDimaM paDivaNNe jhANaM jhiyAi] vahAM * aSTama bhakta ke sAtha eka rAtri kI bhikSu pratimA ko aMgIkAra karake bhagavAn ne dhyAna kiyA [tattha vi divve mANusse tericche nAnAvihe uvasagge sammaM sahai] vahAM bho devoM sambandhI manuSyoM sambandhI tathA tiyacoM sambandhI nAnA prakAra ke upasargoM ko bhalIbhAMti sahana kiyA [evaMviheNa vihAreNa viharamANe bhagavaM egArasaM cAummAsaM vesAlie NayarIe Thie] isI prakAra ke vihAra se viharate hue bhagavAn ne gyArahavAM cAturmAsa vaizAlI nagarI meM kiyA [tao pacchA susumAraM NayaraM samaNupatte tadanaMtara zizumAra nagara meM padhAre [tao NaM viharamANe kosaMbIe nayarIe samosarie] zizumAra nagara se vihAra karake kozAmbI nagarI meM padhAre [tattha NaM sayANIo rAyA] vahAM zatAnIka IPL nAma kA rAjA thA [migAvaI mahisI] usakI rAnI kA nAma mRgAvatI thA [tIe vijayA par3ihAriyA] usa mahArAnI kI vijayA nAmakI dvArapAlikA thI [vAiNAmao dhamma // 337 //
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArtha // 338 // bhagavato'bhigraha varNanam pAlago] rAjA kA vAdI nAmaka dharmAdhyakSa thA [guttanAmA amacco] usake gupta nAmaka amAtya thA [tassa naMdA bhajjA] amAtya kI patnI kA nAma nandA thA [sA sAviyA AsI] vaha zrAvikA thI [amU migAvaIe rAyamahisIe sahI hotthA] vaha rAjarAnI mRgAvatI kI sakhI thI [tattha NaM bhagavao posasuddhAe paDivayAe davyakhettakAlabhAvaM samassiya terasavatthusamAulaM imaM eyArUvaM abhiggahaM abhiggahIa] bhagavAn ne pauSa zuklA pratipadA ke dina dravyakSetra kAla aura bhAva kA Azraya lekara teraha boloM kA abhigraha dhAraNa kiyA [taM jahA-1 davvao suppakoNe] ve teraha bola ye the-dravya se 1 sUpa ke kone meM (2 bapphiyAmAsA hojjA) ubAle hue ur3ada hoM [khetao dAiyA kArAgAre ThiyA] 3 kSetra se denevAlI kArAgAra meM hoM [tattha vi dehalIe] kArAgAra meM bhI dehalI para hoM [ubaviTThA] so bhI baiThI ho [sA puNa egaM pAyaM bAhiM egaM pAyaM aMto kiccA ThiyA 6 bhave] vaha bhI eka paira bAhara aura eka paira bhItara karake baiThI ho, [kAlao // 338 // SA
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre bhagavato 'bhigraha varNanam taiyAe porisIe annabhikkhAyariehiM nivvattehiM] kAla se-(7) tIsare prahara meM anya sazabdArthe bhikSAcaroM ke lauTa jAne para [bhAvao dAiyA kayakIyA dAsittaM pattA rAyakaNNA] bhAva se // 339 // Ill () dAyikA kharIdI hui ho dAsI bana gai ho magara rAjakumArI hoM, [nigaDabaddhahatthapAyA muMDiyamatthayA] use hAthoM-pairoM meM beDI ho, siramuMDA ho [11 baddhakacchA] 11 kAcha baMdhI ho [aTUmatavajuttA 12] 12 tele ke tapa se yukta ho aura [assuNi muyamANA hojjA] AMsU vahA rahI ho [eyAriseNa abhiggaheNa jai AhAro milistai to pAraNagaM karissAmi] isa prakAra ke abhigraha se yadi AhAra milegA to pAraNA karUMgA [annahA chammAsI tavaM karissAmitti kaTu bhagavaM bhikkhaTAe aDai] anyathA cha mAsa kA tapa karUMgA aisA | abhigraha karake bhagavAn bhikSA ke lie bhramaNa karate the [bhagavao so abhiggaho na katthai paripuNNo havai] kintu bhagavAn kA vaha abhigraha kahIM pUrA nahIM hotA thA // 55 // bhAvArtha-lATa deza meM vicaraNa karane ke anantara zramaNa bhagavAn mahAvIra ne lATa // 339 //
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ phalpasatre sazabdArthe / bhagavato. 'bhigrahavana deza se vihAra kiyaa| vihAra karake jahAM zrAvastI nAmakI nagarI thI, vahAM pdhaare| aura aneka prakAra ke tapazcaraNa se apanI AtmA ko bhAvita karate hue bhagavAn ne dasavAM caumAsA vahIM kiyaa| vahAM para bhagavAn ne aSTamabhakta (tele) kI tapasyA ke sAtha eka rAta meM pUrNa honevAlI bhikSupratimA-muni ke viziSTa abhigraha ko aMgIkAra karake dhyAna kiyaa| vahAM bhI bhagavAn zrI mahAvIra ne devakRta, manuSyakRta aura tiryaMcakRta taraha-taraha ke upasargoM ko vinA krodha ke sahana kiye| isI prakAra ke vihAra ko aMgIkAra karake eka gAMva se dUsare gAMva vicarate hue bhagavAn vIra prabhune gyAravAM caumAsA vaizAlI nagarI meM kiyaa| caumAse kI samApti ke pazcAt vIra prabhu calate-calate zizumAra nagara meM pdhaare| tadanantara bhagavAn kauzAmbI nagarI meM pdhaare| kauzAmbI nagarI meM zatAnIka nAmaka rAjA thaa| mRgAvatI nAmaka unakI rAnI thii| mRgAvatI kI dvArapAlikA kA nAma vijayA thaa| zatAnIka rAjA kA vijaya nAmaka dharmAdhyakSa thA aura ETICSERECTION // 340 //
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavato. kalpasatre 'bhigraha varNanam sazabdArthe // 341 // | gupta nAmaka maMtrI thaa| gupta nAmaka maMtrI kI patnI kA nAma nandA thii| nandA zrAvikA thI aura rAnI mRgAvatI ko sahelI thii| vIra bhagavAn ne poSa mAsa ke zukla pakSa kI pratipadA tithi meM dravya, kSetra, kAla, bhAva kI apekSA, teraha bAtoM se yukta isa prakAra kA abhigraha grahaNa kiyA pahale dravya kI apekSA se abhigraha batalAte haiM-(1) sUpa (chAjale) ke kone meM, (2) ubAle hue uDada arthAt | vAkale hoM, kSetra se abhigraha batalAte haiM-(3) bhikSA denevAlI kArAgraha meM sthita hoM, (4) kArAgAra meM dehalI-daravAje para hoM (5) so bhI baiThI hoM, (6) vaha bhI eka paira | dehalI se bAhara nikAle ho aura dUsarA paira dehalI se bhItara karake baiThI ho, kAla se | abhigraha batalAte haiM (7) tIsare pahara anya bhikSAjIviyoM ke loTakara cale jAne para, bhAva se abhigraha batalAte haiM-(8) bhikSA denevAlI kharIdI huI ho, dAsI banI ho | magara rAjA kI kanyA ho| (9) usake hAthoM pairoM meM beDiyA paDI hoM, (10) mastake
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ / bhagavato'bhigraha kalpasUtre sazabdArthe // 342 // varNanam muMDA huA ho, (11) kAMcha bAMdhI huI ho, (12) tele kI tapasyA se yukta ho aura (13) AMsU bahA rahI ho| isa prakAra ke abhigraha se agara AhAra milegA to maiM pAraNA karUMgA, ina teraha boloM meM se kisI eka kI kamI hogI aura abhigraha pUrA na hogA to chaha mAsI tapasyA kruuNgaa| isa prakAra mana hI mana meM nizcaya karake bhagavAn bhikSA ke lie kauzambI ke ghara-ghara meM paribhramaNa karate the, parantu kisI bhI ghara meM yaha teraha bola kA abhigraha pUrNa nahIM hotA thA // 55 // . mUlam-evaM paidiNaM bhagavaM aDamANe pAsiya logA aNNamaNNaM vitakeMti, / tattha kei evaM vayaMti-esa NaM bhikkhU paidiNaM aDai, Na uNa bhikkhaM giNhai, ettha keNavi kAraNeNa haayvyN'| 'kei vayaMti-ummattaNeNa bhamai' / avare vayaMtiayaM kassa vi raNNo guttayaro kiMpi visiTuM kajjamuddisiya addi| aNNe vayaMti // 342 //
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 34 // | abhigrahArthamaTamANasya bhagavata-- viSaye loka vitakAdikam coro'yaM coriyamuhisiya aDai ege vayaMti-eso carimo titthayaro abhiggaheNa addii'| tao pacchA savve jaNA jANiMsu jaM esa NaM telukkanAhe savvajagajIvahiyagare samaNe bhagavaM mahAvIre dukkaradukkareNaM abhiggaheNaM addi| maMdabhaggA amhe jaM NaM erisa mahApurisassa abhiggahe pUriU na skkaamo| evaM aDamA- Nassa bhagavao paMcadivasoNA chammAsA viiikvNtaa| tae NaM bIe divase loha nigaDabaMdhanatoDaNapaDinihittammi aNAikAlINa bhavabaMdhanatoDaNaM kAUM lohayAraThANIe bhagavaM dhanAvahaseTThiNo gihe caMdaNabAlAe aMtIe samaNupatte / taM daLUNaM sA caMdaNA haTTatuTThA cittamANadiyA harisavasavisappamANahiyayA ciMtei 'aho pattaM mae pattaM kiMci puNNaM mamattha vi|
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 344 // . jaM imo atihI patto kapparukkho mamaMgaNe // abhigrahArthaH maTamANasya tti ciMtiya bhagavaM patthei nociyaM imaM bhattaM bhadaMtassa, tahavi jai kappa- bhagavata bhagavata viSaye NijjaM to mamovari kivaM kAUM gijjhu| tae NaM se bhagavaM tattha bArasapayANiM / loka vita| paDipuNNANi pAsai, assurUvaM terasamaM payaM na pAsai, tao bhagavaM paDiNiya Adikam dRi| paDiniyaTTamANaM bhagavaM daTTaNaM caMdaNA pariciMtei Agao bhagavaM ettha, pacchA eso.niyttttio| kiM dukkama mae ciNNaM, jassima erisaM phlN|| ahaM / / kerisA adhaNNA apuNNA akayatthA akayapuNNA akayalakkhaNA akayavihavA kuladdheNaM mae jammajIvIyaphale, jIe imA eyArUvA duhaparaMparA laddhA pattA abhismnnnnaagyaa| mama aTUmatavapAraNoM samAgao eyAriso gahiyabhiggahoM mahAmuni mahAvIroM bhagavaM apaDilAbhio ceva pddinniytto| gihAgao kappa // 344 //
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ sazabdArthe kalpasUtre rukkho hatthAo avasariyo / hatthagayaM vajjarayaNaM naTTeti kaTTu sA caMdanabAlAe roiu mArabhIa / tae NaM bhagavaM terasamaM vayaM paDipuNNaM viSNAya paDiniyaTTiya caMdaNabAlAe hatthAo bapphiyamAse patte paDiggAhiya tao nivattI / teNaM kANaM teNaM samaraNaM tassa NaM dhaNAvahasessi gihaMsi devehiM paMcadivvAI pagaDIkayAI / taM jahA -1 vasuhArAvuTTA 2 dasaDavaNNe kusume NivAie 3 celukkheve kae4 AhayAo duMduhIo5 aMtarA vi ya NaM AgAsaMsi aho dANaM aho dAta ghuTTe devA jayajaya sadaM pauMjamANA caMdaNabAlAe mahimaM kariMsu / teNaM davyasudveNaM dAyarAsudveNaM paDiggahiyasudveNaM tivihe NaM tikaraNasudveNaM saMsAre parittika / tI nigaDabaMdhaNadvANammi hatthapAyA valayaM NeurasamalaMkiyA jAyA, kesa pAso sundaro samubbhUo tIe savvaM sarIraM nANAvihavatthAlaMkAravibhUsiyaM // 345 // Peter Ben Di De abhigrahArthamaTamANasya bhagavata viSaye loka vita rkAdikam ||345 //
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ sabhandAthai / / 346 // abhigrahArya kalpapatre / saMjAyaM / savvattha harisapagariso jAo devaduMduhijhuNiM suNiya logA tattha AgaM maTamANasya ma tUNa caMdaNabAlaM thuiNsu| dhaNAMvahaseTThissa dhaSNavAyaM dalamANA tababhajja mUlaM bhagavata viSaye nidisu| taM soUNa caMdaNabAlA loge nivAremANA badIa bho logA! evaM mA loka vitavayaMtu mama u eseva mUlA mAyA aNaMtovagAriNI asthi, jaSpabhAveNa ajja mae, kAdikam erise suavesare laddhe patte abhisamannAgaetti // 56 // . . . . . . . .....zabdArtha-[evaM paidiNaM bhagavaM aDamANaM pAsiya logA aNNamaNNaM vitati] isa prakAra pratidina paribhramaNa karate hue bhagavAn ko dekhakara loga paraspara tarka vitarka karate the [tattha kei evaM vayaMti-esa NaM bhikkhU paidiNaM aDai] unameM se koI kahatA yaha bhikSu pratidina paribhramaNa karatA hai [Na uNa bhikkhaM giNhai] kintu / bhikSA nahIM letA [ettha keNavi kAraNeNa hAyavyaM] isameM koI kAraNa honA cAhiye
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ phaspasUtre sazabdA bhagavata // 347 // kodikam [kei vayaMti-ummattaNeNa bhamai] koI kahatA-yaha bhikSu pAgalapana ke kAraNa ghUmatA hai abhigrahArtha[avare vayaMti-ayaM kassavi rANo guttayaro kiMpi visiTuM kajjamudisiya aDai] dUsare maTamANasya kahate yaha kisI rAjA kA guptacara hai, kisI vizeSa kArya ko lekara ghUma rahA hai : viSaya [aNNe vayaMti-coro'yaM coriyamudisiya aDai] koi kahatA-yaha. cora hai. aura corI l loka vitakarane ke uddeza se ghUma rahA hai| [ege vayaMti-eso carimo titthayaMro abhiggaheNa aDai] koI kahatA ye. antima tIrthaMkara haiM abhigraha ke kAraNa ghUmate haiM [tao pacchA save | jaNA jANiMsu jaM esaNaM telukaNAhe savvajagajIvahiyagare samaNe bhagavaM mahAvIre, dukaradukkareNaM abhiggaheNaM aDai] usake bAda sabhI logoM ko mAlUma ho gayA ki yaha tIna . loka ke nAtha, jagata ke samasta jIvoM ke hitakArI, zramaNa bhagavAn mahAvIra hai aura atIva duSkara abhigraha ke kAraNa bhramaNa kara rahe haiM [maMdabhaggA amhe z2aM . erisa mahApurisassa abhiggaheM puriU na sakAmo] hamaloga maMda bhAgI haiM ki aise mahApuruSa ke // 34 //
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArtha bhagavata. // 348 // abhigrahArthaabhigraha ko pUrA nahIM kara sakate [evaM aDamANasta bhagavao paMcadivasoNA chammAsA maTamANasya vIikatA] isa prakAra bhagavAn ko ghUmate ghUmate pAMca dina kama chaha mAha ho gaye [tae bIe divase lohanigaDabaMdhanatoDaNa paDinihittammi aNAikAlINa bhavabaMdhanaM toDaNaM viSaye loka vitakAUM] taba dUsare dina lohe kI beDiyoM ko tor3ane ke sthAnApanna anAdikAlIna saMsAra (1) kAdikam baMdhanoM ko toDane ke liye [lohayArahANIe bhagavaM dhanAvahaseTiNo gihe caMdaNabAlAe aMtIe samaNupatte] lohakAra ke samAna bhagavAn dhanAvaha seTha ke ghara meM candanabAlA ke samIpa pahuMce [taM davaNaM sA caMdaNA haTutuhA cittamANaMdiyA harisavasavisappamANahiyayA ciMtei] bhagavAn ko dekhakara candanA hRSTatuSTa hui| usake citta meM Ananda huaa| harSa se usakA hRdaya vikasita ho gyaa| vaha socatI hai [aho pattaM mae pattaM] ahA, Aja mujhe supAtra kI prApti hui hai [kiMci puNNaM mamathi vi jaM imo atihI patto] isa se pratIta hotA hai ki merA kucha puNya zeSa hai // 348 //
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ HD kalpasUtre sabhandAthai // 349|| abhigrahArthamaTamANasya bhagavataviSaye loka vitakarkAdikam [kapparukkho mamaMgaNe jaM imo atihI patto] jisa se kalpavRkSa ke samAna yaha bhikSArthI zramaNa mere AMgana meM Aye hai [tti ciMtiya bhagavaM patthei-no ciyaM imaM bhattaM bhadaMtassa] tahavi jai kappaNijja to mamovari kivaM kAuM gijjhau] isa prakAra vicAra kara usane bhagavAn se prArthanA kI-yaha bhojana bhagavAn ke yogya nahIM hai tathApi yadi kalpanIya ho to he bhagavan ! mujha para kRpA karake grahaNa kIjie [tae NaM se bhagavaM tattha bArasa payANi paDipuNNANi pAsai] taba bhagavAn ne vahAM bAraha boloM kA pUrNa honA dekhA / [assurUvaM terasamaM payaM na pAsai] kintu AMsu rUpa terahavAM bola pUrNa hotA huA nahIM dekhA [tao bhagavaM paDiniyai] taba bhagavAn vApasa loTane lage [paDiniyamANaM bhagavaM davaNaM caMdaNA pariciMtei] vApasa lauTate hue bhagavAn ko dekha candanA socane lagI[Agao bhagavaM ettha pacchA eso niyaTTio] bhagavAn vIra prabhu yahAM padhAre aura AhAra grahaNa kiye binA hI lauTa gaye [kiM dukamaM mae ciNNaM, jassima erisaM IPASIL 349 //
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 350 // phalaM ] na jAne maiMne kyA pApakarma kiyA hai ! jisakA yaha azubha phara udaya meM AyA hai [ahaM kerisI adhaNNA apuNNA akayatthA akayapuNNA akayalakkhaNA akavivA kuladveNaM mae jammajIviyaphale] maiM kaiMsI adhanya hUM, puNya-hIna hUM, akRtArtha hUM, maiMne puNyaupArjana nahIM kiyA ! maiM sulakSaNI nahIM hUM maiMne koI vaibhava nahIM pAyA ! mujhe janma kA aura jIvana kA kaisA duSphala milA hai / [jIe imA eyArUvA duhaparamparA laddhApattA abhisamannAgayA ] jisase ki mujhe aisI duHkhaparamparA kI upalabdhi hui, prApti huI aura duHkhaparamparA hI mere sAmane Ai [mama aTThamatava pAraNage samAgao eyArilo gahiyabhiggaho mahAmuNI mahAvIro bhagavaM apar3ilAbhio ceva paDiniyatto] mere tele ke pAraNe avasara para Aye hue aise abhigrahadhArI mahAvIra bhagavAn AhAra liye vinA hI lauTa gaye [gihAgao kapparukkho hatthAo avasario] jaise ghara meM AyA huA kalpavRkSa hI hAtha se calA gayA [hatthagayaM vajjarayaNaM abhigrahArtha : maTamANasya bhagavata viSaye loka vita kadikam // 350 //
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ mazabdArthe viSaye abhigrahArthakalpatre naTraMti kaTu sA caMdaNavAlA roiumArabhIa] hAtha meM AyA vajaratna naSTa ho gayA maTamANasya.. yaha soca candanabAlA rudana karane lagI-usake netroM se AMsU bahane lage [tae NaM bhagavatabhagavaM terasamaM vayaM paDipuNNaM viNNAya paDiNiyahiya caMdaNabAlAe hatthAo bAphiya loka vita mAse patte paDiggahiya taoM nivattIa] usa samaya bhagavAn terahavAM bola pUrNa huA kodikam jAnakara lauTakara candanabAlA ke hAtha se uDada ke vAkale pAtra meM grahaNa karake vahAM se pIche loTa gye| teNaM kAle NaM teNaM samaeNaM tassa NaM dhaNAvahaseTissa gihaMsi devehiM paMcadi- Utill ral vvAiM pagaDIkayAiM] usa kAla aura usa samaya usa dhanAvaha seTha ke ghara meM devoM ne pAMca divya prakaTa kiye [taM jahA-1-vasuhArAvuDhA 2 dasaddhavaNNe kusume NivAie 3 celu kkhevekae 4 AhayAo duduhio 5 aMtarA vi ya NaM agAsaMsi ahodANaM ahodANaM ti lil ghuTe ya] vaha isa prakAra-1-svarNa kI varSA huI 2 pAMca raMga ke phUloM kI varSA huI // 351 //
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ patre zabdArthe // 352 // 3. vastroM kI varSA huI 4 duMdubhiyoM kI dhvani huI 5 AkAza meM ahodAna ahodAna kA ghoSa huA [devA jaya jaya sadaM pauMjamANA caMdaNavAlAe mahimaM kariMsu ] jaya jayakAra karake devoM ne caMdanabAlA ke mahimA kA prakAza kiyA [teNaM davvasuddheNaM] dravyazuddha [dAyagai] dAyakazuddha [paDiggahiyasudveNaM] parigrAhaka zuddha [tiviheNaM] tIna prakAra se [tikaraNasuddhef] trikaraNa zuddha hone se [saMsAre paritIkae] usa caMdanavAlAne apanA saMsAra ko alpa kara diyA [tIe nigaDavaMdhaNadvANammi hatthapAyA valayaNeurasamalaMkiyA jAyA] beDiyoM kI jagaha usake hAtha paira kaDoM aura nUpuroM se alaMkRta ho gaye [kesapAso suMdarI samubbhuo] sundara kezapAza utpanna ho gayA [tIe savvaM sarIraM nANAvihavatthAlaMkAravibhUsiyaM saMjAyaM] usakA samasta zarIra nAnA prakAra ke vastroM se aura alaMkAroM se vibhUSita ho gayA [savvattha harisapagariso jAo ] sarvatra harSa kA ubhAra A gayA [devaduMduhijjhaNiM suNiya logA tattha AgaMtUNa caMdaNavAlaM abhigrahArya. maTamANasya bhagavata vipaye loka vitarkAdikam // 352 //
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre THthuiMsu] deva dudubhiyoM kI dhvani sunakara loga vahAM Aye aura candanavAlA kI stuti abhigrahArtha maTamANasya prazandArthe / | karane lage [dhanAvahasedvista dhaNNavAyaM dalamANA tabbhajjaM mUlaM nidiMsu] dhanAvAha bhgvt||353|| seTha ko dhanyavAda dete hue usakI patnI mUlA kI niMdA karane lage [taM soUNa caMdaNa viSaye bAlA loge nivAremANI vadIa-] yaha sunakara candanabAlA ne unheM roka diyA aura loka vita kAdikam kahA-[bho logA! evaM mA vayaMtu mama u eseva mUlA mAyA anaMtovagAriNI asthi jappabhAveNa ajja mae erise suavasare laddhe patte abhisamannAgaetti] mUlA mAtA hI merI mahAn upakAriNI hai jisake prabhAva se Aja mujhe yaha suavasara prApta huA hai, IST labdha huA hai aura mere sAmane AyA hai // 56 // bhAvArtha-isa prakAra bhagavAn zrI mahAvIra ko pratidina bhikSA ke lie paryaTana will karate dekhakara loga Apasa meM tarka vitarka karate the| una logoM meM se kitaneka loga isa prakAra kahate-yaha bhikSu pratidina bhikSA ke lie ghUmatA hai, magara bhikSA letA // 353 / /
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre. samandArthe // 354 // abhigrahArthamaTamANasya bhagavatavipaye loka vitadima nahIM hai, isameM koI na koI kAraNa honA cAhie, jo hameM mAluma nahIM pdd'taa| koI kahate-yaha bhikSu unmatta hone ke kAraNa cakkara kATA karatA hai| dUsare kahate-yaha kisI rAjA kA guptacara hai yaha apane rAjA ke kisI vizeSa kArya ko lekara ghUmatA hai| kisI ne kahA yaha cora hai aura corI ke uddeza se ghUmatA hai / koI-koI kahate the- yaha bhikSu cauvIsaveM tIrthakara hai, aura apanI pratijJA kI pUrti ke lie bhramaNa karate haiM / kucha dinoM bAda sabhI jana vIra bhagavAn se paricita ho gaye / jAna gaye ki yaha bhikSu tIna loka ke svAmI aura saMsAra ke prANI mAtra ke kalyANakartA zramaNa bhagavAn mahAvIra haiM, aura duSkara-duSkara [atyaMta hI kaThora] abhigraha ke kAraNa bhramaNa karate haiN| jaba logoM ko patA lagA to ve isa prakAra zoka karane lage-Aha ! hama saba abhAge haiM, jo aise trilokInAtha mahApuruSa kA abhigraha pUrNa karane meM samartha nahIM haiM / isa prakAra abhigraha pUrti ke nimitta bhikSA ke lie bhramaNa karane vAle bhagavAn mahavIra ke // 354 //
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ - kalpasUtre - sazabdArthe // 355 // abhigrahArtha. | maTamANasya bhagavatavipaye loka vita rkAdikam pAMca dina kama chaha mAsa pUrNa ho gaye itanA samaya bIta jAne ke bAda, dUsare dina, lohe kI sAMkaloM ke baMdhanoM ko toDa dene ke sthAnApanna anAdi kAla se cale A rahe bhava baMdhanoM ko tor3ane ke lie luhAra ke samAna bhagavAn mahAvIra dhanAvaha zreSThI ke ghara candana bAlA ke nikaTa phuNce| bhagavAn ko Aye dekhakara candanabAlA harSita huI aura santoSa ko prApta huI, usakA citta Anandita huaa| harSa kI adhikatA se usakA hRdaya uchalane lgaa| vaha mana hI mana socatI-ahA, Aja mujhe supAtra kI prApti huii| isase pratIta hotA hai ki merA kucha puNya zeSa hai, jisase kalpavRkSa ke samAna yaha bhikSArthI | zramaNa mere AMgana meM Aye haiM, isa prakAra vicAra kara candanabAlA bhagavAn se prArthanA karatI hai,-'he prabho ! yadyapi tuccha hone ke kAraNa yaha AhAra Apake yogya nahIM hai, Apa jaise atithi ko to viziSTa AhAra arpita karanA ucita hai, tathApi yaha tuccha anna bhI santoSAmRta pIne vAle tathA eSaNIya AhAra kI eSaNA karane vAle Apako kalpanIya ho // 355 //
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpamatre sazabdArthe // 356 // abhigrahArthamaTamANasya - bhagavataviSaye loka vita 1) karkAdikam tel to mujha para dayA karake ise svIkAra kara liijiye| taba bhagavAn grahaNa kiye hae teraha | boloM meM se bAraha boloM ko pUrti huI dekhate haiM, sirpha bahate Asu jo terahavAM vola thA use nahIM dekhate / ataeva bhagavAn vIra svAmI yahAM se lauTane lagate haiM / bhagavAn ko lauTate dekhakara caMdanabAlA mana meM vicAra karatI hai-bhagavAn vIra prabhu yahAM padhAre aura AhAra grahaNa kiye binA hI lauTa gaye / na jAne kyA maiMne pApa-karma kiyA hai, jisakA aisA | azubha phala udaya meM AyA hai ! maiM kaisI adhanya hUM, puNya hIna hUM, akRtArthA hUM ! maiMne puNya-upArjana nahIM kiyA ! maiM sulakSaNI nahIM huuN| maiMne koI vaibhava nahIM paayaa| mujhe janma kA aura jIbana kA kaisA duSphala milA hai ! jisase ki mujhe aisI duHkha-paramparA kI upalabdhi huI, prApti huI aura duHkhaparamparA hI mere sanmukha AI ! aSTamabhakta ke pAraNe ke avasara para aise atyaMta duSkara abhigraha ko dhAraNa karane vAle mahAmuni mahAvIra prabhuzrI AhAra liye vinA hI vApisa lauTa gaye, so maiM samajhatI hUM ki ghara // 356 //
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ sastra // 357|| abhigrahArthamaTamANasya / bhagavatavipaye loka vita DA rkAdikam meM AyA kalpavRkSa hI hAtha se calA gyaa| mAnoM hAtha meM AyA huA sarvottama hIrA sandAthai guma ho gyaa| isa prakAra vicAra karake candanabAlA rudana karane lagI-usake netroM se AMsU bahane lage / candanabAlA ke rudana karane para bhagavAn zeSa rahe hue eka bola kI pUrti huI jAnakara punaH vApisa lautte| lauTakara candavAlA ke hAtha se bhagavAn ne ubale | hue uDada bAkale-pAtra meM grahaNa kiye, aura grahaNa karake vahAM se lauTa gye| usa kAla aura usa samaya meM arthAt bhagavAn mahAvIra ke bhikSA grahaNa karake ne | avasara para candana bAlA ko kharIdane vAle dhanAvaha seTha ke ghara meM devoM ne pAMca divya vastueM prakaTa kii| ve isa prakAra haiM-(1) devoM ne svarNa mudrAoM kI vRSTi kI (2) pAMca varNa ke acitta phUloM kI varSA kii| (3) vastroM kI varSA kii| (4) dundibhiyAM bajAI (5)AkAza ke madhya meM 'aho dAnaM, aho dAnaM' kA uccasvara se ghoSa kiyaa| tatpazcAt devoM ne 'jaya - on jaya' zabda kA prayoga karake candana bAlA kI mahimA prasiddha kii| dravyazuddha dAyakazuddha | // 357 //
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 358 // abhigrahArthamaTamANasya mA viSaye loka vitadika pharapatre / aura pratigrAhakazuddha tInoM prakAra se trikaraNazuddha hone se usa caMdanabAlAne apanA saMsAra prazandArthe , ko alpa bnaayaa| candanabAlA kI beDiyoM kI jagaha donoM hAtha kaMkaNoM se aura donoM paira nUpuroM se alaMkRta ho gye| usake muMDita mastaka para sundara kezapAza utpanna ho gyaa| " sArA zarIra 'bhAMti-bhAMti ke vastroM aura AbhUSaNoM se suzobhita ho gyaa| saba jagaha khUba harSa hI harSa chA gyaa| devadundubhI kA ghoSa sunA, to saba loga vahIM A pahuMce, jahAM candanabAlA thI aura usake prabhAva kI prazaMsA karane lge| sabane dhanAvaha seTha ko I dhanyavAda dete hue unakI patnI mUlA kI nindA kI use dhikkAra diyaa| mUlA kI nindA sunakara candanabAlA nindA karane vAle logoM ko rokatI huI kahane lagI-he bhAioM isa prakAra mata bolo / mUlA mAtA ho merA ananta upakAra karane vAlI hai, jisake prabhAva se Aja meMne-bhagavAn kA abhigraha pUrNa karane kA yaha zubha avasara kA lAbha kiyA hai, pAyA hai aura sanmukha kiyA hai| arthAt yaha mUlA mAtA kA hI upakAra // 358 //
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ Scense kaspasatre sazamdArthe // 359 // caMdana vAlAyAH carita hai ki maiM bhagavAn kA abhigraha pUrNa karake supAtradAna kA phala pA sakI // 56 // - mUlam-tae NaM esA caMdaNabAlA samaNassa bhagavao mahAvIrassa paDhamAsissiNI bhavissai' tti AgAsaMsi devahiM ghujhe / kA esA caMdaNabAlA jIe varNanam hattheNa bhagavao pAraNagaM' ti tIra caritaM saMkhevao daMsijjai-egayA kosaMbI nayarInAho sayANIo NAmaM rAyA caMpAnagarINAyagaM dadhivAhaNAbhihaM nivaM avakkamiyaM duNNIie caMpANayari luttia| dadhivAhaNo rAyA palAIo tao / | sayANIyarAyassa kovi bhaDo dadhivAhaNarAyassa dhAriNiM NAmaM mahisiM vamumaI puttiM ca rahami ThAviya kosaMbi nayai, magge so bhaNai-imaM mahisiM bhajja karissAmitti / tao dhAriNI devI taM vayaNaM soccA nisamma sIlabhaMgabhaeNa sayajIhaM avakarisiya myaa| taM daTTaNaM bhIo so bhaDo imAvi eyArisaM // 359 //
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ .. " caMdanabAlAyAH carita varNanam kampanatre, akajjaM mA karijjaM tti kaTu taM vasumaI kiMcivi na bhaNiya kosambIe causazandArye // 360 ppahe vikkii| vikkAyamANiM tAM egA gaNiyA mullaM dAuM kiNIa / sA vasu maI taM gaNiaM bhaNIa he aMba ! kAsi taM ? keNa adveNaM ahaM tae kINiyA ? sA bhaNai-ahaM gaNiyA mama kajaM prpurisprirNjnnN| tIe erisaM hiyaya viyAragaM aNAriyaM vajjapAyaMvitra vayaNaM soccA sA kNdiumaarbhiia| tIe aTTaNAyaM soccA tattha TThio dhaNAvaho seTThI ciMtIa-'imA kassavi rAyavarassa Isarassa vA kannA dIsai, mA imA AvayA bhAyaNaM hou' tti ciMtIa so taicchiyaM davvaM soccA taM kannaM ghettUNa niyabhavaNe nniia| seTThI tabbhajjA mUlA ya taM Niyaputtiviva pAliuM posiuM uvkkmiia| egayA gimhakAle aNNabhiccAbhAve sA vasumaI seTThiNA vArijjamANA vi gihamAgayarasa tassa pAya // 36 //
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 36 // caMdana vAlAyAH Mid carita varNanam pakkhAlaNaM karIa / pAe pakkhAlaMtIe tIe kesapAso chuTio 'imAe kesa- pAso ullabhUmIe mA paDau' tti kaTu taM seTThI niyapANilaTTIe dhariUNa bNdhii| tayA gavakkhaTThiyA seTThiNA bhajjA mUlA vasumaIe kesapAsaM baMdhamANaM seSTuiM daTTaNa ciMtIa / imaM kannaM pAliya posiya mae anaTuM kayaM, jai imaM kannaM seTThI uvvahejjA to haM avayaTThA ceva bhvissaami| upajjamANA ceva vAhI uvasAmeyavvi' tti kaTu egayA annagAmagayaM seTuiM muNiya sA nAvieNa tIe siraM muMDAviya siMkhalAe kare nigaDeNa pAe niyaMtiya egammi bhUmigihe taM ThAviya taM bhUmigihaM tAlaeNa niyaMtiya sayaM tassi ceva gAme piugehaM gyaa| sA ya vasumaI tattha chuhAe pIDijjamANA ciMtei katthA rAyakulaM ma'tthi, duddasA karisI imaa| // 361 //
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdana bAlAyAH carita varNanam kalpasUtre kiM me purAkayaM kamma, vivAgo jassa iiriso|| sazandArthe // 362 // evaM ciMtemANA 'sA kArAgAramuttipajjaMtaM tavaM karissAmi' tti kaTu maNami parameTThimaMtaM jpiumaarbhii| evaM tIe tinni diNA viktaa| cautthe diNe seTTI gAmaMtarAo Agao vasumaI adaTTaNa pariyaNe pucchiia| mUlA _ nivAriyA te taM na kaMpi khii| tao kuddho seTThI bhaNIa-jANamANAvi tumhe vasumaiM na kahei, ao majjhagihAoM niggacchaha' tti soUNa egAe / vuDDhAe dAsIe mamaM jIvieNaM sA jIviu' tti kaTu seTriNo taM savvaM khiiyN| taM soUNa seTThI sigdhaM tattha gaMtUNa tAlagabhaMjiadAraM ugghADiya vamUmaI AsAsIa tae NaM se seTThI gihe na bhAyaNaM na bhattaM katthavi pAsai, pasunimittaM nipphAie bapphiyamAse ceva tattha pAsai, taM aNNabhAyaNAbhAve suppe gahiya // 362 //
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ kampane sazabdArthe // 363 // " vAlAyAH teNa bhattadvaM vasumaIe smaadhiyaa| sayaM ca nigaDAi baMdhaNaccheyaNaTuM lohayAramA- caMdanakAriuM taggihe gamia sA vasumaI ya sa bapphiyamAsaM suppaM hattheNa gahIa cAritaciMtIa-'iyopuvvaM mae kiMpi dANaM dAUNa meva pAraNagaM kayaM, ajjau na kiMpi varNanam dAUNaM kahaM pAremi ? keriso me duhavivAgo udio, je NaM ahaM erisAM dasAM saMpattA / jai kassavi atihissa evaM bhattaM daccA ahaM pAraNagaM karemi, to seyaM / / tti ciMtIa gihadehalIe egaM pAyaM bAhi~ egaM pAyaM aMto kiccA muNimaggaM pAsamANI cittui| sA ceva vasumaI caMdaNasseva sIyalasahAvattaNeNa caMdaNabAlatti nAmeNa pasiddhi pattA // 5 // ___ zabdArtha-[tae NaM esA caMdaNabAlA samaNassa bhagavao mahAvIrassa paDhamA sissiNI bhavissai'tti AgAsaMsi devehiM ghuTTa] tadanantara AkAza meM devoM ne ghoSaNA kI-yaha caMdana- // 363 // ATH
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAlAyAH ||364 // kalpasUtre I bAlA zramaNa bhagavAn mahAvIra kI prathama ziSyA hogI [kA esA caMdaNabAlA jIe hattheNa / / caMdana. sAndArthe bhagavao pAraNagaM jAyaM'-ti tIe caritaM saMkhevao daMsijjai-] jisake hAtha bhagavAn caritane pAraNA ke liye AhAra kA dAna grahaNa kiyA vaha candabAlA kauna thI ? usakA caritra / / ) varNanam saMkSepa meM dikhalAyA jAtA hai-[egayA kosaMbI nayarInAho sayANIo NAmaM rAyA] eka bAra kauzAmbI nagarI ke rAjA zatAnIka ne [caMpA nayarINAyagaM dadhivAhaNAbhihaM nivaM avakkamiya duNNIIe caMpANayariM luTIa] caMpAnagarI ke nAyaka rAjA dadhivAhana para AkramaNa kara ke durnIti se caMpAnagarI ko luuttaa| [dadhivAhaNo rAyA palAio] dadhivAhana rAjA bhAga gayA [tao sayANIyarAyassa ko vi bhaDo dadhivAhaNarAyassa dhAriNI NAmaM mahisIM vasumaiM puttiM ca rahami ThAviya kosabi nayai] taba zatAnIka rAjAkA eka yoddhA rAjA dadhivAhana kI dhArINI nAmaka rAnI ko aura vasumatI nAmaka putrI ko ratha meM viThalA kara kauzAmbI le calA [magge so bhaNai-imaM mahisiM bhajja karissAmiti] // 364 //
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe cadana-- bAlAyAH carita| varNanam // 365 // mArga meM usane kahA-'isa rAnI ko maiM apanI patnI banAUMgA [tao dhAriNI devI taM vayaNaM soccA nisamma sIlabhaMgabhaeNa sayajIhaM avakarisiya mayA] dhAriNIdevI ne usake yaha bacana sunakara aura samajhakara zIlabhaMga ke bhaya se apanI jIbha bahAra khIMcalI aura prANa tyAga diye [taM davaNaM bhIo so bhaDo imAbi eyArisaM akajjaM mA karija ti kaTu taM vasumaiM kiMci vi na bhaNiya kosambIe cauppahe vikkIa] dhAriNI devI ko marI huI dekhakara vaha DaragayA aura kahIM yaha rAjakumArI bhI aisA hI akArya na kara baiThe yaha socakara usane vasumatI se kucha bhI na kahA aura kozAmbI ke cauka meM lejAkara beca diyA [vikkAyamANiM taM egA gaNiyA mullaM dAuM kiNIa] bikatI huI. vasumatI ko eka vezyA ne mUlya dekara kharIdA [sA vasumaI taM gaNiyaM bhaNIa-he aMba! kAsi taM ? keNa aTeNa ahaM tae kINIyA?] vasumatI ne usa vezyA se kahA -mAtA, tuma kauna ho ? kisa prayojana se mujhe kharIdA haiM ? [sA bhaNai ahaM gaNiyA , mama kajjaM // 365 //
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 366 // parapurisapariraMjaNaM] vezyA bolI- maiM gaNikA hUM parapuruSoM kA manoraMjana karanA merA kArya hai [tI erisaM hiyaviyAragaM aNAriyaM vajjapAyaM vitra vayaNaM soccA sA kaMdiu mArabhIa ] gaNikA ke isa prakAra ke hRdaya vidAraka anArya aura vajrapAta ke samAna vyathA janaka vacana sunakara vaha rone lagI / [tIe aTTanAyaM soccA tatthaDio ghaNAvaho seTThI ciMtIa - ] usakA ArtanAda sunakara vahAM khaDe dhanAvaha seTha ne vicAra kiyA - [imA kassavi rAyavarassa Isaras vA kannA dIsa ] yaha kisI uttama rAjA kI yA dhanika kI kanyA dIkhatI hai [mA imA AvayAbhAyaNa hou' ti ciMtIa so taicchiyaM davvaM daccA taM kannaM ghettUNa niyabhavaNaM naI a] yaha Apatti kA pAtra na bane to acchA, aisA socakara gaNikA ko icchita dhana dekara vasumatI ko apane ghara le AyA [seTThI tabbhajjA mUlA ya taM NiyaputtiM viva pAliuM posiuM vakkamIa] seTha aura usakI patnI mUlA, apanI putrI ke samAna usakA pAlana poSaNa karane lage [egayA gimhakAle aNNabhiccAbhAve sA vasumaI seTTiNA caMdana vAlAyAH carita - varNanam // 366 //
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 367 // vArijjamANAvi gihamAgayassa tassa pAyapakkhAlaNaM karIa] eka bAra grISma ke samaya Iril caMdanameM anya sevaka ke abhAva meM vasumatI seTha ke dvArA manA karane para bhI vAhara se ghara vAlAyAH caritaAye hue dhanAvaha ke paira dhone lgii| [pAe parakhAlatIe tIe kesapAso chaTio] varNanam paira dhote samaya usakA kezapAza chUTa gyaa| ["imAe kesapAso ullabhUmIe mA paDau" til tti kaTTha taM seTThI niyapANilaTTIe dhariUNa baMdhIa] taba isakA kezapAza gIlI bhUmi | meM na paDa jAya' aisA socakara seTha ne use apane hAtha rUpa yaSTI meM lekara bAMdha diyA [tayA gavakkhaTriyA seThiNA bhajjA mUlA vasumaIe kesapAsaMbaMdhamANaM seTiM daTTaNa ciMtIa] tava gavAkSa meM sthita seTha kI patnI mUlA ne seTha ko vasumatI kA kezapAza bAMdhate dekhakara vicAra kiyA [ imaM kaNNaM pAliya posiya mae ana, kayaM] isa kanyA kA pAlana poSaNa karake maiMne anartha kiyA [jai imaM kaNNaM seTrI uThyahejjA to haM aMvayaTThA ceva bhavissAmi] kadAcit seTha ne isa kanyA ke sAtha vivAha kara liyA to meM apadastha ||367 //
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ karapasUtre sazandArthe // 368 ho jAUMgI [uppajjamANA ceva vAhI uvasAmeyadhi' tti kaTTa] bimArI ko utpanna hote caMdana bAlAyAH hI zAnta kara denA cAhiye / isa prakAra soca kara [egayA annagAmagayaM soDiM muNiya caritasA nAvieNa tIe sIraM muMDAvIya siMkhalAe kare nigaDeNa pAe niyaMtiya] eka bAra seTha / varNanam " ko dUsare gAMva gayA jAnakara usane nAI se vasumatI kA sira muMDavA kara hathakaDiyoM se ra hAtha aura beDiyoM se paira bAMdhakara (egammi bhUmigihe taM ThAviya taM bhUmigihaM tAlaeNa niyaMtia saya tassi ceva gAme piugehaM gayA] use eka bhUmigRha meM DAla bhUmigRha ko tAle se baMdha kara usI grAma meM vaha apane pitA ke ghara calI gaI [sA ya vasumaI tattha chahAe pIDijjamANA ciMtei-] vasumatI usa bhoyare meM bhUkha aura pyAsa se pIDita hotI huI socatI hai| [kattha rAyakulaM me'sthi] kahAM to merA vaha rAjavaMza [duisA kerisI imA] aura kahAM yaha merI isa samaya kI durdazA [kiM me purAkayaM kammaM vivAgo jassa Iriso] pUrva // 368 //
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdanabAlAyAH caritavarNanam kalpasUtre AU bhava meM mere dvArA upArjita azubha karma na jAne kaisA hai ? jisakA phala aisA bhoganA ... sazabdArtha paDa rahA hai [evaM ciMtemANA 'sA kArAgAramuttipajjaMtaM tavaM karissAmi' tti kaTu // 369 // maNami parameTrImaMtaM japiu mArabhIa] isa prakAra vicAra karatI huI usane 'maiM kArAgAra se mukta hone taka tapa karUMgI' aisA nizcaya karake mana meM parameSThI maMtra kA jApa karanA | AraMbha kara diyA [evaM tIe tinni diNA vaikkaMtA] yoM usake tIna dina bIta gaye | [cautthe diNe seTrI gAmaMtarAo Agao vasumaI adaLUNa pariyaNe pucchIa] cauthe dina # seTha ghara Aye / vasumatI ko na dekhakara parijanoM se pUchA [mUlA nivAriyA te taM na | kiMpi kahIa] mUlA ne unheM manAkara diyA thA, ataH unhoMne kucha bhI nahIM batalAyA [tao kuddho seTrI bhaNIa-jANamANAvi tumhe vasumaiM na kaheha ao majjha gihAo | Niggacchaha] taba kruddha hokara seTha ne kahA-'tuma jAnate hue vasumatI ke viSaya meM nahIM batalAte ho to mere ghara se cale jAo [tti soUNa egAe vuTTAe dAsIe mamaM jIvi // 369 //
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 370 // Zee 1 eNa sA jIvau' tti kaTTu seTTiNo taM savvaM kahiyaM ] yaha suna kara eka bUDhI dAsI ne 'mere jIvana se bhI vaha jIye' arthAt mere prANa jAte hoM to bhale jAeM aisA socakara usane samasta vRttAnta dhanAvaha zreSThI se kaha diyA [taM soUNa seTThI sigdhaM tattha gaMtUNaM tAlagaM bhaMjia dAraM ugvADiya vasumaI AsAsIa ] yaha vRttAnta sunakara seTha zIghra hI bhoyare meM pahuMcA vahAM jAkara usane tAlA toDA aura bhoyare meM pahuMca kara vasumatI ko AzvAsana diyA [ta NaM se seTTI gihe na bhAyaNaM na ya bhattaM katthavi pAsai ] usake bAda seTha ko ghara meM na koI bartana dikhAI diyA aura na bhojana hI [pasunimittaM fromise bAphiyamAse cetra tattha pAsai] pazuoM ke lie ubAle hue uDada hI vahAM najara Aye [ aNabhAyaNAbhAve suppe gahiya teNaM bhattaGkaM vasumaIe samAdhiyA ] dUsarA vartana na hone se unheM sUpa meM lekara usane khAne ke lie vasumatI ko diye [sayaM ca nigaDAi baMdhaNaccheyaNa lohayAramAkAriDaM taggihe gamia] dhanAvaha seTha svayaM beDI caMdanavAlAyAH caritavarNanam // 370 //
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdanavAlAyAH carita varNanam kalpasUtre l Adi bandhanoM ko chedane ke liye luhAra ko bulAne usake ghara calA gayA [sA vasumaI sazandA ya sa vapphiyamAsaM suppaM hattheNa gahiya ciMtIa-] vasumatI ubale hue uDadoM vAle sUpa // 371 // A ko hAtha meM lekara socane lagI-[iyo puvvaM mae kiMpi dANaM dAUNameva pAraNagaM kayaM] - isase pahale maiMne kucha dAna dekara hI pAraNA kiyA hai [ajjau na kiMpi dAuNaM kahaM pAremi ? ] Aja kucha bhI dAna diye binA kaise pAraNA karU ? [keriso me duhavivAgo al udio, jeNaM ahaM erisaM dasaM saMpattA] kaisA mere pApa karma kA udaya AyA hai ki maiM aisI durdazA ko prApta huI [jai kassavi atihissa evaM bhattaM daccA ahaM pAraNagaM karemi . INHM to seyaM-tti ciMtIa] yadi maiM kisI atithi vizeSa ko yaha bhojana dekara pAraNA karUM ril to acchA hai yaha soca karake [gihadehalIe egaM pAyaM bAhiM egaM pAyaM ca aMto kiccA IMAIL muNimaggaM pAsamANI ciTui] vaha eka paira dehalI ke bAhara aura eka paira bhItara karake muni kI rAha dekhatI huI baiThI [sA ceva vasumaI caMdaNasseva sIyalasahAvattaNeNa caMdana // 37 //
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ 119 kalpasUtre zabdArthe // 372 // KOJ bAlatti nAmeNa pasiddhiM pattA ] vahI vasumatI candana ke samAna zItala svabhAvavAlI hone se 'candanabAlA' ke nAma se prasiddha huI // 57 // bhAvArtha - bhagavAn ko AhAra pAnI kA dAna dene ke pazcAt 'yahI candanabAlA zramaNa bhagavAn mahAvIra kI sabase pahalI ziSyA hogI' isa prakAra kI ghoSaNA devoM ne AkAza meM kI kauna thI yaha candanabAlA ? jisake hAtha se bhagavAn ne pAraNA ke nimitta AhAra kA dAna grahaNa kiyA ? usakA paricaya kyA hai ? isa bAta ke 'jijJAsuoM' ke lie candanabAlA kA saMkSipta paricaya diyA jAtA hai - eka samaya kauzAmbI nagarI ke rAjA zatAnIka ne campAnagarI ke svAmI dadhivAhana rAjA para apanI senA ke sAtha AkramaNa kiyA aura usane durnIti kA Azraya lekara campAnagarI ko lUTA | rAjA dadhivAhana campAnagarI meM lUTapATa prAraMbha hone para bhayabhIta hokara bAhara bhAga gyaa| taba zatAnIka kA koI yoddhA dadhivAhana rAjA kI dhAriNI nAmaka rAnI ko SESSIOeeISODES caMdanabAlAyAH carita - varNanam // 372 //
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre dA ||373 // aura vasumatI nAmaka putrI ko ratha meM biThalAkara kauzambI kI ora le calA / rAste meM usa yoddhA ne kahA- 'rAjA dadhivAhana kI rAnI dhAriNI ko maiM apanI strI banAUMgA' / yoddhA kA yaha kathana dhAriNI ne sunA / aura samajhA / use zIla ke khaMDita hone kA huA / ataeva usane apanI jihvA bAhara khIMca lI aura prANatyAga diye / dhAriNI ko mRtaka avasthA meM dekhakara yoddhA bhayabhIta ho gayA / vaha socane lagAkahIM aisA na ho ki yaha - vasumatI bhI dhAriNI kI bhAMti koI avAMchanIya kArya kara baiThe-prANa tyAga de ! yaha soca usane apane mana kI koI bhI bAta vasumatI se na kahakara kauzAmbI ke caurAhe para le jAkara use beca diyA / bikatI huI vasumatI ko yodvA ke dvArA nizcita kiyA huA zulka dekara eka vezyA ne kharIda liyA / tatpazcAt vasumati ne usa gaNikA se pUchA- mAtAjI, tuma kauna ho - maiM vezyA hUM / vezyA kA kAma hai-para-puruSoM ko prasanna karanA vilAsa hAsa Adi karake unakA manoraMjana karanA / ' caMdana vAlAyAH carita varNanam // 373 //
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazandArye caMdanavAlAyAH caritavarNanam // 374 // hRdaya ko vidAraNa kara dene vAle, mana meM kheda utpanna karane vAle, AryajanoM ke lie anucita tathA vajrapAta kI taraha asahya vacana sunakara basumatI Akrandana-rUdana karane lgii| rotI huI vasumatI kI duHkhabharI vANI sunakara usI caurAhe para khaDe hue dhanAvaha nAmaka eka seTha ne vicAra kiyA-'AkRti se pratIta hotA hai ki rone vAlI laDakI yaha yA to baDe rAjA kI athavA kisI dhanavAn kI beTI honI caahie| yaha | becArI laDakI duHkhinI na ho to acchA / ' aisA socakara dhanAvaha seTha ne vezyA kA muMha mAMgA mola cukAkara rAjakumArI basumati ko le liyaa| vaha use apane ghara le gaye / ghara le jAne ke pazcAt dhanAbaha seTha aura unakI patnI mUlAne vasumatI kA apanI hI beTI ke samAna pAlana-poSaNa karanA prAraMbha kiyaa| eka vAra grISma Rtu kA samaya thA, seTha dhanAvaha dUsare gAMva se lauTakara apane ghara Aye the| jaba ve ghara Aye, usa samaya koI naukara upasthita nahIM thaa| ataeva vasumatI hI dhanAvaha ko // 374||
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArtha SALESCE caMdanaH vAlAyAH pani , varNanam 11375 apanA pitA samajhakara paira dhone lgii| dhanAvaha ne manA kiyA, para vaha nahIM maanii| jaba vasumatI dhanAvaha ke caraNa prakSAlana kara rahI thI, usa samaya usakA kezakalApa (juDA) khula gyaa| seTha dhanAvaha ne socA-isake bAla kocaDa vAlI jamIna para na gira jAeM, yaha socakara unhoMne nirvikArabhAva se-yaSTi (lakaDI) ke samAna apane hAthoM meM / lekara usake kezapAza ko bAMdha diyaa| usa samaya dhanAvaha seTha kI patnI mUlA khiDakI meM baiThI thii| usane vasumati kA kezakalApa bAMdhate hue dhanAvaha ko dekhakara mana meM vicAra kiyA-isa laDakI kA pAlana poSaNa karake maiMne apanA hI aniSTa kara DAlA hai / kyoM ki isa chokarI ke sAtha mere pati ne vivAha kara liyA to isake sAtha vivAha kara lene para maiM apadastha ho jAUMgI-arthAt maiM adhikAra se vaMcika ho jaauuNgii| ataeva mujhe koI aisA prayatna karanA cAhie ki mere pati isase vivAha na kara skeN| jaba vimArI utpanna ho raho ho tabhI usakA ilAja kara lenA hI acchA hai / mUlA ne // 37 //
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasane sazabdArthe caMdanabAlAyAH caritaHTH varNanam // 376 // aisA vicAra kara liyaa| kucha hI samaya ke bAda use avasara mila gyaa| eka bAra dhanAvaha seTha dUsare gAMva cale gye| unheM bAhara gayA jAnakara mUlA ne nAI se vasumatI kA sira muMDavA diyaa| hAthoM meM hathakaDI aura pairoM meM beDI DAla dii| taba vasumatI ko eka bhoyare meM baMda krdii| bhoyare ko tAlA jar3a diyaa| yaha saba karake vaha mUlA, | kauzAmbI meM hI apane mAyake [pitA ke ghara] cala dii| hAthoM-pairoM se jakaDI vasumatI bhoyare meM par3I huI mana hI mana vicAra karane lgii| vaha kyA vicAra karane lagI so kahate haiN| ___kahAM to merA vaha rAjavaMza-jisameM merA janma huA thA aura kahAM yaha isa samaya kI merI durdazA ? donoM meM tanika bhI samAnatA nahIM / Aha ? pUrvabhava meM mere dvArA upArjita azubha karma na jAne kaisA hai ? jisakA phala aisA bhoganA paDa rahA hai| isa durdazA ke rUpa meM jo udaya meM AyA hai / isa prakAra vicAra karatI huI vasumatI ne // 376 //
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 377|| caMdanavAlAyAH caritavarNanam yaha nizcaya kara liyA ki 'jaba taka maiM isa kArAgAra se chaTakArA na pAUMgI tava l taka anazana tapasyA kruuNgii|' isa prakAra vicArakara vaha vasumatI 'namo arihaMtANaM' ityAdi rUpa paMcaparameSThI maMtra kA jApa karane lgii| isa prakAra tIna dina bIta gye| cauthe dina dhanAvaha seTha dUsare gAMva se lauTe / unheM vasumatI dikhalAI nahIM dI to | bhRtya Adi parijanoM se usake viSaya meM pUchatAcha kI / isa prakAra seTha ke dvArA jAnane kI jijJAsA karane para bhI, mUlA dvArA manA kiye hue nokara cAkara vasumatI ke viSaya meM kucha bhI na bole| taba dhanAvaha seTha ko krodha AgayA unhoMne kahA-tuma loka jAnate bUjhate bhI nahIM kahate ho to mere ghara se bAhara nikala jaao| isa prakAra seTha ke vacana sunakara eka vRddha dAsI ne socA-mere jIvana se bhI vasumatI jIvIta rahe, arthAt mere prANa jAte hoM to bhale jAyaM, mere prANoM ke badale vasumatI ke prANa baca jAne caahie| yaha socakara usane samagra vRtAnta dhanAvaha se kaha diyaa| isa vRtAnta ko sunakara dhanA ATEST // 377 //
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 378 // 00000 vaha zIghra hI bhoyare ke dvAra ke samIpa gaye / bhoMyare kA tAlA toDA / dvAra kholA, basutI ko dhIraja baMdhAne vAle vacana kahakara saMtoSa diyA mUlA jaba apane pitA ke ghara gaI thI to baratana - bhAMDe saba gupta jagaha meM rakha gaI thI ataeva seTha ko jaldI meM na koI baratana milA aura na bhojana hI kahIM dikhAI diyA / kevala jAnavaroM ke lie ubale hue, jinheM loka bhASA meM 'bAkulA' kahate haiM, vahIM mile| dUsarA baratana na hoMne ke kAraNa sUpa meM hI unheM lekara dhanAvaha seTha ne vaha vasumati ko diye / seTha svayaM beDI vagairaha ko kATane ke hetu luhAra bulAne ke liye luhAra ke ghara cale gaye / baMdhe hue hAthoM-pairoM vAlI vasumatI ubale hue ur3ada vAle sUpa ko hAtha meM lekara socane lagI - isase pahale maiMne sAdhuoM ko azanapAna khAdima aura svAdima kA dAna dekara hI pAraNA kiyA hai ? Aja vinA dAna diye pAraNA kaise karUM ? kaisA garhita karma mere udaya meM AyA hai, jisake durvipAka ke kAraNa maiM dAsIpana Adi kI isa dazA ko prApta huI caMdanabAlAyAH caritavarNanam // 378 //
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ MEE kalpasUtre aMtimopasarga nirUpaNam sazabdArtha // 379 // hUM, agara maiM kisI muni ko yahI bhojana-rUpa meM sthita uDada azana-dekara pAraNA karUM to merA kalyANa ho jAya / isa prakAra vicAra karake vaha ghara kI dehalI se eka paira | bAhara aura dUsarA paira andara karake muni ke Agamana kI pratIkSA karane lgii| vahI rAjakumArI vasumatI zrI khaMDa candana ke samAna zAnta prakRti vAlI hone ke kAraNa 'candanavAlA' isa nAma se vikhyAta huI // 57 // aMtimo uvasaggo mUlam-tae NaM se samaNe bhagavaM mahAvIre kosambIyAo nayarIo paDinikkhamai, paDinikkhamittA jaNavayavihAraM viharai / tao pacchA bhagavaM bArasamaM cAummAsaM caMpAe NayarIe caummAsataveNaM Thie, tao nikkhamiya chammANiyAbhihassa gAmassa bahiyA ujjANammi kAusaggaMmi Thie / tattha NaM ego "" -." --------- // 379 //
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasatre sazabdArthe pasarga nirUpaNam // 380 // govAlo AgaMtUNa bhagavaM daNaM evaM vayAsI-bho bhikkhU ! mama ime baille / aMtimoA rakkhautti kahia gAmaMmi go| gAmAo Agamiya baille na pAsai, bhagavaM pucchei-katthame baillA ? jhANanimagge bhagavaM na kiMci vayai / tao se puvvabhava verANubaMdhikamjhuNA kuddho Asuruto misimisamANo bhagavao kaNNesu saragaDanAmassa kaDhiNarukhassa kIle nimmAya kuDhArappahAreNa aMto nikhaNiya tesiM uvaribhAge chedia, je NaM teM na koi nAuM sakijjA na vi ya nissaariddN| pahussa imo aTThArasamabhavabaddhakammuNo udao sshuvddio| durAsao so govAlo tao nikkhamiya annattha go| pahU ya tao nikkhamiya majjhimapAvAe NayarIe bhikkhaM aDamANe siddhatthasadvi gihmnnupvide| tattha NaM kharagAbhiho vijjo acchei, so ya pahuM daTuMjANIa jaM eyarasa kaNNesu keNavi / anhindi.ejala
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe . // 381 // aMtimopasarga nirUpaNam sallAiM nikhAyAI, teNaM esa pahU aulaM veyaNaM aNubhavaiti / tae NaM so vijo seTuiM khii| pahU ya gahiya bhikkhe ujjANaM samaNupatte / so seTTi vijjo ya ujjANe gamiya kAusaggaTThiyassa pahussa kaNNehiMto mahaIe juttIe tAI sallAiM nissAraiti / jai vi kIlaguddharaNe pahussa durasahA veyaNA sNjaayaa| tahavi bhagavaM carimasarIrattaNeNa anaMtabalattaNeNa yataM ujjalaM tivvaM ghoraM kAyarajaNadurahiyAsaM veyaNaM sammaM shii| tae NaM se seTThI vijjo ya teNa suha kammuNA bArasame kappe uvavaNNA ii gaMyaMtare // 58 // zabdArtha-[tae NaM se samaNe bhagavaM mahAvIre kosaMbIyAo NayarIo paDinikkhAi] usake bAda zramaNa bhagavAn mahAvIra ne kozAmbI nagarI se vihAra kiyA [paDinikkhamittA jaNavayaM vihAraM viharai] vihAra kara janapada meM vicarane lage [tao pacchA bhagavaM bArasamaM // 38 //
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArtha 1382 // cAummAsaM caMpA nayarIe caummAsataveNaM Thie ] tatpazcAt bhagavAn caumAsI tapa ke sAtha caMpA nagarI meM bArahaveM cAturmAsa ke lie virAje [tao nikkhamiya chammAfor free gAmassa bahiyA ujjANammi kAuso Thie ] tadanaMtara vahAM se vihAra kara SaNmAnika nAma ke grAma ke bAhara udyAna meM kAyotsarga meM sthita hue [tattha NaM ego govAlo AgaMtUNa bhagavaM daddaNaM evaM vayAsI - ] vahAM eka govAla AyA aura bhagavAn ko dekhakara isa prakAra bolA - [bho bhikkhU ! mama ime balle craft after gAmammi gao ] he bhikSu ! mere ina donoM bailoM kI rakhavAlI karanA aisA kahakara gAMva meM calA gayA [gAmAo Agamiya baille na pAsai ] gAMva se lauTane para use baila dikhAI na diye [bhagavaM pucchei - katthame baillA ?] bhagavAn se pUchA- kahAM hai mere baila ? [jhANanimagge bhagavaM na kiMci vayai] dhvAnamagna * bhagavAn kucha na bole / [tao se puvvabhavaverANubaMdhikammuNA kuddho Asuruto misi ISCOURSE aMtimopasarga nirUpaNam // 382 //
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe : // 383 // misemANo bhagavao kaNNesu saragaDanAmassa kaDhiNarukhassa kIle nimmAya] taba usane pUrva bhaya ke vairAnubaMdhI karma ke kAraNa kruddha hokara lAla hokara ora misamisAte hu - nAmaka kaThina vRkSa kI do kIleM banAkara [kuDhArappahAreNa aMto nikhaNiya tesiM * uvari bhAge chedIa ] bhagavAn ke kAnoM meM kuThAra ke prahAra se andara ThoMkadI aura unake bAharI bhAgoM ko kATa DAlA [je NaM te na koi nAuM savikajjA na viya nissAriuM] jisa se kisI ko mAlUma na ho aura koI nikAla bhI na sake [pahussa imo aTThArasamabhavaddhakammuNo udao samuvaTTio] prabhu ke yaha aThAraveM bhava meM bAMdhe hue karma kA udaya upasthita huA [durAsao so govAlo tao nikkhamiya annattha gao ] vaha durAzaya guvAla vahAM se nikala kara anyatra calA gayA [pahU ya tao nikkhamiya funerate rate bhikkhaTTAe aDamANe siddhattha seTTi gihamaNupaviTTe] bhagavAn vahAM se nikalakara madhyamapAtrA nagarI meM bhikSA ke lie aTana karate hue siddhArtha seTha 16012500 aMtimopasarga nirUpaNam // 383 //
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMtimo kalpasUtraM pasarga nirUpaNa ||384 // ke ghara meM praviSTa hue [tattha NaM kharagAbhiho vijjo acchai] vahAM kharaka nAmaka eka sazabdArthe vaidya thA [soya pahuM daI jANIa jaM eyarasa kapaNesu keNavi sallAiM nikhAyAiM] usane prabhu ko dekhakara jAna liyA ki ina ke kAnoM meM kisI ne kIleM ThoMka dI haiM, [teNaM esa pahU aulaM veyaNaM anubhavai ti] isa kAraNa prabhu ko atula vedanA kA anubhava ho rahA hai [tae NaM so vijjo seTuiM kahIa] taba usa vaidya ne seTha se kahA [pahUya gahiya / bhikkhe ujjANaM samaNupatte] bhagavAn bhikSA grahaNa karake udyAna meM Agaye [so seTTI vijjo ya ujjANe gamiya kAussaggaTriyassa pahussa kaNNehiMto mahaIe juttIe tAI sallAiM nissAti] seTha ne aura vaidya ne udyAna meM jAkara kAyotsarga meM sthita prabhu ke kAnoM meM lagI huI kIlA ko baDI yukti se nikAla diyA [jai vi kIlaguddharaNe pahussa dussahA veyaNA saMjAyA] yadyapi kIloM ke nikAlane se prabhu ko dussaha vedanA huI [tahavi bhagavaM carimasarIrataNeNa aNaMtabalasaNeNa ya taM ujjalaM tivyaM ghoraM kAyara 20 .
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ Com kalpasUtre saMzabdAthe // 385 // jaNadurahiyAsa veyaNaM samma sahIa] tathApi carama zarIra aura anantabalI hone ke kAraNa IaMtimo pasarga bhagavAn ne usa jAjvalyamAna tIvra ghora aura kAyara janoM dvArA asahya vedanA ko nirUpaNam samyak prakAra se saha liyA [tae NaM se seTI vijo ya osahovayAreNa taM nIruyaM kAuM sayaM gihaM gamIa] usake bAda vaha seTha aura vaidya auSadhopacAra se bhagavAn ko niroga | karake apane ghara gye| [teNa kukicceNa govAlo maria narayaM gao] usa kukRtya se | guvAla marakara naraka meM gayA [seTho vijjo ya teNa suhakammuNA bArasame kappe ubavannA ii gaMthaMtare] tathA seTha aura vaidya usa zubha karma ke kAraNa se bArahaveM devaloka meM utpanna hue // 58 // ___ bhAvArtha-tatpazcAt vaha zramaNa bhagavAn mahAvIra kozAmbI nagarI se vihAra kiye aura vihAra kara janapada-deza meM vicarane lage / tatpazcAt bhagavAn vIra prabhu bArahaveM caumAse meM campAnagarI meM virAje aura cAra mAsa kI tapasyA kii| caumAsA | ||385 //
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaspastre sabhandAthai // 386 // samApta ho jAne para campAnagarI se vihAra kara SaNmAnika nAmaka gAMva ke bAharI bagIce aMtimo pasarga meM kAyotsarga meM sthita hue| vahAM eka guvAla ne Akara bhagavAn vIra prabhu ko dekhA nirUpaNam aura isa prakAra kahA-'he bhikSu ! sAmane khaDe mere ina donoM vailoM kI rakhavAlI krnaa| yaha vacana kahakara vaha gAMva meM calA gyaa| jaba vaha guvAla gAMva jAkara vApisa lauTA to use vahAM baila najara nahIM Aye / taba usane bhagavAn se pUchA he 'bhikSu' mere baila kahAM cale gaye ?' isa prakAra jijJAsA karane para bhI dhyAna meM lIna bhagavAn ne kucha uttara nahIM diyaa| taba vaha guvAla pUrvabhava meM bAMdhe hue vairAnubaMdhI karma ke udaya se kupita ho kara ekadama hI krodha se lAla ho gayA, aura krodha se jala utthaa| usane bhagavAn ke donoM kAnoM meM zarakaTa nAmaka kaThina vRkSa kI do kIleM banAkara tathA kulhADe ke / pichale bhAga se ThoMka ThoMka gADa dIM / kAnoM ke bhItara ThoMkI huI kIloM ke bAhara nikale hue sire usane kulhADe se kATa DAle, jisase dekhane vAlA dekha na sake 5 // 386 //
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabdArthe // 387 // ki kAnoM meM kIleM ThoMkI huI hai aura vaha kIleM nikala bhI na sakeM / bhagavAn ne aThA rahaveM bhava meM jo karma bAMdhe the, unakA yaha phala thA / usa bhava meM vaha tripRSTha vAsudeva . the / unhoMne zayyApAlaka ke kAnoM meM ukalatA huA zize kA rasa DalavAyA thA / vahI karma aba udaya meM AyA / 1 duSTAzaya vaha guvAla usa sthAna se nikalakara dUsarI jagaha calA gayA / bhagavAn vIra prabhu ne SaNmAnika grAma se nikalakara madhyapAvA nAmaka nagarI meM bhikSA ke lie bhramaNa karate hue anukrama se siddhArtha nAmaka seTha ke ghara meM praveza kiyA / siddhArtha seTha ke ghara kharaka nAmaka vaidya kisI prayojana se AyA thA / usane prabhu ko dekhakara jAna liyA ki inake kAnoM ke andara kisI durjana ne kIleM ThoMka dI haiN| kIleM Thokane ke kAraNa bhagavAnM anupama aura dussaha vedanA kA anubhava kara raheM haiN| kharaka vaidyane yaha bAta siddhArtha seTha se kahI / bhagavAn bhikSA grahaNa karake udyAna meM cale gaye / SOCKSO900000 aMtimo pasarga nirUpaNam // 387 //
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMtimopasarga kalpasUtre / idhara siddhArtha nAmaka seTha aura kharaka vaidya-donoM udyAna meM pahuMce / bhagavAn kAyotsarga sazandAthe meM sthita the| unhoMne atyaMta kuzalatApUrNa yukti se bhagavAn ke donoM kAnoM meM se ThokI // 388 // huI vaha kIleM nikAlI / yadyapi donoM kAnoM meM se kIleM bAhara nikAlane meM bhagavAn ko atIva dussaha vyathA huI phira bhI caramazarIrI arthAt tadbhavamokSagAmI hone ke kAraNa tathA ananta bala se saMpanna hone ke kAraNa bhagavAn ne usa utkRSTa, ugra bhayAnaka aura adhIra puruSoM dvArA asahya vedanA ko bhalI bhAMti sahanakara liyaa| siddhArtha seTha 1 aura kharaka vaidya auSadhopacAra se bhagavAn mahAvIra ko niroga karake apane 2 ghara cale gye| isa pApakarma ke kAraNa vaha guvAla mRtyu ke avasara para mara kara sAtaveM naraka meM gyaa| seTha siddhArtha aura kharaka vaidya donoM yathAsamaya zarIratyAga kara usa puNya karma 1 ke udaya se bArahaveM acyuta nAmaka devaloka meM devarUpa se utpanna hue ||suu058|| . . . mUlam-taeNaM se samaNe bhagavaM mahAvIre iriyAsamie, jAva guttabaMbhayArI, // 388 //
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ phalpasUtre sazandArtha ||389 // amame akiMcaNe, akohe, amANe, amAe, alohe saMte, pasaMte, ubasaMte, parivbui, aNAsave aggaMthe chiNNaggaMthe chiNNasoe, nirUvaleve AyaTTie, Ayahie Ayajoie, Ayaparakame, samAhipatte, kaMsapAyavamukkatoe, saMkha iva niraMjane, jIva iva appaDiyagaI accakaNagaM viva jAyarUve Adarisaphalagamiva pAgabhAve, kummonva guttidie, pukkharapattaMva nirUvaleve, gagaNamiva nirAlaMbaNe, aNilovva nirAlae, caMdoiva somalese, sUro iva dittatee, sAgaro iva gaMbhIre, vihago iva savvao vippamukke maMdaro iva akaMpe sArayasalilaMva suddhahiyae khaggivisANaMva egajAe, bhAraMDapakkhIva appamatte kuMjaro iva soMDIre, vasabho iva jAyatthAme sIho iva duddharise, vasuMdhareva savvaphAsasahe, suhuyahuyAsago iva teyasA jalate vAsAvAsavajjaM aTUsu gimha hemaMtiesu mAse gAne gAye ega SSORSIDE bhagavato. vihAraH mahAsvajha darzanaM ca // 389 //
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasatre sandAtha // 390 // bhagavato. vihAraH mahAsvanadarzanaM ca rAyaM Nayare Nayare paMcarAyaM vAsIcaMdaNakappe samalecha kaMcaNe samasuhaduhe ihalogaparalogaappaDibaddhe apaDiNNe saMsArapAragAmI kammaNigghAyaNaDhAe abbhuTThie viharai, natthiNaM tassa bhagavao katthai pddibNdhe| evaM viheNaM vihAreNa viharamANassa bhagavao aNuttareNa NANeNa aNuttareNa daMsaNeNa aNuttareNa taveNa aNuttareNa saMjameNa aNuttareNa uThANeNa aNuttareNa kammeNa aNuttareNa baleNa aNuttareNa vIrieNaM, aNuttareNa purisakAreNa aNuttareNa parakkameNa aNuttarAe khaMtIe aNuttarAe muttIe aNuttarAe lesAe aNuttareNa ajjaveNa aNuttareNa maddaveNa, aNuttareNa lAghaveNa aNuttareNa sacceNa aNuttareNa jhANeNa aNuttareNa ajjhavasANeNa appANaM bhAvamANassa bArasavAsA terasapakkhA viiikNtaa| terasamassa vAsassa pariyAe vaTTamANANaM je se gimhANaM EiECHEE // 39 //
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArtha bhagavatovihAraH mahAsvama- . darzanaM ca docce mAse cautthe pakkhe vaisAhasuddhe, tassa NaM vaisAhasuddhassa navamI pakkheNa jaMbhiyAbhihassa gAmassa bahiyA ujuvAliyAe NaIe uttarakUle sAmagAmAbhihassa gAhAvaIssa khittaMmi sAlarukkhassa mUle rattiM kAussagge tthie| tattha NaM chaumatthAvatthAe antimarAiyami bhagavaM ime dasa mahAsumiNe pAsitANaM paDibuddhe / taM jahA-egaM ca NaM mahaM ghoradittarUvadha tAlapisAyaM parAjiyaM sumiNe pAsittANaM paDibuddhe / evaM egaM ca NaM mahAsukkilapakkhagaM puMsakoilaM 2, egaM ca NaM mahaM cittavicittapakkhagaM puMsakoilaM 3, egaM ca NaM mahaM dAmayugaM savvarayaNAmayaM 4, egaM ca NaM mahaM seyaM govaggaM 5, egaM ca NaM mahaM paumasaraM savvao samaMtA kusumiyaM 6, egaM ca NaM mahaM sAgaraM ummivIisahassa kaliyaM bhuyAhiM tiSNaM 7, egaM ca NaM mahaM diNayaraM teyasA jalaMtaM8, egaM ca // 391 //
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 392 // kalpasUtre / / NaM mahaM hariveruliyavannAmeNaM niyageNaM aMteNaM mANusuttaraM pavvayaM savvao smNtaa| bhagavato. vihAraH sazabdArtha AveDhiyapariveDhiyaM 9, egaM ca NaM mahaMmaMdare pavvae maMdaracUliyAe uvariM sIhA- mahAsvAna darzanaM ca saNavaragayaM appANaM sumiNe pAsittA NaM paDibuddhe // 59 // zabdArtha-tae NaM se samaNe bhagavaM mahAvIre iriyAsamie] usake bAda zramaNa bhagavAna mahAvIra IryA samiti sampanna [jAva gutabaMbhayArI] yAvat gupta brahmacArI [abhame] mamattva rahita [akiMcaNe] aparigrahI [akohe] krodharahita [amANe] mAna rahita [amAye] mAyArahita [alohe] lobharahita [saMte] zAnta [pasaMte] prazAnta [uvasante] ipazAnta [parinivvue] parinirvRtta [aNAsave] Azrava rahita [aggaMthe] grantharahita [chiNNaggaMthe] chinna grantha [chinna soe] zoka rahita [nirUvaleve] lepa rahita [Ayahie] Atmasthita [Ayahie] AtmA kA hita karane vAle [Ayajoie] Atma jyotiSkaprakAzaka [Ayaparakkame] Atma vIryavAna [samAhipatte] samAdhi prAta [kaMsapAyaMva mukka- // 392 //
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 393|| bhagavato|vihAraH mahAsvanadarzanaM ca toe] kAMse ke pAtra ke samAna sneha rahita [saMkhaiva niraMjaNe] zaMkha ke samAna niraMjana [jIvo iva appaDihaya gaI] jIva ke samAna apratibaddha gativAle [jaccakaNagaM viva jAyarUve] uttama svarNa ke samAna dedIpyamAna [Adarisa phalagamiva pAgaDabhAve] darpaNa ke samAna tatvoM ko prakAzita karanevAle [kummovva murtidie] kacchapa ke samAna guptendriya [pukkhara pattaMba niruvaleve] kamala patra ke samAna nirlepa [gagaNamiva nirAlaMbaNe] AkAza ke samAna AlaMbana rahita [aNilovva nirAlae] pavana ke samAna ghara rahita [caMdoiva somalesse] candramA ke samAna saumya lezyAvAle [sUroiva dittatee] sUrya ke samAna tejasvI [sAgaro iva gaMbhIre] samudra ke samAna gambhIra [vihago iva savvao vippamukke] pakSI kI taraha sarvathA bandhana rahita [maMdaro iva akaMpe] | merU parvata kI taraha akaMpa [sArayasalilaMva suddhahiyae] zarada Rtu ke jala ke samAna zuddha hRdayavAle [khaggivisANaMva ega jAe] gaiMDe ke ziMgake samAna advi // 39 // HAI HETAIL.. .
