Book Title: Lokprakash
Author(s): Jaydarshanvijay
Publisher: Jinagna Prakashan
Catalog link: https://jainqq.org/explore/022273/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ _mahAmahopAdhyAmazrIvahinavijayagaNivareNa vicitaH zrI lokaprakAzaH (ina-kSetra-kAla-bhAvAlaka: saMpUrNaH MAR paMDAsa jayadarzanadijayoM gshii| prakAzakaH zrI jinAjJA prakAzana - zA. hAsomAla utabhacanda, nahera svITa, dApI-316.191 ji. balasAr3a-gajarAta Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anekazAstrapAraGgatena mahAmahopAdhyAyazrImadvinayavijayagaNivareNa viracitaH zrI lokaprakAzaH (dravya-kSetra -kAla- bhAvAtmaka : saMpUrNa :) sampAdaka: paMnyAsa jayadarzanavijayo gaNI prakAzaka: zrI jinAjJA prakAzana zA. ThAkoralAla uttamacanda, naheru sTrITa, vApI-396191. ji. valasADa-gujarAta Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nakala : 500 mUlya : ru.344 prakAzana : vi.saM. 2062, gautamasvAmi kevalajJAnadina sthala : vijaya rAmacandrasUrIzvarajI ArAdhanA bhavana, subhAnapurA, vaDodarA (RIESULAL MEAK lAbhAthI zrI ramaNalAla chaganalAla cerITebala TrasTa tathA ratnatrayI ArAdhaka saMgha navasArI A grantha uparokta zrI saMghanA jJAnanidhimAMthI prakAzita thayo che tethI A granthano upayoga karatA pahelA gRhasthavarge yogya rakama jJAnakhAtAmA samarpita karavI Avazyaka che. prAptisthAnam : zrI jinAjJA prakAzana zA. ThAkoralAla uttamacanda, naheru sTrITa, vApI-396191, ji. valasADa-gujarAta ramaNalAla chaganalAla ArAdhanA bhavana, ke. jI. hospiTala sAme, sAMThakuvA, navasArI -396 445 bhudra : ani prinTarsa, amahAvAha-300009. bhA. 88780-80575 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAbhArthInI bhakti.... pUjyapAda gaNivaryazrI jayadarzanavijayajI ma.sA. lavAchA-aMbikA pArkanA zrI vAsupUjya svAmI jinAlayanI pratiSThA mATe padhArI rahyA hatA tyAre vacamAM navasArI amArA zrIsaMghamAM padhAryA hatA. zAsananI anekavidha vicAraNA karatA karatA teozrI AgaLa grantha prakAzana saMbaMdhI vAta nIkaLI. ghaNA prAcIna grantho pUrvamAM prakAzita thayA che tenA punarmudraNanI AvazyakatA amane jANavA maLI. eka bAju grantho bhaNanArA AjanA kALamAM ochA thatA jAya che to sAme koIne grantha bhaNavAnI zarUAta karavI hoya to pUratI saMkhyAmAM grantho maLatA nathI. kyAreka eka bhAga maLe che to bIjo bhAga gAyaba thaI gayo hoya che. mATe grantho paripUrNa svarUpanA chUTathI maLI zake te mATe granthonuM vAraMvAra prakAzana thayA kare to tenI prAptiduSkara ke durlabha na rahe. ame pU. gaNivaryazrIne vinaMtI karI ke "sAheba, tevo upayogI grantha prakAzita karavo hoya to amArA zrI ke saMghamAM jJAnakhAtAnI Avaka che ja. eka grantha prakAzanano lAbha amane Apo." tyAre teozrIe pUjyapAda mahAmahopAdhyAya zrImad vinayavijayajI gaNivara racita 'zrI lokaprakAza' mahAgranthanA prakAzananuM sUcana karyuM. amoe tene saharSa vadhAvI lIdhuM. Ama A grantha prakAzananA maMDANa thayA. Aje e mahAgrantha ApanA karakamalamAM che. tattvapremI AtmAonI jJAnaprAptimAM nimitta ane sahAyaka banavAnuM saubhAgya amane maLyuM che teno amane khUba ja AnaMdache. jinazAsananA mahAna jyotirdhara-suvihItaziromaNi-siddhAMtasaMrakSaka - sakalasaMghahitaciMtakagItArthamUrdhanya-amara yugapuruSa sva. pUjyapAda AcAryadeveza zrImad vijayarAmacandrasUrIzvarajI mahArAjAnI kRpAdRSTi amArA zrI saMgha upara satata varasatI rahI hatI. teozrInI pATaparaMparAmAM Avela paTTadharo ane teozrInA sAmrAjyavartI suvizAlasamudAyanI paNa amArA zrI saMgha upara amI najara che. A badhAnA prabhAve amane zAstrIya satyanI prApti bahu sahelAIthI thaI jAya che. TrasTIoe dharmadravya upara mAlikIbhAva rAkhavAno nathI, dharmadravyanuM saMrakSaNa, suyogya saMvardhana ane samucita vyaya karavAno che. A satya amane bahu sArI rIte samajAyuM che. amArA zrI saMghamAM AvatA jJAnadravyano A ja rIte suyogya viniyoga karavAno lAbha amane maLato rahe tevI bhAvanA rAkhIe chIe. zrI lokaprakAza mahAgranthanA adhyayana ane adhyApana dvArA jinazAsananAM maulikatattvo saunA hRdayamAM pariName tevI abhyarthanA.. ramaNalAla chaganalAla cerITebala TrasTa ane zrI ratnatrayI ArAdhaka saMgha Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sapAdanama caramatIrthapati zramaNa bhagavAna zrI mahAvIra svAmInA zAsanano zrutavAraso kAna dvArA sIdho hRdayamAM jato hato. vacamAM koI lakhANano AdhAra raheto na hato. kALakrame kSayopazamanI maMdatA vadhatA zrutanA rakSaNa mATe zrutane pustakAruDha karAyuM. tyAre zruta jevA svarUpe hatuM tevA ja svarUpe lakhI devAmAM AvatuM. hastapratiomAM saMpAdana jevuM koI kArya na hatuM. phakta lekhana hatuM. jyArathI zruta chapAvA mAMDyuM tyAre paNa saMpAdananuM tattva dAkhala thayuM na hatuM aMte saMpAdanano janma thayo. granthane mULa svarUpe to chApavAno ja. vizeSamAM granthanuM adhyayana saraLa bane, sarvagrAhya bane ane saMlagna vividha viSayono nirdeza temAMthI ja prApta thAya e rIte chapAI karavAnA kAryane saMpAdana kahevAmAM Ave che. A saMpAdananuM kSetra dina-pratidina vistaratuM ja jAya che. AzA evI rAkhavAmAM Ave che A rItanA granthanI madadathI bhaNanAra TUMka samayamAM jJAnaprApta karI zake. samayano bacAva ane jJAnanI vyApaktA sahaja bane. chatAM kabUla karavuM paDaze ke bhUtakALanA mUrdhanya zAstrakAra bhagavaMto AjanA jevA saMpAdanothI sabhara granthonI koI ja madada lIdhA vinA kliSTalipi ane akSaromAM lakhAyela grantho meLavavA paNa durlabha hatA tevA kaparA saMyogomAM jevI vidvatA ane gItArthatA prApta karI zakyA tenA zatAMze paNa AjanA sAdhano, sagavaDothI chalakAtA jamAnAmAM vidvAno taiyAra thAya che ke nahi te saMzodhana sAthe saMpAdita karavA jevo viSaya che. kadAca paDakArathI vyaktinuM hIrajhaLakI uThatuM hatuM. sagavaDa ane saraLatAthI vyakti vadhu pAMgaLo banyo che. chatAM hAlamAM dareka grantha saMpAdanathI zaNagAravo joIe tevI AjanI mAMga hoya che. ahIM paNa kaMIka saMpAdana karAvamAM AvyuM che. | (1) pUrvanA saMpAdanomAM granthakAranA zloko ane granthakAre vacamAM raju karelA sAkSI zlokone judA pADyA vinA kramasara je naMbara AvyA te ApI dIdhelA che. A saMpAdanamAM tevA zlokone alaga tAravIne mULagranthanA zloka karatA nAnA TAIpamAM zloka naMbara ApyA vinA chApyA che. tethI pUrvaprakAzananA zloka naMbara sAthe A prakAzananA zloka naMbaromAM taphAvata raheze. hajI paNa keTalAka zloko anya granthanA uddhAraNarUpe hovA joIe ema lAge che paraMtu cokkasa sthAna na maLavAthI tene mULagranthanA zloko rUpe ja rAkhyA che. bhaviSyamAM vidvAno temAM AgaLa kArya karI zakaze. (2) muLa granthamAM Ama to granthakArazrIe moTAbhAge te te AgamAdinA nAma ane zataka-adhyayana-udezA AdinA ullekha sAthe ja uddharaNo rajU karyA che. chatAM jyAM evuM nathI kyuM tyAM e zloka sAkSI-granthamAM keTalAmo che te zodhavAno prayAsa karyo che. te prAptanaMbara ne brekeTamAM raju karyo che. (3) A saMpAdanamAM chapAyela granthano ja AdhAra lIdho che. kyAreka chapAela be judA judA prakAzanonA pAThAMtaromAM vadhu yogya jaNAyA te pATho ahIM svIkAryA che. kharekhara to hastaprato sAthe meLavIne navA pAThAMtaro zodhavA joIe. te mATe hastaprata meLavavA prayAsa karyo. tyAMthI mAhitI maLI ke A hastapratonI jherokSa anya mahAtmAne ApI che. teo A kArya karI rahyA haze. chevaTe e kArya hAthamAM na lIdhuM. (4) A granthamAM granthakAre lagabhaga dareka vAto kyA granthanA AdhAre lakhI che tenI tyAM ja spaSTatA karI che, nAmollekha sAthe, A grantha racanAnI zailI ja evI che ke adhyayana karanArane A vAta kyAM haze. tevI muMjhavaNa anubhavavI na paDe. AmAM paNa vizeSa saMpAdana thaI zake che. granthamAM varNavelA te te padArtho AdhAra granthamAM je zabdomAM raju thayA che teno saMgraha karIne pariziSTa banAvAya. paNa Ama karavAmAM pariziSTanuM kada ane tenA kAraNe granthanuM kada ghaNuM ja moTuM thaI jAya che tethI thoDA prayAsa pachI e kArya baMdha karyuM. phakta pariziSTa-1mAM viSaya ane granthano nirdeza mAtra karyo. (5) dareka granthamAM viSamasthAna upara TippaNI lakhavAmAM Ave to vAMcanArane vadhu sugamatA rahe. TippaNInuM A ja mukhya kAma hoya che. pUrvaprakAzanomAM TippaNIo mUkavAmAM AvelI che. emAM phakta padArthane sugama banAvavAnA bhAva sivAya paNa bIjo bhAva dekhAya che. granthakArane jyAM be mato vacce saMgati na jaNAI ane baMne mato raju karyA tyAM TippaNIkAre capaTI vagADatA saMgati karI ApI che. TippaNIkAranI pratibhAne bahuM madhyastha bhAve vidvAno mANI zake te mATe pUrvaprakAzananI TippaNIo e ja svarUpamAM A saMpAdanamAM paNa levAmAM AvI che. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6) pariziSTa-2mAM A granthamAM je matAMtaro raju karavAmAM AvyA che teno viSaya ane tene matAMtaravALA granthonAM nAmonI sUci banAvI che. (7) granthakAre granthamAM keTalAka viSayonuM varNana karyuM paNa bahu vistAra na karatA vadhu jANavAnI jijJAsAvALAne je zAstrane jovAnI bhalAmaNa karI che te zAstranAM nAmonI sUci viSayanirdeza sAthe pariziSTa-3mAM mUkI che. tyAra bAda granthakArazrInI bIjI kRtionAM nAmo ane A granthamAM je je zAstronAM AdhAra levAmAM AvyA te granthonI sUci mUkI che. temaja zarUAtamAM ja A granthano viSayAnukrama mUkyo che. A grantha eka saMgrahagrantha che. AgamazAstromAM cArebAju vistarela padArthone eka jagyAe saMgrahita karavAnuM mukhya kArya A granthamAM thayuM che. AmAM phakta padArthonuM saMkalana ja nathI, te te padArthone granthakArazrIe potAnI lAkSaNika zailIthI AlekhyA che. A eka ja granthanuM adhyayana karavAthI anya - anya aneka granthono bodha thaI jAya che. eka ja padArtha vize alaga-alaga granthakAro zuM pharamAve che, tenuM jJAna paNa ahIM ja thaI jAya che. granthakArazrI aMge vicArIe to teozrInI tIvra smaraNazakti ane jJAnAvaraNIyakarmanA kSayopazama pratye ahobhAva janme tema che. teozrIno bodha keTalo vistRta hato teno aMdAja A granthamAM ApelA sAkSIpATho dvArA ja AvI jAya che. je samayamAM granthanI prata meLavavI paNa muzkela hatI tevA samayamAM seMkaDo granthonI sAkSI ApIne grantha banAvavo keTaluM muzkela kArya che te samajI zakAya che. AjanA jevI sagavaDa, zAstronI sulabhatA ane joIe tevo sahayoga jo granthakArazrInA samayamAM hota to kadAca AthI paNa utkRSTa racanAnI ApaNane bheTa maLI hota. granthakArazrInI bIjI zAstra racanAo jotA teozrInI zAstrapAraMgatatA pragaTa thAya che. vyAkaraNabhAvanA-kalpasUtranI subodha zailInI TIkA - rasALa gUrjara sAhityanI racanA vagerethI teozrInA bodhanI vizALatA sAthe UMDAIno paNa sAro paricaya maLe che. - A granthanA prUpha cekIMgamAM, dravyaloka prakAzananuM prUpha zuddha karavAmAM sAdhvIzrI hemaratnAzrIjInA nizrAvarti sAdhvIzrI jinarakSitAzrIjIe kALajIpUrvaka kArya karyuM che. temanI svAdhyAyapriyA vRtti ane pravRtti yAda rahI jAya tevI che. te sivAyanA samagra granthanuM mUpha cekIMga sAdhvIzrI jayadharmAzrIjI ane temanI suziSyAo sAdhvIzrI bhavyadharmAzrIjI, sAdhvIzrI bhavyasiddhizrIjI, sAdhvIzrI dharmasiddhizrIjI ane sAdhvIzrI tattvakRtizrIjIe khUba mahenata laIne karyuM che. emanI saunI paNa svAdhyAyasUci ati uttama che. Ama chatAM paNa mudraNa azuddhi rahI javAnI saMbhAvanA pUrNa che. A badhAnA svAdhyAya rasanI anumodanA sAthe temanA sahayogane ahIM kRtajJatApUrvaka yAda karuM chuM. zAstra ane siddhAMto pratye ati AdarabhAva utpanna karavAnuM duSkara kArya sahajatAthI karI janArA bahuzrutagItArtha sva-pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya rAmacandrasUrIzvarajI mahArAjAnA dharmopakArane ane puNyasAmrAjyane zirasAvaMdha karIne cAlanAro ramaNalAla chaganalAla ArAdhanA bhavanano zrI saMgha A grantha prakAzanamAM saMpUrNa Arthika sahyoga denAro banyo che. A saMghanA jJAnanidhimAMthI A grantha prakAzita karavAmAM Avyo che, dareka zrI saMgho jo A rItano Adarza AMkha sAme rAkhIne potAnA jJAnanidhine zrutaprakAzana mATe khullo muketo apragaTa ke pragaTakoIpaNa grantha durlabhanarahe. jJAnanA kArya mATe yogya rIte jJAnanidhi vAparavAmAM na Ave ane mamatvathI saMgraha ja kare to vahIvaTa karanArAne doSa lAge che A vAta kadI bhUlAvI na joIe. mArA paramazraddheya gurudeva pUjyapAda AcAryabhagavaMta zrImad vijayaravicandrasUrIzvarajI mahArAjA ghaNIvAra kahetA ke varSamAM ekavAra zrI lokaprakAza ane zrI pravacana sAroddhArano svAdhyAya karavAmAM Ave to lagabhaga AgamanA padArtho tAjA ne tAjA rahe, A granthanuM saMpAdana karatI vakhate enA vAcanathI aneka prakAranI zubhapariNatino AsvAda mane anAyAse thato rahyo che, eno AnaMda zabdomAM varNavI zakAya tevo nathI. A granthanA adhyayanadvArA AvAja sAttvika AnaMda anubhavanArA sau bane e ja zubhakAmanA. mUka zuddha karavAmAM sAdhIthI jIpUrvaka kArya karyuM che. temanI granthanuM mUpha cekIga panyAsa jayadarzanavijayagaNI vi. saM. 206 1, jeTha suda 6, somavAra tA. 13-6-2005, bhArajA Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI lokaprakAzamahAgranthasya vissydrshn| AA DDOOOD OM dravyalokaH viSayaH pRSThaH viSayaH prathamaH sargaH 0 yonikulasvarupaM 0 bhavasthiti: - sAbhidheyaM maGgalaM kAyasthitisvarupaM - paramANvAdArabhya yavamadhyaparyantaM mAnaM - audArikAdidehapaJcakasvarupaM 0 utse-pramANA-tmAGgalamAnaM meyaJca 0 utsedhAGgalAditrayANAM sUci-pratara-dhanabhedAH tatra kAraNakRta-pradezasaMkhyAkRtavizeSau 0 aGkasthAnAni, bhAgahAravidhiH 0 svAmikRta - viSaya - prayojanakRtavizeSa: 0 pramANAvagAhakRta: vizeSa: 0 aGgalAdArabhya rajjuparyantaM mAnaM sabhedaM palyopama-sAgaropamasvarupaM 0 sthityalpabahutvAntarakRtavizeSa: 0 saMsthAnasvarupaM saGkhyAtAsaGkhyAtAnantamAnaM savistaraM anavasthita-zalAkA-pratizalAkA 0 aGgamAnaM, samudghAtA: gatyAgatisvarupaM mahAzalAkAsvarupaM atra kArmagranthikamataM 0 antarAptyekasamayasiddhisvarupaM, lezyAsthiti: 9 lezyAsvarupaM dvitIyaH sargaH AhAradikaprasaMgAt kiJcidAhArasvarupa // saMhanAni / paJcAstikAyAdi SaDdravyANi, tatsvarupaJca 0 alokAkAzAnantatAyAM dRSTAntaH 9 bheda-prabhedasahitAH kaSAyAH 0 saMjJAH 0 jIvAstikAyavarNanaM dravyabhAvendriyANi 0 siddhasvarupaM siddhigamanavarNanaJca - saMjitAdivarNanaM ekasamayasiddhAdivarNanaM vedatrayasvarupaM 0 siddhAnAmavagAhanA / samyagdarzanaprAptivarNanaM, matAMtaraca - siddhigamanayogyatvamalpabahutvaJca 0 saprabhedaM samyaktvaM 0 zivasukhavarNane mlecchadRSTAnta: 0 paJcadhA mithyAtvaM tRtIyaH sargaH - matijJAnasvarupaM saprabhedaM * vistRtaM zrutajJAnavarNanaM 0 saptatriMzatbAraiH saMsArijIvAnAM svarupa paryAptisvarupa 0 avadhijJAnavarNanaM mana:paryavajJAnaM 0 yonisaGkhyAsvarupaM yonisvarupaJca D kevalajJAnaM, matijJAnaviSayaH Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 111 115 viSayaH viSayaH pRSThaH // zrutajJAnaviSayavadhijJAnaviSayazca 9 apkAyabhedAH, agnikAyabhedAH, 103 / mana:paryAyaviSaya: kevalajJAnaviSayazca, vAyukAyabhedAH matyajJAna-zrutAjJAna-vibhaGgajJAnaviSayaH - vanaspaterbhedAH 103 0 pratyakSa-parokSajJAnavicAraNA bIjAnAM dhvastAdhvastayonisvarupa 105 0 paJcajJAnAnAM sahabhAva: 0 sAdhAraNavanaspaterlakSaNAni 106 0 jJAnAnAM sthitayaH 73 0 pratyekavanaspatibhedA: 107 - jJAnAnAmantarANi pRthyapagnikAyasthAnAni - darzanasvarupaM vAyukAyasthAnaM, vanaspatisthAnaM 112 upayogA: bAdarANAM sthAnAni - AhAravivaraNaM teSAM paryAptiH, yoniH 113 0 caturdazaguNasthAnAni yonisaMvRtatvAdiH, bhavasthitiH 114 9 yogAH 88 0 kAyasthitiH, dehAH, saMsthAnaM, aGgamAnaM 9 bhASAsvarupa 910 samudghAtaH 117 0 gatiH, AgatiH, anantarAptiH, samaye mukti: 118 caturthaH sargaH 0 lezyA, AhAradik, mAnaM, digapekSayAlpabahutvaM 119 - saMsArijIvAnAM ekAdidvAviMzatividhAH prakArA: 930 antaraM 121 nigodagolakaprarupaNA 95 SaSThaH sargaH nigodeSu vyAvahArikAvyAvahArikAzca jIvAH 96 0 lokavyApIsUkSmanigodaH 0 vikalendriyeSu dvindriyatrIndriyabhedA: 121 0 teSAM paryAyAdiddhAracatuSTayaM, bhavasthiti: 970 caturindriyabhedAH 122 0 sUkSmanigodajIvAnAM tridhA kAyasthitiH vikalendriyANAM sthAnaM, paryAptayaH, / teSAM dehA:, dehamAnaM, samudadhAtAH, gatiH yonisvarupaM, bhavasthitiH, kAyasthitiH - AgatiH, lezyAH, AhAradik, saMhananAni 99 dehAdArabhya saMjJitAparyantaM varNanaM 123 0 kaSAyAH, saMjJAH, indriyANi, vedaH, vedAdArabhyAlpabahutvaparyantaM 124 dRSTiH , jJAnaM digapekSayA'lpabahutvaM, antaraM 125 0 AhArakatvaM, guNAH, yogAH, mAnaM - paJcendriyajIvasvarupaM, tatra jalacarAH, 125 0 laghyalpabahutA, digapekSayA'lpabahutA, antaraM 101 catuSpadAH 126 0 uraparisarpAH, bhUjaparisarpAH paJcamaH sarga: 0 teSAM sthAnAdArabhyAntaraparyantaM varNanaM bAdarekendriyajIvAH 102 D pRthvIkAyabhedAH 102 122 100 127 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A 171 177 172 viSayaH pRSThaH viSayaH " pudgalasya visrasAbandhaH prayogabandhazca 162 saptama: sarga: 0 pudgalasya spRzadaspRzadgatiH 163 0 manuSyabhedAH, tatra saMmUchimanarANAM pudgalAnAM bandhAdidazavidhaparINAmAH 163 sthAnAdArabhya dvAravarNanaM 132 garbhajanarabhedAH, AryadezAH kSetralokaH 134 / teSAM sthAnAdArabhya dvAvarNanaM 134 dvAdazaH sargaH 0 sUtralakSaNaM 136 169 9 lokasaMsthAnaM rajjumAnaJca aSTamaH sargaH 0 khaNDukamAnaM, khaNDukamAnena lokamAnaM 0 caturdhA surAH 1390 rucakapradezAH, tenorvAdhomadhyalokavibhAga: 171 0 paramAdhArmikasuravarNanaM 139 0 rucakAd digvidignirgama: vyantarAmavarNanaM 1400 lokadizAmAkAra: 0 jyotiSka-vaimAnikasuravarAH 142 0 kRtayugmAdisvarupa D devAnAM sthAnAdArabhya dvAkharNanaM 1420 dizAmanye bhedAH 0 ardhAdholokamadhyaH 174 navamaH sarga: dRSTalokamAnaM, vargitalokamAnaM 9 saptadhA nArakAH, teSAM 0 ghanIkRtalokamAnaM 174 sthAnAdArabhya dAravarNanaM lokamAnagaNanAyAM dRSTAMtaH 176 viSayaH 9 adholokasya vizeSavarNanaM 176 0 saptapRthivInAmAni, teSAM mAnAdi 176 dazamaH sargaH ratnaprabhApRthvIvarNanaM 176 bhaumeyanagarANi -177 bhavasaMvedhaH, jIvAnAM jyeSThakaniSTAyuzcaturbhaGgI 149 aSTadhA vyantarANAM varNanaM 178 karmabaMdhahetavaH aSTavidhakarmavarNanaM trayodaza: sarga: ekAdazaH sargaH ratnaprabhApRthivyAM bhavanapatidevAnAmAvAsAH 181 0 bhavanapatyAsurANAmAlayasaGkhyA 182 0 pudgalAstikAyavarNanaM 161 0 camarendrasyotpAtaparvataH O pudgalAnAM dazavidhaH pariNAmaH 162 camaracaJcArAjadhAnI 183 2 camarendrasyotpatti-kartavyavarNanaM 183 174 147 pRSThaH 182 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya: O camarasya krIDAratisthAnaM - sAmpratInacamarasya pUrvabhavaH, camarotpAtaH - zakravajrabhayadvIrazaraNaM O camarasya trAyastriMzakAnAM pUrvabhavavarNanaM - agramahiSINAM pUrvajanmavarNanaM - balIndranirupaNaM - asurANAM zarIrAdivarNanaM - dharaNendrotpattiH, parivArazaktivarNanaM - lokapAlAnAM zakti:, asurANAM zeSa-varNanaM caturdaza: sarga: - narakAvAsavIthIvarNanaM, trayodaza prastarAH O narakAvAsAH, narakeSu vedanAdayaH - paramAdhArmikakRtAH vyathAH - paramAdhArmikatvakAraNAni O teSAM agretanajanma, tatra vedanA - trayodaza pratare nArakANAM dehamAnaM - pratipratare nArakANAM jaghanyotkRSTAyuH - vaMzApRthvyAM narakAvAsAH O pratipratare teSAM saMkhyA tatra pratipratare dehamAnaM O - zailApRthvIvarNanaM O pRSThaH viSayaH 184 O tatra narakAvAsAH, dehamAnaM, AyuH - mAghavatIpRthvIvarNanaM 184 185 185 186 187 189 189 191 tatra pratipratare narakAvAsasaGkhyA - pratipratare narakAvAsAH, dehamAnaM, AyuH - saptanarakotpatiyogyajIvAH - narakodvRttAnAM vizeSakathanaM - narakAyurbandhakAraNA paJcadazaH sargaH 194 195 197 197 198 198 198 - 199 - 199 200 - 200 201 - pratipratare nArakANAM dehamAnaM, jaghanyotkRSTAyu: 201 - aJjanApRthvI nirupaNaM 202 0 pratipratare narakAvAsAH 202 O tatra paramAdhArmikakRtA pIDA nAsti 203 203 - pratipratare dehamAnaM, AyuH, lezyA rISTApRthvI varNanaM 203 - iSujIvAdiparibhASA - pratipratare narakavAsAH, dehamAnaM, AyuH, lezyA 204 - kSetraphalAdivarNanaM maghApRthvIvarNanaM 204 - tiryaglokavarNanaM - asaGkhyadvIpasamudranAma svarupaM - dvIpasamudramAnaM jambUdvIpavarNanaM D jambUdvIpasya zAzvatAzAzvatarupatA D jambUdvIpasya jagatI- vedikAvarNanaM - jagatIdvArANi tadvarNanaM - aparajambUdvIpajagatI varNanavizeSa: O ratnamayo vapraH, dvArANi, ratnabhadrAsanAni vanAni, prAsAdAH, siMhAsanAH, maNipIThikAdiH caityastUpAH, zAzvatapratimAH, caityavRkSaH, mahendradhvajAH sudharmAsabhAmadhyabhAgavarNanaM - mANavakacaityastaMbha:, tanmadhye jinAsthini - 0 devacchandakaH, siddhAyatanaM, upapAtasabhA abhiSekAdisabhA: - jambUdvIpasya dvArANAmantaraM jambUdvIpasya madhyabhAgavarNanaM SoDazaH sargaH - bharatakSetre SaTkhaNDAdimAnaM ix pRSTha: 205 205 206 206 206 207 208 208 209 209 210 210 211 213 214 215 216 216 217 217 218 218 218 219 220 220 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 227 227 229 000000 viSayaH pRSThaH viSayaH pRSThaH 0 vaitADhyagirivarNanaM 221 mUlajambUvRkSasya paritaranyejambUvRkSAH 0 tatra navakUTAni 222 0 prAsAdAH, kUTAH 253 0 zAzvatapratimAGgopAGgavarNanaM 223 0 jambUvRkSasya nAmAMtarANi 254 0 vaitADhyasya ddhe gRhe 224 " anAdRtapUryAmanAdRtadevaH saparivAra: 254 0 cakrIkRtamaNDalAni / saumanasavidyutprabhAbhidhau parvatau 254 0 navanidhisthAnaM 226 0 devakururuttarakuruH 256 uttarabharatArddhavarNanaM 226 aSTAdazaH sargaH zAstre matAntarasya kAraNam 226 0 himavAn parvataH meruparvatavarNane mAnam 257 - siddhAyatanAdi kUTAni 2270 bhadrasAlavanam 260 0 siddhAlayamAnaM nandanavanam 262 - padmahada-zrIbhavanaM 0 saumanasAbhidhavanam 265 - padmahadAnnirgatAgaGgAvarNanam pANDukavanaM, tatra catasra: zilAH 266 0 sindhumahAnadIvarNanam 231 ekonaviMzaH sargaH 0 gajadantaparvatAH AntaradvIpA: 0 haimavatakSetravarNanam 2330 nIlavAn parvataH 0 mahAhimavAnaparvataH 234 - ramyakkSetraM 270 - harivarSakSetram 236 rakmiparvataH 271 9 niSadhaparvatavarNanam 0 hairaNyavatakSetram 272 0 prasaGgAt zItAsvarupam 238 zikharIparvataH 272 0 aikhatakSetram 274 saptadazaH sargaH viMzatitamaH sarga: 0 mahAvidehavarNanam 239 . adhogrAmAH 240 0 sUryacAraH, candracAra: 279 dvAtriMzatvijayAH 240 - sUryamaNDalakSetram 280 vijayAnAM rAjadhAnyaH, tatrasthAnAM manujAnAM 243 0 trividhA maNDalAbAdhA 281 zarIrAhArAdimAnaM 9 maNDalAntaraprarupaNA 0 gaMdhamAdanamAlyavantau parvatau, tatrakuTAni 246 0 maNDalacAraprarupaNA 283 kurukSetre yugalikAH, teSAM varNanam / 248 0 dinarAtri pramANaprarupaNA 283 - jambUpIThaH, jambUvRkSaH 250 0 karkasaMkrAntau AtapakSetratama:kSetrayoH svarupam 286 9 tatra siddhAyatanam kSetravibhAgena dinarAtrimAnaprarupaNA 288 232 269 237 282 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 295 339 viSayaH pRSThaH viSayaH pRSThaH - maNDalAnAM parikSepaprarupaNA 288 dvAviMzatitamaH sargaH 0 maNDalAnAM muhUrtagatiprarupaNA 289 maNDalAnAM dRSTipathaprAptiprarupaNA 2900 dhAtakIkhaNDa nirupaNam - atha candacAraprarupaNA 294 jambUddhIpavaddhizadavarNanam tatra maNDalakSetraparimANaprarupaNA 294 trayoviMzatitamaH sargaH 0 abAdhAprarupaNA | maNDalAnAM parikSepaprarupaNA 2950 puSkaravaradIpa: 339 0 maNDalAnAM muhUrtagatiprarupaNA 296 0 mAnuSottaranagavaraH dRSTipathaprAptiprarupaNA 2970 nRkSetram 341 " maNDalArdhamaNDalayoH kAlamAnam 298 0 nRkSetrAtparato na bhavennRNAM garbhAdhAnaM, 347 0 dhruvarAhuH parvarAhuzca 298 janmamRtyU saMmUchimanarodbhavaH tithimAnAdi 2990 narakSetre varSakSetrAdisaMgrahaH 347 0 candrasvarupaM nakSatrasvarupaJca 302 0 viharamAna jinanAmAni 349 . nakSatrANAM maNDalasaGkhyA, maNDalakSetraM, 303 merorabAdhA, maNDalaviSkambhAdi, muhUrtagatiH caturviMzatitamaH sargaH - candramaNDalAveza: 304 353 3080 sthira sUryacandra vyavasthA 0 nakSatrANAmAkRtiH 9 ahorAtrasamApakanakSatrANi parirayazreNi: 0 puSkarodadyAdisamudradIpavarNanam - grahA: " nandIzvaraddhIpavarNanam ekaviMzatitamaH sargaH dIpamadhye catvAro'JjanaparvatAH 359 0 lavaNodadhiH, tasya gotIrtham 9 tatra zAzvatajinAlayAH 362 313 0 nandIzvaraddhIpamadhye catvAraH ratiparvatAH samudrasya dArANi, pAtAlakalazA: 366 315 9 agretanadIpasamudravarNanam 367 laghupAtAlakalazAH, samudravelAkAraNam kAra 316 0 rucakadvIpa-rucakaparvata-zAzvatacaitya-dikkamArikA - velandharANAmAvAsaparvatA: ekako 319 369 0 lavaNasamudre gautamadvIpaH nivAsakUTAni lavaNAdhipatisusthitadevasya parivAraH 322 paJcaviMzaH sargaH 0 candrasUryaddhIpA: 323 lavaNasamudrazikhayA jyotiSkANAM 324 tiryagloke jyotizcakram 370 gatena vyAghAta: 9 samabhUtalAtsUryacandroccatvam 370 9 grahapaTaloccatvaM nakSatrapaTalaJca 310 312 355 357 359 322 371 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 409 415 417 422 viSayaH pRSThaH viSayaH pRSThaH jyotizcakre vimAnAni kapitthA kRtIni 3720 utpatticyavanayordevaloke virahakAla: 408 - jyotiSkavimAnAni svayameva caranti tathApyA- saudharmezAnendrayoH svarupaM, dvayoH pUrvabhavau 409 bhiyogikA adhaH sthitvA vahante, 123730 zakrasya parivArAdisamRddhiH 4 teSAM varNanam - zakrAgramahiSIpUrvajanma 414 0 vimAneSu parSadAdi varNanam 3760 zakrasya kAmakrIDA 414 candrasUryAgramahiSIpUrvabhava: parivArazca / 377 0 lokapAlAnAM svarupam 0 candrasUryavimAne devadevInAM jaghanyotkRSTasthiti: somarAjayamarAjasevakAH, tatkAryANi / 415 0 grahAnukUlya-prAtikUlyarahasyam 379 0 varuNavaizramaNasevakAH, tatkAryANi kA 416 SaviMzaH sargaH 0 zakrasya jIvanaprasaGgAH - IzAnendrapUrvajanma 418 . urdhvalokasvarupam 3800 izAnendrasya dRSTizakti: 419 0 saudharmezAnAdidevalokA: 381 agramahiSIpUrvajanma 420 . vRttAdi vimAnavyavasthA IzAnendrasyaparivArAdisamRddhiH- 420 catasro divyagatayaH 386 " zakrezAnendrayorvigrahesati sanatkumArendraH devAnAM sukhabhogaH 388 samAdhAnaM karoti - sudharmAsabhA 390 sapvaviMzatitamaH sargaH - tatra siddhAyatanam 391 - abhiSekAlaGkAravyavasAyAdisabhA 391 0 tRtIyaturyadevalokavarNanam 423 upapAtazayyA, tatra devotpattiH, teSAmAcAra: . vimAnapaMktiH 424 navotpannadeva: jinArcA pUjayanti 394 0 devAnAmAyuH 425 kalpAtItadevavarNanam 397 9 avadhijJAnakSetram 426 "devAnAM bhASA 3980 sanatkumArendrasya parivArAdisamRddhiH 426 0 svargasukham 3980 mAhendrAdhipativarNanam 427 0 devAH kathaM nAmAgacchanti 400 - brahAlokasvargavarNanam 428 - snehAdikAraNAdnarake'pi devA gacchanti 4020 tamaskAyasvarupam tamAzA avadhijJAnakSetravarNanam 403 // ddhe kRSNarAjyau 431 . vaikriyazarIramAnam 404 0 lokAntikadevAnAM vimAnAni nAmAni ca 432 0 parigRhitAparigRhitAdevIsvarupam 4050 lAntakasvargaH, vimAnapaGkitaH, - devA: kadAcidduHkhamapyupabhuJjate 4060 lAntakendrasamRddhiH 9 cyavanacihAni 407 0 kilbiSikadevAH 430 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 470 471 472 viSayaH 0 jamAlidRSTAMta: 0 mahAzukradevalokaH, tasya varNanam mahAzukrasurezvarasamRddhiH 0 sahasrArasurAlayaH, tasya varNanam 0 sahasrAradevarAjasamRddhiH 0 AnataprANatasvargavarNanam 0 AraNAcyutasvargavarNanam / 0 acyutendrapUrvajanma kA 0 graiveyakAnuttaravarNanam - gaiveyakasukhAni 0 anuttarasvargavarNanam / sarvArthasiddhavimAnavarNanaM 9 siddhazilAsvarupam kAlalokaH 479 483 viSayaH pRSThaH 436 0 abhivardhitavarNanam 467 __4370 candramAsaprayojanam 469 438 0 nakSatravarSe taulyameyamAnam 439 9 karmasaMvatsarasya lakSaNam 470 439 0 yugasvarupavarNanam 4400 sUryamuhUrtapramANAnayanopAyaH gItamA 442 0 bharatAdikSetre yugAdidina: 473 4430 pratiyugamayanAni, sUryAyanajJAnaviSaye 475 445 karaNam 446 0 viSuvatprakaraNam 4480 ayanaprakaraNam 480 449 0 sUryartujJAnaviSaye karaNanirupaNam 481 451 0 RtupUrakatithijJAnAya karaNanirupaNam 0 atha candrartRsvarupaM karaNaJca jaNI 484 9 mAsa-dina-rAtrinAmAni 486 a tithinAmAni-tithisvAminaH, tithimAnam 487 0 muhUrtaprakaraNam 453 - sUryacandra saMbandhinakSatrANAM parAvartam / 493 454 0 pauruSInirupaNam 497 4560 pAdonapauruSI, sArddhapauruSI, pUrvArddham / 501 457 ekonatriMzattamaH sarga : 458 459 9 mAthuravAlabhyavAcanAgatagaNitaH 503 0 palyasAgarabhedataH dvidhopameyam 505 0 kalpataruvarNanam 506 0 yugalikamanuSyavarNanam 508 463 0 mAnavasya dvAtriMzallakSaNAH 509 yugalikastrIvarNanama 509 4650 yugalikajIvanaM prathamArake 511 4660 dvitIyArakavarNanam 516 493 aSTAviMzatitamaH sargaH 0 kAlasya vyAkhyA 0 SaDRtuprabhAvaH, kAladravyasiddhiH tridhA pariNAma: kAlazabdasyekAdaza nikSepAH 0 dazadhA sAmAcArI . upakramacarcA tridhA pramANakAla: 0 kAlavizeSa: samayakAla: 0 kSullakabhavaprakaraNam 0 kSullakabhavaprayojanam 0 taulyameyasvarupaM, tulAyA mAnaM svarupaJca - nAlikAkAlAdisvarupam 0 sUrya-candrasaMvatsaramAnam 461 4A Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 570 520 522 580 581 582 583 584 585 589 591 593 594 596 524 537 viSayaH tRtIyArakavarNanam - kulakara-prathamatIrtheza-taddarzitavyavasthA 0 prathamacakravartI-tIrthapravartanAdi triMzattamaH sargaH viMzatisthAnakAni tattapovidhisampradAya: " jinagarbhotpattiH 9 caturdazasvapnadarzana-dohadAdi 0 uccagrahAH, chatrAdiyogAH, dikkumArikAkalpaH - janmakalyANakotsavaH 9 AdIkSAntaM prabhojIvanam dvAviMzatiH pariSahAH 9 dhyAnasvarupam prabhorjJAnotpattiH, samavasaraNam 9 jinadezanAvarNanam 0 zrAvakANAM dvAdazavratAH 0 aSTapravacanamAtaraH, tIrthasthApanA 0 zIlAGgAnAmaSTAdazasahasrANi 0 dvAdazavratAnAM bhaGgasaGkalanA samavasaraNe dvAdazaparSadA, prabhoH prabhAva: 0 balividhinAM, pratihAryASTakaM 0 catustriMzadatizayAH, aSTAdazadoSAH 0 nirvANakalyANakaM ekatriMzattamaH sargaH cakravartisvarupam 9 cakravartinAmakarmabandhakAraNAni SaTtriMzannRguNAH pRSThaH viSayaH 15170 cakraratnotpattiH, digvijayaH 5180 cakravartitvAbhiSeka: 5190 cakra-daNDa-khaDgaratnavarNanam . chatra-carmaratnavarNanam / 0 maNi-kAkiNIratnavarNanam senApatiratnavarNanam gRhapativArddhakIratnavarNanam 523 O purohita-gajAzvaratnavarNanam strIratna-navanidhivarNanam - cakravartizeSavarNanam 0 vAsudeva baladevasvarupam 527 0 prativiSNu svarupaM, nava nAradAH 533 dvAtriMzattamaH sargaH 539 0 saptakulakaravarNanam 5440 prathamajinacaritram 5500 ajitajinacaritram 5520 sambhavajina caritram 554 0 abhinandanajinacaritram 5550 sumatijinacaritram 5590 padmaprabhajinacaritram 1562 0 supArzvajinacaritram 564 0 candraprabhajinacaritram 5650 suvidhijinacaritram 5660 zItalajinacaritrama 0 zreyAMsajinacaritram 0 zrIvAsupUjyajinacaritram 5680 zrIvimalajinacaritram 568 zrIanaMtajinacaritram 5690 zrIdharmajinacaritram / zrIzAMtijinacaritram 598 600 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 xiv Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSThaH pRSThaH viSaya: 627 628 629 viSayaH 0 zrIkuMthujinacaritram 0 zrIarajinacaritram 0 zrImallijinacaritram 0 zrImunisuvratajinacaritram 9 zrInamijinacaritram zrInemijinacaritram - zrI pArzvajinacaritram // zrI vIrajinacaritram trayastriMzattamaH sargaH 631 692 693 bhAvalokaH SatriMzattamaH sargaH 630 0 aupazamikAdayaH bhAvAH - SaDbhAvavarNanam 633 saptatriMzattamaH sargaH 634 0 lokaprakAzagranthastha bIjAni " dravyalokasya padArthAH 644 / kSetralokasya padArthAH 6450 kAlalokasya padArthAH 6460 bhAvalokasya padArthAH 648 granthakartuH prazastiH 6500 pariziSTa:- 1 655 0 pariziSTa-2 655 pariziSTa-3 0 granthakArANAmanyakRtayaH sAkSIgranthAH 661 704 705 705 706 707 708 712 714 718 718 719 bharatacakrIcaritraM 9 sagara - maghavA - sanatkumAra cakrIcaritraM 0 subhUmacakrIcaritram - mahApadmacakrIcaritram - hariSeNa-jaya-bahAdattacakrIcaritram - navavAsudevacaritrANi 0 rAmAyaNasAraH catustriMzattamaH sargaH - paJcamArakasvarupam 0 SaSThAraka svarupam 0 utsarpiNyA: arakAH 0 anAgatajinajIvAdivarNanam paJcatriMzattamaH sargaH pudgalaparAvartasvarupam . dravyapudgalaparAvartaH kSetrapudgalaparAvartaH 0 kAla-bhAvapudgalaparAvartaH " anubhAgabandhasthAnasvarupanirupaNA 661 672 674 682 683 684 685 686 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // OM hrI~ arhaM namaH // // ai namaH // mahAmahopAdhyAya zrImad vinayavijayagaNivaraviracitaH zrI lokaprakAzaH prathamo dravyalokaH atha prathamaH sargaH / namaH zrIparamAnandanidhAnAya mahasvine / zaMkhezvarapurottaMsapArzvanAthAya tAyine // 1 // piparti sarvadA sarvakAmitAni smRto'pi yaH / sa kalpadrumajitpArzvo, bhUyAtprANipriyaGkaraH // 2 // pArzvakramanakhAH pAntu, dIpradIpAGkurazriyaH / pluSTapratyUhazalabhAH sarvabhAvAvabhAsinaH // 3 // jayanti vyaJjitAzeSavastavo'ntastamodruhaH / giraH sudhAkirastIrthakRtAmadbhutadIpikAH // 4 // kRpAkaTAkSanikSepanipuNIkRtasevakA / bhaktavyaktasavitrI sA, jayati zrutadevatA // 5 // jIyAjjagadgururvizvajIvAtuvacanAmRtaH 1 zrIhIravijayaH sUrirmadIyasya gurorguruH // 6 // zrIkIrtivijayAn sUte, zrIkIrtivijayAbhidhaH / zatakRtvo'nubhUto'yaM, mantraH syAdiSTasiddhidaH // 7 // asti lokasvarUpaM yadviprakIrNaM zrutAmbudhau / paropakAribhiH pUrvapaNDitaiH piNDyate sma tat // 8 // tataH saMkSipya nikSiptamAmnAyaiH karaNAdibhiH / saMgrahaNyAdisUtreSu bhUyiSThArthaM mitAkSaram // 9 // sAmprataM ca kramAtprAyaH, prANino mandamedhasaH / asubodhamatastaistat, kavitvamiva bAlakaiH // 10 // tatastadupakRtyai tanmayA kiJciddhitanyate / karaNoktyAdikAThinyamapAkRtya yathAmatiH // 11 // ayi ! prasannAste santu, santaH sarvopakAriNaH / mayi pravRtte puNyArthamavimRzya svazakyatAm // 12 // zizukrIDAgRhaprAyA, mameyaM vacasAM kalA / nivezanIyAstatrAmI, kathamarthA dvipopamAH // 13 // zrIgurUNAM prasannAnAmacintyo mahimAthavA / tejaH prabhAvAdAdarza, kiM na mAnti dharAdharAH // 14 // saMkSiptAH saMgrahAH prAcyA, yathA te supaThA mukhe / tathAsavistaratvena, subodho bhavatAdayam // 15 // 1. jIvAturjIvanauSadham / 2. lakSmIyazovijayetyetatrayam / Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokaprakAzanAmAnaM, granthamenaM vicakSaNAH / AdriyadhvaM jinaproktavizvarUpanirUpakam // 16 // __ prApyAnuzAsanamidaM samuprakrame'hamaidaMyugInaviharadagurugautamasya / / zrImattapAgaNapatervijayAdidevasUrIziturvijayasiMhamunIzituzca // 17 // mAnairaGgalayojanarajjUnAM sAgarasya palyasya / saMkhyA'saMkhyAnantairupayogo'stIha yad bhUyAn // 18 // tataH prathamatasteSAM, svarUpaM kiJciducyate / tatrApyAdAvaGgalAnAM, mAnaM vakSye tridhA ca tat // 19 // utsedhAkhyaM pramANAkhyamAtmAkhyaM ceti tatra ca / utsedhAtkramato vRddherjAtamautsedhamaGgalam // 20 // tathAhi-dvividha: paramANuH syAtsUkSmazca vyAvahArikaH / anantairaNubhiH sUkSmaireko'NurvyAvahArikaH // 21 // so'pi tIvraNa zastreNa, dvidhAkartuM na zakyate / enaM sarvapramANAnAmAdimAhurmunIzvarAH // 22 // vyavahAranayenaiva, paramANurayaM bhavet / skandho'nantANuko jAtasUkSmatvo nizcayAtpunaH // 23 // anantavyavahArANuniSpannotllakSNazlakSNikA / niSpadyate punaH zlakSNazlakSNikA tAbhiraSTabhiH // 24 // ayaM bhagavatyAyabhiprAyo, jIvasamAsa sUtre ca-paramANU ya aNaMtA sahiyA osaNasahiNayA ekkA / sA'NaMtaguNA saMtI sasahiNayA so'Nu, vavahArI // 1 // Agame ceyaM pUrvasyAH sakAzAdanekasthAneSvaSTaguNaiva nirNItA, anena tvanantaguNA kuto'pi likhiteti kevalina eva vettAra iti tadvRttau // jIvasamAsavRttau / / tAbhiraSTAbhirekaH syAdUrdhvareNurjinoditaH / aSTovareNuniSpannastrasareNurudIritaH // 25 // trasareNubhiraSTAbhirekaH syAdrathareNukaH / aSTabhistairbhavedekaM, kezAgraM kuruyugminAm // 26 // tato'STanaM harivarSaramyakakSetrabhUspRzAm / tato'STaghnaM haimavatahairaNyavatayugminAm // 27 // tasmAdaSTaguNasthUlaM, vAlasyAgramudIritam / pUrvAparavideheSu, nRNAM kSetrAnubhAvataH // 28 // sthUlamaSTaguNaM cAsmAdbharatairavatAGginAm / aSTabhistaizca vAlAgrairlikSAmAnaM bhavediha // 29 // ayaM tAvatsaMgrahaNIbRhadvRtti, pravacanasAroddhAravRttyAdyabhiprAya:, jambUdIpaprajJaptisUtravRttyAdiSu tvaSTabhiH pUrvAparavidehanarakezAgraireva likSAmAnamuktamiti jJeyaM / likSASTakamitA yUkA, bhaveyUkAbhiraSTabhiH / yavamadhyaM tato'STAbhistaiH syAdautsedhamaGgulam // 30 // catvAryutsedhAGgulAnAM, zatAnyAyAmato matam / tatsArddhaddhyaGgulavyAsaM, pramANAGgulamiSyate // 31 // pramANaM bharatazcakrI, yugAdau vA''dimo jina: / tadaGgalamidaM yattat, pramANAGgalamucyate // 32 // yadutsedhAGgalaiH paJcadhanuHzatasamucchritaH / AtmAGgalena cAdyo'rhan, viMzAGgalazatonmitaH // 33 // tataH SaNNavatijeSu, dhanuHzateSu paJcasu / zatena viMzatyADhayena, bhakteSvAptA catuHzatI // 34 // yacca kvApyuktamautsedhAtsahasraguNameva tat / tadekAGgalaviSkambhadIrghazreNivivakSayA // 35 // Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 yaccatuHzatadIrghAyAH, sArddhadvyaGgulavistRteH / syAdekAGgulavistArA, sahasrAGguladIrghatA // 36 // dRSTAMtazcAtra caturaGguladIrghAyAH, sArddhadvyaGgulavistRteH / paTyA yathAGgulavyAsazcIro dairghya dazAGgulaH // 37 // vastutaH punarautsedhAtsArddhaddhiguNavistRtam / catuHzataguNaM dairghya, pramANAGgulamAsthitam // 38 // etacca bharatAdInAmAtmAGgulatayA matam / anyakAle tvaniyatamAnamAtmAGgulaM bhavet // 39 // yasminkAle pumAMso ye, svakIyAGgulamAnataH / aSTottarazatottuGgA, AtmAGgulaM tadaGgulam // 40 // etatpramANato nyUnAdhikAnAM tu yadaGgulam / tatsyAdAtmAGgulAbhAsaM, na punaH pAramArthikam // 41 // yadAhuH pravacanasAroddhAre- [ zloka 1394, 1395] "je jaMmi juge purisA, aTThasayaMgulasamucchiA huMti / tesiM jaM niamaMgula - mAyaMgulamittha taM hoi // 1 // je puNa eapamANA, UNA ahigA ya tesimeaM tu / AyaMgulaM na bhaNNai, kiMtu tadAbhAsamevatti" // 2 // prajJApanAvRttau tu - " jeNaM jayA maNUsA, tesiM jaM hoI mANaruvaM tu / taM bhaNiamihA''yaMgula - maNiayamANaM puNa imaM // tu" // 1 // ityevaMrupamAtmAGgulaM / paramANU rahareNU tasareNU jaM aggayaM ca vAlassa / likkhA jUyA ya javo, aTThaguNa - vivaDDiyA kamaso // 2 // ityAdirupamucchrayAGgulaM / ussehaMgulamegaM, havai pamANaMgulaMsahassaguNaM / taM caiva duguNiyaM khalu, vIrassA''yaMgulaM bhaNiyaM // 3 // ityevaMrUpaM pramANAGgulamityuktamiti jaM0 pra0 utsedhAGgulamAnena, jJeyaM sarvAGginAM vapuH / pramANAGgulamAnena, nagapRthvyAdizAzvatam // 42 // tatrApi -- tasyAGgulasya dairghyeNa, mIyate vasudhAdikam / ityAhuH kecidanye ca tatkSetragaNitena vai // 43 // tadviSkambheNa ke'pyante, pakSeSveteSu ca triSu / ISTe prAmANikaM pakSaM nizcetuM jagadIzvaraH // 44 // atra prathamapakSe ekasmin yojane utsedhAGgulaniSpannAni catvAri yojanazatAni bhavanti, dvitIyapakSe sahasraM tRtIye dazakrozA bhavanti paraM zrI anuyogadvAracUrNI tRtIya eva pakSa AdRto dRzyate, tathA ca tad granthaH- "je ya pamANaMgulAo puDhavAippamANA ANijjaMti te a pamANaMgulavikkhaMbheNaM ANeyavvA Na puNa sUiaMguleNaM" ti // zrI municandrasUrikRtAGgulasaptatikAyAmapyuktaM "eyaM ca khittaguNieNa, kei eyassa jaM puNa miNaMti / anne u sUiaMgula - mANeNa na suttabhaNiyaM taM " // 1 // atra carcAdivistaraH aGgulasaptatikAto'vaseyaH / " vApIkUpataDAgAdi, puradurgagRhAdikam / vastrapAtravibhUSAdi, zayyAzastrAdi kRtrimam // 45 // indriyANAM ca viSayA:, sarvaM meyamidaM kila / AtmAGgulairyathAmAnamucitaiH svasvavArake // 46 // AtmotsedhapramANAkhyaM, traidhamapyaGgulaM tridhA / sUcyaGgulaM ca pratarAGgulaM cApi ghanAGgulam 11 86 11 ekapradezabAhalyavyAsaikAGguladairghyayuk / nabha:pradezazreNiryA, sAsUcyaGgulamucyate // 48 // Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vastutastadasaMkhyeyapradezamapi kalpyate / pradezatrayaniSpanna, sukhAvagataye nRNAm // 49 // sUcI sUcyaiva guNitA, bhavati pratarAGgalam / navaprAdezikaM kalpyaM, tadairghyavyAsayoH samam // 50 // pratare sUcIguNite, saptaviMzatikhAzakam / dairghyaviSkambhabAhalyaiH, samAnaM syAd ghanAGgalam // 51 // tatra guNanavidhizcaivamaDo'ntimo guNyarAzerguNyo guNakarAzinA / punarutsAritenopAntyAdayo'pyevameva ca // 52 // uparyadhazcAdimAntyau, rAzyorguNakaguNyayoH / kapATasandhivatsthApyau, vidhirevamanekadhA // 53 // sthAnAdhikyena saMsthApyaM, guNite'D) phalaM ca yat / yathAsthAnakamAnAM, kAryA saMkalanA tata: // 54 // aGkasthAnAni caivam- [lIlAvatI zloka 11-12] ekaM dazazatasahasrAyutalakSaprayutakoTayaH kramata: / arbudamanjaM kharvaM nikharvamahApadmazaGkavastasmAt // jaladhizcAntyaM madhyaM parArdhyamiti dazaguNottaraM saMjJAH // iti // atrodAharaNampaJcatryekamito rAzirdivAkaraguNIkRtaH / syAdizA SoDazazatI, kramo'GkAnAM ca vAmataH // 55 // atha prasaGgAdupayogitvAcca bhAgahAravidhirucyateyadguNo bhAjakaH zuddhayedantyAderbhAjyarAzita: / tatphalaM bhAgahAre syAt, bhAgAprAptau ca khaM phalam // 56 // agre yathA''pyate bhAgaH, pUrvamaGgha tathA bhajet / SaDbhirbhAge yathA SaSTeH, prApyante kevalaM daza // 57 // atha prakRtampAdaH syAdaGgalaiH SaDbhirvitasti: pAdayorddhayam / vitastiddhitayaM hasto, dvau hastau kukSirucyate // 58 // kukSiddhayena daNDaH syAttAvanmAnaM dhanurbhavet / yugaM vA musalaM vApi, nAlikA vA samAH same // 59 // aGgalaiH SaNNavatyaiva, sarve'pi pramitA amI / sahasrAdvitayenAtha, kroza: syAddhanuSAmiha // 60 // catuSTayena krozAnAM, yojanaM tatpunastridhA / utsedhAtmapramANAkhyairaGgalairjAyate pRthak // 61 // evaM pAdAdimAnAnAM, sarveSAM triprakAratAm / vibhAvya viniyuJjIta, svasvasthAne yathAyatham // 62 // pramANAGgalaniSpannayojanAnAM pramANata: / asaMkhyakoTAkoTIbhirekA rajjuH prakIrtitA // 63 // svayambhUramaNAbdherye, pUrvapazcimavedike / tayoH parAntAntarAlaM, rajjumAnamidaM bhavet // 64 // lokaizca - yavodarairaGgalamaSTasaMkhyaiH hasto'GgulaiH SaDguNitai tubhiH / hastaizcaturbhirbhavatIha daNDaH, kroza: sahasaddhitayena teSAm // syAyojanaM krozacatuSTayena, tathA karANAM dazakena vaMzaH / nivarttanaM viMzativaMzasaMkhyaiH, kSetraM caturbhizca bhujairnibaddham // ityAdyabhidhIyate / mAnaM palyopamasyAtha, tatsAgaropamasya ca / vakSye vistarata: kiJcit, zrutvA zrIgurusannidhau // 65 // Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdyamuddhArapalyaM syAdaddhApalyaM dvitIyakam / tRtIyaM kSetrapalyaM syAditi palyopamaM tridhA // 66 // ekaikaM dviprakAraM syAt, sUkSmabAdarabhedataH / traidhasyaivaM sAgarasyApyevaM jJeyA dvibhedatA // 67 // utsedhAGgalasiddhaikayojanapramito'vaTaH / uNDatvAyAmaviSkambhaireSa palya iti smRtaH // 68 // paridhistasya vRttasya, yojanatritayaM bhavet / ekasya yojanasyonaSaSTabhAgena saMyutam // 69 // saMpUrya uttarakurunRNAM zirasi muNDite / dinairekAdisaptAntai, rUDhakezAgrarAzibhiH // 7 // kSetrasamAsa, bRhatvRtti, jambUdIpaprajJaptivRttyabhiprAyo'yaM, pravacanasAroddhAravRtti, saMgrahaNIbRhatvRttyostu muNDite zirasi ekenAhA dvAbhyAmahobhyAM yAvadutkarSataH saptabhirahobhiH praruDhAni vAlAgrANItyAdi sAmAnyata: kathanAduttarakuru naravAlAgrANi noktAnIti jJeyaM / 'vIraM jayasehara' kSetravicArasatkasvopajJavRttau tu devakuruttarakurUdbhavasaptadinajAtoraNasyotsedhAGgulapramANaM roma saptakRtvo'STakhaNDIkaraNena vizaMtilakSasaptanavatisahasraikazatadApaJcAzatpramitakhaNDabhAvaM (2097152) prApyate, tAdRzai romakhaNDaireSa palyo bhriyata ityAdirthataH saMpradAyo dRzyata iti jJeyaM // etAni cAGgulasatkAni romakhaNDAni caturviMzati guNAni haste, tAni caturguNAni dhanuSi, tAni dvisahasraguNAni kroze, evaM krameNa samavRttaghanayojanapalyagato romakhaNDarAzirbhavati, sa cAGkato yathAtrayastriMzatkoTyaH syuH, saptalakSANi coparI / dvASaSTizca sahasrANi, zataM ca caturuttaram // 71 // etAvatyaH koTikoTikoTAkoTayaH smRtA atha / caturviMzatirlakSANi, paJcaSaSTiH sahasrakA: // 72 // paJcaviMzAH zatA: SaT ca, syuH koTAkoTikoTayaH / koTAkoTInAM ca lakSA, dvicatvAriMzadityatha // 73 // ekonaviMzatirapi, sahasrANi zatA nava / SaSTizcoparikoTinAM, mAnamevaM nirUpitam // 74 // lakSANi saptanavatistripaJcAzatsahasrakA: / SaT zatAni ca palye'smin, syuH sarve romakhaNDakAH // 5 // tritrikhAzvarasAkSyAzAvAddhayakSyabdhirasendriyAH / ddhipaJcacatuddhyekAkAGkaSaTkhAGkavAjinaH // 76 // paJca trINi ca SaT kiJca, nava khAni tataH param / AditaH palyaromAMzarAzisaMkhyAGkasaMgrahaH // 77 // atrokta zeSo vistarastu upAdhyAyazrIzAnticandragaNikRtazrIjaMbUdIpaprajJaptivRtteravaseyaH / tathA nibiDamAkaNThaM, bhriyate sa tathA hi tat / nAgnirdahati vAlAgraM, salilaM ca na kothayet // 78 // yathA ca cakrisainyena, tamAkramya prasarpatA / na manAk kriyate nIcairevaM nibiDatAM gatAt // 79 // samaye samaye tasmAt, vAlakhaNDe samuddhRte / kAlena yAvatA palyaH, sa bhavenniSThito'khilaH // 8 // kAlasya tAvata: saMjJA, palyopamamiti smRtA / tatrApyuddhAramukhyatvAdidamuddhArasaMjJitam / // 81 // idaM bAdaramuddhArapalyopamamudIritam / pramANamasya saMkhyAtAH, samayAH kathitA jinaiH // 82 // asminnirUpite sUkSma, subodhamabudhairapi / ato nirupitaM nAnyatkiJcidasya prayojanam // 83 // Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 eteSAmatha palyAnAM dazabhiH koTikoTibhiH / bhavedbAdaramuddhArasaMjJakaM sAgaropamam // 84 // athaikaikasya pUrvoktavAlAgrasya manISayA / asaMkhyeyAni khaNDAni, kalpanIyAni dhIdhanaiH // 85 // yatsUkSmaM pudgaladravyaM, chadmasthazcakSuSekSate / tadasaMkhyAMzamAnAni tAni syurdravyamAnataH // 86 // sUkSmapanakajIvAGgAvagADhakSetrato'dhike / asaMkhyeyaguNe kSetre'vagAhanta imAni ca 11 26 11 vyAcakSate'tha vRddhAstu, mAnameSAM bahuzrutAH / paryAptabAdarakSoNIkAyikAGgena sammitam // 88 // samAnAnyeva sarvANi tAni ca syuH parasparam / anantaprAdezikAni, pratyekamakhilAnyapi // 89 // tatastaiH pUryate prAgvat, palyaH pUrvoktamAnakaH / samaye samaye caikaM, khaNDamuddhiyate tataH // 90 // niHzeSa niSThite cAsmin, sUkSmamuddhArapalyakam / saMkhyeyavarSakoTibhirmitametadudAhRtam // 91 // susUkSmoddhArapalyAnAM, dazabhiH koTikoTibhiH / sUkSmaM bhavati coddhArAbhidhAnaM sAgaropamam // 92 // AbhyAM sAgarapalyAbhyAM, mIyante dvIpasAgarAH / asyAH sArddhaddhisAgaryA:, samayaiH pramitA hi te // 93 // yadvaitAsu palyakoTAkoTISu paJcaviMzatau / yAvanti vAlakhaNDAni, tAvanto dvIpasAgarAH // 94 // ekAdisaptAntadinodgataiH kezAgrarAzibhiH / bhRtAduktaprakAreNa, palyAtpUrvoktamAnataH // 95 // prativarSazataM khaNDamekamekaM samuddharet / nizeSaM niSThite cAsminnaddhApalyaM hi bAdaram / / 96 / / eteSAmatha palyAnAM dazabhiH koTikoTibhiH / bhavedbAdaramaddhAkhyaM, jinoktaM sAgaropamam // 97 // pUrvarItyA'tha vAlAgraiH, khaNDIbhUtairasaMkhyazaH / pUrNAtpalyAttathA khaNDaM prativarSazataM haret // 98 // kAlena yAvatA palyaH, syAnnirlepo'khilo'pi saH / tAvAnkAlo bhavetsUkSmamaddhApalyopamaM kila / / 99 / / eteSAmatha palyAnAM dazabhi: koTikoTibhiH / sUkSmamaddhAbhidhaM jJAna sAgarAH sAgaraM jaguH // 100 // sUkSmAddhApalyavAddhibhyAmAbhyAM mIyanta ArhataiH / AyUMSi nArakAdInAM, karmakAyasthitI tathA / / 101 / / eteSAmeva vArddhanAM dazabhiH koTikoTibhiH / utsarpiNI bhavedekA, tAvatyevAvasarpiNI // 102 / / ekAdisaptAntaghasrarUDhakezAgrarAzibhiH / bhRtAduktaprakAreNa, palyAtpUrvoktamAnataH // 103 // tattadvAlAgrasaMspRSTakhapradezApakarSaNe / samaye samaye tasmin prApte ni:zeSatAM tathA // 104 // kAlacakrairasaMkhyAtairmitaM tatkSetranAmakam / bAdaraM jAyate palyopamamevaM jinairmatam // 105 / / koTAkoTyo dazaiSAM ca, bAdaraM kSetrasAgaram / subodhatAyai sUkSmasya, kRtametannirUpaNam // 106 // chinnairasaMkhyazaH prAgvat, kezAgraiH palyato bhRtAt / samaye samaye caikaH, khapradezo'pakRSyate // 107 // evaM kezAMzasaMspRSTA saMspRSTAbhrAMzakarSaNAt / tasminniHzeSite sUkSmaM, kSetrapalyopamaM bhavet // 108 // , Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yadyapyatra vAlAgrakhaNDaspRSTA'spRSTanabha:pradezakarSaNe'dhikRtaikaikasya vAlAgrasyAsaMkhyabhAgakaraNaM nopayuktaM, ubhayathA'pyAvizeSAt, tathA'pi pravacanasAroddhAravRttyAdiSu pUrvagrantheSu tathA darzanAdatrApi tathoktamiti jJeyaM // nanvevaM nicite palye, vAlAgraiH sambhavanti kim / nabha:pradezA aspRSTAstaduddhAro yadIritaH // 109 // ucyate sambhavatyevAspRSTAste sUkSmabhAvata: / nabho'zakAnAM vAlAgrakhaNDaughAttAdRzAdapi // 110 // yathA kuSmANDabharite, mAtuliGgAni maJcake / mAnti taizca bhRte dhAtrIphalAni badarANyapi // 111 // tatrApi mAnti caNakAdayaH sUkSmA yathAkramam / evaM vAlAgrapUNe'pi, tatrAspRSTA nabho'zakAH // 112 // yadAyato ghane'pi stambhAdau, zatazo mAnti kIlakAH / jJAyante'spRSTakhAMzAnAM, tatastatrApi sambhavet // 113 // evaM vAlAgrakhaNDodhairatyantanicite'pi hi / yuktaiva palye khAMzAnAmaspRSTAnAM nirUpaNA // 114 // eteSAmatha palyAnAM, dazabhiH koTikoTibhiH / sUkSmaM sUkSmekSibhiH kSetraM, sAgaropamamIkSitam // 115 // bAdarakSetrapalyAmbhonidhibhyAM sUkSmake ime / asaMkhyaguNamAne staH, kAlata: palyasAgare // 116 // kSetrasAgarapalyAbhyAmAbhyAM prAya: prayojanam / dravyapramANacintAyAM, dRSTivAde kvacidbhavet // 117 // palyaM palyopamaM cApi, RSibhiH paribhASitam / sAraM vAridhiparyAyaM, sAgaraM sAgaropamam // 118 // atha saMkhyAtAdikAnAM, svarUpaM kiJciducyate / zrotavyaM tatsAvadhAnairjanaistattvabubhutsubhiH // 119 // tridhA saMkhyAtaM jaghanyamadhyamotkRSTabhedataH / asaMkhyAtAnantayostu, bhedA navanavoditAH // 120 // paritAsaMkhyAtamAdyaM, yuktAsaMkhyAtakaM param / tArtIyikamasaMkhyAtAsaMkhyAtaM parikIrtitam // 121 // parittAnantamAyaM syAyuktAnantaM dvitIyakam / anantAnantakaM tArtIyikaM ca gaditaM jinaiH // 122 // SaDapyete syurjaghanyamadhyamotkRSTabhedataH / aSTAdazAtha saMkhyAtaistribhiH sahaikaviMzatiH // 123 // dAveva laghusaMkhyAtaM, tryAdikaM madhyamaM tata: / arvAgutkRSTasaMkhyAtAt, naikastu gaNanAM bhajet // 124 // yattu saMkhyAtamutkRSTaM, tattu jJeyaM vivekibhiH / catuSpalyAyupAyena, sarSapotkaramAnataH // 125 // taccaivamjambUdvIpasamAyAmaviSkambhapariveSakAH / sahasrayojanodvedhAH, palyAzcatvAra IritAH // 126 // uccayA yojanAnyaSTau, jagatyA te virAjitA: / jagatyupari ca krozaddhayoccavedikAJcitAH // 127 // didRkSavo dIpavA/n, svIkRtodgrIvikA iva / dhyAyanto jyeSThasaMkhyAtaM, yogapaTTabhRto'thavA // 128 // 1 Aha - yadi spRSTA aspRSTAca nabha:pradezA gRhAnte, tarhi vAlAgraiH kiM prayojanam ?, yathoktapalyAntargatanabhaHpradezApahAramAtrataH sAmAnyenaiva vaktumucitaM syAt, satyaM, kintu prastutapalyopamena dRSTivAde dravyANi mIyante, tAni kAniciyathoktavAlAgraspRSTairevanabhaH pradezairmIyante, kAnicidaspRSTairityato dRSTivAdoktadravyamAnopayogitvAd vAlAgraprarUpaNA'tra prayojanavatIti (anuyogadAravRttI) Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Adyo'navasthitAkhyaH syAcchalAkAkhyo dvitIyakaH / tRtIyaH pratizalAkasturyo mahAzalAkakaH // 129 // AvedikAntaM sazikhastatra palyo'navasthitaH / mAyAdeko'pi na yathA, sarSapaibhriyate tathA // 130 // asatkalpanayA kazciddevastamanavasthitam / kRtvA vAmakare tasmAtsarSapaM parapANinA // 131 // jambUdvIpe kSipedekaM, dvitIyaM lavaNodadhau / tRtIyaM dhAtakIkhaNDe, turyaM kAlodavAridhau // 132 // evaM dIpe samudre vA, sa palyo yatra niSThitaH / tatsamAyAmaviSkambhaparidhi: kalpyate puna: // 133 // udvedhatotsedhata: prAgvad bhriyate sarSapaizca sa: / kramAdvIpe samudre ca, pUrvavannyasyate kaNa: // 134 // evaM dvitIyavAraM ca, riktIbhUte'navasthite / mucyate sarSapaH sAkSI, zalAkAbhidhapalyake // 135 // pUryamANai ricyamAnairevaM bhUyo'navasthitaiH / zalAkAkhyo'pi sazikhaM, pUryate sAkSisarSapaiH // 136 // atredaM jJeyamAdye'navasthite riktIbhUte sAkSI na mucyate / sarvaiH palyaiH samAnatvAnnAnavasthitatA'sya yat // 137 // yAsyA'navasthitetyAbA, jJeyA yogyatayA tu sA / ghRtayogyo ghaTo yadad, ghRtakumbho'bhidhIyate // 138 // sAkSI ca sarSapakaNo, mucyate yaH zalAkake / anavasthitasakaM taM, jagureke pare param // 139 // pUrNIbhUte zalAke'tha, sthApyastatrA'navasthitaH / kramAgatadIpavArddhisamAnaH sarSapairbhUtaH // 140 // athotpATya zalAkAkhyaM, prAgvattasya kaNAn kSipet / anavasthAntimakaNAkrAntadIpAmbudheH puraH // 141 // riktIbhUte zalAke'tha, palye pratizalAkake / kSipyate sarSapastasya, sAkSIbhUtastRtIyake // 142 // atha tatra sthitaM pUrNaM, taM gRhItvA'navasthitam / zalAkAntyakaNAkrAntAdagre prAgvat kaNAn kSipet // 143 // pUryamANai ricyamAnairbhUyobhUyo'navasthitaiH / puna: zalAko bhriyate, prAgvattathA'navasthitaH // 144 // prAgvat zalAkamutpATya, parato dIpavArdhiSu / riktIkRtya ca tatsAkSI, sthApyaH pratizalAkake // 145 // evaM pratizalAke'pi, sazikhaM sambhRte sati / avasthazalAkAkhyau, svayameva bhRtau sthitau // 146 // zalAkasAkSiNa: sthAnA'bhAvAtsa ricyate katham / AdyasyApi tadabhAvAt, kathaM so'pi hi ricyate // 147 // tataH pratizalAkAkhyamutpATya tasya sarSapAn / kSipet pUrvoktayA rItyA, parato dIpavArdhiSu // 148 // evaM pratizalAke'pi, nikhilaM niSThite sati / sAkSIbhUtaM kaNamekaM, kSipenmahAzalAkake // 149 // tataH zalAkamutpATya, dIpAbdhiSu tadagrataH / sarSapAnnyasya tatsAkSI, sthApyaH pratizalAkake // 150 // tataH kramAdarddhamAnavistAramanavasthitam / utpATya parato dIpapAthodhiSu kaNAn kSipet // 151 // prAgvadetatsAkSikaNaiH, zalAkAkhyaH prapUryate / tamapyanekazaH prAgvat, saMricyatasya sAkSibhiH // 152 // tRtIyaH paripUryatA'sakRdetasya sAkSibhiH / palyo mahAzalAko'pi, sazikhaM pUryate tataH // 153 // yathottaramatho sAkSisthAnAbhAvAdime same / bhRtAH sthitA dikkanInAM, krIDAsamudgakA iva // 154 // Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yatrAntimAyAM velAyAM, riktIbhUto'navasthita: / tAvanmAnastadA'styeSa, trayastvanye yathoditAH // 155 // arthatAMzcatura: palyAn, sAvakAze sthale kvacit / udghamya tatsarSapANAM, nicayaM racayeddhiyA // 156 // tatazca jambUddhIpAdidvIpavArdhiSu sarSapAn / uccitya pUrvanikSiptAMstatraiva nicaye kSipet // 157 // ekasarSaparUpeNa, nyUno'yaM nicayo'khila: / bhavedutkRSTa saMkhyAtamAnamityuditaM jinaiH // 158 // etadutkRSTasaMkhyAtamekarUpeNa saMyutam / bhavetparIttAsaMkhyAtaM, jaghanyamiti taddhidaH // 159 // jyeSThAtparIttAsaMkhyAtAdarvAg jaghanyataH param / madhyaM parIttA'saMkhyAtaM, bhavediti jinaiH smRtam // 160 // jaghanyayuktAsaMkhyAtamekarUpavivarjitam / bhavetparIttAsaMkhyAtamutkRSTamiti tadvidaH // 161 // jaghanyayuktAsaMkhyAtaprakArazvAyamyAvatpramANo yo rAzirbhavetsvarUpasaMkhyayA / sa nyasya tAvato vArAn, guNito'bhyAsa ucyate // 162 // yathA paJcAtmako rAzi:, paJcavArAn pratiSThitaH / mitha: saMguNito jAtaH, prathamaM paJcaviMzatiH // 163 // zataM sapAdaM saJjAto, guNita: so'pi paJcabhiH / punaH saMguNita: paJcaviMzAni syuH zatAni SaT // 164 // jAtazcaturthavelAyAmekatriMzacchatAni saH / paJcaviMzatyupacitAnyabhyAsaguNitaM hyadaH // 165 // tatazcaprAgukte sArSape puje, yAvantaH kila sarSapA: / tatsaMkhyAn mukhyanicayatulyAn rAzIn pRthakpRthak // 166 // kRtvA mithastadguNane, yo rAzirjAyate'ntimaH / jaghanyayuktAsaMkhyaM tadAvalIsamayaiH samam // 167 // iyamatra bhAvanAsa sarSapANAM nikaraH, kalpyate ceddazAtmakaH / prAgvadabhyAsaguNitaH sahasrakoTiko bhavet // 168 // gariSThayuktAsaMkhyAtAdarvAg jaghanyataH param / madhyamaM jAyate yuktAsaMkhyAtamiti taddhidaH // 169 // jaghanyayuktAsaMkhyAtaM, prAgvadabhyAsatADitam / hInamekena rUpeNa, yuktAsaMkhyAtakaM guruH // 170 // etadeva rUpayuktamasaMkhyAsaMkhyakaM laghuH / madhyAsaMkhyAtAsaMkhyAtamasmAdutkRSTatAvadhi // 171 // jaghanyAsaMkhyAsaMkhyAtaM, bhavedabhyAsatADitam / ekarUponitaM jyeSThAsaMkhyAsaMkhyAtakaM sphuTam // 172 // atraikarUpakSepe ca, parIttAnantakaM laghuH / madhyaM cAsmAtsamutkRSTaparIttAnantakAvadhiH // 173 // husvaM parIttAnantaM ca, prAgvadabhyAsasaMguNam / parIttAnantakaM jyeSThamekarUponitaM bhavet // 174 // saikarUpaM tajjaghanyayuktAnantakamIritam / paramasmAtparAccArvAg, yuktAnantaM hi madhyamam // 175 // yuktAnantaM tajjaghanyamabhyAsaparitADitam / nirekarUpamutkRSTayuktAnantakamAhitam // 176 // atraikarUpakSepe syAdanantAnantakaM laghu / asmAdyadadhikaM madhyAnantAnantaM ca tatsamam // 177 // utkRSTAnantAnantaM tu, nAsti siddhAntinAM mate / anuyogadArasUtre, yaduktaM gaNadhAribhiH // 178 // Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evamukkosayaM aNaMtANatayaM natthitti / abhiprAya: samagro'yaM, proktaH sUtrAnusArataH / atha kArmagranthikAnAM, matamatra prapaJcyate // 179 // samadvighAto varga: syAt, iti vargasya lakSaNam / paJcAnAM vargakaraNe, yathA syuH paJcaviMzatiH // 180 // jaghanyayuktAsaMkhyAtAvadhi: tulyaM matadaye / ataH paraM vizeSo'sti, sa cAyaM paribhAvyate // 181 // jaghanyayuktAsaMkhyAtAdArabhyotkRSTatAvadhiH / madhyamaM yuktAsaMkhyAtaM, syAdutkRSTamathocyate // 182 // jaghanyayuktAsaMkhyAtaM, vargitaM rUpavarjitam / utkRSTayuktAsaMkhyAtaM, prAptarUpaiH prarUpitam // 183 // ekarUpeNa yuktaM tadasaMkhyAsaMkhyaka laghuH / arvAgutkRSTato madhyamathotkRSTaM nirUpyate // 184 // jaghanyAsaMkhyAsaMkhyAtaM, yattato vargitaM triza: / amIbhirdazabhiH kSepairvakSyamANairvimizritam // 185 // taccaivamtriMzatkoTikoTisArA, jJAnAvaraNakarmaNaH / sthitirutkarSato jJeyA, jaghanyA''ntarmuhUrtikI // 186 // anayorantarAle ca, madhyamAH syurasaMkhyaza: / AsAM bandhahetubhUtA'dhyavasAyA asaMkhyaza: // 187 // evamevAdhyavasAyA, apareSvapi karmasu / syurasaMkhyeyalokAbhrapradezapramitA ime // 188 / / jaghanyAdibhedavanto'nubhAgAH karmaNAM rasAH / tepyasaMkhyeyalokAbhrapradezapramitAH kila // 189 // tatazca-lokAbhradharmAdhamaikajIvAnAM ye pradezakA: / adhyavasAyasthAnAni, sthitibandhAnubhAgayoH // 190 // manovaca:kAyayogavibhAgA nirvibhAgakAH / kAlacakrasya samayAstathA pratyekajantavaH // 191 // anantAGgideharUpA, nigodAzca dazApyamUn / trivargite ladhvasaMkhyAsaMkhye'saMkhyAnniyojayet // 192 // triza: punarvargayecca, bhavedevaM kRte sati / asaMkhyAsaMkhyamutkRSTamekarUpavinAkRtam // 193 // tatraikarUpaprakSepe, parIttAnantakaM laghuH / parIttAnantakAjjyeSThAdyadarvAk tacca madhyamam // 194 // abhyAsaguNite prAgvatparIttAnantake laghau / parIttAnantamutkRSTamekarUpojjhitaM bhavet // 195 // saikarUpe punastasmin, yuktAnantaM jaghanyakam / abhavyajIvaistulitaM, madhyaM tUtkRSTakAvadhi // 196 // jaghanyayuktAnante ca, vargite rUpavarjite / syAyuktAnantumutkRSTamityuktaM pUrvasUribhiH // 197 // atraikarUpaprakSepAdanantAnantakaM laghuH / prAgvadetadapi jJeyaM, madhyamutkRSTakAvadhiH // 198 // jaghanyAnantAnantaM tat, vargayitvA trizastataH / kSepAnamUnanantAn SaT, vakSyamANAnniyojayet // 199 // te cAmIvanaspatI nigodAnAM, jIvAn siddhAMzca pudgalAn / sarvakAlasya samayAn, sarvAlokana zakAn // 200 // punastrivargite jAtarAzau tasmin vinikSipet / paryAyAn kevalajJAnadarzanAnAmanantakAn // 201 // Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 anantAnantamutkRSTaM, bhavedevaMkRte sati / meyAbhAvAdasya madhye, naiva vyavahRti: puna: // 20 // evaM ca navadhA'nantaM, karmagranthamate bhavet / bhavatyaSTavidhaM kiJca, siddhAntAzrayiNaM mate // 203 // sarveSAM rUpamekameSAM jyeSThakanIyasAm / madhyamAnAM tu rUpANi, bhavanti bahudhA kila // 204 // saMkhyAtabhedaM saMkhyAtamasaMkhyAtavidhaM punaH / asaMkhyAtamanantaM cAnantabhedaM prakIrtitam // 205 // prayojanaM tveteSAmabhavia cautthaNaMte, paMcammi sammAiparivaDia siddhA / sesA aTThamaNaMte, pajjathUlavaNAi bAvIsam // te cAmIbAyarapajjattavaNA bAyarepajja apajjabAyaravaNA ya / bAyaraapajja bAyara suhamApajjavaNa suhumaapajjA / suhumavaNApajjattA pajjsuhumA suhuma bhavyaya nigoyA / vaNa egidiya tiriyA micchadiTThI avirayA ya // sakasAiNo ya cheumA sajogi saMsAri savvajIvA ya / jahasaMbhavamabhahiyA, bAvIsaM aTThame'yaMte // ityAdi yathAsthAnaM jJeyam // ityaGgalAdiprakRtopayogimAnaM mayAptoktimapekSya dRbdham / ato yathAsthAnamidaM niyojyaM, kozasthitaM dravyamivAgamajJaiH // 206 // vizvAzcaryadakIrtikIrtivijayazrIvAcakendrAntiSa-drAjazrItanayo'taniSTa vinaya: zrItejapAlAtmajaH / kAvyaM yatkila tatra nizcitajagattattvapradIpopame, sargo nirgalitArthasArthasubhago pUrNaH sukhnenAdimaH // 207 // // iti zrI lokaprakAze prathamaH sargaH samAptaH // 10 11 12 13 14 15 18 21 22 1. dRSTivAdabhRdAcAryapraNItakarmaprakRtyAdizAstrANAmaprAmANyamApAdayitumazakyatvAt / agrata: saMkhyA'bhAvAt pUrvAnantaprakSepe'navasthAnAt / atha dvitIyaH sargaH / stumaH zozvaraM pArzva, madhyaloke pratiSThitam / dehalIdIpakanyAyAd, bhuvanatrayadIpakam // 1 // prastUyate'tha prakRtaM, svarUpaM lokagocaram / dravyata: kSetrataH kAlabhAvatastaccaturvidham // 2 // eka: paJcAstikAyAtmA, dravyato loka iSyate / yojanAnAmasaMkhyeyAH, koTayaH kSetrato'bhitaH // 3 // kAlato'bhUcca bhAvyasti, bhAvato'nantaparyavaH / lokazabdaprarUpyAstikAyasthaguNaparyavaiH // 4 // athavAjIvAjIvAsvarUpANi, nityAnityatvavanti ca / dravyANi SaT pratItAni, dravyalokaH sa ucyate // 5 // Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathoktaM sthAnAGgavRttaujIvamajIve ruvamaruvi sapaesamappaese a / jANAhi dabbaloga, niccamaniccaM ca jaM davvaM // ye saMsthAnavizeSeNa tiryugUrdhvamadha:sthitAH / AkAzasya pradezAstaM, kSetralokaM jinA: jaguH // 6 // samayAvalikAdizca, kAlaloko jinaiH smRtaH / bhAvalokastu vijJeyo, bhAvA audayikAdayaH // 7 // yadAhuH sthAnAGgavRttauudaIe uvasamie, khaie a tahA khaovasamie a / pariNAmasannivAe, chavviho bhAvalootti // tatra prathamato dravyalokaH kiJcidvitanyate / mayA zrIkIrtivijayaprasAdaprAptabuddhinA // 8 // dharmAstikAyAdharmAstikAyAvAkAza eva ca / jIvapudgalakAlAzca, SaD dravyANi jinAgame // 9 // dharmAdharmAbhrajIvAkhyAH, pudgalena samanvitAH / paJcAmI astikAyAH syuH, pradezaprakarAtmakA: // 10 // anAgatasyAnupatterutpannasya ca nAzata: / pradezapracayAbhAvAt, kAle naivAstikAyatA // 11 // vinA jIvena paJcAmI, ajIvA kathitAH zrute / pudgalena vinA cAmI, jinairuktA arUpiNaH // 12 // dharmAstikAyaM tabAha, paJcadhA paramezvaraH / dravyata: kSetrata: kAlabhAvAbhyAM guNatastathA // 13 // dravyato dravyamekaM syAt, kSetrato lokasammitaH / kAlata: zAzvato yasmAdabhUdbhAvyasti cAnizam // 14 // varNarUparasaigaMdhasparzaH zUnyazca bhAvataH / gatyupaSTambhadharmazca, guNataH sa prakIrtitaH // 15 // svabhAvata: saJcaratAM loke'smin pudgalAtmanAm / pAnIyamiva mInAnAM, sAhAyyaM kurute hAsau // 16 // jIvAnAmeSa ceSTAsu, gamanAgamanAdiSu / bhASAmanovaca:kAyayogAdiSveti hetutAm // 17 // asyA'sattvAdaloke hi, nAtmapudgalayorgatiH / lokAlokavyavasthApi, nAbhAve'syopapadyate // 18 // dravyakSetrakAlabhAvairdharmabhrAteva yugmajaH / syAdadharmAstikAyo'pi, guNata: kintu bhidyate // 19 // sthityupaSTambhakartA hi, jIvapudgalayorayam / mInAnAM sthalavadyenAloke nAsau na tatsthitiH // 20 // ayaM niSadanasthAnazayanAlambanAdiSu / prayAti hetutAM cittasthairyAdisthiratAsu ca // 21 // idamarthato bhaga0 za0 13 // gatisthitipariNAme, satyevaitau sahAyakau / jIvAdInAM na cetteSAM, prasajyete sadApi te // 22 // bhavedabhrAstikAyastu, lokAlokabhidA dvidhA / lokAkAzAstikAya: syAttatrAsaMkhyapradezakaH // 23 // sa bhAtyalokAkAzena, parIto'tigarIyasA / golakaM madhyazuSiraM, mahAntamanukurvatA // 24 // tathoktaM bhagavatI zataka 11 u 11 "aloeNaM bhaMte ! kiM saMThie paM. ? go0 ! jhusira golagasaMThie paM." ityAdi asau ca dharmAdharmAbhyAM, svatulyAbhyAM sadAnvitaH / bhUpAla iva mantribhyAM, bibharti sakalaM jagat // 25 // 1. samayAdi samUhasya / 2. svabhAvaH / Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 alokAbhraM tu dharmAdyairbhAvaiH paJcabhirujjhitam / anenaiva vizeSeNa, lokAbhrAt pRthagIritam // 26 // anantasyApyasya pUjyairmahattAyAM nidarzanam / asadbhAvasthApanayA, paJcamAGge prakIrtitam // 27 // tathA hisudarzanaM suragiriM, parito nirjarA daza / ke'pi kautukina: santi, sthitA dikSu dazasvapi // 28 // mAnuSottaraparyante'STAsu dikSu bahirmukhAH / balipiMDAn dikkumAryaH, kirantyaSTau svadikSyatha // 29 // vikIrNAn yugapattAbhistAn piMDAnagatAn kSitim / yayA gatyA surasteSAmeka: ko'pyAharedrayAt // 30 // tayA gatyAtha te devA, alokAntadidRkSayA / gantuM pravRttA yugapadyadA dikSu dazasvapi // 31 // tadA ca varSalakSAyuH, putro'bhUtko'pi kasyacit / tasyApi tAdRzaH putraH, punastasyApi tAdRzaH // 32 // kAlena tAdRzAH sapta, puruSAH pralayaM gatAH / tatastadasthimajjAdi, tannAmApi gataM kramAt // 33 // asmizca samaye kazcitsarvajJaM yadi pRcchati / svAmiMsteSAM kimagataM, kSetraM kiM vA gataM bahu // 34 // tadA vadati sarvajJo, gatamalpaM paraM bahu / agatasyAnantatamo, bhAgo gatamihohyatAm // 35 // sthitvA suro'pi lokAnte, nAloke svakarAdikam / ISTe lambayituM gatyabhAvAtpudgalajIvayoH // 36 // taduktam-"deveNaM bhaMte ! mahiDDie jAva mahesakne'logaMsi hatthaM vA pAyaM vA jAva UruM vA AuMTAvittae vA pasArittae vA ? No iNaDhe samaDhe" // iti bhaga0 zataka 16 udde0 8 / vastutastu nabhodravyamekamevAsti sarvagam / dharmAdisAhacaryaNa, dvidhA jAtamupAdhinA // 37 // lokAlokapramANatvAt, kSetrato'nantameva tat / asaMkhyeyapramANaM ca, paraM lokavivakSayA // 38 // kAlataH zAzvataM varNAdibhirmuktaM ca bhAvataH / avagAhaguNaM tacca, guNato gaditaM jinaiH // 39 // avakAze padArthAnAM, sarveSAM hetutAM dadhat / zarkarANAM dugdhamiva, vahe.hAdigolavat // 40 // yata:-paramANvAdinA dravyeNaikenApi prapUryate / khapradezastathA dAbhyAmapi tAbhyAM tathA tribhiH // 41 // api dravyazataM mAyAttatraivaikapradezake / mAyAt koTizataM mAyAdapi koTisahasrakam // 42 // avagAhasvabhAvatvAdantarikSasya tatsamam / citratvAcca pudgalAnAM, pariNAmasya yuktimat // 43 // dvayorapi kramAt dRSTAntaudIpradIpaprakAzena, yathApavarakodaram / ekenApi pUryate tat, zatamapyatra mAti ca // 44 // tathA-vizatyauSadhasAmarthyAt, pAradasyaikakarSake / suvarNasya karSazataM, taulye karSAdhikaM na tat // 45 // punarauSadhasAmarthyAttadvayaM jAyate pRthak / suvarNasya karSazataM, pAradasyaikakarSakaH // 46 // ityarthato bhagavatIzataka 13 u0 4 vRttau / 1. lokAnteH (logaMsi ThiccA pabhU alogaMsi hatthaM vA0 bhaga0 777) Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiM ca-dharmAstikAyastaddezastatpradeza iti trayam / evaM trayaM trayaM jJeyamadharmAbhrAstikAyayoH // 47 // tatrAstikAyaH sakalasvapradezAtmako bhavet / kiyanmAtrAMzarUpAzca, tasya dezAH prakIrtitAH // 48 // skandanti zuSyanti pudgalavicaTanena, dhIyante ca puSyante pudgalacaTaneneti skandhAH, 'pRSodarAdayaH' (siddhahaimasUtra 3-2-155 iti rupaniSpattiH) iti prajJApanAvRttau vyutpAditatvAdete skandhavyapadezaM nArhanti / ata eva sUtre prAya: 'dhammatthikAe dhammatthikAyassa dese' ityAdyeva zrUyate // navatattvAvacUrau tu caturdazarajjvAtmake loke sakalo'pi yo dharmAstikAya: sa sarva: skandhaH kathyate ityuktamiti jJeyam // __ uttarAdhyayanabRhadvRtau dharmAstikAyAdInAM skandhatA spaSTaiva (saMyogapada niryuktau) prajJApanIyA skandhavyutpattiH pudgalaskandhaprakaraNagatA, anuyoge tattvArthe ca jIvarAzerapi skandhatoktA / anyathA kAyazabdo'pi cintya eva / . nirvibhAgA vibhAgAzcA, pradezA ityudAhRtAH / te cAnantAstRtIyasyAsaMkhyeyA AdyayoddhayoH // 49 // anantaizcAgurulaghuparyAyaiH saMzritA ime / trayo'pi yadamUrteSu, saMbhavantyeta eva hi // 50 // atha jIvAstikAyasya, svarUpaM vacmi tasya ca / cetanAlakSaNo jIva, iti sAmAnyalakSaNam // 51 // matizrutAvadhimana:paryAyakevalAnyapi / matyajJAnaM zrutAjJAnaM, vibhaGgajJAnamityapi // 52 // acakSuzcakSuravadhikevaladarzanAni ca / dvAdazAmI upayogA, vizeSAjjIvalakSaNam // 53 // upayogaM vinA ko'pi, jIvo nAsti jagattraye / akSarAnantabhAgo yadvyakto nigodinAmapi // 54 // taM cAkSarAnantabhAgamapi trailokyavartinaH / na zaknuvantyAvarituM, pudgalA: karmatAM gatAH // 55 // eSo'pyAbriyate cettat, syAjjIvAjIvayorna bhit / akSaraM tviha sAkAretaropayogalakSaNam // 56 // rakheryathAtisAndrAbhracchannasyApi bhavetprabhA / kiyatyanAvRttA rAtridinAbhedo'nyathA bhavet // 57 // iyaM cAlpIyasI jJAnamAtrAdyasamaye bhavet / aparyAptanigodAnAM, sUkSmANAM kramatastataH // 58 // zeSaikAkSadvitricatuSpaJcAkSAdiSu mAtrayA / vardhamAnendriyayogalabdhivRddhivyapekSayA // 59 // kSayopazamavaicitryAnnAnArUpANi bibhratI / sarvajJeyagrAhiNI syAd, ghAtikarmakSayeNa sA // 6 // nanvevamAtmano jJAnaM, yadi lakSaNamucyate / abheda: syAttadanayoH, sAMsnAvRSabhayoriva // 61 // evaM cAsya sadA jJAnamiSyate'khilavastugam / jJAnarUpo na jAnAtItyetadyuktisahaM na yat // 62 // kathaM ca jJAnarUpasyAtmanaH syuH saMzayastathA / avyaktabodhAbodhau ca, kiJcidbodhaviparyayAH // 63 // atrocyate-satyapyasya cidAtmatve, nopayogo nirantaram / bhavatyAvaraNIyAnAM, karmaNAM vazataH khalu // 64 // 1. suyakevalakkharANaM (496 vi.) tassa u aNaMtabhAgo (491 vi.) / 2. labdhyA 3. jaghanyayoginAM 4. aMzena 5. jJAnAtmanoH 6. kambala 7. nAvirbhAvana Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 tathAhi-AtmA sarvapradezeSu, tyaktvAMzAnaSTamadhyagAn / prakvathyamAnodakavat sadA viparivarttate // 65 // tataH sa ciramekasminna vastunyupayujyate / arthAntaropayuktaH syAccapala: kRkalAsavat // 66 // utkarSeNopayogasya, kAlopyAntarmuhUrtikaH / upayogAntaraM yAti, svabhAvAttadanantaram // 67 // na sarvamapi vettyeSa, prANI karmAvRtto yathA / nArkasyAbhrAbhibhUtasya, prasarantyabhitaH prabhAH // 68 // saMzayAvyaktabodhAdyA, apyasya karmaNAM vazAt / kurvatAM jJAnavaicitryaM, kSayopazamabhedataH // 69 // kiM ca - AbhogAnAbhogodbhavavIryavato yadA kSayopazamaH / labdhikaraNAnurupaM tadA''tmano jJAnamudbhavati // 70 // vIryApagame ca punastadeva karmAvRNotyapAkIrNam / zaivalajAlamivAmbho darpaNamiva vimalitaM paGkaH // 7 // atha prakRtam - dvidhA bhavanti te jIvAH, siddhasaMsAribhedataH / siddhAH paJcadazavidhAstIrthAtIrthAdibhedataH // 72 // yadAhuH navatatvaprakaraNe- [gAthA. 55] jiNaajiNatitthAtittha, gihiannasaliMgathInaranapuMsA / patteyasayaMbuddhA, buddhabohIkaNikkA ya // jIvantIti smRtA jIvA, jIvanaM prANadhAraNam / te ca prANA dvidhA proktA, dravyabhAvavibhedataH // 73 // siddhAnAmindriyocchvAsAdayaH prANA na yadyapi / jJAnAdibhAvaprANAnAM, yogAjjIvAstathApyamI // 74 // alokaskhalitA: siddhA, lokAgre ca pratiSThitAH / iha saMtyajya dehAdi, sthitAstatraiva zAzvatAH // 75 // te jJAnAvaraNIyAyairmuktAH karmabhiraSTabhiH / jJAnadarzanacAritrAdyanantASTakasaMyutAH // 76 // ___ tathoktaM guNasthAnakramArohe- anantaM kevalajJAnaM, jJAnAvaraNasaMkSayAt / anantaM darzanaM cApi, darzanAvaraNakSayAt // kSAyike zuddhasamyaktvacAritre mohanigrahAt / anante sukhavIrye ca, vedyavinakSayAtkramAt // AyuSaH kSINabhAvatvAt, siddhAnAmakSayA sthitiH / nAmagotra kSayAdevAmUrttAnantA'vagAhanA // [zloka - 130 thI 132] rogamRtyujarAdharttihInA apunarudbhavAH / abhAvAtkarmahetUnAM, dagdhe bIje hi nAGkaraH // 77 // yAvanmAnaM narakSetraM, tAvanmAnaM zivAspadam / yo yatra mriyate tatraivordhvaM gatvA sa siddhayati // 78 // utpatyodhaM samazreNyA, lokAntastairalaGkataH / yatraikastatra te'nantA, nirbAdhA: sukhamAsate // 79 // 1. kevalinAmapyAtmapradezAnAM calatvAccintyametat 2. vIryaM dvidhA - labdhe: karaNAcca 3. jJAnaM 4. karmarahitaM 5. dharmAdharmAntarikSANAmiva jIvasya nAbhigAH / aSTau madhyapradezAH syuH, kauzaiste tvanAvRtAH // 72 // tathoktaM - "tadanena paJcadazavidhenApi yogonAtmA'STau pradezAn vihAya taptabhAjanodakavad uddhartamAnaiH sarvairAtmapradezairAtmapradezAvaSTabdhAkAzapradezasthaM kArmaNazarIrayogyaM karmadalikaM yadbadhnAti tatprayogakarmetyucyate" ityAcArAMge dvitIyasya lokavijayAdhyayanasyAdau niyuktivRttI, ayamevArtho bhagavatyAM za. 25 u. 4 / za. 8 u. 9 api tattvArthabhASyavRttau dvitIyAdhyAyaprAraMbhe, jJAnadIpikAyAM ca iti pra. adhikaM / Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 tathoktaM tattvArthabhASye- kRtsnakarmakSayAdUcaM, nirvANamadhigacchati / yathA dagdhendhano vahinarnirupAdAnasantatiH // tadanantaramevordhvamAlokAntAtsa gacchati / pUrvaprayogA'saMgatvabandhacchedordhvagauravaiH // kulAlacakre dolAyAmiSau cApi yatheSyate / pUrvaprayogAtkarmeha, tathA siddhagatiH smRtA // mRllepasaMganirmokSAdyathA dRSTA'psvalAbunaH / karmasaMgavinirmokSAttathA siddhagatiH smRtA // eraMDayantrapeDAsu, bandhacchedAdyathA gatiH / karmabandhanavicchedAt, siddhasyApi tatheSyate // vyAghrapAdabIjabandhanacchedAt yantrabandhanacchedAt peDAbandhanacchedAt ca gatirdRSTA miJAkASTapeDApuTAnAm evaM karmabandhanavicchedAt siddhasya gatiriti bhAvaH / UrdhvagauravadharmANo, jIvA iti jinottamaiH / adhogauravadharmANaH, pudgalA iti coditam // Urdhvagamana eva gaurakhaM dharmaH svabhAvo jIvAnAm / pudgalAstu adhogamanadharmANa iti sarvajJavacana- miti bhAvaH // yathA'dhastiryagUz2a ca, loSTavAyvagnivIcayaH / svabhAvata: pravarttante, tathordhvagatirAtmanaH // atastu gativaikRtyameSAM yadupalabhyate / karmaNa: pratighAtAcca, prayogAcca tadiSyate // adhastiryagatholI ca, jIvAnAM karmajA gatiH / Urdhvameva tu taddharmA, bhavati kSINakarmaNAm // [zloka 7-9 thI 16] tatrApi gacchataH siddhiM, saMyatasya mahAtmanaH / sarvairaMgairviniryAti, cetanastanupaJjarAt // 80 // taduktaM sthAnAGgapaJcamasthAnake-"paMcavihe jIvassa NijjANamagge pannate / pAehiM 1, urUhiM 2, ureNaM 3, sireNaM 4, savaMgehiM 5, // pAehiM nijjAyamANe nirayagAmI bhavati / urUhiM nijjAyamANe tiriyagAmI bhavati / ureNa nijjAyamANe maNuyagAmI bhavati / sireNaM nijjAyamANe devagAmI bhavati / savvaMgehiM nijjAyamANe siddhigatipajjavasANe paNNatte" // bhavopagrAhikarmAntakSaNa eva sa siddhayati / udgacchannaspRzadgatyA, hyacintyA zaktirAtmanaH // 81 // atra ca aspRzantI siddhyantarAlapradezAn gatiryasya saH aspRzadgatiH / antarAlapradezasparzane hi naikena samayena siddhiH, iSyate ca tatraika eva samaya:, ato'ntarAle samayAntarasyAbhAvAdantarAlapradezAnAmasaMsparzanamityaupapAtikasatravattau // avagADhapradezebhyo'parAkAzapradezAna tvaspazana gacchatIti mahAbhASyavRttau // yAvatsvAkAzapradezeSvihAvagADhastAvata eva pradezAnUrdhvamapyavagAhamAno gacchatIti paJcasaMgrahavRttau // tattvaM tu kevaligamyam / ekasminsamaye cordhvaloke catvAra eva te / siddhyantyutkarSato dRSTamadholoke matatrayam // 82 // viMzatibhaviMzatizca, catvAriMzaditi sphuTam / uttarAdhyayane saMgrahaNyAM ca siddhaprAbhRte // 83 // 1 sAmAnyena jIvAnAM zarIriNAM paraprayuktajIvAnAm 2 avagAhanApekSayA pUrve gamanApekSayA uttare vA'ntaHpAtyasau, sparzavadabhAvAt, Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 'vIsa ahe taheva' ityuttarAdhyayane / jIvAjIvavibhaktyadhyayane // 'uhAhotiriyaloe caubAvIsaTThasayaM' iti saMgrahaNyAm // 'vIsaM puhuttaM aholoe' iti siddhaprAbhRte / taTTIkAyAM 'viMzatipRthaktvaM Dhe viMzatI' iti // aSTottarazataM tiryagloke ca drau payonidhau / nadInadAdike zeSajale cotkarSatastrayaH // 84 // viMzatizcaikavijaye, catvAro nandane vane / paNDake dvAvaSTazataM, pratyekaM karmabhUmiSu // 85 // pratyekaM saMharaNato, dazA'karmamahISvapi / paJcacApazatoccau drau, catvAro dikarAGgakAH // 86 // jaghanyotkRSTadehAnAM, mAnametannirUpitam / madhyAGgAstvekasamaye, siddhyantyaSTottaraM zatam // 87 // utsarpiNyavasarpiNyostArtIyIkaturIyayoH / arayoraSTasahitaM, siddhyantyutkarSataH zatam // 8 // ___ yattvasyA avasarpiNyAstRtIyArakaprAnte zrIRSabhadevena sahASTottaraM zataM siddhAstadAzcaryamadhye 'ntarbhavatIti samAdheyam // viMzatizcAvasarpiNyA:, siddhayanti paJcame'rake / utsarpiNyavasarpiNyoH, zeSeSu daza saMhRtAH // 8 // puMvedebhyaH surAdibhyazcyutvA janmanyanantare / bhavanti puruSAH kecit, striyaH kecinnapuMsakAH // 90 // strIbhyo'pi devyAdibhyaH syurevaM tredhA mahIspRzaH / klIbebhyo nArakAdibhyo'pyevaM syurmanujAstridhA // 91 // navasveteSu bhaGgeSu, puMbhyaH syuH puruSA hi ye / siddhyantyaSTottarazataM, te'nye dazadazAkhilAH // 92 // dazAnyabhikSunepathyAzcatvAro gRhiveSakAH / siddhyantyaSTottarazataM, muninepathyadhAriNaH // 13 // viMzatiyoSitaH kiJca, pumAMso'STottaraM zatam / ekasminsamaye klIbA:, siddhyanti daza nAdhikAH // 94 // ekasamaye aSTottarazatasiddhiyogyatAsaMgrahazcaivamtiryagloke kSapitakaluSAH karmabhUmisthaleSu, jAtA vaimAnikapuruSato madhyamAGgapramANAH / siddhayantyaSTAdhikamapi zataM sAdhuveSAH pumAMsaH, tAtIyIke niyatamarake cintyatAM vA turIye // 95 // yatraiko nirvRtaH siddhastatrAnye parinirvRtAH / anantA niyamAllokaparyantasparzinaH same // 96 // ayamarthaHsampUrNamekasiddhasyAvagAhakSetramAzritAH / anantAH punaranye ca, tasyaikaikaM pradezakam // 97 // samAkramyAvagADhAH syuH, pratyekaM te'pyanantakAH / evaM pare dvitricatuHpaJcAyaMzAbhivRddhitaH // 98 // tathAsiddhAvagAhakSetrasya, tasyaikaikaM pradezakam / tyaktvA sthitAste'pyanantA, evaM dayAdipradezakAn // 99 // evaM capradezavRddhihAnibhyAM, ye'vagADhA anantakAH / pUrNakSetrAvagADhebhyaH, syuste saMkhyaguNAdhikAH // 100 // 1. dovIsanti pAThe matatrayI 2. utkRSTAvagAhanAste yataH, - utkRSTAvagAhanApekSayaivAzcaryarupatvAt, madhyAGgAnAM tvaSTazatasya siddhiH syAdeva, Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 tatazca eka: siddhaH pradezaiH svaiH, samagrairatinirmalaiH / siddhAnanantAn spRzati, vyavagADaiH parasparam // 101 // tebhyo'saMkhyaguNAn dezapradezaiH spRzati dhruvam / kSetrAvagAhAnAbhedairanyA'nyaiH pUrvadarzitaiH // 102 // tathoktaM-prajJApanAyAM aupapAtike Avazyake ca-phusai aNante siddhe, sabbapaesehiM niyamaso siddho / tevi asaMkhrijjaguNA, desapaesehiM je puTThA // azarIrA jIvaghanA, jJAnadarzanazAlinaH / sAkAreNa nirAkAreNopayogena lakSitAH // 103 // jJAnena kevalenaite, kalayanti jagattrayIm / darzanena ca pazyanti, kevalenaiva kevalAm // 104 // pUrvabhavAkArasyAnyathAvyavasthApanAcchuSirapUrtyA / saMsthAnamanityaMsthaM, syAdeSAmaniyatAkAram // 105 // kenacidalaukikena, sthitaM prakAreNa nigaditumazakyam / ata eva vyapadezo, naiSAM dIrghAdiguNavacanaiH // 106 // tathAhuH-'se na dIhe, se na hasse, se na vaTTe' ityAdi // nanu-saMsthAnaM hyAkAraH, sa kathamamUrtasya bhavati siddhasya ? atrocyate-pariNAmavatyamUrte'pyasau bhavetkumbhanabhasIva // pUrvabhavabhAvidehAkAramapekSyaiva siddhajIvasya / saMsthAnaM syAdaupAdhikameva na vAstavaM kiJcit // 107 // tathAhurAvazyakaniyuktikAra: ogAhaNAi siddhA, bhavati bhAgeNa huMti parihINA / saMThANamaNitthaMtthaM, jarAmaraNavippamukkANaM // utANao va pAsillao va, ahavA nisannao ceva / jo jaha kareI kAlaM, so taha uvavajjae siddho // ihabhavabhinnAgAro, kammavasAo bhavaMtare hoI / na ya ta siddhassa tao, taMmiThito se tayAgAro // jaM saMThANaM tu ihaM, bhavaM cayaMtassa caramasamayammi / AsIa paesaghaNaM, taM saMThANaM tahiM tassa // zatAni trINi dhanuSAM, trayastriMzaddhanUMSi ca / dhanustribhAgaca parA, siddhAnAmavagAhanA // 108 // jaghanyA'STAGgalopetahastamAnA prarUpitA / jaghanyotkRSTayorantarAle madhyA tvanekadhA // 109 // SoDazAGgalayuktA yA, madhyA karacatuSTayI / Agame gIyate sarvamadhyAnAM sopalakSaNam // 110 // prAcye janmani jIvAnAM, yA bhavedavagAhanA / tRtIyabhAganyUnA sA, siddhAnAmavagAhanA // 11 // utkRSTA ca bhave prAcye, dhanuHpaJcazatImitA / madhyamA ca bahuvidhA, jaghanyA hastayorddhayam // 112 // jaghanyA saptahastaiva, jinendrANAmapekSayA / tryaMzonatve kilaitAsAM, tAH syuH siddhAvagAhanAH // 113 // etadabhipretyaivaupapAtikopAGge uktam "jIvANaM bhaMte ! sijmANA kayaraMmi uccate sijjhanti ? goyamA ! jahaNNeNaM sattarayaNIe, ukoseNaM paMcadhaNusaie sijjhanti" // 1 saMpUrNA 2. yathA tatra ghaTa upAdhirevamatra antyabhavazarIraM, tannAzAnantaraM ca saMsthAnaparAvarttakAraNAbhAvAt, tadaivAtra vibhAgonAkAreNa bhavati. 3. siddhatayA bhavati 4. karma 5. tIrthakarAnAzritya sA, yato jaghanyataste saptakarA eva 6. avagAhanAnAM 7. pUrvoktA: Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ marudevA kathaM siddhA, nanvevaM jananI vibhoH / sAgrapaJcacApazatottuGgA nAbhisamocchrayA // 114 // 'saMghayaNaM saMThANaM, uccataM ceva kulagarehiM samam'-iti vacanAt / atra ucyatestriyo jhuttamasaMsthAnAH, puMsaH kAlArhasaMsthiteH / kiMcidUnapramANAH syu bherUnocchrayeti sA // 115 // gajaskandhAdhirUDhatvAnmanAksaMkuciteti vA / paJcacApazatoccaiva, seti kiJcinna dUSaNam // 116 // ayaM ca bhASyakRdabhiprAyaH // saMgrahaNIvRtyabhiprAyastvayam yadidamAgame paJcadhanuHzatAnyutkRSTaM mAnamuktaM taddhAhulyAt / anyathA etad dhanuHpRthaktvai radhikamapi syAt, tacca paJcaviMzatyadhikapaJcadhanuHzatarUpaM boddhavyam // siddhaprAbhRte'pi uktam- [ogAhaNAddhAra - zlo. 105] "ogAhaNA jahaNNA, rayaNidugaM aha puNAi ukkosA / paMceva dhaNusayAiM, dhaNuapuhutteNa ahiyAiMti // etavRttizca-pRthaktvazabdo'tra bahutvavAcI / bahutvaM ceha paJcaviMzatirUpaM draSTavyamiti / / AdyasaMhananA eva, siddhayanti na punaH pare / saMsthAnAnAM tvaniyamasteSu SaTsvapi nirvRttiH // 117 // pUrvakoTyAyurutkarSAt, siddhayennAdhikajIvita: / jaghanyAnnavavarSAyuH, siddhayenna nyUnajIvitaH // 118 // dvAtriMzadantA ekAdyAzcet siddhyanti nirantaram / tadA'STasamayAn yAvannavame tvantaraM dhruvam // 119 // aSTacatvAriMzadantAstrayastriMzanmukhA yadi / siddhyanti samayAn sapta, dhruvamantaramaSTame // 120 // ekonapaJcAzadAdyAH SaSTyantA yadi dehinaH / siddhayanti samayAn SaT vai, saptame tvantaraM bhavet // 121 // ekaSaSTiprabhRtayo, yAvad dAsaptatipramAH / siddhayanti samayAn paJca, SaSThe tvavazyamantaram // 122 // trisaptatiprabhRtayazcaturazItisImakAH / catura: samayAn yAvat, siddhyantyagretane'ntaram // 123 // paJcAzItyAdyAH kSaNAMstrIna, yAntyA''SaNNavatiM zivam / kSaNau saptanavatyAdyA, drau ca dyAyazatAvadhi // 124 // trayAdhikazatAdyAzcet yAvadaSTottaraM zatam / siddhyanti caikasamayaM, dvitIye'vazyamantaram // 125 // jaghanyamantaraM tvekasamayaM paramaM punaH / SaNmAsAnnAsti siddhAnAM, cyavanaM zAzvatA hi te // 126 // sarvastokA klIvasiddhAstebhya: saMkhyaguNAdhikAH / strIsiddhAH punarebhyaH puMsiddhAH saMkhyaguNAdhikAH // 127 // sarvastokA dakSiNasyAmudIcyAM ca mitha: samA: / prAcyA saMkhyaguNA: pazcimAyAM vizeSato'dhikAH // 128 // na tatsukhaM manuSyANAM, devAnAmapi naiva tat / yatsukhaM siddhajIvAnAM, prAptAnAM padamavyayam // 129 // traikAlikAnuttarAntanirjarANAM trikAlajam / bhuktaM bhogyaM bhujyamAnamanantaM nAma yatsukham // 130 // piNDIkRtaM tadekatrAnantairvargaca vargitam / zivasaukhyasya samatAM labhate na kadAcana // 131 // 1. bhASyaM marudevAcitaM, etattu aryabAhUtkRSTatanoH Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .20 sarvAddhApiNDita: siddhasukharAzirvikalpataH / anantavargabhakto'pi, na mAyAd bhuvanatraye // 132 // vargavibhAgazcaivamsyuH SoDaza caturbhaktAzcatvAro vargabhAgataH / dAveva pariziSyete, catvAro'pi dvibhAjitAH // 133 // sukhasya tasya mAdhurya, kalayannapi kevalI / vaktuM zaknoti no jagdhaguDAdermUkadehivat // 134 // yathepsitAnnapAnAdibhojanAnantaraM pumAn / tRptaH san manyate saukhyaM, tRptAste sarvadA tathA // 135 // evamApAtamAtreNa, darzyate tannidarzanam / vastutastu tadAhAdopamAnaM nAsti viSTape // 136 // aupamyApyaviSayastataH siddhasukhaM khalu / yathA purasukhaM jajJe, mlecchavAcAmagocaraH // 137 // tathA cAhuH- mlecchaH ko'pi mahAraNye, vasati sma nirAkulaH / anyadA tatra bhUpAlo, duSTAzvena pravezitaH // mlecchenAsau nRpo dRSTaH, satkRtazca yathocitam / prApitazca nijaM dezaM, so'pi rAjJA nijaM puram // mamAyamupakArIti, kRto rAjJA'tigauravAt / viziSTabhogabhUtInAM, bhAjanaM janapUjitaH // tuGgaprAsAdazRGgeSu, ramyeSu kAnaneSu ca / vRto vilAsinIvRndairbhukte bhogasukhAnyasau // anyadA prAvRSaH prAptau, meghADambaramambare / dRSTvA mRdaGgamadhurairgarjitaiH kekinarttanam // jAtotkaNTho dRDhaM jAto'raNyavAsAgamaM prati / visarjitazca rAjJApi, prApto'raNyamasau tataH // pRcchantyaraNyavAsAstaM, nagaraM tAta kIdRzam / paraM nagaravastUnAmupamAyA abhAvataH // na zazAkatamAM teSAM, gadituM sa kRtodyamaH / evamatropamA'bhAvAt, vaktuM zakyaM na tatsukham // siddhA buddhA gatAH pAraM, paraM pAraMgatA api / sarvAmanAgatAmaddhAM, tiSThanti sukhalIlayA // 138 // ___arUpA api prAptarUpaprakRSTA, anaGgA svayaM ye tvanaGgadguho'pi / anantAkSarAzcojjhitAzeSavarNAH, stumastAn vaco'gocarAn siddhajIvAn // 139 // iti siddhAH // vizvAzcaryadakIrtikIrtivijayazrIvAcakendrAntiSa-drAjazrItanayo'taniSTa vinaya: zrItejapAlAtmajaH / kAvyaM yatkila tatra nizcitajagattatvapradIpopame, so nirgalitArthasArthasubhaga: pUrNA dvitIya: sukham // 140 // // iti zrI lokaprakAze dvitIyaH sargaH samAptaH // . 1 bhASyaM marudevAzritaM, etattu arvabAhUtkRSTatanoH Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha tRtIyaH sargaH / atha saMsArijIvAnAM, svarUpaM varNayAmyaham / dAraiH saptatriMzatA tAnyamUni syuryathAkramam // 1 // bhedA: sthAnAni paryAptiH, saMkhye yonikulAzrite / yonInAM saMvRtatvAdi, sthitI ca bhavakAyayoH // 2 // dehasaMsthAnAGgamAnasamudghAtA gatAgatI / anantarAptiH samaye, siddhilezyA digAhRtau // 3 // saMhananAni kaSAyAH, saMjJendriyasaMjJitAstathA vedAH / dRSTiniM darzanamupayogAhAraguNayogAH // 4 // mAnaM laghvalpabahutA, saivA'nyA digapekSayA / antaraM bhavasaMvedho, mahAlpabahutA'pi ca // 5 // bhedA iha prakArAH syurjIvAnAM svasvajAtiSu / samudghAtanijasthAnopapAtaiH sthAnakaM tridhA // 6 // paryAptA vyapadizyante, yAbhiH paryAptayastu tAH / paryAptAparyAptabhedAdata eva dvidhAGginaH // 7 // paryAptayaH svayogyA yaiH, sakalA: sAdhitA: sukham / paryAptinAmakarmAnubhAvAtparyAptakAstu te // 8 // dvidhA'mI labdhikaraNabhedAttatrAdimAstu ye / samApya svArhaparyAptImiyante nAnyathA dhruvam // 9 // karaNAni zarIrAkSAdIni nirvatitAni yaiH / te syuH karaNaparyAptAH, karaNAnAM samarthanAt // 10 // aparyAptA dvidhAH proktA, labdhyA ca karaNena ca / dvayorvizeSa zrRNuta, bhASitaM gaNadhAribhiH // 11 // asamApya svaparyAptImiyante ye'lpajIvitAH / labdhyA te syuraparyAptA, yathA niHsvamanorathAH // 12 // nirvatitAni nAdyApi, prANibhiH karaNAni yaiH / dehAkSAdIni karaNA'paryAptAste prakIrtitAH // 13 // mriyante'lpAyuSo labdhyaparyAptA iha ye'GginaH / te'pi bhUtvaiva karaNaparyAptA nAnyathA punaH // 14 // yA''hArAdipudgalAnAmAdAnapariNAmayoH / jantoH paryAptinAmotthA, zaktiH paryAptistra sA // 15 // pudgalopacayAdeva, bhavetsA sA ca SaDvidhA / AhArAnendriya zvAsocchvAsabhASAmano'bhidhAH // 16 // tatraiSA''hAraparyAptiryayA''dAya nijocitam / pRthakkhalarasatvenAhAraM pariNatiM nayet // 17 // vaikriyAhArakaudArikAGgayogyaM yathocittam / taM rasIbhUtamAhAraM, yayA zaktyA punarbhavI // 18 // rasAsRgmAMsamedo'sthimajjazukrAdidhAtutAm / nayedyathAsambhavaM sA, dehaparyAptirucyate // 19 // dhAtutvena pariNatAdAhArAdindriyocitAt / AdAya pudgalAMstAni, yathAsvaM pravidhAya ca // 20 // iSTe tadviSayajJaptau, yayA zaktyA zarIrakhAn / paryApti: sendriyAvAnA, darzitA sarvadarzibhiH // 21 // iti saMgrahaNIvRttyabhiprAyaH // prajJApanAjIvAbhigamapravacanasAroddhAravRttyAdiSu tu yayA dhAtutayA pariNamitamAhAramindriyatayA pariNamayati sA indriyaparyAptirityetAvadeva dRzyate // 1. vihite zarIrAkSAkhye, karaNe yaistu jantubhiH iti samyaka, karaNAparyAptAnAmAyuSo'bandhAt 2. mariSyantyalpajIvitA: 3. virodhagrasta Adizabda: 4. joeNa kammaeNaM AhAreha aNaMtaraM jIvo 5. karotIndriyanivRti, racanAyAH phalaM jJAnaM, sAmarthyajJApanAvedaM. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 28 // yayocchvAsArhamAdAya, dalaM pariNamayya ca / tattayA''lambya muJcetsocchvAsaparyAptirucyate // 22 // nanu dehocchvAsanAmakarmabhyAmeva siddhyataH / dehocchvAsau kimetAbhyAM paryAptibhyAM prayojanam ? // 23 // atrocyate pudgalAnAM gRhItAnAmihAtmanA / sAdhyA pariNatirdehatayA tannAmakarmaNA // 24 // ArabdhAGgasamAptistu, tatparyAptyA prasAdhyate / evaM bheda: sAdhyabhedAddehaparyAptikarmaNoH // 25 // evamucchvAsalabdhiH syAtsAdhyA tannAmakarmaNaH / sAdhyamucchvAsaparyAptastasyA vyApAraNaM punaH // 26 // satImapyucchvAsalabdhimucchvAsanAmakarmajAm / vyApArayitumIzaH syAttatparyAptyaiva nAnyathA / / 27 / / satImapi zarakSepazaktiM naiva bhaTo'pi hi / vinA cApAdAnazaktiM, saphalIkarttumIzvaraH // bhASA dalamAdAya, gIstvaM nItvA'valambya ca / yayA zaktyA tyajetprANI, bhASAparyAptirityasau // dalaM lAtvA manoyogyaM tattAM nItvA'valambya ca / yayA mananazaktaH syAnmanaH paryAptiratra sA // mriyante ye'pyaparyAptAH, paryAptitrayamAdimam / pUrNAkRtyaiva na punaranyathA sambhavenmRtiH // tathAhi--paryAptitrayayukto'ntarmuhUrtenAyuragrimam / baddhvA tato'ntarmuhUrtamabAdhAntasya jIvati // tato nibaddhAyuryogyAM yAti tAM gatimanyathA / abaddhAyuranApUrNatadAbAdho vrajetkva saH // 33 // tathoktaM prajJApanAvRttau -- yasmAdAgAmibhavAyurbaddhvA mriyante sarvadehino nAbaddhvA / ca zarIrendriyaparyAptibhyAM paryAptAnAM bandhamAyAti, nAparyAptAnAm // 29 // 30 // 31 // 32 // tadyathA- samayebhyo navebhyaH syAtprabhRtyantarmuhUrttakam / samayonamuhurttAntamasaMkhyAtavidhaM yataH // 34 // tataH sUkSmakSamAdInAmantarmuhUrttajIvinAm / antarmuhUrttAnekatvamidaM saGgatimaGgatiH // 35 // utpattikSaNa evaitAH, svA svA yugapadAtmanA / Arabhyante saMvidhAtuM, samApyante tvanukramAt // 36 // -- AdAvAhAraparyAptistataH zarIrasaMjJitA / tata indriyaparyAptirevaM sarvA api kramAt // 37 // tatraikAhAraparyAptiH samApyetAdime kSaNe / zeSA asaMkhyasamayapramANAntarmuhUrttataH // 38 // anukramo'yaM vijJeya, audArikazarIriNAm / vaikriyAhArakavatAM, jJAtavyo'yaM punaH kramaH // 39 // ekA zarIraparyAptirjAyate'ntarmuhUrttataH / ekaikakSaNavRddhyA'taH, samApyante parAH punaH // 40 // niSpattikAlaH sarvAsAM, punarAntarmuhUrttikaH / ArambhasamayAdyAnti, niSThAM hyantarmuhUrttataH // 41 // AhAraparyAptistvatrApi prAgvat // manovaca:kAyabalAnyakSANi paJca jIvitam / zvAsazceti daza prANA, dvAre'sminneva vakSyate // 42 // iti paryAptisvarUpam // 3 // atha yonisaMkhyAsvarUpam taijasakArmaNavanto, yujyante yatra jantavaH skandhaiH / audArikAdiyogyaiH, sthAnaM tadyonirityAhuH // 43 // 1. saGgatimaGgati bahuvacanam, tena vakSyantare dvAri prastute iti yuktam / Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA cavyaktito'saMkhyabhedAstAH, saMkhyAr2yA naiva yadyapi / tathApi samavarNAdijAtibhirgaNanAM gatAH // 44 // tathoktaM prajJApanAvRttau-kevalameva viziSTavarNAdiyuktAH saMkhyAtItAH svasthAne vyaktibhedena yonayaH / jAtiM adhikRtya ekaiva yonirgaNyate / lakSAzcaturazItizca, sAmAnyena bhavanti tAH / vizeSAttu yathAsthAnaM, vakSyante svAmibhAvataH // 45 // kiM ca-saMvRtA vivRtA caiva, yonirvivRtasaMvRtA / divyazayyAdivaddhastrAdyAvRtA tatra saMvRtA // 46 // tathA vispaSTamanupalakSyamANApi saMvRtA / vivRtA tu spaSTamupalakSyA jalAzayAdivat // 47 // uktobhayasvabhAvA tu, yonirvivRtasaMvRtA / bahirdazyA'dRzyamadhyA, nArIgarbhAzayAdivat // 48 // tRtIyayonijA: stokAstato dvitIyayonayaH / asaMkhyajAstato'ntaguNitAH syurayonayaH // 49 // tebhyo'pyanantaguNitAH, khyAtA: prathamayonayaH / evaM zItasacittAdiSvapyalpabahutohAtAm // 50 // zItA coSNA ca zItoSNA, tattatsparzAnvayAt tridhA / sacittA'cittamizreti, bhedato'pi tridhA bhavet // 51 // jIvapradezairanyo'nyAnugamenorarIkRtA / jIvaddehAdi: sacittA, zuSkakASThAdivat parA // 52 // ata evAGgibhiH sUkSmaistrailokye nicite'pi hi / na tatpradezairyonInAmacittAnAM sacittatA // 53 // sacittAcittarUpA tu, mizrA yoniH prakIrtitA / nRtirazcAM yathA yonau, zukrazoNitapudgalA: // 54 // AtmasAdihitA ye syuste sacittA: pare'nyathA / sacittAcittayoge tadyonemizratvamAhitam // 55 // yoSitAM kila nAbheradhastAt zirAddhayaM puSpamAlAvaikSyakAkAramasti / tasyAdhastAt adhomukhasaMsthitakozAkArA yoniH / tasyAzca bahiH cUtakalikAkRtayo mAMsamaJjoM jAyante / tA: kila asRksyanditvAdRtau savanti / tatra kecidasRjo lavA: kozAkArakAM yonimanupravizya santiSThante, pazcAt zukrasaMmizrAMstAnAhArayan jIvaH tatrotpadyate / tatra ye yonyA AtmasAt kRtAH te sacitAH, kadAcit mizrA iti / ye tu na svarUpatAmApAditA: te acittAH / apare varNayanti asRk sacetanaM zukramacetanaM iti / anye bruvate zukrazoNitam acittaM yonipradezAH sacittA ityata yonirmizreti tu tattvArthavRttau dvitIye'dhyAye // yonistridhA manuSyANAM, zaGkAvarttAdibhedataH / yasyAM zaGkha ivAvarttaH, zaGkAvartA tu tatra sA // 56 // kUrmonnatA bhavedyoniH, kUrmapRSThamivonnatA / vaMzIpatrA tu saMyuktavaMzIpatradayAkRtiH // 57 // strIratnasya bhavecchaGkAvartA sA garbhavarjitA / vyutkrAmanti tatra garbhA, niSpadyante na te yataH // 58 // atiprabalakAmAgnevilIyante hi te yathA / kurumatyA karaspRSTo'pyadravallohaputrakaH // 59 // tathA ca prajJApanAyAm / saMkhyAvattANaM joNI itthirayaNassa / arhaccakriviSNubaladevAmbAnAM dvitIyikA / tRtIyA punaranyAsAM, strINAM yoniH prakIrtitA // 60 // Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 idaM ca yonInAM tridhA traividhyaM sthAnAGgatRtIyasthAne // AcArAGgavRttau tu zubhAzubhabhedena yonInAmanekatvamevaM gAthAbhiH pradarzitam-- sIAdIjoNIo, caurAsItI a sayasahassehiM / asuhAo ya suhAo, tattha suhAo imA jANa // assaMkhAu maNussA, rAisarasaMkhamAdiAU / titthayaranAmagoaM, savvasuhaM hoi nAyavvaM // tatthaviya jAisaMpannAi sesAo hoMti asuhAo / devesu kivvisAi, sesAo hoMti u suhAo // paMceMdiyatirie hayagayarayaNA havaMti u suhAo / sesAo asuhAo suhavannegiMdiyAdIyA || deviMdacakkavaTTittaNAiM mottuM ca titthayarabhAvaM / aNagArabhAviyAviya, sesAo anaMtaso pattA // iti yonisvarUpam // 4 // kulAni yoniprabhavAnyAhustAni bahUnyapi / bhavanti yonAvekasyAM nAnAjAtIyadehinAm // 61 // kRmivRzcikakITAdinAnAkSudrAGginAM yathA / ekagomayapiNDAntaH, kulAni syuranekazaH // 62 // koTyekA saptanavatirlakSAH sArdhA bhavanti hi / sAmAnyAtkulakoTInAM, vizeSo vakSyate'grataH // 63 // iti yonikulasvarUpaM // 5 // tatsaMvRtatvAdi ca // 6 // bhavasthitistadbhavAyurdvividhaM tacca kIrttitam / sopakramaM syAttatrAdyaM dvitIyaM nirupakramam // 64 // kAlena bahunA vedyamapyAyuryattu bhujyate / alpenAdhyavasAnAdyairAgamoktairupakramaiH // 65 // AyuH sopakramaM tatsyAdanyadvA karma tAdRzam // yad baMdhasamaye baddhaM, zlathaM zakyApavartanam || 66 / / dattAgnirekato rajjuryathA dIrghIkRtA kramAt / dahyate saMpiNDitA tu sA jhaTityekahelayA // 67 // yatpunarbandhasamaye, baddhaM gADhanikAcanAt / kramavedyaphalaM taddhi, na zakyamapavarttitum // 68 // kSIyate'dhyavasAnAdyairyaiH svotthai: svasya jIvitam / paraizca viSazastrAdyaiste syuH sarve'pyupakramAH / / 69 / / yadAhuH-ajjhavasANanimitte AhAre veyaNAparAghAe / phAse ANApANU sattavihaM jijjhae AuM / / [ bRhatsaMgrahaNI gAthA. 337] tridhA tatrAdhyavasAnaM, rAgasnehabhayodbhavam / vyApAdayanti rAgAdyA, apyatyantavikalpitAH // 70 // yathA prapApAlikAyA, yuvAnamanurAgataH / pazyantyAH kSINamAyuryatkAmasyAntyA dazA mRtiH // 71 // yataH -- ciMteidaTTumicchar3a dIhaM nIsasai taha jare dAhe / bhattaaroyaNa mucchA ummAya na yANaI maraNaM // kasyAzcit sArthavAhyAzca videzAdAgate priye / mitraiH snehaparIkSArthaM, vipanne kathite'tha sA // 72 // sArthavAhI vipannaiva, sArthavAho'pi tAM mRtAm / zrutvA tatsaMgamAyeva, tUrNaM snehAd vyapadyata // 73 // bhayAdyathA vAsudevadarzanAt somilo dvijaH / hatvA gajasukumAraM, nagarImAvizan mRtaH // 74 // nimittAdviSazastrAderAhArAdbahuto'lpataH / snigdhatazcAsnigdhatazca, vikRtAdahitAvahAt // 75 // zUlAdervedanAyAzca, garttAprapatanAdikAt / parAghAtAtsparzatazca tvagviSAdisamudbhavAt // 76 // Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 zvAsocchvAsAcca vikRtatvenAtyantaM prasarpataH / niruddhAddhA mriyetAGgI, tasmAdete upakramAH / / 77 / / syuH keSAJcidyadapyete'nupakramAyuSAmapi / skaMdakAcAryaziSyANAmiva yaMtranipIlanA // 78 // tathApi kaSTadAsteSAM na tvAyuH kSayahetavaH / sopakramAyuSa iva, bhAsante te'pi tairmRtAH // 79 // atha prakRtam -sopakramAyuSaH ke'pyanupakramAyuSaH pare / iti syurdvividhA jIvAstatra sopakramAyuSaH // 80 // tRtIye navame saptaviMze bhAge nijAyuSaH / baghnanti parajanmAyurantye vA'ntarmuhUrttake // 81 // yadAhuH zyAmAcAryAH / siyatibhAge, siyatibhAgatibhAge, siyatibhAgatibhAgatibhAge iti // kecittu saptaviMzAdapyUrdhvaM vikalpayanti vai / tribhAgakalpanAM yAvadantyamantarmuhUrttakam // 82 // asaMkhyAyurnRtiryaMcazcaramAGgAzca nArakAH / surAH zalAkApumAMso'nupakramAyuSaH smRtAH // 83 // apare varNayanti / tIrthaMkaraupapAtikAnAM nopakramato mRtyuH / zeSANAmubhayathA / iti tatvArthavRttau // karmaprakRtivRttAvapi 'addhAjogukosaM' iti gAthAvyAkhyAne'bhogabhUmijeSu tiryakSu manuSyeSu ca tripalyopamasthitiSUtpannaH pazcAdAzu sarvAlpajIvitamantarmuhUrttaM vihAya zeSamAyuH tripalyopamasthitikaM apavarttayanti antarmuhUrtonam iti // suranairayikA'saMkhyajIvitiryagmanuSyakAH / badhnanti SaNmAsazeSAyuSo'grayabhavajIvitam // 84 // matAntareNa utkarSataH SaNmAsAvazeSe jaghanyatazca antarmuhUrttazeSe nArakAH parabhavAyurbadhnanti iti bhagavatIsUtre (zataka 14 uddeza 1) // nijAyuSastRtIyeM'ze, zeSe'nupakramAyuSaH / niyamAdanyajanmAyurnirbadhnanti pare punaH // 85 // yAvatyAyuSyavaziSThe, parajanmAyurarjyate / kAlastAvAnabAdhAkhyastataH paramudeti tat // 86 // iti bhavasthitiH // 7 // kAyasthitistu pRthivIkAyikAdizarIriNAm / tatraiva kAye'vasthAnaM, vipadyotpadya cAsakRt / / 87 / / iti kAyasthitisvarUpam // 8 // audArikaM vaikriyaM ca, dehamAhArakaM tathA / taijasaM kArmaNaM ceti, dehAH paJcoditA jinaiH // 88 // udAraiH pudgalairjAtaM, jinadehAdyapekSayA / udAraM sarvatastuGgamiti caudArikaM bhavet // 89 // kriyAviziSTA nAnA vA, vikriyA tatra saMbhavam / svAbhAvikaM labdhijaM ca, dvividhaM vaikriyaM bhavet // 90 / / yattadekamanekaM vA, dIrghaM hrasvaM mahallaghu / bhavet dRzyamadRzyaM vA, bhUcaraM vApi khecaram // 91 // AkAzasphaTikasvacchaM, zrutakevalinA kRtam / anuttarAmarebhyo'pi, kAntamAhArakaM bhavet / / 92 / / zrutAvagAhAptAmarSauSadhyAyRddhiH karotyadaH / manojJAnI cAraNo votpannAhArakalabdhikaH // 93 // 1. cintyamidaM, yato manaH paryavajJAnipRSTapratyuttarAya manaH pariNatirdravyatastIrthakRtAmityabhiyuktokti, evaM cAraNeSvapi gamanasAmarthyAt, azrutatvAcca teSAM tasya, RddhidarzanaprANidayArthameva paraM tasya saMbhavaH / Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taijasaM coSNatAliGga, tejolezyAdisAdhanam / kArmaNAnugamAhAraparipAkasamarthakam // 94 // asmAttapovizeSotthalabdhiyuktasya bhUspRzaH / tejolezyAnirgama: syAdutpanne hi prayojane // 95 // tathoktaM jIvAbhigamavRttausavvassa unhasiddhaM, rasAiAhArapAgajaNagaM ca / teagaladdhinimittaM ca teagaM hoi nAyavvam // asmAdeva bhavatyeva, zItalezyAvinirgamaH / syAtAM ca roSatoSAbhyAM, nigrahAnugrahAvitaH // 96 // tathoktaM tattvArthavRttau yadA uttaraguNapratyayA labdhiH utpannA bhavati tadA paraM prati dAhAya visRjati roSaviSAdhmAto gozAlAdivat / prasannastu zItatejasA anugRhNAtIti // kSIranIravadanyo'nyaM, zliSTA jIvapradezakaiH / karmapradezA ye'nantAH, kArmaNaM syAttadAtmakam // 97 // sarveSAmapi dehAnAM, hetubhUtamidaM bhavet / bhavAntaragatau jIvasahAyaM ca sataijasam // 98 // nanvetAbhyAM zarIrAbhyAM, sahAtmAyAti yAti cet / pravizannirayanvApi, kuto'sau tarhi nekSyate // 99 // atrocyatena cakSurgocaraH sUkSmatayA taijasakArmaNe / tato notpadyamAno'pi, mriyamANopyasau sphuTaH // 100 // parairapyuktamantarA bhavadeho'pi, sUkSmatvAnnopalabhyate / niSkrAmanpravizanvApi, nA'bhAvo'nIkSaNAdapi // 101 // svarUpamevaM paJcAnAM, dehAnAM pratipAditam / kAraNAdikRtAMsteSAM, vizeSAn darzayAmyatha // 102 // saMjAtaM pudgalaiH sthUlaidehamaudArikaM bhavet / sUkSmapudgalajAtAni, tato'nyAni yathottaram // 103 // iti kAraNakRto vizeSaH // yathottaraM pradezaiH syurasaMkhyeyaguNAni ca / AtRtIyaM tato'nantaguNe taijasakArmaNe // 104 // iti pradezasaMkhyAkRto vizeSa: // AdyaM tiryagmanuSyANAM, devanArakayoH param / keSAJcillabdhimadghAyusaMjJitiryagnRNAmapi // 105 // AhArakaM salabdhInAM, syAccatudarzapUrviNAm / sarvasaMsArijIvAnAM, dhruve taijasakArmaNe // 106 // tatvArthabhASye tUktam- eke tvAcAryA: nayavAdApekSaM vyAcakSate kArmaNamevaikamanAdisambaddham / tenaivaikena jIvasyAnAdiH sambandho bhavatIti / taijasaM tu labdhyapekSaM bhavati / sA ca taijasalabdhirna sarvasya, kasyacideva bhavati // etaTTIkAleza: api-evaM ekIyamatena pratyAkhyAtameva taijasaM zarIramanAdisambandhatayA, sarvasya ceti / yA punarabhyavahRtAhAraM prati pAcakazaktiH vinA'pi labdhyA sA tu kArmaNasyaiva bhaviSyati, karmoSNatvAt / kArmaNaM hIdaM zarIraM anekazaktigarbhatvAdanukaroti vizvakarmaNa: / tadeva hi tathAsamAsAditapariNatiLapadizyate yadi taijasazarIraMtayA tato na kazciddoSa iti / . atra bhUyAn vistaro'sti / sa tu tatvArthavRtteravaseyaH // [adhyA-2. sUtra. 43] 1. uSmAdiliGgakAraNAhArapAkajanakatayA, parAbhimatakAryotpAdakatayetyarthaH, tathAca na pArthakyaM tanmate / samudghAteheturna sarvasyeti tattvaM / Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 yugapaccaikajIvasya, dvayaM trayaM catuSTayam / syAddehAnAM na tu paJca, nApyekaM bhavavarttinaH // 107 // vaikriyasyAhArakasyA'sattvAdekasya caikadA / na paJca syuH sadA sattvAdantyayornaikamapyadaH // 108 // syAdekamapi pUrvoktamatAntaravyapekSayA / bhavAntaraM gacchatastanmate syAtkArmaNaM param // 109 // iti svAmikRto vizeSaH // Adyasya tiryagutkRSTA, gatirArucakAcalam / jaGghAcAraNanirgrathAnAzritya kalayantu tAm / / 110 / / AnandIzvaramAzritya vidyAcAraNakhecarAn / UrdhvaM cApaNDakavanaM tattrayApekSayA bhavet // 111 // viSayo vaikriyAGgasyA'saMkhyeyA dvIpavArdhayaH / mahAvidehA viSayo, jJeya AhArakasya ca // loka: sarvo'pi viSayasturyapaJcamayorbhavet / bhavAdbhavAntaraM yena gacchatAmanuge ime // iti viSayakRto bhedaH // 112 // 113 // dharmAdharmArjanaM saukhyaduHkhAnubhava eva ca / kevalajJAnamuktyAdiprAptirAdyaprayojanam // 114 // ekAnekatvasUkSmatvasthUlatvAdi nabhogati: / saMghasAhAyyamityAdi, vaikriyasya prayojanam / / 115 / / sUkSmArthasaMzayacchedo, jinendrarddhivilokanam / jJeyamAhArakasyApi, prayojanamanekadhA // 116 // yadAhu ---- [ pravacanasAroddhAre zlo. 1582 ] titthayarariddhidaMsaNasu humapayatthAvagAheuM vA / saMsayavoccheyatthaM, gamaNaM jiNapAyamUlaMmi // zApAnugrahayo: zaktirbhuktipAkaH prayojanam / taijasasya kArmaNasya, punaranyaibhave gatiH / / 117 / / iti prayojanakRto vizeSaH // utkarSataH sAtirekasahasrayojanapramam / audArikaM vaikriyaM sAdhikaikalakSayojanam // 118 / / AhArakaM hastamAnaM, lokAkAzamite ubhe / samudghAte kevalinaH syAtAM taijasakArmaNe / / 119 / / avagADhaM pradezeSu, svalpeSvAhArakaM kila / tataH saMkhyaguNAMzasthamutkRSTaudArikaM smRtam // 120 // tato'pi saMkhyaguNitadezasthaM guru vaikriyam / samudghAte'rhato'ntye dve, sarvalokAvagAhake // 121 // dIrghe mRtyusamudghAte, tUtpattisthAnakAvadhi / anyadA tu yathAsthAnaM, svasvadehAvagAhinI // 122 // maraNAntasamudghAtaM, gatAnAM dehinAM bhavet / yAvatyekendriyAdInAM taijasasyAvagAhanA // 123 // bravImi tAM jinaproktasvarUpAM sopapattikam / bhAvyaivaM kArmaNasyApi, sobhayoH sAhacaryataH / / 124 // svasvadehamitA vyAsasthaulyAbhyAM sarvadehinAm / maraNAntasamudghAte, syAttaijasAvagAhanA / / 125 / AyAmato viziSyeta, tatraikendriyadehinAm / aGgulAsaMkhyeyabhAgapramANA sA jaghanyataH // 126 // 1. cAritralakSadharmamahArambhAdikAdharmApekSayedam 2. caturdazapUrviprabhRtivikurvaNAdyapekSya 3. anyamatApekSam, upalakSaNAt kevalisamuddhAte 4. uttarakhaikriyasya apekSyAvagAhanAmidam 5. pUrvApare dakSiNotare vA lokAnte. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 utkarSatazca lokAntAllokAntaM yAvadAhitA / ekendriyANAM jIvAnAmevamutpattisaMbhavAt // 127 // sAmAnyato'pi jIvAnAM, vibhAvyaitadapekSayA / lokAntAvadhi lokAntAttaijasasyAvagAhanA // 128 // aGgalAsaMkhyabhAgena, pramitAtha jaghanyataH / nirdiSTA vikalAkSANAM, taijasasyAvagAhanA // 129 // tiryaglokAcca lokAntAvadhi teSAM garIyasI / saMbhavo vikalAkSANAM, yattiryagloka eva hi // 130 // adholoke'pyadholokagrAmeSu dIrghikAdiSu / UrdhvaM ca pANDakavanavartivApI hudAdiSu // 131 // sambhavo vikalAkSANAM, yadyapyasti tathApi hi / sUtre svasthAnamAzritya, tiryagloko nirUpitaH // 132 // tata uktAtiriktApi, vikalAnAM bhavatyasau / adhogrAmAtpANDAkAcca, lokAgrAntA garIyasI // 133 // sAtirekaM yojanAnAM, sahasraM syAjjaghanyataH / nArakANAM taijasAvagAhanA sAtha bhAvyate // 134 // santi pAtAlakalazAzcatvAro'bdhau caturdizam / adho lakSaM yojanAnAmavagADhA iha kSitau // 135 // sahasrayojanasthUlakuyAsteSAM ca nizcite / adhastane tRtIyAMze, vAyurvavarti kevalam // 136 // madhyame ca tRtIyAMze, mizritau salilAnilau / tathoparitane bhAge, tRtIye kevalaM jalam // 137 // tatazca-sImantakAdinarakavartI kazcana nArakaH / pAtAlakalazAsanno, maraNAntasamuddhataH // 138 // kuDyaM pAtAlakumbhAnAM, vibhidyotpadyate yataH / matsyatvena tRtIyAMze, madhyame carame'pi vA // 139 // tasmAdarvAk tu naivAsti, tiryagmanujasambhavaH / utpatti rakANAM ca, na tiryagmanujau vinA // 140 // utkarSatastvadho yAvatsaptamI narakAvanIm / nArakANAmetadantaM, svasthAnasthitisambhavAt // 141 // tiryak svayambhUramaNasamudrAvadhi sA bhavet / nArakANAM tatra matsyAditvenotpattisambhavAt // 142 // UrdhvaM ca paNDakavanasthAyitoyAzrayAvadhi / ata UrdhvaM tu kutrApi, nRtiryaksambhavo'sti na // 143 // paJcendriyatirazcAM ca, jaghanyA paramApi ca / vikalendriyavat jJeyA, taijasasyAvagAhanA // 144 // aGgalAsaMkhyeyabhAgamAtrA nRNAM jaghanyataH / utkarSatazca nRkSetrAllokAntAvadhi kIrtitA // 145 // bhavanavyantarajyotiSkAdyadrisvarganAkinAm / aGgalAsaMkhyeyabhAgamAnA jJeyA jaghanyataH // 146 // mamatvAbhiniviSTAnAM, svaratnAbharaNAdiSu / pRthivyAditayA teSAM, tatraivotpattisambhavAt // 147 // utkarSatastvadhaH zailAnarakakSmAtalAvadhi / gatAnAM tatra keSAJcitteSAM maraNasambhavAt // 148 // tiryak svayaMbhUramaNAparAntavedikAvadhi / UrdhvaM tatheSatprAgbhArApRthivyUrkhatalAvadhi // 149 // etAvadantaM pRthivIkAyatvena samudbhavAt / tataH paraM ca pRthivIkAyAdInAmasambhavAt // 150 // sanatkumArakalpAdidevAnAM syAjjaghanyata: / aGgalAsaMkhyeyabhAgamAnA saivaM vibhAvyate // 151 // devA sanatkumArAdyA, utpadyante svabhAvataH / garbhajeSu nRtiryakSu, dhruvaM naikendriyAdiSu // 152 // yadA sanatkumArAdisudhAbhugmandarAdiSu / dIrghikAdau jalakrIDAM, kurvANaH svAyuSaH kSayAt // 153 // Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 utpadyate matsyatayA, svAtyAsannapradezake / tadA jaghanyA syAdasya, yadvaivaM sambhavatyasau // 154 // pUrvasambandhinIM nArImupabhuktAM mahIspRzA / kazcitsanatkumArAdidevaH premavazIkRtaH // 155 // tadavAcyapradeze svamavAcyAMzaM vinikSipan / pariSvajya mRtastasyA, eva garbhe samudbhavet // 156 // utkarSatastvadho yAvatpAtAlakalazAzritam / madhyamIyaM tRtIyAMzaM, tatra matsyAdisambhavAt // 157 // tiryak svayaMbhUramaNaparyantAvadhi sA bhavet / acyutasvargaparyantamUrdhvaM sA ceti bhAvyate // 158 // kazcidacyutanAkasthasuhRddevasya nizrayA / devaH sanatkumArAdirgatastatra mriyeta yat // 159 // sahasrArAntadevAnAM, bhAvanIyAnayA dizA / kaniSTA ca gariSTA ca, taijasasyAvagAhanA // 160 // AnatAdyacyutAntAnAM, devAnAM syAjjaghanyataH / aGgalAsaMkhyeyabhAgaparimANAvagAhanA // 161 // utpadyante nareSveva, devA nanvAnatAdayaH / narAzca nRkSetra eva, tadiyaM ghaTate katham // 162 / / atrocyate-upabhuktAM manuSyeNa, mAnuSIM pUrvavallabhAm / upalabhyAvadhijJAnAtpremapAzaniyantritaH // 163 // ihAgatyAsannamRtyutayA buddhiviparyayAt / malinatvAcca kAmAnAM, vaicitryAtkarmamarmaNAm // 164 // gADhAnurAgAdAliGgya tadavAcyapradezake / parikSiSya nijAvAcyaM, mriyate svAyuSaH kSayAt // 165 // garbhe'syA eva mRtvAyaM, yadyutpadyeta nirjaraH / AnatAdikratubhujastadeyamupapadyate // 166 // AnatAdikratubhujAM, manoviSayasevinAm / kAyenAspRzatAM devImapi kSINamanobhuvAm // 167 // manuSyastriyamAzritya, yadyevaM syAdiDambanA / tarhi ko nAma duriM, kandarpa jetumIzvaraH // 168 // adho yAvadadhogrAmAstiryag nRkSetrameva ca / tataH paraM manuSyANAmutpattisthityasaMbhavAt // 169 // UrdhvamacyutanAkAntaM, gatAnAM mitranizrayA / AnatAdikratubhujAmacyute mRtyusambhavAt // 170 // UrdhvamacyutajAnAM tu, svavimAnaziro'vadhi / svairaM tatra gatAnAM yat, keSAJcit sambhavenmRtiH // 171 // graiveyakAnuttarasthasurANAM sA'vagAhanA / yAvadbhidyAdharazreNImAsvasthAnAjjaghanyataH // 172 // khecarazreNiparato, manuSyANAmasambhavAt / graiveyakAdidevAnAmapyatrAgatyasambhavAt // 173 // adho yAvadadhogrAmAnUrdhvaM ca svAzrayAvadhi / tiryak punarnarakSetraparyantaM sA prakIrtitA // 174 // yAvannaMdIzvaraM kheTAH, sastrIkA yAnti yadyapi / saMbhogamapi kurvanti, tatra kAmeSu nirjitAH // 175 // paraM notpadyate garbhe, naro nRkSetrato bahiH / tata: utkarSatastiryag, nRkSetrAvadhi soditA // 176 // ityarthataH prajJApanasUtrakaviMzatitamapade // iti pramANAvagAhakRta: vizeSaH // sthitiraudArikasyAntarmuhUrtaM syAjjaghanyataH / utkRSTA trINi palyAni, sA tu yugmivyapekSayA // 177 // dazavarSasahasrANi, jaghanyA janmavaikriye / trayastriMzatsAgarANi, sthitirutkarSata: punaH // 178 // 1. kAyasparzAdipravicAraNApekSayA, anyathA mana:pravicAraNA tvastyeva teSAM, aveyakAnuttarAlayA evedRzAH, 2. bhavadhAraNIyetidarzanAya Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 vaikriyasya kRtasyApi, jaghanyA''ntarmuhUrtikI / jyeSTA tu jIvAbhigame, gaditA gAthayAnayA // 179 // aMtamuhuttaM naraesu hoi cattAri tiriyamaNuesu / devesu addhamAso, ukkosa viuvvaNAkAlo // [pravacanasAroddhAra. zlo. 1310] paJcamAGge tu vAyUnAM, saMjitiryagnRNAmapi / jyeSTApyekAntarmuhUrttA, prokto vaikurvikasthitiH // 180 // zrIsUtrakRtAGge tu-yAlie nAma mahabhiyAve, egAyae pabbatamaMtalikne / hammati tatthA bahukUrakammA, paraM sahassA u muhuttayANaM // "nAmeti saMbhAvane / etannarakeSu yathA'ntarikSa mahAbhitApe mahAduHkhe, ekazilAghaTitaH dIrghaH veyAlietti vaikriyaH paramAdhArmikaniSpAdita: parvataH / tatra hastasparzikayA samAruhanto nArakA bahukrUrakarmANo hanyante pIDyante / sahasrasaMkhyAnAM paraM muhUrtAnAM prakRSTaM prabhUtaM kAlaM hanyante / ityarthaH" atra paramAdhArmikadevavikurvitasya parvatasya ardhamAsAdhikApi sthitiruktA iti jJeyam / tatvaM tu jino jAnAti ! antarmuhUrtaM dvedhApi, sthitirAhArakasya ca / anAdike pravAheNa, sarvataijasakArmaNe // 181 // sAvasAne tu bhavyAnAM, siddhatve tadabhAvataH / abhavyAnAM nirante ca, paGganAM muktivarmani // 182 // iti sthitikRta: vizeSaH / AhArakaM sarvato'lpaM, yatkadAcidbhavedidam / bhavedyadi tadApyetadekaM he vA jaghanyataH // 183 // sahasrANi navotkarSAdasattAsya jaghanyataH / ekaM samayamutkRSTA, SaNmAsAvadhi viSTape // 184 // uktaM ca-AhAragAiM loge, chammAsA jA na hoti'vikayAi / ukkoseNaM niyamA, evaM samayaM jahanneNaM // [pravacanasAroddhAra zlo. 1582 TIkAntargata zlo.] AhArakAdasaMkhyeyaguNAni vaikriyANi ca / tatsvAminAmasaMkhyatvAnnArakAGgisuparvaNAm // 185 // apyaudArikadehAH syustadasaMkhyaguNAdhikAH / Anantye'pi tadIzAnAmasaMkhyA eva te yataH // 186 // pratyaGgaM prANino yatsyuH, sAdhAraNavanaspatau / anantAstAni cAsaMkhyAnyevAGgAni bhavanti hi // 187 // tebhyo'nantaguNAstulyA mithastaijasakArmaNAH / yatpratyekamime syAtAM, dve dehe sarvadehinAm // 188 // ityalpabahutvakRto vizeSaH // ekajIvApekSayA syAjjyeSThamaudArikAntaram / antarmuhUrtAbhyadhikAstrayastriMzatpayodhayaH // 189 // tathoktaM jIvAbhigamavRttau-utkarSatastrayastriMzatsAgaropamANi antarmuhUrtAbhyadhikAni // tAni caivam / kazciccAstriI vaikriyazarIraM kRtvAntarmuhUrtaM jIvitvA sthitikSayAdavigraheNAnuttarasureSu jAyata iti // vaikriyasyAntaraM kAyasthitikAlo vanaspateH / ardhazca pudgalaparAvartta AhArakAntaram // 190 // laghu cAdyasya samayo'ntarmuhUrtaM tadanyayoH / na sambhavatyantaraM ca, dehayoruktazeSayoH // 191 // ityantarakRto vizeSaH / iti dehasvarUpam // 9 // sadasallakSaNopetapratIkasannivezajam / zubhAzubhAkArarUpaM, SoDhA saMsthAnamaGginAm // 192 // Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 samacaturasraM nyagrodhasAdivAmanakakubjahuNDani / saMsthAnAnyaGge syuH, prAkkarmavipAkato'sumatAm // 193 // tatra cAdyaM caturasraM, saMsthAnaM sarvataH zubham / nyagrodhamUrdhvaM nAbhe: sat, sAdi nAbheradhaH zubham / / 194 / / idaM sAcIti ke'pyAhuH, sAcIti zAlmalItaruH / mUle syAd vRttapuSTo'sau, na ca zAkhAsu tAdRzaH // / 195 / / tathoktaM paJcasaMgrahavRttau -- apare tu sAcIti paThanti tatra sAcIti pravacanavedinaH zAlmalItarumAcakSate / tataH sAcIva yatsaMsthAnaM tatsAcIti / evaM ca nyagrodhasAcinoranvitArthatA bhavatIti jJeyam / mauligrIvApANipAde, kamanIyaM ca vAmanam / lakSitaM lakSaNairduSTaiH zeSeSvavayaveSu ca / 196 // ramyaM zeSapratIkeSu, kubjaM saMsthAnamiSyate / duSTaM kintu zirogrIvApANipAde bhavedidam // 197 // huMDaM tu sarvato duSTaM, kecidvAmanakubjayoH / viparyAsamAmananti, lakSaNe kRtalakSaNAH / / 198 // iti saMsthAnasvarUpam // 10 // aGgamAnaM tu tuGgatvamAnamaGgasya dehinAm / sthUlatApRthutAdyaM tu jJeyamaucityataH svayam / / 199 / / ityaGgamAnasvarUpam // 11 // samityekIbhAvayogAdvedanAdibhirAtmanaH / utprAbalyena karmAMzaghAto yaH sa tathocyate // 200 // yataH-samudghAtagato jIvaH, prasahya karmapudgalAn / kAlAntarAnubhavAnapi kSapayati drutam // / 201 // taccaivam / kAlAntaravedyAnayamAkRSyodIraNena karmAMzAn / udayAvalikAyAM ca pravezya paribhujya zAtayati // 202 // te caivam / vedanotthaH kaSAyottho, mAraNAntikavaikriyau / AhArakastaijasazca, chadmasthAnAM SaDapyamI // 203 // syAtkevalisamudghAtaH, saptamaH sarvavedinAm / aSTasAmayikazcAyamAntarmuhUrttikAH pare // 204 // tathA hi karAlito vedanAbhirAtmA svIyapradezakAn / vikSipyAnantakarmANuveSTitAn dehato bahiH // 205 // ApUryAMsAdyantarANi mukhAdizuSirANi ca / vistArAyAmataH kSetraM, vyApya dehapramANakam // 206 // tiSThedantarmuhUrtaM ca tatra cAntarmuhUrttake / asAtavedanIyAMzAn, zAtayatyeSa bhUrizaH // 207 // iti vedanAsamudghAtaH / samAkulaH kaSAyeNa, jIvaH svIyapradezakaiH / mukhAdiraMdhrANyApUrya, tAn vikSipya ca pUrvavat // 208 // vistArAyAmataH kSetraM, vyApya dehapramANakam / kaSAyamohanIyAkhyakarmAMzAn zAtayedbahUn // 209 // zAtayaMzcAparAn bhUrIn, samAdatte svahetubhiH / jJeyaM sarvatra naivaM cedasmAt mukti: prasajyate // 210 // Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaSAyasya sanupAtazcaturdA'yaM prakIrtitaH / krodhamAnamAyAlobhaihetubhiH paramArthataH // 211 // iti kaSAyasamudghAtaH / antarmuhUrttazeSAyurmaraNAntakarAlitaH / mukhAdirandhrANyApUrya, zarIra svapradezakaiH // 212 // svAGgaviSkambhabAhalyaM, svazarIrAtirekata: / jaghanyato'GgalAsaMkhyeyAMzamutkarSataH punaH // 213 // asaMkhyayojanAnyekadizyutpattisthalAvadhi / AyAmato'bhivyApyAntarmuhUrtAnmiyate tataH // 214 // maraNAntasamudghAtaM, gato jIvazca zAtayet / AyuSa: pudgalAn bhUrInAdatte ca navAnna tAn // 215 // atrAyaM vizeSaH, kazcijjIva: ekenaiva mAraNAntikasamudghAtena narakAdiSUtpadyate tatrAhAraM karoti, zarIraM ca bajAti / kazcittu samudghAtAnnivRtya svazarIramAgatya punaH samudghAtaM kRtvA tatropapadyate / ayamoM bhagavatISaSTazatakaSaSThoddezake narakAdiSu anuttarAnteSu sarvasthAneSu bhAvito'stIti jJeyam // iti maraNAntikasamudghAtaH / vaikurvikasamudghAtaM, prApto vaikriyazaktimAn / karmAvRtAnAmAtmIyapradezAnAM tanorbahiH // 216 // nisRjya daMDaM viSkambhabAhalyAbhyAM tanupramam / AyAmatastu saMkhyAtayojanapramitaM tataH // 217 // vaikriyAGgAbhidhanAmakarmAMzAn pUrvamarjitAna / zAtayana vaikriyAGgArhAn skandhA~llAtvA karoti tat // 218 // iti vaikriyasamudghAtaH / samuddhatastaijasena, tejolezyAkhyazaktimAn / karmAvRtAtmapradezarAze kriyavadbahiH // 219 // dehavistArabAhalyaM, saMkhyeyayojanAyatam / nisRjya daMDaM prAgbaddhAn, zAtayettaijasANukAn // 220 / / anyAnAdAya tadyogyAn, tejolezyAM vimuJcati / taijaso'yaM samudghAtaH, prajJaptastatvapAragaiH // 221 // iti taijasasamudghAtaH / caturdazAnAM pUrvANAM, dhartA''hArakalabdhimAn / jinaddhidarzanAdInAM, madhye kenApi hetunA // 222 // AhArakasamudghAtaM, kurvannAtmapradezakaiH / daNDaM svAGgapRthusthUla, saMkhyeyayojanAyatam // 223 // nisRjyapudgalAnAhArakanAmnaH purAtanAn / vikIryAdAya tadyogyAn dehamAhArakaM sRjet // 224 / / ityAhArakasamudghAtaH / yasyAyuSo'tiriktAni, karmANi sarvavedinaH / vedyAkhyanAmagotrANi, samudghAtaM karoti saH // 225 // AntarmuhUrtikaM pUrvamAvarjIkaraNaM sRjet / antarmuhUttazeSAyuH, samudghAtaM tato vrajet // 226 // AvarjIkaraNaM zastayogavyApAraNaM matam / idaM tvavazyaM kartavyaM, sarveSAM muktigAminAm // 227 // aatmprdeshailokaantspRshmuurdhvmdho'pi ca / kuryAdAyakSaNe daNDa, svadehasthUlavistRtam // 228 // Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 dvitIye samaye tasya kuryAtpUrvAparAyatam / kapATaM pATavApetaH, samaye'tha tRtIyake // 229 // tato vistArya pradezAnudIcIdakSiNAyatam / manthAnaM kurute turye, tato'ntarANi pUrayet // 230 // svapradezaistadA sarvAn, lokAkAzapradezakAn / sa vyApnoti samA hyete lokAkAzaikajIvayoH // 231 // saMharet paJcame cAsau, samaye'ntarapUraNam / SaSThe saMhRtya manthAnaM, saMharetsaptame'rarim // 232 // saMharedaSTame daNDaM, zarIrasthastato bhavet / antarmuhUrtaM jIvitvA, yogarodhAcchivaM vrajet // 233 // yadAhu :-yasya punaH kevalinaH, karma bhavatyAyuSo'tiriktataram / sa samudghAtaM bhagavAnupagacchati tatsamIkartum // daNDaM prathame samaye kapATamatha cottare tathA samaye / manthAnamatha tRtIye, vizvavyApI caturthe tu // saMharati paJcame tvantarANi manthAnamatha punaH SaSThe / saptamake tu kapATaM, saMharati tato'STame daNDam // audArikaprayoktA, prathamASTamasamayorasAviSTaH / mizraudArikayoktA, saptamaSaSTadvitIyeSu // kArmaNazarIrayoktA, caturthake paJcame tRtIye ca / samayatraye'pi tasmin bhavatyanAhArako niyamAt // [prazamarati zloka 272 thI 276] kiJca / samudghAtAnnivRtyAsau, tridhA yogAn yunaktyapi / satyAsatyAmRSAbhikhyau, yogau mAnasavAcikau // 234 // pRSTeSu manasA'rtheSu, tatrAnuttaranAkibhiH / dAtuM taduttaraM cetoyogayugmaM yunakti saH // 235 // tathA manuSyAdinA ca, pRSTo'pRSTo'pi sa prabhuH / prayojanavizeSeNa, yunaktyetau ca vAcikau // 236 // kAyayogaM prayuJjAno, gamanAgamanAdiSu / ceSTate pIThapaTTAdyamarpayetprAtihArikam / / 237 // evaM ca-kaizcidityucyate yattu, zeSaSaNmAsajIvitaH / jinaH kuryAtsamudghAtaM, tadasadyattathA sati // 238 // prAtihArikapIThAderAdAnamapi sambhavet / zrute tu kevalaM proktaM, tatpratyarpaNameva hi / / 239 // ityAdyadhikaM prajJApanAntimapadavRttito'vaseyam / tatazca-paryAptasaMjJipaJcAkSamanoyogAjjaghanyataH / asaMkhyaguNahInaM taM nirundhAnaH kSaNe kSaNe // 240 // asaMkhyeyaiH kSaNairevaM, sAkalyena ruNaddhi tam / tataH paryAptakadvyakSavacoyogAjjaghanyataH / / 241 / / asaMkhyaguNahInaM taM, nirundhAnaH kSaNe kSaNe / evaM kSaNairasaMkhyeyaiH, sAkalyena ruNaddhi saH / / 242 / / tataH paryAptasUkSmasya, kAyayogAjjaghanyataH / asaMkhyaguNahInaM taM nirundhAna: kSaNe kSaNe // 243 // asaMkhyaiH samayairevaM, sAkalyena ruNaddhi saH / yogAn rundhazca sa dhyAyet, zukladhyAnaM tRtIyakam // 244 // etena sa upAyena sarvayoganirodhata: / ayogatAM samAsAdya, zailezIM pratipadyate // 245 // paJcAnAM hrasvavarNAnAmuccArapramitAM ca tAm / prAptaH zailezaniSkampaH, svIkRtotkRSTasaMvaraH // 246 // zukladhyAnaM caturthaM ca, dhyAyan yugapadaJjasA / vedyAyurnAmagotrANi, kSapayitvA sa siddhyati / / 247 / / agatvApi samudghAtamanantA nirvRtA jinA: / avApyApi samudghAtamanantA nirvRtA jinA: // 248 // Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 atrAyaM vizeSaH / yaH SaNmAsAdhikAyuSko, labhate kevalodgamam / karotyasau samudghAtamanye kurvanti vA na vA // iti guNasthAnakramArohe // [zloka - 94] chammAsAUsese uppaNaM jesiM kevalaM nANam / te niyamA samughAiya sesA samughAya bhaiyatvA // ityasya vRttau // iti kevalisamudghAtaH // AyAH paJca samudghAtAH, sarveSAmapi dehinAm / anubhUtA anantAH syuryathAsvaM sarvajAtiSu // 249 // bhAvinastu na santyeva, keSAJcillaghukarmaNAm / keSAJcittvaGginAmekaTyAdaya: syuranekazaH // 250 // yAvad gaNyA agaNyA vA, syuH keSAJcidanantakAH / yathAsvaM sarvajAtitve, vijJeyA bahukarmaNAm // 251 // navaram-sUkSmAdinigodaistu, nigode traya eva te / anubhUtA anantAH syurbhAvinaste tu sarvavat // 252 // AhArakA narAnyeSAM, keSAJcinnUbhave trayaH / atItAH syurbhAvinastu, te catvAro na cAdhikAH // 253 // sambhaveyuzca catvAro'nubhUtA nRbhave nRNAm / bhaviSyanto'pi vijJeyAstAvantA nRbhave nRNAm // 254 // catvAro'pi vyatItAstu, nAnyeSAM nRn vinA yataH / AhArakaM turyavAraM, kRtvA sidhyati tadbhave // 255 // tathoktaM prajJApanAvRttauiha yazcaturthavelamAhArakaM karoti sa niyamAttadbhava eva muktimAsAdayati, na gatyantaramiti / saptamastu na kasyApi, syAdatIto naraM vinA / bhAvyapyeko'nyajantUnAM, keSAJcinRtva eva saH // 256 // samudghAtottIrNajinaM, pratItyaiko niSevitaH / manuSyasya manuSyatve'nAgato'pyeka eva saH // 257 // asaddhedyAzritazcAyo, mohanIyAzritaH paraH / antarmuhUrttazeSAyuHsaMzritaH syAttRtIyakaH // 258 // turyapaJcamaSaSTAzca, nAmakarmasamAzritAH / nAmagotravedyakarmasaMzritaH saptamo bhavet // 259 // iti jIvasamudghAtAH // yo'pyacittamahAskandhaH, samudghAto'styajIvajaH / aSTasAmayikaH so'pi, jJeyaH saptamavatsadA // 260 // pudgalAnAM parINAmAdizrasotthAtsa jAyate / aSTabhiH samayairjAtasamApto jinasatkavat // 261 // iti samudghAtAH // 12 // vivakSitabhavAdanyabhave gamanayogyatA / yA bhaveddehinAM sA'tra, gatirgataM ca kathyate // 262 // iti gatisvarUpam // 13 // vivakSite bhave'nyebhyo, bhavebhyo yA ca dehinAm / utpattau yogyatA sAtrAgatirityupadarzitA // 263 // ekasAmayikI saMkhyA, mRtyUtpattyostathA'ntaram / dvAre'sminneva vakSyante, tadvArANi pRthag na tat // 264 // 1. AhArakasamuddhAtA: 2. narAnvihAya pareSAm 3. sidhyantIti pA0 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ityAgatisvarUpam // 14 // vivakSitabhavAnmRtvotpadya cAnantare bhave / yatsamyaktvAdyazruteGgI, sAnantarAptirucyate // 265 // ityantarAptisvarUpam // 15 // labdhvA nRtvAdisAmagrI, yAvanto'dhikRtAGgInaH / siddhyantyekakSaNe saikasamaye siddhirucyate // 266 // ityekasamayasiddhisvarUpam // 16 // kRSNAdidravyasAcivyAtpariNAmo ya AtmanaH / sphaTikasyeva tatrAyaM, lezyAzabdaH pravarttate // 267 // dravyANyetAni yogAntargatAnIti vicintyatAm // sayogatvena lezyAnAmanvayavyatirekataH // 268 // yAvatkaSAyasadbhAvastAvatteSAmapi sphuTam / amUnyupabRMhakANi, syuH sAhAyakakRttayA // 269 // dRSTaM yogAntargateSu, dravyeSu ca pareSvapi / upabRMhaNasAmarthya, kaSAyodayagocaram // 270 // yathA yogAntargatasya, pittadravyasya lakSyate / krodhodayoddIpakatvaM, syAdyaccaNDo'tipittakaH // 271 // dravyeSu bAhoSvapyevaM, karmaNAmudayAdiSu / sAmarthyaM dRzyate tatkiM, na yogAntargateSu tat // 272 // surAdadhyAdikaM jJAnadarzanAvaraNodaye / tatkSayopazame heturbhavedbAhIvacAdikam // 273 // evaM ca / kaSAyoddIpakatve'pi, lezyAnAM na tadAtmatA / tathAtve hAkaSAyANAM, lezyAbhAva: prasajyate // 274 // lezyAH syuH karmanisyanda, iti yatkaizciducyate / tadapyasAraM nisyando, yadi tatkasya karmaNaH // 275 // ceyathAyogamaSTAnAmapyasau karmaNAmiti / taccatuHkarmaNAmetAH, prasajyante'pyayoginAm // 276 // na yadyayoginAmetA, ghAtikarmakSayAnmatAH / tata eva tadA na syuryogikevalinAmapi // 277 // nanu ca / yogasya pariNAmatve, lezyAnAM hetutA bhavet / pradezabandhaM pratyeva, na punaH karmaNAM sthitau // 278 // ___ "jogA payaDipaesaM ThiiaNubhAgaM kasAyao kuNai" iti vacanAt [paJcamakarmagrantha gAthA 96] / atrocyate / na karmasthitihetutvaM, lezyAnAM ko'pi manyate / kaSAyA eva nirdiSTA, yatkarmasthitihetavaH // 279 // lezyAH punaH kaSAyAntargatAstatpuSTikRttayA / tatsvarUpA eva satyo'nubhAgaM prati hetavaH // 280 // etena / yatkvacillezyAnAmanubhAgahetutvamucyate, zivazarmAcAryakRtazatakagranthe ca kaSAyANAmanubhAgahetutvamuktaM tadubhayamapyupapannam / __ kaSAyodayopabRMhikANAM lezyAnAmapyupacAranayena kaSAyasvarUpatvAdityAdyadhika prajJApanAlezyApadavRttito'vaseyama // . 1. tatra pradezabandho yogAttadanubhavanaM kaSAyavazAt / sthitipAkavizeSastasya bhavati lezyAvizeSeNa [iti prazamaratau zloka 37] Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 sA ca SoDhA kRSNanIlakApotasaMjJitAstathA / tejolezyApadmalezyA, zuklalezyeti nAmataH // 281 // khaJjanAJjanajImUtabhramabhramarasannibhA / kokilAkalabhIkalpA, kRSNalezyA svavarNataH // 282 // picchataH zukacASANAM, kekikApotakaMThataH / nIlAjavanato nIlA, nIlalezyA svavarNataH // 283 // jaitrA khadirasArANAmatasIpuSpasodarA / kApotalezyA varNana, vRntAkakusumaughajit // 284 // padmarAganavAdityasaMdhyAguJjArdhato'dhikA / tejolezyA svavarNena, vidrumAGkarajitvarI // 285 // suvarNayUthikAsvarNakarNikAraudhacampakAn / parAbhavantI varNana, padmalezyA prakIrtitA // 286 // gokSIradadhiDiNDIrapiNDAdadhikapANDurA / varNata: zaradabhrANAM, zuklalezyA'bhibhAvinI // 287 // kirAtatiktatrapuSI, kaTutumbIphalAni ca / tvacaH phalAni nimbAnAM, kRSNalezyA rasairjayet // 288 / / pippalIzRMgaberANi, marIcAni ca rAjikAm / hastipippalikAM jetuM, nIlalezyA rasaiH prabhuH // 289 // AmAni mAtuliGgani, kapitthabadarANi ca / phaNasAmalakAnISTe, rasarjetuM tRtIyikA // 290 // varNagandharasApannapakcAmrAdisamudbhavAn / rasAnadhikamAdhuryA, turyA'dhikurute rasaiH // 291 / / drAkSAvarjUramAdhvIkavAruNInAmanekadhA / candraprabhAdisIdhUnAM, jayinI paJcamI rasaiH // 292 // zarkarAguDamatsyanDIkhanDAkhanDAdikAnI ca / mAdhuryadhuryavastUni, zuklA vijayate rasaiH // 293 // AdyAstisro'tidurgandhA, aprazastA malImasAH / sparzataH zItarukSAzca, saMkliSTA durgatipradAH // 294 // antyAstisro'tisaugandhyAH, prazastA atinirmalA: / snigdhoSNA: sparzaguNato'saMkliSTA: sugatipradAH // 295 // parasparamimAH prApya, yAnti tadrUpatAmapi / vaidUryaraktapaTayo ye tatra nidarzane // 296 // tatrApi-devanArakalezyAsu, vaidUryasya nidarzanam / tiryagmanujalezyAsu, raktavastranidarzanam // 297 // tathAhi / devanArakayolezyA, AbhavAntabhavasthitAH / nAnAkRtiM yAnti kintu, dravyAntaropadhAnataH // 298 // na tu sarvAtmanA svIyaM, svarUpaM saMtyajanti tAH / sabaiDUryamaNiryadvannAnAsUtraprayogataH // 299 // japApuSpAdisAnnidhyAdyathA vAdarzamaNDalam / nAnAvarNAn dadhadapi, svarUpaM nojjhati svakam // 300 // ata eva bhAvaparAvRttyA nArakanAkinoH / bhavanti lezyAH SaDapi, taduktaM pUrvasUribhiH // 301 // bRhatsaMgrahaNI-suranArayANa tAo, dabalesA avaTThiyA bhaNiyA / bhAvaparAvattIe puNa esA hunti challesA // [zloka 257] duSTalezyAvatAM nArakANAmapyata eva ca / samyaktvalAbho ghaTate, tejolezyAdisambhavI // 302 // yadAhuH sammattassa ya tisu uvarimAsu paDivajjamANao hoi / pubbapaDivannao puNa, annayarIe u lesAe // tathaiva tejolezyADhye, ghaTate saMgamAmare / vIropasargakartRtvaM, kRSNalezyAdisambhavi // 303 // svarUpatyAgata: sarvAtmanA tiryagmanuSyayoH / lezyAstadrupatAM yAnti, rAgakSiptapaTAdivat // 304 // ata evotkarSato'pyantarmuhUttamavasthitAH / tiryagnRNAM parAvartaM, yAnti lezyAstataH param // 305 // Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 bahudhA''sAM parINAmastridhA vA navadhA bhavet / saptaviMzatidhA caikAzItidhA triguNastathA // 306 // jaghanyamadhyamotkRSTabhedatastrividho bhavet / pratyekameSAM svasthAnatAratamyavicintayA // 307 // bhavennavavidhasteSAmapi bhedavivakSayA / saptaviMzatidhAmukhyo'pyevaM bhedaistribhistribhiH // 308 // tathAhuH prajJApanAyAm-kaNhalesANaM bhaMte kativihaM pariNAmaM pariNamati / goyamA ! tivihaM vA NavavihaM vA, sattAvisativihaM vA ekkAsItivihaM vA, teAladusayavihaM, vA bahuM vA bahuvihaM vA pariNAmaM pariNamati // lezyApariNAmasyA''dimAntyayo jinAM mRtiH kSaNayoH / antamuhUrtake'ntye zeSe vA''ye gate sA syAt // 309 // tatrApyantarmuhUtte'ntye, zeSe nArakanAkina: / niyante naratiryazcazvAye'tIta iti sthitiH // 310 // kRSNAyAH sthitirutkRSTA, trayastriMzatpayodhayaH / prAcyAggrabhavasambandhyantarmuhUrttaddhayAdhikA // 311 // palyAsaMkhyeyabhAgADhyA, nIlAyAH sA dazAbdhayaH / palyAsaMkhyAMzasaMyuktAH, kApotyAstu trayo'bdhayaH // 312 // prAcyAggrabhavasatkAntarmuhUrttadvayametayoH / palyAsaMkhyAMza evAntarbhUtaM netyucyate pRthak // 313 // evaM taijasyAmapi bhAvyam / taijasyA dvau payorAzI, palyAsaMkhyalavAdhikau / TyantarmuhUrttAbhyadhikAH, padmAyA daza vArdhayaH // 314 // yantarmuhUrtAH zuklAyAstrayastriMzatpayodhayaH / antarmuhUrtaM sarvAsAM, jaghanyataH sthitirbhavet // 315 // AyAtra saptamamahIgariSThasthityapekSayA / dhUmaprabhAdhapratarotkRSTAyuzcintayA parA // 316 // zailAdyapratare jyeSThamapekSyAyustRtIyikA / turyA caizAnadevAnAmutkRSTasthityapekSayA // 317 // paJcamI brahAlokasthagariSThAyurapekSayA / SaSThI cAnuttarasuraparamAyurapekSayA // 318 // atra yadyapi paGkaprabhAzailAdyaprastaTyoH pUrvoktAdadhikApi sthitirasti paraM prastutalezyAvatAmiyamevotkRSTA sthitiriti jJeyam / yattu prajJApanottarAdhyayanasUtrAdau kRSNAdInAmantarmuhUrtAbhyadhikatvamucyate tat prAcyAgyabhavasatkAntarmuhUrtayorekasminnantarmuhUttai samAvezAt / itthaJcai'ta dantarmuhUrtasyAsaMkhyAtabhedatvAdupapadyate, ityAdiprajJApanAvRttau // iti sAmAnyataH lezyAsthitiH // sthitiM vakSye'tha lezyAnAM, nArakasvargiNornRNAm / tirathAM ca jaghanyenotkarSeNa ca yathAgamam // 319 // dazavarSasahasrANi, kApotyA: syAllaghuH sthitiH / utkRSTA trINyatarANi, palyAsaMkhyalavastathA // 320 // jaghanyA tatra dharmAdyaprastaTApekSayAbhavet / utkRSTA ca tRtIyAdyaprastaTApekSayoditA // 321 // nIlAyA laghureSaivotkRSTA ca daza vArdhayaH / palyAsaMkhyeyabhAgADhyA:, kRSNAyAH syAdasau laghuH // 322 // sthitirjaghanyA nIlAyAH, zailAdyaprastaTe bhavet / riSTAdyaprastaTe tvasyA jyeSThA kRSNAsthitilaghuH // 323 // kRSNAyAH punarutkRSTA, trayastriMzatpayodhayaH / iyaM mAghavatIvartijyeSThAyuSkavyapekSayA // 324 // Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 325 // 326 // itthaM nArakalezyAnAM, sthitiH prakaTitA mayA / atha nirjaralezyAnAM, sthitiM vakSye yathAzrutam // dazavarSasahasrANi, kRSNAyA: syAllaghuH sthiti: / etasyAH punarutkRSTA, palyAsaMkhyAMzasaMmitA // ivamevaikasamayAdhikA nIlAsthitirlaghuH / palyAsaMkhyeyabhAgazca nIlotkRSTasthitirbhavet // 327 // palyAsaMkhyeyabhAgo'yaM, pUrvoktAsaMkhyabhAgataH / bRhattaro bhavedevaM jJeyamagre'pi dhIdhanaiH // 328 // yA nIlAyAH sthitirjyeSThA, samayAbhyadhikA ca sA / kApotyA laghurasyAH syAtpalyAsaMkhyalabo guruH // 329 // lezyAnAM tisRNAmAsAM, sthitiryA'darzi sA bhavet / bhavanezavyantareSu, nAnyeSu tadasambhavAt // 330 / / evaM vakSyamANatejolezyAyA apyasau sthitiH / bhavanavyantarajyotirAdyakalpaddhayAvadhiH // 331 // padmAyAzca sthitirbrahmAvadhIzAnAdanantaram / lAntakAtparataH zuklalezyAyA bhAvyatAmiti // 332 // atha prakRtam / dazavarSasahasrANi, tejolezyAlaghusthitiH / bhavanezavyantarANAM, prajJaptA jJAnabhAnubhiH // 333 // utkRSTA bhavanezAnAM, sAdhikaM sAgaropamam / vyantarANAM samutkRSTA, palyopamamudIritA // 334 // syAtpalyasyASTamo bhAgo, jyotiSAM sA laghIyasI / utkRSTA varSalakSeNAdhikaM palyopamaM bhavet // 335 // sA laghurvaimAnikAnAmekaM palyopamaM matA / utkRSTA dvau payorAzI, palyAsaMkhyalavAdhika // 336 // samayAbhyadhikaiSaiva, padmAyA: syAllaghuH sthitiH / utkRSTA punaretasyA, sthitirdazapayodhayaH / / 337 / / iyameva ca zuklAyAH, sthitirlaghvI kSaNAdhikA / utkRSTA punaretasyAstrAyastriMzatpayodhayaH // 338 // itthaM nArakadevAnAM, lezyAsthitirudIritA / atha tiryagmanuSyANAM lezyAsthitirudIryate // 339 // yA yA lezyA yeSu yeSu nRSu tiryakSu vakSyate / AntarmuhUrtikI sA sA, zuklalezyAM vinA nRSu // 340 // zuklalezyAsthitirnRNAM jaghanyA''ntarmuhUrtikI / utkRSTA navavarSonA, pUrvakoTI prakIrttitA // 341 // yadyapyaSTavarSavayAH, kazciddIkSAmavApnuyAt / tathApi tAdRgvayasaH, paryAyaM vArSikaM vinA // 342 // nodeti kevalajJAnamato yuktamudIritA / pUrvakoTI navAbdonA, zuklalezyAgurusthitiH // 343 // iti uttarAdhyayanasUtravRttiprajJApanAvRttyabhiprAyaH / / tathaiva saMgrahaNyAmapyuktam -- 'caramA narANa puNa navavAsUNA puvyakoDIvi' [ gAthA. 311 ] iti / saMgrahaNIvRttau pravacanasAroddhAravRttau ca narANAM punazcaramA zuklalezyA utkarSataH kiJcinyUnavavarSona-pUrvakoTipramANApi, iyaM ca pUrvakoTerUrdhvaM saMyamAvApterabhAvAtpUrvakoTyAyuSaH kiJcitsamadhikavarSASTa-kAdUrdhvamutpAditakevalajJAnasya kevalino'vaseyA ityuktam // atra ca pUrvakoTyA navavarSonatvaM kiJcinyUnanavavarSonatvaM kiMcitsamadhikASaSTavarSonatvaM iti trayaM mitha yathA na virudhyate tathA bahuzrutebhyo bhAvanIyam // 1. AdyaH paramazuklalezyAM kevalitvabhAvanImAzritya itarau tu kevalakAraNabhUtazuklalezyAmAzritya navaramantye vizeSeNApramattatAyA AzrayaNam / Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 pratyekaM sarvalezyAnAmanantA vargaNAH smRtAH / pratyekaM nikhilA lezyAstathA'nantapradezikAH // 344 // asaMkhyAtapradezAvagADhAH sarvA udAhatAH / sthAnAnyadhyavasAyasya, tAsAM saMkhyAtigAni ca // 345 // kSetratastAnyasaMkhyeyalokAbhrAMzasamAni vai / kAlato'saMkhyeyakAlacakrakSaNamitAni ca // 346 // yaduktam-"asaMkhnejjANa ussappiNINa osappiNINa je samayA / saMkhAIyA logA, lessANaM huMti ThANAiM" // [uttarAdhyayana. adhya. 34. gA. 33] abhiprAyo yAdRzaH syAt, satISvetAsu dehinAm / sa mayA samayoktAbhyAM, dRSTAntAbhyAM pradarzyate // 347 // yathA patha:paribhraSTAH, puruSA: SaNmahATavIm / prAptAH samantAdekSanta, bhakSyaM dikSu bubhukSitAH // 348 // jambUvRkSaM kvacittatra, dadRzuH phalabhaGgaram / AhvayantamivAdhvanyAn, maruccapalapallavaiH // 349 // ekastatrAha vRkSo'yaM, mUlAdunmUlyate tataH / sukhAsInA: phalAsvAda, kurmaH zramavivarjitAH // 350 // anya: prAha kimetAvAn, pAtyate prauDhapAdapa: ? / zAkhA mahatyacchidyante, santi tAsu phalAni yat // 351 // tRtIyo'thAvadat zAkhA, bhaviSyanti kadedRzaH / prazAkhA eva pAtyante, yata etA: phalairbhUtAH // 352 // uvAca vAcaM turyo'tha, tiSTantvetA varAkikAH / yathecchaM gucchasaMdohaM, chiMdyo yeSu phalodgamaH // 353 // na naH prayojanaM gucchai:, phalaiH kintu prayojanam / tAnyeva bhuvi kIryante, paJcamaH procivAniti // 354 // SaSTena ziSTamatinA, samAdiSTamidaM tataH / patitAni phalAnyagro, mAbhUtpAtanapAtakam // 355 // bhAvyAH SaNNAmapyamISAM, lezyAH kRSNAdikAH kramAt / darzyate'nyo'pi dRSTAnto, dRSTa: shriishrutsaagre|| 356 // kecana grAmaghAtAya, caurAH krUraparAkramAH / krAmanto mArgamanyo'nyaM, vicAramiti cakrire // 357 // ekastatrAha duSTAtmA, yaH kazcidRSTimeti naH / hantavyaH so'dya sarvo'pi, dvipado vA catuSpadaH // 358 // anyaH prAha catuSpadbhiraparAddhaM na kiJcana / manuSyA eva hantavyA, virodho yaiH sahAtmanAm // 359 // tRtIyAH prAha na strINAM, hatyA kAryA'tininditA / puruSA eva hantavyA, yataste krUracetasaH // 360 // nirAyudhairvarAkaistairhataiH kiM na: prayojanam ? / ghAtyAH sazastrA eveti, turyazcAturyavAn jagau // 361 // sazastrairapi nazyadbhirhataiH kiM naH phalaM bhavet ? / sAyudho yudhyate yaH sa, vadhya ityAha paJcamaH // 362 // paradravyApaharaNamekaM pApamidaM mahat / prANApaharaNaM cAnyaccetkurmastarhi kA gatiH // 363 // dhanameva tadAdeyaM, mAraNIyo na kazcana / SaSTaH spaSTamabhASiSTa, prAgvadatrApi bhAvanA // 364 // sarvastokAH zuklalezyA jIvAstebhyo yathottaram / padmalezyAstejolezyA, asaMkhyeyaguNA: kramAt // 365 // anantanAstato lezyAH, kApotyADhyAstatastathA / tebhyo nIlakRSNalezyAH, kramAdvizeSato'dhikAH // 366 // iti lezyAsvarUpam // 17 // nirvyAghAtaM pratItya syAdAhAra: SaDdigudbhavaH / vyAghAte tveSa jIvAnAM, tricatuSpaJcadigbhavaH // 367 // alokaviyatA''hAradravyANAM skhalanaM hi yat / sa vyAghAtastadabhAvo, nirvyAghAtamihocyate // 368 // Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAtvevamsarvAdhastAdadholokaniSkUTasyAgnikoNake / sthito bhavedyadaikAkSastadA'sau tridigudbhavaH // 369 // pUrvasyAM ca dakSiNasyAmadhastAditi diktraye / saMsthitatvAdalokasya, tato nAhArasambhavaH // 370 // aparasyA uttarasyA, Urdhvatazceti diktrayAt / pudgalAnAharatyevaM, sUkSmA: paJcAnilo'naNuH // 371 // tathoktam-iha lokacaramAnte bAdarapRthivIkAyikApkAyikatejovanaspatayo na santi / sUkSmAstu paJcApi santi, bAdarA vAyukAyikAzceti paryAptAparyAptakabhedena dvAdazasthAnAnyanusatavyAnIti" bhagavatIsUtra zataka 34 uddeza 1 vRttau / dayordizostathaikasyA, alokavyAhatau budhaiH / catuH paJcadigutpanno'pyeSAmeva vibhAvyatAm // 372 // tathAhisarvAdhastAdadholoka, eva cetpazcimAM dizam / sthito'nusRtyaikAkSaH syAt prAcyAM na vyAhatistadA // 373 // adhastanI dakSiNA ca, dve evaM vyAhate iti / digbhyo'nyAbhyazcatasRbhyaH pudgalAnAharatyasau // 374 // dvitIyAdipratareSu, yadordhvaM pazcimAM dizam / sthito'nRsRtyaikAkSaH, syAnna vyAhatiradho'pi tat // 375 // vyAhatA dakSiNaivaikA, tataH paJca digAgatAn / pudgalAnAharatyeSa, evaM sarvatra bhAvanA // 376 // dravyatazca sa AhAraH, syAdanantapradezakaH / saMkhyAsaMkhyapradezau hi, nAtmagrahaNagocaraH // 377 // asaMkhyAbhrapradezAnAM, kSetrata: so'vagAhakaH / jaghanyamadhyamotkRSTasthitika: kAlata: puna: // 378 // bhAvataH paJcadhA varNarasairgandhairdighA'STadhA / sparzerekaguNatvAdibhedaiH punaranekadhA // 379 // kiJca-antarAvagADhAni, svagocaragatAni ca / dravyANyabhyavahAryANyaNUni vA bAdarANi ca // 380 // Aharanti varNagandharasasparzAnpurAtanAn / vinAzyAnyAMstathotpAdyApUrvAn jIvAH svabhAvataH // 381 // ityAhAradikprasaMgAt kiJcidAhArasvarUpaM ca // 18 // asthisambandharUpANi, tatra saMhananAni tu / SoDhA khalu vibhidyante, dAAditAratamyataH // 382 // tathAhuH-"vajjarisahanArAyaM, paDhamaM bIyaM ca risahanArAyaM / nArAyamaddhanArAyaM kIliyA tahaya chevaTuM" // [bRhatsaMgrahaNI gAthA 159] kIlikA vajramRSabhaH, paTTo'sthiddhayaveSTakaH / asnomarkaTabandho yaH, sa nArAca iti smRtaH // 383 // tatazca-baddhe markaTabandhena sandhau sandhau yadasthinI / asmA ca paTTAkRtinA, bhavata: pariveSTite // 384 // tadasthitrayamAviddhya, sthitenAsnA dRDhIkRtam / kIlikAkRtinA vajrarSabhanArAcakaM smRtam // 385 // anyadRSabhanArAcaM, kIlikArahitaM hi tat / kecittu vajranArAcaM, paTTojjhitamidaM jaguH // 386 // asnormarkaTabandhena, kevalena dRDhIkRtam / AhuH saMhananaM pUjyA, nArAcAkhyaM tRtIyakam // 387 // baddhaM markaTabandhena, yadbhavedekapArzvataH / anyata: kIlikAnaddhamardhanArAcakaM hi tat // 388 // Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tatkIlitAkhyaM yatrAsthnAM, kevalaM kIlikAbalam / asmAM paryantasambandharUpaM sevAtamucyate // 389 // sevayA'bhyaGgAdyayA vA, RtaM vyAptaM tatastathA / chedaiH khaNDaimitha:spRSTaM, chedaspRSTamato'thavA // 390 // yadyapi syuravasthInAmetAnyasthyAtmakAni na / tadgataH zaktivizeSastathApyeSUpacaryate // 391 // ekendriyANAM sevArtaM, tamapekSyaiva kathyate / jIvAbhigamAnusRtaiH, kaizciccAyaM sudhAbhujAm // 392 // saMgrahaNIkAraistu-cha gabhbhatirinarANAM, samucchimapaNiMdivigalachevaTTham / suraneraiyA egindiyA ya sabbe asaMghayaNA // [zloka 161] ityuktam // iti saMhananAni // 19 // kaSaM saMsArakAntAramayante yAnti yairjanAH / te kaSAyAH krodhamAnamAyAlobhA iti zrutAH // 393 // tatra cakrodho'prItyAtmako mAno'nyeAsvotkarSalakSaNaH / mAyA'nyavaMcanArUpA, lobhastRSNAbhigRnutA // 394 // catvAro'ntarbhavantyete, ubhayoSarAgayoH / Adimau dvau bhavedeSo, rAga:syAdantimau ca tau // 395 // keciccasvapakSapAtarUpatvAnmAno'pi rAga eva yat / tatastrayAtmako rAgo, dveSaH krodhastu kevalam // 396 // catvAro'pi caturbhedAH, syuste'nantAnubandhinaH / apratyAkhyAnakA: pratyAkhyAnA: saMjvalanA iti // 397 // __etallakSaNAni ca zrIhemacandrasUribhiritthamUcire- [yogazAstra prakAza-4 zlo. 7-8] pakSaM saMjvalana: pratyAkhyAno mAsacatuSTayam / apratyAkhyAnako varSa, janmAnantAnubandhikaH // vItarAgayatizrAddhasamyagdRSTitvaghAtakaH / te devatvamanuSyatvatiryaktvanarakapradAH // prajJApanAvRttau ca "anantAnyanubajanti, yato janmAni bhUtraye / tenAnantAnubandhyAkhyA, krodhAyeSu niyojitA" // eSAM 'saMyojanA' iti dvitIyamapi nAma // saMyojayanti yannaramanantasaMkhyairbhavaiH kaSAyAste / saMyojanatA'nantAnubandhitA vA'pyatasteSAm // 398 // nAlpamapyullasedeSAM, pratyAkhyAnamihodayAt / apratyAkhyAnasaMjJA'to, dvitIyeSu niyojitA // 399 // sarvasAvadyaviratiH, pratyAkhyAnamihoditam / tadAvaraNata: saMjJA, sA tRtIyeSu yojitA // 400 // sam jvalayanti yatiM yatsaMvignaM sarvapApaviratamapi / tasmAt saMjvalanA ityaprazamakarA nirucyante // 401 // anyatrApi uktam-"zabdAdIn viSayAnprApya, saMjvalanti yato muhuH / tataH saMjvalanAhAnaM, caturthAnAmihocyate" // syuH pratyekaM caturbhadA, bhedA: saMjvalanAdayaH / evaM SoDazadhaikaikazcatuHSaSTividhA iti // 402 // yathA kadAcicchiSTo'pi, krodhAderyAti duSTatAm / evaM saMjvalano'pyeti, kvApyanantAnubandhitAm // 403 // 1. tatsaMbandhinyasaMbandhini vA TAdau svare pare an (iti haimaza0) / Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 evaM sarveSvapi bhAvyaM // tata evopapadyetAnantAnubandhibhAvinI / kRSNAderdugatirnUnaM, kSINAnantAnubandhinaH // 404 // evaM ca-varSAvasthAyimAnasya, zrIbAhubalino muneH / kaivalyahetuzcAritraM, jJeyaM saMjvalanocitam // 405 // karmagranthakAraizca sadRSTAntA evamete jagadire- [prathama karmagrantha gAthA 19-20] jalareNupuDhavIpavvayarAIsariso cauvviho koho / tiNisalayAkaTThaThThiyaselatthaMbhovamo mANo // mAyA vale higomuttimiMDhasiMgaghaNavaMsimUlasamA / loho halihakhaMjaNakaddamakimirAgasAricchio // tathA prajJApanAyAM prajJaptAH, svAnyobhayapratiSThitAH / apratiSThitakAzcaivaM, catvAro'pi caturvidhAH // 406 // tathAhi svaduzceSTitataH kazcit, pratyapAyamavekSya yat / kuryAdAtmopari krodha, sa eSaH svapratiSThitaH // 407 // udIrayedyadA krodhaM, para: santarjanAdibhiH / tadA tadviSayakrodho, bhavedanyapratiSThitaH // 408 // etacca naigamanayadarzanaM cintyatAM yataH / sa tadviSayatAmAtrAnmanyate tatpratiSThitam // 409 // yazcAtmaparayostAdRgaparAdhakRto bhavet / krodhaH parasmin svasmizca, sa syAdubhayasaMzritaH // 410 // vinA parAkrozanAdi, vinA ca svakuceSTitam / nirAlambana eva syAt, kevalaM krodhamohataH // 411 // sa cApratiSThitaH krodho, dRzyate'yaM ca kasyacit / krodhamohodayAtkrodhaH, karhicitkAraNaM vinA // 412 // ata evoktaM pUrvamaharSibhiH- sApekSANi ca nirapekSANi ca karmANi phalavipAkeSu / sopakramaM ca nirupakrama ca dRSTaM yathAyuSkam // ityAdyarthataH prajJApanAtRtIyapade // evamanye'pi trayaH kaSAyA bhAvyAH // caturbhiH kAraNairete, prAyaH prAdurbhavanti ca / kSetraM vAstu zarIraM ca, pratItyopadhimaGginAm // 413 // sarvastokA niSkaSAyA, mAnino'nantakAstataH / kruddhamAyAvilubdhAzca, syurvizeSAdhikAH kramAt // 414 // ekendriyANAM catvAro'pyanAbhogAdbhavantyamI / adarzitabahirdehavikArA asphuTAtmakA: // 415 // sarvadA sahacAritvAtkaSAyA'vyabhicAriNaH / nokaSAyA nava proktA, namanIyakramAmbujaiH // 416 // taduktaM prajJApanAvRttau "kaSAyasahavartitvAtkaSAyapreraNAdapi / hAsyAdinavakasyoktA, nokaSAyakaSAyatA // hAso ratyaratIbhItirjugupsA zoka eva ca / puMstrIklIbAbhidhA: vedA: nokaSAyA amI matA:" // iti kaSAyAH // 20 // saMjJA syAt jJAnarUpaikA, dvitIyA'nubhavAtmikA / tatrAdyA paJcadhA jJAnamanyA ca syAt svarUpataH // 417 // asAtavedanIyAdikarmodayasamudbhavA / AhArAdiparINAmabhedAtsA ca caturvidhA // 418 // 1. yAvajjIvAdi: kAlo narakAdikA gativAnantAnubandhyAdInAM pharusavayaNeNetyAdivadvyavahArAt, tena na bAhubalino mAne'nyeSAM cAkarSAdau mithyAtvinAM graivayakotpAde ca kSatiriti devendrasUripAdAH / Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathAhuH / "cattAri saNNAo paNNattAo taMjahA AhArasaNNA, bhayasaNNA, mehuNasaNNA, pariggahasaNNA" / iti sthaanaangge|| AhAre yo'bhilASa: syAjjantoH kSubedanIyataH / AhArasaMjJA sA jJeyA, zeSAH syurmohanIyajAH // 419 // bhayasaMjJA bhayaM trAsarUpaM yadanubhUyate / maithunecchAtmikA vedodayajA maithunAbhidhA // 420 // syAtparigrahasaMjJA ca, lobhodayasamudbhavA / anAbhogA'vyaktarUpA, etAzcaikendriyAGginAm // 421 // bhagavatIsaptamazatakASTamoddezake tu AhArabhayapariggahamehuNa taha koha mANa mAyA ya / lobho logo oho, sannA dasa sabbajIvANaM // etAzca-vRkSopalakSaNena sarvaikendriyANAM sAkSAdevaM darzitAH / tadyathA rukkhANa jalAhAro, saMkoaNiA bhayeNa saMkuyai / niatantuehiM veDhai, vallI rukhne parigahei // itthipariraMbhaNeNaM kurubagataruNo phalaMti mehuNe / taha kokanadassa kaMde huMkAre muai koheNaM // mANe jharai ruaMtI, chAyai vallI phalAI mAyAe / lobhe billapalAsA khivaMti mUle nihANuvariM // rayaNIe saMkoo, kamalANaM hoi logasannAe // ohe ceittu maggaM, caDaMti ruknesu vlliio|| anyairapi vRkSANAM maithunasaMjJA'bhidhIyate / tathoktaM zRGgAratilake / __ subhaga ! kurubakastvaM no kimAliGganotkaH, kimu mukhamadirecchuH kesaro no hRdisthaH / tvayi niyatamazoke yujyate pAdaghAta:, priyamitiparihAsAtpezalaM kAcidUce // tathA pArado'pi sphArazRGgArayA striyA'valokita: kUpAdullalatIti loke zrUyate iti // stokA maithunasaMjJopayuktA nairayikAH kramAt / saMkhyeyajA jandhiparigrahavAsopayuktakAH // 422 // syuH parigrahasaMjJADhyAstiryaJco'lpAstataH kramAt / te maithunabhayAhArasaMjJA: saMkhyaguNAdhikAH // 423 // bhayasaMjJAnvitAH stokA, manuSyA syuryathAkramam / saMkhyeyajA bhuktiparigrahamaithunasaMjJakAH // 424 // AhArasaMjJAH syuH stokA, devA: saMkhyaguNAdhikAH / saMtrAsamaithunaparigrahasaMjJA yathAkramam // 425 // pravacanasAroddhAravRttau tu evaM likhitam / tathA matijJAnAvaraNakarmakSayopazamAt zabdArthagocarA sAmAnyAvabodhakriyA oghasaMjJA / taddhizeSAvabodhakriyA lokasaMjJA / evaM cedamApatitamdarzanopayogaroghasaMjJA, jJAnopayogo lokasaMjJA / eSa: sthAnAGgaTIkAbhiprAyaH // AcArAGgaTIkAyAM punarabhihitaM-oghasaMjJA tvavyaktopayogarUpA vallIvitAnArohaNAdisaMjJA / lokasaMjJA tu svacchandaghaTitavikalparUpA lokopacaritA / yathA na santyanapatyasya sadgatayaH, zvAno yakSAH, viprAH devAH, kAkAH pitAmahAH, barhiNAM pakSavAtena garbha ityAdikA iti [zloka 924 nI TIkA] // AcArAGge tu|| 1. AhAra0 / 2. saMz2ina: pra0 / 3. sparzAdyavyaktajJAnApekSyA syAtAmete sarveSAM / 4. saMjJASo'zakApekSayoktatvAt na sarveSAM sadbhAvo'nayoH / Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mohadharmasukhaduHkhajugupsAzokanAmabhiH / daza tAH SaDbhiretAbhiH, saha SoDaza varNitAH // 426 // athavA trividhAH saMjJAH, prathamA dIrghakAlikI / dvitIyA hetuvAdAkhyA, dRSTivAdAbhidhA parA // 427 // sudIrghamapyatItArthaM, smaratyatha vicintayet / kathaM nu nAma karttavyamityAgAminamAdyayA // 428 // tathA vicintyeSTAniSTacchAyAtapAdivastuSu / dvitIyayA svasaukhyArthaM, syAtpravRttinivRttimAn // 429 // bhavetsamyagdRzAmeva, dRSTivAdopadezikI / etAmapekSya sarve'pi, mithyAdRzo hyasaMjJinaH // 430 // suranArakaga tthajIvAnAM dIrghakAlikI / saMmUcchimAntaddhyakSAdijIvAnAM hetuvAdikI // 431 // chadmasthasamyagdRSTInAM, zrutajJAnAtmikA'ntimA / mativyApAranirmuktAH, saMjJAtItA jinA: same // 432 // iti saMjJAH // 21 // . induH syAt paramaizvarye, dhAtorasya prayogataH / indanAtparamaizvaryAdindra AtmA'bhidhIyate // 433 // tasya liGga tena sRSTamitIndriyamudIryate / zrotrAdi paJcadhA tacca, tathA vAca bhASyakRt // 434 // indo jIvo savyovaladdhibhogaparamesarattaNao // sottAibheyamiMdiyamiha talligAi bhAvAo // zrotrAkSighrANarasanasparzanAnIti paJcadhA / tAnyekaikaM dvibhedaM tad, dravyabhAvavibhedataH // 435 // tatra nivRttirUpaM syAttathopakaraNAtmakam / dravyendriyamiti dvedhA, tatra nirvRttirAkRtiH // 436 // sA'pi bAhyAntaraGgA ca, bAhyA tu sphuTamIkSyate / pratijAti pRthagUpA, zrotraparpaTikAdikA // 437 // nAnAtvAnnopadeSTuM sA, zakyA niyatarUpataH / nAnAkRtInIndriyANi, yato vAjinarAdiSu // 438 // abhyantarA tu nirvRttiH, samAnA sarvajAtiSu / uktaM saMsthAnanaiyatyamenAmevAdhikRtya ca // 439 // tathAhi-zrotraM kadambapuSpAbhamAMsaikagolakAtmakam / masUradhAnyatUlyA syAccakSuSo'ntargatAkRtiH // 440 // atimuktakapuSpAbhaM, ghrANaM ca kAhalAkRti / jihvA kSuraprAkArA syAt, sparzanaM vividhAkRtiH // 441 // sparzanendriyanirvRttau, bAhyAbhyantarayorna bhit / tathaiva pratipattavyamuktatvAtpUrvasUribhiH // 442 // bAhyanirvRttIndriyasya, khaDgenopamitasya yA / dhAropamAntarnivRttiratyacchapudgalAtmikA // 443 // tasyAH zaktivizeSo yaH, svIyasvIyArthabodhaka : / uktaM tadevopakaraNendriyaM tIrthapArthivaiH // 444 // taduktaM prajJApanAvRttau-upakaraNam / khaDgasthAnIyAyA: bAhyanirvRtteH yA khaDgadhArAsamAnA svacchatarapudgalasamUhAtmikA abhyantarA nirvRtti: tasyAH zaktivizeSa iti // AcArAMgavRttau tu-"nirvRtyate iti nivRttiH / kena nivRttyate ?, karmaNA / tatra utsedhAGgalAsaMkhye yabhAgApramitAnAM zuddhAnAM AtmapradezAnAM pratiniyatacakSurAdIndriyasaMsthAnenAvasthitAnAM yA vRtti1. dRSTidarzanaM - samyaktvAdi vadanaM vAda: dRSTInAM vAdo dRSTivAdastadupadezena tadapekSayetyarthaH, saMjJA samyagjJAnaM tadasyAstIti saMjJI samyagdRSTistasya yat zrutaM tatsamyagdRSTizrutaM samyak zrutamiti bhAvArthaH (iti malayagiripAdAH) / 2. sarve / 3. aGgalAsaMkhyabhAgAmAnatvena sarvatvaggatvena ca bhedasyAlakSyatvamiti / 4. khaDgadhArayorikhAbhedApattirabhyantarabahinivRtyorevaM na ca dvaividhyamupakaraNasya // Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 rabhyantarA nivRtti:, teSvevAtmapradezeSvindriyavyapadezabhAg yaH pratiniyatasaMsthAna nirmANanAmnA pudgalavipAkinA varddhakIsaMsthAnIyenArarcitaH karNazaSkulyAdivizeSa:, aGgopAGganAmnA tu niSpAditarati bAhyanirvRttiH, tasyA eva nirvRtteH dvirUpAyAH yenopakAraH kriyate tadupakaraNam / tacca indriyakAryaM satyAmapi nivRttAvanupahatAyAmapi masUrAdyAkRtirUpAyAM nirvRttau tasyopaghAtAt na pazyati, tadapi nirvRttivat dvidhA " iti // evaM ca prajJApanAvRttyabhiprAyeNa svacchatarapudgalAtmikA abhyantaranirvRttiH / prathamAGgavRttyabhiprAyeNa tu zuddhAtmapradezarUpA abhyantaranivRttiH iti dhyeyam // idamAntaranirvRtterna tUpakaraNendriyam / arthAntaraM zaktizaktimatorbhedAt kathaJcana / / 445 / / kathaJcit bhedazca tasyAmAntaranirvRttau, satyAmapi parAhate / dravyAdinopakaraNendriye'rthAjJAnadarzanAt // 446 // iti dravyendriyam // 447 // // 448 // // 449 // dvidhA bhAvendriyamapi labdhitazcopayogataH / yathAzrutamatho vacmi, svarUpamubhayorapi // jantoH zrotrAdiviSayastattadAvaraNasya yaH / syAt kSayopazamo labdhirUpaM bhAvendriyaM hi tat svasvalabdhyanusAreNa, viSayeSu ya Atmana: / vyApAra upayogAkhyaM bhavedbhAvendriyaM ca tat upayogendriyaM caikamekadA nAdhikaM bhavet / ekadA hyupayogaH syAdeka eva yadaGginAm / / 450 / / tathAhi indriyeNeha yenaiva, manaH saMyujyate'GginaH / tadevaikaM svaviSayagrahaNAya pravarttate / / 451 // sazabdAM surabhiM mRddhIM, khAdato dIrdhazaSkulIm / paJcAnAmupayogAnAM, yaugapadyasya yo bhramaH / / 452 / / sa cendriyeSu sarveSu, manasaH zIghrayogataH / sambhavedyugapatpatrazatavedhAbhimAnavat // 453 // anyathA tUpayogau dvau, yugapannArhato'pi cet / chadmasthAnAM paJca tarhi, sambhaveyuH kathaM saha ? // 454 // taduktaM prathamAGgavRttau-AtmA sahati manasA mana indriyeNa, svArthena cendriyamiti krama zIghra: / yogyo'yameva manasaH kimagamyamasti, yasminmano vrajati tatra gato'yamAtmA // kiMca ekAkSAdivyavahAro, bhavet dravyendriyaiH kila / anyathA bakulaH paJcAkSaH syAt paJcopayogataH // 455 // yaduktam - "paMcindio u baulo narovva savvovaladdhibhAvAo / tahavi na bhaNai paMcindiotti davvindiyAbhAvA" // raNannUpurazRGgAracArulolekSaNA mukhAt / niryatsugandhimadirAgaNDuSAdeSa puSyati // 456 // 1. racitumArabdhaH 2. samApitaH / 3. nirvRttiraGgopAGganAmanirvarttitAnIndriyadvArANi karmavizeSasaMskRtAH zarIrapradezAH nirmANanAmAGgopAGgapratyayA mUlaguNanivarttanetyarthaH / upakaraNaM bAhyamabhyantaraM ca nirvarttitasyAnupaghAtAnugrahAbhyAmupakArIti (tattvArthabhASyaM a02 - sU. 17) 4. karmanirvarttitatvAbhidhAnAccintyamidaM, zarIrAvayavAtmapradezAnAmabhedApekSayA syAtsamAcInatA / 5. sa tvindriyeSu pra0 / 6. tattajjAtinAmneti devendrasUryAdyAH, chinnanAsAndhAdInAM tena na kAcitkSatiH / Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tata: paJcApyupayogA bhAvyA iti // aGgalAsaMkhyeyabhAgabAhalyAni jinezvarAH / UcuH paJcApIndriyANi, bAhalyaM sthUlatA kila // 457 // nanvaGgalAsaMkhyabhAgabahale sparzanendriye / khaDgAdighAte dehAntavedanAnubhavaH katham ? // 458 // atrocyatetvagindriyasya viSayaH, sparzAH zItAdayo yathA / cakSuSo rUpamevaM tu, viSayo nAsya vedanA // 459 // duHkhAnubhavarUpA sA, tAM tvAtmA'nubhavatyayam / sakalenApi dehena, jvarAdivedanAmiva // 460 // atha zItalapAnIyapAne'ntarvadyate katham ? / zItaspo'ntarA kautaskutaM syAtsparzanendriya ? // 461 // atrocyate-sarvatrAGgapradezAntarvati tvagindriyaM kila / bhavedeveti mantavyaM, pUrvarSisampradAyataH // 462 // yadAha prajJApanAmUlaTIkAkAra:- "sarvapradezaparyantavartitvAttato'bhyantarato'pi zuSirasyopari tvagindriyasya bhAvAdupapadyate'ntarepi zItasparzavedanAnubhava iti" // tato'ntare'pi zuSiraparyante'sti tvagindriyam / ata: saMvedyate zaityaM, karNAdizuSireSviva // 463 // pRthutvamaGgalAsaMkhyabhAgo'tIndrivedibhiH / trayANAmapi nirdiSTaH, zravaNaghrANacakSuSAm // 464 // aGgalAnAM pRthaktvaM ca, pRthutvaM rasanendriye / svasvadehapramANaM ca, bhavati sparzanendriyam // 465 // tvagindriyaM vinA'nyeSAM, caturNAM pRthutA bhavet / AtmAGgalena sotsedhAGgalena sparzanasya tu // 466 // nanUtsedhAGgalenaiva, mito deho bhavettataH / mAtuM tenaiva yujyante, tadgatAnIndriyANyapi // 467 // AtmAGgalena catvAyotsedhikenaikamindriyam / tAnItthaM mIyamAnAni, kathamaucityamiyati // 468 // atrocyate-jihAdInAM pRthulatve, autsedhenorarIkRte / trigavyUtanarAdInAM, na syAdviSayaveditA // 469 // tathAhi-trigavyUtAdimanujAH, SaDgavyUtAdikuJjarAH / svasvadehAnusArAtsyuH, vistIrNarasanendriyAH // 470 // teSAmAntaranirvRttirUpaM cedrasanendriyam / utsedhAGgalapRthaktvamitaM syAdalpakaM hi tat // 471 // na vyApnuyAtsarvajihvAM, tato'tividito'nayA / sarvAtmanA rasajJAnavyavahAro na siddhyati // 472 // gandhAdivyavahAro'pi, bhAvanIyo dizA'nayA / tata AtmAGgalenaiva, pRthutvaM rasanAdiSu // 473 // jaghanyato'kSivarjANyaGgalAsaMkhyeyabhAgataH / gRhNAnti viSayaM cakSustvaGgalasaMkhyabhAgataH // 474 // ayaM bhAvaHprApyArthAvacchedakatvAt, zravaNAdIni jAnate / aGgulAsaMkhyeyabhAgAdapi zabdAdimAgatam // 475 // caturNAmata evaiSAM, vyaJjanAvagraho bhavet / dRSTAntAnnavyamRtpAtrazayitodbhodhanAtmakAt // 476 // 1. bhavitavyamatra antazabdena 2. udarAdiSu, garbhAzayAdau tu na / 3. rasanendriyaM 4. prasiddhaH 5. gRhate pra0 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 yathA zarAvakaM navyaM, naivaikenodabindunA / klidyate kintu bhUyobhiH patadbhistairnirantaram // 477 // evaM supto'pi naikena, zabdena pratibudhyate / kintu taiH paJcaSaiH karNe, zabdadravyairbhRte sati // 478 // evaM vyaJjanAvagrahabhAvanA nandIsUtre // cakSustvaprApyakAritvAdaGgulasaMkhyabhAgataH / arthaM jaghanyAdgRhNAti, tato'pyarvAktaraM natu // 479 // tata evAtipArzvasthaM, naivAjJjanamalAdikam / cakSuH paricchinattIti, pratItaM sarvadehinAm // 480 // tathA-zrutirddhAdazayojanyAH, zRNoti zabdamAgatam / rUpaM pazyati cakSuH, sAdhikayojanalakSataH // 481 // AgataM navayojanyAH, zeSANi trINi gRhNate / gandhaM rasamatha sparzamutkRSTo viSayo hAyam // nanu ca prApyakArINi, zrotrAdInIndriyANi cet / pasto'pyAgatAn zabdAdIn gRhNanti kathaM na tat ? dvAdazayojanAdiryo, niyamaH so'pi niSphalaH / gRhNAti prAptasambandhaM, sarvamityeva yauktikam // atrocyate 482 // // 484 // 483 // zabdAdInAM pudgalA ye, parataH syuH samAgatAH / tathA mandaparINAmAste jAyante svabhAvata: / / 485 / / yathA svaviSayaM jJAnaM, notpAdayitumIzate / svabhAvAnnAsti zaktizcendriyANAmapi tadgrahe / 486 // tato viSayaniyamo, yukto'yaM darzitaH zrute / prApyakAritve caturNAmindriyANAM sthite'pi hi / / 487 // kiJca nAsti zaktizcakSuSo'pi, viSayAtparataH sthitam / paricchettuM dravyajAtaM, yuktastasyApyasau tataH // 488 // jihvAprANasparzanAni, trINyapyetAni gRhNate / baddhaspRSTaM dravyajAtaM spRSTameva paraM zrutiH // 489 / / yaduktam- "puThThe suNei saddaM, ruvaM puNa pAsai apuThThe tu / gaMdhaM rasaM ca phAsaM ca baddhapuDhaM viyAgare" // [vizeSAvazyaka 336 ] baddhaM tatrAtmapradezairAtmIkRtamihocyate / spRSTamAliGgitamAtraM jJeyaM vapuSi reNuvat // 490 // "baddhamappIkayaM paesehiM, puThThe reNuM va taNuMmi" / iti vacanAt // same'pi prApyakAritve, caturNAmapi nanvayam / ko vizeSaH spRSTabaddhaspRSTArthagrahaNAtmakaH ? / / 491 / / atrocyate sparzagandharasadravyaughAnAM zabdavyapekSayA / alpatvAt bAdaratvAccAbhAvukatvAcca satvaram // 492 // sparzanaghrANajihvAnAM, mandazaktitayA'pi ca / baddhaspRSTaM vastujAtaM gRhNantyetAni nizcitam // 493 // sparzAdidravyasaMghAtApekSayA zabdasaMhatiH / bahvI sUkSmAsannazabdayogyadravyAbhivAsikA // 494 // tannirvRttIndriyasyAntargatvopakaraNendriyam / spRSTvA'pi sadyaH kurute'bhivyaktiM sA svagocaram / / 495 / / 1. vyaMjanAvagrahasya prANAvAnapRthaktvamAnatvAt utkarSataH cintyamidam / 2. saMbandhe pra0 / 3. viSayaniyamaH / 4. zabdasaMhatiH / 4 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anyendriyApekSayA ca, zravaNaM paTuzaktikam / tataH spRSTAneva zabdAn gRhNAtItyucitaM jaguH // 496 // zruteryatprApyakAritve, baudhoktaM sparzadUSaNam / caMDAlazabdazravaNAdiSvayauktikameva tat // spRzyAspRzyavicAro hi, syAllokavyavahArataH / nendriyANAM ca viSayeSvasau kasyApi sammataH // spRSTArthagrAhakatvaM yat, parairakSNo'pi kathyate / tadayuktaM tathAtve hi, dAhaH syAdbahyavekSaNAt / / 497 / / tathA - kAcapAtrAdyantarasthaM, dUrAdevekSyate jalam / tadbhitvAntaHpraveze tu jalazrAva: prasajyate / / 498 / / ityAdyadhikaM ratnAvatArikAdibhyo'vaseyam / vistArabhayAnneha pratanyate / yacca siddhAnte 'cakkhuphAsaM havyamAgacchai' iti zrUyate tatra sparzazabdena indriyArthasannikarSa ucyate, tathAhuH 'sUrie cakkhuphAsaM habbamAgacchaD' ityetajjambUdvIpaprajJaptipratIkavRttau / "atra ca sparzazabda indriyArthasannikarSaparazcakSuSo'prApyakAritvena tadasambhavAditi" // 48 - meyA AtmAGgulaireva, prAguktendriyagocarAH / pramANAGgulamAne syurmahIyAMso'dhunA hi te / / 499 / / utsedhAGgulamAne tu, kathaM bharatacakriNaH / puryAdau svAGgulamitanavadvAdazayojane // 500 // ekatra vAditA bhambhA, sarvatra zrUyate janaiH / tasmAdAtmAGgulonmeyA, viSayA iti yuktimat / / 501 / / Aha - pramANAGgulajAnekalakSayojanasammite / svarvimAne kathaM ghaNTA, sarvatraH zrUyate suraiH // 502 // traidhairapyaGgulainaiSa, viSayo ghaTate zruteH / ddhitIyopAGgaTIkAyAmasthottaramavekSyatAm // 503 / / thAha tasyAM meghaugharasitagambhIramudharazabdAyAM yojanaparimaNDalAyAM susvarAbhidhAnAyAM ghaNTAyAM tristADitAyAM satyAM yatsUryAbhaM vimAnaM tatprAsAdaniSkuTeSu ye ApatitAH zabdavargaNApudgalAstebhyaH samucchalitAni yAni ghaNTApratizrutizatasahasrANi ghaNTApratizabdalakSAstaiH saMkulamapi jAtamabhUt kimuktaM bhavati ? ghaNTAyAM mahatA prayatnena tADitAyAM ye vinirgatA: zabdapudgalAstatpratighAtataH sarvAsu dikSu vidikSu ca divyAnubhAvataH samucchalitaiH pratizabdaiH sakalamapi vimAnamanekayojanalakSamAnamapi badhiritamupajAyate iti etena dvAdazabhyo yojanebhyaH samAgataH zabdaH zrotragrAhyo bhavati na parataH, tataH kathamekatra tADitAyAM ghaNTAyAM sarvatra tacchabdazrutirupajAyate iti yaducyate tadapAkR tamavase yam 1 sarvatra divyAnubhAvatastathArUpapratizabdocchalane yathoktadoSAsambhavAt // - - aparaM ca igavIsaM khalu lakkhA, cautIsaM eva taha sahassAI / taha paMcasayA bhaNiyA, sattattIsAya astiiA // iti nayaNavisayamANaM, pukkharadIvaDhavAsimaNuANaM / pubveNa ya, avareNa ya pihaM pihaM hoi nAyavvaM // [ pravacanasAroddhAra zlo. 1108 nI TIkArntagata zlo. 1, 2 ] evaM ca sa prAgukto'kSiviSayo, na visaMvadate katham / atraitatsUtratAtparyaM vyAcacakSe budhairidam // 504 // 1. zruteryatprApyakAritve, bauddhoktaM sparzadUSaN / caNDAlazabdazravaNAdiSvayauktikameva tat // 1 // spRzyAspRzyavicAro hi, syAllokavyavahArataH / nendriyANAM ca viSayeSvasau kasyApi saMmataH // 2 // pra / 2. yogyadezAvasthitiH yato grahaNam / Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 lakSayojanamAno dRgaviSayaH paramastu yaH / abhAsvaraM parvatAdi, vastvapekSya sa nizcitaH // 505 // syAdbhAsvaraM tu sUryAdivastvapekSyAdhiko'pi yaH / vyAkhyAnato vizeSArthapratipattiriyaM kila // 506 // idaM vizeSAvazyake'rthataH // anantANUdbhavAnyetAnIndriyANyakhilAnyapi / asaMkhyeyapradezAvagADhAni nikhilAni ca // 507 // stokAvagAhA dRk zrotraghrANe saMkhyaguNe kramAt / tato'saMkhyaguNA jihvA, saMkhyajaM sparzanaM tataH // 508 // stokapradezaM nayanaM, zrotraM saMkhyaguNAdhikam / tato'saMkhyaguNaM ghrANaM, jihvA'saMkhyaguNA tataH // 509 // tato'pyasaMkhyaguNitapradezaM sparzanendriyam / ityalpabahutaiSAM syAdavagAhapradezayoH // 510 // turyopAGge tu zrotrAkSinAsikaM Dhe Dhe, jidvaikA sparzanaM tathA / evaM dravyendriyANyaSTau, bhAvendriyANi paMca tu // 511 // sarveSAM sarvajAtitve, dravyato bhAvato'pi ca / atItAnIndriyANi syuranantAnyeva dehinAm // 512 // vinA'nAdinigodebhyo, jJeyametattu kovidaH / svajAtAdeva teSAM tu, tAnyatItAnyanantaza: // 513 // kiMca - yeSAmananta: kAlo'bhUnirgatAnAM nigodataH / teSAmapekSayA jJeyametacchrutavizAradaiH // 514 // evamanyatrApi yathAsambhavaM bhAvyam // ekAdIni santi paJcAntAni bhAvendriyANi ca / ekaddhitricatuHpaJcendriyANAM syuryathAkramam // 515 // bhAvIni naiva keSAJcidvarttante muktiyAyinAm / keSAJcit paJca SaT sapta, saMkhyAsaMkhyAnyanantazaH // 516 // siddhyatAM bhAvini bhave, naranArakanAkinAm / paJcAkSatiryakpRthyambudrUNAM paJca jaghanyataH // 517 // pRthyAdijanmAntaritamuktInAM tu manISibhiH / SaTsaptapramukhANyevaM, bhAvyAni proktadehinAm // 518 // saMkhyeyAni ca tAni syuH, saMkhyAtabhavakAriNAm / asaMkhyeyAnyanantAnyasaMkhyeyAnantajanmanAm // 519 // riSThAmaghAmAghavatInArakANAM ca yugminAm / nRNAM tirazvAM bhAvIni, daza tAni jaghanyataH // 520 // paJcAkSebhyo'nyatra naiSAmutpatti pyanantare / bhave muktistata eSAM, dazoktAni jaghanyataH // 521 // vAyvagnivikalAkSANAM, jaghanyato bhavanti SaT / 6mAdijanmAntaritaiSAM, muktirnAnantaraM yataH // 522 // ekaditricatuHpaJcendriyANAM syuranukramAt / dravyendriyANi santyekaM Dhe catvAri SaDaSTa ca / / 523 // bhaviSyanti na keSAJcitkeSAJcidaSTa vA nava / daza SoDaza keSAJcitsaMkhyAsaMkhyAnyanantazaH // 524 // bhAvanA prAgvat // nArakasya nArakatve, bhAvato dravyato'pi ca / tAnyatItAnyanantAni, santi paJcASTa ca sphuTam // 525 // 1. tada0 pra0 / 2 ca pra0 / 3. labdhIndriyApekSayA 4. godibhyo pra0 / Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 bhaviSyanti na keSAJcitkeSAJcitpaJca cASTa ca / jJeyAni tAnyekavAraM, narakaM yAsyato'GginaH // 526 // saMkhyeyAnyetAni saMkhyAvAraM narakayAyinaH / asaMkhyeyAnyapyanantAnyevaM bhAvyAni dhIdhanaiH // 527 // atikrAntAnyanantAni, suratve nArakasya ca / vartamAnAni naiva syu vIni punaruktavat // 528 / / vijayAdivimAnitve, yadi syu rakAGginAm / nAtItAni bhaviSyanti, paJcASTa daza SoDaza // 529 // evaM sarvagatitvena, sarveSAmapi dehinAm / bhAvanIyAnyatItAni, santi bhAvIni ca svayam // 530 // nRtve nRNAmatItAnyanantAnyaSTa paJca ca / santi tadbhavamuktInAM, tAni bhAvIni naiva ca // 531 // anyeSAM tu manuSyatve, bhAvIni paJca cASTa ca / jaghanyato'pi syurmuktiryanna mAnuSyamantarA // 532 // anuttarAmarANAM ca, svatve santyaSTa paJca ca / yadi syurbhUtabhAvIni, tAvantyeva tadA khalu // 533 // vijayAdivimAneSu, dvirutpanno hyanantare / bhave vimuktimApnoti, tato yuktaM yathoditam // 534 // anyajAtitve tvanantAnyatItAnyatha santi na / bhAvIni saMkhyAnyevaiSAM, nRtvavaimAnikatvayoH // 535 // tathoktaM prajJApanAvRttau- iha vijayAdiSu caturpu gato jIvo niyamAt tatarudhdhRto na jAtucidapi nairayikAdiSu paJcendriyatiryakparyavasAneSu tathA vyantareSu jyotiSkeSu ca madhye samAgamiSyati, manuSyeSu saudharmAdiSu vA gamiSyati iti // sarvArthasiddhadevatve, sarvArthasiddhanAkinAm / na syurbhUtabhaviSyanti, santi paJcASTa ca sphuTam // 536 // teSAmanyagatitve cAtItAni syuranantaza: / naiva santi bhaviSyanti, nRgatAvaSTa paJca ca // 537 // saMjJipaJcendriyANAM yat, smRtyAdijJAnasAdhanam / mano noindriyaM tacca, dvividhaM dravyabhAvataH // 538 // tatra ca-mana:paryAptyabhidhAnanAmakarmodayAdiha / manoyogyavargaNAnAmAdAya dalikAnyalam // 539 // manastvenApAditAni, jantunA dravyamAnasam // jinairucai tathA cAha, nanyadhyayanacUrNikRt // 540 // "maNapajjattinAmakammodayato jogge maNodavve ghettuM maNatteNa pariNAmiyA dabbA dabamaNo bhannai" iti // manodravyAvalambana, mana:pariNatistu yA / janto vamanastatsyAttathoktaM pUrvasUribhiH // 541 // "jIvo puNa maNapariNAmakiriyAvaMto bhAvamaNo, kiM bhaNiyaM hoi / maNadavvAlaMbaNo jIvassa maNaNavAvAro bhAvamaNo bhannai / " iti nanyadhyayanacUrNau // ata eva ca - dravyacittaM vinA bhAvacittaM na syAdasaMjJivat / vinApi bhAvacittaM tu, dravyato jinavadbhavet // 542 // tathoktaM prajJApanAvRttau-"bhAvamano vinApi ca dravyamano bhavati, yathA bhavasthakevalina:", iti // 1. zatake tUtkRSTabandhAntaradarzanaprasaMge vijayAisu iti jalahisayaM iti ca gAthAvRttau adhikA bhavAH, tirinirayetivRttau bandhazcAnyagatInAM Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 51 stokA manasvino'saMkhyaguNAH zrotrAnvitAstataH / cakSurprANarasajJADhyAH, syuH krameNAdhikAdhikAH || 543 // anindriyAzca nirddiSTA, ebhyo'nantaguNAdhikAH / sparzanendriyavantastu tebhyo'nantaguNAdhikAH // 544 // lokaizca -- cakSuH zrotraghrANarasanatvaGmanovAkpANipAyUpasthalakSaNAnyekAdazendriyANi suzrutAdau uktAni // nAmamAlAyAmapi buddhIndriyaM sparzanAdi, pANyAdi tu kriyendriyam, ityabhihitam, itIndriyANi // 22 // " saMjJA yeSAM santi te syuH, saMjJino'nye tvasaMjJinaH / saMjJinaste ca paJcAkSA, manaHparyAptizAlinaH // 545 // nanu saMmUcchimapaJcAkSAnteSvekendriyAdiSu / AhArAdyAH santi saMjJAstataste kiM na saMjJinaH // 546 // atrocyate ogharUpA dazApyetAstIvramohodayena ca / azobhanA avyaktAzca, tannAbhiH saMjJitA matAH / / 547 / / nidrAvyApto'sumAn kaNDUyanAdi kurute yathA / mohAcchAditacaitanyAstathA''hArAdyamI api / / 548 // tatazca- saMjJAsambandhamAtreNa, na saMjJitvamurIkRtam / na hyekenaiva niSkeNa, dhanavAnucyate janai: / / 549 / atAdRgrUpayukto'pi, rUpavAnnAbhidhIyate / dhanI kintu bahudravyai, rUpavAn ramyarUpataH / / 550 / / mahatyA vyaktayA karmakSayopazamajAtayA / saMjJayA zastayaivAGgI, labhate saMjJitAM tathA / / 551 / / idamarthato vizeSAvazyake // tazca - yeSAmAhArAdisaMjJA, vyaktacaitanyalakSaNAH / karmakSayopazamajAH, saMjJinaste'pare'nyathA / / 552 / / dIrghakAlikyAdikA vA, saMjJA yeSAM bhavanti te / saMjJinaH syuryathAyogamasaMjJinastadujjhitAH // 553 // iti saMjJitAdi // 23 // vedastridhA syAtpuMvedaH, strIvedazca tathA paraH / klIbavedazca teSAM syurlakSaNAni yathAkramam // 554 // puMsAM to yoSidicchA, sa puMvedo'bhidhIyate / puruSecchA yataH strINAM sa strIveda iti smRtaH / / 555 / / yato dvayAbhilASaH syAt, klIbavedaH sa ucyate / tRNaphuMphumakadraGgajvalanopamitA ime / / 556 / / puruSAdilakSaNAni caivaM prajJApanAvRttau sthAnAGgavRttau ca / yonimRdutvamasthairyaM mugdhatA klIbatA stanau / puMskAmiteti liGgAni sapta strItve pracakSate / / 557 / / mehanaM kharatA dArddhaM zauNDIryaM zmazru dhRSTatA / strIkAmiteti liGgAni sapta puMstve pracakSate / / 558 // stanAdizmazrukezAdibhAvAbhAvasamanvitam / napuMsakaM budhA: prAhurmohAnalasudIpitam / / 559 / / abhilASAtmakaM dehAkArAtmakamathAparam / nepathyAtmakamekaikamiti liGgaM tridhA viduH / / 560 // pumAMso'lpAH striyaH saMkhyaguNAH kramAdanantakAH / avedA: klIbavedAzva, savedA adhikAstataH // 561 // 1. sAmAnyarUpAH / 2. saMpradhAraNasaMjJApekSayaiva / Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 puMstvasaMjJitvayoH kAyasthitirAntarmuhUrtikI / laghvI gurvI cAbdhizatapRthaktvaM kiJcanAdhikam // strItvakAyasthiti: prajJApanAyAM samayo laghuH / uktA'thAsyAM garIyasyAmAdezA: paJca darzitAH // caturdazASTAdaza vA, zataM vAtha dazottaram / pUrNaM zataM vA palyAni, palyAnAM vA pRthaktvakam // pUrvakoTipRthaktvADhyAH, paJcApyete vikalpakAH / paJcasaMgrahavRttyAdejJeyaisteSAM ca vistRtiH // Aye dvitIye svarga diH, pUrvakoTyAyuSaH striyAH / sabhartRkAnyadevItvenotpattyaiSAM ca bhAvanA // iti vedaH // 24 // jinoktAdaviparyastA, samyagdRSTirnigadyate / samyaktvazAlinAM sA syAttaccaivaM jAyateGginAm // 562 // caturgatikasaMsAre, paryaTanti zarIriNaH / vazIkRtA vipAkena, gurusthitikakarmaNAm // 563 // athaiteSu kazcidaGgI, karmANi nikhilAnyapi // kuryAdyathApravRttAkhyakaraNena svabhAvata: // 564 // 'palyAsaMkhyalavonaika-koTyAbdhisthitikAni vai / pariNAmavizeSo'tra, karaNaM prANinAM matam // 565 // tatridhA tatra cAdyaM syAdyathApravRttanAmakam / apUrvakaraNaM nAmA'nivRttikaraNaM tathA // 566 // vakSyamANagranthidezAvadhi prathamamIritam / dvitIyaM bhidyamAne'smin, bhinne granthau tRtIyakam // 567 // trINyapyamUni bhavyAnAM, karaNAni yathocitam / sambhavantyekamevAdyamabhavyAnAM tu sambhavet // 568 // Adyena karaNenAGgI, karoti karmalAghavam / dhAnyapalyagirisaridRSadAdinidarzanaiH // 569 // yathA dhAnyaM bhUribhUri, kazcidgRhNAti palyataH / kSipatyatrAlpamalpaM ca, kAlena kiyatA'pyatha // 570 // dhAnyapalyaH so'lpadhAnyazeSa evAvatiSThate / evaM bahUni karmANi, jarayannasumAnapi // 571 // banaMzcAlpAni tAni, kAlena kiyatA'pi hi / syAdalpakarmA'nAbhogAtmakAyakaraNena saH // 572 // yathApravRttakaraNaM, nanvanAbhogarUpakaM / bhavatyanAbhogatazca, kathaM karmakSayo'GginAm // 573 // atrocyate - yathA mitho gharSaNena, grAvANo'drinadIgatAH / syuzcitrAkRtayo jJAnazUnyA api svabhAvataH // 574 // tathA yathApravRttAtsyurapyanAbhogalakSaNAt / laghusthitikakarmANo, jantavo'trAntare'tha ca // 575 // rAgadveSapariNAmarUpo'sti granthirutkaTaH / durbhedo dRDhakASTAdigranthivadgADhacikkaNaH // 576 // mithyAtvaM nokaSAyAzca, kaSAyAzceti kIrtitaH / jinaizcaturdazavidho'bhyantaragranthirAgame // 577 // prAguktarUpasthitikakarmANaH ke'pi dehinaH / yathApravRttakaraNAdgrantherabhyarNamiryati // 578 // etAvacca prAptapUrvA, abhavyA apyanantaza: / natvIzante granthimenamete bhettuM kadApi hi // 579 // zrutasAmAyikasya syAllAbha: keSAJcidatra ca / zeSANAM sAmAyikAnAM, lAbhasteSAM na sambhavet // 580 // 1. palyAsaMkhyalavonaika koTAkoTyabdhi kAni vai-iti pAThaH sAdhuH / Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 53 tathoktam-titthaMkarAipUaM, daNa'NNeNa vAvi kajjeNa / suasAmAiyalAbho, hoI abhavvassa gaMThimi // arhadAdivibhUtiM atizayavatIM dRSTvA dharmAdevaMvidhaH satkAra: devatvarAjyAdayaH vA prApyante ityevamutpannabuddhe rabhavyasyApi granthisthAnaM prAptasya tadbhibhUtinimittamiti zeSaH / devatvanarendratvasaubhAgyabalAdilakSaNena anyena vA prayojanena sarvathA nirvANazraddhAnarahitasyAbhavyasyApi kaSTAnuSThAnaM kiJcit aGgIkurvatarajJAnarUpasya zrutasAmAyikamAtrasya lAbho bhavet / tasyApi ekAdazAGgapAThAnujJAnAt [iti vizeSAvazyakasUtravRttau zlo. 1224] bhavyA api valante'trAgatya rAgAdibhirjitAH / kecitkarmANi badhnanti, prAgvaddIrghasthitIni te // 581 // kecittatraiva tiSThanti, tatparINAmazAlina: / na sthitI: karmaNAmete, vardhayantyalpayanti vA // 582 // caturgatibhavA bhavyAH, saMjJiparyAptapaJcakhAH / apArddhapudgalaparAvarttAnta vimuktayaH // 583 // tIvradhArapazukalpA'pUrvAkhyakaraNena hi / AviSkRtya paraM vIrya, granthi bhindanti kecana // 584 // yathA janAstrayaH ke'pi, mahApuraM yiyAsavaH / prAptAH kvacana kAntAre, sthAnaM caurabhayaGkaram // 585 // tatra drutaM drutaM yAnto, dadRzustaskaradvayam / tadRSTvA tvaritaM pazcAdeko bhIta: palAyita: // 586 // gRhItazcAparastAbhyAmantyastvavagaNayya tau / bhayasthAnamatikramya, puraM prApa parAkramI // 587 // dRSTAntopanayazcAtra, janA jIvA bhavo'TavI / panthAH karmasthitirgranthidezastviha bhayAspadam // 588 // rAgadveSau taskarau dau, tabhIto valitastu sa: / granthiM prApyApi durbhAvAdyo jyeSThasthitibandhakaH // 589 // cauraruddhastu sa jJeyastAdRgrAgAdibAdhitaH / granthi bhinatti yo naiva, na cApi valate tataH // 590 // sa tvabhISTapuraM prApto, yo'pUrvakaraNAdrutam / rAgadveSAvapAkRtya, samyagdRrzanamAptavAn // 591 // samyaktvamaupazamikaM, granthi bhitvA'znute'sumAn / mahAnandaM bhaTa iva, jitadurjayazAtravaH // 592 // taccaivam athAnivRttikaraNenAtisvacchAzayAtmanA / karotyantakaraNamantarmuhUrtasammitam // 593 // kRte ca tasminmithyAtvamohasthitirdidhAbhavet / tatrAdyAntarakaraNAdadhastanyaparopraMgA // 594 // tatrAdyAyAM sthitau mithyAdRk sa taddalavedanAt / atItAyAmathaitasyAM, sthitAvantarmuhUrttataH // 595 // prApnotyantarakaraNaM, tasyAdyakSaNa eva saH / samyaktvamaupazamikamapaudgalikamApnuyAt // 596 // yathA vanadavo dagdhendhanaH prApyAtRNaM sthalam / svayaM vidhyAyati tathA, mithyAtvogradavAnalaH // 597 // avApyAntarakaraNaM kSipraM vidhyAyati svayam / tadaupazamikaM nAma, samyaktvaM labhate'sumAn // 598 // atrAyamaupazamikasamyaktvena sahApnuyAt / dezato viratiM sarvaviratiM vA'pi kazcana // 599 // ___ tathoktaM zatakacuNo-uvasamasammadiTThI antarakaraNe Thio koI desaviraiyaMpi labher3a, koI pamattApamattabhAvaMpi / sAsAyaNo puNa na kiMpi labheitti // Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmaprakRtivRttAvapi ityarthataH // kiJcabaddhyate tyaktasamyaktvairutkRSTA karmaNAM sthitiH / bhinnagranthibhirapyugro, nAnubhAgastu tAdRzaH // 600 // ityetatkArmagranthikamatam // bhavedbhinnagranthikasya, mithyAdRSTerapi sphuTam / saiddhAntikamate jyeSThaH, sthitibandho na karmaNAm // 601 // atha prakRtamidaM copazamazreNyAmapi darzanasaptake / upazAnte bhavecchreNiparyantAvadhi dehinAm // 602 // tathA yathauSadhavizeSeNa, janairmadanakodravAH / tridhA kriyante zuddhArdhavizuddhAzuddhabhedataH // 603 // tathA'nenaupazamikasamyaktvena paTIyasA / vizodhya kriyate tredhA, mithyAtvamohanIyakam // 604 // tatrAzuddhasya puJjasyodaye mithyAtvavAn bhavet / puJjasyArdhavizuddhasyodaye bhavati mizradRg // 605 // udaye zuddhapuJjasya, kSAyopazamikaM bhavet / mithyAtvasyoditasyAntAdanyasyopazamAcca tat // 606 // ArabdhakSapakazreNeH, prakSINe saptake bhavet / kSAyikaM tadbhavasiddhestricaturjanmano'thavA // 607 // tattvArthabhASye caiteSAM svarUpamevamuktam-kSayAdi trividhaM samyagdarzanam, tadAvaraNIyasya karmaNo darzanamohasya ca kSayAdibhya iti // asya vRtti:-"matyAdyAvaraNIyadarzanamohasaptakakSayAt upajAtaM kSayasamyagdarzanamabhidhIyate / teSAmevopazamAjjAtaM upazamasamyagdarzanamucyate / teSAmeva kSayopazamAbhyAM jAtaM kSayopazamasamyagdarzanamabhidadhati pravacanAbhijJAH / iti tattvArthaprathamAdhyAye // [tra. 7] nanu ca-tattvazraddhAnajanakaM, kSAyopazamikaM yadi / samyaktvasya kSAyikasya, kathamAvArakaM tadA ? // 608 // yadi mithyAtvajAtIyatayA tadapavArakam / tadAtmadharmazraddhAnaM, kathamasmAt pravarttate 1 // 609 // atrocyateyathA zlakSNAbhrakAntaHsthA, dIpAdeotate dyutiH / tasmin dUrIkRte sarvAtmanA 'saMjRmbhate'dhikam // 610 // yathA vA malinaM vastraM, bhavatyAvArakaM maNeH / nirNiNajyojjvalite tasmin, bhAti kAcana tatprabhA // 611 // mUlAdUrIkRte cAsmin, sA sphuTA syAtsvarUpataH / mithyAtvapudgaleSvevaM, rasApavarttanAdibhiH // 612 // kSAyopazamikatvaM drAk, prApteSu prakaTIbhavet / AtmadharmAtmakaM tattvazraddhAnaM kiJcidasphuTam // 613 // kSAyopazamike kSINe, sphuTaM sarvAtmanA bhavet / AtmasvarUpaM samyaktvaM, tacca kSAyikamucyate // 614 // evaM ca-tattvazraddhAnajanakasamyaktvapudgalakSaye / kathaM zraddhA bhavettattve, zadveSA'pi nirAkRtA // 615 // tathAhurbhASyakAra:-so tassa visuddhayaro, jAyai sammattapoggalakkhayao / diDibbasaNha' suddhasya paDalavigame maNUsassa // [vizeSAvazyaka zlo. 1327] idaM karmagranthamatam // siddhAntasya mate punaH apUrvakaraNenaiva mithyAtvaM kurute tridhA // 1. sA jRmbhate iti pAThAntara 2. suddhabbha Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 samyaktvAvArakarasaM, kSapayitvA vizodhitAH / mithyAtvapudgalAste syuH, samyaktvamupacArataH // 616 // ardhazuddhA azuddhAzca, mizramithyAtvasaMjJakAH / evaM kodravadRSTAntAt, triSu puJjeSu sastvapi // 617 // yadA'nivRttikaraNAt, samyaktvameva gacchati / mizramithyAtvapuJjau tu, tadA jIvo na gacchati // 618 // punaH patitasamyaktvo, yadA samyaktvamaznute / tadApyapUrvakaraNenaiva puJjatrayaM sRjan // 619 // karaNenAnivRttAkhyenaiva prApnoti pUrvavat / nanvatrApUrvakaraNe, prAglabdhe'nvarthatA katham // 620 // atrocyate-apUrvavadapUrvaM syAt, stokavAropalambhata: / apUrvatvavyapadezo, bhavelloke'pi durlabhe // 621 // idamarthato vizeSAvazyakavRttau // samyagdRSTivyapadezanibandhanamitIrItam / samyaktvaM trividhaM zuddhazraddhArUpaM manISibhiH // 622 // yadi vaikadvitricatuHpaJcabhedaM bhavedidam / jinoktatattvazraddhAnarUpamekavidhaM bhavet // 623 // dvidhA naisargikaM. caupadezikaM ceti bhedataH / bhavennaizcayikaM vyAvahArikaM ceti vA dvidhA // 624 // dravyato bhAvatazceti, dvidhA vA parikIrtitam / tatra naisargikaM svAbhAvikamanyadgurogirA // 625 // yathA pathazcyutaH kazcidupadezaM vinA bhraman / mArga prApnoti kazcittu, mArgavijJopadezataH // 626 // yathA vA kodravAH kecitsyuH kAlaparipAkataH / svayaM nirmadanA: kecit gomayAdiprayatnataH // 627 // kazcijjvaro yathA doSaparipAkAd vrajet svayam / kazcitpunarbheSajAdiprayatnenopazAmyati // 628 // svabhAvAdathavopAyAdyathA zuddhaM bhavetpayaH / yathojvalaM syAbastraM vA, svabhAvAdyatnato'pi vA // 629 // samyaktvamevaM keSAJcidaGginAM syAnnisargataH / guruNAmupadezena, keSAJcittu bhavedidam // 630 // naizcayikaM samyaktvaM jJAnAdimayAtmazuddhapariNAmaH // syAdbhayAvahArikaM taddhetusamutthaM ca samyaktvam // 631 // jinavacanaM tattvamiti, zraddadhato'kalayatazca paramArtham // tadravyato bhavedbhAvatastu paramArthavijJasya // 632 // kSAyopazamikamuta paudgalikatayA dravyatastadupadiSTam / AtmapariNAmarUpe ca bhAvata: kSAyikopazamike te // 633 // kAskarocakadIpakabhedAdetat vidhA'thavA trividham // khyAtaM kSAyopazamikamupazamajaM kSAyikaM ceti // 634 // jinapraNItAcArasya, karaNe kArakaM bhavet / rucimAtrakaraM tasya, rocakaM parikIrtitam // 635 // svayaM mithyAdRSTirapi, parasya dezanAdibhiH / yaH samyaktvaM dIpayati, samyaktvaM tasya dIpakam // 636 // kSAyopazamikAdInAM, svarUpaM tUditaM purA / sAsvAdanayute tasmiMstraye tatsyAccaturvidham // 637 // vedakenAnvite tasmiMzcatuSke paJcadhA'pi tat / sAsvAdanaM ca syAdaupazamikaM vamato'GginaH // 638 // trayANAmuktapuJjAnAM, madhye prakSINoddhayoH / zuddhasya puJjasyAntyANuvedane vedakaM bhavet // 639 // SaTSaSTiH sAdhikA'bdhInAM, kSAyopazamikasthitiH / utkRSTA sA jaghanyA cAntarmuhUrttamitA matA // 640 // jyeSThA'nyA caupazamikasthitirAntarmuhUrtikI / kSAyikasya sthitiH sAdiranantA vastutaH smRtA // 641 // Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 sAdhikA: syubhavasthatve, sA trayastriMzadabdhayaH / utkarSato jaghanyA ca, sA syAdAntarmuhUrtikI // 642 // sAsvAdanasyAvalya: SaT, jyeSThA laghvI kSaNAtmikA / ekaH kSaNo vedakasyotkarSAjjaghanyato'pi ca // 643 // utkarSAdaupazamika, sAsvAdanaM ca paJcaza: / vedakaM kSAyikaM caikavAraM jIvasya sambhavet // 644 // vArAn bhavatyasaMkhyeyAn, kSAyopazamikaM punaH / athaiteSAM guNasthAnaniyamaH pratipAdyate // 645 // sAkhAdanaM syAtsamyaktvaM, guNasthAne dvitIyake / turyAdiSu caturtheSu, kSAyopazamikaM bhavet // 646 // aSTAsu turyAdiSvaupazamikaM parikIrtitam / turyAdiSvekAdazasu, samyaktvaM kSAyikaM bhavet // 647 // turyAdiSu caturveSu, vedakaM kIrtitaM jinaiH / guNasthAnaprakaraNAdvizeSaH zeSa uhyatAm // 648 // samyaktvaM labhate jIvo, yAvatyAM karmaNAM sthitau / kSapitAyAM tata: palyapRthaktvapramitasthitau // 649 // labheta dezaviratiM, kSapiteSu tato'pi ca / saMkhyeSu sAgareSu, cAritraM labhate'sumAn // 650 // evaM copazamazreNi, kSapakazreNimaSyatha / kramAtsaMkhyeyapAthodhisthitihAsAdavApnuyAt // 651 // etAnabhraSTasamyaktvo'nyAnyadevanRjanmasu / labhetAnyatarazreNivarjAna ko'pyekajanmani // 652 // zreNidvayaM caikabhave siddhAntAbhiprAyeNa na syAdeva // Ahuzca sammattaMmi u laddhe, paliapuhutteNa sAvao hujjA / caraNovasamakhayANaM, sAgarasaMvaMtarA huMti // evaM apparivaDie, sammatte devamaNuajammesu / annayaraseDhivajjaM, egabhaveNaM ca savvAiM // iti mahAbhASyasUtravRttyAdiSu // [vizeSAvazyaka zlo. 1227, 1228] samyaktvaM ca zrutaM ceti, dezataH sarvato'pi ca / viratI iti nirdiSTaM, sAmAyikacatuSTayam // 653 // cAritrasyASTa samayAn, pratipattinirantaram / zeSatrayasya cAvalyasaMkhyeyAMzamitAn kSaNAn // 654 // utkarSeNa pratipattikAla eSa nirantaraH / jaghanyato dau samayau, caturNAmapi kIrtitaH // 655 // dvAdazapaJcadazAhorAtrAstRtIyaturyayoH / AdyayoH sapta viraho, jyeSTho'nyazca kSaNatrayam // 656 // samyaktvaM dezaviratiM, cApnotyutkarSato'sumAn / kSetrapalyopamAsaMkhyabhAgakSaNamitAn bhavAn // 657 // cAritraM ca bhavAnaSTau, zrutasAmAyikaM punaH / bhavAnanantAn sarvANi, bhavamekaM jaghanyata: // 658 // AkarSANAM khalu zatapRthaktvaM sarvasaMvare / syAtsahasrapRthaktvaM ca, trayANAmekajanmani // 659 // nAnAbhaveSu cAkarSA, asaMkhyeyAH sahasrakAH / Ayatraye turIye ca, syAtsahasrapRthaktvakam // 660 // yat trayANAM pratibhavaM, syuH sahasrapRthaktvakam / asaMkhyeyA bhavAzceti, yuktAste'mI yathoditAH // 661 // cAritre yatpratibhavaM, teSAM zatapRthaktvakam / bhavAzcASTau tato yuktaM, tatsahasrapRthaktvakam // 662 // AkarSaH prathamatayA grahaNaM muktasya vA grahaNam iti / idamarthataH AvazyakasUtravRttyAdiSu // mithyAdRSTirviparyastA, jinoktAdrastutattvataH / sA syAnmithyAtvinAM tacca, mithyAtvaM paJcadhA matam // 663 // Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 57 AbhigrahikamAdyaM syAdanAbhigrahikaM param / tRtIyaM kila mithyAtvamuktamAbhinevezikam // 664 // turyaM sAMzayikAkhyaM syAdanAbhogikamantimam / abhigraheNa nirvRttaM, tatrAbhigrahikaM smRtam // 665 // nAnAkudarzaneSvekamasmAtprANI kudarzanam / idameva zubhaM nAnyadityevaM pratipadyate // 666 // manyate'GgI darzanAni, yadazAdakhilAnyapi / zubhAni mAdhyasthyaheturanAbhigrahikaM hi tat // 667 // yato goSThAmAhilAdivadAtmIyakudarzane / bhavatyabhinivezastaM, proktamAbhinivezikam // 668 // yato jinapraNIteSu, dezata: sarvato'pi vA / padArtheSu saMzaya: syAttatsAMzayikamIritam // 669 // anAbhogena nivRttamanAbhogikasaMjJikam / yatsyAdekendriyAdInAM, mithyAtvaM paJcamaM tu tat // 670 // yasyAM jinoktatattveSu, na rAgo nApi matsaraH / samyagmithyAtvasaMjJA sA, mizradRSTiH prakIrtitA // 671 // dhAnyeSviva narA nAlikeradIpanivAsinaH / jinokteSu mizradRzo, na dviSTA nApi rAgiNaH // 672 // yadAhuH karmagranthakArA:- jiMaajiapuNNapAvAsavasaMvarabaMdhamukkhanijjaraNA / jeNaM saddahar3atayaM sammaM khaigAibahubheyaM // mIsA na rAgadoso, jiNadhamme aMtamuhu jahA anne / nAlIaradIvamaNuNo, micchaM jiNadhammavivarIyaM // [karmagraMtha 1. gAthA 15-16] guNasthAnakramArohe tvevamuktam- jAtyantarasamudbhatirvaDavAkharayoryathA / guDadajoH samAyoge, rasabhedAntaraM yathA // tathA dharmadvaye zraddhA, jAyate samabuddhitaH / mizro'sau jAyate tasmAdbhAvo jAtyantarAtmakaH // [zloka 15-16] samyagmithyAdRzaH stokAstebhyo'nantaguNAdhikAH / samyagdRzastato mithyAdRzo'nantaguNAdhikAH // 673 // iti dRSTiH // 25 // matizrutAvadhimana:paryAyANyatha kevalam / jJAnAni paJca tatrAdyamaSTAviMzatidhA smRtam // 674 // tathAhi'avagrahehApAyAkhyA, dhAraNA ceti tIrthapaiH / matijJAnasya catvAro, mUlabhedAH prakIrtitAH // 675 // zabdAdInAM padArthAnAM, prathamagrahaNaM hi yat / avagrahaH syAtsa dvedhA, vyaJjanArthavibhedataH // 676 // vyajyante yena sadbhAvA, dIpeneva ghaTAdayaH / vyaJjanaM jJAnajanakaM, taccopakaraNendriyam // 677 // zabdAdibhAvamApanno, dravyasaMghAta eva vA / vyajyate yad vyaJjanaM taditivyutpattyapekSayA // 678 // tatazca-vyaJjanairvyaJjanAnAM yaH, sambandhaH prathamaH sa hi / vyaJjanAvagraho'spaSTatarAvabodhalakSaNaH // 679 // asya ca svarUpamevaM tatvArthavRttau yadopakaraNendriyasya sparzanAdipudgalaiH sparzAdyAkArapariNataH saMbandha upajAto bhavati na ca kimapyetaditi gRhNAti, kiMtvavyaktajJAno'sau suptamattAdisUkSmAvabodhasahitapuruSavaditi / tadA taiH sparzAdyupakaraNendriyasaMzliSTairyA ca yAvatI ca vijJAnazaktirAvirasti sA evaMvidhA jJAnazaktiH Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 avagrahAkhyA tasya sparzanAdyupakaraNendriyasaMzliSTasparzAdyAkArapariNatapudgalarAzeH vyaMjanAkhyasya grAhikA'vagraha iti bhaNyate, tenaitaduktaM bhavati - sparzanAdyupakaraNendriyasaMzliSTAH sparzAyAkArapariNatAH pudgalA bhaNyante vyaJjanam / viziSTArthAvagrahakAritvAttasya vyaJjanasya paricchedako'vyakto'vagraho bhaNyate, aparo'pi tasmAnmanAg nizcitatara: kimapyetadityevaMvidha sAmAnyaparicchedo'vagraho bhaNyate / tataH paramIhAdayaH pravartante iti // ratnAkarAvatArikAyAM tvavagrahalakSaNamevamuktam viSaya viSayi sannipAtAnantarasamudbhUtasattAmAtragocaradarzanAt jAtam Adyam avAntarasAmAnyAkAraviziSTavastugrahaNamavagraha iti // viSaya: - sAmAnyavizeSAtmako'rtho viSayI cakSurAdi: tayoH samIcIna: bhrAntyAdyajanakatvenAnukUlo nipAta: yogyadezAdyavasthAnam tasmAdanantaraM samudbhUtamutpannaM yatsattAmAtragocaraM niHzeSavizeSavaimukhyena sanmAtraviSayadarzanaM nirAkAro bodhaH tasmAjjAtam Adyam sattvasAmAnyAdavAntaraiH sAmAnyAkArairmanuSyatvAdirbhijAtivizeSairviziSTasya vastuno yadgrahaNam jJAnam tadavagraha iti nAmnAbhidhIyate iti // ___ atra ca prAcyamate darzanasyAvakAzaM na pazyAmo, dvitIyamate ca vyaMjanAvagrahAvakAzaM na pazyAmaH tadatra tatvaM bahuzrutebhyo'vaseyam // vakSyamANo vA mahAbhASyAbhimato vyaJjanAvagrahAdInAM darzanasya cAbhedaranukaraNIyarityalaM prasaMgena / AvalyasaMkhyeyabhAgo, vyaJjanAvagrahe bhavet / kAlamAnaM laghu jyeSThamAnaM prANapRthaktvakam // 680 // sa caturdhA zrotrajihvAghrANasparzanasambhava: / aprApyakAribhAvAtsyAnna cakSurmanasorasau // 681 // zabdAderyaH paricchedo, manAkspaSTataro bhavet / kiJcidityAtmakaH so'yamarthAvagraha ucyate // 682 // kAlato'rthAvagrahastu, syAdekasamayAtmakaH / nizcayAdvyavahArAttu, sa syAdAntarmuhUrtikaH // 683 // tasyaivAvagRhItasya, dharmAnveSaNarUpikA / IhA bhavetkAlamAnamasyA antarmuhUrttakam // 684 // athehitasya tasyedamidameveti nizcayaH / avAyo mAnamasyApi, smRtamantarmuhUrttakam // 685 // nirNItArthasya manasA, dharaNaM dhAraNA smRtA / kAla: saMkhya utAsaMkhyastasyA mAnamavasthiteH // 686 // bAlye dRSTaM smaratyeva, paryante'saMkhyajIvitaH / tataH syAddhAraNAmAnamasaMkhyakAlasammitam // 687 // yathA hi sRjyate pUrvaM, zrotreNa zabdasaMhatiH / tatazca kiJcidazrauSamityarthAvagraho bhavet // 688 // tataH stryAdizabdaniSTha, mAdhuryAdi vicintayet / iyamIhA tato'vAyo, nizcayAtmA dhRtistataH // 689 // evaM gandharasasparzaSvapi bhAvyA manISibhiH / ghrANajihvAsparzanAnAM, vyaJjanAvagrahAdayaH // 680 // vyaJjanAvagrahAbhAvAccakSurmAnasayoH punaH / catvAro'rthAvagrahAdyA, dhAraNAntA bhavanti hi // 691 // 1. na hAvarNanamAtrAdanavakAzo bhavati, vyaJjanAkhyazaktigrahAdagiviziSTagrahaNe darzanatA 2. vaiziSTyagrahAtprAk vyapadezaH 3. tadbhavApekSayA nirNItiH / 4. pAThAntara yathA hi bhajyate (labhyate) pUrva, zrotrebhyaH zabdasaMhati / Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 59 yathA prathamato vRkSe, cakSugocaramAgate / kiJcidetaditi jJAnaM, syAdarthAvagraho hyayam // 692 // tatastadgatadharmANAM, samIkSehA prajAyate / nizcayastarurevAyamityavAyastato bhavet // 693 // tatastathA nizcitasya, dharaNaM dhAraNA bhavet / bhAvyate manaso'pyevamathArthAvagrahAdayaH // 694 // yathA hi vismRtaM vastu, pUrva kiJciditi smaret / tatazca tadgatA dharmAH, smaryante lInacetasA // 695 // tatazca tattaddharmANAM, smaraNAttaddhinizcayaH / tataH smRtyA nizcitasya, punastasyaiva dhAraNam // 696 // anindriyanimittaM ca, matijJAnamidaM bhavet / ata eva vidhaitatsyAdAdyamindriyahetukam // 697 // anindriyasamutthaM cendriyAnindriyahetukam / tatrAdyamekAkSAdInAM, manovirahiNAM hi yat // 698 // kevalaM hIndriyanimittakameva bhavedidam / abhAvAnmanaso nAsti, vyApAro'tra manAgapi // 699 // anindriyanimittaM ca, smRtijJAnaM nirupitam / vyApArAbhAvato'kSANAM, tadakSanirapekSakam // 700 // oghajJAnamavibhaktarUpaM yadapi lakSyate / vallyAdInAM vRtinItvAdyabhisarpaNalakSaNam // 701 // tadapyanindriyanimittakameva prakIrtyate / hetubhAvaM bhajantIha, nAkSANi na mano'pi yat // 702 // matyajJAnAvaraNIyakSayopazama eva hi / kevalaM hetutAmoghajJAne'sminnaznute ca yat // 703 // yattu jAgradavasthAyAmupayuktasya cetasA / sparzAdijJAnametaccendriyAnindriyahetRkama // 704 // idamarthatastatvArthavRttau // atha prakRtam / evamarthAvagrahehA, avAyadhAraNA iha / syuzcaturviMzati: SabhirhatA indriyamAnasaiH // 705 // vyaJjanAvagrahai:pUrvoditaizcaturbhiranvitAH / syuste'STAviMzatibhedA, matijJAnasya nizcitAH // 706 // bhagavatIvRttau tu SoDhA zrotrAdibhedenAvAyazca dhAraNA pi ca / ityevaM dvAdazavidhaM, matijJAnamudAhRtam // 707 // dvAdazehAvagrahayozcatvAro vyaJjanasya ca / uktA bhedA: SoDazaite, darzane cakSurAdike // 708 // yadAha bhASyakAra:-"nANam avAyadhiio, daMsaNamiTaM jahoggahehAo" // [vizeSAvazyaka zlo. 539] nanvaSTAviMzatividhaM, matijJAnaM yadAgame / jegIyate tanna kathamevamukte virudhyate // 709 // atrocyate - matijJAnacakSurAdidarzanAnAM mitho bhidam / avivakSitvaiva matimaSTAviMzatidhA viduH // 710 // kiMca-ekaikazca prakAro'yaM, bAdazadhA vibhidyate / jJAnasyAsya tato bhedAH, syuH SaTtriMzaM zatatrayam // 711 // ___ tathoktaM tattvArthabhASye- evametanmatijJAnaM dvividhaM caturvidhaM aSTAviMzatividhaM aSTaSaSTyuttarazatavidhaM SaTamiMzatizatavidha ca bhavati iti / [adhyAya 1. sUtra. 19] Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te caivam - baha bahubahuvidhAnyakSiprAkSiprAkhyanizritatadanyA: / saMdigdhAsaMdigdhadhruvAdhruvAkhyA materbhadAH // 712 // tathAhi - AsphAlite tUryavRnde, kazcidyathaikahelayA / bherIzabdA iyanto'traitAvanta: zaMkhaniHsvanA: // 713 // itthaM pRthakpRthak gRhNan, bahugrAhI bhavedatha / oghato'nyastUryazabdaM, gRhNannabahuvidbhavet // 714 // mAdhuryAdivividhabahudharmayuktaM vetti yaH sa bahuvidhavit / abahuvidhavittu zabda, vetyekaddhayAdidharmayutam // 715 // vetti kazcidacireNa, cireNAnyo vimRzya ca / kSiprAkSipragrAhiNau tau, nirdiSTavyau yathAkramam // 716 // liGgApekSaM vetti kazcid, dhvajeneva surAlayam / sa bhavennizritagrAhI, paro liGgAnapekSayA // 717 // niHsaMzayaM yastu vetti, so'saMdigdhavidAhitaH / sasaMzayaM yastu vetti, saMdigdhagrAhako hi saH // 718 // jJAte ya ekadA bhUyo, nopadezamapekSate / dhruvagrAhI bhavedeSa, tadanyo'dhruvavid bhavet // 719 // nanvekasamayasthAyI, proktaH prAcyairavagrahaH / saMbhavanti kathaM tatra, prakArA bahutAdayaH // 720 // satyametanmata: kintu, dvividho'vagraha zrute / nizcayAtkSaNiko vyAvahArikazvAmitakSaNaH // 721 // apekSyAvagrahaM bhAvyAstatazca vyAvahArikam / bhedA yathoktA bahutAdayo naizcayike tu na // 722 // tathoktaM tatvArthavRttau- [adhyA. 1 sUtra. 16] nanu cAvagraha ekasAmAyika : zAstre nirUpitaH / na caikasmin samaye caivaiko'vagraha evaMvidha yukta'lpakAlatvAditi, ucyate, satyamevaitat / kintvavagraha dvidhA naizcayiko vyAvahArikazca / tatra naizcayiko nAma sAmAnyaparicchedaH, sa caikasAmayikaH zAstre'bhihitaH / tato naizcayikAdanantara mIhauvamAtmikA pravartate kimeSa: sparza utAsparza iti / tatazcAnantaro'pAya: sparzo'yamiti / ayaM cApAyo'vagraha ityupacaryate // yasmAdetenAgAmino bhedAnaGgIkRtya sAmAnyamavacchidyate / yataH punaretasmAdIhA pravartiSyate kasyAyaM sparzastatazcApAyo bhaviSyatyasyAyamiti / ayamapi cApAya: punaravagraha ityupacaryate ato'ntaravartinImIhAmapAyaM cAzritya, evaM yAvadasyAnte nizcaya upajAto bhavati (yatrAparaM vizeSaM nAkAr3AtItyarthaH) apAya eva bhavati. na tatropacAra iti / ato ya eSa aupacAriko'vagrahastamaGgIkRtya bahu avagRhNAtItyetaducyate / na tvekasamayavartinaM naizcayika (aMgIkRtya) miti / evaM sarvatraupacArikAzrayaNAd vyAkhyeyamiti // autpattikI vainayikI, kArmikI pAriNAmikI / AbhiH sahAmI bhedAH syuzcatvAriMzaM zatatrayam // 723 // na dRSTo na zrutazca prAg, manasA'pi na cintitaH / yathA'rthastatkSaNAdeva, yathArtho gRhyate dhiyA // 724 // lokaddhayAviruddhA sA, phalenAvyabhicAriNI / buddhirautpattikI nAma, nirdiSTA rohakAdivat // 725 // gurUNAM vinayAtprAptA, phaladA'tra pastra ca / dharmArthakAmazAstrArthapaTuH vainayikI matiH // 726 // naimittikasya ziSyeNa, vinItena yathoditaH / sthavirAyAH ghaTadhvaMse, sadyaH sutasamAgamaH // 727 // 1. abahuvidhagrahaH 2. bhavedasau pra0 / Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 61 zilpamAcAryopadezAllabdhaM syAtkarma ca svata: / nityavyApArazca zilpaM, kAdAcitkaM tu karma vA // 728 // yA karmAbhinivezotthalabdhatatparamArthikA / karmAbhyAsavicArAbhyAM, vistIrNA tadyaza: phalA // 729 / / tattatkarmavizeSeSu, samarthA kArmikI mati: / keSucid dRzyate sA ca citrakArAdikAruSu // 730 // sudIrghakAlaM yaH pUrvAparArthAlocanAdijaH / AtmadharmaH so'tra pariNAmastatprabhavA tu yA // 731 // anumAnahetumAtradRSTAntaiH sAdhyasAdhikA / vayovipAkena puSTIbhUtA'bhyudayamokSadA // 732 // abhayAderiva jJeyA, turyA sA pAriNAmikI / Abhyo'dhikA paJcamI tu, nArhatA'pyupalabhyate // 733 // yad dvedhaiva matirloke, prathamA zrutanizritA / zAstrasaMskRtabuddheH sA, zAstrArthAlocanodbhavA // 734 // sarvathA zAstrasaMsparzarahitasya tathAvidhAt / kSayopazamato jAtA, bhavedazrutanizritA // 735 // sarvApyantarbhavatyasmin, matirazrutanizritA / yathoktadhIcatuSke'taH, paJcamyA nAsti sambhavaH // 736 // idamarthato nandIsUtravRttisthAnAGgasUtravRttyAdiSu // jAtismRtirapyatItasaMkhyAtabhavabodhikA // matijJAnasyaiva bhedaH, smRtirUpatayA kila // 737 // yadAhAcArAGgaTIkA-jAtismaraNaM tvAbhinibodhikAvizeSa iti / iti matijJAnam // zrUyate tatzrutaM zabdaH, sa zrutajJAnamucyate / bhAvazrutasya hetutvAddhetau kAryopacArataH // 738 // zrutAcchabdAduta jJAnaM, zrutajJAnaM taducyate / zrutagranthAnusArI yo, bodhaH zrotramanaH kRtaH // 739 // nanu zrutajJAnamapi, zrotrendriyanimittakam / tanmatijJAnataH ko'sya, bhedo yatkathyate pRthak // 740 // atrocyate- vartamAnArthaviSayaM, matijJAnaM paraM tataH / garIyoviSayaM traikAlikArthaviSayaM zrutam // 741 // vizuddhaM ca vyavahitAnekasUkSmArthadarzanAt / chadmastho'pi zrutabalAducyate zrutakevalI // 742 // taduktam - "na ya NaM aNAisesI, viyANai esa chaumatthotti" / jIvasya jJasvabhAvatvAnmatijJAnaM hi zAzvatam / saMsAre bhramato'nAdau, patitaM na kadApi yat // 743 // akSarasyAnantabhAgo, nityodghATita eva hi / nigodinAmapi bhavedityetatpAriNAmikam // 744 // yadAgamaH- "savvajIvANaM piaNaM akkharassa aNaMtabhAgo niccugghADio ciTThai / jai sovi AvaraMjjA tA jIvo ajIvattaNaM pAvejjA" // iti // zrutajJAnaM punarnavaM, bhavejjIvasya sarvadA / AptopadezApekSaM yatsyAdetanmatipUrvakam // 745 // 1. zilpiSu 2. SaTSaSTisAgaropamasthitistu samyagjJAnApekSikA yaddhA antarA'ntarA smaraNAdinA kAlapUrtiH / 3. yata ityAdhyahAryam 4. avadhijJAnAdivikala: 5. zrutajJAnarupasya kevalasyobhayasya vA 6. zrutAkSarasyAnantabhAgasatve'pi aupadezikazrutabhAvApekSayA: Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 matijJAnaM sparzanAdIndriyAnindriyahetukam / zrutaM tu syAllabdhito'pi, padAnusAriNAmiva / / 746 // ityAdyadhikaM tatvArthavRtyAdibhyo'vaseyam / caturdazavidhaM tacca, yadvA viMzatidhA bhavet / caturdazavidhatvaM tu tatraivaM paribhAvyate / / 747 / / akSarazrutamityekaM, syAd dvitIyamanakSaram / tArttIyikaM saMjJizrutaM, turyaM zrutamasaMjJinaH // 748 // samyak zrutaM paJcamaM syAt, SaSThaM mithyAzrutaM bhavet / sAdizrutaM saptamaM syAdanAdizrutamaSTamam // 749 // sAntazrutaM tu navamamanantaM dazamaM zrutam / ekAdazaM gamarUpamagamaM dvAdazaM punaH / / 750 // trayodazaM tvaGgarUpamaGgabAhyaM caturdazam / prAyo vyaktA amI bhedAstathApi kiJciducyate / / 751 / / tatrAkSaraM tridhA saMjJAvyaJjanalabdhibhedataH / tatra saMjJAkSarametA lipayo'STAdazoditA: / / 752 / / tathAhi 2 3 4 5 7 9 10 11 14 15 17 18 haMsalivI bhUalivI, jakhkhA taha rakkhasIya bodhavyA / uDDI javaNI tukI kIrA daviDI ya siMdhaviA // mAlaviNI naDi nAgarI lADalivI pArasI ya bodhavvA / taha animittIalivI cANakkI mUladevI ya // akArAdihakArAntaM, bhavati vyaJjanAkSaram / ajJAnAtmakamapyetad, dvayaM syAt zrutakAraNam // 753 / / tataH zrutajJAnatayA, prajJaptaM paramarSibhiH / labdhyakSaraM tvakSaropalabdhirarthAvabodhikA // 754 / / tacca labdhyakSaraM SoDhA, yat zrotrAdibhirindriyaiH / bodho'kSarAnuviddhaH syAcchabdArthAlocanAtmakaH / / 755 / / yathA zabdazravaNato, rUpadarzanato'thavA / devadatto'yamityevaMrUpo bodho bhavediha / / 756 / / evaM zeSendriyabhAvanA kAryA // tairakSarairabhilApyabhAvAnAM pratipAdakam / akSarazrutamuddiSTamanakSarazrutaM param / / 757 / / tathoktam--usasiaM nIsasiaM, nicchUDhaM khAsiaM ca chIaM ca / nissaMdhiyamaNusAraM aNakkharaM cheliyAIyaM // [vizeSAvazyaka zlo. 505 ] ayaM bhAvaHkAsitakSveDitAdyaM yanmAmAhvayati vakti vA / ityAdyanyAzayagrAhi, tatsyAt zrutamanakSaram // iha ca ziraH kampanAdiceSTAnAM parAbhiprAyajJAnahetutve satyapi zravaNAbhAvAnna zrutatvam / taduktaM vizeSAvazyakasUtravRttau -- " ruDhIi taM suaM subbaiti ceTThA na subbai kayAvi tti" // [vizeSAvazyaka zlo. 504 ] uktanyAyena zrutatvaprAptau samAnItAyAmapi tadevocchu sitAdi zrutaM na zirodhUnanakaracAlanAdiceSTA / yataH zAstrajJalokaprasiddhA rUDhiriyamiti / / karmagranthavRttau tu ziraH kampanAdInAmapi anakSarazrutatvamuktam / 1. autpattikyAdau anizritAdau ca matibhede evaM bhAvaH, paracittajJAnAdyapi tatra labdhibhUtaM / 2. svAtantryeNa lakSitamidaM, saMjJAvyaJjanAkSarotpannamapi tathA 3. bAlakrIDApanazabdAdi 4. saMjJAvyaJjanAkSaropayogAbhAve'pi vivakSArupabhAvazrutajJAnotpatteH, zravaNaruDhestuvyutpattyaGgatayaivopayogAt Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -63 tathA ca tadgraMtha:-anakSaszrutaM kSveDitaziraHkampanAdinimittaM mAmAhvayati vArayati vA ityAdi rUpamabhiprAyaparijJAnamiti // syAddIrghakAlikI saMjJA, yeSAM te saMjino matAH / zrutaM saMjJizrutaM teSAM, paraM tvasaMjJikazrutam // 758 // samyakzrutaM jinaproktaM bhavedAvazyakAdikam / tathA mithyAzrutamapi, syAtsamyagdRkparigrahAt // 759 // AvazyakaM tadaparamiti samyak zrutaM dvidhA / SoDhA cAvazyakaM tatra, sAmAyikAdibhedataH // 760 // tathAhi-"sAmAiyaM cauvIsatthao vaMdaNayaM paDikkamaNaM kAusaggo paccakkhANaM" iti // AvazyaketaraccAGgAnaGgAtmakatayA dvidhA / aGgAnyekAdaza dRSTivAdazcAGgAtmakaM bhavet // 761 // AcArAGgaM sUtrakRtaM, sthAnAGgaM samavAyayug / paJcamaM bhagavatyaGga, jJAtAdharmakathApi ca // 762 // upAsakAntakRdanuttaropapAtikAddazAH / praznavyAkaraNaM caiva, vipAkazrutameva ca // 763 // parikarmasUtrapUrvAnuyogapUrvagatacUlikAH paJca / syurdRSTivAdabhedAH, pUrvANi caturdazApi pUrvagate // 764 // tAni caivamutpAdapUrvamagrAyaNIyamatha vIryataH pravAdaM syAt / asterjJAnAtsattvAttadAtmanaH karmaNazca param // 765 // pratyAkhyAnaM vidyApravAdakalyANanAmadheye ca / prANAvAyaM ca kriyAvizAlamatha lokabindusAramiti // 766 // dRSTivAdaH paJcadhA'yamaGgaM dvAdazamucyate / upAGgamUlasUtrAdi, syAdanaGgAtmakaM ca tat // 767 // evaM ca-yaduktamarthato'rhadbhiH saMdRbdhaM sUtratazca yat / mahAdhIbhirgaNadharaistatsyAdaGgAtmakaM zrutam // 768 // tato gaNadharANAM yatpAraMparyAptavAGmayaiH / ziSyapraziSyairAcAryaiH, prAjyavAGmatizaktibhiH // 769 // kAlasaMhananAyurdoSAdalpazaktidhIspRzAm / anugrahAya saMdRbdhaM, tadanAtmakaM zrutam // 770 // sRSTAnyajJopakArAya, tebhyo'pyaktinarSibhiH / zAstraikadezasaMbaddhAnyevaM prakaraNAnyapi // 771 // etallakSaNaM caivamzAstraikadezasambaddhaM, zAstrakAryAntare sthitam / AhuH prakaraNaM nAma, granthabhedaM vipazcitaH // 772 // evaM ca vaktRvaiziSTyAdasya dvaividhyamIritam / vastuto'rhatyapraNItArthamekamevAkhilaM zrutam // 773 // tathoktaM tatvArthabhASye--'vaktRvizeSAt daividhyamiti' // [prathamo'dhyAyaH, sUtra. 20] kiM ca-vyAkaraNacchando'laGkati kAvyanATyatarka gaNitAdi / samyagdRSTiparigrahapUtaM samyakzrutaM jayati // mithyAzrutaM tu mithyAtvilokaiH svamatikalpitam / rAmAyaNabhAratAdi, vedavedAGgakAdi ca // 774 // uktaM ca bhASyakRtA- sadasadavisesaNAo, bhavaheujahitthiovalaMbhAo / nANaphalAbhAvAo micchaddihissa annANam // (pUrvAntargateyaM gAthA) [vizeSAvazyaka zlo. 115] 1. nATaka kAvya iti pATha 2. jahicchi itipAThaH / Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 RgyajuHsAmAtharvANo, vedA aMgAni SaT punaH / zikSAkalpo vyAkaraNaM, chandojyotirniruktayaH / / 775 / tatazca - SaDaMgI vedAzcatvAro, mImAMsA''nvIkSikI tathA / dharmazAstraM purANaM ca, vidyA etAzcaturdaza // 776 / / tathA - Ayurvedo dhanurvedo, gAndharvaM cArthazAstrakam / caturbhiretaiH saMyuktAH, syuraSTAdaza tAH punaH // 777 // apUrNadazapUrvAntamapi samyak zrutaM bhavet / mithyAtvibhiH saMgRhItaM, mithyAzrutaM viparyayAt / / 778 / / dravyakSetrakAlabhAvaiH, sAdyantaM bhavati zrutam / anAdyaparyavasitamapi jJeyaM tathaiva ca / / 779 / / ekaM puruSamAzritya, sAdyantaM bhavati zrutam / anAdyaparyavasitaM bhUyasastAn pratItya ca // 780 / / bhavAntaraM gatasyAzu, puMso yannazyati zrutam / kasyacittadbhava eva, mithyAtvagamanAdibhiH / / 781 / taduktaM vizeSAvazyake [zlo. 542 ], caudasapubbI maNuo, devatte taM na saMbharai sabvam // desaMmi hoI bhayaNA, saTTANabhavevi bhayaNAo || deze punarekAdazAGgalakSaNe iti kalpacurNi: / svasthAnabhave iti manuSyabhave'pi tiSThataH bhajanA // tatra zrutajJAnanAzakAraNAni amUni - "micchabhavaMtarakevalagelanna- pamAyamAiNA nAsotti" / SaSThAGgacaturdazAdhyayane tetalimantriNaH pUrvAdhItacaturdazapUrvasmaraNa muktamastIti jJeyam / sAdyantaM kSetrato jJeyaM, bharatairavatAzrayAt / anAdyaparyavasitaM, videhApekSayA punaH // 782 // kAlatazcAvasarpiNyutsarpiNyoH sAdisAntakam / mahAvidehakAlasyApekSayAdyantavarjitam // 783 // bhaMvasiddhikamAzritya, sAdyantaM bhAvato bhavet / chadmasthikajJAnanAzo, yadasya kevalakSaNe // 784 // 'naTThami ya chAumatthie nANe' iti vacanAt // anAdyanantaM cAbhavyamAzritya zrutamucyate / zrutajJAnazrutAjJAnabhedasyAtrAvivakSaNAt // 785 / / kSAyopazamikabhAve, yadvA'nAdyantamIhitam / evaM sAdyanAdisAntamanantaM zrutamUhyatAm // 786 // gamAH sadRzapAThAH syuryatra tadgamikaM zrutam / tatprAyo dRSTivAde syAdanyaccAgamikaM bhavet / / 787 / / aMgAviSTaM dvAdazAGgAnyanyadAvazyakAdikam / itthaM prarUpitAH prAjJaiH zrutabhedAzcaturdaza // 788 // ye bhedA viMzatiste'pi, kathyante lezamAtrataH / na granthavistarabhayAdiha samyak prapaJcitA: / / 789 / / tathAhu: - [karmavipAkanAmni prathamakarmagranthe gAthA - 7 ] pajjaya akkharapayasaMghAyA paDivatti taha ya aNuogo / pAhuDapAhuDa pAhuDa vatthupuvvA ya sasamAsA // tatra ca-avibhAgaH paricchedo, yo jJAnasya prakalpitaH / sa paryAyo ddhyAdayaste, syAtparyAyasamAsakaH // 790 // labdhyaparyAptasya sUkSmanigodasthazarIriNaH / yadAdyakSaNajAtasya zrutaM sarvajaghanyataH // 791 / / tasmAdanyatra yo jIvAntare jJAnasya vardhate / avibhAgaparicchedaH, sa paryAya iti smRtaH / / 792 / / 1. bhayaNAu itipAThaH / 2. devatve pUrvANAmasmaraNamiti cUrNivacasastattvaM, tetalI tu naraH, tasya jAtismRtyA pUrvajJAne kA hAni: ?! 3. sAdisAntikam iti pAThaH / Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65 ye'vibhAgaparicchedA, dvyAdayo'nyeSu dehiSu / vRddhiM gatAste paryAyasamAsa iti kIrtitAH // 793 // tathoktamAcArAGgavRttau-- "sarvanikRSTo jIvasya, dRSTa upayoga eva' vIreNa / sUkSmanigodAparyAptAnAM sa ca bhavati vijJeyaH // tasmAtprabhRtirjJAnavivRddhirdRSTA jinena jIvAnAm // labdhinimittaiH karaNaiH kAyendriyavAGmanodRgbhiH " // madhye labdhyakSarANAM syAdyadanyataradakSaram / tadakSaraM tatsaMdoho'kSarasamAsa iSyate // 794 // padAnAM yAdRzAnAM syAdAcArAGgAdiSu dhruvam / aSTAdazasahasrAdipramANaM tatpadaM bhavet / / 795 / / yAdIni tatsamAsaH syAdevaM sarvatra bhAvyatAm / saMghAtapratipattyAdau, samAso hyanayA dizA / / 796 / / gatIndriyAdiddhArANAM dvASaSTerekadezakaH / gatyAdirekadezo'syAH, svargatistatra mArgaNA // / 797 / / jIvAdeH kriyate so'yaM, saMghAta iti kIrtyate / gatyAdiddhyAdyavayavamArgaNA tatsamAsakaH / / 798 / / saMpUrNagatyAdidvAre, jIvAdermArgaNA tu yA / pratipattiriyaM jIvAbhigame dRzyate'dhunA / / 799 / satpadaprarUpaNAdyanuyogadvAramucyate / prAbhRtAntaHstho'dhikAraH, prAbhRtaprAbhRtaM bhavet // 800 // vastvantarvattrtyadhikAraH, prAbhRtaM parikIrtitam / pUrvAntarvartyadhikAro, vastunAmnA pracakSate // 801 // pUrvamutpAdapUrvAdi, sasamAsAH same'pyamI / zrutasya viMzatirbhedA, itthaM saMkSepataH smRtAH // 802 / / iti zrutajJAnam // avadhAnaM syAdavadhiH, sAkSAdarthavinizcayaH / avazabdo'vyayaM yadvA, so'dhaH zabdArthavAcakaH // 803 // adho'dho vistRtaM vastu, dhIyate paribudhyate / anenetyavadhiryaddhA, maryAdAvAcako'vadhiH // 804 // maryAdA rupidravyeSu pravRttirnatvarUpiSu / tayopalakSitaM jJAnamavadhijJAnamucyate / / 805 / / anugAmyananugAmI, vardhamAnastathA kSayI / pratipAtyapratipAtItyavadhiH SaDvidho bhavet // 806 / / yaddhi dezAntaragatamapyanveti svadhAriNam / anugAmyavadhijJAnaM, tadvijJeyaM svanetravat // 807 // yatra kSetre samutpannaM, yattatraivAvabodhakRt / dvitIyamavadhijJAnaM tacchRMkhalitadIpavat // 808 // yadaGgulasyAsaMkhyeyabhAgAdiviSayaM purA / samutpadyAnuviSayavistAreNa vivardhate / / 809 / / aloke lokamAtrANi, yAvatkhaNDAnyasaMkhyazaH / syAtprakAzayituM zaktaM, vardhamAnaM tadIritam / / 810 / / aprazastAdhyavasAyAt, hIyate yatpratikSaNam / AhustadavadhijJAnaM, hIyamAnaM munIzvarAH / / 811 / / syAdvardhamAnaM zuSkopacIyamAnendhanAgnivat / hIyamAnaM parimitAtAdRgindhanavahnivat // 812 / / yojanAnAM sahasrANi, saMkhyeyAnyapyasaMkhyazaH / yAvallokamapi dRSTvA, patati pratipAti tat / / 813 / / 1. eSa itipAThaH 2. ekasminpade 510886840 zlokAH aSTAviMzatizcAkSarANItyanuyogadvAvRttAviti senaprazne / 3. apinA tadvyAdiparigraha. 4. aloke rupidravyAbhAvAd dRzyAbhAve'pi loke dravyAdikasya sAkSmyeNa jJAnavRddhisAphalyam, svabhAvAdeva nAgrataH 5. alokasyaikapradeze'pi dRSTe naiva pratipAtItyevamuktaM Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 pramAdena patatyetadbhavAntarAzrayeNa vA / yathAzrutaM svarUpaM ca, vakSye'thApratipAtinaH // 814 // yatpradezamalokasya, draSTumekamapi kSamam / tatsyAdapratipAtyeva, kevalaM tadanantaram // 815 // hIyamAnapratipAtinozcAyaM vizeSaHpratipAti hi nirmUlaM, vidhyAyatyekahelayA / hIyamAnaM punaH hAsamupayAti zanaiH zanaiH // 816 // idaM karmagranthavRttyabhiprAyeNa / tattvArthabhASye tu - anavasthitAvasthitAkhyayoH antyabhedayoH evaM svarUpamuktam- anavasthitaM hIyate vardhate ca vardhate hIyate ca pratipatati ca utpadyate ca iti puna: puna: urmivat, avasthitaM yAvati kSetre utpannaM bhavati tato na pratipatatyAkevalaprAptekhatiSThate / AbhavakSayAdA jAtyantarasthAyi vA bhavati liGgavat / yathA liMgaM puruSAdivedamiha janmanyupAdAya janmAntaraM yAti jantustathA'vadhijJAnamapi, iti bhAvaH // nRtirazcAmayaM SoDhA, kSAyopazamiko'vadhiH / bhavedbhavapratyayazca, devanArakayoriha // 817 // taduktam- dvividho'vadhirbhavapratyayaH kSayopazamanimittazceti tattvArthasUtre [prathamo'dhyAyaH, sUtra. 21] syAdbhavapratyayo'pyeSa, na kSayopazamaM vinA / anvayavyatirekAbhyAM, hetutvAdasya kintviha // 818 // syAtkSayopazame heturbhavo'yaM tadasau tathA / upacArAddhetuheturapi heturihoditaH // 819 // iti avadhijJAnam // manastvena pariNatadravyANAM yastu paryavaH / paricchedaH sa hi manaHparyavajJAnamucyate // 820 // yaddhA-manodravyasya paryAyA, nAnAvasthAtmakA hi ye / teSAM jJAnaM khalu mana:paryAyajJAnamucyate // 821 // syAdRjudhIvipuladhIlakSaNasvAmibhedataH / tad dvibhedaM saMyatasyApramattasyarddhizAlinaH // 822 // anena cintita: kumbha, iti sAmAnyagrAhiNI / manodravyaparicchittiryasyAsAvRjudhI: zrutaH // 823 // anena cintitaH kumbhaH, sa sauvarNaH sa mAthuraH / iyatpramANo'dyatanaH, pItavarNaH sadAkRtiH // 824 // evaM vizeSavijJAne, matiryasya paTIyasI / jJeyo'yaM vipulamatirmana:paryAyalabdhimAn // 825 // nanu ca-avadhizca mana:paryavazcobhe apyatIndriye / rUpidravyaviSaye ca, bhedastadiha ko'nayoH // 826 // atrocyate'vadhijJAnamutkarSAtsarvalokavit / saMyatAsaMyatanaratiryaksvAmikamIritam // 827 // anyadizadametasmAdbahuparyAyavedanAt / apramattasaMyataikalabhyaM nRkSetragocaram // 828 // uktaM ca tattvArthabhASye--vizuddhikSetrasvAmiviSayebhyo'vadhimana:paryavayorvizeSaH / iti // [prathamo'dhyAyaH sUtra. 26] sAmAnyagrAhi nanu yanmana:paryAyamAdimam / tadasya darzanaM kiM na, sAmAnyagrahaNAtmakam ? // 829 // atrocyate, vizeSamekaM dvau trInvA, gRhmAtya'jumatiH kila / ISTe bahUn vizeSAMzca, parichettumayaM na yad // 830 // 1. etAvAn sUtrapAThaH (1-21) 2. bhavAdirbhASyapAThaH / 3. etAvAn sUtrabhAgaH (1-26) 4. vizuddhayapratipAtAbhyAM vizeSa iti tadvizeSaH (1-25) ityato'nuvRttaM Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 67 sAmAnyagrAhyasau tasmAt, stokagrAhitayA bhavet / sAmAnyazabdaH stokArthI, natvatra darzanArthakaH // 831 // karmakSayopazamajotkarSAdvipuladhI: puna: / bahUn vizeSAnvettyatra, bahnartho vipuladhvaniH // 832 // na cAbhyadhAyi siddhAnte, kutrApyetasya darzanam / darzanAtmakasAmAnyagrAhitA naitayostataH // 833 // vizeSarUpagrAhitve, prApte nanvevametayoH / dvayormanoviSayayordaividhye kiM nibandhanam // 834 // atrocyate--- alpaparyAyavedyAdyaM, ghaTAdivastugocaram / nAnAvidhavizeSAvacchedi zuddhataraM param // 835 // kasyacinna patatyAdyaM, kasyacicca patatyapi / antyaM cAkevalaprApterna patatyeva tiSThati // 836 // tathoktaM tattvArthavRttau -- yasya punaH vipulamateH mana: paryAyajJAnaM samajani tasya na patati AkevalaprApteH // iti // tattvArthasUtre'pi - 'vizuddhyapratipAtAbhyAM tadvizeSa' [ adhyA. 1. sU. 25 ] ityuktam // yogazAstraprathamaprakAzavRttau api -- Rjuzca vipulazceti, syAnmanaH paryavo dvidhA / vizuddhyapratipAtAbhyAM vipulastu viziSyate // iti mana: paryAyajJAnam // kevalaM yanmatijJAnAdyanyajJAnAnapekSaNAt / jJeyAnantyAdanantaM vA zuddhaM vA''varaNakSayAt // / 837 // sakalaM vA''dita eva, niHzeSAvaraNakSayAt / ananyasadRzatvenAthavA'sAdhAraNaM bhavet // 838 // bhUtabhAvibhavadbhAvasvarUpoddIpakaM svataH / tadjJAnaM kevalajJAnaM, kevalajJAnibhirmatam // 839 // iti kevalajJAnam // kutsitajJAnamajJAnaM, kutsArthasya naJo'nvayAt / kutsitatvaM tu mithyAtvayogAttattrividhaM punaH // 840 // matyajJAnaM zrutAjJAnaM, vibhaMgajJAnamityapi / atha svarUpameteSAM darzayAmi yathAzrutam // 841 // matijJAnazrutajJAne, eva mithyAtvayogataH / ajJAnasaMjJAM bhajato, nIcasaGgAdivottamaH // 842 // tathoktam--'avisesiyA mai cciya, sammadiTThissa sA mainnANaM / maiannANaM micchAdiTThissa suaMpi emeva ' // [vizeSAvazyaka zlo. 114] bhaMgA vikalpA viruddhA:, syuste'treti vibhaGgakam / virUpo vA'vadherbhaGgo, bhedo'yaM tadvibhaMgakam // 843 // etacca grAmanagarasannivezAdisaMsthitam / samudradvIpavRkSAdinAnAsaMsthAnasaMsthitam // 844 // aSTAnAmapyathaiteSAM viSayAnvarNayAmyaham / dravyakSetrakAlabhAvaiH dravyatastatra kathyate // 845 / / sAmAnyato matijJAnI, sarvadravyANi budhyate / vizeSato'pi dezAdibhedaistAnavagacchati // 846 // kintu tadgataniHzeSavizeSApekSayA'sphuTAn / eSa dharmAstikAyAdIn, pazyetsarvAtmanA tu na // 847 // yogyadezasthitAn zabdAdIMstu jAnAti pazyati / zrutabhAvitayA buddhayA, sarvadravyANi vetti vA // 848 // lokAloko kSetratazca, kAlatastrividhaM ca tam / sarvAddhAM vA bhAvatastu, bhAvAnaudAyikAdikAn // 849 // 1. jAtisUcakaH 2. vA''varaNa, cAvaraNakSayAt 3. odhArthake Adezazabde 4. zrutamartho yadA Adezazabdasya Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 Aha ca bhASyakAra: Aesotti pagAro, oghAdeseNa savva davvAiM / dhammatthikAiyAI jANai na u sababhAveNaM // khettaM logAlogaM kAlaM sambaddhamahava tivihaMpi / paMcodaiyAIe, bhAve janneyamevaiyaM // Aesottiba suttaM suovaladdhe sutassa mainANaM / pasarai tajjhAvaNayA viNAvi suttANusAreNaM // [vizeSAvazyaka zlo. 403 thI 405] tattvArthavRttApyuktam-matijJAnI tAvat zrutajJAnopalabdheSu artheSu yadA'kSaraparipATImantareNa svabhyastavidyaH dravyANi dhyAyati tadA matijJAnaviSayaH sarvadravyANi, na tu sarve paryAyAH alpakAlaviSayatvAnmanasazcAzakteH // iti // iti matijJAnaviSayaH // bhAvazrutopayuktaH san, jAnAti zrutakevalI / dazapUrvAdibhRdravyANyabhilApyAni kevalam // 850 // yadyapyabhilApyArthAnantAMzo'sti zrute tathApyete // sarve syuH zrutaviSayaH, prasaGgato'nuprasaGgAcca // 851 // yathAhu :- pannavaNijjA bhAvA, aNaMtabhAgo u aNabhilappANaM / pannavaNijjANaM puNa, aNaMtabhAgo suanibaddho // [vizeSAvazyaka zlo. 141] tathA-zrutAnuvartimanasA, hyacakSurdarzanAtmanA / dazapUrvAdibhRdravyANyabhilApyAni pazyati // 852 // tadAratastu bhajanA, vijJeyA dhIvizeSataH / vRddhaistu pazyatItyatra, tattvametannirUpitam // 853 // sarvAtmanAdarzane'pi, pazyatyeva kathaJcana / graiveyakAnuttarAdivimAnAlekhyanirmiteH // 854 // nocetsyAtsarvathAdRSTasyAlekhyakaraNaM kutaH / turyopAGge zrutajJAnapazyattA'pi prarupitA // 855 // kSetrata: kAlato'pyevaM, bhAvato vetti sazruta: / bhAvAnaudayikAdIn vA, paryAyAn vA'bhilApyagAn // 856 // iti zrutajJAnaviSayaH // dravyato'thAvadhijJAnI, rUpidravyANi pazyati / bhASAtaijasayorantaHsthAni tAni jaghanyataH // 857 // utkarSatastu sarvANi, sUkSmANi bAdarANi ca / vizeSAkArato vetti, jJAnatvAdasya nizcitam // 858 // kSetrato'thAvadhijJAnI, jghnyo|tti pazyati / asaMkhyeyatamaM bhAgamaGgalasyopayogataH // 859 // vizeSazca atra- 'jAvaiyA tisamayAhAragassa suhumassa paNagajIvassa / ogAhaNA jahaNNA ohikhittaM jahannaM tu' // iti nandIsUtrAdiSu nandIvRttau ca // [vizeSAvyaka zlo. 591] yojanasahanamAno, matsyo mRtvA svakAyadeze yaH / utpadyate hi panakaH, sUkSmatveneha sa grAhyaH // 860 // saMhatya cAdyasamaye, sa hyAyomaM karoti ca prataram / saMkhyAtItAkhyAGgalavibhAgabAhalyamAnaM tu // 861 // svatanUpRthutvamAtra, dIrghatvenApi jIvasAmarthyAt / tamapi dvitIyasamaye, saMhRtya karotyasau sUcim // 862 // saMkhyAtItAkhyAGgulavibhAgaviSkambhamAnanirdiSTam / nijatanu pRthutvadIrgha, tRtIyasamaye tu saMhatya // 863 // 1. caturdazapUrvavidaH zrutakevalinaH 2. pariNAhalakSaNam Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 69 utpadyate ca panakaH, svadehadeze susUkSmapariNAmaH / samayatrayeNa tasyAvagAhanA yAvatI bhavati // 864 // tAvajjaghanyamavadherAlambanavastubhAjanaM kSetram / idamitthameva munigaNasusampradAyAtsamavaseyam // / 865 / / tathA - 'maccho mahallakAo, saMkhitto jou tIhiM samaehiM / sa kira payattaviseseNa, saNhamogAhaNaM kuNai / / saNhayarAsaNhayaro, suhumo paNao jahannadeho ya / sa bahuvisesavisiTTho, saNhayaro savvadehesu / / paDhamabitIye saNho, jAyar3a thUlo cautthayAisu / taiyasamayaMmi juggo, gahio to tisamayAhAro // [vizeSAvazyaka zlo. 596, 597, 598 ] aloke lokamAtrANi, pazyet khaNDAnyasaMkhyazaH / utkRSTato'vadhijJAnaviSayaH zaktyapekSayA // / 866 / / asaMkhyabhAgamAvalyA, jaghanyAdeSa pazyati / utsarpiNyavasarpiNyaH, utkarSeNa tvasaMkhyakAH || 867 / / atItA api tAvatyastAvatyo'nAgatA api / tAvatkAle bhUtabhAvirupidravyAvabodhataH // / 868 // paryAyAn bhAvato'nantAneSa vetti jaghanyata: / AdhAradravyAnantyena, pratidravyaM tu no yataH // / 869 / / utkarSato'piM paryAyAnanantAn vetti pazyati / sarveSAM paryavANAM cAnanteM'ze te'pi paryavAH / / 870 / / athAvadherviSayayorniyamaH kSetrakAlayoH / mitho vibhAvyate vRddhimAzritya zrutavarNitaH // 871 // aGgulasyAsaMkhyabhAgaM kSetrato yo nirIkSate / AvalyasaMkhyeyabhAgaM kAlataH sa nirIkSate // 872 // pramANAGgulamatrAhuH, kecit kSetrAdhikArataH / avadheradhikArAcca, kecanAtrocchrayAGgulam // 873 // yazcAGgulasya saMkhyeyaM, kSetrato bhAgamIkSate / AvalyA api saMkhyeyaM kAlatoM'zaM sa vIkSate // 874 // sampUrNamaGgulaM yastu, kSetrato vIkSate janaH / pazyedAvalikAntaH sa, kAlato'vadhicakSuSA / / 875 / / pazyannAvalikAM pazyedaGgulAnAM pRthaktvakam / kSetrato hastadarzI ca, muhUrttAntaH prapazyati // 876 / / kAlato bhinnadinadRk gavyUtaM kSetramIkSate / yojanakSetradarzI ca bhaveddinapRthaktvadRk // / 877 // kAlato bhinnapakSekSI, paJcaviMzatiyojanIm / kSetrato vetti bharatadarzI pakSamanUnakam // 878 // jAnAti jambUdvIpaM ca, kAlato'dhikamAsavit / kAlato varSavedI syAt, kSetrato naralokavit / / 879 / / rucakadvIpadarzI ca, pazyet varSapRthaktvakam / saMkhyeyakAladarzI ca, saMkhyeyAn dvIpavAridhIn // 880 // sAmAnyato'tra prokto'pi, kAla: saMkhyeyasaMjJakaH / vijJeyaH parato varSasahasrAdiha dhIdhanaiH // 881 // asaMkhyakAlaviSaye'vadhau ca dvIpavArdhayaH / bhajanIyA asaMkhyeyAH, saMkhyeyA api kutracit / / 882 // vijJeyA bhajanA caivaM, mahAnto dvIpavArdhayaH / saMkhyeyA eva kiJcaiko'pyekadezo'pi sambhavet // 883 // tatra svayambhUramaNatirazco'saMkhyakAlike / avadhau viSayastasyAmbhodheH syAdekadezakaH // 884 // yojanApekSayA'saMkhyameva kSetraM bhavediha / asaMkhyakAlaviSaye'vadhAviti tu bhAvyatAm // / 885 / / kAlavRddhau dravyabhAvakSetravRddhirasaMzayam / kSetravRddhau tu kAlasya, bhajanA kSetrasaukSmyataH // 886 // Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 dravyaparyAyayovRddhiravazyaM kSetravRddhitaH / atra zeSo vizeSazca, jJeya AvazyakAditaH // 887 // avadhyaviSayatvenAmUrtayoH kSetrakAlayoH / uktakSetrakAlavartidravye kAryA'tra lakSaNA // 888 // ityavadhijJAnaviSayaH // skandhAnanantAnRjudhIrUpayukto hi pazyati / nRkSetre saMz2iparyAptermanastvenorarIkRtAn // 889 // manojJAnasya nitarAM, kSayopazamapATavAt / vizeSayuktamevAsau, vetti vastu ghaTAdikam // 890 // skandhAna jAnAti vipuladhIzca tAneva sAdhikAn / apekSya dravyaparyAyAn, tathA spaSTatarAnapi // 891 // dvidhA mana:paryavasya, dravyato viSayo hyayam / viSayaM kSetrato'thAsya, bravImi RjudhIriha // 892 // adhastiryaglokamadhyAvetti ratnaprabhAkSitau / RjudhIryojanasahasrAntaM saMz2imanAMsyasau // 893 // jyotizcakroparitalaM, yAvadUSaM sa vIkSate / tiryak kSetraM dvipAthodhisArdhadIpaddhayAtmakam // 894 // uktaM kSetraM vipuladhInirmalaM vIkSate tathA / viSkambhAyAmabAhalyaiH, sArdhadrayaGgalasAdhikam // 895 // __ ayaM bhagavatIsUtravRttirAjapradhIyavRttinandIsUtranandImalayagirIyAvRtti vizeSAvazyakavRtti karmagranthavRttyAyabhiprAyaH / sAmAnyaM ghaTAdivastumAtracintanapariNAmagrAhi kiJcidavizuddhataraM ardhatRtIyAGgalahInamanuSyakSetraviSayaM jJAnaM RjumatilabdhiH / saMpUrNamanuSyakSetraviSayaM vipulamatilabdhiH // iti pravacanasAroddhAravRttyaupapAtikavRttyoH likhitam // ardhatRtIyadvIpasamudreSvardhatRtIyAGgalahIneSu saMz2imanAMsi RjumatirjAnAti / vipulamatirardhatRtIyairaGgulairabhyadhikeSu // iti cArthataH zrIjJAnasUrikRtAvazyakacUNau // RjudhI: kAlata: palyAsaMkhyabhAgaM jaghanyata: / atItAnAgataM jAnAtyutkarSAdapi tanmitam // 896 // tAvatkAlabhUtabhAvimanaH paryAyabodhataH / tAvantameva vipuladhIstu pazyati nirmalam // 897 // sarvabhAvAnantabhAgavartino'nantaparyavAn / RjudhIrbhAvato vetti, vipulastAMzca nirmalAn // 898 // iti mana:paryAyaviSayaH // kevalI dravyataH sarvaM, dravyaM mUrttamamUrttakam / kSetrata: sakalaM kSetraM, sarvaM kAlaM ca kAlata: // 899 // bhAvataH sarvaparyAyAn, pratidravyamanantakAn / bhavato bhAvino bhUtAn, samyag jAnAti pazyati // 900 // vihAya: kAlayoH sarvadravyeSu saMgatAvapi / pRthaguktiH punaH kSetrakAlaruDhyeti cintyatAm // 901 // iti kevalajJAnaviSaya: // matyajJAnI tu mithyAtvamizreNAvagrahAdinA / autpattikyAdinA yaddhA, padArthAn viSayIkRtAn // 902 // vettyapAyAdinA tAMzca, pazyatyavagrahAdinA / matyajJAnena vizeSasAmAnyAvagamAtmanA // 903 // matyajJAnaparigataM, kSetraM kAlaM ca vettyasau / matyajJAnaparigatAn, sa vetti paryavAnapi // 904 // 1. AdheyadarzanAdAdhAradarzanakathanAt khArImudrA itivat / Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutAjJAnI punarmithyAzrutasandarbhagarbhitAn / dravyakSetrakAlabhAvAn, vetti prajJApayatyapi // 905 // evaM vibhaGgAnugatAn, vibhaGgajJAnavAnapi / dravyakSetrakAlabhAvAn, kathaJcidvetti pazyati // 906 // yathA sa zivarAjarSidizAprokSakatApasaH / vibhaGgajJAnato'pazyat, saptadvIpapayonidhIn // 907 // nizamya tAnasaMkhyeyAn, jagadgurUnirUpitAn / saMdihAno vIrapArzva, pravrajya sa yayau zivam // 908 // idaM paJcavidhaM jJAnaM, jinairyatparikIrtitam / tad ddhe pramANe bhavataH, pratyakSaM ca parokSakam // 909 // svasya jJAnasvarUpasya, ghaTAderyatparasya ca / nizcAyakaM jJAnamiha, tatpramANamiti smRtam // 910 // yadAhu :- 'svaparavyavasAyi jJAnaM pramANam' / iti // tatrendriyAnapekSaM yajjIvasyaivopajAyate / tatpratyakSaM pramANaM syAdantyajJAnatrayAtmakam // 911 // indriyairhetubhirjJAnaM, yadAtmanyupajAyate / tatparokSamiti jJeyamAdyajJAnadvayAtmakam // 912 // pratyakSe ca parokSe cApAyAMzo nizcayAtmakaH / yaH sa evAtra sAkAraH, pramANavyapadezabhAk // 913 // yathAbhihitam-'sAkAraH pratyayaH sarvo, vimuktaH saMzayAdinA / sAkArArthaparicchedAtpramANaM tanmanISiNAm // sAmAnyaikagocarasya, darzanasyAta eva ca / na prAmANyaM saMzayAderapyevaM na pramANatA // 914 // ata eva matijJAne, samyaktvadalikAnvitaH / yo'pAyAMza: sa pramANaM, syAtpaudgalikasadRzAm // 915 // prakSINasaptakAnAM cApAyAMza eva kevalaH / pramANamapramANaM cAvagrahAdyA anirNayAt // 916 // __ ayaM ca tattvArthavRtyAdyabhiprAyaH // ratnAvatArikAdau ca matijJAnasya tadbhedAnAmavagrahAdInAM ca sAMvyAvahArikapratyakSapramANatvamuktam / tathA ca tadgrantha:-avagrahazca IhA ca avAyazca dhAraNA ca tAbhirbhadovizeSastasmAt pratyeka indriyAnindriyanibandhanaM pratyakSaM caturbhedam / iti // zrutajJAne'pyapAyAMzaH, pramANamanayA dizA / nimittApekSaNAdete, parokSe iti kIrttite // 917 // parokSaM hyanalajJAnaM, dhUmajJAnanimittakam / loke tadadime jJeye, indriyAdinimittake // 918 // idaM ca nizcayanayApekSayA vyapadizyate / pratyakSavyapadezo'pi, vyavahArAnmato'nayoH // 919 // ____tathoktaM nandyAm-taM samAsao duvihaM paNNattaM / taM iMdiyapaccakkhaM ca noindiyapaccakkhaM ca ityAdi // nanu ca-pratyakSamanumAnaM cAgamazceti trayaM viduH / pramANaM kApilA AkSapAdAstatropamAnakam // 920 // mImAMsakA: SaDApattyabhAvAbhyAM sahocire / ddhe trINi vA kANabhujA, dve bauddhA Adito viduH // 921 // ekaM ca laukAyatikAH, pramANAnItyanekadhA / parairuktAni kiM tAni, pramANAnyathavAnyathA // 922 // 1. pratyakSe'pAyAMzakathanaM vicAraNIyam / Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atrocyateetAnyAdyajJAnayugme'ntarbhUtAnyakhilAnyapi / indriyArthasaMnnikarSanimittakatayA kila // 923 // apramANAni vA'mUni, mithyAdarzanayogataH / asadbodhavyApRtezconmattavAkyaprayogavat // 924 // paJcAnAmapyathaiteSAM, sahabhAvo vicAryate / ekaM Dhe trINi catvAri, syuH sahaikatra dehini // 925 // tathAhi-prAptaM nisargasamyaktvaM, yena syAttasya kevalam / matijJAnamanavAptazrutasyApi zarIriNaH // 926 // ata eva matiryatra, zrutaM tatra na nizcitam / zrutaM yatra matijJAnaM tatra nizcitameva hi // 927 // ayaM tattvArthavRtyAdyabhiprAya: // nandIsUtrAdau tu-'jattha mainANaM tattha suanANaM / jattha suanANaM tattha mainANaM' / ityuktam // ataivaikendriyANAmapi zrutajJAnaM svIkRtaM zrute // yathA - 'jaha suhumaM bhAviMdiyanANaM dabiMdiyAvarohe'vi / dabbasuAbhAvammivi bhAvasuaM patthivAINaM // bhAvendriyopayogazca bakulAdivadekendriyANAM sarveSAM bhAvyaH // tathA malayagiripUjyA apyAhuH nandIvRttau-yadyapi teSAme kendriyAdInAM paropadezazravaNAsambhavaH tathApi teSAM tathAvidhakSayopazamabhAvataH kazcidavyakto'kSaralAbho bhavati / yaddhazAdakSarAnuSaktaM zrutajJAnamupajAyate / itthaM caitadaGgIkartavyam teSAmapyAhArAdyabhilASa upajAyate / abhilASazca prArthanA / sA ca yadIdamahaM prApnomi tadA bhavyaM bhavatItyAdyakSarAnuvidvaiva / tatasteSAmapi kAcidavyaktAkSaropalabdhiravazyaM pratipattavyA // iti // matijJAnazrutajJAnarUpe dve bhavataH saha / trINi te sAvadhijJAne, samana:paryave tu vA // 928 // caturNA sahabhAvo'pi, chadmasthazramaNe bhavet / paJcAnAM sahabhAve tu, mataddhitayamucyate // 929 // kecidUcurna nazyanti, yathA''bhyudite sati / mahAMsi candranakSatradIpAdInyakhilAnyapi // 930 // bhavantyakiJcitkarANi, kintu prakAzanaM prati / chAnasthikAni jJAnAni, prodbhUte kevale tathA // 931 // tato na kevalenaiSAM, sahabhAvo virudhyate / avyApArAnniSphalAnAmapyakSANAmivArhati // 932 // anye tvAhurna santyeva, kevalajJAnazAlini / chAnasthikAni jJAnAni, yuktistatrAbhidhIyate // 933 // apAyasavvyAbhAvAt, matijJAnaM na sambhavet / na zrutajJAnamapi yattanmatijJAnapUrvakam // 934 // rUpidravyaikaviSaye, na tRtIyaturIyake / lokAlokaviSayaka jJAnasya sarvavedinaH // 935 // kSayopazamajAnyanyAnyantyaM ca kSAyikaM matam / sahabhAvastadeteSAM, paJcAnAmeti naucitIm // 936 // kaTe satyupakalpyante, jAlakAnyatarA'ntarA / mUlataH kaTanAze tu, teSAM vyavahRtiH kutaH? // 937 // kiMca-jJAnadarzanayorevopayogau sto yathAkramam / azeSaparyAyadravyabodhina: sarvavedinaH // 938 // ekasmin samaye jJAnaM darzanaM cAparakSaNe / sarvajJasyopayogau dvau samayAntaritau sadA // 939 // tathAhu :- "nANaMmi daMsaNaMmi ya, etto ekkatarayaMmi uvauttA / sabassa kevalissavi, jugavaM do natthi uvaogA" [Avazyakaniyukti zlo. 909] Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 73 idaM saiddhAntikamataM, tArkikA: kecanocire / syAtAmevopayogau dAvekasmin samaye'rhataH // 940 // anyathA karmaNa iva, syAdAvArakatA mitha: / ekaikasyopayogasyAnyopayogodayadruhaH // 941 // yaccaitayoH sAdyanantA, sthitiruktopayogayoH / vyarthA syAtsA'pyanudayAdekaikasamayAntare // 942 // anye ca kecana prAhuH jJAnadarzanayoriha / nAsti kevalino bhedo, niHzeSAvaraNakSayAt // 943 // jJAnaikadeza: sAmAnyamAtrajJAnaM hi darzanam / tatkathaM dezato jJAnaM, sambhavetsarvavedinaH // 944 // uktaM ca- kei bhaNaMti jugavaM jANai pAsai ya kevalI niyamA / anne egaMtariyaM icchanti suovaeseNaM // anne na ceva vIsuM, daMsaNamicchanti jiNavarindasya / jaM ciya kevalanANaM, taM ciya se daMsaNaM biMti' // atra ca bhUyAn yuktisandarbho'sti / sa tu nandIvRttisammatyAdibhyo'vaseyaH / atha prakRtamvinaitAbhyAM paraH kazcinnopayogo'rhatAM mataH / tataH kathaM bhavetteSAM, matyAdijJAnasambhavaH // 945 // ityAdi prAya: arthataH tattvArthabhASyavRttigatam // atha jJAnasthitidhA, prajJaptA paramezvaraiH / sAdyanantA sAdisAntA, tatrAdyA kevalasthitiH // 946 // zeSajJAnAnAM dvitIyA, tatrAdyajJAnayorlaghuH / antarmuhUrttamutkRSTA, SaTSaSTiH sAgarANi ca // 947 // iyaM caivamtrayastriMzatvArdhimAnau, bhavau drau vijayAdiSu / dvAviMzatyabdhimAnAn vA, bhavAMstrInacyutAdiSu // 948 // kRtvotkarSAt zivaM yAyAt, samyaktvamathavA tyajet / sAtirekA narabhavaiH, SaTSaSTirvArdhayastadA // 949 // yadAhu :- 'do vAre vijayAisu, gayassa tinnacyue ahava tAI / airegaM narabhaviyaM, nANAjIvANa savvaddhaM // [vizeSAvazyaka zlo. 436] athotkRSTAvadhijJAnasthitireSaiva varNitA / jaghanyA caikasamayaM, sA tvevaM paribhAvyate // 950 // yadA vibhaGgakajJAnI, samyaktvaM pratipadyate / tadA vibhaGgasamaye, tasminnevAvadhirbhavet // 951 // kSaNe dvitIye tadjJAnaM, cetpatenmaraNAdinA / tadA jaghanyA vijJeyA'vadhijJAnasthitirbudhaiH // 952 // saMyatasyApramattatve, vartamAnasya kasyacit / manojJAnaM samutpadya, dvitIyasamaye patet // 953 // evaM mana:paryavasya, sthitirlaghvI kSaNAtmikA / dezonA pUrvakoTI tu, mahatI sA'pi bhAvyate // 954 // pUrvakoTyAyuSo dIkSApratipatteranantaram / manojJAne samutpanne, yAvajjIvaM sthite ca sA // 955 // sthitirladhvI RjumatimanojJAnavyapekSayA / anyattvapratipAtitvAdAkaivalyaM hi tiSThati // 956 // kevalasthitiruktaiva, sAdyanantetyanantaram / matyajJAnazrutAjJAnasthitistredhA bhavedatha // 957 // anAdyanantA'bhavyAnAM, bhavyAnAM dvividhA punaH / anAdisAntA sAdyantA, tatrAdyA jJAnasambhave // 958 // sAdisAntA punadhA, jaghanyotkRSTabhedataH / jaghanyA'ntarmuhUrtaM syAt, sA caivaM paribhAvyate // 959 // Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jantobhraSTasya samyaktvAt, punarantarmuhUrttataH / samyaktvalabdhau laghvI syAdajJAnadvitayasthitiH // 960 // anantakAlacakrANi, kAlata: paramA sthitiH / dezonaM pudgalaparAvarddhi, kSetratastu sA // 961 // bhAvanA - samyaktvata: paribhrazya, vanaspatyAdiSu bhraman / samyaktvaM labhate'vazyaM, kAlenaitAvatA punaH // 962 // jaghanyA tvekasamayaM, vibhaGgasya sthitiH kila / utpadya samayaM sthitvA, bhrazyata: sA punarbhavet // 963 // trayastriMzatsAgarANi, vibhaGgasya sthitirguruH / dezonayA pUrvakoTyA'dhikAni tatra bhAvanA // 964 // dezonapUrvakoTyAyuH, kazcidaGgI vibhaGgavAn / jyeSThAyurapratiSThAne, tiSThet vibhaGgasaMyutaH // 965 // iti jJAnasthitiH // athAntarammatyAdijJAnato bhraSTaH, puna: kAlena yAvatA / jJAnamApnoti matyAdijJAnAnAmantaraM hi tat // 966 // anantakAlacakrANi, kAlata: syAnmatizrute / dezonaM pudgalaparAvarddhi kSetrato'ntaram // 967 // evamevAvadhimanaHparyAyajJAnayoH param / antarmuhUrttamAnaM ca sarveSveSvantaraM laghu // 968 // kevalasyAntaraM nAsti, sAdhanantA hi tatsthitiH / anAdyantAnAdisAnte'jJAnadaye'pi nAntaram // 969 // sAdisAnte punastatrAdhikaH SaTSaSTisAgarAH / iyamutkRSTasamyaktvasthitireva tadantaram // 970 // antaraM syAdibhaGgasya, jyeSThaM kAlo vanaspateH / antamuhUrtameteSu, triSu jJeyaM jaghanyataH // 971 // stokA manojJA avadhimanto'saMkhyaguNAstataH / matizrutajJAnavanto, mithastulyAstato'dhikAH // 972 // asaMkhyeyaguNAstebhyo, vibhaGgajJAnazAlinaH / kevalajJAnino'nantaguNAstebhyaH prakIrtitAH // 973 // tadanantaguNAstulyA mitho vyajJAnavartinaH / apyaSTasveSu paryAyA, anantA: kIrtitA jinaiH // 974 // sarveSAM paryavA dvedhA, svakIyAparabhedataH / svadharmarUpAstatra sve, paradharmAtmakA: pare // 975 // kSayopazamavaicitryAnmateravagrahAdayaH / anantabhedAH SaTsthAnapatitatvAd bhavanti hi // 976 // SaT sthAnAni caivamsaMkhyeyAsaMkhyeyAnantabhAgairvRddhiryathAkramam / saMkhyeyAsaMkhyeyAnantaguNairvRddhiritIha SaT // 977 // anantAsaMkhyasaMkhyAnAmanantAsaMkhyasaMkhyakAH / bhedAH syurityanantAste, matijJAnasya paryavAH // 978 // pratijJeyaM matijJAnaM, vibhidyeta yato'thavA / jJeyAnantyAttato'nantA, matijJAnasya paryavAH // 979 // svebhyo'nantaguNA ye ca, santyarthAntararpayavAH / yataste'tropayujyante, tataste'pyasya paryavAH // 980 // nirvibhAgaiH paricchedaiH cchinnaM kalpanayAthavA / anantakhaNDaM bhavatItyanantA matiparyavAH // 981 // yadyapyasminnasaMbaddhAstathApyasyopayogataH / te'dasIyA asaMbaddhasvopayogidhanAdivat // 982 // Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aha ca-nanu jaha te parapajjAyA, na tassa aha tassa na parapajjAyA / AcArya: prAhajaM taMmi asaMbaddhA to parapajjAyavavadeso // cAyasapajjAyavisesaNAiNA tassa jamuvajujjanti / sadhaNamivAsaMbaddhaM havanti to pajjavA tassa // [vizeSAvazyaka zlo. 482, 483] 'cAya'tti tyAgena svaparyAyavizeSaNAdinA ca paraparyAyA ghaTAdiparyAyA yena kAraNena tasya jJAnasya upayujyante-upayogaM yAnti / yataH ghaTAdisakalavastuparyAyaparityAge eva jJAnAdirarthaH sujJAto bhavatIti sarve para paryAyAH parityAgamukhnena upayujyante / tathA paraparyAyasadbhAve evaite svaparyAyeti vizeSayituM zakyA iti / svaparyAyavizeSaNena paraparyAyA upayujyanta iti tAtparyam // zrute'pyanantA: paryAyAH, proktAH svaparabhedataH / svIyAstatra ca nirdiSTAste'kSarAnakSarAdayaH // 983 // kSayopazamavaicitryAdviSayAnantyatazca te / zrutAnusAribodhAnAmAnantyAtsyuranantakAH // 984 // avibhAgaparicchedairanantA vA bhavanti te / anantA: paraparyAyA, apyasmiste tu pUrvavat // 985 // athavA syAt zrutajJAnaM, zrutagranthAnusArataH / zrutagranthazcAkSarAtmA, tAnyakArAdikAni ca // 986 // taccaikai kamudAttAnudAttasvaritabhedataH / alpAnalpaprayatnAnunAsikAnyavizeSataH // 987 / / saMyuktAsaMyuktayogadvyAdisaMyogabhedataH / AnantyAccAbhidheyAnAM, bhidyamAnamanantadhA // 988 // kevalo labhate'kAraH, zeSavarNayutazca yAn / te sarve'sya svaparyAyAstadanye paraparyavAH // 989 // evaM ca-anantasvAnyaparyAyamekaikamakSaraM zrute / paryAyAste'khiladravyaparyAyarAzisammitAH // 990 // Aha ca- 'ekkekamakkharaM puNa, saparapajjAyabheyao bhinnam / taM sabadabbapajjAyarAsimANaM muNeyabam // je lahai kevalo se savaNNasahio a pajjave'gAro / te tassa pajjAyA sesA parapajjavA tassa' // [vizeSAvazyaka zlo. 480, 481] ___ ayaM bhAvaH-yAn paryAyAn kevala: akAra: zeSavarNasahitazca labhate te tasya svaparyAyAH / zeSAH zeSavarNasambandhino ghaTAdyaparapadArthasambandhinazca paraparyAyA: tasya akArasya iti // evaMvidhAnekavarNaparyAyaughaiH samanvitam / tatazcAnantaparyAyaM, zrutajJAnaM zrutaM zrute // 991 // athAvadheH svaparyAyA, vividhA yA bhido'vadheH / kSAyopazamikabhavapratyayAdivibhedataH // 992 // tiryagnai rayika svarginarAdisvAmibhedataH / anantabhitsvaviSayadravyaparyAyabhedataH // 993 / / asaMkhyabhitsvaviSayakSetrAddhAbhedato'pi ca / nirvibhAgairvibhAgaizca te caivaM syuranantakAH // 994 // evaM mana:paryavasya kevalasya ca paryavA: / nirvibhAgairvibhAgaiH svaiH svAmyAdibhedato'pi ca // 995 // anantadravyaparyAyajJAnAcca syuranantakAH / ajJAnatritaye'pyevaM, jJeyA anantaparyavAH // 996 // paraparyavAstu sarvatra prAgvat // aSTApyetAni tulyAni, vyapekSya svAnyaparyavAn / yadvakSye'lpabahutvaM tadapekSya svIyaparyavAn // 997 // Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 tatra syuH sarvataH stokA, mana: paryAyaparyavAH / manodravyaikaviSayamidaM jJAnaM bhavedyataH / / 998 / / ebhyo'nantaguNAH kiM ca vibhaGgajJAnaparyavA: / manojJAnApekSayA yadvibhaGgaviSayo mahAn / / 999 / / Arabhya navamagraiveyakAdAsaptamakSitim / UrdhvAdha: kSetrake tiryak, cAsaMkhyadvIpavArdhike / / 1000 / / rUpidravyANi katicittatparyAyAMzca vetti saH / anantaghnAste ca manojJAnajJeyavyapekSayA / / 1001 / / samastarUpidravyANi pratidravyamasaMkhyakAn / bhAvAn vettItyanantaghnA, vibhaGgApekSayA'vadhau / / 1002 / anantaguNitAstebhyaH, zrutAjJAnaM idaM yataH / sarvamUrttAmUrttadravyasarvaparyAyagocaram // 1003 // zrutAjJAnAviSayANAM, keSAJcit viSayatvataH / spaSTatvAcca zrutajJAne, tebhyo vizeSato'dhikAH // 1004 // abhilApyAnabhilApyaviSaye'nantasaMguNAH / matyajJAne zrutajJAnAdabhilApyaikagocarAt // 1005 / / matijJAnaparyavAzca, tato vizeSato'dhikAH / matyajJAnAviSayANAM, viSayatvAt sphuTatvataH / / 1006 // tebhyo'pyanantaguNitAH, kevalajJAnaparyavAH / sarvAddhAbhAvinikhiladravyaparyAyabhAsanAt // 1007 // iti jJAnam / / 26 / / atha darzanam / dvirUpaM hi bhavedvastu, sAmAnyato vizeSataH / tatra sAmAnyabodho yastaddarzanamihoditam // 1008 // yathA prathamato dRSTo ghaTo'yamiti budhyate / taddarzanaM tadvizeSabodho jJAnaM bhavettvataH / / 1009 / / upacAranayenedaM, darzanaM parikIrtitam / vizuddhanayatastaccAnAkArajJAnalakSaNam // 1010 / / idaM sAkArabodhAtprAgavazyamabhyupeyate / anyathedaM kiJciditi, syAtkuto'vyaktabodhanam / / 1011 / / anena ca vinApi syAt, bodho sAkAra eva cet / tadaikasamayenaiva, syAdghaTAdivizeSavit / / 1012 / tathoktaM tattvArthavRttau -- " aupacArikanayazca jJAnaprakArameva darzanamicchati / zuddhanayaH punaranAkArameva saMgirate darzanam / AkAravacca vijJAnam / AkArazca vizeSanirdezo bhAvasya paryAyataH proktaH sa ca darzanasamanantarameva saMpadyate, antarmuhUrttakAlabhAvitvAt / AkAraparijJAnAcca prAgAlocanamavazyamabhyupeyam / anyathA prathamata eva pazyataH kimapi idamiti kuto'vyaktabodhanaM syAt ? yadi cAlocanamantareNAkAraparijJAnotpAda eva puMsaH syAt tathAsatyekasamayamAtreNa stambhakumbhAdIn vizeSAn gRhNIyAt" iti // sAmAnyenAvabodho yazcakSuSA jAyate'GginAm / taccakSudarzanaM prAhustatsyAdAcaturindriyAt // 1013 // yaH sAmAnyAvabodhaH syAccakSurvarjAparendriyaiH / acakSurdarzanaM tatsyAt, sarveSAmapi dehinAm // 1014 // tathoktaM tattvArthavRttau -- " cakSurdarzanamityAdi / cakSuSA darzanaM upalabdhiH sAmAnyArthagrahaNam / skandhAvAropayogavat tadaharjAtabAladArakanayanopalabdhivat vA vyutpannasyApi / acakSurdarzanaM - zeSendriyaiH zrotrAdibhiH sAmAnyArthagrahaNam // iti // yenAvadherupayoge, sAmAnyamavabudhyate / avadhijJAninAmeva, tatsyAdavadhidarzanam / / 1015 / - Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 77 yathaivamavadhijJAne, bhavatyavadhidarzanam / evaM vibhaGge'pyavadhidarzanaM kathitaM zrute // 1016 // ayaM bhAva:samyagdRgavadhijJAne, sAmAnyAvagamAtmakam / yathaitatsyAttathA mithyAdRgvibhaGge'pi tad bhavet // 1017 // nAmnA ca kathitaM prAstadapyavadhidarzanam / anAkAratvAvizeSAdvibhaGgadarzanaM na tat // 1018 // ayaM sUtrAbhiprAyaH // AhuH kArmagranthikAstu, yadyapi staH pRthakpRthak / sAkAretarabhedena, vibhaGgAvadhidarzane // 1019 // tathApi mithyArUpatvAnna samyagvastunizcayaH / vibhaGgAnnApyanAkAratvenAsyAvadhidarzanAt // 1020 // tato'nena darzanena, pRthagvivakSitena kim / tatkArmagranthikai sya, pRthagetadvivakSitam // 1021 / / tathoktam- 'sutte a vibhaMgassa ya, paruviyaM ohidaMsaNaM bahuso / kIsa puNo paDisiddhaM, kammapagaDIpagaraNami // __ ityAdyadhikaM vizeSaNavatyAH prajJApanASTAdazapadavRttitazcAvaseyam // tattvArthavRttikRtA'pi vibhaGgajJAne'vadhidarzanaM nAGgIkRtam / tathA ca tadgrantha:-"avadhidRgAvaraNakSayopazamAt vizeSagrahaNavimukho'vadhidarzanamityucyate / niyamatastu tatsamyagdRSTisvAmikam" / iti // sarvaM bhUtabhavadbhAvivastu sAmAnyabhAvataH / budhyate kevalajJAnAdanu kevaladarzanAt // 1022 // Adau darzanamanyeSAM, jJAnaM tadanu jAyate / kevalajJAninAmAdau, jJAnaM tadanu darzanam // 1023 // ata eva 'samvannUNaM sabbadarisINaM' iti paThyate // [zakrastava] prajJaptAH sarvata: stokA, jantavo'vadhidarzanAH / asaMkhyaguNitAstebhyazcakSurdarzanino matAH // 1024 // anantaguNitAstebhyo, matA: kevaladarzanAH / acakSurdarzanAstebhyo'pyanantaguNitAdhikAH // 1025 // kAlazcakSurdarzanasya, jaghanyo'ntarmuhUrttakam / sAtirekaM payorAzisahasraM paramaH punaH // 1026 // acakSurdarzanasyAsAvabhavyApekSayA bhavet / anAdyanto'nAdisAnto, bhavyAnAM siddhiyAyinAm // 1027 // jaghanyenaikasamaya:, syAtkAlo'vadhidarzane / utkarSato diHSaTSaSTivardhiyaH sAdhikA matAH // 1028 // jyeSTho nanvavadhijJAnakAla: SaTSaSTivArdhayaH / avadherdarzane tarhi yathokto ghaTate katham // 1029 // atrocyateavadhau ca vibhaGge cAvadhidarzanamAsthitam / tato dvAbhyAM sahabhAvAdyuktaH so'vadhidarzane // 1030 // atra bahu vaktavyam, tattu prajJApanASTAdazapadavRttito'vaseyam // kAla: sAdiranantazca, bhavetkevaladarzane / eSu kasyApyanAditvaM, nAcakSurdarzanaM vinA // 1031 // iti darzanam // 27 // catuSTayI darzanAnAM, tryajJAnI jJAnapaJcakam / amI dvAdaza nirdiSTA, upayogA bahuzrutaiH // 1032 // Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 jJAnapaJcakajJAnatrayaM sAkArakA amI / uktAH zeSAstvanAkArAzcaturdarzanalakSaNAH // 1033 // ityupayogAH // 28 // AhArakAH syuH chadmasthAH, sarva vakragatiM vinA / tricatuH samayAntA syAttatrAnAhAritApi ca // 1034 // gatirdidhA hi jantUnAM, prasthitAnAM paraM bhavam / saralA kuTilA cApi, tatraikasamayA''dimA // 1035 // utpattidezo yatra syAtsamazreNivyavasthitaH / tatraikasamayenaiva, RjugatyA'sumAn vrajet // 1036 // parajanmAyurAhArau, kSaNe'sminneva so'znute / tulyametadRjugatau, nizcayavyavahArayoH // 1037 // dvitIyasamaye'nRjjyA, vyavahAranayAzrayAt / udeti parajanmAyuridaM tAtparyamatra ca // 1038 // prAgbhavAntyakSaNo vakrapariNAmAbhimukhyataH / kaizciddhakrAdisamayo, gaNyate vyavahArataH // 1039 / / tatazca bhavAntarAdyasamaye, gatestvasmin dvitIyake / samaye parajanmAyurudeti khalu tanmate // 1040 // ___ yadAhuH- 'ujjugai paDhamasamae parabhaviyaM AuaM tahAhAro / vakkAi bIasamae parabhaviAuM udayamei // [bRhatsaMgrahaNI gAthA-330] nizcayanayAzrayAccasaMmukho'GgI gateryadyapyantyakSaNe tathApi hi / sattvAtprAgbhavasambandhisaMghAtaparizATayoH // 1041 // samayaH prAgbhava'syaiSa, sambhavenna punargateH / prAcyAGgasarvazATo'gyabhavAdyakSaNa eva yat // 1042 // 'parabhavapaDhame sADo'tti AgamavacanAt // udeti samaye'traiva, gatiH saha tadAyuSA / tato'nyajanmAyurvakragatAvapyAdimakSaNe // 1043 // tatra saMghAtaparizATasvarUpaM caivamAgamesaMghAta: parizATazca, tau dvau samuditAviti / audArikAdidehAnAM, prajJaptaM karaNatrayam // 1044 // sarvAtmanA pudgalAnAmAghe hi grahaNaM kSaNe / carame sarvathA tyAgo, dvitIyAdiSu cobhayam // 1045 // yathA taptatApikAyAM, sasnehAyAmapUpakaH / gRhNAti prathama snehaM, sarvAtmanA na tu tyajet // 1046 // tatazca kiJcid gRhNAti, snehaM kiJcitpunastyajet / saMghAtabhedarUpatvAtpudgalAnAM svabhAvataH // 1047 // tathaiva prathamotpannaH, prANabhRt prathamakSaNe / sarvAtmanotpattidezasthitAn gRhNAti pudgalAn // 1048 // tatazcAbhavaparyanta, dvitIyAdikSaNeSu tu / gRhmastyajaMzca tAn kuryAt, saMghAtaparizATanam // 1049 // tata Ayu:samAptau ca, bhAvyAyuHprathamakSaNe / syAt zATa eva prAgdehapudgalAnAM tu na grahaH // 1050 // audArikavaikriyAhArakeSu syustrayo'pyamI / saMghAtaparizATaH syAttaijase kArmaNe sadA // 1051 // anAditvAt bhavennaiva, saMghAtaH kevalo'nayoH / kevala: parizATazca, sambhavenmuktiyAyinAm // 1052 // 1. sayaiva-sayaiva iti pAThaH / Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 79 atra ca bhUyAn vistaro'sti sa cAvazyakavRttyAdibhyo'vaseyaH atha prakRtamvakrA gatizcaturdhA syAkairekAdibhiryutA / tatrAdyA dikSaNaikaikakSaNavRddhayA kramAtparAH // 1053 // tathAhiyadordhvalokapUrvasyA, adhaH zrayati pazcimAm // ekavakrA dvisamayA, jJeyA vakrA gatistadA // 1054 // samazreNigatitvena, janturekena yAtyadha: / dvitIyasamaye tiryaga, utpattidezamAzrayet // 1055 // pUrvadakSiNordhvadezAdadhazcedaparottarAm / vrajettadA dvikuTilA, gatistrisamayAtmikA // 1056 // ekenAdhassamazreNyA, tiryaganyena pazcimAm / tiryageva tRtIyena, vAyavyAM dizi yAti saH // 1057 // trasAnAmetadantaiva, vakrA syAnnAdhikA punaH / sthAvarANAM catuHpaJcasamayAntApi sA bhavet // 1058 // tatra catuHsamayA tvevaMtrasanADyA bahiradholokasya vidizo dizam / yAtyekena dvitIyena, trasanADyantare vizet // 1059 // UrdhvaM yAti tRtIyena, caturthe samaye puna: / trasanADyA vinirgatya, dizyaM svasthAnamAzrayet // 1060 // dizo vidizi yAne tu, nADImAye dvitIyake / Urca 'cAdhastRtIye tu, bahirvidizi turyake // 1061 // yadoktarItyA vidizo, jAyeta vidizi kvacit / tadA tatsamayAdhikyAt, syAtpaJcasamayA gatiH // 1062 // uktaM ca-'vidisAo disaM paDhame, bIe paisa nADimachami / uddhaM taie turie u, nIi vidisaM tu paMcamae' // iti bhagavatIvRttau zataka 14 prathamoddezake // bhagavatIsaptamazatakaprathamoddezake tu paJcasAmayikI vigrahagatimAzritya itthamuktaM dRzyate / idaM ca sUtre na darzitam / prAyeNetthamanutpattiriti // vyavahArApekSayA ca, bhavedAhArako'sumAn / gatau kilaikavakrAyAM, samayaddhitaye'pi hi // 1063 // tathAhi samaye pUrve, zarIrameSa utsRjet / tasminpunaH taccharIrayogyA: kecana pudgalAH // 1064 // lomAhAreNa sambandhamAyAnti jIvayogata: / audArikAdipudgalAdAnaM cAhAra ucyate // 1065 // evamatrAdyasamaye, AhAra: paribhAvitaH / sarvatraiva dvivakrAdAvapyAdyakSaNa AhRtiH // 1066 // dvitIyasamaye cAsAvutpattidezamApatet / tadA tadbhavayogyANUn, yathAsambhavamAharet // 1067 // dvivakrA tu trisamayA, madhyastatra nirAhatiH / AdyantayoH samayayorAhAra: punaruktavat // 1068 // evaM ca tricaturvakre, catuHpaJcakSaNAtmake / madhyAstayornirAhArAH, sAhArAvAdimAntimau // 1069 // yadAhuH-igaduticauvakkAsu, dugAisamayesu parabhavAhAro / dugavakkAisu samayA, igadotinni u aNAhArA // [bRhatsaMgrahaNI gAthA-331] bhavasya bhAvina: pUrve, kSaNe prAgvapuSA saha / asambandhAdanAptyA ca, bhAvino'Ggasya nAhRtiH // 1070 // 1. vA iti pAThaH Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 dvitIyasamaye tu svaM, sthAnaM prApyAharettataH / samaya: syAdanAhAra, ekavakrAgatAvapi // 1071 // anyasyAM dvAvanAhArau, tRtIyasyAM trayastathA / caturthyAmapi catvAraH, sAhAro'ntyo'khilAsu yat // 1072 // tatazca vyavahAreNotkarSataH samayAstrayaH / nizcayena tu catvAro, nirAhArAH prakIrtitAH // 1073 // sAmAnyAt sarvata: stokA, nirAhArAH zarIriNaH / AhArakA asaMkhyeyaguNAstebhyaH prakIrtitAH // 1074 // trividhazca sa AhAra, oja AhAra AdimaH / lomAhAro dvitIyazca, prakSepAkhyastRtIyakaH // 1075 // tatrAdyaM dehamutsRjya, RjvyA kuTilayAthavA / gatvotpattisthAnamApya, prathame samaye'sumAn // 1076 // taijasakArmaNayogenAhArayati pudgalAn / audArikAdyAgayogyAn, dvitIyAdikSaNeSvatha // 1077 // audArikAdimizreNArabdhatvAddhapuSastataH / yAvaccharIraniSpattirantarmuhUrttakAlikI // 1078 // yadAhu :-'teeNa kammaeNaM, AhArei aNaMtaraM jIvo / teNa paraM mIseNaM, jAva sarIrassa nipphattI' // sa sarvo'pyojaAhAra, ojo dehArhapudgalAH / ojo vA taijasaH kAyastadrUpastena vA kRtaH // 1079 // zarIropaSTambhakAnAM, pudgalAnAM samAhRtiH / tvagindiyAdisparzana, lomAhAra: sa ucyate // 1080 // mukhe kavalanikSepAdasau kAvalikAbhidha: / ekendriyANAM devAnAM, nArakANAM ca na hyasau // 1081 // jIvAH sarve'pyaparyAptA, oja AhAriNo matA: / dehaparyAptiparyAptA, lomAhArAH same'GginaH // 1082 // ojaso'nAbhoga eva lomastvAbhogajo'pi ca / ekendriyANAM lomo'pi, syAdanAbhoga eva hi // 1083 // ___ tathoktaM saMgrahaNIvRttau-'ekendriyANAmatistokApaTumanodravyalabdhInAmAbhogamAnyAt vastuto'nAbhoganivartita eva' // yadAgama:-'egediyANAM no Abhoga: nibbattie, aNAbhoganivattie / iti // dikSaNono bhavaH kSullo, jaghanyA kAyasaMsthitiH / AhAritve gariSThA ca, kAlacakrANyasaMkhyazaH // 1084 // ityAhAraH // 29 // guNA nAma guNasthAnAnyamUni ca caturdaza / vacmi svarUpameteSAmanvartha vyaktipUrvakam // 1085 // tathAhuH-karmagranthAdau [karmagrantha-2 gAthA-2] micche sAsaNa mIse, aviraya dese pamatta apamatte / niyaTTI aniyaTTI, suhumuvasama khINa sajogi ajogi guNA // guNA jJAnadayasteSAM, sthAnaM nAma svarUpabhit / zuddhayazuddhiprakarSApakarSotthA'tra prakIrtyate // 1066 // tatra mithyA viparyastA, jinapraNItavastuSu / dRSTiryasya pratipattiH, sa mithyAdRSTirucyate // 1087 // yattu tasya guNasthAnaM, samyagdRSTimabibhrataH / mithyAdRSTiguNasthAnaM, taduktaM pUrvasUribhiH // 1088 // nanu mithyAdRzAM dRSTeviparyAsAtkuto bhavet / jJAnAdiguNasadbhAvo yadguNasthAnatocyate // 1089 // atra bUma:-bhavedyadyapi mithyAtvavatAmasumatAmiha / pratipattirviparyastA, jinapraNItavastuSu // 1090 // Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 81 tathApi kAcit manujapazcAdivastugocarA / teSAmapyaviparyastA, pratipattirbhaved dhruvam // 1091 // AstAmanye manuSyAdyA, nigodadehinAmapi / astyavyaktasparzamAtrapratipattiyathAsthitA // 1092 // yathA ghanaghanacchanne''pi syAtkApi tatprabhA / anAvRttA na cedrAtridinAbhedaH prasajyate // 1093 // iti prathamaguNasthAnam // AyamaupazamikAkhyaM, samyaktvasyAtra sAdayet / yo'nantAnubandhikaSAyodaya: sA''yasAdanaH // 1094 // utkarSAdAvalISaTkAt, samyaktvamapagacchati / anantAnubandhyudaye, jaghanyAtsamayena yat // 1095 // pRSodarAditvAllope, yakArasya bhavetpadam / AsAdanamityanantAnubandhyudayavAcakam // 1096 // tatazcaAsAdanena yukto yaH, sa sAsAdana ucyate / sa cAsau samyagdRSTistad, guNasthAnaM dvitIyakam // 1097 // taccaivam- prAguktasyaupazamikasamyaktvasya jaghanyataH / zeSe kSaNe SaTsu zeSAsUtkarSAdAvalISSatha // 1098 // mahAbibhISikotthAnakalpa: kenApi hetunA / kasyApyanantAnubandhikaSAyAbhyudayo bhavet // 1099 // athaitasminnanantAnubandhinAmudaye sati / sAsAdanasamyagdRSTiguNasthAnaM spRzatyasau // 1100 // yadivopazamazreNyA:, syAdidaM patatoGginaH / samyaktvasyaupazamikasyAnte kasyApi pUrvavat // 1101 // tata UrdhvaM ca mithyAtvamavazyameSa gacchati / patan dvitIyasopAnAdAdyameva hi gacchati // 1102 // nAmnA sAsvAdanasamyagdRgguNasthAnamapyadaH / ucyate tatra cAnvoM, matimadbhirayaM smRtaH // 1103 // udghamyamAnasamyaktvAsvAdanena sahAsti yaH / sa hi sAsvAdanasamyagdRSTirityabhidhIyate // 1104 // yathAhi bhuktaM kSIrAnnamudramanmakSikAdinA / kiJcidAsvAdayatyeva, tadrasaM vyagramAnasaH // 1105 // tathA'yamapi mithyAtvAbhimukho bhrAntamAnasa: / samyaktvamudramannAsvAdayetkiJcana tadrasam // 1106 // iti dvitIyam // pUrvoktapuJjatritaye, sa yadyardhavizuddhakaH / samudeti tadA tasyodayena syAccharIriNaH // 1107 // zraddhA jinoktatattve'rdhavizuddhA'sau tadocyate / samyagmithyAdRSTiriti, guNasthAnaM ca tasya tat // 1108 // antarmuhUrtaM kAlo'sya, tata UrdhvaM sa dehabhRt / avazyaM yAti mithyAtvaM, samyaktvamathavA''pnuyAt // 1109 // iti tRtIyam // sAvadyayogAvirato, ya: syAtsamyaktvavAnapi / guNasthAnamaviratasamyagdRSTyAkhyamasya tat // 1110 // pUrvoktamaupazamikaM, zuddhapuJjodayena vA / kSAyopazamikAbhikhyaM, samyaktvaM prAptavAnapi // 1111 // samyaktvaM kSAyikaM vA''pto, kSINadarzanasaptakaH / kalayannapi sAvadyaviratiM muktidAyinIm // 1112 // naivApratyAkhyAnanAmakaSAyodayavijjataH / sa dezato'pi viratiM, kartuM pAlayituM kSamaH // 1113 // Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iti caturtham // sthUlasAvadyaviramAdyo dezaviratiM zrayet / sa dezaviratastasya, guNasthAnaM taducyate // 1114 // sarvasAvadyaviratiM, jAnato'pyasya muktidAm / tadAdRtau pratyAkhyAnAvaraNA yAnti vijatAm // 1115 // iti paMcamam // saMyatassarvasAvadyayogebhyo virato'pi yaH / kaSAyanidrAvikathAdipramAdaiH pramAdyati // 1116 // sa pramattaH saMyato'sya, pramattasaMyatAbhidham / guNasthAnaM prAktanebhyaH, syAdizuddhiprakarSabhRt // 1117 // vakSyamANebhyazca tebhyaH, syAdizuddhayapakarSabhRt / zuddhiprakarSApakarSAvevaM bhAvyau pareSvapi // 1118 // iti SaSTham // yazca nidrAkaSAyAdipramAdarahito yatiH / guNasthAnaM bhavettasyApramattasaMyatAbhidham // 1119 // iti saptamam // sthitighAto rasaghAto, guNazreNistathA parA / guNAnAM saMkramazcaiva bandho bhavati paJcamaH // 1120 // eSAM paJcAnAmapUrvaM karaNaM prAgapekSayA / bhavedyasyAsAvapUrvakaraNo nAma kIrtitaH // 1121 // garIyasyAH sthiteAnAvaraNIyAdikarmaNAm / yo'pavartanayA ghAta:, sthitighAtaH sa ucyate // 1122 // karmadravyasthakaTukatvAdikasya rasasya hi / yo'pavartanayA ghAto, rasaghAta: sa kIrtyate // 1123 // etau pUrvaguNasthAneSvalpAveva karoti saH / vizuddhayalpatayA'smiMstu, mahAntau zuddhivRddhitaH // 1124 // yatprAgAzritya dalikaracanAM tAM laghIyasIm / cakAra kAlato drAdhIyasI zuddhyapakarSataH // 1125 // asmiMstvAzritya dalikaracanAM tAM prathIyasIm / karoti kAlato'lpAM tadapUrvAM prAgapekSayA // 1126 // tathA badhyamAnazubhaprakRtiSvazubhAtmanAm / tAsAmabadhyamAnAnAM, dalikasya pratikSaNe // 1127 // asaMkhyaguNavRddhyA yaH, kSepaH sa guNasaMkramaH / tamapyapUrvaM kurvIta, so'tra zuddhiprakarSataH // 1128 // sthitiM drAghIyasI pUrvaguNasthAneSu baddhavAn / azuddhatvAdiha punastAmapUrvAM vizuddhitaH // 1129 // palyAsaMkhyeyabhAgena, hInahInatarAM sRjet / tad guNasthAnamasya syAdapUrvakaraNAbhidham // 1130 // kSapakazcopazamakazcetyasau bhavati dvidhA / kSapaNopazamArhatvAdevAyaM procyate tathA // 1131 // na yadyapi kSapayati, na copazamayatyayam // tathApyuktastathA rAjyAhaH kumAro yathA nRpaH // 1132 // antarmuhUrttamAnAyA, apUrvakaraNasthiteH / Adya eva kSaNa etadguNasthAnaM prapannakAn // 1133 // traikAlikAGgino'pekSya, jaghanyAdInyasaMkhyazaH / sthAnAnyadhyavasAyasyotkRSTAntAni bhavanti hi // 1134 // asaMkhyalokAkAzAMzamitAni syuramUni ca / tato'dhikAdhikAni syurddhitIyAdikSaNeSu tu // 1135 // Aye kSaNe yajjaghanyaM, tato'nantaguNojjalam / bhavedAyakSaNotkRSTaM, tato'nantaguNAdhikam // 1136 // Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 83 kSaNe dvitIye jaghanyamevamantyakSaNAvadhi / mithaH SaTsthAnapatitAnyekakSaNabhavAni tu // 1137 // samakAlaM prapannAnAM, guNasthAnamidaM khalu / bahUnAM bhavyajIvAnAM varttate yatparasparam / / 1138 / / uktarUpAdhyavasAyasthAnavyAvRttilakSaNA / nivRttistannivRttyAkhyamapyetatkIrtyate budhaiH // 1139 // ityaSTamam // tathA parasparAdhyavasAyasthAnavyAvRttilakSaNA / nivRttiryasya nAstyeSo'nivRttAkhyo'sumAn bhavet / / 1140 / / tathA kiTTIkRtasUkSmasamparAyavyapekSayA / sthUlo yasyAstyasau sa syAdbAdarasaMparAyakaH / / 1141 / / tataH padadvayasyAsya, vihite karmadhAraye / syAtso'nivRttibAdarasaMparAyAbhidhastataH / / 1142 / / tasyAnivRttibAdarasamparAyasya kIrtitam / guNasthAnamanivRttibAdarasamparAyakam // 1143 // antarmuhUrttamAnasya, yAvanto'sya kSaNA: khalu / tAvantyevAdhyavasAyasthAnAnyAhurjinezvarAH / / 1144 // asmin yadekasamaye, prAptAnAM bhUyasAmapi / ekamevAdhyavasAyasthAnakaM kIrttitaM jinaiH / / 1145 // anantaguNazuddhaM ca, pratikSaNaM yathottaram / sthAnamadhyavasAyasya, guNasthAne'tra kIrttitam // 1146 // kSapakazcopazamakazcetyasau bhavati dvidhA / kSapayedvopazamayedvA'sau yanmohanIyakam // 1147 // iti navamam // I sUkSmaH kITTIkRto lobhakaSAyodayalakSaNaH / saMparAyo yasya sUkSmasaMparAyaH sa ucyate / / 1148 / / kSapakazcopazamakazceti syAtso'pi hi dvidhA / guNasthAnaM tasya sUkSmasaMparAyAbhidhaM smRtam / / 1149 // iti dazamam // yenopazamitA vidyamAnA api kaSAyakAH // nItA vipAkapradezodayAdInAmayogyatAm / / 1150 // upazAntakaSAyasya, vItarAgasya tasya yat / chadmasthasya guNasthAnaM, tadAkhyAtaM tadAkhyayA / / 1151 / / asau hyupazamazreNyArambhe'nantAnubandhinaH / kaSAyAn drAgavirato, dezena virato'thavA / / 1152 / / pramatto vA'pramattaH san, zamayitvA tataH param / darzanamohatritayaM, zamayedatha zuddhadhIH / / 1153 / / karmagranthAvacUrau tvihopazamazreNikRdapramattayatireva / kecidAcAryA aviratadezaviratapramattApramattayatInAmanyatama ityAhuriti dRzyate // zrayantyupazamazreNimAdyaM saMhananatrayam / dadhAnA nArdhanArAcAdikaM saMhananatrayam / / 1154 / / tathoktam / 'upazamazreNistu prathamasaMhananatrayeNa Aruhyate' / iti karmastavavRttau // parivRttizatAn kRtvA'sau pramattApramattayoH / gatvA cApUrvakaraNaguNasthAnaM tataH param / / 1155 / / klIbastrIvedau hAsyAdiSaTkaM puMvedamapyatha / kramAt pratyAkhyAnApratyAkhyAnasaMjvalanAH krudhaH / / 1156 / / tathaiva trividhaM mAnaM, mAyAM ca trividhAM tathA / dvitIyatRtIyau lobhau, viMzatiH prakRtIrimAH / / 1157 / / Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zamayitvA guNasthAne, navame dazame tataH / zamI saMjvalanaM lobha, zamayatyatidurjayam // 1158 // eka kSaNaM jaghanyenotkarSaNAntarmuhUrttakam / upazAntakaSAya: syAdUrdhvaM ca niyamAttataH // 1159 // zraddhAkSayAt bhavAntAddhA, patatyaddhAkSayAtpunaH / patanpazcAnupUrvyA'sau, yAti yAvatpramattakam // 1160 // guNasthAnadvayaM yAti, kazcittato'pyadhastanam / kazcitsAsAdanabhAvaM, prApya mithyAtvamapyaho // 1161 // patitazca bhave nAsmin, siddhyedutkarSato vaset / dezonapudgalaparAvartArdhaM ko'pi saMsRtau // 1162 // tathoktaM mahAbhASye- [vizeSAvazyaka zlo. 1316] 'jar3a uvasaMtakasAo, lahai aNaMtaM puNovi paDivAyam / na hu bhe vIsasiyavvaM, thove vi kasAyasesaMmi' // bhavakSayAdyaH patati, Adya eva kSaNe sa tu / sarvANyapi bandhanAdikaraNAni pravartayet // 1163 // baddhAyurAyuHkSayato, mriyate zreNigo yadi / anuttarasureSveSa, niyamena tadodbhavet // 1164 // tathoktaM bhASyavRttau-'yadi baddhAyurupazamazreNiM pratipannaH zreNimadhyagataguNasthAnavartI vA upazAntamoho vA bhUtvA kAlaM karoti tadA niyamena anuttarasureSvevotpadyate // iti // [vizeSAvazyaka zlo. 1311] guNasthAnasyAsya proktA, sthitireka kSaNaM laghuH / anuttareSu vrajataH, sA jJeyA jIvitakSayAt // 1165 // kuryAdupazamazreNimutkarSAdekajanmani / dvau vArau caturo vArAMzcAGgI saMsAramAvasan // 1166 // zreNirekaivaikabhave, bhavet siddhAntinAM mate / kSapakopazamazreNyoH, karmagranthamate puna: // 1167 // kRtaikopazamazreNiH, kSapakazreNimAzrayet / bhave tatra diHkRtopazamazreNistu naiva tAm // iti karmagranthalaghuvRttau // ityekAdazam // kSINA: kaSAyA yasya syuH, sa syAtkSINakaSAyakaH / vItarAga: chadmasthazca, guNasthAnaM yadasya tat // 1168 // kSINakaSAyacchadmasthavItarAgAhvayaM bhavet / guNasthAnaM kevalitvadrAdhigamagopuram // 1169 // tatra ca-zreSThasaMhanano varSASTakAdhikavayo naraH / saddhyAnaH kSapakazreNimapramAdaH prapadyate // 1170 // tathoktaM karmagranthalaghuvRttau-"kSapakazreNipratipannaH manuSyaH varSASTakoparivartyaviratAdInAmanyatamo'tyantazuddhapariNAma uttamasaMhananaH, tatra pUrvavidapramataH zukladhyAnopagato'pi, kecana dharmadhyAnopagata, ityAhuH // vizeSAvazyakavRttau ca, pUrvadhararapramattaH zukladhyAnopagato'pyetAM pratipadyate, zeSAstatvaviratAdayo dharmadhyAnopagatA iti nirNaya: // tatkramazcAyamsa turyAdiguNasthAnacatuSkAnyatare'ntayet / antarmuhUrtAyugapat, prAganantAnubandhinaH // 1171 // tataH krameNa mithyAtvaM, mizraM samyaktvamantayet / ucyate kRtakaraNaH, kSINe'smin saptake ca saH // 1172 // baddhAyuH kSapakazreNyArambhakazcennivarttate / anantAnubandhinAzAnantaraM jIvitakSayAt // 1173 // tadA mithyAtvodayena, bhUyo'nantAnubandhinaH / bajAti mithyAtvarUpataddhIjasyAvinAzataH // 1174 // kSINe mithyAtvabIje tu, bhUyo'nantAnubandhinAm / na bandho'sti kSitiruho, bIje dagdhe hi nAGkaraH // 1175 // Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 85 sUreSUtpadyate'vazyaM, baddhAyuH kSINasaptakaH / cettadAnImapatitapariNAmo mriyate saH // 1176 // nipatatpariNAmastu, baddhAyurmiyate yadi / gatimanyatamAM yAti, sa vizuddhyanusArataH // 1177 // baddhAyuSko'thAkSatAyuH, kSapako mriyate na cet / niyamAt saptake kSINe, vizrAmyati tathA'pyasau // 1178 // sakalakSapakazcAtha, vidhAya saptakakSayam / kSayaM nayet svarnarakatiryagAyUMSyataH param // 1179 // pratyAkhyAnApratyAkhyAnASTakamantayet guNe navame / tasminnarddhakSapite, kSapayediti SoDazaprakRtI: // 1180 // tiryagnarakasthAnavarayugalAnyudyotamAtapaM caiva / styAnarddhitrayasAdhAraNavikalaikAkSajAtIzca // 1181 // atra tiryagyugalaM tiryaggatitiryagAnupUrvIrupam / narakayugalaM-narakagati narakAnupUrvIrUpam / sthAvarayugalaM-sthAvarasUkSmAkhyam // iti jJeyam // ardhadagdhendhano vahirdahetprApyendhanAntaram / kSapako'pi tathA'trAntaH, kSapayetprakRtI: parAH // 1182 // kaSAyASTakazeSaM ca, kSapayitvA'ntayet kramAt / klIbastrIvedahAsyAdiSaTkapUruSavedakAn // 1183 // eSaH sUtrAdezaH // anye punaH AhuH SoDaza karmANyeva pUrvaM kSapayitumArabhate // kevalamapAntarAle'STau kaSAyAn kSapayati, pazcAt SoDaza karmANi, iti karmagranthavRttau // kramaH puMsyArambhake'yaM, strI tu kSapayati kramAt / klIbapuMvedahAsyAdiSaTkaM strIvedameva ca // 1184 // klIbastvArambhako nUnaM, strIvedaM prathamaM kSapet / puMvedaM hAsyaSaTkaM ca, napuMvedaM tataH kramAt // 1185 / / tata: saMjvalanakrodhamAnamAyAzca so'ntayet / tata: saMjvalanaM lobhaM, kSapayeddazame guNe // 1186 // lobhe ca mUlataH kSINe, nistIrNo mohasAgaram / vizrAmyati sa tatrAntarmuhUrtaM kSapako muniH // 1187 // tathoktaM mahAbhASye-'khINe khavaganiyaTTho vIsamaye mohasAgaraM tarium / aMtomuhuttamudahiM, tariu~ thAhe jahA puriso' // [vizeSAvazyaka zlo. 1340] gato'tha dvAdaze kSINakaSAyAkhye guNe'sumAn / nidrAM ca pracalAM cAsyAntayedantyAdimakSaNe // 1188 // paJcajJAnAvaraNAni, catasro darzanAvRtI: / paJcavighnAMzca kSaNe'ntye, kSapayitvA jino bhavet // 1189 // evaM caaSTacatvAriMzadAdyaM, zataM prakRtayo'tra yA: / sattAyAmabhavaMstAsu, SaTcatvAriMzataH kSayAt // 1190 // dvayAcaM zataM prakRtayo'vaziSTA dazame guNe / kSINamohaddhicaramakSaNAvadhyekayukzatam // 1191 // sattAyAM navanavatiH, kSINamohAntimakSaNe / caturdazakSayAdatra, paJcAzItiH sayogini // 1192 // tato'yogiddhicaramakSaNe dAsaptatikSayaH / ayoginaH kSaNe'ntye ca, zeSatrayodazakSayaH // 1193 // atra bhASyam-'AvaraNaklayasamaye, nicchaDyanayassa kevaluppattI / tatto'NaMtarasamaye, vavahAro kevalaM bhaNai' // iti dvAdazam // [vizeSAvazyaka zlo. 1342] yogo nAmAtmano vIrya, tatsyAlabdhivizeSata: / vIryAntarAyakSapaNakSayopazamasambhavAt // 1194 // Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 yogo dvidhA sakaraNo'karaNazceti kIrtitaH / tatra kevalino jJeyadRzyeSvakhilavastuSu // 1195 // upayujhAnasya kila, kevale jJAnadarzane / yo'sAvapratigho vIryavizeSo'karaNa: sa tu // 1196 // ayaM ca nAnAdhikRto, yoga: sakaraNastu yaH / manovAkvAyakaraNahetuko'dhikRto'tra saH // 1197 // kevalyupetastaiogaiH, sayogI kevalI bhavet / sayogikevalyAkhyaM syAt, guNasthAnaM ca tasya yat // 1198 // manovAkkAyajAzcaivaM, yogA: kevalino'pi hi / bhavanti kAyikastatra, gamanAgamanAdiSu // 1199 // vAciko yatamAnAnAM, jinAnAM dezanAdiSu / bhavatyevaM manoyogo'pyeSAM vizvopakAriNAm // 1200 // mana:paryAyavadbhirvA, devairvA'nuttarAdibhiH / pRSTasya manasA'rthasya, kurvatAM manasottaram // 1201 // dvicatvAriMzataH karmaprakRtInAmihodayaH / jinendrasyAparasyaikacatvAriMzata eva ca // 1202 // audArikAGgopAGge ca, zubhAnyakhagatiddhayam / asthiraM cAzubhaM ceti, pratyekaM ca sthiraM zubham // 1203 // saMsthAnaSaTkamagurulaghUpaghAtameva ca / parAghAtocchvAsavarNagandhasparzarasA iti // 1204 // nirmANAdyasaMhanane, dehe taijasakArmaNe / asAtasAtAnyatarat, tathA susvaraduHsvare // 1205 // etAsAM triMzata: karmaprakRtInAM trayodaze / guNasthAne vyavaccheda, udayApekSayA bhavet // 1206 // bhASApudgalasaMghAtavipAkitvAdayogini / nodayo duHsvaranAmasusvaranAmakarmaNoH // 1207 // zarIrapudgaladalavipAkitvAdayogini / zeSA na syuH kAyayogA, bhAvAtprakRtayastvimAH // 1208 // tatazca-yaza: subhagamAdeyaM, paryAptaM trasabAdare / paJcAkSajAtirmanujAyurgatI jinanAma ca // 1209 // uccairgotraM tathA sAtAsAtAnyataradeva ca / antyakSaNAvadhyudayA, dvAdazaitA ayoginaH // 1210 // iti trayodazam // nAsti yogo'syetyayogI, tAdRzo yazca kevalI / guNasthAnaM bhavettasyAyogikevalinAmakam // 1211 // taccaivamantarmuhUrttazeSAyuH, sayogI kevalI kila / lezyAtItaM pratipitsuvA'naM yogAn ruNaddhi saH // 1212 // tatra pUrvaM bAdareNa, kAyayogena bAdarau / ruNaddhi vAgmanoyogau, kAyayogaM tatazca tam // 1213 // sUkSmakriyaM cAnivRttizukladhyAnaM vibhAvayan / rundhyAt sUkSmAGgayogena, sUkSmau mAnasavAcikau // 1214 // ruNajhyatho kAyayogaM, svAtmanaiva ca sUkSmakam / sa syAttadA vibhAgonadehavyApipradezakaH // 1215 // zukladhyAnaM samucchinnakriyamapratipAti ca / dhyAyana paJcahUsvavarNoccAramAnaM sa kAlata: // 1216 // zailezIkaraNaM yAti, tacca prApto bhavatyasau / yogavyApArarahito'yogI siddhyatyasau tataH // 1217 // gatyAnupUrdo devasya, zubhAnyakhagatidvayam / drau gandhAvaSTa ca sparzA, rasavarNAGgapaJcakam // 1218 // tathA paJca bandhanAni, paJca saMghAtanAnyapi / nirmANaM SaT saMhananAnyasthiraM vAzubhaM tathA // 1219 // Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 87 durbhagaM ca duHsvaraM cAnAdeyamayazo'pi ca / saMsthAnaSaTkamagurulaghUpaghAtameva ca // 1220 // parAghAtamathocchvAsamaparyAptAbhidhaM tathA / asAtasAtayorekaM, pratyekaM ca sthiraM zubham // 1221 // upAGgatritayaM nIcairgotraM susvarameva ca / ayogyupAntasamaye, iti dvAsaptateH kSayaH // 1222 // manujasya gatizcAyuzcAnupUrvIti ca trayam / trasabAdaraparyAptayazAMsIti catuSTayam // 1223 // uccairgotramathAdeyaM, subhagaM jinanAma ca / asAtasAtayorekaM, jAtiH paJcendriyasya ca // 1224 // trayodazaitA: prakRtI:, kSapayitvA'ntime kSaNe / ayogI kevalI siddhyennirmUlagatakalmaSaH // 1225 // matAntare'trAnupUrvI kSipatyupAntimakSaNe / tatastrisaptatiM tatra, dvAdazAntye kSaNe kSipet // 1226 // iti caturdazam // AdyaM dvitIyaM turyaM ca, guNasthAnAnyamUni vai / gacchantamanugacchanti, paraloke zarIriNam // 1227 // mizradezaviratyAdInyekAdaza parANi ca / sarvathA'tra parityajya jIvA yAnti paraM bhavam // 1228 // tatra mizre sthitaH prANI, mRtiM naivAdhigacchati / syurdezaviratAdIni, yAvajjIvAvadhIni ca // 1229 // yattRtIyaM guNasthAnaM, dvAdazaM ca trayodazam / vinA'nyeSvekAdazasu, guNeSu mriyate'sumAn // 1230 // stokA ekAdazaguNasthitA utkarSato'pi yat / catuHpaJcAzadevAmI, yugapat sambhavanti hi // 1231 // tebhya: saMkhyaguNA: kSINamohAste hyaSTayuk zatam / yugapatsyuraSTamAditriguNasthAstato'dhikAH // 1232 // mithastulyAzca yacchreNidrayasthA api saMgatAH / syu SaSTyuttarazataM, pratyekaM triSu teSu te // 1233 // yogyapramattapramattAstebhyaH saMkhyaguNA: kramAt / yatte mitA: koTikoTizatakoTisahasrakaiH // 1234 // paJcamasthA dvitIyasthA, mizrAzcAviratA: kramAt / pratyekaM syurasaMkhyeyaguNAstebhyastvayoginaH // 1235 // syuranantaguNA mithyAdRzastebhyo'pyanantakAH / idamalpabahutvaM syAt, sarvatrotkarSasambhave // 1236 // viparyayo'pyanyathA syAt, stokAH syurjAtucidyathA / utkRSTazAntamohebhyo, jaghanyA: kSINamohakAH // 1237 // evaM sAsvAdanAdiSvapi bhAvyam // mithyAtvaM kAlato'nAdi, sAntaM syAtsAdisAntakam / anAdyanantaM ca na tatsAdhanantaM tu sambhavet // 1238 // syAdAdyaM tatra bhavyAnAmanAptapUrvasadRzAm / dvitIyaM prApya samyaktvaM, punarmithyAtvamIyuSAm // 1239 // syAttRtIyamabhavyAnAM, sadA mithyAtvavartinAm / AnantyAsambhavAt sAdesturyaM yuktamasambhavi // 1240 // sAsAdanaM coktameva SaDAvalimitaM purA / turyaM mitaM samadhikatrayastriMzatpayoghibhiH // 1241 // sarvArthasiddhadevatve, trayastriMzatpayonidhIn / dhRtvA'viratasamyaktvaM, tato'trApyAgato'sakau // 1242 // yAvadadyApi viratiM, nApnoti tAvadeSa yat / turyameva guNasthAnamurarIkRtya varttate // 1243 // kiJcinyUnanavAbdonapUrvakoTimite mate / trayodazaM paJcamaM ca, guNasthAne ubhe api // 1244 // Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 antimaM DaJaNanametyevaMrUpaiH kilAkSaraiH / avilambAtvaritayoccAritaiH pramitaM bhavet // 1245 / / AntarmuhUrtikAni syuH, roSANyaSTApyamUni ca / kecidUcurnyUnapUrvakoTike SaSThasaptake / / 1246 / / tathoktaM bhagavatI sUtre - "pamattasaMjayassa NaM pamattasaMjame vaTTamANassa savvAviNaM pamattaddhAkAlao kevacciraM hoi ?! maMDiA ! eka jIvaM paDucca ja egaM samayaM ukkoseNaM desUNA pubvakoDI / NANAjIve paDucca savvaddhA, asyavRttiH - jaha0 evaM samayaMti kathaM ! ucyate, pramattasaMyatapratipattisamayasamanantarameva maraNAt, 'desUNA puvvakoDitti', kila pratyekamantarmuhUrttapramANe eva pramattApramattaguNasthAne / te ca paryAyeNa jAyamAne dezonapUrvakoTiM yAvadutkarSeNa bhavataH / mahAnti cApramattApekSayA pramattAntarmuhUrttAni kalpyante / evaM cAntarmuhUrttapramANAnAM pramattAddhAnAM sarvAsAM milane dezonapUrvakoTIkAlamAnaM bhavati // anye tvAhuH / aSTavarSonAM pUrvakoTiM yAvadutkarSataH pramattatA syAt / evamapramattasUtramapi // navaraM // ' jaha0 aMtamuhuttaM 'ti / kilApramattAddhAyAM varttamAnasya antarmuhUrttamadhye mRtyurna bhavatIti // cUrNikAramataM tu pramattasaMyatavarjaH sarvo'pi sarvavirato'pramatta ucyate pramAdAbhAvAt / sa copazamazreNiM pratipadyamAna: muhUrttAbhyantare kAlaM kurvan jaghanyakAlo labhyate iti // dezonapUrvakoTI tu kevalinamAzritya iti" // yannirdiSTaM jinAdhIzairekajIvavyapekSayA / tyaktvA puna: prAptirUpamathaiSAmucyate'ntaram / / 1247 / / jaghanyaM sAsAdanasya palyAsaMkhyAMzasaMmitam / zeSeSu ca dazAnAM syAdantarmuhUrttamantaram // 1248 // mithyAtvasya tadutkRSTaM, dviHSaTSaSTiH payodhayaH / sAdhikA: kathitAstatra, zrUyatAM bhAvanA tviyam // 1249 // anubhUya sthitiM kazcit samyaktvasya garIyasIm / mizraM tato'ntarmuhUrttamanubhUya tataH punaH / / SaTSaSTyambhonidhimitAM, samyaktvasya gurusthitim / samApya ko'pi mithyAtvaM, jAtu yAti tadA hi tat // 1251 // dezonapudgalaparAvarttArddhapramitaM matam / dvitIyAdInAM dazAnAM guNAnAM jyeSThamantaram // 1252 // kSapakasyAntaraM jAtu na syAt triSvaSTamAdiSu / sakRtprApteH kSINamohAditraye'pyantaraM na hi / / 1253 // iti guNAH // 30 // atha yogaH // 1250 // daza paJcAdhikA yogAH, sapta syustatra kAyikA: / catvAro mAnasodbhUtAstAvanta eva vAcikAH // 1254 // audArikastanmizraH syAdvaikriyastena mizritaH / AhArakastanmizraH saptamastaijasakArmaNaH / / 1255 / / paryAptAnAM nRtirazcAmaudArikAbhidho bhavet / syAttanmizrastu paryAptAparyAptAnAM tathocyate / / 1256 / / kArmaNena vaikriyeNAhArakeNeti ca tridhA / audArikamizrakAyayogaM yogIzvarA jaguH // 1257 // audArikAGganAmAditAdRkkarmaniyogataH / utpattidezaM prAptena, tirazcA manujena vA / / 1258 // yadaudArikamArabdhaM, na ca pUrNIkRtaM bhavet / tAvadaudArikamizraH, kArmaNena saha dhruvam / / 1259 / / tathA coktaM niryuktikAreNa zastra (AhAra) parijJAdhyayane -- "teeNa kammaeNaM, AhAreD aNaMtaraM jIvo / teNa paraM misseNaM, jAva sarIrassa nippattI" // Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 89 nanu mizratvamubhayaniSThamaudArikaM yathA / mizraM bhavetkArmaNena, tathA tenApi kArmaNam // 1260 // tatazcaudArikAmizramevedaM kathamucyate? / asya kArmaNamizratvamapi kiM nAbhidhIyate ? // 1261 // atrAhuH-AsaMsAraM kArmaNasyAvastitvena sarvadA / sakaleSvapi deheSu, sambhavedasya mizratA // 1262 / / tatazca-kArmaNamizramityukte, nirNatuM naiva zakyate / kimaudArikasambandhi, kiM vA'parazarIrajam // 1263 // audArikasya cotpattiM, samAzritya pradhAnatA / kAdAcitkatayA cAsya, pratipattirasaMzayA // 1264 // tadaudArikamizratvavyapadezo'sya yauktikaH / na tu kArmaNamizratvavyapadezastathAvidhaH // 1265 // yadApyaudArikadehadharo vaikriyalabdhimAn / paJcAkSatiryaGmaya'zca, paryApto bAdarAnilaH // 1266 / / vaikriyAGgamArabhate, na ca pUrNIkRtaM bhavet / tadaudArikamizraH syAdvaikriyeNa saha dhruvam // 1267 // evamAhArakArambhakAle tallabdhizAlinaH / sahAhArakadehena, mizra audAriko bhavet // 1268 // yadyapyatrobhayatrApi, mithastulyaiva mizratA / tathApyArambhakatvenaudArikasya pradhAnatA // 1269 // tata audArikeNaiva, vyapadezo dvayorapi / na vaikriyAhArakAbhyAM, vyapadezo jinaiH kRtaH // 1270 // mataM siddhAntinAmetat, karmagranthavidaH puna: / vaikriyAhArakamizre, eva prAhurime kramAt // 1271 // yadArambhe vaikriyasya, parityAge'pi tasya te / vadanti vaikriyaM mizramevamAhArake'pi ca // 1272 // vaikriya dehaparyAptyA, paryAptasya zarIriNaH / vaikriya: kAyayoga: syAttanmizrastu dvidhA bhavet // 1273 // yo'paryAptadazAyAM syAnmizro nArakanAkinAm / yoga: samaM kArmaNena, sa syAdvaikriyamizrakaH // 1274 // tathA yadA manuSyo vA, tiryakpaJcendriyo'thavA / vAyuH vA vaikriyaM kRtvA, kRtakAryo'tha tattyajan // 1275 // audArikazarIrAntaH, praveSTuM yatate tadA / yogo vaikriyamizraH syAtsamamaudArikeNa ca // 1276 // mizrIbhAvo yadapyatrobhayaniSThastathApyasau / prAdhAnyAdvaikriyeNaiva, khyAto naudArikeNa tu // 1277 // prAdhAnyaM tu vaikriyasya, prAjJairnirUpitaM tataH / audAriketu praveza, etasyaiva balena yat // 1278 // AhArakAGgaparyAptyA, paryAptAnAM zarIriNAm / AhAraka: kAyayogaH, syAccaturdazapUrviNAm // 1279 // AhArakavapuH kRtvA, kRtakAryasya tatpunaH / tyaktvA svAle pravizataH, syAdAhArakamizrakaH // 1280 // dvayoH same'pi mizratve, balenAhArakasya yat / audArike'nupravezastenetthaM vyapadizyate // 1281 // taijasaM kArmaNaM ceti, dve sadA sahacAriNI / tato vivakSitaH saiko, yogastaijasakArmaNaH // 1282 // jantUnAM vigrahagatAvayaM kevalinAM puna: / samudghAte samayeSu, syAttRtIyAdiSu triSu // 1283 // evaM nirUpitAH sapta, yogA: kAyasamudbhavAH / atha cittavacojAtAMzcaturazcaturo bruve // 1284 // satyo mRSA satyamRSA, na satyo na mRSA'pi ca / manoyogazcaturdhevaM, vAgyogo'pyevameva ca // 1285 // tatra ca-santa ityabhidhIyante, padArthAmunayo'thavA / teSu sAdhu hitaM satyamasatyaM ca tato'nyathA // 1286 // Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padArthAnAM hitaM tatra, yathAvasthitacintanAt / munInAM ca hitaM yasmAnmokSamAgaikasAdhanam // 1287 // svato vipratipattau vA, vastu sthApayituM kila / sarvajJoktAnusAreNa, cintanaM satyamucyate // 1288 // yathA'sti jIva: sadasadpo vyApya sthitastanum / bhoktA svakarmaNAM satyamityAdiparicintanam // 1289 // prazne vipratipattau vA, svabhAvAduta vastuSu / vikalpyate jainamatottIrNaM yattadasatyakam // 1290 // nAsti jIvo yathaikAntanityo'nityo mahAnaNuH / akartA nirguNo'satyamityAdiparicintanam // 1291 // kiJcitsatyamasatyaM vA, yatsyAdubhayadharmayuk / syAttatsatyamRSAbhikhyaM, vyavahAranayAzrayAt // 1292 // yathA'nyavRkSamizreSu, bahuSvazokazAkhriSu / azokavanamevedamityAdiparicintanam // 1293 // sattvAtkatipayAzokatarUNAmatra satyatA / anyeSAmapi sadbhAvAt, bhavedasatyatApi ca // 1294 // bhavedasatyamevedaM, nizcayApekSayA punaH / vikalpitasvarUpasyAsadbhAvAdiha vastunaH // 1295 // vinArthapratitiSThAsAM, svarUpamAtracintanam / uktatallakSaNAyogAnna satyaM na mRSA ca tat // 1296 // yathA caitrAdyAcanIyA, gaurAneyo ghaTastataH / paryAlocanamityAdi, syAdasatyAmRSAbhidham / / 1297 / / vyavahArApekSayaiva, pRthagetadudIryate / nizcayApekSayA satye'satye vA'ntarbhavedidam // 1298 / / tathAhigauryAcyetyAdisaMkalpaM dambhena vidadhIta cet / antarbhavettadA'satye, satye punaH svabhAvataH // 1299 // sarvametadbhAvanIyaM, vAgyoge'pyavizeSata: / bhAvitAzcintane bhedA, bhAvyAste'tra tu jalpane // 1300 // evaM manovacoyogAH, syuH pratyekaM caturvidhAH / tato yogA: paJcadaza, vyavahAranayAzrayAt // 1301 // kimu kazcidvizeSo'sti, bhASAvAgyogayornanu / bhASAdhikAro yatproktaH, sUtre vAgyogataH pRthak // 1302 // atrocyateyujyate iti yoga: syAditivyutpattiyogataH / bhASApravartako jantuyano vAgyoga ucyate // 1303 // bhASAtvenApAditA yA, bhASArhadravyasaMtatiH / sA bhASA syAdato bhedo, bhASAvAgyogayo: sphuTaH // 1304 // tathoktamAvazyakabRhadvRttau-"giNhai ya kAieNaM, nisirai taha vAieNa jogeNaMti" // atra kazcidAha-tatra kAyikena gRhNAtItyetad, yuktam tasyAtmavyApArarUpatvAt / nisRjati tu kathaM vAcikena ? ko'yaM vAgyoga ? iti / kiM vAgeva vyApArApannA Ahosvit taddhisargahetuH kAyasaMrambha iti ? / yadi pUrvaH vikalpa: sa khalvayuktaH, tasyA yogatvAnupapatteH / tathA ca na vAkkevalA jIvavyApAraH, tasyAH pudgalamAtrapariNAmarUpatvAt rasAdivat / yogazca AtmanaH zarIkhataH vyApAra iti / na ca tayA bhASA nisRjyate, kintu saiva nisRjyate ityuktam / atha dvitIya: pakSaH / tataH sa kAyavyApAraH eva iti kRtvA kAyikenaiva nisRjati ityApannaM, aniSTaM caitat // Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 91 atrocyate-na / abhiprAyAparijJAnAt / iha tanuyogavizeSa eva vAgyogo manoyogazca iti, kAyavyApArazUnyasya siddhavat tadabhAvAt / tatazca AtmanaH zarIravyApAre sati yena zabdadravyopAdAnaM karoti sa kAyikaH / yena tu kAyasaMrambheNa tAnyeva muJcati sa vAcika iti / tathA yena manodravyANi manyate sa mAnasa iti / kAyavyApAra evAyaM vyavahArArthaM tridhA vibhakta iti / ato'doSaH // atha prasaMgato bhASAsvarUpaM vacmi sA'pi hi / caturvidhoktanyAyena, satyA'satyAdibhedataH // 1305 // santo jIvAdayo bhAvAH, santo vA munayo'thavA / mUlottaraguNAstebhyo, hitA satyA'bhidhIyate // 1306 // ayaM bhAva:muktimArgArAdhanI yA, sA gI: satyocyate hitA / sA tu satyA'pyasatyaiva, yA'nyeSAmahitAvahA // 1307 // asatyA tu bhavedbhASA, muktimArgavirAdhanI / dvisvabhAvA tRtIyA'ntyA, nArAdhanavirAdhanI // 1308 // uktaM ca-"saccA hiyA sayAmiha, saMto muNayo guNA payatthA vA / tavivarIyA mosA mIsA jA tadubhayasahAvA // 1360 aNahigayA jA tIsuvi saddo cciya kevalA asaccamosA" // iti // [vizeSAvazyaka zlo. 376, 377] tatra satyA dazavidhA, prajJaptA paramarSibhiH / ebhiH prakArairdazabhirvadanna syAdvirAdhakaH // 1309 // tathA''huH-- [pravacanasAroddhAra zloka. 891] jaNavaMyasammayaThavaNA, nAme rUpe paDucca sacce a / vavahArabhAvajoge, dasame uvammasacce a // tasmiMstasmin janapade, vaco'rthapratipattikRt / satyaM jAnapadaM piccaM, kokaNAdau yathA payaH // 1310 // bhavetsaMmatasatyaM tadyatsarvajanasammatam / yathA'nyeSAM paGkajatve'pyaravindaM hi paGkajam // 1311 // tad bhavetsthApanAsatyaM, sthApitaM yatpratItikRt / yathaikakaH puro bindudayayuktaH zataM bhavet // 1312 // arhadAdivikalpena, karma lepyAdikaM hi yat / sthApyate tadapi prAjJaiH, sthApanAsatyamIritam // 1313 // yadyasya nirmitaM nAma, nAmasatyaM tu tadbhavet / avardhayannapi kulaM, yathA syAt kulavardhanaH // 1314 // tattadveSAdyupAdAnAdrUpasatyaM bhavediha / yathA''ttamuninepathyo, dAmbhiko'pyucyate muniH // 1315 // vastvantaraM pratItya syAddIrghatAisvatAdikam / yadekatra tatpratItyaM, satyamuktaM jinezvaraiH // 1316 // dairghyaM yathA'nAmikAyA, adhikRtya kaniSThikAm / tasyA eva ca hasvatvaM, madhyamAmadhikRtya tu // 1317 // yathA caitrasya putratvaM, syAttatpiturapekSayA / pitRtvamapi tasyaiva svaputrasya vyapekSayA // 1318 // vivakSayA yallokAnAM, tatsatyaM vyavahArataH / galatyamatraM zikharI, dahyate'nudarA kanI // 1319 // bhUbhRttatsthatRNAdInAmamatrodakayorapi / avibhedaM vivakSitvA, loko brUte tathAvidham // 1320 // saMbhogabIjaprabhavodarAbhAve vadanti ca / kanyAmanudarAM satyamityAdivyavahArataH // 1321 // 1. bhidhA iti pAThaH 10 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 bhAvo varNAdikastena, satyaM tu bhAvato yathA / naikavarNo'pi nIlasya, prabalatvAcchuko harit // 1322 // sthUlaskandheSu sarveSu sarve varNarasAdayaH / nizcayAdvyavahArastu, prabalena pravarttate // 1323 / / yogo'nyavastusambandho, yogasatyaM tato bhavet / chatrayogAdyathA chatrI, chatrAbhAve'pi karhicit // 1324 // hRdyaM sAdharmyamaupamyaM, tena satyaM tu bhUyasA / kAvyeSu viditaM yaddhattaTAko'yaM payodhivat // 1325 // mRSAbhASA'pi dazadhA, krodhamAnaviniHsRtAH / mAyAlobhapremahAsyabhayadveSaviniHsRtAH // 1326 // AkhyAyikAniHsRtA tu, kathAsvasatyavAdinaH / cauryAdinA'bhyAkhyAto'nyamupaghAtaviniHsRtAH // 1327 // tathAhu :- "kohe mANe mAyAlobhe pejje taheva dose ya / hAse bhayaakkhAiya, uvaghAiya NissiyA dasamA" // [pravacanasAroddhAra zlo. 892] satyAmRSApi dazadhA, prathamotpannamizritA / vigatamizritA cAnyotpannavigatamizritA // 1328 // jIvAjIvamizrite Dhe, syAjjIvAjIvamizritA / pratyekamizritA'nantamizritA'ddhAvimizritA // 1329 // addhAddhAmizritetyatra, prathamotpannamizritA / utpannAnAmanizcitya, saMkhyAnaM vadato bhavet // 1330 // yathA'tra nagare jAtA, nUnaM dazAdyadArakAH / mRtAMstAn vadato'pyevaM, bhavedigatamizritA // 1331 // evaM ca-utpannAMzca vipannAMzca, yugapaddhadato bhavet / utpannavigatamizrAhvayo bhedastRtIyakaH // 1332 // zaMkhazaMkhanakAdInAM, rAzau tAn jIvato bahUn / dRSTvA'lpAMzca mRtAn jIvarAzyuktau jIvamizritA // 1333 // tatraiva ca mRtAn bhUrIn, dRSTvA svalpAMzca jIvataH / ajIvarAzirityevaM, vadato'jIvamizritA // 1334 // etAvanto'tra jIvanta, etAvanto mRtA iti / tatrAnizcitya vadato, jIvAjIvavimizritA // 1335 // anantakAyanikaraM, dRSTvA pratyekamizritam / anantakAyaM taM sarvaM, vadato'nantamizritA // 1336 // evaM pratyekanikaramanantakAyamizritam / pratyekaM vadataH sarvaM, bhavetpratyekamizritA // 1337 // addhA kAla: sa ca dinaM, rAtrirvA parigRhyate / yasyAM zamizritA sAuddhAmizritA jAyate yathA // 1338 // kaJcana tvarayan kazciddhadeduttiSTha bho laghu / rAtrirjAteti divase, rAtrau ca ravirudgataH // 1339 // addhAddhA tvekadeza: syAdrAtrervA divasasya vA / sA mizritA yayA'ddhAddhAmizritA sA bhavediha // 1340 // kazcidyathA''dyapauruSyAM, kaJcana tvarayan vadet / tvarasva jAto madhyAha, evameva nizAsvapi // 1341 // yA tvasatyAmRSAbhikhyA, bhASA sA'pi jinezvaraiH / prajJaptA dvAdazavidhA, vividhAtizayAnvitaiH // 1342 // AmaMtraNyA''jJApanI ca, yAcanI pRcchanI tathA / prajJApanI pratyAkhyAnI bhASA cecchA'nukUlikA // 1343 // anabhigRhItA bhASA'bhigRhItA tathA parA / sandehakAriNI bhASA, vyAkRtA'vyAkRtA tathA // 1344 // he devetyAdi tatrAdyA, dvitIyA tvamidaM kuru / tRtIyedaM dadasveti, turyA'jJAtArthanodanam // 1345 // paJcamI tu vinItasya, vineyasyopadezanam / yathA hiMsAyA nivRttA, jantavaH syuzcirAyuSaH // 1346 // uktaM ca-'pANivahAo niyattA, havanti dIhAuyA arogA ya / imAi pannattA, pannavaNI vIyarAyehiM' // 1. bhidhA, iti pAThaH 2. ge, iti pAThaH Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 93 SaSThI tu yAcamAnasya, pratiSedhAtmikA bhavet / saptamI pRcchata: kArya, svIyAnumatidAnataH // 1347 // kAryaM yathA''rabhamANaH, kazcitkaJcana pRcchati / sa prAhedaM kuru laghu, mamApyetanmataM sakhkhe // 1348 // upasthiteSu bahuSu, kAryeSu yugapadyadi / kimidAnI karomIti, kazcitkaJcana pRcchati // 1349 // sa prAha sundaraM yatte, pratibhAti vidhehi tat / bhASA'nabhigRhItAkhyA, sA prajJaptA jinezvaraiH // 1350 // abhigRhItA tatraiva, niyatArthAvadhAraNam / yathA'dhunedaM karttavyaM, na karttavyamidaM punaH // 1351 // anekArthavAdinI tu, bhASA saMzayakAriNI / saMzaya: saindhavasyoktau, yathA lavaNavAjinoH // 1352 // vyAkRtA tu bhaved bhASA, prakaTArthAbhidhAyinI / avyAkRtA gabhIrArthA'thavA'vyaktAkSarAJcitA // 1353 // AdyAstisro dazavidhAsturyA dvAdazadhA puna: / dvicatvAriMzadityevaM, bhASAbhedA jinaiH smRtAH // 1354 // stokAH satyagiraH zeSAstrayo'saMkhyaguNA: kramAt / abhASakAzcatuo'pi, syuranantaguNAdhikA: // 1355 // iti yogAH // 31 // ke ke jIvA: kiyantaH syuriti dRSTAntapUrvakam / nirUpaNaM yattanmAnamityatra parikIrtitam // 1356 // parasparaM katipayasajAtIyavyapekSayA / vakSyate yA'lpabahutA, sA'tra jJeyA kanIyasI // 1357 // bhUyAMso dizi kasyAM ke, jIvAH kasyAM ca kelpakAH / evaMrUpA'lpabahutA, vijJeyA digapekSayA // 1358 // prApya pRthyAditvamaGgI, jaghanyotkarSataH punaH / kAlena yAvatA''pnoti, tadbhAvaM syAttadantaram // 1359 // vivakSitabhavAttulye'tulye ca yadbhavAntare / gatvA bhUyo'pi tatraiva, yathAsambhavamAgatiH // 1360 // jaghanyAdutkarSatazca, vArAnetAvato bhavet / ityAdi yatrocyate'sau, bhavasaMvedha ucyate // 1361 // sarvajAtIyajIvAnAM, parasparavyapekSayA / vakSyate yA'lpabahutA, mahAlpabahutA'tra sA // 1362 // bhavatu sugamaM dvArebhiH sadAgamazobhanaiH nagaramiva sazrIkaM jIvAstikAyanirUpaNam / vimalamanasAM cetAMsIha pravizya parAM mudam / dadhatu vividhairathairvyaktIkRtaizca pade pade // 1363 // vizvAzcaryadakIrtikIrtivijayazrIvAcakendrAntiSadrAjazrItanayo'taniSTavinaya: zrItejapAlAtmajaH / kAvyaM yatkila tatra nizcitajagattattvapradIpopame, so nirgalitArthasArthasubhagaH pUrNastRtIya: sukham // 1364 // // iti zrIlokaprakAze tRtIyaH sargaH samAptaH // atha caturthaM sargaH / dvArANyevaM varNitAni, saptatriMzaditi kramAt / nirdizyante'tha saMsArijIveSvamUni tatra ca // 1 // oghato bhAvyate saMsAriSu dvArakadambakam / Adau tato vizeSeNa, pratyekaM bhAvayiSyate // 2 // dvidhA saMsAriNo jIvAstrasasthAvarabhedataH / trividhAH syustribhidairgatibhedaizcaturvidhAH // 3 // Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 ekadvitricatuHpaJcendriyA iti ca paJcadhA / SoDhA kAyaprakAraiH syubhavantyevaM ca saptadhA // 4 // ekAkSA bAdarA: sUkSmAH, paJcAkSAH saMjyasaMjJinaH / catvAro'mI vikalAkSaistribhiH saha samanvitAH // 5 // caturdhekendriyA: sUkSmAnyaparyAptAnyabhedataH / paJcAkSA vikalAkSAzca, bhavantItyevamaSTadhA // 6 // aNDajAdibhedato'STau, trasAstatrANDajAH kila / pakSisAcA rasotthA, madyakITAdayo'GginaH // 7 // jarAyujA nRgavAdyA, yUkAdyAH svedajA matAH / saMmUrchajA jalUkAdyA, potajA: kuJjarAdayaH // 8 // udbhedajAH khaJjanAdyAH, devAdyAzcaupapAtikA: / sthAvareNaikena yuktA, navadhetyaGgino matAH // 9 // athavAnavadhA sthAvarAH paJca, paJcAkSavikalairyutAH / dazadhA vikalaiH kSmAyaiH, paJcAkSaiH saMjyasaMjibhiH // 10 // sthAvarairvikalaiH paJcendriyaizca vedatastribhiH / ekAdaza dvAdaza syuH, kAyaiH paryAptakAparaiH // 11 // paryAptAparyAptakaizca, sthAvaraistrividhai strasaiH / vedabhedAt bhavantyevaM, trayodazavidhAH kila // 12 // prAguktAH saptadhA paryAptakAparyAptabhedataH / caturdazavidhA jIvA:, syuH paJcadazadhApyamI // 13 // paJcAkSA naratiryaMcastrividhA vedabhedataH / devA dvidhA nArakazcetyevaM paJcendriyA nava // 14 // dvividhA bAdaraikAkSAH, paryAptAparabhedataH / sUkSmaikAkSA: vikalAkSAH, syuH paJcadaza saMyutAH // 15 // tiryaMcaH paJcadhaikAkSAdikAH paJcAkSasImakAH / nRdevanArakAzcASTApyete paryAptakAparAH // 16 // prAguktA navadhA paJcendriyAzca paJcadhaikakhAH / trividhA vikalA evaM, syuH saptadazadhA'GginaH // 17 // prAguktA navadhA jIvAH, paryAptAparabhedataH / bhavantyaSTAdazavidhA, jIvA evaM vivakSitAH // 18 // paJcAkSA navadhA prAgvaddazadhA ca pare'GginaH / paryAptAnyAH sthUlasUkSmaikAkSAH savikalendriyAH // 19 // ekonaviMzatividhA, bhavantyevaM zarIriNaH / prAguktA dazadhA paryAptAnyA viMzatidheti ca // 20 // sthAvarA viMzatiH sUkSmAnyaparyAptAnyabhedataH / trasena ca samAyuktA, ekaviMzatidhA'GginaH // 21 // pUrvoditA: prakArA ye, ekAdaza zarIriNAm / dvAviMzatividhA: paryAptAnyabhedAt dvidhAkRtAH // 22 // evaM vivikSAvazato, jIvA bhavantyanekadhA / jIvAnAmoghata: sthAnaM, lokaH sarvo'pyudIritaH // 23 // dvArANi paryAptyAdIni, sarvANyapyavizeSataH / sambhavantyoghato jIve, vijJeyAni yathA''gamam // 24 // iti sAmAnyataH saMsArijIvanirUpaNam // saMsAriNo dvidhoktAH prAk, trasasthAvarabhedataH / sthAvarAstatra pRthyambutejovAyumahIruhaH // 25 // paJcAmI sthAvarAH sthAvarAkhyakarmodayAtkila / hutAzamarutau tatra, jinairuktau gatitrasau // 26 // 1. nigoamajhe, iti pAThaH Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 95 iti jIvAbhigamAbhiprAyeNa // AcArAMganiyuktivRtyabhiprAyeNa tu-'duvihe'tyAdi / trasA eva jIvA: trasajIvAH, labdhivasA: gatitrasAzca / tejovAyU labdhyA vasau iti / anye ca nArakAdayaH gatitrasA: / iti tAtparyam // vanaspatizca pratyekaH, sAdhAraNa iti dvidhA / sarve'mI bAdarAH sUkSmA, vinA pratyekabhUruham // 27 // ekAdazaikendriyA syurevaM pratyekasaMyutAH / aparyAptAzca paryAptA, evaM dvAviMzatiH kRtAH // 28 // tatra kSmAmbho'gnipavanAH, sAdhAraNavanaspatiH / ete'paryAptaparyAptA, dazaivaM sUkSmadehinaH // 29 // sUkSmanAmakarmayogAye, prAptAH sUkSmatAmiha / carmacakSuragamyAste, sUkSmAH pRthyyAdayaH smRtAH // 30 // sUkSmAH sAdhAraNavanaspatayo ye'tra zaMsitAH / te ca sUkSmanigodA ityucyante zrutakovidaH // 31 // anantAnAmasumatAmekasUkSmanigodinAm / sAdhAraNaM zarIraM yat, sa nigoda iti smRtaH // 32 // taccaikaM sarvatadvAsisambandhi stibukAkRti / audArikaM syAtpratyekaM, tveSAM taijasakAmaNe // 33 // te sahocchvAsaniHzvAsAH, samaM cAhArakAriNaH / anantA atisUkSme'Gge, sahante hanta yAtanAm // 34 // tathoktam-"jaM narae neraDyA, dukkhaM pAti goamA, tikkhaM / taM puNa 'nigoajIvA, aNaMtaguNiyaM viyANAhi" // sUkSmA anantajIvAtmakA nigodA bhavanti bhuvane'smin / pRthyAdisarvajIvAH, saMkhyeyakasaMmitA asaMkhyeyAH // iti bhagavatIvRttau // ebhiH sUkSmanigodaizca, nicito'styakhilo'pi hi / loko'JjanacUrNapUrNasamudgavatsamantataH // 35 // jIvAbhigamavRttauasaMkhyeyairnigodaizca, syAdekaH kila golakaH / golakAste'pyasaMkhyeyA, bhavanti bhuvanatraye // 36 // golakaprarUpaNA caivamSaDdizaM yatra lokaH syAttatra saMpUrNagolakaH / niSpadyate tanmadhye ca, syAdutkRSTapadaM khalu // 37 // bhUmyAsannApavarakakoNAntimapradezakam / dezo'nukuryAt tridizamalokAvaraNena yaH // 38 // tatra khaNDasya golasya, niSpattiH sakalasya na / syAjjaghanyapadaM tasmin, spaSTamalpairnigodakaiH // 39 // lokAntaryatrakutrApi, saMsthita: syAnnigodakaH / ekogulAsaMkhyabhAgamitakSetrAvagAhanaH // 40 // anye'pi tatrAsaMkhyeyAstAvanmAtrAvagAhanAH / anyo'nyAnupravezena, sthitAssanti nigodakAH // 41 // tatrAnyApekSayA prAjyaiH, spRSTaM jIvapradezakaiH / vivakSaNIyamutkRSTapadamekapradezakam // 42 // tasyAmeva nigodAvagAhanAyAM samantataH / anye nigodAstiSThanti, pradezavRddhihAnitaH // 43 // 1. nigoamajhe, iti pAThaH 2. vanaspatarUpAdAnamApaH, tAzca stibukasaMsthAnA iti nigodA api tathA, yaddhA SaTsvapi dikSu madhyabindo: samAvagAhAt golakaniSpattiH / Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 vivakSitanigodasya, muktvA kAMzcit pradezakAn / Akramya cAparAnetairavasthitairnigodakaiH // 44 // vivakSitamamuJcadbhistaduSkRSTapadaM kila / eko niSpAdyate golo, hyasaMkhyeyanigodakaH // 45 // ___ tathoktam-"ukkosapayamamottuM, nigoaogAhaNAe savvattoM / niSphAijjai golo, paesaparikhuDDihANIhiM" // .. atha golakamAzrityaitameva proktalakSaNam / anyo niSpadyate golo, muktvotkRSTapadaM hi tat // 46 // niruktagolakotkRSTapadAsparzinigodake / parikalpyotkRSTapadamanyagolakakalpanAt // 47 // ityekaikanigodAvagAhanApramite kila / kSetre bhavati niSpattirekakagolakasya vai // 48 // vivakSitanigodAvagAhanAyAstu ye'dhikAH / nigodAMzAstatpradezahAnisthityA vyavasthitAH // 49 // vivakSaNIyAste golakAntarAnupraviSTakA: / evaM gurupadezena, jJeyA golakapaddhatiH // 50 // uktaM hi-"tattocciyagolAo, ukkosapayaM muittu jo aNNo / hoi nigoo tammivi, anno niSphajjai golo // evaM nigoyamitte, nette golassa hoi niSphattI / evaM niSphajjaMte, loge golA asaMkhrijjA" // ityAdyarthato bhagavatIzataka 11 uddezake 10 // nigodA nicitAzcaite'nantAnantAGgibhistathA / nirgacchadbhiryathA nityaM, na hyeko'pi sa hIyate // 51 // yadyAvahArikAGgibhyo, yAvanto yAnti nirvRtim / niryAnti tAvanto'nAdinigodebhyaH zarIriNaH // 52 // ___ tathoktam-"sijjhanti jattiyA kira, iha saMvavahArarAsimajhAo / inti aNAivaNassaimajjhAo tattiA tammi" // iti prajJApanAvRttau // anantenApi kAlena, yAvantaH syuH zivaM gatAH / sarve'pyekanigodaikAnantabhAgamitA hi te // 53 // kAlena bhAvinA'pyevamanantA muktigAminaH / cintyante taiH samuditAstathApi nAdhikAstata: // 54 // evaM ca-na tAk bhavitA kAla:, siddhA: sopacayA api / yatrAdhikA bhavantyekanigodAnantabhAgataH // 55 // tathAhuH- "jaiyA ya hoi pucchA, jiNANamaggaMmi uttaraM taiyA / ikkassa nigoassa ya, aNaMtabhAgo u siddhigao" // [navatattva gA. 60] nigode'pi dvidhA jIvAstatraike vyAvahArikA: / vyavahArAdatItatvAt, pare cAvyAvahArikAH // 56 // sUkSmAnnigodato'nAdernirgatA ekazo'pi ye / pRthyAdivyavahAraM ca, prAptAste vyAvahArikAH // 57 // sUkSmAnAdinigodeSu, yAnti yadyapi te punaH / te prAptavyavahAratvAttathApi vyavahAriNaH // 58 // kadApi ye na niryAtA, bahiH sUkSmanigodataH / avyAvahArikAste syurdarIjAtamRtA iva // 59 // taduktaM vizeSaNavatyAm- "atthi aNaMtA jIvA, jehiM na patto tasAipariNAmo / te'vi aNaMtANaMtA, nigoavAsaM aNuhavanti" // Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iti sUkSmANAM bhedAH // 1 // ebhiloko'khilo vyAptaH, kajjaleneva kumpikA / kvapi pradezo nAstyebhirvihIna: pudgalairiva // 60 // iti sthAnam // 2 // AdyAzcatasrastistraH syureSAM paryAptayaH kramAt / paryAptAnyeSAmathAyuH, zvAsa: kAyabalaM tathA // 61 // tvagindriyaM cetyamISAM, prANAzcatvAra IritAH / saMkhyA yonikulAnAM tu, pRthageSAM na lakSyate // 62 // tatazca-saMkhyA yonikulAnAM yA, bAdarANAM pravakSyate / eteSAmapi saivAmI, sarva saMvRtayonayaH // 63 // iti paryAptyAdidvAracatuSTayam // 3-6 // antarmuhUrtamutkRSTA, bhavatyeSAM bhavasthiti: / jaghanyA kSullakabhavarUpamantarmuhUrttakam // 64 // tathoktam-"dasasahasasamA suranArayANa sesANa khuddabhavo" // iti bhavasthitiH // sUkSmanigodajIvAnAM, tridhA kAyasthitirbhavet / anAdyantA'nAdisAntA, sAyantA cetibhedataH // 65 // sUkSmAnnigodato'nAdernirgatA na kadApi ye / naivApi nirgamiSyanti, teSAmAdyA sthitirbhavet // 66 // anantapudgalaparAvarttamAnA bhavediyam / santi caivaMvidhA jIvA, yeSAmeSA sthitirbhavet // 67 // yaduktam-"sAmaggiabhAvAo vavahAriyarAsiappavesAo / bhavbAvi te aNaMtA, je siddhisuhaM na pAvaMti" // nigodAtsUkSmato ye ca, nirgatA na kadAcana / niryAsyanti punarjAtu, sthitisteSAM dvitIyikA // 68 // anantapudgalaparAvarttamAnA tvasAvapi / gatasya kAlasyAnantyAt, keSAJcit bhAvino'pi ca // 69 // 'anAdisthitikA na syuryadyanantA nigodinaH / tadA vakSyamANavanaspatikAyasthitikSaye // 70 // kRte kAyaparAvarte, nikhilairvanakAyikaiH / vanaspatInAM nirlepo'nabhiSTo'pi prasajyate // 71 // anArataM kiJca muktiM, gacchadbhirbhavyadehibhiH / acirAdeva jagati, bhavyAbhAva: prasajyate // 72 // muktimArgavyavacchedo'pyetacca neSyate budhaiH / santIti pratipattavyaM, tato'nAdinigodinaH // 73 // ityAdyadhikaM prajJApanASTAdazapadavRttito'vaseyam // punaH prAptA nigodaM ye'nubhUya vyavahAritAm / kAya:sthiti: syAtsAyantA, teSAM tAM vacmi mAnataH // 74 // utsarpiNyavasarpiNyaH, saMkhyAtItAH prakIrtitAH / kAlata: kSetratazcAsyAH, sthitermAnamatha bruve // 75 // lokAkAzamitAsaMkhyakhakhaNDAnAM pradezakAH / ekaikasyApahAreNa, hriyamANAH kSaNe kSaNe // 76 // yAvadbhiH kAlacakraiH syunirlepA mUlato'pi hi / tAvanti tAni syAtkAyasthitireSAM tRtIyikA // 77 // 1. sarveSAM mUlasthAnaM nigodo, jaghanyatamacaitanyazaktestatraiva sattvAt, na ca taccetanAto'lpA cetanA'nyatra kutrApi, avasAnaM cAntyamatra, utkRSTo'ntaH siddhatve, sa ca prayatnAtirekasAdhyaH, nigodIyajaghanyatA tu svabhAvasiddhA, kiMca nAnyat sthAnamanantAnAmasumatAM saMsAre, tato'pyanAdinigodasattA / Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 kAlacakrANyasaMkhyAni, bhavantyetAni saMkhyayA / kAlato hi sUkSmataraM, kSetramAhurjinezvarAH // 78 // yato'GgulamitAkAzazreNyA abhrapradezakAH / gaNyamAnA: samAnAH syurasaMkhyotsarpiNIkSaNaiH // 79 // yadAhuH- "suhumo ya hoi kAlo, tatto suhumayaraM ivai khittam / aMgulaseDhImitte, osappiNio asaMkhijjA" // [vizeSAvazyaka zlo. 624] sUkSmakSmAmbho'gnimarutAM, kAlata: kSetrato'pi ca / syAtkAyasthitireSaiva, sUkSmatve'pi tathaughataH // 80 // ekendriyatvatiryaktvAsaMjJitveSu prasaGgataH / vanaspatitve klIbatve, kAyasthitimatha bruve // 81 // AvalyasaMkhyabhAgasya, yAvantaH samayAH khalu / syuH pudgalaparAvarttastAvanta: kAyasaMsthitiH // 82 // sarveSAmiyamutkRSTA, kAyasthitirudAhRtA / jaghanyA tu bhavedantarmuhUrtamavizeSataH // 83 // iti kAyasthitiH // 8 // taijasaM kArmaNaM caudArikaM ceti vapustrayam / pRthvyAdisUkSmajIvAnAM, prajJaptaM parameSThibhiH // 84 // nigodAnAM tvanantAnAmekamaudArikaM vapuH / sarvasAdhAraNaM de ca pare pratyekamIrite // 85 // iti dehAH // 9 // ekendriyANAM saMsthAnaM, sarveSAM huMDamIritam / tatrApyeSa vizeSastu dRSTo dRSTajagattrayaiH // 86 // masUracandrasaMsthAnA, sUkSmA kSoNI dvidhApi hi / sUkSmAH stibukasaMsthAnA, Apa: pApaharaiH smRtAH // 87 // sUcIkalApasaMsthAnAM, tejo vAyujAkRtiH / sUkSmo nigodo'niyatasaMsthAna: parikIrtitaH // 8 // iti jIvAbhigamAbhiprAyaH // saMgrahaNIvRttau ca-nigodaudArikadehaM stibukAkAramuktam // iti saMsthAnam // 10 // aGgalAsaMkhyAMzamAnaM, sUkSmaikendriyadehinAm / sAmAnyataH zarIraM syAdvizeSatastu vakSyate // 89 // iti dehamAnam // 11 // kaSAyAnAM vedanAyA, mRtyozceti jinaistrayaH / nirUpitA: samudghAtAH, sUkSmaikAkSazarIriNAm // 10 // iti samudghAtAH // 12 // ekendriyeSu sarveSu, vikalendriyakeSu ca / saMkhyeyAyurgarbhajeSu, tiryakpaJcendriyeSvapi // 91 // tAdRzeSveva matryeSu, teSu saMmuchimeSu ca / ete vipadyotpadyante, sUkSmA dazavidhA api // 92 // tejo'nilau tu navaraM, notpadyate svabhAvataH / manuSyeSviti gacchanti, te pUrvokteSu tAnvinA // 93 // 1. yadyapyatIndriyArthavedijJAnavedyAni sUkSmabAdarAginAM pratyekAnAM saMsthAnAni tathApi caturastrAdisarvasaMsthAnAnAM pRthyAM sattAdarzanAt sukhAvagamyatA 2. anekAnAmapyapkAyAnAM bindusaMsthAnopalabdheH 3. bAdaratejasaH pratyakSeNa sUkSmAgratvaM dRzyate, tathA'nyasyApi / 4. ata eva vAlukAsvAkAro vAyujanyaH, UrzvabhAgAdadhobhAge'pi vAyorAgamazca / 5. vyavahArAryAbhAvAnnaikatamat saMsthAnaM, saMgrahaNyAdau jalasaMsthAnamanuzritya tanmUlatvAdanaspateH / 6. tau. iti pAThaH Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 99 iti gatiH // 13 // utpadyante ca pUrvoktAH, sUkSmaikAkSeSu te'khilAH / svasvakarmAnubhAvena gariSThena vazIkRtAH // 94 // nArakA nirjarAstiryagnarAzcAsaMkhyajIvinaH / naiSAM sUkSmeSu gamanaM, na cApyAgamanaM tataH / / 95 / gatiSvevaM catasRSu, saMkSepAtte vivakSitAH / dvigatayo dayAgatayo bhavanti sUkSmadehinaH // 96 // tejo'nilau tu nRbhave, notpadyete svabhAvataH / tatasta ekagatayaH proktA dayAgatayo'pi ca / / 97 / / sUkSmeSu pRthvIsalilatejo'nileSu jantavaH / utpadyante cyavante ca, asaMkhyeyA nirantaram // 98 // vanaspatau tvanantAnAmutpattivilayau sadA / svasthAnataH parasthAnAttvasaMkhyAnAM gamAgamau // 99 // ekasyApi nigodasyAsaMkhyAMzo'nantajIvakaH / jAyate mriyate zazvat kiM punaH sarvamIlane // tathAhi - vivakSitanigodasya, vivakSitakSaNe yathA / asaMkhyeyatamo bhAga, eka uddharttate dhruvam utpadyate'nyastathaiva, dvitIyasamaye'pi hi / eka udvarttate saMkhyabhAga utpadyate'paraH // uddharttanopapAtAvityevaM syAtAM pratikSaNam / yathaikasya nigodasyAsaMkhyabhAgasya sarvadA // 103 // tathaivAnyanigodAnAmapi trailokyavarttinAm / uddharttanopapAtau sto'saMkhyAMzasya pRthak pRthak // 104 // uddharttanopapAtAbhyAM bhavadbhyAmityanukSaNam / parAvarttante nigodA, antarmuhUrttamAtrataH // 105 // jAyAmAnaimriyamANairantarmuhUrttajIvibhiH / nigodibhirnavanavaiH syuH zUnyAstu manAg na te / / 106 / / 100 // // 102 // tathoktaM -- " ego asaMkhabhAgo, vaTTai uvvaTTaNovavAyaMmi / eganigoe niccaM, evaM sesesu vi sa evam " // aMtomuhUttamittA, ThiI nigoANa jaM viNiddiTThA | pallaTTeti nigoA, tamhA aMtomuhUtteNaM // [ prAcIna gAthA ] eSAmutpattimaraNe, virahastu na vidyate / yajjAyante mriyante cAsaMkhyAnantA nirantaram // 107 // iti AgatiH // 14 // anantarAptiH samaye, siddhirbAdavabudhaiH / jJeyaiSAM prAcyazAstreSu, vibhAgenAvivakSaNAt // 108 // iti dvAradvayam / / 15-16 / / kRSNA nIlA ca kApotI, lezyAtrayamidaM bhavet / sarveSAM sUkSmajIvAnAmityuktaM sUkSmadarzibhiH / / 109 / / iti lezyA: // 17 // nirvyAghAtaM pratItyaiSAmAhAraH SaDdigudbhavaH / bhavedvayAghAtamAzritya, tricatuSpaJcadigbhavaH / / 110 / / ityAhAradik // 18 // na saMhananameteSAM sambhavatyasthyabhAvataH / matAntareNa caiteSAM, sevArttaM tadurIkRtam / / 111 / / " 101 // Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 iti saMhananAni // 19 // sarve kaSAyAH saMjJAstu, syuzcatastro'thavA daza / indriyaM caikamAkhyAtameteSAM sparzanendriyam // 112 // iti dvAratrayam // // 20-21-22 // bhUtabhAvibhavadbhAvasvabhAvAlocanAtmikA / saMjJA naikendriyANAM syAttadete'saMjJinaH smRtAH // 113 // iti saMjJitA // 23 // amI jinezvaraiH klIbaghedA eva prakIrtitAH / vedastvavyaktarUpa: syAdeSAM saMjJAkaSAyavat // 114 // iti vedaH // 24 // saMkliSTapariNAmatvAtsarvaikendriyadehinAm / mithyAdRSTaya evAmI, nirdiSTAH parameSThibhiH // 115 // iti dRSTiH // 25 // matyajJAnazrutAjJAne, sUkSmaikendriyadehinAm / te apyatyantamalpiSTe, zeSajIvavyapekSayA // 116 // iti jJAnam // 26 // catuSu darzaneSveSAmacakSudarzanaM bhavet / upayogAstrayo'jJAnadvayamekaM ca darzanam // 117 // nirAkAropayogAH syuracakSurdarzanAzrayAt / yajJAnatastu sAkAropayogA: sUkSmadehinaH // 118 // iti dvAradvayam // 27-28 // AhArakA sadApyete, syurvigrahagatiM vinA / tasyAM tvanAhArakA apyete tricaturAn kSaNAn // 119 // eSAmutpannamAtrANAmoja AhAra IritaH / lomAhArastato DhedhApyanAbhogaja eva ca // 120 // sacittaH syAdacittaH syAdubhayAtmApi karhicit / AhAre cAntaraM nAsti, sadAhArArthino hyamI // 121 // tathoktaM prajJApanAyAm-"puDhavIkAiyassa NaM bhaMte ! kevaikAlassa AhAraTTe samuSpajjai // goama ! aNusamayaM avirahie / evaM jAva vaNassaikAiyA" // iti // ityohArakatvam // 29 // Adyameva guNasthAnamekaM sUkSmazarIriNAm / anAbhogikamithyAtvavatAmeSAM nirUpitam // 122 // iti guNAH // 30 // dazAnAmapi sUkSmANAM, trayo yogA: prakIrtitAH / audArikastanmizrazca kArmaNazcApi vigrahe // 123 // iti yogAH // 31 // asaMkhyeyalokamAnanabha:khaNDapradezakaiH / tulyA: sUkSmAgnipRthavyambumarutaH kintu tatra ca // 124 // lokAkAzamitA: khaNDA, asaMkhyeyA api kramAt / anyAdiSu bhUribhUritarabhUritamA matAH // 125 // paryAptAparyAptasUkSmabAdarAnantakAyikA: / catvAro'pi syuranantalokAkAzAMzasammitA: // 126 // Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 ayaM bhAvaH-lokAkAzapradezeSu, nigodasatkajantuSu / pratyekaM sthApyamAneSu, pUryate'sAvanantazaH / / 127 / / tatrApi-bAdarasAdhAraNebhyaH, paryAptebhyo bhavanti hi / aparyAptAbAdarAste, asaMkhyeyaguNAdhikAH || 128 / / bAdarAparyAptakebhyaH, sUkSmaparyAptakA ime / asaMkhyeyaguNAstebhyaH, sUkSmaparyAptakAstathA / / 129 / / iti mAnam // 32 // sUkSmAstejaskAyikAH syuH, sarvastokAstataH kramAt / sUkSmakSamAmbumaruto, vizeSAbhyadhikAH smRtAH // 130 // asaMkhyeyalokamAnanabhaHkhaNDapradezakaiH / tulyAH sarve'pyamI kintu yathottarAdhikAdhikAH || 131 // asaMkhyeyaguNAH sUkSmavAyubhyaH syurnigodakAH / asaMkhyeyapramANatvAdeteSAM pratigolakam / / 132 / / tebhyo'nantaguNAH sUkSmAH, syurvanaspatikAyikAH / tebhyaH sAmAnyataH sUkSmA, vizeSAbhyadhikAH smRtAH // 133 // svasvajAtiSvaparyAptakebhyo'saMkhyaguNA matAH / paryAptakA yadete'nyApekSayA'dhikajIvinaH / / 134 / / utpadyante tathaikekAparyAptakasya nizrayA / paryAptakA asaMkhyeyAstato'mI bahavo matAH / / 135 / / tathoktamAcArAGgavRttau -- " sUkSmA api paryAptakAparyAptakabhedena dvidhaiva / kintu aparyAptakanizrayA paryAptakAH samutpadyante / yatra caiko'paryAptakastatra niyamAdasaMkhyeyAH paryAptAH " / iti // ata evaikendriyAH syuH, sAmAnyato vivakSitAH / paryAptA eva bhUyAMso, jIvA apyoghatastathA // 136 // iti laghvyalpabahutA // 33 // dizAmapekSayA tvalpabahutaiSAM na sambhavet / amI prAyaH sarvalokApannAH sarvatra yatsamAH // 137 // tathoktaM prajJApanAvRttau -- " idaM hyalpabahutvaM bAdarAnadhikRtya dRSTavyaM na sUkSmAn / sUkSmANAM sarvalokApannAnAM prAyaH sarvatra samatvAt " // iti digapekSayA'lpabahutA // 34 // oghataH sUkSmajIvAnAmantaraM yadi cintyate / antarmuhUrtaM sUkSmatve, jaghanyaM kathitaM jinaiH // 138 // yadutpadya bAdareSu, sUkSmaH saMtyajya sUkSmatAm / sthitvA tatrAntarmuhUrtaM punaH sUkSmatvamApnuyAt / / 139 / / utkarSataH kAlacakrANyasaMkhyeyAni tAni ca / niSpAdyAnyaGgulAsaMkhyAMzasthakhAMzamitaiH kSaNaiH // 140 // ayaM bhAva: ekasminnaGgulAsaMkhyabhAge ye'bhrapradezakAH / yAvanti kAlacakrANi, hRtaistaiH syuH pratikSaNam // 141 // utkarSato bAdaratve, tAvatI varNitA sthitiH / tAM samApya punaH saukSmyaprAptau yuktamado'ntaram // 142 // sUkSmakSmAmbho'gnimarutAmiha pratyekamantaram / laghu syAdantarmuhUrttamanantAddhAmitaM guruH // 143 // 1. asaMkhyadhnAH sUkSmaparyAptakAH saMkhyaguNAstataH itipAThaH Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 tacca sUkSma:mAdijantoH, sUkSmasthUlavanaspatau / gatvA sthitvA'nantakAlaM, sUkSmakSmAditvamIyuSaH // 144 // vanaspatezca sUkSmasyAntaramutkarSato bhavet / kAlacakrANyasaMkhyeyalokamAnAni pUrvavat // 145 // tacca sUkSmakSmAditayotpadya sUkSmavanaspateH / sthitvoktakAlaM punarapyutpannasya vanaspatau // 146 // na sambhavati caiteSAmanantakAlamantaram / vinA vanaspatIn kutrApyanantasthityabhAvataH // 147 // jaghanyamantaraM tveSAmantarmuhUrtamIritam / kSmAdiSvantarmuhUrtaM tat, sthitvotpattau bhavediha // 148 // ityantaram // 35 // prAyo bhavasaMvedho, mahAlpabahutA tvanekajIvAnAm / vaktavye ityubhayaM, vakSye jIvaprakaraNAnte // 149 // varNitA: kimapi sUkSmadehinaH, sUkSmadarzivacanAnusArataH / yattu neha kathitaM vizeSataH, tad bahuzrutagirA'vasIyatAm // 150 // vizvAzcaryadakIrtikIrtivijayazrIvAcakendrAntiSadrAjazrItanayo'taniSTa vinaya: zrItejapAlAtmajaH / kAvyaM yatkila tatra nizcitajagattatvapradIpopame so nirgalitArthasArthasubhaga: pUrNazcaturthaH sukham // 151 // .. // iti zrI lokaprakAze caturthaH sargaH samApta: // atha paJcamaH sargaH / varNyante'tha kramaprAptA, bAdaraikendriyAGginaH / te ca SoDhA pRthivyambutejo'nilAstathA drumAH // 1 // pratyekA: sAdhAraNAzca, SaDapyete dvidhA matA: / paryAptAparyAptabhedAdevaM dvAdaza bAdarAH // 2 // bAdarAkhyanAmakarmodayAye sthUlatAM gatAH / carmacakSurdRzyamAnA, bAdarAste prakIrtitAH // 3 // tatra ca-aparyAptAstvavispaSTavarNAdyA alpajIvanAt / paryAptAnAM ca varNAdibhedairbhadAH sahasrazaH // 4 // bAdarA pRthivI dvedhA, mRdurekA kharA'parA / bhedAH sapta mRdastatra, varNabhedavizeSajAH // 5 // kRSNA nIlA'ruNA pItA, zukleti paJca mRdbhidaH / SaSThI dezavizeSotthA, mRtsnA pANDuriti zrutA // 6 // nadyAdipUrApagame, deze tatrAtipicchile / mRduzlakSNA paGkarUpA, saptamI panakAbhidhA // 7 // ityarthataH prajJApanAvRttau // __ uttarAdhyayanavRttau tu-"pAMDutti" // pANDu pANDurA, iSacchUklatvavatItyarthaH / iti varNabhedena SaDvidhatvamuktam // iha ca pANDuragrahaNaM kRSNAdibhedAnAmapi svasthAne bhedAntarasambhavasUcakam / panako'tyantasUkSmarajorUpa: sa eva mRttikA panakamRttikA / panakasya ca nabhasi vivarttamAnasya loke pRthvItvena rUDhatvAdabhedenopAdAnam // ityAdyuktam // Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 catvAriMzat kharAyAzca, bhedA: prajJApitAH kSiteH / aSTAdaza maNIbhedAstathA dvAviMzati: pare // 8 // gomedhakAisphaTikalohitAkSA harinmaNiH / SaSTho masAragalla: syAtsaptamo bhujamocakaH // 9 // indranIlazcandanazca, gairiko haMsagarbhakaH / saugandhikazca pulakastatazcandraprabhAbhidhaH // 10 // vaiDUryaM jalakAntazca, rucakArkopalAviti / kharakSmAyA eva bhedAnanyAn drAviMzatiM bruve // 11 // bhUrnadItaTabhittyAdeH, zarkaropalakarkarAH / sikatA: sUkSmakaNikAH, upalA laghavo'zmakAH // 12 // zilA mahAntI kSArAbhUruSo lavaNamabdhijam / suvarNarupyatAmrAyastrapusIsakadhAtavaH // 13 // vajraM ca haritAlaca, hiGgalazca mana:zilA / pravAlaM pAradazcApi, sauvIrAbhidhamaJjanam // 14 // paTalaM punarabhrANAM tathA tanmizravAlukA: / anye'pyevaMvidhA grAhyA, jeyAvaNNetivAkyata: // 15 // ityarthata: prajJApanAvRttau // iti pRthvIkAyabhedAH // jalabhedA jalaM zuddhaM, zItamuSNaM svabhAvataH / kSAramISadatikSAramamlamISattathAdhikam // 16 // himAvazyAyakarakA, dhUmarI kSmAntarikSajam / kSmAmudbhidya tRNAgrasthaM, nAmnA haratanUdakam // 17 // ghRtekSuvAruNIdugdhodakaM tattadrasAGkitam / ghanodadhyAdayazcAsya, bhedA ye'nye'pi tAdRzAH // 18 // ityapkAyabhedAH // zuddhAgnirazaniAlA, sphuliGgAGgAravidyutaH / alAtolkAmurmurAkhyA, nirghAtakaNakAbhighAH // 19 // kASTasaMgharSasambhUtaH, sUryakAntAdisambhavaH / vatibhedA amI grAhyA, ye cAnye'pi tathAvidhAH // 20 // ityagnibhedAH // prAcyodIcyapratIcInadAkSiNAtyA vidigbhavAH / arvAdha: sambhavA vAtA, udbhrAmotkalikAnilAH // 21 // guMjAjhaMjhAkhya saMvartA, vAto maMDalikAbhighaH / ghanavAtastanuvAtastatrodbhrAmo'navasthitaH // 22 // laharya iva pAthodhervAtasyotkalikAstu yAH / reNukAsu sphuTavyaMgyAstadAnutkalikAnilaH // 23 // guJjan sazabdaM yo vAti, sa guJjAvAta ucyate / jhaMjhAnilo vRSTiyuktaH, syAdA yo'tyantaniSThuraH // 24 // AvartakastRNAdInAM, vAyuH saMvartakAbhidhaH / maMDalAkRtirAmUlAt, maMDalIvAta ucyate // 25 // ghano ghanaparINAmo, dharAdyAdhAra IritaH / viralaH pariNAmena, tanuvAtastato'pyadhaH // 26 // mandamandaM ca yo vAti, zIta: sparzasukhAvahaH / sa ucyate zuddhavAta, ityAdyAH syurmarUdbhidaH // 27 // iti vAyukAyabhedAH // kramaprAptA nirUpyante, bhedA atha vanaspateH / sAdhAraNasya pratyekavapuSazca yathAkramam // 28 // sthAvarANAM sAtmakatvamanaGgIkurvata: prati / Adau vanaspatidvArA, spaSTaM tadupapAdyate // 29 // pRthyAdInAM sAtmakatve, yuktiyukte'pi yuktayaH / vanaspateH sAtmakatve, gamyA: sthUladRzAmapi // 30 // Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 digmAtreNAtra tA eva, darzyante vyaktipUrvakam / tatastadanusAreNa, jJeyA'nyeSvapi cetanA // 31 // mUle sikteSu vRkSeSu, phalAdiSu rasaH sphuTaH / sa cocchvAsamantareNa, kathamUrdhvaM prasarpati // 32 // rasaprasarpaNaM spaSTaM, satyucchvAse'smadAdiSu / tadabhAve tadabhAvo, dRSTazca mRtakAdiSu // 33 // anvayavyatirekAbhyAM, tato rasaprasarpaNam / ucchvAsamAkSipati yat, vyApyaM na vyApakaM vinA // 34 // ucchvAsazcAtmano dharmo, nirvivAdamidaM khalu / dharmazca dharmiNaM brUte, svAvinAbhAvataH sphuTam // 35 // kiM ca dRzyate dohadotpattidguNAmapi nRNAmiva / yattatprApya phalantyete, hRSTAH zuSyanti cAnyathA // 36 // dohadazcAtmano dharmaH, kathaM nAtmAnamAkSipet / icchArUpo dohado hi, necchAvantaM vinA bhavet // 37 // saMjJA niyatasaMkocavikAsapramukhA api / saMz2inaM kathamAtmAnaM, na jJApayanti yuktibhiH // 38 // yaddhA tAratamyamevaM, drumeSvapi nareSviva / ke'pyeraNDAdivannIcA:, ke'pyAmrAdivaduttamAH // 39 // utkaTA: kaNTakaiH kecit, kecidatyantakomalA: / kuTilA: ke'pi saralAH, kunjA dIrghAzca kecana // 40 // hRdyavarNagandharasasparzAH kecittato'nyathA / saviSA nirviSA: ke'pi, saphalA niSphalA: pare // 41 // jAtA: kecidavakare sUdyAnAdau ca kecana / keciccirAyuSaH zastrAdyaiH kecitkSipramRtyavaH // 42 // vinA karmANi nAnAtvamidaM yuktisahaM katham / vinA kAraNanAnAtvaM, kArye taddhi na sambhavet // 43 // karmANi ca kAryatayA''tmAnaM kartArameva hi / AkSipantyavinAbhUtAH, kulAlaM kalazA iva // 44 // vanaspateH sAtmakatvaM, sphuTameva pratIyate / janyAdidharmopetatvAt manuSyAdizarIravat // 45 // anumAnaM puraskRtya, sAdhayatyAgamo'pi ca / vanaspateH sacaitanyamAcArAGge yathoditam // 46 // imaMpi jAidhammayaM eyaMpi jAidhammayaM / imaMpi buDDidhammayaM eyaMpi buDDidhammayaM / imaMpi cittamaMtayaM eyaMpi cittamaMtayaM / imaMpi chinnaM milAyai eyaMpi chinnaM milAyai / imaMpi AhAragaM eyaMpi AhAragaM / imaMpi aNiccayaM eyaMpi aNiccayaM / imaMpi asAsayaM eyaMpi asAsayaM / imaMpi caovacaiyaM eyaMpi caovacaiyaM / imaMpi vipariNAmadhammayaM eyaMpi vipariNAmadhammayaM" / ityAdi // (atraikaM idaMzabdavAcyaM manuSyazarIraM dvitIyaM ca etacchabdavAcyaM vanaspati zarIram / ityanayoH dRSTAntadAAntikayojanA) vanaspateH sacaitanyamevaM siddhaM narAGgavat / tato'sya yonijAtatvamapi siddhaM taducyate // 47 // tathAhibIjasya dvividhAvasthA, yonyavasthA tathA'parA / tanmadhye yonyavasthA yA, sA caivaM paribhAvyate // 48 // 1. pariNAmAntarasadbhAve satItivizeSyaM, tena na jalAkarSakavastrAdinA vyabhicAraH / 2. vidyucchaktyostu saMyoga: na tu dohadaH / 3. vicitrakarmavedakA vanaspataya: jIvavattve sati vicitrAkAradhAritvAt vAmanetaranarAdivat / Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 jantUtpattikSaNe pUrvajantunA syAdyadujjhitam / atyaktayonyavasthaM ca, tadbIjaM yonibhUtakam // 49 // tatra ca-jantUjjhitaM nizcayenAdhunA jJAtuM na zakyate / tato'natizayI bIjaM, sacetanamutetarat // 50 // yonibhUtaM vyavaharedyAvadadhvastayonikam / dhvastayonitvajIvatvAdayonibhUtameva hi // 51 // yannaSTe'pi sajIvatve, yonitvaM jAtucidbhavet / paribhraSTe tu yonitve, sajIvatvaM na sambhavet // 52 // evaM cautpattisthAnakaM jantoryadavidhvastazaktikam / sA yonistatra zaktistu, jantUtpAdanayogyatA // 53 // tathoktaM prajJApanAvRttau--"atha yoniriti kimabhidhIyate ? ucyate / jantorutpattisthAnamavidhvastazaktikaM tatrasthajIvapariNamanazaktisaMpannama" / iti // ata eva zrute'piyavA yavayavAzcApi, godhUmavrIhizAlayaH / dhAnyAnAM zrIjinaireSAmuktA yonistrivArSikI // 54 // kalAdamASacapalatilamudgamasUrakAH / kulatthatuvarIvRttacaNakA vallakAstathA // 55 // laTTAtasIzaNakaGgakoradUSakakodravAH / prajJaptA yonireteSAM, zrIjinaiH paJcavArSikI // 56 // bIjAni mUlakAnAM sarSapAvaraTTarAlakAH / prajJaptA yonireteSAmAgame saptavArSikI // 57 // iyamatra bhAvanAkoSThakAdiSu nikSipyaiteSAM pidhAnazAlinAm / liptAnAM mudritAnAM cotkRSTaiSA yonisaMsthitiH // 58 // tadanu kSIyate yoniraGka rottpattikAraNam / bhavedijamabIjaM tannoptamaritaM bhavet // 59 // antarmuhUrtaM sarveSAmeSAM yonirjaghanyataH / tatkeSAJcidacittatvaM, jAyate'ntarmuhUrtataH // 60 // paraM tatsarvavidveyaM, vyavahArapathe tu na / vyavahArAttu pUrvoktaiH, kAlamAnairacittatA // 61 // idamarthataH paJcamAle pravacanasAroddhAre ca // tatazcabIje ca yonibhUte, vyutkrAmati saiva janturaparo vA / mUlasya yazca kartA, sa eva tatprathamapatrasya // 62 // iyamatra bhAvanAbIjasya nirvartakena, jIvena svAyuSaH kSayAt / yadbIjaM syAtparityaktamatha bIjasya tasya ca // 63 // ambukAlakSmAdirUpasAmagrIsambhave sati / sa eva jAtu bIjAGgI, baddhatAdRzakarmakaH // 64 // utpadyate tatra bIje'nyo vA bhUkAyikAdikaH / nibaddhamUlAdinAmagotrakarmAtra jAyate // 65 // sa eva nirvarttayati, mUlaM patraM tathA''dimam / mUlaprathamapatre ca, tata evaikakatRke // 66 // yadAgama:- "jo'viya mUle jIvo soviya patte paDhamayAetti" / atrAha para:nanvevamAdimadale, mUlajIvakRte sati / udgacchatkizale'nantakAyikatvaM virudhyate // 67 // Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 yadAgama:-"sabbovi kisalao khalu uggamamANo aNaMtao bhaNiotti" // atra ucyate-[bRhatsaMgrahaNI gA-2] bIje mUlatayotpadya, bIjajIvo'thavAparaH / karotyutsUnatAvasthAM, tato'nantarabhAvinIm // 68 // dhruvaM kisalayAvasthAM, sRjantyanantajantavaH / tatazca teSu jIveSu, vinaSTeSu sthitikSayAt // 69 // sa eva mUlajIvastAM, tanUmanantadehinAm / samApyAdyasvAMgatayA, tAvarddhayate kila // 70 // yAvatprathamapatraM syAttatazca na virudhyate / kizale'nantakAyitvamekakartRkatApi ca // 71 // anye tu vyAcakSateiha bIjasamutsUnAvasthaiva pratipAdyate / prathamapatrazabdena, tasyAH prathamamudbhavAt // 72 // tatazca-mUlaM bIjasamutsUnAvasthA cetyekakartRke / anena caivaM niyamo, labhyate sUtrasUcitaH // 73 // ekajIvakRte eva, mUlaM cotsUnatAdazA / nAvazyaM mUlajIvotthaM, zeSaM kisalayAdikam // 74 // tatazcobhayamapyaviruddham (1) jo'viya mUle jIvo so'viya patte paDhamayAetti (2) sabbo'vi kisalao khalu uggamamANo aNaMtao bhaNio // iti // etaccArthataH prajJApanAvRttau // AcarAMgavRttAvapi tathaiva // yaduktam-"yazca mUlatayA jIva: pariNamate sa eva prathamapatratayA api iti" / ekajIvakartRke mUlaprathamapatre iti yAvat / prathamapatrakaM ca yAsau bIjasya samutsUnAvasthA bhUjalakAlApekSA saivocyate / iti // niyamapradarzanametat // zeSaM tu kisalayAdisakalaM na mUlajIvapariNAmAvirbhAvitamevetyavagantavyam // udgacchan prathamAGkaraH, sarvaH sAdhAraNo bhavet / vardhamAno yathAyogaM, syAtpratyeko'thavAparaH // 75 // tatra sAdhAraNalakSaNaM sAmAnyata: evamzarIrocchvAsaniHzvAsAhArAH sAdhAraNA: khalu / yeSAmanantajIvAnAM, te syuH saadhaarnnaangginH||76|| vizeSata: tallakSaNam caivammUlAdidazakasyeha, yasya bhaGgo samo bhavet / anantajIvaM tad jJeyaM, mUlAdidazake khalu // 77 // vanaspatisaptatau samabhaGgalakSaNamevamuktam- "vaDiAi cunnaniSphAiyAi, vattIi jAriso bhaMgo / sabbattha samasarUvo, keAratarIi tullo vA // ittha puNa viseso'yaM, samabhaMgA huMti je sayAkAlam / te cciya aNaMttakAyA, na puNo je komalatteNaM" // mUlAdidazakaM tu evam-mUle kaMde khaMdhe, tayA ya sAle pavAla patte ya / pupphe phale bIeviya, patteyaM jIvaThANAI // mUlAderyasya bhagnasya, madhye hIro na dRzyate / anantajIvaM tad jJeyaM, yadanyadapi tAdRzam // 78 // hIro nAma viSamaH chedaH uddanturo vA // yatra skandhakandamUlazAkhAsu khalu vIkSyate / tvacA sthUlatarA kASThAt, sA tvacA'nantajIvikA // 79 // Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 yeSAM mUlakandapatraphalapuSpatvacAM bhavet / cakrAkAra: samacchedo, bhaGge'nantAtmakaM hi tat // 80 // granthiH parvAtmikA bhaGgasthAnaM sAmAnyato'thavA / rajasAcchuritaM yasya, bhaGge'nantAtmakaM hi tat // 81 // kedArazuSkatarikApuTavadbhidyate ca yat / prAguktalakSaNAbhAve'pyanantakAyikaM hi tat // 82 // yadAgamaH-cakkAgaM bhajjamANasaM, gaMThIcuNNaghaNo bhave / puDhavIsarisabheeNa, aNaMtajIvaM viyANAhi // sakSIraM vApi niHkSIraM, patraM gUDhaziraM ca yat / alakSyamANapatrArdhadvayasandhi ca yadbhavet // 83 // anantajIvaM tatsarvaM, jJeyamityAdilakSaNaiH / bahuzrutebhyo jJeyAni, lakSaNAnyaparANyapi // 84 // ayogolo yathA''mAto, jAtastaptasuvarNaruk / sarvo'pyagnipariNato, nigodo'pi tathA'GgibhiH // 85 // tatrApi bAdarAnantakAyikaH syuranekadhA / mUlakazRMgaberAdyA, pratyakSA janacakSuSAm // 86 // tathAhi- savvAu kaMdajAI, sUraNakaMdo ya vajjakaMdo ya / allahaliddA ya tahA, aiM taha allakaccUro // satAvarI virAlI, kuMAri taha thoharI galoIa / lasaNaM vaMsakarillA, gajjaratahalUNao loDho // girikanni kisalapattA, khariMsuA thega allamotthA ya / taha lUNarukkhachallI, khillahaDo amayavallI ya // mUlA taha bhUmiruhA, viruhA taha Takkavatthulo paDhamo / sUaravallo a tahA, pallaMko komlNbiliyaa| Ala taha piMDAla, havaMti ee aNaMtanAmehiM / annamaNaMtaM neyaM, lakkhaNajuttIi samayAo // [pravacanasAroddhAra zlo. 236 thI 240] anye 'pi snuhIprabhRtayo'nantakAyikA: 'avae paNae' ityAdi prajJApanoktavAkyaprabandhato jJeyAH // iti sAdhAraNavanaspatibhedAH // pratyekalakSaNaM caivamyatra mUlAdidazake, pratyaGga jantavaH pRthak / pratyekanAmakarmADhyAstatpratyekamihocyate // 87 // tathA cAhurjIvavicAre- [gAthA-13] "egasarIre ego, jIvo jesiM tu te u patteyA / phalaphullachallikaTThA, mUlaga pattANi bIANi" kiMca-mUlAderyasya bhagnasya, madhye hIra: pradRzyate / pratyekajIvaM tadvindyAdyadanyadapi tAdRzam // 88 // yatra mUlaskandhakandazAkhAsu dRzyate sphuTam / tvacA kanIyasI kASThAt, sA tvak pratyekajIvikA // 89 // tasya dvAdaza bhedAH syuH, pratyekasya vanaspateH / yathA prasiddhi tAn kAMzcit, darzayAmi samAsataH // 90 // vRkSA gucchA gulmA, latAzca vallyazca parvagAzcaiva / tRNavalayaharItakauSadhijalaruhakuhaNAzca vijJeyAH // 91 // vRkSAstatra dibhedAH syuH, phalodyadbIjabhedataH / ekabIjaphalA: kecit, bhUribIjaphalA: pare // 92 // aMkullajambUnimbAmrAH, priyAlasAlapIlava: / sallakIzailubakulabhillAtakabibhItakAH // 93 // harItakIputrajIvAH, karajAriSTakiMzukAH / azokanAgapunnAgapramukhA ekabIjakAH // 94 // kapitthatindukaplakSadhavanyagrodhadADimAH / kadambakuTajA lodhraH, phaNasazcandanArjunAH // 95 // kAkodumbarikA mAtuliGgastilakasaMjJakaH / saptaparNadadhiparNapramukhA bahubIjakAH // 96 // Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 pratyekameSAM vRkSANAM, pratyekAsaMkhyajIvakAH / mUlakandaskandhazAkhAtvApravAlA udIritAH // 97 // puSpANyanekajIvAni, ekaiko'GgI dale dale / pratyekamekajIvAni, bIjAni ca phalAni ca // 98 // eka: pUrNataruskandhavyApI bhavati cetanaH / mUlAdayo dazApyasya, bhavantyavayavAH kila // 99 // tathoktaM sUtrakRtAGgavRttau zrutaskandha 2 adhyayana 3 "AhAvaramityAdyAlApakasyArtha:-athAparaM etadAkhyAtaM, tad darzayati-ihe'smin jagatyeke na tu sarve, tathAkarmodayavarttino vRkSayonikAH sattvA bhavanti / tadavayavAzritA: cApare vanaspatirUpA eva prANino bhavanti / tathAhi-yo hyako vanaspatijIva: sarvavRkSAvayavavyApI bhavati, tasya cApare tadavayaveSu mUlakandaskandhatvakzAkhApravAlapuSpapatraphalabIjabhUteSu dazasu sthAneSu jIvA: samutpadyante // te ca tatrotpadyamAnA vRkSayonikA vRkSavyutkramAzcotpadyante" // mUlaM syAt bhUmisambaddhaM, tatra kandaH samAzritaH / tatra skandha iti mitho, bIjAntAH syuryutA: same // 100 // ata: pRthvIgatarasamAharanti same'pyamI / yAvat phalAni puSpasthaM, bIjAni phalasaMgatam // 101 // zrAvaNAdicaturmAsyAM, prAvRDvarSAsu bhUruhaH / sarvato bahulAhArA, apAM bAhulyataH smRtAH // 102 // tataH zaradi hemante, kramAdalpAlpabhojinaH / yAvaddhasante'lpAhArA, grISme'tyantamitAzanAH // 103 // yattu grISme'pi drumAH syurdalapuSpaphalAdbhUtA: / taduSNayonijIvAnAmutpAdAttatra bhUyasAm // 104 // iti bhagavatIsUtrazataka 7 uddeza 3 // nanu ca-mUlAdayo dazApyevaM, yadi pratyekadehibhiH / jAtA anekai stattasminnekamUlAdidhIH katham ? // 105 // atrocyate / zleSaNadravyasaMmitrairghaTitAne kasarSapaiH / bhUrisarSaparUpA'pi, vatirekaica bhAsate // 106 // yathA te sarSapAH sarve, svasvamAnAH pRthak pRthak / varterbuddhiM sRjanto'pi, sthitAH svasvAvagAhanA: // 10 // tathA pratyekajIvAste, pRthak svasvavapu taH / sRjantyekatra militA, ekamUlAdivAsanAm // 108 // iha yad dveSarAgAbhyAM, saJcitaM pUrvajanmani / heturekatra sambandhe, tatkarma zleSaNopamam // 109 // kRtaivaMvidhakarmANo, jIvAste sarSapopamAH / mUlAdi vartisthAnIyamiti dRSTAntayojanA // 110 // tilazaSkulikA piSTamayI tilavimizritA / anekatilajAtApi, yathaikA pratibhAsate // 111 // ihApi dRSTAntayojanA prAgvat / atha gucchAdayaH / vRntAkIbadarInIlI, tulasIkaramardikAH / yAvAsAghADaniDya, ityAdyA gucchajAtayaH // 112 // mallikAkundakoriMTayUthikAnavamallikAH / mudgara: kaNavIraca, jAtyAdyA gulmajAtayaH // 113 // azokacampakalatA, nAmapadmalatA api / atimuktakavAsantIpramukhAH syulatA imAH // 114 // Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 109 ekaiva zAkhA yatskandhe, mahatyUcaM vinirgatA / naivAnyAstAzaH sa syAllatAkhyazcampakAdikaH // 115 // kuSmANDI trapuSI tumbI, kAliGgI cirbhaTI tathA / gostanI kAravellI ca, vallya: karkoTakAdikAH // 116 // ikSuH vaMza vIraNAni, drakkuDaH zara ityapi / vetra: naDazca kAzazca, parvagA evamAdayaH // 117 // dUrvAdarbhArjunairaNDAH, kuruvindakarohiSAH / sukalyAkhyaM kSIrabisamityAdyAH tRNajAtayaH // 118 // pUgavarjUrasaralA, nAlikeryazca ketakAH / tamAlatAlakandalyaH, ityAdyAH valayAbhidhAH // 119 // AryakadamanakamarubakamanDukIsarSapAbhidyau zAkau / api tandulIyavAstukamityAdyA haritakA jJeyAH // 120 // auSadhyaH phalapAkAntAstAH sphuTA dhAnyajAtayaH / caturviMzatiruktAni, tAni prAdhAnyataH kila // 121 // ___ tathAhi- "dhannAiM cauvvIsaM, java gohuma sAli vIhi saThThikA / koddava aNuyA kaMgU, rAyala tila mugga mAsA ya // ayasi harimaMtha tiuDaga, niSphAva silaMdha rAyamAsA ya / ukkhU masUra tuvarI, kulattha taha dhannaya kalAyA" // iti // [pravacanasAroddhAra zloka 1004, 1005] ruhanti jalamadhye ye, te syurjalaruhA ime / kadambazaivalakazerukA: padmabhido matA: // 122 // kuhaNA api bodhavyA, nAmAntaratirohitAH / sphuTA dezavizeSeSu, caturthopAGgadarzitAH // 123 // tadyathA / se kiM taM kuhaNA ? kuhaNA aNegavihA paNNattA / taM jahA / Ae kAe kuhaNe kuNNake dabbahaliyA sappAe sajjAe sattAe vaMsINahiyA kurue / je yAvaNNe tahappagArA settaM kuhaNA / ityAdi // gucchAdInAM ca mUlAdyA, api SaT saMkhyajIvakAH / sUtre hi vRkSamUlAderevoktA'saMkhyajIvatA // 124 // tathoktaM vanaspatisaptatau-"rukkhANamasaMkhajiA, mUlA kaMdA tayA ya khaMdhA ya / sAlA tahA pavAlA, puDho puDho hu~ti nAyabvA // gucchAINaM puNa saMkhajIvayA najjae imaM pAyam / rukkhANaM ciya jamasaMkhajIvabhAvo sue bhaNio" // atrAyaM vizeSa:tAlazca nAlikerI ca, saralazca vanaspati: / ekajIvaskandha eSAM, patrapuSpAdi sarvavat // 125 // tathA-paJcamAGge tridhA vRkSAH, prajJaptA gaNadhAribhiH / anantAsaMkhyasaMkhyAtajIvakAste kramAdime // 126 // tatrAdyAH zRMgaberAyAH, kapitthAmrAdikA: pare / saMkhyAtajIvakA ye ca, jJeyA gAthAdayena te // 127 // taccedam-"tAle tamAle takkali tetalisAle ya sAlakallANe / sarale jIvar3a keyai kaMdali taha cammarukne ya // cuarukkhahiMgurukne lavaMgurukne ya hoi bodhabbe / pUyaphalIkhajjUrI bodhavvA nAlierI ya" // . tathA prajJApanAvRttau api "tAlasaralanAlikerIgrahaNaM upalakSaNam / tena anyeSAM api yathA''gamaM ekajIvAdhiSThitatvaM skandhasya pratipattavyam" / iti // zRGgATakasya gucchaH syAdanekajIvakaH kila / patrANyekaikajIvAni, drau dvau jIvau phalaM prati // 128 // Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 puSpANAM tvayaM vizeSa:jalasthalodbhUtatayA, dvidhA sumanasaH smRtAH / nAlabaddhA vRntabaddhAH, pratyekaM dvividhAstu tAH // 129 // yAH kAzcinnAlikAbaddhAstA: syuH saMkhyeyajIvakA: / anantajIvakA jJeyA:, snuhIprabhRtijA: punaH // 130 // kiMca-padmotpalanalinAnAM saugandhikasubhagakokanadakAnAm / aravindAnAM ca tathA zatapatrasahastrapatrANAm // 131 // vRntaM bAhyadalAni ca sakesarANi syurekajIvasya / pRthagekaikajIvAnyantardalakesarANi bIjAni // 132 // parvagANAM tRNAnAM ca ayaM vizeSa:drakkuDIkSunaDAdInAM, sarvavaMzabhidAM tathA / bhavantyekasya jIvasya, parvAkSiparimoTakAH // 133 // tatrAkSi procyate granthiH, pratItaM parva sarvataH / cakrAkAraM parvapariveSTanaM parimoTakaH // 134 // patrANi pratyekameSAmekajIvAzritAni vai / puSpANyanekajIvAni, proktAni paramarSibhiH // 135 // phaleSu ca eSAmayaM vizeSa:puSpaphalaM kAliGgaM tumbaM cirbhaTamatha trapuSasaMjJam / ghoSAtakaM paTolaM tindUkaM caiva tendUSam // 136 // eteSAM cavRntagarbhakaTAhAnAmeko jIva: samarthakaH / pRthagjIvAni patrANi, bIjAni kesarANyapi // 137 // etacca sarvamarthataH kvacit pAThatazca prAyaH prajJApanAgatameva // zrIhemacandrasUribhizcAbhidhAnacintAmaNAvityuktam-"kuraNaTAdyA agrabIjA, mUlajAstUtpalAdayaH / parvayonaya ikSvAdyAH, skandhajA: sallakImukhAH // zAlyAdayo bIjaruhAH, saMmUrchajAstRNAdayaH / syurvanaspatikAyasya, SaDetA mUlajAtayaH" // ___ idamarthataH prathamAGge'pi dazavaikAlike'pi // jIvAbhigame tucatastro mukhyavallayaH syuH, tAvacchatAzca tadbhidaH / khyAtA mukhyalatA aSTau, tAvacchatAzca tadbhidaH // 138 // nAmagrAhaM tu tA noktAH, prAktanairapi paNDitaiH / tato na tatra doSo naH, tatpadavyanusAriNAm // 139 // trayo haritakAyAH syuH, jalasthalobhayodbhavAH / bhedAH zatAni tAvanti, tadavAntarabhedajAH // 140 // sahanaM vRntabaddhAni, vRntAkAdiphalAnyatha / sahasraM nAlabaddhAni, hariteSveva tAnyapi // 141 // kiMca-mUlatvakkASThanaryAsapatrapuSpaphalAnyapi / gandhAMgabhedAH saptAmI, jinairuktA vanaspatau // 142 // mUlamauzIravAlAdi,tvak prasiddhA tajAdikA / kASThaM ca kAkatuNDAdi, niryAso ghanasAravat // 143 // patraM tamAlapatrAdi, priyaGgvAdisumAnyapi / kakkolailAlavaGgAdi, phale jAtiphalAdyapi // 144 // mUlAdayaste saptApi, nAnAvarNA bhavantyataH / guNitA: paJcabhirvarNaiH, paJcatriMzat bhavanti hi // 145 // durgandhAbhAvata: zreSThagandhenaikena tADitAH / te paJcatriMzadeva syurekena guNitaM hi tat // 146 // Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 111 nAnArasAzca te sarve, tataH paJcarasAhatAH / saMjAtaH zatamekaM te, paJcasaptatisaMyutam // 147 // sparzAstu yadyapyaSTApi, saMbhavantyeva vastuta: / tathApyeSAM prazastatvAt, gRhyante te'pi tAdRzAH // 148 // tallaghUSNamRdusnigdhaiH, sparzairete caturguNAH / zatAni sapta jAtAni gandhAGgAnAM dizA'nayA / / 149 / / uktaM ca jIvAbhigamavRttau -- " mUlatayakaTThanijjAsapattapupphaphalamAi gandhaMgA / vaNNAduttarabheyA gandhaMga sayA muNeyavvA " // 165 // sUtrAlApazca - "kati NaM bhaMte ! gaMdhaMgA pa0 ? goyama ! satta gaMdhaMgA sattagaMdhaMgasayA pa0 " / ityAdi / evaM vallyAdisUtrAlApA api vAcyA: // lokaizca-zUnyasaptAMkahastAzvasUryenduvasuvahnayaH / etatsaMkhyAMka nirdiSTo vanabhAraH prakIrtitaH // pAThAntare ca - rAmo vasavazcandraH, sUryo bhUmistathaiva ca / muniH zUnyaM samAdiSTaM bhArasaMkhyA nigadyate // ekaikajAterekaikapatrapracayato bhavet / proktasaMkhyairmaNairbhAraste tvaSTAdaza bhUruhAm // tathA - catvAro'puSpakA bhArA, aSTau ca phalapuSpitAH / syurvallInAM ca SaD bhArA:, zeSanAgena bhASitam // ityAdi ucyate // iti bAdarANAM bhedAH // 1 // prasiddhAH sapta yAH pRthvyaH, vasumatyaSTamI punaH / ISatprAgbhArAbhidhA syAttAsu svasthAnato'STasu // / 150 / / adholoke ca pAtAlakalazAvalibhittiSu / bhavaneSvasurAdInAM nArakAvasatheSu ca / / 151 / / Urdhvaloke vimAneSu, vimAnaprastaTeSu ca / tiryagloke ca kUTAdriprAgbhAravijayAdiSu / / 152 / / vakSaskAravarSazailajagatIvedikAdiSu / dvAradvIpasamudreSu, pRthivIkAyikodbhavaH / / 153 / / iti pRthvI kAyasthAnAni // " svasthAnato'mbukAyAnAM, sthAnAnyuktAni sUribhiH / ghanodadhivalayeSu, ghanodadhiSu saptasu / / 154 / / adhaH pAtAlakumbheSu, bhavaneSvAsureSu ca / Urdhvaloke vimAneSu, svargapuSkaraNISu ca // 155 // tiryagloke ca kUpeSu, nadInadasarassu ca / nirjharojjharakhApISu, garttAkedArapaGktiSu / / 156 / / jalAzayeSu sarveSu, zAzvatAzAzvateSu ca / dvIpeSu ca samudreSu, bAdarApkAyasambhavaH / / 157 / / ityapkAyasthAnAni // svasthAnato'gnikAyAnAM sthAnamAhurjinezvarAH / narakSetraM dvipAthodhisArdhadvIpadvayAtmakam / / 158 / / tatrApi kAle yugalinAmagniH, kAle ca bilavAsinAm / videheSveva sarvAsu, karmabhUSu tato'nyadA / / 159 / / kiMca- UrdhvAdholokayornAyaM, tiryagloke'pyasau bhavet / sadA videhe bharatairavateSu ca karhicit // 160 // pAkadAhAdisaMtApaM, tanute narakeSu yaH / sa nAgniH kintu tattulyAMste vikurvanti pudgalAn / / 161 / yA coSNavedanA teSu, zrUyate'tyantadAruNA / pRthivyAdipudgalAnAM, pariNAmaH sa tAdRza: / / 162 / / Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 tathoktam-"nanu saptasvapi pRthvISu tejaskAyikavarjapRthvIkAyikAdisparzA nArakANAM yuktaH, teSAM tAsu vidyamAnatvAt / tejaskAyasparzastu katham ? bAdaratejasAM samayakSetre eva sadbhAvAt / sUkSmatejasAM punastatra sadbhAve'pi sparzanendriyAviSayatvAt iti // atrocyate / iha tejaskAyikasyeva paramAdhArmikanirmitajvalanasadRzavastunaH sparza: tejaskAyikasparza: iti vyAkhyeyam / na tu sAkSAttejaskAyikasyaiva // athavA bhavAntarAnubhUtatejaskAyikaparyAyapRthivIkAyikasparzApekSayA vyAkhyeyam" // iti bhagavatIzataka 13 uddeza 4 vRttau // svargAdau dhUpaghaTyAdi, zrUyate yatkilAgame / tattulyA: pudgalAste'pi, kRtrimAkRtrimAtmakAH // 163 // etacca arthataH prAyaH tRtIyaturyopAGgayoreva // granthAntare'pi- "paMciMdiya egiMdiya, uDDhe ya ahe ya tiriyaloe ya / vigaliMdiyajIvA puNa, tiriyaloe muNeyabbA // puDhavIAuvaNassai, bArasakappesu sattapuDhavIsu / puDhavI jA siddhisilA, teUnaravittatiriloe // suraloavAvimajhe, macchAI natthi jalayarA jIvA / gevijje nahu vAvI, vAviabhAve jalaM natthi" // ityagnikAyasthAnam // ghanAnilavalayeSu, ghanAnileSu saptasu / tanuvAtavalayeSu, tanuvAteSu saptasu // 164 // adholoke ca pAtAlakumbheSu bhavaneSu ca / chidreSu niSkuTeSvevaM, svasthAnaM vAyukAyinAm // 165 // Urdhvaloke ca kalpeSu, vimAneSu tadAliSu / vimAnaprastaTacchidraniSkuTeSu tadudbhavaH // 166 // tiryagloke dikSu vidizvadhazcaudhaM ca tajjaniH / jagatyAdigavAkSeSu, lokaniSkuTakeSu ca // 167 // iti vAyukAyasthAnam // pratyeka: sAdhAraNazca, dvividho'pi vanaspati: / prAyo'pkAyasamaH sthAnaiH, jalAbhAve hyasau kutaH // 168 // iti vanaspatisthAnam // upapAtasamudghAtanijasthAnaiH bhavanti hi / lokAsaMkhyAtame bhAge, paryAptA bAdarA ime // 169 // tatra vAyostvayaM vizeSaH paJcasaMgrahavRttau- bAyarapavaNA asaM sutti // lokasya yatkimapi zuSiraM tatra sarvatra paryAptabAdaravAyavaH prasarpanti / yatpunaratinibiDanicitAvayavatayA zuSirahInaM kanakagirimadhyAdi tatra na / tacca lokasyAsaMkhyeyabhAgamAtram / tataH ekamasaMkhyeyabhAgaM muktvA zeSeSu sarveSvapyasaMkhyeyeSu bhAgeSu vAyavo vartante" / iti // paryAptabAdaravanaspataya: upapAtasamudghAtAbhyAM sarvalokavyApina: svasthAnato lokaasNkhyeybhaage| iti prajJApanAvRttau // aparyAptAstu sarve svasthAnaiH paryAptasannibhAH / upapAtasamudghAtaistvazeSalokavartinaH // 170 // navaram-vasikAyastvaparyAptastiryaglokasya taTTake / upapAtena nirdiSTo, ddhayorlokakapATayoH // 171 // Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 taccaivam / AlokAntaM dIrgha sArdhadIpAmbudhidrayavizAle / adhaUrdhvalokAntaspRzI kapATe ubhe kalpye // 172 // tayoH kapATayo: tiryagloke'ntyAmbhodhisImani / yojanASTAdazazatabAhalye sarvato'pi hi // 173 // aparyAptabAdarAgneH, sthAnaM syAdupapAtataH / tiryaglokaM kapATasthameva ke'pyatra manyate // 174 // tridhA'bAdarAparyAptAH, tejaskAyikadehinaH / syurekabhavikA baddhAyuSazcAbhyuditAyuSaH // 175 // tatra ye'nantarabhave, utpatsyante'gnikAyiSu / aparyAptabAdareSu ta, ekabhavikAH smRtAH // 176 // ye tu pUrvabhavasatkatRtIyAMzAdiSu dhruvam / baddhasthUlA'paryAptyAgnyAyuSkA baddhAyuSazca te // 177 // ye tu pUrvabhavaM tyaktvA, sAkSAdanubhavanti vai / sthUlAparyAptavanyAyuste bhavantyuditAyuSaH // 178 // tatraikabhavikA baddhAyuSazca dravyataH kila / sthUlAparyAptAgnayaH syuH, bhAvatastUditAyuSaH // 179 // atra cadravyato bAdarA'paryAptAgnibhirnaprayojanam / sthUlAparyAptAgnayo ye, bhAvata: taiH prayojanam // 180 // tatazcayadyapyuktakapATAbhyAM, tiryaglokAcca ye bahiH / uditabAdarAparyAptAgnyAyuSkA bhavanti hi // 181 // te'pyucyante tathAtvena, RjusUtranayAzrayAt / tathApi vyavahArasya, nayasyAzrayaNAdiha // 182 // ye svasthAnasamazreNikapATadrayasaMsthitAH / svasthAnAnugate ye ca, tiryagloke praviSTakAH // 183 // te eva vyapadizyante'paryAptabAdarAgnayaH / zeSAH kapATAntarAlasthitA naiva tathoditAH // 184 / / ye nAdyApyAgatAstiryagloke'thavA kapATayoH / te prAktanabhavAvasthA, eva gaNyA manISibhiH // 185 // uktaM ca prajJApanAvRttau"paNayAlalakhapihulA, dunni kavADA ya chaddisiM puTThA / logaMte tesiMto, je teu te U dhippanti" // tata uktam- "uvavAeNaM dosu kavADesu tiriyaloataTTe ya" // pRthyAdiSu caturkhekaparyAptanizrayA matAH / asaMkhyeyA aparyAptA, jIvA vanaspateH punaH // 186 // paryAptasyacaikakasya, paryAptA nizrayA smRtAH / asaMkhyeyAzca saMkhyeyA, anantA api kutracit // 187 // tatazca-saMkhyAsaMkhyAstu paryAptapratyekatarunizrayA / anantA eva paryAptasAdhAraNavanAzritAH // 188 // iti bAdarANAM sthAnAni // 2 // paryAptayastricaturA, aparyAptAnyabhedataH / prANAzcatvAro'GgabalazvAsAyUMSi tvagindriyam // 189 // iti paryAptiH // 3 // pRthvyambusimarutAM, pratyekaM parikIrtitAH / yonilakSAH sapta sapta, saptasaptisamaprabhaiH // 190 // Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 yonInAM dazalakSANi, syuH pratyekamahIruhAm / sAdhAraNataruNAM ca, yonilakSAzcaturdaza // 191 // iti yoniH // 4 // dvAdaza sapta trINi ca, saptASTAviMzatizca lakSANi / kulakoTInAM pRthvIjalAgnyanilabhUruhAM kramataH // 192 // evaM ca saptapaJcAzallakSANi kulakoTayaH / ekendriyANAM jIvAnAM, saMgrahaNyanusArataH // 193 // AcArAGgavRttau tu-"kulakoDi sayasahassA, battIsaThThanava ya paNavIsA / egidiyabitiiMdiyacauriMdiyahariyakAyANam" // addhatterasabArasadasadasanava ceva koDilakkhAiM / jalayarapakkhicaupayaurabhuaparisappajIvANaM // paNavIsaM chabbIsaM ca, sayasahassAiM nArayasurANaM / bArasa ya sayasahassA, kulakoDINaM maNussANaM // ___ evaM dvIndriyAdiSvapi saMgrahaNyabhiprAyeNa vakSyamANAsu kulakoTisaMkhyAsu matAntaraM ata evAbhyUhyam // tathA lakSANi kulakoTInAM, SoDazoktAni tAttvikaiH / kevalaM puSpajAtInAM, tRtIyopAGgadezakaiH // 194 // tAni caivamcatasro lakSakoTyo'mbhoruhANAM jAtibhedataH / koriTakAdijAtInAM, catasraH sthalajanmanAm // 195 // catasro gulmajAtInAM, jAtyAdInAM vizeSata: / madhUkAdimahAvRkSajAnAM tatsaMkhyakoTayaH // 196 // iti kulAni // 5 // mizrA sacittA'cittA ca, yonireSAM bhavetridhA / uSNAzItoSNazItA'gnin, vinA te hyuSNayonayaH // 197 // paJcApyete vinirdiSTA, jinaiH saMvRtayonayaH / utpattisthAnameteSAM, spaSTaM yannopalakSyate // 198 // iti yonisaMvRtatvAdi // 6 // dvAviMzatiH sahasrANi, varSANAmoghato bhavet / pRthvIkAyasthitijyeSThA, vizeSastatra darzyate // 199 // ekaM varSasahasraM syAt, sthitijyeSThA mRdukSiteH / dvAdazAbdasahasrANi, kumAramRttikAsthitiH // 200 // caturdaza sahasrANi, sikatAyAstu jIvitam / manaHzilAyAzcotkRSTaM, SoDazAbdasahasrakAH // 201 // aSTAdazasahasrANi, zarkarANAM gurusthitiH / dvAviMzatissahasrANi, syAtsA'zmAdikharakSiteH // 202 // sapta varSasahasrANi, jyeSThA syAdambhasAM sthiti: / trayo varSasahasrAzca, marutAM paramA sthitiH // 203 // ahorAtrAstrayo'gnInAM, dazavarSasahasrakAH / pratyekabhUruhAmanyeSAM tu sA'ntarmuhUrttakam // 204 // anite'ntarmuhUrta ca, svasvotkRSTasthiteH khalu / paJcAnAmapyamISAM syAt, jyeSThA paryAptatAsthitiH // 205 // antarmuhUrta sarveSAM, yato'paryAptatAsthiti: / antarmuhUrte kSipte'smin, sthitayastAH syuroghata: // 206 // paJcAnAmapyathaiteSAM, jaghanyato bhavasthitiH / antarmuhUrtamAnaiva, dRSTA dRSTajagattrayaiH // 207 // Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 aparyAptAnAM paJcAnAmapyeSAM syAdbhavasthiti: / antarmuhUrttapramitA, jaghanyAparamA'pi ca // 208 // iti bhavasthitiH // 7 // sthUlakSmAdInAM caturNA, sthUladvaidhavanasya ca / saptatiH koTikoTyo'bhbhodhInAM kAyasthiti: pRthak // 209 // oghato bAdaratve sA, bAdare ca vanaspatau / utsarpiNyavasarpiNyoH, yAvatyaH tA bravImyatha // 210 // aGgalAsaMkhyAMzamAnanabhaHsthAbhradezakaiH / pratikSaNaM hRtairyAH syuH, tAvatI: tA vicintaya // 211 // nigode tvoghata:sUkSmabAdaratvAvivakSayA / dvau pudgalaparAvatI, sAddhau kAyasthiti bhavet // 212 // paryAptatve kSamAdInAM, pratyekaM kAyasaMsthitiH / saMkhyeyAbdasahasrAtmA, vaheH saMkhyadinAtmikA // 213 // vizeSazcAtraparyAptatve bAdarAyA:, kSite: kAyasthitirbhavet / vatsarANAM lakSamekaM, SaTsaptatisahasrayuk // 214 // tathAhibhavedaSTabhavAn yAvat, jyeSThAyuH kSitikAyikaH / jyeSThAyuSkakSititvenotpadyamAna: puna: puna: // 215 // yaduktaM bhagavatyAm-"bhavAdeseNaM jahaNNeNaM dobhavaggahaNAiM, ukkoseNaM aTThabhavaggahaNAI" // iti // sthitirutkarSatazcaikabhave proktA kSamA'GginAm / dvAviMzatisahasrAbdalakSaNA paramarSibhiH // 216 // aSTabhirguNane cAspA, bhavatyeva yathoditam / SaTsaptativarSasahasrAdhikaM varSalakSakam // 217 // SaTpaJcAzadvarSasahasrANyeva jalakAyinAm / syuzcaturviMzatIrAtriMdivAni vahikAyinAm // 218 // syuzcaturviMzativarSasahasrANyanilAGginAm / azItizca sahasrANi, varSANAM vanakAyinAm // 219 // eSu sarveSu paramA, labdhyaparyAptatAsthitiH / antarmuhUrttapramitA, vacmi tatrApi bhAvanAm // 220 // kSamAdyanyataratvenotpadya yadyalpajIvitaH / asakRtkopyaparyApta, eva yAti bhavAntaram // 221 // bhavAMzca tAdRzAn kAMzcit, kuryAdantarmuhUrttakAn / tairlaghvantarmuhUtaizca, syAd gurvantarmuhUrttakam // 222 // antarmuhUrttamAnAca, sarvA etA jaghanyataH / prarUpitA: zrute kAyasthitaya: puruSottamaiH // 223 // iti kAyasthitiH // 8 // audArikaM sataijasakAmaNametaddhapustraya hyeSAm / marutAM ca vaikriyAyaM, catuSTayaM saMbhaveddhapuSAm // 224 // iti dehAH // 9 // masUracandrasaMsthAnaM, bAdarANAM bhuvAM vapuH / jalAnAM stibukAkAraM, sUcyoghAkRti tejasAm // 225 // marutAM tad dhvajAkAraM, dvaidhAnAmapi bhUruhAm / syuH zarIrANyaniyatasaMsthAnAnIti tadvidaH // 226 // iti saMsthAnam // 10 // asaMkhyeyo'GgulasyAMzaH, mAdInAM dehasaMmiti: / jaghanyAdutkarSatazca, sa eva hi mahAn bhavet // 227 // Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 jaghanyAdutkarSatazca, vAyoryaTaikriyaM vapuH / syAttadapyalaGgalAsaMkhyabhAgamAtrAvagAhanam // 228 // aGgalAsaMkhyAMzamAnaM, pratyekadrorjaghanyataH / utkarSato yojanAnAM, sahasraM sAdhikaM vapuH // 229 // utsedhAGgulaniSpannasahasrayojanonmite / jalAzaye yathoktAGgAH, syulatAkamalAdayaH // 230 // pramANAGgalamAneSu, yAni vArdhihRdAdiSu / bhaumAnyevAnjAni tAni, virodha: syAnmitho'nyathA // 231 // tadyathAudvedhaH kva samudrANAM, pramANAGgulajo mahAn / kca laghUnyajanAlAni, mitAnyautsedhitAGgalaiH // 232 // kiMca-zAlyAdidhAnyajAtInAM, syAnmUlAdiSu saptasu / dhanuHpRthaktvapramitA, garIyasyavagAhanA // 233 // utkRSTaiSAM bIjapuSpaphaleSu tvavagAhanA / pRthaktvamaGgalAnAM yat, proktaM pUrvamaharSibhiH // 234 // "mUle kande khaMdhe, tayA ya sAle pavAlapatte ya / sattasuvi dhaNupuhuttaM, aMgula pupphaphalabIe" // iti bhagavatI zataka 21 vRttau, tatsUtre'pi, "sAli kala ayasi, vaMse ikhnu dabbhe a abbha tulasI ya / advaite dasavaggA, asIti puNa hoti uddesA" // ekaikasmin varga mUlAdayo dazadazoddezakA ityarthaH // sarve'mI zAlivajjyeSThAmihApekSyAvagAhanAm / zAlyAdayo'mI sarve'bdapRthaktvaparamAyuSaH // 235 // kiMca-"tAlegaTThiya bahubIyagA ya, gucchA ya gummavallI ya / cha dasavaggA ee, saSTuiM puNa hoti uddesA" / tAlAdInAM jyeSThAvagAhanA mUlakandakizaleSu / cApapRthaktvaM patre'pyevaM, kusume tu karapRthaktvaM sA // 236 // skandhazAkhAtvacAsu syAt, gavyUtAnAM pRthaktvakam / aGgulAnAM pRthaktvaM ca, sA bhavetphalabIjayoH // 237 // tAlAdInAM ca mUlAdipaJcakasya sthitirguruH / dazavarSasahasrANi, laghvI cAntarmuhUrtikI // 238 // pravAlAdipaJcakasya, tveSAmutkarSata: sthitiH / nava varSANi laghvI tu, prAgvadAntarmuhUrtikI // 239 // tAlAdayazca 'tAletamAle' ityAdigAthAyugmataH jJeyAH // ekAsthikabahubIjakavRkSANAmAmradADimAdInAm / mUlAdeH dazakasyAvagAhanA tAlavasthitizcApi // 240 // gucchAnAM gulmAnAM, sthitirutkRSTAvagAhanA cApi / zAlyAdivadavaseyA, vallInAM sthitirapi tathaiva // 241 // vallInAM ca phalasyAvagAhanA syAtpRthaktvamiha dhanuSAm / zeSeSu navasu mUlAdiSu tAlaprabhRtivad jJeyA // 242 // evaM ca-aGgalAsaMkhyAMzamAnamekAkSANAM jaghanyataH / utkarSato'GgamadhikaM, yojanAnAM sahasrakam // 243 // tatrApi-dehaH sUkSmanigodAnAmaGgalAsaMkhyabhAgakaH / sUkSmAnilAgnyambubhuvAmasaMkhyeyaguNaH kramAt // 244 // vAyvAdInAM bAdarANAM, tato'saMkhyaguNaH kramAt / bAdarANAM nigodAnAmasaMkhyeyaguNastataH // 245 // svasvasthAne tu sarveSAmaGgulAsaMkhyabhAgatA / aGgulAsaMkhyabhAgasya, vaicitryAdupapadyate // 246 // paryAptAnAM bAdaraNAM, marutAM yattu vaikriyam / jaghanyAdutkarSatazca, tadapyetAvadeva hi // 247 // Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSatazca - nigodapavanAgnyambubhuvaH paJcApyamI dvidhA / sUkSmAzca bAdarAste'pi, paryAptAnyabhidA dvidhA // 248 // evaM viMzatirapyete, jaghanyotkRSTabhUghanA / jAtAzcatvAriMzadevamatha pratyekabhUruhaH // 249 // paryAptAparyAptahInotkRSTabhUghanabhedataH / caturdhe vaM catuzcatvAriMzadekendriyAGginaH // 250 // athAvagAhanAsveSAM, tAratamyamitIrItam / paJcamAGgaikonaviMzazatoddeze tRtIyake // 251 // aparyAptanigodasya, syAtsUkSmasyAvagAhanA / sarvastokA tato'STAnAmasaMkhyeyaguNA: kramAt // 252 // aparyAptAnilAgnyambubhuvAM sUkSmagarIyasAM / tato'paryAptayoH sthUlAnantapratyekabhUruhoH // 253 // asaMkhyeyaguNe tulye, mitho'vagAhane laghU / tata: sUkSmanigodasya, paryAptasyAvagAhanA // 254 // asaMkhyeyaguNA laghvI, kramAttato'dhikAdhike / aparyAptaparyAptasyotkRSTe tasyAvagAhane // 255 // tataH sUkSmavAyuvaDhyambhobhuvAM syuryathAkramam / paryAptAnAM jaghanyA'paryAptAnAM ca garIyasI // 256 // paryAptAnAM tathotkRSTA, krameNAsaMkhyasaMguNA / vizeSAbhyadhikA caiva, vizeSAbhyadhikA punaH // 257 // evaM sthUlAnilAgnyambhaHpRthvInigodinAmapi / pratyekaM tritayI bhAvyA'vagAhanAbhidAM kramAt // 258 // ityekacatvAriMzatsyuH, kilAvagAhanAbhidaH / paryAptasthUlanigodajyeSThAvagAhanAvadhiH // 259 // paryAptapratyekatarorlajyasaMkhyaguNA tataH / tasyAparyAptasya gurvI, syAdasaMkhyaguNA tata: // 260 // tato'saMkhyaguNA tasya, paryAptasyAvagAhanA / sAtirekaM yojanAnAM, sahasraM sA yato bhavet // 261 // yattu zrIjinavallabhasUribhiH svakRtadehAlpabahutvoddhAre aparyAptapratyekatarUkRSTAvagAhanAta: paryAptatarUtkRSTAvagAhanA vizeSAbhyadhikA uktA, tat cintyam / aGgalAsaMkhyeyabhAgamAnAparyAptapratyekatarutkRSTAvagAhanAta: sAtirekayojanasahasramAnAyA: paryAptapratyekatarutkRSTAvagAhanAyA: vizeSAdhikatvasyAsaMgatvAt, bhagavatIsUtreNa saha virodhAcca / tathA ca tadgraMtha: "patteasarIrabAdaravaNassaikAiyassa pajjattagassa jahaNNiA ogAhaNA asaMkhejjaguNA / tassa ceva apajjattagassa ukkosiA ogAhaNA asaMkhrijjaguNA / tassa ceva pajjattagassa ukkosiyA ogAhaNA asaMkhrijjaguNA" / iti bhagavatI zataka 19 tRtIyayoddezake // bhAvArthastu yaMtrakAt jJeyaH // - atra jIvabhedA: catuzcatvAriMzat / avagAhanA bhedAzca tricatvAriMzadeva / aparyAptabAdaranigodajaghanyAvagAhanAyA aparyAptapratyekavanaspatijaghanyAvagAhanAyAzca mithastulyatvAt // ata eva koSThakA: catuzcatvAriMzadaGgAstricatvAriMzadeva / paJcamaikacatvAriMzayoH koSThayordazakasyaiva sadbhAvAt / iti dhyeyam // ityaGgamAnam // 11 // eSAM trayaH samudghAtA, AyA: syurvedanAdayaH / mAdInAM te'nilAnAM tu, catvAraH syuH savaikriyAH // 262 // Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 iti samudghAta: // 12 // bAdarakSitinIrANi, pratyekAnyadrumA api / mRtvotpadyante'khileSu, tiryakSvekendriyAdiSu // 263 // paJcAkSeSvapi tiryakSu, garbhasaMmUcchajanmasu / nareSvapi dvibhedeSu, saMkhyeyAyuSkazAliSu // 264 // gacchato vadvivAyU tu, sarveSveSu narAnvinA / tata: pUrva dvigatayo'mI tvekagatayaH smRtAH // 265 // iti gatiH // 13 // ekadvitricaturakSAH, paJcAkSAH saMkhyajIvinaH / tiryaJco manujAzcaiva, garbhasaMmUrchanodbhavAH // 266 // aparyAptAzca paryAptAH, sarve'pyete surAstathA / bhavanavyantarajyotiSkAghakalpaddhayodbhavAH // 267 // mRtvA pratyekaviTapibAdarakSitivAriSu / AyAnti teSu devAstu, paryApteSvapareSu na // 268 // aparyApteSu triSveSu, nigodAgnyanileSu ca / utpadyante ca pUrvoktAH, prANino nirjarAnvinA // 269 // nirjarotpattiyogyAnAmuktaH pratyekabhUruhAm / vizeSaH paJcamAGgasyaikaviMzAdizataddhaye // 270 // zAlyAdidhAnyajAtInAM, puSpe bIje phaleSu ca / deva utpadyate'nyeSu, na mUlAdiSu saptasu // 271 // koraNTakAdigulmAnAM, deva: puSpAdiSu triSu / utpadyate na mUlAdisaptake kila zAlivat // 272 // ikSuvATikamukhyAnAM, mUlAdinavake suraH / utpadyate naiva kintu, skandhe utpadyate param // 273 // ikSuvATikAdayastvamI paJcamAGge prAyo rUDhigamyA: parvakavizeSAH // "aha bhaMte uknuvADiyavIraNa-ikkar3a-bhAmAsa-saMvatta-sattavanna-timira-sesaya-coraga-talANa eesiNaM je jIvA mUlattAe vakkamaMti, evaM jaheva vaMsavagge taheva etthAvi mUlAdIyA dasauddesagA // navaraM / khaMdhuddesae devo uvavajjai cattArilesAo" // tAlaprabhRtivRkSANAM, tathaikAsthikabhUruhAm / tathaiva bahubIjAnAM, vallInAmapyanekadhA // 24 // utpadyate pravAlAdiSveva paJcasu nirjara: / na mUlAdipaJcake'tha, noktazeSavanaspatau // 275 // tathoktam / "pattapavAle pupphe phale ya bIe ya hoi uvavAo / ruknesu suragaNANaM pasattharasavaNNagaMdhesu" // iti bhagavatIdvAviMzazatavRttau // ekasAmayikIsaMkhyotpattau ca maraNe'pi ca / vijJeyA sUkSmavannAsti, viraho'trApi sUkSmavat // 276 // ityAgatiH // 14 // vipadyAnantarabhave, tiryakpaJcAkSyatAM gatAH / samyaktvaM dezaviratiM, labhante bhUdakadrumAH // 277 // vipadyAnantarabhave, prApya garbhajamartyatAm / samyaktvaM viratiM mokSamapyApnuvanti kecana // 278 // vipadyAnantarabhave, na labhante'gnivAyavaH / samyaktvamapi duSkarmatimirAvRtalocanAH // 279 // ityanantarAptiH // 15 // pRthvyambukAyikA mukti, yAntyanantarajanmani / catvAra ekasamaye, SaD vanaspatikAyikAH // 280 // Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 119 iti samayesiddhiH // 16 // pRthvyambupratyekataruSvAdyalezyAcatuSTayam / AdyaM lezyAtrayaM sAdhAraNadrumAgnivAyuSu // 281 / / caturthalezyAsambhavastu evamtejolezyAvatAM yeSu, nAkinAM gatisaMbhavaH / AdyamantarmuhUrtaM syAttejolezyA'pi teSu vai // 282 // iti lezyA // 17 // eSAM sthUlakSamAdInAmAhAraH SaDdigudbhavaH / sthUlAnilasya tricatuHpaJcadisaMbhavo'pyasau // 283 // ityAhAradik // 18 // ekonaviMzatitamAdInyekAdaza sUkSmavat / dvArANi sthUlapRthvyAdijIvAnAM jagurIzvaraH // 284 // AdyaM guNasthAnameSu, mataM siddhAntinAM mate / karmagranthamate tvAdyaM, tavayaM bhUjaladruSu // 285 !) syustathA sthUlamarutAM, yogA: paJca yato'dhikau / eSAM vaikriyatanmizrI, trayo'nyeSAM ca pUrvavat // 286 // evaM dvArANi 19-31 // aGgalAsaMkhyAMzamAnA, yAvanto'zA bhavanti hi / ekasmin pratare sUcIrUpA loke ghanIkRte // 287 // tAvantaH paryAptA nigodapratyekatarudharAzcApa: / syuH kiJcinyUnAvalighanasamayamitAstvanalajIvA: // 288 // atra ca yadyapi pUrvArdhAktAzcatvArastulyamAnakAH proktAH / tadapi yathottaramadhikAH, pratyetavyA asaMkhyaguNAH // 289 // ukto'GgulAsaMkhyabhAgo, ya: sUcIkhaNDakalpane / tasyAsaMkhyeyabhedatvAt, ghaTate sarvamapyadaH // 290 // ghanIkRtasya lokasyAsaMkhyeyabhAgavartiSu / asaMkhyapratareSu syuH, yAvanto'bhrapradezakAH // 291 // tAvanto bAdarAH paryAptakAH syuH vAyukAyikAH / idaM prajJApanAvRttAvAdyAGgavivRtau tvidam // 292 // susaMvartitalokaikapratarAsaMkhyabhAgakaiH / pradezaiH pamitAH sthUlAparyAptakSmAmbuvAyavaH // 293 // kSetrapalyopamAsaMkhyabhAgapradezasammitAH / paryAptA bAdarahavirbhujaH proktA: purAtanaiH // 294 // saMvartitacaturasrIkRtalokazreNyasaMkhyabhAgagataiH / viyadaMzaiH paryAptAstulyA: pratyekatarujIvA: // 295 // saMvartita caturasrIkRtasya lokasya yaH pratara ekaH / tadasaMkhyabhAgakhAMzapramitA: paryAptabAdaranigodA: // 296 // ataHparaM tu graMthaddhaye'pi tulyameva // bAdarAH sthAvarAH sarve'pyete paryAptakAH punaH / syuH pratyekamasaMkhyeyalokAbhrAMzamitAH khalu // 297 // lokamAnAbhrakhaNDAnAmanantAnAM pradezakaiH / tulyAH sthUlAnantakAyajIvA: proktA jinezvaraiH // 298 // iti mAnam // 32 // paryAptA: bAdarA: sarvastokAH pAvakakAyikAH / asaMkhyeyaguNAstebhyaH, pratyekadharaNIruhaH // 299 // Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 asaMkhyeyaguNAstebhyaH, syurbAdaranigodakAH / tebhyo bhUkAyikAstebhyazcApastebhyazca vAyavaH // 300 // tebhyo'nantaguNA: sthUlAH, syurvanaspatikAyikA: / sAmAnyato bAdarAzcAdhikA: paryAptakAstataH // 301 // svasvajAtIyaparyAptakebhyo'saMkhyaguNAdhikA: / aparyAptAH svajAtIyadehinaH parikIrtitAH // 302 // yadbAdarasya paryAptakasyaikaikasya nizrayA / asaMkhyeyA: aparyAptA: tajjAtIyAH bhavanti hi // 303 // tathoktaM prajJApanAyAm / "pajjattaganissAe apajjattagA vakkamanti / jattha ego tattha niyamA asaMkhejjA" / ityalpabahutvam // 33 // sarvastokA dakSiNasyAM, bhUkAyA digapekSayA / udak prAk ca tataH pratyak, kramAtvizeSato'dhikA: // 304 // upapattizcAtrayasyAM dizi ghanaM tasyAM, bahavaH kSitikAyikAH / yasyAM ca zuSiraM tasyAM, stokA eva bhavantyamI // 305 // dakSiNasyAM ca narakanivAsA bhavanAni ca / bhUyAMsi bhavanezAnAM, prAcuryaM zuSirasya tat // 306 // alpA udicyAM narakA, bhavanAnIti tatra te / ghanaprAcuryato'nalpA:, syuryAmyadigapekSayA // 307 // prAcyAM ravizazidIpasadbhAvAt ghanabhUritaH / uttarApekSayA tatra, bahavaH kSitikAyikAH // 308 // prAkpratIcyo: ravizazidIpasAmye'pi gautamaH / dIpo'dhikaH pratIcyAM syAttataste'trAdhikAH smRtAH // 309 // nanu pratIcyAmadhiko, dvIpo yathA'sti gautamaH / tathA'tra santyadhogrAmAH, sahasrayojanoNDatAH // 310 // tatvAtapUritanyAyAt, ghanasya zuSirasya ca / sAmyAt pRthvIkAyikAnAM, pratyak pracUratA katham // 311 // atra ucyateyathA pratyagadhogrAmAstathA prAcyAmapi dhruvam / ga disaMbhavo'styeva, kiJca dvIpo'pi gautamaH // 312 // vakSyamANocchrayAyAmavyAsaH prakSipyate dhiyA / yadyadhogrAmazuSire, tadapyeSo'tiricyate // 313 // evaM ca ghanabAhulyAt, pratIcyAM prAgapekSayA / pRthvIkAyikabAhulyaM, yuktameva yathoditam // 314 // bhavantyapyakAyikA: stokA: pazcimAyAM tata: kramAt / prAcyAM yAmyAmudIcyAM ca, vizeSeNAdhikAdhikAH // 315 // upapattizca atrapratIcyAM gautamadvIpasthAne vArAmabhAvataH / sarvastokA jinairuktA, yuktamevAmbukAyikAH // 316 // pUrvasyAM gautamadIpAbhAvAdvizeSato'dhikAH / dakSiNasyAM candrasUryadIpAbhAvAttato'dhikAH // 317 // udIcyAM mAnasasaraH, sadbhAvAtsarvato'dhikAH / asti hyasyAM tadasaMkhyayojanAyatavistRtam // 318 // yAmyudIcyorvahikAyA:, stokAH prAyo mitha: samA: / agnyAraMbhakabAhulyAt, prAcyA saMkhyaguNAdhikA: // 319 // tata: pratIcyAmadhikA, vahayAdyAraMbhakAriNAm / grAmeSvadholaukikeSu, bAhulyAddharaNIspRzAm // 320 // pUrvasyAM marutaH stokAstato'dhikAdhikA matAH / pratIcyAmuttarasyAM ca, dakSiNasyAM yathAkramam // 321 // Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 121 yasyAM syAt zuSiraM bhUri, tasyAM syurbhurayo'nilA: / ghanaprAcurya ca te'lpAstacca prAgeva bhAvitam // 322 // syuryadapi khAtapUritayuktyA pratyagdharAdhikA tadapi / pratyagadhogrAmabhuvAM nimnatvAdAstavI zuSirabahutA // 323 // vanAnAmalpabahutA, bhAvyA'pkAyikavabudhaiH / tarUNAM hyalpabahutA, jalAlpabahutAnugA // 324 // sAmAnyato'pi jIvAnAmalpatA bahutApi ca / vanAlpabahutApekSA, hyanantA eta eva yat // 325 // iti digapekSayA'lpabahutA // 34 // kAyasthitiryA sUkSmANAM, prAguktA tanmitaM matam / sAmAnyato bAdarANAM, bAdaratve kilAntaram // 326 // sthUlakSmAmbho'gnipavanapratyekadruSu cAntaram / anantakAlo jyeSThaM syAllaghu cAntarmuhUrttakam // 327 // kAlaM nigodeSu yatte'nantaM cAntarmuhUrttakam / sthitvA sthUlakSmAdibhAvaM, punaH kecidavApnuyuH // 328 // bAdarasya nigodasyAntaramutkarSato bhavet / kAlo'saMkhyaH pRthivyAdikAyasthitimitazca saH // 329 // sAmAnyataH sthUlavanakAyatve'pyetadantaram / jaghanyatastu sarveSAmantarmuhUrtameva tat // 330 // ityantaram // 35 // svarUpamekendriyadehinAM mayA, dhiyA'lpayA kiJcididaM samuddhRtam / zrutAdagAdhAdiva dugdhavAridheH jalaM svacaJcvA zizunA patatriNA // 331 // vizvAzcaryadakIrtikIrtivijayazrIvAcakendrAntiSadrAjazrItanayo'taniSTa vinaya: zrI tejapAlAtmajaH / kAvyaM yatkila tatra nizcitajagattattvapradIpopame, sargo nirgalitArthasArthasubhaga: pUrNaH sukhaM paJcamaH // 332 // // iti zrI lokaprakAze paJcamaH sargaH samApta: // // atha SaSThaH sargaH // vikalAnyasamagrANi, syuryeSAmindriyANi vai / vikalendriyasaMjJAste, syur3hitricaturindriyAH // 1 // tatra prathamaM bhedAH // 1 // antarjA: kRmayo dedhA, kukSipAyusamudbhavAH / viSTAdyamedhajA: kITAH, kASThakITA ghuNAbhidhAH // 2 // gaNDolA alasA vaMzImukhA mAtRvahA api / jalaukasaH pUtarakA, meharA 'jAlakA api // 3 // nAnAzakAH zaGkanakAH, kapaIzukticandanAH / ityAdyA dIndriyA: paryAptAparyAptayA dvidhA // 4 // iti dvIndriyabhedAH / pIpilikA bahuvidhA, ghRtelyazcaupadehikAH / likSA markoTakA yUkA, gardabhA matkuNAdayaH // 5 // 1. jAlakAbhidhAH itipAThaH / Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 indragopAlikA sAvA, gulmIgomayakITakA: / caurakITAH dhAnyakITAH, paJcavarNAzca kunthavaH / / 6 / / tRNakASThaphalAhArAH, patravRntAzanA api / ityAdyAstrIndriyAH paryAptAparyAptatayA dvidhA // 7 // iti trIndriyabhedAH / vRzcikA UrNanAbhAzca, bhramaryo bhramarA api / kaMsAryo mazakAstiDDA, makSikA madhumakSikAH // 8 // patajha jhillikA daMzA:, khadyotA DhiGkaNA api / raktapItaharitkRSNacitrapakSAzca kITakAH // 9 // nandyAvartAzca kapilaDolAdyAzcaturindriyAH / bhavanti te'pi dvividhAH, paryAptAnyatayA'khilA : // 10 // iti caturindriyabhedAH // atha sthAnam // UrdhvAdholokayorekadezabhAge bhavanti te / tiryagloke nadIkUpataTAkadIrghikAdiSu // 11 // pAmbhodhiSu sarveSu, tathA nIrAzrayeSu ca / SoDhApi vikalAkSANAM sthAnAnyuktAni tAttvikaiH // upapAtAtsamudghAtAnnijasthAnAdapi sphuTam / asaMkhyeyatamebhAge, te lokasya prakIrtitAH // iti sthAnam // 2 // 12 // 13 // AhArAGgendriyocchvAsabhASAkhyA eSu paJca ca / paryAptayastathA prANAH, SaTsaptASTau yathAkramam // 14 // catvAraH sthAvaroktAste, jivhAvAgbalavRddhitaH / SaDddhIndriyeSvathaikaikendriyavRddhistato dvayoH / / 15 / / iti paryAptayaH // 3 // lakSaddhayaM ca yonInAmeSu pratyekamiSyate / lakSANi kulakoTInAM, saptASTa nava ca kramAt / / 16 / / iti yonisaMkhyA kula saMkhyA ca // 4-5 // iti yonikulasaMkhyA // vivRtA yonireteSAM trividhA sA prakIrtitA / sacittA'cittamizrAkhyA, bhAvanA tatra darzyate || 17 || jIvadgavAdidehotthakRmyAdInAM sacittakA / acittakASThAdyutpannaghUNAdInAmacittA // 18 // sacittAcittakASThAdisaMjAtAnAM tu mizrakA / uSNA zItA ca zItoSNetyapi sA trividhA matA // 19 // iti yonisvarUpam // 6 // dayakSANAM dvAdazAbdAni bhavejjyeSThA bhavasthiti: / tryakSANAM punarekonapaJcAzadeva vAsarAH // 20 // SaNmAsAzcaturakSANAM, jaghanyA'ntarmuhUrttakam / sAntarmuhUrtonA tveSA, syAtparyAptatayA sthitiH // 21 // iti bhavasthitiH // 7 // oghato vikalAkSeSu, kAyasthitirurIkRtA / saMkhyeyAbdasahasrANi, pratyekaM ca tathA triSu // 22 // paryAptatve tu navaraM, dvyakSakAyasthitirmatA / saMkhyeyAnyeva varSANi zrUyatAM tatra bhAvanA // 23 // bhavasthitiddhIndriyANAmutkRSTA dvAdazAbdikI / tAdRgnirantarakiyatbhavAdAnAdasau bhavet // 24 // Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 evamagre'pi-saMkhyeyadinarUpA ca, paryAptatrIndriyAGginAm / paryAptacaturakSANAM, saMkhyeyamAsarUpikA // 25 // iti kAyasthitiH // 8 // kArmaNaM taijasaM caudArikametattanutrayam / iti dehAH // 9 // kevalaM huMDasaMsthAnameteSAM parikIrtitam // 26 // iti saMsthAnam // 10 // yojanAni dvAdazeSAM, trigavyUtyekayojanam / kramAjjyeSThA tanurlajyaGgalAsaMkhyalavonmitA // 27 // Ahuzca-"bArasajoaNA saMkho tikosa gummI ya joaNaM bhamaro" iti // ityaGgamAnam // 11 // [bRhatsaMgrahaNI gA. 296] vedanotthaH kaSAyottho, maraNAntika ityapi / vikalendriyajIvAnAM, samudghAtA amI trayaH // 28 // iti samudghAtAH // 12 // pRthvyAyA: sthAvarAH paJca, dIndriyAdyAstrayaH punaH / saMkhyeyajIvinaH paJcendriyatiryagnarA api // 29 // sthAnakeSu dazasveSu, gacchanti vikalendriyA: / dazabhya evaitebhyazcotpadyante vikalendriyAH // 30 // na devanArakAsaMkhyajIvatiryagnareSu ca / eSAM gamAgamau tasmAt, dvigatA nyAgatA iti // 31 // upapAtacyavanayorviraho dIndriyAdiSu / antarmuhUrttamutkRSTo, jaghanyaH samayAvadhiH // 32 // utpadyante vipadyante, caikena samayena te / eko dvau vA trayaH saMkhyA, asaMkhyA vikalendriyAH // 33 // iti gatyAgatI // 13-14 // labdhyA nRtvAdisAmagrI, kecidAsAdayantyamI / yAvaddIkSAM bhave gamye, na tu mokSaM svabhAvataH // 34 // ityanantarAptiH // 15 // ekasmin samaye siddhirvikalAnAM na sambhavet / grAmo nAsti kuta: sImA, mokSo nAstIti sA kutaH // 35 // ityekasamayasiddhiH // 16 // kRSNA nIlA ca kApotItyeSAM lezyAtrayaM smRtam / iti lezyA // 17 // trasanADyantare sattvAdAhAra: SaDdigudbhavaH // 36 // ityAhAradik // 18 // eSAM saMhananaM caikaM, sevArtaM parikIrtitam / iti saMhananam // 19 // mAnamAyAkrodhalobhAH, kaSAyA eSu varNitAH // 37 // iti kaSAyAH // 20 // AhArapramukhAH saMjJAzcatasra eSu darzitAH / iti saMjJAH // 21 // yakSANAM sparzanaM jIDhatyAkhyAtamindriyaM dvayam // 38 // tat tryakSacaturakSANAM, kramAd ghrANekSaNAdhikaM / itIndriyam // 22 // asattvAddhyaktasaMjJAnAM, te nirdiSTA asaMjinaH // 39 // Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 yadAna dIrghakAlikI nApi, dRSTivAdopadezikI / syAddhetuvAdikI hyeSAM, na tayA saMjJitA punaH // 40 // iti saMjJitA // 23 // kevalaM klIbavedAzca mithyAdRSTaya eva te / samyagdRzo hyalpakAlaM, vidyujyotirnidarzanAt // 41 // sAsvAdanAkhyasamyaktve, kiJcit zeSe mRtiM gatAH / vikalAkSeSu jAyante, ye kecittadapekSayA // 42 // aparyAptadazAyAM syuH, samyagdRzo'pi kecana / payAptatve tu sarve'pi, mithyAdRSTaya eva te // 43 // iti vedaH dRSTizca // 24-25 // matizrutAbhidhaM jJAnadvayaM samyagdRzAM bhavet / matyajJAnazrutAjJAne, teSAM mithyAtvinAM punaH // 44 // iti jJAnam // 26 // acakSurdarzanopetA, dvitryakSAzcaturindriyAH / sacakSurdarzanAcakSurdarzanAH kathitA jinaiH // 45 // iti darzanam // 27 // syuH sAkAropayogAste, jJAnAjJAnavyapekSayA / nirAkAropayogAste, darzanApekSayA punaH // 46 // ityupayogaH // 28 // dvivakrastrikSaNAntazca, saMbhavatyeSu vigrahaH / tatastatraikasamayaM, vyavahArAdanAhatiH // 47 // nizcayAttu dvisamayA, syAdanAhAritA kila / vigrahe vikalAkSANAmAhArakatvamanyadA // 8 // ete prAgojaAhArAstata: paryAptabhAvataH / lomAhArAH kAvalikAhArA api bhavantyamI // 49 // sacittAcittamizrAkhya, eSAmAhAra iSyate / antarmuhUrtamutkRSTamAhArasyAntaraM matam // 50 // ityAhAraH // 29 // paryAptAnAM guNasthAnameteSAmuktamAdimam // aparyAptAnAM tadAdyaM, dvitIyamapi jAtucit // 51 // iti guNAH // 30 // audArikaH kAyayogastanmizraH kArmaNastathA / vAgasatyAmRSA ceti, yogAzcatvAra eSyamI // 52 // iti yogA: // 31 // ekasmin pratare sUcyo'GgulasaMkhyAMzakAyati / tAvanto dvitricaturindriyAH paryAptakA: pRthak // 53 // ekasmin pratare sUcyo'GgulAsaMkhyAMzakAyati / aparyAptA ditricaturakSAstAvanta IritAH // 54 // uktaM ca- "pajjattApajjattA, biticau assanniNo avaharati / aMgulasaMkhAsaMkhappaesabhaiyaM puDho payaraM" // iti mAnam // 32 // sarvastokA: caturakSAH, paryAptA: parikIrtitAH / paryAptadrIndriyAstebhyo'dhikAstebhyastrikhAstathA // .55 // Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 asaMkhyeyaguNAstebhyo'paryAptacaturindriyAH / triddhIndriyA aparyAptAstato'dhikAdhikAH kramAt // 56 // ityalpabahutvam // 33 // ime pratIcyAmatyalpAH, prAcyAM vizeSato'dhikAH / dakSiNasyAmuttarasyAmebhyo'dhikAdhikA: kramAt // 57 // alpatAM bahutAM cAnusarantyete'mbukAyinAm / prAyo jalAzayeSveSAM, bhUmnotpattiH pratIyate // 58 // vyakSAH pUtarazaGkhAdyAH, syuH prAyo bahavo jale / zevAlAdau ca kunthvAdyA, bhRGgAdyAzvAmbujAdiSu // 59 // iti digapekSayA'lpabahutvam // 34 // alpamantarmuhUrtaM syAt, kAlo'nanto'ntaraM mahat / vanaspatyAdiSu sthitvA, punarvikalatAjuSAm // 60 // ityantaram // 36 // paJcendriyajIvasvarUpam // tiryaJco manujA devA, nArakAzceti tAttvikaiH / smRtA paJcendriyA jIvAzcaturdhA gaNadhAribhiH // 61 // tridhA paJcAkSatiryaJco, jalasthalanacAriNaH / anekadhA bhavantyete, pratibhedavivakSayA // 62 // dRSTA jalacarAstatra, paJcadhA tIrthapArthivaiH / matsyAzca kacchapA grAhA, makarA zizumArakAH // 63 // tatrAnekavidhA matsyAH, zlakSNAstimitimiGgalAH / nakrAstaNDulamatsyAzca, rohitAH kaNikAbhidhAH // 64 // pIThapAThInazakulAH, sahastradaMSTrasaMjJakAH / nalamInA ulUpI ca, proSThi ca madgurA api // 65 // caTAcaTakarAzcApi, patAkAtipatAkikA: / sarve te matsyajAtIyA, ye cAnye'pi tathAvidhAH // 66 // kacchapA dvividhA asthikacchapA mAMsakacchapAH / jJeyA saMjJAbhiretAbhiH grAhA: paJcavighA punaH // 67 // // dilI, veDhalA, suddhalA, pulagA, sIsAgArA iti // dvividhA makarA: zoNDA, maTTA ati vibhedataH / ekAkArAH zizumArAH, sarve'mI jalacAriNaH // 68 // iti jalacarAH // catuSpadAH parisarpA, iti sthalacarA dvidhA / catuSpadAzcaturbhedaistatra proktA vizAradaiH // 69 // kecidekanurAH kecid, dvikhurA apare punaH / gaNDIpadAzca sanakhnapadA anye prakIrtitAH // 70 // abhinnAH syuH khurA yeSAM, te syurekanurAbhidhAH / gardabhAzvAdayaste tu, romanthaM racayanti na // 71 // bhinnA yeSAM khurAstesyuDhikhurA bahujAtayaH / mahiSA gavayA uSTrA, varAhacchagalaiDakAH // 72 // ruravaH zarabhAzcApi, camarA rohiSA mRgAH / gokarNAdyA amI sarve, romanthaM racayanti vai // 73 // syAtpadmakarNikA gaNDI, tadvadyeSAM padAzca te / hastigaNDakakhaDgAdyA, gaNDIpadAH prakIrtitAH // 74 // ityuttarAdhyayanavRttau // prajJApanAvRttau tu--"gaNDI suvarNakArAdhikaraNasthAnamiti" // yeSAM padA nakhairdIdhaiMH, saMyutAH syuH zunAmiva / tIrthaMkaraiste sanakhapadA iti nirUpitAH // 75 // siMhA vyAghrA dIpinazca, tarakSA RkSakA api / zRgAlA: zazakAzcitrAH, zvAnazcAnye tathAvidhAH // 76 // Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 iti catuSpadAH // bhujoraHparisarpatvAt, parisarpA api dvidhA / tatrora:parisazci, caturdhA darzitA jinaiH // 77 // ahayo'jagarA AsAlikA mahoragA iti / ahayo dvividhA darvIkarA mukulinastathA // 78 // darvIkarA phaNabhRto, yA dehAvayavAkRtiH / phaNAbhAvocitA sA syAt, mukulaM tadyutAH pare // 79 // darvIkarA bahuvidhA, dRSTA dRSTajagattrayaiH / AzIviSA dRSTiviSA, ugrabhogaviSA api // 8 // lAlAviSAstvagviSAzca, zvAsocchvAsaviSA api / kRSNasarpAH svedasarpAH, kAkodarAdayo'pi ca // 81 // tatra caAzIrdaSTrA viSaM tasyAM, yeSAmAzIviSA hi te / jambUddhIpamitaM dehaM, viSasAtkartumIzvarAH // 82 // zakteviSaya evAyaM, bhUtaM bhavati bhAvi no / tAdRkzarIrAsampattyA, paJcamAGge'rthato hyadaH // 83 // ghoNasAdyA mukulina, ityevamahayo dvidhA / ekAkArA ajagarA, AsAlikAnatha bruve // 84 // antarmanuSyakSetrasya, kevalaM karmabhUmiSu / kAle punaryugalinAM, videheSveva paJcasu // 85 // cayardhacakrirAmANAM, mahAnRpamahIbhRtAm / skandhAvAranivezAnAM, vinAze samupasthite // 86 // evaM ca-nagaragrAmanigamakhneTAdInAmupasthite / vinAze tadadhaH sammUrcchantyAsAlikasaMjJakAH // 87 // aGgalAsaMkhyabhAgAGgAH, prathamotpannakA amI / vardhamAnazarIrAzcotkarSAd dvAdazayojanA: // 8 // bAhalyapRthulatvAbhyAM, jJeyAstadanusArataH / ajJAnino'saMjinazca, te mithyAdRSTayo matAH // 8 // utpannA eva te nazyantyantarmuharttajIvitA: / naSTeSu teSu tatsthAne, gartA patati tAvatI // 90 // bhayaGkarA'tha sA gartA, rAkSasIva bubhukSitAH / kSipraM grasati tatsarvaM, skandhAvArapurAdikam // 91 // uktaM jIvasamAse tu, syurete bIndriyA iti / zarIrotkarSasAdhAveda tatvaM tu kevalI // 92 // mahoragA bahuvidhAH, kecidaGguladehakAH / tatpRthaktvAGgakAH keciddhitastitanavaH pare // 93 // evaM ratnikukSicApaiojanaistacchatairapi / pRthaktvavRddhyA yAvatte, sahasrayojanAGgakAH // 94 // sthale jale'pi vicarantyete sthalodbhavA api / narakSetre na santyete, bAhyadvIpasamudragAH // 95 // ityuraHparisarpAH // vakSye bhujaparisAste tvanekavidhAH smRtAH / nakulA: saraTA godhA, brAhmaNIgRhagodhikAH // 96 // chucchaMdarImUSakAca, hAlinIjAhakAdayaH / evaM sthalacarA uktA, ucyante khacarA atha // 97 // te caturdhA lomacarmasamudgavitatacchadAH / tatra haMsAH kalahaMsAH, kapotakekivAyasAH // 98 // DhaGkAH kAzcakravAkAzcakorakrauJcasArasAH / kapiJjalA: kurkuTAzca zukatittiralAvakAH // 99 // 1. gRhagolikAH ityapipAThaH Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 hArItA: kokilAzcASAH, bakacAtakakhaJjanAH / zakunicaTakAgRddhAH, sugRhazyenasArikAH / / 100 / / zatapatrabharadvAjAH, kumbhakArAzca TiTTibhAH / durgAkauzikadAtyUhapramukhA lomapakSiNaH // 101 // valgulIcarmacaTikA, ATirbhAruNDapakSiNaH / samudravAyasA jIvaMjIvAdyAzcarmapakSiNaH // 102 // samudgavatsaMghaTitau, yeSAmuDDayane'pi hi / pakSau syAtAM te samudgapakSiNaH parikIrtitAH // 103 // avasthAne'pi yatpakSau, tato te vitatacchadAH / imau staH pakSiNAM bhedau, dvau bAhyadvIpavArdhiSu // 104 // saMmUcchimA garbhajAzcetyamI syurdvividhAH same / vinA ye garbhasAmagrI, jAtAH saMmUrcchimAzca te / / 105 / / tathA garbhAdisAmaggrA, ye jAtAste hi garbhajAH / AsAlikAnvinA saMmUrcchimA eva hi te dhruvam // 106 // yattu sUtrakRtAGge AhAraparijJAdhyayane AsAlikA garbhatayA uktAH te tatsadRzanAmAno vijAtIyaiva saMbhAvyante / anyathA prajJApanAdibhiH saha virodhApatteH // aparyAptAzca paryAptAH, pratyekaM dvividhA ime / evaM paJcAkSatiryaJcaH sarve'pi syuzcaturvidhAH // 107 // iti bhedAH // 1 // vikalAkSavaduktAni, sthAnAnyeSAM jinezvaraiH / tattatsthAnavizeSastu, svayaM bhAvyo vivekibhiH // 108 // iti sthAnAni // 2 // paJca paryAptayo'mISAM, paryAptiM mAnasIM vinA / saMmUcchimAnAmanyeSAM punaretA bhavanti SaT // 109 // asaMjJino'manaskA yatpravarttante'zanAdiSu / AhArasaMjJA sA jJeyA, paryAptirna tu mAnasI // 110 // athavA'lpaM manodravyaM, varttate'saMjJinAmapi / pravarttante nivarttante, te'pISTAniSTayostataH // 111 // saMmUcchimAnAM prANAH syurnavAnyeSAM ca te daza / iti paryAptayaH // 3 // lakSAzcatasro yonInAmeSAM sAmAnyataH smRtAH / / 112 / / iti yonisaMkhyAH // 4 // evaM saMmUcchimagarbhodbhavabhedAvivakSayA / lakSANi kulakoTInAmeSAmityAhurIzvarAH // 113 // adhyardhAni dvAdazaiva, bhavanti jalacAriNAm / khacarANAM dvAdazAtha, catuSpadAGginAM daza / / 114 / / dazaivoragajIvAnAM, bhujagAnAM naveti ca / eSAM sArdhatripaJcAzallakSANi kulakoTayaH // 115 // iti kulasaMkhyA // 5 // vivRtA yonireteSAM saMmUrcchimazarIriNAm / garbhajAnAM bhavatyeSAM yonirvivRtasaMvRtA // 116 // saMmUcchimAnAM traidheyaM, sacittAcittamizrakA / garbhajAnAM tu mizraiva, yadeSAM garbhasambhave / / 117 / / jIvAtmasAtkRtatvena, sacitte zukrazoNite / tatropayujyamAnAH syuracittAH pudgalAH pare / / 118 / / saMmUcchimAnAM trividhA, zItoSNamizrabhedataH / garbhajAnAM tirazcAM tu bhavenmitraiva kevalam // 119 // , Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 iti yonisaMvRtatvAdi // 6 // pUrvakoTimitotkRSTA, sthiti: syAjjalacAriNAm / catuSpadAnAM caturazItivarSasahasrakAH // 120 // vatsarANAM tripaJcAzat, sahasrANyuragAGginAm / bhujagAnAM dvicatvAriMzatsahasrA: sthitirmatA // 121 // khacarANAM sahasrANi, dAsaptatiH sthitirguruH / saMmUchimAnAM sarveSAmityutkuSTA sthitirbhavet // 122 // garbhajAnAM pUrvakoTirutkRSTA jalacAriNAm / catuSpadAnAmutkRSTA, sthiti: palyopamatrayam // 123 // bhujora:parisaNAM, pUrvakoTiH sthitirguruH / khacarANAM ca palyasyAsaMkhyeyAMzo guruH sthitiH // 124 // garbhajAnAM tirazcAM syAdoghenotkarSata: sthitiH / palyatrayaM sameSAmapyavazaMtarmuhUrttakam // 125 // iti bhavasthitiH // 7 // saMmUchimAnAM paJcAkSatirazcAM kAyasaMsthitiH / saptakaM pUrvakoTInAM, tadevaM paribhAvyate // 126 // mRtvA mRtvA'sakRtsaMmUchimastiryag bhavedyadi / tadA saptabhavAn yAvat, pUrvakoTImitasthitIn / / 127 // yadyaSTame bhave'pyeSa, tiryagbhavamavApnuyAt / tadA'saMkhyAyuSkatiryaggarbhaja: syAttataH suraH // 128 / / koTayaH sapta pUrvANAM, palyopamatrayAnvitAH / kAyasthitirgarbhajAnAM, tirazcAM tatra bhAvanA // 129 // saMkhyeyAyurgarbhajeSu, tiryasUtpadyate'sumAn / utkarSaNa saptavArAn, pUrvaikakoTijIviSu // 130 // aSTamyAM yadi velAyAM, tiryagbhavamavApnuyAt / asaMkhyAyustadA syAttatsthiti: palyatrayaM guruH // 131 // ata eva zrute'pyuktam- [uttarAdhyayanasUtre, dazamaM adhyayanam gAthA 13.] "paMciMdiyakAyamaigao, ukkosaM jIvo u saMvase / sattaTThabhavaggahaNe samayaM goyama ! mA pamAyae" // atra saMkhyAtAyubhavApekSayA sapta, ubhayApekSayA tu aSTau iti // pUrvakoTyadhikAyustu, tiryak so'saMkhyajIvitaH / tasya devagatitvena, mRtvA tiryakSu nodbhavaH // 132 // aSTasaMvatsarotkRSTA, jaghanyA'ntarmuhUrtikI / garbhasthitistirazcAM syAt, prasavo vA tato mRtiH // 133 / / saMkhyAtAbdAdhikaM vArdhisahasramoghato bhavet / paJcendriyatayA kAyasthitirutkarSataH kila // 134 // paryAptapaJcAkSatayA, kAyasthitigarIyasI / zatapRthaktvamabdhInAM, jaghanyA'ntarmuhUrttakam // 135 // iti kAyasthitiH // 8 // dehAstrayastaijasazca, kArmaNaudArikAviti / sAMmUrchAnAM yugminAM ca, te'nyeSAM vaikriyAJcitAH // 136 // iti dehAH // 9 // saMmUchimAnAM saMsthAnaM, huMDamekaM prakIrtitam / garbhajAnAM yathAyogaM, bhavanti nikhilAnyapi // 137 // iti saMsthAnam // 10 // saMmUchimAnAmutkRSTaM, zarIraM jalacAriNAm / sahasraM yojanAnyetanmatsyAdInAmapekSayA // 138 // Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 129 catuSpadAnAM gavyUtapRthaktvaM parikIrtitam / bhujagAnAM khagAnAM ca, kodaNDAnAM pRthaktvakam // 139 // yojanAnAM pRthaktvaM coragANAM syAdapurguru / garbhajAnAM vAzcarANAM, saMmUrcchimAmbucArivat // 140 // catuSpadAnAM gavyUtaSaTkaM bhujagadehinAm / gavyUtAnAM pRthaktvaM syAdutkRSTaM khalu bhUghanam // 141 // tathora:parisarpANAM, sahasrayojanaM vapuH / yato'nekavidhA uktA, etajjAtau mahoragAH // 142 // aGgalena mitA: kecittatpRthaktvAGgakAH pare / kecitkramAdrdhamAnAH, sahasrayojanonmitAH // 143 // garbhajAnAM khacarANAM dhanuHpRthaktvameva tat / aGgalAsaMkhyAMzamAnaM, sarveSAM tajjaghanyataH // 144 // vaikriyaM yojanazatapRthaktvapramitaM gurU / Arambhe'GgulasaMkhyAMzamAnaM tatsyAjjaghanyataH // 145 // iti dehamAnam // 11 // AdyastrayaH samudghAtA:, saMmUchimazarIriNAm / garbhajAnAM tu paJcaite, kaivalyAhArako vinA // 146 // iti samudghAtAH // 12 // yAnti saMmUchimA nUnaM, sarvAsvapi gatiSvamI / tatrApi narake yAnto, yAntyAyanarakAvadhi // 147 // ekendriyeSu sarveSu, tathaiva vikaleSvapi / saMkhyAsaMkhyAyuryuteSu, tiryakSu manujeSu ca // 148 // asaMkhyAyutiryasUtpadyamAnAstvasaMjJinaH / utkarSAdyAnti tiryaJcaH, palyAsaMkhyAMzajIviSu // 149 // asaMjino hi tiryaMJcaH, palyAsaMkhyAMzalakSaNam / Ayuzcaturvidhamapi, bajantyutkarSataH khalu // 150 / / antarmuhUrttamAnaM ca, nRtirazcorjaghanyataH / devanArakayorvarSasahasradazakonmitam // 151 / / tatrApi devAyuIsvapalyAsaMkhyAMzasaMmitam / nRtiryagnArakAyUMSyasaMkhyanAni yathAkramam // 152 // [idamarthato bhagavatIzataka 1 dvitIyoddezake // ] deveSUtpadyamAnAH syurbhavanavyantarAvadhi / etadyogyAyuSo'bhAvAnna jyotiSkAdinAkiSu // 153 // yAnti garbhajatiryaMJco'pyevaM gaticatuSTaye / vizeSastatra narakagatAveSa nirupitaH // 154 // saptasvapi mAsu yAnti, matsyAdyA jalacAriNaH / raudradhyAnArjitamahApApmAno hiMsakA mithaH // 155 // catuSpadAzca siMhAdyAzcatasRSvAdyabhUmiSu / paJcasUraHparisastisRSvAdyAsu pakSiNaH // 156 // bhujaprasarpA gacchanti, prathamadvikSamAvadhi / deveSu gacchatAmeSAM, sarveSAM samatA gatau // 157 // bhavanezavyantareSu, jyotiSkeSu ca yAntyamI / vaimAnikeSu cotkarSAdaSTamatridivAvadhi // 158 // sureSu yAnti sarve'pi, tiryaJco'saMkhyajIvinaH / nijAyuHsamahIneSu, nAdhikasthitiSu kvacit // 159 // asaMkhyajIvikhacarA, antaradIpajA api / tiryakpaJcendriyA yAnti bhavanavyantarAvadhi // 160 // tataH paraM yato nAsti, palyAsaMkhyAMzikA sthitiH / na caivamIzAnAdagre, yAnti ke'pyamitAyuSaH // 161 // Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 iti gatiH // 13 // ekAkSA vikalAkSAca, tiryaJcaH saMjyasaMjJinaH / saMmUchimeSu tiryakSvAyAnti no devanArakAH // 162 // ekadbhitricaturakSAH, paJcAkSA: saMjyasaMjinaH / bhavanavyantarajyotiHsahasrArAntanirjarAH // 163 // saMmUchimA garbhajAzca, manuSyAH sarvanArakAH / garbhodbhaveSu tiryakSu, jAyante karmayantritAH // 164 // antarmuhUrtamutkRSTamutpattimaraNAntaram / samUcrchAnAM garbhajAnAM, dvAdazAntarmuhUrttakAH // 165 // samayapramitaM jJeyaM, jaghanyaM tad dvayorapi / ekasAmayikI saMkhyA, jJeyaiSAM vikalAkSavat // 166 // ityAgatiH // 14 // labhante'nantarabhave, samyaktvAdi zivAvadhi / te caikasmin kSaNe mukti, yAnto yAnti dazaiva hi // 167 // ityanantarAptiH samayesiddhizca // 15 // 16 // lezyAtritayamAdyaM syAt, saMmUchimazarIriNAm / garbhajAnAM yathAyogaM, lezyAH SaDapi kIrtitAH // 168 // iti lezyAH // 17 // SaDapyAhArakakubho, drayAnAmantyameva ca / sAMmUrchAnAM saMhananamanyeSAmakhilAnyapi // 169 // ____ atra ca zrI jIvAbhigamAbhiprAyeNa saMmUchimapaJcAkSatirazcAmantyamevaikaM saMhananaM saMsthAnaM ca syAt / SaSThakarmagranthAbhiprAyeNa tu SaDapi tAni syuH / ityarthata: saMgrahaNIbRhadvRttau // ityAhAradik saMhananaM ca // 18 // 19 // sarve kaSAyAH saMjJAzca, nikhilAnIndriyANi ca / dvayAnAM saMmUchimAH syurasaMz2ina: pare'nyathA // 170 // iti kaSAyasaMjJendriyasaMjJitA: // 20-23 // saMmUchimeSu tiryakSu, strI pumAMzca na sambhavet / kevalaM klIbavedAste, kevalajJAnibhirmatAH // 171 // striyaH pumAMsa: klIbAzca, tiryaJco garbhajAstridhA / puMbhyaH striyastribhIrupairadhikAstriguNastathA // 172 // iti vedAH // 24 // vikalendriyavat dRSTidvayaM saMmUchimAGginAm / tisro'pi dRSTayo'nyeSAM, tatra samyagdRzo dvidhA // 173 // keciddezena viratAH, pare tvaviratAzrayAH / abhAvaH sarvaviratesteSAM bhavasvabhAvataH // 174 // iti dRSTiH // 25 // saMmUchimA: syurvyajJAnA, dvijJAnA api kecana / dvitrAjJAnA garbhajA dvitrajJAnA api kecana // 175 // iti jJAnam // 26 // darzanadvayamAdyaM syAdubhayeSAmapi sphuTam / avadhijJAnabhAjAM tu, garbhajAnAM tridarzanI // 176 // Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 iti darzanam // 27 // saMmUchimAnAM catvAra, upayogA: prakIrtitAH / garbhajAnAM tu catvAraH, SaT paJcaughAnnavApite // 177 // yadeSAM kevalajJAnaM, muktvA kevaladarzanam / jJAnaM mana:paryavaM ca, sarve'nye sambhavanti te // 178 // ityupayogA: // 28 // syAdanAhAritA tveSAmekaddhisamayAvadhi / ojaAdistridhA''hAraH, sacittAdirapi tridhA // 179 // prathamaM tvojaAhAro, lomakAvaliko tataH / antaraM dvau dinau jyeSThaM, laghu cAntarmuhUrttakam // 180 // jyeSThaM caitatkAvalikAhArasya smRtamantaram / svAbhAvikaM tripalyAyuryuktatiryagapekSayA // 181 // ityAhAraH // 29 // guNasthAnadvayaM saMmUchimAnAM vikalAkSavat / garbhajAnAM paJca tAni, prathamAni bhavanti 'hi // 182 // iti guNA: // 30 // saMmUchimAnAM catvAro, yogA: syurvikalAkSavat / AhArakadvayaM muktvA, garbhajAnAM trayodaza // 183 // iti yogAH // 31 // pratarAsaMkhyabhAgasthA'saMkhyeyazreNivartibhiH / nabha:pradezaiHpramitAstiryaJcaH khacarA:smRtA // 184 // evameva sthalacarAstathA jalacarA api / bhavanti kintu saMkhyeyaguNAdhikAH kramAdime // 185 // yadasau pratarAsaMkhyabhAga: prAguditaH khalu / yathAkramaM zrute prokto, bRhattarobRhattamaH // 186 // SaTpaJcAzAGgalazatadayamAnAni nizcitam / yAvanti sUcIkhaNDAni, syurekapratare sphuTam // 18 // tAvajjyotiSkadevebhyaH, syuH saMkhyeyaguNA: kramAt / tiryakpaJcendriyAH SaNDhA, nabhaHsthalAmbucAriNaH // 188 // etatsaMmUchimaga tthAnAM samuditaM khalu / klIbAnAM mAnamAbhAvyaM, zrute pRthaganuktitaH // 189 // iti mAnam // 32 // eSvalpA: khacarAstebhyaH, saMkhyanAH khacarastriyaH / tAbhyaH sthalacarAstebhyaH, saMkhyanAH syustadaGganA: // 190 // tAbhyo jalacarAstebhyo, jalacaryastataH