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ P sazandA bhagavatovihAraH mhaasvm| darzanaM ca kalpasUtre / tIya-eka janma lenevAle [bhAraMDapakkhIva appamace] bhAraNDapakSI kI tahara apramatta [kuMjaro iva soMDIro] hAthI ke samAna vIra [vasabho iva jAyatthAme] baila kI taraha vIryavAna [sIho // 394 // 21 | iva duddharise] siMha ke samAna ajeya [vasuMdhareva savvaphAsasahe] pRthvI ke samAna samastaspoM ko sahanevAle [suhuyahuyAsaNo iva teyasA jalaMte] acchI taraha homI huI agnike samAna teja se jAjvalyamAna [vAsAvAsavajaM aTThasu gimhahemaMtiesu mAsesu gAme gAme egarAyaM Nayare Nayare paMcarAyaM] varSAkAlake zivAya grISma aura hemaMta ke ATha mahinoM meM grAma meM eka rAtri aura nagara meM pAMca rAtri taka rahane vAle [vAsI caMdaNakappe] vAsIcandana ke samAna [samaleTrakaMcaNe] miTTI aura svarNa ko eka dRSTi se dekhane vAle [sama suhaduhe] sukha duHkha meM samAna dRSTi vAle [ihaloga paraloga appaDibaddhe] ihaloka aura paraloka meM anAsakta [apaDiNNe] kAmanA rahita [saMsArapAragAmI] saMsArapAragAmI [kammaNigghAyaNaTAe abbhuTTie viharai] aura karmoM ko naSTa karane ke lie parAkrama zIla hokara // 394 //
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 395 // bhagavato. vihAraH mahAsvapnadarzanaM ca vicarate the [tassa bhagavao katthai na paDibaMdhe] bhagavAn ko kahI bhI pratibaMdha nahIM thaa| [evaM viheNa vihAreNaM viharamANassa bhagavao aNuttareNa NANeNa] isa prakAra ke vihAra se vicarate hue bhagavAn ko anuttara jJAna [aNutareNa daMsaNeNa] aNu| ttara darzana [aNuttareNa taveNa] aNuttara tapa [aNuttareNa saMjameNa] aNuttara saMyama [aNuttareNa uTANeNa] aNuttara utthAna [aNuttareNa kammeNa] aNuttara kriyA [aNuttareNa baleNa] aNuttara bala [aNuttareNa vIrieNaM] aNuttaravIrya [aNuttareNa purisakAreNa] aNuttara puruSAkAra [aNuttareNa parakameNa] aNuttara parAkrama [aNuttarAe khaMtIe] aNuttara kSamA [aNuttarAe muttIe] aNuttara mukti [aNuttarAe lesAe] aNuttara lezyA [aNuttareNa ajaveNa] aNuttara Arjava [aNuttareNa mahaveNa] aNuttara mArdava [aNuttareNa lAghaveNa] aNuttara lAghava [aNuttareNa sacceNa] aNuttara satya [aNuttareNa jhANeNa] aNuttara dhyAna [aNuttareNa ajjhavasANeNa] aNuttara adhyavasAya se [appANaM bhAve mANassa bArasavAsA // 395 //
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 396 // terapakkhA vaktA ] AtmA ko bhAvita karate karate bAraha varSa aura teraha pakSa vyatIta ho gaye [terasamasta bAsassa pariyAe vahamANANaM je se gimhANaM docce mAse cauthe vasAha] bhagavAn kI dIkSA ke terahaveM varSa ke paryAya meM vartamAna grISma Rtu kA jo dUsarA mAsa aura cauthA pakSa - vaizAkha zukla pakSa thA [tassa NaM vaisAha* suddhassa navamI pakkheNaM jaMbhiyAbhihassa gAmassa bahiyA ujuvAliyAe NaIe uttarakUle sAmagAbhihassa gAhAvaissa khittammi sAlarukkhassa mule ratiM kAussagge Thie] usa vaizAkha zukla pakSa kI navamI ke dina bhagavAn bhiMga nAmaka grAma ke bAhara, Rju - bAlikA nadI ke uttara kinAre, sAmaga nAmaka gAthApati ke kheta meM, sAla vRkSa ke nIce, rAtri meM kAyotsarga meM sthita hue [tattha NaM chaumatthAvatthAeM aMtimarAiyaMmi bhagavaM ise dasa mahAsumiNe pAsittANaM paDibuddhe ] taM jahA - chadmasthA avasthA kI usa antima rAtri meM bhagavAn yaha dasa mahAsvapna dekhakara jAge / ve svapna ye haiM [egaM caNaM mahaM bhagavatovihAraH mahAsvajha darzanaM ca // 396 //
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavato. vihAraH mahAsvasadarzanaM ca kalpasUtre | ghoradittasvadharaM tAlapisAyaM parAjiyaM suviNe pAsittANaM paDibuddhe] eka mahAn ghora sazabdArthe | dIpta rUpa dhArI tAlapizAca ko svapna meM parAjita dekhakara jAge [evaM egaM ca NaM // 397 // mahAsukillapakkhagaM puMsakoilaM] isI prakAra eka atyanta sapheda paMkhoM vAle puruSa jAtIya kokila ko dekhakara jAgRta hue| [egaM ca NaM mahaM cittavicittapakkhagaM puMsa koilaM] eka vizAla citra vicitra paMkhoM vAle puruSa kokila ko dekhA [egaM ca NaM mahaM dAmayuga savvarayaNAmaya] eka baDA sarva ratnamaya mAlA yugala dekhA [egaM ca NaM mahaM | seyaM govaggaM] eka vizAla zveta govarga dekhA [egaM ca NaM mahaM paumasaraM savvao samaMtA kusumiyaM] saba tarapha se puSpita eka padma yukta vizAla sarovara dekhA [egaM ca NaM mahaM sAgaraM ummivIisaharasakaliyaM bhuyAhiM tiNNaM] eka hajAroM taraMgoM se yukta mahAn samudra ko apanI bhujAoM se pAra karate dekhA [egaM ca NaM mahaM diNayaraM teyasA jalaMtaM] eka mahAn teja se jAjvalyamAna sUrya ko dekhA [egaM ca NaM mahaM hariveruliyavannAbheNaM | // 397 //
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre niyageNaM aMteNaM mANusuttaraM pavvayaM savvao samaMtA AveDhiyapariveDhiyaM] piMgalavarNa / bhagavato- ... vihAraH sazabdArthe 6 kI hari maNi aura nIla varNa ke nIlama kI AbhA ke samAna kAntivAlI apanI l mahAsvana1 // 398 // AMta se mahAn mAnuSottara parvata ko saba ora se veSTita aura pariveSTita [egaM ca NaM darzanaM ca mahaM maMdare pavvae maMdaracUliyAe uvariM sIMhAsaNavaragayaM appANaM sumiNe pAsittANaM paDibuddhe] meru parvata para maMdara cUlikA ke upara apane Apako eka zreSTha siMhAsana para baiThA dekhA / svapna dekhakara bhagavAn jAgRta hue // 59 // bhAvArtha-usa samaya bhagavAn mahAvIra IryAsamiti, bhASA samiti, eSaNAsamiti, AdAnabhANDamAtranikSepaNA samiti, uccAra prastravaNazleSmasiMghANajallapariSThApanikAsamiti se yukta the, tathA manoti, vacanagupti aura kAyagupti se sampanna the, gupta the, aura guptendriya the / prANiyoM kI rakSA karate hue yatanApUrvaka calanA IryA samiti hai| nirdoSa vacanoM kA prayoga karanA bhASA samiti hai| eSaNA meM arthAt // 398 //
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 399 // AhAra Adi kI gaveSaNA meM udgama Adi 42 [bayAlIsa] doSoM kA varjana karanA bhagavato. vihAra eSaNAsamiti hai| bhAMDa-pAtra tathA mAtra-vastra Adi upakaraNoM ke grahaNa karane aura mahAsvamarakhane meM athavA bhANDa aura vastra Adi upakaraNoM ke tathA amatra arthAt pAtra ke nadarzanaM ca AdAna-nikSepa meM yatanA karanA arthAt pratilekhanAdi pUrvaka pravRtti karanA AdAnabhANDamAtranipekSaNAsamiti hai / uccAra-mala, prasravaNa mUtra, zleSma-kapha, ziMghANa- reTa, jalla-pasIne kA maila, ina saba ke pariSThAna, paraThane meM yatanA karane ko uccAraprastravaNazleSmaziMdhANajallapariSTApanikAsamiti kahate haiN| bhagavAn manogupti se yukta the| manogupti tIna prakAra kI hai-(1) AtadhyAna aura raudradhyAna saMbaMdhI kalpanAoM kA abhAva honA / (2) zAstra ke anukUla paraloka ko sAdhane vAlI, dharma dhyAna ke anukUla madhyastha bhAva rUpa pariNati, (3) samasta mAnasika vRttiyoM ke nirodha se, yoganidhAna kI avasthA meM utpanna hone vAlI AtmaramaNarUpa pravRtti / yoga // 399 //
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavato vihAraH sazabdAye // 400|| mahAsvanadarzanaM ca kalpasne / zAstra meM kahA hai| vimuktakalpanAjAlaM, samatve supratiSThitam / AtmArAmaM manastajjJairmanoguptirudAhRtA" // 1 // iti / kalpanAoM ke jAla se sarvathA mukta, samatva meM supratiSThita aura AtmarUpI udyAna meM ramaNa karane vAlA mana hI manogupti hai, aisA gupti ke jJAtAoMne kahA hai // 1 // bhagavAn vacana gupti se bhI yukta the| vacana gupticAra prakAra kI hai| kahA bhI hai 'saccA taheva mosA ca, saccA mosA taheva y|| cautthI asacya bholAu, vayaguttI cauvvihA" // 1" iti / -- (1) satyavacanagupti (2) mRSAvacanagupita (3) satyAmRSAvacanagupti (4) cauthA asatyAmRSAvacanagupti, isa prakAra vacana gupti cAra prakAra kI hai // 1 // - isakA abhiprAya vaha hai-vacana cAra prakAra kA hai, jaise jIva ko 'yaha jIva hai' |400 //
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre 'sazabdArthe // 401 // aisA kahanA satyavacana hai / jIva ko 'yaha ajIva hai' aisA kahanA mRSAvacana hai / 'Aja isa nagara meM sau bAlaka janme' isa prakAra pahale nirNaya kiye binA hI kahanA satyA - mRSAvacana hai| 'gAMva A gayA' isa prakAra kA kahanA na satya hai, natRSA [asatya ] hai, isalie yaha asatyAnRSAvacana- vyavahArabhASA hai / ina cAroM prakAra ke vacana yoga ke tyAga ko vacanagupti kahate haiM / athavA prazasta vacanoM kA prayoga karanA aura aprazastavacanoM kA tyAga karanA vacanagupti haiM / bhagavAn isa vacana gupti se yukta the / bhaga kAya gupti se yukta the / kAyagupti do prakAra kI hai (1) kAyika ceSTAoM ko tyAga denA aura (2) ceSTAoM kA Agama ke anusAra niyamana karanA / inameM parISaha upasarga Adi utpanna hone para kAyotsargakriyA Adi ke dvArA zarIra ko acala kara lenA athavA yoga mAtra kA nirodha ho jAne kI avasthA meM pUrNa rUpa se kAyika ceSTA kA ruka jAnA prathama kAya gupti haiN| guru se AjJA lekara zarIra, saMthArA, bhUmi Adi kI bhagavatovihAraH mahAsvana darzanaM ca // 101 //
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ ST sazabdArthe bhagavatovihAraH mahAsvasadarzanaM ca kalpasUtre . pratilekhanA tathA pramArjanA Adi zAstrokta kriyAeM karake hI zayana Asana Adi karanA cAhie / ataH zayana, Asana, nikSepa, aura AdAna Adi kriyAoM meM // 402 // | svecchApUrNa ceSTAoM kA parityAga karake zAstrAnusAra kAya kI ceSTA honA dUsarI !! kAya gupti hai / kahA bhI hai 'upasarga prasaGge'pi, kAyotsargajuSo muneH| sthirIbhAvaH zarIrasya, kAyaguptirniMgadyate // 1 // zayanAsananikSepA''dAnasaMkramaNeSu ca, sthAneSu ceSTAniyamaH, kAyaguptistu sA parA' // 2 // upasarga kA prasaMga hone para bhI kAyotsarga ko sevana karane vAle muni ke zarIra kA sthira honA prathama kAyagupti kahalAtI hai // 9 // ... bhagavAn ke guru kA abhAva thA, ataeva unakI kAyagupti gurU ko vinA pUche hI // 402 //
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ - kalpasUtre zabdArtha 1180311 I jAna lenI cAhie / isa prakAra ve donoM prakAra kI kAyagupti se yukta isa prakAra bhagavAn mana, vacana aura kAya ye tInoM guptiyoM se yukta hone ke kAraNa ve gupta the / tathA guptendriya the-viSayoM meM pravRtta hone vAlI indriyoM kA nirodha kara cuke the / bhagavAn gupta brahmacArI the / arthAt yAvajjIvana maithuna - tyAga rUpa cauthe brahmacarya mahAvrata kA anuSThAna karane vAle the / tathA-mamatA se rahita the | akiMcana the, krodhamAna mAyA aura lobha se rahita the / antarvRtti se zAnta the, bAhara se prazAnta the, aura bhItara bAhara se upazAnta the / saba prakAra ke santApa se rahita the / Ava se rahita the / bAhya aura Abhyantara granthi se rahita the / dravya - bhAva grantha [parigrahaNa] ke tyAgI the / Asrava ke kAraNoM ko naSTakara cuke the / dravya aura bhAva se varjita the / AtmaniSTa the / athavA 'AyaTThie' kI 'AtmArthika' aisI chAyA hotI hai / isakA artha hai - AtmArthI, Atma kalyANa ke icchuka, bhagavAn Atma 90069/ICSE bhagavato - vihAraH mahAsvajhadarzanaM ca // 403
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavatovihAraH mahAsvapnadarzanaMca kalpasatre hita-paDjIvanikAya ke paripAlaka the| Ayajoie-AtmajyotibAle the athavA AtmasazabdArthe / yogika arthAt mana vacana kAyayoga ko vaza meM karane vAle the / Atmabala se sampanna // 404 // the| samAdhi-mokSamArga meM sthita the| kAMse ke pAtra ke samAna sneha [rAga] se rahita the| zaMkha ke samAna nimala the| jIva ke samAna akuMThita abAdha gativAle the / uttama | svarNa ke samAna sundara rUpa the| darpaNa-phalaka ke samAna jIva-ajIva samasta padArtho | ko prakAzika karane vAle the| kachuve ke samAna indriyoM ko vaSa karane vAle the / kamala ke patte ke samAna svajana Adi kI Asakti se rahita the| AkAza ke samAna kula, grAma, nagara Adi kA AlaMbana nahIM lete the| pavana ke samAna ghara rahita the| candramA ke samAna saumya lezyAvAle arthAt krodhAdijanya santApase rahita mAnasika pariNAma ke dhAraka the| sUrya ke samAna dItateja the| arthAt dravya se zArIrika dIpti se aura bhAva se jJAna se dedIpyamAna the| sAgara ke samAna gaMbhIra the| harSa-zoka Adi ke // 40 //
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre I kAraNoM kA saMyoga hone para bhI vikAra-vihIna cittavAle the / pakSI ke samAna saba IPL bhagavato sazabdArthe prakAra ke bandhanoM se mukta the| meru zaila ke samAna parISaha aura upasarga rUpI pavana vihAraH // 405 // mahAsvamA se calAyamAna nahIM hote the| zaradaRtu ke jala ke samAna nirmala citta the| geMDA ke | darzanaM ca sIMga' ke samAna ye rAgAdi koM kI sahAyatA se rahita hone ke kAraNa, eka svarUpa the| bhAraMDa nAmaka pakSI ke samAna pramAdarahita the| hAthI ke samAna parAkramI the| vRSabha | ke samAna vIryazAlI the / siMha ke samAna ajeya the| pRthvI ke samAna sarva saha-zItaMail uSNa-Adi sakala sparzo ko sahana karane vAle the| jisameM ghI kI ahuti dI gaI ho aisI agni ke samAna tejomaya the| varSAvAsa-varSARtu ke cAra mAsoM ke sivAya grISma aura hemanta RtuoM ke ATha mahinoM, grAma meM eka rAta aura nagara meM pAMca rAta se adhika nahIM Thaharate the| bhagavAn vAsI candana kalpa the arthAt vasUle ke samAna arthAt apakArI puruSa ko bhI candana ke samAna upakAraka mAnate the / jaise kahA hai // 405
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazandArthe // 406 // bhagavatovihAraH mahAsvAmadarzanaM ca 'yo mAmapakarotyeSa, tttvenopkrotysau| zirAmokSAyupAyena, kurvANa iva nIrujam / iti| jaise zirAmokSa-caDhI huI nasa ke utArane Adi upAyoM se rogI ko nirogI karane vAlA upakAraka hotA hai, usI prakAra jo merA apakAra karatA hai, vaha vAstava meM upakAra karatA hai / athavA bAsI arthAt apakArI vasUlA ke prati jo candana ke cheda (khaNDa) ke samAna upakArI ke rUpa meM vartAva karatA hai, arthAt apakArI kA bhI upakAra karatA hai, vAsI candanakalpa kahalAtA hai / kahA bhI hai 'apakArapare'pi pare kurvantyupakArameva hi mahAntaH / surabhI karoti vAsI; malayajamapi takSamANamapi' // 1 // iti / mahAn puruSa, apakAra karane vAle kA bhI upakAra hI karate haiN| jaise malayaja candana chIlA jAtA huA bhI vasUle ko sugaMdhita hI karatA hai / bhagavAn aise 'vAsI /
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe bhagavatovihAraH mahAsvapnadarzanaM ca // 407|| candanakalpa' the| tathA bhagavAn miTTI evaM pASANa ke Tukar3e ko tathA sone ko samAna . dRSTi se dekhate the| sukha-duHkha ko samAna dRSTi se dekhate the| sukha duHkha ko samAna samajhate the / iha loka meM yaza kIrti Adi kI tathA pAralaukika-svarga Adi ke sukhoM kI Asakti se rahita the / ihaloka paraloka saMbaMdhI pratijJA se rahita the| saMsArarUpI | mahAsamudra ke pAragAmI the| karmoM kA samUha unmUlana karane ke lie udyata hokara vicaH rate the| isa prakAra vicarate hue bhagavAn ko kisI bhI sthAna para pratibaMdha nahIM thaa| anuttara arthAt lokottara tapa, sataraha prakAra ke anuttara utthAna-udyama, anuttara karma| kriyA, anuttarabala-zArIrika zakti kA upacaya, anuttara vIrya AtmArjita sAmartha, anuttara puruSakAra-puruSArtha, anuttara parAkrama zakti, anuttara kSamA, [sAmarthya hone para bhI para ke kiye apakAra ko sahanakara lenA], anuttara mukti-nirlobhatA, anuttara zukla lezyA, jIva ke zubhapariNAma, anuttara mRdutA, anuttara lAghava / dravya se alpa upadhi // 407 //
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre 1 aura bhAva se gaurava kA tyAga, anuttara satya prANiyoM ke hitArtha yathArtha bhASaNa, anu- bhagavatosazandArtha vihAraH tara dharmadhyAna aura anuttara Atmika pariNAma se apanI AtmA ko Avita karate hue // 408 // mahAsvAmatathA isa prakAra ke vihAra se viharate hue bhagavAn zrI vIra prabhu ko bAraha varSa aura darzanaM ca teraha pakSa vyatIta ho gye| terahavAM varSa jaba cala rahA thA, usa terahaveM varSa kA usa samaya grISma Rtu kA dUsarA mAsa, cauthA pakSa-vaizAkha zuddha pakSa-arthAt vaizAkha mAsa kA // zukla pakSa thA, usakI nauMvI tithi ko jaMbhika nAmaka gAMva ke bAhara RjupAlikA nadI / ke uttara tIra para sAmaga nAmaka gAthApati ke kheta meM, sAlavRkSa ke mUla meM arthAt mUla ke pAsa ke pradeza meM rAtri meM bhagavAn viraaje| usa sAla vRkSa ke mUla ke nIce samIpavartI pradeza meM, rAtri ke samaya, kAyotsarga meM chamastha avasthA kI rAtri ke antima prahara meM bhagavAn Age kahe jAne vAle daza mahAsvapnoM ko dekhakara jAgRta hue| yathA-1 prathama svapna una dasa svapnoM meM se pahale svapna meM eka vizAla tathA bhayAnaka // 408 //
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ IISERITE sAndArtha // 409 | bhayaMkara rUpavAle tAlapizAca (tADa ke sadRza khUba lambe pizAca) ko apane parAkrama se bhagavato. parAjita huA dekhA / 2 dvitIya svapna-isI prakAra eka atyaMta sapheda paMkhoM se yukta HITI vihAraH mahAsvapnapuruSa jAti ke kokila ko dekhakara jaage| 3 tIsarA svapna-eka vizAla citravicitra darzanaM ca citroM se vicitra hone ke kAraNa aneka varNa ke paMkhoM vAle, arthAt nAnA prakAra ke varNoM se yukta paMkhavAle puruSa kokila ko dekhakara jaage| 4 cauthA svapna-eka vaDe sarvaratnamaya mAlAoM ke yugala ko dekhakara jaage| 5 pAMcavAM svapna sapheda raMga kI gAyoM ke || eka samUha ko dekhakara jAge / 6 chahA svapna-eka vizAla padmasarovara ko dekhA, jo saba tarapha se kamaloM se chAyA huA thaa| 7 sAtavAM svapna-hajAroM laharoM se yukta eka mahAsAgara ko apanI bhujAoM se pArakara diyA dekhaa| 8 AThavAM svapna-teja se jAjvalyamAna vizAla sUrya ko dekhaa| 9 nauvAM svapna-hari (piMgalavarNa kI) maNi aura vairya ll (nIle varNa kI) maNi ke varNa ke samAna kAntivAlI apanI AMta-AMtarI se mAnu // 409 //
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sandAthai // 10 // dazamahAsvapnaphalavarNanam / Sottara parvata ko cAroM tarapha se sAmAnya rUpa se AveSTita aura vizeSa rUpa se pariveSThita dekhaa| 10 dasavAM svapna-mahAn merU parvata kI coTI para zreSTa siMhAsana para sthita, apane Apako dekhaa| yaha dasa svapna dekhakara bhagavAn jAgRta hue // 59 // mUlam-eesi NaM dasamahAsuviNANaM ke mahAlae phalavittivisese bhavai tti so kahijjai-jaNaM samaNeNa bhagavayA mahAvIreNa suviNe mahAghoradittarUvadharetAlapisAe parAjie diDhe teNaM bhagavaM mohaNijja kammaM ugdhAissai 1 / jaM NaM sukillapakkhage puMsakoile dive, bhagavaM sukkajhANovagae viharissai 2 / jaMNaM cittavicittapakkhaMge puMsakoile dive, teNaM bhagavaM sasamayaparasamaiyaM duvAlasaMgaM gaNipiDagaM Aghavissai pannavissai parUvissai dasissai nidaMsirasai, uvadaMsissai 3 / jaM jaM savvarayaNAmayaM dAmadugaM diTuM, teNaM bhagavaM agAradhamma // 41 //
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdA // 4.11 // EBESISTO aNagAradhammaMti duvihaM dhammaM Aghavissai 4 / jaM NaM seyagovaggo diTTho, teNaM cAuvvaNNAiNNaM saMgha ThAvirasai 5 / jaM NaM paumasaraM diTTaM, teNaM bhavaNavaivANamaMtarajoisiya vaimANiyatti caugvi he deveM Aghavissai 6 / jaM NaM mahAsAgaro bhuyAhiM tiSNo diTTo, teNaM ANAdIyaM aNatradaNaM cAuraMtasaMsArasAgaraM tariesai 7 / jaM NaM teyasA jalaMto diNayaro diTTho, teNaM anaMtaM aNuttaraM kasiNaM paDipuNNaM avvAhayaM nirAvaraNaM kevalanANadaMsaNaM samuppajissai 8 / jaM NaM hariveruliyavannAbheNaM niyageNaM aMteNaM mANusuttare pavvara savvao samaMtA Avediya - pariveDhiyaM diTTha, teNaM bhagavao kittivanne sahasilogA sadevamaNuyAsure loe gijjissaMti 9 / jaM NaM maMdare pavvae maMdara cUliyAe uvariM sIhAsaNavaragao appA diTThe, teNaM bhagavaM sadevamaNuyAsurAe parisAe majjhagae kevalipannattaM dhammaM Agha dazamahAstramaphala varNanam // 411 //
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre dA // 412 // vissai pannavissas parUvissai daMsissai nidaMsissai uvadaMsissai 10 // 60 // zabdArtha - [ eesi NaM dasa mahAsuviNANaM] ina dasa mahAsvapnoM kA [ke mahAlae phalavittivisese bhavaiti so kahijjai] kisa prakAra kA mahAphala hotA hai vaha kahA jAtA hai [japaNaM samaNaM bhagavayA mahAvIreNaM suviNe ] jo zramaNa bhagavAn mahAvIra ne sva meM [mahAghoradittaruvadhare tAlapisAe parAjie diTThe] jo bhayaMkara tejasvI strarUpa dhAraNa karanevAle tAlapizAca ko parAjita kiyA dekhA [te bhagavaM mohaNijjaM kamma ugghAissai] isase bhagavAn mohanIya karma ko samUla naSTa kareMge 1 [jaM NaM sukkillapakkhage puMsakAile diTThe ] jo sapheda pAMkhoMvAle puruSa kokila ko dekhA [te bhagavaM sukkajjhANoare fastes] isase bhagavAn zukladhyAna se yukta hokara vicareMge 2 [jaM NaM cittavicittakkha puMsakAile diTThe ] jo bhagavAn ne citravicitra pAMkhoMvAle puruSa kokila ko dekhA [teNaM bhagavaM sasamayaparasamaiyaM duvAlasaMgaM gaNipiDagaM Aghavissai pannavistara parU dazamahAsvapnaphala varNanam // 412 //
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ dazamahA. svapnaphala. varNanam // 413 // -... kApasUtre | vissai daMsissai nidaMsissai uvadaMsissai] isase bhagavAn khasamaya parasamaya saMbandhI sabhandAthai dvAdazAMga gaNipiTakakA AkhyAna kareMge, prajJApana kareMge prarUpaNa kareMge bhedAnubheda prada rzanapUrvakaH pradarzita kareMge, vAraMvAra nidarzita kareMge aura pradarzita kareMge 3 [jaM NaM savvarayaNAmayaM dAmadugaM di] jo sarva ratnamaya mAlAyugala dekhA [teNaM bhagavaM agAradhamma aNagAradhammaM ti duvihaM dharamaM Aghavissai] isakA phalakharUpa bhagavAn agAradharma aura anagAradharma rUpa do dharmoM kA kathana kareMge 4 [jaM NaM seyagovaggo dido] jo sapheda gAyo kA samUha dekhA [teNaM cAuThavaNNAiNNaM saMghaM ThAvissai] isase bhagavAn caturvidha-zramaNa zramaNI, zrAvaka zrAvikArUpa-saMgha kI sthApanA kareMge 5 [jaNaM paumasaraM di] jo bhagavAn ne padmasarovara-padmoM se yukta sarovara dekhA [teNaM bhavaNavaivANamaMtarajoisavemANiya tti cauvihe deve Aghavissai] isase bhagavAn bhavanapati vAnavyantara jyotiSka aura vaimAnika isa prakAra cAra prakAra ke devoM kI prarUpaNA kareMge 6 [jaM NaM mahAsAyaroM // 413 //
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ karapatre sazabdArthe // 414 // bhuyAhiM tiNNo di] jo bhagavAn ne mahAsAgara ko bhujAoM se tairakara pAra karanA dekhA dazamahA svamaphala[teNaM aNAdIyaM aNavadaggaM cAuraMtasaMsArasAgaraM tarissai] isase bhagavAn anAdi ananta varNanam . cAturgatika saMsArasAgara ko pAra kareMge 7 [jaMNaM teyasA jalaMto diNayaro didyo] jo bhagavAn ne tejase jAjvalyamAna sUrya ko dekhA [teNaM aNaMtaM aNuttaraM kasiNaM paDipuNNaM avyAhayaM nirAvaraNaM kevalavaranANadaMsaNaMsamuppajissai] isase ananta anuttaraparipUrNa apratipAtI aura nirAvaraNa-AvaraNavarjita uttama kevalajJAna aura kevaladarzana prApta kareMge 8 [ja NaM hariveruliyavannAbheNaM niyageNaM aMteNaM mANusuttare pavvae savao samaMtA aveDhiya pariveDhie dine] jo harimaNi aura vaiDUryamaNi kI AbhAvAlI apanI AMta se mAnuSottaraparvata ko AveSTita pariveSTita dekhA [teNaM bhagavao kittivannasadasiloyA sadevamaNuyAsure loe gijissaMti] isase bhagavAn kI kIrti tathA varNa zabda aura zloka deva / manuSya asura sahita loka meM gAye jAyeMge 9 [ja NaM maMdare pavvae maMdaracUliyAe uvariM // 414 //
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ SSSC kalpapatra dazamahAsvamaphalavarNanam kalpapatre sIhAsaNavaragao appA diTro] jo meru parvata para meru kI coTI ke upara zreSTha siMhAsana sazabdArthe para baiThe apane Apako dekhA [teNaM bhagavaM sadevamaNuyAsurAe parisAe majhagae kevli||415|| pannattaM dhammaM Aghavissai pannavissai parUvissai daMsissai nidaMsissai uvadaMsissai] isake phalasvarUpa meM bhagavAn deva manuSya aura asuroM kI parISadA-sabhA ke madhya virAjamAna hokara kevaliprarUpita dharma kA AkhyAna-kathana-kareMge prajJApanA kareMge prarU. paNA kareMge darzita kareMge vistAra se darzita kareMge aura upadarzita kareMge 10 // 6 // bhAvArtha-bhagavAn dvArA dekhe gaye ina pUrvokta daza mahAsvapnoM kA kyA atimahAn phala hogA ? isa prakAra kI jijJAsA (jAnane kI icchA) hone para usa ke phala ko kahate na haiN| yathA 1 zramaNa bhagavAn mahAvIra ne svapna meM jo bhayaMkara aura pracaNDa rUpavAle tADa jaise pizAca ko parAjita kiyA dekhA, usase bhagavAn mohanIya karma ko mUla se ukhaaddeNge| yaha pahale svapna kA phala hai| 2 bhagavAn ne jo zveta paMkhoMvAlA puruSa kokila GES // 415 //
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 416 // dekhA, usase bhagavAn zukladhyAna meM lIna hokara vicreNge| yaha dUsare mahAsvapna kA phala hai / 3 bhagavAn ne jo citravicitra paMkhoMvAlA puruSa kokila svapna meM dekhA, usase bhagavAn svasiddhAnta se yukta bAraha aMgoM vAle gaNIpiTaka (AcAryoM ke lie ratnoM kI peTI . ke samAna AcArAMga Adi) kA sAmAnya vizeSa rUpa se kathana kareMge, paryAyavAcI zabdoM se * athavA nAmAdi bhedoM se prajJApana kareMge, svapna se prarUpaNa kareMge, upamAna upameya bhAva Adi dikhAkara kathana kareMge, para kI anukampA se yA bhavyajIvoM ke kalyANa kI apekSA se nizcaya pUrvaka punaH punaH dikhalAe~ge, tathA upanaya aura nigamana ke sAtha athavA sabhI nayoM ke dRSTikoNa se, ziSyoM kI buddhi meM nizzaMka rUpa se jamAe~ge yaha tIsare svapna kA phala hai / 4 bhagavAn ne samasta ratnoM vAle mAlAyugala ko dekhA, usase bhagavAn gRhasthadharma aura munidharma do prakAra ke dharma kA sAmAnya aura vizeSarUpa se kathana kareMge, prajJApana kareMge, prarUpaNa kareMge, darzita kareMge, nidarzita kareMge aura upadarzita kareMge dazamahAsvapnaphala varNanam // 416 //
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre mandArtha // 417 // yaha cauthe mahAsvapna kA phala hai / 5 bhagavAn ne jo zveta govarga ( gAyoM kA jhuMDa ) dekhA, usase sAdhu, sAdhvI, zrAvaka aura zrAvikArUpa cAra prakAra ke saMgha kI sthApanA karege yaha pAMcave mahAsvapna kA phala hai / 6 padmoM se yukta jo sarovara dekhA, usase bhagavAn bhavanapati, vyantara, jyotiSika aura vaimAnika, ina cAra prakAra ke devoM ko sAmAnya vizeSarUpa se upadeza kareMge, prajJApana kareMge, prarUpaNa kareMge, darzita, nidarzita tathA upadarzita kareMge, yaha chaThe mahAsvapna kA phala hai / 7 bhagavAn ne mahAsamudra ko bhujAoM se tirA dekhA, usase Adi tathA anta se rahita, cAra gativAle saMsArarUpa samudra ko pAra kareMge yaha sAtaveM mahAsvapna kA phala hai / 8 bhagavAn ne teja se dedIpyamAna sUrya dekhA, usase bhagavAn ko pradhAna, sampUrNa evaM samasta padArthoM ko jAnane ke kAraNa avikala (kRtsna) pratipUrNa (sakala aMzoM se yukta) satra prakAra kI rukAvaToM se rahita tathA AvaraNa rahita kevalajJAna aura kevaladarzana kI prApti hogI yaha AThaveM mahAsvapna kA dazamahA svataMphaLavarNanam // 417 //
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ dazamahA- . svapnaphala. kalpasUtre sazandArtha // 418 // OCTOSE phala hai| 9 bhagavAn ne jo harimaNI. aura vaiDUryamaNi kI kAnti ke samAna apanI AMta. se mAnuSottara parvata ko saba tarapha se AveSThita aura pariveSTita dekhA, usase samasta loka meM-devoM.. manuSyoM evaM asuroM sahita sampUrNa loka meM bhagavAn kI kIrti kA gAna hogaa| varNa, zabda aura zloka kA bhI gAna hogaa| 'ahA, yaha puNyazAlI haiM' ityAdi sabhI dizAoM meM vyApta honevAle sAdhuvAda-prazaMsA vacanoM ko kIrti kahate haiN| eka dizA meM vyApta honevAlA sAdhuvAda 'varNa' kahA jAtA hai| AdhI dizA meM phailanevAlA sAdhuvAda zabda kahA jAtA hai| aura jisa sthAna para vyakti ho, vahIM usake guNoM kA vakhAna honA zloka kahalAtA hai| yaha nauve mahAsvapna kA phala hai / 10 meru parvata para meru parvata kI culikA ke Upara uttama siMhAsana para apane Apa ko baiThA dekhA, usase bhagavAn bIra prabhu devoM manuSyoM evaM asuroM sahita sabhA ke madhya meM virAjita hokara sarvajJa prarUpita dharma kA kathana, prajJApana, prarUpaNa kareMge, dharma ko darzita, nidarzita aura CA // 418 //
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre kevalajJAnadarzanaprAmi varNanam 1419 // upadarzita kreNge| ina padoM kI vyAkhyA isI sUtra meM pahale kI jA cukI hai / ataH siMhAvasazabdArthe lokana nyAya se vahIM vyAkhyA dekhalenI caahiye| yaha dasaveM mahAsvapna kA phala hai // 60 // . ____ mUlam-tae NaM tassa samaNassa bhagavao mahAvIrassa tavasaMjamamArAhe ril mANassa bArasehiM vAsehiM terasehiM pakkhehiM vIikaMtehiM terasamassa vAsassa pariyAe vaTTamANassa je se gimhANaM docce mAse cautthe pakkhe vaisAhasuddhe, tassa NaM vaisAhasuddhassa dasamIpakSeNaM suvaeNaM divaseNaM vijaeNaM muhutteNaM hatyuttarAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM pAINagAmiNIe chAyAe viyattAe porisIe tattha godohiyAe ukkuDuyAe nisijjAe AyAvaNaM AyAvemANassa chadreNaM bhatteNaM apANaeNaM uDDhajANu ahosirassa jhANakoTThovagayassa sukkajhANaMtariyAe vaTTamANassa nivvANe kasiNe paDipuNNe avvAhae nirAvaraNe // 419 //
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArtha // 420 // kevalajJAnadarzanaprAdhi varNanam / aNaMte aNuttare kevalavaraNANadaMsaNe smuppnnnne| // 6 // zabdArtha-tae NaM] usake bAda [tassa samaNasta bhagavao mahAvIrassa] zramaNa / bhagavAn mahAvIra ne tapa saMyama kI ArAdhanA karate hue [bArasehiM vAsehiM terasehi pakkhehiM vIikaMtehiM terasamassa vAsassa pariyAe vaTTamANassa] bAraha varSa aura teraha pakSa vyatIta ho cuke the| terahavAM varSa cala rahA thA [je se gimhANaM docce mAse cautthe pakkhe vaisAhasuddhe] grISma Rtu kA dUsarA mahinA thA, cauthA pakSa vaizAkha zuddha pakSa thA [tassa NaM vaisAhasuddhassa dasamI pakkheNaM suvvaeNaM divaseNaM vijaeNaM muhutteNaM] usa vaizAkha zukla pakSa kI dasatI tithi thI suvrata divasa, vijaya muhUrta [hatthuttarAhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM pAiNagAmiNIe chAyAe viyattAe porisIe] aura uttarA phAlgunI nakSatra kA yoga thaa| chAyA pUrva dizA kI ora Dhala rahI thii| vyakta nAmaka pauruSI thI arthAt dina kA tIsarA prahara thA [tattha godohiyAe ukuDuyAe nisijAe Ce // 420 //
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 sUtre mandA // 421 // AyavarNa AyAmANasa] aise samaya meM bhagavAn godoha nAmaka ukaDU Asana se sthita hokara AtApanA le rahe the [chaTTeNaM bhatteNaM apANaeNaM uDUDhajANu ahosirassa jhANakoTTova yas] vihAra SaSTha bhakta kI tapasyA thii| prabhuzrI ne donoM ghuTano ke Upara hAtha rakhe the aura mastaka nIce kI ora jhukA rakhA thA dhyAnarUpI koSTa meM prApta the [sukkajjhANantariyAe vaTTamANassa nivvANe kasiNe paDipuNNe avvAhae nirAvaraNe anaMte aNuttare kevalavaraNANadaMsaNe samuppaNNe] zukladhyAna kI AntarikA meM vartamAna the / usa samaya bhagavAn ko mukti ke hetu bhUta, avikala pratipUrNa avyAbAdha, anAvaraNa, ananta tathA anuttara kevalajJAna, kevaladarzana ' utpanna huA, tInoM loka meM prakAza huvA // 61 // bhAvArtha - dasa mahAsvapna ke pazcAt, tapa, saMyama, kI ArAdhanA karate hue zramaNa bhagavAn vahAvIra ko dIkSA aMgIkAra kiye, bAraha varSa aura teraha pakSa arthAt sADhe bAraha varSa aura pandraha dina bIta jAne para saMyama - paryAya kA terahavAM varSa calatA thA, usa kevalajJAnadarzanaprAmi varNanam // 4215
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ kevalajJAnadarzanaprApti varNanam kalpasUtre samaya grISma Rtu sambaMdhI dUsarA mAsa aura cauthA pakSa-vaizAkha zuddha pakSa thA / usa pazabdArtha / vaizAkha zuddha pakSa kI dazamI tithi meM, suvrata nAmaka divasa meM, vijaya muhUrta meM, candramA 1422 // ke sAtha uttara phAlgunI nakSatra kA yoga hone para, chAyA jaba pUrva dizA kI ora jAne lagI thI, vyaktA nAma kI paurUpI meM arthAt dina ke tIsare prahara meM, sAlavRkSa ke mUla ke samIpavartI pradeza meM, cauvihAra SaSThabhakta ke tapa se, godoha nAmaka utkuTuka Asana Hd se AtApanA lete hue, donoM ghuTane Upara aura sira nIcA kiye hue bhagavAn dharma dhyAna aura zukla dhyAna rUpI koSTha meM praviSTa hue the / dhyAna ke dvArA unhoMne indriyoM ke antaHkaraNa ke vyApAra ko roka diyA thaa| zukla dhyAna cAra prakAra kA hai-(1) pRthaktvavitarka suvicAra (2) ekatva vitarka avicAra (3) sUkSmakriya apratipAti (4) samucchinnakriya anivarti bhagavAn zuSaladhyAna ke pRthaktvavitarka suvicAra nAmaka prathamapAye ko dhyAkara ekatva vitarka avicAra nAmaka dUsare pAye meM lIna the| usI samaya /
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ R22 // . .. upasUtre dAya bhagavataH samavasaraNam 23 // bhagavAn ko nirvANa-mokSa kA kAraNa, kRtsna-sakala padArthoM ko jAnane ke kAraNa sampUrNa yA akhaNDa, pratipUrNa-samasta aMzo se yukta, avyAhata-vyAghAtoM se rahita, AvaraNahIna, ananta-ananta vastuoM ko jAnane vAlA tathA anuttara sarvotkRSTa kevalajJAnaaura kevala darzana utpanna huaa| tInoM loka meM prakAza huA // 61 // . samosaraNa adhyayana - mUlam-jaMsi ca NaM samayaMsi samaNassa bhagavao mahAvIrassa aNuttare kevalavaranANadasaNe samuppanne tasi ca NaM samayaMsi tellukkaM payAsiyaM bArasaguNAcottIsaM aisesA pAubbhavitthA bArasaguNA taM jahA-aNaMtaM kevalanANaM 1, aNaMtaM kevaladaMsaNaM 2, aNaMtaM sokkhaM 3, khAie samatte4, ahakkhAyacAritte5, aveyattaM 6, aiMdiyattaM7, dANAio paMcaladdhIo 12. taM jahA-TANalaTI 1 || -EHESHESTER - hindi - *
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavataH samava apAtre : lAbhaladdhI 2, bhogaladdhI 3, uvabhogaladdhI 4, vIriyaladdhI 5, ee bArasaguNA samandArthe ivem..paaubbhuuyaa| cottIsaM aisesA taM jahA-avaThThIe kesamaMsuromanahe 1, nirAmayA saraNam niruvalevA gAyalaTThI 2, gokkhIraM paMDure maMsasoNie 3, paumuppalagaMdhie ussAsa nissAse 4, pacchanne AhAranIhAre Adisse maMsacakhuNA 5, AgAsagayaM - cakkaM 6, AgAsagayaM chattaM7, AgAsagayAo seyavaracAmarAo8, AgAsasagayaM phAlihAmayaM sapAyapIDhaM sIhAsaNaM9, AgAsagao kuDabhI sahassA // parimaMDiyAbhirAmo iMdajjhao purao gacchai 10, jattha jattha viyaNaM arahaMtA bhagavato ciMTuMti vA nisIyaMti vA tattha-tattha vi ya NaM takkhaNAdeva saMchannapatta pupphapallavasamAulo sacchatto sajjhao saghaMTo sapaDAgoasogavarapAyavo abhisaMjAyai 11, IsiM piTThaoM mauDaThANami teyamaMDalaM abhisaMjAyai aMdhakAre .. // 42 //
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavataH samavasaraNam kalpasUtre sandAyeM // 425|| vi yaNaM dasa disAo pabhAsei12, bahusamaramaNijje bhUmibhAge13, ahosirAkaMTayA jAyaMti 14, uu vivarAyA suhaphAsA bhavaMti 15, sIyaleNaM suhaphAseNaM surabhiNA mArUeNaM joyaNaM parimaMDalaM savvao samaMtA saMpamajjijjai 16, jutta phusieNaM mehe Na ya nihayarayareNuya kijjai 17, jalaya thalaya bhAsura pabhUe NaM biTaTThAiNA dasavaNNeNaM kusumeNaM jANussehappamANamitte pupphovayAre kijai18, amaNuNNA NaM saddapharisarasarUvagaMdhANaM avakariso bhavai19, maNuNNANaM saddapharisarasarUvagaMdhANaM pAubbhAvo bhavai20, paccAharao vi ya NaM hiyayagamaNIo joyaNahArIsaro21, bhagavaM ca NaM addhamAgahIe dhammamAikkhai 22 sA vi ya NaM addhamAgahI bhAsAbhAsijjamANI tesiM savvesiM AriyamaNAriyANaM duppayacauppayamiyapasupakkhisarIsivANaM appaNo hiya siva suhayabhAsattAe // 425 // - Baa HTI
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavataH kalpasUtra sapadArthe // 42 // .. samavasaraNam pariNamai23, puvvabaddhaverA vi ya NaM devAsuranAgasuvaNNajakkharakkhasakiMnara- kiMpurisagarulagaMdhavvamahoragA arahao pAyamUle pasaMtacittamANassA dhamma nisAmaMti24, aNNautthiya pAvayaNiyA vi ya NaM AgayA vaMdaMti 25, AgayA / samANA arahaoM pAyamUle nippaDivayaNA havaMti26, jao jao vi ya NaM arahaMto bhagavaMto viharaMti, tao-tao vi ya NaM joyaNaM paNavIsAe NaM ItI na bhavai27, mArI na bhavai28, sacakkaM na bhavai29, paracakkaM na bhavai30 aibuTThI na bhavai31, aNAvuTThI na bhavai32, dubbhikkhaM na bhavai33, puvvuppaNNA vi yaNaM uppAyA bAhi ya khippAmeva uvasamati // 1 // zabdArtha-jaMsi ca NaM samayaMsi] jisa samaya meM [samaNassa bhagavao mahAvIssa] zramaNa bhagavAn mahAvIra svAmI ko [aNuttare] pradhAna sarvazreSTha aisA [kevalanANa -
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre samandArthe bhagavataH . samava // 427 // saraNam dasaNe samuppanne] kevala jJAna aura kevala darzana pragaTa hue [taMsi ca NaM samayaMsi] usa samaya meM [samaNassa bhagavao mahAvIrassa] zramaNa bhagavAn mahAvIra svAmI ke tellukaM payAsiyaM] tInoM loka meM prakAza huA [bArasaguNA cottIsaM atisesA samuppajjitthA] bAraha guNa aura cauttIsa atizaya pragaTa hue [taM jahA] ve bAraha guNa isa prakAra haiM[aNaMtaM kevalanANaM] (1) anaMta kevalajJAna1. [aNaMtaM kevaladasaNaM](2) anaMta kevaladarzana [aNaMtaM sokkhaM] (3) anaMta saukhya (3) [khAiyasaMmatte] kSAyika samyaktva (4) [ahakkhAyacArite] yathAkhyAtacAritra (5) [aveittaM] aveditva (6) [aiMdiyattaM] atIndriyatva (7) dANAIo paMca laddhIo (12) dAnAdi pAMcalabdhiyAM (12)[taM jahA]-7 ve | dAnAdi pAMca labdhiyAM isa prakAra haiM [dANaladdhI] dAna labdhi 1 [lAbhaladdhI] 2 lAbha labdhi 2 [bhogaladdhI] bhogalabdhi 3 [uvabhogaladdhI] upabhoga labdhi 4 [vIriyaladdhI] | vIryalabdhi 5 [ee bArasa guNA pAubbhUyA] isa prakAra ke ye bAraha guNa pragaTa hue| // 427 //
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ samava kanpAne ! [cottIsaM aisesA] cautIsa atizaya pragaTa hue| [taM jahA] jo isa prakAra se haiM-[Avadie. bhagavataH; sazandArye // 428 // .. kesamaMsu romanahe] keza dADhI, roma aura nakhoM kA nahIMbaDhanA,1 [nirAmayA nirUvalevA, saraNam gAyalahI] roga rahita evaM malaleparahita zarIra kA honA 2 [gokkhIra paMDuramaMsasoNie] gokSIra ke samAna zveta mAMsa aura zoNita kA honA 3[paumappalagaMdhie ussAsanissAse] padma aura utpala kI gaMdha ke samAna sugandhavAlA zvAsocchvAsa kA honA 4 [pacchanne ! AhAra nIhAre Adisse maMsacakkhuNA] carma cakSuoM se AhAra aura nIhAra-mala-mUtra -kA parityAga dikhalAi nahIM denA 5. [AgAsagayaM cakaM] AkAza gata dharma cakra kA / honA 6 [AgAsagayaM chattaM] AkAza gata chatra kA honA 7 [AgAsagayAo seyavara.. cAmarAo] AkAza gata sapheda sundara do cAmaroM kA honA 8 [AgAsagayaM phalihAmayaM / sapAdapIDhaM sIhAsaNaM] AkAza gata sphaTika ratnakA banA huA pAda pITha sahita / siMhAsana kA honA 9 [AgAsagao kuDabhIsahassapAremaMDiyAbhirAmo iMdajjhao // // 428 //
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ samava sabhandA kalpastre purao gacchai] AkAza gata hajAroM choTI choTI patAkAoM se yukta indra dhvaja kA bhagavataH / prabhu ke Age-Age calanA 10 [jattha-jattha vi ya NaM arahaMtA bhagavaMtA ciTuMti vA saramam // 429 // nisIyaMti vA tattha tattha vi ya NaM takkhaNAdeva saichannapattapupphapallavasamAulo saMcchatto sajjhao saghaMTo sapaDAgo asogavarapAyavo abhisaMjAyai] jahAM jahAM ahaMta bhagavaMta Thahare athavA baiThe, vahAM-vahAM-niyama se usI kSaNa meM saghana patra, puSpa aura na pallava se yukta chatra, dhvajA, ghaTA aura patAkA sahita azoka vRkSakA honA 11 [isipi / Dhao mauDaThANami teyamaMDalaM abhisaMjAyai aMdhayAre vi ya NaM dasadisAo pabhAsei] mastaka ke pIche dasa dizAoM ko prakAzita karane vAle tejomaMDala-bhAmaMDala kA honA 12 [bahusamaramaNijje bhUmibhAge] bahu sama-atyanta samatala bhUmi bhAga kA IN honA 13 [ahosirA kaMTayA jAyaMti] bhagavAn ke mArga meM kaMTakoM kA adho mukha honA | 14 [uU vivarIyA suhaphAsA bhavaMti] viparIti RtuoM kA bhI sukha sparza se yukta // 429 // .. . . . .. .. . ........ ..
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ samavasaraNam kalpasUtre / honA 15 [sIyaleNaM suhaphAseNaM surabhiNA mArUeNaM joyaNaparimaMDalaM savvao samaMtA.. bhagavataH mabhandArthe saMpamajjijai] zItala sukha sparza aura sugandhita vAyu kA calanA, aura usase eka.. // 430 // yojana taka ke kSetra ko saba ora se acchI taraha kacavarAdi se rahita honA 16 [jutta phusieNaM meheNa ya nihayarayareNuyaM kijjai] choTI-choTI binduoM vAle acitta pAnI kI vRSTi se eka yojana paryanta jamIna kI raja aura dhUlI kA bilakula jamajAnA 17 [jala ya thala ya bhAsura pabhUe NaM viMTAiNA dasavaNNeNaM kusumeNaM jANussehapamANa / mitte pupphovayAre kijjai] jAnutsedha pramANa acittapAMca varNa ke suzobhita nIce vRnta- / .. vAle puSpopacAra-puSpoM kA Dhera honA 18 [amaNuNNANaM saddapharisarasarUvagaMdhANaM avakariso bhavai] amanojJa pratikUla zabda, sparza rasa aura gaMdha kA dUra hojAnAarthAt nahI-honA 19 [maNuNNAiM sadapharisarasarUvagaMdhANaM pAunbhavo bhavai] manojJa, zabda, sparza rasa aura gaMdha kA prAdurbhAva honA 20 [paccAharao vi ya NaM hiya .
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpamatre sabhandA // 431 // bhagavataH samayasaraNam ya gamaNIo joyaNahArI saro] upadeza karate samaya bhagavAn kI eka yojana gAmI hRdaya priya vANI kA honA 21 [bhagavaM ca NaM addhamAgahIe bhAsAe dhammamAikkhai] sukomala hone se ArddhamAgadhI bhASA meM bhagavAn kA dharmopadeza honA 22 [sA vi ya NaM addhamAgahI bhAsA bhAsijjamANI tesiM savvesiM AriyamaNAriyANaM duppayacauppaya miyapasupakkhisarIsivANaM appaNo hiyasiva suhayabhAsattAe pariNamai] prabhu ke dvArA uccarita kI gaI usa arddhamAgadhI bhASA kA Arya, anArya, dvipada, catuSpada Adi sabake liye apanI 2 bhASA ke rUpa meM hita, ziva, aura sukhada svarUpa se pariNamana honA 23 [puvvavaddha verA vi ya NaM devAsuranAgasuvaNNajakkharakkhasakinarakiMpurisa | garulagaMdhavvamahoragA arahao pAyamUle pasaMtacittamANasA dhammaM nisAmaMti' deva asura Adi prANiyoM kA gaMdharva aura mahoragoM kA eka sthAna para baiTha kara vairabhAva kA parityAga kara prasanna citta se prabhukI vANI kA sunanA 24 [annautthiya pAvaNiyA vi // 43 //
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 432|| yaNaM AgayA vaMdaMti ] anya tIrthika anya prAvacanikoM - vAdiyoM kA bhagavAn ke pAsa Ate hI prabhu ko vaMdana karanA 25 [Agaya samANA arahao pAyamle nippaDa - vayaNA havaMti ] una anya tIrthika prAvacanikoM kA bhagavAn ke pAsa Ate hI niruttara ho jAnA 26 [jao o vi ya NaM arahaMto bhagavaMto viharati, tao-tao viyaNaM joya paNavIsAe NaM iti na bhavai] jahAM jahAM para arhata bhagavaMta vihAra karate haiM vahAM - vahAM cAroM dizAoM meM paccIsa-paccIsa yojana parimita kSetra meM Iti - upadrava kA nahIM honA 27 [mArI na bhavai ] vizucikA Adi mArI kA nahIM honA 28 [sa cakkaM na bhavai] sva cakra kRta bhaya kA nahIM honA 29 [paracakkaM na bhavai] para cakra kRta bhaya kA nahIM honA 30 [abuTTI na bhavai] ativRSTi kA nahIM honA 31 [ aNAvuTTI na bhavai ] anAvRSTi kA nahIM honA 32 [dubbhikkhaM na bhavai] durbhikSa kA nahIM honA 33 [yogvirar of upAya bAhIya khippAmeva uvasamaMti] pUrvotpanna utpAtoM kI aniSTa 00000005 bhagavaMtaH samavaH saraNam // 432 //
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ ATI bhagavataH samavasaraNam kalpasUtre sUcaka rUdhira vRSTyAdi kA ora vyAdhi-rogoM kA zIghra hI upazamana hojAnA // 1 // . sazabdArthe ___ bhAvArtha-jisa samaya zramaNa bhagavAn mahAvIra ko anuttara kevala vara jJAna darzana // 433 // utpanna huA usa samaya tInoM loko meM prakaza huo usI samaya bhagavAn ke bAraha guNa aura cotIsa atizaya pragaTa hue| ve bAraha guNa isa prakAra hai-ananta kevalajJAna 1, - ananta kevala darzana 2, ananta saukhya 3, kSAyikasamyaktva 4, yathAkhyAta cAritra 5, | aveditva 6, atIndriyatva 7, aura dAnAdi pAMca labdhiyAM 12 / ve dAnAdi pAMca Iril labdhiyAM isa prakAra hai-dAnalabdhi1, lAbhalabdhi 2, bhogalabdhi3, upabhogalabdhi4, vIrya labdhi 5, ye pUrvokta bAraha guNa pragaTa hue / cotIsa atizaya isa prakAra 1. mastaka / ke keza, zmazru mUcha, zarIra ke roma va nakha avasthita rahate haiM [maryAdA se adhika nahIM vaDhate haiM] 2. unakA zarIra nirogI rahatA hai aura mala vagairaha azuci kA lepa nahIM lagatA hai 3. mAMsa rudhira gAya ke dUdha jaisA ujjvala rahatA hai 4. padma kamala kI gaMdha ||433 // HAH fis. .
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavataH saraNam kalpasUtre / / jaisA zvAsocchvAsa rahatA hai 5. unakA AhAra nIhAra carmacakSuvAle nahIM dekha sakate / / samavasazabdArthe haiM [ina pAMca meM se pahilA choDakara anya cAra atizaya janma se hI hote haiM 6. // 434 // jinakA dharmacakra AkAza meM calatA rahe 7. AkAza meM chatra rahe 8. zveta cAmara AkAza meM rahe / 9. AkAza samAna nirmala sphaTikaratna maya pAdapIThikA sahita siMhAsana rahatA hai 10. anya hajAroM laghu patAkAoM se parimaMDita atyaMta UMcI AkAza-dhvajA tIrthakara kI Age calatI hai 11. jahAM jahAM bhagavaMta khaDe rahe athavA baiThe vahAM 2 patra se ArkINa va puSpa phala se vyApta, dhvajA patAkA va ghaMTA sahita azoka vRkSa chAyA kara rahate haiM 12. pRSTa bhAga meM thoDAsA dUra mukuTa ke sthAna tejamaMDala [prabhAmaMDala] hotA hai jo dazoM dizAoM meM aMdhakAra kA nAza karatA hai 13 jahAM 2 tIrthaMkara bhagavaMta vihAra karate haiM vahAM 2 bahuta ramaNiya bhUmibhAga hotA, hai 14. jisa jisa mArga meM / tIrthakara vihAra karate haiM usa mArga meM paDe huve kaMTaka Urdhva mastaka ho vaha adhomukha ho jAte // 434 //
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtra sazabdArthe // 435 // SESAMAY bhagavataH samaca saraNam haiM 15 RtuviparIta sukhasparza vAlI hove arthAt USNa kAla meM zItalatA va zItakAla meM USNatA hove 16. sukha sparzavAlA sugaMdhI vAyu se eka yojana maMDalAkAra saba dizAkI bhUmi svaccha hove 17 jisa mArga meM tIrthaMkara vihAra karate haiM usa mArga meM sUkSma 2 binduyukta varSA se AkAza kI va jamIna kI rajareNu dUra kare 18 bahuta sugaMdhita va tejavaMta jala meM utpanna hone vAle kamalAdi va sthala meM utpanna hone vAle Urdhva mukha hokara jamIna para racanA honA aThAravAM atizaya huaa| 19 amanoja zabda, speza, rasa rUpa gaMdha kA abhAva hove / 20 manojJa zabda varNa gaMdha rasa va rUpa pragaTa hove 21 upadeza dete bhagavaMta kI vANI hRdayaMgama, manojJa va cojana taka suna sake aisI hotI hai 22 bhagavaMta chaH bhASA meM dharmopadeza karate haiM 23 vahIM ardhamAgadhi bhASA sarva Arya, anArya dezavAle manuSya, aura catuSpada so-gavAdi mRgAdi khecara bhujaparisarpa vagairaha saba mokSa rUpa sukha va AnaMda prApta kare va isa taraha pariNayati vAlI hai 24 bhavAntara so anAdi 435 //
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sadA // 4.36 // kAla kA athavA jAtika hetuka baddha nikAcita verabaMdha huvA hove jaise vaimAnika deva asurakumAra, nAgakumAra, bhavanapati, jyotiSI yakSa, rAkSasa vagairaha vANavyaMtara, garuDa gaMdharva mahoragavyaMtara vizeSa ve saba vaira bhAva kA tyAga karake arihaMta ke caraNa kamala meM prasanna citta se dharma zravaNa kare 25 anya tIrthika kapilAdika bhI Aye huve bhagavaMta ko namaskAra kare 26 ve Aye huve anyazAstra ke vAdI prativAdI bhagavaMta ke caraNakamala meM uttara dene ko sarmatha hove nahIM 27 jisa tarapha bhagavaMta vihAra kare usa tarapha paccIsa 2 yojana taka dhAnya ko upadrava karane vAle mUSakAdi hove nahIM 28 mAra marakI are kisI prakAra kI rogoM kI utpatti hove nahIM 29 svadeza ke kaTaka kA upasarga hove nahIM 30 paracakrI para rAjA kI senA kA upadrava hove nahI 31 adhika vRSTi hove nahIM 32 anAvRSTi hove nahIM 33 abhikSa duSkAla paDe nahIM 34 jahAM mAra marakI, svacakI, paracakrI ativRSTi, anAvRSTi duSkAla pahile huvA hove aura vahAM bhagavaMta kA 333269230 bhagavataH samaya saraNam // 436 //
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavato35vacana tizepAH kalpasUtre padhAranA hove to saba prakAra kI azAnti zAnta ho jAve // 1 // ... sazabdArthe paNatIsa-saccavayaNAisesa // 437|| mUlam-sakkArattA1, udAttayAra, uvasAropeyatta3, gaMbhIrajjhuNitta4, aNuNAiyA5, dakkhiNatta6, uvaNIyarAgatta7, mahatthatta8, avvAhayapuvvApajjatta9, sidvatta10, asaMdidhatta11, avahaya annonnattaratta12, hiyayagAhitta13, desakAlavaiyatta14, tattANurUvatta15, avakinnappasIyatta 16, annonnapagahiyatta17, ahijjAyatta18, aisinIdhamahuratta19, avaramammavehitta20, atthadhammabhAsA- anaveyatta21, uyAratta22, paraniMdAsAtamokasiNavippajuttatta23, uvagaya| silAdhatta24, avaNIyatta25, uppAiyAcchannakouhalatta26, adduyatta27, anaivilaMviyatta28, vibbhamavikkhevarosAvesAi rAhicca29, vicittatta30,
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavato35vacanAtizepAH kalpasUtre ahiyavisettatta 31, sAyAratta32, sattaparigahiyatta33, aparikheiyatta34, __ sazabdArthe avvocheiytt35||2|| // 438 // - zabdArtha-1-sakArattA-vANI kA saMskArayukta honA-vyAkaraNAdi kI dRSTi se ke nirdoSa honA / 2-udAttayA-svara kA udAtta-UMcA honaa| 3-uvasAropeyatta-bhASA meM grAmINatA na honA / 4-gaMbhIrajhuNitta-megha ke zabda ke samAna gaMbhIra dhvani honA / 5-aNuNAiyA-pratidhvaniyukta dhvani honA / 6-dakkhiNatta-bhASA meM saralatA honaa| 7-uvaNIyarAgatta-zrotAoM ke mana meM bahumAna utpanna karanevAlI svara kI vizeSatA honA / -mahatthatta-vAcya artha meM mahattA honA thoDe se zabdoM meM bahuta artha bharA huA honA / 9-avvAhayapuvvApajatta-vacanoM meM pUrvApara virodha na AnA / 10-sidvatta -apane iSTa siddhAnta kA nirUpaNa karanA, athavA vaktA kI ziSTatA sUcita karane vAlA artha kahanA / 11-asaMdidhatta-aisI spaSTatA ke sAtha tatva kA nirUpaNa karanA ki RBA // 438 //
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre saMzabdAya // 439 // zrotA ke mana meM tanika bhI sandeha na raha jAya / 12-avahaya annonnattaratta-vacana kA | |bhagavato 35 vacanAnirdoSa honA jisase zrotAoM ko zaMkA-samAdhAna na karanA paDe / 13-hiyayagAhitta para -kaThina viSaya ko bhI sarala DhaMga se kahanA, zrotAoM ke citta ko AkarSita kara lenaa| 14-desakAlavaiyatta-dezakAla ke anusAra kathana karanA / 15-tattANurUvatta-vastu ke vAstavika svarUpa ke anurUpa kathana karanA / 16-avakinnappasIyatta-prakRta vastu kA yathocita vistAra ke sAtha vyAkhyAna karanA, aprakRti kA kathana nahIM karanA, prakRta kA bhI atyadhika anucita vistAra nahIM karanA / 17-annonnapagahiyatta-padoM aura vAkyoM kA paraspara saMbaddha honA / 18-ahijjAyatta-bhUmikA ke anusAra viSaya kA nirUpaNa karanA / 19-ai sinIdhamahuratta-snigdhatA aura madhuratA se yukta honA / 20-avaramammavehitta-dUsare ke marma-rahasya kA prakAza na karanA 21 attha dhammabhAsA anaveyatta -mokSa rUpa artha tathA zrutacAritra dharma se yukta honA / 22-uyAratta-pratipAdya viSaya M // 439 / / CCESSED
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 44 // tizepAH kalpasUtre / kA udAra honA, zabda evaM artha kI viziSTa racanA honA / 23-para nidAsAtamoka- bhagavatosazabdArthe in 35vacanAsiNavippajuttatta-dUsare kI nindA aura apanI prazaMsA se rahita vacana honA / 24uvagayasilAghatta-vacanoM meM pUrvokta guNa hone se usakA prasaMsanIya honA / 25-avaNI yatta-kAla, kAraka, vacana, liMga Adi kA viparyAsarUpa bhASAsaMbaMdhI doSoM kA na honaa| // 26-uppAiyAcchannakouhalatta-zrotAoM ke mana meM vaktA ke prati kutUhala [utkaMThA] banA rahanA / 27-aduyatta-bahuta jaldI na bolnaa| 28-anaivilaMviyatta-bIca bIca meM rukakara-aTakakara na bolanA, dhArApravAha vANI kA honA / 29-vibbhamavikkheva rosAvesAi rAhicca-vaktA ke mana meM bhrAnti na honA, usakA citta anyatra na honA, roSa tathA Aveza na honA arthAt abhrAnta bhAva se upayoga lagA kara zAMti ke sAtha bhASA bolanA / 30-vicittatta-vANI meM vicitratA honA / 31-Ahiyavisettatta-anya hi puruSoM kI apekSA vacanoM meM vizeSatA hone ke kAraNa zrotAoM ko viziSTa buddhi prApta / / 440 //
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 441 // honA / 32 - sAyArata - varNoM, padoM aura vAkyoM kA pRthak-pRthak honA / 33 - sattapari- prabhAvazAlI evaM ojakhI vacana honA / 34 - aparikheiyatta - Upadeza dene meM thakAvaTa na honA / 35 - avvocheiyatta - jaba taka pratipAdya viSaya kI bhalIbhAMti siddhi na ho taba taka lagAtAra usakI prarUpaNA karate jAnA, adhUrA na chor3anA // 2 // bhAvArtha - bhagavAn kI satya vANI ke 35 guNa 1 saMskAravatva-vANI kA saMskAra yukta honA- vyAkaraNAdi kI dRSTi se nirdoSa honA / 2 svara kA udAtta - UMcA hotA 3 bhASA meM grAmINatA na honA / 4 megha ke zabda ke samAnagaMbhIra dhvani honA / (5) pratidhvaniyukta dhvani honA 6 bhASA me saralatA honA / 7 zrotAoM ke mana meM bahumAna utpanna karane vAlI svara kI vizeSatA honA / 8 vAcya artha meM mahattA honA, thoDe se zabdoM me bahuta artha bharA huA honA 9 vacanoM meM pUrvApara virodha na AnA / 10 apane iSTa sidvAnta kA nirUpaNa karanA / athavA vaktA kI ziSTatA sUcita karane / bhagavato 35 vacanAtizepAH // 441 //
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazandArthe // 44 // vAlA artha kahanA 11 aisI spaSTatA ke sAtha tatva kA nirUpaNa karanA ki zrotA ke mana / bhagavato 35 vacanAmeM tanika bhI sandeha na raha jAya 12 vacana kA nirdoSa honA jisase zrotAoM ko zaMkA tizeSAH -samAdhAna na karanA paDe / 13 kaThina viSaya ko bhI sarala DhaMga se kahanA, zrotAoM ke citta ko AkarSita kara lenaa| 14 deza kAla ke anusAra kathana karanA / 15 vastu ke vAstavika svarUpa ke anurUpa kathana karanA / 16 prakRta vastu kA yathocita vistAra ke sAtha vyAkhyAna karanA, aprAkRta kA kathana nahIM krnaa| prakRta kA bhI atyadhika anucita vistAra nahIM karanA / 17 padoM aura vAkyoM kA paraspara saMbaddha honA / 18 bhUmikA ke anusAra viSaya kA nirUpaNa karanA 19 snigdhatA aura madhuratA se yukta honA / 20 dUsare ke marma rahasya kA prakAza na karanA / 21 mokSa rUpa artha tathA zruta-cAritra dharma se yukta honA / 22 pratipAdya viSaya kA udAra honA / zabda evaM artha kI viziSTa racanA honA / 23 dUsare kI nindA aura apanI prazaMzA se rahita vacana honA 24 // 442 //
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ I bhagavato35vacanAtizepAH SELETER kalpasUtre vacanoM meM pUrvokta guNa hone se unakA prazaMsanIya honA / 25 kAla, kAraka, vacana, sazabdArtha liMga AdI kA viSaryAsarUpa bhASA saMbaMdhI doSoM kA na honA / 26 zrotAoM ke mana // 443 // meM vaktA ke prati kUtUhala [utkaMThA] banA rahanA / 27 bahuta jaldI na bolanA / 28 bIca bIca me rukakara-aTaka kara na bolanA, dhArA pravAha bANI kA honA / 29 vaktA ke mana meM bhrAnti na honA, usakA citta anyatra na honA, roSa tathA Aveza na honA, arthAt abhrAnta bhAva se upayoga lagAkara zAMti ke sAtha bhASA bolanA / 30 vANI meM vicitratA honA / 31 anya puruSoM kI apekSA vacanoM meM vizeSatA hone ke kAraNa zrotAoM ko viziSTa buddhi prApta honA / 32 varNopadoM aura vAkyo kA pRthak-pRthak In honA / 33 prabhAvazAlI evaM ojasvI vacana honA / 34 upadeza dene me thakAvaTa na honA / 35 jaba taka pratipAdya viSaya kI bhalI bhAMti siddhi na ho taba taka lagAtAra hai usa kI prarUpaNA karate jaanaa| adhUrA na choDanA // 2 // // 443 //
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ catuSpaSTidevendrANAM prAdurbhadhanam kalpamatre mUlam-teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNarasa bhagavao mahAvIrassa aMtie cosa? zabdArthe 1444 // deviMdA pAubbhavitthA, battIsaMbhavaNavai joisiya vimANavAsidevANaM iMdA paNattA, taM jahA-camariMde1, baliMde2, dharaNiMde3, bhUyANaMde4, veNudeviMde, veNudAliMdeva, hariMde7, harissaheMde8, aggIsiheMde9, aggimANavide10, punnide11, vasidvada 12, jalakaMtide13, jalappabhiMde14, amiyagayede 15, abhiyavAhaniMde16, laMbade17, pahaMjaNiMde18, ghosiMde19, mahAghosiMde20, caMdide21, mUride22, sakiMde23, IsANiMde24, saNaMkumAride25, mahiMde26, baMbhiMde27, lNtt| yiMde28, sukkiMde29, saharasAriMde30, pANayiMde31, accuyiNde32||3|| . : bhAvArtha-usa kAla aura usa samaya meM zramaNa bhagavAn mahAvIra ke pAsa aneka devendra prakaTita hue-usameM bhavanapati, jyotiSI aura vimAnavAsI devoM ke battIsa // 444 //
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArtha // 445 // prAdurbhavanam indroM kahe haiM ve ye haiM-camarendra 1, balindra 2, dharaNendra 3, bhUtAnanda 4, veNudevindra 5, veNu- catuSpaSThidAlIndra 6, harindra 7, harisahendra 8, agnisihendra 9, agnimAnavendra 10, punnindra. 11, devendrANAM vaziSTa indra 12 jalakAMta indra 13, jalaprabha indra 14, amRtagati indra 15 amRtavAhanaindra 16, velaMbaindra 17, prabhaMjana indra 18 ghoSendra 19, mahAghoSendra 20, candra indra 21, sUryaindra 22, zakendra 23, IzAnendra 24, sanatkumArendra 25, mahendra 26, brahmendra 27, laMtakendra 28, mahAzukrendra 29, sahasrArendra 30, prANatendra 31 acyutendra 32 // 3 // ___ mUlam battIsaM vANamaMtaradevANaM iMdA paNNattA, taM jahA-kAle1 mahAkAle2 surUve3 paDirUve4 puNNabhadde5 maNibhadde6 bhIme7mahAbhImeTa kinnare9 kiM purise10 sappurise11 mahApuruse12 aIkAye13 mahAkAye14 gIyaraI15 gIyajase16 saMnihie 17 samANe18 dhAe19 vidhAe20 isI21 IsIvAle22 Isare23 / / ASEAN // 445 //
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ lpasatre catuSpaSThi devendrANAM prAdurbhavanam mahAIsare24 suvanne25 visAle26 hAse 27 hAsaraI28 seye29 mahATAIT seye30 payae31 payagavaI32 se tN||4|| ___bhAvArtha-vANavyantara devoM ke battIsa indra kahe haiM unake nAma ye haiM-kAla 1, mahAkAla 2, surUpendra 3, pratirUpendra 4, pUrNendra 5, maNibhadra 6, bhIma 7, mahAbhIma 8, kinnara 9, kiMpuruSa 10 satpuruSa 11, mahApuruSa 12, atikAya, 13, mahAkAya 14, gItarati 15, gItajasa 16, saMnihita 17, samAna 18, dhAI 19, vidhAI 20, isI 21, isIvAle 22, izvara 23, mahezvara 24, suvanna 25, vizAla 26, hAsya 27, hAsyarati 28, zveta 29, mahAzveta 30, pataMga 31, pataMgapati 32, aise ye kula causaTha indra ho jAte haiM // 4 // ye causaTha indra kaise hote haiM ? aura kyA karate haiM ? isa vicAra meM kahate haiMmUlam-taM savve vi iMdA divveNaM taeNaM divvAe lesAe dasadisAo // 446 //
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ IYARI kalpasUtre sandArtha // 447 // ujjoemANA pabhAsemANA samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtiyaM AgammAgamma catuHSaSThi indrANAM rattA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNapayAhiNaM kareMti karittA vaMdaMtika kAryakathana namasaMti vaMdittA namaMsittA sAiM sAiM nAmagoyAiM sAveMti NaccAsaNNe NAidUre surasUsamANA namasamANA abhimuhA viNaeNaM paMjaliuDA pajjuvAsaMti // 5 // bhAvArtha-ye sabhI indra apane apane divya tejase apanI divya lezyAse dasoM dizAeM udyotita karate prakAzita karate zramaNa bhagavAn mahAvIra svAmI ke samIpavarti hokara zramaNa bhagavAn mahAvIra svAmI ko tIna bAra AdakSiNa pradakSiNA kI Ada- / kSiNa pradakSiNA karake unako vaMdanA kI namaskAra kiyA vaMdanA namaskAra karake apane apane nAma gotra kA uccAra kiyA tadanaMtara bhagavAn se adhika dUra nahIM evaM adhika samIpabhI nahIM isa prakAra baiThakara paryupAsanA karate hue, namaskAra karate hue bhagavAn kIsanmukha hAtha joDakara paryupAsanA karanelage // 5 // // 447 //
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ . kalpatre bhagavatokevalajJAna sazabdArye // 448 // prApti - mUlam-lae NaM se bhagavaM arahA jiNe jAe kevalI savvaNNU savvadarisI sadevamaNuyAsurassa loyassa AgaiM gaI ThiI cavaNaM uvavAyaM bhuttaM pIyaM kaDaM paDi- seviyaM AvIkammaM raho kamma laviyaM kahiyaM mANasiyaMti savve pajjAe jANai pAsai / savvaloe savvajIvANaM savvabhAvAiM jANamANe pAsamANe vihri| tae NaM samaNarasa bhagavao mahAvIrassa kevalavaraNANadasaNuppattisamae savvehi bhavaNavaivANamaMtarajoisiya vimaNavAsI cosadri iMdA devehi ya devIhi ya uvayaMtehi ya uppayaMtehi ya eNe maha divve devujjoe devasaNNivAe devakahakahe uppiMjalagabhUe yA vi hotthA // 6 // zabdArtha-[taeNaM se bhagavaM arahA jiNe jAe kevalI savvaNNU savvadarisI sadevamaNuyAsurassa loyassa] taba bhagavAn arhan aura jina ho gaye / kevalI sarvajJa aura india // 44 //
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 449 // sarvadarzI ho gaye / devoM manuSyoM asuroM sahita loka kI [AgaI gaI ThiI cavaNaM uvavAyaM bhuktaM pIyaM kaDaM paDiseviyaM ] Agati, gati, cyavana, tathA upapAta ko tathA khAye, pIye kiye, sevana kiye ko [AvIkammaM, raho kammaM, laviyaM, kahiyaM mANasiti savve pajAe jANai pAsai] prakaTa aprakaTa karma ko, pArasparika bhASaNa ko kathita mAnasika Adi bhAvoM ko isa prakAra sabhI paryAyoM ko jAnane aura dekhane lage [savvaloe savvajIvANaM savvabhAvAI jANamANe pAsamANe viharai] samasta loka meM saba jIvoM ke sabhI bhAvoM ko jAnate hue tathA dekhate hue vicarane lage [tae NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa kevalavaraNANadaMsaNuppattisamae ] taba zramaNa bhagavAn Hara hajJAna aura kevaladarzana kI utpatti ke samaya meM [savvehiM bhavaNava vANamaMtarajoisiya vimANavAsIhi cosahi iMdA devehiya devIhiya] saba bhavanapati, vAnavyaMtara, jotiSka tathA vimAnavAsI causaTha indra devoM aura deviyoM ke [uvayaMtehiya uppa bhagavatokevalajJAna prAptiH // 449 //
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe bhagavatokevalajJAnaprAptiH // 45 // yaMtehi ege mahaM divve devujjoe devasaNNivAye deva kahakahe upijalagabhUe yAvi hotthA] ) Ane-jAne se eka mahAn divya deva prakAza huA, devoM kA saMgama huA, kala-kala nAda huA aura devoM kI bahuta baDI bhIDa huI // 6 // . bhAvArtha-taba vaha bhagavAn arhan aura jina ho gaye kevalI, sarvajJa aura sarva darzI ho gaye devo manuSyo aura Asuro sahita lokakI Agati gati sthiti cyavana tathA upapAta ko aura khAye, piye, kiye sevana kiye, prakaTa karma ko pArasparikabhASaNako kathana ko, manogatabhAvako, isa prakAra saba paryAyo ko jAnane aura dekhane lage samasta lokame, saba jIvoM ke sabhI bhAvoM ko jAnate hue tathA dekhate hue vicarane lage taba zramaNa bhagavAn mahAvIra kevalajJAna aura kevaladarzana kI utpatti ke samaya meM, sabaHbhavanapati vAnavyantara, jyautiSika tathA vimAnavAsI devoM kA saMgama huA, kalakala nAda huA aura devoM kI bahuta bar3I bhIDa huI // 6 // // 450 //
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe bhagavato-: dhamadezanA Azcarya prakaTana ca // 45 // - mUlam-tae NaM se samaNe bhagavaM mahAvIre uppaNNaNANadaMsaNadhare appANaM ca logaM ca abhisamikkha joyaNavitthAraNIe sayasayabhAsApariNAmiNIe vANIe devANaM dhammamAikkhai / tattha bhagavao sA dhammadesaNA titthayara kappaparipAlaNAe jAyA, na keNavi tattha viraI pddivnnnnaa| no NaM evaM kassavi titthayarassa bhUyapuvvaM ao eyaM cautthaM accherayaM jaayN| tae NaM se samaNe bhagavaM mahAvIre tao paDiNikkhamai, paDiNikkhamittA jaNavayavihAraM vihri| teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM pAvApurI NAmaM NayarI hotthA-riddhisthimiya smiddhaa| tattha NaM pAvApurIe sIhaseNo NAma rAyA hotthA, mahayA himavaMtamahaMtamalaya mNdrmhiNdsaare| tassa NaM sIhaseNassa raNNo sIlaseNA NAmaM devI, hatthivAlo NAmaM putto juvarAyA hotthaa| tIe NaM pAvAe purIe bahiyA uttarapurasthime // 451 //
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpayatre sazandAyeM bhagavatodharmadezanA AzcaryaprakaTanaM ca // 452 // disIbhAe savyouya pupphaphalasamiddhe ramme naMdaNavaNappagAse mahAseNaM NAmaM / ujjANe hotthaa| teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre mahAseNe ujjANe samosaDhe // 7 // - zabdArtha-[tae NaM se samaNe bhagavaM mahAvIre uppaNNaNANadasaNadhare appANaM ca logaM ca abhisamikkha] usake bAda una utpanna jJAna darzana ko dhAraNa karane vAle zramaNa bhagavAn mahAvIrane AtmA ko aura loka ko paripUrNa aura yathArtha rUpa se jAnakara [joyaNavitthAraNIe sayasayabhAsA pariNAmiNIe vANIe puvvaM devANaM pacchA maNussANaM dhammamAikkhai] ekayojana taka phailanevAlI aura zrotAoM kI apanI apanI bhASAoM meM pariNata ho jAnevAlI vANI se, devoM ko dharma kA upadeza diyA [tattha bhagavao sA dhammadesaNA titthayarakappaparipAlaNAe jAyA] vahAM bhagavAn kI vaha dezanA tIrthakaroM ke kalpa kA pAlana karane ke lie hI huI [na kevi tattha viraI paDivaNNA] vahAM kisI / // 452 //
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ THE bhagavatodharmadezanA AzcaryaprakaTanaM ca // 453|| kalpasUtre ne vrata aMgIkAra nahIM kiye [no NaM evaM kassavi titthayarassa bhUyapuvvaM ao eyaM causazabdArthe tthaM accherayaM jAyaM] aisA kisI bhI tIrthakarake viSaya meM nahIM huA thA ataH yaha cauthA Azcarya huaa| [tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre tao paDinikkhamai. paDinikkhamittA jaNavayavihAraM viharai] tat pazcAt zramaNa bhagavAn mahAvIra vahAM se vihAra karake janapada meM vicarane lge| teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM pAvApurINAmaM NayarI hotthA-riddhisthimiya samiddhA] usa kAla aura usa samaya meM pAvApurI nAmakI nagarI thI / vaha uMce uMce | bhavanoM se yukta, svapara cakra ke bhaya se yukta aura dhana dhAnya se samRddhathI [tattha NaM pAvAe purIe sIhaseNo nAma rAyA hotthA]. usa pAvApurI nagarI meM siMhasena nAmakA rAjA rAjya karatA thA [mahayA himavaMtamahaMtamalayamaMdaramahiMdasAre] vaha mahAhimavAn, | mahAmalaya, meru aura mahendra parvata ke samAna zreSTha thA [tassa NaM sIhaseNassa rapaNo sIla ||453 //
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sabhandArthe bhagavatodharmadezanA AzcaryaprakaTanaM ca seNA NAmaM devI] usasiMhasena rAjA kI zIlasenA nAmakI rAnI thii| [hatthivAlo NAmaM putto juvarAyA hotthA] hastipAla nAmaka putra yuvarAja thA [tIe NaM pAvAe purIe // 454|| bahiyA uttarapurasthime disIbhAe savvouya pupphaphalasamiddhe ramme naMdaNavaNappagAse 1 mahAseNaM nAma ujANe hotthA] usa pAvApurI ke bAhara uttara-pUrva dizA meM saba RtuoM (r) ke puSpoM tathA phaloM se samRddha ramaNIya nandanavana ke samAna prakAzavAlA mahAsena nAmaka udyAna thA [teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre mahAseNe ujjANe samosaDhe] usakAla aura usa samaya meM zramaNa bhagavAn mahAvIra mahAsena udyAna meM padhAre // 7 // / bhAvArtha-usa samaya utpanna hue jJAna darzana ke dhAraka zramaNa bhagavAn mahAvIra | ne AtamA ke apane aura paMcAstikAyarUpa loka ke svarUpako yathAvat jAna kara ke eka yojana pramANa pradeza taka vyApta ho jAne vAlI vANI se dharma kA upadeza diyaa| // 454 //
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 455 // bhagavatodharmadezanA AzcaryaprakaTanaM ca ezana suro asuro ko usa pariSadame bhagavAn kI jo dharma dezanA huI, vaha dharma dezanA kevalatIrthakaroM ke kalpa maryAdA kA pAlana karane ke lie hI huI usa dharma dezanA ke hone para kisI bhI jIvane virati sAvadya vyApAra ke parityAga rUpa virati aMgIkAra nahIM kI tIrthakara kI dharmadezanA ho aura koI bhI jIva virati aMgIkAra na kare, yaha ghaTanA zrImahAvIra svAmI ke sivAya kisI tIrthakara kI pariSad meM kabhI ghaTita nahIM huI thI arthAt tIrthakaroM kI dezanA amogha hotI hai use zravaNa kara koi na koi bhavyajIva avazya hI saMyama aMgIkAra karatA hai| parantu mahAvIra svAmI kI yaha dezanA isa svarUpame khAlI gii| yaha abhUta pUrva ghaTanA thI kyoMkI vahAM manuSya nahIM the ataeva dasa accheroM meM yaha cauthA accherA haiM dasa acchere ye hai 1 upasarga honA 2 garbhakA saMharaNa honA 3 strI kA tIrthakara honA 4 abhAvitapariSad honA 5 kRSNa kA aparakaMkA nAmaka dhAtakI khaMDavartI rAjadhAnI me jAnA 6 candra aura sUrya kA asalI rUpame samavasaraNa me AnA / 7 harivaMzakula // 455 //
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre / / kI utpatti 8 camara kA utpAta 9 eka sau ATha jIvoM kA eka hI samayame siddha honA bhagavato dharmadezanA jazabdArthe / aura 10 asaMyato kI pUjA honA ina dasa accheroM meM abhAvita pariSad rUpa ) aashcry456|| cauthA accherA huaa| dharmadezanA ke bAda vaha zramaNa bhagavAn mahAvIra sAlavRkSa ke prakaTanaM ca mUla ke nikaTavartI pradeza se nikale aura nikala kara janapada-vihAra karane lage-deza me vicarane lage usa kAla usa samaya me pApApurI nAmaka nagarI thI pApa se rakSA karane vAlI hone se pApA kahalAtI hai| Aja kala vaha 'pAvA purI' hai vaha nagarI kaisIthI: so kahate hai vaha RddhA AkAza ko sparza karane vAle bahuta se prAsAdoM se yukta thI aura I janoM kI bahulatA se vyApta thI, tathA stimitA sva-paracakra ke bhaya se rahita thI aura samRddhA dhana dhAnya Adi se bharI pUrI thI usa pAvApurI nagarI meM siMhasena nAmaka rAjA thaa| mahA himavAn mahAmalaya, merU aura mahendra parvatoM ke sAra ke samAna sAravAlI thA lokamaryAdA kI sthApanA karane vAlA hone ke kAraNa mahAhimavAna parvata ke // 456 //
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre * sabdArthe // 457 // samAna thA / usakI yazakIrti sarvatra phailI huI thI, ataH mahAmalaya parvata ke samAna thA / pratijJa hone tathA kartavyarUpI dizAoM kA darzaka hone ke kAraNa merU aura mahendra ke samAna thA / siMhasena rAjA kI zIla senA nAmakI rAnI thI hastipAla nAmaka usakA putra yuvarAja thaa| usa pAtrApurI kI uttarapUrva dizAke antarAla meM, IzAna koNa me vasanta Adi chaho RtuoM saMbaMdhI phulo aura phalo se sampanna ramaNIka evaM nandanavana ke samAna mahAsena nAmaka udyAna thA / usakAla usamaya me, arthAt siMhasena rAjAke zAsana kAla ke avasara para zramaNa bhagavAn mahAvIra kramazaH vihAra karate hue mahAsena udyAna meM padhAre // 7 // mUlam - ahApaDirUvaM oggahaM ogivhittANaM asogavarapAyavassa ahe puDhavisilApaTTagaMsi puratthAbhimuhe paliyaMkanisanne arahA jiNe kevalI saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe viharai / tae NaM vaNamAlI jeNeva sIhaseNo rAyA bhagavato-: dharma dezanA Azcarya. prakaTanaM ca // 457 //
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre siMhasena sabhandArthe // 158|| saparivAraprabhusamIpAgamanam teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA karayalapariggahiyaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTu jaeNaM vijaeNaM vaddhAvei, vaddhAvittA evaM vyaasii| jassa NaM devANuppiyA dasaNaM kaMkhaMti, jassa NaM devANuppiyA daMsaNaM pIhaMti, jassa NaM devANuppiyA dasaNaM patthaMti, jassa NaM devANuppiyA daMsaNaM abhilasaMti, jassa NaM devANuppiyA nAmagoyassavi savaNayAe haTTatuTTha jAva hiyayA bhavaMti, se NaM samaNe bhagavaM mahAvIre puvvANupuTvi caramANe gAmANugAmaM dUijjamANe pAvApurI NayarIe uvAgae pAvApurIM NayarIM mahAseNa ujjANe smosriukaame| taM evaM devANuppiyANaM piyaTTayAe piyaM Nivedemi, piyaM taM bhvu|tennN sIhaseNo rAyA hadvatuTe pavittivAuyassa addhatterasa-sayasahassAiM pIidANaM dalayai, dalaittA sakkArei sammANei sakkArittA sammANittA pddivisjji| taeNaM se sIhaseNa rAyA balavAuyaM AmaM ASH IN // 454||
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ siMhasena kalpanatre sazabdArtha // 459 // saparivAraprabhusamIpA gamanam SANS tei, AmaMtittA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiyA! AbhisekkaM hatthirayaNaM paDikappehi, haya-gaya-raha-pavara-johakaliyaM ca cAuraMgiNiM seNaM saNNAhehi sIlaseNA pamuhANa ya devANaM bAhiriyAe uvaTThANasAlAe pADiyakapADiyakkAI / jattAbhimuhAI juttAI jANAI uvaTThavehi, AbhisekaM hatthirayaNaM durUDhassa samANassa pAvApurIe nayarIe maMjjha majheNaM niggacchai, niggacchittA jaNeva mahAseNe ujjANe teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA samaNassa bhagavao mahAvIrassa adUrasAmaMte chattAIe titthayarAisese pAsai, pAsittA AbhisekaM hatthirayaNaM Thavei ThavittA AbhisekkAo hatthirayaNAo paccoruhai, paccoruhittA avahaTTa paMca rAyaka udAI, taM jahA-khaggaM chattaM upphesaM vAhaNAo vAlavIyaNaM, jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA samaNaM // 455 //
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe siMhasenarAjJaH saparivAraprabhusamIpAgamanam // 46 // bhagavaM mahAvIraM paMcaviheNaM abhigamaNaM abhigacchai, taM jahA-1 saccittANaM davvANaM viosaraNayAe, 2 acittANaM davvANaM aviosaraNayAe, 3 egasADiyaM uttarAsaMgakaraNeNaM, 4 cakkhupphAse aMjalipaggaheNaM, 5 maNaso egattabhAvakaraNeNaM, samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNapayAhiNaM karei, karittA vaMdai namasai, vaMdittA namaMsittA tivihAe panjuvAsaNayAe pajjuvAsai, taM jahA-kAiyAe vAiyAe maannsiyaae| kAiyAe-tAva saMkuiyaggahatthaNAe sussUsamANe NamaMsamANe abhimuhe viNaeNaM paMjaliuDe pajjuvAsai / vAiyAejaM jaM bhagavaM vAgarei, evameyaM bhaMte ! tahameyaM bhaMte! avitahameyaM bhaMte! asaMdihameyaM bhaMte ! icchiyameyaM bhaMte! paDicchiyameyaM bhaMte ! icchiyapaDicchiyameyaM bhaMte! se jaheva tubbhe vadaha-apaDikUlamANe pajjuvAsai / mANasiyAe-mahayA saMvegaM // 46 %ES
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ sazabdArthe kalpasUtre abhilASA dhAraNa kiye rahate haiM ki kaba maiM prabhu ke caraNoM meM upasthita hokara unakI siMhasena rAjJaH upAsanA karUMgA, he devAnupriya ! jinakA nAma tathA gotra-vaMza suna kara bhI ApakA sprivaar||46|| hRdaya hRSTa tuSTa huA karatA hai, ve zramaNa bhagavAn-paramaizvaryasampanna. guNaniSpanna nAma- || prabhusamIpA gamanam vAle mahAvIra pUrvAnupUrvIrUpa se vihAra karate hue, eka grAma se dUsare grAma meM vicarate hue Aja pAvApurI nagarI ke samIpa mahAsena udyAna meM padhAre hue haiM, isaliye he | devAnupriya ! maiM Apako yaha priya Atma hitakArI samAcAra Apa ke hita ke liye savinaya nivedana karatA huuN| ApakA kalyANa ho / usake bAda siMhasena rAjA hRSTa tuSTa ho usa saMdezavAhaka ke liye sADhe bAraha lAkha cAMdI kI mudrAoM kA prItidAna pAritoSika pradAna kiyA, prItidAna dekara unhoMne usakA satkAra kiyA, madhura vacanoM IMI se sanmAna kiyaa| isa prakAra satkAra evaM sanmAna karake unhoMne use vidA kiyaa| isake anantara siMhasena rAjA ne apane balavyApRta-senApati ko bulAyA, bulAkara isa // 464 //
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe | // 463 // 00 the, vahAM pahuMcA vahAM pahuMcate hI sarvaprathama usane donoM hAtha joDakara aura aMjalirUpa meM pariNata unheM mastaka ke dAyeM-bAyeM ghumAkara pazcAt unheM mastaka para lagAkara arthAt namaskAra kara 'jaya ho mahArAja kI, vijaya ho mahArAja kI' - isa prakAra jaya vijaya zabdoM dvArA rAjA ko badhAyA, badhAne ke bAda phira vaha isa prakAra bolA- he devAnupriya ! jinake sadA Apa darzanoM kI icchA kiyA karate hai jinake Apa devAnupriya darzana karane kI sadA spRhA rakhA karate haiM - kaba mujhe bhagavAn ke darzana hoMge isa prakAra kI utkaMThA niraMtara kiyA karate hai devAnupriya jinake darzanoM kI yAcanA kiyA karate "haiM, arthAt - he bhagavAn ! Apa ke darzana se hI merA janma saphala hogA, isaliye Apa kRpA karake apane caraNa kamala kA darzana dIjiye, isa prakAra ekAnta meM Apa bAra 2 prArthanA kiyA karate haiM, athavA hamAre jaise logoM se Apa prArthanA karate haiM ki mujhe bhagavAn kA darzana karAo / he devAnupriya ! Apa jinake darzanoM kI citta meM sadA siMhasena rAjJaH saparivAraprabhusamIpA gamanam // 463 //
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'kalpasUtre sazabdArthe // 462 // prabhusamIpA gamanam siMhasenauvAgacchaMti, uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM paMcaviheNaM abhigamaNaM abhi rAjJaH gacchaMti, taM jahA-1 sacittANaM davvANaM viosaraNayAe 2 acittANaM davvANaM saparivAra aviosaraNayAe, 3 viNaoNayAe gAyalaTThIe, 4 cakkhupphAse aMjalipagga| heNaM, 5 maNaso egattIbhAvakaraNeNaM samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNapAyAhiNaM kareMti, karittA vaMdati NamaMsaMti, vaMdittA NamaMsittA sIhaseMNarAyaM purao ceva saparivArAo abhimuhAo viNaeNaM paMjaliuDAo pjjuvaasNti||8|| bhAvArtha-ve prabhu sAdhu sAmAcArI ke anusAra vanamAlI kI AjJA lekara azoka vRkSa ke nIce pRthivI zilApaTTaka para pUrva kI aura mukhakara paryaGka Asana se 'palathI mAra (1) kara' virAjamAna hue / ve arahA kevalI jina mahAvIra prabhu tapa evaM saMyama se apanI AtmA ko bhAvita karate hue vicarane lge| usake vAda vanamAlI jahAM siMhasena rAjA // 462 //
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sandAyeM - // 46 // siMhasenajaNaittA tivvadhammANurAgarattaM pajjuvAsai / rAjJaH tae NaM tAo sIlaseNAo devIo aMto aMteuraMsi pahAyAo jAva saparivAra prabhusamIpApAyacchittAo savvAlaMkAravibhUsiyAo bahUhiM khujjAhiM aMteurAo Nigga gamanam cchaMti, NiggacchittA jeNeva pADiyakkajANAI teNeva uvAgacchaMti, uvAgacchittA pADiyaMka pADiyakkAI jattAbhimuhAI juttAI jANAiMdurUhati duruhittA Niyaga| pariyAlasaddhiM saMpakhuiDAo pAvApurIe NayarIe majhaM majjheNaM NiggachaMti, Nigga|cchittA jeNeva mahAseNe ujjANe teNeva uvAgacchaMta, uvAgacchittA samaNassa bhagavao mahAvIrassa adUrasAmaMte chattAdIe titthayarAisese pAsaMti, pAsittA pADiyakkapADiyakkAiM jANAI ThaveMti, ThavittA jANehiMto paccoruhati, paccorahittA bahUhiM khujjAhiM jAva parikkhittAo jeNeva samaNaM bhagavaM mahAvIre teNeva / // 461 //
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArtha // 465 // siMhasenarAjJaH saparivAraprabhusamApAgamanam prakAra kahA-he devAnupriya ! zIghra hI tuma paTTahastiratna ko sajjita karo, sAtha meM ghoDoM hAthiyoM, rathoM evaM uttama yodhAoM se yukta caturaMgiNI senA ko bhI sajjita karanA tathA zIlasenA deviyoM ke liye bhI bAhira upasthAnazAlA meM alaga 2 rUpa meM calane | meM acche evaM acche bailoM vAle dhArmika rathoM ko sajjita karake le aao| AbhiSekya | hastiratna ke Upara savAra hokara pAvApurI nagarI ke bIcamArga se hokara nikale nikala kara jahAM mahAsena udyAna thA vahAM Aye, Akara unhoMne zramaNa bhagavAn mahAvIra ke na ati samIpa aura na ati dUra-kintu kucha hI dUra para tIrthaMkaroM ke atizaya svarUpa chatrAdikoM ko dekhA, dekhate hI unhoMne apane hAthI ko khaDA karavAyA, hAthI ke khaDe hote ve usa hAthI se nIce utare, nIce utarate hI unhoMne ina pAMca rAjacihnoM kA parityoga kiyA, ve pAMca rAjacihna ye haiM-khaDga, talavAra, chatra, mukuTa upAnat-pagarakhe, ial evaM baalvyjnii-caamr| phira ve jahAM zramaNa bhagavAn mahAvIra virAjamAna the vahAM // 465 //
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ sazabdArye siMhasenarAjJaH saparivAraprasusamIpAgamanam 'kalpasUtre / / para Aye jAte hI ve pAMca prakAra ke abhigamana-satkAravizeSa se yukta hokara prabhu ke sanmukha pahuMce / ve pAMca prakAra ke satkAravizeSa isa prakAra haiM-harita phala phUla Adi // 466 // sacitta dravyoM kA parityAga karanA, vastra AbharaNa Adi acitta dravyoM kA parityAga nahIM karanA, bhASA kI yatanA ke liye akhaNDa arthAt jo sIyA huA na ho aise vastra kA uttarAsaGga karanA, jaba se bhagavAn dikhAyI deM, tabhI se donoM hAthoM ko joDanA, aura mana ko ekAgra karake bhagavAn meM lagAnA / isa prakAra ina pAMca abhigamoM se eka yukta hokara rAjAne bhagavAn mahAvIra prabhu ko tIna bAra AdakSiNa pradakSiNa-aJjali I puTa ko dAhine kAna se lekara zira para ghumAte hue bAyeM kAna taka lejA kara phira use ghumAte hue dAhine kAna para le jAnA aura bAda meM use apane lalATa para sthApana karanA -rUpa AdakSiNa pradakSiNa kiyA, AdakSiNa-pradakSiNa kara ke vandanA aura namaskAra kiyaa| vandanA :namaskAra kara ke trividha paryupAsanA se unakI upAsanA kii| // 466 //
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazandAthai // 467 // siMhasenarAjJaH saparivAraprabhusamIpAgamanam HOSE vaha trividha upAsanA isa prakAra hai-kAya se upAsanA karanA, vacana se upAsanA karanA evaM mana se upAsanA karanA / kAyika upAsanA isa prakAra se usane kI-prabhu ke samIpa ve hAtha pAvoM ko saMkucita karake Asana se baiThe / unase dharma sunane kI icchA karane lage, unheM bAra bAra namaskAra karane lage, punaH namra hokara prabhu ke sammukha donoM hAthoM ko joDate hue prabhu kI sevA karane lge| vacana se upAsanA unhoMne isa prakAra | kI-jo jo bhagavAn kahate the, usa para rAjA isa prakAra kahate the, he bhagavan ! Apa jaisA kahate haiM, he bhagavan ! yaha aisA hI hai , he bhagavan yaha vaisA hI hai, he bhagavan ! Apa ne jo kahA so satya hai, he bhagavan ! yaha deza zaMkA aura sarva zaMkA se sarvathA / | rahita hai, he bhagavan ! ApakA yaha vacana hama logoM ke liye sarvadA vAMchanIya hai, he bhagavan ! yaha ApakA vacana hama logoM ke liye sarvathA vAMchanIya hai, he bhagavan ! yaha ApakA vacana hama logoM ke liye sarvadA aura sarvathA vAMchanIya hai / isa prakAra rAjA | // 467 //
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 468 // DISCOOKIES bhagavAn ke sAtha anukUla AcaraNa karate hue unakI upAsanA karane lage / rAjAne anara kI mAnasika upAsanA isa prakAra kI - prabhu ke mukha se dharma kA upadeza suna kara rAjA ke hRdaya meM parama vairAgya utpanna huA aura dharmAnurAga se prerita hokara ve prabhu kI upAsanA karane lage / isake bAda ve zIlasenA pramukha deviyAM bhI aMtaHpurastha strIbhavana ke madhyavartI snAnAgAra meM snAna karake kautuka tathA balikarma se nivRtta hokara, evaM samasta alaMkAroM ko dhAraNa kara aneka kubaDI dAsiyoM se ghirI huI hokara aMtaHpura se nikalIM, nikala kara jahAM apane 2 yogya alaga 2 yAna (ratha) rakhe hue the, vahAM para pahuMcI, pahuMca kara una pRthaka 2 yAnoM (ratho) para, jo bhagavAn ke darzana ke liye jAne ke nimitta pahile se sajjita kara rakhe hue evaM balivarda AdikoM se yukta the, usake Upara savAra huI | savAra hokara apane parivAroM ke sAtha pariveSTita hotI huI ve saba deviyAM pAvApurI siMhasena rAjJaH saparivAraprabhusamIpA gamanam // 468 //
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 469 // siMhasenarAjJaH saparivAraprabhusamIpAgamanam ke ThIka bIcoM bIca ke mArga se hokara nikalIM nikala kara jisa ora mahAsena udyAna thA, usa ora AyIM, unhoMne zramaNa bhagavAn mahAvIra se kucha dUra para rahe hue tIrthaMkaroM ke atizaya svarUpa chatrAdikoM ko dekhA, dekha kara una saboM ne apane 2 [pRthak 2] yAnoM [rathoM] ko rukavA diyA aura ve una yAnoM se nIce utarI, utara kara una aneka kubjAdika dAsiyoM se parivRta hotI huI ve jahAM zramaNa bhagavAn mahAvIra the vahAM para AyIM, Akara unhoMne prabhu ke samIpa jAne ke liye pAMca prakAra ke abhigamoM ko acchI taraha dhAraNa kiyA / ve pAMca prakAra ke abhigama ye haiM-sacitta dravyoM kA pari tyAga karanA-prabhu ke darzana karane ke liye jAte samaya apane pAsa sacitta vastuoM ko nahIM rakhanA, acitta vastrAdikoM kA tyAga nahIM karanA, vinaya se avanata gAtra-zarIra honA, vinaya bhAra se nabhrIbhUta honA, prabhu ke dekhate hI donoM hAthoM ko joDanA, evaM prabhu kI bhakti meM mana ko ekAgra krnaa| ina pAMca abhigamoM se yukta saparivAra una // 469 //
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ * kalpasUtre zabdArthe // 470 // rAniyoM ne zramaNa bhagavAn mahAvIra ko tIna bAra AdakSiNa pradakSiNa kiyA, pazcAt vaMdanA namaskAra kiyA, vaMdanA namaskAra kara cukane ke bAda phira ve, siMhasena rAjA ko Age karake khaDI khaDI vinaya pUrvaka hAtha joDakara bhagavAn kI sevA karane lagIM / arthAt bhagavAn kI vANI sunane kI icchA karane lage // 8 // mUlam - teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM tIe pAvAe purIe egassa somilA - bhihassa baMbhaNassa jannavADe jannakammammi samAgayA riujaju sAmAthavvANaM caunhaM veyANaM itihAsapaMcamANaM nighaMTu chaTTANaM saMgovagANaM sarahassAhaM sArayA vArayA dhArayA, saDaMgavI sadvitaMtavisArayA saMkhANe sikkhANe sikkhAkappe vAgaraNe chaMde nirutte joisamayaNe annesu ya bahusu baMbhaNNarasu parivvAyaesa nae supariNiTTiyA savvavibuddhiniuNA jannakammaniuNA iMdabhUipabhiiNo siMhasena rAjJaH saparivAra - prabhusamIpA gamanam // 470 //
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 471 // egArasamAhaNA sayasayasissaparivAreNa parivuDA jannakammaniuNA tattha jaNaM kuNaMti / tahA aNNe vi tattha bahave uvajjhAyA gaggahAriya kosiyapela saMDilla pArAsajja bharaddAjavassiya sAvaNNiya mettejjAMgirasa kAsava kaccAyaNa dakkhAyaNa sArakhvayAyaNa soNagAyaNa nADAyaNa jAtAyaNAssAyaNa dabbhAyaNacArAyaNa kAviyabohiyovamannavA tejjapabhiio miliyA hojjA // 9 // zabdArtha -[teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM tIe pAvAe purIe ] usa kAla aura usa samaya meM pAvApurI meM [egassa somilAbhihassa vaMbhaNassa jannavADe jannakammaMmi samAgayA] eka somila nAmaka brAhmaNa ke yajJa ke pADe - maholle meM yajJa karma meM Aye hue [i jajusAmAthavvANaM cauNhaM veyANaM itihAsapaMcamANaM] yajJa-karma meM Aye hue aMgoM pAMga sahita rahasya sahita Rgveda, yajurveda, sAmaveda aura atharvaveda, ina cAra vedoM ke somilAbhidha brahmaNasya yajJavATake samAgatA neka brAhmaNanAmAni // 471 //
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhidha // 472 // samAgatA kalpasUtre pAcaveM itihAsa ke [nighaMTu chaTThANaM saMgovaMgANaM sarahassAiM sArayA vArayA dhArayA] aura somilAsazabdAthai 3 chaThe nighaMTu ke smAraka [dUsaroM ko yAda karAne vAle] vAraka [azuddha pATha ko rokane / brahmaNasya vAle] aura dhAraka [artha ke jJAtA] [saDaMgavI sadvitaMta visArayA] chahoM aMgoM ke jJAtA, yajJavATake 10 SaSThI taMtra [sAMkhya zAstra] meM vizArada [saMkhANe sikkhANe sikkhAkappe] gaNita meM, zikSaNa | neka brAhmameM zikSA kalpa meM [vAgaraNe chaMde nirUtte joisAmayaNe] vyAkaraNa meM chaMda meM nirukta meM NanAmAni jyotiSa meM [annesu ya bahusu baMbhaNNaesu parivAyaesu naesu supariniTThiyA savvaviha buddhi niuNA] tathA anya bahuta se brAhmaNoM ke zAstroM meM tathA parivrAjakoM ke AcAra zAstra meM kuzala, saba prakAra kI buddhiyoM se sampanna [jaNNakammaniuNA iMdabhUipabhiiNo egArasa mAhaNA saya sayasissaparivAreNa parivuDA jaNNakammaniuNA tattha japaNaM kuNaMti] yajJa karma meM nipuNa indrabhUti Adi gyAraha brAhmaNa apane apane ziSya parivAra sahita yajJa kara rahe the [tahA apaNe vi tattha bahave uvajjhAyA] inake atirikta // 472 // SCSSA
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre // 473|| brahmaNasya aura bhI bahuta se upAdhyAya vahAM ikaTThe hue the| yathA [gagga] gArya [hAriya] hArita somilAsazandAthai [kosiya] kauzika [pela] paila [saMDilla] zANDilyaH [pArAsajja] pArAzaya [bharadAja] Jaslbhidha bhAradvAja [vAssiya] vAtsya [sAvaNiya] sAvarNya [mittiya] maitreya [aMgirasa] AMgi yajJavATake rasa [kAsava] kAzyapa [kaccAyaNa] kAtyAyana [dakkhAyaNa] dAkSAyaNa [sAravvayAyaNa] samAgatA neka brAhmazAradvatAyaNa [saunagAyaNa] zaunakAyana [nADAyaNa] 'nANAyaNa [jAtAyaNa]. jAtAyaNa - NanAmAni PM [assAyaNa] azvAyaNa [dabbhAyaNa] darbhAyaNa [cArAyaNa] cArAyaNa [kAviya] kApya bohiya] baudhya - [uvamannavA]. aupamanyava * [tejjappabhiio miliyA hojjA] Atreya Adi ikaTe huve the // 9 // .. :: .. :.:..: .::... bhAvArtha-usa kAla aura usa samayameM usa pAvApurI me ekasomila nAmaka brAhmaNa ke yajJa sthala meM yajJa kriyA ke lie Aye hue indrabhUti Adi gyAraha brAhmaNa apane -apane ziSya parivAra yukta hokara yajJa kara rahe the ve brAhmaNa RkUyajusAma aura atharva SCS // 73 //
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sasandAtha chanda vedoM meM, pAMca itihAsa meM aura chaThe nighaMTu [vaidikakoSa ] meM kuzala the ve kalpa jyotiSa vyAkaraNa nirUkta tathA zikSA ina chahoM aMgo sahita tathA rahasya- sArAMzasahita vedoM ke smAraka the, arthAt anya logoM ko yAda karAne vAle the, vAraka the arthAt azuddha uccAraNa karane vAloM ko rokate the aura dhAraka the arthAt inake abhidhe artha ko dhAraNa karane-samajhane vAle the chanda Adi chahoM aMgo ke jJAtA the sAMkhya zAstra meM niSNAta the gaNitame, zikSaNa [adhyApana] meM zikSA meM, kalpa meM, vyAkaraNa zAstra - meM chandazAstra meM nirUkta nAmaka veda ke aMga rUpa zAstra meM, jyotiSa zAstra meM tathA inake atirikta dUsare bahuta se brAhmaNoM ke zAstroM meM aura parivrAjakoM saMbaMdhI AcAra zAstra meM ati nipuNa the / saba prakAra kI buddhiyoM meM nipuNa the tAtkAlika bAta ko jAnane vAlI buddhi bhaviSyat kI vAtako samajhane vAlI mati aura nayI nayI bAta ko khoja nikAlane vAlI sUjharUpa prajJA isa tIna prakAra kI buddhi meM unhe kuzalatA prApta somilA bhigha brahmaNasya yajJavATake samAgatAneka brAhmaNanAmAni // 474 //
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe - // 475 // thI ve yajJa ke anuSThAna meM kuzala the indrabhUti Adi gyAraha brAhmaNoM ke atirikta Miril somilA bhidha anyAnya upAdhyAya bhI usa yajJame sammilitahue the unameM se kucha yaha hai gArgya, brahmaNasya hArIta, kauzika, paila, zANDilya pArAzarya bhAradvAja, bAtsya sAvarNya, maitreya aMgIrasa, yajJavATake samAgatAkAzyapa, kAtyAyana, dAkSAyaNa, zAradvatAyana, zaunakAyana, nADAyana, jAtAyana, AzvA- neka brAhma NanAmAni yana, dArbhAyana, cArAyaNa, kApya, vaudhya, aupamanyava, Atreya, Adi // 9 // ____ mUlam teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa daMsaNaTuM dhammadesaNA savaNaTuM causaddhiM iMdA bhavaNavai vANamaMtarajoisiya vimANavAsiNo devA ya devIo ya niyaniyaparivAraparikhuDA savviDDIe savvajuIe pabhAe chAyAe accIe divveNaM teeNaM divvAe lesAe dasadisAo ujjovemANA pabhAsemANA samAvayaMti / te daLUNaM jannavADaTThiyA jannajAiNo savve mAhaNA // 475 //
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ lpasUtre somilA zabdArthe 176 // brAhmaNasya yajJavATakedevAgamana kalpanam paropparaM evamAikkhaMti evaM bhAsati evaM paNNaveMti evaM parUveti--bho bho loyA! pAsaMtu jannappabhAvaM, jeNaM ime devA ya devIo ya jannadaMsaNaTuM havissa gahaNaTuM ca niya niya vimANahi niya niya iDDhImAihi sakkhaM smaavti| tatthar3hiyA loyA accherayamaNubhaviya evaM vaiMsu jaM ime mAhaNA dhaNNA kayakiccA kayapuNNA kayalakkhaNA ya jesiM jannavADe devA ya devIo ya sakkhaM smaavti||10|| zabdArtha-[teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa desaNaTuM ca] usa kAla usa samaya meM zramaNa bhagavAna mahAvIra ke darzana ke liye tathA dharma dezanA zravaNa karane ke lie [causarhi iMdA] causaTha indra tathA [bhavaNavai vANamaMtara joisiya vimANavAsiNo devA ya devIo ya niya niya parivAraparivuDA] bhavanapati, vAnavyaMtara, jyotiSka aura vimAnavAsI deva aura deviyoM apane apane parivAra se parivRtta hokara H // 476 //
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ somilA kalpasUtre sazabdArthe // 477 // bhidha brAhmaNasya yajJavATakedevAgamana kalpanam [savviDDIe savvajuIe pabhAe chAyAe accIe divveNaM teeNaM divvAe lesAe] sama. | sta Rddhi se sarva dyuti se prabhA se zobhAoM se, zarIra para dhAraNa kiye hue saba prakAra | ke AbhUSaNoM ke teja kI jvAlAoM se zarIra sambandhI divya prabhAoM se divya zarIra kI kantiyoM se [dasadisAo ujjovemANA pabhAsemANA samAvayaMti] dazadizAoM ko udyotita karate hue vizeSa rUpa se prakAzayukta hokara Ate haiM [te daLUNaM jannavADaTriyA jannajAiNA savve mAhaNA paropparaM evamAikkhaMti evaM bhAsaMti evaM paNNaveti evaM parUviti-] unheM dekhakara yajJa sthala meM sthita yajJa kA anuSThAna karane vAle sabhI brAhmaNa | Apasa meM isa prakAra kahane lage, isa prakAra bhASaNa karane lage, isa prakAra prajJApana karane lage aura isa prakAra parUpaNAkarane lage-[bho bho loyA! pAsantu jannappabhAvaM jeNaM ime devA ya devIo ya jannadaMsaNaTuM havigahaNaTuM ca niya niya vimANehi] he mahAnubhAvo! | dekho yajJa ke prabhAva ko, yaha deva aura deviyAM yajJa ko dekhane ke liye aura haviSya ko // 477 //
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe ||478|| grahaNa karane ke liye apane apane vimAnoM [niya niya iDDhImAihiM sakkhaM samAvayaMti ] aura apanI apanI Rddhi ke sAtha sAkSAt Arahe haiM / [tatthaTTiyA loyA accherayamaNubhavi evaM vasu - ] vahAM jo loga upasthita the, ve yaha Azcarya dekhakara bole- [jaM ime . mAhaNA dhaNNA kayakiccA kayapuNNA kayalakkhaNA ya jesiM jannavADe devAya devIo yasakkhaM samAvajaMti] ye brAhmaNa dhanya haiM, puNyavAn haiM aura sulakSaNa haiM jinake isa yajJapATaka meM sAkSAt deva aura deviyoM kA Agamana ho rahA hai // 10 // bhAvArtha - virAjamAna bhagavAn ke darzana ke lie tathA dharmadezanA zravaNa karane lie bhavanapati, vAnavyantara, jyotiSika aura vimAnavAsI deva aura deviyoM ke jhuMDa ke jhuMDa apane apane parivAra ke sAtha samasta Rddhi se sarvadyuti se saba prakAra ke vimAno kI datiyAM se divya zobhAoM se zarIra para dhAraNa kiye hue sarva prakAra ke AbhUSaNoM ke teja kI jvAlAoM se zarIra sambadhi divya prabhAoM se divya zarIra kI kAMtIyoM se somilA bhidha brAhmaNasya yajJavATake devAgamana kalpanam // 478 //
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ somilAbhidha brAhmaNasya | yajJavATakedevAgamana kalpanam kaspasUtre dazoM dizAoM ko udyotita karate huve vizeSarUpa se prakAza yukta hokara Ate hai| unhe sazabdArtha dekha kara yajJa sthalameM sthita yajJa kA anuSThAna karane vAle sabhI brAhmaNa Apasame isa // 479 // prakAra kahane lage isa prakAra bhASaNa karane lage isa prakAra prajJApanA karane lage aura isa | prakAra prarUpaNa karane lage-he mahAnubhAvo ! dekho yajJa ke prabhAva ko yaha deva aura deviyAM yajJako dekhane ke lie aura haviSya ko grahaNa karane ke lie apane apane vimAno aura apanI-apanI Rddhi ke sAtha sAkSAt A rahe hai vahAM jo loga upasthita the ve yaha Azcarya dekhakara bole yaha brAhmaNa dhanya hai puNyavAn hai aura sulakSaNa hai jinake yaha sthAna meM sAkSAt devo aura deviyoM kA Agamana ho rahA hai // 10 // ___ mUlam-evaM paropparaM kahamANesu samANesu etyaMtare te devA jannavADayaM Fill caiya aggeptttthiyaa| taM daTTaNaM te jannajAiNo mAhaNA nikaMpA nitteyA omaM // 479 //
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 480 // thiya vayaNanayaNakamalA dINavivaNNavayaNA saMjAyA etyaMtare aMtarA AgAsaMsi devehi ghuTTaM, taM jahA - bho bho pamAyamavahUya bhaeha eNaM / Agacca nivvaipuriM pai satthavAhaM // jo NaM jagattayahio sividdhamANo / logovayAra karaNe gavao jiniMdA // 1 // evaM soccA khaNamittaM Usasiya puvvaM tAva goyamagotto iMdabhUINAmaM mAhaNo ruTTo kuddho Asuruto misimisemANo evaM vayAsI - ahaMma vijamANe anno ko imo pADo samAsiyaviyaMDoM, jo appANaM savvaNuM savvadarisiM kahei, na lajjai so ? dIsai, imo kovi dhutto kavaDajAliyo iMdajAlio / yajJavATakaM parityajyA nya ca devagamanAt tatrasthitA - nAmAzraryaH AkAza vANizra // 480 //
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpapatre sazabdArthe 5482 // aNeNa savvaNNuttassa ADaMbaraM darisiya iMdajAlappaogeNa devA vi vaMciyA, jaM ime devA jannavADaM saMgovaMgaveyaNNuM maM ca parihAya tattha gcchti| eesiM buddhivipajjAso jAo, jeNaM ime titthajalaM caiya goppayajalamabhilasamANA vAyasAviva jalaM caiya thalamabhilasamANA maMDragAviva, caMdaNaM caiya duggaMdhamabhilasamANA| makkhiyAviva, sahayAraM caiya babbUramabhilasamANA uTTAviva, sujjapagAsaM caiya aMdhayAramabhilasamANA ulUgAviva jannavADaM caiya dhuttmvgcchNti| saccaM | jAriso devo tArisA ceva tassa sevgaa| no NaM ime devA, devAbhAsA eva / bhama sahayAramaMjarIe guMjaMti, vAyasA niNbtrummi| atthu, taha vi ahaM tassa savvaNuttagavvaM cUrissAmi / hariNo sIheNa, timiraM bhakkhareNa salabho | vaNhiNA, pivIliyA samuddeNaM, nAgo garuDeNa pavvao vajjeNaM meso kuMjareNa | yajJavATakaM parityajyAnyatra devagamanAt tatrasthitAnAmAzcaryAdikavarNanam // 481 //
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe ||482 // saddhiM juMjjhiuM kiM sakkei ? evaM ceva eso iMdajAlio mamaMtie khaNaMpi ciTTiuM no sakkei / ahuNeva ahaM tayaMtie gamiyaM taM dhuttaM parAjinemi / sujaMtie khajjoassa varAgassa kA gaNaNA / ahaM no kassavi sAhajjaM paDikkhissAmi kiM aMdhayArappaNAse sujjo paDikkhai ? ao sigdhameva gacchAmi evaM pariciMtiya potthayahattho kamaMDalu davbhAsaNapANIhiM pIyaMbarehiM jaNNovaNIyavibhUsiya kaMdharoha - he sarassaI kaMThAbharaNa ! he vAivijayalacchIkeyaNa ! he vAimuhakavADayaMtaNatAlaga! he vAivAraNa viAraNa paMcANaNa ! vAissariya siMdhu culugI garAgatthI ! vAisIhATThAvaya ! vAivijayavisAraya ! vAiviMdabhUvAla ! vAisirakarAlakAla ! vAikayalIkAMDakhaMDaNa kivANa ! vAitamatthoma nirasaNapacaMDamattaMDa ! vAigohUmapesaNapAsANacakkA ! vAiyAmaghaDamuggara ! vAiulUgadinamaNI ! yajJavATakaM parityajyA -" nyatra devagamanAt tatrasthitA - nAmAcaryAdika varNanam // 482 //
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________ -134 RE 17 kalpayo sazabdArthe // 483 // nyatra varNanam vAivacchanmUlaNavAraNa vAidaicca devavaI ! vAisAsaNanaresa ! vAikaMsakaMsArI ! yajJavATakaM parityajyAvAihariNamigAri ! vAijjarajaraMkuraNa ! vAijUimallamaNI ! vAihiyayasallavara! devagamanAt vAisalahapajjalaMtadIvaga! vAicakkacUDAmaNi ! paMDiyasiromaNI ! vijiyANegavAi MtatrasthitAvAya! laddhasarassaisuppasAya! dUrikayAvaragavvumesa! iccAhajasaM gAyaMtehiM paMca- nAmAzcaryAsayasIsehiM parikhuDo jayajaya saddehiM sadijamANo pahusamIve samaNupatto tattha gaMtUNa so samosaraNasamiddhiM pahuteyaM ca viloiya kiyaMti cagiyacitto sNjaao||11|| ___ zabdArtha-[evaM paropparaM kahamANesu samANesu etyaMtare te devA jannavADayaM caiya aggepaTTiyA] ve paraspara isa prakAra kaha hI rahe the ki isa bIca ve deva yajJasthAna ko choDa kara Age cale gaye [taM daNaM te jannajAiNo mAhaNA nikkaMpA nitteyA omaMthiyavayaNanayaNakamalA] yaha dekhakara yAjJika brAhmaNa stabdha raha gaye, nisteja raha gaye, // 483 //
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 484 // unake netra aura mukharUpI kamala murajhA gaye, [dINavivaNNavayaNA saMjAyA ] mukha para dainya aura phIkApana AgayA / [ etthaMtare aMtarA AgAsaMsi devehiM ghuTaM, taM jahA - ] isI samaya AkAza meM devoM ne ghoSaNA kI - [bho bho pamAyamavahUya ] he bhavya jIvo ! tumapramAda kA tyAga karake [nivvuipuriM pai satthavAhaM eNaM Agacca bhaeha ] mokSa rUpI nagarI ke lie sArthavAha ke samAna zrIvardhamAna bhagavAn ko Akara bhajo, inakI sevA karo [joNaM jagattayahio siri vaddhamANo] ye zrIvarddhamAna svAmI triloka ke kalyANakArI haiM / [logovayArakaraNe gavao jiNido] manuSyoM ke uddhAra ke mArga kA upadeza denerUpa upakAra karanA hI inakA pradhAna niyama hai / ye rAgadveSa jItanevAle sAmAnya kevaliyoM ke svAmI haiM / [ evaM soccA khaNamittaM Usasiya] yaha sunakara kSaNamAtra ThaMDI zvAsa lekara [puvvaMtAva goyamagotto iMdabhUInAmaM mAhaNo ruTTho Asuratto misimisemANo evaM vayAsI - ] yajJavATakaM parityajyA nyatra devagamanAt tatrasthitA - nAmAcaryA - dika varNanam 1182811
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 485 // sabase pahale gautama gotrIya indrabhUtinAmaka brAhmaNa ruSTa hue, kruddha hue, lAla ho uThe aura | yajJavATakaM parityajyAmisamisAte hue isa prakAra bole-[amhaMmi vijjamANe anno ko imo pAsaMDo samA- | nyatra . siyaviyaMDo]-mere maujuda rahate, dUsarA kauna hai yaha pAkhaNDI aura vitaMDAvAdI [jo | devagamanAt tatrasthitAappANaM savvANuM savvadarisiM kahei,] jo apane Apako sarvajJa aura sarvadarzI kahatA hai ? | nAmAzcaryA[na lajjei so ?] logoM ke sAmane aisA kahate use lajjA nahIM AtI? [dIsai, imo | dika vaNanam ko vi dhutto kavaDajAliyo iMdajAlio] pratIta hotA hai, yaha koI dhUrta kapaTa jAla racanevAlA indrajAlika hai| [aNeNa savvaNuttassa ADaMbaraM darisiya iMdajAlappaogeNa devA vi vaMciyA] isane sarvajJatA kA ADambara dikhAkara, indrajAla kA prayoga karake, devoM ko bhI Thaga liyA hai [jaM ime devA japaNavADaM saMgovaMgaveyaNNuM maM ca parihAya tattha gacchaMti] isIse ye deva yajJapADe ko aura sAMgopAMga vedoM ke vettA mujha ko choDakara vahAM jA rahe haiN| [eesiM buddhi vipajjAso jAo] nizcaya hI ina devoM kI mati vipa // 485||
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________ yajJavATakaM parityajyA devagamanAt tatrasthitAnAmAzcaryAdikavarNanam kalpasUtre / rIta ho gaI hai [je NaM ime titthajalaM caiya goppayajalamabhilasamANA vAyasA viva] samandAya ye deva tIrthajala ko choDakara tuccha gaDDhe ke pAnI kI icchA karanevAle kauoM // 486 // // kI taraha [jalaM caiya thalamabhilasamANA maMDUgAviva] jala ko choDakara sthala kI abhi lASA karanevAle meDhakoM kI taraha [caMdaNaM caiya duggaMdhamabhilasamANA makkhiyAviva] candana ko tyAga kara durgandha kI abhilASA rakhanevAlI makkhiyoM kI taraha [sahayAraM caiya babbUramabhilasamANA uddAviva] Ama ko tyAga kara babUla kI abhilASA karanevAle UMToM kI taraha [sujjapagAsaM caiya aMdhayAramabhilasamANA ulUgAviva] sUrya ke prakAza ko choDakara aMdhakAra kI icchA karanevAle ullUoM kI taraha [jannavADaM caiya dhuttamuva gacchaMti] yajJasthAna ko tyAga kara dhUrta ke pAsa jA rahe haiN| [saccaM jAriso devo tArisA {} ceva tassa sevagA] saca hai jaisA deva vaise hI usake sevaka hote haiM [No NaM ime devA / devAbhAsA eva] nissaMdeha ye deva nahIM kintu devAbhAsa hai [bhamarA sahayAramaMjarIe // 486 //
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre AASHRAM REASONEYe sazabdArtha // 487|| yajJavATakaM guMjati vAyasA niMbatarummi] bhramara Amra kI maMjarI para guNagunAte haiM paraMtu kaue nIma parityajyAke peDa ko hI pasanda karate haiM [atthu, tahavi ahaM tassa savvaNNuttagavvaM cUrissAmi]. nyatra devagamanAt astu, phira bhI maiM usake sarvajJatA ke ahaMkAra ko cUra-cUra kruuNgaa| [hariNo sIheNa] tatrasthitA| timiraM bhakkhareNa, salabho vaNhiNA, pivIliyA samuddeNaM, nAgo garuDeNaM pavao vajjeNaM | nAmAzcaryA dika| meso kuMjareNa saddhiM jujjhiuM kiM sakei] kyA hiraNa siMha ke sAtha, aMdhakAra sUrya ke sAtha, ool varNanam pataMga Aga ke sAtha, cIMTI samudra ke sAtha, sarpa garuDa ke sAtha, parvata vajra ke sAtha aura | meDhA hAthI ke sAtha yuddha kara sakatA hai ? kabhI nahIM kara sakatA [evaM ceva eso iMda| jAliyo mamaMtie khaNaMpi cihiuM no sakei] isI prakAra vaha indrajAlika mere sAmane eka kSaNabhara bhI nahIM Thahara sakatA [ahuNeva ahaM tayaMtie gamiya taM dhuttaM parAjinemi] abhI isI samaya maiM usake pAsa jAkara usa dhUrta ko parAjita karatA huuN| [sujjatie | | khajjoassa varAgassa kA gaNaNA] sUrya ke samakSa becAre jUganU kI kyA ginatI! // 487 //
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________ sazabdAtha kalpasUtre [ahaM No kassavi sAhajja paDikkhissAmi] maiM kisI kI sahAyatA kI pratIkSA nahIM yajJavATakaM parityajyAkarUMgA [kiM aMdhayArapagAse sujjo aNNaM paDikkhai ?] aMdhakAra kA nAza karane meM sUrya nyatra // 488 // M ko kyA kisI ko pratIkSA karanI hotI hai ? [ao sigghameva gacchAmi] ataeva maiM devagamanAt tatrasthitAzIghra hI jAtA hUM [evaM pariciMtiya potthayahattho kamaMDalu dabbhAsaNa pANIhiM pIyaMbarehiM nAmAzcaryAjaNNovavIya vibhUsiya kaMdharoha] isa prakAra kahakara aura pustaka hAtha meM lekara pAMcasau dikaal ziSyoM ke sAtha prabhu ke nikaTa jAne ko ravAnA hue| unake ziSya kamaMDalu aura darbha varNanam kA Asana hAtha meM lie hue the| pitAmbara pahane hue the| unakA bAyA kaMdhA yajJopavIta se suzobhita ho rahA thaa| ve apane guru indrabhUti kA isa prakAra yazogAna kara rahe the| [he sarassaI kaMThAbharaNa] he sarasvatIrUpI kaMThAbharaNavAle ! [he vAivijayalacchIkeyaNa !] he vAdIvijaya kI lakSmI ke dhvaja ! [he vAimuhakabADayaMtaNatAlaga !] he vAdiyoM ke mukha rUpI dvAra ko baMdha karadenevAle tAle ! [he vAivAraNaviAraNa paMcAnana!] he vAdI in // 488 //
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________ yajJavATaka parityajyA nyatra devagamanAt tatrasthitA nAmAzcaryA kalpasUtre NI rUpI hastI ko vidAraNa karanevAle paMcAnana (siMha) [vAissariya siMdhu culagIgarAgatthI!] mazabdArtha he vAdiyoM ke aizvarya rUpI sAgara ko cUllU meM pI jAnevAle agasti ! [vAisIhATAvaya !] - // 489 // he vAdi siMhoM ke lie aSTApada [vAivijayavisAraya!] he vAdivijaya vizArada ! [vAiviMdabhUvAla !] he vAdivRnda bhUpAla ! [vAisirakarAlakAla !] he vAdiyoM ke sira ke vikarAlakAla! [vAikayalIkAMDakhaMDaNakivANa] he vAdIrUpI kadaliyoM ko kATanevAle kRpANa ! [vAitamatthomanirasaNapacaMDamattaMDa !] he vAdI rUpa aMdhakAra ke samUha ko nAza | karanevAle pracaNDa sUrya ! [vAigohUmapesaNapAsANacakkA !] he vAdI rUpI gehUoM ko pisane ke lie pASANa cakra ! [vAiyAmaghaDamuggara !] he vAdI rUpI kacce ghaDoM ke lie mudgara! | [vAiulUgadinamaNI !] he vAdI rUpI ulUkoM ke lie sUrya ! [vAivacchammUlaNavAraNa !] | he vAdi-vRkSoM ko ukhADa phaiMkanevAle gajarAja [vAidaiccadevavaI !] he vAdI rUpI daityoM I | ke lie devendra ! [vAisAsaNanaresa!] he vAdI-zAsaka nareza! [vAikaMsakaMsAri !] he dikavaNanam // 489 //
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 490 // vAdikaM kRSNa ! [vAihariNamigAri !] he vAdI rUpI hariNoM ke siMha ! [vAijjarajaraMkuraNa !] he vAdI rUpI jvara ke lie jvarAMkuza ! [vAijUimallamaNI !] he vAdisamUha ko parAjita karanevAle zreSTha malla ! [vAihiyayasallavara !] he vAdiyoM ke hRdaya meM cumanevAle tIkhe zalya ! [vAisalahapajalaMtadIvaga !] he vAdI rUpI pataMgoM ke lie jalate dIpaka [vAicakkacUDAmaNi ! ] vAdicakra cUDAmaNi ! [paMDiyasiromaNI ! ] paNDita ziromaNi ! [vijiyANegavAivAya !] he anekavAdiyoM ke vAda ko vijaya karanevAle ! [laddhasarassai suppasAtha !] he sarasvatI kA suprasAda pAnevAle [dUrIkayAvaragavvumesa !] he anya vidvAnoM ke garva kI vRddhi ko dUra kara denevAle [iccAhaja saM gAyaMtehiM paMca sayasIsehiM parivuDo jayajayasadehiM saMdijjamANo pahusamIve samaNupatto ] isa prakAra pAMcasau ziSyoM dvArA kiye jAte yazogAna aura jayajayakAra ke sAtha indrabhUti bhagavAn ke pAsa pahuMce / [tattha gaMtUNa so samosaraNasamiddhiM pahuteyaM ca viloiya yajJavATakaM parityajyA nyatra devagamanAt tatrasthitA - nAmAcaryA - dikavarNanam // 490 //
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________ yajJavATaka // 49 // parityajyAnyatra devagamanAt tatrasthitA nAmAzcaryA dikavarNanam kalpasUtre - kimayaMti cagiyacitto saMjAo] vahAM pahuMca kara lokottara vibhUti ko aura prabhu ke teja | sandAya ko dekhakara cakita raha gaye / socane lage-yaha kyA ? // 11 // bhAvArtha-jaba ve pUrvokta vacana Apasa meM kaha rahe the, usI samaya bIca saparivAra aura vimAnoM para ArUDha ve Ate hue deva yajJabhUmi ko lAMghakara Age cale gye| yaha dekhakara ve yajJakartA brAhmaNa stabdha sanna raha gaye, tejohIna ho gye| unake mukha aura | netra kumhalA ge| unake ghahere para dInatA jhalakane lgii| mukha phIkA paDa gyaa| jaba brAhmaNa isa prakAra kheda khinna ho rahe the, usI samaya AkAza ke madhya meM devoMne ucca khara se ghoSaNA kii| vaha ghoSaNA kyA thI, so kahate haiM-'bho bhavya jIvo! tuma pramAda kA parityAga karake, mokSa rUpI nagarI ke lie sArthavAha ke samAna zrI varddhamAna bhagavAn ko Akara bhajo, inakI sevA kro| yaha zrI vardhamAnasvAmI triloka ke kalyANa| kArI haiM, manuSyoM ke uddhAra ke mArga kA upadeza dene rUpa upakAra karanA hI inakA // 49 //
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________ PREM nyatra . kalpasUtre pradhAna vrata niyama hai| yaha jinoM-rAga-dveSa ko jItanevAle sAmAnya kevaliyoM ke yajJavATakaM parityajyAsazabdArthe / / svAmI haiN|' devoM kI isa prakAra kI ghoSaNA ko sunakara, kSaNabhara UMcI zvAsa lekara, // 492 // / saba se pahale gautamagotra meM utpanna indrabhUti nAmaka brAhmaNa ke manameM krodha utpanna devagamanAt ttrsthitaahuaa| hoTha phaDakane lage ataH krodha pragaTa ho gyaa| unake netra krodha se lAla ho gye| nAmAzcaryAvaha misamisAne lage-krodha se jalane lage aura isa prakAra vacana bole mere vidyamAna varNanam rahate, yaha dUsarA kauna pAkhaMDI aura vitaMDAvAdI hai jo Apa ko sarvajJa saba padArthoM kA jJAtA aura sarvadarzI-saba padArthoM ko sAkSAtkAra karanevAlA-kahalAtA hai ? logoM ke sAmane aisA kahate use lajjA nahIM AtI ? jAna paDatA hai, yaha koI kapaTajAla racanevAlA mAyAvI hai| isa pAkhaMDIne sarvajJatA ko prakaTa karanevAlA prapaMca racakara, indrajAla ko phailAkara devoM ko bhI chala liyA hai-deva bhI isake cakkara meM Agaye haiN| isI kAraNa to ve deva yajJa kI (pAvana) bhUmi ko aura aMgopAMgo sahita vedoM ke jJAtA mujhako 1 // 492 // . . APAR
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaspasatre sazabdArtha // 493 // yajJavATakaM parityajyAnyatra devagamanAt tatrasthitAnAmAzcaryA tyAga kara usa pAkhaNDI ke pAsa jA rahe haiN| nizcaya hI ina devoM kI mati bhI viparIta ho gaI hai| ye deva gaMgA Adi tIrthoM ke jala ko tyAga kara tuccha khaDDe ke pAnI kI kAmanA karanevAle kAkoM ke samAna yajJabhUmi ko choDa usa dhUrta ke pAsa jA rahe haiN| aura ye deva jalakI upekSA karake sthala kI icchA karanevAle meDhakoM ke samAna, zrIkhaMDa | Adi candana kI avahelanA karake durgaMdha ko pasaMda karanevAlI makkhI ke samAna, tathA AmravRkSa ko choDakara babula kI abhilASA karanevAle, UMToM ke samAna tathA divAkara ke Aloka kI avahelanA karanevAle ulluoM ke samAna mAlUma hote haiM, jo isa yajJasthAna ko choDakara isa mAyAvI ke pAsa jA rahe haiN| saca hai jaisA deva vaise hI usake pUjArI hote haiN| nissandeha ye deva nahIM, devAbhAsa haiM-deva jaise pratIta honevAle koI | aura hI haiN| bhramara Amra kI maMjharI para gunagunAte hai, parantu kAka nIma ke peDa ko hI pasaMda karate haiN| khaira, devoM ko usa chaliyoM ke pAsa jAne do, para maiM usa chaliyA ke varNanam / - - // 493 // ..........--
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdAyeM // 494 // yajJa.. kaM parityajyAnyatra devagamanAt tatrasthitAnAmAzcaryAdikavarNanam sarvajJatva ke ghamaMDa ko khaMDa kara duuNgaa| hiraNa kI kyA zakti jo vaha siMha ke sAtha yuddha kare ? isI prakAra aMdhakAra, sUya ke sAtha, pataMga agni ke sAtha, ciuMTI sAgara ke sAtha, sAMpa garuDa ke sAtha, parvata vajra ke sAtha aura meDhA hAthI ke sAtha kyA yuddha kara sakatA hai ? nahIM, kadApi nhiiN| isI prakAra vaha dhUrta indrajAliyoM mere samakSa kSaNabhara bhI nahIM Tika sktaa| maiM abhI usa dhUta ke pAsa jAkara devAdikoM ko bhI chalanevAle mAyAvI ko parAsta karatA huuN| sUrya ke sAmane becArA juganU-AgyA kyA cIja hai| kucha bhI to nhiiN| mujhe kisI dUsare vidvAn kI sahAyatA kI AvazyakatA nhiiN| maiM akelA hI usa dhUrta ke chakke chuDAne ke lie samatha hUM / andhakAra kA nivAraNa karane ke lie sUrya kyA candramA Adi kI sahAyatA cAhatA hai ? nhiiN| ataeva maiM abhI, isI samaya jAtA huuN|' isa prakAra kahakara honevAle zAstrAtha ma pramANa dikhalAne ka lie indrabhUtina apane hAtha meM pustakeM lii| kamaNDalu tathA kuzAsana hAtha ma lie hue, pIta // 494||
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 495 // varNanam vastra dhAraNa kie hue, yajJopavIta se zobhita bAyeM kaMdhevAle aura yazogAna karanevAle IN yajJavATakaM parityajyAapane pAMcasau ziSyoM ke sAtha vaha indrabhUti bhagavAn ke samIpa cle| usa samaya unake nyatra ziSya unako jaya-jayakAra kara rahe the| ziSya isa prakAra yazogAna kara rahe the-'he sara- devagamanAt tatrasthitAsvatI rUpI AbhUSaNa kaMTha meM dhAraNa karanevAle ! he prativAdiyoM para prApta kI jAnevAlI nAmAzcaryAvijaya rUpI lakSmI kI patAkA ke samAna / arthAt prativAdiyoM kA parAbhava karane meM dikaagragaNya / he vAdiyoM ke mukha rUpI kapATa ko baMda kara denevAle tAle / arthAt vAdiyoM kI bolatI baMda kara denevAle / he prativAdI rUpI madonmatta hAthiyoM ke kuMbhasthaloM ko || vidAraNa karanevAle siNh| he prativAdiyoM ke aizvarya-vidvAnoM meM agragaNyatA rUpI | sAgara ko eka hI cullU meM sokha jAnevAle agasti arthAt durdAnta vAdiyoM ko anAyAsa hI-cuTakiyoM meM jItanevAle / he vAdiyoM rUpI siMhoM ke parAkrama ko naSTa karanevAle aSTApada / vAdiyoM ko parAsta karadene meM dakSa / he vAdI rUpI luTeroM kA damana // 495 //
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 496 // nyatra dika karane ke liye pracaNDa tarka rUpI daMDa dhAraNa karanevAle / he vAdiyoM ke sirake vikarAla yajJavATaka parityajyAkAla / he vAdI rUpI kadaliyoM ke khaNDakhaNDa kara dene ke lie kRpaann| arthAt anAyAsa hI vAdiyoM kA mAnamardana karanevAle / he vAdI rUpI saghana aMdhakAra kA nivAraNa devagamanAt tatrasthitAkarane ke lie prakhara sUrya / he prativAdI rUpI gehUM ko pisa DAlane ke lie cakkI ke nAmAzcaryAsamAna / he prativAdI rUpI kacce ghaDoM ke lie mudgara ke samAna vAdIyoM kI vidvattA vaNanam ko cura-cura karadene vaale| he vAdI rUpI ulUkoM ke lie sUrya arthAt prativAdiyoM kI tarka-dRSTi ko naSTa kara denevaale| he vAdIrUpI vRkSoM ko ukhADa girAnevAle gajarAja / arthAt vAdiyoM kA mAnamardana karanevAle / he vAdI rUpI dAnavoM kA parAbhava karanevAle devendra / he prativAdiyoM ko adhina karanevAle nareza / he vAdI rUpI kaMsa ke lie kRSNa samAna / he apane siMhanAda se samasta vAdIrUpa mRgoM ko bhayabhIta karadene vAle siNh| he vAdI rUpI jvara kA nivAraNa karane ke lie jvarAMkuza nAmaka auSadha / he vAdiyoM ke .. // 49 //
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 497 // DCCIECES yajJavATakaM. parityajyA-- nyatra devagamanAt / tatrasthitAnAmAzcaryA dika samUha ko parAjita karanevAle mahAn malla / he apane prakANDa pAMDitya ke prabhAva se prativAdiyoM ke antaHkaraNa meM sadaiva khaTakanevAle kaaNtte| he prativAdI rUpI pataMgoM ko bhasma karanevAle jalate dIpaka, arthAt prativAdiyoM ke yaza rUpI zarIra kA vinAza krnevaale| he vAdicakracUDAmaNi-sakalazAstroM meM artho aura kalAoM meM kuzalajanoM meM agragaNya / he vidvajjana-ziromaNI / he sakalavAdiyoM ke vAda ko jItane vaale| he vidyA kI adhiSThAtrI devatA ke kRpAbhAjana / he anya vidvAnoM ke garva kI vRddhi ko vinaSTa krnevaale| arthAt saba paNDitoM kI paNDitAI ke garva ko kharca karanevAle / isa prakAra | pAMcasau ziSyoM dvArA kiye jAte yazogAna aura jaya-jayakAra ke sAtha indrabhUti bhaMga| vAn ke pAsa phuNce| vahAM pahuMca kara lokottara vibhUti ko aura prabhu ke teja ko dekha| kara cakita raha gaye / socane lage-yaha kyA ? // 11 // ... mUlam-tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre sIhaseNo rAyA sIlaseNA NAma varNanam // 497 //
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'bhagavatAkathita sazabdArthe dharmakathA kalpayo / devI bahave bhavaNavaivANamaMtarA joisiyA vemANiya devA ya devIo ya iMdabhUi pAmokkhANaM mAhaNA ya tIse ya mahaimahAliyAe parisAe dhammakahA kahiyA se // 498 // bemi je ya aiyA, je ya paddhappannA, je ya AgamissA, arahaMtA bhagavaMto, te savvevi, evamAikkhaMti, evaM bhAsaMti, evaM paNNavaMti, evaM parUveMti-savve pANA, savve bhUyA, savve jIvA, savve sattA, Na haMtavvA, Na ajjAveyavvA 1, Na parighettavvA2, Na paritAveyavvA, Na uddveyvvaa3| esa dhamme, suddhe, Niie, sAsae, samecca loyaM kheyannehiM paveie, taM jahA-udiesu vA, aNuTTiesu vA, uvarayadaMDesu vA, aNuvarayadaMDesu vA; sovahiesu vA, aNovahiesu vA, saMjogaraesu vA, asaMjogaraesu vA / taccaM ceyaM tahA ceyaM ariMsa ceyaM pavuccai // 12 // zabdArtha-[tae NaM] tadanantara [samaNe bhagavaM mahAvIre] zramaNa bhagavAn mahAvIra // 498||
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 499|| bhagavatAkathitadhamakathA svAmIne [sIhaseNa rAyA] siMhasena rAjA evaM [sIlaseNA NAmaM devI] sIlasenA nAma kI rAnI aura [bahave] aneka [bhavaNavaivANamaMtarA joisiyA vemANiyA ya] bhavanapati vAnavyantara jyotiSika evaM vaimAnika [devA ya devIo ya] deva aura deviyAM [iMdabhUI pAmokkhANaM] indrabhUti Adi [mAhaNA ya] brAhmaNa se yukta [tIse ya mahai mahAlayAe parisAe] vaha mahAn vizAla pariSadA meM [dhammakahA] dharmakathA kahI-[se bemi] jisa samyaktva kA tIrthaMkarAdikone upadeza kiyA hai vahI maiM kahatA huuN| [je ya aIyA] atItakAla meM jitane tIrthaMkara hue haiM, [je ya paDuppannA] vartamAna kAla meM jo tIrthaMkara vidyamAna hai Im [je ya AgamissA arihaMtA bhagavaMto] aura jo AgAmikAla meM honevAle tIrthaMkara bhagavAn haiM [te savve vi] sabhI ve [evamAikkhaMti] isa prakAra kahate haiM [evaM bhAsaMti] isa prakAra bhASaNa karate haiM, [evaM paNNavaMti] isa prakAra kI prajJApanA karate haiM [evaM parUti] isa prakAra kI prarUpaNA karate haiM-savve pANA] sabhI prANI-pRthivyAdi sthAvara evaM // 499 //
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre dvIndriyAdi paJcendriyaparyanta ke jIvamAtra [savvebhUyA] sabhI bhRta honevAle, ho gaye evaM bhagavatAsazabdArthe kathitavartamAna meM huve [savve jIvA] jI gaye, jIte huve, jInevAle [savve sattA] svakRta karma dharmakathA 50 // bala se hone vAle sukhaduHkhakI sattAvAle ko [na haMtavvA] daMDe Adi se na haNe [Na ajA eyavvA] ina ko mArane ke lie AjJA na deM [na parighettavvA] ye bhRtyAdi mere adhIna / haiM, aisA samajha kara unheM dAsa na banAve [na paritAveyavvA] annAdi kI rukAvaTa kara pIDA na pahuMcAve [na uvaddaveyavyA] inakA viSa zastrAdi se prANaviyoga na kare karAve 1 [esa dhamme] sabhI jIvoM ke ghAta kA niSedhAtmaka yahI dharma [suddhe] pApAnubaMdha se rahita / . hone se zuddha mAne nirmala haiM, [Niie] avinAzI hai zAzvata gativAlA hai [loyaM samicca] samasta jIvoM ko duHkho ke jAna kara duHkhAnala se tapta lokoM ko kevalajJAna se / pratyakSa kara [kheyannehiM paveie] kahA hai [taM jahA] vaha isa prakAra hai-[uTriesu vA] dharmA8 caraNa ke liye udyamazIla ho aise ke liye [aNuTTiesu vA] udyamazIla na , // 50 //
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavatAkathitadharmakathA kalpasUtre | ho aise ke lie [uvarayadaMDesu vA] muniyoM ke lie evaM [anuvarayadaMDesu vA] sazabdArthe gRhasthoM ke lie [sovahiesu vA] hiraNya suvarNAdi agara rAgadveSAdi uvadhivAle ke // 501 // lie [aNovahiesu vA] upadhi se rahitoM ke lie [saMjogaraesu vA] putrakalatrAdi meM | rata have ke lie [asaMjogaraesu vA] saMyama meM rata huve ke lie [taccaM ceyaM] yahI tathya hai [tathA ceyaM] jaise maine prarUpita kiyA hai vaisA hI hai [assi ceyaM pavuccai] isI dharma meM koI visaMvAda nahIM hai // 12 // bhAvArtha-tadanantara mahAvIra svAmIne siMhasena rAjA evaM sIlasenA nAmaka rAnI aura aneka prakAra ke bhavanapati, vAnavyantara, jyotiSka, evaM vaimAnika devoM aura unakI Pirail deviyAM evaM indrabhUti Adi brAhmaNavRMda Adi se bharI mahati pariSadA meM dharmakathA kahI jo isa prakAra hai-jisa samyaktvakA tIrthaMkarAdikoMne upadeza kiyA hai vahI meM kahatA hUM-atIta kAla meM jitane tIrthaMkara hue haiM, vartamAna kAla meM jo tIrthakara // 501 //
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre vidyamAna hai aura jo bhaviSya kAla meM honevAle tIrthaMkara bhagavAn hai ve sabhI isa prakAra bhagavatA kathitasazandAtha 13 kahate haiM. isa prakAra bhASaNa karate hai, isa prakAra kI prajJApanA karate haiM aura isa prakAra // 502 // kI prarUpaNA karate haiM-sabhI prANI pRthivyAdi sthAvara evaM dvIndriyAdi paJcendriya paryanta // ke sabhI prANI ko sarvabhUta-ho gaye, honevAle evaM vartamAna meM vidyamAna sabhI bhUtoM ko tathA sarvajIva-jI gaye, jInevAle evaM jIte hue jIva mAtra ko sarva satva svakRta karma bala se honevAle sukhaduHkha ke adhina satva ko daMDA Adi se na haNe, unako mArane ke lie AjJA na deM ye bhRtyAdi mere tAbe meM hai aisA samajhakara unheM dAsa na banAve annAdi kI rukAvaTa kara unheM pIDA na pahuMcAve inakA viSaM zastrAdi se prANaviyoga na kareM na kraave| sabhI jIvoM ke ghAta na karane rUpa yahI dharma pApAnubaMdha rahita hone se zuddha hai| avinAzI hai / zAzvata gativAlA haiN| samasta jIvoM ke duHkhoM ko / jAnane vAle zrI tIrthaMkaroMne duHkhAnala se saMtapta logoM ko kevalajJAna se pratyakSakara // 502 //
Page #519
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 503 // 3033OOKCOO unake duHkha kI nivRtti ke lie kahA hai, vaha isa prakAra hai-dharmAcaraNa ke lie udyama * vAle ke lie, vinA udyama vAle ke lie, muniyoM ke lie, evaM gRhasthoM ke lie, hiraNya - suvarNAdi athavA rAgadveSAdi upadhivAle ke lie tathA vinA upadhivAloM ke lie putrakalatrAdi parivAra meM rata huve ke lie, evaM saMyama meM rata huve ke lie, yahI dharma tathya hai yaha jaisA tIrthaMkaroMne prarUpita kiyA hai vaisA hI hai - isI dharma meM koI visaMvAda nahIM hai // 12 // mUlam - teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre taM iMdabhUIbho goyamagottA iMdabhUitti saMbohiya hiyAe suhAe mahurAe vANIe bhAsIa / bhagavaoM vayaNaM soccA so puNo aIva cagiyacitto jAo aho / aNeNa mama NAmaM kahaM NAyaM ? evaM viyAriyaM maNaMsi teNa samAhiya kimettha accheragaM-jaM I bhagavatAkathitadharmakathA // 503 //
Page #520
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe zaGkAnivAraNam prativodhazca // 504 // reacAra jagapasiddhassa tijagagurussa majjha nAmaM ko na jANai ? majjha maNaMsi jo indrabhUteH saMsao vaTTai-taM jai kahei chiMdai ya, tAhe accheraM gnnijji| evaM viyAremANaM taM bhagavaM kahIa-goyamA! tujjhamaNaMsi eyAriso saMsao vaTTai, jaM jIvo atthi No vA ? jao veesu-'vijJAnaghanaevaitebhyo bhUtebhyaH samutthAya punastAnyevAnuvinazyati-na pretya saMjJAsti' tti khiymtthi| assa visae kahemi tumaM veyapayANaM atthaM sammaM na jANAsi-jIvo atthi, jo cittayaNNa viNNANa sannAi lakkhaNehi jANijjai / jai jIvo na siyA tAhe puNNa Ki pAvANaM kattA ko bhave ? tujjha jannadANAi kajjakaraNassa nimittaM ko hojjA ? { tavasatthe vi vuttaM sa vai ayamAtmA jJAnamayaH' ao siddhaM jIvo atthi ti| 10 iccAi pahuvayaNaM soccA tassa micchattaM jale lavaNamiva sujjodaye timira- // 50 // DIRE
Page #521
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArtha // 505 // Br siva, ciMtAmaNimsi, dvArihamiva galiyaMTa 1. 5. eka samaNassa bhagavao mahAvIrassa / aMtie dhammaM soccA Nisamma, haTTatujhe nAva hiya uddAma uTThe, dvittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AgrAhiNaM pasAhiNaM karei / karitA evaM kyAsI - saddahAmi pAM bhaMte! NiggaMthaM pAvayaNaM / pattiyAmi NaM saMteH NiggaMthaM pAvayaNaM roesi NaM bhaMte! NigggaMthaM pAvayaNaM / abhuTThemi saMte! NiggaMthaM pAyayaNaM / evameaM bhaMte ! tahameaM maMte ! acitahameaM aMte ! asaMdidameyaM bhaMte icchiyameaM bhaMte / paDicchriyame aM bhaMte / icchiyapar3icchiyameaM bhaMte! se jaheyaM tunbhe vaha tti kaTTu samaNaM bhagavaM mahAvIraM baMdai namasai vaMdittA namasittA uttarapurathimaM disI bhAyaM | abakamai avakkamittA | potthayaM kamaNDalu davbhAsaNe prIyaMvarehiM japaNovavIyaM ca ete eDei / ta indrabhUteH zaGkAnivAraNam pratibodhatha // 505 //
Page #522
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAvada dvraayaa| indramRteH kalpasUtre . se iMdabhUI pamuhA mAhaNA paMcamuTThiloyaM kareMti tae NaM saggAhive deviMde devarAyA sakSamdAthai shngkaa||506|| .. pAvaraNa colapaTTa sadoramuhapattiM rayaharaNaM gocchagaM paDiggahaM vatthaM ca pddicchii| nivAraNam prativodhazca tae NaM se iMdabhUI pabhiyA mAhaNA muhapattiM muhe baMdhIya colapaTTaM ca parihiya pAvaraNaM dharIya rayaharaNagocchaga paDiggahaM dharIya sAhuvesaM giNhai / teNa subheNaM pariNAmeNaM pasatthehiM ajjhavasANehiM lessAhiM visujjhamANIhiM tadAvaraNijjANaM / / kammANaM khaovasameNaM ohinANe ohidaMsaNe smuppnne| tae NaM se jeNeva / samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva gacchai, gacchittA tikkhutto AyAhINa payAhINaM karei / karittA alitteNaM bhaMte! loe palitteNaM bhaMte! loe alittapalitteNaM bhaMte! loe jarAe maraNeNa ya parisahovasaggA phusaMtu tikaTu esa me nitthArie samANe paraloyassa hiyAe, suhAe, khemAe, nisseyasAe, aNugAmiyattAe .. // 506 //
Page #523
--------------------------------------------------------------------------
________________ indrabhUteH kalpasUtra sandAthai ||507|| nivAraNam pratibodhazca bhvissi|tN icchami NaM devANuppiyA! sayameva pavvAviaM, tti patthemi / bhadanta! rukkhassa uccattamAviuM vAmaNajaNo viva ahaM maimaMdo tumhaM parikkhiuM samAgao, saamii| jo tae mama paDiboho datto teNaM saMsArAo virttomhi| ao meM pavvAviya dukkhaparaMparAulAo bhavasAyarAo tAreha / tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre imo me paDhamo gaNaharo bhavissaI' tti 1 kaTu taM paMcasayasissasahiyaM niya hattheNa pvvaaveiiy| iMdabhUI aNagAre maNa pajjavanANe samuppaNNe, cha? chadreNaM aNikkhitteNaM tavoMkammeNaM saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe vihri| teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM goyamagotte iMdabhUI aNagAre samaNassa bhagavao mahAvIrassa jeTe aMtevAsI jAe iriyAsamie bhAsAsamie esaNAsamie AyANabhaMDamattanikkhevaNAsamie uccArapAsavaNa // 507 //
Page #524
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaGkAnivAraNa prativodha kalpanA khelajallasiMghAgaparidvAvaNiyAsalie mANasamie. valasalie kAyasammie sANA gutteviyagutte kAgagutte gutte mutidie. guttabhayArI cAIvaNelajjU tabassI khaMtikhame jiiNdie| sohI aNiyANe: appussue: avahille sAmaNNarae iNaseva niggaMdha pAvayaNaM purao keTala vihr| seNaM iMdabhUI nAma: aNagAre goyamagote sattussehe samacauraMsasaMThANasaMThie vajjarisahanArAyaNasaMghayaNe kaNagapulaganighasapamhagore uggalave dittatave tattatave mahAtave urAle ghore ghoraguNe. ghoratavassI ghorabaMbhaceravAsI ucchRDhasarIre saMkhittaviulateulesse cauddasa puvI cau-NANovagae savvakkharasANAkAI samaNassa bhagavao mahAvIrasma adUrasAmaMta uDDha-11 . . jANU ahosire jhANakoTokrAe saMjameNaM tavasA appANaM bhAvamANe viharaI // 13 // zabdArtha--[teNaM kAleNaM teNI samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre] usa kAla aura usa // 504
Page #525
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre dA // 509 // PROORKEES SHORTCOTS SIER samaya meM zramaNa bhagavAna mahAvIrane [taM iMdabhUI-bho goyamagottA iMda bhUitti saMbohiya hiyAe suhAe mahurAe vANIe bhAsoa] una indrabhUti se 'he gautamagotrIya indrabhUti ! isa prakAra sambodhana karake hitarUpa, sukharUpa, aura madhuravANI se bhASaNa kiyA / [bhagaharaNa soccA so puNo aIva cagiyacitto jAo] bhagavAna kA kathana sunakara indrabhUti aura adhika Azcarya cakita ho gaye [aho ! aNeNa mama NAmaM kahaM NAyaM ?] socane lage- 'Azcarya hai ki inhoM ne merA nAma kaise jAna liyA ? [ evaM viyAriya maNaMsi teNa samAhiyaM kimettha accheragaM-jaM jagapasiddhassa tijagagurussa majjha nAmaM ko na jANai ?] phira manahI mana samAdhAna kara liyA- isa meM vismaya kI bAta hI kauna-sI haiM ? . maiM jagat meM prasiddha aura tInoM jagat kA guru hUM / ataH merA nAma kona nahIM jAnatA ? [majjha maNaMsi jo saMsao vahai - taM jai kahei chiMdaiya, tAhe accheraM gaNijjai ] hAM yadi mere mana meM jo saMzaya vidyamAna hai, use batalAdeM aura usakA nivAraNa karadeM to maiM indrabhUte zaGkAnivAraNam pratibodhazca // 509 //
Page #526
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre dA // 510 // Azcarya mAnuM / [ evaM viyAremANaM taM bhagavaM kahIa goyamA ! tujjha maNaMsi eyArilo saMsao vaha - ] isa prakAra vicAra karate hue indrabhUti se bhagavAna ne kahA- gautama ! tumhAre mana meM aisA saMzaya hai ki - [jaM jIvo asthi No vA ? ao veesu - vijJAnaghana evaitebhyo bhUtebhyaH samutthAya punastAnyevAnuvinazyati na pretyasaMjJA'sti' tti kahiyamatthi] jIva hai yA nahIM hai ? kyoMki vedoM meM aisA kahA gayA hai ki vijJAna ghana hI bhUtoM se utpanna hokara phira unhIM meM lIna ho jAtA hai| paraloka saMjJA nahIM haiM [assa visae kahemi-tumaM veyavayANaM atyaM sammaM Na jANAsi ] isa viSaya meM maiM aisA kahatA hUM ki tuma vedoM ke padoM kA sahI artha nahIM jAnate [jIvo asthi, jo citta ceyapaNa viSNANa sannAi lakkha jANijja] jIvakA Astitva hai jo citta, caitanya, vijJAna tathA saMjJA lakSaNoM se. jAnA jAtA hai [jai jIvo na siyA tAhe puNNapAvANaM kattA ko bhave ? ] yadi jIva na ho to puNya pApa kA karttA kauna hai ? [tujha jannadANAi kajjakaraNassa nimittaM ko indrabhUteH zaGkAnivAraNam prativodhazva // 510 //
Page #527
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpa sazabdArthe. // 511 // hojjA ] tumhAre yajJa dAna AdikA kArya karane kA nimitta kona hai ? [tava satthe vi vRttaM sa vai ayamAtmA jJAnamayaH ] tumhAre zAstroM meM bhI kahA hai- vaha AtmA nizcaya hI jJAnamaya hai [ao siddhaM jIvo asthiti ] ataH siddha huA ki jIva hai [iccAi paMhuvayasoccA tassa micchattaM jale lavaNamiva sujjodaye timiramiva ciMtAmaNimmi dAriddamiva galiyaM] ityAdi prabhu ke vacana sunakara iMndrabhUti kA mithyAtva jala meM namaka kI bhAMti sUryodaya meM aMdhakAra tathA cintAmaNi ratna kI prApti hone para daridratA kI taraha gala gayA / [samaNassa bhagavao mahAvIrassa] zramaNa bhagavAn mahAvIra svAmI kI [aMtIe ] samIpa se [dhammaM soccA] dharma kA zravaNa karake [Nisamma] hRdaya meM dhAraNa kara ke [haTThatuTThe jAva form] hRSTa tuSTa yAvat hRdayavAlA hokara ke [ aThThAe uTThei / utthAna zakti, se UThA [uTThattA ] UThakarake [samaNaM bhagavaM mahAvIraM ] zramaNa bhagavAn mahAvIra ko [tikkhutto ] indrabhUteH zaGkAnivAraNam pratibodhava // 511 //
Page #528
--------------------------------------------------------------------------
________________ kampapatre |tInabAra [AyAhiNaM payAhiNaM karei] AdakSiNa pradakSiNA karatA hai [karittA] AdakSiNA ! indrabhUteH zakAsazandArthe| pradakSiNA karake [evaM vayAsI] isa prakAra bolA [sadahAmiNaM bhaMte ! nigaMthaM pAvayaNaM] he. nivAraNam // 512 // ) bhagavan maiM nirgrantha pravacanoM para zraddhA karatA hUM [pattiyAmi NaM bhaMte ! NiggaMthaM pAvayaNaM] pratibodhazca he bhagavana nirgrantha ke pravacanoM para pratItI rakhatA hUM [roemi NaM bhaMte! NiggaMthaM pAvayaNaM] he bhagavan nigrantha ke pravacanoM para ruci karatA hUM [abbhuTemi NaM bhaMte ! NiggaMthaM pAva.yaNaM] he bhagavAn meM nirgrantha pravacanoM ko svIkAra karatA hUM [evameaMbhaMte !] he bhagavan / yaha nirgrantha pravacana isI prakAra hai [tahameaM bhaMte!] he bhagavan yaha yathAvat hI haiM [avitahameaM bhaMte] he bhagavan yaha pravacana satya hai [asaMdiddhameyaM bhaMte !] he bhagavana yaha pravacana saMdeha rahita hai [icchiyameaM bhaMte !] he bhagavan yaha pravacana iSTa kArI hai [paDicchiyameaM bhaMte !] he. bhagavan yaha pratiSTha hai [icchiyapaDicchiyameaM bhaMte!] he bhagavan ! yaha / patiSThita hai [se jaheaM tubbhe vadaha] vaha aisA hI hai jaise Apa kahate ho [ti kaTu] // 512 //
Page #529
--------------------------------------------------------------------------
________________ nivAraNam pratipodhazca kalpasUtre isa prakAra kaha kara [samaNaM bhagavaM mahAvIraM] zramaNa bhagavan mahAvIrako [vaMdai namasai] sazamdArthe | vaMdanA namaskAra kiyA [baMdittA namaMsittA] vaMdanA namaskAra karake [uttarapurathima // 513 // Mall disIbhAyaM] uttara pUrva dizA mAne IzAnakona meM [avakkamai] gayA [avakamittA] jAkara | ke potthayakamaMDalaM] pothI evaM kamaMDalu tathA [dabbhAsaNapiyaMvarA] darbhAsana evaM pItAMbara [jaNNodevIyaM ca] aura yajJopavIta ko [egaMte eDeha] ekabAju para rakhadiye [tae NaM iMdabhUI pamuhA mAhaNA] indrabhUti Adi brAhmaNoM ne [paMcamuTTiloyaM kareMti] paMcamuSTika loca kiyA [taeNaM] tatpazcAt [saggAhive deviMde devarAyA] svarga ke adhipati devendra devarAjane [pAvayaNaM colapaTTasadorayamuhapattiM] caddara colapaTTa-vastra evaM sadoraka mukhavastrikA [rayaharaNaM gocchagaM] rajoharaNa gocchaka [pADiggahaM vatthaM ca] pAtrI evaM vastra [paDicchiya] arpita kiye [tae NaM se iMdabhUI pamuhA mAhaNA] tadanantara indrabhUti Adi brAhmaNone [muhapattiM muhe baMdhiya] sadoraka muMhapattiko mukhapara bAMdhI [colapaTuM ca // 513 // CHHA
Page #530
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre parihiya] aura cola paTTako pahirakara evaM [rayaharaNa gocchaga paDiggahaM dharIya] rajoharaNa indrabhUteH sazabdArtha zaGkA-... gocchaka evaM pAtrA ko dhAraNa karake [sAhuvesaM giNhai] sAdhuveza ko grahaNa kiyA [teNaE MA // 514 // subheNa pariNAmeNaM] yaha zubha pariNAma se [pasatthehiM ajjhavasANehiM] prazasta adhyavasAya prativodhazce se [lessAhiM visujjhamANIhiM] vizuddhayamAna lezyA se [tadAvaraNijjANaM kammANaM] StadAvaraNa karma ke [khaovasameNaM] kSayopazama se [ohinANe ohidaMsaNe samuppanne] iMdrabhUti ko avadhijJAna evaM avadhidarzana kI utpattI huI] [taeNaM se] tatpazcAt ve [jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre] jahAM para zramaNa bhagavAn - mahAvIra svAmI the [teNeva gacchai] vahAM para gayA [gacchittA] jA kara ke [tikkhutto] : tIna bAra [AyAhiNa payAhINaM karei] AdakSiNA pradakSiNA kI [karittA] AdakSiNa pradakSiNA karake [alitte NaM bhaMte ! loe] yaha loka duHkho se jala rahA hai arthAt kaSAya rUpI agni se jala rahA hai [palitteNaM bhaMte ! loe] he bhagavan yaha loka pradIpta // 514 // . ..
Page #531
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpamatre sazabdArtha // 515 // indrabhUteH nivAraNam pratibodhazca l ho rahA hai [alittapalitteNaM bhaMte loe] yahaloka AdIpta pradIpta ho rahA hai [jarAe- maraNeNa ya] jarA evaM maraNa ke duHkho se [parisahovasaggA phusaMtu] parISahoM evaM upasarga se hAni na ho [ti kaTTa] aisA vicAra kara ke [esa me nitthArie samANe] yadi meM usako bacAlU to merI AtmA [paraloyassa]. paralokameM [hiyAe suhAe] hitarUpa, sukharUpa, [khemAe] kuzalarUpa [nisseyasAe] paraMparA se kalyANarUpa hogA [aNugAmiyattAe] paralokameM sAtha rahanevAlA [bhavissai] hogA [taM icchAmiNaM devANupiyA] to he devAnupriya maiM cAhatA hUM [sayameva. pavvAviuM patthemi] Apake dvArA pravAjita karanekI prArthanA karatA huuN|' ... [taeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre 'imo me paDhamo gaNaharo bhavissaI' tikaTu taM paMca sayasissasahiyaM niya hattheNa pavAveIa] taba zramaNa bhagavAna mahAvIra ne (yaha merA | prathama gaNadhara hogA) isa prakAra kahakara pAMcasoM ziSyoM ke sahita indrabhUti ko apane // 515 //
Page #532
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAra ko indrabhUteH kalpasUtre sazabdArtha // 51 // hAtha se dIkSA dI [iMdabhUI aNagAre maNavajavanANe samuppaNe] indrabhUti anAgAra ko manaHparyavajJAna utpanna ho gayA [chaTTachaTTeNaM aNikkhitteNaM tavokammeNaM saMjameNaM tavasA nivAraNam appANaM bhAvebhANe viharai] bele bele nirantara yAvajjIva tapaH karma se, saMyama se aura pratibodhazca anazanAdi bAraha prakAra kI tapasyA se AtmAko bhAvita karate hue vicarate the| [teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM goyamagotte iMdabhUI aNagAre samaNassa bhagavao mahAvIrassa jeTTe aMtevAsIjAe] usa kAla aura usa samaya gautama gotrIya indrabhUti anagAra zramaNa bhagavAn mahAvIra ke jyeSTha aMtevAsI anagAra hue [iriyAsamie bhAsAsamie AyANabhaMDamattanikkhevaNAsamie uccArapAsavaNakhelajallasiMghANapariThAvaNiyA samie] IryAsamiti, bhASAsamiti, eSaNAsamiti AdAna bhANDamAtra nikSepaNA samiti uccAra prasravaNa zleSmaziMghANa jallapariSThApanA samiti [maNasamie vayasamie kAyasamie maNagutte vayagutte // kAyayutte gutte gutidie guttabaMbhayArI] manaHsamiti vacanasamiti, kAyasamiti, managupti / // 516 // OM
Page #533
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAnivAraNam pratiyodhazca kalpasUtre / vacanagupti aura kAyagupti se gupta, guptendriya gupta brahmacArI [cAI vaNelajjU tavassI khaMti sazabdArthe khameM jiiMdie sohI ANiyANe appassue avahille sAmaNNarae iNameva niggaMthaM pAva- // 517 // yaNaM purao kaTu viharai] tyAgI, vanakI lajjAvaMtI vanaspati ke samAna pApa se lajjita hone vAle, tapasvI kSamA karane meM samartha jitendriya, citta zodhaka, nidAna rahita atvarita sthIra samIcIna saMyama meM lIna ! isI nirgrantha pravacana ko Age karake vicarane laMge [se NaM iMdabhUI NAmaM aNagAre goyamagotte sattussehe] vaha gautama gotrIya indrabhUti | nAmaka aNagAra sAta hAtha uMce [samacauraMsasaMThANasaMThie] samacaturastrasaMsthAnavAle [vajjarisahanArAyaNasaMghayaNe] tathA vajjha RSabha nArAcasaMhanana se yukta [kaNaga pulaga nighasapamhagore] evaM suvarNa ke TukaDe kI kasoTI para ghisI hui rekhA ke samAna tathA kamala kI kesara ke samAna gaura varNa ke the [uggatave] ugra tapasvI [dittatave] dIpta tapasvI [tattatave] taptatapasvI [mahAtave] mahAtapasvI [urAle] udAra [ghore] ghora [ghoraguNe] // 517 //
Page #534
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArtha // 518 // ghora guNI [ ghoratavassI] ghora tapastrI [ghorabaMbhaceravAsI] ghora brahmacArI [ucchUDhasarire ] deha kI mamatA se rahita [ saMkhittaviulateulese] vizAla tejolezyA ko saMkSipta karake rahanevAle [caudasaputhvI] caudaha pUrvo ke jJAtA [cauNANAvagae ] cAra jJAnoM se saMpanna [savvakkharasaNNivAi] aura samasta akSaroM ke jJAtA the [samaNassa bhagavao mahAvIrassa adUrasAmaMte ] zramaNa bhagavAn mahAvIra se na adhika dUra aura na adhika najadIka [uTTajANU ahosire] upara ghUTane aura nIcA sira kiye [jhANakoTTova gae] dhyAna rUpI koSTha meM prApta hokara [saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe virai] saMyama aura tapase apanI AtmA ko bhAvita karate hue vicarane lage // 13 // bhAvArtha- - usa kAlameM aura usa samaya meM arthAt jaba indrabhUti apane ziSya parivAra ke sAtha, garva sahita, bhagavAn mahAvIra ke samIpa pahuMce taba bhagavAn 'he gautama gotra meM utpanna indrabhUti ! isa pada se saMbodhita karake kalyANakAriNI indrasUteH zaGkAnivAraNam pratibodhazca // 518||
Page #535
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 519 // sukhakAriNI aura madhuravANI se bole / bhagavAna ke dvArA kiyA gayA apane nAma aura . indrabhUteH zaGkAgotrakA uccAraNa sunakara indrabhUti ke mana meM atyanta Azcarya huaa| vaha socane nivAraNam lage ki mahAvIrane mujha aparicita kA nAma gotra kaise jAnA ? aisA socakara phira pratibodhazca indrabhUtine apane manameM samAdhAna kara liyA ki merA nAma gotra jAna lene meM Azcarya kyA hai? meM jagat meM vikhyAta hUM, aura tInoM lokoM kA gurU hai| kauna lAlakA yuvaka aura vRddha hai jo merA nAma na jAnatA ho ?, Azcarya to taba ginUgA jaba yaha mere manameM jo saMzaya hai, usako kaha deM aura usakA nivAraNa bhI kara deN| gautama indrabhUti yaha soca hI rahe the ki bhagavAnne unase kahA he gautama indrabhUti ! tumhAre mana meM yaha saMdeha hai ki jIva (AtmA) kA astitva hai yA nahIM haiM ? kyoM ki vedoM meM bhUtoM se utpanna ho kara unhIM meM lIna ho jAtA hai, paraloka saMjJA nahIM hai' aisA | kahA hai| maiM isa viSaya meM kahatA hUM tuma veda ke padoM kA vAstavika artha nahIM jaante| 519 //
Page #536
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 520 // ukta vedavAkya kA tumhArA jAnA huA artha yaha hai - 'ghane Ananda' Adi svarUpa hone ke kAraNa vijJAna hI vijJAna ghana kahalAtA hai / vaha vijJAna ghana hI pratyakSa se pratIta honevAle pRthvI Adi bhUtoM se utpanna ho kara bhUtoM meM hI avyakta rUpa se lIna ho jAtA hai / mRtyu ke bAda phira janma lenA pretya kahalAtA hai / aisI pretya saMjJA arthAt paraloka saMjJA nahIM hai|' isase tuma mAnate ho ki jIva nahIM hai / isa vAkya kA vAstavika artha yaha hai, jJAnopayoga aura darzanopayoga rUpa vijJAna vijJAnaghana kahalAtA hai / vijJAna se abhinna hone ke kAraNa AtmA vijJAnaghana hai / athavA AtmA kA eka pradeza ananta vijJAna paryAyoM kA samUha rUpa hai, isa kAraNa AtmA vijJAna ghana hI hai| yaha AtmA arthAt vijJAnaghana bhUtoM se utpanna hotA haiM kyoMki ghaTa ke kAraNa AtmA ghaTa vijJAna rUpa pariNati se yukta hotA hai kyoM ki ghaTa vijJAna ke kSayopazamakA arthAt ghaTa vijJAna ke AvaraNa ke kSayopazama kA vahAM AkSepa hotA indrabhUteH zaGkA nivAraNam pratibodhatha // 520 //
Page #537
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabdArthe // 521 // hai: anyathA nirviSaya hone ke kAraNa usameM mithyApana kA prasaMga ho jAyagA / ataeva pRthvI Adi bhUtoM se kathaMcit utpanna ho kara, bAda meM AtmA bhI una bhUtoM ke naSTa ho jAne para, usa bhUta vijJAna ghanarUpa paryAya se naSTa ho jAtA hai / athavA bhUtoM ke alaga ho jAne para sAmAnya caitanya ke rUpa meM sthira rahatA hai, ataH usakI pretya saMjJA nahIM hai, arthAt prAkRtika ghaTAdi vijJAna kI saMjJA usameM nahIM rahatI hai / isa se jIva hai, yahI mata siddha hotA hai antaHkaraNa ko cita kahate hai cetana ke bhAva ko caitanya kahate haiM, arthAt saMjJAna kA jo karttA ho vaha caitanya hai / viziSTa jJAna vijJAna kahalAtA hai / ceSTA saMjJA kahalAtI hai| ina citta, catanya, vijJAna aura saMjJA Adi lakSaNoM se jIva kA jJAna hotA hai / isase jIva kI siddhi hotI hai| jIvakI siddhi kA dUsarA upAya batalAte haiM agara jIva na ho to puNya aura pApakA kartA jIva ke atirikta dUsarA kauna hogA ? indrabhUteH zaGkAnivAraNam prativodhazra // 521 //
Page #538
--------------------------------------------------------------------------
________________ indrabhUte nivAraNam pratibodhazca kalpasUtre / arthAt koI bhI nahIM ho sktaa| jIva ke binA puNya pApa ko utpanna karanevAlA sazabdArtha / vyApAra saMbhava nahIM hai| isaliye puNya pApa kA kartA hone se jIva kA astitva // 522 // | siddha hotA hai| jIva hai, isamata ko fira puSTa karate haiM-tumhAre mAne hue yajJadAna Adi kAryo ke karane kA nimitta jIva ke abhAva meM kauna hogA ? jIva hI una kAryo ke karane kA nimitta ho sakatA hai, kyoMki vyApAra jIva ke adhIna hai| isa se bhI jIva hai, yaha siddha hotA hai| isa prakAra jIva kA astitva siddha kara ke aba veda ke pramANa se use siddha karane ke liye kahate haiM tumhAre zAstra meM bhI kahA hai- sarve ayamAtmA jJAnamayaH'-citta Adi lakSaNoM se pratIta hone vAlA yaha 1 AtmA jJAnaghana rUpa hai| ataH jIva ha, yaha mata siddha huaa| ityAdi prabhu ke bacanoM ko sunakara indrabhUti kA mithyAtva usI prakAra gala gayA, jase jala meM lavaNa gala jAtA hai sUrya kA udaya hone para aMdhakAra naSTa ho jAtA hai aura cintAmaNI // 522 //
Page #539
--------------------------------------------------------------------------
________________ I zaGkA kalpasUtre kI prApti hojAne para daridratA kA nAza ho jAtA hai| Imm indrabhUteHsazabdArthe zramaNa bhagavan mahAvIrasvAmI se dharma kA zravaNa karake aura use hRdaya meM dhAraNa nivAraNam // 523 // karake hRSTatuSTa yAvat hRdayavAlA hokara ke apanI utthAna zakti se UThA UTha karake prativodhazca zramaNa bhagavAn mahAvIra ko tInavAra AdakSiNA pradakSiNA kI AdakSiNA pradakSiNA karake vaMdanA namaskAra kiyA vandanA namaskAra karake isa prakAra bole he bhagavan maiM nirgrantha pravacanoM para zraddhA karatA hUM, he bhagavan ! maiM nirgrantha ke pravacanoM para pratItI rakhatA / hUM, he bhagavan ! maiM nigrantha ke pravacanoM para ruci karatA hUM, he bhagavan ! maiM nirgrantha prava canoM ko svIkAra karatA hUM, he bhagavan ! yaha nirgrantha pravacana isI prakAra hai, he bhagavan | yaha yathAvat hI haiM, he bhagavan ! yaha pravacana satya hai, he bhagavan ! yaha pravacana saMdeha mil rahita hai / he bhagavan ! yaha pravacana iSTa kArI hai / he bhagavan ! yaha pravacana pratiSTha hai| he bhagavan ! yaha pravacana pratiSThita hai| vaha aisA hI hai jaise Apa kahate ho| isa // 523 //
Page #540
--------------------------------------------------------------------------
________________ indrabhUteH sazabdArthe ||524 // zaGkAnivAraNam pratibodhazca kalpasUtre hA prakAra kaha kara zramaNa bhagavAn mahAvIrasvAmI ko vaMdanA kI namaskAra kiyA, vaMdanA namaskAra karake uttara pUrva dizA- IzAnakona meM gyaa| vahAM jAkara pothI evaM kamaMDalu tathA darbhAsana aura pItAMbara evaM yajJopavIta ko ekabAju para rakhadiye tatpazcAt indrabhUti Adi brAhmaNoM ne paMcamuSTika loca kiyaa| tadanantara svarga ke adhipati devendra devarAjane cadara colapaTTa-vastra, pAtra evaM sadoraka mukhavastrikA, rajoharaNa gocchaka pAtrI evaM vastra unako diye| tadanantara indrabhUti Adi brAhmaNoMne sadorakamuhapattiko mukhapara bAMdhI evaM colapaTTako pahinA tathA caddara oDhI evaM rajoharaNa gocchaka evaM pAtrA ko dhAraNa karake sAdhuveza grahaNa kiyA, yaha zubha pariNAma se evaM prazasta adhyavasAya se vizu ddhayamAna lezyA se tadAvaraNa karma ke kSayopazama se iMdrabhUti ko avadhijJAna evaM ava| dhidarzana utpanna huvaa|... tadanantara ve jahAM para zramaNa bhagavAn mahAvIra svAmI the vahAM para gaye, vahAM jA karake // 524
Page #541
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArtha // 525 // bhagavAna kI tIna bAra AdakSiNA pradakSiNA kI, AdakSiNA pradakSiNA karake vaMdanA nama- I indrabhUteH skAra kiyA, vaMdanA namaskAra karake isa prakAra prabhu se unhoMne kahA he bhadanta ! yaha kA zaGkA nivAraNam loka duHkho se jala rahA hai, arthAt kaSAyAgni se yaha loka pradIpta ho rahA hai, yaha pratibodhazce loka AdIpta pradIpta ho rahA hai, jarA evaM maraNa ke duHkho se parISahoM evaM upasarga se hAni na ho aisA vicAra kara ke yadi meM usako bacAlUM to merI AtmA paralokameM hitarUpa, sukharUpa, kuzalarUpa paraMparA se kalyANarUpa hogaa| paraloka meM sAtha rahanevAlA hogaa| to he devAnupriya maiM cAhatA hUM kI Apa mujhe pravAjita kareM aisI merI prArthanA hai| taba zramaNa bhagavAn mahAvIrane 'yaha indrabhUti merA prathama gaNaghara hogA' isa prakAra jJAna se dekhakara pAMcaso ziSyo sahita indrabhUti ko apane hAthase dIkSA pradAna kI usake bAda indrabhUti // anagAra ko manaHparyavajJAna utpanna ho gayA, bele-bele nirantara yAvajjIva tapaH karma se saMyama se aura anazanAdi bAraha prakAra kI tapasyA se AtmA ko bhAvita karate hue vicarane // 525 //
Page #542
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 526 // lage / usakAla aura usa samaya meM gautama gotrIya indrabhUti anagAra zramaNa bhagavAn sabase prathama - ziSya hue| vaha kaise the so kahate haiM vaha IryAsamita arthAt ryAma se yukta the isI prakAra bhASA samiti, eSaNA samiti, AdAnabhANDamAtranikSepaNA samiti the, uccAraprasravaNa zleSmaziGghANajalla pariSThApanikA samiti the, manaHsamiti the, vacana samiti the, manogupta arthAt manogupti se yukta the, isI prakAra vacanagupta the, kAyagupta the, gupta the guptendriya the guptabrahmacArI the / iryAsamiti se lekara guptabahmacArI taka ke padoM kA artha 174 ve sUtrakI TIkA ke hindI bhASAnuvAda se jAna lenA cAhiye / vaha tyAgI - tyAgazIla the vana meM jo lAjavaMtI nAmaka vanaspati hotI hai, usake samAna pApamaya vyApAroM se lajjAzIla saMkocazIla the / belA telA Adi kI bhI tapazcaryA se yukta the| kSamAzIla hone ke kAraNa dUsaroM ke dvArA kRta apakAroM ko saha lete the / indriyoM ko vaza meM kara cUke the / antaHkaraNa ke zodhaka the / indrabhUteH zaGkAnivAraNam pratibodhaca // 526 //
Page #543
--------------------------------------------------------------------------
________________ indrabhUteH / kalpasUtre sazabdArthe // 527 // nivAraNam prativodhazca | nidAna (niyANA) arthAt AgAmI kAla saMbaMdhI viSayoM kI tRSNA se rahita the| sthira the| aura samIcIna sAdhu AcAra meM tatpara the isI nirgrantha ko Age karake bicarate the| vaha indrabhUti-anagAra gautama gotrIya sAtha hAtha ke UMce zarIravAle the| hAtha, paira, Upara nIce ke cAro bhAga jisake sama-samAna ho usako samacaturasra kahate haiN| aise AkAra vizeSa ko samacaturastra saMsthAna kahate hai| unakA vajraRSabha-nArAca saMhanana thaa| kIlI ke AkAra kI haDDI se markaTa baMdhako nArAca kahate haiN| ataH donoM tarapha se markaTa baMdha se baMdhI huI aura paTTa kI AkRti kI tIsarI veSTita kI huI donoM haDDIyoM ke Upara, una tInoM ko phira bhI adhika dRDha karane ke liye jahAM kIlIke AkAra kI vajra nAmaka, asthi lagI huI ho vaha vajraRSabha nArAca kahalAtA haiN| jisa ke dvArA zarIra ke pudgala dRDha kiye jAeM, usa asthi nicaya haDDiyoM ke racanA vizeSa ko saMhanana kahate / aisA vajraRSabhanArAca saMhanana indrabhUti anagAra ko prApta thaa| unakA zarIra aisA // 527 //
Page #544
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre / gaura varNathA jaise svarNa ke khaMDa kI kasoTI para ghisane se sunaharI aura camakatI zaGkAsazandAye - haI rekhA hotI hai, athavA jaise kamalakA kiMjallaka hotA hai| abhiprAya yaha ki nivAraNam // 528 // unakA zarIra kasoTI para ghise svarNakI rekhA aura kamala ke kesara ke samAna camakIlA prativodhazca evaM gaura varNakA thA / athavA kasoTI para ghise svarNa kI aneka rekhAoM ke samAna / gore zarIravAle the| baDhate hue pariNAmoM ke kAraNa tathA pAraNAdi meM vicitra prakAra ke abhigraha karane ke kAraNa unakA anazana Adi bAraha prakAra kA tapa utkRSTa thA, ataH ve ugratapasvI the| baDhI huI tapasyAvAn hone se dIpta tapasvI the adhika tapasyA / | karane ke kAraNa mahAtapasvI the! prANImAtra ke prati maitrI bhAva rakhane ke kAraNa !! udAra the| parISaha, upasarga evaM kaSAya rUpI zatruoM ko naSTa karane meM bhayAnaka hone se ghora the| vaha ghora (kAyaroM dvArA duSkara) mUla guNoM se yukta hone se ghora guNavAn / 1 the: duzcara tapazcaraNa ke dhAraka the| kAyara janoM dvArA AcaraNa na kiye jA sakane yogya // 528 //
Page #545
--------------------------------------------------------------------------
________________ indrabhUteH zaGkAnivAraNam pravrajanaM ca kalpasUtre - brahmacarya kA pAlana karate the unhoM ne dehAdhyAsa kA tyAga kara diyA thA, athavA ve sazabdArtha zarIra ke saMskAra (zrRMgAra) se rahita the| viziSTa tapasyA se prApta huI vizAla // 529 // tejolezyA nAmakalabdhi unhoMne zarIra meM hI lIna (chIpA) kara rakhI thii| caudaha pUrvo ke dhAraka the| mati-zruta avadhi-manaHparyavajJAna se yukta the| unakI buddhi samasta | akSaroM meM praveza karane vAlI thii| yaha bhagavAn se na adhika dUra rahate aura na atyanta samIpa hI rahate the| ucita sthAna para rahate the| vahAM ghuTane Upara karake tathA mastaka namAkara dhyAna rUpI koSTa ko prApta the| kisI bhI eka vastu meM ekAgratA pUrvaka citta | kA sthira honA dhyAna kahalAtA hai| ve usI dhyAna rUpI koSTha (koThI meM) sthita the| arthAt jaise koThI meM rahA huA dhAna idhara-udhara bikharatA nahIM hai, usI prakAra dhyAna karane se indriyoM kI tathA mana kI vRttibAhara nahIM jAtI hai Azaya yaha hai ki indrabhUti anagAra ne apane citta kI vRtti ko niyaMtrita kara liyA thaa| sataraha prakAra ke saMyama aura // 529 //
Page #546
--------------------------------------------------------------------------
________________ sazabdArye zaGkAnivAraNam kalpasUtre (.. dvAdaza prakAra ke tapa se AtmA ko bhAvita karate hue vicarane lage // 13 // agnibhUteH / mUlam-tae NaM aggibhUI mAhaNo savvavijjApArago iMdabhUivva ciMtei // 530 // .. saccaM so mahaM iMdajAlio diisi| aNeNa mama bhAyA iMdabhUi vNcio| ahuNA pravrajanaM ca .. ahaM gacchAmi asavvaNNuM appANaM savvaNNuM maNNamANaM taM dhuttaM parAjiNiya mAyAe vaMciyaM majjhabhAyaraM paDiNiyaTTamitti viyAriya paMcasayasissehiM parikhuDoM sagavvaM pahusamIve ptto| taM bhayavaM nAma saMsayanidesapuvvaM saMbohiya evaM vayAsIbho aggibhUI! tujjhamaNaMsi kammavisae saMsao vaTTai-jaM kammaM atthi vA natthi? 'puruSa evedaM sarvaM yadbhUtaM yacca bhAvyaM' iccAI veyavayaNAo savvaM appA ceva na kammaM / jaI kammaM bhave tAhe paccakkhAippamANeNaM taM labbhaM siyA / taM natthi ? jai kammaM mannijjai tAhe teNa mutteNa kammuNA saha amuttassa . // 530 //
Page #547
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre agnibhRteH sabhandAthai // 53 // |nivAraNam pravrajamaMca jIvassa kahaM saMbandho havejjA ? amuttassa jIvassa muttAo kammAo uvaghAyANuggahA kahaM houM sakkijjA ? jahA AgAso khaggAiNA na chijjai, caMdaNeNa novalivijjai tti, micchA aisayaNANiNA kammaM paccakkhattaNeNa pAsaMti chaumatthAo jIvANaM vecitta pAsiyaM taM aNumANeNa jANaMti / kammassa vicitayAe ceva pANINaM suhaduhAi bhAvA saMpajjaMte, jao koI jIvo rAyA havai, koi Aso gao vA tassa vAhaNoM havai kovi payAI, koI chattadhArago hvi| evaM kovi khuyakhAmo bhikkhAgo hoi, jo ahorattaM aDamANo vi bhikkhaM na lhi| jamagasamagaM vavaharamANANaM poyavaNiyANaM majjhe ego tarai, ego samuiMmi buddi| eyArisANaM. kajjANaM kAraNaM kammaM ceva, no NaM kAraNeNaM viNA kiM pi kajjaM sNpjje| aha ya jahA muttassa ghaDassa amutteNa AgAseNa saha // 53 //
Page #548
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sAndArthe // 532 // 5 saMbaMdho tahA, kammaNo jIveNa saha / jahA ya muttehi nANAvihehi majjehi, osahehi ya amuttassa jIvassa uvaghAo aNuggaho ya havaMto loe dIsai, taheva amuttassa jIvassa mutteNa kammuNA uvaghAo aNuggaho ya muNeyavvo / aha ya veyapaesa vi na katthai kammuNo niseho, teNa kammaM asthi tti siddhaM / evaM pahuvayaNeNa saMsayammi chinnammi samANe haTTatuTTho aggibhUI vi paMcasayasissasahio pavvaio // 14 // zabdArtha - [tae NaM aggibhUImAhaNo sabvavijjApArago ] isake bAda samasta vidyAoM meM pAraMgata agnibhUti brAhmaNane [iMdabhUivva ciMtei sacca so mahaM iMdajAlio dIsai) indrabhUti kI hI taraha vicAra kiyA sacamuca vaha to baDA bhArI indrajAlika dikhatA hai [aNeNa mama bhAyA indrabhUi vaMcio] isane mere bhAI indrabhUti ko Thaga liyA hai. agnibhUteH zaGkAnivAraNam pravrajanaM ca // 532 //
Page #549
--------------------------------------------------------------------------
________________ SCS karapAtre Lil [ahuNA ahaM gacchAmi] aba maiM jAtA hUM [asavaNNuM appANaM savvaNNuM maNNamANaM taM | II agnibhUteHsabhandAthai All dhuttaM parAjiNiya] aura asarvajJa kintu apane Apako sarvajJa mAnanevAle usa dhUrta ko MINS nivAraNam TV parAjita kara ve [mAyAe vaMciyaM majjhabhAyaraM paDiNiyaTTe] mAyA se Thage hue apane bhAI pravrajanaM ca indrabhUti ko vApisa lAtA huuN| [mittiviyAriya paMcasayasissehiM -parivuDo sagavvaM pahuiral samIve patto] isa prakAra vicAra karake vaha apane pAMcaso ziSyoM ke sAtha garva sahita prabhu ke pAsa pahuMcA [taM bhagavaM nAmasaMsayanidesapuvvaM saMbohiya evaM vayAsI-] bhagavAnane unake nAma aura saMzaya kA ullekha kara ke saMbodhana karate hue kahA [bho | aggibhUI ! tujjha maNaMsi kammavisae saMsao vai] he agnibhUti ! tumhAre mana meM karma ke viSaya meM saMzaya hai (jaM kammaM atthi vA Natthi] ki karma hai yA nahIM hai ? ('puruSaevedaM sarvaM yadbhUtaM yaccabhAvyaM' iccAi veyavayaNAo savvaM appAceva na kamma) yaha saba puruSa hI hai jo hai, ho cukA hai aura jo honevAlA hai| isa veda vacana se saba kucha // 533 // till... ... .
Page #550
--------------------------------------------------------------------------
________________ karapAtre / / AtmA hI hai, karma nhiiN| [jai kammaM bhave tAhe paccakkhAippamANeNa taM labbhaM siyA] / agnibhUteH zaGkAsabhandArthe yadi karma hotA to pratyakSa Adi pramANoM se usakI upalabdhi hotI [taM natthi ? nivAraNam / / 534 // / jai kammaM maNNijjai tAhe teNa mutteNa kammuNA saha amuttassa jIvassa kahaM saMbaMdho pravrajanaM ca havejjA ?] parantu upalabdhi nahIM hotI ataH karma nahIM hai yadi karma mAnA jAya to mUrta karma ke sAtha amUrta jIva kA saMbaMdha kaise ho ? [amuttassa jIvassa muttAo kammAo - uvaghAyANuggahA kahaM houM sakkijjA ? ] mUrta karma se amUrta jIva kA upaghAta aura / anugraha kaise ho sakatA hai ? [jahA AgAso khaggAiNA na chijjai] jaise AkAza khaDga .. Adi se nahIM kATA jA sakatA [caMdaNeNa novalivijjai ti] aura candana Adi se ... lipta nahIM kiyA jA sakatA [taM micchA] kintu isa prakAra socanA mithyA haiM [ai .. sayaNANiNo kamma paJcakkhattaNeNa pAsaMti] atizaya jJAnI pratyakSa pramANa se karmoM ko ... dekhate haiM [chaumatthAu jIvANaM vecittaM pAsiya taM aNumANeNa jANaMti] aura asarvajJa // 534 //
Page #551
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazandAya agnibhUteH zaGkA // 535 // nivAraNam pratrajanaM ca jIvoM kI vicitratA dekhakara anumAna se karma ko jAnate haiM [kammassa vicittayAe ceva pANINaM suhaduhAi bhAvA saMpajjaMte] karma kI vicitratA se hI prANiyoM meM sukhaduHkha kI avasthA utpanna hotI hai [jao koI jIvo rAyA havai] koI jIva rAjA hotA ha [koI AsA gao vA tassa vAhaNo havai ko vi payAI, koI chattadhArago havai] koI hAthI athavA koI ghoDA hokara usakA vAhana banatA hai koI paidala calatA hai koI chatra dhAraNa karatA hai evaM koI khuyakhAmo bhikkhAgo hoi jo ahorattaM aDamANo vi bhikkhaM na lahai] isI prakAra koI bhUkha se durbala hotA haiM aura dinarAta bhaTakatA huA bhI bhIkha nahIM pAtA [jamagasamagaM vavaharamANArNa poyavaNiyANaM majjhe ego tarai ego samudghami buDai] tathA eka hI samaya meM vyApAra karanevAle naukA vyApAriyoM meM se eka sakuzala samudrapAra ho jAtA hai aura dUsarA samudra meM hI DUba jAtA hai| [eyAri- | sANaM kajjANaM kAraNaM kammaM ceva,] ina saba vicitrakAryoM kA kAraNa karma hI hai; [no NaM 1 // 535 //
Page #552
--------------------------------------------------------------------------
________________ - kalpapatre sshndaayeN| AKSHARAM // 536 // kAraNeNaM viNA kiMpi kajjaM saMpajjae] karma ke zivAya aura kucha bhI pratIta nahIM hotaa|| agnibhUteH zaGkA[aha ya jahA muttasya ghaDassa amutteNaM AgAseNa saha saMbaMdho tahA kammaNo jIve- nivAraNam / Na saha] aura jaise mUrta ghaTa kA amUrta AkAza ke sAtha sambaMdha hotA hai, usI prakAra pravrajana ca karma kA jIva ke sAtha sambandha hotA hai [jahA ya muttehi nAnAvihehi majjehi, osahehi / ya amuttassa jIvassa uvaghAo aNuggaho ya havaMto disai] jase nAnA prakAra ke mUrta / mayoM se aura mUrta auSadhoM se jIva kA upaghAta aura anugraha hotA huA loka meM . dekhA jAtA hai [taheva amuttassa jIvassa mutteNa kammuNA uvadhAoaNuggaho ya muNeyavvo] / usI prakAra amUrta jIva kA mUrta karma ke dvArA upaghAta aura anugraha jAnanA caahiye| [aha ya veyapaesu vi na katthaI kammuNo niseho teNa kammaM asthi tti siddhaM] isake ! atirikta veda padoM meM bhI kahIM bhI karma kA niSedha nahIM kiyA gayA hai, ataH karma hai, ! yaha siddha huaa| [evaM pahuvayaNeNa saMsayammi chinnammi samANe haTTatuTTho aggibhUI vi . // 536 // R 27.
Page #553
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 537 // agnibhUteH zaGkAnivAraNam pravrajanaM ca paMcasayasissasahio pavvaio] isa prakAra prabhu ke kathana se saMzaya dUra ho jAne para harSita aura saMtuSTa hue agnibhUti bhI apane pAMcaso ziSyoM ke sAtha bhagavAn ke pAsa dIkSita ho gaye // 14 // bhAvArtha-indrabhUti kI dIkSA ke pazcAt saba vidyAoM meM nipuNa agnibhUti brAhmaNane indrabhRti ke samAna vicAra kiyA saca hai, yaha mahAvIra mahA indrajAliyA dikhAI detA hai| usane mere bhAI indrabhUti ko bhI chala liyaa| aba meM jAtA hUM aura asarvajJa hone | para bhI apane ko sarvajJa samajhanevAle usa mAyAvI ko parAsta karake mAyA se Thage hue I apane bandhu indrabhUti ko vApisa lAtA huuN| isa prakAra vicAra kara vaha agnibhUti / apane pAMcasau ziSyoM ke sAtha, abhimAna sahita, bhagavAn ke samIpa gye| bhagavAnane agnibhUti kA nAma lekara tathA unake hRdaya meM sthita sandeha ko sUcita karate hue, saMbodhana kiyA aura isa prakAra kahA-'he agnibhUti ! tumhAre mana meM karma ke viSaya meM | // 537 //
Page #554
--------------------------------------------------------------------------
________________ - kalpasUtre zaGkA sandeha rahatA hai ki karma hai athavA nahIM hai ?' beda kA vacana hai ki-'puruSaevedaM / agnibhUteH sazabdArthe , sarvaM yad bhUtaM yacca bhaavym'| isa vAkya kA Azaya hai ki yaha jo vartamAna hai, jo bhUta nivAraNam // 538 // hai aura jo bhAvI hai, vaha sabhI vastu puruSa (AtmA) hI hai| yahAM 'puruSa' zabda ke pazcAt / prajanaM ce prayukta huA 'eka' (hI) karma Adi vastuoM kA niSedha karane ke liye hai, to abhiprAya yaha nikalA ki puruSa ke atirikta koI bhI vastu nahIM hai / ityAdi veda vacana ke anu sAra jo huA, jo hai aura jo hogA, vaha saba vastu AtmA hI hai| AtmA se bhinna { anya koI padArtha nahIM hai, ataeva karma kA bhI astitva nahIM hai| karma hotA to pratyakSa Adi pramANoM se usakI pratIti hotI, kintu pratyakSa Adi kisI bhI pramANa se karma kI pratIti nahIM hotI / fira bhI kadAcit karma kA astitva mAna liyA jAya : to mUrta pharma ke sAtha amUrta jIva kA saMbaMdha kisa prakAra ho sakatA hai ? mUrta aura - amUrta kA Apasa meM saMbhava nahIM hai| isake atirikta amUrta AtmA kA mUrta karma se // 538 //
Page #555
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 539 // upaghAta naraka nigoda Adi gatiyoM meM le jAkara pIDA pahuMcAnA aura anugraha svarga agnibhUte Adi gati meM pahuMcA kara sukha kA upabhoga karanA-kaise ho sakatA hai ? yahAM saMbhava nahIM zaGkA nivAraNam ki mUrta aura amUrta meM se eka upaghAtya ho aura dUsarA usakA upaghAtaka ho, tathA eka pravrajanaM ca anugrAhya ho aura dUsarA anugrAhaka ho / isa viSaya meM dRSTAnta dete haiN| yathA AkAza talavAra, Adi ke dvArA kATA nahIM jAsakatA aura candanAdi ke lepa se lepA nahIM jaasktaa| isa prakAra agnibhUti ke manogata saMzaya kA samarthana karake usakA nirAkaraNa karane ke liye kahate haiM-he agnibhUti, tumhArA yaha mata mithyA hai| kyoMki sarvajJa karma 3 ko pratyakSa se dekhate haiM jaise ghaTa paTa Adi ko athavA hathelI para rakkhe AMvale ko dekhate haiN| alpajJa puruSa jIvoM kI gati Adi ko-vilakSaNatA ko dekhakara anumAna pramANa se karma ko jAnate haiN| anumAna kA prayoga isa prakAra hai-jIva karma se yukta haiM kyoMki unakI gati meM vicitratA dekhI jAtI hai / tathA karma kI vicitratA-bhinnatA ke // 539 //
Page #556
--------------------------------------------------------------------------
________________ agnibhUteH kalpasaMtre kAraNa hI, vicitra karmavAle prANiyoM ke sukhaduHkha Adi vicitra bhAva utpanna hote haiM, zaGkAsazabdAthai, kyoMki koI jIva rAjA hotA hai, koI ghoDA hotA hai aura koI hAthI hotA hai| ghoDA // 540 // yA hAthI hokara rAjA kA vAhana banatA hai| koI jIva usa rAjA kA pyAdA hotA hai / pravajanaM ca aura koI usakA chatradhAraka-usa para chatra tAnane vAlA hotA hai| isI prakAra koI jIva / bhUkha se pIDIta hotA hai, jo apane karma kI vicitratA ke kAraNa dina aura rAta bhIkha ke liye bhaTakatA phiratA hai, phira bhI bhIkha nahIM paataa| tathA-eka hI samaya meM vyApAra / karanevAle naukA-vyApAriyoM meM se eka sakuzala samudra se pAra ho jAtA hai aura dUsarA / samudra meM hI DUba jAtA hai| ina saba vicitra kAryo kA kAraNa karma hI hai, karma ke / sivAya aura kucha bhI pratIta nahIM hotaa| 1 zaMkA-pUrvokta vicitra kArya svabhAva se hI hote haiM ataeba karma ko unakA kAraNa mAnanA . vyartha hai| samAdhAna-tuma khabhAva ko vicitra kAryo kA kAraNa kahate ho to batAo ki // 540 //
Page #557
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagnibhUteH karapapatre sazandAyeM // 54 // nivAraNam pravrajanaM ca svabhAva kyA hai ? vaha koI vastu hai yA avastu ? agara avastu hai to usase kAryoM kI utpatti nahIM ho sakatI / vastu hai to mUrta hai yA amUrta ? agara amUrta hai to tumhAre matAnusAra vaha mUrta kAryoM ko utpanna nahIM kara sktaa| agara mUrta he to phira vaha karma ho / isI bAta ko manameM lekara kahate haiM-'no khalu' ityAdi / ghaTapaTa Adi koI bhI kArya kAraNa ke vinA utpanna nahIM ho sktaa| kAraNa se hI koI kArya utpanna hotA hai| ataH jIvoM ke rAjA hone Adi vicitra kAryo kA kAraNa karma svIkAra karanA caahiye| isa prakAra karma kI sattA siddha karake aba mUrta karma aura amUrta jIva kA saMbaMdha yukti | se siddha karate haiM-'ahaya' ityAdi / jaise mUrta ghaTakA amUrta AkAza ke sAtha sambandha il hotA hai, usI prakAra mUrta karma kA amUrta jIva ke sAtha saMbaMdha samajha lenA caahiye| athavA jaise nAnA prakAra ke mUrta mayoM ke dvArA jIva upaghAta (virUpatA Adi doSoM kI utpatti hone se hAni) hotI hai kahA bhI hai // 54
Page #558
--------------------------------------------------------------------------
________________ TELord / kalpasUtre 'vairupyaM vyAdhipiNDaH svajanaparibhavaH kAryakAlAtipAto, agnibhUte sazabdArye vidveSo jJAnanAzaH smRtimatiharaNaM viprayogazca sadbhiH / nivAraNam // 542 // pAruSyaM nIcasevA kulabalatulanA dharmakAmArthahAni:, pravrajanaM ca - kaSTaM bhoH ! SoDazaite nirupacayakarA madyapAnasya doSAH', / arthAt-madirApAna se hAnikara solaha doSa utpanna hote haiM-virUpatA1, nAnA 1 prakAra kI vyAdhiyoM2, svajanoM ke dvArA tiraskAra3, kArya-kAla kI barbAdi4, vidveSa5, / jJAna kA nAza6, smaraNa zakti aura buddhi kI hAni7, sajjanoM se alagAvada, rukhApana9, " nIcoM kI sevA10, kula11, bala 12, tulanA 13, dharma 14, kAma 15, aura artha 16, kI haani'| aura bhI kahA hai| "zrUyate ca RSirmadyAt, praaptjyotirmhaatpaaH| svargAGganAbhirAkSipto mUrkhavannidhanaM gataH // 1 // // 542 // '.
Page #559
--------------------------------------------------------------------------
________________ - kalpasUtre sazabdArthe ||543 // kiM ceha bahunoktena, pratyakSeNaiva dRzyate / / agnibhUte -: doSokasya vartamAne'pi tathA bhaNDana lkssnnH"||2|| nivAraNam arthAt-sunA jAtA hai ki jJAna-jyotiprApta aura mahAtapasvI RSi bhI madirA / pravrajanaM ca | pAna ke kAraNa apsarAoM se abhibhUta hokara mUrkha manuSya kI taraha mauta ke grAsa bane / // 1 // isa viSaya meM adhika kahane se kyA lAbha ? madyapAna kI burAI to vartamAna meM bhI pratyakSa dekhI jAtI hai| zarAbI sarvatra bhAMDA jAtA hai / 2 // isa viSaya meM vizeSa jijJAsuoM ko mere guru pUjya AcArya zrIghAsIlAlajI mahArAja kI banI huI-AcAramaNi maMjUSA nAmaka TIkAvAle dazavaikAlika sUtra ke pAMcaveM adhyayana ke dUsare uddezakakI 'suraM vA meragaM vA vi' ityAdi chattIsavIM Adi gAthAoM kI vyAkhyA dekha lenI caahie| tathA-jisa prakAra nAnA prakAra kI mUrta auSadhoM se amUrta jIva kA anugraha hotA hairoga kA nAza hotA hai, bala puSTi Adi kI utpatti hokara upakAra hotA hai, usI prakAra // 543 // ..