kramAt / napuMsakA: saMkhyaguNAH, nabhaHsthalAmbucAriNaH // 191 // ete ca saMmUchimayuktA iti jJeyam // iti laghyalpabahutA // 33 // stokA: paJcAkSatiryaJca:, pratIcyAM syustata: kramAt / prAcyAM yAmyAmudIcyAM ca, vizeSato'dhikAdhikAH // 192 // iti digapekSayAlpabahutA // 34 // tiryakpaJcendriyANAM syAdantarmuhUrttasaMmitam / jaghanyamantaraM jyeSThaM, tvanantakAlasammitam // 193 // 1. ca iti pAThaH / Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 etat vanaspateH kAyasthitiM bhuktvA garIyasIm / punaH paJcAkSatiryaktvaM, labhamAnasya sambhavet // 194 // ityantaram // 35 // yakSAditiryaktanubhRtsvarUpamevaM mayoktaM kila lezamAtram / vizeSavistArarasArthinA tu, siddhAntavArAMnidhayo'vagAhyAH // 195 // vizvAzcaryadakIrtikIrtivijayazrIvAcakendrAntiSadrAjazrItanayo'taniSTa vinayaH zrItejapAlAtmajaH // kAvyaM yatkila tatra nizcitajagattatvapradIpopame, so nirgalitArthasArthasubhaga: SaSThaH samApta: sukham // 196 // / iti zrIlokaprakAze SaSThaH sargaH samAptaH / atha saptamaH sargaH / saMmUchimA garbhajAzca, dvividhA manujA api / vakSye saMkSepatastatra, prathamaM prathamAniha // 1 // antIpeSu SaTpaJcAzatyatho karmabhUmiSu / paJcAdhikAsu dazasu, triMzatyakarmabhUmiSu // 2 // purISe ca prazravaNe, zleSmasiMghANayorapi / vAnte pitte zoNite ca, zukre mRtakalevare // 3 // pUye strIpuMsasaMyoge, zukrapudgalavicyutau / puranirddhamane sarveSvapavitrasthaleSu ca // 4 // syurgarbhajamanuSyANAM, sambandhiSveSu vastuSu / samUchimanarA: saikaM, zataM te kSetrabhedataH // 5 // iti bhedAH // 1 // sthAnameSAM dvipAthodhisArdhadrIpaddhayAvadhi / sthAnotpAdasamudghAtaiH lokAsaMkhyAMzagA amI // 6 // iti sthAnam // 2 // Arabhya paJca paryAptIste mriyante'samApya tAH / saMbhavanti nava prANA, eSAM cetobalaM vinA // 7 // nava prANA iti tu saMgrahaNyavacUrNI / iti paryAptiH // 3 // saMkhyA yonikulAnAM ca, naiSAM garbhajata: pRthak / yonisvarUpaM tveteSAM, vijJeyaM vikalAkSavat // 8 // iti ddhAstrayam // 4 / 5 / 6 // jaghanyotkarSayorantarmuhUrtaM syAt bhavasthiti: / pRthaktvaM ca muhUrtAnAmeSAM kAyasthitirmatA // 9 // iti dvAradvayam // 7 // 8 // AdyA tridehI saMsthAnaM, huNDaM dehoGgulasya ca / asaMkhyAMzamita: pUrva, samudghAtAstrayo matAH // 10 // 1. prANA bhavanti saptASTAveSAM vAGmanasI vinA // iti pAThaH / Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 133 iti dvAracatuSTayam // 9-12 // eSAM gatirvikalavattathaivAgatirapyaho / kintvamI vahivAyubhyAM, nAgacchanti naratvataH // 11 // aSTacatvAriMzadeSAM, nADyo janmAtyayAntaram / ekasAmayikI saMkhyA, vijJeyA vikalAkSavat // 12 // iti gatyAgatI // 13-14 // anantarAptiH samaye, siddhayatAM gaNanA'pi ca / pRthag na lakSyate hyeSAM, sA vijJeyA bahuzrutAt // 13 // iti dvAradvayam // 15-16 // dvArANi lezyAdInyaSTAveteSAM vikalAkSavat / uktAni kintvindriyANi, paJcaiteSAM zrutAnugaiH // 14 // iti dvArASTakam // 17-24 // mithyAdRzo'mI eteSAmAdyAjJAnadvayaM tathA / Aye Dhe darzane tasmAdupayogacatuSTayam // 15 // iti dvAracatuSTayam // 25-28 // sAkArAnyopayogAzcAjJAnadarzanavattayA / vikalAkSavadAhArakRtaH kAvalikaM vinA // 16 // ityAhAraH // 29 // AdyaM guNasthAnameSAmidaM yogatrayaM puna: / audArikastanmizrazca kArmaNazceti kIrtitam // 17 // iti dvAradvayam // 30-31 // aGgalapramitakSetrapradezarAzivartini / tRtIyavargamUlane, vargamUle kilAdime // 18 // yAvAn pradezarAzi: syAt, khaNDAstAvatpradezakAH / yAvanta ekasyAmekaprAdezikyAM syurAvalau // 19 // tAvantaH saMmUchimA hi, manujA manujottamaiH / nirdiSTA dRSTavispaSTasacarAcaraviSTapaiH // 20 // iti mAnam // 32 // dvArANyathoktazeSANi, paJcaiteSAM manISibhiH / bhAvyAnIha vakSyamANagarbhodbhavamanuSyavat // 21 // iti dvArapaJcakam // 33-37 // karmAkarmadharAntIpabhavA garbhajA narAstrividhAH / syuH paJcadazatriMzatSaTpaJcAzadvidhAH kramataH // 22 // mlecchA AryA iti dvedhA, manujAH karmabhUmijAH / mlecchAH syuH zakayavanamuruMDazabarAdayaH // 23 // AryAH punardidhAH proktA, RddhiprAptAstathApare / RddhiprAptAstatra SoDhA, prajJaptAH paramezvaraiH // 24 // arhantaH sArvabhaumAzca, mahaizvaryamanoharAH / baladevA vAsudevAH, syurvidyAdharacAraNAH // 25 // anRddhayo navavidhAH, kSetrajAtikulAryakAH / karmazilpajJAnabhASAcAritradarzanAryakAH // 26 // 1. garbhajanarANAM sadA satve'pi tadutpAdakAraNAnAmuccArAdInAM ca sadbhAve'pi tathAvidhatIvratApazaityAdinA naitadutpattiH kAlamiyantamiti / Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 tatra ca 31 // // kSetrAryA AryadezotthAste sArdhA paJcaviMzatiH / aGgA baGgAH kaliGgAzca, magadhAH kurukozalAH / / 27 / / kAzyaH kuzArttAH paJcAlA, videhA malayAstathA / vatsAH surASTrAH zANDilyA, varATA varaNAstathA / / 28 / / dazArNA jaGgalA cedyaH, sindhusauvIrakA api / bhaMgyo vRttA: sUrasenAH, kuNAlA lATasaMjJakAH // 29 // kekayArdhamime sArdhapaJcaviMzatirIritAH / nAmAni rAjadhAnInAM bravImyeSu kramAdatha // 30 // campA tathA tAmraliptI, syAtkAJcanapuraM puram / rAjagRhaM gajapuraM, sAketaM ca varANasI // zauryapuraM ca kAMpilyaM, mithilA bhaddilaM puram / kauzAmbI ca dvAvatI, nandivatsAbhidhe pure acchApuraM mRttikAvatyahicchatrAbhidhA purI / zuktimatI vItabhayaM pApA mASapuraM puram // 33 // mathurAnagarI caiva, zrAvastInagarI varA / koTivarSaM zvetAmbikA, rAjadhAnyaH kramAdimAH // 34 // eSvevArhaccakrirAmavAsudevodbhavo bhavet / AryAstata ime'nye ca tadabhAvAdanAryakAH // 35 // sUtrakRtAGgavRttau ca AryalakSaNamevaM uktam -- "dhammottiakkharAiM jesu vi sumiNe na subvaMti // vijJeyAstatra jAtyAryA, ye prazastebhyajAtayaH / ugrabhogAdikulajA:, kulAryAste prakIrttitAH // karmAryAH vAstrikAH sautrikAdyAH kArpAsikAdayaH / zilpAryAstu tunnakArAstantuvAyAdayo'pi ca // 37 // bhASAryA ye'rdhamAgadhyA, bhASante bhASayA'tra te / jJAnadarzanacAritrAryAstu jJAnAdibhiryutAH // 38 // atra bhUyAn vistaro'sti, sa tu prajJApanAditaH / vijJeyo vibudhairneha, procyate vistRterbhayAt // 39 // iti bhedAH // 1 // 36 // eSAM tiryag narakSetrAvadhi janmAtyayAdikam / yojanAnAM dazazatImadho na parataH punaH // 40 // iti sthAnam // 2 // eSAM paryAptayaH sarvAH, paryAptAnAM prakIrttitAH / yathAsambhavamanyeSAM prANAzca nikhilA api // 41 // iti paryAptayaH // 3 // caturdazayonilakSANAM, eSAM saMmUcchimaiH saha / dvAdaza syuH kulakoTyo, yonirvivRtasaMvRtA // 42 // mizrA sacittAcittatvAt, zItoSNatvAcca sA bhavet / vaMzapatrA tathA zaGkhAvartA kUrmonnatApi ca // 43 // itidvAstrayam // 4 / 5 / 6 / / palyopamAnAM tritayamutkRSTaiSAM bhavasthitiH / sA yugminAM pareSAM tu, pUrvakoTiH prakIrtitA // 44 // jaghanyA naragarbhasya, sthitirAntarmuhUrttikI / utkRSTAdvAdazAbdAni, vijJeyA madhyamA'parA // 45 // pittAdidUSita: pApI, kArmaNAdivazo'thavA / dvAdazAbdAni garbhAntastiSThet siddhanRpAdivat // 46 // caturviMzativarSA ca, garbhakAyasthitirnRNAm / utkRSTasthitigarbhasya, mRtvotpannasya tatra sA / / 47 / / 32 // Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 sthitvA dvAdazavarSANi, garbhe kazcinmahA'ghavAn / vipadyotpadya tatraiva tAvattiSThatyasau yataH // 48 // iti bhavasthitiH // 7 // ityarthato bhagavatIzataka 2 paJcamoddezake // pUrvANAM koTayaH sapta, tathA palyopamatrayam / bhAvyA garbhajartiyagvadeSAM kAyasthitirguruH // 49 // iti kAyasthitiH // 8 // saMkhyeyajIvinAM dehAH, paJcAsaMkhyeyajIvinAm / bhavet dehatrayameva, vinA''hArakavaikriye // 50 // iti dehAH // 9 // saMkhyeyajIvinAM nRNAM, saMsthAnAnyakhilAnyapi / caturasaM bhavedetadasaMkhyeyAyuSAM punaH / / 51 / / iti saMsthAnam // 10 // zatAni paJca dhanuSAM, vapuH saMkhyeyajIvinAm / gavyUtatrayamanyeSAmutkarSeNa prakIrttitam // 52 // jaghanyato'GgulAsaMkhyabhAgamAnamidaM bhavet / ubhayeSAM tadArambhakAla evAsya sambhavaH // 53 // saMkhyAyuSAM vaikriyaM sAdhikaikalakSayojanam / utkarSeNa jaghanyAccAGgulasaMkhyAMzasaMmitam // 54 // AhArakazarIraM yat, syAdeSAM labdhizAlinAm / zrutakevalinAM tattu, mAnato hastasaMmitam // 55 // ityaGgagamAnam // / 11 // syuH saptApi samudghAtA, nRNAM saMkhyeyajIvinAm / aMsakhyeyAyuSAmAdyAstraya eva bhavanti te / / 56 / iti samudghAtAH // 12 // yAnti sarve sureSveva, narA asaMkhyajIvinaH / nijAyuH samahIneSu, nAdhikasthitiSu kvacit // 57 // tato'ntardIpajAtAste, bhavanavyantarAvadhi / yAntIzAnadivaM yAvat, harivarSAdijAstu te // 58 // saudharmAntaM haimavatahairaNyavatajA ime / jaghanyApi yadIzAne'dhikapalyopamA sthitiH / / 59 / / sarvasaMsArigatiSu, narAH saMkhyeyajIvinaH / gacchanti karmavigamAdeti muktigAvapi // 60 // tatra ca-- tIvra roSAstapomattAstathA bAlatapasvinaH / dvaipAyanAdivadvairaparA yAntyasureSvamI // 61 // jalAgnijhaMpAsaMpAtagalapAzaviSAzanaiH / tRkSudAdyairmRtAste syurvyantarAH zubhabhAvataH // 62 // avirAddhacAritrANAM, jaghanyAdAdyatAviSaH / utkarSeNa ca sarvArthasiddhaH syAdviSayo gateH // 63 // virAddhasaMyamAnAM tu, bhavanezAdyatAviSau / kramAjjaghanyotkarSAbhyAmevamagre'pi bhAvyatAm // 64 // ArAddhadezavirate:, saudharmAcyutatAviSau / virAddhadezavirate: bhavanajyotirAlayau / / 65 / tApasAnAmapi tathA, tAveva gatigocarau / kAMdarpikANAM bhavanAdhipasaudharmatAviSau // 66 // carakANAM parivrAjAM, bhavanabrahmatAviSau / saudharmalAntakau kalpau khyAtau kilbiSikAGginAm // 67 // vimAneSUtyapadyamAnApekSayedaM yato'nyathA / santi kilbiSikA devA, bhavanAdhipatiSvapi // 68 // Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 AjIvikAbhiyogAnAM, bhavanAcyutatAviSau / nihavAnAM ca bhavanezAntyagraiveyakau kila // 69 // bhavyAnAmapyabhavyAnAM, sAdhuveSaguNaspRzAm / api mithyAdRzAmeSa, viSayassatkriyAbalAt // 70 // nigraMthaguNavattve'pi, te syuH mithyAdRzo yataH / azraddadhan padamapi, mithyAtvI sUtrabhASitam // 71 // sUtralakSaNaM caivamAhuH"suttaM gaNahararaiyaM taheva patteabuddharaiyaM ca / suakevaliNA raiyaM abhinnadasapugviNA raiyaM" / [bRhatsaMgrahaNI gA. 156] deveSu gacchatAmeSAM, syAdukto gatigocaraH / na tveSAM gatireSaivetyAzaMkyaM matizAlibhiH // 72 // kAndarpikAdilakSaNaM caivam:kandarpaH parihAso'sti, yasya kAndarpikazca saH / kandarpavikathAzaMsI, tatprazaMsopadezakRt // 73 // nAnAhAsakalA: kurvan, mukhaturyAGgaceSTitaiH / ahasan hAsayaMzcAnyAn nAnAjIvarutAdibhiH // 74 // kilbiSaM pApamasyAsti, sa kilbiSika ucyate / mAyAvI jJAnasaddharmAcAryasAdhvAdinindakaH // 75 // vartayedyastu naTavat, veSamAjIvikAkRte / bAhyopacAracaturaH, sa AjIvika ucyate // 76 // abhiyoga: kArmaNAdistatprayoktA''bhiyogikaH / dravyAbhiyogamantrAdiH, sa dvidhA dravyabhAvataH // 77 // tathoktam-"duviho khalu abhiyogo davve bhAve ya hoi nAyabbo / dabbaMmi honti jogA, vijjAmaMtA ya bhAvaMmi" // iti bhagavatIvRttiprathamazatakaddhitIyoddezake // vyavahAreNa cAritravanto'pyete'caritriNaH / labhanta idRzI: saMjJA, doSairetairyathoditaiH // 78 // prayAnti narakeSveva, niyamAdardhacakriNaH / tathaiva ca gatijJaiyA, pratyardhacakriNAmapi // 79 // cakriNo ye'tyaktarAjyAH, prayAnti narakeSu te / saptasvapi yathAkarmotkRSTAyuSkatayA param / / 80 // tathoktaM bhagavatIzataka 12 navamoddezakavRttau cakravartitvAntaranirupaNAdhikAre "jahaNNeNaM sAtiregaM sAgarovamaMti katham / aparityaktasaGgAH cakravartino narakapRthivISUtpadyante, tAsu ca yathAsvamutkRSTasthitayo bhavanti / tatazca naradevo mRtaH prathamapRthivyAmutpannastatra cotkRSTAM sthitiM sAgaropamapramANamanubhUya naradevo jAyata ityevaM sAgaropamam // sAtirekatvaM ca naradevabhave cakraratnotpatterarvAcInakAlena dRSTavyamiti // zrIharibhadrasUrikRtadazavaikAlikavRttau haimavIracaritre navapadaprakaraNavRttau ca cakriNaH saptamyAM narakapRthivyAmevAtyaktarAjyA yAnti ityuktam // tyaktarAjyAstu ye sArvabhaumAste yAnti tAviSam / muktiM vA'tha sIriNo'pi, dhruvaM svarmuktigAminaH // 81 // iti gatiH // 13 // asaMkhyAyunRtirazcaH, saptamakSitinArakAn / vAyvagnI ca vinA sarve'pyutpadyante nRjanmasu // 82 // 1. koNikAkhyAnakApekSaM hi tat, tathA tasya tathAvidhAmavasthAmavalokya jinenoktaM, tato na niyAmakaM vaca etat / Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137 arhanto vAsudevAzca, baladevAzca cakriNaH / suranairayikebhyaH syurnutiryagbhyo na karhicit // 83 // tatrApi - prathamAdeva narakAt, jAyante cakravartinaH / dvAbhyAmeva haribalAstribhyaH eva ca tIrthapAH // 84 // caturvidhAH surAzcyutvA bhavanti balacakriNaH / jinA vaimAnikA eva, harayo'pyananuttarAH // 85 // evaM manuSyaratnAni yAni syuH paJca cakriNAm / tAnyAgatyA vibhAvyAni, sAmAnyena manuSyavat // 86 // vaimAnikebhyazca yadi, bhavanti tAni tarhi ca / anuttarasurAn muktvA'nyebhyaH syurvAsudevavat // 87 // muhUrttA dvAdazotkRSTaM, samayo laghu cAntaram / tiryagvadekasamayasaMkhyA saMmUcchimaiH saha // 88 // uktaM ca-nAnAGginAmaparyAptanRtvenotpattirIritA / utkarSato'vicchedena, palyAsaMkhyalavAvadhi / / 89 / / aparyAptanaratvenotpattirekasya cAGginaH / utkarSato jaghanyAccAntarmuhUrttaM nirantaram // 90 // ityarthataH paJcasaMgrahe // ityAgatiH // 14 // samyaktvaM dezaviratiM, cAritraM muktimapyamI / labhante'nantarabhave, labdhvA narabhavAdikam / / 91 / / anantarabhave caite, na labhante kadAcana / arhattvaM cakravartitvaM, balatvaM vAsudevatAm // 92 // labdhiSvaSTAviMzatau yA, yeSAmiha nRjanmani / saMbhavanti prasaGgena, darzyante tA yathAgamam / / 93 / / kaphavipruNmalAmarza sarvoSadhimaharddhayaH / saMbhinna zrotolabdhizca vipularjudhiyAvapi // 94 // cAraNAzIviSAvadhisArvajJyagaNadhAritAH / cakritArhattvabalatAviSNutvaM pUrvadhAritA / / 95 / / kSIramadhvAjyAzravAzca, bIjakoSThadhiyau tathA / padAnusAritA tejolezyA''hArakavaikriye / / 96 / / zItalezyA'kSINamahAnasI pulAkasaMjJitA / ityaSTAviMzatirbhavyapuMsAM sallabdhayo matAH / / 97 / / cakrayarhadviSNubalasaMbhinnazrotastvapUrvitAH / gaNabhRtvaM cAraNatvaM, pulAkAhAra api // 98 // vinA dazAmUH strISvanyAH, syuraSTAdazalabdhayaH / AsvArhantyaM kadAcidyattatvAzcaryatayoditam / / 99 / / dazaitAH kevalitvaM ca vipularjudhiyAvapi / abhavyapuMsAM naivaitAH saMbhavanti trayodaza // 100 // abhavyayoSitAmetAH, kSIrAdyAzravasaMyutAH / na syuzcartudazaitAsAM tato jJeyAzcartudaza / / 101 / / ityanantarAptiH // 15 // 102 // 103 // anantarabhave caite, prApya mAnuSyakAdikam / siddhyantyekatrasamaye, viMzatirnAdhikAH punaH // tatrApi puMmanuSyebhyo, jAtAH siddhyanti te daza / nArIbhyo'nantaraM jAtAH, kSaNe hyekatra viMzatiH // iti samayasiddhiH // 16 // lezyAhAradizaH sarvA, eSAM saMhananAnyapi / sarve kaSAyAH syuH saMjJAzcendriyANyakhilAnyapi // 104 // lezyAzcatasraH kRSNAdyA, bhavantyasaMkhyajIvinAm / eSAmAdyaM saMhananamekameva prakIrttitam / / 105 / / Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 iti dvAraSaTkam // 17-22 // sadbhAvADhyaktasaMjJAnAmete saMjJitayA matA: / dIrghakAlikyAdikAnAmapi satvAttathaiva te // 106 // iti saMjJitA // 23 // eteSu bhavataH puMstrIvedAvasaMkhyajIviSu / puMbhistulyAH striyazcaiSu, syuryugmitvena sarvadA // 107 // puMstrIklIbAstridhA'nye syustatra puMbhyaH striyo matA: / saptaviMzatyatiriktAH, saptaviMzatisaMguNAH // 108 // garbhajA: klIbAstu pumAkArabhAjaH puMsu stryAkArabhAjastu strISu gaNyante iti vRddhavAdaH / iti vedAH // 24 // timro dRzo jJAnAjJAnadarzanAnyakhilAnyapi / dvAdazetyupayogA: syustridhaujaH pramukhAhRtiH // 109 // AhArasya kAvalikasyAntaraM syAtsvabhAvajam / jyeSThaM dinatrayaM prAgvadanAhArakatApi ca // 110 // dvikSaNA vigrahagatau, samudghAte tu saptame / bhavatyanAhArakatA, tRtIyAdikSaNatraye // 111 / / ayogitve punaH sA syAdasaMkhyasamayAtmikA / guNasthAnAni nikhilAnyeSu yogAstathAkhilAH // 112 // iti dvArasaptakam // 25-31 // garbhajAnAM manuSyANAmatha mAnaM nirUpyate / ekonatriMzatA'Ggaiste, mitA jaghanyato'pi hi // 113 // te ca amI / cha ti ti kha paNa nava tiga cau paNa tiga nava paMca saga ti tiga cauro / cha du cau iga paNa du cha iga aDa du du nava saga jahanna narA // iti paryantavartino'GkasthAnAdArabhyo'GkasthAnasaMgrahaH // // 79228162514264337593543950336 // ekaM, dasa, sayaM, sahassaM, dasasahassaM, lakkhaM, dasalakkhaM, koDiM, dasakoDiM, koDisayaM, koDisahassaM, dasakoDisahassaM, koDilakkhaM, dasakoDilakkhaM, koDAkoDi, dasakoDAkoDi, koDAkoDisayaM, koDAkoDisahassaM, dasakoDAkoDisahassaM, koDAkoDilakkhaM, dasakoDAkoDIlakhkhaM, koDAkoDikoDi, dasakoDAkoDikoDI, koDAkoDikoDisayaM, koDAkoDikoDisahassaM, dasakoDAkoDikoDisahassaM, koDAkoDikoDilakkhaM, dasakoDAkoDikoDilakhkhaM, koDAkoDikoDikoDi ityAdyaGkavAcanaprakAra: // ___eteSAmevaikonatriMzato'GkasthAnAnAM pUrvapuruSaiH pUrvapUrvAGga parisaMkhyAnaM kRtam / tadupadarzyate / tatra caturazItirlakSANi pUrvAGgam / caturazItilakSAH caturazItilakSaiH guNyante tataH pUrvaM bhavati / tasya parimANaM saptatiH koTilakSANi SaTpaJcAzat koTisahasrANi (70560000000000) / etena pUrvoktAGkarAzeH bhAgo hiyate tata idamAgatam"maNuANaM jahannapade, egArasa pUbbakoDikoDio / bAvIsakoDilakkhA, koDisahassA ca culasIi // aTeva ya koDisayA, puvvANa dasuttarA tao huMti / ekkAsII lakkhA, paMcANauI sahassA ya // Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 139 chappannA tinni sayA, puvvANaM puvvavaNiA aNNe / etto pubaMgAiM, imAI ahiyAI aNNAiM // lakhkhAiM egavIsaM, puvaMgANa sayarIsahassAiM / chacce ve gUNaThThA, puvaMgANaM sayA ho ti // tesIi sayasahassA, paNNAsaM khalu bhave sahassA ya / tinnisayA chattIsA, evaiyA avigalA maNuA" // utkarSeNa samuditA, garbhasaMmUrcha jA narAH / asaMkhye yakAlacakra samayaiH pramitA matAH // manuSyA hi utkRSTapade'pi zreNyasaMkhyeyabhAgagatapradezarAzipramANA labhyante iti tu prajJApanAvRttau // iti mAnam // 32 // . garbhajA: puruSAH stokAstata: saMkhyaguNA: striyaH / tato'saMkhyaguNAH SaNDhanarA: saMmUchimairyutAH // 114 // iti laghyalpabahutA // 33 // dakSiNottarayoH stokAH, syurmanuSyA mitha: samA: / prAcyAM tata: saMkhyaguNAH, pratIcyAM ca tato'dhikA: // 115 // bharataivaratAdIni, kSetrANyalpAnyapAgudam / tata: saMkhyaguNAni syuH, pUrvapazcimayordizoH // 116 // kintvadholaukikagrAmeSvanalpA:syunarA yataH / tataH pratIcyAmadhikA, manuSyAH prAcyapekSayA // 117 // iti digapekSayA'lpabahutA // 34 // anrmuhUrtamalpiSTaM, manuSyANAM mahAntaram / kAlo'nantaH sa cotkRSTA, kAyasthitirvanaspateH // 118 // cakritve cAntaraM proktaM, sAdhikAbdhimitaM laghu / jyeSThaM ca pudgalaparAvardhiM paJcamAGgake // 119 // ityantaram // 35 // nRNAmiti vyatikarA vivRtA mayaivam / samyag vivicya samayAt svaguruprasatyA / pUrNApaNAdiva kaNA: kalamauktikAnAm / dIpatviSA''ptavaNijA maNijAtivetrA // 120 // vizvAzcaryadakIrtikIrtivijayazrIvAcakendrAMtiSadrAjazrItanayo'taniSTa vinaya: zrI tejapAlAtmajaH / kAvyaM yatkila tatra nizcitajagattatvapradIpopame / so nirgalitArthasArthasubhaga: pUrNaH sukhaM saptamaH // 121 // // iti zrIlokaprakAze manuSyAdhikArarupa: saptamaH sargaH samApta: // athASTamaH sargaH / surAzcaturdhA bhavanavyantarajyotiSA api / vaimAnikA iti proktAstAnprabhedairatha brUve // 1 // dazadhA bhavanezAcAsuranAgasuparNakAH / vidyudagnidIpavAdhidigvAyustanitA iti // 2 // ete ca sarve kumAropapadA iti jJeyam // paramAdhArmikAH paJcadazadhAH parikIrtitAH / yathArthairnAmabhiH khyAtA, ambaprabhRtayazca te // 3 // Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 ambAmbarISazabalazyAmaraudroparudrakAH / asipatradhanuHkumbhA, mahAkAlazca kAlakaH // 4 // vaitaraNI vAlukazca, mahAghoSaH kharasvara: / ete'suranikAyAntargatAH paJcadazoditAH // 5 // nItvocaM pAtayatyAyo, nArakAn khaNDaza: para: / karoti bhrASTrapAkAhA'n, tRtIyo'ntrahRdAdibhit // 6 // zAtanAdikarasteSAM, turIyaH paJcamaH puna: / kuntAdau protakasteSAM SaSTho'GgopAGgabhaGgakRt // 7 // asyAkArapatrayuktaM, vanaM sRjati saptamaH / dhanurmuktArdhacandrAdibANairvidhyati cASTamaH // 8 // navamaH pAkakRtteSAM, kumbhAdau dazama: puna: / khaNDayitvA'sakRt zlakSNamAMsakhaNDAni svAdati // 9 // tAn kuNDAdau pacatyekAdazazca dvAdazaH sRjet / nadI vaitaraNI taptaraktapUyAdipUritAm // 10 // kadambapuSpAdyAkAravAlukAsu pacetparaH / nazyatastAn mahAzabdo, niruNaddhi caturdazaH // 11 // Aropya zAlmalIvRkSaM, vajrakaNTakabhISaNam / kharasvara: paJcadazaH, samAkarSati nArakAn // 12 // paramAdhArmikAste ca, saJcitAnantapAtakA: / mRtvA'NDagolikatayotpadyante'tyantaduHkhitAH // 13 // yatra sindhuH pravizati, nadI lavaNavAridhim / yojanairdizi yAmyAyAM, paJcapaJcAzatA tata: // 14 // asti sthalaM vedikAnta:, pratisantApadAyakam / pramANato yojanAni, sArdhAni dvAdazaiva tat // 15 // yojanAni trINi sArdhAnyu dho'tra mahodadheH / saptacatvAriMzadatra, guhAH santyatitAmasAH // 16 // AdyasaMhananAstAsu, vasantyuruparAkramAH / narA jalacarA madyamAMsastrIbhogalolupAH // 17 // durvarNAH kaThinasparzAH, bhISaNA ghoradRSTayaH / adhyarghadvAdazakaradehAH saMkhyeyajIvitAH // 18 // tatra ratnadIpamasti, sthalAt saMtApadAyakAt / vAridhau yojanairekatriMzatA bhUrimAnavam // 19 // gharaTTAn vAjikAMste'tha, manuSyAstannivAsinaH / limpanti madyairmAsaizca, teSu tAni kSipanti ca // 20 // madyamAMsAlAbupAtraiH, prapUrva vahanAni te / gacchanti jaladhau madyamAMsaistAn lobhayanti ca // 21 // madyamAMsAsvAdalubdhAstatastadanupAtinaH / nipatanti gharaTTeSu, kramAtte jalamAnuSAH // 22 // mAMsAni vahipakvAni, jIrNamadyAni te narAH / yAvaddinAni divANi, bhuJjAnA: sukhamAsate // 23 // tAvad bhaTAH susannaddhAH, ratnadIpanivAsinaH / saMyojitAn ghaTTAMstAn, veSTayanti samantataH // 24 // varSaM yAvaddhAhayanti, gharaTTAnatiduHsahAn / tathApi teSAmasthIni, na sphuTanti. manAgapi // 25 // te dAruNAni duHkhAni, sahamAnA durAzayA: / prapIDyamAnA varSeNa, mriyante'tyantadurbharAH // 26 // athANDagolakAMsteSAM, janAste ratnakAMkSiNaH / camarIpucchavAlAgrairgumphitvA karNayorddhayoH // 27 // nibaddhaya pravizantyabdhau, tAnanye jalacAriNaH / kulIratantumInAdyAH, prabhavanti na bAdhitum // 28 // iti mahAnizIthacaturthAdhyayane'rthataH // pizAcA bhUtayakSAzca, rAkSasAH kinnarA api / kiMpuruSA mahoragA, gandharvA vyantarA ime // 29 // Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 141 pizAcAstatra sahajasurupAH saumyadarzanAH / ratnAbharaNavadgrIvAhastAH SoDazadhA matAH // 30 // kuSmANDA: paTakA joSAH, ahnikA: kAlakA api / cokSA'cokSamahAkAlAstathA vanapizAcakAH // 31 // tUSNIkAstAlamukharapizAcA dehasaMjJakAH / videhAzca mahAdehAstathA'dhastArakA iti // 32 // surUpapratirUpAtirUpA bhUtottamA iti / skandikAkSA mahAvegA, mahAskandikasaMjJakAH // 33 // AkAzakAH praticchannA, bhUtA navavidhA amI / saumyAnanAH surUpAzca nAnAbhaktivilepanAH / / 34 / / mAnonmAnapramANopapannadehA vizeSataH / raktapANipAdatalatAlu jihvauSThapANijAH // 35 // kirITadhAriNo nAnAratnAtmakavibhUSaNAH / yakSAstrayodazavidhA, gambhIrAH priyadarzanAH // 36 // pUrNamANizvetaharisumanovyatipAkataH / bhadrAH syuH sarvatobhadrA:, subhadrA aSTamA: smRtAH // 37 // yakSottamA rUpayakSA, dhanAhArA dhanAdhipAH / manuSyayakSA ityevaM, sarve'pyete trayodaza // 38 // karAlaraktalambauSThAstapanIyavibhUSaNAH / rAkSasAH saptadhA proktAste'mI bhISaNadarzanAH // 39 // vighnA bhImamahAbhImAstathA rAkSasarAkSasAH / pare vinAyakA brahmarAkSasA jalarAkSasAH // 40 // mukheSvadhikarupADhyA:, kinnarA dIpramaulayaH / dazadhA kinnarA rupazAlino hRdayaGgamAH // 41 // ratipriyA ratizreSThAH, kiMpuruSA manoramAH / aninditAH kiMpuruSottamAzca kinnarottamAH // 42 // mukhorubAhUdyadrUpAzcitrasraganulepanAH / daza kiMpuruSAste satpuruSAH puruSottamAH // 43 // yazasvanto mahAdevA, marunmeruprabhA iti / mahAtipuruSAH kiMca, puruSAH purusarSabhAH // 44 // mahoragA dazavidhA, bhujagA bhogazAlinaH / mahAkAyA atikAyA, bhAsvantaH skandhazAlinaH // 45 // mahezvakSA merukAntA, mahAvegA manoramAH / sarve'pyamI mahAvegA, mahAGgAzcitrabhUSaNAH // 46 // gandharvA dvAdazavidhA:, susvarAH priyadarzanAH / surUpA maulimukuTadharA hAravibhUSaNAH // 47 // hAhAhUhUtumbaravo, nAradA RSivAdikAH / bhUtavAdikakAdambA, mahAkAdambaraivatAH // 48 // vizvAvasugItaratisadgItayazasastathA / saptAzItirime sarve, tRtIyAGge'STa te tvamI // 49 // "aNapannI paNapannI, isivAI bhUavAie ceva / kaMdI ya mahAkaMdI, kohaMDe ceva payae ya" // tathA-annapAnavastravezmazayyApuSpaphalobhaye / ye'lpAnalpatvasarasavirasatvAdikArakAH // 50 // annAdijRmbhakaste'STau, syurvidyAjRmbhakAH pare / ye tvannAdyavibhAgena, jRmbhante'vyaktajRmbhakAH / / 51 / vicitracitrayamakavaitADhyakAJcanAdiSu / vasanti zaileSu dazApyamI palyopamAyuSaH // 52 // nityaM pramuditAH krIDAparAH suratasevina: / svacchandacAritvAdete, jRmbhanta iti jRmbhakAH // 53 // kuddhAnetAMzca yaH pazyet, so'yazo'narthamApnuyAt / tuSTAn pazyen yazoviyAM, vinte vajramunIndravat // 54 // zApAnugrahazIlatvameSAM zaktizca tAdRzI / ayamarthaH paJcamAGge, zate proktazcaturdaze // 55 // Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 zataM paJcottaraM bhedaprabhedairvyantarAmarAH / bhavanti nAnAkrIDAbhiH, krIDanta: kAnanAdiSu // 56 // jyotiSkA paJca candrArkagrahanakSatratArakA: / dvidhA sthirAzcarAzceti, dazabhedA bhavanti te // 57 // vaimAnikA dvidhA kalpAtItakalpopapannakA: / kalpotpannA dvAdazadhA, te tvamI devalokajAH // 58 // saudharmazAnasanatkumAramAhendrabrahmalAMtakajA: / zukrasahasrArAnataprANatajA AraNAcyutajAH // 59 // AdyakalpaddhayAdhaHsthAstRtIyAdhastanA api / lAntakatridivAdha:sthAstridhA kilbiSikA amI // 60 // kalpAtItA dvidhA graiveyakAnuttarasambhavAH / svAmisevakabhAvAdikalpena rahitA ime // 61 // adhastanAdhastanaM ca, syAdadhastanamadhyamam / adhastanoparitanaM, madhyamAdhastanaM tataH // 62 // bhavenmadhyamamadhyaM ca, madhyoparitanaM tataH / uparisthAdhastanaM coparisthamadhyamaM punaH // 63 // uparisthoparipatanaM, tajjA graiveyakAH surAH / vijayAdivimAnotthAH, paJcadhA'nuttarAmarAH // 64 // sArasvatAdityavahivaruNA gardatoyakA: / tuSitA'vyAbAdhAgneyariSThA lokAntikA amI // 65 // paryAptAparabhedena, sarve'pi dvividhA amI / jAtA: SaTpaJcAzamevaM, surabhedAH zatatrayam // 66 // paJcamAle tu-dravyadevA naradevA, dharmadevAstathA pare / devAdhidevA ye bhAvadevAste paJcamA matAH // 67 // tatra ca- paJcendriyo narastiryak sampAditazubhAyatiH / utpatsyate yo devatve, dravyadevaH sa ucyate // 68 // naradevA: sArvabhaumA, dharmadevAstu sAdhavaH / devAdhidevA arhanto, bhAvadevAH surA ime // 69 // iha bhAvadevairadhikAraH // iti bhedAH // 1 // trailokye'pi sthAnameSAM, kSetraloke pravakSyate / sthaanotpaadsmuddhaatailokaasNkhyaaNshgaa amI // 70 // iti sthAnam // 2 // paryAptayaH SaDapyeSAM, paJcApyaikyavivakSayA / vAkcetasordaza prANA, eteSAM parikIrtitAH // 71 // iti paryAptiH // 3 // catastro yonilakSAH syurlakSAzca kulakoTijA: / dvAdazaiSAmacittA syAdyoniH zItoSNasaMvRttA // 72 // iti dvAratrayam // 4 / 5 / 6 // payodhayastrayastriMzadutkarSeNa bhavasthitiH / sahasrANi dazAbdAnAM syAdeSAM sA jaghanyataH // 73 // iti bhavasthitiH // 7 // kAyasthitistveSAM bhavasthitireva // 8 // dehAstrayastaijasaM ca, kArmaNaM vaikriyaM tathA / saMsthAnaM caturasra syAdramyaM puNyAnusArataH // 74 // iti dvAradvayam // 9 / 10 // utkarSataH saptahastA, vapurjaghanyata: puna: / aGgalAsaMkhyAbhAgaH syAdAdau svAbhAvikaM hyadaH // 75 // tatkRtrimaM vaikriyaM sAdhikaikalakSayojanam / jyeSThamaGgalasaMkhyAMzamAnamAdau ca tallaghu // 76 // Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143 ityaGgamAnam // 11 // AdyAH paJca samudghAtAH, paJcastveteSu yAntyamI // paryAptagarbhajanaratiryakSu saMkhyajIviSu // 77 // paryAptabAdarakSmAmbupratyekakSitijeSu ca / garbhajA manujAH paJcendriyAstiryaJca eva ca // 78 // saMmUchimA garbhajAzcAgacchantyamRtabhojiSu / vizeSastvatroditaH prAk, kSetraloke'pi vakSyate // 79 // muhUrtAni dvAdazaiSAmutpatticyavanAntaram / sAmAnyataH syAdukRSTaM, jaghanyaM samayAvadhi // 80 // utpadyante cyavante'mI, ekasmin samaye punaH / eko dvitrAJca saMkhyeyA, asaMkhyeyAzca karhicit // 81 // iti dvArastrayam // 12 // // 13 // // 14 // samyaktvaM dezaviratiM, cAritraM muktimapyamI / labhante laghukarmANo, vipadyAnantare bhave // 82 // ityanantarAptiH // 15 // siddhyantyanantarabhave, ekasmin samaye tvamI / utkarSata: sASTazataM, vizeSastveSa tatra ca // 83 // bhavaneSA vyantarAzca, sarve dazadazaiva hi / taddevyaH paJcapaJcaiva, daza jyotiSkanirjarAH // 84 // jyotiSkadevyazcaikasmin, kSaNe siddhyanti viMzatiH / vaimAnikA: sASTazataM, taddevyo viMzatiH punaH // 85 // iti samaye siddhiH // 16 // lezyAhAradizAM SaTkaM, na saMhananasambhavaH / kaSAyasaMjJendriyANi, sarvANyeSAM bhavanti ca // 86 // iti dvAraSaTkam // 17 - 22 // sarve'pyete saMjJinaH syuH, puMstrIvedayujaH param / devya: surebhyo dvAtriMzadguNA dvAtriMzatA'dhikAH // 87 // iti dvAraddhayam // 23-24 // eSAM syurdRSTaya: tistra, AdyaM jJAnatrayaM bhavet / samyagdRzAM pareSAM tu, syAdajJAnatrayaM dhruvam // 88 // iti dvAradvayam // 25-26 // darzanatrayamAdyaM syAdeSAM samyaktvazAlinAm / darzanadrayamanyeSAmupayogo dvidhA tataH // 89 // upayoga SaDeteSAM, jJAnadarzanayostrayam / samyagdRzAM pareSAM tu, tryajJAnI dve ca darzane // 90 // iti dvAradvayam // 27-28 // eteSAmojaAhAro, lomAhAro'pi sambhavet / na syAtkAvalikaH syAttu, manobhakSaNalakSaNaH // 91 // antaraM punaretasya, caturthabhakttasammitam / jaghanyamanyattvabdAnAM, trayastriMzatsahasrakAH // 92 // ityAhAraH // 29 // guNasthAnAni catvAri, yogAzcaikAdazoditA: / audArikAhArakAkhyatanmizrAMzca vinA'khilAH // 93 // iti dvAradvayam // 30-31 // pratarAsaMkhyabhAgasthAsaMkhyeyazreNivartibhiH / nabha:pradezaiH prami sAmAnyataH surAH // 94 // Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 kSetrapalyopamAsaMkhyabhAgasthAbhrAMzasaMmitAH / devA anuttarotpannAH, saMkhyeyAstatra paJcame // 95 // bRhattarakSetrapalyAsaMkhyAMzAbhrAMzasaMmitAH / bhavantyathoparitanagraiveyakatrikAmarAH // 96 // madhyame'dhastane'pyevaM, trike kalpe'cyute'pi ca / AraNe prANate caivAnate'pIyanta eva te // 97 // kintu palyAsaMkhyabhAgo, bRhattaro yathottaram / ekamAnamiteSvevaM, syAt pareSvapi bhAvanA // 98 // sahasrAramahAzukra lAMtakabrahmavAsinaH / mAhendrasanatkumAradevAH pratye kamIritAH // 99 // ghanIkRtasya lokasya, zreNyasaMkhyAMzavartibhiH / nabha:pradezaiH pramitA, vizeSo'trApi pUrvavat // 100 // aGgalapramitakSetrapradezarAzisaMgate / tRtIyavargamUlane, . dvitIyavargamUlake // 101 // yAvAn pradezarAzi: syAdekaprAdezikISvatha / zreNISu tAvanmAnAsu, lokasyAsya ghanAtmakaH // 102 // nabhaHpradezA yAvantastAvAnIzAnanAkagaH / devadevIsamudAyo, nirdiSTaH zrutapAragaiH // 103 // trayastriMzattamo'zo'sya, kiJcidUnazca yo bhavet / IzAnadevAstAvantaH, kevalA: kathitAH zrute // 104 // evaM ca-saudharmabhavanAdhIzavyantarajyotiSAmapi / bhAvyA svasvasamudAyatrayastriMzAMzamAnatA // 105 // kevalaM devadevIsamudAya eva vakSyate - IzAnatazca saudharme, syAt saMkhyeyaguNAdhikaH / devadevIsamudAyo, bhavanezAnatha bruve // 106 // aGgalapramitakSetrapradezarAzivartini / dvitIyavargamUlane, vargamUle kilAdime // 107 // yAvAn pradezarAzi: syAttAvanmAnAsu paGktiSu / ghanIkRtasya lokasyAthaikaprAdezikISu vai // 108 // nabha:pradezA yAvantastAvAn puruSapuGavaiH / devadevIsamudAyaH, khyAto bhavanavAsinAm // 109 // yAvanti saMkhyayojanakoTImAnAni dairghyataH / sUcirupANi khaNDAni, syurekapratare kila // 110 // vyantarANAM devadevIsamudAyo bhavediyAn / jyotiSkadevadevInAM, pramANamatha kIrtyate // 111 // SaTpaJcAzAMgulazatadyamAnaM hi dairghyataH / yAvanta ekapratare, sUcirUpA: syuraMzakAH // 112 // jyotiSkadevadevInAM, tAvAn samudayo bhavet / ukta pramANamityevamathAlpabahutAM bruve // 113 // iti mAnam // 32 // stokAH sarvArthasiddhasthA, asaMkhyeyaguNAstataH / zeSA anuttarA devAstata: saMkhyaguNA: kramAt // 114 // UrdhvamadhyAdha:sthite syupraiveyakatrikatraye / acyute cAraNe caiva, prANate cAnate'pi ca // 115 // adho'dhograiveyakAdAvanuttarAdyapekSayA / bhAvyA vimAnabAhulyAddevA: saMkhyaguNAH kramAt // 116 // samazreNisthayoryadyapyAraNAcyutakalpayoH / vimAnasaMkhyA tulyaiva, tathApi kRSNapAkSikAH // 117 // utpadyante svabhAvena, dakSiNasyAM hi bhUrayaH / zuklapAkSikajIvebhyo, bahavazca bhavanti te // 118 // tato'cyutApekSayA syunirjarA AraNe'dhikAH / samazreNisthititeSvevamanyeSvapi vibhAvyatAm // 119 // Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 145 zuklapAkSikakRSNapAkSikalakSaNaM ca evam - bahupApodayA: krUrakarmANaH kRSNapAkSikAH / syurdIrghatarasaMsArA, bhUyAMso'nyavyapekSayA // 120 // tathAsvabhAvAtte bhavyA, api prAya: surAdiSu / utpadyante dakSiNasyAM prAcuryeNAnyadikSu na // 121 // tathAhuH-"pAyamiha kUrakammA, bhavasiddhIyAvi dAhiNillesu / neraiyatiriyamaNuAsurAiThANesu gacchaMti // kiJca-jesimavaDDo puggalapariyaTTo sesao u saMsAro / te sukkapakkhiyA khalu, ahie puNa kaNhapakkhIo // iti prajJApanAvRttau // Anatebhyo'saMkhyaguNAH, sahasrArasurAH smRtAH / mahAzukre lAntake ca, brahmamAhendrayorapi // 122 // sanatkumAra IzAne'pyasaMkhyajA yathottaram / aizAnebhyazca saudharmadevAH saMkhyaguNAdhikAH // 123 // nanu-kRSNapAkSikabAhulyAdyathA mAhendranAkina: / asaMkhyeyaguNA: proktAH, sanatkumAranAkinaH // 124 // vimAnAnAM kRSNapAkSikANAM cAdhikyatastathA / te saudharme'pyasaMkhyajAH, kathaM nezAnanAkinaH // 125 // atrocyate hi vacanaprAmANyAducyate tathA / vicAragocaro nAsmAdRzAmAptoditaM vacaH // 126 // tathoktaM prajJApanAvRttau -"nanu iyaM yuktirmAhendrasanatkumArayo'pyuktA / paraM tatra mAhendra kalpApekSayA sanatkumArakalpe devA asaMkhyeyaguNA uktAH / iha tu saudharme kalpe saMkhyeyaguNA uktAH / tadetat katham ? / ucyate / vacanaprAmANyAt / na ca atra pAThabhramaH / yato'nyatrApyuktam "isANe savvatthavi, battIsaguNAu honti deviio| saMjjA sohamme, tao asaMkhA bhavaNavAsI" // asaMkhyanAzca saudharmadevebhyo bhavanAdhipAH / bhavanti bhavanezebhyo'saMkhyajA vyantarAH surAH // 127 // jyotiSkANAM devadevIvRnda: saMkhyaguNastataH / svasvadevebhyazca devyaH, sarvAH saMkhyaguNAH smRtAH // 128 // iti laghyalpabahutA // 33 // pUrvasyAM ca pratIcyAM ca, stokA bhavanavAsinaH / uttarasyAM dakSiNasyAmasaMkhyeyaguNA: kramAt // 129 // prAkpratIcyorhi bhavanAlpatvAtstokA amI kila / dakSiNottarayosteSAM, kramAdhikyAdime'dhikAH // 130 // pUrvasyAM vyantarAH stokA, vizeSeNAdhikAdhikA: / aparasyAmuttarasyAM, dakSiNasyAM yathAkramam // 131 // vyantarAH zuSire bhUmnA, pracaranti tato'dhikAH / sAdhogrAmAyAM pratIcyAmamI syuH prAcyapekSayA // 132 // udIcyA dakSiNasyAM ca, yuktamevAdhikAdhikAH / svasthAnanagarAvAsabAhulyato yathAkramam // 133 // pUrvasyAM pazcimAyAM ca, stokA jyotiSkanAkina: / dakSiNasyAmudIcyAM ca, syuH krameNAdhikAdhikA: // 134 // prAkpratIcyozcandrasUryadIpeSUdyAnadezavat / krIDAspadeSu jyotiSkAH, svalpAH prAyeNa sattayA // 135 // tebhyo'dhikA dakSiNasyAM, vimAnAnAM bahutvataH / tathA kRSNapAkSikANAM, bAhulyenopapAtataH // 136 // Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 udIcyAM mAnasasarasyete krIDAparAyaNAH / Asate nityamevaM syurdakSiNApekSayAdhikAH // 137 // kiM camAnasAkhye sarasyasmin, matsyAdyA ye'mbucAriNaH / te samIpasthitajyotirvimAnAdinirIkSaNAt // 138 // utpannajAtismaraNA:, kiJcidAcarya ca vratam / vihitAnazanAH kRtvA, nidAnaM sukhalipsayA // 139 // mRtvA jyotirvimAneSUtpadyante'ntikavartiSu / tata: syurdAkSiNAtyebhya, auttarAhA ime'dhikAH // 140 // syuH saudharmaprabhRtiSu, tAviSeSu caturdhvapi / pUrvasyAM pazcimAyAM ca, stokA eva sudhAbhujaH // 141 // tatazcAsaMkhyeyaguNA, utarasyAM tato'dhikAH / dakSiNasyAmamI proktAH, zrUyatAM tatra bhAvanA // 142 // tulyA dikSu catusRSu, vimAnA: paGktivartinaH / asaMkhyayojanatatAH, puSpAvakIrNakAH punaH // 143 // yAmyodIcyoreva bhUmnA, syuH pUrvAparayostu na / udak tato'saMkhyaguNAH, prAcIpratIcyapekSayA // 144 // bhUmnA kRSNapAkSikANAM, dakSiNasyAM samudbhavAt / dakSiNasyAM samadhikA, uttarApekSayA tataH // 145 // tathAhuH prajJApanAyAm -"disANuvAeNaM savvatthovA devA sohamme kappe puracchimapaccacchimeNaM, uttareNaM asaMkhnejjaguNA, dAhiNeNaM visesahiyA // atra yadyapi 'vivihA puSphakinnA tayantare muttu puvadisiM' iti vacanAt prAcyAM puSpAvakIrNakAbhAvAt pratIcyAM ca tanniSedhAbhAvAt prAcyapekSayA pratIcyA devA adhikA vaktavyAH syustathApyatra sUtre pUrvapazcimAvalyorubhayataH sarvApi dakSiNottaratayaiva digvivakSiteti saMbhAvyate iti vRddhAH / yathA dakSiNottarArdhalokAdhipatI saudharmazAnendrau ityatra pUrvapazcime api dakSiNottaratayaiva vivakSite / iti // pUrvottarapazcimAsu, brahmaloke'lpakAH surAH / tatazcAsaMkhyeyaguNA, dakSiNasyAM dizi smRtAH // 146 // yAmyAM hi bahavaH prAyastiryaJcaH kRSNapAkSikAH / utpadyante'nyAsu zuklapAkSikAste kilAlpakAH // 147 // evaM ca lAMtake zukre, sahasrAre'pi nAkinaH / bhUyAMso dakSiNasyAM syustisRSvanyAsu cAlpakAH // 148 // AnatAdiSu kalpeSu, tatazcAnuttarAvadhi / prAyazcaturdizamapi, samAnA eva nAkinaH // 149 // tathAhuH prajJApanAyAm - "teNa paraM bahusamovavaNNagA samaNAuso" ! iti // iti digapekSayA alpabahutA // 34 // jaghanyato'ntarmuhUrta, kAlo'nanto'ntaraM guru / jyeSThakAyasthitirUpaH, sa ca kAlo vanaspateH // 150 // ityantaram // 35 // iti yadiha mayoktaM nirjarANAM svarUpam, tadurusamayavAcAM varNikAmAtrameva / tadupahita vizeSAn ko hyazeSAn vivektum, prabhuriva nRpakoSTAgArajAgratkaNaudhAn // 151 // 1. prajJApanAsUtrAdarza asaMkhchejjaguNA iti vRttyAddarza tu saMkhyeyaguNA iti dRzyate / Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizvAzcaryadakIrttikIrttivijayazrIvAcakendrAntiSadrAjazrItanayo'taniSTa vinayaH zrItejapAlAtmajaH / kAvyaM yatkila tatra nizcitajagattatvapradIpopame, sarge nirgalitArthasArthasubhagaH saukhyena pUrNo'STamaH // 152 // // iti zrIlokaprakAze devAdhikArarUpo'STamaH sargaH samAptaH // atha nArakAH 147 - atha navamaH sarga : / ratnazarkarAvAlukApaGkadhUmatamaH prabhAH / mahAtamaH prabhaitajjA:, saptadhA nArakA matAH // 1 // paryAptAparabhedena, caturdaza bhavanti te / sthAnotpAtasamudghAtairlokAsaMkhyAMzavartinaH // 2 // svasthAnatastvadholokasyaikadeze bhavantyamI / vizeSasthAnayogastu, kSetraloke pravakSyate // 3 // iti bhedA: sthAnAni ca / / 1 / / 2 / paryAptayaH SaDapyeSAM, catasro yonilakSakAH / lakSANi kulakoTInAmuktAni paJcaviMzatiH // 4 // iti dvAram // 3 / 4 / 5 // syuH zItayonayaH kecit kecittathoSNayonayaH / jinairuktA nairayikAH, saMvRtAcittayonayaH // 5 // iti yonisaMvRtatvAdi // 6 // dazavarSasahasrANi, jaghanyaiSAM bhavasthitiH / utkRSTA tu trayastriMzatsAgaropamasaMmitA // 6 // iti bhavasthitiH // 7 // kAyasthitisteSAM bhavasthitireva // 8 // kAyasthitistrasatve syAjjaghanyA'ntarmuhUrttikI / dvau sAgarasahasrau ca kiyaddharSAdhikau guruH / / 7 / / dehAstrayastaijasaM ca, kArmaNaM vaikriyaM tathA / svAbhAvikakRtrimayorhuNDaM saMsthAnamaGgayoH // 8 // iti dehAH saMsthAnaM ca / / 9 / 10 / / 1 zatAni paJca dhanuSAM, jyeSThA svAbhAvikI tanuH / laghvyaGgulAsaMkhyabhAgamAnA''rambhakSaNe matA // / 9 // svasvasvAbhAvikatanordviguNottaravaikriyA / gurvI laghvyaGgulasaMkhyabhAgamAnA bhavedasau // 10 // ityaMgamAnam // 11 // syuzcatvAraH samudghAtA, AdyA eSAM gatiH punaH / paryAptagarbhajanaratirazcoH saMkhyajIvinoH // 11 // iti dvAdvayam / / 12 / / / 13 / / ( iti gati : ) narapaJcAkSatiryaJcaH, paryAptAH saMkhyajIvinaH / nArakeSu yAnti saMkhyA, sAmayikyeSu devavat / / 12 / / iSUtpatticyavanamayormuhUrttA dvAdazAntaram / utkarSato jaghanyAcca, prajJaptaM samayAtmakam // 13 // Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 ityAgatiH // 14 // sAmAnyato nairayikA, labhante'nantare bhave / samyaktvaM dezaviratiM, cAritraM muktimapyamI // 14 // vizeSatastu kSetraloke vakSyate // ityanantarAptiH // 15 // udvRtyaughAnnArakebhyo, labdhvA narabhavAdikam / yadyekasamaye yAnti, zivaM tarhi daza dhruvam // 15 // pratyekamAdyanarakatrayodvRttA amI puna: / siddhiM yAnti daza daza, turyodvRttAstu paJca te / / 16 / / iti samayasiddhiH // 16 // lezyAstisro bhavantyAdyA, SaDAhAradizo'pi ca / na saMhananasadbhAva:, kaSAyA nikhilA api // 17 // iti dvAracatuSTam // 17-20 // saMjJAH sarvAzcendriyANi, sarvANyeSAM ca saMjJitA / dIrghakAlikyAdimatvAdvyaktasaMjJatayA'pi ca / / 18 / / iti dvAratrayam // 21-23 / / eSAM veda: klIba eva, dRSTirjJAnaM ca darzanam // upayogA iti dvAracatuSkaM sukhanmatam / / 19 / / iti dvArapaJcakam // 24-28 // ojolomAbhidhAveSAmAhArAvazubhau bhRzam / guNasthAnAni yogAzca bhavantyamRtabhojivat // 20 // lomAhArodvidhA''bhogAdanAbhogAcca tatra ca / syAdAdimo'nturmuhUrttAd, dvitIyazca pratikSaNam // 21 // itidvAratrayam / / 29-31 // iti lezyAdIni yogAntAni paJcadaza dvArANi aGgulapramitakSetrapradezarAzivartini / tRtIye vargamUlaghne, prathame 'vargamUlake / / 22 / / yAvAn pradezarAziH syAttAvatISu ca paGktiSu / ekaprAdezikISu syuryAvantaH khapradezakAH // 23 // tAvanto nArakAH proktAH, sAmAnyena jinezvaraiH / vizeSato mAnameSAmatha kiJciddhitanyate // 24 // aGgulapramitakSetra pradezarAzisaGgate 1 tRtIyavargamUlaghne, prathame vargamUla / / 25 / / yAvAn pradezanikarastatpramANAsu paGktiSu / ekaprAdezikISu syuryAvantaH khapradezakAH / / 26 / / tAvanto mAnataH proktA, nArakAH prathamakSitau / zeSAsu SaTsu ca kSmAsu, khyAtA nairayikAGginaH // 27 // ghanIkRtasya lokasya, zreNyasaMkhyAMzavartibhiH / nabhaH pradezaiH pramitA, vizeSa eSa tatra ca // 28 // Arabhya saptamakSmAyA, dvitIyavasudhAvadhi / asaMkhyeyaguNatvena yathottarAdhikAdhikAH // 29 // iti mAnam // 32 // sarvAlpAH saptamakSmAyAmasaMkhyeyaguNAstataH / bhavanti nArakAH kSmAsu, SaSTyAdiSu yathAkramam // 30 // 1. yathA asatkalpanayA 256 ruparAzau prathamavargam 2, dvitIyavargam 4, tRtIyavargam 16, tatra prathamavargam 2, tRtIyavargam 16, guNite 32 / atra prajJApanAjIvAbhigamasUtravRttI vilokanIyeH / vi. Ti. / / Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 149 saMjJipaJcendritiryagmanuSyAH saptamakSitau / sarvotkRSTapApakRta, utpadyante'lpakAzca te // 31 // kiJciddhInahInatarapApmAna: prodbhavanti ca / SaSTyAdiSu te ca bhUribhUrayaH syuryathottaram // 32 // iti laghyalpabahutA // 33 // sarvAsu nArakAH stokAH, pUrvottarAparodbhavAH / asaMkhyeyaguNAstebhyo, dakSiNAzAsamudbhavAH // 33 // puSpAvakIrNanarakAvAsA hyalpA dizAM traye / ye santi te'pi prAyeNa, saMkhyayojanavistRtAH // 34 // dakSiNasyAM ca puSpAvakIrNakA bahavaH smRtAH / prAyaste santyasaMkhyeyayojanAyatavistRtAH // 35 // kiM cabhUmnA kRSNapAkSikANAM, dakSiNasyAM yadudbhavaH / diktrayApekSayaitasyAM, bhUyAMso nArakAstataH // 36 // iti digapekSayA'lpabahutA // 34 // vanaspatijyeSThakAyasthitimAnaM kilAntaram / eSAM garIyo vijJeyaM, laghu cAntarmuhUrtakam // 37 // ityantaram // 35 // nArakalokanirUpaNamevaM, klRptamazeSavizeSavimuktam / / zeSamadhojagaduktyadhikAre, kiJcidihaiva viziSya ca vakSye // 38 // vizvAzcaryadakIrtikIrtivijayazrIvAcakendrAntiSadrAjazrItanayo'taniSTa vinaya: zrItejapAlAtmajaH // kAvyaM yatkila tatra nizcitajagattattvapradIpopame, saMpUrNo'navamaH sukhena navamaH sargo nisargojjvalaH // 39 // iti zrI lokaprakAze navamaH sargaH samAptaH / atha dazamaH sargaH / idAnIM bhavasaMvedhaH, prAguddiSTo nirupyate / tatra jyeSThakaniSTAyuzcaturbhaGgI prapaJcyate // 1 // Adya: prAcyAgryabhavayojyeSThamAyuryadA bhavet / bhaGgo'nyaH prAgbhave jyeSThamalpiSTaM syAtpare bhave // 2 // tRtIyaH prAgbhave'lpIyo, jyeSThamAyurbhave pare / Ayurlaghu dayostuyo, bhaGgeveSu caturSatha // 3 // saMjJI naro'thavA tiryak, SaTsvAyanarakeSu vai / pRthakpRthak bhavAnaSTAvutkarSeNa prapUrayet // 4 // . yathA saMjJI narastiryagutpanno narake kvacit / tato mRto manuSye vA, tirazci vA tataH punaH // 5 // tatraiva narake bhUyo, matyai tirazci veti saH / bhavAnaSTau samApUrya, navame ca bhave tataH // 6 // avazyamanyaparyAyaM, narastiryagavApnuyAt / vakSyamANeSvapi budhaiH, kAryaivaM bhAvanA svayam // 7 // tathaiva bhavanezeSu, jyotiSkavyaMtareSvapi / tiryagnarau kilASTAsu, saudharmaprabhRtidhuSu // 8 // Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 12 // 13 // 14 // 15 // bhavAnaSTo pUrayato bhavau dvau ca jaghanyata: / imau pUrayataH proktanArakeSu sureSu ca // 9 // jaghanyAyuSTayA mAghavatyAmutpAdyamAnakaH / tiryaG jyeSThAyuranyo vA bhavAnsaptaiva pUrayet // 10 // tathAhi -saMjJI paJcendriyastiryak, pUrvakoTyAyuranvitaH / jaghanyAyuSTayotpannaH, saptamyAM narakAvanau // 11 // tatazcodvRttya tiryakSu, saptamyAM ca tataH punaH / tiryakSu ca tataH kSmAyAM, saptamyAM ca tataH punaH // tiryakSveva tatazcAsau, nodbhavetsaptamakSitau / evaM saptabhavAn kRtvA'STame'nyaM bhavamApnuyAt // tiryag jyeSThAyurjaghanyAyuSko'thotkRSTajIvitAm / avApnuvanmAghavatyAM bhavAn paJcaiva pUrayet // utpadyate dvirnarake, tatra tiryakSu ca trizaH / tatazcAsau SaSTabhave, nodbhavetsaptamakSitau // utkRSTAyuSTayA'lpAyuSTayA vA saptamakSitau / tiryag jyeSThAyuranyo vA, tribhavaH syAjjaghanyataH / / 16 / / tatra tiryagbhavau tu dvAvekaH syAtsaptamakSitau / mAghavatyA nArakANAM tiryakSveva gatiryataH // 17 // caturbhaGgyAH naraH saMjJI, saptamaM narakaM vrajan / jaghanyAdutkarSato'pi, saMpUrayedbhavaddhayam // 18 // AnatAdicatuHkalpyAM, sarvagraiveyakeSu ca / caturbhagyodbhavan martyaH, saptotkarSAt bhavAn sRjet / / 19 / / trirdeveSu catustatra, samutpadya nareSvasau / avazyamanyaparyAyamavApnotyaSTame bhave // 20 // vijayAdicatuSke ca, bhavAn paJcaiva pUrayet / trIn bhavAn nRSu madhyau ca, dvau bhavau vijayAdiSu // 21 // jaghanyastvAnatAdiSveteSu nikhileSvapi / bhavAMstrInmanujaH saMjJI, samarthayet samudbhavan // 22 // yadAnatAdidevAnAM nRbhya evAptajanmanAm / nareSvevotpattiriti, jaghanyena bhavAstrayaH // 23 // jaghanyAccotkarSato'pi, paJcame'nuttare naraH / trInbhavAn pUrayet mokSamavazyaM yAtyasau tataH // 24 // bhavanavyantarajyotiSkAdyakalpadvayAvadhi / yugmino naratiryaMca:, pUrayanti bhavaddhayam / / 25 / / jaghanyAdutkarSato'pi, yugminAM yatsudhAziSu / utpannAnAM punarapi syAdutpattirna yugmaSu // 26 // ratnaprabhAyAM bhavanAdhipativyantareSvapi / asaMjJI paryAptatiryagbhavayugmaM samarthayet // 27 // gadasya narake svarge, cotpannasya tataH punaH / asaMjJitiryakSUtpattirbhave nAnantare bhavet // 28 // bhavanavyantarajyotiHsahasrArAntanAkinaH / AdyaSaDnarakotpannAnArakAzca same'pyamI // 29 // utpadyamAnAH paryAptasaMjJitiryagnareSu vai / pUrayanti bhavAnaSTa, pratyekaM tatra bhAvanA // 30 // kazcidbhavanapatyAdizcyutvaikAntaramudbhavan / caturvAraM hi paryAptasaMjJI tiryagnaro bhavet // 31 // tataH sa tiryagmartyo vA nApnuyAnnavame bhave / pUrvoktabhavanezAdibhAvaM tAdRksvabhAvataH // 32 // saMjJiparyAptatiryakSu, saptamakSitinArakAH / pUrayanti bhavAn SaD ye'nutkRSTasthitizAlinaH // 33 // utkRSTasthitiyuktAstu, saptamakSitinArakAH / 'teSUtkarSAjjAyamAnAH, syuzcaturbhavapUrakAH // 34 // 1. utpadyamAnA utkarSAt, pUzyanti caturbhavIm vi Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 151 AnatAdisvazcatuSkasarvagaveyakAmarAH / utpadyamAnA utkarSAnnRSu SaDbhavapUrakAH // 35 // manuSyeSUtpadyamAnA, vijayAdivimAnagAH / bhavAMzcatura utkarSAt, pUrayanti nirantaram // 36 // jaghanyatastvAnatAdidevA dvibhavapUrakA: / yatazcyutAnAmeteSAM, notpattirmanujAnvinA // 37 // utkarSato jaghanyAcca, surAH sarvArthasiddhijAH / manuSyeSu samutpadya, pUrayanti bhavaddhayam // 38 // bhavanavyantarajyotiHsaudharmezAnanAkinaH / pRthivyaptaruSutpadyamAnA dvibhavapUrakAH // 39 // jaghanyAdutkarSato'pi, bhUyo'pyutpattyasambhavAt / teSAM nirgatya pRthyAderbhavanezAdinAkiSu // 40 // vAyutejaHkAyayostu, devAnAM gatyasambhavAt / tadIyo bhavasaMvedho, nAtra prokto jinezvaraiH // 41 // asaMz2isaMjitiryaJco, narAH saMjJina eva ca / asaMkhyAyutiryakSu, pUrayanti bhavadbhayam // 42 // yugminAM nRtirazvAM yaddhipadyAnantare bhave / gatirdevagatAveva, bhagavadbhirnirUpitA // 43 // bhUkAyiko'mbho'gnivAyuSyekAntare paribhraman / bhavAnasaMkhyAna pratyekamanutkRSTasthitiH sRjet // 44 // evamambukAyiko'pi, pratyekaM kSmAgnivAyuSu / utpadyamAno'saMkhyeyAn, bhavAnutkarSata: sRjet // 45 // vahikAyo'pi pRththyambukAyiSvekAntaraM bhavAn / kuryAdasaMkhyAnanilo'pyevaM pRthyambuvahiSu // 46 // tathA kSmAmbho'gnimarutaH, pratyekaM ca vanaspatau bhavAnasaMkhyAn kurvanti, jAyamAnA nirantaram // 47 / / evaM vanaspatirapi, pRthivyAdicatuSTaye / pratyekamutpadyamAnaH, kuryAdasaMkhyakAn bhavAn // 48 // vanaspatikAyikeSUtpadyamAno vanaspatiH / bhavAnantAn kurvIta, nirantaraM paribhraman // 49 // pratyekamutpadyamAnAH, pRthivyAdiSu paJcasu / bhavAn saMkhyAn vidadhati, pratyekaM vikalendriyAH // 50 // pratyekaM vikaleSvevaM, paJcabhUkAyikAdayaH / pratyekamutpadyamAnAH, saMkhyeyabhavapUrakAH // 51 // vikalAkSeSu saMkhyeyAn, sarve'pi vikalendriyAH / bhavAn vidadhyuH pratyekaM, jAyamAnAH parasparam // 52 // pUrvoktAyuzcaturbhaGgyAM, jyeSThAyurupalakSite / bhaGganaye bhavAnaSTau, kuryuH sarve kSamAdayaH // 53 // tathAhi - pRthvIkAyika utkRSTAyuSka utkRSTajIviSu / apkAyikeSatkarSaNodbhavedvAracatuSTayam // 54 // evamekAntaraM vArAnutpadya caturastataH / avazyamanyaparyAyaM, labhate navame bhave // 55 // utkRSTAyurbhUmikAyo'nutkRSTAyuSkavAriSu / utpadyamAno'pyutkarSAdbhavAnaSTaiva pUrayet // 56 // evaM bhUkAyiko'nutkRSTAyurutkRSTajIviSu / udbhavannambuSUtkarSAt, syAdaSTabhavapUrakaH // 57 // apkAyAdinAmapItthaM, vikalAnAM ca bhAvyatAm / bhavASTakAtmA saMvedho, jyeSThAyurbhaGgakatraye // 58 // anutkRSTAyuSAM tveSAM, syAdanutkRSTajIviSu / saMvedhaH prAgukta evAsaMkhyasaMkhyabhavAtmakaH // 59 // pRthvyAdInAm asaMkhyabhavAtmakaH vikalAnAm saMkhyabhavAtmakaH iti // kSmAdayo vikalAkSAzca, jaghanyato bhavaddhayam / kuryuH jyeSThakaniSTAyurUpe bhaGgacatuSTaye // 10 // Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 yugmivarjAzca manujAstiryaJcaH saMjyasaMjJina: / pratyekaM jAyamAnAH syumitho'STabhavapUrakAH // 61 // jaghanyotkRSTAyurutthacaturbhaGgyAmapi sphuTam / bhavAn kRtvA'STa navame, te'nyaM paryAyamApnuyuH // 62 // tathaiva eva pRthvyAdipaJcake vikalatraye / jAyamAnAzcaturbhaGgyAM, kuryuH pratyekamaSTa tAn // 63 // tathA mAdyAH savikalAstiryakSu saMjyasaMjiSu / nRSvayugmiSu cotpadyamAnA bhaGgacatuSTaye // 64 // pUrayanti bhavAnaSTau sa ca pRthyAdiko'sumAn / naratiryagbhavAttasmAnna pRthyAditvamApnuyAt // 65 // jaghanyAdutkarSato'pi, manuSyA: pavanAgniSu / utpadyamAnA dAveva, pUrayanti bhavau khalu // 66 // yato hi pavanAgnibhya, udvRttAnAM zarIriNAm / anantarabhave naiva, nareSUtpattisambhavaH // 6 // yathoktAnAmatha bhavasaMvedhAnAM yathAgamam / kAlamAnaM vinizcetumAmnAyo'yaM vitanyate // 68 // jaghanyAdAntarmuhUrttamutkarSAtpUrvakoTikAm / sthitiM bibhradyAti tiryaga, narakeSvakhileSvapi // 6 // tAvadAyuyuteSveti, tebhyo mRtvA'pi nArakaH / sahasrArAntadeveSvapyasau tAdRksthitivrajet // 70 // devAste'pIdRzAyuSkeSveSyAyAnti tatazzrutAH / asaMkhyajIvI tiryaktu, yAtIzAnAntanAkiSu // 71 // naro mAsapRthaktvAyurdharmAM yAti jaghanyataH / vaMzAdiSu kSmAsu SaTsu, varSapRthaktvajIvitaH // 72 // utkarSAtpUrvakoTyAyuryAtyasau kSmAsu saptasu / AyAntyuktasthitiSveva, nRSUktanArakA api // 73 // nA jaghanyAt mAsapRthaktvAyurA svayaM vrajet / UrdhvaM tvabdapRthaktvAyuryAti yAvadanuttarAn // 74 // utkarSAttu tripalyAyuH, svayaM yAvadeti saH / UrdhvaM tataH pUrvokoTyAyuSka eva sa gacchati // 75 // tiryak yugminRtiryakSu, tvantarmuhUrtajIvita: / gacchejjaghanyato mAsapRthaktvAyurnaraH punaH // 76 // utkarSataH pUrvakoTimAnAyuSkAvubhAvapi / asaMkhyAyutiryasUtpadyate nAdhikAyuSau // 77 // uktazeSANAM tu pUrvAparayorbhavayoH sthitiH / gururlaghuzca jJeyA tajjyeSThAnyAyurapekSayA // 78 // evaM cavivakSitabhavaprApyabhavayoH paramAM sthitim / laghvI vA bhavasaMkhyAM ca, jaghanyAM vA garIyasIm // 79 // svayaM vibhAvya niSTaMkya, vivakSitazarIriNAm / bhavasaMvedhakAlasya, mAnaM jyeSThamathAvaram // 80 // yathA gariSThAyuSkasya, manuSyasyAdimakSitau / utkRSTAyu rakatvaM, labhamAnasya cAsakRt // 81 // utkRSTo bhavasaMvedhakAla: saMkalito bhavet / catupUrvakoTiyuktacatuHsAgarasaMmitaH // 82 // dvayorutkRSTAyuSostu, saMvedhaH syAjjaghanyataH / pUrvakoTisamadhikasAgaropamasaMmitaH // 83 // utkRSTAyurnaralaghusthitinArakayorguruH / so'bdAyutacatuSkADhyaM, pUrvakoTicatuSTayam // 84 // utkRSTAyurnaralaghusthitinArakayolaghuH / saMvedho'bdAyutayutapUrvakoTimito mataH // 85 // jaghanyAyunarotkRSTasthitinArakayorguruH / caturmAsapRthaktvADhyaM, sa syAdvArdhicatuSTayam // 86 // Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 jaghanyAyunarotkRSTajIvinArakayolaghuH / ekamAsapRthaktvADhyavAddhimAno bhavatyasau // 87 / / utkRSTo bhavasaMvedho, jaghanyajIvinoIyoH / caturmAsapRthaktvADhyaM, varSAyutacatuSTayam // 88 / / jaghanyo bhavasaMvedho, jaghanyajIvinoyoH / ekamAsapRthaktvADhyA, dazavarSasahasrakAH // 89 // yathA vA-jyeSThAyuSastirazca: prodbhavataH saptamakSitau / jaghanyAyuSTayotkRSTA, bhavasaMvedhasaMsthitiH // 90 // catupUrvakoTiyuktAH, syuH SaTSaSTiH payodhayaH / alpAyuSo'ntarmuhUrtacatuSTayayujo'tha te // 91 // yathA vAjyeSThAyuSAM nRNAM jyeSThAyuSTayA saptamakSitau / jyeSThaH kAla: pUrvakoTyADhyAstrayastriMzadabdhayaH // 92 // jaghanyAyurnRNAmalpAyuSTayA saptamakSitau / jaghanyo'bdapRthaktvADhyA, dvAviMzati:payodhayaH // 93 // evaM sarveSu bhaGgeSu, sarveSAmapi dehinAm / vibhAvyo bhavasaMvedhakAlo gururlaghuH svayam // 94 // syAd bhUyAn vistara iti, neha vyaktyA vivicyate / paJcamAGge caturviMzazataM bhAvyaM tadarthibhiH // 95 // athASTanavaterjIvabhedAnAmucyate kramAt / kramaprAptA'lpabahutA, mahAlpabahutAbhidhA // 96 // garbhajA manujA: stokA, nAryaH saMkhyaguNAstataH / tAbhyazca sthUlaparyAptAgnayo'nuttaranAkinaH // 97 // kramAdsaMkhyamnAstebhyazcordhvagraiveyakatraye / madhyatraye'dhastraye cAcyute caivAraNe'pi ca // 98 // prANate'thAnate svarga, samutpannA: sudhAzinaH / krameNa saMkhyeyaguNAH, saptApyete nirUpitAH // 99 // tato mAghavatIjAtA, maghAjAtAzca nArakAH / sahasrArasurAstebhyo, mahAzukrasurAstataH // 100 // tebhyo'riSThA nairayikAstebhyo lAMtakanAkinaH / tebhyoMjanAnArakAca, brahmalokasurAstataH // 101 // tebhyaH zailAnairayikA, mAhendratridazAstataH / tebhyaH sanatkumArasthA, vaMzAnairayikAstataH // 102 // tebhyaH saMmuchimanarAstebhyazcezAnanAkina: / kramAdasaMkhyeyaguNAzcaturdazApyamI smRtAH // 103 // IzAnasthasurebhyastaddevyaH saMkhyaguNAstata: / saudharmadevAstaddevyastebhya: saMkhyaguNAH smRtAH // 104 // asaMkhyeyaguNAstebhyo, bhavanAdhipanAkinaH / bhavanAdhipadevyazca, tebhyaH saMkhyaguNAdhikAH // 105 // tAbhyo'saMkhyaguNA: proktAH, prathamakSitinArakAH / tebhyo'pyasaMkhyeyaguNAH, pumAMsa: pakSiNaH smRtAH // 106 // pakSiNyo'tha sthalacarAstatstriyo'mbucarA api / ambuco vyantarAzca, vyantaryo jyotiSAmarAH // 107 // jyotiSkadevyaH khacaraklIbA: sthalapayazcarAH / napuMsakA eva tataH, paryAptAzcaturindriyAH // 108 // krameNa saMkhyeyaguNA pakSiNyAdyAstrayodaza / tata: paryAptapaJcAkSA, adhikA: saMjyasaMjJinaH // 109 // tebhya: paryAptakA DhyakSAH, paryAptastrIndriyAstataH / kramAdvizeSAbhyadhikAH, prajJaptA: paramezvaraiH // 110 // tebhyo'paryAptapaJcAkSA, asaMkhyeyaguNAstataH / aparyAptAzcatustriddhIndriyAH syuradhikAdhikAH // 111 // tebhyaH pratyekaparyAptA, drumAH paryAptakAstataH / nigodA bAdarAH sthUlapRthyambumaruto'pi ca // 112 // Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 sthUlAparyAptakA agnipratyekadunigodakAH / pRthvIjalavAyavazva, sUkSmA'paryAptavahayaH // 113 // paryAptapratyekadrumAdayo dvAdazApyasaMkhyaguNA: / kramatastatazca sUkSmAparyAptA: kSmAmbuvAyavo'bhyadhikAH // 114 // tatazca saMkhyeyaguNAH, paryAptasUkSmavahayaH / tataH paryAptasUkSmakSmAmbho'nilA adhikAdhikAH // 115 // asaMkhyajAstato'paryAptakasUkSmanigodakAH / tata: saMkhyaguNA: paryAptakAH sUkSmanigodakAH // 116 // kramAttato'nantaguNAzcatvAro'mI abhavyakAH / bhraSTasamyaktvAzca siddhAH, sthUlaparyAptabhUruhaH // 117 // tebhyazca bAdarA: paryAptakAH syuroghato'dhikAH / sthUlAparyAptataravastato'saMkhyaguNAH smRtAH // 118 // aparyAptA bAdarAH syustebhyo vizeSato'dhikAH / sAmAnyato bAdarAzca, vizeSAbhyadhikAstataH // 119 / / asaMkhyeyaguNAstebhyo, sUkSmAparyAptabhUruhaH / tataH sAmAnyataH sUkSmAparyAptakA: kilAdhikAH // 120 // syuH saMkhyeyaguNAstebhyaH, sUkSmaparyAptabhUruhaH / ito'dhikAdhikA jJeyA, vakSyamANAzcaturdaza // 121 // sUkSmA: paryAptakA oghAt, sUkSmA: sAmAnyato'pi ca / bhavyA nigodinazcaughAdoghAcca vanakAyikAH // 122 // oghAdekendriyA oghAttiryaJcazca tataH punaH / mithyAdRzazcAviratAH, sakaSAyAstato'pi ca // 123 // chadmasthAzca sayogAzca saMsAriNastathaughataH / sarvajIvAzceti sArvairmahAlpabahutoditA // 124 // evaM jIvAstikAyo yo, dAraiH proktaH puroditaiH / dravyakSetrakAlabhAvaguNaiH sa paJcadhA bhavet // 125 // anantajIvadravyAtmA, dravyato'sAvudIrita: / kSetrato lokamAtro'sau, sattvAtteSAM jagattraye // 126 // kAlata: zAzvato varNAdibhiH zUnyazca bhAvataH / upayogaguNazcAsau, guNata: parikIrtitaH // 127 // nirantaraM badhyamAnaiH, sa ca karmakadambakaiH / visaMsthulo bhavAmbhodhau, bahudhA ceSTate'GgabhAk // 128 // pudgalairnicite loke'anapUrNasamudgavat / mithyAtvapramukhai rihetubhiH karmapudgalAn // 129 // karoti jIva: saMbaddhAn, svena kSIreNa nIravat / lohena vahivaddhA yat, tatkarmetyucyate jinaiH // 130 // tacca karma paudgalikaM, zubhAzubharasAJcitam / natvanyatIrthikAbhISTAdRSTAdivadamUrttakam // 131 // vyomAdivadamUrttatve tvasya vizvAGgisAkSikau / naitatkRtAnugrahopaghAtau saMbhavataH khalu // 132 // hetavaH karmabandhe ca, catvAro mUlabhedataH / saptapaJcAzadete ca, syustaduttarabhedataH // 133 // mithyAtvAviratikaSAyayogasaMjJAzca mUlabhedAH syuH / tatra ca paJcavidhaM syAnmithyAtvaM tacca kathitaM prAk // 134 // asaMyatAtmanAM syAt, dvAdazadhA'viratiH khalu / SaTkAyArambhapaJcAkSacittAsaMvaralakSaNA // 135 // kaSAyA nokaSAyAzca, prAk SoDaza navoditAH / yogAstathA paJcadaza, saptapaJcAzadityamI // 136 // karmabandhaH prakRtyAtmA, sthitirUpo rasAtmakaH / pradezabandha ityevaM, caturbhedaH prakIrtitaH // 137 // prakRtistu svabhAva: syAt, jJAnAvRtyAdikarmaNAm / yathAjJAnAcchAdanAdiH, sthiti: kAlavinizcayaH // 138 // baddhaM vivakSitaM karma, karmatvena hi tiSThati / yAvatkAlaM sthitiH sA syAt, tyajettattAM tataH param // 139 // Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 155 raso madhurakaTvAdiH, sadasatkarmaNAM mataH / bhavet pradezabandhastu, dalikopacayAtmakaH // 140 // yathA hi modakaH kazcit, prakRtyA vAtahat bhavet / zuMThyAdijanmA kazcittu, pittamujjIrakAdijaH // 141 // kazcitpakSasthitiH kazcinmAsaprabhRtikasthitiH / syAtkazcinmadhuraH kazcittiktaH kazcitkaTustathA // 142 // kazcitseradalaH kazcit byAdiseradalAtmakaH / kAryaivaM bhAvanA vijJaiH, prakRtyAdiSu karmaNAm // 143 // mUlaprakRtibhedena, tacca karmASTadhA matam / syAt jJAnAvaraNIyAkhyaM, darzanAvaraNIyakam // 144 // vedanIyaM mohanIyamAyurgotraM ca nAma ca / antarAyaM cetyathaiSAmuttaraprakRtIrbuve // 145 // jJAnAni paJcoktAni prAk, yacca teSAM svabhAvataH / AcchAdakaM paTa iva, dRzAM tat paJcadhA matam // 146 // matizrutAvadhijJAnAvaraNAni pRthak pRthak / mana:paryAyAvaraNaM, kevalAvaraNaM tathA // 147 // AvRtizcakSurAdInAM, darzanAnAM caturvidhA / nidrAH paJceti navadhA, darzanAvaraNaM matam // 148 // sukhaprabodhA nidrA syAt, sA ca duHkhaprabodhakA / nidrAnidrA pracalA ca, sthitisyordhvasthitasya vA // 149 // gacchato'pi janasya syAtpracalApracalAbhidhA // styAnaddhirvAsudevArdhabalA'hazcintitArthakRt // 150 // "styAnA saMghAtIbhUtA gRddhiH, dinacintitArthaviSayAbhikAMkSA yasyAM sA styAnagRddhiH" iti tu karmagranthAvacUrNau // AdyasaMhananApekSamidamasyA balaM matam / anyathA tu vartamAnayuvabhyo'STaguNaM bhavet // 151 // ___ ayaM karmagraMthavRttAdyabhiprAyaH // jItakalpavRttau tu "yadudaye'tisaMkliSTapariNAmAt dinadRSTamarthamutthAya prasAdhayati kezavArdhabalazca jAyate, tadanudaye'pi ca sa zeSapuruSebhya stricaturguNabalo bhavati / iyaM ca prathamasaMhanina eva bhavatIti jJeyam // darzanAnAM hanti labdhi, mUlAdAdyaM catuSTayam / labdhAM darzanalabdhi drAk, nidrA nijanti paJca ca // 152 // vedanIyaM dvidhA sAtA'sAtarUpaM prakIrtitam / syAdidaM madhudigdhAsidhArAlehanasannibham // 153 // yadvadyate priyatayA sragAdiyogAt bhavettadiha sAtam / yatkaMTakAdito'priyarUpatayA vedyate tvasAtaM tat // 154 // yanmadyavanmohayati, jIvaM tanmohanIyakam / dvidhA darzanacAritramohabhedAttadIritam // 155 // mithyAtvamizrasamyaktvabhedAttatrAdimaM tridhA / cAritramohanIyaM tu, paJcaviMzatidhA bhavet // 156 // kaSAyAH SoDaza nava, nokaSAyAH puroditAH / ityaSTAviMzatividhaM, mohanIyamudIritam // 157 // eti gatyantaraM jIvo, yenAyustaccaturvidham / devAyuzca narAyuzca, tiryaDnairayikAyuSI // 158 // idaM nigaDatulyaM syAdasamApyedamaGgabhAk / jIvaH parabhavaM gantuM, na zaknoti kadApi yat // 159 // gUyate zabyate zabdairyasmAduccAvacairjanaH / tat gotrakarma syAdetat, dvidhoccanIcabhedataH // 160 // idaM kulAlatulyaM syAt, kulAlo hi yathA sRjet / kiMcit kumbhAdibhANDaM tat, tathA lokaiH prazasyate // 161 // Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 kiJcicca kutsitAkAraM, tathA kuryAdasau yathA / akSiptamadyAdyapi tat, bhANDaM lokena nindyate // 162 // karmaNA'pi tathA'nena, dhanarUpojjhito'pi hi / uccairgotratayA kazcit, prazasyaH kriyate'sumAn // 163 // kazcicca nIcairgotratvAt, dhanarUpAdimAnapi / kriyate karmaNA'nena, nindyo nandanRpAdivat // 164 // gatijAtyAdiparyAyAnubhavaM pratidehinaH / nAmayati prahvayati, yattannAmeti kIrtitam // 165 // citrakRtsazaM caitat, vicitrANi sRjedyathA / citrANyeSa mitho'tulyAnyevaM nAmApi dehinaH // 166 // dvicatvAriMzaddhidhaM tat, sthUlabhedavivakSayA / syAdA trinavatividhaM, triyukzatavidhaM tu vA // 167 // saptaSaSTividhaM vA syAdyathAkramamathocyate / vikalpAnAM caturNAmapyeSAM vistRtirAgamAt // 168 // gatirjAtirvapuzcaivopAGgaM bandhanameva ca / saMghAtanaM saMhananaM, saMsthAnaM varNa eva ca // 169 // gandho rasazca sparzazcAnupUrvI ca nabhogatiH / caturdazaitA nirdiSTAH, piNDaprakRtayo jinaiH // 170 // syuH pratyekaprakRtayo'STAviMzatirimAH punaH / trasasthAvaradazake, parAghAtAdi cASTakam // 171 // trasabAdaraparyAptapratyekasthirazubhAni subhagaM ca / susvaramAdeyayazonAmnI cetyAdyadazakaM syAt // 172 // sthAvarasUkSmAparyAptakAni sAdhAraNAsthire azubham / duHsvaradurbhaganAmnI bhavatyanAdeyamayazazca // 173 // dvitIyaM dazakaM caitat, parAghAtASTakaM tvidam / parAghAtaM tathocchvAsAtapodyotAbhidhAni ca // 174 // bhavatyagurulaghvAkhyaM, tIrthakRnnAmakarma ca / nirmANamupaghAtaM ca, dvicatvAriMzadityamI // 175 // caturdazoktA gatyAdyAH, piNDaprakRtayo'tra yAH / paJcaSaSTiH syurevaM tAH, pratibhedavivakSayA // 176 // gatizcaturdhA narakatiryaDnarasurA iti // ekaddhitricatuHpaJcendriyAH paJceti jAtayaH // 177 // dehAnyaudArikAdIni, paJca prAguditAni vai / tridhA'GgopAGgani teSAM, vinA taijasakArmaNe // 178 // tatrAGgAni bAhupRSThoruromUrdhAdikAni vai / aGgalyAdInyupAGgAni, bhedo'GgopAGgayorayam // 179 // nakhAGgalIparvarenApramukhANyaparANi ca / aGgopAGgAni nirdiSTAnyutkRSTajJAnazAlibhiH // 180 // audArikAdyaGgasaktapudgalAnAM parasparam / nibaddhabadhyamAnAnAM, sambandhaghaTakaM hi yat // 181 // tad bandhanaM svasvadehatulyAkhyaM paJcadhoditam / dArvAdisandhighaTakajatvAdisadRzaM hyadaH // 182 // audArikAdyaGgayogyAn, saMghAtayati pudgalAn / yattat saMghAtanaM paJcavidhaM bandhamavat bhavet // 183 // yaddhA paJcadazavidhamevaM bhavati bandhanam / audArikaudArikAkhyaM, bandhanaM prathamaM bhavet // 184 // audArikataijasAkhyaM, tathaudArikakArmaNam / syAdvaikriyavaikriyAkhyaM, tathA vaikriyataijasam // 185 // vaikriyakArmaNAkhyaM cAhArakAhArakaM tathA / AhArakataijasaM ca, tathA''hArakakArmaNam // 186 // audArikataijasakArmaNaM bandhanamIritam / vaikriyataijasakArmaNabandhanamathAvaram // 187 / / AhArakataijasakArmaNabandhanameva ca / taijasataijasabandhanaM ca taijasakArmaNam // 188 / / Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 157 kArmaNakArmaNaM ceti, syuH paJcadaza tAni hi / tatra pUrvasaMgRhItairyadaudArikapudgalaiH // 189 // gRhyamANaudArikAGgapudgalAnAM parasparam / sambandhakRttadaudArikaudArikAkhyabandhanam // 190 // evaM ca-audArikapudgalAnAM, saha taijasapudgalaiH / sambandhaghaTakaM tvaudArikataijasabandhanam // 191 // audArikapudgalAnAM, saha kArmaNapudgalaiH / sambandhakRtbhavatyaudArika kArmaNabandhanam // 192 // bhAvanaivaM vaikriyavaikriyAdibandhaneSvapi / svayaM vicakSaNaiH kAryA, diGmAtraM tu pradarzitam // 193 // SaTkaM saMhananAnAM saMsthAnAnAM SaTkameva ca / varNAH paJca rasA: paJcASTau sparzA gandhayoTTayam // 194 // tatra varNI nIlakRSNau, kaTutiktabhidhau rasau / guruH kharo rukSazItAviti sparzacatuSTayam // 195 // durgandhazceti navakamazubhaM parikIrtitam / varNagandharasasparzAH, zeSAstvekAdazottamAH // 196 // AnupUrvazcatasraH syuzcaturgatisamAbhidhAH / dvidhA vihAyogatiH syAt, prazastetarabhedataH // 197 // evaM bhedAH paJcaSaSTiH, piNDaprakRtijAH smRtAH / paJcAnAmaudArikAdibandhanAnAM vivakSayA // 198 // sA paJcaSaSTiraSTAviMzatyA prakRtibhiH puroktAbhiH / pratyekAbhiryuktAH syurnAmnastrinavatirbhedAH // 199 // bandhanAnAM paJcadazabhedatve ca vivakSite / syurnAmakarmaNo bhedAstribhiH samadhikaM zatam // 200 // bandhanasaMghAtananAmnAmiha paJcadazapaJcasaMkhyAnAm / saha bandhasajAtIyatvAbhyAM, na svAitaH pRthaggaNanam // 201 // kRSNAdibhedabhinnAyA, varNAdiviMzateH pade / sAmAnyenaiva varNAdicatuSkamiha gRhyate // 202 // pUrvoktavyuttarazatAdeSAM SaTtriMzatastataH / kRte'pasAraNe saptaSaSTirbhedA bhavanti te // 203 // bandhe tathodaye nAmnaH, saptaSaSThiriyaM matA / SaDviMzatizca mohasya, bandhe prakRtayaH smRtAH // 204 // samyaktvamizramohau yajjAtu no bandhamarhataH / etau hi zuddhArdhazuddhamithyAtvapudgalAtmakau // 205 // tripaJcAzat prakRtayastedevaM zeSakarmaNAm / nAmnazca saptaSaSTiH syuH, zataM viMzaM ca mIlitAH // 206 // adhikriyante bandhe tA, udayodIraNe punaH / samyaktvamizrasahitAstA dvAviMzaM zataM khalu // 207 // nAmnastryADhayaM zataM paJcapaJcAzat zeSakarmaNAm / sattAyAmaSTapaJcADhyamevaM prakRtayaH zatam // 208 // cet bandhanAni paJcaiva, vivakSyante tadA punaH / aSTacatvAriMzazataM, sattAyAM karmaNAM bhidaH // 209 // nAmakarmaprakRtInAmathaitAsAM nirUpyate / prayojanaM gurupAnte, samIkSya samayodadhim // 210 // catuo gatinAmabhya:, prAptiH svasvagaterbhavet / paJcabhyo jAtinAmabhyo'pyekadayAdyakSatA bhavet // 211 // paJcAnAM vapuSAM hetuH, syAdapurnAma paJcadhA / audArikavaikriyAhArakAGgopAGgasAdhanam // 212 // tridhA'GgopAGganAma syAt, bandhanAni ca paJcadhA / syuH paJcadaza vAGgAnAM, mitha: sambandhahetavaH // 113 // asatsu bandhaneSveSu, saMghAtanAmakarmaNA / saMhRtAnAM pudgalAnAM, bandho na ghaTate mithaH // 214 // saktUnAM saMgRhItAnAM, yathA patrakarAdinA / ghRtAdizleSaNadravyaM, vinA bandho mitho na hi // 215 // Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 audArikAdiyogyAnAM, syAt saMghAtananAma tu / saMgrAhakaM pudgalAnAM, dantAlIva tRNAvaleH // 216 // SaNNAM saMhananAnAM ca, saMsthAnAnAM ca tAvatAm / tattadvizeSakArINi, syurnAmAni tadAkhyayA // 217 // tattadvarNagandharasasparzaniSpattihetavaH / varNAdinAmakarmANi, viMzatiH syuH zarIriNAm // 218 // dvitricatu:samayena prasarpatAM vigraheNa paralokam / kUrpUralAgalagomUtrikAdivadgamanarUpAyAM // 219 // syAdudaya AnupUrvyA: vakragatau vRSabharajjukalpAyA: / svasvagatisamAbhikhyA: caturvidhAratAzca gatibhedAt / / 220 // gativRSabhavat zreSThA, sadvihAyogaterbhavet / kharAdivat sA duSTA syAdasatvagatinAmataH // 221 // vasA dvitricatuH paJcendriyA syustrasanAmataH / syuH bAdarA bAdarAkhyAt, sthUlapRthyAdayo'ginaH // 222 // labdhikaraNaparyAptAH, paryAptanAmakarmata: / pratyekatanavo jIvAH, syuH pratyekAThyakarmaNA // 223 // sthiranAmodayAddantAsthyAdi syAt sthiramaGginAm / nAbherudhaM ca mUrdhAdi, zubhanAmodayAt zubham // 224 // spRSTo mUrdhAdinA hyanya:, zubhatvAdeva modate / azubhatvAdeva paraH, spRSTaH krudhyet padAdinA // 225 // syAtpriyo'nupakartA'pi, lokAnAM subhagodayAt / manoramasvara: prANI, bhavetsusvaranAmataH // 226 // ayuktavAdyapyAdeyavAk syAdAdeyanAmata: / yazonAmno yaza:kIrtiH, vyApnoti bhuvi dehinAm // 227 // tatra caparAkramatapastyAgAyudbhUtayazasA hi yat / kIrtanaM zlAghanaM jJeyA, sA yaza:kIrtiruttamaiH / / 228 // yaddhA dAnAdijA kIrtiH, parAkramakRtaM yazaH / ekadiggAminI kIrtiH, sarvadiggAmukaM yazaH // 229 / / sthAvara: syAt sthAvarAkhyAt, sUkSma: syAtsUkSmanAmataH / aparyApto'GgI mriyetAparyAptanAmakarmataH // 230 // sAdhAraNAGgaH syAt sAdharaNAkhyanAmakarmataH / asthirAsthidantajihvAkarNAdiH asthirodayAt // 231 // nAbheradho'zubhaM pAdAdikaM cAzubhanAmataH / upakartA'pyaniSThaH syAllokAnAM durbhagodayAt // 232 // uktaM ca prajJApanAvRttau-"aNuvakae vi bahUNaM, jo hu pio tassa subhaganAmudao / uvagArakArago vihu, na ruccae dubbhagassudae // subhagudaye' vi hu koI, kiMcIAsajja dubbhaggo jaivi / jAyai taddosAo jahA abhabvANa titthayaro" // duSTAniSTasvaro janturbhavet duHsvaranAmataH / yuktavAdyapyanAdeyavAkyo'nAdeyanAmataH // 233 // ayazo'kIrtibhAgjIvo'yazonAmamodayAt bhavet / trasasthAvaradazake, evamukte svarUpataH // 234 // parAMghAtodayAt prANI, pareSAM balinAmapi / syAt durddharSaH saducchvAsalabdhizcocchvAsanAmataH // 235 // yataH svayamanuSNo'pi, bhavatyuSNaprakAzakRt / tadAtapanAmakarma, ravibimbAGginAmiva // 236 // uSNasparzAdayAduSNasyAgneryA tu prakAzitA / na hyAtapAtsA kintu syAttAdRglohitavarNataH // 237 // tadudyotanAmakarma, yato'nuSNaprakAzakRt / bhavati prANinAmaGgaM, khadyotajyotirAdivat // 238 // Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 159 ratnauSadhyAdayo'pyevamudyotanAmakarmaNA / dyotante munidevAzca, vihitottaravaikriyAH // 239 // yato vapurnAtiguru, nAtilaghvaGginAM bhavet / nAmakarmAgurulaghu, taduktaM yuktikovidaiH // 240 // tadbhavettIrthakRnnAma, yatastrijagato'pi hi / arcanIyo bhavatyaGgI, prAtihAryAdhalaGkRtaH // 241 // taddhiMzateH sthAnakAnAmArAdhanAnnikAcyate / bhave tRtIye nRgatAveva samyaktvazAlinA // 242 // udayazca bhavatyasya, kevalotpattyanantaram / vedyate caitadaglAnyA, dharmopadezanAdibhiH // 243 // yathAsthAne niyamanaM, kRryAnnirmANanAma tu / aGgopAGgAnAM gRhAdikASThAnAmiva vArdhakiH // 244 // pratijihvAdinA svIyAvayavenopahanyate / yataH zarIrI tadupaghAtanAma prakIrtitam // 245 // bhaveddAnalAbhabhogopabhogavIryavijakRt / antarAyaM paJcavidhaM, kozAdhyakSasamaM hyadaH // 246 // yathA ditsAvapi nRpe, na prApnoti dhanaM jana: / prAtikUlyaM gate kozAdhyakSe kenApi hetunA // 247 // api jAnan dAnaphalaM, vitte pAtre ca satyapi / tathA dAtuM na zaknoti, dAnAntarAyavijitaH // 248 // tathaivopAyavijJo'pi, kRtayatno'pi nAsumAn / hetoH kuto'pi prApnoti, lAbhaM lAbhAntarAyata: // 249 // bhogopabhogau prAptAvapyaGgI bhoktuM na zaknuyAt / bhogopabhogAntarAyavijito mammaNAdivat // 250 // iSTAniSTavastulabdhiparihArAdiSUdyamam / zakto'pi kartuM taM kartuM, neSTe vIryAntarAyata: // 251 // jJAnAnAM ca jJAninAM ca, gurvAdInAM tathaiva ca / jJAnopakaraNAnAM cAzAtanAdveSamatsaraiH // 252 // nindopaghAtAntarAyaiH, pratyanIkatvanihavaiH / bajAtyAvaraNakarma, jJAnadarzanayorbhavI // 253 // gurvAdibhaktikaruNAkaSAyavijayAdibhiH / bajAti karma sAtAkhyaM, dAtA saddharmadADhayayuk // 254 // gurvAdibhaktivikala:, kaSAyakaluSAzayaH / asAtAvedanIyaM ca, badhnAti kRpaNo'sumAn // 255 // unmArgadezako mArgApalApI sAdhunindakaH / bajAti darzanamohaM, devAdidravyabhakSakaH // 256 // kaSAyahAsyaviSayAdibhirbajAti dehabhRt / kaSAyanokaSAyAkhyaM, karma cAritramohakam // 257 // nibadhnAti nArakAyurmahArambhaparigrahaH / tiryagAyuH zalyayukto, dhUrtazca janavaJcakaH // 258 // narAyurmadhyamaguNaH, prakRtyA'lpakaSAyakaH / dAnAdau rucimAn jIvo, bajAti saralAzayaH // 259 // caturthAdiguNasthAnavartino'kAmanirjarAH / jIvA bajanti devAyustathA bAlatapasvinaH // 260 // guNaprekSI tyaktamado'dhyayanAdhyApanodyataH / uccaM gotramarhadAdibhakto nIcamato'nyathA // 261 // agauravazca sarala:, zubhaM nAmAnyathAzubham / bajAti hiMsako vijamahatpUjAdivighnakRt // 262 // sthitirutkarSato jJAnadarzanAvaraNIyayoH / vedanIyasya ca triMzadambhodhikoTikoTayaH // 263 / / mohanIyasya cAbdhInAM, saptatiH koTikoTayaH / AyuSaH sthitirutkarSAttrayastriMzatpayodhayaH // 264 // abAdhAkAlarahitA, proktaiSA''yurgurUsthitiH / tadyukteyaM pUrvakoTItArtIyIkalavAdhikA // 265 // Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 gotranAmno: sA'mbudhInAM, viMzatiH koTikoTaya: / sthitijyeSThAntarAyasya, syAt jJAnAvaraNIyavat // 266 // sthitirjaghanyato jJAnadarzanAvaraNIyayoH / antarmuhUrttapramitA, tatvavidbhirnirupitA // 267 // kaSAyapratyayabandhamAzrityAlpIyasI sthitiH| syAt ddhAdazamuhUrtAtmA, vedanIyasya karmaNaH // 268 // upazAntakSINamohAdikAnAM tvakaSAyiNAm / yogaikahetubaddhasya, vedyasya dvau kSaNau sthitiH // 269 // sthitirlaghyanrmuhUrta, mohanIyasya karmaNaH / AyuSaH kSullakabhavapramitA sA prakIrttitA // 270 // aSTASTau ca muhUrtAni, gotranAmnorlaghuH sthiti: / antarmuhUrttapramitA, sA'ntarAyasya karmaNaH // 271 // yAvatkAlamanudayo, baddhasya yasya karmaNaH / tAvAnabAdhAkAlo'sya, sa jaghanyetaro dvidhA // 272 / / abAdhAkAla utkRSTastrayo'bdAnAM sahasrakA: / Adyakarmatraye suSTu, nirdiSTo dRSTaviSTapaiH // 273 // saptavarSasahasrANi, mohanIyasya karmaNaH / pUrvakoTyAstRtIyo'zaH, sa bhavatyAyuSo guruH // 274 // gotranAmnoH karmaNostu, de de so'bdasahasrake / trINyevAbdasahasrANi, so'ntarAyasya karmaNaH // 275 // jaghanyatastvabAdhAddhA, sarveSAmapi karmaNAm / antarmuhUrtapramitA, kathitA tattvavedibhiH // 276 // abAdhAkAlahInAyAM, yathAsvakarmaNAM sthitau / bhavetkarmaniSekastat, paribhogAya dehinAm // 277 // karmaNAM dalikaM yatra, prathame samaye bahu / dvitIyasamaye hInaM, tato hInataraM kramAt // 278 // evaM yA karmadalikaracanA kriyate'GgibhiH / vedanArthamasau karmaniSeka iti kIrtyate // 279 // karmANyamUni pratyekaM, prANinAmakhilAnyapi / bhave'nAdau tiSThatAM syuranAdIni pravAhata: // 280 // svabhAvato'karmakANAM, jIvAnAM prathamaM yadi / saMyogaH karmaNAmaGgIkriyate samaye kvacit // 281 // tadA karmakSayaM kRtvA, siddhAnAmapi dehinAm / punaH kadAcitsamaye, karmayogaH prasajyate // 282 // vizleSastu bhavejjIvAdanAditve'pi karmaNAm / jJAnAdibhiH pAvakAdyairupalasyeva kAJcanAt // 283 // nanvevamantarAyANAM, paJcAnAM mUlataH kSaye / saMjAte kiM dadAtyarhan, satataM labhate ca kim // 284 // bhuGkte kimupabhukte vA, vIryaM kiM vA pravartayet / na cetkiJcittadA teSAM, vijAnAM kiM kSaye phalam // 285 // atrocyate'rhataH kSINaniHzeSaghAtikarmaNaH / guNaH prAdurbhavatyeSo'ntarAyANAM kSaye yataH // 286 // dadato labhamAnasya, bhuJjato vopabhuJjataH / vIryaM prayuJjato vA'sya, nAntarAyo bhavetkvacit // 287 // dAnalAbhAdikaM tvasya, na sambhavati sarvadA / tattatkAraNasAmagryAM, satyAM bhavati nAnyathA // 288 // nRdevagatyAnupUvyauM, jAti: paJcendriyasya ca / uccairgotraM sAtavedyaM, dehAH paJca puroditAH // 289 // aGgopAGgatrayaM saMhananaM saMsthAnamAdimam / varNagandharasasparzAH, zreSThA aguruladhvapi // 290 // parAghAtamathocchvAsamAtapodyotanAmanI / nRdevatiryagAyUMSi, nirmANaM sannabhogatiH // 291 // tathaiva trasadazakaM, tIrthakRnnAmakarma ca / dvicatvAriMzadityevaM, puNyaprakRtayo matA: // 292 // Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 161 bhedAH paJca nava jJAnadarzanAvaraNIyayoH / nIcairgotraM ca mithyAtvamasAtavedanIyakam // 293 // narakasyAnupUrvI ca, gatirAyuriti trayam / tiryaggatyAnupUrvyaM ca, kaSAyAH paJcaviMzatiH // 294 // ekadvitricaturakSajAtayo'sannabhogatiH / aprazastAzca varNAdyAstathopaghAtanAma ca / / 295 / / anAdyAni paJca saMsthAnAni saMhananAni ca / tathA sthAvaradazakamantarAyANi paJca ca / / 296 / / uktA dvyazItirityetA:, pApaprakRtayo jinaiH / na bhUyAn vistarazcAtra, kriyate vistRterbhiyA / / 297 / / eteSu karmasvaSTAsu bhavatyAdyaM catuSTayam / ghAtisaMjJaM jIvasatkajJAnAdiguNaghAtakRt / / 298 / / anyaM catuSTayaM ca syAt bhavopagrAhisaMjJakam / chadmasthAnAM tathA sarvavidAmapyetadAbhavam / / 299 / / pArAvArAnukArAditi jinasamayAt bhUrisArAdapArAt uccityoccitya muktA iva navasuSamAyuktipaGktIranekAH // klRptA jIvasvarUpaprakaraNaracanA yorumuktAvalIva, sotkaNThaM kaNThapIThe kuruta kRtadhiyastAM cidudbodhasiddhyai // 300 // vizvAzcaryadakIrttikIrttivijaya zrIvAcakendrAntiSadrAjazrItanayo'taniSTa vinayaH zrItejapAlAtmajaH / kAvyaM yatkila tatra nizcitajagattattvapradIpopame, sargo'yaM dazamaH sudhArasasamaH pUrNaH sukhenAsamaH || 301 // // iti zrIlokaprakAze dazamaH sargaH saMpUrNaH // athaikAdazaH sargaH / pudgalAnAmastikAyamatha kiJcittanomyaham / guruzrIkIrttivijayaprasAdaprAptadhIdhanaH // 1 // dravyakSetrakAlabhAvaguNaireSo'pi paJcadhA / anantadravyarUpo'sau dravyatastatra varNitaH // 2 // loka evAsya sadbhAvAt, kSetrato lokasaMmitaH / kAlataH zAzvato varNAdibhiryuktazca bhAvataH // 3 // guNato grahaNaguNo, yato dravyeSu SaTsvapi / bhavet grahaNamasyaiva, na pareSAM kadAcana // 4 // bhedAzcatvAra eteSAM prajJaptAH paramezvaraiH / skandhA dezAH pradezAzca paramANava eva ca // 5 // anantabhedAH skandhAH syuH kecana dvipradezakAH / tripradezAdayaH saMkhyAsaMkhyAnantapradezakAH // 6 // sUkSmasthUlapariNAmAH, syuH pratyekamanantakAH / ekakSaNAdyasaMkhyeyakAlAntasthitizAlinaH // 7 // dvipradezAdiko'nantapradezAnto vivakSitaH / skandhasambaddho vibhAgaH, sa bhavet dezasaMjJakaH // 8 // nirvibhAjyo vibhAgo yaH, skandhasaMbaddha eva hi / paramANupramANo'sau pradeza iti kIrttitaH // 9 // kAryakAraNarUpAH syurddhipradezAdayo yathA / dvipradezo dvayoraNvoH kAryaM tryaNukakAraNam // 10 // paramANustvapradeza:, pratyakSo jJAnacakSuSAm / kAryAnumeyo'kAryazca bhavetkAraNameva saH / / 11 / / " Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 yadAhuH "kAraNameva tadantyaM, sUkSmo nityazca bhavati paramANuH / ekarasavarNagandho, dvisparzaH kAryaliGgazca" // tatrApi-zItoSNasnigdharUkSeSu, drau caturdhvavirodhinau / spazau syAtAM paramANuSvapare na kathaJcana // 12 // tathAhuH / "paramANvAdInAmasaMkhyAtapradezakaskandhaparyantAnAM keSAJcidanantaprAdezikAnAmapi skandhAnAM, tathaikapradezAvagADhAnAM yAvatsaMkhyAtapradezAvagADhAnAM zItoSNasnigdharUkSarupAzcatvAra eva sparzA" iti prajJApanAvRttau // dravyakSetrakAlabhAvaiH, paramANuzcaturvidhaH / dravyato'NuH pudgalANuzcaturlakSaNa eva saH // 13 // adAhyo'grAhya evAsAvabhedyo'cchedya eva ca / kSetrANustvabhrapradezazcaturlakSaNa eva saH // 14 // apradezo'vibhAgazcAmadhyo'nardha iti smRtaH / kAlANuH samayAkhyaH syAccaturlakSaNa eva saH // 15 // varNagandharasasparza, rahitazcAtha bhAvataH / dravyANureva varNAdibhAvaprAdhAnyato mataH // 16 // bhAvANurathavA sarvajaghanyazyAmatAdikam / iha prayojanaM dravyaparamANubhireva hi // 17 // iti bhagavatIzataka 20 uddeza 5 // sa nityAnityarupa: syAt, dravyaparyAyabhedataH / tatra ca dravyato nityaH, paramANoranAzataH // 18 // paryAyatastvanityo'sau, yato varNAdiparyavAH / nazyantyeke bhavantyanye, vinasAdiprabhAvataH // 19 // asya zAzvatabhAvena, kecit paryavanityatAm / manyante tadasadyasmAt, paJcamAGge sphuTaM zrutam // 20 // ___ "paramANupuggaleNaM bhaMte, sAsae asAsae / goyama sia sAsae, sia asAsae // se keNadveNaM bhaMte, evaM vuccati // goama, davaThThayAe sAsae, pajjavaTThayAe asAsae" iti // pudgalAnAM dazavidhaH, pariNAmo'tha kathyate / bandhanAkhyo gatinAmA, saMsthAnAkhyastathA'paraH // 21 // bhedAkhyaH pariNAma: syAt, varNagandharasAbhidhAH / sparzo'gurulaghuH zabdaH, pariNAmA dazetyamI // 22 // syAdinasAprayogAbhyAM, bandha: paudgaliko dvidhA / tatra yo visrasAbandhaH, so'pi trividha iSyate // 23 // bandhanapratyayaH pAtrapratyayaH pariNAmajaH / bandhanapratyayastatra, skandheSu vyaNukAdiSu // 24 // bhaveddhi byaNukAdInAM vimAtrasnagdhyaraukSyataH / mitho bandho'saMkhyakAlamutkarSAtsamayo'nyathA // 25 // yadAhuH-"samaniddhayAe bandho, na hoi samalukkhayAe'vi na hoi / vemAyaniddhalukkhattaNeNa bandhou khaMghANaM" // viSamamAtrAnirupaNArthaM cocyate / "niddhassa nidreNa duyAhieNa / lukkhassa lukneNa duyAhieNa / niddhassa lukneNa uveti baMdho / jahannavajjo visamo samo vA" // jIrNamadyaguDAdInAM, bhAjane styAnatA tu yA / sa pAtrapratyayaH saMkhyakAlo vA''ntarmuhUrtikaH // 26 // pariNAmapratyayastu, so'bhrAdInAmanekadhA / jaghanyazcaikasamayaM, SaNmAsAn paramaH punaH // 27 // iti visrasAbandhaH // atha prayogabandho yaH, sa caiSAM syAccaturvidhaH / AlApanazcAlInazca, zArIratatprayogakau // 28 // Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 tRNakASThAdibhArANAM, rajjuvetralatAdibhiH / saMkhyakAlantarmuhUttau, bandha AlApanAbhidhaH // 29 // caturdhA''lInabandhastu, prathamaH zleSaNAbhidhaH / samuccayoccayau bandhau, turyaH saMhananAbhidhaH // 30 // yaH kuDyakuTTimastambhaghaTakASThAdivastuSu / sudhAmRtpaGalAkSAyairbandhaH sa zleSaNAbhidhaH // 31 // taTAkadIrghikAvaprastUpadevakulAdiSu / bandhaH sudhAdibhiryaH syAt, bahUnAM sa samuccyaH // 32 // tRNAvakarakASThAnAM, tuSagomayabhasmanAm / uccatvena ca yo bandhaH, sa syAduccayasaMjJakaH // 33 // dvidhA saMhananAkhyastu, dezasarvavibhedataH / tatrAyaH zakaTAGgAdau, paraH kSIrodakAdiSu // 34 // ArabhyAlApanAdeSAM, jaghanyotkarSataH sthiti: / antarmuhUrttasaMkhyAtakAlau jJeyA vicakSaNaiH // 35 // dvidhA zarIrabandhaH syAdekaH pUrvaprayogajaH / pratyutpannaprayogotthaH, para: so'bhUtapUrvakaH // 36 // tatrAdyo'nyasamudghAte, kSiptAnAM dehato bahiH / taijasakArmaNANUnAM, punaH saMkocane bhavet // 37 // samudghAtAnnivRttasya, para: kevalino'STasu / syAt paJcame kSaNe teja:kArmaNANusamAhUtau // 38 // AtmapradezavistAre, teja:kArmaNayorapi / vistAra: saMhRtau teSAM, saMghAta: syAttayorapi // 39 // dehaprayogabandhastu, bahudhaudArikAdikaH / sa paJcamAGge zatake'STame jJeyaH savistaraH // 40 // iti bandhapariNAmaH // 1 // gateH pariNatirdadhA, saMspRzantyaspRzantyapi / dvayorayaM vizeSastu, varNitastattvapAragaiH // 41 // pudgalasyAntarA vastvantaraM saMspRzato gatiH / yA'sau bhavet saMspRzantI, dvitIyA syAttato'nyathA // 42 // athavA-dvidhA gatiparINAmo, dIrghAnyagatibhedataH / dIrghadezAntaraprAptiheturAdyo'nyathAparaH // 43 // ekena samayenaiva, pudgalaH kila gacchati / lokAntAdanyalokAntaM, gateH pariNaterbalAt // 44 // tathAhuH / "paramANupuggaleNaM bhaMte ! logassa purathimillAto carimaMtAo paccathimillaM carimaMtaM ega samaeNaM gacchati ? (paccatthimillAo carimaMtAo puracchimillaM carimaMtaM egasamaeNaM gacchati ?) dAhiNilAo carimaMtAo uttarillaM carimaMtaM, uttarillAo carimaMtAo dAhiNillaM carimaMtaM, uvarillAo carimaMtAo hechillaM carimaMtaM, heTThillAo carimaMtAo uvarillaM carimaMtaM egeNaM samaeNaM gacchati ? haMtA goyamA ! jAva gacchati" // iti bhagavatIsUtre zataka 16 uddeza 8 // iti gatiparINAmaH // 2 // parimaNDalaM ca vRttaM, tryanaM ca caturasrakam / AyataM ca rUpyajIvasaMsthAnaM paJcadhA matam // 45 // maNDalAvasthitANvoghaM, bahiH zuSiramantare / valayasyeva tad jJeyaM, saMsthAnaM parimaNDalam // 46 // anta:pUrNaM tadeva syAt, vRttaM kulAlacakravat / tryanaM zRMgATavat kumbhikAdivaccaturasrakam // 47 // AyataM daNDavat dIrgha, ghanapratarabhedataH / catvAri syurdidhA saMsthAnAni pratyekamAditaH // 48 // AyataM tu tridhA zreNighanapratarabhedataH / ojayugmapradezAni, dvedhA'mUni vinA''dimam // 49 // Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 ojaHpradezaM prataravRttaM paJcANusambhavam / paJcAkAzapradezAvagADhaM ca parikIrtitam // 50 // yatra pradezAzcatvArazcaturdizaM pratiSThitAH / ekapradezo'ntarvRttaprataraM tadyathoditam // 51 // yugmapradezaM prataravRttaM ca dvAdazANukam / tAvadabhrAMzAvagADhaM, taccaivamiha jAyate // 52 // caturbhubhrapradezeSu, catvAro'zA nirantaram / sthApyante rucakAkArAstatparikSepatastataH // 53 // dau drau caturdizaM sthApyau, pradezau jAyate tataH / yugmapradezaM prataravRttamuktaM purAtanaiH // 54 // saptANukaM saptakhAMzAvagADhaM ca bhavediha / oja:pradezaniSpannaM, ghanavRttaM hi tadyathA // 55 // paJcapradeze prataravRtte kila purodite / adha UrdhvaM ca madhyANorekaiko'Nurnivezyate // 56 // dvAtriMzadaNusaMpanna, tAvatkhAMzAvagADhakam / yugmapradezaM hi ghanavRttaM bhavati tadyathA // 57 // uktaprataravRttasya, dvAdazAMzAtmakasya vai / upariSTAt dvAdazAnye, sthApyante paramANavaH // 58 // tataH punarmadhyamANucatuSkasyApyuparyadhaH / sthApyante kila catvArazcatvAraH paramANavaH // 59 // oja pradezaM prataratryanaM tu tripradezakam / tripradezAvagADhaM ca, tadevaM jAyate yathA // 60 // sthApyete drAvaNU paktyA , hyekasyAdhastata: param / eko'NuH sthApyata iti, nirdiSTaM ziSTadRSTibhiH // 61 // yugmapradezaM prataratryanaM tu SaTpradezakam / SaTpradezAvagADhaM ca, tadevaM kila jAyate // 62 // trayaH pradezA: sthApyante, paGktyA'NudritayaM tataH / AdyasyAdho dvitIyasya, tvadha eko nivezyate // 63 // ojANukaM ghanatryasaM, paJcatriMzatpradezakam / paJcatriMzatnapradezAvagADhaM ca bhavedyathA // 64 // tiryak nirantarA: paJca, sthApyante paramANavaH / tAnadho'dhaH krameNaivaM, sthApyante paramANavaH // 65 // tiryageva hi catvArastrayo dvAveka eva ca / jAto'yaM pratara: paJcadazAMza: paJcapatiMkaH // 66 // tatazcAsyopari sarvapaGktiSvantyAntyamaMzakam / vimucyAMza daza sthApyAstasyApyupari SaT tathA // 67 // itthameva tadupari, traya ekastataH punaH / uparyasyApIti paMcatriMzatsyuH paramANavaH // 68 // yugmapradezaM tu ghanatryastraM catuHpradezakam / caturpomAMzAvagADhaM, tadapyevaM bhavediha // 69 // pUrvokte prataratryasne, tripradezAtmake kila / aNorekasyordhvamekaH, sthApyate paramANukaH // 70 // ojaHpradezaM prataracaturanaM navAMzakam / navAkAzAMzAvagADhamitthaM tadapi jAyate // 1 // tiryag nirantaraM tisraH, paGktayastripradezikA: / sthApyante tarhi jAyeta, caturasramayugmajam // 72 // yugmapradezaM prataracaturasraM tu tad bhavet / caturabhrAMzAvagADhaM, catuHpradezasambhavam // 73 // dviddhipradeze dve paGktI, sthApyete tatra jAyate / yugmapradezaM prataracaturasraM yathoditam // 74 // saptaviMzatyaNujAtaM, tAvadabhrAMzasaMsthitam / ojaHpradezaM hi ghanacaturasraM bhavediha // 75 // navapradezaprataracaturasrasya tasya vai / uparyadho nava nava, sthApyante paramANavaH // 76 // Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 165 aSTavyomAMzAvagADhaM, spaSTamaSTapradezakam / yugmapradezaM tu ghanacaturasraM bhavedyathA // 77 // catuHpradezaprataracaturasrasya copari / catuHprAdeziko'nyo'pi prataraH sthApyate kila / / 78 / / ojaH pradezajaM zreNyAyataM syAttripradezajam / tryaMzAvagADhamaNuSu triSu nyasteSu saMtatam // 79 / / nirantaraM sthApitAbhyAmaNubhyAM dvipradezajam / yugmapradezajaM zreNyAyataM dvyabhrAMzasaMsthitam / / 80 / ojaH pradezaM pratarAyataM paJcadazAMzakam / tAvadvyomAMzAvagADhamitthaM tadapi jAyate // 81 // paGktitraye'pi sthApayante, paJcapaJcANavastadA / ojaH pradezajanitaM bhavati pratarAyatam // 82 // SaTkhAMzasthaM SaTpradezaM, syAdyugmapratarAyatam / triSu triSu dvayoH paGktyornyasteSu paramANuSu // 83 // paJcacatvAriMzadaMzamojANukaM ghanAyatam / paJcacatvAriMzadabhrapradezeSu pratiSThitam // 84 // tatra ca - pUrvamukte paJcadazapradezapratarAyate / paJcadaza paJcadazANavaH sthApyA uparyadhaH / / 85 / / dvAdazAMzaM dvAdazAbhrAMzAvagADhaM ghanAyatam / yugmapradezajaM jJeyamitthaM tadapi jAyate // 86 // SaDaMzakasya pratarAyatasyopari vinyaset / SaTpradezAMstato yugmapradezaM syAt ghanAyatam // 87 // viMzatyabhrAMzAvagADhaM, viMzatyaMzAtmakaM bhavet / yugmapradezaM prataraparimaNDalanAmakam // 88 // caturdizaM tu catvArazcatvAraH paramANavaH / vidikSu sthApya ekaiko, bhavedevaM kRte sati / / 89 / / aNUnAM viMzatereSAmuparyaNuSu viMzatau / sthApiteSu yugmajAtaM, syAt ghanaM parimaNDalam // 90 // etaccatvAriMzadaMzaM, tAvatkhAMzapratiSThitam / ojaH pradezajanitau, tvatra bhedau na saMmatau // 91 / / uktapradezanyUnatve, sambhavanti na nizcitam / saMsthAnAni yathoktAni tata itthaM prarUpaNA / / 92 / / yathA pUrvoktataH paJcANukaprataravRttataH / ekatrAMze karSite syAt, samAMzaM caturasrakam // 93 // etAnyatIndriyatvena, naivAtizayavarjitaiH / jJeyAnyata: sthApanAbhiH, pradarzyante imAstu tAH // 94 // jaghanyAni kilaitAni, sarvANyutkarSataH punaH / anantANusvarUpANi, madhyamAnyaparANi tu / / 95 / / tathoktamuttarAdhyayananiryuktau / "parimaMDale ya vaTTa, taMse cauraMsa Ayae ceva / ghaNapayarapaDhamavajjaM, ojapaese ya jumme ya // paMcagabArasagaM khalu sattagabattIsagaM ca vaTTami / ti chakkApaNIsA catAri ya hoti taMsaMmi // nava ceva tahA cauro sattAvIsA ya aTTha cauraMse / tigadugapannaraseva ya chacceva ya Ayae hoti // paNayAlAbArasagaM taha ceva ya AyayaMmi saMThANe / vIsA cattAlIsA parimaMDalae ya saMThANe" // paJcamAGge tvanitthaMsthaM, SaSThaM saMsthAnamIritam // paJcabhyo'pi vyatiriktaM, dvyAdisaMyogasaMbhavam / / 96 / / saMsthAnayordvayoryadyapyekadravye na saMbhavaH / tathApi bhinnabhinnAMze, te syAtAM darvikAdivat // 97 // eSu cAlpAlpapradezAvagAhIni svabhAvataH / bhUyAMsyalpAni bhUyiSThakhAMzasthAyIni tAni ca / / 98 / / Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 saMsthAnamAyataM SoDhA, dvividhaM parimaNDalam / caturvidhAni zeSANi, saMsthAnAnIti viMzatiH / / 99 / / iti saMsthAnaparINAmaH // 3 // bhedAkhyaH pudgalaparINAmo bhavati paJcadhA / khaNDapratarabhedau dvau cUrNikAbheda ityapi // 100 // bhedo'nutaTikAbhikhyo, bheda utkarikAbhighaH / svarUpamapyathaiteSAM yathAzrutamathocyate // 101 // lohakhaNDAdivatkhaNDabhedo bhavati nizcitam / bhUrjapatrAbhrapaTalAdivat pratarasaMjJitaH // 102 // sa bhaveccUrNikAbheda:, kSiptamRtpiNDavatkila / ikSutvagAdivadanutaTikAbheda iSyate // utkIryamANe prasthAdau, sa syAdutkarikAbhidhaH / taTAkAvaTavApyAdiSvapyevaM bhAvyatAmayam // 104 // dravyANi bhidyamAnAni stokAnyutkarikAbhidA / pazcAnupUrvyA zeSANi, syuranantaguNAni ca / / 105 / / iti bhedaparINAmaH // 4 // 103 // varNaiH pariNatAnAM tu, bhedAH paJca prarupitAH / kRSNanIlAruNapItazuklA iti vibhedataH / / 106 / / kajjalAdivatkRSNA, nIlA nIlyAdivanmatAH / syurhiDgulAdivadraktAH, pItAzca kAJcanAdivat // 107 // iti varNaparINAmaH // 11 zuklAH zaGkhAdivat gandhapariNatyA tu te dvidhA / puSpAdivatsurabhayo, durgandhA lazunAdivat // 108 // iti gandhaparINAmaH // 6 // 110 // rasaiH pariNatAste tu, prakAraiH paJcabhirmatAH / tiktakaTukaSAyAmlamadhurA iti bhedataH // 109 // kozAtakyAdivattikAH, kaTavo nAgarAdivat / proktA AmakapitthAdivat kaSAyarasAJcitAH // amlikAdivadamlAH syurmadhurAH zarkarAdivat / sparzaiH pariNatA ye'pi teSAmaSTau vidhAH punaH // iti rasaparINAmaH // 7 // 111 // uSNazItau mRdukharau, snigdharukSau gururlaghuH / uSNasparzAstatra vahyayAdivat zItA himAdivat // 112 // barhAdivacca mRdava:, kharAzca prastarAdivat / snigdhA ghRtAdivat jJeyA, rukSA bhasmAdivanmatAH // 113 // gurusparzapariNatA, vajrAdivatprakIrttitAH / laghusparzapariNatA, arkatUlAdivanmatAH // 114 // iti sparzaparINAmaH // 8 // agurulaghuparINAmavyavasthA caivam / dhUmo laghurupalo guruH UrdhvAdhogamanazIlato jJeyau / gurulaghuranilastiryaggamanAdAkAzamagurulaghu // / 115 / / vyavahAratazcaturdhA bhavanti vastUni bAdarANyeva / nizcayatazcAgurulaghu gurulaghu ceti dvibhedyeva / / 116 / / tatrApi - bAdaramaSTasparzaM dravyaM rupyeva bhavati gurulaghukam / agurulaghu catuHsparzaM sUkSmaM viyadAdyamUrttamapi // 117 // vaikriyamaudArikamapi taijasamAhArakaM ca gurulaghukam / kArmaNamanovacAMsi ca socchrAsAnyagurulaghukAni // 118 // Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 167 tathoktam- "nicchayao sabbaguruM sabalahuM vA na vijjae dabbam / vavahArao u jujjar3a bAyarakhaMdhesu na'NNesu" // agurulahU cauphAsA aruvidavvA ya hoti nAyavvA / sesA u aTThaphAsA gurulahuA nicchayanayassa // orAliya veubbiya AhAraga teya gurulahU davvA / kammagamaNabhAsAI eyAiM agurulahuAI" // iti bhagavatIvRttau // iti agurulaghuparINAmaH // 9 // varNagandharasasparzasaMsthAnairmukhyabhAvataH / pratyekaM cintitairbhedAH, syurbhUyAMso'tra te tvamI // 119 // ekasyojjavalavarNasya, dvau bhedau gaMdhabhedataH / saMsthAnaizca rasaizcApi, paJca paJca bhido matAH // 120 // sparzastathASTa bhedAH syurevamekasya viMzatiH / itIha paJcabhirvaNabhedAnAM zatamApyate // 121 // saMsthAnAnAM rasAnAM ca, prAdhAnyenaivamiSyate / zataM zataM vibhedAnAM, tato jAtaM zatatrayam // 122 // sugandhInAM paJca paJca, bhedA vaNai rasaistathA / saMsthAnaizcASTa tu spazaiH, syustrayoviMzatistataH // 123 // durgandhAnAmapItthaM syustrayoviMzatireva hi / SaTcatvAriMzadubhayayoge syurgaMdhajA iti // 124 // zItasparzasyApi bhedau, drau mato gandhabhedataH / saMsthAnarasavarNaizca, paJca paJca bhidastathA // 125 // zItasyAdhikRtatvena, tatroSNasya tvasaMbhavAt / bhido'sya zeSaiH spazaiH SaT, syustrayoviMzatistataH // 126 // sparzAnAmevamaSTAnAM, pratyekaM gandhayorapi / trayoviMzatibhedatvAt, dvizatI triMzaduttarA // 127 // evamete pudgalAnAM, bhedAH sarve prakIrtitAH / zatAni paJca satriMzAnyevamajIvarUpiNAm // 128 // atha dazamaH zabdaparINAmaH / yo'sau zabdaparINAmo, dvidhA so'pi zubho'zubhaH / pudgalAnAM parINAmA, dazApyevaM nirupitAH // 119 // gandhadravyAdivaddhAtAnukUlyena prasarpaNAt / tAdRzadravyavacchrotropaghAtakatayApi ca // 130 // dhvaneH paudgalikatvaM syAdyauktikaM yattu kecana / manyante vyomaguNatAM, tasya tannopayujyate // 131 // asya vyomaguNatve tu dUrAsannasthazabdayoH / zravaNe na vizeSa: syAt, sarvagaM khalu yannabhaH // 132 // yathA zabdastathA chAyAtapodyotatamAMsyapi / santi paudgalikAnyevetyAhuH zrIjagadIzvarAH // 133 // yadAdarzAdau mukhAdeH, pratibimba nirIkSyate / so'pi chAyApudgalAnAM, pariNAmo na tu bhramaH // 134 // bhramo jJAnAntarabAdhyaH, syAnnaitattu tathekSyate / na ca bhramaH syAtsarveSAM, yugapatpaTucakSuSAm // 135 // sarvasthUlapadArthAnAM, te chAyApudgalAH punaH / sAkSAdeva pratIyante, chAyAdarzanataH sphuTAH // 136 // sarvaM baindriyakaM vastu, cayApacayadharmakam / razmivacca razmayastu, chAyApudgalasaMhatiH // 137 // tathoktaM prajJApanAvRttau / "sarvamaindriyakaM vastu sthUlaM cayApacayadharmakaM razmivacceti" // avApya tAdRksAmagrI, te chAyApudgalA: puna: / vicitrapariNAmAH syuH, svabhAvena tathocyate // 138 // yadAtapAdiyukte te, gatA vastunyabhAsvare / tadA svasambandhivastvAkArAH syuH zyAmarupakAH // 139 // Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 dRzyate hyAtapajyotsnAdIpAlokAdiyogataH / sthUladravyAkRtizchAyA, bhUmyAdau zyAmarUpikA / / 140 / / yadA tu khaDgAdarzAdibhAsvaradravyasaGgatAH / tadA syuste svasaMbaMdhidravyavarNAkRtispRzaH // 141 // AdarzAdau praticchAyA, yatpratyakSeNa dRzyate / mUlavastusadRgvarNAkArAdibhiH samanvitA // 142 // eSAM svarUpavaicitryaM, na caitannopapadyate / sAmagrIsahakAreNa, nAnAvasthA hi pudgalAH // 143 // yathA dIpAdisAmagrgrA, tAmasA api pudgalAH / prakAzarUpAH syurdIpApagame tAdRzAH punaH // AtapodyotayoH paudgalikatvaM tu nirvivAdam // 144 // pudgalatvaM tu tamasAM, zItasparzatayA sphuTam / nIlaM calatyandhakAramityAdipratyayAdapi / / 145 // yAzcApratIghAtitAdyAH, paroktAH pratiyuktayaH / tAstu dIpaprakAzAdipratibandhiparAhatAH // 146 // iti uparamyate vistarAttadarthinA ratnAkarAvatArikAdayo vilokyA: // iti pudgalatattvamAgame, gaditaM yatkila tatvadarzibhiH / tadanUditamatra madgirA, guhayeva pratizabditaspRzA // 147 // vizvAzcaryadakIrttikIrttivijaya zrIvAcakendrAntiSadrAjazrItanayo'taniSTa vinayaH zrItejapAlAtmajaH / kAvyaM yatkila tatra nizcitajagattatvapradIpopame, sargo nirgalitArthasArthasubhagaH pUrNo'yamekAdaza: // 148 // // iti zrIlokaprakAze ekAdazaH sargaH saMpUrNaH // iti mahopAdhyAya zrIvinayavijayagaNiviracite lokaprakAze samApto dravyalokaH // Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 169 // OM hI aha~ nmH|| aiM namaH mahAmahopAdhyAya zrImad vinayavijayagaNivaraviracitaH zrI lokaprakAzaH kSetralokaH atha dvAdazaH sargaH jayatyabhinavaH ko'pi, zarlezvarajinezvaraH / triviSTapodyotaheturnarakSetrasthito'pi yaH // 1 // svarUpaM kSetralokasya, yathAzrutamathocyate / guruzrIkIrtivijayaprasAdAptadhiyA mayA // 2 // naraM vaizAkhasaMsthAnasthitapAdaM kaTItaTe / nyastahastadvayaM sarvadikSu loko'nugacchati // 3 // ciramUrdhvaMdamatayA, cirantanatayApi ca / asau lokanaraH zrAnta, iva kaTyAM nyadhAt karau // 4 // athavAdhomukhasthAyimahAzarAvapRSTagam / eSa loko'nukurute, zarAvasaMpuTaM laghu // 5 // dhRtaH kRto na kenApi, svayaMsiddho nirAzrayaH / nirAlambaH zAzvatazca, vihAyasi paraM sthitaH // 6 // utpattivilayadhrauvyaguNaSaDdravyapUritaH / maulisthasiddhamudito, nRtyAyevAtatakramaH // 7 // asya sarvasya lokasya, kalpyA bhAgAzcaturdaza / ekaikazca vibhAgo'yamekaikarajjusammitaH // 8 // sarvAdhastanalokAntAdArabhyoparigaM talam / yAvat saptamamedinyA, ekA rajjuriyaM bhavet // 9 // pratyekamevaM saptAnAM, bhuvAmuparivartiSu / taleSu rajjurekaikA, syurevaM sapta rajjavaH // 10 // ratnaprabhoparitalAdArabhyAdimatAviSe / paryApteSu vimAneSu, syAdeSA rajjuraSTamI // 11 // tata Arabhya navamI, mahendrAnte prakIrttitA / ataH paraM tu dazamI, lAntakAnte samApyate // 12 // bhavedekAdazI pUrNA, sahasrArAntasImani / syAt dvAdazyacyutasyAnte, kramAdevaM trayodazI // 13 // bhavet graiveyakasyAnte, lokAnte ca caturdazI / dharmoddhabhAgAdUrvAdhaH, sapta sapteti rajjava: // 14 // ___ ayaM cAvazyakaniyukticUrNisaMgrahaNyAdyabhiprAya: // bhagavatyAdau ca dharmAyA adho'sNkhyyojnailokmdhymuktm / tadanusAreNa tatra sapta rajjava: samApyante / paraM tadiha svalpatvAnna vivakSitamiti saMbhAvyate // yogazAstravRtau tu tatra dharaNItalAt samabhAgAt saudharmazAnau yAvat sArddharajjuH sanatkumAramAhendrau yAvat sArdharajjuddhayaM brahmaloke'rddhacaturthA rajjave'cyutaM yAvat Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 paJca rajjava graiveyakaM yAvat SaT rajjava lokAntaM yAvat sapta rajjava ityuktam jJeyaM // jIvAbhigamavRttAvapi bahusamaramaNijjAo bhUmibhAgAo u caMdimasUriyagahagaNaNakkhattatArArUvANaM bahuio joyaNakoDio yAvat dUraM urlDa uppaittA etthaNaM sohammIsANetyAdisUtravyAkhyAne / "atra bahIojanakoTIrUz2a dUramutplutya gatvA / etacca sArdharajjUpalakSaNam ityuktamiti // lokanAlistave'pi sohammami divaDhA aDDAijjhA ya rajju mAhiMde / cattAri sahassAre paNa'ccue satta logante // ityuktamiti rajjvAzcaturtho bhAgo yastatkhaNDukamiti smRtam / viSkambhAyAmapiNDastatsamAnaM ghanahastavat // 15 // SaTpaJcAzatkhaNDukoccA, saccatuHkhaNDukAyatA / trasanADI bhavedatra, trasajIvAzrayAvadhiH // 16 // rekhA: paJcordhvagA: saptapaJcAzattiryagAyatAH / Alikhya kvApi paTTAdau, bhAvanIyA tadAkRtiH // 17 // sA caturdazarajjUccA, tathaikarajjuvistRtA / sarvalokasyAtha mAnaM, vakSye khaNDukasaMkhyayA // 18 // rajjvAH sarvAdhaH sthitAyAH, khaNDukeSu caturkhapi / syuraSTAviMzatistiryakkhaNDukAnIti taddhidaH // 19 // tatrohyaM trasanADIsthaM, khaDukAnAM catuSTayam / dvAdaza dvAdaza tataH, parita: pArzvayorddhayoH // 20 // evaM sarvatrApi // SaDviMzatirddhitIyasyA, rajjvAH khaNDacatuSTaye / tRtIyasyAH khaNDukeSu, caturSu jinasaMkhyayA // 21 // nanasaMkhyAni turyAyA, rajjvA teSu caturdhapi / paJcamyA: SoDaza daza, SaSThyAH khaNDacatuSTye // 22 // saptamyA api khaNDeSu, caturpu taccatuSTayam / aSTamyAH prAk khaNDuke Dhe, catuHkhaNDukavistRte // 23 // apare de khaNDuke ca, SaTkhaNDukasamAtate / aSTakhaNDukavistAraM, navamyA AdyakhaNDukam // 24 // dazakhaNDukavistAraM, dvitIyaM de' tataH pare / dvAdazakhaNDukavyAse, syuritthaM navarajjavaH // 25 // dazamyA: prAcyamadhU ca, SoDazakhaNDukAtatam / paramardhaM tathaitasyA, navakhaNDukavistRtam // 26 // ekAdazyAH pUrvamardhamapi tAvatsamAtatam / dvitIyamardhamasyAzca SoDazakhaNDukAtatam // 27 // dvAdazyA: prAktanaM tva, proktaM dvAdazakhaNDukam / dazakhaNDukavistAramantyamardhamudIritam // 28 // AyaM khaNDaM trayodazyA, nirdiSTaM tAvadAtatam / aSTakhaNDukavistIrNamagrimaM khaNDukatrayam // 29 // caturdazyA: prAktane'Dhe, khaNDukAni SaDAyatiH / catvAri khaNDukAnyasyA, vistRti: pazcime'rddhake // 30 // pratyekameSAmaGkAnAM, svasvavargavidhAnataH / bhavegitalokasya, mitiH khaNDukasaMkhyayA // 31 // bhavetsa tadguNo varga, iti vargasya lakSaNam / yathASTAviMzate: saptazatI caturazItiyuk // 32 // evaM sarvatra sthApanA vilokyA // khaNDukAnAM zatAnyaSTAvadhikAni ca SoDaza / dRSTaloke dRSTalokairuktAni sarvasaMkhyayA // 33 // Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 171 proktaM vargitaloke ca, sarvAgraM khaNDukodbhavam / sahasrANi paJcadaza, dve zate navatizca SaT // 34 // lokasya vargakaraNe, jJeyametat prayojanam / pramANaM sarvato'nena, lokasya bhavati dhruvam // 35 // dazahastapRthoryadattAvaddIrghasya vezmanaH / dazanAM vargakaraNe, sarvaM kSetraphalaM bhavet // 36 // SaTpaJcAzatkhaNDukoccayathoktapRthulasya ca / lokasyAsya trayo bhedA, madhyAdhaUrdhvabhedataH // 37 // Urdhva madhyAdhaH sthitatvAdvyapadizyanta ityamI / yaddhotkRSTamadhyahInapariNAmAttathoditAH // 38 // yaduktaM bhagavatIvRttau sthAnAGgavRttau ca / ahavA ahapariNAmo khettaNubhAveNa jeNa osannam / asuho ahotti bhaNio davvANaM teNahologo // 1 // urlDa uvariM jaM ThiaM suranettaM khettao a dabbaguNA / uppajjaMti subhAvA jeNa tao uDhalogotti // 2 // majjhaNubhAvaM khettaM jaM taM tiriyaM ti vayaNapajjavao / bhaNai tiriya visAlaM ao ya taM tiriyalogotti // 3 // ratnaprabhAyA upari, kSullakaprataradvaye / mervanta:kando bhAge, rucako'STapradezakaH // 39 // tatroparisthe pratare, khapradezacatuSTayam / vidyate gostanAkAraM, tathaivAdhastane'pi tat // 40 // khapradezASTakaM taccoparyadho bhAvata: sthitam / caturaizcaturastrAtma, procyate rucakAkhyayA // 41 // tasmAnnavazatAnyU madho navazatAni ca / etAvAn madhyalokaH syAdAkRtyA jhallarInibhaH // 42 // yojanAnAM navazatAnyatItya rucakAditaH / AlokAMtamadholokastaprAkRtirudAhRtaH // 43 // gatvA navazatAnyeva, rucakAdyojanAnyatha / UrcIkRtamRdaGgAbha, UrdhvalokaH prakIrtitaH // 44 // sAtirekasaptarajjumAno'dholoka iSyate / UrdhvalokaH kiJcidUnasaptarajjumitaH smRtaH // 45 // gharmAghanodadhighanatanuvAtAn vihAyasaH / asaMkhyabhAgaM cAtItya, madhyaM lokasya kIrtitam // 46 // asmAdUrdhvamadhazcaiva, saMpUrNA saptarajjava: / atha trayANAM lokAnAM, pratyekaM madhyamucyate // 47 // gharmAyAM sarvataH kSullamatrAsti prataradvayam / maNDakAkAramekaikaM, khapradezAtmakaM ca tat // 48 // rucake'tra pradezAnAM, yaccatuSkadvayaM sthitam / tatsamazreNikaM tacca, vijJeyaM prataradvayam // 49 // lokavRddhirUddhamukhI, tayorupari saMsthitAt / adhaH sthitAtpunastamAllokavRddhiradhomukhI // 50 // tasmiMzca lokapurUSakaTItaTapaTIyasi / madhyabhAge samabhUmijJApako rucako'sti yaH // 51 // sa eva madhyalokasya, madhyamuktaM mahAtmabhiH / digvidignirgamazcAsmAnnAbherivazirodgamaH // 52 // tathAhu : aTThapaeso ruago tirialogassa majjhayAraMmi / esa pabhAvo disANaM eseva bhave aNudisANam // [Avazyakaniyukti zlo. 809 TIkAntargata zlo.] pUrvA pUrvadakSiNA ca, dakSiNA dakSiNAparA / pazcimA pazcimodIcI, cottarottarapUrvikA // 53 // UrdhyA tathAdhastanI ca, dazaivaM gaditA diza: / diza:SaT tatra zuddhAkhyA:, catasro vidizo'parAH // 54 // vijayaddhAradik prAcI, prAdakSiNyAttataH parA: / etAsAM devatAyogAnnAmAnyUcuH parANyapi // 55 // Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 ainyAgneyI tathA yAmyA, nairRtI kiMca vAruNI / vAyavyetaH parA saumyezAnI ca vimalA tamA // 56 // rucakAnantaraM dikSu, drau dvau vyomnaH pradezako / vidikSu punarekaika, eSAdyA paGktirAhitA // 57 // dvitIyasyAM punaH paGktau, catvAro dikpradezakAH / evaM drau dvau vivardhate, pratipaktipradezakau // 58 // evaM ca, asaMkhyeyatamA paGktirasaMkhyeyapradezikA / lokAntaM spRzati dvAbhyAmantAbhyAM bhRzamAyatA // 59 // tato lokasya vRttatvAtpratipaktipradezakau / hIyete tena lokAnte, paktizcatuHpradezikA // 60 // ekato dvipradezatvaM, catuHpradezatAnyataH / tato hi murajAkAro, bhavellokadizAmiha // 61 // ekato yasya saMkIrNaM, mukhaM pRthulamanyata: / sa mRdaGgavizeSaH syAnmurajeti prasiddhibhAk // 62 // yathaikasmin khapratare, bhAvitA murajAkRtiH / sarveSvapi pratareSu, tathA bhAvyA digAkRtau // 63 // zakaTo/sthitA: kiMcAlokavyapekSayA diza: / tuNDaM tu zakaTasyAsya, rucakopari bhAvyatAm // 64 // rucakasyoparitanaM, yatpradezacatuSTayam / vimalAyA dizastacca, proktamAditayA jinaiH // 65 // tatsamazreNikaistAvanmitairjAtA pradezakaiH / UrdhvalokAlokagatA, vimalA digudIritA // 66 // rucakasyAdhastanaM yatpradezAnAM catuSTayam / tattamAyA diza: proktaM, jinairAditayA zrute // 6 // tanmUlA vimalAtulyA, kiMtvadhogAminI tamA / tadime rucakAkAre, catuHpradezavistRte // 68 // dvayordayordizorantazchinnamuktAvalIsamAH / ekapradezA vidizo, lokAlokAntasImayA // 69 // diza: syuddhipradezADhyA, DyuttarA rucakodbhavAH / vidizo'nuttarA ekapradezA rUcakodbhavAH // 70 // dizo'pyetA asaMkhyeyapradezA lokasImayA / alokApekSayA sarvAH, syuranantapradezikAH // 71 // pratyekAmAsAM sarvAsAM, dizAM sarve pradezakAH / kRtayugmamitAH santi, siddhAntaparibhASayA // 72 // taduktamAcArAGganiryuktau / savvA ya havaMti kaDajummetti // kRtayugmAdisvarUpaM caivam / catuSkeNa hriyamANazcatuHzeSo hi yo bhavet / abhAvAt bhAgazeSasya sa khyAtaH kRtayugmakaH // 73 // taduktaM bhagavatyaSTAdaza zatakasya caturthIddezakavRttau / kRtaM siddhaM pUrNa tataH parasya zazisaMjJAntarasyAbhAvena na tvoja:prabhRtivadapUrNa yat yugmaM samarAzivizeSaH tat kRtayugmamiti // catuSkeNa hriyamANastrizeSastryoja ucyate / dvizeSo dvAparayugmaH, kalyojazcaikazeSakaH // 74 // tathA ca bhagavatIsUtre / goyama ! jeNaM rAsIcauccageNaM avahAreNaM avahIramANe avahIramANe cau pajjavasie se NaM kaDajumme / evaM ti pajjavasie teue / du pajjavasie dAvarajumme / ega pajjavasie kalioge / iti // yo mulato'pi rAziH syAccatustriddhyekarUpakaH / so'pi jJeyaH kRtayugmatryojAdinAmadheyabhAk // 75 // Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 173 taduktaM bhagavatIvRttau / tribhirAdita eva kRtayugmAdboparivartibhirojo viSamarAzivizeSastryoja iti / dvAbhyAmAdita eva kRtayugmAdboparivartibhyAM yadaparaM yugmAdanyannAmanipAtanavidhi parayugmam / kalyenekenAdita eva kRtayugmAdoparivartinauja: viSamarAzivizeSa: kalyoja iti // karmaprakRtivRttau tveteSAM niruktirevaM dRzyate // iha kazcidvivakSito rAziH sthApyate / tasya kalidAparatretAkRtayugasaMjJaizcaturbhirbhAga: hiyate / bhAge ca hate sati yokaH zeSo bhavati tarhi sa rAzi: kalyojaH ucyate yathA trayodaza / atha drau zeSau tarhi dvAparayugmaH, yathA caturdaza / atha traya: zeSAstatastretaujaH, yathA paJcadaza / yadA tu na kiJcidavatiSThate kintu sarvAtmanA nilepa eva bhavati tadA sa kRtayugaH, yathA SoDazetyAdi // lokamAzritya sAdyantA, etAH sarvA api sphuTam / sAdyanantA vinirdiSTA, alokApekSayA punaH // 76 // dizAmanye'pi bhedAH syunarnAmadik sthApanAvyadik / dravyakSetratApabhAvaprajJApakAbhidhA dizaH // 77 // yad dravyasya sacittAderdigityevaM kRtAbhidhA / sA nAmadig vinirdiSTA, ziSTairdRSTajagattrayaiH // 78 // paTTAdau citritasyAtha, jambUdIpAdikasya yat / digvidiksthApanaM soktA, sthApanAzA vishaardaiH|| 79 // syAt dravyadigAgamato, noAgamata ityapi / dikpadArthabudhastatrAnupayuktaH kilAdimA // 8 // tridhA ca noAgamataH, prajJaptA dravyato diza: / tatrAdyA dikpadArthajJazarIraM jIvavarjitam // 81 // dvitIyA ca dikpadArtha, jJAsyan bAlAdirucyate / jJazarIrabhavyadehavyatiriktApyathocyate // 82 // yA pravRttA samAzritya, dravyaM trayodazANukam / tAvaddhyomAMzAvagADhaM dravyadik sA niveditA // 83 // ito nyUnANujAte tu, digvidikparikalpanam / na syAt dravye tatazcaitajjaghanyaM digapekSayA // 84 // tribAhukaM navaprAdezikaM samabhilikhya ca / kAryaikaikagRhavRddhiH, dhruvaM dikSu catasRSu // 85 // kSetrAzAstvadhunaivoktAstApAzAH punarAhitAH / sUryodayApekSayaiva, pUrvAdyA: tA yathAkramam // 86 // tatra yatrodeti bhAnuH, sA pUrvAnukramAt parAH / visaMvadanta etAzca, kSetradigbhiryathAyatham // 87 // tathAhi, rUcakApekSayA yA syAikSiNA kSetralakSaNA / tApAzApekSayA sA syAdasmAkaM dhruvamuttarA // 88 // aSTAdazavidhA bhAvadizastu jagadIzvaraiH / proktA manuSyAdibhedabhinnA itthaM bhavanti tAH // 89 // karmAkarmabhUmijAntIpasaMmUrcchajA narAH / tathA dvitricatuHpaJcendriyAstiryaJca AhitAH // 90 // kAyAzcaturdA pRthivIjalatejo'nilA iti / syurvanaspatayo mUlaskandhAnaparvasambhavAH // 91 // SoDazaitA dizo devanArakAGgisamanvitAH / bhavantyaSTAdaza bhAvadizastIrthakaroditAH // 92 // yatra kvacidapi sthitvA, prajJApako dizAM balAt / nimittaM vakti dharmaM vA, guruH prajJApakAkhyadik // 93 // yasyA diza: saMmukhasthaH, prajJApakaH prarupayet / dharmaM nimittAdikaM vA, sA pUrvAnukramAtparAH // 94 // etAzcASTAdazavidhAH, syustiryak tatra SoDaza / tisrastisraH pratividik dikSvekaiketi kalpanAt // 95 // Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 zakaToddhAsthitAH prajJApakopAnte'tisaGkaTAH / vistIrNA bahirurvAdhoyuktAzcASTAdaza smRtAH // 96 // atha prakRtam / pRthivyosturyapaJcamyormadhye yadriyadantaram / tadardhe'dhastane nyUne'dholokamadhyamIritam // 97 // adhastAt brahmalokasya, riSTAkhyaprastaTe sphuTam / madhyaM tatro lokasya, lokanAthairvilokitam // 98 // tathA - pUNekarajjupRthulAt, kSullakapratarAditaH / UrdhvaM gate'gulAsaMkhyabhAge tiryagvivarddhate // 99 // aGgulasyAsaMkhyabhAgaH, paramatreti bhAvyatAm / UrdhvagAdagulasyAMzAdaMzastiryaggato laghuH // 100 // evamadho'pi // evaM cordhvalokamadhyaM, pRthulaM paJcarajjava: / hIyate'tastathaivordhvaM, rajjurekAvaziSyate // 101 // kiMca, rajjumAnAt dvitIyasmAt, zullakAtArAJciti: / adhomukhI ca tiryak cADagulAsaMkhyAMzabhAgikA // 102 // evaM cAdholokamUle, pRthutvaM saptarajjava: / athAtra sUcIrajjavAdimAnaM kiJcinnigadyate // 103 // idaM ca saMgrahaNIvRttyanusAreNa // lokanADIstave tu pradezavRddhihAnI dRzyete lokatiryagvRddhau // caturbhiH khaNDukaiH sUcIrajjuH zreNyA vyavasthitaiH / tAbhizcaturbhiH pratararajjuH SoDazakhaNDukA // 104 // catasRbhizca pratararajjubhirjAyate kila / ghanarajjuzcatuHSaSTiH khaNDukAH sarvataH samAH // 105 // aSTAviMzaM zatamadha, UrdhvaM SaTsaptatirmatA / sarvAzcatubhiradhike, dve zate sUcirajjava: // 106 // dantairmitA adholoke, UrdhvamekonaviMzatiH / ekapaJcAzadAkhyAtAH, sarvAH pratararajjava: // 107 // adho'STAvUrvvaloke ca, nirdiSTA ghanarajjava: / pAdonA: paJca sarvAgre, syuH pAdonAstrayodaza // 108 // idaM dRSTalokamAnam // vargitasya ca lokasyAdholoke ghanarajjava: / sArdhayA paJcasaptatyAdhikamekaM zataM matam // 109 // Urdhvaloke bhavetsArdhA, triSaSTiH sarvasaMkhyayA / dhruvamekonayA catvAriMzatADhyaM zatadvayam // 110 // AsAM caturguNatve ca, sarvAH pratararajjava: // zatAni nava SaTpaJcAzatA yuktAni tatra ca // 111 // zatAni sapta dayadhikAnyadholoke prakIrtitAH / Urdhvaloke dve zate ca, catuHpaJcAzatAdhike // 112 // caturguNatve caitAsAM, bhavanti sUcirajjava: / caturviMzatyupetAni, tvaSTAtriMzacchatAni vai // 113 // tatrApi, adholoke zatAnyaSTAviMzatiH sphuTamaSTa ca / uddhaloke punastAsAM, sahasraM SoDazAdhikam // 114 // iti vargitalokamAnam // ghanIkRto bhavellokaH, saptarajjumito'bhitaH / viSkambhAyAmabAhalyaiH, sabuddhyaivaM vidhIyate // 115 // ekarajjuvistRtAyAstrasanADyAstu dakSiNam / adholokavatikhaNDamUnarajjutrayAtatam // 116 // sarvAdhastAt hIyamAnavistAratvAduparyatha / rajjvasaMkhyeyabhAgorusaptarajjUcchrayaM ca tat // 117 // Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 175 gRhItvottaradigbhAge, vasanADyAH prakalpyate / viracayyAdhastanAMzamuparyuparigaM tvadhaH // 118 // tato'dhastanalokA), kiJcidUnacatuSTayam / rajjUnAmAtataM sAtirekaM saptakamucchritam // 119 // kvacitkiJcidUnasaptarajjubAhalyamapyadhaH / aparatra tvaniyataM, bAhalyamidamAsthitam // 120 // kiMca-Urdhvaloke trasanADyA, dakSiNa bhAgavartinI / de khaNDe ye kaTInyastahastakUrparasaMsthite // 121 // brahmalokamadhyadezAdadhastanaM tathordhvagam / te pratyekaM brahmaloke, madhye dvirajjuvistRte // 122 // kiJcidUnArdhArdharajjutrayocchrite ca te ubhe / trasanADyA vAmapAce, vaiparItyena kalpayet // 123 // tatazca rajjvAtatayA, trasanADyA samanvitam / yAdRkSamUrdhvalokArdha, jAtaM tadabhidhIyate // 124 // aGgulasahasrAMzAbhyAM, dAbhyAM rajjutrayaM yutam / viSkambhataH kiJcidUnA, rajjava: sapta cocchrayAt // 125 // bAhalyato brahmalokamadhye tat paJcarajjukam / anyasthale tvaniyatabAhalyamidamAsthitam // 126 // tadetaduparitanaM, gRhItvArdhaM nivezayet / adhastanaM saMvartitalokArdhasyottarAntike // 127 // evaM saMyojane cAdholokakhaNDocchraye'sti yat / atiriktamuparitanAtvaNDitvAbhigRhya ca // 128 // ardhvalokArdhabAhalyapUtyai cordhvAyataM nyaset / evamasya sAtirekA, bAhalyaM paJca rajjava: // 129 // tathAstyadholokakhaNDaM, dezonasaptarajjukam / bAhalyenoparitanaM, tvadhikapaJcarajjukam // 130 // tatazcAdhastane khaNDe, nyUna rajjuddhayaM kila / atiriktamato'syAdhe, dvitIyasminnivezayet // 131 // sarvasyAsya caturasrIkRtasya bhavati kvacit / rajjvasaMkhyeyabhAgADhyA, bAhalyaM rajjavo hi SaT // 132 // tathApi vyavahAreNa, bAhalyaM sapta rajjava: / manyate vyavahAro hi, vastunyUne'pi pUrNatAm // 133 // viSkambhAyAmato'pyevaM, dezonA: sapta rajjava: / vyavahAreNa vijJeyA:, saMpUrNAH sapta rajjavaH // 134 // evameSa saptarajjumAno loko ghanIkRta: / yatra kvApyAgame'bhrAMzazreNiruktAsya sA dhruvam // 135 // asmin ghanIkRte loke prajJaptA ghanarajjava: / tricatvAriMzatADhyAni, zatAni trINi tAttvikaiH // 136 // taccaivam / AyAmarajjava: sapta, saptabhirvyAsajjubhiH / hatA ekonapaJcAzat, bhavanti ghanarajjava: // 137 // saptabhirguNitA etA, bAhalyasaptarajjubhiH / yathoktamAnA: pUrvoktA, bhavanti dhanarajjava: // 138 // caturguNatve cAsAM syuH, sarvAH pratararajjava: / adhikAni dvisaptatyA, zatAnyeva trayodaza // 139 // AsAmapi caturjatve, bhavanti sUcirajjava: / catuHpaJcAzacchatAni, hyaSTAzItyadhikAni ca // 140 // caturbhiguNane tvAsAM, khaNDukAnyekaviMzatiH / sahasrANi navazatI, dvipaJcAzatsamanvitA // 141 // iti ghanIkRtalokamAnam // asaMkhyAbhiryojanAnAM, koTAkoTIbhirUnmitaH / nAyaM loko gaNanayA, vaktuM kenApi zakyate // 142 // tato dRSTAntataH spaSTaM, nirdiSTo jJAnadRSTibhiH / saM cAyamuditaH paJcamAGgasyaikAdaze zate // 143 // Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 tathAhi, jambUddhIpAbhidhe dIpe, parito merucUlikAm / SaT nirjarAH sthitA: kiMca, catasro dikkumArikA: // 144 // balipiNDAn samAdAya, bAhyAbhimukhata: sthitAH / jambUdIpasya paryantadeze dikSu catasRSu // 145 // kSipanti balipiNDAstA:, svasvadikSu bahirmukhAn / teSAmathaikakaH kazcit, SaNNAM madhyAt sudhAbhujAm // 146 // pRthvIpIThamasaMprAptAn, sarvAnapyAdadIta tAn / jambUddhIpasya parito, bhrAmyan gatyA yayA drutam // 147 // tayA gatyAtha te devA, lokAntasya didRkSayA / AzAsu SaTsu yugapat, prasthitAH pathikA iva // 148 // itazca tasmin samaye, kasyacidvyavahAriNaH / putro varSasahasrAyurjAto'sau vardhate kramAt // 149 // kramAdathAsya pitarau, vipannAvAyuSaH kSayAt / vAyuH samApayAmAsa, tata eSo'pyanukramAt // 150 // kAlena kiyatA cAsyAsthimajjA: kSayaM gatAH / lokAntaM na ca te devAH, prApuH zrAntA ivAzrayam // 151 // asya vaMzaH saptamo'pi, krameNaivaM kSayaM gataH / kAlena tasya nAmAdi, samastamastamIyivat // 152 // athAsmin samaye kazcit, sarvajJaM yadi pRcchati / kSetraM teSAM kimagataM, gataM vA bahulaM prabho // 153 // tadAdizejjinasteSAM, gataM bahvagataM mitam / gatAdanyadasaGkhyAMza, saMkhyajamagatAcca tat // 154 // saMvartitacaturastrIkRtasya lokasya mAnametaditi / sambhavati yathAvasthitaloke tu tasya vaiSamyAt // 155 // iti bhagavatIzataka 11 uddeze 10 // vasanti tatrAdholoke, bhavanAdhipanArakA: / tiryak ca vyantaranarAbdhiddhIpajyotiSAdayaH // 156 // vaimAnikA: surA: siddhA, Urdhvaloke vasanti ca / iti sAmAnyato lokasvarupamiha varNitam // 157 // atha trayANAM lokAnAM, pratyekaM tannirupyate / tatrAdau kathyate kiJcidadholoko vizeSataH // 158 // pRthivyastatra nirdiSTA, sapta saptabhayApahaiH / gotrato nAmatazcaivaM, gotrabhitpraNatakramaiH // 159 // AdyA ratnaprabhA pRthvI, dvitIyA zarkarAprabhA / tataH parA ca pRthivI, tRtIyA bAlukAprabhA // 160 // paGkaprabhA caturthI syAt, dhUmaprabhA ca paJcamI / SaSThI tama:prabhA saptamI syAttamastama:prabhA // 161 // anvarthajAni saptAnAM, gotrANyAhuramUni vai / ratnAdInAM prabhAyogAtprathitAni tathA tathA // 162 // dharmA vaMzA tathA zailAMjanA riSTA maghA tathA / mAghavatIti nAmAni, niranvarthAnyamUni yat // 163 // adho mahattamaM chatraM, tasyopari tato laghu / chatrANAmiti saptAnAM, sthApitAnAM samA imA: // 164 // syAtAmAyAmaviSkambhau, saptamyAH sapta rajjava: / SaSTyA: SaT paJca paJcamyAstAzcatastroJjanAbhuvaH // 165 // rajjutrayaM tRtIyAyA, dvitIyAyAstu tad dvayam / syAtAmAyAmaviSkambhau, rajjurekAdimakSiteH // 166 // ratnaprabhAyA bAhalyaM, yojanAnAM prakIrtitam / ekaM lakSaM sahasrANAmazItyA sAdhikaM kila // 167 // taccaivam / sahasrANi SoDazAcaM, kharakANDaM dvitIyakam / sahasrA: paDUbahulaM, caturazItirIritam // 168 // tRtIyaM jalabahulaM, syAdazItisahasrakam / tato'zItisahasrADhyaM, lakSaM piNDo'grimakSiteH // 169 // Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 177 kharakANDe ca kANDAni, SoDazoktAni tAttvikaiH / pratyekameSAM bAhalyaM, yojanAnAM sahasrakam // 170 // tatrAdimaM ratnakANDaM, vajrakANDaM dvitIyakam / vaiDUryaM lohitAkhyaM ca, masAragallasaMjJakam // 171 // haMsagarbhaM ca pulakaM, saugandhikAbhidhaM param / jyotIrasamaJjanaM cAJjanapulakasaMjJakam // 172 // rajataM jAtarUpaM ca aGgaM sphaTikasaMjJakam / riSTakANDaM cetyamUni, yathArthAkhyAnyanukramAt // 173 // eteSu tattajjAtiyaratnabAhulyayogataH / ratnaprabheti gotreNa, pRthvIyaM parikIrtyate // 174 // tiryagloke bhavantyasyA, yojanAnAM zatA nava / UrdhvagA: zeSapiNDastu, syAdadholokasaMsthitaH // 175 // caturbhizca kilAdhAraibhUmireSA pratiSThitA / ghanodadhighanavAtatanuvAtamarutpathaiH // 176 // tribhizca valayaireSA, paritaH pariveSTitA / ghanodadhidhanavAtatanuvAtAtmakaiH kramAt // 177 // tatra pratiSThitA bhUmirAdhAreNa ghanodadheH / mahAkaTAhavinyastastyAnAjyaghanapiNDavat // 178 // yojanAnAM sahasrANi, viMzatiH parikIrtitam / ghanodadhermadhyabhAge, bAhalyaM kramatastataH // 179 // pradezahAnyAsau hiyamAno'tyantatanUbhavan / pRthvI valayAkAreNa, svayamAvRtya tiSThati // 180 // valayasyAsya viSkambhaH, prajJapto yojanAni SaT / uccatvaM tu vasumatIbAhalyasyAnusArataH // 181 // asau ghanodadhirapi, ghanavAte pratiSThitaH / asaMkhyAni yojanAni, madhye tasyApi puSTatA // 182 // pradezahAnyA tanutAM, bhajamAno ghanodadheH / AvRtya valayaM tasthau, valayAkRtinAtmanA // 183 // asyApi valayasyaivaM, mAnamAdyairudIritam / catuSTayI yojanAnAM, sArdhAccatvaM tu pUrvavat // 184 // ghanavAto'pi satataM, tanuvAte pratiSThitaH / asyApi madhye bAhalyamasaMkhyajaM ghanAnilAt // 185 // tatastanUbhavanneSa, ghanavAtasya sarvataH / AvRtya valayaM tasthau, valayAkRtinAtmanA // 186 // tanuvAtasya valaye, viSkambhaH parikIrtitaH / ekaM yojanamadhyarddhamuccatvaM punaruktavat // 187 // tanuvAto'pyasau tasthAvAdhAreNa vihAyasaH / tacca pratiSThitaM svasminnasaMkhyayojanonmitam // 188 // saptasvapi mahISvevaM, ghanodadhyAdayo matA: / valayAnAM tu viSkambho, yathAsthAnaM pravakSyate // 189 // bhAti bhUH svasamazreNisthAyibhirvalayastribhiH / pUrNenduvatparidhibhiH, sudhAkuNDamivoragaiH // 190 // bhavatyevamalokazca, dharmAparyantabhAgataH / yojanairdazabhirddhAbhyAmatiriktaiH samantataH // 191 / / arthatasyAM ranakANDasyAdhastanaM tathordhvagam / vimucya zatamekaikaM, madhye'STazatayojane // 192 // asaMkhyeyAni bhaumeyanagarANyAsate sadA / bahivibhAge vRttAni, caturasrANi cAntare // 193 // adhobhAge'nukurvanti, cArupuSkarakarNikAm / gambhIrakhAtaparikhAprAkArAlaGkatAni ca // 194 // zatajyAdimahAyantrajaTilAni samantata: / duHpravezyAnyayodhyAni, guptAni zrIbhRtAni ca // 195 // ullAsipUrNakalazatoraNaddhAravanti ca / anArataM rakSitAni, daNDibhiH kiMGkarAmaraiH // 196 // Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 pariSkRtAni kusumaiH paJcavarNaiH, sugandhibhiH / kAkatuNDaturuSkAdidhUpasaurabhyavanti ca // 197 // jambUddhIpopamAnAni, viSkambhAyAmamAnataH / utkRSTAni videhAnukArINi madhyamAnyapi // 198 // api yAnyalpamAnAni, nirUpitAni tAnyapi / bharatakSetrasadRzAnyeteSu ca vasantyamI // 199 // aSTadhA vyantarA devA, mahAsamRddhizAlinaH / pizAcA bhUtayakSAkhyA, rAkSasAH kinnarA api // 200 // kiMpuruSA mahoragA, gandharvAzca tathA pare / sarve'pyete dAkSiNAtyodicyabhedAt smRtA dvidhA // 201 // sarve'pyete'tisubhagAH, surUpAH saumyadarzanAH / hastagrIvAdiSu ratnamayabhUSaNabhUSitAH // 202 // gAndharvagItaratayaH, kautukAkSiptacetasaH / priyakrIDAhAsyalAsyA, anavasthitacetasaH // 203 // vikurvitasphAravanamAlAmukuTakuNDalAH / svairollApA: svairarUpadhAriNaH svairacAriNaH // 204 // nAnAvarNavastranAnAdezanepathyadhAriNaH / mudgarAsikuntazakticApAdivyagrapANayaH // 205 // tatra yakSAH pizAcAzca, gandharvAzca mahoragAH / kiJcit kRSNAH kiMpuruSA, rAkSAsAzca sitatviSaH // 206 // kinnarAH zyAmabhAso'pi, kiJcinnIlatviSo matA: / bhUtAH punaH kAlavarNAH, kajjalairghaTitA iva // 207 // kadambaH sulasazcaiva, vaTa: khaTvAGgameva ca / azokazcampako nAgastumbaruzca yathAkramam // 208 // bhavanti cihnAnyaSTAnAM, pizAcAdisudhAbhujAm / dhvajeSu tatra khaTvAG vinA sarve'pi pAdapAH // 209 // khaTvAGgaM tUpakaraNaM, tApasAnAmudIritam / prAya: krIDAvinodArtha, naraloke carantyamI // 210 // caityavRkSAstathaivaiSAmaSTAnAM kramato matA: / kadambAdyAstathA coktaM, tRtIyAGge gaNAdhipaiH // 211 // eesiNaM aTThavihANaM vANamaMtaradevANaM aThTha caittarukkhA paNNattA / taM jahA / kalaMbo u pisAyANaM, vaDo jakkhANa ceti taM / tulasI bhUyANa bhave, rakkhasANaM ca kaMDao // asoo kinnarANaM ca, kiMpurisANa ya caMpao / NAgarukno bhuaMgANaM, gaMdhavvANa ya teMduo // caityavRkSA maNipIThikAnAmuparivartinaH sarvaratnamayA, upari chatradhvajAdibhiralaGkRtAH sudharmAdisabhAnAmagrato ye zrUyante, ta etaiti saMbhAvyante / ye tuM 'ciMdhAI kalaMbajhae' ityAdi te cihnabhUtA etebhyo'nya eveti / sthAnAGga 8 sUtravRttyoH // prAya: zailakandarAdau, yaccaranti vanAntare / tataH pRSodarAditvAdete syunimantarAH // 212 // bhRtyavaccakravAcArAdhanAdikRtastataH / vyantarA vAbhidhIyante, narebhyo vigatAntarAH // 213 // ekaikasminnikAye'tha, dvau dvAvindrAbudAhRtau / dakSiNottarabhedena, kAlAdyAste ca SoDaza // 214 // kAlazcaiva mahAkAlaH, pizAcacakravartinau / surUpaH pratirUpazca, bhUtendrau dakSiNottarau // 215 // pUrNabhadramANibhadrau, yakSANAmadhipAvubhau / bhImazcaiva mahAbhImo, rAkSasAnAmadhIzvarau // 216 // kinnarazca kimpuruSaH, kinnarANAM mahIkSitau / indrau kimpuruSANAM ca, sanmahApuruSau smRtau // 217 // Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 179 atikAyamahAkAyau, mahoragadharAdhipau / gandharvAdhipati gItaratirgItayazA iti // 218 // surendrAH SoDazApyete, mahAbalA mahAzriyaH / mahAsaukhyA mahotsAhAH, syuranuttarazaktayaH // 219 / / kamalA caiva kamalaprabhotpalA sudarzanA / pratyekametannAmnyaH syuH, priyA: pizAcarAjayoH // 220 // rUpavatI bahurUpA, surUpA subhagApi ca / bhUtAdhirAjayoragramahiSyaH kathitA jinaiH // 221 // pUrNA bahuputrikA cottamA tathA ca tArakA / pUrNabhadramANibhadradevayordayitA imAH // 222 / / vasantikA ketumatI, ratisenA ratipriyA / gaditA dayitA etA:, kinnarANAmadhIzayoH // 223 // rohiNI ca navamikA, hInAmnI puSpavatyapi / prANapriyA imAH proktA, jinaiH kimpuruSendrayoH // 224 // bhujagA bhujagavatI, mahAkacchA sphuTAbhidhA / catasro jIvitezvoM, mahoragAdhirAjayoH // 225 // sughoSA vimalA caiva, susvarA ca sarasvatI / catasraH prANadayitA, gandharvANAmadhIzayoH // 226 // sAmpratInAstukAlAdInAM dAkSiNAtyendrANAM yA: kamalAdayaH / tA nAgapuravAstavyA, dvAtriMzatpUrvajanmani // 227 // mahAkAlAdyottarAtyendrANAM yA: kamalAdayaH / sAketapuravAstavyAstA dvAtriMzadapi smRtAH // 228 // evaM catuHSaSTirapi, mahebhyavRddhakanyakAH / svasvanAmapratirUpajananI janakAbhidhAH // 229 // puSpacUlAryikAziSyAH, zrIpArdhArpitasaMyamAH / zabalIkRtacAritrA, mAsArdhAnazanaspRzaH // 230 // aticArAnanAlocyApratikramya mRtAstata: / kAlAdivyantareMdrANAM, babhUvuH prANavallabhAH // 231 // pratyekamAsAM sAhasraH parivAro bhavedatha / ekaikeyaM ca devInAM, sahanaM racituM kSamA: // 232 // pratyekameSAmindrANAM, catuHsahasrasaMmitAH / avarodha bhavantyevaM, devyo lAvaNyabandhurAH // 233 // pratyekamevAM sarveSAM, tisro bhavanti parSadaH / ISA tathA ca truTitA, sabhA draDharathAbhidhA // .234 // sahasrANyaSTa devAnAM, tatrAbhyantaraparSadi / madhyAyAM daza bAhyAyAM, dvAdazeti yathAkramam // 235 // devInAM zatamekaikaM, parSatsu syAttisRSvapi / devadevInAmathAtra, sthitiH kramAnnirUpyate // 236 // pUrNa palyopamasyAdhu, taddezonaM tathAdhikam / palyopamasya turyo'zo, devAnAM kramaza: sthitiH // 237 // sAdhika: palyaturyAMza:, pUrNaH sa eva ca sthitiH / sa eva dezena nyUno, devInAM kramata: smRtA // 238 // evaM ca-sAmAnikAnAmeteSAM, tathAgrayoSitAmapi / parSadastina ISA, truTitA draDharathAbhidhA // 239 // caturbhirevaM sarve'mI, sAmAnikasahasrakaiH / preyasIbhizcatasRbhiH, svaparicchadacArubhiH // 240 // pArSadestrividhairdevaiH, saptabhiH sainyanAyakaiH / gandharvanaTahastyazvarathapAdAtyakAmaraiH // 241 // amIbhiH saptabhiH sainyaizcaturbhizcAtmarakSiNAm / sthitaiH pratyAzaM sahanairanvahaM sevitAMhUyaH // 242 // svasvabhaumeyanagaralakSANAM cakravartitAm / asaMkhyeyAnAmajasraM, pratyekaM bibhrato'dbhutAm // 243 // Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 vyantarANAM vyantarINAM, svasvanikAyajanmanAm / svasvadigvarttinAM svairaM, sAmrAjyamupabhuJjate // 244 // divyastrIsaMprayukteSu, nATyeSu vyApRtendriyAH / na jAnate gatamapi, kAlaM palyopamAyuSaH // 245 // tathoktam, "tahiM devA vaMtariyA, varataruNIgIyavAiyaraveNam / niccaM suhiyA pamuiyA, gayaMpi kAlaM na yANaMti" // [bRhatsaMgrahaNI gA. 33] vyantarANAmabhI aSTau, mUlabhedAH prakIrtitAH / aSTAvAntarabhedAH syurRNaparNImukhAH pare // 246 // tathAhi, aNapannI paNapannI, isivAI bhUyavAIe ceva / kaMdI ca mahAkaMdI, kohaMDe ceva payae // [bRhatsaMgraha gA. 40] prAgvat pratinikAye'tra, dvau dvAvindrAvudIritau / kSetrayoH rUcakAdyAmyauttarAhayoradhIzvarau // 247 // indau sannihita: sAmAnikazcAdyanikAyayoH / dhAtA vidhAtetyadhipau, nikAye ca dvitIyake // 248 // tArtIyikanikAyendrau, RSizca RSipAlitaH / caturthasya nikAyasya, tAvIzvaramahezvarau // 249 // suvatsazca vizAlazca, nikAye paJcame'dhipau / SaSTe nikAye netArau, hAsyahAsyaratI iti // 250 // zreyomahAzreyAMsau ca, nikAye saptame'dhipau / padaga: padagapatirnikAyasyASTamasya tau // 251 // tathAhuH sthAnAGge - 'do aNapanniMdA pannattA' ityAdi // ete'pi ratnakANDasya, zataM zatamuparyadhaH // parityajya vasantyaSTazatayojanamadhyata: // 252 // tathAhuH prajJApanAyAm - "kahiNaM bhaMte ! vANamaMtarANaM devANaM bhomejjA nagarA paNNattA ? kahiNaM bhaMte ! vANamaMtarA devA parivasanti ? goyamA ! se rayaNappabhAe puDhavIe rayaNAmayassa kaMDassa joaNasahassa bAhalassa uvariM egaM joaNasayaM ogAhettA heTThAvi egaM joaNasayaM vajjetA majjhe aThThasu joaNasaesu etthaNaM vANamaMtarANaM tiriyamasaMkhejjA bhomejjA nagarAvAsasayasahassA bhavaMtIti makkhAyA, teNaM" ityAdi / "tatthaNaM bahave vANamaMtarA devA parivasanti, taM jahA - pisAyA bhUyA jakkhA yAvat aNapanniya paNapanniya ityAdi" // saMgrahaNyAM tu-"iya paDhamajoaNasae rayaNAe aTThavaMtarA avare / tesiM iha solasiMdA ruagaho dAhiNuttarao" // [gA. 41] ___ yogazAstracaturthaprakAzavRttau tvevam - "ratnaprabhAyAmeva prathamasya zatasyAdha upari ca dazadaza yojanAni muktvA madhye'zItiyojaneSu aNapanniyapaNapanniyaprabhRtaya" iti // eSAM vaktavyatA sarvA, vijJeyA prAktanendravat / jAtA dvAtriMzadityevaM, vyantarAmaranAyakAH // 253 // bhaumeyanagareSveSu, vyantarAH prAyazaH khalu / utpadyante prAcyabhavAnuSThitAjJAnakaSTataH // 254 // mRtAH pAzaviSAhArajalAgnikSuttRDAdibhiH / bhRgupAtAdibhizca syurvyantarAH zubhabhAvataH // 255 // sthitirUtkarSato'mISAM, palyamardhaM ca yoSitAm / sahasrANi dazAbdAnAmubhayeSAM jaghanyataH // 256 // svAbhAvikaM ,saptahastamAnamutkarSato vapuH / aGgalAsaMkhyAMzamAnaM, jaghanyaM prathamakSaNe // 257 // lakSayojanamAnaM cotkRSTamuttaravaikriyam / prakrame'GgalasaMkhyeyabhAgamAnaM jaghanyataH // 258 // Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 181 eSAM lezyAzcatasraH syuH, padmAM zuklAM vinA parAH / ucchvasanti saptabhiste, stokairjaghanyajIvinaH // 259 // bubhukSavazcaikadinAntare'thotkRSTajIvinaH / samucchvasantyAharanti, muhUrtAhaHpRthaktvakaiH // 260 // AhAre cittasaMkalpopasthitA: sArapudgalAH / sarvAGgeSu pariNamantyeSAM kAvalikastu na // 261 // ye tu hiMsAH surA vIracaNDikAkAlikAdayaH / madyamAMsAdyAhutibhistuSyanti tarpitA iva // 262 // te'pi pUrvabhavAbhyAsAt, pApA mithyAtvamohitAH / madyamAMsAdi vIkSyaiva, tuSyanti na tu bhujate // 263 // saMmUcchimA garbhajAzca, tiryaJco garbhajA narAH / utpadyante SaDbhirapi, yutAH saMhananairiha // 264 // cyutvotpadyanta ete nRtirazcorgarbhajanmanoH / paryAptabAdarakSmAmbhaHpratyekabhUruheSu ca // 265 // ekena samayenaikAdayo'saMkhyAvasAnakA: / utpadyante cyavante'mI, utkRSTameSu cAntaram // 266 // jJeyaM muhUrtAni caturviMzatistajjaghanyataH / ekasAmayikaM nUnaM, cyavanotpattigocaram // 267 // pazyantyavadhinA paJcaviMzatiyojanAnyamI / jaghanyajIvino'nye ca, saMkhyeyayojanAvadhiH // 268 // tiryaglokavAsino'pi, vyantarA yadihoditAH / tadai ratnaprabhApRthvIvaktavyatAprasaMgataH // 269 // iti vyantarANAM surANAM purANAm purANopadiSTA vyavasthA nyarUpi / tRtIyAccaturthAdupAGgAcca zeSaM vizeSa vidantu prabuddhAH samedhAH // 270 // vizvAzcaryadakIrtikIrtivijayazrIvAcakendrAntiSa-drAjazrItanayo'taniSTa vinayaH zrItejapAlAtmajaH / kAvyaM yatkila tatra nizcitajagattatvapradIpopame so nirgalitArthasArthasubhaga: pUrNaH sukhaM dvAdazaH // 271 // iti zrI lokaprakAze dvAdazaH sarga: samApta: / atha trayodazaH sargaH yojanAnAM sahasraM ca, muktvaikaikamuparyadhaH / madhye'STasaptatisahasrADhye lakSe kSitAviha // 1 // vasanti bhavanAdhIzanikAyA asurAdayaH / dazaite'pi dvidhA prAgvaddakSiNottarabhedataH // 2 // teSu pratyekamindrau dau, bhavato dakSiNottarau / bhavanendrA viMzatiH syurityevaM camarAdayaH // 3 // tathoktam - [bRhatsaMgrahaNI gAthA-19] "asurA nAgasuvaNNA, vijju aggI ya dIva udahI ya / disipavaNathaNiya dasaviha, bhavaNavai tesu du du iMdA" / anye tvAhuH / 'navatiyojanasahastrANAmadhastAt bhavanAni' // anyatra coparitanamadhastanaM ca yojanasahastramuktvA sarvatrApi yathAsaMbhavamAvAsA' iti // 'AvAsA nAma kAyamAnasannibhA Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 mahAmaMDapA' iti laghusaMgrahaNIvRttau tattvArthabhASye'pi, " tatra bhavanAni ratnaprabhAyAM bAhalyArdhamavagAhya madhye bhavanti ityuktam" / iti jJeyam // [ sarga. 4 sUtra. 11] catustriMzatkramAtriMzallakSA: syurdakSiNottarAH / bhavanA asurANAM te, catuHSaSTizca mIlitA // 4 // lakSAzcatuzcatvAriMzaccatvAriMzadvayordizoH / nAgAlayAnAM caturazItirlakSAzca mIlitAH // 5 // aSTAtriMzaccatustrizallakSAH kramAt dvayordizoH / sarvAgreNa suparNAnAM gRhalakSA dvisaptatiH // 6 // catvAriMzacca SaTtriMzaddakSiNottarayoH kramAt / vaidyutAvAsalakSAH syuH, SaTsaptatizca mIlitAH // 7 // evamagnikumArANAM dvIpavArdhidizAM tathA / vidyutkumAravat saMkhyA, bhavanAnAM prakIrttitA // 8 // paJcAzadatha SaTcatvAriMzaddizordvayoH kramAt / lakSA vAyusurAvAsAH sarve SaNNavatizca te // 9 // catvAriMzattathA SaTtriMzaduktA digdaye kramAt / stanitAnAM gRhAH sarve, lakSAH SaTsaptatiH kila // 10 // catasraH koTayo, lakSAH, SaT gRhA dakSiNAzritAH / uttarAhAstu SaTSaSTiH, lakSAstisrazca koTayaH // 11 // dvayordizozca sarvAgraM, bhavanAnAmudAhRtam / koTayaH sapta lakSANAM dvAsaptatyA samanvitAH // 12 // AkAreNa suSamayA, prAkAraparikhAdibhiH / vyantarANAM nagaravat, prAyo jJeyAnyamUnyapi // 13 // gurUNi tAnyasaMkhyeyairmitAni khalu yojanaiH / madhyAni saMkhyeyairjambUddhIpAbhAni laghUnyapi // 14 // tatrAsuranikAyasya, dakSiNasyAM dizi prabhuH / camarendraH zaraccandracandrikAvilasadyazAH // 15 // tathAhi - vidyate dakSiNadizi, tiryagmeroH sudarzanAt / asaMkhyadvIpAbdhiparo, dvIpo'ruNavarAbhidhaH // 16 // tasya bAhyavedikAntAt, madhye'ruNavarAmbudheH / yojanAnAM dvicatvAriMzatsahasrANyatItya vai / / 17 / / camarasyAsurendrasya mahAnutpAtaparvataH / tigiJchikUTanAmAsti, prazasta zrIbharoddhuraH // 18 // yojanAnAM saptadaza, zatAnyathaikaviMzatiH / ucchritastasya turyauzo, nimagno vasudhAntare // 19 // mUle sahasraM dvAviMzaM yojanAnAM sa vistRtaH / madhye zatAni catvAri, caturviMzAni vistRtaH // 20 // zatAni sapta vistIrNastrayoviMzAni copari / UrdhvAdho vistRto madhye, kSAmo mahAmukundavat // 21 // mukundo vAdyavizeSa iti // sarvaratnamayasyAsya, vedikAvanazAlinaH zirastale madhyadeze, syAtprAsAdAvataMsakaH // 22 // sArddhe dve yojanazate, tuGgaH sapaJcaviMzatiH / tataH zataM yojanAni, ramyollokamahItalaH // 23 // aSTayojanamAnAtha, tatrAsti maNipIThikA / camarendrasyAtra siMhAsanaM sahaparicchadam // 24 // tiryaglokaM jigamiSurjinajanmotsavAdiSu / prathamaM camarendro'sminnupaiti svAzrayAt girau // 25 // tato yathepsitaM sthAnamutpatatyavilambataH / tenAyaM camarendrasya khyAta utpAtaparvataH / / 26 / / SaT zatAnyatha koTInAM, paJcapaJcAzadeva ca / koTyo lakSANyatha paJcatriMzallakSArdhameva ca // 27 // Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 183 yojanAni tiryagasmAttigiJchikUTaparvatAt / atikramya dakSiNasyAM, madhye'ruNavarodadheH // 28 // yo dezastadadhobhAge, madhye ratnaprabhAkSiteH / catvAriMzadyojanAnAM, sahasrANyavagAhya ca // 29 // rAjadhAnyasti camaracaJcA caJcanmaNimayI / vyAsAyAmaparikSepairjambUddhIpasarmiNI // 30 // vaprazvAsyA yojanAnAmadhyardhaM zatamunnataH / paJcAzaddhistRto mUle, maulau dvAdaza sArddhakAH // 31 // AyataiojanasyArdhaM, nyUnArdhayojanocchritaiH / krozaM vistIrNaizca ramyo, ratnajaiH kapizIrSakaiH // 32 // ekaikasyAM sa bAhAyAM, paJcaddhArazatAJcitaH / sArdhe dve yojanazate, dvAraM cekaikamucchritam // 33 // sapAdazatavistIrNatoraNAdyupazobhitam / madhye'tha vaprasyaitasya, pIThabandho virAjate // 34 // yojanAnAM SoDazeSa, sahasrAnvistRtAyata: / padmavaravedikayA, parIta: kAnanena ca // 35 / / tasya madhye ramyabhUmAvasti prAsAdazekharaH / sArdhe dve yojanazate, tuGgastadarddhavistRtaH // 36 // caturbhireSa prAsAdaizcaturdizamalaGkRtaH / zataM sapAdamuttuGgaH, sArdhadviSaSTivistRtaiH // 37 // pratyekamete'pi caturdizaM caturbhirAzritAH / sArdhaM dviSaSTimuttuGgaistadardhavistRtaistathA // 38 // sapAdaikatriMzuduccaistadardhavistRtairvRtAH / prAsAdAste'pi pratyekaM, punaste'pi caturdizam // 39 // sasArddhadvikrozapaJcadazayojanatuGgakaiH / tadardhavistRtairevaM caturdizAmalaGkRtAH // 40 // evaM samUlaprAsAdAH, prAsAdA: sarvasaMkhyayA / camarasya bhavantyekacatvAriMzaM zatatrayam // 41 // prAsAdAste ratnamayA, marUccaJcalaketavaH / mRdusparzAzcArugandhA dRzyA: suvarNavAlukA: // 42 // atha prAsAdebhya ebhya, aizAnyAM syuryathAkramam / sabhA sudharmA siddhAyatanaM sabhopapAtakRt // 43 // hRdo'bhiSekAlaGkAkAravyavasAyasabhAH kramAt / sarve'pyamI sudharmAdyA, SaTtriMzadyojanocchritAH // 44 // dIrghA paJcAzataM paJcaviMzativistRtA iha / vaimAnikasabhAdibhyo, mAnato'rdhamitA iti // 45 // ityarthato bhagavatI dvitIyazatakASTamoddezake // atrAyaM vizeSaH // "camarassa NaM sabhA suhammA ___ ekAvannakhaMbhasayasanniviTThApaM / evaM balIyassavi" / iti turyAGge // arthatasyAmupapAtasabhAyAM sukRtI janaH / devadUSyacchannazayyotsaGga utpadyate kSaNAt // 46 // camarendratayAthAsAvutthAya zayanIyataH / gatvA hRde kRtasnAnastato'bhiSekaparSadi // 47 // kRtAbhiSeka: sotsAhairasuraiH samahotsavam / alaGkArasabhAyAM ca, gatvAlaGkRtabhUdhana: // 48 // vyavasAyasabhAM gatvA, pustakAvasitasthitiH / snAtvA nandApuSkariNyAM, bhaktyA kRtajinArcanaH // 49 // samAgatya sudharmAyAM, sabhAyAM saparicchadaH / divyAn siMhAsanAsIno, bhogAn bhuGkte yathAruci // 50 // kAmakelilAlasastu, jinasyAzAtanAbhayAt / gatvA bahiH sudharmAyA, ramate rucitAspade // 51 // kadAciccaiSa camaracaJcAvAse manorame / sakAntaH krIDituM yAti, krIDodyAne nRpAdivat // 52 // Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 sa caivam, * asyAzcamaracaJcAyA, naiRtyAM kakubhi dhruvam / SaTkoTInAM zatAn paJcapaJcAzatkoTIsaMyutAn // 53 // paJcatriMzacca lakSANi paJcAzacca sahasrakAn / yojanAnAmatikramya, tasminnevAruNodadhau // 54 // AvAso bhAti camaracaJcaJcaJcacchriyAM nidhiH / kramaH krIDAratisthAnaM camarasyAsurezituH // 55 // sahasrANyeSa caturazItimAyatavistRtaH / samantataH parikSiptaH, prAkAreNa mahIyasA / / 56 / sarvaM camaracaJcAvat, prAsAdAdi bhavediha / na vidyante paraM paJca, sudharmAdyAH sabhAH zubhAH // 57 // sa eSa sAmpratInastu, jambUdvIpe'tra bhArate / bebhelAkhye sanniveze, vindhyAcalasamIpage // 58 // AsIt gRhapatizreSThaH, pUraNAkhyo maharddhikaH / jAgratkuTumbajAgaryAM nizi saMvegamApa saH // 59 // prAtarnimantrya svajanAn, bhojyavastrAdibhirbhRzam / santoSya jyeSThaputrAya, kuTumbabhAramArpayat // 60 // patadgrahaM dArumayaM, kArayitvA catuHpuTaM / dIkSAM lAtvA dAnamayIM, cakre sAtApanaM tapaH // 61 // SaSTasyaiva pAraNAyAmuttIryAtApanAsthalAt / bhikSArthamATIt bebhele, kare dhRtvA patatgraham // 62 // bhikSAM dadAnaH pAnthebhyaH patitAM prathame puTe / kAkazAlAvRkAdInAM dvitIyapuTasaMgatAm // 63 // tAM matsyakacchapAdInAM, tRtIyapuTagAM dadat / patitAM ca puTe turye, bhikSAmAdatsvayaM mitAm // 64 // evaM dvAdazavarSANi tapaH kRtvAtiduSkaram / sa pAdapopagamanamaGgIkRtyaikamAsikam // 65 // mRtvAmuSyAM rAjadhAnyAM camarendratayAbhavat / sarvaparyAptiparyAptastatkAlotpanna eva saH // 66 // UrdhvamAlokayAmAsa, svabhAvAt jJAnacakSuSA / AsaudharmadevalokaM, tatra dRSTvA surezvaram // 67 // zakrasiMhAsanAsInaM, pInatejaH sukhazriyam / acintayan mumurSuH kaH krIDatyeSa mamopari // 68 // tataH sAmAnikAn devAn, sa AhUyeti pRSTavAn / bho bho ka eSa yo'smAkamapi mUrddhani tiSThati / / 69 / / te'pi vyajijJapan natvA, svAminneSa sudharmarAT / nityA sthAnavyavastheyaM, saudharmendrAsurendrayoH // 70 // hanta te'nye ye'surendrA, enamitthaM ziraH sthitam / sehire na sahe'haM tu, pAtayiSyAmyadhaH kSaNAt // 71 // nizcityeti punazcitte, vyamRzat so'pi vajrabhRt / yadyanenAbhihanye'haM zaraNaM mama kastadA // 72 // vicintyetyavadhijJAnopayogAccamarAdhipaH susumArapurodyAne'pazyat vIrajinezvaram // 73 // dadhyau cAyaM jino vIraH, pratimAmekarAtrikIm / pratipadyASTamatapA, ekapudgaladattadRk // 74 // nirnimeSo niSprakampaH, kAyotsarge'styavasthitaH / ekAdazAbdaparyAye, zaraNyo'stu sa eva me / / 75 / / iti dhyAtvAvazyakAryaM tyaktvArhadarcanAdikam / utthAyotpAdazayyAyAstaddevadUSyasaMvRtaH // 76 // upAdAya praharaNaratnaM paridhamuddhataH / tigiJchikUTamutpAtagirimAgatya satvaram / / 77 / / navyaM vapurvidhAyaitya, susumArapurAt bahiH / azokakAnane'zokatarormUle zilopari // 78 // Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 185 namaskRtya jinaM yuSmannizrayA yAmyahaM yudhe / yUyaM me trANamityuktvA, bhUyo'pyuttaravaikriyam // 79 // vapurNISmaM mASarAzikuhUrAtrisahodaram / kRtvA yojanalakSoccamutpapAta nabhastalam // 80 // kurvankvacit siMhanAdaM, kvacicca gajagarjitam / hayaheSAravaM kvApi, kvacitkalakaladhvanim // 81 // kSobhayanniva pAtAlaM, kampayanniva medinIm / tiryaglokaM vyAkulayan, sphoTayiSyannivAmbaram // 82 // vidyudvRSTigarjitAni, rajastamAMsi cotkiran / vAyasan vyantarAn devAn, kurvan jyotiSikAn dvidhA // 83 // vimAnasyAtha saudharmAvataMsakasya vedikAm / AkramyaikenApareNa, sudharmAsaMsadaM padA // 84 // jadhAna paridheNendrakIlakaM tristato'vadat / kva re zakraH kva re sAmAnikA: kva re surA: pare // 85 // pAtayAmi ghAtayAmi, zAtayAmyadhunAkhilAn / karomyapsarasaH sarvAH, svAyattA: saha vaibhavaiH // 86 // phalaM madAzAtanAyAH, zakro'nubhavatAditi / gira: zrutvAzrutapUrvAH, bhRkuTIbhISaNo hariH // 87 // sakrodhahAsamityAha, kiM re camara durdaza / navotpanno'si re mUDha, mumUrSasyadhunaiva kim // 88 // yaddhA tavayAnutsAho'narthAyaiva na saMzayaH / pakSau pipIlikAnAM hi, jAyete mRtyuhetave // 89 // imAM gRhANAtitheyIM, madavajJAphalaM manAk / mumoca vajramityuktvA, jvalajjvAlAkarAlitam // 90 // tad daSTvA cakito'tyantaM, nazyan saMkocya bhUdhanam / praviSTo rakSa rakSeti, vadana vIrakramAntare // 91 // tataH zakro'pi vijJAya, vIraM taccharaNIkRtam / caturaGgulamaprAptamAdAya pavimityavak // 92 // kampase kimidAnI bhoH, pazuH siMhekSaNAdiva / vIraprasAdAt mukto'si, na te matto'dhunA bhayam // 93 // ityuktvA vAmapAdena, triH prahatya vasundharAm / kSamayitvA jinendraM ca, surendraH svAspadaM yayau // 94 // tato vajrabhayAt muktazcamarendro nijAzrayam / gatvA sAmAnikAdInAmuvAcodantamAditaH // 95 // bhadraM stAt traizaleyAya, tasmai trailokyabandhave / yena trAto'smi maraNAt, haMta vajrAgnidussahAt // 96 // upakAramiti prAjJastaM smaran saparicchadaH / gatvA punarmahAvIramabhyarcya tANDavAdibhiH // 97 // Agatya svAspadaM prIto, vismRtendraparAbhava: / dharmakarmasthitiM sarvAmArAdhya sukhabhAgabhUt // 98 // ayaM ca camaro'yAsIdyatsaudharmAvataMsakam / AzcaryametaddhijJeyamanantakAlasambhavi // 99 // catuHSaSTisahasrANi, sAmAnikasudhAbhujaH / asya trAyastriMzakAca, trayastriMzatsudhAzinaH // 100 // ete ca jambuddhIpe'tra, kSetre bhAratanAmani / kAkanyAM puryavarttanta, trayastriMzat maharddhikAH // 101 // zraddhAlavo jJAtatattvAH, sahAyAzca parasparam / pUrvaM te bhAvitAtmAno'bhUvannugrakriyAzrayAH // 102 // pazcAcca karmavazato, jAtA dharme zlathAzayAH / pArzvasthA avasannAzca, kuzIlA: svairacAriNaH // 103 // evaM ca bhUrivarSANi, zramaNopAsakakriyAm / ArAdhyArddhamAsikI te, kRtvA saMlekhanAmapi // 104 // anAlocyApratikramyAticArAMstAn purAkRtAn / mRtvA trayastriMzakatvaM, lebhire camarezituH // 105 // Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 trAyastriMzakarUDhistu, naitebhya eva kintu te / utpadyante cyavante ca, svasvasthityA parAparAH // 106 // tito'sya parSadastatrAbhyantarA samitAbhidhA / madhyA caNDAbhidhA jJeyA, bAhyA jAtAhvayA punaH // 107 // syuzcaturviMzatidevasahasrANyAdyaparSadi / sArdhapalyopamadvandasthitInyathAtra parSadi // 108 // zatAnyarddhatRtIyAni, sArddhapalyopamAyuSAm / devInAM madhyamAyAM cASTAviMzatiH sahasrakAH // 109 // dvipalyAyurnirjarANAM, devInAM vihaparSadi / zatAni trINyekapalyAyuSAmathAntyaparSadi // 110 // syu triMzatsahasrANi, sArddhapalyAyuSaH surAH / zatAnyarddhacaturthAni, devyorddhapalyajIvitAH // 111 // yathaiva parSadastisro, varNitAzcamarezituH / evaM sAmAnikatrAyastriMzakAnAM tadAhvayAH // 112 // parSado lokapAlAnAM, punastisro bhavanti tAH / tapAtha truTitA parvA, ityetairnAmabhiryutAH // 113 // idamarthata: sthAnAGgasUtre // kAlI rAjI ca rantI, ca vidyunmeghAbhidhA parA / paJcAsyAgramahiSya: syU, rUpalAvaNyabandhurAH // 114 // kAlIyaM prAgbhave jambUdvIpe dakSiNabhArate / puryAmAmalakalpAyAM, kAlAkhyasya gRhezituH // 115 // kAlazrItanusaMbhUtA, kAlInAmAbhavat sutA / bRhatkumArI zrIpArzvapuSpacUlArpitavratA // 116 // yathAchandIbhUya doSAnapratikramya pAkSikIm / kRtvA saMlekhanAM mRtvA, camarendrapriyAbhavat // 117 // kAlAvataMsaM bhavanaM, kAlaM siMhAsanaM bhavet / kAlyA devyAH parAsAmapyevaM svAkhyAnurUpataH // 118 // svasvanAmasadRknAmajananIjanakA iti / jJeyAH zeSAzcatasrA'pi tathaiva malinavratAH // 119 // svAkhyAvataMse bhavane, svAkhye siMhAsane'bhavan / camarendrapriyA etAH, sArddhapalyaddhayAyuSaH // 120 // balIndradayitAnAmapyaitihyamanayA dizA / zrAvastyAsAM purI sArddhamAyuH palyatrayaM punaH // 121 // ekaikAgramahiSyaSTasahasraparivArayuk / sahasrANyaSTa devInAM, navyAnAM racituM kSamA // 122 // catvAriMzat sahasrANi, syurdevyaH sarvasaMkhyayA / bhuGkte'surendrazcaitAbhiH, kRtaitAvattanuH sukham // 123 // somo yamazca varuNastathA vaizramaNAbhidhaH / catvAro'sya lokapAlAzcaturdigadhikAriNaH // 124 // caturNAmapyathaiteSAM, catasraH prANavallabhAH / kanakA kanakalatA, citraguptA vasundharA // 125 // ekaikeyaM ca sAhasraparivAravirAjitA / devI sahasramekaikaM, navyaM vikRvituM kSamA // 126 // svasvanAmarAjadhAnyAM, svasvasiMhAsane sthitAH / catvAro'mI lokapAlA bhuJjate divyasampadam // 127 // tathAsya camarendrasya, sapta sainyAni tatra ca / pAdAtyAzvebhamahiSarathasaMjJAni paJca vai // 128 // ete surA api svAmizAsanAt kAryahetave / tAdUpyaM pratipadyante, nAyakokternaTA iva // 129 // etAni paJca sainyAni, yuddhasajjAnyaharnizam / gandharvanaTasainye ye, te bhogAyeti saptakam // 130 // sapta senAnyo'pyamISAM, sarvadA vazavartinaH / sevante'suranetAraM, camaraM vinayAnatAH // 131 // Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 187 drumaH saudAmazca kuMthuH, lohitAkSazca kiMnnaraH / riSTo gItaratizceti, senAnyAmabhidhA: kramAt // 132 // drumasya tatra pAdAtyAdhipasya camarezituH / syuH sapta kacchA: kacchA ca, svavazo nAkinAM gaNaH // 133 // AdyakacchAyAM surANAM, catuHSaSTiH sahasrakAH / tato yathottaraM kacchAH, SaDapi dviguNA: kramAt // 134 // indrANAmapareSAmapyevaM patticamUpate: / vAcyAH sapta sapta kacchAH, sthAnadviguNitA mithaH // 135 // catuHSaSTiH sahasrANi, pratyAzamAtmarakSakA: / lakSadvayaM SaTpaJcAzatsahasrANIti te'khilAH // 136 // evamuktaparIvArasurairArAdhitakramaH / ghanazyAmasnigdhavarNaH kiJcidAraktalocanaH // 137 // vidrumoSThaH zvetadantaH, saralottuGganAsikaH / dIpraraktAmbaro megha, iva sandhyAbhrasaMbhRtaH // 138 // mukuTenAGkito maulau, saccuDAmaNilakSmaNA / pUrvAdririva tigmAMzubimbenoditvarazriyA // 139 // catustriMzallakSamAnabhavanAnAmadhIzvaraH / sarveSAM dAkSiNAtyAnAmasurANAM sayoSitAm // 140 // sAmrAjyaM zAsti divyastrInATakAdiSu dattadRk / ekArNavAyuzcyutveto, bhave bhAvinI setsyati // 141 // cyute cAsminnasya pade, punarutpatsyate'paraH / evamavyucchitinayAnnitya evaiSa ucyate // 142 // pUrNaM jambuddhIpamekameSa pUrayituM kSamaH / asurairasurIbhizca, nijazaktyA vikurvitaiH // 143 // tiryak punarasaMkhyeyAn, dIpapAthonidhIMstathA / evaM sAmAnikA: trAyastriMzA: cAsya prabhUSNavaH // 144 // asyaivaM lokapAlAgramahiSyo'pyatha kintu te / zaktAH pUrayituM tiryaksaMkhyeyadvIpavAridhIn // 145 // ityarthato bhagavatyAm // devendrastave tu, jAvaya jambuddIvo, jAvaya camarassa camaracaMcAo / asurehiM asurakannAhiM, atthi visao bhareo se // athAnyo'suradevendro, balI nAmA nirUpyate / uttarasyAM dizi vibhuryo'sau saubhAgyasevadhiH // 146 // tathAhi dizi kauberyAM, jambUddhIpasthamerutaH / asaMkhyadIpAbdhiparo, dIpo'ruNavarAbhidhaH // 147 // tasya bAhyavedikAntAt, tasminneva payonidhau / dvicatvAriMzatsahasrayojanAnAM vyatikrame // 148 // rucakendrAbhidho'styatra, balerutpAtaparvataH / tiryagloke jigamiSorbalerutpatanAspadam // 149 // tigiJchikUTatulyo'sau, pramANAdisvarUpataH / baleH prAsAdo'sti tatra, prAgvat siMhAsanAJcitaH // 150 // koTaya: paJcapaJcAzat, SaT koTInAM zatAni ca / paJcatriMzacca lakSANi, paJcAzacca sahasrakAH // 151 // yojanAni vyatikramyAmbhodhAvutpAtaparvatAt / garbha ratnAprabhApRthyA, gatvAdho yojanAni ca // 152 // catvAriMzatsahasrANi, varttate tatra majulA / baliJcA rAjadhAnI, styAnIbhUtAH iva tviSaH // 153 // asyAH camaracaJcAvat, svarUpamakhilaM bhavet / vapraprAsAdAdi teSAM, pramANAnukramAdi ca // 154 // atropapAdasadasi, devadUSyapariSkRte / indratvenotpadyate'GgI, zayyotsaGge mahAtapAH // 155 // asya SaSTiH sahasrANi, sAmAnikasudhAbhujAm / trAyastriMzakadevAzca, trayastriMzadudIritAH // 156 // Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 sAmpratInAstvamI bebhelakagrAmanivAsinaH / zraddhAlavastrayastriMzat, suhRdazca parasparam // 157 // prAgete dRDhadharmANaH, pazcAdizlathacetasaH / utpannA atra camaratrAyastriMzakadevavat // 158 // prAgvattisraH parSado'sya, tisRSvapi surAH kramAt / sahasrANAM viMzatiH syuH, caturaSTAdhikA ca sA // 159 // sADhe dve ca zate dve ca, sArddhaM zatamanukramAt / devyaH parSatsu tisRSu, devAnAM kramataH sthitiH // 160 // palyAnAM tritayaM sAdhaM, sArdhaM trayaM dvayaM kramAt / devInAM tu sthitiH sArdha, dve te sArdhameva ca // 161 // tinastisraH parSado'sya, bhavanti prAgvadeva ca / sAmAnikatrAyastriMzalokapAlAgrayoSitAm // 162 // zubhA nizumbhA rambhA ca, nirambhA madaneti ca / syuH paJcAgramahiSyo'sya, prAgvadAsAM paricchadaH // 163 // evaM sahasraiH catvAriMzatA'ntaHpurikAjanaiH / sudharmAyA bahirbhukte, kRtaitAvaddhapuH sukham // 164 // catvAro'sya lokapAlAzcaturdigadhikAriNaH / somo yamazca varuNasturyo vaizramaNAbhidhaH // 165 // eSAM catasraH pratyekaM, dayitA: nAmatastu tAH / mInakA ca subhadrA ca, vidyudAkhyA tathAzaniH // 166 // svasvanAmarAjadhAnyAM, siMhAsane svanAmani / upaviSTAH sukhaM divyaM, mudA te'pyupabhuJjate // 167 // mahAdrumo mahAsaudAsAhvaya: parikIrtitaH / mAlaGkAro'pi ca mahAlohitAkSAbhidhaH suraH // 168 // kiMpuruSo mahAriSTastathA gItayazA iti / balinAmno: surapateH, kramAt sapteti sainyapAH // 169 // pattIzasyAdyakacchAyAM, SaSTidevasahasrakA: / kacchA: SaDanyAzca tataH, syurasya dviguNA: kramAt // 170 // evaM saamaanikaistraaystriNshkailokpaalkaiH / sevyo'gramahiSIbhizca, saptabhiH sainyasainyapaiH // 171 // SaSTyA sahanaiH pratyAzaM, sevyamAno'GgarakSakaiH / catvAriMzatsahasrADhyalakSaddhayamitaiH samaiH // 172 // zyAmavarNo raktavAsAcUDAmaNyaGkamaulibhRt / surUpaH sAtirekaikasAgaropamajIvitaH // 173 // bhavanAvAsalakSANAM, triMzato'nubhavatyasau / asurINAM cAsurANAmudIcyAnAmadhIzatAm // 174 // parivArayutasyAsya, zaktirvikurvaNAzritA / camarendrasyeva kintu, sarvatra sAtirekatA // 175 // ityevamasminnasuranikAye prabhavo daza / camarendro balIndrazca, lokapAlAstathASTa ca // 176 // lakSeSvevaM catuHSaSTau, bhavaneSvapare'pi hi / utpadyante'suravarAH, svasvapuNyAnusArataH // 177 // utpattikAle zayyAyAM, bhUSaNAmbaravarjitAH / tatazcAlaGkRtAstena, vapuSA nUtanena vA // 178 // sarve'pyamI zyAmavarNA, bimboSThAH kRSNamUrddhajA: / zubhradantA vAmakarNAvasaktadIprakuNDalA: // 179 // dantAH kezAzcAmISAM vaikriyA dRSTavyA na svAbhAvikA: / vaikriya-zarIratvAt / iti jIvAbhigamavRttau // ArdracandanaliptAGgA, aruNAmbaradhAriNaH / ciDUna cUDAmaNinA, sadAlaGkRtamaulayaH // 180 // kumAratvamatikrAntA, asaMprAptAzca yauvanam / tato'timugdhamadhuramRduyauvanazAlinaH // 181 // keyUrAGgadahArAdyairbhUSitA vilasanti te / dIpA dazasvaGgulI, maNiratnAGgulIyakaiH // 182 // Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 189 devyo'pyevaMvidhA: kAmakrIDAvidhivicakSaNA: / ghanastanA yuvajanonmAdilAvaNyayauvanAH // 183 // sapta hastA: dehamAnameSAmutkarSato bhavet / aGgulAsaMkhyAMzamAnamutpattau tajjaghanyata: // 184 // lakSayojanamAnaM cotkarSAduttaravaikriyam / prArambhe'GgulasaMkhyeyabhAgamAnaM jaghanyataH // 185 // eSAM ca dAkSiNAtyAnAM, sthitirutkarSato bhavet / sAgaropamamekaM tadudIcyAnAM ca sAdhikam // 186 // devInAM dAkSiNAtyAnAM, sArdhaM palyatrayaM sthitiH / jyeSThottarAhadevInAM, sArdhaM palyacatuSTayam // 187 // jaghanyA tu vatsarANAM, sahasrANi daza sthitiH / sarveSAM madhyamA jyeSThAkaniSThAntaranekadhA // 188 // jyeSThAyuSo dAkSiNAtyA, mAsAdhunocchvasantyatha / AhArakAMkSiNo varSasahastreNa bhavanti ca // 189 // udIcyA: sAtirekeNa, mAsAdhunocchvasanti vai / sAdhikAbdasahasreNa, bhavantyAhArakAMkSiNaH // 190 // madhyamasthitayastvete, svasvasthityanusArataH / muhUrtAha:pRthaktvaiH syurucchvAsAhArakAMkSiNaH // 191 // jaghanyajIvinaH stokaiH saptabhiH procchvasantyamI / ekAhAntaramAhAraM, samIhaMte ca cetasA // 192 // tata: saMkalpamAtreNopasthitaiH sArapudgalaiH / te tRpyeyuH kAvalikAhArAnapekSiNaH sadA // 193 // viSaya: syAt gatereSAmadhastamastamAvadhi / tRtIyAM punaravanI, gatA yAsyanti ca svayam // 194 // prayojanaM tatra pUrvaripoH pIDApravardhanam / prAgjanmasuhRdastAvatkAlaM pIDAnivarttanam // 195 // tiryak caiSAmasaMkhyAbdhiddhIpA: syurviSayo gateH / nandIzvaraM punarddhipaM, gatA yAsyanti ca svayam // 196 // tatra prayojanaM tvarhatkalyANakeSu paJcasu / saMvatsaracaturmAsAdiSu cASTAhikotsavaH // 197 // tathaiSAM gativiSaya, UrdhvamapyacyutAvadhi / svarga saudharmaM ca yAvat, gatA yAsyanti ca svayam // 198 // prayojanaM tatra bhavapratyayaM vairamUrjitam / mAtaGgapaJcAnanavadeSAM vaimAnikaiH saha // 199 // tato vairAdamI mattA, gatvA vaimAnikAzrayAn / kurvanti vyAkulaM svargaM, trAsayantyAtmarakSakAn // 200 // zakramapyAkrozayanti, prAguktacamarendravat / vairaprasiddhiA ke'pi, devadAnavayoriti // 201 // ratnAnyapsarasasteSAM, prasahyApaharanti ca / gatvaikAnte svAnuraktAstAH svairaM ramayantyapi // 20 // atha nAganikAyasya, dAkSiNAtya: surezvaraH / dharaNendro varivarti, sAmpratInastvasau purA // 203 // AsIdahirbahiH kAzIpurata: kAnanAntare / zuSkakASTakoTarAnta:, so'rkatApArdito'vizat // 204 // kamaThena paripluSTaH, paJcAgnikaSTakAriNA / tApAtaH karSitaH kASTAt, zrIpArzvana kRpAlunA // 205 // sa cArhaddarzanAnnaSTapApmA zrutanamaskRtiH / upArjitorjitazreyAn, dharaNendratayAbhavat // 206 // tato meghasUrIbhUtakamaThenAkAlikAmbudaiH / eSa pArzvamupadyamAnamAcchAdayatphaNaiH // 207 // zrIpArzvastotramaMtrAkhyAsmaraNAttRSTamAnasa: / adyApi zamayan kaSTAmiSTAni vitaratyasau // 208 // SaSTizca saptatizcaivAzItiH kramAt sahasrakAH / parSatraye syurdevAnAM, sthitizcaiSAM yathAkramam // 209 // Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 palyasyArdhaM sAtirekamadhaM dezonitaM ca tat / sapaJcasaptati zataM, paJcAzaM paJcaviMzakam // 210 // devyaH parSatsu dezonaM, palyasyArdhamiha sthitiH / sAdhikaH palyaturyAMzasturyAMza eva ca kramAt // 211 // samitAcaNDAjayAkhyAH, syuH sabhAH dharaNezituH / api sAmAnikatrAyastriMzAnAmetadAhvayAH // 212 // lokapAlAnAM tathAgramahiSINAM bhavanti tAH / ISA tathAnyA truTitA, tato dRDharathAbhidhA // 213 // zeSANAM bhavanendrANAM, parSadAmabhidhAH kila / tRtIyamaGgamAlokya, vijJeyA dharaNendravat // 214 // syuH SaDagramahiSyo'sya, alA makkA zaterikA / sodAminIndrA ca ghanavidyuteti ca nAmataH // 215 // SaDbhiH sahanaiH devInAM, pratyekaM parivAritAH / SaT sahasrANi devInAM, vikurvitumapi kSamAH // 216 // zeSANAmapyathendrANAmaSTAnAM yAmyadigbhuvAm / SaD SaDagramahiSya: syuretaireva ca nAmabhiH // 217 // kAzInagaravAstavyAzcatupaJcAzadapyamUH / bRhatkanyAH svAbhidhAnurupAkhyapitaro'bhavan // 218 / / pArzvapArvAdattadIkSAH, zikSitAH puSpacUlayA / virAddhasaMyamA: pakSaM, saMlikhya ca mRtAstataH // 219 // svAthyAvataMsabhavane, svAkhyasiMhAsanaspRzi / devItvena samutpannAH, sArdhapalyamitAyuSaH // 220 // bhUtAnandAdyottarAhendrANAmapi mana:priyA: / santi SaD SaD vakSyamANairupAyaiH SaDbhirAvayaiH // 221 // catuSpaJcAzato'pyUnapalyopamayugAyuSAm / prAgAsAM nagarI campA, vAcyA zeSamihoktavat // 222 // kAlapAla: kolapAla:, zailapAlo'sya ca kramAt / zaMkhapAlazca catvAro, lokapAlA: surezituH // 223 // azokA vimalA caiva, suprabhA ca sudarzanA / eSAM catasro dayitAH, pratyekametadAhvayAH // 224 // bhadraseno'sya ca yazodharaH sudarzana: kramAt / nIlakaNThastathAnando, nandanastetalIti ca // 225 // pattivAjIbhamahiSarathAkhyAnAM yathAkramam / naTagandharvayozcApi, sainyAnAmadhipAH smRtAH // 226 // asyAdyakacchAyAM pattineturdevasahasrakA: / syuraSTAviMzatiH kacchAH, SaDanyA dviguNA: kramAt // 227 // etadeva ca saptAnAM, kacchAnAM mAnamUhyatAm / uktAnyabhavanezendrapattisainyAdhikAriNAm // 228 // SaDbhiH sahanairindro'yaM, sAmAnikairupAsitaH / parSattrAyastriMzalokapAlasainyatadIzvaraiH // 229 // pratyAzaM sevita: SaDbhiH, sahanairAtmarakSiNAm / sarvAgreNa caturviMzatyA sahanairmahAbalaiH // 230 // bhavanAnAM catuzcatvAriMzallakSANi pAlayan / samRddhaH zAsti sAmrAjyaM, sArdhapalyopamasthitiH // 231 // dadhipANDuravarNAGgo, nIlAmbaramanoramaH / sarpasphaTAcidazAlibhUSaNo gatadUSaNaH // 232 // bhUSaNamatra mukuTo draSTavya iti jIvAbhigamavRttau, evamagre'pi / ekayA sphaTayA jambUdvIpaM chAdayituM kSamaH / dharaNendraH sAdhikaM taM, vakSyamANo bhujaGgarAT // 233 // indro nAganikAyasyodIcyo'tha parikIrtyate / bhUtAnando'sya parSatsu, tisRSvapi surAH kramAt // 234 // paJcAzadatha SaSTizca, saptatizca sahasrakA: / palyaM dezonamardhaM ca, palyasya sAdhikaM tathA // 235 // Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 191 237 // 238 // ardha palyopamaM caiSAM, sthitiH kramAt zatadvayam / paJcaviMzaM dve zate ca zataM devyaH kramAdiha // 236 // AsAM palyopamasyArdhaM, dezonamardhameva ca / sAtirekazca turyAMzaH, sthitirjJeyA yathAkramam // rUpA rUpAMzA surUpA, preyasyo rUpakAvatI / rUpakAntA tathA rUpaprabhAsya nAgacakriNaH // AsAM paricchadaH prAgvallokapAlAstathAsya ca / kAlakaulazaMkhazailAH, syuH pAlopapadA amI // sunandA ca subhadrA ca, sujAtA sumanA iti / eSAM caturNAM pratyekaM, catasro dayitAH smRtAH // sapta senAnyo'sya dakSaH, sugrIvazca suvikramaH / zvetakaNThaH kramAnnandottaro ratizca mAnasaH // sainyakramastu prAgukta eva // 239 // 240 // 241 // SaDbhiH sahasairindro'yaM, sAmAnikairupAsitaH / trAyastrizaiH lokapAlaiH, pArSadaiH sainyasainyapaiH // 242 // sahasraiH SaDbhirekaikadizyAtmarakSakaiH zritaH / caturviMzatyA sahasairityevaM sarvasaMkhyayA / / 243 // catvAriMzacca bhavanalakSANi paripAlayan / sAmrAjyaM zAsti nAgAnAM, nyUnaddhipalyajIvitaH // 244 // dehavastravarNacinhotkRSTasthityAdikaM bhavet / sarveSAM bhavanezAnAM svajAtIyasurendravat // 245 // indrANAM vakSyamANeSu, nikAyeSvaSTasu sthitiH / tisRNAM parSadAM devadevIsaMkhyAtha tatsthitiH // 246 // lokapAlapriyAbhikhyA:, sAmAnikAtmarakSiNAm / saMkhyAgramahiSINAM ca, saMkhyAnAmaparicchadAH / / 247 / / aSTAnAM dAkSiNAtyAnAM vijJeyA dharaNendravat / aSTAnAmauttarAhANAM bhUtAnandasurendravat // 248 // kevalaM lokapAlanAM, surendrANAM ca nAmasu / vizeSo'sti sa evAtha, lAghavAya pratanyate / / 249 // dakSiNottararlokapAlAnAM kintu nAmasu / sarvatrApi vyatIhAraH syAttRtIyaturIyayoH // 250 // dakSiNAsyAM tRtIyo yaH, turIyaH sa bhavatyudak / dAkSiNatyaturIyastu, syAdudIcyAM tRtIyakaH / / 251 / / veNudevo veNudArI, svarNAbhau zvetavAsasau / dvau suparNakumArendrau garuDAGkitabhUSaNau // 252 // citro vicitraca citrapakSo vicitrapakSakaH / etayorindrayorlokapAlAH syuriti nAmataH // 253 // jambUdvIpaM veNudeva:, pakSeNAvarituM kSamaH / enameva sAtirekaM, veNudArI suparNarAT // 254 // indrau vidyutkumAreSu, harikAntaharissahau / taptasvarNAruNau nIlAmbarau vajrAGkabhUSaNau / / 255 / / prabhastathA suprabhazca, prabhAkAntastathAparaH / suprabhAkAnta ityete, lokapAlAH syuretayoH // 256 // ekA vidyutA jambUdvIpaM hariH prakAzayet / vidyutkumArAdhipatiH, sAdhikaM taM harissahaH // 257 // syAtAmagnikumArendrAvagnizikhAgnimANavau / taptasvarNatanU nIlavastrau kumbhAGkabhUSaNau // 258 // tejastejaH zikhastejaHkAntastejaH prabho'pi ca / etayoH syulokapAlA, viziSTotkRSTabuddhayaH // 259 // ekAgnijvAlayA jambUdvIpaM ploSayituM kSamaH / surendro'gnizikhastaM sAtirekamagnimANavaH // 260 // indrau dvIpakumArANAM pUrNo vasiSTa ityubhau / taptasvarNaprabhau nIlakSaumau siMhAGgabhUSaNo // 261 // Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 rUpo rUpAMzazca rUpakAnto rUpaprabho'pi ca / lokapAlA amI dvIpakumAracakravartinoH // 262 // jambUdvIpaM hastatalenaikaM sthagayituM kSamaH / pUrNo dvIpakumArendro, vasiSThastaM ca sAdhikam / / 263 / / athodadhikumArendrau, jalakAntajalaprabhau / zukladyUtI nIlavastrAvazvarUpAGkabhUSaNau // 264 // jalazca jalarUpazca, jalakAnto jalaprabhaH / lokapAlAH syurudadhikumArasurarAjayoH // 265 // ekenAmbutaraGgeNa, jambUdvIpaM prapUrayet / jalakAntaH surAdhIzaH, sAdhikaM taM jalaprabhaH // 266 // dikkumArezAvamitagatizcAmitavAhanaH / svarNagaurau zubhravastrau, gajarUpAGkabhUSaNau // 267 // etayostvaritaH kSipraH, siMhazca siMhavikramaH / catvAro gatyupapadA, lokapAlAH prakIrttitAH // 268 // ekapANiprahAreNa, jambUdvIpaM prakampayet / indro'mitagatiH sAtirekaM tvamitavAhanaH / / 269 / / indrau vAyukumAreSu, velambAkhyaprabhaJjanau / zyAmau sandhyArAgavastrau makarAGkitabhUSaNau // 270 // kAlazcAtha mahAkAlo'Jjanazca riSTa eva ca / syurlokapAlA velambaprabhaJjanasurendrayoH // 271 // maruttaraGgeNaikena, jambUdvIpaM prapUrayet / velambendraH sAtirekaM taM pUrayet prabhaJjanaH // 272 // indrau ghoSamahAghoSau, stanitAkhyakumArayoH / svarNavarNI zuklavastrau, varddhamAnAGkabhUSaNau // 273 // Avartto vyAvarttanAmA, nandyAvarttastathAparaH / mahAnandyAvartta ete, lokapAlAH syuretayoH // 274 // stanitadhvaninaikena, badhirIkarttumIzvaraH / ghoSo jambUdvIpamenaM, mahAghoSastu sAdhikam // 275 // evaM sarvanikAyeSu, devA daza dazAdhipAH / dAkSiNAtyottarAhendrau lokapAlAstathASTa ca // 276 // evaM ca dharaNendrAdyA, indrA aSTAdazApyamI / svaiH svaiH sAmAnikaistrAyastrizakairlokapAlakaiH // 277 // pArSadaiH trividhairagramahiSIbhirupAsitAH / senAnIbhistathA sainyaiH samantAdAtmarakSakaiH // 278 // dAkSiNAtyodIcyanijanikAyajaiH parairapi / sevitAH svasvabhavanalakSANAM dadhatIzatAm // 279 // rUpalAvaNyasaubhAgyAdibhistu camarendravat / maharddhikA mahAsaukhyA, mahAbalA mahodayAH // 280 // ekaM jambUdvIpamete, rUpaiH pUrayituM kSamA / svajAtIyairnavaistiryak, saMkhyeyadvIpavAridhIn // 281 // evaM sAmAnikAstrAyastrizakA lokapAlakAH / eSAmagramahiSyo'pi kartuM vikurvaNAM kSamAH // 282 // alpAlpakAn kintu tiryak, dvipAbdhIn pUrayantyamI / prAcyapuNyaprakarSAptasvasvalabdhyanusArataH // 283 // tathAhu: / dharaNeNaM bhaMte nAgakumArindre nAgakumArarAyA / ityAdi bhagavatIsUtre // " jambUdIpaM merumUrdhni, dhRtvA chatrAkRtiM kSaNAt / karttumeSAmanyatamaH, kSamaH svabalalIlayA // 284 // iyaM pratyekaM prAguktA caiSA zaktirdevendrastave // zakterviSaya evAyaM, nAkaronna kariSyati / na caivaM kurute kazcidvikurvaNAdizaktivat // 285 // utpadyante pare'pyevaM, nikAyeSu navasviha / sukhAni bhuJjate devAH, prAcyapuNyAnusArataH // 286 // Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 193 dazAnAmasurAdInAM, bhavanAdhipanAkinAm / azvatthAyAzcaityavRkSA, daza proktA yathAkramam // 287 // tathoktaM sthAnAGge dazamasthAnake / assattha sattavanne, sAmali umbara sirIsa dahivanne / vaMjula palAsa vappotatte ya kaNiyArarukne ya // anena krameNa azvatthAdayaH caityavRkSAH ye siddhAyatanAdidvAreSu zrUyante / iti sthAnAGgavRttau // eteSAM dAkSiNAtyAnAM, sArdhaM palyopamaM sthitiH / udIcyAnAM tu dezonaM, sthiti: palyopamadrayam // 288 // devInAM dAkSiNAtyAnAmardhapalyopamaM sthitiH / udIcyAnAM tu dezonamekaM palyopamaM sthitiH // 289 // dazAbdAnAM sahasrANi, sarveSAM sA jaghanyataH / AhArocchvAsakAlAGgamAnaM vyantaradevavat // 290 // vasanti yadyapyasurA, AvAsAparanAmasu / prAyo mahAmaNDapeSu, rAmaNIyakazAliSu // 291 // kadAcideva bhavaneSvanye nAgAdayaH punaH / vasanti bhavaneSveva, kadAcit maNDapeSu tu // 292 // tathApi bhavaneSveSAM, nivAsarUDhyapekSayA / sAmAnyato'mI bhavanavAsinaH syurdazApi hi // 293 // sammUchimA garbhajAca, tiryaJco garbhajA narAH / SaTsaMhananasaMpannA, virAddhArhatadarzanAH // 294 // mithyAtvinazcograbAlatapasaH protkaTakrudhaH / garvitAstapasA vairakrUrA dvaipAyanAdivat // 295 // utpadyanta eSu mRtvA, cyutvAmI yAnti cAmarAH / garbhajeSu nRtiryakSu, saMkhyeyasthitizAliSu // 296 // paryAptabAdarakSmAmbupratyekapAdapeSu ca / ArabhyaikamasaMkhyeyAvadhyekasamayena te // 297 // utpadyante cyavante'tra, jaghanyaM guru cAntaram / samayazca muhUrtAva, caturviMzatisammitAH // 298 // eSAM lezyAH kRSNanIlateja:kApotasaMz2ikA: / syucatamro nAntime de, tathAbhavasvabhAvataH // 299 // kiJcinyUnArdhapAthodhijIvino'vadhicakSuSA / saMkhyeyAni yojanAni, pazyanti bhavanAdhipAH // 300 // pare punarasaMkhyAni, tAnyevaM tatra bhAvanA / yathA yathAyuSo vRddhiH, kSetravRddhistathA tathA // 301 // evaM ca, avadheviSayo nAgAdiSu saMkhyeyayojanaH / asureSu tvasaMkhyeyadvIpavAddhimito guraH // 302 // sarveSvapi laghuH paJcaviMzatyA yojanairmitaH / viSaya: syAt sa ca dasasahasravarSajIviSu // 303 // bhavanezA vyantarAzca, pazyantyavadhinA bahu / urdhvaM yathAsau camaro'drAkSItsaudharmavAsavam // 304 // adhastiryak cAlpamevAmAkRtirjAyate'vadheH / taprasyevAyatatryasastapraH sa vidito jane // 305 // bhavanapatibhirevaM bhUSitaH svapnabhAbhistimiranikarabhISmaM ko'pyadholoka eSaH / tatibhiriva nizItho dIpradIpAGkurANAmiva ghanavanakhaNDaH puNDarIkaiH praphullaiH // 306 // vizvAzcaryadakIrtikIrtivijayazrIvAcakendrAntiSadrAjazrItanayo'taniSTa vinaya: zrItejapAlAtmajaH / kAvyaM yatkila tatra nizcitajagattatvapradIpopame, sargo'yaM subhagastrayodazatamaH sArtha : samApta: sukham // 307 // iti zrI lokaprakAze trayodazaH sargaH samAptaH // Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 atha caturdazaH sargaH / muktvaikaM sahastraM coparyadhaH prathamakSiteH / sahasrairaSTasaptatyA'dhike yojanalakSake // 1 // trayodaza prastaTAH syurnarakAvAsavIthayaH / samazreNisthAyibhistairekaikaH prastaTo yat // 2 // tathoktam zrIjIvAbhigame / imIse NaM rayaNappabhAe puDhavIe asIuttarajoaNasayasahassa bAhallAe uvariM egaM joaNasahassaM ogAhettA heThThA cegaM joaNasahassaM vajjittA majjhe aTThahuttare joaNasayasahasse ittha NaM rayaNappabhAe puDhavIe tIsaM narayAvAsasayasahassA bhavantItimakkhAyA // sarve'pyamI yojanAnAM, sahasatrayamucchritAH / sarvAsvapi kSitiSveSAM, mAnaM jJeyamidaM budhaiH // 3 // ekAdaza sahasrANi, zatAni paJca copari / tryazItiyojanAnyaMzastRtIyo yojanasya ca // 4 // etAvadantaraM jJeyaM, prastaTAnAM parasparam / pratiprataramekaiko, bhavecca narakendrakaH // 5 // tathAhi / sImantakaH syAtprathama, dvitIye rorakAbhidhaH / bhrAntastRtIye udbhrAntazcaturtha prastaTe bhavet // 6 // saMbhrAntaH paJcame jJeyaH, SaSTe'saMbhrAntasaMjJakaH / vibhrAntaH saptame taptasaMjJitaH punaraSTame // 7 // navame zItanAmA syAdrakrAnto dazame bhavet / ekAdaze tvavakrAnto, vikrAnto dvAdaze bhavet // 8 // trayodaze rorukaH syAdevamete trayodaza / pratiprataramebhyazca, nirgatA narakAlayAH // 9 // prathamapratare tatra, sImantanarakendrakAt / nirgatA narakAvAsAvalyo dikSu vidikSu ca // 10 // ekonapaJcAzaddhAsA, dizAM narakapaGktiSu / aSTacatvAriMzadete, vidiknarakapaGktiSu // 11 // trizatyekonanavatiH, prathame sarvapaGktigAH / pratiprataramekaikanyUnA aSTApi paGktayaH // 12 // saikAzItistrizatI ca, trizatI ca trisaptatiH / trizatI paJcaSaSTizca, syAt dvitIyAdiSu triSu // 13 // trizatI saptapaJcAzat, paJcame pratare bhavet / trizatyekonapaJcAzat, SaSTe pratara iSyate // 14 // ekacatvAriMzadADhyA, trizatI saptame matA / trizatI ca trayastriMzat, trizatI paJcaviMzatiH // 15 // trizatI saptadaza ca, trizatI syAnnavottarA / ekAdhikA ca trizatI, pratareSvaSTamAdiSu // 16 // trayodaze'tha pratare, AvalInarakAlayA: / trinavatyadhike prokte, dve zate tattvavedibhiH // 17 // zeSAH puSpAvakIrNAH syuH, paGktInAmantareSu te / sarveSvapi pratareSu, vikIrNakusumaughavat // 18 // catvAri syuH sahasrANi, tAvantyeva zatAni ca / trayastriMzacca dharmAyAmAvalInarakAlayAH // 19 // ekonatriMzallakSANi, zatAni paJca copari / sahasrAH paJcanavatiH, saptaSaSTiH prakIrNakAH // 20 // triMzallakSAva nikhilA, dharmAyAM narakAlayAH / sarve'pi caite'ntarvRttA, bahizca caturasrakAH // 21 // Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 195 yaduktaM prajJApanAyAM / teNaM NaragA anto vaTTA bAhiM cauraMsA / iti // pIThAdi sarvaM cApekSya, vRttAH syuH ke'pi ke'pi ca / tryasrAzca caturasrAzca pAGkteyA narakAlayAH // 22 // vRttA eva bhavantyatra, sarve'pi narakendrakAH / tatazcAnantaraM tryasA, nUnamaSTAsu paGktiSu // 23 // caturasrAstato vRttA:, tryanAzceti yathAkramam / jJeyA: puSpAvakIrNAstu, nAnAsaMsthAnasaMsthitAH // 24 // yojanAnAM sahasrANi, trINi sarve'pi cocchritAH / adhomukhanyastakuNDAkArAH kArAgRhopamAH // 25 // yojanAnAM sahasraM ca pIThe bAhalyamIritam / sahasramekaM zuSiraM, stupikaikasahasrikA // 26 // yaduktam / heTThA ghaNA sahassaM, uppi saMkoyao sahassaM tu / majjhe sahassa jhusirA, tinnisahassUsiyA nirayA // [ bRhatsaMgrahaNI gA. 237 ] saMkhyAtayojanAH ke'pi, pare'saMkhyAtayojanAH / vistArAddairdhyatazcApi prajJaptA narakAlayAH // 27 // sarvAsvapi pRthivISu tAdRzAH kintu mAnataH / sImantakaH paJcacatvAriMzadyojanalakSakaH // 28 // apratiSThAnazca lakSayojanaH saptamakSitau / paritastaM ca catvAro'saMkhyAtakoTiyojanAH // 29 // dharmAdyapratare sImantakAdyanarakendrakAt / AvalInarakAH proktAH, sImantakaprabhAdayaH // 30 // taduktaM sthAnAGgavRttau / sImantagappabho khalu, narao sImantagassa pubveNa / sImantagamajjhimao, uttarapAse muNeyavvo // sImantAvatto puNa, narao sImantagassa avareNa / sImantagAvasiTTho, dAhiNapAse muNeyavvo // AvalyAzcAntimau dvau sto, lolalolupasaMjJakau / viMzatitamaikaviMzau, sImantanarakendrakAt // 31 // uddagdhanirdagdhasaMjJau, jvaraprajvarakau punaH / paJcatriMzaSaTtriMzau, prAcyAvalyAM smRtA amI // 32 // udIcyAdyAvalikAsu, madhyAvarttAvaziSTakaiH / padairviziSTAH prajJaptAH, prAguktA narakAH kramAt // 33 // yathodIcyAM lolamadhyalolupamadhyasaMjJakaiH / pazcimAyAM lolAvarttalolupAvartasaMjJakau // 34 // lolAvaziSTalolupAvaziSTasaMjJakAvapAg / bhAvyA nAmavyavasthaivaM prAgukteSvakhileSvapi // 35 // taduktaM sthAnAGgavRttau / " majjA uttarapAse, AvattA avarao muNeyavyA / siTTA dAhiNapAse, pubbilAovi bhaiyavyatti // sarve'pi te raudrarUpAH, kSurapropamabhUmayaH / dehinAM darzanAdevodvejakAH kampakAriNaH / / 36 / / pudgalAnAM pariNatirdazadhA bandhanAdikA / sApi kSetrasya svabhAvAttatra duHkhapradA bhavet // 37 // tathAhi / bandhanaM cAnusamayamAhAryaiH pudgalaiH saha / sambandho nArakANAM sa, jvalajjavalanadAruNaH // 38 // gatiruSTrakharAdInAM, sadRzI dussahazramA / taptalohapadanyAsAdapi duHkhapradA bhRzam // 39 // saMsthAnaMmatyantahuNDaM, lUnapakSANDajopamam / kuDyAdibhyaH pudgalAnAM bhedaH so'pyastravatkaTuH // 40 // varNaH sarvanikRSTo'tibhISaNo malinastathA / nityAndhatamasA hyete dvArajAlAdivarjitAH // 41 // Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 kiJcAmI zleSmaviNmUtrakaphAcAliptabhUtalA: / mAMsakezananadantacarmAstIrNAH zmazAnavat // 42 // kuthitavAhimArimRtakebhyo'pi dAruNaH / gandhastatra raso nimbaghoSAtakyAditaH kaTuH // 43 // sparzI vahivRzcikAdisparzAdapyatidAruNaH / pariNAmo'gurulaghurapyatIva vyathAkaraH // 44 // zabdo'pi satataM pIDAkrAntAnAmatidAruNaH / vilAparUpaH zravaNAdapi duHkhaikakAraNam // 45 // tathoktaM tattvArthavRttau / zItoSNakSutpipAsAkhyAH, kaNDuca paratantratA / jvaro dAho bhayaM zokastatraitA daza vedanA // kuDyeSu vAjikeSvatra, santi vAtAyanopamAH / acittA yonayastAsUtpadyante nArakAH kila // 46 // mAgharAtrau zItavAyau, himAdrau khe'bhravarjite / niragnervAtavikRtertuHsthapuMso nirAvRteH // 47 // tuSArakaNasiktasya, yA bhavecchItavedanA / tato'pyanantaguNitA, teSu syAcchItavedanA // 48 // tebhyaH zItavedanebhyo, narakebhyazca nArakAH / yathoktapuruSasthAne, sthApyante yadi te tadA // 49 // prApnuvanti sukhaM nidrAM, nirvAtasthAnagA iva / athoSNakAle madhyAhna, nirabhre viyadaGgaNe // 50 // puMsaH pittaprataptasya, parito jvalanaspRzaH / yoSNapIDA tato'nantaguNA teSUSNavedanA // 51 // tathoSNavedanebhyaste, narakebhyazca nArakAH / utpATya kiMzukAkArakhadirAGgArarAziSu // 52 // mAyante yadi nikSipya, tadA te candanadravaiH / liptA ivAtyantasukhAnnidrAM yAnti kSaNAdapi // 53 // sadA kSuddhahinA dahyamAnAste jagato'pi hi / ghRtAnnAdipudgalaudhairna tRpyanti kadAcana // 54 // teSAM pipAsA tu tAlukaNThajihAdizoSaNI / sakalAmbhodhipAne'pi, nopazAmyati karhicit // 55 // kSurikAdyairapyajayyA, kaNDUdehe'tiduHkhadA / anantaguNito'vatyAdyAvajjIvaM jvarastathA // 56 // anantanaM pAravazyaM, dAhazokabhayAdyapi / kaSTaM vibhaGgamapyeSAM, vairizastrAdidarzanAt // 57 // tatratyakSmAmbho'gnimarUdrumasparzA'tiduHkhadaH / agnistvatropacaritaH, kSmAdikAyAstu vAstavAH // 58 // tathoktam / syaNappabhApuDhavineraA NaM bhante kerisayaM puDhaviphAsaM paccaNubhavamANA viharanti / goyama aNiTuM jAva amaNAma evaM jAva ahe sattamApuDhaviNeraiA evaM vAuphAsaM jAva vaNassaiphAsaM / iti bhagavatyAm zataka 13 uddeza 4 // ityevaM vividhA teSu, varttate kSetravedanA / mithyAdRzAM nArakANAM, parasparakRtApi sA // 59 // tathAhi, dUrAdanyo'nyamAlokya, zvAnaH zvAnamivAparam / te yuddhyante sasaMrambhaM, jvalantaH krodhavahinA // 60 // vidhAya vaikriya rUpaM, zastraiH kSetrAnubhAvajaiH / pRthvIrUpaikriyairvA, kuntAsitomarAdibhiH // 61 // karAMhidantAghAtaizca, te nijanti parasparam / bhUmau luThanti kRttAGgAH, zUnAntarmahiSAdivat // 62 // parodIritaduHkhAni, sahante nApareSu te / udIrayanti samyaktvavantastattvavicAraNAt // 63 // Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 197 ata eva svalpapIDAH, svalpakarmANa eva ca / mithyAdRgbhyo nArakebhyo, nArakAH zuddhadRSTayaH // 64 // mithyAdRzastu krodhenodIrayantaH parasparam / pIDA: karmANyarjayanti, bhUyAMsi bhUrivedanAH // 65 // tathAhuH // neiA duvihA pa. taM. - mAimicchaviTThIuvavaNNagA amAisammaviTThIuvavaNNagA y| tattha NaM je se mAimicchadiTThI se NaM mahAkammatarAe ceva jAva mahAveyaNatarA e ceva / tattha NaM je se amAisammadiTThI se NaM appakammatarAe ceva appaveyaNatarAe ceva // bhagavatI zataka 18 uddeza 5 // manoduHkhApekSayA tu, sadRzo bhUrivedanAH / yadete pUrvakarmANi, zocanti na tathA pare // 66 // tathAhuH // tattha NaM je te sannibhUyA te NaM mahAveyaNA / tatthaM NaM je te asannibhUyA teNaM appaveaNatarAgA // atra sannibhUya iti // saMjJA samyak darzanam taddhanto bhUtAH / yaddhA pUrvabhave saMjJipaJcendriyAH santoH nArakaM prAptAH / athavA saMjJIbhUtAH paryAptakIbhUtAH tadIparItAH sarvatrAsaMjJIbhUtAH // iti bhagavatI zataka 1 u0 2 // taptAya:putrikAzleSaH, saMtaptatrapupAyanam / ayodhanAdighAtAthAropaNaM kUTazAlmalau // 6 // kSate kSAroSNatailAdikSepaNaM bhrASTrabharjanam / kuntAdiprotanaM yantre, pIDanaM ca tilAdivat // 18 // krakacaiH pATanaM taptavAlukAsvavatAraNam / vaikriyolUkaharyakSakaGkAdibhiH kadarthanam // 69 // plAvanaM vaitaraNyAM ca, yodhanaM kurkuTAdivat / pravezanaM cAsipatravane kumbhISu pAcanam // 70 // paramAdhArmikaiH klRptA, ityAdyA vividhA vyathAH / vedayante nArakAste, duHkarmavazavartinaH // 71 // yadAhuH "zravaNalavanaM netroddhAra karakramapATanam hRdayadahanaM nAsAchedaM pratikSaNadAruNam / kaTavidahanaM tIkSNAghAtatrizUlavibhedanam dahanavadanaiH kakai rdhAraiH sahanti ca bhakSaNam // chidyante kRpaNAH kRtAntaparazostIkSNena dhArAsinA, krandanto viSavicchubhiparivRtAH saMbhakSaNavyApRtaiH / pATyante krakacena dAruvadasipracchinnabAhudrayAH, kumbhISu trapupAnadagdhatanavo mUSAsu cAntargatAH // bhRjyante jvaladambarISahutabhumjvAlAbhirArAvaNAH, dIptAGgAranibheSu vajrabhavaneSvaGgArakeSutthitAH / dahyante vikRtordhvabAhuvadanA: krandanta ArtasvarAH, pazyantaH kRpaNA dizo vizaraNAstrANAya ko no bhavet // tIkSNairasibhirdIptaH, kuntairviSamaiH parazvadhaizcakraiH / parazutrizUlamudgaratomaravAsImusuNDIbhiH // saMbhinnatAluzirasazchinnabhujAzchinnakarNanAsauSTAH / bhinnahRdayodarAntrA, bhinnAkSipuTAH suduHkhArtAH // nipatanta utpatanto, viceSTamAnA mahItale dInA: / nekSante trAtAraM, nairayikAH karmapaTalAndhAH // " ityAdi // tathA, kumbhISu pacyamAnAste, procchalantyUrdhvamarditAH / utkarSato yojanAnAM, zatAni paJca nArakAH // 72 // voTyante nipatantaste, vajracacUvihaGgamaiH / vyAghrAdibhirvilupyante, patitA bhuvi vaikriyaiH // 73 // paramAdhArmikAste ca, pApino'tyantanirdayA: / paJcAgnyAditapa kaSTaprAptAsuravibhUtayaH // 74 // mRgayAsaktavat meSamahiSAdyAjidarzivat / ete hRSyanti tAcchIlyAt, dRSTvArtAn hanta nArakAn // 75 // Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 hRSTAH kurvantyaTTahAsaM, tripadyAsphAlanAdikam / itthaM yathaiSAM syAt prItirna tathA nATakAdibhiH // 76 // mRtvANDagolikAbhikhyAste'pisyurjalamAnuSAH / bhakSyaiH pralobhyAnItAste, taTe'NDagolakArthibhiH // 77 // yantreSu pIDyamAnAca, soDhakaSTakadarthanA: / SaDbhirmAsaiztA yAnti, narakeSvasakRttathA // 78 // dharmAyAM ca vidhApyetAH, pUrvoktA: santi vedanAH / paraM zItoSNayormadhye, uSNaiva kSetravedanA // 79 // tathAhi, utpattisthAnakAnyeSAM, santyAvRtagavAkSavat / tatrotpatyAdhaH patanti, kaSTAt puSTavapurbhUtaH // 80 // anyatra cotpattidezAt, prAleyAcalazItalAt / sarvatra narakeSu kSmA, khadirAGgArasannibhA // 81 // tata: zItayonikAnAM, teSAM nArakadehinAm / janayatyadhikaM kaSTaM, kSetramuSNaM hutAzavat // 82 // prathama-pratare cAsyAM, nArakANAM bhavedapuH / hastatrayaM dvitIya'smin, hastA: paJcAdhikAni ca // 83 // aSTAGgulAni sArdhAni, tRtIye prastaTe punaH / saptahastA: saptadazAMgulAnyupari nirdizet // 84 // caturtha prastaTe hastA, daza sArdhaM tathAGgulam / dazAGgulAdhikA jJeyA, hastA dvAdaza paJcame // 85 // SaSTe caturdaza karAH, sasA STAdazAGgalAH / saptame ca saptadaza, karAH syuH tryamulAdhikAH // 86 // ekonaviMzatirhastAH, sasAdhaikAdazAGgulA: / aSTame prastaTe deho, navamaprastaTe punaH // 87 // yuktAGgulAnAM viMzityA, karANAmekaviMzatiH / dazame jinasaMkhyAste, sasArdhacaturaGgulA: // 8 // ekAdaze karA: SaDviMzatistrayodazAGgulA: / dvAdaze'STAviMzatiste'gulAH sArdhekaviMzatiH // 8 // SaDaGgulAdhikA ekatriMzaddhastAstrayodaze / pratareSu vapurmAnaM, kramAdratnaprabhAkSiteH // 90 // svAbhAvikatanohamAnametadudIritam / svasvadehAt dviguNitaM, sarvatrottaravaikriyam // 91 // jaghanyatastu sahajottaravaikriyayoH kramAt / aGagulAsaMkhyasaMkhyAMzau, mAnaM prAraMbha eva tat // 92 // sarvAsvapi kSitiSvevaM, sarveSAM nArakAGginAm / svAbhAvikAGgAt dviguNaM, jJeyamuttaravaikriyam // 93 // atrAyamAmnAyaH / paipayaravuDhi aMgula, saDhAchappanna huMti rayaNAe / tikara tiaMgula karasatta, aMgulA sadviguNavIsam // paNadhaNu aMgulavIsaM, bArasadhaNu dunni hattha saDhA ya / bAsaTThidhaNuha saDhDhA, bIyAisu payaravuDhi kamA // sahasrANi dazAbdAnAM, prathamapratare sthitiH / jaghanyA punarutkRSTA, sahasrA navatiH smRtAH // 94 // dazalakSAzca varSANAM, lakSANAM navatistathA / kramAjjaghanyotkRSTA ca, dvitIyapratare sthitiH // 95 // evaM ca / navatyabdasahasrebhyaH, samayAdyadhikasthitiH / dazAbdalakSonAyuzca, na saMbhavati nArakaH // 96 // varSANAM navatirlakSAH, pUrvakoTistathaiva ca / tRtIyapratare jJeyA, jaghanyotkarSata: sthitiH // 97 // jaghanyA pUrvakoTyekA, caturthapratare sthitiH / dazabhAgIkRtasyaiko, bhAgo'bdheH paramA punaH // 98 // eko bhAgaH paJcame ca, jaghanyotkarSata: puna: / syAtAM dvau dazamau bhAgau, tau SaSTe ca jaghanyataH // 99 // Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 199 utkarSatazca SaSTe syustrayo bhAgAsta eva ca / jaghanyata: saptame syurutkarSAttaccatuSTayam // 100 // jaghanyato'STame bhAgAzcatvAra eva tAdRzAH / utkarSatazcASTame syurbhAgA: paJca payonidheH // 101 // paJcaiva bhAgAstAdRkSA, navame tu jaghanyataH / utkarSAnnavame SaT te, dazame SaD jaghanyataH // 102 // utkarSAddazame saptaikAdaze te jaghanyataH / ekAdaze'STa cotkarSAt, dvAdaze'STa jaghanyataH // 103 // dvAdaze punarutkarSAnnava bhAgAstrayodaze / nava bhAgA jaghanyenotkarSataH sAgaropamam // 104 // asyAM lezyA ca kApotI, jaghanyo'vadhigocaraH / gavyUtAnAM trayaM sArddha, parasteSAM catuSTayam // 105 // utpadyante cyavante ca, sarvadA nArakA iha / kadAcit viraho'pi syAjjaghanyaH samayaM sa ca // 106 // utkarSato muhUrtAnAM, caturviMzatirAhitA / sarvAsAM samudAye ca, muhUrtA dvAdazAntaram // 107 // ekena samayenaikAdayo'saMkhyAvasAnakAH / utpadyante cyavante'syAmevaM sarvakSitiSvapi // 108 // iti ratnaprabhApRthivI // 1 // atha vaMzAbhidhA pRthvI, dvitIyA parikIrtyate / yA zarkarANAM bAhulyAt, gotreNa zarkarAprabhA // 109 // ghanodadhyAdikaM sarvaM, jJeyamatrApi pUrvavat / ghanodadhyAdivalayaviSkambhastu viziSyate // 110 // sacaivam / yojanaikatRtIyAMzayutAni yojanAni SaT / vaMzAyAmAdyavalaye, viSkambhaH parikIrtitaH // 111 // pAdonAni yojanAni, paJca mAnaM dvitIyake / yojanaM yojanasya dvAdazAMzAH sapta cAntime // 112 // trayodazabhirityeivaM, tRtIyabhAgavarjitaiH / alokaH zarkarApRthvIparyantAt kila yojanaiH // 113 // ekaM lakSaM yojanAnAM, sadAtriMzatsahasrakam / asyA bAhalyamAdiSTaM viziSTajJAnazAlibhiH // 114 // muktvaikaikaM sahasraM ca, prAgvadasyAmuparyadhaH / ekalakSe yojanAnAM, sahasaistriMzatAnvite // 115 // ekAdaza prastaTA: syusteSAM pratyekamantaram / yojanAnAM sahasrANi, nava sapta zatAni ca // 116 // pratiprataramekaiko, bhavecca narakendrakaH / madhyabhAgo'tha nAmAni, teSAM jJeyAnyanukramAt // 117 // dhaniko dhanakazcaiva, manako vanakastathA / ghaTTasaMghaTTajihAkhyA, apijihvastathAparaH // 118 // lolaca lolAvartazca, ghanalolastathaiva ca / pratiprataramebhyo'STAvaSTau syurnarakAlayAH // 119 // tatrAdyaprataramadhyanarakAdAvalI prati / SaTtriMzat dikSu narakAH, paJcatriMzat vidikSu ca // 120 // prathame paGktigA: paJcAzItiyuktaM zataddhayam / dvitIyAdiSu caikaikahInAH syuH sarvapaGktayaH // 121 // dvitIyapratare tasmAt, dvizatI saptasaptatiH / tRtIye paGktinarakA, dvizatyekonasaptatiH // 122 // caturthe paGktinarakA, dve zate saikaSaSTike / paJcame dvizatI teSAM, tripaJcAzatsamanvitA // 123 // paJcacatvAriMzadADhye, dve zate SaSTa IritAH / saptamaprastaTe saptatriMzatADhyA zataddhayI // 124 // Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 ekonatriMzadadhike Dhe, zate prastaTe'STame / ekaviMzatyadhike ca, dve zate navame matAH // 125 // zatadvayaM ca dazame, trayodazAdhikaM bhavet / ekAdaze prastaTe ca, paJcottaraM zatadvayam // 126 // SaDviMzatiH zatAni syurnavatiH paJcabhiryutA / vaMzAyAM narakAvAsAH, sarva paGkti gatAH kila // 127 // sahasrAH saptanavatizcaturviMzatilakSaNaH / trizatI paJcabhiryuktA, prAgvatpuSpAvakIrNakAH // 128 // sarve ca narakAvAsA, lakSAH syuH paJcaviMzatiH / vaMzAyAM jJAnibhirdRSTA, jJAnena sarvagAminA // 129 // eSAM saMsthAnamuccatvaM, svarUpaM vedanAdikam / ratnaprabhAvaddhijJeyaM, tryasAyanukramo'pi ca // 130 // SaDaGgulAdhikA ekatriMzatkarA vapurbhavet / prathamaprastaTe vaMzApRthivyAM nArakAGginAm // 131 // dvitIye ca catustriMzatkarA: navAgulAdhikAH / dvAdazAGgulayuksaptatriMzatkarAstRtIyake // 132 // catvAriMzatkarAsturye'dhikapaJcadazAGgulAH / paJcame te tricatvAriMzat sahASTAdazAGgulAH // 133 // karANAM sapta catvAriMzaddhihInAGgulaistribhiH / SaSTe'tha saptame pUrNAH, karA paJcAzadAhitAH // 134 // aSTame ca tripaJcAzat, kraakhygulshaalinH| navame'GgulaSaTkADhyAH, SaTpaJcAzat karA:matAH // 135 // ekonaSaSTihastAnAM, dazame sanavAGgulAH / ekAdaze ca dvASaSTiH, karAH saddhAdazAGgulAH // 136 // sthiti: jaghanyAsyAmAdye'mbudhimAnA'parA tu sA / kRtaikAdazabhAgasyAmbudhairbhAgaddhayAnvitA // 137 // dvitIyaprastaTe lavI, dvibhAgasahito'mbudhiH / utkRSTA caikAdazAMzaizcaturbhiradhiko'mbudhiH // 138 // tRtIye prastaTe vArdhircaturbhAgayuto laghuH / SaDbhirbhAgairyutazcAbdhirutkRSTA sthitirAhitA // 139 // jaghanyA prastaTe turya, SaDbhAgayutavAridhiH / utkRSTA cASTabhirbhAgairyukta ekaH payonidhiH // 140 // paJcame'lpIyasI bhAgairaSTabhiH saha vAridhiH / garIyasI cAtra bhAgairdazabhiH saha toyadhiH // 141 // dazabhAgAnvitazcAbdhiH, SaSTe tu syAjjaghanyataH / utkarSatazcaikabhAgasaMyuktaM sAgaradvayam // 142 // sAgaradvayamekAMzasaMyuktaM saptame laghuH / tribhirekAdazAMzaizca, yuktamabdhidvayaM guruH // 143 // aSTame tu tribhirbhAgaH, sahAbdhidvitayaM laghuH / aJcitaM paJcabhirbhAgairvAridhidvitayaM guruH // 144 // navame'lpIyasI paJcabhAgADhyamambudhidvayam / payodhidvitayaM saptabhAgopetaM garIyasI // 145 // jaghanyA dazame saptabhAgADhyaM sAgaradvayam / utkRSTA sAgaradvandaM, bhAgairnavabhiranvitam // 146 // navabhAgAnvitavArdhiddhayamekAdaze laghuH / utkRSTA ca vAridhInAM, saMpUrNa tritayaM bhavet // 147 // prAgvat lezyA ca kApotI, hyavadhegocaro guruH / gavyUtAnAM trayaM sArddha, gavyUtatritayaM laghuH // 148 // nArakacyavanotpattiviraho'tra jaghanyataH / samayaM yAvadutkarSAt dinAni sapta kIrtitaH // 149 // iti zarkarAprabhApRthivI // 2 // atha zailAbhidhA pRthvI, tRtIyA parikIrtyate / yA vAlukAnA bAhulyAt, gotreNa vAlukAprabhA // 150 // Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 201 asyAM prathamavalaye, viSkambho yojanAni SaT / dvau tribhAgau yojanasya, dvitIye valaye punaH // 151 // paJcaiva yojanAni syu: rvalaye'tha tRtIyake / yojanasya dvAdazAMzairaSTabhiH saha yojanam // 152 / / trayodazabhirityevaM, satRtIyAMzayojanaiH / aloko vAlukApRthvIparyantataH prarUpitaH // 153 // zeSaM ghanodadhyAdisvarUpaM gharmAvat // aSTAviMzatyA sahasraiH, yojanAnAM samanvitam / lakSaM bAhalyamAdiSTamasyAM dRSTajagattrayaiH // 154 // muktvA caikaikaM sahasraM, prAgvadasyAmuparyadhaH / madhye SaDviMzatisahasrADhyaikalakSayojanam // 155 // nava syuH prastaTAsteSAM pratyekamidamantaram / sahasrANi dvAdazaiva, trizatI paJcasaptatiH / / 156 / / pratiprataramekaiko, madhye syAnnarakendrakaH / te ca taptastApitazca tapanastApanastathA / / 157 / / nidAghazca prajvalitaH, para ujjvalitAbhidhaH / tathA saMjvalitAbhikhyaH saMprajvalitasaMjJakaH // 158 // ebhyazca paGktayo dikSu, vidizAsu ca nirgatAH / paJcaviMzatirAvAsAstatra digvarttipaGktiSu / / 159 / / vidizApaGktiSu caturviMzatirnarakAlayAH / prathamapratare saptanavatyADhyaM zataM same / / 160 / / dvitIyAdiprastaTe syuH, zreNya ekaikavarjitAH / tato dvitIya ekonanavatyADhyaM zataM same / / 161 // saikAzIti tRtIye taccaturthe satrisaptati / paJcame pratare proktaM paJcaSaSTiyutaM zatam // 162 // SaSTe ca prastaTe saptapaJcAzaM sammataM zatam / zatamekonapaJcAzadyuktamuktaM ca saptame // 163 // aSTame tvekacatvAriMzatopetaM zataM matam / trayastriMzaM zataM caikaM, navame prastaTe bhavet // evaM caturdazazatI, paJcAzItisamanvitA / vAlukAyAM paGktigatAH, sarve'pi narakAlayAH // 165 // sahasrANyaSTanavatistathA lakSAzcaturdaza / zatAH paJca paJcadazAdhikA: puSpAvakIrNakAH // 166 // evaM ca vAlukApRthvyAM, narakAH sarvasaMkhyayA / lakSAH paJcadaza proktAstattvajJAnamahArNavaiH // 167 // zeSaM sarvaM svarUpaM