Page #560
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre dA // 544 // amUrta jIvakA mUrta karma se bhI upaghAta aura anugraha jAna lenA cAhiye / isa prakAra ke karma kA astitva dikhalA kara agnibhUti ke paramamAnya pramANa ko pradarzita karane ke liye kahate haiM - isake sivAya tumhAre atizaya mAnya vedoM meM bhI, kisI bhI sthAna para karma kA niSedha nahIM hai / vedoM meM karma kA niSedha na hone se bhI 'karma hai' yaha siddha hotA hai / isa prakAra prabhu ke kathana se karma ke astitva saMbaMdhI saMzaya ke dUra ho jAne para hRSTa tuSTa hue agnibhUti ne bhI, indrabhUti ke samAna, pAMcasau ziSyoM sahita zrImahAvIra prabhu ke hAtha se dIkSA grahaNa karalI // 14 // mUlam - tara NaM vAyubhUI vippoM 'duvevi bhAyarA pavvaIya' tti jANiuNa ciMtei - saccameso savvaNNU dIsai, jappabhAveNa mama dovi bhAyarA tayaMtie pavvaiyA / ao ahamavi tattha gamiya sayamaNogayaM tajjIva taccharIravisayaM saMsayaM avAkaremitti kaTTu so vi paMcasayasirasaparivuDo pahusamIve samaNupatto agnibhUteH zaGkAnivAraNam pratrajanaM ca // 544 //
Page #561
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAyubhUteH : karapasUtre sazabdArthe // 545 // zaGkAnivAraNam pravrajanaM ca THAN | pahU taM nAmasaMsayaniddesapuvvaM vayai-bho vAubhUI ! tujjha maNaMsi saMdeho vaTTai jaM sarIraM taM ceva jiivo| no anno tavvairitto ko vi jIvo paccakkhAi | pamANeNaM taM uvalaMbhAbhAvA / jalabubbuo viva so sarIrAo upajjae sarIre ceva | vilijji| ao natthi anno ko vi payattho jo paraloe gcchejjaa|"vijnyaanghnevaitebhyo bhUtebhyaH' iccAi veyavayaNaMpi atatthe mANaM / ettha vuccai savvapANiNaM desao jIvo paccakkho atthi ceva, jao so maiAi guNANaM paccakkhattaNeNaM saMviU atthi| so jIvo dehiMdiyehito puhaM atthi| jaoM jayA iMdiyAi nassaMti tayA so taM taM iMdiyatthaM sarai, jahA eso saddo mae puvvaM AsAio, eso miukakkhaDAiphAso mae puvvaM puDho aasii| evaM payAro jo aNuhavo havai, so jIvaM vinA kassa hojjA ? tujjha satthe vi vuttaM PEAKAR // 545 //
Page #562
--------------------------------------------------------------------------
________________ sazabdArthe kalpasUtre 'satyena labhyastapasA hyeSa bahmacaryeNa nityaM jyotirmayA hi zuddhIyaM pazyati / vAyubhUteH zaGkAlugans dhIrA yatayaH saMyatAtmAnaH' iti / jai sarIrAo anno ko vi jIvo na have nivAraNam pravrajanaM ca jjA .he 'satyena tapasA bahmacaryeNa eSa labhyaH' ii kahaM sNgcchejjaa| ao siddhaM sarirAo bhinno anno jIvo atthi tti / evaM pahukayaguNeNaM chinnasaMsao paDibuddho vAubhUI vi paMcasayasissehiM pavvaio // 15 // ... zabdArtha--[tae NaM vAubhUI vipyo' duve vi bhAyarA pavvaiya' tti jANiUNaciMtei] ... taba vAyubhUti brAhmaNa ne' mere donoM bhAI dIkSita ho gaye, yaha jAna kara vicAra kiyA.... [saccameso savvaNNU dIsai] sacamuca hI vaha sarvajJa pratIta hotA hai| [jappabhAveNa mamaM do vi bhAyarA tayaMtie pavvaiyA] jisa sarvajJatA ke prabhAva se mere donoM bhAI unake pAsa dIkSita hue hai [ao ahamavi tattha gamiya sayamaNogayaM tajjIva taccharIra visayaM
Page #563
--------------------------------------------------------------------------
________________ na .. kalpasUtra In saMsayaM avAkaremitti kaTTa] ataeva meM bhI vahAM jAkara apane mana meM rahe hue' tajjIva It vAyubhUte sazabdArthe taccharIra' arthAt vahI jIva aura vahI zarIra hai bhinna nahIM isa viSaya ke saMzaya kA shngkaa||547|| nivAraNam nivAraNa kruuN| [so vi paMcasayasistaparivuDo pahusamIve samaNupatto] aisA vicAra kara vaha pravrajanaM ca bhI pAMcasau ziSyoM ke sAtha prabhu ke pAsa pahu~ce [paha taM nAmasaMsayanidesapuvvaM vayai-] prabhu ne usake nAma aura saMzayakA ullekha karake kahA [-bho vAubhUI-! tujjha maNaMsi saMdeho vaTTai-jaM sarIraM taM ceva jIvo] he vAyubhUti ! tumhAre mana meM saMdeha hai ki jo zarIra hai vahI jIva hai [no anno tavvairitto kovi jIvo paccakkhAipamANeNa taM uvalaMbhA bhAvA] zarIra se bhinna koI jIva nahIM hai kyoMki pratyakSa Adi pramANoM se usakA upalaMbha nahIM hotA [jalabubbuo viva so sarirAo upajjae sarire ceva vilijjai] jala ke bulabule ke samAna jIva zarIra se utpanna hotA hai aura zarIra meM hI vilIna ho jAtA hai [ao natthi koI anno ko bi payattho jo paraloe gacchejjA] ataeva usase // 547 //
Page #564
--------------------------------------------------------------------------
________________ * kalpasUtre dArthe // 548 // bhinna koI padArtha nahIM jo paraloka meM jAtA ho [vijJAna ghanaevaitebhyo bhUtebhyaH' iccAI draNaM vi atatthemANaM ] vijJAna ghanaevaitebhyo bhUtebhyaH ityAdi [pUrvollikhita ] veda vacana bhI isa viSaya meM pramANa hai / arthAt pAMcabhUtoM se yaha AtmA utpanna hotA hai aura pAMcabhUtoM meM hI mila jAtA hai [ ettha goes savvapANiNaM desao jIvo paccakkho asthi ceva] isakA samAdhAna yaha hai- sabhI prANiyoM ko deza se - aMzataH jIva kA pratyakSa hotA hI hai [jao somaiAiguNANaM paccakkhatta* saMviU asthi] vaha jIva smRti Adi guNoM kA sAkSAt jJAtA hai [so jIvo dehiMdiyehiMtoM' asthi] vaha jIva zarIra tathA indriyoM se bhinna hai, [jao jayA iMdiyAI Sarita so taMtaM iMdiyatthaM sarai] kyoMki jIva, indriyoM ke naSTa ho jAne para bhI iMdriyo dvArA jAne hue viSayoM kA smaraNa karatA hai| [ jahA eso sado mae puvvaM suNio ] jaise - vaha zabda maiMne pahale sunA thA [ eyaM vatthujAyaM mae puvvaM di] veM vastueM maiMne vAyubhUteH zaGkAnivAraNam pratrajanaM ca // 548 //
Page #565
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 549 // 00000001.00 pahale dekhI thI [eso gaMdho mae puvvaM agghAo] vaha gaMdha maiMne pahale sUMghI thI, [esomahuratittAiso mae puvvaM AsAio] vaha madhura aura tikta rasa maine pahale cakhA thA [so miukakkhaDAi phAso mae puvvaM puTTho AsI] vaha komala yA kaThora Adi sparza maine pahale chuA thA [evaM payAro jo aNuhavo havai, so jIvaM vinA kassa hojjA ] isa prakAra kA jo smaraNa hotA hai vaha jIva ke sivAya kisa ko hogA [tujjha satthevi vRttaM ] tumhAre zAstra meM bhI kahA hai- satyena labhyastapasA hyeSa brahmacaryeNa nityaM jyotirmayo hi zuddho yaM pazyanti dhIrA - yatayaH saMyatAtmAnaH] arthAt 'yaha nitya jyoti svarUpa aura nirmala AtmA, satya tapa brahmacarya ke dvArA upalabdha hotA hai / jise dhIra tathA saMyatAtmA yati hI dekhate haiM / [jai sarIrAo anno ko vi jIvo na havejjA tAhe satyena ii kahaM saMgacchejjA] yadi jIva pRthak na ho to yaha kathana kaise saMgata hogA ? [ao siddhaM sarIrAo bhinno anno vAyubhUteH zaGkAnivAraNam pravrajanaM ca // 549 //
Page #566
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpayo / jIvo athitti] isase siddha hai ki jIva zarIrase bhinna aura svataMtra hai [evaM vahukayaguNeNaM vAyubhUteH zaGkAsazabdArtha - chinnasaMsao paDibuddho bAubhUI vi paMcasayasissehiM pavvaio] prabhu ke isa prakAra ke nivAraNam // 550 // ity kathana se vAyubhUti kA saMzaya chinna ho gyaa| vaha pratibuddha hokara pAMcasau ziSyoM ke pravrajanaM ca sAtha bhagavAna ke pAsa prabajita ho gayA // 15 // . bhAvArtha-'mere donoM bhAI mahAvIra svAmI ke samIpa dIkSita ho gaye, aisA jAna kara vAyubhUti brAhmaNa mana hI mana vicAra karate haiM-saca hai, zrImahAvIra svAmI sarvajJa / mAlUma hote hai / yaha unakI sarvajJatA kA hI prabhAva hai-ki mere donoM bhAI unake samIpa dIkSita ho gaye hai| ataeva maiM bhI unake pAsa jAkara apane manake 'vahI jIva vahI zarIra, arthAt jIva aura zarIra viSayaka ekatA saMbaMdhI saMzayakA samAdhAna prApta kruuN| { / isa prakAra vicAra kara vAyubhUti bhI apane pAMcasau ziSyoM ko sAtha lekara bhagavAn ke / samIpa Aye / bhagavAn ne vAyubhUti ke nAma aura saMzayakA ullekha karate hue kahA-he // 550 //
Page #567
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAyubhUte: nivAraNama pravrajana ca kalpasUtre vAyubhUti / tumhAre mana meM yaha sandeha baiThA huA hai ki-'jo zarIra hai vahI jIva haiN|| sazabdArthe zarIra se bhinna jIva alaga nahIM hai, kyoMki pratyakSa Adi kisI bhI pramANa se jIva | // 551 // kI--pratIti nahIM hotii| jaise jalakA budbuda jalase hI utpanna hotA ha aura jalameM lIna ho jAtA hai, jala se alaga usakA koI svataMtra astitva nahIM hai, isI prakAra jIva bhI zarIra se utpanna hotA hai aura zarIra meM hI vIlina ho jAtA hai| ataH zarIra se bhinna koI jIva padArtha nahIM hai jo mRtyU ke pazcAt paraloka meM jAya / vijJAnaghana hI ina pRthvI Adi bhUtoM se utpanna hokara unhIM meM lIna ho jAtA hai, yaha veda-vAkya bhI jIva aura zarIra kI ekatA ke viSaya meM pramANa hai / tumhAre isa sandeha kA samAdhAna isa prakAra hai-saba jIvoM ko aMzataH jIva pratyakSa hotA hI hai, kyoMki jIva smRti M Adi arthAt smRti, jijJAsA, cikIrSA, jigamiSA, AzaMsA Adi guNoMkA pratyakSarUpa se jJAtA hai| va jIva deha se aura indriyoM se bhinna hai, kyoMki jaba vyAdhi yA zastra |
Page #568
--------------------------------------------------------------------------
________________ sazabdArthe kalpasUtre Adi ke AghAta vagairaha kisI kAraNa se indriyoM naSTa ho jAtI hai, taba indriyoM ke vAyubhUteH hi upaghAta kI sthiti meM bhI AtmA pahale anubhava kiye gaye zabda Adi viSayoM kA // 552 // nivAraNam 4 smaraNa karatA haiN| isI kathana kA spaSTIkaraNa karate haiM-jaise 'vaha zabda maiMne pahale (zrotra // pravrajanaM ca indriya kA upaghAta hone se pUrva) sunA thA / vaha vana bhavana vasana (vastra) Adi vastu 4 samUha maiMne pahale dekhA thaa| vaha sugaMdha yA durgaMdha maiMne pahale sUMghI thii| vaha mIThA yA ra ! tikta rasa maiMne pahale AsvAdana kiyA thaa| vaha komala yA kaThora sparza maiMne pahale chuA thaa| isa prakAra kA jo smaraNa hotA hai, vaha smaraNa jIva ke sivAya aura kise // - hogA ? jIva ke sivAya aura kisI ko nahIM ho sakatA, kyoMki anubhava kA kartA jIva - hI hai| aura bhI kahate haiM-tumhAre zAstra meM bhI kahA hai ki-'yaha nitya, jyotirmaya aura nirmala AtmA satya se, tapa se tathA brahmacarya se upalabdha hotA hai, jisako dhairyavAn- jitendriya tathA saMyatAtmA kI taraha indriyoM ke viSayoM se manako nigRhIta karanevAle- // 552 //
Page #569
--------------------------------------------------------------------------
________________ sazandAthe // 553 // vyaktasya zaGkAnivAraNam pravrajanaM ca muni hI sAkSAt kara sakate haiN| yadi zarIra se pRthak jIva na ho to veda kA yaha vAkya kisa prakAra saMgata hogA? isase siddha ki zarIra se bhinna jIva kI sattA hai| isa prakAra prabhu ke kathana se vAyubhUti kA saMzaya haTa gyaa| vaha apane pAMcasau ziSyoM ke sAtha dIkSita ho gayA // 15 // . mUlam-tae NaM viyattAbhiho mAhaNo vi vimarisai je ime veyattayIsarUvA mahApaMDiyA tao vi bhAyarA chinna Niya Niya saMsayA pavvaiyA, ao imo kovi aloio mahApuriso paDibhAsai, tayaMtie ahamavi gacchAmi, jai so mamaM saMsayaM cheissai, tAhe ahamavi pavvaissAmitti, kaTu so vi paMcasaya'sissaparivArapakhuiDo pahusamIve smaagcchi| pahU ya taM nAmasaMsayaniddesapuvvaM AbhAsei bho viyattA ? tujha maNaMsi 'puDhavI Ai paMcabhUyA na saMti, // 553 //
Page #570
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyaktasya sazabdArthe nivAraNam pravrajanaM ca kalpamatre // tesiM jA imA paDIi jAyai sA jalacaMdovva micchA eyaM savvaM jagaM suNNaM Rem vaTTai 'svapnopamaM vai sakalaM' iccAi veyavayaNAo tti saMsao vaTTai so micchaa| jaMi evaM tAhe bhuvaNapasiddhA sumiNA-sumiNa-payatthA kahaM disaMtu ? / veesu vi vuttaM-pRthivI devatA Apo devatA' iccAi, ao puDhavI Ai paMcabhUyAi saMti tti siddhaM / evaM soccA nisamma chinnasaMsao viyatto vi paMcasayasIsehiM / pahusamIve pavvaio // 16 // zabdArtha-[tae NaM viyattAbhiho mAhaNo vi vimarisai] isake vAda vyakta nAmaka brAhmaNa ne vicAra kiyA [ja ime veyattayIsarUvA mahApaMDiyA tao vi bhAyarA chinna Niya Niya saMsayA pavvaiA] yaha vedatrayI ke samAna mahApaNDita tInoM bhAI apane apane saMzayakA nivAraNa karake dIkSita ho gaye haiM [ao ime ko vi aloio mahA- 554 //
Page #571
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyaktasya kalpayatre zaGkA nivAraNam pravrajanaMca puriso paDibhAsai] mAlUma hotA hai, vaha koI alaukika mahApuruSa haiN| [tayaMtie ahamavi sandArthe / gacchAmi] maiM bhI una mahApuruSa ke pAsa jAUM [jai so mamaM saMsayaM cheissai. tAhe // 555 // ahamavi pavvaissAmitti kaTTa] agara unhoMne mere saMzaya ko dUra kara diyA to meM bhI | unake pAsa pravajita ho jAUMgA aisA vicAra karake [so vi paMcasayasissaparivAra parivuDo pahusamIve samAgacchai] vaha bhI apane pAMcasau ziSyaparivAra ke sAtha bhagavAna ke samIpa phuNcaa| [paha ya taM nAmasaMsayanidesapuvvaM AbhAsei-] prabhune unheM nAma aura saMzaya kA ullekha karake kahA-[bho viyattA ! tujjhamaNaMsi-puDhavI AipaMcabhUyA na saMti, tesiM jA imA paDiI jAyai sA jalacaMdovva micchA] he vyakta ! tumhAre manameM yaha saMzaya hai ki pRthvI Adi pAMca bhUta nahIM haiM, unakI jo pratIti hotI hai so jala candra ke samAna mithyA hai [eyaM savva jagaM suNNaM vaTTai svapnopamaM vai sakalaM' iccAi veyavayaNAo ttisaMsao vaTTai so micchA] yaha samasta jagat zUnya rUpa hai veda meM bhI kahA hai-'svapnopamaM // 555 //
Page #572
--------------------------------------------------------------------------
________________ va sakalaM' ityAdi arthAt saba kucha svapna ke samAna hai| tumhArA yaha vicAra mithyA hai| [jai evaM tAhe bhuvanasiddhA sumiNA sumiNa - payatthA kahaM dIsantu ?] agara aisA ho to // 56 // ) tIna loka meM prasiddha svapna- asvapna gaMdharvanagara Adi padArtha kyoM dikhAI dete haiM ? [ veesa vi vRttaM pRthivI devatA - Apo devatA' iccAi, ao puDhavI Ai paMca bhUyAi saMti ti siddhaM] vedoM meM bhI kahA hai- 'pRthivI devatA Apo devatA' arthAt pRthivI devatA hai, jala devatA hai ityAdi / ataH pRthivI Adi pAMca bhUta haiM yaha siddha huA / [ evaM soccA nisamma chinnasaMsao viyatto.vi.paMca sayasIsehiM pahusamIbe pavvaio ] aisA sunakara aura hRdaya meM dhAraNa karake jinakA saMzaya nivRtta ho gayA hai, aise vaha vyakta bhI apane pAMcasau ziSyoM ke sAtha prabhu ke samIpa pratrajita ho gaye // 16 // kalpasUtre zabdArthe bhAvArtha:- vAyubhUti ke dIkSita ho jAne ke pazcAt vyakta nAmaka brAhmaNa ne vicAra kiyA indrabhUti, agnibhUti aura vAyubhUti, yaha tInoM mahApaMDita tIna veda Rgveda, vyaktasya zaGkAnivAraNam vajanaM ca // 556 //
Page #573
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 557 // a yajurveda, aura sAmaveda svarUpa the| yaha tInoM bhAI apane apane manogata saMdehoM ko dUra karake dIkSita ho gaye / isa kAraNa yaha mahAvIra koI lokottara mahApuruSa pratIta hote haiN| maiM bhI unake nikaTa jAUM / yadi unhoMne merI zaMkA kA nivAraNa kara diyA to maiM bhI dIkSA aMgIkAra kara luuNgaa| isa prakAra vicAra kara vyakta paNDita bhI apane pAMcasau antevAsiyoM ko sAtha lekara bhagavAn ke nikaTa pahuMce / bhagavAn ne vyaktakA nAmoccAraNa karate hue tathA unake manakA saMzaya prakAzita karate hue isa prakAra saMbodhana kiyA - he vyakta ! tumhAre antaHkaraNa meM aisA saMzaya hai ki pRthivI Adi pAMca bhUtoM kI sattA nahIM hai / ina pAMcoM bhUtoM kI jo pratIti hotI haiM, vaha jala meM pratibimbita hone vAle candramA kI pratIti kI taraha bhrAnti mAtra hai / yaha sampUrNa dRzyamAna jagat zUnya hai / isa viSaya meM pramANa dete hai- 'svapnopamaM vai sakalam' arthAt 'nizcaya hI sabhI kucha svapna ke sadRza hai | jaise svapna meM vividha prakAra ke padArtha dRSTigocara hote haiM, kintu vyaktasya zaGkAnivAraNam pratrajanaM ca // 557 //
Page #574
--------------------------------------------------------------------------
________________ .. saMzabdArtha . T kalpasUtre / unakI pAramArthika sattA nahIM hai, usI prakAra jagat meM dikhAI denevAle vividha padArtho ! vyaktasya zaGkA9 kI bhI vAstavika sattA nahIM hai / veda ke ukta vAkya se isI mata kI siddhi hotI hai| .. nivAraNam " tumhArA yaha saMzaya mithyA hai / agara pAMcoMbhUtoM kA abhAva ho aura yaha jagat zUnya- pravrajanaM ca rUpa ho to lokameM prasiddha svapna asvapna ke arthAt-svapna ke gajaturagAdi, asvapna ke gandharva nagarAdi padArtha kyoM anubhava meM Ave? Azaya yaha hai ki tuma kahate ho ki yaha saba jala-candra ke samAna bhrAnta haiM, kintu kahIM na kahIM pAramArthika hone para hI dUsarI / jagaha usakI bhrAnti hotI hai| AkAza meM vAstavika candra na hotA to jala meM candramA kA bhrama bhI na hotA / jagat ke padArtho ko svapna dRSTa padArtho ke samAna kahanA bhI ThIka nahIM, kyoMki jAgRta avasthA meM vAstavika rUpase padArtho kA darzana na hotA to svapna / 12 meM vaha kaise dikhAI dete ? jisa vastukA sarvathA abhAva hai, vaha svapna meM bhI nahIM hai| dIkhatI / isake atirikta svapnadRSTa padArtho meM arthakriyA nahIM hotI, ataeva unheM kathaM- // 558 // .
Page #575
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyaktasya nivAraNam : pravrajana ca kalpasUtre cit asat mAna bhI liyA jAya to bhI jAgRta avasthA meM dikhAI denevAle jina - sazabdArthe se padArtho meM arthakriyA hotI hai, unheM, kisa prakAra mithyA-asat mAnA jA sakatA hai ? | isa ke atirikta tumhAre pramANabhUta mAne hue veda meM bhI to pAMca bhUtoM kA astitva kahA hai / yathA-pRthivI devatA hai, ityAdi / jaba vedoM meM bhI pAMcoM bhUtoM kA astitva pratipAdana kiyA gayA hai to yaha siddha huA ki pAMcabhUta hai| yaha kathana sAmAnya | rUpase zravaNa karake aura ihApoha dvArA vizeSa rUpase hRdaya meM nizcita karake vyakta bhI saMzaya nivRta hone para pAMcasau ziSyoM ke sAtha bhagavAn ke samIpa pravajita ho gaye // 16 // ___mUlam-cauro vi pAMDiyA pahusamIve pavvaiyatti suNiya uvajjhAo suhammAbhiho paMDio vi niyasaMsayacheyaNaTuM paMcasayasissaparikhuDo pahussa aMtie smaago| pahuya taM kahei-bho suhammA tujjhamaNasi eyAriso saMsao vaTTai jo iha bhave jArisoM hoi so parabhavevi tArisA ceva houM uppajjai, jahA / // 559 //
Page #576
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArtha // 560 // sAlivavaNeNaM sAlI ceva uppajaMti, no javAiyaM / 'puruSo vai puruSatvamaznute pazavaH pazutvaM' iccAi veyavayaNAotti / taM micchA jo maddavAi guNajutto maNussA baMdhai so puNo maNusattaNeNa uppajjai / jo u mAyA micchAi guNatto hoi so maNusattaNeNa no uppajjai tiriyattaNeNa uppajjai / jaM kahijjai kAraNANusAraM caiva kajjaM havai' taM saccaM kiMtu aNeNa evaM na sijjai jaM jahA rUvo vaTTamANabhavo atthi imo paMcao bhamabhario, vaTTamANabhave jassa jIvassa jArisA ajjhavasAyA havaMti tayajjhavasAyarUvakAraNANusArameva jIvANaM aNAgayabhavassa AU baMdhai taM baddhAu rUvakAraNamaNusarIya caiva aNAgayabhavo bhavai / 11 jai kAraNAnusArameva kajjaM hojjA tayA gomayAio viMchiyAINaM uppattI no saMbhavejjA, ii kahaNaMpi na saMgayaM, jao gomayAiyaM vichiyAINaM jIvuppa ca suhammAbhidha paMDitasya zaGkAnivAraNam prajanaM ca 1148011
Page #577
--------------------------------------------------------------------------
________________ suhammA karapasUtre sandAtheM // 56 bhidha paMDitasya zaGkAnivAraNam pravrajanaM ca ttIe kAraNaM natthi taM tu kevalaM tesiM sarIruppattIe ceva kaarnnN| gomayAirUvakAraNassa viMchiyAi sarIrarUvakajjassa ya aNurUvayA atthi ceva, jao gomaie rUvassAi puggalANaM je guNA hoti taM ceva guNA vichiyAi sarIre vi uvalabbhaMti / evaM kajjakAraNANaM aNurUvayA sIgAre, vi eyaM na sijjhai jaM-jahA puvvabhavo taheva uttarabhavo vi hoi / veesu vi vuttaM-zrRgAlo vai eSa jAyate yaH sapurISo dahyate' iccaai| ao bhavaMtare vesArissaM bhavai jIvassatti siddhaM / evaM soUNaM naTTha saMdeho sovi paMcasayasissehiM pahusamIve pavvaio // 17 // zabdArthaH-[cauro vi paMDiyA pahusamIve pavvaiyatti suNiya] indrabhUti agnibhUti vAyubhUti, aura vyakta cAroM hI paNDita dIkSita ho gaye, yaha sunakara [uvajjhAo suhammAbhiho paMDio vi niyasaMsayacheyaNa, paMcasayasissaparivuDo pahussa aMtie samAgao] I // 561 // TATAI :.. ,
Page #578
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 562 // * upAdhyAya sudharmA nAmaka paNDita bhI apane saMzaya ko dUra karane ke liye pAMcasau ziSyoM ke sAtha prabhu ke pAsa pahuMce / [pahUya taM kahei - bho suhammA !] prabhu ne kahA- he sudharman ! [tujjhamasi eyArisa saMsao vai] tumhAre mana meM aisA saMzaya haiM ki [jo iha bhave jArisa hoi so para bhave vi tAriso ceva houM uppajjai] jo jIva isa bhava meM jaisA hotA hai, parabhava meM bhI vaisA hI hokara utpanna hotA hai, [jahA sAlivavaNeNa sAlI ceva uppajjeti no javAiyaM] jaise zAli bone se zAli hI ugate haiM jo Adi nahIM ['puruSo vaiM purutvamanute pazava pazutvam' ] iccAi veyavayaNAotti ] veda vacana bhI aisA hai ki* puruSa puruSatva ko prApta hotA hai / [taM micchA] tumhArA yaha vicAra mithyA hai [madavAi guNajutto maNussA baMdhai so puNo maNussattaNeNa uppajjai] jo mRdutA Adi guNoM se yukta jIva manuSyAyukA bandha karatA hai vaha manuSya rUpase utpanna hotA hai / [ jo u mAyAmicchA guNajutto hoi so maNusattaNeNa no uppajjai, tiriyattaNeNa utpajjai ] jo suhammAbhi paMDitasya zaGkAnivAraNam pravrajanaM ca // 562 //
Page #579
--------------------------------------------------------------------------
________________ muhammA kalpamatre tIvratara mAyA mithyAtva Adi guNoM se yukta hotA hai, vaha manuSya rUpase utpanna nahIM livil bhidha paMDisazabdArthe ra hotA kintu tithaMca rUpase utpanna hotA hai| [jaM kahijjai-kAraNANusAraM ceva kajja hai| tasya shngkaa||56|| havai, taM saccaM] yaha jo kahA jAtA hai ki kAraNa ke anurUpa hI kArya hotA hai so ThIka | nivAraNama pravrajanaM ca hai [kiMtu aNeNa evaM na sijjhai jaM jahA rUvo vaTTamANabhavo tahArUvo ceva AgAmI bhavo bhavissai] kintu isase yaha siddha nahIM hotA hai ki jaisA vartamAna bhava hai vaisA AgAmI bhava hogA . [jao vaTTamANAgayabhavANaM paropparaM kajjakAraNabhAvo nasthi] kyoMki vartamAna bhava meM paraspara kArya kAraNa bhAva nahIM hai| [ao aNAgayabhavassa kAraNaM vaTThamANabhavo atthi imo paMcaA bhamabhArio] ataH AgAmI bhavakA kAraNa vartamAna bhava hai, yaha samajhanA bhrama pUrNa hai [vaTTamANa bhave jassa jIvassa jArisA ajjhavasAyAhavaMti tayajjhavasAyarUvakAraNANusArameva jIvANaM aNAgayabhavassa AU baMdhai] vartamAna bhava meM jIsa jIva ke pariNAma-adhyavasAya jaise hote hai unhIM adhyavasAya // 563 // / /
Page #580
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArtha suhammAbhidha paMDi| tasya zaGkAnivAraNam pravrajanaM ca // 564 // rUpa kAraNa ke anusAra AgAmI bhava kI Ayu baMdhatI hai [taM baddhAurUvakAraNamaNusarIya ceva aNAgayabhavo bhavai] aura baddha Ayu rUpa kAraNa ke anusAra hI AgAmI bhava hotA hai / [jai kAraNANusArameva kajja hojjA tayA gomayAio vichiyAINaM utpattI no saMbhavejjA] yadi kAraNa ke anusAra hI kArya hotA to gobara Adi se vRzcika Adi kI utpatti saMbhava na hotii| [iya kahaNaMpi na saMgayaM] yaha kathana bhI saMgata nahIM hai [jao gomayAiyaM vichiyAINaM jIvuppattIe kAraNaM natthi taM tu kevalaM tesiM sarIruppattIe ceva kAraNaM] kyoMki gobara Adi vRzcika Adi ke jIva kI utpatti meM kAraNa nahIM hai mAtra vRzcika Adi ke zarIra ke utpatti meM hI kAraNa hote haiN| [gomayAirUvakAraNa vichiyAisarIrarUva kajjassa ya aNurUvayA asthi ceva] aura gobara Adi rUpa kAraNa tathA vRzcika Adi zarIrarUpa kArya meM anurUpatA hai hI [jao gomaie rUvassAi puggalANaM je guNA hoti te ceva guNA vichiyAisarIre vi uvalabbhaMti] gobara // 564 // TRA
Page #581
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre Adi meM rUpa, rasa Adi pudgala ke jo guNa hote haiM vahI guNa vRzcika Adi ke zarIra | IN sudharmAsazabdArtha l meM bhI pAye jAte haiN| [evaM kajjakAraNANaM aNurUvayAsIgAre, vi eyaM na sijjhai jaM bhidha pNddi||565|| tasya zaGkA| jahA puvabhavo taheva uttarabhavo vi hoi] isa prakAra kArya kAraNa kI anurUpatA svIkAra nivAraNam kara lene para bhI yaha siddha nahIM hotA ki jaisA pUrvabhava hai vaisA hI uttara bhava hotA hai pravrajanaM ca | viesu vi vuttaM-'zRgAlo va eSa jAyate yaH sapuriSo dahyate' ityAdi vedoM meM bhI kahA hai ki-'jo manuSya mala sahita jalAyA jAtA hai vaha nizcaya hI zRgAla ke rUpa meM utpanna hotA hai, ityAdi [ao bhavaMtare vesArissaM bhavai jIvassa tti siddhaM] isase bhI siddha hai ki bhavAMtara meM bhI jIva visadRza rUpa se bhI utpanna hotA hai [evaM soUNa naTTa saMdeho IMill so vi paMcasayasissehiM pahusamIve pavvaio] yaha kathana sunakara sudharmA upAdhyAya kA saMzaya naSTa ho gayA vaha pAMcasau ziSyoM ke sAtha pravajita ho gaye // 17 // bhAvArtha-indrabhUti Adi cAroM paNDita prabhu ke samIpa prabajita ho gaye, yaha // 565 //
Page #582
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre / sunakara upAdhyAya sudharmA nAmaka vidvAn bhI apane saMzaya ko dUra karane ke liye pAMcasau sudharmA bhidha paMDisazabdArtha . ziSyoM ko sAtha lekara bhagavAn ke nikaTa gye| bhagavAn ne apane samIpa Aye sudhamoM - // 566 // // paNDita se kahA-he sudharman ! tumhAre citta meM aisA saMzaya hai ki jo jIva isa bhava meM nivAraNam pravrajanaM ca jisa yoni ko prApta huvA hai, vaha jIva AgAmi bhava meM bhI usI yoni meM utpanna hotA hai| jaise zAli nAmaka dhAnya bone se zAlihI ugate haiM, usake atirikta joM Adi nahIM ... ugate / tumheM yaha saMzaya veda ke isa vAkya ke kAraNa hai ki-puruSo va puruSatvamaznute / pazavaH pazutvam' nizcaya hI puruSa puruSapana ko hI prApta karatA hai-aura pazu pazupana ko hI prApta hote haiN|' tumhArA yaha mata mithyA hai, kyoMki jo jIva mArdava (namratA) Adi guNoM se yukta hotA hai, vaha manuSya yoni ke yogya Ayuko bAMdhatA hai aura manuSyAyu bAMdhanevAlA manuSya rUpa meM utpanna hotA hai, kintu jo jIva mAyA-Adi guNoM se yukta hotA hai, vaha manuSya rUpa se utpanna nahIM hotA, kintu tiryaSa rUpa se utpanna hotA hai| // 566 //
Page #583
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 567 // nivAraNama pravrajana ca jo kahA jAtA hai ki kAraNa ke anurUpa hI kArya hotA hai vaha satya hai, parantu itane se IT sudharmAvartamAna bhava kA sAdRzya bhaviSyatkAlika bhava meM siddha nahIM hotA hai| vartamAna bhava bhidha paMDi: tasya zaGkAbhaviSyat bhava kA kAraNa hotA hai-yaha jo mata hai vaha bhrAntipUrNa hI hai| vartamAna bhava bhaviSyad bhava kA kAraNa nahIM hotA hai, parantu vartamAna bhava meM jisa prakAra ke adhyavasAya hote haiM, usa prakAra ke adhyavasAyarUpa kAraNa ke anusAra hI jIva bhaviSyatkAlika bhava sambandhI Ayu bAMdhate haiM aura tadanusAra hI jIvoM ko bhaviSyatkAlika bhava hotA hai / tathA kAraNa ke anurUpa kArya svIkAra karane para gomaya (gobara) Adi se / vRzcika Adi kI utpatti kI saMbhAvanA nahIM hai, yaha jo kahA jAtA hai, so bhI asaMgata ha, kyoMki gobara Adi vRzcikAdi ke jIva kI utpati meM kAraNa nahIM hai, kintu | unake zarIra kI utpatti meM ho kAraNa / gomayAdirUpa kAraNa aura vRzcikAdi ke zarIra rUpa kArya meM sAdRzya hai hI, kyoMki gobara Adi meM rUpa rasAdi pudgaloM ke jo // 567 //
Page #584
--------------------------------------------------------------------------
________________ / kalpasUtre sazabdArthe 168 // guNa hai ve hI guNa vRzcikAdi zarIra meM bhI upalabdha hote hai| isa prakAra kArya karaNa meM sudharmA Palbhidha paMDisAdRzya svIkAra karane para bhI 'jaisA pUrva bhava hotA hai vaisA hI uttara bhava bhI hotA hai, tasya zaGkAyaha siddha nahIM hotaa| yaha kevala merA hI abhimata nahIM hai, kintu veda meM bhI kahA nivAraNam pravrajana ca hai-zRgAlo vai eSa jAyate yaH sapurISo dahyate' iti / jo manuSya viSTA sahita jalAyA jAtA hai vaha nizcaya hI zRgAla rUpa meM utpanna hotA hai| isase yaha siddha huA ki bhavAntara meM visadRzatA bhI hotI hai / isa prakAra ke zrImahAvIra ke vacana sunakara sudharmA bhI chinna saMzaya ho gye| vaha bhI apane pAMcasau ziSyoM ke sAtha prabhu ke samIpa dIkSita ho gaye // 18 // - mUlam-tae NaM uvajjhAyaM suhammaM pavvaiyaM soUNa maMDiovi adrasayasIsehiM parikhuDo pahusamIve smnnuptto| pahUya taM kahei-bho maMDiyA ! tujjha maNaMsi baMdhamokkha visao saMsao vaTTai-jaM jIvassa baMdho mokkho ya havai na // 568 //
Page #585
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ja kalpasUtre mauryaputrayoH sazabdArthe // 569 // pravrajana ca vaa| sa eSa viguNo vibhu na vadhyate saMsarati vA mucyate mocayati vA' maMDitaiccAi veyavayaNAo jIvassa na baMdho na mokkho| jai baMdho mannijjai hAzakA nivAraNam tAhe so aNAgaio vA, pacchAjAo vA, jai aNAgaio tAhe so na chuTTijjai-jo aNAio so anaMtAo havai tti vynnaa| jai pacchAjAo tAhe kayA jAo ? kahaM chuTTijjai ? ti| taM micchAloe jIvA asuha kammabaMdheNa duhaM, suhakammabaMdheNaM suhaM pattA dIsaMti, sayalakammacheeNa jIvA mokkhaM pAvaitti loe pasiddhaM / aNAI baMdho na chuTTijjaI' tti jaM tae kahiyaM taMpi micchA, jao loe suvaNNassa maTTiyAe ya jo aNAi saMbaMdho so chuTTijjai . ceva tava satthesu vi' vuttaM-'mameti badhyate jaMturnirmameti pramucyate' iccaai|punnovi // 569 //
Page #586
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 570 // maMDita-- mauryaputrayoH zaGkAnivAraNam pravrajanaM ca .. mana evaM manuSyANAM kAraNaM baMdha mokssyo:|| bandhAya viSayAsaktaM, muktyai nirviSayaM manaH // iccAi / ao siddhaM jIvassa baMdho mokkho ya havai ti| evaM soccA vimhio chinnasaMsao paDibuddho maMDio vi adbhuTTa sayasIsehiM pvvio| __ maMDiyaM pavvajjiyaM soccA moriyaputto vi niyasaMsayacheyaNaTuM aDuTTha sayasIsehiM parikhuDo pahusamIve patto / taM vi pahU evaM ceva kahei-bho moriyaputtA ! tujjhamaNaMsi eyAriso saMsao vaTTai-jaM devA na saMti 'ko jAnAti mAyopamAn gIrvANAn indra yama varuNa kuberAdIn' ii veyaNAo taM micchA veevi-'sa eSa yajJAyudhI yajamAno'JjasA svargalokaM gacchati' ii vayaNaM vijjai / jai devA na bhavejjA tAhe devalogopi na bhavejA, evaM sai 'svarga %3DCCKER
Page #587
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 571 // lokaM gacchati' idaM vayaNaM kahaM saMgacchejjA / eeNaM vakkeNaM devANaM sattA sijjai / acchA satthavaNaM, passau imAe parisAe Thie iMdAdi deve / paccakkhaM ee devA dIsaMti / evaM pahussa vayaNaM soccA nisamma moriyaputto chinna saMsao adhuTThasayasIsehiM pavvaio // 18 // zabdArtha -[tae NaM uvajjhAyaM suhammaM pavvaiyaM soUNa maMDiovi adhuTu sayasIsehiM parivuDo pahusamIve samaNupatto] usake bAda upAdhyAya sudharmA ko dIkSita huA sunakara maNDika bhI sADhe tIna sau ziSyoM ke sAtha bhagavAna ke pAsa gaye [pahUya taM kahe -- bho mIDiyA ! tujjha masi baMdhamokkhavisao saMsao vahai - ] bhagavAna ne maNDika se kahA - he maNDika! tumhAre mana meM bandha aura mokSa ke viSaya meM saMzaya hai ki - [jaM jIvassa baMdho mokkho ya havai na vA] jIva ko baMdha aura mokSa hotA hai yA nahIM ? [sa maMDitamauryaputrayoH zaGkAnivAraNam pratrajanaM ca // 571 //
Page #588
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre / eSa viguNo vibhu na badhyate saMsarati vA mucyate mocayati vA] arthAt yaha nirguNa aura maMDitasazabdArthe mauryaputrayoH vyApaka AtmA na baddha hotA hai na saMsaraNa karatA hai na mukta hotA hai na kisI ko mukta // 572 // karatA hai| [iccAi veyavayaNAo jIvassa na baMdho na mokkho] ityAdi veda vAkyoM se nivAraNam pravrajanaM ca na jIva kA baMdha hotA hai na mokSa hotA hai [jai baMdho mannijjai tAhe so aNAiyo vA! // pacchAjAo vA?] yadi bandha mAnA jAya to vaha anAdi hai athavA pIche se utpanna huA hai [jai aNAio tAhe so na chahijjai ? ti| yadi anAdi hai to vaha kabhI chUTanA nahIM cAhiye, [jo aNAio so anaMtAo havai ti vayaNA] kyoMki yaha kahA ... gayA hai ki 'jo anAdi hotA hai, vaha anaMta hotA hai [jai pacchAjAo tAhe kayA jAo ?] yadi bAda meM utpanna huA hai to kaba utpanna huA ? [kahaM chuTTijjai ?] aura kaise chUTatA hai ? [taM micchA] yaha mata mithyA hai, [loe jIvA asuhakammabaMdheNa duhaM, . suhakammabaMdheNa suhaM pattA disaMti] kyoMki loka meM jIva azubha karma-baMdha se duHkha ko // 572 //
Page #589
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 573 // - aura zubha karma bandha se sukha ko prApta karate dekhe jAte haiM [sayalakammacheeNa jIvo mokkhaM pAvaitti loe pasiddhaM ] yaha bhI prasiddha hai ki samasta karmoM kA nAza hone se jIva mokSa ko prApta karatA hai / [ aNAibaMdho na chuTTijjai' tti jaM tae kahiyaM taM pi micchA ] anAdi baMdha chUTatA nahIM hai aisA tumane kahA so bhI mithyA hai; [jao loe suvaNNassa maTTiyAe ya jo aNAi saMbaMdho so chuTTijjai ceva ] kyoMki loka meM svarNa aura mRttikA kA jo anAdi saMbandha hai, vaha chUTatA hI hai [tava satthesu vittaM- 'mame tivadhyate janturnirmametiH pramucyate' iccAi / puNo vi-] tumhAre zAstra meM bhI kahA hai ki- 'mamatva ke kAraNa jIva ko bandhana hotA hai aura mamatA se rahita jIva mokSa ko pAtA hai / ityAdi / aura bhI kahA hai [mana eva manuSyANAM kAraNaM bandhamokSayoH ] mana hI manuSyoM ke bandha aura mokSa kA kAraNa hai [bandhAya viSayAsaktaM muktyai nirviSayaM manaH ] viSayoM meM nivRtta mana mukti kA kAraNa hotA hai' [ao siddhaM jIvassa baMdho mokkho ya maMDitamauryaputrayoH zaGkAnivAraNam pravrajanaM ca // 573 //
Page #590
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zaGkA // 574 // havai ti] isase bandha aura mokSa hotA hai, yaha siddha huA [evaM soccA vimhito chinna maMDitasazabdArye saMsao paDibuddho maMDio vi adhuTsayasIsehiM pavvaio] isa prakAra sunakara maNDika Jan mauryaputrayoH vismita hue| unakA saMzaya dUra ho gyaa| vaha pratibodha prApta karake apane sADhe tInasau nivAraNam ziSyoM ke sAtha pravajita ho gyaa| pravrajanaM ca [maNDiyaM pavvajiyaM soccA moriyaputto vi niya saMsayacheyaNa]] maNDika ko dIkSita huA sunakara mauryaputra bhI apanA saMzaya nivAraNa karane ke liye [ardhadra sayasIsehiM parivuDo pahusamIve patto] sADhe tInasau ziSyoM ke parivAra sahita prabhu ke pAsa aayaa| 1 [taM pi pahU evaM ceva kahei-] prabhune una se bhI aisA kahA-[bho moriyaputtA ! tujjha maNaMsi eyAriso saMsao vaTTai-] he mauryaputra ! tumhAre mana meM aisA saMzaya hai ki [jaM devA na saMti 'ko jAnAti mAyopamAn gIrvANAn indra yama varuNa kuberAdIn' ii vayaNAo] deva nahIM hai kyoMki-'mAyA ke samAna indra, yama varuNa aura kubera Adi devoM // 574 //
Page #591
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre maMDita sazabdArthe // 575 // mauryaputrayoH zaGkAnivAraNam avajana ca ko kauna jAnatA hai ? aisA kahA hai' [taM micchA] tumhArA yaha vicAra mithyA hai [veevi sa eSa yajJAyudhI yajamAno'JjasA svargalokaM gacchati ii vayaNaM vijjai] vedoM meM bhI yaha vAkya hai-'yajJarUpa Ayudha (zastra) vAlA yajJa kartA zIghra hI svargaloka meM jAtA hai [jai devA na bhavejjA tAhe devalogo pi na bhavejjA] yadi deva na hote to devaloka bhI nahIM hotA [evaM sai 'svargalokaM gacchati' ii vayaNaM kahaM saMgacchejjA] aisI avasthA meM svargaloka meM jAtA hai' yaha kathana kaise saMgata ho sakatA hai ? [eeNaM vakkeNaM devANaM sattA sijjhai] isa vAkya se devoM kI sattA siddha hotI hai| [acchau tAva satthavayaNaM passau imAe parisAe Thie iMdAi deve] parantu zAstra ke vAkyoM ko rahane do, isI pariSadA meM sthita indra Adi devoM ko dekha lo [evaM paJcakkhaM ee devA dIsaMti] ye deva pratyakSa hI dikhAI de rahe haiM [evaM pahussa vayaNaM soccA nisamma moriyaputto chinnasaMsao adhuTu sayasIsehiM pavvaio] prabhu ke isa prakAra ke vacana sunakara aura samajha kara mauryaputra bhI // 575||
Page #592
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 576 // chinna saMzaya hokara sADhe tInasau ziSyoM ke sAtha dIkSita ho gaye // 18 // maMDita mauryaputrayoH .. bhAvArtha-tatpazcAt upAdhyAya sudharmA ko pravajita huA sunakara maNDika bhI sADhe zaGkAtInasau ziSyoM ke parivAra ke sAtha bhagavAn ke samIpa phNce| bhagavAn ne maNDika se nivAraNam pravrajanaM ca kahA-he maNDika ! tumhAre mana meM bandha-mokSa-viSayaka saMzaya hai| usa saMzaya kA svarUpa batalAte haiM-jIva kA baMdha aura mokSa hotA hai yA nahIM? tumhAre isa saMzaya kA kAraNa veda kA yaha vacana hai-'yaha nirguNa aura sarvavyApI AtmA na to baMdhana ko prApta hotA hai, na utpanna hotA hai, na mukta hotA hai aura na dUsare ko mukta karatA hai| isI veda vacana se tuma mAnate ho ki jIva ko na baMdha hotA hai aura na mokSa hotA hai| isa viSaya meM / tumhArI yukti yaha hai-agara jIva kA baMdha mAnA jAya to vaha baMdha anAdi hai yA sAdibAda meM utpanna huA hai ? agara nitya mAnA jAya to vaha chUTa nahIM sakatA, kyoMki jo padArtha Adi-rahita hotA hai, vaha antarahita bhI hotA hai / isa prakAra jo nitya hotA // 576 // -
Page #593
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMDita kalpasUtre sazabdArthe // 577 // mauryaputrayoH zaGkAnivAraNam pravrajanaM ca . hai vaha sadaiva banA rahatA hai, ataeva anAdi kAlIna jIva kA baMdha naSTa nahIM honA caahiye| | aba dUsare vikalpa kA khaMDana karane ke liye kahate hai-agara jIva kA baMdha pazcAt utpanna huA hai to vaha kisa samaya huA ? aura kisa prakAra chUTatA hai ? isa prazna kA koI samAdhAna nahIM hai / ataeva siddha huA ki jIva ko baMdha aura mokSa nahIM hotaa| yaha jo tumhArA mata hai so mithyA hai, kyoMki loka meM prasiddha hai ki jIva azubha karma-baMdhana ke kAraNa, usa karma janita duHkha ke bhAgI dekhe jAte haiM, aura zubha karma baMdha ke kAraNa jIva sukha ke bhAgI dekhe jAte haiM / tathA dhyAna rUpI agni se samasta karma samUha ko | bhasma kara dene ke kAraNa, jIva sukha aura duHkha ke kAraNa bhUta zubha evaM azubha karmoM se honevAle baMdha kA abhAva hone se mokSa prApta karate haiN| tumane kahA ki-anAdi || baMdha chaTatA nahIM hai, so bhI mithyA hai / loka meM sone aura miTTI kA paraspara jo pravAha kI apekSA se anAdi kAlIna saMbadha hai vaha chUTa hI jAtA hai| isI prakAra jIva kA HERE // 577 //
Page #594
--------------------------------------------------------------------------
________________ | maMDita mauryaputrayoH zaGkAnivAraNam pravrajana ca - kalpasUtre ) bhI karmoM ke sAtha kA anAdi sambandha avazyameva chUTa jAtA hai| isa viSaya meM tumhAre sazabdArthe / zAstra meM bhI kahA hai-jaba jIva 'yaha putrakalatra Adi mere haiM, aisA mAnate haiM to // 578 // / mamatA kI rassI se baMdhatA hai aura jaba jIva yaha samajha letA hai ki 'putrakalatra Adi mere nahIM haiM' to mamatva se rahita hokara mukta hotA hai| isake atirikta bhI baMdha mokSa kA samarthana karanevAle bahuta se vacana tumhAre zAstra meM vidyamAna hai| kahA bhI haiN| manuSyoM ke baMdha aura mokSa kA kAraNa mana hI hai, mana ke atirikta aura koI kAraNa .. nahIM hai| viSayo meM Asakta mana cAra gati rUpa saMsAra bhramaNa kA kAraNa hotA hai| tathA indriya-viSayoM kI Asakti se rahita mana jIva ke mokSa-bhava bhramaNa ke anta kA kAraNa hotA hai| isase siddha huA ki jIva ko baMdha aura mokSa hotA hai| isa prakAra sunakara maNDika vismita hue / unakA saMzaya dUra ho gyaa| vaha pratibodha prApta karake I apane sADhe tInasau ziSyoM ke sAtha dIkSita ho gye| SAMBAHADESH // 578 //
Page #595
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMDita ...kalpasUtre sazabdArtha // 579 // mauyaputrayoH zaGkAnivAraNam / pravrajanaM ca zaMkA-agnibhUti dvArA kiye gaye karma-viSayaka saMzaya se isa saMzaya meM kyA - antara hai ? samAdhAna-agnibhUti ko karma ke astitva meM hI sandeha thaa| para maNDika karma kA astitva to mAnate the| kintu jIva aura karma ke saMyoga ke saMbaMdha meM zaMkita the| yahI donoM meM antara hai| maNDika ko dIkSita huA sunakara mauryaputra bhI apane saMzaya kA nivAraNa karane ke liye apane tInasau pacAsa ziSyoM ke sAtha bhagavAn ke samIpa phuNce| unheM bhI bhagavAn ne Age kahe vacana kahehe mauryaputra ! tumhAre mana meM aisA saMzaya hai ki deva nahIM hai| isa viSaya meM pramANarUpa | se prayukta vacana prakaTa karate haiM-'mAyA ke samAna mithyA indra, yama, varuNa aura kubera vil Adi devoM ko kauna dekhatA hai ?' isa kathana se deva nahIM hai, aisA siddha hotA hai| kintu tumhArA devoM ko svIkAra na karanA mithyA hai, kyoMki veda meM aisA kahA hai ki'yaha yajJa rUpI zastravAlA yajamAna-yajJakartA zIghra hI svargaloka meM jAtA hai| agara deva // 579 // IRMEIN
Page #596
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 580|| pravrajanaM ca na hote to devaloka bhI na hotaa| aisI sthiti meM 'svargaloka meM jAtA hai' yaha vAkya maMDita mauryaputrayo kaise ThIka baiTha sakatA hai ? isa vAkya ko svIkAra karane para devaloka aura devaloka meM rahanevAle devoM kI bhI siddhi ho gii| isa prakAra Agama pramANa se devoM kI sattA kA nivAraNam sAdhana karake aba pratyakSa pramANa se sAdhana karate haiM ki 'zAstravacanoM ko jAne do, tuma isa pariSadA meM baiThe hue indra Adi devoM ko pratyakSa dekha lo'| isa prakAra prabhu ke vacana sunakara tathA uhApoha karake vizeSa rUpa se hRdaya meM nizcita karake mauryaputra sandeha // rahita hokara sADhe tInasau ziSyoM sahita dIkSita ho gaye // 18 // __ mUlam-moriyaputtaM pavvaiyaM suNiuM akaMpio ciMtei-jo jo tassa samIve gao so so puNo na nivvtto| savvesiM saMsao teNa chinno| savve vi ya pvviyaa| ao ahaMpi gacchAmi saMsayaM chedamitti kaTu tIsayasIsasahio // 580 //
Page #597
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe akampitAdInAMzaGkAnivAraNam pravrajanaM ca // 581 // pahusamIce saMpatto / taM daThaM bhagavaM vaei-bho akaMpiyA ! tujjhamaNasi imo saMsao asthi / jaM neraiyA na saMti 'na ha vai pretya narake nArakAH saMti' iccAi | vayaNAo tti taM micchaa| nArayA saMti ceva na uNa taM ettha AgacchaMti, no NaM maNussA tattha gamiuM sakkaMti / aisayaNANiNo taM paccakkhatteNa pAsaMti | tava satthaMmi vi-'nArakA vai eSa jAyate yaH zUdrAnnamaznAti' eyArisaM vakaM labbhai jai nAragA na bhavijjA tAhe 'suddannabhakkhago nArago hoI' tti vakkaM kahaM sagacchijjA ? / aNeNa siddhaM NAragA saMti ti| evaM soccA akaMpio vi tisayasIsehiM pvvio| . akaMpio vi pavvaio tti jANiya puNNapAvasaMdehajuo 'ayala-bhAyA' ia nAmago paMDio vi tisayasIsehiM parikhuDo pahu samIve smaago| taM // 581 //
Page #598
--------------------------------------------------------------------------
________________ - kalpasUtre sazabdArthe akampitA MC dinAM zaGkA nivAraNam (1) pravrajanaM ca daThThaNaM bhagavaM evaM vayAsI-bho ayalabhAyA ! tava hiyayaMsi imo saMsao vaTTai- jaM puNNameva pakiTThe saMtaM paki? suhassa heU? tameva ya avacIya mANaccaMta thovAvatthaM saMtaM duhassa heUM ? uya taya irittaM pAvaM kiM pi vatthu asthi ? ahavA egameva ubhayarUvaM ? ubhayapi saMtaM taM vA atthi ? uya purisAirittaM annaM kiMpi natthi ? jao esu kahiyaM-'puruSa eveda sarvaM yadbhUtaM yacca bhAvyaM' iccAi tti taM micchaa| ihaloe puNNapAvaphalaM paccakkhaM lakkhijjai, evaM bavahArao vi pattijjai-jaM puNNassa phalaM dIhAuya lacchI rUvArogga-sukulajammAi, pAvassa ya tavvivarIyaM appAuyAi phalaM, iya puNNaM pAvaM ca saMtaM taM viyANAhi' puruSa evedaM icceyammi visae aggibhUipaNhe jaM mae kahiyaM taM ceva muNeyavvaM tava siddhate vi puNNaM pAvaM ca sataMtattaNeNa gahiyaM, taM jahA
Page #599
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe akampitAdInAM zaGkAnivAraNam pravrajanaM ca -- // 583 // 'puNyaH puNyeNa karmaNA, pApaH pApena karmaNA' iccaai| aNeNa siddhaM puNNaM pAvaM ca ubhayamavi saMtaM taM vatthu vijjai iya raNiya chinna saMsao ayalabhAyA vi tisayasIsehiM pvvio||19|| .zabdArtha-[moriyaputtaM pavvaiyaM suNiuM akaMpio ciMtei] moryaputra ko pravajita huA sunakara akampita ne socA-[jo jo tassa samIve gao so so puNo na nivvatto] jo jo unake pAsa gayA so vApisa na lauTA / [samveti saMsao teNa chinno] unhoMne sabhI kA saMzaya dUra kara diyA [savve vi ya pavvaiyA] sabhI dIkSita ho gaye [ao ahamavi gacchAmi saMsayaM chedemitti kaTu tisayasIsasahio pahusamIve saMpatto] ataH maiM bhI jAUM aura apane saMzaya kA nivAraNa kruN| isa prakAra vicAra kara tInasau ziSyoM ke sAtha vaha mahAvIra prabhu ke samIpa pahuMcA [taM daTuM bhagavaM vaei bho akaMpiyA ! tujjha| maNaMsi imo saMsao atthi] akampita ko dekhakara bhagavAna ne kahA-he akampita ! | // 583 // sA ANI
Page #600
--------------------------------------------------------------------------
________________ sazandArye kalpasUtre | tumhAre mana meM yaha saMzaya hai ki-[jaM neraiyA na saMti 'na ha vai pretya narake nArakAH saMti'. akampitA dInAM zaGkAiccAi vayaNAo tti taM micchA] nAraka jIva nahIM hai kyoMki zAstra meM kahA hai-'parabhava nivAraNam meM naraka meM nAraka nahIM hai tumhArA yaha mata mithyA hai| [nArayA saMti ceva nAraka to // pravrajanaM ca . !! hai hI [na uNa te ettha AgacchaMti] kintu ve yahAM Ate nahIM hai [nA NaM maNussA tattha / gamiuM sakaMti] aura na manuSya hI vahAM jA sakate haiN| [aisayaNANiNo te pacca| khatteNa pAsaMti] atizayajJAnI hI unheM pratyakSa meM dekhate hai [taba satyami vi-'nArako vai eSa jAyate yaH zUdrAnnamanAti' eyArisaM vakkaM labbhai] tumhAre zAstra meM bhI aisA vAkya dekhA hai ki 'jo zUdra kA anna khAtA hai, vaha nAraka rUpa meM utpanna hotA hai [jai nAragA na bhavijjA tAhe sudanna bhakkhago nArago hoi' tti vakaM kahaM saMgacchijjA ?] yadi / / nAraka na hote to 'zUdra kA anna khAnevAlA nAraka hotA hai yaha kathana kaise saMgata hotaa| [aneNa siddhaM NAragA saMti ti] isase nArakoM kA astitva siddha hotA hai| // 584 //
Page #601
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 585 // MEER2000000 [ evaM soccA akaMpio vi tisayasIsehiM pavvaio ] isa prakAra sunakara akampita bhI tInasau ziSyoM ke sAtha dIkSita ho gaye ['akaMpio vi pavvaio' ti jANiya puNNa pAvasaMdehajutto ayalabhAyA iya nAmago paMDio vi tisayasIsehiM parivuDo pahu samIve mAo] akaMpita bhI dIkSita ho gaye, yaha jAnakara puNyapApa ke viSaya meM sandeha rakhanevAle acalabhrAtA nAmaka paNDita tIna sau ziSyoM ke sAtha prabhu ke samIpa gaye [taM dadrUNaM bhagavaM evaM vayAsI] unheM dekhakara bhagavAna ne aisA kahA - [bho ayalabhAyA ! tava hiyayaMsi imo saMsao vahai] he acalabhrAtA ! tumhAre hRdaya meM aisA sandeha hai ki [jaM puNNameva pakki saMtaM pakki suhassa heu ?] puNya hI jaba prakarSa ko prApta hotA hai to prakRSTa sukha kA hetu ho jAtA hai [tameva ya avacIyamANamaccaMta thovAvatthaM saMta duhassa heU ? uyata irittaM pAvaM kiM pi vatthu atthi] aura jaba vahI puNya ghaTa jAtA hai aura alpa rahatA hai taba duHkha kA kAraNa bana jAtA hai ? [ahavA egameva ubhayarUvaM ? akampitAdInAM zaGkAnivAraNam pratrajanaM ca // 585 //
Page #602
--------------------------------------------------------------------------
________________ akampitAdInAM zaGkAnivAraNam pravrajanaM ca kalpatre / ubhayapi saMtaM taM vA asthi ? uya purisA irittaM annaM kiMpi natthi ?] athavA pApa puNya sazabdArthe se bhinna kucha svataMtra vastu hai ? athavA puNya aura pApa kA koI eka hI svarUpa hai ? // 586 // yA dono paraspara nirapekSa hai svataMtra haiM ? atha ca AtmA ke atirikta puNyapApa koI vastu nahIM hai ? [jao veesu kahiyaM 'puruSa eveda sarvaM yadbhUtaM yacca bhAvyam iccAitti] kyoMki veda meM yaha kahA. gayA hai ki-jo vartamAna hai jo atIta meM thA aura bhaviSyat meM hogA vaha sava puruSa [AtmA] hI hai| AtmA se bhinna puNya pApa Adi koI padArtha nahIM hai| [taM micchA] tumhAre mana meM aisA saMzaya hai, kintu yaha mithyA hai| [ihaloe puNNa pAvaphalaM paccakkhaM lakkhijjai] isa loka meM puNya aura pApa kA phala pratyakSa dikhAI de rahA hai [evaM vavahArao vi pattijjai-jaM puNNassa phalaM dIhAuya lacchIrUvA rogga sukulajammAi] isake atirikta vyavahAra se bhI pratIta hotA hai ki dIrgha Ayu ... lakSmI, sundararUpa, Arogya, sukula meM janma Adi puNya kA fala hai [pAvassa ya tavvi CATEE // 586 //
Page #603
--------------------------------------------------------------------------
________________ Imil akampitA kalpasUtre sazabdArthe // 587 // dInAM zaGkAnivAraNama pravrajanaM ca | varIyaM appAuyAi, iya puNNaM pAvaM saMtaM taM viyANAhi] aura pApa kA phala isase vipa| rIta alpAyu Adi hai ataH puNya aura pApa ko svataMtra samajho [puruSa evedaM icceyammi visae aggibhUipaNhe jaM mae kahiyaM taM ceva muNeyavvaM] yaha saba puruSa hI hai isa viSaya meM agnibhUti ke prazna ke uttara meM maiMne jo kahA hai vahI yahAM samajha lenA caahiye| taba siddhate vi puNNaM pAvaM ca sataMtattaNeNa gahiyaM] tumhAre siddhAnta meM bhI puNya aura al pApa ko svataMtra rUpa se hI grahaNa kiyA hai [taM jahA-'puNyaH puNyena karmaNA, pApaH pApena Pil karmaNA' iccAi] jaise puNya karma se puNyavAn hotA hai aura pApa karma se pApI hotA hai ityAdi [aNeNa siddhaM puNNa pAvaM ca ubhayamavi satataM vatthu vijjai] isase | siddha hai ki puNya aura pApa donoM svataMtra vastu hai [iya suNiya chinnasaMsao ayalabhAyA vi tisayasIsehiM pavvaiyo] yaha sunakara acalabhrAtA kA saMzaya dUra ho gyaa| vaha tInasau ziSyoM ke sAtha bhagavAna ke samIpa dIkSita ho gaye // 19 // . // 587 //
Page #604
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 588 // bhAvArtha - maurya putra ko dIkSita huA sunakara akampita nAmaka paNDita vicAra karane lage- jo jo bhI mahAvIra ke pAsa gayA / vaha lauTakara vApisa nahIM AyA / unhoMne sabhI ke saMzaya kA nivAraNa kara diyA aura sabhI unake samIpa dIkSita ho gaye / to maiM bhI kyoM na jAUM aura apane saMzaya kA nivAraNa karUM ? isa taraha vicAra kara akampita paMDita bhagavAn ke pAsa apane tInasau ziSyoM ke parivAra ko sAtha lekara pahuMce / unheM dekhakara bhagavAn ne kahA- he akaMpita ! 'parabhavameM, naraka meM nAraka - naraka jIva nahIM haiM / isa vedavAkya se tumhAre mana meM yaha saMzaya hai ki nAraka nahIM hai / lekina tumhArA mata mithyA hai / nAraka to haiM, para ve isa loka meM Ate nahIM haiM aura manuSya naraka meM (isa zarIra se) nahIM jA sakate / hAM atizaya jJAnI narakake jIvoMnArakoM ko kevalajJAna se pratyakSa dekhate haiM / tumhAre zAstra meM bhI aisA vAkya milatA hai ki- 'nArako vai eSa jAyate yaH zUdrAnnamaznAti jo brAhmaNa zudra kA anna akampitA - dinAM zaGkAnivAraNam pravrajanaM ca 1146611
Page #605
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 589 // khAtA hai, vaha narakameM nArakake rUpa meM utpanna hotA hI hai| agara nAraka na hote to 'zUdrAnna- bhojI nAraka hotA hai, yaha vAkya kaise saMgata hotA ? isase siddha hai ki nAraka jIvoM kI sattA hai / aisA sunakara akampita bhI tInasau ziSyoM ke sAtha dIkSita ho gaye / maNDita bhI apane tInasau antevAsiyoM sahita bhagavAna ke pAsa pahuMce / unheM dekhakara bhagavAnane isa prakAra kahA- he acalabhrAtA ! tumhAre antaHkaraNa meM yaha sandeha haikiM puNya hI jaba prakRSTa [uccakoTikA ] hotA hai to vaha sukhakA kAraNa hotA hai, aura jaba vahI puNya ghaTa jAtA hai, aura alpa rahatA hai taba duHkhakA kAraNa bana jAtA haiM ? athavA pApa, puNya se bhinna kucha svataMtra vastu hai ? athavA puNya athavA pApakA koI eka hI svarUpa hai ? yA donoM paraspara nirapekSa svataMtra hai ? atha ca AtmA ke atirikta puNyapApa koI vastu nahIM hai? kyoMki veda meM yaha kahA gayA hai ki- 'jo vartamAna hai, jo atIta meM thA, aura bhaviSyat meM hogA vaha saba puruSa [AtmA] hI hai, AtmA se bhinna puNya akampitA - dInAM zaGkAnivAraNam pratrajanaM ca H / / 589 //
Page #606
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre , pApa Adi koI padArtha nahIM hai / tumhAre manameM aisA saMzaya hai, kintu yaha mithyA hai| isa akampitA dinAM zaGkAsazabdArtha / saMsAra meM puNya aura pApakA phala pratyakSa dikhAI de rahA hai / vyavahAra se bhI pratIta 2 nivAraNam // 590 // ra hotA hai ki puNya kA phala dIrgha jIvana, lakSmI, ramaNIya svarUpa, nIrogatA aura satkula pravrajanaM ca ... meM janma Adi hai, aura pApakA phala inase ulaTA-alpAyu, daridratA, kurUpatA, rugNatA 1 aura asatkula meM janma Adi hai| isa prakAra puNya aura pApa paryAya kI apekSA svataMtra paraspara nirapekSa, pRthak pRthak hai / yahI mAnanA cAhiye / tathA kAraNa meM bheda na ho to kArya meM bheda nahIM ho sktaa| sukha aura duHkha paraspara viruddha do kArya haiM, ataH unakA kAraNa bhI paraspara viruddha aura alaga alaga honA caahiye| puNya-pApako / ! abhinna mAnoge to usase sukha-duHkha rUpa do kArya nahIM hoMge, athavA sukha-duHkha ko bhI abhinna hI mAnanA paDegA / kintu sukha aura duHkha ko abhinna mAnanA pratIta se / vardhita hai / jaise dIpaka kI mandatA andhere ko utpanna nahIM karatI usI prakAra puNyakI / // 590 // .
Page #607
--------------------------------------------------------------------------
________________ akampitAdInAM zaGkAnivAraNam pravrajanaM ca . kalpasUtre / mandatA duHkha ko utpanna nahIM kara sakatI / 'yaha saba puruSa hI hai, ityAdi vAkyake sabhandAthai viSayameM jo tumheM sandeha hai, usakA samAdhAna agnibhUti ke prazna meM jo samAdhAna // 591 // maiMne kiyA hai, vahI yahAM bhI samajha lenA / isake atirikta tumhAre Agama meM bhI puNya | aura pApa donoMko svataMtra svIkAra kiyA gayA hai kahA hai-'puNyaH puNyena karmaNA pApaH, pApena karmaNA' arthAt-jIva zubha karma se puNyavAn hotA hai aura azubha karmase pApavAn hotA hai| aisA mAnane para isa vAkya kA artha yaha hogA-'zubha karma se puNya aura azubha karmase pApa hotA hai| isase yaha siddha huA ki puNya aura pApa donoM svataMtra | vastueM hai / Azaya yaha hai ki Aheta mata meM koI bhI do padArtha sarvathA bhinna yA sarvathA abhinna nahIM hote, tathApi acala bhrAtA ke mAne hue sarvathA abhedapakSakA nirAsa karane ke liye yahAM kevala bheda-pakSakA samarthana kiyA gayA hai / dravyakI apekSA donoM meM abheda bhI hai, anekAntavAda ke jJAtAoM ko yaha samajhanA kaThika nhiiN| bhagavAn / | // 591 //
Page #608
--------------------------------------------------------------------------
________________ metArya apana tInasau kalpasUtre sabhandAthai // 592 // nivAraNam pravrajanaM ca ke yaha vacana sunakara acalabhrAtA kA saMzaya chinna ho gyaa| vaha bhI apane tInasau prabhAsayoH | ziSyoM ke sAtha dIkSita ho gaye // 20 // .. - mUlam-meyajjo vi niyasaMsayacheyaNaTuM tisayasIsehiM parikhuDo pahusamIve / smaago| bhagavaMtaM vaei-bho meyajjA tava maNaMsi imo saMsao vaTTai-paralogo ntthi| jao veesu kahiyaM-'vijJAnaghanaevaitebhyo bhUtebhyaH samutthAya punastAnyevAnuvinazyati na pretya saMjJA'sti' iccAi / taM micchaa| paralogo atthi ceva annahAM jAyamettassa bAlassa mAuthaNaduddhapANe sannA kahaM bhave ? tava siddhate vi vuttaM-'yaM yaM vA'pi smaran bhAvaM, tyajatyante kalevaram / taM tamevaiti kaunteya sadA tdbhaavbhaavitH||' iccAi / ao siddhaM paralogo asthi / / tti| evaM soccA nisamma chinna saMsaoM meyajjovi tisayasIsehiM pavvaio' / // 5920 .
Page #609
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 593 // 1SES/6000 metAryaprabhAsayoH nivAraNam taM pavvaiyaM soccA egArasamo paMDio pabhAsAbhihovi tisayasIsasahio niyasaMsayAvaNayaNatthaM pahusamIve samaNupatto / pahuNA ya so AbhaTTo - bho pabhAsA ! zaGkAtava maNaMsi imo saMsao vaTTai jaM nivvANaM atthi natthi vA ? jai atthi kiM saMsArAbhAvo ceva nivvANaM ? ahaM vA dIvasihAe viva jIvassa nAso nivvANaM ? jai saMsArAbhAvo nivvANaM mannijjai, tAhe taM veyaviruddhaM bhavai, veesa kahiyaM'jarAmayaM vai tatsarvaM yadagnihotram' iti / aNeNa jIvarasa saMsArAbhAvo na bhavaitti / jai dIvasihAe viva jIvassa nAso nivvANaM mannijjai, tAhe jIvA - bhAvo pasajjaitti / taM micchA / nivvANaM ti mokkho tti vA egaTThA ! mokkho usseva havai / jIvo hi kammehiM baddho ao tassa payayaNavisesAo mokkho bhavai ceva / assa visae maMDiya paNhe savvaM kahiyaM / taM dhAreyavvaM tava satthe vi vRttaM pratrajanaM ca // 593 //
Page #610
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre metAryaprabhAsayoH sazabdArtha --- // 594 // nivAraNam pravrajanaM ca Dhe brahmaNI veditavye paramaparaM c| tatra paraM 'satyaM jJAnamanaMtaM barkhe ti'| aNeNa mokkhassa sattA sijjhi| ao siddhaM mokkho atthi tti| evaM soccA chinnasaMsao pabhAso vi tisayasIsehiM pavvaio // ettha saMgahaNI gAhA dugaM jIve ya kammavisaye, tajjIvayatacchIra bhUe ya / tArisaya jammajoNI pare bhave baMdhamukkhe ya // 1 // deva neraiye puNNe, paraloe taha ya hoi nivvANe / egArasAvi saMsaya chee pattA gaNaharattaM ||ii| ___ ko gaNaharo kai saMkhehiM sIsehiM pavvaiotti-paDivAiyA saMgahaNI gAhApaMcasayo paMcaNhaM doNhaM ciya hoi saddhatisayo ya sesANaM ca cauNhaM, tisao - // 594 //
Page #611
--------------------------------------------------------------------------
________________ IMAIL kalpamatre sazabdArthe metAryaprabhAsayoH zaGkAnivAraNam pravrajanaM ca - ||595 // tisao havai gacche evaM pahusamIve savvaM coyAlasayAdiyA pavvaiyA // 21 // ii gaNaharavAo' - zabdArtha-[meyajjo vi niyasaMsayacheyaNaThaM tisayasIsehiM parivuDo pahusamIve samAgao] metArya bhI apane saMzaya ko dUra karane ke lie tInasau ziSyoM ke sAtha prabhu ke samIpa phuNcaa| [bhagavaM taM vaeha] bhagavAna ne metArya se kahA-[bho / meyajjA ! tava maNaMsi imo saMsao vaTTai-] he metArya ! tumhAre manameM yaha saMzaya hai ki [paralogo natthi] paraloka nahIM hai| [jao veesu kahiyaM-vijJAnaghana evaitebhyo bhUtebhyaH samutthAya punastAnyevAnuvinazyati na pretya saMjJA'sti' iccAi] kyoMki vedoM meM aisA kahA hai 'vijJAnaghana AtmA ina bhUtoM se utpanna hokara phira unhIM meM lIna ho jAtA haiM / paraloka nAmakI koI saMjJA nahIM hai / ityAdi; [taM micchA] tumhArA yaha saMzaya mithyA hai [paralogo atthiceva annahA jAyamettassa bAlassa mAuthaNaduddhapANe sannA / // 595 //
Page #612
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaGkA ARNESSIP kalpasUtre 10 kahaM bhave ?] paraloka-punarjanma hai hI anyathA tatkAla utpanna bAlakakA mAtA ke stana metArya prabhAsayoH sazandArthe | kA dUdha pInekI icchA [yA buddhi] kaise hotI ? [tava siddhaMte vi vuttaM-yaM yaM vA'pi smaran / // 596 // | bhAvaM tyajatyante kalevaram / tumhAre siddhAnta meM bhI kahA hai ki-'he arjuna ! jIva nivAraNam pravrajanaM ca antima samaya meM jina jina bhAvoMkA smaraNa-ciMtana karatA huA zarIra choDatA hai [taM tamevati kaunteya, sadA tadbhAvabhAvitaH] una una bhAvoM se bhAvita vaha jIva usI / usI bhAva ko prApta hotA hai / [ao siddhaM paralogo atthitti] ataH siddha hai ki para loka saMjJA haiM [evaM soccA nisamma chinnasaMsao meyajjovi tisayasIsehiM pavvaio] isa kathana ko sunakara aura use hRdaya meM dhAraNa kara aura saMzaya rahita ho vaha apane tInaso ziSyoM ke sAtha bhagavAna ke samIpa pravajita ho gyaa| [taM pavvaiyaM socA egArasamo paMDio pabhAsAbhiho vi tisayasIsasahio niyasaMsayAvaNayaNatthaM pahusamIve samaNupatto] metArya ko dIkSita huA sunakara gyArahaveM // 596 // wwsum
Page #613
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre (metArya prabhAsayoH sazabdArthe // 597 // nivAraNam pravrajanaM ca / paNDita prabhAsa bhI tInasau ziSyoM ke sAtha apanA saMzaya dUra karane ke lie prabhu ke pAsa pahuMce [pahuNA ya so AbhaTTho-] prabhune usase kahA-[bho pabhAsA! tava maNaMsi imo saMsao vaTTai-] he prabhAsa! tere mana meM yaha saMzaya hai ki [jaM nivvANaM asthi nAtha vA?] nirvANa hai yA nahIM ? [jai asthi kiM saMsArAbhAvo ceva nivvANaM ? ahavA dIvasihAe viva | jIvassa nAso nivvANaM ?] yadi hai to kyA saMsAra kA abhAva hI nirvANa hai ? athavA dIpaka kI zikhA ke samAna jIvakA nAza ho jAnA nirvANa hai ? [jai saMsArAbhAvo | nivvANaM mannijjai tAhe taM veyaviruddhaM bhavai] yadi saMsAra ke abhAva ko nirvANa mAnA jAya to yaha mAnyatA veda viruddha hai| [veesu kahiyaM-'jarAmayaM vai tatsarvaM yadAgnihotram iti' aNeNa jIvassa saMsArAbhAvo na bhavaiti] vedoM meM kahA hai 'yaha jo agnihotra hai so saba jarA maraNa ke liye hai| isase pratIta hotA hai ki jIva ke saMsArakA abhAva nahIM hotaa| [jai dIvasihAe viva jIvassa nAso nivvANaM mannijjai, tAhe jIvA // 59 17 //
Page #614
--------------------------------------------------------------------------
________________ INDI - kalpasUtre / bhAvo pasajjaitti] yadi dIpaka kI lau ke samAna jIvakA nAza honA nirvANa mAnA jAya It metArya prabhAsayoH sazabdArthe . to jIva ke abhAvakA prasaMga AtA hai / [taM micchA] he prabhAsa ! tumhArI yaha mAnyatA. shngkaa||598|| mithyA hai [nivvANaMti mokkho tti vA egaTThA ! mokkho u baddhasseva havai] nirvANa aura nivAraNam pravrajanaM ca mokSa donoM eka hI artha ko batalAnevAle zabda hai / baddha jIva kAhI mokSa hotA hai [jIvo hi kammehiM baddho ao tassa payayaNavisesAo mokkho bhavai ceva] jIva karmo se baddha hai, ataH prayatna vizeSa se usakA mokSa hotA hI hai [assa visaye maMDiyapaNhe savvaM kahiyaM taM dhAreyavyaM] mokSa ke viSaya meM maNDika ke prazna meM kahA hai vaha saba samajha lenA cAhiye [tava satthevi vuttaM-dve brahmaNI veditavye paramaparaM ca / tatra paraM 'satyaM jJAna manaMtaM brahme' ti] tumhAre zAstra meM bhI kahA hai-'do prakAra ke hma satya; jJAna aura anaMta svarUpa hai / [aNeNa mokkhassa sattA sijjhai] isase mokSakI sattA siddha hotI hai| [ao siddhaM mokkho asthi tti] ataH mokSakA sadbhAva siddha huA [evaM socA // 598 // HSSC SICS
Page #615
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravrajanaM ca 1. kalpasUtre | chinnasaMsao pabhAsovi tisayasIsehiM pavvaio] isa prakAra sunakara prabhAsa bhI saMzaya | IIT metAryasazabdArthe nivRtta hokara tInasau ziSyoM ke sAtha dIkSita ho gye| prabhAsayoH // 599 // zaGkA[ettha saMgahaNI gAthA dugaM-] kisa gaNadharakA kauna saMzaya thA ? isa viSayameM yahAM 17 nivAraNama do saMgrahaNI gAthAe~ hai-[jIve] indrabhUti ko jIvake viSaya meM sandeha thA [kavisaye] agnibhUtiko karma ke viSaya meM saMdeha thA [tajjIvaka taccharIre] vAyubhUti ko tajjIvataccharIra [vahI jIva vahI zarIra] ke viSaya meM sandeha thA [bhUte ya] vyakta ko pRthvI Adi paMcabhUta ke viSaya meM sandeha thA [tArisaya jammajoNI pare bhave] sudharmA ko pUrva bhava ke samAna uttara bhavake viSaya meM saMdeha thA [baMdhamukkhe ya] maNDika ko bandha mokSake viSayaka sandeha thA [deve] mauryaputra ko devoM ke viSayameM saMdeha thA [neraiye] akaMpitako nAraka ke viSayameM saMdeha thA [puNNe] acalabhrAtA ko puNya pApa ke viSaya meM sandeha thA // 599 //
Page #616
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre }} sazabdArthe ||600 // [ paraloe ] metAryako paraloka ke viSaya meM aura [taha ya hoi nivvANe] prabhAsa ko mokSake viSaya me saMzaya thA [ egArasAvi saMzayacchee pattA gaNaharataM ] ii' saMzaya ke dUra hone para gaNadhara - padako prApta hue [ko gaNaharo kaisaMkhehiM pavvaio tti paDivAiyA saMgrahaNI gAhA - ] kauna gaNadhara kitane ziSyoM ke sAtha dIkSita hue yaha pratipAdana karanevAlI saMgrahaNI gAthA yaha hai - [paMcasayo paMcahe indrabhUti se sudharmA taka ke pAMca gaNadhara pAMcasau ziSyoM ke sAtha pravrajita hue [dopahaM ciya hoi saddha tisayo ya] maNDika aura mauryaputra sADhe tIna sau ziSyoM ke sAtha prabrajita hue [sesANaM ca cauNhaM tisaya tisao Tas gaccho] zeSacAra akaMpita, acala bhrAtA, metArya aura prabhAsa tIna sau ziSyoM ke sAtha pravrajita hue / [ evaM pahulamIve sabve coyAlasayA diyA pavvaiyA ] isa prakAra cavA - lIsasau gyAraha kI saMkhyA me prabhu ke samIpa dIkSita hue, jisa taraha indrabhUtine dIkSA grahaNa kI usI prakAra sabhI gaNadharone apane apane parivAra ke sAtha dIkSA grahaNa kI // 21 // tArya - prabhAsayoH zaGkAnivAraNam pravrajanaM ca // 600 //
Page #617
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaGkA kalpasUtre || bhAvArtha metArya bhI apanA saMzaya chedana karane ke liye apane tInasau ziSyoM metAryasazabdArthe / ke sAtha prabhu ke samIpa Aye / bhagavAnne unase kahA-he metArya ! tumhAre manameM yaha prabhAsayoH // 601 // hal saMzaya vidyamAna hai ki paraloka nahIM hai, kyoMki vedoM meM kahA hai ki vijJAnaghana AtmA nivAraNam pravrajana ca | hI ina bhUtoM se utpanna hokara phira unhIM bhUtoM meM lIna ho jAtA haiM, ataH paraloka nahIM / hai, ityAdi [isa vAkya kA vivaraNa indrabhUti ke prakaraNa meM kiyA jA cukA hai, vahIM se Mill jAna lenA cAhiye] he metArya ! aisA tuma mAnate ho so mithyA hai / paraloka kA IMil avazya astitva hai / agara paraloka na hotA to tatkAla janme hue bAlakoM ko mAtA ke stana kA dUdha pIne kI buddhi kaise hotI ? paraloka svIkAra karane para to pUrvabhava ke || dugdhapAna kA saMskAra se mAtAkA stanapAna karane kI ceSTA saMgata ho jAtI hai / tumhAre siddhAnta meM bhI kahA hai-he arjuna ! jIva maraNakAla meM jina-jina bhAvoM kA smaraNa cintana karatA huA zarIrakA parityAga karatA hai, vaha antima samayameM cintana kiye
Page #618
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 602 // metAryaprabhAsayoH zaGkAnivAraNam pravrajanaM ca hue unhIM bhAvoM se bhAvita-vAsita hokara usI-usI bhAvako prApta karatA hai| ityAdi ata eva paralokako svIkAra karanA cAhiye / isa prakAra sunakara aura vizeSa rUpase antaHkaraNameM dhAraNa karake metArya bhI chinna saMzaya hokara tInasau ziSyoM ke sAtha dIkSita ho gye| metArya ko dIkSita huA sunakara gyArahaveM prabhAsa nAmaka paMDita bhI tInasau antevAsiyoM sahita apane saMzaya ko dUra karane ke liye zrImahAvIra svAmIke samIpa phuNce| bhagavAn prabhAsa se bole-he prabhAsa ! tumhAre manameM yaha saMzaya hai ki nirvANa hai athavA nahIM ? agara nirvAya hai to kyA vaha saMsAra kA abhAva hI hai, arthAt cAra gatiyoM meM bhramaNa rUpa saMsArakA ruka jAnA zuddha AtmasvarUpa meM sthita ho jAnA hI hai ? athavA dIpaka kI zikhA ke nAza ke samAna jIva kA sarvathA abhAva ho jAnA hI nirvANa hai ? ina donoM pakSoM meM se yadi saMsArakA abhAva nirvANa hai, yaha pahalA pakSa mAnA jAya to vaha veda se viruddha hai, kyoMki vedoM meM kahA hai ki-'yaha jo nAnA prakAra // 602 //
Page #619
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe ||603 // I kA agnihotra hai, vaha sabhI jarA aura maraNakA kAraNa hai| isa vedavAkya se to yahI froad freetA hai ki jIva ke saMsArakA abhAva ho hI nahIM sktaa| agara dIpazikhA ke naSTa ho jAne ke samAna nirvANa mokSa mAnA jAya to jIvake sarvathA abhAva kI aniSTApatti hotI hai| nirvANa ke viSaya meM tumheM yaha saMzaya hai / yaha saMzaya mithyAjJAna se utpanna huA hai / kyoMki nirvANa aura mokSa, donoM ekArthavAcaka zabda hai / mokSa baddha kA hI hotA hai / jIva anAdi kAlase jJAnAvaraNIya Adi karmoM se baddha hai, ataH vizeSa prayatna karane se usakA mokSa hotA hI hai / isa viSaya meM maNDikake prazna meM jo kahA hai, vaha saba yahAM bhI samajha lenA cAhiye / abhiprAya yaha hai ki jJAnAvaraAdi karmoM se jaba AtmA mukta ho jAtA hai to usameM aupAdhika bhAva karma jati vikAra bhI nahIM rhte| usa samaya AtmA apane vAstavika zuddha caitanyasvarUpa ko prApta kara letA hai / jarA aura maraNa se sarvathA rahita ho jAtA hai / yahI mokSakA / | metArya prabhAsayoH zaGkAnivAraNam pravrajanaM ca // 603 //
Page #620
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sabhandAthai // 604 // svarUpa hai / 'agnihotra jarA maraNa kA kAraNa hai, isa kathana se yaha siddha nahIM hotA {1} metArya prabhAsayoH ki jIva ke jarA-maraNa kA abhAva ho hI nahIM sakatA / isa vAkya meM to yaha pratipA zaGkA- . dita kiyA gayA hai ki agnihotra jarA maraNa ke antakA kAraNa nahIM, pratyuta jarA-maraNa nivAraNam pravrajanaM ca | kA kAraNa hai| isameM dhyAna, adhyayana, tapazcaraNa Adi kAraNoM se hone vAle jarA-maraNa | ke abhAva rUpa mokSakA niSedha nahIM kiyA gayA hai| agnihotra AraMbha-samAraMbha evaM hiMsA janita tathA svarga aura vaibhava Adi kI kAmanA se prerita anuSThAna hai, ata eva / use jarA-maraNa kA jo kAraNa kahA hai so ucita hI hai| mokSa samyagjJAna aura samyakU caritra se hotA hai, usakA niSedha ukta vAkya meM nahIM hai| maiM hI aisA kahatA hUM, so : nahIM, tumhAre zAstra meM bhI kahA hai-brahma ke do bheda haiM-para aura apara / ina donoM meM se jo brahma hai, vaha satya, jJAna eva ananta svarUpa hai| veda meM bhI kahA hai-satyaM jJAnamanantaM / brahma / agara jIva ko mokSa na hotA to use satya, jJAna evaM ananta svarUpa kI prApti ... // 604 //
Page #621
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaGkA kalpamatre l kaise hotI ? aisI sthiti meM pramANa mAne hue tumhAre vedoMkA kathana kisa prakAra metAyasaMzabdArthe ma saMgata hogA ? veda ke isa vAkya se to mokSa kI sattA hI hotI hai / ataH mokSa hai, prabhAsayoH // 605 // yaha nissandeha siddha hai / prabhu ke isa prakAra ke vacana sunakara prabhAsa bhI chinnasaMzaya nivAraNam hokara apane tInaso ziSyoM ke sAtha prabhu ke pAsa pravajita ho gaye ina gyAraha gaNadharoM pravrajana ca ke saMzaya ke viSaya meM do saMgrahaNI gAthAeM haiM (1) indrabhUti ko jIva ke viSaya meM saMzaya thA / (2) agnibhUti ko karma ke viSaya meM saMzaya thaa| (3) vAyubhUti ko vahI jIva hai aura vahI zarIra hai, aisA saMzaya thaa| (4) vyakta ko pAMcabhUtoM ke viSayameM saMzaya thaa| (5) sudharmA ko yaha saMzaya thA ki jo jIva isa bhavameM jaisA hai, paramava meM bhI vaisA hI janmatA real hai / (6) maNDika ko bandha aura mokSa ke viSaya meM saMzaya thaa| (7) mauryaputrako devoMke / astitva ke viSayameM saMzaya thaa| (8) akampita ke nArakoM ke viSayameM saMzaya thA / (9) l | acalabhrAtA ko puNya pApa saMbandhi saMzaya thA / (10) metArya ko paraloka meM saMzaya thA / US
Page #622
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre - sazabdArtha // 606 // metAryaprabhAsayoH zaGkAnivAraNam aura (11) prabhAsa ko mokSake astitva meM saMzaya thaa| indrabhUtise lekara praAsa taka yaha gyArahoM gaNadhara apanA apanA saMzaya dUra hone para gaNadharatA-gaNadharapadavI kI prApta hue / kauna gaNadhara kitane ziSyoM ke sAtha dIkSita hue, yaha batalAne vAlI saMgrahaNI gAthAeM hai-indrabhUti, agnibhUti, vAyubhUti, vyakta aura sudharmA ina pAMca gaNadharoMkA pratyekake pAMca-pAMcasau ziSyoM kA gaNa thaa| inake bAda do-maNDika aura mauryaputra kA pratyeka ke sADhe tInasau ziSyoM kA gaNa thaa| zeSa cAra akampita, acalabhrAtA, metArya aura prabhAsa kA tIna tInasau ziSyoMkA samUha thA / isa prakAra prabhu ke pAsa saba milakara cauvAlIsasau gyAraha dvija gaNadharoM ke ziSya bhI dIkSita hue the // 21 // ___ pApa parihAra aura dharma svIkAra, tathA gaNadharoM kA uddAra mUlam-namo cauvIsAe titthayarANaM usabhAI mahAvIra pjjvsaannaannN| iNameva niggaMthaM pAvayaNaM saccaM aNuttaraM kevaliyaM paDipunnaM neyAuyaM saMsuddhaM // 606 // . ... .
Page #623
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre saMzabdArtha // 607|| pApaparihArapUrvaka dharma svIkAra sallagattaNaM siddhimaggaM muttimaggaM nijANamaggaM nivvANamaggaM avitahamavisaMdiddhaM savvadukkhappahINamaggaM / itthaM ThiA jIvA sijhaMti bujhaMti muccaMti parinivvAyaMti savvadukkhANamaMtaM karaMti / taM dhammaM sadahAmi pattiyAmi roemi phAsomi pAlemi aNupAlami / taM dhamma saddahaMto pattiyaMto roaMto phAsaMto pAlaMto aNupAlaMto tassa dhammassa kevalipannattassa abbhuTThiomi ArAhaNAe viraomi virAhaNAe, asaMjamaM pariyANAmi, saMjamaM uvasaMpajjAmi, ababhaM pariyANAmi baMbhaM uvasaMpajjAmi / akappaM pariyANAmi, kappaM uvasaMpajjAmi / annANaM pariyANAmi, nANaM uvasaMpajjAmi / akiriyaM pariyANAmi, kiriyaM uvsNpjjaami| micchattaM pariyANAmi, sammattaM uvsNpjjaami| abohiM pariyANAmi, bohiM uvasaMpajjAmi / amaggaM pariyANAmi, maggaM uvsNpjjaami| jaM saMbharAmi jaM CerE // 607 //
Page #624
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre - sazabdArthe ||608|| ca na saMbharAmi, jaM paDikkamAmi jaM ca na paDikkamAmi tassa savvadevasiyassa aiyArassa paDikkamAmi / samaNohaM saMjayaviraya paDihayapaccakkhAya pAvakammo aniyANo diTTi - saMpanno mAyAmAsavivajjio aDDhAijjesu dIvasamuddesu panna kammabhUmI jAti kei sAhU syaharaNamuhapattiyagocchagapaDiggahadhArA paMcamahavvayadhArA aTThArasasahassa sIlAMgarahadhArA akkhaAyAracarittA te savvesisse maNasA matthaNaM vaMdAmi khAmemi, savvajIve, savve jIvA khamaMtu me mitI me savvabhUsuveraM majjhaM na keNai ? evamahaM Aloiya niMdiya garahiya dugaMchiya sammaM, tiviheNaM paDikaMto / vaMdAmi jiNe cauvIsaM // 22 // zabdArtha -- Namo [ namaskAra ] cauvIsAe [ cauviza] [tItyayarANaM] tIrthakarone [usabhAI ] mahAvIra [pajjavasANANaM ] ruSabha che prathama ne mahAvIra che chellA jemAM evA pApaparihArapUrvaka dharmasvIkAraH ||608 //
Page #625
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre -sazabdArthe // 609 // pApaparihArapUrvaka dharmasvIkAraH [iNameva, niggathaM, pAvayaNaM] Aja nigraMtha saMbadhI prAvacana (zAstra) [saccaM]-satya [aNuttaraM] pradhAna [kevaliyaM] kevalajJAnI kathita [paDipuNNaM] saMpUrNa [neyAuyaM] nyAyayukta [saMsuddhaM] atyaMta zuddha [sallagattaNaM] mAyAdi zalyane kApanAra [siddhimaggaM] | siddhino mArga [muttimagga] aSTa karmathI mukta thavAno mArga [nijjANamaggaM] doSarahita thavAno mArga [avitaha] yathAtathya barAbara [mavisaMdirddha] saMdeha rahita [savvaduHkha. pahINamaggaM] sarva duHkhano kSaya karanAra mArga [itthaM, ThiA, jIvA] Ane viSe rahetA || thakA jiivo| [sijhaMti] jJAnAdi siddhine pAme che.-[vujhaMti] samagra tatvajJa thAya cha I [muccaMti] bhavagrAhaka karmathI mUkAya che [parinivvAyaMti] samasta prakAre nivRtta thAya che / [savvaduHkhANamaMtaM karaMti] sarva zArIrika mAnasika duHkhano aMta kare che [taM dhammaM] (temATe) te dharmane [sadahAmi] sardahuM cha' [pattiyAmi] pratIta ANu cha' [roemi] rUci karUMchaM [phAsemi] sparza chu sevu chu [pAlemi] pAluM chu rakSA karuM chaM [aNupAlemi] vItarAganI
Page #626
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe pApaparihArapUrvaka dharmasvIkAraH // 610 // -EmBen AjJA pramANe vizeSe karI pAla chaM [taM dhamma] te dharmane [sadahato] sardahato thako [roaMto] rocavato thako [phAsaMto] sparzato thako [pAlaMto] pAlato thako [aNupAlaMto] vizeSa karI pAlato thako [tassa dhammassa] te vItarAganA dharmanI, [kevalI pannattassa] kevalI prajJApta [prarUpela] [abbhuTiomi] evA udyamavaMta-tatpara [ArAhaNAe] ArAdhanAne viSe [viraomi] nivartata evo chu [virAhaNAe] virAdhanAne viSe [asaMjamaM] prANAtipAtAdirUpa asaMyamane [pariyANAmi] jANuM chaM[saMjamaM] saMyamane [uvasaMpajjAmi] aMgIkAra karUMchaM [ababha] abrahmacarya ne [pariyANAmi] jJaprajJAe jANI pacakhu,, [kappaM] piMDAdika cAra kalpanikane [uvasaMpajjAmi] aMgIkAra karUM chaM [akappaM] akalpanika AhAra sthAnaka vastrapAtrAdine [pariyANAmi jJaprajJAe jANI pacakhu cha [kappaM] piMDAdika cAra kalpanikane [uvasaMpajjAmi] aMgIkAra karUMcha [annANaM] ajJAna [anya prarUpita] bhAvane [pariANAmi] jJaprajJAe jANI pacakhu cha [nANaM uvasaMpajjAmi] viziSTa jJAnane 3.2 // 610 //
Page #627
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre pazabdArthe // 611 // pApaparihArapUrvaka dharmasvIkAraH (izvara prarUpita bhAvane) aMgIkAra karuM chaM [akiriyaM] mithyAkriyAne [pariyANAmi] jJaprajJAe jANI pacakhu cha; [maggaM] jJAna, darzana, caritra tapa che jemAM evA samyak mArgane [uvasaMpajjAmi] aMgIkAra karUM chaM [jaM saMbharAmi] je doSane saMbhArUM chaM (yAda karuM cha) te [jaM ca na saMbharAmi] vaLI je doSa sAMbharatA (yAda AvatA) nathI te [jaM paDikamAmi] je doSane AlocuM [jaM ca na paDikamAmi] je doSa nathI Alocato yAda nahIM AvavAthI [tassa savvassa] te sarva [devasiyassa] divasa saMbandhI [aIyArassa] aticArane [paDikka mAmi] nivArUM chaM [samaNohaM] zramaNa (tapasvI) hu~ [saMjaya] saMyata (samasta prakAra prApta thayela ; [viraya] saMsArathI virAma pAmela chaM [paDihaya] samIpa AvatAM haNyAM che [paccakhkhAya] pratyAkhyAne karI [pAvakame] pApakarmane evo cha [aniANo] nidAnarahita cha, [diTThI saMpanno] samyak dRSTi saMpanna chu, [mAyA mosa vivajjio] mAyA mRSA tethI rahita cha; [aDDAIsu] aDhI [dIva samuddesu] dvipa samudrane viSe [pannarasasu kammabhUmisu] // 611 //
Page #628
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre pannara evI karmabhUmi viSe [jAvaMti keI sAhu] jeTalA koIka sAdhu che [rayaharaNa guccha] pApapari- sazabdArthe hArapUrvaka rajoharaNa gucchaga [paDiggahadhArA] pAtra vigerenA dhAraNahAra [paMca mahavvayadhArA] pAMca dhrm||612|| mahAvratanA dhAraNahAra [aTThArasa sahassa] aDhAra sahasra (hajAra) [sIlAMgarahadhArA] svIkAraH All zIlAMga rUpI rathanA dharaNahAra [akhkha AyAracarittA] akhaMDita AcArarUpa cAritra tenA dhAraNahAra [te savve, sissA] te sarvane uttamAMge karI [maNasA, maththaeNa vaMdAmi] aMtaH karaNe karI mastake karIne vAMdu chu [khAmemI savvajIve] khamA chu sarva jIvone [savve // | jIvA khamaMtume] sarva jIvo khamo mujhane (mArA aparAdhane) [mittI me savvabhUesu] maitrI bhAva che mAre bhUtane viSe [veraM majjhaM na keNaI] vairabhAva mAre koI paNa sAthe nathI [eva mahaM aloiya] e prakAre hu alocitta (AlocanAyukta) [niMdiya] niMdita [garahiya] garhita [durgachiya] dugaMcchanA yukta evo [samma, tiviheNaM] sAcA dilathI trividhiye [paDikkato, vaMdAmi jINe cauvisaM] vaMdu chu (stavaM chu) caturviza (cauvIza) jinone // 22 // // 612 //
Page #629
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazandAthe pApaparihArapUrvaka dharma // 613 // svIkAra | bhAvArtha-zrIRSabhadeva svAmI se lekara mahAvIra svAmI paryanta cauvIsoM tIrthakara bhagavAna ko merA namaskAra ho / isa prakAra namaskAra karake tIrthakara praNIta pravacana kI stuti karate haiM-yahI nirgrantha-arthAt svarNa rajata Adi dravyarUpa aura mithyAtva Adhi bhAvarUpa grantha (gAMTha) se rahita munisambandhI sAmAyika Adi pratyAkhyAna-paryanta dvAdazAGga gaNipiTakasvarUpa tIrthaGkaroM se upadiSTa pravacana, satya, sarvotama, advitIya, samasta guNoMse paripUrNa, mokSamArga, pradarzaka agni meM tapAye hue sone ke samAna nirmala [kaSAya mala se rahita] mAyAdi zalyakA nAzaka, avicala sukha kA sAdhanamArga karma| nAzakA mArga, AtmA se karma ko dUra karanekA mArga, zItalIbhUta honekA mArga, avitatha arthAt tInoM kAla meM bhI avinAzI, mahAvideha kSetrakI apekSA sadA aura bharatakSetra mil Adi kI apekSA ikkIsa hajAra varSa rahanevAlA aura saba duHkhoMkA nAza karanevAlA mArga hai| isa mArga meM rahe hue prANI-siddhagati se, athavA aNimA Adi ATha siddhiyoM se M // 613 //
Page #630
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 614 // yukta hote haiM, kevalapadako prApta hote hai, karmabandha se mukta hote hai, sarva sukhako prApta // pApaparihote hai, aura zArIrika mAnasika sarva duHkhoM se nivRta hote haiN| usa dharma kI maiM zraddhA hArapUrvaka karatA hUM arthAt eka yahI saMsAra samudra se tAranevAlA hai aisI bhAvanA karatA hUM, antaH- svIkAraH karaNaH se pratIti karatA hUM, utsAhapUrvaka AMsevana karatA hUM, AsevanA dvArA sparza karatA hUM aura pravRddha pariNAma [uccabhAva] se pAlatA hUM aura sarvathA nirantara ArAdhanA karatA huuN| usa dharma meM zraddhA karatA huA, pratIti karatA huA, ruci rakhatA huA, sparza karatA huA pAlana karatA huA aura samyak pAlana karatA huA usa keMvali prarUpita dharma kI ArAdhanA ke liye meM udyata huA huuN| tathA saba prakAra kI virAdhanA se nivRtta huA huuN| ataeva asaMyama [prANAtipAta Adi akuzala anuSThAna] ko jJaparijJA se jAnakara aura pratyAkhyAnaparijJA se parityAga kara sAvadya anuSThAna nivRttarUpa saMyama ko svIkAra karatA huuN| maithUnarUpa akRtya ko choDakara brahmacaryarUpa zubha anuSThAna ko svIkAra karatA huuN| akalpanIya ko choDakara hai // 614 //
Page #631
--------------------------------------------------------------------------
________________ pApaparihArapUrvaka dharmasvAkAraH // 615 // kalpakSatre karaNa caraNa rUpa kalpa ko svIkAra karatA huuN| AtmA ke mithyAtva ko tyAgakara samyaktva -sazabdArthe Mall ko svIkAra karatA hai, ajJAna ko tyAgakara jJAnako aGgIkAra karatA hUM, nAstika vAdarUpa akriyAko choDakara AstikavAda rUpa kriyA ko grahaNa karatA hUM, AtmA ke mithyAtva pariNAma rUpa abodhi ko choDakara sakala duHkhanAzaka jinadharma prApti rUpa bodhi ko grahaNa karatA hUM aura jinamata se viruddha pArzvastha nihnava tathA kutIthi sevita amArga ko choDakara jJAnAdi ratnatraya rUpa mArga ko svIkAra karatA huuN| usI prakAra jo aticAra smaraNa meM AtA hai yA chadmastha avasthA ke kAraNa smaraNa meM nahIM AtA hai tathA jisakA pratikramaNa kiyA ho yA anajAnavaza jisakA pratikramaNa nahIM kiyA ho una saba devasika ati cAroM se nivRtta hotA huuN| isa prakAra pratikramaNa karake saMyata viratAdirUpaM nija AtmA OM kA smaraNa karatA huA saba sAdhuoM ko vandanA karatA hai / saMyata [vartamAna meM sakale | sAvadha vyApAroM se nivRta] virata [pahale kiye hue pApoM kI nindA aura bhaviSyakAlake // 615 //
Page #632
--------------------------------------------------------------------------
________________ ... kalpasUtre sazabdArtha // 616 // liye saMvara karake sakala pApoM se rahita, ataeva atIta anAgata vartamAna kAlIna saba pApaparipApoM se mukta, anidAna-niyANA rahita; samyagdarzana sahita tathA mAyA mRSAkA tyAgI vaka aisA maiM zramaNa, aDhAra dvIpa, pandraha kSetra (karmabhUmiyoM) meM vicaranevAle, rajoharaNa pUMjanI || svIkAraH pAtraM ko dhAraNa karanevAle aura DorAsahita mukhavastrikA ko mukha para bAMdhanevAle, pAMca mahAvrata ke pAlanahAra aura aThAraha hajAra zIlAGgaratha ke dhAraka tathA AdhAkarma Adi 42 doSoM ko TAlakara AhAra lenevAle 47 doSa TAlakara AhAra bhogane vAle, akhaNDa AdhAra cAritra ko pAlane vAle aise sthavirakalpI, jinakalpI munirAjoM ko 'tikkhutto' ke pATha se vandanA karatA hUM // 22 // mUlam-pavvAvaNAyarie bhaMte kevAmeva pavvAvei ? goyamA ! sobhaNaMsi tihikaraNa divasa nakkhattamuhuttajogaMsi pavvAvaNAyarie pvvaavei| pavvajjAe // 616 //
Page #633
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre pravajanAdi vidhi nirUpaNam / // 617 // iml puNa vihiM uvadaMsemi samaNAuso pavvajAe samaeNaM jAva paDhamaM tikkhutto sandArthe 3 saddhiM savve niggaMthe vaMdei namasei tao pacchA colapaTTagaM dhArei / Iril evaM urobaMdhaNaM (caddara) dhAre tao pacchA goyamA ! saliMgaM muhapattiM muheNa saddhiM IM baMdhe muhapattINaM bhaMte kiM pamANe ! goyamA! muha pamANA muhapatti muhapattINaM All bhaMte ! keNa vattheNa kijjai ? goyamA! egassa vi seya vatthassa NaM aTTa puDalaM | muhapatti krejjaa| kassa TreNaM muhapattINaM aTu puDalA ? goyamA! aTra kammaIA dahaNaTThayAe ega kaNNao ducca kaNNappamANeNaM doreNa saddhiM muhe baMdhejjA se all keNadveNaM bhaMte muhapatti tti pavuccai ? goyamA ! jaNNaM muhe aMte saivaTTati se teNadveNaM muhapatti tti pavuccai ? kassaTe bhaMte ! muhapattiM doreNa saddhiM baMdhai ? goyamA ! saliMga vAu jIvarakkhaNaTThAe muhapattiM baMdhei / jai NaM bhaMte ! muhapattI // 617 //
Page #634
--------------------------------------------------------------------------
________________ - kalpasUtre sazabdArthe pravrajanAdi vidhi nirUpaNam vAu jIvarakkhaNaDhAe kiM suhuma vAukAyajIva rakkhaNaTThAe vA bAyaravAukAyajIva rakkhaNaTThAe ? goyamA! No NaM suhumavAukAyajIvarakkhaNadvAe bAyaravAu jIva rakkhaNadAe teNaM chakkAya jIva rakkhaNaM bhavai evaM te savve vi arihaMtA pavuccaMti // 23 // zabdArtha-[bhaMte] he bhagavan ! [pavvAvaNAyarie] pravrAjanAcArya [sobhaNaMsi] zubha [tihi karaNa-divasa nakkhatta-muhatta] tithi karaNa divasa nakSatra muhUrta [jogaMsi] aura yoga meM [pavvAvaNAyarie] pravrAjanAcArya [pavAvei] pravrajyA arthAt dIkSA dete haiN| [goyamA] he gautama ! [pavvajjAe puNa] dIkSA kI [vihiM] vidhi [upadaMsemi] kahatA hUM [samaNAuso] he AyuSmaMta zramaNo'[pavvajjAe] dIkSAke [samaeNaM] samaya [jIvo] jIva dIkSA lenevAlA [paDhamaM] prathama [ti khutto saddhiM] tikkhutto ke pATha ke sAtha [savve] sarva [niggaMthe] nigraMthoMko [vaMdei] vaMdanA aura [namaMsei] namaskAra kare [tao pacchA] - 618 //
Page #635
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre - sabhandAthai // 619 // pravrajanAdi vidhi nirUpaNam / tadanantara [ega] eka [colapaTTagaM] colapaTTaka [dhArei] dhAraNa kare / [egaM] eka [urobaMdhaNaM] Urubandhana arthAt chAtI aura zarIra DhAMkanekA vastra [cadara] [dhAre] dhAraNa kare [tao pacchA] usake pIche [goyamA] he gautama ! [saliMgaM] svaliMga-muniveSa ke cihna svarUpa [muhapatti] mukhavastrikA ko [muheNa saddhi] mukha ke sAtha bAMdhe / gautama svAmI | pUchate haiM [bhaMte] he bhagavan [muhapattINaM] mukhavastrikA kA [kiM pamANe] kyA pramANa haiM ? [goyamA] he gautama ! [muha pamANA] mukhake pramANa kI muhapattI, mukha vastrikA hotI hai phira gautama svAmI pUchate haiM bhiMte] he bhagavan [muhapattINaM] mukhavastrikA [keNa vattheNaM] | kisa vastra se [kijjai] kI jAtI hai [goyamA] he gautama ! [egassa vi] eka hI [seyavatthassa f] zvetavastra kI [aTThapaDalaM] AThapuTavAlI [muhapattiM] mukhavastrikA [karejjA] banAnI cAhie phira gautama svAmI pUchate haiM [kassaTeNe] kisa kAraNa se [bhaMte] he bhagavan [muhapattINaM] mukhavastrikA [aTapuDalA] AThapuTavAlI kahI hai ? [goyamA !] he
Page #636
--------------------------------------------------------------------------
________________ akhabastrikA pravrajanAdi vidhi nirUpaNam // 620 // kalpasUtre / / gautama! [aTukammadahaNaTTayAe] ATha karma dahana karane ke liye ATha puTavAlI mukhabastrikA - sAndArthe kahI gaI hai usake [eggakaNNao] eka kAna se [duccakaNNappamANeNaM] dUsare kAna taka ke pramANa yukta [doreNa saddhiM] dore ke sAtha [muhe] muha ke Upara [baMdhejA] bAMdhe phira zrIgautama svAmI pUchate haiM [se keNaTeNaM] kisakAraNa se [bhaMte] he bhagavan [muhapatti ti] mukha vastrikA isa nAmase [pavuccai] kahI jAtI hai-he gautama ! [jaNNaM] jo [muha] mukha ke [aMte] pAsa [sai] sadA [vadRti] rahatI hai [se teNaTeNaM] usa kAraNa se [muhapatti ti] . mukhavastrikA isa nAmase [pavuccai] kahI jAtI hai phira gautama khAmI pUchate hai [kassaTre] kisa kAraNa se [bhaMte] he bhagavan [muhapattiM] mukhavatrikA [doreNa saddhi] doreke sAtha [baMdhai] bAndhI jAya ? bhagavAn kahate haiM he gautama ! [saliMga] arihaMta ke anuyAyiyoMke liMga [cihna] muniveSake kAraNa aura [vAujIvarakkhaNahAe] vAyukAya ke jIvoM kI rakSA ke liye mukha vastrikA muha para bAMdhanI caahiye| [jai NaM] jo [bhaMte] he bhagavan // 20 //
Page #637
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 621 // RAM pravajanAdi | [muhapattI] muhavastrikA [vAujIvarakkhaNaTAe] vAyukAya ke jIva ke rakSaNa ke lie [te] vidhi - ve [kiM] kyA [suhumavAukAyarakkhaNaTAe] sUkSmavAyukAyake jIvoM ke rakSaNa ke lie hai nirUpaNam [va] athavA [bAyaravAukAyajIvarakkhaNadAe] bAdaravAyukAya ke jIvoM kI rakSA ke liye hai ? [goyamA !] he gautama ! [No NaM sahumavAukAya-jIva-rakkhaNaTTAe] sUkSmavAyukAyake jIvoM kI rakSA ke liye nahIM parantu vAyaravAukAyajIvarakkhaNaTAe] bAdaravAyukAya | jIvoM kI rakSA ke liye hai [teNaM] aisA karane se [chakkAyajIvarakkhaNaM bhavai] SaTkAya ke jIvoMkA rakSaNa hotA hai [evaM] isa prakAra [te] ve [savva] sabhI [arihaMtA] arhanta bhagavanta [pavuccaMti] kahate haiN| bhAvArtha he bhagavan pravAjanAcArya kisa prakArase pravajita karate haiM ? [dIkSA dete haiM ?] he gautama! zobhanIya tithi karaNa divasa nakSatra mUhurtake yoga meM pravrAjanAcArya | pravajita karate haiN| arthAt dIkSA dete haiN| aba meM dIkSA denekI vidhi kahatA hUM // 621 // . .. .. . Tell Mill
Page #638
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravrajanAdi vidhi nirUpaNam kalpasUtre he zramaNa AyuSman pravrajyA lenevAlA pravrajyA lete samaya prathama tikkhuttoke pATha sazabdArthe ke sAtha saba nigraMthoMko muniyoM ko vaMdanA kare, namaskAra kare tadanantara eka // 622|| gholapaTTa pahere uro baMdha [cadara] ko oDhe evaM he gautama ! tatpazcAt sAdhucihna muhapattiko mukhake sAtha bAMdhe / he bhagavan muhapattIkA kyA pramANa hai ? mukhake barAbara muhapattI honI cAhie ? he gautama ! eka zvetavastrakI ATha puTavAlI muhapattI karanI cAhie he bhagavan muhapattI ATha paDavAlI hone kA kyA kAraNa hai ? he gautama ! ATha karmakA nAza karane ke lie AThapuTavAlI muhapattI banAI jAtI hai, use eka kAnase I dUsarA kAna paryanta ke pramANa yukta dorA ke sAtha mukha para baaNdhe| he bhagavAn kisa kAraNa se muhapattI isa prakAra kahI jAtI hai ? he gautama ! jo kAyama mukha ke Upara rahatI hai ataH usako muhapattI kahate haiN| he bhagavan muhapattIko dore ke sAtha kyoM bAMdhI jAtI Fuil hai ? sAdhucihna hone se evaM vAyukAya jIva kI rakSA ke lie muhapattI bAMdhanI cAhie / // 622 //
Page #639
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre pravrajanAdi vidhi sazabdArthe // 623 // nirUpaNam he bhagavan yadi muhapattI vAyukAyake jIvoM kI rakSA ke liye hai, to sUkSmavAyukAya ke rakSaNArtha hai ? athavA bAdaravAyukAya ke rakSA ke lie hai he gautama ! sUkSmavAyukAya il ke lie nahIM bAdaravAyukAyakI rakSA ke liye haiM jisase chahoM kAyake jIvoM kI rakSA ho jAtI hai isa prakAra saba arihaMta bhagavanta kahate haiM // 23 // ____ mUlam-se keNaTeNaM bhaMte bAyaravAujIvakAyANaM suhumaMti nAmadhijjA goyamA! adissaMti maMsa cakkhuNA teNaTeNaM goyamA ! suhumaMti nAmadhejjA saliMgassaNaM muhapattiM mAiyAiM nAmadhijjAiM muhapattiM muhe baMdhai vAujIvassa rakkhaNadraM tassaTuM muhapatti arihaMtA saliMgaM bhAsaMti muhapattiM saliMga viNayamUladhamma | evaM saddhiM baMdhittA taoM pacchA rayaharaNa pAyakesariyaM kakkheNaM dalei dalaittA karamajjhe pAyabaMdhaNaM giNhei jaM vatthaM te pAyaI ThavittA pAyAiM baMdhei taM pAya // 623 //
Page #640
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArtha 624|| baMdhaNaM vattha paccai evaM pAvaThavaNaM vi evaM savvovahI vi NAyavvA / tao pacchA AyariyANaM vaMdai namasai puratthAbhimu guruNo abhimuhe vA paMjalI uDe ciTThai puNo evaM vajjA bhaMte ! mama sAmAiyaM caritaM paDivajjAveha ? se Ayarie evaM vajjA devANuppiyA ! evaM nammokkAramaMtaM bhaNeha tao pacchA IriyAvahiyA avaranAmo gamaNAgamaNo AloyaNa suttaM bhaNei / tao pacchA tasttarIkaraNeNaM jAva appANaM vosirAmi jahA guru bhaNAvei tahA sIse bhaNejjA tao pacchA AyArie evaM vaejjA devANuppiyA ! cauvIsa ukkIttaNattha jhAo kA sagga karei cauvisatthaeNaM / tao pacchA sIse kAusagaM NamokkAreNa pArittA cauvIsatthayaM bhaNijjA tao pacchA sehe evaM vade bhaMte ! sAmAiyaM caritaM paDijjAveha ? Ayarie bhaNejjA haMtA paDivajjAmi // 24 // HOCHI bAdaravAyukAyAnAM 'sUkSma' nAmakAraNam // 624 //
Page #641
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArtha // 625 // vAdaravAyukAyAnAM nAmakAraNam / ... zabdArtha--[se] to [keNaTeNaM] kisa kAraNa se [bhaMte] he bhagavan [bAyaravAujIva- kAyANaM] bAdaravAyukAya ke jIvoM kA [suhumaM NAmadhijjA] sUkSma aisA nAma kahA hai ? [goyamA !] he gautama ! [adissati maMsacakkhuNA] carmacakSu se dRzyamAna nahIM hote haiM ? [teNaTreNaM] isa kAraNa se [goyamA] he gautama ! [suhumaMti] sUkSma aisA [NAmadhejjA] nAma kahA hai [saliMgassa NaM] muniveSa ke lie [muhapattimAiyAiM] mukhavastrikA Adi [nAmadhijjAiM] nAma kahA hai| [muhapattiM] mukhavastrikA [muhe baMdhei] mukha para bAMdhate haiM [vAujIvassa] vAukAya ke jIvoM kI [rakkhaNaTuM] rakSA ke liye [tassaTeM] isa kAraNa se [muhapatti] muhapattI ko [arihaMtA] arihaMtone [saliMga] svaliMga sAghu-cihna [bhAsaMti] kahA hai| [muhapatti] mukhavastrikA [saliMga] svaliMga aura [viNayamUladhamma] vinaya mUladharma rUpa hai [evaM] isalie [muheNa saddhiM] mukha ke sAtha [baMdhittA] bAMdhakara [tao pacchA] tadanantara [rayaharaNaM] rajoharaNa [pAyakesariyaM] pAdakesarikA-gucche ko [kakkheNaM] kAMkha SKCE jA // 625||
Page #642
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAdaravAyukAyAnAM nAma kAraNam kalpasUtra meM [dalei] leve [dalaittA] rajoharaNa aura pAdakesarikA-gocche ko kAMkha meM lekara [karasazabdArthe mobA - majhe] hAtha meM [pAyabaMdhaNaM giNhai] pAtrabaMdhana-pAtra ko bAMdhane ke vastra ko [jaM vatthaMte] // 626 // jisa vastra meM [pAyAiM] pAtroM ko [ThavittA] rakhakara [pAyAiM baMdhei] pAtroM ko bAMdhate haiM isalie [taM] usako [pAyabaMdhaNaM vatthaM] pAtra baMdhana vastra-pAtroM ko bAMdhane kA vastra [pavuccai] kahate haiM [evaM] isI prakAra se [pAyaThavaNaM vi] pAtra sthApanaka-jisa vastra para pAtra rakhe jAte haiM vaha [evaM] isI prakAra se [mavyovahI vi] aura bhI sabhI upadhI ko [NAyavvA] jAna lenA caahiye| [tao pacchA] isake bAda arthAt rajoharaNa pAtra bandhana pAtrAcchAdana vastrAdi grahaNa karane ke bAda [puNo] phira [AyariyANaM] AcArya ko [vaMdai] vaMdanA kare [namaMsai] namaskAra kare vaMdanA namaskAra karake [puratthAbhimuhe] pUrva dizA kI ora mukha rakha kara ke athavA [guruNo abhimuhe vA] guru ke sanmukha mukha rakha kara [paMjalIuDe] donoM hAtha joDakara [ciTrei] khaDA rahe [puNo evaM vaejjA] // 626 //
Page #643
--------------------------------------------------------------------------
________________ ammiccesstematun kalpasUtre sazabdArthe // 627 // m bAdaravAyutatpazcAt phira isa prakAra guruko kahe [bhaMte] he bhagavan Apa [mama] mujha ko [sAmAiyaM kAyAnAM carittaM] sAmAyika cAritra [paDivajAveha] aMgIkAra karAve [se Ayarie] phira vaha 'sUkSma AcArya [evaM vaejjA] isa prakAra kahe [devANuppiyA] he devAnupriya ! [egaM] eka [namo nAma kAraNam kAramaMtaM navakAra maMtra [bhaNeha] paDho [tao pacchA] isake pIche [iriyAvahiyAe] iri. yAvahI [avaranAme] jisakA dUsarA nAma [gamaNAgamaNe] gamanAgamana hai isa [AloyaNA suttaM] AlocanA sUtrako [bhaNeha] bolo| [tao pacchA] usake bAda [tassuttarIkaraNeNaM] tasyottarIkaraNa [jAva] yAvat [appANaM vosirAmi] AtmA ko vosarAtA hUM yahAM takakA pUrA pATha [jahA guru bhaNAve] jaisA gura bhaNAve [tahA] usa prakAra [sIse bhaNejjA] | ziSya bhaNe [tao pacchA] usake pIche [Ayarie] AcArya [evaM vaejjA] isa prakAra kahe [devANuppiyA] he devAnupriya ! [cauvIsatthaeNaM] coIsa logastava [jhANAo] nil dhyAna meM-mana meM [bhANiyabaM] bolanA cAhiye [cauvisatthaeNa] logastava ke pATha se // 627)
Page #644
--------------------------------------------------------------------------
________________ sazabdArthe MSRED badaravAyukAyAnAM 'sUkSma nAmakAraNam // 628 // kalpasUtre / [kAusaggaM] kAyotsarga [karei] kare / [tao pacchA] tatpazcAt [sIse] ziSya [kAusaggaM] kAyotsarga [NamokAreNa] navakAra " maMtra se [parittA] pAlakara [egaM] eka [cauvIsatthayaM] logassa kA pATha [bhaNijjA] bole [tao pacchA] usake pIche [sehe] ziSya [evaM vaejjA] isa prakAra kahe [bhaMte] he bhagavan ! Apa mujhe [sAmAiyacaritaM] sAmAyika cAritra [paDivajjAveha] aMgIkAra karAve phira / [Ayarie bhaNejjA] AcArya kahe [hatA] hAM [paDivajjAmi] aMgIkAra karAtA huuN||24|| bhAvArtha-he bhagavan kisa kAraNa se bAdaravAyukAyake jIvoM kA sUkSma aisA nAma kahA hai ? he gautama ! ve carmacakSuvAloM se dekhe nahI jAte hai isa kAraNa se he gautama! sUkSma aisA nAma kahA hai / muniveSa ke liye mukhavastrikA Adi nAma kahA hai| mukhavastrikA mukhapara vAMdhate haiM / vAyukAya ke jIvoM kI rakSA ke liye muhapattI ko arihaMtone laga-sAdhu cihna kahA hai / mukhavastrikA svaliMga aura vinayamUla dharmarUpa hai, isalie // 628 //
Page #645
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 629 // bAdaravAyukAyAnAM 'sUkSma nAmakAraNam usako mukha ke sAtha bAMdha kara tadanantara rajoharaNa pAdakesarikA-gucche ko kAMkha meM lekara hAtha meM pAtre ko bAMdhane ke vastra leveM jisa vastra meM pAtroM ko rakhakara pAtroM ko bAMdhate hai, usako pAtra bandhana vastra kahate haiN| isI prakAra se pAtrasthApaka-jisa vastra para pAtra rakhe jAte haiM vaha evaM isI prakAra se anya sabhI upadhi ko jAna lenA caahiye| rajoharaNa pAtrabandhana pAtrAcchAdana vastrAdi grahaNa karane ke vAda AcArya ko vaMdanA kare namaskAra kare vaMdanA namaskAra karake pUrva dizA kI ora mukha rakha ke athavA guruke sanmukha mukha rakha kara donoM hAtha joDakara khaDA rahe phira isa prakAra guru ko kahe-he I bhagavan Apa mujha ko sAmAyika cAritra aMgIkAra karAve / phira vaha AcArya isa prakAra kahe he devAnupriya ! eka navakAra maMtra paDho isake pIche iriyAvahI jisakA dUsarA nAma gamanAgamana hai isa AlocanA sUtra ko bolo| usake bAda tasyottarIkaraNa yAvat AtmA | ko vosarAtA hUM yahAM taka kA pUrA pATha jaisA guru bhaNAve usa prakAra ziSya bhnne| H // 629 //
Page #646
--------------------------------------------------------------------------
________________ SAMANARTELANANCIES __ kalpasUtre : usake pIche AcArya isa prakAra kahe-he devAnupriya ! coIsa logastava dhyAna meM-manameM sAmAyika cAritrasazandArthe bolanA cAhiye logassa ke pATha se kAyotsarga kare / tatpazcAt ziSya kAyotsarga navakAra dhAraNAdi // 630 // maMtra se pAlakara eka logassa bole usake pIche ziSya isa prakAra kahe-he bhagavan Apa|| vidhi mujhe sAmAyikacAritra aMgIkAra karAve phira AcArya kahe-hAM aMgIkAra karavAtA hUM // 24 // mUlam-tao pacchA Ayarie evAmeva sAmAiyaM carittaM paDivajjAveha tae NaM sehe sasaddha AyariyavayaNAnusAraM evaM vaejjA karemi bhaMte sAmAiyaM / savvaM sAvajjaM jogaM paccakkhAmi jAva jIvAe tivihaM tiviheNaM na karemi na kAravemi karataM pi annaM na samaNujANemi maNasA vayasA kAyasA tassa bhaMte " paDikkamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi / tao pacchA sehe thaya thui / maMgalaM avaranAmaM dU namotthuNaM bhaNejjA taeNaM Ayarie sehaM sikkhAvei No // 630 // mema
Page #647
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArye // 631 // sAmAyika cAritra-.. dhAraNAdi vidhi kappai niggaMthANaM vA niggaMthINaM vA muhe muhapattiM abadhittae eyAI kajjAI karittae cidvittae vA nisIttae vA tuyaTTittae vA nidAittae vA payalAittae vA dhammakahaM kahittae vA savvaM AhAraM esittae vA vatthaM vA paDilehaittae vA gAmANugAmaM duijjittae vA sajjhAyaM vA karittae vA jhANaM vA jhAittae vA kAusagaM vA ThANaM vA ThAittae vA ? kappai niggaMthANaM vA niggaMthINaM vA muhe muhapattiM baMdhaittA eyAI kajjAiM karettae cidvittae vA jAva kAusaggaM ThANaM ThAittae vA // 25 // zabdArtha-[tao pacchA] usake pIche [Ayarie] AcArya [evAmeva] isI prakAra [sAmAiyacarittaM] sAmAyika cAritra [paDivajjAveha] aMgIkAra karAve [taeNaM] usake pIche [sehe] ziSya [sasaddhe] zraddhAyukta hokara [AyariyavayaNAnusAraM] AcArya ke vaya // 631 //
Page #648
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 632 // nAnusAra [evaM] isa prakAra se [vaejjA ] kahe [karemi bhaMte sAmAiyaM] he bhagavan maiM sAmAika karatA hU' [savvaM sAvajjaM jogeM] saba sAvadha joga kA [paccakkhAmi ] pratyAkhyAna karatA hU~ [jAva jIvAe ] jIvana paryanta [tivihaM tiviheNaM] tIna karaNa aura tIna jogoM se [na karemi ] nahIM karUMgA [na karAbemi] anya ke dvArA nahIM karAUMgA [karaMtaM ] karate hue [annaM] dUsare ko [ na samaNujANemi ] anumodana nahIM karUMgA [manasA ] manase [vayasA ] vacana se [kAyasA] kAya se [tassa ] usakA [te] he bhagavan [paDika mAmi] pratikramaNa karatA hUM [niMdAmi ] niMdA karatA hUM / [ garihAmi ] garhA karatA hUM / [tri] sAvakArI AtmA kA [vosirAmi] tyAga karatA hUM / [tao pacchA] usake pIche [he] ziSya [thayathuimaMgala] stavastuti maMgalasvarUpa [dU namotthUNaM ] dono kA pATha [bhaNejjA] bhaNe [taNaM] tadanantara [Ayarie ] AcArya [seha] fior at [Peraras] zikSA deve [No kappai] nahIM kalpatA hai [niggaMthANaM] nirgranthoM sAmAyika cAritra dhAraNAdi vidhi // 632 //
Page #649
--------------------------------------------------------------------------
________________ SA kalpasUtre sazabdArthe // 636 // dhAraNa niSedhaH sthAnameM sthiti rUpa kAyotsarga karanA // 25 // . . . . . . anyaliMgara mUlam No kappaDU niggaMthANaM vA niggaMthINaM vA aNNaliMge vA gihiliMge l vA kuliMge vA hoittae, kappai niggaMthANaM vA niggaMthINaM vA saliMge vA sayAvaTTittae, sAhuveseNaM karamANe bhaMte ! jAva kiM jaNayai ? goyamA ! lAghavaM jaNayaI, ahavAH bhAveNaM NANaM jAvaH tavaM jaNayai, evAmeva bhaMte ! je aIyA, je paDupannA je AgamissA arihaMtA bhagavaMtA kiM te sayA saliMge vaTTaissati ? haMtA, goyamA ! savve 'vi arihaMtA evaM saMliMge paTTisati // 26 // - _o kapaDA nahIM. kalpatA hai nirNayANaM vA] nirgranthoM ko [niggaMdhINaM vA] nirgranthiyoM ko [aNNaliMge vA] anyaveSa [gihiliMge vA] gRhastha veSa [kuliMge vA] IS kuveSa [hoittae] honA [kappai] kalpatA hai [niggaMthANaM vA] nirgranthoM ko [niggaMthINaM vA] 5 // 636 // ......zabdAtha-NA kappaDA nahI 1... litil
Page #650
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sabhandArthe // 635 // ScIS karatA huuN| niMdA karatA hUM / gardA karatA hUM sAvadhakArI tyAga karatA huuN| usake pIche / - sAmAyika ziSya stava stuti maMgalarUpa (namotthuNaM) kA pATha bhnne| tadanantara AcArya ziSya ko cAritra . dhAraNAdi zikSA deveM nirgrantha athavA nigranthiyoM ko mukhapara muhapatti vinA bAMdhe ye Age kahe dhAraNA jAnevAle kAryoM ko karanA kalpatA nahIM hai| isakA nAma nirdeza pUrvaka sUtrakAra kahate haiM-khaDA rahanA, baiThanA athavA tvam vartana karanA-pasavADA badalanA nidrA lenA, uccAra prazravaNa, kapha, nAsikA kA mala, inako paraThavanA nahIM kalpatA hai| dharmakathA kahanA :: tathA sarva prakArake AhAra kA grahaNa karanA tathA bhAMDopakaraNakI pratilekhanA karanA tathA " eka grAma se dUsare gAma vihAra karanA tathA svAdhyAya karanA tathA dhyAna karatA eka sthAna meM sthitirUpa kAyotsarga karanA ye saba kArya mukha para mukhavastrikA vAMdhe vinA karanA . nahIM kalpatA hai| nirgrantha evaM nirgranthiyoMko mukhapara muhapattIko bAMdhakara ye nIce batAye kAryoM kA karanA kalpatA hai ve kArya ye haiM-khaDA rahanA yAvat pUrvokta saba kArya tathA eka // 35
Page #651
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre .. saggaM vA ThANaM ThAittae] eka sthAna meM sthita rUpa kAyotsarga karanA ye saba pUrvokta sAmAyika sazabdArthe / . kArya mukha para mukhavastrikA bAMdhe vinA karanA nahIM kalpatA hai| [kappai] kalpatA hai / caaritr||634|| [niggaMthANaM vA niggaMthINaM vA] nigraMthoM ko aura nigraMthiyoM ko [muhe] mukha para [muhapatti] vidhi / mukhapattI ko [baMdhaittA] bAMdhakara [eyAi] ye saba [kajjAi] kAryo kA [karettae] karanA kalpatA hai ve kArya ye haiM-[cidvittae vA] khaDA rahanA [jAva] yAvat pUrvokta saba kArya tathA [kAusaggaM ThANaM ThAittae vA] eka sthAna meM sthitirUpa kAyotsarga karanA // 25 // ... ... bhAvArtha-usake pIche AcArya isI prakAra sAmAyika cAritra aMgIkAra karAve usake pIche ziSya zraddhAyukta hokara AcArya ke vacanAnusAra isa prakAra se kahe he bhaga... van maiM sAmAyika karatA hUM saba sAvadya yogakA pratyAkhyAna karatA hUM jIvana paryanta tIna .. karaNa aura tIna jogoM se nahIM karUMgA anya ke dvArA nahIM kraauuNgaa| aura karate hue ... dUsare ko anumodana nahIM karUMgA he bhagavan mana vacana kAya se usakA pratikramaNa // 634 // EVEN
Page #652
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 cAritra dhAraNAdi.. kalpasUtre / ko, niragaMthINaM, vA] athavA. nigraMthiyoM ko,[muhe] mukhapara [muhapattiM] muhapattI ko [aba / sAmAyika sazabdArthe / dhittA] vinA vAMdhe, [eyAiM] ye Age kahe jAnevAle [kajjAiM]. kAryoMkA [karittae] / // 633 // karanA kalpatA nahIM hai| isakA nAma nirdeza pUrvaka sUtrakAra kahate haiN| [ciTTittae vA] vidhi khaDA, rahanA athavA nisIttae vA] baiThanA athavA [tuyahittae vA] tvagvartana karanA* pasavADA, badalanA [nidAittae vA] nidrA lenA [payalAittae vA] pracalA ardhanidrA lenA [uccAraM] uccAra [pAsavaNaM vA] prazravaNa [khelaM vA] kapha siMghANaM vA] nAsikA kA / mala inako [pariTuvittae vA] paraThavanA nahIM kalpatA hai tathA dhammakaha kahittae vA]. dharmakathA kA kahanA tathA [saMbaM] sarva prakAra ke [AhAra] AhAra kA [esittae vA] grahaNa karanA tathA [bhaMDovagaraNAi] bhAMDopakaraNa kI paDilehaittae vA] pratilekhanA karanA / tathA [gAmANugAma] eka grAma se dUsare grAma [dUijjittae vA], vihAra karanA tathA [sajjhAyaM vA karittae] svAdhyAya karanA tathA [jhANaM vA jhAittae]. dhyAna karanA [kAU // 633 // 1123 -. . EDY:
Page #653
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre nirgranthiyoM ko [saliMge] svaliGga se [sayA] sarvadA [vaTTittae] rahanA, [sAhaveseNaM kara- ... nirgranthAsazandAyeM dinAM veSa| mANe bhaMte ! jIve kiM jaNayai] sAdhuveSa meM rahatA huA he bhadanta ! jIva kyA utpanna karatA dhAraNam // 637 // IT hai [goyamA !] he gautama ! [lAghavaM jaNayai] nirahaMkArapanA ko utpanna karatA hai [ahavA] athavA [bhAvevaM gANaM jAva tavaM jaNayai] bhAva se jJAna. yAvat tapa ko utpanna karatA hai / / [evAmeva] isa rIti se bhI [bhaMte!] he bhadanta ! [je aIyA] jo bhUtakAla ke [je paDupannA] jo vartamAnakAla ke [je AgamissA] jo bhaviSyat kAla ke [arihaMtA bhagavaMtA] ariIn haMta bhagavanta [kiM te sayA saliMge vadRissaMti ?] kyA vaha sarvadA svaliGga-sAdhuveSa meM raheMge ? [haMtA goyamA !] hAM gautama [savve vi arihaMtA evaM saliMge pavahissaMti] saba . arihaMta isI prakAra svaliMga se rahate haiM // 26 // bhAvArtha-nirgrantha aura nirganthiyoM ko anya veSa meM athavA gRhastha veSa meM athavA kuveSa meM rahanA nahIM kalpatA hai, nirgrantha aura nirgranthiyoM ko svaliMga sAdhuveSa meM sadA // 637 //
Page #654
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 638 // rahanA kalpatA hai, sAdhu veSa meM rahatA huA he bhadanta ! jIva kyA utpanna karatA hai ? he gautama ! nirabhimAnapanA utpanna karatA hai, athavA bhAva se jJAna yAvat tapa ko utpanna karatA hai, isI prakAra se he bhadanta ! jo bhUtakAla ke, jo vartamAnakAla ke, jo bhaviyat kAla ke arihaMta bhagavanta haiM kyA ve sarvadA svaliGga - sAdhu veSa meM rahate haiM, hAM gautama saba arihaMta isI prakAra svaliGga se rahate haiM ||26|| mUlam - rayaharaNaM nisIhiyA sahiyaM dharaMti, sadorakamuhapattiM muhovaribaMdhaNaM, gocchagaM, paDiggahaM paDidharaMti, pAuharaNaM sarIrarakkhaNaTTaM, colapaTTagaM paDidhAraNaM, nANadaMsaNaM-carittaArAhagA saliMgINo havaMti / gihatthA, paDimAdhAragA, nisIhiyA vajjiyaM rayoharaNadhAragA gihiliMgiNo havaMti / vohadhammiNo tahA bAbA jogiNo tahA paMcaggI tAvagA aNNaliMgiNo havaMti, avasarIraM vattheNa Ava nirgranthAdinAM vepa dhAraNam // 638 //
Page #655
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 639 // riyaM, avasarIraM anAvarIyaM, muhapattI rahiyaM laghudaMDaka rayoharaNa dhAragA, hatthe daMDa dhAragA ahavA naggasarIrA, mayUrapicchI dhAragA, kamaMDaladhAregA ee kuliMgiNa havaMti // 27 // bhAvArtha - khaliMga - rajoharaNa nizIthikA sahita rakhe, DorAsahita mukhavastrikA muha para bAMdhe, gocchaka aura pAtra tathA caddara oDhe, colapaTTaka pahire, jJAna- darzana - cAritra ke ArAdhanA karanevAle svaliGgI hote haiM / gihiliMgI - gRhastha ke veza meM rahanevAle zrAvaka Adi, paDimAdhArI zrAvaka rajoharaNa ke Upara nizIthiyA nahIM bAMdhanevAle, / anyaliMgIvauddhadharmI tathA anya bAbA yogI Adi haiM, kuliMga - AdhAzarIra para kapaDA oDhakara aura AdhA zarIra ughADA rakhanA, muhapattI nahIM bAMdhanA, nAnI dAMDI kA rajoharaNa rakhanA, hAtha meM daNDA rakhanA athavA nagna zarIra rahanA, morapiMchI rakhanA, kamaNDalu vigere rakhanA ye kuliMgI kahe jAte haiM / lambI muhapattI bAMdhane vAle, dayA, dAna ko utthApane vAle, CSSSS svaliGgInAmanyaliGgInAM ca sAdhuvepa dhAraNa prakAra: // 639 //
Page #656
--------------------------------------------------------------------------
________________ SEARNAMEERSIC mukhavastrikAyA: Avazyakakham kalpasUtre mAtA aura gaNikA ko samAna samajhane vAle AdhAkarmika aura abhihaDe AhAra lene sazabdArthe 8 vAle, kaccA pAnI meM rAkha-nAkhA hoya aise pAnI kAma meM lenevAle ye sava kuliMgI / // 640 // l kahe jAte haiM // 27 // mukhavastrikA rakhanekI AvazyakatA - mUlam-mukhavastrikA vinA kathaM mukha mazakAdi saMpAtima jIvodaka bindu pravezarakSA ? kathaM ca kSut kAsita jRmbhitAdiSu dezanAdiSu coSNa mukha marutavirAdhyamAna bAhya vAyukAyika rakSA ? kathaM ca rajoreNu pravezarakSA ? paraM prati niSThayU talavasparzarakSA ca vidhAtuM zakyA ? // 28 // bhAvArtha--vinA muhapattI mukha meM praveza karate macchara, makkhI, yA anya sUkSmajIva | ki jo UDate rahate haiM evaM jalabinduoM ko kaise roka sake ? evaM chIMka, khAMsI, vagAsA // 640 //
Page #657
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'kalpasatre sazabdArthe // 641 // mukhavastrikAyAH Avazyaka kham l Adi evaM dezanA-colate samaya mukha meM se nIkalate uSNa vAyu dvArA marate (bAdara) vAyukAyika jIvoM kI rakSA kaise hosake ? evaM anya manuSya ke Upara uDate thUkake biMduoM kA sparza kI rUkAvaTa kaise hosakatI rajoharaNa evaM gocchA ke vinA makAna evaM pAtrA kaise puMjasake ? ataH rajoharaNa evaM mukhavastrikA avazya rakhane cAhie // 28 // ... mUlam-evAmeva bhaMte ! pavayaNakusalA, sayameva vi pavajjA giNhejjA ? | haMtA goyamA ! // 29 // zabdArtha--[evAmeva bhaMte] isa prakAra he bhagavan ! [pavayaNakusalA] pravacana meM | kuzala [sayameva vi] svayameva bhI [pavajjA giNhejjA] dIkSA grahaNa kara sakatA hai ? | [hatA. goyamA !] hAM gautama ! kara sakatA hai // 29 // bhAvArtha--isa prakAra pravacana meM kuzala jaina tatva ke nipuNa khuda bhI dIkSA grahaNa kara sakatA hai ? hAM gautama ! kara sakatA hai // 29 // // 641 //
Page #658
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe padhisaMpA svaliMgAyudanavidhiH // 642 // _mUlam-saliMgovagaraNa uvahI bhaMDamattAI kevAmeva bhavaMti ? goyamA! gAma- si vA NagaraMsi vA jAva rAyahANisi vA sayameva vi kareha annaNa vi karAveha jaM bhavai gahaNaM aDaviyaMsi vA tassa NaM gADhAgADhe kAraNehiM devA vi dalayaMti, aNAI kAleNaM jIyAccAra niccamevaM bhavai, devANaM ayaM bhAvaNA vi bhavai saliMgo kAraNa bhaMDamAiyAiM uvahi vi dalayaMti daDhabhAveNaM jaM bhavaMti jIvA tassa NaM devA dalayaMti, No annaM dalayaMti, goyamA ! kevalINaM savvaThANe devA dalayaMti, jahA bharahe rAyA se taM, sAhU pavajjA sAmaggiyaM // 30 // zabdArtha--[saliMga] svaliMga [uvagaraNa] upakaraNa [uvahI] upadhI [bhaMDamattAI] vastra pAtrAdi [kevAmeva bhavaMti] kisI prakAra prApta kare [goyamA] he gautama! [gAmaMsi vA] gAMva se [NagaraMsi vA] nagara se [jAva] yAvat [rAyahANisi vA] rAjadhAnI se SH | // 642 //
Page #659
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre svaliMgAyupadhisaMpAdanavidhiH sazabdArthe // 643 // [sayamevaM vi kareha] khuda bhI le Ave aura [anneNa vi karAveha] dUsaroM ke dvArA lAyA huA grahaNa kare, [jaM bhavai] jisa prakAra yogya ho vaisA kare, [gahaNa] gahana [aDaviyaMsi vA] aTavI meM [tassa NaM] usako [gADhAgADhe kAraNehiM devA vi dalayaMti] gADhAgADha kAraNa se deva bhI lAkara dete haiM [aNAIkAleNaM] anAdi kAla se [jIyAccAra] jItAcAra [niccamevaM bhavai] sadA isa prakAra hotA rahA hai [devANaM] devoM kI [ayaMbhAvaNA vi bhavai] isa prakAra kI bhAvanA hotI hai [saliMgokAraNa] svaliMga kA kAraNa [bhaMDamAiyAiM] vastra pAtrAdika [uvahi vi] upadhI bhI [dalayaMti] dete haiM [daDhabhAveNaM jaM bhavaMti jIvA] dRDha bhAvanA vAle jo jIva hote haiM [tassa NaM devA dalayaMti] usako devatA bhI dete haiM [No annaM dalayaMti] dUsare ko nahIM detI haiM [goyamA] he gautama ! [kevalINaM savvaThANe devA dalayaMti] kevalI ko sarvasthAna meM devatA hI lAkara dete haiM [jahA bharahe rAyA settaM] jaise bharata rAjA ko usI prakAra [sAhU] sAdhu kI [pavajjA sAmaggiyaM] dIkSA sAmagrI // 30 // // 643 //
Page #660
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArya // 644 // bhAvArtha--arihaMta ke anuyAyioM ko upakaraNa, upadhI vastra, pAtrAdi kisa prakAra svaliMgAdhu padhisaMpAse prApta karanA cAhiye-he gautama ! gAma, nagara rAjadhAnI se khuda bhI upakaraNa, upadhi SHAH vastra, pAnAdi le Ave, dUsaroM ke dvArA bhI prApta kare, jisa prakAra yogya lage vaisA kre| gahana aTavI-vana meM usako khAsa kAraNasara devatA bhI upakaraNAdi dete haiM, anAdikAla se sadA ke liye aisA hI calA AtA hai, devatA kI bhAvanA bhI isa prakAra hotI hai ki arihaMta ke anuyAyioM ko upakaraNa vastrAdika pAtra jina kI dRDha bhAvanA hotI hai / unako devatA Akara dete haiM, dUsare ko nahIM, he gautama ! kevalI bhagavAn ko sarva jagaha / devatA hI dete haiM, jisa prakAra bharata rAjA ko diyA thA, isa prakAra uparokta sAdhu kI dIkSA sAmagrI kahI hai // 30 // mUlam-jaMpi vatthaM va pAyaM vA, kaMbalaM pAyapuMchaNaM, taMpi saMjamaM lajjA , dhAraMti pariharaMti ya // 31 // // 644 //
Page #661
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre dA // 645 // zabdArtha -- [jaM pi] jo sAdhu [vatthaM] vastra [va] athavA [pAyaM] pAtra [ar] athavA [kaMvalaM] kambala [pAyapuMchaNaM] paira pUMchane vAlA bastra vizeSa tathA rajoharaNa rakhate haiM / [pa] tathApi vaha [saMjamalajjahA] saMyama kI lajjA kI rakSA ke liye hI [dhAraMti ] dhAraNa karate haiM [ya] aura [pariharaMti] apane kAma meM lAte haiM // 31 // bhAvArtha-- munirAja, jo kalpanIya DorAsahita mukhavastrikA, vastra, pAtra, kambala, paira pUMchanevAlA kapaDA tathA rajoharaNa Adi jarUrI vastue~ rakhate haiM vaha saMyama kI aura lajjA kI rakSA ke vAste hI vartate haiM // 31 // mUlam - savvatthu bahiNA buddhA, saMrakkhaNapariggahe / avi appaNo videhaMmi, nAyaraMti mamAiyaM // 32 // zabdArtha-- [buddhA] tatra ke jAnakAra [savvatthu ] saba prakAra kI upadhi, vastra, pAtra, rajoharaNa, mukhavastrikA dvArA [ saMrakkhaNapariggahe ] jIva rakSA ke vAste jo upakaraNa 179 upadhyAdau mamatA parihAraH // 645 //
Page #662
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe upadhyAdau mamatApari // 4 // . .. SH liyA huA hai usameM [avi] tathA [appaNo vi] apanI [dehami] dehameM bhI [mamAiyaM] mamatA bhAva [nAyaraMti] aMgIkAra nahIM karate // 32 // ____ bhAvArtha-dharmazAstra ke jJAtA munijana, jIvarakSA ke vAste lI huI upadhi pAtra, rajoharaNa, mukhavastrikA (sAmAna) meM tathA apane zarIra meM kisI prakAra kI mamatA nahIM karate // 32 // mUlam-tumhANaM bhaMte ! sAsaNe kayA hAyamANe bhavissaMti kayA udie bhavissaMti kevaiyaM kAlaM sAsaNe Thiie bhavissai ? goyamA! egavIsaM vAsasahassehiM mama sAsaNe Thie bhavissai aMtarAya do vAsaM sahassahiM mama sAsaNe hAyamANe bhavissai / se keNaTeNaM bhaMte evaM vuccai ? goyamA ! mama jammanakkhatte bhAsarAsI nAme mahaggahe saMkaMte tassa pahAveNaM do vAsasahassehiM sAhUNaM vA I MELIST | // 646 //
Page #663
--------------------------------------------------------------------------
________________ - kalpasUtre sazabdArthe // 647 // bhagavacchAsanAvadhi kathanam sAhUNINaM vA sAvayANaM vA sAviyANaM vA no udae pUyA bhavissai goyamA ! bahave muNI sacchaMdayArI bhvissNti| sayameva saMjamiyA bhavissaMti bahave muNI mama saliMgaM muhe muhapattibaMdhaNaM vajjaittA davvaliMgadhArI samaie NaM bhavissaMti bahaveNaM kuliMgadhArI bhavissaMti bahave NiNhavA bhavissaMti bahave muNiNAmadhArI seyaM vattha rayaharaNa muhapatti mAdiyaM uvahiNaM saliMgaMNa mannissaMti kei muNiNo muhapattibaMdhaNaM kAlapamANaM karissati te savve muNI avihimaggeNaM uvaesaM karissaMti bahave muNiNo jiNapaDimaM karAvissaMti bahave muNiNo jiNapaDimANaM paiTuM karAvissaMti bahave muNiNo jiNapaDimANaM ThAvayA bhavissati jAva savve vi avihimagge paDirasaMti te savve pavvuttAI kajjAiM saMchaMdeNaM karissaMti goyamA ! jayA // 647 //
Page #664
--------------------------------------------------------------------------
________________ 101 kalpasUtre zabdArthe // 648 // bhAsaggahe viTTie bhavissai puNo mama sAsaNeNaM udaya pUyA bhavissai sAhuNINaM vi sAvayANaM vi sAviyANaM udaya pUyA bhavissai // 33 // zabdArtha -- aba gautamasvAmI pUchate haiM - [bhaMte] he bhagavan [tumhANaM] ApakA [[sa] zAsana [kathA] kaba [hAyamANe] hIyamAna [bhavissaMti] hogA [kathA] kaba phira [ udie ] udita [ bhavissati] hogA ? [kevaiyaM kAlaM] kitane kAla taka [sAsaNe ] zAsaka [ore] sthita - sthira [ bhavissati ] hogA ? [ goyamA ] he gautama! [egavIsaM vAsasahasse hiM] ekavIsa hajAra varSa paryanta [mama] merA [ sAsaNe ] zAsana [Thie ] sthira [vi] rahegA [aMtarAya ] usa bIca meM [do vAsasahassehiM] do hajAra varSa paryanta [mama sAsaNe ] merA zAsana [ hAyamANe ] hIyamAna [bhavissati ] hogA | [ hi] vaha kisa kAraNa se [te] he bhagavan [evaM ] isa prakAra se [buccai] Apa kahate haiM - [ goyamA !] he gautama ! [mama] mere [jammanakkhatte] janma nakSatra ke upara t SIL bhagavacchA sanAvadhi kathanam // 648 //
Page #665
--------------------------------------------------------------------------
________________ AAPAN . kalpasUtre mil [bhAsarAsI] bhasmagazI nAma kA [mahaggahe] mahAgraha [saMkaMte] saMkramaNa karatA hai [tassa]bhagavacchAsazabdArthe usake [pabhAveNaM] prabhAva se [do vAsasahassehiM] do hajAra varSa paryanta [sAhaNaM] sAghu- sanAvadhyA di kthnm| // 649 // oMkA [vA] athavA [sAhuNINaM] sAdhviyoM kA athavA [sAvayANaM vA sAviyANaM vA] zrAvaka aura zrAvikAoM kA [udae] udaya aura [pyA] pUjA-satkAra [No bhavissai] / nahIM hogA [bahave muNI] bahuta se muni [sacchaMdayArI] svacchanda AcAra pAlanevAle [bhavissaMti] hoMge [sayameva] apane Apa [saMjamiyA] saMyamI [bhavissaMti] hoMge [bahave / muNI] aneka muni [mama] merA [saliMga] svaliMga sAdhuliMga [muhe] mukha ke Upara [muhapatti baMdhaNaM] mukhavastrikA kA [vajjissaMti] tyAga kregaa| [bahave muNI] bahuta se muni [davvaliMgadhArI] dravyaliMga ko dhAraNa karanevAle [sa maie] apanI hI mati se [bhavi saMti] hoMge [bahave] aneka [kuliMgadhArI] kuliMga ko dhAraNa karanevAle [bhavissaMti] hoMge [bahave] aneka [NiNhavA] nihnava arthAt sacce artha ko chipAnevAle [bhavissaMti] hoNge| // 649 // %3
Page #666
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavacchA S kalpasUtre [se keNaTreNaM] kisa kAraNa se [bhaMte] he bhagavan aisA Apa kahate haiM ? [goyamA] he IA sazabdArthe sanAvadhyAgautama [bahave] aneka [muNiNAmadhArI] muni ke nAma ko dhAraNa karanevAle arthAt nAma // 650 // di kathanam mAtra se muni kahalAne vAle [seyaM vatthaM] zveta vastra ko [rayaharaNa] rajoharaNa [muhapatti. mAdiyaM] muhapatti Adi [uvahiM] upadhi ko [Na saliMgaM manissaMti] svaliMga nahIM mAneMge [kei muNiNo] kitaneka muni [muhapattibaMdhaNaM] muhapatti baMdhaNa ko [kAlapamANaM] samaya pramANa arthAt amuka samaya meM bAMdhane kA upadeza [karissaMti] kreNge| te savve I muNI] ve saba muni [avihimaggeNaM] avidhi mArga se [uvaesaM] upadeza [karissaMti] kareMge [bahave muNiNo] aneka munigaNa [jiNapaDimaM karAvissaMti] jinapratimA ko karAveMge [bahave muNiNo] bahuta se muni [jiNa paDimANaM] jina mUrtiyoM kI [paiTeM] pratiSThA [karAvissaMti] karAveMge [bahave muNiNo] bahuta se muni [jiNapaDimANaM] jina pratimA kI [ThAvayA] sthApanA karanevAle [bhavissaMti] hoMge [jAva] yAvat yahAM taka [savve vi] ye // 650 //
Page #667
--------------------------------------------------------------------------
________________ . kalpasUtre sazabdArthe // 65 // sabhI [avihipaMthe] avidhi mArga meM [paDissaMti] paDa jAyeMge [te savve] ve sabhI [puvvu- bhagavacchAttAiM] pahale kahe gaye [kajjAiM] kAryoM kA [sachaMdeNaM] svacchaMdapane se [karissaMti] kareMge- sanAvadhyA . di kathanam [goyamA ?] he gautama ! [jayANaM] jaba [bhAsaggahe] bhasmagraha [NivaTTie bhavissai] nivartita hogA taba [puNo] phira se [mama] mere [sAsaNeNaM] zAsana meM [udae] udaya [pUyA] pUjA-satkAra [bhavissaMti] hoMge [sAhaNaM] sAdhuoM kA tathA [sAhuNINaM vi] sAdhviyoM kA tathA [sAvayANaM vi] zrAvakoM kA [sAviyANaM vi] zrAvikAoM kA bhI / [udaya pUyA bhavissaMti] udaya aura pUjA satkAra hogA // 33 // bhAvArtha-gautamakhAmI zrI mahAvIra prabhu ko prazna karate haiM ki he bhagavan ApakA zAsana kaba hoyamAna hogA ? kaba punaH udita hogA? aura kitane kAla paryanta zAsana sthira hogA ? ina praznoM ke uttara meM prabhuzrI gautamakhAmi se kahate haiM-he gautama ! ekavIsa hajAra varSa paryanta merA zAsana sthira rahegA usake bIca meM do hajAra varSa paryanta / // 651|
Page #668
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavacchAsanAvadhyAda kathanam // 652|| kalpasUtre | merA zAsana hIyamAna hogaa| sazabdArthe ____phira se zrI gautamasvAmI pUchate haiM ki he bhagavan Apa kisa kAraNa se isa prakAra se kahate haiM ? uttara meM prabhuzrI kahate haiM he gautama ! mere janma nakSatra ke upara bhasmarAzI nAmakA mahAgraha saMkramaNa karatA hai, usake prabhAva se do hajAra | varSa paryanta sAdhuoM kA athavA sAdhviyoM kA athavA zrAvaka aura zrAvikAoM kA udaya aura pUjA satkAra nahIM hogA / bahuta se muni svacchanda AcAra pAlanevAle hoMge / apane Apa saMyamI hoNge| aneka muni merA svaliMga rUpa mukha ke Upara mukhavastrikA kA tyAga kregaa| bahuta se muni dravyaliMga ko dhAraNa karanevAle hoMge aneka nihnava arthAt sacce | artha ko chipAnevAle hoMge / he bhagavan kisa kAraNa se Apa aisA kahate haiM ? he gautama ! | aneka muni ke nAmako dhAraNa karanevAle arthAt nAma mAtra se muni kahalAnevAle zveta vastrako rajoharaNa muhapatti Adi upadhi ko svaliMga nahIM mAneMge, kitaneka muni muhapatti // 652 //
Page #669
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre .. sazabdArthe // 653 // baMdhana ko samaya pramANa arthAt amuka samaya meM bAMdhane kA upadeza kreNge| ve saba muni |. bhagavacchA sanAvadhyAavidhi mArgase upadeza kreNge| aneka munigaNa jina kI pratimA kraaveNge| bahuta se di kathanam / muni jina mUrtiyoM kI pratiSThA kraaveNge| bahuta se muni jinapratimA kI sthApanA karanevAle hoNge| yAvat yahAM taka ye sabhI avidhimArga meM paDa jaayeNge| ve sabhI pahale kahe gaye kAryoM ko svacchaMda pane se kreNge| he gautama! jaba bhasmagraha nivartita hogA taba phirase mere zAsana meM udaya pUjA satkAra hoNge| sAdhuoM kA tathA sAdhvIyoM kI tathA zrAvakoM kA aura zrAvikAoM kA bhI udaya aura pUjA satkAra hogA // 33 // __ mUlam-jai NaM bhaMte amuge jIve micchA mohaNiya udaeNa bAlajIvA devANuppiyeNa paDimaM karAvei paDimANaM vA paiTuM karAveMti teNaM jIvA kiM jaNayaMti ? goyamA! te bAlajIvA egaMteNaM pAvAI kammAI jaNayati se keNa | // 653 //
Page #670
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIMI JYS bhagavacchAsanAvadhyAdi kathanam kalpasUtre dveNaM bhaMte ! evaM vuccai ? goyamA ! te bAla jIvA micchAbhAve paDivanne ajIvaM PAHI jIvabhAvaM manissai chaNhaM jIvaNikAyANaM vahaM karissai mama maggassa NaM // 654 // hIlaNaM karAvirasai mama sAsaNassa udayaM No karissai mae atthittaM atthi vuttaM natthittaM natthivuttaM se jIve atthittaM natthi vadissati natthittaM asthi || vadirasaMti se teNadveNaM goyamA! se jIve egaMteNaM pAvAI kammAiM jaNayai micchAmohaNijjaM kammaM nibaMdhai // 34 // zabdArtha-[jai NaM] yadi [bhaMte] he bhagavan [amuge jIve] amuka jIva [micchAmohaNiya udaeNa bAlajIvA] mithyAmohanIya ke udaya se bAla jIva [devANuppiyANaM] devAnupriya kI [paDimaM] pratimA [karAvei] karAve [paDimANaM vA paiTThe karAvei] athavA pratimA kI pratiSThA karAve [teNaM jIve] vaha jIva [kiM jaNayai] kyA-kisa prakAra ke ICCCCCESS // 654 //
Page #671
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 655 // bhagavacchAsanAvadhyAdi kathanam karma kA upArjana-baMdha karatA hai ? [goyamA] he gautama ! [se jIve] vaha jIva [egaiteNaM pAvAI kammAiM] ekAnta rUpa se pApa karmoM kA [jaNayai] upArjana karatA hai| [se keNaTreNaM] vaha kisa kAraNa se [bhaMte] he bhagavan [evaM vuccai] isa prakAra se Apa kahate haiM[goyamA !] he gautama ! [se jIve] vaha jIva [micchAbhAvapaDivanne] mithyAtva bhAva ko prApta karake [ajIvaM] ajIva ko [jIvabhAve] jIvabhAva se [mannissai] mAnegA [chaNhaM jIvaNikAyANaM] cha jIvanikAyoM kA [vaha] vadha [karissai] karegA [mama maggassa NaM] mere mArga ko [hIlaNaM] avahelanA [karAvissai] karAvegA [mama sAsaNassa] mere zAsana kA [udayaM] udaya [No karissai] nahIM karegA [mae] maiMne [atthittaM] astitva ko [asthivRttaM] asti aisA kahA hai [natthittaM] nAstitva ko [natthivuttaM] nAsti aisA kahA hai [se jIve] vaha jIva [atthittaM] astitva ko [natthi vadissaMti] nahIM hai aisA kahegA [natthittaM] nAsti bhAva ko [atthi vadissaMti] astibhAva se kahegA [se teNa. // 655 //
Page #672
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 656 // bhagavacchA'sanAvadhyAdi kathanam | TreNaM] isa kAraNa se [goyamA] he gautama ! [se jIve] vaha jIva [pAvAI kammAiM] pApa | karma kA [jayaNai] upArjana karatA hai aura [micchA mohaNijja kammaM nibaMdhai] mithyA| tva mohanIya karma kA baMdha karate haiM // 34 // __bhAvArtha-he bhagavan amuka vAla jIva mithyA mohanIya ke udaya se devAnupriya kI pratimA karAve athavA pratimA kI pratiSThA karAve vaha jIva kisa prakAra ke karma kA upArjana-baMdha karatA hai ? he gautama ! vaha jIva ekAnta rUpa se pApa karmoM kA upArjana | karatA hai / gautamakhAmI pUchate haiM-he bhagavan ! kisa kAraNa se isa prakAra se Apa kaha rahe haiM ? bhagavAn gautamakhAmI se kahate haiM-he gautama ! vaha jIva mithyAtva bhAva ko prApta karake ajIva ko jIva bhAva se mAnegA chaha jIvanikAyoM kA vadha karegA, mere mArga kI avahelanA kraavegaa| mere zAsana kA udaya nahIM karegA maiMne astitva ko (asti) aisA kahA hai| nAstitva ko (nAsti) aisA kahA hai| vaha jIva astitva ko // 66 //
Page #673
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 657 // nahIM hai aisA kahegA nAsti bhAva ko asti bhAva se kahegA isa kAraNa se he gautama! vaha jIva pApa karma kA upArjana karatA hai, aura mithyAtva mohanIya karma kA baMdha karate haiM // 34 // mUlam - - teNaM kAleNaM teNaM samaraNaM bhaMte dUsame kAle kerisae AyArabhAva - paDoyAre bhavissai ? goyamA ! puNo puNo dubbhikkhA paDissaMti rAyANo bahaveM bhavissaMti payANaM ahiyaM kArayA ussukkA aisayA bhavissaMti vAhIrogamArIya puNo- puNo bhavissaMti jAva pAyakAle cauddisi hAhAkArA bhavissaMti bahave jaNA mayapakkhagahiyA asaccabhAsiNo bhavissaMti / kevaiyANaM bhaMte liMga paNNattA ? goyamA ! paMcaliMgapaNNattA taM jahA - gihiliMge 1, aNNaliMge 2, kuliMge 3, davvaliMge 4, saliMge 5 / kai viheNaM bhaMte saliMge paNNatte ? goyamA ! saliMge paMcavihe paNNatte taM jahA - arihaMte 1, AyariyA 2, uvajjhAyA 3, bhagavacchAsanAvadhyA di kathanam // 657 //
Page #674
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArtha // 658 // bhagavacchAsanAvadhyAdi kathanam sAhUNo 4, sAhUNI NaM 5 // 35 // ___zabdArtha-[teNaM kAleNa] usa kAla [teNaM samaeNaM] usa samaya [bhaMte] he bhagavan / [dUsame kAle] dUSama kAla meM [kerisae] kisa prakAra kA [AyArabhAvapaDoyAre] AcAra bhAva [bhavissai] hogA [goyamA] he gautama ! [puNo puNo] vAraMvAra [dubhikkhA paDi. ssaMti] durbhikSa arthAt duSkAla paDegA [rAyANo] rAjA [bahabe bhavissaMti] bahuta se hoMge [payANaM] prajA kA [ahiyakArayA] ahita karane meM [ussukA] utsAhavAle [airAyAbhavissaMti] bahuta se rAjA hoMge [vAhi] vyAdhi [roge] roga [mArIya] mahAmArI [puNo puNo] bArabAra [bhavissaMti] hoMgI [jAva] yAvat yahAM taka ki [pAyakAle] prAtaH kAla hote hI [cauddisiM] cAroM-dizAoM meM [hAhAkArA] hAhAkAra zabda [bhavissai] hoNge| [bahave jaNA] aneka manuSya [mayapakkhagahiyA] apane mata kA pakSa grahaNa karake [asacca bhAsiNo] asatya bhASI-asatya bolane vAle [bhavissaMti] hoNge| [vahave vAmamaggA // 658 //
Page #675
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 659 // bhavissaMti] bahuta se hiMsAdi meM dharma mAnanevAle hoNge| phira gautamasvAmI pUchate haiM[bhaMte] he bhagavan [kevaiyANaM liMgA paNNattA ] liMga kitane prakAra ke kahe gaye haiMuttara meM prabhu pharamAte haiM - [ goyamA] he gautama! [paMcaliMgA paNNattA ] liMga pAMca prakAra ke hote haiM [taM jahA] vaha isa prakAra [ gihiliMge ] gRhasthaliMga 1, [ aNNaliMge ] anyaliMga 2 [kuliMge] kuliMga 3, [davvaliMge] dravyaliMga 4 aura pAMcavAM [saliMge] svaliMga 5 | gautama pUchate haiM [te] he bhagavan [kaitriheNaM] kitane prakAra ke [saliMge paNNatte ?] liMga kahe gaye haiM [goyamA] he gautama! [saliMge paMcavihe paNNatte] khaliGga pAMca prakAra ke kahe gaye haiM [taM jahA] ve isa prakAra - [ arihaMte ] arhanta bhagavanta 1, [Ayarie ] AcArya 2, [uvajjhAe] upAdhyAya 3, [ sAhUNo] sAdhu 4 [ sAhuNIo] sAdhviyAM 5 // 35 // bhAvArtha--he bhagavan usa kAla aura samaya meM dUSama kAla meM kisa prakAra kA AcArabhAva hogA ? he gautama! vAraMvAra durbhikSa arthAt duSkAla paDegA evaM bhagavacchAsanAvadhyA di kathanam // 659 //
Page #676
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe sanAvadhyA prajAkA ahita karane meM utsAha vAle bahuta se rAjA hoNge| vyAdhi, roga, bhagavacchAmahAmArI bAra bAra hoMgI, yAvat yahAM taka ki prAtaHkAla hote hI cAroM dizAoM meM di kathanam // 660 // hAhAkAra zabda hoNge| aneka manuSya apane mata kA pakSa lekara asatya bolane vAle hoNge| II bahuta se hiMsAdi meM dharma mAnanevAle hoNge| phira se gautamasvAmI pUchate haiM-he bhagavan / ME liGga kitane prakAra ke kahe gaye haiM ? uttara meM prabhu pharamAte haiM-he gautama ! liMga pAMca prakAra ke hote haiM, vaha isa prakAra se hai-gRhasthaliMga 1, anyaliMga 2, kuliMga 3, dravyaliMga 4 aura svaliMga 5 / gautamasvAmI prabhu se pUchate haiM-he bhagavan kitane prakAra ke svaliMga kahe gaye hai ? uttara meM prabhuzrI kahate haiM-he gautama! svaliMga pAMca prakAra ke kahe gaye haiM ahaMta bhagavanta 1, AcArya 2, upAdhyAya 3, sAdhu 4 evaM sAdhviyAM 5 // 35 // mUlam-kappai NiggaMthANa vA NiggaMthINa vA paMcavatthAI dharittae vA pariharittae vA taM jahA-jaMgie 1, bhaMgie 2, sANae 3, pottie 4, tiriDa- // 660 //
Page #677
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe 661 // COCEEDS6 paTTae 5, NAmaM paMcamae / kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA paMcarayaharaNAI dharitae vA pariharittae vA taM jahA - uggahe 1, udie 2, sANae 3, paccApiccaya 4 muMjApiccae 5 nAmaM paMcama // 36 // zabdArtha - [ kappar3a ] kalpatA hai [NiggaMthANa vA] sAdhuoM ko [NiggaMthINa vA] sAdhvIoM ko [paMcavatthAI ] pAMca prakAra ke vastra [dharitae vA] dhAraNa karane yogya [parievar ar] pahanane ke liye [taM jahA] jaise [jaMgie ] Unake vastra [ bhaMgie ] pATa (rezama) kA banA huA kapaDat [sANae] sanakA banA huA kapaDA [pottie] sUta kA kapaDA [tirIDapaTTae NAmaM paMcamae] vRkSa - vizeSa kI chAla kA banA huA kapaDA / [kappai ] kalpatA hai [nigaMdhANa vA] sAdhuoM ko [niggaMthINa vA] sAdhvIoM ko [paMca rayaharaNAI ] pAMca prakAra ke rajoharaNa [ dharitae vA] dhAraNa karane yogya [pariharitae vA ] vyavahAra meM bhagavacchA 1. sanAvadhyAdi kathanam // 661 //
Page #678
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre rakhane yogya [taM jahA] jaise-[uggihe] UnakA [udie] UMTa kI jaTA kA [sANae] sanakA bhagavaccha sanAva sazabdArthe [paJcApiccayae] DAbha kA [muMjApiccae] muMja kA banA huA rajoharaNa kalpatA hai // 36 // di kathA // 662 // bhAvArtha--sAdhuoM ko athavA sAdhvIoM ko pAMca prakAra ke vastra dhAraNa karane meM yogya pahanane ko kalpatA hai-ve isa prakAra haiM-unake vastra 1 pATa (rezama) kA banA huvA vastra2, zanakA banA huvA vastra3, sUtakA kapaDA 4, vRkSavizeSa kI chAla kA banA huvA kapaDA 5 isI prakAra ke rajoharaNa dhAraNa karane yogya evaM vyavahAra meM rakhane yogya haiM, jo isa prakAra haiM-UnakA 1, UMTa kI jaTA kA 2, sana kA 3, DAbha kA.4, aura muMjakA 5, banA huA rajoharaNa kalpatA hai // 36 // - mUlam-doNhaM purimapaMcchimaarihaMtANaM saliMge vA bhaMDovagaraNovahI maNiyameNaM ega seyaM vaNNao pa0 // 37 // // 662
Page #679
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre bhagavacchAsanAvadhyAdi kathanam / bhAvArtha-prathama evaM aMtima ina do arihaMtoM ke sAdhu sAdhvIoM ko bhaMDopakaraNa sazabdArthe vastra pAtra upadhI niyama se zveta varNa sapheda raMga kI kalpatA hai // 37 // vastra // 66 // ____ mUlam-tIhiM ThANehiM vatthe dharejjA, taM jahA-hirivattiyaM, dugaMchAvattiyaM, parisahavattiyaM // 38 // zabdArtha--[tIhiM ThANehiM vatthe dharejjA] tIna kAraNoM se vastra dhAraNa karanA munirAjoM ko kalpatA hai-[taM jahA] jaise-[hirivattiyaM] saMyama ke ArAdhanA ke liye 1, [dugaMchA vattiyaM] lokanindA ke nivAraNa ke liye [parisahavattiyaM] parISaha jItane ke H liye athavA pariSaha rokane ke liye vastra rakhanA kalpatA hai // 38 // bhAvArtha--tIna kAraNoM se vastra dhAraNa karanA munirAjoM ko kalpatA hai ve isa prakAra haiM-saMyama ke ArAdhanA ke liye 1, lokanindA ke nivAraNa ke liye 2, parISaha jItane ke // 66 //
Page #680
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArtha // 66 // bhagavacchA sanAvadhya zAdi kathana liye athavA parISaha rokane ke liye3, vastra rakhanA kalpatA hai // 38 // mUlam-kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA tao pAyAiM dharittae vA pariharittae vA, taM jahA-lAuyapAe vA dArupAe vA miTTiyApAe vA // 39 // zabdArtha--[kappai] kalpatA hai [NiggaMthANa vA NiggaMthINa vA] nigraMthoM ko athavA nigraMthiyoM ko [tao] tIna prakAra ke [pAyAiM] pAtrA ko [dharittae vA] dhAraNa karane ko al athavA [pariharittae vA] upabhoga karane kA kalpatA hai, ve isa prakAra hai-[lAuyapAe vA] tuMbe kA pAtra 1 [dArupAe vA]2 lakaDI kA banA pAtra athavA [maTTiyApAe vA] mRttikA ke pAtra // 39 // bhAvArtha-nirgranthoM ko evaM nirgranthIyoM ko tube ke pAtra 1 lakaDI kA banApAtra 2, athavA miTTi kA banA pAtra ye tIna prakAra ke pAtroM ko dhAraNa karanA yA upabhoga meM lene ko kalpatA hai // 39 //
Page #681
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 665 // sAmAcArI kA varNana mUlam - sAmAyAriM pavakkhAmi, savvadukkhavimokkhaNiM / jaM carittA Na niggaMthA, tiNNA saMsArasAgaraM // 1 // 11 bhAvArtha - zrIsudharmA svAmI jaMbUsvAmI se kahate haiM ki he jambU ! samasta zArIrika evaM mAnasika duHkho se chuTakArA dilAnevAlI sAdhujanoM ke kartavya rUpa sAmAcArI ko maiM khuuNgaa| jisa sAmAcArI kA sevana karake nirgrantha sAdhu niyamataH saMsArarUpa dustara samudra ko pAra hote haiM, hue haiM aura Age bhI hoMge // 1 // mUlam - paDhamA AvassiyA nAma, biiyA ya nisIhiyA / ApucchaNA yaM taiyA, cautthI paDipucchaNA // 2 // paMcamA chaMdaNA nAmaM, icchAkAro ya chaTTao / sattamo micchAkArou, tahakkAro ya aTTamo // 3 // sAmA varNanam // 665 //
Page #682
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zA sAmAcArI varNanam sazabdArthe // 666 // abbhuTTANaM navamA, dasamA uvsNpyaa| esA dasaMgA sAhUNaM, sAmAyArI paveiyA // 4 // bhAvArtha-aba sUtrakAra usa samAcArI ke dasa prakAroM ko kahate hai| AvazyakI sAmAcArI-binA kisI pramAda ke Avazyaka kartavya karane ko kahate haiM, yaha prathama sAmAcArI hai (2) 'naiSedhikI' sAmAcArI-gurumahArAjane jo kArya karane ko kahA utanA hI karanA cAhiye anya nhiiN| kathita kArya ko karake upAzraya meM AtA hai to naiSedhikI kahatA hai| yaha dUsarI sAmAcArI hai| (3) ApracchanA' sAmAcArI-ziSya gurudeva se vinaya ke sAtha saba kArya pUchatA hai yaha tIsarI sAmAcArI hai| (4) 'pratipracchanA' sAmAcArI-kArya kI AjJA hone para bhI phira gurU se punaH pUchanA / yaha cauthI sAmAcArI hai| (5) 'chandanA' sAmAcArI-apane AhAra Adi ke liye anya sAdhuoM ko yathA krama nimaMtrita krnaa| yaha pAMcavI sAmAcArI hai / (6) 'icchAkAra' sAmAcArI-vinA preraNA ke sAdharmI kA - // 666 //
Page #683
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAcArI kalpasUtre sazabdArthe // 667 // R varNanam | kArya krnaa| yaha chaThI sAmAcArI hai| (7) 'mithyAkAra' sAmAcArI-kisI bhI prakAra ke aticAra kI saMbhAvanA hone para micchAmi dukkaDaM kA denA, vaha sAtamI sAmAcArI hai| (8) 'tathAkAra' sAmAcArI-guru ke Adeza ko 'tatheti' kahakara ziSya ko svIkAra karanA vaha AThavI sAmAcArI hai / (9) 'abhyutthAna' sAmAcArI-AcArya yA baDe sAdhujana ke Ane para khaDe ho jAnA unakI sevA ke liye tatpara rhnaa| vaha navamI sAmAcArI hai / (10) 'upasampat' sAmAcArI-jJAnAdika guNoM kI prApti ke liye dUsare sthAna meM jaanaa| vaha dasavIM sAmAcArI hai| ina dasa sAmAcArIoM kA pAlana munijana karate haiN| mUlam-gamaNe AvassiyaM kujjA, ThANe kujjA NisIhiyaM / ApucchaNA sayaMkaraNe parakaraNe paDipucchaNA // 5 // - bhAvArtha-kisI kAraNa se sAdhu ko upAzraya se bAhira jAnA paDe to sAdhu ko // 667 //
Page #684
--------------------------------------------------------------------------
________________ . ....... . - MINAII kalpasUtre sAmAcArI varNanam // 668 // AvazyakI sAmAcArI karanI caahiye| jaba upAzraya meM praveza kare taba naiSedhikI sazabdArtha - sAmAcArI kre| jo kAma svayaM karane kA hai usameM (yaha maiM karUM yA nahIM) isa prakAra pUchane rUpa ApracchanA sAmAcArI kre| jaba guru ziSya ke pUchane para kArya karane kI AjJA de deveM to ziSya jaba vaha usa kArya kA AraMbha kare punaH AjJA leve isakA nAma pratipracchanA sAmAcArI hai // 5 // ___ mUlam chandaNA davvajAyaNaM, icchAkAro ya saarnne| micchAkAro ya niMdAe, tahakkAro paDissue // 6 // - bhAvArtha-pUrvagRhIta azanAdi sAmagrI dvArA zeSa munijanoM ko AmaMtrita karanA yaha chaMdanA hai| apane yA dUsare ke kArya meM pravartana hone meM icchA karanA icchAkAra hai| A aticAra ho jAne para 'micchAmidukkaDaM' denA (mithyAkAra) hai| gurujanoM ke vAcanA Adi dete samaya (aisA hI hai) kahakara aMgIkAra karanA tathAkAra hai // 6 // // 668 //
Page #685
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 669 // sAmAcArI ___ mUlam-abbhuTTANaM gurupUyA, acchaNe uvasaMpayA / 4 varNanam - evaM dupaMcasaMjuttA, sAmAcArI paveiyA // 7 // bhAvArtha-gurujanoM ke AcArya Adi paryAya jyeSThoM ke nimitta Asana choDakara khaDe.. honA aura bAla sAdhuoM kI sevA meM udyamazIla rahanA, abhyutthAna hai| jJAna, darzana evaM cAritra kI prApti ke nimitta AcArya anyagaNoM ke pAsa rahanA upasampat sAmAcArI hai / / mUlam-puvvillaMmi caubbhAge, Aiccammi smutttthie| . bhaMDagaM paDilehittA, vaMdittA ya tao guruM // 8 // pucchijjA paMjalIuDo, kiM kAyavvaM mae iha / icchaM nioiuM bhaMte ! veyAbacce va sajjhAe // 9 // bhAvArtha-sUrya ke udita hone para prathama paurUSI meM pAtra, vastrAdikoM kI mukhava // 669 //
Page #686
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAcAra varNanam kalpasUtre sazandArthe . // 670 // strikA sahita pratilekhanA karake, AcAryAdika baDoM ko vaMdanA karake donoM hAtha joDa karake isa samaya kyA karanA cAhiye aisA puuche| vaiyAvRtya evaM khAdhyAya karane kI AjJA mAMge // 8-9 // mUlam-veyAvacce niuttaNaM kAyavvaM aaglaayo| saMjjhAye vA niutteNa, savvadukkhavimokkhaNe // 10 // bhAvArtha-caturgatika saMsAra ke duHkho ke nivAraka aise sAdhu ko zArIrika parizrama kA | khyAla na karake vaiyAvRtya acchI prakAra karanA cAhie, binA kisI glAnabhAva ke svAdhyAya karanA cAhiye // 10 // mUlam-divasassa cauro bhAe, kujA bhikkhU viykkhnne|| tao uttaraguNe kujjA, diNabhAgesu causu vi // 11 // // 670
Page #687
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAcArI kalpasUtre / sazabdArtha // 671 // varNanam STRALIANAMANYAAR " bhAvArtha-medhAvI sAdhu divasa ke cAra bhAga kara leve aura ina cAroM hI bhAgoM meM vaha svAdhyAya Adi karane rUpa uttara guNoM kA pAlana karatA rahe // 11 // mUlabhU-paDhama porisi sajjhAyaM, bIyaM jhANaM jhiyAyai / taiyAe bhikkhAyariyaM, puNo cautthIi sajjhAyaM // 12 // bhAvArtha-divasa ke prathama prahara meM, vAcanAdikarUpa svAdhyAya karanA, dvitIya prahara meM sUtrArtha cintana rUpa dhyAna kare, tRtIya prahara meM bhikSAvRtti kare aura caturtha prahara meM pratilekhakA Adi kare // 12 // mUlam-AsADhe mAse dupayA, pose mAse cuppyaa| cittAsoesu mAsesu, tipayA havai porisi // 13 // bhAvArtha-ASADha mAsa meM dvipadA paurUSI hotI hai| pauSa mAsa meM catuSpadA pauruSI " ANA 3, : / // 671 // G
Page #688
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sAmAcArI varNanam sazabdArthe // 672 // ACCIA hotI hai / caitra evaM Azvina mAsa meM tripadA paurUSI hotI hai // 13 // mUlam-aMgulaM sattaratteNaM, pakkheNaM tu duaMgulaM / vaDDhae hAyae vAvi, mAseNaM cauraMgulaM // 14 // bhAvArtha-sADhe sAta 7 // dinarAta ke kAla meM eka aMgula paurUSI baDhatI hai| eka - pakSa meM do aMgula paurUSI baDhatI hai| eka mAsa meM cAra aMgula baDhatI hai / tathA uttarAyaNa meM isI krama se ghaTatI hai| ye pratyAkhyAna Adi meM apekSita hotI hai // 14 // ___mUlam-AsADha bahulapakkhe, bhaddavae kattie ya pose y| - ... .. - phagguNa vaisAhesu ya, jAyavvA omarattAo // 15 // bhAvArtha-14 dinoM kA pakSa, ASADha kRSNapakSa meM, bhAdra kRSNapakSa meM kArtika kRSNa pakSa meM, pauSa kRSNapakSa meM, phAlguna vaizAkha kRSNapakSa meM 14-14 dina ke pakSa hote haiM // 15 // // 672 / /
Page #689
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdA // 673 // mUlam - jeTThA mUle AsADha - sAvaNe, chahiM aMgulehiM paDilehA / aTThahiM biitiyammi, taie dasa aTThahiM cautthe // 16 // bhAvArtha- jeSTha mahine meM, ASADha sAvana meM pahile likhe huye paurUSI pramANa meM chaha aMgoM ke prakSipta karane se nirIkSaNa rUpa pratilekhanA karanI cAhiye / isase pAdona paurUSI kA jJAna hotA hai / bhAdra, Azvina, kArtika mahInoM meM ATha aMguloM ko kSipta karake, magasira, pauSa evaM mAgha mAsa meM daza aMguloM ko prakSipta karake phAlguna, caitra evaM vaisAkha mAsa meM ATha aMguloM ko prakSipta karake pratilekhanA karanI cAhiye ||16| mUlam - ratiMpi cauro bhAe, bhikkhU kujjA viyakkhaNo / tao uttaraguNe, kujjA, rAI bhAgesu causu vi // 17 // bhAvArtha - buddhizAlI muni rAtrI ke bhI cAra bhAga kara leve aura una rAtri ke cAra bhAgoM meM bhI vaha svadhyAya AdirUpa uttara guNoM kI ArAdhanA kare // 17 // 209ODE sAmAcArI varNanama // 673 //
Page #690
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sAmAcArI varNanam sazabdArthe // 674|| mUlam-paDhamaM porisi sajjhAya, bIyaM jhANaM jhiyAyai / taiyAe nidamokkhaMtu, cautthI bhujjo vi sajjhAyaM // 18 // bhAvArtha-sAdhu rAtri ke prathama prahara meM svAdhyAya kare, dUsare prahara me cintavana kare, tIsare prahara meM nidrA leve, caturtha prahara meM svAdhyAya kare // 18 // mUlam-jaM nei jayA rattiM, nakkhattaM tammi nhcubbhaae| saMpatte viramejjA, sajjhAya paosikAlammi // 19 // bhAvArtha-muniko rAtri ke cAra prahararUpa cAroM bhAgoM ke upAya jAnane kA mArga | dikhAte haiN| jisa nakSatrake udita hone para rAtrikA prArambha hotA hai aura usIke asta hone para rAtrikA anta hotA hai| aisA vaha nakSatra jaba AkAzake pahile caturtha bhAgameM prApta ho to rAtri ke prathama prahara meM kI huI svAdhyAyakA parityAga kare / isa prakAra muni ke samasta rAtri kartavyako batAyA hai // 19 // // 674 //
Page #691
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe sAmAcArI varNanam // 675 // mUlam-tammeva ya nakkhatte, gayaNacaubbhAya saavsesmmi| verattiyaM pi kAlaM, paDilehittA muNI kujjA // 20 // bhAvArtha-phira vahI nakSatra jaba tRtIya bhAga ke aMtima bhAgayukta cauthe bhAgarUpa AkAzameM Ave taba muni tRtIya praharakI cAroM dizAo meM AkAzakI pratilekhanA karake svAdhyAya kare // 20 // mUlam-puvvilammi caubbhAge, paDilehittANa bhaMDagaM / ___gurUM vaMdittu sajjhAyaM, kujjA duHkhavimokkhaNaM // 21 // bhAvArtha-divasake sUryodaya ke prathama prahara meM muni savinaya savandana guruke Adeza ko prApta karake varSAkalpa Adike yogya vastra evaM pAtrAdikoMkI pratilekhanA karake guruko vandanA kare aura pazcAt zArIrika evaM mAnasika samasta duHkhoke nAzaka svAdhyAya kare // 21 // // 675 //
Page #692
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sAmAcArI varNanam sazabdArthe // 676 // mUlam-porasIe caubbhAge, vaMdittANaM tao guruN| apaDikkamittA kAlassa, bhAyaNaM paDilehae // 22 // . bhAvArtha-pauruSIke avaziSTa caturthabhAgameM guru mahArAja ko vaMdanA karake, vAdameM kAla pratikramaNa nahIM karake upakaraNa mAtra kI pratilekhanA kare svAdhyAya ke bAda kAla pratikramaNa karanA caahiye| caturtha pauruSImeMbhI svAdhyAya karanekA vidhAna hai| // 22 // mUlabhU-muhapottiyaM paDilehittA, paDilehijja gocchgN| ___gocchagalaiyaMgulio, vatthAI paDilehae // 23 // bhAvArtha-pratilekhanAkI vidhikA varNana kahate hai ki muni ATha puTavAlI sadorakamukhavastrikAkI sarva prathama pratilekhanA kare / isake bAda pramArjikAkI, rajoharaNakI, aura vastroM kI pratilekhanA kare // 23 // // 676 //
Page #693
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAcArI kalpasUtre sazabdArtha // 677 // :: varNanam : mUlam-uTuM thiraM aturiyaM, puvvaM tA vatthameva paDilehe / to biiyaM papphoDe, taiyaM ca puNo pamajjijja // 24 // bhAvArtha-utkuTuka Asana se baiThakara muni vastrako tirachA phailAkara sthiratA se vastroM kI pratilekhanA kare / yadi jIva jaMtu usapara calatA, phiratA tathA baiThA najara Ave to usako yatanApUrvaka surakSita sthAna para pUMjaNI se pUMje aura rakha deveM, jhaTakAre nahIM // 24 // mUlam-aNaccAviyaM avaliyaM, aNANubaMdhi amosaliM cev| chappurimA navakhoDA, pANIpANI visohaNaM // 25 // bhAvArtha-pratilekhana karate samaya vastrako nacAve nahIM, moDe nahIM, vastrakA vibhAga spaSTa dikhAI de, bhIta AdikA saMghATA na hove isa prakAra pratilekhana kreN| yatanApUrvaka cha bAra vastrakA pratilekhana kare prasphoTana kare aura nau vAra pramArjanA kre| usake PEPRSA // 677 //
Page #694
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAcArI varNanam // 678|| kalpasUtre bAda donoM hAthoMkA pratilekhanArUpa vizodhana kareM, hAtha para jIvajaMtu ho to usakA ekAnta sazabdArthe 8 sthAna para pariSThAna kareM // 25 // mUlabhU-ArabhaDA sammaddA, vajjeyavvA ya mosalI tiaa| papphoDaNA cautthI, vikkhittA veiyA chaTTA // 26 // bhAvArtha-muniko ArabhaTA doSa pratilekhanA meM choDanA cAhiye / isakA doSa samagra vasrakI pratilekhanA nahIM karake, bIca meM anya vastroM ko zIghratAse lenA isako ArabhaTA doSa kahA hai| dUsarA doSa saMmarda hai, vastra ke konoM kA moDanA, tIsarA doSa hai, mauzalI. UMcA, nIcA, tIrachA saMghaTana honaa| cauthA doSa hai prasphoTanA-dhUli se yukta vastrako phaTakAranA / pAMcavA doSa vikSipta hai-pratilekhanA kiyA huA vastra apratilekhita ke sAtha milA denaa| vedikA chaThA doSa hai / ina cha doSoM ko sAdhuko pratilekhanA meM tyAganA cAhiye // 26 // // 678 // INTAIL .. .