dharmAvat // 164 // dvASaSTiH pANayaH sArddhAH, prathamaprastaTe tanuH / sArddhasaptAGgulADhyAzca, dvitIye saptatiH karAH // 168 // tRtIye'STasaptatiste, saMyuktA aGgulaistribhiH / turye sArddhAGgulanyUnAH, SaDazItiH karAH kila / / 169 // paJcame ca trinavatiH, karA: sASTAdazAGgulAH / ekottarazattaM SaSThe'dhyarddhatrayodazAGgulAH // 170 // navottaraM zataM hastAH, saptame sanavAGgulAH / sArddhAGgulacatuSkADhyaM zataM saptadazottaram // 171 // karANAmaSTame jJeyaM, navamaprastaTe tathA zataM sapAdaM saMpUrNa, dvighnaM tUttarakhaikriyam // 172 // prathame'bdhitrayaM laghvI, sthitirutkarSato'mbudhe: / navabhAgIkRtasyAMzacatuSkADhyAstrayorNavAH // 173 // eSaiva ca dvitIye syAjjaghanyA paramA punaH / vArddhitrayaM proktarUpairbhAgairaSTabhiraJcitam // 174 // tRtIye tu jaghanyAbdhitrayaM bhAgaiH sahASTabhiH / utkarSatastribhirbhAgairyuktamabdhicatuSTayam // 175 // Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 bhAgatrayAnvitaM turye, jaghanyAbdhicatuSTayam / utkarSataH saptabhAgayuktamabdhicatuSTayam // 176 // eSaiva pratare ladhvI, paJcame parikIrtitA / utkarSato dvibhAgADhyA, prajJaptA paJcasAgarI // 177 // SaSThe jaghanyataH paJcapArAvArI dvibhAgayuk / utkarSataH paJcapArAvArI SaDbhAgasaMyutA // 178 // iyameva jaghanyA ca, saptamapratare bhavet / yuktAnyekena bhAgena, paramA sAgarANi SaT // 179 // sAgarANi SaDekAMzasaMyuktAnyaSTame laghu / utkRSTA SaT sAgarANi, paJcabhAgayutAni ca // 180 // navame paJcabhAgADhyA, jaghanyA SaT payodhayaH / utkarSataH sthitizcAtra, saMpUrNAH sapta sAgarAH // 18 // prathamapratare cAtra, keSAMcinnArakAGginAm / kApotalezyA sarveSu, nIlalezyApareSu ca // 182 // sthiti: kApotalezyAyA, bhavedutkarSato'pi yat / palyopamAsaMkhyabhAgAbhyadhikaM sAgarastrayam // 183 // dvitIyAdiprastaTe tu, jaghanyApi na sA sthiti: / tadAdya eva pratare, kApotyasyAmiti sthitam // 184 // tatrApi palyAsaMkhyAMzAdhikAmbhodhitrayAvadhi / bibhratAmAyureSA syAnnIlaivAto'dhikAyuSAm // 185 // sajAtIyApi lezyA syAdadho'dho'nukramAdiha / kliSTA kliSTatarA kliSTatamA sarvAsu bhUbhiSu // 186 // utkarSato'vadhikSetraM, gavyUtatrayamatra ca / jaghanyatazca gavyUtadvayaM sArddhaM tadAhitam // 187 // atrotpatticyavanayorantaraM paramaM bhavet / dinAni paJcadaza tajjaghanyaM samayAtmakam // 188 // iti vAlukAprabhApRthivI // 3 // athAJjanAbhidhA pRthvI, caturthIyaM nirUpyate / yA proktA paGabAhulyAt, paGkaprabheti gotrata: // 189 // saptayojanavistIrNamasyA valayamAdimam / sapAdapaJcapAdonadayamAne kramAt pare // 190 // caturdazabhirityevaM, saMpUrNairnanu yojanaiH / paGkaprabhAyAH paryantAdalokaH parikIrtitaH // 191 // lakSaM sahajaiviMzatyAdhikaM bAhalyamatra ca / muktvA sahasramekaikaM, prAgvadatrApyuparyadhaH // 192 // madhye cASTAdazasahasrADhyayojanalakSake / bhavanti prastaTAH sapta, teSAM pratyekamantaram // 193 // yojanAnAM sahasrANi, SoDazaikaM tathA zatam / saSaTSaSTi dau tribhAgau, yojanasyeti kIrttitam // 194 // pratiprataramekaiko, bhavecca narakendrakaH / te cAmI gaditA AranArau mArastathAparaH // 195 // varcastamaH khADakhaDastathA khaDakhaDAbhidhaH / pratiprataramebhyazca, prAgvadaSTASTapaGktayaH // 196 // syuH SoDaza paJcadazAvAsA dikSu vidikSu ca / zataM sapAdaM prathamapratare sarvasaMkhyayA // 197 // dvitIyAdiSu caikaikahInA aSTApi paGktayaH / tato dvitIyapratare, sarve saptadazaM zatam // 198 // navottaraM tRtIye tat, turye ekottaraM zatam / paJcame ca trinavatiH, paJcAzItizca SaSTake // 199 // sarve ca paGktinarakAH, saptame saptasaptatiH / saptAdhikA saptazatI, sarve'syAM paGktisaMzrayAH // 200 // sahasrA navanavatirnava lakSAstathA pare / dvizatI satrinavatirasyAM puSpAvakIrNakAH // 201 // Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 203 evaM ca sarve narakAvAsAH paGkaprabhAkSitau / nirdiSTA daza lakSANi, sAkSAtkRtacarAcaraiH // 202 // ita Arabhya no pIDAH, paramAdhArmikodbhavAH / tato'syAM dvividhA eva, kSetrajAzca mithaHkRtAH // 203 // parametAH prAktanAbhyo'nantAnantaguNAdhikAH / tIvrAstIvratarAstIvratamAzcAnukramAdadhaH // 204 // tatrApyatroparitanapratareSu bahuSvapi / uSNA stokeSvadhaH stheSu, zItA ca kSetravedanA // 205 // uSNeSu ca narakeSu, nArakA: zItayonayaH / narakeSu ca zIteSu, nArakAH uSNayonayaH // 206 // sarveSvapi narakeSu, jJeya evaM viparyayaH / nArakotpattidezAnyakSetrayoH so'tiduHkhadaH // 207 // haimatriSaSTicarite saptamaparvaNi tvatrApi paramAdhArmikakRtA vedanoktA, tathAhi-"siMhAdirUpaiH vikRtaistatra zambUkarAvaNau / lakSmaNena samaM kRddhau, yuddhyamAnau dadarza sa: naivaM vo yuddhyamAnAnAM, duHkhaM bhAvIti vAdinaH / paramAdhArmikA: kuddhA, agnikuNDeSu tAnyadhuH // zataM sapAdaM hastAnAM, prathame'GgaM dvitIyake / syAt SaTcatvAriMzatamUnaM caturbhiragulaiH // 208 // karAstRtIye SaTSaSTizataM saSoDazAGgulam / saptAzItizataM turye'Ggulai'dazabhiryutam // 209 // aSTAdhike dve zate ca, paJcame'STAGgulAdhike / SaSThe ca prastaTe dehamAnaM hastazatadvayam // 210 // ekonatriMzatA hastaizcaturbhizcAGgulairyutam / saptamaprastaTe deho, hastAH sArddha zataddhayam // 211 // prathamaprastaTe'thAyurjaghanyaM saptasAgarI / utkRSTA sA tribhirvAIibhAgairyuktA ca sAptikaiH // 212 // dvitIyaprastaTe tveSA, jaghanyA kIrttitA sthitiH / utkRSTA SaTsAptikAMzasametAH saptavArddhayaH // 213 // tRtIye tu jaghanyaiSA, gaditA paramA punaH / dvAbhyAM sAptikabhAgAbhyAM, saMyuktA aSTa sAgarAH // 214 // aSTAbdhayo dvibhAgADhyAsturye jaghanyata: sthitiH / paJcabhiH sAptikairbhAgaH, sahASTAmbhodhaya: parAH // 215 // paJcame paJcabhirbhAgaH, sahASTasindhavo laghuH / ekena sAptikAMzena, sahotkRSTA navArNavAH // 216 // SaSTe jaghanyA tvekAMzasaMyuktA sAgarA nava / caturbhiH sAptikairbhAgaH, sahotkRSTA navAbdhayaH // 217 // iyameva jaghanyena, saptame sthitirAsthitA / utkarSataH sthitizcAtra, jinairuktA dazAbdhayaH // 218 // nIlA bhavedatra lezyA, paramo'vadhigocaraH / gavyUtadayamadhyarddha, gavyUtadvitayaM laghuH // 219 // utpattezcyavanasyApi, nArakANAmihAntaram / mAsamekaM bhavejjyeSThaM, jaghanyaM samayAvadhi // 220 // iti paGkaprabhApRthivI // 4 // atha riSTAbhidhA pRthvI, paJcamI parikIrtyate / yA dhUmarUpabAhulyALUmaprabheti gotrata: // 221 // valayasyeha viSkaMbhaH prathamasya prarUpitaH / yojanasya tRtIyAMzasaMyutA saptayojanI // 222 // dvitIyavalaye sArddhapaJcayojanavistRtiH / tRtIye ca dvAdazAMzairdazabhiH saha yojanam // 223 // ityevaM paJcadazabhiryojanaizca samantataH / syAdalokastRtIyAMzanyUnai--maprabhAntataH // 224 // Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 aSTAdazasahasrADhyalakSayojanasaMmitam / bAhalyamasyAmuditamuditAmitavAGmayaiH // 225 // muktvA sahasramekaikaM, prAgvadatrApyuparyadhaH / madhye'tra SoDazasahasrADhyojanalakSake // 226 // bhavanti prastaTAH paJca, teSAM pratyekamantaram / yojanadizatI sArdhA, sahanAH paJcaviMzatiH // 227 // teSu pratyekamekaikaH, kathito narakendrakaH / khAtastamoH bhramazcAndhastathAMdhatamaso'pi ca // 228 // pratiprataramebhyazca, nirgatA aSTa paGktayaH / catasro diggatAstaddhat, catasraH syurvidiggatAH // 229 // dikpaGktiSu nava nava, bhavanti narakAzrayAH / parAsvaSTASTa sarvAgramAye ekonasaptatiH // 230 // pratiprataramekaikahInA aSTApi paGktayaH / tato dvitIye pAGkteyA, ekaSaSTiH prarUpitAH // 231 // tRtIye ca tripaJcAzat, turIye prastaTe punaH / paJcacatvAriMzadeva, saptatriMzacca paJcame // 232 // evaM paGktigatAH sarve, dvizatI paJcaSaSTiyuk / zeSAH puSpAvakIrNAstu, lakSayordritayaM tathA // 233 // sahasrA navanavatiH, zatAni sapta copari / paJcatriMzaditi trINi, lakSANi sarvasaMkhyayA // 234 // paprabhAvaddhijJeyA, dvidhA pIDAtra kintviha / stokeSu narakeSUSNA, zeSeSu zItavedanA // 235 // karANAM dvizatI sArddhA, prathame prastaTe tanuH / dvitIye trizatI dvAdazottarAH dvAdazAGgulA: // 236 // hastAH tRtIye trizatI, paJcasaptatisaMyutA / sArdhasaptatriMzadADhyA, turye catuHzatI karAH // 237 // zatAni paJca hastAnAM, paJcame prastaTe jinaiH / paJcamajJAnapaTubhistanumAnaM nirUpitam // 238 // dazAbdhayo jaghanyena, prathamaprastaTe sthitiH / utkRSTA ca paJcabhAgIkRtasya jaladheH kila // 239 // yuktA dvAbhyAM vibhAgAbhyAmekAdaza payodhayaH / eSaiva ca jaghanyena, dvitIyaprastaTe bhavet // 240 // jyeSThA cAtra yutA bhAgaizcaturbhiAdazAbdhayaH / iyameva jaghanyena, tRtIyapratare sthitiH // 241 // utkarSatastRtIye ca, syuzcaturdaza vArddhayaH / paJcabhAgIkRtasyAbdhe genaikena saMyutAH // 242 // eSA laghuzcaturthe syAdutkRSTAtra sthitiH punaH / tribhiH pUrvoditairyutAH paJcadazAbdhayaH // 243 // paJcamezatrayopetA, laghuH paJcadazAbdhayaH / utkRSTA ca saptadaza, saMpUrNA jalarAzayaH // 244 // keSAJcidAdyapratare, nArakANAM bhavediha / nIlalezyA yadutkarSAdapyasyAH sthitirAhitA // 245 // palyopamAsaMkhyabhAgAdhikA daza payodhayaH / tato'dhikasthitInAM tu, teSAM kRSNaiva kevalam // 246 // gavyUtadbhayamutkRSTo, bhavedavadhigocaraH / jaghanyatastu gavyUtaM, sArddhamukto'tra pAragaiH // 247 // cyavanotpattiviraho, nArakANAM bhavediha / mAsayorddhayamutkarSAjjaghanyAtsamayAvadhiH // 248 // iti dhUmaprabhApRthvI // 5 // maghAbhidhA'tha pRthivI, SaSThI spaSTaM nirUpyate / tamasAmatibAhulyAdyA gotreNa tamaHprabhA // 249 // tRtIyAMzonitAnyaSTau, yojanAni ghanodadheH / valaye vistRtiH SaT ca, pAdonAni dvitIyake // 250 // Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 205 yojanaM yojanasya dvAdazabhAgIkRtasya ca / bhAgA ekAdazetyuktA, tRtIye valaye miti: // 251 // yojanaiH paJcadazabhistRtIyabhAgasaMyutaiH / bhavatyevamalokazca, maghAparyantabhAgataH // 252 / / lakSamekaM yojanAnAM, saSoDazasahasrakam / bAhalyamasyAM nirdiSTaM, prAgvadatrApyuparyadhaH // 253 // muktvA sahamamekaikaM, madhye syuH prastaTAstrayaH / sahasrANi dvipaJcAzat, sArddhAnyeteSu cAntaram // 254 // himavAIlalallakAstrayo'mI narakendrakAH / kramAt triSu prastaTeSu, prAgvadebhyo'STa paGktayaH // 255 // dizyapaGktiSu catvArazcatvAraH narakAlayA: / trayastrayaH vidikSvevamekonatriMzadAdime // 256 // dvitIyAdiSu caikaikahInA aSTApi paGktayaH / evaM dvitIyapratare, pAGkteyA ekaviMzatiH // 257 // trayodaza tRtIye syutriSaSTiH sarvasaMkhyayA / maghAyAM paGktinarakAH, zeSAH puSpAvakIrNakAH // 158 // sahasA navanavatiH, zatAni nava copari / dvAtriMzaditi sarvAgraM, lakSaM paJconamAhitAH // 259 // vedhAtra vedanA kintu, zItaiva kSetravedanA / mithaHkRtA vedanAzca, vinA praharaNairiha // 260 // maghAmAghavatIjAtAH, zastrANi na hi nArakAH / vikurvituM zaknuvanti, tathA bhavasvabhAvataH // 261 // tataH praharaNAbhAvAt, mitho'GgeSu pravezitaiH / vajratuNDakunthurUpaiH, pIDayanti vikurvitaiH // 262 // tathoktaM jIvAbhigame / chaTThasattamAsu NaM puDhavIsu neraDyA mahaMtAI lohiyakuMthurUvAiM vayaramayatuMDAI gomayakIDasamANAiM viuvittA annamannassa kAyaM samaturaMgemANA 2 khAemANA 2 sayaporA kimiyA iva dAlemANA 2 anto 2 aNupavisemANA veyaNaM ureti // atra samaturaMgemANA 2 iti samaturaMgAyamANA azvA ivAnyonyamArohanta ityarthaH / sayaporA kimiyatti zataparvakRmaya: ikSukRmayaH // prathamaprastaTe hastAH, zatAni paJca bhUghanam / zatAni sapta sArddhAni, dvitIyaprastaTe tanuH // 263 // sahasaM pANayaH pUrNAH, tRtIyaprastaTe vapuH / sthiti: jaghanyA prathame, syAt saptadaza vArddhayaH // 264 // tribhAgIkRtapAthodherbhAgadvayasamanvitAH / utkarSata: sthitizcAdyaprastaTe'STAdazAbdhayaH // 265 // dvitIye laghureSaiva, jyeSThA viMzatirabdhayaH / vATTestridhA khaNDitasya, bhAgenaikena saMyutAH // 266 // iyameva jaghanyena, tRtIyaprastaTe sthitiH / utkarSatazca sampUrNA, dvAviMzatipayodhayaH // 267 // avadheviSayo jyeSThaH, sArdhagavyUtasammitaH / laghIyAMzcaikagavyUtamAna: prokto'tra tAttvikaiH // 268 // antaraM maraNotpattyorjaghanyaM samayAvadhi / catuSTayaM ca mAsAnAmutkRSTaM tannirUpitam // 269 // iti tama:prabhApRthvI // 6 // atha mAghavatI nAmnA, saptamI kathyate mahI / yA ghoradhvAntarUpatvAt, gotrAt tamastamaHprabhA // 270 // prathame yojanAnyaSTau, dvitIye yojanAni SaT / tRtIye Dhe yojane ca, valayAtatayaH kramAt // 271 // Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 evaM SoDazabhiH pUrNojanairjinabhAnubhiH / tamastamAyA: paryantAdalokaH parikIrtitaH // 272 // lakSamekaM yojanAnAM, sahasrairaSTabhiH saha / bAhalyamasyAmAdiSTamatra coparyadhaH pRthak // 273 // dvipaJcAzat sahasrANi, sArddhAnyunmucya madhyataH / eka eva prastaTaH syAt, sahasratritayonnata: // 274 // lakSayojanavistArastanmadhye narakendrakaH / apratiSTAnako nAmnA, tasmAtprAgvaccaturdizam // 275 // ekaiko narakAvAsastryasro bhUribhayaGkaraH / asaMkhyayojanAyAmaviSkambhaparidhiH smRtaH // 276 // tathAhi, prAcyA kAla: pratIcyAM ca, mahAkAla iti smRtaH / mahAroruruttarasyAM, rorudakSiNato bhavet // 277 // vidikSu cAtra naiko'pi, tatpaGktInAM parikSayAt / prataro'yaM yadekonapaJcAzattama AhitaH // 278 // tamaHprabhAvadbhijJeyA, dvividhAtrApi vedanA / sarvotkRSTA tIvratamA'nantajA sarvato'pi hi // 279 // dehamAnaM bhavedatra, sahasradvitayaM karAH / svAbhAvikaM kRtrimaM tu, sarvatra dviguNaM bhavet // 380 // dvAviMzatirjaladhayaH, sthitiratra jaghanyataH / utkarSatastu sampUNAstrayastriMzatpayodhayaH // 281 / / nArakodvarttanotpattiviraho'tra jaghanyataH / samayaM yAvadutkarSAt, SaNmAsAvadhirAhitaH // 282 // gavyUtaM ca tadardhaM cotkarSAjjaghanyataH kramAt / avadherviSayaH prokto, jinairdraSTajagattrayaiH // 283 // athAsu yeSAM jIvAnAM, yaizca saMhananairgatiH / labdhizcAbhyo nirgatAnAM, yA syAttatsarvamucyate // 284 // saMmUchimA hi tiryaJca, utkarSAt prathamAM kSitim / yAvadutpadyanta ete, na dvitIyAdiSu dhruvam // 285 // tatrApyeSAM dazAbdAnAM, sahasrANi sthitilaghuH / jyeSThA palyAsaMkhyabhAgo, bhavennAta: parA punaH // 286 // utpadyamAnAzcaite'tra, prAgjanmabodhimAMdyata: / aparyAptatve labhante havyaktamapi nAvadhim // 287 // tathAha-jIvAbhigame / neraiyA acchegaiyA duannANi acchegaiyA tiannANi // dvitIyAmeva yAvacca, garbhajAtA: sarIsRpAH / tRtIyAvadhi gacchanti, gRdhrAdyAH pApapakSiNaH // 288 // kSmAM caturthImeva yAvatsiMhAdayazcatuSpadAH / tathora:parisarpAstA, paJcamI yAvadeva ca // 289 // striyaH SaSTImeva yAvadyAnti yAvattamastamAm / narA mahArambhamagnA, matsyAdyAzca jalAGginaH // 290 // sasevArttasaMhananA, AdyapRthvIdrayAvadhi / yAnti yAvattRtIyAM ca, kIlikAJcitabhUdhanAH // 291 // sArdhanArAcAzcaturthI, sanArAcAzca paJcamIm / SaSTIM yAvatsaRSabhanArAcA atha saptamIm // 292 // savajrarSabhanArAcA, eva gacchanti nApare / narake gacchatAmeSAmeSotkarSAdbhavedgatiH // 293 // AdyakSamAdyapratare, sarveSAM sA jaghanyataH / jaghanyotkRSTayormadhye, madhyAgatiranekadhA // 294 // AdyAyA eva coddhRtA, bhavanti cakravartinaH / pRthivIbhyo na zeSAbhyastathA bhavasvabhAvata: // 295 // evamAyayAdeva, baladevArddhacakriNau / AyatrayAdeva tIrthaGkarA nAntyacatuSTayAt // 296 // udvRttAH syurkevalina:, AdyapRthvIcatuSTayAt / antyatrayAgatAnAM tu, kaivalyaM naiva saMbhavet // 297 // Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 207 cAritriNo bhavantyAdyapaJcakAdAdyaSaTkataH / udRttA dezaviratAH, syuH saptabhyo'pi sadRzaH // 298 // etAzca labdhIH prAkkluptapuNyaudhA narakeSu tu / prAgbaddhAyurvazotpannA, labhante nAnyanArakAH // 299 // ye syustIrthakarAste'pi, prAgbaddhanarakAyuSaH / pazcAttaddhetubhirbaddhatIrthakRnnAmakarmakAH // 300 // tato baddhAyuSkatayA'nubhUya nArakasthitim / udRtya nArakebhya: syurarhantaH zreNikAdivat // 301 // garbhajeSu nRtiryasUtpadyante saMkhyajIviSu / SaDbhyastAdRzatiryakSu saptamyA nirgatAH param // 302 // kiMca, sarvAsvapi kSitiSpAsu, nArakA: kecanAnaghAH / navInamapi samyaktvaM, labhante karmalAghavAt // 303 // paJcendriyavadhairmAMsAhArairmahAparigrahaiH / mahAraMbhaizca badhnanti, narakAyuH zarIriNaH // 304 // ___tathoktam / baMdhai narayAu mahAraMbhapariggaharao ruddo // sthAnAGge'pi / cAhiM ThANehiM jIvA neraDyAuyattAe kammaM pakareMti / taM0 mahAraMbhayAe mahApariggahAe kuNimAhAreNaM paMcidiyavaheNaM // aharnizaM nArakANAM, duHkhamAyuHkSayAvadhi / pIDAbhiH pacyamAnAnAM, prAgbhUrikRtapApmanAm // 305 // tathoktaM jIvAbhigame / acchinimIlaNamittaM, nathi suhaM dukkhameva aNubaddham / narae neiyANaM, ahonisaM paccamANANAm // kadAcideva yatsaukhyamalpakAlaM tadalpakam / upapAtAdibhirvakSyamANairbhavati hetubhiH // 306 // tathoktam- uvavAeNa va sAyaM, neraDyA devakammuNA vAvi / ajjhavasANanimittaM, ahavA kammANubhAveNa // tathAhi-- vinAGgadAhacchedAdi, mRto ya: pUrvajanmani / nArako nAtipIDArtta, utpadyetAsya tatkSaNe // 307 // na prAgbhavAnusambaddhaM, nApi kSetrAdisambhavam / asAtaM sAtamityasyopapAtasamaye bhavet // 308 // pUrvamitraM suraH kazciyathA kRSNasya sAtvataH / karoti pIDopazama, tadAmI devakarmaNA // 309 // kiyatkAlaM sukhaM kiJcillabhante'tha tataH param / kSetrAdyanyatarA pIDA, teSAM prAdurbhaveddhavam // 310 // samyaktvalAbhe prathama, cakSurlAbhe ivAndhalAH / tataH paraM cAhadAdiguNAnAmanumodanAt // 311 // evamadhyavasAyena, sukhamAsAdayantyamI / apekSya jinajanmAdi, sAtakarmodayena vA // 312 // katiciditi ciduccA nArakAstArakANA-mucitamanusarantastIrthakRnnAmakarma / sukulajanimavApya prAptacAritracaryAH / jinapatipadabhAjaH prApnuyuH mokSalakSmIm // 313 // vizvAzcaryadakIrtikIrtivijayazrIvAcakendrAntiSa-drAjazrItanayo'taniSTa vinaya: zrItejapAlAtmajaH / kAvyaM yatkila tatra nizcitajagattatvapradIpopame / sargazcArutamazcaturdazatamo'pUrvaH samApta: sukham // 314 // iti zrI lokaprakAze caturdazaH sargaH samAptaH // Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 atha paJcadazaH sargaH / ujjijIva jarAsaMghajarAjarjaritaM javAt / yato yadubalaM so'stu, pIyUSapratimaH zriye // 1 // tiryaglokasya svarUpamatha kiJcidvitanyate / mayA zrIkIrtivijayArNavaprAptazrutazriyA // 2 // tatra ca, tiryaglokavartino'pi, yojanAnAM zatA nava / gharmApiNDasthitA AdyAstadarNanaprasaMgataH // 3 // uktA adholoka eva, tatrasthA vyantarA api / ratnaprabhoparitalaM, varNayAmyatha tatra ca // 4 // santi tiryagasaMkhyeyamAnA dIpapayodhayaH / sArdhAddhArAmbhodhiyugmasamayaiH pramitAzca te // 5 // tatra jambUddhIpanAmA, prathamo madhyata: sthitaH / lavaNAbdhistamAveSTyAvasthito valayAkRtiH // 6 // tamAveSTya punIpo, dhAtakIkhaNDasaMjJakaH / tamapyAveSTya paritaH, sthita: kAlodavAridhiH // 7 // kakSIkRtya ca kAlodaM, puSkaradIpa AsthitaH / puSkaradvIpamAveSTya, sthita: puSkaravAridhiH // 8 // evamagre'pi sakalA:, sthitA dIpapayodhayaH / paraH pUrvaM samAveSTyAbdhayo dvIpasamAbhidhAH // 9 // te caivamvAruNIvaranAmA ca, dvIpo'bdhirvAruNIvaraH / varuNavaretyeSApi, zrUyate'sya zrute'bhidhA // 10 // tataH kSIravaro dvIpaH, kSIrodazvAsya vAridhiH / tato ghRtavaro dvIpo, ghRtodaH punarambudhiH // 11 // tata ikSuvaro dvIpa, ikSudazca tadambudhiH / nandIzvarAbhidho dvIpo, nandIzvarodavAridhiH // 12 // syustripratyavatArANi, nAmadheyAnyataH param / aruNaprabhRtiddhIpAbdhInAM tasmAttathA bruve // 13 // aruNazcAruNavaro'ruNavarAvabhAsakaH / kuNDalaH kuNDalavarastathA tadavabhAsakaH // 14 // zaGkhaH zaGkhavara: zajavarAvabhAsa ityapi / rucako rucakavarastathA tadavabhAsakaH // 15 // bhujago bhujagavarastadavabhAsako'pi ca / kuzaH kuzavarazcaiva, kuzavarAvabhAsakaH // 16 // krauJcaH krauJcavara: krauMcavarAvabhAsako'pi ca / ekaviMzatirityete, samanAmAbdhiveSTitAH // 17 // evaM cAmI asaMkhyatvAnniyatairnAmabhiH katham / zakyante vaktumityatrAmnAyo nAmnAM nirUpyate // 18 // vibhUSaNAni vastrANi, gandhA: padmotpalAni ca / tilakAni nidhAnAni, ratnAni sarito'drayaH // 19 // padmAdayo hudAH kacchApramukhA vijayA api / vakSaskArAdrayo varSadharAca kurumandarAH // 20 // saudharmapramukhAH svargAH, zakrAdayaH surezvarAH / candrasUryagraharukSatArA: kUTAni bhUbhRtAm // 21 // ityAdi zastavastUnAM, yAni nAmAni viSTape / dIpAbdhayaH syustaiH sarvai striza: pratyavatAritaiH // 22 // ekaikenAbhidhAnenAbhidheyAste'pyasaMkhyazaH / yathA jambUdIpanAmnA, dIpA pare'pyasaMkhyaza: // 23 // yAvadevaM kramAt dIpaM, sUryavarAvabhAsakam / pariveSTya sthitaH sUryavarAvabhAsavAridhiH // 24 // Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 209 tatazcaikaikena nAmnA, na tripratyavatAraNam / devadIpo devavAdiH, nAgadIpastadambudhiH // 25 // yakSadIpo yakSavAdhi tadIpastadambudhiH / svayaMbhUramaNadIpaH, svayaMbhUramaNAmbudhiH // 26 // jambUddhIpAdayazcaite, sthAnaddhiguNavistRtAH / sarve svayaMbhUramaNArNavAntA dvIpavAddharyaH // 27 // jambUdvIpAyathA sindhuH, lavaNo dviguNaratataH / dhAtakIkhaNDa ityevamantyAt dIpAt tadambudhiH // 28 // tatrAyaM sarvata: kSullaH, sarvAbhyantarata: sthitaH / viSvak prataravRttazca, pUrNendumaNDalAkRtiH // 29 // asya dvIpasyAdhipaterekapalyopamAyuSaH / maharddhikAnAdRtAkhyadevasyAzrayabhUtayA // 30 // jambbA nAnAratnamayyA, vakSyamANasvarUpayA / sadopalakSito dvIpo, jambUdIpa iti smRtaH // 31 // nityaM kusumitaistatra, tatra deze virAjate / vanairanekairjambUnAM, jambUdvIpastato'pi ca // 32 // viSkambhAyAmatazcaiSa, lakSayojanasammitaH / paritaH paridhistvasya, zrUyatAM ya: zrute zrutaH // 33 // lakSatrayaM yojanAnAM, sahasrANi ca SoDaza / krozAstrayasvadadhikamaSTAviMzaM dhanuHzatam // 34 // trayodazAGgulAssArdhA, yavAH paJcaikayUkikA / jambUdIpasya gaNitapadaM vakSye'tha tattvadaH // 35 // zatAni sapta koTInAM, navati: koTaya: parAH / lakSANi saptapaJcAzat, SaTsahasronitAni ca // 36 // sArdhaM zataM yojanAnAM, pAdonakrozayAmalam / dhanUMSi paJcadaza ca, sArdhaM karadvayaM tathA // 37 // ayaM bhAvaHiyanti jambUddhIpasya, yojanapramitAni vai / caturasrANi khaNDAni, syuH krozAdyatiricyate // 38 // asau sahasrANi navanavatiH syAtsamucchritaH / sAdhikAni yojanAnAmUrdhvAdhazca sahasrakam // 39 // udvedhocchrayayoge tu, syAdUrvAdhaH prmaanntH| jambUdvIpo yojanAnAM, lakSamekaM kilAdhikam // 40 // AhajalAzayAdau zailAdau, vyavahAro hi sammataH / uddhedhoccatvayorjambUdvIpe sa tu kathaM bhavet ? // 41 // atra brUmaHhIyamAnA pratIcyAM bhUrgharmAyAM samabhUtalAt / sahasrayojanoNDA'nte, syAt kramAddhijayaddhaye // 42 // tatrAdho laukikagrAmAH, santi sarveSu teSu ca / dvIpasyAsya vyavahArAttAvAnuDhedha ucyate // 43 // jambUddhIpArhatAmetatsumeroH pANDuke vane / abhiSekazilotsaGge'bhiSekaH kriyate yataH // 44 // jambUdIpavyavahAraM, merau saMbhAvya suSTu tat / prajJaptaM tAvaduccatvaM, jambUdvIpasya tAttvikaiH // 45 // __ tathAha jambUdIpaprajJaptyAm - "egaM joaNasahassaM ubveheNaM // NavaNautijoaNasahassAiM sAiregAiM uDDhe uccatteNaM / sAiregaM joaNasayasahassaM sabbaggeNaM paNNatte // " Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 pRthyapjIvapudgalAtmA, jambUdvIpo'sti vastuta: / pRthyapjIvapudgalAnAM, pariNAmo yadIdRzaH // 46 // zAzvato'zAzvatazcArya, dravyatastatra zAzvata: / varNagandharasasparzaparyAyaiH syAdazAzvataH // 47 // athAsya jambUddhIpasya, bhAti vajramaNImayaH / prAkArarAgame khyAto, jagatItyaparAkhyayA // 48 // dhenupucchAkRtiH so'STau, yojanAni samucchritaH / yojanAni dvAdazAsya, mUle vistAra Ahita: // 49 // mUlAdutpatyate yAvaddhanuHkrozAdikaM kila / mUlavyAsastAvatonastatra tatrAsya jAyate // 50 // mUlAdUrdhva kozayuge, vyatIte tatra vistRtiH / sArdharudrayojanAni, sarvatraivaM vibhAvyatAm // 51 // evaM ca mUlAdutkrAnte, yojanAnAM catuSTaye / mUlavyAse caturune, syAdristAro'STayojanaH // 52 // tathAsya mUrti pUrNeSu, yojaneSu kilASTasu / mUlavyAse'STabhinyU~ne, vyAso'bdhimitayojanaH // 53 // uktaM jambUddhIpamAnaM jagatyA mUlavistRtiH / bhAvyaivamakhiladIpapAthodhijagatISvapi // 54 // ityarthato vIraMjayaseharakSetravicAravRttau // athAsyoparibhAgasya, caturyojanavistRteH / madhyadeze sarvaratnamayI rAjati vedikA // 55 // sopariSTAdriSTaratnamayI vajramayI tvadhaH / vajrastambhasvarNarUpyaphalakai rUpazobhitA // 56 // narakinnaragandharvavRSoragAvahastinAm / ramyA nAnAvidhai rUpairbhAti sAtimanoramaiH // 57 // tathA tasyAM ratnamayyo, rAjante bahuvallayaH / vAsantIcampakAzokakundAtimuktakAdayaH // 58 // latAca tA: stabakitAH, puSpitA: pallavAnvitAH / praNatAH krIDadamaramithunaprazrayAdiva // 59 // parikSepeNa jagatIsamAnA vistRtA ca sA / zatAni paJca dhanuSAmuttuGgA tvardhayojanam // 60 // sthAne sthAne sarvaratnamayapadmopazobhitA / padmaprAdhAnyato nAmnA, sA padmavaravedikA // 61 // vibhAti vanakhaNDabhyAM, sA padmavaravedikA / ubhayoH pArzvayoH sthUlakulAbhyAmiva nimnagA // 6 // parikSepeNa jagatItulyau tau vanakhaNDakau / sArdhacApazatadvandvanyUnadviyojanAtatau // 63 // evaM ca-vedikAvyAsasaMyukto vistAro vanayorddhayoH / syAtpUrNA jagatIvyAso yojanAnAM catuSTayam // 64 // puSpitaiH phalitaiH zAkhAprazAkhAzatazAlitaiH / anekottamajAtIyavRkSa ramye ca te vane // 65 // virAjate ca bhUbhAga etayorvanakhaNDayoH / marutkIrNapaJcavarNapuSpaprakarapUjitaH // 66 // kasturikailAkarpUracandanAdhikasaurabhaiH / anilAndolanodbhUtavINAdijitvarAravaiH // 67 // atyantakomala nAvaNairvarNyastRNAkuraiH / romodgamairiva bhuvaH surakrIDAsukhaspRzaH // 68 // marutkRtAsphAlanenogiradbhiH madhuradhvanIn / paJcavarNairmaNibhirapyasau''kIrNaH sugandhibhiH // 69 // navaraM vipine'ntaHsthe, na syAttRNamaNidhvaniH / vedikonnattiruddhasya, tAdRgvAyorasaGgateH // 70 // vanayoretayozcitrakarayoH syuH pade pade / puSkariNyo dIrghikAzca, mahAsarovarANi ca // 71 // Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 211 sukhottArAstapanIyatalAH sadbhabhittayaH / nAnAratnabaddhatIrthAH, suvarNarUpyavAlukAH // 72 // kAzcijjAtyAsavarasA, kAzcicca vAruNIrasAH / sudhopamajalA: kAzcit, kAzcidikSurasodakAH // 73 // evaM nAnAsvAdajalA:, zatapatrAdipaGkajaiH / manojJAstAH puSkariNyaH, krIDAbhirbhAti nAkinAm // 74 // spaSTASTamaGgalaiH chatracAmaradhvajarAjibhiH / trisopAnAnyAsu caturdizaM rAjanti toraNaiH // 75 // bhAnti krIDAsarAMsyevaM, yathArha dIrghikA api / caturdizaM trisopAnAdibhirratnamaNImayaiH // 76 // ramyAH krIDAparvatAca, bhAnti tatra pade pade / teSAM pratyekamekaikaH, prAsAdo bhAti mUrdhani // 77 // pratiprAsAdamekaikaM, madhye sajjitamAsanam / asti krauJcAsanaM kvApi, haMsAsanamapi kvacit // 78 // padmAsanaM ca garuDAsanaM siMhAsanaM kvacit / bhadrAsanaM ca makarAsanaM cAtimanoharam // 79 // tathA nAnAkrIDAgRhAH santi, tayoca vanakhaNDayo: / kvacit prekSaNakagRhaM, kvacicca ketakIgRham // 80 // latAgRhaM garbhagRhaM, kvacicca kadalIgRham / kutracit majjanagRhaM, prasAdhanagRhaM kvacit // 81 // pratyekaM ca gRheSveSu, vibhAtyekaikamAsanam / krIDatAM tatra devAnAM, yogyaM ratnamaNImayam // 82 // tathA-mRddhikAmallikAjAtImAlatyAdilatAtate: / ratnAtmanastatra tatra, bhUyAMso bhAnti maNDapAH // 83 // maNDapeSu tathaiteSu, jAtyakAJcananirmitAH / zilAnAM paTTakAH santi, krauJcAdyAsanasaMsthitAH // 84 // eteSu parvateSveSu, gRheSu maNDapeSu ca / dIrghikAdiSu ca svairaM, krIDanti vyantarAmarAH // 85 // parito jagatI bhAti, gavAkSavalayena sA / gavAkSavalayaM tacca, gavyUtaddhitayocchritam // 86 // zatAni paJca dhanuSAM, vistIrNaM cArucitritam / kRtanetramanomoda, surANAM ramaNocitam // 87 // lavaNodasamAsannajagatIbhittimadhyagam / dRzyamAnAdhikutukaM jJAtavyaM sarvataH sthitam // 8 // atredaM gavAkSakaTakaM jambUddhIpaprajJaptivRttau jagatIbhittimadhyagatamuktam // jambUdIpasaMgrahaNIvRttau jagatyA uparyuktam / tathA ca tadgranthaH - "tasyA pArzvadraye'pi dvau vanakhaMDau vedikAmAnadaiyau vidyate / navaraM vistAreNAbhyantaraH sArdhadhanu: zataddhayonayojanayugmapramANaH / bAhyastu vanakhaMDe'rdhASTamadhanuH zatahInayojanayugmamAna: / yatastatrAbhyantarAt vanakhaMDAdadhikAni paJcadhanuHzatAni jAlakaTakenAvaruddhAni" // paraM zrImalayagiripAdaiH na tadvivakSitam / dvayorapi vanakhaNDayorekameva mAnamuktam / tattvaM tu bahuzrutA vidantIti // sarve dIpA: samudrAzca, jagatyaivaM virAjitAH / sarvAsAM jagatInAM ca, svarUpamanayA dizA // 89 // arthatasyAM jagatyAM ca, dvArANi syuzcaturdizam / vijayaM vaijayantaM ca, jayantaM cAparAjitam // 90 // sahasrAn paJcacatvAriMzatamullaMdhya merutaH / yojanAnAM dizi prAcyAM, zItAkUlaMkaSopari // 91 // vijayaM dvAramAkhyAtamevaM vittha parANyapi / dakSiNasyAM pazcimAyAmudIcyAM ca yathAkramam // 92 // Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 pratyekameSAM dvArANAmucchrayo yojanASTakam / vaprabhittisamAnA, hi yuktA dvAreSu tuGgatA // 13 // pratyekaM teSu vistAro, yojanAnAM catuSTayI / krozaM pRthuprrazAkhA, pratyekaM pArzvayorddhayoH // 94 // evaM sAmastyato dAravistAro yadi bhAvyate / tadA sArdhAni catvAri, yojanAni bhavedasau // 95 // tatredaM vijayaM bhUmipradeze vajranirmitam / bhUmerUGkha riSTaratnamayamuktaM jinezvaraiH // 96 // staMbhA sarvatra vaiDUryavaryaratnavinirmitAH // paJcavarNairmaNIratnairnirmitaM tatra kuTTimam // 97 // haMsagarbharatnamayI, dehalyathendrakIlakaH / gomeyaratnaghaTito, dvArazAkhne tathAtra ca // 98 // lohitAMkhyaratnamayyau, paridho vajranirmita: / kapATe api vaiDUryamaye prokte jinezvaraiH // 99 // nAnAmaNimaye tatra, kapATacUlikAgRhe / jyotIrasaratnamayamuttaraGgaM nirUpitam // 100 // vijayasyoparitano, bhAgo bhAti vibhUSitaH / ratnabhedaiH SoDazabhiste cAmI kathitA: zrute // 201 // ratnaM vajraM vaiDUryalohitAkSe masAragallaM ca / api haMsagarbhapulake, saugandhikamaJjanaM rajatam // 10 // jyotIrasamakAJjanapulakaM riSTaM ca jAtarUpaM ca / sphaTikaM caitAH SoDaza, ratnabhidastatra rAjante // 103 // zrIvatsamatsyadarpaNabhadrAsanavarddhamAnavarakalazAH / svastikanandAvattau, dvAropari maMgalAnyaSTau // 104 // dvArasyAsya vajramayo, mADhabhAgaH prakIrtitaH / mADhasya zikharaM raupyamullocastapanIyajaH // 105 // maNivaMzalohitAkSaprativaMzai rajatabaddhabhUbhAgaiH / dvAraM gavAkSakaTakairvirAjate tatsamudradizi // 106 // bhittAvubhayato bhittigulikA: pIThasannibhAH / aSTaSaSTyAdhikaM zataM, zayyAstAvatya eva ca // 107 // ratnAni vyAlarUpANi, maNimayyazca putrikA: / alaGkurvanti tadAraM, maNidAmAdibhUSitam // 108 // tathA niSadanasthAnamekaikaM pArzvayordayoH / tatra dvau drau ca pratyekaM, mAGgalyakalazau matau // 109 // tathA dvau dvau nAgadantau, muktAdAmAdyalaGkatau / tayorUcaM punaH dvau drau, dhUpaghaTyanvitau ca tau // 110 // sAkSAdiva svargikanye, dve dve ca zAlabhaJjike / drau drau ca jAlakaTako, Dhe Dhe ghaNTe zubhasvare // 111 // nAnAgukisalAkINe, dve dve ca vanamAlike / bhramabhramarajhaMkAragItAravamanorame // 112 / / AtmadarzAkRtI drau dau, pIThau prakaNThakAbhidhau / tau ca dviyojanasthUlau, caturyojanavistRtau // 113 // catvAri yojanAnyucco, yojanadrayavistRtaH / teSu pratyekamekaikaH, prAsAdo'sti manorama: // 114 // prAsAdAste tuGgazRGgA, dhvajacchatramanoharA: / siMhAsanaiH savijayadUSyairvirAjitAntarAH // 115 // AsthAnasthAnayoH kiMca, Dhe Dhe stastoraNe tayoH / toraNAnAM puraH zAlabhaJjikAnAM dvayaM dvayam // 116 // tathA ca - dvau nAgadantAvazcebhanarakiMpuruSAGginAm / kinnaroragagandharvavRSabhANAM yugAni ca // 117 // vIthayaH paGktayazcaiSAM, nityaM kusumitA latAH / padmanAgAzokalatAzcampakAmrAdayo'pi ca // 118 // mAMgalyakalazA bhRGgArakAstathAtmadarzakAH / sthAlAni sAkSatAnIva, pAtryaH phalabhRtA iva // 119 // Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 121 // sarvauSadhiprasAdhanabhANDabhRtAH supratiSThakAzcaiva / pIThAtmamanogulikA, yutAH phalakanAgadantAdyaiH // 120 // rAtnAH karaNDakA rAtnA, hayakaNThAdayo'STa ca / caryasteSvaSTavidhAH, paTalAnyapi cASTadhA // tathAhi, puSpairmAlyaikSUrNagandhairvastrasiddhArthabhUSaNaiH / lomahastaizca sampUrNAzcaGgeyaH paTalAni ca // 122 // siMhAsanAtapatre, camarANi samudgakAzca dazabhedAH / pratitoraNameteSAM dvayaM dvayaM bhavati sarveSAm // 123 // samudgakasaGgrahagAthA ceyam telle koTThasamugge, patte coe ya tagara elA ya / hariAle hiMgulae, maNosilA aMjaNasamugge // -- 213 tathAtra vijayadvAre, zatamaSTAdhikaM dhvajAH / pratyekaM cakrAdicihnA, dazadhA te tvamI matAH // 124 // cakramRgagaruDasiMhAH, picchavRkacchatravaryaharyakSAH / vRSabhacaturdantagajAH, sarve'zItyanvitasahasram // / 125 / / viziSThasthAnarUpANi, bhaumAni nava saMkhyayA / vijayadvArasya puraH, syurbhAgyAni tadIzituH // 126 // tathAhuH jIvAbhigame "vijayassa NaM dArassa purao nava bhomA paNNattA" / ityAdi // samavAyAGge tu " vijayassa NaM dArassa egamegAe bAhAe nava nava bhomA paNNattA" iti dRzyate, tadatra tattvaM sarvavidvedyam // 1 madhye ca teSAM bhaumAnAM paJcame saparicchadam / siMhAsanamadhIzasyAnyeSu bhadrAsanAni ca // 127 // ityevaM vijayadvAraM, lezato varNitaM mayA / tRtIyopAGgamAlokyaM, vizeSavistarArthibhiH // 128 // yo yo'syAdhipatirdevastaM taM sAmAnikAdayaH / Ahvayanti vijayeti, pustakeSu tathoktitaH // 129 // tadidaM vijayasvAmiyogAdvijayanAmakam / athavAmuSya nAmedaM, traikAlikaM ca zAzvatam // 130 // evaM kSetradvIpavArdhinAmAni syuryathAyatham / nityAni svAmiyogastu yathAsthAnaM pravakSyate // 131 // yathedaM vijayadvAraM tathA trINyaparANyapi / samarUpANi kintvIzA, dvAratulyAbhidhAH surAH // 132 // vaijayanto jayantazcAparAjita iti kramAt / catvAryeSAM sahasrANi sAmAnikasudhAbhujAm // 133 // sahasrANi ca devAnAmaSTAbhyantaraparSadi / devAnAmayutaM madhyaparSadi sphAtizAlinAm // 134 // syuH dvAdazasahasrANi, devAnAM bAhyaparSadi / catasro'gramahiSyazca syuH sAhasraparicchadAH // 135 // senAH senAnyazca sapta, pUrvoktavyantarendravat / AtmarakSakadevAnAM sahasrANi ca SoDaza // 136 // pratyekamevaM vijayapramukhANAM paricchadaH / sarve'pi vijayAdyAste, tulyAH palyAyuSaH smRtAH // 137 // pUrvoktAnAM nijanijanagarIvAsinAM ca te / vyantarANAM vyantarINAmaizvaryamupabhuJjate // 138 // evaM dvArANi catvAri, sarvAsu jagatISvapi / tatra jambUdvIpasatkavijayaddhAranAkinaH // 139 // vijayadvArataH prAcyAM, dizi tiryagasaMkhyakAn / dvIpAbdhIn samatikramya, jambUdvIpe'styathApare // 140 // yojanAnAM sahasrANi, dvAdazAyatavistRtA / rAjadhAnI parikSepastasyAzcaivamudIritaH // 141 // Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 saptatriMzatsahasrANi, yojanAnAM zatAni ca / navaiva saptacatvAriMzat kiJcidadhikAnyapi // 142 // vapro ratnamayastasyA, rAjadhAnyA virAjate / saptatriMzadyojanAni, sArdAni sa samucchritaH // 143 // tathoktaM jIvAbhigame - "se pAgAre sattattIsaM joaNAI addhajoaNaM ca ur3aDhaM uccatteNaM" // zrIsamavAyAGge tu "sabbAsu NaM vijayavejayaMtajayaMtaaparAjiAsu rAyahANIsu pAgArA sattattIsaM joaNAI uDDhaM uccatteNaM paNNattA" ityuktam // mUle ca vistRta: so'yaM, sArdo dvAdazayojanIm / madhye ca vistRtaH krozAdhikAni yojanAni SaT // 144 // ardhakrozAdhikaM maulau, vistRto yojanatrayam / asau nAnAratnamayaiH, kalitaH kapizIrSakaiH // 145 // ardhakrozamitAyAma, krozaturyAMzavistRtam / dezonArdhakozatuGgamekaikaM kapizIrSakam // 146 // vaprasya tasyaikaikasyAM, bAhAyAM jinapuGgavaiH / paJcaviMzaM paJcaviMza, dArANAM zatamIkSitam // 147 // zatAni paJca dArANAmevaM syuH sarvasaMkhyayA / vijayaddhAravat sarvameSAM varNanamIritam // 148 // kintviyAna vizeSaH - dvASaSTi yojanAnyuccaM, sArdhAni dAramekakam / yojanAni sapAdAnyekatriMzataM ca vistRtam // 149 // ye ca prakaNThakAkhye pIThe tatrodite tayoriha tu / paJcadazayojanAni ca, sAdhI krozau ca tuGgatvam // 150 // ekatriMzadyojanAni, krozazcAyativistRtI / pratyekameSAmupari, syuH prAsAdAvataMsakAH // 151 // ekatriMzadyojanAni, sakrozAni samucchritA: / ucchrayArdhena te sarve, prAsAdA vistRtAyatAH // 152 // dvArasyaikaikasya nAtidUrAsanne bhuvastale / saptadaza saptadaza, bhaumAH prAsAdazekharAH // 153 // teSAM madhye navame navame, siMhAsanaM vijayamarutaH / sAmAnikAdisuragaNabhadrAsanaparivRtaM bhAti // 154 // aSTasvaSTasu bhaumeSu, sthiteSUbhayatastata: / asti pratyekamekaikaM, ratnabhadrAsanaM mahat // 155 // tathA tasyA rAjaghAnyA, bahirdikSu catasRSu / yojanAnAM paJcazatyAH, purato vanamekakam // 156 // prAcyAmazokavipinamapAcyAM sAptaparNikam / pratIcyAM campakavanamudak cUtavanaM kramAt // 157 // sahasrANi yojanAnAM, dvAdazAyAmato'tha te / syuH paJcazataviSkambhA, vanakhaNDA: pRthak pRthak // 158 // pratyekaM vapravalayaparikSiptAH samantataH / madhye teSAM tathaikaikaH, syAt prAsAdAvataMsakaH // 159 // dvASaSTi yojanAnyAdhikAni te samunnatAH / yojanAnyekatriMzat, sakrozAni ca vistRtAH // 160 // pratyekaM, ratnaghaTitasiMhAsanavibhUSitAH / palyopamAyurekai kanirjarAdhiSThitA api // 161 // madhye'thAsyA rAjadhAnyA, bhUmibhAge manohare / zuddhajAmbUnadamayaH, pIThabandho virAjate // 162 // yojanAnAM zatAnyeSa, dvAdazAyatavistRtaH / krozArddhameduraH padmavedikAvanaveSTitaH // 163 // trisopAnakamekaikaM, dvAraM cAru virAjate / maNImayaM toraNena, tatra dikSu catasRSu // 164 // Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 215 madhye'sya pIThabandhasya, bhUmibhAge'sti bandhure / mahAnekastapanIyamaya: prAsAdazekharaH // 165 // dbhASaSTi yojanAnyardAdhikAni sa samunnataH / uccatvasyArddhamAnena, bhavatyAyatavistRtaH // 166 // tasya prAsAdasya madhye, mahatI maNipIThikA / sA dvigavyUtabAhalyA, yojanaM vistRtAyatA // 167 // tasyA maNipIThikAyA, madhye siMhAsanaM mahat / vRtaM vijayadevAha, sAmAnikAdikAsanaiH // 168 // taccaivam - mUlasiMhAsanAdAyUttarezAnadizAM traye / sAmAnikAnAM catvAri, sahasrANyAsanAni vai // 169 // prAcyAmagramahiSINAmAsanAni catasRNAm / catvAryevAticaturaparivArasurIjuSAm // 170 // mUlasiMhAsanAdagnikoNe'bhyantaraparSadaH / bhadrAsanasahasrANi, bhavantyaSTau sudhAbhujAm // 171 // dakSiNAsyAM dizi tathA, bhAnti madhyamaparSadaH / dazAsanasahasrANi, tAvatAmamRtAzinAm // 172 // bhadrAsanAni nairRtyAM, bAhyaparSatsudhAbhujAm / syurdAdazasahasrANi, pazcimAyAmatho dizi // 173 // senApatInAM saptAnAM, sapta bhadrAsanAni ca / tataH paraM parikSepe, dvitIyasmizcaturdizam // 174 // catvAri catvAri sahasrANi bhAnti caturdizam / AtmarakSakadevAnAM, sahasrANIti SoDaza // 175 // sa caiSa mUlaprAsAdazcatuHprAsAdaveSTitaH / uccatvAyAmaviSkambhaiste'rdhamAnAzca maulataH // 176 // prAsAdAste'pi catvAraH, caturbhiraparairapi / svapramANAdarddhamAnaiH, pratyekaM parito vRtAH // 177 // parivAraparIvArabhUtA ete ca maulataH / caturthabhAgamAnena, prottuGgAyavistRtAH // 178 // ete'pi ca svArddhamAnaizcaturbhiraparairvRtAH / caturdizaM syurityevaM, pratyekamekaviMzatiH // 179 // parivAraparIvAraparIvArAstu maulataH / viSkambhAyAmatuGgatvairaSTamAMzamitA matAH // 180 // paJcAzItiramI sarve, jIvAbhigamapustake / vRttau tu turyA prAsAdaparipATI nirIkSyate // 181 // tathA hi - parivAraparivAraparIvArA api sphuTam / caturbhiraparaimaulAt, SoDazAMzamitairvRtAH // 182 // tadaikaikasyAM dizAyAM, paJcAzItirbhavantyataH / zatAni trINyekacatvAriMzAni sarvasaMkhyayA // 183 // vinA ca mUlaprAsAda, sarve'pyete vibhUSitAH / ekaikenaiva vijayayogyasiMhAsanena ca // 184 // athAstyuttarapUrvasyAM, mUlaprAsAdataH sabhA / sudharmA nAma satatadivyanATyApsarobhRtA // 185 // yojanAni dvAdazaiSA, sA nyAyAmato matA / sakrozAni yojAnAni, SaD viSkambhata IritA // 186 // yojanAni navottuGgA dvArestribhiralaGkatA / prAcyAmudIcyAM cApAcyAmekaikamatha tAnyapi // 187 // Dhe yojane ucchritAni, yojanaM vistRtAni ca / teSAM purastAdekaikaH, pratyekaM mukhamaNDapaH // 188 // te'pyuttaptatapanIyacandrodayavirAjitAH / sAtireke yojane Dhe, samuttuGgA manoramAH // 189 // te sudharmAsabhAtulyA, viSkambhAyAmataH punaH / teSAM purastAdekaikaH, syAtprekSAgRhamaNDapaH // 190 // mukhamaNDapatulyAste, pramANaiH sarvato matA: / pratyekaM teSvakSapATazcaturasrAkRtiH smRtaH // 191 // Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 madhye cAkSapATakAnAmekaikA maNipIThikA / ardhayojanabAhalyA, yojanaM vistRtAyatA // 192 // tAsAM pratyekamupari, siMhAsanamuru sphurat / teSAM prekSAmaNDapAnAM, purato'tha prakIrtitA // 193 // ekayojanabAhalyA, dve ca te vistRtAyatA / racitA vividhairratnairekaikA maNipIThikA // 194 // kSetrasamAsabRhavRttau tviyaM dviyojanAyAmaviSkambhabAhalyA uktA // sAdhike yojane tuGgastUpastadupari smRtaH / dezone ca yojane de, pratyekaM vistRtAyata: // 195 // kSetrasamAsabRhadvRttau tu ayaM dezonaddhiyojanAyAmaviSkambhaH paripUrNadriyojanocca uktaH // teSAM ca caityastUpAnAmuparyAtanvate zriyam / rAtnAni maMgalAnyaSTau, caityastUpapuraH punaH // 196 // yojanAyAmaviSkambhA, bhaveddikSu catasRSu / ardhayojanabAhalyA, pratyekaM maNipIThikA // 197 // tAsu pratyekamekaikA, jinamUrtirvirAjate / paJcacApazatottuGgA, zAzvatI stUpasaMmukhI // 198 // ___tathoktaM jIvAbhigamavRttau - "jinotsedha utkarSata: paJcadhanuHzatAni, jaghanyata: saptahastAH, / iha tu paJcadhanuHzatAni saMbhAvyante" // RSabho varddhamAnazca, candrAnanajinezvaraH / vAriSeNazceti nityanAmAno nAkibhirnutAH // 199 // purastAsAM pIThikAnAmekaikA maNipIThikA / sthUlaikayojanaM Dhe ca, yojane vistRtAyatA // 200 // tAsAM pratyekamupari, syAdaSTayojanocchrayaH / caityavRkSaH te ca sarve, nAnAtarubhirAvRtAH // 201 // vajramUlAriSTakandA, vaiDUryaskandhabandhurAH / sadpyaviDimA: svarNazAkhA ratnaprazAkhakAH // 20 // suvarNavRntavaiDUryamayapatramanoharAH / jambUnadapallavAzca, rAtnaiH puSpaphalairbhUtAH // 203 // atra skandhaviDimAdimAnaM tu vakSyamANajambUvRkSavad jJeyam // teSAM ca caityavRkSANAM, purato maNipIThikA / yojanAyAmaviSkambhA, yojanAddhaM ca medurA // 204 // mahendradhvajamekaikastAsvarddhakrozavistRtaH / sArddhasaptayojanocca:, patAkAchatramaNDitaH // 205 // idaM jIvAbhigamasUtravRttau // kSetrasamAsabRhadvRttau tu "te mahendradhvajA: pratyekamaSTayojanocchrayA:" ityuktam // teSAM mahendradhvajAnAM, puraH pratyekamekikA / nandApuSkariNI padmavedikAvanaveSTitA // 206 // yojanAni dazoNDAstA:, sArkI dvAdazayojanIm / AyatA: SaD yojanAni, krozAdhikAni vistRtAH // 207 // evaM sudharmasabhAyA, bahirbhAgo nirUpitaH / athaitasyA madhyabhAgo, yathAmnAyaM nirUpyate // 208 // tasyAM sudharmAsabhAyAM, SaTsahasrANi pIThikAH / dve sahasre dizi prAcyA, pazcimAyAM tathaiva ca // 209 // dakSiNasyAmuttarasyAM, tAsAM sahasramekakam / tA: sarvA api rairUpyaphalakaiH khacitA dhruvam // 210 // nAgadantA vajramayAH, phalakeSvatha teSvapi / sugandhipuSpadAmAni, lambamAnAnyanekazaH // 211 // Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 217 sudharmAyAM sabhAyAM ca, syubUMpavAsapIThikA: / SaT sahasrANi tA: prAgvat, bhAvanIyA yathAkramam // 212 // etA api svarNarUpyaphalakairupazobhitAH / phalakeSu lasaddhajranAgadantA amISu ca // 213 // vAjikAni sikyakAni, sikyakeSu ca vajrajAH / ugirantyo dhUpaghaTyo, dhUpadhUpamaharnizam // 214 // tathaitasyA: sudharmAyA, madhye'sti maNipIThikA / yojanadayaviSkambhAyAmA yojanamedurA // 215 // caityastaMbha uparyasyA, mahAn mANavakAbhidhaH / sArddhasaptayojanoccaH, krozArddhasthUlavistRtaH // 216 // uparyadharatvasau staMbhaH, SaT SaT krozAn vihAya ca / madhyAMze'STAdazakroze, rUpyaphalakAJcita: // 217 // prAgvatteSu nAgAdantA, niruddhA vajrasikyakaiH / teSu vajrasikyakeSu, vRttA vajrasamudgakAH // 218 // teSu vajrasamudgeSu, jinasakthIni santi ca / vijayasvargiNAnyaizcArcitAni vyantarAmaraiH // 219 // pUjyatvameSAM sakthnAM tu, tAdRgmahimayogataH / yadetatkSAlanajalaM, surANAmapi doSahRt // tathoktaM zrAddhavidhivRttau - navyotpannatayA tarhi, saudharmezAnazakrayoH / vivAdo'bhUddhimAnArthaM, hArthamiva hayiNoH // tayorivorvIzvarayorvimAnavipralubdhayoH / niyuddhAdimahAyuddhAnyapyabhUvannanekazaH // nivAryate hi kalahastirazcAM tarasA naraiH / narANAM ca narAdhIzairnarAdhIzAM suraiH kvacit // surANAM ca surAdhIzaiH, surAdhIzAM punaH katham / kena vA sa nivAryaMta ?, vajrAgniriva duHzamaH // mANavakAkhyastaMbhasthAhadaMSTrAzAntivAriNA / sAdhivyAdhimahAdoSamahAvairanivAriNA // kiyatkAlavyatikrAntI, siktau mahattaraiH suraiH / babhUvatuH prazAntau tau, kiMvA siddhayenna tajjalAt // [pra. 1 gA. 8 zlo. 710, 712 thI 716] staMbhasya tasya pUrvasyAmastyekA maNipIThikA / arddhayojanabAhalyA, yojanAyatavistRtA // 220 // uparyasyA mahadekaM, siMhAsanamanuttaram / staMbhasyAsya pazcimAyAM, tathAnyA maNipIThikA // 221 // sApi yojanaviSkambhAyAmA dikrozamedurA / upari svarNamANikyazayanIyamanoharA // 222 // talpAdudIcyAM kSullendradhvajaH pUrvoktaketuvat / mAnato'smAt pazcimAyAM, koza: praharaNairbhUtaH // 223 // tasminparigharatnAdi, nAnApraharaNAni ca / kiJcidevaM sudharmAyA:, svarupamupavarNitam // 224 // asyAzcottarapUrvasyAM, siddhAyatanamuttamam / AyAmAdipramANena, tat sudharmAsabhAsamam // 225 // tasya madhyadezabhAge, ekayojanamedurA / bhAti dviyojanAyAmaviSkambhA maNipIThikA // 226 // uparyasyA ratnamayo'dhikadriyojanonnata: / dviyojanAyatatato, devacchandaka AhitaH // 227 // idaM zrIjIvAbhigamavRttau, kSetrasamAsabRhadvRttau tu asau dviyojana-pramANaviSkambhoccatva uktaH // tasmin devacchandake ca, surAsuranamaskRtam / jayatyarhatpratimAnAM, zatamaSTottaraM kila // 228 // tasya siddhAyatanasya, vibhAtyuttarapUrvataH / upapAtasabhA sApi, sudharmeva pramANata: // 229 // ardhayojanabAhalyA, yojanAyatavistRtA / tasyAM maNIpIThikA'cchA, divyazayyAsti tatra ca // 230 // tasyAM vijayadevasyopapAto bobhavItyatha / asyA uttarapUrvasyAM, dizi caiko mahAhRdaH // 231 // Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 nandApuSkariNItulyo, viSkambhoddhedhadairdhyata: / veSTito vanakhaNDena, padmavedikayApi ca // 232 // hRdasyottarapUrvasyAmabhiSekasabhA'tra ca / siMhAsanapIThikAyAM, vijayo'trAbhiSicyate // 233 // ito'pyuttarapUrvasyAM, sasiMhAsanapIThikA / alaGkArasabhA tatra, bhUSyate vijayAmaraH // 234 // asyA uttarapUrvasyAM, vyavasAyasabhA'tra ca / siMhAsanapIThikAyAM, vijayasya ca pustakaH // 235 // svarNarUpyamaNimayaH, samastasthitisUcakaH / sapIThike sabhe caite, upapAtasabhAsame // 236 // vyavasAyasabhAyAzca, varvayuttarapUrvataH / dviyojanamitAyAmavyAsayojanameduram // 237 / / balipIThaM ratnamayaM, tasyApyuttarapUrvataH / nandApuSkariNI proktahRdamAnA virAjate // 238 // yathA caivaM vijayasya nagarI vijayAbhidhA / tathA syAdvaijayantasya, vaijayantyabhidhA purI // 239 // vaijayantAbhidhaddhArAd, dakSiNasyAmasaMkhyakAn / dIpAbdhIn samatikramya, jambUdvIpe ihaiva hi // 240 // jayantasyApi sA'traiva, dvIpe taddvArato dizi / pazcimAyAmasaMkhyeyadvIpAbdhinAmatikrame // 241 // aparAjitadevasyottarasyAmaparAjitAt / dvArAdasaMkhyadvIpAbdhIn, muktvA dvIpa ihaiva sA // 242 // etA: sarvA rAjadhAnyo'vagAhya dIpametakam / sahasrANi yojanAnAM, dvAdazAbhyantare sthitAH // 243 // evaM sarvadIpavAddhijagatIdAranAkinAM / puryaH svasvadIpavAditulyAkhyaddhIpavAdiSu // 244 // athAsya jambUddhIpasya, dvArANAmantaraM mithaH / dvAravistArarahitaparidheH pAdasaMmitam // 245 // ardhapaJcamavistAraM, dvAramekaikamagrataH / aSTAdazayojanAni, tairUnaM paridhiM kuru // 246 // 316209 yojana 3 kroza 128 dhanuSya 13 aGgala // tasya turyAMza ekonAzItiH khalu sahasrakA: / yojanAni dvipaJcAzat, krozazcaikastathAdhikaH // 247 // sArddha sahasraM dhanuSAM, dvAtriMzaccApasaMyutam / trINyaGgalAni triyavI, yUke Dhe sAdhike iti // 248 // 79052 kroza 1 dhanuH 1532 aGgala 3 yava 3 yukA 2 // ityasya jambUddhIpasya, bahirbhAgo nirUpitaH / athaitasya madhyabhAgo, yathAmnAyaM nirUpyate // 249 // kSetrANi sapta santyasya, jambUdIpasya madhyata: / ekaikena parvatenAntaritAni parasparam // 250 // prathamaM bharatakSetraM, paraM haimavatAbhidham / tRtIyaM harivarSAkhyaM, turyaM mahAvidehakam // 251 // paJcamaM ramyakaM SaSThaM, hairaNyavatamIritam / airAvataM saptamaM cAntarAmUni nagA ime // 252 // AdyadvitIyayormadhye, himavAnnAma parvataH / mahAhimavadadrizca, dvaitIyikatRtIyayoH // 253 // tRtIyaturyayorantarniSadho nAma sAnumAn / turyapaJcamayornIlavAnnagaH sImakArakaH // 254 // rUpyI zaila: kSetrayoH syAt, madhye paJcamaSaSThayoH / SaSThasaptamayozcaiva, zikharI bhUdharo'ntare // 255 // Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 219 varSavarSadharanAmamAtrato, dvIpa eSa kathito yadoghataH / tadvizeSavidhivarNanecchayo - deza eva vihito'vasIyatAm // 256 // vizvAzcaryadakIrttikIrttivijayazrIvAcakendrAntiSa-drAjazrItanayo'taniSTa vinayaH zrItejapAlAtmajaH / kAvyaM yatkila tatra nizcitajagattatvapradIpopame sarga: paJcadaza: samAptimagamat siddhAntasArojjvalaH // 257 // iti lokaprakAze paJcadazaH sargaH samAptaH / atha SoDazaH sargaH / dvIpasyAsyAtha paryante, sthitaM dakSiNagAmini / nAnAvasthaM kAlacakrairbharataM kSetramIritam // 1 // adhijyadhanurAkAraM, spRSTAM tacca payodhinA / pUrvapazcimayoH koTyoH, pRSTabhAge ca sarvataH // 2 // yo yo'trapadyate kSetre'dhiSThAtA palyajIvitaH / tamAhvayanti bharataM, tasya sAmAnikAdayaH // 3 // kalpasthitipustakeSu, tathAlikhitadarzanAt / tatsvAmikatvAt bharataM, kiMcedaM nAma zAzvatam // 4 // atra kSetrAdipramANaM, SoDhA viSkambhatastathA / iSujIvAdhanuH pRSTAbAhA kSetraphalaiH bruve // 5 // tatra viSkambhaH pratItaH / zeSANAM tvimAni lakSaNAni // vivakSitasya kSetrasya, jIvAyA madhyabhAgataH / viSkambho yo'rNavaM yAvat, sa iSuH paribhASitaH // 6 // vivakSitasya kSetrasya, pUrvAparAntagocaraH / AyAmaH paramo yo'tra, sA jIvetyabhidhIyate // 7 // vivakSitakSetrajIvApUrvAparAntasImayA / yo'bdhisparzI parikSepo, dhanuHpRSThaM tadUcire // 8 // pUrvakSetradhanuHpRSThAddhanuHpRSThe'grime'dhikam / khaNDaM vakrabAhuvadyatsA bAhetyabhidhIyate // 9 // vivakSitasya kSetrasya, yAni yojanamAtrayA / khaNDAni sarvakSetrasya tat kSetraphalamucyate // 10 // uccatvasyApi yanmAnaM, sarvato yojanAdibhiH / etat ghanakSetraphalaM, parvateSveva sambhavet // 11 // chinnasyaikonaviMzatyA, vibhAgo yojanasya yaH / sA kalA tAbhirekonaviMzatyA pUrNayojanam // 12 // ekonaviMzatitamaH kalAyA api yo lavaH / vikalA tAbhirekonaviMzatyaikA kalA bhavet // 13 // iti paribhASA // vyAso bharatahimavatAdi kSetramahIbhRtAm / sthAnadviguNito jJeya, AvidehamataH punaH // 14 // yathArohAvaroheNa, viSkambho'rddhArddhahAnitaH / bhavedevamairavate, viSkambho bharatopamaH / / 15 / / taccaivam / cejjambUdvIpaviSkambhe, bhAgA navatiyuk zatam / kalpyante tatra bharatamekabhAgamitaM bhavet // 16 // Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 itaH sthAnaddhiguNatvAt, drau bhAgau himavagiriH / haimavataM ca catvAro'STau mahAhimavagiriH // 17 // SoDazAMzA harivarSa, dvAtriMzanniSadhAcalaH / videhAzca catuHSaSTiAtriMzannIlavAnnagaH // 18 // SoDazAMzA ramyakAkhyaM, bhAgA rukmInago'STa ca / catvAro hairaNyavantaM, drau bhAgau zikharI giriH // 19 // eka airAvatakSetram, navatyA ca zatena ca / bhAgairevaM yojanAnAM, lakSamekaM samApyate // 20 // yaddhedaM bharate kSetrapramANaM yojanAdikam / navatyADhyazataguNaM, yojanAnAM hi lakSakam // 21 // jambUdvIpasya viSkambho, yathaivaM lakSayojanaH / evamAyAmo'pi lakSaM, yojanAnAM bhavedyathA // 22 // sahasrAH paJca vanayoksa: pUrvAparasthayoH / yojanAnAM catuzcatvAriMzAnyaSTau zatAni ca // 23 // paJcatriMzat sahasrANi, SaDuttarA catuHzatI / vijayAnAM SoDazAnAM, viSkambho'yaM samuccita: // 24 // SaNNAmantarnadInAM ca paJcAzA saptazatyasau / catuHsahasrI viSkambho, vakSaskArASTakasya ca // 25 // merurdazasahasrorurbhadrasAlasya cAyatiH / sahasrANi catuHcatvAriMzat pUrvAparasthiteH // 26 // eSAM saMkalane lakSaM, yojanAnAM bhavediti / vakSyamANavidehAnAmAyAmo'pyevamUhyatAm // 27 // dakSiNottaravartinyorjagatyormUlavistRtiH / bharatairavatakSetravyAse'ntarbhAvyatAM kramAt // 28 // jagatyormUlaviSkambhaH, pUrvapazcimayostu yaH / svasvadiksthavanamukhavyAse'ntarbhAvyatAmasau // 29 // viSkambho bharatasyAtha, zarazca kathito jinaiH / SaDviMzAni yojanAni, zatAni paJca SaT kalA // 30 // caturdazasahasrANi, catuHzatyekasaptatiH / yojanAnyasya jIvA syAtkiJcidUnAzca SaTkalA: // 31 // dhanuHpRSThaM sahasrANi, caturdaza tathopari / aSTAviMzA paJcazatI, kalA ekAdazAdhikAH // 32 // yojanAnAM tripaJcAzat, lakSA azItireva ca / sahasrANi SaT zatAni, tathaikAzItirityatha // 33 // kalA: saptadaza tathA, tAvatyo vikalA api / etAvat bharatakSetre, proktaM kSetraphalaM jinaiH // 34 // bAhA tvatra na saMbhavati // taccedaM bharataM de'dhA, vaitADhyagiriNA kRtam / dAkSiNAtyaM bharatArddhamuttarArddha tathAparam // 35 // SoDhA himavadutthAbhyAM, bhitvA vaitADhyabhUdharam / gaMgAsindhubhyAM kRtaM tat, gatvA pUrvAparAmbudhI // 36 // ardhasya dAkSiNAtyasya, syAddhiSkaMbhaH zaro'pi ca / aSTAtriMzayojanAnAM, dve zate ca kalAtrayam // 37 // yojanAnAM sahasrANi, nava saptazatAni ca / jIvASTacatvAriMzAni, dvAdazAtra kalAstathA // 38 // dhanu:pRSThaM yojanAnAM, sahasrANi navopari / zatAni sapta SaTSaSTiH, kalaikA dakSiNArddhake // 39 // lakSANyaSTAdaza paJcatriMzadeva sahasrakAH / catuHzatI yojanAnAM, paJcAzItistathopari // 40 // kalA dvAdaza vikalAH, SaDityevaM jinezvaraiH / dAkSiNAtye bharatAr3e, sarvaM kSetraphalaM matam // 41 // Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 221 bAhA tvatra na saMbhavati // vaitADhyAddakSiNasyAM, cottarasyAM lavaNArNavAt / caturdazAdhikazataM, yojanAni kalAstathA // 42 // ekAdazAtItya madhyakhaNDe'yodhyApurI bhavet / navayojanavistIrNA, dvAdazayojanAyatA // 43 // khaNDe'traivAryadezAnAM, syAt sArdA paJcaviMzatiH / khaNDo'nAryastAn vinAsau khaNDA: paJcApare tathA // 44 // madhyakhaNDagateSvAryadezeSveva bhavejjaniH / arhatAM cakriNAmarddhacakriNAM zIriNAM tathA // 45 // aSTAtriMze yojanAnAM Dhe, zate trikalAdhike / atikramya himavato, dakSiNasyAM tathAmbudheH // 46 // etAvadevAtikramyottarasyAmatra rAjataH / vaitADhyo madhyastha iva, vyabhajat bharataM sa ca // 47 // paJcAzataM yojanAni, vistIrNaH paJcaviMzatim / yojanAnyunata: krozAdhikAni SaD bhuvo'ntare // 48 // vihAya mandaraM sarvaparvatAnAM bhavedyataH / svasvocchrayasya turyAMzo, vyavagADho bhuvo'ntare // 49 // Dhe yojanazate sASTAzItike trikalAdhike / iSuvaitADhyazailasya, pratyaJcA'sya prapaJcyate // 50 // yojanAnAM sahasrANi, daza sapta zatAni ca / viMzatizca kalA: kiJcidUnA dAdaza kIrtitAH // 51 // dhanu:pRSThaM sahasrANi, daza sapta zatAni ca / tricatvAriMzatADhyAni, kalA: paJcadazAdhikAH // 52 // sASTAzItiryojanAnAM, catuHzatI tathA kalA: / sArdAH SoDaza bAhAsya, pratyekaM pArzvayorddhayoH // 53 // ardhvaM ca parvatasyAsya, dakSiNottarapArzvayoH / atikrame yojanAnAM, dazAnAM samabhUmitaH // 54 // atrAsti mekhalaikekA, dazayojanavistRtA / AyAmeva ca vaitADhyasamAne te ubhe api // 55 // pRthustriMzadyojanAni, vaitADhyaH syAdataH param / pratimekhalamekaikA, mAnato mekhalAsamA // 56 // zobhitA vanakhaNDena, padmavedikayApi ca / varttate khecarazreNI, ratnabaddhamahItalA // 57 // syustatra dakSiNazreNI, vRtAni viSayaiH nijaiH / mahApurANi paJcAzat, parasyAM SaSTireva ca // 58 // dakSiNasyAM puraM mukhyaM, bhavet gaganavallabham / udIcyAM rathanUpuracakravAlAhvayaM bhavet // 59 // ayaM jambUdIpaprajJaptyabhiprAya: / RSabhacaritrAdau tu dakSiNazreNyAM rathanUpuracakravAlamuttarazreNyAM gaganavallabhamuktam / iti mukhyatvaM tvanayo yaM, svasvazreNyadhirAjayoH / rAjadhAnIrUpatayA, mahAsamRddhizAlinoH // 60 // vasantasteSu cottuGgaratnaprAsAdazAliSu / tRNAyApi na manyante, svargaM vidyAdharezvarAH // 61 // dazayojanatuGgasya, paJcAzaddhistRterapi / khaNDasyAdyasya sakalaM, prataraM syAt bhuvastale // 62 // paJcalakSAH sahasrANi, dvAdazAtha zatatrayam / saptADhyaM dvAdaza kalA:, khaNDe'tha prathame ghanam // 63 // lakSANAmekapaJcAzat, trayoviMzatireva ca / sahasrA yojanAnAM SaTsaptatiH SaTkalAstathA // 64 // zreNIbhyAmatha caitAbhyAM, yojanAnAmatikrame / dazAnAM mekhalaikaikA, vartate pArzvayorddhayoH // 65 // tatra yAmyottarAbhikhye, zreNyau girisamAyate / vasantyatra zakrasatkalokapAlAbhiyoginaH // 66 // Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 tathAhuH kSamAzramaNapAdAH / [bRhatkSetrasamAsa zlo. 188-189] vijjAharaseDhIo, uDDhaM gaMtUNa joaNe dasao / dasajoaNapihulAe, seDhIo sakkarAyassa // somajamakAiyANaM, devANaM varuNakAiyANaM ca // vesamaNakAiyANaM, devANaM AbhiyogANaM // bahUni bhavanAnyatra, teSAM palyopamAyuSAm / bahirvRttAni rAtnAni, caturasrANi cAntare // 67 // vedikAvanarAjinyoH, zreNyoAso'nayorbhavet / yojanAni dazaitAvAn, vaitADhyasyApi tatra saH // 68 // dazayojanatuGgasya, triMzadyojanavistRteH / khaNDasyAsya dvitIyasya, gaNitaM pratarAtmakam // 69 // timro lakSAH sahasrANi, sapta trINi zatAni ca / tathA caturazItizca, kalA ekAdazAdhikAH // 70 // atra ca sarvatra yathopayogaM yojanapadamanuktamapi adhyAhAryam // tathA khaNDe dvitIyasmin, nizcitaM sarvato dhanam / triMzallakSA yojanAnAM, sahasrANi trisaptatiH // 71 // zatAnyaSTau paJcacatvAriMzadADhyAni cAdhikA: / kalA: paJcadazetyuktaM, vyaktaM yuktivizAradaiH // 72 // abhiyogizreNitazca, yojanAnAmatikrame / paJcAnAmUrdhvamatrAsyoparibhAgo virAjate // 73 // nAnAratnAlaMkRtasya, dazayojanavistRteH / madhye padmavedikA'sya, tasyAzcobhayato vane // 74 // tayoH krIDAparvateSu, kadalyAdigRheSu ca / dIrghikAdiSu ca svairaM, krIDanti vyantarAmarAH // 75 // paJcayojanatuGgasya, dazayojanavistRteH / khaNDasyAsya tRtIyasya, prataraM parikIrtitam // 76 // ekaM lakSaM ddhe sahane, catuHzatyekaSaSTiyuk / kalA dazAtha gaNitaM, bravImyasmin ghanAtmakam // 77 // paJcalakSA yojanAnAM, sahasrA dvAdazApare / saptAtirekA trizatI, kalAzca dvAdazAdhikAH // 78 // trayANAmapi khaNDAnAM, ghaneSyekIkRteSu ca / vaitADhyasyAkhilasyApi, jAyate gaNitaM dhanam // 79 // taccaidam, saptAzItizca lakSANi, dvinavatiH zatAnyapi / ekonatriMzadADhyAni, klaashcturdshaadhikaaH|| 80 // siddhAyatanaM kUTaM, dakSiNabharatArddhanAmadheyaM ca / khaNDaprapAtakUTaM, turyaM tanmANibhadrAkhyam // 81 // vaitADhyAkhyaM paJcamamatha SaSThaM pUrNabhadrasaMjJaM ca / bhavati tamisraguhaM, cottarabharatArddhaM ca vaizramaNam // 82 // vaitADhye nava kUTAnyevaM, jJeyAni tatra pUrvAbdheH / savidhe siddhAyatanaM, tataH kramAt pratyagakhilAni // 83 // kUTAnyetAni sakrozAnyuccatve yojanAni SaT / tAvantyeva mUlabhUmau, viSkambhAyAmato'pi ca // 84 // madhye dezonAni paJca, yojanAni zirasyatha / sAdhikAni trINyudastagopucchasaMsthitAnyataH // 85 // parikSepA mUlamadhyazirassUnAni viMzatiH / tathonAni paJcadaza, sAgrANi nava ca kramAt // 86 // adhastAcchikharAdyAvadAgataM tatkilArddhitam / kUTotsedhArddhayukkUTe, vyAso yathepsitAspade // 87 // tathAhi, sakrozArddha yojanAnAM, traye'tIte ziro'grataH / yadA jijJAsyate'mISu, vyAsastadA tadarddhayet // 88 // syuH SaT krozA: sapAdAste, kUTotsedhArddhasaMyutAH / sapAdakrozahInaivaM, saMjAtA paJcayojanI // 8 // Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 223 madhyapradeze viSkambha, etAvAneSu jAyate / evaM himavatAdInAM, sarvakUTeSu bhAvanA // 90 // siddhAyatanakUTasyopari ramyaM virAjate / satsiddhAyatanaM maulau, kirITamiva bhUpateH // 91 // tadana kanakamaNimayamekakrozAyataM tadarddhatatam / cApazatAni caturdaza, catvAriMzAni cottuGgam // 92 // pUrvottarAdakSiNAsu, dvAramekaikamatra tat / dhanuHpaJcazatottuGga, tadardhA kila vistRtam // 93 // paJcadhanuHzataviSkambhAyAmA syAttadar3abAhalyA / maNipIThikA tadantadevacchandaka upari cAsyAH // 94 // paJcacApazatAnyeSa, viSkambhAyAmato mataH / tAnyeva sAtirekANi, tutvena prarUpitaH // 95 // aSTottaraM zataM nityapratimAstatra cAhatAm / utsedhAGgalaniSpannadhanuHpaJcazatocchritAH // 96 // ekaikasyAM dizi saptaviMzatiH saptaviMzatiH / evaM caturdizaM tAH syurnAmnA ca RSabhAdayaH // 97 // tAsAM ca jinamUrtInAmaGkaratnamayA nakhAH / antA hitAkSaratnapratisekamanoharAH // 98 // pANipAdatalAni ca, jihvA zrIvatsacUcukam / tAlUni ca tapanIyamayAni riSTaratnajAH // 99 // zmazruromarAjayazca, oSTA vidrumanirmitAH / nAsA antarlohitAkSaniSekAstapanIyajAH // 100 // lohitAkSapratisekAnyakSINyaGamayAni ca / tArakA akSipakSmANi, bhruvazca riSTaratnajAH // 101 // lalATapaTTazravaNakapolaM kanakodbhavam / kezabhUmistapanIyamayI kezAzca riSTajAH // 102 // vajrajAH zIrSaghaTikAstathA kanakanirmitAH / grIvAbAhupAdajaMghAgulphorutanuyaSTayaH // 103 // nanvetAni bhAvajinapratirUpANi teSu ca / ucitaM zmazrukUrcAdi, zrAmaNyAnucitaM katham ? // 104 // taduktaM zrItapAgacchanAyakazrIdevendrasUriziSyazrIdharmaghoSasUribhirbhASyavRttau / bhagavato'pagatakezazIrSamukhanirIkSaNena zrAmaNyAvasthA sujJAtA eva iti // atrocyate, bhAvArhatAmapi zmazrukUrcAdInAmasaMbhavaH / na sarvathA kintu tAdRgdivyAtizayasaMbhavAt // 105 // syAdavasthitatA teSAM, zrAmaNyagrahaNAdanu / puruSatvapratipattiH, saundaryaM cetthameva hi // 106 // __ yaduktaM zrI samavAyAGge / avaThiyakesamaMsuromaNe iti // aupapAtike'pyuktam avaTThiyasuvi bhttcittmNsuu|| evaM ca, tAsAM bhAvajinAdhIzapratirUpatayA tataH / zAzvatArhatpratimAnAM, zmazrukUrcAdi yuktimat // 107 // bhASye tvakezazIrSAsyA, yA zrAmaNyadazoditA / sA'varddhiSNutayAlpatvAttadabhAvavivakSayA // 108 // aikaikasyAH pratimAyA:, pRSTatazchatradhAriNI / Dhe Dhe cAmaradhAriNyau, pArzvata: purata: puna: // 109 // yakSabhUtakuNDadhArapratimAnAM dvayaM dvayam / vinayAvanataM pAdapatitaM ghaTitAJjali // 110 // yathA devacchandake'smin ghaNTAdhUpakaDucchakAH / tathA candanakumbhAdyAH, pratyekaM zatamaSTayuk // 111 // Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 tathAhi / caMdaNakalasAbhiMgAragA, AyasaMgA ya thAlA ya / pAIo supaTTA, maNagulIyA vAyakaragA ya // cittArayaNakaraMDagahayagayanakaMThagA ya caMgerI / paDalagasIhAsaNachattacAmarA samuggayajhayA ya / / tathA khaNDaprapAtakUTe syAnnRttamAla: suro vibhuH / saptame kRtamAlazca syAttamisraguhAbhidhe // 112 // SaNNAM ca zeSakUTAnAM, kUTanAmasamAbhidhAH / surAH kurvantyAdhipatyaM sarve palyopamAyuSaH // 113 // eteSAM ca parIvAro, devIsAmAnikAdikaH / tattadAsanarItizca sarvaM vijayadevavat // 114 // pUrNabhadraM mANibhadraM, kUTaM vaitADhyanAmakam / trINyetAni svarNajAni, rAtnikAnyaparANi SaT / / 115 / / uparyeSAmathaikaikaH, syAtprAsAdAvataMsakaH / rAtnikaH krozatuGgo'rddhakrozaM ca vistRtAyataH // 116 // idaM jambUdvIpaprajJaptivRttibRhat kSetrasamAsAbhiprAyeNa // zrIumAsvAtikRte jambUdvIpasamAse tvamI prAsAdAvataMsakAH krozadairdhyavistArAH kiMcinyUnataducchrayA uktAH santi // tasya prAsAdasya madhye, mahatI maNipIThikA | dhanuH paJcAzatAyAmavyAsA tadarddhamedurA // 117 // uparyasyA ratnamayaM siMhAsanamanuttaram / tattatkUTasvAmiyogyaM, parivArAsanairvRtam // 118 // yadA svasvarAjadhAnyAH, kUTAnAM svAminaH surAH / atrAyanti tadaitasmin, prAsAde sukhamAsate / / 119 // merordakSiNato'saMkhyaddhIpAbdhInAmatikrame / jambUdvIpe'paratraiSAM rAjadhAnyo yathAyatham // 120 // vaitADhyasya parvatasya, dve guhe bhavataH kramAt / khaNDaprapAtA prAcyeM'ze, tamisrA parataH punaH // 121 // unna yojanAnyaSTau tAni dvAdaza vistRte / nityAndhakAragahane, paJcAzayojanAyate // 122 // dakSiNasyAmudIcyAM ca, dvAramekaikametayoH / ucchritaM yojanAnyaSTau tAni catvAri vistRtam // 123 // nRttamAlakRtamAlAvekapalyAyuSau surau / maharddhikau vijayadetayoH svAminau kramAt // 124 // pratidvAraM dvau kapATau, vAjrikau ghaTitau sadA / aSTAvaSTau yojanAni, tuGgau dve dve ca vistRtau // 125 // yadeha cakrI bharatottarabhAgaM jigISati / senAnyA ratnadaNDenAhatau tadAvasarpataH / / 126 / / udghATitasyaikaikasya, pazcAdbhAge'sti toDDakaH / caturyojanaviSkambhAyAmo'vaSTambha etayoH / / 127 / / hastiratnaM samAruhya, kumbhasthalasphuranmaNiH / cakrI tadudyotitAdhvA, tamisrAM pravizet guhAm // 128 // tatra pravizya pAzcAtyasainyaprakAzahetave / ratnena kAkiNInAmnA, khaTIpiNDAvalekhinA // 129 // UrdhvAdho yojanAnyaSTau, tiryak dvAdazayojanIm / prakAzayat yojanaM caikaikaM dakSiNavAmayoH // 130 // AdimaM yojanaM muktvA, prathamaM maNDalaM likhet / paJcacApazatAyAmaviSkambhaM bhAnusannibham / / 131 / / tato'pi yojanaM muktvA, dvitIyaM maNDalaM likhet / ityevamuttaradvAre, zeSe'ntye yojane'ntimam / / 132 / / evaM ca, syAdekaM dAkSiNAtyaprAkkapATopari maNDalam / dve toDDuke tricatvAriMzatprAgbhittAvanukramAt // 133 // Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 225 tato dve auttarAhaprAktoDDuke'ntyaM ca maNDalam / udIcyaprAkkapATe'yaM, pazcimAyAmapi kramaH // 134 // evamekonapaJcAzat, pUrvabhittau bhavanti vai / tAvantyaparabhittau tattulyAni saMmukhAni ca // ayaM ca malayagirikRta kSetravicArabRhadvRttyAdyabhiprAya: // 135 // 136 // Avazyaka bRhadvRttiTIppanakapravacanasAroddhArabRhadvRttyAdyabhiprAyastvayam / guhAyAM pravizan bharataH pAzcAtyapAnthajanaprakAzakaraNAya dakSiNadvAre pUrvadikkapATe prathamaM yojanaM muktvA prathamaM maNDalamAlikhati / tato gomUtrikAnyAyenottarataH pazcimadikkapATatoDake tRtIyayojanA dvitIyamaNDalamAlikhati / tatastenaiva nyAyena pUrvadikkapATatoDDuke caturthayojanAdau tRtIyam / tataH pazcimadigbhittau paJcamayojanAdau caturtham / tataH pUrvadigbhittau SaSThayojanAdau paJcamam / yAvadaSTacatvAriMzattamamuttaradvArasatka pazcimadikkapATe prathamayojanAdau ekonapaJcAzattamaM cottaradigdvArasatkapUrvadikkapATe dvitIyayojanAdAvAlikhati / evamekasyAM bhittau paJcaviMzatiraparasyAM ca caturviMzatiriti samagreNaikonapaJcAzat maNDalAni bhavantIti // dakSiNottoDDakAt saptadazabhiryojanaiH parA / astyunmagnajalA nAma, nadI triyojanAtatA // dvAdazayojanAyAmA, pUrvabhittivinirgatA / vibhidya pazcimAM bhittiM praviSTA sindhunimnagAm // 137 // asyAM patati yatkiJcitdRSatkASTanarAdikam / tatsarvamadbhirAhatya, bahiH prakSipyate sthale // 138 // tataH paraM yojanayorddhayoratikrame parA / syAnnimagnajalA nAma, nadI triyojanAtatA / / 139 / / dvAdazayojanAyAmA, pUrvabhittivinirgatA / pratyabhittiM pravibhidya, sindhuM vizatyasAvapi // 140 // asyAM patati yatkiJcittRNakASTanarAdikam / adho majjati tatsarvamIdRk svabhAvamenayoH // 141 // tatazcottarataH saptadazabhiryojanaiH paraH / caturyojanaviSkambhAyAma uttaratoDDukaH // 142 // tatazca, ubhAbhyAM dvArabhAgAbhyAmityevaM sarvasaMkhyayA / yojanairekaviMzatyA, nadyau syAtAM yathodite // 143 // atha vArddhakiratnena, sadya: sajjitapadyayA / nadyAvubhe samuttIrya, yAvat gacchati cakrabhRt // 144 // tAvaddhinA prayAsena, kapATAvuttarAzritau / udghaTete svayameva, kRtakrauJcArakhau rayAt // 145 // nirgatya tena dvAreNa, vijityottarabhAratam / daryAH khaNDaprapAtAyAzcakrI samIpamApatet // 146 // uttaradvAramudghATya, senAnIkRtayatnataH / maNDalAnyAlikhan prAgvat, cakrI vizati tAM guhAm // 147 / / pUrvaM nimagnasalilAM, samuttarettataH parAm / tUrNaM vArddhakiratnena kRtayA hRdyapadyayA // 148 // ime mAnAdibhiH prAgvat, pratyagbhittivinirgate / prAcyabhittiM kintu bhittvA prApte gaGgAmahAnadIm // 149 // dvAreNa dAkSiNAtyena, svayamudghaTitena ca / nirgatya kRtakRtyaH san, cakrI nijapuraM vizet // 150 // syAdyAvaccakriNo rAjyaM, tAvattiSThanti santatam / maNDalAni ca padye ca, guhAmArge gatAgate / / 151 / / Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 ayaM pravacanasAroddhAravRttyabhiprAya: // triSaSTIyAjitacaritre tu udghATitaM guhAdvAraM guhAntarmaNDalAni ca / tAvattAnyapiM tiSThanti, yAvajjIvati cakrabhRt // ityuktam // [parva 2. sarga. 4. zlo. 189] dvArAt khaNDaprapAtAyA, yAmyAdyAmyadizi dhruvam / gaGgAyAH pazcime kUle, vasanti nidhayo nava // 152 // iti dakSiNArdhabharatam // udIcyAmatha vaitADhyAt, himavagirisImayA / syAduttarabharatArddha, paryaMkAsanasaMsthitam // 153 / / aSTAtriMze yojanAnAM, dve zate trikalAdhike / viSkambhato'tha bAhAsya, pratyekaM pArzvayorddhayoH // 154 // yojanAnAM zatAnyaSTAdaza dvinavatistathA / sArdAH sapta kalA: kSetraphalamasyAtha kIrtyate // 155 // lakSAstriMzat sahasrANi, dvAtriMzadatha copari / zatAnyaSTau yojanAnAmaSTAzItirathAdhikA // 156 // kalA dvAdaza vikalA, ekAdaza prakIrtitAH / ukta sAmAnyabharatavat zeSaM tu zarAdikam // 157 // nitambasya himavato, dAkSiNAtyasya sannidhau / kSetre'sminnantare gaGgAsindhuprapAtakuNDayoH // 158 // girirvRSabhakUTAkhya, uccatvenASTayojana: / dve yojane bhUnimagnazcArugopucchasaMsthitaH // 159 // mUle'sau yojanAnyaSTau, madhye SaT yojanAni ca / catuSThayaM yojanAnAmuparyAyatavistRtaH // 160 // paJcaviMzatirevASTAdazaiva dvAdazApi ca / sAdhikAni parikSepo, mUle madhye ca mUni ca // 161 // dvAdazASTa ca catvAri, mUla madhye zirasyapi / yojanAni kramAdasya, vyAsAyAmo matAntare // 162 // saptatriMzat kramAt paJcaviMzatirdAdazApi ca / sAdhikAni parikSepo, mUle madhye tathopari // 163 // idaM ca matadayamapi jambUdIpaprajJaptisUtre // matAntaraM nanu kathaM, zrute sarvajJamUlake / tulyakaivalyabhAjAM yadekamevArhatAM matam // 164 / / atrocyate, durbhikSe skandilAcAryadevarddhigaNivArake / gaNanAbhAvataH sAdhusAdhvInAM vismRtaM zrutam // 165 // tata: subhikSe saMjAte, saGghasya melako'bhavat / valabhyAM mathurAyAM ca, sUtrArthaghaTanAkRte // 166 // valabhyAM saMgate saMDe, devarddhigaNiragraNI: / mathurAyAM saGgate ca, skandilAryo'graNIrabhUt // 167 // tatazca vAcanAbhedastatra jAtaH kvacit kvacit / vismRtasmaraNe bhedo, jAtu syAdubhayorapi // 168 // tattaistato'rvAcInaizca, gItAthaiH pApabhIrubhiH / matadayaM tulyatayA, kakSIkRtamanirNayAt // 169 // satyapyevaM sAmpratInA, visaMvAdaM zrutasthitam / nirNatumutsahante ye, te jJeyA mAtRzAsitAH // 170 // evamevoktaM zrImalayagiribhirkotiSkaraNDavRttau // dezonakrozatuGgo'rddhakrozavistRta eva ca / krozAyAma uparyasya, prAsAdo'timanoramaH // 171 // devo'tra vRSabhAbhikhya, ekapalyopamasthitiH / maharciko vijayavattathAsya rAjadhAnyapi // 172 // Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 227 zailo'yaM citrita iva, cakribhirjitabhArataiH / kAkiNIratnalikhitaiH, samantAnnijanAmabhiH // 173 // nadyo'STAviMzatiriha, sahasrA dayuttarA matAH / amuSya bharatakSetrasyo-zasyAGganA iva // 174 // arakAzca SaDapyatra, suSamAsuSamAdayaH / sadA viparivartante, niyogina ivezituH // 175 // iti bharatakSetram // athottarArddhabharataparyanta uttarAzrite / jAtyasvarNamayo bhAti, himavAnnAma parvataH // 176 // spRzan dAbhyAM nijAntAbhyAM, pUrvAparapayonidhi / yojanAnAM zataM tuGgo, bhUmagnaH paJcaviMzatim // 177 // yojanAnAM dazazatI, dvipaJcAzatsamanvitA / kalA dvAdaza viSkambhaH, parvatasyAsya kIrtitaH // 178 // yojanAnAM paJcadazazatAnyathASTasaptatiH / aSTAdaza kalAzcAtra, zaraH prokto jitasmaraiH // 179 // yojanAnAM sahasrANi, caturviMzatireva ca / sa dvAtriMzannavazatI, pratyaJcAsya kalArddhayuk // 180 // dhanuHpRSThaM yojanAnAM, sahasrAH paJcaviMzatiH / dve zate triMzadadhike, catasrazcAdhikA: kalAH // 181 // yojanAnAM sahasrANi, paJca trINi zatAni ca / sArddhAni bAhaikaikAsyAdhyAH paJcadazAMzakAH // 182 // koTIdvayaM ca lakSANi, yojanAnAM caturdaza / SaTpaJcAzatsahasrANi, zatAni nava copari // 183 // ekasaptatirevASTau, kalAzca vikalA daza / bhUmau prataragaNitaM, nirdiSTaM himavagireH // 184 // koTInAM dve zate koTyazcaturdazAtha lakSakAH / SaTpaJcAzat tathA saptanavatizca sahasrakA: // 185 // ekaM zataM catuzcatvAriMzaM kalAzca SoDaza / vikalA dvAdazetyuktaM, zaile'smin sarvato dhanam // 186 // vedikAvanakhaNDAbhyAM, ramyo'yaM pArzvayorddhayoH / vedikAvanakhaNDAnAM, sarvaM mAnAdi pUrvavat // 187 // atraikAdaza kUTAni, bibhrati prakaTaprabhAm / siddhAyatanamukhyAni, prAcyA Arabhya pUrvavat // 188 // syAt siddhAyatanaM kSullahimavannAmakaM param / tRtIyaM bharatAbhikhyamilAkUTaM tataH param // 189 // gaGgAvartanakUTaM ca, zrIdevIkUTamityapi / rohitAMzAsUrIkUTa, sindhyAvarttanasaMjJakam // 190 // surAdevIkUTamiti, paraM haimavatAbhidham / ekAdazaM vaizramaNaM, kUTAni himavagireH // 191 // sarvANyamUni rAtnAni, mUle ca vyAsadairghyata: / yojanAnAM paJcazatI, tAvadevocchritAni ca // 192 // madhye ca trizatI paJcasaptatyADhya zirasyatha / tatAni Dhe zate sArddha, gopucchasaMsthitAnyataH // 193 // zatAH paJcadazaikAzItyadhikA: kiJcanAdhikAH / ekAdaza kiJcidUnaSaDazItiyutAH zatAH // 194 // zatAH saptaikanavatisaMyutAH kiJcidUnakAH / parikSepA: kramAdeSu, mUle madhye ca mUrdhani // 195 // siddhAyatanakUTasyopari siddhAlayo mahAn / paJcAzayojanAnyAyAmata: sa parikIrtitaH // 196 // viSkambhato yojanAni, prajJaptaH paJcaviMzatiH / SaDviMzayojanAnyuccastriddhAro bhAsvaraprabhaH // 197 // vinA pratIcI tridizaM, dvAramekaikamucchritam / yojanAnyaSTa catvAri, syAdvistArapravezayoH // 198 // Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 siddhAyatanamadhye'tha, vibhAti maNipIThikA / yojanAnyaSTa vistIrNAyatA catvAri medurA // 199 // uparyetasyA athaiko, devacchandaka AhitaH / uccastvena sAdhikAni, yojanAnyaSTa sa zrutaH // 200 // viSkambhAyAmato'pyeSa, yojanAnyaSTa tatra ca / aSTottarazataM siddhapratimAstAsu pUrvavat // 201 // dazAnAM zeSakUTAnAmupayukaika AlayaH / dvASaSTiM yojanAnyAdhikAnyAyatavistRtaH // 202 // ekatriMzadyojanAni, sakrozAni samunnataH / tattatkUTasamAhvAnasvAminA samadhiSThitaH // 203 // kUTe dvitIye tRtIye, dazame rudrasamite / catuSpeSu surA IzA, devyaH zeSeSu SaTsu ca // 204 // tatrApi, ilAdevI surAdevI, dve ime dikkumArike / tinazca nadyadhiSThAtryaH, zrIzceti prathitA imAH // 205 // devA devyazca sarve'mI, ekapalyopamAyuSaH / maharTikA vijayavattathaiSAM rAjadhAnyapi // 206 // etA devyazca bhavanapatijAtigatA matAH / vyantarINAmarddhapalyamAyurutkarSato'pi yat // 207 // evaM vakSyamANA api devyo jJeyAH // vakSyamANaparvateSu, yAni caityAni ye'pi ca / prAsAdA devatAnAM, te sarve'vatyaiH samAH smRtAH // 208 // girerasyoparitale, hRdaH padmahRdAbhidhaH / yojanAni dazodviddhaH, sahasrayojanAyata: // 209 // zatAni paJca vistIrNo, vedikAvanamaNDita: / caturdizaM toraNADhyatrisopAnamanoramaH // 210 // ayaM ca vakSyamANAzca, mahApadmahRdAdayaH / sarve pUrvAparAyAmA, dakSiNottaravistRtAH // 211 // tathAhuH, himavaMtaselasihare, varAraviMdaddaho salilapuNNo / dasajoaNAvagADho, vicchinno dAhiNuttarao // [bRhatkSetrasamAsa zlo. 196] tasya madhye padmamekaM, yojanAyatavistRtam / arddhayojanabAhalyaM, tAvadevocchritaM jalAt // 212 // jale magnaM yojanAni, dazaitajjagatIvRttam / jambUdvIpajagatyAbhA, sA gavAkSAlirAjitA // 213 // kintvasau yojanAnyaSTAdazoccA sarvasaMkhyayA / jale'vagADhA daza yadyojanAnyaSTa copari // 214 // yattu jambUdvIpaprajJaptimUlasUtre, jambUddIvajagaippamANA ityuktaMtajjalAvagAha-pramANamavivakSitveti tavRttau // kiMca, vajramUlaM riSTakandaM, vaiDUryanAlabandhuram / vaiDUryabAhyapatraM tajjAmbUnadAntaracchadam // 215 // atrAyaM vizeSo'sti // bRhatkSetravicAravRttyAdau bAhyAni catvAri patrANi vaiDUryamayAni zeSANi tu raktasuvarNamayAnyuktAni / kiMca jambUdvIpaprajJaptisUtre jAmbUnadamISadraktasvarNaM tanmayAnyabhyantarapatrANi ityuktam / sirinilayamitikSetravicAravRttau tu pItasvarNamayAnyuktAni / iti // tapanIyakesaravRttA, sauvarNI karNikA bhavettasya / dikrozAyatavitatA, krozoccA zrIbhavanamasyAm // 216 // ekakrozAyatametattathAIkrozavistRtam / UnakrozonnataM tatra, dakSiNottarapUrvataH // 217 // paJcacAzatottueM, tadarddhavyAsamekakam / dAraM tatrAtha bhavanamadhye'sti maNipIThikA // 218 // sApi paJcazatadhanuAsAyAmArddhamedurA / uparyasyA zayanIyaM, zrIdevIyogyamuttamam // 219 // Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 229 SaDjAtIyaiH parikSepairveSTitaM mUlapaGkajam / kramAdarddhArddhamAnAbjA:, parikSepAH same'pyamI // 220 // aSTottaraM zataM padmA:, prathame paridhau sthitAH / mUlapadmAdarddhamAnAH, zrIdevIbhUSaNairbhRtAH // 221 // vAyUttarezAnadikSu, sAmAnikasudhAbhujAm / catuH sahasrI padmAnAM tAvatAM parikIrttitAH // 222 // mahattarANAM devInAM, prAk catvAryambujAni ca / sahasrANyaSTa cAgneyyAmabhyantarasabhAjuSAm // 223 // sahasrANi dazAbjAnAmapAcyAM madhyaparSadAm / dvAdazAbjasahasrANi nairRtyAM bAhyaparSadAm // 224 // senApatInAM saptAnAM, pratyak saptAmbujAni ca / dvitIyo'yaM parikSepo, mUlapadmasya varNitaH // 225 // AtmarakSisahasrANAM, SoDazAnAM caturdizam / catuH sahasrI pratyekaM, pariveSe tRtIyake // 226 // trayaH pare parikSepA, abhiyogipayoruhAm / dvAtriMzat prathame lakSA, abhyantarAbhiyoginAm // catvAriMzatpadmalakSA, madhye madhyAbhiyoginAm / lakSANAmaSTacatvAriMzatbAhye bAhyasevinAm // 228 // koTyekA viMzatirlakSAH, padmAnAM sarvasaMkhyayA / sahasrANi ca paJcAzat, zataM viMzatisaMyutam // 229 // atra SaT parikSepA iti SaTjAtIyAH parikSepA iti vAcyam // 227 // tathAhi // AdyA mUlapadmArddhamAnA jAtiH / dvitIyA taccaturthabhAgamAnA jAti: / yAvat SaSThI catuHSaSTitamabhAgamAnA jAtiriti // anyathA tu yojanAtmanA sahasratrayAtmake dhanurAtmanA catvAriMzallakSAdhikadvikoTipramite hRdaparamaparidhau SaSThaparikSepapadmAnAM SaSTikoTidhanuHkSetramAtavyAnAmekapaGktyA avakAzo na saMbhavati // tatazca tattatparidhikSetraparikSepapadmasaMkhyAvistArAn paribhAvya yatra yAvatyaH paGktayaH saMbhavanti tatra tAvatIbhiH paGktibhireka eva parikSepo jJeyaH / padmAnAmaneka - jAtIyatvAt / evaM ca paJcalakSayojanAtmake hRdakSetraphale tAni sarvANyapi padmAni sukhena mAntyeva / padmaruddhakSetrasya sarvasaMkalanayA viMzatiH sahasrANi paJcAdhikAni yojanAnAM SoDazabhAgIkRtasyaikayojanasya trayodaza bhAgA iti etAvata eva saMbhavAditi / adhikaM tyupAdhyAya zrI zAnticaMdragaNikRtajambUdvIpaprajJaptivRttite'vaseyam // tataH padmahRdAt gaGgA, prAcyatoraNanirgatA / yojanAnAM paJcazatIM, girau pUrveNa gacchati // 230 // gaGgAvarttanakUTasyAdhastAdAvRtya sA tataH / dakSiNAbhimukhI bhUtvA pravRttA parvatopari // 231 // trayoviMzAM paJcazatIM, yojanAnAM kalAtrayam / sArddhaM gatvA dakSiNasyAM patet jivhikayA nagAt // 232 // sA ca praNAlikArUpA, bhAtyardhakrozamedurA / dvikrozadIrghA sakrozaSaTyojanasuvistRtA // 233 // vAjrikI vyAttamakaravaktrAkArA tayA'tha sA / sAtirekaM yojanAnAM zatamekaM patatyadhaH // 234 // yojanAni dazoddhiddhe, SaSTiM ca vistRtAyate / kuNDe gaGgAprapAtAkhye, cAru muktAvalIsamA // 235 // Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 tathAhuH kSamAzramaNapAdAH / AyAmo vikhkhaMbho, saThiM kuMDassa joaNA huMti / nauasayaM kiMcUNaM, parihI dasajoaNogAho // [iti bRhatkSetrasamAsa gAthA-218] // zrI umAsvAtikRtajambUdvIpasamAse karaNavibhAvanAyAM ca mUle paNNAsaM joaNavitthAro uvari saTThI iti vizeSo'sti // itthaM ca kuNDasya yathArthanAmopapattirapi bhavati / evamanyeSvapi yathAyogyaM jJeyam // tacca kuNDaM vedikayA, vanakhaNDena veSTitam / pUrvAparAdakSiNAsu, sopAnazreNizobhitam // 236 // sopAnazreNaya: sarvA, vajrastambhAH satoraNA: / ratnAlambanabAhADhyA, rairupyaphalakAJcitAH // 237 // gaGgAdIpazca bhAtyasmin, dvau krozAvucchrito jalAt / aSTau ca yojanAnyeSa, viSkambhAyAmato mataH // 238 // gaGgAdvIpopari gaGgAbhavanaM pIThikAdiyuk / svarUpato mAnatazca, zrIdevIbhavanopamam // 239 // dAkSiNAtyatoraNena, gaGgAprapAtakuNDataH / nirgatya vaitADhyopAnte, nadIsaptasahasrayuk // 240 // khaNDaprapAtaprAgbhAge, bhittvA vaitADhyabhUdharam / dAkSiNAtyasaptanadIsahasraparivAritA // 241 // evaM caturdazanadIsahasrApUritAbhita: / pUrvato jagatI bhittvA, gaGgA vizati vAridhim // 242 // sakrozAni yojanAni, SaDasyA hRdanirgame / vyAsaH krozArdhamuddhedhaH, kuNDapAtAvadhiH sa ca // 243 // tathoktaM jambuddhIpaprajJaptisUtre / gaMgANaM mahAnaI pavAhe cha sakkosAiM joaNAI vikkhaMbheNaM paNattA addhakosaM ubveheNaM // samavAyAGge tu / gaMgAsindhuo naIo NaM pavahe sAtiregAiM cauvIsaM kosAiM vitthareNaM paNatte / ityuktam / kuNDodgamAdanu vyAso, yojanaM yojanaM prati / pArzvadraye samudito, dhanUMSi daza varddhate // 244 // evaM cavAridhe: saMgame sArddhA, bASaSTiyojanAnyasau / maulAddazajo yadvyAso, nadInAmabdhisaGgame // 245 // vyAsAt paJcAzattamo'zaH, sarvatrodvedha Irita: / krozasyArddha tato mUle, prAnte sakrozayojanam // 246 // vedikAvanakhaNDau ca, pratyekaM pArzvayoH dvayoH / mahAnadInAM sarvAsAM, dRSTau dRSTajagattrayaiH // 247 // tathoktaM jambUddhIpaprajJaptisUtre gaGgAvarNane / ubhao pAsiM dohiM paumavarakheDayAhiM dohiM vaNakhaMDehiM saMparikkhittA veiyAvaNakhaMDavaNNao bhANiyabo iti / atha gaGgAmahAnadyA, yatrAmbhonidhisaMgamaH / tatra tIrthaM mAgadhAkhyaM, tasyezo mAgadha: suraH // 248 // evaM sindhunadIvArkhiyoge prabhAsanAmakam / etayorantarAle ca, varadAmaM payonidhau // 249 // tathoktaM jambUdIpaprajJaptivRttau / gaGgA mAgadhatIrthasthAne samudraM pravizati tathA prabhAsanAmatIrthasthAne sindhunadI samudraM pravizati // tIrthaM nAmAvataraNamArgo'mbhodhau taTAkavat / tIrthasyArthI bhAvya evaM, zItAzItodayorapi // 250 // Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 231 taduktaM sthAnAGgavRttau / " tIrthAni cakravartinaH samudrazItAdimahAnadyavatAralakSaNAni tannAmakadevanivAsabhUtAni / tatra bharataikhatayortAni pUrvadakSiNAparasamudreSu / vijayeSu zItAzItodAmahAnadyoH pUrvAdikrameNaiva / iti tRtIye sthAnake // eSAM tIrthasadRknAmnAM devAnAM svasvatIrthataH / yojaneSu dvAdazasu, rAjadhAnyaH payonidhau // 251 // kRtASTamatapAzcakI, rathanAbhispRgambhasi / sthitvA vArdhI svanAmAGkazaraM muktvA jayatyamUn // 252 // pratIcyatoraNenAtha, hRdAttasmAdvinirgatA / gatvA pratIcyAmAvRttA, sindhyAvartanakUTataH // 253 // dakSiNAbhimukhI zailAt, kuNDe nipatya nirgatA / pratyagbhAge tamisrAyA, bhittvA vaitADhyabhUdharam // 254 // tata: pazcimadigbhAge, vibhidya jagatImadhaH / vizatyambhonidhiM sindhurgaGgAsvaseva yugmajA // 255 // gaGgAvat sarvamasyAH syAdArabhya hRdanirgamAt / svarUpamabdhisaGgAntaM, sindhunAmavizeSitam // 256 // vaitADhyato dakSiNasyAM, sarito: sindhugaGgayoH / bilAni syurnava nava, pUrvapazcimakUlayoH // 257 // udIcyAmapi SaTtriMzat, tathaiva taTayostayoH / kalpAnte'trAdibIjAnAM, sthAnAnIti dvisaptatiH // 258 // paJcasvevaM bharateSu, paJcasvairavateSu ca / bilAni bhAvanIyAni, dvisaptatiH dvisaptatiH // 259 // auttarAhatoraNena, tasmAt padmahRdAdatha / nirgatA rohitAMzAkhyottarAzAbhimukhI nadI // 260 // dve yojanazate yukte, SaTsaptatyA kalAzca SaT / parvatoparyatikramya, vajrajivhikayA nagAt // 261 // rohitAMzAprapAtAkhye, kuNDe nipatya hAravat / udIcyatoraNenAsmAnnirgatottarasaMmukhI // 262 // mArge caturdazanadIsahasraparivAritA / tatratyavRttavaitADhyaM muktvA krozadvayAntare / / 263 // sthAnAttataH parAvRtya, prasthitA pazcimAmukhI / punazcaturdazanadIsahasrasevitAbhitaH // 264 // aSTAviMzatyA sahasraiH, nadIbhirevamanvitA / dvedhA vidadhatI haimavatasyArddhaM ca pazcimam // 265 // adho vibhidya jagatIM, yAti pazcimavAridhim / gaGgAsindhyoH sapatnIva, dviguNarddhiH patipriyAH // 266 // kuNDAdvinirgamaM yAvadArabhya hRdanirgamAt / sArddhAni yojanAnyasyA, viSkambho dvAdazoditaH // 267 // gavyUtamekamuddhedhastataH kuNDodgamAdanu / pratiyojanamekaikapArzve vyAso vivarddhate // 268 // kodaNDAni dazadazobhayatastAni viMzatiH / lavaH paJcAzattamazca vyAsasyodvedha AhitaH // 269 // yojanAnAM zataM caivaM, sapAdamabdhisaMgame / vyAso'syAH krozadazakamuddhedhazca prajAyate // 270 // vyAsAyAmau jivhikAyAH, sArddhA dvAdazayojanI / bAhalyamasyA nirdiSTamekakrozamitaM jinaiH || 271 // saviMzaM yojanazataM, kuNDasyAyativistRtI / dvIpasyAyAmaviSkambhau, yojanAnIha SoDaza // 272 // asyAM prapAtakuNDasyoddhedho dvIpasya cocchrayaH / bhavanasya svarUpaM ca jJeyaM gaGgAsamaM budhaiH // 273 // girerhimavato'thAsya, prAcInapazcimAntayoH / lavaNodajalasparzAdArabhya kila nirgatA // 274 // , Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 dADhekaikA vidizAsu, gajadantasamAkRtiH / aizAnyAmatha cAgneyyAM, nairRtyAM vAyukoNake // 275 // aizAnyAM tatra jagatIparyantAllavaNodadhau / dADhAyAM yojanazatatrayasya samatikrame // 276 // dvIpa ekorukAkhyo'sti, yojanAnAM zatatrayam / viSkambhAyAmata: padmavedikAvanamaNDitaH // 277 // kiJcidunaikonapaJcAzatA samadhikA kila / yojanAnAM navazatI, parikSepo'sya kIrtitaH // 278 // asya jambUdvIpadizi, jalopari samucchrayaH / sArddha dvayaM yojanAnAM, bhAgAzcopari viMzatiH // 279 // paJcanavatibhaktasya, yojanasya tathocchraya: / lavaNAmbhodhi dizyante, krozadvayamudIritaH // 280 // tatraiva dADhAyAM tasmAt, dIpAccatuHzatottaraH / hayakarNAbhidho dvIpazcatuHzatAyatastataH // 281 // zatAni dvAdaza nyUnapaJcaSaSThiyutAni ca / parikSepo'syAbdhidizi, drau krozAvucchyo jalAt // 282 // yojanAnAM dvayaM sAr3heM, navatyAMzaiH samanvitam / asya jambUdvIpadizi, khyAtaH khalu samucchraya: // 283 // atrAyamAmnAyaH / pUrvadIpaparikSepe, yojanAnAM tribhiH zataiH / SoDazADhyaiH saMkalite, parikSepo'grimo bhavet // 284 // tathA, jambUdvIpadizi jalAtprAgdvIpe yaH samucchrayaH / sa pAJcanavateyAMzasaptatyA saMyuto'grime // 285 // jambUdvIpajagatyAca, dIpasyAsya mitho'ntaram / karNabhUmirUpamuktaM, yojanAnAM catuHzatI // 286 // tatraiva dADhAyAM tasmAt, dIpAt paJcazatAntaraH / AdarzamukhasaMjJo'sti, dIpa: paJcazatAyata: // 287 // tAvadeva ca vistIrNA, jagatyAstAvadantaraH / saikAzItiH paJcadazazatI parirayo'sya ca // 288 // jambUddhIpadizi bhavet, jalAdasya samucchrayaH / sArdA triyojanI bhAgAH, paJcaSaSTiH puroditAH // 289 // dau krozau lavaNadizi, jalAdasya samucchrayaH / dADhAyAM punastatraivAtItya yojanaSaTzatIm // 290 // SaTyojanazatAyAmaviSkambho'zvamukhAbhidhaH / dvIpo bhAti zataiH SaDbhirjagatyA dUrataH sthitaH // 291 // yojanatritayonAni, zatAnyekonaviMzatiH / dIpasyAsya parikSepaH, proktaH zAstraparIkSakaiH // 292 // sArdA caturyojanI saccatvAriMzallavAdhikAm / dIpadizyunnato'dbhyo'bdhidizi tu krozayAmalam // 293 // saptabhiH yojanazatairasti dIpastataH param / azvakarNAbhidha: saptazatAnyAyatavistRtaH // 294 // jagatyAstAvatA dUre, jambUddhIpadizi sphuTam / yojanAnyarddhaSaSThAni, bhAgAn paJcadazocchritaH // 295 // dvau krozau parato vyaktaH, parikSepastathAsya ca / ddhe sahane dve zate ca, yojanAni trayodaza // 296 // atItya yojanazatAnyaSTau dvIpAttataH param / dIpa ulkAmukho'styaSTau, zatAnyAyatavistRtaH // 297 // jagatyA dUrato'STAbhiojanAnAM zataiH sthitaH / ambhonidherdizi jalAducchritaH krozayorddhayam // 298 // ardhaSaSThayojanAni, paJcAzItiM tadAdhikAn / bhAgAn pAJcanavateyAn, jambUddhIpadizi sphuTaH // 299 // ekonatriMzadADhyAni, zatAni paJcaviMzatiH / yojanAni parikSepo, dvIpasyAsya nirUpitaH // 300 // Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 233 yojanAnAM navazatAnyatikramya tataH param / zatAni nava vistIrNAyato'sti ghanadantakaH // 301 // navayojanazatyAsau, jagatyAH paridhistviha / zatAni paJcacatvAriMzAnyaSTAviMzatiH kila // 302 // sArddhA SaDyojanI tAdRkSaSTibhAgasamanvitAm / jambUddhIpadizi vyakto, dizyabdhestvarddhayojanam // 303 // evaM ca, ekoruko hayakarNastathAdarzamukho'pi ca / azvamukhAzvakolkAmukhAzca ghanadantakaH // 304 // dIpA: sapta yathaizAnyAM, dADhAyAM kathitA ime / tAvadAyAmaviSkambhAH, tAvatparasparAntarAH // 305 // jagatyAstAvatA dUre, tAvadevocchritA jalAt / tathaiva sapta sapta syurAgneyyAdividiktraye // 306 // eSAM krame svarUpe ca, na vizeSo manAgapi / vizeSa: kevalaM nAmnAM, tAnyetAni yathAkramam // 307 // AbhAsiko gajakarNo, meMDhahastimukhau tathA / hariko meghamukho, laSTadanto'grikoNake // 308 // vaiSANikaca gokarNastathAya:siMhato mukhau / akarNo vidyunmukhazca, nairRtyAM gUDhadantakaH // 309 // vAyavyAM nAGgolikAkhyaH, zaSkulIkarNa ityapi / gomukho vyAghramukhazca, karNaprAvaraNAbhidhAH // 310 // vidyuddantazuddhadantAvaSTAviMzatirityamI / virAjante'ntaradIpA, himavagirinizrayA // 311 // tAvanta eva zikharigirerdADhAcatuSTaye / tathaiva saMsthitA evaM, SaTpaJcAzat bhavantyamI // 312 // pratyekamete sarve'pi, vedikAvanamaNDitAH / samAnaM ca tayormAnaM, jagatIvedikAvanaiH // 313 // dIpeSu sarveSyeteSu, narAstiSThanti yugmina: / aSTacApazatottuGgAH, palyAsaMkhyAMzajIvinaH // 314 // dinAnyazItimekonAM, vihitApatyapAlanA: / catuSSaSTyA lasatpRSTakaraNDakaissuzobhitA: // 315 // caturthabhaktAhArAzca, kalpadruphalabhojinaH / sundarAkRtayo rAgadveSazokarujojjhitAH // 316 // yugmaM sutasutArUpaM, SaNmAsazeSajIvitAH / prasUya yAnti tridivamante mRtvA samAdhinA // 317 // evaM vakSyamANahaimavatAdiyugmino'pi hi / SaNmAsazeSe suvate'patyAnyAyuSi nAnyathA // 318 // tathoktaM prathamArakasvarUpAdhikAre jambUddhIpaprajJaptAvantaradIpAdhikAre jIvAbhigame ca / ___ "chammAsAvasesAuyA jugalaM pasavaMtI"ti // iti himavAn parvata: // kSetraM vibhAti himavanmahAhimavadantare / avibhaktaM dravyamiva, dAbhyAM tAbhyAM surakSitam // 319 // dvAbhyAM pUrvAparAntAbhyAM, saMspRSTalavaNArNavam / hAri haimavatAbhikhyaM, varyaparyaGasaMsthitam // 320 // dadAti hema yugmibhyaH, AsanAditayA tataH / yadA devo haimavataH, svAmI haimavataM tataH // 321 // ddhe sahasre yojanAnAM, zataM paJcottaraM tathA / kalA: paJcaiva viSkambhaH, kSetrasyAsya nirUpitaH // 322 // tathA zatAni SaTtriMzaccaturazItireva ca / yojanAni catasrazca, kalA: zara iha smRtaH // 323 // saptatriMzatsahasrANi, yojanAnAM zatAni SaT / catuH saptatirasya jyA, nyUnA: kalAzca SoDaza // 324 // aSTAtriMzatsahasrANi, tathA saptazatAni ca / catvAriMzAni kodaNDapRSTamasya kalA daza // 325 // Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 sahasrA: SaT saptazatI, paJcapaJcAzadanvitA / tisraH kalAzca bAhAtra, pratyekaM pArzvayordrayoH // 326 // atra kSetraphalaM koTyaH, SaT lakSANi dvisaptatiH / tripaJcAzat sahasrANi, yojanAnAM zataM tathA // 327 // paJcacatvAriMzadADhyaM, kalA: paJca tathopari / aSTau ca vikalAH proktaM, khaNDairyojanasammitaiH // 328 // sarvaratnamayo vRttavaitADhyo dharaNIdharaH / madhyabhAge vibhAtyatra, palyavatsarvataH samaH // 329 // jambUdvIpasaMgrahaNIvRttau tu paJcavarNaratnamayaH / nAmnA ca zabdApAtIti, sahasrayojanonnataH / zatAnyarddhatRtIyAni, sa nimagno bhuvo'ntare // 330 // sahasrayojanAyAmaviSkambhaH pariveSata: / trayaH sahasrA dvASaSTyA, yojanAnAM zataM yutam // 331 // abhito'yaM giriH padmavedikAvanamaNDita: / prAsAdo bhAtyuparyasya, svarUpaM tasya pUrvavat // 332 // svAtinAmA surastasya, svAmyekapalyajIvita: / rAjadhAnyAdikaM tvasya, sarvaM vijayadevavat // 333 // - ayaM kSetrasamAsAbhiprAyaH, yattu jambUdIpaprajJaptyAmatra zabdApAtinAmA deva uktastannAmAntaraM vA matAntaraM veti sarvavidvedyam // dvidhA vibhaktaM giriNAnena haimavataM kila / pUrvahaimavataM caivAparahaimavataM tathA // 334 // punarekaikamardhaM tat, saridbhyAM vihitaM dvidhA / rohitAMzArohitAbhyAM, snuSAbhyAmiva mandiram // 335 // dakSiNArddha cottarArddha, iti jAtaM caturvidham / SaTpaJcAzatsahasrANi, vyuttarANyatra nimnagA: // 336 // kSetrAnubhAvatastatra, bhUH zarkarAdijitvarI / cakrIbhojyajidAsvAdaphalapuSpAH suradrumAH // 337 // ye'pi yUkA matkuNAdyA, lokasantApakAriNaH / yakSabhUtAmayAdyutthA, doSAstatra na santi te // 338 // bhavantyahiMsakA vyAghrasiMhAdyAH svargagAminaH / udgatAnyapi dhAnyAni, narANAM nopabhuktaye // 339 // manujAstatra gavyUtottuGgAH palyopamAyuSaH / utkarSato jaghanyAcca, dezonapalyajIvinaH // 340 // catuHSaSTipRSTakaraNDakAH sundarabhUghanAH / dinAnyazItimekonAM, vihitApatyapAlanAH // 341 // satyapi svarNaratnAdau, mamatvAvezavarjitAH / satAmapi gajAdInAmagrahAt pAdacAriNaH // 342 // vicakSaNAzcAruveSAH, preSyapreSakatojjhitAH / caturthAnte cAmalakaphalapramitabhojinaH // 343 // AdyasaMhananA: pRthvIsvardupuSpaphalAzinaH / prakRtyA pratanuDheSarAgAH svlokyaayinH // 344 // baddhasneha ivaitasmin, kAla: suSamaduHSamA / sArvadInastatsvarUpaM kAlaloke pravakSyate // 345 // iti haimavatakSetram // asyottarAnte ca mahAhimavAnnAma parvataH / sarvaratnamayo bhAti, dviyojanazatonnataH // 346 // ayaM jambUdIpaprajJaptyabhiprAya: // bRhatkSetravicArAdau tvasya pItasvarNavarNamayatvamuktamiti matAntaramavaseyam / anenaiva ca matAntarAbhiprAyeNa jambUdvIpapaTTAdAvasya pItavarNatvaM dRzyate iti // Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 235 353 // 354 // 355 / / 356 // paJcAzataM yojanAni, sa nimagno dharAntare / pUrvAparAmbhonidhispRk, pramimAsurivAntaram // 347 // yojanAnAM sahasrANi, catvAryasya zatadvayam / dazottaraM daza kalA, viSkambho'tha zaraM bruve // 348 // yojanAnAM sahasrANi, saptaivASTau zatAni ca / caturnavatyupetAni caturdaza tathA kalAH // 349 // tripaJcAzatsahasrANi, zatAnI nava copari / ekatriMzadyojanAni, jyAsya sArdhAzca SaT kalAH || 350 / / sahasrAH saptapaJcAzattrinavatyadhika zatau / mahAhimavati proktaM, dhanuHpRSThaM kalA daza // 351 // sahasrANi nava zatadvayaM SaTsaptatistathA / sArddhA nava kalAH proktA, bAhAsyaikaikapArzvataH // 352 // ekonaviMzatiH koTyo, yojanAnAM samanvitAH / aSTapaJcAzatA lakSairaSTaSaSTyA sahasrakaiH // zataM ca SaDazItyADhyaM, kalA daza tathAdhikAH / vikalAH paJca zailesmin, gaNitaM pratarAtmakam // zatAnyekonacatvAriMzatyakoTInAM tathA parAH / koTyaH saptadaza lakSAH, SaTtriMzadatha copari // saptatriMzatyasahasrANi, trizatI sahitASTabhiH / vikalA dvAdazetyuktaM, mahAhimavato ghanam // kUTAnyaSTau parvate'smin, siddhAyatanamAdimam / mahAhimavadAhvAnaM, tathA haimavatAbhidham // 357 / / rohitAkhyaM ca hrIkUTaM, harikAntAbhidhaM tathA / harivarSa ca vaiDUryaM kUTAni himavadgireH // 358 // pUrvAparAyatazreNyAH, sthitirmAnaM ca pUrvavat / prAgvatsiddhAyatane ca, prAsAdaH zAzvato'rhatAm // 359 // zeSeSu devadevInAM, prAsAdAste'pi pUrvavat / svarUpaM rAjadhAnyazca, prAgvattatsvAminAmapi // 360 // mahApadmahRdazcAsyopari madhye virAjate / dve sahase yojanAnAmAyAmenoditaH sa ca / / 361 / / ekaM sahasraM vistIrNaH, udviddho dazayojanIm / tasya madhye padmamekaM, SaTparikSepazobhitam // 362 // padmahRdAbjatulyAni, padmAnyetAni saMkhyayA // viSkambhAyAmabAhalyairdviguNAni tataH punaH // 363 // tatsamAnoddhiddhatayA, hRdasyAsya kajAnyapi / tAvadevocchritAni syurevamagre'pi bhAvyatAm // 364 // mUlapadme ca bhavanaM, zrIdevIbhavanopamam / hrIdevI ca vasatyasminnekapalyopamasthitiH // 365 / / dAkSiNAtyatoraNena, mahApadmahRdAttataH / nirgatA rohitA nAmnI, dakSiNAbhimukhI nadI // 366 // sahasraM yojanAnAM SaTzatIM paJcasamanvitAm / kalAH paJca dakSiNasyAM sA gatvA parvatopari / / 367 / / vajrajihnikayA zailAt, pravAheNa patatyadhaH / sadrohitAprapAtAkhye, kuNDe rajjurivAvaTe // 368 // atrAyamAmnAyaH / vyAsaM hRdasya saMzodhya, girivyAse'rddhite ca yat / tAvannadInAM kramaNaM girau, syAddakSiNottaram // 369 // dAkSiNAtyatoraNena, tasmAnnirgatya kuNDataH / prAcyaM hemavatasyArddha, dvedhA vidadhatI kila // 370 // krozadvayenAsaMprAptA, zabdApAtimahIdharam / AlIva rohitAMzAyA, hRSTAgAtpUrvasaMmukhI // 371 // aSTAviMzatyA sahasraiH, nadIbhiH parivAritA / adho vibhidya jagatIM, pUrvAbdhi yAti rohitA // 372 // Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 pravAhajihnikAkuNDaddhIpAdiSu bhavediha / viSkambhaderthyoddhedhAdi, rohitAMzAsamaM samam // 373 // auttarAhatoraNena, mahApadmahRdAttataH / harikAnteti taTinI, nirgatottarasanmukhI // 374 // pUrvoktamAnamullaMdhya, giriM sottarasanmukham / harikAntAprapAtAkhye, kuNDe patati jivhayA // 375 // auttarAhatoraNena, tasmAnnirgatya kuNDataH / aSTAviMzatyA sahasairnadIbhiH pathi saMbhRtA // 376 // gandhApAtinamaprAptAntaritaM yojanena sA / smRtaprayojanevetaH, prasthitA pazcimAmukhI // 377 // aSTAviMzatyA sahasairnadIbhiH punarAzritA / evaM nadInAM SaTpaJcAzatA sahasrakairvRtA // 378 // harivarSapazcimArdhaM, dvedhA vidadhatI kila / adho vibhidya jagatI, patitA pazcimAmbudhau // 379 // yojanAni dhruvaM paJcaviMzatirhRdanirgame / viSkambho'syA yojanArthaM, coddhedhaH kuNDasImayA // 380 // tatazca vardhate vyAso, dhanUMSi pratiyojanam / ekato viMzatizcatvAriMzaccobhayataH punaH // 381 // evaM ca dve zate sArdhe, yojanAnyabdhisaMgame / viSkambho'syAstatra punaruddhedhaH paJcayojanI // 382 // yojanAyAmabAhalyA, jihnikAsyAH prakIrttitA / viSkambhataH punaH paJcaviMzatiryojanAnyasau // 383 // dve zate yojanAnAM ca catvAriMzatsamanvite / kuNDasyAyAmaviSkambhAvuddhedho dazayojanI // 384 // dvIpasyAyAmaviSkambho, dvAtriMzadyojanAni ca / jalAtsamucchrayaH krozaddhayaM zeSaM tu pUrvavat // 385 // iti mahAhimavAn parvataH // uttarasyAM harivarSaM, mahAhimavato gireH / prauDhaparyaGkasaMsthAnamantAbhyAM vAridhiM spRzat // 386 // vyAso'syASTau sahasrANi, yojanAnAM catuHzatI / tathaikaviMzatizcaikA, kalA'trAtha zaraM bruve // 387 // sahasrAM SoDaza trINi, yojanAnAM zatAni ca / yuktAni paJcadazabhiH kalAH paJcadazopari // 388 // trisaptatiH sahasrANi, jIvA navazatAni ca / ekottarANyatha kalAH sArddhAH saptadazopari // 389 // dhanuH pRSThaM sahasrANi caturazItireva ca / SoDazADhyAnyatha kalAzcatasaH parikIrttitAH // 390 // trayodaza sahasrANi, trizatI caikaSaSTiyuk / yojanAnAM SaT kalAzca, sArddhA bAhraikapArzvataH // 391 // catuHpaJcAzacca koTyo, yojanAnAM tathA parAH / saptacatvAriMzadeva, lakSAH kila tathopari / / 392 // trisaptatiH sahasrANi, saptatyADhyA'STazatyatha / kalAH saptAtra sakalaM, gaNitaM pratarAtmakam // 393 // madhye'sya gandhApAtIti, vRttavaitADhyaparvataH / svarUpamasya pUrvoktazabdApAtisamaM samam // 394 // padmanAmA surastvasya, svAmyekapalyajIvitaH / svarUpaM sarvametasya jJeyaM vijayadevavat / / 395 / / lakSamekaM sahasrAzca, dvAdaza yadhikA iha / harivarSAbhidhakSetre, nadyaH proktA jinezvaraiH // 396 // kSetre punarvasantyatra, narA yugaladharmiNaH / krozadvayasamuttuGgAH sallakSaNA vicakSaNAH // 397 // AyurutkarSatastveSAM, pUrNaM palyopamadvayam / palyopamAsaMkhyabhAgahInaM tacca jaghanyataH // 398 // Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 237 te'sakRt SaSThabhaktAnte, badarapramitAzinaH / aSTAviMzaM zataM teSAM, dehe pRSThakaraNDakA: // 399 // catuHSaSTiM ca divasAn, vidhAyApatyapAlanAm / svlokmev te yAnti, kAlazca suSamAnvaham // 400 // kSetrAnubhAvaH sarvaM ca, balasaMhananAdikam / anantaguNaparyAyaM, jJeyaM haimavatAdiha // 401 // iti harivarSakSetram // harivarSasyottarAnte, niSadho nAma parvataH / sa caturyojanazato'ttuGgo raktasuvarNajaH // 402 // yojanAnAM zataM bhUmau, magno'ntasspRSTavAridhiH / dAkSiNAtyA bhittiriva, mahAvidehavezmanaH // 403 // yojanAnAM sahasrANi, SoDazASTau zatAni ca / dvicatvAriMzadADhyAni, viSkambho'sya kalAdayam // 404 // trayastriMzatsahasrANi, saptapaJcAzatA yutam / zatamekaM saptadaza, kalAzca niSadhe zaraH // 405 // yojanAnAM sahasrANi, caturnavatireva ca / SaTpaJcAzaM zatamekaM, pratyaJcAsya kalAddhayam // 406 // lakSaM caturviMzatizca, sahasrANi zatatrayam / SaTcattvAriMzatopetaM, dhanuHpRSThaM kalA nava // 407 // viMzatizca sahasrANi, paJcaSaSTiyutaM zatam / sArddha kalAdvayaM jJeyaM, bAhAsyaikaikapArzvata: // 408 // koTInAM zatamekaM dvicatvAriMzacca koTayaH / catuHpaJcAzacca lakSAH, SaTSaSTizca sahasrakAH // 409 // saikonasaptatiH paJcazatI tathAdhikA: kalA: / aSTAdazAsya prataragaNitaM bhUvi kIrtitam // 410 // saptapaJcAzatsahasrAH, koTInAM koTayaH parAH / aSTAdaza tathA lakSAH, SaTSaSTiratha copari // 411 // sahasrANi yojanAnAM, saptaviMzatireva ca / zatAni nava saikonAzItInyatra bhavet dhanam // 412 // siddhAyatanakUTaM ca, dvitIyaM niSadhAbhidham / harivarSAbhidhaM kUTaM, pUrvavidehasaMjJakam // 413 // harikUTaM dhRtikUTa, zItodAkUTamityapi / aparavidehakUTa, kUTaM ca rUcakAhvayam // 414 // niSadhe nava kUTAni, zreNyA sthitAni pUrvavat / Aye caityaM devadevyo'nyeSu kUTasamAbhidhAH // 415 // tigijchistu pauSparajastatpradhAna iha hRdaH / tigiJchinAmA catvAri, sahasrANyayamAyataH // 416 // vistIrNaca he sahasra, udviddho dazayojanIm / padmahadasamasaMkhyaiH, padmaH saMzobhito'bhitaH // 417 // viSkambhAdi tu padmabhyastebhya eSAM caturguNam / yathAtra syAnmUlapamaM, caturyojanasammitam // 418 // bhavanaM mUlapadme'tra, zrIdevIbhavanopamam // dhIdevI svAminI tasya, saikapalyopamasthitiH // 419 // dAkSiNAtyatoraNena, tigiJchihRdato'mutaH / taTinI harisalilA, nirgatA dakSiNAmukhI // 420 // yojanAnAM sahasrANi, saptopari zatAni ca / catvAri caikaviMzAni, kalAM ca parvatopari // 421 // gatvAsau harisalilAkuNDe patati parvatAt / dakSiNena toraNena, tasmAnnirgatya kuNData: // 422 // harivarSapUrvabhAgaM, vibhajantI dvidhA kila / ekena yojanenArvAk, gandhApAtidharAdharAt // 423 // calitA prAGmukhIbhUya, vizati prAcyavAridhau / SaTpaJcAzacchaivalinIsahanaiH parivAritA // 424 // Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 pramANaM jivikAkuNDadIpapravAhavRddhigam / harikAntAsamaM sarvaM, jJeyamatrAvizeSitam // 425 // auttarAhatoraNena, tigiJchihadatastataH / zItodeti nirjhariNI, nirgatottarasanmukhI // 426 // prAguktamAnamullaMdhya, kSetraM kSitidharopari / zItodAkuNDe patati, vajrajibikayA nagAt // 427 // kuNDAdasmAdauttarAhatoraNenottarAmukhI / yAntI kuru hRdAn paJca, khaleva kurvatI dvidhA // 428 // nadIsahazcaturazItyA pathyAzritA kramAt / yAntI devakuruprAnte, bhadrasAlavanAntare // 429 // yAvavAbhyAM yojanAbhyAM, sumerurdUrataH sthitaH / tAvattatsaMmukhaM yAtA, kAmukIva rasAkulA // 430 // vakSaskAragirevidyutprabhasyAdhovibhAgataH / parAvRttA pazcimAto, lajjitevAbhisArikA // 431 // dvedhAparavidehAMzca, kurvatI saritAM zritA / aSTAviMzatyA saharekaikavijayodgataiH // 432 // zritAmbhodhipraveze ca, mUlata: sarvasaMkhyayA / nadInAM paJcabhirlakSaH, sadAtriMzatsahasrakaiH // 433 // adho jayantadvArasya, vibhidya jagatItaTam / praviSTA pazcimAmbhodhau, zItodAkhyA mahAnadI // 434 // paJcAzayojanAnyasyA, viSkambho hRdanirgame / ekaM yojanamudredhaH, sa kuNDanirgamAvadhiH // 435 // vyAse'zItizca vardhante, dhanUMSi pratiyojanam / tat paJcayojanazatavyAseyaM vArdhisaMgame // 436 // tatrodvedho yojanAni, dazaitasyAzca jibikA / paJcAzaddhistRtA dve ca, yojane medurAyatA // 437 // catvAri yojanazatAnyazItizca tathopari / kuNDasyAyAmaviSkambhau, dazodvedhazca kIrtitaH // 438 // catuSSaSTiyojanAni, dIpo'syA vistRtAyata: / yojanArddhamucchrito'dbhyo, gaGgAvat bhavanAdikam // 439 // zItopyevaM nIlavato, nirgatA kesarihadAt / zItAkuNDe nipatyAta:, prasthitA dakSiNAmukhI // 440 // prAgvadbhidadhatI dvedhA, paJcottarakuru hRdAn / nadIsahanaizcaturazItyodakkurugaiH zritAH // 441 // prAptottarakuruprAnte, bhadrasAlavanaM kramAt / asaMprAptA yojanAbhyAM, dAbhyAM mandarabhUdharam // 442 // girermAlyavato'dhastAt, prasthitA pUrvasaMmukhI / dvedhA vidadhatI pUrvavidehAn pathi cAzritA // 443 // aSTAviMzatyA sahajairekaikavijayodgataiH / nadInAM paJcabhirlakSaiH, saddhAtriMzatsahasrakaiH // 444 // sarvAgreNeti saMyuktA, vibhidya jagatItaTam / dvArasya vijayasyAdho, vizati prAcyavAridhim // 445 // asyA vArdhipravezAntamArabhya hRdanirgamAt / zItodayA samaM sarvaM, jJAtavyamavizeSitam // 446 // iti niSadhaparvataH prasaGgAt zItAsvarUpaM ca // himavatA mahatA ca kanIyasA / jaladhinA niSadhena ca yat tridhA / tadiha dakSiNapArzvamihoditam / bahuvidhaM niyatAniyatArakaiH // 447 // vizvAzcaryadakIrtikIrtivijayazrIvAcakendrAntiSa-drAjazrItanayo'taniSTa vinaya: zrItejapAlAtmajaH / kAvyaM yatkila tatra nizcitajagattattvapradIpopame so nirgalitArthasArthasubhagaH pUrNaH sukhaM SoDazaH // 448 // iti zrI lokaprakAze SoDazaH sargaH samAptaH / Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 239 atha saptadazaH sargaH / madhye dvayoparvatayonIlavanniSadhAkhyayoH / bhAtyAyatacaturasraM, kSetraM mahAvidehakam // 1 // sarvakSetragurutvAnmahApramANAGgajanayutatvAt vA / idamuta mahAvidehAbhidhasurayogAnmahAvidehAkhyam // 2 // trayastriMzadyojanAnAM, sahasrANi ca SaTzati / yuktA caturazItyAsya, vyAsa: kalAcatuSThayam // 3 // varSavarSadharAdrINAmanyeSAM tu jinezvaraiH / antyapradezapaGktiryA, sA jIveti nirUpitA // 4 // asminkSetre punarmadhyapradezapaGiktarAyatA / sA pratyaJcA bhavet pUrNalakSayojanasammitA // 5 // tatazcApekSya tAM jIvAM, dhanuHpRSThaM dvayaM bhavet / tatraikaM dakSiNAbdhispRguttarAbdhizritaM param // 6 // evaM zaro'pi dvividho, dakSiNottarabhedataH / pUrvAparaivaM bAhApi, pratyekaM dvividhA bhavet // 7 // lakSArdhaM yojanAnyasya, vizinau dakSiNottarau / dAkSiNAtyetaradhanuHpRSThamAnamatha bruve // 8 // aSTapaJcAzatsahasrAdhikaM yojanalakSakam / zataM trayodazayutaM, sArdhAH kalAzca SoDaza // 9 // sahasrAH SoDazazatAnyaSTau tryazItirekikA / bAhA trayodaza kalA:, kalAturyAMzasaMyutAH // 10 // zatAni trINi koTInAM, koTaya: saptaviMzatiH / lakSAzcaturdaza tathA, sahasrANyaSTasaptatiH // 11 // paJcabhizcAbhyadhikAni, yojanAnAM zatAni SaT / kalAdayaM ca vikalA, ekAdaza tathopari // 12 // etanmahAvidehasya, gaNitaM pratarAtmakam / bhavyalokopakArAya, tattvavidbhinirUpitam // 13 // mahAvidehakSetraM taccaturdhA varNitaM jinaiH / pUrvAparavidehAzca, dvividhAH kuravastathA // 14 // tatra meroruttarasyAmuttarAH kuravaH smRtAH / gandhamAdanasanmAlyavatorantagirIndrayoH // 15 // dakSiNasyAM punardevakuravaH surabhUbhRtaH / vidyutprabhasaumanasagajadantanagAntare // 16 // merozca pUrvataH pUrvavidehAH parikIrtitAH / tathAparavidehAzca, meroH pazcimatassmRtAH // 17 // zItayA saritA pUrvavidehA vihitA dvidhA / kRtAzzItodayA'pyevaM dvidhA'paravidehakAH // 18 // aSTau pUrvavideheSu, zItottarataTe kila / bhavanti vijayAzcakrijeyaSaTkhaNDalakSitAH // 19 // antarnadIbhistisRbhirvakSaskArAcalaistathA / caturbhiH kRtasImAno, bhavantItyevamaSTa te // 20 // zItAyA dakSiNataTe, tathaiva vijayASTakam / aSTASTau vijayA evaM, zItodAkUlayorapi // 21 // pUrvArdha ca videhAnAM, mahI karatalopamA / tato nadyadrivijayAssamazreNyA sthitA iha // 22 // aparArdhe tu dharaNI, viyoginIva hIyate / samabhUmaissamArabhya, pazcimAyAM kramAttataH // 23 // Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 vijaye nalinAvatyAM, vaprAkhye cAntavartinaH / sahasraM yojanAnyuNDA, grAmA bhavanti kecana // 24 // tato'dholaukikagrAmA, iti te khyAtimaiyaruH / teSAmante sthitA bhUmibhittI ro'dbhumivArNavam // 25 // tatraiva jagatIbhittirjayantadvArarAjitA / UrdhvaM sthitAdhogrAmANAM, didRkSuriva kautukam // 26 // zItodApi strIsvabhAvAdivAdhogAminI kramAt / yojanAnAM sahasre'bdhi, yAti bhittvA jagatyadhaH // 27 // evaM ca pazcimArdhasya, kramanimnA kSitirbhavet / kUpakozasamAkarSivRSagantavyabhUriva // 28 // tato nimnanimnatarA, bhavanti samabhUtalAt / tatratyA vijayAzzailAssaritazca yathottaram // 29 // mAlyavadgajadantasya, pUrvato vijayo bhavet / kacchAkhyastasya pUrvAnte, sImakRccitraparvata: // 30 // tata: sukacchavijayastasyApi sImakAriNI / gAhAvatI nAma nadI, mahAkacchastataH param // 31 // vijayasyAsya pUrvAnte, bahmakUTAbhidho giriH / kacchAvatIti vijayastata: paramudIritaH // 32 // hRdAvatI nadI tasya, maryAdAkAriNI tata: / Avartavijayo'syAnte, nalinIkUTaparvata: // 33 // maGgagalAvartavijaya, etasmAtpUrvato bhavet / tasya vegavatI nAma, nadI sImAvidhAyinI // 34 // vijayaH puSkalastasyAH, pUrvatastasya sImakRt / ekazailagiristasmAdvijaya: puSkalAvatI // 35 // vijayesmin vijayate, sImandharajino'dhunA / jagaddinakaraH puNyaprakarSaprApyadarzanaH // 36 // tata:paraM vanamukhamityevaM vijayASTakam / zItAyA uttarataTe, paryante vanarAjitam // 37 // tatsaMmukhaM vanamukhaM, zItAyA dakSiNe taTe / tasmAtpazcimato vatsanAmA vijaya AhitaH // 38 // yugaMdharajinazrImAn, vijaye'smin virAjate / surezvarakarAmarzarasakRnmasRNakramaH // 39 // trikUTaH parvato'syAnte, suvatsavijayastataH / taptA nAmAntaranadI, tasya sImAvidhAyinI // 40 // tato mahAvatsanAmA, vijayo'sya ca sImani / zailo vaizramaNakUTastasya pazcimata: punaH // 41 // vatsAvatIti vijayastasya sImAvidhAyinI / nadI mattA tata: pratyag, ramyAkhyo vijayastataH // 42 // aJjanAdriramuSyAnte, ramyako vijayastataH / unmattAkhyA nadI tasyA, vijayo ramaNIyakaH // 43 // mAtaJjanagiristasya, sImnyatho maGgalAvatI / vijayo'sya ca sImAyAM, giriH saumanasAbhidhaH // 44 // asya pazcimato devakuravastadanantaram / girividyutprabhanAmA, gajadantAkRtiH sthitaH // 45 // tasya pazcimata: pakSmavijayaH parikIrtitaH / tato'DApAtI kSitibhRt, supakSmo vijayastataH // 46 // tataH kSIrodAkhyanadI, mahApakSmAbhidhastataH / vijayo'nte'sya ca pakSmapAtIti kSitibhRdbhavet // 47 // pakSmAvatIti vijayaH, kathitastadanataram / zItasrotA nAma nadI, tasya sImAvidhAyinI // 48 // tasyAH pazcimata: zaMkhavijayo'nte'sya rAjate / AzIviSagiristasmAddhijayo nalino'grataH // 49 // nadyantarvAhinI tasya, maryAdAkAriNI bhavet / tasyAH pazcimataH khyAto, vijayaH kumudAbhidhaH // 50 // Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 241 sukhAvaho giristasya, maryAdAkArako bhavet / tataH paraM ca nalinAvatIti vijayo mataH // 51 // namasyate sukRtibhiH, sAMprataM bAhutIrthakRt / vijaye viharannasmin, zatakratuzaMtastuta: // 52 // zItodAdakSiNataTAzritaM vanamukhaM tataH / tatsanmukhaM vanamukhaM, zItodottarakUlajam // 53 // vanasyaitasya pUrvasyAM, vijayo vapranAmakaH / pUrvatastasya candrAkhyo, vakSaskAragiribhavet // 54 // vijaye viharatatyasmin, subAhurjagadIzvaraH / adhunA dezanAsAraiH, punAno bhavyamaNDalam // 55 // tatassuvapravijayastato nayUmimAlinI / tato mahAvapranAmA, vijayaH kathito jinaiH // 56 // tata: sUro nAmA giristato vaprAvatI bhavet / vijayo'nte'sya gambhIramAlinI kathitA nadI // 57 // tatazca valguvijayastato nAgAbhidho giriH / tataH suvalguvijayastatazca phenamAlinI // 58 // syAdantaranadI tasyA, gandhilo vijayaH paraH / tatogiridevanAmA, tatazca vijayaH kila // 59 // syAt gandhilAvatI nAmnA, tatazca gandhamAdanaH / gajadantagiristasmAduttarAH kuravaH parAH // 60 // evaM ca, kacchaH sukacchazca mahAkaccha: kacchAvatIti ca / Avato maGgalAvarta, puSkala: puSkalAvatI // 11 // vatsaH suvatsazca mahAvatso vatsAvatIti ca / ramyo ramyakaramaNIyau maGgalAvatIti ca // 62 // pakSmaH supakSmazca mahApakSmaH pakSmAvatIti ca / zaGkhazca nalinazcaiva, kumudo nalinAvatI // 63 // vapraH suvaprazca mahAvapro vaprAvatI tathA / valguH suvalgurvijayo, gandhilo gandhilAvatI // 64 // dvAtriMzadete vijayA:, kacchAdyAH sRSTita: kramAt / mAlyavadgajadantAdrerArabhyAgandhamAdanam // 65 // dvAviMzatiH zatAnISanyUnAni ca trayodaza / yojanAnIha viSkambhassarveSu vijayeSvatha // 66 // sahasrANi SoDazaiSAmAyAmaH paJcabhizzataiH / yojanAnAM dAnavatyA, cADhyAni dvikalADhyayA // 67 // antarnadInAM sarvAsAM, vakSaskAramahIbhRtAm / sarveSAmapyasAvevAyAmo jJeyo vicakSaNaiH // 68 // atrAyamAmnAyaH / zItAzItodayorvAddhipraveza eva yadyapi / viSkambhaH syAdyojanAnAM, pUrNapaJcazatAtmakaH // 69 // hIno hInataro'nyatra, tathApyubhayakUlayoH / kacchAdInAM vijayAnAM, samIpe ramaNocittau // 7 // dau dvau tayoH sto ramaNapradezau tadapekSayA / sarvatrApyanayoAso, bhAvyaH paJcazatAtmakaH // 71 // tato videhaviSkambhe, zItAvyAsena varjite / ardhite'ntarnadIvakSaskArAdrivijayAtatiH // 72 // ete ca vijayAH sarve, vaitADhyairvihitA dvidhA / pUrvAparAyatatayA, sthitai rajatakAntibhiH // 73 // svarUpato'mI bharatavaitADhyasya sahodarAH / AyAmatazca vijayaviSkambhasadRzA ime // 74 // 1 sUryondUnAmasaMkhyeyAnAM bhAvAt zata zabdo'tra zataza ityarthakaH, na tu zatamevendrAH, dvAtriMzata: catuSyaSTeH asaMkhyAtAnAmeva vA bhAvAt / Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 samakSetrasthitezcaiSAM dhanurbAhAdyasambhavaH / mUlAdUrdhvaM yojanAnAM dazAnAM samatikrame / / 75 / / eSu dve khecarazreNyau tayorvidyAbhRtAmiha / purANi paJcapaJcAzat, pratyekaM pArzvayorddhayoH // 76 // tataH punaryojanAnAM dazAnAM samatikrame / zakrezAnAbhiyogyAnAM dve zreNyau pArzvayordvayoH // 77 // tatrApi - zItAyA dakSiNataTe, vaitADhyAH vijayeSu ye / tatrAbhiyogyazreNyo yAstAH saudharmasya vajriNaH // 78 // zItAyAzcottarataTe, vaitADhyA vijayeSu ye / tatrAbhiyogyazreNyo yAstA IzAnasurezituH // 79 // sarve'pyamI navanavakUTAlaGkRtamaulayaH / mAnaM svarUpaM kUTAnAmuktavaitADhyakUTavat // 80 // pUrvasyAM prathamaM kUTaM, siddhAyatanasaMjJitam / tataH svasvavijayArddhakUTaM dakSiNazabdayuk // 81 // khaNDaprapAtakUTaM syAnmANibhadraM tataH param / vaitADhyaM pUrNabhadraM ca tamisraguhamityapi // 82 // tataH svasvavijayArddhakUTamuttarazabdayuk / vaitADhyeSyantimaM kUTaM jJeyaM vaizramaNAbhidham // 83 // vaitADhyaSu hi sarveSu, kUTaM dvitIyamaSTamam / syAddakSiNottarasvasvavijayArddhAbhidhaM kramAt // 84 // yathA dakSiNakacchArddhakUTaM dvitIyamaSTamam / bhaveduttarakacchArddhaM, kacchavaitADhyaparvate // 85 // ardhe dve dve vijayAnAM, vaitADhyagiriNA kRte / yathA dakSiNakacchArddhaM tathA kacchArdhamuttaram // 86 // ardhasya tasyaikaikasya, sahasrANyaSTa dIrghatA / yojanAnAM dvizatyekasaptatyADhyA tathA kalA // 87 // nIlavanniSadhakSmAbhRddakSiNodagritambayoH / zailo vRSabhakUTaH syAdvijayaM vijayaM prati // 88 // tasya cAdrerubhayataH, kuNDamekaikamasti tat / sindhukuNDaM pazcimato, gaGgAkuNDaM ca pUrvataH // 89 // te ca SaSTiM yojanAni, viSkambhAyAmato mate / kiJcidUnanavatyADhyaM zataM ca pariveSataH // 90 // yojanAni dazoddhiddhe, vimalodakapUrite / dvIpenaikaikena ramye, svadevIbhavanaspRzA // 91 // etAbhyAmatha kuNDAbhyAM, sindhurgaGgA ca nimnage / dakSiNena toraNena, nirgate dakSiNAmukhe // 92 // apAntarAle'nekAbhirnadIbhiH pathi saMzrite / vaitADhyasavidhe saptanadIsahasrasevite // 93 // tamisrAyAH pazcimataH, sindhurvaitADhyabhUdharam / gaGgA khaNDaprapAtAyAH, prAgvibhidya ca nirgate // 94 // yAmyArdhe'pi nadIsaptasahasrasaMzrite iti / saritsahasaiH pratyekaM caturdazabhiranvite // 95 // zItAnadIM pravizato, dakSiNAbhimukhAdhvanA / tato bhavanti SaTkhaNDAH sarve'pi vijayA ime // 96 // zItAyA yAmyakUle'pi, vijayeSvevamaSTasu / niSadhasyodagnitambe, ekaiko vRSabhAcalaH // 97 // tasyApyubhayataH prAgvat, kuNDe dve dve tathAvidhe / pratyag raktavatIkuNDaM, raktAkuNDaM ca pUrvataH // 98 // tAbhyAmapi kuNDAbhyAM nirgate uttarAmukhe / raktAraktavatI nadyau bhittvA vaitADhyabhUdharam // 99 // zItAnadIM pravizataH, svarUpaM punaretayoH / pUrvoktAbhirnadIbhiH syAnniHzeSamavizeSitam // 100 // zItodAyAmyakUle'pi, vijayeSvevamaSTasu / niSadhasyodagnitambe, ekaiko vRSabhAcalaH // 101 // 1 Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 243 tasyApyubhayataH kuNDe, prAgvad dve manorame / sindhukuNDaM pazcimato, gaGgAkuNDaM ca pUrvataH // 102 // tAbhyAM gaGgAsindhunadyau, pravyUDhe uttarAdhvanA / prAgvaddhibhinnavaitADhye, zItodAM vizato nadIm // 103 // itthamevottarataTe, zItodAsaritaH kila / nitambe dakSiNe nIlavato'sti vRSabhAcalaH // 104 // prAgvad vRSabhakUTasya, girerasyAsti pUrvataH / raktAkuNDaM raktavatIkuNDaM pazcimatastataH // 105 // etAbhyAmapi kuNDAbhyAM, nirgatya dakSiNAmune / raktAraktavatI nadyau, bhittvA vaitATyabhUdharam // 106 // zItodAyAM pravizato, yAmyena rujunAdhvanA / gaGgAsindhuzravantIbhyAmimAH sarvAtmAnA samAH // 107 // tathAhuH kSamAzramaNamizrAH / [bRhatkSetrasamAsa adhyA. 1. zlo. 386] sIyAiuinnesu, sIoyAe ya jammavijaesu / gaGgAsindhu naIo, iyaresu ya rattaratavaI / kuNDAnyevaM catuHSaSTiH, dvAtriMzat vRSabhAdrayaH / svarUpameSAM bharatavartikuNDarSabhAdrivat // 108 // catuHSaSTeH tathaivAsAM, nadInAM hRdanirgamAt / Arabhya zItAzItodAvAhinIsaGgamAvadhi // 109 // sarvaM svarUpaM bharatagaGgAsindhusaritsamam / pratyekaM parivAro'pi, tAvAn jJeyo vizAradaiH // 110 // gaGgAraktAnyatarasyAH, praveze mAgadhAbhidham / zItAzItodayoranyatarasyAM tIrthamAhitam // 111 // evaM sindhuraktavatyooMge prabhAsanAmakam / tayorddhayorantarAle, varadAmaM bhavediha // 112 // evaM tIrthatrayaM jJeyaM, vijayaM vijayaM prati / svarUpameSAM bharatatIrthavat paribhAvyatAm // 113 // auttarAheSu zItAyAH, kacchAdivijayeSvimAH / rAjadhAnyo dakSiNArdhamadhyakhaNDeSu kIrtitAH // 114 // kSemA kSemapurI caivAriSTA riSTavatI purI / khaDgI maJjuSauSadhizca, purI ca puNDarIkiNI // 115 // zItAyA dAkSiNAtyeSu, vatsAdivijayeSvimA: / rAjadhAnya starArddha, madhyakhaNDeSu varNitAH // 116 // susImA kuNDalA caivAparAjitA prabhaGkarA / aGkAvatI pakSmavatI, zubhAtha ratnasaJcayA // 117 // zItodAyA yAmyataTe, pakSmAdivijayeSvimA: / uttarArddhamadhyakhaNDe, rAjadhAnyo nirUpitAH // 118 // azvapurI siMhapurI, mahAkhyA vijayAbhidhA / aparAjitAparAkhyA, zokA ca vItazokikA // 119 // zItodAyA udIcyeSu, vaprAdivijayeSvimAH / yAmyArddha madhyakhaNDeSu, rAjadhAnyo jinaiH smRtAH // 120 // vijayA vaijayantI ca, jayantI cAparAjitA / cakrApurI khagapuryavandhyA'yodhyeti nAmataH // 121 // vijayeSveSu manujAH, paJcacApazatonnatAH / jaghanyotkarSata: pUrvakoTIkSullabhavAyuSaH // 122 // nAnAsaMhananA nAnAsaMsthAnA vividhAzayA: / mRtvA nAnAgatiM yAnti, svasvakarmAnusArataH // 123 // kAla: sadAtra du:SamasuSamArakasannibhaH / sAmpratInabharatavat, garbhApatyAvanAdikam // 124 // AhArasyAntare mAne, cAnayatyaM tathaiva hi / tatazcatuHzataguNaM, mAnaM ca syAt gRhAdiSu // 125 // citrAdyAn devazailAMstAn, vakSaskAragirin viduH / caturazcaturazzItAzItodayostaTaddhaye // 126 // Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 citrazca brahmakUTazca, nalinIkUTa ityapi / ekazailazceti zItottarakUle dharAdharAH // 127 // trikUTazca vaizramaNo'Jjano mAtaJjano'pi ca / zItAyA dakSiNataTe, vakSaskArAcalA ime // 128 // aGkApAtI pakSmapAtI, AzIviSaH sukhAvahaH / zItodAyA yAmyataTe, vakSaskArAdrayaH smRtAH // 129 // candraH sUryazca nAgazca, devezceti mahIdharAH / zItodAyA udakkUle, sarva evaM ca SoDaza // 130 // ekato'mI nIlavatA, sajyante niSadhena vA / dvitIyAntena zItodAM, zItAM vA saMspRzanti ca // 131 // yojanAnAM paJcazatAnyete viSkambhato matA / sarvatra sarve sadRzAH, sarvaratnamayA api // 132 // nIlavanniSadhakSmAbhRtsamIpe'mI samunnatA: / catuHzI yojanAnAM, zatamekaM bhuvo'ntare // 133 // tatazca mAtrayA varddhamAnA: sarve yathAkramam / zItAzItodayo: pArzva, jAtA: paJcazatonnatA: // 134 // paJcaviMzaM yojanAnAM, zataM tatra bhuvo'ntare / turaGgaskandhasaMsthAnasaMsthitA iti varNitA: // 135 // svasvAhvAnasamAhAnaikaikavRndArakAzritAH / yathA citragirau citrasvAmyevamapareSvapi // 136 // atha catvAri, catvAri kUTAnyeSu kilAdriSu / bhavantyevaM catuHSaSTiretAni sarvasaMkhyayA // 137 // AdyaM vivakSitaM giriprAgvartivijayAkhyayA / nIlavanniSadhagrAvNossamIpe'nyatarasya tat // 138 // ya: pazcimAyAM vijayo, dvaitIyIkaM tadAkhyayA / tRtIyaM nijanAmnaiva, siddhAyatanamantimam // 139 // viyaccumbicalatketusiddhAyatanabandhuram / zItAzItodayoranyatarasyAH savidhe ca tat // 140 // kacchasukacchayormadhyasthite citragirau yathA / AdyaM sukacchakUTaM syAt, kacchakUTaM dvitIyakam // 141 // tRtIyaM citrakUTaM syAt, siddhAyatanamantimam / zItAzItodayorevamudagrodhasi bhAvyatAm // 142 // trikUTe ca girau vatsakUTaM niSadhasannidhau / dvitIyaM ca suvatsAkhyaM, tatastrikUTasaMjJitam // 143 // turyaM ca siddhAyatanaM, sarveSvapyevamadriSu / zItAzItodayoryAmyataTastheSu vibhAvyatAm // 144 // evaM caturNAM caturNA, siddhAyatanazAlinAm / kUTAnAM zreNayaH zItAzItodobhayakUlayoH // 145 // pidhAnamAlinAM divyakalazAnAmivAlayaH / bhAntyarhadabhiSekAya, nyastAnAmambupUrtaye // 146 // siddhAyatanavarjAni, svasvatulyAkhyanAkinA / tAnyAzritAni vijayadevavatte maharTikAH // 147 // zItAzItodayoryAmyottarayorye sudhAbhujaH / kramAtteSAM rAjadhAnyo, merUto dakSiNottarAH // 148 // gAhAvatI hRdAvatI, tRtIyA vegavatyapi / zItAyA uttarataTe syustisro'ntaranimnagAH // 149 // zItAyAmyataTe taptA, mattonmatteti nizcitAH / kSIrodA zItasrotAzcAntarvAhinIti nAmataH // 150 // zItodAyA yAmyataTe, tasyA uttarata: puna: / urmigambhIraphenebhyo, mAlinyo'ntaranimnagAH // 151 // dvAdazAnAmapyamUSAmekaikaM kuNDamIritam / svatulyAkhyaM nIlavatassamIpe niSadhasya vA // 152 // kuNDaM punastadekaikaM, viSkambhAyAmato matam / sapAdaM yojanazatamuddhiddhaM dazayojanIm // 153 // Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 245 parikSepeNa sAzIti, yojanAnAM zatatrayam / madhye ca dvIpa ekaiko, nadIkuNDasamAbhidhaH // 154 // yathA gAhAvatInadyAH, kuNDaM gAhAvatIti ca / tatra gAhAvatIdvIpo, bhavatyevaM pare'pyamI // 155 // yojanAni SoDazAmI, viSkambhAyAmamAnata: / sAtirekANi paJcAzat, prajJaptA: pariveSataH // 156 // kiJca sarve'pyamI dIpA, dvau krozAvucchritA jalAt / padmavedikayA sarva, vanena ca virAjitAH // 157 // madhye ca teSAM dvIpAnAmekaikaM bhavanaM bhavet / nadInAmasadRgnAmnA, devyA yogyamanuttaram // 158 // ardhakrozavyAsamekakrozAyataM manoharam / dezonakrozatuGgaM svadevIzayyAvibhUSitam // 159 // etAzca gAhAvatyAdyA, nimnagA nikhilA api / paJcaviMzaM yojanAnAM, zataM viSkambhato matA: // 160 // sArddha yojane nimnA, Arabhya hRdanirgamAt / zItAzItodApravezaparyantaM sarvataH samAH // 161 // yattu zrImalayagirayaH kSetrasamAsavRttau jambUddhIpAdhikAre etAzca gAhAvatIpramukhA nadyaH sarvA api sarvatra kuNDAdinirgame zItAzItodayoH praveze ca tulyapramANaviSkambhoddhedhA iti svayamuktvA tasminneva granthe dhAtakIkhaNDapuSkarArdhAdhikArayostatratyanadInAM dviguNavistArAtidezaM vyAkhyAnayantaH procuH, yathA "jambUddhIpe rohitAMzArohitAsuvarNakUlArUpyakUlAnAM gAhAvatyAnadInAM ca dvAdazAnAmantaranadInAM sarvAgreNa SoDazAnAM nadInAM pravAhe viSkambho dvAdazayojanAni sArddhAni uddhedhaH krozamekaM samudrapraveze gAhAvatyAdInAM ca mahAnadIpraveze viSkambho yojanAni 125 uddhedho yojane 2 kroza 2 / " tadabhiprAyaM na vidmaH / kiJcAsAM sarvatra samaviSkambhakatve Agamavat yukti rapyanukUlA / tathAhi / AsAM viSkambhavaiSamye ubhayapArzvavartinorvijayayorapi viSkambhavaiSamyaM syAt / iSyate ca samaviSkambhakatvamiti // jagatIsannidhau zItAzItodayostaTaddhaye / syAdekaikaM vanamukhamevaM catvAri tAnyapi // 162 // AdyaM vanamukhaM zItAnIlavadbhUdharAntare / dvitIyaM ca vanamukhaM, zItAM niSadhamantarA // 163 // tRtIyaM ca vanamukhaM, zItodAniSadhAntare / zItodAnIlavanmadhye, caturthaM parikIrtitam // 164 // yAmyottarAyatAnAM prAkpratyaviSkambhazAlinAm / eSAM vijayavardhya, sarveSAmapi bhAvyatAm // 165 // ekA kalaiSAM viSkambho, nIlavanniSadhAntike / tato jagatyA cakratvAdrdhate jagatIdizi // 166 // trisahasrI yojanAnAmaSTasaptativarjitA / zItA zItodayoH pArzva, vardhamAnaH kramAdabhUt // 167 // atrAyamAmnAya:SoDazAnAM vijayAnAM, vakSaskAraSTakasya ca / SaNNAmantarnimnagAnAM, kuruNAM gajadantayoH // 168 // nIlavanniSadhajyAbhyAM, viSkambhe zodhite sthitam / kalAdayaM tatsaikaikA, viSkambho vanayorddhayoH // 169 // daidhye'tIte yojanAdau, yAvati vyAsa iSyate / nihanyate tad dvAviMzairekonatriMzatA zataiH // 170 // punarekonaviMzatyAhatya lakSaistribhirbhajet / sahasrapaJcadazakasArdhadvizatasaMyutaiH // 171 // Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 labdhaM vyAso yojanAdiH, syAdatrAbhIpsitAspade / bhAjyabhAjakayostropapattilikhyate sphuTA // 172 // paramavyAsarUpo'tra, sarvatra guNako dhruvaH / tena hatvaikonaviMzatyAhatistu kalAkRte // 173 // AyAma eva paramo, bhAjako'tra dhruvo bhavet / uparisthikalAyugmaprakSepAya kalIkRtaH // 174 // athottarakurUNAM yau, parvatau sImakAriNau / gandhamAdanasanmAlyavantau tau varNayAmyaham // 175 // tatrottarakurUNAM ya: pazcimAyAM vyavasthitaH / vAyavyAM merutaH so'yaM, prajJapto gandhamAdanaH // 176 // gandhaH koSTapuTAdibhyo, ramyo yadiha parvate / tathA kSetrasvabhAvena, tato'yaM gandhamAdana: // 177 // gandhamAdananAmA ca, deva: palyopamasthitiH / svAmyasyeti tathA khyAto'paraM ca zAzvatAbhidhaH // 178 // pItaratnamayazcaiSa, matAntare hiraNmayaH / zobhitaH saptabhiH kuTai nAratnopazobhitaiH // 179 // jambUdvIpaprajJaptisUtre tvayaM 'sabarayaNamaye' iti sarvAtmanA ratnamaya uktaH / jambUdvIpasamAse tu kanakamaya ukta: / bRhatkSetrasamAse tu 'girigaMdhamAyaNo pIyao a' pItakaH pItamaNimaya ityetadavRttau // tatrAdyaM mandarAsannaM, vAyavyAM mandarAcalAt / kUTaM siddhAyatanAkhyaM, tatrAttuGgo jinAlayaH // 180 // kUTAttato'pi vAyavyAM, kUTaM syAt gandhamAdanam / syAt gandhilAvatIkUTaM, vAyavyAmamuto dizi // 181 // turyaM tUttarakurvAkhyaM, syAdrAyavyAM tRtIyataH / paJcamAttaddakSiNasyAM, vakratvenAsya bhUbhRtaH // 182 // turIyAduttarasyAM ca, paJcamaM sphaTikAbhidham / asmAduttarataH SaSTaM, lohitAkSAbhidhaM bhavet // 183 // lohitAkSAduttarasyAM, saptamaM kUTamAhitam / AnandAkhyamiti sapta, kUTAni gandhamAdane // 184 // bhogaGkarAbhogavatyau, drayoH paJcamaSaSThayoH / dikkumAryAvapareSu, kUTatulyAbhidhAsurAH // 185 // etatkUTAdhipadevadevInAM mandarAcalAt / rAjadhAnyo'nyatra jambUdvIpe vAyavyakoNake // 186 // athodakurutaH prAcyA, yAmyAM nIlavato gireH / aizAnyAM mandarAtkacchAt pratIcyAM mAlyavAn giriH // 18 // nAnAkusumagulmAni, vidhUtAni samIraNaiH / kurvantyenaM kIrNapuSpaM, tato'yaM mAlyavAniti // 18 // mahaddhiko vasatyatra, mAlyavAnnAma nirjara: / palyopamAyuriti vA, yadbAsau zAzvatAbhidhaH // 189 // sadvaiDUryamayazcAyaM, navakUTopazobhitaH / mervAsannaM kUTamAdyaM, siddhAyatanasaMjJitam // 190 // dvitIyaM mAlyavat kUTaM, tRtIyaM tu tataH param / bhaveduttarakurvAkhyaM, turya kacchAbhidhaM matam // 191 // paJcamaM sAgarAbhikhyaM, SaSTaM tu rajatAbhidham / zItAkUTaM pUrNabhadrakUTaM harissahAbhidham // 192 // aizAnyAM mandarAt paGktyAsthitaM kUTacatuSTayam / turyAt paJcamamaizAnyAM, SaSTAddakSiNatazca tat // 193 // paJcamAduttarasyAM ca, SaSTaM rAjatamityatha / dakSiNottarayA paGktyA , zeSaM kUTatrayaM tataH // 194 // pUrNabhadrAduttarasyAM, yAmyAM nIlavato gireH / kUTaM nAmnA sahasrAIM, khyAtaM harissahaM ca tat // 195 // Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 247 etannIlavato varSadharasyAsannamIritam / jAtyasvarNamayaM dIpaprabhApaTalapiJjaram // 196 // yojanAnAM sahasraM tattuLaM vRttAkRti dhruvam / addhayardhayojanazatadbhayamuddhedhato bhavet // 197 // ___ tathoktaM jambUddhIpaprajJaptivRttau / avaziSTaM yamakagiripramANena netavyam / taccedam / aDDAijjAiM . joaNasayAiM ubbeheNaM // yojanAnAM sahasraM ca, syAnmUle vistRtAyatam / madhye sArddhA saptazatI, zatAni paJca copari // 198 // yojanAnAM trisahasrI, sadbhASaSTizatAnvitA / ddhe sahane ca dvisaptatyadhikadizatAJcite // 199 // sahasraM sAdhikaikAzItyADhyapaJcazatAnvitam / kramAdasya parikSepA, mUle madhye tathopari // 200 // zatAni paJca vistIrNe, gajadantagirAvidam / sahasrayojanapRthu, kUTaM mAti kathaM nanu ? // 201 // atrocyate / gajadantagiriM vyApya, nijArddhana sthitaM tataH / girerubhayato vyomni zeSArdhana pratiSThitam // 202 // tathoktaM kSetrasamAsabRhavRttau / "evaM harikUTaharissahakuTayorapi nijanijAzrayagiryAryathArUpaM ubhayapAdhai AkAzamavaruddhya sthitatvaM paribhAvanIyamiti" / AdyakUTe jinagRhaM, tathA paJcamaSaSThayoH / subhogAbhogamAlinyau, dikkumAyauM nirUpite // 203 // zeSeSu SaTsu kUTeSu, palyopamAyuSassurAH / kUTAnurUpanAmAno, maharddhayo vijayopamAH // 204 // eteSAM devadevInAmaizAnyAM mandarAgireH / jambUdvIpe'nyatra rAjadhAnyo harissahaM vinA // 205 // harissahasya tu khyAtA, rAjadhAnI sumerutaH / uttarasyAmanyajjambUdvIpe harissahAbhidhA // 206 // sahasAzcaturazItiryojanAnAM bhavediha / vyAsAyAmAvaparaM tu, tulyaM camaracaJcayA // 207 // imAvadrI yojanAnAM, dakSiNottaramAyatau / triMzatsahasrAn dvizatI, navottarAM saSaTkalAm // 208 // pUrvAparaM ca vistIrNI, samIpe nIlavagireH / zatAni paJca paryante'GgalA saMkhyAMza vistRtau // 209 // catuHzatI yojanAnAM, girernIlavato'ntike / abhyunnatau zatamekamavagADhau bhuvo'ntare // 210 // samIpe mandarasyAtha, syAtAM paJcazatonnatau / nimagnau paJca gavyUtazatAni vasudhAntare // 211 // nIlavatparvatopAntAdrdhamAnAvimau kramAt / samutsedhAvagAhAbhyAM, vistRtyA hIyamAnako // 212 // pUrvoktamAnavistIrNAdviddhoccAvupamandaram / nIlavacchailakariNo, dazanAviva rAjataH // 213 // pratyekaM ca padmavaravedikAvanamaNDitau / kurutastau mitho yogAdadhijyadhanurAkRtim // 214 // gandhamAdanasanmAlyavatoH parvatayoratha / abhyantare sthitAH kAntabhujayoriva kAminI // 215 // mandarAnerutarasyAM, dakSiNasyAM ca nIlataH / uttarAH kuravaH khyAtA, anuttaracidAzrayaiH // 216 // udagdakSiNavistIrNAstA: pUrvapazcimAyatA: / arddhandumaNDalAkArA, bhuvo bhAlamivAhitAH // 217 // atrottarakururnAma, deva: palyopamasthitiH / vasatyatastathA khyAtA, yaddhedaM nAma zAzvatam // 218 // Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 ekAdaza sahasrANi, zatAnyaSTa tathopari / yojanAnAM dvicatvAriMzat kalAdvitayaM tathA // 219 // dakSiNottaravistAra, etAsAM varNito jinaiH / jJAtavyAtropapattizca, pUrvAcAryapradarzitA // 220 // mahAvidehaviSkambhe, meruviSkambhavarjite / ardhIkRte kuruvyAsamAnaM bhavati nizcitam // 221 // tripaJcAzayojanAnAM, sahasrANi bhavediha / pratyaccA nIlavatpAce, sA caivaM paribhAvyatAm // 222 // bhadrazAlavanAyAmo, dviguNo mandarAnvita: / gajadantavyAsahInaH, kurujIvAmitirbhavet // 223 // yojanAnAM sahasrANi, SaSTiH kiJca catuHzatI / aSTAdazAdhikA zeSA, kalA dvAdaza taddhanuH // 224 // taccaivam / AyAmamAnayooge, ubhayorgajadantayoH / bhavetkurudhanu:pRSThamAnaM merusamIpata: // 225 // atyantaM ramaNIyAtra, kSitiritivivarjitA / kalpadrumA dazavidhAH, pUrayanti janepsitam // 226 // sadA yugaladharmANo, janA lalitamUrtayaH / gavyUtatrayamuttuGgAH kalAkauzalazAlinaH // 227 // dadhAnAzcAyurutkarSAtpUrNaM palyopamatrayam / palyAsaMkhyeyabhAgonaM, palyatrayaM jaghanyataH // 228 // SaTpaJcAzatsaMyute de, zate pRSThakaraNDakAn / dhArayantaH krodhamAnamAyAlobhAlpatAjuSaH // 229 // te SoDhA syuH padmagandhA, mRgagandhAstathA samAH / sahAzca tejastalinaH, zanezcAriNa ityapi // 230 // sakRdaSTamabhaktAnte, tuvarIkaNamAtrayA / pRthvIkalpadrumaphalabhojino manujAzca te // 231 // ekonapaJcAzadghanavihitApatyapAlanA: / kAsajRmbhAdibhistyaktaprANA yAnti triviSTapam // 232 // anantaguNamAdhuryo, harivarSAdyapekSayA / pRthvIpuSpaphalAdInAmAsvAdastatra varNitaH // 233 / / tAdRzA eva tiryaJcastatra hiMsAdivarjitAH / pAlayitvA yugmadharma, gacchanti niyamAddivam // 234 // AhArayantyamI SaSThAntaramitthaM yathAgamam / anyayugmitirazcAmapyAhAre'ntaramUhyatAm // 235 // paJcendriyatirazcAM yadalbhane paramAntaram / bhASitaM SaSTharUpaM tadeSAmeva vyapekSayA // 236 // tathoktam / paMcindiyatirinarANaM sAhAviya chaTTaaTThamao / ityAdi // kAlaH sadAtra suSamasuSamAkhyaH pravarttate / vRddhaH sAdhuriva kSetraparAvRttiparAGmukhaH // 237 // kSetre'smiMzca nIlavato, girerdakSiNataH kila / yojanAnAM zatanyaSTau, catustriMzatameva ca // 238 // caturaH sAptikAn bhAgAnatikramya sthitAviha / yamakAkhyau girI zItApUrvapazcimakUlayoH // 239 // mithastulyasvarUpau tau, yamalabhrAtarAviva / tadetau yamakAbhikhyau, kathitau jinanAyakaiH // 240 // athavA yamakAnAmazakunyAkRtizAlinau / tatastathoditau svarNamayau gopucchasaMsthitau // 241 // vyAsAyAmaparikSepatuGgatvodviddhatAdibhiH / harissahopamau padmavedikAvanamaNDitau // 242 // tayoH parvatayomaulau, bhUmibhAgo'tibandhuraH / pratyekaM tatra caikaikaH, syAtprAsAdAvataMsakaH // 243 // dvASaSTiM yojanAnyardAdhikAni sa samucchritaH / yojanAnyekatriMzataM, krozaM ca vistRtAyata: // 244 // HTHHHHH Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 249 tanmadhye saparIvAramasti siMhAsanaM mahat / yamakAkhyAmArArhaM, taccheSaM vijayadevavat // 245 // meroruttarato jambUdvIpe'nyatra nirupite / rAjadhAnyau yamakayorniHzeSaM vijayopame // 246 // yaduktamantaraM nIlavato yamakabhUbhRto: / yamakAdyAdyahRdayostAvadevAntaraM bhavet / / 247 / / parasparaM hRdAnAM ca tAvadevoktamantaram / antyahRdAttAvataiva, kSetraparyantabhUrapi // 248 // evaM ca, yamaka hRdadIrghatvaiH, saptabhizca tathAntaraiH / yathoktamuttarakuruvyAsamAnaM prajAyate // 249 // taduktam / jAvaiyaMmi pamANaMmi, hoMti jamagAo nIlavaMtAo / tAvaiyamaMtaraM khalu, jamagadahANaM dahANaM ca // [ bRhatkSetrasamAsa gA. 271 TIkAntargata zlo. ] athAbhyAM yamakAdribhyAM, dakSiNasyAM samAntarAH / zItAyAH sarito madhye, hRdAH paJca yathAkramam // 250 // prathamo nIlavannAmA, nIlavagirisannibhaiH / zobhitaH zatapatrAdyaistattathAprathitAbhidhaH // 251 // yadvA nAgakumArendro, nIlavannAma nirjaraH / pAlayatyasya sAmrAjyamityevaM prathitAbhidhaH // 252 // dvitIyastUttarakurusaMsthAnAbjAdimattayA tulyAkhyavyantarAvAsAdyadvottarakuruhRdaH / / 253 // candrAbhazatapatrAdimattvAccandrAbhidho hRdaH / vyantarendracandradevasvAmitvAdvA tRtIyakaH // 254 // airAvatAkArahAripadmAdimattayA'thavA 1 vyantarairAvatADhyAtvAtturyazcairAvato hRdaH / / 255 / / mAlyavatparvatAkArAmbujAdimattayA'thavA / mAlyavadvyantarAvAsAt paJcamo mAlyavAn hRdaH / / 256 / / padmahRdasamAkArAH, sarve sahodarA iva / tathaiva padmavalayaiH, SaDjAtIyairalaGkRtAH // 257 / / vizeSastu padmahRdaH, parikSiptaH samantataH / ekena vanakhaNDena padmavedikayaikayA // 258 // vibhaktAbhyAM pravizyAntarviniryAntyA ca zItayA / amI padmavedikAbhyAM vanAbhyAM ca pariSkRtAH // 259 // yAmyottarAyatAzcAmI, pUrvapazcimavistRtAH / sahasrayojanAyAmAH, zatAni paJca vistRtAH // 260 // tathAhuH / sIyAsIoyANaM, bahumajjhe huMti paMca hayAo / uttaradAhiNadIhA, puvyAvaravitthaDA Namo // [ bRhatkSetrasamAsa gAthA 271 ] 1 padmahadAdayo ye tu pare varSadharA hRdAH / te syuH pUrvAparAyAmA, dakSiNottaravistRtAH // 261 // hRdAdhidevatAnAM ca paJcAnAmamRtAzinAm / rAjadhAnyo'nyatra jambUdvIpe merorudagdizi / / 262 // ekaikasya hRdasyAsya, pUrvapazcimayordizo: / yojanAni daza daza, muktvA taTabhuvi - sthitAH // 263 // zailAH kAJcananAmAno, mUle lagnAH parasparam / ekaikato daza daza kSetre'smin nikhilAH zatam // 264 // sarve'pi yojanazatottuGgA ramyA hiraNmayAH / viSkambhAyAmato mUle, yojanAnAM zataM matAH // 265 // madhye paJcasaptatiM ca, yojanAni prakIrttitAH / paJcAzataM yojanAni, mastake vistRtAyatAH // 266 // zatatrayaM SoDazADhyaM, kiJcidvizeSato'dhikam / yojanAni parikSepasteSAM mUle prakIrttitaH // 267 // Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 madhye vizeSAbhyadhikA, saptatriMzA zatadvayI / sAtirekASTapaJcAzadyuktaM zatamathopari // 268 // vasundharAvadhukrIDAsvarNasArisamAH sthitAH / dakSiNottarapaGktyaite, vedikAvanamaNDitAH // 269 // kAJcanaprabhapAthojAdhalaGkRtajalAzrayAH / kAJcanAkhyAstato yaddhA, kAJcanAkhyaiH suraiH zritAH // 270 // sarve'pyekaikaprasAdAvataMsAzritamaulayaH / prAsAdAste ca yamakaprAsAdasadRzA matA: // 271 // saparicchadamekaikaM tatra siMhAsanaM sphurat / aizvaryaM bhuJjate teSu, nirjarA: kAJcanAbhidhAH // 272 // RddhizcaiSAM vijayavadAyuH palyopamaM smRtam / merorudag rAjadhAnyo, jambUdvIpe paratra ca // 273 // athottarakurukSetrasthitA jambUrnirUpyate / sudarzanAkhyA yannAmnA, jambUdvIpo'yamucyate // 274 // uttarAH kuravo de'dhA, vibhaktAH zItayA kila / pUrvAparArdhabhAvena, sImantenAlakA iva // 275 // tatra cadakSiNasyAM nIlagirerudIcyAM mandarAcalAt / pazcimAyAM mAlyavataH, zItAyAH prAktane taTe // 276 // udakkuruprAktanAddhamadhyabhAge nirUpitam / jAmbUnadamayaM jambUpIThaM namrasurAsuraiH // 277 // zatAni paJca viSkambhAyAmau paridhirasya ca / ekAzItyadhikaM sArdhasahasaM kiJcanAdhikam // 278 // pIThasyAsya madhyabhAge, bAhalyaM parikIrtitam / yojanAni dvAdazAntyabhAgeSu krozayoyam // 279 // tadekayA padmavaravedikayAM vanena ca / samAvRtaM tanmAnAdi, jagatIvedikAdivat // 280 // dikSu pUrvAdyAsu tasya, jambUpIThasya tIrthapaiH / ekaikaM dvAramuktaM trisopAnapratirUpakam // 281 // tadekakrozavistIrNaM krozadvayasamucchritam / vajraratnamayairbhUmimUlabhAgairmanoharam // 282 // bhUmerUz2a pratiSThAnabhUtaizca riSTaratnajaiH / pradezaiH zobhitaM varyavaiDUryastambhabandhuram // 283 // suvarNarupyaphalakairvaiDUryasandhibandhuraiH / ratnAlambanabAhAbhI, ratnAlambanakai ryutam // 284 // dvAreSu teSu sarveSu, pratyekaM toraNaM bhavet / ratnastambhasanniviSTaM, vRSabhAzvAdicitrayuk // 285 // toraNAnAmuparyeSAmuttaraGgeSu santi vai / aSTAvaSTau maGgalAni tathA tattoraNopari // 286 // daNDA vajramayAH paJcavarNAzca cAmaradhvajAH / patAkAtipatAkAca, chatrAtichatrakANi ca // 287 // bhUyAMsi ghaNTAyugmAni, bhUyAMsa utpaloccayAH / bhUyAMsaH padmakumudanikarAH santi ratnajAH // 288 // madhyabhAge'sya pIThasya, syAccaturyojanonnatA / yojanAnyaSTa vistIrNAyataikA maNipIThikA // 289 // uparyasyAH pIThikAyA, jambUvRkSo'sti veSTitaH / vedikAbhi'dazabhiH, prAkArAkAracArubhiH // 290 // athAsya jambUvRkSasya, mUlaM vajramayaM matam / mUlAdupari ya: kando, bhUmadhyasthaH sa riSTajaH // 291 // skandhaH kandAdutthito yaH, sa tu vaiDUryaratnajaH / suvarNamayyastacchAkhAH, prazAkhA jAtarUpajAH // 292 // zAkhAnAM dikprasRtAnAM, madhye skandhAtsamutthitA / yo zAkhA viDimAkhyA, soktA rajatanirmitA // 293 // Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 251 patrANi tasya vaiDUryamayAni jagadurjinAH / tapanIyavRntavanti, gucchA jAmbUnadodbhavAH // 294 // rajatotthAstatpravAlAGkurAH puSpaphalAvalI / nAnAratnamayI jambUtaruridRk zrutaH zrute // 295 // zAkhAprabhavaparyantaH, skandhaH kandAdya UrdhvagaH / dve yojane sa uttuGgo, vistIrNaH krozayorddhayam / / 296 // yA dikprasRta zAkhAntarjAtA zAkhordhvagAminI / viDimAparaparyAyA, sottuGgA yojanAni SaT // / 297 / / evaM ca kandAdArabhya, sarvAgreNASTayojanIm / jambUtaruH samutuGgo, bhUmagnaH krozayorddhayam // 298 // yA tasya prasRtA skandhAcchAkhA dikSu catasRSu / pUrvAdiSu kilaikaikAH, ziSyazAkhA guroriva / / 299 / / 1 krozenonAni catvAri, yojanAnyAyatAzca tAH / pratyekaM citrakRtpatraphalapuSpAdyalaGkRtAH // 300 // evaM cobhayataH zAkhAdairghya skandhorutAnvite / viSkambhAyAmataH so'yaM bhavet pUrNASTayojanaH // 301 // zAkhAyAH prasRtAyAH prAkU, madhyabhAge virAjate / anAdRtasya devasya bhavanaM ratnanirmitam // 302 // anekaratnastambhADhyaM, krozamAyAmato matam / viSkambhatastu krozArddhaM, dezonaM krozamunnatam // 303 // dhanuHpaJcazatottuGgaM tadarthaM pRthulaM kramAt / prAcyudIcIdakSiNAsu, dvAramekaikamatra ca // 304 // dhanuHpaJcAzatAyAmaviSkambhA maNipIThikA / tadarddhamAnabAhalyA, tatra zayyAvirAjitA // 305 // zeSazAkhAsu tisRSu, syuH prAsAdAvataMsakAH / prAkzAkhAbhAvibhavanAnukArAH sarvamAnataH // 306 // sarvaratnamayAmaviSkambhA maNipIThikA / anAdRtasvargiyogyasiMhAsanavibhUSitAH // 307 // yadyapi viSamAyAmaviSkambhaM bhavanaM zrIdevyAdibhavanavat samAyAmaviSkambhaH prAsAdo: vijayAdiprAsAdavaditi bhavanaprAsAdayorvizeSamAmananti tathApi zrIjambUdvIpaprajJaptisUtrazrIjinabhadragaNikSamAzramaNakRtakSetrasamAsa zrIumAsvAtivAcakakRtajambUdvIpasamAsazrIsomatilakasUrikRtanavyabRhatkSetrasamAsAdiSveteSAM vakSyamANavanagatAnAM ca prAsAdatayA vyapadiSTatvAt krozAyAmakrozArddhaviSkambhatvasya coktatvAt jambUprakaraNe prAsAdA api viSamAyAmaviSkambhA iti dhyeyam / ityarthata upAdhyAyazrIzAnticandropajJajambUddhIpaprajJaptivRttau // jIvAbhigamasUtre tveSAmapi samAyAmaviSkambhatvameva dRzyate / tathA ca tadgranthaH / tatha dAhiNi sAle ettha NaM ege mahaM pAsAyAvaDiMsae paNNatte kosaM ca uDDuM uccateNaM addhakosaM AyAmavikkhaMbheNaM iti, zeSaprAsAdasUtrANya'pyasyaiva sUtrasyAtidezenoktAnIti jJeyam // caturdiggatazAkhAntaH, zAkhA yA viDimAbhidhA / tasyA maulau madhyabhAge, siddhAyatanamuttamam // 308 // viSkambhAyAmatazcaitat, prAkzAkhAbhavanopamam / dezonakrozamuttuGgaM pRthuddhAstrayAnvitam // 309 // tasya madhye mahatyekA, zobhate maNipIThikA / dhanuHpaJcAzatAyAmavyAsA tadardhamedurA // 310 // uparyasyA mahAneko, devacchandaka AhitaH / paJcacApazatAyAmaviSkambhaH sarvaratnajaH // 311 // sAtirekadhanuHpaJcazatottuGgo'tha tatra ca / aSTAdhikaM jinArcAnAM zataM vaitADhyacaityavat // 312 // Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 evamuktasvarUpo'yaM, jambUvRkSaH samantataH / bhAtyaSTAgreNa jambUnAM, zatena pariveSTita: // 313 // amI AdyaparikSepagatA jambUmahIruhaH / mUlajambUtarorardhamAnA bhavanti sarvathA // 314 // yathA dvAdazabhiH padmavedikAbhiH sa veSTitaH / tathA'mI nikhrilA SaDbhirvedikAbhiralaGkRtAH // 315 // zrIdevIpadmavaccaite, sarve'nAdRtanAkinaH / svIyAbharaNasarvasvanikSepavaNigApaNAH // 316 // eteSu ca 108 jambUvRkSeSu zrIjambUddhIpaprajJapti-zrIjIvAbhigamakSetravicArAdau sUtrakRbhivRttikRdbhizca jinabhavanaprAsAdacintA na kApi cakre / bahavo bahuzrutAH zrAddhapratikramaNacUrNikArAdayaH zAzvatajinastotrakartuzrIjayAnandasUriprabhRtayazca mUlajambUvRkSavat prathamavalayajambUvRkSaprathamavanakhaMDagatakUTASTakajinabhavanaiH saha jambUvRkSe saptadazottaraM jinabhavanAnAM zataM manyamAnA ihApyekaikaM siddhAya pUrvoktamAnaM menire / tato'tra tattvaM kevalino viduH / iti jambUddhIpaprajJaptivRttau // mUlajambUtarostasmAdyathAkramaM dizAM traye / vAyavyAmuttarasyAM caizAnyAM ca tulyanAkinAm // 317 // jambUsahasrAzcatvArastAvatAM kIrttitA jinaiH / jambvazcatasraH pUrvasyAM, mahiSINAM catasRNAm // 318 // sahasrANyaSTa cAgneyyAM, jambbo'bhyantaraparSadAm / jambUsahasrANi daza, yAmyAM madhyaparSadAm // 319 // tA dvAdazasahasrANi, nairRtyAM bAhyaparSadAm / pratyak ca sapta senAnyAM, parikSepe dvitIyake // 320 // jambUsahasrAzcatvAraH, pratyekaM dikcatuSTaye / sahasrAH SoDazetyAtmarakSakANAM tRtIyake // 321 // yadyapyuktaM valayayormAnaM naivAnayoH sphuTam / pUrvAcAryaruccatAdeH, prAjJairjeyAstathApi hi // 322 // zrIdevIpadmadRSTAntAt, prathamAdalayAdiha / ardhArdhamAnakA jambbo'nayorvalayayorddhayoH // 323 // ___ tathAhuH jinabhadragaNipAdAH kSetrasamAse / paumaddahe sirIe jo parivAro kameNa niddiThTho / so ceva ya nAyavyo jambUeNADhiyasurassa // tathaivoktaM jambUdIpaprajJaptivRttau // atrApyekaikayA paGktyA , parikSepe vivakSite / na jambUnAmavakAzaH, zrIdevIpadmavat bhavet // 324 // tadihApi parikSepajAtayastina ityaho / jJeyaM jambUpaGktayastu, yathAyogamanekazaH // 325 // sa caivaM saparIvAro, jambUvRkSaH samantataH / kAnanairyojanazatamAnastribhiH samAvRtaH // 326 // AntareNa madhyamena, bAhyena ca yathAkramam / tatrAdime bane pUrvAdiSu dikSu catasRSu // 327 // paJcAzataM yojanAni, vagAhyAtrAntare mahat / ekaikaM bhavanaM jambUzAkhAbhavanasannibham // 328 // bhavaneSveSu sarveSu, pratyekaM maNipIThikA / tatrAnAdRtadevasya, zayanIyaM zramApaham // 329 // tasminnevAdimavanakhaNDe'khaNDezriyojjvale / paJcAzato yojanAnAmaizAnyAM samatikrame // 330 // atrAntare puSkariNyazcatasraH syuzcaturdizam / prAcyAM padmA dakSiNasyAM, padmaprabheti nAmata: // 331 // kumudAkhyA pazcimAyAmudIcyAM kumudaprabhA / sarvAH krozArddhaviSkambhA, ekakrozAyatAzca tA: // 332 // Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 253 dhanuH paJcazatodvedhAH, sacaturdvAratoraNAH / vRtAH padmavedikayA, vanakhaNDena cAbhitaH // 333 // tAsAM catasRNAM madhye, prAsAdaH parikIrtitaH / sa ca jambUvRkSazAkhAprAsAdasadRzo'bhitaH // 334 // evamasminneva vane, vAyavyAM dizi yojanaiH / paJcAzatA puSkariNyazcatasraH syuzcaturdizam // 335 // prAcyAmutpalagulmAkhyA, yAmyAM ca nalinAbhidhA / syAdutpalA pazcimAyAmudIcyAmutpalojjvalA // 336 // ayaM jambUdvIpaprajJaptisUtra - jIvAbhigamasUtrAbhiprAya: // bRhatkSetrasamAse tu " uppalabhomAna - liNujjaluppalA uppalA ya bIyaMmi / " iti vacanAt tRtIyaturyayoH nAmniH vyatyayaH prathamAyA: nAmni vizeSazca dRzyate / iti jJeyam // ukta puSkariNItulyA, etA api pramANataH / madhye tathaiva prAsAdo, jambUprAsAdasannibhaH // 337 // vane'sminneva nairRtyAM paJcAzadyojanottarAH / yathAkramaM puSkariNyaH, prAcyAdidikcatuSTaye // 338 // bhRGgA bhRGganibhA kiJcAjanAtha kajjalaprabhA / madhye prAsAda etAsAM sarvaM mAnaM tu pUrvavat // 339 // AgneyyAM ca yojanAnAM paJcAzato vyatikrame / vane'traiva puSkariNyo, dikcatuSke yathAkramam // 340 // zrIkAntA zrImahitA ca, zrIcandrA ca tataH param / zrInIlayAkhyeti zeSaM, prAsAdAdi tu pUrvavat // 341 // prAsAdeSveSu caikaikamasti siMhAsanaM mahat / anAdRtasya devasya, krIDAIM saparicchadam // 342 // atra jambUdvIpaprajJaptisUtre "sIhAsaNA saparivArA" iti / jIvAbhigame ca "sIhAsaNaM aparivAra" iti / asminneva vane pUrvadikbhAvibhavanAt kila / udIcyAM dakSiNasyAM caizAnIprAsAdazekharAt // 343 // eka: kUTo dvitIyastu, prAgbhAvibhavanAditaH / dakSiNasyAmudIcyAM cAgneyIprAsAdapuGgavAt // 344 // pazcimAyAmathAgneyIprAsAdAt pUrvato'pi ca / dAkSiNAtyAt bhavanataH, kUTo'trAsti tRtIyakaH // 345 // dAkSiNAtyabhavanato'parasyAM pUrvato'pi ca / prAsAdAnairRtIniSTAtturyaH kUTo bhavediha // 346 // prAsAdAnairRtIsaMsthAdudIcyAmatha yAmyataH / pratIcInabhavanataH, kUTo bhavati paJcamaH // 347 // pratIcInabhavanataH, udIcyAmatha yAmyataH / vAyavyakoNaprAsAdAt, SaSThaH kUTaH nirUpitaH // 348 // vAyavyakoNaprAsAdAt, prAcyAM pazcimato'pi ca / udagbhavanatastatra, kUTo bhavati saptamaH // 349 // udagbhavanataH prAcyAmatha pazcimato'pi ca / aizAnakoNaprAsAdAdatra kUTo'STamo mataH // 350 // evamaSTApyamI kUTA, jAtyasvarNamayAH smRtAH / dve yojane bhUnimagnA, yojanAnyaSTa cocchritAH // 351 // viSkambhAyAmato mUle, yojanAnyaSTa kIrtitAH / madhye SaDUrdhvaM catvAri, gopucchAkRtayastataH // 352 // eSAM mUle parikSepo'dhikAni paJcaviMzatiH / madhye'STAdaza maulau ca, yojanAnyarkasaMkhyayA / / 353 // tathoktam / paNavisaThThArasabAraseva mUle a majjhi uvariM ca / savisesAI parirao kUDassa imassa bodhavvo / Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 ayaM jambUdvIpaprajJaptisUtrAbhiprAyaH // jinabhadragaNikSamAzramaNaistu "aTThasahakUDasarisA sabve jambUNayA bhaNiyA / " ityasyAM gAthAyAM RSabhakUTasamatvena bhaNitatvAt mUle dvAdaza yojanAni aSTau madhye catvAri coparyAyAmaviSkambhenetyAdi Uce / tathaiva malayagiripAdairvyAkhyAtamapi // jIvAbhimasUtre'pItthamevaiSAM mAnaM dRzyate // tattvaM bahuzrutagamyam // pratyekameSAmupari, caikaikaM siddhamandiram / etacca jambUviDimAsiddhAyatanasannibham // 354 // aSTApyete padmavaravedikAvanamaNDitAH / digaGganAnAmaSTAnAM, krIDAyai nirmitA iva // 355 // evamuktasvarUpAyA, asyA jambA mahAtaroH / nAmAni dvAdazaitAni, prajJaptAni jinezvaraiH // 356 // sudarzanA tathAmoghA, suprabuddhA yazodharA / bhadrA vizAlA sumanA:, sujAtA nityamaNDitA // 357 // videhajambUrniyatA, saumanasyeti kIrtitAH / ratnamayyA apyamuSyA, drumeSu mukhyatAM viduH // 358 // ____ tathoktaM bahuzrutAdhyayane / jahA dumANapavarA, jambU nAma sudaMsaNA / aNADhIyassa devassa, evaM havai bahussue // [uttarAdhyayanasUtra adhyayana-11, gAthA-27] jambUdIpapatirdevo, vasatyasyAmanAdRtaH / jambUsvAmipitRvyo yaH, prAgbhave so'dhunA'stya'sau // 359 // catuH sAmAnikasurasahasrasevitakramaH / mahiSIbhiH catasRbhiH, snehinIbhiH kaTAkSitaH // 360 // parSadbhistisRbhirjuSTaH, saptabhiH sainyasainyapaiH / udAyudhaiH SoDazabhiH, sahazcAtmarakSiNAm // 361 // vyantarANAM vyantarINAmanyeSAmapi bhUyasAm / anAdRtarAjadhAnIvAstavyAnAmadhIzvaraH // 362 // merorudIcyAmanyatra, jambUdvIpe maharTikaH / puryAmanAdRtAkhyAyAM, sAmrAjyaM pAlayatyasau // 363 // yau sImAkAriNau devakurUNAM dharaNIdharau / saumanasavidyutprabhAbhidhau tau varNayAmyatha // 364 // niSadhAneruttarasyAmAgneyyAM mandarAcalAt / pratIcyAM maGgalAvatyA, yo'sau saumanasAbhidhaH // 365 // devA devyo vasantyatra, yataH prazAntacetasaH / tataH saumanaso yadA, saumanasAkhyabhartRkaH // 366 // turaGgaskandhasaMsthAno, gajadantasamo'pi saH / manoharo rUpyamaya:, saptakUTopazobhitaH // 367 // siddhAyatanamAyaM syAt, paraM saumanasAbhidham / sanmaGgalAvatIkUTaM, devakurvabhidhaM param // 368 // vimalaM kAJcanaM caiva, vAsiSTaM kUTamantimam / pramANaM jJeyameteSAM, himavagirikUTavat // 369 // AgneyyAmAdimaM kUTaM, mandarAsannamAhitam / tasyAgneyyAM dvitIyaM tu, tasyApyAgneyakoNake // 370 // kUTaM tRtIyamityetatkUTatrayaM vidisthitam / atho tRtIyAdAgneyyAmuttarasyAM ca paJcamAt // 371 // kUTaM caturthaM prajJaptametasmAtkUTataH param / dakSiNottarayA paGktyA , zeSaM kUTatrayaM bhavet // 372 // vatsamitrAsumitrAkhye, SaSThapaJcamakUTayoH / dikkumAyauM kUTasamAbhidhA devAzcaturSu ca // 373 // atra jambUdIpaprajJaptisUtre, bRhatkSetrasamAse "sirinilaya" iti, kSetrasamAsAdiSu ca saumanasapaJcamaSaSThakUTavAsinyau suvatsAvatsamitrAkhye eva dikkumAyauM ukte // yattu jambUdIpaprajJaptisUtre Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 255 eva jinajanmAdhikAre adholokavAsinInAM bhogakarAdInAmaSTAnAM dikkumArINAM madhye paJcamI toyadhArA SaSThI vicitrA cetyuktaM tadayaM likhitadoSo nAmAntaraM veti sarvavid veda // . etatkUTAdhipadevadevInAM mandarAcalAt / dakSiNasyAM rAjadhAnyo, jambUddhIpe'paratra vai // 374 // uttarasyAM niSadhAdrenairRtyAM kanakAcalAt / pUrvasyAM pakSmavijayAt, girividyutprabhAbhidhaH // 375 // tapanIyamayatvena, vidyudaddIptimattayA / vidyutprabhezayogAdA, khyAto vidyutprabhAkhyayA // 376 // AdyaM siddhAyatanAkhyaM, vidyutprabhaM dvitIyakam / tRtIyaM devakurvAkhyaM, brahmakUTaM turIyakam // 377 // paJcamaM kanakAbhikhyaM, SaSThaM sauvastikAbhidham / saptamaM zItodAkUTaM, syAcchatajvalamaSTamam // 378 // harikUTaM tu navamaM, kUTairebhiralaGkRtaH / vibhAti sAnumAneSa, vedikAvanazobhitaH // 379 // nairRtyAM mandarAt jJeyamAdyaM kUTacatuSTayam / SaSThAduttaratasturyAnnairRtyAM paJcamaM matam // 380 // dakSiNottarayA paGktyA , zeSaM kUTacatuSTayam / mAnato'STApi kUTAni, himavagirikUTavat // 381 // navamaM niSadhAsannaM, dakSiNasyAM kilASTamAt / sarvathA mAlyavadbhAviharissahasamaM ca tat // 382 // jJeyA camaracaJcAvadetatkUTapaterhareH / merorapAcyAM nagarI, jambUdIpe paratra sA // 383 // ___ tathoktaM jambUddhIpaprajJaptisUtre / jahA mAlavaMtassa harissahakUDe taha ceva harikUDe rAyahANI jahA ceva dAhiNeNaM camaracaJcArAyahANI taha NeyavvA // kSetrasamAsavRttAvapi sA camaracaMcArAjadhAnIvat pratyeyeti // zeSakUTapatInAM tu, nagaryo vijayopamAH / jambUdIpe'nyatra merordakSiNasyAM yathAyatham // 384 // dikkumAryo nivasataH, tatra paJcamaSaSThayoH / puSpamAlA'ninditAkhye, zeSeSu pUrvavat surAH // 385 // bhogaGkarAdimA gandhamAdanAdyadrisAnuSu / vasantyo dikkumAryo'STau, yA evamiha bhASitAH // 386 // zaileSvamISu krIDArthaM, tAsAM vAso bhaved dhruvam / vasanti ca svasvagajadantAdhobhavaneSTimA: // 387 // ekaikagajadantAdho, Dhe sto bhavane tayoH / tiryaglokaM vyatikramyAsurAdibhavanAspade // 388 // adholokanivAsinyo'ta evAmUH zrute matA: / bhUzuddhisUtivezmAdiniyuktA jinajanmani // 389 // yadyapyuttarakuruvakSaskArayoryathAyogaM siddhaharissahakUTavarjakUTAdhiparAjadhAnyo yathAkramaM vAyavyAmaizAnyAM ca yathA prAgabhihitAstathA devakuruvakSaskArayoryathAyogaM siddhaharikUTavarjakUTAdhiparAjadhAnyo yathAkramamAgneyyAM nairRtyAM ca vaktumucitAstathApi prastutasUtrasambandhi yAvadAdazeSu pUjyazrImalayagirikRtakSetravicAravRttau ca tathA darzanAbhAvAt asmAbhirapi rAjadhAnyo dkssinnenetylekhi| iti zrIjambUdvIpaprajJaptivRttau // anayornagayodairghyavyAsoccatvAdikaM samam / gandhamAdanasanmAlyavatoriva vibhAvyatAm // 390 // Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 santyathAbhyAM parvatAbhyAmaGkapAlIkRtA iva / merodakSiNato devakuravo niSadhAdudak // 391 // atra devakururnAma, deva: palyopamasthitiH / vasatyatastathA khyAtA, yaddhedaM nAma zAzvatam // 392 // dhanuHpRSThavyAsajIvAdikaM mAnaM tu dhIdhanaiH / atrApyuttarakuruvaddhijJeyamavizeSitam // 393 // kintvatra niSadhAsannA, jIvA kalpyA vicakSaNaiH / vidyutprabhasaumanasAyAmAnusArato dhanuH // 394 // zatAnyaSTa yojanAnAM, catustriMzadyutAni ca / caturaH sAptikAn bhAgAn, vyatItya niSadhAcalAt // 395 // zItodAyAH pUrvataTe, vicitrakUTaparvataH / citrakUTaH parataTe, sAmastyAdyamakopamau // 396 // kintvetatsvAminonUnaM, vicitracitradevayoH / jambUddhIpe'nyatra puryo, merodakSiNato mate // 397 // arthatAbhyAM parvatAbhyAmuttarasyAmamI smRtAH / hRdAH paJcottarakuruhRdatulyA: svarUpataH // 398 // niSadhAcalasaGkAzazatapatrAdizobhitaH / niSadhAkhyasurAvAsaH, prathamo niSadhahadaH // 399 // saddevakurusaMsthAnazatapatrAdyalaGkRtaH / devakurvamarAvAso, hudo devakuruH paraH // 400 // sUranAmA tRtIyastu, hRdaH sUrasurAzritaH / sulasasvAmikasturyo, hRdaH syAt sulasAbhidhaH // 40 // . bhUSita: zatapatrAdyairvidyududyotapATalaiH / vidyutprabhaH paJcamaH syAdvidyutprabhAdhidaivataH // 402 // padmapadmaparikSepatatsaMkhyAbhavanAdikam / atrApi padmahadavat, vijJeyamavizeSataH // 403 / / pUrvapazcimavistIrNAste dakSiNottarAyatA: / prAk pratyak ca daza daza, kAJcanAcalacAravaH // 404 // kAJcanAdrihadezAnAmeSAM vijayadevavat / samRddhAnAM rAjadhAnyo, dakSiNasyAM sumerutaH // 405 // vicitracitrau niSadhAt, yAvaddure vyavasthitau / vicitracitrazailAbhyAM, tAvatA niSadho hRdaH // 406 // dvitIyAdihRdAnAmapyevamanyo'nyamantaram / tulyaM tathAntimahadakSetraparyantayorapi // 407 // etAH zItAsparddhayaiva, zItodayA dvidhAkRtAH / pUrvAparArdhabhAvena, saddevakuravo'pi hi // 408 // zItodAyAstu yatprAcyA, tatpUrvArddhamihocyate / zItodAyA: pratIcyAM yadaparArddhaM tadohitam // 409 // tatraitAsAmaparArddhamadhyabhAge nirUpitaH / samAnaH zAlmalIvRkSo, jambUvRkSaNa sarvathA // 410 // kiJcaitacchAlmalIpIThaM, khyAtaM rajatanirmitam / prAsAdabhavanAnta:sthAH, kUTA apyatra rAjatA: // 411 // zikharAkRtimattvena, khyAto'yaM kuTazAlmalI / veNudevAkhyaH suparNajAtIyo'sya ca nAyakaH // 412 // tathoktaM sthAnAGgasUtraddhitIyasthAnake / tatthaNaM do mahatI mahAlayA mahadumA paNNattA yAvat kUTasAmalI ceva jambU ceva sudaMsaNA / tatthaNaM do devA mahidiyA jAva mahAsokkhA paliovamaThitIyA parivasaMti / taM garule ceva veNudeve aNADhIe ceva jambUdivAhivai / etadvRttAvapi garuDaH suparNa kumArajAtIyo veNudevo nAmnA ityAdi // evaM ca nAyaM suparNakumArANAM dAkSiNAtya indraH saMbhAvyate / kintvanya eva / tasya hIndratvena sArdhapalyopamarUpAyA utkRSTasthiteAyyatvAt / ayaM tu palyopamasthitika iti // matAntare tu Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 257 krIDAsthAnamayaM vRkSaH, syAtsuparNakumArayoH / veNudevaveNudAlisurayorubhayorapi // 413 // tathA cAha sUtrakRtAGgacUrNikRt zAlmalIvRkSavaktavyatAvasare / tattha veNudeve veNudAlI ya vsdd|| tayorhi tata krIDAsthAnamiti // svarUpamuttarakurunRtirazcAM yadIritam / Ayu:zarIramAnAdi, tadatrApyanuvartate // 414 // kuravo dvividhAH samA imA:, suSamAbhiH sutamAM parasparam / militA: kalahAya meruNA, pravibhaktA iva madhyavartinA // 415 // vizvAzcaryadakIrtikIrtivijayazrIvAcakendrAntiSa-drAjazrItanayo'taniSTa vinaya: zrItejapAlAtmajaH / kAvyaM yatkila tatra nizcitajagattattvapradIpopame sargaH saptadazaH samAptimagamadvidvatpramodapradaH // 416 // // iti zrI lokaprakAze saptadazaH sargaH samAptaH // // athASTAdazaH sargaH // pArzva zozvarottaMsaM, natvA tattvAvabodhadam / svarUpaM svarNazailasya, yathAzrutamathocyate // 1 // uttarasyAM sthito devakurubhyaH kanakAcalaH / uttarAbhyaH kurubhyazca, dakSiNasyAM pratiSThitaH // 2 // pratyak pUrvavidehebhyaH, prAk pazcimavidehataH / ratnaprabhAcakranAbhiriva madhye'styavasthitaH // 3 // nimittaheto(vanaparyAyabhANDasambhave / bhramataH kAlacakrasya, bhramidaNDa ivocchritaH // 4 // mAnadaNDa ivodasto jambUddhIpamImiSayA / tathaiva sthApito dhAtrA, meyaM matvAbhitolyakam // 5 // snigdhayo/kRto dhAtrImAtrA svAGketikautukAt / nIlacUlo bAla iva, prabhAvalayacolakaH // 6 // candrArka grahanakSatratArAvRSabhasaMtateH / bhramantyA manujakSetre, meDhidaNDa ivAhitaH // 7 // nIlavanniSadhonmattadantinoyudhyatomithaH / madhye sImAstambha iva, gajadantAdridantayoH // 8 // tiryaglokamahAjjasya, spaSTASTAzAdalazriyaH / bIjakoza ivAntaHsthaH, parAgabharapiJjaraH // 9 // jambUdvIporupotasya, muktasya lavaNArNave / kUpastambha ivotkSiptaH, prabhAsitapaTAJcitaH // 10 // nyastapAdo bhadrazAlakAnanAstaraNopari / pazyannivodhaMdamo'yaM, nagendraH sevino nagAn // 11 // narakSetrakaTAhe'sminnAnApadArthapAyasam / pacato vidhisUdasya, darvIdaNDa ivonnataH // 12 // prAduzcUla: saumanasottarIyoM'zujalaplutaH / devArcakaivonnandinandanArAmadhautikaH // 13 // Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 sa caikayA padmavaravedikayA pariSkRtaH / vanena cAbhito nAnAratnajyoti:prabhAsuraH // 14 // sahasrAnnavanavati, yojanAnAM sa unnataH / yojanAnAM sahasraM cAvagADho vasudhAntare // 15 // lakSayojanamAno'sau, sarvAgreNa bhavediti / catvAriMzadadhikAni, cUlAyA yojanAni tu // 16 // yojAnAnAM sahastrANi, dazAnyA navatistathA / yojanasyaikAdazAMzA, daza mUle'sya vistRtiH // 17 // ___ayaM jambUdvIpaprajJaptisUtrabRhatkSetrasamAsAbhiprAya: // zrIsamavAyAGge tu mandareNa pabbae mUle dasajoaNasahassAI vizvaMbheNaM paNNatte / iti jJeyam // ekatriMzatsahasrANi, zatA nava dazAdhikA: / yojanAnAM trayazcekAdazAMzA: paridhistviha // 18 // yojanAnAM sahasrANi, dazAsya samabhUtale / sahasramekaM zikhare, vyAsaculopalakSite // 19 // ekatriMzatsahasrANi, yojanAnAM zatAni SaT / trayoviMzatyadhikAni, paridhiH samabhUtale // 20 // UrdhvaM ca paridhistasya, yojanAnAM bhavet gireH / sahasrANi trINi caikaM, dvASaSTyAbhyadhikaM zatam // 21 // atha sarvatra viSkambhajJAnAya karaNam / sahasrayojanavyAsAnmerorUparibhAgataH / yatrottIrya yojanAdau, viSkambho jJAtumiSyate // 22 // tadyojanaprabhRtyekAdazabhiH pravibhajyate / labdhe sahasrasaMyukte, vyAso'sya vAJchitAspade // 23 // yathAdho navanavati, sahasrANyUddhabhAgata: / atItyAtra pradeze cediSkambhaM jJAtumicchasi // 24 // tadetairnavanavatisahasraiH rudrabhAjitaiH / sahasrAnnava saMprAptan, sahasrasahitAn kuru // 25 // evaM dazasahasrANi, jAtAni dharaNItale / viSkambho meruzailasya, sarvatrevaM vibhAvyatAm // 26 // athavA prakArAntareNedameva karaNam / mUlAyatra yojanAdAvutpatya jJAtumiSyate / vyAsastasmin yojanAdau, vibhakte rudrasaMkhyayA // 27 // yallabdhaM tanmUlasatkAdvistArAcchodhayet budhaH / yaccheSaM tanmitastasya, vyAso'bhISTasthale yathA // 28 // kandAtsahasramutpatya, vyAsaM jijJAsase yadi / sahasramekAdazabhirbhaja labdhamidaM punaH // 29 // navatiryojanAnyaMzA, daza caikAdazAtmakA: / kandavyAsAcchodhayedaM, tata: zeSANi yAni tu // 30 // yojanAnAM sahasrANi, dazaitAvAnmahItale / viSkambhaH svarNazailasya, sarvatraivaM vibhAvyatAm // 31 // atha vyAsAnusAreNa sarvatroccatvajJAnAya karaNam / yAvAn yatrAsya vistAro, nizcito bhUtalAdiSu / tasminmUlasya vistArAcchodhite yattu ziSyate // 32 // 1 dRzyamAnamerumUle, samabhUtalabhUbhAge ityarthaH, adho'vagADhasya sahasrasya tyaktatvAt saikAdazadazAMzanavatiyojanapAtaH sukhAvaseyaH, ekAdazAMzatruTezUlAmUle sahasamAnasya ca tatrApi saMmatatvAt, vastutastu mUle iti pATha eva tatra nAsti, rUcakanAmisUtre paridhisUtre'trApi ca tatra dharaNitalasyaiva spaSTo grahaH / Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 259 guNyaM tadekAdazabhiryadbhavettatpramANata: / uccatvamasya viSkambhasyAnusAreNa tadyathA // 33 // yojanAnAM sahasrANi, daza vyAso'sya bhUtale / mUlaviSkambhatasteSu, vizodhiteSvadaH sthitam // 34 // navatiryojanAnyaMzA, daza caikAdazAtmakA: / asminnaikAdazaguNe, sahasramiyamuccatA // 35 // mUlabhUtalayormadhye, sarvatraivaM vibhAvyatAm / vistArasyAnusAreNa, tuGgatvamIpsitAspade // 36 // atha sarvatra viSkambhavRddhihAnijJAnAya karaNam / uparitane vistAre'dhastanavistArataH kRte dUram / tanmadhyavartizailocchrayeNa zeSe hRte viduSA // 37 // yallabdhaM tadubhayato, vRddhirgirimaulito hyadha:patane / tAvatyeva ca hAnimaulAvArohaNe'dhasta: // 38 // tathAhi, sAhaumauliviSkambhe, kandavyAsAdvizodhite / zeSaM navatyadhikAni, zatAni navatiH sthitam // 39 // aMzA dazaikAdazotthAzcaiSAM kartuM savarNanam / yojanAnAM rAzimekAdazabhirguNayet budhaH // 40 // bhAgAn dazoparitanAn, kSipejjAtA ime tataH / lakSaM bhAjyarAzimenaM, kvacit saMsthApayet budhaH // 41 // nagocchrayo lakSarUpo, bhAjako rudrasaMguNa: / lakSANyekAdaza jAtastaM bhAgArthamadho nyaset // 42 // alpatvena vibhAjyasya, bhUyastvAt bhAjakasya ca / bhAgAprAptyApavaya'te, lakSeNa bhAjyabhAjakau // 43 // uparyekaH sthito'dhastAdekAdaza sthitAstataH / labdha ekAdaza bhAgo, yojanaM yojanaM prati // 44 // yadA bhAjyabhAjakayorubhayorlakSarUpayoH / rAzi: bhAjyo'zarUpo'sti, bhAjako yojanAtmakaH // 45 // pratiyojanameko'zastatsukhenaiva labhyate / iyaM merorubhayato, vRddhihAnI nirUpite // 46 // jJAtumiSTe vRddhihAnI, tatra yadyekapArzvata: / dvAviMzativibhaktasya, yojanasya lavastadA // 47 // tato'yaM bhAvaH / yAvadutpatyate kandAdaGgalayojanAdikam / ekAdazastasya bhAgo, kandavyAsAt kSayaM vrajet // 48 // tathAhi / ekAdazasvaGgaleSu, samutkrAnteSu mUlata: / kSIyate mUlaviSkambhAt, saMpUrNamekamaGgalam // 49 // yojaneSvapi tAvatsu, samudyAteSu mUlataH / kSIyate mUlaviSkambhAt, saMpUrNamekayojanam // 50 // evaM yojanazatasahasreSvapi bhAvyam // ata eva yojanAnAM, sahane mUlato gate / navatiryojanAnyaMzA, ekAdazodbhavA daza // 51 // etAvAnekAdarzo'zaH, sahasrasya kSayaM gataH / tataH sahasrANi daza, viSkambho dharaNItale // 52 // ekAdazasvekAdazasvatikrAnteSu bhUmitaH / sahasreSu kilaikaikaM, sahasraM vyAsato huset // 53 // evaM ca navanavateH, sahasrANAmatikrame / zirobhAge'sya viSkambhaH, sahasramavaziSyate // 54 // yaddhA kandAdyojanAnAM, lakSe'tIte zirastale / lakSasyaikAdazo bhAga, etAvAn parihIyate // 55 // navatiryojanazatAnyadhikA navatistathA / aMzA dazaikAdazotthAH, sahasraM ziSyate tataH // 56 // Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 pratyekaM paritaH paJcazatavistRtayornanu / nandanasaumanasayoH, sadbhAvAt mekhalAddhaye // 57 // yojanAnAM sahasrasya, dvi bhavet yugapat truTiH / kathamekAdazabhAgahAnistadupapadyate ? // 58 // atrocyate karNagatyA, samAdheyamidaM budhaiH / kA karNagatirityevaM, yadi pRcchasi tat zruNu // 59 // kandAdArabhya zikharaM, yAvattadubhayaspRzi / dattAyAM davarikAyAM, sthirahastena dhImatA // 60 // apAntarAle yat kvApi, kiyadAkAzamAsthitam / tat samagraM karNagatyA, merorAbhAvyamityata: // 61 // tat prakalpya merutayA, prAhurgaNitakovidAH / sarvatraikAdazabhAgaparihANiM yathoditAm // 62 // ___ ayaM cArthaH zrIjinabhadragaNikSamAzramaNapUjyairapi vizeSaNavatyAM lavaNodadhidhana gaNitanirUpaNAvasare dRSTAntadvAreNa jJApita eva // ato'yaM mekhalAyugmAvivakSayA kramAttanuH / mUle ca vistRtaH suSThUdastagopUcchasaMsthitaH // 63 // athAtra trINi kANDAni, vartante kanakAcale / kANDaM vibhAgo niyataviziSTapariNAmavAn // 64 // caturvidhaM kANDamAdyaM, mRttikAbahulaM kvacit / pASANabahulaM vajrabahulaM zarkarAmayam // 65 // kANDaM dvitIyamapyevaM, caturdhA'sya nirUpitam / aGkajaM sphATikaM kvApi, sauvarNaM rAjataM tathA // 66 // jAtyajAmbUnadamayaM, tRtIyaM kANDamIritam / trayANAmapi kANDAnAM, parimANamathocyate // 67 // sahasrayojanonmAnamAdyamArabhya kandataH / triSaSTizca sahasrANi, dvitIyaM samabhUtalAt // 68 // tatastRtIyaM SaTtriMzatsahasrAvadhi kIrtitam / evaM kANDaistribhistasya lakSamekaM samApyate // 6 // ayaM jambUddhIpaprajJaptisUtrAbhiprAyaH // samavAyAGge tvaSTatriMzattame samavAye dvitIyavibhAgaraSTatriMzadyojanasahasrANyuccatvena bhavatItyuktamiti jJeyaM // caturvidhatve nanvevamAdyadvitIyakANDayoH / mRttikAdivibhAgAnAM, na pRthakkANDatA katham // 70 // atrocyate / pRthyAdivastujatve'pi, naiyatyenoktakANDayoH / pRthvyAdirUpabhAgAnAmavivekAt na kANDatA // 71 // caturbhizcAyamabhito, vanakhaNDairalaGkRtaH / dAnazIlatapobhAvaiH, jainadharma ivonnataH // 72 // tatra bhUmau bhadrazAlaM, kramAt mekhalayorddhayoH / nandanaM saumanasaM ca, zikhare. paNDakaM vanam // 73 // tatrAdyaM bhadrazAlAkhyaM, meroH pazcimapUrvataH / dvAviMzativiMzatiH, sahasrANyAyataM matam // 74 // sADhe dve yojanazate, dakSiNottaravistRtam / sthitaM meruM parikSipya, valayAkRtinAtmanA // 75 // atreyamupapattiH / 1 bahirdRzyamevapekSayA dvitIyaH, tathA ca mUlApekSayA tRtIya: karNadavarikApekSayA ca grahaNaM uccatvasya, davarikAntau ca saumanasabAhAparidhau cUlAmadhye ca, vyavahAreNa sAdhikasaptatriMzatyapi tathoktina viruddhA / Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 261 pUrvasyAM pazcimAyAM vA, ya AyAmo'sya varNita: / so'STAzItyA vibhaktaH san, vistAro'traikapArzvataH // 76 // kiJca udIcyo dAkSiNAtyo vA, vistAro'sya vanasya yaH / so'STAzItyA tADita: sannAyAmo'syaikapArthataH // 77 // bhadrazAlavanaM caitadaSTadhA vihitaM kila / zItodayA zItayA ca, gajadantAdrimerubhiH // 78 // tathAhi, eko bhAgo mandarasya, prAcyA pazcimataH paraH / vidyutprabhasaumanasamadhye'pAcyAM tRtIyakaH // 79 // turyazcottarato mAlyavadgandhamAdanAntare / bhAgAH sarve'pyamI zItAzItodAbhyAM dvidhAkRtAH // 8 // taccaivam, udIcyAMzo dvidhA cakre, zItayA prAkpravRttayA / prAcI prati prasthitayA, prAkakhaNDo'pi dvidhAkRtaH // 81 // zItodayA yAmyakhaNDo, dvidhodaggatayA kRtaH / dvidhA pazcimakhaNDo'pi, kRtaH pratyakpravRttayA // 82 // ityevamaSTabhAge'smin, merodikSu catasRSu / siddhAyatanamekaikaM, paJcAzadyojanottaram // 83 // uktAnyetAni himavaccaityatulyAni sarvathA / svarUpato mAnatazca, sevitAni surAsuraiH // 84 // vidikSu punarekaikaH, prAsAdastAvadantare / yojanAnAM paJca zatAnyucco'rdhaM vistRtAyata: // 5 // caturdizaM catasRbhiste vApIbhiralaGkRtAH / yojanAni dazodviddhAstAH SoDazApi vApikA: // 86 // paJcAzayojanAyAmA, AyAmArdhaM ca vistRtAH / svarUpato nAmatazca, jambUvApIsamAH samAH // 87 // AgneyyAmatha nairRtyAM, yau prAsAdau pratiSThitau / tau saudharmasurendrasya, tadarhAsanazAlinau // 88 // vAyavyAmatha caizAnyAM, yau prAsAdau prarUpitau / tAvIzAnasurendrasya, tadyogyAsanazobhanau // 8 // aSTau diggajakUTAni, vane'smin jagadurjinAH / gajAkRtIni kavayo, yAnyAhurdiggajA iti // 90 // padmottaro nIlavAMzca, suhastyathAjanAgiriH / kumudazca palAzazca vataMso rocanAgiriH // 91 // anye-tu rocanAgiristhAne rohaNAgiriM paThanti // meroruttarapUrvasyAM, zItAyAH saritaH punaH / gacchantyAH prAgabhimukhamuttarasyAmihAdimaH // 92 // prAdakSiNyakrameNAtha, merodakSiNapUrvataH / zItAyAH prAkpravRttAyA, dakSiNasyAM ca nIlavAn // 93 // merodakSiNapUrvasyAM, zItodAyAzca pUrvata: / merodakSiNadiksthAyAH, suhastI nAma diggajaH // 94 // aJjano nAma dignAgo, nairRtyAM merubhUdharAt / zItodAyA: pazcimataH, prayAntyAruttarAM prati // 15 // dignAga: kumudo'pyevaM, nairRtyAmeva meruta / zItodAyA: dakSiNataH, prayAntyA vAruNIM prati // 96 // uttarAparato meroH, palAzo nAma diggajaH / pazcimAbhimukhaM yAntyAH, zItodAyA udak ca saH // 97 // athAvataMsako'pyevaM, vAyukoNe sumerutaH / sa zItAyAH pazcimataH, prayAntyA dakSiNAM prati // 98 // meroruttarapUrvasyAmaSTamo rocanAcala: / dakSiNAbhimukhaM yAntyAH, zItAyAH pUrvatazca saH // 99 // ekaikasyAM vidizyevaM, dvau drau kUTau nirUpitau / prAsAdasiddhAyatanAntarAleSu kilASTasu // 100 // Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 tathAhi vRddhasaMpradAyaH / bhadrazAlavane merozcatasro'pi dizaH kila / nadIpravAhai ruddhAH taddikSvevArhadgRhANi na // 101 // kintu nadyantikasthAni, bhavanAni kilArhatAm / gajadantasamIpasthAH, prAsAdAzca biDaujasAm // 102 // tadantarAleSvaSTAsu, karikUTA yathoditAH / darzitaH sthAnaniyamastatrApyeSa vizeSataH // 103 // bahiruttarakurubhyo, meroruttarapUrvataH / zItAyA uttaradizi, prAsAdaH parikIrtitaH // 104 // meroH prAcyA dakSiNataH, zItAyAH siddhamandiram / etasyobhayata: kUTau, ddhau prajJaptau jinezvaraiH // 105 // bahirdevakurUNAM ca, merodakSiNapUrvataH / zItAyA dakSiNadizi, prAsAdaH kIrtito jinaiH // 106 // madhye devakuruNAM vai, zItodAyAzca pUrvataH / merodakSiNataH siddhAyatanaM smRtamAgame // 107 // asyApyubhayata: kUTau, samazreNyA vyavasthitau / dhuryo yugandharasyeva, mahIndrasyeva cAmarau // 108 // zItodAyA dakSiNato, nairRtyAM svarNabhUbhRtaH / bahirdevakurUNAM ca, prAsAdaH prAgvadAhitaH // 109 // zItodAyA uttarataH, pazcimAyAM sumeruta: / siddhAnAM sadanaM kUTau, tasyApyubhayata: sthitau // 110 // zItodAyA uttarato, vAyukoNe sumerutaH / bahiruttarakurubhyaH, prAsAdaH surabhUbhRtaH // 111 // zItAnadyAH pazcimAyAmudIcyAM mandarAcalAt / uttarAsAM kurUNAM ca, madhye'sti siddhamandiram // 112 // kUTau drau tadubhayato, meroH sarve'pyamI sthitAH / vihArakUTaprAsAdAH, paJcAzadyojanAntare // 113 // yojanAnAM paJcazatAnyuccaistvena bhavantyamI / gavyUtAnAM paJcazatI, nimagnAzca dharodare // 114 // mUle paJca yojanAnAM, zatAnyAyatavistRtAH / madhye trINi paJcasaptatyadhikAni zatAni ca // 115 / / uparyarddhatRtIyAni, zatAni vistRtAyatAH / kUTA ime varSadharagirikUTasamA iti // 116 // sarve'mI vanakhaNDena, padmavedikayAnvitAH / siMhAsanADhyasvasvezaprAsAdabhrAjimaulayaH // 117 // dvASaSTiM yojanAnyete, prAsAdA vistRtAyatAH / ekatriMzadyojanoccAH, ramyA vividharatnajAH // 118 // ekapalyAyuSasteSu, svasvakUTasamAbhidhAH / krIDanti nAkina: svairaM, dikkumbhikUTanAyakAH // 119 // svasvakUTavidizveSAM, rAjadhAnyaH prakIrtitAH / jambUdvIpe'nyatra yathAyogaM vijayadevavat // 120 // eteSu karikUTeSu, pUrvAcAryazcirantanaiH / paThyante jinacaityAni, stotreSu zAzvatArhatAm // 121 // jambUdIpaprajJaptyAdisUtre tUpalabhAmahe / na sAmprataM tatra tattvaM, jAnanti zrutapAragAH // 122 // ___ata evoktaM ratnazekharasUribhiH svopajJakSetravicAre / karikUDakuMDanaidahakurukaMcaNa jamalasamaviaDDhesu / jiNabhavaNavisaMvAo, jo taM jANaMti gIyatthA // [laghukSetrasamAsa gA. 78] bhadrazAlavanasyAsya, samabhUmeruparyatha / syAtpaJcayojanazatAtikrame nandanaM vanam // 123 // yojanAnAM paJcazatAnyetadviSkambhato matam / sthitaM meruM parikSipya, valayAkRtinA''tmanA // 124 // Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 263 bAhyAbhyantararUpaM hi, viSkambhadvitayaM bhavet / girINAM mekhalAbhAge, tato'tra dvayamucyate // 125 // eka ekAdazabhAgo, yojanasyApacIyate / pratiyojanamevaM ca paJcazatyA vyatikrame / / 126 / / labdhAni paJcacatvAriMzadyojanAni paJcabhi: / ekAdazAMzairyuktAni tyajyante mUlavistRteH // 127 // dazasahasrarUpAyAstadaitadavaziSyate 1 zatAni navanavatizcatuSpaJcAzadeva ca / / 128 / / ekAdazAMzAH SaT bAhyo, vyAso'yaM tatra bhUbhRta: / dakSiNottarayoH pUrvAparayorvA vanAntayoH // 129 // ekatriMzadyojanAnAM, sahasrANi catuHzatI / ekonAzItiradhikA, parikSepo'tra bAhyataH / / 130 // bAhye ca giriviSkambhe, sahasrayojanonite / syAdantargiriviSkambhaH, sa cAyaM paribhAvyate // 131 // sahasrANi yojanAnAmaSTau nava zatAni ca / catuHpaJcAzattathAMzAH, SaDekAdazanirmitAH // 132 // sahasrA yojanAnyaSTAviMzatistrizatI tathA / SoDazADhyA tathA bhAgA, aSTAvekAdazotthitAH // 133 // antaH parirayo'yaM ca bhavedasmin vane gireH / vanametadatho padmavedikAvanaveSTitam // 134 // evaM catvAryapi vanAni jJeyAni // siddhAyatanamekaikaM pUrvAdidik catuSTaye / suvarNazailataH paJcAzadyojanavyatikrame / / 135 / / vidikSu tAvataivAsmAt, prAsAdA bhadrazAlavat / teSAM caturdizaM vApyaH, pratyekamiti SoDaza // 136 // nandottarA tathA nandA, sunandA vardhanApi ca / aizAnyAM vidizi prAhurvApInAmAni sattamAH / / 137 // nandiSeNA tathA'moghA, gostUpA ca sudarzanA / AgneyyAM vidizi prAhurvApInAmAni sattamAH // 138 // bhadrA vizAlA kumudA, tathA ca puNDarIkiNI / nairRtyAM vidizi prAhurvApInAmAni sattamAH // 139 // vijayA vaijayantI cAparAjitA jayantyapi / vAyavyAM vidizi prAhurvApInAmAni sattamAH // 140 // syuzcatasrazcatasrastAH, pUrvAdidiganukramAt / sthitAH parItya paritaH, prAsAdAMstAn vidiggatAn // 141 // AgneyyAmatha nairRtyAM prAsAdau zakrabhartukau / vAyavyAmatha caizAnyAM tAvIzAnasurezituH // 142 // kUTA nava bhavantyatra, nandanAkhyaM ca mandaram / niSadhAkhyaM ca himavatkUTaM rajatanAmakam // 143 // rucakaM sAgaracitraM, kUTaM vajrabalAbhidham / paJcAzatA yojanaiH syurmeroretAni nandane // 144 // paurastyasiddhAyatanaizAnIprAsAdayoH kila antare nandanaM kUTaM tatra meghaGkarA surI // 145 // jambUdvIpe'paratrAsyA, rAjadhAnI sumerutaH / aizAnyAM vidizi proktA, yathArhaM vijayAdivat // 146 // paurastyasiddhAyatanAgneyIprAsAdayoH kila / antare mandaraM kUTaM tatra meghavatI surI // 147 // rAjadhAnI punarasyAH, pUrvasyAM meruto matA / jambUdvIpe'nyatra yathAsthAnaM vijayadevavat // 148 // apAcyasiddhAyatanAgneyIprAsAdayoH kila / apAntarAle niSadhaM, sumeghA tatra devatA // 159 // merordakSiNatastasyA, rAjadhAnIM jagurbudhAH / sahasrAn dvAdazAtItya, jambUdvIpe'pastra vai // 150 // Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 apAcyasiddhAyatanAtpratIcyAM pUrvataH punaH / prAsAdAnnairRtIniSThAt, kUTaM haimavataM sthitam // 151 // zobhate svAminI tatra, devatA meghamAlinI / jambUddhIpe'nyatra tasyA, meruto rAjadhAnyapAk // 152 // meghamAlinIsthAne hemamAlinIti jambUdvIpaprajJaptisUtre // dakSiNasyAM pratIcInAt, siddhAyatanatastathA / prAsAdAnnerRtIniSThAdudIcyAM rajatAbhidham // 153 // suvatsA devatA tatra, pratIcyAM kanakAcalAt / jambUdvIpe'nyatra tasyA, rAjadhAnI nirUpitA // 154 // uttarasyAM pratIcInAt, siddhAyatanatastathA / vAyavyakoNaprAsAdAdapAcyAM rucakAbhidham // 155 // vatsamitrA tatra devI, pazcimAyAM sumerutaH / jambUddhIpe'nyatra tasyA, rAjadhAnI jinaiH smRtA // 156 // evaM ca jambUdIpaprajJaptisUtravRtti-bRhatkSetrasamAsasRtravRtti-sirinilayakSetrasamAsasUtravRttyAyabhiprAyeNa saumanasagajadantasambandhipaJcamakUTaSaSThakUTavAsinyau nandanavanapaJcamakUTaSaSThakUTavAsinyau ca dikkumAyau tulyAkhye eva // sthAnAGgasUtrakalpAntarvAcyaTIkAdiSu tu UrdhvalokavAsinISu suvatsAvatsamitrAsthAne toyadhArAvicitre dRzyete // udIcyasiddhAyatanAt, pratIcyAmatha pUrvataH / prAsAdAdAyukoNasthAt, kUTaM sAgaracitrakam // 157 // balAhakA tatra devI, meroruttarata: puna: / jambUddhIpe'nyatra tasyA, rAjadhAnI jinA jaguH // 158 // udIcyasiddhAyatanAt, prAcyA vAyavyakoNajAt / prAsAdAt pazcimAyAM ca, vajrakUTamihAntare // 159 // vajrasenA tatra devI, rAjadhAnI sumerutaH / uttarasyAmanyajambUdvIpe jJeyA yathAgamam // 160 // ayaM tAvat kSetrasamAsabRhadvRttyabhiprAyaH // jambUdvIpaprajJaptisUtre ca sAgaracitrakUTe vajrasenA devI, vajrakUTe balAhakA devI paThyate iti jJeyam // tathA kSetrasamAsasUtre vAriseNeti pAThaH / kiraNAvalyAdAvapi vAriSeNeti / jambUdvIpaprajJaptisUtre vairaseNeti / bRhatkSetrasamAsavRttau ca vajraseneti nAma / iti jJeyam // etA aSTApyUdmalokavAsinyo dikkumArikAH / sugandhyambupuSpavRSTi, kurvanti jinajanmani // 161 // bhadrazAlavanakUTatulyatvena bhavantyamI / mUle paJcayojanAnAM, zatAnyAyatavistRtAH // 162 // vane'pi paJcazatike paJcAzadyojanottaram / sthitereSAM sthitiH kiJcidAkAze balakUTavat // 163 // atraiva nandanavane, sudhAzanadharAdharAt / aizAnyAM vidizi proktaM, balakUTaM jinezvaraiH // 164 // - tathoktaM jambUddhIpaprajJaptisUtre / maMdarassaNaM pavvayassa uttarapuracchimeNaM ettha NaM NaMdaNavaNe balakUDe NAmaM kUDe paNNatte // ityAdi // vidizo'pi vizAlA: syurmahato vastunaH kila / tad ghaTetAvakAzo'tra, prAsAdabalakUTayoH // 165 // ardhena nandanavane, kUTametadavasthitam / aparArddhana cAkAze, taduktaM pUrvasUribhiH // 166 // Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 265 Aha // nandanavane balakUTam / nandanavanaM ca paJcayojanazatavistIrNAyAM meroH prathamamekhalAyAM / tataH kathaM tatra mAti ? ucyate, balakUTena paJcayojanazatAni nandanavanasatkAni ruddhAni paJcayojanazatAni punarorbahirAkAze / tato na kazciddoSaH // uktaM ca, naMdanavaNa rubhittA, paMcasae joaNAI nIsario / AyAse paMcasae, ruMbhittA ThAi balakUDo // iti bRhat kSetrasamAsavRttau // jambUddhIpaprajJaptisUtravRttau tu merutaH paMcAzadyojanAtikrame IzAnakoNe aizAnaprAsAdaH tato'pIzAnakoNe balakUTamityuktam // tadabhiprAyaM na vidmaH // mAlyavagirisambandhiharissahAyakUTavat / sarvAtmanedaM vijJeyaM, vyAsAyAmoccatAdibhiH // 167 // balanAmA surastatra, svAmI tadrAjadhAnyapi / meroruttarapUrvasyAM, jambUddhIpe'pare matA // 168 // balAkhyAyA rAjadhAnyAH, svarUpamakhilaM khalu / harissahAyAH sadRzaM, vijJeyamavizeSitam // 169 // gacchadbhizcaityanatyarthaM, pANDake'do vanaM pathi / vizrAntyai zrIyate vidyAcAraNairmunivAraNaiH // 170 // pratyAgacchadbhirAnamya, pANDake zAzvatAn jinAn / vizrAmyadbhirbhUSyate'do, jaGyAcAraNasAdhubhiH // 171 // athAsya nandanAbhikhyavanasya samabhUtalAt / yojanAnAM sahasrANi, dvASaSTi paJcabhiH zataiH // 172 // samanvitAnyatItyAsti, vanaM saumanasAbhidham / yojanAnAM paJcazatI, vistIrNaM sarvato'pi tat // 173 // asminnapi parikSipya, sthite meruM samantataH / vakSye bAhyAntararUpau, viSkambhau pUrvavagireH // 174 // yojanAnAM sahasrANi, catvAri dve zate api / dvisaptatyadhike bhAgA, aSTAvekAdazodbhavAH // 175 // bahirvanAdgireAsaH, eSa pUrvAparAntayoH / dakSiNottarayorvApi, tatropapattirucyate // 176 // merucchrayasyAtItAni, bhuvaH saumanasAvadhi / triSaSTiojanasahasrANi rudairbhajedbudhaH // 177 // zatAni saptapaJcAzat, saptaviMzAni tatra ca / labdhAni yojanAnyaMzAstrayazcaikAdazodbhavAH // 178 // asmin rAzau bhUmigatAnmeruvyAsAdvizodhite / mAnaM yathoktaM jAyeta, bAhyAyAH girivistRteH // 179 // vyAso vanasyobhayata:, paJcapaJcazatAtmakaH / bAhyavyAsAttatsahanai, zodhite zeSamAntaraH // 180 // sa cAyam / yojanAnAM sahasrANi, trINi kiJca zatadvayam / dvisaptatyadhikaM bhAgAraSTa caikAdazodbhavAH // 181 // tathA girkhAhyaparikSepaH, trayodazasahasrakAH / ekAdazA: zatA: paJca, SaT caikAdazajA lavA: // 182 // antargiriparikSepaH, sahasrANi daza trayaH / zatAzcaikonapaJcAzAstrayo bhAgAzca rudrajAH // 183 // evamuktAbhilApena, jJeyA vaktavyatA'khilA / atrApi nandanAbhikhyavanavat kUTavarjitA // 184 // tathaivaikaikamAzAsu, vijJeyaM siddhamandiram / vidikSu punarekaikaH, prAsAdo vApikAvRtaH // 185 // 1 IzAnezAsyaizAnatvAvirodhAt na bhinnatA, sahasradIrghatvAccAsya na tathAtvAbhAvaH / Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 sumanA: saumanasA ca, saumanAMsA manoramA / aizAnyAM vidizi proktA:, vApya: prAcyAdidikkramAt // 186 // saduttarakururdevakururvanhividizyatha / vApyazcatasraH kramato, vAriSeNA sarasvatI // 187 / / vizAlA mAghabhadrA cAbhayasenA ca rohiNI / vApyazcatasro nairRtyAM, jJeyA: pUrvAdyanukramAt // 188 // bhadrottarA tathA bhadrA, subhadrA ca tathA'parA / bhadrAvatIti vAyavyakoNe vApyo yathAkramam // 189 // AgneyyAmatha nairRtyAM, prAsAdau zakrabhartRko / aizAnyAM vAyavyAyAM ca, tAvIzAnasurezituH // 190 // evaM vanaM saumanasaM, lezato varNitaM mayA / varNayAmi vanamatha, pANDukaM zikharasthitam // 191 // atItyordhvaM saumanasavanasya samabhUtalAt / yojanAnAM sahasrANi, SaTtriMzatamuparyadhaH // 192 / / prajJaptaM paNDakavanamanekasurasevitam / cAraNazramaNazreNizritakalpadrumAzrayam // 193 / / caturnavatyA saMyuktA, yojanAnAM catuHzatI / vanasyAsya cakravAlaviSkambho varNito jinaiH // 194 // upapattizcAtra merumauleH sahasravistRtAt / zodhayet cUlikAmUlavyAsaM dvAdazayojanIm // 195 // avaziSTe'IkRte ca, yathoktamupapadyate / mAnamasya marakatamaNigraiveyakAkRteH // 196 // yathA meruM parikSipya, sthitA pUrvavanatrayI / parikSipya sthitamiha, tathedaM merucUlikAm // 197 // trisahasrI yojanAnAM, dvASaSTyA saMyutaM zatam / vizeSAbhyadhikaM kiJcit, parikSepo'sya varNitaH // 198 // asmin merucUlikAyAH, paJcAzayojanottaram / siddhAyatanamekaikaM, prAgvaddizAM catuSTaye // 199 // vidikSu punarekaikaH, prAsAdo vApikAvRtaH / nAmAnyAsAM vApikAnAmaizAnyAdividikkramAt // 200 // puNDrA puNDraprabhA caiva, suraktAkhyA tathAparA / raktAvatIti caizAnaprAsAde vApikA matA: // 20 // kSIrarasA cekSurasA, tathA'mRtarasAbhidhA / vAruNIti kilAgneyaprAsAde vApikAH smRtAH // 202 // zottarA tathA zaGkhAzaGakhAvartA balAhakA / prAsAde nairRtIsaMsthe, vApikA: parikIrtitAH // 203 // puSSottarA puSpavatI, supuSpA puSpamAlinI / vAyavyakoNe vApya: syuH, sarvA: pUrvAdita: kramAt / / 204 // AgneyanairRtagatau, prAsAdau sta: zatakrato: / vAyavyaizAnasatkau tAvIzAnendrasya varNitau // 205 // caityaprAsAdavApInAM, mAnaM triSu vaneSvapi / sadbhadrazAlavanavadbhijJeyamavizeSitam // 206 // athAsmin paNDakavane'bhiSekArhAH svayaMbhuvAm / zilAzcatasraH prajJaptA:, snAtrodakapavitritAH // 207 // AdyA pANDuzilAnAmnI, dvitIyA pANDukaMbalA / tRtIyA ca raktazilA, caturthI raktakambalA // 208 // amUnyAsAM nAmAni jambUddhIpaprajJaptisUtre // kSetrasamAse tu pANDukambalA atipANDukambalA raktakambalA atiraktakambalA evamAsAM nAmAni paThyante // prAcyAM merucUlikAyA:, prAkparyante vanasya ca / bhAtyarjunasvarNamayI, zilA pANDuzilAbhidhA // 209 // sA pUrvAparavistIrNA, tathodagdakSiNAyatA / AyAmato yojanAnAM, zatAni paJca kIrtitA / / 210 // Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 267 zatAnyarddhatRtIyAni, madhye viSkambhato matA / ardhacandrAkRtestasyA, madhye paramavistRtiH // 211 / / pUrvAparaH zaratvena, vyAso'syAM paramo budhaiH / jIvAtvena ca paramAyAmastu dakSiNottaraH / / 212 // parikSepo dhanuH pRSThatayA bhAvyo yathocitaH / tattatkaraNarItyA vA, samAneyaM zarAdikam // 213 // caturyojanapiNDAyAmasyAM bhAti caturdizam / toraNAlaGkRtaM kamre, sopAnAnAM trayaM trayam // 214 // adhijyacApAkArAyA, vakratA cUlikAdizi / RjutA svasvadik kSetrAbhimukhAsyA vibhAvyatAm / / 215 // atyantakamanIyAyAmasyAM vRndArakavrajAH / AsInAzca zayAnAzca vidanti paramAM mudam // 216 // vedikAvanakhaNDAbhyAM, samantAdiyamAvRtA / kAJcIdAmanIlaparidhAnAbhyAmiva kAminI // 217 // dakSiNasyAmudIcyAM ca tasyAM siMhAsane sthite / dhanuH paJcazatavyAsAyAme tadarddhamedure // 218 / / jJeyo granthAntarAt siMhAsanayoriha varNakaH / anAvRtasthalasthAnAdeSAM candrodayaM vinA // 219 // tulyatvAdanayorvyAsAyAmAbhyAM caturasratA / caturasrapIThabandharUpe jJeye ime tataH / / 220 / / auttarAhe tatra siMhAsane devAzcaturvidhAH / abhiSiJcanti kacchAdivijayASTakatIrthapAn // 221 // siMhAsane dAkSiNAtye, vijayeSu kilASTasu / vatsAdikeSu saMjAtAn, snapayanti jinezvarAn // 222 // ayaM bhAvaH zilAyAH saMmukhaM hyasyA:, pUrvasyAM dizi vartate / kSetraM pUrvavidehAkhyaM, vijayAstatra SoDaza // 223 // utkarSato'pi tatra dvau, jAyete yugapajjinau / tatra zItottarAbhAvivijayASTakajo jinaH // 224 // siMhAsane surAdhIzairauttarAhe'bhiSicyate / dAkSiNAtye dAkSiNAtyavijayASTakajo jinaH // 225 // evaM bhAvyaM pazcimAyAmapi siMhAsanadvayam / pratyakvidehArhadyogyaM, dakSiNottarayordizoH // 226 // tadekaikaM dAkSiNAtyodIcyayoH zilayoH kila / yadbhAratairavatayorekaikasyArhato janiH // 227 // vanasyAtho dAkSiNAtyaparyante pANDukambalA / dakSiNasyAM dizi merucUlikAyAH pratiSThitA // 228 // dakSiNottaravistIrNA, prAkpazcimAyatA ca sA / RjutA'syA dakSiNasyAM vakratA cUlikAdizi / / 229 // uparyasyA madhyabhAge, siMhAsanamanuttaram / surendraistatra bharatajAto jino'bhiSicyate // 230 // amuSyA dakSiNAmukhyAH, sammukhaM bharataM yataH / tatastatratyasArvasya yuktamatrAbhiSecanam // 231 // zeSaM tu mAnasaMsthAnasopAnavedikAdikam / sarvAsAmapi vijJeyamavizeSeNa pANDuvat // 232 // varNatazcoktarUpe dve, kumudodarasodare / vakSyamANe punaH kokanadavidrumabandhure // 233 // ayaM tAvat jambUdvIpaprajJaptisUtravRttyabhiprAya: // bRhatkSetrasamAsasUtravRttau tu sarvAH zvetasuvarNamayya uktA iti jJeyaM // vanapazcimaparyante, zilA raktazilAbhidhA / pratIcyAM merucUlAyAstapanIyamayI matA // 234 // Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 pUrvapazcimavistIrNA, sA dakSiNottarAyatA / RjutA'syA: pazcimAyAM, vakratA cUlikAdizi // 235 // syAt pratIcIsaMmukhAyAmarayAM siMhAsanaddhayam / jinajanmAbhiSekAI, dakSiNottarayordizoH // 236 // zItodottaradigbhAvipakSmAdivijayASTake / saMjAto'rhannauttarAhasiMhAsane'bhiSicyate // 237 // zItodAdakSiNAbhAvivaprAdivijayASTake / jAto jino dAkSiNAtyasiMhAsane'bhiSicyate // 238 // udIcyAM merUcUlAyA, udIcyAnte vanasya ca / raktasvarNamayI raktakambalA vartate zilA // 239 // dakSiNottaravistIrNA, sA pUrvapazcimAyatA / udag rujvI cUlikAto, vakrA tathottarAmukhI // 240 // asyAM siMhAsanaM madhye, maNiratnamanoharam / airAvatakSetrajAto, jinastatrAbhiSicyate // 241 // evaM merugirAvasminnabhiSekAsanAni SaT / abhiSekastu yugapaccaturNAmathavA dvayoH // 242 // pUrvAparavideheSu, nizIthe'rhajjaniryadA / bharatairavatakSetre, madhyAhnaH syAttadA yataH // 243 // zeSeSvapi vyavastheyaM, tulyA caturSu meruSu / siMhAsanAnyatastriMzat, bhavanti sarvasaMkhyayA // 244 // triMzatastIrtharAjAM tu, yugapanna janirbhavet / bharatairAvatavideheSu kAlaviparyayAt // 245 // yuktaivoktA tata: prAcyairarhatAM yugapajjaniH / utkarSAdizatereva, dazAnAM ca jaghanyata: // 246 // bhArateSvairAvateSu, kAlasya sAmyato mitha: / hInAdhikAnAM pUrvoktasaMkhyAto na janirbhavet // 247 // pANDakAkhyavanasyAsya, madhyabhAge sunizcite / cakAsti cUlikA merorvaryavaiDUryaratnajA // 248 // visphuratpaNDakavanazarAvAntaHpratiSThitaH / yavArakastamba iva, bhadrakRjjinajanmani // 249 // catvAriMzadyojanAni, tuGgatvena bhavedasau / dvAdazaiva yojanAni, mUle viSkambhato matA // 250 // madhye ca yojanAnyaSTau, catvAryupari vistRtA / udastAdutthagopucchasusthasaMsthAnazAlinI // 251 // saptatriMzadyojanAni, sAtirekANi kiJcana / mUle'syA paridhirmadhye, sAdhikA paJcaviMzatiH // 252 // sAdhikAni dvAdazaitatparikSepa uparyatha / vyAsAnusArato bhAvyo'nyatrApi paridhirbudhaiH // 253 // arthatasyAM cUlikAyAmutkrAnte yojanAdike / mUlAttatpaJcamalavaH, kSIyate mUlavistRteH // 254 // meroryathaikAdazabhiryojanaiH yojanaM haset / kSIyate yojanaM tadvat, paJcabhiryojanairiha // 255 // utkrAntAyAM mUlabhAgAdyathA yojanaviMzatau / viMzateH paJcamo bhAgaH, syAccaturyojanAtmakaH // 256 // tasmiMzca mUlaviSkambhAdapanIte bhavediha / viSkambho yojanAnyaSTAvitthaM sarvatra bhAvanA // 257 // yaddhA mauleratikrAntamadho yadyojanAdikam / vibhakte paJcabhistasmin, labdhe caturbhiranvite // 258 // jAyate'bhIpsite sthAne, viSkambho'tra yathordhvataH / apakrAntau yojanAnAM, viMzateH sa vibhAvyate // 259 // viMzateH paJcabhirbhAge, yojanAnAM catuSTayI / labdhA catubhiryuktA'STau, yojanAnIti bhAvanA // 260 // asau padmavedikayA, parItA kAnanena ca / sahakAralatevoccairAlavAlena rAjate // 261 // Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 269 etasyAzca zirobhAge, kamanIyamahItale / prApnuvanti parAM prIti, nirjarAH sukhanirbharAH // 262 // madhye'tra siddhAyatanaM, tadekaM krozamAyatam / tathA krozArddhavistAraM, dezonaM krozamunnatam // 263 // aSTottarazataM tatra, pratimA: zAzvatArhatAm / vaitADhyacaityavatsarvaM, vaktavyamiha varNanam // 264 // aneke suragandharvAH, tatra gAyanti lIlayA / zRNvanti zrotrasubhagaM, jinagItaM surezvarAH // 265 // jinAgre tatra nRtyantyaH, kurvanti tridazAGganAH / merumaulisthamarutAM, vaMzArUDhanaTIbhramam // 266 // kiJcAyaM mandaro meruH, sudarzana: svayaMprabhaH / manoramo girirAjo, ratnoccayaziloccayau // 267 // lokamadhyo lokanAbhiH, sUryAvarto'stasaMjitaH / digAdisUryAvaraNAvataMsakanagottamAH // 268 // ebhiH SoDazabhiH khyAto, nAmabhirbhUdharo bhuvi / spRzannabhramadabhrAMzuH, kalAbhiriva candramAH // 269 // tatrApi mandara iti, mukhyaM nAmaiSu nAmasu / mandarAjya: suro hyatra, svAmI palyopamasthitiH // 270 // maharTiko nivasati, khyAtaM tadyogato hyadaH / yaddhedaM zAzvataM nAma, bharatairavatAdivat // 271 // evaM mahAvidehAnAM, svarUpaM lezato mayA / kIrtitaM kIrtivijayagurukramakajAlinA // 272 // satatamahatamokSaM nyakSalakSmInidhAnam / jayati jagativarSa zrIvidehAbhidhAnam / ___ avirahitamanekairdevadevaidRdevairatibalabaladevairvAsudevaiH sadaiva // 273 // tatra tIrthakaracakravartInAm vAsudevabaladevayorapi / syAjjaghanyapadatazcatuSTyaM brUmahe'tha paramaprakarSata: // 274 // dvAtriMzattIrthanAthA: prativijayamihaikaikabhAvena bodhyAraSTADhyA viMzatiH syAt prabalahalabhRtAM zAGgiNAM cakriNAM ca / ekatrotpatyayogAddharihaladharayozcakribhiH sAkamevam / vyatyAso'nyo'nyameSAmakathi gaNadharendraiH prakarSAprakarSe // 275 // vizvAzcaryadakIrtikIrtivijayazrIvAcakendrAntiSa-drAjazrItanayo'taniSTa vinaya: zrItejapAlAtmajaH / kAvyaM yatkila tatra nizcitajagattattvapradIpopame / so nirgalitArthasArthasubhaga: pUrNo'yamaSTAdazaH // 276 // // iti zrIlokaprakAze'STAdazaH sargaH samAptaH // athaikonaviMzaH sargaH / atho mahAvidehAnAmudaksImAvidhAyakaH / bhUdharo nIlavAnnAma, syAdvaiDUryamaNImayaH // 1 // svAmino nIlavAnnAmno, yogAt palyopamasthite: / nIlavAnityasau khyAto, yaddhedaM nAma zAzvatam // 2 // Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 jambUdvIpe'nyatra cAsya, meroruttarataH purI / vakSyamANasurANAmapyevaM puryAyurAdikam // 3 // dakSiNottaravistIrNaH, sa pUrvapazcimAyataH / sarvamasya niSadhavat, jJeyaM dhanuHzarAdikam // 4 // kintu jIvA dakSiNasyAmuttarasyAM zarAsanam / dakSiNAbhimukho bANa, evamagre'pi bhAvyatAm // 5 // dIpraprabhairayaM kUTairnavabhiH zobhito'bhitaH / brahmavratazrutaskandha, iva guptinirUpaNaiH // 6 // tatra siddhAyatanAkhyaM, samudrAsannamAdimam / dvitIyaM nIlavatkUTa, nIlavatparvatezituH // 7 // tataH pUrvavidehezasuparvaizvaryazAlitam / kUTaM pUrvavidehAkhyaM, tRtIyaM parikIrtitam // 8 // zItAkUTaM turIyaM ca, zItAnadIsurIzritam / nArIkAntaM paJcamaM tannArIkAntAsurIzritam // 9 // kesarihadavAsinyAH, kIrtidevyA niketanam / SaSThaM spaSTaM jinapraSTaiH, kIrtikUTaM prakIrtitam // 10 // tathA'paravidehAkhyaM, kUTaM saptamamIritam / sadA'paravidehezanirjarasthAnamuttamam // 11 // ramyakakSetranAthena, ramyakAkhyasudhAbhujA / adhiSThitaM yacchiSTeSTaistanniSTaGkitamaSTamam // 12 // tathA cAnavamajJAnaiH, kUTaM navamamIritam / upadarzanasaMjJaM tadupadarzanadaivatam // 13 // eSAmAye jinagRhaM, zeSeSu punaraSTasu / tattatkUTasamAkhyAnAM, prAsAdA: kUTanAkinAm // 14 // uktavakSyamANakUTaprAsAdacaityagocaram / svarUpaM himavatkUTaprAsAdajinasadmavat // 15 // asyopari mahAnekazvakAsti kesarihRdaH / niSadhoparibhAgasthatigiJccheriva sodaraH // 16 // atyantasundarAkArakesarAlIpariSkRtaiH / zobhate zatapatrAdyaiH, khyAto'yaM kesarI tataH // 17 // Dhe nimnage hRdAdasmAnnirgate kanyake iva / zItA ca nArIkAntA ca, dakSiNottarage kramAt // 18 // dAkSiNAtyatoraNena, nirgatya dakSiNAmukhI / zItA pUrvavidehAntargatvaiti prAkpayonidhim // 19 // vizeSato'syA: svarUpaM ca prAguktameva // uttarAhatoraNena, vinirgatyottarAmukhI / nArIkAntA svaprapAtakuNDe nipatya nirgatA // 20 // dakSiNArddharamyakasya, vidadhAnA dvidhA khalu / asaMprAptA yojanena, mAlyavantaM nagaM tata: // 21 // ramyakasyAparabhAgaM, dvidhA kRtvA'parAmbudhau / SaTpaJcAzacchaivalinIsahanairyAti saMzritA // 22 // asyA vAprivezAntaM, svarUpamAhRdodgamAt / vijJeyaM harisalilAnadyA ivAvizeSitam // 23 // hade'smin mUlakamalaM, caturyojanasaMmitam / tadardhArdhapramANAni, padmAnAM valayAni SaT // 24 // palyopamasthitistatra, kIrtitA kIrtidevatA / bhavanAdisthitistvasyAH, zrIdevyA iva bhAvyatAm // 25 // iti nIlavAn parvataH // uttarasyAM nIlavato, dakSiNasyAM ca rukmiNa: / rAjate ramyakakSetraM, ramyakAmarabhartRkam // 26 // svarNamANikyavacitairbhUpradezaimanoramaiH / nAnAkalpadrumairramyatayedaM ramyakAbhidham // 27 // Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 271 paramAyAmarUpA'sya, pratyaJcA harivarSavat / kintvatra sA dakSiNasyAmuttarasyAM zarAsanam // 28 // iSubAhAkSetraphalAdyapIha harivarSavat / kSetrAnubhAvakAlAdisvarUpaM tadadeva ca // 29 / / kSetrasyAsya madhyabhAge, vibhAjako'rdhayorddhayoH / mAlyavAniti vikhyAto, vRttavaitADhyaparvataH // 30 // mAlyavatsadRzAkAraistaddhadevAruNaprabhaiH / sadA rAjannutpalAdyairmAlyavAniti kIrtyate // 31 // jambUdvIpaprajJaptisUtre tu mAlyavatparyAya iti nAma dRzyate // prabhAsAkhyasurastatra, svAmI palyopamasthitiH / meroruttaratastasya, purI nIlavadAdivat // 32 // harivarSasthAyigandhApAtivaitADhyazailavat / jJeyamasyApi sakalaM, svarUpamavizeSitam // 33 // udak ramyakavarSasyApAga hairaNyavatasya ca / rukmI nAmnA varSadharaH, prajJaptaH paramarSibhiH // 34 // sa pUrvapazcimAyAmo, dakSiNottaravistRtaH / mahAhimavato bandhurivAtyantasamAkRtiH // 35 // rukma rUpyaM tadasyAstItyanvarthakalitAbhidhaH / sarvAtmanA rUpyamayo, rukminAmasurAzritaH // 36 // idaM jambUddhIpaprajJaptau / kSetrasamAsavRttau tu rukmaM zvetaM hema tanmayo'yamuktaH iti jJeyam // viziSTairaSTabhiH kUTaiH, so'tituGgairalaGkRtaH / digaGganAnAmaSTAnAM, krIDAparvatakairiva // 37 // AdyaM pUrvArNavAsannaM, siddhAyatanasaMjJitam / rukmidevAdhiSThitaM ca, rukmisaMjJaM dvitIyakam // 38 // ramyakAdhIzvarasthAnaM, tRtIyaM ramyakAbhidham / turyaM narakAntAdevyA, narakAntAbhidhaM ca tat // 39 // tathA mahApuNDarIkahadehazAyAH zubhAspadam / buddhikUTaM buddhidevyA, paJcamaM parikIrtitam // 40 // rUpyakUlAnadIdevyAH, SaSTaM kUTaM tadAkhyayA / saptamaM hairaNyavataM, hairaNyavatadaivatam // 41 // maNikAJcanadevADhyaM, maNikAJcanamaSTamam / Aye jinAlayo'nyeSu, prAsAdA: svAminAkinAm // 42 // mAnaM svarUpaM kUTAnAM, caityanirjarasadmanAm / himavagirivat sarvaM, tathaivAsya girerapi // 43 // hRdo mahApuNDarIko, mahApadmahadopamaH / vibhAti salilaiH svacchairnirjayan mAnasaM saraH // 44 // asmiMzca mUlakamalaM, yojanaddhayasaMmitam / tadardhAddhapramANAni, zeSAjjavalayAni SaT // 45 // atrAdhiSThAyikA buddhairbodhitA buddhidevatA / bhavanAdisamRddhyA sA, zrIdevatAnukAriNI // 46 // hRdAdasmAdApage Dhe, dakSiNodagmukhne kramAt / vinirgate zmazrulekhe, ivottarauSTamadhyataH // 47 // dAkSiNAtyatoraNena, niHsRtya dakSiNAmukhI / narakAntA svake kuNDe, gatvA snAtveva nirgatA // 48 // ramyakodIcyabhAgasya, dvaidhIkArabhayAdiva / arvAk sthitA yojanena, mAlyavaddharaNIdharAt // 49 // tato valitvA bhindAnA, pUrvArddha ramyakasya sA / pUrvAbhbhodhau yAti nadISaTpaJcAzatsahasrayuk // 50 // auttarAhatoraNena, vinirgatyottarAmukhI / rUpyakUlA svaprapAtakuNDe nipatya nirgatA // 51 // dakSiNArdhaM ca hairaNyavatasya kurvatI dvidhA / krozaddhayenAsaMprAptA, vikaTApAtinaM girim // 52 // Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 tato nivRttya hairaNyavatAparArddhabhedinI / aSTAviMzatyA sahasraiH, saridbhirAzritA pathi / / 53 / / tAdRkkSetravibhedotthapAtakAnuzayAdiva / papAta pazcimAmbhodhau, tadduSkRtajighAMsayA // 54 // iti rukmiparvataH / kSetraM ca hairaNyavatamudIcyAM rukmiNo gireH / dakSiNasyAM zikhariNordvayorlInamivAntare // 55 // rUpyaM hiraNyazabdena, suvarNamapi cocyate / tato hiraNyavantau dvau, tanmayatvAddharAdharau // 56 // rukmI ca zikharI cApi taddhiraNyavatoridam / hairaNyavatamityAhuH, kSetrametat mahAdhiyaH // 57 // prayacchati hiraNyaM vA, yugminAmAsanAdiSu / yat santi tatra bahava:, zilApaTTA hiraNyajAH // 58 // prabhUtaM tannityayogi, vA'syAstIti hiraNyavat / tadeva hairaNyavatamityAhurmunisattamAH // 59 // hairaNyavatanAmA vA, deva: palyopamasthitiH / aizvaryaM kalayatyatra, tadyogAt prathitaM tathA // 60 // kSetrAnubhAvo mAnaM ca nRtirazcAmapi sthiti: / nikhilaM haimavatavadvijJeyamiha dhIdhanaiH // 61 // kSetrasyAsya madhyabhAge, caturaMzavibhAjakaH / vaitADhya vikaTApAtI, rAnikaH palyasaMsthitaH // 62 // padmotpalazatapatrAdIni santyatra saMtatam / vikaTApAtivarNAni, vikaTApAtyayaM tataH / / 63 // Aste devo'ruNAkhyo'tra, svAmI palyopamasthitiH / jambUdvIpe'nyatra nagaryudIcyAmasya merutaH // 64 // zeSamasya svarUpaM tu, gandhApAtinagendravat / evaM catvAro'pi vRttavaitADhyA rAtnikAH samAH // 65 // evaM ca kSetravicArasUtravRtyabhiprAyeNa haimavate zabdApAtI hairaNyavate vikaTApAtI harivarSe gandhapAtI ramyake mAlyavAniti vRttavaitADhyAnAM vyavasthA || jambUdvIpavRttyabhiprAyeNa tu haimavate zabdApAtI harivarSe vikaTApAtI ramyake gandhApAtI hairaNyavate mAlyavAniti vyavastheti // atra tattvaM sarvaviddhedyam // iti hairaNyavatakSetram // udIcyAM hairaNyavatAdapAgairavatAdapi / SaSTo varSadharaH khyAtaH, zikharI nAma parvataH // 66 // jJeyaH zikharizabdena, vRkSastadAkRtIni ca / bhUyAMsi ratnakUTAni, santyatreti zikharyasau // 67 // santyekAdaza kUTAni, vakSyamANAni yAni tu / tebhyo'mUnyatiriktAni kUTAnIti vibhAvyatAm // 68 // anyathA sarvazailAnAM, yathoktakUTayogataH / zikharitvavyapadezaH, sambhavan kena vAryate // 69 // sa caikAdazabhiH kUTaiH, parito'laGkRto giriH / pratimAbhiriva zrAddhadharmaM zarmadadarzanaH // 70 // AdyaM siddhAyatanAkhyaM, pUrvavAridhisannidhau / dvitIyaM zikharisvargikUTaM zikharisaMjJakam // 71 // tRtIyaM hairaNyavatakUTaM tatsvAmidaivatam / tUryaM suvarNakUlAkhyaM tannadIdevatAspadam // 72 // dikkumAryAH surAdevyAH, paJcamaM ca tadAkhyayA / SaSTaM raktAvarttanAkhyaM, lakSmIkUTaM ca saptamam // 73 // Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 273 raktavatyAvarttanAkhyaM, prajJaptaM kUTamaSTamam / ilAdevyA dikkumAryA, nAmnA ca navamaM matam // 74 // dazamaM cairAvatAkhyamairAvatasurAzritam / syAttigiJchihadezAyAstigiJchikUTamantimam // 75 // idaM jambUdIpaprajJaptisUtrAbhiprAyeNa // kSetrasamAse tvatra paJcamaM zrIdevIkUTaM navamaM gandhApAtIkUTamiti dRzyate // Aye caityaM zeSakUTadazake ca sudhAbhujAm / tattatkUTasamAkhyAnAM, syuH prAsAdAvataMsakA: // 76 // puNDarIkaha dazcAtra, padmahadasahodaraH / asmizca mUlakamalameka yojanasammitam // 77 // tadardhAddhapramANAni, zeSAbjavalayAni SaT / lakSmIdevI vasatyatra, sthityA zrIdevateva sA // 78 // himavagirivat sarvaM, mAnamatrApi cintyatAm / jyAbAhAdhanurAdInAM, kevalaM digviparyayaH // 79 // nadyastiso hudAdasmAnnirgatAstribhiradhvabhiH / nadI suvarNakUlAkhyA, raktA raktavatIti ca // 8 // dakSiNenAdhvanA tatra, nirgatya dakSiNAmukhI / suvarNakUlA patati, kuNDe svasamanAmani // 81 // tato nirgatya hairaNyavatottarArdhabhedinI / yojanArdhana dUrasthA, vikaTApAtibhUdharAt // 82 // prAk parAvartya hairaNyavatapUrvArdhamAditaH / sUtradhArasyeva rajjuH, dvidhA vidadhatI kramAt // 83 // aSTAviMzatyA sahanadIbhiH paripUritA / gRhiNIva svAmigehe, vizati prAcyavAridhau // 84 // asmAdeva hRdAt prAcyatoraNena vinirgatA / raktAnadI pUrvadizi, pravRttA parvatopari // 85 // yojanAnAM paJcazatImatikramya tataH param / raktAvartanakUTasyAdhastAduttarato bhavet // 86 // trayoviMzAM paJcazatI, yojanAnAM kalAtrayam / sArddhaM gatvA'dhikamudaka, zikharidamAdharopari // 7 // vajrajivhikayottIrya, kuNDe raktAprapAtake / zatayojanaprapAtA, bhujaGgIvAvizat bile // 8 // udIcyatoraNenAsmAdinirgatyottarAmukhI / nadIsaptasahasrADhyA, vaitADhyagirisImayA // 89 // daryAH khaNDaprapAtAyAH, prAcyAM vaitADhyabhUdharam / bhitvodIcyaiH saptanadIsahasrairAzritAdhvani // 90 // sahanaiH saritAmevaM, caturdazabhirAzritA / vibhidya jagatI pUrvANave'sau vizati drutam // 91 // pazcimena toraNena, hRdAdasmAdinirgatA / raktAvatI pazcimAyAM, pravRttA parvatopari // 92 // atikramya paJcazI, nijAvartanakUTataH / parvatoparyuttarasyAM, vyUDhA tatra vyatItya ca // 93 // trayoviMzAM paJcazI, sAgraM sArdhakalAtrayam / vajramayyA jivhikayA, yojanaikazatonnatAt // 94 // nipatya parvatAdraktAvatIprapAtakuNDake / roSAvezAt bhAminIva, dattajhampA mahAvaTe // 95 // udIcyenAdhvanA tasmAdudagmukhI vinirgatA / AvaitADhyAntikaM saptanadIsahasrasevitA // 96 // kandarAyAstamisrAyAH, pazcimAyAM dharAdharam / drutaM vibhidya vaitADhyamuttarArdhaM samAgatA // 97 // udIcyai saptabhiH sindhusahanaiH saha gacchati / pazcimAbdhAviti nadIcaturdazasahasrayuk // 98 // Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 iti zikharI parvataH // 105 // uttarasyAM zikhariNa, udIcyalavaNArNavAt / dakSiNasyAmairavatakSetraM bhAti manoharam / / 99 / / airAvata: suro hyasya, svAmI palyopamasthitiH / vasatyatra tataH khyAtamidamairavatAkhyayA // 100 // bharatasya pratibimbamivedaM saMmukhe'mbudhau / tatpramANaM tena tulyaM sadA tadanuvarttate // 101 // bhAnunA bhAsite tasmiMstenedamapi bhAsitam / indunA zobhite tatrAdo'pi syAttena zobhitam // 102 // tadyadA SaDbhirarakairbhinnAM bhinnAM dazAM zrayet / tathedamapi sanmitramiva mitrAnuvRttikRt // 103 // jine tatra jino'trApi cakrayata tatra cakriNi / vAsudevAdiSu satsu tatrAtrApi bhavanti te // 104 // idaM dazAzcaryayutaM, syAttatrAzcaryazAlini / hasatIva nijaM mitraM bharataM tulyaceSTayA // madhye sthitena dvedhedaM, vaitADhyagiriNA kRtam / dAkSiNAtyairAvatArddhamudIcyairAvatArddhakam // 106 // yadudIcyArNavAsannamuttarArddhaM taducyate / zikharikSmAdharAsannaM, dakSiNArddhamudIritam / / 107 / / kSetrAzApekSayA hyeSA dakSiNodagvyavasthitiH / sUryAzApekSayA tvasya, yAmyAdarddhaM vArdhisannidhau // 108 // udIcyArddhaM nagAsannaM, vyavahArastvayaM punaH / kSetrAzApekSayA sarvo na tApadigapekSayA // 109 // udIcyAdarddhamasya yAmyabharatAdrdhena sannibham / tadvajjIveSucApAni, bAhA'trApi na sambhavet // 110 // itaH prabhRti yAmyAdarddhAdiSu sarvaM vivarddhate / AvidehArddhamiSvAsajIvAbAhAzarAdikam // 111 // vaitADhyasyApyatra tata, uttarasyAM kilAlpakaH / AyAmo dakSiNasyAM ca varddhamAnaH kramAnmahAn // / 112 / / yAmyavidyAdharazreNyAM, vidyAdharapurANyataH / SaSTirbhavantyudIcyAyAM zreNyAM paJcAzadeva ca // 113 // zeSaM sarvamAbhiyogyazreNivedIvanAdikam / jJeyaM bharatavaitADhyopamamuktAnusArataH // 114 // kUTAni nava cAtrApi, tannAmAni tathA kramAt / kiMtu nAmni vizeSosti, dvitIyasyASTamasya ca / / 115 / / dakSiNairavatArddhAkhyaM, dvaitIyIkaM bhavediha / uttarairakhatArddhAkhyaM bhavecca kUTamaSTamam // 116 // raktAraktAvatIsrotasvinIbhyAM tasthuSAntare / vaitADhyena ca SaTkhaNDamidamairAvataM kRtam // 117 // tatra ca-uttarArddhamadhyakhaNDe, udIcyalavaNodadheH / dakSiNasyAmudIcyAM ca vaitADhyAbhidhabhUdharAt / / 118 / / caturdazAdhikazataM yojanAnAM kalAstathA / ekAdazAtikramyAbdhivaitADhyAbhyAmihAntare // 119 // nagarI syAdayodhyAkhyA, navayojanavistRtA / dvAdazayojanAyAmAlaGkRtottamapuruSaiH // 120 // zeSAH paJcApi khaNDAH syuranAryA dharmavarjitAH / atrApi cAryadezAnAmadhyarddhA paJcaviMzatiH // 121 // eteSveva hi dezeSu, jinacakryarddhacakrINAM / syAduttamanRNAM janma, prAyo dharmavyavasthitiH // 122 // evaM ca jambUdvIpe'smin, saptakSetrI virAjate / madhye mahAvidehAkhyamapAgudak tryaM trayam // 123 // bharatairAvate tatra, tulyarUpe nirUpite / samasvarUpe hairaNyavata haimavate api / / 124 / / " Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 275 ramyakAkhyaharivarSe, ubhe tulAdhRte iva / pUrvAparavidehAnAmapyevaM tulyatA matA / / 125 / / devottarakurUNAmapyevaM tulyatvamAhitam / vinA bharataivatavidehAnaparAH punaH / / 126 / / akarmabhUmayaH SaT syuH, kRSyAdikarmavarjitAH / tisro bharatairavatavidehAH karmabhUmayaH / / 127 / / tathA cAtra varSadharaparvatAH SaT prakIrtitAH / videhebhyo dakSiNasyAmudIcyAM ca trayaM trayam // 128 // himavacchikharI caikAdazakUTau mithaH samau / rukmimahAhimavatAvaSTakUTau tathaiva ca // 129 // nIlavanniSadhau tulyau, navakUTau parasparam // merurnirUpamaH so'pi, navakUTopazobhitaH // 130 // bharatairavatakSetradvAtriMzadvijayodbhavAH / vaitADhyAH syuzcatustriMzat, pratyekamekabhAvataH // 131 // sarve'pyete rUpyavarNA, navakUTopazobhitAH / dazottarazatadraGgAbhiyogyAliddhayAnvitAH // 132 // catvAro vRttavaitADhyAH, samarUpAH parasparam / harivarSa haimavata hairaNyavataramyake // 133 // devottarakurustheSu, hRdeSu dazasu dhruvam / prAk pratyak ca daza, daza kAJcanAcalabhAvataH // 134 // dve zate kAJcananagAH, parasparAnukAriNaH / sthitA bhoktuM catasRbhiH, paGktibhirbAndhavA iva // 135 // gajadantau saumanasagandhamAdanasaMjJitau / rUpyapItaratnamayau, saptakUTopazobhitau / / 136 / / vidyutprabhamAlyavantau, vaiDUryatapanIyajau / navakUTAJcitau tulyA, ityAkRtyA nagA amI // 137 // catuHkUTAH SoDazApi, vakSaskArAdrayaH samAH / vicitracitrayamakAH, samarUpAH parasparam // 138 // dvizatyekonasaptatyAdhiketyatra dharAdharaH / himavacchikharIspRSTAH, daMSTrAzcASTau mithaH samAH // 139 // vaitADhyeSu nava nava, kUTA: pratyekamityataH / sarvavaitADhyakUTAni SaDuttaraM zatatrayam // 140 // prativaitADhyameteSu, kUTatrayaM tu madhyamam / sauvarNaM zeSakUTAzca, rAnikA iti tadidaH // 141 // sakrozaSaDyojanoccAH, caityaprAsAdazobhitAH / sarve'pi bharatasthAyivaitADhyakUTasodarAH // 142 // kUTAH sapta saumanasagandhamAdanazailayoH / rukmimahAhimavatoraSTAvaSTau pRthak pRthak // 143 // vidyutprabhamAlyavatornIlavanniSadhAgayoH / merozca nandanavane, kUTA nava navoditAH // 144 // himavacchikharikUTAH, ekAdaza pRthak pRthak / SoDazAnAM catuHSaSTirvakSaskAramahIbhRtAm // 145 // harissahaharikUTabalakUTojjhitA ime / zataM sarve'STapaJcAzaM, himavatkUTasannibhAH // 146 // yojanAnAM paJca zatAnyuccA rAtnA mithaH samAH / sAhasrAH svarNajAstulyA, harissahAdayastrayaH // 147 // evaM ca girikUTAnAM, trividhAnAM pramANataH / sarvasaMkhyA saptaSaSTyA, samanvitA catuHzatI // 148 // dvAtriMzativijayeSu, bharatairavatAkhyayoH / catustriMzaddhi vRSabhakUTAstulyAH parasparam / / 149 / / bhadrasAlabhidhavane, jambUzAlmalIvRkSayoH / aSTASTetyaSTapaJcAzat, bhUmikUTA mithaH samAH // 150 // eteSAM vaktumucite parvatatve'pi vastutaH / kUTatvavyavahAro'yaM, pUrvAcAryAnurodhataH // 151 // Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 mahAhadAzca SaT padmapuNDarIkau samAviha / mahApadmamahApuNDarIkAvapi mithaH samau // 152 // tigiJchikesariNau ca, tulyau dvinau yathottaram / daza devottarakuruhadA: padmahadopamAH // 153 // evaM hRdAH SoDazaite, SaNmahAhadadevatAH / zrIhIdhRtikIrtibuddhilakSmya: parasparaM samAH // 154 // caturdaza mahAnadyo, gaGgAdyAH saparicchadA: / jambUdvIpazubhakSetre, kulyAtulyA vibhAnti yAH // 155 // gaGgAsindhU rohitAMzA, rohitA ca tathAparA / harikAntA harinadI, zItodA ceti nAmataH // 156 // merodakSiNata: sapta, khyAtA etA mahApagAH / meroruttarato'pyevaM, zobhante sapta sindhavaH // 157 // zItA ca nArIkAntA ca, narakAntA tathAparA / rUpyakUlA svarNakUlA, raktA raktavatIti ca // 158 // himavatparvatasthAyipadmahadAdinirgatAH / gaGgAsindhurohitAMzA, nAmnyastisro mahApagA: // 159 // mahAhimavadadristhamahApadmahadAt punaH / rohitA harikAnteti, nirgate dve mahApage // 160 // niSadhAcalamaulisthatigiJchihadamadhyataH / samudbhUte harinadI, zItodeti mahApage // 161 // nIlavatparvatagatakesarihadataH kila / zItA ca nArIkAntA ca, nirgate dve mahApage // 162 // tathA mahApuNDarIkahadAt rukminagAzritAt / narakAntA rUpyakaletyudgate nimnage ubhe // 163 // zikharidamAgharasthAyipuNDarIkahadotthitAH / raktAraktavatIsvarNakUlAbhidhA mahApagAH // 164 // evaM ca-tisro nadyo himavatastisraH zikhariNo gireH / zeSavarSadharebhyazca, mahAnadyorddhayaM dvayam // 165 // varSANyAzritya saritaH prativarSaM dvayaM dvayam / ddhe videheSvapAcyAM SaT, SaDudIcyAM tato yathA // 166 // gaGgA sindhuzca bharate, rohitArohitAMzike / haimavate harivarSe, harikAntAharI ubhe // 167 // zItAzItode videhakSetre tathA ca ramyake / nArIkAntAnarakAnte, hairaNyavatage ubhe // 168 // rUpyakUlAsvarNakUle, tathA cairavatasthite / nadyau raktAraktavatyAvevametAzcaturdaza // 169 // gaGgAsindhuraktavatIraktAnAM saritAmiha / caturdazasahasrANi, parivAraH prakIrtitaH // 170 // rUpyakUlAsvarNakUlArohitArohitAMzikA: / aSTAviMzatyA sahanaiH, srotasvinIbhirAzritAH // 171 // nArIkAntA narakAntA, harikAntA haristathA / SaTpaJcAzacchaivalinIsahanaiH parivAritAH // 172 // zItAzItodayodyoH, pratyekaM ca paricchadaH / paJcalakSAH sahasrANi, dvAtriMzat parikIrtitaH // 173 // zlokakrameNa saritAmiha zlokacatuSTaye / dviguNaM jivhikAmAnavistAroddheddhatAdikam // 174 // ekazlokoditAnAM tu, sarvaM tulyaM parasparam / gaGgAsindhuraktavatIraktAnAM tulyatA yathA // 175 // daza lakSAzcatuHSaSTi, sahasrANi videhagA: / nadyo'pAcyAM lakSamekaM, SaNNavatisahasrayuk // 176 // udIcyAmapi tAvantya, evaM ca sarvasaMkhyayA / SaTpaJcAzatsahasrADhyA, nadIlakSAzcaturdaza // 177 // jambUddhIpo'bhito ruddhaH, svaviruddhena vArdhinA / svamokSAyeva datte'smai, kanI: zaivalinIrimAH // 178 // Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 277 catuHSaSTivijayagA, mahAnadyazcaturdaza / antarnayo dvAdazAtiricyante navatistviyam // 179 // tathAhuH zrIratnazekharasUrayaH svakSetrasamAse / aDasayari mahANaio, bArasa aMtaraNaio sesAo / pariaraNaio caudaza, lakhkhA chappaNNasahassAya // [gA. 64] zrImalayagirayastu praveze ca sarvasaMkhyayA''tmanA saha caturdazabhinaMdIsahanaiH samanvitA bhavatIti / kSetrasamAsavRttau kacchavijayagatasindhunadI varNayanto mahAnadInAM na pRthak gaNaneti sUcayAJcakruH / tathApi dvAdaza antaranadyo'tiricyanta evetyatra tatvaM bahuzrutagamyamiti jJeyam // tathApi pUrvAcAryAnurodhAt saMkhyA tathoditA / nAtra paryanuyogArhA, vayaM prAcyapathAnugAH // 180 // ___ kecittu "gAhAvaI mahAnaIpavUDhAsamANI sukacchamahAkacchavijae duhA vibhayamANI aThThAvisAe salilAsahassehiM samaggA dAhiNeNaM sIyaM mahAnaIM samappei" ityAdi jambUddhIpaprajJaptivacanAtathA nadyo vijayacchedinyo rohitAvatkuNDA : svanAmasamadevIvAsA aSTAviMzatinadIsahasrAnugAH pratyekaM sarvatrasamAH paJcaviMzazatavistRtA ardhatRtIyayojanAvagAhA gAhAvatI paGgavatI ityAdhumAsvAtivAcakavacanAcca dvAdazAnAmatarnadInAmapi pratyekamaSTAviMzatisahasrarUpaM parivAraM manyamAnAH SaTtriMzatsahasrAdhikanadIlakSatrayeNAntarnadIparivAreNa saha dvinavatisahasrAdhikAni saptadaza nadIlakSANi manyante // uktaM ca / sutte cauddasalakkhA, chappannasahassa jambUdIvaMmi / huMti u sattarasa lakkhA, bANavai sahassa melaviyA // anye tu yadyantarnadISvanekAni parivAranadIsahasrANi pravezeyustadA kathaM tAsAM krameNa parata: parato gacchantInAM vistAravizeSo gaGgAdinadInAmiva na saMpayeta ? yastu parivAraH siddhAnte'bhidadhe sa tu yathASTAzItirgrahAcaMdrasyaiva parivAratayA prasiddhA api sUryasyApi sa eva parivAraH / na punaH pRthak pratIyate // uktaM ca samavAyAGgavRttau / aSTAzItirmahAgrahAH, ete yadyapi candrasyaiva parivAre'nyatra zrUyate tathApi sUryasyApi indratvAdeta eva parivAratayA'vaseyA iti / tathA gaGgAdisambandhInyevASTAviMzatinadIsahasrANi antarnadInAmapi parivAra iti // evaM cAntarnadInAM pRthakparivAramanabhyupagacchanto yathAvasthitAmevanadIsaMkhyAM manyante ityAdikaM jambUdvIpasaMgrahaNIvRttau / tathA cAhuH zrIharibhadrasUrayaH / [laghusaMgrahaNI gAthA. 