Page #695
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 679 // malama-pasiDhila-palaMba-lolA, egA mosA annegruuvdhunnaa| sAmAcArI + varNanam / .. kuNai pamANi pamAyaM, saMkie gaNaNovagaM kujjA // 27 // bhAvArtha-jo sAdhu pratilekhyamAn vastrako DhIlA pakaDatA hai, konoM ko lttkaaye| rakhatA hai, bhUmimeM athavA hAthoM meM use halAtA rahatA hai, bIcameM ghasITate huye khecatA hai aura pramAdavaza hAthoMkI aMguliyoM kI rekhAko sparza karake ginatI karatA hai| yaha pratilekhanA meM doSa mAne gaye haiM unakA tyAga batalAyA gayA hai // 27 // mUlam-aNUNAiritta paDilehA, avivaccAsA taheva ya / . paDhamaM payaM pasatthaM, sesANi u appasatthANi // 28 // bhAvArtha-pratilekhanA nirdiSTa pramANake anusAra hI sAdhuko karanI caahiye| na nyUna karanI caahiye| aura na adhika karanI cAhiye / isI prakAra puruSa viparyAsa, upadhi viparyAsakA bhI parityAga karanA cAhiye / prathama pada ke sivAya zeSa 7 bhaMga sadoSa haiM // 28 // // 679 //
Page #696
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAmAcArI varNanam kalpasUtroM sazabdArtha // 680 // mUlabhU-paDilehaNaM kuNaMto, miho kahaM kuNai jaNavayavahaM vaa| dei va paccakkhANaM, vAei sayaM paDicchai vA // 29 // puDhavi AukkAe, teuvAUvaNassaitasANaM / paDilehaNApamatto, chaNhapi virAhao hoi // 30 // bhAvArtha-pratilekhanA karatA huA jo muni kathA karatA hai athavA janapada kathA strI | Adi kI kathA karatA hai, athavA dUsaroM ko pratyAkhyAna detA hai, vAcanA detA hai, yA grahaNa karatA hai, vaha asAvadhAna muni pRthvIkAya apakAya, tejaskAya, vAyukAya, vanaspa| tikAya evaM trasakAya ina chahakAya ke jIvoMkA virAdhaka hotA hai // 29-30 // mUlam-puDhavI-AukkAe, teU vAU-vaNassaittasANaM / / paDilehaNA Autto, chaNhapi ArAhao hoI // 31 // bhASEECHES // 680 //
Page #697
--------------------------------------------------------------------------
________________ reka sAmAcArI varNanam bhAvArtha-pratilekhanA meM sAvadhAna muni pRzcikAya, apkAya, 'puDhavI tejaskAya vAyukalpasUtre sazabdArthe / kAya' vanaspatikAya evaM trasakAya ina chaha jIvanikAyoMkA ArAdhaka mAnA jAtA hai // 32 // --11681 // mUlam-taiyAe porisIe, bhattapANaM gavesae / chaNhamannayarAgammi, kAraNammi samuTrie // 32 // bhAvArtha--muni chaha kAraNoM meM se kisI eka kAraNa ke upasthita hone para tRtIya paurUSI meM bhaktapAnakI gaveSaNA kare // 32 // mUlam veyaNa veyAvacce, iriyaTThAe ya saMjamaTThAe / taha pANavattiyAe, chaTuM puNa dhmmciNtaae||33|| ___ bhAvArtha--muni ina chaha kAraNoM se (1) kSudhA athavA pipAsAkI vedanAkI zAnti ke liye (2) guru Adi munijanoM kI sevArUpa vaiyAvRtti karane ke liye (3) IryAsamiti kI ArAdhanA karane ke liye (4) saMyama pAlana karane ke liye (5) tathA prANoMkI // 66 //
Page #698
--------------------------------------------------------------------------
________________ sazabdArye kalpasUtre / rakSA ke liye.(6) dharmadhyAnakI ciMtA ke liye bhaktapAna kI gaveSaNA kare // 33 // IA sAmAcAro varNanam . mUlam-niggaMtho dhiimaMto, niggaMthI vi na karija chahiM ca ve| // 682 // ThANehiM tu imehiM aNatikkamaNA ya se hoii||34|| bhAvArtha--dharmAcaraNa ke prati dhairyazAlI nigrantha sAdhu athavA sAdhvI ye donoM bhI isa vakSyamANa chaha sthAnoM ke upasthita hone para bhaktapAnakI gaveSaNA na kare, aisA karane | I se unake saMyama yogoMkA ullaMghana hotA hai // 34 // . mUlam-AyaMke uvasagge, titikkhayA baMbhaceraguttIsu / . pANidayA tavaheDaM, sarIkhoccheyaNaDhAe // 35 // bhAvArtha--(1) jvarAdika roga ke hone para (2) deva manuSya evaM tiryaJcakRta upasarga hone para (3) brahmacarya rakSaNa ke liye (5) caturtha bhaktAdirUpa tapasyA karane ke liye (6) tathA ucita samaya meM anazana kaneke liye bhaktapAnakI gaveSaNA nahIM karanA caahiye||35|| // 682 //
Page #699
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre varNanam mUlama-avasesaM bhaMDagaM gijjhA, cakkhusA pddilehe| sAmAcArI sazabdArthe / // 683 // ... paramaddhajoyaNAo, vihAraM viharae muNI // 36 // ___bhAvArtha--muni samasta vastrapAtrarUpa upakaraNoM kI pahile netroMse pratilekhanA kare tAki koI jIvajantu usapara na ho| bAda meM unheM lekara jyAdA se jyAdA Adhe yojn| .. taka AhAra pAno ko gaveSaNA nimita paryaTana kare / kyoMki do kosake UparakA azana.. pAnAdika sAdhuko akalpanIya kahA gayA hai // 36 // mUlam-cautthIe porisIe, nikkhavittANa bhAyaNaM / sajjhAyaM ca tao kujjA, savvabhAva vibhAvaNaM // 37 // bhAvArtha-muni AhArapAnI karake cauthI paurUSI meM pAtroMko vastrameM bAMdha kara rakkhe, pazcAt jIvAdika samasta tatvoM ke nirUpaka svAdhyAyako kare // 37 // // 683 //
Page #700
--------------------------------------------------------------------------
________________ III sAmAcArI varNanam kalpasUtre sazabdArthe // 684 // mUlam-porasIe caubbhAge, vaMdittANa tao guruM / paDikkamittA kAlassa, sijjaM tu paDilehae // 38 // bhAvArtha--muni dinakI cauthI paurUSIke caturtha bhAgameM svAdhyAyako samAptakara MH guru mahArAjako aura baDoMko vandanA kareM / usake bAda kAla pratikramaNa karake apanI zayyAkI pratilekhanA kare // 38 // . ... mUlam-pAsavaNuccArabhUmiM ca, paDilehijja jayaM jii| kAusaggaM tao kunjA, savvadukkhavimokkhaNaM // 39 // | bhAvArtha-yatavAn muni dinakI antima paurUSIke cauthe bhAga uccAra prasravaNa ke sthaMDila ke 24 maMDaloMkI pratilekhanA kareM prasravaNAdi bhUmikI pratilekhanA karalene ke bAda muni zArIrika evaM mAnasika tApakA nivAraka kAyotsarga kare // 39 // 684 //
Page #701
--------------------------------------------------------------------------
________________ / - sAmAcArI kalpasUtre varNanam / sazabdArthe // 685 // mUlam-devasiyaM aIyAraM, ciMtijja aNupuvvaso / nANe ya daMsaNe ceva, caritammi taheva ya // 40 // bhAvArtha-muni divasa saMbaMdhI aticAroM kA prabhAta samayakI pratilekhanAse lagAkara saMpUrNa dina ke aticAroMkA kramazaH vicAra karanA yahI kAyotsarga hai| jJAnake viSayameM darzana ke viSayameM tathA caritrake viSayameM jo aticAra lage ho unakA vicAra kare // 40 // mUlamU-pAriya kAussaggo, vaMdittANaM tao guruuN| devasiyaM tu aIyAraM, Aloijja jahakkama // 41 // 'bhAvArtha--aticAroMkI AlocanA karane ke bAda muni kAyotsarga ko pAre-samApta kre| isake pazcAt guruvaMdana kara divasa saMbaMdhI ativicAra guruke samIpa prakAzita kre|41|| __ mUlamU-paDikkamittu nissallo, vaMdittANa tao guruM / kAussaggaM tao kujjA, savvadukkhavimokkhaNaM // 42 // // 685 //
Page #702
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtra masandAyeM // 686 // vaNanam bhAvArtha-aticAroMkI AlocanAke bAda pratikramaNa bhAvazuddhirUpa manase, sUtra- sAmAcArI pATharUpa vacana se, mastakake jhukAnerUpa kAya se karake, mAyAdi zalya rahita hokara guruvaMdanakara munisamasta duHkhoMkA nAza karanevAlA kAyotsarga-jJAna, darzana cAritrakI zuddhike nimitta vyutsarga tapa kare // 42 // mUlam-pAriyakAussaggo, vaMdittANaM tao guruM / thuImaMgalaM ca kAuM, kAlaM, saMpaDilehae // 43 // bhAvArtha-kAyotsarga pAlanakara muni eruko vaMdanA kre| vaMdanA karake pazcAt namotthuNaM lakSaNarUpa stutidvayako pddhe| paDhaneke bAda pradoSakAla saMbaMdhI kAlakI pratilekhanA kre||43|| mUlam-paDhamaM poiisa sajjhAyaM, bIyaM jhANaM jhiyAyaI / taiyAe nimokkhaM tu, sajjhAyaM tu cautthIe // 44 // bhAvArtha-rAtrikI prathama paurUSI meM svAdhyAya kare dUsarI paurUSI meM dhyAna kare, | // 686 //
Page #703
--------------------------------------------------------------------------
________________ / sAmAcArI varNanam kalpasUtre / / tIsarI pauruSI meM nidrAleve aura cauthI paurUSI meM phira svAdhyAya kare // 4 // sazabdArthe // 687 // mUlam-porisIe cautthIe, kAlaM tu pddilehe| sajjhAyaM tu tao kujjA, abohiMto asaMjae // 45 // bhAvArtha-rAtrikI caturtha paurUSI meMmuni vairAtrika kAlakI pratilekhanA karake gRhasthajana jaga na jAveM isa rUpase arthAt maMda svarase svAdhyAya kare // 45 // mUlam-porisIe caubbhAge, vaMdittANaM tao guruM / paDikkamittA kAlassa, kAlaM tu paDilehae // 4 // bhAvArtha-svAdhyAya karaneke bAda caturtha paurUSIkA caturthabhAga bAkI rahe taba guru ko vaMdana karake 'akAla' A gayA hai, aisA samajhakara prabhAtika kAlakI pratilekhanA kare arthAt rAisI pratikramaNa kare // 46 // C AUM||687||
Page #704
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtra sazabdArthe sAmAcArI varNanam // 688 // mUlam-Agae kAyavussagge, savvadukkhavimokkhaNe / ___ kAusaggaMtao kujjA, savvadukkhavimokkhaNaM // 47 // ___ bhAvArtha-sarva duHkhokA nivAraka kAyotsargakA samaya jaba AjAve taba muni sarva duHkha nivAraka kAyotsarga kare // 47 // mUlam-rAiyaM ca aIyAraM, ciMtijja aNupuvvaso / nANammi daMsaNammi, carittammi tavammi ya // 48 // bhAvArtha-muni jJAna ke viSayameM darzana ke viSaya meM cAritra ke viSaya meM tapa ke viSaya meM evaM vIryake viSaya meM rAtrimeM jo bhI aticAra lagehoM unakA citavana kare // 48 // - mUlam-pArikAussago, vaMdittANaM tao guruN| rAiyaM ca aIyAraM, Aloejja jahakkamaM // 49 // Att . (688
Page #705
--------------------------------------------------------------------------
________________ " ". ... ! - kalpasUtre bhAvArtha--kAyotsargako pArakara guruko vaMdanA karake rAtri saMbaMdhI aticAroMkI yathA : sAmAcArI sazabdArtha -4, varNanam // 689 // .. krama anukramase AlocanA kare // 49 // . mUlam-paDikkamitu nissallo, vaMdittANa tao guruM / . ... kAusaggaM tao kujjA, savvadukkhavimokkhaNaM // 50 // bhAvArtha-pratikramaNa karake mAyA, mithyA, nidAna zalyoM se rahita banA huA muni guru mahArAjako vaMdanA kare caturtha Avazyakake antameM vaMdanA karake paMcama Avazyaka kA prAraMbha kare / isake bAda sarva duHkhavinAzaka kAyotsarga kare // 50 // mUlamU-kiM tavaM paDivajjAmi, evaM tattha viciNte| - kAusaggaM tu pArittA, vaMdai u tao guruM // 51 // bhAvArtha-kAyotsarga meM muni vicAra kare maiM namaskAra sahita naukArasI Adi / kisa tapako dhAraNa kruuN| pazcAt kAyotsarga pAra kara guru mahArAjako vaMdanA kare // 51 // // 689 //
Page #706
--------------------------------------------------------------------------
________________ Fill kalpasUtre sazandArthe sAmAcArI varNanam // 690 // - mUlam-pAriya kAusaggo, vaMdittANaM tao guruM / tavaM saMpaDivajjittA, karijja bhiddhANaM saMthavaM // 52 // bhAvArtha--kAyotsarga ke pazcAt muni guru maharAjako vaMdana kare aura yathAzakti cintita tapako svIkArakara 'namotthuNaM' ke pATha ko do bAra paDheM // 52 // mUlam-esA sAmAyArI, samAseNa viyaahiyaa| jaM caritA bahU jIvA, tiNNA saMsArasAgaraM tibemi // 53 // ___bhAvArtha-anantarokta yaha dasa prakArakI samAcArI maiMne saMkSepase kahI hai, jisa sAmAcArI ko pAlana karake aneka muni jIva isa saMsAra sAgarase pAra hue haiN| sudhamAsvAmI jambUsvAmI se kahate haiM he jaMbU ! bhagavAna ke samIpa jaisA maine sunA hai vaisA hI kahatA huuN| // 53 // 'sAmAcArI' adhyayana smaapt| // 690 //
Page #707
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAlAdi kanyakAnAM dIkSAgrahaNAdikaM kalpasUtre mUlam teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM caMdaNabAlA bhagavao kevaluppattiM candanasazabdArthe if viNNAya pavvajaM gahiuM ukkaMThiyA samANI pahusamIpe sNpttaa| sA ya pahuM Ada- rAja kkhiNaM padakkhiNaM karei / karittA vaMdai NamaMsai vaMdittA namaMsittA evaM vayAsIicchAmi NaM bhaMte ! saMsAra bhauvviggAhaM devANuppiyANaM aMtie pavvaisuM taeNaM / / samaNe bhagavaM mahAvIre taM caMdaNabAlaM evaM vayAsI-ahA suhaM devANuppiyA mA / paDibaMdhaM kareha tae NaM sA caMdaNabAlA uggabhogarAyaNNAmaccappabhiINaM rAyakaNNagANaM saha uttarapuratthimaM disIbhAgaM avakkamai avakkamittA sayameva paMcamuTThiyaM loyaM kreh| tae NaM sIlaseNA devI tAo sadoragamuhapattI rayaharaNANi adaMDiya gocchagANi paDiggahANi vatthANiya paDicchai savve vi NiggaMthivesaM dhAreha taeNaM caMdaNabAlaM agge kAuM savvA vi jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre // 691 //
Page #708
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 692 // kanyakAnAM * kalpasUtre teNeva uvAgacchai uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai NamaMsai vaMdittA ! candana sazabdArtha bAlAdi NamaMsittA evaM vayAsI-alitteNaM bhaMte loe jAva dhammamAikkhaha tae NaM samaNe rAja bhagavaM mahAvIre caMdaNabAlaM agge kAuM tAsaM rAyakaNNayANaM sayameva pavvAvei dIkSAtaeNaM sA caMdaNabAlA pAmokkhA ajjAo saMjamai jAva guttabaMbhacAriNI jaayaa| grahaNAdikaM | puNo ya bahave uggabhogAI kulappasUyA narA nArIo ya paMcANuvvaiyaM sattaFill sikkhAvaiyaM evaM duvAlasavihaM gihidhamma paDivajjiya samaNovAsayA jaayaa| tae se samaNe bhagavaM mahAvIre titthayaranAmagoyakammakkhavaNaTuM samaNa samaNI sAvayasAviyArUvaM cauvvihaM saMgha ThAviya iMdabhUi pabhiINaM gaNaharANaM'uppanne vA vigame vA dhuve vA' iya tivaI dli| eyAe tivaIe gaNaharA duvAlasaMgaM gaNipiDagaM viraiyaMti / evaM egArasaNhaM gaNaharANaM nava gaNA jaayaa| // 692 //
Page #709
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre taM jahA-sataNhaM gaNaharANaM paropparabhinna vAyaNAe sattagaNA jaayaa| akaMpiyA- candanasandArthe / baalaadi||693|| | yalabhAyANaM duNhaMpi paropparaM samANavAyaNAe ego gaNo jaao| evaM meyajja- rAja kanyakAnAM pabhAsANaM duNhapi egavAyaNAe ego gaNo jaao| evaM nava gaNA sNbhuuyaa| dIkSAtae NaM se samaNe bhagavaM mahAvIre majjhimapAvApurIo pddinikkhmi| paDi | grahaNAdikaM nikkhamittA aNege bhavie paDibohamANe jaNavayaM vihAraM viharai / evaM aNegesu desesu viharamANe bhagavaM jaNANaM aNNANadiNNamavaNIya te NANAi saMpatti jue karIa / jahA aMbarammi pagAsamANo bhANU aMdhayAramavaNIya jagaM harisei tahA / jagabhANU bhagavaM micchattAMdhayAramavaNIya NANappagAseNa jagaM hrisiia| bhavakUva-- paDie bhavie NANarajjuNA bAhiM uddharIa bhagavaM jaladharo va amohadhammadesaNI miyadhArAe puhaviM siNciia| evaM vihAraM viharamANassa bhagavao egacattA // 693 //
Page #710
--------------------------------------------------------------------------
________________ candana, kalpasUtre lIsaM cAummAsA paMDipuNNA / taM jahA-ego paDhamo cAummAso atthiyagAme1, bAlAdi sazabdArtha jaego caMpAnayarIe2, duve pidvicaMpAnayarIe4, bArasa vesAlInayarI vANiyaggAma- raaj||694|| kanyakAnAM nissAe 16 / cauddasa rAyagihanagaranAlaMdANAma ya purasAhAnissAe30 / dIkSAcha mihilaae36| duve bhadilapure 38 / ego AlaMbhiyAe nayarIe 39 / ego WALA grahaNAdikaM sAvatthIe nyriie40| ego vajjabhUmi nAmage aNAriya dese jaao41| evaM ega cattAlisA cAummAsA bhagavao pddipunnnnaa41| tae NaM jaNavayavihAraM viharamANe bhagavaM apacchimaM bAyAlIsaimaM cAummAsaM pAvApurIe hatthipAla| raNNo rajjugasAlAe juNNAe Thie // 40 // | zabdArtha--[teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM caMdaNabAlA bhagavao kevaluppatti viNNAya pavvajja gahIuM ukkaMThiyA samANI pahusamIve saMpattA] usakAla aura usa samaya meM caMdana // 694 //
Page #711
--------------------------------------------------------------------------
________________ . .. . . candana kalpasUtre - vAlA bhagavAna mahAvIra prabhu ko kevalI hue jAnakara dIkSA grahaNa karane ke lie utka / bAlAdi sazabdArthe NThita huI prabhu ke pAsa phuNcii| [sA ya pahu AdakkhiNaM padakkhiNaM karei] usane prabhuko raaj||695|| AdakSiNa pradakSiNApUrvaka [vaMdai namasai,] vandana-namaskAra kiyA [vaMdittA namaMsittA evaM 1. kanyakAnAM dIkSA- - vayAsI-] vandanA-namaskAra kara aisA kahA-[icchAmiNaM bhaMte 'saMsAra bhauvviggAhaM devA grahaNAdikaM . NuppiyANaM aMtie pavvai uM] he bhagavan ! saMsAra ke bhayase udvigna hokara maiM devAnupriya ke samIpa pravrajyA aMgIkAra karanA cAhatI hUM / [tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre] taba zramaNa / bhagavAn mahAvIrane [taM caMdaNabAlaM evaM vayAsI] usa candanabAlAko isa prakAra kahA[ahAsuhaM devANuppiyA mA pahibaMdhaM kareha] bho devAnupriye tumako sukha upaje vaisA karo usameM vilamba mata karo [tae NaM sA caMdanabAlA] tadantara usa candanabAlAne [uggabhogarAyaNNAmaccappabhiINaM rAyakaNNagANaM saha] ugrakula bhogakula rAjakula kI evaM amAtyAdi rAjakanyAoM ke sAtha [uttarapurasthimaM disIbhAgaM avakamai] uttara pUrvadizA-IzAna // 695 //
Page #712
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre koNa kI oga gaye [avakAbhittA] jAkarake [sayameva paMcamuTriyaM loyaM kareha] apane Apa IN candana bAlAdi sabhandArthe paMcamuSThika loca kiyA [tae NaM] tatpazcAt [sIlaseNA devI] zIlasenA devIne [tAo] raaj||696|| una sabako [sadoraha muhapattI] sadoraka mukhavastrikA [rayaharaNANi] rajoharaNa [adaMDiya | kanyakAnAM dIkSAgocchagANi] vinA daMDake goccha ke [paDigAhANi] pAtrA [vatthANiya] evaM vastra [paDicchai] grahaNAdikaM una sabako diye, [savve vi niggaMthivesaMdhAreha] una sabhIne niryanthike vezadhAraNa kiye| [taeNaM caMdaNabAlaM aggekAuM] tatpazcAt candanabAlAko Age karake [savvA vi] ve sabhI [jeNeva samaNe bhagava' mahAvIre] jahAM para zramaNa bhagavAn mahAvIra prabhu virAjamAna the [teNeva uvAgacchai] vahAM para gaye [uvAgacchittA] vahAM jAkarake [samaNaM bhagavaM mahAvIraM] zramaNa bhagavAn mahAvIrako [vaMdai NamaMsai] vaMdanA kI namaskAra kiyA [vaMdittA NamaMsittA eva vayAsI] vaMdanA namaskAra kara isa prakAra kahA-[AlitteNaM bhaMte loe] he bhagavan yaha loka cAroM tarapha se jalatA haiM [jAva dhammamAIkkhaha] yAvat // 696 // RECEICHERS
Page #713
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIkSA 'kalpamatre / bhagavAnane dharmopadeza diyA [taeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre] tatpazcAt zramaNa : candana sazabdArthe . .. bAlAdi bhagavAn mahAvIrane [caMdaNabAlaM aggekAuM] candanabAlA ko pradhAna karake [tAsaM .. // 697 // rAjarAyakaNNagANaM] ve sabhI rAjakanyAoM ko [sayameva pavAvei] apane hAtha se dIkSA dI, kanyakAnAM 1 [taeNaM caMdaNabAlA pAmokkhA ajjAo] tadanantara caMdanabAlA AdiAryAyeM [saMjamai] grahaNAdikaM saMyamavatI banI [jAva guttabaMbhayAriNIjAyA] yAvat gupta brahmacAriNI huI [puNo ya bahave ugga bhogAi kulappasUyA narAnArIo ya paMcANuvvaiyaM sattasikkhAvaiyaM evaM duvAlasavihaM gihidhamma paDivajjiya samaNovAsayA jAyA] phira bahuta se ugrakula bhogakula Adi meM 1.5 janme hue strI puruSoMne pAMca aNuvrata evaM sAta zikSAvratavAle bAraha prakArake gRhastha dharma ko svIkAra kiyA aura zramaNopAsaka bane / [tae NaM se samaNe bhagavaM mahAvIre titthayaranAmagoyakammakkhavaNaTuM] usake bAda zramaNa bhagavAn mahAvIrane tIrthaMkara . nAma gotrakA kSaya karane ke liye [samaNasamaNI sAvayasAviyArUvaM cauvvihaM saMdha // 697 // PAPAR
Page #714
--------------------------------------------------------------------------
________________ ROIN dIkSAgrahaNAdikaM kalpasUtre ThAviya] sAdhu sAdhvI zrAvaka aura zrAvikA rUpa caturvidha saMghakI sthApanA karake [iMda- candana Is bAlAdi sazabdArye bhUhappabhiINaM gaNaharANaM-'uppanne vA vigame vA dhuve vA' iya tivaI dalai] indrabhUti raaj||698|| Adi gaNadharoM ko utpAda vyaya au dhrauvya isa prakArakI tripadA pradAna kii| [eyAe kanyakAnAM tivaIe gaNaharA duvAlasaMgaM gaNipiDagaM viraiyaMti] isa tripadI ke AdhAra se gaNadharoMne dvAdazAMga gaNipiTaka kI racanA kii| [evaM egArasaNhaM gaNaharANaM nava gaNA jAyA] isa prakAra gyAraha gaNadharoMke nau gaNa hue [taM jahA-sattaNhaM gaNaharANaM paropparabhinna vAyaNAe satta gaNA jAyA] ve isa prakAra-sAta gaNadharoM kI bhinna bhinna vAcanAe~ hone se sAta gaNa hue| [akaMpiyAyalabhAyANaM duNhaMpi paropparaM samANavAyaNayAe ego gaNo jAo] akampita aura acalabhrAtA donoM kI paraspara samAna vAcanA honese eka gaNa huA [evaM meyajjapabhAsANaM duNhaMpi egavAyaNayAe ego gaNo jAo] isa prakAra metArya aura prabhAsa donoM kI bhI eka sI vAcanA hone se eka gaNa huaa| // 698 //
Page #715
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 699 // kalpasUtre [eva nava gaNA saMbhUyA] isa prakAra nau gaNa hue| // candanasabhandAthai NE bAlAdi - [tae NaM se samaNe bhagava' mahAvIre majjhimapAvApurIo paDinikkhamai] tadanantara zramaNa bhagavAn mahAvIrane madhyama pAvApurI se vihAra kara diyA [paDinikkhamittA aNege kanyakAnAM bhavie paDibohamANe jaNavayavihAraM viharai] vihAra karake aneka bhavya jIvoM ko prati- dakSiA ; grahaNAdika bodha dete hue janapada meM vicarane lage [evaM aNegesu desesu viharamANe bhagava jaNANaM aNNANadiNNamavaNIya te NANAisaMpattijue karIa] isa prakAra aneka dezoM meM vihAra karate hue bhagavAna ne logoM kI ajJAna rUpI daridratA ko dUra karake unheM jJAnAdi . / saMpatti yukta kiyA [jahA aMbarammi pagAsamANo bhANU aMdhayAramavaNIya jagaM harisei] jaise AkAza meM prakAzamAna hotA huA sUrya aMdhakArako dUra karake jagatako harSita karatA hai [taha jagabhANU bhagava micchattAMdhayAramavaNIya NANappagAseNa jagaM harisIa] / usI prakAra jagad bhAnu bhagavAnane mithyAtva rUpI andhakArakA nivAraNa karake jJAnake // 699 //
Page #716
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sabhandAthai 700|| candanavAlAdi rAjakanyakAnAM dIkSAgrahaNAdika Aloka se lokako AlhAdita kiyA [bhavakUvapaDie bhavie NANarajjuNA bAhiM uddharIa] bhavarUpI kUpa meM paDe hue bhavyoM ko jJAnarUpI Dore se bAhara nikAlA [bhagava jaladharoiva amohadhammadesaNAmiyadhArAe puDhavi siMcIa] bhagavAn ne megha kI bhAMti amogha dharmopadeza kI amRtamayI dhArA se pRthvI ko siMcana kiyA [evaM vihAraM viharamANassa bhagavao egacacAlIsaM cAummAsA paDipuNNA] isa prakAra vihAra karate hue bhagavAna ke ikatAlIsa cAturmAsa pUrNa hue| [taM jahA-] ve isa prakAra-[ego paDhamo cAummAso asthiyagAme] prathama cAturmAsa asthika grAma meM [ego caMpAe nayarIe] eka caMpAnagarI | meM [duve piTTacaMpAe nayarIe] do cAturmAsa pRSTha caMpA meM [vArasa vesAlI NayarI vANiyaggAmanissAe] bAraha vaizAlI nagarI meM aura vANijya grAma meM [cauddasa rAyagiha Nagara nAlaMdA NAma ya purasAhA nissAe] caudaha rAjagRha nagarake antargata nAlaMdA pADe meM [cha mihilAe] chaha mithilAmeM [36] [duve bhadilapure] do bhadilapurameM [38] [ego AlaM. // 700||
Page #717
--------------------------------------------------------------------------
________________ - kalpasUtre sazabdArthe // 701 // dIkSA bhiyAe nayarIe] eka AlaMbhikA nagarImeM [39] [ego sAvatthIe nayarIe] eka candana bAlAdi zrAvasti nagarI meM [40] [ego vajjabhUminAmage aNAriyadese jAo] aura eka / rAjavajrabhUmi nAmaka anArya dezame [41] huA [evaM egacattAlisA cAummAsA bhagavao kanyakAnAM paDipuNNA] isa prakAra bhagavAna ke ikatAlIsa cAturmAsa vyatIta hue / [tae NaM jaNa grahaNAdikaM. vayavihAraM viharamANe bhagavaM apacchimaM bAyAlIsaimaM cAummAsaM pAvApurIe hathi- .. pAlaraNNo rajjugasAlAe juNNae Thie] usake bAda janapada vihAra karate hue / bhagavAna antima bayAlIsavAM caumAsA karane ke lie pAvApurIme hastipAla rAjA ke purAne rAjabhavaname sthita hue // 40 // bhAvArtha--'teNaM kAleNaM' ityAdi / usa kAla aura usa samaya meM candanavAlA bhagavAna mahAvIra prabhu ko kevalI hue jAnakara dIkSA grahaNa karane ke liye utkaMThita hokara prabhu ke samIpa phuNcii| usane prabhuko AdakSiNapradakSiNapUrvaka vandana-namaskAra karake isa 7.1 // .
Page #718
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 702 // candanavAlAdi SCREE kanyakAnAM | dIkSAgrahaNAdikaM prakAra niveda kiyA 'bhagavan ' saMsAra ke bhayase udvigna hokara maiM devAnupriMya ke samIpa pravajyA aMgIkAra karanA cAhatI hUM / taba zramaNa bhagavAn mahAvIrane usa caMdanavAlA ko isa prakAra kahA-he devAnupriye tumako sukha upaje vaisA karo. usa meM vilamba mata karo tatpazcAt usa caMdanabAlAne ugrakula, bhogakula, rAjakula evaM amAtya Adi kI rAjakanyAoM ke sAtha IzAnakone kI ora gaye-vahAM jAkara apane hAthoM se svayameva paMcamuSThika loca kiyA tadanantara zIlasenA devIne una sabhI ko sadoraka mukhavastrikA, rajoharaNa, vinA daMDe ke gochA, pAtrA evaM vastra diye, ve sabhI kanyAone niryanthi ke veza ko dhAraNa kiyA, tatpazcAt caMdanabAlA ko Age karake ve sabhI jahAM para zramaNa bhagavAn mahAvIra prabhu virAjamAna the vahAM para gaye / vahAM jAkara ke zramaNa bhagavAn mahAvIra prabhu ko vaMdanA kI namaskAra kiyA, vaMdaNA namaskAra karake isa prakAra kahAhe bhagavan yaha loka cAroM ora se jala rahA haiM yAvat bhagavAnane dharmadezanA dI // 702 //
Page #719
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAja kalpasUtre / tatpazcAt zramaNa bhagavAn mahAvIrane caMdanabAlA ko Age karake ve sabhI rAjakanyAoM candanaH sazabdArthe bAlAdi ko apane hAtha se dIkSA pradAna kI, tadanantara caMdanabAlA Adi AryAyeM saMyamavati huii| // 703 // yAvat gupta brahmacAriNI bnii| phira bahuta se ugrakula, bhogakula Adi meM janme hue kanyakAnAM dIkSAnaroM tathA nAriyoMne pAMca aNuvrata evaM sAta zikSAvratavAle bAraha prakAra ke gRhasthadharma grahaNAdikaM ko svIkAra kiyA, aura unhoMne zrAvaka-zrAvikA kA pada paayaa| tatpazcAt zramaNa 7. bhagavAn mahAvIrane tIrthakara nAma gotrakA kSaya karane ke liye sAdhu, sAdhvI zrAvaka aura zrAvikA rUpa caturvidha saMghakI sthApanA karake indrabhUti Adi gaNadharoM ko 'utpAda' vyaya aura dhrauvya, isa prakAra kI tripadI pradAna kii| isa tripadI ke AdhArase gaNadharoM ne dvAdazAMga gaNipiTaka kI racanA kI / gyAraha gaNadharoM ke nau gaNa hae / ve isa prakArasAta gaNadharoMkI bhinna bhinna bAcanAeM hone se sAta gaNa hue / akampita aura acala bhrAtA donoM kI paraspara samAna vAcanA hone se eka gaNa huaa| isI prakAra metArya // 7.3 //
Page #720
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArtha // 704 // candanabAlAdi rAjakanyakAnAM dIkSAgrahaNAdikaM aura prabhAsa kI bhI ekasI vAcanA hone se eka gaNa huaa| isa prakAra nau gaNa hue| tadanantara zramaNa bhagavAn mahAvIra madhyama pAvApurI se vihAra kara aneka bhavya jIvoMko pratibodha dete hue janapada vihAra vicarane lge| isa prakAra aneka dezoM meM vihAra karate hue bhagavAn ne logoM kI ajJAna rUpI daridratA ko dUra karake unheM jJAnAdi kI sampattise yukta kiyA / jaise AkAza meM prakAzamAna hotA huA bhAnu andhakAra ko dUra karake jagata ko harSita karatA hai, usI prakAra jagadbhAnu bhagavAn ne mithyAtvarUpI andhakAra kA nivAraNa karake jJAna ke Alokase lokako AhlAdita kiyaa| bhavarUpI kUpa meM paDe hue bhavyoM ko jJAnarUpI Dore se bAhara nikaalaa| bhagavAn ne megha kI bhAMti amogha dharmopadeza kI amRtamayI dhArA se pRthvI ko siMcana kiyaa| isa prakAra vihAra karate hue bhagavAn ke ikatAlIsa cAturmAsa pUrNa hue / ve isa prakAra pahalA cAturmAsa asthika grAma meM (1) eka campAnagarI meM (2) do cAturmAsa pRSTha campA meM (4) vAraha // 704 / /
Page #721
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArye bAlAdi // 705 // vaizAlInagarI aura vANijya grAma meM (16) caudaha rAjagRha nagara meM-nAlaMdA nAmaka pADe / candanameM (30) chaha mithilA meM (36) do bhadilapura meM (38) eka AlaMbhikA nagarI meM (39) , rAjaeka zrAvastI nagarI meM (40) aura eka vajrabhUmi nAmaka anArya deza meM (41) huaa| kanyakAnAM isa prakAra bhagavAn ke ikatAlIsa caumAse vyatIta hue| tatpazcAt janapada vihAra dIkSA - grahaNAdikaM / karate hue bhagavAn antima bayAlIsavAM caumAsA karane ke liye pAvApuri meM hastipAla .. rAjA ke purAne cuMgIghara (jakAtasthAna) meM sthita hue // 40 // mUlam-teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM sakke deviMde devarAyA jeNeva pAvApurI nayarI jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchai, uvAgacchittA samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai namasai, vaMdittA namaMsittA samaNassa bhagavao mahAvIrassa . aMtiyaM dhamma soccA nisamma hatuTU0 evaM vayAsI-pabho nivvANasamayaM saMnikiTuM jANiUNa sAMjalipuTaM niveyayAmo gabbha, jambha, dakkhA, kevalaNANa // 705 //
Page #722
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdAyeM AyuSaH alpatvadIrghatvakaraNe asamarthatvam // 706 // samae hatthottarA nakkhattaM AsI-ahuNA bhAsarAsI mahaggaho saMketo havai, do sahassa varisapajaMtaM udie pUyA sakkArei pavattati / ghaTikA duyaM AussaM abhiviDDhaM kurU / duggaho bhAsarAsI mahaggaho sAMto bhavissai / bhagavaMAha-sakkA merUM aMguliNA uTThAviuM samatthomi kiMtu nirupama AusaM khaNamavi nUNAhiyaM karaNe na smtthomi| rattIe divasaM kariuM sakkemi, divasassa - rattI kariuM sakkomi kiMtu niruvama AusaM khaNamavi nuNAhiyaM karaNe na smtthomi| ___ kaiviheNaM bhaMte uggahe paNNatte, sakkA paMcavihe uggahe paNNatte, taM jahAdeviMdoggahe rAyaggahe gAhAvai uggahe sAgAriya uggahesAhammiya ugghe| je ime bhaMte ajjattAe samaNA niggaMthA viharaMti, eesi NaM ahaM uggahe aNuAAI jANAmI tikaTTha samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai namasai, vaMdittA namaMsittA, // // 706 / /
Page #723
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 707 // AyuSaH alpatvadIrghatvakaraNe asamarthatvam tameva divvaM jANavimANaM durUhai durUhittA jAmeva disaM pAubbhUe tAmeva disaM pddige| bhaMte tti bhagavaM goyame samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai namasai vaMdittA namaMsittA evaM vayAsI-sakkeNaM bhaMte deviMde devarAyA kiM sAvajjaM bhAsaM bhAsai aNavajjaM bhAsaM bhAsai, goyamA ! sAvajjapi bhAsaM bhAsai, aNavajjaMpi bhAsaM bhAsai, se keNaTreNaM bhaMte evaM vuccai sAvajaMpi jAva aNavajjaMpi bhAsaM bhAsai, goyamA ! jAhe NaM sakke deviMde devarAyA suhumakAyaM aNijjUhittA NaM bhAsaM bhAsai, tAhe NaM sakke deviMde devarAyA sAvajjaM bhAsaM bhAsai, jAhe NaM sakke deviMde devarAyA suhumakAyaM nijjUhittANaM bhAsaM bhAsai tAhe NaM / sakke deviMde devarAyA aNavajjaM bhAsaM bhAsai // 41 // ___ bhAvArtha-usakAla aura usasamaya devendra devarAja zakra jahAM para pAvApurI nagarI thI evaM // 707 //
Page #724
--------------------------------------------------------------------------
________________ eHES AyuSaH alpatvadIdhatvakaraNe asamarthatvam kalpasUtre jahAM para zramaNa bhagavAn mahAvIra birAjamAna the vahAM gayA vahAM jAkarake zramaNa bhagavAn sazandAthai IS mahAvIrako vaMdanAkI namaskAra kiyA vaMdanA namaskAra karake zramaNa bhagavAn mahAvIra // 708 // prabhuse dharmakA zravaNa kara use hRdayameM dhAraNa karake hRSTa tuSTa hokara prabhuko isa prakAra 01 kahA he prabho nirvANakA samaya samIpavarti jAnakara hAtha joDakara prArthanA karatA hUM garbha, janma, dIkSA aura kevalajJAna utpatti ke samaya hastottarA nakSatra thA, aba bhAsarAzI nAma kA mahAgraha saMkrAMta huvA hai do hajAra varSa paryanta Apake sAdhu sAdhvIyoMkA pUjA satkAra pravartegA do ghaTi kI AyuSyakI vRddhi kIjie kyoM kI taba taka bhasmarAzI mahAyaha zAMta ho jAyagA bhagavAna ne kahAhe zaka! meM meru parvatako eka aMgulIse uThAne meM zaktimAn hUM, paraMtu nirupama AyuSya ekakSaNa bhI nyUna athavA adhika karanemeM samartha nahIM hUM, rAtri me divasa karaneko samartha hUM, aura divasa meM rAtrI banAne meM samartha hUM paraMtu nirupama AyuSya ekakSaNa bharakA bhI nyUnAdhika karane meM samartha nahIM huuN|' // 708 // AIMAGE
Page #725
--------------------------------------------------------------------------
________________ . kalpasUtre sazabdArtha // 709 // mA - he bhagavan upagraha kitane prakAra kA hai ? he zaka! . upagraha pAMca prakAra kA AyupaH alpatvadIkahA gayA hai jaise devendra upagraha, rAjagraha gAthApati upagraha sAgArika upagraha sAdharmiNe upagraha ye jo zramaNa nirgrantha vicarate haiM unako hama upagraha-AjJA, detA hU~ aiMsA kaha asamarthatvam kara zramaNa bhagavAn mahAvIrako vaMdanA kI namaskAra kiyA vaMdanA namaskAra karake vahIM .. divya yAnavimAna meM baiThakara jisa dizAse Aye the vahIM para cale gaye tatpazcAt he bhadanta! isa prakAra saMbodhana karake bhagavAn gautama svAmIne bhagavAnko vaMdanA namaskAra / | karake isa prakAra kahA-he bhagavAn devendra devarAja sAMvadya bhASA bolate haiM athavA nira- ... vadya bhASA bolate haiM ? he gautama! sAvadya bhASA bhI bolate haiM nikhadya bhASA bhI bolate haiM he bhagavan Apa aisA kisa hetu se kahate hai ki, sAvadya aura. niravadya donoM prakArakI bhASA, devendra bolate haiM? he gautama ! jaba devendra devarAja zaka muhapatti na bAMdhakara sUkSma| kAya jIva kI hiMsA ho isa prakAra se bolate haiM taba zaka sAyaM, bhASA bolate haiM aura // 709 //
Page #726
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe / 710|| / bhagavato nirvANasamayacaritram jaba devendra devarAja zaka muhapattI athavA uttarAsaMga rakhakara sUkSmakAya kI rakSA ho isa prakAra se bolate haiM taba devendra devarAja niravadya bhASA bolate haiM // 41 // ... mUlam-teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre AsannaM niya nivvANatihiM aNuhaviya majjha pemANurAgarattassa assa mama nivvANaM daLUNa kevalanANuppatti paDibaMdho mA bhavau tti kaTu goyamasAmi devasammamAhaNa paDivohaNaTuM Asanna gAmaMsi divase pesiia| teNaM samaNaM bhagavaM mahAvIre tIsaM vAsAI AgAravAsamajjhe vasia sAiregAiM duvAlasavAsAiM chaumatthapariyAe, demUNAI tIsaM vAsAiM kevalipariyAe evaM bAyAlIsaM vAsAiM sAmaNNa pariyAe vasiya, bAvattarivAsAiM savvAuyaM pAlaittA khINe veyaNijjAuyanAmaguttakamme imIse osappiNIe dUsamasusamAe samAe vahuvIikvaMttAe tIhiM // 710 // HAE
Page #727
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre bhagavato sazabdArthe ||711 // samaya-... caritram bAsehiM addhanavamehi ya mAsehi sesehi pAvAe NayarIe hatthivAlassa raNNo 1 rajjugasAlAe juNNAe tassa ducattAlIsa imassa vAsAvAsassa je se cautthe mAse sattame pakkhe kattiyabahule, tassa NaM kattiyabahulassa pannarasI pakkheNaM jA sA caramA rayaNI, tIe addharattIe ege abIe chaTeNaM bhatteNaM apANae NaM saMpaliyaMkanisaNNe dasa ajjhayaNAI pAvaphalavivAgAI, dasa ajjhayaNAI puNNaphalavivAgAiM kahittA, chattIsaM ca apuTThavAgaraNAiM vAgarittA evaM chappaNNaM ajjhayaNAI kahittA pahANaM nAma marudevajjhayaNaM vibhAvemANe aMtomuhuttAyusese joge niraMbhamANe loujjoe siyA pahU selesiM paDivajjai, tayA kamma khavittANaM siddhigaI gacchai nIrao, siddhiM gamittA logamatthayattho havai saaso| evaM kAlagae viikvaMte smujjaae| chinnajAi jarAmaraNabaMdhaNe siddhe // 711 //
Page #728
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe 712 // bhagavato / nirvANasamaya caritram buddhe mutte aMtagaDe pariNivvuDe savvadukkhapahINe jaae| teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM caMde nAmaM docce saMvacchare pIivaddhaNe mAse naMdivaddhaNe pkkhe| aggiverase | uvasamitti avare nAme divase, devANaMdA nirutitti avaraNAmA rayaNI / acce lave, muhutte pANU, siddhe thoce, nAge karaNe, sabasiddhe muhutte sAinakkhatte caMdeNa saddhiM jogamuvAgae yAvi hotthaa| ...... ... ... ... .. :: : jaM rayaNiM ca NaM samaNe. bhagavaM mahAvIre kAlagae taM rayaNiM ca NaM vahUhiM AN devehi devIhi ya ovayamANehi ya: uppayamANehi ya devujjoe devasaNNivAe devakahakahe uppijalagabhUe yAvi hotthA // 42 // : 15 ..... . ... . zabdArtha-teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre Asanna niyanivAgatihiM aNuhaviya] usa kAla .aura usa samayame zramaNa bhagavAna mahAvIrane apane // 712 // -
Page #729
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 713 // nirvANa kA dina samIpa jAnakara [majjha premANurAgarettassa assa mama nivvANaM daNa kevalaNANuppattipaDibaMdho mA bhavau' ti] mere prema meM anurakta indrabhUti ko merA nirvANa dekhakara kevalajJAna kI utpatti meM vighna na ho, aisA vicAra kara [goyamasAmiM devasamma mAhaNapaDivohaNaTuM AsannagAmammi divase pesIa ] gautamasvAmi ko devazarmA brAhmaNa ko pratibodha dene ke lie pAsa ke eka grAma meM dina meM bheja diyA / [teNaM samaNe agavaM mahAvIre tIsaMvAsAI agAravAsamajhe vasiya ] ve zramaNa bhagavAna mahAvIra tIsa varSa gRhavAsa meM raheM [sAiregAI duvAlasavAsAI chaumatthapariyAe ] kucha samaya adhika vAraha varSa taka chadmastha paryAya meM rahe / [desUNAI tIsaM kevalipariyAe ] tathA kucha kama tIsa varSa kevala paryAya vicare [evaM bAyAlisaM vAsAiM sAmapaNapariyAe vasiya ] isa prakAra bayAlIsa varSa zramaNa paryAya meM rahakara [bAvattarivAsAI savvAuyaM pAlayittA] evaM vahattara varSa kI samagra Ayuko bhogakara [khINe veyaNijjAuyanAmaguttakamme] tathA bhagavato, nirvANa samaya caritram 1102311
Page #730
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtra sazabdArtha // 714 // vedanIya AyuSka nAma aura gotra karma ke kSINa hone para [imIse osappiNIe dUsamasusamAe | bhagavato nirvANasamAe bahuvIikaMtAe tIhiM vAsehiM addhanavamehiM ya mAsehi sesehi] isa avasarpiNI samayakAla ke duSSama suSama Are kA adhika bhAga bIta jAne para, tIna varSa aura sADhe ATha caritram mAsa zeSa rahane para [pAvAe NayarIe hatthivAlassa raNNo rajjugasAlAe juNNAe] pAvApurI meM rAjA hastipAla ke jIrNa cuMgIghara meM [tasta ducattAlIsaimassa vAsA vAsassa je se cautthe mAse sattame pakkhe kattiyabahule tassa NaM kattiyabahulassa paNNarasI pakSaNaM jA sA caramA rayaNI] vayAlIsaveM caumAse ke cauthe mAsa aura sAtaveM pakSa meM kArtika mAsa ke kRSNapakSa meM aura kArtika kRSNapakSa kI amAvasyA ke dina [tAe addharattIe ege abIe chaTreNaM bhatteNaM apANaeNaM saMpaliyaMkaNisaNe] antima rAtri ke arddhabhAga meM akele nirjala SaSTha bhakta kI tapasyA karake payakAsana se virAjamAna hue| [dasa ajjhayaNAiM pAvaphalavivAgAiM] usa samaya duHkha vipAka ke dasa adhyayana pApa ||714||
Page #731
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 715 // phala-vipAka ke aura [dasa ajjhayaNAI puNNaphalavivAgAI kahittA ] aura sukhavipAka ke dasa adhyayana-puNya ke phala- vipAka ke kahakara [chattIsaM ca apuTuvAgaraNAI vAgaritA evaM chappaNaM ajjhayaNAI kahittA ] tathA uttarAdhyayana ke chattIsa adhyayana vinA pUche praznoM kA uttara dekara - isa prakAra chappana adhyayana pharamAkara [ pahANaM nAma marudevajjhayaNaM vibhAvemANe aMtomuhuttAsese] pradhAna nAmaka marudeva ke adhyayana kA prarUpaNa karate hue antarmuhUrtta AyuzeSa rahane para [joge niraMbhamANe ] mana vacana evaM arra yoga kA nirodha karane para [ loujjoe siyA] tInoM loka meM prakAza huvA, [pahU selesi paDivajjai] prabhune zailezI avasthA prApta kI [tayA kammaM khavittA: siddhi gaccha] taba AThoM karma ko khapA karake karmarajarahita saba karmoM se mukta hokara : ko prApta [siddhigaiM gamittA] siddhigati ko prApta karake [loga matthayattho ] loka ke agrabhAga para sthita rahate hue [siddho havai sAsao] zAzvata nityapane se siddha 1 bhagavato nirvANa samaya caritram // 715 //
Page #732
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 716 // AURAN hokara rahate haiM [kalagae viikkate samujjAe ] kAladharsa ko prApta hue [chinna jAi jarA - maraNabaMdhaNe siddhe buddhe mutte aMtagaDe ! pariNibuDe savvadukakhappahINe jAe] saMsAra se nivRtta hue, punarAgamana - rahita urdhvagati kara gaye, janma jarA aura maraNa ke bandhana se rahita ho gaye / siddha hue, buddha hue, mukta hue, paramazAMti ko prApta hue, aura samasta duHkhoM se rahita hue / [teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM caMde nAmaM docce saMvacchare] usa kAla aura usa samaya meM candranAma dvitIya saMvatsaraH thA [pIivadraNe mAse naMdivarddhaNe pakkhe] prItivarddhana mAsa thA, nandivarddhana pakSa thA [aggivesse uvasamitti avaranAme divase] agnivezya - jisakA dUsarA nAma upazama hai dina thA [devAnaMdA niratitti avaranAmA rayaNI] devAnandA, aparanAma nirati nAmaka rAtrithI [acce lave] arddha nAmaka lava thA [muhutte pANU ] muhUrta nAmaka prANa thA [siddhe thave ] siddha nAmaka stoka thA [nAge karaNe] - nAga nAmaka karaNa thA '' bhagavato nirvANa samaya caritram // 716 //
Page #733
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 717 // [savvasiddhe muhutte] sarvArthasiddha nAmaka muhUrta thA [sAI nakkhatte caMdeNa saddhiM joga- bhagavato nirvANamuvAgae yAvi hotthA] aura khAtI nakSatra kA candramA ke sAtha yoga thA [jaM rayaNiM ca | samayaNaM samaNe bhagavaM mahAvIre kAlagae] jisa rAtri meM zramaNa bhagavAna mahAvIra kA nirvANa caritram huA [taM rayaNiM ca NaM bahuhiM devehi devIhi ya ovayamANehi ya uppayamANehi ya devujjoe devasaNNivAe devakahakahe upiMjalagabhUe yAvi hotthA] usa rAtri meM bahuta se devoM aura deviyoM ke nIce Ane aura Upara jAne ke kAraNa deva-prakAza huA, devoM kA kala kala huaa| devoM kI bahuta baDI bhIDa lagI // 42 // bhAvArtha-usa kAla aura usa samaya meM zramaNa bhagavAn mahAvIrane apane nirvANa ke dina samIpa jAnakara 'mere upara sneha rakhanevAle gautama ko merA nirvANa dekhakara kevalajJAna kI prApti meM vighna na ho' isa prakAra vicAra kara gautamakhAmI ko devazarmA nAmaka brAhmaNa ko pratibodha dene ke liye pAvApurI ke samIpavartI kisI grAma meM dinake // 717 //
Page #734
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe bhagavato nirvANa samaya| // 718 caritram pIchale samaya bheja diyA / zramaNa bhagavAn mahAvIra tIsa varSa taka gRhavAsa meM rahe kucha samaya adhika bAraha varSa paryanta chadmasthAvasthA meM rahe / aura kucha samaya kama tIsa varSa kevalI paryAya meM rhe| isa prakAra bayAlIsa varSoM taka cAritra paryAya meM rahe / janmakAla se AraMbha karake samagra Ayu bahattara varSa kI bhogii| tatpazcAt vedanIya, Ayu, nAma aura gotra nAmaka cAra aghAtika karmoM kA kSaya ho jAne para isI avasarpiNI kAla ke duSSama-suSama nAmaka cauthe Are kA adhika bhAga bIta jAne para aura sIrpha tIna varSa tathA sADhe ATha mahIne zeSa rahane para pAvApurI meM hastipAla rAjA kI purAnI zulkazAlA meM bayAlIsave caumAse ke cauthe mAsa aura sAtaveM pakSa meM kArtika mAsake kRSNapakSa meM aura kArtika kRSNapakSa kI amAvasyA tithi meM, antima rAtri ke ardha bhAga meM arthAt AdhI rAta ke samaya meM akele-dUsare mokSagAmI jIva ke sAtha ke vinA hI jalapAna rahita bele kI tapasyA ke sAtha padmAsana se virAjamAna hue| usa // 718 //
Page #735
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 719 // bhagavato nirvANaOM sanaya caritram samaya vipAka sUtra ke prathama skandha nAma se prasiddha, pApa kA phala vipAka darzAnevAle dasa duHkha vipAka nAmaka adhyayanoM ko tathA vipAkasUtra ke dvitIya adhyayana ke nAma se prasiddha puNya kA phala batalAnevAle dasa sukha vipAka nAmaka adhyayanoM ko kaha kara aura uttarAdhyayana ke nAma se prasiddha chattIsa adhyayana rUpa apRSTa vyAkaraNoM ko arthAt pUche vinA hI kiye gaye vyAkaraNoM ko kahakara aura isa prakAra saba chappana adhyayana pharamAkara pradhAna nAmaka marudeva adhyayana kA prarUpaNa karate hue antarmuhUrta Ayu zeSa rahane para bhagavAn ne mana vacana evaM kAya ke yoga kA nirodha karane para tInoM logo meM prakAza huvA / prabhune zailezI avasthA prApta kI tava AThoM karmoM ko khapAkara karma rajarahita-saba karmo se mukta hokara mokSagati ko prApta kI siddhi gati ko prApta karake lokake agrabhAga para sthita rahate hue zAzvata-nityarUpa se siddha hokara rahate haiN| kAladharma ko prApta hue, arthAt kAyasthiti aura bhavasthiti se 6 // 719 //
Page #736
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalparane sazandArye bhagavato nirvANasamayacaritram // 720 // mukta hue punarAgamana rahita gati ko prApta hue| janma aura maraNa ke bandhana se mukta hue, paramArtha ko sAdhakara siddha hue, tatvArtha ko jAnakara buddha hue aura samasta karmo ke samUha se mukta hue, unake samasta duHkha dUra ho gye| kisI bhI prakAra kA saMtApa na rahane se parama zAMti ko-nirvANa ko prApta hue, aura isa kAraNa samasta zArIrika aura mAnasika duHkhoM se rahita ho gye| usa kAla aura usa samaya meM arthAt bhagavAn ke nirvANa ke avasara para candra nAmaka dvitIya saMvatsara thaa| prItivardhana nAmaka mAsa, nandivardhaka nAmaka pakSa, upazama jisa kA dUsarA nAma hai aisA agnivezya nAmaka divasa thaa| devA| nandA, jisakA dUsarA nAma nirati hai, rAtri thii| ardha nAmaka bhava, muhUrta nAmaka prANa, | siddha nAmaka stoka, nAga nAmaka karaNa, sarvArthasiddha nAmaka muhUrta thA aura svAtI nakSatra | ke sAtha candramA kA saMbaMdha ko prApta thaa| jisa rAtri meM zramaNa bhagavAn mahAvIra kA nirvANa huA usa rAtri meM bahuta se devoM aura deviyoM ke nIce Ane aura Upara jAne se devaprakAza 720 //
Page #737
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 721 // 00: huA, devoM kA saMgama huA, devoM kA kalakala nAda huA aura devoM kI bahuta bar3I bhIDa bhI huI // 42 // mUlam-tae NaM se goyamasAmI samaNassa bhagavao mahAvIrassa nivvANaM suNiya vajjAhara vivakhaNaM moNamolaMbiya thaddho jAo / tao pacchA mohavasaMgao so vilavai - bho ! bho ! bhadaMta mahAvIra ! hA ! hA! vIra ! eyaM kiM kayaM bhagavayA, jaM caraNapajjuvAsagaM maM dUre pesiya mokkhaM ge| kimahaM tumhaM hattheNa gahiyaM aciTTissaM, kiM devANuppiyANaM nivvANavibhAgaM apatthissaM, jeNaM maM dUre pesIa / jai dINasevagaM maM saraNaM saddhiM anaissaM to kiM mokkhaNayaraM saMkiNNaM abhavissaM ? mahApurisA u sevagaM viNA kharNapi na ciTTheti, bhadaMteNa sA nIi kahaM visariyA / imA pavittI vipariyA jAyA / saha NayaNaM gautamasvAminaH vilApaH kevalajJAna prAptizca // 721 //
Page #738
--------------------------------------------------------------------------
________________ tA . kalpasUtre sazabdArthe // 722 // gautamasvAminaH vilApa: kevalajJAna prAptizca tAva dUre ciTThau paraM aMtasamae 'mamaM didio'vi dUre pakkhivIa / ko avarAho mae kao jaM evaM kyN| ahuNA ko mamaM goyamagoyametti kahiya saMbohissai, kamahaM paNhaM pucchissAmi, ko me hiyayagayaM paNhaM samAhissai / loe micchaMdhayAro psrissi| taM ko NaM avaakrissi| evaM vilavamANe goyamasAmI manaMsi ciMtIa saccaM jaM vIyarAgA rAgarahiyA ceva hvti| jassa nAmaM ceva vIyarAgo se kaMsi rAgaM karejjA ! evaM muNiya ohiM puNji| ohiNA bhavakUvapADiNaM mohakaliyaM vIyarAgobAlaMbharUvaM niyAvarAhaM jANiya taM khAmiya pacchAyAvaM karei aNuciMtei ya ko mama ? ahaM kassa ? ego eva appA Agacchai gacchai, ya na ko vi teNaM saddhiM Agacchai gacchai y| // 722 //
Page #739
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe 723 // M gautama- .. M svAminaH vilApaH na kevalajJAna prAptizca 'ego haM natthi me koi nAhamannassa kassa vi| evamappANamaNasA, adINamaNusAsae // vayaNeNa egattabhAvaNA bhAviyassa goyamasAmissa kattiyasukkapaDivayAe diNayarodayasamayaMsi ceva loyAloyAloyaNasamatthaM nivvANaM kasiNaM paDipuNNaM avvAvAhayaM nirAvaraNaM aNaMtaM aNuttarakevalavaraNANadaMsaNaM samuppaNNaM / tayA bhavaNavaivANamaMtarajoisiyavimANavAsIhi devadevIviMdehiM saya saya iDDI | samiddhehi AgaMtUNa kevalamahimA kyaa| telukkammi amaMdANaMdo sNjaao| mahA purisANaM savvAvi ceTA hiyaharA hvNti| tahAhi-ahaMkAro vi bohassa, rAgo vi gurubhttio| visAo kevalassAsI, cittaM goyamasAmiNo / jaM rayaNiM ca NaM samaNaM bhagavaM mahAvIre kAlagae, sA rayaNI devehiM ujje
Page #740
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 724 // kalpasUtre , viyaa| tappabhiyaM sA rayaNI loe dIvAliyatti pasiddhA jaayaa| navamallaI gautama svAminaH sazabdArthe navalecchai kAsI kosalagA advArasa vi gaNarAyANo saMsArapArakara posaho vilApaH kevalajJAnavavAsadugaM kriNsu| bIe divase kattiyasuddhapaDivayAe goyamasAmissa kevala prAptizca mAhimA devehiM kayA, teNaM taM divasaM nUyaNavarisAraMbhadivasattaNeNa pasiddhaM jaayN| bhagavao jedubhAUNA naMdivaddhaNeNa bhagavaM mokkhagayaM soccA sogasAyare nimajjieNa cautthaM kyN| sudaMsaNAe bhaiNIe taM AsAsiya niyagihe ANAviya catuttharasa pAraNagaM kAriyaM teNa sA kattiyasuddhaviiyA bhAubIyatti pasiddhiM pttaa||43|| - zabdArtha-tae NaM se goyamasAmI samaNassa bhagavao mahAvIrassa nivvANaM suNiya]. usake bAda gautamasvAmIne zramaNa bhagavAna mahAvIra kA nirvANa huA sunakara [vjaahe| viva khaNaM moNamavalaMviya thaddho jAo] kSaNabhara mauna rahakara vajAhata kI taraha sunna ho // 724 //
Page #741
--------------------------------------------------------------------------
________________ m gautamasvAminaH vilApa: kevalajJAnaprAptizca kalpasUtre gaye [tao pacchA mohavasaMgao so vilavai] usake bAda moha ke vazIbhUta hokara ve sazabdAthe vilApa karane lage [bho ! bho ! bhadaMta mahAvIra ! hA! hA! vIra ! eyaM kiM kayaM bhagavayA || // 725|| jaM caraNapajjuvAsagaM meM dUre pesiya mokkhaM gae] he bhagavan ! mahAvIra ! hA! hA! vIra! | yaha Apane kyA kiyA ? mujha caraNa sevaka ko dUra bheja kara Apa mokSa cale gaye ! [kimahaM hattheNa gahiya aciTissaM] maiM kyA ApakA hAtha pakar3a kara baiTha jAtA ? [kiM devANuppiyANaM nivvANavibhAgaM apatthissaM] kyA devAnupriya ke mokSa meM hissA baTAne kI mAMga karatA [je NaM meM dUre pesIa] jisase mujhe dUra bheja diyA [jai dINasevagaM maM saeNa saddhiM anaissaM to kiM mokkhaNayaraM saMkiNNaM abhavissaM ?] yadi isa dIna sevaka ko bhI sAtha lete jAte to mokSa nagara saMkaDA ho jAtA-vahAM jagaha nahIM milatI ? [mahApurisAu sevagaM viNA khaNaMpi na ciTuMti] mahApuruSa sevaka ke binA kSaNabhara bhI Til nahIM rhte| [bhadaMteNa sA nII kahaM visariyA] Apane yaha nIti kaise bhUlA dI [imA // 725 // Sax
Page #742
--------------------------------------------------------------------------
________________ gautama kalpasUtre sazabdArthe // 726|| |svAminaH |vilApaH kevalajJAnaprAptizca pavittI vipariyA jAyA] yaha to viparIta hI bAta hui! [saha NayaNaM tAva dUre ciTau paraM aMtasamae mamaM diTTIo'vi dUre pakkhivIa] are sAtha lejAnA to dUra rahA kintu antima samaya meM mujhe najaroM se bhI ojhala phaiMka diyA [ko avarAho mae kao jaM evaM kayaM] maiMne aisA kyA aparAdha kiyA thA jo Apane aisA kiyA [ahuNA ko mamaM goyamagoyametti kahiya saMbohissai] aba gautama ! gautama kaha kara kauna mujhe saMbodhana karegA ? [kamahaM paNhaM pucchissAmi] aba maiM kisase prazna pUchaMgA [ko me hiyayagayaM paNhaM samAhissai] kauna mere hRdayagata prazna kA samAdhAna karegA? [loe micchaMdhayAro pasarissai taM koNaM avAkarissai] loka meM mithyAtva kA jo aMdhakAra phailegA, use kauna dUra karegA ? [evaM vilavamANe goyamasAmI maNaMsi ciMtIa] isa prakAra vilApa karate karate gautamasvAmIne mana meM vicAra kiyA [saccaM jaM vIyarAgA rAgarahiyA ceva havaMti] saca hai vItarAga, rAgarahita hI hote haiM [jassa nAmaM ceva vIyarAgo se kaMsi rAgaM karejA ?] // 726 //
Page #743
--------------------------------------------------------------------------
________________ gautamasvAminaH vilApaH kevalajJAna- .. prAptizra kalpasUtre jisakA nAma hI vItarAga hai vaha kisa para rAga karegA ? [evaM muNiya ohiM pauMjai] sazabdArthe - yaha jAnakara gautamasvAmIne avadhijJAna kA prayoga kiyA [ohiNA bhavakUvapADiNaM // 727 // mohakaliyaM vIyarAgovAlaMbharUpaM niyAvarAhaM jANiya taM khAmiya pacchAtAvaM karei] avadhijJAna se bhavakUpa meM girAnevAlA, mohayukta aura vItarAga ko upAlaMbha dene rUpa apane aparAdha ko jAnakara aura khamAkara pazcAttApa kiyA aura vicAra kiyA [ko mama ?] merA kauna hai ? [ahaM kassa ?] maiM kisakA ? [ego eva appA Agacchai gacchai ya] akelA hI AtmA AtA hai aura akelA hI jAtA hai [na kovi teNa saddhiM Agacchai gacchai ya] na koi usake sAtha AtA hai aura na jAtA hai| kahA bhI hai [ego haM nasthi me koi, nAhamannassa kassa vi] maiM akelA hUM, merA koI nahIM hai aura na maiM hI kisI anya kA hUM [evamappANamaNasA adINamaNusAsae] isa prakAra mana se apane dainya rahita-udAra AtmA kA anuzAsana kreN| [vayaNeNa egattabhAvanA bhAviyassa gAoyamasAmissa] ityAdi // 727 //
Page #744
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasatre sazabdArthe // 728 // gautamasvAminaH vikApa: kevalajJAnaprAptizca vacana se ekatvabhAvanA se bhAvita gautamasvAmI ko [kattiyasukkapaDivayAe diNayarodaya- samayami ceva loyAloyaNasamatthaM nivvANaM kasiNaM paDipuNNaM avvAvAhayaM nirAvaraNaM aNaMtaM. aNuttarakevalavaraNANadaMsaNaM samuppaNNaM] kArtika zuklA pratipada ke dina sUryodaya ke samaya loka aura aloka ko dekhane meM samartha, nirvANa kA kAraNa saba padArthoM ko sAkSAtkAra karanevAlA pratipUrNa avyAhata, nirAvaraNa, anaMta aura anuttara zreSTha kevalajJAna aura kevaladarzana utpanna ho gyaa| [tayA bhavaNavai vANamaMtarajoisiya vimANavAsIhI devadevIvidehi sayasayaiDDhIsamiddhehi AgaMtUNa kevalamahimA kayA] usa samaya bhavanapati, vyaMtara, jyotiSka aura vimAnavAsI devoM aura deviyoM ke samUhane apanI Rddhi aura samRddhi ke sAtha Akara kevalajJAna kI mahimA kI [telukammi amaMdANaMdo saMjAo] tInoM loka meM amanda AnaMda ho gayA [mahApurisANaM savvAvi ceTA hiyakarA eva havaMti] mahApuruSoM kI sabhI ceSTAeM hitakara hI hotI // 728 // 2
Page #745
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre dA // 729 // hai [ hi ] kahA bhI hai- [ ahaMkAro vi bohassa rAgo vi gurubhattio] Azcarya hai ki gautamasvAmI kA ahaMkAra bodha prApti kA kAraNa bana gayA rAga gurubhakti kA kAraNa banA [visAo kevalassAsI cittaM goyamasAmiNo] aura zoka kevalajJAna kA kAraNa bana gayA / [jaM rayaNiM ca NaM samaNe bhagavaM mahAvIre kAlagae ] jisa rAtri meM zramaNa bhagavAn mahAvIra mokSa padhAre [sA rayaNI devehiM ujjoviyA ] usa rAtri meM devoM ne khUba prakAza kiyA [bhisArayaNI loe dIvAliyatti pasiddhA jAyA ] tabhI se vaha rAtri loka meM dIpAvalI ke nAma se prasiddha huI / [ navamallai navalecchai kAsIkosalagA aTThArasa vi gaNarAyANo saMsArapArakaraM posahovavAsadugaM kariMsu ] kAzI deza ke nau mallakI aura kozala deza ke nau lecchakI isa prakAra aThArahoM gaNarAjAoM ne saMsAra se pAra karanevAle do do pauSadhopavAsa kiye | [bIe divase kattiyasudvapaDivayAe goyamasAmissa kevala " gautamasvAminaH vilApaH kevalajJAna prAptizca // 729 //
Page #746
--------------------------------------------------------------------------
________________ INI kalpasUtre sazandArthe // 730 // mahimA devehi, kayA] dUsare dina kArtika zuklA pratipadA ko devoM ne gautamasvAmI ke gautama- : Tamil svAminaH kevalajJAna kI mahimA kI [teNaM taM divasaM nUyaNavarisAraMbhadivasattaNeNa pasiddhaM , jAyaM] vilApaH isa kAraNa vaha dina nUtana varSAraMbha kA dina prasiddha huA [bhagavao jeTa bhAUNA, naMdi- kevalajJAna prAptizca vaddhaNeNa bhagavaM mokkhagayaM soccA sogasAgare nimajjieNa cautthaM kayaM] bhagavAna ko mokSa gayA sunakara zoka sAgara meM DUbe hue bhagavAna ke jyeSTha bhrAtA nandivardhana ne upavAsa kiyaa| sudaMsaNAe bhaiNIe. taM AsAsiya. niyagihe ANAviya: cautthassa pAraNagaM kAriyaM teNa sA kattiyasuddhaviiyA, bhAubIyatti pasiddhiM pattA] sudarzanA bahana ne unako sAntvanA dekara aura apane ghara para lAkara upavAsa kA pAraNA krvaayaa| isa kAraNa | kArtika zuklA dvitIyA (bhAidUja) ke nAma se prasiddha hui // 43 // ... .... bhAvArtha-taba gautamasvAmI zramaNa bhagavAna mahAvIra kA nirvANa huA sunakara, . mAno vajra se Ahata hue hoM, isa prakAra kSaNabhara mauna raha kara sunna ho gye| tatpazcAt | ||730 // HS.....