25] sIyA sIoyAviya, battIsasahassapaMcalaknehiM / sabbe cauddasalakkhA, chappanna sahassa melaviyA // dikpaTo'pyevamAha / jambUddIvi narAhiva, saMkhA samvanai caudaha ya lakkhA / chappannaM ca sahassA, navai naio kahaMti jinnaa|| kuNDodvedhastathA dIpocchrAyastadbhavanasya ca / parimANaM samagrAsu, nadISu sadRzaM bhavet // 181 // Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 zItA ca harisalilA, gaGgAsindhU ca rohitA / svarNakUlA narakAntA, nadyo'bhUrdakSiNAmukhAH // 182 // udaka yAtA raktavatI, raktA ca rUpyakUlikA / nArIkAntA rohitAMzA, zItodA harikAntikA // 183 // sindhuM vinA yA: sarito, dakSiNAM dizamAgatAH / tA: pUrvAmbudhiM gAminyaH, sindhustu pazcimAbdhigA // 184 // udaka yAtAzca yA nadyo, vinA raktAmahAnadIm / tA: pazcimAbdhigAminyo, raktA pUrvAbdhigAminI // 185 // svakIyahudavistAre'zItibhakte yadApyate / dakSiNAbhimukhInAM sA, nadInAM mukhavistRtiH // 186 // uttarAbhimukhInAM tu, svakIyahRdavistRtau / catvAriMzaddhibhaktAyAM, yallabdhaM tanmitA matAH // 187 // vyavastheyaM dakSiNasyAM, saritAM mandarAcalAt / udak yAmyottaradizAbhimukhInAM viparyayAt // 188 / / sarvAsAM mukhavistAre, dazane prAntavistRtiH / vyAsapaJcAzattamAMzaH, sarvatrodvedha Ahita: // 189 // mukhaparyantavistAravizleSe gatayojanaiH / guNite paJcacatvAriMzatsahasravibhAjite // 190 / / labdhaM yattadubhayato, vyAsavRddhirabhIpsite / yojanAdau gate sarvAsvapi tasyArdhamekataH // 191 // catuHSaSTi vijayeSu, saptavAM caturdaza / dvAdazAntarnadInAM ca, kuNDAnAM navatistviyam // 192 // dvijadinapramANAni, kuNDAni jitikAdivat / tulyAnyantarnimnagAnAM, mitho vijayagAni ca // 193 // prAguktA: parvatA: kUTAH, kuNDAni ca mahApagAH / sarve vRttA vedikayA, vanADhyobhayapArzvayA // 194 // vedikAvanakhaNDAnAM, sarvatrApyavizeSitam / svarUpaM jagatIsthAyivedikAvanakhaNDavat // 195 // airavate ca bharate, vijayeSvakhileSu ca / pratyekaM tritrisadbhAvAttIrthAnAM vyuttaraM zatam // 196 // zreNyaH catasraH pratyekaM, vaitADhayeSu guhAdayam / zreNyaH zataM syuH SaTtriMzamaSTaSaSTizca kandarAH // 197 // dazottaraM purazataM, prativaitADhyaparvatam / saptatriMzacchatAnyevaM, catvAriMzAni tAnyapi // 198 // dvAtriMzacca videhasthA, bharatairavate iti / vijayAH syuzcatustriMzaccakrIjetavyabhUmayaH // 199 // catustriMzadrAjadhAnyo, dau kurusthau mahAdrumau / asyAntike'ntaraddhIpAH, SaTpaJcAzacca vArdhigAH // 200 // evaM ca saMgrahadvArA, yaduktamapyanUditam / sukhAvabodhodyatAnAM, tadasmAkaM na doSakRt // 201 // jinaizcakribhiH siribhiH zAGgibhizca caturbhizcaturbhirjaghanyena yuktaH / sanAthastathotkarSatastIrthanAthaiH catunizatA'yaM bhaveddvIparAjaH // 202 // cakravartibaladevakezavai striMzatA paricitaH prakarSataH / bhAratairakhatayorddhayaM tathA te pare khalu mahAvidehagAH // 203 // jambUdvIpe syunidhInAM zatAni SaDyuktAni trINi sattAmapekSya / SaTtriMzatte cakribhogyA jaghanyAdutkarSaNa ddhe zate saptatizca // 204 // cakrI gaGgAdyApagAnAM mukhrasthAnetAnAttAzeSaSaTkhaNDarAjyaH / 1 bharatAdiSu gaGgAdivat mahAvideheSu zItAzItodAbhAvAt saptavA iti, catuSSaSTiH vijayeSu tu gaGgAdyAH / Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 279 vyAvRtta: sannaSTamasya prabhAvAt sAdhiSTAtRRnAtmasAnnirmimIte // 205 // paJcAkSaratnadvizatI dazAdhikotkarSeNa bhogyAtra ca cakravartinAm / jaghanyato'STAbhyadhikaiva viMzatirekAkSaratneSvapi bhAvyatAmidam // 206 // dvau candrau dvau dinendrAviha parilasato dIpakau sadmanIva, SaTsaptatyA sametaM grahazatamabhitaH kAntimAviSkaroti / SaTpaJcAzacca RkSANyanilapathapRthUnnidracandrondrayAnta muktAzreNyAH zrayanti zriyamativitatazrIbharairvizrutAni // 207 // ekaM lakSaM sahasrAH satatamiha catustriMzadudyotahRdyA, nyUnAH paJcAzatoccairdadhati ruciratAM tArakAkoTikoTyaH / prodyatprasvedabindvAvalaya iva nizi vyomalakSmImRgAkSyAH, ratyadhyAsaM vidhAtuM priyatamavidhunA gADhamAliGgitAyAH // 208 // koTIkoTIpadena kecana budhAH koTiM vadantyatra yat, kSetrastokatayAvakAzaghaTanA naiSAM bhavedanyathA // anye koTaya eva tArakataterautsedhikairaGgulaiH, koTAkoTidazAM bhajanti ghaTitA ityUcire sUrayaH // 209 // tathA ca saGgrahaNIvRttau // iha dve mate / tatraike koTInAmeva koTIkoTItisaMjJAMtaraM nAmAntaraM manyante kSetrasya stokatvena tathA pUrvAcAryaprasiddheH / anye tvAhuH " nagapuDhavIvimANAI, miNasu pamANaMguleNaM tu "iti vacanAt tArAvimAnAnAM svarUpeNa koTaya eva satyo yadautsedhAGgulena sarvato mIyante tadA koTIkoTayo jAyante / tathoktaM vizeSaNavatyAm / koDAkoDIsannaMtaraM tu, mannaMti khittathovatayA / anne ussehaMgulamANaM kAuNa tArANam // jayati jagati jambUdvIpabhUmidhavo'yam, satatamitaravAddhidvIpasAmantasevyaH / suragirirayamuccairaMzuko nIlacUla:, zrayati kanakadaNDo yasya rAjadhvajatvam / / 210 // vizvAzcaryadakIrttikIrttivijaya zrIvAcakendrAntiSa-drAjazrItanayo'taniSTa vinayaH zrItejapAlAtmajaH / kAvyaM yatkila tatra nizcitajagattattvapradIpopame sarga: pUrtimito yuto'dbhutaguNairekonaviMzaH sukham // 211 // // iti zrI lokaprakAzaikonaviMzaH sargaH samAptaH // atha viMzatitamaH sargaH praNamya paramajJAnaprabhAprastAvakaM prabhum / dvIpe'sminnatha sUryenducArarItirvibhAvyate // 1 // sarveSAM kAlamAnAnAmAdirAditya eva hi / tato'sya vaktumucitA, pUrvaM cAranirUpaNA // 2 // Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 tathAhuH paJcamAGge // "se keNaTheNaM bhaMte evaM vuccai sUre Aicce / sUre Aicce goyama sUrAiyANaM samayAi vA AvaliyAi vA jAva vA ussappiNIti vA avasappiNIti vA // " tato'tra bahuvAcye'pi, prathamaM saiva tanyate / paJcAnuyogadvArANi, tasyAmAhurjinezvarAH // 3 // maNDalAnAmiha kSetraprarUpaNA tataH param / saMkhyAprarUpaNA teSAM, tadabAdhAprarUpaNA // 4 // tataH paraM maNDalAnAmantarasya prarUpaNA / cAraprarUpaNA caiSAM, bhAvyante'nukramAdimAH // 5 // iha prakaraNe yatra, kvApyaMzA avizeSataH / kathyante tatraikaSaSTichinnAMstAn paricintayet // 6 // abhyantarAdibhirbAhyaparyantaiH sUryamaNDalaiH / AkAzaM spRzyate yattanmaNDalakSetramucyate // 7 // yojanAnAM paJcazatI, dazottarA tathA lavAH / aSTacatvAriMzadasya, viSkambhazcakravAlata: // 8 // tathAhi / aSTacatvAriMzadaMzA, viSkambhAH pratimaNDalam / maNDalAnAM ca caturazItyADhyaM zatamIritam // 9 // aSTacatvAriMzatA sA, guNyate maNDalAvalI / dvAtriMzAni zatAnyaSTAzItirbhAgA bhavanti te // 10 // vibhajyaMte caikaSaSTyA, yojanAnayanAya te / pUrvoditAnAmaMzAnAmekaSaSTayAtmakatvataH // 11 // catuzcatvAriMzamevaM, yojanAnAM zataM bhavet / aSTacatvAriMzadaMzAH, zeSamatrAvaziSyate // 12 // maNDalAnAmantarANi syustryazItyadhikaM zatam / syuH sarvatrApyantarANi, rUponAnyaGgalISviva // 13 // yojanadayamAnaM syAdekaikaM maNDalAntaram / zataM tryazItyAbhyadhikaM, dikena guNyate tataH // 14 // zatAni trINi SaTSaSTyAbhyadhikAni bhavantyata: / prAcyamatra catuzcatvAriMzaM prakSipyate zatam // 15 // yojanAnAM paJcazatI, dazottarA tathA lavA: / aSTacatvAriMzadeSA, maNDalakSetravistRti: // 16 // iti sUryamaNDalakSetram // 1 // samAkramya yojanAnAmazItisaMyutaM zatam / paJcaSaSTimaNDalAni, jambUddhIpe vivasvataH // 17 // vizeSazcAyamatra / paJcaSaSTyA maNDalaiH syAdekonAzItiyukzatam / yojanAnAmekaSaSTibhAgairnavabhiraJcitam // 18 // tata: SaTSaSTitamasya, maNDalasya lavaiH saha / syAt dvipaJcAzatAzItiyuk yojanazataM hyadaH // 19 // tathA-sASTacatvAriMzadbhAgAM, yojanazatatrayI triMzAn / vyApyAbdhau maNDalazatamarkasyaikonaviMzaM syAt // 20 // evaM ca maNDalazataM, khezcaturazItimat / pUrvoktaM maNDalakSetraM, samAkramya vyavasthitam // 21 // ____ atra jambaddhIpavartinAM paJcaSaSTemaNDalAnAM viSayavibhAgavyavasthAyAM saMgrahaNIvRttyAyukto'yaM vRddhasampradAyaH / Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 281 yathaikato merugirestriSaSTirniSadhopari / harivarSajIvAkoTyAM, vijJeyaM maNDaladvayam // 22 // meroraparato'pyUrdhvaM, triSaSTinIlavagireH / ramyakajIvAkoTyAM ca, maNDale dve vivasvataH // 23 // iyaM bharatairavatApekSayA maNDalasthitiH / agnivAyusthayorme roz2aiyA niSadhanIlayoH // 24 // prAgvidehApekSayA tu, meroraizAnakoNake / syustriSaSTirnIlavati, maNDalAnIti taddhidaH // 25 // evaM pratyagvidehAnAmapekSayA sumerutaH / naiRtasthAyi niSadhe, vijJeyA maNDalAvalI // 26 // kiM ca-vidiggatAbhyAM zreNIbhyAM, maNDalAlyau sthite ime / audayikakSetraparAvartAdayanayorddhayoH // 27 // kAntihAnyA'yane yAmye'girvAgAgatau rakhI / dRzyete kAntivRddhyA ca, dUrato'pyuttarAyaNe // 28 // evaM harivarSaramyakajIvAkoTyorapi bhAvanA // tathAhuH - jambUdIpaprajJaptisUtre-jambUddIve NaM bhaMte ! dIve sUriyA udINapAiNamuggaccha pAiNadAhiNamAgacchanti (1) pUrvavidehApekSayedam / pAiNadAhiNamaggaccha dAhiNapaDINamAgacchanti (2) bharatApekSayedam / dAhiNapaDINamuggaccha paDINaudINamAgacchanti (3) pazcimavidehApekSayedam / paDINaudINamuggaccha udINapAiNamAgacchanti (4) airAvatApekSayedam // yA maNDalAnAM viSayavyavastheyamudIritA / bhAratAdimadhyabhAgApekSayA sA vibhAvyatAm // 29 // anyatra tu svasvabhAnUdayakSetre yathoditA / maNDalAnAM vyavasthA sA'vyaktA vaktuM na zakyate // 30 // evaM cayeSAmadRzyo dRzyatvaM dRzyo vA yAtyadRzyatAm / yatra tatraivodayAstau, teSAM bhAnumato nRNAm // 31 // nanvevaM sati sUryasyodayAstamayane khalu / syAtAmaniyate bADhaM, sto yaduktaM purAtanaiH // 32 // jaha jaha samae samae, purao saMcarai bhakkharo gayaNe / taha taha io vi niyamA, jAyai rayaNIi bhAvatyo / evaM ca sai narANAM, udayatthamaNAiM hota'niyayAiM / sai desakAlabhee, kassai kiMciva dissae niyamA // sai ceva aniddiTho, ruddhamuhutto kameNa sabesi / tesiM cIdANipi ya, visayapamANo rakhI jesiM // bhagavatIsUtrazataka 5 prathamoddezakavRttau / iti sUryamaNDalasaMkhyA prasaMgAttadviSayavyavasthA ca // vAcyA'tha maNDalAbAdhA, trividhA sA nirUpitA / odhato maNDalakSetrAbAdhA'dhikRtya mandaram // 33 // merumevAdhikRtyAnyA, cAbAdhA pratimaNDalam / maNDale maNDale bAdhA, tRtIyA tvarkayomithaH // 34 // sahasrANi catuzcatvAriMzadaSTau zatAni ca / viMzAni meruto dUre, maNDalakSetramoghataH // 35 // tathAhi jambUddhIpAnta:, sarvAbhyantaramaNDalam / sAzItiyojanazataM, sthitamavagAhya sarvataH // 36 // tatazca dIpaviSkambhAllakSarUpAdviyojyate / sAzItiyojanazataM, pratyekaM pArzvayorddhayoH // 37 // sahasrA navanavatizcatvAriMzA ca SaTzatI / IdRgrUpaH sthito rAzirasmAdapyapanIyate // 38 // Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 sahasrANi daza vyAso, merostato'viziSyate / navAzItiH sahasrANi catvAriMzA ca SaTzatI // 39 // etAvAn maNDalakSetre, meruvyAso na yadyapi / tathApi bhUtalagato, vyavahArAdihocyate // 40 // tathAhuH zrImalayagiripAdA bRhatkSetrasamAsavRttau / "yadyapi ca nAma maNDalakSetre merorviSkambho dazayojanasahasrAtmako na labhyate kintu nyUnaH tathApi dharaNitale dazayojanasahasrapramANaH prApyate iti tatrApi sa tAvAn vyavahArato vivakSyate // " asminnAzAddhite ca, sampadyate yathoditam / oghato maNDalakSetrAntaraM meruvyapekSayA // 41 // iti meruM pratItya maNDala kSetrAbAdhA // 1 // etadevAntaraM mero:, sarvAntarmaNDalasya ca / ataH paraM yadaparaM nAsti maNDalamAntaram // 42 // sarvAntarAnantare tu dvitIyamaNDale tataH / sASTAcatvAriMzadaMzaM varddhate yojanadvayam // 43 // itthaM prAgmaNDalAdagyramaNDale yojanadvayam / sASTAcatvAriMzadaMzamabAdhAyAM vivarddhate // 44 // evaM yAvatsarvabAhyamaNDalaM merutaH sthitam / sahasraiH paJcacatvAriMzatA triMzaistribhiH zataiH // 45 // iti meruM pratItya pratimaMDalamabAdhA // 2 // yadA'rkau carataH prApya, sarvAbhyantaramaNDalam / tadA sUryasya sUryasya syAt parasparamantaram // 46 // sahasrA navanavatizcatvAriMzAzca SaTzatI / dvIpavyAsAdubhayato maNDalakSetra (180) karSaNAt // 47 // sarvAntarAntarau tau dvitIyaM maNDalaM yadA / upasaMkramya caratastadA mitho'ntaraM tayoH // 48 // sahasrA navanavatiryojanAnAM ca SaTzatI / paJcacatvAriMzadADhyA, paJcatriMzattathA lavAH // 49 // tathA hyeko'pyarka iha, dvitIyamaNDale vrajan / sASTAcatvAriMzadaMze, dve yojane vyatikramet // 50 // evaM dvitIyo'pi tato varddhante pratimaNDalam / yojanAni paJca paJcatriMzadbhAgA mitho'ntare // 51 // evaM yAvatsarvabAhyamaNDale caratastadA / tayormitho'ntaraM lakSaM, saSaSTIni zatAni SaT // 52 // antarvizantau tau sarvabAhyamaNDalataH punaH / arvAcIne sarvabAhyAddharttete maNDale yadA // 53 // tadArkayorantaraM syAllakSamekaM zatAni SaT / catuHpaJcAzAni lavAH, SaDviMzatiH puroditAH // 54 // evamantaH pravizataH, pratimaNDalamantaram / paJcabhiryojanaiH paJcatriMzatAMzaizca hIyate / / 55 / / evaM pUrvoditameva, sarvAbhyantaramaNDale / mitho'ntaraM dvayorbhAnvoH punastadavaziSyate // 56 // iti maNDale maNDale sUryayoH parasparamabAdhA // iti maNDalAbAdhA prarUpaNA // dve dve ca yojane sUryamaNDalAnAM mitho'ntaram / kathametad iti zrotuM zraddhA cet zrUyatAM tadA / / 57 / / sUryamaNDalaviSkambhe, sphuraccaturazItinA / zatena guNite tyakte, maNDala kSetravistRteH // 58 // zeSA sthitA yojanAnAM, saSaTSaSTiH zatatrayI satryazItizatenAsyAM, bhaktAyAmetadantaram // 59 / / , Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 283 iti maNDalAntaraprarUpaNA // 4 // karttavyA maNDalacAraprarUpaNA ca samprati / saptAnuyogaddhArANi, tatrAhu tattvavedinaH // 60 // pratyabdaM maNDalacArasaMkhyAprarUpaNA raveH / varSAntaH pratyahaM rAtridinamAnaprarUpaNA // 61 // maNDale maNDale kSetravibhAgenApyaharnizoH / prarUpaNA maNDalAnAM, parikSepaprarUpaNA // 62 // pratimaNDalaM muhUrtagatimAnaprarUpaNA / maNDale maNDale dRSTipathaprAptiprarUpaNA // 63 // prarUpaNA saptamI ca, khyAtAddhamaNDalasthiteH / anuyogaddhAramatha, prathamaM paritanyate // 64 // carato'kau yadA sarvAntarAnantaramaNDale / sUryasaMvatsarasyAhorAtro'yaM prathamastadA // 65 // tryazItiyukzatatame, dvaitIyIkAttu maNDalAt / paripATyA sarvabAhyamaNDale tau yadAgatau // 66 // saMpUrNA: sUryavarSasya, SaNmAsA: prathame tadA / etadeva ca varSe'smin, dakSiNAyanamucyate // 67 // sarvabAhyAktine'tha, maNDale'kauM yadA punaH / tadottarAyaNasyAhorAtro'yaM prathamo bhavet // 68 // tryazItiyukzatatame, bAhyA cInamaNDalAt / yadA kramAdravI prApto, sarvAbhyantaramaNDale // 69 // pUrNA dvitIyA SaNmAsAH, pUrNa tathottarAyaNam / pUrNa varSa saSaTSaSTyahorAtratrizatAtmakam // 70 // evaM casarvAntarasarvabAhyamaNDalayoH kilaikaza: / pratyabdaM sUryacAraH syAt, sarveSvanyeSu ca dviza: // 1 // tathA cAgamaH // jaA NaM sUrie sabbabhantarAo maMDalAo sabbabAhiraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM carar3a savvabAhirAo ya maMDalAo sababhataraM maMDalaM uvasaMkamittA cAraM car3a esa NaM addhA kevaieNaM rAiMdiyaggeNaM Ahiyatti vaejjA ? // tinichAvaDhe rAiMdiyasae rAiMdiyaggeNaM Ahiyatti vaejjA ? // tA eyAeNaM addhAe sUrie kai maMDalAiM carai ? tA culasIyaM maMDalasayaM cAra carai, bAsIyaM maMDalasayaM dukkhutto caD / taM jahA nikkhamamANe ceva pavisamANe ceva duveya khalu maMDalAiM saI caraD / taM jahA sambanbhantaraM ceva sababAhiraM ceva maMDalaM // iti maMDalacArasaMkhyAprarU paNA // Akramete yadA bhAnU, sarvAbhyantaramaNDale / aSTAdazamuhUrtAtmA, sarvotkRSTA dinastadA // 72 // rAtriHsarvajaghanyA tu, syAt dvAdazamuhUrtikA / atha kramAt rAtrivRddhiH, bhAvanIyA dinakSatiH // 73 // yadA tasmAdiniryAntau, sarvAbhyantaramaNDalAt / ArabhamANau navyAdramahorAtre'sya cAdime // 74 // saMkramya carataH sarvAbhyantarAnantarasthitam / dvitIyaM maNDalaM sUyau, dIpamandiradIpakau // 75 // dAbhyAM muhUrtakaSaSTibhAgAbhyAM divasastadA / hIyate vAsateyI ca, tAbhyAmeva vivarddhate // 76 // ahorAtre dvitIye'sya, tRtIyamaNDale yadA / saMkrAntau taraNI sarvAntarAnantaramaNDalAt // 77 // muhUttai kaSaSTibhAgaizcaturbhirdivasastadA / hIyate varddhate rAtri gaistAvadbhireva ca // 78 // evaM muhUttaikaSaSTibhAgau drau pratimaNDalam / hApayantau dinakSetre, varddhayantau nizAdizi // 79 // Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 aau yadA sarvabAhyamaNDale samupasthitau / ahorAtre'sya varSasya, tryazItiyukzatonmite // 80 // tadA tAbhyAM muhUttaikaSaSTyaMzAnAM zatatrayam / saSaTSaSTidinAkRSTa, rajanyAM cAbhivaddhitam // 81 // tAvadbhizca muhUttaikaSaSTibhAgairyathoditaiH / vibhAjitairekaSaSTyA, muhUrtAni bhavanti SaT // 82 // ahorAtre'tra tadrAtriraSTAdazamuhUrtikA / utkRSTAhazcApakRSTaM, syAt dvAdazamuhUrttakam // 83 // yAmyAyanasya pUrNasyAhorAtro'yaM kilAntima: / tryazItiyugahorAtrazatenedaM hi pUryate // 84 // loke tuH- "rasaddhinADyo'rkapalA mRge syuH, sacApakumbhe'STakRtaiH palaistAH / alau ca mIne'STayamA: sazakrA, meSe tulAyAmapi triMzadeva // kanyAvRSe bhUzikhinogavedAH, sArkAstrirAmA mithune ca siMhe / karke trirAmA vasuvedayuktA, eSA mitiH saMkramavAsarANAm // tatazca:ekArkapakSaddhizarAstridantAstridantapakSadbhizarAH kusUryAH / mRgAdiSaTke'hani vRddhirevam karkAdiSaTkepaciti:palADhyA // pravizantau sarvabAhyamaNDalAttaraNI yadA / saMkramya carataH sarvabAhyArvAcInamaNDale // 5 // tadA dAbhyAM muhUtaikaSaSTyaMzAbhyAM vivarddhate / divasaH kSIyate rAtristAbhyAmeva yathottaram // 86 // kramAdevaM yadA prAptau, sarvAbhyantaramaNDale / tryazItiyukzatatame, bAhyArvAcInamaNDalAt // 87 // tadotkRSTaM dinamAnamaSTAdazamahUrttakam / rAtriH sarvajaghanyA tu, syAt dvAdazamuhUrtikA // 8 // etadevodagayanasyAntyaM dinamudIritam / pUrNe cAsminnahorAtre, saMpUrNaH sUryavatsaraH // 89 // atyutkRSTaM cApakRSTaM, pratyabdamekameva hi / dinaM rAtristathaivaikA, sarvotkarSApakarSabhAk // 9 // rAtriryAmyAyanAnte'tigurvI laghutamaM dinam / dinaH saumyAyanAnte'tigururnizA laghIyasI // 91 // tathA ca siddhAntaH // iha khalu tasseyaM AiccasaMvaccharassa saI aTThArasamuhutte divase bhavai / saI aThThArasamuhuttA rAi bhavai / saI duvAlasamuhutto divaso bhavai / saI duvAlasamuhuttA rAi bhavai // jambUdvIpe yadA merodakSiNottarayordinam // cakiteva tadA rAtriH, syAt pUrvAparayordizoH // 9 // jambUdvIpe yadA merodakSiNottarayornizA / tadAsyAd vAsaro meroH, pUrva pazcimayordizoH // 93 // sarvotkRSTaM dinamAnaM, dakSiNottarayoryadA / rAtriH sarvajaghanyA syAt, pUrvapazcimayostadA / 94 // sarvotkRSTaM dinamAnaM, pUrvapazcimayoryadA / rAtriH sarvajaghanyA syAt, dakSiNottarayostadA // 95 // kiMJca kSetreSu sarveSu, samaM mAnamaharnizoH / kintvetayoravasthAne, yathokta: syAdiparyaya: // 96 // kSetre kAle ca sarvasminnahorAtro bhaveddhavam / triMzanmuhUrtapramANo, na tu nyUnAdhikaH kvacit // 97 // loke tuH- bhavet paitraM tvahorAtraM mAsenAbdena daivatam / daive yugasahasre brAmyaM kalpau tu tau nRNAm // Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 285 evamahorAtre vizeSa vadanti / ata eva dakSiNAyanaM devAnAM rAtriruttarAyaNaM teSAM dinamiti zubhakArya tatra vihitamiti manyante // nanu cASTAdazamuhUrtAtmA'harbharate yadi / syAttadA ca videheSu, rAtriH sarvaladhIyasI // 98 // tarhi rAtre dazAnAM, muhUrtAnAM vyatikrame / syAt kSetre tatra kaH kAla, iti ceducyate zrRNu // 99 // yurAtrimAnavizleSe, zeSArdhAdhu bhavet drayoH / sAmAnya kSetrayo rAtridinapUrvAparAMzayoH // 100 // tadyathA, kSaNebhyo'STAdazabhyo dvAdazApakarSaNe sthitAH / SaT tadardhaM trayaM sAdhAraNaM jyeSThadinoSayoH // 101 // evaM ca, aSTAdazamuhUrtAtmA, yadotkRSTadinastadA / pazcAttrikSaNazeSe'ti, bhavet bhAnUdayo'grataH // 102 // tathAhi, muhUrttatrayazeSeti, bharatairavatAkhyayoH / bhavedabhyudayo bhAnoH, pUrvAparavidehayoH // 103 // dine trikSaNazeSe ca, pUrvAparavidehayoH / syAt bhAratairavatayostaraNerudayaH khalu // 104 // evaM ca, syAt bhAratairavatayoraho'ntyaM yatkSaNatrayam / jyeSTe'hani tadevAdyaM, pUrvAparavidehayoH // 105 // dine gurau yadevAdyaM, pUrvAparavidehayoH / tat bhAratairavatayoraho'ntyaM syAtkSaNatrayam // 106 // tathA, aSTAdazamuhUrtA syAt, yadotkRSTA nizA tadA / tanmuhUrttatraye'tIte, bhavedaUdayaH puraH // 107 // tathAhi / pUrvAparavideheSu, bhAnorastAt tribhiH kSaNaiH / syAt bhAratairavatayostaraNerudayaH khalu // 108 // bhAratairavatayozca, bhAnorastAdanantaram / tribhiH kSaNaiH syAt pratyUSaM, pUrvAparavidehayoH // 109 // kSaNazabdazcAtra prakaraNe muhUrttavAcIti dhyeyam // tathA ca, bhavedidehayorAdyaM, yanmuhUrttatrayaM nizaH / syAt bhAratairavatayoH, tadevAntyaM kSaNatrayam // 110 // syAt bhAratairavatayostadevAntyaM kSaNatrayam / bhaveddhidehayo rAtrestadevAntyaM kSaNatrayam // 111 // iha ca prAgvidehAdikSetrAhyAnopalakSitAH / pUrvAdikSetradigmadhyabhAgA jJeyA vivekibhiH // 112 // teSvidaM kAlanaiyatyaM, jJeyamanyatra tu sphuTam / bhAvyamasyAnusAreNArkodayAstavibhAvanAt // 113 // evaM ca, apAcyudIcyo: pratyUSAt muhUrttatriyate gate / laghornizAyA: prArambhaH, syAt pUrvAparayordizoH // 114 // aparAhRtrimuhUrtyAM, zeSAyAM cAnayordizoH / pratyak prAk ca nizAntaH, syAdevaM sarvatra bhAvyatAm // 115 // idaM gurudine guA, rAtrau tvasyAH kSaNatraye / gate zeSe ca kalpAhaHprAntAvuktadizoH kramAt // 116 // nizAM cAhAM madhyamAnAmapyevaM sto yathocitam / vizleSazeSArddhazeSe, yAte cAdiparikSayau // 117 // iti kRtA varSamadhye dinarAtripramANaprarupaNA // maNDalasyAbhyantarasya, dazAtra paridherlavAH // kalpyAstatrodyotayettAMstrIneko'rko dine gurau // 118 // trIca tatsaMmukhAnanyaH, SaTsvaMzeSu dinaM tata: / madhye tayoH lavau dvau dau, rajanIti lavA daza // 119 // jaghanye'hani ca dvau dau, bhAgau dIpayato ravI / dinaM caturSu bhAgeSu, nizA SaTsu laveSvata: // 120 // Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 prakAzakSetratazcaivaM, dazAMzau dakSiNAyane / hIyete kramatastau ca, varddhate uttarAyaNe // 121 // atropapattiH / dvAbhyAM kilAhorAtrAbhyAmekenArkeNa maNDalam / pUryate'horAtrayozca, muhUrtAH SaSTirAhitAH // 122 // SaSTezca dazamo bhAgaH, SaT te ca triguNIkRtAH / dazAMzatrayarUpAH syuH, SaSTeraSTAdaza kSaNAH // 123 // tadebhiraSTAdazabhirmuhUttaiH paridherapi / utkRSTadivase yuktaM, dazAMzatrayadIpanam // 124 // dazAMzaddhayarUpAzca, SaSTerdAdaza nizcitAH / tat tairdAdazabhiryuktaM, dazAMzaddhayadIpanam // 125 // tathAhuH, iha chacciya dasabhAe, jaMbUddIvassa dunni divasayarA / tAviMti dittalesA, ajiMtaramaMDale saMtA // cattAriya dasabhAe, jaMbuddIvassa dunni divasayarA / tAviMti maMdalesA, bAhirae maMDale saMta // evaM prakAzakSetrasya, dazAMzakalpanA budhaiH / ApuSkarArdhaM kartavyA, ravInAmatha tatra ca // 126 // dizatyekonapaJcAzA, catustriMzat sahasrakA: / dvicatvAriMzacca lakSAH, koTyekA paridhirbhavet // 127 // dazAMzatritayaM lakSA, dvicatvAriMzadasya ca / saptatriMzAccatustriMzatsahastrAH parame dine // 128 // tApakSetraM tiryagetat, puSkarAH vivasvatAm / tatastadaH pazyanti, tatratyA: sUryamudgatam // 129 // tathoktam, laknehiM egavIsAi, sAiregehiM pukkharaddhaMmi / udae picchaMti narA, sUraM ukkosae divase // [vizeSAvazyaka zlo. 345] sarvAntaramaNDalagatasUryayorAtapAkRtiH / UrdhAsyatAlikApuSpasaMsthAnasaMsthitA matA // 130 // merUdizyardhavalayAkArA vArinidherdizi / zakaTo:mUlabhAgAnukAreyaM prakIrtitA // 131 // merodizi saGkacitA, vistRtA cAmbUdherdizi / pratyekamasyA AyAmo, dakSiNottarayordizoH // 132 // merorantAt yojanAnAM, sahasrANyaSTasaptatiH / zatatrayaM trayastriMzaM, tRtIyayojanAMzayuk // 133 // sahasrAH paJcacatvAriMzadyojanAni tatra ca / jambUddhIpe zeSamabdhau, drayooMge yathoditam // 134 // meruNA yanmate sUryaprakAza: pratihanyate / teSAM mate mAnamidaM, tApakSetrAyate: dhruvam // 135 // yeSAM mate meruNArkaprakAzo nAbhihanyate / kintu meruguhAdInAmapyantaH prathate mahaH // 136 // teSAM mate mandarArdhAdArabhya lavaNodadheH / SaDbhAgaM yAvadAyAmastApakSetrasya nizcita: // 137 // tadA ca, yojanAnAM sahasrANi, paJca rAzau purAtane / kSipyante mandarAddhasya, tato mAnamidaM bhavet // 138 // yojanAnAM sahasrANi, tryazItiH trizatI tathA / trayastriMzatsamadhikA, tRtIyozazca yojanaH // 139 // suparvaparvatAdevaM, pUrvapazcimayorapi / tApakSetrasya pratyekamAyAmo jJAyatAmiyAn // 140 // sarveSu maNDaleSveSa, carato numAlinoH / avasthitaH sadA tApakSetrAyAmaH prakIrtitaH // 141 // viSkambhastu merupAce, tasyArdhavalayAkRte: / syAt meruparidherbhAge, dazame triguNIkRte // 142 // Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 287 tathA ca, sahasA nava SaDazItyadhikA ca catuHzatI / yojanAnAM dazachinnayojanasya lavA nava // 143 // viSkambho'mbhodhipArzve tu, tApakSetrasya nizcita: / antarmaNDalaparidherdazAMze triguNIkRte // 144 // sa cAyam, yojanAnAM sahasrANi, caturnavatireva ca / SaDvizA: paJcazatyaMzAH, SaSTijA dvayabdhisaMmitAH // 145 // nanvevamabdheH SaDbhAgaM, yAvadvyAptimupeyuSa: / tApakSetrasya viSkambhaH, saMbhavet nAdhikaH katham ? // 146 // tathAhi, pUrvoktatApakSetrasya, prAnte'bdhau paridhistu ya: / taddazAMzatrayamito, viSkambhaH saMbhavenna kim // 147 // atrocyate, saMbhavatyeva kintvatra, karaNenaiSa saMvadan / caturnavatisahasrAdika eva mato budhaiH // 148 // vyaktistu karaNasyAsya, muhUrtagaticintayA / kAryA dRggocarasyeva, sAmyAn dRkpathatApayoH // 149 // tathAhuH-atrodayAstAntaraM prakAzakSetraM tApakSetramityekArthAH / / viSkambhastveSa tApasya, dvividho'pyanavasthitaH / yAmye'yane hIyamAnaH, saumye vRddhimavApnuyAt // 150 // muhUrtekaSaSTibhAgadayagamyaM tu yad bhavet / kSetraM tAvanmitA vRddhiAnizca pratimaNDalam // 151 // tathA ca maNDalaiH sArdhatriMzataikaikabhAnumAn / kSetraM gamyaM muhUrtena, vardhayedA kSayaM nayet // 152 // maNDalAnAM satryazItizatenaivamanukramAt / vardhitaM kSapitaM tAbhyAM, saumyayAmyAyanAntayoH // 153 // muhUtaiH SaDbhirAkramya, kSetraM syAdeSa eva ca / bAhyAntaramaNDalAbhyAM, dazAMzo vRddhihAnibhAk // 154 // prakAzapRSTalagnasyAndhasyeva tamaso'pyatha / AkRtizcintyate bhAnvoH, sarvAntarmaNDalasthayoH // 155 // asyApyAkRtirUvA'syatAlikApuSpasaMsthitA / tApakSetravadAyAmamAnaM cAsyApyavasthitam // 156 // astaM gate dinapatau, merorapi guhAdiSu / dhvAntopalabdherAyAmastamaso'pi prakAzavat // 157 // viSkambho merusaMlagne, syAdevaM dhvAntacolake / mandarAdriparikSepadazAMze dviguNIkRte // 158 // SaTyojanasahasrANi, caturviMzaM zatatrayam / dazabhAgIkRtasyaikayojanasya lavAzca SaT // 159 // lavaNAmbhodhidizi tu, viSkambhastamaso bhavet / antarmaNDalaparidherdazAMze dviguNIkRte // 160 // sa cAyam, yojanAnAM sahasrAstriSaSTiH saptadazAdhikA: / aSTacatvAriMzadaMzAH, SaSTijAstatra maNDale // 161 // iti karka saMkrAntau AtapakSetratamaHkSetrayoH svarUpam // sarvabAhyamaNDalaM tu, prAptayoruSNarociSoH / tApAndhakArayoH prAgvat, saMsthAnAdinirUpaNam // 162 // kintvabdhidizi viSkambhe, vizeSo'sti bhavetsa ca / bAhyamaNDalaparidherdazAMze dviguNIkRte // 163 // syustriSaSTiH sahasrANi, satriSaSTizca SaTzatI / taddazAMze triguNite, dhvAntavyAso'pyasau tadA // 164 // sahasrAH paJcanavatizcatvAyaiva zatAni ca / caturnavatiyuktAni, triMzadaMzAzca SaSTijAH // 165 // bAhyAntarmaNDalasthArka, tApakSetrAnusArataH / vRddhihAnivyatIhAraH, prakAzatamasorbhavet // 166 // sAmIpyAt dIpratejastvAt, sarvAntamaNDale'rkayoH / dinAtapakSetravRddhirdharmastIvrastamo'lpatA // 167 // Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 mandatejastayA dUratayA ca bAhyamaNDale / nizAtamaH kSetravRddhistApakSetrAlpatA himam // 168 // yattu jambUdIpaprajJaptisUtre sarvAntarmaNDalasthe ravI samudradizi tApakSetraviSkambhaH caturnavatiryojanasahasrANyaSTau zatAnyaSTaSaSTyadhikAni caturazca dazabhAgAn yojanasyoktaH, tathA dhvAntaviSkambhazca triSaSTiojanasahasrANi dve ca paJcacatvAriMzadadhike yojanazate SaT ca dazabhAgA yojanasyAyameva ca sarvabAhyamaNDalasthe ravau tApakSetradhvAntakSetrayoH viparyayeNa viSkambharuktaH, sa tu jambUddhIpaparidhereva dazAMzaddhayatrayakalpanayA iti vyAmoho na vidheyaH / yattu tatra sarvAntarmaNDale ubhayataH samuditaM dvIpasambandhi SaSTyadhikaM yojanazatatrayaM nyUnatayA na vivakSitaM / yacca sarvabAhyamaNDale ubhayata: samuditAni samudrasambandhIni SaSTyadhakAni SaT yojanazatAnyadhikatayA na vivakSitAni tatrAvivakSaiva bIjam / ityAdikamarthata upAdhyAyazrIzAnticandropajJa jambUdIpaprajJaptivRtteravaseyam // tApakSetrasya ca vyAso, yAvAn syAdyatra maNDale / karaprasArastasyA?, pUrvato'parato'pi ca // 169 // merordizi tu mevarddha, yAvattejaH prasarpati / pAthodhidizi pAthodheH, SaDbhAgaM yAvadarkayoH // 170 // karaprasAra UrdhvaM tu, yojanAnAM zataM mata: / yattApayata etAvadUrdhvaM nijavimAnataH // 171 // zateSvaSTAsu sUryAbhyAmadhastAt samabhUtalam / sahasraM ca yojanAnAmadhogrAmAstato'pyadhaH // 172 // tAMzca yAvattApayataH, prasaranti karAstataH / vivasvatoryojanAnAmaSTAdaza zatAnyadhaH // 173 // saptacatvAriMzadatha, sahasrANi zatadvayam / triSaSTizca yojanAnAM, SaSTayaMzA ekaviMzatiH // 174 // karaprasAra etAvAn, sarvAntarmaNDale'rkayoH / pUrvato'paratazcAtha, dakSiNottarayocuve // 175 // sahasrANi paJcacatvAriMzatsvargigirerdizi / sAzItiyojanazatonAnyathAbdherdizi bruve // 176 // trayastriMzat sahasrANi, trayastriMzaM zatatrayam / yojanatryaMzayuk vAddhau, dIpe'zItiyutaM zatam // 177 // sarvabAhyamaNDale tu, caratoruSNarociSoH / karaprasAra etAvAn, syAt pUrvAparayordizoH // 178 // ekatriMzatsahasrANi, zatAnyaSTau tathopari / ekatriMzadyojanAni, triMzadaMzAzca SaSTijAH // 179 // merodizi yojanAnAM, vAddhauM trizaM zatatrayam / dvIpe ca paJcacatvAriMzatsahasrAstataH param // 180 // trayastriMzatsahasrANi, satryaMzaM yojanatrayam / karaprasAro bhAnvoH syAllavaNAbdhau zikhAdizi // 181 // UrdhvaM tu yojanazataM, tulyaM sarvatra pUrvavat / aSTAdaza yojanAnAM, zatAnyadhastathaiva ca // 182 // iti kSetravibhAgena dinarAtrimAnaprarUpaNA tatprasaMgAdAtapatama:saMsthAnAdiprarUpaNA ca / / kRtA kSetravibhAgena, dinarAtriprarUpaNA / parikSepamiti brUmaH, sAmprataM pratimaNDalam // 183 // vagAhyobhayato dIpe, sarvAntarmaNDalaM sthitam / sAzItiyojanazataM, dvijaM kAryamidaM tataH // 184 // saSaSTiyojanazatatrayaM jAtamidaM punaH / dvIpavyAsAllakSarUpAdizodhyate tataH sthitam // 185 // Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 289 viSkambhAyAmato nUnaM, sarvAbhyantaramaNDalam / sahasrA navanavatizcatvAriMzA ca SaTzatI // 186 // paridhistu yathAmnAyamasya lakSatrayaM yutam / sahasraiH paJcadazabhirnavAzItizca sAdhikA // 187 // saSaSTiyojanazatatrayaM yatprAgapAkRtam / tasya vA paridhi: kArya:, pRthagIdRddhidhastu saH // 188 // ekAdaza zatAnyaSTatriMzAnyenaM vizodhayet / jambUddhIpasya paridheH, syAdapyevaM yathoditaH // 189 // athaikata: sthitaM sarvAntarAnantaramaNDalam / aSTacatvAriMzadaMzAn, sarvAntarmaNDalAtmakAn // 190 // ddhe yojane ca tyaktvArvAk, paratopyevameva tat / evaM paJcatriMzadaMzaM, bhavadyojanapaJcakam // 191 // tato'rka yugmAntaravadrdhante pratimaNDalam / yojanAni paJca paJcatriMzadaMzAzca vistRtau // 192 // tatasteSAM parikSepA, jJeyA vyAsAnusArataH / sa paJcatriMzadaMzasya, yojanapaJcakasya vA // 193 // parikSepaH pRthakkArya, IdRgUpaH sa jAyate / sAdhikASTAtriMzadaMzayuk saptadazayojanI // 194 // aSTAdaza yojanAni, parantu vyavahArataH / saMpUrNAni vivakSyante, tato'STAdazayojanIm // 195 // prAcyaprAcyamaNDalasya, parikSepe niyojayet / tato'yAyamaNDalasya, parikSepamitirbhavet // 196 // evaM vRddhiH parikSepe, yAvaccaramamaNDalam / tato yathA vRddhi hAnirAsarvAntaramaNDalam // 197 // evaM ca paridhiH sarvAntarAnantaramaNDale / lakSatrayaM paJcadazasahasrAH saptayukzatam // 198 // tArtIyike maNDale ca, sarvAbhyantaramaNDalAt / lakSAstisraH paJcadaza, sahasrAstattvayukzatam // 199 // lakSAstisro'STAdazaiva, sahasrAstrizatI tathA / yuktonaiH paJcadazabhiH, sarvAntye paridhirbhavet // 200 // tathAhuH zrImalayagiripAdA: kSetravicArabRhadvRttau // evaM maNDale maNDale AyAmaviSkambhayoH paJca paJca yojanAni paJcatriMzadekaSaSTibhAgAdhikAni pariraya aSTAdaza aSTAdaza yojanAni parivardhayatA tAvadbhaktavyaM yAvatsarvabAhyamaNDalaM ekaM yojanazatasahastra SaT zatAni SaSTyadhikAni AyAma viSkambhAbhyAM trINi yojanazatasahastrANi aSTAdaza sahasrANi trINi zatAni paJcadazottarANi kiJcidUnAni pariraye iti / atra ca yadyapi pratiparikSepamaSTAdazA'STAdazavRddhau tryazItyadhikazatasyASTAdazabhirguNane caturnavatyadhikAni dvAtriMzacchatAni bhavanti eteSAM ca saikonanavatipaJcadazasahasrAdhikalakSatrayarUpaprathamamaNDalaparikSepeNa saha yoge sarvabAhyamaNDalaparirayastisro lakSA aSTAdaza sahasrA trizatI tryazItyuttarA bhavanti / parantu prAguktAni saptadazayojanAni sAdhikayojanasatkASTAtriMzadekabhAgAdhikAni pratiparirayaMvRddhiriti vibhAvyaiva nyUnapaJcadazAdhika-zatatrayayuktASTAdazasahasrAdhikalakSatrayarUpaH sarvabAhyamaNDalaparidhirukta iti sambhAvyate / yadyapyatrApi uparitanaM zatatrayaM caturdazottarameva bhavati tathApi uparitanAnAM aSTAtriMzato bhAgAnAM sAdhikatvAt nyUnAni paJcadazaiva vivakSitAnIti samyagvibhAvanIyaM gaNitajJaiH // evaM kRtA maNDalAnAM, parikSepaprarUpaNA / gatiM pratimuhUrtaM ca, brUmahe pratimaNDalam // 201 // ekaikaM maNDalaM hyekamArtaNDena samApyate / dAbhyAM kilAhorAtrAbhyAM, muhUrtAH SaSTiretayoH // 202 // Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 tata: SaSTyA vibhajyante, parikSepAH svakasvakAH / evaM sarvamaNDalAnAM, muhUrtagatirApyate // 203 // evaM ca-saMkramya carataH sUryo, sarvAntarmaNDale yadA / tadA pratyekamekaikamuhUrte'sau gatistayoH // 204 // nUnaM paJca sahasrANi, yojanAnAM zataddhayam / ekapaJcAzamekonatriMzadaMzAzca SaSTijA: // 205 // dvitIyAdimaNDaleSvapyevaM parirayaiH svakaiH / muhUrtagatirAneyA, SaSTyA bhaktairvivasvatoH // 206 // yadrA pratiparikSepaM, yoktASTAdazayojanI / vRddhiH SaSTyA vibhaktuM tAmUrdhvAdhastadvayaM nyaset // 20 // rAziH SaSTerna datte'zaM, tatrASTAdazalakSaNaH / tato'STAdaza SaSTinAH, syuH sahasramazItiyuk // 208 // teSAM SaSTyA hRte bhAge, labdhA aSTAdaza sphuTam / etAvanta: SaSTibhAgAH, kiJcidUnAstu nizcayAt // 209 // prAcyamaNDalamuhUrtagatau kSipyanta ityataH / yathoktaM tatparimANaM, bhavedevaM yathottaram // 210 // etadyAmyAyane saumyAyane tu pratimaNDalam / aSTAdazAMzAH kSIyante, muhUrtIyagatau rakheH // 211 // evaM ca, sarvabAhye yojanAnAM, paJcottaraM zatatrayam / sahasrANi paJca paJcadazabhAgAzca SaSTijAH // 212 // sarvAntimArvAcIne tu, trizatI caturuttarA / sahasrANi paJca saptapaJcAzat SaSTijA lavA: // 213 // muhUrtagatirityevaM, vivasvatornirUpitA / atha prapaJcyate dRSTipathaprAptiprarUpaNA // 214 // muhUrtagatirakasya, yA vivakSitamaNDale / yacca tasmin dinamAnaM, drayametat pRthag nyaset // 215 // muhUrtagatireSA'tha, dinamAnena guNyate / ekArkasya: tadaikAhaH, prakAzyaM kSetramApyate // 216 // yAvaccaikAhaHprakAzyaM kSetramekatramaNDale / tadardhana manuSyANAM, bhavet dRggocaro raviH // 217 // ayaM bhAvaH, yAvankSetraM dinArdhana, bhAnurbhAvayituM kSama: / dRzyate tAvataH kSetrAt, maNDaleSvakhileSvapi // 218 // yathA paJca sahasrANi, yojanAnAM zatadvayam / ekapaJcAzamekonatriMzadaMzAzca SaSTijAH // 219 // muhUrttagatireSA yA, proktA'bhyantaramaNDale / guNyate sA dinArddhana, muhUrttanavakAtmanA // 220 // sapta catvAriMzadevaM, sahasrANi zataddhayam / triSaSTizca yojanAnAM, SaSTyaMzA ekaviMzatiH // 221 // udgacchanniyataH kSetrAt, bhAnurastamayannapi / ihatyaiH dRzyate lokaiH, sarvAbhyantaramaNDale // 222 // tatazcaitat dviguNitamudayAstAntaraM bhavet / prakAzakSetramapyetAvadevobhayato'nvitam // 223 // tathAhuH- raviNo udayatyaMtara, cauNavaisahassa paNasaya chabbisA / bAyAlasaTThibhAgA, kakkaDasaMkaMtidiyahami [bRhatsaMgrahaNI gA. 118] evaM ca, sahanaiH saptacatvAriMzatA dvitIyamaNDale / saikonAzItinAdRzyo, yojanAnAM zatena ca // 224 // saptapaJcAzatA SaSTibhAgairekasya tasya ca / aMzairekonaviMzatyA, vibhaktasyaikaSaSTidhA // 225 // evaM ca, tryazItiyojanAnyaMzAstrayoviMzatireva ca / SaSTibhaktayojanasyaikasya SaSTilavasya ca // 226 // eka SaSTivibhaktasya, dvicatvAriMzadaMzakA: / hAniratreyamAdyAt syAt, puro hAnau dhruvo'pyayam // 227 // kiM ca, sarvAntarmaNDalAttAtIyIkaM yatkila maNDalam / tadevAdyaM prakalpyAne, yeSu yeSu vibhAvyate // 228 // Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 291 dRgmArgastaraNestatra, tatraikaTyAdisaMkhyayA / hatvA SaTtriMzataM bhAgaM, bhAgAMstAn yojayet dhruve // 229 // tatazca, pUrvamaNDaladRgmArgaprAptistena vivarjitA / kharAMzoH dRkpathaprAptipAnaM syAdiSTamaNDale // 230 // yathAntarmaNDalAttArtIyIke taraNimaNDale / SaTtriMzadekena guNyA, sthitau rAzistathaiva saH // 231 // tata: SaTtriMzadevate, tryazItyuparivartiSu / yojitA bhAgabhAgeSu, jAtAste cASTasaptatiH // 232 // ekaSaSTyA lavaizcaikaH, SaSTibhAgo bhavet sa ca / yojyate SaSTibhAgeSu, zeSAH saptadaza sthitAH // 233 // evaM ca, tryazItiyojanAnyaMzA, SaSTijAtA jinairmatAH / saptadazaikaSaSTyaMzA, zodhyarAziH bhavatyasau // 234 // anena rAzinA hIne, dvitIyamaNDalAzrite / dRggocare tRtIye syAt, maNDale dRkpatho raveH // 235 // evaM ca, sahanaiH saptacatvAriMzatA SaNNavatiM zritaiH / yojanAnAM SaSTibhAgaistrayastriMzanmitaistathA // 236 // ekasya SaSTibhAgasya, vibhaktasyaikaSaSTidhA / bhAgadyena coSNAMzuddezyastRtIyamaNDale // 237 // evamuktaprakAreNa, bahiniSkramato raveH / dRkpathaprAptiviSayAt, hIyate pratimaNDalam // 238 // tryazIti: sAdhikA vApi, caturazItikha ca / sAdhikA sA kvApi paJcAzItiH sApyadhikA kvacit // 239 // yojanAnAM hAnirevaM, bhAvyA gaNitapaNDitaiH / pUrvoktagaNitAmnAyAt, yAvatsarvAntyamaNDalam // 240 // tatra caikatriMzataiva sahanairaSTabhiH zataiH / ekatriMzaistriMzatA ca, SaSTayaMzairdRzyate raviH // 241 // yadyapyAntaratRtIyamaNDalApekSayA DhyazItyadhikazatatame'smin maNDale pUrvoktakaraNaprakriyayA zodhyarAziH paJcAzItiryojanAni ekAdaza SaSTibhAgA ekasya SaSTibhAgasya satkA: SaDekaSaSTibhAgA (85-11/60) evaMrUpo jAyate tathApi pUrvoktAH SaTtriMzadbhAgabhAgA: kalAnyUnA api vyavahArataH pUrNA vivakSitAH / tasmiMzca kalAnyUnatve antyamaNDale ekatra piNDite sati aSTaSaSTirekaSaSTibhAgA: truTyanti tadapasAreNa paJcAzItiryojanAni nava SaSTibhAgA yojanasyaikasya SaSTibhAgasya satkA SaSTirekaSaSTibhAgA jAyante 85 9/60 + (1/6060/61) / ayaM ca zodhyarAziH sarvabAhyArvAcInamaNDalagatadRkpathaprAptiparimANAt yadi zodhyate tadA yathoktaM sarvAntyamaNDale dRkpathaprAptiparimANaM bhavatIti dhyeyam // pUrvoktadhruvakAdyupapattistvatropAdhyAyazrIzAnticandropajJajambUddhIpaprajJaptisUtravRtteravaseyA / granthagauravabhayAnnAtrocyate / iti jJeyam // yaddhA, paJcayojanasahasrAH, paJcottaraM zatatrayam / SaSTibhAgA: paJcadaza, muhUrttagatiratra hi // 242 // SaNmuhUrtAtmanA caiSA, divasAdhuna guNyate / tato'pyetat dRkpathAptimAnaM sarvAntyamaNDale // 243 // sarvabAhyAktine tu, caturazItivarjitaiH / dvAtriMzatA yojanAnAM, sahanairdRzyate raviH // 244 // aMzaizcaikonacatvAriMzatA SaSTisamudbhavaH / ekasya SaSTibhAgasya, SaSTayAMzaizcaikaSaSTijaiH // 245 // // 31916-39/60-(1/6160/61) yojana // Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 paJcAzItiyojanAni, navabhAgAzca SaSTijA: / SaSTyaMzasyaikasya bhAgAH, SaSTistathaikaSaSTijA: // 246 // sarvAntyamaNDalAdarvAcInadvitIyamaNDale / eSA vRddhistato vRddhau, purato dhruvako'pyasau // 247 / / sarvabAhyAttRtIyAdimaNDaleSvatha dRkpatham / jJAtuM guNitayA SaTtriMzataikaddhayAdisaMkhyayA // 248 // dhruvAMke nyUnite'sau syAt, kSepyarAziranena ca / prAcyamaNDaladRgmArgA, yuktaH syAdiSTamaNDale // 249 // tathAhi, tRtIye maNDale bAhyAt, SaTtriMzadekatADitA / dhruvakAttadavasthaiva, vizodhyate tataH sthitam // 250 // paJcAzIti: yojanAni, SaSTijAzca lavA nava / SaTyaMzasyaikasya lavAzcaturviMzatireva ca // 251 // dvitIyamaNDalasyAkSigocaro'nena saMyute / tRtIyamaNDale dRSTipathamAnaM bhavedidam // 252 // yojanAnAM sahasrAH syuH, dvAtriMzatsaikayojanAH / bhAgA: ekonapaJcAzayojanasya ca SaSTijAH // 253 // ekaSaSTivibhaktasyaikasya SaSTilavasya ca / trayoviMzatirevAMzA, evaM sarvatra bhAvanA // 254 // evamantaH pravizataH, sUryasya bAhyamaNDalAt / pUrvoktarItyA dRgmArgapramANe vadrite rakheH // 255 // paJcAzItiH sAtirekA, saMpUrNA saiva kutracit / sAdhikA caturazItiH, kvApi sA kevalA kvacit // 256 // tryazItiH sAdhikA kvApi, yojanAnAM yathAyatham / sarvAntarmaNDalaM yAvad, bhAvyaM tacca pradarzitam // 257 // yadyapi bAhyatRtIyamaNDalAt dayazItyadhikazatatame sarvAbhyantaramaNDale yathoktakaraNena tryazItiyojanAni dvAviMzatiH SaSTibhAgA yojanasyaikasya SaSTibhAgasya satkAH paJcatriMzadekaSaSTibhAgAH 86 22/60 + 1/60 35/61) evaMrUpaH kSepyarAzirbhavati tathApi ye'tra dhruvakAt SaTtriMzat yathoktarUpA: zodhitA: te kalayA nyUnA api pUrNA eva vivakSitAstata: kiJcidadhikaM nirgatam taccAdhikaM sarvAbhyantaramaNDale ekatra piNDitaM sadaSTaSaSTirekaSaSTibhAgA bhavanti / tataste bhUyaH kSepyarAzau kSipyante tata jAtaH kSepyarAziH 86 23/60 + (1/60 42/61) / asmiMzca rAzau sarvAbhyantarAnantaradvitIyamaNDalagatadRkpathaparimANe yojite sati yathoktaM sarvAbhyantaramaNDale dRkpathaparimANaM bhavatIti jJeyam // kathaM caiva yojanAnAM, sahasraiH dUragAvapi / AsannAviva dRzyete, taraNI udayostayoH? // 258 // madhyAhna tu yojanAnAmaSTazatyAM sthitAvapi / dUrasthAviva dRzyete, kathamuSNatviSau nanu // 259 // atrocyate, dUratvena pratighAtAt, svabimbamahasAM ravI / Asannau sukhadRzyatvAt, jJAyate udayostayoH // 260 // madhyAhna cAsannatayA, prasarpattIvrarazmibhiH / jJAyate durnirIkSyatvAdAsannAvapi dUragau // 261 // tathA cAgamaH lessApaDighAeNaM uggamaNamuhuttaMsi dUre a mUle a dIsaMti // lesAhitAveNaM majjhaMti amuhuttaMsi mUle a dUre a dIsaMti, lesApaDighAeNaM atthamaNa muhuttaM dUre a mUle a dIsaMti / atra dUre ceti dRSTrasthAnApekSayA, viprakRSTe mUle ceti dRSTrapratItyapekSayA Asanne iti bhagavatIsUtrazataka 8 uddeza 8 // Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 293 dUratvAdeva bhUlagnAviva tAvudayostayoH / naikaTyAdeva dRzyete, madhyAhna khAgragAviva // 262 // uccatvaM tu sarvadA'pi, samAnameva sUryayoH / yojanAnAM hyaSTazatyA, nArvAk na paratazca tau // 263 // evaM dRSTipathaprAptiprarUpaNA prapaJcitA / atha prarUpaNA bhAnvoH, kurmo'rdhamaNDalasthiteH // 264 // eka maNDalamekenAhorAtreNa samApyate / dvAbhyAmabhimukhasthAbhyAM, ravibhyAM prativAdivat // 265 // merodakSiNapUvasyAM, yadA prathamameva hi / ekaH sUryaH pravizati, sarvAbhyantaramaNDalam // 266 // pazcimottaradigbhAge, tadaivAnyo'pi bhAskaraH / samakAlaM sparddhayeva, sarvAntarmaNDalaM vizet // 267 // itthaM tAbhyAM pravizadbhyAM, vyAptaM yatprathamakSaNe / kSetraM vyapekSayA tasya, kalpyamAntaramaNDalam // 268 // prathamAttu kSaNAdU , vivasvatau zanaiH zanaiH / kramAdapasarantau ca, sarvAbhyantaramaNDalAt // 269 // anantarabahirbhAvimaNDalAbhimukhaM kila / sarpantau caratazcAraM, tatazca prathamakSaNe // 270 // spRSTaM kSetraM yadetAbhyAM, tadapekSya prakalpitam / jJeyaM maNDalatulyatvAt, maNDalaM na tu tAttvikam // 271 // tathAhuH, ravidugabhamaNavasAo, nippajjai maMDalaM ihaM egam / taM puNa maMDalasarisaM, ti maMDalaM vuccai tahA hi // girinisiDhanIlavaMtesu, uggayANaM ravINa kavaMmi / paDhamAo ceva samayAo, saraNeNaM jao bhamaNam // to no nicchayarUvaM, nippajjai maMDalaM diNayarANam / caMdANa vi evaMciya, nicchayao maMDalAbhAvo // merodakSiNapUrvasyAmeko'bhyantaramaNDale / saMkramya yAmyadigbhAgaM, yadA meroH prakAzayet // 272 // tadAparottaradizi, prApto'bhyantaramaNDalam / anyo merorudagbhAgaM, prakAzayati bhAnumAn // 273 // dakSiNottarayomaroH, sarvotkRSTaM dinaM tadA / rAtriH sarvajaghanyaiSo'horAtro vatsare'ntimaH // 274 // ahorAtre navAbdasya, carata: prathame yadi / dvitIyasmin maNDale kau, niSkramyAntaramaNDalAt // 275 // dAkSiNAtyastadA sUryaH, sarvAntarmaNDalAzritAt / vinirgatya dakSiNArdhAt, vAyavyAM surabhUbhRtaH // 276 // dvitIyasya maNDalasyottarArddhaM Azritazcaran / meroruttaradigbhAgaM, prakAzayati dIpavat // 277 // auttarAhaH pataMgastu, sarvAntarmaNDalAzritAt / auttarArdhAt vinirgatya, merodakSiNapUrvataH // 278 // dvitIyasya maNDalasya, dakSiNArdhamupAzritaH / merodakSiNadigbhAgaM, prakAzayati lIlayA // 279 // kSetramAbhyAM ca yatspRSTaM, tasyAhaH prathamakSaNe / dvitIyaM maNDalaM buddhyA, kalpyate tadapekSayA // 280 // evaM ca, ekaikasminnahorAtre, ekaikamardhamaNDalam / saMkramya saMcarantau tAvanyonyavyatihArataH // 281 // pratyekaM dvau muhUrtekaSaSTibhAgau dine dine / kSapayantau sarvabAhyamaNDalAvadhigacchataH // 282 // tasmAtpunaH sarvabAhyArvAcInamaNDalasthitAt / dakSiNArdhAt vinirgatya, sarvAntyamaNDalAzritam // 283 // uttarArdhaM sa vizati, yaH prakAzitavAn purA / ravimaroryAmyabhAgaM, sarvAbhyantaramaNDale // 284 // Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 yastu tatrottarabhAgamadidIpadraviH purA / sa sarvabAhyArvAcInamaNDalasyottarArdhataH // 285 // nirgatya dIpayedyAmyamadhU sarvAntyamaNDale / AdyaM saMvatsarasyArdhamevamAbhyAM samApyate // 286 // tatastau dAvapi rakhI, saumyAyanAdimakSaNe / anantaraM sarvabAhyAt, dvitIyaM maNDalaM zritau // 287 // uttarArddha yo'didIpat, sarvAntyamaNDalAzritam / dIpayet so'tra yAmyArdhamuttarArdhaM tataH param // 288 // evaM punarmaNDalArdhamekaikaM vyatihArataH / ekaikasminnahorAtre, AkrAmantau divAkarau // 289 // pratyekaM dvau muhUttaikaSaSTibhAgau dine dine / vardhayantau kramAt prAptau, sarvAbhyantaramaNDale // 290 // maNDale'sminnahorAtre, gatAbdasyAntime ravI / yathA'didIpatAmaddhe, punardIpayatastathA // 291 // ityardhamaNDalasthitiH / sUryavaktavyatA caivaM, yathAmnAyaM prapaJcitA / evaM prapaJcayAmo'tha, candracAraprarUpaNAm // 292 // Adau kSetraM maNDalAnAM, tadabAdhA tadantaram / taccArazca vRddhihAnipratibhAsaprarUpaNA // 293 // atrAnuyogaddhArANi, paJcAhustattvavedinaH / tatrAdau maNDalakSetraparimANaM pratanyate // 294 // maNDalAni paJcadaza, candrasya sarvasaMkhyayA // SaTpaJcAzadyaujanaikaSaSTibhAgapRthUnyataH // 295 // guNitAH paJcadazabhiH, SaTpaJcAzAt bhavanti te / aSTau zatAni catvAriMzAnyekaSaSTijA lavAH // 296 // ekaSaSTyA vibhajyante, yojanAnayanAya te / trayodaza yojanAni, labdhAnyetattu ziSyate // 297 // saptacatvAriMzadaMzA, yojanasyaikaSaSTijA: / maNDalAnAM punareSAmantarANi caturdaza // 298 // paJcatriMzadyojanAni, triMzattathaikaSaSTijAH / lavA ekasyaikaSaSTyaMzasya kSuNNasya saptadhA // 299 // bhAgAzcatvAra ekaikametAvadantaraM bhavet / zItayutermaNDaleSu, tatropapattirucyate // 300 // candramaNDalaviSkambhe, prAgvatpaJcadazAhate / zodhite maNDalakSetrAt, yojanAnAM catuHzatI // 301 // zeSA saptanavatyADhyA, hyeko'zazcaikaSaSTijaH / vibhajyante ca te caturdazabhirmaNDalAntaraiH // 302 // paJcatriMzadyojanAni, labdhAnyuddharite (sapta) hate / ekaSaSTyaikaSaSTyaMzenaikena ca samanvite // 303 // aSTAviMzA catuHzatyetasyAzca bhajane sati / caturdazabhirApyante, triMzadaMzA puroditAH // 304 // zeSA aSTau sthitA bhAjyA, bhAjakAzca caturdaza / bhAgAprAptyApavatyaite, tato dvAbhyAmubhAvapi // 305 // bhAgabhAgAstato labdhAzcatvAraH sAptikA iti / etaccaturdazaguNaM, kartavyaM prathamaM tviha // 306 // paJcatriMzadyojanAni, caturdazaguNAni vai / zatAnyabhavaMzcatvAri, navatyADhyAni ye'pi ca // 307 // triMzadekaSaSTibhAgAzcaturdazaguNIkRtAH / jAtAH zatAni catvAri, viMzatyADhyAni te'pyatha // 308 // ekaSaSTyA vibhajyante, yojanaprAptaye tata: / labdhA SaTyojanI zeSAzcatuHpaJcAzadaMzakAH // 309 // saptabhaktasyaikaSaSTibhAgasya yA caturlavI / caturdazaguNA sApi, SaTpaJcAzat bhavantyamI // 310 // Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 295 311 // aSTAvekaSaSTibhAgA, jAyante saptabhAjitAH / dvASaSTirete syuH prAcyacatuHpaJcAzatA yutAH // ekaSaSTyaiSAM ca bhAge, prAptaM saikAMzayojanam / yojyate'zazcAMzarAzau, yojanaM yojaneSu ca // 312 // evaM ca / yojanAnAM paJcazatI, dazottaraikaSaSTijAH / aSTacatvAriMzadaMzAH, maNDala kSetrasaMmitiH // 313 // kRtaivaM maNDalakSetra - parimANa prarUpaNA / saMkhyAprarUpaNA tveSAmAhuH paJcadazAtmikAm // 314 // tatra paJcamaNDalAni, jambUdvIpe jinA jaguH / zeSANi tu dazAmbhodhau, maNDalAnyamRtadyuteH // 315 // bAdhA tu tridhA prAgvat, tatrAdyA mervapekSayA / oghato maNDalakSetrAbAdhA'nyA pratimaNDalam // 316 // tRtIyA tu mitho'bAdhA, zazinoH pratimaNDalam / tatraughato'rkavat merormaNDalakSetramIritam // 317 // catuzcatvAriMzataiva, sahasairaSTabhiH zataiH / viMzatyADhyairyojanAnAmiyataivAdyamaNDalam // 318 / / SaTtriMzadyojanAnyekaSaSTyaMzAH paJcaviMzatiH / ekasyaikaSaSTijasya, catvAraH saptajAH lavAH // 319 // vardhatentarametAvat, pratimaNDalamAdimAt / sarvAntyamaNDalaM yAvat, tato dvitIyamaNDalam // 320 // satsahasraizcatuzcatvAriMzatA'cASTabhiH zataiH / SaTpaJcAzairekaSaSTibhAgaistattvamitaistathA // 321 // ekasyaikaSaSTijasya, caturbhiH saptajairlavaiH / syAt mandarAdantaritamekatoparato'pi ca // 322 // sarvabAhyamaNDalaM tu, sthitaM dUre sumerutaH / sahasaiH paJcacatvAriMzatA triMzaistribhiH zataiH // 323 // yojanAnAM yojanaikaSaSTibhAgASTakojjhitaiH / atho mitho'ntaraM vakSye, zazinoH pratimaNDalam // 324 // indormithorkavatsarvAntaraGgamaNDale'ntaram / sahasrA navanavatizcatvAriMzA ca SaTzatI // 325 // itazca dvAsaptatiyojanAnAmekapaJcAzadaMzakAH / ekaSaSTibhavAH saptabhaktasyAsya lavo'pi ca // 326 // etAvadantaraM glAvauH, varddhate pratimaNDalam / bahirniSkramatorantarvizatoH parihIyate // 327 // etacca yatpurA proktaM, pratimaNDalamekataH / antaraM tad dviguNitaM bhavetpArzvaddhayodbhavam // 328 // evaM ca sahasA navanavatiryojanAnAM zatAni ca / dvAdazopetAni sapta, vibhAgAzcaikaSaSTijAH // 329 // eka paJcAzadekoMza, ekaSaSTilavasya ca / saptabhAgIkRtasyaitat, dvitIyamaNDale'ntaram // 330 // sarvAntime'ntaraM lakSaM, saSaSTIni zatAni SaT / yojAnAnAmekaSaSTibhAgaiH SoDazabhirvinA // 331 // aSTAMzoruvyAsamiha, maNDalaM bhAnumaNDalAt / aSTASTArvAk kSetrabhAgArAbhyAM ruddhAstato'dhikAH // 332 // tataH SoDazabhirbhAgairnyUnaM paramamantaram / sarvAntyamaNDale glAvorarkayoH paramAntarAt // 333 // evaM kRtA candramasormitho'bAdhAprarUpaNA / sAmprataM maNDalacAraprarUpaNA prapaJcyate // 334 // parikSepA maNDalAnAM, muhUrttagatiratra ca / maNDalArdhamaNDalayoH, kAlasaMkhyAprarUpaNA // 335 // sAdhAraNAsAdhAraNamaNDalAnAM prarUpaNA / evaM catvAryanuyogadvArANyatra jinA jaguH // 336 // viSkambhAyAmatastatra, sarvAbhyantaramaNDalam / sahasrA navanavatizcatvAriMzA ca SaTzatI // 337 // Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 timro lakSAH paJcadaza, sahasrA yojanAnyatha / navAzItiH parikSepo'dhiko'bhyantaramaNDale // 338 // bhAvanA tUbhayorapi sUryAbhyantaramaNDalavat // dvitIyamaNDalavyAsaM, vibhAvyoktAnusArataH / bhAvanIya: parikSepaH, sa cAyamupapadyate // 339 // timro lakSA: paJcadaza, sahasrANi zatatrayam / yojanAnyekonaviMza, sAdhikaM kiJcanAthavA // 340 // pUrvamaNDalaviSkambhAt, paramaNDalavistRtau / dAsaptatiryojanAni, vRddhiH prAk pratyapAdi yA // 341 // tasyAH pRthak parikSepaH, karttavyaH kovidendunA / dve zate triMzadadhike, yojanAnAM bhavedasau // 342 // pUrvapUrvaparikSepe, yadyayaM kSipyate tadA / parAparaparikSepA, bhAvanIyA yathottaram // 343 // iyamindumaNDalAnAM, parikSepaprarUpaNA / muhUrttagatimAkhyAmi, saMprati pratimaNDalam // 344 / / upasaMkrAntayorindroH, sarvAbhyantaramaNDale / paJca paJca sahasrANi, yojanAnAM trisaptatiH // 345 // sahasrestrayodazabhiH, satattvaiH saptabhiH zataiH / chinnasya yojanasyAMzazatAzca saptasaptatiH // 546 // catuzcatvAriMzadADhyA, muhUrtagatireSikA / jijJAsyate'syAzcet bIjaM, zrUyatAM tarhi bhAvanA // 347 // ihaikaiko'pyamRtAMzurekai kamardhamaNDalam / eka nAhorAtreNaikamuhUrttAdhikyazAlinA // 348 // zatAbhyAmekaviMzAbhyAM, dAbhyAM chinnasya nizcitam / muhUrttasyaikAdazabhiH, sAdhairbhAgaH prapUrayet // 349 // evaM zazI dvitIyo'pi, dvitIyamardhamaNDalam / kAlenaitAvataiva drAk, bhramaNena prapUrayet // 350 // saMpUrNasya maNDalasya, pUrtikAlo yadeSyate / ahorAtradvayaM dvAbhyAM, muhUrtAbhyAM yutaM tadA // 351 // ekaviMzatyadhikAbhyAM, zatAbhyAM cUrNitasya ca / trayoviMzatiraMzAnAM, muhUrttasya vinirdizet // 352 // maNDale pUrtikAle'tra, pratyaya: kena cediti / trairAzikena tadapi, zrUyatAM yadi kautukam // 353 // bhAnurlaghuvimAnatvAcchIghragAmitayApi ca / SaSTyA muhUttairekaikaM, maNDalaM paripUrayet // 354 // tadvaiparItyA drASaSTyA, sAgrayA tairvidhustu tat / sASTaSaSTiH saptadazazatI tAni yuge tata: // 355 // ekacandrApekSayArdhamaNDalAni bhavanti hi / tAvantyeva ca pUrNAni, dvayorindorapekSayA // 356 // tatazca sASTaSaSTisaptadazazatamAnArdhamaNDalaiH / yugAnta vibhI rAtriMdivAnAM yadi labhyate // 357 // aSTAdazazatI triMzA, tadA nanu kimApyate / dAbhyAmardhamaNDalAbhyAmiti rAzivayaM likhet // 358 // antyena rAzinA rAzau, madhyame guNite sati / jAtaH zatAni SaTtriMzat, saSaSTInyeSa bhajyate // 359 // sASTaSaSTisaptadazazatAtmakAyarAzinA / ahorAtradvayaM labdhaM, caturvizaM zataM sthitam // 360 // ahorAtrasya ca triMzanmuhUrtA iti tADitam / triMzatAbhUt viMzatIyuk, saptatriMzacchatAtmakam // 361 // asmin sASTaSaSTisaptadazazatyA hate drayam / labdhaM muhUrtayoH zeSa, zataM caturazItiyuk // 362 // bhAgAprAptA'pavaya'te, aSTabhirbhAjyabhAjako / trayoviMzatirekonyazcaikaviMzaM zatadvayam // 363 // Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 297 eSA muhUrttadvASaSTiH, savarNanAya guNyate / ekaviMzAbhyAM zatAbhyAM, ye coparitanA lavAH // 364 // trayoviMzatiruktAH prAk, te kSipyante bhavettata: / trayodaza sahasrANi, satattvA saptazatyapi // 365 // sarvAntarmaNDalasthasya, paridhirya: purodita: / ekaviMzatyadhikAbhyAM, zatAbhyAM so'pi guNyate // 366 // jAtA: SaT koTaya: SaNNavatirlakSAH svarUpataH / catustriMzat sahasrANi, SaTzatyekonasaptatiH // 367 // sahastrayodazabhiH, satattvaiH saptabhiH zataiH / eSAM bhAge hRte labdhA, muhUrttagatiraindavI // 368 // yojanAnAM sahasrANi, paJcopari trisaptatiH / catuzcatvAriMzAnyaMzazatAni saptasaptatiH // 369 // muhurtagatirityevaM, bhAvyendroH pratimaNDalam / vibhAjyokta bhAjakena, prAgvat parirayaM nijam // 370 // muhUrtIyagatau yaddhA, vardhante pratimaNDalam / triyojanI paJcapaJcAzAMzca SaNNavati zatAH // 371 // bhAgA ekayojanasya, vibhaktasya sahasrakaiH / trayodazamitaiH saptazatyA ca paJcaviMzayA // 372 // atropapattiH, yojanadizatI triMzA, yA vRddhiH pratimaNDalam / uktA pariraye guNyA, sA dvizatyekaviMzayA // 373 // bhaktA trayodazasahasrAdinA rAzinA ca sA / datte triyojanI zeSAnaMzAnapi yathoditAn // 374 // sarvAntarmaNDale candrau, janAnAM dRSTigocarau / sahasraiH saptacatvAriMzatA triSaSTiyuktayA // 375 // dvizatyA ca yojanAnAM, ekasya yojanasya ca / SaSTyazairekaviMzatyA, tatropapattirucyate // 376 // antarmaNDalaparidherdazAMze triguNIkRte / indroH prakAzakSetraM syAt, tApakSetramivArkayoH // 377 // ardhaM prakAzakSetrasya, pUrvato'parato'pi ca / indorapi dRSTipathaprAptirvivasvatoriva // 378 // tathA ca jambUdIpaprajJaptisUtram / "tayANaM ihagayassa maNUsassa sIyAlIsAhe joaNasahassehiM dohiyatevaDhehiM joaNasaehiM egavIsAe saThThibhAehiM joaNassa caMde caknuphAsaM habbamAgacchai // " jambUddhIpaprajJaptisUtravRttau ca "yattu SaSTibhAgIkRtayojanasatkaikaviMzatibhAgAdhikatvaM tattu saMpradAyagamyam / anyathA candrAdhikAre sAdhikaddhASaSTimuhUrtapramANamaNDalapUrtikAlasya chedarAzitvena bhaNanAt sUryAdhikArasatkaSaSTi-muhUrtapramANamaNDalapUrtikAlasya chedarAzitvenAnupapadyamAnatvAt" iti dRzyate / tadatra tattvaM bahuzrutagamyam // " . paJcayojanasahasrAH, paJcaviMzatiyukzatam / yojanasya tathaikasya, paJcaviMzatisaMyutaiH // 379 // trayodazabhiH sahasrairbhaktasya saptabhiH zataiH / bhAgA navatyadhikAni, zatAnyekonasaptatiH // 380 // muhUrttagatireSendroH, sarvaparyantamaNDale / athAtraiva dRSTipathaprAptirvivicyate'nayoH // 381 // ekatriMzatA yojanasahabhairaSTabhiH zataiH / ekatriMzaH sarvabAhye, dRzyete maNDale vidhU // 382 // "atra sUryAdhikAroktam tIsAe saTThibhAehiM ityadhikaM mantavyam" / iti jambUdIpaprajJaptivRttau // Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 atra sarvAbhyantarasarvabAhyacandramaNDalayodRSTipathaprAptitA darzitA / zeSamaNDaleSu sA candraprajJaptibRhatkSetrasamAsa-jambUddhIpaprajJaptisUtravRttyAdigrantheSu pUrvaiH kvApi darzitA nopalabhyate / tato'trApi na darziteti jJeyam // pratimaNDalamityevaM, muhUrtagatirIritA / maNDalArdhamaNDalayoH, kAlamAnamatha bruve // 383 // navazatyA vibhaktasya, caJcatpaJcadazADhyayA / vibhAgairmaNDalArdhasya, kilaikatriMzatonitam // 384 // ardhamaNDalamekenAhorAtreNa samApyate / ekaikena zazAMkena, yatrakutrApi maNDale // 385 // dvicatvAriMzadadhikaiH, zataizcaturbhireva ca / ahorAtrasya bhaktasya, lavaikatriMzatAdhikau // 386 // ahorAtrau pUrtikAla, ekasmin maNDale vidhoH / ravistu pUrayet pUrNAhorAtraddhitayena tat // 387 // maNDalArdhamaNDalayoruktaivaM kAlasaMmitiH / sAdhAraNAsAdhAraNamaNDalAni bravImyatha // 388 // prathamaM ca tRtIyaM ca, SaSThaM saptamamaSTamam / dazamaikAdaze paJcadazamityaSTamaNDalI // 389 // nakSatrairavirahitA, sadApi tu himathuteH / maNDaleSveSu nakSatrANyapi cAraM caranti yat // 390 // dvitIyaM ca caturthaM ca, paJcamaM navamaM tathA / trINi ca dvAdazAdIni, kilaiSA saptamaNDalI // 391 // RkSaiH sadA virahitA, maNDaleSveSu no bhavet / kadApi cAra RkSANAmUSareSu gavAmiva // 392 // prathamaM tRtIyamekAdazaM paJcadazaM tathA / ravicandroDusAmAnyA, maNDalAnAM catuSTayI // 393 // eteSu maNDaleSvindurnakSatrANi tathA ravi: / cAraM caranti sarve'pi, rAjAmArga janA iva // 394 // SaSThAdIni paJca sUryacArahInAni sarvathA / zeSANi maNDalAnIndoH, kiJcit bhAnuH spRzedapi // 395 // sAdhAraNAsAdhAraNamaNDalAnyevamUcire / sampratIndovRddhihAnipratibhAsaH prarUpyate // 396 // avasthitasvabhAvaM hi, svarUpeNendumaNDalam / sadApi hAnirvRddhiA, yedayate sA na tAttvikI // 397 // kevalaM yA zuklapakSe, vRddhiAnistathA pare / rAhuvimAnAvaraNayogAt sA pratibhAsate // 398 // tathAhi / dhruvarAhuH parvarAhurevaM rAhurbidhA bhavet / dhruvarAhostatra kRSNatamaM vimAnamIritam // 399 // tacca candravimAnasya, pratiSThitamadhastale / caturaGgalamaprAptaM, cAraM carati sarvadA // 400 // tenApAvRttya cAvRttya, caratyadhaH zanaiH zanaiH / vRddhihAnipratibhAsaH, posphurItIndumaNDale // 40 // tathoktam, "caMdassa neva hANI, navi buDhI vA avaDhio caMdo / sukkilabhAvassa puNo, dIsai bur3hI ya hANi ya // kinhaM rAhuvimANaM, niccaM caMdeNa hoi avirahiyam / cauraMgulamappattaM, hiThThA caMdassa taM ca // teNaM vaDDha caMdo parihANI vAvi hoi caMdassa // " [bRhatkSetrasamAsa adhi. 1. zlo. 396 TIkAntargata zlo. 1,2] tatra prakalpya dvASaSTi, bhAgAn zazAGkamaNDale / hiyate paJcadazabhirlabhyate'zacatuSTayam // 402 // etAvadAvriyate tat, pratyahaM bharaNIbhuvA / ahobhiH paJcadazabhirevamAvriyate'khilam // 403 // Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 299 dvau bhAgau tiSThataH zeSau, sadaivAnAvRtau ca tau / eSA kalA SoDazIti, prasiddhimagamat bhuvi // 404 // kalpyante'zA: paJcadaza, vimAne rAhave'tha sa: / jayatyekaikAMzavRddhyA, nItijJo'rimivoDupam // 405 // taccaivam, svIyapaJcadazAMzena, kRSNapratipadi dhruvam / muktvAMzI dvAvanAvAyau, zeSaSaSTeH sitatviSaH // 406 // caturbhAgAtmakaM paJcadazaM bhAgaM vidhutudaH / AvRNoti dvitIyAyAM, nijabhAgadyena ca // 407 // aSTabhAgAtmakau paJcadazAMzau dvau ruNaddhi sa: / SaSTi bhAgAnityamAyAM, svaiH paJcadazabhirlavaiH // 408 // tata: zuklapratipadi, caturbhAgAtmakaM lavam / ekaM paJcadazaM vyaktIkarotyapasaran zanaiH // 409 // dvitIyAyAM drau vibhAgau, pUrNimAyAmiti kramAt / dvASaSTyaMzAtmakaH sarvaH, sphuTIbhavati candramA: // 410 // indozcaturlavAtmAMzo, yAvatkAlena rAhuNA / pidhIyate mucyate ca, tAvatkAlamitA tithi: // 411 // indo: pidhIyamAnAH syuH, kRSNAH pratipadAdikAH / tithayo mucyamAnA: syuH, zuklA: pratipadAdikA: // 412 // tathAhuH, "kAleNa jeNa hAyai, solasabhAgo tu sA tihI hoi / taha ceva ya vuDhIe, evaM tihiNo samuppattI // ekonatriMzatA pUrNairmuhUttaizca dviSaSTijaiH / dvAtriMzatA muhUrtAzerekaiko rajanIpateH // 413 // caturdhA SaSTayaMzarUpo, rAhuNA chAdyate lava: / mucyate ca tadaitAvanmAnAH syurtithayo'khilAH // 414 // evaM ca, dvASaSTibhaktAhorAtrasyaikaSaSTayA lavairmitA / tithirevaM vakSyate yattadyuktamupapadyate // 415 // tithimAne'smiMzca hate, triMzatA syAdyathoditaH / mAsazcAndra evamapi, triMzattithimitaH khalu // 416 // nanu rAhuvimAnena, yojanArdhamitena vai / SaTpaJcAzadyojanaikaSaSTibhAgamitaM khalu // 417 // kathamAcchAdituM zakyaM, garIyaH zazimaNDalam ? / ladhIyasA garIyo hi, durAvAramiti sphuTam // 418 // evamuttarayantyatra, kecit prAktanapaNDitAH / ladhIyaso'pyasya kAntijAlairatyantamecakaiH // 419 // AcchAdyate mahadapi, zazibimba prasRtvaraiH / dAvAnalocchalabhRmastomairiva nabhoGgaNam // 420 // anye tvabhidadhu(rAojanArdhaM yaducyate / mAnaM grahavimAnasya, tadetatprAyikaM tataH // 421 // yojanAyAmaviSkambhaM, tat dvAtriMzAMzameduram / svarbhAnumaNDalaM tena, vidhurAvriyate sukham // 422 // tathA cAhuH, "AyAmo vikkhaMbho, joaNamegaM tu tiguNio parihI / aDDhAijjadhaNusayA, rAhussa vimANabAhallam" // saMgrahaNyAdarza prakSepagAtheyaM dRzyate // bhagavatIvRttAvapi etasyAzcAlanAyA evaM pratyavasthAnam / "yadidaM grahavimAnamardhayojanapramANamiti tat prAyikam // tatazca rAhorgrahasyoktAdhikapramANamapi vimAnaM saMbhAvyate / anye punarAhuH ladhIyaso'pi rAhuvimAnasya mahatA tamisrarazmijAlena tadAviyate / iti bhagavatIsUtravRttau 12 zatake paJcamoddezake / tattvaM tu kevalino vidanti // Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 kadAcit grahaNa iva, vimAnamupalabhyate / vRttAkRti dhruvarAhoH, kadAcit na tathA ca kim ? // 423 // dineSu yeSu tamasAbhibhUtaH syAt bhRzaM zazI / teSUpalabhyate vRttaM, vimAnamasya yeSu ca // 424 // zazI vizuddhakAntitvAt, tamasA nAbhibhUyate / vRttaM vimAnaM naitasya, dineSu teSu dRzyate // 425 // tathoktam, "vaTTaccheo kaivai, divase dhuvarAhuNo vimANassa / disai paraM na disai, jaha gahaNe pavvarAhussa // " "accacchaM na hi tamasAbhibhUyate jaM sasI visujjhanto / teNa na vaTTaccheo, gahaNe u tamotamo bahulo" // iti bhagavatIvRttau // yadA tu lezyAmAvRNvan, parvarAhujatyadhaH / puSpadantamaNDalayoryathoktakAlamAnataH // 426 // tadA bhavatyuparAgo, yathArha candrasUryayoH / janairgrahaNamityasya, prasiddhiH paribhAvyate // 427 // jaghanyatastatra SaNNAM, mAsAmante zazigrahaH / utkarSato dvicatvAriMzato mAsAmatikrame // 428 // mAsairjaghanyataH SaDbhirjAyate taraNigrahaH / saMvatsarairaSTacatvAriMzatotkarSataH punaH // 429 // yadA svarbhAnurAgacchan, gacchan vA puSpadantayoH / lezyAmAvRNuyAttarhi, vadanti manujA bhuvi // 430 // candro ravi, tamasA, gRhIta iti yadyatha / lezyAmAvRtya pArzvana, gacchatyarkazazAGkayoH // 431 // tadA vadanti manujA, raviNA zazinAthavA / rAhoH kukSibhinna iti, yadA punarvidhuntudaH // 432 // arkendulezyAmAvRtyApasarpati tadA bhuvi / vadanti manujA vAntau, rAhuNA zazibhAskarau // 433 // yadA tu gacchan vA''gacchan, rAhuzcandrasya vA rakhe: / lezyAmAvRtya madhyena, gacchatyAhurjanAstadA // 434 // rAhuNA ravirindurvA, vibhinna iti cetpunaH / sarvAtmanA candrasUryalezyAmAvRtya tiSThati // 435 // vAvadantIha manujAH, paramArthAvidastathA / rAhuNA kSudhiteneva, grastazcandro'thavA raviH // 436 // zrRGgATakazca jaTila:, kSetraka: kharakastathA / durdharaH sagaro matsyaH, kRSNasarpazca kacchapaH // 437 // ityasya nava nAmAni, vimAnAstvasya paJcadhA / kRSNanIlaraktapItazuklavarNamanoharAH // 438 // iti bhagavatIsUtrazataka 12 SaSThoddezake // sampUrNasarvAvayavo, viziSTAlaGkAramAlyAmbararamyarUpaH / maharTiko rAjati rAhureSa, loka prasiddho na tu maulimAtraH // 439 // kiJca, vidhorekaikamayanamahorAtrAMstrayodaza / catuzcatvAriMzadahorAtrAMzAH saptaSaSTijAH // 440 // dvAbhyAM candrAyaNAbhyAM syAt, bhamAsa: saptaviMzatiH / ahorAtrAH saptaSaSTibhAgAstatraikaviMzatiH // 441 // atropapattistvevam / sarvoDUnAM candrabhogo, vakSyamANaH samuccita: / muhUrtAnAM zatAnyaSTakonaviMzAnyatho lavA: // 442 // syuH saptaviMzatiH saptaSaSTijAstriMzatA tata: / muhUrtAle hate labdhAhorAtrasaptaviMzatiH // 443 // Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 301 muhUrttA nava ziSyante, bhAgAzca saptaviMzatiH / muhUrtAH saptaSaSTinAH, kAryAH kartuM savarNanam // 444 // SaTzatI vyuttarAM syAt sA, saptaviMzatibhAgayuk / babhUva SaTzatI vizA, bhAgo'syAstriMzatA punaH // 445 // saptaSaSTibhavA bhAgA, labhyante ekaviMzatiH / yathokto'yaM bhamAso'syArdhAdhu yAmyottarAyaNe // 446 // candrottarAyaNArambho, yugAdisamaye bhavet / prAguttarAyaNaM pazcAdyAmyAyanamiti kramaH // 447 // pravRttiH syAdyato jyotizcakracAraikamUlayoH / sUryayAmyAyanazItAMzUttarAyaNayoH kila // 448 // yugAdAveva yugapattatrArka dakSiNAyanam / puSyasaptaSaSTijAMzatrayoviMzatyatikrame // 449 // yugAdAvabhijidyogaprathamakSaNa eva tu / candrottarAyaNArambhastato yuktaM puroditam // 450 // ____ tathoktaM jambUdIpaprajJaptisUtravRttau / "sakalajyotizcAramUlasya sUryadakSiNAyanasya candrottarAyaNasya ca yugapatpravRttiyugAdAveva / so'pi candrAyaNasyAbhijidyogaprathama samaya eva / sUrAyaNasya tu puSyasya trayoviMzatau saptaSaSTibhAgeSu vyatIteSu / tena siddhaM yugasyAditvamiti" // puSyasya saptaSaSTyutthaviMzatyaMzAdhike tataH / muhUrttadazake bhukte, muhUttaikonaviMzatau // 451 // bhogyAyAM saptacatvAriMzadaMzAyAM samApyate / vidhunodIcyamayanaM, yAmyamArabhyate'pi ca // 452 // evaM ca sarvanakSatrabhogArdhAnubhavAtmake / sAmarthyAdavasIyete, yAmyottarAyaNe vidhoH // 453 // na tvAdyAntyamaNDalAbhimukhaprasaraNAtmake / yAmyottarAyaNe syAtAM, bhAnoriva vidhorapi // 454 // kiJca, lokaprasiddhamakarakarkarAzisthitastata: / audicyaM yAmyamayanaM, vidhurArabhate kramAt // 455 // yuge yuge catustriMzaM, zataM candrAyaNAni vai / triMzAnyaSTAdazazatAnyebhizca yugavAsarAH // 456 // yugAtItaparvasaMkhyA, kAryA paJcadazAhatA / kSipyante tatra tithayaH, parvoparigatAstataH // 457 // rAzerasmAddhivarNyante'vamarAtrAstataH param / RkSamAsArdhena bhAge, yallabdhaM taddhicAryate // 458 // labdhe same'ke vijJeyamatItaM dakSiNAyanam / viSame'ke punarlabdhe, vyatItamuttarAyaNam // 459 // zeSAMstUddharitAnaMzAn, saptaSaSThyA haret budhaH / labdhAGkapramitA vartamAnAyanadinA gatAH // 460 // tatrApyuddharitA ye'DkAste vijJeyA vizAradaiH / dinasya saptaSaSTyaMzA, darzyate'tra nidarzanam // 461 // yathA yugAderArabhya, navamAsavyatikrame / paJcamyAM kenacit pRSTaM, kiM candrAyaNamasti bhoH? // 462 // kuryAt paJcadazajAni, parvANyaSTAdazAtra ca / kSipet gatAn paJcatithIn, tyaktvAvamacatuSTayam // 463 // ekasaptatyA sametaM, saMjAtaM zatayorddhayam / bhAjako'sya bhamAsA), pUrNarUpAtmakaM na tat // 464 // kintu saptaSaSTibhAgaH, kiyadbhiradhikaM tataH / eSa rAzi: saptaSaSTayA, bhAgasAmyAya guNyate // 465 // aSTAdaza sahasrANi, saptapaJcAzatAdhikaM / zataM jAtamitacoDumAsArddhadivasA api // 466 // saptaSaSTyA hatA: zeSairvedavedalavairyutAH / jAtA: paJcadazADhyAni, zatAni nava taiH punaH // 467 // Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 hRte bhAjyADre'yanAni, labdhAnyekonaviMzatiH / zeSA bhAgasaptazatI, dvisaptatyadhikA sthitA // 468 // asyA bhAge saptaSaSTyA, labdhA rudramitA dinAH / zeSAH paJcatriMzadaMzAstiSThanti saptaSaSTijAH // 469 // candrAyaNAnyatItAnItyevamekonaviMzatiH / anantaramatItaM yattaccandrasyottarAyaNam // 470 // varttamAnasya ca yAmyAyanasya vAsarA gatAH / ekAdaza lavAH paJcatriMzacca saptaSaSTijA: // 471 // atra pUrNA bhaviSyanti, samApte paJcame tithau / evamanyatrApi bhAvyaM, karaNaM gaNakottamaiH // 472 // induH tatparivAraca, rUpakAntyAdibhiH bhRzam / sazrIka iti vikhyAtaH, zazI prAkRtabhASayA // 473 // mRgazcinhaM vimAne'sya, pIThikAyAM pratiSThitam / mRgAGkitavimAnatvAt, mRgAGka iti vocyate // 474 // tathA ca pnycmaangge| __"se keNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai caMde sasI? caMde sasI goyama ! caMdassa NaM jyotisiMdassa jotisaraNNo miyaMke vimANe kantA devA kantAo deviio|" ityAdi // 12 za. 5 u. / iti candrasvarUpanirUpaNam // evaM saMkSepatazcandranirUpaNaM yathA kRtam / tathaiva varNayAmo'tha, nakSatrANAM nirUpaNam // 475 // Adau saMkhyA maNDalAnAM, teSAM kSetraprarUpaNA / eka RkSavimAnAnAM, tathA'ntaraM parasparam // 476 // sumeromaNDalAbAdhA, viSkambhAdi ca maNDale / muhUrttagatirAvezaH, zazAGkamaNDalaiH saha // 477 // digyogo devatAstArAsaMkhyoDUnAM tathAkRtiH / sUryenduyogAddhAmAnaM, kulAdyAkhyAnirUpaNam // 478 // amAvAsyApUrNimAnAM, nakSatrayogakIrttanam / pratimAsamahorAtrasamApakAni tAni ca // 479 // ebhizca paJcadazabhiraiH pUrgopurairiva / gamyoDUparipATIti, tAmeva prathamaM bruve // 480 // abhijit zravaNaM caiva, dhaniSThA zatatArikA / pUrvA bhadrapadA saivottarAdikAtha revatI // 481 // azvinI bharaNI caiva, kRttikA rohiNI tathA / mRgazIrSaM tathA cArdrA, punarvasU tataH param // 482 // puSyo'zleSA maghA: pUrvAphAlgunyuttaraphAlgunI / hastazcitrA tathA svAtivizAkhA cAnurAdhikA // 483 // jyeSThA mUlaM tathA pUrvASADhA saivottarApi ca / jinapravacanopajJo, nakSatrANAmayaM kramaH // 484 // azvinyAH kRttikAyA: yat, prasiddhaM laukikakramam / ullaMdhyAtra pravacane, yadetat kramadarzanam // 485 // tatra hetuH prathamataH, saMyoga: zazinA samam / yugasyAdAvabhijitaH, zeSANAM tu tataH kramAt // 486 // kRttikAdikramastu loke saptazalAkacakrAdiSveva sthAneSUpayogI zrUyate / Arabhya nanvabhijito, nakSatrAnukramo yadi / zeSoDUnAmiva kathaM, vyavahAryatvamasya na ? // 487 // atrocyate'sya zazinA, yogo yadalpakAlikaH / RkSAntarAnupraviSTatayAsya tadvicakSaNam // 488 // Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 303 yaduktaM samavAyAGge saptaviMze samavAye / "jambuddIve dIve abhIivajjehiM sattAvisAhiM NakvattehiM saMvavahAre vaTTai" // etavRttiryathA / "jambUdvIpe na dhAtakIkhaNDAdau abhijidvajaiH / saptaviMzatyA nakSatrairvyavahAraH pravarttate abhijinnakSatrasya uttarASADhAcaturthapAdAnupravezanAt / iti // loke tu, auttarASADhamantyAMhicatamazca zruterghaTI: / vadantyabhijito bhogaM, vedhasattAdyavekSaNe // 489 // aSTAveva maNDalAni, syuraSTAviMzaterapi / uDUnAM tatra cArastu, niyate svasvamaNDale // 490 // iti maNDalasaMkhyA // 1 // sAzItiyojanazate, dvIpasyAntaravartini / uktaM muktivadhukAntairnakSatramaNDaladdhayam // 491 // triMze ca yojanazatatraye lavaNavAridheH / SaD nakSatramaNDalAni, dRSTAni viSTapekSibhiH // 492 // nakSatramaNDalaM cakravAlaviSkambhato bhavet / gavyUtamekaM pratyekaM, gavyUtArdhaM ca meduram // 493 // evaM nakSatrajAtIyamaNDalakSetrasaMmitiH / dazottarA paJcazatI, yojanAnAM nirUpitA // 494 // na tvaikaikasya RkSasya, maNDalakSetrasambhava: / raverivAyanAbhAvAt, sadA cArAt svamaNDale // 495 // iti maNDalakSetram // 2 // yatra yatra yAni yAni, vakSyante bhAni maNDale / syAttadIyavimAnAnAM, ve yojane mithontaram // 496 // mitho'ntaramuDUnAM, cedidameva bhavettadA / maNDalakSetramanyat syAt, bhUzUnyaM tacca neSyate // 497 // yattu "do joaNAiM NakkhattamaMDalassa NakkhattamaNDalassa ya abAhAe aMtare paNNatte" ityetat jambUdIpaprajJaptisUtraM tat aSTAsvapi maNDaleSu yatra yatra maNDale yAvanti nakSatrANAM vimAnAni teSAmantarabodhakam // yacca abhijinnakSatravimAnasya zravaNanakSatravimAnasya ca parasparamantaraM Dhe yojane iti upAdhyAyazrIzAnticandragaNibhaH svakRtavRttau vyAkhyAyi tadabhiprAyaM samyak na vidmaH / yadyapyupAdhyAyazrIdharmasAgaragaNibhiH svakRtavRttau etatsUtravyAkhyAne dve yojane nakSatrasya nakSatrasya cAbAdhayA antaraM prajJaptamityeva likhitamasti tadapyabhiprAyazUnyameva // catuzcatvAriMzataiva, saharaSTabhiH zataiH / viMzaizca yojanaimaroH, sarvAntaraM bhamaNDalam // 498 // sahanaiH paJcacatvAriMzatA vizaistribhiH zataiH / yojanairmarutaH sarvabAhyaM nakSatramaNDalam // 499 // iti merokhAdhA // 4 // viSkambhAyAmaparidhipramukhaM mAnametayoH / raveH sarvAntarasarvabAhyamaNDalayoriva // 500 // iti maNDalaviSkambhAdi // 5 // sahasrANi paJca zatadvayaM ca paJcaSaSTiyuk / yojanAni yojanasya, bhaktasyaikasya nizcitam // 501 // ekaviMzatyA sahanaiH, SaSTyADhyairnavabhiH zataiH / vibhAgAzca samadhikAH, pUrvoktayojanopari // 502 // aSTAdaza sahasrANi, zatadvayaM triSaSTiyuk / sarvAntarmaNDaloDUnAM, muhUrtagatireSikA // 50 // Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 upapattizcAtranakSatraM sarvamapyatra, pUrayet svasvamaNDalam / muhUttairekonaSaSTyA , muhUrtasya tathA lavaiH // 504 // sasaptaSaSTitrizatavibhaktasya tribhiH zataiH / saptottaraiH pratyayazca, trairAzikAttaducyate // 505 // nakSatrArdhamaNDalAnAM, saMpUrNayugavartinAm / paJcatriMzatsamadhikaryadyaSTAdazabhiH zataiH // 506 // aSTAdazazatI triMzAhorAtrANAmavApyate / dvAbhyAmardhamaNDalAbhyAM, kimApyate tadA vada // 507 // atrAntyarAzinA rAzau, madhyame guNite sati / trisahasrI SaTzatI ca, jAtA SaSTyadhikA kila // 508 // paJcatriMzatsamadhikenASTAdazazatAtmanA / Adyena rAzinA bhAge, rAtriMdivamavApyate // 509 // aSTAdazazatI zeSA, paJcaviMzatiyuk sthitA / muhUrtAnayanAyaiSA, triMzatA guNitA'bhavat // 510 // catuHpaJcAzatsahasrAH, sArddhA saptazatIti ca / eSAM bhAge'STAdazabhiH paJcatriMzadyutaiH zataiH // 511 // labdhA muhUrtA ekonatriMzat tato'pavartanam / chedyachedakayo: rAzyoH, paJcabhistau tataH sthitau // 512 // saptADhyA trizatI bhAjyo, bhAjakaH saptaSaSTiyuk / trizatI ye'tra labdhAzcaikonatriMzat muhUrttakAH // 513 // triMzanmuhUrtarUpe'horAtre pUrvAgate'nvitAH / te muhUrtAH syurekonaSaSTI rAzirasau punaH // 514 // guNyate bhAgasAmyAya, saptaSaSTisamanvitaiH / tribhiH zataiH kSipyate'smina, saptADhyAMzazatatrayI // 515 // saSaSTirnavazatyevaM, sahasrAzcaikaviMzatiH / ayaM ca rAzi: paridherbhAjakaH pratimaNDalam // 516 // timro lakSAH paJcadaza, sahasrANi tathopari / navAzItiH parikSepaH, sarvAbhyantaramaNDale // 517 // rAziyojanarUpo'yaM, bhAgAtmakena rAzinA / kathaM vibhAjyo'sadRzasvarUpatvAdasau tataH // 518 // tenaivArhati guNanaM, guNito yena bhAjakaH / tatastribhiH zataiH saptaSaSTyADhyaireSa guNyate // 519 // jAtA ekAdaza koTyaH, SaTpaJcAzacca lakSakAH / saptatriMzatsahasrANi, SaTzatI ca triSaSTiyuk // 520 // sahajairekaviMzatyA, SaSThyADhyairnavabhiH zataiH / bhAge'sya rAzeH prAguktA, muhUrtagatirApyate // 521 // tathA yojanAnAM tripaJcAzacchatI saikonaviMzatiH / saharekaviMzatyA, SaSTyADhyairnavabhiH zataiH // 522 // bhaktasya yojanasyAMzasahasrA: SoDazopari / sapaJcaSaSTistrizatI, gatiH sarvAntyamaNDale // 523 // tathAhi, lakSatrayaM yojanAnAmaSTAdazasahasrayuk / zatatrayaM paJcadaza, parikSepontyamaNDale // 524 // ayaM tribhiH saptaSaSTisahitaiH tADita: zataiH / koTya ekAdaza lakSA, aSTaSaSTiH kilAdikAH // 525 // sahanairekaviMzatyA, zataiH SaDbhiH sapaJcabhiH / rAzerasyaikaviMzatyA, sahanainavabhiH zataiH // 526 // hRte SaSTyadhikairbhAge, muhUrttagatirApyate / nakSatrANAM kila sarvabAhyamaNDalacAriNAm // 527 // iti muhUrttagatiH // 6 // SaTsu zeSamaNDaleSu, muhUrtagatisaMvide / sukhkhena tattatparidhijJAnAya kriyate'dhunA // 528 // Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 305 bhamaNDalAnAM sarveSAM, maNDaleSvamRtadyuteH / samavatArastatrAdyamAye zazAGkamaNDale // 529 / / bhamaNDalaM dvitIyaM ca, tRtIye candramaNDale / SaSThe tRtIyaM vijJeyaM, lavaNodadhibhAvini // 530 // caturthaM saptame jJeyaM, tathA paJcamamaSTame / vijJeyaM dazame SaSThamekAdaze ca saptamam // 531 // aSTamaM ca paJcadaze, zeSANi tu sadoDubhiH / sapta candramaNDalAni, rahitAni vinirdizet // 532 // eSAM candramaNDalAnAM, parikSepAnusArataH / pUrvoktavidhinA bhAnAM, muhUrtagatirApyate // 533 // iti candramaNDalAvezaH // 7 // abhijicchravaNazcaiva, dhaniSTA zatatArikA / pUrvottarA bhAdrapadA, revatI punarazvinI // 534 // bharaNI phAlgunI pUrvA, phAlgunyeva tathottarA / svAtizca dvAdazaitAni, sarvAbhyantaramaNDale // 535 // caranti tanmaNDalArdhaM, yathoktakAlamAnataH / pUrayanti tadanyALU, tathA tAnyaparANyapi // 536 // punarvasUmaghAzceti, dvayaM dvitIyamaNDale / tRtIye kRttikAstUrye citrA tathA ca rohiNI // 537 // vizAkhA paJcame SaSThe'nurAdhA saptame puna: / jyeSThASTame tvaSTa bhAni, sadA caranti tadyathA // 538 // ArdrA mRgaziraH puSpo'zleSA mUlaM karo'pi ca / pUrvASADhottarASADhe, ityaSTAntimamaNDale // 539 // pUrvottarASADhayostu, catustArakayoriha / Dhe Dhe stastArake madhye, bahizcASTamamaNDalAt // 540 // aSTAnAM dvAdazAnAM ca, bAhyAbhyantaracAriNAm / sarvebhyo'pi bahirmUlaM, sarvebhyo'pyantare'bhijit // 541 // tathAhuH / "aha bharaNi sAi uvari bahi mUlo'bhiMtare abhiI // " [bRhatsaMgrahaNI gAthA 50] yAni dvAdaza RkSANi, sarvAbhyantaramaNDale // tAni candrasyottarasyAM, saMyujyante'munA samam // 542 // ebhiryadoDubhiH sArdhaM, yogastadA svabhAvataH / zeSeSveva maNDaleSu, bhaveccAro himayuteH // 543 // sarvAntarmaNDalasthAnAmeSAmuttaravartitA / candrAt yuktA tadebhyazca, vidhodakSiNavartitA // 544 // madhyamIyamaNDaleSu, yAnyuktAnyaSTa teSu ca / vinA jyeSThAM tridhA yogaH, saptAnAM zazinA samam // 545 // auttarAho dAkSiNAtyo, yoga: pramardanAmakaH / Ayo bahizcare candre, dvitIyontazcare svataH // 546 // pramo bhavimAnAni, bhintvendo: gacchato bhavet / yogaH pramarda eva syAjjyeSThAyAH zazinA samam // 547 // uDUnyAdyAni SaT bheSu, bAhyamaNDalavartiSu / indordakSiNadiksthAni, saMyujyante'munA samam // 548 // pUrvottarASADhyoH tu bAhyatArAvyapekSayA / yAmyAyAM zazinA yogaH, prajJaptaH paramarSibhiH // 549 // dvayordayostArayostu, candre madhyena gacchati / bhavet pramardayogo'pi, tato yogo'nayordidhA // 550 // udIcyAM dizi yogastu, saMbhavennAnayorbhayoH / yadAbhyAM paratazcAraH, kadApIndorna varttate // 551 // vibhinnamaNDalasthAnAM, pRthakmaNDalavartinA / nakSatrANAM candramasA, yathA yogastathocyate // 552 / / svasvakAlapramANenASTAviMzatyA kiloDubhiH / nijagatyA vyApyamAnaM, kSetraM yAvadbhibhAvyate // 553 // Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 tAvanmAnamekamaddhamaNDalaM kalpyate dhiyA / dvitIyoDukadambena, dvitIyamaddhamaNDalam // 554 // aSTAnavatizatADhya, lakSaM sampUrNamaNDaleSu / syuH sarveSvaMzA eSa ca, vijJeyo maNDalacchedaH // 555 // nanu ca maNDaleSu yeSu yAni, carantyuDUni teSviyam / candrAdiyogayogyAnAM, bhAMzAnAM kalpanocitA // 556 // sarveSvapi maNDaleSu, sarvoDubhAgakalpanA / iyarti kathamaucityamiti cet zrUyatAmiha // 557 // bhAnAM candrAdibhiyogo, naivAsti niyate dine / na vA niyatavelAyAM, dine'pi niyate na saH // 558 // tena tattanmaNDaleSu, yathoditalavAtmasu / tattannakSatrasambandhisImAviSkambha AhitaH // 559 // prAptau satyAM mRgAGkAderyoga: syAduDubhiH saha / evamarkasyApi yogo, bhinnamaNDalavartinaH // 560 // evaM bhasImAviSkambhAdiSu prAptaprayojanaH / prAgukto maNDalaccheda, idAnImupapAdyate // 561 // trividhAnIha RkSANi, samakSetrANi kAnicit / kiyanti cArdhakSetrANi, sArddhakSetrANi kAnicit // 562 // kSetramuSNatviSA yAvadahorAtreNa gamyate / tAvatkSetraM yAni bhAni, caranti zazinA samam // 563 // samakSetrANi tAni syurardhakSetrANi tAni ca / ardhaM yathoktakSetrasya, yAnti yAnIndunA saha // 564 // yathoktaM kSetramadhyadhu, prayAnti yAni cendunA / syustAni sArdhakSetrANi, vakSyante'gre'bhidhAnataH // 565 // tatra paJcadazAdyAni, SaTkaM SaTkaM paradvayam / ahorAtraH saptaSaSTibhAgIkRto'tra kalpyate // 566 // tataH samakSetrabhAni, pratyekaM saptaSaSTidhA / kalpyAnIti paJcadaza, saptaSaSTiguNIkRtAH // 567 // jAtaM sahasapaJcADhyamaddhakSetraSu bheSu ca / sAstriyastriMzadaMzAH, pratyekaM kalpanocitAH // 568 // tatazca SaDajAH sArdhAstrayastriMzajjAtaM saikaM zataddhayam / sArdhakSetreSu pratyekaM, bhAgAzcA(zayukzatam // 569 // sArdhakSetrANi SaDiti, ta ete SaDguNIkRtAH / satrINi SaTzatAnyekaviMzatizcAbhijillavAH // 570 // aSTAdaza zatAnyevaM, triMzAni sarvasaMkhyayA / etAvadaMzapramitaM, syAdekamaddhamaNDalam // 571 // tAvadevAparamiti, dvAbhyAmidaM nihanyate / SaSTyadhikAni SaTtriMzacchatAnItyabhavanniha // 572 // triMzanmuhUrtA ekasminnahorAtra iti sphuTam / saSaSTiSatriMzadaMzazateSu kalpanocitA // 573 // triMzAt vibhAgAH pratyekaM, guNyante triMzateti te / jAtaM lakSamekamaSTAnavatyA saMhitaM zataiH // 574 // etasmAt maNDalachedamAnAdeva pratIyate / zazAGkabhAskaroDUnA, gatyAdhikyaM yathottaram // 575 // tathAhi / aikaikena muhUrtena, zazI gacchati lIlayA / prakAntamaNDalaparikSepAMzAnAM yadA tadA // 576 // aSTaSaSTyA samadhikairadhikaM saptabhiH zataiH / sahasramekamarkastu, muhUrtenopasarpati // 577 // triMzAnyaSTAdaza zatAnyuDUni saMcaranti ca / paJcatriMzatsamadhikAnyaSTAdazazatAni vai // 578 // uktendubhAskaroDUnAM, gati: prAk yojanAtmikA / iyaM tvaMzAtmikA cintyaM, paunaruktyaM tato'tra na // 579 // Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 307 vizeSastvanayorgatyoH, kazcinnAsti svarUpataH / pratyayaH ko'tra yadyevaM, tatropAyo nizamyatAm / / 580 // svasvamaNDalaparidhirmaNDalacchedarAzinA / vibhajyate yallabdhaM tatsudhiyA tADyate kila // 581 // uktendarkoDUbhAgAtmamuhUrttagatirAzibhiH / muhUrttagatireSAM syAt pUrvoktA yojanAtmikA // 582 // trairAzikena yadivA, pratyayo'syA vidhIyatAm / kiM tat trairAzikamiti, yadIcchA tannizamyatAm // 583 // syAt maNDalApUrttikAlo, vidhoH prAgavat sa varNitaH / paJcaviMzAH zatAH sapta, sahasrAzca trayodaza // 584 // asyopapattiryojanAtmakamuhUrttagatyavasare darzitAsti // tatazca, paJcaviMzasaptazatatrayodazasahasrakaiH muhUrtAzairlakSamaSTAnavatizca zatA yadi / / 585 / / maNDalAMzA avApyante, brUtA''pyante tadA kati / ekenAntarmuhUrttena, rAzitrayamidaM likhet // 586 / / Ayo rAzi muhUrtAMzarUpontyastu muhUrttakaH / sAvarNyArthamekaviMzadvizatyA'ntyo nihanyate // 587 // ekaviMzA dvizatI syAt, madhyarAzirathaitayA / hataH koTidvayaM lakSA, dvicatvAriMzadeva ca // 588 // paJcaSaSTiH sahasrANi, zatAnyaSTa bhavantyataH / paJcaviMzasaptazatatrayodazasahasrakaiH / / 589 / / eSAM bhAge hRte labdhA, muhUrtagatiraindavI / bhAgAtmikA yathoktA ca sA kherapi bhAvyate / / 590 / / pUrvokto maNDalacchedarAzi: SaSTyA muhUrttakaiH / yadyApyate muhUrttena, tadaikena kimApyate // 591 // guNito'ntyenaikakena, madhyarAzistathA sthitaH / aSTAdazazatIM triMzAM, yacchatyAdyena bhAjitaH // 592 // bhamaNDalapUrtikAlamAnaM bhavet savarNitam / SaSTIyuktA navazatI, sahasrAzcaikaviMzatiH // 593 // upapattirasya yojanAtmakagatyavasare darzitAsti // tatazca, etAvadbhirmuhUrttAzairmaNDalacchedasaMcayaH / prAguktazvellabhyate, tanmuhUrttena kimApyate // 594 // sAvarNyayAdyAntimayoH, guNyate'ntima ekakaH / sasaptaSaSTyA trizatyA, tAdRgupaH sa jAyate / / 595 / / hato'nena madhyarAzizcatasraH koTayo bhavet / dve lakSe SaNNavatizca, sahasrAH SaT zatAni ca / / 596 / / tasyAdyarAzinA bhAge, labdhA bhAnAM lavAtmikA / aSTAdazazatI paJcatriMzA muhUrttajA gatiH / / 597 // iti digyogastatprasaMgAt sImAviSkambhAdinirUpaNaM ca // 8 // brahmA viSNurvasuzcaiva varuNAjAbhivRddhayaH / pUSAzvazca yamo'gnizca prajApatistataH param // 598 // somo rudro'ditizcaiva, bRhaspatistathAparaH / sarpo'paraH pitRnAmA, bhago'ryamAbhidho'pi ca / / 599 / / sUrastvaSTA tathA vAyurindrAgnI ekanAyakau / mitrendranaiRtA Apo, vizvedevAstrayodaza // 600 // abhivRddherahirbudhnyaH ityAkhyAnyatra gIyate / somazcandro raviH sUra, IdRzAkhyA pare surAH // 601 // bRhaspatirapi prasiddho graha eva // amI abhijidAdInAmuDUnAmadhipAH smRtAH / yeSu tuSTeSu nakSatratuSTI ruSTeSu tadruSaH // 602 // Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 devAnAmapyuDUnAM syuryadadhIzAH surAH pare / tatpUrvopArjitatapastAratamyAnubhAvataH // 603 // svAmisevakabhAvaH syAt, yatsureSvapi nRSviva / yathA sukRtamaizvaryatejaHzaktisukhAdi ca // 604 // vikhyAtau candrasUryo yau, sarvajyotiSkanAyakau / tayorapyapara: svAmI, pareSAM tarhi kA kathA ? // 605 // tathA ca paJcamAle / "sakkassa devindassa devaraNNo somassa mahAraNNo ime devA ANAuvavAyavayaNaniddese ciTThati / taM jahA / somakAiyAti vA somadevakAiyA vA vijjukumArA vijjukumArIo aggikumArA aggikumArIo vAukumArA vAukumArIo caMdA sUrA gahA NakvattA tArArUvA ityAdi // " iti devatAH // tisastisraH paJca zataM, Dhe Dhe dvAtriMzadeva ca / tisrastisraH SaT ca paJca, tina ekA ca paJca ca // 606 // tisraH paJca sapta de de, paJcaikaikikA dvayoH / paJca catasrastinazca, tata ekAdaza smRtAH // 607 // catasrazca catasrazca, tArAsaMkhyA'bhijitkramAt / jJeyAnyuDuvimAnAni, tArAzabdAt budhairiha // 608 // na puna: paJcamajyotirbhedagA: kila tArakA: / vijAtIya: samudAyI, vijAtIyoccayAnna hi // 609 // prathIyAMsi vimAnAni, nakSatrANAM laghUni ca / tArakANAM tato'pyaikyaM, yukti: sAsahi nAnayoH // 610 // kiMca koTAkoTirUpA, tArAsaMkhyAtiricyate / aSTAviMzatirUpA ca, RkSasaMkhyA vilIyate // 611 // tat divyAdivimAneza:, syAt devo'bhijitAdikaH / gRhadvayAyadhipatiH, yathA kazcinmahardhikaH // 612 // evaM ca na kApnupapatti: / tArAsaMkhyAprayojanaM ca // vAruNyAM dazamI tyAjyA, dvitIyA pauSNabhe tathA / zeSoDubbazubhA svasvatArAsaMkhyAsamA tithi: / / 613 // iti tArAsaMkhyA // 10 // gozIrSapudgalAnAM yA, dIrghA zreNistadAkRtiH / gozIrSAvalisaMsthAnamabhijit kathitaM tataH // 614 // kAsArAbhaM zravaNabhaM, pakSipaMjarasaMsthitA: / dhaniSTA zatatArA ca, puSpopacArasaMsthitA // 615 // pUrvottarAbhadrapade, ardhArdhavApikopame / etadardhaddhayayoge, pUrNA vApyAkRtirbhavet // 616 // pauSNaM ca nausamAkAramazvaskandhAbhamazvinam / bharaNI bhagasaMsthAnA, kSuradhAreva kRttikAH // 617 // zakaToddhIsamA brAhmI, mArga mRgazirassamam / ArdrA rudhirabindrAbhA, punarvasU tulopamau // 618 // vardhamAnakasaMsthAnaH, puSpo'zleSAkRti: puna: / patAkAyA iva maghAH, prAkArAkAracAravaH // 619 // pUrvottare ca phAlgunyAvaddhapalyaGkasaMsthite / atrApyetadvayayoge, pUrNA palyaGkasaMsthitiH // 620 // hasto hastAkRticitrA, saMsthAnato bhavedyathA / mukhamaNDanaraipuSyaM, svAti: kIlakasaMsthitaH // 621 // vizAkhA pazudAmAbhA, rAdhaikAvalisaMsthitA / gajadantAkRtijyeSThA, mUlaM vRzcikapucchavat // 622 // gajavikramasaMsthAnAH pUrvASADhAH prakIrtitAH / ASADhAzcottarA: siMhopavezanasamA matAH // 623 // Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 309 loke tu stnamAlAyAm-turagamukhasadRkSaM yonirUpaM kSurAbham / zakaTasamamathaiNasyottamAGgena tulyam / maNigRhazaracakranAbhizAlopamaM bhaM, zayanasadRzamanyaccAtra paryakarUpam // hastAkAranibhaM ca mauktikanibhaM cAnyat pravAlopamam, dhiSNyaM toraNAvatsthitaM maNinibhaM satkuNDalAbhaM param / krudhyatkesarivikrameNa sadRzaM zayyAsamAnaM param, cAnyaddantivilAsavasthitamata: zRMgATakavyakti ca // trivikramAbhaM ca mRdaGgarUpaM, vRttaM tato'nyadyamaladdhayAbham / paryaMGkarUpaM murajAnukAramityevamazvAdibhacakrarUpam // ityAkRtiH // 11 // saptaSaSTilavaiH saptaviMzatyAbhyadhikAnyatha / yogo navamuhUrttAni, zazinAbhijito mataH // jyeSTAzleSAbharaNyAA , svAtizca zatatArikA / muhUrtAni paJcadaza, yoga eSAM sudhAMzunA // 624 // uttarAtritayaM brAhmI, vizAkhA ca punarvasU / paJcacatvAriMzadeSAM, muhUrtAn yoga indunA // 625 // paJcadazAnAM zeSANAmuDUnAM zazinA saha / yogastriMzanmuhUrtAnItyevamAhurjinezvarAH // 626 // prayojanaM tveSAm / mRte sAdhau paJcadazamuhUrta naiva putrakaH / ekaH triMzanmuhUttaistu kSepyaH zeSaistu bhairubhau // etAnyardhasArdhasamakSetrANyAhuryathAkramam / athaiSAM raviNA yogo, yAvatkAlaM taducyate // 627 // muhUttairekaviMzatyADhyAni rAtriMdivAni SaT / ardhakSetrANAmuDUnAM, yogo vivasvatA saha // 628 // sArdhakSetrANAM tu bhAnAM, yogo vivasvatA saha / tribhirmuhUttairyuktAni, rAtriMdivAni viMzatiH // 629 // samakSetrANAmuDUnAmahorAtrAMstrayodaza / muhUttaizca dvAdazabhiradhikAn ravisaMgatiH // 630 // rAtriMdivAni catvAri, SaNmuhUrttAdhikAni ca / nakSatrAbhijit cAraM, caratyuSNarucA saha // 631 // atrAyamAmnAyaH / saptaSaSTayudbhavAnaMzAnahorAtrasya yAvataH / yannakSatraM caratyatra, rajanIpatinA saha // 632 // tannakSatraM tAvato'horAtrasya paJcamAn lavAn / bhAnunA caratItyatra, dRSTAnto'pyucyate yathA // 633 // saptaSaSTilavAnekaviMzatiM zazinA saha / caratyabhijidaNa, tAvataH paJcamAn lavAn // 634 // ahorAtrasyeti zeSaH // athaikaviMzatiH paJcabhaktA dinacatuSTayam / dadyAdekozakaH zeSastriMzatA sa nihanyate // 635 // jAtA triMzat arthatasyAH, paJcabhirbhajane sati / SaNmuhUrtA: karaM prAptA, evaM sarvatra bhAvanA // 636 // tathAhuH / "jaM rikkhaM jAvaie, vaccai caMdeNa bhAgasattaThThI / taM paNabhAge rAiMdiyassa sureNa tAvaie" // saptaSaSTistadardhaM ca, catustriMzaM tathA zatam / samAddhasArdhakSetreSu, saptaSaSTilavAH kramAt // 637 // iti sUryenduyogAddhAmAnam // 12 // Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 RkSeSu yeSu mAsAnAM, prAyaH parisamAptayaH / tAni mAsasamAkhyAni syuH RkSANi kulAkhyayA // 638 // prAyograhaNatazcAtra, kadApyupakuloDubhiH / samAptirjAyate mAsAM bhaiH kulopakulairapi // 639 // kuloDubhyo'dhastanAni, bhavantyupakulAnyatha / syuH kulopakulAkhyAni, tebhyo'pyadhastanAni ca // 640 // tAni caivamAhuH / kulabhAnyazvinI puSyo, maghA mUlottarAtrayam / dvidaivataM mRgazcitrAkRttikAvAsavAni ca // 641 // upakulyAni bharaNI brAhmaM pUrvAtrayaM karaH / aindramAdityamazleSA, vAyavyaM pauSNavaiSNave / kulopakulabhAnyArdrAbhijinmaitrANi vAruNam // 642 // kulAdiprayojanaM tvidam / , pUrveSu jAtA dAtAraH, saMgrAme sthAyinAM jayaH / anyeSu tvanyasevArtA, yAyinAmasadAjayaH // 643 // iti kulAdyAkhyAnirUpaNam // 13 // dhaniSTAthottarAbhadrapadAzvinI ca kRttikAH / mArgaH puSyazcaiva maghA, uttarAphAlgunIti ca // 644 // citrA vizAkhA mUlaM, cottarASADhA yathAkramam / zrAvaNAdimAsarAkAH, prAyaH samApayanti yat // 645 // tata eva pUrNimAnAM, dvAdazAnAmapi kramAt / eSAmuDUnAM nAmnA syu: rnAmadheyAni tadyathA // 646 // zrAviSThI ca proSThapadI, tathaivAzvayujItyapi / kArttikI mArgazIrSI ca, pauSI mAghI ca phAlgunI // 647 // caitrI ca vaizAkhI jyeSThI, maulItyAkhyA tathA parA / ASADhItyanvitA etAH sadArUDhAzca karhicit // 648 // zraviSThA syAddhaniSTheti, tayenduyuktayAnvitA / zrAviSThI paurNamAsI syAdevamanyA api sphuTam / / 649 / / yadA copakulAkhyAni, samApayanti pUrNimA: / pAzcAtyAni tadaitebhyaH, zravaNAdInyanukramAt / / 650 / / rAkAritvamAH samApyante, kulopakulabhairyadA / tadopakulapAzcAtyaiH, abhijitpramukhairiha / / 651 // yadyapyabhijitA kvApi, rAkApUrtiH na dRzyate / zrutiyogAttathApyetat, rAkApUrakamucyate // 652 // yasmin RkSepUrNimAsyAttataH paJcadaze'thavA / caturdaze'mAvAsyA syAt, gaNane prAtilomyata: / / 653 // tadyathA / mAghe kA maghopetA'mAvasyA ca savAsavA / savAsavAyAM rAkAyAM, zrAvaNeDamA maghAnvitA // 654 // evamanyatrApi bhAvyam / / ityamAvAsyApUrNimAyogakIrttanam // 14 // yadA yadA yairnakSatrairastaM yAtaiH samApyate / ahorAtraH tAni vakSye, nAmagrAhaM yathAkramam / / 655 / / tadA samApyate RkSaiH, rAtrirapyebhireva yat / ucyate rAtrinakSatrANyapyamUnyeva tadbudhaiH // 656 // samApayati tatrAdyAnahorAtrAMzcaturdaza / nabhomAsyuttarASADhA, saptaitAnyabhijit tadA / / 657 / / tataH zravaNamapyaSTAvekonatriMzadityamUH / dhaniSThA zrAvaNasyAntyamahorAtraM tato nayet // 658 // Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 311 662 // nayet dhaniSThAhorAtrAn, bhAdrasyAdyAMzcaturdaza / tataH zatabhiSak sapta, pUrvAbhadrapadASTa ca / / 659 / / sottarAntyamahorAtraM, saiveSasya caturdaza / tataH pauSNaM paJcadaza, caramaM caikamazvinI // 660 // azvinyeva kArttikasya, nayatyAdyAMzcaturdaza / ahorAtrAn paJcadaza, bharaNyekaM ca kRttikAH // 661 // samApayanti tA eva, sahasyAdyAMzcaturdaza / brAhmI paJcadazAntyaM ca mRgazIrSaM samApayet // pauSasyApi tadevAdyAnahorAtrAn samApayet / caturdaza tathA''rdrA'STau tataH sapta punarvasU // 663 // puSyo'syAntyamahorAtraM, mAghe'pyAdyAMzcaturdaza / samApayet paJcadazAzleSA tathAntimaM maghAH / / 664 // pUrayanti phAlgunasya, maghA AdyAMzcaturdaza / tataH paJcadaza pUrvAphAlgunI sottarAntimam // 665 // uttarAphAlgunI caitre, nayatyAdyAMzcaturdaza / tato hastaH paJcadaza, citrAhorAtramantimam // 666 // ahorAtrAMstatazcitrA, nayeccaturdazAdimAn / vaizAkhasya paJcadaza, svAtirantyaM vizAkhikA // 667 // samApayatyatha jyeSThe, vizAkhAdyAMzcaturdaza / saptAnurAdhA jyeSThASTau, mUlaH paryantavarttinam // 668 // mUlaH samApayatyAdyAnASADhasya caturdaza / pUrvASADhA paJcadazottarASADhAntyavarttinam // / 669 / / saMgrahazcAtra / "sattaThTha abhisavaNe, taha sayabhisae ya pubbabhaddavae / addA puNNabbasUe, rAhA jeThA ya aNukramaso // pannassadiNe sesA, rattivirAmaM kuNaMti NakkhattA / uttarasADhA AsADhacarimadivasA gaNijjaMti" // prayojanaM tveSAm / yathA nabhazcaturbhAgamArUDhe'rke pratIyate / prathamA paurUSI madhyamahazca vyomamadhyage / / 670 / / caturbhAgAvazeSaM ca, nabhaH prApte'ntyapaurUSI / jJAyante rajanIyAmA, apyebhiruDubhistathA // 671 // tathAhuruttarAdhyayane / "jaM Nei jayA rattiM, NakkhattaM taM miNaha cauppabhAge / saMpatte viramejjA sajjJAo paosakAlaMmi / tammeva ya Nakhkhatte, gayaNa caubbhAgasAvasesaMmi / verattiyaMpi kAlaM, paDilehittA muNI kuNai // [ adhyayana - 26, gAthA 19-20 ] granthAntare ca / daha teraha solahame, visamei sUriyAo NakkhattA / matthayagayaMmi NeyaM, syaNI jA bhANaparimANam" // zItakAle ca dinAdhikamAnAyAM rAtrau sUryabhAt ekAdazacaturdazasaptadazaikaviMzatitamairnakSatrairnabhomadhyaM prAptairyathAkramaM prathamAdipraharAntaH syAditi saMpradAyaH // loke ca / "ravirikhAo gaNiyaM, sirarikhaM jAva sattaparihINam / sesaM duguNaM kiccA, tIyA rAI phuDA havai" // ityAdi bahudhA // ityahorAtrasamApakanakSatrakIrtanam // 15 // samAptaM cedaM nakSatraprakaraNam // Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 vikAlako'GgArakazca, lohitAGkaH zanaizcaraH / AdhunikaH prAdhunikaH, kaNa: kaNaka eva ca // 672 // navamaH kaNakaNakastathA kaNavitAnakaH / kaNasantAnakazcaiva, somaH sahita eva ca // 673 // azvasenaH tathA kAryopaga: karburako'pi ca / tathA'jakarako dundubhakaH zaGkhAbhidhaH paraH // 674 // zaGkhanAbhastathA zaGkhavarNAbha: kaMsa eva ca / kaMsanAbhastathA kaMsavarNAbho nIla eva ca // 675 // nIlAvabhAso rUpyI ca, rUpyAvabhAsabhasmakau / bhasmarAzitilatilapuSpavarNadakAbhidhAH // 676 // dakavarNastathA kAyo'vaMdhya indrAgnireva ca / dhUmaketuH hariH piGgalako buddhastathaiva ca // 677 // zukro bRhaspatI rAhagastimANavakAstathA / kAmasparzazca dhurakaH, pramukho vikaTo'pi ca // 678 // visandhikalpaH prakalpaH, syurjaTAlAruNAgnayaH / SaTpaJcAzattama: kAlo, mahAkAlastata: para: // 679 // svastika: sauvastikazca, vardhamAna: pralambakaH / nityAloko nityodyotaH, svyNprbho'vbhaaskH|| 680 // zreyaskarastathA kSemakara AbhaGkaro'pi ca / prabhaGkaro'rajAzcaiva, virajAnAma kIrtitaH // 681 // azoko vItazokaca, vimalAkhyo vitaptakaH / vivastrazca vizAlazca, zAla: suvrata eva ca // 682 // anivRttizcaikajaTI, dvijaTI karikaH kara: / rAjArgala: puSpaketuH, bhAvaketuriti grahAH // 683 // grahAstu sarva vakrAticArAdigatibhAvata: / gatAvaniyatAstena, naiteSAM prAktanaiH kRtA // 684 // gatiprarUpaNA nApi, maNDalAnAM prarUpaNA / lokAttu keSAJcitkiJcidgatyAdi zrUyate'pi hi // 685 // meroH pradakSiNAvarta, bhramantyete'pi maNDalaiH / sadAnavasthitaireva, divAkarazazAGkavat // 686 // nApi cakre tArakANAM, maNDalAdinirUpaNam / avasthAyimaNDalatvAccandrAdyayogacintanAt // 687 // tathoktaM jIvAbhigamasUtre / "NakhattatAragANaM, avaThThiyA maMDalA muNeyavA / tevi ya payAhiNAvattameva meruM aNupariti" // ___ evaM ravIndugrahaRkSatArAcArasvarUpaM kimapi nyagAdi / zeSaM vizeSaM tu yathopayogaM, jyotiSkacakrAvasare'bhidhAsye // 688 // vizvAzcaryadakIrtikIrtivijayazrIvAcakendrAntiSa-drAjazrItanayo'taniSTa vinaya: zrItejapAlAtmajaH / kAvyaM yatkila tatra nizcitajagattatvapradIpopame / so nirgalitArthasArthasubhago viMzaH samApta: sukham // 689 // iti zrI lokaprakAze viMzatitamaH sargaH samAptaH / Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 313 athaikaviMzatitamaH sargaH athAsya jambUddhIpasya, parikSepakamambudhim / kIrtayAmi kIrtiguruprasAdaprathitodyamaH // 1 // tasthuSo bhogina ivAveSTyainaM dIpazevadhim / kSArodakatvAdasyAbdhelavaNoda iti prathA // 2 // cakravAlatayA caiSa, vistIrNo lakSayorddhayam / yojanAnAM parikSepaparimANamathocyate // 3 // ekAzItisahasrADhyA, lakSAH paJcadazAtha ca / zatamekonacatvAriMzatA''DhyaM kiJcidUnayA // 4 // eSo'sya bAhyaparidhirdhAtakIkhaNDasannidhau / jambUddhIpasya paridhiryaH sa evAntara: punaH // 5 // pUrvapUrvadIpavAddhiparikSepA hi ye'ntimAH / ta evANyAyapAthodhidIpeSvabhyantarA matAH // 6 // abhyantarabAhyaparikSepayoge'ddhite sati / parikSepA madhyamAH syurvinA''dyaM dIpavAdiSu // 7 // lakSA navASTacatvAriMzatsahasrANi SaTzatI / tryazItizca madhyamo'yaM, paridhilavaNodadhau // 8 // pravezamArgarUpo yastaTAkAdijalAzraye / bhUpradeza: kramAnnIcaH, so'tra gotIrthamucyate // 9 // gotIrthaM tacca lavaNAmbudhAvubhayato'pi hi / pratyekaM paJcanavatiM, sahasrAna yAvadAhitam // 10 // jambUddhIpevedikAnte'GgalAsaMkhyAMzasaMmitam / gotIrthaM dhAtakIkhaNDavedikAnte'pi tAdRzam // 11 // tatazcaabdhAvubhayato yAvadgamyate'zAGgalAdikam / bhakte tasmin paJcanavatyA''ptaM yattanmitoNDatA // 12 // yathA paJcanavatyAMzairatikrAntaiH payonidhau / bhuvoM'zo hIyate paJcanavatyA'GgalamaGgalaiH // 13 // yojanaizca paJcanavatyaikaM yojanamapyatha / zataiH paJcanavatyA ca, yojanAnAM zataM haset // 14 // evaM ca paJcanavatisahasrAnte samakSiteH / nimnatobhayato'pyatra, jAtA sahasrayojanA // 15 // tathAhuH- "jatthicchasi ubvehaM, ogAhittANa lavaNasalilassa / paMcANauvibhatte, jaM laddhaM so u uvveho // tatazcadvayorgotIrthayormadhye, sahasrayojanonmitaH / syAdudvedhaH sahasrANi, daza yAvatsamo'bhitaH // 16 // jambUdIpavedikAnte'GgalAsaGkhyAMzasaMmitam / salilaM dhAtakIkhaNDavedikAnte'pi tAdRzam // 17 // tata: paJcanavatyAMzairvarddhante SoDazAMzakAH / aGgalaiH paJcanavatyA, varddhante SoDazAGgulI // 18 // atrAyamAmnAya:dhAtakIkhaNDato jambUddhIpato vA payonidhau / jijJAsyate jalocchrAyo, yAvatsvaMzAGgalAdiSu // 19 // paJconazatabhakteSu, satsu teSu yadApyate / tat SoDazaguNaM yAvattAvAMstatra jalocchrayaH // 20 // Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 yathA'tra paJcanavateojanAnAmatikrame / vibhajyante yojanAni, paJconena zatena vai // 21 // ekaM yojanamAptaM yattatSoDazabhirAhatam / yojanAni SoDazaivaM, jJAtastatra jalocchrayaH // 22 // tathAhuH kSamAzramaNamizrA:- [bRhatkSetrasamAsa adhi. 2. zlo. 86] "jatthicchasi ussehaM, ogAhittANa lavaNasalilassa / paMcANauivibhatte, solasaguNie gaNiyamAhu" // etacca dhAtakIkhaNDajambUddhIpAntyabhUmitaH / dattvA davarikAM madhye, zikhoparitalasya vai // 23 // apAntarAle ca kimapyAkAzaM yat jalojjhitam / tat sarvaM karNagatyaitatsaMbandhIti jalai tam // 24 // vivakSitvA mAnamuktaM, jalocchrayasya nizcitam / merorekAdazabhAgaparihANirivAgame // 25 // tathAhuH-zrImalayagiripAdA:-"iha SoDazasahasrapramANAyAH zikhAyAH zirasi ubhayozca vedikAntayormUle davarikAyAM dattAyAM yadapAntarAle kimapi jalarahitamAkAzaM tadapi karNagatyA tadAbhAvyamiti sajalaM vivakSitvA vivakSitamucyamAnamuccatvaparimANamavaseyaM, yathAmandaraparvatasyaikAdaza bhAgaparihANi" riti / vastutaH punarubhayAIpayorvedikAntataH / pradezavRddhayobhayato, varddhate'mbu kramAttathA // 26 // yathA'smin paJcanavatisahasrAnte bhavejjalam / yojanAnAM sapta zatAnyucchritaM samabhUtalAt // 27 // yojanAnAM sahasraM coddhedho'tra samabhUtalAt / evaM saptadaza zatAnyu dho'tra payonidheH // 28 // tataH pare madhyabhAge, sahasradazakAtate / jalocchrayo yojanAnAM, syAtsahasrANi SoDaza // 29 // sahasramatrApyuddhedha, ucchrayoddhedhatastata: / yojanAnAM saptadaza, sahasrANyudakoccayaH // 30 // evaM jaghanyocchrayo'syAGgalAsaGghayAMzasaMmita: / utkarSato yojanAnAM, sahasrANi ca SoDaza // 31 // madhyamastUcchrayo vAcyo, yathoktAmnAyato'mbudheH / tatra tatra vinizcitya, jalocchrayamenakadhA // 32 // athAsya lavaNAmbhodhergaNitaM pratarAtmakam / ghanAtmakaM ca nirNatuM, yathA''gamamupakrame // 33 // lavaNAmbudhivistArAtsahasrANi daza sphuTam / zoghayitvA zeSamarnIkRtaM dazasahasrayuk // 34 // jAtaM paJcasahasrADhyaM, lakSamekamidaM punaH / asmin prakaraNe koTirityevaM paribhASitam // 35 // athaivaMrUpayA koTyA, gaNayellavaNAmbudheH / madhyamaM parighermAnaM, syAdevaM pratarAtmakam // 36 // taccedaMsahasrA nava koTInAM, tathA nava zatAnyapi / ekaSaSTiH koTayazcaH, lakSAH saptadazopari // 37 // sahasrANi paJcadaza, yojanAnAmidaM jinaiH / prataraM lavaNe proktaM, sarvakSetraphalAtmakam // 38 // madhyabhAge saptadaza, sahasrANi yadIritam / jalamAnaM tadanena, pratareNAhataM ghanam // 39 // koTya: SoDaza koTInAM, lakSAstrinavatistathA / ekonacatvAriMzacca, sahasrANi tataH param // 40 // Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 315 sapaJcadazakoTIni, nava koTIzatAnyatha / paripUrNA yojanAnAM, lakSAH paJcAzadeva ca // 41 // etAvad ghanagaNitaM kathitaM lavaNArNave / vilasatkevalAlokavilokitajagattrayaiH // 42 // nanvetAvad ghanamiha, kathamutpadyate ? yataH / na sarvatra saptadaza sahasrANi jalocchrayaH // 43 // kiMtu madhyabhAga eva, sahasradazakAvadhi / atrocyate satyametattattvamAkarNyatAM param // 44 // abdheH zikhAyA upari, dvayozca vedikAntayoH / dattAyAM davarikAyAmRjjyAmekAntataH kila // 45 // antarAle yadAkAzaM, sthitamambudhivarjitam / tatsarvametadAbhAvyamityambudhitayA'khilam // 46 // vivakSitvA mAnametannirUpitaM ghanAtmakam / etadvivakSAhetustu, gamyaH kevalazAlinAm // 47 // tathAhurduSSamA dhvAntanirmagnAgamadIpakAH / vizeSaNavatIgranthe, jinabhadra gaNIzvarAH // 48 // "eyaM ubhayaveiyaMtAo solasasahassussehassa kannagaIe jaM lavaNasamuddAbhavyaM jalasunnaMpi vittaM tassa gaNiyaM, jahA maMdarassa pavvayassa ekkArasabhAgahANI kaNNagaie AgAsassavi tadAbhavvaMti kAUNa bhaNiyA tahA lavaNasamuddassavi." mukhaizcaturmukha iva, dvAraizcaturbhireSa ca / jagatyA'' liGgito bhAti, sthitairdikSu catasRSu // 49 // pUrvasyAM vijayadvAraM; zItodAyA: kilopari / dhAtakIkhaNDapUrvArddhAddhizaMtyA lavaNAmbudhau // 50 // dvArANi vaijayantAdInyapyevaM dakSiNAdiSu / santyasya dikSu tisRSu, jambUdIpa iva kramAt // 51 // vijayAdyAzca catvAro, dvArAdhiSThAyakAH surAH / jJeyAH prAguktavijayasadRkSAH sakalAtmanA // 52 // eteSAM rAjadhAnyo'pi smRtAH sarvAtmanA samAH / rAjadhAnyA vijayayA, prAkprapaJcitarUpayA // 53 // etAH kiMtu svasvadizi, kSArodakabhayAdiva / asaGkhyadvIpapAthodhInatItya parataH sthitAH // 54 // nAmnaiva lavaNAmbhodhau, rucirekSurasodake / yojanAnAM sahasrANi, vagAhya dvAdaza sthitAH // 55 // sahasrAH paJcanavatistisro lakSAH zatadvayam / azItiyuk yojanAnAM, krozo dvArAmihAntaram // 56 // dvArANAM parimANaM ca, niHzeSaracanAJcitam / jambUdvIpadvAragatamanu saMghIyatAmiha / / 57 / / athAsminnambudhau velA, varddhate hIyate ca yat / tatrAdikAraNIbhUtAn, pAtAlakalazAn bruve // 58 // sahasrAn paJcanavatiM, vagAhya lavaNAmbudhau / yojanAnAM sa ekaiko, merordikSu catasRSu // 59 // evaM ca pAtAlakumbhAzcatvAro, mahAliJjarasaMsthitAH / vairaM smRtvA'bdhinA grastA, agastyasyeva pUrvajAH // 60 // vaDavAmukhanAmA prAgapAkkeyUpasaMjJitaH / pratIcyAM yUpanAmAyamudIcyAmIzvarAbhidhaH // 61 // dAkSiNAtyakalazasya bRhatkSetrasamAsavRttau keyUpa iti nAma, pravacanasAroddhAravRttau keyUra iti, 1 samavAyAGgavRttau sthAnAGgavRttau ca ketuka iti // 1. keUe iti dezyazabdena trayANAmapyavagamanasya nAsaMbhavaH / Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 kAlo mahAkAlanAmA, velambazca prabhaJjanaH / kramAdadhIzvarA eSAM, palyAyuSo maharddhikAH // 12 // samantato vajramayAtmanAmeSAM nirUpitA: / bAhalyataSThikkarikAH, sahasrayojanonmitAH // 63 // yojanAnAM sahasrANi, daza mUle mukhe'pi ca / vistIrNA madhyabhAge ca, lakSayojanasaMmitA: // 64 // ekaprAdezikyA zreNyA, mUlAdvivarddhamAnAH syuH / madhyAvadhi vakrAvadhi, tatastathA hIyamAnAzca // 65 // iti pravacanasAroddhAravRttau, parametattadopapadyate yadyeSAM madhyadeze daza yojanasahasrANi yAvat lakSayojanaviSkambhatA syAd, yataH pradezavRddhyA UrdhvaM paJcacatvAriMzadyojanasahanAtikrama eva ubhayato mUlaviSkambhAdhikAyAM paJcacatvAriMzatsahasrarUpAyAM viSkambhavRddhau satyAM yathoktolakSayojanarUpo viSkambha: saMpadyate, evaM hAnirapi, sA tveSAM madhye daza yojanasahasrANi yAvallakSayojanaviSkambhatA kyApyuktA na dRzyate, tadatra tattvaM bahuzrutA vidanti / yojanAnAM lakSamekamavagADhA bhuvo'ntare / ratnaprabhAmUlabhAgaM, draSTumutkaNThitA iva // 66 // lakSaddhayaM yojanAnAM, sahasrAH saptaviMzatiH / saptatyADhyaM zatamekaM, traya: krozAstathopari // 67 // etatpAtAlakalazamukhAnAmantaraM mithaH / etanmUlavibhAgAnAmapyetAvadihAntaram // 68 // upapattizcAtra-eSAM caturNAM vadanavistAraparivarjite / payodhimadhyaparidhau, caturbhakte mukhAntaram // 69 // tathA'bdhimadhyaparidhereteSAM madhyavistRtau / zodhitAyAM caturbhakta, zeSe syAjjaTharAntaram // 7 // yojanAnAM lakSamekaM, saptatriMzatsahasrayuk / saptatyADhyaM zataM krozAstrayastadidamIritam // 71 // kalpyante'zAstrayo'mISAM, sa caikaikaH pramANata: / trayastriMzatsahasrANi, trayastriMzaM zatatrayam // 72 // yojanAnAM yojanasya, tRtIyAMzena saMyutam / adhastane tRtIyAMze, tatra vAyurvijRmbhate // 73 // madhyame ca tRtIyAMze, vAyurvAri ca tiSThataH / tRtIye ca tRtIyAMze, varttate kevalaM jalam // 74 // anye'pi laghupAtAlakalazA lavaNAmbudhau / santi teSAmantareSu, kSudrAliJjarasaMsthitAH // 75 // tathoktaM jIvAbhigamavRttau-"teSAM pAtAlakalazAnAmantareSu tatra tatra deze yAvat kSudrAliJjarasaMsthAnAH kSullA: pAtAlakalazA prajJaptA" iti, atrAyaM saMpradAya:jambUdIpavedikAntAdatItya lavaNAmbudhau / sahasrAn paJcanavatiM, tatrAyaM paridhiH kila // 76 // sallakSadvayanavatisahasravistRterbhavet / nava lakSAH saptadaza, sahasrANi ca SaTzatI // 77 // ayaM bhAvaH, paJcanavatiH sahasrAH samudrasaMbandhina ekapAce, tAvanta eva dvitIyapArcha, madhye caikaM lakSaM jambUdvIpasaMbandhi, evaM dvilakSanavatisahasraviSkambhakSetrasya paridhirnava lakSAH saptadaza sahasrAH SaTzatItyevaMrUpo bhavatIti // 2. pradezo'tra vivakSito bhAgaH, ekasmin pradeze jalAvagAhAbhAvAt, taddhau ca samapramANAvirodhAt, pratyaMzameva vRddhiratretyarthakametat / Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 317 catvAriMzatsahasrAtmA, zodhyate mukhavistRtiH / mahApAtAlakumbhAnAmasmAdrAzestata: sthitam // 78 // aSTau lakSA: SaSTyadhikAH, sahasrA: saptasaptatiH / bhAge caturbhireteSAM, labdhaM tatrAntaraM bhavet // 79 // lakSadvayaM sahasrANAmekonaviMzatistathA / sapaJcaSaSTidizatI, kumbhAnAM mahatAM pRthak // 80 // caturbhupyantareSveSu, paGktayo nava nava sthitA: / laghupAtAlakumbhAnAmAdyapaGktau ca te smRtAH // 81 // pratyekaM dve zate paJcadazottare kilAntaram / pUrvoktaM gurukumbhAnAmevamebhizca pUryate // 82 // ekai kasyodaravyAsaH, sahasrayojanAtmakaH / tataH zatadvayaM paJcadazasahasratADitam // 83 // sahanaiH paJcadazabhiryuktaM lakSadvayaM bhavet / laghukumbhairiyadruddhamekai kasyAntarasya vai // 84 / / zeSaM sahasrAzcatvAro, dvizatI paJcaSaSTiyuk / ruddhaM kathaJcittatprauDhakumbhAntaramitho'ntaraiH // 85 // paridhervarddhamAnatvAtpaGktau paGktau yathottaram / ekaikakalazasyApi, vRddhirvAcyA vacasvibhiH // 86 // tata: paGktau dvitIyasyAM, dve zate SoDazottare / paGktau navamyAmevaM syustrayoviMzaM zatadvayam // 87 // ekasaptatyupetAni, zatAnyekonaviMzatiH / ekai kasminnantare syurlaghavaH sarvasaGgyayA // 88 // caturNAmantarANAM ca, militA: sarvasaGkhyayA / sphuraccaturazItIni, syuH zatAnyaSTasaptatiH // 89 // ___ ayaM ca saMpradAyo 'vIraM jayasehare' tyAdikSetrasamAsavRtyabhiprAyeNa, bRhatkSetrasamAsavRtau jIvAbhigamavRttyAdau tvayaM na dRzyate / laghupAtAlakalazA, amI sarve'pyadhiSTitAH / sadA maharddhikairdevaiH, palyopamArddhajIvibhiH // 90 // __ ayaM kSetrasamAsavRttyAdyabhiprAyaH, jIvAbhigamasUtravRttau ca arddhapalyopamasthitikAbhirdevatAbhiH parigRhItA ityuktaM / zatayojanavistIrNA, ete mUle mukhe'pi ca / madhya sahasraM vistIrNAH, sahasaM 1modare sthitA: // 91 // dazayojanabAhalyavajrakuDyamanoramAH / vAyuvAyUdakAmbhobhiH, pUrNatryaMzatrayAH kramAt // 12 // sayojanatRtIyAMzaM, trayastriMzaM zatatrayam / tRtIyo bhAgA ekaika, eSAM niSTar3ito budhaiH // 93 // laghavo'pi mahAnto'pi, yAvanmagnA bhuvontare / uttuGgAstAvadeva syurbhUmItalasamAnanAH // 94 // eSAM pAtAlakumbhAnAM, laghIyasAM mahIyasAm / madhyame'dhastane caivaM, tryaMze jagatsvabhAvata: // 95 // samakAlaM mahAvAtAH, saMmUrcchanti sahasrazaH / kSubhitaistaizcoparisthaM, bahirnissAryate jalam // 96 // tena nissAryamANena, jalena kSubhito'mbudhiH / velayA vyAkulAtmA syAdudramanniva vAtakI // 97 // jagatsvAbhAvyata eva, zAnteSu teSu vAyuSu / puna: pAtAlakumbhAnAM, jalaM svasthAnamAzrayet // 98 // jaleSu teSu svasthAnaM, prApteSu susthitodakaH / svAsthyamApadyate'mbhodhirvAtakIva kRtauSadhaH // 99 // mUrcchanti dirahorAtre, vAtA: svasthIbhavanti ca / tato dviH pratyahorAtraM, varddhate hIyate'mbudhiH // 100 // Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 tathAha jIvAbhigama: -- "lavaNe NaM bhaMte ! samudde tIsAe muhuttANaM kakhutto aIregaM vaDDhaD vA hAyai vA ?, go0 ! dukkhutto airegaM vaDDhaD vA hAyai vA." rAkAdarzAditithiSu, cAtirekeNa te'nilAH / kSobhaM prayAnti mUrcchanti, tathA jagatsvabhAvataH // 101 // tatazca pUrNimA'mAditithiSvatitamAmayam / velayA varddhate vArddhirdazamyAdiSu no tathA // 102 // lokaprathAnusAreNa tvevamavocaM-- " yathA yathendornijanandanasya, kAlakramaprAptakalAkalasya / AzliSyate'bdhirmRdubhiH karAgraistathA tathodvelamupaiti vRddhim // 103 // darze tvapazyannatidarzanIyaM, nijAGgajaM zItakaraM payodhiH / vivRddhavelAvalayacchalena, duHkhAgnitapto bhuvi loluThIti" // 104 // " yojanAnAmubhayato, vimucya lavaNAmbudhau / sahasrAn paJcanavatiM, madhyadeze zikhaidhate // 105 // yojAnAnAM sahasrANi dazeyaM pRthulA'bhitaH / cakAsti valayAkArA, jalabhittiriva sthirA // 106 // sahasrANi SoDazoccA, samabhUmisamodakAt / yojanAnAM sahasraM ca, tatroddhedhena vAridhiH // 107 // zikhAmiSAddadhadyogapaTTaM yogIva vAridhiH / dhyAyatIva parabrahmA, janmajADyopazAntaye // 108 // subhagakaraNIM yaddhA, hArihAralatAmimAm / zyAmo'pi subhagatvecchurdadhau vAddhiH zikhAmiSAt // 109 // jambaddhIpopAzrayasthAn, munInuta ninaMsiSuH / kRtottarAsaGgasaGgaH, zikhAvalayakaitavAt // 110 // pUrNakukSi bhRzaM ratnairunmadiSNutayA'thavA / paTTabaddhodara iva, vidyAdRptakuvAdivat // 111 // bhAti bhUyo'bdhibhUpAlavRto daivatasevitaH / zikhAmiSAptamukuTo, dadhaddhA vArddhicakritAm // 112 // pAtAlakumbhasaMmUrcchadvAyuvikSobhayogataH / uparyasyAH zikhAyAzca dezonamarddhayojanam // 113 // dvau vArau pratyahorAtramudakaM varddhatetarAm / tatprazAntau zAmyati ca bhavedveleyamUrddhagA // 114 // tAM ca velAmucchalantIM, davavyagrakarAH surAH / zamayanti sadA nAgakumArA jagataH sthiteH // 115 // tatra jambUdvIpadizi, zikhAvelAM prasRtvarIm / dvicatvAriMzatsahasrA, dharanti nAganAkinaH // 116 // dhAtakIkhaNDadizi ca prasarpantImimAM kila / nivArayanti nAgAnAM sahasrANi dvisaptatiH // 117 // dezonaM yojanArddhaM yaddharddhate'mbu zikhopari / SaSTirnAgasahasrANi satataM vArayanti tat // 118 // lakSamekaM sahasrANi catuHsaptatireva ca / velandharA nAgadevA, bhavanti sarvasaMkhyayA / / 119 / / eSAmupakrameNaiva, niruddhA nAvatiSThate / veleyaM capalA'tIva maheleva rasAkulA / / 120 / / kiMtu dvIpasthasaMghArhaddevacakryAdiyugminAm / puNyAjjagatsvabhAvAcca, maryAdAM na jahAti sA // 121 // idaM jIvAbhigamasUtravRttyabhiprAyeNa, paJcamAGge tadvRttau ca - "jayA NaM dIviccayA IsiM No NaM Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 319 tayA sAmuddayA IsiM, jayA NaM sAmuddayA IsiM No NaM tayA dIviccayA IsiM ?. go0 ! tesiM NaM vAyANaM annamannavivaccAseNaM lavaNasamudde velaM nAtikkamai," "anyo'nyavyatyAsena" yadaike ISat purovAtAdivizeSaNA vAnti tadetare na tathAvidhA vAntItyarthaH / velaM nAikkamaitti tathAvidhavAyudravyasAmarthyAbelAyAstathAsvabhAvatvAcce" tyuktaM, atra IsiM purovAtAdini vizeSaNAni tvevaM-'IsiM purovAyatti manAk satrehavAtA: 'pacchA vAya'tti pathyA vanaspatyAdihitA vAyavaH 'maMdA vAya'tti mandAH-zanaiH zanaiH saMcAriNaH amahAvAtA ityartha: 'mahAvAya'tti uddaNDA vAtA:, analpA ityarthaH / velandharANAmeteSAM, bhavantyAvAsaparvatAH / asminnevAmbudhau pUrvAdiSu dikSu catasRSu // 122 // tathAhijambUddhIpavedikAntAtpUrvasyAM dizI vAridhau / gostUpa: parvato bhAti, velandharasurAzrayaH // 123 // nAnAjalAzayodbhUtaiH, zatapatrAdibhiryataH / gostUpAkRtibhI ramyo, gostUpo'yaM giristataH // 124 // jalaM yadbhAsayatyaSTayojanIM parito'zubhiH / tato nAmnodakabhAso'pAcyAM velandharAcalaH // 125 // pazcimAyAM zaGkhanAmA, nagaH so'pyanvitAbhidhaH / zaGkhAbhaiH zatapatrAdyairjalAzrayodbhavairlasan // 126 // uttarasyAM dizi velandharAvAsadharAdharaH / dakasImAbhidhaH zItAzItododakasImakRt // 127 // zItozItodayonadyoH, zrotAMsIha dharAdhare / pratighAtaM prApnuvanti, dakasImAbhidhastataH // 128 // evaM ca zItAzItode, pUrvapazcimayordizoH / pravizya vAridhau yAte, udIcyAmiti nizcayaH // 129 // gostUpe gostUpasuro, dakabhAsagirau zivaH / zaGkha zaGkho dakasImaparvate ca manaHzila: // 130 // sAmAnikasahasrANAM, caturNAM ca catasRNAm / paTTAbhiSiktadevInAM, tisRNAmapi parSadAm // 131 // sainyAnAM sainyanAthanAM, saptAnAmapyadhIzvarAH / AtmarakSisahasrazca, sevyA: SoDazabhiH sadA // 132 // svasvAvAsaparvatAnAmAdhipatyamamI sadA / pAlayanti pUrvajanmArjitapuNyAnusArataH // 133 // AjJApratIcchakA eSAM, santyetadanuyAyinaH / anuvelandharAsteSAM, vidikSvAvAsarpatAH // 134 // karkoTakAdriraizAnyAM, vidyutprabho'gnikoNake / kailAzo vAyavIyAyAM nairRtyAmaruNaprabhaH // 135 // karkoTaka: kaImakaH, kailAzazcAruNaprabhaH / eSAM caturNAmadrINAmIzA gostUpasazriyaH // 136 // yathAsvameSAmaSTAnAM, ramyA dikSu vidikSu ca / rAjadhAnyaH svasvanAmnA, parasmin lavaNArNave // 137 // asaGgyeyAn dIpavArTInatItya parata: sthite / yojanAnAM sahasrANi, vagAhya dvAdaza sthitAH // 138 // jambUdIpavedikAntAdaSTApi svasvadikSvamI / dvicatvAriMzatsahasrayojanAtikrame'drayaH // 139 // 1 vAtAnAM tathA vAte jagatsvabhAvavat dIpasthasaGghAdikAraNatAyAM kA hAniH, tatkRtazca velopagamAbhAva:, pratikUlavAtena vegena velAyA Agama: syAt zanairAgamastu dIpasthasaDyAdibhAvakRta eva, sakaleSTaprAptyaniSTasamAgamAbhAvasyAdRSTakRtatA / 2 pUrvato mahApravAhAgame prAsthitajalasyodagAdiSu syAdeva pravRttiH, tathA codakasImAbhidhAnasya sArthakatA / Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 suvarNAGkaratnarUpyasphaTikairghaTitAH kramAt / dizyAzcatvAro'pi zailAH sarve vidikSu ratnajAH // 140 // aSTApyamI yojanAnAM sahasraM saptabhiH zatai: / ekaviMzaiH samadhikamuttuGgatvena varNitAH // 141 // catuHzartI yojanAnAM, triMzAM krozAdhikAmamI / vasudhAntargatAH padmavedikAvanamaNDitAH // 142 // mUle sahasraM dvAviMzaM, sarve'pi vistRtA amI / trayoviMzAni madhye ca, zatAni sapta vistRtAH // 143 // yojanAnAM caturviMzAM, catuHzatImuparyamI / vistRtAH sarvato vyAsajJAnopAyo'tha tanyate // 144 // yojanAdiSu yAvatsUttIrNeSu zikharAgrataH / velandharaparvatAnAM viSkambho jJAtumiSyate // 145 // atikrAntayojanAdirUpaM taM rAzimaJjasA / aSTAnavatyA'bhyadhikairguNayeH paJcabhiH zataiH // 146 // jAtaM caiteSAM giriNAmucchrayeNa vibhAjaya / yallabdhaM taccatuviMzacatuH zatayutaM kuru / / 147 / / kRte caivaM tatra tatra, viSkambho'bhIpsitAspade / velandharAdriSu jJeyo dRSTAntaH zrUyatAmiha // 148 // SaSTIni zatAnyaSTa, dvau krozau ca ziro'grataH / atItya vyAsajijJAsA, cedidaM guNyate tadA // 149 // aSTAnavatyADhyapaJcazatyaivaM paJca lakSakAH / sahasrAH dviH sapta paJcazatI saikonasaptatiH // 150 // jAtAste ca hRtA: saptadazazatyaikaviMzayA / zatadvayIM navanavatyadhikAM dhruvamArpayat / / 151 / / tatazca sA caturviMzaiH zataizcaturbhiranvitAH / trayoviMzA saptazatI, jAteyaM tatra vistRtiH // 152 // madhyavyAso'yamevaiSAM sarvatraivaM vibhAvyatAm / syAdupAyAntarametanmadhyaviSkambhanizcaye // 153 // mUle zire ca viSkambhau, yau tadyoge'rddhite sati / sarvatra madhyaviSkambho, labhyo'tra bhAvyatAM svayam / / 154 / / eSAM velandharAdrINAM, mUlAMze paridhiM jinA: / jaguH zatAni dvAtriMzat, saha dvAtriMzatonayA / / 155 / / madhye saSaDazItIni, dvAviMzatiH zatAni ca / kiJcitsamatirekANi, parikSepo nirUpitaH // 156 // upari syAtparikSepaH, zatAnyeSAM trayodaza / kiJcidUnaikacatvAriMzatA yuktAni bhUbhRtAm // 157 // dvisaptatiH sahasrANi zatamekaM caturdazam / yojanAnAmaSTabhaktayojanasya lavAstrayaH / / 158 / / aSTAnAmetadeteSAM mUlabhAge mitho'ntaram / velandharasurAdrINAM pratyayazcAtra darzyate // 159 // mUlabhAge yadaiteSAmantaraM jJAtumiSyate / ekAdazA paJcazatyetadarddhagA tadanvitA // 160 // dvicatvAriMzatsahasrairvAddhigairekato yathA / kriyate parato'pyevamityetad dviguNIkuru // / 161 // paJcAzItiH sahasrANi, dvAviMzAnyabhavanniha / madhyasthajambUddhIpasya, lakSamekaM tu mIlyate // 162 // eteSAM paridhiH paJca, lakSA yojanasaGkhyayA / paJcAzItiH sahasrANi tathaikanavatiH parA // 163 // aSTAnAmapyathAdrINAM, vyAso'smAdapanIyate / SaTsaptatyADhyazatayuksahasrASTaka saMmitaH // 164 // apanIte'smiMzca pUrvarAzirIdRgvidhaH sthitaH / paJca lakSAH sahasrANi SaTsaptatistathopari / / 165 / / Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 321 nava paJcadazADhyAni, zatAnyeSAmathASTabhiH / bhAge hRte labhyate yattadadrINAM mitho'ntaram // 166 // eSAM samIpe'mbuvRddhirjambUddhIpadizi sphuTam / samabhUtalatulyAmbho'pekSayordhvaM payonidhau // 167 // navottaraM yojanAnAM, zatatrayaM tathopari / paJcacatvAriMzadaMzAH paJconazatabhAjitAH // 168 // nizcayaH punaretasya, trairAzikAtpratIyate / vyutpitsUnAM pramodAya, tadapyAtasya darzyate // 169 // yadi paJcasahasronalakSeNa varddhate jalam / yojanAnAM saptazatI, tadA tadarddhate kiyat // 170 // dvicatvAriMzatsahastrairiti rAzivayaM likhet / Adyantayostatra rAzyoH kAryaM zUnyApavarttanam // 171 // etayohi dvayo rAzyoH, sAjAtyAdapavartanam / ghaTate lAghavArthaM ca, kriyate gaNakairidam // 172 // madhyarAziH saptazatI, dvicatvAriMzadAtmanA / atyena rAzinA guNyastathA caivaMvidho bhavet // 173 // nUnaM sahasrANyekonatriMzatpUrNA catuHzatI / tata: paJcanavatyA'yaM, bhAjyaH prathamarAzinA // 174 / / bhAge hRte ca yallabdhaM, pAnIyaM tAvaducchritam / jambUddhIpadizyamISAM, samIpe tatpuroditam // 175 // jambUdIpasya dizyeSAM, girINAmantike punaH / gotIrthana dharodvedhaH, syAtsamo:vyapekSayA // 176 // dvicatvAriMzadadhikA, yojanAnAM catuHzatI / daza paJcanavatyaMzAstrairAzikAttu nizcayaH // 177 // nanu paJcasahasronalakSAnte yadi labhyate / bhuvo'vagAhaH sahasrastadA'sau labhyate kiyAn // 178 // dvicatvAriMzatsahasraparyanta iti likhyate / rAzivayaM kAryamAdyAntyayoH zUnyApavarttanam // 179 // madhyarAziH sahasrAtmA, dvicatvAriMzadAtmanA / hato'ntyena dvicatvAriMzatsahasrANi jajJire // 180 // Adyena paJcanavatilakSaNenAtha rAzinA / bhAge hRte labhyate'yamavagAho yathoditaH // 181 / / yo'yaM bhUmeravagAho, yazca prokto jalocchrayaH / etad dayaM parvatAnAmucchrayAdapanIyate // 182 // apanIte'vaziSTaM yattAvanmAtro jalopari / jambUdvIpadiSyamISAM, girINAmayamucchrayaH // 183 // yojanAnAM navazatI, saikonasaptatistathA / catvAriMzadyojanasya, paJconazatajA lavAH // 184 // atra cAsargasaMpUrti, yatra kvApyavizeSata: / vakSyante'zA amI sarve, paJconazatabhAjitAH // 185 // zikharAgrAdathaitAvaduttIrya yadi cintyate / atra pradeze viSkambho, jJeyo'mISAmayaM tadA // 186 // SaSTyADhyAni yojanAnAM, zatAni sapta copari / azItiyojanasyAMzAH, paJconazatasaMbhavA // 187 // tiryakSetreNeyatA ca, jalavRddhiravApyate / kiJcidUnASTapaJcAzadaMzADhyA paJcayojanI // 188 // jambUdIpadizi proktAt, parvatAnAM samucchrayAt / syAdasyAmapanItAyAM, zikhAdizi nagocchrayaH // 189 // sa cAyaMyojanAnAM navazatI, triSaSTyA'bhyadhikA kila / saptasaptatiraMzAca, tathA'tra syAjjalocchrayaH // 190 // Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 yojanAnAM paJcadazA:, zatAstrayo'STa cAMzakAH / catuHzatI ca paJcAzA, dazAMzAzca dharoNDatA // 191 // evaM velandharAvAsaparvatAnAM yathAmatiH / svarUpaM darzitaM kiJcijjIvAbhigamavarNitam // 192 // sumeruta: pazcimAyAM, jambUddhIpAntyabhUmitaH / sahasrAn dvAdazAtItya, lavaNAmbhonidhAviha // 193 // yojanAnAM sahasrANi, dvAdazAyatavistRtaH / zobhate gautamadvIpaH, sthAnaM susthitanAkinaH // 194 // saptatriMzatsahasrANi, yojanAnAM zatAni ca / navASTacatvAriMzAni, dIpe'smin paridhirbhavet // 195 // Dhe gavyUte jalAdUrdhvamucchrito'bdhizikhAdizi / ante'syAsminnambuvRddhistrairAzikAtpratIyate // 196 // tathAhi--sahasreSu dvAdazasu, dvIpo'yaM tAvadAtataH / caturviMzatirityevaM, sahasrA vAridhergatAH // 197 // tatazca-sahasrapaJcanavatiparyante yadi labhyate / jalavRddhiojanAnAM, zatAni sapta nizcitA // 198 // caturviMzatyA sahanaiH, kiyatIyaM tadApyate / rAzitraye'ntyAdyayozca, kAryaM zUnyApavarttanam // 199 // madhyarAziH saptazatI, guNito'ntyena rAzinA / caturviMzatirUpeNa, sahasrAH SoDazAbhavan // 200 // tatazca paJcanavatirUpeNAntyena rAzinA / vibhajyate tato labdhaM, SaTsaptatyadhikaM zatam // 201 // azItiH paJcanavatibhAgAzcaitAvatI kila / gautamadvIpaparyante, jalavRddhiH zikhAdizi // 202 // jambUddhIpadizyamuSya, rAzeraddhaM jalocchrayaH / yuktazcaiSa sahasrANAM, dvAdazAnAmatikrame // 203 // tata: pUrvoktasya rAzerddhaM yadidamAsthitam / aSTAzItiryojanAni, catvAriMzattathA lavAH // 204 // iyAn jambUddhIpadizi, dIpasyAsyocchyo jalAt / zikhAdiguditadIpocchrayaH krozaddhayAdhikaH // 205 // triMzatpaJcanavatyaMzAH, SaDviMzA zatayojanI / bhUnimnatA'smin paryante, dviguNA ca zikhAdizi // 206 // evaM camUlAducco dvIpadizi, caturdazaM zatadvayam / krozaddhayAdhikaM paJcanavatyaMzAzca saptatiH // 207 // catuHzatI yojanAnAmekonatriMzatA'dhikA / paJcacatvAriMzadaMzA, dvau krozau ca zikhAdizi // 208 // vanADhyayA padmavedyA, dvIpo'yaM zobhate'bhitaH / nIlaratnAliyugmuktAmaNDaleneva kuNDalam // 209 // dIpasya madhyabhAge'sya, ratnastambhazatAJcitam / bhaumeyamasti bhavanaM, krIDAvAsAbhidhaM zubham // 210 // dvASaSTiM yojanAnyetad, ddhau krozau ca samucchritam / yojanAnyekatriMzataM, krozAdhikAni vistRtam // 211 // etasyAvasathasyAntarbhUmibhAge manorame / madhyadeze mahatyekA, zobhate maNipIThikA // 212 // yojanAyAmaviSkambhA, yojanArddhaM ca medurA / uparyasyAH zayanIyaM, bhogyaM susthitanAkinaH // 213 // susthitaH susthitAbhikhyo, lavaNodadhinAyakaH / catuHsAmAnikasurasahasrArAdhitakramaH // 214 // parivArayujAM cArurucAM catasRNAM sadA / paTTAbhiSiktadevInAM, tisRNAmapi parSadAm // 215 // saptAnAM sainyasenAnyAmAtmarakSakanAkinAm / SoDazAnAM sahasrANAmanyeSAmapi bhUyasAm // 216 // Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 323 susthitAkhyarAjadhAnIvAstavyAnAM sudhAbhujAm / bhuGkte svAmyaM tatra bhUrisurArAdhitazAsanaH // 21 // ratnadIpAdipatayo, lavaNAmbhodhivAsinaH / devyo devAzca te sarve'pyasyaiva vazavartinaH // 218 // rAjadhAnI susthitasya, lavaNAdhipate: kila / pratIcyAM gautamadrIpAdasaGgyadIpavAridhIn // 219 // atItya tiryaganyasmillavaNAmbhonidhau bhavet / yojanAnAM sahAdazabhirvijayopamA // 220 // jambUddhIpavedikAntAt, pratIcyAmeva merutaH / yojanAnAM sahasrANi, dvAdazAtItya vAridhau // 221 // syuzcatvAro ravidhIpA, dau jambUdvIpacAriNoH / bhAnvojhai cArvAk zikhAyA, lavaNAmbudhicAriNoH // 222 // meroH prAcyAM dizi jambUdvIpasya vedikAntataH / syuryojanasahasrANAM, dvAdazAnAmanantaram // 223 // catvAro'tra zazidIpA, dvau jambUdIpacAriNoH / indrojhai cArvAk zikhAyA, lavaNodadhicAriNoH // 224 // tathaiva dhAtakIkhaNDavedikAntAdatikrame / syuryojanasahasrANAM, dvAdazAnAmihAmbudhau // 225 // jambUddhIpasthAyimeroH, pratIcyAM dizi nizcitam / aSTau dinakaradIpA, dIpA iva mahArucaH // 226 // bahiH zikhAyAzcaratojhai dIpAvarka yoddhayoH / SaT SaNNAM dhAtakIkhaNDAcInArddhaprakAzinAm // 227 // tathaiva dhAtakIkhaNDavedikAntAdanantaram / yojanAnAM sahasreSu, gateSu dvAdazasviha // 228 // prAcyAM jambUdvIpameroH, santyaSTau lavaNodadhau / zazidIpAstatra ca dau, zikhAyAzcaratorbahiH // 229 // SaDanye dhAtakIkhaNDAktinArddhapracAriNAm / SaNNAM himarucAmevamete sarve'pi saMkhyayA // 230 // syuzcaturviMzatizcandrasUryaddhIpA: sarve'pyamI / gautamadIpasadRzA, mAnatazca svarUpataH // 231 // jalocchrayAvagAhAdi, sarvaM tato'vizeSitam / gautamadIpavaddhAcyaM sarveSAmapi sarvathA // 232 // kiMtu tatrAsti bhaumeyameSu prAsAdazekharaH / vAcyaH pratyekamekaiko, bhaumeyasamamAnakaH // 233 // pratiprAsAdamekaikaM, siMhAsanamanuttaram / teSu candrAzca sUryAca, prabhutvamupabhuJjate // 234 // susthitAmaravatsevyAH, sAmAnikAdibhiH suraiH / varSalakSasahasrADhyapalyopamAyuSaH kramAt // 235 // eteSAM rAjadhAnyo'pi, svasvadikSu manoramA: / syuH susthitapurItulyAH, parasmillavaNArNave // 236 // ye tu santyantaradIpAH, SaTpaJcAzadihAmbudhau / nirUpitAste himavadgiriprakaraNe mayA // 237 // evamekAzItirasmin, dIpA lavaNavAridhau / velandharAcalAzcASTau, dRSTA dRSTAgamAbdhibhiH // 238 // mahApAtAlakalazAzcatvAro laghavazca te / sahasrAH saptacaturazItizcASTau zatAni ca // 239 // ratnadIpAdayo ye'nye, zrUyante'mbhonidhAviha / dvIpAste pratipattavyAH, prAptarUpairyathAgamam // 240 // sudhAMzavo'smiMzcatvArazcatvAro'zci toyadhau / saMcaranti samazreNyA, jambUdIpendubhAnubhiH // 241 // yadA jambUdvIpagatazcAraM carati bhAnumAn / eko merodakSiNasyAM, tadA'sminnambudhAvapi // 242 // tena jambUddhIpagena, samazreNyA vyavasthitau / dakSiNasyAmevameroddhau cAraM carato ravI // 243 // Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 ekastatrArvAk zikhAyAH, samazreNyA sahAmunA / zikhAyA: parato'nyo'bdhAvukSeva yugayantritaH // 244 // evamuttarato meroyo, jambUdIpago raviH / drau punastatsamazreNyA, carato'rkAvihAmbudhau // 245 // tadA ca caratorjambUdvIpe pIyUSarociSoH / meroH prAcyA pratIcyAM ca, samazreNyA'mbudhAvapi // 246 // dau drau zazAGkau carataH, pUrvapazcimayozioH / arvAk zikhAyA ekaika, ekaika: parato'pi ca // 247 // evaM ravIndavo ye'gre, santi mottarAvadhi / jambUdvIpacaMdrasUryasamazreNyA caranti te // 248 // yathottaraM yadadhikAdhikakSetrAkrame'pi te / paryApnuvanti saha tadgatyAdhikyAt yathottaram // 249 // dRzyate bhramatAM zreNyA, meDhImanu gavAmiha / arvAcInApekSayA'nyagatyAdhikyaM yathottaram // 250 // evaM sarve'nuvarttante, jambUddhIpendubhAskarAH / maNDalAntarasaMcArAyanAharvRddhihAnibhiH // 251 // tato jambUdvIpa iva, mottarAcalAvadhi / yadA'hamaruto'pAcyA, tadaivottarato'pyahaH // 252 // sahaivaivaM nizA meroH, pUrvapazcimayordizoH / evaM jambUddhIparItiH sarvatrApyanuvartate // 253 // uktaM ca sUryaprajJaptau-'jayA NaM lavaNasamudde dAhiNaDDhe divase bhavati tayA NaM uttaraDDhevi divase bhavati, tayA NaM lavaNasamudde purathimapaccatthime rAI bhavai, evaM jahA jaMbuddIve dIve taheva' evaM dhAtakIkhaNDakAlodapuSkarArddhasUtrANyapi jJeyAni / nanvatra SoDazasahasroccayA zikhayA'mbudhau / jyotiSkANAM saMcaratAM, vyAghAto na gateH katham ? // 254 // bUmona ye jyotiSikavimAnA lavaNAmbudhau / te bhindanta: saMcaranti, jalasphaTikajA jalam // 255 // tadeteSAM jalakRto, vyAghAto na gaterbhavet / jalasphaTikaratnaM hi, svabhAvAjjalabhedakRt // 256 // arkhalezyAkAstathaite, vimAnA lavaNodadhau / tata: zikhAyAmapyeSAM, prakAza: prathate'bhitaH // 257 // sAmAnyasphaTikotthAni, zeSeSu dIpavArdhiSu / jyotiSkANAM vimAnAni, nIcaiHsarpanmahAMsi ca // 258 // tathAha vizeSaNavatI-"solasasAhassiyAe sihAe kahaM joisiyavidhAto na bhavati ?, tattha bhannar3a, jeNaM sUrapaNNattIe bhaNiyaM--" "joisiyavimANAiM, sabvAiM havaMti phAliyamayAI / dagaphAliyAmayA, puNa lavaNe je joisavimANA // " jaM sambadIvasamuddesu phAliyAmayAiM lavaNasamudde ceva kevalaM dagaphArliyAmayAI tatthedameva ___ kAraNaM-mA udageNa vighAo bhavautti, jaM sUrapaNNattIe ceva bhaNiyaMlavaNaMto (Ne je) joisiyA, uddhalesA bhavaMti NAyabbA / teNa paraM joisiyA, ahalesAgA (mu) NeyavA // taMpi udagamAlAvabhAsaNatyameva, logaThiI esatti" 1-2 yadyapyatra sAmAnyena sUryaprajJaptinAmnA gAthAyametat saMmatitayA darzitaM parametat sUryaprajJaptiniyuktigataM jJeyaM, yataH 'addhakAviThUti' gAthAvRttau zrIdevabhadrA yat sUryaprajJaptiniyukti:-'joisiyavimANAI' tyAdyuditavantaH / Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 325 evaM catvAro'tra sUryAzcatvArazca sudhAMzavaH / nakSatrANAM zatamekaM, prajJaptaM dvAdazottaram // 259 // dvipaJcAzatsamadhikaM, grahANAM ca zatatrayam / pramANamatha tArANAM, yathA''mnAyaM nirUpyate // 260 // Dhe lakSe saptaSaSTizca, sahasrANi zatAni ca / navaiva koTAkoTInAM, proktAni tattvavedibhiH // 261 // atrAyamAmnAya:yatra dvIpe samudre vA, pramANaM jJAtumiSyate / grahanakSatratArANAM, tatratyacandrasaGkhyayA // 262 // ekasya rAzino guNyo, vakSyamANaH paricchadaH / evaM grahoDutArANAM, mAnaM sarvatra labhyate // 263 // ekazaziparivArazvAyamaSTAzItirgrahA RkSANyaSTAviMzatireva ca / zarAzvAirasarasAstArANAM koTikoTayaH // 264 // lavaNAbdhau ca kAlode, svayambhUramaNe'pi ca / bhUyasyo matsyamakarakUrmAdyA matsyajAtayaH // 265 // tatrAsmillavaNAmbhodhAvutsedhAGgulamAnataH / yojanAnAM paJca zatAnyutkRSTamatsyabhUghanam // 266 // zatAni sapta kAlode, sahasramaMtime'mbudhau / gurvaGgamAnaM matsyAnAmalpamatsyA: pare'bdhayaH // 267 // syuyoniprabhavA jAtipradhAnA: kulakoTayaH / lavaNe sapta matsyAnAM, nava kAlodavAridhau // 268 // arddhatrayodaza tathA, matsyAnAM kulakoTayaH / svayambhUramaNAmbhodhau, prajJaptAH parameSThibhiH // 269 // tathA ca jIvAbhigame-'lavaNe NaM bhaMte ! samudde kai macchajAtikulakoDijoNI pamuhasayasahassA, paNNattA ?, go0 ! lavaNe satta, kAloe nava, sayaMbhUramaNe addhaterasatti.' jambUdvIpe pravizanti, matsyA lavaNatoyadheH / navayojanapramANA, jagatIvivarAdhvanA // 270 // evaM ca- kvacidayamudadhiH sudhAMzucandrAtapaghanasArasamujjvalazcakAsti / gatazikhazirasa: zikhAbhirAmo, rahasi hasanniva vAridhInazeSAn // 271 // ___ kvacidudayadamandabhAnutejo, dhusUNarasaprasarAruNAntarAlaH / prakaTamiva vahannadISu rAgaM, hRdi rasataH patitAsu vallabhAsu // 272 // kvacidanaNuguNairvibhAti muktAmaNibhiruDupratibimbitairivAntaH / aviratagatikhinnabhAnumuktaiH, vacana karaprakarairiva pravAlaiH // 273 // vacana jalagajairniyuddhasajjairasakRdudastakaroddharaiH karAlaH / jagadupakRtikArinIrapAnopanataghaneSu dhRtapratIbhazaGkaH // 274 // sthalacarasamasarvajAtisattvAkRtimadanekajhaSaughapUrNamadhyaH / pralayataralitaM jagaddadhAno, haririva kukSiniketane kRpAH // 275 // (pramuditavaMdanA prabhAzca) kvacidiha kamalAyA: kautukAdAramaMtyA, jalacaranarakanyAlISu hallIsakena / ayamupanayatIvApatyarAgaikagRhyaH, pavanajavanavelAgarjivAdyaM vinodAt // 276 // Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 taralatarataraGgottuGgaraGgaturaGgaH, prasaradatulavelAmattamAtaGgasainyaH / ativipulamanojJadvIpadurgairudagraH, kalayati nRpalakSrmI vAhinInAM vivoDhA // 277 // svacchonmUrcchadatucchamatsyapaTalIpucchocchalacchIkaraH -cchedotsekitabudbudArbudamiSodbhinnazramAmbhaH kaNaH / helotplAvitatuGgaparvatazatotsarpattaroddhato, vIraMmanya ivaiSa cikramiSayA digbhUbhRtAM dhAvati // 278 // kuddhAkhaNDalavajramaNDalagAlajjvAlAkarAlAnalatrastAnekagirIndrakoTizaraNaM kalpadrumANAM vanam / tattadvastuvadAnyatAtaralitairapyarthito nirjarairyo ratnAkara ityanekakavibhirnAnAvikalpaiH stutaH // 279 // nirvraDakrIDadambhazcaranarataruNIklRptadIpopacArairnUtnairatnairayatnojjavalaghanaghRNibhiH kvApi dIprAMtarAlaH / kvApi prAptaprakarSaH pRthumakarakarAkRSTapAThInapITha-bhrasyannakrapramodollalanacalajalotsiktaDiMDIrapiMDaiH // 280 // vizvAzcaryadakIrttikIrttivijaya zrIvAcakendrAntiSadrAjazrItanayo'taniSTa vinayaH zrItejapAlAtmajaH / kAvyaM yatkila tatra nizcitajagattattvapradIpopame, saMpUrti sukhamekaviMzatitamaH sargo manojJo'gamat / / 281 // // iti zrIlokaprakAze ekaviMzatitamaH sargaH samAptaH // " // atha dvAviMzatitamaH sargaH prArabhyate // athAsmAllavaNAmbhodheranantaramupasthitaH / varNyate dhAtakIkhaNDadIpo guruprasAdataH // 1 // vRkSeNa dhAtakInAmnA, yadasau zobhitaH sadA / vakSyamANasvarUpeNa tato'yaM prathitastathA // 2 // caturyojanalakSAtmA, cakravAlatayA'sya ca / vistAro varNita: pUrNajJAnAlokitaviSTapaiH // 3 // parikSepaH punarasya, kukSisthadvIpavAridheH / trayodazalakSarupa:, kSetralabdho'yamIritaH // 4 // lakSAH kilaikacatvAriMzatsahasrANyatho daza / yojanAnAM navazatI, kiJcidUnaikaSaSTiyuk // 5 // ayaM kAlodapArzve'sya, paridhizcaramo bhavet / Adyastu lavaNAmbhodherante yaH kathitaH purA // 6 // madhyamaH paridhirlakSANyaSTAviMzatireva ca / SaTcatvAriMzatsahasrAH, paJcAzadyojanAdhikAH // 7 // jambUdvIpavadeSo'pi dvAraizcaturbhiraJcitaH / teSAM nAmapramANAdi, sarvaM tadbhavediha // 8 // kiMtvetadvArapAlAnAM vijayAdisudhAbhujAm / parasmin dhAtakIkhaNDe, rAjadhAnyo nirUpitAH // 9 // Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 327 daza lakSA yojanAnAM, sahasrA: saptaviMzatiH / paJcatriMzA saptazatI, mitho dvArAmihAntaram // 10 // dakSiNasyAmudIcyAM ca, dIpasyaitasya madhyagau / iSukArau nagavarau, jagadAte jagaddhitaiH // 11 // yojanAnAM paJca zatAnyuccau sahasravistRtau / catvAri yojanAnAM ca, lakSANyAyAmataH punaH // 12 // ata eva spRSTavantau, kAlodalavaNodadhI / AbhyAM saMgantumanyo'nyaM, bhujAviva prasAritau // 13 // kUTaizcaturbhiH pratyekaM, zobhitau ratnabhAsuraiH / caityamekaikaM ca tatra, kUTe kAlodapArzvage // 14 // AbhyAM dvAbhyAmiSukAraparvatAbhyAmayaM dvidhA / dvIpo nirdizyate pUrvapazcimArddhavibhedataH // 15 // yacca jambUdvIpameroH, prAcyAM pUrvArddhamasya tat / tasya pratIcyAmaddhaM yattatpazcimArddhamucyate // 16 // dvayorapyarddhayormadhye, ekaiko mandarAcalaH / tayorapekSayA kSetravyavasthA'trApi pUrvavat // 17 // tathAhi-apAcyAmiSukAro ya, ihatyamervapekSayA / pUrvatastasya bharatakSetraM prathamato bhavet // 18 // tato haimavatakSetraM, harivarSaM tataH param / tato mahAvidehAkhyaM, ramyakAkhyaM tataH param // 19 // tatazca hairaNyavatamairAvataM tatastataH / auttarAha iSukAra, eSA pUrvArddhasaMsthitiH // 20 // pazcimAyAmapi tasmAddAkSiNAtyeSukArataH / prathamaM bharatakSetraM, tato haimavatAbhidham // 21 // evaM yAvadauttarAha, iSukAradharAdharaH / pUrvArddhavatkSetrarItirevaM pazcimato'pi hi // 22 // dvayorapyarddhayoreSAM, kSetrANAM sImakAriNoH / SaT SaT varSadharAH prAgvat, sarve'pi dvAdazoditAH // 23 // jambUddhIpavarSadharAdribhyo dviguNavistRtAH / tuGgatvena tu taistulyAH, sarve varSadharAdrayaH // 24 // AyAmatazcaturlakSayojanapramitA amI / paryantaspRSTakAlo dalavaNodadhivArayaH // 25 // tathAhyatra himavatorgiyoH zikhariNorapi / viSkambho'yaM jinairuktaH, pUrvAparArddhabhAvinoH // 26 // yojanAnAM zatAnyekaviMzatiH paJca copari / kalAH paJcaivAtha mahAhimavatozca rukmiNoH // 27 // aSTAveva sahasrANi, yojAnAnAM catuHzatI / ekaviMzatyabhyadhikA, tathaivaikakalAdhikA // 28 // trayastriMzatsahasrANi, yojanAnAM zatAni SaT / sphuraccaturazItIni, kalAzcatasra eva ca // 29 // viSkambho'yaM niSadhayogiryornIlavatorapi / dvAdazAnAmapyamISAM, vyAsasaMkalanA tviyam // 30 // lakSamekaM yojanAnAM SaTsaptatisahasrayuk / zatAnyaSTau dvicatvAriMzatA samadhikAni ca // 31 // Dhe yojanasahane ca, viSkambha iSukArayoH / tasmiMzca yojite'trAdriruddhaM kSetramidaM bhavet // 32 // ekaM lakSaM yojanAnAM, sahasrANyaSTasaptatiH / dvicatvAriMzadadhikAnyaSTau zatAni copari // 33 // athaitallavaNAmbhodhiparidherapanIyate / dvAdazAbhyAM zatAbhyAM ca, tena nyUnaH sa bhajyate // 34 // Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 labdhAni yojanasahasrANi SaT SaT zatAni ca / caturdazADhyAni bhAgAzcaikonatriMzakaM zatam // 35 // dvAdazADhyazatadvandvakSuNNaikayojanodbhavAH / tatreyatpRthavaste'MzA, dvizatI dvAdazAbhavan / / 36 / / atha caitAdRzairaMzairyathAsvamupakalpitaiH / caturdazAnAM kSetrANAM, labhyate mukhavistRtiH // 37 // bhAgakalpanA caivaM--ekaiko'Mzo bharatayostathairavatayorapi / catvAro haimavatayo - rhairaNyavatayorapi // 38 // harivarSAkhyayorevaM, tathA ramyakayorapi / pUrvAparArddhaM gatayoraMzAH SoDaza SoDaza / / 39 / / catuSSaSTizcatuSSaSTirvidehakSetrayordvayoH / dvizatI dvAdaza caivaM, bhAgAH syuH sarvasaMkhyayA // 40 // bharatairavatebhyo vA caturdhnA mukhavistRtiH / vijJeyA haimavatayoH, hairaNyavatayorapi / / 41 / / SoDazaghnA harivarSa ramyakadvayavistRtiH / tathA catuSSaSTiguNA, videhakSetrayordvayoH // 42 // evaM ca dhAtakIkhaNDe, madhyamAtparidherapi / pUrvoditAduktazailaruddha kSetravinAkRtAt // 43 // dvAdazADhyazatadvandvavibhaktAdupakalpitaiH / mukhavistRtivadbhAgairlabhyaiSAM madhyavistRtiH // 44 // tathA'tra kAlodAsannAtparyantaparidherapi / nagaruddhakSetrahInAd, dvAdazadizatAhRtAt / / 45 / / mukhavistRtivadbhAgairyathAsvamupakalpitaiH / caturdazAnAM kSetrANAM, labhyA paryantavistRtiH // 46 // evaM ca 'vakSyamANAyAM, kSetratrividhavistRtau / mA bhUtsaMmoha ityeSa, AmnAyaH prAk prapaJcitaH // 47 // ' kiMca- kRtvA'driruddhaM kSetraM tatsahasradvitayojjhitam / karttavyAzcaturazItistasyApyaMzA dizA'nayA / / 48 / / ekaikazo himavatostathA zikhariNorapi / aMzAzcatvArazca mahAhimavatozca rukmiNoH // 49 // SoDazAMzA niSadhayornIlavannagayorapi / evaM caturazItyA'M zairvarSabhUdharavistRtiH // 50 // ata eva ca vakSyante, bhAgAzcaturazItijAH / varSAdrimAne'smin puSkarArddhe'pi yojanopari // 51 // kSetrANyetAni dadhati, cakrArakAntarAkRtim / kSArAbdhidizi saMkIrNAnyanyato vistRtAni yat // 52 // jambUdvIpakSArakhArddhimadhyanAbhimanohare / varSAcale SukArAdri caturdazArakAJcite // 53 // asmin mahAdvIpacakre, kAlodAya: pradhisthire / arakAntakhadbhAnti, kSetrANIti caturdaza // 54 // kSetrANAmiha paryanta, eSAM kAlodasannidhau / mukhaM ca lavaNAmbhodhisamIpe paribhASitam // 55 // jJeyAH kSetraprakaraNe, sAmAnyenoditA lavA: / dvAdazadvizatakSuNNayojanotthA budhairiha / / 56 / / tatreha yAmyeSukArahimavatparvatAntare / pUrvArddha prathamaM bhAti, kSetraM bharatanAmakam // 57 // caturdazAni SaTSaSTizatAni vistRtaM mukhe / ekasya yojanasyAMzAzcaikonatriMzakaM zatam // 58 // yojanAnAM sahasrANi, madhye dvAdaza vistRtam / saikAzItiM paJcazatIM, tathA SaTtriMzataM lavAn // 59 // aSTAdaza sahasrANi yojanAnAM zatAni ca / paJcaiva saptacatvAriMzadyojanAdhikAnyatha // 60 // Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 329 paJcapaJcAzadadhikamaMzAnAM niyataM zatam / etAvadbharatakSetraM, paryante vistRtaM matam // 61 // trairAzikAdinA bhAvyo, vistAro'nyatra tu svayam / tAdRkSetrAkRtyabhAvAnnAtra jyAdhanurAdikam // 62 // madhyabhAge'sya vaitADhya, uccatvapRthutAdibhiH / jambUddhIpasthabharatavaitADhya iva sarvathA // 63 // AyAmataH kintu caturlakSayojanasaMmitaH / yuktazcobhayataH paJcapaJcAzatA mahApuraiH // 64 // uttarArddhamadhyakhaNDe, himavagirisannidhau / jambUdvIparSabhakUTatulyo'tra vRSabhAcalaH // 65 // zeSA sarvApi vyavasthA, SaTkhaNDabhavanAdikA / jambUdIpabharatavad, jJeyAtrApyavizeSitA // 66 // tathA'tra bharatAdInAM, tairjambUdvIpagaiH saha / dravyakSetrakAlabhAvaparyAyAH syuH samAH kramAt // 6 // paro'smAd himavAnadriH, paJcADhyAnekaviMzatim / zatAMstato lavAn dvAviMzatiM caturazItijAn // 68 // nanu jambUddhIpahimavato mAne dviguNite sati yathoktA yojanopari ekonaviMzatijAH paJca bhAgA bhavanti, atra ca caturazItijA dvAviMzatiruktAstataH kathamasya tato dvaiguNyaM na vyAhanyate ?, atrocyate-eSAM bhAgAnAM daividhye'pi vizeSaH ko'pi nAsti, yato yAvadekonaviMzatijaiH paJcabhirbhAgairbhavati tAvadeva caturazItijai viMzatyApi bhavati, ubhayatrApi kiJcidadhikayo janacaturthabhAgasyaiva jAyamAnatvAditi, evamagre'pi bhAvyaM / / padmahUdAbhidhAno'sya, mastake'sti mahAhUdaH / yojanAnAM de sahasre, dIrghaH sahasravistRtaH // 69 // dazayojanarupo'syoddhedho'jjavalayAdi ca / jambUdIpapadmahUda, ivehApi vibhAvyatAm // 70 // evaM ye'nye varSadharAcaleSu kuruSu hudAH / tathA nadInAM kuNDAni, dIpA: kuNDagatAca ye // 71 // avizeSeNa te sarve'pyuddhedhocchrayamAnataH / jambUddhIpasthAyitattaddvIpakuNDahudaiH samAH // 72 // tatastadudviddhatAdi, tathA'jjavalayAdi ca / anucyamAnamapyatra, svayaM jJeyaM yathA''spadam // 73 // viSkambhAyAmatastvete, sarve'pi dviguNAstata: / vyAsoddhaidhAbhyAM ca nadyo, vyAsairvanamukhAnyapi // 74 // tathAhuH- "vAsaharakurusu dahA, naiNa kuNDAI tesu je dIvA / uvvehussehatullA, vikrobhAyAmao duguNA // sabbAovi naIo, vikkhaMbhovbehaduguNamANAo / sIyAsIoyANaM, vaNANi duguNANi vikkhaMbhe // [bRhatkSetrasamAsa adhi. 3. zlo. 39, 40] evaM ca-gaGgAsindhuraktavatIraktetyAkhyAspRzAmiha / SaTtriMzazatasaGkhyAnAM, nadInAM hRdanirgame // 75 // ardA ni yojanAni, viSkambho dvAdaza smRtaH / paryante ca paJcaviMzaM, yojanAnAM zataM bhavet // 76 // AsAM tAvanti kuNDAni, vistRtAnyAyatAni ca / viMzaM hi yojanazataM, dIpA: SoDazayojanAH // 77 // svarNakUlA rUpyakUlA, rohitA rohitAMzikA / ityaSTAdau vistRtAH syuH, paJcaviMzatiyojanIm // 78 // ante ca sArddhA dvizatI, sarvatratAvadeva ca / caturviMzatirapyantanadyaH syuriha vistRtAH // 79 // catvAriMzA dvizatyAsAM, kuNDeSvAyativistRtI / dvAtriMzadyojanAnyAsAM, dIpA AyatavistRtAH // 8 // Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 nArIkAntA narakAntA, harikAntAbhidhA nadI / harisaliletyaSTAnAM, saritAM mUlavistRtiH // 81 // paJcAzadyojanAnyAsAM, paryantavistRti: puna: / yojanAnAM paJca zatAnyuktAni tattvavedibhiH // 82 // AsAM kuNDAyativyAsAvazItiyuk catuHzatI / catuSpaSTiojanAni, dIpAzcAyatavistRtAH // 83 // zItAzItodAbhidhAnAM, nimnagAnAM catasRNAm / AdyantayoH kramAdvyAsaH, zataM sahasrameva ca // 84 // saSaSTirnavazatyAsAM, kuNDeSvAyativistRtI / aSTAviMzaM zataM cAsAM, dIpA AyatavistRtAH // 85 // SaTtriMzaM zatamaSTau ca, punaraSTau catuSTayam / caturvidhAnAmityAsAmAdyantodviddhatA kramAt // 86 // gavyUtaM yojane sArddha, drau krozau paJcayojanI / yojanaM daza caitAni, yojane dve ca viMzatiH // 87 // antarnadInAM sarvAsAmapi prArabhya mUlataH / paryantaM yAvadudvedhastulya: syAtpaJcayojanI // 8 // svakIyamUlavistRtyA, jitikAvistRti: samA / mUlode'dhasamazcAsAM sarvAsAM jihikocchrayaH // 89 // uktazeSaM tu svarupaM, sakalaM vedikAdikam / etAsvapyanusaMdheyaM, jambUdIpanadIgatam // 90 // pUrvAbhimukhyaH pUrvArda kAlode yAnti nimnagAH / kSArodamaparonmukhyo'parAddhe tu viparyayaH // 91 // AsAmityukto vizeSaH, prasaGgAllAghavAya ca / tatra tatra nAmamAtraM, sthAnAzaunyAya vakSyate // 92 // atha prakRtaM-athaitasmAtpadmahUdAnnadyastisro vinirgatA: / gaGgAsindhurohitAMzAH, pUrvAparottarAdhvabhiH // 93 // tatra gaGgA ca sindhuzca, pUrvapazcimayordizoH / nirgatya svadizorgatvA, yathArha parvatopari // 94 // svasvAvartanakUTAbhyAM, nivartya dakSiNAmukhe / kuNDe nipatya vizataH, kAlAkSArodardhI kramAt // 95 // rohitAMzA tUttarasyAM, yojanAni nagopari / dvipaJcAzAM paJcazI, tripaJcAzallavAdhikAm // 96 // atikramya nije kuNDe, nipatya yojanAntarA / zabdApAtigireH pratyak, pravRttA lavaNe'vizat // 97 // athAsmAddhimavacchailAduttarasyAM vyavasthitam / kSetraM haimavatAbhikhyamAkRtyA bharatopamam // 98 // SaTviMzatiM sahasrANi, yojanAnAM catuHzatIm / aSTapaJcAzAM lavAn, dAnavatiM vistRtaM mukhe // 99 // paJcAzataM sahasrANi, caturviMzaM zatatrayam / catuzcatvAriMzamaMzazataM madhye ca vistRtam // 100 // yojanAnAM sahasrANi, catuHsaptatimantataH / navatyADhyaM zataM SaNNavatyADhyaM ca zataM lavAn // 101 // madhye'sya zabdApAtIti, vRttavaitADhyaparvataH / sahasrayojanottuGgaH sahasraM vistRtAyataH // 102 // ayaM jambUddhIpazabdApAtinA sarvathA samaH / tadvatsaptAnye'pi vRttavaitADhyA iha tatsamAH // 103 // adrirasyAnte ca mahAhimavAn yojanAni sa: / ekaviMzAni caturazItizatAnyathAMzakAn // 104 // pUrvoktamAnAMzcaturo, vistIrNastasya copari / padmaH pariSkRto bhAti, mahApadmAbhidho hUdaH // 105 // yojanAnAM sahasrANi, catvAryavAyamAyataH / viSkambhato yojanAnAM, sahasadvitayaM bhavet // 106 // Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 331 113 // 114 // 115 // // 117 // 118 // 119 // dakSiNasyAmudIcyAM, ca, nadyau dve nirgate tataH / rohitA harikAntA ca, parvatoparyubhe api / / 107 / / yojanAnAM zatAn dvAtriMzataM gatvA dazottarAn / catuzcatvAriMzataM ca bhAgAn jihvikayA giriH // 108 // patataH svasvakuNDe'tha, kAlodaM yAti rohitA / dvidhA kRtvA haimavataM, vaitADhyAyojanAntarA / / 109 / / harikAntA ca vaitADhyAyojanadvitayAntarA / harivarSaM vibhajaMtI, prayAti lavaNodadhau // 110 // athodIcyAM kSetramasmAddharivarSaM virAjate / sazrIkamadhyaM yadgandhApAtivaitADhyabhUbhRtA // 111 // trayastriMzASTapaJcAzacchatADhyAM lakSayojanIm / SaTpaJcAzamaMzazataM vistIrNamidamAnane // 112 // dve lakSe dvAdazazata, madhye'STAnavatiM tathA / yojanAnAmaMzazataM dvipaJcAzaM ca vistRtam // yojanAnAM SaNNavatyA, sahasrakaiH samanvitam / lakSadvayaM saptazartI, triSaSTyA'bhyadhikAM tathA // aSTacatvAriMzamaMzazataM paryantavistRtam / zeSA'sya jambUdvIpasthaharivarSasamA sthitiH // kSetrasyAsya ca paryante, niSadho nAma bhUdharaH / trayastriMzatsahasrANi yojanAnAM zatAni SaT syAdvistIrNaH sa caturazItInyaMzAzca SoDaza / tigiJchinAmA varvartti, mahAhUdo'sya copari // sahasrANi yojanAnAmaSTAvAyAmataH sa ca / viSkambhatastu catvAri, sahasrANi bhavedasau // dakSiNasyAmudIcyAM ca, hUdAdasmAnnirIyatuH / vAhinyau harisalilAzItode te nagopari // yojanAnAM sahasrANi caturdaza zatAni ca / aSTau dvicatvAriMzAni, parikramyASTa cAMzakAn // 120 // svasvajihvikayA svasvakuNDe nipatatastataH / hariH svavRttavaitADhyAyojanadvitayAntarA // 121 // harivarSAbhidhaM varSaM dvidhA vidadhatI satI / kAlodAbdhau nipatati, ramevAcyutavakSasi // 122 // zItodA ca devakurubhadrasAlavibhedinI / caturbhiryojanairmerordUrasthA pazcimonmukhI // 123 // pratyagvidehavijayasImAkaraNakovidA / gotravRddheva madhyasthA, yAtyante lavaNodadhim // 124 // zItopyevaM nIlavato, nirgatA kesarihUdAt / kuNDotthitottarakurubhadrasAlaprabhedinI / / 125 / / caturbhiryojanairmerordarasthA pUrvatomukhI / prAgvidehAn vibhajaMtI, yAti kAlodavAridhau // 126 // vAcyodIcyAM ramyakAntA tathaivaikhatAdikA / kSetratrayI zikharyAdyA, nIlAntA ca nagatrayI // 127 // yatheyaM harivarSAntA, trivarSI bharatAdikA / uktA himavadAdyA ca niSadhAntA nagatrayI // 128 // tadvatridhA kSetramAnamAdimadhyAntagocaram / tAvadAyAmavistArA, hUdA varSadharopari / / 129 // tAvadevAtikramaNaM, nadInAM parvatopari / saivAkRtirnAmamAtre, vizeSaH so'bhidhIyate // 130 // airAvatamudIcyeSukArAtsvasvagirerdizi / zikharI parvato'nte'sya, puNDarIkahUdAJcitaH // 131 // asmAdraktA raktavatI, svarNakUlA viniryayuH / raktaivatamadhyena yAti kAlodavAridhim // 132 // lavaNAbdhau pravizati, tathaiva raktavatyatha / svarNakUlA tu kAlodaM, hairaNyavatamadhyagA // 133 // 116 // Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 332 paraM zikhariNaH kSetraM, hairaNyavatanAmakam / vikaTApAtinA vRttavaitADhyena suzobhitam // 134 // tato rukmI nAma mahApuNDarIkahUdAJcitaH / giristato rUpyakulAnarakAnte vinirgate // 135 // hairaNyavaMtamadhyena, kSArodaM rUpyakUlikA / kAlodaM narakAntA ca, yAti ramyakamadhyataH // 136 // tataH paraM rukmigireH, kSetraM rAjati ramyakam / madhye mAlyavatA vRttavaitADhyena vibhUSitam // 137 // tato'pi parato bhAti, nIlavAnAma parvataH / mahAhUda: kesarIti, tasyopari virAjate // 138 // zItA ca nArIkAntA ca, tato nadyau nirIyatuH / nArIkAntA ramyakAntadrUDaiti lavaNodadhim // 139 // zItA nadI tu pUrvoktarItyA kAlodavAridhau / vrajati prAgvidehasthavijayavrajasImakRt // 140 // yojanaM dve ca vikaTApAtimAlyavatobhavet / catvAri meroH svakSetranadIbhyAmantaraM kramAt // 141 // athAsti madhye nagayonIlavanniSadhAkhyayoH / kSetraM mahAvidehAkhyaM, mandarAlaGkRtAntaram // 142 // trayoviMzatyA sahojanAnAM tribhiH zataiH / catustrizaiH samadhikA, lakSAzcatasra eva ca // 143 // dvAdazadvizatakSuNNayojanasya lavA: puna: / dve zate vistIrNametallavaNAmbhodhisannidhau // 144 // tataM lakSANi madhye'STAvekapaJcAzataM zatAn / caturnavatyADhyAnaMzazataM caturazItiyuk // 145 // ante caikAdaza lakSAH, saptAzItiM sahasrakAn / catuSpaJcAzAn lavAnAM, sASTaSaSTizataM tatam // 146 // jAtaM caturdhetadapi, jambUdvIpavidehavat / devakuruttarakurupUrvAparavidehakaiH // 147 // syurdevakuravo'pAcyAmudIcyAM kuravaH parAH / mero: prAcyAM prAgvidehAH, pratIcyAmapare punaH // 148 // zItAzItodAnadIbhyAM, videhAste dvidhAkRtAH / prAgvadeva caturbazeSvaSTASTa vijayA iha // 149 // tathaivodakkuruprAcyasImakRnmAlyavagireH / AgandhamAdanaM sRSTyA, kramastaireva nAmabhiH // 150 // catuyazeSvantareSu, vakSaskArAstathaiva ca / catvArazcatvAra eva, tisrastisro'ntarApagAH // 151 // vijayeSveSu vaitADhyA, nadIkuNDarSabhAdrayaH / SaT khaNDA rAjadhAnyazca, tannAmAnastathA sthitAH // 152 // tathaiva catvAro'pyaMzAH, paryante vanarAjitAH / kevalaM parimANAnAM, vizeSa: so'bhidhIyate // 153 // vakSaskAravanamukhAntarnadImerukAnanaiH / viSkambhataH saMkalitaiH, syAdrAzirvijayAn vinA // 154 // lakSaddhayaM SaTcatvAriMzatsahasrA: zatatrayam / SaTcatvAriMzatopetaM, yojanAnAmanena ca // 155 // caturlakSAtmake dIpaviSkambhe rAzinojjhite / hRte SoDazabhirmAnaM, labhyaM vijayavistRteH // 156 // yojanAnAM sahasrANi, nava tryADhyA ca SaTzatI / SaTSoDazAMzAH pratyekaM, jJeyA vijayavistRtiH // 157 // evamiSTAnyaviSkambhavarjitadIpavistRteH / svasvasaGkhyAvibhaktAyA, labhyate'bhISTavistRtiH // 158 // tatra cavinA'drIn vijayAdInAM, vyAsasaGkalanA tviyam / timro lakSA dinavatiH, sahasrA yojanAtmakAH // 159 // Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 333 165 // 166 // 167 // 168 // 169 // 170 // anena varjite dvIpaviSkambhe vihRte'STabhiH / vakSaskArAdriviSkambho, labhyaH sahasrayojanaH // 160 // antarnadIrvinA zeSavyAsasaGkalanA bhavet / lakSAstisro'STanavatiH, sahasrAH paJcazatyapi / / 161 // anena varjite dvIpaviSkambhe SaDbhirAhRte / sArddha dve yojanazate, vyAso'ntaH saritAmayam // 162 // videhAnAM yatra yAvAn, syAdvyAso'ntarmukhAdiSu / tasmin sahasroruzItAzItodAnyatarojjhite // 163 // zeSe'rddhite tatra tatra, tAvAn bhAvyo vivekibhiH / vijayAntarnadIvakSaskArAyAmaH svayaM dhiyA // 164 // dvayorapyarddhayorasmin dvIpe vanamukhAni ca / vakSaskArakSitibhRto, vijayAzcAntarApagAH // lavaNodadizi hrasvAH, kSetrasAMkIrNyataH smRtAH / dIrghA: kAlodakakubhi, kSetrabAhulyataH kramAt // aSTAnAM vanamukhAnAM, kale dve vistRtirlaghuH / guruzcatuzcatvAriMzASTapaJcAzacchatI bhavet // tatra dvayordvayoH pUrvAparArddhavartinostayoH / kSArAbdhyAsannayoH zItAzItodAsImni sA laghuH // gurustu nIlaniSadhAntayoretacca yuktimat / amISAM valayAkAraM, kSArAbdhi spRzatAM bahiH // apareSAM tu kAlodavalayAbhyantaraspRzAm / laghvI niSadhanIlAnte, gurvI sA saridAntike // tathoktaM vIraJjayakSetrasamAsavRttau - " tathA vanamukhAnAM vistAro dviguNA uktaH, paraM lavaNodadhidizi vanamukhapRthutvaM viparItaM saMbhAvyate, yathA nadyante kalAdvayaM, giryante catuzcatvAriMzadadhikAnyaSTapaJcAzacchatAni pRthutva" miti saMpradAya iti / bRhatkSetrasamAsavRttau tveSAM jaghanyaM mAnaM nIlavanniSadhAnte, zItAzItodopAnte cotkRSTamuktaM, na ca kazcidvizeSo'bhihitaH / atha devottarakurukSetrasImAvidhAyinaH / gajadantAkRtIn zailAn, caturazcaturo bruve / / 171 // tatra devakuruNAM yaH, pratyag vidyutprabho giriH / tathottarakuruNAM ca pratyag yo gandhamAdanaH // 172 // dvAvapyAyAmata imau SaTpaJcAzatsahasrakA: / lakSAstisro yojanAnAM saptaviMzaM zatadvayam // 173 // atha devakuruNAM prAggiriH saumanaso'sti yaH / tathottarakuruNAM prAk, parvato mAlyavAMzca yaH / / 174 // tAvAyAmataH paJca lakSA ekonasaptatiH / sahasrANi yojanAnAM dvizatyekonaSaSTiyuk // 175 // idaM pramANaM pUrvArddha, bhAvanIyaM vicakSaNaiH / parArddha kSetravistAravyatyAsena viparyayaH // 176 // pUrvArddha hi bhavetkSetraM, prAcyAM vistIrNamanyataH / saMkIrNamaparArddha tu, pratyak pRthvanyato'nyathA / / 177 // tataH pUrvArddha yaduktaM, mAnaM prAcInazailayoH / saumanasamAlyavatostatpratIcInayoriha / / 178 // jJeyaM vidyutprabhagandhamAdanAdrayoH parArddhake / yatpratIcInayostatra, mAnaM tatprAcyayoriha / / 179 / / ete catvAro'pi zailAH, svasvavarSadharAntike / sahasrayojanavyAsAstanavo merusannidhau // 180 // zeSavarNavibhAgAdi, kUTavaktavyatAdi ca / jambUdvIpagajadantagirivaccintyatAmiha / / 181 // 1 1 kAlodadhyAsannabhAgApekSayA etadabhidhAne na kSatiH, lavaNadizi na vivakSA'syeti / Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 atha svasvapratIcInaprAcInagajadantayoH / AyAmamAnayooMge, dhanurmAnaM kuruddhaye // 182 // nava lakSA yojanAnAM, sahasrAH paJcaviMzatiH / tathA zatAni catvAri, SaDazItyadhikAni ca // 183 // bhadrasAlAyatirdinA, meruviSkambhasaMyutA / gajadantadvayavyAsahInA jyA kuruSu sphuTA // 184 // trayoviMzatyA sahanairadhikaM lakSayorddhayam / yojanAnAmaSTapaJcAzatAdhikaM tathA zatam // 185 // videhamadhyaviSkambhe, meruvikaSbhavarjite / arkIkRte ca pratyekaM, labhyate kuruvistRtiH // 186 // sA ceyaM-trilakSIsaptanavatiH, sahasrANyaSTazatyapi / saptanavatiyojanAnAM dvinavatirlavA: // 187 // athApAcyAmudIcyAM ca, nIlavanniSadhAdritaH / pratyekaM yamakAdrI sto, jambUdIpakuruSviva // 188 // jambUddhIpayamakavatsvarUpametayorapi / sahasrayojanoccatvavistArAyAmazAlinoH // 189 // kramAttato hudAH paJca, tannAmAnastathA sthitAH / taTaddhaye daza daza, kAJcanAcalacAravaH // 190 // hudA: paJcApyamI tAdRgnAmabhiH sevitA: suraiH / tadvatpadmAJcitAstebhyo, dviguNAyatavistRtAH // 191 // taTadraye daza daza, ye cAtra kAJcanAdrayaH / sazrIkAste'pi mAnena, tairjambUddhIpagaiH samAH // 192 // kiMtu saMbaddhamUlAste'mI tu vyavahitA mitha: / yojanAnAM zatenaikAdazena navamAMzinA // 193 // taccaivaM-eSAM dazAnAM pRthutve, sahasraM milite bhavet / tatsahasraddhayAdekahUdAyAmAdviyojyate // 194 // zeSaM sthitaM sahasraM yannavabhistadbhijyate / antaraiH kAJcanAdrINAmevaM yathoktamantaram // 195 // jambUdvIpe tu hUdAnAM, sahasrAyAmabhAvata: / na kiJcitkAJcanAdrINAM, vyavadhAnaM parasparam // 196 // yamakAdridAyAmavarjitAtsaptabhirhatAt / labhyante kuruviSkambhAtsaptAntarANi tAni ca // 197 // yamakAdrayonIlavatastAbhyAmAdyahUdasya ca / kramAccaturNAM hUdAnAM, kSetrAntasyAntimahUdAt // 198 // sahasrAH paJcapaJcAzadyojanAnAM zatadvayam / ekasatyA'dhikaM tadbhavedekai kamantaram // 199 // AsUttarAsu kuruSu, nIlavagirisannidhau / rAjate dhAtakIvRkSo, jambUvRkSa ivApara: // 200 // mAne svarUpe tvanayorvizeSo'sti na kazcana / kiMtu tasyAnAdRtavadasya deva: sudarzana: // 20 // udIcInAsu kuruSu, pazcAddhe'pyevamIdRzaH / syAnmahAdhAtakI vRkSaH, priyadarzanadaivataH // 202 // uttarAsAM kuruNAM yatsvarUpamiha varNitam / tadeva devakuruSu, vijJeyamayorddhayoH // 203 // kiMtvAsu nIlavatsthAne, vaktavyo niSadhAcala: / girI citravicitrAkhyau, vAcyau ca yamakAspade // 204 // pUrvAparArddhayodevakuruSu stau yathA''spadam / prAgvacchAlmalinau veNudevAbhidhasurAzrayau // 205 // tathoktaM sthAnAGgaddhitIyasthAnakavRttau-'do devakurumahAdumati dvau kUTazAlmalivRkSAvityarthaH, dau tadAsidevau veNudevAvityarthaH / zeSaM tu hUdanAmAdi, yadatra nopadarzitam / tajjambUddhIpavad jJeyaM, vizeSo hyatra darzyate // 206 // Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 335 madhye'tra meruzcaturazItiM tuGgaH sahasrakAn / yojanAnAM sahasraM cAvagADho vasudhAMtare // 207 // zatAni paJcanavati, mUle bhUmigate pRthuH / caturnavatimeva kSmAtale zatAni vistRtaH // 208 // yatrottIrya yojanAdau, vyAso'sya jJAtumiSyate / tasmin dazahate labdhe, sahasrADhye ca tatra saH // 209 // tathAhiziro'grAccaturazIteH, sahasrANAmatikrame / vyAse jijJAsita etAn, sahasrAn dazabhirbhajet // 210 // labdhAnyevaM ca caturazItiH zatAni tAnyatha / sahasrADhyAni pUrvokto, viSkambho'sya bhuvastale // 211 // mUlAdyadordhvagamane, viSkambho jJAtumiSyate / tadA yAvadyAtamUrdhvaM, tatsaMkhyAM dazabhirbhajet // 212 // labdhe ca mUlaviSkambhAcchodhite yattu tiSThati / tatra tAvatpramANo'sya, viSkambho labhyate gireH // 213 // yathordhvaM caturazItau, sahasreSu bhuvastalAt / gateSu caturazItiM sahasrAn dazabhirbhajet // 214 // labdhAni caturazItiH, zatAni tAni zodhayet / bhUtalavyAsata: zeSA, sAhasrI mUrdhni vistRtiH // 215 // AmnAyo'yaM karNagatyA, merunimnonnatatvayoH / jJeyo'vivakSaNAtprAgvanmekhalAyugmajAtayoH // 216 // zriyaM zrayatyayamapi caturbhizcArukAnanaiH / dantairairAvata iva, daityAririva bAhubhiH // 217 // tatra bhUmau bhadrasAlavanaM tarulatAghanam / taraNitrAsitaM dhvAntamivaitatpAdamAzritam // 218 // prAcyA pratIcyA pratyekaM, taddIdhaiM lakSayojanIm / sahasrAn saptasaikonAzItInyaSTa zatAni ca // 219 // prAcye'thavA pratIcIne, daidhye'STAzItibhAjite / yallabdhaM so'sya viSkambho, dakSiNottarayoH sa ca // 220 // yojanAnAM paJcaviMzAH, zatA dvAdaza kIrtitAH / tathaikonasaptatizcAMzA, aSTAzItisamudbhavAH // 221 // aSTAzItyA guNitAyAmetasyAM punarApyate / prAcyA pratIcyAM cAyAmo, yaH prAgasya nirUpitaH // 222 // evaM pramANavistArAyAmametad vanaM puna: / gajadantamandarAdrinadIbhiraSTadhA kRtam // 223 / / tacca jambUdvIpabhadrasAlavadbhAvyatAM budhaiH / tathaivaitakSyamANavanakUTAdikasthitiH // 224 // athotkramya yojanAnAM, zatAni paJca bhUtalAt / kaTyAM nandanavanmero, rAjate nandanaM vanam // 225 // tacca cakravAlatayA, zatAni paJca vistRtam / analpakalpaphaladalatAmaNDapamaNDitam // 226 // bahirviSkambho'tra meroruktAmnAyena labhyate / yojanAnAM sahasrANi, nava sArddha zatatrayam // 227 // tathAhiutkrAntAyAH paJcazatyA, dazabhirbhajane sati / labdhapaJcAzato'dha:sthavyAsAttyAge bhavedayam // 228 // bahiAsAtpaJcazatyAstyAge cobhayataH pRthak / antAso'STau sahasrAstrizatyA sArddhayAdhikA: // 229 // Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 sahasrANi paJcapaJcAzataM paJcazI tathA / atikramya yojanAnAmUrdhvaM nandanakAnanAt // 230 // atrAntare saumanasaM, syAtpaJcazatavistRtam / cakravAlatayA mero!veyakamivAmalam // 231 // bahirviSkambho'tra girergurubhirgadito mama / yojanAnAM sahasrANi, trINyevASTau zatAni ca // 232 // tathAhiSaTpaJcAzatsahasrANi, yAnyatItAni bhUtalAt / eSAM dazamabhAga: syAtSaTpaJcAzacchatAtmakaH // 233 // asau bhUtalaviSkambhAtpUrvoktAdapanIyate / tasthuryathoditAnyevamaSTAtriMzacchatAni vai // 234 // sahasrApagame cAsmAtsyAdantargirivistRtiH / ddhe sahane yojanAnAM, zatairaSTabhiranvite // 235 // arthatasmAdanAdUrdhvamutkrAntaimarumurddhani / aSTAviMzatyA sahajaiojanaiH paNDakaM vanam // 236 // cakravAlatayA tacca, vistIrNaM varNitaM jinaiH / caturnavatyA'bhyadhikAM, yojanAnAM catuHzatIm // 237 // taccaivaMmerumastakaviSkambhAtsahasrayojanonmitAt / madhyasthacUlikAvyAso, dvAdazayojanAtmakaH // 238 // zodhyate taccheSamarnIkRtaM paNDakavistRtiH / zeSA zilAdisthiti, sA jambUdvIpameruvat // 239 // tathaivAsya marakatamayI zirasi cUlikA / nAnAratnanirmitena, zobhitA jinasadmanA // 240 // evaM yadanyadapyatra, kUTacaityAdi noditam / jambUddhIpameruvattadvaktavyaM sudhiyA dhiyA // 241 // evaM yathA'sya dIpasya, pUrvArddhamiha varNitam / pazcimA mapi tathA, vijJeyamavizeSitam // 242 // gajadantapramANAdau, vizeSo yastu kazcana / sa tu tattatprakaraNe, nAmagrAhaM nirupita: // 243 // kiMcavijaye puSkalAvatyAM, vaprAkhye vijaye tathA / vatse ca nalinAva'tyAM, virahantyadhunA jinAH // 244 // prAcIne'ddhe sujAto'rhan, svayaMprabharSabhAnanau / zrImAnanantavIryaca, pazcimA? tu teSvamI // 245 // sUraprabho jina: zrImAn, vizAlo jagadIzvaraH / jagatpUjyo vajradharazcandrAnanaH prabhuH kramAt // 246 // evaM cAtrazriyaM dadhAte dvau merU, dIpasyAsya karAviva / udastau pRthutAdonnabhaso nijighRkSayA // 247 // yaddhoddaNDakarau baddhakacchau ca nandanacchalAt / sparddhayA saMmukhInau dau, mahAmallAvivotthitau // 248 // sthApayatyekadhA''tmAnaM, mervakAGgulisaMjJayA / jambUdIpe'yametAbhyAM, dvidhA taM sthApayanniva // 249 // analaMbhUSNunotthAtuM, dvIpenAnena vArddhakAt / dhRtau daNDAvivoddaNDau, merU dvAviha rAjataH // 250 // varSAdrayo dvAdazASTaSaSTivaitADhyabhUdharAH / dIrghA aSTau ca vRttAste, kAJcanAdricatuHzatI // 251 // 1. nalinAvatyAM vapre ca itipAThaH Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 337 vakSaskArAdrayo dvAtriMzadaSTau gajadantakAH / dvau citrau dvau vicitrau ca, catvAro yamakAcalAH // 252 // iSukAradvayaM caivaM, sarvAgreNAtra bhUbhRtAm / catvAriMzA paJcazatI, catvArazca mahAdrumAH // 253 // caturdazAtra varSANi, catasraH kuravo'pi ca / SaT karmabhUmayo'karmabhUmayo dvAdaza smRtAH // 254 // dIrghavaitADhyeSu kUTAH, prAgvannava navoditAH / sakrozaSaDyojanoccA, dvAdazA SaTzatIti te // 255 // rukmimahAhimavantaH, kUTairaSTabhiraSTabhiH / saptabhizca saumanasau, tathA ca gandhamAdanau // 256 // mervordai nandanavane, niSadhau nIlavagirI / vidyutprabhau mAlyavantau, navakUTAH same'pyamI // 257 // himavantau zikhariNau, tairekAdazabhiryutau / vakSaskAragiriNAM ca, pratyekaM taccatuSTayam // 258 / / traya: zatAH syurTAviMzAH, kUTAnyetAni tatra ca / SoDazA trizatI proktahimavagirikUTavat // 259 // harikUTau dvayorvidyutprabhayo? harissahau / mAlyavatorbalakUTau, merunandanayozca yau // 260 // ete SaDapi sAhasrAstraidhAnAmiti mAnataH / catusvizAdrikUTAnAmevaM navazatI bhavet // 261 // saheSukArakUTaiAcatvAriMzA zatA nava / tatreSukArakUTAnAM, mAnaM tu nopalabhyate // 262 // catuHSaSTau vijayeSu, bharatairavateSu ca / syuraSTaSaSTivRSabhakUTA ekaikabhAvataH // 263 // dhAtakyAdiSu catuSke, dvayozca bhadrasAlayoH / aSTASTeti ca sarvAgre, bhUkUTA: SoDazaM zatam // 264 // eteSAM vaktumucite, parvatatve'pi vastutaH / kUTatvavyavahArastu, pUrvAcAryAnurodhataH // 265 // mahAhUdA dvAdazaiva, viMzatizca kuruhadAH / zrIhIdhRtikIrtibuddhilakSmInAM ca dvayaM drayam // 266 // sahasrA dvAdazaikonatriMzallakSAzca kIrtitAH / taraGgiNInAmetasmin, dIpe matAntare punaH // 267 // paJcatriMzallakSANi, caturazItiH sahasrakAzcaiva / iha saMbhavanti saritAM, tattvaM tu vidanti tattvajJAH // 268 // videhayugme pratyekaM, syuH kuNDAnyaSTasaptatiH / Dhe Dhe ca zeSavaSeSu, zatamevamazItiyuk // 269 // ete'drayo hudA: kUTAH, kuNDAnyetAnyathApagA: / syurvedikAvanopetAstatsvarUpaM tu pUrvavat // 270 // eSAM yAmyodIcyavarSasaricchailAdivartinAm / vijayasvargivatprauDhasamRddhInAM sudhAbhujAm // 271 // dakSiNasyAmudIcyAM ca, jambUdIpasthamerutaH / anyasmin dhAtakIkhaNDe, rAjadhAnyo jinaiH smRtAH // 272 // zreNyazcatasraH pratyekavaitADhyeSviti mIlitAH / zreNyo bhavanti dIpe'smin, dvizatI saddhisaptatiH // 273 // dazottaraM puraH zataM, prativaitADhyamityata: / teSAM sahasrA:sapta syuH sAzItizca catuHzatI // 274 // ___ jaghanyato'STeha jinA bhaveyurutkarSataste punaraSTaSaSTiH / jaghanyata: kezavacakrirAmA, aSTAvathotkRSTapade tu SaSTiH // 275 // Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 saddhAdazA syunidhayo'tra SaTzatI, prakarSatastAnyupabhogabhAJji tu / dviviMzatiH paJca zatAni ca dhruvaM, dvAsaptatistAni jaghanyatastathA // 276 // viMzAni catvAri zatAni paJcaikAkSANi ratnAni pRthag bhaveyuH / utkarSatastAni jaghanyatazca, paJcAzadADhyA nanu SaDbhireva // 277 // dvAdazoSNamahasa: sudhAMzavo, dvAdaza grahasahasramanvitam / SaDyutArddhazatakena bhAni SaTtriMzatA samadhikaM zatatrayam // 278 // tribhiH sahasrairadhikAni lakSANyaSTau tathA sapta zatAni cAtra / syuH koTikoTyaH kila tArakANAM, tamo'GkaronmUlanakArakANAm // 279 // dIpo'yamevaM gaditasvarUpaH, kAlodanAmnodadhinA parItaH / vibhAti dIprapradhineva cakramivebhasenAvalayena bhUpaH // 280 // kAlo mahAkAla itIha devau, prAcyapratIcyArddhadhRtAdhikArau / tadaivata: zyAmatamodakazca, tadeSa kAloda iti prasiddhaH // 281 // lakSANyaSTau vistRto yojanAnAmudriddho'yaM yojanAnAM sahasram / AdAvante madhyadeze samAnobedhaH sarvatrApi pUrNahadAbhaH // 282 // na cUlA na velA na ca kSobhitAsmin, na pAtAlakumbhAdikA vA vyavasthA / sadambhodamuktodakasvAdunIraH, prasannazca sAdhormanovadgabhIraH // 283 // lakSANyathaikanavatiH paridhiH sahasrAH, syAt saptatiH SaDiha paJcayutAH zatAzca / dvAraizcaturbhirayamapyabhito vibhAti, / pUrvAdidikSu vijayAdibhiruktarupaiH // 284 // lakSA dvAviMzatizca dinavatirupari syuH sahasrANi nUnaM, SaTcatvAriMzadADhyA jinapatigaditA SaTzatI yojanAnAm / pAdonaM yojanaM cAntaramiha nikhiladdhArpu tulyapramANaM, . kAlode dvArapAnAM vijayavaduditA rAjadhAnyo'parasmin // 285 // prAkpratIcyordizo daza dvAdaza, dvAdazebhyaH sahasrebhya evAntare / santi kAlodadhau dhAtakIkhaNDato'trAntarIpA amuSyAmRtoSNatviSAm // 286 / / puSkaradvIpato'pyevamatrAmbudhau, tAvatA prAkpratIcyoH sudhoSNatviSAm / netravedairmitA netravedairmitA (42), etadabdhispRzAmantarIpA: sthitAH // 287 // Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 339 antarIpA amI gautamadvIpavadbhAvanIyAH svarUpapramANAdibhiH / vedikAkAnanAlaGkRtAH sarvataH krozayugmocchritA vAridhervAritaH // 288 // athAmbhodhAvasminnamRtarucayastigmakiraNA, dvicatvAriMzatsyurgrahagRhasahasratrayamatha / zataiH SaDbhiryuktaM SaDadhikanavatyA samadhikaiH sahasraM SaTsaptatyadhikazatayuk cAtra bhagaNaH // 289 // paJcAzadUnA niyataM sahasrAstrayodazebhAkSi mitAzca lakSAH / syustArakANAmiha koTikoTyaH kAlodadhau tIrthakaropadiSTAH // 290 // vizvAzcaryadakIrttikIrttivijaya zrIvAcakendrAntiSa - drAjazrItanayotaniSTa vinayaH zrItejapAlAtmajaH / kAvyaM yatkila tatra nizcitajagattattvapradIpopame, dvAviMzo madhuraH samAptimagamatsarge nisargojjvalaH / / 291 / / // iti zrIlokaprakAze dhAtakIvarNako dvAviMzatitamaH sargaH samAptaH // atha trayoviMzatitamaH sargaH prArabhyate // vakSye'tha puSkaravaradvIpaM kaikayadezavat / vizeSitArddhamAveSTya, sthitaM kAlodavAridhim // 1 // vakSyamANasvarupairyacchobhitazcArupuSkaraiH / tato'yaM puSkaravara, iti prasiddhimIyivAn // 2 // cakravAlatayaitasya, vistAro varNitaH zrute / yojanAnAM SoDazaiva, lakSA nyakSArthavedibhiH // 3 // dvIpasyAsya madhyadeze, zailo'sti mAnuSottaraH / anvitAkhyo narakSetrasImAkAritayottaraH // 4 // ubhayoH pArzvayozcAruvedikAvanamaNDitaH / yojanAnAmekaviMzAn, zatAn saptadazocchritaH // 5 // catuHzatIM yojanAnAM, triMzAM krozAdhikAM bhuvi / magno mUle sahasraM ca dvAviMzaM kila vistRtaH // 6 // trayoviMzAni madhye'yaM, zatAni sapta vistRtaH / caturviMzAni catvAri, zatAnyuparivistRtaH // 7 // yatheSTasthAnaviSkambhajJAnopAyastu sAmyataH / bhAvyo velandharAvAsagostUpAdigiriSviva // 8 // agretanaM pAdayugmaM yathottambhya niSIdati / putAbhyAM kesarI pAdadayaM saMkocya pazcimam // 9 // tataH ziraH pradeze sa, vibhAti bhRzamunnataH / tathA pAzcAtyabhAge ca, nimno nimnataraH kramAt // 10 // tadvadeSa giriH siMhopavezanAkRtistataH / yadvA yavArddhasaMsthAnasaMsthito'yaM tathaiva hi // 11 // samabhittiH sarvatujhe, jambUdvIpasya dizyayam / pradezahAnyA pazcAttu, nimno nimnataraH kramAt // 12 // Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 atrAyaM saMpradAya:Dhe sahasra catuzcatvAriMze mUle suvistRtam / zatAnyaSTASTacatvAriMzAni mUrji ca vistRtam // 13 // ekaviMzAn zatAn saptadazoccaM valayAkRtim / prakalpyAdriM tato'syAbhyantarArddha'pahate sati // 14 // vistAramadhikRtyAtha, zeSastiSThati yAdRzaH / tAdRzo'yaM saMpradAyAt, prajJapto mAnuSottaraH // 15 // vasantyasyordhvaM suparNakumArA nirjarA bahiH / madhye manuSyAzcetyeSa, tridhA giriralaGkRtaH // 16 // tathoktaM jIvAbhigamasUtre--"mANusuttarassa NaM pavvayassa aMto maNuA uppi suvaNNA bAhiM devA" iti / jAmbUnadamayazcitramaNiratnavinirmitaiH / latAgRhairdIrghikAbhirmaNDapaizcaiSa maNDitaH // 17 // kUTaiH SoDazabhizcaiSa, samantAdbhAtyalaGkRtaH / nAnAratnamayai ramyaiH, prAkAro'TTAlakairiva // 18 // trayaM trayaM syAtkUTAnAM, paGkatyA dizAM catuSTaye / dvAdazApyekaikadevAdhiSThitAni bhavantyatha // 19 // uktaM ca sthAnAGgavRttau"pugveNa tinni kUDA, dAhiNao tinni tinni avareNa / uttarao tinni bhave, cauddisiM mANusanagassa // " tti / vidikSu catvAri tatrAgneyyAM ratnAbhidhaM bhavet / nivAsabhUtaM tadreNudevasya garuDezituH // 20 // ratnoccakhyAyaM nairRtyAM, velambasyAnilezituH / nAmnA vilambasukhadamityapyetannirUpitam // 21 // pUrvottarasyAM ca kUTaM, sarvaratnAbhidhaM bhavet / tatsuparNakumArendraveNudAle: kilAspadam // 22 // tathA'parottarasyAM syAttadratnasaMcayAbhidham / prabhaJjanaparAkhyaM ca, prabhaJjanasurezituH // 23 // ____ atra yadyapi ratnAdIni catvAri kUTAni sthAnAGgasUtre caturdizamuktAni tathAhi-"mANusuttarassa NaM pavvayassa cauddisiM cattAri kUDA paM0 20-rayaNe rayaNuccaye sabarayaNe rayaNasaMcae" iti tathApyetatsUtraM zrIabhayadevasUribhirevaM vyAkhyAtaM tathAhi-"iha ca diggrahaNe'pi vididivati draSTavyaM, tathA evaM caitadvyAkhyAyate dvIpasAgaraprajJaptisaMgrahaNyanusAreNe" tyAdi / caturdizamihaikaikaH, kUTe bhAti jinAlayaH / dizAM catasRNAM ratnakirITa iva bhAsuraH // 24 // tathoktaM viraJjayakSetrasamAsasUtre- [gAthA - 257] "causuvi usuyAresuM ikviM naranagaMmi cattAri / kUDovari jiNabhavaNA kulagiriz2iNabhavaNaparimANA // " sAkSAnna yadyapi proktaH, siddhAnte'tra jinAlayaH / tathApyAgamavAgliGgAdanumAnAtpratIyate // 25 // yato vidyAcAraNarSitiryaggatinidarzane / vizrAmo'tra girI proktazcaityavandanapUrvakaH // 26 // tathAha paJcamAGge -"vijjAcAraNassa NaM bhaMte ! tiriyaM kevatie gativisae pannatte ? go0 ! se NaM io egeNaM uppAeNaM mANusuttare pavae samosaraNaM karei, mANu0 2 tA tahiM ceiyAI vaMdati" Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 341 etaccAsmin vinA caityaM, kathamaucityamaJcati ? / tato'tra jinacaityAni, yuktamUcurmaharSayaH // 27 // evaM zAzvatacaityAnAM, mAnyatvaM yo na manyate / so'pyanenaiva vAkyenotthAtuM neSTe parAhataH // 28 // yazcAtra caityazabdArtha, viparyasyati vAtakI / tasyApyetaccAraNarSinamasyAvAkyamauSadham // 29 // na hIdRzAstapaHzaktilabdhaitAdRzalabdhayaH / vinA jinAdIn vandante, samyaktvabhraMzabhIlukA: // 30 // atha prakRtaM--anena puSkaravaradIpo dvedhA vyadhIyata / bhittyeva gRhamasyArddhadvayaM nirdizyate tataH // 31 // abhyantaraM puSkarAddhU, bAhyaM tadarddhameva ca / arvAcInamAnantarArddha, bAhyamarddha tataH param // 32 // mAnuSottarazailastu, bAhyArddhakSetrarodhakaH / ityAntarArddha pUrNASTalakSayojanasaMmitam // 33 // tathAhurjJAnacandanamalayagirayo malayagiraya:-"ayaM ca mAnuSottaraparvato bAhyapuSkaravarArddhabhUmau pratipattavya" iti bRhatkSetrasamAsavRttau / / koTirekA dvicatvAriMzallakSANi sahasrakA: / catustriMzacchatAnyaSTau, trayoviMzAni copari // 34 // etAvadyojanamito, mAnuSottarabhUbhRtaH / syAnmadhye paridhimaulau, tvasyAyaM paridhirbhavet // 35 // koTirekA'tha lakSANi, dvicatvAriMzadeva ca / dvAtriMzacca sahasrANi, dvAtriMzacca zatA nava // 36 // pRthaguktau parikSepau, yo madhye'sya tathopari / bahirbhAgApekSayA tau, pAve'syAbhyantare punaH // 37 // samAnabhittikatayA, mUle madhye tathopari / tulya eva parikSepaH, sarvatrApyavasIyatAm // 38 // ekA koTIdvicatvAriMzallakSANi sahasrakA: / SaTtriMzacca zatAH sapta, trayodazasamanvitAH // 39 // etAvanti yojanAni, dRSTAni jinanAyakaiH / mAnuSottarazailasya, bAhyasya paridhermitau // 40 // iti bRhatkSetrasamAsavRttyabhiprAyeNa, jIvAbhigamasUtre 'satta coddasuttare joaNasae' ityuktaM / dvicatvAriMzatA lakSairekakoTisamanvitA / triMzatsahasrAzcaikonapaJcAzA dvizatI tathA // 41 // mAnuSottarazailasyaitAvAn paridhirAntaraH / eSa evAbhyantarasya, puSkarArddhasya cAntimaH // 42 // nRkSetrasyApi paridhireSa evAvasAnikaH / athAsya puSkarArddhasya, madhyamaH paridhistvayam // 43 // ekA koTI yojanAnAM, lakSA: saptadazopari / saptaviMzatyanvitAni, catvAryeva zatAni ca // 44 // kAlodasyAntyaparidhiryaH pUrvamiha darzitaH / sa eva puSkarArddhasya, bhavetparidhirAntaraH // 45 // dvidhedamiSukArAbhyAM, dhAtakIkhaNDavatkRtam / abhyantare puSkarAddhe, tasthivadbhayAmapAgudak // 46 // dhAtakIkhaNDeSukArasadharmANAvimAvapi / catuSkUTAvantyakUTasthitottuGgajinAlayau // 47 // ekenAntena kAlodaM, pareNa mAnuSottaram / spRSTavantau yojanAnAM, lakSANyaSTAyatAviti // 48 // evamabhyaMtaraM puSkarAddhaM nirdizyate dvidhA / pUrvArddha pazcimArddhaM ca, pratyekaM meruNA'Jcitam // 49 // 1. kiJcidadhikasya yojanabhAgasya vyavahAreNa yojanatayA vivakSaNAda caturdazottarasaptazatI atrAkhyAtA syAta / Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvAparArddhayoratra, kAlodavedikAntataH / purataH punararvAk ca, mAnuSottaraparvatAt // 50 // sahasAnnavanavati, pratyekaM lakSakatrayam / yojanAnAmatItyAsti, kuNDamekaikamadbhutam // 51 // adhaste vistRte stokamuparyuparyanukramAt / vistIrNa vistIrNatare, jAyamAne zarAvavat // 52 // bhuvastale he sahane, vistIrNa yojanAnyatha / udbhiddhe daza zuddhAmbhovIcInicayacAruNI // 53 // dvayorapyarddhayoratraikaikamandaranizrayA / SaT SaT varSadharAH sapta, sapta kSetrANi pUrvavat // 54 // dhAtakIkhaNDasthavarSadharadviguNavistRtAH / bhavantyatra varSadharA, uccatvena tu taiH samAH // 55 // evamatreSukArAbhyAM, saha varSamahIbhRtAm / viSkambhasaMkalanayA, nagaruddhaM bhavediyat // 56 // timro lakSA yojanAnAM, paJcapaJcAzadeva ca / sahasrANi caturazItyadhikAni zatAni SaT // 57 // AyamadhyAntyaparidhau, prAgvadetena varjite / dvAdaza dvizatakSuNNe, kalpyante prAgvadaMzakA: // 58 // varSavarSadharabhAgakalpanA tvatra dhAtakIkhaNDavad jJeyA / / dvAdazadizatotthAste, ye'trAMzA yojanopari / kSetrANAmabdhidizyAdirantazcanRgirerdizi // 59 // tatra yAmyeSukArasyobhayato'pyarddhayorddhayoH / ekaikamasti bharataM, svasvasvarNagirerdizi // 60 // sahasrANyekacatvAriMzacchatAn paJca vistRtam / saikonAzItIn mukheDazazataM ca satrisaptatiH // 61 // tripaJcAzatsahasrANi, dvAdazA paJcazatyapi / zataM navanavatyADhyamaMzAzca madhyavistRtiH // 62 // paJcaSaSTiM sahasrANi, yojanAnAM catuHzatIm / SaTcatvAriMzAM lavAMzca, trayodazAntavistRtaH // 63 // madhyabhAge'sya vaitADhyo, lakSANyaSTau sa cAyata: / dhAtakIkhaNDavaitADhyavaccheSaM tviha bhAvyatAm // 64 // anye'pi dIrghavaitADhyAH, syuH saptaSaSTirIdRzAH / bharatairavatakSetravidehavijayodbhavAH // 65 // uttarArddhamadhyakhaNDe, gAGgasaindhavakuNDayoH / madhye vRSabhakUTo'sti, jambUdvIparSabhAdrivat // 66 // paryante'sya tataH zailo, himavAnnAma varttate / AyAmato'STau lakSANi, viSkambhato bhavediyAn // 67 // yojanAnAM dvicatvAriMzacchatA dazasaMyutAH / catuzcatvAriMzadaMzAzcaturazItinirmitAH // 68 // tasyopari padmahUdaH, prAgvatpadmAlimaNDitaH / sahasrAMzcaturo dIrghaH, sahasraddhayavistRtaH // 69 // gaGgAsindhurohitAMzAstato nadyo viniryayuH / prAcyA pratIcyAmudIcyAM, kramAttatrAdime ubhe // 70 // hRdodgame yojanAni, vistIrNa paJcaviMzatim / udviddhe ca yojanArddha, samudrasaMgame punaH // 71 // vistIrNe dve zate sADhe, udbhiddhe paJcayojanIm / tatra sindhuH prAcyapuSkarArddhAtkAlodamaGgati // 72 // gaGgA tu prApya pUrvasyAM, mAnuSottarabhUdharam / sumatirduSTasaMsargAdiva tatra vilIyate // 73 // pazcimAtpunargaGgA, yAti kAlodavAridhau / sindhurnarottaranagapAdamUle vilIyate // 74 // evaM narottaranagAbhimukhAH sarito'khilAH / vilIyanta iha tataH paraM tAsAmabhAvataH // 75 // Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 343 gaGgAsindhuprapAtAkhye, kuNDe viSkambhato mate / catvAriMzatsamadhikaM, yojanAnAM zatadvayam // 76 // tadantarvarttinau dvIpau, prajJaptau vistRtAyatau / dvAtriMzadyojanI mUlapravAha iva jihvike // 77 // gaGgAsindhuraktavatIraktAsvetannirupaNam / SaTtriMzazatasaGkhyAsu, sarvamapyavizeSitam // 78 // rohitAMzA yojanAni paJcAzannadanirgame / vistIrNekayojanaM coddhiddhodIcyAM nagopari // 79 // ekAdaza yojanAnAM zatAn paJcasamanvitAn / aMzAn dvAviMzatiM gatvA kuNDaM prApyAtha pUrvavat // 80 // kSetraM haimavataM dvedhA, svapravAheNa kurvatI / kAlodaM yAti pUrvArddha, parArddha mAnuSottaram // 81 // asyAH kuNDaM yojanAnAmazItyADhyA catuHzatI / viSkambhAyAmato mUlapravAhavacca jihnikA // 82 // asyAH kuNDAntargatazca, dvIpo bhavati yaH sa tu / catuH SaSTiryojanAni, viSkambhAyAmato mataH // 83 // rupyakUle svarNakUle, rohite rohitAMzike / aSTApyetAstulyarupAH, svarupaparivArataH // 84 // athottaraM himavataH, kSetraM haimavataM sthitam / vRttavaitADhyena zabdApAtinA'laGkRtAntaram // 85 // mukhe lakSaM yojanAnAM SaTSaSTiM ca sahasrakAn / ekonaviMzAM trizartI, SaTpaJcAzallavAMstatam // 86 // lakSaddhayaM yojanAnAM, sahasrANi caturdaza / ekapaJcAzAni tataM, madhye'MzAn SaSTiyuk zatam // 87 // ante zatAn sacutarazItIn sapta sahasrakAn / ekaSaSTiM dvilakSI ca, dvApaJcAzallavAMstatam // 88 // jambUdvIpasthAyivRttavaitADhyaiH sadRzA yathA / ghAtakIkhaNDasthavRttavaitADhyAH sarvathA tathA // 89 // atrApi vRttA vaitADhyA:, pUrvoktaiH sadRzAH same / zabdApAtiprabhRtayaH, pratyetavyA manasvibhiH / / 90 / / dvAbhyAM caturbhiraSTAbhiryojanairantaraM kramAt / svApagAbhyAM zabdagandhApAtimerumahIbhRtAm // 91 // vikaTApAtinormAlyavatostathAntaraM kramAt / svasvakSetrApagAbhyAM dve, yojane taccatuSTayam // 92 // asyottarasyAM ca mahAhimavAn varttate giriH / lakSANyaSTAyato maulau, mahApadmahRdAGkitaH // 93 // yojanAnAM sahasrANi, SoDazASTau zatAni ca / dvicatvAriMzadADhyAni, kalAzcASTaiSa vistRtaH // 94 // mahApadmahUdastvaSTau, sahasrANyAyato bhavet / yojanAnAM sahasrANi catvAri caiSa vistRtaH // 95 // dakSiNasyAmudIcyAM ca nadyau dve nirgate itaH / rohitA harikAntA ca te ubhe parvatopari / / 96 / / catuHSaSTiM zatAnyekaviMzAnyaMzacatuSTayam / atItya svasvakuNDAntarnipatya nirgate tataH // 97 // pUrvArddhAd haimavatagA, narAdriM yAti rohitA / aparArddhAttu sA yAti, kAlodanAmavAridhim // 98 // harikAntA punaryAti, kAlodaM harivarSagA / pUrvArddhAdaparArddhAttu, yAti sA mAnuSottaram // 99 // nadyorharisalilayorharikAntAkhyayorapi / tayornArIkAntayozca tathaiva narakAntayoH // 100 // ityaSTAnAmApagAnAM, viSkambho hUdanirgame / bhavecchataM yojanAnAmuNDatvaM yojanadvayam // 101 // paryante ca yojanAnAM sahasramiha vistRtiH / uNDatvaM ca yojanAnAM viMzatiH parikIrttitam // 102 // Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 viSkambhAyAmata: kuNDAnyetAsAM jagadurjinA: / SaSTyADhyAni yojanAnAM, zatAnIha nava zrute // 103 // aSTAviMzaM zataM dIpAzcaitAsAM vistRtAyatA: / jihikA vistRtoddhiddhAzcAsAM mUlapravAhavat // 104 // zailAttataH paraM kSetraM, harivarSaM virAjate / tadgandhApAtivaitADhyenAJcitaM vistRtaM mukhne // 105 // lakSANi SaD yojanAnAM, paJcaSaSTiM sahasrakAn / ddhe zate saptasaptatyA'dhike dvAdaza cAMzakAn // 106 // aSTau lakSAH sahasrANi, SaTpaJcAzacchatadvayam / saptottaraM yojanAnAM, madhye'zAzcaturastatam // 107 // sahanaiH saptacatvAriMzatADhyA dazalakSikA: / SaTtriMzaM ca yojanAnAM, zatamaMzazatadvayam // 108 // aSTADhyaM vistIrNamante, svarupamaparaM puna: / jambUddhIpaharivarSavadihApi vibhAvyatAm // 109 // itaH parazca niSadhaH, parvata: sarvataH sphuran / hUdenAlaGkRto mUrji, sadabjena tigiJchinA // 110 // saptaSaSTiM sahasrANi, sASTaSaSTi zatatrayam / yojanAnAM lavAn dvAtriMzataM syAdeSa vistRtaH // 111 // tigiJchistu yojanAnAM, sahasrANyaSTa vistRtaH / sahasrANi SoDazeSa, bhavedAyAmata: puna: // 112 // etasyAddharisalilA, zItodeti nirIyatuH / dakSiNasyAmudIcyAM ca, parvatoparyamU ubhe // 113 // ekonatriMzataM gatvA, sahasrAn SaT zatAni ca / yojanAnAM sacaturazItIn SoDaza cAMzakAn // 114 // patataH svasvakuNDAntaharivarSAntarAdhvanA / pUrvArddhAddharisalilA, prApnoti mAnuSottaram // 115 // pazcimArddhagatA sA tu, kAlodamupasarpati / sarvAsAM digvinimaya, evaM pUrvAparArddhayoH // 116 // pUrvArddhazItodA pratyagvidehArddhavibhedinI / kAlodamanyArddhasthA tu, prApnoti mAnuSottaram // 117 // etAzcatasro vistIrNA, dve zate hudanirgame / catvAryuNDA yojanAni, prAnte dazaguNAstataH // 118 // vistIrNAnyAyatAnyAsAM, kuNDAni ca catasRNAm / saviMzAni yojanAnAM, zatAnyekonaviMzatim // 119 // etatkuNDAntargatAca, dIpA: proktA maharSibhiH / SaTpaJcAze yojanAnAM, dve zate vistRtAyatAH // 120 // sarva kuNDagatA dvIpAH, krozaddhayocchritA iti / tairjambUdvIpagaistulyA, ucchrayeNa nagA iva // 121 // yathedamaddhaM vyAkhyAtaM, yAmyaM pUrvAparArddhayoH / tathA jJeyamudIcyArddhamapi mAnasvarupataH // 122 // kintUdIcyeSukArAdreH, parata: pArzvayorddhayoH / syAdekaikamairavatakSetraM bharatasannibham // 123 // puNDarIkahUdopetastatazca zikharI giriH / tasmAdraktA raktavatI, svarNakUlA viniryayuH // 124 // tatrAdime dve saritau, kSetramairavataM gate / jagAma hairaNyavataM, svarNakUlA tu vAhinI // 125 // tatazca hairaNyavataM, vikaTApAtinA'Ditam / tato mahApuNDarIkahUdavAn rukmiparvataH // 126 // etadbhavA rUpyakUlA, hairaNyavatagAminI / ramyakAntarnarakAnta, prayAtyetatsamudbhavA // 127 // tato'rvAg ramyakakSetraM, mAlyavavRttabhUdharam / kesarihadavannIlavannAmA parvatastataH // 128 // pravarttate videhAntaH, zItaitannagasambhavA / nArIkAntA ramyakAntaH, prasarpatyetadudgatA // 129 // Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 345 eSu kSetreSu pUrvArddhAnnadyo yAH pUrvasaMmukhAH / tA mAnuSottaraM yAnti, kAlodaM pazcimAmukhAH // 130 // pazcimArddhAttu kAlodaM, prayAnti pUrvasaMmukhA: / pazcimAbhimukhAstAstu, prayAnti mAnuSottaram / / 131 // madhye kSetraM videhAkhyaM, nIlavanniSadhAgayoH / ekaikaM meruNopetaM, bhAti pUrvAparArddhayoH // 132 // aSTAcatvAriMzadaMzAn, lakSAH SaDviMzatiM mukhe / yojanAnyekaSaSTiM sahasrAn sASTazataM tatam // 133 // tathA lakSAzcatustriMzadyojanAnAM samanvitAH / caturviMzatyA sahasrairaSTAviMzaM zatASTakam // 134 // SoDazAMzAzca vistIrNaM, madhye tasya ca vistRtiH / lakSANyathaikacatvAriMzadaSTAzItireva ca / / 135 // sahasrANi saptacatvAriMzA paJcazatI tathA / yojanAnAmaMzazataM, SaNNavatyA samanvitam // 136 // sahasrANi yojanAnAmekonaviMzatistathA / sacaturnavatiH saptazatI krozastathopari // 137 // viSkambhaH prativijayaM, pratyekamarddhayorddhayoH / yojanAnAM dve sahasre, vakSaskArAdri vistRtiH // 138 // pratyekamantarnadyazca, zatAni paJca vistRtA: / svarupaM sarvamatrAnyaddhAtakIkhaNDavadbhavet // 139 // aSTAnAM vanamukhAnAM vistRtiH syAllaghIyasI / ekonaviMzatibhavAzcatvAro yojanAMzakAH // 140 // ekAdaza sahasrANi, yojanAnAM zatAni SaT / sASTAzItIni caiteSAM vistRtiH syAdgarIyasI // 141 // upavarSadharaM gurvI, laghvI ca saridantike / teSAM caturNAM kAlodabahirbhAgaspRzAM bhavet // 142 // caturNAM tu naranagAsannAnAM vistRtirguruH / zItAzItodAntike'nyA, nIlavanniSadhAntike // 143 // pUrvAparaM bhadrasAlavanAyAmaH samanvitaH / meruviSkambheNa saha, garbhabhAgAtmako bhavet // 144 // catvAriMzatsahasrANi lakSAzcatasa eva ca / yojanAnAM navazatI, nirdiSTA SoDazottarA // 145 // SoDazAnAM vijayAnAM vyAsasaMkalanA tviyam / tisro lakSA yojanAnAM, sahasrANi ca SoDaza // 146 // saptazatyaSTottarA'tha, vakSaskAramahIbhRtAm / aSTAnAM tatsaMkalanA, syuH sahasrANi SoDaza // 147 // SaNNAmantarnadInAM tu, vyAsasaGkalanA bhavet / sahasrANi trINi vanamukhayorubhayostviyam // 148 // SaTsaptatispRk trizatI, sahasrAstryakSi saMmitAH / dvIpavyAso'STa lakSANi, sarvasaMkalane bhavet // 149 // atrApISTAnyaviSkambhavarjitadvIpavistRteH / svasvasaGkhyAvibhaktAyA, labhyate'bhISTavistRtiH // 150 // bhAvanA dhAtakIkhaNDavat / mahAvidehaviSkambhe, yatheSTasthAnagocare / zItAzItodAnyataravyAsahIne'rddhite sati / / 151 / / vijayAMtarnadIvakSaskArAntimavanAyatiH / jJAyate sA tatra tatra, sthAne bhAvyA svayaM budhaiH // 152 // atha devakuruNAM yaH, prAcyAM saumanaso giriH / tathottarakurUNAM yaH, pUrvasyAM mAlyavAnimau // 153 // tricatvAriMzatsahasrAn, lakSA viMzatimAyatau / ekonaviMzAM dvizartI, yojanAnAmubhAvapi // 154 // devottarakurubhyazca pratIcyAM yau vyavasthitau / vidyutprabhagirirgandhamAdanazcAyatAvubhau / / 155 / / Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 yojanAnAM SoDazaiva, lakSAH SaDviMzatiM tathA / sahasrANi zatamekaM, saMpUrNaM SoDazottaram // 156 // idaM mAnaM puSkarArddhaprAcInArdhavyapekSayA / pazcimArddha viparyAso, dhAtakIkhaMDavat sa tu // 157 // aSTApyete gajadantA, nIlavanniSadhAntike / sahasradvayavistIrNAH, sUkSmAzca mandarAntike // 158 / / videhamadhyaviSkambhAnmeruvyAse vizodhite / zeSe'rddhite ca viSkambhaH, pratyetavya kuruddhaye // 159 / / lakSAH saptadaza sapta, sahasrANi zatAni ca / caturdazAni saptaiva, yojanAnAM lavASTakam // 160 // meruyuktabhadrasAlAyAmAtprAgupadarzitAt / gajadantaddhayahInAccheSaM jIvA kuruddhaye / / 161 / / lakSAzcatasraH SaTtriMzat, sahasrANi zatAni ca / navaiva SoDazADhyAni, yojanAnIti tanmitiH // 162 // AyAmamAnayoH prAcyapratIcyagajadantayoH / yoge bhaveddhanuH pRSThaM, kurudaya idaM tu tat // 163 // lakSAH SaTtriMzadekonasaptatizca sahasrakA: / zatatrayaM yojanAnAM paJcatriMzatsamanvitam // 164 // dhAtakIkhaNDavadihApyagrato nIlavagireH / yamakAvudakkuruSu, sahasraM vistRtAyatau // 165 // tataH paraM hUdAH paJca, syurdakSiNottarAyatAH / sahasrAMzcaturo dIrghA, dve sahasre ca vistRtAH // 166 // nIlavato yamakayostAbhyAmAdyahUdasya ca / mitho hUdAnAM kSetrAntasImnazca paJcamahUdAt // 167 // saptApyetAnyantarANi, tulyAnyaikaikaM punaH / lakSadvayaM yojanAnAM catvAriMzatsahasrakAH / / 168 / / zatAni nava saikonaSaSTIni yojanasya ca / saptakSuNNasyaikabhAgastatropapattirucyate / / 169 / / dairghyaM hUdAnAM paJcAnAM yatsahasrANi viMzatiH / sahasrayamakavyAsayuktaM tatkuruvistRteH // 170 // vizodhyate'tha yaccheSaM, tatsaptabhirvibhajyate / saptAnAM vyavadhAnAnAmevaM mAnaM yathoditam // 171 // udakkuruSu pUrvArddhe, padmanAmA mahAtaruH / pazcimArddhe mahApadmastau jambUvRkSasodarau // 172 / / padmanAmno bhUmiruhaH, padmanAmA suraH patiH / mahApadmasya tu svAmI, puNDarIkaH surottamaH // 173 // syurdevakukho'pyevaM, kiMtvatra niSadhAtparau / vicitracitrAvacalau, tataH paJca hUdAH kramAt // 174 // pUrvArddha cAparArddhe ca syAtAM zAlmalinAviha / jambUvRkSasadharmANAvetAvapi svarUpataH // 175 // puSkarArddhe'tha yau merU, syAtAM pUrvAparArddhayoH / dhAtakIkhaNDasthamerUsamAnau tau tu sarvathA // 176 // kiMtvetayorbhadrasAlavanayorAyatirbhavet / lakSaddhayaM paJcadaza sahasrANi zatAni tu / / 177 / / aSTapaJcAzAni sapta, pUrvapazcimayordizoH / pratyekaM dakSiNodIcyoH syAdvyAsastvayametayoH // 178 // dvisahasaikapaJcAzA, yojanAnAM catuHzatI / aSTAzItyA yojanasya, bhaktasyAMzAzca saptatiH // 179 / / upapattistvatra prAgvat / zeSA tvatra nandanAdivanavaktavyatA'khilA / dhAtakIkhaNDamerubhyAM, punarukteti nocyate // 180 // jambUdvIpo mahAmeruzcaturbhirmerubhiH zriyam / dhatte tIrthaMkara iva, caturbhiH parameSThibhiH // 181 // Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 347 prAguktAkhyeSu pUrvAH, vijayeSvadhunA jinA: / candrabAhurbhujaGgazcezvaro nemiprabho'pi ca // 182 // pazcimAddhe tu teSveva, vIraseno jinezvaraH / mahAbhadradevayazo'jitavIryA iti kramAt // 183 // dIpArdhe'sminnagAdInAM, saMgrahaH sarvasaMkhyayA / dhAtakIkhaNDavad jJeyo'vizeSAnnoditaH pRthak // 184 // dvisaptatiH zazabhRtastAvanta eva bhAskarAH / SaT sahasrANi SaTtriMzA, trizatyatra mahAgrahAH // 185 // nakSatrANAM sahane Dhe, prajJapte SoDazottare / pramANamatha tArANAM, puSkarAH nirupyate // 186 // aSTacatvAriMzadiha, lakSA dvAviMzatistathA / sahasrANi dve zate ca, syustArA: koTikoTayaH // 187 // evaM calakSANyaSTau puSkarALU, tAvAnkAlodavAridhiH / catvAri dhAtakIkhaNDo, Dhe lakSe lavaNodadhiH // 188 // evaM dAviMzatirlakSANyekataH parato'pi ca / madhye jambUdvIpa ekaM, lakSamAyatavistRtaH // 189 // paJcacatvAriMzadevaM, lakSANyAyatavistRtam / narakSetraM parikSepo, jJeyo'sya puSkarArddhavat // 190 // Avato larakSetrAt, parato na bhavennRNAm / garbhAdhAnaM janmamRtyU, saMmUrchimanarodbhavaH // 191 // AsannaprasavAM kazcistriyaM nayati cetsuraH / narakSetrAtparaM nAsau, prasUte tatra karhicit // 192 // yadi kaNThagataprANo, manuSyakSetrataH param / manuSyo nIyate nAsau, mriyate tatra karhicit // 193 // athAvazyaMbhAvijanmakSINAyuSkau ca tau yadi / tadA surasya tanneturbhavedA'nyasya kasyacit // 194 // manastathaiva yenainAmAsannaprasavAM striyam / taM vA kaNThagataprANaM, narakSetre punarnayet // 195 // evaM nAta: paramaharnizAdisamayasthitiH / na bAdarAgnirna nadI, na vidyudgarjinIradAH // 196 // nArhadAdyA na nidhayo, nAyane naiva cAkarA: / nenduvRddhikSayau noparAgo'rkendrorna vA gatiH // 197 // tathAhuH arihaMtasamayabAyaraaggI vijjU balAhagA thaNiA / AgaranainihiuvarAga niggame vuDDhiayaNaM ca // " etatsarvamarthato jIvAbhigamasUtre caturthapratipattau / kSetreSu paJcacatvAriMzatIha bharatAdiSu / antIpeSu SaTpaJcAzatyeva saMbhavennRNAm // 198 // bAhulyAjjanma mRtyuca, vADhivarSadharAdiSu / zeSeSu tu nRNAM janma, prAyeNa nopapadyate // 199 // mRtyustu saMharaNato, vidyAlabdhibalena vA / gatAnAM tatra tatrAyu:kSayAtsaMbhavati kvacit // 200 // athaitasminnarakSetre, varSakSetrAdisaMgrahaH / kriyate sukhabodhAya, tadartho'yaM [pakramaH // 20 // adhyaddhau dAviha dvIpau, dAveva ca payonidhI / bharatAnyairavatAni, videhA: paJca paJca ca // 202 // evaM paJcadaza karmabhUmayo'tra prakIrtitAH / devottarAkhyA: kuravo, hairaNyavataramyake // 203 // Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 haimavataM harivarSaM, paJca paJca pRthak pRthak / sarvANyapi triMzadevaM bhavantyakarmabhUmayaH // 204 // antardIpAzca SaTpaJcAzadevaM yugmibhUmayaH / SaDazItirnarasthAnAnyevamekottaraM zatam // 205 // tathA'tra mevaH paJca, viMzatirgajadantakAH / vakSaskArAdrayo'zItiH, sahasraM kAJcanAcalAH // 206 // vicitrA: paJca citrAzca paJcAtha yamakAcalAH / daza triMzadvarSadharA, iSukAracatuSTayam // 207 // viMzatirvRttavaitADhyAH, zataM dIrghAH sasaptatiH / ekonapaJcAzAnyadrizatAnyevaM trayodazam // 208 // aSTau dADhA: pArvatAH syuH, kUTAstviha caturvidhAH / vaitADhyazeSAdrisahasrAMkabhUkUTabhedataH // 209 // tatra ca 213 // 214 // sArddhaM sahasraM vaitADhyakUTAnAM triMzatA'dhikam / zeSAdrikUTAnAmaSTazatI SaDadhikA bhavet // 210 // sahasrAGkAH paJcadazetyevaM kUTAni bhUbhRtAm / sarvAgreNaikapaJcAze, dve sahasre zatatrayam // 211 // bhadrasAlavane meroryAni dikSu vidikSu ca / tAni diggajakUTAni catvAriMzadbhavediha // 212 // drUNAM dazAnAmaSTASTa, yA dikSu vidikSu ca / kUTAni tAnyazItiH syurnRkSetre sarvasaMkhyayA // zataM vRSabhakUTAnAM, saptatyA'dhikamAhitam / bhavantyevaM bhUmikUTA, navatyADhyaM zatadvayam // mahAvRkSA daza tatra, paJca zAlmalisaMjJakAH / zeSA jambUrdhAtakI ca, padmazcAntyau mahArau // 215 // mahAhUdAstriMzadiha, paJcAzacca kuruhUdAH / bhavatyazItirityevaM, hUdAnAM sarvasaMkhyayA // 216 // bharatAdikSetramahAnadIkuNDAni saptatiH / videhavijayasthAni tAni viMzaM zatatrayam // 217 // SaSTirantarnadInAM syurityevaM sarvasaMkhyayA / catuHzatIha kuNDAnAM paJcAzadadhikA bhavet // 298 // bharatAdikSetragatA, mahAnadyo'tra saptatiH / videhavijayasthAnAM, tAsAM viMzaM zatatrayam // 219 // antarnadyaH SaSTiriti paricchadajuSAmiha / paJcAzA mukhyasaritAM, sarvAgreNa catuHzatI // 220 // sA caivaM 221 // gaGgAsindhuraktavatIraktAH pratyekamIritAH / paJcAzItistathA zItAzItodArUpyakUlikAH // varNakUlA narakAntA, nArIkAntA ca rohitA / rohitAMzA harikAntA, haryAdisalilApi ca // 222 // dvAdazAntaranadyazca, paJca paJcAkhilA imAH / paricchadApagAstvAsAM, jJeyAH pUrvoktaMyA dizA // 223 // evaM dvisaptatirlakSA, azItizca sahasrakAH / bhavanti manujakSetre, nadyo'nyasmin mate punaH // 224 // ekonanavatirlakSAH, sahasrA SaSTireva ca / etaccAntarApagAnAM pRthaktantravivakSayA / / 225 // idaM ca nadIsarvAgraM jambUdvIpagatamahAnadItulyaparivArANAM dhAtakIkhaNDapuSkarArddhagatamahAnadInAM saMbhAvanayoktaM, dhAtakIkhaNDapuSkarArddhayormahAnadInAM parivAre jambUdvIpavarttimahAnadIparivArApekSA dvaiguNyAdivizeSastu bRhatkSetravicArAdiSu kvApi na dRSTa iti nokta iti jJeyaM / Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 349 utkarSato jinA atra, syuH saptatyadhikaM zatam / te dvitIyArhataH kAle, viharanto'bhavanniha // 226 // kevalajJAninAmevamutkarSAnnava koTayaH / nava koTisahasrANi, tathotkarSaNa sAdhavaH // 227 // jaghanyato viMzatiH syurbhagavanto'dhunApi te / videheSveva catvArazcatvAro viharanti hi // 228 // te cAmI-sImaMdharaM 1 staumi yugaMdharaM 2 ca, bAhuM 3 subAhuM 4 ca sujAtadevam 5 / svayaMprabhaM 6 zrIvRSabhAnanAkhya 7 manantavIryaM 8 ca vizAlanAtham 9 // 229 // sUraprabhaM 10 vajradharaM 11 ca caMdrAnanaM 12 namAmi prabhubhadrabAhum 13 / bhujaGga 14 nemiprabha 15 tIrthanAthAvathezvaraM 16 zrI jinavIrasenam 17 // 230 // stavImi ca mahAbhadraM 18, zrIdevayazasaM 19 tathA / arhantamajitavIryaM 20, vande viMzatimahatAm // 231 // paJcasvapi videheSu, pUrvAparArddhayoH kila / ekaikasya viharataH, saMbhavAjjagadIzituH // 232 // dazaiva viharantaH syurjaghanyena jinezvarAH / ityUcuH sUrayaH kecit, tattvaM vetti trikAlavit // 233 // tathoktaM pravacanasAroddhArasUtre-'sattarisayamukkosaM jahanna vIsA ya dasa ya viharaMti' iti, [zloka 327] uktAjjaghanyAdUnAstu, viharanto bhavanti na / tato'nye'pi yathAsthAnaM, syurgArhasthyAdyavasthayA // 234 // koTidvayaM kevalino, dve ca koTisahasrake / sAdhavaH syurjaghanyena, nyUnA ito bhavanti na // 235 // yokaH kevalI tebhyaH, siddhayetsAdhurdivaM vrajet / tadA'vazyaM bhavedanyaH, kevalI pravrajetparaH // 236 // cakrizArDizIriNAM ca, zataM paJcAzatAdhikam / utkarSato jaghanyena, te bhavantIha viMzatiH // 237 // tathoktaM--pravacanasAroddhAre"ukkoseNaM cakkI sayaM divaDDhaM ca kammabhUmIsuM / vIsaM jahannabhAve ke savasaMkhAvi emeva" // jambUdIpaprajJaptyA apyayamevAbhiprAyaH, zrIsamavAyA) tu-"dhAyaIsaMDe NaM dIve aDasaTiM cakvivijayA ya aDasaTuiM rAyahANIo, tattha NaM ukkosapae aDasaTuiM arahaMtA samuppajisu vA 3, evaM cakkavaTTI samuppaJjisu vA 3, evaM baladevA vAsudevA samu0, pukharadIvaDDheNaM aDasaTTi vijayA, evaM arihaMtA samu0 jAva vAsudevA," ityuktamiti jJeyaM / syAnnidhInAM paJcadazazatI triMzAtra sattayA / jaghanyatazcakribhogyaM, teSAM zatamazItiyuk // 238 // utkarSatazcakribhogyanidhInAM punarekadA / paJcAzatAdhikAnIha, syuH zatAni trayodaza // 239 // utkarSato'tra ratnAnAM, syuH zatAnyekaviMzatiH / jaghanyataH punasteSAM, dvizatyazItisaMyutA // 240 // 1 bhinna kAlApakSeyaitata, prAktanaM tvekakAlapekSamiti na viruddhatA, mUlAgama eva videheSu cakrikAlAsaMbhavivAsudevacatuSkokteH / Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 paJcAkSaikAkSaratnAnAM, catvAriMzaM zataM bhavet / jaghanyenotkarSatazca sapaJcAzaM sahasrakam // 241 // zataM saptatyA sametaM, cakrijetavyabhUmayaH / bharatAdyA dazakSetrI, vijayA: SaSTiyuk zatam // 242 // AbhiyogikavidyAbhRcchreNInAM sarvasaMkhyayA / sAzItIni SaT zatAni, vidyAbhRtAM purANi ca // 243 // aSTAdaza sahasrANi, zatAni sapta copari / ayodhyAdirAjadhAnyaH, zataM saptatisaMyutam // 244 // Dhe paGktI iha candrANAM, dve ca patI vivasvatAm / ekaikAntaritA evaM, catana iha payaH // 245 // pratipati ca SaTSaSTisaMkhyAkA: zazibhAskarAH / sUcIzreNyA sthitA jambUdvIpenduravibhiH samam // 246 // evaM paGktyazcatasro'pi, paryaTanti dIvAnizam / mRgayantya ivAzeSavaJcakaM kAlataskaram // 247 // dvAtriMzaM zatamityevaM, narakSetre himAMzavaH / dvAtriMzaM zatamAzca, zobhante'dabhratejasaH // 248 // nakSatrANAM patayazca, SaTpaJcAzadbhavediha / pratipaGkti ca SaTSaSTiH, SaTSaSTiH syuruDUnyapi // 249 // jambUdIpasthatattadbhaH, paGktyA carantyamUnyapi / jambUdvIpagrahaiH paGktyA , carantyevaM grahA api // 250 // grahANAM patayazcAtra, SaTsaptatyadhikaM zatam / pratipati ca SaTSaSTiH, SaTSaSTiH syuhA api / / 251 / / evaM cabhAnAM zatAni SaTtriMzat, SaNNavatyadhikAnyatha / ekAdaza grahasahasrA: zatA: SoDazAzca SaT // 252 // syustArA: koTikoTyo'trASTAzItyA lakSakairmitA: / sahasrairapi catvAriMzatA zataizca saptabhiH // 253 // athAtra yAni caityAni, zAzvatAnyatha teSu yAH / arhatAM pratimA vande, tA: saMkhyAya zrutoditAH // 254 // zatAstrayodazaikonapaJcAzA ye puroditAH / giriNAM teSu ye paJca, merava: prAgnirUpitAH // 255 // merau merau kAnaneSu, caturpu dikcatuSTaye / caityamekaikamekaM ca, mUrji saptadazeti ca // 256 // pratimA: praticaityaM ca, viMzaM zatamihoditA: / triddhAreSu hi caityeSu, bhavantIyatya eva tAH // 257 // pratiddhAraM zAzvateSu, yaccaityeSvakhileSvapi / syuH SaT SaT sthAnAni tathA, hyekaH syAnmukhamaNDapaH // 258 / / tato raGgamaNDapa: syAtpIThaM maNimayaM tataH / stUpastadupari catuHpratimAlaGkRto'bhitaH // 259 // tato'zokataroH pIThaM, pIThaM ketostataH param / tato'pyagre bhavedApI, svarvApIvAmalodakA // 260 // evaM trayANAM dArANAM, pratimA dvAdazAbhavan / aSTottaraM zataM garbhagRhe viMzaM zataM tataH // 261 // caturddhArANAM ca teSAmarcA dvAreSu SoDaza / garbhAlaye sASTazataM, caturviMzaM zataM tataH // 262 // nandIzvare dvipaJcAzatkuNDale rucake'pi ca / catvAri catvAri SaSTarityevaM sarvasaMkhyayA // 263 // caturdArANi caityAni, zeSANi tu jagattraye / triddhArANyeva caityAni, vijJeyAnyakhilAnyapi // 264 // jyotiSkabhavanAdhIzavyantarAvasatheSu ca / sabhArcAbhissahaiSu syAtsAzIti pratimAzatam // 265 // taccaivaM Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 351 upapAtAbhiSekAkhye, alaGkArasabhApi ca / vyavasAyasudharmAkhye, bhAnti paJcApyamUH sabhAH // 266 // dvAraistribhistribhiri, dvAre'rcAbhizcatasRbhiH / bhAti stUpaH pratisabhaM, dvAdaza dvAdazeti tAH // 267 // SaSTiH paJcAnAM sabhAnAmiti pratisurAlayam / prAgvadizaM zataM caitye, ityazItiyutaM zatam // 268 // evamAddhAdazasvagaM, sAzItipratimAzatam / praiveyakAdiSu zataM, viMzaM cAnuttarAvadhi // 269 // atha prakRtaMpaJcAnAmiti meruNAM, paJcAzItirjinAlayA: / jinArcAnAM sahasrANi, dazopari zatadvayam // 270 // zeSeSu sarvagiriSu, syAdekaiko jinAlayaH / sahasraM te catuzcatvAriMzaistribhiH zatairyutam // 271 // sahajairekaSaSTyADhayaM, lakSamekaM zatadvayam / azItyAbhyadhikaM cAtra, jinArcAH praNidadhmahe // 272 // yAni diggajakUTAni, catvAriMzadihocire / teSvekaikaM caityamaSTacatvAriMzacchatAni ca // 273 // astitra namaskurmA, bhaveccaityamathaikakam / dazasvapi kuruSva zatAni dvAdazAtra ca // 274 // jambUprabhUtayo ye'tra, mahAvRkSA dazoditA: / zataM saptadazaM teSu, pratyekaM syurjinAlayA: // 275 // ekastatra mukhyavRkSe, zatamaSTAdhikaM punaH / aSTAdhike vRkSazate, tatparikSepavartini // 276 // taddigvidigvatikUTeSvekaika iti mIlitAH / ekAdazazatI saptatyADhyA vRkSajinAlayAH // 277 // lakSamekaM sahasrANi, catvAriMzadathopari / catuHzI jinArcAnAM, vRkSeSu dazasu stuve // 278 // catuHzatIha kuNDAnA, yA paJcAzA nirupitA / tatra prAsAda ekaikaH, pratimAstatra cAhatAm // 279 // catuSpaJcAzatsahasamitA namaskaromyaham / prAktanaistvatra kuNDAnAM, sAzItistrizatIritA // 280 // pRthagmahAnadIcaityasaptatizca mayA punaH / mahAnadISvapi kuNDeSveva prAsAdasaMbhavaH // 281 // itthaM saMbhAvya paJcAzA, catuHzatI yadIritA / kuNDacaityAnAM tadatra, nadIcaityavivakSayA // 282 // yadi cAnyatra kuNDebhyo, nadISu caityasaMbhavaH / tadA vRddhoktirevAstu, pramANaM nAgraho mama // 283 // azItirhadacaityAni, pratyekamekayogataH / arcA nava sahasrANi, teSu vande zatAni SaT // 284 // evaM manuSyakSetre'smizcaityAnAM sarvasaMkhyayA / zatAni saikonAzItInyekatriMzadbhavanti hi // 285 // lakSAstisro jinArcAnAM tathaikAzItimeSu ca / sahasrANi namasyAmi, sAzItiM ca catuHzatIm // 286 // narakSetrAttu paratazcatvAri mAnuSottare / nandIzcare'STaSaSTizca, rucake kuNDale'pi ca // 287 // catvAri catvAri caityAnyazItirevamatra ca / sahasrANi navArcAnAM, catvAriMzASTazatyapi // 288 // evaM ca tiryaglokemmizcaityAnAM sarvasaMkhyayA / sahasrANi trINi zatadvayI caikonaSaSTiyuk // 289 // sahasrANyekanavati, lakSAstisraH zatatrayam / viMzamatra jinA nAM, tiryagloke namAmyaham // 290 // jyotiSkANAM vyantarANAmasaMkhyeyeSvasaMkhyaza: / vimAneSu nagareSu, caityAnyarcAzca saMstuve // 291 // Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 352 adholoke'pi bhavanAdhIzAnAM saptakoTayaH / lakSA dvisaptatizcoktA, bhavanAnAM purA'tra yAH / / 292 / / pratyekaM caityamekaikaM, tatreti sapta koTayaH / lakSA dvisaptatizcAdholoke caityAni saMkhyayA / / 293 // trayodaza koTizatAnyekonanavatiM tathA / koTI: SaSTiM ca lakSANi, tatrArcAnAM smarAmyaham // 294 // Urdhvaloke'pi saudharmAtprabhRtyanuttarAvadhi / vimAnasaMkhyA caturazItirlakSANi vakSyate // 295 / / sahasrAH saptanavatistrayoviMzatireva ca / tAvantyevAtra caityAni, pratyekamekayogataH // 296 / / ekaM koTizataM pUrNaM, dvipaJcAzacca koTayaH / lakSaizcaturnavatyADhyAH, sahasairapi saMyutAH // 297 // catuzcatvAriMzataiva, SaSTyADhyaiH saptabhiH zataiH / arcayAmo jinArcAnAmUrddhvaloke surArcitAH // 298 // lakSANi saptapaJcAzadityevamaSTa koTayaH / trailokye nityacaityAnAM sadvyazIti zatadvayam / / 299 / / koTIzatAnIha paJcadazopari ca koTayaH / dvicatvAriMzadevASTapaJcAzallakSasaMyutAH // 300 // sahasrANi ca SaTtriMzatsAzItIni jagattraye / naumi nityajinArcAnAM, karavai saphalaM januH // 301 // utsedhAGgulaniSpannasaptahastamitAH khalu / zAzvatyaH pratimA jainya, UrdhvAdholokayormatAH // 302 // tiryagloke tu nikhilAstAH paJcabhirdhanuH zataiH / mitA nirUpitAstattvaparicchedapayodhibhiH // 303 // tathAhu: "ussehamaMguleNaM ahauDDhamasesasattarayaNIo / tiriloe paNadhaNusaya sAsayapaDimA paNivayAmi" // rAjapraznIyopAGgavRttau sUryAbhavimAne tu - 'jiNussehapamANamettAo saMpaliyaMkanisannAo' asya vyAkhyAne jinotsedhapramANamAtrA:, jinotsedha utkarSataH paJca dhanuHzatAni, jaghanyataH sapta hastAH, iha tu paJca dhanuHzatAni saMbhAvyaMte ityuktamiti jJeyaM / vaimAnikavimAneSu, dvIpe nandIzvare'pi ca / kuNDale rucakadvIpe prAsAdA ye syurarhatAm // 304 // yojanAnAM zataM dIrghAH, paJcAzataM ca vistRtAH / uttuGgAH kathitAH prAjJairyojanAnAM dvisaptatim // 305 // devakuruttarakurusumerukAnaneSu ca 1 vakSaskArabhUdhareSu, gajadantAcaleSvapi // 306 // iSukArAdriSu varSadhareSu mAnuSottare / asurANAM nivAseSu ye prAguktA jinAlayAH // 307 // paJcAzataM yojanAni, dIrghAstadarddhavistRtAH / SaTtriMzataM yojanAni, te cottuGgAH prakIrttitAH // 308 // nAgAdInAM nikAyAnAM, navAnAM bhavaneSu ye / jinAlayA yojanAnAM dIrghAste paJcaviMzatim // 309 // tAni dvAdaza sArddhAni, pRthavo'STAdazocchritAH / tridhApyetadarddhamAnA, vyantarANAM jinAlayAH || 310 // jyotiSkagatacaityAnAM, na mAnamupalabhyate / prAyaH kvApyAgame tasmAdasmAbhirapi noditam // 311 // ye'tha merucUlikAsu, tathaiva yamakAdriSu / kAJcanAdridIrghavRttavaitADhyeSu hUdeSu ca // 312 // 1 ziSyate viziSyate iti zeSA utkRSTA na tathA azeSA iti vyAkhyAne na virodhaH, tiryagloke tu eka eva pakSaH paJcadhanuH zatAtmakaH / - Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 353 tathA diggajakUTeSu, jambAdiSu drumeSu ca / prAgukteSu ca kuNDeSu, nirUpitA jinAlayAH // 313 // krozArddhapRthulA: krozadIrghAzcApazatAni ca / catvAriMzAni te sarve, caturdaza samucchritAH // 314 // caityAni yAni racitAni jinezvarANAmanyAnyapIha bharatapramukhairjagatyAm / teSvAhatI: pratikRtI: praNamAmi bhaktyA, traikAlikIstrikaraNAmalatAM vidhAya // 315 // vizvAzcaryadakIrtikIrtivijayazrIvAcakendrAntiSadrAjazrItanayo'taniSTa vinaya: zrItejapAlAtmajaH / kAvyaM yatkila tatra nizcitajagattattvapradIpopame, sargo'gnyakSimita: samAptimagamatpIyUSasAropamaH // 316 // // iti zrIlokaprakAze mAnuSottaranaganarakSetranirupaNo nAma trayoviMzatitamaH sargaH samAptaH // // atha caturviMzatitamaH sargaH prArabhyate // parasmin puSkarAdde'tha, mAnuSottarazailataH / parata: sthiracandrArkavyavasthA pratipAdyate // 1 // dIpArNaveSu sarveSu, mAnuSottarata: param / jyotiSkAH paJcadhApi syuH, sthirAcandrAryamAdayaH // 2 // sthiratvAdeva nakSatrayogo'pyeSAmavasthitaH / candrAH sadA'bhijiyuktAH, sUryAH puSyasamanvitAH // 3 // tathoktaM jIvAbhigamasUtrebahiyAu mANusanagassa, caMdasUrANa'vaTThiyA jogA / caMdA abhIijuttA, sUrA puNa hoti pussehiM // girikUTAvasthitAnAmeteSAmantaraM dvidhA / tadravIndrorekamanyadindrostathA'rkayomithaH // 4 // yojanAnAM sahasrANi, paJcAzattatra cAdimam / dvitIyaM tu yojanAnAM, lakSaM sAdhikamantaram // 5 // idamarthato jIvAbhigamasUtracandraprajJaptisUtrAdiSu / sAdhikatvaM tu pUrvoktaM, candrAntiramIlane / tanmadhyavartisUryendubimbaviSkambhayogataH // 6 // tathoktaM--'sasisasi raviravi sAhiya joaNalakneNa aMtaraM hoi' iti. [bRhatsaMgrahaNI gA. 66] zazinA'ntarito bhAnurbhAnunA'ntarita: zazI / rAkAnizAntavaccitrAntarAste candrikAtapaiH // 7 // tata eva citralezyAH, zaityauSNyAdantarAntarA / vAgmino vAkyasaMdarbhA, ivAnunayakAGkSiNaH // 8 // candrAstatra sukhalezyA, nAtyantaM zItalatviSaH / manuSyaloke zItartubhAvipIyUSabhAnuvat // 9 // bhAnavo'pi mandalezyA, na tvatIvoSNakAntayaH / narakSetre nidAghartubhAvitigmAMzubimbavat // 10 // eSAM prakAzyakSetrANi, viSkambhAllakSamekakam / yojanAnAmanekAni, lakSANyAyAmataH punaH // 11 // pakveSTakAkRtInyevaM, caturasrANi yadbhavet / pakveSTakA catuSkoNA, bahvAyAmA'lpavistRtiH // 12 // Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 tathAharjambUdvIpaprajJaptisUtre--'bahiyA NaM bhaMte ! mANusuttasssa pavvayassa je caMdima jAva tArAruvA taM ceNa NeyabvaM, NANattaM No, vimANocavaNNagA No, cArovavaNNagA No, cArahiiyA No, gairaiyA, pakkiTThagasaMThANasaMThiehiM joaNasayasAhassiehiM tAvakhittehiM jAva obhAsaMti.' ityametajjIvAbhigamasUtravattyorapi, jambUdIpaprajJaptivRttau tvetadevaM bhAvitaM, tathAhi-"iyamatra bhAvanA-mAnuSottaraparvatAyojanalakSAtikrame karaNavibhAvanoktakaraNAnusAreNa prathamA candrasUryapaGktiH, tato yojanalakSAtikrame dvitIyA paGkiH tena prazcamapatimatacandrasUryANAmetAyAstApakSetrasyAyAmaH vistAstha ekasUryAdaparasUryo lakSayojanAtikrame tena lakSayojanapramANaH, iyaM ca bhAvanA prathamapaktyapekSayA boddhavyA, evamagre'pi bhAvyamityAdi." evaM cAtra pUrvoktaM dvividhamantaraM kathaM saMgacchate ? tathA''tapakSetraM bhinnamatena antaraM ca bhinnamatena, tadapi kathaM yuktamityAdi bahuzrutebhyo bhAvanIyaM // asminnaddhe saMkhyayA'rkAzcandrAzca syurdisaptatiH / dvIpe saMpUrNe'tra catuzcatvAriMzaM zataM hi te // 13 // tathAhikAlodavAr3erArabhya, saMkhyAM zItoSNarociSAm / nizcetumetatkaraNaM, pUrvAcAryaH prarupitam // 14 // vivakSitadIpavAddhau, ye syuH zItoSNarociSaH / trijAste prAktanairjambUdIpAdidvIpavAddhigaiH // 15 // sUryendubhirmIlitAH syuryAvantaH zazibhAskarAH / anantarAnantare syurDIpe tAvanta eva te // 16 // catuzcatvAriMzamevaM, zataM syuH puSkare'khile / dayostadarddhayostasmAda, dvisaptatidisaptatiH // 17 // evaM zeSeSvapi dIpavAddhivinduvivasvatAm / anenaiva karaNena, kArya: saMkhyAvinizcayaH // 18 // yato mUlasaMgrahaNyAM, tathA kSetrasamAsake / sarvadvIpodadhigatArkendusaMkhyAbhidhAyakam // 19 // karaNaM hyetadevoktaM, jinabhadragaNIzvaraiH / na coktamaparaM kiJcitkaruNAvaruNAlayaiH // 20 // tathA ca mUlasaMgrahaNITIkAyAM haribhadrasUriH- "evaM'NaMtarANaMtare khitte pukkharadIve coyAlaM caMdasayaM havai, evaM zeSeSvapyamunopAyena candrAdisaMkhyA vijJeyeti" yuktA ceyaM vyAkhyA, candraprajJaptau sUryaprajJaptI jIvAbhigame ca sakalapuSkaravaradIpamAzrityetthameva candrAdisaMkhyAbhidhAnAt, tathAhi tadgraMtha:-"pukkharakharadIve NaM bhaMte !" dIve kevaDyA caMdA pabhAsiMsu vA pabhAsaMti vA pabhAsissaMti vA ?, go0 ! coyAlaM caMdasayaM pabhAsiMsu yA pabhAsaMti vA pabhAsissaMti vA coyAlaM sUriyANa sayaM taviMsu vA tavaMti vA tavissaMti vA." ityAdi. tathA tasminnevArtha sUryaprajJaptau saMgrahaNI gAthA:- "coyAlaM caMdasayaM, coyAlaM ceva sUriyANa sayaM / pukkharavaraMmi dIve, caraMti ee pagAsaMtA // cattAri sahassAI, battIsaM ceva hoti nakkhattA / chacca sayA bAvattara, mahAgahA bAssa sahassA // chanvaui sayasahassA, coyAlIsaM bhave shssaaii| cattAriM ca sayAI, tArAgaNakoDikoDINaM" // 1. zazizazino raviravyozcAntaraM lakSaM parasparaM cAlataM yaduktaM tannAsaMgataM, paGktayozca lakSAntaritatvAnnAtapAntarayobhinnamatatvaM / Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 355 jyotiSkaraNDake'pyAhuH -- "dhAyaisaMDappabhiI, uddiTThA tiguNiyA bhave caMdA / AillacaMdasahiyA, te huMti anaMtaraM parao // AiccApi bhave, emeva vihI aNeNa kAyavvA / dIvesu samuddesu a emeva paraMparA jANa" // [ zloka 121, 122] anantaraM narakSetrAtsUryacaMdrAH kathaM sthitAH / tadAgameSu gaditaM, sAMprataM nopalabhyate // 21 // kevalaM candrasUryANAM yatprAkkathitamantaram / tadeva sAMprataM candraprajJaptyAdiSu dRzyate // 22 // tathoktaM candraprajJaptisUtre jIvAbhigamasUtre ca -- "caMdAo sUrassa ya, sUrA caMdassa aMtaraM hoI / pannAsa sahassAiM, joaNANaM aNUNAI // sUrassa ya sUsssa ya, sasiNo sasiNo ya aMtaraM di / bahiyAu mANusanagassa, joyaNANaM sayasahassaM // sUraMtariyA caMdA caMdaMtariyA ya diyarA dittA / cittaMtaralesAgA, suhalesA maMdalesA ya" // tatazca eSAM saMbhAvyate candraprajJaptyAdyanusArataH / sUcIzreNyA sthitirnaiva, zreNyA parirayAkhyayA // 23 // tathoktaM jIvAbhigamavRttau sUryasUryAntarasUtravyAkhyAne-- " etaccaivamantaraparimANaM sUcIzreNyA pratipattavyaM, na valayAkArazreNye" ti, saMgrahaNIlaghuvRtterUcyayamevAbhiprAyaH, yathAgamaM bhAvanIyamanyathA vA bahuzrutaiH / zreyase'bhinivezo'rthe, na hyAgamAvinizcite // 24 // candrArka paGktiviSaye, narakSetrAdbahiH kila / matAntarANi dRzyante, bhUyAMsi tatra kAnicit // 25 // anugrahArthaM ziSyANAM darzyante prathamaM tvidam / digaMbarANAM tatkarmaprakRtyAdiSu darzanAt // 26 // lakSArddhAttikrame martyottarazailAdanantaram / vRttakSetrasya viSkambhaH, saMpadyate iyAniha // 27 // SaTcatvAriMzatA lakSairmito'sya paridhiH punaH / koTyekA paJcacatvAriMzatA lakSaiH samanvitA // 28 // SaTcatvAriMzatsahasrAH, zataizcaturbhiranvitAH / saptasaptatyabhyadhikA yojanAnAmudIritAH // 29 // pratiyojanalakSaM caikaikrasUryendubhAvataH / pratyekamapyAlyAM paJcacatvAriMzaM zataM tayoH // 30 // pUrvoktaparidhau koTerlakSebhyazcAdhikasya tu / vibhaktamya naktyADhyadvizatyA zazibhAskaraiH // 31 // labdhe kSipte candrasUryAntareSu syAttadantaram / lakSArddhaM kiJcidadhikaSaSTiyuktazatAdhikam // 32 // lakSAntare dvitIyaivaM, kAntakhImayA / yojanalakSAntarAttAH syuH sarvA api paGktayaH // 33 // tathA yAvallakSapramANo yo, dIpo vA'pyathavA'mbudhiH / syustAvatyaH parirayazreNyastatrendubhAsvatAm // 34 // vRddhiH paGktau dvitIyasyAmAdyaphaGkteranantaram / SaNNAM pratyekramarkANAmindUnAM ca nirupitA // 35 // tRtIyasyAM tu saptAnAM vRddhiH SaNNAM tato dayoH / punaH paGktau tRtIyasyAM saptAnAM vRddhireva hi // 36 // Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 tathAhi ---- paGkGkyordvayoryojanAnAM, lakSamantaramekataH / parato'pyantaraM tAvattato lakSaddhayAdhike // 37 // viSkambhe pUrvaviSkambhAt, pratipaGkti vivarddhate / lakSadvayaM yojanAnAM tasyAyaM paridhirbhavet // 38 // lakSANi SaD yojanAnAM, dvAtriMzacca sahasrakAH / paJcapaJcAzadADhyAni catvAryeva zatAni ca // 39 // pUrvapUrvapaGktigataparidhiSvasya yojanAt / aggrAggrapaGktiparidhiH, sarvatra kSepa eSa vai // 40 // athaitasyAdimapaGktiparidhau kSepataH kila / dvitIyapaGktisaMbaMdhI, paridhiH sa bhavediyAn // 41 // ekapaJcAzatA lakSairekA koTI samanvitA / aSTasaptatyA sahasairddhAtriMzairnavabhi zataiH // 42 // SaDeva lakSAH pUrvasmAtparidheradhikAstataH / SaNNAM vRddhiH pratilakSamekaikArkeduvRddhitaH // 43 // evaMpaGktau dvitIyasyAM saMmitA lakSasaMkhyayA / pratyekamekapaJcAzaM zatamindudivAkarAH // 44 // dvitIyapaGktiparidhau, tataH kSepAyogataH / tRtIyapaGktiparidhiretAvAniha jAyate // 45 // ekA koTyaSTapaJcAzallakSANyekAdazApi ca / sahasrANi trizatI ca, saptAzItisamanvitAH // 46 // pUrvasmAtparidheH sapta, lakSA jAtA ihAdhikA: / vRddhistatastRtIyasyAM saptAnAmindubhAsvatAm // 47 // turyApaJcamyostu paGktayoH, SaNNAM SaNNAM tataH param / vRddhiH SaSThyAM tu saptAnAM SaSNAM SaNNAM tatA dvayoH // 48 // lokAntaM yAvadAdhikyamevaminduvivasvatAm / vAcyamevaM puSkarottarArddhe'STAsvapi paGktiSu // 49 // saptatriMzadadhikAni zatAnyeva trayodaza / pratyekamindusUryANAM bhavanti sarvasaMkhyayA // 50 // etadarthasaMgrAhikAca pUrvAcAryakRtA eva imA gAthA :- "mANusanagAo parao, lakkhaddhe hoI khettavikkhaMbho / chAyAlIsaM lakkhA, parihI tassegakoDI u" // paNayAlIsaM lakkhA chAyAlIsaM ca joaNasahassA / cauro sayAI taha sattahattarI joaNANaM tu // sAhiajoaNalakkhaddhegaMtaraThiya sasINa sUrANaM / paMtIe paDhamAe, paNayAlasayaM tu patteyaM // tapparao paMtIo, joaNalakkhaMtarAo savvAo / jo jailakkha dIvudahi, tattha tAvaiya paMtIo // vuDDhI duDyagapaMtIo, chaNha taiyAe hor3a sattaNhaM / tapparao dudu paMtI, chagavuDDhI taiya sagavuDDhI " // matAntaraM karaNavibhAvanAyAmidaM smRtam / lakSArddhAtikrame paGktirAdyAmartyottarAcalAt // 51 // dvisaptatiH zazabhRtAM dvisaptatizca bhAsvatAm / catuzcatvAriMzamAdyapaGktAvevaM zataM bhavet // 52 // yAvadyojanalakSANi, dvIpaH pAthonidhizca yaH / paGktayastatra tAvatyo, mate'trApi samaM hyadaH // 53 // bhAnvindoH samuditayostataH zeSAsu paGktiSu / catuSkasya catuSkasya, vRddhirlokAntasImayA // 54 // evaM ca paGktAvaSTamyAM, dvIpArthe'trendubhAsvatAm / saMjAtaM samuditAnAM dvisaptatyadhikaM zatam / / 55 / / evaM ca puSkarArddhe'smin, samuditendubhAsvatAm / zatAni dvAdaza catuHSaSTizca sarvasaMkhyayA // 56 // Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 357 tattatpaGktisthaparidhau, svasvabhAnvindubhAjite / labdhamantaramarkendrodijamindrostathA'rkayoH // 57 // yathA''dyapaGktisaMbandhipUrvoktaparidhau kila / catuzcatvAriMzazatA'keMdubhakte bhavedidam // 58 // lakSamekaM sahasaM ca, sphuTaM saptadazottaram / catuzcatvAriMzazatabhaktasya yojanasya ca // 59 // ekonatriMzadazAcA-kendroretanmitho'ntaram / asmizca dviguNe'nyo'nyaM, bhAnvorindrozca tadbhavet // 60 // baiguNyAyAtra bhAgAnAM, dAbhyAM khalvapavartyate / chedakAt chedake taSTe, hyazarAzirbhavenmahAn // 6 // mate'smiMzca pratiddhIpaM vArDIndutigmarociSAm / saMkhyAbhidhAyi karaNaM, na proktaM vistRtebhiyA // 62 // tadarthibhistu karaNavibhAvanA vibhAvyatAm / pUrvasaMgrahaNITIkA, kRtA vA malayarSibhiH // 63 // ___ etanmatasaMgrAhike ca gAthe ime- "coyAlasayaM paDhamilluyAe~ paMtIi caMdasUrANaM / teNa paraM paMtIo, cauttiriyAe~ vuDDhIe // bAvattari caMdANaM, bAvattari sUriyANa paMtIo / paDhamAe aMtaraM puNa, caMdA caMdassa lakkhadurga" // [bRhatsaMgrahaNI gA. 83, 84] __ atra 'lakkhadugaM'ti lakSaddhikaM viMzatyA zataizcatustrizairyojanasya dvisaptatitamaire konatriMzadbhAgairadhikaM boddhavyaM / zreNiH parirayAkhyaiva, matayoretayorddhayoH / na tu sUcIzreNiratra, vetti tattvaM tu kevalI // 64 // yogazAstracaturthaprakAzavRttAvapyuktaM mAnuSottarAtparata: paJcAzatA yojanasahanaiH parasparamantaritAzcandrAntaritAH sUryAH sUryAntaritAzcandrA manuSyakSetrIyacandrasUryapramANAd yathottaraM kSetraparighevRddhyA saMkhyeyA varddhamAnAH zubhalezyA grahanakSatratArAparivArA ghaNTAkArA asaGkhayeyA AsvayaMbhUramaNAllakSayojanAntaritAbhiH paGktibhistiSThantI"ti, tathA pariziSTaparvaNyapi zrIhemacandrasUribhiH parirayazreNirevopamitA, tathAhi __rAjagRhavapravarNane- tatra rAjatasauvarNaiH, prAkAraH kapizIrSakaiH / bhAti candrAMzumaddhimbairmottara ivAcalaH // " iti zrIparirayazreNiH // parata: puSkaradvIpAtpuSkarodaH payonidhiH / samantato dvIpamenamavagRhya pratiSThitaH // 65 // atipathyamatisvacchaM, jAtyaM laghu manoramam / sphuTasphaTikaratnAbhamasya vAri sudhopamam // 66 // sadA saparivArAbhyAM, bhAsurAbhyAM mahaujasA / zrIdharazrIprabhAbhikhyadevatAbhyAmaharnizam // 67 // indarkAbhyAM puSkaravadibhAtyasyodakaM yataH / puSkarodastata eSa, bhuvi khyAtaH payonidhiH // 6 // asya yojanalakSANi, dvAtriMzaccakravAlataH / vistAraH paridhistvasya, bhAvyo vyAsAnusArataH // 69 // parata: puSkarAmbhodherdApo'sti vAruNIvaraH / saddhAruNIva vApyAdau, jalamasyetyasau tathA // 70 // devau drAvatra varuNavaruNaprabhasaMjJitau / tatsvAmikatvAdaruNavaro'pyeSa nigadyate // 71 // catuHSaSThiyojanAnAM, lakSANi caiSa vistRtaH / cakravAlatayA jJeyaH, paridhistvasya pUrvavat // 72 // Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 77 // // 79 // vAruNIvarodanAmA, dIpAdasmAtparo'mbudhiH / madakArivarAsvAdodakaprAgbhArabhAsuraH // 73 // sujAtaparamadravyasammizramadirArasAt / atisvAdUdakayogAt khyAto'yaM tAdRzAbhidhaH // 74 // vAruNivAruNakAntasvAmikayogato'thavA / syAdvAruNavarodAkhyo; varuNodo'pyayaM bhavet // 75 // ekA yojanakoTyaSTAviMzatyA lakSakaiH saha / cakravAlatayaitasya, vistAro nizcito budhaiH // 76 // atha kSIravaro dvIpaH, parato'smAtpayonidheH / kSIropamaM jalaM vApyAdiSu yasyetyasau tathA // puNDarIkapuSpadantau yadvA kSIrojjvalau surau / atreti tatsvAmikatvAt khyAtaH kSIravarAbhidhaH viSkambho'sya yojanAnAM, dve koTyau cakravAlataH / SaTpaJcAzallakSayukte, paridhizcintyatAM svayam // tataH kSIrakharadIpAtparaM kSIrodavAridhiH 1 karpUrapUraDiNDIrapiNDaDambarapANDuraH // 80 // tribhAgAvarttitacaturbhAgasaccharkarAnvitam / svAdanayaM dIpanIyaM, madanIyaM vapuSmatAm // 81 // bRMhaNIyaM ca sarvAGgendriyAhlAdakaraM param / ' varNagandharasasparzasaMpannamatipezalam // 82 // IdRg yaccakrigokSIraM, tasmAdapi manoharam / asya svAdUdakamiti, kSIrodaH prathito'mbudhiH // 83 // tathA ca jIvAbhigamasUtre -- "khaMDamacchaMDiovavee raNNo cAuraMtacakkavaTTisse" tyAdi / kSIrojjvalAGgavimalavimalaprabhadevayoH / saMbandhi salilaM hyasyetyapi kSIrodavAridhiH // 84 // jinajanmAdiSu kRtArthodakatvAdivollasan / samIralaharIsaGgaraGgakallolakaitavAt // 85 // gurazrIkIrttivijayayazobhistulito budhaiH / ityudbhUtAdbhUtAnandAd, dviguNazcaityavAniva // 86 // jinasnAtrArthakalazailaGkRtataTadvayaH / guruH zuzrUSubhiH ziSyairiva svacchAmRtArthibhiH // 87 // divyakumbheSvAharatsu, praNamya zirasodakam / lolatkallolaninadairanujJAM vitaranniva // 88 // samantatastaTodbhinnacaladbadbudadanturaH / tATaGga iva medinyA:, sphuranmauktikapaGktikaH // 89 // lolakallolasaMghaTTocchalacchIkarakaitavAt / siddhAnnabhogatAn muktAkaNaikhakiranniva // 90 // ghRto nirNijya vidhinAtapAya sthirabhAsvatAm / zobhate'saumadhyalokanicolaka ivojjvalaH // 91 // asya dvAdazalakSADhyA, viSkambhaH paJca koTayaH / yojanAnAM paridhistu, svayaM bhAvyo manISibhiH / / 92 / parato'smAtpayorAzerbIpo ghRtavarAbhidhaH / ghRtatulyaM jalaM vApyAdiSu yasyetyaMsau tathA // 93 // ghRtAvarNau ca kanakakanakaprabhanAmakau / svAminAviha tadyogAt khyAto ghRtavarAbhidhaH // 94 // caturviMzatilakSADhyA, daza yojanakoTayaH / vyAso'sya paridhijJeyaH, svayaM vyAsAnusArataH // 95 // evamagre'pi / 78 // dIpAdasmAtparo vAddhirdhRtodAkhyo virAjate / haiyaGgavInasurabhisvAdunIramanoramaH // 96 // ayaM kAntasukAntAbhyAM, svAmibhyAM paripAlitaH / vANijAbhyAM ghRtakutUriva sAdhAraNI dvayoH // 97 // Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 359 viSkambho'sya yojanAnAM, viMzatiH kila koTayaH / aSTacatvAriMzatA''DhyA, laurdaHnirUpitAH // 98 // dvIpaH kSodavarabhikhyaH, paro'smAttoyarAzitaH / nirjarI svAminAvasya, staH suprabhamahAprabho // 99 // kSodo nAma kSodarasaH, sa ikSurasa ucyate / tadrUpamudakaM vApyAdiSu yasyetyasau tathA // 100 // catvAriMzatkoTayo'sya, viSkambhaH kathito jinaiH / SaNNavatyAnvitA lakSaiH, suralakSaniSevitaiH // 101 // tataH paraM tu kSododAbhidhAnaH khalu vAridhiH / vartate'tyaMtamadhuradhurandharapayodharaH // 102 // tvagelAkesaraistulyaM, trisugandhi trijAtakam / maricaizca samAyuktaM, caturjAtakamucyate // 103 // tatazca-caturjAtakasammizrAtribhAgAvArttitAdapi / atisvAduvAririkSurasAdapyeSa toyadhiH // 104 // evaM ca lavaNAmbhodhiH, kAlodaH puSkarodadhiH / svayaMbhUrvAruNIvAddhighRtakSIrapayonidhI // 105 // etAn vihAya saptAbdhIn, sarve'pyanye payodhayaH / tAdRgikSurasotkRSTasvAdUdakamanoramAH // 106 // ekAzItI:koTayo'tha, lakSA dinavatistathA / payodherasya valaya, viSkambhaH parikIrtitaH // 107 // atha nandIzvaro dvIpaH, kSododAmbhonidheH paraH / prarUpito viSTapeSTairaSTamaH kaSTamardibhiH // 108 // madhurekSurasasvAdUdakeSu dIrghikAdiSu / jalAzrayeSu phullAbjamakarandasugandhiSu // 109 // sphuratpuSpaphaloddAmAbhirAmadrumazAliSu / atrotpAtaparvateSu, sarvaratnamayeSu ca // 110 // Asate zerate svairaM, krIDanti vyantarAmarAH // vyantarIbhiH saha prAcyapuNyAnAM bhuJjate phalam // 111 // ihatyamAdhipatyaM dau, kailAsaharivAhanau / dhatta: samRddhau devau dyoH, sUryAcandramasAviva // 112 // evaM nanyA samRddhayA'sAvIzvaraH sphAtimAniti / nandIzvara iti khyAto, dvIpo'yaM sArthakAbhidhaH // 113 // triSaSTyA koTibhiryuktamekaM koTizataM kila / lakSacaturazItyADhyametaddhalayavistRtiH // 114 // dIpasyAsya bahumadhye, zobhante dikcatuSTaye / jAtyAJjanaratnamayAcatvAro'JjanaparvatAH // 115 // pUrvasyAM devaramaNo, nityodyotasvayaMprabhau / kramAdapAkpratIcyAM codIcyAM ca ramaNIyakaH // 116 // varNazobhA varNayAma:, kimeteSAM sphuradrucAm ? / nAmnaiva ye svamaujjvalyaM, prathayanti yathAsthitam // 117 // sphuradgavalasabrahmacAritejobhirAstRtaiH / te'muM dvIpaM sRjantIva, kastUrIdravamaNDitam // 118 // svacchagopucchasaMsthAnasthitA rajomalojjhitAH / abhraDDaSottUGgazrRGgA, mRSTAH zlakSNAH prabhAsvarAH // 119 // sahasrAMzcaturazIti, bhUtalAte samucchritAH / sahamaM ca yojanAnAmavagADhA bhuvo'ntare // 120 // yojanAnAM sahasrANi, pRthavo bhUtale daza / yojanAnAM sahasraM ca, vistIrNAste zirastale // 121 // matAntare zatAnyete, caturNavatimAnatAH / syurbhUtale yojanAnAM, sahasaM mUrji vistRtAH // 122 // tathoktaM sthAnAGgavRttI-ihAJjanakA mUle daza yojanasahamANi viSkambheNetyuktaM, Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 dIpasAgaraprajJaptisaMgrahaNyAM tUktaM- "nava ceva sahassAI, cattAri ya hoti joaNasayAI aMjaNagapabayANaM, dharaNiyale hoi vikkhaMbho // " iti / tadidaM matAntaramityavaseyaM, evamanyatrApi, matAntarabIjAni tu kevaligamyAnIti / yasminmate sahasrANi, bhUtale daza vistRtAH / vRddhikSayau mate tasmin, yojanaM yojanaM prati // 123 // aSTAviMzAMzatritayamuparyArohaNe kSayaH / tAvatyevoparitalAvRddhiH syAdavarohaNe // 124 // bhAvanA tvevaMmahItalagatavyAsAt, sahasradazakAtmakAt / sahasrANyapacIyante, navoparitalAvadhi // 125 // tato nava sahasrANi, bhAjyAni nApyate param / sahazcaturazItyA, bhAgo bhAjyasya lAghavAt // 126 // tatazcabhAjyabhAjakayo rAzyoH, kRte zUnyApavarttane / bhAjyo navAtmA caturazItyAtmA syAcca bhAjakaH // 127 // ubhAvapyapavartyate, tato'zacchedako tribhiH / yojanAMzatrayaM labdhamaSTAviMzatijaM tataH // 128 // yadAaSTAviMzatiguNito, bhAjyo rAzilavAtmako bhavati / ddhe lakSe drApaJcAzatA sahanairyute te'zAH // 129 // teSAM sahanaizcaturazItyA bhAge hRte sati / labdhaM vibhAgatritayamaSTAviMzatisaMbhavam // 130 // catuHzatAdhikanavasahasrayojanAtmakAt / matAntare sthulavyAsAtsahasroruziro'vadhi // 131 // madhye zatAni caturazItiH kSIyanta ityataH / bhajyante tAni caturazItyA kila sahasrakaiH // 132 // bhAgAprAptyA ca caturazItyA zataistayorddhayoH / kRte'pavarttane labhyo, yojanAMzo dazodbhavaH // 133 // yaddhA prAgvadbhAjyarAzirdazana: syAllavAtmakaH / sahasrAzcaturazItisteSAM bhAge ca labhyate // 134 // dazamo yojanasyAMzo, bhAjyabhAjaka sAmyata: / kSayavRddhau mAnametat, syAdArohavarohayoH // 135 // ekatriMzatsahasrANi, yojanAnAM zatAni SaT / trayoviMzAni paridhirbhavatyeSAM mahItale // 136 // yojanAnAM sahasrANi, trINi dvASaSTiyuk zatam / sAdhikaM mUrji paridhiH, prajJaptaH paramarSibhiH // 137 // athaiSAmaJjanAdrINAM, pratyekaM ca caturdizaM / gate lakSe yojanAnAM, lakSamAyatavistRtAH // 138 // puSkariNyavatamaH syurudbhiddhA dazayojanIm / nirmatsyasvacchasalilollasatkallolavellitAH // 139 // jIvAbhigamasUtravRttau pravacanasAroddhAravRttau ca etA dazayojanodviddhA uktAH, nandIzvarastotre nandIzvarakalpe ca sahasrayojanoddhiddhA uktAH, sthAnAGgasUtre'pi-'tAo NaM NaMdAo pukharaNIo egaM joaNasayasahassaM AyAmeNaM pannAsaM joaNasahassAI vikkhaMbheNa dasa joaNasayAI ubbeheNaM' ityuktamiti jJeyaM / 1. AyAmaviSkambhAvapekSya puSkariNInAM dazazatodedhayogyateti adhyAhAryo dazazabdAt zatazabdaH, tato na virodha: keSAmapi / Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 361 caturdizaM trisopAnapratirUpakabandhurAH / caturdizaM ca pratyekaM, ramyAstA ranatoraNaiH // 140 // dalacchatadalazreNigalanmarandalepataH / anyo'nyamitarabhrAntibhramadbhaGgatadaGganAH // 141 // anarAlairmarAlattairmRNAlailalitAntarAH / AmuktavyaktazRGgArahAraikhi manoharAH // 142 // sopAnAvataratsvaHstrInUpuradhvanibodhitaiH / marAlairmadhuradhvAnairmudopavINitA iva // 143 // krIDAddivyAGganottuGgavakSojAsphAlanojjitaiH / AttaraGgaiH sattaraGgairivAGgIkRtatANDavAH // 144 // arhadarcArcanoyuktasnAtasvaHstrIstanacyutaiH / kastUrIcandraghusRNaiH, zobhante citritA iva // 145 // nandiSeNA tathA'moghA, gostUpA ca sudarzanA / syurvApyo devaramaNAtpUrvAdidikcatuSTaye // 146 // nandottarA tathA nandA, sunandA nandivarddhanA / puSkariNyazcatasraH syunityodyotAzcaturdizam // 147 // bhadrA vizAlA kumudA, caturthI puNDarIkiNI / svayaMprabhagireH pUrvAdiSu didivati vApikAH // 148 // vijayA vaijayantI ca, jayantI cAparAjitA / vApyaH prAcyAdiSu dikSu, ramaNIyAJjanAgireH // 149 // ____ ayaM nandIzvarastavanandIzvarakalpAbhiprAyeNa SoDazAnAmapi puSkariNInAM nAmakramaH, __ sthAnAGgajIvAbhigamAbhiprAyeNa tvevaMnandottarA tathA naMdA, cAnandA nandivarddhanA / caturdizaM puSkariNyaH, paurastvasyAJjanAgireH // 150 // bhadrA vizAlA kumudA, caturthI puNDarIkiNI / caturdizaM puSkariNyo, dAkSiNAtyaJjanAgireH // 151 // nandiSeNA tathA'moghA, gostUpA ca sudarzanA / caturdizaM puSkariNyaH, pratIcInAJcanAgireH // 152 // udIcye tUbhayorapi matayostulyameva // ekaikasyAH puSkariNyA, vyatItya dikcatuSTaye / yojanAnAM paJca zatAnyekaikamasti kAnanam // 153 // astyazokavanaM prAcyAM saptaparNavanaM tataH / yAmyAM pratyak campakAnAmathAmrANAmudag vanam // 154 // yojanAnAM lakSamekamAyatAnyakhilAnyapi / zatAni paJca pRthulAnyadbhutAnyadbhutazriyA // 155 // sacchAyaiH sumanoramyairmahAskandhaiH samunnataiH / vibhAnti tarubhistAni, kulAnIva narottamaiH // 156 // saurabhyAkRSTamadhupA, lIlAnartitapallavA: / ubuddhakusumAsteSu, latAH paNyAGganA iva // 157 // teSAM kuJjeSu nizchidraparicchadAdribhittiSu / na vizantIzageheSu, caurA iva karA rakheH // 158 // SoDazAnAmapyamUSAM, vApikAnAM kilodare / syAdekaiko dadhimukhaH, sphArasphaTikaratnajaH // 159 // mukhaM zikharameteSAM, yato dadhivadujjvalam / tato hyete dadhimukhA, raupyazRGgamanoramAH // 160 // dhAnyapalyasamAkArAH, sarvataH sadRzA ime / uparyadho yojanAnAM, sahasrANi dazAtatAH // 161 // catuHSaSTi sahasrANi, kIrtitAste samucchritAH / sahasraM ca yojanAnAmudbhiddhA vasudhAntare // 162 / / Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 362 tathoktaM jIvAbhigame--'dasa joaNasahassAI vikhaNa' zrIsamavAyAle tu-"sabbe vi. NaM dadhimuhapabvayA pallagasaMThANasaMThiyA sabvattha samA vikkhaMbhusseheNaM causaTuiM joaNasahassAiM paNNattA" ityuktamiti jJeyaM // puNkariNyaH samastAstAstenaikaikena bhUbhRtA / vibhAnti prauDhamahilA, iva kroDIkRtArbhakAH // 163 // caturNAmaJjanAdrINAM, ghanAghanaghanatviSAm / SoDazAnAM dadhimukhagirINAmupari sphurat // 164 // jinAyatanamekaikamevaM syuH sarvasaGkhyayA / tRtIyAGgAdisiddhAnteSUktAnyetAni viMzatiH // 165 // jIvAbhigamavRttyAdigrantheSu ca nirUpitau / vApIcatuSkAntareSu, drau dvau ratikarAcalau // 166 // SoDazAnAM vApikAnAM, SoDazasvantareSvamI / dvAtriMzad didibhAvena, padmarAganibhAH same // 167 // iti pravacanasAroddhArasUtravRttyabhiprAyeNa ete padmarAgamayAH, sthAnAGgavRtyabhiprAyeNa tu sauvarNA iti| upayukaikameteSAM, sarveSAmapi bhUbhRtAm / caityaM nityArhatAM cAru, calAcaladhvajAJcalam // 168 // catvAro dadhimukhasthA, ekaikoJjanabhUbhRtaH / aSTAnAM ca ratikarAdrINAmaSTau jinAlayAH // 169 // ityevamekaikadizi, trayodaza trayodaza / evaM saMkalitAzcaite, dvipaJcAzajjinAlayAH // 170 // sthAnAGgavRttAvapyuktaM- "solasa dahimuhaselA, kuMdAmalasaMkhacaMdasaMkAsA / kaNayanibhA battIsaM, rahakaragiribAhirA tesiM // aMjaNagAigirINaM, nANAmaNipajjalaMtasiharesu / bAvannaM jiNaNilayA, maNirayaNasahassakUDavarA" // prAsAdAste yojanAnAM, bhavanti zatamAyatAH / paJcAzataM tatAstuGgA, yojanAni dvisaptatim // 171 // hAvabhAvAyabhinayavilAsollAsiputrikA: / didRkSAnizcalairdivyAGganAvRndairivAJcitAH // 172 // citrotkIrNairhayagajasuradAnavamAnavaiH / adbhutAlokanarasasthitatribhuvanA iva // 173 // aSTabhirmaGgalaiH spaSTaM, viziSTA api dehinAm / sevAjuSAM vitanvAnAH, koTizo maGgalAvalIH // 174 // prItyonnatapadaprApternRtyadbhiriva ketubhiH / tvaritaM prollasadbhaktInAhvayanta ivAGginaH // 175 // sthitAH siMhaniSadanAkArAH sphArAmalatviSaH / bhavyAghaghoramAtaGgaghaTAmiva jighAMsavaH // 176 // tathAhuH- "aMjaNagapabbayANaM siharatalesuM havaMti patteyaM / arihaMtAyayaNAI sIhaNisAyAiM tuMgAI" // dvAraizcaturbhiH pratyekaM, te vibhAnti sukAntibhiH / caturgatitrastalokatrANadurgA ivodbhaTAH // 177 // prAcyAM devAbhidhaM dvAraM, tadbhaveddevadaivatam / asurAkhyaM dakSiNasyAM, dvAraM cAsuradaivatam // 178 // 1. sarvatra samA viSkambhena utsedhena catuSaSTiH sahamANi ityevaM vyAkhyAne na virodhaH, avibhaktikanirdezo viSkambhazabdasyAtra, na cAtra 'vikkhaMbhussehehiMti bahuvacanamatti yenAgatikatA syAt / 2. suSTuvarNamayA ityarthakatve na virodhaH, yadA padmarAgo rakta: suvarNaM ca sktamapi syAt / Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 363 pazcimAyAM ca nAgAkhyaM tannAgAmararakSitam / uttarasyAM suvarNAkhyaM subarNasurarakSitam // 179 // yojanAni SoDazaitadekaikaM dvAramucchritam / yojanAnyaSTavistIrNaM, praveze tAvadeva ca // 180 // pratidvAramathaikaikaH, purato mukhamaNDapaH / caityasya yo mukhe dvAre, paTTazAlAsamo mataH // 181 // tasyApi purataH prekSAmaNDapaH zrIbhiradbhutaH / prekSA prekSaNakaM tasmai, gRharUpaH sa maNDapaH // 182 // yojanAnAM zataM dIrghI, paJcAzattAni vistRtau / yojanAni SoDazoccau tribhiddharirmanoramau // tathoktaM jIvAbhigamavRttau -- " mukhamaNDapAnAM pratyekaM pratyekaM tridizaM - tisRSu dikSu ekaikasyAM dizi ekaikabhAvena trINi dvArANi," jIvAbhigamasUtrAdarze tu 'tesi NaM muhamaMDavANaM cauddisiM cattAri dArA paNNattA' iti dRzyate / 183 // prekSAmaNDapamadhye ca, vajraratnavinirmitaH / ekaiko'kSATakastasya, madhye'sti maNipIThikA // 184 // yojanAnyaSTa vistIrNAyatA catvAri cocchritA / uparyasyAzcendrayogyaM siMhAsanamanuttaram // 185 // siMhAsanasya tasyordhvaM dRSyaM vijayanAmakam / vitAnarUpaM tadratnavastramatyantanirmalam // 186 // muktAdAmAlambanAya, madhye'sya vAjriko'GkuzaH / tasminmuktAdAmakumbhapramANamauktikAJcitam // 187 // tacca svArddhAccatvamAnairmuktAdAmabhiraJcitam / caturdizamarddhakumbhapramANamauktikAnvitaiH // 188 // tathA''ha sthAnAGge - "tesu NaM vairAmaesu aMkusesu cattAri kuMbhikA muttAdAmA pa0, teNaM kuMbhikkA muttAdAmA patteyaM patteyaM tadaddhuccattappamANamittehiM cauhiM addhakuMbhidehiM muttAdAhiM savvato samaMtA saMparikkhittA, " etaTTIkApi - " kuMbho muktAphalAnAM parimANatayA vidyate, yeSu tAni kuMmikAni muktAdAmAni - muktAmAlA:, kuMbhapramANaM ca - 'do asatI pasaI, do pasaiu setiyA, cattAri setiyAo kulao, cattAri kulavA pattho, cattAri patthA ADhyaM cattAri ADhyA doNo, saTThI ADhayAiM jahanno kuMbho, asIiM majjhimo, sayamukmoso tti 'tadaddha'tti teSAmeva muktAdAmnAmarddhamuccatvasya pramANaM yeSAM tAni tadarddhAccatvapramANAni tAnyeva tanmAtrANi taiH, 'addhakuMbhihiM'ti muktAphalArddhakumbhavadbhiriti / " tataH prekSAmaNDapAgre, pratyekaM maNIpIThikA / ucchritA yojanAnyaSTau SoDazAyatavistRtA // 189 // caityastUpastadupari, sa yojanAni SoDaza / Ayato vistRtastuGgaH, sAtirekANi SoDaza // 190 // maNipIThikAzcatasraH, stUpasyAsya caturdizam / yojanAnyaSTa vistIrNAyatAzcatvAri cocchritAH // 191 // iti jIvAbhigamavRttau // tAsAmupari ca stUpAbhimukhyAH zrImadarhatAm / jayanti pratimAJcaJcanmarIcinicayAJcitAH // 192 // caityastUpAtparA tasmAdvibhAti maNipIThikA / viSkambhAyAmataH stUpapIThikAsannibhaiva sA // 193 // 1 jIvAbhigame sUtrasya vRttezca bhinnabhinnA AdarzAH iti spaSTaM vyAkhyAvilokakAnAM / Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 uparyasyAH pIThikAyAzcaityavRkSo virAjate / vijayArAjadhAnyuktacaityavRkSasahodaraH / / 194 / vIkSya caityazriyaM ramyAM, vizvalakSmIvijitvarIm / maruccalazirovyAjAdAzcaryaM vyaJjayanniva / / 195 // yojanAnyaSTa vistIrNAyatA catvAri medurA / tadagre pIThikA tasyAM mahendradhvaja ujjvalaH // 196 // tuGgaH SaSTiM yojanAni, vistIrNazcaikayojanam / etAvadeva coddhiddhaH, zuddharatnavinirmitaH // 197 // tato nandApuSkariNI, yojanAnyAyatA zatam / paJcAzaM vistRtA sA ca, dazodviddhA prakIrtitA // 198 // dvisaptatiM yojanAnAmuddhiddhA lubdhaSaTpadaiH / abjairatyantasurabhimarandairvAsitodakAH // 199 // azokasaptaparNAkhyacampakAmravanaiH kramAt / pUrvAdiSu manojJeyaM, kakupsu catasRSvapi // 200 // tathoktaM sthAnAGge- 'puveNa asogavaNaM, dAhiNao hoi sattavaNNavaNaM / avareNa caMpagavaNaM, cUavaNaM uttare pAse // aau maNDapa stUpa ekazcaityavRkSo mahAdhvajaH / vApI vanADhyA vastUni, pratidvAramamUni SaT // 201 // pratiprAsAdamevaM ca, catvAro mukhamaNDapAH / abhraGkaSottuGgazRGgAzcatvAro raGgamaNDapAH // 202 // stUpAzcatvArastathaiva caityavRkSendraketavaH / catasraH puSkariNyazca tadvanAni ca SoDaza // 203 // prAsAdAnAmatho madhye'styekaikA maNipIThikA / viSkambhAyAmataH sA ca, yojanAnIha SoDaza // 204 // aSTocchritA tadupari, syAd devacchandakaH sa ca / tatAyata: pIThikAvattuGgo'dhikAni SoDaza / / 205 / / caturdizaM tatra bhAnti, ratnasiMhAsanasthitAH / arhatAM pratimA nityAH, pratyekaM saptaviMzatiH // 206 // pratiprAsAdamityevaM, tAsAmaSTottaraM zatam / dvArasthAH SoDazetyevaM, caturviMzaM zataM stuve // 207 // RSabho varddhamAnazca candrAnanajinezvaraH / vAriSeNazceti nAmnA, paryaGkAsanasaMsthitAH // 208 // dve dve ca nAgapratime, jinArcApurataH sthite / dve dve ca yakSabhUtArce, AjJAbhRtpratime api // 209 // vinayena saMmukhInaghaTitAJjalisaMpuTe / bhaktyA paryupAsamAne, sthite kiJcinnate iva // 210 / / ekaikA cAmaradharapratimA pArzvayorddhayoH / pRSThatazca chatradharapratimaikA'tra nizcitA // 211 // tathoktamAvazyakacUrNI -- "jiNapaDimANaM purao do do nAgapaDimAo, do do jakkhapaDimAo, do do bhUapaDimAo, do do kuMDadharapaDimAo" ityAdi / dAmAni dhUpaghaTyo'STau maGgalAni dhvajAstathA / bhAnti SoDaza kumbhAdInyeSvalaGkaraNAni ca // 212 // ghaNTA vandanamAlAzca, bhRGgArAzvAtmadarzakAH / supratiSThakacaGgeryazchatraiH paTalakairyutAH // 213 // svarNavarNacArurajovAlukAbhirmanoramAH / bhUmayasteSu rAjante mUrtaiH zobhAlavairiva // 214 // atha kaizcitkRtasnAnaiH, saddhayAnairdhRtadhautikaiH / antarbahizcAvadAtaiH zaratkAlahUdairiva // 215 // kaizcitkRtottarAsaGgairmukhakozAvRtAnanaiH 1 tatkAlanaSTAntaHpApaparAvRttibhayAdiva // 216 // Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 365 maIyadbhizcandanena, kaizcitkarpUrakuGkame / mohapratApayazasI, cUrNayadbhirivojite // 217 // kaizcid ghusRNaniryAsollAsikaccolakacchalAt / hRdyamAntaM bhaktirAgaM, dadhadbhiH prakaTaM bahiH // 218 // kaizcinnAnAvarNapuSpoddAmadAmaughadambhataH / zrayadbhiradbhutazreyaH, zreNImiva kare kRtAm // 219 // vandamAnaiH paryupAsamAnaiH pUjAparAyaNaiH / prAsAdAste'bhito bhAnti, surAsuranabhazcaraiH // 220 // arhatkalyANakamahacikIrSayA''gatA: surAH / iha vizramya saMkSiptayAnA yAnti yathepsitam // 221 // tata: pratyAvarttamAnAH, kRtakRtyA ihAgatA: / racayantyaSTa divasAn, yAvadutsavamuccakaiH // 222 // prativarSa paryuSaNAcaturmAsakaparvasu / ihASTau divasAn yAvadutsavaM kurvate surAH // 223 // tathoktaM jIvAbhigamasUtre-"tatthaNaM bahave bhavaNavaivANamaMtarajoisavemANiyA devA caumAsiyApADivaesu saMvacchariesu vA aNNesu bahusu jiNajammaNaNikkhamaNaNANuppattipariNibANamAdiesu devakajjesu ya yAvat aThThAhitAruvAo mahAmahimAo kAremANA pAlemANA suhaMsuheNaM viharaMti" / tatrApi niyatasvasvasthAneSu suranAyakAH / utsavAnsaparIvArAH, kurvanti bhaktibhAsurAH // 224 // tathAha nandIzvarakalpa:- "prAcye'janagirau zakraH, kurute'STAhikotsavam / pratimAnAM zAzvatInAM, catuddhAri jinAlaye // tasya cAdrezcaturdikasthamahAvApIvivartiSu / sphATikeSu dadhimukhaparvateSu caturvapi // caityeSvarhatpratimAnAM, zAzvatInAM yathAvidhi / catvAraH zakradikpAlA:, kurvate'STAhikotsavam // IzAnendrastvauttarAhe'JjanAdrau vidadhAti tam / tallokapAlAstaddhApIdadhyAyadriSu kurvate // camarendro dAkSiNAtyAJjanAdrAvutsavaM sRjet / tadApyantardadhimukhneSvasya dikpatayaH punaH // pazcime'janazaile tu, balIndraH kurute maham / taddikpAlAstu taddhApyantarbhAgdadhimukhAdriSu" // etatsarvamarthato jambUdIpaprajJaptisUtre'pi / tatra gAyanti gandharvA, madhurairnAdavibhramaiH / samAnatAlavividhAtodyanirdhASabandhuraiH // 225 // mRdaGgaveNuvINAditUryANi saMgataiH svaraiH / kauzalaM darzayantIva, tasyAM vibudhaparSadi // 226 // nRtyaddevanartakInAM, raNanto maNinUpurAH / vadantIva nirdayAMhipAtairmRdaMhipIDanam // 227 // tAsAM tiryag bhramantInAmucchalanta: stanopari / muktAhArA rasAvezAd nRtyantIvApyacetanA: // 228 // dhiddhidhiddhidhimidhimitheItheItinisvanA: / tAsAM mukhodgatAzcetaH, sukhayanti sudhAbhujAm // 229 // pUrvaM hAsAprahAsAbhyAM svarNakRt svapatIkRta: / kRtrimairvibhramairvipralobhya ya: strISu lampaTaH // 230 // so'tra kaNThAnnirAkurvannipatantaM balAgale / mRdaGgaM bhaguragrIvo, vilakSo'hAsayatsurAn // 231 // Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 238 // // 240 // acyutatridazIbhUtaprAgjanmasuhRdA kRtaH / nAgilenAptasamyaktvaH, prAptenAmaraparSadi // 232 // jaGghAvidyAcAraNAnAM samudAyo mahAtmanAm / iha caityanamasyArthaM zraddhotkarSAdupeyuSAm // 233 // dadAtyupadizan dharmaM, yugapadbhAvazAlinAm / sajjaGgamasthAvarayostIrthayoH sevanAphalam // 234 // dvIpasya madhyabhAge'sya, catuSke vidizAM sthitAH / catvAro'nye ratikarA, girayaH sarvaratnajAH // 235 // yojanAnAM sahasrANi, te dazAyatavistRtA: / sahasramekamuttuGgA, AkRtyA jhallarInibhAH // 236 // sArddha dve yojanazate, bhUmagnAH pariveSataH / ekatriMzatsahasrANi trayoviMzA ca SaTzatI // 237 // tebhyo lakSaM yojanAnAmatikramya caturdizam / jambUdvIpasamA rAjadhAnyaH pratyekamIritAH // tatra dakSiNapUrvasyAM sthitAdratikarAcalAt / prAcyAM padmAnAmadevyAH, prajJaptA sumanAH purI zivAdevyA dakSiNasyAM purI saumanasAbhidhA / arcirmAlI pratIcyAM syAcchacIdevyA mahApurI // uttarasyAM maJjunAmnyA, rAjadhAnI manoramA / dakSiNapazcimAyAM ca sthitAdratikarAdatha // 241 // pUrvasyAmamalAdevyA, bhUtA nAma mahApurI / bhUtAvataMsakA yAmyAmapsaro'bhidhabhartRkA // 242 // pratIcyAM navamikAyA, gostUpAkhyA mahApurI / syAduttarasyAM rohiNyA, rAjadhAnI sudarzanA // 243 // aSTApyevaM rAjadhAnyo'nayordizAM catuSTaye / aSTAnAM mukhyadevInAM, vajrapANeH surezituH // 244 // atha cottarapUrvasyAM yo'sau ratikarAcalaH / kRSNAdevyAstataH prAcyAM purI nandottarAbhidhA // 245 // dakSiNasyAM kRSNarAjyA, devyA nandAbhidhA purI / pazcimAyAM tu rAmAyAH, puryuttarakurAbhidhA // 246 // udagrAmarakSitAyAH, purI devakurAbhidhA / yo'pyuttarapazcimAyAM, zailo ratikarastataH // 247 // vasudevyA rAjadhAnI, prAcyAM ratnAbhidhA bhavet / yAmyAM tu vasuguptAyA, ratnoccayAbhidhA purI // 248 // pratIcyAM vasumitrAyAH sarvaratnAbhidhA purI / vasundharAyAzcodIcyAM nagarI ratnasaMcayA // 249 // etA IzAnendradevIrAjadhAnyo'STa pUrvavat / ekaikArhaccaityalabdhasuSamAH SoDazApyamUH // 250 // ityarthataH sthAnAGgAdiSu / matAntare tUttarAzAsaMbaddhau yAvubhau girI / tayoH pratyekamaSTAsu, divIzAnasurezituH // 251 // mahiSINAM rAjadhAnyo'STAnAmaSTASTa nizcitAH / evaM ca yAmyadiksaMbaddhayo ratikarAdrayoH // 252 // pratyekamaSTAsu dikSu vajrapANerbiDaujasaH / indrANInAM rAjadhAnyo'STAnAmaSTASTa nizcitAH // 253 // tathoktaM jinaprabhasUrikRte nandIzvarakalpe - tatra dvayo ratikarAcalayordakSiNasthayoH / zakrasyezAnasya punaruttarasthitayoH pRthak // aSTAnAM mahAdevInAM, rAjadhAnyo'STa dikSu tAH / lakSAbAdhA lakSamAnA, jinAyatanabhUSitAH // sujAtA ca saumanasA, cArcirmAlI prabhAkarA / padmA zivA zacyaJjane, bhRtA bhUtAvataMsikA // gostupAsudarzane apyamalApsarasau tathA / rohiNI navamI 239 // Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 367 cAtha, ratnA ratnoccayApi ca // sarvaratnA ratnasaMcayA vasurvasumitrikA / vasubhAgApi ca vasundharAnandottare api // nandottarakururdevakuruH kRSNA tato'pi ca / kRSNarAjIrAmArAmarakSitAH prAkkramAdamUH // SoDazaivaM rAjadhAnIcaityAni prAktane mate / 'matAntare punaHtriMzadetAnIti nirNaya: // 254 // __ tathAha nandIzvarastotrakAra:- ia vIsaM bAvannaM ca jiNahare girisiharesu saMthuNimo / iMdANirAyahANisu battIsaM solasa va vaMde" // etatsarvamapyarthato nandIzvarastotraM sarvaM sUtrato'pi yogazAstravRttAvapyasti / dIpotsavAmAvAsyAyA, Arabhya pratyamAdinam / apoSaNaM vitanvAnA, varSaM yAvannirantaram // 255 // bhaktyA zrIjinacaityAnAM, kurvanto vandanArcanam / nandIzvarastutistotrapAThapAvitamAnasAH // 256 // bhavyA nandIzvaraddhIpamevamArAdhayanti ye / terjayantyArjavopetAH, zreyasI zrAyasI zriyam // 257 // itthaM vyAvarNitarUpaM, dIpaM nandIzvarAbhidham / tiSThatyAveSTya parito, nandIzvarodavAridhiH // 258 // sumanaHsumanobhadrau, surau samRddhimattayA / nandIzvarau tatsaMbaMdhi, jalamasyetyasau tathA // 259 // lagnaM nandIzvare dIpe, jalaM vA'syetyasau tathA / asau nandIzvaraddhIpAdAdidiguNavistRtaH // 260 // enamAveSTya paritaH, sthito dIpo'ruNAbhidhaH / naMdIzvarAbdherddhiguNaviSkambho'sau nirUpitaH // 261 // asau nijAdhIzvarayorazokavItazokayoH / surayoH prabhayA raktakAntitvAdaruNAbhidhaH // 262 // yadvaitatparvatAdInAM, saddharatnajanmanAm / prasaradbhiH prabhAjAlairaruNatvAttathAbhidhaH // 263 / / aruNodAbhidho vAddhirenamAvRtya tiSThati / vistArato'ruNadIpaddhiguNa: parato'pyasau // 264 // subhadrasumanobhadrAbhidhayoretadIzayoH / bhUSaNAbhAbhiraruNaM, jalaM yasyetyasau tathA // 265 // yadvA'ruNadIpaparikSepyamuSyodakaM sphurat / tato'ruNodAbhidhAnaH, prasiddho'yaM payonidhiH // 266 // evamanyeSvapi jJeyA, niHzeSaddhIpavArdhiSu / vyAsadvaiguNyanAmAthI, svAminazca svayaM zrutAt // 267 // tato'ruNavaro dvIpastamapyAzritya tiSThati / pArAvAro'ruNavaro, mahAbhogIva sevadhim // 268 // enaM dIpo'ruNavarAvabhAsaH pariSevate / AliGgatyarumavarAvabhAsastaM ca vAridhiH // 269 // tatazca kuNDaladIpo, medinyA iva kuNDalam / ayaM tripratyavatArApekSayA dvAdazo bhavet // 270 // sthAnAGgatRtIyasthAnavRttau ca aruNAdInAM tripratyavatAramanAzrityAyamekAdazo'bhihitaH, tathAhi "jaMbUdIvo 1 dhAyai 2 pukkharadIvo 3 a vAruNivaro 4 ya / khIkharovi ya dIvo 5 ghayavaradIvo ya 6 khodavaro 7 // naMdIsaro a 8 aruNo 9 aruNovAo ya 10 kuMDalavaro ya 11 // taha saMkha 12 ruaga 13 bhuavara 14 kusa 15 kuMcavaro ya to 16 dIvo // " 1 bayovaimAnikendrayoH SoDazendrANya:jyotiSkavyantarendrANyo'pi tAvatya ityekaikapakSobhayapakSayozca vivakSAyAM na virodhaH / Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 iti kramApekSayaikAdaze kuNDaladIpe" ityuktaM, evaM bhagavatIzatakacaturthIddezakavRttAvapyayamekAdazo'bhihita iti, tattvaM bahuzrutA vidanti // asmiMzca kuNDalagirirmAnuSottaravasthitaH / yojanAnAM dvicatvAriMzataM tuGgaH sahasrakAn // 271 // sahasramekaM bhUmagno, mUle madhye tathopari / vistIrNo'yaM bhavecchailo, mAnuSottarazailavat // 272 // caturdizaM caturdArAzcatvAro'tra jinAlayAH / caturgatibhavAraNyabhrAntAGgivizramA iva // 273 // sarvameSAM svarUpaM tu, nandIzvarAdricaityavat / pArzve'thAbhyantare'syAdrerdakSiNottarayordizoH // 274 // catvArazcatvAra eva, pratyekaM santi bhUdharAH / somayamavaizramaNavaruNaprabhasaMjJakAH // 275 // aSTApyete ratikaraparvatAkRtayo matAH / uddhedhoccatvaviSkambhairuddAmarAmaNIyakAH // 276 // ekaikasyAtha tasyAdre, rAjadhAnyazcaturdizam / jambUdvIpa iva dvAtriMzadetA vistRtAyatA: // 277 // somA somaprabhA zivaprAkArA nalinApi ca / rAjadhAnyo gireH somaprabhAtprAcyAdiSu sthitAH // 278 // vizAlA'tivizAlA ca, zayyAprabhA tathA'mRtA / yamaprabhagireretA, rAjadhAnyazcaturdizam // 279 // bhavatyacalanaddhAkhyA, samakvasA kuberikA / dhanaprabhA vaizramaNaprabhazailAccaturdizam // 280 // varuNaprabhazailAcca, varuNA varuNaprabhA / puryapAcyAdiSu dikSu, kumudA puNDarIkiNI // 281 // dakSiNasyAM ca yA etA, nagaryaH SoDazoditAH / caturNA lokapAlAnAM, tA: saudharmendrasevinAm // 282 // uttarasyAM punarimA, yA: SoDaza nirUpitAH / caturNA lokapAlAnAM, tA: IzAnendrasevinAm // 283 // ___ tathoktaM dvIpasAgaraprajJaptisaMgrahaNyAM- "kuMDalanagassa abbhaMtarapAse huMti rAyahANIo / solasa dakviNapAse solasa puNa uttare pAse" // ityAdi bhagavatItRtIyazatASTamoddezakavRttau / evaM ca parito bhAti, kuNDalodaH payonidhiH / taM kuNDalavaro dvIpaH, parikSipyAbhita: sthitaH // 284 // syAtkuNDalavarodAbdhistato dvIpaH sthito'bhitaH / kuNDalavarAvabhAsastannAmAgre payonidhiH // 285 // agre zaGkhAbhidho dvIpaH, zaGkhavAddhipariSkRtaH / tataH zaGkhavaro dvIpastataH zaGkhavaro'mbudhiH // 286 // dvIpastataH zaGkhavarAvabhAsa iti vizrutaH / sa viSvagaJcitaH zaGkhavarAvabhAsavArdhinA // 287 // tato'gre rucakaddhIpa, eSa cASTAdazo bhavet / tripratyavatAramate'nyathA dIpastrayodazaH // 288 // aruNAdInAM dvIpasamudrANAM tripratyavatArazca jIvAbhigamasUtravRttyAdau savistaraM spaSTa eva, jIvAbhigamacUrNAvapi- 'aruNAdIyA dIvasamuddA tipaDoyArA yAvatsUryavarAvabhAsa' ityuktamiti jJeyaM, saMgrahaNIlaghuvRttyabhiprAyeNa tvayaM rucakaddhIpo'nizcitasaMkhyAko'pi, jaMbUdhAyai pukretyAdi saMgrahaNIgAthAyAM 'ruNavAyatti' padenAruNAdInAM tripratyavatArasya sUcitatvAt, kuMDalavarAvabhAsAtparaM saMkhyAkrameNAnabhidhAnAcca, tathA ca tadgrantha:-"etAni ca jambUddhIpAdArabhya krameNa dIpAnAM Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 369 nAmAni, ata UrdhvaM tu zaGkhAdinAmAni yathA kathaJcit, paraM tAnyapi tripratyavatArANI" tyAdi, jambUdIpaprajJaptivRttau tu ekenAdezena ekAdaze dvitIyAdezena trayodaze tRtIyAdezena ekaviMze rucakarIpe ityuktamiti jJeyaM, - jIvasamAsavRttau tu IkSurasasamudrAdanantaraM nandIzvaro dvIpa: 8 aruNavara: 9 aruNavAsa: 10 kuNDalavara: 11 zaMkhavara: 12 rucakavara: 13 iti, anuyogaddhAracUrNyabhiprAyeNatrayodazo rucakavaraH, anuyogadArasUtre tvaruNavAsazaGkhavaradvIpau likhitau na dRzyete, atastadabhiprAyeNaikAdazo rucakavaraH, 'paramArthaM tu yogino vidantIti / tathA jIvasamAsavRttyabhiprAyeNa jambUddhIpAdayo rucakavaraparyantA dIpasamudrA nairantaryeNAvasthitA nAmataH pratipAditAH, ata UrdhvaM tu bhujaMgavarakuzavarakrauMcavarA asaGkhyeyatamA asaGkhyeyatamA iti dhyeyaM / / dvIpasyAsya bahumadhye, vartate valayAkRtiH / parvato rucakAbhikhyaH, sphAro hAra ivollasan // 289 // yojanAnAM sahasrANi, caturazItimucchritaH / mUle daza sahasrANi, dvAviMzAni sa vistRtaH // 290 // madhye sapta sahasrANi, trayoviMzAni vistRta: / caturvizAMzca caturaH, sahasrAn mUrji vistRtaH // 291 // evaM mahAparvatAH syuH, kuNDalAkRtayastrayaH / mottara: kuNDalaca, tathA'yaM rucakAcala: // 292 / / ___ tathoktaM sthAnAGge- "tato maMDaliyapavatA paM0 taM0 mANusuttare kuNDalavare ruagavare" turye sahasre mUya'sya, madhye catasRNAM dizAm / asti pratyekamekaikaM, sundaraM siddhamandiram // 293 // tAni catvAri caityAni, nandIzvarAdricaityavat / svarUpatazcatasRNAM, tilakAnIva dikzriyAm // 294 // caityasya tasyaikaikasya, pratyekaM pArzvayorddhayoH / santi catvAri catvAri, kUTAnyabhraSANi vai // 295 // vidikSu tasyaiva mUrji, syAccaturthe sahasrake / ekaikaM kUTamuttuGgamabhaGgarazriyA'Jcitam // 296 // SaTtriMzatyeSu kUTeSu, tAvatyo dikumArikAH / vasaMti tAzcatasrastu, dvIpasyAbhyantarArddhake // 297 // ___ tathoktaM SaSThAGge mallayadhyayanavRttau-"majhimaruagavatthabbA ityatra rucakadIpasyAbhyantarArddhavAsinya" iti, evamAvazyakavRttyAdiSvapi, jambUdIpaprajJaptivRttau tu caturviMzatyadhikacatuHsahasrapramANe rucakagirivistAre dvitIyasahane caturdigvatiSu kUTeSu pUrvAdidikkrameNa catasro vasantI" 'tyuktamiti jJeyaM, ayaM ca rucakarIpo rucakAbdhipariSkRtaH / dvIpo'gre rucakavarastAdRkpAthodhisaMyutaH // 298 / / tato'gre rucakavarAvAbhAsaddhIpa iSyate / pariSkRto'sau rucakavarAvabhAsavArdhinA // 299 // evamabdhi: sUryavarAvabhAso'nte tataH param / devadIpaH sthito devavAddhizcAveSTya taM sthitaH // 300 // nAgadIpastamabhito, nAgAbdhizca tataH param / yakSadvIpastadane ca, yakSodavAridhistataH // 301 // 1 zrImadbhirabhayadevasUribhiH tripratyavratAratAyA avivakSA yathA sUcitA kuNDalasthAne tathA'tra grahaNe na virodha: ko'pi, anuyogasUtre tu gAthAbandhAnulomyena "paramANu" iti gAthAyAM ucchlakSNazlakSiNakAdInAmivAgrahaNaM, dvAdazatA tu na kathaJcanA'pi / 2 bahirvartinInAM caturthe sahastre abhyantaravAsinInAM tu dvitIye sahasa'vasthAnaM syAt tadA na virodhaH / Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 370 bhUtAbhidhastato dIpastato bhUtodavAridhiH / svayaMbhUramaNadvIpaH, svayaMbhUramaNAmbudhiH // 302 // ante sthita: sarvaguruH, kroDIkRtyAkhilAnapi / pitAmaha ivotsaGgakrIDatputraparamparaH // 303 // Asevito'sau jaladhirjagatyA, vRddhaH patiH satkulabhAryayeva / valIpinaddhaH palitAvadAtastaraGgalekhAbdhikaphacchalena // 304 // __ lokaM parItyAyamalokamAptumivotsuko lolataromicakraiH / tasthau ca ruddhaH priyayA jagatyA, lokasthiticchedakalaGkabhIteH // 305 // tasyAH purastvavilayA valayA ghanAbdhimukhyA mitha: samuditA uditA ditAdhaiH / ye rakSayanti parito'lamalokasaGgAd, ratnaprabhAM kulavadhUM sthavirA ivoccaiH // 306 // vizvAzcaryadakIrtikIrtivijayazrIvAcakendrAntiSa-drAjazrItanayotaniSTa vinayo zrI tejapAlAtmajaH / kAvyaM yatkila tatra nizcitajagattattva pradIpopame-sarga: pUrtimiyAya saMprati caturviMzo nisargAjjvalaH // 307 // iti zrIlokaprakAze caturviMzatitamaH sargaH / atha lokaprakAze paJcaviMzaH sargaH / athaitasminneva tiryagloke sadA pratiSThitam / vakSye carAcaraM jyotizcakraM gurupadezataH // 1 // merumadhyASTapradezasvarUpAt samabhUtalAt / saptotpatya yojanAnAM, zatAni navatiM tathA // 2 // jyotizcakropakramaH syAdatItyordhvaM tataH param / dazADhyaM yojanazatameti sampUrNatAmidam // 3 // ekAdazaikaviMzAni, yojanAnAM zatAnyatha / jyotizcakraM bhramatyarvAka, cakravAlena merutaH // 4 // tiSThatyalokatazcArvAg, jyotizcakraM sthirAtmakam / ekAdazaiojanAnAM, nanvekAdazabhiH zataiH // 5 // evaM tat sarvato meronyUnArddharajjuvistRtam / dazADhyaM yojanazataM, syAt sarvatrApi meduram // 6 // anyAnyakASThAzrayaNAdAvRttAbhirnirantaram / ghaTikAbhirharantIbhirjanajIvAtujIvanam // 7 // labdhAtmalAbhAM divasanizAmAlAM subibhratam / kurvantaM phalaniSpatti, viSvak kSetrAnusAriNIm // 8 // nAnArakasthitiyutaM, narakSetrorukUpake / kAlAradhaTTe bhramayantyarkacandrAdidhUrvahAH // 9 // jyotizcakrasyAsya tArApaTalaM syAdadhastanam / yojanAnAM saptazatyA, sanavatyA samakSiteH // 10 // yojanairdazabhistasmAdUrdhvaM syAtsUramaNDalam / aSTabhiryojanazatairetacca samabhUtalAt // 11 // azItyA yojanaiH sUramaNDalAccandramaNDalam / aSTazatyA yojanAnAM, sAzItyedaM samakSiteH // 12 // Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 371 navatyA ca yojanaistattArAvRndAdadhastanAt / viMzatyA yojanaizcandrAttArAvRndaM tathordhvagam // 13 // navabhiojanazataiH, samakSiteradhastanAt / tArAvRndAddazopetazatena ca bhavedidam // 14 // atra saGgrahaNIvRttyAdAvayaM vizeSa:catvAri yojanAnIndorgatvA nakSatramaNDalam / caturbhiryojanaistasmAdbudhAnAM paTalaM sthitam // 15 // tribhizca yojanaiH zukramaNDalaM budhamaNDalAt / yojanaistribhiretasmAt, syAvAcaspatimaNDalam // 16 // guruNAM paTalAdbhaumamaNDalaM yojanaistribhiH / tribhizca yojanaibhImAt, syAcchanaizcaramaNDalam // 17 // viMzatyA yojanairetat, sthitaM zazAGkamaNDalAt / navabhiojanazataiH, sthitaM ca samabhUtalAt // 18 // tathA''ha saGgrahaNI- [gAthA - 51] "tAraravicaMdarikkhA, buhasukkA jIvamaMgalasaNIyA / sagasayanaua dasa asIi, cau cau kamaso tiA cusu"|| jambUddhIpaprajJaptivRttAvapizatAni sapta gatvorSaM, yojanAnAM bhuvastalAt / navatiM ca sthitAstArAH, sarvAdhastAnnabhastale // 19 // tArakApaTalAdgatvA, yojanAni dazopari / sUrANAM paTalaM tasmAdazItiM zItarociSAm // 20 // catvAri tu tato gatvA, nakSatrapaTalaM sthitam / gatvA tato'pi catvAri, budhAnAM paTalaM bhavet // 21 // zukrANAM ca gurUNAM ca, bhaumAnAM mandasaMjinAm / trINi trINi ca gatvorSaM, krameNa paTalaM sthitam // 22 // iti // gandhahastI tvAha- "sUryANAmadhastAnmaGgalAcarantI"ti, haribhadrasUriH punaradhastena bharaNyAdikaM nakSatramupastine ca svAtyAdikamastItyAha, tathA ca taTTIkA-"sattahiM nauehiM uppiM heTThillo hoi talotti, bharaNimAi joisapayaro bhavatItyarthaH, tathoparitala: svAtyuttaro jyotiSAM pratara iti, 'tattvaM puna: kevalino vidantIti saGgrahaNIvRttau," yogazAstracaturthaprakAzavRttAvapi, atra sarvopari kila svAtinakSatraM sarveSAmadho bharaNinakSatraM sarvadakSiNo mUla: sarvottarazcAbhIcirityuktamiti jJeyam / nakSatrapaTale sarvAntaraGgamabhijidbhavet / yadyapyabhijidAdIni, dvAdazAntaramaNDale // 23 // caranti cAramRkSANi, merodizi tathApyadaH / zeSaikAdazanakSatrApekSayA'ntaH pravarttate // 24 // taddhanmUlaM sarvabAhyaM, yadyapyaSTamamaNDale / bahizcarANyuDUni syabhRgazIrSAdikAni SaT // 25 // tathApyaparabAhyApekSayA'mbhonidherdizi / kiJcibahistAccarati, tatastAdRzamIritim // 26 // jyotizcakredazopetazatayojanamedure / nakSatrapaTalAMzo yazcaturyojanameduraH // 27 // 1 pUrvaM paTalazabdena sthiteruktatvAd atra sUryacArApekSeNoktena pAThena tArakAdInAM cAro'niyata iti na virodhaH / Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372 tasyoparitale svAtirbharaNI syAdadhastale / evaM nakSatrapaTalaM, cidvaizcaturbhiraGkitam // 28 // idarmathato jambUdvIpaprajJaptivRttau / carajyotizcakragatA, api proktA dhruvA sthirAH / tatpArzvavartinastArAstAnevAnubhramanti ca // 29 // jyotizcakre carantyasmin, jyotiSkAH paJcadhA surAH / vimAnaiH svaizcandrasUryagrahanakSatratArakAH // 30 // paJcAnAmapyathaiteSAM vimAnAnyanukurvate / saMsthAnena kapitthasya phalamuttAnamarddhitam // 31 // nanu jyotirvimAnAni, kapitthArddhAkRtIni cet / sUryacandravimAnAnAM, sthUlAnAmapi tAdRzAm // 32 // bADhamastu dUratayA, mastakoparivarttinAm / varttulatvapratibhAso'dhovarttiSu janeSvayam // 33 // yatkapitthaphalArddhasyApyUrdhvaM dUraM kRtasthite: / parabhAgAdarzanato, varttulatvamavekSyate // 34 // kintUdayAstasamaye, tiryak caGkramaNe katham / na tathA tAni dRzyante, tiryakkSetrasthitAnyapi 1 // 35 // atrocyate sAmastyena kapitthArddhaphalAkArANyamUni na / kintvamISAM vimAnAnAM, pIThAni tAdRzAnyatha // 36 // prAsAdAzcaitadupari tathA kathaJcana sthitAH / yathA pIThaiH sahAkAro, bhUmnA vartulatAM zrayet // 37 // ekAntataH samavRttatayA tu dUrabhAvataH / candrAdimaNDalAkAro, janAnAM pratibhAsate // 38 // tathAhuH vizeSaNavatIkArAH-- "addhakaviTThAgArA, udayatthamaNammi kahaM na dIsaMti / sasisUrANa vimANAI, tiriyakhettaTTiyAI ca // uttANaddhaka viTThAgAraM pIDhaM taduvari pAsAo / vaTTAlekheNa tao, samavaTTaM dUrabhAvAo" // vizeSazcAtra prajJApanAsUtre - "je ya gahA joisammi cAraM caraMti keU agatiratiyA aTThAvIsa tivihA NakkhattadevagaNA (te) NANAsaMThANasaMThiyA ya, " - jIvAbhigamavRttAvapi - tathA ye grahA jyotizcakre cAraM caranti ketavo ye ca bAhyadvIpasamudreSvagatiratikA ye cASTAviMzatidevanakSatragaNAste sarve'pi nAnAvidhasaMsthAnasaMsthitAH, cazabdAttaptatapanIyavarNAzca // ekasya yojanasyAMzAnekaSaSTisamudbhavAn / SaTpaJcAzatamindoH syAdvimAnaM vistRtAyatam // 39 // aMzAnetAdRzAnaSTAvizatiM tat samucchritam / sarve jyotirvimAnA hi, nijavyAsArddhamucchritAH // 40 // aSTacatvAriMzataM prAguktAMzAn vistRtAyatam / vivasvanmaNDalaM bhAgA~zcaturviMzatimucchritam // 41 // vizeSatastu - caturdaza zatAnyaSTaSaSTiH krozAstathopari / dhanuHzatAH saptadaza, caturyuktAH kastrayam // 42 // aGgulAH paJcadaza ca, catvAraH sAdhikA yavAH / tatAyataM candrabimbamutsedhAGgulamAnataH // 43 // zatAni dvAdazaikonaSaSTiH krozAstathopari / cApA dvAtriMzastrihastI, trayo'GgulAzca sAdhikAH // 44 // Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 373 tatAyataM sUryabimbamutsedhAGgulamAnataH / parikSepastu vijJeyaH, svayamevAnayorddhayoH // 45 // pramANAGgulajakrozaddhayamAyatavistRtAH / syurgrahANAM vimAnAste, krozamekaM samucchritAH // 46 // nakSatrANAM vimAnAca, krozamAyatavistRtAH / krozArddhamucchritA: proktAH, pramANAGgulamAnataH // 47 // pramANAGgulajeSvAsasahasrAyatavistRtAH / tArAvimAnAH syuH paJcazatacApasamucchritAH // 48 // etacca tArAdevAnAmutkRSTasthitizAlinAm / parimANaM vimAnAnAM, jaghanyAyurjuSAM punaH // 49 // vimAnA dhanuSAM paJca, zatAnyAyatavistRtAH / teSAma tRtIyAni, zatAni punarucchritAH // 50 // tathA ca tattvArthabhASyam- "sarvotkRSTAyAstArAyA arddhakrozo jaghanyAyAH paJca dhanuHzatAni, viSkambhArddhabAhalyAca bhavanti sarve," [caturtho'dhyAya sUtra. 14] narakSetrAttu parato, mAnameSAM yathAkramam / etadarddhapramANena, vijJeyaM sthAyinAM sadA // 51 // tathoktam- "narottAu bahiM puNa addhapamANA ThiyA niccaM" [bRhatsaMgrahaNI gA. 56] yogazAstre caturthaprakAzavRttau tu-"mAnuSottarAtparatazcandrasUryA manuSyakSetrIyacandrasUryapramANA" ityuktamiti jJeyam / nirAlambAnyanAdhArANyavizrAmANi yadyapi / candrAdInAM vimAnAni, caranti svayameva hi // 52 // tathApIdRkSAbhiyogyanAmakarmAnubhAvataH / sphAritaskandhazirasaH, siMhAdyAkAradhAriNaH // 53 // apareSu sajAtIyahInajAtIyanAkiSu / nijasphAtiprakaTanAdatyantaM prItacetasaH // 54 // sthitvA sthitvA'dho vahante, nirjarA AbhiyogikA: / tadekakAdhikRtAH, sarvadA'khinnamAnasAH // 55 // pratyakSaM vIkSyamANatvAnnA caitannopapadyate / asminmanuSyaloke'pi, kecidyathA''bhiyogikAH // 56 // tAdRkarmAnubhAvenAnubhavanto'pi dAsatAm / sajAtIyetareSUccairdarzayantaH svavaibhavam // 57 // khyAtasya neturasya smaH, saMmatA iti sammadAt / sthAdilagnA dhAvantaH, sevante svamadhIzvaram // 58 // nIcottamAni kRtyAni, proktAni svAminA manAk / dhAvanta: paJcaSA ekapade kurvanti harSitAH // 59 // ___ tathAha tattvArthabhASyam- "amUni ca jyotiSkavimAnAni lokasthityA prasaktAvasthitagatInyapi RddhivizeSadarzanArthamAbhiyogyanAmakarmodayAcca nityaM gatiratayo devA vahantI" ti / tatrApInduvimAnasya, pUrvasyAM subhagAgrimAH / gokSIraphenazItAMzudadhizaGghatalojjvalA: // 6 // tIkSNavRttasthirasthaladaMSTrAGkuravarAnanAH / raktotpaladalAkAralolA lalitatAlavaH // 61 // kSaudrapiNDapiGgalAkSAH, pUrNoruskandhabandhurAH / sallakSaNasvacchasaTAH, pucchAtucchazriyodbhaTAH // 62 // tapanIyamayaprauDhacitrayoktrakayantritAH / salIlagatayaH sphArabalavIryaparAkramAH // 63 // 1 kSetramAnapekSya candrasUryamAnArthametat, na tvatra vimAnAyAmAdyatideza iti / Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374 siMhanAdaiH kRtAhAdaiH, pUrayanto dizo daza / catuHsahasrapramitA, vahanti siMhanirjarAH // 64 // dakSiNasyAM sthUlavajamayakumbhasthalodbhurAH / svairaM kuNDalitoddaNDazuNDAmaNDalamaNDitAH // 65 // tapanIyamayazrotrAJcalacAJcalyacaJcavaH / suvarNakhacitaprAntasaddantamuzaladrayAH // 66 // bhUrisindUrazirasazcalaccAmaracAravaH / suvarNakiGkiNIkIrNamaNigraiveyakograbhAH // 67 // rUpyarajjulasadghaNTAyugaladhvanimaJjulAH / vaiDUryadaNDoddaNDAMzutIvravajramayADazAH // 8 // puna: puna: parAvRttapucchAH puSTA mahonnatA: / kUrmAkArakramA valgugatayaH sphAravikramAH // 69 // vimAnAni zazAGkAnAM, vahanti gajanirjarAH / ghanavanmaJju garjantazcatuHsahasrasammitAH // 70 // pratIcyAM subhagAH zvetA, dRpyatkakudasundarAH / ayoghanaghanasthUlatanavaH pUrNalakSaNAH // 71 // atyantakamanIyauSThAH, kameSannamritAnanAH / susnigdhalomadyutayaH, pInavRttakaTItaTAH // 72 // supArthA mAMsalaskandhAH, pralambapucchapezalAH / tulyAtitIkSNazRGgAgrA, nAnAgativizAradAH // 73 // tapanIyodbhUtajihvAtAlavo vajrajitnurAH / sphATikasphAradazanA, gambhIrojitagarjitAH // 74 // sauvarNabhUSaNA ratnakiGkiNImAlabhAriNaH / catuH sahasrasaGkhyAstAnyudahanti vRSAmarAH // 75 // udIcyAM suprabhA: zvetAH, yuvAna: pIvaronnatA: / mallikApuSpazubhrAkSAH, sAkSAttAAgrajA iva // 76 // abhyastanAnAgamanA, javanAH pavanA iva / dhAvanollaGghanakrIDAkUrdanAdijitazramAH // 77 // lakSaNopetasarvAGgAH, zastavistIrNakesarAH / vyaJjayantazcalatpucchacAmareNAzvarAjatAm // 78 // tapanIyakhurAjihvAtAlavaH sthAsakAdibhiH / ramyA ratnamayairvaktralalATAdivibhUSaNaiH // 79 // harimelakagucchena, mUrji nirmitazekharAH / harSaheSitahelAbhiH, pUrayanto'bhito'mbaram // 80 // catvAryeva sahasrANi, hayarUpabhRtaH surAH / sudhAMzUnAM vimAnAni, vahanti muditAH sadA // 81 // sUryodayADitA prAcI, yathA'nyadehinAM tathA / jyotiSkANAM nizcitaivaM, na sambhavati yadyapi // 82 // candrAdInAM tathA'pyeSAM, yA diggantumabhIpsitA / sA prAcI syAnimittajJaiH, kSutAdau kalpyate yathA // 83 // tatastadanusAreNa, dizo'nyA dakSiNAdikAH / vimAnavAhinAmevaM, sUktaH prAgdigvinizcayaH // 84 // SoDazaivaM sahasrANi, kRtasiMhAdimUrtaya: / vimAnAnyamRtAMzUnAM, vahanti tridazAH sadA // 5 // anenaiva dikkrameNa, vimAnAn bhAsvatAmapi / vahantyetAvanta eva, siMhAyAkRtayaH surAH // 86 // vahanti ca vimAnAni, grahANAM tAdRzAH surAH / dve sahane pratyAzaM, sahasrANyaSTa te'khilAH // 87 // udghahanti ca nakSatravimAnA~stAdRzAH surAH / sthitA: pratyAzamekaikaM, sahasrapramitAH sadA // 88 // samudahanti pratyAzaM, paJcapaJcazatA: sthitAH / tArakANAM vimAnAni, siMhAdyAkRtayo'marA: // 89 // sarvebhyo mandagatayaH, zazAGkAH zIghragAstataH / tigmatviSo grahAstebhyaH, khyAtA: satvaragAminaH // 90 // Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 375 vizeSastveSa tatrApi, sarvAlpagatayo budhaaH| tebhyaH zukrA: zIghratarAstebhyo'pi kSitisUnavaH // 91 // prakRSTagatayastebhyaH, surAcAryAstato'pi hi / khyAtAH zanaizcarAH kSipragatayastattvavedibhiH // 92 // tebhyastvaritayAyIni, nakSatrANi tato'pi ca / tArakAH kSipragatayo, nirdiSTA: spaSTadRSTibhiH // 93 // sarvebhyo'pyevamalpiSThagatayo'mRtamAnavaH / sarvebhyaH kSipragatayastArakAH parikIrtitAH // 94 // jambUdIpe'tha tArANAmeSAM bedhA mitho'ntaram / nirvyAghAtikamityekaM, paraM vyAghAtasambhavam // 15 // tatra madhyasthazailAdivyavadhAyakanirmitam / vyAghAtikamantaraM syAdvitIyaM tu svabhAvajam // 96 // syAd dvidhaikaikamapyetajjadhanyotkRSTa:bhedataH / evaM caturvidyaM tArAvimAnAnAM mitho'ntaram // 97 // tatra cazatAni paJca dhanuSAM, svAbhAvikaM jaghanyataH / utkarSato ve gavyUte, jagatsvAbhAvyatastathA // 98 // jaghanyato yojanAnAM, saSaTSaSTi zataddhayam / vyAghAtikamantaraM syAdbhAvanA tatra darzyate // 99 // catvAri yojanazatAnyuttuGgo niSadhAcala: / kUTAnyasyopari paJcazatatuGgAni tAni ca // 100 // viSkambhAyAmata: paJca, yojanAnAM zatAnyadhaH / madhyadeze punaH paJcasaptatyADhyaM zatatrayam // 101 // uparyarddhatRtIyAni, zatAnyatha svabhAvataH / vimucya yojanAnyaSTASTaiteSAM pArzvayorddhayoH // 102 // paribhramanti tArANAM, vimAnAni bhavettataH / teSAM prAguditaM vyAghAtikaM jaghanyamantaram // 103 // yojanAnAM sahasrANi, dvAdaza dve zate tathA / dvicatvAriMzadadhike, jyeSThaM vyAghAtikAntaram // 104 // etattArAvimAnAnAM, syAnmerau vyavadhAyake / yadyojanasahasrANi, dazAsau vistRtAyata: // 105 // ekAdaza zatAnyekaviMzAnyasmAcca dUrataH / bhramantyubhayatastArAstataH syAduktamantaram // 106 // yadyapyUrdhvaM sanavateH, saptazatyA vyatikrame / merau yathoktau na vyAsAyAmau sambhavato yataH // 107 // navaikAdazajA aMzA, yojanAnyekasaptatiH / iyadbhaniSThaviSkambhAyAmAdatrAsya hIyate // 108 // paramuktamidaM svalponatAyA avivakSayA / anyathA pratyavasthAnaM, jJeyaM vA'sya 'bahuzrutAt // 109 // evaM jambUdvIpa eva, vijJeyaM tArakAntaram / lavaNAbdhiprabhRtiSu, tvetaduktaM na dRzyate // 110 // tathoktaM saGgrahaNIsUtre-"tArassa ya tArassa ya jaMbUdIvammi aMtaraM guruyaM / " [gA. - 62] jaMbUdIpaprajJaptisUtre'pi-"jaMbUddIve NaM dIve tArAe ya 2 kevaie abAhAe aMtare paNNatte ?" ityaadi| amI vimAnA: sarve'pi, samantata: prasRtvaraiH / atyujjvalA: prabhApUrairdUrIkRtatamo'GkurAH // 111 // AzcaryakRnnUlaratnasvarNavicchittizAlinaH / vAtodbhUtavaijayantIpatAkAkAntamaulayaH // 112 // 1 sAmAnyena jyotiSAM merokhAdhA ekaviMzatyadhikaikAdazazatamitA, tArANAM kiJcidUsto'vasthAnADhedanamantaraM syAt / Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 chatrAticchatrakopetA:, svarNaratnavinirmitaiH / stUpikAzikharaiH zastAH, sukhasparzAH samantataH // 113 // vikasvaraiH zatapatraiH, puNDarIkaizca puNDrakaiH / ratnArddhacandra ramyAzca, vividhairmaNidAmabhiH // 114 // antarbahistapanIyavAlukAprastaTodbhaTAH / ratnastambhazatodaJcanmarIcicakracAravaH // 115 // tatra svasvavimAneSu, svasvotpAdAspadeSu ca / utpadyante jyotiSikAH, svasvapuNyAnusArataH // 116 // jyotizcakrAdhipau tatra, mahAntau zazibhAskarau / sAmAnikasahasrANAM, caturNAmAtmarakSiNAm // 117 // SoDazAnAM sahasrANAM, parSadAM tisRNAmapi / senApatInAM saptAnAM, sainyAnAmapi tAvatAm // 118 // tathA saparivArANAM, mahiSINAM catasRNAm / jyotirvimAnakoTInAmIzAte puNyazAlinau // 119 // sabhAyAmabhyantarAyAmetayoH santi nAkinAm / aSTau sahasrANi palyopamArddhasthitizAlinAm // 120 // nirjarANAM sahasrANi, daza madhyamaparSadi / nyUnapalyopamA yuHzAlinAM guNamAlinAm // 121 // dvAdazAtha sahasrANi, devAnAM bAhyaparSadi / sAtirekapalyacaturvibhAgasthitidhAriNAm // 122 // devInAM zatamekaikaM, parSatsvasti tisRSvapi / tAsAM sthiti: kramAtpalyopamaturyalavo'dhikaH // 123 // eSa eva paripUrNA, dezanyUno'yameva ca / iyaM ca jIvAbhigamAtidiSTA''sAM sthitiH kila // 124 // jambUdvIpaprajJaptisUtrasaGgrahaNyAdyabhiprAyeNa tu candrasUryavimAneSu jaghanyato'pi palyopamacaturthabhAga eva rizatiH kila ukteti jJeyam // tumbA ca truTitA parvAbhidhA etA bhavantyatha / sUryendroH sAmAnikAnAM, strINAmapi sabhA imAH // 125 // nanu parSatrayaM sarvasurendrANAM nirUpyate / vizeSastatra ka ivAntarmadhyabAhyaparSadAm ! // 126 // atra brUmaH-zIghramabhyantarA parSadAhUtopaiti nAnyathA / prabhorAkAraNArUpaM, gauravaM sA yato'rhati // 127 // madhyamA parSadAhUtA'nAhUtA'pyupasarpati / sA madhyamapratipattiviSayA yadadhIzituH // 128 // anAhUtaiva bAhyA tu, parSadAyAti satvaram / kadApi nAyakAhAnagauravaM sA hi nArhati // 129 // yaddhotpanne kAryajAte, prAgAlocayati prabhuH / yayA sphItadhiyA saMsat, sA'bhyantarA sagauravA // 130 // nirNItametadasmAbhiH, kRte cAsminnayaM guNaH / etacca naiva karttavyaM, doSo'smin vihite hyayam // 131 // itthamAlocitaM pUrvaM, yayA saha prapaJcayet / guNadoSodbhAvanAtsA, madhyamA nAtigauravA // 132 // AlocanAgauravAttu, bAhyA bAhyA bhavetsabhA / karttavyametadyuSmAbhirityAjJAmeva sArhati // 133 // cyute candre'thavA bhAnau, yAvannotpadyate'paraH / tAvadindravirahite, kAle tatsthAnakasthitim // 134 // sAmAnikAH samuditAzcatvAraH paJca cottamAH / pAlayanti rAjyamiva, zUnyaM pradhAnapuruSAH // 135 // indrazUnyazca kAla: syAjjaghanyaH samayAvadhiH / utkarSatazca SaNmAsAnityuktaM sarvadarzibhiH // 136 // tathoktaM jIvAbhigamasUtre jaMbUdIpaprajJaptisUtre'pi - "tesi NaM bhaMte ! devANaM iMde cue se Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 377 kahamiyANiM pakareMti ?" ityAdi / jyotiSkAH paJcaghA'pyete, devAzcandrAryamAdayaH / viziSTavastrAbharaNakiraNojjvalabhUdhanAH // 137 // nAnAnUtnaratnazAlimaulimaNDitamaulayaH / saundaryalakSmIkalitA, dyotante lalitadyutaH // 138 // tatra candramasaH sarve, prabhAmaNDalasannibham / mukuTAgre dadhatyakSaM, saccandramaNDalAkRtim // 139 // sUryAstu cihna dadhati, mukuTAgrapratiSThitam / vivasvanmaNDalAkAraM, prabhAyA iva maNDalam // 140 // evaM svasvamaNDalAnukAricihnADhyamaulayaH / zItograbhAnuvajjJeyA, grahanakSatratArakAH // 141 // tathA ca tattvArthabhASyam-"mukuTeSu ziromukuTopagUhibhiH prabhAmaNDalakalpairujjvalaiH sUryacandragrahanakSatratArAmaNDalairyathAsvaM cihnarvirAjamAnA dyutimanto jyotiSkA bhavantI" ti, atra ziromukuTopagUhibhiriti mukuTAgrabhAgavartibhiriti / [caturtho'dhyAya sUtra. 13] granthAntare punaruktamete candrAryamAdayaH / svanAmAGkaprakaTitaM, mukuTaM mUrji bibhrati // 142 // tathoktaM jIvAbhigamavRttau - "sarve'pi pratyekaM nAmADna prakaTitaM cihna mukuTe yeSAM te tathA, kimuktaM bhavati ? - candrasya mukuTe candramaNDalaM lAJchanaM svanAmAGkaprakaTitaM, sUryasya sUryamaNDalaM, grahasya grahamaNDala" mityAdi, prajJApanAyAmapi, 'patteyanAmaMkapAyaDiyaciMdhamauDA' iti / uttaptasvarNavarNAGgA, sarva jyotiSikAmarAH / paJcavarNAH punaramI, tArakAH parikIrtitAH // 143 // sarvebhyo'lparddhayastArAstebhyo nakSatranirjarAH / maharTikA grahAstebhyo, bhavanti pracurarddhayaH // 144 // grahebhyo'pi vivasvanto, maharTikAstato'pi ca / jyotizcakrasya rAjAno, rAjAno'dhikaRddhayaH // 145 // catasro'gramahiSyaH syuH, zItAMzostAzca nAmataH / candraprabhA ca jyotsnAbhA'thAcirmAlI prabhaGkarA // 146 // sAmprataM tuetA: pUrvabhave'rakSupuryAM vRddhakumArikAH / candraprabhAdIsvAkhyAnurupAkhyApitRkAH smRtAH // 147 // candrazrIprabhRtisvAkhyAtulyAkhyamAtRkAH kramAt / puSpacUlAryikAziSyAH, zrIpArthAt prAptasaMyamAH // 148 // kiJciddhirAdhya cAritramapratikramya pAkSikIm / kRtvA saMlekhanAM mRtvA, vimAne candranAmani // 149 // candrAgramahiSItvenotpannAH siMhAsaneSu ca / bhAnti svAkhyAsamAkhyeSu, bhartRsthityarddhajIvitAH // 150 // sUryAgrahamahiSINAmapyevaM caritamUhyatAm / kintu tA mathurApuryAmabhUvan pUrvajanmani // 151 // ekaikasyA: paTTadevyAH, parivAra: pRthak pRthak / catvAyaiva sahasrANi, devInAmutkaTatviSAm // 152 // evamuktaprakAreNa, sapUrvAparamIlane / syuH patnInAM sahasrANi, SoDazAnuSNarociSaH // 153 // tathaikaikA'gramahiSI, prAguktA zItarociSaH / bhartustathAvidhAmicchAmupalabhya ratakSaNe // 154 // vilAsahAsalalitAn , salIlAdabhravibhramAn / devIsahasrAMzcaturaH, svAtmatulyAn vikurbayet // 155 // Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378 tathoktaM jIvAbhigamasUtre - "pabhU NaM tAo egamegA devI annAiM cattAri devIsahassAiM parivAra viuvittae" iti / ___ yattu jambUdIpaprajJaptisUtre "pabhU NaM tAo egamegA devI annaM devisahassaM viuvittae / " iti uktaM tadidaM matAntaraM jJeyam // tadetaccandradevasyAnta:puraM parikIrtitam / siddhAntabhASayA caitattuTikaM paribhASitam // 156 // uktaJca jIvAbhigamacUrNI - "truTikamanta:puramapadizyate" iti / jyotiSkendrasya sUryasyApyevamantaHpurasthitiH / tAvAn devIparivAro, vikurvaNA'pi tAvatI // 157 // nAmnA'rkAgramahiSyastu, proktAstIrthakarairimAH / sUryaprabhA cAtapAbhA'thAcirmAlI prabhaGkarA // 158 // anenAnta:puraparicchadenendudivAkarau / nityaM parivRttau svasvavimAnAntaryathAsukham // 159 // sudharmAyAM saMsadIndusUryasiMhAsane sthitau / hRdyAtodyanAdamitrairgItaiH sphItaizca nATakaiH // 160 // bhuJjAnau divyaviSayopabhogAn bhAgyabhAsurau / na jAnIto vyatItAni, saMvatsarazatAnyapi // 161 // na zaknutaH sudhAyAM, paraM kartuM ratikriyAm / tatrAsannajinasakthyAzAtanAbhayabhIrukau // 162 // santi hyatra mANavakacaityastambhe svayambhuvAm / vAjrikeSu samudgeSu, sakthIni zivamIyuSAm // 163 // tAni cendozca bhAnozca, pareSAmapi nAkinAm / vandanIyAni pUjyAni, stutyAni jinacaityavat // 164 // evaM grahANAM nakSatratArakANAmapi sphuTam / catasro'gramahiSyaH syuH, tAsAM nAmAnyamUni ca // 165 // vijayA vejayantI ca, jayantI cAparAjitA / bhavantyamISAM sarveSAmapyetaireva nAmabhiH // 166 // atha candravimAne'smin, jaghanyA nAkinAM sthitiH / palyopamasya turyAMza, utkRSTA'tha nirUpyate // 167 // ekaM palyopamaM varSalakSeNaikena sAdhikam / jaghanyA'I vimAne'pi, sthitizcandravimAnavat // 168 // utkRSTAbdasahasreNAdhikaM palyopamaM bhavet / yadyapi sthitirakendroH, kanIyasI na sambhavet // 169 // tathApyeSu vimAneSu, trividhAH santi nAkinaH / vimAnanAyakAzcandrAdayastatsadRzAH pare // 170 // parivArasurAzcAnye, syurAtmarakSakAdayaH / tatrAdhIzvaratattulyApekSayA paramA sthitiH // 171 // jaghanyAtmarakSakAdiparicchadavyapekSayA / evaM grahavimAnAdiSvapi bhAvyaM sthitidvayam // 172 // cAndre vimAne devInAM, sthitiruktA garIyasI / palyopamAr3ha paJcAzatsaMvatsarasahasrayuk // 173 // sthitiH sUryavimAneSu, devInAM paramA bhavet / arddha palyopamasyAbdazataiH paJcabhiranvitam // 174 // sUryacandravimAneSu, sthitirAsAM jaghanyataH / palyopamacaturthAMzaH, prajJapto jJAnipuGgavaiH // 175 // grahANAM ca vimAneSu, devAnAmalpikA sthitiH / palyopamasya turyAMzo, gurbI palyopamaM matam // 176 // 1. svatantratayA ceddhikurvaNaM svakArya tadA sahastra, prabhoricchAM cAnusRtya pUrvoktamAnamiti / Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 379 sthitidevInAM tu palyopamaturyalavo laghuH / teSUtkRSTA tu nirdiSTA, palyArddha jagadIzvaraiH // 177 // nakSatrANAM vimAneSu, jaghanyA nAkinAM sthitiH / palyopamacaturthAMzaH, palyopamArddhamuttarA // 178 // teSu palyasya turyAMzo, devInAM sthitiralpikA / utkRSTA tu bhavettAsAM, sa eva khalu sAdhikaH // 179 // sthitistArAvimAneSu, devAnAM syAlladhIyasI / palyopamasyASTamo'zasturyo'zastu garIyasI // 180 // sthitirdevInAM tu teSu, laghvI dRSTA jinezvaraiH / palyasyaivASTamo bhAgo, gurvI sa eva sAdhikaH // 181 // eSu sUryAzcandavaca, sarvastokA mithaH samAH / tebhyo bhAni grahAstebhyastArA: saGkhyaguNA: kramAt // 182 // ete candrAdayaH prAya:, prANInAM prasavakSaNe / tattatkAryopakrame vA, varSamAsAdyupakrame // 183 // anukUlA: sukhaM kuryustattadrAzimupAgatAH / pratikUlA: puna: pIDAM, prathayanti prathIyasIm // 184 // nanu duHkhasukhAni syuH, kAMyattAni dehinAm / tataH kimebhizcandrAdyairanukUlairutetaraiH ? // 185 // AnukUlyaM prAtikUlyamAgatA apyamI kimu / zubhAzubhAni karmANi, vyatItya kartumIzate ? // 186 // tato mudhA''stAmapare, nirgranthA niHspRhA api / jyotiHzAstrAnusAreNa, muhUrtekSaNatatparAH // 187 // pravrAjanAdikRtyeSu, pravarttante zubhAzayAH / svAmI meghakumArAdidIkSaNe tat kimaikSata ? // 188 // atrocyate'paricitazrutopaniSadAmayam / anAghrAtaguruparamparANAM vAkyaviplavaH // 189 // zrUyatAmatra siddhAntarahasyAmRtazItalam / anuttarasurArAdhyapAramparyAptamuttaram // 190 // vipAkahetavaH paJca, syuH zubhAzubhakarmaNAm / dravyaM kSetraM ca kAlaca, bhAvo bhavazca paJcamaH // 191 // tathoktam-"udayanayanaovasamovasamA jaM ca kammuNo bhnniyaa| davaM khettaM kAlaM, bhAvaM ca bhavaM ca saMpappa // " [vizeSAvazyaka zlo. 578] yathA vipacyate sAtaM, dravyaM sakcandanAdikam / gRhArAmAdikaM kSetramanukUlagRhAdikam // 192 // varSAvasantAdikaM vA, kAlaM bhAvaM sukhAvaham / varNagandhAdikaM prApya, bhavaM devanarAdikam // 193 // vipacyate'sAtamapi, dravyaM khaDgaviSAdikam / kSetraM kArAdikaM kAlaM, pratikUlagrahAdikam // 194 // bhAvamaprazastavarNagandhasparzarasAdikam / bhavaM ca tiryaGnarakAdikaM prApyeti dRzyate // 195 // zubhAnAM karmaNAM tatra, dravyakSetrAdayaH zubhAH / vipAkahetavaH prAyo'zubhAnAM ca tato'nyathA // 196 // tato yeSAM yadA janmanakSatrAdivirodhabhAk / cArazcandrAryamAdInAM, jyoti:zAstrodito bhavet // 197 // prAyasteSAM tadA kANyazubhAni tathAvidhAm / labdhvA vipAkasAmagrI, vipacyante tathA tathA // 198 // vipAkAni ca tAnyevaM, duHkhaM dadhurmahIspRzAm / AdhivyAdhidravyahAnikalahotpAdanAdibhiH // 199 // yadA tu yeSAM janmadyinukUlo bhavedayam / grahacArastadA teSAM, zubhaM karma vipacyate // 200 // tathA vipakvaM tahatte'GginAM dhanAGganAdijam / ArogyatuSTipuSTISTasamAgamAdijaM sukham // 201 // Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 evaM kAryAdilagne'pi, tattadbhAvagatA grahA: / sukhaduHkhaparipAke, prANinAM yAnti hetutAm // 202 // tathA''ha bhagavAn jIvAbhigamaH- "rayaNiyaradiNayarANAM, nakvattANaM mahaggahANaM ca / cAraviseseNa bhave, suhadukkhavihI maNussANaM // ata eva mahIyAMso, vivekojvalacetasaH / prayojanaM svalpamapi, racayanti zubhakSaNe // 203 // jyoti:zAstrAnusAreNa, kAryaM pravrAjanAdikam / zubhe muhUrta kurvanti, tata evarSayo'pi hi // 204 // gRhItavratanirvAha pracayAdi zubhecchavaH / anyathAMgI kRtatattavratabhaGgAdi sambhavaH // 205 // itthamevAvarttatA''jJA, svAminAmarhatAmapi / adhikRtya zubhaM kRtyaM, pAThapravrAjanAdikam // 206 // sukSetre zubhatithyAdau, pUrvottarAdisammukham / pravrAjanavratAropAdikaM kAryaM vicakSaNaiH // 207 // ___ tathoktaM paJcavastuke- "esa jiNANaM ANA, nettAIyA u kammuNo bhaNiA / udayAikAraNaM jaM, tamhA savvattha jaiyadhvaM // [gAthA - 114] arhadAdyAH sAtizayajJAnA ye tu mahAzayAH / te tu jJAnabalenaiva, jJAtvA kAryagatAyatim // 208 // avinAM vA savinAM vA, pravarttante yathA zubham / nApekSante'nyajanavanmuhUrtAdinirIkSaNam // 209 // taddhaddhicintyApareSAM tu, tathA naucityamaJcati / mattebhasparddhayA'vInAmivAghAto mahAdruSu // 210 // idamarthato jIvAbhigamavRttau / caraM jyotizcakramevaM, narakSetrAvadhi smRtam / tataH paraM cAlokAntaM, jyotizcakramavasthitam // 211 // yatra santi niyatA: sudhAMzavastatra bhUracalacArucandrikA / yatra tIvrarucaya: sanAtanAstatra cAtapavitAna-citritA // 212 // (rathoddhatA) vizvAzcaryadakIrtikIrtivijayazrIvAcakendrAntiSadrAjazrItanayo'taniSTa vinayaH zrItejapAlatmajaH / kAvyaM yatkila tatra nizcitajagattattvapradIpopame, sampUrNaH khalu paJcaviMzatitamaH so nisargAjjvalaH // 213 // iti zrIlokaprakAze jyotizcakravarNano nAma paJcaviMzatitamaH sargaH // atha urdhvalokanirUpaNAmayaH SaDviMzaH sargaH / jIyAt zaGkezvaraH svAmI, gosvAmIva nabhobhuvi / gAvo yasyordhvaloke'pi, ceruH kSuNNatamo'GkurAH // 1 // vaimAnikasurAvAsazobhAsaMbhArabhAsuram / svarUpamU lokasya, yathAzrutamatha bruve // 2 // yojanAnAM navazatyA, rucakordhvamatikrame / tiryaglokAntaH sa eva, cordhvalokAdiriSyate // 3 // Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 381 tato nyUnasaptarajjupramANaH kathitaH sa ca / ISatprAgbhArordhvabhAge siddhakSetrAvadhirmataH // 4 // tathordhvaM ca rucakAdyarajjorante pratiSThitau / saudharmezAnanAmAnau, devalokau sphuradrucI // 5 // samazreNyA sthitAvarddhacandrasaMsthAnasaMsthitau / cintyete cetsamuditau tadA pUrNendusaMsthitau // 6 // merordakSiNatastatra, saudharmAkhyaH surAlayaH / IzAnadevalokazca, meroruttarato bhavet // 7 // prAkpratyagAyatAvetAvudagdakSiNavistRtau / yojanAnAM koTikoTyo'saMkhyeyA vistRtAyatau // 8 // nikAyyabhUmikAkArAH, prastaTAH syustrayodaza / prAyaH parasparaM tulyavimAnAdyantayostayoH // 9 // pratyekamanayoryadyapyete santi trayodaza / tathApi hyekavalayasthityA yadanayoH sthitiH // 10 // tattayoH samuditayostrayodaza vivakSitAH / anyeSvapyekavalayasthiteSvevaM vibhAvyatAm / / 11 / / trayodazAnAmapyeSAM, madhya ekaikamindrakam / vimAnaM mauktikamiva pratarasvastikopari // 12 // uDDu candraM ca rajataM, vajraM vIryamathAparam / varuNaM ca tathA''nandaM, brahma kAJcanasaMjJakam // 13 // ruciraM caJcasaMjJaM cAruNaM dizAbhidhAnakam / trayodazendrakA ete, saudharmezAnanAkayoH // 14 // sanatkumAramAhendrasvargayoH samasaMsthayoH / dvAdaza prastaTAH SaT te, brahmaloke ca kevale // 15 // lAntake prastaTAH paJca, zukre catvAra eva te / sahasrAre'pi catvAraH, samazreNisthayostataH // 16 // kilAnataprANatayorAraNAcyutayorapi / catvArazcatvAra eva, prastaTAH parikIrttitAH // 17 // nava graiveyakANAM te, paJcasvanuttareSu ca / eko dvASaSTirityevamUrddhvaloke bhavantyamI // 18 // saudharmezAnayostatra, prathamaprastaTasthitAt / uDunAmno vimAnendrAccaturdizaM vinirgatAH // 19 // paGktirekaikA vimAnairddhASaSTyA zobhitA tataH / dvitIyAdiprastaTeSu, tAzcatasro'pi paGktayaH // 20 // ekaikena vimAnena, hInA yAvadanuttaram / evaM vimAnamekaikaM, dikSu tatrAvatiSThate // 21 // pAGkteyAnAM vimAnAnAmAdyaprataravarttinAm / tiryaglokAnuvAdena, sthAnamevaM smRtaM zrute // 22 // devadvIpe tadekaikaM, nAgadvIpe dvayaM dvayam / tatazcatvAri catvAri, yakSadvIpe jinA jaguH // 23 // aSTASTau bhUtapAthodhau, tAni SoDaza SoDaza / svayaMbhUramaNadvIpe svayaMbhUvAridhau tataH // 24 // ekatriMzadekatriMzadagrimapratareSu ca / syurvimAnAni pAGkteyAnyadhasthaiH paGktigaiH saha // 25 // sthitAnyUrdhvasamazreNyA, caramaikaikahAnita: / dvitIyaprastaTasyeti, svayaMbhUramaNAmbudhau // 26 // triMzattrizaddhimAnAni, pratare'nuttare tvataH / bhaveddhimAnamekaikaM devadvIpe caturdizam // 27 // evaM paGktivimAnAnAmantaraM niyamAnmithaH / asaMkhyeyAnIritAni, yojanAni jinezvaraiH // 28 // puSpAvakIrNAnAM tveSAM saMkhyeyayojanAtmakam / keSAJcitkeSAJcidasaMkhyeyojanasaMmitam // 29 // vimAnamindrakaM yattu, pratareSvakhileSvapi / merorUrdhvasamazreNyA, taduparyuparisthitam // 30 // " Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 2 5 6 7 8 9 10 11 12 pratareSu ca sarveSu, syurvimAnA: kilendrakAH / vRttAstebhyo'nantaraM ca saMsthitA ye caturdizam // 31 // te trikoNAH pratipaGkti, trikoNAnantaraM punaH / caturasrA vimAnAH syustebhyaH punaranantaram // 32 // vRttA vimAnAstebhyo'pi, punastryasrAstataH punaH / caturasrAH punarvRttAH paGktirevaM samApyate // 33 // vRttatryasracaturasrA, agrimapratareSvapi 1 jJeyAH krameNAnenaivAnuttarapratarAvadhi // 34 // yaduktaM - " savvesu patthaDesuM, majjhe vaTTaM aNaMtaraM taMsaM / tayaNaMtaraM cauraMsaM puNovi vaTTaM tao taMsaM" // adhastanaprastaTeSu, ye ye vRttAdayaH sthitAH / teSAmUrdhvasamazreNyA, sarveSu pratareSvapi // 35 // vRttAstryasrAzcaturasrA, vimAnAH saMsthitAH same / tata evAnuttarAkhye, prastaTe syuzcaturdizam // 36 // vimAnAni trikoNAni, vRttAnmadhyasthitendrakAt / trikoNAnyeva sarvAsu, yadbhavantIha paGktiSu // 37 // yadAha - " vaTTaM vaTTassuvariM, taMsaM taMsassa uppariM hoi / cauraMse cauraMsaM uDDhaM ca vimANaseDhIo" // [ bRhatsaMgrahaNI gA. 97 ] dvASaSTi rekaSaSTizca SaSTi rekonaSaSTakiH / tathA'STa sapta SaT paJca catu si dvaye kakAdhikAH // 38 // paJcAzadatha paJcAza tsaudharmezAnayoH kramAt / pratareSu vimAnAnAM paGktau paGktau mitirmatA // 39 // svasvapaGktivimAnAni, vibhaktAni tribhistribhiH / tryasrANi caturasrANi vRttAni syuryathAkramam // 40 // tribhirvibhAge zeSaM cedekamuddharitaM bhavet / kSepyaM tryase'tha zeSe dve, te tryatracaturasrayoH // 41 // pratipaGkyatra vakSyante, vRttatricaturasrakA: / caturguNAste pratare, pratare sarvasaMkhyayA // 42 // tryasrANi caturasrANi pratipaGktyekaviMzatiH / prathamaprastaTe vRttavimAnAni ca viMzatiH // 43 // prathamapratare paGktivimAnAH sarvasaMkhyayA / aSTAcatvAriMzataivamadhikaM zatayorddhayam // 44 // dvitIyapratare paGktau, paGktau tryasrA vimAnakA: / ekaviMzatiranye ca viMzatirviMzatiH pRthak // 45 // catuzcatvAriMzamevaM, vimAnAnAM zatadvayam / dvitIyapratare paGktigatAnAM sarvasaMkhyayA // 46 // tArttIyake prastaTe tu catasRSvapi paGktiSu / vRttatryasacaturasrA, vimAnA viMzatiH pRthak // 47 // catvAriMzatsamadhike, dve zate sarvasaMkhyayA / pratare 'tha turIye'pi, nikhilAsvapi paGktiSu // 48 // ekonaviMzatirvRttAstryasrAzca caturasrakA: / viMzatirviMzatiH sarve te SaTtriMzaM zatadvayam // 49 // paJcame ca pratipaGkti, trikoNAH kila viMzatiH / caturasrAzca vRttAzca pRthagekonaviMzatiH // 50 // zatadvayaM ca dvAtriMzamasmiMste sarvasaMkhyayA / SaSThe ca pratipaGktayete, traye'pyekonaviMzatiH // 51 // aSTAviMze dve zate cAsminnamI sarvasaMkhyayA / paGktau paGktau saptame tu, vRttA aSTAdaza smRtAH // 52 // ekonaviMzatistryasrAzcaturasrAzca tatra ca / sarvAgreNa vimAnAnAM caturviMzaM zatadvayam // 53 // pratipaGkyaSTame tryasrA:, proktA ekonaviMzatiH / vRttAzca caturasrAzcASTAdazASTAdaza sphuTam // 54 // viMzaM zatadvayaM sarvasaMkhyayA bhavanti te / navame pratipaGakyete, tridhApyaSTAdazoditAH // 55 // Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 383 asmin sarvasaMkhyayA tu, dve zate SoDazAdhike / dazame pratipaGktyaSTAdaza tricaturasrakAH // 56 // vRttA: saptadazetyevaM, vimAnAH paGktivarttinaH / dvizatI dvAdazopetA, sarvAgreNa bhavantyamI // 57 // ekAdaze'tha pratare, tryasrA aSTAdazoditA: / caturasrA: saptadaza, vRttAstAvanta eva ca // 58 // dvizatyaSTAdhikA sarvasaMkhyayA dvAdaze'tha ca / paGktau paGktau saptadazapramitastrividhA api // 59 // dvizatI caturadhikA, syustatra sarvasaMkhyayA / trayodaze prastaTe'tha, vRttA bhavanti SoDaza // 60 // tricatuSkoNakAH saptadaza sarve zatadvayam / saudharmezAnayorevaM, svargayoH sarvasaMkhyayA // 61 // dvipaJcAzadadhikAni, zatAni nava vRttakAH / trikoNAnAM nava zatAnyaSTAzItyadhikAni ca // 62 // catuSkoNA dvisaptatyA'dhikA navazatIti ca / saha saMkalitA ete, trayodazabhirindrakaiH // 63 // sarvasaMkhyA paGktigatavimAnAnAM bhavediha / dvau sahasrau navazatAdhikau sapaJcaviMzatI // 64 // catasRNAM ca pUrvoktapaGktInAmantareSviha / sarveSvapi prastaTeSu, prAcImekAM dizaM vinA // 65 // puSpAvakIrNakAH santi, vimAnA vilasadrucaH / saudharmezAnayugale, bhavanti sarvasaMkhyayA // 66 // ekonaSaSTirlakSANi te saptanavatistathA / sahasrANi tadupari, kevalA paJcasaptatiH // 67 // nirvyavasthAH sthitA ete, vikIrNapuSpapuJjavat / itastatastata: puSpAvakIrNA iti vizrutAH // 68 // pratipratarameteSAM paGktiprAptavimAnavat / saMkhyA puSpAvakIrNAnAM na pRthak kvApi labhyate // 69 // paGktipuSpAvakIrNAzca, sarve saMkalitAH punaH / saudharmezAnayoH SaSTirlakSANi syurvimAnakAH // 70 // dvAtriMzattatra lakSANi, saudharmasya bhavantyamI / lakSANyaSTAviMzatizca syurIzAnatriviSTape // 71 // athaitayorvAsavayoH, saMbandhIni pRthak pRthak / pAGkteyAni vimAnAni, proktAnyevaM purAtanaiH // 72 // tathAhustapAgacchapatayaH zrI ratnazekharasUrayaH zrAddhavidhivRttau -- "dakSiNasyAM vimAnA ye, saudharmezasya te'khilAH / uttarasyAM tu te sarve'pIzAnendrasya sattayA // pUrvasyAmaparasyAM ca vRttAH sarve vimAnakAH / trayodazApIndrakAzca, syuH saudharmasurezituH // pUrvAparadizostryasrAzcaturasrAzca te punaH / saudharmAdhipaterddhA, arddhA IzAnacakriNaH " // [ prakA- 1. zlo. 8 TIkAyAM kathAnake zlo. 718, 719, 720] saMgrahaNIvRttAvapi -- "je dAhiNeNa iMdA, dAhiNao AvalI bhave tesiM / je puNa uttara iMdA, uttarao AvalI tesiM // puveNa pacchimeNa ya, sAmannA AvalI bhave tesiM / je puNa vaTTavimANA, majhillA dAhiNillANaM // puvveNa pacchimeNa ya, je vaTTA te'vi dAhiNillANaM / taMsacauraMsagA puNa, sAmannA huMti duNhaMpi // [ gAthA - 103, 104, 105 ] pratyekaM tvatha saudharmezAnayordevalokayoH / vRttAdInAM paGktigAnAM saMkhyaivaM gaditA zrute // 73 // saptaviMzA saptazatI, vRttAnAM prathame bhavet / trikoNAnAmatha caturnavatyADhyA catuHzatI // 74 // catuSkoNAnAM ca catuHzatyeva SaDazItiyuk / zatAnyevaM saptadaza, saptottarANi paGktigAH // 75 // Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384 lakSANyekatriMdazadaSTAnavatizca sahasrakA: / bai zate vinavatyADhye, iha puSpAvakIrNakAH // 76 // eSAM yoge tu pUrvoktA, lakSA dvAtriMzadeva te / IzAne'pyatha vRttAnAmaSTatriMzaM zatadvayam // 77 // tricatuSkoNasaMkhyA tu, saudharmavadbhavediha / aSTAdazottarANyevaM, zatAni dvAdazAkhilAH // 78 // puSpAvakIrNakAnAM tu, lakSANAM saptaviMzatiH / sahasrANyaSTanavatiyazItiH saptazatyapi // 79 // lakSANyaSTAviMzatiryA, sarvasaMkhyA puroditA / eSAM yogena sA prAjJairbhAvanIyA bahuzrutaiH // 80 // tatrApisaudharmendrAvimAnebhya, IzAnasya surezituH / vimAnA ucchritAH kiJcitpramANato guNairapi // 81 // yattu paJcazatoccatvaM, prAsAdAnAM dvayorapi / sthUlanyAyAttaduditaM, tatastanna virudhyate // 8 // vastutaH saudharmagataprAsAdebhya: samunnatAH / IzAnadevalokasya, prAsAdAH suMdarA api // 83 // yathA karatale kazcinnimnaH kazcittathonnataH / dezastathA vimAnAnAmenayonimnatonnatI // 84 // tathA''huH-"sakkassa NaM bhaMte ! deviMdassa devaraNNo vimANehiMto IsANassa deviMdassa devaraNNo vimANA IsiM uccayarA IsiM unnayayarA" ityAdi bhagavatIzataka 3 / 1 u0 vR0 / idameva manasi viciMtya tattvArthabhASyakArairuktaM--"saudharmasya kalpasyopari aizAna: kalpaH, aizAsyopari sanatkumAraH, sanatkumArasyopari mAhendra ityevamAsarvArthasiddhA" diti / [adhyA. 4 sUtra. 20] vRttAH syurvalayAkArAstryasrAH zRGgATakopamAH / bhavantyakSATakAkArAzcaturasrA vimAnakAH // 85 // ye tu puSpAvakIrNAkhyA, vimAnakA bhavanti te / nandyAvartAnukRtayaH, kecidanye'sisaMsthitAH // 86 // apare svastikAkArAH, zrIvatsAkRtaya: pare / padmAkArAH kecidevaM, nAnAkArAH sthitA iti // 87 // prAkAreNa parikSiptA, vRttAH paGktivimAnakAH / dvAreNaikena mahatA, maNDitAH piNDitazriyA // 8 // yasrANAM tu vimAnAnAM, yasyAM vRttavimAnakAH / tasyAM dizi vedikA syAtprAkAraH zeSadikSu ca // 89 // muNDaprAkArarUpaiva, vedikA tu bhavediha / dvArANi ca trikoNeSu, trINyeveti jinairmatam // 9 // caturdizaM vedikAbhizcaturasrAstu cAravaH / sphArairizcaturbhizca, caturdizamalaGkRtAH // 91 / / svarUpaM kiJcana brUmaH, saudharmezAnanAkayoH / vimAnAnAmatho jIvAbhigamAdizrutoditam // 92 // vimAnAnAmatra pRthvI, ghanodadhipratiSThitA / styAnIbhUtodakarUpaH, khyAta eva ghanodadhiH // 93 // jagatsvabhAvAdevAsau, spandate na hi karhicit / vimAna api tatrasthA, na jIryanti kadAcana // 94 // ghanodadhiH sa cAkAza, evAdhAravivarjitaH / nirAlambaH sthitazcitraM, svabhAvAjjyotiSAdivat // 95 // mahAnagarakalpAni, vimAnAni bhavantyatha / prAkArAzca tadupari, vanakhaNDapariSkRtAH // 96 // prAkArAste yojanAnAM, samuttuGgAH zatatrayam / zataM tadarddha tatpAdaM, mUlamadhyo vistRtAH // 97 // Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 385 caturdArasahasrADhyA, dAramekaikamucchritam / yojanAnAM paJcazatI, sADhe dve ca zate tatam // 18 // cakra mRga garuDacchitra lasapiccha zakuni siMha vRSAH / api ca ta catuIntagajA: AlekhyairebhiratiramyA: // 99 // pratyekaM zatamaSTAdhikamete ketavo virAjante / sAzItisahasraM te, sarve'pyatra pratidvAram // 100 // zeSaM dvAvarNanaM ca, zrIsUryAbhavimAnavat / rAjapraznIyato jJeyaM, nAtroktaM vistRterbhayAt // 101 // vistRtAni yojanArddhamAyatAnyekayojanam / prAkArakapizIrSANi, nAnAmaNimayAni ca // 102 // prAsAdAsteSu devAnAM, santi ratnavinirmitAH / tatraitayostAviSayorvimAnAnAM vasundharA // 103 // yojanAnAM zatA: saptaviMzatiH piNDato bhavet / prAsAdAzca tadupari, proktAH paJcazatonnatAH // 104 // idamuccatvamAnaM tu, mUlaprAsAdagocaram / prAsAdaparipATyastu, tadardhArddhamitA matAH // 105 // evaM ca pRthvIpiNDena, saha dvAtriMzadeva hi / zatAni tuGgatvamiha, prAsAdazikharAvadhi // 106 // evaM sarvatra bhUpIThaprAsAdaunnatyayojanAt / dvAtriMzadyojanazatA, vimAnoccatvamUhyatAm // 107 // bhUpIThasya ca bAhalyaM, prAsAdAnAM ca tur3atA / pRthak pRthak yathAsthAnaM, sarvasvargeSu vakSyate // 108 // viSkambhAyAmatastvatra, vimAnA: kathitA dvidhA / saMkhyeyaiojanaiH kecidasaMkhyeyairmitA: pare // 109 // vyAsAyAmaparikSepAH, saMkhyeyairyojanairmitAH / AdyAnAmapareSAM te'saMkhyeyairyojanairmitAH // 110 // svargayorenayostatra, prathamapratare'sti yat / uDunAmaindrakaM vyAsAyAmatastatprakIrtitam // 111 // yojanAnAM paJcacatvAriMzallakSANi sarvataH / paridhistvasya manujakSetrasyeva vibhAvyatAM // 112 // evaM ca-siddhakSetramuDunAmaindrakaM nRkSetrameva ca / sImanto narakAvAsazcatvAraH sadRzA ime // 113 // vyAsAyAmaparikSepairuparyupari saMsthitAH / dRSTAH kevalibhirjJAnadRSTidRSTatriviSTapaiH // 114 // anyeSAM tu vimAnAnAM, keSAJcinnAkayoriha / vyAsAyAmaparikSepamAnamevaM nirUpitam // 115 // jambUdvIpaM proktarUpaM, yayA gatyaikaviMzatim / vArAn pradakSiNIkuryAtsurazcappuTikAtrayAt // 116 // SaNmAsAn yAvadutkarSAt, tayA gatyA prasarpati / kAnicitsa vimAnAni, vyativrajati vA na vA // 117 // athAparaprakAreNa, vimAnamAnamucyate / saudharmAdiSu nAkeSu, yathoktaM pUrvasUribhiH // 118 // karka saMkrAntighane yadudayAstAntaraM raveH / yojanAnAM sahasrANi, caturnavatirIritam // 119 // SaDviMzAzca paJcazatAH, ekasya yojanasya ca / SaSTibhAgA dvicatvAriMzadasmistriguNIkRte // 120 // lakSadvayaM yojanAnAM, tryazItizca sahasakAH / sAzItayaH zatAH paJca, SaSTyaMzAH SaT surakramaH // 121 // sUryodayAstAntare'tha, prAgukte paJcabhirhate / pUrvAditAtkramAtprauDhaH, kramo divyo bhavetparaH // 122 // sa cAyaMcaturlakSI yojanAnAM, dvisaptatiH sahasrakA: / SaTzatI ca trayastriMzA, SaSTyaMzAstriMzadeva ca // 123 // Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 126 // 130 // 131 // 132 // 133 // 134 // udayAstAntare bhAnoH, saptabhirguNite bhavet / divyaH kramastRtIyo'yaM, prauDhaH pUrvoditadvayAt // 124 // SaT lakSANyekaSaSTizca sahasrANi zatAni SaT / SaDazItiryojanAnAM catuHpaJcAzadaMzakAH // 125 // arkodayAstAntare'tha, navabhirguNite sati / eSa divyaH kramasturyaH syAnmahAn prAktanatrayAt // ardhyArddhAnyaSTa lakSANi, yojanAnAM zatAni ca / saptaiva catvAriMzAni, kalAzcASTAdazopari // 127 // caNDA capalA javanA, vegA ceti yathottaram / catasro divyagatayaH, zIghra zIghratarAH smRtAH // 128 // kecidvegAbhidhAnAM tu turIyAM manvate gatim / nAmnA javanatarikAmabhinnAM ca svarUpataH // 129 // kasyApyatha vimAnasya, pAraM prAptumupasthitAH / zAstrasyeva prAptarUpAzcatvAro yugapatsurAH // ekastasya vimAnasya, minoti tatra vistRtim / AdyakrameNAdyagatyA, SaNmAsAn yAvadazramam // dvitIyaH punarAyAmaM, tasya mAtumupasthitaH / kramairdvitIyajAtIyairgatyA'pi capalAkhyayA // tRtIyo madhyaparidhiM, mimIte matimAn suraH / kramaistRtIyajAtIyairgacchan gatyA tRtIyayA // turyastu bAhyaparidhiM, mimISurantimaiH kramaiH / vimAnamabhito baMbhramIti gatyA turIyayA // minvanta evaM SaSmAsAn, yeSAM pAraM na te gatAH / saudharmAdiSu santyevaMvidhAH keciddhimAnakAH // 135 // atha prakArAntareNa, parimANaM nirUpyate / saudharmAdivimAnAnAmanuttarAzrayAvadhi // 136 // kramaiH prathamajAtIyairAdyasvargacatuSTaye / viSkaMbhaM caNDayA gatyA''yAmaM capalayA punaH // 137 // javanayA'ntaH paridhiM, bAhyaM gatyA ca vegayA / minuyAnnirjaraH kazciddhimAnamatikautukI // 138 // acyutAnteSu cASTAsu, vyAsAdInminuyAtkramAt / kramairdvitIyajAtIyairAdyAdigatibhiryutaiH // 139 // graiveyakeSu navasu, viSkambhAdInminoti saH / kramaistRtIyajAtIyaizcaturgatiyutaiH kramAt // 140 // vijayAdivimAneSu, caturSvapi minotyasau / viSkambhAdikramaisturyaizcaturgatisamanvitaiH // 141 // vimAnamekamapyeSa, mAsai SaDbhirapi sphuTam / pUrNaM na gAhate santi, vimAnAnIdRzAnyapi // 142 // jIvAbhigamasUtre tu, bhedAMzcaNDAdikAn gateH / vyAsAdicAvivakSitvA, vimAnamAnamIritam // 143 // tathAhi --svastikaM svastikAvartaM, svastikaprabhamityapi / turyaM svastikakAntAkhyaM, paraM svastikavarNakam // 144 // SaSThaM svastikalezyAkhyaM, saptamaM svastikadhvajam / aSTamaM svastikasitaM, svastikakUTamityatha // 145 // tataH svasvikaziSTAkhyaM, vimAnaM dazamaM bhavet / ekAdazaM svastikottarAvataMsakamIritam // 146 // SaDbhirmAsaiH kramairAdyairminvAno nAvagAhate / eSAM madhye vimAnAnAM kiJcitkiJcittu gAhate // 147 // arci tathArcirAvarttamarci: prabha mathAparam / arci: kAnta marcirvarNa marcirlezyaM tathAparam // 148 // arcirdhvaja marci: sita marci: kUTaM tataH param / arciH ziSTa marciruttarAvataMsakamantimam // 149 // kiJciddhimAneSveteSu, minvannaivAvagAhate / kramairdvitIyaiH SaNmAsyA, kiJcitpunarvigAhate // 150 // Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 387 kAmaM kAmAvartameva, kAmaprabhamathAparam / kAmakAntaM kAmavarNaM, kAmalezyaM tataH param // 151 // kAmadhvajaM kAmasitaM, kAmakUTaM bhavetparam / kAmaziSTaM tathA kAmottarAvataMsakAbhidham // 152 // kiJcideSAM vimAnAnAM, madhye minvan vigAhate / kramaistRtIyaiH SaNmAsyA, kiJcittu nAvagAhate // 153 // vijayaM vaijayantaM ca, jayantamaparAjitam / vimAnaM kiJcidapyeSu, minvannavAvagAhate // 154 // SaDbhirmAsaiH kramaistuyaiH, sacAturyaH sa nirjaraH / mAnamevaM vimAnAnAmuktaM vaimAnikArcitaiH // 155 // tathA ca tadgraMtha:-"atthi NaM bhaMte ! vimANAI sotthiyAiM jAva sotthottaravaDiMsayAI ?, haMtA atthi, te NaM bhaMte ! vimANA ke mahAlayA pa0 ?, go0 ! jAvaiyaM ca NaM sUrie udei jAvaiaM ca NaM sUrie atthamer3a evaiyAiM tinni ovAsaMtarAiM atthegaiyassa devassa ege vikkame siyA, se NaM deve tAe ukkiTThAe turiyAe jAva divAe devagatIe viIvayamANe 2 jAva egAhaM vA duyAhaM vA ukkoseNaM chammAse vIIvaejjA, atthegaiyaM vimANaM viIvaijjA, atthegaiyaM vimANaM no viIvaijjA," ityAdi," / kasminnamI devaloke, vimAnAH svastikAdayaH / vijayAdIn vinA samyagetanna jJAyate'dhunA // 156 // nanu caNDAdigatibhiH, SaNmAsyA tAdRzaiH kramaiH / na keSAJciddhimAnAnAM, pAraM yAnti surA yadi // 157 // tad drutaM jinajanmAdikalyANakotsavArthinaH / tasminneva kSaNe tattatsthAnamAyAntyamI katham ? // 158 // atrocyate-gatikramAvimAyuktau, palyopamAdipalyavat / vimAnamAnajJAnAya, kalpitau na tu vAstavau // 159 // vAstavI tu gatirdivyA, divyaH kramaca vAstava: / atyantasatvaratarau, tathA bhavasvabhAvataH // 160 // tatazca jinajanmAdipramodapracayotsukAH / surA acintyasAmarthyAdatyantaM zIghragAminaH // 161 // acyutAdikakalpebhyo'bhyupetya prauDhabhaktayaH / svaM svaM kRtArthayaMtyarhatkalyANakotsavAdibhiH // 162 // idRzAni vimAnAni, mahAntyAyadvitIyayoH / svargayoH paJcavarNAni, virAjante prabhAbharaiH // 163 // jAtyAJjanamayAnIva, syurmacakAni kAnicit / indranIlaratnamayAnIva nIlAni kAnicit // 164 // padmarAgamayAnIva, raktavarNAni kAnyapi / svarNapItaratnamayAnIva pItAni kAnicit // 165 // kAnicicchuklavarNAni, klRptAni sphaTikairiva / sarvANi nityodyotAni, bhAsurANi prabhAbharaiH // 166 // yathA nirabhranabhasi, madhyAhe'nAvRtasthale / iha prakAza: syAtteSu, tataH sphuTataraH sadA // 167 // tama:kaNena na kadApyeSu sthAtuM prabhUyate / saMzayeneva cetassu, kevalajJAnazAlinAm // 168 // ahorAtravyavasthApi, na bhavetteSu karhicit / duravastheva geheSu, jAgratpuNyaughazAlinAm // 169 // 1 keSAzcit samavAyAGgoktasthityanusAreNa syAt nirNayaH paraM na yathAvadityevamullekhaH / 2 gatyanumAnena vipAnamAnajJApanAyaitat, vAstavyadevagatestu mAnasya vimAnamAnavat jJeyataiva, na tu nishcittaa| 3. ceto jJAnamatra, tena kevalinA nosaMjJinoasaMjJitve'pi na virodhaH / Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388 vyavahArastvahorAtrAdiko'tratyavyapekSayA / tata eva ca tatratyA, gataM kAlaM vidanti na // 170 // candanAgurucandreNamadakazmIrajanmanAm / yUthikAcampakAdInAM, puSpANAM ca samantataH // 171 // yathA vikIryamANAnAM, saurabhyamiva jRmbhate / ghrANAghrANakaraM pIyamAnamutphullanAsikaiH // 172 // tato'pISTatarasteSAM, vimAnAnAM svabhAvataH / svAbhAvikaH parimala:, puSNAti paramAM mudam // 173 // rUtabUranavanItazirISakusumAditaH / teSAmatimRduH sparzaH, svAbhAvikaH sanAtanaH // 174 // caturdizaM vimAnebhyastebhyaH paJcazatottarAH / catvAro vanakhaNDAH syu nAvRkSAlimaNDitAH // 175 // prAcyAmazokavipinaM, yAmyAM saptacchadAbhidham / pratIcyAM campakavanamudagAmravaNaM tathA // 176 // pratyekaM vanakhaNDAste, prAkAreNa vibhUSitAH / paJcavarNamaNitRNavareNyasamabhUmayaH // 177 // sarasyo vApikAcaiSu, puSkariNyazca dIrghikAH / rUpyakUlAstapanIyatalA: sauvarNavAlukAH // 178 // jAtyAsavaghRtakSIrakSodasvAdUdakAJcitAH / krIDadapsarasAM vaktraiH, punaruktIkRtAmbujAH // 179 // caturdizaM trisopAnapratirUpakarAjitAH / vibhAnti toraNaizchatrAticchatraizca dhvajairapi // 180 // tAsu tAsu puSkariNyAdiSu bhAnti pade pade / krIDAr2yA maNDapA: zailA, vividhAndolakA api // 181 // vaimAnikA yatra devA, devyazca sukhamAsate / prAyaH sadA bhavadhAraNIyAGgenAramanti ca // 182 // tatra krIDAmaNDapAdau, haMsAsanAdikAnyatha / AsanAni bhAnti teSAM, bhedA dvAdaza te tvamI // 183 // haMse ko, garuDe, oNaya paNae ya dIha bhadde ya / pakkhI mayare paume sIha disAsotthi bArasame // vanakhaNDeSu teSvevaM, rAjante jAtimaNDapA: / yUthikAmallikAnAgavallIdrAkSAdimaNDapAH // 184 // AsthAnaprekSaNasnAnAlArAdigRhANyapi / zobhante mohanagRhAH, suratArthaM sudhAbhujAm // 185 // zilApaTTA vibhAntyeSu, maNDapeSu gRheSu ca / haMsakrauJcAdisaMsthAnA, nAnAratnAvinirmitAH // 186 // teSu vaimAnikA devA, devyazca sukhamAsate / tiSThanti zerate svairaM, vilasanti hasanti ca // 187 // sukRtAnAM prAkkRtAnAM, bhUyasAM bhuJjate phalam / zamayanta iva prAcyatapaHsaMyamajaM zramam // 188 // madhyevanamathaikaikaH, prAsAdastatra tiSThati / vanAdhikArI pratyekaM, suro vanasamAbhidhaH // 189 // evameSAM vimAnAnAM, bahirbhAgo nirUpitaH / antarbhAgo vimAnAnAM, yathA''mnAyamathocyate // 190 // madhyadeze vimAnAnAmupakAryA virAjate / eSA ca rAjaprAsAdAvataMsakasya pIThikA // 191 // 1 nArakANAmapi sUryAderudayAyabhAvaH, nRlokabahi:sthAnAM tirakSAmapi, paraM teSAM na gatasya kAlasyAjJAnaM tataH sukhaprAcuryameva gatakAlasyAjJAnatAyAH kAraNamucitaM, vyantarANAmapi 'tahiM devA vaMtariye' tyAdinA tathokteH / 2. vanakhaNDAdiSu bhavadhAraNIyena devAnAM sthitirityevaMvidhaspaSTollekhAbhAvAt viruddhalekhasyApi cAbhAvAt prAya ityuktiH / Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 389 uktaM ca- "gRhasthAnAM smRtA rAjJAmupakAryopakArike"ti / paritastAM padmavaravedikA syAdanAJcitA / gavAkSajAlAkRtinA, ratnajAlena rAjitA // 192 // tathAsau kiGkiNIjAlaimaNimuktAdijAlakaiH / ghaNTAjAlaiH svarNajAlaiH, parikSiptA'bjajAlakaiH // 193 // caturdizaM trisopAnapratirUpakamaJjulA / dhvajatoraNasacchatrAticchatrADhyAni tAnyapi // 194 // madhye syAdupakAryAyA, vimAnasvAmino mahAn / yojanAnAM zatAn paJcottuGgaH prAsAdazekharaH // 195 // mUlaprAsAdAtsamantAt, syuH prAsAdAvataMsakA: / catvAro dve zate sADhe, yojanAnAM samucchritAH // 196 // teSAM caturNAM pratyekaM, catvAro ye caturdizam / prAsAdAste yojanAnAM, zataM sapAdamucchritAH // 197 // pratyekameSAM catvAraH, prAsAdA ye caturdizam / dASaSTi te yojanAnAmaDhyarlI syuH samucchritAH // 198 // eSAmapi parivAraprAsAdAste caturdizam / yojanAnAM syuH sapAdAmekatriMzatamucchritAH // 199 // teSAmapi parivAraprAsAdAH syuH samucchritA: / yojanAni paJcadaza, sArddha krozaddhayaM tathA // 200 // sarve'pyamI syuH prAsAdA, nijoccatvArddhavistRtAH / evaM ca paJca prAsAdaparipATyaH prakIrtitAH // 201 // ekaikasyAM ca dizyekacatvAriMzaM zatatrayam / trayodaza zatAH paJcaSaSTyADhyAH sarvasaMkhyayA // 20 // rAjapraznIyaTIkAyA, abhiprAyo'yamIritaH / tatsUtre tu tina eva, parIpATyaH prarUpitAH // 203 // paJcAzItiramI sUtramate tu sarvasaMkhyayA / sUtravRttyorvisaMvAde, nidAnaM veda tattvavit // 204 // paJcamAGge dvitIyasya, zatasyoddezake'STame / vRttau catataH prAsAdaparipATyaH prarUpitAH // 205 // evaM cAtra matatrayaM / vicArasaptatau tu mahendrasUribhirevamuktaM- "oArialayaNaMmI, pahuo paNasIi huMti pAsAyA / tisaya igacatta katthai, katthai paNasaTThI tessayaM // paNasII igavIsA, paNasI puNa egacatta tisaIe / terasasaya paNasaTThI, tisaI igacatta paikakuhaM" // [zloka. 30, 34] "vimAneSu prathamaM prAkArastasya sarvamadhye uparikAlayanaM pIThiketyarthaH, tasyAM sarvamadhye prabhoH paJcAzItiH prAsAdAH, kutrApi vimAnasyoparikAlayane ekacatvAriMzadadhikAni trINi zatAni prAsAdAH, kutrApi paJcaSaSTyadhikAni trayodaza zatAni prAsAdAH, evaM bhedatrayameveti" vicArasaptatikAvacUrau / [zlo. 30 vRttau] evaM ca-anyasvargeSvapi mUlaprAsAdonnatyapekSayA / arddhArddhamAnaH prAsAdaparivAro vibhAvyatAm // 206 // amI samagrAH prAsAdA, vaiDUryastambhazobhitAH / uttuGatoraNA ratnapIThikAbandhabandhurAH // 207 // vimAnasvAmisaMbhogyaratnasiMhAsanAJcitAH / yathArha tatparivArasurabhadrAsanairapi // 208 // evaM sAmAnikAdInAmapi saMpattizAlinAm / ramyA bhavanti prAsAdA, svarNaratnavinirmitAH // 209 // 1 AdarzAnAM vaicitryAt bhede nAsaMbhavaH, evaM bhavane prAsAdapativiSayo'pi bhedastata eva susaMbhavaH anuyoganavamAGgAyopAGgAdivRttyavalokakAnAM mAtra citraM / yaddhA vicArasaptatau katthai katthaItyulekhAt vividheSu vimAneSu vividhA prAsAdaparipATI / Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 390 214 // paurasthAnIyadevAnAmanyeSAmapyanekazaH / svasvapuNyAnusAreNa, prAsAdAH santi zobhanAH // 210 // tata eva vimAnAste, zRGgATakairalaGkRtAH / trikaizcatuSkairapi ca catvaraizca catuSpathaiH // 211 // caturmukhairapi mahApathaiH samantato'JcitAH 1 prAkArATTAlakavaracarikAddhAratoraNaiH // 212 // pUrvoktamUlaprAsAdAdathaizAnyAM bhavediha / sabhA sudharmA tisRSu, dikSu dvAraistribhiryutAH // 213 // prAcyAM yAmyAmudIcyAM ca bhAnti dvArANi tAnyapi / aSTabhirmaGgalaizchatrairvirAjante dhvajAdibhiH // pratidvAramathaikaiko, vibhAti mukhamaNDapaH / tribhirdArairyutaH so'pi, sabhAvadramyabhUtalaH // 215 // pratidvAramatha mukhamaNDapAnAM puraH sphuran / prekSAgRhamaNDapaH syAttridvAraH so'pi pUrvavat // 216 // prekSAgRha maNDapAnAM madhye vajrAkSapATakaH / siMhAsanAnvitA tatra, pratyekaM maNipIThikA // 217 // pratidvAraM tathA prekSAgRhamaNDapataH puraH / madhye caityastUpayuktAzcatasro maNipIThikA: / / 218 // pratidvAramathaitebhyaH, stUpebhyaH syuzcaturdizam / ekaikA pIThikA stUpAbhimukhapratimAJcitA // 219 // teSAM ca caityastUpAnAM, purato maNipIThikA / pratidvAraM caityavRkSastatra nAnAdrumAnvitaH // 220 // caityavRkSebhyazca tebhyaH, purato maNipIThikA / pratidvAraM bhavettatra, mahendradhvaja ucchritaH // 221 // paJcavarNahrasvaketusahasrAlaGkRtaH sa ca / chatrAticchatrakalitastujhe gaganamullikhan // 222 // tasyAM saudharmyaM sabhAyAM syurmanogulikAbhidhAH / sahasrANyaSTacatvAriMzadratnamayapIThikAH // 223 // prAkpratIcyoH sahasrANi tatra SoDaza SoDaza / aSTASTa ca sahasrANi, dakSiNottarayordizoH // 224 // svarNarUpyamayAstAsu, phalakA nAgadantakaiH / mAlyadAmAJcitairyuktAH, syurgomAnasikA api // 225 // tathaiva tAvatya eva, zayyArUpAstvimA iha / phalakA nAgadantADhyA, ghaTyo dhUpasya teSu ca tasyA: saudharmyAH sabhAyA, madhye ca maNipIThikA / uparyasyA mANavakazcaityastambho bhavenmahAn // 227 // tuGgaH SaSTiM yojanAni, vistRtazcaikayojanam / ekaM yojanamuddhiddhaH, zuddharatnaprabhodbhaTaH // 228 // uparyadho yojanAni, dvAdaza dvAdaza dhruvam / varjayitvA madhyadeze, rairUpyaphalakAJcitaH // 229 // phalakAste vajramayanAgadantairalaGkRtAH / teSu sikyakavinyastA, vajrajAtAH samudgakAH // 230 // eteSu cArhatsakdhIni nikSipantyasakRtsurAH / prAcyAni ca vilIyante, kAlasya paripAkataH // 231 // vimAnasvAminAmetAnyanyeSAmapi nAkinAm / daivataM maGgalaM caityamiva pUjyAniM bhaktitaH // 232 // etatprakSAlanajalAbhiSekeNa kSaNAdapi / klezAvezAdikA doSA, vilIyante sudhAbhujAm // 233 // eSAmAzAtanAbhItAH, sabhAyAmiha nirjarAH na sevante nidhuvanakrIDAM vrIDAM gatA iva // 234 // caityastambhAditaH prAcyAM, syAdratnapIThikA'tra ca / vimAnasvAmina: siMhAsanaM paricchadAnvitam // 235 // tasyaiva caityastambhasya, pratIcyAM maNipIThikA / vimAnasvAmino yogyaM, zayanIyaM bhavediha // 236 // // 226 // Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 391 caityastambhapIThikA'tra, SoDazA''yatavistRtA / aSToccA yojanAnyarddhamAnAstisro'parAstataH // 237 // zayanIyAdathaizAnyAM, mahatI maNipIThikA / kSullo mahendradhvajo'syAM, caityastambhoktamAnabhRt // 238 // dhvajAdetasmAtpratIcyAM, vimAnasvAmino bhavet / copAlAkhyaH praharaNakozaH zastrazatAJcitaH // 239 // mAnamasyA vakSyamANasabhA'rhadezmanAmapi / taddhAramaNDapastUpavRkSAdInAM ca tIrthapaiH // 240 // nandIzvaradIpagatacaityavat sakalaM smRtam / pIThikAdau vizeSastu, prokto'trAgre'pi vakSyate // 241 // evaM sabhA sudharmAkhyA, lezato varNitA mayA / vaimAnikavimAneSu, siddhAntoktAnusArataH // 242 // tasyAH saudhA: sabhAyA, arthazAnyAM bhavediha / arhadAyatanaM nityamatyantavitatadyuti // 243 // bhavetsarvaM sudharmAvadiha dvAratrayAdikam / vijJeyaM tatsvarUpaM ca, pUrvoktamanuvartate // 244 // yAvadabhyantare bhAge, syurmanogulikAH zubhAH / tathaiva gomAnasikAstatazcaitaddhiziSyate // 245 // tasya siddhAyatanasya, madhyato maNipIThikA / uparyasyA bhavatyeko, devacchandaka udbhaTaH // 246 // aSTottarazataM tatra, pratimAH zAzvatArhatAm / vaimAnikA devadevyo, bhaktitaH pUjayanti yAH // 247 // ghaNTAkalazabhRGgAradarpaNAH supratiSThakAH / sthAlyo manogulikAca, citraratnakaraNDakAH // 248 // pAtryo vAtakarakAzca, gajAzvanarakaNThakAH / mahoragakiMpuruSavRSakinnarakaNThakAH // 249 // puSpamAlyacUrNagaMdhavastrAbharaNapUritAH / caGgeryaH siddhArthalomahastakairapi tA bhRtAH // 250 // puSpAdInAM paTalAni, chatracAmaraketavaH / tailakoSThazatapatratagarailAsamudgakAH // 251 // haMsapAdaharitAlamanaHzilAJjanai tAH / samudgakAzca ghaNTAdyAstatrASTADhyaM zataM same // 252 // aSTottarazataM dhUpakaDucchakAca ratnajAH / bhavanti siddhAyatane, zrIjinapratimAgrataH // 253 // athaitasmAjjinagRhAdezAnyAM mahatI bhavet / upapAtasabhA sA'pi, sudharmeva svarUpataH // 254 // catvAri yojanAnyatrocchritA'STau ca tatAyatA / pIThikA'syAM vimAnezopapAtazayanIyakam // 255 // arthazAnyAmupapAtasabhAyAH syAnmahAhUdaH / zataM dIrghastada rurdazoNDo yojanAni saH // 256 // hudAdasmAdathaizAnyAmabhiSekasabhA bhavet / tridvArA syAt sApi sarvAtmanA tulyA sudharmayA // 257 // vibhAti madhyadeze'syA, mahatI maNipIThikA / vimAnezAbhiSekAha, tatra siMhAsanaM sphurat // 258 // santi tatparivArAhabhUribhadrAsanAnyapi / vimAnezAbhiSekArthastatra sarvo'pyupaskaraH // 259 // amuSyA apyathaizAnyAM, sudharmAsadRzI bhavet / alaGkArasabhA madhyadeze'syA maNipIThikA // 260 // tasyAM ca saparivAraM, ratnasiMhAsanaM bhavet / vimAnasvAminaH sarvoulajharopaskaro'pi ca // 261 // alaGkArasabhAyA apyaizAnyAM zobhanA bhavet / vyavasAyasabhA sarvAtmanA tulyA sudharmayA // 262 // tasyAM ratnapIThikAyAM, ratnasiMhAsanaM bhavet / satpustakaM cAGkaratnamayapatrairalaGkRtam // 263 // Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 392 riSTaratnamaye tasya, pRSTake ziSTakAntinI / rUpyotpannadavarakaprotA ca patrasaMtatiH // 264 // granthirdavarakasyAdau, nAnAmaNimayo bhavet / na nirgacchanti patrANi, dRDhaM ruddhAni yena vai / / 265 / / maSIbhAjanametasya, varyavaiDUryaratnajam / tathA maSIbhAjanasya, zRGkhalA tapanIyajA // 266 // maSIpAtrAcchAdanaM ca, variSTariSTaratnajam / lekhanI syAdvajramayI, maSI riSTamayI bhavet // 267 // riSTaratnamayA varNAH, suvAcA: pInavarttulA: / dhArmiko vyavasAyazca, likhitastatra tiSThati // 268 // vyavasAyasabhAyAzcaizAnyAmatyantazobhanA / nandA puSkariNI phullAmbhojakiJjalkapiJjarA // 269 // upapAtasabhAvat syAt, sabhAsUktAsu pIThikAH / pUrvoktahUdavannandApuSkariNyapi mAnataH // 270 // asyA nandApuSkariNyA, aizAnyAmatinirmalam / balIpIThaM ratnamayaM dIpyate dIpratejasA // 271 // vaimAnikavimAnAni, kiJcidevaM svarUpataH / varNitAni vizeSaM tu, zeSaM jAnanti tIrthapAH // 272 // eteSu svarvimAneSu, yopapAtasabhoditA / tatropapAtazayyA yA, devadUSyasamAvRtA / / 273 // sUrizrIhIravijayazrIkIrttivijayAdivat / zuddhaM dharmaM samArAdhya, sAdhitArthAH samAdhinA // 274 // sAdhavaH zrAvakAstasyAM, vimAnendratayA kSaNAt / utpadyante'GgulAsaMkhyabhAgamAtrAvagAhanAH / / 275 / / tatazcAntarmuhUrttena, paJcaparyAptizAlinaH / dvAtriMzaddharSataruNA, iva bhogaprabhUSNavaH // 276 / / samantato jaya jaya, nanda nandetivAdibhiH / devAGganAnAM nikaraiH, sasnehamavalokitAH // 277 // svAmyutpattipramuditaiH, suraiH sAmAnikAdibhiH / aSTAGgaspRSTabhUpIThairnamyante bhaktipUrvakam // 278 // paJca paryAptayasteSAmuktAstIrthaMkarairiti / yadbhASAcittaparyAptyoH, samAptau stokamantaram // 279 // taduktaM rAjapraznIyavRttau -- " idaM bhASAmanaH paryAptyoH samAptikAlAntarasya prAyaH zeSaparyAptisamAptikAlantarApekSayA stokatvAdekatvena vivakSaNamiti 'paMcavihAe pajjattIe pajjattibhAvaM gacchaI' tyuktaM / " eSAmutpannamAntrANAM, dehA vastravivarjitAH / svAbhAvikasphArarUpA, alaGkArojjhitA api // 280 // tato'nenaiva dehenAbhiSekakaraNAdanu / vakSyamANaprakAreNAlaGkArAn dadhati dhruvam // 289 // viracyante punarye tu surairuttaravaikriyAH / te syuH samasamutpannavastrAlaGkArabhAsurAH // 282 // tathoktaM jIvAbhigamasUtre--"sohammIsANadevA kerisayA vibhUsAe pa0 1, go0 ! dui paNNattA, taM0 - veuvviyasarIrA ya aveuvvisarIrA ya, tattha NaM je te veubviyasarIrA te hAravirAiyavacchA jAva dasa disAo ujjoemANA" ityAdi. 'tattha NaM je te aveuvviyazarIrA te NaM AbharaNavasaNarahiyA pagatitthA vibhUsAe paNNattA" 1 vaikriye indriyAdiparyAptInAM samAptyantarasya samayatvAccintyametat, ata evAbhayadevaiH hetuvizeSo na niradezi / anabhisandhitabhASA'bhAvenaikyam / Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 393 tataH zayyAniviSTAnAM, teSAM cetasyayaM bhavet / abhiprAya: sphuTaH suptotthitAnAmiva dhImatAm // 283 // kartavyaM prAkkimasmAbhiH, kiM karttavyaM tataH param / kiM vA hitaM sukhaM zreyaH, pAramparyazubhAptikRt ? // 284 // tata: svasvAminAmevamabhiprAyaM manogatam / jJAtvA sAmAnikA devA, vadanti vinayAnatA: // 285 // jinAnAM pratimA: svAminiha samti jinAlaye / aSTottarazataM caityastambhe'sthIni tathA'rhatAm // 286 // pUjyAni tAstAni cAtra, yuSmAkaM cAnyanAkinAm / prAk ca pazcAcca kArya ca, etanniHzreyasAvaham // 287 // ihaloke paraloke, hitAvAptirbhaviSyati / yuSmAkamarhatpratimApUjanastavanAdibhiH // 288 // vAkyAni teSAmAka]tyutthAya zayanIyataH / niryAnti pUrvadvAreNopapAtamandirAttattaH // 289 // hRdaM pUrvoktamAgatya, tatra kRtvA pradakSiNAm / pravizanti ca paurastyatatrisopAnakAdhvanA // 290 // tatrAcAntAH zucIbhUtAH, sadyonirmitamajjanA: / hUdAnnirgatyAbhiSekasabhAmAgatya lIlayA // 291 // pradakSiNIkRtya pUrvaddhArA vizanti tAmapi / tatra siMhAsane pUrvAbhimukhAste kilAsate // 292 // tata: sAmAnikAsteSAmAbhiyogikanirjarAn / AkAryAjJApayantyevaM, sAvadhAnA bhavantu bhoH // 293 // asya na: svAmino yogyAM, gatvA'nardhyA mahIyasIm / indrAbhiSekasAmagrImihAnayata satvaram // 294 // tataste'pi pramuditAH, pratipadya tathA vacaH / aizAnyAmetya kurvanti, samudghAtaM ca vaikriyam // 295 // dvistaM kRtvA ca sauvarNAn, raupyAn ratnavinirmitAn / suvarNarUpyajAn svarNaratnajAn rUpyaratnajAn // 296 // svarNarUpyaratnamayAMstathA mRtsnAmayAnapi / sahasamaSTAbhyadhikaM, pratyekaM kalazAnamUn // 297 // bhRGgArAdarzakasthAlapAtrikAsupratiSThakAn / karaNDakAn ratnamayAn, cnggeriilomhstkaan // 298 // chatrANi cAmarANyevaM, tailAdInAM samudgakAn / sahasramaSTabhiryuktaM, tathA dhUpakaDucchakAn // 299 // etatsarvaM vikuLatha, sahajAn vikRtAMzca tAn / gRhItvA kalazAdI ste, nirgatya svavimAnataH // 300 // gatvA ca puSkarakSIrAMbudhyoH padmahUdAdiSu / gaGgAdikAsvApagAsu, tIrtheSu mAgadhAdiSu // 301 // tatratyAni payomRtsnApuSpamAlyAmbujAnyatha / sahasrazatapatrANi, siddhArthAn sakalauSadhIH // 302 // bhadrazAlasaumanasAdibhyo'pi nikhilartujAn / phalaprasUnasiddhArthAn, gozIrSacandanAni ca // 303 // samAdAyAtha saMbhUya, te sarve'pyAbhiyogikA: / vimAnasvAminAmagre, Dhaukante natipUrvakam // 304 // sAmAnikAdayaH sarve, tato vimAnavAsinaH / devA devyazca kalazaiH, svAbhAvikairvikurvitaiH // 305 // abhiSiJcanti tAnindrAbhiSekeNa garIyasA / puSpaiH sarvartukaiH sarvoSadhIbhirarcayanti ca // 306 // teSAmindrAbhiSeke'tha, vartamAne mudA tadA / surAH sugandhAmbuvRSTyA, kecitprazAntareNukam // 307 // kecitsaMmRSTopaliptazucyadhvApaNavIthikam / maJcAtimaJcabhRtkecit, ke'pi nAnocchritadhvajam // 308 // AbaddhatoraNaM lambipuSpadAmoccayaM pare / dvAya'stacandanaghaTa, dattakuGkumahastakam // 309 // Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 394 317 // kecitpaJcavarNapuSpopacAracArubhUtalam / dagdhakRSNAgurudhUpadhUmairanyaiH sugandhitam // 310 // tattadvimAnaM kurvanti, pare nRtyanti nirjarAH / hasanti kecidgAyanti, tUryANi vAdayanti ca // 311 // keciddharSanti rajatasvarNaratnavarAmbaraiH / vajraH puSpairmAlyagandhairvAsaizcAbharaNaiH pare // 312 // kecidgarjanti Sante, bhUmimAsphoTayanti ca / siMhanAdaM vidadhate, vidyuddRSTyAdi kurvate // 313 // hakkArairatha bUtkArairvalganocchalanAdibhiH / svAmyutpattipramuditAzceSTante bahudhA surAH // 314 // abhiSicyotsavairevaM, surAH stuvanti tAniti / ciraM jIva ciraM naMda, ciraM pAlaya naH prabho // 315 // vipakSapakSamajitaM, jaya divyena tejasA / jitAnAM suhRdAM madhye, tiSTha kaSTavivarjitaH // 316 // surendra iva devAnAM tArANAmiva candramAH / narANAM cakravarttIva, garutmAniva pakSiNAm // vimAnasyAsya devAnAM, devInAmapi bhUrizaH / palyopamasAgaropamANi pAlaya vaibhavam // 318 // ityevamabhiSiktAste'bhiSekabhavanAttataH / nirgatya pUrvadvAreNa, yAntyalaGkAramandiram // 319 // pradakSiNIkRtya pUrvadvAreNa pravizanti tat / siMhAsane niSIdanti tatra te pUrvadigmukhAH // 320 // tataH sAmAnikA devA, vastrabhUSAsamudgakAn / zAzvatAn DhaukayantyudyadratnarazmikRtAdbhutAn // 321 // tataste prathamaM cAruvastrarUkSitavigrahAH / suvarNakhacitaM devadUSyaM paridadhatyatha / / 322 / / hAramekAvaliM ratnAvalIM muktAvalImapi / keyUrakaTakasphArAGgadakuNDalamudrikAH // 323 // tato'laGkRtasarvAGgA, maulibhrAjiSNumaulayaH / cArucandanaklRptAGgarAgAstilakazAlinaH // 324 // srakkezavastrAbharaNairalaGkAraizcaturvidhaiH / saMpUrNapratikarmANa, uttiSThaM tyAsanAttataH / / 325 / / alaGkAragRhAtpUrvadvArA nirgatya pUrvavat / vyavasAyasabhAM prAcyadvAreNa pravizatyamI // 326 // tatra siMhAsane sthitvA, sAmAnikopaDhaukitam / pustakaM vAcayitvA'smAt, sthitiM jAnanti dhArmikIm // 327 // siMhAsanAdathotthAya, vyavasAyaniketanAt / nirgatya prAgdizA nandApuSkariNyAM vizanti ca // 328 // tatrAcAntAH zucIbhUtA, dhautahastakramAH kramAt / raupyaM bhRGgAramambhobhiH prapUrya dadhataH kare // 329 // nAnApadmAnyupAdAya, puSkariNyA nirIya ca / siddhAyatanamAyAnti, siddhAyatinavodayAH // 330 // tatastAnanugacchanti, devAH sAmAnikAdayaH / devapUjArhapuSpAdivastusaMpUrNapANayaH // 331 // athApsarogItamizrAtodyanAdabhRtAmbarAH / mahAsamRddhyA siddhAnAM sadane pravizanti te // 332 // devacchandakamAgatya, zrIjinArcAvalokane / praNamayya ziraH suSThu, namantyaJjalipUrvakam // 333 // tato lomahastakena, pramArjya zrImadarhatAm / arcAH sugandhibhirnIraiH, snapayanti yathAvidhi // 334 // tatra yadyapi kunthvAdijantavo na tathApyasau / pramArjanAdiyatanApUrvikaivArhatakriyA // 335 // Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 395 340 // yadvA pUrvabhave'bhyastaM, sapramArjanamarcanam / jinArcAnAM tato'bhyAsAdatrApyevaM sRjantyamI // 336 // gozIrSacandanenAtha, pratyaGgaM pUjayanti tAH / pratyekamAsAM paridhApayanti vastrayoryugam // 337 // puSpamAlyairgandhacUrNairvastrairAbharaNairapi / pUjayitvA lambayanti, puSpadAmAnyanekazaH // 338 // tataH karatalakSiptaiH, paJcavarNairmaNIvakaiH / citropacAraruciraM racayanti bhuvastalam // 339 // purato'tha jinArcAnAmacchai rajatataNDulaiH / likhivA maGgalAnyaSTau, pUjayanti jagadgurUn // tatazcAndraprabhaM vajravaiDUryadaNDamaNDitam / kare kRtvA maNisvarNacitraM dhUpakaDucchakam // 341 // dahyamAnakunduruSkakRSNAguruturuSkakaiH / dhUpaM dattvA jinendrANAM prakramante stutikriyAm // 342 // dhUpaM dattvA jinendrANAmityuktaM yadihAgame / sAkSAjjinapratimayostadabhedavivakSayA // 343 // satyapyevaM na manyante, ye'rcAmarthyAM jagatpateH / tAn dhAvato mudritAkSAnAnayAmaH kathaM patham ? // 344 // namaste samastaprazastarddhidhAmne, kramAzleSinamrendrakoTIradAne / bhavApArapAthodhipArapradAya, pradAyAGginAM saMpadAM nirmadAya || 345 // ityAdyaSTottarazataM, zlokAnastokadhIdhanAH / kurvantyadoSAn prauDhArthakalitAn lalitAn padaiH // 346 // namaskAraiH sudhAsArasAraiH stutvA jinAniti / zakrastavAdikAM caityavandanAM racayantyamI // 347 // vanditvA'tha namaskRtya, tataH punarapi prabhUn / caityasyAsya madhyadezaM, pramRjyAbhyukSya cAmbubhiH // 348 // dhRtAkalpaM kalpayantazcArucandanahastakaiH / puSpapuJjopacAreNa, dhUpaizcAbhyarcayantyamI // 349 // caityasyAtha dAkSiNAtyaM, dvArametyAtra saMsthitAH / dvArazAkhAputrikAzca, vyAlarUpANi pUrvavat // 350 // pramArjanAbhyukSaNAbhyAM puSpamAlyavibhUSaNaiH / sagdAmabhizcArcayanti, dhUpadhUmAn kiranti ca // 351 // tatazca dakSiNadvArasyopatye mukhamaNDapam / prAgvattasya madhyadeze kurvanti hastakAdikam // 352 / / tatazcAsya maNDapasya, pUrvadvAre'pi pUrvavat / dvArazAkhAdyarcayanti, stambhAMzca dakSiNottarAn // 353 // zeSadvAradvaye'pyevaM, tataH prekSaNamaNDape / madhyaM dvAstrayaM siMhAsanaM samaNipIThikam // 354 // nirgatya dakSiNaddhArAttataH prekSaNamaNDapAt / dAkSiNAtyaM mahAcaityastUpamabhyarcayanti te // 355 // tasmAccaturdizaM yAstu, pratimAH zrImadarhatAm / tAsAmAloke praNAmaM kurvanti pazcimAditaH // 356 // tAH pUrvavatprapUjyASTau, maGgalAni prakalpya ca / sASTottarazatazlokAM, kurvati caityavandanAm // 357 // 1. bahuzastatra pramArjanaM, vilambya cAntarAntarA, tato nAyaM samyagdhetuH sarveSAM prAgbhave jinamUrtipUjAsaMbhavAbhAvAcca, kalpaH sa pUjAyA ityeva yathArtham / 2. tatra kacchAdivastracihnAbhAvAt yuktamidaM, adhunA tu pratimAnAmeva tathAvidhAnAt na vastraparidhApanam / Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 396 dAkSiNAtyacaityavRkSamahendradhvajapUjanam / kRtvA nandApuSkariNI, dAkSiNAtyAM vrajanti te // 358 // tattoraNatrisopAnapratirUpakaputrikAH / vyAlarUpANyarcayanti, puSpadhUpAdikairatha // 359 // caityaM pradakSiNIkRtyauttarAhadArasaMsthitAm / nandApuSkariNImetya, kurvanti prAgvadarcanam // 360 // udIcyAn ketucaityagustUpAMstatpratimAH kramAt / udakprekSAmaNDapaM cArcayanti mukhamaNDapam // 361 // tato dvAramauttarAhaM, prAcyaM dvAraM tataH kramAt / prAcyAnmukhamaNDapAdIn, prapUjayanti yAmyavat // 362 // tataH sabhAM sudharmAM te, pravizya pUrvayA dizA / yatra mANavakazcaityastambhastatrAbhyupetya ca // 363 // Aloke tIrthakRtsaknAM, praNatA lomahastakaiH / pramArjitAdAdadate, tAni vajrasamudrakAt // 364 // tato lomahastakenaM, pramRjyodakadhArayA / prakSAlyAbhyarcya puSpAdyainikSipanti samudke // 365 // samudrakaM yathAsthAnamavalambyArcayanti ca / puSpamAlyagandhavastraizcaityastambhaM tato'tra ca // 366 // kRtvA siMhAsanasyArcA, maNipIThikayA saha / kSullakendradhvajasyArcA, kurvate'mbhaHsumAdibhiH // 367 // kozaM praharaNasyAtha, sametya saMpramRjya ca / khaDgAdIni praharaNAnyabhyarcayanti pUrvavat // 368 // sudharmAmadhyadeze'tha, prakalpya hastakAdikam / devazayyAM pUjayanti, maNipIThikayA saha // 369 // tatazcaite sudharmAto, niryAnto yAmyayA dizA / siddhAyatanavad dAstrayamarcanti pUrvavat // 370 // evaM idaM sabhAzcAnyAH, svasvopaskarasaMyutAH / vyavasAyasabhAM cAnte, pUjayitvA sapustakAm // 371 // vyavasAyasabhAvartiprAcyapuSkariNItaTAt / kurvate balipIThe te, gatvA balivisarjanam // 372 // svIyasvIyavimAnAnAM, zrRGgATakatrikAdiSu / udyAnAdau cArcanikAM, kArayantyAbhiyogikaiH // 373 // athaivaM kRtakRtyAste, aizAnakoNasaMsthitAm / nandApuSkariNImetya, tasyAH kRtvA pradakSiNAm // 374 // prakSAlya hastapAdAdi, vilasanti yathAruci / sabhAM sudharmAmetya prAgmukhAH siMhAsane sthitAH // 375 // evamatrAmutra loke, hitAvahaM jinArcanam / iti tatrAlokamAtrAtpraNamanti puna: puna: // 376 // na namanti na vA tAni, stuvanti ca manAgapi / lokasthityA dharmabuddhyA, kRtayodyantaraM mahat // 377 // stuvanti navyaiH kAvyaizca, tathA zakrastavAdibhiH / zeSANi tu sthitikRte, pUjayanti sumAdibhiH // 378 // satyapyevaM sthitimeva, ye vadanti jinArcanam / kathaM te luptanayanA, bodhyA raitAmrayobhidAm // 379 // rAjapraznIyasUtre yatsUryAbhasya suparvaNaH / vimAnavarNanaM tasyotpattirItizca darzitA // 380 // mayA tadanusAreNa, vaimAnikasuparvaNAm / vimAnavarNanotpattI, sAmAnyato nirUpite // 381 // vizeSamuktazeSaM tu, jAnantyazeSavedinaH / gItArthA nihatAnA, yadvA tadvAkyapAragAH // 382 // devyo devA: pare'pyevaM, tattadvimAnavAsinaH / jAyante svasvazayyAyAM, svasvapuNyAnusArataH // 383 // Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 397 ye'yamuktA vimAnAnAM, sthitistatsvAminAmapi / acyutasvargaparyantaM, sA sarvA'pyanuvartate // 384 // paratastvahamindrANAM, na svAmisevakAdikA / sthitiH kAcitsumanasAM, kalpAtItA hi te yataH // 385 // te prAgjanmopAttazastanAmakarmAnubhAvataH / nyakSasallakSaNopetasarvAGgopAGgazobhitAH // 386 // jAtyasvarNavarNadehA, AdyasaMsthAnasaMsthitAH / atyantasundarAkArAH, sArapudgalayonayaH // 387 // asRgmAMsavasAmedaH, purISamUtracarmabhiH / antrAsthizmazrunakharomodgamaizca varjitAH // 388 // kundenduzvetadazanAH, pravAlajitvarAdharAH / ghanAJjanazyAmakezapAzapezalamaulayaH // 389 // tathoktamaupapAtike-"paMDurasasisakalavimalanimmalasaMkhagokhIrapheNadagarayamuNAliyAdhavaladaMtaseDhI, tathA-aMjaNaghaNakasiNaNiddharamaNIyaNiddhakesA" ityAdi, saMgrahaNyAM tu 'kesaTThimaMsunaharomarahiyA' ityuktamiti jJeyaM / [gAthA. 189] atyantasvacchavapuSaH, sugandhimukhamArutAH / aprasvedA rajolepojjhitA: jAtyasuvarNavat // 390 // sarvotkRSTavarNagandharasasparzAdizobhanAH / saubhAgyAdiguNagrAmAbhirAmoddAmavigrahAH // 391 // mRgakAsararUpAdicihaM, zrIbharabhUSitam / nUtanaM ratnamukuTa, dadhate mUrti bandhuram // 392 // tathA ca prajJApanAsUtre-"te NaM miga 1 mahisa 2 varAha 3 sIha 4 chagala 5 dahura 6 haya 7 gayavai 8 bhuyaga 9 khagga 10 usabhaMka 11 viDima 12 pAyaDiyaciMdhamauDA" iti, atra te iti saudharmAdayo'cyutAntAH krameNa devAH, khaDgo gaNDakanAmA ATavyazcatuSpadavizeSa:, yadAha zAzvata:'khaDgo gaNDakazRMgAsibuddhabhedeSu gaNDake' iti, viDimastu mRgavizeSo lakSyate, tathA ca dezIzAstraM'viDimo sisumayagaMDesu' aupapAtike tvevaM cihavibhAgo dRzyate-sohamma 1 IsANa 2 saNaMkumAra 3 mAhiMda 4 baMbha 5 laMtaga 6 mahAsukka 7 sahassAra 8 ANayapANaya 9 AraNaaccuya 10 vaI pAlaya 1 puSphaya 2 somaNasa 3 sirivaccha 4 naMdiyAvatta 5 kAmagama 6 pIigama 7 maNorama 8 vimala 9 sabaobhadda 10 nAmadhijjehiM vimANehiM oinnA vaMdagA jiNaMdaM miga 1 mahisa 2 varAha 3 chagala 4 dahura 5 haya 6 gayavaI 7 bhuyaga 8 khagga 9 usabhaM 10 kaviDimapAyaDiyaciMdhamauDA" iti, atra mRgAdayo'DA-lAJchanAni viTapeSu-vistAreSu yeSAM mukuTAnAM tAni tathA, tAni prakaTita cihAni ratnAdidIptyA prakAzitamRgAdilAJchanAni mukuTAni yeSAM te tathA iti, tattvaM tu sarvavido vidanti / 1 aupapAtike AgatasurANAmuttaravaikriyavarNanaM saMgrahaNyAM tu svAbhAvikasthiteriti na bhinnatA / 2. Adhe pakSe cihAni dvAdaza antye dazeti bhedaH, paraM Aye 'usabhaMka' ityatraivAMkazabdadarzanAt viDimasyAkArthatA'yogyA, na ca dvAdaza vaimAnikAnAmindrA iti 'siMha' zabdo'papAThaH / Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 398 vivakSavastvamI arddhamAgadhyA ramyavarNayA / bhASante caturasvAntacamatkArakirA girA // 393 // tathAhuH--'go0 ! devANaM addhamAgahAe bhAsAe bhAsaMti' bhagavatIpaJcamazatakacaturthoddezake loke tu 'saMskRtaM svargiNAM bhASetyAdi / pratyekamaGgopAGgeSu, ratnAbharaNabhAsurAH / aspRSTakAsazvAsAdivividhavyAdhivedanAH // 394 // puNyanaipuNyalAvaNyAH, sadAvasthAyiyauvanAH / abhaGgakAmarAgArdrA, divyAGganAkaTAkSitAH // 395 // divyAGgarAgasurabhIkRtasarvAGgazobhanAH / kAmakelikalAbhyAsavilAsahAsavedinaH / / 396 / / svabhAvato nirnimeSavizeSalalitekSaNAH / amlAnapuSpadAmAnaH, svairaM gaganagAminaH / / 397 / manazcintitamAtreNa, sarvAbhISTArthasAdhakAH / vacanAtigasAmarthyAnnigrahAnugrahakSamAH // 398 // prayojanavizeSeNa, prAptA api bhuvastalam / tiSThanti te vyavahitAzcaturbhiraGgulairbhuvaH // 399 // vAyUttarezAnadikSu, sevyAH sAmAnikaiH suraiH / agniyAmyAnairRtISu, parSadbhistisRbhiryutAH // 400 // puro'gramahiSIbhizca pRSThato'nIkanAyakaiH / sevyAH samantAdvividhAyudhADhyaizcAtmarakSakaiH // 401 // susvarairdivyagandharvairgItAsu padapaGktiSu / dattopayogAH sattAlamUrchanAgrAmacAruSu // 402 // apsarobhiH prayukteSu, nATyeSu dattacakSuSaH / ajJAtAnehasa: saukhyaiH samayaM gamayantyamI // 403 // kAmalIlAbhilASe tu, visRjya devaparSadam / sudharmAyAH sabhAyAzca, nirgatyAntaHpuraiH saha // 404 // gatvoktarUpaprAsAdodyAnAdiSvAspadeSu te / mano'nukUlAH sarvAGgasubhagA divyakAminIH // 405 // ramyAlaGkAranepathyA, rUpayauvanazAlinIH / kaTAkSavizikhairnarmoktibhirdviguNitaspRhAH // 406 // bhartRcittAnusAreNAnekarUpANi kurvatI: / pratirUpaiH svayamapi, premato bahubhiH kRtaiH // 407 // haThAtpatyaGgamAliGgya, vaktramunnamya cumbanaiH / sasItkAraM sudhAdhAramadhurAdharakhaNDanaiH // 408 // niHzaGkamaGkamAropya, nirdayaM stanamarddanaiH / majjanto maithunarase, manuSyamithunAdivat // 409 // itthaM sarvAGgINakAyaklezotthAM sparzanirvRtiMm / AsAdayantastRpyanti, kliSTapuMvedavedanAH // 410 // ratAmRtAsvAdalolAH, kadAcinmadanonmadAH / mugdhAvatkampanairbhItirUtairdUrApasarpaNaiH // 411 // kadAciccArumadhyAvallajjAlalitaceSTitaiH / kadAcitprauDhamahilA, iva vaiyAtyavalgitaiH // 412 // kadAcidroSatoSAdraiH, paruSaiH puruSAyitaiH / pratyAzleSaprativacaH, praticumbanavalganaiH // 413 // 1 ardhamAgadhI bhASA aSTAdazadezyabhASAmizreti AbAlagopAGganaM boddhuM zakyA sarvaviSayavAsinAM ca pUrvasaMgatikAnAM subodhA, pratnadezabhASApi zilAdiSUllikhitA dRzyate, bhASyakRdbhirapi nAnAdezIyA bhASAstathAvidhA eva darzitAH, 2 kasyAMcid bhASAyAM saMskArakaraNAt saMskRtatvaM tena neyaM mUlabhASA bhAvitumarhati prAkRtA tu svAbhAvikI, prakRtiH saMskRtaM, tatra bhavaM prAkRtamiti tu saMskRtabhavatayA'bhipretAyAH lakSaNAkhyAnaM, vyAkaraNasUtrApekSayA vaivat, yata AkhyAyate tatra zeSaM saMskRtavaditi / Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 399 pArApatAdizabdaizca, dviguNAmunmudiSNutAm / janayantyazciraM bharturdevyo'pi suratotsavaiH // 414 // zukrasya vaikriyasyAGge, saMcArAdakhile sukham / AsAdayantyastRpyanti, kliSTastrIvedavedanAH // 415 // te zukrapudgalA bhujyamAnadivyamRgIdRzAm / cakSuH zrotraghrANajihvAtvagindriyatayA'sakRt // 416 // drutaM pariNamantyete, rUpalAvaNyavaibhavam / parabhAgaM prApayanti, saubhAgyaM yauvanaM tathA // 417 // tathA ca prajJApanA -- "atthi NaM bhaMte ! tesiM devANaM sukkapuggalA ?, haMtA atthi, te NaM bhaMte ! tAsiM accharANaM kIsattAe bhujjo bhujjo pariNamaMti ? go0 ! soiMdiyattAe jAva phAsiMdiyattAe iTThattAe kaMtattAe maNunnattAe maNAmattAe subhattAe sohaggarUvajovvaNaguNalAvaNattAe eyAsiM bhujjo bhujjo pariNamaMti" 420 // 421 // evaM kecitsurAstIvramadanonmattacetasaH / svanAyikopabhogenAtRptAH klRptAparAzayAH // 418 // varyacAturyasaundaryapuNyAH paNyAGgAnA iva / nijAnuraktA aparigRhItA bhuJjate surIH // 419 // tathA hyunmattatA dvedhA, devAnAmapi varNitA / ekA yakSAvezabhavA, mohanIyodayAt parA // alparddhikaM tatra devaM, ruSTo devo maharddhikaH / duSTapudgalanikSepAt kuryAt paravazaM kSaNAt // tatazca grahilAtmA'sau, yathA tathA viceSTate / dvitIyA dvividhA tatra, mithyAtvAtprathamA bhavet // 422 // atattvaM manyate tattvaM tattvaM cAtattvametayA / cAritramohanIyotthA, parA tayA'pi ceSTate // 423 // bhUtAviSTa ivotkRSTamanmathAdivyathArdditaH / yakSAvezotthA sumocA, durmocA mohanIyajA // 424 // tathAhuH -- " asurakumArANaM bhaMte ! kaivihe ummAe pa0 1, go0 duvihe pa0, evaM jaheva ratiyANaM, NavaraM deve vA se mahiDDhiyatarAe asubhe puggale pakkhivejjA, se NaM tesiM asubhANaM puggalANaM pakkhivaNattAe jakkhAesaM ummAyaM pAuNijjA, mohaNijjassa vA, sesaM taM ceva, vANamaMtarajotisavemANiyANaM jahA asurakumArANaM," bhagavatIsUtre / pazyataivaM zaktiyuktA, vivekino'pi nAkinaH / hantAnena viDambyante, satyaM sarvaGkaSaH smaraH // 425 // yo'kharvayaccharvagarvasarvasvamaurvadurvahaH 1 kimapUrvamakharvo'yaM nirvapuryatsuparvajit // 426 // bhavanavyantarajyotiSkAdyakalpadvayAvadhi / viDambanaivaM kAmasya, jJeyA nAtaH paraM tathA // 427 // atho yathoktakAlena, yadyAhArArthinaH surAH / tadA saMkalpamAtreNopasthitAH sArapudgalAH // 428 // sarvagAtrendriyAhlAdapradAH pariNamanti hi / sarvAGgamAhAratayA, zubhakarmAnubhAvataH // 429 / / prApnuvantaH parAM tRptimAhAreNAmunA surAH / vindate paramAnandaM, svAdIyobhojanAdiva // 430 // ata evAbhidhIyante, te manobhakSiNaH surAH / prajJApanAdisUtreSu, pUrvarSisaMpradAyataH // 431 // tathAhuH -- "maNobhakkhiNo te devagaNA paNNattA samaNAuso !" / AhAryapudgalAMstAMzca, vizuddhAvadhilocanAH / anuttarasurA eva pazyanti na punaH pare // 432 // Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 400 sahasrANi dazAbdAnAM yeSAmAyurjaghanyataH / bhavanezavyantarAste'horAtrasamatikrame // 433 // icchanti punarAhAraM, tathA stokaizca saptabhiH / ucchvasanti zeSakAle, nocchvAso na mano'zanam // 434 // dazabhyo'bdasahasrebhyo, varddhamAnaiH kSaNAdibhiH / kiJcidUnasAgarAntaM, yAvadyeSAM sthitirbhavet // 435 // teSAM dinapRthaktvaiH syAdvRddhibhAg bhojanAntaram / muhUrttAnAM pRthaktvaizva, zvAsocchvAsAntaraM kramAt // 436 // pRthaktvaM tu dviprabhRtinavaparyantamucyate / pUrNAmbhodhisthitInAM tu tataH sAgarasaMkhyayA // 437 // AhAro'bdasahasraiH syAtpakSairucchvAsa eva ca / evaM ca svargayorAdyadvitIyayoH sudhAbhujaH // 438 // jaghanyajIvino ghasrapRthaktvenaiva bhuJjate / muhUrttAnAM pRthaktvena, zvAsocchvAsaM ca kurvate // 439 // dvAbhyAM varSasahasrAbhyAmaznantyutkRSTajIvinaH / mAsena cocchvasantyevaM, bhAvyA madhyamajIvinaH // 440 // evamete kRtAhArAH, punarapyapsasarojanaiH / upakrAnte nATakAdau pravarttayanti mAnasam // 441 // kadAcicca jalakrIDAM, kadAcinmajjanakriyAm / kadAcicca suhRdgoSThIsukhAnyanubhavantyamI // 442 // kadAcidyAnti suhRdAM, vezmasu premanirbharAH / te'pi tAnupasarpanti kRtvA'bhyutthAnamAdarAt // 443 // AsanaM dadate haste, dhRtvopavezayanti ca / yojitAJjalayaH satkArayantyambarabhUSaNaiH // 444 // evamAgacchatAM pratyudgamanaM paryupAsanam / sthitAnAM gacchatAM cAnugamanaM racayantyamI // 445 // tathoktaM -- "atthi NaM bhaMte ! asurakumArANaM sakkareti vA jAva paDisaMsAhaNayA ?, jAva vemANiyANaM" tato vinItaistairmitradevaiH saha kadAcana / teSAmeva vimAneSu krIDantaH sukhamAsate // 446 // ekaikasminnATyakAmakrIDAgoSThyAdizarmaNi / yAtyavijJAta evAzu, kAlo bhUyAnnimeSavat // 447 // tathAha chuTitagAthA "do vAsasahassAI, uDDhaM amarANa hoi visayasuhaM / paNasayapaNasayahINaM, joisavaNabhavaNavAsINaM" // evaM tattannidhuvanasaMgItaprekSaNAdibhiH / sadApyasaMpUrNakAryA, na te'trAgantumIzate // 448 // kiMca-tattaddhimAnAbharaNadevAGganAdivastuSu / saMkrAntanavyapremANo, naite'trAgantumIza // 449 // kadAcidutsahante cetpUrvajanmopakAriNaH / mAtApitRsnigdhabandhuguruziSyapriyA'GgajAn // 450 // draSTuM darzayituM svIyadivyasaMpattivaibhavam / tadAgatyArgalAyante'nargalAH svargayoSitaH // 451 // kimetadAdyakavale, makSikApatanopamam / ArabdhaM kSaNamapyekaM tvAM vinA prANimaH katham ? / / 452 // adyApa tAdRza: snehastAsu pUrvapriyAsu cet / tadA'smAn kRtrimapremNA, kadarthayasi nAtha kim ?|| 453 // atha yAsyatha tannATyamidamAdimamaGgalaM / dRSTvA yathecchaM gacchantu, kiM rudhyAH kariNaH karaiH ? // 454 // ityAdipremasaMdarbhagarbhitaistadbacoguNaiH / niyantritAstaddAkSiNyAt, tatraite dadate manaH / / 455 / / tattANDavasamAptyA tu, pUrvasaMbandhinAM nRNAm / bhavA bhavanti bhUyAMsaH, prAyaH svalpAyuSAmiha // 456 // 1 Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 401 kiMca prAgbhavabandhUnAM, tAdRkpuNyAdyabhAvata: / nAgantumIzate te'trASADhAcAryAyaziSyavat // 457 // tathoktaM sthAnAGge -"tihiM ThANehiM ahuNovavanne deve devalogesu icchejjA mANusaM logaM habamAgacchittae, No ceva NaM saMcAeti habbamAgacchittae, ahuNovavanne deve devaloe dibbesu kAmabhoesu mucchie giddhe gaDhie ajjhovavaNNe, se NaM mANussae kAmabhoe no ADhAti no pari0 no aTuM baMdhai no niyANaM paka0 no ThitipagappaM ka0 1. ahuNovavanne deve devaloesu dibbesu kAmabhoesu mucchie giddhe gaDhie ajjhovavanne tassaNaM mANussae pemme vocchanne bhavai, divye pemme saMkaMte bhavai 2 ahuNovavanne deve devaloesu dibbesu kAmabhogesu mucchie jAva ajjho0 tassa NaM evaM bhavai iyahi gacchaM, muhuttA gacchaM teNaM kAleNaM appAuyA maNuyA kAladhammuNA saMjuttA bhavaMti 3," ityAdi / tathA'sya naralokasya, durgandho'pi prasarpati / nAnAmRtakaviNmUtrAyazuciprabhavo mahAn // 458 // tatrApyajitadevAdikAle'tipracurA narAH / tathA bhavanti tiryaJcaH, kSetreSu nikhileSvapi // 459 // tadA mUtrapurISAdibAhulyAtpUtipudgalAH / UrdhvaM yAnto vAsayanti, pudgalAnaparAparAn // 460 // yojanAnAM zatAnyevaM, paJca yAvatparaiH paraiH / dRSyante pudgalA jIvA, ivotsUtraprarUpakaiH // 461 // yadA tu naratiryaJco, narakSetre syuralpakAH / tadA pUtipudgalAnAmalpatvAdUrdhvagAminAm // 462 // catuHzatI yojanAnAM, yAvattairaparAparaiH / vrajadbhirUcaM bhAvyante, proktayuktyaiva pudgalA: // 463 // evaM paraM yojanebhyo, navabhyo gandhapudgalAH / kathaM syunA'NaviSayA, naiSA zaGkA'pi saMbhavet // 464 // uktaM ca-cattAri paMca joaNasayAI gaMdho ya maNualoassa / uDDhaM vaccar3a jeNaM, nahu devA teNa AvaMti" // [bRhatsaMgrahaNI gA. 194] upadezamAlAkarNikAyAM tu"UrdhvagatyA zatAnyaSTau, sahasramapi karhicit / martyAnAM yAti durgandhastene hAyAnti nAmarAH // ityuktamiti jJeyaM- tathA camalamUtrazleSmapUrNe, makSikAkoTisaMkaTe / samantato'ticapalakRmikITazatAvaTe // 465 // purISasadane sthitvA, mitrakalpena kenacit / ehi mitra ! kSaNaM tiSTha, kiJcidamItyanekazaH // 466 // AhUyeta janaH kazcit, sadya:snAtaH kRtAzanaH / kRtacandanakarpUrakastUryAdivilepanaH // 467 // jAnannapi sa tatreSTaM, yathA gantuM na zaknuyAt / tadurgandhaparAbhUtisaMkocitavikUNikaH // 468 // tathA bhUyaH smaranto'pi, nRkSetre pUrvabAndhavAn / durgandhAbhibhavAdana, na te'bhyAgantumIzate // 469 // satyapyevamatiprauDhapuNyaprAgbhArazAlinAm / zrImatAmarhatAM teSu, kalyANakeSu paJcasu // 470 // Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 marutAzvatthapaNebhakarNakampanijAsanAH / svazraddhAtizayAtkeciddevendrazAsanAtpare // 471 // mitrAnuvarttanAtkecitpatnIpreraNayA pare / sthitihetoH pare devadevIsaMpAtakautukAt // 472 // kSaNAdevAtidurgandhamapi lokaM nRNAmimam / arhatpuNyaguNAkRSTA, ivAyAntyutsukAH svayam // 473 // mahAtmanAM maharSINAM, yadbotkRSTatapasvinAm / mAhAtmyamudbhAvayitumihAyAnti sudhAbhujaH // 454 // azraddadhAnA yadi vA, sAdhuzrAddhAdisadguNAn / samyagdRgvarNitAMste'trAyAnti tAMstAn parIkSitum // 475 // yaddhA tAdRkapuNyazAlizAlibhadrAdivabhRzam / putrAdInAM premadhAmnAM, snehorekairvazIkRtAH // 476 // gobhadrAdivadAgatya, nityaM navanavairiha / divyabhogasaMvibhAgaH, snehaM saphalayanti te // 477 // yaddhA prAguktavacanasmaraNAdbhismRtAdarAH / svAn bodhayitumAyAntyASADhAcAryAntyaziSyavat // 478 // evaM pUrvabhavasnehakArmaNena vazIkRtAH / narakeSvapi gacchanti, kecidvaimAnikAmarAH // 479 // tathAhi dvArakAdraGgabhaGge jarAGgajeSuNA / mRtvA'ntimo vAsudevastRtIyaM narakaM gataH // 480 // rAmo'tha mohAt SaNmAsAn, vyUDhabhrAtRkalevaraH / zilAtalAmbhojavApAdibhirdevena bodhitaH // 481 // bhrAturdaihasya saMskAraM, kRtvA saMvegamAgataH / pravrajya nemiprahitacAraNazramaNAntike // 482 // pAraNAya vrajan kvApi, svarUpavyagrayA striyA / dRSTvA ghaTabhramAtkUpe, kSipyamANaM nijAGgajam // 483 // vana eva mayA stheyamityabhigrahavAnmuniH / tuGgikAdrau tapaH kurvan, vanyasattvAnnibodhayan // 484 // dattAhAro rathakRtA, hariNenAnumoditaH / taruzAkhAhatastAbhyAM, saha brahmasuro'bhavat // 485 // baladevasuraH so'tha, prayuktAvadhilocanaH / bhrAtaraM narake dRSTvotsukastatra drutaM gataH // 486 // tamuddidhIrSanarakAdavocat kezavaH suram / bhrAtarevaM bhRzaM pIDye, sUtapAtaM patattanuH // 487 // mayA kRtAni karmANi, bhoktavyAni mayaiva hi / vaca: kimanyathA tatsyAdyannemisvAminoditam // 488 // gaccha bandho ! tatastubhyaM, bhadraM stAtkarhicitsmareH / prathayermahimAnaM no, duryazo yannivarttate // 489 // tataH sa bAndhavapremNA, vimAne zrIdharaM harim / pItAmbaraM cakrapANiM, vikRtya halabhRyutam // 490 // dvArikeyamanenaiva, kRtAunenaiva saMhRtA / kartuM hartuM harireva, kSamo'sau jagadIzvaraH // 491 // tasmAdbhuktiM ca muktiM ca, prepsubhiH sevyatAmayam / Agatya bharatakSetre, sarvatretyudaghoSayat // 492 // evaM sarvatra vistArya, mahimAnaM mahItale / yathAsthAnaM suro'yAsIdbhAtRduHkhena duHkhitaH // 493 // itthameva ca sItAyA, jIvo'cyutasurezvaraH / gatvA''zu devarapremNA, caturthI narakAvanIm // 494 // yuddhayamAnau mitha: pUrvavairAllakSmaNarAvaNau / yuddhAnnyavarttayaddharmavacanaiH pratibodhayan // 495 / / paJcamAGge'pi saptamyA, adhastAddevakartRkam / Uce'bdavarSaNAdini, tatrApyeSAM gatiH smRtA // 496 // Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 403 tathAhuH--"atthi NaM bhaMte ! imIse syaNappahAe ahe urAlA balAhayA saMseyaMcchiM vAsaM vAsaMti, ? haMtA atthi, tinnivi pakareMti devo'vi asuro'vi nAgo'vi, evaM doccAe puDhavIe bhANiyavvaM, evaM taccAe puDhavIe bhA0, navaraM devo'vi pa0, asurovi pa0, no nAgo, evaM cautthIevi, navaraM devo ekko pa0, no asu0 no nAo, evaM heDillAsu savvAsudevo ko pa0, no nAotti, nAgakumArasya tRtIyAyAH pRthivyA adhogamanaM nAstItyata evAnumIyate 'no asuro no nAo'tti ihApyata eva vacanAccaturthyAdInAmadho'surakumAranAgakumArayorgamanaM nAstItyanumIyate " bhagavatIsUtravRttau SaSThazatakaaSTamoddezake, tattvArthavRttau tu " yeSAM dve sAgaropame jaghanyA sthitiste kila devAH saptamadharAM prayAnti, te ca sanatkumArakalpAtprabhRti labhyante, zaktimAtraM caitadvarNyate, na punaH kadAcidapyagaman, tiryagasaMkhyeyAni yojanakoTInAM koTisahasrANi, 'tata: parami'tyAdi, sAgaropamaddhayAdadho jaghanyA sthitiryeSAM nyUnA nyUnatamA ceti te caikaikahInAM bhuvamanuprApnuvantiyAvatRtIyA pRthivI, tAM ca tRtIyAM pUrvasaMgatikAdyarthaM gatA gamiSyanti, paratastu satyAmapi zaktau na gatapUrvA nApi gamiSyanti audAsInyAt - mAdhyasthyAd, uparyupari na gatiratayo devA jinAbhivandanAdIn muktve "ti, paJcasaMgrahe tu -- "sahasAraMtiadevA nArayaneheNa jaMti taiyabhuvaM / nijjati aaM jA accuadeveNa iyarasurA // 1 // etaTTIkAyAmapi zrImalayagiriviracitAyAM-- AnatAdayo devAH punaralpasnehAdibhAvAt snehAdiprayojanenApi narakaM na gacchaMtIti sahasrArAMtagrahaNa" miti / evaM mitrAdisAhAyyAdinordhvaM yAvadacyutam / yAntyAyAnti ca kalpasthAH, paratastu na jAtucit // 497 // kecittvatparddhikA devA, yAvaccatvAri paJca vA / devAvAsAnatikramya, svazaktyA paratastataH // 498 // gantuM na zaknuvantyanyasAhAyyAt zaknuvantyapi / maharddhikAnAM madhye'pi, naivAmI gantumIzate / / 499 // alparddhikAnAM madhye tu, sukhaM yAnti maharddhikAH / samarddhikAnAM madhye cedyiyAsanti samarddhikAH // 500 // tadA vimohya mahikAdyandhakAravikurvaNAt / apazyata imAn devAnatikrAmanti nAnyathA // 501 // tathoktaM -- "AtiDDhIeNaM bhaMte ! deve jAva cattAri paMca devAvAsaMtarAI viikuMte, teNa paraM pariDDhIeNaM," ityAdi, bhagavatIdazamazatakatRtIyoddezake / saudharmezAnayordevalokayoratha nAkinaH / utkRSTasthitayaH zakrazakrasAmAnikAdayaH // 502 // ratnaprabhAyAH sarvAdhobhAgaM yAvadadho dizi / svayogyaM mUrttimaddravyaM, pazyantyavadhicakSuSA // 503 // tiryagdizi tvasaMkhyeyAn, pazyanti dvIpavAridhIn / UrdhvaM svasvavimAnAnAM cUlikAgradhvajAvadhi / / 504 // anuttarAntAH sarve'pyasaMkhyeyAn dvIpavAridhIn / tiryak prapazyantyadhikAdhikAn kiMtu yathottaram // 505 // vaimAnikAnAM yadadho'vadhirbhUmnA vijRmbhate / bhavanezavyantarANAmUrdhvaM bhUmnA prasarpati // 506 // jyotiSAM nArakANAM tu, tiryag bhRzaM prasarpati / nRtirazcAmaniyatadikko nAnAvidho'vadhiH // 507 // svayaMbhUramaNAmbhodhau yathA matsyA jagadgataiH / bhavanti sarvairAkArairnRtiryagavadhistathA // 508 // Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404 matsyAstu valayAkArA na bhaveyurayaM puna: / saMbhavedalayAkAro'pyasau nAnAkRtistataH // 509 // tathoktaM saMgrahaNIvRttau"nANAgAro tirie, maNue macchA saMyabhUramaNeva / tattha valayaM nisiddhaM, tassa puNa tayaMpi hojjAhi" // vaimAnikAnAM sarveSAM, jaghanyo'vadhigocaraH / aGgalAsaMkhyeyabhAgamAno jJeyo manasvibhiH // 510 // nanu sarvajaghanyo'sau, nRtiryakSveva saMbhavet / sarvotkRSTo nareSveva, rAddhAnto'yaM vyavasthitaH // 511 // tathoktaM--"ukkoso maNuesuM maNussatericchiesu a jahanno"tti, [vizeSAvazyaka zlo. 706] kathaM vaimAnikAnAM tat, proktaH sarvajaghanyakaH / aGgalAsaMkhyeyabhAgamAtro'thAtra nirUpyate // 512 // keSAJcidiha devAnAmutpattau tAdRzo'vadhiH / bhavetprAgbhavasaMbandhI, sa jaghanyo'tra darzitaH // 513 // Agame tu naiSa pArabhavikatvAdvivakSitaH / tathA ca bhagavAnAha, kSamAzramaNapuGgavaH // 514 // vemANiyANamaMgulabhAgamasaMkhaM jahannao hoi / uvavAe parabhavio, tabbhavajo hoi to pacchA" // [vizeSAvazyaka zlo. 705] mRdaGgAkRtirityevaM, vaimAnikAvadhirbhavet / UrdhvAyato mRdaGgo hi, vistIrNo'dhaH kRzo mukhe // 515 // sthitimAnamatha dvaidha, jaghanyotkRSTabhedataH / saudharmazAnadevAnAM, pratiprataramucyate // 516 // ekasya sAgarasyAMzAH, prakalpyante trayodaza / prathamapratare bhAgau, tAdRzau drau parA sthitiH // 517 // dvitIyapratare bhAgAzcatvArastAdRzAH sthitiH / tRtIye SaT caturthe'STau, paJcame ca lavA daza // 518 // SaSThe dvAdaza bhAgAste, saptame sAgaropamam / ekaM trayodazenaikabhAgenAbhyadhikA sthitiH // 519 // tribhistrayodazai gairadhikaM sAgaropamam / aSTame pratare jJeyaM, navame paJcabhizca taiH // 520 // dazame saptabhirbhAgairadhikaM sAgaropamam / ekAdaze ca navabhirdAdaze pratare punaH // 521 // ekAdazabhiraMzaistaiH, sAdhikaM sAgaropamam / trayodaze ca pratare, pUrNe he sAgaropame // 522 // trayodazasvapi tathA, pratareSu jaghanyataH / sthiti: palyopamamekaM, nAsmAddhInA bhavediha // 523 // kalpeSu zeSeSvapyevaM, yA yA yatra jaghanyata: / ekarUpaiva sA sarvapratareSu bhavasthitiH // 524 // na tvAdyapratarotkRSTA, pratare hyuttarottare / jaghanyata: sthitizcintyA, narakaprastaTAdivat // 525 // evamIzAne'pi bhAvyA, sthiti: saudharmavabudhaiH / vAcyA kintvadhikA kiJcijjaghanyA paramApi ca // 526 // adhikatvaM tu sAmAnyAnnirUpitamapi zrute / palyopamasyAsaMkhyeyabhAgenAhumaharSayaH // 527 // saMgrahaNIvRttyabhiprAyo'sau // saptahastamitaM dehamiha svAbhAvikaM bhavet / aGgalAsaMkhyeyabhAgamAnametajjaghanyataH // 528 / / kRtrimaM vaikriyaM tattu, lakSayojanasaMmitam / idamaGgalasaMkhyeyabhAgamAtraM jaghanyataH // 529 / / jaghanyaM dvaidhamapyetatprArambhasamaye bhavet / kRtrimaM vaikriyaM tvetattulyamevAcyutAvadhi // 530 // Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 405 graiveyakAnuttareSu, vimAneSu tu nAkinAm / tAdRkprayojanAbhAvAnnAstyevottaravaikriyam // 531 // lezyAtra tejolezyaiva, bhavedbhavasvabhAvata: / dravyato bhAvatastveSAM, vivarttante SaDapyamUH // 532 // garbhajA naratiryaJca, evotpadyanta etayoH / svargayo pare'tratyA, devA gacchanti paJcasu // 533 // garbhajeSu nRtiryakSu, saMkhyAtAyuSkazAliSu / paryAptabAdarakSoNI, pAtho vanaspatiSvapi // 534 // bedhA bhavanti devyo'tra, kAzcitkulAGganA iva / sabhartRkAstadanyAstu, svatantrA gaNikA iva // 535 // Adye parigRhItAnAM, sthitirutkarSato bhavet / palyopamAni saptaiva, palyopamaM jaghanyataH // 536 // tAsAmIzAnanAke tu, navapalyopamAtmikA / garIyasI laghuH palyopamaM samadhikaM sthitiH // 537 // sAdhAraNInAM saudharma, vimAnA: surayoSitAm / SaD lakSANi dvitIye tu, lakSAzcatasra eva te // 538 // sAdhAraNasurastrINAM, saudharme syAdguruH sthitiH / palyopamAni paJcAzat, palyopamaM jaghanyataH // 539 // AsAmIzAne tu paJcapaJcAzatparamA sthitiH / palyopamAni hInA tu, palyaM kiJcana sAdhikam // 540 // yAsAM saudharme'tha sAdhAraNadivyamRgIdRzAm / sthiti: palyopamekaM, tA: stokadyutivaibhavAH // 541 // saudharmanAkinAmeva, tAdRkpaNyAGganAdivat / bhogyA na tUparitanasvargiNAM prAyazaH khalu // 542 // yAsAM tvekAdisamayAdhikapalyopamAdikA / sthiti: kramAdarddhamAnA, dazapalyopamAvadhi // 543 // sanatkumAradevAnAM, bhogyAstA nordhvavartinAm / dazabhyazca paraM palyopamebhya: samayAdibhiH // 544 // sthiti: samadhikA yAvatpalyopamAni viMzatiH / yAsAM tA brahmadevAnAM, bhogyA noparivartinAm // 545 // samayAdyadhikA palyopamebhyo viMzataH param / yAsAM sthitiH syAddevInAM, triMzatpalyopamAvadhiH // 546 // zukradevopabhogyAstAstriMzatpalyopamopari / samayAdyadhikA catvAriMzatpalyopamAvadhiH // 547 // yAsAM sthitistA bhogyAH syurAnatasvargavAsinAm / palyopamebhyazcatvAriMzatazca samayAdibhiH // 548 // varddhamAnA kramAtpaJcAzatpalyAvadhikA sthitiH / yAsAM tA: paribhogyA: syurAraNasvargavartinAm // 549 // IzAne'pyevamadhikapalyopamasthitispRzaH / devyastadAsinAmeva, devAnAM yAnti bhogyatAm // 550 // tataH samadhikAtpalyopamAcca samayAdibhiH / vardhamAnA sthiti: paJcadazapalyopamAvadhiH // 551 // yAsAM mAhendradevAnAM, bhogyAstAH surayoSitaH / palyopamebhyo'tha paJcadazabhyaH samanantaram // 552 // samayAdyadhikA palyopamAni paJcaviMzatim / yAvadyAsAM sthiti gyAstA lAntakasudhAbhujAm // 553 // palyopamebhyo'tha paJcaviMzatiH samanantaram / samayAdyadhikA paJcatriMzatpalyopamAvadhiH // 554 // yAsAM sthiti: sahanAradevabhogyA bhavanti tAH / tataH paraM paJcacatvAriMzatpalyopamAvadhiH // 555 // sthitiryAsAM tAstu bhogyA:, prANatasvargasadmanAm / tato'gre paJcapaJcAzatpalyopamAvadhiH sthitiH // 556 // yAsAM tA acyutasvargadevAnAM yAnti bhogyatAm / nAdhastanAnAM niHsvAnAM, samRddhA gaNikA iva // 557 // Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 406 vimAnasaMkhyAniyamo, vizeSazca sthiterapi / pratiprataramAsAM no, jAnImo'saMpradAyataH // 558 // kiMtu saMbhAvyata evamadhikAdhikajIvitAH / Urdhvordhvapratare yAvaccarame paramAyuSaH // 559 // AhArocchvAsasamayadehamAnAdikaM kila / azeSamukta zeSaM ca, bhAvyamAsAM suparvavat // 560 // tathA-- bhavanavyantarajyotiSkAdidevavyapekSayA / vaimAnikAnAM saukhyAni, bahUnyugrazubhodayAt // 561 // taccaivaM- caturvidhAnAM devAnAM syu puNyakarmapudgalAH / utkRSTotkRSTatarakotkRSTatamAnubhAgakAH // 562 // AyuH karmasahacarA, anantAnantakA atha / tanmadhyAdyAvatA karmavibhAgAn vyantarAmarAH // 563 // anantAnapi tucchAnubhAgAnabdazatena vai / jasyanti mitasnehabhojyavat kSudhitA janAH // 564 // karmAMzAMstAvata eva, jarayantyasurAn vinA / nava nAgAdayo varSazatAbhyAM snigdhabhojyavat // 565 // asurAstAvataH karmANUn vatsarazataistribhiH / vatsarANAM catuHzatyA, grahanakSatratArakAH // 566 // paJcabhizca varSazatairnizAkaradivAkarAH / ekenAbdasahasreNa, saudharmezAnanAkinaH / / 567 / / dvAbhyAM varSasahasrAbhyAM tRtIyaturyanAkagAH / tribhiH sahasairvarSANAM brahmalAntakavAsinaH // 568 // catuHsahastryA'bdaiH zukrasahasrArabhavAH surAH / varSapaJcasahastryA cAnatAdisvazcatuSkagAH // 569 // adhograiveyakA varSalakSeNa madhyamAstu te / dvAbhyAM vatsaralakSAbhyAM, lakSaistribhistadUrdhvagAH // 570 // caturbhizca varSalakSairvijayAdivimAnagAH / paJcabhirvarSalakSaizca sarvArthasiddhanAkinaH / / 571 / / tulyapradezA apyevaM, kramotkRSTAnubhAgataH / karmAMzAH syuzcirakSepyAH, snigdhacakryAdibhojyavat / / 572 / / tathA ca sUtraM -- "asthi NaM bhaMte ! devANa aNaMte kammaMse je jahaNNeNaM ekkeNa vA dohiM tihiM vA ukkoseNaM paMcahiM vAsasaehiM khavayaMti, ? haMtA atthi" ityAdi bhagavatI aSTAdazazatasaptamoddeza // tato'mISAM zubhotkRSTAnubhAgakarmayogataH / cirasthAyIni saukhyAni, puSTAnyacchidurANi ca // 573 // evaM svasvasthityavadhiM, devA devyo yathAkRtam / prAyaH sukhaM kadAcittu, duHkhamapyupabhuJjate // 574 // uktaM ca- "bhavaNavaivANamaMtarajoisiyavemANiyA egaMtasAyaM vedaNaM vediMti, Ahacca assAyaM" bhagavatIsUtre SaSThazatakadazamoddezake // tattvArthacaturthAdhyAyaTIkAyAmapyuktaM- "yadA nAma kenacinnimittenAzubhavedanA devAnAM prAdurasti tadA'ntarmuhUrttameva syAt, tataH paraM nAnubadhnAti. saddhedanApi satataM SANmAsikI bhavati, tataH paraM vicchidyate'ntarmuhUrtaM tataH punaranuvarttate" iti / tathA hi tulyasthitiSu, nirjaraSu parasparam / prAgutpannAH surAH pazcAdutpannabhyo'lpatejasaH // 575 // pazcAdutpannAzca pUrvotpannebhyo'dhikatejasaH / itthaM kathaJcitsyAtteSAM jarA kAntyAdihAnitaH // 576 // tatastejasvino vIkSya, navotpannAn parAn surAn / vRddhA yUna ivodvIkSya, te khidyante'pi kecana // 577 // yuddhAdiSu mithasteSAM pratipakSAdinirmitA / zastrAdighAtajA jAtu, dehapIDA'pi saMbhavet // 578 // 1 Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 407 tathA priyAdISTavastuvinAzaviprayogajaH / zoko manaH khedarUpo, marutAmapi saMbhavet // 579 // yadAhuH- "je NaM jIvA sArIraM vedaNaM vedeMti tesi NaM jIvANaM jarA, jeNaM jIvA mANasaM vedaNaM vedeti tesi NaM jIvANaM soge, se teNaTTeNaM jAva soge'vi, evaM jAva vemANiyANaM", bhagavatISoDazazatakaddhitIyoddezake / tathA prAk prauDhapuNyAptAM, ke'pi dRSTvA parazriyam / matsareNAbhibhUyante, niSpuNyAH sukhalipsavaH // 580 // uktaM ca- " IsAvisAya0 " / " kiMca mAlyaglAnikalpavRkSaprakampanAdibhiH / cidvairjAnanti te'mIbhiH, SaNmAsAntargatAM mRtim / / 581 / / tathAhi - " mAlyaglAniH kalpavRkSaprakampaH, zrIhInAzo vAsasAM coparAgaH / dainyaM tandrA kAmarAgAGgabhaGgau, dRSTebhraMzo vepathuzcAratizca // sthAnAGgasUtre'pyuktaM -- "tihiM ThANehiM deve cavissAmitti jANai, vimANAiM NippabhAI pAsittA 1 kapparukkhagaM milAyamANaM pAsittA 2 appaNo teyalessaM parihAyamANi jANittA 3" ityAdi // tAM samRddhiM vimAnAdyAmAsannaM cyavanaM tataH / garbhotpattyAdiduHkhaM ca tatrAhArAdivaizasam // 582 // citte cintayatAM teSAM yahuH khamupajAyate / tajjAnanti jinA eva, tanmano vA pare tu naM // 583 // uktaM ca- "taM suravimANavibhavaM, ciMtiya cavaNaM ca devaloyAo / aibaliyaM ciya jaM navi, phuTTai sayasakkaraM hiyayaM" // tathA-vipAkodayarUpA ca, cakSurnimIlanAdibhiH / vyaktaizcinairbhavedyaktA, teSAM nidrA na yadyapi // 584 // pradezodayatastveSAM syAttathApyanyathA katham / darzanAvaraNIyasya, sato'pyanudayo bhavet ? / / 585 / / kSayazcopazamazcAsya, devAnAM kvApi noditaH / zrute'pyeSAM karmabandhahetutveneyamIritA // 586 / / tathAhuH -- " jIve NaM bhaMte! niddAyamANe vA payalAyamANe vA kati kammapagaDIo baMdhai ?, go0 ! sattavihabaMdha vA, aTThavihabaMdhae vA, evaM jAva vemANie, evaM jIve NaM bhaMte ! hasamANe vA ussuyAyamANe vA kati ka0 baM0 1, go0 ! sattavihabaM0 vA, aTThavihabaM0 vA, evaM jAva vemANie" bhagavatIsUtre paJcamazatakacaturthoddezake, iha ca pRthivyAdInAM hAsa: prAgbhavikatatpariNAmAdavaseya" mityetadvRttau / evaM svabhAvato nidrAsadbhAve'pi sudhAbhujAm / yeyaM tandrA mRtezcihaM, sA tu bhinnaiva bhAvyate // 587 // kiMca - SaDjIvakAyArambheSu, ratA mithyAtvamohitAH / yAgAdibhirjIvahiMsopahArairmuditAzayAH / / 588 // zarIrAsanazayyAdibhANDopakaraNeSvapi 1 vimAnadevadevISu, harmyakrIDAvanAdiSu / / 589 / / pUrvapremNA svIkRteSu nRtiryakSvapi mUrcchitAH / sacittAcittamizreSu magnAH parigraheti // 590 tathAhu:- "asurakumArA puDhavikAyaM samArabhaMti jAva tasakAyaM samArabhaMti, sarIrA pariggahiyA bhavaMti, kammA pa0 bha0, bhavaNA pa0 bha0, devA devIo maNUsIo tirikkhajoNiA Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 408 tirikkhajoNiNIo pa0 bha0, AsaNasayaNabhaMDamattovagaraNA pari0 bha0 sacittAcittamIsayAI davAiM pa0 bha0, vANamaMtarA jotisavemANiyA jahA bhavaNavAsI tahA NeyavA" / evaM mithyAdRzo yAnti, sArambhAH saparigrahA: / cyutvopArjitapApmAna, ekendriyAdidurgatim // 591 // samyagdRzaH punastattvatritaye kRtanizcayAH / jinAdisevayA yadA, pUrvAdhItazrutasmRteH // 592 // vicArayantastattvAni, siddhAntoktAni cetasA / zuddhopadezaiH samyaktvaM, prApayanta: parAnapi // 593 // utsaveSu mahotsAhA, arhatkalyANakAdiSu / jinopadezAn zRNvantaH, sevamAnA jinezvarAn // 594 // maharSINAM nRNAM samyagdRzAmatha tapasvinAm / hitakAmAH kRcchramagnasaMghasAhAyyakAriNaH // 595 // dRSTvarSi bhAvitAtmAnaM, kurvanto vandanAdikam / tanmadhyena na gacchanti, stabdhamithyAtvidevavat // 596 // ___ tathAhuH-"tattha je amAyisammadiTThiuvavaNNae deve se NaM aNagAraM bhAviyappANaM pAsati, pAsittAM NaM vaMdati NamaMsati jAva pajjuvAsati, se NaM aNagArassa bhAviyappaNo majjhamajheNaM No vitIvaejjA" bhagavatIsUtre za. 14 u. 3 / evamarjitapuNyAste, maharddhibharazAliSu / pratyAyAnti kuleSUcceSvAsannabhavasiddhikAH // 597 // tatrApi subhagA: sarvotkRSTarUpA janapriyA: / bhogAn bhuktvA''ttacAritrAH, kramAdyAnti parAM gatim // 598 // nanvevamuditAH sUtre, adharma saMsthitAH surAH / kathaM tadeSa bhAvArtho, na tena vighaTiSyate ? // 599 // tathAhi-"jIvA NaM bhaMte ! kiM dhamme ThiyA adhamme ThiyA dhammAdhamme ThiyA ?, go0 ! jIvA dhammevi ThiyA, adhamme0, dhammAdhamme0, NeraDyA NaM pucchA, go0, ! NeraDyA no dhamme0, no dhammAdhamme0, adhamme ThiyA, maNu0 jahA jIvA, vANamaMtara0 joi0 vemA0 jahA NeraDyA", bhagavatIsUtre saptadazazatakadvitIyoddezake 17-2 / atrocyate-eSAmuktamidaM dezasarvaviratyabhAvataH / tathaivAtroddezakAdau, sUtre'pi prakaTIkRtam // 600 // _ "se NUNaM saMjayavirayapaDihayapaccakkhAyapAvakamme dhamme Thie assaMjaya0 adhamme Thie saMjayAsaMjae dhammAdhamme Thie" sarvathA saMvarAbhAvApekSaM natvetadIritam / saMvaradvArarUpasya, samyaktvasyaiSu saMbhavAt // 601 // samyaktvamapi mithyAtvanirodhAtsaMvaraH sphuTaH / saMvareSvata evedaM, zrute paJcasu paThyate // 602 // ___ tathAhuH sthAnAGge samavAyAGge bhagavatyAM ca-paMca saMvaradArA pa0, taM0-sammattaM viratI apamAdo akasAittaM ajogittaM" / eko dvivAdisaMkhyeyA, asaMkhyA api karhicit / utpadyante cyavante'mI, ekasmin samaye saha // 603 // utpattezcayavanasyApi, viraho yadi bhAvyate / saudharmazAnayordevalokayoramRtAzinAm // 604 // sa caturviMzatiM yAvanmuhUrttAn paramo bhavet / jaghanyatastu samayaM, yAvadukto jinezvaraiH // 605 // Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 409 610 // indrayoratha saudharmezAnasvargAdhikAriNoH / svarUpamucyate kiJcinmatvA gurUpadezataH // 606 // tatrAdime devaloke, pratare ca trayodaze / merordakSiNataH paJca, syurvimAnAvataMsakAH / / 607 // prathamaM dizi pUrvasyAM, tatrAzokAvataMsakam / dakSiNasyAM saptaparNAvataMsakamiti smRtam // 608 // pazcimAyAM campakAvataMsakAkhyaM nirUpitam / uttarasyAM tathA cUtAvataMsakamudIritam // 609 // teSAM caturNAM madhye'tha, syAtsaudharmAvataMsakam / mahAvimAnaM yatrA''ste, svayaM zakraH surezvaraH // etadyojanalakSANi, sArddhAni dvAdazAyatam / vistIrNaM ca parikSepo, yojanAnAM bhavediha // 611 // lakSANyekonacatvAriMzad dvipaJcAzadeva ca / sahasrANyaSTazatyaSTAcatvAriMzatsamanvitA // 612 // samantato'sya prAkAro, vanakhaNDAzcaturdizam / prAsAdazekharo madhye, prAsAdapaGkiveSTitaH // 613 // prAsAdAttata aizAnyAmupapAtAdikA: sabhAH / evaM prAguktamAstheyaM sarvaM vimAnavarNanam // 614 // atropapAtasadane, zayyAyAM sukRtAJcitAH / utpadyante zakratayA, kramo'tra prAk prapaJcitaH / / 615 / / yathA hi sAmpratIno'sau, saudharmanAkanAyakaH / prAgAsItkArttikaH zreSThI, pRthivIbhUSaNe pure // 616 / / tena zrAddhapratimAnAM, zataM tatrAnuzIlitam / tataH zatakraturiti, loke prasiddhimIyivAn // 617 // sa caikadA gairikena, mAsopavAsabhojinA / dRDhArhatatvaruSTena, nunnasya kSmApatergirA // / 618 // gairikaM bhojayAmAsa, pAraNAyAM nRpAlaye / tataH sa duSTo dhRSTo'sItyaGgulyA nAsikAM spRzan / / 619 / / jahAsa zreSThinaM so'pi, gRhe gatvA viraktadhIH / jagrAhASTasahasreNa, vaNikaputraiH samaM vratam // 620 // adhItadvAdazAGgIko, dvAdazAbdAni saMyamam / pAlayitvA'nazanena, mRtvA devezvaro'bhavat // gairikastApasaH so'pi, kRtvA bAlatapo mRtaH / abhUdairAvaNasuraH, saudharmendrasya vAhanam // ayaM tAvatkalpavRttyAdyabhiprAyaH / bhagavatIsUtrAbhiprAyastvayaM-- hastinAgapure zreSThI, kArttiko'bhUnmaharddhikaH / sahasrAmravane tatrAgato'rhanmunisuvrataH // 623 // kArttikAdyAstatra paurA, jinaM vanditumaiyaruH / prabuddhaH kArttikaH zrutvA, jinopadezamaJjasA / / 624 // gRhe gatvA jJAtimitrasvajanAn bhojanAdibhiH / saMtoSya jyeSThatanaye, kuTumbabhAramakSipat // 625 / / svasvajyeSThasute nyastagRhabhAraiH samantataH / aSTAdhikasahasreNAnugato naigamottamaiH / / 626 // sahasrapuruSodvAhyAmAruhya zibikAM mahaiH / munisuvratapAdAnte sa pravrajyAmupAdade / / 627 / / adhItya dvAdazAGgAni, dvAdazAbdAni saMyamam / dhRtvA mAsamupoSyAnte, saudharmanAyako'bhavat // 628 // tathA ca sUtraM - 'iheva jaMbuddIve bhArahe vAse hatthiNAure nAmaM nayare hotthA' ityAdi" bhagavatIsUtre za0 18 u0 2 / 621 // 622 // evamutpannaH sa zakraH, prAgvatkRtvA jinArcanam / sukhamAste sudharmAyAM, pUrvAmukho mahAsane // 629 / / Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 410 tisro'sya parSadastatrAbhyantarA samitAbhidhA / tasyAM devasahasrANi dvAdazeti jinA jaguH // 630 // devIzatAni saptAsyAM, madhyA caNDAbhidhA sabhA / caturdaza sahasrANi devAnAmiha parSadi / / 631 / / SaT zatAni ca devInAM, bAhyA jAtAbhidhA sabhA / syuH SoDaza sahasrANi, parSadIha sudhAbhujAm / / 632 / / zatAni paJca devInAM, yathAkramamathocyate / AyuH pramANametAsAM, tisRNAmapi parSadAm // 633 // antaHparSadi devAnAM paJcapalyopamAtmikA / sthitistathAtra devInAM, palyopamatrayaM bhavet // 634 // palyopamAni catvAri, madhyaparSadi nAkinAm / sthitirdevInAM tu palyopamadvayaM bhavediha / / 635 / / bAhyaparSadi devAnAM, palyopamatrayaM sthitiH / ekaM palyopamaM cAtra, devInAM kathitA sthitiH // 636 // asyaivaM sAmAnikAnAM, trAyastriMzakanAkinAm / lokapAlAnAM tathAgramahiSINAmapi dhruvam // 637 // bhavanti parSadastisraH samitAdyA yathAkramam / acyutAntendrasAmAnikAdInAmevameva tAH // 638 // iti sthAnAGgasUtre // sahasrANyasya caturazItiH sAmAnikAH surAH / te cendratvaM vinA zeSaiH, kAntyAyurvaibhavAdibhiH / / 639 / / samAnAH suranAthena, sAmAnikAstataH zrutAH / amAtyapitRgurvAdivatsaMmAnyA biDaujasaH // 640 // svAmitvena pratipannA, ete'pi suranAyakam / bhavanti vatsalAH sarvakAryeSu bAndhavA iva // 641 // trAyastrizAstrayastriMzaddevA: syurmantrisannibhAH / sadA rAjyabhAracintAkarttAraH zakrasaMmatAH // 642 // purohitA iva hitAH, zAntikapauSTikAdikam / kurvanto'vasare zakraM prINayanti mahAdhiyaH // 643 // dogundakAparAhnAnA, mahAsaukhyAJcitA amI / nidarzanatayocyante, zrute'tisukhazAlinAm // 644 // tathoktaM uttarAdhyayane mRgAputrIyAdhyayane - "naMdaNe so u pAsAe, kIlae saha itthie / devo doguMdago ceva, niccaM muiyamANaso [ adhya. 