Page #747
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre / moha ke vaza hokara vaha vilApa karane lage, he bhagavan ! mahAvIra ! hA! hA! vIra Apane gautama svAmina sazabdArthe / yaha kyA kiyA ? mujha caraNa sevaka ko dUra bheja diyA aura Apa svayaM mokSa cala diye| vilApA // 731 // kyA maiM Apa ko hAtha pakaDa kara baiTha jAtA ? kyA Apake mokSa meM hissA mAMga letA? kevalajJAna prAptizca phira kyoM mujhe dUra bheja diyA ? agara mujha garIba sevaka ko Apa sAtha lete jAte to kyA mokSanagara meM jagaha na milatI ? mahApuruSa sevaka ke binA kSaNa bhara bhI nahIM rahate, bhadanta ne yaha paripATI kaise bhulA dI ? yaha to ulTI hI bAta ho gii| khera, sAtha, le jAnA to dUra rahA, mujhe AMkhoM se bhI ojhala pheMka diyaa| kyA aparAdha kiyA thA / maiMne, jisase Apane aisA kiyA ? aba Apa devAnupriya ke abhAva meM kauna 'goyamA, . goyamA' kaha kara mujhe saMbodhana karegA ? kisase meM prazna pUchaMgA ? kauna mere manake prazna kA samAdhAna karegA ? loka meM mithyAtva kA aMdhakAra phaila jAyagA, aba kauna use dUra karegA ? isa prakAra vilApa karate hue gautamasvAmI ne manameM vicAra kiyA-satya hai, // 731 //
Page #748
--------------------------------------------------------------------------
________________ gautamasvAminaH vilApaH kevalajJAnaprAptizca kalpasatre vItarAga, rAga se varjita hote haiN| jisakA nAma hI vItarAga ho vaha kisa para rAga sazabdArthe rakkhegA? kisI para bhI nahIM / aisA jAnakara gautamasvAmIne avadhijJAna kA upayoga // 732 // lagAyA avadhijJAna kA upayoga se unheM mAlUma huA ki yaha bhagavAn ko upAlaMbha denA merA aparAdha hai| yaha aparAdhabhavarUpI kUpa meM girAnevAlA aura mohajanita hai| yaha jAnakara unhoMne apane aparAdha ke liye pazcAttApa kiyA aura vicAra kiyAki saMsAra meM merA kauna hai ? aura maiM kisakA huuN| kyoMki yaha AtmA na kisI dUsare AtmA ke sAtha AtA hai, na sAtha jAtA hai| kahA bhI hai-'maiM akelA hUM-advitIya huuN| merA koI nahIM hai aura maiM kisI kA nahIM huuN| isa prakAra manase apane dainya rahita udAra AtmA kA anuzAsana kre|' isa prakAra ekatva bhAvanA se prabhAvita hue gautamasvAmI ko kArtika zuklA pratipadA ko, ThIka sUryodaya ke samaya hI loka aura aloka ko jAnane It dekhane meM samartha, mokSa ke kAraNabhUta, samasta padArthoM ko pratyakSa karanevAle, avikala 732 //
Page #749
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sampUrNa, saba prakArakI rukAvaToM se rahita, saba prakArake AvaraNoM se rahita, saba prakAra / gautama- - svAminaH sazabdArthe kI dravya kSetra kAla bhAva saMbandhI paridhiyoM se rahita tathA zAzvatasthAyI aura ... // vilApaH . // 733 // sarvottama kevala jJAna aura kevala darzana utpanna ho gyaa| bhagavAn gautama sarvajJa aura kevalajJAna prAptizca sarvadarzI ho gaye / usa samaya bhavanapati, vyantara, jyotiSika aura vimAnavAsI cAroM .. nikAyoM ke devoM aura deviyoM ne apanI-apanI Rddhi-samRddhi ke sAtha gautama svAmI ke ... pAsa Akara kevala jJAnakA mahotsava mnaayaa| usa samaya tInoM lokoM meM khUba Ananda hI Ananda ho gyaa| mahApuruSoM kI sabhI kriyAeM hitakAriNI hI hotI haiM / dekhie na, gautamasvAmI ko apanI vidyAkA ahaMkAra huA to usase unheM samyaktvakI prApti huI / arthAt ahaMkAra se prerita hokara ve bhagavAn ko parAjita karane cale to samyaktva prApta huaa| isI prakAra unakA rAga bhAva gurubhakti kA kAraNa bnaa| bhagavAn ke viyoga se utpanna huA kheda kevalajJAna kI prAptikA kAraNa ho gayA / isa prakAra // 733 //
Page #750
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe gautamasvAminaH vilApa: kevalajJAnaprAptizca // 734 // gautama svAmIkA samagra caritra Azcaryajanaka hai-anokhA hai| jisa rAtri meM zramaNa | bhagavAn mahAvIra kAladharmako prApta hue, vaha rAtri devoMne divya prakAzamaya banAdI thI, | tabhI se vaha rAtri 'dIpAvalikA' isa nAma se prasiddha huI / mallakI-jAti ke kAzIdezake nau gaNarAjyoM ne tathA lecchakI jAtike kozaladezake nau gaNarAjAoMne, isa prakAra aDhArahoM gaNarAjAoM ne saMsAra janmamaraNakA anta karane vAle do-do poSadhopavAsa kiye / poSa arthAt dharmakI puSTi karane vAlA upavAsa poSadhopavAsa kahalAtA hai / athavA dharmakA poSaNa karanevAlA, aSTamI Adi parva-dinoM meM kiyA jAnevAlA, AhAra AdikA tyAga karake jo dharmadhyAnapUrvaka nivAsa kiyA jAtA hai, vaha poSadhopavAsa kahalAtA hai| dUsare dina arthAt kArtika zukla pratipadA ko devoMne gautamasvAmI ke kevalajJAna prApti kA mahotsava manAyA thaa| isa kAraNa vaha dina-kArtika zukla pratipad navIna varSake AraMbhakA dina kahalAyA / bhagavAn mahAvIrake jyeSTa bhrAtA nandivardhanane, bhagavAn ko CATEGICA // 734 //
Page #751
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre - mokSa prApta huA sunakara, zokake sAgara meM nimagna hokara upavAsa kiyA thA, tava / gautama : svAminaH sazabdArthe : nandivardhanako bahina surdazanAne unheM sAntvanA dekara aura apane gharameM lAkara upavAsa vilApaH // 735 // / kA pAraNA karavAyA, isa kAraNa-kArtika zukla dvitIyA 'bhAI-dujA' ke nAmase kevalajJAna prAptizca 6. vikhyAta ho gaI // 43 // / bhagavao parivAravaNNaNaM mUlam-teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa iMda- .. bhUIppabhiINaM (1400) cauddasa sahassasAhUNaM ukviTThA sAhUsaMpayA hotthaa| .. caMdaNabAlApabhiINaM (36000) chattIsa samaNIsAhassINaM ukkidA samaNI- .. sNpyaa| saMkhapokkhalippabhiiNaM (159000) egUNasadvisahassabbhahiyANaM egasayasahassa samaNovAsagANaM ukkiTThA smnnovaasgsNpyaa| sulasA revaIpabhiINaM .. // 735 //
Page #752
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavatpa kalpasUtre sazabdArthe // 736 // . - rivAravarNanam (318000) aTThArasa sahassabbhahiyANaM tisayasahassa samaNovAsiyANaM ukkiTThA smnnovaasiysNpyaa| ajiNANaM jiNasaMkAsANaM savvakkharasannivAINaM jiNasseva avitahaM vAgaramANANaM tisayANaM cauddasapuvvINaM ukkiTThA cauddasapuvvi sNpyaa| aisayapattANaM terasasayANaM ohinANINaM ukkiTThA ohinANi sNpyaa| uppaNNavaraNANadaMsaNadharANaM sattasayANaM kevalanANINaM ukkiTThA kevlnaannisNpyaa| adevANaM devir3aDhipattANaM sattasayANaM veuvvINaM ukkidA veubviysNpyaa| aDDhAijjesu dIvesu dosu ya samuddesu pajjattagANaM sanni paMciMdiyANaM maNogaebhAve jANamANANaM paMcasayANaM viulamaINaM ukkiTThA vAisaMpayA hotthaa| siddhANaM jAva savvadukkhappahINANaM sattasayANaM aMtevAsINaM ukkiTThA sNpyaa| evaM ceva cauddasasayANaM ajjiyAsiddhANaM ukkiTThA sNpyaa| evaM savvA egavIsaisayA // 36 // -
Page #753
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 737 // siddhasaMpayANaM aTThasayA aNuttarovavAiyANaM gaikallANANaM ThiikallANANaM AgamesibhaddANaM ukkosiyA aNuttarovavAiyasaMpayA hotthA / duvihAya aMtagaDabhUmI hotthA / taM jahA-jugaMta gaDabhUmI ya pariyAyaMtagaDa bhUmI ya // 44 // zabdArtha - [teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa iMdabhUippabhiINaM (14000) cauddasasahassasAhUNaM ukkiTThA sAhusaMpayA hotthA] usa kAla aura usa samayameM zramaNa bhagavAn mahAvIrakI indrabhUti Adi caudaha hajAra sAdhuoMkI utkRSTa sAdhu saMpadA thI [caMdanabAlA pabhiINaM (36000 ) chattIsa samaNI sAhastINaM ukkiTThA samaNIsaMpayA] candanabAlA Adi chattIsa hajAra sAdhviyoMkI utkRSTa sAdhvI saMpadA thI. (saMkhapokkhalippabhiINaM (159000) egUNasadvisahastambhahiyANaM egasaya sahassa samaNovAsiyANaM ukiTThA samaNovAsiya saMpayA] zaMkha puSkali Adi ekalAkha unasaTha hajAra zrAvakoM kI utkRSTa zrAvaka sampadA thI [sulasA revaipabhiINaM (318000) bhagavatpa |rivAravarNanam - // 737
Page #754
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavatpa rivAra kalpasUtre / aTArasasahassabbhahiyANaM tisayasahassasamaNovAsiyANaM ukTriA samaNovAsiyasaMpayA] sazabdArthe sulasA revatI Adi tIna lAkha aThAra hajAra zrAvikAoM kI utkRSTa zrAvikA saMpadA thI vanama // 738 // [ajiNAgaM jiNasaMkAsANaM savvakkharasannivAINa jiMnasseva avitahaM vAgaramANANaM] jina nahIM parantu jina ke samAna sarvAkSara sannipAtI aura jina kI bhAMti hI satyaprarUpaNA karane vAle [tisayANaM cauddasapuvINaM ukiTThA cauddasa puvvisaMpayA] caudaha pUrvadharakoM kI UtkRSTa tInasau caudaha pUrvadharoM kI sampadA thii| [aisayapattANaM terasa sayANaM ohinANINaM ukiTThA ohinANisaMpayA] atizayako prApta terahasau avadhi jJAniyoM kI utkRSTa avadhijJAnI saMpadA thI [uppanna varaNANadaMsaNadharANaM sattasayANaM kevalanANINaM ukilA kevalanANisaMpayA] sAtasau utpannavara jJAnadarzanako dhAraNa karane vAle kevaliyoM kI utkRSTa kevalI saMpadA thI [adevANaM deviDipattANaM sattasayANaM veuThavINaM ukivA veubviyasaMpadA] deva na hone para bhI deva Rddhi| // 730
Page #755
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 739 // ko prApta sAtasau vaikriyalabdhi ke dhArakoM kI utkRSTa vaikriyika sampadA thii| bhagnatpa- (aDDAijjesu dIvesu dosu ya samuddesu pajjattagANaM sannipaMciMdiyANaM maNogae bhAve - nama / jANamANANaM paMcasayANaM viulamaINaM ukiTThA viulamaisaMpayA] DhAI dvIpoM aura do samudroM ke paryApta saMjJIpaMcendriya jIvoM ke manogata bhAvoM ko jAnanevAle pAMcasau / - vipulamati jJAniyoMkI vipulamati-sampadA thI [sadevamaNuyAsurAe parisAe vAe aparAjiyANaM causayANaM vAINaM ukiTThA vAisaMpayA hotthA] devoM manuSyoM aura asuroM sahita pariSad meM vAda vivAda meM parAjita na honevAle cArasau vAdiyoMkI utkRSTa vAdI sampadA / thI [siddhANaM jAva savvadukkhappahINANaM sattasayANaM aMtevAsINaM ukTriA saMpayA] siddho yAvat samasta duHkhoM se rahita sAtasau siddhoMkI utkRSTa siddha sampadA thI [evaM ceva cauddasasayANaM ajjiyAsiddhANaM ukkiTThA saMpayA] isI prakAra caudaha sau AryikA siddhoM kI utkRSTa sampadA thI [evaM savvA egavIsaisayA siddhasaMpayANa] isa prakAra donoM ko
Page #756
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre bhagavatpa IN milAkara ikkIsasau siddhoMkI sampadA thI [aTrasayA aNuttarovavAiyANaM gaikallANANaM || vArasazabdArthe ThiikallANANaM AgamesibhadANaM ukkosiyA aNuttarovavAiyANaM saMpayA hotthA] gati varNanam // 740 // kalyANa sthiti kalyANa bhAvIbhadra AThasau. anuttaropapAtikoM kI utkRSTa anuttaropapAtika sampadA thii| [duvihA ya aMtarAgaDabhUmI hotthA-taM jahA-] do prakAra kI antakRta bhUmi thI jaise-jugaMtagaDabhUmI ya pariyaMtagaDabhUmi ya] yugAMtakRpta bhUmi' aura paryAyAntakRtabhUmi 1-kAlakI eka prakArakI avadhiko yuga kahate haiN| yugakrama se hote haiM / isa samAnatA ke kAraNa guru, ziSya, praziSya Adi ke krama se honevAle puruSa bhI yuga kahalAte haiM / una yugoM se pramita mokSa gAmiyoM ke kAla ko yugAMtakRt bhUmi kahate haiN| TAN bhagavAna mahAvIra tIrtha meM bhagavAna mahAvIra ke nirvANa se AraMbha karake jambUskhA nirvANa paryantakA kAla yugAMtakRt bhUmi hai / isake bAda mokSa gamanakA bicche
Page #757
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavatpa rivAravarNanam kalpasUtre / bhAvArtha-usa kAla aura usa samaya meM zramaNabhagavAn mahAvIra kI indrabhUtiAdi caudaha | sazabdArtha : hajAra sAdhuoM kI utkRSTa sAdhu-sampadAthI, arthAt bhagavAn ke caudaha hajAra sAdhu the| // 741 // 'candanavAlA Adi chattIsahajAra sAdhviyoM kI utkRSTa sAdhvI-saMpadA thI, arthAt chattIsa .. hajAra sAdhviyAM thii| zaMkha, zataka-aparanAma vAle tathA puSkali vagairaha ekalAkha unasaTha hajAra [159000] Adi tIna lAkha aThAraha hajAra zrAvikAoMkI utkRSTa zrAvikA sampadA thii| jina arthAt sarvajJa na hone para bhI sarvajJa aura sarvAkSara-sannipAtI arthAt sampUrNa 2-mukti mArga kI bhUmi paryAyAntakRt bhUmi kahalAtI hai / bhagavAn kI kevalI... paryAya ko yahAM 'paryAya' kahA hai / vaha paryAya hone para jinhoMne bhavakA anta kiyA-mokSa pAyA, unakI bhUmi paryAyAntakRtbhUmi kahalAtI hai| bhagavAn mahAvIra ko kevalI- paryAya utpanna hone ke anantara cAra varSa ke bAda prAraMbha huI mokSa mArgakI bhUmi paryA yAntakRtbhUmi hai / yaha do bhUmiyAM thI // 44 // // 741 //
Page #758
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasatre sabhandAthai // 742 // bhagavatparivAravarNanam zrutake jJAtA tathA yathArtha arthAt sarvajJa jaisA uttara dene vAle caudaha pUrvadhAriyoM kI tInasau utkRSTa caturdazapUrvadhArI sampadA thii| avadhijJAna ko dhAraNa karanevAle prabhAvazAlI teraha sau muniyoM kI utkRSTa avadhijJAnI sampadA thii| utpanna hue jJAna aura darzanako dhAraNa karanevAle sAtasau kevalajJAniyoM kI utkRSTa kevalI-sampadA thii| deva na hone para bhI deva-Rddhi arthAt vaikriya labdhi ko dhAraNa karanevAle sAtasau muniyoM kI utkRSTasampadA thI / jambUdvIpa, dhAtakI khaNDadvIpa aura puSkarArdhadvIpa isa taraha aDhAI dvIpoMke tathA lavaNa samudra aura kAlodadhi samudra-ina do samudroM ke paryApta saMjJIpaMcendriya jIvoM manake bhAvoM paryAyoM ko jAnane vAle pAMcasau vipulamati-manaHparyayajJAna ke dhAraka vipulamatiyoM kI utkRSTa sampadA thii| devoM, manuSyoM aura asuroMse sahita sabhAmeM zAstrArtha ke vicAra meM parAjita na honevAle cArasau vAdiyoM kI utkRSTa vAdI-sampadA thii| siddha aura 'yAvat'-padase-buddha, mukta parinirvRta tathA saba duHkhoMkA anta karanevAle // 74 /
Page #759
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre ... sAtasau siddhoM kI utkRSTa saMpadA thii| isI prakAra caudahasau siddhi ke dhAraka ... bhagavatpa . rivArabandAthai .. sAdhviyoM kI utkRSTa saMpadA thii| isa prakAra saba milAkara ikkIsasau siddhoMkI varNanam // 743 // utkRSTa siddha-sampadA thii| agale anantara bhavameM mukti pAnevAle; devaloka meM tetIsa ... ' sAgaropama kI sthiti prApta karanevAle tathA jo agale bhavameM manuSya hokara mokSarUpa bhadrako prApta kareMge, aise AThasau anuttaropapAtikoM [anuttaravimAna meM jAnevAloM kI hai| . utkRSTa anuttaropapAtika sampadA thii| tathA do prakArakI antakRt bhUmi thI-(1) .. In yugAkRtabhUmi aura 2 paryAyAntakRtbhUmi / kAlakI eka prakArakI avadhiko yuga kahate haiN| yuga-krama se hote haiM isa samAnatA ke kAraNa guru, ziSya, praziSya Adi ke karma se honevAle puruSa bhI yuga kahalAte haiM / una yugoM se pramita mokSagAmiyoM ke kAlako ..' yugAntakRtbhUmi kahate haiM / Azaya yaha hai ki bhagavAn-mahAvIra ke tIrtha meM, bhagavAn mahAvIra ke nirvANase AraMbha karake jambUsvAmI ke nirvANa paryantakA kAla yugAntakRt // 743 //
Page #760
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre dA // 744 // bhUmi hai / isake pazcAt mokSagamanakA viccheda ho gayA / muktimArga kI bhUmi paryAyAnta kRbhUmi kahalAtI hai / bhagavAn ke kevalI - paryAyako yahAM 'paryAya' kahA hai / vaha paryAya hone para jinhoMne bhavakA anta kiyA- mokSa pAyA, unakI bhUmi paryAyAntakRt bhUmi kahalAtI hai / tAtparya yaha hai ki bhagavAn mahAvIra kI kevalI - paryAya utpanna honeke anantara, cAra varSa bAda prAraMbha huI mokSa - mArga kI bhUmi paryAyAnta kRtabhUmi hai / yaha do bhUmiyAM thIM // 44 // mUlam - teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM, samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtevAsI ajja suhamme NAmaM there - jAisaMpanne, kulasaMpanne, bAla-rUva - viNayaNANadaMsaNacarittalAghavasaMpanne, oyaMsI, teyaMsI, vaccaMsI, jasaMsI, jiyakohe jiyamANe, jiyamAe, jiyalohe, jiiMdie, jiyanidde, jiyaparisahe, jIviyAsAmaraNa BROCCO bhagavatparivAra varNanam // 744 //
Page #761
--------------------------------------------------------------------------
________________ patre dA 745 // bhayavippamukke, tavappahANe, guNappahANe, evaM karaNa-caraNa- Niggaha- Nicchaya'ajjava maddava-lAdhava-khaMti-guttI-muttI-vijjAmaMta-baMbhacera - veya- Niya - Niyama - saccasoya-NANadaMsaNa-carittappahANe orAle ghore, ghorakhae, ghora tavassI, ghora baMbhacera..vAsI, ucchUDha sarIre, saMkhitte viulateuleseM, coddasa puvvI caraNANovagae // 45 // bhAvArtha-usa kAla aura usa samaya meM zramaNa bhagavaMta zrI mahAvIra svAmIjI ke jyeSTha aMtevAsI - ziSya Arya sudharmAsvAmI sthavira kaise the so kahate haiM-jAti saMpanna - mAtRpakSa nirmala thA, kula saMpanna - pitRpakSa nirmala thA, bala saMpanna - vajraRSabhanArAcaM saMghayanabAle the, rUpaka - sarvAMgasundara arthAt samacatusra saMsthAna ke dhAraka, vinaya namra sampanna komala svabhAvavAle jJAna -mati zruta avadhi va manaHparyava cAra jJAnake dhAraka, darzanakSAyika samyaktva ke dhAraka, cAritra - sAmAyikAdi uttama cAritra ke dhAraka, laghutA sudharmasvAmi paricayaH // 745 //
Page #762
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe ||746 // dravya se upadhikara aura bhAva se kaSAya va tInoM garva se rahita halake ojasvI-mana ke jadharma svAmi caDhate pariNAma vAle, tejasvI zarIra kI acchI prabhAvAle, yazasvI-saubhAgyAdi guNa paricayaH sahita uttama yazavaMta, krodha, mAna, mAyA, lobha, indriya, nidrA, pariSaha inako jItanevAle, nija jIvitAza va mRtyu ke bhaya se mukta anazanAdi tapa, saMyamAdiguNa piMDavizuddhAdika caraNasitarI, dazavidha yati dharmAdi karaNa sitarI ke guNayukta rAgAdi zatru kA 15 nigraha karatA karaNi ke phala meM nizcaya karanevAle meM pradhAna, RjutA, mRdutA, kSamA, 11 gupti, mukti. vidyA, maMtra, brahmacarya, veda lokika, lokottara zAstra, naigamAdinaya, abhigrahAdi nigama, vacanAdi satyatA, manAdi zaucatA, jJAna, darzana va cAritra meM udAra, ina guNoM meM pradhAna, ghora karaNI karane vAle ghora vrata pAlane vAle, ghora tapasvI, ghora brahma carya pAlane vAle, zarIra kI zuzrUSA rahita saMkSipta vipula tejolezyAvAle caudaha pUrva ke pAThI aura cAra : jJAnayukta the // 45 // // 746 //
Page #763
--------------------------------------------------------------------------
________________ " svAmi mUlam-teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa paTTammi sudharmakalpasUtre sazabdArthe / siri suhammasAmi ahesi // 46 // .paricayaH // 747 // zabdArtha-teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNasta bhagavao mahAvIrassa] usa kAla , ... aura usa samaya meM zramaNa bhagavAn mahAvIra ke [paTTammi siri suhamma sAmI ahesi] pATa para sudharmA svAmI the // 46 // bhAvArtha-usa kAla aura usa samaya meM zramaNa bhagavAn mahAvIra ke pATa para zrI sudharmA svAmI the| zrI gautama svAmI kevalI ho cuke the, ataH pATa para nahIM baiThe; isa kAraNa sudharmA svAmI pATa para pratiSThita kiye / isakA kAraNa yaha hai-Agama meM / 'he AyuSman / maiMne sunA hai, una bhagavAna ne aisA kahA hai, aisA ullekha hai| agara / pATa para kevalI kI sthApanA hotI to kevalI sarvadarzI-sarvajJa hote haiM, unheM kisI se kucha sunane kI AvazyakatA nahIM hotI, to phira vaha aisA na kahate ki-bhagavAn ne / // 747 //
Page #764
--------------------------------------------------------------------------
________________ sudharma- . svAmi - sasandArthe // 748 // paricayaH klpnne| aisA kahA hai, maiMne sunA hai / ataeva kevalI pATa para pratiSThita nahIM kiye jAte // 46 // - suhammasAmi paricao mUlam-kollAgasannivese dhammillavippassa bhadilAbhanjAe jAo suhammasAmI cauddasavijjApArago paNNAsavarisaMte pvvio| tIsaM vAsAI siri vaddhamANasAmissa aMtie nivasiya bhagavao nivvANANaMtaraM bArasavarisAiM chaumatthapariyAgaM pAuNittA jammao vANauivarisaMte goyamasAmi nivvANANaMtaraM kevalaNANaM pAviya aTuvarisAiM kevalipariyAge ThiccA egasayavarisAiM savvAuyaM pAlaittA samaNassa bhagavao mahAvIrassa nivvANANaMtaraM vIsaivarisesu vIikaMtesu jaMbUsAmiNaM niyapaTTe ThAviya sivaM gae // 47 // zabdArtha-[kollAgasannivese dhammillavippassa. bhadilAbhajjAe jAo suhamma- 748 //
Page #765
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 749 // sAmI caudasa vijjA pArago paNNAsavarisaMte pavvaio] kollAgasanniveza ke nivAsI dhammala brAhmaNa kI patnI bhaddilA se utpanna caudaha vidyAoM ke pAragAmI sudharmAsvAmI pacAsa varSa kI Ayu meM bhagavAna mahAvIra ke pAsa pravrajita hue [tIsaM vAsAI sirivRddha mANasAmissa aMtie nivasiya ] tIsa varSa taka zrIvardhamAna svAmI ke samIpa rahakara [ bhagavao nivvANAnaMtaraM bArasavarisAI chaumatthapariyAgaM pAuNittA jammao vANau - arin] bhagavAn ke nirvANa ke bAda bAraha varSa taka chadmastha avasthA meM rahakara janma se lekara bAnaveM varSa ke aMta meM [ goyamasAminivvANAnaMtaraM kevalaNANaM pAviya] gautamasvAmI nirvANa ke anantara kevalajJAna prApta karake [aTUvarisAI kevala pariyAge ThiccA egasaya* varisAI savvAuyaM pAlaittA ] ATha varSa taka kevalI avasthA meM rahakara, eka sau varSa kI samagra Ayu bhogakara [samaNassa bhagavao mahAvIrassa nivvANAnaMtaraM ] zramaNa bhagavAn mahAvIra ke nirvANa ke pazcAt [vIsaivarisesu bIikatesu jaMbUsAmiNaM niyapaTTe ThAviya. sudharmasvAmi paricayaH // 749 //
Page #766
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 750 // sivaM e] vIsa varSa bIta jAne para jambUsvAmI ko apane pATa para sthApita karake mokSa gaye // 47 // bhavArtha- kohlAka nAmaka grAma meM, dhammila nAmaka brAhmaNa thA / usakI patni bhaddilA thI / sudharmAsvAmI usI ke udara se utpanna hue| vaha Rgaveda, yajurveda, sAmaveda, atharvaveda meM zikSA, kalpa, vyAkaraNa, nirukta, jyautiSa aura chanda ina chaha vedAMgoM meM tathA mImAMsA, nyAya, dharmazAstra aura purANa ina saba caudaha vidyAoM meM pAraMgata the / pacAsaveM varSa ke anta meM unhoMne dIkSA aMgIkAra kI / usake bAda tIsa varSa taka zrI mAna svAmI ke samIpa nivAsa karake, bhagavAn mahAvIra svAmI ke pazcAt vAraha varSa taka chadmastha - paryAya meM rahakara, janma se bAnaveM (92) varSa ke anta meM, gautamakhAmI mokSa jAne ke bAda kevalajJAna prApta karake, ATha varSa taka kevalI - paryAya meM sthira rahakara eka sau varSa kI samasta Ayu bhogakara, zramaNa bhagavAn mahAvIra ke mokSagamana ke sudharma svAmi paricayaH // 750 //
Page #767
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 751 // jambUsvAmi / paricayaH pazcAt vIsa varSa vyatIta hone para jambUskhAmIko apane pATa para sthApita karake mokSa padhAre // 47 // . jaMbUsAmi paricao mUlam-rAyagihe nayare usabhadattassa seTThiNo dhAraNIe aMgajAo paMcama devalogAo cuo jaMbUnAma putto hotthA so ya solasavarisAo siri suhamma sAmi samIve dhamma soccA paDibuddho paDivaNNa sIlasammatto ammApiUNaM dddhaa| gaheNa aTTa kaNNAo prinniia| vivAharattIe so sasiNehAhi-tAhi pem| .. saMmiyavANIhiM na vA mohio| so ya paropparaM kahApaDikahAhiM tA :: aTTa vi itthIo pddibohiia| tIe rattIe coriyaTuM gihe paviTuM navanavai - abbhahiehiM cauhiM corasaehiM paviDaM pabhavAbhihaM corapi paDibohia / tao 751 //
Page #768
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre pacchA uiyammi diNayare paMcasayacorabhajjaga-tajjaNagajaNaNIhi saddhiM sayaM jambUsyAmi sazandArye // 752 // paMcasayasattavIsaiimo hoUNaM NavaNavaIo kaNagakoDIo pariccajja suhammasAmi samIve pvvio| se NaM sirijaMbUsAmI solasavarisAiM gihatthatte, vIsaM vAsAiM chaumatthe, coyAlIsaM vAsAiM kevalipajjAe, evamasIiM vAsAiM savvA| uyaM pAlaittA pabhavaM aNagAraM niyapaTTe ThAviya siri vIranivvANAo causaddhi tame varise siddhiM ge| . . siri jaMbUsAmI jAva mokkhaM gao nAsI tAva evaM bharahevAse dasaThANA I bhaviMsu, taM jahA-maNapajjavaNANaM 1 paramohiNANaM 2 pulAgaladdhI 3 AhAragaB sarIraM 4 khavagaseNI 5 uvasamaseNI 6 jiNakappo7 saMjamattigaM8 kevalaNANaM 9 // sijjhaNA 10 yatti / mokkhaM gae u tassi eyA ThANA vucchiNNA bhvNti| // 52 //
Page #769
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe / jambUsvAmi paricayaH // 753 // ettha duve saMgahaNI gAhAobArasavarisehi goyamu, siddho vIrAu vIsahi suhmmo| causaTThIe jaMbU, vucchinnA tattha dasa tthaannaa| maNa 1 paramohi 2 pulAe 3 AhAraga 4 khavaga 5 uvasame 6 kappe 7 sNj| matiga 8 kevala 9 sijhaNA 10 ya jaMbummi vucchinnA // 2 // // 48 // ... zabdArtha-[rAyagihe nayare usabhadattassa seTriNo dhAraNIe aMgajAo paMcamadevalogAo cuo jaMbUnAma putto hotthA] rAjagRha nagara meM RSabhadatta zreSThI kI dhAriNI nAmaka bhAryA kI kuMkha se utpanna paMcama devaloka se Aye hue jaMbU nAmaka putra the [so ya solasavarisAo siri suhammasAmi samIve dhamma soccA paDibuddho] solaha varSa kI - umra meM sudharmA svAmI ke samIpa dharma ko sunakara pratibodha pAyA [paDivaNNa sIla / // 753 //
Page #770
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabdArthe // 754 // sammatto ammApiuNaM daDhAgaheNa aTukaNNAo pariNIa ] zIlavrata aura samyaktva dhAraNa kiyA / mAtA pitA ke prabala Agraha se ATha kanyAoM ke sAtha vivAha kiyA [vivAharatI so sarihAi tAhi vANIhiM na vAmohio] suhAgarAta meM vaha snehavatI patniyoM kI prema pUrNa vANI se mohita na hue [soya paropparaM kahApaDikahAhiM tA aTThavi itthao paDibohIa] unhoMne paraspara kathAoM ke uttara meM kathAeM kahakara AThoM patniyoM Intrata fear | [tIe rattIe coriyaTuM gihe paviTTaM navanavai abbhahiehiM cauhiM cora ehiM parivuDaM prabhavAbhihaM coraMpi paDibohia ] usI rAtri meM corI karane ke liye ghara meM ghuse cAra sau ninyAnave ( 499 ) coroM sahita prabhava nAmaka cora ko bhI pratibofur kiyA [ta pacchA uiyammi diNayare paMcasaya corabhajaTThaga tajaNagajaNaNIhi siddhiM ] usake bAda dina ugane para pAMcasau coroM AThoM patniyoM ke mAtA pitA evaM apane mAtA pitA ke sAtha [sayaM paMcasayasattAvIsaiimo houNaM NavaNavaIo kaNagakoDIo jambUsvAmi paricayaH // 754 //
Page #771
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpapatre pariccajja suhammAsAmisamIve pavvaio] svayaM pAMcasau sattAIsaveM hokara ninyAnaveM kroDa / jambUsvAmi . paricayaH sazandArthe .. saunayA kA tyAga karake sudharmA svAmI ke samIpa saMyama dhAraNa kiyA / [seNaM siri // 755 // jaMvU sAmI solasabarisAiM gihatthatte] ve solaha varSa gRhasthAvasthA meM [vIsaM vAsAI chaumatthe] vIsa varSa chadmastha avasthA meM [coyAlIsaM vAsAiM kevalipajjAe] cavAlIsa - varSa kevalI avasthA meM [evamasII vAsAiM savvAuyaM pAlaittA pabhavaM aNagAraM niyapaTTe ' ThAviya siri vIranivvANAo causahitame varise siddhiM gae] isa prakAra kula assI / varSa kI Ayu pAlakara prabhava aNagAra ko apane pATa para sthApita karake zrIvIra nirvANa ... ... se causaThaveM varSa meM siddhi ko prApta hue| [siri jaMbU sAmI jAva mokkhaM gao AsI tAva eva bharahevAse dasa ThANA / vicchisu] zrIjambUsvAmI jaba mokSa gaye taba isa bharata kSetra meM dasa bAtoM kA / - viccheda ho gayA [taM jahA] vaha isa prakAra hai-[maNapajjavaNANa] manaHparyavajJAna [paramohI-.' // 755 //
Page #772
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 756|| kalpasUtre / / NANaM]. paramAvadhijJAna [pulAgaladdhI] pulAkalabdhi [AhAragasarIraM] AhAraka zarIra jambUsvAmi paricayaH sazabdArthe khavagaseNI] kSapaka zreNI [uvasamaseNI] upazama zreNI [jiNakappo] jinakalpa [saMjamattigaM] tIna saMyama-parihAra vizuddhi sUkSma sAMparAya, yathAkhyAta [kevalaNANaM] kevalajJAna [sijjhANA] mokSa / [mokkhaMgae u tassi eyA ThANA vucchiNNA] jaMbU svAmI ke mokSa padhArane para yaha dasa bAte vicchinna ho gii| [bhavaMti ettha duve saMgahaNI gAhAo] yahAM do saMgrahaNI mAthAeM hai-[bArasa barisehi goyamu siddho vIrAu vIsai suhammo] || zrIvIra nirvANa se bAraha varSa bItane para zrIgautamakhAmI kA vIsa varSa bItane para sudharmAsvAmI kA [causaTTIe jaMbU vucchinnA tattha dasa ThANA] tathA causaTha varSa ke bItane para jaMbU svAmI kA nirvANa huaa| usake bAda dasa sthAnoM kA viccheda ho gyaa| ve dasa sthAna ye haiM-[1 maNa 2 paramohi 3 pulAe 4 AhAraga 5 khavaga 6 uvasame 7 kappe / 8 saMjamatiga 9 kevala 10 sijhagA] 'manaHparyavajJAna, paramAvadhijJAna, pulAka labdhi 756 // 14F
Page #773
--------------------------------------------------------------------------
________________ jambRsvAba jastA kalpasUtre | AhAraka zarIra kSapakazreNI, upazamazreNI jinakalpa tIna saMyama, kevalajJAna, aura mukti|48 sazabdArthe // 757 // | bhAvArtha-rAjagRha nagara meM RSabhadatta seTha kI dhAriNI nAmaka patni ke udr-angg| jAta brahma nAmaka pAMcaveM devaloka se cyavakara Aye hue jaMbU nAmaka putra the| solaha varSa kI umra meM unhoMne sudharmA svAmI se dharma kA upadeza sunA aura pratibodha prApta kiyaa| pratibodha pAkara zIla aura samyaktva aMgIkAra kiyaa| mAtA-pitA ke tIvra anurodha se ATha kanyAoM ke sAtha vivAha kiyaa| magara vivAha kI rAtri-suhAgarAta. meM vaha jaMbUkumAra anurAgavatI una AThoM kanyAoM kI praNaya-paripUrNa vANI se mohita na hue| unake sAtha jaMvUkumAra kI Apasa meM kathAeM-pratikathAeM huii| AThoM ramaNiyoMne :: jaMbUkumAra ko apanI aura AkRSTa karane ke lie aneka kathAe khiiN| unake uttara meM / jaMvUkumAra ne bhI kathA khii| isa prakAra uttara-pratyuttara hone para AThoM navavivAhitA patniyoM ko bhI pratibodha prApta huaa| usI-vivAha kI rAtri meM cArasau ninnyAnaveM hai // 757 / /
Page #774
--------------------------------------------------------------------------
________________ jambUsvAmi paricayaH // 758 // kalpasUtre coroM ko sAtha lekara prabhava nAmaka prasiddha cora corI karane ke liye jaMbUkumAra ke ghara | sazabdArthe / meM ghuse| unheM bhI unhoMne pratibodhita kiyaa| tatpazcAt sUryodaya hone para pAMcasau coroM ke sAtha AThoM patnIyoM ke sAtha, patnIyoM ke mAtA-pitA ke sAtha aura apane mAtApitA ke sAtha; Apa svayaM pAMcasau sattAIsaveM hokara daheja kI ninnyAnaveM koTi svarNamudrAoM ko tathA apane gharakI akhUTa saMpatti ko tyAga kara sudharmAsvAmI ke pAsa pravajita ho gye| jaMbUsvAmI solaha varSa taka gRhavAsa meM rahe, vIsa varSa taka chadmastha paryAya meM rahe, cavAlIsa varSa taka kevalI-paryAya meM rhe| isa prakAra assI varSa samasta Ayu bhoga kara prabhava anagAra ko apane pATapara pratiSThita karake zrI mahAvIra bhagavAn ke nirvANakAla se causaThaveM varSa meM mokSa gye| jaba taka jaMbUsvAmI mokSa nahIM gaye the taba taka bharatakSetra meM Age kahe dasa sthAna the| yathA-(1) manaHparyavajJAna, (2) paramAva- | vadhijJAna, (3) pulAkalabdhi (4) AhArakazarIra (5) kSapakazreNI (6) upazamazreNI (7) // 758 //
Page #775
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sadhandArtha // 759 // | jinakalpa (8) tIna cAritra-parihAravizuddhi, sUkSmasAMparAya aura yathAkhyAta (9) kevala- prabhavasvAmi paricayaH jJAna aura 10 mokSa / jaMbUsvAmI ke mukta hone para yaha dasa sthAna vicchinna hue // 48 // .. - mUlam-siri jaMbUsAmimmi mokkhaM gae tappaTTe siri pabhavasAmI uvAvi-: siiy| tauppattI cevam-viMjhAyala samIve jayapurAbhihANaM nayaraM Asi / tattha viMjho NAma Naravai hotthaa| tassa puttadugaM Asi ego jeTa pabhavAbhihANo, avaro kaNi? pbhvaabhihaanno| tattha je?pabhavo keNavi kAraNeNaM kuddho jayapuranayarAo nissariya viMjhAyalassa visamatthale abhiNavaM gAma vAsittA tattha nivsii| so ya coriya luTaNAigarihavittiM olNbiia| egayA teNa AkaNNiyaM jaM rAya- .. gihe nayare jaMbU nAmago usabhadattaseTTiputto aTu seTThi kaNNAo prinnii| dAye teNaM sasurehiMto NavaNavai koDi parimiyAo suvaNNamuddAo laDAo tti| ... ||759 //
Page #776
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhavasvAmi kalpasUtre sazabdArthe // 760 // paricayaH evaM soccA so pabhavo coro NavaNavai ahiehiM cauhiM corasaehiM parikhuDo rAyagihe nayare jaMbukumArassa gihe coriyaTuM pvittttho| tattha so osAvaNIe vijjAe savve jaNe nidie karIa bhAvasaMjayammi jaMbukumArammi sA vijjA niSphalA jaayaa| so jAgaramANo ceva citttthiia| tappabhAveNa tassa adbhuvi bhajjA jAgaramANIo ceva tthiyaa| tao so pabhavo coro corehiM saddhiM tAo suvaNNamuddAo gahiya caliu maarddho| tayA jaMbukumAro namukkAramaMtappabhAveNa tesiM gaI thNbhiia| niyagaI thabhiyaM daLUNa pabhavo vimhio kiM kAyavva vimUDho yaM jaao| tassa erisiM ThiiM daLUNa jaMbUkumAro hasIa tassa hAsaM soccA pabhavo taM kahIa mahAbhAgA ! jaM mama iyaM osAvaNI vijjA amohA asthi / sA vi tumaMmmi NipphalA jaayaa| tae puNa amhANaM gaI cAvi thabhiyA // 760 //
Page #777
--------------------------------------------------------------------------
________________ ___ kalpasUtre ao tuvaM ko vi visiTro puriso paDibhAsi tumaM mamovari kivaM kiccA / prabhavasvAmi sazabdArthe / / paricayaH thaMbhaNiM vijaM mama dehi / ahaM ca tubbhaM osAvaNiM vijaM dlaami| tassa imaM // 761 // vayaNaM soccA jaMbUkumAro kahIa imAo loiyavijjAo duggaikAraNAo . saMti / tujhaM vijjhAe majjhammi pabhAvo na jaao| tubbhANaM gaI jaM mae thaMbhiyA, ettha na kA vi vijjAkAraNaM / ayaM pahAvo namukkAramaMtassa atthi| evaM kahiya .jaMbUkumAroM tassa cArittadhamma uvaadisiia| taM soccA pabhavAINaM corANaM maNaMsi veraggaM sNjaayN| tao bIe divase saparivAro jaMbUkumAro tehiM pabhavAIehiM corehiM saddhiM suhammasAmisamIve pvvio| - jaMbU sAmimmi mokkhaM gae tappaTTe pabhavasAmI uvAvisIa / so u jaMgama kapparukkhovva bhavvajIvANaM maNorahaM pUremANo suyaNANasahassakiraNakiraNehiM // 761 //
Page #778
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhavasvAmi paricayaH kalpasatre sazabdArtha // 762 // micchattatimirapaDalaM viNAseto bhavvahiyayakamalAI viyAseto suhammasAmi pariposiyaM cauvvihasaMghavADiyaM desaNAmieNaM ahisiMciya uvasama-vivega veramaNAi pupphehiM puphiyaM attakallANaphalehiM phaliyaM ca kuvvaMtI viharai / evaM viharamANo so kAlamAse kAlaMkiccA saggaM go| tao cuo so mahAvidehe khitte samuppajjia sAsao siddho bhavissai // 49 // .. zabdArtha-[siri jaMbUsAmimmi mokkhaM gae tappaTTe siri pabhavasAmI uvAvisIa] jaMbUsvAmI ke mokSa padhArane para zrI prabhavasvAmI unake pATa para baiThe [tauppattI cevam] unakI utpatti isa prakAra hai [viMjhAyalasamIve jayapurAbhihANaM nayaraM Asi] vindhyAcala parvata ke samIpa jayapura nAmakA nagara thA [tattha viMjho NAma NaravaI hotthA] vahAM vindhya nAmakA rAjA thA [tassa puttadugaM Asi] usake do putra the [ego jeTTapabhavAbhihANo, // 762 //
Page #779
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre dA // 763 // prabhavasvAmi paricayaH avaro kaNiTTapabhavAbhihANo] eka jyeSTa prabhava kahalAtA thA aura dUsarA kaniSTa (choTA) prabhava kahalAtA thA [tattha jeTThapabhavo keNavi kAraNeNaM kuddho jayapuranayarAo nissariya vijhAyalassa visamatthale abhiNavaM gAmaM vAsittA tattha nivasiya] unameM se jyeSTha prabhava kisI kAraNa krodhita hokara jayapura nagara se nikalakara vindhyAcala ke eka viSama sthAna meM eka nayA gAMva basAkara vahIM rahane lage [so ya coriya- luMTaNAigarihiyavittiM olaMbIa] unhoMne corI evaM lUTapATa Adi nindita AjIvikA kA avalaMbana kiyA [egayA teNa AkaNNiyaM jaM rAyagihe nayare jaMbU nAmago usabhadatta seTThiputto aTUseTThi kaNNAo pariNIa ] eka vAra usane sunA ki rAjagRha nagara meM jaMbU nAmaka RSabhadatta seTha ke putra kA ATha zreTTI kanyAoM ke sAtha vivAha huA hai / [dAye teNa sasurehiMto naras koDI parimiyAo suvaNNamuddAo lAotti ] unheM apane zvasUroM se nimnyAnave karoDa svarNamudrAeM daheja meM milI haiM [ evaM soccA so pabhavo coro NavaNavai H // 763 //
Page #780
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhavasvAmi paricaya: // 764 // S . kalpasUtre / ahiehiM cauhiM corasaehiM parikhuDo rAyagihe Nayare jaMbUkumArassa gihe coriyaTuM paviTo] sabhandAthai E yaha sunakara prabhava cora apane sAthI 499 coroM ke sAtha rAjagRha nagara meM Akara corI karane ke lie jaMbUkumAra ke ghara meM ghuse [tattha so osAvaNIe vijjAe savve jaNe nidie karIa] unhoMne avasvApinI vidyA se vahAM ke saba logoM ko nidrAdhIna kara diyA [bhAvasaMjayammi jaMbUkumArammi sA vijjA niSphalA jAyA] kintu jaMbUkumArato bhAva sAdhu ho cuke the| ataH unapara avasvApinI vidyA kA asara nahIM huA [so jAgaramANo ceva ciTThIa] ve jagate hI raheM [tappabhAveNa tassa aTTa vi bhajjA jAgaramANIo ceva ThiyA] unake prabhAva se unakI AThoM patniyAM bhI jAgatI hI rahIM [tao so pabhavo coro corehiM saddhiM tAo suvaNNamuddAo gahiya caliu mAraddho] usake pIche prabhava cora apane sAthI coroM ke sAtha una saba suvarNamudrAoM ko baTora kara calane ko udyata hue [tayA jaMbUkumAro namukkAramaMtappabhAveNa tesiM gaI thaMbhIa] taba jaMbU- // 764 //
Page #781
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre / / kumArane namaskAra maMtra ke prabhAva se unakI gati staMbhita kara dI [niyagaI thaMbhiyaM / prabhavasvAmi sazabdArthe paricayaH - daLUNa pabhavo vimhio kiM kAyavvavimUDho ya jAo] apanI gati. staMbhita hui. dekha .... // 765 // prabhava cakita raha gayA aura unheM sUjha na par3A ki aba kyA karanA cAhie [tassa erisiM ThiI daTTaNa jaMbukumAro hasIa] unakI yaha sthiti dekhakara jaMbUkumAra ko haMsI aagi| [tassa hAsaM soccA pabhavo taM kahIa] unakI haMsI sunakara prabhavane unase kahA[mahAbhAga ! jaM mama iyaM osAvaNI vijjA amohA asthi sA vi tumaMmi niSphalA jAyA] mahAbhAga ! merI yaha avasvApinI vidyA amogha hai kabhI niSphala nahIM jAtI ' kintu usakA bhI Apa para asara nahIM huA [tae puNa amhANaM gaI cAvi thaMbhiyA] Apane hamArI gati bhI staMbhita kara dI haiM [ao tuvaM ko vi visiTro puriso paDibhAsi] - isa se mAlUma hotA hai ki Apa koI viziSTa puruSa hai [tumaM mamovari kivaM kiccA . .thaMbhaNi vijjaM mama dehi] Apa kRpA karake staMbhanI vidyA mujhe dIjie [ahaM ca tubbhaM 4 // 765 //
Page #782
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 766 // osAvarNi vijjaM dalAmi] ora maiM Apako avasvApinI vidyA sikhA detA hU~ / [tassa imaM vayaNaM soccA jaMbukumAro kahIa] usake yaha vacana sunakara jaMbUkumArane kahA - [ imAo loiyavijjAo duggaikAraNAo saMti] yaha laukika vidyAeM adhorgAta kA kAraNa haiM [tujha vijjAe majjhammi pabhAvo na jAo] tumhArI vidyA kA mujha para prabhAva nahIM paDA [tubbhANaM gaI jaM mae thaMbhiyA, ettha na kAvi vijjA kAraNaM] aura maiMne jo tumhArI gati staMbhita kara dI isa meM koI vidyA kA kAraNa nahIM hai / [ayaM pahAo namukkAramaMtassa asthi] yaha to namaskAra maMtra kA prabhAva hai [ evaM kahiya jaMbu - kumAro tassa cAritadhammaM uvAdisIa ] isa prakAra kahakara jaMbUkumArane prabhava ko cAritradharma kA upadeza diyA [taM soccA pabhavAINaM corANaM maNaMsi veraggaM saMjAyaM ] vaha upadeza sunakara prabhava Adi sabhI coroM ke manameM vairAgya utpanna ho gayA [tao bIe divase saparivAro jaMbUkumAro tehiM pabhavAiehiM corehiM saddhiM suhammasAmi samIve pavvaio ] prabhavasvAmi paricayaH // 766 //
Page #783
--------------------------------------------------------------------------
________________ prbhvsvaami| paricayaH ||767|| kalpasUtre / usake bAda dUsare dina jaMbUkumAra una prabhava Adi coroM ke sAtha sudharmAsvAmI ke sazabdArthe H; samIpa dIkSita hue| [jaMbUsAmimmi mokkhaM gae tappaTTe pabhavasAmI uvAvisIa] jaMbUsvAmI ke maukSa padhArane para prabhavasvAmI unake paTTa para baiThe [so u jaMgama kapparukkhovva bhavvajIvANaM manorahaM pUremANo] ve calate phirate kalpavRkSa ke samAna bhavya jIvoM ke manorathoM ko pUrNa karate hue [suyaNANa sahassakiraNakiraNehiM micchattatimirapaDalaM viNAseMto] zrutajJAna rUpI sUrya kI kiraNoM se mithyAtva rUpI andhakArake paTala kA vinAza karate hue [bhavva / hiyayakamalAI viyAseto] bhavya jIvoM ke hRdayakamala ko vikasita karate hue [suhamma sAmi pariposiyaM cauvvihasaMghavADiyaM desaNAmieNaM ahisiMciya] sudharmAsvAmI dvArA poSita caturvidha saMgharUpI vATikA ko apane upadezAmRta se sIMcate hue [uvasamavivegaveramaNAi pupphehiM puphiyaM atta kallANaphalehiM phaliyaM ca kuvvaMto viharai] upazama aura 767 //
Page #784
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArtha // 768 // / prabhavasvAmi paricayaH viramaNa Adi puSpoM se puSpita karate hue aura AtmakalyANa rUpa phaloM se phalavAn banAte hue vicarane lge| [evaM viharamANo so kAlamAse kAlaM kiccA saggaM gao] isa prakAra vicarate hue prabhavasvAmI kAlamAsa meM kAla karake arthAt yathA samaya dehatyAga kara devaloka meM gye| [tao cuo so mahAvidehe khitte samuppajjiya sAsao siddho bhavissai] devaloka se cavakara ve mahAvideha kSetra meM utpanna hokara siddha pada prApta kareMge // 49 // uvasaMhAra nayasAra bhavo bhUmI AlavAlaM ca bhAvaNA / samattaM bIya makkhAyaM jalaM nissaMkiyA iyaM // 1 // aMkuro naMda jammaM ca vuttI ThANaga vIsai / rukkho vIrabhavo jassa sAhAo gaNahAriNo // 2 // // 768 //
Page #785
--------------------------------------------------------------------------
________________ .. kalpasUtre upasaMhAraH sabhandAyeM // 769 // caussaMgho pasAhAo, sAmAyArI dlaaniy| pupphAvali ya tivaI bArasaMgI sugaMdhao // 3 // phalaM mokkho nirAbAhA NaMtAkkhayi suhaM rso| vIrassa bhabarukho'mU, kappasuttassa ruuvgo||4|| bhavva saMkappa kappahu-kappo ciMtiya daaygo|| seviyo viNayA NiccaM dei siddhimnnuttrm||5|| // 50 // // iya kappasuttaM saMpUNNaM // upasaMhAra aba sUtrakAra isa kalpasUtra ko kalpavRkSa ke samAna nirUpita karate hue aura phala | batalAte hue upasaMhAra karate haiM-[vIrassa bhavarUkkho'mU] bhagavAna mahAvIra kA kalpasUtra | // 769 //
Page #786
--------------------------------------------------------------------------
________________ EN upasaMhAraH kalpasUtre rUpa yaha bhavavRkSa hai| [nayasAra bhavo bhUmi] nayasAra kA bhava isakI bhUmi hai [AlavAlaM sazandArthe / ca bhAvaNA] bhAvanAeM isakI kyArI hai [samattaM bIyamakkhAyaM] samyaktva bIja hai [jalaM // 770 // | nissaMkiyA iyaM] niHzaMkita Adi jala hai [aMkuro naMdajammaM ca] nanda kA janma aMkura all hai [vRttI ThANaga vIsai] vIsa sthAnaka vADa hai [rUkkho vIrabhavo] vIra kA bhava vRkSa hai [jassa sAhAo gaNahAriNo] jisakI zAkhAe' gaNadhara hai [caussaMgho pasAhAo] catuvidha saMgha isakI prazAkhAe hai [sAmAyAri dalANiya] sAmAcArI isake patte haiM [pupphAvali ya tivai] tripadI phUla hai [bArasaMgI sugaMdhao] bAraha aMga isakA saurabha hai-sugaMdha hai [phalaM mokkho] mokSa isakA phala hai [nirAbAhANaMtAkkhayi suhaM raso] avyAbAdha ananta asIma aura akSaya sukha isakA rasa hai [vIrassa bhavarukkho'mU kappasuttassa rUvago] isa prakAra yaha kalpasUtra vIra bhagavAna kA bhavavRkSa-rUpa hai [bhavvasaMkappa kappahu-kaMppo | ciMtiya dAyago] yaha kalpasUtra bhavya jIvoM kA manoratha saphala karane ke liye kalpavRkSa ke // 770 //
Page #787
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sabhandAthai // 771| samAna hai| abhISTa pradAna karanevAlA hai [seviyo vinayA niccaM dei siddhi maNuttaram]. mahAvIravinayapUrvaka nitya sevana kiyA huA yaha sUtra sarvotkRSTa siddhi pradAna karatA hai| svAmikRta tapakoSThasiri mahAvIrasAmikayatavakoTagaMtavANa nAmANi saMkhA tavadivasA pAraNA divaso chammAsiyaM paMcadivasUNaM chammAsiyaM 175 caumAsiyaM 1080 timAsiyaM aDDhattimAsiyaM mom or nor. ' or an oir a ws dumAsiyaM addhegamAsiyaM // 771 //
Page #788
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra 360 svAmikRta kalpasUtre sazandArthe // 772| tapakoSThakam egamAsiyaM aDDhamAsiyaM 1080 10 aDDhabhataM ... 36 chabhattaM 458 / 12 bhadapaDimA 13 mahAbhadpaDimA .. 14. savvaobhadpaDimA yogaphalam 4165 gyAraha varSa cha mAsa pacIsa dina kI tapasyA huI, aura gyAraha mAsa ikkIsa dina pAraNA ke hue| 5.00 upasaMhAra... - bhAvArtha-aba sUtrakAra isa kalpasUtra ko kalpavRkSa ke samAna nirupita karate hue aura // 72 //
Page #789
--------------------------------------------------------------------------
________________ KATA 1 :pasUtre phala batalAte hue upasaMhAra karate haiM-bhagavAn mahAvIra kA kalpasUtra rUpa yaha bhava-vRkSa upasaMhAraH bdArthe hai| nayasAra kA bhava isa kI bhUmi hai| bhAvanAe isakI kyArI haiN| samakita bIja hai / niHzaMkita Adi jala hai // 1 // nanda kA janma aMkura hai| vIsa sthAnaka bADa hai| mahAvIra kA bhava vRkSa hai, jisakI zAkhAe' gaNadhara hai // 2 // caturvidha saMgha prazAkhAe' (TahaniyAM) hai| sAmAcAriyAM patte haiN| tripadI phUla haiM / bAraha aMga saurabha-sugaMdha hai // 3 // mokSa isakA phala hai / avyAvAdha, ananta, akSaya sukha isakA rasa hai / isa prakAra yaha kalpasUtra vIra .. bhagavAn kA bhavavRkSa rUpa hai // 4 // yaha kalpasUtra bhavya jIvoM kA manoratha safala karane ke ... liye kalpavRkSa ke samAna hai / abhISTa pradAna karanevAlA hai vinayapUrvaka nityasevana kiyA huA yaha sUtra sarvotkRSTa siddhipradAna karatA hai| saba se pahale vRkSa kI utpatti ke yogya acchI bhUmi dekhabhAla kara * kyArI banAkara, Amra Adi rasadAra phaloM ke bIja vahAM boye jAte haiN| phira unheM jala // 773 //
Page #790
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 774 // CHESED kalpasUtre se sIMce jAte haiN| tatpazcAt ve bIja aMkUrarUpa se ugate haiN| unakI rakSA ke liye vADa, upasaMhAraH sazabdArtha lagAI jAtI hai| isa prakAra ke prayatna se ve bIja pattoM, zAkhAoM, prazAkhAoM (Taha niyAM) se yukta vRkSoM ke rUpa meM paripAta ho jAte haiN| una vRkSoM meM sarasa aura sugaMdhita puSpa aura phala lagate haiN| isI prakAra : yaha kalpasUtra bhagavAn ke bhava-vRkSa ke. samAna hai| isakI bhUmi--utpatti sthAnaH nayasAra kA bhava hai| anitya, azaraNa, Adi bAraha bhAvanAeM isakI kyArI hai| isakA bIja samakita kahA gayA hai| I niHzaMkita AdiH samyaktva ke ATha AcAra ise sIMcane ke liye jala ke samAna haiN| IMA vIsa sthAnaka isakI vAr3a hai| aisA yaha vIrabhava vRkSa ke samAna hai| gautama Adi gaNadhara isa vRkSa kI zAkhAe haiN| caturvidha saMgha prazAkhAe-zAkhAoM kI zAkhAe hai| Avazya Adi-sAdhu-AcAra rUpa dasa prakAra kI sAmAcAriyAM isake patte haiN| utpAda, vyaya, dhauvyarUpa tripadI isakI puSpAvalI hai| dvAdazAMgI isakA saurabha hai / mokSa isakA 774 //
Page #791
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre / / phala hai / avyAvAdha, ananta asIma aura akSaya sukha isakA rasa hai| kalpasUtra vIrakA upasaMhAraH / sazabdArthe yaha bhavavRkSa hai aisA samajhanA caahie| yaha kalpasUtra mumukSu jIvoM kI abhilASA pUrNa // 775 // karane meM kalpavRkSa ke samAna hai; ataeva sabhI abhiSTa padArtho kA dAtA hai| vinayapUrvaka isakA nitya paThana-pAThana zravaNa zrAvaNa manana AdirUpa ArAdhanA karane se yaha sarvoskRSTa siddhi pradAna karatA hai // 1-5 // priyavyAkhyAnI saMskRta-prAkRtavettA, jainAgama- - niSNAt pUjyazrI ghAsIlAlajI mahArAja ke pradhAna ziSya paNDita munizrI kanhaiyAlAlajI 2 mahArAja dvArA racita zrI kalpasUtra kI kalpamaMjarI vyAkhyA sampUrNa huI // ! :: 5 itizrI vizvavikhyAta-jagaballabha prasiddhavAcaka-paJcadazabhASAkalitalalitakalApAlApakapravizuddhagadyapadyanaikagranthanirmApaka vAdimAnamardaka-zrI zAhUchatrapatikolhApurarAjapradatta 'jainazAstrAcArya" 'padabhUSita-kolhApurarAjaguru bAlabrahmacArI-jainAcArya-jainadharmadivAkara-pUjyazrI-ghAsIlAlavativiracitaM-zrIkalpasUtram sampUrNam // - // 775 //
Page #792
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 776 // jaMbUdI bhAra vA bhUtakAlassa cauvvIsaha titthayarANAM nAmANi mUlamU- siri majjhajaMbUddIve bhArahe vAse bhUtakAlassa cavIsAe titthayarANAM nAmAIM tesu paDhamo kevalanANI 1, nivvANI 2, sAyara3, mahAjaso 4, vimalappabhU5, savvANubhUI6, siridharo 7, datta 8, dAmoyaro 9, sutejo 10, sAminAu 11, muNisubvao 12, samiijiNo 13, sivagaI 14, atthaMgo 15, namIsaro 16, aNilanAho 17, jasoharo 18, kayatthAo 19 jiNesaro 20, suddhamaI 21, sivasaMvaro 22, siyAnaMdanAho 23, saMpAo24 / bhAvArtha- jaMbUdvIpa meM bharatakSetra ke bhUtakAla ke 24 tIrthaMkaroM ke nAma zrI kevalajJAnajI 1 zrI nirvANajI, zrI sAgarajI 3, zrI mahAyazajI 4, zrI vimalaprabhujI5, zrI sarvAnubhUtijI6, zrI zrIdharajI7, zrI dattajIda, zrI dAmodarajI9, zrI sutejajI 10, bhUtakAlina tIrthakarANAM nAmAni // 776 //
Page #793
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre / zrI svAminAthajI11, zrI munisuvratajI12, zrI samitijinajI13, zrI zivagatijI14, RSabhadeva !! prabhoH sazabdArthe -- zrI astAMgajI15, zrI namIzvarajI16, zrI anilanAthajI17, zrI yazodharajI18, zrI " caritram / // 777 // kRttArthajI19, zrI jinezvarajI20, zrI zuddhamatIjI21, zrI zivazaMkarajI22, zrI syAndana nAthajI23, zrI samprAtajI24 / / aTThArasakoDAkoDIsAgarovamaM pacchA usabhajiNo havai / ..... usabhadevapahussa carittaMmUlam-majjha jaMbUdIve puvvavideha Thie pukkalAvaIvijae lavaNasamuddasamIve puMDarigiNI NayarI aasii| tattha vajjaseNo nAma raayaa| tassa dhAriNI nAmA :: raannii| tassa putto vajjanAbho aasii| putte rajje ThavittA vajjasenasamIve pavvajjA ghiyaa| tattha ukkiTThatavasaMjamaM ArAhaNaM kiccA titthagaranAma / // 777 //
Page #794
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre RSabhadevaprabhoH caritram - sazabdArthe // 778 // goyaM kammaM nibaMdhii / tao AuyaM puNNaM kiccA tettIsaM sAgarovamaM ukkiMTheM AuyaM savvaTThasiddhe vimANe devo uvvnnnno| . savvaTThasiddhavimANAo caiUNa kosaladese viNIyA NayarIe nAbhirAyA marudevIe mAyAe AsADhakiNha cautthadiNe gabbhammi bIukaMte / ceiya kiNhA aTThamIe jammo jAo bIsalakkhapuvvaM kumArapae, tisadvilakkhapuvvaM rajalacchI aNuhaviya, sudaMsaNA siviyA, ceiya kiNhA navamIe cattArisahassa parivArihiM saddhiM dikkhio jAo, paDhamabhikkhAdANe sejjaMsakumAro, paDhamabhikkhAe ikkhuraso labhIa, chaumattho egasahassavariso, ceiyarukkho NAma naggohatale, phagguNavaI ekkArase kevalaNANaM, nivvANakallANayamAha kiNhA terasIe, dehapamANaM paMcasaya dhaNuppamANaM, kaMcaNavaNNo, usabhalakkhaNo, usabhaseNo gaNa // 778 //
Page #795
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe ..||779 // RpabhadevaprabhoH caritram | haro, mukhasAhUNI vaMbhI, egalakkhapuvva pavvajjAkAlo usabhassa, caurAsIiM. gaNaharA, caurAsIisahassA sAhUsaMkhA, sAhuNIsaMkhA tiNNilakkha paMcasahassA, sAvayANaM saMkhA tiNNilakkho paMcasahassA, sAviyANaM saMkhA paMcalakkha cauvvanna| sahassA, vAsasahassa kevalisAhuNo, cattAlIsasahassA kevalisAhuNINaM saMkhA, ohiNANiNaM NavasahassA, maNapajjavanANiNo duvAlasasahassA cha sayA pannAsA, cauddasapugviNaM cattArisahassA sattasayA pannAsA, vIsasahassa cha sayA veuvviyaladdhidharANa saMkhA, bArasasahassA cha sayA pannAsA bAINaM saMkhA, bAvIsasahassA nava ya sayA aNuttarovavAIyANaM, pannAsalakkhakoDisAgarovamaM sAsaNakAlo, asaMkhejjA paTTA mokkhaM gayA, sAsaNadevo gomuho, sAsaNadevIo cakkesarIa hviia|| R MER + // 779 // H
Page #796
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdAtha // 780 // RpabhadevaprabhoH caritram .. .. RSabhadeva bhagavAn kA pUrvabhava bhAvArtha-jambUdvIpa ke pUrva videha sthita puSkalAvatI vijaya meM lavaNasamudra ke samIpa puNDarikiNI nAmakI nagarI thiiN| vahAM bajrasena nAma ke rAjA the| unakI rAnI kA nAma dhAriNI thaa| unake putra kA nAma vajranAbha thaa| vajranAbha ne apanA rAjya apane putra ko sauMpakara bhagavAn bajrasena ke samIpa pravrajyA grahaNa kI / vahAM para utkRSTa ArAdhanA karake tIrthakara gotra ko upArjana kiyaa| ve vahAM se AyuSya pUrNa karake taiMtIsa sAgaropama kI utkRSTa AyuvAle sarvArthasiddha vimAna meM deva hue / .. sarvArthasiddha vimAna se cavakara kauzala deza meM (vinItA nagarI) nAbhirAjA aura maru devI mAtA ke aSADhakRSNa cautha ke dina garbha meM aaye| caitra kRSNa aSTamI janma liyaa| bIsalAkhapUrva kuMvarapada, traisaTha lAkha pUrva rAjyagAdI samaya, sudarzanA zivikA, caitra kRSNa navamI cAra hajAra ke sahita dIkSA aura pahalI bhikSA denevAle zreyAMsakumAra, // 780 // Bea ARTill
Page #797
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 781 // isa ka pahalI bhikSA meM zeraDI kA rasa, chadmastha eka hajAra varSa, caityavRkSa ke nAma nyagrodha (vaDa ) kebala kalyANaka phAlguna kRSNa ekAdazI, nirvANa kalyANaka mAghakRSNa trayodazI, dehapramANa pAMcasau dhanuSya, varNa kAMcana, lakSaNa vRSabha mukhya gaNadhara RSabhasena, mukhya ( prathama ) sAdhvI brAhmI, pravrajyA kAla ekalAkha pUrva, gaNadhara caurAsI, utkRSTa sAdhu saMkhyA caurAsI hajAra, utkRSTa sAdhvI saMkhyA tIna lAkha pA~ca hajAra, zrAvaka saMkhyA tIna lAkha pAMca hajAra, zrAvikA saMkhyA pAMca caupana hajAra, sAdhu kevalI bIsa hajAra, sAdhvI kevalI cAlIsa hajAra, avadhijJAnI nava hajAra, manaHparyavajJAnI bAra hajAra chahasau pacAsa, caturdaza pUrvaghara cAra hajAra sAta sau pacAsa, vaikriyalabdhivAle bIsa hajAra chasau, vAdI 12650 bAraha hajAra chasau pacAsa aura aNuttaravimAnavAsI bAvIsahajAra navaso muni the / zAsanakAla pacAsa lAkha kroDa sAgaropama / asaMkhyAtA pATa mokSa meM gyaa| zAsana deva gomukha, zAsanadevI pakrezvarI / tyt RSabhadeva prabhoH caritram // 781 //
Page #798
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe 782 // ajitanAtha prabhoH caritram ajiyanAha pahussacaritaMmUlam-aha bIo ajiyanAho vacchadese-susImA NAmaM NayarI hotthaa| vimalavAhaNo NAma rAyA, ariMdama muNi samIve pavajjA gahIa, tattha vIsa ThANAI ArAhiUNa titthagara nAma goya kammaM uvaajiuuN| tao kAlamAse kAlaM kiccA vijaya nAmaM aNuttaravimANe tettIsa sAgarovamAThaIo devo uvvnnnno| ___ tao pacchA AukkhaeNaM bhavakkhaeNaM ThiikkhaeNaM ayojjhA nayarIe jayasatturAyassa, vijayA nAma devIe kukkhaMmi vesAi sukka terasIe divase puttattAe uvavaNNo, mAhakiNhA aTThamI divase jamma gahIa, aTThArasalakkhapuvvaM kumArapae, tevaNNalakkhapuvvaM rajapae ArUDho havai, tao pacchA sahassa parivAreNa saddhiM vesAha sukkanavamIe divase suppabhAnAma siviyAe uvavesiUNa dikkhio // 782 //
Page #799
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre ., jAo, paDhamabhikkhAdAyAro baMbhadatto Ahesi / paDhamabhikkhAe khIraM laddhaM, .. ajitanAtha prabhoH sazabdArtha duvAlasavarisaM chaumatthaM pAliuM sattavaNNa nAma ceiyarukkhatale posasukka ekkArasamA // 783 // divase kevalaNANaM, kevaladasaNaM samuppaNNaM bIyarasa ajiyanAha pahussa ceiyasukkile paMcamI diNe nivvANaM pAvia / ajiyapahU dehapamANaM pannAsottara cattArisaya / dhaNUpamANaM, kaMcaNavaNNo, lakkhaNaM gayassa, gaNaharo gaNanAyago sIhaseNo, muhA sAhuNI phagguNI, tassa pavvajjAkAlo egalakkhapuvvaM, gaNaharANAM saMkhA *Navai, sAhusaMkhA egalakkhaM, sAhuNINaM saMkhA tIsasahassottaratilakkhA, : sAvagANaM saMkhA aTThANaui sahassottara dolakkhA, sAviyANaM cauvaNNasahassottara paMcalakkhA, kevalI sAhUNaM saMkhA bIsasahassA, kevalIsAhuNINaM saMkhA cattAlIsasahassA, ohinANINaM saMkhA cattAri sayottara navasahassA, maNapajja // 783 //
Page #800
--------------------------------------------------------------------------
________________ ajitanA bhoH kalpasUtre sazabdArthe 784 // caritram vanANINaM saMkhA paMcasaya pannAsottara duvAlasasahassA, cauddasapugviNaM saMkhA sattasaya bIsottara tisahassA, veuvviyaladdhidhAriNaM saMkhA cattAri sayottarabIsasahassA, vAINaM saMkhA cattAri sayottara bIsasahassA, sAsaNakAlo tIsa koDi sAgarovamA, asaMkhejjA paTTA mokkhaM gayA, sAsaNadevo mahAjakkho, sAsaNadevI ajiyA aasii| ajitanAtha bhagavAn ke pUrvabhava.. vatsa nAmaka deza meM susImA nAma kI nagarI thii| vimalavAhana nAmakA rAjA thaa| unhoMne ariMdama muni ke pAsa dIkSA lii| vahAM para bIsa sthAnaka kI ArAdhanA karake tIrthaMkara nAma karma upArjana kiyaa| vahAM se marakara vijaya nAmaka anuttara vimAna meM taiMtIsa sAgaropama kI AyuvAlA deva huaa| // 784 //
Page #801
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre dArthe 1106411 ayodhyA nagarI meM pitA kA nAma jayazatru thA / mAtA kA nAma vijayA thA / vijaya vimAna meM tetIsa sAgaropama kA Ayu pUrNa karake unakI kukSi meM vaizAkha zuddha trayodazI ke dina Aye, mAgha kRSNa aSTamI ke dina janma huA / aThAraha lAkha pUrva kuMvarapada aura traipanalAkha pUrva rAjyagAdI para AruDha the| suprabhA nAmakI zibikA meM baiThakara vaizAkha sudi navamI ke dina eka hajAra parivAra sahina dIkSA grahaNa kii| pahelI bhikSA denevAle kA nAma brahmadatta thA / pahelI bhikSA meM kyA milA ? khIra milA, chadmastha avasthA ke bAraha varSa caityavRkSa kA nAma saptavarNa, poSazukla ekAdazI ke dina kevala kalyANaka, caitra zukla paMcamI ke dina nirvANa kalyANaka huA / unakA dehapramANa cArasau pacAsa dhanuSya, varNakAMcana, lakSaNa gaja, nAyaka gaNadhara siMhasena, agraNI sAdhvI phAlguNI, pravrajyA samaya eka lAkha pUrva, gaNadhara saMkhyA navve, sAdhu saMkhyA eka lAkha, sAdhvI saMkhyA tIna lAkha tIsa hajAra, zrAvaka saMkhyA do lAkha aTThAnave hajAra, zrAvikA saMkhyA ajitanAtha prabhoH caritram // 785||
Page #802
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre ajitanA MiamilprabhoH // 786 // pAMca lAkha caupana hajAra, kevalI sAdhu bIsa hajAra, kevalI sAdhvI kI saMkhyA cAlIsa sazandArthe hajAra, avadhijJAnI kI saMkhyA nau hajAra cArasau, manaHparyavajJAnI kI saMkhyA bAraha hajAra pAMca sau pacAsa, caturdazapUrvI kI saMkhyA tIna hajAra sAtasaubIsa vaikriyalabdhidhArI kI saMkhyA bIsa hajAra cArasau, vAdI kI saMkhyA bIsa hajAra cArasau, zAsanakAla tIsa kroDa sAgaropama, asaMkhyAtA pATa mokSa meM gayA.zAsanadeva mahAyakSa, aura zAsanadevI ajitA thii| 3 saMbhavanAhapahussa carittaMmUlam-dhAyaisaMDe dIve eravae khettammi 'khemapurI' NAmA nayarI hotthA, tattha viulavAhaNo nAma rAyA, tassa rajjaM appaNo putte vimalakIttiM daccA In sayaMpabhAcArasamIve dIkkhio jaao| tattha bIsa ThANAI ArAhiuNa tittha gara nAma goyaM kammaM uvvajiUM tattha AusaM pAlayittA navame uvarille geve // 786 //
Page #803
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 prabhoH saMbhavanAtha kalpasUtre : yage smuppnne| sazabdArthe .. tao devalogAo caiUNa sAvatthI NayarIe jitAri NAmaM rAyA, tassa caritram // 787 // seNAdevIe kukkhe phagguNI sukkile aTramI divase gabbhammi uvvnnnne| migga- 1. sira sukilla caudasIe jammakallANaM jAyaM, kumArapae paMcadasalakkhapuvvaM, rajjecattAlIsalakkhapuvvaM pAliUNa, egasahassaparivAreNa saddhiM siddhatthA siviyA rUDho miggasira sukkapuNNimAe dIkkhio jAo, paDhama bhikkhAdAyAro suriMda-: datto, paDhame bhikkhAe khIraM laddhaM, chaumatthA vatthAkAlo cauddasasahassavariso, kattiya kiNha paMcamIe sAla nAma ceiyarukkhatale kevalaNANaM, ceiya sukilla paMcamI nivvANaM, dehapamANaM caussaya dhaNupamANaM, kaMcaNavaNNo, hayalakkhaNo, gaNaharo gaNaNAyago cArujio, somANAmaM aggaNI sAhuNI, pavajjAkAlo // 787 //
Page #804
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdAtha // 788 // saMbhavanAtha prabhoH caritram al lakkhapuvvo, gaNaharasaMkhA duAhiyaM sayaM, sAhUNaM saMkhA dolakkhA, sAhUNINaM saMkhA chattIsasahassottara tilakkhA, sAvayANaM saMkhA teNaui sahassottara dolakkhA, sAviyANaM saMkhA chattIsa sahassottara chalakkhA, kevalI sAhUNaM saMkhA pannarasasahassA, kevalIsAhUNI saMkhA tIsasahassA, ohiNANINaM saMkhA chasayottara chasahassA, maNapajjavanANINaM saMkhA egasaya pannAsottara duvAlasasahassA, cauddasapuvvANaM saMkhA egasayapannAsottara do sahassA, veuvviyaladdhidharANaM saMkhA aTrasayottara solasasahassA, vAINaM saMkhA duvAlasasahassA, sAsaNakAlo dasalakkha koDisAgarobamo, paTTANupaTTe asaMkhejjA mokkhaM gayA, sAsaNadevo tirukkhoM, sAsaNadevI duritAri // // 788 //
Page #805
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre saMbhavanAtha prabhoH caritrama ... sazandArthe / // 789 // 3-saMbhavanAtha bhagavAn ke pUrvabhavadhAtakIkhaNDa dvIpa ke airavata kSetra meM 'kSemapurI' nAmakI eka prasiddha nagarI thii| vahAM para 'vipulavAhana' nAma kA rAjA thaa| unhoMne apanA rAjya apane putra 'vimalakIrti' ko sauMpakara svayaM 'svayaMprabhAcArya' ke samIpa dIkSita ho gayA / vahAM para ArAdhanA karane se tIrthakara nAma karma upArjana kiyaa| vahAM para apanA AyuSya pUrNa karake nau veM graiveyaka meM utpanna hue| devaloka kA Ayu pUrNa karake 'zrAvastI' nagarI ke 'jitArI' nAma ke rAjA kI 'senAdevI' rAnI kI kukSi meM phAlguna zukla aSTamI ke dina garbha meM aaye| janma kalyANaka mArgazIrSa zukla caturdazI, kuMvarapada 15 lAkha pUrva, rAjyagAdI cauvAlIsa lAkhapUrva, zivikA siddhArthA, dIkSA kalyANaka eka hajAra ke sAtha mArgazIrSa zukla pUrNimA, pahelI bhikSA ke denevAle kA nAma surendradatta, pahalI bhikSA meM kyA milA ? // 789 //
Page #806
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArye saMbhavanAtha prabhoH | caritram ||790 // khIra, chadmastha avasthA ke caudaha hajAra varSa, caitya vRkSa ke nAma zAla, kevala kalyANaka kArtika kRSNa paMcamI, caitra zukla paJcamI nirvANa kalyANaka, dehapramANa cArasau dhanuSya pramANa, varNa kaMcana, lakSaNa, turI, nAyaka gaNadhara cArujI, agraNI sAdhvI somA, pranajyA ekalAkha pUrva, gaNadhara saMkhyA eka sau do, sAdhu saMkhyA do lAkha, sAdhvI saMkhyA tIna lAkha chattIsa hajAra, zrAvaka saMkhyA do lAkha tIrAnnave hajAra. zrAvikA saMkhyA chalAkha chattIsa hajAra, kevalI sAdhu saMkhyA pandraha hajAra, kevalI sAdhvI saMgcyA tIsa hajAra, avadhijJAnI cha hajAra chasau, manaHparyAyI bAraha hajAra ekasau pacAsa, caturdaza pUrvI do hajAra ekasau pacAsa, vakriya labdhidhArI sola hajAra AThasau, vAdI saMkhyA vArahahajAra zAsanakAla dasa lAkha kroDa sAgaropama, kitane pATa mokSa meM gayA asaMkhyAtA, zAsanadeva-tirukkha aura zAsanadevI duritArI // // 790 //
Page #807
--------------------------------------------------------------------------
________________ _ caritram 4-abhinaMdaNapahussa carittaM-.. .. abhinaMdana sandArthe .. - prabhoH - mUlam-jaMbUdIve puvvavidehe maMgalAvaI vijae rayaNasaMcayA nayarI hotthA, 1791 // tatthaM mahAbalo nAma raayaa| saMsArAsAraM jANiUNa viratto jAo, vimalArie samIve dIkkhio jAo, tattha titthagara nAma goyaM kamma uvvAjiyaM aNasaNa-.. puvvaM dehaM caiUNa jayaMta nAmaga cauttha aNuttaravimANe mahaDhio devo jaao| ___jaMbUdIve bhArahevAse viNIyAe nayarIe hotthA, tattha ikkhuvaMsatilago / saMvaro rAyA hotthA, tassa siddhatthA nAmaM devI aasii| jayaMta vimANAo caittA vesAhe sukka cautthI diNe siddhatthAe devIe kucchisi uvvnnnno| mAha sukka bIIyAe divase jammakallANagaM havIa, addhaduvAlasalakkhapuvvaM kumArapae, addhasahiyaM chattIsalakkhapuvvaM rajaM pAliu~, sahassaparivAreNa saddhiM suppasijjA sibiyAe / / 791 //
Page #808
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhoH kalpasUtre sazabdArthe / .792 // abhinaMdana caritram dUruhiya mAha sukkacauddasIe dIkkhio jAo, paDhama bhikkhA dAyago iMdadatto AsI, bhikkhAe vIraM laddhaM, aTThArasasahassavarisaM chaumatthA vatthAyAM, posasukka cauddasIe piyaMguNAma ceiya rukkhatale kevalakallANaM havIa, vesAha sukka aTThamIe divase nivvANakallANagaM, addhasahiyaM tisayadhaNUpamANaM, vaNNo kaMcaNaM, lakSaNaM Mi kabI, vajjaNAmo gaNaharo aMtarANI NAma aggaNI sAhuNI, pavvajjA samayo ega lakkhapamANo, sAhusaMkhA tilakkhA, sAhuNIsaMkhA tIsa sahassottara chalakkhA, sAvagANaM saMkhA aTTha sahassottara do lakkhA, sAbiyANaM saMkhA sattAvIsasahassottara paMcalakkhA, kevalI sAhusaMkhA cauddasasahassA, kevalI sAhuNINaM saMkhA cauddasasahassA, ohinANINaM saMkhA aTThasayA, maNapajjavanANINaM saMkhA chasaya pannAsottara ekkArasasahassA, cauddasapuvviNaM paMcasayottara egasahassA, veuvviya 792 //
Page #809
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpahane sazabdArtha // 793 // abhinaMdana laddhidhAriNaM saMkhA solasasahassA, vAINaM saMkhA ekkArasasahassA, sAsaNakAlo / / prabhoH | navalakkhakoDisAgarovamo, asaMkhejjA paTTA mokkhaM gyaa| sAsaNadevo Isaro, caritram sAsaNa devI kAlI NAma // 4-zrI abhinaMdana svAmI kA pUrvabhavajambUdvIpa ke pUrva videha meM maGgalAvatI nAmaka vijaya meM 'ratnasaMcayA' nAma kI nagarI thii| vahAM 'mahAbala' nAma kA rAjA thaa| unhoMne saMsAra se virakta hokara vimala AcArya ke pAsa dIkSA grahaNa kii| vahAM para tIrthaMkara nAma karma upArjana kiyaa| vaha anta meM / anazana pUrvaka deha tyAga kara jayanta nAmaka anuttara vimAna meM maharddhika deva bnaa| ___jambUdvIpa ke bharatakSetra meM 'ayodhyA' nAmakI nagarI thii| vahAM ikSvAkuvaMza tilaka' 'saMvara' nAmake rAjA the| usa saMvara rAjA ke 'siddhArthA' nAmakI rAnI thii| jayanta vimAna se cavakara vaizAkha zuklA caturthI ke dina mahArAnI 'siddhArthA' kI kukSi meM // 793 / /
Page #810
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe 794 // abhinaMdana prabhoH caritram utpanna huaa| mAgha zukla dvitIyA ke dina janma kalyANaka, sADhe bAraha lAkha pUrva kuMvarapada sADhe chattIsa lAkha pUrva rAjyagAdI samaya, suprasiddhA nAmakI zivikA mAgha zukla caturdazI ko dIkSA eka hajAra ke sAtha, pahalI bhikSA denevAle kA nAma indradatta, pahalI bhikSA meM kyA milA ? khIra / aThAraha hajAra varSa chadmastha avasthA, caitya vRkSa kA nAma priyaka, poSa zukla caturdazI ke dina kevala kalyANaka, vaizAkha sudI aSTamI ke dina nirvANa kalyANaka, dehapramANa 350 dhanuSya, varNa kaMcana, lakSaNa kapi, nAyaka gaNadhara vajranAbha, agraNI sAdhvI antarAnI, pravrajyA samaya 1 eka lAkha pUrva, sAdhu saMkhyA tIna lAkha, sAdhvI saMkhyA cha lAkha tIsa hajAra, zrAvaka saMkhyA do lAkha aThAraha hajAra, zrAvikA saMkhyA 5 lAkha sattAbIsa hajAra, kevavalI sAdhuoM kI saMkhyA caudaha hajAra kevalI vAdhvI kI saMkhyA caudaha hajAra, avadhijJAnI kI saMkhyA ATha sau, manaHparyAyajJAnI kI saMkhyA gyAraha hajAra cha sau pacAsa, caturdaza pUrvI eka hajAra pAMca // 794
Page #811
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhinaMdana caritram kalpasUtre sau, vaikriya labdhidhArI kI saMkhyA solaha hajAra, vAdI saMkhyA gyAraha hajAra, zAsana sazabdArthe | kAla nau lAkha kroDa sAgaropama kitaneka pATa mokSa meM gaye asaMkhyAtA; zAsanadeva Izvara * prabhoH // 79 // zAsana devI kAlI thii| __sumaInAhapahussa carittaMmUlam-dhAyaisaMDe puvvavidehe pukkalAvaIvijae saMkhapura nAma NayarI hotthA, tattha jayaseNo nAma raayaa| tarasa sudaMsaNA nAma devI AsI, tassa putto purisa sIho, so vijayanaMdaNa AyariyasamIve dikkhio jaao| tattha vIsa ThANAI samArAhuNa titthagaranAmagoyaM kammaM uvAjiyaM / tao AuM puNNaM kiccA jayaMtanAmage aNuttaravimANe uvvnnnno| tao caiUNa majjha jaMbUdIve bhArahe vAse viNeyA nayarI aasii| tattha // 795 //
Page #812
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabho mumatinAtha caritram kalpamatre meharaho nAma rAyA, tassa devI maMgalA nAmAsI, tao caiUNa sAvaNasukka sazandArthe / | bIie divase maMgalAdevIe garbhami puttattAe uvavaNNe, vesAhasukka aTThamI diNe // 796 // jammakallANagaM havIa, cattAlIsalakkhapuvvaM Au, dasalakkhapuvvaM kumArapae, egatIsalakkhapuvvaM rajjaM pAliya vijayA nAma siviyA rUDho vesAhasukka nabamIe dIkkhio jAo egasahassa parivAreNa saddhiM, paDhamabhikkhAdAyago paumanAmA, paDhame bhikkhAe khIraM lavaM, chaumatthAvatthA vIsaM varisAiM piyaMgu ceiya rukkhatale kevalaNANaM ceiya sukka ekkArasa divase nivvANakallANagaM, tisayadhaNUMsi dehappamANaM, kaMcaNavaNNo, kauMcapakkhIlakkhaNaM, camara NAmo mukkha gaNaharo, aggaNI sAhuNI kassapI, pavvajjAsamayo egalakkhapuvvaM egasayaM gaNaharANaM | saMkha , tilakkha bIsasahassAiM sAhUsaMkhA, paMcalakkha tIsasahassAiM sAhuNINaM // 796 //
Page #813
--------------------------------------------------------------------------
________________ sumatinAtha prabhoHcaritram // 797 // kalpasUtre / saMkhA egAsIisahassottara dolakkhA sAvayANaM saMkhA, solasasahassottara paMca- sazabdArthe lakkhA sAviyANaM saMkhA, terasasahassA, kevalIsAhu saMkhA, chabbisasahassA kevalisAhuNINaM saMkhA, ekkArasasahassA ohiNANiNaM saMkhA, dasasahassA, maNapajjavanANiNaM saMkhA, chasayA pannAsottara dasasahassA bAINaM saMkhA, veuvviyalavidharANaM saMkhA, cattArisayottara aTThArasasahassA NavaikoDIsahassA sAgarAvamo. sAsaNakAlo, asaMkhejA paTTAmokkhaMgayA, sAsaNadevo tuMvaru sAsaNadevI mhaakaalii| (5)-zrI sumatinAtha svAmIkA pUrvabhavadhAtakI khaNDa ke pUrvavideha meM puSkalAvatI vijaya meM 'zaMkhapura' nAmakA nagara thaa| vahAM jayasena' nAmakA rAjA thaa| usakI 'sudarzanA' nAmakI rAnI thii| usake putrakA nAma 'puruSasiMha' thaa| unhoMne 'vijayanandana' nAmaka AcArya ke samIpa dIkSA grahaNa // 797 //
Page #814
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 798 // sumatinAtha prabhu caritram RENCE kiyaa| vahAM para tIrthakara nAma karma upArjana kiyaa| vahAM Ayu pUrNa karake anuttara nAmaka 'jayanta' vimAna meM utpanna huaa| vahAM se cyava karake jambUdvIpa ke bharatakSetra meM 'ayodhyA' nAmaMkI nagarI thii| vahAM megharatha nAma ke rAjA the| unakI rAnI kA nAma 'maMgalA devI' thA / devaloka kA Ayu pUrNakara zrAvaNa zuklA dvitIyA ke dina 'maMgalA devI' rAnI kI kukSi meM garbhapane utpanna hue / cAlIsa lAkha pUrvakA Ayu thA / vaizAkha zukla aSTamI ke dina janma kalyANaka, | dasalAkha pUrva kuMvarapada para, unatIsa lAkha pUrva rAjyagAdI para ArUDha hue / vijayA nAmakI zivikA vaizAkha zukla navamI dIkSA kalyANaka eka hajAra ke sAtha, pahalI gocarI ke dAtA kA nAma padma, pahalI gocarI meM kyA milA ? khIra / chadamastha avasthA kA varasa 20 bIsa varSa, caitya bRkSa kA nAma priyaMgu, kevala kalyANaka, caitra zukla ekAdazI, nirvANa kalyANaka caitra zukla navamI, deha pramANa tIna sau dhanuSa, varNa kaMcana, lakSaNa krauMca pakSI, // 786 //
Page #815
--------------------------------------------------------------------------
________________ sumatinAtha prabhoH caritram / kalpasUtre nAyaka gaNadhara camarajI, agraNI sAdhvI kAzyapI, pravrajyA samaya eka lAkha pUrva gaNadhara .. sazabdArthe / saMkhyA eka sau sAdhu saMkhyA tIna lAkha bIsa hajAra, sAdhvI saMkhyA 5 lAkha tIsa // 799 // 1. hajAra, zrAvaka saMkhyA do lAkha 81 ekAsI hajAra,zrAvikA saMkhyA 5 pAMca lAkha 16 solaha hajAra, sAdhu kevalI 13 teraha hajAra, sAdhvI kevalI 26 chavIsa hajAra avadhi jJAnI 11 gyAraha hajAra, manaHparyAyI 10 dasa hajAra vaikriyalabdhidhArIkI saMkhyA 18400 aThAraha hajAra cArasau, vAdI saMkhyA 10650. zAsanakAla 90 navve hajAra karoDa saag| ropama. kitanA pATa mokSa meM gayA asaMkhyAtA. zAsanadeva tuMbarU zAsana devI mahAkAlI // 5 // paumappaha titthayarassa carittaM mUlamU-dhAyaisaMDe puvvavidehe vaccha vijayammi susImA nAma NayarI hotthA, .tattha aparAjio nAma sUro vIro rAyA rajjaM kaasii| savvA pajA suha // 787 //
Page #816
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 800 // padmaprabhu caritram SODEO puvvagaM aasii| egayA tattha NayarIe arihaMto bhagavaMto smvsria| aparAjio rAyA arihaMta bhagavaM tassa dasaNaTuM aago| bhagavaMtassa desaNaM socA veraggaM jAo, nIjaputte rajjaM ThavittA bhagavaMta samIve dIkkhio jaao| ukkiTuM tavasaMjamaM ArAhiUNa titthagaranAmagoyaM kamma uvAjiyaM aMtasamae saMlekhaNA puvvagaM dehaM caiUNa uvarima geveyagassa mahaDhio devo jaao| _ egatIsa sAgarovamaM ThiI pAlittA tao pacchA AukkhaeNaM bhavakkhaeNaM ThiikkhaeNaM aNaMtaraM cayaM caittA kausAMbI nayarI sirIdhara rAyA susamAdevI ganbhami puttattAe mAhakiNhachadudiNe, jammakallANagaM kattiya kiNha bArase divase haviya, addhasahiyaM sattalakkhapuvvaM kumArapae, addhasahiyaM ekkIsalakkha // 800 //
Page #817
--------------------------------------------------------------------------
________________ A padmaprabhu tIrthakara caritrama "patA ' kalpasUtre puvvaM rajjaM pAliya, egasahassa parivAreNa saddhiM vejayaMta siviyaMArohiyasazabdArthe | kattiya kiNhA terase dIkkhio jaao| paDama bhikkhAdAyAro somadevo, bhikkhAe // 801 // khIra laddhaM, chaumatthAvatthA kAlo chammAsA, chattAbhaceiya rukkhatale kevalaNANaM, ceiya sukkayuNNimAe ninnAvaM, aDDhAijjasaMyadhaNUdehapamANaM, vaNNo ratto, lakkhaNaM paumakamalaM, gaNanAyako gaNaharo suvvayo, aggI sAhuNI rayaNA, pavajAkAlo ra ekalakkhapubvo, satta ahiyaM sayA gaNaharANaM saMkhA, tIsasahassottara tila kkhA sAhusaMkha, bArasasahassottara cattAri lakkhA sAhuNI saMkhA, chAbattarisahassottara dolakkhA sAvagANaM saMkhA, paMcasahassottara paMcalakkhA sAviyANaM saMkhA, kevalI sAhusaMkhA bArasa sahassA, kevalIsAhUNI saMkhA cauvvIsasahassA, ohiNANINaM saMkhA dasasahassA, maNapajjavanANINaM tisayottara dasasahassA, ... // 801 //
Page #818
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasatre padmaprabhu sazabdArthe caritram // 802 // cauddasapuvvI saMkhA tisayottara dosahassA, veuvviyaladdhidharANaM saMkhA anusayottara solasasahassA, vAINaM saMkhA chaNNaui sayA, sAsaNakAlo navakoDisAgarovamoM, asaMkhejjA paTTA mokkhaM gayA, sAsaNadevo kusumo, sAsaNadevI accuyA naamaa|| 6-padmaprabhasvAmI kA pUrvabhava dhAtakI khaNDadvIpa ke pUrva videhakSetra ke vatsa vijaya meM susImA nAmakI nagarI | thii| vahAM 'aparAjita' nAmake zUravIra rAjA rAjya karate the| unake rAjya meM sArI prajA sukha pUrvaka nivAsa karatI thii| : eka bAra arihaMta bhagavAn kA nagarI meM Agamana huaa| rAjA bhagavAn ke darzana | || karane gayA aura unakI vANI sunane lagA / bhagavAn kI vANI sunakara use vairAgya ho gyaa| usane apane putra ko rAjagaddI para viThalA kara utsava pUrvaka bhagavAn ke samIpa // 802 //
Page #819
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 . kalpasUtre padmaprabhu tIrthakara caritram E dIkSA grahaNa kara lii| dIkSA grahaNa ke bAda utkRSTa tapa saMyama kI ArAdhanA karate hue sazabdArthe / usane 'tIrthaGkara' nAma karma kA upArjana kiyA / antima samaya meM saMlekhanA pUrvaka deha 11803 // kA tyAga kara vaha sarvocca graiveyaka meM mahAna Rddhi sampannadeva vanA / bahAM se cyavakara praiveyaka devaloka kI sthiti 31 ekattIsa sAgaropama janmanagarI kauzAmbI, pitA kA nAma zrIdhara rAjA, mAtA kA nAma suSamA, AyuSya 30 tIsalAkha pUrva, garbha kalyANaka mAgha kRSNa cha?, janma kalyANaka kArtika kRSNa 12 dvAdazI, kuMvarapada sADhe sAtalAkha pUrva, rAjya gAdI samaya 21 // sADhe ekIsalAkha pUrva, zibikA vaijayanta, dIkSA kalyANaka kArtika kRSNa trayodazI, ekahajAra ke sAtha, pahalI gocarI denevAlA kA nAma somadeva pahalI gocarI meM kyA milA khIra, chadmasthAvasthA kA kAla cha mahInA, caityavRkSa kA nAma chatrAbha, kevalI kalyANaka caitra zukla pUrNimA, nirvANa kalyANaka mArgazIrSa kRSNa ekAdazI, dehapramANa 250 dhanuSa, varNa lAla, lakSaNa padmakamala, nAyaka gaNadhara suvratajI, ENESS / / 803 //
Page #820
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre 'sazabdArthe // 804 // agraNI sAdhvIjI ratnA, pravrajyA samaya ekalAkha pUrva, gaNadhara saMkhyA 107 ekasau sAta sAdhu saMkhyA tInalAkha tIsa hajAra, sAdhvI saMkhyA cAra lAkha bAraha hajAra, zrAvaka saMkhyA do lAkha 76 chihatara hajAra, zrAvikA saMkhyA pAMca lAkha 5 pAMca hajAra, sAdhu kevalI bAraha hajAra sAdhvI kevalI 24 caubIsa hajAra, avadhijJAnI 10 dasa hajAra, manaHparyAyI 10 hajAra tInasau, caturdazapUrvI do hajAra tInasau vaikurvika solaha hajAra ekasau ATha vAdI saMkhyA 9600 chiyAnave sau / zAsana kAla nava hajAra karoDa sAgaropama, kitanA pATa mokSa meM gayA asaMkhyAtA, zAsanadeva kusuma, zAsana devI acyutA // 6 // sattamaM supAsanAha carittaM mUlam - dhAyaisaMDe dIve pubvavidehammi khemapurI' NAma ramaNijja NayarI hotthA, tattha NaMdIseNo nAma patAvI rAyA hotthA, sa dhammio AsI, dhammeNa ceva vittiM kappemANA saMsAramasAraM jANiUNa virattibhAvo havia / so ari padmaprabhu tIrthakara caritram 1160811
Page #821
--------------------------------------------------------------------------
________________ supArzvanAtha . jina caritram kalpasUtre maddaNa thera Ayariya samIve dIkkhio jaao| vIsa ThANAI ArAhiuNa tittha- sazabdArthe dAgara nAma goyaM kamma uvAjiyaM aMtasamae saMlehaNaM saMthAragaM kiccA smaahi||805|| maraNaM kiccA gevejjavimANe devattAe uvavaNNo / cha? gevejjaga devalogassa aTThAisa sAgarovamaM ThiiM pAliUNa tao caviya vANArasIe nayarIe jammakallANaM havIa, tassa piyA nAma patiTuseNo, mAyA nAma puDhavI AsI, AU bIsalakkhapuvvaM AsI, gabbhakallANaga bhaddavayakiNha aTThamIdiNe, jammakallANagaM je? sukkabArasa divase, paMcalakvapuvvaM kumArapae, . cauddasalakkhapuvvaM rajjaM kiccA, egasahassa parivAreNa saha jayaMtI nAma siviyA rUDho jeTusukkaterase divase dIkkhio jaao| paDhama bhikkhAdAyAro mAhiMda nAmA, paDhame bhikkhAe khIraM laddhaM, chaumatthAvatthA navamAsA, sirIsa nAma ceiyarukkhatale // 805 //
Page #822
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 806 // caritram D phagguNakiNha chadivase kevalaNANaM supAsapahussa samuppaNNaM / phagguNa kiNhA / / supArzvanAtha sattamI divase nivvANaM, dvisayadhaNuppamANa dehamANaM, kaMcaNavaNNo deho, sovatthiyalakkhaNaM, gaNaNAyaga gaNaharo vidabbho, aggaNI sAhuNI somA, pavvajjAkAlo ekalakkhapuvvo, cattArisayottara asahassA vAINaM saMkhA, paMcANauigaNaharANAM saMkhA, tilakkhA sAhUsaMkhA, tIsasahassottarA caulakkhA, sAhUNINaM saMkhA, sattAvaNNasahassottara do lakkhA sAvagANaM saMkhA teNaui sahassottara caulakvA sAviyANaM saMkhA, ekkArasasahassA kevalI sAhUsaMkhA, bAvIsa sahassA, kevalIsAhUNINaM saMkhA, ohiNANINaM saMkhA navasahassA, maNapajjavanANINaM saMkhA egasaya pannAsottara navasahassA, cauddasapuvvI saMkhA tisayapannAsottara do sahassA, veuvviyaladdhidharANaM saMkhA tisayottarapannarasasaharasA, - ||806 //
Page #823
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre supArzvanAtha sazabdArthe / / 807 // jina 0 caritram sAsaNakAlo navasayakoDisAgarobamo, asaMkhejjA paTTA mokkhaM gayA, sAsaNadevo mAyaMgo, sAsaNadevI sAMtA aasii| 7--zrIsupArzvanAthajI kA pUrvabhava dhAtakI khaNDa dvIpa ke pUrva videha meM 'kSemapurI' nAmakI ramaNIya nagarI thii| vahAM 'nandiSeNa' nAmakA pratApI rAjA rAjya karate the| ve dharmAtmA the| dharmamaya jIvana vyatIta karane ke kAraNa unheM saMsAra ke prati virakti ho gii| unhoMne 'arimardana' nAmaka sthavira AcArya ke pAsa pravajyA grahaNa kii| utkRSTa bhAvanA se tapa aura saMyama kI sAdhanA karate hue 'naMdiSeNa' munine tIrthaGkara nAmakarmakA upArjana kiyaa| antima samaya meM saMlekhanA saMthArA karake samAdhi pUrvaka deha kA tyAga kiyA aura kAla dharma pAkara graivel yaka vimAna meM devarUpa se utpanna hue| vahAM se cyavakara chaTA aveyaka devaloka kA sthiti 28 aThAIsa sAgaropama, janma // 7 //
Page #824
--------------------------------------------------------------------------
________________ supArzvanAtha kalpasUtre jina sazabdArthe caritram / / 808 // nagarI vANorasI, pitA kA nAma pratiSThasena, mAtA kA nAma pRthvI AyuSya vIsalAkha - purva, garbhakalyANaka bhAdrapada kRSNaaSTamI janmakalyaNaka jyeSThazukla dvAdazo, kuMvarapada 5 lAkha pUrva, rAjyagAdI samaya 14 caudahalAkha pUrva, zivikA jayantI, dIkSA kalyANaka jyeSTha zukla trayodazI 1 eka hajAra ke sAtha, pahalI gocarI denevAle kA nAma mahendra pahalI gocarI meM kyA milA khIra, chadmastha avasthA kA 9 mAsa caityavRkSa kA nAma ziriSa, kevala kalyANaka phAlguna kRSNa chaha, nirvANa kalyANaka phAlguna kRSNa saptamI, deha pramANa do sau dhanuSa, varNa kaMcana, lakSaNa svastika. nAyaka gaNadhara vidarbhajI, agraNI sAdhvI somA, pravajyA samaya 1 ekalAkha pUrva, vAdI saMkhyA 8400 caurAsI sau, gaNadhara saMkhyA 95, sAdhu saMkhyA tIna lAkha, sAdhvI saMkhyA cAralAkha tIsahajAra, zrAvaka saMkhyA do lAkha 57 hajAra, zrAvikA saMkhyA 4 lAkha 93ve hajAra, sAdhu kevalI 11 gyAraha hajAra, | sAdhvI kevalI 22 bAvIsa hajAra avadhijJAnI 9 nau hajAra, manaHparyAyI nava hajAra eka LAA "" ! // 808 //
Page #825
--------------------------------------------------------------------------
________________ sapArzvanAtha jina caritram kalpAne / sau 50 pacAsa, caturdazaM pUrvI do hajAra tInasau pacAsa, vaikurvika 15 pandraha hajAra tIna // 809 // sau, zAsana kAla 9 nau sau karoDa sAgaropama, kitanA pATa mokSa meM gayA asaMkhyAtA zAsanadeva mAtaMga zAsana devI zAntA // 7 // aTThama caMdappabhasAmicarittaM___ mUlama-dhAyaisaMDe dIve puvvavidehe maMgalAvaI vijae rayaNasaMcayA nAma / NayarI hotthA, tattha pauma nAma vIra rAyA hotthA, so saMsAre vasaMto vi virato AsI, kimavi kAraNaM pAviUNa saMsArAo virattoM jAo, so jugaMdhara Ayariya samIve dikkhio jAo, cirakAlaM ukkiTTha tavasaMjamaM pAliUNa titthagara nAma goyaM kammaM uvAjiUM, AupuNNaM kiccA paumanAbha muNI vejayaMta nAmagavimANe iDhisaMpaNNo devo jaao| eRAANP 809 / /
Page #826
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazandArthe // 810 // candraprabhasvAmi caritram teMtIsa sAgarovamaM ThiiM puNNaM kiccA tao caviya caMdapurI NayarIe tassa | jammaM havia / tassa piyA mahAseNo, mAyA nAma lacchI, Au dasalakkhapuvvaM, | gabbhakallANagaM ceiya kiNhapakva paMcamIe, posa kiNhabArasAhe divase jammakallANaM havia, kumArapae addha taiyalakkhapuvvaM, addhasattalakkhapuvvaM rajjaM pAliya, tao pacchA sahassa parivAreNa saddhiM aparAjiyA siviyA rUDhoposakiNhA terase divase dikkhio jAo, paDhama bhikkhAdAyAro somadatto, paDhama bhikkhAe khIraM laddhaM, chaumatthAvatthA chamAsA, phagguNI kiNha sattamIe nAgarukkha ceiya rukkhatale kevalaNANaM, bhaddavakiNha aTThamIdiNe nivvANaM, egasaya pannAsaM dhaNUMsi dehapamANaM, goravaNNaM, caMdalakkhaNaM, NAyaga gaNaharo dIna kaNNo, aggaNI sAhUNI somANI, egalakkhapuvva pavvajjAkAlo, gaNaharANaM saMkhA // 810 //
Page #827
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre samandArthe / / 811 // tiNauvai, sAhu saMkhA dulakkhA pannAsasahassA, sAhuNI saMkhA tilakkha / candraprabha svAmi asIiM sahassA, sAvagasaMkhA paMcasahassottara. dolakkhA, sAviyANaM saMkhA caritram / egaNavaisahassottara cattArilakkhA, kevalI sAhUNaM saMkhA dasasahassA, kevalIsAhuNINaM saMkhA bIsasahassA, ohinANINaM saMvA aTThasahassA, maNapajavanANINaM saMkhA aTusahassA, cauddasapugviNaM saMkhA dosahassA, veuvviyaladdhiNaM saMkhA cauddasasahassA, vAINaM saMkhA chAvattarisayA, sAsaNakAlo NauikoDisAgarovamo, asaMkhejjA paTTA mokkhaM gayA, sAsaNadevo vijayo, sAsaNadevIa jaalaa| 8--candraprabhasvAmI kA pUrvabhava . dhAtakI khaNDa dvIpa ke pUrvavideha kSetra meM maMgalAvatI vijaya meM 'ratna saMcayA' nAma kI nagarI thii| vahAM 'padma' nAma ke vIra rAjA rAjya karate the| ve saMsAra meM rahate hue 11 //
Page #828
--------------------------------------------------------------------------
________________ unr n . --.. ... muve In Iona pAtra candraprabhasvAmi / kalpasUtre sazabdArthe // 812 // caritram bhI jala kamalavat nirAsakta the| koI kAraNa pAkara unheM saMsAra se virakti ho gaI aura unhoMne yugandhara nAma ke AcArya ke samIpa dIkSA grahaNa kara lI / cirakAla taka saMyama kA utkRSTa bhAva se pAlana karate hue unhoMne tIrthaGkara nAma karma kA upArjana kiyaa| Ayu pUrNa hone para padmanAbhamuni vaijayanta nAmaka vimAna meM Rddhi sampanna deva hue| vahAM se cyavakara vajayanta vimAna kI sthiti teMtIsa sAgaropama janma nagarI candrapurI | pitA kA nAma mahAsena mAtA kA nAma lakSmI AyuSya 10 lAkha pUrva garbha kalyANaka | caitra kRSNapakSa paMcamI janma kalyANaka pauSa kRSNa dvAdazI. kuMvarapada aDhAI lAkha pUrva rAjyagAdI samaya sADhe cha lAkha pUrva, zivikA aparAjitA. dIkSA pauSakRSNa trayodazI | eka hajAra ke sAtha, pahalI gocarI denevAle kA nAma somadatta, pahalI gocarI meM kyA milA khIra, chadmastha avasthA chamAsa, caitya vRkSa kA nAma nAga kSa. kevala kalyANaka phAlguna kRSNa saptamI nirvANakalyAka bhAdrapada kRSNa aSTamI, deha pramANa eka sau 50 TAMIL 813 // IATI
Page #829