21 zlo. 3] // trAyastriMzA devA bhogaparAyaNA doguMdakA iti bhaNyante" ityuttarAdhyayanAvacUrNau / sAmpratInAstvamI jambUdvIpe'sminneva bhArate / pAlakasannivezasthAstrayastriMzanmaharddhikAH // 645 // abhUvan gRhapatayaH, sahAyAste parasparam / ugrAcArakriyAsArAH saMsArabhayabhIravaH // 646 // prapAlyAbdAni bhUyAMsi zrAvakAcAramuttamam / AlocitapratikAntAticArAzcaturAzayAH // 647 // mAsamekamanazanaM kRtvA mRtvA samAdhinA / trAyastriMzAH samabhavanmAnyA vRndArakezituH // 648 // na caivametebhya eva, trAyastriMzA iti prathA / nAmadheyaM nityametadavyucchittinayAzrayAt // 649 / / zatAni mantriNaH paJca, santyanye'pIndrasaMmatAH / yeSAmakSisahasreNa, sahasrAkSaH sa gIyate // 650 // tathoktaM kalpasUtravRttau-- "sahassakkhe 'tti mantripaJcazatyA locanAni indrasaMbandhInyeveti sahasrAkSaH" tathA sahasrANi caturazItirAtmarakSakAH / amI cAtmAnamindrasya, rakSantItyAtmarakSakAH // 651 / / Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 411 ete tvapAyAbhAve'pi, prItyutpattyai surezituH / tathAsthitezca nicitakavacA: paritaH sthitAH // 652 // dhanurAdipraharaNagrahaNavyagrapANayaH / tUNIrakhaDgaphalakakuntAdibhiralaGkRtAH // 653 // ekAgracetasaH svAmivadananyastadRSTayaH / zreNIbhUtAH zakrasevAM, kurvate kiGkarA iva // 654 // tathA saptAsya sainyAni, tatra tAdRk prayojanAt / nRtyajjAtyottuGgacaGgaturaGgAkAradhAriNAm // 655 // zUrANAM yuddhasannaddhazastrAvaraNazAlinAm / nirjarANAM nikurambaM, hayasainyamiti smRtam // 656 // evaM gajAnAM kaTakaM, rathAnAmapi bhAsvatAm / vividhAyudhaparNAnAmazvarUpamarudhujAm // 657 // tathA vRSabhadevAnAM, sainyamucchaGgiNAM yudhe / udbhaTAnAM padAtInAM, sainyamugrabhujoSmaNAm // 658 // etAni paJca sainyAni, gatadainyAni vajriNam / sevante yuddhasajjAni, niyogecchUni sannidhau // 659 // zuddhAGganRtyavaidagdhyazAlinAM guNamAlinAm / naTAnAM devadevInAM, SaSThaM sainyaM bhajatyamum // 660 // svaramAdhuryavaryANAM, sainyamAtodyabhAriNAm / gandharvadevadevInAM, saptamaM sevate harim // 661 // etatsainyadrayaM cAticaturaM gItatANDave / avizramaM prayuJjAnamupabhogAya vajriNaH // 662 // saptAnAmapyathaiteSAM, sainyAnAM sapta nAyakAH / sadA sannihitA: zakraM, vinayAt paryupAsate // 663 // te caivaM nAmato vAyurairAvaNazca mATharaH / syAddAmarhirinaigameSI zvetazca tumbaruH // 664 // saptApi senApatayaH syuretaireva nAmabhiH / tRtIyasya paJcamasya, saptamasya surezituH // 665 // aGgIkRtya dvAdazendrAnAnatAraNayorapi / etannAmAna evAmI, sthAnAGge kathitA jinaiH // 666 // pAdAtyezastatra harinaigameSIti vizrutaH / zakradUto'ticaturo, niyuktaH sarvakarmasu // 667 // yo'sau kAryavizeSeNa, devarAjAnuzAsanAt / kRtvA makSu tvacazchedaM, romarandhairnakhAGkaraiH // 668 // saMhartumISTe strIgarbha na ca tAsAM manAgapi / pIDA bhavenna garbhasyApyasukhaM kiMcidudbhavet // 669 // tatra garbhAzayAdgarbhAzaye yonau ca yonitaH / yonergarbhAzaye garbhAzayAyonAviti kramAt // 670 // AkarSaNAmocanAbhyAM, caturbhayatra saMbhavet / tRtIyenaiva bhaGgena, garbhaM harati nAparaiH // 671 // idaM cArthataH paJcamAGge // pattisainyapaterasya, kacchAH sapta prakIrtitAH / kacchAzabdena ca svAjJAvazavartisunajaH // 672 // IzAnAyacyutAntAnAmevaM sarvabiDaujasAm / pattisainyapateH kacchAH sapta sapta bhavanti hi // 673 // devAstavAdyakacchAyAM, svendrasAmAnikaiH smaaH| dvitIyAdyAH SaDanyAzca, dvijA dvijA yathottaram // 674 // yathA saudharmendraharinaigameSitacamUpateH / syAdAyakacchA caturazItidevasahasrikA // 675 // tathA yAnavimAnAdhikArI pAlakanirjara: / sadA zakraniyogecchurAste viracitAJjaliH // 676 // yadendro jinajanmAdhutsaveSu gantumicchati / tadA vAdayate ghaNTAM, sughoSAM naigameSiNA // 677 // Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 412 vAdItAyAmamuSyAM ca, ghaNTAH sarvavimAnagA: / zabdAyante samaM yantraprayogapreritA iva // 678 // tata: pAlakadevena, racite pAlakAbhidhe / samAsIno mahAyAnavimAne saparicchadaH // 679 // auttarAheNa niryANamArgeNAvataratyadhaH / etya nandIzvaradvIpa, AgneyakoNasaMsthite // 680 // zaile ratikarAbhikhye, vimAnaM saMkSipettataH / kRtakArya: svargameti, vihitASTAhikotsavaH // 681 // tathoktaM- "tatra dakSiNo niryANamArga uktaH, iha tu uttaro vAcyaH, tathA tatra nandIzvaraddhIpe uttarapUrvI ratikaraparvata IzAnendrasyAvatArAyoktaH, iha tu dakSiNapUrvo'sau vAcya" iti bhagavatIsUtravRttau zataka 16 ddhitIyoddezake, tatreti IzAnendrAdhikAre, iheti saudharmendrAdhikAre // svargeSu viSameSveSA, sthitiH syAddazame'pi ca / ghaNTApattIzanAmAdiH, sameSvIzAnanAkavat // 682 // tathA devA mahAmeghAH, santyasya vazavartinaH / yeSAM svAmitayA zakro, maghavAniti gIyate // 683 // tathocuH- 'maghavaMti maghA-mahAmeghA vaze santyasya maghavAn, kalpasUtravRttI, tathA hi meghA dvividhA, eke varSartRbhAvinaH / svAbhAvikAstadapare, syudaivatAnubhAvajAH // 684 // tatra zakro yadA vRSTi, kartumicchennijecchayA / AjJApayati gIrvANAMstadA'bhyantarapArSadAn // 685 // te madhyapArSadAMste'pi, bAhyAMste bAhyabAhyakAn / te'pyAbhiyogikAMste'pi, bruvate vRSTikAyikAn // 686 // tataste kurvate vRSTi, hRSTAH zakrAnuziSTitaH / evamanye'pi kurvanti, surAzcaturvidhA api // 687 // janmadIkSAjJAnamuktimaheSu zrImadarhatAm / bhaktyurekAdatizayodbhAvanAya pramodataH // 688 // ___ tathoktam- 'jAhe NaM bhaMte ! sakke deviMde devarAe vuTThikAyaM kAukAme bhavai se kahamidANiM pakarer3a ?' ityAdi bhagavatIsUtre 14-2 / chittvA bhittvA kuTTayitvA, cUrNayitvA'thavA svayam / kamaNDalvAM ziraH puMsaH, kasyApyeSa yadi kSipet // 689 // tathApi kiJcidapyasya, bAdhA na syAttathAvidhA / bhagavatyAM zakrazaktiruktA caturdaze zate // 690 // sadA sannihitastasyairAvaNo vAhanaM suraH / vyakto nAnAzaktiyukto, bhaktyudyukta: surezituH // 691 // dazArNanRpabodhAya, yiyAsoriva vajriNaH / AjJAM prApyAnekarUpasamRddhiM kartumIzvaraH // 692 // yadA yadA sa cendrasya, kvacijjigamiSA bhavet / tadA tadA hastirUpaM, kRtvezamupatiSThate // 693 // dadhAtyasau kare vajramamoghazaktizAli yat / nirIkSyaiva vipakSANAM, kSaNAtkSubhyati mAnasam // 694 // prayuktaM dviSato hantumindreNa kupitena yat / jvAlAsphuliGgAnabhito, vikiradISaNAkRtiH // 695 // kurvad dRSTipratIghAtamutphullakiMzukopamam / nihantyevAnugamyainaM, gataM dUre'pi sAdhvasAt // 696 // yathA'nenaiva zakreNa, tanmuktaM camaropari / tato naMSTvA gatasyAsya, zrImadIrapadAntare // 697 // pRSThe patadgRhItaM ca, jinAvajJAbhiyA'munA / caturbhiraGagulairvIrapAdAddhyavahitaM syAt // 698 // Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 413 nanvadhyanyeva vajreNa, kathameSa na tADita: ? / vajravaccamarendro'pi, nAgrAhi vajriNA katham ? // 699 // narAdibhistvadhaH kSiptaM, vastvAdAtuM na zakyate / suraiH kiM zakyate yena, vajramagrAhi vajriNA ? // 700 // atrocyateadhonipatane zIghragatayo'suranAkinaH / Urdhvamutpatane mandagatayazca svabhAvataH // 701 / / vaimAnikAH punaradha:patane mandagAminaH / Urdhvamutpatane zIghragatayazca svabhAvataH // 702 / / vajramapyUrdhvagamane, zIghraM mandamadhogame / asurendrAddhajriNastu, mandagAmi dvidhApyadaH // 703 // yAvatkSetraM zakra ekasamayenordhvamutpatet / vajaM dvAbhyAM tAvadeva, camara: samayaistribhiH // 704 // adha: punaryAvadekasamayenAsurezvaraH / tAvad dvAbhyAM harirvajaM, tribhirnipatati kSaNaiH // 705 // nigrahItuM tato mArga, nAzakyatAsuraprabhuH / vajreNAdho nipatatA, svatastriguNazIghragaH // 706 // nAgrAhI zakreNApyeSa, svato dviguNavegavAn / vrajaM svato mandagati, dhRtaM pRSThAnudhAvinA // 707 // surAH sukhnena gRhNIrannadhaH kSiptaM hi pudgalam / yadasau satvaraH pUrvaM, pazcAnmandagatirbhavet // 708 // pUrvaM pazcAdapi suro, maharddhikastu satvaraH / narAdayastu tadanu, nAdha: patitumIzate // 709 // evaM ca-anyeSAmapi devAnAM, yadA vimAnavAsinAm / yuddhaM syAdasuraiH sArddha, bhavapratyayavairataH // 710 // tadA vaimAnikA devAH, kASThaparNatRNAdikam / zarkarAkaNamapyekamAmRzanti kareNa yat // 711 // acintyapuNyAttatteSAM, prApya praharaNAtmatAm / subhUmacakriNaH sthAlamiva praharati dviSaH // 712 // tadeteSAM praharaNeSvasatsvapi na hi kSatiH / asurANAM tu naitAdRk, zakti: puNyApakarSataH // 713 // nityAnyete tato'strANi, vaikriyANi ca vibhrati / sasmayA: subhaTaMmanyAstathAvidhanarAdivat // 714 // tathAhuH-'devAsurANaM bhaMte ! saMgAme kiM NaM tesiM devANaM paharaNattAe pariNamati ?, go0 ! jaM NaM devA taNaM vA kaTuM ve" tyAdi bhagavatIsUtre 18-7 / vikurvaNAzaktirapi, varttate'sya garIyasI / jambUddhIpaddhayaM pUrNaM, yadasau svavikurvitaiH // 715 // vaimAnikaidevadevIvRndaiH sAMkIrNyato'bhitaH / ISTe pUrayituM tiryagasaMkhyAn dIpavAridhIn // 716 // tathAhuH- "sakke NaM deviMde devarAyA jAva kevatiyaM ca NaM pabhU viuvittae ?, evaM jaheva camarassa, navaraM do kevalakalpe jaMbuddIve dIve, avasesaM taM ceva" bhagavatIsUtre / ayaM bhAva:jambUdIpAvadhikSetraM, yAvacchakravimAnata: / tAvad dviguNitaM bhartumISTe rUpairvikurvitaiH // 717 // tathA ca devendrastave [zloka - 52] camarendramAzritya-jAva ya jaMbuddIvo jAva ya camarassa camaracaMcAo / asurehiM asurakannAhiM atthi visao bhareuM je // na paJcamAGgavRttau tu, sUtrametatsphuTIkRtam / tiryakSetrasyAtra pRthaguktatvAdbhAvyate tviti // tadatra tattvaM bahuzrutA vidanti / Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAnikAnAmetasya, trAyastriMzakanAkinAm / kartuM vaikriyarUpANi, zaktirevaM prarUpitA // 718 // lokapAlAgrapatnInAmapi vaikriyagocarA / tulyaiva zaktistiryak tu, saMkhyeyA dIpavArddhayaH // 719 // zakterviSaya evAyaM, na tvevaM ko'pi karhicit / cakre vikurvaNAM no vA, karoti na kariSyati // 720 // zakrasyAgramahiSyastu, bhavantyaSTau guNottamAH / rUpalAvaNyazAlinyaH, proktAstA nAmatastvimAH // 721 // padmA zivA zacyathAtaramalAkhyA tathA'psarAH / tato navamikA rohiNyabhidhA syAdihASTamI // 722 // sAmpratInAmAsAM pUrvabhavastvevaMDhe zrAvastInivAsinyau, hastinAgapurAlaye / Dhe Dhe kAmpilyapurage, ve sAketapurAlaye // 723 // etA: padmAkhyapitRkA, vijayAbhidhamAtRkAH / bRhatkumAryo'STApyAttapravrajyA: pArzvasannidhau // 724 // puSpacUlAryikAziSyAH, pakSaM saMlikhya suvratAH / mRtvotpannA vimAneSu, padmAvataMsakAdiSu // 725 // jAtAH zakramahiSyo'STau, saptapalyopamAyuSaH / siMhAsaneSu krIDanti, padmAkhyAdiSu sotsavam // 726 // ekaikasyAstathaitasyAH, parivAre surAGganAH / svatulyarUpAlaGkArAH, sahasrANyeva SoDaza // 727 // SoDazaitAH sahasrANi, vikurvanti navA api / evaM ca saparIvArAH, panyo bhavanti vajriNaH // 728 // aSTAviMzatyA sahasrairadhikaM lakSameva tAH / bhuGkte tAvanti rUpANi, kRtvendro'pyekahelayA // 729 // tathAhuH- 'sakkassa NaM bhaMte ! deviMdassa pucchA. ajjo ! aTTha aggamahisIo pa0' ityAdi bhagavatIsUtre 10-5 / yadA zakraH sahaitAbhiH, kAmakrIDAM cikIrSati / cArucakrAkAramekaM, tadA sthAnaM vikurvayet // 730 // paJcavarNatRNamaNiramaNIyamahItalam / vyAsAyAmaparikSepairjambUddhIpopamaM ca tat // 731 // madhyadeze'sya racayatyekaM prAsAdazekharam / yojanAnAM paJca zatAnyuccaM tadarddhavistRtam // 732 // tasya prAsAdasya nAnAmaNiratnamayI mahI / UrzvabhAgo'pyasya padmalatAdibhaktizobhitaH // 733 // tasya prAsAdasya madhye, racayenmaNipIThikAm / yojanAnyaSTa vistIrNAyatAM catvAri medurAm // 734 // tasyA maNIpIThikAyA, upayukAM manoharAm / vikurvayeddivyazayyAM, komalAstaraNAstRtAm // 735 // ratnazreNinirmitorupratipAdakRtonnatim / gAthAmivodyatsuvarNacatuSpAdAM sukhAvahAm // 736 // tata: saparivArAbhiH, prANapriyAbhiraSTabhiH / gandharvanATyanIkAbhyAM, cAnuyAta: surezvaraH // 737 // tatropetyAnekarUpo, gADhamAliGgaya tAH priyAH / divyAn paJcavidhAn kAmabhogAn bhuGkte yathAsukham // 738 // tathAca sUtra-jAhe NaM bhaMte ! sakke deviMde devarAyA dibAI bhogabhogAI bhuMjiukAme bhavai se kahamidANiM pakarei ? go0 ! tAhe ceva NaM se sakke de0 egaM mahaM nemipaDirUvagaM viuvvatI'tyAdi' bhagavatIsUtre 14-6 // Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 415 747 / / 748 // 749 // catvAro'sya lokapAlAzcaturdigadhikAriNaH / teSAmapi vimAnAdisvarUpaM kiJciducyate // 739 // vimAnaM tatra zakrasya yatsaudharmAvataMsakam / tasmAt prAcyAmasaMkhyeyayojanAnAmatikrame // 740 // tatra somamahArAjavimAnamatinirmalam / saMdhyAprabhAkhyaM devendravimAnAbhaM samantataH // 741 // tatropapAta zayyAyAmupapAtasabhAntare / utpadyate somarAjaH, zeSaM sarvaM tu pUrvavat // 742 // adhobhAge vimAnasya, somarAjasya rAjate / jambUdvIpasamA tiryagloke somAbhidhA purI // 743 // prAsAdaparipATyo'tra, catasraH zeSamuktavat / vaimAnikavimAnArddhamAnamatroccatAdikam // 744 // zeSANAM lokapAlAnAmapyevaM svasvasaMjJayA / tiryagloke rAjadhAnyaH, svavimAnatale matAH // 745 // sudharmAdyAH sabhAstvatra, na santIti jinA jaguH / naiSAM vimAnotpannAnAmihaitAbhiH prayojanam // 746 // rohiNI madanA citrA, somA cetyabhidhAnataH / catasro'gramahiSyo'sya, syuH sahasraparicchadAH // devIsahasraM pratyekaM, vikurvitumapi kSamAH / patnIsahasrAzcatvArastadevaM somabhUbhRtaH // tyaktvA sudharmAmanyatrArhatsathyAzAtanAbhayAt / sahaitAbhi: paJcavidhAn, kAmabhogAn bhunaktyasau // zeSANAM lokapAlAnAmapyetaireva nAmabhiH / catasro'gramahiSyaH syuriyatparicchadAnvitAH // 750 // sAmAnikAdayo ye'sya, ye caiSAmapi sevakAH / tathA vidyutkumArAgnikumArAkhyAH sayoSitaH // 751 // maratkumArAH sUryendugrahanakSatratArakAH / somAjJAvarttinaH sarve, ye cAnye'pi tathAvidhAH // 752 // grahANAM daNDamusalazRGgATakAdisaMsthitiH / garjitaM grahasaMcAre, gandharvanagarANi khe // 753 / / ulkApAtAbhravRkSA digdAhA rajAMsi dhUmrikA: / surendradhanurarke ndUparAgapariveSakAH // 754 // prAcInAdimahAvAtA, grAmAdidahanAdikAH / jambUdvIpadakSiNArddhe, ye cotpAtAstathAvidhAH // 755 / / janaprANadhanAdInAM, kSayAste somabhUbhRtAm / tatsevinAM vA devAnAM, nAvijJAtA na cAzrutA: / / 756 // vikAlako'GgArakazca, lohitAkSaH zanaizvaraH / candrasUryazukrabudhabRhaspatividhuntudAH // 757 / / bhavantyapatyasthAnIyAH, somasyaite dazApi hi / vikAlakAdayaH sarve, grahA eva puroditAH // 758 // palyopamatRtIyAMzayuktapalyopamasthitiH / somarAjaH sukhaM bhuGkte, divyanATyAdilAlitaH // 759 // dakSiNasyAM ca saudharmAvataMsakavimAnataH / vimAnaM varaziSTAkhyamasti pUrvoktamAnayuk // 760 // yamastatra mahArAjo, rAjate rAjatejasA / dharmarAja iti khyAto, nigrahAnugrahakSamaH // 761 // sAmAnikAdayo ye'sya, teSAmapi ca sevakAH / ye pretavyantarA ye ca teSAmapyanujIvinaH // 762 // tathA'surakumArAzca, sarve narakapAlakA: / kAndarpikAdyAste sarve, yamAjJAvazavarttinaH // 763 // jambUdvIpadakSiNArddhe, DamarAH kalahAzca ye / atyantoddAmasaMgrAmA, mahApuruSamRtyavaH // 764 // dezadraGgagrAmakularogAH zIrSAdivedanAH / yakSabhUtopadravAzca jvarA ekAhikAdayaH / / 765 / / Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 416 kAsazvAsAjIrNapANDuzUlArza:pramukhA rujaH / dezagrAmavaMzamArigotraprANidhanakSayAH // 766 // ityAdayo mahotpAtA, ye'nAryAH kaSTakAriNaH / yamasya tatsevinAM vA, nAvijJAtA bhavanti te // 767 // ambAdayo ye pUrvoktAH, paramAdhArmikA: surAH / bhavantyapatyasthAnIyA: yamarAjasya te priyA: // 768 // ata eva mRta: prANI, yamadUtairyamAntikam / nIyate klRptamityAdi, lokaistattvAnapekSibhiH // 769 // ___ tathAhuH- "mahiSo vAhanaM tasya, dakSiNA dig raviH pitA / daNDaH praharaNaM tasya, dhUmorNAtasya vallabhA ||purii puna: saMyaminI, pratIhArastu vaidhyata: / dAsau caNDamahAcaNDau, citraguptastu lekhaka: // ityAdi / tRtIyabhAgAbhyadhikapalyopamasthitiryamaH / mahArAjaH sukhaM bhuGkte, divyastrIvargasaMgataH // 770 // pratIcyAmatha saudharmAvataMsakavimAnataH / svayaMjvalAbhidhaM sphUrjaddhimAnamuktamAnavat // 771 // varuNastatra taruNapratApAko virAjate / sAmAnikAdayo ye'sya, ye'pyeSAmanujIvinaH // 772 // stanitodadhinAgAkhyAH, kumArAstatstriyo'pi ca / anye'pi tAdRzAH sarve, varuNAjJAnusAriNaH // 773 // jambUddhIpadakSiNArDe, sanmandAlpAtivRSTayaH / taTAkAdijalabharA, jalodbhedA jalodrahAH // 774 // dezagrAmAdivAhAzca, jalodbhUtA janakSayAH / nAjJAtA varuNasyaite, sarva tatsevinAmapi // 775 // ayaM pAtha:patiriti, vikhyAtaH sthUladarzinAm / pazcimAzApati: pAzapANirjaladhimandiraH // 776 // karkoTakaH kardamako'Jjanazca zaGkhapAlakaH / puNDra: palAzamodazca, jayo dadhimukhastathA // 777 // ayaMpula: kAkarikaH, sarve'pyete sudhAbhujaH / varuNasyAdhIzvarasya, bhavantyapatyavatpriyAH // 778 // anuvelandharaM nAgAvAsa: karkoTakAcala: / aizAnyAM lavaNAbdhau tatsvAmI karkoTaka: suraH // 779 // vidyutprabhAdrirAgneyyAM, tasya kardamakaH patiH / aJjanastu lokapAlo, velaMbasya surezituH // 780 // dharaNendralokapAlasturyo'tra zaGgapAlakaH / puMDrAdyAstu surAH zeSA, na pratItA vizeSataH // 781 // dezonapalyaddhitayasthitireSa manoramAn / varuNAkhyo mahArAjo, bhuGkte bhogAnanekadhA // 782 // udIcyAmatha saudharmAvataMsakAdatikrame / asaMkhyeyayojanAnAM, vimAnaM valgunAmakam // 783 // devastatra vaizramaNo, vibhAti saparicchadaH / ya: saudharmasurendrasya, kozAdhyakSa iti zrutaH // 784 // asya sAmAnikAdyA ye, teSAM bhRtyAzca ye surAH / suparNadvIpadignAgakumArA vyantarA api // 785 // sarve'pyete sadevIkA, ye cAnye'pi tathAvidhAH / bhavanti te vaizramaNAnuzAsanavazIkRtAH // 786 // sIsakAyastraputAmrarairatnarajatAkarAH / vajrAkarA vasudhArAH, svarNaratnAdivRSTayaH // 787 // patrapuSpabIjaphalamAlyacUrNAdivRSTayaH / vastrAbharaNasadgandhabhAjanakSIravRSTayaH // 788 // tathA sukAladuSkAlau, vastvalpArghamahAryatAH / subhikSadurbhikSaguDaghRtadhAnyAdisaMgrahAH // 789 // Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 417 krayAzca vikrayAzcaiva, ciraMtanaratnasaMcayAH / prahINasvAmikAdIni, nidhAnAni ca bhUtale // 790 // netyAdyaviditaM jambUdvIpayAmyArddhagocaram / dhanadasya vibhoryaddhA, nAkinAM tanniSeviNAm // 791 / / pUrNamANizAlibhadrAH, sumanobhadra ityapi / cakrarakSaH puNyarakSaH, zarvANazca tataH param // 792 // sarvayazAH sarvakAmaH, samRddho'mogha ityapi / asaGgazcApatyasamA, ete vaizramaNezituH // 793 // asau kRtvottuGagehAM, svarNaprAkArazobhitAm / pradadAvAdidevAya, vinItAM sva:pategirA // 794 // kRSNAya dvArikAmevaM, kRtvA zakrAjJayA dadau / jinajanmAdiSu svarNa, ratnaudhaizcAbhivarSati // 795 // samRddhazca vadAnyazca, loke'nenopamIyate / siddhAnte'pi dAnazUratayA gaNadharaiH smRtaH // 796 // tathAhuH-"khamAsUrA arihaMtA, tavasUrA aNagArA / dANasUrA vesamaNA, juddhasUrA vAsudevAH" // eSa vaizramaNaH pUrNapalyopamadyasthitiH / sukhAnyanubhavatyugrapuNyaprAgbhArabhAsuraH // 797 // tathoktaM--"somajamANaM satibhAga, paliya varuNassa dunni desUNA / vesamaNe do paliA, esa ThiI logapAlANaM" // [bRhatsaMgrahaNI gA. 18] caturNAmapyamISAM ye'patyaprAyAH sudhAbhujaH / te palyajIvinaH sarve, vinA zazidivAkarau // 798 // evaM sAmAnikaistrAyastriMzapArSadamantribhiH / patnIbhilokapAlaizca, sainyaiH senAdhipaiH suraiH // 799 // anyairapi ghanairdevIdevaiH saudharmavAsibhiH / sevito dakSiNArddhasya, lokasya paramezvaraH // 800 // yathAsthAnaM parihitamaulimAlAdyalakRtiH / zaratkAla iva svacchAmbarokendracchakuNDalaH // 801 // pUrNasAgarayugmAyurAste svairaM sukhAmbudhau / magno bhagnazramaH svaHstrInATyanAdapramoditaH // 802 // AzcaryamIdRgaizvaryavyAsakto'pyantarAntarA / jambUdvIpamavadhinA nirIkSate mahAmanAH // 803 // saMghe caturvidhe tAdRgguNavantaM prazaMsati / surANAM parSadi camatkAracaJcalakuNDalaH // 804 // dazaiM dazaiM jinAMzcAyamutsRSTAsanapAdukaH / paJcAGgaspRSTabhUpIThaH, stauti zakrastavAdibhiH // 805 // chAdmasthye varddhamAnaM yaH, prauDhabhaktirvyajijJapat / dvAdazAbdI tava svAmin !, vaiyAvRttyaM karomyaham // 806 // pratyuktazca bhagavatA, nedamindra ! bhavet kvacit / yadarhannindrasAhAyyAt, ko'pi kaivalyamApnuyAt // 807 // yo dazANaizabodhAya, RddhiM vikRtya tAdRzIm / natvA'rhantaM nRpamapi, kSamayAmAsa saMyatam // 808 // brAhANIbhUya yaH kalkinRpaM hatvA tadaGgajam / dattaM rAjye'bhiSicyAhacchAsanaM bhAsayiSyati // 809 // jinopasarge ya: saGgamakAmarakRte svayam / niSiddhaya nATakAdyugraM, SaNmAsAn zokamanvabhUt // 810 // bhraSTapratizaM taM nirvAsayAmAsa triviSTapAt / kSaNaM mumoca yo'rhantaM, na cittAtparamArhataH // 811 // yaH pAlakavimAnAdhiruDho rAjagRhe pure / zrIvIraM samavasRtaM, vanditveti vyajijJapat // 812 // avagrahAH kati vibho !, bhagavAnAha paJca te / svAminA svIkriyate yasso'vagraha iti smRtaH // 813 // devendrAvagrahastatra, prathamaH syAtsa cendrayoH / saudharmazAnayorlokadakSiNArhottarArddhayoH // 814 // Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 418 dvitIyazcakriNaH kSetre'khile'pi bharatAdike / tRtIyo maNDalezasya, sa ca tanmaNDalAvadhiH // 815 // turIyastu gRhapateH, sa ca tadgRhalakSaNaH / paJcama: sArmikasya, paJcakrozAvadhi: sa ca // 816 // tathoktaM bhagavatIvRttau 16 zataka 2 uddezake-"sAhammiuggahe'tti samAnena dharmeNa carantIti sAdharmikA:- sAdhvapekSayA sAdhavaH eteSAmavagrahaH-tadAbhAvyaM paJcakrozaparimANaM kSetraM, Rtubaddhe mAsamekaM, varSAsu caturo mAsAn yAvaditi sAdharmikAvagrahaH / " AspadasvAminAmeSAM, paJcAnAmapyavagraham / yAcante sAdhavasteSAmapi puNyamanujJayA // 817 // zrutveti muditasvAntaH, zacIkAntaH prabhuM naman / Uce ye'sminmama kSetre, viharanti munIzvarAH // 818 // teSAmavagrahamahamanujAnAmi bhAvataH / ityuktvA'smin gate svarga, prabhuM papraccha gautamaH // 819 // satyavAdI satyamAha, zakro'yamathavA'nyathA / jinenApi tadA satyavAdItyeSa prazaMsitaH // 820 // evaM yo'nekadhA dharmamArAdhyeta: sthitikSaye / videheSUtpadya caikAvatAro muktimApsyati // 821 // asmiMzcyute ca sthAne'sya, punarutpatsyate'paraH / evamanye'pi zakrAdyA, yathAsthAnaM surAsurAH // 822 // IzAnadevalokasya, pratare'tha trayodaze / meroruttarataH paJca, syurvimAnAvataMsakAH // 823 // aGkAvataMsakaM prAcyAM, vimAnamasti zastabham / dakSiNasyAM sphaTikAvataMsakAkhyaM nirUpitam // 824 // aparasyAM tathA ratnAvataMsakamiti smRtam / uttarasyAM jAtarUpAvataMsakAbhidhaM bhavet // 825 // madhye caiSAmathezAnAvataMsakAbhidhaM mahat / vimAnaM mAnataH saudharmAvataMsakasannibham // 826 // tatropapAtazayyAyAmupapAtasabhAspRzi / IzAnendratayA prauDhapuNya utpadyate'sumAn // 827 // sAmpratInastvasau jambUddhIpe kSetre ca bhArate / tAmraliptyAM puri mauryaputro'bhUttAmalirdhanI // 828 // sa caikadA rAtrizeSe, jAgraccitte vyacintayat / nanviyaM yanmayA labdhA, samRddhiH sarvatomukhI // 829 // tatprAcyaprAjyapuNyAnAM, phalamatra na saMzayaH / prAgeva saMcitaM bhuje, hanta nUnamanarjayam // 830 // kSINe'smin kiM kariSye, tadbhavAntarasukhAvaham / kiJcitpuNyamarjayAmi, gArhasthye tu bhavenna tat // 831 // vicintyeti vicArajJaH, prAtaH prItyA kuTumbakam / AkArya jJAtimitrAdInupacaryAzanAdibhiH // 832 // kuTumbabhAramAropya, jyeSThaputre viraktahat / tAnApRcchaya dArumayaM, gRhItvaikaM patadgraham // 833 // prANAmayA pravavrAja, pravrajyayA'tha tatra sa: / yatra yaM prANinaM pazyedAkAkamAsurezvaram // 834 // tatra taM praNaman SaSThatapA AtApanAmapi / kurvANo bhAnvabhimukhaH, SaSThasya pAraNAdine // 835 // AtApanAbhuvaH pratyuttIrya puryAM kulAnyaTan / uccanIcamadhyamAni, bhikSArthamaparAhake // 836 // nAdatte sUpazAkAdi, kiMtu kevalamodanaiH / pUrNe patadgrahe bhikSAcaryAyA: sa nivarttate // 837 // ekaviMzatikRtvastaM, prakSAlyaudanamambubhiH / tAdRgnIrasamAhArya, SaSThaM karotyanantaram // 838 // Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 419 evaM varSasahasrANi, SaSThiM tapo'tiduSkaram / kurvan krazIyAnnirA~so, vyaktasnAyuziro'bhavat // 839 // tatazcintayati smaiSa, yAvadasti tanau mama / zaktistAvadanazanaM, kRtvA svArthaM samarthaye // 840 // dhyAyannevaM tAmraliptyAM, gArhasthyavratasaMgatAn / ApRcchaya lokAnekAnte, tyaktvA patadgrahAdikam // 841 // aizAnyAM maNDalaM puryA, AlikhyAnazanaM dadhau / pAdapopagamaM mRtyumanAkAMkSazca tiSThati // 842 // tadA ca balicaJcA''sIdrAjadhAnIndravarjitA / tatratyAzcAsurA devadevyo nirIkSya tAmalim // 843 // indrArthinaH samuditAstatraityeti vyajijJapan / klizyAmahe vayaM svAmini thA vidhavA iva // 844 // indrAdhInA sthiti: sarvA, sIdatyasmAkamityataH / kRtvA nidAnamadhipA, yUyameva bhavantu naH // 845 // ityAdi nigadantaste, sthitvA tAmalisaMmukham / nAnAnATyAdidivyarddhi, darzayanti muhUrmuhuH // 846 // devAGganA api prANapriya premadRzaikazaH / tyaktvA kaThinatAM kAnta ! nibhAlaya nibhAlaya // 847 // manAg mano'smAsu kuryAstapasvinnadhunA yadi / bhavema tava kiMkaryastapaHkrItyo bhavAvadhi // 848 // tAmalistu taddhacobhirmarudbhiriva bhUdharaH / nizcalastasthivAMstUSNI, tataste'guryathAspadam // 849 // IzAne'pi tadA devAzcyutanAthAstadarthinaH / indropapAtazayyAyAmasakRddadate dRzam // 850 // SaSThiM varSasahasrANi, kRtvA bAlatapo'dbhutam / mAsayugmamanazanaM, dhRtvA mRtvA samAdhinA // 851 // tatropapAtazayyAyAM, tasmin kAle sa tAmali: / IzAnendratayotpanno, yAvatparyAptibhAgabhUt // 852 // balicaJcAsurAstAvad, jJAtvaitatkupitA bhRzam / tAmaleryatra mRtakaM, tatrAgatyAtiroSata: // 853 // zumbena baddhvA vAmAMhiM, niSThIvanto mukhe'sakRt / tAmraliptyAM bhramayanto, mRtakaM tattrikAdiSu // 854 // evamudghoSayAmAsustAmalistApasAdhamaH / dhUrto mUrto dambha iva, pazyataivaM viDambyate // 855 // IzAnendratayotpanno'pyasau naH kiM kariSyati ? / purato'smAkamIzAna:, kimasau tApasabruvaH ? // 856 // asuraiH kriyamANAM svasvAmidehakadarthanAm / dRSTvezAnasurA ruSTAH, svAmine tadajijJapan // 857 // IzAnendro'pyupapAtazayyAvasthita eva tAm / balicaJcArAjadhAnI, dRzA'pazyatsaroSayA // 858 / / tasya divyaprabhAveNa, balicaJcAbhito'bhavat / kIrNAGgAreva taptAyaHzilAmayIva dussahA // 859 // asurAste'tha davathuvyathArtAH sthAtumakSamAH / mInA iva sthale dInAH, kRcchrAtkaNThagatAsavaH // 860 // itastataH pradhAvantaH, kAndizIkA: surezvaram / saMbhUya kSamayAmAsuraSTAGgaspRSTabhUtalA: // 861 // svAminnajJAnatosmAbhiraparAddho'si durdRzaiH / naivaM puna: kariSyAmaH, kSamasva smastavAnugAH // 862 // punaH punarvilapato, dRSTvaitAn karuNasvaram / tAM zaktiM saMjahArendro, dayAste'pyadhuH sukham // 863 // evaM tAmalinA bAlatapasendratvamarjitam / samyaktvaikAvatAratve, prApya tIrNA bhavArNavaH // 864 // Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 420 jainakriyApekSayedaM, yadyapyalpataraM phalam / samyagdRSTirhi tapasA, labheta muktimIdRzA // 865 // tathAhuH-"saddhiM vAsasahassA, tisattakhutto daeNa dhoeNa / aNucinnaM tAmaliNA, aNNANatavatti appaphalo" // [upadezamAlA gAthA-81] janapravAdo'pi - "tAmalitaNai taveNa, jiNamai sijjhai satta jaNa / annANaha doseNa, tAmila IsAiNaI gayo" // tathApyasya niSphalatvaM, vaktuMzakyaM na sarvathA / sajJAnAjAnatapaso:, phale kuto'nyathA'nyathA'ntaram ? // 866 // uktaM - "jaM annANI kammaM khavei, bahuyAhiM vAsakoDIhiM / taM nANI tihiM gutto, navei UsAsamitteNaM" // [saMbodhariktarI gA. 100] sati mithyAdRzAmevaM, sarvathA niSphalAM kriyAm / asatphalAM vA manvAnAstanvate bAlaceSTitam // 867 // tatadhezAnanAtho'yaM, prAgvajjinArcanAdikam / kRtvA sudharmAsadasi, siMhAsanamazizriyat // 868 // trAyastriMzAstvasya campAvAstavyAH suhRdaH priyA: / trayastriMzanmitho yAvajjIvamugrArhatakriyAH // 869 // ArAdhyAnekavarSANi, dharmamante prapadya ca / dvau mAsau prAyamIzAne, trAyastriMzakatAM dadhuH // 870 // sahasrANi bhavantyasyAzItiH sAmAnikAH surAH / dizAM catuSke pratyekaM, tAvanta AtmarakSakAH // 871 // daza devasahasrANi, syurabhyantaraparSadi / zatAni nava devInAmihoktAni jinezvaraiH // 872 // madhyamAyAM sahasrANi, syurdAdaza sudhAbhujAm / uditAni zatAnyaSTau, devInAmiha parSadi // 873 // caturdaza sahasrANi, surANAM bAhyasaMsadi / zatAni sapta devInAmathAyurucyate kramAt // 874 // saptapalyopamAnyAyurantaH parSadi nAkinAm / palyopamAni 'paJcAzaddevInAM kathitA sthitiH // 875 // madhyAyAM devadevInAM, SaT catvAri kramAt sthitiH / paJca trINi ca bAhyAyAM, palyopamAnyanukramAt // 876 // kRSNA ca kRSNarAjI ca, rAmA ca rAmarakSitA / vasuzca vasuguptA ca, vasumitrA vasundharA // 877 // sAMpratInAnAmAsAM prAgbhavastvevaMpUrvaM kAsInivAsinyau, Dhe Dhe rAjagRhAlaye / ddhe zrAvastinivAsinyau, de kauzAmbyAM kRtasthitI // 878 // rAmAkhyapitRkA vRddhakanyA dharmAkhyamAtRkAH / zrIpArzvapuSpacUlAntevAsinyo'STApi suvratAH // 879 // ante ca pakSaM saMlikhya, kRSNAvataMsakAdiSu / samutpannA vimAneSu, navapalyopamAyuSaH // 880 // SaTpaJcAzata ityevamindrANAM sarvasaMkhyayA / indrANyo Dhe zate saptatyadhike santi tAH samAH // 881 // puSpacUlAryikAziSyAH, zrIpArpitasaMyamAH / kRtArddhamAsAnazanA, divyAM zriyamazizriyan // 882 // ityarthato jJAta0 dvitIyazrutaH / aSTApyagramahiSyo'sya, saudharmendrAGganA iva / vasunetrasahasrADhyaM, lakSaM syuH saparicchadAH // 883 // saudharmendravadeSo'pi, sthAnaM cakrAkRti sphurat / vikuLa bhogAnetAbhiH, saha bhuGkte yathAsukham // 884 // 1 paJcAtradevInAM Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 421 sainyAni pUrvavatsapta, saptAsya sainyanAyakAH / mahAvAyu: 1 puSpadanto 2, mahAmAThara 3, eva ca // 885 // mahAdAmarddhinAmA 4 ca, tathA laghuparAkramaH 5 / mahAzveto 6 nAradazca 7, nAmataste yathAkramam // 886 // turyasyendrasya SaSThasyASTamasya dazamasya ca / dvAdazasyApi senAnyaH, syuretaireva nAmabhiH // 887 // pAdAtyAdhipatiryo'sya, nAmnA laghuparAkramaH / sa pUrvoktaharinaigameSijaitraparAkramaH // 888 // anena nandighoSAyA, ghaNTAyAstADane kRte / yugapanmukharAyante, ghaNTA: sarvavimAnagAH // 889 / / asya yAnavimAnaM ca, prajJaptaM puSpakAbhidham / puSpakAkhya: surazcAsya, niyuktastaddhikurvaNe // 890 // tathoktaM sthAnAGge'STame sthAnake- "etesu NaM aTThasu kappesu aTTha iMdA pa0, taM0 sakke jAva sahassAre, etesi NaM aTThaNhamiMdANaM aTTha pariyANiyA vimANA pa0, taM0-pAlae 1 puSphae 2 somaNase 3 sirivacche 4 NaMdiyAvatte 5 kAmakame 6 pItImaNe 7 vimale 8" iti / dAkSiNAtyena niryANamArgeNAvataratyadhaH / ayaM nandIzvaradvIpaizAnyAM ratikarAcale // 891 // prAguktavajrAbhyadhikazaktivaibhavazobhanam / zUlamasya kare sAkSAcchUlaM pratIpacetasAm // 892 // airAvaNAdhikasphAtivRSo'sya vAhanaM suraH / sa ca prabhau jigamiSau, vRSIbhUyopatiSThate // 893 // tamaskAyAbhidhA devAH, santyasya vshvrtinH| dvividhaM hi tamaH svAbhAvikaM divyAnubhAvajam // 894 // tatrezAnasvargapatizcikIrSustamasAM bharam / parSadAdikramAtprAgvad, jJApayatyAbhiyogikAn // 895 // tamaskAyikadevAMste'pyAdizantyAbhiyogikAH / tamaskAyaM tatazcAviSkurvantyete'dhipAjJayA // 896 // caturvidhAH pare'pyevaM, vikurvanti surAstamaH / krIDAratidviSanmohagopyaguptyAdihetubhiH // 897 // vikurvaNAzaktirapi, syAdasya vajrapANivat / sarvatra sAtirekatvaM, kiMtu bhAvyaM vivekibhiH // 898 // catvAro'sya lokapAlAstatrezAnAvataMsakAt / asaMkhyeyasahasrANAM, yojanAnAmatikrame // 899 // prAcyAM vimAnaM sumano'bhidhAnaM somadikpateH / vimAnaM sarvatobhadraM, yAmyAM yamaharitpateH // 900 // aparasyAM ca varuNavimAnaM valgunAmakam / vimAnaM vaizramaNasyottarasyAM syAtsuvalgukam // 901 // saudharmezAnavaccaivaM, svargeSu nikhileSvapi / svendrAvataMsakAllokapAlAvAsAzcaturdizam // 902 // ___ uktaM ca- "kappassa aMtapayare, niyakappavaDiMsayA vimANAo / iMdanivAsA tesiM, cauddisiM ___ logapAlANaM" // [bRhatsaMgrahaNI gA. 17] agretanAnAmapyojayujAmevaM biDaujasAm / tRtIyaturyayorvAcyo, vyatyayo lokapAlayoH // 903 // yathA tRtIyendrasyaite, kramAtsaudharmarAjavat / caturthendrasya cezAnasurendrasyeva te kramAt // 904 // vimAnAnAM caturNAmapyeSAmadho vivartini / tiryagloke rAjadhAnyazcatasraH prAgvadAhitAH // 905 // saudharmezAnendralokapAlAnAM yAstu varNitA: / nagaryaH kuNDaladdhIpe, dvAtriMzattAstvitaH parAH // 906 // Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 422 sthitizca somayamayoH, palyopamadvayaM bhavet / palyopamasya caikena, tRtIyAMzena varjitam // 907 // pUrNa vaizramaNasyAtha, sthitiH palyopamadvayam / tRtIyAMzAdhikaM palyadvayaM ca varuNasya sA // 908 // pRthvIrAjI ca rayaNI, vidyuccetyabhidhAnataH / caturNAmapyamISAM syuzcatasraH prANavallabhAH // 909 // eSAmapatyasthAnIyadevavaktavyatAdikam / sarvamapyanusaMdheyaM, sudhiyA pUrvavarNitam // 990 // kiMtvamISAmauttarAhA, vazyAH syurasurAdayaH / udIcyAmeva nikhilo'dhikAraH pUrvavarNitaH // 911 // tathAhu: - causu vimANesu cattAri uddesA aparisesA, navaraM ThitIe NANattaM Adidugi tibhAgUNA paliyA dhaNayassa hoti do ceva / do satibhAgA varuNe paliyamahAvaccadevANaM / / bhaga0" tathA - sthiteralpatve'pyamISAmAjJaizvaryaM bhavenmahat / loke'lpavibhavatve'pi nRpAdhikAriNAmiva / / 912 // ukta dazAdhipatayaH, saudharmezAnayoryataH / sUtre tatra surendrau dvau, lokapAlAstathA'STa ca // 913 // tathAhu:- "sohammIsANesu NaM bhaMte ! kappesu kai devA AhevaccaM jAva viharaMti ?, go0 ! dasa devA jAva viharaMti" ityAdi [ bhagavatIsUtre za. 3. u. 2] evamIzAnadevendraH, sAmAnikAdibhirvRtaH / vimAnAvAsalakSANAmihASTAviMzateH prabhuH // 994 // uttarArddhalokanetA, kAntyA vidyotayan dizaH / asaMkhyadevIdevAnAmIzAnasvargavAsinAm / / 915 / / AdhipatyamanubhavatyudAttapuNyavaibhavaH / pratApanistulaH zUlapANirvRSabhavAhanaH / / 916 / / aho mAhAtmyamasyoccairyatsaudharmezvaro'pi hi / AdRtaH pArzvamabhyetuM, kSamate na tvanAdRtaH / / 917 / / evamAlApasaMlApau, karttuM saMmukhamIkSitum / anena saha saudharmAdhIzo'nIzo hyanAdRtaH // 998 // IzAnendrastu saudharmAdhipaterantikaM sukham / yAtIkSate jalpati ca nAsyAnujJAmapekSate / / 919 / / evamutpanneSu nAnAkAryeSu ca parasparam / saMbhUya goSThImapyetau kurvAte prazrayAzrayau // 920 // gacchetkadAcidIzAnanAtho'pi prathamAntikam / saudharmendro'pyanujJApya yAyAdetasya sannidhau // 121 // bho dakSiNArddhalokendra ! saudharmendra ! hitAvaham / kAryametaditi girA, vadedIzAnanAyaka : // 922 // uttarArddhalokanetarbho IzAnasurezvara ! / satyamityAdikRtyaughAnubhau vimRzato mithaH // 923 // tathAhu:-'prabhU NaM bhaMte ! sakke deviMde devarAyA IsANassa deviMdassa devaraNNo aMti pAubbhavittae ?, haMtA pabhU !' ityAdi bhagavatIsUtre za. 3, u. 1 / sAdhAraNavimAnAdihetorjAtvenayorddhayoH / utpadyate vivAdo'pi, mitho nirjararAjayoH // 924 // AdhmAtatAmravatkrodhAttAmrAnanavilocanau / kalpAntavahnitapanAvivAzakyanirIkSaNau / / 925 / / caNDarUpau tadA caitau, ko'nyo vaktumapIzvaraH ? / yo'tra yuktamayuktaM vA, nirNIya zamayetkalim // 926 // tataH kSaNAntarAdISacchAntau vicintya cetasA / sanatkumAraM devendraM smaratastAvubhAvapi // 927 // Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 423 so'pi tAbhyAM smaryamANo, vijJAyAvadhinA drutam / tatrAgatya nyAyyakAryamAjJApya zamayetkalim // 928 // tataH sanatkumArendrabodhitau tyaktavigrahau / tadAjJAM bibhrato maulau, tau mitha: prItamAnasau // 929 // ___ tathAhuH-'atthiNaM bhaMte ! sakkIsANANaM deviMdANaM devarAINaM vivAdA samuppajjaMti, ? haMtA atthItyAdi' bhagavatIsUtre za. 3, u. 1 / kadAcicca tathA kruddhau, yuddhasajjau parasparam / sAmAnikAdayo devA, ubhayorapi saMmatAH // 930 / / arhadaMSTrAkSAlanAmbusekAttau gatamatsarau / nirmAya nirmAyatayA, bodhayanti nayasthitim // 931 // pazyatAtitamAM rAgadveSayordurvilaGghatAm / yadetAbhyAM viDambyete, tAdRzAvapyadhIzvarau // 932 // evamIzAnadevendro'nubhavannapi vaibhavam / arhantamarhaddharmaM ca, cittAnna tyajati kSaNam // 933 // uttarArddhajinendrANAM, kalyANakeSu paJcasu / karotyagresarIbhUya, sahotsAhaM mahotsavAn // 934 // jinendrapAdAn bhajate, bharatairavatAdiSu / nandIzvare ca pratyabda, karotyaSTAhikotsavAn // 935 // asakRccAhatAM bhAvapUjAmapi karoti saH / aSTottaraM naTanaTIzataM vikRtya nartayan // 936 // devaparSatsamakSaM ca, camatkArAtirekataH / prazaMsati narasyApi, dharmadAAdikaM guNam // 937 // ArAdhyAnekadhA dharma, samyaktvAdyevamuttamam / samApyAyuH sAtirekaM sAgaropamayorddhayam // 938 // itazcyutvezAnarAjo, mahAvidehabhUmiSu / utpadya prAptacAritro, bhAvI muktivadhUdhavaH // 939 // ___itthaM mayA pRthusukhau prathamadvitIyau, svargAvanargalazubhAcaraNAdhigamyau / sAdhIzvarau zrutavatAM vacanAnusArAvyAvarNitau vibhavazAlisurAlipUrNau / // 940 / / vizvAzcaryadakIrtikIrtivijayazrIvAcakendrAntiSa-dvAjazrItanayo'taniSTa vinayaH zrItejapAlAtmajaH / kAvyaM yatkila tatra nizcitajagattattvapradIpopame, / SaDviMzo madhuraH samAptimagamatsargo nisargAjjvala: // 941 // iti zrIlokaprakAze SaDviMzaH sargaH samAptaH // // atha saptaviMzatitamaH sargaH // saudharmezAnanAmAnAvuktau svargoM sabhartRkau / svarUpamucyate kiJcittRtIyaturyayoratha // 1 // saudharmazAnanAkAbhyAM, dUramUrdhvaM vyavasthitau / yojanAnAmasaMkhyeyakoTAkoTivyatikrame // 2 // sanatkumAramAhendrau, svargau nisargasundarau / saudharmazAnavadimAvapyekavalayasthitau // 3 // Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 424 1 12 // saMsthAnamarddhacandrAbhaM, pratyekamanayorbhavet / ubhau punaH samuditau, pUrNacandrAkRtI matau // 4 // tatrApi saudharmasyordhvaM samapakSaM samAnadik / sanatkumAra IzAnasyordhvaM mAhendra eva ca // 5 // pratarA dvAdaza prAgvad, dvayoH saMgatayoriha / pratiprataramekaikaM bhaveddhimAnamindrakam / / 6 / vaiDUryaM rucakaM caiva, rucikaM ca tataH param / aGkaM ca sphaTikaM caiva, tapanIyAkhyameva ca // 7 // megha mardhyaM ca hAridraM nalinaM lohitAkSakam / vajraM ceti pratareSu, dvAdazasvindrakAH kramAt // 8 // catasraH paGktayo dikSu, pratiprataramindrakAt / antareSu vinA prAcIM, prAgvatpuSpAvakIrNakAH // 9 // ekonapaJcAzadaSTasaptaSaTpaJcakAdhikA / catustriyekAdhikA ca catvAriMzattataH paraM / / 10 / / catvAriMzadathaikonacatvAriMzaddhimAnakAH / aSTAtriMzatpratipaGkti, pratareSu kramAdiha // 11 // prathamapratare saptadaza tryasrA vimAnakAH / pratipaGkti catuSkoNA, vRttAH SoDaza SoDaza // sarve paGktivimAnAzca SaNNavatyadhikaM zatam / dvitIyapratare traidhA, api SoDaza SoDaza // 13 // sarve ca te saMkalitA, dvinavatyadhikaM zatam / tArttIyIke pratipaGkti, vRttAH paJcadazoditAH // 14 // SoDaza tricatuSkoNAH, sarve'STAzItiyuk zatam / turye tryasA SoDazAnye, dvaidhAH paJcadazAkhilAH / / 15 / / zataM caturazItyADhyaM paJcame pratare punaH / traidhA api paJcadaza, sarve'zItyadhikaM zatam // 16 // paJcadaza paJcadaza, SaSThe tricaturasrakAH / vRttAzcaturdazaivaM ca SaTsaptatiyutaM zatam // 17 // saptame pratare tryasrAH proktAH paJcadazottamaiH / vRttAzca caturastrAzca caturdaza caturdaza // 18 // dvisaptatyA samadhikaM, zataM sarve'STame punaH / caturdazaiva tredhApi, sarve'STaSaSThiyuk zatam // 19 // navame tricatuSkoNAMzcaturdaza caturdaza / vRttAstrayodazaivaM ca catuHSaSTiyutaM zatam // 20 // tryasrAzcaturdazAnye ca dvaidhA api trayodaza / SaSTyAdhikaM zataM sarve, dazame pratare punaH // 21 // ekAdaze tridhApyete, trayodaza trayodaza / sarve punaH saMkalitAH, SaTpaJcAzadyutaM zatam // 22 // dvAdaze tricatuSkoNAstrayodaza trayodaza / vRttAzca dvAdazaivaM ca dvipaJcAzaM zataM same // 23 // evaM ca paGkti vRttAnAM, sAzItiriha SaTzatI / paGktitryasrANAM ca sapta, zatAni dvAdazopari // 24 // syAtpaGkticaturasrANAM saSaNNavatiSaTzati / dvAdazAnAmindrakANAM kSepe'tra sarvasaMkhyayA // 25 // pAGkteyAni vimAnAni syuH zatAnyekaviMzatiH / bhavantyanyAni puSpAvakIrNAni tAni saMkhyayA // 26 // sahasrAH saptanavatirlakSANyekonaviMzatiH / zatAni nava sarvAgrAddhimAnalakSaviMzatiH // 27 // tatra dvAdaza lakSANi, sanatkumAracakriNaH / lakSANyaSTa vimAnAnAM mAhendrAdhIzvarasya ca // 28 // sanatkumAramAhendrasurendrayoH pRthak pRthak / saudharmezAnavadvRttAdiSu svAmitvamuhyatAm // 29 // saMkhyA sanatkumAre'tha, vRttAnAM paGktivarttinAm / dvAviMzatyadhikA paJcazatI prAcyairnirUpitA // 30 // Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 425 trikoNAnAM sarvasaMkhyA, SaTpaJcAzaM zatatrayam / catuSkoNAnAM tathASTacatvAriMzaM zatatrayam // 31 // SaDviMzA dvAdazazatI, pAGkteyAnAM bhavediha / lakSANyekAdazaivASTanavatizca sahasrakAH // 32 // sacatuHsaptatiH saptazatI puSpAvakIrNakA: / evaM dvAdaza lakSANi, tRtIyasya surezituH // 33 // turya vRttavimAnAnAM, saptatyA'bhyadhikaM zatam / SaTpaJcAzatsamadhikaM, trikoNAnAM zatatrayam // 34 // catuSkoNAnAM tathASTacatvAriMzaM zatatrayam / zatAnyaSTa catuHsaptatyADhyAni sarvasaMkhyayA // 35 // sapta lakSANyatha navanavatizca sahasrakA: / SaDviMzaM ca zataM puSpAvakIrNA iha nizcitAH // 36 // eSAM yoge'STalakSANi, mAhendrasya surezituH / vimAnAnIzitavyAni, bhAvyAni bhavyadhIdhanaiH // 37 // amI vimAnA: sarve'pi, ghanavAtapratiSThitA: / zyAmaM vinA caturvarNA, maNiratnavinirmitAH // 38 // ghanavAto'tinicito, nizcalo vAtasaMcaya: / jagatsvAbhAvyatastatra, vimAnA: zazvadAsthitAH // 39 // SaDviMzatiH zatAnyeSu, pRthvIpiNDo nirUpitaH / zatAni SaD yojanAnAM, prAsAdAH syurihocchritAH // 40 // saudharmazAnaniSThAnAM, vimAnAnAmapekSayA / atyutkRSTavarNagandharasasparzA amI matAH // 41 // saudharmazAnavaccheSaM, svarUpaM bhAvyatAmiha / viSkambhAyAmaparidhimAnaM tu prAk pradarzitam // 42 // arthateSu vimAneSu, pUrvapuNyAnusArataH / utpadyante surAstatra, rItistu prAk prapaJcitA // 43 // padmakesaravadgaurAste'tha sarvAGgabhUSaNAH / varAhacihnamukuTAH, sanatku mAranAkinaH // 44 // siMhacihadhAricArukirITaramyamaulayaH / devA viziSTadyutayo, mAhendrasvargavAsinaH // 45 // jaghanyato'pi pAthodhiddhitayasthitaya: surAH / sanatkumAre'thotkarSAt, saptasAgarajIvinaH // 46 // mAhendre tu jaghanyena, sAdhikAbdhiddhayAyuSaH / utkarSataH punaH sAtirekasaptArNavAyuSaH // 47 // ekasya sAgarasyAMzAH, kalpyante dvAdazedRzAH / svargayoretayorbhAgA, jJeyAH sthitinirUpaNe // 48 // prathamapratare tatrotkRSTA jalanidhiddhayam / sthitiH paJcalavopetaM, dvitIyapratare punaH // 49 // dazabhAgAdhikaM vArddhidvayaM sthitigarIyasI / tribhirbhAgaH samadhikAstRtIye sAgarAstrayaH // 50 // caturthe pratare sASTabhAgaM vArAMnidhitrayam / paJcame saikabhAgaM ca, vArAMnidhicatuSTayam // 51 // SaDbhAgAbhyadhikaM SaSThe, tadeva saptame punaH / nyUnamekena bhAgena, sAgaropamapaJcakam // 52 // etadeva caturbhAgAbhyadhikaM pratare'STame / navame navabhAgADhyametatpayodhipaJcakam // 53 // sAdhikA dazame dvAbhyAM, bhAgAbhyAM SaT payodhayaH / ekAdaze'pyeta eva, sAdhikA: saptabhirlavaiH // 54 // pratare dvAdaze cAtra, devAnAM paramA sthitiH / arNavA: sapta sarvatra, jaghanyA tvambudhiddhayam // 55 // Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 426 sanatkumAre nirdiSTA, yeyaM jyeSThetarA sthitiH / mAhendre'pi saiva kiMtu, jJeyA sarvatra sAdhikA / / 56 / / atrApi sAtirekatvaM, sAmAnyoktamapi zrute / palyopamasyAsaMkhyeyabhAgeneti vibhAvyatAm // 57 // dehoccatvaM surANAM syAdiha sthityanusArataH / dvisAgarAyuSastatra, saptahastoccabhUghanAH // 58 // tripAthodhijIvinAM tu, karAH SaT tanutuGgatA / ekAdazavibhaktasya catvAro'MzAH karasya ca // 59 // trayo bhAgAH karAH SaT ca, caturjaladhijIvinAm / dvau bhAgau SaT karAstuGgo, dehaH paJcArNavAyuSAm / / 60 / / eko bhAgaH SaT karAzca, SaTsAgaropamAyuSAm / saptAbdhisthitayaH pUrNaSaTkarottuGgavigrahAH // 61 // te cocchvasanti mAsenArNavadvayAyuSastataH / syAtpakSavRddhirucchvAsAntare saptArNavAvadhi // 62 // dvAbhyAM tribhizcatuHpaJcaSaTsaptabhi: sahasrakaiH / sthiterapekSayA'bdAnAmAhArayanti pUrvavat // 63 // yathoktasAgarebhyazca, hInAdhikAyuSAM punaH / AhArocchvAsadehAdimAnaM hInAdhikaM bhavet // 64 // kAmabhogAbhilASe tu, saudharmasvargavAsinI: / palyopamAdhikadazapalyopamAntajIvinIH // 65 // prAcyapuNyAnusAreNa, labdhAdhikAdhikasthitIH / smaranti cetasA devIH, svArhAH kAmAnalaidhasA / / 66 / / tatastA api jAnanti, sadyo'GgasphuraNAdibhiH / svakAmukariraMsAM drAgatyantacaturAzayAH // 67 // tatazcAdbhutazRGgAranepathyasuSamAJcitAH / upAyAnti tadabhyarNaM, bhartturgRhamivAGganAH // 68 // tatastA vinivezyaite, kroDasiMhAsanAdiSu / bhujopapIDamAliGgaya, pIDayantaH stanau muhuH // 69 // cumbanto'dharabimbAdau, spRzanto jaghanAdiSu / evaM saMsparzamAtreNa, tRpyanti suratairiva // 70 // devyo'pi tA: sparzabhogaistathA divyaprabhAvataH / zarIrAntaH pariNataistRpyanti zukrapudgalaiH // 71 // evaM paJcAkSaviSayAsvAdAhlAdairnirantaram / jAnantyete gatamapi, kAlaM naikanimeSavat // 72 // jJAnenAvadhinA tvete, dvitIyAM zarkarAprabhAm / pazyantyadhastalaM yAvatpadmalezyAH svabhAvataH // 73 // garbhajau naratiryaJca, saMkhyeyasthitizAlinau / utpadyete ihaite'pi, cyutvA yAntyetayordvayoH // 74 // ekasAmayikI prAgvatsaMkhyotpattivinAzayoH / ekasAmayikaM jJeyaM, jaghanyaM prAntaraM tayoH // 75 // yuktA muhUrtairviMzatyA, dazabhizca dinAH kramAt / nava dvAdaza ca jyeSThAntaraM syAdanayordivoH // 76 // sanatkumAramAhendrasvargayoramRtAzinAm / uktaM svarUpamanayo:, svAminostadathocyate // 77 // pratare dvAdaze tatra, sanatkumAratAviSe / saudharmavadazokAdyAH, prAcyAdiSvavataMsakAH // 78 // madhye sanatkumArAvataMsakaH parvavadbhavet / tatropapAtazayyAyAmupapAtasabhAspRzi // 79 // utpadyate khalu sanatkumArendratayA kRtI / kRtapuNyaH karotyuktarItyA'rhadarcanAdikam // 80 // tataH siMhAsanAsInazcAruzRGgArabhAsuraH / sAmAnikairdvisaptatyA, sahasraiH parito vRtaH // 81 // paJcapalyopamADhyArddhapaJcamAmbhodhijIvibhiH I antaHparSadratairdevasahasrairaSTabhirvRtaH / / 82 / / Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 427 catuHpalyAdhikasArddhacatuHsAgarajIvibhiH / madhyaparSadgatairdevasahasrairdazabhirvRtaH // 3 // tripalyAbhyadhikAdhyarddhacaturarNavajIvibhiH / sahanaizca dvAdazabhirjuSTo bAhyasabhAsadAm // 84 // trAyastrizairmantribhizca, lokapAlaizca pUrvavat / Azrita: saptabhiH sainyaiH, sainyAdhipaizca saptabhiH // 85 // dvisaptatyA sahanaizca, pRthak pRthak caturdizam / sevitaH sajjakavacaiH, zastrograirAtmarakSakaiH // 86 // vimAnAvAsalakSANAM, dvAdazAnAmadhIzvaraH / tadAsinAM ca devAnAmasaMkhyAnAM mahaujasAm // 87 // sadaizvaryamanubhavatyudAttapuNyavaibhavaH / divyazakti saMprayuktapadunATaka dattadRk // 88 // asya yAnavimAnaM ca, bhavetsaumanasAbhidham / deva: saumanasAkhyazca, niyuktastaddhikurvaNe // 89 // nijavaikriyalabdhyA tu, devarUpairvikurvitaiH / jambUddhIpAMzcaturo'yaM, pUrNAn pUrayituM kSamaH // 90 // tiryak punarasaMkhyeyAn, bhartuM dIpAmbudhIn kSamaH / saudharmazAnAdhirAjApekSayA kila bhUyasaH // 91 // bhogecchustu sudharmAyAM, jinAsthyAzAtanAbhiyA / jambUdvIpasamaM sthAnaM, cakrAkRti vikurvayet // 92 // madhye ratnapIThikADhyaM, prAsAdaM racayatyayam / SaDyojanazatottuLaM, ratnacandrodayAJcitam // 93 // tatra siMhAsanaM ratnapIThikAyAM sRjatyasau / na zakrazAnavacchayyAM, saMbhogAbhAvatastathA // 94 // sAmAnikAdikAzeSaparivArasamanvitaH / lajjanIyaratAbhAvAttatropaityatha vAsavaH // 95 // saudharmasvargavAsinyastadyaugyAstridazAGganAH / tatrAyAnti sahaitAbhirbhuGkte vaiSayikaM sukham // 96 // mAhendrendrAdayo'pyevaM, devendrA acyutAvadhi / cakrAkRtisthAnakAdi, vikRtya bhuJjate sukham // 97 // tatra cakrAkRtisthAne, prAsAdAMstu sRjantyamI / svasvavimAnaprAsAdottuGgAn siMhAsanAJcitAn // 98 // evamaizvaryayukto'pi, virakta iva dhArmikaH / mahopakAriNaM prAjJa, iva dharmamavismaran // 99 // bahUnAM sAdhusAdhvInAM, jinadharmadRDhAtmanAm / zrAvakANAM zrAvikANAM, samyaktvAdivrataspRzAm // 100 // hitakAma: sukhakAmo, niHzreyasAbhilASukaH / guNagrAhI guNavatAM, guNavAn guNipUjakaH // 101 // sanatkumArAdhipatirbhavyaH sulabhabodhikaH / mahAvideheSUtpadya, bhave bhAvinI setsyati // 102 // mAhendradevaloke'pi, pratare dvAdaze sthitAH / paJcAvataMsakA aGkAdaya IzAnanAkavat // 103 // madhyasthite'tha mAhendrAvataMsakavimAnake / utpadyotpAdazayyAyAM, prAgvatkRtajinArcanaH // 104 // siMhAsanasamAsInaH, pInazrIrbhAgyabhAsuraH / sAmAnikAnAM saptatyA, sahanaiH parito vRtaH // 105 // saptaSaTpaJcapalyADhyAM, sArddhArNavacatuSTayIm / yathAkramaM vikramADhyairdadhadbhiH sthitimAyuSaH // 106 // SaDbhirAntarapArSadyairaSTAbhirmadhyapArSadaiH / dazabhiH bAhyapArSauH, sevyaH surasahasrakaiH // 107 // caturbhizcaH lokapAlaiH, saptabhiH sainyanAyakaiH / sainyaizca saptabhiH sevAcaturairanuzIlitaH // 108 // prAcyAdidikSu pratyekamuddaNDAyudhapANibhiH / juSTaH sahasraiH saptatyA, nirjarairAtmarakSakaiH // 109 // Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 428 jambUddhIpAn sAtirekAn, caturazca vikurvitaiH / rUpairbhartuM kSamastiryagasaMkhyadrIpavAridhIn // 110 // vimAnAvAsalakSANAmihASTAnAmadhIzvaraH / devAnAM bhUyasAmevaM, mAhendrasvargavAsinAm // 111 // IzAno'sau vijayate, divyanATakadattahat / mAhendrendraH sAtirekasaptasAgarajIvitaH // 112 // asya yAnavimAnaM ca, zrIvatsAkhyaM prakIrtitam / zrIvatsanAmA devazca, niyuktastaddhikurvaNe // 113 // sanatkumAramAhendrasvargAbhyAmUrdhvamullasan / asaMkhyakoTAkoTInAM, yojanAnAmatikrame // 114 // sanatkumAramAhendroparisthita: samAnadik / brahAlokAbhidhaH svago, bhAti pUrNendusaMsthitaH // 115 // SaDatra pratarAH prAgvatpratiprataramindrakam / aJjanaM varamAlaM ca, riSTaM ca devasaMjJakam // 116 // somaM ca maGgalaM caiva, kramAdebhyazcaturdizam / vimAnapaGktayaH prAgvattatra puSpAvakIrNakAH // 117 // saptaSaTpaJcayuktriMzat, catustriddhyadhikA ca sA / pratipaGkti vimAnAH syuH, pratareSu kramAdiha // 118 // prathamapratare tatra, pratipaGkti vimAnakA: / trayodaza trikoNAH syurdAdaza dvAdazApare // 119 // aSTacatvAriMzamevaM, pAGkteyAnAM zataM matam / vaidhA api dvitIye'smin, dvAdaza dvAdazoditAH // 120 // sarve zataM catuzcatvAriMzaM cAtha tRtIyake / vRttA ekAdaza dvaidhA, dvAdaza dvAdazApare // 121 // catvAriMzaM zataM save, pratare'tha turIyake / vRttA dvAdaza kiJcaikAdaza tricaturasrakAH // 122 // sarve zataM ca SaTtriMzaM, paJcame pratare puna: / ekAdazamitAstraidhA, dvAtriMzaM ca zataM same // 123 // SaSThe'tha pratare vRttAH, pratipaGkte dazApare / dvidhApyekAdaza pRthagaSTAviMzaM zataM same // 124 // catuHsaptatiyukte de, zate ca paGktivRttakAH / bhavantyevamindrakANAM, SaNNAM saMyojanAdiha // 125 // paGktitryanAzca caturazItiyuktaM zatadvayam / ddhe zate paGkticaturasrakA: SaTsaptatispRzI // 126 // catustriMzASTazatyevaM, pAGkteyA: sarvasaMkhyayA / nirdiSTAH paJcamasvarga, paJcamajJAnacArubhiH // 127 // lakSAstisraH sadasrANAM, navatizca navAdhikA / zatamekaM saSaTSaSTistra puSpAvakIrNakAH // 128 // vimAnAnAM ca lakSANi, catvAri sarvasaMkhyayA / nirdiSTA brahAloke'mI, ghanavAte pratiSThitAH // 129 // prAsAdAnAmuccataiSu, zatAni sapta nizcitam / pRthvIpiNDo yojanAnAM, zatAni paJcaviMzatiH // 130 // bhavanti varNatazcAmI, zuklapItAruNaprabhAH / jJeyaM zeSamazeSaM tu, svarUpamuktayA dizA // 131 // utpadyante'mISu devatayA sukRtazAlina: / kRtArhadarcanAH prAgvaddivyasaukhyAni bhuJjate // 132 // madhukapuSpavarNAGgAH, prabhAprAgbhArabhAsurAH / chAgacihADhyamukuTAH, padmalezyAJcitAzayAH // 133 // tathAha jIvAbhigamaH- 'baMbhalogalaMtagA devA allamahUyapuSphavannAbhA' yattu saMgrahaNyAM-ete padmakesaragaurA uktAH "tatpakvamadhukapuSpapadmakesarayorvarNa na vizeSa" iti tavRttAviti dhyeyaM / jaghanyato'pyamI saptasAgarasthitayaH surAH / utkarSata: puna: pUrNadazAmbhonidhijIvinaH // 134 // Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 429 138 // 139 // 140 // 141 // 142 // 143 // 144 // 145 // // 147 // prathamapratare tvatra, nAkinAM paramA sthitiH / sArddhA saptArNavAste ca, dvitIye'STau prakIrttitAH // 135 // tRtIye'STAbdhayaH sArddhAzcaturthe ca navaiva te / paJcame nava sArddhAzca SaSThe pUrNA dazAbdhayaH / / 136 / / sarvatrApi jaghanyA tu, saptaiva jalarAzayaH / tathA saptArNavAyuSkA, ye'tra te SaTkarocchritAH // 137 // aSTakUpArAyuSAM tu dehamAnaM bhavediha / karAH paJcaikAdazAMzaiH, SaDbhirabhyadhikA atha // navAbdhijIvinAM paJca, karAH paJcalavAdhikAH / dazArNavAyuSAM paJca, karAzcaturlavAdhikAH // syAdeteSAM nijanijasthitisAgarasaMmitaiH / bhuktirvarSANAM sahasaiH, pakSairucchvAsa IritaH // eSAM kAmAbhilASe tu, devyo'bhyAyAnti cintitAH / saudharmasvargavAstavyAstadyogyAH kAntibhAsurAH // tadrAjadhAnIsthAnIyaM, manobhavamahIpateH / divyamunmAdajanakaM, svarUpaM svargayoSitAm // vilokayantaste'kSAmakAmAbhirAmayA dRzA / pratIcchantaH kaTAkSAMzca, tAsAmAkUtakomalAn // evaM pazyanta evAmI, tRpyanti suratairiva / prAguktApekSayA svalpakAmodrekAH sudhAbhujaH // devyo'pi tAH pariNataistAdRgdivyAnubhAvataH / dUrAdapi nijAGgeSu, tRpyanti zukrapudgalaiH // sevArttena vinA ye syuH, paJcasaMhananAJcitAH / garbhajAste nRtiryaJca, utpadyante'tra tAviSe nRtirazcoreva garbhajayozcyutvodbhavantyamI / cyavamAnotpadyamAnasaMkhyA tvatrApi pUrvavat // atrotpatticyavanayorantaraM paramaM yadi / dvAviMzatirdinAnyarddhAdhikAnyeva bhavettadA // 148 // vasumatyAstRtIyAyAH, pazyantyadhastalAvadhi / ihatyA nirjarAH svacchatamenAvadhicakSuSA // 149 // atrApi pratare SaSTe, brahmalokAvataMsakaH / azokAdyavataMsAnAM madhye saudharmavadbhavet // 150 // tatra ca brahmalokendro, devarAjo virAjate / sAmAnikasuraiH SaSTyA, sahasaiH sevito'bhitaH / / 151 / / paJcapalyopamopetasArddhASTasAgarAyuSAm / catuH sahakhyA devAnAmantaH parSadi sevitaH // 152 // SaDbhirdevasahasraizca, madhyaparSadi sevitaH / catuH palyopamopetasArddhASTAmbhodhijIvibhiH / / 153 // bAhyaparSadi devAnAM, sahasairaSTabhirvRtaH / palyopamatrayopetasArddhASTavAddhijIvibhiH // 154 // trAyastriMzairlokapAlairmitramantripurohitaiH / prAgvadyAnavimAnAdyadhikArivAhanAdibhiH / / 155 / / ekaikasyAM dizi SaSTyA, sahasairAtmarakSakaiH / anIkaiH saptabhi: saptabhiH sevyo'nIkanAyakaiH / / 156 / / anyeSAmapyanekeSAM devAnAM brahAdAsinAm / vimAnAvAsalakSANAM cASTAnAmapyadhIzvaraH / / 157 / / jambUdvIpAnaSTa pUrNAn, rUpairnavyairvikurvitaiH / kSamaH pUrayituM tiryagasaMkhyadvIpavAridhIn // 158 / / kRtArhadarcanaH prAgvaddharmasthitivizAradaH / sAmrAjyaM zAsti saMpUrNadazasAgarajIvitaH // 159 / / asya yAnavimAnaM ca nandyAvarttamiti smRtam / nandyAvarttAbhidho devo, niyuktastadvikurvaNe // 160 // athAsya brahmalokasya, variSThe riSTanAmani / tRtIyapratare santi, lokAntikAH surottamAH / / 161 // 146 // Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 430 tathAhyatikramya tiryag, jambUddhIpAditaH param / dIpAmbudhInasaMkhyeyAn, dvIpo'ruNavaraH sthitaH // 162 // sthAnadviguNavistIrNatayA so'saMkhyavistRtaH / dviguNenAyamaruNavareNa veSTito'bdhinA // 163 // atha dvIpasyAsya bAhyavedikAntapradezataH / avagAhyAruNavaranAmadheyaM payonidhim // 164 // yojanAnAM sahasrAn dvAcatvAriMzatamatra ca / jaloparitalAdUrdhvamapkAyavikRtIrmahAn // 165 // tamaskAyo mahAghorAndhakArarUpa udgataH / parito'bdhimimaM rundhan, valayAkRtinA''tmanA // 166 // sthirAkendukarakliSTaiH, saMbhUya timirairiva / racitaH svanivAsAya, bhImadurgo mahAmbhasi // 167 // yojanAnAM saptadaza, zatAnyathaikaviMzatim / yAvadUrdhvaM samabhittyAkAra evAyamudgataH // 168 // tatazca vistaraMstiryakkramAdasaMkhyavistRtiH / nikSipya kukSau caturaH, saudharmAdIstriviSTapAn // 169 // tato'pyUSaM brahAloke, tRtIyaprastaTAvadhi / udgatya niSThitaH zrAnta, ivAvizramamutpatan // 170 // adhazcAyaM samabhittyAkAratvAdalayAkRtiH / zarAvabulaM tulayatyUcaM kurkuTapaJjaram // 171 // AderArabhyordhvamayaM, saMkhyeyayojanAvadhiM / saMkhyeyAni yojanAni, vistArata: prakIrtitaH // 172 // tataH paramasaMkhyeyayojanAnyeSa vistRtaH / parikSepeNa sarvatrApyeSo'saMkhyeyayojanaH // 173 // yadyapyadhastamaskAya:, saMkhyeyavistRtiH svayam / tathApyasya kukSigatAsaMkhyaddhIpapayonidheH // 174 // parikSepastvasaMkhyeyayojanAtmaiva saMbhavet / kSetrasyAsaMkhyamAnasya, parikSepo hyasaMkhyakaH // 175 // antarbAhyaparikSepavizeSastviha noditaH / ubhayorapi tulyarUpatayA'saMkhyeyamAtataH // 176 // ityamasya mahIyastAmAhuH siddhAntapAragAH / maharTikaH ko'pi devo, yo jambUddhIpamaJjasA // 177 // tisRNAM cappuTikAnAM, madhya evaikaviMzatim / vArAn pradakSiNIkRtyAgacchedgatyA yayA'tha saH // 178 // tayaiva gatyA kvAcitkaM, tamaskAyaM vyativrajet / mAsaiH SaDbhirapi kvAcitkaM tu naiva vyativrajet // 179 // tatra saMkhyeyavistAra, vyativrajenna cAparam / evaM mahIyasi tamaskAye'thAbdA: savidyutaH // 180 // prAdurbhavanti varSanti, garjanti vidyuto'pi ca / dyotante vilasaddevAsuranAgavinirmitAH // 181 // tathAhuH-"atthi NaM bhaMte ! tamukkAe urAlA balAhayA saMseyaMti saMmucchaMti vAsaM vAsaMti vA ? haMtA atthi ityAdi bhagavatIsUtre 6-5 / " yadyapyatra narakSetrAbahirnAGgIkRtaM zrute / ghanagarjitavRSTyAdi, tathApi syAtsurodbhavam // 182 // yathA narAH svabhAvena, laDituM mAnuSottaram / nezA vidyAlabdhidevAnubhAvAllaGghayantyapi // 183 // atroktA vidyuto yAzca, bhAsvarAste'pi pudgalAH / divyAnubhAvajA jJeyA, bAdarAgnerabhAvataH // 184 // tathAhuH-"iha na bAdarAstejaskAyikA mantavyAH, ihaiva teSAM niSetsyamAnatvAt, kiMtu devaprabhAvajanitA bhAsvarAH pudgalA" iti bhagavatIvRttau / Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 431 tathA nAtra tamaskAye, dezagrAmapurAdikam / nApyatra candracaNDAMzugrahanakSatratArakAH // 185 // ye'pyatrAsannacandrArkakiraNAste'pi tAmasaiH / malImasA asatprAyA, durjane sadguNA iva // 186 // ata evAtikRSNo'yamagAdhazca bhayaGkaraH / raudrAtirekAtpulakodbhedamAlokita: sRjet // 187 // AstAmanyaH suro'pyenaM, pazyannAdau prakampate / tataH svasthIbhUya zIghragatirenamativrajet // 188 // tama caiva tamaskAyo'ndhakAra: sa mahAdikaH / lokAndhakAra: syAllokataminaM devapUrvakAH // 189 // andhakArastamidaM cAraNyaM ca vyUha eva ca / parighazca 11 pratikSobho 12 'ruNodo vAridhistathA 13 // 190 // trayodazAsya nAmAni, kathitAni jinaiH zrute / tatra loke'dvitIyatvAllokAndhakAra ucyate // 191 // na hi prakAzo devAnAmapyatra prathate manAk / devAndhakAro'yaM devatamisraM ca taducyate // 192 // balavaddevabhayato, nazyatAM nAkinAmapi / araNyavaccharaNyo'yaM, devAraNyaM taducyate // 193 // durbhedatvAyUha iva, pratikSobho bhayAvahaH / gatiM rundhana parighavat, devavyUhAdirucyate // 194 // aruNodAmbhodhijalavikAratvAttathAbhidhaH / evamanvarthatA nAmnAmanyeSAmapi bhAvyatAm // 195 // yatra riSTaprastaTe'yaM, tamaskAyazca niSThitaH / tasyendrakavimAnasya, riSTAkhyasya caturdizam // 196 // jIvapudgalasatpRthvIpariNAmasvarUpike / Dhe dve ca kRSNarAjyau sto, jAtyAanaghanadyutI // 197 // tathAhi dizi pUrvasyAM, dve dakSiNottarAyate / pUrvapazcimavistIrNa, kRSNarAjyau prakIrtite // 198 // syAtAmapAcyAmapyevaM, te dve pUrvAparAyate / dakSiNottaravistIrNe, kRSNarAjyau yathodite // 199 // pratIcyAmapi pUrvAvatte dakSiNottarAyate / udIcyAM ca dakSiNAvatte dve pUrvAparAyate // 200 // prAcyA pratIcyAM yA bAhyA, SaTkoNA sA bhavetkila / dakSiNasyAmudIcyAM ca, bAhyA yA sA trikoNikA // 201 // abhyantarazcatuHkoNAH, sarvA apyevamAsu ca / ddhe SaTkoNe he trikoNe, catanazcaturasrikAH // 202 // paurastyAbhyantasa tatra, kRSNarAjI spRzatyasau / nijAntena kRSNarAjI, dAkSiNAtyAM bahiHsthitAm // 203 // dakSiNAbhyantarA caivaM, bAhyAM pazcimadiggatAm / evaM bAhyAmauttarAhAM, pazcimAbhyantarA spRzet // 204 // udIcyAbhyantarA bAhyAM, prAcIniSThAM spRzatyata: / aSTApi kRSNarAjya: syurakSapATakasaMsthitAH // 205 // syAdAsanavizeSo yaH, prekSAsthAne niSeduSAm / sa cAkSapATakastaddhadAsAM saMsthAnamIritam // 206 // etA viSkambhato'STApi, saMkhyeyayojanAtmikA: / parikSepAyAmatazcAsaMkhyeyayojanAtmikAH // 207 // tamaskAyamAnayogya:, suro yaH prAg nirUpitaH / sa eva ca tayA gatyA, mAsAddhaina vyativrajet // 208 // kAJcidatra kRSNarAjI, kAJcinnaiva vyativrajet / mahattvAmAsAmityevaM, varNayanti bahuzrutAH // 209 // tamaskAyavadatrApi, gRhagrAmAdyasaMbhavaH / nApyatra candrasUryAdyA, na teSAM kiraNA api // 210 // Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 432 atrAmbhodavRSTividyudgarjitAdi ca pUrvavat / paraM taddevajanitaM, na nAgAsurakartRkam // 211 // asuranAgakumArANAM tatra gamanAsaMbhavAditi bhagavatIvRttau // kRSNarAjI megharAjI, maghA mAghavatIti ca / syAdAtaparigho vAtapratikSobhastathaiva ca // 212 / / syAddevaparigho devapratikSobho'pi nAmata: / AsAM nAmAnyaSTa teSAmanvartho'tha vibhAvyate // 213 // kRSNapudgalarAjIti, kRSNarAjIyamucyate / kRSNAbdarekhAtulyatvAnmegharAjIti ca smRtA // 214 // maghAyA mAghavatyAca, savarNetyAkhyayA tathA / vAto'tra vAtyA tadvadyA, tamisrA bhISaNApi ca // 215 // tato'sau vAtaparighastatpratikSobha ityapi / syAddevaparigho devapratikSobhazca pUrvavat // 216 / / athAsAM kRSNarAjInAmantareSu kilASTasu / lokAntikavimAnAni, nirdiSTAnyaSTa pAragaiH // 217 // tatrAbhyantarayoH prAcyodIcyayorantare tayoH / vimAnamacci: prathama, cakAsti pracuraprabham // 218 // antare prAcyayoreva, bAhyAbhyantarayoratha / dvitIyamarciAlIti, vimAnaM parikIrtitam // 219 // tRtIyamabhyantarayorantare prAcyayAmyayoH / vairocanAbhidhaM proktaM, vimAnaM mAnavottamaiH // 220 / bAhyAbhyantarayorevAntare'tha dAkSiNAtyayoH / prabhaGkarAbhidhaM turya, vimAnamuditaM jinaiH // 221 // abhyantaradAkSiNAtyapratIcyayorathAntare / vimAnamuktaM candrAbhaM, paJcamaM parameSThibhiH // 222 // syAtpratIcInayorevaM, bAhyAbhyantarayostayoH / vimAnamantare SaSThaM, sUryAbhamiti nAmataH // 223 // pazcimodIcyayorabhyantarayorantare'tha ca / vimAnamuktaM zukrAbhaM, saptamaM jinasattamaiH // 224 // bAhyAbhyantarayorauttarAhayorantare'tha ca / vimAnaM supratiSThAbhamaSTamaM parikIrtitam // 225 // sarvAsAM kRSNarAjInAM, madhyabhAge tu tIrthapaiH / vimAnaM navamaM riSTAbhidhAnamiha varNitam // 226 // brahAlokAntabhAvitvAllokAMtikAnyamUnyatha / lokAntikAnAM devAnAM, saMbandhIni tatastathA // 227 // navApyete vimAnAH syurghanavAyupratiSThitAH / varNAdibhizca pUrvoktabrahAlokavimAnavat // 228 // saMsthAnaM naikadhA'mISAmapAkteyatayA khalu / ebhyo lokAnta: sahanaiojanAnAmasaMkhyakaiH // 229 // eteSvatha vimAneSu, nivasanti yathAkramam / sArasvatAstathA''dityA, vahayo varuNA api // 230 // gardatoyAzca tuSitA, avyAbAdhAstathA'pare / AgneyA atha riSTAzca, lokAntikasudhAbhujaH // 231 // atrAgneyA: saMjJAntarato maruto'pyabhidhIyante / svata evAvabuddhAnAmanuttaracidAtmanAm / vijJAya dIkSAvasaraM, ditsUnAM dAnamAbdikam // 232 // pravrajyAsamayAdarvAk, saMvatsareNa tatkSaNam / zrImatAmarhatAM pAdAntikametya tathAsthiteH // 233 // vimAnayAnAduttIrya, sotsAhA: saparicchadA: / sArasvataprabhRtayaH, sarva lokAntikA: surAH // 234 // Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 433 vijJA vijJapayantyevaM, jaya nanda jagadguro ! / trailokyabaMdho ! bhagavan !, dharmatIrthaM pravarttaya // 235 // yadetatsarvalokAnAM, sarvaloke bhaviSyati / muktirAjapathIbhUtaM, niHzreyasakaraM param // 236 // iha sArasvatAdityaddhaye samudite'pi hi / sapta devAH sapta devazatAni syAtparicchadaH // 237 // evaM vahivaruNayoH, parivArazcaturdaza / devAstathA'nyAni devasahasrANi caturdaza // 238 // gaItoyatuSitayorddhayoH saMgatayorapi / sapta devAH sapta devasahasrANi paricchadaH // 239 // avyAbAdhAgneyariSTadevAnAM ca surA nava / zatAni nava devAnAM, parivAraH prakIrtitaH // 240 // avyAbAdhAzcaiSu devAH, puruSasyAkSipakSmaNi / divyaM dvAtriMzatprakAraM, prAduSkurvanti tANDavam // 241 // tathApi puruSasyAsya, bAdhA kA'pi na jAyate / evaMrupA zaktireSAM, paJcamAGge prakIrtitA // 242 // bha0 14,8 / lokAntikavimAneSu, devAnAmaSTa vArddhayaH / sthitiruktA jinairete, puNyAtmAnaH zubhAzayAH // 243 // ekAvatArA: siddhyanti, bhave bhAvini nizcitam / aSTAvatArA apyete, nirUpitA matAntare // 244 // tanmatadvayaM caivaM - lokAnte - lokAgralakSaNe siddhisthAne bhavA laukAntikAH, bhAvini bhUtavadupacAranyAyena evaM vyapadezaH, anyathA te kRSNarAjImadhyavartinaH, lokAnte bhAvitvaM teSAmanantarabhave eva siddhigamanA" diti sthAnAGgavRttau 9 sthAnake / ___ "zrIbrahAloke pratare tRtIye, lokAntikAstatra vasanti devAH / ekAvatArAH paramAyuraSTau, bhavanti teSAmapi sAgarANi iti zreNikacaritre / " "aTeva sAgarAiM paramAuM hoi savvadevANaM / egAvayAriNo khalu devA logatiyA neyA iti pravacanasAroddhAre, tattvArthaTIkAyAmapi-lokAnte bhavA lokAntikAH atra prastutatvAdbahAloka eva parigRhyate, tadantanivAsino lokAntikAH, sarvabrahAlokadevAnAM lokAntikaprasaGga iti cenna, lokAntopazleSAt, jarAmaraNAdijvAlAkIrNo vA lokastadantavartitvAllokAntikAH karmakSayAbhyAsIbhAvAcceti, labdhistotre tu- savaThThacuA caukayaAhAraguvasamajiNagaNaharAI / niameNa tabbhavasivA sattaTThabhavehiM logaMtI" // athoSa brahAlokasya, samapakSaM samAnadik / yojanAnAmasaMkhyeyakoTAkoTivyatikrame // 245 // vibhAti lAntakaH svargaH, paJcapratarazobhitaH / pratiprataramekaikenendrakeNa virAjitaH // 246 // prathamapratare tatra, balabhadrAkhyamindrakam / cakraM gadA svastikaM ca, nandyAvarttamiti kramAt // 247 // pratipratarametebhyaH, paGktayo'pi caturdizam / prAgvadana vinA prAcI, proktAH puSpAvakIrNakAH // 248 // ekatriMzadatha triMzadekonatriMzadeva ca / tathA'STAviMzatiH saptaviMzatizca yathAkramam // 249 // paJcasveSu pratareSu, pratipaGkti vimAnakAH / ekaikasyAmatho paGktau, prathamapratare smRtAH // 250 // Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 434 tryanA ekAdazAnye ca, dvaidhA daza dazeti ca / caturviMzaM zataM sarve, paktisthAyi vimAnakAH // 251 // vRttAstryasAzcaturasrA, dvitIyapratare daza / pratipaGktyatra sarve ca, viMzaM zatamudIritAH // 252 // tRtIye tricatuHkoNA, daza vRttA naveti ca / sarve vimAnAH pAteyA, bhavanti SoDazaM zatam // 253 // vRttAzca caturasrAzca, turye nava nava smRtAH / daza trikoNAH sarve ca, pAteyA dvAdazaM zatam // 254 // paJcame ca nava nava, tricatu:koNavRttakAH / aSTottaraM zataM sarve, cAtra paGktivimAnakAH // 255 // evaM paJcendrakakSepe, sarve'tra paGktivRttakAH / vimAnAstrinavatyADhyaM, zataM lAntakatAviSe // 256 // paGktitryaprANAM zate Dhe, dvinavatyadhikaM zatam / syAtpaGkticaturasrANAmevaM ca sarvasaMkhyayA // 257 // paJcAzItyAbhyadhikAni, zatAni paJcapaGktigAH / sahasrANyekonapaJcAzaccatvAri zatAni ca // 258 // yuktAni paJcadazabhiriha puSpAvakIrNakAH / vimAnAnAM sahasrANi, paJcAzatsarvasaMkhyayA // 259 // vihAyasi nirAlambe, pratiSThito ghanodadhiH / ghanavAto'sminnihAmI, syurvimAnA: pratiSThitAH // 260 // varNoccatvAdimAnaM ca, syAdeSAM brahAlokavat / devAstvatra zuklavarNAH, zuklalezyA maharddhikAH // 261 // itaHprabhRti devAH syuH, sarve'pyanuttarAvadhi / zuklalezyA zuklavarNAH, kiMtUtkRSTA yathottaram // 262 // prathamapratare tatra, sthitijyeSThA sudhAbhujAm / paJcabhAgIkRtasyAbdhezcatvAro'zA dazAbdhayaH // 263 // dvitIyapratare bhAgAstraya ekAdazAbdhayaH / dvAbhyAM bhAgAbhyAM sametAstRtIye dvAdazAbdhayaH // 264 // caturthe tvekabhAgADhyastrayodaza payodhayaH / paJcame pratare pUrNAzcaturdazaiva vArddhayaH // 265 // jaghanyena tu sarvatra, dazaiva makarAkarAH / svasvasthityanusAreNa, dehamAnamatha bruve // 266 // ekAdazodbhavairbhAgaizcaturbhiradhikAH karAH / paJcadehamAnamatra, dazaratnAkarAyuSAm // 267 // tribhAgADhyA: karAH paJcaikAdazArNavajIvinAm / hastAH paJca lavau dvau ca, dvAdazAmbhodhijIvinAm // 268 // saikabhAgA: karAH paJca, trayodazArNavAyuSAm / caturdazAbdhisthitInAM, pUrNAH paJca karAstanuH // 269 // IzAnasvarvAsinIbhirdevIbhirviSayecchavaH / cintAmAtropasthitAbhI, ramante brahmAdevavat // 270 // cyavamAnotpadyamAnasaMkhyA gatyAgatI api / avadhijJAnaviSayaH, syAdatra brahAlokavat // 271 // atrotpatticyavanayorantaraM paramaM bhavet / dinAni paJcacatvAriMzat kSaNazca jaghanyataH // 272 // paJcame pratare cAtra, syAlAntakAvataMsakaH / aAvataMsakAdInAM, madhye IzAnanAkavat // 273 // lAntakastatra devendraH, puNyasAro virAjate / sAmAnikAmaraiH paJcAzatA sevyaH sahasrakaiH // 274 // dvAbhyAM devasahasrAbhyAM, sevyo'bhyantaraparSadi / madhyamAyAM caturbhistaiH, SaDbhizca bAhyaparSadi // 275 // saptaSaTpaJcabhiH palyopamaiH samadhikA sthitiH / dvAdazaivAmbunidhayastisRNAM parSadAM kramAt // 276 // Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 435 AtmarakSakadevAnAM, paJcAzatA sahasrakaiH / ekaikasyAM dizi sevyo, daNDAdyAyudhapANibhiH // 277 // prAgvadanyairapi mantritrAyastriMzakavAhanaiH / sainyaiH sainyAdhipairlokapAlaiH pAlitazAsanaH // 278 // jinArcanAdikaM dharmaM, kurvANaH paramArhataH / divyanATyadattacetAzcaturdazAbdhijIvitaH // 279 // sAtirekAnaSTa jambUdvIpAn pUrayituM kSamaH / rUpairvikurvitaistiryagasaMkhyadvIpatoyadhIn // 280 // sa vimAnasahasrANAM, paJcAzato'pyadhIzvaraH / sAmrAjyaM zAsti devAnAM, lAntakasvargavAsinAm || 281 // asya yAnavimAnaM ca bhavetkAmagamAbhidham / devaH kAmagamAbhikhyo, niyuktastadvikurvaNe // 282 // vaimAnikA: kilviSikAstridhA bhavanti tadyathA / trayodazAbdhitryambhodhitripalyopamajIvinaH // 283 // tatra ca - vasanti lAntakasyAdhastrayodazAbdhijIvinaH / adhaH sanatkumArasya, tryambhodhijIvinaH punaH // 284 // tripalyasthitayaste ca, saudharmezAnayoradhaH / sthAnamevaM kilviSikasurANAM trividhaM smRtam // 285 // nanvatrAdhaH zabdena kimabhidhIyate ? adhastanaprastaTaM, tasmAdapyadhodezo vA ? anyacca dvAtriMzallakSavimAnamadhye sAdhAraNadevInAmivaiteSAM katicidvimAnAni santi ? vimAnaikadeze vA vimAnAdvahirvA tiSThanti te ? iti 1 atrocyate-- atrAdhaH zabdastatsthAnavAcako jJeyo, yato'trAdhaH zabdaH prathamaprastaTArtho na ghaTate tRtIyaSaSThakalpasatkakilviSikAmarANAM tatprathamaprastaTayostrisAgaropamatrayodaza-sAgaropamasthityorasaMbhavAt, tathA tadvimAnAnAM saMkhyA zAstre nopalabhyate, tathA devalokagatadvAtriMzallakSavimAnasaMkhyAmadhye tadvimAnagaNanaM na saMbhAvyate iti, tattvaM sarvaviddhedyamiti vRddhAH // amI ca caNDAlaprAyA, nindyakarmAdhikAriNaH / aspRzyatvAdanyadevairdhikkRtAstarjanAdibhiH // 286 // devaloke vimAneSu, sudhAbhukparSadAdiSu / kautukAdisaMgateSu, devAnAM nikareSu ca // 287 // aSTAhnikAdyutsaveSu, jinajanmotsavAdiSu / aprApnuvantaH sthAnaM te, svaM zocanti viSAdinaH // 288 // AcAryopAdhyAyagacchasaMghapratIpavartinaH / ye'varNavAdinasteSAmayazaH kAriNo'pi ca // 289 // asadbhAvodbhAvanAbhirmithyAtvAbhinivezakaiH / vyudgrAhayantaH svAtmAnaM paraM tadubhayaM tathA // 290 // pratipAlyApi cAritraparyAyaM vatsarAn bahUn / te'nAlocyApratikramya, tatkarmAzarmakAraNam / / 291 // trayANAM kilviSikANAM madhye bhavanti kutracit / tAdRzavrataparyAyApekSayA sthitizAlinaH // 292 // ebhyazcyutvA devanaratiryagnArakajanmasu / caturaH paJca vA vArAn bhrAntvA siddhyanti kecana // 293 // kecitpunararhadAdinibiDAzAtanAkRtaH / kRtAnantabhavA bhImaM bhrAmyanti bhavasAgaram // 294 // tathAhuH -- "devakivvisiyA NaM bhaMte ! tAo devalogAo" ityAdi / Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 436 jAmeyo'pi ca jAmAtA, yathA vIrajagadguroH / jamAliH kilviSikeSUtpanno lAntakavAsiSu // 295 // sa hi kSatriyakuNDasthaH, kSatriyastANDavAdiSu / magnaH zrutvA mahAvIramAgataM vandituM gataH // 296 // zrutvopadezaM saMvigno'nujJApya pitarau vratam / jagrAha paJcabhiH puMsAM, zataiH saha mahAmahai: // 297 // adhItaikAdazAGgIkastayaivArhadanujJayA / sevyaH sAdhupaJcazatyA, cakArAnekadhA tapaH // 298 // papraccha caikadA'rhantaM, vijihIrSuH pRthag jinAt / tUSNI tasthau prabhurapi, jAnastadbhAvivaizasam // 299 // ananujJAta evaiSa, upekSya jagadIzvaram / viharan sahita: ziSyaiH, zrAvastI nagarI yayau // 300 // tatra tasyAnyadA prAntAdyazanena jvaro'bhavat / ziSyAn zizayiSuH saMstArakaklRptyai samAdizat // 301 // tamAstaranti te yAvattAvadeSo'tipIDitaH / Uce saMstArako hanta, kRto'tha kriyate'thavA ? // 302 // drAgeSa kriyate svAmin !, zrutveti ziSyabhASitam / mithyAviparyastamatiriti cetasyacintayat // 303 // pratyakSaM kriyamANo'yamakRto yanna bhujyate / kriyamANaM kRtamiti, tatkimAhAntimo jinaH ? // 304 // dhyAtveti sarvAnAhUya, ziSyAneSo'bravIditi / kRtameva kRtaM vastu, kriyamANaM na tattathA // 305 // kriyamANaM kRtaM kiJcinna cedAdyakSaNAdiSu / sarvamantyakSaNe tarhi, tatkartuM zakyate katham ? // 306 // dezataH kRtameveti, kriyamANaM kSaNe kSaNe / jIryamANaM jIrNamevaM, calaccalitameva ca // 307 // ityAdiyuktibhiH ziSyaibaudhito'pi kadAgrahI / kaizciddharmAdhibhistyaktaH, kaizcitsa eva cAdRtaH // 308 // yaistyaktaste mahAvIraM, campAyAM puri saMsthitam / abhyupetya gurUkRtyoyuktAH svArthamasAdhayan // 309 // kramAddhimukto rogeNa, dravyato na tu bhAvataH / jamAlirapi campAyAmupavIramupAgataH // 310 // kadAgrahagrahagrastaprazastadhiSaNAbalaH / ityAlalApa bhagavan !, bhavacchiSyA: pare yathA // 311 // chadmasthA na tathaivAhaM, kiMtu jAto'smi kevalI / itibruvANaM bhagavAnindrabhUtistamabravIt // 312 // jJAnaM kevalinaH zakyaM, nAvarItuM paTAdibhiH / yadi tvaM kevalI tarhi, praznayoma kuruttaram // 313 // jamAle ! nanvasau lokaH, zAzvato'zAzvato'thavA ? / jIvo'pyazAzvata: kiM vA, zAzvatastadvada drutam // 314 // jagadgurUpratyanIkatayA praznamapIdRzam / so'kSamaH pratyavasthAtuM, babhUva malinAnanaH // 315 // tata: sa vIranAthena, proktaH kiM muhyasIha bhoH ? / zAzvatAzAzvatau hyeto, dravyaparyAyabhedataH // 316 // chadmasthA: santi me ziSyA, IdRkapraznottare kSamAH / aneke na tu te tvaddhadasatsArvajyazaMsinaH // 317 // azraddadhattajjinoktaM, svairaM punarapi bhraman / vyudgrAhayaMzca svaparaM, kurvaMstapAMsyanekadhA // 318 // ante'rddhamAsikaM kRtvA'nazanaM tacca pAtakam / anAlocyApratikramya, mRtvA kilviSiko'bhavat // 319 // tatazcyutvA ca vibudhatiryagmanujajanmasu / utpadya paJcaza: paJcadaze janmani setsyati // 320 // Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 437 tathAhuH-"go0 ! cattAri paJca tirikkhajoNiyamaNussadevabhavaggahaNAI saMsAraM aNupariyaTTittA tato pacchA sijjhihiti jAva aMtaM kAhiti" bhagavatIsUtre za0 9 u0 33 // granthAntare ca yadyasyAnantA api bhavAH shrutaaH| tadA tadanusAreNa, tathA jJeyA vivekibhiH // 321 // jinaM vinA'nyaH kastattvaM, nizetuM kSamate'paraH / tataH pramANamubhayaM, zrIvIrAjJA'nusAriNAm // 322 // satyapyevaM paJcamAGgavaco vilupya ye jaDAH / ekAntena bhavAnasyAnantAnizcinvate'dhunA // 323 // kadAgrahatamazchannanayanAste mudhA svayam / bhavairanantairyujyante, parAnantabhavAgrahAt // 324 // evaM ca"anantAsaMkhyasaMkhyeyAnutsUtrabhASiNo'pihi / pariNAmavizeSeNa, bhavAn bhrAmyanti saMsRtau" // 325 // tathoktaM mahAnizIthadvitIyAdhyayane-"je NaM titthagarAdINaM mahatI AsAyaNaM kujjA se NaM ajjhavasAyaM paDucca jAvaNaM aNaMtasaMsAriyattaNaM labhejjA," yAvacchabdamaryAdayA cAtra saMkhyAtA asaMkhyAtA api bhavA labhyanta iti dhyeyaM / utsUtrabhASiNAM ye cAnantAneva kadAgrahAt / bhavAnUcurUpekSyaM tatteSAM vAtUlaceSTitam // 326 // ataH paraM kilbiSikajAtIyAnAmasaMbhavaH / yathA''bhiyogikAdInAmacyutasvargataH param // 327 // athoDaM lAntakasvargAtsamapakSaM samAnadik / yojanAnAmasaMkhyeyakoTAkoTivyatikrame // 328 // asti svargo mahAzukraH. saMpUrNacandrasaMsthitaH / catvAraH pratarAstatra, pratiprataramindrakam // 329 // AbhaGkaraM gRddhisaMjJaM, ketuzca garulAbhidham / catasraH paGktayastvebhyaH, prAgvatpuSpAvakIrNakAH // 330 // SaDviMzatiH paJcacatustyadhikA viMzatiH kramAt / pratareSu caturveSu, pratipakti vimAnakAH // 331 // tatrAdyapratare paGktau, paGktAvaSTaiva vRttakA: / nava ca tricatuHkoNAH, sarve caturyutaM zatam // 332 // dvitIyapratare vyasA, navASTASTApare dvidhA / sarve zataM tRtIye ca, pratare'STASTa te tridhA // 333 // sarve ca te SaNNavatizcaturthapratare puna: / aSTau tryasAcaturamA, vRttAH sapta vimAnakAH // 334 // sarve cAtra dvinavatiH, pAteyAH parikIrtitAH / caturindrakayoge'tra, sarve syuH paGktivRttakAH // 335 // aSTAviMzaM zataM paGktivyamAH SaTtriMzakaM zatam / dvAtriMzaM ca zataM pakticaturasrAH prakIrtitAH // 336 // evaM paGktivimAnAnAM, mahAzukre zatatrayam / SaNNavatyA samadhikaM, zeSAH puSpAvakIrNakAH // 337 // sahasrANyekonacatvAriMzadeva ca SaTzatI / caturyutaiva sarve ca, catvAriMzatsahasrakAH // 338 // AdhArato lAntakavad, dvidhA'mI varNataH punaH / zuklA: pItAzca pUrvabhyo, varNAyutkarSazAlinaH // 339 // pRthvIpiNDaH zatAnIha, caturviMzatirIritaH / yojanAnAM zatAnyaSTau, prAsAdAH syuH samucchritAH // 340 // prathamapratare cAtra, devAnAM paramA sthitiH / pAdonAni paJcadaza, syuH sAgaropamANyatha // 341 // Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 dvitIyapratare paJcadaza sArddhAni tAnyaH / tRtIya ca sapAdAni, SoDazaitAni nizcitam // 342 // caturthe ca saptadaza, vArddhayaH paramA sthitiH / sarveSvapi jaghanyA tu, caturdaza payodhayaH // 343 // karAH paJca dehamatra, caturdazAbdhijIvinAm / karAzcatvArastrayo'zAH, paJcadazArNavAyuSAm // 344 // SoDazAbyAyuSAM hastAzcatvAro'zaddhayAnvitAH / ekAMzADhyAste tu saptadazasAgarajIvinAm // 345 // ekAdazavibhaktaikakarasyAMzA amI iha / AhArocchvAsakAlastu, prAgvatsAgarasaMkhyayA // 346 // kAmabhogAbhilASe tu, teSAM saMketitA iva / saudharmasvargadevyo'trAyAnti svArhA vicintitAH // 347 // athAsAM divyasudRzAM, zrRGgArarasakomalam / gItaM sphItaM ca sAkUtaM, smitaM lalitakUrjitam // 348 // vividhAnyoktivakroktivyaGgyavalguvacobharam / hRdyagadyapadyanavyabhavyakAvyAdipaddhatim // 349 // kaGkaNAnAM raNatkAraM, hArakAJcIkaladhvanim / maNimaJjIrajhaMkAraM, kiDiNIniSkvaNolvaNam // 350 // kAmagrahArtizamanamantrAkSaramivAdbhutam / zabda zrRNvanta evAmI, tRpyanti suratAdiva // 351 // devyo'pi tA dUrato'pi, vaikriyaiH zukrapudgalaiH / tRpyantyaGge pariNataistAdRgdivyaprabhAvataH // 352 // arddhanArAcAvasAnacatuHsaMhananAJcitAH / garbhajA naratiryaJco, labhante'trAmRtAzitAm // 353 // asmAccyutvA nRtiracoreva yAnti sudhAbhujaH / cyavamAnotpadyamAnasaMkhyA tvatrApi pUrvavat // 354 // atrotpatticyavanayorvirahaH paramo bhavet / azItiM divasAnekaM, samayaM ca jaghanyataH // 355 // pazyanti devA atratyA, avadhijJAnacakSuSA / paGkaprabhAyAsturyAyAH, pRthyA adhastalAvadhi // 356 // atratyAnAM ca devAnAM, divyAM dehadyutiM nanu / soDhuM zaknoti saudharmAdhipo'pi na surezvaraH // 357 // zrUyate hi purA gaGgadattamatratyanirjaram / AgacchantaM parijJAya, nantuM vIrajinezvaram // 358 // pUrvAgato vajrapANistattejaH kSantumakSamaH / praznAnApRcchya saMkSepAt saMbhrAntaH praNaman yayau // 359 // etaccArthato bhagavatIsUtre SoDazazatakapaJcamoddezake // caturthe pratare'trApi, mahAzukrAvataMsakaH / saudharmavadazokAdyavataMsakacatuSkayuk // 360 // utpadyate cAtra mahAzukranAmA surezvaraH / prAgvatkRtvA'rhadAdyarcAmalakuryAnmahAsanam // 361 // ekadevasahasraNa, sevyo'bhyantaraparSadAm / paJcapalyAdhikApArddhaSoDazAmbhodhijIvinAm // 362 // sahasaddhitayenaiSa, sevito madhyaparSadAm / catuHpalyAdhikasArddhapaJcadazArNavAyuSAm // 363 // catuHsahastyA devAnAM, sevito bAhyaparSadAm / tripalyopamayuksArddhapaJcadazArNavAyuSAm // 364 // sAmAnikAnAM catvAriMzatA sevyaH sahasrakaiH / caturdizaM ca pratyekaM, tAvadbhiraGgarakSakaiH // 365 // traaystrishailokpaalairniikaaniiknaaykaiH / anyairapi mahAzukravAsibhiH sevita: suraiH // 366 // jambUddhIpAn pUrayituM, kSamaH SoDaza sarvataH / rUpairvikurvitaistiryagasaMkhyaddhIpatoyadhIn // 367 // Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 439 saddhimAnasahasrANAM, catvAriMzata IzvaraH / mahAzukraM zAsti saptadazapAthonidhisthitiH // 368 // asya yAnavimAnaM ca, bhavetprItimano'bhidham / devaH prItimanAH khyAto, niyuktastaddhikurvaNe // 369 // mahAzukrAdathAstyUcaM, sahasrAra: surAlayaH / yojanAnAmasaMkhyeyakoTAkoTIvyatikrame // 370 // catvAraH pratarAstatra, pratyekamindrakAJcitAH / brahma brahmahitaM brahmottaraM ca lAntakaM kramAt // 371 // catasraH paGktayazcebhyaH, prAgvatpuSpAvakIrNakAH / dvAviMzatistathA caikaviMzatirviMzatiH kramAt // 372 // ekonaviMzatizceti, pratareSu caturdhapi / ekaikapaGktau saMkhyaivaM, vimAnAnAM bhavediha // 373 // tatrAdyapratare tryamA, aSTAnye sapta sapta ca / pratipatyatha sarve'trASTAzItiH pativartinaH // 374 // dvitIyapratare sapta saptaite trividhA api / sarve caturazItizca, tRtIyapratare punaH // 375 // vRttA: SaT sapta saptAnye'zItizca sarvasaMkhyayA / turya tryasnAH sapta SaT SaT, pare SaTsaptatiH same // 376 // caturNAmindrakANAM ca, yoge'tra pativRttakAH / aSTottarazataM paGktitryanAzca SoDazaM zatam // 377 // aSTottaraM zataM paGkticaturasrAstato'tra ca / dvAtriMzadadhikaM paktivimAnAnAM zatatrayam // 378 // SaTzatAbhyadhikAH paJca, sahasrA: sASTaSaSTayaH / puSpAvakIrNakA atra, sarve te SaTsahasrakA: // 379 // AdhAravarNoccatvAdi, syAdeSAM zukranAkavat / utpadyanta eSu devatayA prAgvanmahAzayAH // 380 // sapAdA vArddhayaH saptadazA''ye pratare sthitiH / dvitIye tvabdhayaH saptadaza sArbhAH parA sthitiH // 381 // aSTAdaza ca pAdonAstRtIye paramA sthitiH / turye'STAdaza saMpUrNAH, sAgarAH syAtparA sthitiH // 382 // sarvatrApi jaghanyA tu, bhavetsaptadazAbdhayaH / atha sthityanusAreNa, dehamAnaM nirUpyate // 383 // catvAro'tra karA deha, utkRSTasthitizAlinAm / ta evaikAdazaikAMzayujo jaghanyajIvinAm // 284 // aSTAdazabhirabdAnAM, sahanaiH paramAyuSaH / jaghanyasthitayaH saptadazabhirbhojanArthinaH // 385 // ucchasantIha navabhirmAsaiH paramajIvinaH / hInAyuSo'STabhiH sAddhaiH, pare tadanusArataH // 386 // bhogo gatyAgatI saMkhyotpAdacyavanagocarA / avadhijJAnaviSayaH, sarvamatrApi zukravat // 387 // atrotpAdacyavanayorgarIyAn viraho bhavet / zataM dinAnAmalpIyAn, sa puna: samayo mataH // 388 // caturthapratare'trApi, sahasrArAvataMsakaH / aGkAvataMsakAdInAM, caturNAM madhyataH sthitiH // 389 // sahasrArastatra devarAjo rAjeva rAjate / prAgvatkRtajinAdyarcA, mahAsiMhAsane sthitaH // 390 // paJcabhirnirjarazataiH, sevyo'bhyantaraparSadi / saptapalyAdhikApA STAdazAmbhodhijIvibhiH // 391 // ekadevasahasreNa, sevito madhyaparSadi / saSaTpalyasArddhasaptadazatoyadhijIvinA // 392 / / dvisahastryA ca devAnAM, sevito bAhyaparSadAm / paJcapalyayutApA STAdazArNavajIvinAm // 393 // Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 440 sAmAnikAmaraiH sevyaH, sahanaistriMzatA sadA / sahastrizataikaikadizyAtmarakSakaiH suraiH // 394 // prAgvattrAyastriMzalokapAlasainyatadIzvaraiH / devairanyairapyupAsyaH, sahasrAranivAsibhiH // 395 // sAtirekAn SoDazeSa, jambUdIpAn vikurvitaiH / rUpairbhartuM kSamastiryagasaMkhyAn dIpavAridhIn // 396 // sa vimAnasahasrANAM, SaNNAmaizvaryamanvaham / bhuGkte bhAgyaujasAM bhUmiraSTAdazAbdhijIvitaH // 397 // asya yAnavimAnaM ca, viditaM vimalAbhidham / devazca vimalAbhikhyo, niyuktastaddhikurvaNe // 398 // UrdhvaM cAtha sahasrArAdasaMkhyayojanottarau / AnataprANatau svargI, dakSiNottarayoH sthitau // 399 // anayorekavalayasthayoArddhacandravat / catvAraH pratarAstatra, pratiprataramindrakam // 400 // mahAzukrasahasrAramAnataM prANataM kramAt / ebhyazca paGktayaH prAgvatpuSpAvakIrNakAstathA // 401 // aSTAdaza saptadaza, SaTpaJcAbhyadhikA daza / vimAnAnyekaikapaGktau, pratareSu caturviha // 402 // prathamapratare tatra, pratipaGkti vimAnakAH / vRttatryanacaturanAH, SaT SaT dAsaptatiH same // 403 // dvitIyapratare vRttAH, paJca SaT SaT pare dvidhA / sarve'STaSaSTiH pAGkteyAstRtIyapratare punaH // 404 // vyasA: SaT paJca paJcAnye, catuHSaSTiH same'pyamI / turye traidhAH paJca paJca, SaSTizca sarvasaMkhyayA // 405 // catubhirindrakairyuktAH, sarve'tra paGktivRttakAH / aSTAzItirddhinavatiH, paGktivyamA ihoditAH // 406 // aSTAzItiH paGkticaturamAH sarve ca paGktigAH / dve zate aSTaSaSTizca, zeSAH puSpAvakIrNakAH // 407 // zataM dvAtriMzadadhikaM, vimAnA: sarvasaMkhyayA / svargadvaye samudite, syuzcatvAri zatAni te // 408 // AbhAvyatvavibhAgastu, vimAnAnAmihAsti na / yato'nayoreka eva, dvayorapi surezvaraH // 409 // vihAyasi nirAlambA, nirAdhArAH sthitA amI / jagatsvabhAvataH zuklavarNAzca ruciraprabhA: // 410 // yojanAnAM nava zatAnyeSu prAsAdatur3atA / pRthvIpiNDaH zatAnyatra, trayoviMzatirIritaH // 411 // eSAM pUrvoditAnAM ca, vimAnAnAM ziro'gragaH / dhvajastattaddharNa eva, syAnmaruccaJcalAJcalaH // 412 // atha sarve zuklavarNA, evaite'nuttarAvadhi / kintUttarottarotkRSTavarNA nabhaHpratiSThitAH // 413 // utpannAH prAgvadeteSu, devAH sevAkRto'rhatAm / sukhAni bhuJjate prAjyapuNyaprAgbhArabhAriNaH // 414 // tatra dakSiNadigvatinyAnatasvargasaMgate / prathamapratare'mISAM, sthitirutkarSato bhavet // 415 // aSTAdaza sapAdA vai, dvitIyapratare'bdhayaH / sArddhA aSTAdaza pAdanyUnA ekonaviMzatiH // 416 // tRtIyapratare te syusturye caikonaviMzatiH / sarvatrApi jaghanyA tu, syuraSTAdaza vArddhayaH // 417 // prANatasvargasaMbandhinyathottaradizi sthite / prathamapratare jyeSThA, sthitirbhavati nAkinAm // 418 // ekonaviMzatistoyadhayasturyalavAdhikAH / ekonaviMzatiH sArddhA, dvitIyapratare'bdhayaH // 419 // tRtIyapratare'bdhInAM, pAdonA viMzatiH sthitiH / turye ca pratare jyeSThA, sthitirviMzatirabdhayaH // 420 // Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 441 sarvatrApi jaghanyA tu, sthitirekonaviMzatiH / payodhayo dehamAnamatha sthityanusArataH // 421 // karAzcatvAra evAGgamaSTAdazAbdhijIvinAm / te trayo'MzAstrayazcaikonaviMzatyabdhijIvinAm // 422 // viMzatyabdhisthitInAM tu, dehamAnaM karAstrayaH / dvibhAgADhyA madhyamIyAyuSAM tadanusArataH // 423 // aSTAdazabhirekonaviMzatyA'bdasahasrakaiH / viMzatyA ca yathAyogamamI AhArakAGkSiNaH // 424 // navabhiH sArddhanavabhirmAsaidazabhireva ca / ucchvasanti yathAyogaM, svasvasthityanusArataH // 425 // riraMsavastvamI devA:, saudharmasvargavAsinIH / vicintayanti cittenAnatasvarganivAsinaH // 426 // prANatasvargadevAstu, vicintayanti cetasA / riraMsayA svabhogArhA, IzAnasvargavAsinIH // 427 // devyo'pi tAH kRtasphArazrRGgArA madanoddhurAH / videzasthAH striya iva, kAntamabhyetumakSamAH // 428 // svasthAnasthA eva cetAMsyuccAvacAni bibhrati / devA api tathAvasthAstA: saMkalpya svacetasA / / 429 // uccAvacAni cetAMsi, kurvanto dUto'pi hi / suratAdiva tRpyanti, mandapuMvedavedanAH // 430 // devyo'pi tAstathA dUrAdapi divyAnubhAvataH / sarvAGgeSu pariNataistuSyanti zukrapudgalaiH // 431 // yata UrdhvaM sahasrArAnna devInAM gatAgate / tatrasthA eva tenaite, bhajante bhogavaibhavam // 432 // yazca tAsAM sAntarANAmasaMkhyairapi yojanaiH / zukrasaMcAro'nubhAvAt, sa hyacintyaH sudhAbhujAm // 433 // tathA ca mUlasaMgrahaNITIkAyAM haribhadrasUriH - "devyaH khalvaparigRhItAH sahasrAraM yAvadgacchanti, " tathA ca bhagavAnAryazyAmo'pi prajJApanAyAmAha -- " tattha NaM je te maNapariyAragA devA tesiM icchAmaNe samuppajjai, icchAmo NaM accharAhiM saddhiM maNapariyAraNaM karetae, tao NaM tehiM devehiM evaM maNasIkae samANe khippAmeva tAo accharAo tattha gayAo ceva samANIo aNuttarAI uccAvayAI maNAI pahAremANIo ciTThati, tao NaM te devA tAhiM accharAhiM saddhiM maNapariyAraNaM kareti, 'AreNa accuyAo gamaNAgamaNaM tu devadevINa' mityAdipUrvasaMgrahaNIgataprakSepagAthAyAstu saMvAdo na dRzyate," iti laghusaMgrahaNIvRttau // prajJaptAH sarvataH stokA, devA apravicArakAH / syuH saMkhyeyaguNAstebhyazcetaHsuratasevinaH // 434 // tebhyaH kramAcchabdarUpasparzasaMbhogasevinaH / yathottaramasaMkhyeyaguNA uktA jinezvaraiH // 435 // AdyaistribhiH saMhananairUpetA garbhajA narAH / utpadyanta eSvamIbhyazcyutvA'pyanantare bhave // 436 // garbhajeSu nareSvevotpadyante nApareSvatha / anuttarAntadevAnAmevaM jJeye gatAgatI / / 437 // ekena samayenAmI, cyavanta udbhavanti ca / saMkhyeyA eva nAsaMkhyA: saMkhyeyatvAnnRNAmiha // 438 // atrotpatticyavanayorvirahaH paramo bhavet / varSAdarvAgeva mAsA:, saMkhyeyAH prANate'pi te // 439 // abdAdarvAgeva kiMtvAnatavyapekSayAdhikAH / agre'pyevaM bhAvanIyaM, budhairvarSazatAdiSu // 440 // saMpUrNamabhaviSyaccedvarSavarSazatAdikam / tattadevAkathayiSyan, siddhAnte gaNadhAriNaH // / 441 // Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 442 saMkhyeyAneva mAsAdIn varSAderavivakSayA / kecinmanyante'vizeSAda deradhikAnapi // 442 // tathAhuH saMgrahaNIvRttau-"vizeSavyAkhyA caiSA hAribhadramUlaTIkAnusArataH, kecittu sAmAnyena vyAcakSate" paJcamI pRthivIM yAvatpazyantyavadhicakSuSA / AnatA: prANatAzcainAmevAnalpAcchaparyavAm // 443 // AraNAcyutadevA apyenAmevAtinirmalAm / bahuparyAyAM ca tatrApyAraNebhyaH pare'dhikAm // 444 // athAtra pratare turya, syAtprANatAvataMsakaH / saudharmavadazokAdyavataMsakacatuSkayuk // 445 // prANata: sva: patistatrotpanno'tyantaparAkramaH / kRtvA'rhatpratimAdyoM, siMhAsane niSIdati // 446 // zatairddhatRtIyaiH sa, sevyo'bhyantaraparSadAm / paJcapalyAdhikaikonaviMzatyambhodhijIvinAm // 447 // paJcabhizca devazatairjuSTo madhyamaparSadAm / catuHpalyAdhikaikonaviMzatyarNavajIvibhiH // 448 // ekadevasahasraNa, sevito bAhyaparSadi / sa tripalyopamaikonaviMzatyarNavajIvinA // 449 // sAmAnikAnAM viMzatyA, sahanaiH parito vRtaH / ekaikasyAM dizi vRtastAvadbhiraGgarakSakaiH // 450 // traaystriNshailokpaalaiH, sainyaiH sainyAdhikAribhiH / AnataprANatasvargavAsibhizcAparairapi // 451 // anekairdevanikaraiH, samArAdhitazAsanaH / drayostAviSayorISTe, sa viMzatyabdhijIvitaH // 452 // asya yAnavimAnaM ca, varanAmnA prakIrtitam / varAbhidhAno devazca, niyuktastaddhikurvaNe // 453 // dvAtriMzadeSa saMpUrNAn, jambUddhIpAn vikurvitaiH / rUpairbhartuM kSamastiryagasaMkhyAn dIpavAridhIn // 454 // athAnataprANatayorUz2a dUramatikrame / asaMkhyeyayojanAnAmubhau svargau pratiSThitau // 455 // AraNAcyutanAmAnau, sadhAmAnau maNImayaiH / vimAnaiogavid dhyAnairivAnandamahomayaiH // 456 // catvAraH pratarAH prAgvad, dvayoH sAdhAraNA iha / pratiprataramekaikaM, madhyabhAge tathendrakam // 457 // puSpasaMjJamalaGkAra, cAraNaM cAcyutaM kramAt / ebhyazcaturdizaM prAgvatpaGktayazca prakIrNakAH // 458 // catustriyekasaMyuktA, dazaiteSu kramAdiha / pratipaGkti vimAnAni, pratareSu caturkhapi // 459 // athAdyapratare paktau, paGktau vRttA vimAnakAH / catvAro'nye paJca paJca, SaTpaJcAzatsame'pyamI // 460 // dvitIyapratare tryasrAH, paJcAnye dvividhA api / catvAracatvAra eva, dvipaJcAzatsame'pyamI // 461 // catvArazcatvAra eva, tRtIye trividhA api / aSTacatvAriMzadevaM, pAGkteyA: sarvasaMkhyayA // 462 // caturthapratare vRttAstrayo'nye dvividhA api / catvAraH syuzcatuzcatvAriMzacca sarvasaMkhyayA // 463 // sarve'tra paGktivRttAca, catubhirindrakaiH saha / catuHSaSTistathA patitrikoNAzca dvisaptatiH // 464 // aSTaSaSTiH paGkticatuHkoNAH sarve zatadvayam / caturyutaM SaNNavaticeha puSpAvakIrNakAH // 465 // evaM zatAni trINyatra, vimAnA: sarvasaMkhyayA / eSvAnataprANatavaddharNAdhAroccatAdikam // 466 // Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 443 atra dakSiNadigbhAge, AraNasvargavarttiSu / nAkinAM sthitirutkarSAt pratareSu caturSvapi // 467 // sapAdaviMzatiH sArddhaviMzatizca yathAkramam / pAdonaikaviMzatizca, vArddhanAM caikaviMzatiH // 468 // athAcyutasvargasaMbandhiSUdagbhAgavarttiSu / pratareSu caturvveSUtkRSTA sudhAbhujAM sthitiH // 469 // sapAdaikaviMzatizca, sAddhaikaviMzatiH kramAt / pAdonadvAviMzatizca, dvAviMzatizca vArddhayaH // 470 // sarvatrApyAraNe vArAMnidhayo viMzatirlaghuH / acyute sAgarA ekaviMzatiH sA nirUpitA // 471 // dvAbhyAmekAdazAMzAbhyAM yuktA iha karAstrayaH / dehapramANaM devAnAM viMzatyabhbhodhijIvinAm // 472 // taeva saikAMzA ekaviMzatyudadhijIvinAm / trayaH karAzca saMpUrNA, dvAviMzatyarNavAyuSAm // 473 // viMzatyA caikaviMzatyA, dvAviMzatyA sahasrakaiH / svasvasthityanusAreNa, varSairAhArakAGkSiNaH // 474 // dazabhiH sArddhadazabhirekAdazabhireva ca / mAsairamI ucchvasanti, sthitisAgarasaMkhyayA // 475 / / cyutAvutpattau ca saMkhyA, bhogo gatyAgatI iha / avadhijJAnasImA ca, sarvaM prANatanAkavat // 476 // kiMtvAdyAbhyAmeva saMhananAbhyAM sattvazAlinaH / ArAdhitArhatAcArA, utpadyante'tra sadguNAH // 477 // cyutyutpattiviyogo'tra, saMkhyeyA vatsarA guruH / AraNe'bdazatAdarvAk, ta eva cAcyute'dhikAH // 478 // atrApi pratare turye'cyute'cyutAvataMsakaH 1 IzAnavadbhavedaMkAdyavataMsakamadhyagaH / / 479 / / tatrAcyutasvargapatirvarIvartti mahAmatiH / yo'sau dAzaratherAsItpreyasI pUrvajanmani // 480 // zuddhAzuddheti ko veda, sthitA rAvaNamandire / kimAdRtA'parIkSyeti, lokApavAdabhIruNA // 481 // rAmeNa sA suzIlApi, sagarbhA tatyaje vane / satAM lokApavAdo hi, maraNAdapi dussahaH // 482 // cintayantI satI sAtha, vipAkaM pUrvakarmaNAm / bhayodbhrAntA parizrAntA, babhrAmetastato vane // 483 // puNDarIkapurAdhIzaH, puNDarIkollasadyazAH / gajavAhanarAjasya, baMdhUdevyAzca nandanaH || 484 // mahArhato mahAsattvaH, paranArIsahodaraH / dhArmiko nRpatirvajrajaGghastatra samAgataH // 485 / / svIkRtya bhaginItvena, tAM ninAya svamandiram / tatra bhrAturgRha iva, vasati sma nirAkulA // 486 // kramAttannAradAt zrutvA, bhAmaNDalamahIpatiH puNDarIkapure sItAM samupeyAya satvaraH // 487 // tatazca jAnakI tatra, suSuve doSmiNau sutau / nAmato'naGgalavaNaM, madanAGkuzamapyatha // 488 // pituH svarUpamaprASTAM mAtaraM tau mahAzayau / jAtapUrvaM vyatikaramavocat sA'pi sAzrudRk // 489 // tato nirAgaso mAtustyAgAtpitari sakrudhau / yuddhAya dhIrau pitaramabhyaSeNayatAM drutam // 490 // utpannaH ko'pi vairIti, viSaNNau rAmalakSmaNau / caturaGgacamUcanaiH sannahyete sma sAyudhau // 491 // tatastau balinau tIkSNairnirjitya raNakarmabhiH / nAradAveditau tAtaM, pitRvyaM ca praNematuH // 492 // Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 444 putrau tAvapyupAlakSya, tuSTau puSTaujasAvubhau / bhujopapIDamAliGgya, bhejAte paramAM mudam // 493 // bhavatorjananI kveti, pRSTau tAbhyAM ca darzitA / gRhAyAhUyamAnA ca, satI divyamayAcata // 494 // tataH sa khAtikAM rAmo'GgArapUrNAmarIracat / puruSaddhayadajI cAyatAM hastazatatrayIm // 495 // pazyatsu sarvalokeSu. surAsuranarAdiSu / camatkArAtpulakiteSvityUce sA kRtAJjaliH // 496 // haMho bhrAtarbrahadbhAno !, jAgarUko bhavAn bhuvi / pANigrahaNakAle'pi, tvameva pratibhUrabhUH // 497 // jAgratyA vA svapatyA vA, manovAkkAyagocaraH / kadApi patibhAvo me, rAghavAdapare yadi // 498 // tadA dehamidaM duSTaM, daha nirvaha kauzalam / na pApmane te strIhatyA, duSTanigrahakAriNaH // 499 // tridhA ca yadi zuddhA'haM, tarhi darzaya kautukam / lokAnetAn jalIbhUya, bhUyastaraGgaraGgitaiH // 500 // atrAntare ca vaitADhyasyottarazreNivartinaH / harivikramabhUbharturnandano jayabhUSaNaH // 501 // UDhASTazatabhAryaH svakAntAM kiraNamaNDalAm / suptAM hemazinAkhyena, samaM mAtulasUnunA // 502 // dRSTvA nirvAsayAmAsa, dIkSAM ca svayamAdade / vipadya samabhUt sApi, vidyudaMSTreti rAkSasI // 503 // jayabhUSaNasAdhozca, tadA'yodhyApurAddhahiH / tayA kRtopasargasyotpede kevalamujjvalam // 504 // Ajagmustatra zakrAdyAstadutsavavidhitsayA / AyAnto dadRzustaM ca, sItAvyatikaraM pathi // 505 // tatastasyA mahAsatyAH, sAhAyyAyAdizaddhariH / padAtyanIkezaM sAdhoH, samIpe ca svayaM yayau // 506 // tatastasyAM khAtikAyAM, sA sItA nirbhayA'vizat / abhUcca surasAhAyyAtkSaNAdapyudakairbhUtA // 507 // taducchalajjalaM tasyA, uddelasyeva toyadheH / utplAvayAmAsa maJcAMstuGgAn draSTajanAzritAn // 508 // utpatantyambare vidyAdharA bhItAstato jalAt / cukruzurbhUcarAzcaivaM, pAhi sIte ! mahAsati // 509 // svasthaM cakre tadudakaM, tata: saMspRzya pANinA / acintyAcchIlamAhAtmyAlloke kiM kiM na jAyate ? // 510 // tadA'syA: zIlalIlAbhiranalaM salilIkRtam / nirIkSya devA nanRturvavRSuH kusumAdi ca // 511 // jahaSuH svajanA: sarve, paurA jayajayAravaiH / tuSTuvustAM satI divyo, navyo'jani mahotsava: // 512 // ityunmRSTakalayaM tAM, kAntAM nItvA''tmanA saha / jagAma saparIvAro, rAmaH kevalino'ntike // 513 // papraccha dezanAnte ca, rAmaH pUrvabhavAnnijAn / tAMzcAcakhyau yathAbhUtAn, kevalI jayabhUSaNaH // 514 // sItA'pi prAptavairAgyA, saMsArAsAratekSiNI / dIkSAM pArzva munerasya, jagrAhotsAhato rayAt // 515 // SaSTiM varSANi cAritramArAdhya vimalAzayAt / trayastriMzadahorAtrI, vihitAnazanA tataH // 516 // mRtvA samAdhinA svarge'cyute lebhe'cyutendratAm / so'tha prAgvajjinAdyoM, kRtvA sadasi tiSThati // 517 // zatena paJcaviMzena, sevyo'bhyantaraparSadi / ekaviMzatyabdhisaptapalyasthitikanAkinAm // 518 // sArddhadvizatyA devAnAM, madhyaparSadi sevita: / SaTpalyopamayuktaikaviMzatyudadhijIvinAm // 519 // Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 445 sevyaH parSadi bAhyAyAM, paJcabhirnAkinAM zataiH / ekaviMzatyabdhipaJcapalyopamamitAyuSAm // 520 // sAmAnikAnAM dazabhiH, sahanaiH sevitakramaH / ekaikadizi tAvadbhistAvadbhizcAtmarakSakaiH // 521 // sainyaiH sainyAdhipaistrAyastriMzakai lokapAlakaiH / sevyaH parairapi surairAraNAcyutavAsibhiH // 522 // dvAtriMzatsAdhikAn zakto, jambUddhIpAn vikurvitaiH / rUpaiH pUrayituM tiryak, cAsaMkhyadIpavAridhIn // 523 // bhukte sAmrAjyamubhayorAraNAcyutanAkayoH / vimAnatrizatInetA, dvAviMzatyudadhisthitiH // 524 // asya yAnavimAnaM syAtsarvatobhadrasaMjJakam / sarvatobhadradevazca, niyuktastaddhikurvaNe // 525 // ___ sthAnAGgapaJcamasthAne tu AnataprANatayorAraNAcyutayozca pratyekamindrA vivakSitA dRzyante, tathA ca tatsUtraM-"jahA sakkassa tahA sabvesiM dAhiNillANaM jAva AraNassa, jahA IsANassa tahA savvesiM uttarillANaM jAva accuyassa" etadvRttAvapi devendrastavAbhidhAnaprakIrNaka iva dvAdazAnAmiMdrANAM vivakSaNAdAraNasyetyAyuktamiti saMbhAvyate, anyathA caturyu dAvevendrAvata AraNasyetyAdyanupapannaM syAditi, prajJApanA-jIvAbhigamasUtrAdau tu dazaiva vaimAnikendrA uktA iti pratItameva // acyutasvargaparyantameSu vaimAnikeSviti / yathAsaMbhavamindrAdyA, bhavanti dazadhA surAH // 526 // tathAhiindrA: sAmAnikAstrAyastriMzAstrividhapArSadAH / AtmarakSA lokapAlA, AnIkAca prakIrNakAH // 527 // AbhiyogyA: kilbiSikA, evaM vyavasthayAnvitAH / ata eva ca kalpopapannA vaimAnikA amI // 528 // evaM ca bhavanAdhIzeSvapyete dazadhA surAH / bhavantyaSTavidhA eva, jyotiSkavyantareSu tu // 529 // jagatsvAbhAvyatastatra, dvau bhedau bhavato na yat / trAyastriMzA lokapAlA, acyutAtparata puna: // 530 // graiveyakAnuttareSu, syuH sarve'pyahamindrakAH / devA ekavidhA eva, kalpAtItA amI tata: // 531 // AraNAcyutanAkAbhyAM, dUramUrdhvaM vyatikrame / navagraiveyakAbhikhyAH, pratarA dadhati zriyam // 532 // adhastanaM madhyamaM ca, tathoparitanaM trikam / tridhA'mI ratnarugramyA:, saMpUrNacandrasaMsthitAH // 533 // anuttaramukhasyAsya, lokasya puruSAkRteH / dadhate kaNThapIThe'mI, maNigraiveyakazriyam // 534 // pratareSu navasveSu, kramAdekaikamindrakam / sudarzanaM suprabuddhaM, manoramaM tataH param // 535 // vimAnaM sarvatobhadraM, vizAlaM sumano'bhidham / tata: saumanasaM prItikaramAdityasaMjJakam // 536 // ebhyazca paGktayo dikSu, vimAnAnAM vinirgatAH / paktau paktau daza nava, vimAnAnyaSTa sapta SaT // 537 // paJca catvAri ca trINi, dve caiteSu yathAkramam / Adyagraiveyake tatra, pratipaGkti vimAnakAH // 538 // vyasrAzcatvAro dvidhA'nye, trayastrayaH same tvamI / catvAriMzatpatigatA, dvitIyapratare punaH // 539 // Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 446 trayastrayastridhA'pyete, TtriMzatpaGktigA: same / tRtIyapratare vRttau, dvau dvidhA'nye trayastrayaH // 540 // dvAtriMzatpatigAH sarve, caturthapratare punaH / tyasrAstraya: parau drau drau, sarve'STAviMzatirmatAH // 541 // graiveyake paJcame ca, tredhApyete dvayaM drayam / sarve caturviMzatizca, SaSThe graiyevake tata: // 542 // dau dvau stastricatuHkoNAveko vRttaH same punaH / viMzatiH paGktigA graiveyake tatazca saptame // 543 // eko vRttazcatuHkoNa, eko'tha tryanayorddhayam / SoDazaivamaSTame ca, vidhApyekaika iSyate // 544 // sarve dvAdaza navamagraiveyake ca paktiSu / kevalaM tricatuHkoNAvekaikAvaSTa te'khilA: // 545 // adhastanatrike caivaM, saMyuktAstribhirindrakaiH / paJcatriMzatpaGktivRttA, vimAnA varNitA jinaiH // 546 // catvAriMzacca SaTtriMzatpaGktitricaturasrakA: / evaM pAGkteyAzca sarve, zatamekAdazottaram // 547 // tatrApi-ekacatvAriMzadAye, saptatriMzad dvitIyake / graiveyake tRtIye ca, trayastriMzat same smRtAH // 548 // puSpAvakIrNakAbhAvAdAdyagraiveyakatrike / sarvasaMkhyApi pAGkteyasaMkhyAyA nAtiricyate // 549 // syustrayoviMzativRttAH, sendrakA madhyamatrike / tryasA aSTAviMzatizca, caturasrA jinairmitAH // 550 // dvAtriMzatpuSpAvakIrNAH, saptottaraM zataM same / tRtIye ca trike vRttA, ekAdaza sahendrakAH // 551 // tryanAzca caturasrAzca, SoDaza dvAdaza kramAt / puSpAvakIrNakA ekaSaSTiH zataM ca mIlitAH // 552 // graiveyakeSu navasu, vimAnA: sarvasaMkhyayA / aSTAdazADhyA trizatI, vRttAzcaikonasaptatiH // 553 // tryanAzcaturazItizca, caturasrA dvisaptatiH / sarvAgreNa trinavatizcaiSu puSpAvakIrNakAH // 554 // dvAviMzatiryojanAnAM, zatAni pIThapuSTatA / prAsAdAzca daza zatAnyatroccA: kamraketavaH // 555 // eSu devatayotpannA, jIvAH sukRtazAlinaH / sukhAni bhuJjate maJjUtejasaH satatotsavAH // 556 // sarve'hamindrA apreSyA, anIzA apurohitAH / tulyAnubhAvAstulyAbhAbalarUpayazaH sukhAH // 557 // svAbhAvikAGgA evAmI, akRtottaravaikriyAH / vastrAlaGkArarahitAH, prakRtisthA vibhUSayA // 558 // __ tathAhuH-"gevejjagadevANaM bhaMte ! sarIrA kerisA vibhUsAe paNNattA ?, go0 ! gevijjagadevANaM ege bhavadhAraNijje sarIre, te NaM AbharaNavasaNarahiyA pagatitthA vibhUsAe paNNattA." iti jIvAbhigame / yathAjAtA api sadA, darzanIyA manoramAH / prasRtvaraidhutibhotayanto dizo daza // 559 // yAstu santi tatra caitye, pratimA: zrImadarhatAm / bhAvatastA: pUjayanti, sAdhuvad dravyatastu na // 560 // gItavAdinanATyAdivinodo nAtra karhicit / gamanAgamanaM kalyANakAdiSvapi na kvacit // 561 // ___ tathoktaM tattvArthavRttau--"praiveyakAdayastu yathAvasthitA eva kAyavAGmanobhirabhyutthAnAJjalipraNipAta-tathAguNavacanaikAgyabhAvanAbhirbhagavato'rhato namasyantI" ti / Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 447 surate tu kadApyeSAM, mano'pi na bhavenmanAk / nirmohAnAmivarSINAM, sadApyavikRtAtmanAm // 562 // na caivaM gItasaMgItasuratAsvAdavarjitam / kimeteSAM sukhaM nAma, spRhaNIyaM yadaGginAm ? // 563 // atrocyate'tyantamandapuMvedodayino hyamI / tatprAktanebhyaH sarvebhyo'nantajasukhazAlinaH // 564 // tathAhi kAyasevibhyo'nantanasukhazAlinaH / syuH sparzasevinastebhyastathaiva rUpasevinaH // 565 // zabdopabhoginastebhyastebhyazcittopabhoginaH / tebhyo'nantaguNasukhA, ratecchAvarjitAH surAH // 566 // yaccaiSAM tanumohAnAM, sukhaM saMtuSTacetasAm / vItarAgANAmivoccaistadanyeSAM kuto bhavet ? // 567 // mohAnudayajaM saukhyaM, svAbhAvikamatisthiram / sopAdhikaM vaiSayikaM, vastuto duHkhameva tat // 568 // bhojyAGganAdayo ye'tra gIyante sukhahetavaH / rocante na ta eva kSutkAmAdyarti vinA'GginAm // 569 // tato duHkhapratIkArarUpA ete matibhramAt / sukhatvena matA lokairhanta mohaviDambitaiH // 570 // ___ uktaM ca-"tRSA zuSyatyAsye pibati salilaM svAdu surabhi, kSudhAtaH san zAlIn kavalayati mAMspAkavalitAn / pradIpte kAmAgnau dahati tanumAzliSyati vadhUM, pratIkAro vyAdheH sukhamiti viparyasyati janaH" / nanvevaM yadi nirvANamadanajvalanA: svata: / kathaM brahmavrataM naite, svIkurvanti mahAdhiyaH // 571 // atrocyate devabhavasvabhAvena kadApi hi / eSAM viratyabhiprAyo, nAlpIyAnapi saMbhavet // 572 // bhavasvabhAvavaicitryaM, cAcintyaM pazavo'pi yat / bhavanti dezaviratAstrijJAnA apyamI tu na // 573 // Adyagraiveyake'mISAM, sthitirutkarSato'bdhayaH / syustrayoviMzatirlaghvI, dvAviMzatiH payodhayaH // 574 // kaniSThAyA: samadhikamArabhya samayAdikam / yAvajjyeSThAM samayonAM, sarvatra madhyamA sthitiH // 575 // dau karAvaSTabhirbhAgairyuktAvekAdazodbhavaiH / deho jyeSThAyuSAM hInasthitInAM tu karAstrayaH // 576 // graiveyake dvitIye tu caturviMzatirabdhayaH / jyeSThA sthiti: kaniSThA tu, trayoviMzatirabdhayaH // 577 // dvau karau saptabhirbhAgairyuktAvekAdazotthitaiH / vapujyeSThAyuSAM hUsvAyuSAmaSTalavAdhikau // 578 // graiveyake tRtIye ca, vArddhayaH paJcaviMzatiH / gurvI sthitirjaghanyA tu, caturviMzatireva te // 579 // jyeSThasthitInAmatrAjhaM, dau karau SaDlavAdhikau / tatkaniSThasthitInAM tu, saptAMzADhyaM karadvayam // 580 // graiveyake turIye ca, SaDviMzatiH payodhayaH / AyujyeSThaM kaniSThaM tu, paJcaviMzatirabdhayaH // 581 // jyeSThasthitInAM dvau hastau, dehaH paJcalavAdhikau / SaDbhAgAbhyadhikau tau ca, tanurjaghanyajIvinAm // 582 // graiveyake paJcame'tha, vArddhayaH saptaviMzatiH / sthitijyeSThA kaniSThA tu, SaDviMzatipayodhayaH // 583 // caturlavAdhikau hastau, dAvatrAGgaM parAyuSAm / tau jaghanyAyuSAM paJcabhAgayuktau prakIrtitau // 584 // aSTAviMzatiratkRSTA, SaSTe graiveyake'bdhayaH / sthitiratra jaghanyA tu, saptaviMzatirabdhayaH // 585 // jyeSThasthitInAmatrAGgaM, dvau karau trilavAdhikau / tau kaniSThasthitInAM tu, bhAgaizcaturbhiranvitau // 586 // Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 448 graiveyake saptame syurekonatriMzadarNavAH / sthitirgariSThA laghvI tu, sASTAviMzatirabdhayaH / / 587 // dvibhAgAdhika hastau vapurjyeSThAyuSAmiha / laghvAyuSAM tu tAveva, tribhAgAbhyadhikau tanuH // 588 // triMzadambhodhayo jyeSThA, graiveyake'STame sthitiH / ekonatriMzadete ca, sthitiratra laghIyasI / / 589 / / dvau karAvekabhAgADhyau, deho jyeSThAyuSAmiha / tAveva dvau sadvibhAgau, syAjjaghanyAyuSAM tanuH / / 590 / / graiveyake'tha navame, ekatriMzatpayodhayaH / sthitirgurvI laghiSThA tu, triMzadambhodhisaMmitA // 591 / / hastau dvAveva saMpUrNI, vapurutkRSTajIvinAm / dvau karAvekabhAgADhyau, tanurjaghanyajIvinAm // 592 // svasvasthityambhonidhInAM saMkhyayA'ddhasahasrakaiH / AhArakAGkSiNaH pakSaistAvadbhirucchvasanti ca // 593 // AdyasaMhananAH sAdhukriyAnuSThAnazAlinaH / AyAntyeSu narA eva, yAnti cyutvA'pi nRScamI // 594 // mithyAvino ye'pyabhavyA, utpadyante'tra dehinaH / jainasAdhukriyAM te'pi, samArAdhyaiva nAnyathA / / 595 / / samaye cyavanotpattisaMkhyA cAtra yathA'cyute / cyavanotpattivirahaH, paramastu bhavediha / / 596 / / saMkhyeyA vatsarazatA, Adyagraiveyakatrike / arvAgvarSasahasrAtte, madhyamIyatrike punaH / / 597 / / lakSAdarvAgvatsarANAM, syuH saMkhyeyAH sahasrakA: / koTerkhAgvarSalakSAH, saMkhyeyAzcaramatrike / / 598 / / AdyaSagraiveyakasthAH pazyantyavadhicakSuSA / SaSThyAstamo'bhidhAnAyAH, pRthvyA adhastalAvadhi / / 599 / / adhastanApekSayA ca, pazyantyUrdhvordhvagAH surAH / viziSTabahuparyAyopetAmetAM yathottaram // 600 // tRtIyatrikagAH pazyantyadho mAdhavatikSiteH / avadhijJAnameteSAM puSpacaGgerikAkRti // 601 // athordhva navamagraiveyakAddUramatikrame / syAdyojanairasaMkhyeyaiH, prataro'nuttarAbhidhaH // 602 / / nAstyasmAduttaraH ko'pi, pradhAnamathavA'dhikaH / tato'yamadvitIyatvAdvikhyAto'nuttarAkhyayA // 603 // siddhisiMhAsanasyaiSa, bibharti pAdapIThatAm / caturvimAnamadhyastharuciraikavimAnakaH // 604 // sarvotkRSTAstatra paJca, vimAnAH syuranuttarAH / teSvekamindrakaM madhye, catvArazca caturdizam // 605 // prAcyAM tatrAsti vijayaM, vimAnavaramuttamam / dakSiNasyAM vaijayantaM pratIcyAM ca jayantakam / / 606 // uttarasyAM dizi bhaveddhimAnamaparAjitam / sarvArthasiddhikRnmadhye, sarvArthasiddhinAmakam // 607 // prathamapratare proktAH paGktayo yAzcaturdizam / dvASaSTikAstA ekaikahAnyA'traikAvazeSikAH // 608 // madhye vRttaM trikoNAni, divatra pratare tataH / paGktitrikoNAzcatvAraH, paJca te sarvasaMkhyayA // 609 // sarve'pyevamUrdhvaloke, paGktivRttavimAnakAH / dvyazItyA'bhyadhikAni syuH, zatAni paJcaviMzatiH / / 610 // zatAni sASTAzItIni, SaDviMzatistrikoNakAH / SaDviMzatiH zatAH paGkticaturasrAzcaturyutAH // 611 // catuHsaptatyabhyadhikaiH, zatairaSTabhiranvitAH / sahasrAH saptordhvaloke, sarve paGktivimAnakAH // 612 // lakSAzcaturazItiH syurekonanavatistathA / sahasrANyekonapaJcAzaM zataM ca prakIrNakAH / / 613 // Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 449 sarve vimAnAzcaturazItirlakSA ihopari / sahasrAH saptanavatistrayoviMzatisaMyutAH // 614 / / vyAsAyAmaparikSepairjambUdIpena saMmitam / vimAnaM sarvArthasiddhamasaMkhyeyAtmakA: pare // 615 // graiveyakavadatrApi, devAH sarve'hamindrakAH / sarve mithaH samaizvaryarUpakAntisukhazriyaH // 616 // yeSvAkAzapradezeSu, zayyAyAM prathamakSaNe / yathotpannAstathottAnazayA eva bhavAvadhi // 617 // sarvasaMsArijIvebhyaH, sarvotkRSTasukhAzrayA: / lIlayaivAmitaM kAlaM, gamayanti nimeSavat // 618 // ___ tathAhurvizeSAvazyake- "vijayAIsUvavAe jatthogADho bhavanao jAva / khette'vaciTThai tahiM dabbesu ya dehasayaNesuM" // [zlo. 723] ekatriMzaddhAridhayazcatuSu vijayAdiSu / sthitirjaghanyotkRSTA tu, trayastriMzatpayodhayaH // 619 // iti prajJApanAbhiprAyaH, samavAyAGge tu-"vijayavejayaMtajayaMtaaparAjiyANAM bhaMte ! devANaM kevaiyaM kAlaM ThiI pa0 ?, go0 ! jaha0 battIsaM sAga0 ukko0 tettIsaM sAga0" / sthiti: sarvArthasiddhe tu, syAdutkRSTaiva nAkinAm / trayastriMzadambudhayo, jaghanyA tvatra nAsti sA // 620 // pratizayyaM vimAne'sminnasti candrodayo mahAn / muktAphalamaya sphUrjata zaraccaMdrAtapojjavalaH // 621 // tatra madhye catuHSaSTimaNapramANamauktikam / dvAtriMzanmaNamAnAni, catvAri paritastvadaH // 622 // aSTau tatparito muktAH, syuH SoDazamaNairmitAH / syuH SoDazaitA: parito, muktA aSTamaNonmitAH // 623 // dvAtriMzadetAH paritastAzcaturmaNasaMmitAH / tataH paraM catuHSaSTirmaNadvayamitAstataH // 624 // aSTAviMzaM zataM muktA, ekaikamaNasaMmitAH / yathottaramathAveSTya, sthitAH paGktyA manojJayA // 625 // mauktikAnAmathaiteSAM, maruttaraGgaraGgitaiH / paraspareNAsphalatAM, jAyate madhuradhvaniH // 626 // sarvAtizAyimAdhurya, taM ca zrotramanoramam / cakridevendragandharvAdapyanantaguNAdhikam // 327 // dhvanitaM zRNvatAM teSAM, devAnAM lInacetasAm / apyabdhayastrayastriMzadatiyAnti nimeSavat // 628 // vijayAdivimAneSu, caturSu nAkinAM vapuH / ekatriMzadambunidhisthitikAnAM karadvayam // 629 // vapurdvAtriMzadambhodhisthitInAM tu bhavediha / ekenaikAdazAMzena, kara ekaH samanvitaH // 630 // eka: karastrayastriMzadambhodhijIvinAM tanuH / devAH sarvArthasiddhe tu, sarve'pyekakarocchritAH // 631 // vijayAdivimAnasthAH svasthityambudhisaMkhyayA / pakSaiH sahanaizcAbdAnAmucchvasantyAharanti ca // 632 // sarvArtha tu trayastriMzanmitairvarSasahasrakaiH / psAnti sArddhaSoDazabhirmAsairevocchvasanti ca // 633 // pazukriyAbhilASastu, naiteSAM tattvadarzinAm / prAgbhavAbhyastanavamarasArTIkRtacetasAm // 634 // atipratanukarmANo, mahAbhAgAH surA amI / ihotpannAH SaSTabhaktakSepyakarmAvazeSataH // 635 // Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 450 yadAhuH paJcamAJ- "aNuttarovavAiyA NaM devA NaM bhaMte ! kevaieNaM kammAvaseseNaM aNuttarovavAiyatteNaM uvavaNNA ?, go0 ! jAvatiyannaM chaTThabhattie samaNe niggaMthe kammaM nijjareDa evatieNaM kammAvaseseNaM aNuttarovavAiyattAe uvavaNNA" iti / zAlyAdikavalikAnAM saptAnAM chedane bhavati yAvAn / kAlastAvati manujAyuSke'paryAptavati mRtvA // 636 // mokSArhAdhyavasAyA api ye karmAvazeSato jAtA: / lavasattamadevAste jayanti sarvArthasiddhasthAH // 637 // iti bhagavatIzataka 14 u07 / AdyasaMhananAzcaiSu, svArAddhojjvalasaMyamAH / bhavyAH svalpabhavA evAyAnti yAnti ca nRSyamI // 638 // karmabhUmisamutpannA, mAnuSyo'pi zubhAzayAH / samyagdRza: zuklalezyA, jAyante'nuttareSviha // 639 // tathAhuH- 'kerisiyA NaM bhaMte ! maNussI ukkosakAlaThiiyaM AuyakammaM baMdhati, ? go0 kammabhUmIyA vA' ityAdi prajJApanA trayoviMzatitame pade / mAnuSI saptamanarakayogyamAyurna bajAti, anuttarasurAyustu bajAtItyetadvRttau / / jIvA: sarvArthasiddhe tUdbhavantyekabhavodbhavAH / cyutvA te bhAvini bhave, siddhyanti niyamAditaH // 640 // ___ uktaM ca-"savaTThAo niyamA egaMmi bhavaMmi sijjhae jIvo / vijayAivimANehi ya saMkhijjabhavA u boddhavvA // caturviMzatiM bhavAnnAtikrAmantIti tu vRddhavAdaH, tathA-caturveSu vimAneSu, dvirutpannA hi jantavaH / anantarabhave'vazyaM, prayAnti paramaM padam // 641 // tathoktaM jIvAbhigamavRttau-"vijayAdicaturpu vAradvayaM sarvArthasiddhamahAvimAna ekavAraM gamanasaMbhavaH, tata Urddha manuSyabhavAsAdanena muktiprApte" riti / yogazAstravRttau tu vijayAdiSu caturkhanuttaravimAneSu 'dvicaramA' ityuktamiti jJeyaM, tattvArthabhASye'pi vijayAdiSvanuttareSu vimAneSu devA bicaramA bhavanti, vicaramA iti tatazcyutAH paraM dvirjanitvA siddhayantIti, [adhyAya 4. sUtra. 27] etaTTIkApi-dvicaramatvaM spaSTayati-tato vijayAdibhyazcyutAH paramutkarSeNa dirjanitvA manuSyeSu siddhimadhigacchanti, vijayAdivimAnAccyuto manuSyaH punarapi vijayAdiSu devastatazcyuto manuSyaH sa siddhayatIti / paJcamakarmagranthe-'tirinarayatijoANaM narabhavajuassa caupallatesa // ' [gA. 56] etadgAthAsUtravRttyanusAreNa tu vijayAdivimAneSu dvirgato'pi saMsAre katicinbhavAn bhramati narakatiryaggatiyogyamapi karma banAtIti dRzyate, tadatra tattvaM kevaligamyaM / sarvArthadevAH saMkhyeyA, asaMkhyeyAzcaturpu te / eteSvekakSaNotpatticyutisaMkhyA'cyutAdivat // 642 // palyopamasyAsaMkhyeyo, bhAgaH paramamantaram / surotpatticyavanayorvijayAdicatuSTaye // 643 // 1 vAraddhayamiti dvicarama iti vaikArthAveva, AnantaryeNa cedirjanina syAt tadA caturviMzatiM bhavAn yAvat saMsAra: na parata iti tadapyaviruddhaM, karmagranthoktaM tu udyotAdInAM bandhAntarAlasyotkarSasya saMbhavamapekSya, na tu tAvatA virodhaH / Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 451 palyopamasyAsaMkhyeyo, bhAgaH paramamantaram / surotpatticyavanayorvijayAdicatuSTye // 643 // palyopamasyAsaMkhyeyo, bhAgaH paramamantaram / sarvArthasiddhe sarvatra, jaghanyaM samayo'ntaram // 644 // javanAlakAparAkhyaM, kanyAcolakamucchritam / AkAreNAnukurute, eteSAmavadhiryataH / / 645 / / kiJcidUnAM lokanADIM, pazyantyavadhicakSuSA / UnatvaM tu svavimAnadhvajAdUrdhvamadarzanAt // 646 // UktaM ca tattvArthavRttau - "anuttaravimAnapaJcakavAsinastu samastAM lokanADIM pazyanti lokamadhyavarttina, na punarloka" miti / 653 // 654 // ata evAvadhijJAnAdhAraparyAyavattayA / kSetrasyAvasthAnamuktaM, trayastriMzatamambudhIn // 647 // yadeSAmutpattidezAvagADhAnAM bhavAvadhi / avadherapyavagADhakSetrAvasthitinizcayaH / / 648 / / tathoktaM vizeSAvazyake-- "khettassa avaTThANaM tettIsaM sAgarA u kAleNaM / davve bhinnamuhutto pajjavalaMbhe ya sattaTTa" // [gAthA - 717] sarvArthasiddhazRGgAgrAdgatvA dvAdazayojanIm / jAtyArjunasvarNamayI, bhAti siddhizilA'malA // / 649 / / paJcacatvAriMzatA sA, mitA yojanalakSakaiH / viSkambhAdAyAmatazca, paritaH paridhiH punaH // 650 // ekA koTi yojanAnAM sahasaistrizatA'nvitA / dvicatvAriMzatA lakSairyojanAnAM dvizatyapi // 651 // tathA paJcAzadekonA, yojanAnAM ca sAdhikA / bAhalyaM madhyabhAge'syA, yojanAnyaSTa kIrttitam // 652 // sa madhyabhAgo viSkambhAyAmAbhyAmaSTayojanaH / tato''GgulapRthaktvaM ca yojane yojane gate // bAhalyaM hIyate tena, paryanteSvakhileSvapi / aGgulAsaMkhyabhAgAGgI, makSikApatratastanuH // tuSArahAragokSIradhArAdhavalarociSaH / nAmAnyasyAH prazasyAyA, dvAdazAhurjinezvarAH // 655 // ISa tatheSatprAgbhArA tanvI ca tanutanvikA / siddhiH siddhAlayo mukti muktAlayo 'pi kathyate / / 656 / lokAgraM tatstUpikA ca lokAgraprativAhini / tathA sarvaprANabhUtajIvasattvasukhAvahA / / 657 / / uttAnacchatrasaMkAzA, ghRtapUrNAM karoTikAm / tAdRzAM tulayatyasyA, lokAnto yojane gate // 658 // UcurdvAdazayojanyAH, kecitsarvArthasiddhitaH / lokAntastatra tattvaM tu jJeyaM kevalazAlibhiH / / 659 / / yojanaM caitadutsedhAGgulamAnena nizcitam / siddhAvagAhanA yasmAdutsedhAGgulasaMmitA // 660 / / tathoktaM--"yacceSatprAgbhArAyAH pRthivyA lokAntasya cAntaraM tadutsedhAGgulaniSpannamityanumIyate yatastasyoparitanakrozasya SaDbhAge siddhAvagAhanA dhanustribhAgayuktatrayastriMzadadhikazataMtrayamAnA'bhihitA, sA cocchrayAzrayaNata eva yujyata iti bhagavatIvRttau / " tadyojanoparitanakrozaSaSThAMzagocaram / dhanuSAM satRtIyAMzaM trayastriMzaM zatatrayam / / 661 / / abhivyApya sthitAH siddhA, avedA vedanojjhitAH / cidAnandamayAH karmagharmAbhAvena nirvRtAH // 662 // zeSaM siddhasvarUpaM tu, dravyaloke nirUpitam / tata eva tato jJeyaM, jJaptistrIsaMgamotsukaiH // 663 // Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 452 dezAdamuSmAtparato'styalokaH, svakukSikoNAkalitatrilokaH / muktaikamuktAkaNakumbhagarbhopamaH samantAdapi rikta eva // 664 // dharmAdharmAdbhinnajIvAnyagatyAgatyAdyaistaistaiH svabhAvairvimukte / syAccedasmin jJAnacAturyamekaM taddhatte'sau zuddhasiddhAtmasAmyam / / 665 / vizvAzcaryadakIrttikIrttivijaya zrIvAcakendrAnti - SadrAjazrItanayo'taniSTa vinayaH zrItejapAlAtmajaH / kAvyaM yatkila tatra nizcitajagattattvapradIpopame, saMpUrNaH khalu saptaviMzatitamaH sargo nisargojjvalaH // 666 // // iti mahopAdhyAyazrIvinayavijayagaNiviracite zrIlokaprakAze // // saptaviMzatitamaH sargaH samAptaH // // tatsamAptau ca samApto'yaM kSetralokaH // graM. 7215 // Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 453 // OM hI aha~ nmH|| ||aiN nmH|| mahAmahopAdhyAyazrImadvinayavijayagaNivaraviracitaH / zrI lokaprakAzaH kAlalokaH atha aSTAviMzatitamaH sargaH kevalAlokavatkAlikImullAsayan dhiyaM / zrImAn zaMkhezvaraH pArthI, vitanotu satAM zriyam // 1 // svarUpaM diSTalokasya, jinoddiSTamatha bruve / guruzrIkIrtivijayakramasevAptadhIdhanaH // 2 // lokAnubhAvato jyotizcakraM bhramati sarvadA / nRkSetre tadgatibhavaH, kAlo nAnAvidhaH smRtaH // 3 // tathoktaM jyotiSkaraMDake- [zloka - 6] logANubhAvajaNiaM joisacavaM bhaNaMti arihaMtA / sabbe kAlavisesA jassa gaivisesanipphannA // atrAhuH ke'pi jIvAdiparyAyA vartanAdayaH / kAla ityucyate tajjJaiH, pRthag dravyaM tu nAstyasau // 4 // tathAhijIvAdInAM vartanA ca, pariNAmo'pyanekadhA / kriyA parAparatvaM ca, syAtkAlavyapadezabhAk // 5 // tatra cadravyANAM sAdisAntAdibhedaiH sthityAM caturbhidi / yatkenacitprakAreNa, varttanaM varttanA hi sA // 6 // dravyANAM yA pariNatiH, prayogavisrasAdijA / navatvajIrNatAdyA ca, pariNAma: sa kIrtitaH // 7 // bhUtatvavarttamAnatva-bhaviSyatvavizeSaNA / yAnasthAnAdikArthAnAM, yA ceSTA sA kriyoditA // 8 // pUrvabhAvi paraM pazcAdbhAvi cAparamiSyate / dravyaM yadAzrayAdukte, te paratvAparatvake // 9 // evaM ca dravyaparyAyA, evAmI vartanAdayaH / saMpannAH kAlazabdena, vyapadezyA bhavanti ye // 10 // paryAyAca kathaMcitsyurdravyAbhinnAstatazca te / dravyanAmnA'pi kathyante, jAtu proktaM yadAgame // 11 // tadyathA-'kimidaM bhaMte ! kAletti pavuccati ? go0 ! jIvA ceva ajIvA ceva tti' atra dravyAbhedavartivartanAdivivakSayA / kAlo'pi vartanAdyAtmA, jIvAjIvatayoditaH // 12 // vartanAdyAzca paryAyA, eveti prAg vinizcitam / tadvartanAdisaMpanna:, kAlo dravyaM bhavetkatham ? // 13 // Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 454 // paryAyANAM hi dravyatve'navasthA'pi prasajyate / paryAyarUpastatkAlaH, pRthag dravyaM na saMbhavet // 14 // itthaM caitadurIkArya, varttanAdyAtmako'nyathA / kAlAstikAya: svIkAryo, bhavedvayomeva sarvagaH // 15 // na cArhadiSTAdiSTaM tat, siddhAMte yatpunaH punaH / paJcAstikAyA evoktAH, kAlo dravyaM pRthag na tat // 16 // pare tvAhuH samadravyapravarttI varttanAdikaH / paryAyaH kAlanAmA mA, pRthag dravyaM bhavatvaho // 17 // kiMtu yo'rkAdicArAbhivyaGgayo nRkSetramadhyagaH / kAlo na syAtkathaM kAryAnumeyaH paramANuvat ? // 18 // yacchuddhapadavAcyaM tat, sadityanumiterapi / SaSThaM dravyaM dadhat siddhiM, kAlAkhyaM ko nivArayet ? / / 19 // kAladravye cAsati tadvizeSAH samayAdayaH / kathaM na syurvizeSA hi sAmAnyAnucarAH khalu // 20 // samayAdyAzca kAlasya, vizeSAH sarvasaMmatAH / jagatprasiddhAH saMsiddhAH, siddhAMtAdipramANataH // 21 // kiJca - sahaiva syAtkisalayakalikAphalasaMbhavaH / eSAM niyAmake kAlarUpe dravye'sati kSitau // 22 // bAlo mRdutanurdIpradehazca taruNaH pumAn / jIrNAGgaH sthavirazceti, vinA kAlaM dazAH katham ? // 23 // RtUnAmapi SaNNAM ya:, pariNAmo'styanekadhA / na saMbhavetso'pi kAlaM, vinA'tividitaH kSitau // 24 // tathAhi himAtipAtAddhemante, pratyagni zalabhA iva / kamprakAyA raNaddantAH patanti muditA janAH // 25 // janayanti jane jADyaM, tuSArAzleSiNo'nilAH / pariSvajanti nIrandhraM, yuvAnaH kAminIrnizi // 26 // mahAsarAMsi styAyanti, dahyate'mbhojinIvanam / ujjRmbhate navodbhinnayavAdiSu ca yauvanam // 27 // abahizcAriNAM rAtrau, zizire'saMvRtAtmanAm / asaMyama ivarSINAM janAnAM syAdapriyaH zazI // 28 // pUrNotsaGgAH phalaiH pakvairvRttAH zizukadambakaiH / badaryo mAtara iva, dadhati dyutimadbhutAm // 29 // kundavallayaH zubhradIpraprasUnadazanazriyaH / hasantIva himamlAnAnanaM kamalakAnanam // 30 // utphullanAnAkusumAsavapAnamadoddhurAH / bhrAmyanti bhramarA bhUrirajodhUsarabhUghanAH // 31 // dattAzrayA dattabhojyA, mAkandairUpakAribhiH / abhyasyantIva kAmopaniSadaM kokiladvijAH // 32 // grISme dinakaraH krUraiH karaiH zoSayati kSitim / kalau nRpa ivodeti, tRSNA loke'dhikAdhikA // 33 // bhAgyADhyAnAM dhanamiva, varddhate'nudinaM dinam / nirudyamAnAM vidyeva, kSIyate cAnizaM nizA // 34 // candracaMdananiryAsavAsitAGgA vilAsinaH / nayantyahAnyupavaneSvambukrIDAparAyaNAH // 35 // varSAsu jalamugdhArAdhoraNIdhautadhUlayaH / kRtasnAnA dharAdhIzA, ivAbhAnti dharAdharAH // 36 // mahI bhAti mahIyobhiH, sarvato haritAGkuraiH / romAJcitevAmbuvAhaprANapriyasamAgamAt // 37 // rundhanti sarito lokaM, mArgagaM kulaTA iva / priyA iva priyAn gADhamAliGganti latAstarun // 38 // dyotate vidyuto meghA, varSantyUrjitagarjitAH / ucairnadanto mAdyanti, zikhicAtakadardurAH // 39 // Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 455 upaiti vRddhiM zaradi, pratApa: puSpadantayoH / nRpAntike'nyAyivaktramiva zuSyati kaImaH // 40 // zAliprabhRtayo dhAnyazreNayo namramaulaya: / phalodreke'pi vinayAdvyaJjayanti satAM sthitim // 41 // krIDanti phullAmbhojeSu, sarassu svacchavAriSu / rAjahaMsA rAjahaMsA, iva darpaNavezmasu // 42 // zanaiH zanaiH saJcaranti, zAlikSetrAntabhUmiSu / prasaragopikAgItadattakarNAH pravAsinaH // 43 // uccairupadizantIva, maJcasthAH kSetrarakSakAH / paropakAraM dhAnyeSu, dhutamauliSu vismayAt // 44 // rakSiteSvapi jAgradbhidRSadvyagrakarairnaraiH / parakSetreSvApatanti, pakSiNaH kAmukA iva // 45 // evaM nAnAvidho loke Rtubhedo'pi vizrutaH / nirhetuko bhavan kAlaM, svamAkSipati kAraNam // 46 // tathAhicUtAdyAH zeSahetUnAM, sattve'pi phalavaJcitAH / kAladravyamapekSante, nAnAzaktisamanvitam // 47 // kiJcavartamAnAtItabhAvivyapadezo'pi durghaTaH / vinA kAlaM mitho'rthAnAM, sAMkIyaM cApi saMbhavet // 8 // tathAhivartamAnavyapadezamatIto'nAgato'pi vA / bhajenniyAmakAbhAve, tatkAlo'sti niyAmakaH // 49 // tatrAtIto dvidhA'bhAvaviSayapratibhedataH / vinaSTo ghaTa ityAdyo'drAkSaM tamiti cAparaH // 50 // bhAvyapyevaM dvidhA tatrAdima utpatsyamAnakaH / ghaTAdyoM dvitIyastu, gamiSyannakSagocaram // 51 // kiMca-kSipraM ciraM ca yugapanmAsavarSayugAdayaH / parutparAyaiSamodyahyaHzva:kadAcidAdayaH // 52 // loke khyAtAH santi zabdAH, kAladravyAbhidhAyinaH / te'pi zuddhapadatvAtsvAbhidheyamanumAnti vai // 53 // kAla: SaSThaM pRthag dravyamAgame'pi nirUpitam / kAlAbhAve ca tAni syuH, siddhAMtoktAni SaT katham ? // 54 // tathA cAgama:-'kai NaM bhaMte ! dabbAe ? go0 ! cha davvA paM0, taM0-dhammatthikAe, adhammatthikAe, AgAsatthikAe, puggalatthikAe, jIvatthikAe, addhAsamae ya' evaM kAla: pRthagdravyaM, siddho yuktyAgamena ca / upakArAzca tasya syuH, pUrvoktA vartanAdaya: // 55 // varttanAdisvarUpaM ca, sAmAnyenoditaM purA / atha kiJcidvizeSeNocyate zAstrAnusArataH // 56 // tatra - dravyasya paramANvAderyA tadpatayA sthitiH / navajIrNatayA vA sA, varttanA parikIrtitA // 57 // itimahAbhASyavRttyabhiprAyaH, tathAca tatpAThaH-"atraiva tatparamANvAdirUpeNa (ghyaNukatryaNukAdirUpeNa) paramANvAdidravyANAM (vartana) varttanA iti 435 (189) tamapatre, tathA tatra "vivakSitena navapurANAdinA tena tena rUpeNa yatpadArthAnAM varttanaM zazvadbhavanaM sA vartanA" Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 456 ityAdyapi tatraiva 836 (278) patre tathA taistairbhAvaiH svato hyarthA varttante, tatprayojikA vRtti:kalAzrayA yA sA varttanetyabhidhIyate iti tatvArthavRttyAzayaH, tathA ca tadvaca:- varttanA kAlAzrayA vRttiriti varttante'rthAH svayameva teSAM varttamAnAnAM (prayojikA) kAlAzrayA vRttirvartyate yayA sA varttanA iti 245 (168) tamapatre. dharmasaMgrahaNIvRtterapyayamevAzayaH / iti vartanA // nAnAvidhA pariNatirdravyasya sata eva yA / pariNAmaH sa kumbhAdirmRdravyAderivoditaH // 58 // yathAGkurAdyavasthasya, pariNAmo vanaspateH / mUlakANDAdibhAvena, svajAtyaparihArataH // 59 // yathA vayaHparINAmo, dehadravyasya cAGginAM / dadhyAdipariNAmo vA dravyasya payaso yathA // 60 // hemno vA maulimudrAdibhAvaiH pariNatiryathA / pariNAmo viphaNatvotphaNatvAdiraheryathA // 61 // dvidhA sAdiranAdizca sa cAdyo'bhrAdigocaraH / dharmAdharmAstikAyAdigocaraH syAttato'paraH // 62 // tridhA yadvA pariNAmastatrAdyaH syAtprayogajaH / dvitIyastu vaisasikastRtIyo mizrakaH smRtaH // 63 // tatra jIvaprayatnotthaH, pariNAmaH prayogajaH / zarIrAhArasaMsthAnavarNagaMdharasAdikaH // 64 // kevalo'jIvadravyasya, yaH sa vaisasiko bhavet / paramANvabhrendradhanuH pariveSAdirUpakaH // 65 // prayogasahacaritAcetanadravyagocaraH / pariNAmaH stambhakumbhAdikaH sa mizrako bhavet // azaktAH svayamutpattuM, pariNAmena tAdRzAH / kumbhAdayaH kulAlAdisAcivyena bhavanti hi iti pariNAmaH // 66 // // kriyA dezAMtaraprAptirUpAtItAdikA tathA / proktA bhASyasya TIkAyAM tattvArthavivRtau punaH // 68 // karaNaM syAtkriyA dravyapariNAmAtmikA ca sA / kAlo'nugrAhakastasyAH, prayogAdestridhA ca sA / / 69 / / tatra ca - prayogajAtmayogotthA, visrasAjA tvajIvajA / mizrA punastadubhayasaMyogajanitA matA // 70 // iti kriyA // prazaMsA kSetrakAlAkhyabhedatastrividhaM mataM / paratvamaparatvaM ca tatrAdyaM guNasaMbhavam // 71 // paraH sarvottamatvena, jaino dharmaH paro'paraH / kSetrajaM tattu dUrasthaH, paro'bhyarNagato'paraH // 72 // tathA - abhyarNadezasaMstho'pi para eva vayo'dhikaH / vayolaghurviprakRSTadezastho'pyucyate'paraH // 73 // dizaH parAparatvAbhyAM, vaiparItyAt sphuTe tu ye / ime parAparatve staH, kAlo'nugrAhakastayoH // 74 // varttanAdyAstrayaH pUrvoditAstriSu tathA'ntimam / parAparatvaM kAlasya, catvAro'nugrahA amI // 75 // tathoktaM tattvArthabhASye - " atha kAlasyopakAraH ka ityatrocyate-varttanA pariNAmaH kriyA parAparatve ca kAlasyeti" / [adhyAya 5. sUtra. 22. ] 67 // Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 457 sArddha dIpaddhayaM vArTiyugaM ca vyApya sa sthitaH / tri:paJcadazabhirlakSaiojanAnAM matastataH // 76 // nanvevaM vartanAdInAM, liGgAnAM bhAvato yathA / nRkSetramadhye kAlo'GgIkriyate zrutakovidaiH // 77 // nRkSetrAtparato'pyeSa, UrdhvAdholokayorapi / varttanAdiliGgasatvAtkuto nAbhyupagamyate ? // 78 // varttanA kila bhAvAnAM, vRttiH sA tatra varttate / AyuH prANApAnamAnaM, parAparasthitI api // 79 // atrocyatevarttate tatra bhAvAnAM, vRttiH sA kiMtu neSyate / kAlaliGgaM tadIyAyA, apekSAyA abhAvataH // 80 // utpadyante vilIyante, tiSThanti svayameva hi / santaH padArthAsteSAM, cAstitvaM nAnyavyapekSayA // 81 // prANAdayo'pi jAyante, tatra nAddhAvyapekSayA / sajAtIyeSu sarveSu, yugapattadanudbhavAt // 82 // kAlApekSAH padArthA hi, yugapattulyajAtiSu / saMbhavantIha mAkaMdAdiSu maJjarikAdivat // 83 // bhavanti yugapannaiva, tAH prANAdipravRttayaH / tatratyAnAM tadetAH syuH, kAlApekSA na karhicit // 84 // parAparatve ye tatra, kAlApekSe na te api / sthityapekSe kiMtu SaSThivarSAdvarSazata: para: // 85 // jAtavarSazatAccApi, SaSTivarka naro'paraH / vatsarANAM zataM SaSTirityeSA ca sthitiH khalu // 86 // sthitizca sarvabhAvAnAM, bhavetsattvavyapekSayA / sattvaM cAstitvameva syAttacca nAnyamapekSate // 87 // evaM ca kAlApekSAyA, abhAvAdeva nocyate / tatratyavarttanAdInAM, kAlaliGgatvamuttamaiH // 8 // atredaM tattvaM pratibhAsatebhUpasattvAdyatheha syAtsausthyAdi tadapekSitam / bhUpAbhAvAtsadapi tattadapekSaM na yugmiSu // 89 // tatheha kAlasattvAttatsApekSaM vartanAdikam / kAlAbhAvAttadapekSaM, narakSetrAddhahirna tat // 90 // tadvarSAdiRtudrumasumAdinayatyakAraNaM kAla: / tapanAdigativyaGgyaH samayAdirnanu nRloka eva syAt // 91 // kAlazabdasya nikSepAzcaikAdaza nirUpitAH / tannAma sthApanA kAlau, dravyo ddhA saMjJakau ca tau // 12 // yathAyuSkopakramAkhyau, deza kAlA bhidhau ca tau / pramANa varNa nAmAnau, bhAva kAlaca te smRtAH // 93 // sacetanAcetanayordravyayoryadvidhIyate / kAletyAkhyA sthApanA vA, tau nAmasthApanAbhidhau // 94 // dravyameva dravyakAlaH, sacetanamacetanam / kAlotthAnAM varttanAdiparyAyANAmabhedataH // 95 // sacittAcittadravyANAM, sAdisAntAdibhedajA / sthitizcaturvidhA yadA, dravyakAla: prakIrtyate // 96 // sacetanasya dravyasya, sAdi: sAntA sthitirbhavet / suranArakamAdiparyAyANAmapekSayA // 97 // siddhAH siddhatvamAzritya, sAdyanantAM sthitiM zritAH / bhavyA bhavyatvamAzrityAnAdisAntAM gatAH sthitim|| 98 // jIvo mokSasya yogyo hi, bhavya ityucyate zrute / mokSaM prAptastu no bhavyo, nApyabhavya itIryate // 99 // 9 10 Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 458 yaduktaM- siddhe no bhabbe no abhabbe' iti. abhavyAzcAbhavyatayA'nAdyananantasthitau sthitAH / dravyasyeti sacittasya, sthitiruktA caturvidhA // 100 // dvipradezAdayaH skandhAH, syuH sAntA: sAdayo'pi ca / utkarSato'pyasaMkhyeyakAlasthitijuSo hi te // 101 // sAdyanantA'nAgatAddhAtItA sAntA nirAdikA / anAdyanantAzcAkAzadharmAdharmAdayo matA: // 102 // acetanasya dravyasya, caturbeti smRtA sthitiH / evamuktvA dravyakAlamaddhAkAlamatha bruve // 103 // sUryAdikriyayA vyaktIkRto nRkSetragocara: / godohAdikriyAniLapekSo'ddhAkAla ucyate // 104 // tathAhi-yAvatkSetraM svakiraNaizcarannudyotayedraviH / divasastAvati kSetre, parato rajanI bhavet // 105 // evaM sadA pravRtto'ddhAkAlo'rkAdigatisphuTa: / gohohAnnapAcanAdyAmanyAM nApekSate kriyAM // 106 // addhAkAlasyaiva bhedAH, samayAvalikAdayaH / atho yathAyuSkakAlasvarUpaM kiJciducyate // 107 // yazcAddhAkAla evAsumatAmAyurvizeSitaH / varttanAdimaya: khyAtaH, sa yathAyuSkasaMjJayA // 108 // ayaM bhAva:yadyena tiryagmanujAdikajIvitamarjitam / tasyAnubhavakAlo yaH, sa yathAyuSka ucyate // 109 // yenopakramyate dUrasthaM vastvAnIyate'ntikam / taistaiH kriyAvizeSaiH sa, upakrama iti smRtaH // 110 // upakramaNamabhyarNAnayanaM vA davIyasaH / upakramastatkAlo'pi, hyupacArAdupakramaH // 111 // sAmAcArIyathAyuSkabhedAccopakramo dvidhA / sAmAcArI tatra sAdhujanAcIrNA zubhakriyA // 112 // tasyA AnayanaM prauDhazAsAduddhRtya yatkvacit / AsannatAyai laghuni, zAstre sa syAdupakramaH // 113 // ayaM bhAva:jJAnasyAsyAH prauDhazAstrAdhyayanAccirabhAvinaH / alpagranthAdAzukArI, syAtsAmAcAryupakramaH // 114 // ogha: padavibhAgazca, dazadhA ceti sa tridhA / sAmAcArItridhAtvenopakramo'pyudito budhaiH // 115 // tatra caoghAtsAmAnyata: sAdhusAmAcAryA yadIraNam / oghasAmAcAryasau syAdoghaniyuktirUpikA // 116 // bhavetpadavibhAgAkhyA, sAmAcArI mahAtmanAm / chedagranthasUtrarUpA, dazadhecchAdikA tviyam // 117 // icchAmicchAtahakAro, AvassiyA ya nisIhiyA / ApucchaNA ya paDipucchA, chaMdaNA ya nimaMtaNA // uvasaMpayA ya kAle sAmAyArI bhave dasahA / [pravacanasAroddhAra zlo. 760, 761] icchayA kurvidamiti, rAtnikAdyA dizanti yat / icchAkAreNa tatkuryAditIcchAkAra ucyate // 118 // anAbhogAjjinAdyAjJAviruddhe kathite kRte / mithyAkAraM yadAhurtAH, sa mithyAkAra ucyate // 119 // gurvAyukteSu sUtrArthAdiSu kAryeSu vA budhAH / tathaivamiti yatrUyustathAkAraH sa ucyate // 120 // Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 459 yogairavazyakartavyaniSpannAvazyakI bhavet / vasatyAdernirgame sA, munidhuryaiH prayujyate // 121 // aprastutaniSedhena, vRttA naiSedhikIti tAm / kRtakAryA vasatyAdau, pravizantaH prayuJjate // 122 // ApRcchanaM syAdApRcchA, guroH kArya cikIrSite / pratipRcchA kAryakAle, bhUyo yatpRcchanaM guroH // 123 // svayaM pUrvaM gRhItena, gurvAderazanAdinA / yA'bhyarthanA chandanAkhyA, sAmAcArI smRtA''game // 124 // AnayAmi yuSmadarthamazanAdyAdizantu mAm / gurvAdInAM tadAdAnAtprAg vijJaptirnimaMtraNA // 125 // upasaMpat punargacchAntarAcAryAdhupAsanam / jJAnAdyarthaM kiyatkAlaM, sAmAcAryo dazetyamUH // 126 // tRtIyaM navame pUrva yadastvAcAranAmakam / tasya yadizatitamamoghAkhyaM prAbhRtaM mahat // 127 // tata uddhatya kAruNyadhanaiH sthaviradhIdhanaiH / oghaniyuktirUpAlpagranthanyastA mahArthabhRt // 128 // pUrvAdipAThAnarhANAM, hInabuddhibalAyuSAm / aidaMyugInajIvAnAmupakArAya satvaram // 129 // tadarthajJAnatatsamyaganuSThAnArthamuttamaiH / AsannIkRtya dattaughasAmAcArI bhavatyasau // 130 // evaM padavibhAgAkhyApyAttA navamapUrvataH / uttarAdhyayanAdantyA, SaDviMzAcca samuddhRtA // 131 // jJAnamAsAM hi pUrvAdipAThasAdhyaM cirAdbhavet / taduddhArAttu tUrNaM syAdityasau tadupakramaH // 132 // analpakAlavedyasyAyuSaH saMvarttanena yat / alpakAlopabhogyatvaM, bhavetsopakramAyuSAm // 133 // yathAyuSkopakramAkhyaH, sa kAla: parikIrtitaH / dUrasthasyAyurantasya, samIpAnayanAtmakaH // 134 // upakramo bhavatyevaM, sarveSAmapi karmaNAm / sthityAdikhaNDanaddhArA, prAptAnAmanikAcanAm // 135 // prAyo'nikAcitAnAM yat, kilviSetarakarmaNAm / zubhAzubhapariNAmavazAtsyAdapavarttanA // 136 // nikAcitAnAmapyevaM, tIvraNa tapasA bhavet / sphUrjatzubhapariNAmAtkarmaNAmaparvattanA // 137 // tathAhumahAbhASye- [gAthA - 2046] savvapagaINamevaM, pariNAmavasA uvakkamo hojjA / pAyamanikAiyANaM, tavasAo nikAiyANaMpi // nanvaprAptakAlamapi, yadyevaM karma bhujyate / prasajyate tadA nUnaM, kRtanAzAkRtAgamau // 138 // yatprAganalpasthitikaM, baddhaM bhuktaM na karma tat / yaccAlpasthitikaM bhuktaM, tadvaddhaM tena nAtmanA // 139 // atrocyatenopakrameNa kriyate, dIrghasthitikakarmaNaH / nAza: kiMtvadhyavasAyavizeSAdbhujyate drutam // 140 // yathA bhUya:kAlabhogyAn, prabhUtAn dhAnyamUDhakAn / rugNA bhasmakavAtena, nacirAdeva bhuJjate // 141 // na cAtra vartamAnAnAM, dhAnyAnAM vigamo bhavet / tadbhoga: syAtkintu tUrNaM, nyAyo'yaM karmaNAmapi // 142 // cireNa dahyate rajjurvavinA vitatA yathA / saiva saMkSipya nikSiptA, kSipraM bhavati bhasmasAt // 143 // cireNa pacyate vRkSasthitamAmrAdikaM phalam / gartAkSepapalAlAdiyuktyA tu kSipramapyaho // 144 // Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 460 vipAkaH karmaNo'pyevaM, dvidhA prokto jinAgame / yathAsthityopakramAddhA, baddhaM karmeha bhujyate // 145 // nanvevaM karma yaddhaddhaM, tatsarvaM vedyameva cet / upakrameNAlpakAlAdyathAsthityathavA cirAt // 146 // tadA prasannacaMdrAderbhAgo baddhasya karmaNaH / saptamAvaniyogyasya, prApto duHkhavipAkinaH // 147 // na cAsya zrUyate duHkhavipAkaH saptamakSiteH / acirAdeva kaivalyaM, prAptasya zubhabhAvata: // 148 // atrocyate yaddhaddhaM karma tatsarvaM, pradezaparibhogata: / avazyaM bhujyate jIvai, rasAnubhavata: punaH // 149 // karmAnubhUyate kiJcit, kiJcittu nAnubhUyate / tathAvidhapariNAmAttadrasasyApavartanAt // 150 // tataH prasannacandrAdyaiH, saptamAvanikarmaNAm / pradezA nIrasA bhuktA, nAnubhAgastadudbhavaH // 151 // nanu prasannacandrAdyairbaddhaM karma rasAJcitam / yadbhuktaM tannIrasaM tatkRtanAzAkRtAgamau // 152 // atrocyate-pariNAmavizeSeNa, yadyeSAM kSIyate rasaH / kimaniSTaM tadA kau vA, kRtanAzAkRtAgamau ? // 153 // tIvrAtapopataptasya, yadIkSoH kSIyate rasaH / apUrvasyAgamaH ko'tra, jAyate vada sanmate ! // 154 // rasanAzAtkRtanAzo, ya: syAtsa tviSTa eva ca / tadarthameva yatayo, yatante yattapovidhau // 155 // avazyaM bhujyate karma, yathA baddhaM tathaiva cet / tadA tapovidhiH sarvo, vyartha: syAhuritAkSayAt // 156 // mokSaprAptizca kasyApi, na syAdeva yatoGginAm / dhruvaM tadbhavasiddhInAmapi karmAvaziSyate // 157 // sattAyAmantarambhodhikoTAkoTisthiti sphuTam / pradezaivaidyate tacca, tatastannIrasaM matam // 158 // kiJcAsaMkhyabhavopAttaM, nAnAgatinibandhanam / syAdeva karma sattAyAM, tadbhave'pyaGga siddhyataH // 159 // vipAkarUpeNaivAsya, bhavatyanubhavo yadi / tadA tatra bhave nAnAbhAvAnubhavasaMbhavaH // 160 // bhavAMstAMstAn vipAkenAnubhavedyadyanukramAt / tadA punaH punaH karma, tatra tatrArjayatyasau // 161 // evaM ca karmasaMtAnAvicchedAnna bhavecchivam / tata: pradezAnubhavaH, karmaNo'stIti yuktimat // 162 // Aha-cetkRtvopakramairalpasthitikaM karma vedyate / bhavAntarakRtasyAsau, na bhogastarhi karmaNaH // 163 // yabaddhaM bandhasamaye, bhogyaM varSazatAdibhiH / bhuktaM tvantarmuhUrtena, tadevaitatkathaM nu tat // 164 // kiMca-astu sopakramaM sarvaM, sarvaM vA nirUpakramam / bhedaH kuta: kathaM no vA, parAvato'nayomitha: ? // 165 // atrocyatebaddhaM yadbandhasamaye, pariNAmena tAdRzA / tatsyAdupakramaiH sAdhyaM, sAdhyo roga ivauSadhaiH // 166 // asAdhyarogavadyattu, pariNAmena tAdRzA / baddhaM taducitAtkAlavipAkAdeva nazyati // 167 // roge hyasAdhye zaktinauSadhAdervidyate yathA / karmaNyupakramAbhAvastathA syAnnirUpakrame // 168 // vicitrANi karmabaMdhAdhyavasAyAspadAni yat / vartante'saMkhyalokAbhrapradezapramitAni vai // 169 // teSu sopakramakarmajanakAnyeva kAnicit / kAnicibaMdhajanakAnyanupakramakarmaNAm // 170 // Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 461 175 / / 176 // yAdRzAdhyavasAyena, baddhaM yatkarma yAdRzam / tadbhoktavyaM tathA naivaM kRtanAzAkRtAgamau // 171 // kSetre tulye'pi gantavye, bahUnAM yojanAdike / gatipATavabhedena, kAlabhedo yathekSyate / / 172 / / tulye'pi zAstre'dhyetavye, bahUnAM granthamAnataH / buddhipATavabhedena, kAlabhedo yathekSyate // 173 / / tulye'pi roge bhaiSajyapathyAditAratamyataH / nivRttikAlo rogasya, bahUnAM bahudhA yathA // 174 // samAnasthitike'nekairbaddhe karmaNi dehibhiH / pariNAmavizeSeNa, bhogakAlastathA pRthak // piNDIbhUtaH paTaH klinnazcirakAlena zuSyati / prasAritaH sa evAzu tathA karmApyupakramaiH // vinA'pavarttanAM lakSAdiko rAzirvibhajyate / cireNApavarttitastu, kSipraM karmApi tattathA // dvedhopakramakAlo'yaM, saprasaGgaH prarUpitaH / dezakAlAbhidhaM kAlamatha brUmo yathAgamam // kAryasyAryasya vAnyasya, yo yasyAvasaraH sphuTa: / sa tasya dezakAlaH syAd, dvidhApyeSa nirUpyate // 179 // annapAkakriyodbhUtadhUmAnAM prazamaM pure / pAnIyahAriNIzUnyaM dRSTvA vApyavaTAdikam // 180 // kAkAMzcApatato dRSTvA, gRheSu gRhamedhinAm / sAdhunA lakSyate bhikSAvasaro'tisamIpagaH // 181 // tathAhurbhASyakArA :- [ vizeSAvazyaka zlo. 727] 177 // 178 // nimagaM ca gAmaM, mahilAsunnaM ca suNayaM ( kUvayaM) daddhuM / niyaM ca kAyA oleti jAyA bhikkhassa haraharA // AmodimodakAkIrNaM, zUnyaM kAndavikApaNam / mattAM gRhANe suptAM tathA proSitabharttRkAm // 182 // nirmakSikaM madhu svacchaM, pazyatAM prakaTaM nidhim / tattatpadArthagrahaNa, dezakAlastadarthinAm // 183 // evaM zubhAzubhe kArye, ya: prastAvastadarthinAm / sa sarvo dezakAlaH syAdvaktuM zakyaH sphuTaM kiyAn // 184 // yo yasya mRtyukAlaH syAt, kAlakAlaH sa tasya yat / kAlaM gato mRta iti gamyate lokarUDhitaH // 185 // kRSNavarNe ca maraNe, syAtkAlagrahaNe'pi ca / kAlazabdo dezakAlaH, prastAve paribhASitaH / / 186 // tathoktaM - kAleNa kao kAlo, amhaM sajjJAyadesakAlaMmi / to teNa hao kAlo, akAlikAle karaMteNaM // [ Avazyaka niyukti zlo. 729] addhAkAlasyaiva bhedaH, pramANakAla ucyate / ahorAtrAdiko vakSyamANavistAravaibhavaH // 187 / / paJcAnAmatha varNAnAM madhye yaH zyAmaladyutiH / sa varNakAlo vijJeyaH, sacittAcittarUpakaH // 188 // bhavatyaudayikAdInAM, yA bhAvAnAmavasthitiH / sAdisAntAdibhirbhaGgairbhAvakAlaH sa ucyate // 189 // atra pramANakAlo'sti, prakRtaH sa pratanyate / atIto'nAgato varttamAnazceti tridhA sa ca // 190 // avadhIkRtya samayaM varttamAnaM vivakSitam / bhUtaH samayarAziryaH, kAlo'tItaH sa ucyate // 191 // avadhIkRtya samayaM varttamAnaM vivakSitaM / bhAvI samayarAziryaH, kAlaH sa syAdanAgataH // 992 // varttamAnaH punarvarttamAnaikasamayAtmakaH / asau naizcayikaH sarvo'pyanyastu vyAvahArikaH // 193 // Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 462 iti jaMbUdvIpaprajJaptivRttyAdyabhiprAyaH / yogazAstrAdyaprakAzavRttau tu -- lokAkAzapradezasthA, bhinnAH kAlANavastu ye / bhAvAnAM parivarttAya, mukhyaH kAlaH sa ucyate // jyotiHzAstre yasya mAnamucyate samayAdikaM / sa vyAvahArikaH kAlaH kAlavedibhirAmataH // ityuktamiti jJeyaM / etadanusAreNa ca samayakSetrAdvahirapi kAlasvIkAro mukhyatayA saMpannaH, tattvaM punaH sarvajJavedyamiti / saMkhyeyazcApyasaMkhyeyo'nantazcetyathavA tridhA / zIrSaprahelikAntaH syAttatrAdyaH samayAdikaH // 194 // asaMkhyeyaH punaH kAlaH, khyAtaH palyopamAdikaH / anantaH pudralaparAvarttAdiH parikIrttitaH / / 195 / / tatra kAlavizeSo yaH, sUkSmatvAdyoginApi no / vibhaktuM zakyate saiSa, samayaH samaye zrutaH / / 196 / / jIrNe paTe bhidyamAne, taruNena balIyasA / kAlena yAvatA tantustruTyatyeko jarAturaH // 197 // asaMkhyeyatamo bhAgo, yaH syAtkAlasya tAvataH / samaye samaya: saiSa kathitastattvavedibhiH / / 198 / / tasmiMstantau yadekasmin, pakSmANi syuranekazaH / pratipakSma ca saMghAtAH, kSaNAcchedyA asaMkhyaza: / / 199 / / teSAM kramAcchedaneSu, bhavanti samayAH pRthak / asaMkhyaiH samayaistatsyAttantorekasya bhedanam // 200 // evaM patrazatoddhedhe, cakSurunmeSa eva ca / bhAvyAzcappuTTikAyAM cAsaMkhyeyAH samayA budhaiH // 201 // taM svarUpeNa jAnanto'pyarhanto'tyantasaukSmyataH / zRGgagrAhikayAnyebhyo, nirdeSTuM zaknuvanti na // 202 // nirdezo hi bhavettattadvacovyApArapUrvakaH / vyApAro vacasAM caiSo'saMkhyeyaiH samayairbhavet // 203 // yAvatsamaya ityeSoccAryate'kSarasaMtatiH / asaMkhyAH samayAstAvadatikrAmantyanekazaH // 204 // jaghanyayuktAsaMkhyAtamitaiH syAdAvalI kSaNaiH / saMkhyeyAbhizcAvalIbhiH, prANo bhavati nizcitam // 205 // nIrogasyAnupahatakaraNasya balIyasa: / prazaste yauvane varttamAnasyA'vyAkulasya ca // 206 // aprAptasyAdhvanaH khedamAzritasya sukhAsanam / syAdyaducchvAsaniHzvAsamAnaM prANaH sa kIrttitaH // 207 // tatra ca-ucchvAsa UrdhvagamanasvabhAvaH parikIrttitaH / adhogamanazIlazca, niHzvAsa iti kIrttitaH // 208 // saMkhyeyAvalikAmAnau, pratyekaM tAvubhAvapi / dvAbhyAM samuditAbhyAM syAtkAlaH prANa iti zrutaH // 209 // rogArttAdezca niHzvAsocchvAsAvaniyatAviti / uktaM puMso'rogatAdivizeSaNakadambakam // 210 // bhavati kSullakabhavA, ekaprANe yathodite / sAtirekAH saptadaza, zrUyatAM tatraM bhAvanA // 211 // muhUrte kSullakabhavA, ekasmin parikIrtitAH / paJcaSaSTiH sahasrANi SaTtriMzA paJcazatyapi // 212 // atra kaH pratyaya iti, yadi zuzrUSati bhavAn / tadA tadapi nizcitya, zrUyatAM pratipAdyate // 213 // ekA koTI saptaSaSTirlakSANyatha sahasrakAH / syuH saptasaptatiryuktA, dvizatyA SoDazADhyayA // 214 // 1 digambarAnuvAdo'yaM, yadvA aNavaH aMzAH, samayazcAMzarupa eva tena ca pratiparyAyaM varttanabhedena samayabhedaH, lokazabdena vA nRloko'tra grAhyaH tena samagranRlokavyApitA tasyoktA syAt / Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 463 etA muhUrta ekasminnuktA AvalikA jinaiH / ekakSullabhave caitAH, SaTpaJcAzA zataddhayI // 215 // kSullabhavAvalikAbhirmuhUrtAvalikA yadi / vibhajyante tadA labhyA, mauhUrtAH kSullakA bhavAH // 216 // atha prakRtaMprANAzcaikamuhUrte syuH, saptatriMzacchatAni vai / trisaptatyA saMyutAni, rAzireSa vibhAjakaH // 217 // mauhUrttakSullakabhavarAziretena bhajyate / tadApyante saptadaza, prANasya kSullakA bhavAH // 218 // trayodazazatAH paJcanavatyA ca samanvitA: / aMzA upari ziSyante, bhavasyASTAdazasya vai // 219 // aSTasaptatisaMyuktAzcettrayoviMzatiH zatA: / kSipyante'zA eSu pUrNaH, syAttadASTAdazo bhava: // 220 // atho kiyatya AvalyaH, syustrayodazabhiH zataiH / bhAgaiH paJcanavatyADhyaiH, zeSaistadapi kathyate // 221 // zatAstrayodazAMzAnAM, ye paJcanavatispRzaH / SaTpaJcAzad dvizatyA te, hantavyAH kartumAvalI: // 222 // zeSAGkAH kSullakabhavasatkA ete hi santyata: / kSullabhavAvalikAbhirbhavantyAvalayo hatAH // 223 // jAtAzcAvalikAsteSAM, ghAte lakSatrayaM tathA / saptapaJcAzatsahasrAH, zataM viMzatisaMyutam // 224 // trisaptatisamAyuktasaptatriMzacchatAtmanA / prAguktabhAjakenAsya, rAzervibhajane sati // 225 // caturnavatirAvalyo, labhyate'zA: puna: sthitAH / caturviMzatirevASTapaJcAzadadhikAH zatA: // 226 // evaM ca kSullakabhavAH, prANe saptadazaikake / caturnavatirAvalya, AvalyA aMzakAH punaH // 227 // trisaptatyA yutaiH saptatriMzatA vikalaiH zataiH / chinnAyA aSTapaJcAzAH, syuzcaturviMzatiH zatA: // 228 // iti kSullakabhavaprakaraNam / kSullakabhavaprayojanaM caivaMAyuHkSullabhavamitamaudArikavapu tAm / jaghanyato vinirdiSTaM, paJcamAGge jinezvaraiH // 229 // karmaprakRtyAdiSvapi audArikazarIrANAM tiryagmanuSyANAmAyuSo jaghanyasthitiH kSullakabhavagrahaNarUpA pratipAditA, yatpunarAvazyakaTIkAyAM kSullakabhavagrahaNaM vanaspatiSveva prApyate ityuktaM tanmatAntaramityavasIyate, iti karmagranthavRttau / ekaprANe cAvalInAM, SaTcatvAriMzadanvitAH / zatA: proktAzcatuzcatvAriMzadaMzAzca pUrvavat // 230 // taccaivaMekakSullabhavasatkAvalIbhiH paritADayet / prANAlabhavAMsteSu, zeSA AvalikAH kSipet // 231 // evaM cAsaMkhyasamayairAvalI tAbhistra yat / saMkhyeyAbhiH prANa uktastatsarvaM vizadIkRtam // 232 // nanvAvalikAdInAM yadasaMkhyakSaNarUpatA / proktA tatprocchalabhekaiokaliJjasya pUraNam // 233 // yata: pUrvasya sadbhAvenodbhaveduttaraH kSaNaH / nazyatyavazyamAdyazca, dvitIye janimIyuSi // 234 // 1 Avazyake karmaNAmutkRSTamadhyamajaghanyasthitiSu saMbandhe vicAryamANe tatraitanniyamAdetaduktaM, yaddhA tasyApi laghutamo bhedastatraiva syAditi / upalakSaNaM vA tat / Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 464 samuccayAdiko dharmaH, pudgalAnAM hi saMbhavet / vimAtrasnigdharUkSANAM, kAlasya tu na jAtucit // 235 // atrocyate-prarUpayitukAmena, kAlamAvalikAdikaM / prajJApakena yAvantaH, kSaNA dhIgocarIkRtAH // 236 // vinaSTA api tAvantaH, samuccitatayAkhilA: / upacaryanta ityevamAvalyAdinirUpaNA // 237 // ata evopacastiH, sarvo'pyAvalikAdikaH / kAlo na vAstavaH kiMtu, samaya: khalu vAstava: // 238 // prANaiH syAtsaptabhiH stokaH, stokaizca saptabhirlava: / sADheraSTAtriMzatA ca, lavairbhavati nAlikA // 239 // bhaGgyantareNAtha mAnaM, nADikAyA nirUpyate / zrUyatAM tatsAvadhAnaruktaM jyotiSkaraNDake // 240 // nAlikA nAma ghaTikA, kAryA lohamayI ca sA / dADimIkusumAkArA, sattalA vartulAkRtiH // 241 // kezAstrivarSajAtAyA:, kariNyA: pucchamUlajA: / RjukRtAH SaNNavatimIlitAzca parasparam // 242 // vizanti yAdRze chidre, tiSThanti ca nirantarAH / chidraM kAryaM tAdRgasyA, nAlikAyA adhastale // 243 // yaddhA dvivarSajAtAyA:, kariNyAH pucchamUlajA: / vAlA: SaNNavati: prAptA, dvaiguNyaM mAnti yAdRze // 244 // yadA-catuHsvarNamASajAtA, zalAkA caturaGgalA / yAdRze vizati chidre, karttavyaM tAdRzaM takat // 245 // arthatasyAM jalaM dhArya, taulyameyapramANata: / tata: prasaGgato brUmaH, svarUpaM taulyameyayoH // 246 // tRNasya madhurAkhyasya, caturbhistaNDulairbhavet / taulyataH sarSapa: zvetastaizca SoDazabhiH samam // 247 // dhAnyamASaphalaM tAbhyAM, dAbhyAM guJjAphalaM bhavet / dAbhyAM guJjAbhyAM ca, karSamASa: SoDazabhizca taiH // 248 // dharaNAparaparyAyaM, mAnaM gadyANakAbhidham / gadyANakAbhyAM sArddhAbhyAM, karSaH suvarNasaMjJakaH // 249 // catuHkarSa palaM sADhaiH, prastho dvAdazabhizca taiH / tulA palazatenAsAM, viMzatyA bhAra IritaH // 250 // __ iti jyotiSkaraNDavRttyabhiprAyaH, loke tu-tulyA yavAbhyAM kathitAtra guJjA, vallastriguJjo dharaNaM ca te'STau / gadyANakastadvayamiMdratulyairvallaistathaiko ghaTakaH pradiSTaH / dazArddhaguJja pravadanti mASaM, mASAhayaiH SoDazabhizca karSam / kaSaizcaturbhizca palaM tulAjJAH, karSa suvarNasya suvarNasaMjJam / pAdonagaMdyANakatulyaTakedisaptasaMkhyaiH kathito'traseraH / maNAbhidhAnaH khayugaizca serairdhAnyAditaulyeSu turuSkasaMjJA // iti lIlAvatyAM // [zloka - 3 - 4] taulyapramANamityuktaM, pUrvAcAryapradarzitam / atha svarUpaM mAnaM ca, tulAyA: kiJciducyate // 251 // paJcatriMzallohapalamayI vRttA ghanA bhRzam / dAsaptatiM cAGgalAni, dIrghA lohatulA bhavet // 252 // tasyAH paJcapalamitaM, dharaNaM racayedbudhaH / yena dhRtvA taulyate taddharaNaM parikIrtitam // 253 // tasyAM cAtha dharaNake, yojite sati sA tulA / dhriyamANA yatra deze, samA syAtpArzvayorddhayoH // 254 // tatra pradeze samatAjJAnAya parikalpayet / rekhAmekAM tatazcAnyAM, rekhANAM paJcaviMzatiM // 255 // 2 upalakSaNaM, tena jIvapradezAdInAM samuccaye'pi na kSatiH / tattvatastu ekakAlavattitve sati parasparaM saMbaMdhabhAktvaM, tacca na kAle / Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 465 tatra syAtprathamA rekhA, karSArddhasyaiva sUcikA / dvitIyaikasya karSasya, tRtIyA karSayorddhayoH // 256 // trikarSasUcikA turyA, syAccatuHkarSasUcikA / paJcamyatha nava rekhAH, syurekaikapalAdhikA: // 257 // yathA tatra bhavedrekhA, SaSThI dvipalasUcikA / evaM yAvaddazapalasUcikA syAccaturdazI // 258 // tatazca dvAdazapalasUcikA paJcadazyasau / SoDazI ca paJcadazapalAbhivyaJjikA smRtA // 259 // tataH saptadazI rekhA, palaviMzatisUcikA / ata UrdhvaM ca dazakavRddhA aSTApyamUH smRtAH // 260 // aSTAdazI yathA rekhA, syAtriMzatpalasUcikA / kramAdevaM zatapalasUcikA kIrtitAntimA // 261 // paJcapaJcadazatriMzatpaJcAzatpalasUcikA / navamI SoDazI cASTAdazI ca paJcaviMzikA // 262 // etAzcatasro rekhAH syuH, phullaphullaDikAyutAH / syuH zeSA RjavaH sarvA, ekaviMzatisaMmitA: // 263 // tulAsvarUpamityevaM, yathAgamamudIritam / pramANamatha meyasya, yathAgamamudIryate // 264 // dezeSu magadhAkhyeSu prasiddhaM kuDavAbhidham / mAnaM syAttaulyaciMtAyAM sakarSAddhaM palatrayam // 265 // caturbhiH kuDavairekaH, prastho mAgadhiko bhavet / sArdAni dvAdaza palAnyeSa taulyapramANataH // 266 // prasthaizcaturbhirekaH syAdADhakaH prathito jane / paJcAzatpalamAno'yaM, jJeyastaulyavivakSayA // 267 // caturbhirADhakaioNo, jane so'pyativizrutaH / palAnAM dve zate khyAtaH, sa ca taulyapramANata: // 268 // khArI SoDazabhirdrANaiH sA syAttaulyapramANata: / dvAtriMzatA palazataiH, saMmitA lokasaMmatA // 269 // vAhaH syAdizatiH khAryaH, sa bhavettaulyamAnata: / catuHSaSTiH sahasrANi, palAnAM tulayA dhRtaH // 270 // atha prakRtaMkAlena yAvatA tasyAM, nAlikAyAM vizejjalam / ADhako dau surandhreNa, tAvAn kAlo hi nAlikA // 271 // bhavetpalazataM caitattulayA tulitaM jalaM / tacca svabhAvata: svaccha:meSTavyaM zAradAdikam // 272 // devaH zrIsarvajJo vizvazrIza: siddhistrIkAntaH, kAmadrohAgnirmAyAdoSAbhAsvAnnIrAgaH / candrazvetazlokaH syAdAdArAmodo lokAryo, vAntApAya: zAnto lokebhyo'saMkhyaM saukhyaM deyAt // 273 // adrutamantharamadhyamagatyA paThane'sya bhavati vRttasya / kAmakrIDAchandasi SaSTayA gurvakSaraiH palaM loke||274 // sUkSmekSikArthinAM caivaM vAcyaM-saMgItazAstraprasiddhasya paJcamAtrikatAlasyAvicchedena caturviMzativArAn hastamukhAbhyAmudghaTTane sarvathApyavisaMvAdi jalapalamekaM syAditi laukikajyotiH zAstrAnusAreNa palamAnaM, ebhizca SaSTyA palairghaTikAparaparyAyA nADiketi / nADikAbhyAM bhaved ddhAbhyAM, muhUrtastaulyata: sa ca / palAnAM ve zate mAnAccatvAro nUnamADhakAH // 275 // ahorAtro muhUttaiH syAttriMzatA SaSTinAlika: / sa taulyatastrayo bhArAH, SaTsahasrA: palAni vA // 276 // meyapramANaciMtAyAM, saviMzaM zatamADhakAH / pakSaH punarahorAtraiH, syAtpaJcadazabhirbuvaM // 277 // Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 466 sa taulyataH paJcacatvAriMzaddhArAtmako bhavet / ADhakAnAM zatAnyaSTAdaza meyapramANataH // 278 // taulyato navatirbhArA, mAsa: pakSadvayAtmakaH / SaTtriMzadADhakazatAnyeSa meyapramANataH // 279 // mAsairdvAdazabhizcaikaH, karmasaMvatsaro bhavet / zatAni trINi SaSTyADhyAnyatra rAtrindivAni ca // 280 // taulye sahasraM sAzItirbhArANAM syAtsa mAnataH / tricatvAriMzatsahasrANyADhakAnAM dvizatyapi // 289 // RtusaMvatsaro'pyeSa, RtuSaTkAtmako bhavet / Rtavo hi vasaMtAdyAH, pRthagmAsadvayAtmakAH // 282 // kiJca saMvatsarAH paJcavidhAH proktA jinezvaraiH / sUryarttacandranakSatrAhvayAstathA'bhivarddhitaH // 283 // tatra ca-dvimaNDalAlIcAreNa, mArttaNDenAyanaddhaye / paripUrNe kRte pUrNaH, sUryasaMvatsaro bhavet // 284 // satryazItau maNDalAnAM zate cAro bhavedraveH / ekasminnayane tasmAtsatryazItizataM dinAH // 285 // SaTSaSTyA'bhyadhikA caivamahorAtrazatatrayI / sUryasaMvatsare dRSTA, viziSTajJAnadarzanaiH // 286 // sarve kAlavizeSA ye, khyAtA varSazatAdayaH / pUrvAGgapUrvapramukhAH, palyavAdardhyAdayo'pi ca // 287 // karmaNAM sthitayaH sarvA, AyUMSyakhiladehinAm / sUryavarSapramANena jJeyAnyetAni dhIdhanaiH // 288 // nanvatra vakSyate varSairyugaM candrAbhivarddhitaiH / yugAdhInaM cAnyakAlamAnaM varSazatAdikam // 289 // kathaM tadiha nirddiSTAH, sarve varSazatAdayaH / kAlAH sUryAbdamAnena, tatrAkarNayatottaram // 290 // yugaM yaducyate tatsyAccAMdraissaMvatsaraistribhiH / dvAbhyAM cAbhivarddhitAbhyAmiti tatpaJcavArSikam / / 291 // sUryavarSapramANena, tadeva yadi cintyate / tadApi tulyameva syAtpaJcavarSAtmakaM yugam // 292 // tathAhi - sUryAbdasya saSaTSaSTirahorAtrazatatrayI / paJcanASTAdazazatAstriMzAH syuryugavAsarAH // 293 // iyanta eva dvASaSTicandramAsAtmake yuge / vAsarAH syustato nArthabhedaH ko'pyatra vAstavaH // 294 // tato yugairmIyate yatsaMvatsarazatAdikam / tatsUryavarSamAnenetyAdi yuktaM yathoditam // 295 // syAtpUrNimAparAvartairabdaM dvAdazabhirvidhoH / catuHpaJcAzadadhika mahorAtrazatatrayam / / 296 / / ahorAtrasya caikasya, dvAdazAMzA dviSaSTijA: / candrasaMvatsare mAnamityuktaM sarvadarzibhiH // 297 / / nakSatraiH saptaviMzatyA, yaH sAkalyena zItagoH / yogaH sa dvAdazaguNa, RkSobdaM mAnamasya ca // 298 // saptaviMzatisaMyuktamaho rAtrazatatrayam / ahorAtrasyaikapaJcAzaccAMzAH saptaSaSTijAH / / 299 / / abhivarddhitamabda ca, trayodazabhiraindavaiH / mAsairbhavedasya mAnamevamuktaM maharSibhiH / / 300 / / yuktaM tryazItyAhorAtrairahorAtrazatatrayam / catuzcatvAriMzadahorAtrAMzAzca dviSaSTijAH // 301 // atha krameNa paJcAnAM, mAsAnAM mAnamucyate / sUryarttRcandranakSatrAbhivarddhitaka saMjJinAm // 302 // svasvasaMvatsarANAM hi, bhAge dvAdazabhirhate / svIyasvIyamAsamAnaM jAyate tadidaM yathA // 303 // sArddhAstriMzadahorAtrA, mAsamAnaM bhavedraveH / RtumAsaH punastriMzadahorAtrAtmakaH sphuTaH // 304 // Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 467 ekonatriMzatA cAhorAtrairmAso'mRtadyuteH / dviSaSTijairahorAtrabhAgaiAtriMzatA'dhikaiH // 305 // nakSatramAso'horAtrAH, saptaviMzatiranvitAH / ahorAtralavairekaviMzatyA saptaSaSTijaiH // 306 // ekatriMzadahorAtrAzcaikaviMzaM zataM lavAH / caturviMzativicchinnAhorAtrasyAbhivarddhite // 307 // eSAmupapattistvevaMbharaNIzatatArArdAzleSAsvAtimahendrabham / etAnyapArddhakSetrANi, nakSatrANi jagurjinAH // 308 // punarvasU vizAkhA ca, rohiNI cottarAtrayam / sArddhakSetrANyamUnyAhunakSatrANi jinezvarAH // 309 // bhAni paJcadazAnyAni, tulyakSetrANyathAbhijit / ebhyo visadRzaM bhAgAstriMzadADhyAsya SaTzatI // 310 // arddhakSetrANAM ca bhAnA, kSetraviSkambha IritaH / aMzAH sahasraM paJcADhyaM, pratyekaM tattvavedibhiH // 311 // sArddhakSetrANAM sahasrAstrayaH paJcadazAdhikA: / tulyakSetrANAM ca bhAgA, re sahasre dazAdhike // 312 // kSetraviSkambha ityeSAM, bhAnAM saMkalito'khilaH / catuSpaJcAzadaMzAnAM, sahasrAzca zatA nava // 313 // saptaSaSTi caiSu bhAgAn, muhartena zazI vrajet / ahorAtreNa caikena, re sahasra dazAdhike // 314 // saptaSaSTyA tata: svasvabhAgarAzau hRte bhavet / muhUrttamAnamRkSANAM, taccaivaM spaSTamucyate // 315 // candrasyAbhijitA yoge, muhUrttA nava kIrtitAH / saptaSaSTibhuvo'zAzca, mauhUrtAH saptaviMzatiH // 316 // tulyakSetreSu ca triMzanmuhUrtA bheSu kIrtitAH / paJcacatvAriMzadete, sArdhakSetreSu bheSu ca // 317 // ekAhorAtrabhoktavyaRkSakSetrAMzarAzinA / sarvAMzarAzibhAge, mAsaH pUryata zItagoH // 318 // tathAhicatuHpaJcAzatsahasrAH, zatairnavabhiranvitAH / bhAgahAreNa bhaktavyA, dvisahakhyA dazADhyayA // 319 // saptaviMzatirApyate'horAtrAstriMzatA punaH / zeSabhAjyabhAjakayo, rAzyoH kAryA'pavarttanA // 320 // saptaSaSTibhavA bhAgAstato'mI ekaviMzatiH / ahorAtrasya saMpannAste'dhikA: saptaviMzatau // 321 // evaM nakSatramAsasyopapattiriha varNitA / candramAsasyopapattimatha vakSye yathAgamam // 322 // triMzatA tithibhiH proktazcandramAso jinezvaraiH / bhavaMti tithayazcendoH, kalAvRddhikSayodbhavAH // 323 // kalA: kuryAt SoDazeMdostatra caikA kalA bhavet / dASaSTibhAgIkRtenduvibhAgadvitayAtmikA // 324 // anyAH punastA dvASaSTibhAgIkRtasitatviSaH / bhAgacatuSTayarUpAH, syuH paJcadazasaMmitAH // 325 // tatrAdyAMzaddhayarUpA, sadaiva syAdanAvRtA / Abriyante ca mucyante, rAhuNAnyA: kalA muhuH // 326 // kAlazcaikakalAyA: syAtpidhAne vA prakAzane / ekaSaSTirahorAtrasyAMzA dvASaSTikalpitAH // 327 // pidhIyamAnacaMdrAMzAstithayaH kRSNapakSajA: / prakAzamAnacaMdrAMzAstithayaH zuklapakSajA: // 328 // yathoktastithikAlo'sau, triMzatA guNito bhavet / aSTAdazazatAstriMzA, dvASaSTiprabhavA lavAH // 329 // Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 468 dvASaSTyaiSAM hRte bhAge, vidhumAso yathoditaH / ekanyUnatriMzadahorAtrA dvAtriMzadaMzakAH // 330 // kRSNapakSapratipaba:, prArabhya pUrNimAvadhi / RtumAso bhavettriMzadahorAtrAtmakaH sphuTam // 331 // sUryamAsasyopapattiratha kiJcinnigadyate / bhAnyaSTAviMzatirmeSAdayodvAdaza rAzayaH / / 332 / / catuSpaJcAzatsahasrAn, zatairnavabhiranvitAn / prAnirUpitanakSatrabhAgAn dvAdazabhirbhajet // 333 // sapaJcasaptatipaJcacatvAriMzacchatI tataH / prAptA nakSatrabhAgAnAM rAzimAnaM tadeva hi // 334 // sArddhatriMzadahorAtrabhogyo'yaM rAziriSyate / ayamevArkamAsaH, syAdyaH saMkrAMtiritIryate // 335 // paJca paJcaiva RkSAMzAn, muhUrttena puroditAn / ahorAtreNa cAdhyarddha, zataM bhuGkte dinezvaraH // 336 // evaM ca triMzatA sAddhairahorAtrairbhunaktyasau / paJcacatvAriMzadaMzazatAn sapaJcasaptatIn // 337 // pratyayazcAtra--ekAhorAtrabhogyena, sArddhanAMzazatena cet / paJcasaptatiyukpaJcacatvAriMzacchatAtmakaH // 338 // rAzirvibhajyate triMzadaho rAtrI tadApyate / paJcasaptatyAtha bhAjyabhAjakAvapavarttayet // 339 / / tato labdhamahorAtrasyArddhamevaM ca darzitA / bhAvanA sUryamAse sA, procyate'thAdhimAsake // 340 // yasminnede vidhormAsAstrayodaza bhavanti tat / abhivarddhitavarSaM syAttasmin dvAdazabhirhate // 341 // ekatriMzadahorAtrA, labhyA mAse'bhivarddhite / caturviMzazatacchinnAzcaikaviMzaM zataM lavAH // 342 // tathAhi trayodazasu zItAMzumAseSvahnAM zatatrayaM / tryazItiyukcatuzcatvAriMzaccAMzA dviSaSTijAH // 343 // vaisAdRzyAdahorAtrAGkeSvaMzAGko na saMmilet / aMzacchedena tadahorAtrAn hatvA savarNayet // 344 // tatazca-dvASaSTyahorAtrarAzAvaMzacchedena tADite / catuzcatvAriMzadaMzayukte cAMzA bhavantyamI // 345 // trayoviMzatiraMzAnAM, sahasrAH saptazatyapi / navatizcAhorAtrasya dviSaSTicchedazAlinaH // 346 // eSAM dvAdazabhirbhAge, mAsaH syAdabhivardhitaH / vidhirbhinnabhAgahAre, lIlAvatyAmiti zrutaH // 347 // chedaM lavaM ca parivartya harasya zeSaH, kAryo'tha bhAgaharaNe guNanAvidhizca / bhAjyabhAjakasthApanA 23790 + 62 - 12 x 1 chedaM lavaM ca parivartya sthApanA 23790 x 62 - 1 x 12 bhinnaguNanavidhizcAyaM--aMzAhatizchedavadhena bhaktA, labdhaM vibhinne guNane phalaM syAt // ityAdi // dvASaSTirdvAdazaghnAH syurevaM saptazatAstathA catuzcatvAriMzadADhyA, athaitau bhAjyabhAjakau // 348 // SaDbhirevApavartyante, paJcaSaSTiyutAstataH / zatA ekonacatvAriMzadaMzAnAM bhavanti vai // 349 // catuzcatvAriMzadADhyasaptazatyAtmakastathA / chedo'pavarttita: SaDbhizcaturviMzaM zataM bhavet // 350 // apavarttitabhAjyabhAjakasthApanA 3965 x 124. rAzau vibhakte'smin chedenAmunA syAdyathoditaH / mAso'bhivarddhitAbdasya, dvAdazAMzAtmakaH khalu // 351 // Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 469 varSe dvAdaza mAsA: syurityasyeyaM mitirmatA / varddhate tu vidhormAsa, eva varSe'bhivaddhite // 352 // etanniSpattizcaivaMparasparaM yo vizleSo, bhavetsUryendumAsayoH / sa triMzadguNita: khyAto'dhimAsastattvavedibhiH // 353 // sArddhatriMzadahorAtrA, bhavenmAso vivasvataH / ekonatriMzadiMdoste, dvASaSTyaMzA radairmitAH // 354 // vizleSazcAnayoreko'horAtraH parikIrtitaH / dvASaSTibhAgenaikena, nyUnastatreti bhAvanA // 355 // iha caMdramAse dinarAzerupari ye dvAtriMzavASaSTibhAgAH santi, tatra ekatriMzatA dvASaSTibhAgairdinArdhaM jAtaM, tena ca sUryamAse yaddinarAzerUparitanaM dinArdhaM tacchuddhaM, athaiko dvASaSTibhAga ekonatriMzacca dinAni sUryamAsasaMbaMdhibhyastriMzato dinebhya: zodhyante, tadA ekaddhASTibhAganyUna eko'horAtra: sthita ityeSa vizleSo jJeyaH, triMzadbhavantyahorAtrA, ekasmistriMzatA hate / dvASaSTibhAgazcaiko'smAtriMzadguNo'pasAryate // 356 // ekonaviMzadityevaM, dinAnyaMzA radairmitAH / mAso'dhiko'yaM syAtriMzatsUryamAsavyatikrame // 357 // yugasya madhye pauSo'yamante tvASADha eva ca / tRtIyapaJcame varSe, tata evAbhivardhate // 358 // ete paJcApi mAsAnAM, bhedA dvAdazabhirhatAH / bhavanti svasvavarSANi, tanmAnaM prAgnirUpitaM // 359 // - eteSAM paJcAnAM mAsAnAM prayojanaM tvevaM-jIve siMhasthe dhanvamInasthite'rke / viSNau nidrANe cAdhimAse na lagnaM / ityAdi sUryamAsAdhimAsayoH prayojanaM, RtumAsazca pUrNatriMzadahorAtrAtmaka iti niraMzatayA lokavyavahArakAraka iti, zeSAstu sUryAdayo mAsA: sAMzatayA prAyo na vyavahArapathamavatarantIti / ata evAyamRtumAsaH karmamAsa ityapi zAstrAntare'bhidhIyata iti RtumAsaprayojanam / vaizAkhne zrAvaNe mArga, pauSe phAlguna eva ca / kurvIta vAstuprAraMbhaM, na tu zeSeSu saptasu // 360 // iti candramAsaprayojanaM / nakSatramAsaprayojanaM tu saMpradAyagamyaM, ityAdyarthato jaMbUdIpaprajJaptivRttau / saSaTSaSTitryahorAtrazatAtmakamudIritam / yadabdiM tatra kAcidupapattinirUpyate // 361 // nakSatrakSetrabhAgA ye, prAgatra pratipAditAH / teSAM sArddha zataM bhAnurahorAtreNa gacchati // 362 // tataH zatena sArddhana, bhAgahAre kRte sati / nakSatrakSetrabhAgAnAM, sUryabhogAhanirNayaH // 363 // dinapaJcamabhAgADhyamahorAtracatuSTyam / muhUrtasya ca SaSTho'zo'bhijidbhogo vivasvataH // 364 // apArddhakSetrabhAnAM ca, bhogamAnaM pRthak pRthak / ahorAtrAH SaT dazAMzA, ahorAtrasya sapta ca // 365 // samakSetrANAM ca bhAnAmahorAtrAstrayodaza / bhaktasya paJcabhirahorAtrasyAMzaddhayaM tathA // 366 // sArddhakSetrANAM ca bhAnAM, bhogaH pratyekamuSNagoH / syAdizatirahorAtrAstaddazAMzastathaikakaH // 367 // ahorAtrAtmako bhAgAtmakazca nikhilo'pyayam / kAla: saMkalito bhAnorhAyanaM syAdyathoditam // 368 // Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 470 sahasrANi daza nava, zatAH sAzItayaH kila / etanmuhUrtagaNitaM, sUryavarSe jinaiH smRtam // 369 // zatairaSTAbhirADhyAni sahasrANi daza sphuTam / etanmuhUrttagaNitaM karmasaMvatsare bhavet // 370 // sahasrA daza SaTzatyA, paJcaviMzatyupetayA / yuktAH paJcAzadaMzAzca, muhUrttasya dviSaSTijAH || 371 // etanmuhUrttagaNitaM, candrasaMvatsare matam / atha nakSatravarSasya, muhUrttamAnamucyate // 372 // sahasranavasaMyuktA, dvAtriMzairaSTabhiH zataiH / SaTpaJcAzanmuhUrttasya bhAgAzca saptaSaSTijAH // 373 // ekAdaza sahasrANi paJca caikAdazA: zatAH / aSTAdazamuhUrttasya, bhAgA dvASaSTinirmitAH // 374 // muhUrttasaMkhyetyuddiSTA, budhairvarSe'bhivarddhite / triMzadguNe svasvavarSe, tveSAM syAdupapAdanam // 375 // sUryasaMvatsarastaulyarUpeNa yadi cintyate / tadA sahasraM bhArANAmaSTAnavatisaMyutam // 376 // ADhakAnAM tricatvAriMzatsahasrAH zatA nava / viMzatyupetAH sUryAbdaM, meyarUpatayA matam / / 377 / / dvASaSTyA'bhyadhikaM bhArasahasraM candravatsare / dvASaSTibhAgA bhArasya, SaTtriMzattaulyamAnataH // 378 // dvicatvAriMzatsahasrAH, paJca ca tryuttarAH zatA: / ADhakAnAmADhakasya, dviSaSTyaMzAzcaturdaza / / 379 // etanmeyatayA mAnaM, candrasaMvatsare bhavet / brUmo nakSatravarSasya, taulyamAne yathAkramam // 380 // zatAni nava bhArANAM tryazItyA'bhyadhikAni ca / ekonaviMzatirbhAgA, bhArasya saptaSaSTijAH // 381 // iti nakSatravarSe taulyamAnaM / trayodazasahasrAstrirekatriMzaM zatatrayam / trayoviMzatiraMzAzcADhakAnAM saptaSaSTijAH // 382 // iti nakSatravarSe meyamAnaM / ekapaJcAzAni bhArazatAnyekAdazASTa ca / dvASaSTibhAgA bhArasya, taulyaM varSe'bhivarddhite // 383 // paJcacatvAriMzadADhyA, ADhakAnAM sahasrakAH / SaTcatvAriMzadaMzAzca mAnaM dvASaSTijA daza // 384 // paJcalakSaNabhedenApyuktAH saMvatsarA yuge / nakSatracandra karmoSNakarAbhivarddhitAhvayAH / / 385 // tathAhi nakSatrANi yathAyogaM, svasvamAsAnusArataH / bhavanti yatra rAkAyAM, kArttike kRttikA yathA // 386 // tathoktaM- 'jeThTho vaccai mUleNa, sAvaNo dhaNiThThAhiM / addAsu a maggasiro, sesA nakkhattanAmiyA mAsA' // Rtavo'pi yathAyogaM, pravarttante mahItale / sthitiM badhnAti hemantaH, kArttikyAH parato yathA / / 387 // bhavetsaMvatsaro yazca, nAtyuSNo nAtizItalaH / bahUdakazca nakSatrasaMvatsaramuzanti tam // 388 // mAsasadRzanAmAni, yatra RkSANi pUrNimA: / samApayanti yaH zItAtaparogAdidAruNaH // 389 // bahUdakazca taM prAhuzcandrasaMvatsaraM budhAH / karmasaMvatsarasyedaM vijJeyamatha lakSaNam // 390 // dadhatyakAle taravastatra puSpaphalAdikam / samyag yacchati nAmbhodo, mitampaca ivodakam // 391 // Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 471 yatrAlpenApi varSeNa, dhAnyaM samyak prajAyate / sUryasaMvatsaraM prAhustamatiprauDhabuddhayaH // 392 // yatrArkatejaH saMtaptA, bhavanti divasarttavaH / sthalaM nimnAdyambupUrNaM tamAhurabhivarddhitam // 393 // ityarthato jaMbUddhIpaprajJaptivRttyAdiSu / " // 402 // paJcabhiH khalu varSaizca, yugaM bhavati tatra ca / AdyaM candrAbhidhaM varSaM, dvitIyamapi tAdRzam // 394 // abhivarddhitasaMjJaM ca, tRtIyaM varSamIritam / caturthaM candrasaMjJaM ca paJcamaM cAbhivarddhitam // 395 // syurmAsAzcandravarSeSu, dvAdaza dvAdaza triSu / abhivarddhitavarSe ca dve trayodazamAsake / / 396 / / dvitIyasyenduvarSasya prathamaH samayo hi ya: / tadanantarapAzcAtyaH syAdAdyasya kSaNo'ntimaH // 397 // ASADhAbhiruttarAbhistadA yogo himadyuteH / tAsAM tadAnIM syurbhogyAH, SaDviMzatirmuhUrttakAH // 398 // SaDviMzatirmuhUrttasya, bhAgA dvASaSTijAstathA / dvASaSTyaMzasya caikasya, saptaSaSTyaMzazAlinaH // 399 // catuSpaJcAzaddhibhAgA, iha dvASaSTijo lavaH / saptaSaSTipravibhaktabhUrNikAbhAga ucyate // 400 // punarvasubhyAM sAkaM ca, tadA yogo raverbhavet / muhUrttAH SoDaza tadA, tayorbhogyA bhavanti hi 401 || aSTau dvASaSTijA bhAgA, muhUrttasya tathopari / ekasya dvASaSTyaMzasya, viMzatibhUrNikA lavAH // tathoktaM sUryaprajJaptI - 'jo NaM doccassa saMvaccharassa AI se NaM paDhamassa caMdasaMvaccharassa pajjavasANe aNaMtarapacchAkaDe samae, taM samayaM ca NaM caMde keNaM nakkhatteNaM joei ? tA uttarAhiM AsADhAhiM, uttarANaM AsADhANaM chavvIsaM muhuttA chavIsaM ca bAvaTTibhAgA muhuttassa bAvaTTibhAgaM ca sattaTTA chettA caupaNNaM cuNNiyA bhAgA sesA / taM samayaM ca NaM sUre keNaM NakkhatteNaM joei ? tA puNavvasuNA, puNavvasurasa solasa muhuttA aThTha ya bAvaTTi bhAgA muhUttassa, bAvaTTibhAgaM ca sattA chettAvIsaM cuNiyA bhAgA sesA " iti, evaM zeSeSvapi sUtreSu sUtrAlApakapaddhatirboddhavyA' / yo'bhivarddhitavarSasya, tRtIyasyAdimaH kSaNaH / tadanantarapAzcAtyo, dvitIyasyAntimaH kSaNaH // 403 // tadA ca pUrvASADhAbhissaha yogo himadyuteH / muhUrttAH sapta bhAgAzca, tripaJcAzad dviSaSTijAH // 404 // dvASaSTyaMzasya caikasya, vibhAgAH saptaSaSTijAH / ekonacatvAriMzatsyustAsAM bhogyAH sitatviSaH || 405 // punarvasubhyAM saMyogastadA syAduSNarociSaH / tanmuhUrtAMzapratyaMzAn, bhAnubhogyAnatha bruve // 406 // dvicatvAriMzanmuhUrttAH, punarvasvostadA raveH / paJcatriMzadviSaSTyaMzA, bhogyAH sapta ca cUrNikA: // 407 // turyasya candravarSasya ya iha prathamaH kSaNaH / kSaNastRtIyasyAntyaH syAttadanantarapazcimaH // 408 // ASADhAbhizcottarAbhistadA yogo himadyuteH / bhuktazeSAstadArnI syustanmuhUrttAstrayodaza // 409 // ekasya ca muhUrttasya, dvASaSTyaMzAstrayodaza / aMzasya tAdRzaH saptaviMzatizcUrNikA lavAH // 410 // punarvasubhyAM sUryasya, tadA yogo nirUpitaH / muhUtau dvau ca tadadbhuktazeSau bhAgAstathopari // 411 // SaTpaJcAzad dviSaSTyutthA, bhAgasyaikasya tasya ca / saptaSaSTivibhaktasya, SaSTirbhAgAH prakIrttitAH // 412 // Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 472 abhivativarSasya, paJcamasyAdimakSaNAt / syAdyo'nantarapAzcAtyaH, sa turyasyAntimaH kSaNaH // 413 // ASADhAbhiruttarAbhistadA yogo'mRtayuteH / tadbhuktazeSA ekonacatvAriMzanmuhUrttakAH // 414 // dvASaSTibhAgAcatvAriMzadekasyAtha tasya ca / saptaSaSTibhavA: saptacatvAriMzatkilAMzakAH // 415 // punarvasubhyAM sUryasya, tadA yoga: prakIrtitaH / tadbhuktazeSA ekonatriMzadeva muhUrttakAH // 416 // ekaviMzatiraMzAca, muhUrttasya dviSaSTijAH / tasyaikasya saptacatvAriMzacca cUrNikAMzakAH // 417 // yugasyAnyasyAdimasya, candrAbdasyAdimakSaNAt / anantaro yaH pAzcAtyaH, paJcamAbdasya so'ntimaH // 418 // ASADhAbhiruttarAbhistadA yoga: sitayuteH / carame samaye tAsAM, vartamAno bhavetsa hi // 419 // sUryasya ca tadA yogaH, puSyeNa parikIrtitaH / bhuktazeSAstadA tasya, muhUrtA ekaviMzatiH // 420 // dvASaSTijAstrayazcatvAriMzadaMzAstathopari / tasyAMzasya trayastriMzaddhibhAgAH saptaSaSTijAH // 421 // atra ye'rkasya nakSatrayoge proktA muhUrttakAH / te bhAnusatkA boddhavyA, vidhostu vyAvahArikAH // 422 // Aha caahorAtrasya hi triMzattamozo vyAvahArikaH / muhUrta iti jAnIma:, kiMrUpo'sau raveH puna: ? // 423 // atrocyateyatsaMpUrNamahorAtraM, yujyate bhaM himAMzunA / tasya yogo'bhavadyAvatkAlamuSNAMzunA saha // 424 // tasya triMzattamo bhAgo, yAvAn jAyeta nizcita: / tAvanmAno muhUtto'tra, jJeyo vijJairvivasvataH // 425 // sa cAyaM-trayodazamuhUrtAni, muhUrttasyaikakasya ca / kRtaddhASaSTibhAgasya, caturviMzatiraMzakAH // 426 // dASaSTyaMzasya caikasya, chinnasya saptaSaSTidhA / kiJcitsamadhikAH sA stripaJcAzadvibhAgakAH // 427 // tathAhi-syu dazamuhU DhyA, ahorAtrAstrayodaza / samakSetrANAmuDUnAM, yogakAlo vivasvataH // 428 // trayodazAhorAtrA ye, muhUrtakaraNAya te / triMzadguNIkRtA jAtA, navatyADhyA zatatrayI // 429 // dvAdazAnAM muhUrtAnAM, zeSANAmatra yojane / catuHzatI yuttarA syAtriMzatA sA vibhajyate // 430 // pUrNAstrayodaza prAptAH, ziSyante dvAdazAtha te / dvASaSTinAzcatuzcatvAriMzA saptazatI bhavet // 431 // etasyAstriMzatA bhAge, caturviMzatirApyate / zeSA caturviMzatiH sA, saptaSaSTyA hatA bhavet // 432 // aSTADhyA SoDazazatI, triMzatA'sau vibhajyate / prAptAH sArddhAstripaJcAzatkiJcitsamadhikA iti // 433 // iti sUryamuhUrtapramANAnayanopAyaH / tulyArddhasArddhakSetroDuSUktamAnA muhUrttakA: / triMzatpaJcadaza paJcacatvAriMzatsyuruSNagAH // 434 // taizca trayodaza dinAH, saddhAdazamuhUrttakAH / tathA syuH SaDahorAtrA, muhUrtAkaviMzatiH // 435 // ahorAtrA viMzatizca, muhUrttatritayAdhikAH / kramAtraidheSu bheSvarkabhogaH syAdvyAvahArikaH // 436 // Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 473 aSTAdaza zatAstriMzA, ahorAtrA yuge smRtAH / paJcAnAmapi varSANAM, tattatsaMkhyAsamuccayAt // 437 // tathAhisaMvatsarAstrayazcAndrA, yuge dvau cAbhivaddhitau / tatra candrAbdasya mAnamityetatprAgnirUpitam // 438 // catuHpaJcAzadadhikamahorAtrazatatrayam / dvAdaza dApaSTibhAgA, ahorAtrasya copari // 439 // asmistriguNite jAtamahorAtrasahasrakam / dvASaSTyA'bhyadhikaM SaTtriMzacca dApaSTijA lavA: // 440 // abhivarddhitamAnaM cAhorAtrANAM zatatrayam / satryazIti catuzcatvAriMzad dvASaSTijA lavAH // 441 // asmin dviguNite sapta, zatA: SaTSaSTisaMyutAH / ahorAtrA: syustathASTAzItiSaSTijA lavA: // 442 // aSTAzItiramI bhAgAH, prAcyaSaTtriMzatA yutAH / jAtAzcaturviMzameva, zataM dvASaSTijA lavAH // 443 // ahorAtraddhayaM labdhaM, dvASaSTyA'smin hRte sati / aSTAdazazatAstriMzAH, sarve saMkalitAstataH // 444 // saptaSaSTikraMkSamAsA, dvASaSTiste tathaindavAH / RtumAsAzcaikaSaSTiH, SaSTirmAsA vivasvataH // 445 // abhivarddhitamAsAzca, saptapaJcAzadAhitAH / ziSyeta saptAhorAtrI, saikAdazamuhUrtikA // 446 // trayoviMzatiraMzAzca, muhUrtasya dviSaSTijAH / mAsAnAM mAnamityevaM, yuge proktaM pRthak pRthak // 447 // yugAhorAtravRndasya, hRte bhAge yathoditaiH / svIyasvIyamAsamAnayuge mAsAstathA'tra ca // 448 // ayanAni daza prAhurRtavastriMzadAhitA: / SaSTirmAsAH zataM vizaM, pakSAH saurapramANataH // 449 // catuSpaJcAzatsahasrAH, zatairnavabhiranvitAH / yuge muhUrtA nirdiSTaH, ziSTairviSTapapUjitaiH // 450 // ekonaviMzatisahasrAdhikaM lakSayorddhayam / ADhakAnAM SaTzatAni, taulyamAnaM yuge jaguH // 451 // catuSpaJcAzacchatAni, bhArANAM navatistathA / meyarUpatayA mAnaM, yugasyAhurmanISiNaH // 452 // cAndraM varSa yugasyAdistasyAdirmAsa iSyate / mAsAdirasita: pakSastasyAdirdivaso bhavet // 453 // tatrApi bharatakSetre, kSetre cairavatAbhidhe / yugasyAdidinasyAdau videheSu nizAmukhne // 454 // yadASADhapaurNamAsIrajanyAH samanataram / pravarttate yugasyAdirbharatairavatAkhyayoH // 455 // pUrvAparavideheSu, tadA ca rajanImukham / tato nizAmukhAdeva, yugAdistatra kIrtitaH // 456 // kiMca-rudrAdayo muhUrtAH syurahorAtrA dinAdayaH / uktA jinendrarbharatairAvatAhvayavarSayoH // 457 // mahAvideheSu punarahorAtrA nizAdayaH / yatastatra yugasyAdinizAraMbhAtpravarttate // 458 // __tathoktaM jaMbUdIpaprajJaptisUtre-'kimAiyA NaM bhaMte ! saMvaccharA ?, kimAiyA ayaNA, ? kimAiyA uU ?, kimAiyA mAsA ?, kimAiyA pakkhA ?, kimAiyA ahoratA ?, kimAiyA muhUttA ?, kimAiyA karaNA ?, kimAiyA nakkhattA ? goamA ! caMdAiyA saMvaccharA, dakkhiNAiyA 1 sUtrametat jambUddhIpagatayorbharatairAvatayoH sUryacAraM yugAdi bhAvinaM tithyAdi cApekSya jJeyam, anyayugasya madhye varSaprabhRterAdInAM vaicitrye'niSTApatteH / Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ayaNA, pAusAiyA uU, sAvaNAiyA mAsA, bahulAiyA pakkhA, divasAiyA ahostA, rudhAiyA muhUttA, bAlavAiyA karaNA, abhiiyAiyA-nakkhattA pannattA samaNAuso !' zrAvaNA'sitapakSasya, titheH pratipado'pi ca / bAlavasya karaNasya, RkSasyAbhijitastathA // 459 // prathame samaye prokto, yugArambhazciduttaraiH / bharatairAvatamahAvideheSu samaM jinaiH // 460 // tathoktaM jyotiSkaraNDe - sAvaNAhulapaDivae, bAlavakaraNe abhIinakvatte / savvattha paDhamasamae, jugassa AI viyANAhi // [zloka. 55] idaM tu vAllabhyavAcanAnugataM jJeyaM, jyotiSkaraNDakartuAlabhyatvAt, mAthuravAcanAnugatabhagavatyAdisUtreSu tu yasmin samaye merodakSiNottarayoyugasya pratipattistato'naMtare dvitIye samaye meroH pUrvAparayoyugasya pratipattirityabhiprAyo dRzyate, tathA ca tadgraMtha:- jayA NaM bhaMte ! jaMbUhIve dIve dAhiNaDDhe vAsANAM paDhame samae paDivajjar3a, tayA NaM uttaraDDhe vi vAsANaM paDhame samae paDivajjai ? jayA NaM uttaraDDhe vAsANaM paDhame samae paDivajjai tayA NaM jaMbUddIve dIve maMdarassa pavayassa puracchimapaccatthimeNaM aNaMtarapurekkhaDasamayaMsi vAsANaM paDhame samae paDivajjai ? hatA goyamA ! jayA NaM jaMbUddIve dIve dAhiNaDDhe vAsANaM paDhame samae paDivajjar3a taha ceva jAva paDivajjai", evaM cAvalikAdisUtragarbhitaM RtutrayasUtramayanasUtraM cAdhItya 'jahA ayaNeNaM abhilAvo tahA saMvacchareNa vi' bhANiabbo jueNa vi vAsasaeNa vi ityAdi bhUyAn sUtrasaMdarbhA bhagavatIsUtrAdarzAddhodhyaH / / ___ jaMbUddhIpaprajJaptisUtre'pi idameva sUtraM "jahA paJcamasae paDhamuddesae" ityatidezena saMgRhItaM boddhavyaM, atra ca jaMbUdIpaprajJaptivRttau u0 zrIzAMticaMdragaNibhirevamuktaM, "yuktyAnukUlyaM tu yugapatpratipattisamaye saMbhAvayAmaH", tathAhi-'sabbe kAlavisesA, sUrapamANeNa huMti nAyabbA' iti vacanAdyadi sUryacAravizeSeNa kAlavizeSapratipattidakSiNottarayorAdyasamaye prAgaparayoruttarasamaye tarhi dakSiNottarapratipattisamaye pUrvAparayoH pUrvakAlasyAparyavasAnaM vAcyaM, pUrvAparavidehApekSayAstyeva taditi cetsUryayozcIrNacaraNaM aparaM vA sUryadvayaM vAcyaM, yayozcAravizeSAddakSiNottarapratipattisamayApekSayottarasamaye pUrvAparayoH kAlavizeSapratipattirityAdiko bhUyAn paravacanAvakAza ityalaM prasaGgeneti / vakSyante ye ca kAlAMzAH, suSamasuSamAdayaH / ArambhaM pratipadyante, sarve te'pi yugAditaH // 461 // yugaparyavasAne ca, te yAnti paripUrNatAm / tasmAtkAlavizeSeSu, yugaM prAguditaM jinaiH // 462 // taduktaM jyotiSkaraNDake- "ee kAlavibhAgA, paDivajjaMte jugaMmi khalu sabbe / patteyaM patteyaM, jugassa aMte samappiti" // [zloka. 