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 813 // caritram pacAsa dhanuSa varNa zveta, lakSaNa candra, nAyaka gaNadhara dIna karNa; agraNI sAdhvI somANI, candraprabhapravrajyA samaya eka lAkha pUrva, gaNadhara saMkhyA 93 terAnave, sAdhu saMkhyA do lAkha pacAsa svAmi hajAra, sAdhvI saMkhyA tIna lAkha assI hajAra, zrAvaka saMkhyA do lAkha 5 pAMca hajAra, IAS zrAvikA saMkhyA 4 cAra lAkha 91 ve hajAra, sAdhu kevalI 10 dazahajAra, sAdhvI kevalI 20 bIsa hajAra avadhijJAnI ATha hajAra, manaH paryAyI ATha hajAra caturdaza pUrvI dohajAra vaikurbika 14 caudaha hajAra, vAdI 7600 chihottara sau, zAsanakAla 90 navvekaroDa sAgaropama, kitanA pATa mokSa meM gayAasaMkhyAtA, zAsanadeva vijaya zAsana deviijvaalaa||8|| navamaM suvihinAhacarittaMmUlam-pukkharavaradIbaDDhe puvvavidehammi pukkhalAvaI vijayo hotthA / tassa NayarI puMDarigiNI aasii| tattha mahApaumo rAyA aasii| so mahAdhammasIlo pajAvacchalo AsI / so saMsArAo viratto jAo, sa jagaNNada // 813 //
Page #830
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe 11814 // muvidhinAtha caritram nAma therasamIbe dikkhio jAo, egAvali pabhiio ghora tavaM kiccA mahA- pauma muNInA titthagaranAma goyaM kammaM uvaajiyN| aMte subhajjhavasAeNa kAlAvasare kAlaM kiccA ANaya devavimANe mahaDhio devo jaao| __egUNavIsaM sAgarovamaM ThiI puNNaM kiccA tao caiUNa kAkaMdie nayarIe, suggIvo nAma rAyA, rAmA devI gabbhami Agacchiya, phagguNa kiNha navamIe gabbhakallANagaM, miggasira kiNhapaMcamIe jammakallANaga, AudulakkhapuvvaM, kumArapae pannAsasahassapuvvaM, ekalakkhapubvaM rajjaM pAliUNa aruNapabhAsiviyArUDho sahassaparivAreNa saddhiM miggasirakiNhachaTThIe divase dikkhIo jAo, paDhamabhikkhAdAyAro pusso, paDhame bhikkhAe khIraM laddhaM, chaumatthAvatthA kAlo cattAri sahassa varisA, bhAvI nAma ceiya rukkhatale kattiya MIN 814 // it
Page #831
--------------------------------------------------------------------------
________________ - sazabdArthe // 815|| kalpasUtre sukkataiyadivase kevalaNANaM, bhaddava sukkanavamIe nivvANaM, egasayadhaNupamANaM suvidhinAtha ke caritram dehamANaM, goravaNNo, macchalakkhaNaM, varAha nAma nAyaga gaNaharo, aggaNI sAhuNI / I vAruNI, pavvajjAkAlo pannAsa sahassapuvvo, gaNaharANaM saMkhA aTTA sIi, sAhuNaM saMkhA dolakkhA, sAhuNINaM saMkhA, tilakkhabIsasahassA, sAvagANaM dolakkhaegUNatIsasahassA, sAviyANaM saMkhA, cattArilakkha egasattatisahassA, kevalIsAhUNaM saMkhA, paMcasayottara sattasahassA, kevalisAhuNINaM saMkhA, paNNarasasahassA, ohiNANiNaM saMkhA, caurAsIisayA, maNapajjavanANiNaM saMkhA, | pannattarisayA, caudasapuvvI paNNarasasayA, veuvviyaladdhidharANaM saMkhA terasa sahassA, vAINaM saMkhA chasahassA, sAsaNakAlo navakoDI sAgarAvamo, asaMkhejA / / / paTTA mokkhaM gayA, sAsaNadevo ajiyo nAmA, sAsaNadevI suyArA // // 815 //
Page #832
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazandArtha 1 // 816 // 9--zrIsuvidhinAtha kA pUrvabhava suvidhinAtha ____ puSkaravara dvIpArdha ke pUrva videha meM puSkalAvatI vijaya hai| usakI nagarI 'puMDarI- caritram kinI' thI / mahApadma vahAM kA rAjA thaa| vaha baDA hI dharmAtmA tathA prajAvatsala thaa| vaha saMsAra se virakta ho gayA aura usane jagannada nAmaka sthavira muni ke pAsa dIkSA grahaNa kii| ekAvalI jaisI kaThora tapazcaryA karate hue mahApadma muni ne tIrthaGkara nAma | karma kA upArjana kiyaa| anta meM ve zubha adhyavasAya se mara kara ANata nAmaka deva || vimAna meM maharddhikadeva rUpa meM utpanna hue| vahAM se cyavakara 9 devaloka kI sthiti 19 sAgaropama, janmanagarI kAMkadI, pitA ke nAma sugrIva, mAtA kA nAma rAmA AyuSya 2 lAkha pUrva garbha kalyANaka phalguna kRSNa navamI janma kalyANaka mArgazIrSa kRSNa 5 paJcamI, kuMvarapada 50 pacAsa hajAra pUrva, rAjagAdI samaya ekalAkha pUrva, zibikA aruNa prabhA, dIkSA kalyANaka migasaravada cha? 9 // 8
Page #833
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe / / 817 // savidhinA caritram eka hajAra ke sAtha, pahalI gocarI ke dAtA puSya, pahalI gocarI meM kyA milA khIra, chadmastha avasthA kA kAla 4 hajAra varSa, caityavRkSa kA nAma mAvI, kevala kalyANaka kArtika zuklatRtIyA, nirvANa kalyANaka bhAdrapada zuklanavamI, deha pramANa 1 eka sau dhanuSa varNa zveta, lakSaNa maccha, nAyaka gaNadhara varAha, agraNI sAdhvI vArunI, pravrajyA 50 pacAsa hajAra pUrva, gaNadhara saMkhyA 88, sAdhu saMkhyA dolAkha, sAdhvI saMkhyA tIna lAkha vIsa hajAra, zrAvaka saMkhyA do lAkha 29 hajAra, zrAvikA saMkhyA cAra lAkha 71 hajAra, sAdhu kevalI 7 hajAra pAMca sau sAdhvI kevalI 15 pandraha hajAra, avadhijJAnI 8400, manaHparyAyI 7500, caturdaza pUrvI 15 sau, vaikurvika 13 teraha hajAra, vAdI saMkhyA cha hajAra, zAsana kAla 9 karoDa sAgaropama, kitanA pATa mokSa meM gayA asaMkhyAtA, zAsana deva ajIta, zAsanadevI sutArA // 9 // // 817
Page #834
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zItalanAtha prabhoH / caritram / / 818 // A. . . . . . . . 10 sIyalanAha pahussa carittaMsazabdArthe .: "mUlam-pukkharakhadIvassa vajjanAbhavijae susImA nAma NayarI hotthA, . tattha paumottararAyA rajjaM karIa so saMsAraM asAraM jAnia veraggaM jAyaM tassa, so atthaggha AyariyasamIve dIkkhio jAo, uggaM tavaM kiccA titthayara nAma goyaM kammaM nibaddhaM, aMtasamae saMlekhaNaM saMthAragaM kiccA ANayavimANe devattAe uvvnno| bIsasAgarovamaM ThiI puNNaM kiccA tao dasama devalogAo caviya bhadilapure daDharaho rAyA NaMdA devI kukkhe puttattAe uvavaNNo / tao pacchA vesAhakiNha chaTTha divase jammaM haviya, AU ekalakkhapuvvaM, kumArapae paNavIsasahassapura, rajjaM pannAsasahassapuvvaM, caMdappabhA siviyArUDho egasahassaparivAreNa saddhiM mAhakiNhA dubAlasadivase dikkhio - // 818 //
Page #835
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 819 // zItalanAtha prabhoH / caritram . jAo / paDhamabhikkhAdAyAro puNavvasu nAma, bhikkhAyaM khIraM laddhaM, chaumatthAvatthA timAsA, pilaMgu nAmA ceiyarukkhatale posakiNhA cauddasIe kevala NANaM, vesAhakiNhabIiyAe nivvANaM, NauidhaNUpamANaM dehamANaM, kaMcaNavaNNo, - sirivacchalakkhaNaM, nAyaka gaNaharo ANaMdo, aggaNI sAhuNI sulasA, pavvajA - kAlo paNavIsasahasso, gaNaharANAM saMkhA egAsIi, sAhusaMkhA egalakkhA, sAhuNINaM saMkhA chasahassottara egalakkhA, sAvaMgasaMkhA egUNaNavaisahassottara dolakkhA, sAviyANaM saMkhA aTThAvaNNasahassottara caulakkhA, kevalisAhuNaM / saMkhA sattasahassA, kevalisAhuNINaM saMkhA caudasasahassA, ohinANINaM saMkhA dusayottara sattasahassA, maNapajjavanANINaM saMkhA paMcasayottara sattasahassA, cauisapuvvANaM saMkhA cattAri sayottara egasahassA, veubbiyaladdhidharANaM saMkhA ||819 //
Page #836
--------------------------------------------------------------------------
________________ zItalanAtha prabhoH kalpasUtre sazabdArthe // 820 // kA mokvaM caritram duvAlasasahassA, vAINaM saMkhA adAvaNNasayAI, sAsaNakAlo egasayachAvaTrilakkha chavvIsasahassavarisaM UnaM egakoDisAgarovamaM, asaMkhejjA paTTA mokkhaM gyaa| sAsaNadevo baMbhaNo, sAsaNadevI asogA // 10 // 10-zrIzItalanAtha prabhu kA caritrapuSkarAI dvIpa ke vajra nAmaka vijaya meM 'susImA' nAmakI nagarI thii| vahAM | | 'padmottara' nAmake rAjA rAjya karate the| unheM saMsAra kI asAratA kA vicAra karatu hue vairAgya utpanna ho gyaa| unhoMne astAdya nAma ke AcArya ke samIpa dIkSA grahaNa kii| dIkSA lekara ve kaThora tapa karane lge| tIrthaGkara nAma kama upArjana ke bIsa sthAnoM meM se kaI sthAnoM kA ArAdhanakara unhoMne tIrthakara nAma karma kA upArjana kiyA / anta samaya meM saMthArA kara ve prANata nAmaka deva vimAna meM devarUpa se utpanna hue| ... 820 //
Page #837
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre. sazabdArthe // 821 // vahAM se cyavakara 10 dasaveM devaloka, devaloka kI sthiti 20 bIsa sAgaropama, janma nagarI bhaddIlapura, pitA kA nAma dRDharatha, mAtA kA nAma naMdA, AyuSya 1 ekalAkha pUrva, garbha kalyANa vaizAkha kRSNa SaSThI' janma kalyANaka mAgha kRSNa dvAdazI, kuMvarapada pacIsa hajAra pUrva, rAjyagAdI samaya 50 hajAra pUrva, zibikA candraprabhA, dIkSA kalyANaka mAgha kRSNa dvAdazI, ekahajAra ke sAtha, pahalI gocarI dAtA kA nAma pUnarvasu pahalI gocarI meM kyA milA khIra, chadmasthAvasthA kA tIna mAsa, caitya vRkSa pilaMgu vRkSa, kevala kalyANaka pauSa kRSNa 14 caturdazI, nirvANa kalyANaka vaizAkha kRSNa dvitIyA, pramANa 90 dhanuSa, varNa kaMcana, lakSaNa zrIvatsa, nAyaka gaNadhara Ananda, agraNI sAdhvIsulasA, pravrajyA samaya 25 hajAra varSa, gaNadhara saMkhyA 81, sAdhu saMkhyA 1 lAkha, sAdhvI * saMkhyA 1 eka lAkha cha hajAra, zrAvaka saMkhyA do lAkha 89 navAsI hajAra, zrAvikA saMkhyA 4 lAkha 58 hajAra, sAdhu kevalI sAta hajAra, sAdhvI kevalI 14 hajAra, ava zItalanAtha prabhoH caritram // 821 //
Page #838
--------------------------------------------------------------------------
________________ zItalanAtha prabhoH meM kalpasUtre / dhijJAnI 7 sAta hajAra do sau, manaH paryAyI 7 sAta hajAra pAMca sau, caturdaza pUrvI sazabdArthe / 1 eka hajAra cAra sau, vaikurvika 12 hajAra vAdI saMkhyA 5800 aThAvanasau, zAsana kAla // 822 // 1 karoDa sAgaropama meM se 166 lAkha 26 hajAra varSa kama, kitanA pATa mokSa meM gayA asaMkhyAtA; zAsana deva brahmA, zAsana devI azokA // 10 // . 11 sejaMsanAhapahussa carittaMmUlamU-pukkharaDDhadIvassa puvvaMmi kacchavijayassa khemA nAma NayarI hotthA, tattha NaliNIgumma nAma teyaMsI rAjA hotthA, dhAriNI devI, kayAci aNiccabhAvaNAparAyaNo nalinIgummamahArAyassa hiyae veraggaM pAvia, vajadatta AyariyasamIve dikkhio jAo, ukkiTTha tavasaMjamaM pAliUNa titthagara nAma goyaM kammaM nibaMdhai, bahUNi varisANi tavasaMjamaM ArAhiya // 822 // SHARE
Page #839
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 823 // CODE AU puNNaM kiccA pANaya devaloe mahaDhia devattAe uvavaNNo / vAIsa sAgarovamaM ThidaM puNNaM kiccA tao devalogAo caviUNa sIhapurIe nayarIe vihUseNo rAyA, viNhAdevI kukkhaMmi gabbhattAe uvavaNNo Au caurAsIi lakkhavarisaM, jeTTha kiNhA chaMTThI diNe gabrbhami Agao, jammakallANagaM phagguNa kinhA duvAlasadiNe, kumArapae ikkIsa lakkhavarisANi, ducattAlIsa lakkhavarisaM rajjaM pAlia, chasaya parivAreNa saddhiM surappabhAsiviyArUDho phagguNakiNhaterase divase dikhao jAo, paDhama bhikkhAdAyAro puNNANaMdo, bhikkhAe khIraM lahUM, chau matthAvatthA kAlo domAsA, mAhakinha amAvassAe tiMduruceiyarukkhatale kevalaNANaM, sAvaNa kiNhA bitIyAe nivvANaM, asIi dhaNUppamANaM dehamANaM, kaMcaNavaNNo, khaggalakkhaNaM, gaNanAyago gaNaharoM kotthubho, aggaNI sAhuNI Sea zreyAMsanAtha prabhoH caritram // 823 / /
Page #840
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre mAmAcaritram .: sazabdArthe / / 824 // dharaNI, pabvajjAkAlo ikkIsalakkhavariso, gaNaharANaM saMkhA chAvattari, sAhu- zreyAMsanA a prabhoH / | saMkhA caurAsIisahassA, sAhuNINaM saMkhA tisahassottara egalakkhA, sAvagANaM saMkhA unnAsIisahassottara dolakkhA, sAviyANaM saMkhA aDayAlIsasahassottara cattAri lakkhA, sAhu kevalINaM saMkhA paMcasayottara chasahassA, kevalI sAhuNINaM / saMkhA terasasahassA, ohinANINaM saMkhA chasahassA, maNapajjavanANINaM saMkhA chasahassA, cauddasapuvvINaM saMkhA tisayottara egasahassA, veuvviyaladdhidharANaM saMkhA ekkArasasahassA, vAINaM saMkhA paMcasahassA, sAsaNakAlo cauvaNNaM sAgarovamo, asaMkhejA paTTAmokkhaM gayA, sAsaNadevomanujo, sAsaNadevI sirivcchaa|11| 11-zrIzreyAMsanAtha prabhu kA caritrapuSkarAI dvIpa ke pUrva meM kaccha vijaya ke andara kSemA' nAmakI nagarI thI vahAM 824 //
Page #841
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 825 // 'nalinIgulma' nAmakA tejasvI evaM parAkramI rAjA thA / nalinIgulma ke hRdaya meM eka bAra anitya bhAvanAoM meM lIna hue mahArAjA vairAgya basa gayA- unhoMne vajradatta muni ke pAsa pravrajyA grahaNa kara lI / sAdhanA meM bahuta varSo uttarottara vRddhi karate hue unhoMne tIrthakara nAmakarma kA baMdha kiyA / ve taka tapa saMyama kA pAlata karate hue Ayu pUrNa karake bArahaveM devaloka meM maharddhikadeva rUpa se utpanna hue / vahAM se cyavakara sthiti bAIsa sAgaropama, janma nagarI siMhapurI, pitA ke nAma viSNusena, mAtA kA nAma viSnA, AyuSya 84 lAkha varSa, garbha kalyANaka jyeSTha kRSNA SaSThI, janmakalyANaka phAlguna kRSNa dvAdazI, kuMvarapada 21 lAkha varSa, rAjyagAdI samaya 42 lAkha varSa, zibikA suraprabhA, dIkSA kalyANaka phAlguNa kRSNa trayodazI. cha sau ke sAtha pahalI gocarI ke dAtA kA nAma pUrNAnaMda, pahalI gocarI meM kyA milA khIra 'chadmastha zreyAMsanAtha prabhoH caritram // 825 //
Page #842
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArye // 826 // caritrama avasthA kA samaya do mAsa. caitra vRkSa kA nAma tiMduru. kevala kalyaNaka mAgha kRSNa zreyAMsanAtha prabhoH amAvAsyA. nirvANa kalyANaka zrAvaNa kRSNa dvitIyA. dehapramANa assI dhanuSa. varNana kaMcana. lakSaNa khaDga nAyaka gaNadhara kaustubha. agraNI sAdhvI dharaNI. pravrajyA samaya 21 lAkha varSa. gaNadhara saMkhyA 76, sAdhu saMkhyA 84 hajAra, sAdhvI saMkhyA 1 eka lAkha tIna hajAra. zrAvaka saMkhyA 2 lAkha 79 unnAsI hajAra. zrAvikA saMkhyA 4 cAra lAkha 48 aDatAlIsa hajAra. sAdhu kevalI 6 hajAra 5 pAMcasau. sAdhvI kevalI 13 hajAra, avadhijJAnI chahajAra manaHparyAyI 6 hajAra. caturdaza pUrvI 1 hajAra tIna sau vaikurvika 11 gyAraha hajAra. vAdI saMkhyA 5 pAMca hajAra, zAsanakAla 54 sAgara, kitanA pATa mokSa meM gayA asaMkhyAtA, zAsanadeva manuja, zAsana devI zrIvatsA // 11 // - 12 vAsupujapahucaritaMmUlam-pukkharadIvaDDhe puvvavidehe maMgalAvaI vijae rayaNasaMcayA nAma
Page #843
--------------------------------------------------------------------------
________________ .. kalpasUtre sazabdArthe // 827 // vAsupUjya prabhoH caritram NayarI hotthA, tattha paumottara nAma rAyA AsI, dhammiTTho nAI pajApAlago parakkamI AsI, so saMsAraM caiUNa veraggabhAveNa vajjanAbha muNIrAyasamIve dikkhio jaao| ugga tava saMjama pabhAvena titthagara nAma goyaM kammaM nibaMdhai, tattha Au puNNaM kiccA pANae duvAlasadevaloe mahaDDhio devo jaao| / tao pacchA caviUNa dasame devaloge devalogassa vIsasAgarovamaM ThiiM puNNaM kiccA tao caviUNa caMpAnayarIe jamma, piyA vasurAyA, mAussa nAma jayA AsI, dusattarilakkhavarisaM AU, jeTusukka navamIe ganbhammi Agao, phagguNakiNhA duvAlasadivase jammakallANagaM, kumArapae adArasalakkhavarisaM, rajjaM karIa, egasahassa parivAreNa saddhiM phagguNakiNhA taiA divase aggisappabhA sibiyArUDho dikkhio jaao| paDhama bhikkhAdAyAro suNaMdo nAma, // 827||
Page #844
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 828|| | 09 OCU GODIEC6C vAsupUjya prabhoH caritram paDhame bhikkhA khIraM lavaM / chaumatthAvatthA ego mAso, pADala nAmaga ceiyaktale mAsukka vIiyAe kevalaNANaM, AsADha sukka cauddasI divase nivvANaM, dehamAnaM sattaridhaNuppamANaM, rattavaNNo, mahIkhalakkhaNo, NAyagagaNaharo suhamo (dharma), aggaNI sAhuNI dhAriNI, pavvajjAkAlo cauvvannalakkhavariso, gaNaharANaM saMkhA chAsa, sAhusaMkhA dusattarisahassA, sAhUNI saMkhA, egalakkhA sAvagANaM saMkhApaNNarasasahassottara do lakkhA, sAviyANaM saMkhA chattIsasahassotara cattArilakkhA sAhU kevalI chasahassA, sAhUNIkevalINaM saMkhA, duvAlasa sahassA, ohiNANINaM saMkhA cattArisayottarapaMcasahassA, maNapajjavanANINaM saMkhA chasaharasA, caudasapuvvI dosottaraM egasahassaM veDavviyaladhirANaM saMkhA dasa sahassA, vAINaM saMkhA sattasyottaracattArisahassA, sAsaNakAlo // 828 //
Page #845
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe vAsupUjya prabhoH caritram // 829 // tIsasAgarovamo, asaMkhejjA paTTA mokkhaM gyaa| sAsaNadevo sukumAro sAsaNadevI pavarA AsI // 12 // 12-zrIvAsaprajyabhagavAna kA caritrapuSkara dvIpArdha ke pUrva videha kSetra ke maMgalAvatI vijaya meM ratna saMcayA nAma kI nagarI thii| vahAM ke zAsakakA nAma padmottara thA, vaha dharmAtmA nyAyI prajApAlaka aura parAkramI thaa| usane saMsAra kA tyAga karake 'vajranAbha' munirAja ke pAsa dIkSA dhAraNa kii| saMyama kI kaThora sAdhanA karate hue usane tIrthaMkara gotra kA baMdha kiyA aura AyuSya pUrNa karake prANata kalpa meM maharddhika deva bnaa| vahAM se cyavakara 10 veM devaloka, devaloka kI sthiti 20 sAgaropama, janma nagarI caMpAnagarI, pitA kA nAma vasurAjA, mAtA kA nAma jayA, AyuSya 72 lAkha varSa, garbha kalyANaka jyeSTha zukla navamI, janma kalyANaka phAlguna kRSNa dvAdazI, kuMvara pada 18 // 829 //
Page #846
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa sazabdArthe 830 // BOBOROS lAkha varSa, rAjyagAdI samaya, rAja nahIM kiyA / zivikA agni saprabhA, dIkSA phAlguna kRSNa tRtIyA, eka hajAra ke sAtha, pahalI gocarI dAtA kA nAma sunaMdA pahalI gocarI milA khIra, chadmastha avasthA kA hai ekamAsa, caityavRkSa kA nAma pATala, kevala kalyANaka mAgha zukla dvitIyA, nirvANa kalyANaka aSADha zukla caturdazI, deha pramANa 70 dhanuSa varNa lAla, lakSaNa mahISa, nAyaka gaNadhara sudharma, agraNI sAdhvI dhAriNI, pravrajyA samaya 54 lAkha varSa, gaNadhara saMkhyA 66 sAdhu saMkhyA 72 hajAra, sAdhvI saMkhyA do lAkha pandraha hajAra, zrAvikA saMkhyA 4 lAkha chattIsa hajAra, sAdhu kevalI 6000, sAdhvI kevalI 12 hajAra, avadhijJAnI 5 hajAra cAra sau, manaHparyAyI cha hajAra, caturdaza pUrvI 1 hajAra do sau, vaikurvika 10 hajAra, vAdI saMkhyA 4700 saiMtAlIsa sau, zAsana kAla 30 sAgaropama, kitanA pATa mokSa meM gayA asaMkhyAtA; zAsanadeva sukumAra, zAsanadevI pravarA // 12 // vAsupUjya prabhoH caritram // 830 //
Page #847
--------------------------------------------------------------------------
________________ - kalpasUtre sazabdArtha 11831 // vimalanAtha prabhoH caritram 13 vimalanAhapahussa carittaMmUlam-dhAyaisaMDadIve puvvavidehami bharahanAmagavijae mahApurI nAma nayarI hotthA / tattha paumaseNo nAma rAyA aasii| sa dhammiTTho nAyasilo aasii| so savvagutta AyariyasamIve dikkhio jAo, vIsa ThANAI ArAhittA titthagaranAmagoyaM kammaM uvaajiyN| aMtasamae saMlekhaNaM saMthAragaM kiccA AuM puNNaM kiccA sahassAre devaloge devo jaao| ___ aTThame devalogassa ThiiM aTThArasa sAgarovamaM puNNaM kiccA tao caviUNa | kapilapure jamma, piyassa nAma kittIbhANu, mAussa nAma sAmA, Au sahi lakkhavarisaM, gabbhakallANagavesAhasukduvAlasadiNe, jammakallANaga mAhasukkataiA, kumArapae paNNarasalakkhavarisaM tIsalakkhavarisaM rajjaM karIa, ega // 831 //
Page #848
--------------------------------------------------------------------------
________________ ANS kalpasUtre vimalanAtha prabhoH - sazabdArthe S // 832 // caritram sahassaparivAreNa saddhiM mAhasukkacautthIe vimalA siviyArUDho dikkhio jAo, paDhama bhikkhAdAyAro jayanAmA, bhikkhAe khIraM laddhaM, chaumatthAkAlo do mAsA, posasukka chaTThadiNe jaMbUnAma ceiya rukkhatale kevalaNANaM, Asoisukka sattamIe nivvANaM, saTTi dhaNuppamANaM dehapamANaM, kaMcaNavaNNo, suralakkhaNo, NAyaga gaNaharo maMdira, aggaNI sAhUNI dharaNIharA, pavvajjAkAlo paNNarasalakkhavarisaM, gaNaharANaM saMkhA sattavaNNa (saptapaJcAzat 57) sAhu saMkhA aTThAsadvisahassA, sAhuNI saMkhA aTTAsayottara egalakkhA, sAvagANaM saMkhA adra- | sahassottaraM dolakkhA, sAviyANaM saMkhA cauvIsasaharasottaraM cattArilakkhA, kevalI sAhUNaM saMkhA paMcasayottaraM paMcasahassA, kevalIsAhaNINaM saMkhA ekkArasasahassA, ohinANINaM saMkhA aTThasayottara cattAri sahassA, maNapajjavanANINaM saMkhA // 832 // jasa
Page #849
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhoH // 833 // kalpasUtre paMcasayottarapaMcasahassA, cauddasapugviNaM saMkhA egasayottara egasahassA, veu- vimalanAtha sazabdArthe vviyaladdhidharANaM saMkhA chasahassA, vAINaM saMkhA chattIsasayAI, sAsaNakAlo navacaritram sAgarovamo, asaMkhejA paTTA mokkhaM gayA, sAsaNadevo chamuho, sAsaNadevI vijyaa| / 13-vimalanAtha prabhu kA caritradhAtakI khaNDadvIpa ke prAgavideha kSetra meM bharatanAmaka vijaya meM mahApurI nAmakI / nagarI thii| vahAM padmasena nAma ke rAjA rAjya karate the| ve dharmAtmA evaM nyAya priya | the| unhoMne sarvagupte nAma ke AcArya ke pAsa dIkSA grahaNa kI aura sAdhanA ke sopAna para caDhate hue tIrthakara nAma karmakA upArjana kiyA / kAlAntara meM AyuSya pUrNa karake sahasrAra devaloka meM utpanna hue| ___ vahAM se cyavakara AThaveM devaloka meM, devaloka kI sthiti 18 sAgaropama, janma / / nagarI kaMpIlapura, pitA kA nAma kIrtibhAnu, mAtA kA nAma zyAmA, AyuSya 60 sATha // 833 //
Page #850
--------------------------------------------------------------------------
________________ TIMAIL... vimalanAtha kalpasUtre sazabdArthe // 834 // prabhoH 3 lAkha varSa, garbha kalyANaka vaizAkha zukla dvAdazI, janma kalyANaka mAgha zuklatRtIyA. kuMvarapada 15 pandraha lAkha varSa, rAjyagAdI samaya 30 tIsa lAkha varSa. zivikA vimalA. dIkSA kalyANaka mAgha zukla cautha 1 eka hajAra ke sAtha. pahalI gocarI dAtA kA nAma jaya. pahalI gocarI meM kyA milA khIra. chadmastha avasthA kAla do mAsa caityavRkSakA nAma jambU. kevala kalyANaka pauSazukla SaSThI, nirvANa kalyANaka Azvina kRSNa sAtama, deha pramANa 60 dhanuSa varNa kaMcana. lakSaNasUra nAyaka gaNadhara mandira, agraNI sAdhvI dharaNIdharA. pravrajyA samaya 15 pandraha lAkha varSa gaNadhara 57, sAdhu saMkhyA 68 hajAra. sAdhvI saMkhyA 1 eka lAkha ATha sau,zrAvaka saMkhyA do lAkha ATha hajAra, zrAvikA saMkhyA 4 lAkha 24 hajAra, sAdhu kevalI 5 pAMca hajAra pAMca so, sAdhvI kevalI, 11 hajAra avadhijJAnI 4 hajAra 8 AThasau, manaHparyAyI 5 pAMca hajAra pAMca sau, caturdaza pUrvI 1 hajAra eka sau, vaikurvIka chaha hajAra, vAdI saMkhyA 36 chattIsa sau, zAsana kAla 9 nava sAgaropama - " . " ||834 //
Page #851
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe ||835|| kitane pATa mokSa meM gayA asaMkhyAtA, zAsanadeva SaNmukha, zAsana devI vijayA // 14 anaMtanAha hussa caritaM - mUlam - dhAyaisaMDe dIve pubvavidehakhette erAvayavijae ariTTa nAma NayarI hotthA, tattha paumaraho nAma rAyA, so cittarakkho AyariyasamItre dikkhio jAo / bIsa ThANA ArAhiya titthayara nAmagoyaM kammaM nibaMdhaM, kAlaMtare AupuNNaM kiccA pANae devaloe bIsa sAgarovamaThiIo devo jAo, tao pacchA dasamAo devalogAo caviya viNeyAe nayarIe sahiseNo rAyA, sujasA devIe garbhami puttattA uvavaNNo, AutIsalakkhavarisaM, sAvaNakiNhasattamIe gabbhakallANagaM, jammakallANagaM, vesAhakiNhA terasadivase, kumArapae addhasahiyaM sattalakkhavarisaM, paNNarasa lakkhabarisaM rajjaM karei, egasahassa parivAreNa Y anantanAtha prabhoH caritram // 835 //
Page #852
--------------------------------------------------------------------------
________________ anantanAtha prabhoH caritram // 836 // kalpasUtre / saddhiM vesAhakiNhA cauddasI divase paMcavaNNA siviyArUDho dikkhio jaao| sazabdArthe paDhamabhikkhAdAyAro nAma vijayo, paDhame bhikkhAe khIraM laddhaM, chaumatthAvatthAe tiNNivarisA, cetakiNhA cautthadiNe assatthaceiyarukkhatale kevalaNANaM, cettasukka paMcamIdiNe nivvANaM, pannAsadhaNuppamANaM dehamANaM, kaMcaNavaNo, sIhalakkhaNo, nAyaka gaNaharo, jaso haro, aggaNI sAhuNI paumAvaI, pavvajjAkAlo adhuttara sattalakkhavariso, gaNaharANaM saMkhA pannAsA, sAhuNaM saMkhA chAvadrisahassA, sAhuNINaM saMkhA visaTTisahassA, sAvayANaM saMkhA chasahassottaradolakkhA, sAviyANaM saMkhA cauddasasahassottara cattAri lakkhA, sAhu kevalINaM saMkhA paMcasahassA, sAhaNI kevalIdasasaharasA, ohiNANINaM saMkhA. tiSNi sayottara cattAri sahassA maNapajjavanANINaM saMkhA, paMcasahassA, cauddasapuvvINaM // 836 / /
Page #853
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 837 // kalpasUtre saMkhA egasahassA, veuvviyaladdhidharANaM saMkhA aTThasahassA, vAINaM saMkhA battIsa anantanAtha prabhoH sayAI, sAsaNakAlo cattAri sAgarovamo, asaMkhejjA paTTA mokkhaM gayA, sAsaNa- caritram Hdevo pAyAlo, sAsaNadevI agusA // 14 zrIanantanAtha prabhu kA caritra / bhAvArtha-dhAtakIkhaNDa dvIpa ke prAgavidehakSetra meM airAvata nAmaka vijaya meM ariSTa nAma kI nagarI thii| vahAM padmaratha nAma ke rAjA rAjya karate the| ve dharmAtmA evaM nyAyapriya the| unhoMne citrarakSa nAma ke AcArya ke pAsa dIkSA grahaNa kI aura sAdhanA ke / sopAna para caDhate hue tIrthaMkara nAmakarma kA upArjana kiyaa| kAlAntara meM ve AyuSya pUrNa karake prANata devaloka meM utpanna hue| vahAM se cyavakara dasaveM devaloka, devaloka kI sthiti 20 sAgaropama, janma nagarI vA
Page #854
--------------------------------------------------------------------------
________________ IRD anantanAtha kalpasUtre sazabdArthe ITarUvA che ayodhyA, pitA kA nAma siMhasena, mAtA kA nAma suyazA, AyuSya 30 lAkha varSa, MILM garbhakalyANaka zrAvaNa kRSNa saptamI, janma kalyANaka vaizAkha kRSNa trayodazI, kuMvarapada caritram 7 // sADhe sAta lAkha varSa, rAjyagAdI samaya 15 lAkha varSa, zivikA paJcavarNA, dIkSA kalyANaka vaizAkha kRSNa caudasa eka hajAra ke sAtha, pahalI gocarI dAtA kA nAma vijaya, pahalI gocarI meM kyA milA khIra, chadmastha avasthA kA tIna varSa, caityavRkSa kA nAma azvattha kevala kalyANaka caitrakRSNa cautha nirvANa kalyANaka caitra zuklA paMcamI, dehapramANa 50 dhanuSa, varNa kaMcana, lakSaNa siMha, nAyaka gaNadhara yazodhara, agraNI sAdhvI padmAvatI, pravrajyA samaya sADhe sAta 7 // lAkha varSa, gaNadhara saMkhyA 50, sAdhu saMkhyA 66 hajAra, sAdhvI saMkhyA 62 hajAra, zrAvaka saMkhyA dolAkha chaha hajAra, zrAvikA saMkhyA cAra lAkha 14 hajAra, sAdhu kevalI pAMca hajAra, avadhijJAnI 4 cAra hajAra tInasau, manaHparyAyI 5 pAMca hajAra, caturdazapUrvI eka hajAra, vaikurvika ATha hajAra, vAdI saMkhyA // 838 //
Page #855
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 839 // 3200 battIsa sau, zAsanakAla 4 sAgaropama, kitanA pATa mokSa meM gayA asaMkhyAtA, dharmanAtha * prabhoH zAsanadeva pAtAla, zAsanadevI akuzA // 14 // caritram 15 dhammanAha pahussa carittaM___ mUlam-dhAyaisaMDe dIve puvvavidehammi bharahanAmavijae bhaddilapura nAma / NayarI hotthaa| tattha daDharaho nAma rAyA, vimalavAhaNa AyariyasamIve dIkkhio jaao| vIsa ThANAI ArAhiUNa titthagara nAmagoyaM kammaM uvaajiyN| aMtasamae saMlekhaNaM saMthAragaM kiccA Aloya paDikaMtie kAlaM kiccA / / vejayaMtavimANe mahaDDhio devo jaao| . battIsasAgarovamaM ThiiM puNNaM kiccA rayaNapurI NayarIe jmm| tattha 4 bhANuseNo nAma rAyA, suvattAdevI kukkhaMmi puttattAe uvavaNNo / AU dasa // 839 //
Page #856
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmanAtha prabhoH caritram // 840 // kalpasatre | lakkhavarisaM, gabbhakallANagaM vesAhasukkasattamIe, mAhasukkataiyAe jammakallAsazabdArthe NagaM, kumArapae addhataiyalakkhavarisaM, paMcalakkhavarisaM rajjaM karIa, egasahassaparivAreNa saddhiM sAgaradattA siviyArUDho mAhasukkaterase divase dikkhio jaao| paDhamabhikkhAdAyAro dhammasIho, bhikkhAe khIraM lddhN,| chaumatthAvatthA kAlo do varisA, dahivaNNa ceiyarukkhatale posasukkapuNNimAe kevalaNANaM, , jeTusukkapaMcamIe nivvANaM, dehappamANaM, paNayAlIsadhaNupaDimANaM, kaMcaNavaNNo, vajjapakkhIlakkhaNaM, NAyagagaNaharo aridunAmA, aggaNI sAhuNI sivA, pavvajjAkAlo addhataiyalakkhavariso, gaNaharANaM ticattAlIsasaMkhA, sAhuNaM causadisahassa saMkhA, sAhuNINaM saMkhA ca usayottara disadvisahassA, sAvagANaM cattArisahassottara dolakkha saMkhA, sAviyANaM terasasahassottaracattArilakkha // 840 //
Page #857
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 841 // SS3003300SE saMkhA, sAhukevalINaM paMcasayottara cattArisahassa saMkhA, kevalasAhuNaNaM nava sahassa saMkhA, cha sayottara tiSNisahassa ohinANINaM saMkhA paMcasayottara cattAri sahassa, maNapajjavanANINaM saMkhA, cauddasapuvvINaM navasayA saMkhA, veDabbiyaladdhidharANaM sattasahasrasaMkhA, vAINaM aTThAisasayA saMkhA, sAsaNakAlo tiNNipallovamo NUNaM tiNNisAgarovamaM, asaMkhejjA paTTA mokkhaM gayA / sAsaNadevo kinnaro, sAsaNadevI paNNagA // 15 zrIdharmanAtha prabhu kA caritra bhAvArtha -- dhAtakIkhaNDa dvIpa ke pUrvavideha meM bharatanAmaka vijaya meM bhaddilapura nAma kA nagara thaa| vahAM dRDharatha nAma kA rAjA rAjya karatA thA / usane vimalabAhana muni ke samIpa dIkSA lI aura kaThora sAdhanA kara tIrthakara nAma karma kA upArjana kiyA / antima PRODKEELS0930 dharmanAtha prabhoH caritram // 841 //
Page #858
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 842 // 1651 A samaya meM saMthArA liyA aura kAla kara vaijayanta vimAna meM maharddhika deva banA / vahAM se cyavakara devaloka kI sthiti 32 sAgara, janma nagarI ratnapurI, pitA kA nAma bhAnusena, mAtA kA nAma suvRttA, AyuSya 10 lAkha varSa, garbha kalyANaka vaizAkha zukla saptamI, janmakalyANaka mAgha zukla tRtIyA, kuMvarapada aDhAI lAkha varSa, rAjyagAdI samaya 5 lAkha varSa, zibikA sAgaradattA. dIkSA kalyANaka mAgha zukla trayodazI, eka hajAra ke sAtha, pahalI gocarI dAtA kA nAma dharmasiMha, pahalI gocarI meM kyA milA khIra, chadmastha avasthA kA samaya do varSa caityavRkSa kA nAma dadhiparNa, kevala kalyANaka pauSa zukla pUrNimA, nirvANa kalyANaka jyeSTha zukla paMcamI dehapramANa 45 dhanuSa, varNakaMcana lakSaNa vajrapakSI, nAyaka gaNadhara ariSTa, agraNI sAdhvI zivAjI, pravrajyA samaya aDhAI lAkha varSa, gaNadhara saMkhyA 43 taiMtAlIsa, sAdhu saMkhyA 64 hajAra, sAdhvI saMkhyA 62 hajAra cAraso, zrAvaka saMkhyA dolAkha cAra hajAra, zrAvikA saMkhyA 4 lAkha 13 teraha SC000001003 dharmanAtha prabhoH caritram // 842 //
Page #859
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntinAtha prabhoH / caritram kalpasUtre / hajAra, sAdhu kevalI cAra hajAra pAMcasau, sAdhvI kevalI 9 nau hajAra, avadhijJAnI 3 tIna sazabdArthe / hajAra 6 sau| manaHparyAyI 4 hajAra pAMcasau, caturdazapUrvI 9 nau sau, vaikurvika sAta hajAra, // 843 // vAdI saMkhyA 2800 aThAvIsa sau, zAsanakAla 3 tIna sAgaropama 0 // pala kama, kitanA pATa mokSa meM gayA, asaMkhyAtA, zAsanadeva kinnara zAsana devI pannagA // 15 // 16 sAMtinAhapahussa carittaMmUlamU-jaMbudIve bhArahe vAse puMDarigiNI NayarI hotthA, tattha meharaho raayaa| rajjaM karei / meharaho rAyA sattasayA puttai saddhiM cattArisahassa rAyabhi saddhiM nija lahubhAyaro daDharaha saddhiM dhanarahatitthagarasamIve dikkhio jaao| egalakkhapuvvaM visujjha tavasaMjamaM ArAhiUNa titthagara nAma goyaM kamma uvAjiyaM, aNasaNapuvvagaM kAladhammaM kiccA savvatthasiddhavimANe tettIsa sAgaro ||843 //
Page #860
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre vamaM Thiio devo jaao| tao pacchA tAo devalogAo caviUNa hatthiNA-zAntinAtha sazabdArthe prabhoH I ure jammaM gahIya piU nAma vissaseNo, mAussa nAma airaa| Au eglkkh||844|| caritram varisaM, gabbhakallANaM bhaddavaNa kiNhasattamI, jammakallANaga jeTakiNhA terase divase, kumArapae paNavIsasahassavarisaM, pannAsasahassavarisaM rajjaM kuNea, In egasahassa parivAreNa saddhiM nAgadatta sibiyArUDho jeTukiNhA cauddasI divase dikkhio jaao| paDhama bhikkhAdAyAro sumitta nAmA, bhikkhAe khIraM laddhaM, chaumatthAvatthAkAlo egavarisA, NaMdirukkha ceiyarukkhatale posasukka navamI diNe kevalaNANaM, je? kiNhA bArase divase nivvANaM, cattAlIsa dhaNUppamANaM dehamANaM, kaMcaNavaNNo, migalakkhaNaM, nAyakagaNaharoM cakkAjuho, aggaNI sAhuNI mUi, pabvajjAkAlo paNavIsasahasso, gaNaharANaM saMkhA chattIsA, sAhuNaM // 844 //
Page #861
--------------------------------------------------------------------------
________________ .. ... kalpasUtre sazabdArthe // 845 // saMkhA disadvisahassA sAhuNINaM saMkhA chasayottara egasaTThisahassA, sAvagANaM / zAntinAtha prabhoH saMkhA dolakkha NavaIsahassA, sAviyANaM saMkhA tilakkha, ti navaIsahassA, sAhu caritram kevalINaM saMkhA tisayottara cattAri sahassA sAhuNI kevalINaM saMkhA chasayottara aTTasahassA, ohinANINaM saMkhA tisahassA, maNapajjavanANINaM saMkhA cattAri sahassA, cauddasapuvvINaM saMkhA chasayAtIsA veuvviyaladdhidharANaM chasahassA, vAINaM saMkhA cauvvIsasayA, sAsaNakAlo addhapallovamaM, asaMkhejA paTTA mokkhaM gayA, sAsaNadevo garuDo, sAsaNadevI nippaNNA // 16 zrIzAntinAthaprabhu kA caritrabhAvArtha-jambUdvIpa ke bharatakSetra meM puNDarIkiNInagara meM megharatha rAjA rAjya karate the| megharatha rAjAne apane sAta sau putroM, cAra hajAra rAjAoM evaM apane laghu bhrAtA // 845 //
Page #862
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArtha // 846 // ratha ke sAtha dhanaratha tIrthaMkara ke samIpa dIkSA grahaNa kii| eka lAkha pUrva taka vizuddha tapa saMyama kA pAlana kara aura tIrthaMkara nAmakarma kA upArjana kara anazana pUrvaka kAladharma para sarvArtha siddha vimAna meM devarUpa se utpanna hue / aria ras sarvArthasiddhavimAna devaloka kI sthiti 33 sAgaropama, janma nagarI hastinApura pitA kA nAma vizvasena, mAtA kA nAma acirA, AyuSya ekalAkha varSa, garbhakalyANaka bhAdrapada saptamI, janmakalyANaka jyeSTha kRSNa trayodazI, kuMvarapada 25 hajAra varSa, rAjyagAdI 50 hajAra varSa, zivikA nAgadatta dIkSA jyeSTha kRSNa caturdazI, ekahajAra ke sAtha, pahalI gocarI dAtA kA nAma sumitra, pahalI gocarI meM kyA milA khIra, chadmasthAvasthA kA samaya 1 eka varSa, caityavRkSa kA nAma nandivRkSa, kevala kalyANaka pauSa zukla navamI, nirvANa kalyANaka jyeSTha kRSNa dvAdazI, dehapramANa 40 dhanuSa, varNa kaMcana, lakSaNa mRga, nAyaka gaNadhara cakrAyuddha, agraNI sAdhvI suI, pravrajyA samaya 25 hajAra varSa, zAntinAtha prabhoH caritram // 846 //
Page #863
--------------------------------------------------------------------------
________________ sshbdaarthe| kunthunAtha prabhoH caritram .. kalpasUtre / / gaNadhara saMkhyA 36, sAdhu saMkhyA 62 hajAra, sAdhvI saMkhyA 61 hajAra chasau, zrAvaka saMkhyA do lAkha 90 hajAra, zrAvikA saMkhyA tIna lAkha 93 hajAra, sAdhu kevalI 4 // 847 // hajAra tIna sau, sAdhvI kevalI ATha hajAra chasau, avadhijJAnI tIna hajAra, manaHparyAyI 4 hajAra, caturdazapUrvI chasau tIsa, vaikurvika cha hajAra, vAdI saMkhyA 2400 caubIsasau, zAsanakAla AdhApalyopama, kitanA pATa mokSa meM gayA asaMkhyAtA, zAsanadeva garuDa, 15: zAsanadevI niparNA // 16 // 17 kuMthunAhapahussa carittaMmUlam-jaMbUdIve puvvavidehe Avatta nAmaka deso aasii| tattha khaggI :: nAma NayarI hotthA, tattha sIhAvaha nAma rAyA aasii| nija putte rajjaM daccA saMvarAyariyasamIve dikkhio jaao| uggatavasaMjamaM ArAhiya sAhu veyA // 847 //
Page #864
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 848 // vaccaM kiccA titthagara nAma goyaM kammaM uvAjiyaM / savvaTTasiddhavimANe ahamiMdo devo jAo / savvaTTasiddhavimANassa taiMtIsasAgarovamaM AupuNNaM kiccA tao caviUNa gajapure jammaM, piussa nAma suraseNo, mAussa nAma sirIdevI, Au paMcanauI sahasvarisaM, sAvaNakiNhA navamI divase gabbhakallANagaM, visAhakiNha caudasI divase jammakallANagaM, kumArapaNa tevIsasahassa pannA - sottaraM sattasayA vIsA, sattacattAlIsa sahassavarisaM rajjaM karIa, egasahassaparivAreNa saddhiM abhayakarA siviyArUDho vesAhakinhA paMcamae dikkhio jAo / paDha bhikkhAdAyAro nAma vagghasIho, paDhame bhikkhAe khIraM lahUM, chaumatthAvatthA soDasavarisA, tilaganAma ceiyarukkhatale cetta sukkataiyA kevalaNANaM, vesAhakiNhA paDivayA nivvANaM, paNatIsadhaNuppamANaM dehamANaM, kaMcaNa kunthunAtha prabhoH caritram ||848 //
Page #865
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhoH // 849 // caritram / kalpasatre / vaNo, ayalakkhaNo, gaNaNAyaga gaNaharo saMbhu, aggaNI sAhuNI ajjU, / kunthunAtha / sazabdArye pavvajjAkAlo tevIsasahassa pannAsottaraM sattasayAvarisA, gaNaharANaM saMkhA paNatIsA, sAhu saMkhA saTThisaharasA, sAhuNI saMkhA chasayottara saTThisahassA, sAvagANaM saMkhA egalakkha egona asIisahassA, sAviyANaM saMkhA tilakkha ekAsIisahassA, sAhukevalI dosayottara tiNNisahassA, sAhuNi kevali cattAri sayottara chasahassA, ohiNANINaM saMkhA egasayottara chasahassA, maNapajjavanANINaM saMkhA egasayottara aTThasahassA, cauddasapuvINaM saMkhA chasayA cattAri, veuvviyaladdhidharANaM saMkhA egasayottara paMcasahassA, vAINaM saMkhA do sahassA, pallovamassa cautthe bhAge egasahassa koDivarisaM nUNa sAsaNakAlo, paMcaahio paNavIsasayA paTTA mokkhaM gayA, sAsaNadevo gaMdhabbo, sAsaNadevI accuyA // // 849 //
Page #866
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 850 // zrI kunthunAthaprabhu kA caritra bhAvArtha - jambUdvIpa ke pUrvavideha meM AvartanAmaka deza hai / usa meM khaDgI nAma kI nagarI thii| vahAM siMhAvaha nAma kA rAjA rAjya karatA thA / saMvarAcArya ke Agamana para vaha unake darzana ke liye gaye / unakA upadeza sunakara use saMsAra ke prati vairAgya utpanna ho gayA ora usane apane putra ko rAjyagaddI para sthApita kara dIkSA grahaNa kI dIkSA lene ke bAda ucca koTi kA tapa aura muniyoM kI sevA karane lage, jisase unhoMne tIrthakara nAmakarma kA upArjana kara antima samaya meM samAdhipUrvaka kAla pAkara sarvArthasiddha vimAna meM ahamindra deva bane / vahAM se vara sarvArthasiddha devaloka kI sthiti 33 sAgaropama, janmanagarI gajapUra, pitA kA nAma surasena, mAtA kA nAma zrIdevI, AyuSya 95 hajAra varSa, garbhazrAvaNa kRSNa navamI, janmakalyANaka vaizAkha kRSNa caturdazI, kuMvarapada 23750 SC0000090SECO kunthunAtha prabhoH caritram // 850 //
Page #867
--------------------------------------------------------------------------
________________ . kalpasUtre sandArthe / / 851 // 1. prabhoH : . teIsa hajAra sAtaso pacAsa varSa, rAjagAdI samaya 47 seMtAlIsa hajAra varSa, zivikA , kunthunAtha abhayakarA. dIkSA kalyANaka vaizAkha kRSNa paMcamI, eka hajAra ke sAtha pahalI gocarI / caritram dAtA kA nAma vyAghasiMha, pahalI gocarI meM kyA milA khIra, chadmasthAvasthA kA samaya 16 varSa, caitra vRkSa kA nAma tilakavRkSa, kevala kalyANaka caitra zukla tRtIyA, nirvANakalyANaka vaizAkha kRSNa pratipadA, dehapramANa 35 dhanuSa, varNa kaMcana. lakSaNa aja, nAyaka gaNadhara zaMbhUjI, agraNI sAdhvI aMjU, pravajyA samaya 23750 varSa, gaNadhara saMkhyA 35, sAdhu saMkhyA sATha hajAra, sAdhvI saMkhyA 60 hajAra chaso, zrAvaka saMkhyA 1 lAkha / 79 unnAsI hajAra. zrAvikA saMkhyA tIna lAkha 81 hajAra. sAdhu kevalI 3 tIna hajAra dosau, sAdhvI kevalI cArasau. avadhijJAnI chahajAra ekasau, manaHparyAyI ATha hajAra ekasau caturdaza pUrvI chasau sattara, vaikurvika 5 pAMca hajAra 1 ekaso. vAdI saMkhyA do . hajAra, zAsanakAla pAva palyopama meM 1 hajAra karoDa varSa kama. kitanA pATa mokSa meM // 851 //
Page #868
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre | gayA 25005, zAsanadeva gandharva zAsana devI acyutA // 17 // . aranAtha sazandArthe prabhoH ......... .-18 arahanAhapahu carittaM caritram // 852 // 13mUlam-jaMbuddIve puvvavidehe susImA nAma NayarI hotthaa| tattha dhaNavaIrAyA aasii| rajaM kuNaMto vi jinadhammarAgaM rajia saMvaranAmA aayriyss| uvaesaM soccA verAgaM jaayN| tao pacchA niyaputtaM rajjaM ThAviUNa saMvarAriya / rill samIve dikkhio jAo, bIsaM ThANAI ArAhiUNa titthagaranAmagoyaM kamma nibaMdhii, aNasaNaM kiccA samAhipuvvagaM maraNaM kuNia savvadasiddhavimANe tettIsaM sAgarovama ThiIo devo jaao| tao caviUNa hatthiNAure jamma havia / tattha rAyA sudaMsaNA, mAussa nAma devo, Au corAsIi sahassavarisaM, phagguNa sukka cauttha diNe gabbhakallANagaM, miggasira sukkaekArasa // 852 //
Page #869
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdAtheM // 853|| prabhoH caritram divase jammakallANagaM, kumArapae ikkIsasahassavarisaM, bAyAlIsa sahassavarisaM || | arahanAtha' | rajjaM kaNioM, egasahassa parivAreNa saddhiM nivyittikarA siviyArUDho miggasira sukkaekkArasa divase dikkhio jaao| paDhamabhikkhAdAyAro aparAjio bhikkhAe khIraM laddha, chaumatthAvatthAkAlo navamAsottara tao varisA, aMbanAmakaceiyarukkhatale kattiya sukkadhArasadiNe kevalaNANaM, miggasira sukkadasamIe diNe nivvANaM, dehappamANaM tIsadhaNUsamANaM; kaMcaNavaNNo, naMdAvattalakkhaNaM, NAyaga gaNaharo kuMbho, aggaNI sAhuNI rakkhiyA pavvajjAkAlo ikkIsa sahassa varisaM, gaNaharANaM saMkhA tettIsA, sAhu saMkhA pannAsaMsahassA, sAhuNI saMkhA sadrisahassA, sAvayANaM saMkhA egalakkhacorAsIisahassA, sAviyANaM saMkhA tilakkhabavittarisahassA, sAhu kevalI aTThasayottara do sahassA, sAhuNI kevalI- | // 853|| 30
Page #870
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasU sadA // 854 // saMkhA chasayottara paMcasahassA, ohiNANINaM saMkhA, chasayottara do sahassA, maNapajjavanANINaM saMkhA, dosahassa paMcasayA ekkAvannaM, cauddasapuvvINaM saMkhA dasottara chasayA, veDavviladdhidharANaM saMkhA tao sayottara sattasahassA, vAINaM saMkhA solasasayA, sAsaNakAlo ekasahassa, koDivarisaM, tebIsasahassa, satta sayA pannAsA paTTA mokkhaM gayA, sAsaNadevo jakkhido, sAsaNadevI dhAraNI // * 18 zrI arahanAthaprabhu kA caritra - bhAvArtha - jambUdvIpa ke pUrvavideha meM susImA nAma kI nagarI thii| vahAM dhanapati rAjA rahate the / ve rAjya kA saMcAlana karate hue bhI jinadharma kA hRdaya se pAlana karate the| saMvara nAma ke AcArya kA upadeza sunakara unheM vairAgya utpanna ho gayA / unhoMne apane putra ko rAjyagaddI para sthApita kara saMvarAcArya ke samIpa dIkSA dhAraNa kara lI / 300CCCCCC arahanAtha prabhoH caritram // 854 //
Page #871
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 855 // arahanAtha prabhoH caritram pravajita hokara kaThora tapa karane lage / bIsa sthAna kI zuddha bhAvanA se ArAdhanA karate hue unhoMte tIthakara nAmakarma kA upArjana kiyaa| saMyama kI ArAdhanA kara antima samaya meM anazana kiyA aura samAdhipUrvaka kAladharma pAkara savArthasiddha vimAna meM ahamindra pada prApta kiyaa| - vahAM se cyavakara sarvArthasiddha devaloka kI sthiti 33 sAgaropama, janma nagarI hastinApura, pitA kA nAma sudarzana mAtA kA nAma devI, AyuSya 84 hajAra varSa, garbhakalyANaka phAlgunazukla cautha, janmakalyANaka mArgazIrSa zuklaekAdazI, kuMvarapada 21 hajAra varSa, rAjyagAdI 42 hajAra varSa zibikA nivRttikarA dIkSA kalyANaka mArgazIrSa zuklaekAdazI eka hajAra ke sAtha, pahalI gocarI ke dAtA kA nAma aparAjita, pahalI gocarImeM kyA milA khIra, chadmastha avasthA kA samaya 3 tIna varSa, 9 nau mAsa, caityavRkSa kA nAma AmavRkSa, kevala kalyANaka kArtika zukla dvAdazI nirvANa kalyANaka mArgazIrSa zukla dazamI dehapramANa CENTER 55 //
Page #872
--------------------------------------------------------------------------
________________ ... kalpasUtre sazabdArtha // 856 // caritram 30 dhanuSa, varNa kaMcana, lakSaNa nandAvarta, nAyaka gaNadhara kuMbha, agraNI sAdhvI rakhiyA, PM arahanAtha pravrajyA samaya 21 hajAra varSa gaNadhara saMkhyA 33, sAdhu saMkhyA 50 hajAra, sAdhvI saMkhyA prabhoH 60 hajAra, zrAvaka saMkhyA ekalAkha 84 hajAra, zrAvikA saMkhyA tIna lAkha 72 hajAra, sAdhu kevalI do hajAra, 8. AThasau, sAdhvI kevalI 5 hajAra, 6. sau, avadhijJAnI do hajAra, chasau, manaHparyAyI do hajAra pAMcasau 51 ekAvana, caturdazapUrvI chasau dasa, vaikurvika sAta hajAra, tIna sau, vAdI saMkhyA 1600 solaha sau, zAsanakAla 1 eka hajAra karoDa varSa, kitanA pATa mokSa meM gayA 23750, zAsanadevaH yakSendra, ( zAsanadevI dhAraNi // 18 // 19 mallInAhapahussa carittaMmUlam-jaMbuddIve mahAvidehe salilAvaI vijaya hotthaa| tattha rAyahANI vIIsogA AsI, tattha mahabbalo nAma rAyA, tattha NayarIe dhammaghosa nAmA // 856 // SC
Page #873
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe 1857 // Ayariya samosario, dhammaghosassa desaNaM soccA mahabbalo rAyA saMsArAo viratto jAo, dhammaghosasamIve dikkhio jAo, uggatavasaM nama ArAhiUNa titthagara nAma goyaM kammaM uvAjiUM, battIsasAgarovamaM ThiIo jayaMta vimANe mahaDraDhio devo jAo, tao caviUNa mihilA NayarIe jamma gahIya, piussa nAma kuMbhaseNo, mAussa nAma pabhAvaI, Au paNapannaM sahassavarisaM, phagguNa sukka cautthAdiNe gavbhakallANagaM, miggasira sukkaekkArasa divase jammakallANagaM, kumArapae sayavarisaM, rajjaM Na kuNia, tiNNi sahassaparivAreNa saddhiM manoramA sibiyArUDho miggasira sukkarakArase diNe dikkhio jAo / paDhama bhikkhAdAyAro vissaseNo, bhikkhAe khIraM laddhaM, chaumatthAvatthA kAlo egapaharo, asoga nAmaka ceiyarakkhatale posa sukkaekkArasa diNe kevalaNANaM, ceiya sukkacauttha dearance mallInAtha prabhoH caritram // 857 //
Page #874
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe mallInAtha prabhoH // 858 // caritram diNe nivvANaM, dehappamANaM paNavIsaM dhaNUiMmANaM, . nIlovaNNA kuMsalavAM, NAyagagaNaharo bhipphanAmA, aggaNI sAhuNI badhUmaI, pavvajjAkAlo navasayottara cauvannasahasso, gaNaharANaM saMkhA aTThAvIsaM, sAhuNaM saMkhA cattAlIsasahassA, sAhuNINaM saMkhA paNapannasahassA, sAvayANaM saMkhA egalakkha caurAsIisahassA; sAviyANaM saMkhA tilakkhapaNasaTThisahassA, sAhu kevalI do sayottara tiNNisahassA, sAhuNI kevalI cattArisayottara chasahassA, ohiNANINaM saMkhA do sahassA, maNapajjavanANINaM saMkhA aTusayA, cauddasapugviNaM saMkhA aDasaThThattara chasayA, veuvviyaladdhidharANaM saMkhA paNatIsasayA, vAINaM saMkhA cauddasasayA, sAsaNakAlo cauvannalakkhavariso, sAsaNadevo kubera, sAsaNadevI verttttaa|| // 858 //
Page #875
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArtha // 859 // ' mallInAtha prabhoH caritram 19-zrImallInAthaprabhu kA caritrabhAvArtha-prAcIna kAla meM jambUdvIpa ke antargata mahAvideha kSetra meM salilAvatI vijaya thA / isa vijaya kI rAjadhAnI kA nAma vItazokA thaa| vahAM mahAbala nAma kA rAjA rAjya karate the| kucha samaya ke bAda dharmaghoSa muni kA isa nagarI meM Agamana huaa| unakA upadeza sunakara mahArAjA mahAbala ke mana meM saMsAra ke prati virakti ho gaI aura dIkSA dhAraNa kara lii| dIkSA dhAraNakara mahAbala munine utkRSTa bhAvanA se aneka prakAra kI kaThora tapasyA prAraMbha kara dI jisa ke phala svarUpa unhone tIrthaMkara nAma karma kA baMdha kiyaa| devaloka se cyavana jayaMta vimAna devaloka kI sthiti 32 sAgaropama, janmanagarI mithilA pitA kA nAma kuMbhasena, mAtA kA nAma prabhAvatI, AyuSya 55 hajAra varSa, garbha kalyANaka phAlguna zukla cautha, janma kalyANaka mArgazIrSa zukla ekAdazI, 4 - ne - - - . d.. // 859 // .
Page #876
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 860 // kalpasUtre 0 kuMvarapada 100 varSa, rAjyagAdI samaya rAjya nahIM kiyaa| zibikA manoramA dIkSA kalyA- mallInAtha saMzabdArthe prabhoH / Naka miggasira zukla ekAdazI tIna hajAra ke sAtha, pahalI gocarI dAtA kA nAma EM caritram vizvasena, pahalI gocarI meM kyA milA khIra. chadmastha avasthA kA samaya eka prahara, | caityavRkSa kA nAma azoka, kevala kalyANaka miggasira zukla cautha, deha pramANa 25 / dhanuSa, varNa nIla, lakSaNa kumbha nAyaka gaNadhara bhiSama, agraNI sAdhvI bandhumatI, pranajyA samaya 54900 caupana hajAra nau sau varSa, gaNadhara saMkhyA 28 sAdhu saMkhyA 40 hajAra, sAdhvI saMkhyA 55 hajAra, zrAvaka saMkhyA eka lAkha 84 hajAra, zrAvikA saMkhyA tIna lAkha 65 paiMsaTha hajAra, sAdhu kevalI tIna hajAra do sau, sAdhvI kevalI cha hajAra cAra sau, avadhijJAnI do hajAra, manaHparyAyI ATha sau, caturdazapUrvI chasau, 68 aDasaTha, vaikuki 3500 peMtIsa sau, vAdI saMkhyA 1400 caudaha sau, zAsanakAla 54 lAkha varSa, zAsanadeva kubera, zAsanadevI vairATaya // 19 // zA .. ..
Page #877
--------------------------------------------------------------------------
________________ suvrataprabhoH caritram kalpasUtre sazabdArthe // 86 // 20 muNIsuvvayapahussa carittaMmUlam-jaMbudIve avaravidehe bharahanAma vijayammi caMpA nAma NayarI hotthaa| tattha mUraseTri nAmaga rAyA AsI, so naMdamuNi samIve dikkhio jaao| bIsa ThANAI ArAhiUNa titthagara nAma goyaM kammaM nibaMdhiya aMtasamae saMlekhaNaM saMthAragaM kiccA aparAjiyavimANe battIsasAgarovamaM ThiIo mahaiDhio devo jaao| tao pacchA tAo devalogAo caviUNa rAyagihe NayarIe jamma, piussa nAma sumittaseNo, mAussa nAma paumAvaI, Au tIsa sahassa varisaM, sAbaNasukka puNNimAe gabbhakallANagaM, je? kiNNA aTTamIe jammakallANagaM, kumArapae addhasahiyaM sattasahassavarisaM, pannarasasahassavarisaM rajjaM karIya, egasahassaparivAreNa saddhiM maNoharA siviyArUDho phagguNa kiNhabArase diNe
Page #878
--------------------------------------------------------------------------
________________ kunthunAtha kalpasUtre - sazabdArthe 1 // 862 // prabhoH caritram dikkhio jaao| paDhama bhikkhAdAyAro pabhavaseNo, bhikkhAe khIraM laddhaM, chaumatthAvatthAkAlo ekArasamAsA, caMpaga nAma ceiyarukkhatale phagguNa kiNha bArase diNe kevalaNANaM, posa kiNhA navamIe diNe nivvANaM, dehamANaM vIsa dhaNUpamANaM, sAmavaNNo, kummalakkhaNaM, NAyagagaNaharoM iMdakuMbho, aggaNI sAhuNI pupphabaI, pabvajjAkAlo addhasahiyaM sattasahassavariso, gaNaharANaM saMkhA aTArasa, sAhu saMkhA tIsasahassA, sAhuNI saMkhA pannAsasahassA, sAvagANaM saMkhA egalakkha bAvattarisahassA, sAviyANaM saMkhA tiSNilakkha pannAsasahassA, sAhukevalI saMkhA aTThasayottara egasahassA, sAhuNI kevalI cha sayottara tiNNisahassA, ohinANINaM saMkhA asayottara egasahassA, maNa| pajjavanANINaM saMkhA paMcasayottara egasahassA, cauddasapuvINaM saMkhA, paMcasayA, // 862 //
Page #879
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 863 // kunthunAtha prabhoH / caritrama - - | veubbiyaladdhidharANaM saMkhA, do sayottara do sahassA, vAINaM saMkhA, bArasasayA sAsaNakAlo chalakkhavariso, saMkhejjA paTTA mokkhaM gayA, sAsaNadevo varuNo sAsaNadevI avkhuttaa|| ....20-zrImunisuvrataprabhu kA caritra... bhAvArtha-jambUdvIpa ke aparavideha meM bharata nAmaka vijaya meM caMpAnAma kI nagarI thii| vahAM sura zreSTha nAma kA rAjA rAjya karatA thaa| usane nandanamuni ke pAsa dIkSA 4 grahaNa kI aura tapasyA kara tIrthaMkara nAmakarma kA upArjana kiyaa| antasamaya meM saMthArA kara vaha aparAjita devaloka meM ahamindra deva huaa| , . ..... vahAM se cavakara aparAjita devaloka kI sthiti 32 sAgaropama, janma nagarI.rAja: gRha, pitA kA nAma sumitrasena, mAtA kA nAma padmAvatI, AyuSya tIsa hajAra varSa, garbhakalyANaka zrAvaNa zukla pUrNimA, janmakalyANaka jyeSTha kRSNa aSTamI, kuMvarapada sADhe / // 863||
Page #880
--------------------------------------------------------------------------
________________ sutrata prabhoH caritram kalpasUtre / sAta hajAra varSa, rAjya gAdI samaya 15 hajAra varSa, zivikA manoharA, dIkSA kalyANaka sazabdArthe phAlguna zukla dvAdazI eka hajAra ke sAtha, pahalI gocarI denevAle kA nAma prabhavasena, // 864 // pahalI gocarI meM kyA milA khIra, chadmastha avasthA kA samaya 11 gyAraha mAsa caityavRkSa kA nAma caMpaka, kevala kalyANaka phAlguna kRSNa dvAdazI, nirvANa kalyANaka pauSa kRSNanavamI, deha pramANa 20 bIsa dhanuSa, varNa zyAma, lakSaNa kUrma, nAyaka gaNadhara indrakuMbha; agraNI sAdhvI puSpavatI, pravrajyA samaya sADhe sAta hajAra varSa, gaNadhara saMkhyA tIsa hajAra, sAdhvI saMkhyA pacAsa hajAra, zrAvaka saMkhyA ekalAkha 72 bahattara hajAra, zrAvikA saMkhyA tIna lAkha 50 pacAsa hajAra, sAdhu kevalI eka hajAra AThasau, sAdhvI kevalI tIna hajAra chasau, avadhijJAnI eka hajAra 8 AThasau, manaHparyAyI eka hajAra pAMcasau, catu. dazapUrvI 5sau, vaikurvika do hajAra dosau, vAdI saMkhyA 1200 bArahasau, zAsana kAla cha lAkha varSa. kitanA pATa mAkSa meM gayA saMkhyAtA, zAsana deva varuNa, zAsana devI akssuptaa|20|| 864 //
Page #881
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 865 // 21 neminAhapahussa carittaM mUlam-jaMbuddIve paccatthimavidehe bharahanAma vijayammi kosaMbI nAma NayarI hotthA / tattha siddhattha nAma rAyA, so saMsArAo viratto jAo, sudasaNaM nAmaga muNi samIve dikkhio jAo, uggatavasaMjamaM ArAhiUNa titthagara nAmagoyaM kammaM nibaMdhiya, aNasaNaM kiccA pANae devaloge bIsasAgarovamo ThiIo mahaDhio devo jAo, devalogAo caMviUNa mihilAe NagarIe vijayaseNa rAyA, mAussa nAma vippA, Au dasasahassavarisaM, AsADha sukkapuNNimAe gabbhakallANagaM, sAvaNakiNha aTUsIe jammakallANagaM, adbhuta iyasahasvarisaM kumArapae, paMcasahassavarisaM rajjaM karIa, egasahassaparivAreNa saddhiM Asoa kiNha navamIe devakusa siviyArUDho dikkhio jAo, paDhama bhikkhAdAyAro FODIES Carsecsee nemInAtha prabhoH caritram // 865 //
Page #882
--------------------------------------------------------------------------
________________ | nemInAtha kalpasUtre sazabdArtha // 866 // pasa prabhoH || caritram datta nAmA, bhikkhAe khIraM laddhaM, chaumatthAvatthAkAlo nava mAsA, bakula nAma ceiyarukkhatale miggasira sukkaekkArasadivase kevalaNANaM, vetAha sukkadasamI diNe nivvANaM, dehappamANaM pannarasadhaNUmANaM, kaMcaNavaNNo, nIluppalalakkhaNaM, NAyagagaNaharo kuMbho, aggaNI sAhuNI aNilA, pavvajjAkAlo addhataiyasahassavarisaM, gaNaharANaM saMkhA sattarasa, sAhu saMkhA bIsasahassA, sAhuNI saMkhA ekacattAlIsasahassA, sAvagANaM saMkhA egasattarisahassauttaraM egalakkhA sAviyANaM saMkhA caurAsIisahassauttaraM tiNNilakkhA, sAhu kevalI saMkhA chasayottara egasahassA, sAhuNI kevalI saMkhA do sayottara tiNNisahassA, ohinANINaM IS saMkhA chasayottara tiNNisahassA, maNapajjavanANINaM saMkhA do sayA pannAsottara egasahassA, cauddasapuvvINaM saMkhA cattArisayA pannAsA, veuvviyaladdhidharANaM ||866 //
Page #883
--------------------------------------------------------------------------
________________ nemInAtha prabho:caritram // 867|| kalpasUtre * saMkhA paMcasahassA, vAINaM saMkhA egasahassA, sAsaNakAlo paMcalakkhavariso sazabdArthe saMkhejjA paTTA mokkhaM gayA, sAsaNadevo bhiuDinAmA, sAsaNadevI gNdhaarii|| 21 zrInemInAthaprabhu kA caritrabhAvArtha-jambUdvIpa ke pazcimavideha meM bharata nAmaka vijaya meM kauzAMbI nAmakI nagarI thii| vahAM siddhArtha nAma kA rAjA rAjya karatA thA. usane saMsAra se virakta hokara sudarzana nAmaka muni ke samIpa dIkSA grahaNa kii| rAjarSi siddhArthane kaThora tapa karate hue tIrthaMkara nAmakarma ke bIsa sthAnoM kI samyak ArAdhanA kara tIrthaMkara nAmakarma kA upArjana kiyaa| antima samaya meM anazana kara ve prANata nAmaka vimAna meM devarUpase utpanna hue| devaloka se cyavana 10veM devaleokakI sthiti 20 bIsa sAgaropama, janmanagarI mithilA, pitAkA nAma vijayasena, mAtAkA nAma viprA; AyuSya 10 hajAra varSa, garbha kalyANaka ASADha zukla pUrNimA. janma kalyANaka zrAvaNa kRSNa aSTamI, kuvarapada aDhAI 2 // hajAra // 867 //
Page #884
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 868 // JIFI - varSa, rAjyagAdI samaya 5 hajAra varSa zivikA devakuza, dIkSA kalyANaka azvina kRSNa eka hajAra ke sAtha, pahalI gocarI ke dAtA kA nAma datta, pahalI gocarI meM kyA milA khIra, chadmastha avasthA kA samaya 9 nau mAsa, caitya vRkSa kA nAma vakula, kevalakalyANaka mArgazIrSa zukla ekAdazI, nirvANa kalyANaka vaizAkha zukla dazamI, deha pramANa 15 dhanuSa varNakaMcana, lakSaNa nIlotpala kamalanAyaka, gaNadhara kuMbha, agraNI sAdhvI anilA, pratrajyA samaya aDhAI hajAra varSa gaNadhara saMkhyA 16, sAdhu saMkhyA bIsa hajAra, sAdhvI saMkhyA 41 hajAra, zrAvaka saMkhyA eka lAkha 71 hajAra, zrAvikA saMkhyA tIna lAkha 84 hajAra, sAdhu kevalI eka hajAra chahasau sAdhvI kevalI tIna hajAra dosau, avadhijJanI tIna hajAra chahasau, manaHparyAyI eka hajAra dosau pacAsa, caturdazapUrvI cArasoM pacAsa, vaikurvika 5 pAMca hajAra, vAdI saMkhyA 1 eka hajAra, zAsanakAla 5 lAkha varSa, kitanA pATa mokSa meM gayA saMkhyAtA zAsanadeva bhRkuTi, zAsana devI gAndhArI // 21 // JWW nemInAtha prabhoH caritram // 868 //
Page #885
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre ariSTanemi prabhoH caritram sazabdArthe // 869 // - 22 ariTThanemipahussa carittaMmUlamU-jabuddIve bharahakhette acalapura nAmaNayare hotthaa| tattha vikkamadhaNo nAma patAvI rAyA rajjaM karIa, saMkhassa puvvajammabaMdhu mUro somovi AraNadevalogAo cavitha siriseNa gihe jasoharo guNaharo ya nAmo putto jaao| saMkha rAyA dikkhio jAo, saMkho rAyA bIsaThANAI ArAhiUNa titthagara nAmaM goyaM kammaM nibaMdhia, tao pacchA aparAjiya devaloga battIsa sAgarovamo ThiIo mahaDDhio devo jAo, tao caviUNa sorIpure jammaM, piussa nAma samuddavijao, mAussa nAma sivA devI, Au egasahassavarisaM, kattiya kiNhA bArase diNe gabbhakallANagaM, sAvaNa sukkapaMcamI diNe jammakallANagaM, kumArapae | tiNNisayAvarisA, egasahassaparivAreNa saddhiM uttara nAma sibiyArUDho sAvaNa ||869 / /
Page #886
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpamatre sazandAthai // 870 // ariSTanemi prabhoH |caritram sukka chaTTie dikkhio jAo, paDhama bhikkhAdAyAro nAma varadatto, bhikkhAe khIraM laDhe, chaumatthAvatthAkAlo cauvannaM divasA, vetasarukkha nAma ceiyarukravatale AsiNa kiNhA amAvasA diNe kevalaNANaM, AsADhasukka aTumI diNe nivvANaM, dasadhaNUppamANaM dehamANaM, sAmavaNNo, saMkhalakkhaNo, NAyaga gaNaharovaradatta nAmA, aggaNI sAhuNI jakkhaNI, pavvajjAkAlo sattasayAvarisA, gaNaharANaM saMkhA aTThArasa sAhusaMkhA aTThArasasahassA, sAhuNI saMkhA cattAlIsasahassA, sAvagANaM saMkhA egalakkha egUNasattarisahassA, sAviyANaM saMkhA tiNNilakkha chattIsasahassA, sAhukevalINaM saMkhA paMcasayottara egasahassA, sAhuNI kevaliNaM saMkhA tiNNisahassA, ohiNANINaM saMkhA paMcasayottara egasahassA, maNapajjavanANINaM saMkhA egasahassA, cauddasapuvvINaM saMkhA cattArisayA, veuvviyaladdhidharANaM saMkhA paMca 870 //
Page #887
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArtha // 871 // rine mi prabhoH caritram saMyottara egasahassA, vAINaM saMkhA asayA, sAsaNakAlo, pAuNa caurAsIi saha- ssarvarisA, saMkhenjA paTTA mokkhaM gayA, sAsaNadevo gomedho, sAsaNadevI ambaa|| .. 22 ariSTanemi prabhu kA caritrabhAvArtha-jambUdvIpa ke bharatakSetra meM acalapura nAmake nagara meM vikramadhana nAma ke pratApI rAjA rAjya karate the| zaMkha ke pUrva janma ke bandhu sUra aura soma bhI AraNa devaloka se cyavakara zrISeNa ke ghara yazodhara aura guNadhara nAma se putra hue| zaMkha rAjA ne dIkSA grahaNa kii| zaMkha ne bIsa sthAnoM kI ArAdhanA kara tIrthaMkara nAma karmakA upArjana kiyaa| vahAM se cavakara aparAjita devaloka kI sthiti 32 sAgaropama, janma nagarI sorIpura, pitAkA nAma samudravijaya, mAtAkA nAma zivAdevI, AyuSya eka hajAra varSa, garbhakalyANaka kArtika kRSNa dvAdazI janma kalyANaka zrAvaNa zukla paMcamI, kuMvarapada // 871 //
Page #888
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 872 // ariSTanemi prabhoH caritram tInasau 300 varSa, rAjagAdI samaya, nahIM / zivikA uttara, dIkSA kalyANaka zrAvaNa zukla SaSThI, eka hajAra ke sAtha, pahalI gocarI ke dAtA kA nAma varadatta, pahalI gocarI meM | kyA milA khIra, chadmastha avasthA kA kAla 54 dina, caityavRkSa, kA nAma vetasa vRkSa, kevala kalyANaka azvina kRSNa amAvAsyA, nirvANa kalyANaka ASADha zukla aSTamI, dehapramANa 10 dhanuSa, varNa zyAma, lakSaNa zaMkha, nAyaka gaNadhara varadatta. agraNI sAdhvI yakSaNI, pravrajyA kA samaya 700 sAtasau varSa, gaNadhara saMkhyA 18, sAdhu saMkhyA 18hajAra, sAdhvI saMkhyA cAlIsa hajAra, zrAvaka saMkhyA ekalAkha 69hajAra, zrAvikA saMkhyA tInalAkha 36 hajAra, sAdhu kevalI eka hajAra pAMcasau, sAdhvI kevalI tIna hajAra, avadhijJAnI eka hajAra pAMcasau manaHparyAyI eka hajAra, caturdazapUrvI cArasau vaikurvika ekahajAra pAMcasau, vAdI saMkhyA 800 AThasau, zAsana kAla 43 // paunecaurAsI hajAra varSa, kitanA pATa mAkSa meM gayA saMkhyAtA / zAsanadeva gomedha, zAsanadevI ambA // 22 // // 872 //
Page #889
--------------------------------------------------------------------------
________________ pArzvanAtha kalpasUtre carama 23 pAsanAhapahussa carittaMsazabdA mUlam-jaMbuddIve puvvavidehe purANapureNayare hotthA, tattha vajjabAhu nAma rAyA, // 873 // Mar egayA jagannAha titthaMyaro purANapureNayare samavasario, vajjabAhU parivArasahio tassa daMsaNaTuM gao, desaNaM soccA rAyA viratto jaao| putte rajjaM ThavittA jagannAha titthayara samIve dikkhio jAo, uggatava saMjamaM ArAhiUNa titthagara nAma goyaM kammaM nibaMdhii, dasamadevalogassa bIsa sAgarovamo ThiIo devo jaao|| tao cabiUNa vANArasIe jamma, piussa nAma assaseNo, mAussa nAma vAmAdevI, Au sayavariso, ceiya kiNha cauttha diNe gabbhakallANagaM, posakiNha dasamIe jammakallANagaM kumArapae tIsaM varisA, tiNNisayaparivAreNa saddhiM visAlA nAma siviyArUDho posakiNha ekkArase divase dikkhio jaao| paDhama . . . |873 //
Page #890
--------------------------------------------------------------------------
________________ IAN kalpasUtre prabhoH sazabdArtha // 874 // caritram bhikkhAdAyAro nAma dhanna, bhikkhAe khIraM laddhaM, chaumatthAvatthAkAlo addha- || pArzvanAtha sahiyaM tesIidiNaM, dhAyairukkhatale ceiya kiNha cauttha diNe kevalaNANaM, sAvaNa sukka aTUmIe nivvANaM, dehappamANaM nava rayaNo nIlo vaNNo, sappalakkhaNo, NAyagagaNaharoM ajjadatto, aggaNI sAhuNI pupphacUlA, pabvajjAkAlo sattarivariso, gaNaharANaM saMkhA aTTa ahavA dasa, sAhuNaM saMkhA solasasahassA, sAhuNI saMkhA advatIsaM sahassA, sAvagANaM saMkhA egalakkha causadvisahassA, sAviyANaM saMkhA tiSNilakkha sattAvIsaM sahassA, sAhukevalINaM egasahasA, sAhuNI kevalINaM saMkhA do sahassA, ohinANINaM saMkhA cattArisayottara egasahassA, maNapajjavanANINaM saMkhA sattasayA pannAsA, cauddasapuvINaM saMkhA, tiNNisayA | pannAsA, veubbiyaladdhidharANaM saMkhA, egasayottara egasahassA, vAINaM saMkhA // 874/
Page #891
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 875 // SOICEKS6969OSUDE chasayA, sAsaNakAlo addhataiyavariso, saMkhejjA paTTA mokkhaM gayA, sAsaNadevo vAmaNa nAmA, sAsaNadevI paumAvaI // 23 - zrI pArzvanAthaprabhu kA caritra bhAvArtha jambUdvIpa ke pUrva videha meM purANapura nAma kA nagara thA / usameM vrajrabAhu nAma kA pratApI rAjA rAjya karatA thaa| eka bAra jagannAtha tIrthaMkara kA purANapura meM Agamana huaa| vajrabAhu parivAra sahita unake darzana karane gayA / upadeza sunakara vairAgya utpanna ho gyaa| unhoMne apane putra ko rAjya bhAra de diyA aura jagannAtha tIthakara ke samIpa dIkSA grahaNa karalI / vahAM kaThora tapa karake unhoMne tIrthaMkara nAmakarma kA upArjana kiyA / vahAM se cavana dazameM devaloka kI sthiti bIsa sAgaropama, janma nagarI vArANasI, pitA kA nAma azvasena, mAtA kA nAma vAmAdevI, AyuSya sau varSa, garbha kalyANaka caitra kRSNa cautha, janma kalyANaka pauSa kRSNa dazamI, kuMvarapada 30 varSa, rAja gAdI samaya pArzvanAtha prabhoH caritram // 875 //
Page #892
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhoH kalpasUtre - rAjya nahIM kiyaa| zivIkA vizAlA, dIkSA kalyANaka pauSa kRSNa ekAdazI tInasau ke pArzvanAtha sazabdArthe sAtha, pahalI gocarI ke dAtA kA nAma dhana, pahalI gocarI meM kyA milA khIra, chadma |caritram / / 876|| stha avasthA kA samaya sADhe tiyAsI dina, caityavRkSa kA nAma dhAtakIvRkSa, kevala kalyANaka caitra kRSNa cautha, nirvANakalyANaka zrAvaNa zukla aSTamI, deha pramANa 9 hAtha, varNa nIla, lakSaNa sarpa, nAyaka gaNadhara Aryadatta, agraNI sAdhvI puSpacUlA, pravrajyA samaya 70 varSa gaNadhara saMkhyA ATha athavA 10 dasa, sAdhu saMkhyA 16 hajAra, sAdhvI || saMkhyA 38 hajAra, zrAvaka saMkhyA eka lAkha 64 causaTha hajAra, zrAvikA saMkhyA tIna lAkha 7 27 hajAra, sAdhu kevalI eka hajAra, sAdhvIkevalI do hajAra, avadhijJAnI eka hajAra cArasau, manaHparyAyI sAtasau pacAsa, caturdaza pUrvI tInasau pacAsa, vaikurvika eka hajAra {} ekasau, vAdI saMkhyA:600 chasau, zAsana kAla aDhAIsau varSa, kitanA pATa mokSa meM '. gayA saMkhyAtA, zAsana deva vAmana, zAsana devI padmAvatI // 23 // // 876 //
Page #893
--------------------------------------------------------------------------
________________ See kalpasUtre sazabdArthe ||877 // mahAvIra prabhoH caritram 24 mahAvIrapahussa carittaMmUlamU-dasama devalogassa bIsasAgarovamaM ThiiM bhujjA tao caviuNa khattiyakuMDagAme nayare Agamia, piUrasa nAma siddhattho, mAussa nAma tisalA AsI, AU bAvattari varisaM, AsADhasukkachaTThIe gabbhakallANagaM, ceiya sukka | terasadiNe jammakallANagaM, kumArapae aTThAvIsavarisaM, dinamekarajjaM karIa, caMdapabhA sibiyArUDho miggasira kiNhadasamIe dikkhio jaao| paDhama bhikkhAdAyAro bahulabaMbhaNo, bhikkhAe khIraM laddhaM, chaumatthAvatthAkAlo duvAlasavarisA. addhasahiyaM chammAsA, ceiyarukkhatale vesAha sukkadasamIe kevalaNANaM, kattiya kiNha amAvAsadiNe addharattie nivvANaM, sattarayaNI dehappamANaM, kaMcaNavaNNo, sIlalakkhaNo, NAyagagaNaharo iMdabhUI, aggaNI sAhuNI caMdaNabAlA, pavvajjAkAlo 11877 //
Page #894
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArtha ||878 // mahAvIra prabhoH caritram bAyAlIsaM varisaM, gaNaharANaM saMkhA ekkArasa, sAhuNaM saMkhA cauddasasahassA, sAhuNINaM saMkhA chattIsasahassA, sAvagANaM saMkhA egUNasadvisahassottaraM egalakkhA, sAviyANaM saMkhA tiSNilakkhA, sAha kevalI saMkhA sattasayA, sAhaNI kevalI cattAri sayottara egasahassA, ohiNANINaM saMkhA, tiNNi sayottara egasaharasA, maNapajjavanANINaM saMkhA, paMcasayA, cauddasapuvINaM saMkhA tiNNisayA veuvviyaladdhidharANaM saMkhA sattasayA, vAINaM saMkhA cattArisayA, sAsaNakAlo ekavIsa sahassavariso, do paTTA mokkhaM gayA, sAsaNadevo mattaMgo, sAsaNadevI siddhaa|| 24-zrI mahAvIra svAmI caritrabhAvArtha-zrImahAvIra prabhu kA devaloka se cyavana 10 dazaveM devaloka kI sthiti 20 vIsa SSCRED // 878||
Page #895
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sAgaropama, janma nagarI kSatriyakuMDa, pitA kA nAma siddhArtha, mAtA kA nAma trizalA, mahAvIra / prabhoH sazabdArthe / AyuSya 72varSa, garbhakalyANaka aSADha zukla SaSThI, janma kalyANaka caitra zukla trayodazI, caritram // 879 // | kuMvara pada 28 varSa, rAjya gAdI eka dina zibikA candraprabhA dIkSA kalyANaka mArga zIrSa kRSNa dazamI, akele, pahalI gocarI dene vAle kA nAma bahula, pahalI gocarI meM kyA milA khIra, chadmastha avasthA kA samaya 12varSa 6||maas, caityavRkSa, kAnAma sAla vRkSa kevala kalyANaka vaizAkha zuda dazamI nirvANa kalyANaka kArtika kRSNa amAvAsyA, deha pramANa 7 sAta hAtha, varNakaMcana, lakSaNa siMha, nAyaka gaNadhara indrabhUti, agraNI sAdhvI candanavAlA, ma pravrajyA kA samaya 42varSa, gaNadhara saMkhyA 11 gyAraha, sAdhu saMkhyA 14 hajAra, sAdhvI saMkhyA 36 hajAra, zrAvaka saMkhyA 1 lAkha 59 hajAra, zrAvikA saMkhyA tIna lAkha 18 // hajAra, sAdhu kevalI 700 sAtasau, sAdhvI kevalI 1 eka hajAra cArasau avadhijJAnI 1 eka hajAra tInasau, manaHparyAyI pAMcasau, caturdazapUrvI tInasau, vaikurvika sAtasau, // 879 //
Page #896
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre vAdI saMkhyA cAra sau zAsana kAla 21 hajAra varSa, kitanA pATa mokSa meM gayA do pATa, sazabdArthe zAsanadeva mataMga, zAsanadevI siddhA, pUrvabhava saMbandhI nAma nandana // mUlam - vaMde usabha ajiyaM, saMbhava mabhiNaMdaNaM sumai, suppabha - supAsaMsArI, pupphadaMta sIyalaM sijjasaM vAsupUjjaM ca // 20 // vimala maNaMtayadhammaM, saMti kuMthuM araM ca malliM ca // muNisuvvaya namiriTThanemi, pAsaM tahA vaddhamANaM ca // 21 // bhAvArtha- aba cauvIsa tIrthakaroM ke guNAnuvAda karate haiM - (1) caudaha svapna meM se prathama vRSabha svapna dekhA isaliye tathA vRSabha kA laMchana dekhakara RSabhadevajI nAma diyA, 2 copaTa pAse ke khela meM garbha ke prabhAvakara haravakta rAjA se rAnI kI jIta hotI dekha ajitanAtha nAma diyA, 3 deza meM dhAnya kA bahuta samUha utpanna huA dekhakara saMbhava nAma diyA, 4 indro ne Akara mAtA pitA kA bArambAra abhistava kiyA jisase abhinandana nAma diyA, 5 mAtA kI sumati huI dekha sumatinAtha nAma diyA, 6 padma // 880 // 6006 mahAvIra prabhoH caritram // 880 //
Page #897
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe 11881 // kamala kI zaiyyA para zayana karane ke dohada se tathA padma kamala samAna zarIra kI zobhA mahAvIra dekhakara padmaprabhu nAma diyA 7 mAtA ke kara ke sparza se rAjA kI pAMsuliyAM sIdhI ho / prabhoH caritram gaI isalie supArzvanAtha nAma diyA 8 candramA pIne ke dohadase tathA caMdra samAna zarIra kI prabhA dekha candraprabha nAma diyA, 9 mAtA kI subuddhi hone se suvidhInAtha aura puSpa samAna dAMta dekha puSpadaMta nAma diyA (navave tIrthaMkara ke do nAma hai) 10 mAtA ke hAtha ke sparza se rAjA kA dAha jvara kA roga jAne se zItalanAtha nAma diyaa| 11 bahuta logoM kA zreya karane se tathA devAdhiSThita zaiyyA para zayana karane se zreyAMsanAtha nAma diyA. 12 vAsu indra ne vasu-dravya kI vRSTi kI jisase vAsupUjya nAma diyA 13 garbha meM Ane se mAtA kA zarIra nirmala roga rahita hone se vimalanAtha nAma diyaa| 14 ananta mAtA kA svapna dekhane se ananta nAtha nAma diyaa| 15 mAtA pitA kI dharma para draDha prIti dekha dharmanAtha nAma diyA 16 deza meM mArI kA roga kA upadrava dUra // 881 //
Page #898
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra prabhoH caritram kalpasUtre I karane se zAMtinAtha nAma diyA, 17 vairIyoM kA kuMthuve ke samAna sUkSma huye jAna kuMthusazabdArtha nAtha nAma diyA, 14 mAtA ne svapna meM ratnamaya ArA dekhA jisase aranAtha nAma / / 882 // diyA 19 SaDRtu ke phUloM kI mAlA kA svapna dekhA jisase mallinAtha nAma diyA 20 bahuta baulI mAtAne mauna aura vratAcaraNa kiye jAna munisuvrata nAma diyA 21 sarva vairIyoM ko name jAna namInAtha nAma diyA, 22 ariSTa ratna kI nemI (maNi kA cakra kI) svapna meM dekha riSTanemi nAma diyA, 23 andhakAra meM sarpa ke pAse ke pAsa se jAtA dekha pArzvanAtha nAma diyA aura 24 rAjya meM dhAnyAdi kI vRddhi huI dekha mAna vardhamAna nAma diyA yaha 24 tIrthaMkaroM ke guNa niSpanna nAma kI sthApanA kI so kahA // 21 // mUlam-paDhamittha iMdabhUI, bIo puNahoi aggibhUItti // taioya vAubhUI tao viyatte suhammeya // maMDiya moriyaputte, akaMpie ceva ayalabhAyA y|| // 882 //
Page #899
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaNadharANAM nAmAni kalpasUtre meyajjeya pabhAse, gaNaharA huMti vIrassa / nivvui pahusAsaNayaM, jayai sayA savva sazabdArthe // 883 // bhAva desaNayaM // kusamayamayanAsaNayaM, jiNaMdavara, vIrasAsaNayaM // 24 // bhAvArthaH-aba antima tIrthaMkara zrI mahAvIra svAmI ke igyAre gaNadhara huve unake nAma 1 indrabhUti, 2 agnibhUti, 3 vAyubhRti, 4 vigatabhUti, 5 saudharmasvAmI, 6 maMDitaputra, 7 8 akampita mauryaputra, 9 acalabhrAta 10 metArya aura 11 prabhAsa inakA vizeSa svarUpa yantra meM dekho ina igyAre hI gaNadharoM meM pahile aura pAcaveM to mahAvIra svAmI mokSa * gaye bAda aura navagaNadhara mahAvIra svAmI ke sanmukha rAjagRhI nagarI meM eka mahIne kI saMlehanA kara mokSa padhAre hai pUrvokta gyAroM hI gaNaghara sadaiva mokSa paMtha ke sAdhaka, tathA zikSaka jo sarvadA sarvabhAva ke darzaka upadezaka kuzAstra kI durmati kA nAzaka, kutsita zAstrake mada ke gAlane vAle, jinezvara ke saMgha meM pradhAna mukhI 2 jina zAsana ke nAyaka sadaiva jayavaMta hovo // 24 // .. // 883 //
Page #900
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre saMkhyA gaNadhara gAma . mAtAkA pitAkA gotra gRhavAsa chadmastha kevala- sarvAyu parivAra zaMkA / / gaNadharANAM sazabdArthe nAmAdikam nAma nAma nAma paryAya // 884 // 1 indrabhUti guvvara - pRthvI vasubhUti gautama 50. 30 12 92 500 jiivkii| m2 agnibhUti guvvara , , 46 12 16 74 500 karmakI 3 vAyubhUti guvyara ,.42 10 18 70 500 tajjIvakI .4 vigatabhUti kolAkasanniveza vAruNI dhanamitra bhadrAina 50 12 18 80 500 bhUtakI 5 saudharmasvAmi kolAkasanniveza bhaddilA dhammila agniveza 50 42 8 100 350 tadarthakI / 6 maMDitaputra maurikasanniveza vijayA dhanadeva vAsiSTa 53 14 16 93 350 baMdhakI 7. moryaputra maurikasabhiveza jayaMti maurya kAsava 652 16 93 300 devatAkI 8. akampita . kolAkasanniveza naMdI * devara gautama 48 9 21 78 300 niryAkI 9 acalabhrAta tuMgiyA vAruNI vAsu hArIma 46 12 1472 300 puNyakI metArya vacchabhUmi devI datta koMDila 36 50 16 62 300 paralokakI prabhAsa, rAjagRhI. atibhadrA bala 16 8 16 40 300 nirvANakI 8 84 //
Page #901
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 885 // gaNadharANAM nAmAdikam - mUlam-suhammaM aggivesANaM, jaMbU nAmaM ca kAsavaM pabhavaM kaccAyaNaM baMde, vacchaM sijjaM bhavaM tahA // 25 // bhAvArtha-aba anupama zuddhAcAra ke pAlaka jina zAsana ke pravartaka satAvIsa pAToM ke nAma gotrAdi kahate haiM-1 zrI sudharmAsvAmI agnivesAyana gotrI, 2 jambUsvAmI kAzyapa gotrI, 3 pramava svAmI kAtyAyana gotrI, 4, sijjaMbhava svAmI vaccha gotrI // 25 // . mUlamU-jasa bhadaMtugIyaM vaMde, saMbhuyaM ceba mADharaM // bhaddabAhuM ca pAinnaM, thulabhadaM ca goyamA // 26 // bhAvArthaH-5 yazobhadra svAmI tuMgIya gotrI, 6 saMbhUti svAmI mADhara gotrI; 7 bhadravAhu svAmI prAcIna gotrI 8 sthulabhadra svAmI gautama gautrI // 26 // mUlam-elAvacca sagotaM, vaMdAmi mahAgiri suhatthiM ca, tato kosiya "pAgAta ESC SSESE // 885 / /
Page #902
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 886 // gottaM, bahulassa balissahaM vaMde // 27 // bhAvArtha:-9 mahAvIra svAmI suhasti svAmI yaha donoM vacchagotrI, 10, bahula svAmI kosi gotrI // 27 // mUlam - hAriyagottaM sAyaM ca vaMde mohAriyaM ca sAmajjaM | vaMdAmi kosiyagottaM, saMDillaM ajjajjIya gharaM // 28 // bhAvArtha - 11 sAiNa svAmI hAvyi gotrI, 13 syAmAcArya moharI gotrI 13 saMDilAcArya kauzika gotrI zuddhAcArI ||28|| mUlam - tisamuddakkhAya kittiM, dIvasamudde sugahiyapeyAlaM // vaMde ajjasamudda, akkhobhiya samudragaMbhIraM // 29 // bhAvArtha - 14 jina kI tInoM dizA meM samudra paryaMta uttara meM vaitADhya parvata paryaMta gaNadharANAM nAmAdikam ||886 //
Page #903
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAmAdikam kalpasUtre sazabdArthe // 887 // | kIrti kA vistAra pAyA thA, dvIpa samUha jaise aise Arya samudra svAmI ko vaMdanA / gaNadharANAM karatA hUM // 29 // - mUlam-maNaga karagaM caragaM, pabhAvagaM NANadaMsaNaguNANaM // vaMdAmi ajja maMgu, suyasAgara pAragaMbhIraM // 30 // ___ bhAvArtha-15 upasargAdi utpanna hone se jo kadApi kSobhita nahIM hove, samudra kI taraha gaMbhIra buddhivaMta, zAstra ke jJAtA, kriyA kalpake karane vAle, cAritravaMta, dhairyavaMta jinazAsana ke dIpaka, dhyAnI jJAnadarzana cAritra guna ke dhAraka, sUtra samudra ke . pAragAmI, aise AryamaMgU AcArya vaMdanA karatA hUM // 30 // - mUlam-vaMdAmi anjadhamma, vaMde tattoya bhaddaguttaM ca / tattoya ajjavairaM, tavaniyamaguNehiM vairasamaM // 31 // // 887 //
Page #904
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7 | kalpasatre sazabdArthe // 888 // bhAvArtha:-16 Arya-dharmAcArya, 17 bhadragupta svAmI, 18 vaira svAmI, yaha tInoM // gaNadharANAM nAmAdikam AcArya dvAdaza tapa niyamAdi guNagaNa karake vajahIra samAna ko vandanA karatA hUM // 31 // ... mUlabhU-vaMdAmi ajjakkhiya, khamaNerakkhiya caritta savvesaM / rayaNakaraMDaga bhUo, aNuogo rakkhio jehiM // 32 // bhAvArtha-19 Arya rakSita svAmI kSamA karane meM mahA samartha mUla guNa uttara guNa meM doSarahita, ratna karaMDa samAna artha grahaNa karane kI rIti ke pravartaka hai unako vandana karatA hUM // 32 // mUlabhU-nANaMmi daMsaNaMmiya tava viNae niccakAla mujjattaM // ajje naMdi lakkhaNaM sirasA vaMde pasannamaNaM // 33 // . bhAvArtha-20 jJAnadarzana cAritra tapa jJAna vinaya meM sadaiva udyamavaMta sadaiva prasa- T888aaaa
Page #905
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 889 // nnacittavAle kSamAvaMta Arya naMdilA nAmaka AcArya ko vaMdana karatA hUM // 33 // 1. gaNadharANAM nAmAdikam mUlam-vaDhao vAbagavaMso yasavaMso ajjanAga hatthINaM // vAgaraNaM karaNaM 6 bhaMgiya, kammappayaDI ppahANANaM // 34 // bhAvArtha-21 Arya nAgahasti AcArya vaMza aura yaza kI vRddhi ke kartA, saMskRta prAkRta vyAkaraNa ke jJAtA, accheda praznottara ke dAtA, karaNa sittarI caraNa sittarI dvibhaMgI, tribhaMgI catubhaMgI pramukha kI yukti ke melaka, karma prakRti kI vidhI jamAne : meM pradhAna inako vaMdanA // 34 // ... mUlam-jaccaMjaNaghAu samappahANa, muddiya kuvalayanihANaM // vaDUDhao vAyaga vesore vai nakkhatta nAmANaM // 35 // bhAvArtha-22 revatI AcArya jAcA huA pradhAna aMjana tathA suramA jaisI zarIra kI prabhAkAMti ke dhAraka drAkSavarNakamala samAna, ratnasamAna varNa ke dhAraka vaMza vRddhi /
Page #906
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaNadharANa nAmAdika . kalpasUtre / ke kartA ko vaMdanA // 35 // saMzabdArthe - mUlabhU-ayalapuramma kkhette kaliyasuya aNugie dhIre // baMbhaddIvaga sIhe, // 890 // vAyagaM payamuttamaM patte // 36 // .. bhAvartha--23 brahmadIpaka siMha AcArya jo acalapura se saMyama lekara nikale kAli kasUtra tathA cAroM anuyoga ke dhAraka dhairyavaMta vAcako meM uttamapada ke prApta karane vAle ko vaMdanA karatA hUM // 36 // ra mUlam jesi imo aNuogo, payaraianjaviaddha bharahami // bahu nayaraniggajase, taM vaMde kkhaMdilAyarie // 37 // bhAvArtha--24 khaMdilAcArya, Ajataka jo arthAdi kI pravartI ho rahI aura dakSiNa bharata ke nagaroM meM jina kA yaza vistAra pAyA hai // 37 // mUlam-kAliyasuya aNuogassa, dhArae dhAraeya puvvANaM // himavaMta // 890 //
Page #907
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre zabdArthe // 891 // I khamAsamaNe, vaMde nAgajjuNAyarie // 38 // bhAvArtha - 25 nAgArjunAcArya artha sahita sUtra ke dhAraka, cula kAlika sUtra aura cAra anuyoga ke dhAraka tathA himavaMta parvata ke samAna kSamA zramaNa // 38 // mUlam - tatto himavaMtamahaMta, vikkame dhii parakkama maNate // sajjhAya maNaM - tadhUre, himavaMta vaMdimo sirasA // 39 // bhAvArtha - vAcakAcArya mahAhimavaMta parvata samAna mahAparAkramI balavaMta dhairyavaMta apramatta bahutasI svAdhyAya ke karane vAle ko vaMdana // 39 // mUlam - miu maddava saMpanne, aNupuvviM vAyagattaNaM patte // uhasuya samAyAre nAgajjuNa vAyage vaMde // 40 // bhAvArtha - - 26 nAgArjunAcArya atyanta mRdu komala svabhAva ke dhAraka ahaMkAra SODE 0 gaNadharANAM nAmAdikam // 891 / /
Page #908
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaNadharANAM nAmAdikam kalpasUtre rahita sarala svabhAvI anukrama se vAcaka pada kI prApti ke kartA ko namaskAra hove|4| sazabdArthe mUlam-goviMdANaMpi namo, aNuogI viula dhAraNiMdANaM // khaMtidayANaM / / 892|| parUvaNe dullabhiMdANaM // 41 // bhAvArtha-27 govindAcArya bahuta vistAra sahita sUtrArtha ke dhAraka aura dAtAra sadaiva kSamAvaMta dayAvaMta sarva puruSoM meM zuddha zrAvaka kI karaNI ke prarUpaka aise puruSa IMA kI prApti hI isa loka meM bar3I durlabha hai jinako vaMdana // 41 // - mUlamU-tatto ya bhUyadinnaM, NiccaM tava saMjame anivviNaM // paMDiya jaNasAmaNNaM // vaMdAmi saMjamaM vihaNNu // 42 // - bhAvArtha-- taba phira bhUtadinna sAdhujI sadaiva 12 prakAra tapa aura 17 prakAra kA saMyama pAlate hue thake nahIM paMDita loga ko cAritra banAkara sAtA upajAne vAle, saMyama kI vidhI ke jAnakAra ko vaMdana // 42 SEEICCES ||892 //
Page #909
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasUtre sazabdArthe // 893 // mUlam - varakaNaga taviya caMpaga, vimalavara kamala gavbhasarisa vaNNe / bhaviya jaNahiaya daie, dayAguNavisArae dhIre // 43 // bhAvArtha- acchA tapAyA huA suvarNa samAna, tathA campA ke phUla samAna vikasita padma kamala ke garbha samAna zarIra kA varNa dhAraka, bhavika jIvoM ke hRdaya ko vallabhakArI dayA ke guNa pradhAna vicakSaNa // 43 // mUlam - aDDhabharahappahANe, bahuviha sajjhAya sumuNiNiyapahANe // aNuugiya baravasame nAiyalakulavaMsanaMdikare // 44 // bhAvArtha - dhairyavaMta, Adhe bharatakSetra meM yuga pradhAna bahuta prakAra ke svAdhyAyAdi yukta, acche jAnakAra, sumunizvara ke paMtha ke sAdhaka, suvInIta, uttama artha ke kathaka pradhAna vRSabhasamAna, zrI jJAtakula mahAvIra ke vaza meM Ananda ke karatA |44 | gaNadharANAM nAmAdikam // 893 //
Page #910
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalpasatre gaNadharANAM nAmAdikam sazabdArthe // 894 // mUlam-bhUyahiya appaganbhe, vaMdehaM bhUyadinna mAyArie // bhavabhaya vuccheya | kare, sIse nAgajjuNarisiNaM // 45 // ... bhAvArtha---sarva jIvoM ke hita karane meM ballabha aise satAvIsameM pATa meM jo bhUta dIna | nAma ke AcArya hai unako vaMdana karatA hUM naraka tiryaMcAdi durgati ke bhaya ke nivAraNa karane vAle sarva bhavAMtaroM ke bhaya ke nikandana karane vAle nAgArjuna RSIzvara ko vaMdana / 45 mUlam-sumuNiyA NiccANiccaM sumuNiya suttattha dhArayaM niccaM, vaMdehaM lohicce savabhAvubhAvaNANiccaM // 46 / bhAvArtha-zAzvata azAzvata padArthoM kA jJAna samyak prakAra huvA hai, zuddhAcArI sUtra artha ke dhAraka jAvajIva paryata akhaNDAcAra ke pAlaka lohita nAma ke AcArya hote hue bhAva ko sadaiva acchI taraha darzAne vAle ko vaMdana // 46 // // 894 //
Page #911
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaNadharANAM nAmAdikam kalpasUtre mUlam-attha mahattha khANiMsu, samaNavakkhANaM kahaNa NivvANaM, payaDae sazabdArthe || mahuravANiM, payaupaNamAmi isagANaM // 47 // / / 895|| bhAvArtha--mokSa sAdhana kA hI jinake mahArtha kI khyAti hai tathA prathama sUtra kahakara phira usakA mahA. artha. kahe aise sUtrArtha ke khAnI isa prakAra uttama vyAkhyAna ke dAtA, sadaiva svabhAva se samAdhI prakRti vAle, miSTa iSTa vacanoccAraka, AtmasaMyama kI yatnAvaMta, imAcArya ko namaskAra // 47 // mUlamU-tava.Niyama sacca saMjama, viNayajjava khaMti mddvryaannN| saliguNagahiyANaM, aNuogI jugappahANANaM // 48 // ___ bhAvArtha-tapa, niyama, satya saMyama cAritra, vinaya, saralatA, kSamA, nirahaMkAra, ityAdi guNoM meM rakta zIlAdi guNakara gahare dvAdazAMgI ke artha meM yuga pradhAna // 48 // // 895 //
Page #912
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaNadharANAM nAmAdikam kalpasUtre sazandArthe // 896 // mUlabhU-sukumAla komalatale, tesiM paNamAmi lakkhaNaM pstthe|| paepavAya NINaM, pADitthagasaehiM paNivaiehiM, je anne bhagavaMte, koliyasuya ANuogie dhIre, taM vaMdiUNa sirasA // 49 // .. bhAvArtha-- atyaMta, sukumAra komala manahara hasta pAMva ke talevAle uttama varNana karane yogya lakSaNa ke dhAraka uttama kIrti yogya pravartana siddhAnta ke jAnakAra svagacchatA karake sekaDoM sAdhu ke hRdaka meM ramaNa bahuta sAdhuoM ke vandanIya, anya gacchavAle bhI bahuta sUtrArtha jinake pAsa lene Ate aise // 49 // aura bhI bahuta sthavira bhagavaMta AcArAMgAdi kAlika sUtra ke artha ke pAThI acchI buddhivAle dhairyavaMta jinako savinaya mastaka namakara vaMdanA namaskAra hovo.. // samApta // // 896 //