90] jyotiSkaraNDaTIkAkArAH pAdaliptasUrayo'pyAhuH-"ee u susamasusamAdayo addhAvisesA jugAiNA saha pavattaMte jugaMteNa saha samappiti" / 1 sambatthetyasya sarveSAM bharatAnAM sarveSAmairAvatAnAM grahaNe na matabhedo'tra / Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 475 474 // atha vakSye pratiyugamayanAni yathAgamam / AvRttI: sUryazazinostattithInuDubhissaha // 463 // svarUpamRtumAsAnAM, tithInAM cAvamasya ca / nakSatrANi yathAyogameteSAM karaNAnyapi // 464 // yuge yuge'yanAni syurbhAnordaza daza dhruvam / ladekaikamahorAtrasatryazItizatAtmakam // 465 / / pratyayaH ka ihAtreti, yadi zuzrUSyate tvayA / trairAzikaM tadAtredaM zrUyatAM mitra ! darzyate // 466 // aSTAdazazatAstriMzA, ayanairdazabhiryadi / ahorAtrAstadaikenAyanena kiM labhAmahe ? // 467 // atrAMtyenaikarUpeNa, rAzinA guNitaH sthitaH / tathaiva madhyamo rAzirekena guNitaM hi tat // 468 // tato dazakarUpeNa, hRte'sminnAdyarAzinA / ahorAtrazataM labdhaM, satryazIti yathoditam // 469 // maNDalAnAmapi zataM, satryazIti caredraviH / ekaikaM pratyahorAtraM, pUrayannayane'yane // 470 // sarvAntarAnantare yanmaNDale dakSiNAyanam / Arabhyate pUryate tatsarvabAhye ca maNDale // 671 // sarvabAhyAnantare ca maNDale'thottarAyaNam / Arabhyate pUryate tatsarvAbhyantaramaNDale / / 472 / / atha sUryAyanajJAnaviSaye karaNaM bruve / yato'tItavarttamAnAyanajJAnaM sukhaM bhavet // 473 // rAkAmAvAsyArUpANi, prAgvivakSitavAsarAt / tAni paJcadazaghnAni karttavyAni tato'tra ca // atItAstithayaH kSepyA, varttamAnasya parvaNaH / pAtyante'vamarAtrAzca, yugAdArabhya ye gatAH // 475 // rAzau tasmiMstato bhaktesatryazItizatena yat / labdhamekadvayAdirUpaM, tatsaMsthApya vicintyate // 476 / / labdhaH samojhe yadi taddhyatItamuttarAyaNam / viSamoGko'tha labdhazcettadgataM dakSiNAyanam // 477 // aMzAstu ye pUrvarAzau, bhAgazeSA avasthitAH / te tatkAlapravRttasyAyanasya divasAH kila // 478 // yugamadhye yathA kazcinnavamAsavyatikrame / janaH pRcchati paJcamyAM, kimadyAyanamasti ? bhoH ! // 479 / / anantaraM ca kataradvyatItamiti tatra ca / pUrvoktavidhinA prAjJo dadyAdityevamuttaram // 480 // navAnAM nanu mAsAnAM, parvANyaSTAdazAgaman / tAni paJcadazaghnAni, dvau zatau staH sasaptatI // 481 // paJcamyAM pRSTamiti ca, kSipyate tatra paJcakam / paJcasaptatisaMyukte, saMjAte dve zate tataH // 482 // navamAsyAM ca catvAro'vamarAtrA bhavanti ye / te tyajyante tato jAtau dvau zatau saikasaptatI // 483 // asya rAzeH satryazItizatena bhajane sati / labdhamekaM rUpamaSTAzItiH zeSAvatiSThate // 484 // tatazcAtItamayanamekaM tadapi dakSiNam / sAMprataM varttamAnaM ca, gaNyatAmuttarAyaNam // 485 // tasyApyaSTAzItitamaM, sAmprataM varttate dinam / dvitiyo'pyatra dRSTAnto, darzyate gurudarzitaH // 486 // paJcaviMzatimAsAtikrame kenApi pRcchyate / dazamyAmayanaM kiM bho, varttate'dya gataM ca kim ? // 487 // paJcAzadyAni parvANi, mAseSu paJcaviMzatau / tAni paJcadazaghnAni paJcAzA saptazatyabhUt // 488 // dazamyAM pRSTamiti ca, kSipyante daza tena ca / zatAni sapta jAtAni SaSTyADhyAni tataH param / / 489 // Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 476 dvAdazAvamarAtrAH syurmAseSu paJcaviMzatau / teSu tyakteSvaSTacatvAriMzA saptazatI bhavet // 490 // satryazItizatenAsya, rAzervibhajane sati / catvAra eva labhyante, zeSAstiSThanti SoDaza // 491 // gatAni catvAryayanAnyatItaM yadanantaram / taduttarAyaNaM dakSiNAyanaM tvasti sAMpratam // 492 // SoDazo divasastasyApyadhunA khalu varttate / evamanyatrApi bhAvyaM, karaNaM jairyathocitam // 493 // yuge yuge catustriMzamayanAnAM zataM vidhoH / taccaikaikaM bhacakrArddhabhogamAnamihoditam // 494 // sarva'bhogakAlo hi, vidhoH saMkalito bhavet / saptaviMzatirevAhorAtrA: pUrNAstathopari // 495 // saptaSaSTivibhaktAhorAtrAMzAzcaikaviMzatiH / bhamAso'pyayameveMdorudagyAmyAyanAtmakaH // 496 // saptaSaSTivibhaktAhorAtrAMzAnAM bhavediha / bhamAsastriMzadadhikairaSTAdazamitaiH zataiH // 497 // IdRzAzca bhamAsAH syuH, saptaSaSTiyuge yuge / ekaikasmin bhamAse ca, syAdindorayanadvayam // 498 // yuktaM tatazcatustriMzamayanAnAM zataM yuge / ekaikasyAyanasyAtha, mAnaM vyaktyA nizamyatAm // 499 // caretpratyayanaM candro, maNDalAni trayodaza / catuzcatvAriMzadaMzAMzcaikasya saptaSaSTijAn // 500 // tatazca-trayodazaivAhorAtrA, bhAgAzca saptaSaSTijA: / catuzcatvAriMzadahorAtrasyAyanamaindavam // 501 // yadA-saptaSaSTibhavaiH paJcadazADhyaivabhiH zataiH / ahorAtrasya bhAgaiH syAdbhamAsAddhaM sunizcitam // 502 // candrasyaikaikamayanametanmAnaM nirUpitam / trairAzikabalenAtra, pratyayo'pi nirUpyate // 503 // catustrizenAyanAnAM, zatena tuhinadyuteH / prAptAnyaSTAdaza triMzAnyahorAtrazatAni cet // 504 // tadaikenAyanenendorlabhyate kimiti triSu / antyenaikena guNito, madhyarAMzistathA sthitaH // 505 // Ayena ca catustriMzazatarUpeNa rAzinA / madhyarAzau hRte labdhA, ahorAtrAstrayodaza // 506 // aSTAzIti: ziSyate sA, saptaSaSTyA nihanyate / aSTApaJcAzacchatAni syuH, SaNNavatimantyatha // 507 // catustriMzazatenaiSAM, hRte bhAge yathoditAH / catuzcatvAriMzadaMzAH, saMprAptAH saptaSaSTijAH // 508 // atra candrAyaNajJAnaviSaye karaNAdinirUpaNaM tu kSetraloke viMzatitame sarga kRtamastIti tato jJeyaM / ayanAni dazArkasya, catustriMzaM zataM vidhoH / yuge yuge syuryattatra, trairAzikamathocyate // 509 // satyazItizatenAhorAtrANAmayanaM rave: / syAdyayekaM tadA triMzaiH, kimaSTAdazabhiH zataiH ? // 510 // trairAzika sthApanA 183-1-1830 / antyena rAzinA rAzAvekarUpe'tra madhyame / guNite syuH zatAnyaSTAdaza triMzadyutAnyatha // 511 // Ayena rAzinA bhAge satryazItizatAtmanA / labdhA dazaitAvantyevAyanAni syuryuge raveH // 512 // saptaSaSTyudbhavacatuzcatvAriMzallavAdhikaiH / trayodazabhirekaM cedahorAtraiH kilAyanam // 523 // triMzaistadASTAdazabhirahorAtrazatairvidhoH / ayanAni kiyanti syuriti rAzivayaM likhkhet // 514 // Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 477 rAzitrayasthApanA - 1344/67-1-1830 / sAvarNyArthamAdyarAzAvahorAtrAstrayodaza saptaSaSTyA / nihatyAMzAH, kSipyante santi ye'dhikAH // 515 // jAtA navazatI paJcadazopetAtha santi ye / aSTAdaza zatAstriMzAH, saptaSaSTyaiva te'pi ca / / 516 / / savarNanArthaM tADyante, lakSamekaM bhavettataH / dvAviMzatiH sahasrANi SaTzatI ca dazottarA // 517 // antyena rAzinAthaivaMrUpeNa madhyamo hataH / nUnamekAtmako rAzirguNakena samo'bhavat // 518 // tato'sminnavabhiH paJcadazopetaiH zatairhRte / catustriMzaM zataM labdhamayanAnAM yuge vidhoH / / 519 / / athAyanArambharUpA, bhavantyAvRttayo daza / tatra syuH zrAvaNe paJca paJca mAghe vivasvataH / / 520 / / yAmyAyanAraMbharUpAH, paJca tAH zrAvaNe smRtA: / tathottarAyaNArambharUpA mAghe ca paJca tAH // 521 // AdyAvRttiH zrAvaNAdyapratipadyabhijidyutA / mAghasya zyAmasaptamyAM dvitIyA hastasaMyutA // 522 / / tRtIyAsyannabhaHkRSNatrayodazyAM mRgAnvitA / caturthI zuklaturyAyAM, mAghe zatabhiSagyutA // 523 // vizAkhAyugnabhaHzvetadazamyAM paJcamI bhavet / SaSThI mAghe pratipAdi, zyAmAyAM puSyazAlinI / / 524 // saptamI kRSNasaptabhyAM zrAvaNe revatIyutA / mAghe kRSNatrayodazyAmaSTamI mUlasaMyutA // 525 / / nabhazcaturthyAM zuklAyAM, navamI yonidevayug / mAghakRSNatrayodazyAM dazamI kRttikAJcitA // 526 // athAtra karaNaM 532 // viziSTatithiyuktA yA, hyAvRttirjJAtumiSyate / guNyate tatsaGkhyaikonayA tryazItiyuk zatam / / 527 // aGkasthAnena guNitaM, yena tryazItiyuk zatam / trighnaM rUpeNAdhikaM tadrAzI jAte niyojayet // 528 // tatazca paJcadazabhirhate bhAge yadApyate / gateSvetAvatsu parvasvAvRttiH sA vivakSitA / / 529 / / pazcAduddharitA ye'GkAstAvatsu divaseSvatha / carame divase vidyAdAvRttiM tAM vivakSitAm // 530 // AdyAvRttiryuge kasyAM, tithAvityUhyate yadi / tatprastuteyaM prathamAvRttirityekako dhRtaH // 531 // asmiMzcaikonite zeSa:, kazcidaGko na tiSThati / tatpAzcAtyayugAvRttirdazamI dhriyate'ntimA // tatastryazItyAbhyadhikaM, dazabhirguNyate zatam / triMzAnyevaM zatAnyaSTAdaza jAtAnyataH param // 533 // dazabhirguNitaM yasmAtsatryazItizataM tataH / daza trighnAH saikarUpAzcaikatriMzadbhavanti ye // 534 // te pUrvarAzau kSipyante, ekaSaSTyadhikA tataH / aSTAdazazatI jAtA, tAM paJcadazabhirbhajet // 535 / / caturviMzaM zataM labdhamekaM rUpaM ca ziSyate / jijJAsitAyA AvRttestato'bhUditi nirNayaH // 536 // caturviMzaparvazatAtmake prAcyayuge gate / pravarttamAne'bhinave yuge'sya prathame tithau / / 537 / / AdyAssvRttiH pratipadi bhavatItyatha kathyate / dvitIyo'pyatra dRSTAnto, bodhadADharyAya dhImatAm // / 538 // kasyAM tithau dvitIyA, syAdAvRttirmAghabhAvinI ? / iti prazne kRte dhArya, AvRttyaGko dvikastadA // 539 // Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 478 asminnaGke caikakone, eka evAvaziSyate / satryazItizataM tena, guNyate syAttathA sthitaM // 540 // eko'tra guNakastrijaH, saiko jAtazcatuSTyam / etadyukto'bhavadrAziH, saptAzItiyutaM zatam // 541 // bhAge'sya paJcadazabhirlabhyante dvAdazopari / ziSyante sapta tenaiSa, pUrvoktapraznanirNayaH // 542 // syAd dvitIyA dvAdazAnAM, vigame yugaparvaNAm / mAghasya zyAmasaptamyAmAvRttistigmarociSaH // 543 // kasyAM tithau syAdAvRttistRtIyetISyate yadi / tadA dhRtastriko rUponite'smin ziSyate ddhikH|| 544 // satyazItizataM tena, guNitaM jAyate kila / zatatrayaM saSaTSaSTi, dvike'tha triguNIkRte // 545 // saike jAtA: sapta te ca, pUrvarAzau niyojitAH / trisaptatyA samadhikamevaM jAtaM zatatrayam // 546 // hRte'smin paJcadazabhikSutarvizatirApyate / trayodazAvaziSyante, tadeSa praznanirNayaH // 547 // caturviMzatipakSAtikrame tIrthezvarairyuge / nabhaH kRSNatrayodazyAM, tRtIyAvRttirIritA // 548 // evamanyAsvapi tithiSu karaNabhAvanA kAryA / AvRttinakSatrajJAnamuddizya karaNaM tvativistaramiti nAtra prapaJcitaM, tajjyotiSkaraNDavRttyAdibhyo'vaseyaM / atra bhAvanA caivaMAvRttighanAdekasmAdAvRttiraparA bhavet / dine caturazItyADhyazatatame yathAkramam // 549 // satryazIti dinazatamAnamekaM yato'yanam / samApyArabhyate navyAyanaM ghane tato'grime // 550 // nabhaH kRSNapratipado, mAghasya zyAmasaptamI / bhaveccaturazItyADhyazatatamyeva tadyathA // 551 // SaNNAM mAsAmahorAtrAH, syurazItiyutaM zatam / mAghasya saptAhAnIti, saptAzItiyutaM zatam // 552 // ebhyastrayo'vamarAtrAH, pAtyante mAsaSaTkajAH / tatazcaturazItyADhyaM, zatameva vyavasthitam // 553 // tatra casatryazItidinazatamAnamekaM kilAyanam / SaSThyAM pUrNaM punazcAnyatsaptamyAM pratyapadyata // 554 // evaM camAghasya zyAmasaptamyA, dvAdazI nabhaso'sitA / satyazItizatatamI, pUrNaM tatra tato'yanam // 555 // trayodazyAM ca saMprAptaM, bhUyo'pi dakSiNAyanam / evamAvRttitithiSu, kAryAnyAsvapi bhAvanA // 556 // indubhogyoDusaMyogaH, prAguktastithibhissaha / vakSye'rkabhogyanakSatrANyAvRttiSu dazasvatha // 557 // AvRttiH zrAvaNe paJcApyAdityaH kurute yuge / puSyayukto bahirgacchan, sarvAbhyaMtaramaNDalAt // 558 // aSTAdazamuhUrtADhyamahorAtracatuSTayam / puSyasya bhuktvArkaH sarvA, AvRttiH zrAvaNe sRjet // 559 // abhyaMtaraM vizan bAhyamaNDalAt kurute raviH / paJcApi mAghasyAvRttirabhijitprathamakSaNe // 560 // Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 479 tathoktaM jyotiSkaraNDake-- abbhitarAhi niMto, Aicco pussajogamuvagamma / savvA AuTTIo, karei so sAvaNe mAse // bAhirao pavisaMto, Aicco abhiijogamuvagamma / sabbA AuTTIo, kare so mAghamAsaMmi // [ zloka 248, 249] evaM ca makare rAzau yadbhAnoruttarAyaNam / karke yAmyAyanaM loke, khyAtaM tadapi saMgatam / / 561 // atha viSuvatprakaraNaM nirUpyate - 565 // 566 // paJcadazamuhUrttAtmA, rajanI divaso'pi ca / yatra tulyAvubhau syAtAM, sa kAlo viSuvaM smRtam // 562 // tathoktabhidhAnaciMtAmaNau - " tulyanaktaMdine kAle, viSuvad viSuvaM ca tat / " [ zloka - 146 ] tacca zyAmAdivasayoH, paJcadazamuhUrttayoH / pradoSakAle vijJeyaM nizcayApekSayA budhaiH // 563 // yataH--sArddhakanavatau bAhyAdAbhyantarAcca maNDalAt / samAkrAMteSu sUryeNa, maNDaleSu bhavedidam // 564 // tatpratyayanamekaikaM, tatastAni yuge daza / yAmyAyanasya paJcaujAnyeSu syurmAsi kArttike // samAni mAdhave mAsi, paJca saumyAyanasya ca / tithicandrArkanakSatrayogo'thaiSAM nirUpyate // tRtIyAyAM tithau SaTsu, vyatikrAnteSu parvasu / rohiNIcandranakSatre, viSuvaM prathamaM bhavet // 567 // parvANyaSTAdazAtItya, navamyAM vAsavoDuni / dvitIyaM viSuvaM proktaM, yuge tIrthaMkarAdibhiH // 568 // triMzatparvAtikrame ca, paJcadazyAM tRtIyakam / prajJaptaM svAtinakSatre viSuvaM puruSottamaiH // 569 // tricatvAriMzataM parvANyatikramya yugAditaH / syAtpunarvasunakSatre, turyaM SaSThItithau dhruvam // 570 // paJcapaJcAzataM parvANyatikramya ca paJcamam / uttarAsu bhadrapadAsvAkhyAtaM dvAdazItithau // 571 / / aSTaSaSTimatikramya, parvANi viSuvaM bhavet / SaSThaM tithau tRtIyAyAM maitranakSatra eva ca // 572 // parvANyazItimullaGghya, navamyAM saptamaM punaH / maghAsu maghavatpUjyairviSuvaM kathitaM jinaiH // 573 // atikramya dvinavatiM, parvANyaSTamamIritam / azvinInAmni nakSatre, paJcadazyAM tathA tithau / / 574 / / paJcAdhikaM parvazataM, vyatItya navamaM jinaiH / syAdASADhAsUttarAsu tithau SaSThyAmitIritam / / 575 // atikramya tathA parvazataM saptadazAdhikam / uttarAsu phAlgunISu dvAdazyAM dazamaM bhavet / / 576 / / atreyaM bhAvanA viSuvaM syAttRtIyAyAM SaTparvAtikrame'grimam / tato yathottaraM yojyAH, SaT tithyaGke vicakSaNaiH // 577 // dvitIyAdiviSuvatAmityevaM labhyate tithi: / SaTsu kSipteSu cetsaMkhyA, bhavetpaJcadazAdhikA / / 578 / / tadaikaM parva parvAGke, kSiptvA paJcadazAtmakam / zeSAGkapramitA vijJairvijJeyA viSuvattithiH // 579 / / athAtra karaNaM nirUpyate dviguNeSTaviSuvasaMkhyA rUponA SaDguNA ca parvamitim / vakti tathA parvAGko dalIkRtastvAha viSuvatithim // 580 // Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 480 parvAGkArddha paJcadazAdhikaM tu tithibhirbhadet / parvAGkeSvAgataM dadyAccheSAGkAnnirNayettithim // 581 // tathAhiyuge viSuvamAyaM syAtkatiparvavyatikrame / kasyAM tithAviti prazne, karaNaM bhAvayediti // 582 // AdyaM viSuvadityeko, dvipno rUponita: puna: / ekaH sa SaDguNaH SaTkaH, parvAGkaH so'ddhitstithi:|| 583 // evaM ca-SaTsu parvasvatIteSu, yuge viSuvamAdimam / tRtIyAyAM tithAve, caturthamatha bhAvyate // 584 // tadyathAdvijazcatuSko rUpona:, sapta syuste ca SaDguNA: / dvAcatvAriMzadbhavanti, te'rddhitAstvekaviMzatiH // 585 // adhikA paJcadazAGkAdiyaM tadbhajyate'tha taiH / parvasvekaM kSipellabdhaM, zeSA: SaT tithisUcakAH // 586 // tatazcasyAtparvasu tricatvAriMzatyatIteSvatho yuge / SaSThyAM tithau taddhiSuvamevaM sarvatra bhAvyatAm // 587 // paJcApi viSuvantyarkaH kuryAdyAmyAyanasthitaH / svAternakSatrasya bhuktvA, trayoviMzatimaMzakAn // 588 // aMzAzcAtra catustriMzadadhikazatacchinnarUpasya jJeyAH / paJcApi viSuvantyarkaH, kuryAtsaumyAyanasthitaH / ekonasaptatiM bhAgAnazcinyA avagAhya ca // 589 // iti viSuvatprakaraNaM / ayanAnAM catustriMzaM, zataM zItayuteryuge / tatrottarAyaNAni syuH, saptaSaSTiyuge yuge // 590 // saptaSaSTireva yAmyAyanAnyekAntarANyatha / prAguttarAyaNaM pazcAdyAmyAyanamiti kramaH // 591 // tatazcayA nakSatrArddhamAsenaivottarAbhimukhA vidhoH / AvRttayastAH sarvAH syurabhijitprathamakSaNe // 592 // bhamAsArddhanAtha punardakSiNAbhimukhA vidhuH / AvRttiH kurute puSyayogaM prApyAkhilA api // 593 // tatrApimuhUrttadazakaM bhuktvA, vidhurbhAgAMzca viMzatim / puSyasya saptaSaSTyutthAna, yAmyAvRttiH prapadyate // 594 // ityayanaprakaraNam / bUmaH SaNNAmathAnAM, svarUpaM kiJcidAgamAt / sUryasaMbaMdhinaste syuzcandrasaMbaMdhino'pi ca // 595 // sA striMzadahorAtrA, eko mAso vivasvataH / tAbhyAM dAbhyAmahorAtrA, ekaSaSTiRtU raveH // 596 // RtuH prAvRD bhavedAyo, varSArAtro dvitIyakaH / zaradAkhyastRtIya: syAtturyo hemantasaMjJakaH // 597 // vasantaH paJcamaH khyAtaH, SaSTho grISmaH prakIrtitaH / SaDete RtavaH khyAtA, yuge triMzadbhavanti te // 598 // Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 481 uktaM ca jyotiSkaraNDake - pAusa vAsAsto sarao, hemaMta vasaMta gimhA ya / ee khalu chappi uU, jiNavaradiTThA mae siTThA // [ zloka. 265 ] prathamASADharAkAyAH, prArabhyaiSAmupakramaH / bhavanti triMzataibhizca yathoktA yugavAsarAH // 599 // dvAvASADhau yugAnte stastatrAdyasya sitatviSi / caturdazyAM prAgyugarttuH, pUrNastriMzattamo bhavet // 600 // tatastasyaiva rAkAyAM, yugasyAbhinavasya tu / RturAdyo lagedbhAdrasyAdye'sau pUryate tithau // 601 // AdyASADhasyaikadinaM, triMzastriMzaddinAtmakau / dvitIyASADhanabhasau, bhAdrasyaikaM dinaM tataH // 602 // syurddhASaSTirebhya eko'vamarAtro nipAtyate / ekaSaSTidinAtmeti, sUryarttuH prathamo yuge // 603 // ekaSaSTistrizatA ca, guNyA sarvarttusaMkhyayA / aSTAdazazatAstriMzA, evaM syuryugavAsarAH // 604 // evamanyatrApi bhAvyaM, yantrakaM vA vilokanIyaM / 608 // 609 // 610 // // 1 612 // 613 // sUryarttujJAnaviSaye, karaNaM pratipAdyate / yena vijJAtamAtreNa, sukhena Rturuhyate / / 605 / / yuge'tItaparvasaMkhyA, kAryA paJcadazAhatA / parvaNo varttamAnasya, vivakSitadinAvadhi // 606 / / kSipyante tatra tithayaH, pAtyante'vamarAtrakAH / tatastA dviguNIkRtya, saikaSaSTirvidhIyate // 607 // dvAviMzena zatenAsyA, hRte bhAge yadApyate / tasmin SaDbhirhate zeSamatikrAnta Rturbhavet // dvAviMzazatabhaktasya, rAzeryaccheSamAsthitam / tasmin dvAbhyAM hRte labhyA, varttamAnarttuvAsarAH // yuge prathamadIpAlyAM, yadi kazcana pRcchati / sUryarttuH katamo'tItaH katamo varttate'dhunA ? // sapta parvANyatItAni, tadA tatra yugAditaH / tAni paJcadazaghnAni syuH paJcAbhyadhikaM zatam dvAbhyAmavamarAtrAbhyAM, hInaM tat tryuttara zatam / tad dvAbhyAM guNyate jAte, dve zate SaDbhiruttare // tatraikaSaSTikSepe dve zate sasaptaSaSTike / etayorhiyate bhAgo, dvAviMzena zatena ca // labhyete na tau bhAgaM, sahete SaDbhirityataH / sthitau dvAveva zeSA ye, trayoviMzatiraMzakAH // teSAmardhe kRte sArddhA, ekAdaza sthitA iti / AgataM dvAvRtU yAtau, tRtIyo varttate'dhunA // varttamAnasya tasyaikAdaza jagmurdinA iti / dvAdazo'styadhunA ghasra, iti praznasya nirNayaH // 616 // yadvAkSayatRtIyAyAmAdyAyAM yadi pRcchati / tadA paJcadazaghnAni, parvANyekonaviMzatiH // 617 // paJcAzItyA samadhikaM, tato jAtaM zatadvayam / tRtIyAyAM pRSTamiti, kSipyante tithayastrayaH / / 618 / / sASTAzIti zatadvandvaM, jajJe'thAvamarAtrakaiH / paJcabhiratyaktametat syAt, satryazItizatadvayam // 619 // asmin dviguNite paJcazatI SaTSaSTiyugbhavet / saikaSaSTiriyaM saptaviMzA bhavati SaTzatI // 620 // dvAviMzena zatenAsyA, bhAge paJcakamApyate / uddharanti saptadaza syuH sArddhA aSTa te'rddhitAH // 621 // paJcarttavastato'tItAH, SaSTho'sau varttate'dhunA / aSTau jagmurdinAnyasyAdhunA navamamasti ca / / 622 / / 614 // 615 // 611 // Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 482 626 // 627 // 628 // 629 // // 631 // triMzato'pi yugarttRnAM, pUrttermAsAMstithInapi / pakSAMzca kRSNazuklAkhyAn, bUmo'tha samayoditAn // 623 // Adyo bhAdrapadazyAmapratipadyantamaznute / kArttikasya tRtIyAyAM, kRSNapakSe dvitIyakaH // 624 // pauSasya kRSNapaJcamyAM, tRtIya: pUrtimaznute / phAlgunazyAmasaptamyAM pUryate ca turIyakaH // 625 // rAdhazyAmanavabhyAM ca, paJcamaH paripUryate / zucerazubhraikAdazyAM SaSThaH pUrNo bhavedRtuH // pUrNo bhAdrapadazyAmatrayodazyAM ca saptamaH / amAvAsyAM kArttikasya, pUrNo bhavati cASTamaH // ete yathoktamAseSu, kRSNapakSe'ntamApnuyuH / Rtavo'STApi tIrthezairityuktaM sarvadarzibhiH // pauSazukladvitIyAyAM, navamartuH samApyate / phAlguna zvetaturyAyAM, dazamo'ntaM prapadyate // ekAdazo'ntaM vaizAkhazuklaSaSThayAM bibhartyatha / ASADhazuklASTamyAM ca dvAdazaH paripUryate trayodazo bhAdrapadadazamyAM vizadatviSi / caturdaza: kArttikIkadvAdazyAM dhavaladyutau // pauSazvetacaturdazyAM pUrti paJcadazo'znute / valakSapakSaprAptAntAH saptAmI RtavaH smRtAH // 632 // Rtavo'mI paJcadaza, yugapUrvArddhabhAvina: / itaH paJcadazocyante, yugapazcArddhabhAvinaH // 633 // phAlgunasya pratipadi zyAmAyAmatha SoDaza / rAdhakRSNatRtIyAyAmantaM saptadazoJcati // 634 // ASADhAsitapaJcamyAmantamaSTAdazo bhajet / bhAdrAnujjvalasaptamyAM pUryate'STAdazAgrimaH // 635 // kArttike viMzatitamo, navamyAM mecakadyutau / pauSasya kRSNaikAdazyAmekaviMzatisaMkhyakaH // 636 // phAlgunasya trayodazyAM dvAviMzaH zyAmalatviSi / sa trayoviMzatitamo, rAdhA'mAyAM prapUryate // 637 // aSTApyamI kRSNapakSaprAptAntAH pUryate'tha ca / zucizukladvitIyAyAM caturviMzatipUraNaH // 638 // bhAdrasya zvetaturyAyAM, paJcaviMzastu pUryate / SaDviMzatitamaH SaSThyAM, zubhrAyAM kArttikasya tu // 639 // sa saptaviMzatitamaH pauSASTamyAM sitadyutau / dazamyAM phAlgune zvetatviSyaSTAviMzatipramaH // 640 // dvAdazyAM rAdha ekonatriMzattamaH sitatviSau / zucizuklacaturdazyAM pUrti triMzattamo'znute // 641 // triMzadapyevamRtavaH proktAH prAptasamAptayaH / ekAMtareSu mAseSu tithiSvekAntarAsviti // 642 // kiJca - karmamAsAtsUryamAse'horAtrArddhaM yadedhate / Rtau dvibhAnumAsotthe'horAtro varddhate tataH // 643 // tatazca-karmamAsadvaye SaSTirahorAtrA bhavanti vai / sUryamAsadvayAtmarttustvekaSaSTidinAtmakaH // 644 // ddhikarmamAsApekSastadbhavedRtumRtuM prati / ahorAtraH samadhikazcaturmAsyAM tu tadbhayam // 645 // varSAzItoSNakAleSu, caturmAsamiteSu yat / adhirAtraM bhavetparva, tRtIyamatha saptamam // 646 // tathoktaM jyotiSkaraNDe-- taiyaMmi ya kAyavvaM, aistaM sattame ya pavvaMmi / vAsahimagimhakAle, caucaumAse vihiyaMte // [ zloka. 267 ] zrAvaNo mArgazIrSazca, caitrazceti yathAkramam / varSAzItoSNakAlAnAmAdimAsAH prakIrttitAH // 647 // 630 // Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 483 sUrya pUrtisamaye, karmamAsavyapekSayA / ahorAtraH samadhikaH, syAdekaika iti sphuTam // 648 // ASADhe ca bhAdrapade, kArtike pauSa eva ca / phAlgune mAdhave cAtirAtraM nAnyeSu karhicit // 649 // RtuprArambhakA mAsA, apyeta eva kIrtitAH / jyotiSkaraNDaprajJaptivRttyAdermatametakat // 650 // bhagavatIvRttau tu-prAvRT zrAvaNAdiH, varSArAtro'zvayujAdiH, zaranmArgazIrSAdiH, hemanto mAghAdiH, vasantazcaitrAdiH, grISmo jyeSThAdiriti-pakSAntaraM dRzyate / idaM ca pakSAntaraM jaMbUdIpaprajJaptisUtre'pi utsarpiNInirUpaNe 'cauddasa paDhamasamae' ityasmin sUtre saMgRhItamasti, yatastatra zrAvaNe mAsi utsarpiNI lagati, tatprathamasamaya eva caturdaza kAlA yugapallaganti, tanmadhye Rturapyasti, tata RtorapyArambha: zrAvaNe mAsi bhavatIti pakSAntaramiti jJeyam / kiJca dakSiNAyanAraMbhako'pi zrAvaNa eva, cAturmAsakArambhako'pyayameva, tena RtvArambhako'pyasAviti pakSo'pi yujyata eveti / / ___ yadi vA sUryavarSamAzritya yuge RtavaH prathamASADhapUrNimAdayaH syuH, karmavarSasya tu RtavaH zrAvaNAsitapratipadAdyAH syurityato vA pakSAntaramidaM bhAvIti saMbhAvyate, tattvaM tviha taddheidyamiti / RtUnAmityamI mAsA, yathAzAstraM nirUpitAH / athartepUrakatithijJAnAya karaNaM bruve // 651 // jijJAsitauryA saMkhyA, dviguNA sA vidhIyate / rUponA kriyate ddhAbhyAM, guNyate ca tataH puna: // 652 // dviH sthApyate'tha caikasyAH, kRte'ddhe jJAyate sukham / yugAtItaparvayuktAbhISTAntimA tithi: // 653 // yathA yuge tithau kasyAM, prathamartuH samApyate / iti prazne RtusaMkhyakakaH sa dviguNIkRtaH // 654 // dau syAtAM tau ca rUponAvekaH sa dviguNaH punaH / dAveva tau dviH sthApyete, ekatrAddhe kRte punaH // 655 // eko'vaziSTa evaM ca, ddhipatikrame yuge / RturAyaH pratipadi, saMpUrNaH prathame tithau // 656 // jijJAsite dvitIyattau, dAveva dviguNIkRtau / jAtAzcatvAra ekonAstrayaste dviguNIkRtAH // 657 // jAtA: SaT te sthApitA, dvirekatra cArddhitAstrayaH / anyatra tu SaDeva syustadevaM praznanirNayaH // 658 // yugAditaH SaT parvANi, vyatItyarturddhitIyakaH / tRtIyAyAM tithau pUrNa, evaM sarvatra bhAvanA // 659 // triMzattame Rtau jijJAsite triMzad ddhitADitA / SaSTiH syAdatha saikonaSaSTI rUpojjhitA bhavet // 660 // bhUyaH sA dviguNA jAtamaSTAdazottaraM zataM / dviH saMsthApya ca tasyArddha, kRta ekatra ziSyate // 661 // ekonaSaSTirityevaM, vivakSitavinizcayaH / aSTAdazottare parvazate'tIte yugAditaH // 662 // ekonaSaSTitamAyAM, tithau saMpUrNatAM dadhau / RtustriMzattama iti, jJeyaM tattvamidaM tviha // 663 // naikonaSaSTistithayaH, syurityekonaSaSTikA / hiyate paJcadazabhiH, syAccheSAGkasamA tithi: // 664 // Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 484 tatazca yugasya paJcame varSe, ASADhe prathame'sya ca / pUrNaH zuklacaturdazyAmRtustriMzattamA'ntimaH // 665 // atha candrarttusvarUpamucyate-- sarvabhogo nakSatraparyAya iti kathyate / te ca bhAnoryuge paJca, saptaSaSTirnizApateH // 666 // ekaikasmiMzca nakSatra paryAye Rtavo hi SaT / tato'rkasya yuge triMzat, dvyuttarendozcatuHzatI // 667 // ekaikazca mRgAGkarturahorAtracatuSTayI / saptatriMzadahorAtrabhAgAzca saptaSaSTijAH // / 668 / / vidhoryade kanakSatraparyAye saptaviMzatiH / ahorAtrAH saptaSaSTibhAgAstathaikaviMzatiH / / 669 / / teSAM bhAge hRte SaDbhirlabdhA dinacatuSTayI / zeSaM dinatrayaM tacca, saptaSaSTyA hataM bhavet // 670 // dvizatyekottarA'traikaviMzatyaMzavimizraNe / dvAviMze dve zate saptaSaSTyaMzAnAmime punaH // 671 // SaDbhakte saptaSaSTyaMzAH, saptatriMzadyathoditAH / idaM candrarttumAnaM ca candrasarvarttusaMkhyayA // 672 // catuHzatyAdvyuttarayA, guNyate cedbhavanti tat / aSTAdaza zatAstriMzA, yathoktA yugavAsarA: / / 673 // atha candrarttujJAnAya karaNamucyate-- yugAtItaparvasaMkhyA, kAryA paJcadazAhatA / vivakSitadinAtprAcyA, varttamAnasya parvaNaH // 674 // tithayastatra yojyante'vamarAtrojjhitAtha sA / catustriMzazatahatA, paJcADhyatriMzatAJcitA // 675 / / zatairdazottaraiH SaDbhi-rvibhAjyaivaM kRte sati / labhyante'tItaRtavaH, zeSAMzAzcoddharanti ye / / 676 // teSAM bhAge catustriMzazatenAtra yadApyate / dinA varttamAnarttAH, zeSA aMzA dinasya ca // 677 // dvitIyaparvaikAdazyAM candrartuH katamo yuge / iti prazne'tItamekaM parva paJcadazAhatam // 678 // jAtA paJcadazaiteSu kSipyante daza vAsarAH / ekAdazyAH prAgatItA, jAtaivaM paJcaviMzatiH / / 679 / / avamarAtrasya tvatra saMbhavo nAstIti jJeyam / 680 // 681 // 682 // catustriMzazataghnA'sau, trayastriMzacchatI bhavet / paJcAzadadhikAsyAM ca, paJcADhyAM trizatI kSipet // zatAni paJcapaJcAzAnyevaM SaTtriMzadeSu ca / zatairdazottaraiH SaDbhirbhakteSvApyeta paJcakam // aMzAzca zeSAstiSThanti paJcADhyAni zatAni SaT / catustriMzazatenaiSAM bhAge labdhaM catuSTayam // ekonasaptatizcAMzAH, zeSAste dvyapavarttitAH / labdhAH sArddhAzcatustriMzatsaptaSaSTilavA iti // 683 // atItAH paJca RtavaH, SaSThatazca gatA dinAH / catvAraH paJcamasyAhaH, saptaSaSTibhavA lavAH // 684 // gatAH sArddhAzcatustriMzat, sArdo dvau saptaSaSTijau / candrartau stastadA SaSThe, bhAgau nyUnatayAJcitau / / 685 / / evamanyatrApi bhAvyaM / atha candrarttusaMpUrttititheH karaNamucyate / tatra bodhyo dhruvarAziH, paJcopetaM zatatrayam // 686 // Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 485 catustriMzazatacchinnAhorAtrasya lavA amI / jJeyA jJeyo dhruvarAzinakSatrakaraNe'pyasau // 687 // ayaM vyuttaravRddhena, dhruvarAzinihanyate / rAzinaikAdinA yADhyacatuHzatatamAvadhi // 688 // ekenAye mRgAGkattau, dhruvarAzinihanyate / jijJAsite dvitIye tu, dhruvAGkastADyate tribhiH // 689 // evaM ca-dyADhyacatuHzatatamajijJAsAyAM tu tADyate / dhruvarAzisvyuttarASTazatamAnena rAzinA // 690 // rAziyuttarayA vRddhyA, varddhamAno hi jAyate / rUpono dviguNaH svasvAbhISTacandrartumAnataH // 691 // yathA tRtIye candrattau, vRddhayA vyuttarayA bhavet / guNaka: paJcamaH so'smAdpono dvipna eva hi // 692 // tatastathA tADito'sau, dhruvarAzirvibhajyate / catustriMzazatenAyaM, tithizcandrartupUrtibhAg // 693 // yathA dvitIyacandrartupRcchAyAM triguNIkRtA / paJcADhya trizatI paJcadazADhyAH syuH zatA nava // 694 // catustriMzazatenaiSAM, bhAge SaT karamAgatAH / zeSamekAdazazataM, taddhikenApavartyate // 695 // adhyarddhAH paJcapaJcAzat, lavAH syuH saptaSaSTijA: / tadevamiSTacandrartunizcayo'yamupasthitaH // 696 // yugAdeH SaTsvatIteSu, dineSu saptamasya ca / adhyakSaiH paJcapaJcAzatAMzakaiH saptaSaSTijaiH // 697 // vyatItaiH syAnmRgAGkarturddhitIya: pUrNatAM gataH / kAryA vicakSaNairevaM, sarvatrAnyatra bhAvanA // 698 // atha sUryartusaMpUttau, bhogyamindostathA raveH / yannakSatraM bhavettasya, jJAnAya karaNaM buve // 699 // dhruvAGkarAzi yo'tra, paJcopetaM zatatrayam / catustriMzazatacchinnAhorAtrAMzAtmako'styayam // 700 // ekAdiyuttareNAmuM, triMzadantena rAzinA / hatvA zodhanakAnyasmAdakSyamANAni zodhayet // 701 // teSu yacchodhyamAneSu, sarvAgreNa na zudhyati / sUryatturvRttau nakSatraM, syAccandrasya raverapi // 702 // rAzeryuttaravRddhasya, jJeyA prAgvatprarUpaNA / baudhyA zodhanakAnAM tu, prAjJaiH prajJApanA'sakau // 703 // arddhakSetre saptaSaSTikSe zodhanakaM smRtam / samakSetre catusvizaM, zataM zodhanakaM bhavet // 704 // sArddhakSetre ca nakSatre, syAdekADhyaM zataddhayam / indorabhijito bhAni, zodhyAnyarkasya puSyataH // 705 // RkSasyAbhijita: pUrva, dvicatvAriMzadaMzakAn / rAzeviMzodhayettasmAccandrayuktarbhacintane // 706 // sUryakSayogacintAyAM, cAdau puSyasya zodhayet / aSTAzItiM tataH zodhyAnyuDUni proktavatkramAt // 707 // yathA prathamasUryartuH, kasminnuDupazAlinI / nakSatre pUrNatAmeti, yuge tatredamAdizet // 708 // prAgukto dhruvarAziryaH, paJcopetaM zatatrayam / ekena guNitaH so'yaM, tAvAneva vyavasthitaH // 709 // tasmAdabhijita: zuddhA, dAcatvAriMzadAditaH / satriSaSTi zataddhanddhaM, zeSaM tasmAcca zodhyate // 710 // zruteH zataM catustriMzamatha zeSaM zataM sthitam / ekonatriMzamasmAcca, dhaniSThA tu na zudhyati // 711 // tatazca-etAvatsu dhaniSThAyA, bhukteSvaMzeSvihendunA / sUryartuH prathamaH pUrNa, iti pUrvoktanirNayaH // 712 // atha prathamasUryartupUttau sUrya'mucyatAm / dhruvAko'trApi pUrvoktaH, paJcopetaM zatatrayam // 713 // Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 486 etaccaikena guNitaM, tAdRgeva vyavasthitam / aSTAzItiH zodhyate'smAt, puSyasya prathamaM tataH // 714 // zeSe ca dve zate saptadazADhye zodhyate tataH / azleSAyAH saptaSaSTiH, zeSaM sArddha zataM sthitam // 715 // zatamasmAccatustrizaM, maghAsaMbandhi zodhyate / SoDazAvasthitAH zeSAstadeSa praznanirNayaH // 716 // sUryeNa pUrvaphAlgunyA, bhAgeSu SoDazasviha / bhukteSu prathamo'rkartuH, saMpUrNa iti budhyatAm // 717 // loke tumAsau mArgAdiko dau dAvRtuhemanta eva ca / zizirazca vasantazca, grISmo varSAstathA zarat // 718 // RtubhizcAyane bhAnoH, zizirAdyaistribhistribhiH / udagyAmyAbhidhe tAbhyAM, dAbhyAmarkasya vatsaraH // 719 // iti zrUyate // iti RtuprakaraNaM // Rtau Rtau dvau dvau mAsAvityabde dvAdazaiva te / nAmAnyeSAM dvidhA laukikAni lokottarANi ca // 720 // tatra laukikAnyevaMsyAcchrAvaNo bhAdrapada, AzvinaH kArtiko'pi ca / mArgazIrSazca pauSazca, mAgha: phAlguna eva ca // 721 // caitrastathA ca vaizAkho, jyeSThA''SADhAviti kramAt / lokottarANyathocyante, nAmAnyeSAM yathAkramam // 722 // abhinandita ityAyo, dvitIyaH syAtpratiSThitaH / tRtIyo vijayAkhyaH syAccaturthaH prItivarddhanaH // 723 // paJcamo bhavati zreyAn, SaSThaH ziva iti smRtaH / saptamaH ziziraH khyAto, himavAniti cASTamaH // 724 // vasaMtamAso navamastata: kusumasaMbhava: / ekAdazo nidAdho dvAdazo vanavirohakaH // 725 // __ atra sUryaprajJaptivRttau abhinanditasthAne'bhinandana iti, vanavirohasthAne vanavirodhIti dRzyate / pratimAsaM ca pakSau dau, bahula: zukla eva ca / Aya: pidhIyamAnendurmucyamAnavidhuH paraH // 726 // pratipakSaM paJcadaza, divasA rAtrayo'pi ca / pratipaddivaso yAvadante paJcadazIdinaH // 727 // pUrvAMganAmA prathamaH, para: siddhamanoramaH / manoharastRtIyaH syAdyazobhadrasturIyakaH // 728 // paro yazodharaH SaSThaH, sarvakAmasamRddhakaH / saptamastvindramUrddhAbhiSiktaH saumanaso'STamaH // 729 // dhanaJjayastu navamo'rthasiddho dazamaH smRtaH / ekAdazazcAbhijAto, dvAdazo'tyazanAbhidhaH // 730 // zataJjayastadagryaH syAdagnivezmA caturdazaH / paJcadazastUpazamasaMjJako divaso mataH // 731 // ahAM paJcadazAnAmapyetAH saMjJAH zrute smRtAH / athAhvayakramaH paJcadazAnAmucyate nizAm // 732 // uttamA 1 ca sunakSatrA, 2 elApatyA 3 yazodharA 4 / saumanasA 5 zrIsambhUtA 6 vijayA 7 vaijayantyapi 8 // 733 // jayantI 9 navamI jJeyA, dazamI cAparAjitA 10 / icchA 11 tathA samAhArA, 12 bhavettejA 13 strayodazI // 734 // atitejA 14 stato devAnaMdA 15 paJcadazI bhavet / nAmAntaraM bhavatyasyA, nUnaM niratirityapi // 735 // Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 487 ityahorAtrANAM dinarAtrinAmAni / tithayo'pi smRtAH paJcadaza dvedhA bhavanti tAH / dinarAtrivibhedena tAsAM nAmAnyatha bruve // 736 // nandA 1 bhadrA 2 jayA 3 tucchA, 4 pUrNe 5 vyAvartyate trizaH / paJcaivaM triguNAH paJcadazoktAstithayo jinaiH // 737 // nandAkhyA pratipat SaSThI, bhavedekAdazI tathA / dvitIyA saptamI dvAdazyetA bhadrAbhidhA matAH // 738 // jayAstRtIyASTamyau ca, trayodazI ca kIrttitAH / caturthI navamI bhUteSTA na tucchAhvayAH smRtAH // 739 // paJcamI dazamI paJcadazI pUrNAbhidhA imAH / ahastithInAM nAmAni jJeyAnyevaM yathAkramam / / 740 / / ugravatI bhogavatI, tRtIyA ca yazomatI / sarvasiddhA zubhanAmA, paJcaitAstithayastrizaH // ayaM bhAvaH 741 // ugravatyabhidhAnena, nandAtithi nizAtithiH / bhadrAtithInAM rajanItithirbhogavatIti ca // 742 // yazomatIti ca jJeyA, jayAnAM yAminItithiH / tucchA rAtritithijJeyA sarvasiddheti nAmataH // 743 // zubhanAmA bhavetpUrNA, tithi rAtritithiH sphuTam / evaM paJcadaza jJeyA, rajanItithayo budhaiH // 744 // eSAM paJcadazAnAM tithInAM svAminazcaivaM laukikazAstreSu nirUpitA:tithipAzcaturmukha 1 vidhAtR 2 viSNavo 3 yama 4, zItadIdhiti 5 vizAkha 6 vajriNa: 7 / vasu 8 nAga 9 dharma 10 ziva 11 tigmarazmayo 12, madana: 13 kali 14 stadanu vizva 15 ityapi // 745 / / tithau hi darzasaMjJake, pitRRnuzantyadhIzvarAn / trayodazItRtIyayoH smRtastu vittapo'paraiH // 746 // matAMtare ca - vahni 1 viraJco 2 girijA 3 gaNeza: 4, phaNI 5 vizAkho 6 dinakRt 7 mahezaH 8 // durgA 9 ko 10 vizva 11 hari 12, smarAzca 13 zarva: 14 zazI 15 ceti purANadRSTAH // 747 // eSAM devAnAM pratiSThAdau ca tattatithInAmupayogaH, jinasya tu pratiSThAdau sarve'pi tithinakSatraka raNakSaNAnAm zuddhatve satyupayogina eva tasya sarvadevAdhidevatvAdityAdyArambhasiddhivArttike / " " ahorAtratithInAM ca vizeSo'yamudIritaH / bhAnUtpannA ahorAtrAstithayaH punarindujAH // 748 // uktaM ca- "sUrassa gamaNamaMDalavibhAganipphAiyA ahostA / caMdassa hANivuDDIkaeNa niSphajjae u tihI" // [ jyotiSkaraMDaka zloka 96 ] kiM ca- ahorAtro bhavedarkodayAdarkodayAvadhi / dvASaSTitamabhAgonAhorAtrapramitA tithiH // 749 // ityAdibhirvizeSaiH, syAdahorAtrAtpRthak tithiH / dvidhAtvaM ca bhavettasyA, dinarAtryaMzakalpanAt // 750 / / yadvadeko'pyahorAtraH, sUryajAto dvidhAkRtaH / dinarAtrivibhedena, saMjJAbhedaprarUpaNAt / / 751 / / tathaiva tithirekApi, zazijAtA dvidhA kRtA / dinarAtrivibhedena, saMjJAbheda prarUpaNAt // 752 / / ekaikasyAstitheH kAlamAnamevaM prakIrttitam / muhUrtAnAM triMzadekanyUbhAgAstathopari / / 753 // Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 488 syu triMzanmuhUrtasyaikasya dvASaSTikAlpatA: / asyotpattiH kathamiti ?, zraddhA cet zrUyatAM tadA // 754 // ahorAtrasya bhAgA dvASaSTibhAgIkRtasya hi / ekaSaSTistithermAnamekaikasya yadIritam // 755 // dvASaSTijAMzarUpaikaSaSTistatriMzatA hatA / ahorAtramuhUttaiH syAtriMzASTAdazazatyaho // 756 // ete cAMzA dvASaSTyaMzIkRtasakalatithimuhUrtAnAm / santIti dvASaSTyA muhUrttakaraNAya bhajanIyAH // 757 // tato muhUrtA ekonatriMzadvAtriMzadaMzakA: / dvASaSTijA muhUrttasyAgatAstaizca tithemitiH // 758 // . kAlena ceyatA paJcadazAMzazcaturaMzakaH / dvASaSTyaMzIkRtasyendohIyate varddhate yathA // 759 // tatazca-yattithizcandrajetyuktaM, tadapyevaM vinizcitam / indoH paJcadazAMzasya, hAnivRddhyanuvarttanAt // 760 // iti tithimAnanirUpaNaM / sAMprataM cepsitadine, kiyanmAnepsitA tithiH / iti jJAnAya karaNaM, yathAzAstraM nirUpyate // 761 // abhISTatithiparyantastithirAziyugAdita: / dvASaSTyA hiyate labdhaM, tyAjyaM zeSaM tu yatsthitam // 762 // tadekaSTyA guNitaM, dvASaSTyA pravibhajyate / labdhamatrApi ca tyAjyaM, zeSAstiSThanti ye lavAH // 763 // tAvanmAnA'bhISTatithirvivakSitadine bhavet / udAharaNamasyAtha, karaNasya nizamyatAm // 764 // yugasya prathame candravarSe mAse tathA''zvine / kiyanmAnA bhavecchuklapaJcamItyatra kathyate // 765 // tithirAzirbhavatyetatpaJcamyanto yugAditaH / azItisaMkhyo dvASaSTyA, bhakte'sminneka Apyate // 766 // sa ca tyAjya: zeSamaSTAdaza tAn paritADeyat / ekaSaSTyA syAttato'STAnavatyADhyaM sahasrakam // 767 // dvASaSTyA'smin hRte labdhaM, tyaktaM zeSamiha sthitam / dvASaSTayaMzAzcatuzcatvAriMzadityeSa nirNayaH // 768 // yugasyAye candravarSe, dhavalAzvinapaJcamI / catuzcatvAriMzadaMzamAnA'stItyatra bhAvanA // 769 // atra ceyaM vAsanA-dvASaSTyA hi tithibhiH paripUrNA ekaSaSTirahorAtrA bhavanti, tataH paripUrNAhorAtrapAtanArthaM dvASaSTyA IpsitatithirAzervibhAgaH kriyate, vibhAge, ca kRte yaccheSamupalabhyate, tadyadekaSaSTiguNaM kriyate tadekaikasyAstitheSiSTibhAgIkRtAhorAtrasatkaikaSaSThibhAgapramANatvAditi jJeyam / yuge'thAvamarAtrANAM, svarUpaM kiJciducyate / bhavanti te ca SaD varSe, tathA triMzadyuge'khile // 770 // ekaikasminnahorAtre, eko dvASaSTikalpitaH / labhyate'vamarAtrAMza, ekavRddhyA yathottaram // 771 // karmamAse tataH pUrNo, triMzad dvASaSTijA lavA: / labhyante'vamarAtrasya, tata evocyate budhaiH // 772 // vizleSe vihite ye'zA:, zeSAH karmendumAsayoH / triMzad dvASaSTijA: karmamAsasyaite'vamAMzakAH // 773 // uktaM ca-"caMdauDumAsANaM, aMsA je dissae visesaMmi / te omastabhAgA, bhavaMti mAsassa nAyavvA" // [jyotiSkaraMDaka zloka. 109] karmamAsaddhaye pUrNe, tataH SaSTidinAtmake / saMpUrNo'vamarAtraH syAdekaSaSTitamedine // 774 // Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 489 ayaM bhAva:dvASaSTiraMzAH kalpyante'horAtrasyAdime'tha ca / tatraikaSaSTibhAgAtmA, saMpUrNA prathamA tithi: // 775 // eko dvASaSTibhAgo yo'horAtrasyAvaziSyate / ekAMzena dvitIyApi, tithistatra samAvizat // 776 // eko dApaSTibhAgo'syA, atItaH prathame dine / tataH SaSTyaMzAtmikeyamahorAtre dvitIyake // 777 // dvASaSTyaMzaddhaye tasya, zeSe'sau pUrNatAM gatA / dvAbhyAM bhAgAbhyAM praviSTA, tRtIyA'smiMstatastithiH // 778 / / ahorAtre tRtIye'tha, bhAgAsturyatithestrayaH / pravizantyatha paJcamyAzcatvAroM'zAsturIyake // 779 // evamekaikabhAgena, hIyate prAktanI tithi: / varddhate pratyahorAtraM, tithirAgAminI puna: // 780 // ekatriMzattamatitherevaM triMzattame dine / triMzadaMzAH praviSTAH syustatastasmin dine khalu // 781 // dvAtriMzadaMzapramitA, tithistriMzattamI bhavet / triMzavASaSTyaMzamAnA, caikatriMzattamI tithi: // 782 // kramAcca-dAvaMzau sta: SaSTitamatithe: SaSTitame dine / ekaSaSTitamatithestatra SaSTiH syuraMzakAH // 783 // ekaSaSTitamatithezcaikaSaSTitame dine / eko'za: syAttato dvASaSTitamI cAkhilA tithi: // 784 // evaM ca dvASaSTitamI, praviSTA nikhilA tithi: / ekaSaSTibhAgarUpA'traikaSaSTitame dine // 785 // ekaSaSTitamadinasyAdyo dvASaSTijo lavaH / ekaSaSTitamatithezvaramo'sau vibhAvyatAm // 786 // tatazca dvASaSTitamo'pyatraivAnte gatastithi: / evamasminnahorAtre, dve tithI pUrNatAM gate // 787 // dvASaSTitamaghanasya, tata: sUryodayakSaNe / upasthitA pUrvarItyA, drAk triSaSTitamI tithi: // 788 // evaM ca dvASaSTitamI, nAptA sUryodayaM tithi: / patiteti tato loke, zubhakAryeSvanAdRtA // 789 // tathAhuH-"ekvaMmi ahoste, do'vi tihI jattha nihaNamejjAsu / so'ttha tihI parihAyai suhumeNa havijja so carimo" // [jyotiSkaraMDaka zlo. 111] 'suhumeNatti' sUkSmeNa-atizlakSNena dvASaSTitamarUpatayA ekaikena bhAgena hInena parihIyamAnAyA dvASaSTitamAyAstithe: sa ekaSaSTitamo divasazcarama iti, tathAhi-yugasyAyapratipadazcatuSparvavyatikrame / labhate'vamarAtratvamekaSaSTitamA tithi: // 790 // Azvinapratipat kRSNA, sA jJeyA'syAM yato'vizat / tithirddhitIyA sarvAMzairekaSaSTilavAtmikA // 791 // jyotiSkaraNDake tu- "taiyaMmi omarattaM, kAyad sattamaMmi pakromi / vAsahimagimhAkAle, caucaumAse vidhIyate" // [zloka 112] ityuktaM. etadanusAreNa ca ASADhapratipada Arabhya yathottaramekaSaSTitamAsu bhAdrapadakRSNapratipadAdiSvavamarAtrAH syuH, paraM jyotiSkaraNDakaTIkAyAM zrImalayagiripAdairevamuktaM-ihASADhAdyA loke RtavaH prasiddhimaiyarustato laukikavyavahAramapekSyASADhAdArabhya pratidivasamekaikaddhASaSTibhAgahAnyA varSAkAlAdigateSu tRtIyAdiparvasu yathoktA avamarAtrA: pratipAdyante, paramArthataH puna: zrAvaNabahulapratipallakSaNAyugAdita Arabhya catuzcatuHparvAtikrame veditavyA iti jJeyaM / Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 490 Azvinasya tRtIyAyA, asitAyAH prabhRtyatha / kRSNA tRtIyA mArgasyAvamasturyAnvitA bhavet // 792 // prabhRtyasyAzca paJcamyA, kRSNA mAghasya paJcamI / yuktA patitayA SaSThyA, prApnotyavamarAtratAm / / 793 // evaM ca Azvino mArgazIrSazca, mAghazcaitrastathA paraH / jyeSThastataH zrAvaNazca, punarapyeta eva SaT // 794 // punarapyAzvino mArgo, dvitIyaH pauSa eva ca / yugAdyarddha paJcadaza, mAsAH sAvamarAtrakAH // 795 // AzvinAdyeSu mArgAnteSvaSTAsvAdyeSvanukramAt / viSamAH pratipanmukhyAH, syuH kRSNAstithayo'vamA: / / 796 / / mAghAdiSu syurdvitIyapauSAnteSu ca saptasu / samasaMkhyA dvitIyAdyA, ujjvalAstithayo'vamAH / / 797 / / viSamebhyo'vamebhyazcAnantarAstithayaH samAH / patitAH syurdvitIyAdyAste'STa pratipadanvitAH / 798 // avamebhyaH samebhyastu, viSamAstithayaH khalu / bhavanti patitAH sapta, tRtIyAdyA yathoditAH / / 799 / / caitro jyeSTha: zrAvaNo'zvayugmArgo mAgha eva ca / punaH SaDete caitro'tha, jyeSTho'ntyASADha eva ca // 800 // yugAntyArddhe paJcadaza, mAsAH sAvamarAtrakAH / tithayastvavamAH kRSNazuklA: pUrvArddhavatsmRtAH // 801 // sukhAvabodhAya cAtra yantrakam // pratipadyavamarAtrIbhUtAyAM kutra parvaNi / dvitIyAntaH samAvizya, jAyate patitA tithiH ? || 802 // avamatvaM dvitIyAyAM prAptAyAM kva ca parvaNi / tRtIyA patatItyevaM, pRcchetko'pyakhilAH kramAt ? / / 803 // tato'trakaraNAmnAyaH, kazcittAdRgnirUpyate / yasmAdyathoktapRcchAsu, kuryAtpratividhIn sukham // 804 // pRcchAsvetAsu viSamAstithayo'tra bhavanti yAH / rUpAdhikAsu dvighnAsu, tAsu syAtparvanirNayaH // 805 // samAstu tithayo rUpAbhyadhikA dviguNIkRtA: / ekatriMzadyutAH satyo'tItaparvaprakAzikAH // 806 // parvasaMkhyA sA ca paJcadazaghnA sa patattithiH / vibhajyamAnA dvASaSTyAvamasaMkhyAM prakAzayet // 807 // prazne yathoddiSTA, pratipattithirityataH / ekako viSamaH saiko, dvighno jAtaM catuSTayam // 808 // yugAdito vyatikrAnte, tataH parvacatuSTaye / avamAyAM pratipadi, dvitIyA nyapatattithiH // 809 // catUrUpA parvasaMkhyA, SaSTiH paJcadazAhatA / patattithirdvitIyeti, dvAbhyAM yuktA vidhIyate // 810 // jAtA dvASaSTireSA ca dvASaSTyA pravibhajyate / labdha ekastato jAto'vamarAtro'yamAdimaH // 811 // kaMdA punardvitIyAyAM tRtIyA patatIti ca / prazne dvitIyoddiSTeti dviko rUpAdhikastrayaH // 812 // teca dviguNitAH SaT syurdvitIyA yatsamA tithiH / ekatriMzadyutAH SaT te, saptatriMzadbhavanti tat // 813 // tatazca - saptatriMzattame parvaNyatikrAnte yugAditaH / dvitIyAyAM nipatitA, tRtIyetyeSa nirNayaH // 814 // parvasaMkhyA cAtra saptatriMzatpaJcadazAhatA / paJcapaJcAzadadhikA, zatAH paJca bhavantyataH // 815 // patattithistRtIyeti trINi teSu vinikSipet / aSTapaJcAzadadhikA, jAtA paJcazatI tataH // 816 // Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 491 vibhajyate'sau dvASaSTyA, nava prAptAstataH khalu / navamo'vamarAtro'yaM, jAta ityeSa nirNayaH // 817 // sarvAsvapi tithiSvevaM, kAryA karaNabhAvanA / parvanirdezamAtraM tu, kriyate nAmamAtrataH // 818 // tRtIyAyAM patetturyA, gate parvaNyathASTame / caturthyAM paJcamI caikacatvAriMzattame gate // 819 // SaSThI patati paJcamyAM, parvaNi dvAdaze gate / SaSThyAM ca saptamI paJcacatvAriMzattame gate // 820 // saptamyAmaSTamI yAyAdyAte parvaNi SoDaze / aSTamyAM navamI caikonapaJcAzattame gate // 821 // navamyAM mAti dazamI, drAgviMzatitame gate / ekAdazI dazamyAM ca, tripaJcAzattame gate // 822 // ekAdazyAM dvAdazI ca, caturviMzatisaMkhyake / tasyAM trayodazI saptapaJcAzatsaMkhyake gate // 823 // gate'STAviMzatitame, trayodazyAM caturdazI / caturdazyAM vizedrAkA, caikaSaSTitame gate // 824 // gate dvAtriMzattame'mAvAsyAyAM pratipadizet / etA yugasya pUrvArddha, parAddhe'pyevameva tAH // 825 // rAkAyAM ca pratipado, bhUteSTAyAmamAtitheH / saMpAtasaMbhavo nAstItyetad jJeyaM manasvibhiH // 826 // etasya yantrake dRSTe, bhavatAM pratyayo dRDhaH / bhaviSyatIti tatsamyaga, vIkSaNIyaM vicakSaNAH // 827 // nanu kAlaH sadA'nAdipravAhaH parivarttate / jagatsvabhAvAniyatasvarUpeNa divAnizam // 828 // na hAniH kApi kAlasya, na ca vRddhiH svarUpataH / tato'trAvamarAtrAdhimAsAdInAM kathA vRthA // 829 // satyaM kiMtviha mAsAnAM, virUpANAM parasparam / aMzAdibhirvizeSo yo, varttate tadapekSayA // 830 // vivakSyete hAnivRddhI, kAlasya na tu vAstavI / vastutastveSa niyatasvarUpa: parivarttate // 831 // tathAhi-candramAsavivakSAyAM, karmamAsavyapekSayA / kAlasya hAnirvRddhizca, sUryamAsavivakSaNe // 832 // pRthag pRthag vivarttante, vastutastu trayo'pyamI / mAsA anAdiniyatasvarUpeNa sadA bhuvi // 833 // atha naSTatithiM jJAtuM, karaNaM pratipAdyate / vijJAyate sukhaM yenAnuktApi parvayuk tithiH // 834 // samudgacchati mArtaNDe, yokAbhijita: kalA / bhuktA candramasA tarhi, katamatparva kA tithi: ? // 835 // atra karaNaMabhijitpramukhANAmatItAnAM yathAkramam / iSTabheSTakalAM yAvat, kalA ekatra melayet // 836 // kalA cAtrAhorAtrasya saptaSaSTitamo bhAgo boddhavyaH / iSTabheSTakalAM tAbhyo'panIyeta sthitaM ca yat / trinavatyadhikaistADyaM, tattrayodazabhiH zataiH // 837 // vibhajyate ca tatrizaistato'STAdazabhiH zataiH / labdhaM saMtyajyate zeSaM, yatsyAttatsthApyate dvizaH // 838 // ekatrAsminnekaSaSTyA, vibhakte yadavApyate / anyarAzau kSipyate tat, so'GkarAzi: punastataH // 839 // hriyate paJcadazabhirhate ca yadavApyate / tAni parvANi zeSAMzAstithisaMkhyA bhavediha // 840 // kiMca-bhamatrAbhijidevAdyaM, tatkalA'pyAdimoditA / tadekakAttatkalAkAnna kiJcidapanIyate // 841 // Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 492 yadasmAdekakAdekakalApanayane bhavet / zUnyaM zeSaM tato na syAdguNanAdyA kriyottarA // 842 // yathA pUrvoktapRcchAyAmekA yA'bhijita: kalA / guNyate trinavatyADhyaiH, sA trayodazabhiH zataiH // 843 // tAvadA bhavetrizainaiSA'STAdazabhiH zataiH / vibhaktuM zakyate tena, vidhiH zeSo vidhIyate // 844 // trayodazazatI satrinavatirdinidhIyate / eko rAzizcaikaSaSTyA, hiyate tatra cApyate // 845 // dvAviMzatiH kSipyate sA, pararAzau tato bhavet / caturdazazatI paJcadazabhissahitA'tha sA // 846 // hriyate paJcadazabhizcaturnavatirApyate / zeSAstiSThanti paJcAMzAstata: pUrvoktanirNayaH // 847 // caturnavatisaGkhyasya, parvaNa: paJcamItithau / sUryodaye candramasA, bhuktaikAbhijita: kalA // 848 // karaNAni nirUpyante, tithyarddhapramitAnyatha / bhavanti tAni dvaidhAni, carANi ca sthirANi ca // 849 // bavaM ca bAlavaM caiva, kaulavaM strIvilocanam / garAdi vaNijaM viSTiH, saptaitAni carANi yat // 850 // __anyatra strIvilocanasthAne taitilamiti, garAdisthAne ca garamiti saMjJA zrUyate iti jJeyaM / tithiSpaniyatAsvetAnyAvarttante yathAkramam / zuklapakSe pratipadaH, pazcimAddhe bavaM bhavet // 851 // dvitIyAyAzcAdime , bAlavaM kaulavaM pare / tRtIyAyAzcAdime'ddhe, bhavati strIvilocanam // 852 // aparAddhe tRtIyAyA, garAdikaraNaM bhavet / caturthyA: prathame'rddha syAdaNijaM viSTirantime // 853 // punarbavaM bAlavaM ca, paJcamyA arddhayorddhayoH / kramAdarddhaddhaye SaSThyAH , kaulavastrIvilocane // 854 // arddhadraye ca saptamyA, garAdivaNije smRte / aSTamyAH prathame'rddha, syAdiSTirantye punarbavam // 855 // bAlavaM kaulavaM ceti, navamyA arddhayoddhayoH / arddhadraye dazamyAH strIvilocanagarAbhidhe // 856 // ekAdazyA: prAktane'ddhe, vaNijaM viSTirantime / punarbavaM bAlavaM ca, dAdazyA arddhayorddhayoH // 857 // arddhaddhaye trayodazyA:, kaulavastrIvilocane / arddhadraye caturdazyA, garAdivaNije kramAt // 858 // pUrNimAyA: prAktane'Dhe, viSTirantye punarbavam / kRSNapakSe pratipadaH, pUrvArddha bAlavaM smRtam // 859 // ata eva yugasyAdirbAlavakaraNe pUrva nirUpiteti jJeyaM / antime'rddha pratipadaH, kaulavaM karaNaM bhavet / dvitIyAharnizozca strIvilocanagarAdike // 860 // tRtIyAyAM ca vaNijaviSTI syAtAmaharnizoH / caturthyAcAhi rAtrau ca, krameNa bavabAlave // 861 // dine rAtrau ca paJcamyAH, kaulavastrIvilocane / garAdivaNije SaSThyAH , saptamyA viSTisabave // 862 // aSTamyAstvahi rAtrau ca, kramAddhAlavakaulave / arddhadraye navamyAH strIvilocanagarAdike // 863 // dazamyAM vaNijaM viSTiH, kramAdarddhadraye bhavet / ekAdazyAM divArAtro, krameNa bavabAlave // 864 // dvAdazyAzca dine rAtrau, kaulavastrIvilocane / garAdivaNije jJeye, trayodazyAmaharnizoH // 865 // caturdazyAM divA viSTiraSTAvAvRttayaH smRtAH / carANAmiti saptAnAM, mAse mAse punaH punaH // 866 // Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 493 tathAhu: - "mAse'STazazcarANi syurujjvalapratipadantyArddhAt." rAtrau kRSNacaturdazyAH, zakuniH karaNaM bhavet / catuSpadaM ca nAgaM cAmAvAsyAmarddhayorddhayoH || 867 // kiMstughnaM syAtpratipadaH, zuklAyAH prathame'rddhake / etAni syustithiSveteSveva prAhuH sthirANyataH // 868 // atra sarvatra dinarAtrizabdenApi tithInAM pUrvArddhAparArddha eva lakSaNIye karaNAnAM tithyarddhapramitatvAditi / eteSAM svAminaH prayojanaM caivaM laukikazAstreSu - indro 1 vidhi 2 mitrA 3 ryama 4 bhU 5 zrI 6 zamanA 7 zcaleSu karaNeSu / kali 1 vRSa 2 phaNi 3 marutaH 4 punarIzAH kramazaH sthireSu syuH // atra zamano yamaH sa bhadrAyAH svAmI. dazAmUni viviSTIni, diSTAnyakhilakarmasu / rAtryaharvyatyayAdbhadrApyaduSTaiveti tadvidaH / viviSTInIti ko'rthaH ? ekAdazasu karaNeSu bhadrA duSTeti zeSakaraNaprayojanaM tvevaM - zakunicatuSpadanAge kiMstughne kaulave ca vaNije ca / udUrdhvaM saMkramaNaM garataitilaviSTiSu punaH suptam // bavabAlave niviSTaM, subhikSaM cordhvasaMkrame / upaviSTo rogakaraH, supto durbhikSakArakaH // tathA zItoSNavarSarttuSu sUryasaMkramAH krameNa suptordhvanivezinaH zubhAH tathA "pUrvottarakaraNadvayasaMdhigA saMkrAntistu suptotthitetyAkhyA sarvadA'pyazubheti pUrNabhadra" ityAdyArambhasiddhivArttike. iti karaNaprakaraNam / muhUrttAH parivarttante, ye triMzatprativAsaram / teSAM nAmakramaM vakSye, sarvajJAgamadarzitam // 869 // Adyo rudro dinasyAdau, zreyAniti dvitIyakaH / mitravAyusupItAkhyAstRtIyaturyapaJcamAH // 870 // SaSTho'bhicandro mAhendraH, saptamaH syAdathASTamaH / balavAnnavamaH pakSmau, dazamo bahusatyaka: / / 871 // ekAdazaH syAdaizAno, dvAdazastasthasaMjJakaH / bhAvitAtmavaizravaNau, trayodazacaturdazau // / 872 // vAruNaH syAtpaJcadaza, AnandaH SoDazaH smRtaH / vijayaH syAtsaptadazo'STAdazo vizvasenakaH // 873 // ekonaviMzatitamaH, prAjApatyAyo bhavet / muhUrto viMzatitamo bhavatyupazamAbhidhaH // 874 // syAdekaviMzatitamo, gandharvo'thAgnivaizyakaH / dvAviMzaH syAttrayoviMzaH, zatAdivRSabhAbhidhaH // 875 / / caturviMzastvAtapavAn, paJcaviMzo'mamo bhavet / SaDviMzo'ruNavAn saptaviMzo bhaumAbhidhaH smRtaH // 876 // aSTAviMzastu RSabhaH, sarvArtha: syAttataH paraH / triMzattamo rAkSasAkhyo, muhUrto yo nizo'ntimaH // 877 // iti muhUrttaprakaraNam / nakSatrANAM parAvarttaM, candrasaMbandhinAmatha / brUmahe pratyahorAtraM, sUryasaMbandhinAmapi // 878 // bhavatyabhijidArambho, yugasya prathamakSaNe / asya pUrvoktazItAMzubhogakAlAdanantaram // 879 // zravaNaM syAttasya cendubhogakAlavyatikrame / dhaniSThetyevamAdIni jJeyAni nikhilAnyapi // 880 // athendunA bhujyamAnamahorAtre vivakSite / iSTe tithau ca nakSatraM jJAtuM karaNamucyate // 881 // , Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 494 yasmin dine candrayuktaM, nakSatraM jJAtumiSyate / tasmAdinAtprAgatItaparvasaMkhyA yugAditaH // 882 // guNyate paJcadazabhistataH prAgIpsitAttitheH / tithInatItAn satparvasatkAMstatra niyojayet // 883 // atItAvamarAtronA, yazItyA hiyate'tha sA / labdhamaMzAzca ye zeSAstAnUrvAdho nyasetkramAt // 884 // labdhamUrdhvaM sthApitaM yattadrAziriti kathyate / aMzA adhaHsthitAH zeSarAzirityabhidhIyate // 885 // rAziM caturguNIkRtya, zodhayedekaviMzatim / zeSarAzeradha:sthAcca, zodhayetsaptaviMzatim // 886 // AsaMbhavaM labdharAzeH, zeSarAzezca zodhayet / tAmekaviMzatiM saptaviMzatiM ca kramAnmuhuH // 887 // athoparitano rAzirekaviMzatizodhanam / yadyalpatvAnna kSameta, tadA rAzeradhastanAt // 888 // ekaM rUpaM samAdAya, saptaSaSTyA nihatya ca / rAzau kSiptvoda ge kuryAdekaviMzatizodhanam // 889 // yA'traikaviMzatI rAzeH, zodhyate'bhijito hi sA / bhAvanaivaM zeSarAzeH, saptaviMzatizodhane // 890 // Arabhya zravaNAdatrottarASADhAvasAnakam / saptaviMzatisaMkhyAkamavadhArya bhamaNDalam // 891 // zeSarAzestata: saptaviMzatiryadi zudhyati / zuddhaM tadA'khilamapi jJeyamasmAdbhamaNDalam // 892 // nAlpatvAcceditaH saptaviMzatiH zodbhumarhati / tadA dvAviMzatiH zodhyA, zuddhyennaiSApi cettadA // 893 // zodhyA aSTAdazAmISAM, zodhanAsaMbhave sati / trayodazadazaiSAM cAsaMbhave paJca zodhayet // 894 // dvAviMzatau vizuddhAyAmatra zuddhAni bhAvayet / sarvANi zravaNAdIni, vizAkhAMtAni bhAnyatha // 895 // aSTAdazasu zuddheSu, zuddhAnIha vicintayet / zrutyAdInyuttarAphAlgunyantAnyaSTAdazApyatha // 896 // trayodazasu zuddheSu, zuddhAni paribhAvayet / zrutyAdIni punarvasvantAni bhAni trayodaza // 897 // evaM dazasu zuddheSu, rohiNyantAni cintayet / udagbhadrapadAntAni, tathA zuddheSu paJcasu // 898 // paryantasUcakAnyatra, yAni proktAni bhAni SaT / sArddhakSetrANyeva tAni, jJeyAni nikhilAnyapi // 899 // tathAhi-zravaNAtpaJcamI sArddhakSetrA bhAdrapadottarA / dazamaM brAhAmAdityaM, trayodazaM ca tAdRzam // 900 // uttarAphAlgunI cASTAdazI bhavati tAdRzI / sArddhakSetraM vizAkhAkhyaM, dvAviMzatitamaM zruteH // 901 // syAtsaptaviMzA tatrAthottarASADhApi tAdRzI / etAni syuH paJcacatvAriMzanmuhUrttakAni yat // 902 // tathAhuH-"paJca 1 dasa 2 terasa 3 ThAraseva 4 bAvIsa 5 sattavIsA ya 6 / sojjhA divar3hakhittaMta bhaddavAI asADhaMtA" // - [jyotiSkaraMDaka zloka 159] evaM cAdhastane zeSarAzau saMzodhite sati / ekAdicaturantaM yaccheSaM taccandrabhaM gatam // 903 // ___ atra ca ekAdicaturantaM yaccheSaM tatriMzadguNanena muhUrtIkRtya tasmAtkramaprAptaM yannakSatraM tadyadi samakSetraM tadA triMzacchodhyate, arddhakSetraM cetpaJcadaza zodhyante, evaM zodhane yaccheSaM taccaMdrAkrAntasya nakSatrasyAtItaM muhUrtAdikaM bhavatIti jJeyaM / yaccoparitane rAzAvekaviMzatizodhane / zeSa tatriMzatA''hatya, saptaSaSTyA vibhajyate // 904 // Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 495 labdhA muhUrtA jJAtavyA, yattu tatrApi ziSyate / te vijJeyA muhUrtasya, vibhAgAH saptaSaSTijAH // 905 // yathA yugasya prathame, varSe dazasu parvasu / atikrAnteSu paJcamyAM, kiM nakSatraM nizApateH ? // 906 // yAtrAtItaparvasaMkhyA, varttate dazalakSaNA / tasyAM paJcadazajAyAM, paJcAzaM jAyate zatam // 907 // paJcamyAM pRSTamiti ca, catvArastithayo gatAH / tatazcatuSTayaM tatra, yojanIyaM manasvibhiH // 908 // catuHpaJcAzadadhikaM, zataM syAdrAzireSa ca / hIno dvAbhyAmavamAbhyAM, ddhipaJcAzaM bhavecchatam // 909 // tasya yazItyA bhAge yadrupamekamavApyate / tadUrdhvaM nyasyate zeSAM, saptatiM ca nyasedadhaH // 910 // kRtazcaturguNo labdharAziratraikalakSaNaH / catvAraH saptaticodhiobhAvena sthitA iha // 911 // athoparitanAdrAzeH, stokatvAdekaviMzatiH / zoddhaM na zakyate tenAdhaHsthAtsaptatilakSaNAt // 912 // ekaM rUpaM samAdAya, saptaSaSTiguNIkRtam / nikSipedRrdhvage rAzau, tajjAtA saikasaptatiH // 913 // ekonasaptatizcAdhastiSThedrAzerathordhvagAt / zodhitAyAmabhijitaH, satkAyAmekaviMzatau // 914 // paJcAzacchiSyate'dhaHsthA-drAzezca saptaviMzatau / zodhitAyAM bhacakrasya, dvicatvAriMzadAsthitA // 915 // zodhyate cordhvagAdrAzeH, punarapyekaviMzatiH / rAzeradhastanAtsaptaviMzatirbhagaNasya ca // 916 // ekonatriMzadUrdhvaM syAdadhaH paJcadaza sthitAH / ekaviMzatirUdmasthAdrAzerbhUyo'pi zodhyate // 917 // aSTau tato'vaziSyante, rAzAvUrdhvaM vyavasthite / teSAM ca purato vakSye'vaziSTAM parikarmaNAm // 918 // rAzeradhastAcchakyante, zoddhaM paJcadazAtmakAt / na saptaviMzativiMzatirnASTAdazApi na // 919 // trayodaza tu zakyante, zoddhaM teSAM ca zodhane / zrutyAdyAdityAntabhAni, zuddhAni syustrayodaza // 920 // zeSAcca dvitayAtriMzadguNAtpuSyo vizodhyate / muhUttaistriMzatA paJcadazabhissArddhameva ca // 921 // ye paJcadaza ziSyante, maghAnAM te muhUrttakAH / atho rAzau santyaSTau teSu triMzadguNeSu ca // 922 // catvAriMzA dvizatIsyAt, saptaSaSTyA harecca tAm / labdhAstrayo muhUrtAstAn, kSipedrAzAvadhastane // 923 // aSTAdaza muhUrtAH syustadbhAgAH saptaSaSTijA: / ekonacatvAriMzacca, tadeSa praznanirNaya: // 924 // aSTAdazasu bhukteSu, muhUrteSvamRtAMzunA / maghAnAmadhikaikonacatvAriMzallaveSviha // 925 // yugasya prathame varSe, dazaparvavyatikrame / udeti sUryaH paJcamyAmahorAtre'pi tAvati // 926 // ahorAtre yugasyAye, pratipatsaMjJake tithau / candrasaMbandhi nakSatraM, kimatra ? pratipAdyate // 927 // caturviMzaM zataM saMkhyA, pAzcAtyayugaparvaNAm / aSTAdazazatI SaSTiyuk syAtpaJcadazAhatA // 928 // triMzato'vamarAtrANAmetasyAH pAtane bhavet / aSTAdazazatI triMzA, sA dayazItyA vibhajyate // 929 // labdhAM dvAviMzatiM nyasyopari kuryAccaturguNAm / aSTAzItirbhaveccheSAmadhaH SaDviMzatiM nyaset // 930 // rAzeraSTAzItirUpAdekaviMzatizodhane / saMjAtA'bhijita: zuddhiH, saptaSaSTistu ziSyate // 931 // Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 496 936 // 937 // // 939 // // 940 // kalpitaitAvadaMzatvAttayA caikaM bhaveduDu / tasmiMzca bhe'dhastyarAzau kSipte syAtsaptaviMzatiH // 932 // syAtsaptaviMzaterbhAnAM, zuddhiraGkAdatastataH / zrutyAdInyuttarASADhAntAni zuddhAni bhAnyataH // 933 // pUrvoktanirNayo'yaM tadyadyugasyAdime dine / sUryodaye zazI yogaM prApnotyabhijitA saha // 934 // yugasyAhi dvitIyasmin, dvitIyAyAM tithAvatha / candreNa yuktaM nakSatraM, kiM syAdityatra kathyate // 935 // pratipallakSaNaikaivAtikrAntA tithistra yA / dvyazItyA bhajanaM sA na, kSamate yattanIyasI // tadetasyAH saptaSaSTiH, karttavyAH zakalAstataH / RkSasyAbhijitaH prAjJaiH, zodhanIyaikaviMzatiH // zeSA tiSThati SaTcatvAriMzatsA triMzatA hatA / karttuM muhUrttAn sAzItistrayodazazatI bhavet saptaSaSTyA vibhAge'syA, labdhA muhUrttaviMzatiH / catvAriMzanmuhUrtAMzAH, ziSyante saptaSaSTijAH // tatazca-sacatvAriMzadaMzAyAM, zrutermuhUrttaviMzatau / bhuktAyAmindunodeti, dvitIye'hni yuge raviH evaM sarvatrApyanyatra karaNabhAvanA kAryA. iti candranakSatraprakaraNam // aSTAdazamuhUrttADhyamahorAtracatuSTayam / bhuktvA puSyasya paJcApi, svAbdAnyArabhate raviH // 941 // caturviMzatyA muhUrtairadhikA bhuktazeSakAH / bhavantyaSTAhorAtrAstadA puSyasya bhAsvataH // 942 // tatazca-syurdvAdazamuhUrttADhyA, ahorAtrAstrayodaza / tathA syuH SaDahorAtrA, muhUrtAzcaikaviMzatiH // 943 // ahorAtrA viMzatizca, muhUrttatritayAdhikAH / samArddhasArddhakSetrANAM, bhAnAM bhogaH kramAdraveH // 944 // evaM bhaiH saptaviMzatyaikaSaSTiyukzatatraye / ahnAmatIte'rkAbdaM syAdekaSaSTitame dine / / 945 / / dvAdazAnAM muhUrtAnAM, pUrtI pUrNau punarvasU / puSyasyASTAdaza tato, muhUrttAstaddine gatAH // 946 // tataH paraM ca puSyasyAtIte dinacatuSTaye / pUrNArkAbdasya SaTSaSTiyuktA dinazatatrayI // 947 // sukhAvabodhAya cAtra yantrakam-- yathArkoDuvyavasthaivamekasyAbdasya darzitA / paJcAnAmapi varSANAM tathA jJeyA yuge budhaiH // 948 // jJAtuM sUryasya nakSatraM, vivakSitatithAvatha / karaNaM procyate pUrvAcAryadarzitayA dizA // 949 // yuge'tItaparvasaMkhyA, prAgvatpaJcadazAhatA / vivakSitadinAtpUrvamatItaistithibhiryutA / / 950 / / gataikhamarAtraizca, varjitA'tha tribhiH zataiH / vibhajyate sA SaTSaSTyAdhikairlabdhaM ca vatsaraH // 959 // zeSaM bhavati yattasmAdyathArhaM vakSyamANakam / saMzodhyate zodhanakaM, gatanakSatrasUcakam // 952 / / saSaTSaSTyA trizatyA'lpA, bhAgaM cenna kSameta sA / tadA zodhyaM zodhanakamAdAvevAtra saMbhavet / / 953 / / caturviMzatyA muhUrtairadhikaM divasASTakam / puSyasya syAcchodhanakamathAnyeSAM taducyate // 954 // rAtrindivAni dvASaSTirmuhUrttA dvAdazopari / uDUnAmuttarAphalgunyantAnAM zodhanaM bhavet // 955 // bhAnAM vizAkhAntAnAM ca SoDazAbhyadhikaM zatam / bhAnAM tathottarASADhAntAnAM tryazItiyuk zatam // 956 // 938 // Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 497 catuHpaJcAzadadhikamahorAtrazatadvayam / SaNmuhUrtAdikaM prauSThapadAntAnAM vizodhanam // 957 // ekaviMzatisaMyuktamahorAtrazatatrayam / SaNmuhUrtayutaM rohiNyantAnAM zodhanaM matam // 958 // ekaSaSTyAsamadhikamahorAtrazatatrayam / syAd dvAdazamuhUrtADhyaM, punarvasvantazodhanam // 959 // vinA puSyaM zodhanakAnyamUni nikhilAnyapi / adhyarddhakSetranakSatrAvadhikAni bhavanti vai // 960 // yathArha ca zodhanake, zodhite ziSyate'tra yat / ekAdIni tato bhAni, zodhyAni svasvamAnataH // 961 // svasvamAnaM cArddhakSetrAdInAM nakSatrANAM prAguktameva / evaM kramAcchodhyamAnaM, yannakSatraM na zudhyati / taddhartamAnaM nakSatraM, jJeyaM tasyAM tithau kheH // 962 // udAharaNaM cAtra-yugasya prathame varSe, dazaparvavyatikrame / paJcamyAM sUryanakSatraM, kimityatra nirUpyate // 963 // atItaparvaNAM saMkhyA, yA'styatra dazalakSaNA / sA paJcadazanijA syAtpaJcAzadadhikaM zatam // 964 // catuHpaJcAzaM zataM syAttadgataistithibhiryutam / zataM ca syAd dvipaJcAzamavamadvitayojjhitam // 965 // saSaTSaSTyA trizatyA, tadbhAgaM na sahate kRzam / tata Adita evAtra, zodhanopakramo'rhati // 966 // saMbhavecchodhanaM cAtra, SoDazAbhyadhikaM zatam / vizAkhAntAni zuddhAni, bhAni jJeyAni tena ca // 967 // zeSaM tiSThati SaTtriMzat, tataH zuddhyati rAdhikA / yA dvAdazamuhUrtADhyatrayodazadinAtmikA // 968 // dvAviMzatirdinAH zeSAH, sA'STAdazamuhUrttakAH / SaDdinyA'thaikaviMzatyA, muhUtaiH zuddhamindrabham // 969 // zeSA dinA: paJcadaza, muhUrtA saptaviMzatiH / tebhyaH zuddhaM mUlabhaM tanmAnato rAdhikopamam // 970 // zeSau dau paJcadazabhirmuhUttairadhiko dinau / etau ca pUrvASADhAyAstadA bhuktau vivasvatA // 971 // yuge'auDunirNayo'yaM, dazaparvavyatikrame / jJeyastithau ca paJcamyAmevaM sarvatra bhAvanA // 972 // yuge'tha pauruSImAnaM, jJAtuM karaNamucyate / varddhamAnaM hIyamAnaM, yAmye saumye'yane kramAt // 973 // zaGkaH puruSazabdena, syAddehaH puruSasya vA / niSpannA puruSAttasmAtpauruSItyapi siddhyati // 974 // tathoktaM nandIcUrNI-'purisotti saMkU purisasarIraM vA, tatra purisAo niSphannA porisI iti' ayaM bhAva:svapramANA bhavecchAyA, yadA sarvasya vastunaH / tadA syAtpauruSI yAmyAyanasya prathame dine // 975 // tatazca tasya pauruSyAM, tathA chAyA vivarddhate / yathA saumyAyanasyAdau, svamAnAd dviguNA bhavet // 976 // tata: punastathA chAyA, hIyate sarvavastunaH / yathA yAmyAyanAdau sA, svasvavastumitA bhavet // 977 // satryazItizatatamaH, svasvamAnasya yo'zakaH / pratyahaM tAvatI vRddhiryAmye saumye'yane kSayaH // 978 // tathAhi-caturviMzatyaGgalasya, zaMGkorbhavati tAvatI / chAyA yAmyAyanasyAdau varddhate pratyahaM tataH // 979 // ekaSaSTivibhaktasyAGgulasyASTau lavA ayam / bhAgaH zaGkoryathoktasya, satryazItizatodbhavaH // 980 // tathAhi-ekaikamaGgalaM kartumekaSaSTilavAtmakam / saMkhyA zoraGgalAnAmekaSaSTyA nihanyate // 981 // Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 498 caturdazazatAni syuzcatuSSaSTiyutAnyatha / satryazItizatenaiSAM vibhAge'STakamApyate / / 982 // prApyaM trairAzikAdapyekaSaSTijalavASTakam / vRddhihAnyoraGgulasya, tadapi zrUyatAmiha // 983 // satryazItizatenAhnAM, caturviMzatirApyate / yadyaGgulAnAmekena, kimahA labhyate tadA ? // 984 // trairAzikasthApanA - 183-24-1. ekenAntyena guNitazcaturviMzatilakSaNaH / madhyarAzistathaivAsthAdekena guNitaM hi tat // 985 // satryazItizatenaiSa, na bhaktuM zakyate tataH / chedyachedakayo rAzyostribhiH kAryA'pavarttanA // 986 // rAzicchedyo'STAtmako'bhUdekaSaSTayAtmakaH paraH / evaM trairAzikAllabdhamekaSaSTilavASTakam // 987 // sArddhatriMzadahorAtrAtmake mAse vivasvataH / catuzcatvAriMzameva syAdaMzAnAM zatadvayam // 988 // yatastriMzadguNA aSTau, catvAriMzaM zatadvayam / ahorAtrArddhasya cAMzacatuSkamatra mIlyate // 989 // catuzcatvAriMzametadyatkilAMzazatadvayam / ekaSaSTyA'sya bhAge syAdaGgulAnAM catuSTayam // 990 // tathA cAhu:-'vaDDhae hAyae vAvi mAseNaM cauraGgulaM / ' 'mAseNaM ti' sUryamAsenetyarthaH / tribhirmAsairaGgulAni, varddhante dvAdaza kramAt / SaDbhirmAsaizca varddhante, caturviMzatiDulAH // 999 // caturviMzatyaGgulasya, zaGkhozchAyA bhavediti / dine saumyAyanasyAdye'STacatvAriMzadaGgulAH // 992 // caturviMzatyaGgulasya, zaGkozchAyA yathoditA / caturviMzatyaGgulasya, jAnorapi tathA bhavet // 993 // ata eva ca 994 // 995 // dine yAmyAyanasyAdye, dvipadA pauruSI bhavet / jAnucchAyApramANA sA, mIyamAnA svajAnunA // pAdadvitayamAnazca, jAnuH syAtpAdamUlataH / dvAdazAGgulamAno'tra, pAdo na tu SaDaGgulaH // vitastimAnA syAcchAyA, mIyamAnA vitastinA / yAmyAyanAdau pauruSyAM, pAdo'tra syAt SaDaGgulaH // 996 // tatazca jAnucchAyAyAmaGgulaM varddhate yadA / tadA vitasticchAyAyAmaGgalArddhaM vivarddhate // 997 / / laghIyaso vastuno'pi, svasvamAnAnusArataH / evaM chAyAvRddhihAnI, bhAvanIye svayaM budhaiH // 998 // ayane dakSiNe vRddhau, dhruvakaH syAtpadadvayam / hAnau ca dhruvakaH saumyAyane padacatuSTayam // 999 // nabhaH kRSNapratipadi, dvipAdA pauruSI bhavet / yugasya prathame'rkAbde, varddhate ca tataH kramAt // 1000 // evaM ca-mAghasya kRSNasaptamyAM pauruSI syAccatuSpadA / prAguktarItyA kramatastata Arabhya ca kSayaH dvitIye'bde nabhaH kRSNatrayodazyAH prabhRtyatha / vRddhirmAghazvetaturyAM cAdiM kRtvA bhavetkSayaH // tRtIye'bde nabhaH zukladazamyAM vRddhyupakramaH / mAghakRSNapratipadi, kSayasyAdiH prakIrtitaH // 1003 // vRddhyArambhazcaturthe'bde, saptamyAM nabhasaH zitau / mAghakRSNatrayodazyA, Arabhya ca tataH kSayaH // 1001 // 1002 // // nabhaH zuklacaturthyAM ca, vRddhyAdiH paJcame'bdake / mAghazubhradazamyAzca, prArabhya bhavati kSayaH // 1004 // 1005 // Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 499 vRddhau kSaye ca satatamaGgalasyaikaSaSTijA: / aSTAMzAH paJcabhAgonamaGgalaM saptabhirdinaiH // 1006 // saviMzatizataM bhAgAH, syuH paJcadazabhirdinaiH / ekaSaSTyaMzayugmonaM, taizca syAdaGgaladdhayam // 1007 // yattu-'aGgulaM sattasteNa pakraneNaM tu duaGgulaM / ' ityucyate tadvyavahArata iti jJeyaM. zrIuttarAdhyayanasUtravRttau ca 'aGgalaM sattasteNaM' ityasya vyAkhyAne aGgalaM saptarAtreNa sAddheneti zeSo dRSTavyaH ityuktamasti, tathA cAGgulamekaikaSaSTyaMzanyUnameva syAditi dhyeyaM, triMzatA ca dinaizcatvAriMzamaMzazatadvayam / caturbhirekaSaSTyazaistenonA caturaGgalI // 1008 // ahorAtrArddhasya bhAgacatuSkasyAtra yojane / sArddhayA triMzatA'hAM syAtpUrNAGgalacatuSTayI // 1009 // ekaH pAdastribhirmAsairvRddhihAnyorbhavediti / ayanena ca pUrNena, bhavatyevaM padadvayam // 1010 // idamarthalezato nandIvRttyAdau // yattu jyotiSkaraNDAdau, vRddhihAnyornirUpitAH / catvAro'trAlasyAMzA, ekatriMzatsamudbhavAH // 1011 // tAtparyabhedastatrApi, na kazciditi bhAvyatAm / yatastithIn puraskRtya, tatreyaM paddhatiH kRtA // 1012 // ahorAtrAn puraskRtya, pUrvamuktA ca paddhatiH / hAnivRddhiphalaM tvatra, na kiJcidapi bhidyate // 1013 // tathA hokatriMzatA syustithibhiH paripUrNakAH / sA striMzadahorAtrAstacca prAk suSThu bhAvitam // 1014 // tatsArddhatriMzatA'hAM syAdyathAGgalacatuSTayam / tathaikatriMzatA'pi syAttithibhistaccatuSTayam // 1015 // tathAhicatvAra ekatriMzadajAzcaturviMzaM zataM bhavet / ekatriMzaddhibhakte'smin, syAdaGgulacatuSTayam // 1016 // mAse mAse rakherevaM, tithya dhikyamUhyatAm / ahorAtraikaSaSTau syu SaSTistithayo yathA // 1017 // tryazItyADhyamahorAtrazataM yadayane'yane / bhavettatra tithInAM tatSaDazItyadhikaM zataM // 1018 // ekatriMzaddhibhaktasyAGgalasyAMzacatuSTayam / vRddhihAnyoryaduktaM tallabhyaM trairAzikAdapi // 1019 // SaDazItyA'tiriktena, tithInAM zatakena cet / hAnivRddhyoraGgalAnAM, caturviMzatirApyate // 1020 // tadaikatithyA kiM prApyaM, rAzitrayamidaM likhet / antyenaikena madhyastho, rAzistra nihanyate // 1021 // caturviMzatireva syAdekena guNitaM hi tat / SaDazItizatenAlpo, bhaktuM nArhatyayaM tataH // 1022 // chedyachedakayo rAzyoH, SaDbhiH kAryA'pavartanA / chedyazcatuSkAtmA'nyastu, syAdekatriMzadAtmakaH // 1023 // ityekatriMzadudbhUtamaGgalAMzacatuSTayam / trairAzikabalenApi, vRddhihAnyoH samarthitam // 1024 // athAtra karaNaMyatparvaNo'bhISTatithau, pauruSI jJAtumiSyate / tata: pUrvamatItAni, parvANIha yugAditaH // 1025 // syuryAni paJcadazabhirguNayettAni tatra ca / abhISTatithiparyantAn, parvaNo'sya tithIn kSipet // 1026 // Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 500 hriyate SaDazItyADhyazatena rAzireSa ca / labdhe'Gke viSame jJeyamatItaM dakSiNAyanam // 1027 // jJeyaM labdhe samo cAhe'tikrAntamuttarAyaNam / evaM cAtrAyanajJAnopAya eSa pradarzitaH // 1028 // SaDazItizatenAtha, tithirAzau hRte'tra yat / zeSaM syAdathavA bhAgAlAbhe yatsyAyathAsthitam // 1029 // taccaturja vidhAyaikatriMzatA pravibhajyate / yallabdhaM tAnyaGgalAni, yaccheSaM te'GgalAMzakA: // 1030 // yAmyAyane dhruvAko'sti, ya: pAdadvayalakSaNaH / syAttatraitAvato vRddhau, pauruSyahi vivakSite // 1031 // saumyAyane dhruvAko'sti, yazcatuSpAdalakSaNaH / tatazcaitAvato hAnau pauruSyahi vivakSite // 1032 // yugasya parvaNi prAjJa !, paJcAzItitame nanu / paJcamyAM syAtkatipadA, pauruSIti vada drutam // 1033 // atItAnAmiha caturazItiryA'sti parvaNAm / SaSTyADhyA dvAdazazatI, sA syAtpaJcadazAhatA // 1034 // paJcamyAM pRSTamiti ca, kSipyate tatra paJcakam / paJcaSaSTiyutAnIti, zatAni dvAdazAbhavan // 1035 // SaDazItizatenaiSAM, bhAge labdhAzca SaT tataH / SaD gatAnyayanAnyasti, sAmprataM dakSiNAyanam // 1036 // zeSamekonapaJcAzadadhikaM zatamasti yat / tasmiMzcaturguNe paJca, zatAH SaNNavatispRzaH // 1037 // hatAzcaikatriMzatA'mI, prAptA caikonaviMzatiH / zeSAH saptAGgalAste ca, syuryavA aSTabhirhatAH // 1038 // SaTpaJcAzayavA jAtAste caikatriMzatA hRtAH / labdha eko yavaH zeSAH, paJcaviMzatiraMzakAH // 1039 // pAda ekonaviMzatyAGgalaiH saptAGgalAdhikaH / yAmyAyanatvAdetacca, varddhanIyaM padadraye // 1040 // tataH pAdatrayaM saptAGgalAnyekastathA yavaH / ekatriMzadbhavAH paJcaviMzatizca yavAMzakAH // 1041 // paJcAzItitame parvaNyetanmAnA yuge bhavet / paJcamyAM pauruSItyevaM, kAryA'nyatrApi bhAvanA // 1042 // yuge vA saptanavateH, parvaNAM samatikrame / paJcamyAM syAtkatipadA, pauruSItyatra kathyate // 1043 // atra SaNNavatiH paJcadazajA gataparvaNAm / paJcADhya syAcchatAH paJcacatvAriMzAzcaturdaza // 1044 // SaDazItizatenaiSAM, bhAge sapta karaM gatAH / saptAyanI gatA tasmAtsaMpratyastyuttarAyaNam // 1045 // tricatvAriMzadadhikaM, zeSaM yadarddhate zatam / tasmiMzcaturguNe paJcazatI syAtsaddhisaptatiH // 1046 // vibhaktaikatriMzateyaM, prAptA cASTAdazAGgalI / tayA caikaM padaM labdhamadhikAnyakulAni SaT // 1047 // zeSAcaturdazAMzA ye, syuryavAste'STatADitA: / zatamekaM bhavatyevaM, yavAnAM dvAdazottaram // 1048 // tasyaikatriMzatA bhAge, hRte labdhAstrayo yavAH / zeSAzcaikatriMzadaMzA, yavasyaikonaviMzatiH // 1049 // saumyAyanatvAdetacca, zodhyaM padacatuSTayAt / tata: syAtpauruSI mAnamevaM pUrvodite dine // 1050 // paJcAGgalAni dau pAdau, tathA yavacatuSTayam / ekatriMzaddhibhaktasya, yavasya dvAdazAMzakAH // 1051 // kiJca-atItatithivijJAnaM, pauruSImAnato'yane / yatsyAttrairAzikAyattaM, tadapyatra nizamyatAm // 1052 // caturbhiraGgusyaikatriMzadbhAgairyadA''pyate / ekA tithistattithayazcaturbhiraGgulaiH kati ? // 1053 // Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 501 aGgulAtmAntimo rAzi:, sAvarNyAyAdyarAzinA / bhavecchataM caturviMzamekatriMzadguNIkRtaH // 1054 // etena guNito madhyarAzirjAta iyanmitaH / Adyena rAzinA bhAge, caikatriMzadavApyate / / 1055 // caturaGgulavRddhAyAM, pauruSyAM dhruvakopari / gatA yAmyAyanasyaikatriMzattithaya eva tat / / 1056 / / dhruvAccatuSpAdarUpAdatha kSINeSvihASTasu / aGguleSu kiyatsaumyAyanasya gatamucyatAm // 1057 // atrocyate 1058 // 1059 // caturbhiraGgulasyaikatriMzadbhAgaiH kSayaM gataiH / tithirekA''pyate cettattAH katyaSTabhiraGgulaiH // sAvarNyAyAntimo rAzirekatriMzadguNIkRtaH / jAyete dve zate aSTacatvAriMzatsamanvite // antyena rAzinA'nena rAzirmadhyo hato'bhavat / iyanmAno'thAyamAdyarAzinA pravibhajyate // 1060 // dvASaSTirApyate tasmAt, dvASaSTistithayo gatAH / jJeyA saumyAyanasyedRkpauruSI mAnadarzanAt / / 1061 / / iti pauruSIprakaraNaM / pAdonapauruSIrUpA, yA pAtrapratilekhanA / prAtaH syAtsAGgulaiH SaDbhirjyeSThASADhanabhastrike / / 1062 // bhAdrAditritaye'STAbhirmArgAditritaye punaH / aGgulairdazabhiH zeSatraye tvaSTAbhiraGgulaiH // 1063 // atredaM tattvaM yatra yatra hi mAsAdau, yA yoktA pauruSImiti: / tatra tatroktAGgulAnAM, kSepe pAdonapauruSI // 1064 // iti pAdonapauruSI / pauSamAse tanucchAyA, navapAdamitA yadi / tadA syAtpauruSI sArddhA, mAse mAse tataH kramAt / / 1065 / / ekaiko hIyate pAdastadA''SADhe padatrayam / yathA hAnistatovRddhistataH pauSe yathoditam // 1066 // iti sArddhapauruSI / pauSe vitasticchAyA'tha, yadi syAd dvAdazAGgulA / tadA dinasya pUrvArddha, mAse mAse tataH punaH // 1067 // dvayordvayoraGgulayorhAnirbhAvyA tataH zucau / madhyAhane syAnna tacchAyA, khalamaitrIva mUlataH // 1068 // yadvA pauSe dinArddheGgacchAyA, SaTpAdA hIyate tataH / ekaiko'hnirmAsi mAsi, cASADhe niSThitA'khilA // 1069 // etatpAdonapauruSyAdikaM mAnaM yadIritam / tatsarvaM svasvarAkAyAM, vijJeyaM vyavahArataH // 1070 // iti pUrvArddhaM / itthaM yugasyAbhihitaM svarUpaM, mayA''pavAkyAnugamena kiJcit / vizeSabodhaspRhayAlubhistu, jyotiSkaraNDAdyavalokanIyam // 1071 // Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 502 vizvAzcaryadakIrtikIrtivijayazrIvAcakendrAMtiSadrAjazrItanayo'taniSTha vinayaH zrItejapAlAtmajaH / kAvyaM yatkila tatra nizcitajagattatvapradIpopame'STAviMzaH paripUrNatAmakalayatsargo nisargAjjvalaH // 1072 // // iti zrIlokaprakAze'STAviMzatitamaH sargaH samApta: // "ASADhasya prathamadivase megamAzliSTasAnum" / zloka 2. "pratyAsanne nabhasi dayitAjIvitAlambanArthI" / zloka 4. "zApAnto me bhujagazayanAdutthite zAIpANau / mAsAnanyAn gamaya caturo locane mIlayitvA" // 115 // ___ * [pA. zeSAnmAsAn] 1. "kAla: zItoSNavarSAtmA, tasya rAtrirahaH pakSo mAsa RturayanaM saMvatsaro yugamiti vizeSA : / ... haimanaM ca muSTimupahantuM mArgazIrSI yAtrAM yAyAt |...vaasntikN ca muSTimupahantuM caitrI yAtrAM yAyAt / " 2. "trizataM catuHpaJcAzaccAhorAtrANAM karmasaMvatsaraH / tamASADhIparyavasAnamUnaM pUrNaM vA dadyAt / karaNAdhiSThitamadhimAsakaM kuryAt" / 3. "rAjavarSaM mAsa: pakSo divasaca vyuSTaM, varSAhemantagrISmANAM tRtIyasaptamA divasonA: pakSAH zeSAH pUrNAH pRthagadhimAsaka iti kAla: / " 4. 'adhi' 2 adhyAya 20, praka0 38 "dezakAlamAnam" / caturdazAGgalaM zamaH zala: parisyaH padaM ca / dvivitastiratni: prAjApatyo hastaH / sadhanurgrahaH pautavavivItamAnam / sadhanurmuSTi: kiSkuH kaMso vA / dvicatvAriMzadaGgalastakSNaH krAkacikakiSku: skandhAvAradurgarAjaparigrahamAnam / catuH paJcAzadaGgalaH kupyavanahastaH / caturazItyaGgalo vyAmo rajjumAnaM khAtapauruSaM ca / caturanidaNDo dhanurnAlikApauruSaM ca / gArhapatyamaSTazatAGgalaM dhanuH pathiprAkAramAnaM pauruSaM ca agnicityAnAm / SaTkaMso daNDo brahmAdeyAtithyamAnam / dazadaNDo rujjuH / ekato dvidaNDAdhiko bAhuH / truTo lavo nimeSa: kASThA kalA nAlikA muhUrtaH pUrvAparabhAgo divaso rAtri: pakSo mAso RtusyanaM saMvatsaro yugamiti kAlAH / paJcadazamuhUrtoM divaso rAtrizca caitre mAsyAzvayuje ca mAsi bhavataH / tataH paraM tribhirmuhUrteranyataraSaNmAsaM vardhate hAsate ceti / chAyAyAmaSTapauruSyAmaSTAdazabhAgazchedaH, SaTpauruSyAM caturdazabhAgaH, catuSpauruSyAmaSTabhAgaH, ddhipauruSyAM SaDbhAgaH, pauruSyAM caturbhAgaH, aSTAGgalAyAM trayodaza bhAgAH, acchAyo madhyAhna iti / parAvRtte divase zeSamevaM vidyAt / ASADhe mAsi naSTacchAyo madhyAho bhavati / ataH paraM zrAvaNAdInAM SaNmAsAnAM vyaGgalottarA mAghAdInAM vyaGgalAvarA chAyA iti / somApyAyana: zukla: / somAvacchedano bahula: / dvipakSo mAsaH / triMzadahorAtra: prakarmamAsaH / sArdhaH sauraH / ardhanyUnazcAndramAsaH / sptviNshtirnksstrmaasH| dvAtriMzat malamAsaH / paJcatriMzadazvavAhAyAH / catvAriMzaddhastivAhAyAH / dvau mAsAvRtuH / zrAvaNaH proSThapadazca varSAH / AzvayujaH kArtikaca zarad / mArgazIrSaH pauSazca hemantaH / mAgha phAlgunazca ziziraH / caitro vaizAkhazca vasantaH / jyeSThAmUlIya ASADhazca grISmaH / zizirAdyuttarAyaNam / varSAdi dakSiNAyanam / drayayanaH saMvatsaraH / paJcasaMvatsaro yugamiti / Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 503 divasasya haratyarka : SaSTibhAgamRtau tataH / karotyekamahazchedaM tathaivaikaM ca candramAH // 1 // evamardhatRtIyAnAmabdAnAmadhimAsakam / grISme janayataH pUrvaM paJcAbdAnte ca pazcimam // 2 // "ityadhyakSapracAre dvitIye'dhikaraNe dezakAlamAnaM viMzo'dhyAyaH // Adita ekacatvAriMzaH" // "paJcasaMvatsaramayayugAdhyakSa prajApatim / dinarvayanamAsAGgaM, praNamya zirasA zuciH" // 1 // "mAso'dhiko'yaM syAtriMzatsUryamAsavyatikrame // 64 // yugasya madhye pauSo'yamante tvASADha eva ca / " "vedA hi yajJArthamabhipravRttA: kAlAnupUrvyA vihitAzca yajJAH / tasmAdidaM kAlavijJAnazAstraM yo jyotiSa veda sa veda yajJam" // 3 // mAghazuklaprapannasya, pauSakRSNasamApinaH / yugasya paJcavarSasya, kAlajJAnaM pracakSate // 5 // svarAkramete somAko, yadA sAkaM savAsavau / syAttadAdi yugaM mAghastapaH zuklo'yanaM qhudak // 6 // prapadyete zraviSThAdI, sUryAcandramasAvudak / sApardhi dakSiNArkastu mAghazrAvaNayoH sadA // 7 // dharmavRddhirapAM prasthaH, kSapAhAsa udaggatau / dakSiNe tau viparyAsaH, SaNmuhUrtyayanena tu" // 8 // "trizatyahAM saSaTSaSTirabde SaT cartavo'yane / mAsA dvAdaza sUryAH, syuretatpaJcaguNaM yugam" // 28 // // athaikonatriMzattamaH sargaH // yugairityuktarUpaiH syAccaturbhirvarSaviMzatiH / paJcaviMzatayo'bdAnAM, varSANAM zatamIritam // 1 // dazavarSazatAnyabdasahasraM parikIrtitam / zataM varSasahasrANAM, varSalakSaM bhavediha // 2 // ataH paraM ca sarvo'GkaH, zIrSaprahelikAvadhiH / bhAvyaH krameNa caturazItilakSaguNo budhaiH // 3 // tathAhi-varSalakSANi caturazItiH pUrvAMgamucyate / pUrvAMGgalajhaicaturazItyA pUrva prakIrtitam // 4 // pUrva ca varSakoTInAM, lakSANi kila saptatiH / SaTpaJcAzatsahasrANi, nirdiSTAni jinezvaraiH // 5 // pUrvalakSANi caturazItizca truTitAkam / AyurmAnaM bhavatyetannAbheyasya jinezituH // 6 // truTitAGgaizca caturazItilakSamitairmatam / truTitaM syAtkramAdevamaDaDAGgaM tataH param // 7 // aDaDaM cAvavAGgaM cAvavaM huhukAGgakam / huhukaM cotpalAGgaM cotpalaM padmAGgameva ca // 8 // padmaM ca nalinAGgaM ca, nalinaM syAttataH param / bhavatyarthanipUrAGga, tatazcArthanipUrakam // 9 // ayutAGgaM cAyutaM ca, nayutAGgaM bhavettataH / nayutaM prayutAGgaM ca, prayutaM cUlikAGgakam // 10 // Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 504 cUlikA syAttatazcAgre, zIrSaprahelikAGgakam / zIrSaprahelikA ceti, pUrNA gaNitagocaraH // 11 // zIrSaprahelikAGkAH syuzcaturNavatiyukzatam / aGkasthAnAbhidhAzcemAH, zritvA mAthuravAcanAm // 12 // bhagavatIsUtrAnuyogadvArasUtrajambUdIpaprajJaptyAdiSvayamakramo jJeya iti bhAvaH / vAlabhyavAcanA ceyaMsaMkhyAhvayAzca santyaGkasthAnarAzerito'nyathA / syAdo'trApi caturazItilakSaguNo muhuH // 13 // tathAhisyAtpUrvalakSaizcaturazItyA'traikaM latAGgakam / latAGgAnAM ca caturazItyA lakSairbhavellatA // 14 // latAbhistAvatIbhizca, bhavenmahAlatAGgakam / mahAlatA taistAvadbhirityAzIrSaprahelikAm // 15 // nalinAGgaM ca nalinaM, syAnmahAnalinAGgakam / mahAnalinamevaM syAtpadmAGgaM padmameva ca // 16 // mahApadmAGgaM ca mahApadmaM syAtkamalAGgakam / kamalaM mahAkamalAjhaM mahAkamalaM tathA // 17 // kumudAGgaM ca kumudaM, syAnmahAkumudAGgakam / mahAkumudamevaM syAt, truTitAGgaM tataH param // 18 // truTitaM mahAtruTitAGgaM mahAtruTitaM tathA / aDaDAGgaM cADaDaM ca, mahADaDAGgameva ca // 19 // mahADaDamathohAGgamUhaM proktaM tataH param / mahohAGga mahohaM ca, zIrSaprahelikAGgakam // 20 // zIrSaprahelikA ca syAtsaMkhyA paryantavartinI / asyAM paJcAzadadhikaM, syAdAnAM zatadvayam // 21 // 1879551795501125954190096998134307707974654942619777476572573457186816 iti saptatiraMkAH, agre cAzItyadhikaM biMduzataM. atra jyotiSkaraNDavRttau zrI malayagiripUjyA iti smAhuH-"iha skandilAcArya pravRttau (pratipattau) duHSamAnubhAvato durbhikSapravRttyA sAdhUnAM paThanaguNanAdikaM sarvamapyanezat, tato durbhikSAtikrame subhikSapravRttau dvayoH sthAnayoH saGghamelako'bhavattadyathA-eko valabhyAmeko mathurAyAM, tatra ca sUtrArthasaMghaTane parasparaM vAcanAbhedo jAto, vismRtayohi sUtrArthayoH smRtvA saMghaTane bhavatyavazyaM vAcanAbheda iti na kAcidanupapattiH, tatrAnuyogaddhArAdikamidAnI varttamAnaM mAthuravAcanAnugataM, jyotiSkaraNDasUtrakartA cAcAryo vAlabhyastata idaM saMkhyAnapratipAdanaM vAlabhyavAcanAnugatamiti nAsyAnuyogaddhArAdipratipAdita saGkhyAsthAnaiH saha visadRzatvamupalabhya vicikitsitvymiti"| [zloka 71nI TIkA] Arabhya samayAdevaM, zIrSaprahelikAvadhi / . kAlasya gaNitaM jJeyamupameyaM tataH param // 22 // ___ tathoktaM bhagavatyanuyogadvArajambUdIpaprajJaptyAdisUtreSu-'etAvatAvagaNie etAvatAvagaNiyassa visae, teNa paraM uvamie' anena kAlamAnena, gharmAyAM nArakAGginAm / yathAsaMbhavamAyUMSi, mIyante tattvavedibhiH // 23 // bhavanezavyaMtarANAM, keSAJcinnAkinAmapi / keSAJcinnRtisthAM ca, tRtIyArakavartinAm // 24 // yadyapyasmAtparo'pyasti, saGkhyAyA viSayo mahAn / pUrvoditacatuHpalyaprarUpaNanirUpitaH // 25 // Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 505 kiMtvasAGkhyavahAryo'sau, bhavati sthUladarzinAm / tata: saMvyavahArye'smin, saGkhyAnena nirUpitaH // 26 // tathoktaM jambUddhIpaprajJaptivRttau-"etasmAcca parato'pi sarSapacatuSpalyaprarUpaNAgamyaH / saMkhyeya: kAlo'sti, kintvanatizAyinAmasaMvyavahAryatvAnnehokta iti sthityadhikAre tu sarvatrApi siddhAnte pUrvakoTeH parato'dhikAM sthitiM bibhrANau naratiryaJcau saMkhyeyAyuSkatayA na vyavahiyete, tathoktaM-zrI bhagavatI caturviMze zate dvitIyoddezakavRttau-"ihAsaGkhyAtavarSAyurjaghanyasthitika: prakrAntaH, sa ca sAtirekapUrvakoTyAyurbhavati, tathaivAgame vyavahRtatvAt" iti ata eva pUrvakoTyadhikAyuSazcA ritraprAptimuktigamanAdikamapi niSidhyata iti jJeyam / / atha dvidhopameyaM syAtpalyasAgarabhedataH / tatsvarUpaM cAtrazAstre, saMjJAsagai nirUpitam // 27 // palyopamAnAM sUkSmAddhAhayAnAM koTikoTibhiH / dazabhirjAyate'traikaM, sUkSmAddhAsAgaropamam // 28 // eteSAM sAgarANAM ca, catasraH koTikoTayaH / Aya: kAlo'vasarpiNyAM, suSamasuSamAbhidhaH // 29 // tisro'bdhikoTikoTyo'tha, dvitIyaH suSamAbhidhaH / tRtIyo'bdhikoTikoTidvayaM suSamaduHSamA // 30 // nyUna: kAlo dvicatvAriMzatA varSasahasrakaiH / turyo'bdhikoTAkoTyekA, duHSamasuSamAbhidhaH // 31 // paJcamo'bdasahasrANi, syAhuHSamaikaviMzatiH / tAvantyabdasahasrANi, SaSTho duHSamaduHSamA // 32 // evaM dazabhirabdhInAM, koTAkoTibhirIritA / ekA'vasarpiNI kAlacakrArddha SaDarAtmikA // 33 // viparItA vyavastheyamutsarpiNyAM prakIrtitA / tathAhi tatra prathamaH, kAlo duHSamaduHSamA // 34 // prAgvanmAnaM tvasya varSasahasrANyekaviMzatiH / dvitIyo duHSamApyabdasahasrANyekaviMzatiH // 35 // tRtIyo'bdhikoTikoTI, duHSamasuSamAbhidhaH / nyUnA sA ca dvicatvAriMzatA varSasahasrakaiH // 36 // vArcikoTAkoTiyugmaM, turyaH suSamaduHSamA / paJcamaH suSamAkAlastisro'bdhikoTikoTayaH // 37 // catasro'bdhikoTikoTyaH, suSamAsuSamA'ntimaH / utsarpiNIti vArDInAM, dazabhi koTikoTibhiH // 38 // evaM dvAdazakAlA'vasarpiNyutsarpiNI bhavet / puna: kAlavibhAgAste, suSamasuSamAdayaH // 39 // sadA vivartamAnatvasAdhAdetaducyate / kAlacakraM kAlabhAgAH, pUrvoktAstvarakA iha // 40 // cakrasya bhramato yatpUvArddha yontimo'rakaH / parArddha prathama: sa syAdyastatrAdyo'tra so'ntimaH // 41 // evamatrApyuktanItyA, kAlacakrerddhayorddhayoH / vaiparItyAdvivarttante, dvAdazApyArakAH kramAt // 42 // bharatairAvatAkhyeSu, kSetreSu syAddazasvayam / kAla: parAvarttamAnaH, sadA zeSeSvavasthitaH // 43 // yasyAM sarve zubhA bhAvAH, kSIyante'nukSaNaM kramAt / azubhAzca pravarddhante, sA bhavatyavasarpiNI // 44 // iti jyotisskrnnddvRttybhipraayH| jambUddhIpaprajJaptisUtre tu-'aNaMtehiM vaNNapajjavehiM gaMdhapajjavehiM . yAvatparihAyamANehiM 2 osappiNI paDivajjai' ityevaM dRzyate iti jJeyaM. zubhA bhAvA vivarddhante, kramAdyasyAM pratikSaNam / hIyante cAzubhA bhAvA, bhavatyutsarpiNIti sA // 45 // Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 506 tathAhi-prAptaprakarSe suSamasuSamAkhye''rake bhavet / bharatairakhatAkhyeSu, mahI karatalopamA // 46 // sA paJcavarNairmaNibhiH, syAdramyA tAdRzaistRNaiH / tatrAsate zerate ca, ramante ca janAH sukham // 47 // bhAntyatroddAlakoddAlAdayo vRkSAH pade pade / sthUlamUlAzcAruzAkhA, dalapuSpaphalAJcitAH // 48 // te cAmI-uddAlA: koddAlA moddAlA nRttamAlakRtamAlAH / syudantazRGgazazvetAnmAlAstaruvizeSAH // 49 // bheruseruherutAlA:, sAlaH sarala eva ca / saptaparNanAgapUgAH, khajUrI nAlikerikA // 50 // eSAM vanAni bhUyAMsi, virAjante pade pade / mallikA yUthikA jAtibANamudgarabIakAH // 51 // sinduvAramanovedyaserikAnavamAlikAH / bandhujIvakakoriNTavAsantIkundacampakAH // 52 // eSAM gulmA mRdumarUtkampitA: kurvate tadA / sugandhibhiH paJcavarNaiH, kusumairAstRtAM mahIm // 53 // vanarAjyastadA haMsaiH, sArasaizca kapiJjalaiH / jIvaJjIvai: kokilAdyairbhAnti kAntAJcitaiH khagaiH // 54 // mattAGgAkhyAstadA kalpadrumAH syu surazriyaH / mattaM madastasya cAGgaM, kAraNaM yeSu te tathA // 55 // candraprabhAdyAH syurmadyavizeSA yAdRzA iha / utkRSTadravyaniSpannA, varNagandharasottarAH // 56 // ArogyapuSTisaubhAgyamadatuSTyAdikArakAn / teSAM phalAni puSpANi, sravanti tAdRzAn rasAn // 57 // bhRtAGgAkhyAstathA kalpatakho bribhati zriyam / phalAdi yeSAM ratnAdinAnApAtratvamiyati // 58 // turyAGgAkhyAstadA kalpataravaH sukhayanti ca / caturvidhAnAM vAdyAnAM, tatAdInAM varAravaiH // 59 // ayaM bhAva:-patrapuSpaphalAdInAM, bhavetteSAM maruJjUSAm / dakSazilpiprayuktAnAmAtodyAnAmiva dhvaniH // 60 // AtodyacAturvidhyaM caivaMtataM vINAprabhRtikaM, tAlaprabhRtikaM ghanam / vaMzAdikaM tu zuSiramAnaddhaM murajAdikam // 61 // tadA dIpazikhA nAma, kalpavRkSAH sphuradrucaH / dIpA iva snehasiktA, dIpyante timiracchidaH // 12 // ayaM bhAva:-yathA dIpazikhA rAtrau, gRhAntotate bhRzam / divase vA gRhAdyantastaddhadete drumA api // 63 // evaM ca-vakSyamANakalpadrumebhya eSAM vizeSo bhAvito bhavatIti jJeyaM. / atha jyotiSikA nAma, zobhante kalpapAdapAH / jyotirvanirdinezo vA, tattulyatvAttathAbhidhAH // 64 // 'jyotirvahidinezayoriti vacanAt / ' ayaM bhAva:-teSAM svabhAvAtsyAtkAntiracirodgatasUryavat / vidyudulkAvalayavannidhUmAnalapuJjavat // 65 // ata eva prabhA teSAM, draSTRNAM sukhadAyinI / duHkhadA'kSiprAtikUlyAnna tu madhyandinArkavat // 66 // narakSetrAddhahivarticandrasUryagrahAdivat / parasparAvagADhAbhilezyAbhirbhAnti te sthirAH // 67 // citrAGgA nAma ye kalpavRkSAste mAlyadAyinaH / citraM vivakSayA mAlyaM, taddhetutvAttathAbhidhAH // 68 // yathA prekSAgRhaM nAnAcitropetaM manoramam / sarvato lambamAnAbhiH, puSpasambhiralaMkRtam // 69 // Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 507 grathitaiSTimaiH saMghAtimaizca pUrimairiti / mAlyaiH pUrNaM dvAradezollasaddhandanamAlikam // 70 // paJcavarNapuSpapuJjopacAracArubhUtalam / sukhadAyi bhavelloke, tathA te svardvamA api // 71 // bhojyasaMpAdakAH kalpavRkSAzcitrarasAhvayAH / citro nAnAzcaryado vA, raso hyeSAM tatastathA // 72 // sugandhisvacchakalamazAlitandulagarbhitam / tAdRggodugdhasaMrAddhaM, paramAnnaM susaMskRtam // 73 // sadyaskazAradaghRtazarkarAkSodamizritam / tuSTipuSTyAdijanakamatisvAdu bhavedyathA // 74 // saMskRto vA sUpakArodanazcakravartinaH / catuSkalpasekasikto'khaNDaH kalamazAlijaH // 75 // supakco bASpamunmuJcanmRdustuSamalojjhita: / viviktasiktho vividhazAkazAlI bhavedyathA // 76 // catuSkalpasekasikta iti / vijJA rasavatIzAstre, komalaM kartumodanam / kurvanti caturaH kalpAMste sekaviSayAniha // 77 // vastrapUtasvagnipakmrAjyAjyasamitodbhavaH / yathA vA modako bhUrizarkarAkSodameduraH // 78 // drAkSAcArukulInAlike rakhaNDAdibandhuraH / karpUrailAlavaGgAdirAjadravyapariSkRtaH // 79 // surabhiH komala: svaccho, balapuSTyAdikRdbhavet / kSutpipAsAprazamanaH, sarvAMgINapramodakRt // 8 // tathA nAnArasopetasadbhojyavidhizAlibhiH / phalapuSpairvirAjante, vRkSAzcitrarasA api // 81 // maNyaGgA nAma ye kalpadrumAste bhUSaNapradA: / maNImaNimayIbhUSAstadAyitvAcca te tathA // 82 // hAro'rddhahAro mukuTaH, kuNDalaM karNavAlikA / karNaveSTanakaM graiveyakaM kaGkaNamudrikA // 83 // hemajAlaM ratnajAlaM, kaTakaM valayAGgade / bAhubandho bAhurakSA, puSpakaM tilako'pi ca // 84 // dInAramAlikA candramAlikA sUryamAlikA / ziromaNimumbanakaM, kAJcI ca kaTisUtrakam // 5 // nUpuraH pAdakaTako, ghargharI kSudraghaNTikA / bhUSAbhido yA ityAdyAH, svarNamuktAmaNIbhavAH // 86 // svabhAvatastathArUpaiH, phalapuSpairalaGkatAH / tadarthinAM drumAste drAk, pUrayanti manorathAn // 87 // gehAkArAH kalpavRkSA, nAnAgehAkRtispRzaH / nivAsasaukhyaM vipulaM, vitaranti tadarthinAm // 8 // kapizIrSasphuraddhapracarikATTAlakAJcitAH / manojJamaNDapAstuGgatoraNAJcitagopurAH // 89 // ekadvitricatuHpaJcaSaTsaptAyurubhUmayaH / gavAkSAlIparikSiptAH, sanniyUhaviTaGkikAH // 90 // abhaMlihazirazcandrazAlAzAlitamaulayaH / sadbhArapaTTavalabhIstambhasaMbandhabandhurAH // 91 // vRttAstryaprAzcatuHkoNA, AdarzApamakuTTimAH / caJcaccandrodayAzcArucitracitritabhittayaH // 92 // ekadvitricaturAdizAlA garbhagRhAJcitAH / zrIvatsasarvatobhadranandAvartAdisaMjinaH // 93 // zailArddhazailasaMsthAnA, girikUTAkRtispRza: / AsthAnaprekSaNagRhacitrazAlAdyalaGkatAH // 94 // majjanAdarzazRGgAramohanAgAramaNDitAH / ApaNAdyairvizeSaizca, vividhairUpalakSitAH // 95 // Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 508 sarvartusukhadA ramyA, lasatsopAnadardarAH / sukhArohAvatArAzca, sukhapravezanirgamAH // 96 // liptA guptA ghRSTamRSTA, mArjitAH sudhayojvalA: / prAsAdAH syuyathA loke, svabhAvAtte tathA drumAH // 97 // anamAkhyA: kalpavRkSAH, syurnAnAvastradAyinaH / janA anagnAstebhya: syustataste tAdRzAbhidhAH // 98 // cInAMzukaM dukUlaM ca, kausheymtsiimym| kAsikaM cAjinakaM, tAArallakakambalAH // 99 // ityAdayovastrabhedA, deze deze bhavanti ye / nAnAvarNA mRdIyAMso, manazcakSurvapuH sukhAH // 100 // drumAste tAdRzairvastraiH, kanaiH strIpuruSocitaiH / svabhAvata: samudbhUtaiH, prINayanti tadarthinaH // 101 // evamete dazavidhAH, kalpavRkSAH, svabhAvataH / yathoktarUpA jAyante, tAdRkkAlAnubhAvataH // 102 // ___ tathoktaM jIvAbhigamasUtre--'taheva te mattaMgAvi dumagaNA aNegabahuvIsasApariNayAe majjavihIe uvaveyA phalehiM puNNA vIsaMdaMtItyAdi' etannAmasaMgrahazcaivaM matta 1 bhRta 2 truTitAGgA 3, dIpazikhA 4 jyotiraGga 5 citrAGgAH / citrarasA 7 maNyaGgA 8 gehAkArA 9 anagnAzca 10 // 103 // ete ca vanaspataya iti jJAyante, tathoktaM jambUddhIpaprajJaptivRttau-"athAtra vRkSAdhikArAtkalpadrumasvarUpamAhe" ti / AcArAGgalokasArAdhyayananiyuktivRttAvapyuktaM-"sacitto dvipadazcatuSpado'padazceti, dvipadeSu jinaH, catuSpadeSu siMhAdiH, apadeSu kalpavRkSa iti" / tasminnavasare ca syurmanuSyA yugmadharmiNaH / surupAH subhagA dakSA, nyakSalakSaNalakSitAH // 104 // svarNakacchapasaMsthAnamRduraktatalakramAH / purAdrimakarAbdhIndumukhyarekhADitAMghrayaH // 105 // saMhatarjukramavRddhacaraNAlimaculAH / tAmronnatatanusnigdhasannakhA guptagulphakAH // 106 // mRduvRttakramasthUlajaGghA nigUDhajAnavaH / hastihastoravo jAtyaturaGgaguptaguhyakAH // 107 // jAtyAzvavadbahirmUtrAghupalepavivarjitAH / kaNThIravakaTIrAH saddhajramadhyA jhaSodarAH // 108 // sphurattaraGgasubhagatrivalIlalitodarAH / nimnapradakSiNAvartagaGgAvartAbhanAbhayaH // 109 // mRdusnigdhatanuzyAmaromarAjIvirAjitAH / maJjumAnopetapArthA, anAlakSyakaraNDakAH // 110 // pRthusvarNazilAkalpazrIvatsADitavakSasaH / puSTaprakoSThakadragaparighopamabAhavaH // 111 // raktAjamaJjulatalamaNibandhADhyapANayaH / svastikAkeMnducakrAdirekhArAjikarAmbujAH // 112 // vRSaskandhonnataskandhA, dadhAnA: kaNThakaMdalam / trirekhaM kambusadRzaM, caturaGgalamAtrakam // 113 // vyAghravistIrNahanavo'vasthitazmazrurAjayaH / pakvabimbAbhAdharauSThAstadvizrAntasitasmitAH // 114 // kundapuSpopamAkhaNDasthirAcchidraradAlayaH / suraktarasanA: kokanadakomalatAlavaH // 115 // zukacacUpamottuGgasaralAyatanAsikAH / smerAbjatrastahariNanetrajaitrorulocanAH // 116 // Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 509 AropitadhanurvakrasalIlazyAmalabhruvaH / pramANopetasubhagAvyAhatazravaNendriyAH / / 117 / / pInAdarzatalAkArakapolalalitAnanAH / candrArddhamAlA nirlakSmakArtikIndusamAnanAH // 118 // uSNISazikharodArasacchatrAkAramaulayaH / dADimIpuSparaktAccha mRdukezAntabhUmayaH // 119 // snigdhazyAmasugandhISaddhakrasvAvarttamUrddhajAH / mattadvipendragatayo, dvAtriMzallakSaNAnvitAH // 120 // tAni caivaM yUpa 1 stUpa 2 dhvaja 3 cchatra 4 - kamaNDalu 5 yavAM 6 kuzA: 7 / patAkA 8 kUrma 9 makara 10 mayUra 11 supratiSThakAH 12 // 121 // medinI 13 toraNAM 14 bhodhi 15 - mandirA 16 darza 17 parvatAH 18 / jo 19 20 siMha 21 kalaza 22 ratha 23 matsya 24 zukA 15 stathA // 122 // varasthAlA 26 STApada 27 zrIdAmA 28 bhiSeka 29 cAmarA: 30 / vApI 31 sauvastika 32 zceti dvAtriMzatpuNyazAlinAm // 123 // / / 125 / / 126 // 127 // tadA sarvAMGgasundaryaH, prazastastrIguNAJcitAH / puNyanaipuNyalAvaNyA, bhavanti mahilA api // 124 // suvarNakUrmasaMsthAnamRduraktatalAMhRyaH 1 suzliSTavRttasaralakramadIrghAGgulivrajAH talinAnunnatAn raktAn, dadhatyaH pAdayornakhAn / dazadikpatidevInAmAttAn maulimaNIniva // yAsAM vRttakramasthUlamRdujAparAjitAH / vasanti vipine'dyApi hariNyo lajjitA iva // jitA vRttA'romapInamRdugaurairyadUrubhiH / kadalyo'ntardadhuH zUnyabhAvaM vrIDAtura iva // samudra saMpuTa iva, zliSTasandhirna dRzyate / yAsAM jAnurbhRzaM gUDhaH, kRpaNasyeva sevadhiH // 129 // nitambabimbaM pRthu yA, dadhate pInavarttulam / jaGgamaM trijagajjiSNoH, smarasyeva sudarzanam // 130 // vadanadviguNAyAmaM, mRdulaM mAMsalaM ghanam / vibhAti jaghanaM yAsAM svaH saritpulinopamam // 131 // yato lakSaNopetastrINAM jaghanaM mukhAyAmAd dviguNavistAraM bhavatIti / 128 // kaTI paTIyasI yAsAM, kaNThIravavijitvarI / nAbhiH saundaryasarvasvabhUmabhUmigRhopamA // 132 // prakSINamudaraM yAsAM, na spaSTalakSyate / kintu trivalyAdyAdheyAnupapattyA pratIyate // 133 // yAsAmatikRzo madhyadezo bhaGgabhayAdiva / trivalIdambhataH svarNasUtratrayadRDhIkRtaH // 134 // yadvA-puro romAvalI cAruryAsAM pazcAttu veNiyuk / zaGke bhaGgabhiyA madhyo, dattAyaH paTTikAddhayaH // 135 // romAvalI kuNDalinI, yAsAM nAbhibilodgatA / rAgorugaralagrastaM, na keSAM kurute manaH ? // 136 // tanusnigdhazyAmaromataraGgoccaiH prasarpati / yAsAM nAbhihUdodbhUtA, romarAjItaraGgiNI // 137 // yAsAmurojau rAjete, pInavRttadRDhonnatau / manaH sthayo ratyanaGgavezmanoH kalazAviva // 138 // kucau sacUcukau yAsAM nIlAbjapihitAnanau / manaH smaragRhadvAramAGgalyakalazAviva // 139 // Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 510 sthAtuM yatkucayorantarakSamA cAruvRttayoH / guNAnvitApi sacchidrA, muktAsrag lambate bahiH // 140 // mRNAlikAmRdU bAhU, karau yAsAM kajopamau / mRduraktatalau sUryacandracakrAdicihnitau // 141 // saralAbhiH suvRttAbhiH, snigdhAruNanakhAMzubhiH / aGgulIbhi: karau yAsAM rAjataH smaratUNavat // 142 // trilokottarasaubhAgyavyajJjirekhAtrayAGkitaH / kaNTho yAsAM vibhAti sma, caturaGgulasaMmitaH // 143 // yAsAM hanuranUnazrIH, zobhate bhAsuradyutiH / svairaM vilasato ratyanaGgayokhi darpaNaH // 144 // adharauSThapuTaM yAsAM, klRptaM rAgarasairiva / viraktAnapi yadraktAn, kurute cintanAdapi // 145 // ISadraktaM suraktena, nIrasaM sarasena ca / syAdyadoSThena sasparddha, pravAlaM sArthakAbhidham // 146 // raktatvaM nIrase ratne, mAdhuryaM pANDure'mRte / sthAne dvayostayoryogAdyadoSThastadvayAdhikaH // 147 // antarmukhaM dantapaGktiryAsAmaviralA samA / mANikyasaMpuTanyastA, muktAlikhi rAjate // 148 // yAsAM rakto'dharo rAgaM, janayatyucitaM hi tat / rAgaM muktopamA dantAvalI sUte tadadbhutam // 149 // zobhate rasanA yAsAM, kamalacchadakomalA / sukhazayyeva bhAratyA, jAgratyA mukhamandire // 150 // dIrghonnatA'tisaralA, yAsAM nAsA virAjate / kalikA dIpakasyeva, zriyAM krIDAgRhe mukhe / / 151 / / tIkSNAgre vipule zyAmatArake ca yadIkSaNe / antarniviSTabhramare, bhAtaH padme iva smite // 152 // akSibhiH subhagairyAsAM, hatasauMdaryasaMpadaH / udghATapakSmArarayastasthuH svaH sudRzAM dRzaH // 153 // vilAsacaTule yAsAM, karNopAntaprasarpiNI / netre sAJjanalakSmIke, bhAtaH prAstAjJjane api // yAsu kAmAstrazAlAsu, lambite dhanuSI iva / bhruvau sadA sahasthAyicakSurbANe virAjataH // 155 // cakSuH kAsArayoryAsAM, zRGgArarasapUrNayoH / kaTAkSA vIcaya ivAbhAnti kAmAnilotthitAH // 156 // bhUSaNAlaGkRte yAsAM, zravaNe dIrghavarttule / dolAvilAsaM bibhRtaH, krIDato ratyanaGgayoH // 157 // suvarNazAlinormuktAmayayozcAruvRttayoH / tulyayoH zobhate saGgo, yatkuNDalakapolayoH // 158 // yadgauragallayorbhAnti, kuTilAlakavallayaH / prasUneSoriva jayaprazastyakSarapaGgaktayaH / / 159 / / malinAMzavyapohAya, yo'yamarddhAkRto vidhuH / yAsAM bhAlasthalaM tena, nirmaleneva nirmitam // 160 // yadAsyasuSamAkAGkSI, mamajjAmbhonidhau vidhu: / tathApi yonijAtasya, tasya tAtasya sA kuta: ? // / 161 // kiJcidAkuJcitAH snigdhA, mRdulAH zyAmalAMzavaH / yAsAmatyantatanava:, kezA lezA iva zriyAm // 162 // mAnavA maulito varNyA, yadyapyaMhestu nAkinaH / tathApyete'tipuNyatvAddevatvena vivakSitAH // 163 // siddhAnte'pyata evaiSAmanenaiva krameNa hi / AdiSTaM varNanaM pUjyairiyaM taddik pradarzitA // 164 // evaM ca tAH suvadanAH, sukezyaH syuH sulocanAH / cAruvakSojajaghanAH, sadA'vasthitayauvanAH // 165 // sadrAjahaMsagatayaH, kalakaNThIkalasvarAH / svarNacampakacArvaGgyo, dvAtriMzallakSaNAJcitAH // 166 / / 154 // Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 511 dvAtriMzallakSaNAni ca jyotiSkaraNDavRttau zrImalayagiribhirdarzitAni pUrvoktAnyeva, kintvatra jambUdIpaprajJaptisUtravRttau makarasthAne makaradhvaja iti dRzyate, tathA ca tadgrantha:-"makaradhvajaH kAmadevastatsaMsUcakaM sUcanIye sUcakopacArAllakSaNamiti", tacca sarvakAlamavidhavatvAdisUcakamiti / svabhartuH kiJcidUnoccA, bhAgyasaubhAgyabhUmayaH / sarveSAmapyanumatA, dakSAlApA: priyaMvadAH // 167 // susthA bhAvikazRGgArAH, sImantAyujjhitA api / madamantharagAminyo, nirvikArAzayA api // 168 // svAbhAvikairalArai-dazabhiH strIjanocitaiH / suzikSitA iva sadA, lIlAdibhiralaGkatAH // 169 // te cAmI-lIlA 1 vilAso 2 vicchitti 3 bibbokaH 4 kilakiJcitam 5 / moTTAyitaM 6 kuTTamitaM 7, lalitaM 8 vihRtaM 9 tathA // vibhrama 10 zcetyalArAH strINAM svAbhAvikA daza // __etallakSaNAni caivaM kAvyAnuzAsanasUtre-vAgveSaceSTitaiH priyasyAnukRtiIlA 1 sthAnAdInAM vaiziSTyaM vilAsaH 2 granthAntare'pyuktaM-sthAnAsanagamanAnAM, hastabhUnetrakarmaNAM caiva / utpadyate vizeSo ya:, zliSTaH sa tu vilAsa: syAt // garvAdalpAkalpanyAsa: zobhAkRddhicchittiH 3 iSTe'vajJA bibbokaH 4 vAgaGgabhUSaNAnAM vyatyAso vibhramaH 5 smitahasitaruditabhayaroSagarvaduHkhazramAbhilASasaMkaraH kilakiJcitaM 6 priyakathAdau tadbhAvabhAvanotthA ceSTA moTTAyitaM 7 adharAdigrahAhuHkhe'pi harSaH kuTTamitaM 8 masRNo'GganyAso lalitaM 9 vyAjAdeH prAptakAlasyApyavacanaM vihRtaM 10 / eteSAM dazAnAM sUtrANAM sodAharaNA vRttayastu kAvyAnuzAsanaTIkAyA alaGkAracUDAmaNeravaseyAH, etacca jambUddhIpaprajJaptisUtre'pi sUcitaM. tathAhi-"saMgayagayahasiabhANiaciTThiavilAsasaMlAvaNi uNajuttovayArakusalA" iti / na tUddizyAnyamAstA, vikAraM bibhrate manAk / kAlakhabhAvAdevAlpavikArA nyAyamArgagA: // 170 // anabhyastanItikAmazAstrA api svabhAvataH / yuktakAmopacAreSu, caturAzcaturAzayAH // 171 // nayanotsavakAriNyazcitrakRtpriyadarzanAH / sAkSAdapsarasaH svargAdavatIrNA iva kSitim // 172 // tatpatiprAgbhavAcIrNadAnAdisukRtodbhavaiH / pacelimairiva phalaitidRgUpasaMpadaH // 173 // tAstAdRzyastadAnI syuH, striyaH kAlasvabhAvataH / yugminyaH paribhogArhA, yugminAM puNyazAlinAm // 174 // sarve'pi puMstrIrUpAste, manuSyAH zubhalakSaNA: / nAndIsiMhakrauJcahaMsagambhIramadhurasvarAH // 175 // AdyasaMhananA AdyasaMsthAnA: kAntizAlinaH / dardukuSThakilAsAditvagdoSarahitAGgakAH // 176 // kapotavatpariNatAhArAH kavayogudAH / alagnamalamUtrAdilepApAnAsturaGgavat // 177 // pRSThakaraNDakavAcyAni pRSThavaMzonnatAsthizakalAni / SaTpaJcAzAM dvizatI, dadhata: krozatrayonnatayaH // 178 // padmotpalAdivaccArugandhazvAsamukhAmbujA: / tanukrodhamAnamAyAlobhadoSAH svabhAvataH // 179 // vinItA bhadrakAstyaktabhakSyabhojyAdisaMcayA: / saMtoSiNo nirautsukyA, mAIvArjavazAlinaH // 180 // Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 512 satyapi svarNaratnAdau, mamatvAvezavarjitAH / parasparaM tyaktavairakalahadrohamatsarAH // 181 // azvamAtaGgakarabhavRSabhAdiSu satsvapi / tadbhogavimukhAH pAdavihArAH svairacAriNaH // 182 // gomahiSyeDakAjAsu, suvratAsu satISvapi / tadaGgIkArataddohatahugdhAsvAdavarjitAH // 183 // yakSabhUtApizAcAdigrahamArivivarjitAH / kAsazvAsajvarAdyartivyAdhivyasanavaJcitAH // 184 // kRSisevAvaNijyAdivRttiklezaparicyutAH / vAJchAmAtraprAptakAmA, nizcintAH sukhamAsate // 185 // bhUpAlayuvarAjebhyazreSThisainyAdhipAdibhiH / nAyakai rahitAstulyAH, syuH sarve'pyahamindrakAH // 186 // tadA na ko'pi kasyApi, dAsa: preSyazca karmakRt / bhAgiko bhRtaka: ziSya, AbhiyogyojjhitA hi te // 187 // prasUpitRsvasRbhrAtRbhAryAputranuSAdiSu / svajaneSvapi te mA, na tIvrapremabandhanAH // 188 // tadA godhUmazAlyAdyA, bhavantyauSadhayaH svayam / sarasatvAdbhuvo bhUmnA, sAMpratInatRNAdivat // 189 // AhArAyopayujyante, na tAsteSAM nRNAM param / pRthvIkalpadrumaphalapuSpAhArA hi te janAH // 190 // zarkarAmodakAdibhyo'pyanantaguNamAdhurI / bhUmirbhavettadA snigdhA, pariNAme hitAvahA // 191 // nIrogANAM sujAtInAM, pAlitAnAM prayatnataH / puNDrekSucAriNInAM ca, gavAM lakSasya yatpayaH // 192 // ekagavyAM saMkramitama 'divyavasthayA / niSpAditaM tena lakSadravyavyayasamudbhavam // 193 // dIpanIyaM bRMhaNIyaM, sarvAGgINapramodakRt / surabhi svAdu kalyANabhojyaM yaccakravartinaH // 194 // tato'pyadhikamAdhuryastuSTipuSTyAdikRdrasa: / kalpadrumANAM teSAM syAtpuSpeSu ca phaleSu ca // 195 // tuvarIkaNamAtreNa, tenAhAreNa te janAH / ahorAtratrayaM yAvatsuhitAH sukhamAsate // 196 // athAhRtya tamAhAraM, prAsAdAkArazAliSu / prAguktakalpavRkSeSu, te ramante yathAsukham // 197 // yadA caturvidhA''todyahadyanAdarasArthinaH / tadA te truTitAGgAkhyAnupayAnti suradrumAn // 198 // evaM cavasamAlyavibhUSAdhairyadA yairyaiH prayojanam / upasarpanti te lokAstadA tAMstAn suradrumAn // 199 // tadAsti na puragrAmadurgApaNagRhAdikam / tataste syurjanA vRkSavAsinaH svairacAriNaH // 200 // vivAhayajanapretakAryAdInAmabhAvataH / na teSAM kAryavaiyaggraM, te'vyagramanasaH sadA // 201 // tadA pramArjanI nAsti, na ca kazcitpramArjakaH / svabhAvAdbhaH kacavarapatrasthANutRNojjhitA // 202 // bhavanti daMzamazakayUkAcaJcaTamatkuNAH / makSikAdyAzca na tadA, jantavo dehiduHkhadAH // 203 // ye siMhacitrakavyAghrabhujagAjagarAdayaH / kAlasvabhAvataste'pi, na raudrA nApi hiMsakAH // 204 // evaM mRgA vRkAH zvAnaH, pakSimArjAramUSakA: / mitho vairojjhitA: sarve, bhadrakAH syurahiMsakAH // 205 // na khagAdIni zastrANi, nAgabANAdayo'pi na / na tatprayogI saMgrAmaH, ko'pi kasyApi nAzakRt // 206 // Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 513 nAgabANAdayazcaivaMnAgabANastamobANo, vahibANo marucchara: / evamanye'pi te svasvanAmakAryaprasAdhakAH // 207 // netayaH sapta no mAriqharA naikAntarAdayaH / tadA nAkAlamaraNaM, na durbhikSaM na viDvaraH // 208 // evaM ca te nirAtaGkA, nirbAdhA nirupadravAH / sukhAni bhuJjante yAvajjIvaM prAcInapuNyataH // 209 // te ca SoDhA padmagandhA 1, mRgagandhA 2 stathA'mamA: 3 / sahAzca 4 tejastalina: 5, zanaizcAriNa 6 ityapi // 210 // ime jAtivAcakAH zabdA: saMjJAzabdatvena rUDhAH yathA pUrvamekAkArApi manuSyajAtistRtIyArakaprAnte zrIRSabhadevena ugrabhogarAjanyakSatriyabhedaizcaturdhA kRtA, tathA'trApyevaM SaDvidhA sA svabhAvata evAstIti jIvAbhigamavRttau jambUpra0 vR0 ca. paJcamAGgaSaSThazatakasaptamoddezake tu padmasamagaMdhayaH, mRgamadagandhaya: mamakArarahitAH, tejazca talaM ca rUpaM yeSAmastIti tejastalinaH, sahiSNavaH samarthAH, zanairmandamutsukatvA-bhAvAccarantItyevaMzIlA ityanvarthatA vyAkhyAtA'stIti / AyuSaH zeSaSaNmAsyAM, baddhAgrimabhavAyuSaH / te yugmamekaM strIpuMsarUpaM prasuvate janAH // 211 // ahorAtrAMstadekonapaJcAzatamamI janAH / rakSanti tAvatA tau ca, syAtAM saMprAptayauvanau // 212 // eSAmekonapaJcAzaddinAvadhi ca pAlane / kecidevaM pUrvazAstre, vyavasthA kovidA viduH // 213 // tathAhisuptottAnazayA lihanti divasAn svAiSThamAryAstataH / ko riGganti padaistata: kalagiro yAnti skhaladbhistataH / stheyobhizca tata: kalAgaNabhRtastAruNyabhogodgatAH / saptAhena tato bhavanti sudRgAdAne'pi yogyAstataH // 214 // ayaM bhAva:-saptAhe prathame'GguSThaM lihantyuttAnazAyinaH / dvitIye bhuvi rijhanti, vyaktavAcastRtIyake // 215 // padaiH skhaladbhirgacchanti, caturthe paJcame punaH / sthiraiH padaiste gacchanti, SaSThe sarvakalAvidaH // 216 // saptAhe saptame prAptayauvanAH prabhaviSNavaH / syuH strIbhoge'pi kecicca, samyaktvagrahaNocitAH // 217 // tathoktaM jambU0 pra0 vR0 "kecicca sudRgAdAne'pi samyaktvagrahaNe'pi yogyA bhavantIti." evaM cAtra saptasaptakavyatikrame samyaktvayogyatoktA. prajJApanAvizeSapadavRttau ca utkRSTasthitimanuSyasUtre 'do nANA do annANA' iti utkRSTasthitikA manuSyAstripalyopamAyuSasteSAM tAvad ajJAne niyamena, yadA punaH SaNmAsAvazeSAyuSo vaimAnikeSu baddhAyuSastadA samyaktvalAbhAd dve jJAne labhyete, avadhivibhau cAsaMkhyeyavarSAyuSAM na sta" iti / "tatrotsarpiNyAmavasarpiNyAM ca pratyekaM SaDvidhe'pi kAlavibhAge samyaktvasya zrutasya ca dvayorapyanayoH pratipattiH saMbhavatIti pratipadyamAnakassaMbhavati, sa ca pratipadyamAnakassuSamaduHSamAdiSu dezanyUnapUrvakoTyAyurazeSa eva pratipadyate, nAdhikAyuzzeSa" ityAvazyakamalayagirIvRttau. tadatra matatraye tattvaM sarvavidvedyamiti jJeyaM. 1 AyaM tAvanmataM na kvacit tathAbhUte zAstre, tRtIye ca mate zAstrajJAnapUrvakasya samyavatvasyAdhigamarupasyAdhikAra iAte na virodhaH, yogyatApekSaM vA''yaM. Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 514 asaMkhyAyustiryakSu tu janmato'pi samyaktvaM saMbhavati, tathoktaM SaSThakarmagranthavRttau-1 "kSAyikasamyagdRSTistiryakSu na saMkhyeyavarSAyuSkeSu madhye samutpadyate. kiMtvasaMkhyeyavarSAyuSkeSu / " saptAvasthAkAlamAnamityAdau prathamArake / tata: kAlakramAtkiJcitsaMbhavatyadhikAdhikam // 218 // idamarthato jambUdvIpaprajJaptivRttau / tataste pitarasteSAmarogAH pUritAyuSaH / kAsajRmbhAdibhirmRtvodbhavanti tridazAlaye // 219 // etadbhavAyuSA tulyAyuSo nyUnAyuSo'thavA / te devAH syuryugmibhavAyuSkAnna tvadhikAyuSaH // 220 // tiryaJco'pi tadA tAdRgguNA: kAlAnubhAvataH / samApitAyuSo yAnti, yugminastridazAlayam // 221 // tiryakSu yugminazca syuH, saMjJipakSicatuSpadAH / teSAmeva hyasaMkhyAyuSTayA svargatinizcayAt // 222 // tathoktaM-"naratiri asaMkhrajIvI sabve niyameNa jaMti devesu / " iti. [bRhatsaMgrahaNI gA. 150] anyeSAM tu na yugmitvaM, nApi svargatinizcayaH / pUrvakoTiprAntamAyusteSAmutkarSato'pi yat // 223 // "gabbhabhuajalayarobhayagabbhoragapubbakoDi ukkosA [bRhatsaMgrahaNI gA. 286] / tathAsaMmucchipaNiMdithalanayaroragabhuaga jiTTii kamaso / vAsasahassA culasI bisattari tipanna bAyAlA" // [bRhatsaMgrahaNI gA. 288] iti vacanAt, pUrvakoTyAyupkAca na yugmina: saMkhyAtAyuSkatvAditi saMbhAvayAmaH, kiMcasaMmUrchima paJcendriyANAM napuMsakatvenaiva yugalitvaM duHzraddhAnaM, napuMsakatvamapyeSAM durvAraM 'gabbhanaratiriA saMkhAuA tiveA' iti vacanAt / kAlasaptatikAyAM tu- avi sabbajIvajualA, niasamahINA u suragaI taha ya / thovakasAyA navaraM savArayathalayarAumiNaM // maNuyAusamagayAI, cauraMsahayAdajAi aTuMsA / gomahisuTTakharAi, paNaMsa sANAi dasamaMsA // urabhuaga punakoDi paliyAsaMkhaMsa khayarapaDhamAre / " ityuktaM, [zlo. 11, 12, 13] tadatra tattvaM bahuzrutagamyaM / / mRtAnAM nAsti saMskAro, yugminAmagnyabhAvataH / tatasteSAM zarIrANi, tadAsannavanasthitAH // 224 // bhAraNDAdyA: pakSiNo drAg, jagatsvAbhAvyatastathA / nIDakASThavadAdAya, prakSipantyarNavAdiSu // 225 // taduktaM zrIhaimaRSabhacaritre- "purAhi mRtamithunazarIrANi mahAnagAH / nIDakASThamivotpATya, sadyavikSipurambudhau" // [triSaSThi parva-1. sarga 2. zlo. 739] atrAmbudherUpalakSaNatvAdyathAyogaM gaGgAprabhRtinadISvapIti jJeyaM / nanUtkarSAdapi dhanuHpRthaktvAGgaiH patatribhiH / teSAM trikozamAnAnAM, vahanaM saMbhavetkatham ? // 226 // atrocyatekhagAGgamAne yatproktaM, pRthaktvaM dhanuSAM zrute / tatraikavacanaM jAtau, yathA vrIhiH subhikSakRt // 227 // tato dhanuHpRthaktvAnAM, bahutvamapi saMbhavet / vihaGgAnAM dehamAnaM, tAdRkkAlAdyapekSayA // 228 // 2 samyaktvAt prAg yenAyurbaddhaM tasyaivotpattestiryakSu tAdRkSu nAtra tadA nUtanotpAdaH samyaktvasya. 3 dvitIye sarvayugmiNIvA ityuktAvapi nAtra urobhujagAdigrahaNaM, tasya yugmitvAbhAvAt, tatkAlIneSu tiryakSu tadgaNanaM ca naivAsti sUtre. Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 515 tatazca-bhUyodhanuHpRthaktvA narahastyAdyapekSayA / suvahAni tadaGgAni, khagairAdhArakAdiSu // 229 // ____evaM ca sUtre ekavacananirdeze'pi bahuvacanavyAkhyAnaM zrImalayagiripAdairapi zrIbRhatsaMgrahaNIvRttau"dasavAsasahassAI samayAI jAva sAgaraM UNaM / divasamuhUttapuhuttA AhArussAsa sesANaM" // [gA. 182] ityasyA gAthAyA vyAkhyAne kRtamastIti sarvaM susthamityAdyadhikamupAdhyAya-zrIzAnticandrIyajambU0 pra0 0 yaddhA-bhAraNDapakSiNAM lokaLyAtebhorahanAdivat / teSAM khagAnAM tadyugmidehorahanasaMbhavaH // 230 // evaM svarUpamuktaM yatprathamaM prathamArake / kramAttato hIyamAnamavaseyaM pratikSaNam // 231 // varNagandharasasparzasaMsthAnoccatvaparyavaiH / tathA saMhananAyuSkabalavIryAdiparyavaiH // 232 // anantaguNahAnyAunusamayaM hIyamAnakaiH / saMpUrNAH syuH sAgarANAM, catasraH koTikoTaya: // 233 // guNazabdazcAtra bhAgaparyAyastena hIyate / anantabhAgahAnyaiva, varNAdi: paryavavrajaH // 234 // itthamevAnuyogaddhAvRttau ekaguNakAlakavicAre spaSTamAkhyAtaM. anantaguNAnAM hAnirevaM tatpuruSo'tra saH / na tvanantaguNA hAnirityevaM karmadhArayaH // 235 // ___ atra sa iti samAso vaiyAkaraNarUDheH, padaikadeze padasamudAyopacArAdeti anantaguNahAnibhAvanA caivaMAdyArakAdyasamaye, varttate yo drumAdiSu / sarvotkRSTaH zuklavarNaH, kevaliprajJayA'sya ca // 236 // chidyamAnasya bhAgA: syunirvibhAgA anantaza: / ete sarvajIvarAzeH, syuranantaguNAdhikAH // 237 // teSAM madhyAdrAzireko'nantabhAgAtmakastruTet / dvitIye samaye caivaM, tRtIyAdikSaNeSvapi // 238 // ityevamavasarpiNyA:, sarvAntyasamayAvadhi / tatra cAyaM nikRSTaH syAttAdRkkAlAnubhAvata: // 239 // utsarpiNyAdyasamaye'pyevaMrUpo bhavatyayam / tato dvitIyasamaye, yathAhAni vivarddhate // 240 // anantaguNavRddhyaivaM, varddhamAnaH kSaNe kSaNe / utsarpiNyantyasamaye, sarvotkRSTaH sa jAyate // 241 // nanvevaM zuklavarNasya, mUlocchedaH prasajyate / pratyakSabAdhitaM tacca, jAtyAdau zauklyadarzanAt // 242 // atrocyate'nantakasyAnantabhedAH smRtAstataH / prakSIyamANaparyAyAMzAnAmalpamanantakam // 243 // mUlaparyAyAMzarAzestvanantakaM mahattamam / tato'nusamaye'nantahAnyA'pyucchidyate na tat // 244 // yadi bhavyeSu sidhyatsu, saMsAre'smin pratikSaNam / anantenApi kAlena, bhavyocchedo na jAyate // 245 // tadeSAM sarvajIvebhyo'nantajAnAM kathaM bhavet ? / utkRSTavarNabhAgAnAmucchedo'saMkhyakAlataH // 246 // nanu bhavyAstu saMkhyeyA, eva siddhayantyanukSaNam / ete tvanantA hIyante, tatsAmyamanayoH katham // 247 // 1 yadyApi pRthaktvazabdena bahuni pRthaktvAni gRhAnte para tAni gavyUtAdagiva na parataH, saMgrahaNIvyAkhyAne'pi divasapRthaktvAdarvAgeva muhUrtapRthaktvasya grAhAtA, tattvatastu anekaistairutpATane yugminAM na kApyanutpattiH, kITikAbhiHsarvAkarSaNavat / 2 kAlasyotsarpiNIrupatvAt syAdeva vRddhirAdye'pisamaye, paraM dvayoH sAmyAyedaM / Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 516 satyaM yadyapi saMkhyeyA, bhavyA: siddhyantyanukSaNam / tathApi tatsiddhikAlo'nantakAlAtmakobhavet // 248 // hIyante'nukSaNam varNAzAstu yadyapyanantazaH / tathApi kAlo'traikAvasarpiNyAtmaka eva hi // 249 // taddArTAntikadRSTAntavaiSamyaM cintyamatra na / evaM pItAdivarNeSu, gandhAdiSvapi bhAvanA // 250 // .. evaM ca dravyANAmAnantyAtpratidravyamekaikAMzahAniriti yatkecidanantaguNahAniM samarthayanti tadapAstaM draSTavyaM / nanRktA kSIyamANA ye, dehoccatvasya paryavA: / ekaTyAdinapratarAvagAhanyUnatAtmakA: // 251 // asaMkhyA eva te yasmAtrikrozavapuSApi hi / vagAhyante khapratarA, asaMkhyA eva nAdhikAH // 252 // anantaguNahAnistatkathameteSu saMbhavet ? / atra brUmaH samAdhAnaM, yadi zuzrUSyate tvayA // 253 // dehasthAnAM khapratarAvagAhakAriNAmiha / pudgalAnAmanantAnAM, hAniyA'tra dhIdhanaiH // 254 // tathoktaM jambUddhIpaprajJaptivRttau-"prathamArake prathamasamayotpannAnAmutkRSTaM zarIroccatvaM bhavati, tato dvitIyAdisamayotpannAnAM yAvatAmekanabha:pratarAvagAhitvalakSaNaparyavANAM hAnistAvatpudgalAnantakaM hIyamAnaM draSTavyaM, AdhArahAnAvAdheyahAnerAvazyakatvAditi, tenoccatvaparyAyANAmanantatvaM siddhaM, . nabha:pratarAvagAhasya pudgalopacayasAdhyatvAditi / " paryAyA AyuSo'pyekadvyAdikSaNonatAtmakAH / asaMkhyeyA eva te'pi, syustripalyAyuSo'pi hi // 255 // kiM tvekAdikSaNoneSu, sthitisthAneSu teSviha / pratyekaM taddhetukarmapradezAH syuranantazaH // 256 // te'pyAyu:paryavA eva, hetau kAryopacArataH / evaM bhAvyAyuSo'nantaguNahAniH pratikSaNam // 257 // ___ata eva zrIjambUdIpaprajJaptisUtre'bhihitaM-'aNaMtehiM uccattapajjavehiM aNaMtehi AuapajjevahiM ___ aNaMtaguNaparihANIe parihAyamANe 2' iti. evaM cAdyArakasyAdau, trikrozapramitaM vapuH / tripalyapramitaM cAyuyugminAM prAg yadIritam // 258 // taddhIyamAnaM krameNAdhArakAnte tu yugminAm / syAd dvikrozoccamaGgaM, dvipalyamAnaM ca jIvitam // 259 // evaM dazasvapi kSetreSvArake prathame gate / dvaitIyIko''rakasteSu, suSamAkhyaH pravarttate // 260 // tasmin kAle'pi manujAH, pUrvavadyugmino'tha te / anantaguNahInAH syuH, pUrvebhyo guNalakSaNaiH // 261 // pRthvIpuSpaphalAhArAste'horAtradvayAntare / kAGkSanti punarAhAraM, badarIphalamAtrakam // 262 // catuSSaSTi dinAnyete, kurvate'patyapAlanam / avasthAH prAgvadatrApi, bhAvyAH sapta yathAkram // 263 // catuSpaSTirahorAtrA, hiyante yadi saptabhiH / ekaikasyA avasthAyAstadA kAlo bhavatyayam // 264 // dinAni nava ghaTyo'STau, catustriMzatpalAni ca / akSarANi saptadaza, kiJcitsamadhikAni ca // 265 // yatpUrvebhyo'dhiko'patyapAlane kAla IritaH / tadutthAnabalAdInAmanantaguNahAnitaH // 266 // 1 antarasyAvivakSayA samayenASTottarazatasiddhezca / Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 517 pUrvakAlApekSayA'tra, bhUyasA'nehasA bhavet / bAlAnAM vyaktatA bhAvyamevamagre'pi dhIdhanaiH // 267 // pUrvoktaSaTprakArAstu bhavantyatra na mAnavAH / tAdRkkAlAnubhAvena, vakSyamANA bhavanti ca // 268 // ekA: 1 pracurajaGghAzca 2, kusumAkhyA3stadA bhuvi / tathA suzamanA4 eva, manuSyAH syuzcaturvidhAH // 269 // rUDhAH zabdA amI prAgvat, janAnAM jAtivAcakAH / anvarthajijJAsAyAM tu, so'pi bhAvyaH kramAditi / / 270 // ekA: zreSThAH puSTajaGghatayA pracurajaGghakA: / kusumAH puSpamRdavaH, samyak zAntiyujo'ntimAH // 271 // bhUmeH svarUpaM yatproktaM, vanavRkSAdyalaGkRtam / dazAnAM svardrumANAM ca prathamaM prathamArake // 272 / / avicchinnaM tadatrApi, niHzeSamanuvarttate / kiMtvanaMtaguNanyUnaM, varNagaMdhAdiparyavaiH // 273 // anantaguNahAniH syAdArabhya prathamakSaNAt / varNAyuruccatAdInAM prAgvadatrApyanukSaNam // 274 // atrAdau yugminAM deho, bhavetkrozadvayocchritaH / palyopamadvayaM cAyuH, prahIyete ca te kramAt // 275 // tato'nte krozamAnaM syAdvapuH palyaM ca jIvitam / etAvadeva prathamaM tRtIye'pyarake bhavet // 276 // dvitIyasyArakasyAdau bibhrate bhRzamucchritAH / aSTAviMzatiyukpRSThakaraNDakazataM janAH // 277 // dehahrAsakrameNaiSAM, kramAt hAnirbhavettataH / syuryAvantyarakasyAdau paryante syAttadarddhakam // 278 // evaM dvitIye'pyarake, kramAtsaMpUrNatAM gate / arastRtIyaH suSamaduHSamAkhyaH pravarttate // 279 // abdhikoTAkoTiyugmaM, tasya mAnaM yadIritam / kriyante'GkAstrayastasya prathamo madhyamo'ntimaH // 280 // ekaikasya vibhAgasya, mAnamevaM bhavediha / SaTSaSTiH koTilakSANi tAvatkoTisahasrakAH // 281 // SaT zatAni ca koTInAM, SaTSaSTiH koTayo'pi ca / lakSAH SaTSaSTirabdhInAM SaTSaSTizca sahasrakAH // 282 // SaTzatI ca saSaTSaSTirdo tRtIyalavau tathA / ekasya vArddharityevaM, bhAvyaM gaNitakovidaiH // 283 // 6666666666666666 - 2 / 3 ityaGkasthApanA. tRtIyabhAgayorasyArakasyAdyadvitIyayoH / kalpavRkSAdikaM sarvaM pUrvoktamanuvarttate // 284 // ekakrozocchritA AdAveka palyopamAyuSaH / janAzcatuHSaSTipRSThakaraNDakayutAGgakAH // 285 // ahorAtrAnihaikonAzItiM rakSanti te'GgajAn / avasthAH prAgvadatrApi, sapta tanmAnamucyate // 286 // ekAdaza dinAH saptadaza ghaTya: palASTakam / catustriMzadakSarANi, kiMcitsamadhikAni ca // 287 // AdyasaMhananAH prAgvadAdyasaMsthAnazAlinaH / kAsajRMbhAdibhirmRtvaite'pi yAnti dhruvaM divam // 288 // tRtIye'sya tribhAge tu samatikrAmati kramAt / SoDhA saMhananAni syuH, saMsthAnAnyapi dehinAm // 289 / / dhanuHzatAni bhUyAMsi, prathamaM tucchritAH janAH / asaMkhyAbdasahasrAyurbhRtaH svargatigAminaH // 290 // kAlakrameNa paryante, hIyamAnocchrayAyuSaH / alpAntarAzanAH premarAgadveSasmayAdhikAH // 291 // prAktanApekSayA bhUrikAlapAlitabAlakAH / yathArhaM yAnti gatiSu catusRSvapi te mRtAH // 292 // Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 518 saMkhyeyAbdasahasrANi, jaghanyaM cAyuraGginAm / utkRSTamatrAsaMkhyAbdasahasrapramitaM matam // 293 // AyurdahocchrayAhArAntarasya prAg yathA'bhavat / niyatA hAniratrAMze, tveSA na niyatA tathA // 294 // yathAvArakayorAyadvitIyayoH kramAt haset / krozo dinaM ca palyaM cocchyAhArAntarAyuSAm // 295 // dayostribhAgayostabaddhIyate tacchanaiH zanaiH / tRtIye tu tribhAge'sminna naiyatyena hIyate // 296 // idamevArakasyAsya, tryaMzaklRptau prayojanam / pUrvaiH saMbhAvitaM bhAgazcAyamasya pRthak tataH // 297 // kalpavRkSA api tadA, syuH kramAd dRDhamuSTayaH / lobhAta iva mUrkhANAM, vAtaiva virasA kSitiH // 298 // tataste satataM vRkSaphalauSadhyAdibhojinaH / tatsaMgrahamamatvAbhiniviSTA vividantyapi // 299 // palyASTamAMze zeSe syurasmin kulakarA varAH / prakAzAMzA ivAsannodayAdyajinabhAsvata: // 300 // rAgadveSAbhivRddhyAtra, nItimArgAtipAtinAm / zikSaNAya kulakarakRtAH syudaNDanItayaH // 301 // saikonanavatipakSe, zeSe'sya truTitAGgake / udetyAdimatIrthazo, jagaccakSurivottamaH // 302 // lokAnAmupakArAya, vyavahAraM dizatyasau / ajJAnatimiracchedI, sadasanmArgadarzakaH // 303 // kramAcca madhyamarasatvena kAlasya bhUruhAM / mitha: saMgharSaNAdagniH, prAdurbhavati bhUtale // 304 // tadA mandodarAgnInAM, nairasyAdbhUribhojinAm / rujatyajINe jaTharamAmauSadhyAdibhojane // 305 // teSAmanugrahAyArhan, mRdamatrANi zikSayet / annapAkajalAdhAnAdhucitAni yathAyatham // 306 // zikSitaM prathamaM yeSAM, zilpametadyugAdinA / teSAM vaMza: kumbhakAra, iti nAmnA pravarttate // 307 // evaM vakSyamANazilpakarmaNAmanusArataH / te te vaMzAH pravarttaraMzcitrakRnnApitAdayaH // 308 // adhunApi vadantyevaM, kumbhakArAdayo janAH / vayamasminniyuktAH smo, jagadIzena karmaNi // 309 // lohazilpaM vinA vezmavAhanAstrAdyasaMbhavaH / tataH prabhurlAhakArazilpaM loke pravartayet // 310 // vinA citraM na zobheta, vezmazayyAsanAdikam / tataH prabhuzcitrakArazilpaM loke pradarzayet // 311 // kalpadrudattavasrANAmabhAvena gatAmbarAH / janAH syurduHkhinastantuvAyazilpaM tato dizet // 312 // asaMskRtazmazrunakhAH, syuISmAkRtayo janAH / tato nApitazilpaM tatkRpayA darzayetprabhuH // 313 // paJcaivaM mUlazilpAni, zaMsati trijagatprabhuH / ekaikasya tato bhedAH, pravartante ca viMzatiH // 314 // evaM pravarttate zilpazataM gurupadezajam / karmANi tu pravartante, kRSyAdIni svayaM tataH // 315 // evaM cadAsaptatiM kalA: puMsAM, catuSpaSTiM ca yoSitAm / tathA zilpazataM lokahitAyArhan samAdizet // 316 // zastre zAstre vaNijyAyAM, janAnAM bhojanAdiSu / cAturyaM darzayatyeSa, piteva tanujanmanAm // 317 // tAdRkkAlAnubhAvAcca, krameNa tvadhikAdhikam / kalAzilpeSu lokAnAM, cAturyaM parivarddhate // 318 // Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 519 tato bhagavatastasya, pANigrahamahotsavam / kuryAdrAjyAbhiSekaM ca, svayamAgatya vAsavaH // 319 // navayojanavistIrNA, dvAdazayojanAyatAm / zakraH suvarNaprAkArAM, mANikyakapizIrSakAm // 320 // dhanadhAnyasamAkIrNottuGgaprAsAdabandhurAm / nirmAya rAjadhAnI drAk, jagannAthAya Dhaukayet // 321 // tato'sau prathamo rAjA, rAjanItiM samarthayet / tathA varNavibhAgAMzca, caturacaturAzayaH // 322 // goturaGgagajAdInAM, grahaM damanazikSaNe / yuddhazastraprayogAdIn, nIti: sAmAdikA api // 323 // kAzcitpunaH samutpanne, prathame cakravartini / nidhermANavakAddaNDanItayaH syuH parisphuTAH // 324 // bhaginIparibhogAdIn, vyavahArAMzca yugminAm / nivartayanso'nyagotrajAtodvAhAdi darzayet // 325 // dazAnAmapi varSANAM, yAmyasyArddhasya madhyame / khaNDe prathamatIrthezo, vyavasthAmiti darzayet // 326 // paJcasvanyeSu khaNDeSu, tAM jAtismaraNAdibhAk / kSetrAdhiSThAtA devo vA, lokanItiM pravarttayet // 327 // kAzcittu kAlamAhAtmyAtpravarttante svayaM tataH / saMpratyapi yuvA vetti, yathA bahupyazikSitam // 328 // ___ tathAhurasmadgurupAdasamuccite zrIhIrapraznottare zrIjagadguravaH- "atrottarabharatA'pi jAtismaraNAdibhAk kSetrAdhiSThAyakedevo vA kazcittatra nItipraNetA, kAlAnubhAvataH svato vA kiyannaipuNyaM jAyate" iti / [3 - 73 - 177] jAyate'sminnavasare, prathamazcakravartyapi / nyAyamArga dRDhIkuryAtsa ca SaTkhaNDasAdhakaH // 329 // evaM kRtvA sa bhagavAn, vyavasthAsusthitaM jagat / vitIrya vArSikaM dAnaM, cAritraM pratipadyate // 330 // sa prApya kevalajJAnaM, devamAnavaparSadi / dizati dvividhaM dharma, yatizrAddhajanocitam // 331 // tato gaNadharAn gacchAMstathA saGghacaturvidham / saMsthApya dvAdazAGgI cArthApya tIrthaM pravartayet // 332 // evaM kRtvA mokSamArgaM, vahamAnaM sa siddhyati / ekonanavatipakSAvazeSe're tRtIyake // 343 // ekonanavatipakSaH, samApte're tRtIyake / duSSamasuSamAbhikhyo'rakasturyaH pravarttate // 334 // etasmiMzcArake bhUmi nAvRkSAyalaGkatA / syAtkRtrimatRNADhyApi, kRSyAdInAM pravRttitaH // 335 // kalpavRkSAdirahitaM, svarUpaM pUrvavarNitam / atrApi syAdanantanahInavarNAdiparyavam // 336 // atra cAdau manuSyAH syurdhanuHpaJcazatocchritAH / pUrvakoTyantarmuhUrtotkRSTAlpiSTAyuSastathA // 337 // agnisaMpakvanAnAnnaghRtadugdhAdibhojinaH / nityamAhArArthinaH syurekatrApyahi cAsakRt // 338 // putrapautraduhitrAdiparivArA maharddhayaH / pramadApatyamitrAdisnehAktA jitazatravaH // 339 // stanyapAnAdibhirbhUya:kAlapAlitabAlakAH / varSakramAdyaktavAkyagaticAturyayauvanAH // 340 // rAjAno mantrisAmantazreSThisenApatIzvarAH / kecitkeciccAlpadhanAH, preSyAH karmakRto'pi ca // 341 // evaM prAkkRtakarmAnusAreNa prAptavaibhavAH / kecinmithyAdRzaH kecidbhadrakA mizradRSTayaH // 342 // Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 520 kecitprapannasamyaktvA, dezacAritriNaH pare / keciccAritriNo yAnti, paJcasvapi gatiScamI // 343 // meghAzcaturvidhAste ca, puSkarAvarttasaMjJakAH / tathA pradyumnajImUtau, jhimikAkhyasturIyakaH // 344 // tatrAdyasyaikayA vRSTyA, susnigdhA rasabhAvitA / bhavatyabdAyutaM bhUmirdhAnyAdyutpAdanakSamA // 345 // dvitIyasyaikadRSTyA bhUrbhAvyate'bdasahasrakam / vRSTeH snehastRtIyasya, dazAbdAni bhavedbhuvi // 346 // nirantaraM pravRttAbhisturIyasya ca vRSTibhiH / bhUyasIbhirvarSamekaM, snehastiSThati vA na vA // 347 // tatra turyArake'mbhodA, uttamAH kAlavarSiNaH / syuH snigdhA sarasA bhUmistato bhUriphalapradA // 348 // prAyo viDvaradurbhikSetayo na na ca taskarAH / rogazokaviyogAdhiduHkhadau:sthyAdi cAlpakam // 349 // nyAyA'nullanino lokAH, puruSAyuSajIvinaH / rAjAnaH zrAvakAH prAyo, dhArmikA nyAyatatparAH // 350 // tasmin kAle'nukrameNa, syustrayoviMzatirjinAH / ekAdaza cakrabhRtaH, zAGgiNa: sIriNo nava // 351 // evaM caekasyAmavasarpiNyAM, syucaturviMzatirjinAH / cakrabhRto (cakriNo) dvAdaza nava, kezavA nava siirinnH|| 352 // catuSpaJcAzadityevaM, bhavanti puruSottamAH / syustriSaSTiramI yuktA, navabhiH prativiSNubhiH // 353 // navabhirnAradairyuktAste, bhavanti dvisaptatiH / tathaikAdazarudrADhyAH, syustryazItiH samuccitAH // 354 // caturdhati vA paJcadhA vA'tha SoDhA'thavA saptadhA vizrutAH syuH pumAMsaH / jinAzcakriNa: kezavA: sIriNastadvipakSAstathA nAradA: kiMca rudrAH // 355 // vizvAzcaryadakIrtikIrtivijayazrIvAcakendrAntiSadrAjazrItanayo'taniSTa vinaya: zrItejapAlAtmajaH / kAvyaM yatkila tatra nizcitajagattatvAdbhute triMzataikonena pramita: samAptimagamatsargo nisargojjvala: // 356 // // iti zrIlokaprakAze ekonatriMzattamaH sargaH samAptaH // ||ath triMzattamaH sargaH // tatra tIrthaMkarAstu syuritastRtIyajanmani / viMzatyA sevitaiH sthAnaistIrthakRnnAmahetubhiH // 1 // tAni caivaM-arhat 1 siddha 2 pravacana 3 guravaH 4 sthavirA 5 stathA / bahuzruta 6 stapasvI 7 ca vAtsalyAnyeSu saptasu // 2 // aha~zcaturdhA nAmAdi: 1, siddhAH karmamalojjhitA: 2 / zrutaM pravacanaM saGghastadAdhAratayA'thavA 3 // 3 // gururdharmasyopadeSTA 4, sthaviro vRddha ucyate / vayazcAritraparyAyazrutaireSa tridhA bhavet // 4 // Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 521 SaSTi varSAyatikrAnto, vayaH sthavira ucyate / paryAyasthaviro jAtaviMzatyabdavratasthitiH // 5 // sUtrArthajJazcaturthAGgaM, yAvadyo'sau zrutena ca / sthaviraH syAdyadutsargApavAdAdIni vettyasau 5 // 6 // tatkAlApekSayA bhUrizruto'tra syAbahuzruta: 6 / tapasvI cAnazanAdivicitrogratapa: sthita: 7 // 7 // bhaktirAgo yathAbhUtaguNaprakhyApanaM jane / yathocitopacArazca, teSAM vAtsalyamIritam // 8 // sadA jJAnopayogazca, bhavati sthAnamaSTamam 8 / samyaktve 9 vinaye 10 cAvazyake 11 'tIcAravarjanam // 9 // etAni navamadazamaikAdazAni sthAnAnIti zeSaH / zIlavrateSu niratIcAratvaM dvAdazaM padam / vratAnyatrottaraguNAH, zIlaM mUlaguNAH smRtAH 12 // 10 // trayodazaM kSaNalavAbhidhAnaM sthAnamIritam / tacca pratikSaNalavaM, sadA vairAgyabhAvanam 13 // 11 // tapazcaturdazaM sthAnaM, nAnAvidhatapaHkriyA 14 / tyAgaH paJcadazaM sAdhvAdyanniAdisamarpaNam 15 // 12 // bAlAdivaiyAvRtyaM syAtSoDazaM sthAnakaM ca tat / zuddhopadhyannAdidAnamaGgasaMvAhanAdi ca // 13 // tathoktaM praznavyAkaraNA"--"kessie puNa ArAhae vayamiNaM ? je se uvahibhattapANasaMgahadANakusale, accaMtabAladubbalavuDDhanavagapavattiAyariyauvajjhAyasAhammiyatavassIkulagaNasaMghaceDyaDhe ya nijjarakhI kyAvaccaM aNissiyaM dasavihaM bahuvihaM kaD." atra zrIjinapratimAyA annopadhidAnAGgasaMvAhanAdyasaMbhavAccaityasya kiM vaiyAvRttyamiti yatkazciccaityApalApI gurukarmA zaGkate tatra jakkhA hu veyAvaDiyaM kareMti, tamhA u ee nihayA kumArA' ityuttarAdhyayanoktaharikezimaharSivacanAt avajJAnivAraNAderapi vaiyAvRttyatvamityAdi yuktyA samAdheyaM 16 // samAdhi: syAtsaptadazaM, sthAnaM duAnavarjanam / cittasvAsthyotpAdanaM vA, gurvAdevinayAdibhiH // 14 // atrAya: pakSa AvazyakavRttau, dvitIyastu jJAtAdharmakathAGgamallyadhyayanavRttau 17. aSTAdazamapUrvasya, jJAnasya grahaNAdara: 18 / ekonaviMzatitamaM, zrutasya bahumAnanam 19 // 15 // sthAnamantyaM pravacanaprabhAvanamihoditam / tatkuryAt zrutavAn dharmakathAdiguNavAMstathA 20 // 16 // tathAhuH-"sammaiMsaNajutto saha sAmatthe pabhAvago hoi / so puNa ittha visiThTho niddiTho aTTahA sutte // pAvayaNI 1 dhammakahI 2 vAI 3 nemittio 4 tavassI ya 5 / vijjA 6 siddho 7 ya kaI 8 advaiva pabhAvagA bhaNiyA // eSu dvivAdibhiH sthAnaiH, sarvairvA sevitai zam / jinanAmArjayenmartyaH, pumAn strI vA napuMsakam // 17 // tathAhuH zrIbhadravAhusvAmipAdA:-"niyamA maNuyagaIe itthIpuriseyaro va suhaleso / AseviyabahulehiM vIsAe annayaraehim" // _ niyamAnmanuSyagatau baddhyate, kastasyAM bajAtItyAzaGkyAha-strI puruSa itaro veti- napuMsakam ityAvazyakahAribhagrAM. Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 522 tRtIyakarmagraMthe tu baMdhasvAmitvanirUpaNe prathamanarakatrayanArako vaimAnikadevo garbhajamanuSyazca samyaktvAdiguNasthAnavartinastIrthakRnnAmakarma bajantItyuktamiti jJeyaM / aba caivamupapatti:-baddhatIrthakaranAmA manuSyo mRtvA naskadevagatyorutpannastatrApi tIrthakaranAmakarma bajAti, jinanAmakarmaNaH satatabandhakAlasyotkRSTatastrayastriMzatsAgaropamamAnasyAnuttarasurAnAzritya zatake proktatvAt, iti kArmagranthikairgatitraye jinanAmabandha uktaH, prathamatastu manuSya eva tadbandhamArabhata ityAvazyake 'niyamA maNuagaIe' iti nirUpitamiti / yaddhA narakasvargatyoH sAmAnyena jinanAmno bandhaH syAt, nikAcitabandhastu tasya manujagatAvevetyAvazyake 'niyamA maNue' ityAyuktaM bhAvIti saMbhAvyate / . etatsaMgrahazcaivamAvazyakaSaSThAGgAdiSu- arihaMta 1 siddha 2 pavayaNa 3 guru 4 thera 5 bahussue 6 tavassIsu 7 / vacchallayA ya tesiM abhikkhanANovaoge ya 8 // daMsaNa 9 viNae 10 Avassae 11 ya sIlabbae 12 niraiyAro / khaNalava 13 tava 14 cciyAe 15 veyAvacce 16 samAhIya 17 // apuvanANagahaNe 18 suabhattI 19 pavayaNe pabhAvaNayA 20 / eehiM kAraNehiM titthayastaM laiI jIvo // [pravacanasAroddhAra dvAra 10 zloka 310, 311, 312] etattapovidhisaMpradAyazcaivaMcetkarotyupavAseNa, viMzatisthAnakaM tapaH / tadA viMzatyopavAsairekA paktiH samApyate // 18 // nirantaraM kRtya'zaktau, sAntarAM tAM karoti cet / paGktirekA pUraNIyA, tatSaNmAsAntare dhruvam // 19 // viMzatyA paktibhizcaitattapo bhavati pUritam / upavAsAnAM catvAri, zatAMnIha bhavanti tat // 20 // evaM zaktyanusAreNa, prAjJaiH SaSThASTamAdibhiH / mAsakSapaNaparyantaistapa etadbhidhIyate // 21 // paJcazakrastavapAThotkRSTA yA caityavandanA / sA'vazyaM vidhinA kAryA, tapasyatropavaiNavam // 22 // ekaikasyAmatra paGktAvekaikena dinena ca / krameNArAdhayedbhaktyA, sthAnakAnIti viMzatim // 23 // Aye namo'rhadbhya iti, dvisahanI japeddine / arhadbhaktiM vizeSeNa, kurvIta stavanAdibhiH // 24 // anyeSvapi dineSvevamArAdhyAste puroditAH / jJAnakriyAdyAstu zuddhapAThAbhyAsAdarAdibhiH // 25 // rAgadveSAdayo doSA, varjanIyA vizeSataH / tapodine japenmaunI, vakSyamANapadAni ca // 26 // sAmpratInAni jApapadAni caivaM- arihaMta 1 siddha 2 pavayaNa 3 AyariyA 4 thera 5 vAyagA 6 sAhU 7 / nANaM 8 daMsaNa 9 viNayA 10 cAritaM 11 baMbhavayadhArI 12 // kiriyANaM ca 13 namo taha tavassa 14 sirigoyamassa 15 ya jiNANaM 16 / cAritaM 17 nANa 18 suA 19 titthaM 20 ia vIsa jAvapayA // atra sarvatrApi namo arihaMtANaM, namo siddhANaM, namo pavayaNassa, ityAdipAThakramo jJeyaH / 1 tahayabhavosakkaittANamiti vacanAt yuktaM nikAcanApekSaM, taddhandhaM nRgatAvArabhyAnyagatyorvajati iti yadyapi yuktameva, tayoraparyAptAvasthAyAmapi jinanAmabandhoditeH, naivaM naragatAviti, paraM na tadapekSA Avazyake / Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 523 keciccaikaikayA paGktyA, sthAnamekaikameva hi / ArAdhayanti viMzatyA, paktistAni viMzatim // 27 // udyApanAdividhistu saMpradAyAdavaseyaH / tapo'zaktaH punaH sthAnamekaM de sakalAni vA / yathAzakti sphuradbhaktiH, seveta zreNikAdivat // 28 // evaM sAdhuH zrAvako vA sAdhvI vA, zrAvikApi vA / amUnyArAdhayan sthAnAnyApnoti jinasaMpadam // 29 // tIrthakRnnAmakamaitaddhedyate jinapuGgavaiH / vizvopakArairaglAnyA, dharmArthakathanAdibhiH // 30 // ___ tathAhurAvazyakaniyuktikRta:-"taM ca kahaM veijjai ? agilAe dhammadesaNAIhiM / bajjhai taM tu bhayavao taiyabhavosakkaittANaM" // athArjitAtpadAH syuste vaimAnikanAkinaH / prAgnibaddhAyuSazcAdhaH, zailAvadhyeva nArakAH // 31 // tathoktaM saMgrahaNyAM--"susnehaehiM cia havaMti hariarihacakkibaladevA / cauvihasuracakkibalA vemANia huMti hariarihA" // [gA. 263] vasudevacarite tu nAgakumArebhyo'pyuddhRto'nantaramairakhatakSetre'syAmavasarpiNyAM jina ukta iti jJeyaM / tejo'bhivarddhate teSAM, devAnAM cyavanAvadhi / na prAduSyanti cihAni, cyavanasyAnyadevavat // 32 // anyeSAmapi vijJeyametadantyazarIriNAm / te'nyavyapekSayA svalpapIDAH syunArakA api // 33 // tatazcyutvA karmabhUmau, sajjAtikulazAlinaH / kSatriyasyoccagotrasya, prAjyarAjyarddhirAjinaH // 34 // utkRSTabhAgadheyasya, guNADhyasya mahIpateH / panyAH kukSau suzIlAyA, garbhatvenodbhavanti te // 35 // svargAdA narakAdA ye, yasmAdAyAnti tIrthapAH / jJAnatrayaM te tatratyaM, bibhrate garbhagA api // 36 // jAnantyeSyadatItaM ca, cyavanaM tatkSaNe tu na / garbhotpattikSaNe'pyeSAM, syAdevaM mahimodayaH // 37 // azivopadravAdInAM, bhavatyupazamaH kSitau / nArakA api modante, kSaNaM prAptasukhodayA: // 38 // udayAbhimukhastIrtharArkaH samabhUditi / jJAtvA''sanaprakampena, muditA nAkinAyakAH // 39 // siMhAsanAtsamutthAya, vinayAttyaktapAdukAH / padAnyAgatya saptASTau, zrIjinAbhimukhaM rayAt // 40 // paJcAGgapraNipAtena, praNamya jagadIzvarAn / ghaTitAJjalayaH kuryuH, stutiM zakrastavena te // 41 // atra "sakkassa ya AsaNaM caliaM, sigdhaM AgamaNaM bhaNai, yAvat tava putto paDhamadhammacakkavaTTI bhavissati, kei bhaNaMti-battIsapi iMdA AgaMtUNa vAgariMti", ityAvazyakahAribhayAM zrIRSabhagarbhAvatArAdhikAre, "sakkasya ya AsaNakaMpo yAvat vANAssImAgaMtUNa bhayavato jaNaNiM ahinaMdai", iti kezIgautamIyottarAdhyayanaprAkRtavRttau / "idaM hi ghaTate yasmAdgarbhavAsadine mudA / vandito'yaM samAgatya, sahA''vAbhyAM surezvaraiH" / iti zrIzAnticaritre zrIzAntinAthamAtApitRvacanamityAdi dRzyate, tato vistarataH prathamakalyANakotsavapaddhatirbahuzrutebhyo'vaseyA / Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 524 tasminnavasare vAsabhavane svargRhopame / svaHzayyopamazayyAyAM, zayitA sA mRgekSaNA // 42 // samadhAtuH suprasannacittA svapnAMzcaturdaza / nizIthe garbhamAyAti, jine sAkSAdivekSate // 43 // gajaM tatra caturdantaM, zubhramairAvaNopamam / zubhraM dAntaM dIpradantaM, vRSaM piNDamiva tviSAm // 44 // tIkSNadaMSTra lolanetraM, haryakSaM zUramujjvalam / devyAH zriyo'bhiSekaM ca, kriyamANaM dizAM gajaiH // 45 // saurabhAkRSTamadhupAM, nAnApuSpamayI srajam / pUrNa caMdra navanItamivonnItaM sudhAmbudheH // 46 // sahasrakiraNaM lokalocanAlokanauSadham / zubhramabhraMlihaM kampraM, haryakSAGkaM mahAdhvajam // 47 // kalazaM jalasaMpUrNaM, raupyaM padmapratiSThitam / pUrNaM padmasara: padmaprakarAlaGkatodakam // 48 // viyaccumbicalallolakallolaM kSIrasAgaram / dIpyamAnaM vimAnaM ca, divyatUryatrikAJcitam // 49 // anaya'nAnAratnAnAM, nikara maMdarocchritam / nirdUmamujjvalajvAlaM, ghRtasiktaM mahAnalam // 50 // zreyaskarAn mahAsvapnAn, sukhadAn kIrtanAdapi / nirIkSyaitAn mRgAkSI sA, bhRzaM pramuditA'bhavat // 51 // nirgatya narakAdyasyAH, kukSAveti jagatpatiH / svabhAvAtsA vimAnasya, sthAne bhavanamIkSate // 52 // sArvabhaumasya mAtApi, svapnAnetAnnirIkSate / kiMtu kiJcinyUnakAntinarhanmAturapekSayA // 53 // tathA coktaM-caturdazApyamUna svapnAna, yA pazyet kiJcidasphuTAn / sA prabho ! pramadA sUte, naMdanaM cakravartinam // iyaM punarjayA devI, sphuTAnetAnalokata / tannAtha ! trijagannAthaM, jinaM sA janayiSyati // iti zrIvAsupUjyacaritre / / yasyAH putro bhavetsArvabhaumo'ha~zveha janmani / sA dviH svapnAnimAn pazyettathoktaM pUrvasUribhiH // 54 // acirA nAma tatpatnI, zIlalIlAsamujjvalA / sA dvizcartudaza svapnAnnizAzeSe vyalokayat // iti vRddhazatruJjayamAhAtmye / eSAmanyatarAn svapnAnlokayedvAsudevasUH / caturo baladevAmbA'thaikaM mANDalikaprasUH // 55 // pratikezavamAtA tu, trIn svapnAnavalokayet / mAtaikaM pazyati svapnaM, munerapi mahAtmanaH // 56 // tathAcoktaM saptatizatasthAnake- [zlo. 73] "jiNacakkINa ya jaNaNI niyaMti caudasa gayAi varasuviNe / saga cau tiNNi igAI haribalapaDiharimaMDaliyamAyA" // zrIhIrapraznottare'pyuktaM-"prativAsudeve garbha'vatIrNe tanmAtA kiyata: svapnAn pazyatItyatra trIn svapnAn pazyatIti jJAyate spttishtsthaankshaanticritraadynusaarenneti"| , zrIhaimarAmacaritre tu rAvaNaprativAsudeve garbha'vatIrNe tanmAtrA kaikasyA eka eva svapno dRSTa ityuktamasti tathA ca tadgranthaH-"anyadA kaikasI svapne, vizantaM svamukhe nizi / kumbhikubhasthalIbhedaprasaktaM siMhamaikSata" // munimAturekasvapnanirIkSaNaM ca meghakumArAdimAtRvat / 1 niyamAbhAvaH ekasya trayANAM vA svapnAnAM darzane iti na virodhaH, ata eva paryuSaNAkalpajJAtAdau na pratikezavagarbhAvataraNasvapnAdhikAraH, munegarbhAvatAre'pi evameva, na hi niyataM sarvamunijananInAM tdbhodbhve svapnadarzana / Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 525 sopetya kAntaM vinayAtprabodhyaitAnnivedayet / so'pi svapnaphalaM brUte, vizvotkRSTAGgajodbhavam // 57 // AkArya svapnazAstrajJAn prAtarantaH sabhaM tataH / nRpaH svapnaphalaM pRcchette'pi zAstrAnusArataH // 58 // vadantyevaM mahArAja ! suto bhAvI bhavatkule / tIrthaMkaro vA cakrI vA, mahAsvapnAnubhAvataH // 59 // svapnazAstre yataH proktAH, sarve svapnA dvisaptatiH / tatra triMzanmahAsvapnAsteSu caite caturdaza // 60 // ityAkarNya pramuditA, putrajanmamanorathAn / dadhAnA vividhAn rAjJI, sA kuryAdrarbhapoSaNam // 61 // garbhAnubhAvotpannAnAM, dohadAnAM zubhAtmanAm / sA sevanAtprapUrNecchA, sazrIkA zobhate'dhikam / / 62 / / athAnukUle maruti, prasarpati sukhAvahe / bhUmau niSpannazasyAyAM, phalapUrNeSu ca druSu // 63 // graheSu sarveSUcceSu, nimitteSu zubheSu ca / chatrAdijanmayogeSu, zubhe lagnanavAMzake // 64 // jane pramudite zreSThe, nimitte zakunAdike / arddharAtre prasUte sA, jinaM nidhimiva kSitiH // 65 // uccagrahAstvevaM 1 arkAdyuccAnyajavRSamRgakanyAkarkamInavaNijoMzaiH / digdahanASTAviMzatitithISu nakSatraviMzatibhiH // 66 // chatrAdiyogAstvevaM dvitIye dvAdaze mUrtI, saptame bhavane grahAH / chatrayogastadA jJeyaH, putro jAto nRpo bhavet // 67 // dhane vyaye ripusthAne, mRtyusthAne yadA grahaH / yogaH siMhAsano nAma, devAnAmapi durlabhaH // 68 // tRtIye paJcame sthAne, navamaikAdaze grahAH / balayogastadA khyAtaH, sarvasaukhyakarassadA // 69 // caMdrAtsaptamago jIvo'thavA syAccandrasaMyutaH / jIvayogaM tamityAhuzcirAyuH sukhAvAn bhavet // 70 // kendrasthAneSu sarveSu, yadi saumyagrahastadA / catuH sAgarayogo'yaM, devAnAmapi durlabhaH // 71 // / " ityAdi / tadA dizaH prasIdanti, sarvAH pramuditA iva / bhavennityAndhakAreSu, prakAzo narakeSvapi // 72 // tathoktaM sthAnAGge'rthataH-- caturbhiH sthAnakairebhirlokodyotaH prasarpati / arhajjanmajJAnadIkSAsteSAM mokSotsave'pi ca // 73 // tatrAyAnti tadA drAk SaTpaJcAzaddikkumArikA: / kampAsanAH prabhorjanma, vijJAyAvadhicakSuSA // 74 // tathAhi - bhogaGkarA 1 bhogavatI 2 subhogA 3 bhogamAlinI 4 / toyadhArA 5 vicitrA ca 6 puSpamAlA 7 tvananditA / / 75 / / aSTAdholokavAsinyaH, kilaitA dikkumArikAH / vadantyanyo'nyamAkArya, jAto bho jagadIzvaraH // 76 // taM no dikkumArINAmityadholokavezmanAm / traikAlikInAM yajjanmotsava : kAryo jinezituH // 77 // yAmastato vayamapi kRtvA zrIjagadIzituH / sUtikarmAdikAM sevAM, kurmahe saphalaM januH // 78 // nizcityAnyo'nyamityetAH, pratyekaM svAbhiyogikAn / AjJApayanti nirmAtuM, vimAnaM gamanotsukAH // 79 // Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 526 te'pi yojanavistIrNaM, stnastambhazatAJcitam / vicitracitraM nirmAya, Dhaukayanti tadadbhutam // 80 // sAmAnikAnAM devAnAM, tAzcaturbhiH sahasrakaiH / mahattarAcatuSkeNa, pratyekaM samupAsitAH // 81 // anIkaiH saptabhiH senAdhipairdevaizca saptabhiH / sahanaizca SoDazabhirdevAnAmAtmarakSiNAm // 82 // devadevIsamudAyairanyairapyamitairvRtAH / pravRttadivyavAditragItanATyA maharTikAH // 83 // taddhimAnaM samAruhya, gatyA satvarayA syAt / AgatyAhajjanmavezmanyuttaranti vimAnataH // 84 // tinaH pradakSiNAH kRtvA, jinaM ca jinamAtaram / stuvanti madhurairvAkyairvinayAvanatA iti // 85 // namo'stu te kukSiratnadhArike ! vizvadIpike ! // lokanAthasya janani !, svayaMbuddhasya bhAsvata: // 86 // adholokanivAsinyo, vayaM smo dikkumArikAH / arhajjanmotsavaM kurmo, bhetavyaM na tvayA tataH // 87 // ityudIrya samudghAtaM, kRtvA vaikriyamaJjasA / saMvartakaM vikurvanti, vAyuM bhUmivizodhakam // 8 // caturdizaM tato janmagehAyojanamAtrakam / kSetram tena prasaratA, mArutena sugandhinA // 89 // sja:kASThatRNAdInAM, duSTAnAM dUramujjhanAt / kriyate nirmalaM rAjJo, bhRtyeneva gRhAGgaNam // 90 // prazamayyAtha taM vAyuM, samAgatya jinAntike / kRtasvakAryA gAyantyastiSThanti madhurasvaram // 91 // anyAsAM dikkumArINAmapyAgamanapaddhati: / iyameva vizeSastu, karttavyaH so'tra vakSyate // 92 // meghaGkarA 1 meghavatI 2, sumeghA 3 meghamAlinI 4 / suvatsA 5 vatsamitrA ca 6, vAriSeNA 7 balAhakA 8 // 93 // aSTordhvalokavAsinya, ityetA dikkumArikAH / vikRtya gagane meghAn, sugandhijalavarSaNaiH // 94 // pUrva pramArjitaM kSetraM, bhRtyA iva nRpAGgaNam / apaGkilaM sjomuktaM, kuryuH surabhi zItalam // 95 // tato visRjya tAn meghAn, puSpameghAn vikRtya ca / tadyojanamitaM kSetraM, zakrasyeva sabhAGgaNam // 96 // paJcavarNaprasUnAnAM, prakaraNa sugandhinA / jAnumAtroccena vRnta'sthAyinA parimaNDitam // 97 // kRSNAguruturuSkAdisugandhidravyajanmanA / dhUpena dhUpitaM kuryuH, krIDAIM ghusadAmapi // 98 // nandottarA 1 tathA nandA 2, AnandA 3 nandivarddhanA 4 / vijayA 5 vaijayantI 6 ca, jayantI 7 cAparAjitA 8 // 99 // pUrvarucakavAstavyA, ityetA dikkumArikAH / etya natvA jinaM sAmba, gAyantyAdarzapANayaH // 100 // samAhArA 1 supradattA 2, suprabuddhA 3 yazodharA 4 / lakSmIvatI 5 zeSavatI 6, citraguptA 7 vasundharA 8 // 101 // yAmyadigrucakAdetA, etyASTau dikkumArikA: / gAyanti pUrNakalazakarA dakSiNata: prabhoH // 102 // ilAdevI 1 surAdevI 2, pRthvI 3 padmAvatIti 4 ca / ekanAsA 5 navamikA 6, bhadrA 7 zIteti 8 nAmataH // 103 // pAzcAtyarucakAdetAH, sametA dikkumArikA: / gAyantyAttatAlavRntAH, prabho:pazcimataH sthitAH // 104 // Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 527 alambusA 1 mizrakezI 2, puNDarIkA 3 ca vAruNI 4 / hAsA 5 sarvaprabhA 6 zrI 7 hI 8, rityaSTau dikkumArikAH // 105 // udIcyarucakAdetya, prabhoruttarata: sthitAH / vIjayantyazcAmarANi, mudA gAyanti tadguNAn // 106 // citrA 1 ca citrakanakA 2, zaterA 3 ca tata: parA / saudAminI 4 catasro'mUrvidigrucakamandirAH // 107 // dikkumAryo'bhyetya natvA, vidikSu catasRSvapi / suSThu tiSThanti gAyantyo, dIpikAvyagrapANayaH // 108 // rUpA 1 rUpAsikA 2 cApi, surUpA 3 rUpakAvatI 4 / etA madhyamarucakavAsinyo dikkumArikAH // 109 // varddhayitvA prabho laM, caturaGgalavarjitam / bhUmau nidhAya sadratnaistatvAtaM pUrayanti ca // 110 // pIThaM badhvA tadupari, dUvAGkurAn vapanti ca / arhadaGgapratIkasya, mA bhUdAzAtaneti tAH // 111 // diktraye pazcimAvarja, kurvanti kadalIgRhAn / teSvekaikaM catuHzAlaM, vezma siMhAsanAnvitam // 112 // tato gRhItvA tAstIrthaMkaraM svakarasaMpuTe / dattAlambAM jinAmbAM ca, puraskRtyezvarImiva // 113 // svAminIta ita iti, nItvA dakSiNadiggRhe / siMhAsane copavezya, mRduvijJaptipUrvakam // 114 // zatapAkAdibhistailairabhyaJjanti sugandhibhiH / udvarttayanti surabhidravyoddhartanakaistataH // 115 / / tata: prAgvatsamAnIya, paurastyakadalIgRhe / siMhAsane sthApayanti, sa prabhuM prabhumAtaram // 116 // gandhodakaistathA puSpodakaiH zuddhodakairapi / majjayitvA prakurvanti, sarvAlaGkArabhUSitAm // 117 // samAnIya tataH prAgvadudIcyakadalIgRhe / adhyAsayanti tAM siMhAsane'DUnyastanaMdanAm // 118 // gozIrSacandanaighAMsyAnAyayantyAbhiyogikaiH / zarakAraNimAthenotpAdayantyanalaM navam // 119 // saMdhukSyoddIpayantyagni, zakalaizcAndanaiH kRzaiH / candanAni tato hutvA, rakSAM kurvanti pAvanAm // 120 // prabhozca prabhumAtuzca, rakSApoTTalikAM tayA / bajanti tA duSTazAkinyAdidRgdoSaghAtinIm // 121 // AsphAlya ratnaracanAcitroM vRttAzmagolakau / bhUyA: zailAyurityAzIgiraM saMgirate prabhoH // 122 // prabhuM karatale dhRtvA, gRhItvAmbAM ca bAhayoH / janmavezmani zayyAyAM, nItvA gAyanti bhaktitaH // 123 // evaM ca dikkumArIbhiH, kRte janmotsave prabhoH / siMhAsanaM surendrasya, kampate yudhi bhIruvat // 124 // so'pyarhajjanma vijJAya, prayuktAvadhicakSuSA / utthAya vinayaM prAgvatkuryAcchakrastavAvadhi // 125 // tata: pUrvAmukhaH zakraH, zakrasiMhAsane sthitaH / caturazcintayatyevaM, jAto'yaM jagadIzvaraH // 126 // tajjItametadasmAkaM, traikAlikamarutvatAm / kAryo yadarhatA sphIto, janmakalyANakotsavaH // 127 // iti nizcitya pAdAtyanAyakaM naigameSiNam / AkArya jJApayatyevaM, sva:patirvinayAnatam // 128 // svarge'smin sarvadevAnAM, ghaNTAvAdanapUrvakam / prasthAnaM jJApayAsmAkaM, jinajanmotsavAya bhoH // 129 // zirasyAropya tAmAjJAM, sa sudharmasabhAgatAm / ghaNTA sughoSAM triIro, vAdayatyanvitAbhidhAm // 130 // Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 528 etasyAM vAditAyAM drAg, ghaNTAH sarvavimAnagAH / yugapanmukharAyante, tAdRgdivyAnubhAvataH // 131 // zabdAdvaitamaya: sarvaH, svarga: syAnnAkino'pi ca / tyaktAnyakRtyAH zakrAjJAM, zuzrUSantyakhilA api // 132 // tataH zAnte dhvanau tAsAmayamudghoSayatyadaH / devAH zRNvantu zakrAjJAmatrAmutra hitapradAm // 133 // jinajanmotsavAyendro, martyaloke pratiSThate / tatastatra bhanvato'pi, sajjIbhavata satvaram // 134 // modante ca tadAkarNya, jinabhaktyutsukAH surAH / iSTaM vaidyopadiSTaM ca, na syAtkasya mana:priyam ? // 135 // tato yAnavimAnAdhikAriNaM pAlakAmaram / sajjIkartuM vimAnaM, drAgAjJApayati vAsavaH // 136 // jambUdvIpasamAyAmavyAsaM paJcazatocchritam / pAlakAkhyaM vimAnaM drAk, so'pi nirmAya Dhaukayet // 137 // tatraikaikaM trisopAnaM, prAgudagyAmyadiktraye / ratnastambhazato madhye, syAtprekSAgRhamaNDapaH // 138 // tasmin ratnapIThikAyAM, madhye siMhAsanaM hareH / sanmauktikena vijayadUSyeNAlaGkataM bhavet // 139 // vAyuzrIdezadikSu syustasmAdbhadrAsanAni ca / sAmAnikAnAM caturazItiH sahasrakA iha // 140 // pUrvasyAM mukhyapatnInAmaSTau bhadrAsanAni ca / AgneyyAM dvAdaza sahasrANyabhyantaraparSadAm // 141 // caturdaza sahasrANi, yAmyAM madhyamaparSadAm / nairRtyAM SoDaza sahasrANi syurbAhyaparSadAm // 142 // vAruNyAM sapta saptAnAM, sainyezAnAM sudhAbhujAm / dvitIye ca parikSepe, AtmarakSakanAkinAm // 143 // syuH sahasrANi caturazItiH pratyAzamAsanAH / sarve tveSAM saSatriMzatsahasraM lakSakatrayam // 144 // eSAmAtmarakSakANAmiti / tatastuSTamanA: zakro, rUpamuttaravaikriyam / arhatsevAhamutkRSTaM, kRtvA sarvAGgabhUSitam // 145 // gandharvanATyAnIkAbhyAM, gItasaMgItamoditaH / zacyAdibhiH preyasIbhiraSTAbhiH pariSevitaH // 146 // pradakSiNIkRtya pUrvadikvisopAnakAdhvanA / pravizya pUrvAbhimukho, niSIdati mahAsane // 147 // udIcyena trisopAnAdhvanA sAmAnikA: surAH / pravizyAnye ca yAmyena yathAsthAnakamAsate // 148 // jaGgamasvargavattasmin, vimAne prasthite puraH / calanti maGgalAnyaSTau, saMpUrNa: kalazastataH // 149 // chatraM patAkAzcamarA, mahendrAkhyo dhvajastataH / sahasrayojanottuGgo, laghudhvajasahasrayuk // 150 // tataH senA paJca senApatayo'thAbhiyogikAH / yathAzaktiprakaTitavapurvastravibhUSaNAH // 151 // pazcAtkecitpuraH kecitkeciccobhayapArzvata: / parivRtya vimAnaM tatpratiSThante sudhAbhujaH // 152 // devendrazAsanAtkecitkecinmitrAnuvRttitaH / patnIpreraNayA kecitkecicchrIjinabhaktitaH // 153 // keciddharmadhiyA kecijjItabuddhayA surAH pare / kutUhalArthino nAnAbhUSaNAmbarakhAhanAH // 154 // prAcyapuNyAnusAreNa, saMprAptaizvaryazAlinaH / devendramanugacchanti, sarva saudharmavAsinaH // 155 // saudharma svargamadhyena, samRddhyaivaM surezvaraH / vIkSito devadevIbhirAzcaryasmeradRSTibhiH // 156 // Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 529 paJcAnIkaparikSiptamahendradhvajabhAk puraH / uddaNDazuNDadipavad, dviSAM cetAMsi kampayan // 157 / / divyadundubhini:svAnadhvAnavyAptanabho'ntaraH / auttarAheNa nirmANamArgeNottarati drutam // 158 // yathA varayitA loke, rAjamArgeNa gacchati / svasamRddhiM darzayituM, janAnAM svaM prazaMsatAm // 159 // tathendro'pi pathAunena, jinajanmotsavAdiSu / niryAti bhUyasAM bodhilabdhaye tatprazaMsinAm // 160 // athAsaMkhyadIpavAddhimadhyena drutamApatan / nandIzvare ratikaraparvate'gnividiggate // 161 // kRtvA vimAnasaMkSepaM, jinajanmapavitrite / nagare zIghramAgatya, mandiraM jinajanmanaH // 162 / / drAk tripradakSiNIkRtya, vimAnena surezvaraH / vimuJcati tadezAnyAM, caturbhiraGgalairbhuvaH // 163 // vizettato gRhaM svAmyAlokane ghaTitAJjaliH / pulakairjaladAsiktakadambakusumAyitaH // 164 // jinaM samAtRkaM natvA, dattvA ca tri:pradakSiNAm / surezvaro vadatyevaM, jagatpUjye ! namo'stu te // 165 // dhanyA'si kRtapuNyA'si, saphalaM tava jIvitam / jagaccintAmaNiryatte, kukSau jAto jinezvaraH // 166 // vibhAsi mAtastvaM vizvacakSuSA zizunA'munA / lokampRNena zucinA, prAtaHsaMdhyeva bhAnunA // 167 // janayantyA jagannAthaM, muktimArgopadezakam / sarveSAmapyupakRtaM, janAnAM janani ! tvayA // 168 // vimohatimirodrekaluptavijJAnacakSuSAm / pradadatyA'mumagadaM, kiM no nopakRtaM tvayA ? // 169 // ahaM zakro'smi devendraH, saudharmasvarganAyakaH / tvannandanaguNAkRSTa, ihAyAto'smi pAvane ! // 170 // mAtastato'nujAnIhi, na bhetavyaM manAgapi / tvatsutasya kariSyAmo, janmakalyANakotsavam // 171 // ityuditvA prabhormAturdatte'vasvApinI hariH / pArzve ca sthApayatyasyAH, kRtvA pratikRtiM prabhoH // 172 // kenacihuSTadevena, hatanidreha mA sma bhUt / iyaM putramanAlokya, piJjaletyayamudyamaH // 173 // yaddhA parijanastasyA, jAtamAtraM tadaGgajam / anAlokya viSAdaM mA, yAsIdityayamudyamaH // 174 // tatazcArhantamAdatte, paJcamUrtiH surezvaraH / mUtyai kayA dhautapUtadhUpite karasaMpuTe // 175 // ekayA chatramAdhatte, dhatte dvAbhyAM ca cAmarau / paJcamyA vajramAdAya, puro gacchati bhRtyavat // 176 // tatpAlakavimAnaM ca, riktamevAnugacchati / svAmina: pAdacAritvAnnRpAnugagajAdivat // 177 // tuSTaiH parivRto devaiH, sAnandaH sa purandaraH / yayau mandaramaulisthe, kAnane pANDukAhaye // 178 // evaM cajJAtAhajjanmanezAnasvAminA zUlapANinA / AdiSTaH pUrvavatpattipraSTho'ladhuparAkramaH // 179 // so'pi ghaNTAM mahAghoSAM, vAdayatyanvitAhayAm / udghoSaNAM ca kurute, jinajanmotsavocitAm // 180 // 1 ghaTanAmAtrametata, niryANamArgeNa devAnAM ticchAlokAgamAya devalokAt nirgamAta, hariNaigameSiNo garbhaparAvartane'pi tenaiva pathA nirgamAt / Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 530 vimAnaM puSpakaM nAma, puSpakAmarasajjitam / AruhyottaralokArddhapatirgacchati zakravat // 181 // dAkSiNAtyena niryANamArgeNottIrya satvaraM / nandIzvare ratikaragirAvIzAnadiggate / / 182 / / saMkSipya puSpakaM svarNamahIdharamupAgataH / zakravatpraNipatyAnuzIlati trijagadgurum // 183 // evaM zeSA api same, devarAjA jinezvaram / sabhakti mandaramupAgamya samyagupAsate // 184 // daza vaimAnikA indrA, bhavanezAzca viMzatiH / dvAtriMzadvyantarendrA dvau, sUryAcandrAmasAviti // 185 // saGkhyAtItAH samAyAnti, yadyapyarkahimAMzavaH / vivakSyete tathApi dvAvatra jAtivyapekSayA // / 186 // tathoktaM zrImunidevasUrikRte zrIzAnticaritre-- "jyotiSkanAyakau puSpadante saMkhyAtigAviti / hemAdrimAdriyante sma catuHSaSTiH surezvarAH" // 187 // uttarAdhyayanaprAkRtavRttau kezigautamIyAdhyayane, Avazyaka hAribhadvayAM ca zrIRSabhadevajanmotsavAdhikAre, zrIsamavAyAGge dvAtriMze samavAye ca vyantarANAmindratvAvivakSayA dvAtriMzadevendrA uktAH santIti 1 sarve'pyAgacchanti meruparvataM saparicchadAH / vizeSo yo'tra ghaNTAdinAmnAM so'tha nirUpyate // 188 // tRtIye paJcame svarge, saptame dazame'pi ca / ghaNTA sughoSA'tha harinaigameSI padAtirAT // 189 // niryANamArgazcodIcyo, girI ratikaro'pi ca / bhaveddhimAnasaMkSepasthAnaM saudharmarAjavat // 190 // turye SaSThe'STame'tha, dvAdaze svarge biDaujasAm / ghaNTApattIzanAmAdi, pUrvoktaM zUlapANivat // / 191 / / pAlakaH 1 puSpakaH 2 saumanasaH 3 zrIvatsasaMjJakaH 4 / nandyAvarttaH 5 kAmagama 6 stathA prItigamo'pi 7 ca / / 192 / / manoramazca 8 vimala: 9 sarvatobhadra 10 ityamI / kramAddazAnAmindrANAM proktA yAnavimAnakAH // 193 // tattannAmnA tadadhyakSAH, proktA devA api zrute / sAmAnikAdayastveSAM vijJeyAH kSetralokataH // 194 // bhavatyoghasvarA ghaNTA, drumaH pAdAtyanAyakaH / vimAnaM caramendrasya, pAlakArddhapramANayuk / / 195 / / yojanAnAM zatAn paJcottuGga indradhvajo'sya ca / zeSamuktasvarUpaM tu, zakravatparibhAvyatAm # 196 / / bIndrasyApi vijJeyaM, sarvaM camakhatparam / ghaNTA mahaughasvarA syAt, pAdAtyezo mahAdrumaH // 197 // na syuryAnavimAnopakalpino'dhikRtAH surAH / bhavanavyantarajyotiSkANAM kintvAbhiyogikAH // 198 // zeSANAM dAkSiNAtyAnAM, bhadrasenaH padAtirAT / udIcyAnAM ca vijJeyaH, pattIzo dakSasaMjJakaH // 199 // vimAnaM cArddhamAnaM syAccamarendravimAnataH / indradhvajazca sarveSAM taddhvajArddhamito mataH // 200 // tathA meghasvarA 1 haMsasvarA 2 krauJcasvarA'pi 3 ca / maJjusvarA 4 maJjughoSA 5, susvarA 6 madhurasvarA 7 // 201 // 1 SoDazAnAM vyantarendrANAM tAvatAmeva ca vAnamantarANAM cendrANAmalpardhikatvAdito'vivakSA tatra, sArdhadvizatyA abhiSekANAmanyathA kSateH / Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 531 nandisvarA 8 nandighoSA 9, ghaNTAsaMjJA: kramAdimAH / nAgAdiSu nikAyeSu, devendrANAM nirUpitAH // 20 // yAmyAnAM vyaMtarendrANAM, ghaNTA maJjusvarAbhidhA / udIcyAnAM ca sarveSAM, maJjughoSAbhidhA bhavet // 203 // sahasrayojanavyAsAyAma yAnavimAnakam / teSAM zataM sapAdaM ca, yojanAnyucchrito dhvajaH // 204 // jyotiSkeSu ca candrANAM, ghaNTA syAtsusvarAbhidhA / tathA susvaranirghoSA, bhAsvatAM zeSamuktavat // 205 // ghaNTAvAdanameteSAM, prAgvadudghoSaNAdi ca / prAptAnuziSTayastuSTA, vidadhatyAbhiyogikAH // 206 // vajrapANiH parivRto, devairevaM caturvidhaiH / mandarAcalamaulisthe, kAnane pANDakAhaye // 207 // abhiSekazilAyAM ca, tasmin siMhAsanottame / nidhAyArhantamutsaGge, tuSTacitto niSIdati // 208 // tatazcAcyutadevendro, vadati svAbhiyogikAn / arhajjanmAbhiSekAhI~, sAmagrI sajjayantu bhoH // 209 // sauvarNAn rAjatAn rAtnAn, svarNaratnamayAnapi / rUpyaratnamayAn rUpyaraijAn rairUpyaratnajAn // 210 // mRtsnAmayAMzca pratyekaM, sahasramaSTakAdhikam / evaM caGgeryAtmadarzasthAlapAtrIkaraNDakAn // 211 // siMhAsanacchatratAlavRntatailasamudgakAn / cAmarAdIn vikurvanti, te'STAdhikasahasrakAn // 212 // kRtrimAkRtrimAn kumbhAdInAdAyAbhiyogikA: / kSIrodAdipayodhInAM, gaGgAdisaritAmapi // 213 // tIrthAnAM mAgadhAdInAM, hRdAnAmapi bhUyasAm / pavitramudakaM mRtyAM, vividhAnyambujAni ca // 214 // tathA himavadAdibhyo, giribhyaH sakalartujAn / nandanAdivanebhyazca, puSpaughAn vividhAn zubhAn // 215 // gozIrSacandanAgurvAdikAn gandhAnanekazaH / kaSAyAMzcAmalakAdIn, siddhArthAn vividhauSadhIH // 216 // gRhItvA''gatya saMbhUya, DhaukayantyakhilaM ca tat / svasvAmine'cyutendrAya, vinayena praNamya te // 217 // tato'cyutasurendrastaiH, kalazaizcandanArcitaiH / puSpasrakzobhitagalaiH, padmotpalapidhAnakaiH // 218 // sarvAgreNa catuHSaSTyAdhikaiH kila sahasrakaiH / aSTabhirbhavapAthodhipArAya svIkRtairiva // 219 // sAmAnikAdiniHzeSaparivArasamanvitaH / prAguktodakapuSpAdyairarhantamabhiSiJcati // 220 // acyuteMdrAbhiSeke'sminnIzAnendrAdayaH pare / arcadamA niSevante, vividhAyudhapANayaH // 221 // cAmarAMthAlayaMtyeke, kecicchatrANi bibhrati / keciddhapAnutkSipanti, pare nRtyAni kurvate // 222 // vAdayante'tha vAdyAni, kecidgAyanti kecana / kecidgarjanti varSanti kecittanvanti vidyutaH // 223 // puSpAbharaNavasrANAM, vRSTiM kurvanti kecana / bAlavismayadAzceSTAH, kecitkuryuH prabhoH puraH // 224 // abhiSicyaivamarhantaM, natvA kRtajayadhvaniH / gandhakASAyikeNAGga, rUkSayatyacyutezvaraH // 225 // tato'laGkArasaMbhArabhAsuraM svardumopamam / prabhuM vidhAya purato, darzayennRtyakauzalam // 226 // Alikhya maGgalAnyaSTau, DhaukayetpurataH prabhoH / vitatya puSpaprakaramutkSipekSUpamuttamam // 227 // tato vRttazatenASTAdhikenArthaguNaspRzA / stutvA kRtAJjalirjUte, bhUyaH stutipadAvalIm // 228 // Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 532 sA caivaM zrI jambUdIpaprajJaptisUtre-"Namo'tthu te siddha buddha dosa NIraya samaNa samAhia samatta samajogi sallagattaNa Nibbhaya NIrAgadosa Nimmama NissaMga NIsalla mANamUraNa guNarayaNa sIlasAgaramaNaMtamappameya bhaviyadhammavaracAuraMtacakkavaTTI Namo'tthu te' ityAdi / evaM samApitAzeSajanmasnAtravidhiH prabhoH / nAtidUrAntikastho'sau, vinayena niSevate // 229 // triSaSTirapi devendrAH, saudharmendravivarjitAH / abhiSiJcantyanenaiva, vidhinA'nukrameNa ca // 230 // tatazcezAnadevendraH, paJca mUrtIrvikurvati / jinaM dhRtvaikayotsaGge, zakrasthAne niSIdati // 231 // ekayA chatramAdhatte, dhatte dAbhyAM ca cAmarau / ekayA purataH zUlaM, dhRtvA tiSThati bhRtyavat // 232 // atha saudharmarAjo'pi, sAmagrImakhilAmapi / prAgvaddhidhAya kurute, vizeSaM caikamadbhutam // 233 // kRtvA catvAri zuklokSasvarUpANi caturdizam / teSAM zRGgASTakAnnIradhArAbhirgaganAvadhi // 234 // Urdhvamutpatya saMbhUya, patantIbhiH prabhUpari / chatrAkAraM bibhratIbhirjinaM zakro'bhiSiJcati // 235 // sa evaM vihitAzeSajanmasnAtravidhistataH / prAgvadarhantamAdAya, paJcamUrtinivarttate // 236 // yuktazcaturvidhairdevaiH, kRtaprauDhamahotsavaiH / jinaM janmagRhe nItvA, sthApayenmAturantike // 237 // hRtvA'vasvApinI mAtuH, pratibimba prabhozca tat / nyasyatyucchIrSake kSaumayugmaM kuNDalayugmayuk // 238 // vicitraratnamAlAbhiH, kRtaM zrIdAmagaNDakam / lambayatyarhandulloce, sphurajjhumbanakAkRti // 239 // uttAnazAyinastacca, pazyantaH paramezvarAH / ramante vikasannetrA, anuttarasurA iva // 240 // svAmyaGgaSThe kSudhaH zAntyai, sthApayatyamRtaM hariH / mukhe yatkSepato'rhantastRpyantyastanyapA api // 241 // tataH zakrAjJayA zrIdAjJApitA jRmbhakAmarAH / koTI triMzataM svarNahiraNyAnAM jinAlaye // 242 // nidadhatyanyadapyevaM, bhUribhadrAsanAdikam / udghoSaNAM tataH zakraH, kArayatyAbhiyogikaiH // 243 // kurvanti bhagavajjanmanagaryAM te'pi harSitAH / viSvakvikacatuSkAdau, bADhamudghoSaNAmiti // 244 // bho bhozcaturvidhA devAH, zRNvantu vacanaM hareH / yaH prabhoH prabhumAturvA, virUpaM cintayiSyati // 245 // Aryakasya maJjarIvat, mUrddhA tasya sphuTiSyati / ArAdhyena virodho hi, nacirAdeva nAzayet // 246 // tatazcaturvidhA devA, indrAH zakrAdayo'khilA: / gatvA nandIzvaradvIpe, kuryuraSTAhikotsavam // 247 // yadA ca yugapajjanma, yAvatAmarhatAM bhavet / tadA tAvanti rUpANi, kRtvoktaM sakalaM vidhim // 248 // kurvanti dikkumAryAyAH, sarve'rhadbhaktinirbharAH / mana: saMkalpasiddhInAM, kimazakyaM hi nAkinAM? // 249 // vijJAtasutajanmArhatpitA'tha nagaraM nijam / kArayeddhahirantazca, dUritAzeSakazmalam // 250 // sugandhijalasaMsiktApaNavIthyAdibhUmikam / tathA trikacatuSkAdau, liptaM puSpAyalaGkRtam // 251 // sthAne sthAne dahyamAnakAkatuNDAdidhUpitam / alar3atAzeSagehaM, toraNasvastikAdibhiH // 252 // dhvajairnAnAvidhairvastrairvirAjanikhilApaNam / pade pade bhavadgItanaTanartakakautukam // 253 // Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 533 kvacidbhavanmallayuddhaM, kvacidArabdharAsakam / kvacidvidUSakavyAsakalAvismitamAnavam // 254 // vastrAkrIDibhiH kIrNaM, vyAptaM vaMzAnakhelakaiH / kathakaizca kathAvIthIvyAkSiptamanujavrajam // 255 // nirantaraM vAdyamAnabhambhAbherImRdaGgakam / jhallarIveNuvINAdivAdyaiH zabdamayIkRtam // 256 // sktikArAgRhaM muktaistaskaradiDnRpAdibhiH / RNAni dattvA lokAnAM, niHzeSamanRNIkRtam // 257 // vivRddhamAnonmAnAdisAnandanikhilaprajam / udgIyamAnadhavalamaGgalaM pratimandiram // 258 // pratISTeSTAnIyamAnaratnAyutsavaDhaukanam / nAnAsatkArasaMtuSTajJAtisvajanabAndhavam // 259 // anekaiH svarNarajataratnAmbaravibhUSaNaiH / anargalaM dIyamAnaiH, pUritArthimanoratham // 260 // atucchotsavasacchAyeSvahassvekAdazasviti / atikrAnteSvathAmantrya, svajanAn bhojanAdibhiH // 261 // santoSyAtho tatsamakSaM, guNasvapnAdyapekSayA / arhatAM sthApayennAma, pitA bhadraGkarAkSaram // 262 // pAlyamAnAzca varddhante, dhAtrIbhiste'tha paJcabhiH / aGgAdaDaM saMcarantaH, saha pitrormanorathaiH // 263 // kalAhetoranArabdhakalAcAryAntikA api / svata evAttasakalakalA: saMpUrNacandravat // 264 // vidyAnAM pAradRzvAno, vinA'bhyAsaM vacasvinaH / bAlye'pi dakSasthavirA, iva probuddhabuddhayaH // 265 // prAcyAdbhavAdanugataiH, snehavazyairivottamaiH / matizrutAvadhijJAnairamAtyairiva sevitAH // 266 // krIDAparAGmukhAH prAyo, bAlaceSTAvivarjitAH / jagadutkRSTasaundaryabhAgyasaubhAgyazobhanAH // 267 // svajanAnAM janAnAM ca, nayanAnandadAyinaH / priyaGkarAH priyAlApA:, priyAca dviSatAmapi // 268 // jitendriyAH sthirAtmAno, yauvanodyotitA api / acalA acalA eva, mahAvAtAhatA api // 269 // strIparigrahajayyAni, cetprAkkarmANi jAnate / tadA vivAhamapyaGgIkurvate te yathAvidhi // 270 // sata pANigRhItIbhirviSayAnapi bhuJjate / kSeptuM karmANi yannIcopAyenApi ripuM jayet // 271 // bahI rAgaM darzayanto'pyantaH zuddhAH pravAlavat / prApte'pi cakrabhRdrAjye, na vyAsaktA bhavanti te // 272 // pravrajyAvasaraM svasya, te jJAnena vidantyatha / tasmiMzca samaye'bhyetya, devA lokAntikA api // 273 // natvA vijJapayantyevaM, jaya naMda jagadguro ! / trailokyasyopakArAya, dharmatIrthaM pravarttaya // 274 // lokAntikasvarUpaM tu kSetralokato jJeyaM / atra kalpasUtre zrIvIrajinAdhikAre prathamaM lokAntikadevAgamanaM, tato vArSikadAnamiti kramo dRzyate, SaSThAGge tu zrImallijinAdhikAre pUrvaM sAMvatsarikadAnaM, tato lokAntikadevAgamanamiti kramo dRzyate, zrIAvazyake tu zrIRSabhajinAdhikAre kalpasUtravat, zrImahAvIrAdhikAre tu SaSThAGgava ttathA coktaM zrIjJAnasAgarasUribhiH svakRtAvacUrNI, "Aha-RSabhAdhikAre saMbodhanottarakAlaM parityAgaddhAramuktamiha tu kasmAdviparyaya: ? ucyate - na sarvArhatAmayaM niyamaH, yaduta saMbodhanottarakAlabhAvinI mahAdAnapravRttiriti" / Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 534 tato dIkSAdinAdarvAg, varSe zeSe jinezvarAH / dAnasya dharmeSvagnatvAddAnaM dadati vArSikam // 275 // koTimekAM suvarNAnAM, lakSairaSTabhiranvitAm / AprAtarAzasamayAnnityaM dadati tIrthapAH // 276 // pure trikacatuSkAdau, kArayedghoSaNAmiti / IpsitaM yasya yaddhastravibhUSAvAhanAdikam // 277 // tadyathecchamihAgatya, sa gRhaNAtvavizaDitaH / sarvAzAH pUrayatyevaM, dAnaiH kIrtyA ca tIrthakRt // 278 // dharmaprabhAvanAbuddhyA, lokAnAM cAnukampayA / jinA dadati taddAnaM, na tu kIrtyAdikATiNaH // 279 // dAnaM yathA yathA dayuH, svApateyaM tathA tathA / zakravaizramaNAdiSTA, devA: piparti jRmbhakAH // 280 // trINi koTizatAnyaSTAzItizyopari koTaya: / lakSANyazItiH svarNAnAM, dayurvareNa tIrthapAH // 281 // etAvadvArSike dAne, jRmbhakAmaraDhaukitam / jinezvarANAM sarveSAM, niyataM parikIrtitam // 282 // taccaivaM-dAtuM yadA''bdikaM dAnamadhyavasyanti tIrthapAH / tadA''sanaprakampena, jAnAtyavadhinA hariH // 283 // jItamevedamasmAkaM, trikAlodbhavavajriNAm / yadArSikAya dAnAya, pravrajyAvasare'rhatAm // 284 // DhaukanIyaM svApateyaM, svarNakoTizatAstrayaH / aSTAzItiHkoTayazcAzItilakSasamanvitAH // 285 // evaM nizcitya dhanadamAjJApayati vajrabhRt / sa jRmbhakAmarAMste svaM, nikSipanti gRhe'rhatAm // 286 // anyadapyazvahastyAdibhUSAvastrAdi mandirAt / yacchantyabhISTaM lokAnAM, dAnavIrA jinezvarAH // 287 // mahAnasAnyanekAni, kArayitvA svasevakaiH / dApayantyannapAnAdi, dInAdInAmanargalam // 288 // ____tathoktaM SaSThAGge 'tae NaM kuMbhae mihilAe rAyahANIe tattha tattha tahiM tahiM dese bahuIo mahANasasAlAo kAreD' ityAdi mallyadhyayane / pitrAdeH svajanasyAtha, prApyAnujJAM kathaJcana / yasmin dine yatante te, cAritrAya mahAzayAH // 289 // tasmin dine tannagaraM, dhvajazreNyAdyalaGkatam / svajanA: kArayantyeSAM, viSvak pUrvoktayA dizA // 290 // tasminnavasare prAgkacatuHSaSTiH surezvarAH / AyAntyAsanakampena, jJAtvA dIkSAkSaNaM prabhoH // 291 // devAnAM samudAyenAgacchatA tridivAttadA / dyAvAbhUmyormadhyamudyatkoTyarkamiva dIpyate // 292 // kalazAMste'STajAtIyAn, pUjopakaraNAni ca / pRthak sahasramaSTAnAM, kArayantyAbhiyogikaiH // 293 // indravatkalazAnaSTaprakArAn svajanA api / zilpibhiH kArayantyanyAnya!pakaraNAnyapi // 294 // kalazAste manuSyANAM, divyeSu kalazeSyatha / anupraviSTeSu bhRzaM, zobhante divyazaktita: // 295 // tataH surAhataistIrthanIrauSadhimRdAdibhiH / vAsavAH svajanAcAptamabhiSiJcanti sotsavam // 296 // tadA darpaNabhRGgArAdyalaGkatakarAH surAH / indrAdyA: pariSevante proccAritajayAravAH // 297 // tatazca gandhakASAyyA, rUkSitAGgo jagatprabhuH / yathAsthAnaM parihitasarvAlaGkArabhAsuraH // 298 // kalpadrumaprasUnasragvirAjigalakandalaH / lakSAgha sadazaM zvetaM, paridhatte'mbaraM varaM // 299 // svajanA: kArayantyekAM, zibikAM zilpipuGavaiH / vicitraracanAM bhUriratnastambhazatAJcitAm // 300 // tAdRzyA svargikRtayA, mizrA zibikayA ca sA / bhRzaM vibhAti medheva, saMgatA zAstrasaMvidA // 301 // SaSThAdinA viziSTena, tapasA'laGkatastataH / uttarottaramutkRSTavarddhamAnazubhAzayaH // 302 // Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 535 tatra siMhAsane pUrvAmukhaH svAmI niSIdati / prabhodakSiNatazvopavizetkulamahattarA // 303 // paTazATakamekaM sA, bibhRte haMsalakSaNam / ambAtrI vAmatazca, cAruveSA niSIdati // 304 // pRSThe'vatiSThate caikA, taruNI cArubhUSaNA / prabhUpari sitacchatraM, dadhAnA svarvadhUpamA // 305 // ekA ca kRtazRGgArA, cakorAkSI niSIdati / aizAnyAM dadhatI haste, kalazaM jalasaMbhRtam // 306 // ekA niSIdatyAgneyyAM, ramyAlaGkArabandhurA / haste dhRtvA maNimayaM, tAlavRntaM mRgekSaNA // 307 // tatazca svajanAdiSTAH, sahasraM puruSarSabhAH / samocchrAyotsAharUpaveSabhUSaNazAlinaH // 308 // vahanti zibikAM yAvattAvatsaudharmanAyakaH / tasya bAhAM dAkSiNAtyAmUrdhvagAM vahati svayam // 309 // udIcyAmUrdhvagAM bAhAM, vahatIzAnanAyakaH / adhastanAM dAkSiNAtyAM, camarendraH svayaM vahet // 310 // adhastanImauttarAhAM, balIndrastAmudasyati / catvAra udahantyevamindrA bAhAcatuSTayam // 311 // zeSAH surAH surendrAzca, calatkuNDalabhUSaNAH / prauDhapremaprakaTitapulakAGkaradanturAH // 312 // paJcavarNAni puSpANi, varSanto devadundubhIn / vAdayantaH svamAtmAnaM, dhanyaMmanyA: sphuranmudaH // 313 // ahaMpUrvamahaMpUrvamiti satvaracetasaH / zeSeSvazeSadezeSu, vahanti zibikAM prabhoH // 314 // tathAhuH zrIbhadrabAhusvAminaH- puvaM ukkhittA mANusehiM sA haTTha romakUvehiM / pacchA vahaMti sIaM asuriMdasuriMdanAgiMdA // ___ IdRgniyamazcAtraivaM caturthAGge- purato vahaMti devA nAgA puNa dAhiNaMmi pAsaMmi / paccacchimeNa asarA garulA puNa uttare pAse // zakrezAnau tatastAM tAM, tyaktvA bAhAM surezvarau / cAmarANi vIjayantaH, prabhorubhayata: sthitau // 315 // tadA nabhoGgaNaM devaiH, sphuradvasanabhUSaNaiH / bhUmaNDalaM ca manujairbhavedviSvagalatam // 316 // nirantaraM vAdyamAnairAtoyairvividhaistadA / jayAravaizca lokAnAM, bhavecchabdamayaM jagat // 317 // nAgarANAM nAgarINAM, samudAyaiH pade pade / vIkSyamANaH stUyamAnaH, prArthyamAno manorathaiH // 318 // bhavanATTasahasrANi, vyatikrAman jagadguruH / janAJjalisahasrANi, gRhNan zRNvaMzca tatstutI: // 319 // vanAya puryA niryAti, rAjamArgeNa mArgavit / saudharmendra iva svargAtpUrvoktAbhiH samRddhibhiH // 320 // prathamaM maGgalAnyaSTau, saMpUrNaH kalazastataH / bhRGgAracAmaracchatravaijayantyastataH kramAt // 321 // pAdapIThAnvitaM ratnasvarNasiMhAsanaM tataH / tataH pRthak sASTazatamanArohebhavAjinAm // 322 // rathAnAmastrapUrNAnAM, dhvajaghaNTAvalIspRzAm / pradhAnapuruSANAM ca, pratyekaM zatamaSTayuk // 323 // 1 purao surA vahaMti asurA puNa dAhiNami pAsaMmi / avare vahati garulA nAgANa uttare pAse / // 1 // (8-124) iti vacanAdaniyamo'yaM / ayaM vIramahotsave kramaH, pUrvoktastu nAbheyajinadIkSotsave / Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 536 gajAzvarathapAdAtyasainyAni ca tatastataH / sahasrayojanottuGgo, dhvajo dhvajasahasrayuk // 324 // khaGgagrAhA: kuntapIThaphalakagrAhiNastataH / hAsyAdikArakA: kAndarpikAzca sajayAravAH // 325 // ugrA bhogAzca rAjanyAH, kSatriyAdyAstataH kramAt / saMcaranti tato devA, devyazca svAminaH puraH // 326 // vadanti sarve tatraivaM, jaya jIva jagadguro ! / jJAnAdyairniratIcArjahi karmaripUna drutam // 327 // jayAjitAnIndriyANi, jitaM dharmaM ca pAlaya / vijJAna jitvA tribhuvanaizvaryamAsAdaya drutam // 328 // rAgadveSamahAmallau, hatvA malla ivodbhaTaH / ArAdhanApatAkAM drAg, jagadraGge samAhara // 329 // vizuddhaM kevalajJAnaM, prabho ! zIghramavApnuhi / sanmArga darzayAsmAkaM, dharma nirvijamastu te // 330 // evaM mahaiH prApya vanamazokAditarostale / saMsthApya zibikAM tasyAH, samuttarati tIrthakRt // 331 // yathocitaM bhUSaNAni, vimuJcati tataH prabhuH / tAnyAdAya hitaM zAstItyevaM kulamahattarA // 332 // uccoccagotrastvaM vatsa ! tvamasi kSatriyottamaH / prasiddhamAtApitRko, vyAptakIrtirjagattraye // 333 // durArAdhaM duzcaraM ca, vratamaGgIkRtaM tvayA / yadvAlukAnAM kavala, ivAsvAdalavojjhitam // 334 // durvahaM meruvatkhaDgadhArAgramiva duzvaram / dustaraM vAvidbhISmaM, klIbAnAM zravaNAdapi // 335 // tataH pramAdaM mA kArvitso'si tvaM sukhocitaH / tathA yatethAstvaM dharme, yathA siddhyettavepsitam // 336 // ityuditvA namaskRtya, zATakaM haMsalakSaNam / AdAya bhUSaNaiH pUrNamekata: sA'pasarpati // 337 // tato muSTyaikayA kUrca, taccatuSkeNa murddhajAn / uddharan kurute locaM, bhagavAn paJcamauSTikam // 338 // tadA ca prAptavairAgyairjinA: kecinnRpAdibhiH / pravrajanti parivRtAH, kecidekAkino'pi ca // 339 / / kezAMstvAdAya zakrastAn, surabhIn zyAmalAnmRdUn / anujJApya jagannAthamutsRjetkSIranIdhau // 340 // vastraM ca sthApayatyekaM, prabhoH skandhe haristadA / devadUSyAbhidhaM svarNalakSamUlyamanuttaram // 341 // devamAnavazabdaugho, nAnAtUryavo'pi ca / kSipramevendravAkyena, nikhilo'pyupazAmyati // 342 // namo siddhANamityuktvA, svAmI sAmAyikaM tataH / niSiddhasarvasAvadyayogaM saMpratipadyate // 343 // atra sAmAyikapAThe bhaMte iti jinA na kathayantIti kalpasUtravRttyAdiSu karomi bhadanta sAmAyikaM / sarvAnsAvadyayogAna pratyAcakSe / na cAsyAnyo bhadanto'nyatra siddhebhyaH AcArArthaM tvanena siddhAn vA pratyuktamiti tu tattvArthavRttau // tatastasya ca cAritrapratipattyuttarakSaNe / utpadyate mahAjJAnaM, mana:paryAyasaMjJakam // 344 // evaM gRhItacAritrAste'rhantaH paramezvarAH / ApRcchaya svajanAMstasminnevAti viharantyapi // 345 // vasantyekamahorAtraM, grAme draGge ca paJca tAn / candanAbhyarcane vAsyA, takSaNe ca samAzayAH // 346 // maNau mRdi ripau mitre samAzca stutinindayoH / dravyakSetrakAlabhAvapratibandhavivarjitAH // 347 // Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 537 tatra dravyaM sacittAdi, kSetraM grAmagRhAdikam / kAla: syAnmAsavarSAdi vo rAgAdirucyate // 348 // ekAnte ca sabhAyAM ca pure'raNye samakriyA: / samAhitAH samitibhirguptibhizca nirAzravAH // 349 // vyomavatte nirAlambA, AtmevAskhalitassadA / saumyA: zItAMzuvaddIprAH, sahasrakarabimbavat // 350 // vAyuvaccApratibaMdhAH, zaradambho'malAzayA: / pAthonidhivadakSobhyA, aprakampyAzca meruvat // 351 // apramattAzca bhAraNDakhagavadgajarAjavat / zauNDIrA: siMhavacchUrAtmAno bhuvi caranti te // 352 // zaGkho vividharAgeNa, kAMsyapAtraM yathA'mbhasA / jyate lipyate naiva, tathA te'pi jinezvarAH // 353 // tapasaH pAraNAM te ca, kurvate yasya vezmani / tadgRhe paJca divyAni, syurdevairvihitAni vai // 354 // sugandhijalavRSTiH syAt 1, puSpavRSTistathA bhavet 2 / syAt svarNavRSTi 3 rdhanati, gagane divyadundubhiH 4 // 355 // aho dAnamaho dAnamityudghoSaNapUrvakam / nRtyanti muditA devA, narajanmAnumodinaH // 356 // svarNavRSTau gariSThAyAM, sArddhA dvAdaza koTayaH / kaniSThAyAM tu tasyAM syurlakSAstAvatya eva ca // 357 // trailokyasthAmavikSobhaprabhaviSNubhujA api / parISahopasargAste, sahante nirjarArthinaH // 358 // kSut pipAsA ca zItoSNe, daMzA celA 'rati striyaH / caryA naiSedhikI zayyA ''krozazca vadha yAcane // 359 // rogA'lAbha tRNasparzAH, satkAro malinAGgatA / prajJA'jJAnaM ca samyaktvaM, dvAviMzatiH pariSahAH // 360 // aratyAkhyAnmohanIyAdarati: syAtparISahaH / jugupsAmohanIyAccAcelatvaM syAtnapAvaham // 361 // puMvedamohanIyAcca, syAtpusAM strISarISahaH / strIvedamohanIyAcca, strINAM syAtpuparISahaH // 362 // bhayamohAdbhavedbhISmo, naiSedhikyA: parISahaH / yAJcAparISaho mAnabhaGgakRnmAnamohataH // 363 // krodhahetuH krodhamohabhUrAkrozaparISahaH / mAnaheturmAnamohabhUH satkAraparISahaH // 364 // cAritramohamAzritya, syuH saptAmI parISahAH / prajJA'jJAnadvayaM jJAnAvaraNIyasamAzritam // 365 // samyaktvaM darzanamohamalAbho vijakarma ca / Azritya vedanIyaM tu, bhavantyekAdazApare // 366 // tatrAdyAH kramataH paJca, caryA zayyA vadho rujA / tRNasparzazca mAlinyamityete vedanIyajAH // 367 // evaM ca jJAnAvaraNe, mohanIyAntarAyayoH / vedanIye ceti karmacatuSke'ntarbhavantyamI // 368 // syubhaviMzatirapyete, saptASTakarmabandhinAm / yugapadizatiM cAmUn, vedayantyapi jAtu te // 369 // caryAnaiSedhikIyugmaM, yugmaM zItoSNayorapi / na bhaveyugapattenAnubhavo viMzateH smRtaH // 370 // nanu cAtyantike zIte, patati jvalite'nale / madhyasthasyaikata: zItaM, tudatyevoSNamanyataH // 371 // atrocyatezItoSNakAlotthe zItoSNe evAtra vivakSite / vyabhicAro na tatpUrvoktaiH zItajvaribhistathA // 372 // Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 538 evaMvidho vyatikaro, na bhaveddhA tapasvinAm / tasmAcchItoSNayonaikakAle saMbhava iSyate // 373 // nanu zayyA ca caryA ca, na syAtAM yugapattataH / ekonaviMzatereva kathaM noktaH sahodbhavaH // 374 // atrocyate-kaJcidgrAmaM samuddizya gacchannutsukamAnasa: / mArge yadItvarAM zayyAM, tAdRzI pratipadyate // 375 // gamanecchAnivRttatvAttadA caryAparISahaH / kaJcitkAlaM ca zayyApi, yaugapadyaM dvayoriti // 376 // mohAyurvarjaSaTkarmabandhinAM tu caturdaza / chadmasthAnAM syuraSTAbhirvarjitA mohanIyajaiH // 377 // caryAzayye voSNazIte, syAtAmeSAM samaM na yat / dvAdazAnubhavantyete, sUkSmamohAstata: samam // 378 // nanu pUrvoktayA yuktyA, na zayyAcaryayoH katham / sahodbhavo bhavatyeSAmiti cet zrUyatAmiha // 379 // taddhetumohAnudayAnnaiSAmautsukyasaMbhavaH / tato netvarazayyAyAmeSAM caryAparISahaH // 380 // chadmasthavItarAgANAmathaikaM karma bajatAm / sayogAnAM kevalinAM, bhavasthAyoginAmapi // 381 // ekAdazopasargAH syurvedayanti samaM nava / na caryAzayyayoH zItoSNayoryatsamamudbhavaH // 382 // mohakarmodayAbhAvAdeSAmautsukyasaMbhavaH / na jAtu syAttatazcaryAzayyayorna sahodbhavaH // 383 // amI ca samyak sahyante, dakSamokSAbhikAGgibhiH / rAgadveSAkaraNatastasmAduktA: pariSahAH // 384 // prajJAprakarSe notkarSa, na cAlpajJaparAbhavam / vidadhIteti soDhavyo, budhaiH prajJApariSahaH // 385 // satkAre'pi kRte bhaktai jyavastrotsavAdibhiH / na mAdyatIti soDhaH syAtsatkArAkhyaH parISahaH // 386 // abhyAse'pizrutAnAptau, jJAnadriSTo viSaNNadhI: / na syAtsoDhavya ityevamajJAnAkhyaH parISahaH // 387 // tapazcAritrakaSTAnAM, soDhanAmiha janmani / phalAsaMdehata: sahyaH, samyaktvAkhyaH parISahaH // 388 // zItoSNaprabhRtInAM tu, vapuzcetastudAM svayam / parISahatvaM vijJeyaM, spaSTatvAnneha varNitam // 389 // strIprajJAlokasatkArA, anukUlA amI trayaH / pratikUlAzca vijJeyAH, zeSA ekonaviMzatiH // 390 // atrAnukUlazItalayorvizeSo'nveSaNIya iti / parISahau strIsatkArau, dau syAtAM bhAvazItalau / uSNAzca bhAvataH zeSA, viMzatiH syuH parISahAH // 391 // tathAhuH-'itthIsakkAraparIsaho ya do bhAvasIalA ee' (Aca0-202 ni0) ityAdi. atrAnukUlazItalayorvizeSobahuzrutebhyo'nveSaNIya iti parISahAH / upasRjyata ebhiryat, dharmAtpracyAvyate'sumAn / bAdhAvizeSAste proktA, upasargA iti zrute // 392 // divya 1 mAnuSa 2 taiscAH 3, svasaMvedyA 4 stathaiva ca / ekaikazca caturbheda, iti te SoDaza smRtAH // 393 // 1 yadyapi vedanApekSayA samAdhAtuM zakyameva, paraM tathA samAdAne viMzaterapi yugapadmAvo duzzakaH, tattvatastu agnisevAmAnAbhilASajanakayoH zItoSNayoH svIkAre parISahatvena naikakAlabhAvitobhayayoH / 2 zayyApratibandhenAvihAre vihArabhItyA zayyApratibandhe ca sati dvayorbhAvo yaddhA mArgArateH zayyo gasya cApi yugapadbhAvAt / Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 539 hAsyAtpradveSato vApi, tRtIyaH syAtparIkSaNAt / turyaH pRthagvimAtrAkhyo, hAsyadveSAdisaMkarAt // 394 // sa ca hAsyAtsamArabdho, dveSe yadvA parIkSaNe / niSThAM yAyAtkrudhArabdho'pyevaM hAsyaparikSayoH // 395 // yadvArabdhaH parIkSAyai, niSThAM hAsyakrudhorvrajet / eteSAM trikasaMyogo'pyevaM bhAvyo manISibhiH / / 396 // mAnuSA apyeta eva, bhavantyAdyAstrayastataH / kuzIlapratisevAkhyasturyo bhogArthanAdijaH // 397 // bhayAd dveSAdbhakSyahetorapatyapAlanAya ca / iti tiryakkRtA jJeyA, upasargAzcaturvidhAH || 398 // pradveSAtkruddhasarpAdyAstudanti zvAdayo bhayAt / AhArahetorvyAghrAdyA, dhenvAdyAstrAtumAtmajAn // 399 // ghaTTanAcca prapatanAt, stambhanAt zleSaNAditi / AtmasaMvedanIyAH syurUpasargAzcaturvidhAH // 400 // yathA'GkSiNa patite reNau, tasmin hastena marddite / mAMsAGkurairvA kaNThAdau, kaSTaM syAddhaTTanodbhavam // 401 // gamanAdAvayatnena, duHkhaM syAtpatanodbhavam / suptasya copaviSTasya pAdAdau prasRte ciram // 402 // sthite stabdhe stambhanotthamevaM saMkucite ciram / sthite tasmin vilagne ca, duHkhaM syAt zleSaNodbhavam // 403 // idamarthataH sthAnAGgasUtravRttyAdau / etAMzca sahamAnAnAM kSIyate karmasaMtatiH / teSAmanuttarajJAnatapaH kSAntyAdizAlinAm // 404 // tyaktArttaraudradhyAnAste, dharmadhyAnasamAhitAH / dhyAnaM dhyAtuM pravarttante, zuklaM karmendhanAnalam // 405 // dhyAnaM nAma manaH sthairyaM, yAvadantarmuhUrttakam / ArttaM raudraM tathA dharmyaM, zuklaM ceti caturvidham // 406 // tathoktaM sthAnAGgavRttau -- "aMtomuhuttamettaM cittAvatthANamegavatthumi / chaumatthANaM jhANaM joganiroho jiNANaM tu" // [ dhyAnazataka zloka 3] yogAstatraudArikAdidehasaMyogasaMbhavAH / AtmavIryaparINAmavizeSAH kathitAstridhA // 407 // ityAvazyakahAribhagrAM dhyAnazatakavRttI, muhUrttAdyatparaM cittAvasthAnamekavastuni / sA cintetyucyate prAjJairyadvA dhyAnAntaraM bhavet // 408 // tathoktaM- aMtomuhuttaparao ciMtA jhANaMtaraM va hojjAhi / suciraMpi hojja bahuvatthusaMka trANatANo // [ dhyAnazataka zlo. 4] tatreha na dhyAnAdanyaddhyAnAntaraM gRhyate, kiM tarhi ? bhAvAnuprekSAtmakaM ceta iti / bahUni ca tAni vastUni ca bahuvastUni AtmagataparagatAni manaH prabhRtIni teSu saMkramaH saMcaraNamiti hAribhadyAM / [ zlo. 4 TIkA ] gADhamAlambane lagnaM, cittaM dhyAnaM nirejanam / yattu cittaM calaM mUDhamavyaktaM tanmano matam // 409 // avyaktAnAM mUrchitAnAM, mattAnAM svApamIyuSAm / sadyojAtArbhakANAM cA'vyaktaM mUDhaM bhavenmanaH // 410 // evaM dhyAnaM dhruvaM cittaM, cittaM dhyAnaM na nizcayAt / khadiro vRkSa eva syAt, sa cAnyo vA taruH punaH // yanmAnasaH pariNAmaH, kevalo dhyAnamiSyate / tanmithyA yajjinaistraidheSvapi yogeSu tatsmRtam // 411 // 412 // Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 540 nanvaGgamanasoH sthairyApAdanAtsaMbhaved dvidhA / dhyAnaM kathaM tRtIyaM tu, vAcikaM saMbhavediha ? // / 413 // atrocyate yathA mAnasikaM dhyAnamekAgraM nizcalaM manaH / yathA ca kAyikaM dhyAnaM, sthiraH kAyo nirejanaH // 414 // tathA yatanayA bhASAM, bhASamANasya zobhanAm / duSTAM varjayato dhyAnaM, vAcikaM kathitaM jinaiH // 415 // tathAhu:- " evaMvihA girA me vattavyA erisA na vattavvA / iya veyAliavakkasa bhAsao vAigaM jhANaM" // 421 // manovaca:kAyayogAnnayannekAgratAM muniH / varttate trividhe dhyAne, gaNayan bhaGgikazrutam // 416 // traidheSvapIti yogeSu, dhyAnatve kila nizcite / mukhyenaikatamenaiva, vyapadezaH sphuTo bhavet // 417 // yathA satsvapi doSeSu, vAtapittakaphAtmasu / yadA bhavedutkaTo yaH, kupitaH sa tadocyate // 418 // yathA gacchan rAjamArge, nRpatissaparicchadaH / gacchatyayaM nRpa iti, mukhyatvAdvyapadizyate // 419 // tathA cittasya mukhyatvAdbhayAnaM cittotthamucyate / vAkkAyayostvamukhyatvAttaddhayAnaM nocyate pRthak // 420 // jJAtavizvasvabhAvasya, nissaGgasya mahAtmanaH / nirmamasya viraktasya, bhaveddhyAne sthiraM manaH // nityaM yatInAM yuvatIpazuklIbAdivarjitaM / vijanaM zasyate sthAnaM, dhyAnakAle vizeSataH // 422 // mahAtmanAM hi zaminAM, dhyAnanizcalacetasAm / na vizeSo janAkIrNe, pure vA nirjane vane // 423 // tato vAkkAyamanasAM samAdhiryatra jAyate / bhUtopaghAtahIno'sau, dezaH syAd dhyAyato muneH // 424 // yatra yogasamAdhAnamuttamaM labhate muniH / sa dhyAnakAlo divasanizAdiniyamastu na // 425 // dhyAnasthairyaM prajAyetAsanAdyavasthayA yayA / sthito niSaNNaH supto vA, dhyAyettasyAmavasthitaH || 426 // yaddezakAlaceSTAsvavasthAsu nikhilAsu ca / munIzvarAH zivaM prAptAH, kSapitAzeSakalmaSAH // 427 // taddezakAlaceSTAnAM, dhyAne ko'pi na nizcayaH / yathA yogasamAdhiH syAdyatitavyaM tathA budhaiH // 428 // atrArttaraudre durdhyAne, smRte durgatidAyinI / zubhadhyAne punardharmyazukle sva: zivadAyinI // 429 // eSAM svarUpaM yathA tatrArttasya pIDitasya, rogAkiJcanatAdibhi: / lobhAdibhirvA yaddhyAnaM, tadArttaM syAccaturvidham // 430 // zabdAdInAmaniSTAnAM saMbandhe sati dehinaH / dhyAnaM yattadviyogasya, tadArttaM prathamaM bhavet // 431 // abhISTAnAM ca labdhAnAM, zabdAdInAM nirantaram / avicchedasya yA cintA, tad dvitIyaM prakIrttitam // 432 // AtaGke sati tasyopazAntezcintAtRtIyakam / bhuktAnAM kAmabhogAnAM, smaraNe syAtturIyakam // 433 // anye tvAhuzcakriviSNusurazakrAdisaMpadAm / AzaMsayA nidAnasya, cintane tatturIyakam // 434 // 1 ThANeNaM moNeNaM jhANeNamityatra vAkkAyavyApAraniSedhAya padadvayaM pRthaguktvA kevalamanovyApArAya dhyAnazabdasya prayogAt. 2 bhuktAn smRtvA tallAbhamicchuH bhavAntare'pi tatrAzAM badhnIyAditi / Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 541 tathAhuH-"deviMdacakkavaTTittaNAI guNariddhipatthaNAmaiyaM / ahama niyANaciMttaNa mannANANugayamaccattaM" ti // [dhyAnazataka zlo. 1] krandanaM zocanaM cAzrumocanaM paridevanam / ArtadhyAnasya catvAri, lakSaNAnyAhurArhatAH // 435 // tatra-krandanaM syAdivaraNaM, zocanaM dInatA matA / spaSTaM tRtIyaM takliSTavAkyADhyaM paridevanam // 436 // AtmavartitvAdalakSyamapyebhirlakSaNairadaH / lakSyate ityamUnyAhurlakSaNAnyasya dhIdhanAH // 437 // hiMsAmRSAyatikrUrAdhyavasAyAtmakaM bhavet / parapradeSajaM raudradhyAnaM tacca caturvidham // 438 // hiMsA 1 mRSA 2 stainya 3 saMrakSaNA 4 nubaMdhibhedataH / tatrAdyaM prANInAM dAhavadhabandhAdicintanam // 439 // paizUnyAsabhyavitathavacasA paricintanam / anyeSAM drohabuddhyA yanmRSAvAdAnubandhi tat // 440 // tathAhuH- "pisuNAsabhAsabbhUabhUyaghAyAivayaNapaNihANaM / mAyAviNo'bhisaMdhaNaparassa pacchannapAvassa" // [dhyAnazataka zlo. 20] paradravyApaharaNacintanaM tIvraroSataH / tannAyakopaghAtAyairbhavetstainyAnubandhi tat // 441 // svIyasvarakSaNArthaM yacchaGkamAnasya sarvataH / paropaghAtAbhiprAyaH, saMrakSaNAnubandhi tat // 442 // tathoktaM- "sddaaivisysaahnndhnnsNrkkhnnpraaynnmnnihuuN| savvAbhisaMkaNaparova__ghAyakalusAulaM cittaM" // [dhyAnazataka zlo. 22] hiMsAdiSu caturveSu, yadekAsevanaM muhuH / raudradhyAnasya tad jJeyaM, prathamaM lakSaNaM budhaiH // 443 // caturveSu pravRttistu, dvitIyaM tasya lakSaNam / tathA kuzAstrasaMskArAtmakAdajJAnadoSataH // 444 // hiMsAdikeSvadharmeSu, dharmabuddhyA pravartanam / tRtIyaM lakSaNaM jJeyaM, caturthaM tu bhavedidam // 445 // maraNAMte'pi saMprApte, hiMsAderanivartanam / mahAsaMkliSTamanasaH, kAlazaukarikAdivat // 446 // zrutacAritradharmAbhyAmanapetaM tu yadbhavet / taddharmya dhyAnamuktaM taccaturbhedaM jinottamaiH // 447 // AjJAvicayasaMjJaM syAt, zrutArthacintanAtmakam / apAyavicayaM tvAzravAdibhyo'pAyacintanam // 448 // puNyapApaphalacintAvipAkavicayAbhidham / saMsthAnavicayaM tu syAllokAkRtyAdicintanam // 449 // __ tathAhuH-"AptavacanaM hi pravacanamAjJAvicayastadarthanirNayanam / AzravavikathAgauravaparISahAcairapAyastu // azubhazubhakarmavipAkAnucintanArtho vipAkavicayaH syAt / dravyakSetrAkRtyanugamanaM saMsthAnavicayastu // [prazamarati zloka 247, 248] rucI AjJAnisargAbhyAM, sUtravistArayo rucI / caturdA rucayo dharmadhyAnacihnacatuSTayam // 450 // sUtravyAkhyAnamAjJA syAnniryuktyAdIha tatra yA / ruciH zraddhAnameSA''jJAruciruktA maharSibhiH // 451 // vinopadezaM yA tattvazraddhA sA syAnnisargajA / sUtre zraddhA sUtrarucistadvistAre'ntimA ruciH // 452 // Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 542 tathoktaM- "AgamauvaesANaM nisaggao jaMjiNappaNIyANaM / bhAvANaM saddahaNaM dhammajhANassa taM liMgaM " // [dhyAnazataka zloka 67] dharmadhyAnasya catvAri, bhavantyAlambanAnyatha / saudhAdyArohaNe rajjvAdivadyAni jinA jaguH // 453 // vAcanA ca pRcchanA ca, tathaiva parivartanA / anuprekSA cetyamUSAM, svarUpamapi kIrtyate // 454 // nirjarArthaM vineyAnAM, sUtradAnAdivAcanA / sUtrAdau zar3ite prazno, gurUNAM pRcchanA matA // 455 // pUrvAdhItasya sUtrAderavismaraNahetave / nirjarArthaM ca yo'bhyAsaH, sa bhavetparivartanA // 456 // sUtrArthAnusmaraNaM cAnuprekSetyabhidhIyate / dharmadhyAne catasro'nuprekSAH proktA imAH parA: // 457 // anviti dhyAnataH pazcAt, prekSA tvAlocanaM hRdi / anuprekSA syAdasau cAzrayabhedAt caturvidhA // 458 // ekatvAnityatvAzaraNatvAnAM bhavasvarUpasya / cintA dharmadhyAnAnuprekSAH syuH kramAdetAH // 459 // ekohaM nAsti me kazcinnAhamanyasya kasyacit / na taM pazyAmi yasyAhaM, nAsau bhavati yo mama // 460 // ityekatvAnuprekSA / kAya: sannihitApAya:, saMpada: padamApadAm / samAgamA: svapnasamAH, sarvamutpAdibhaGgaram // 461 // ityanityatvAnuprekSA / janmajarAmaraNabhayairabhidrute vyAdhivedanAgraste / jinavaravacanAdanyanna cAsti zaraNaM kvacilloke // ityazaraNAnuprekSA / [prazamaratiprakaraNaM - zloka: 152] mAtA bhUtvA duhitA bhaginI bhAryA ca bhavati saMsAre / vrajati sutaH pitRtAM bhrAtRtAM punaH zatrutAM caiva // [prazamaratiprakaraNaM zloka 156] gotpattau mahAduHkhaM, mahAduHkhaM ca janmani / maraNe ca mahAduHkhamiti duHkhamayo bhavaH // 462 // iti sNsaaraanuprekssaa| zodhayatyaSTadhA karmamalaM zuklamiti smRtam / zucaM vA klamayatIti, zuklaM tacca caturvidham // 463 // savicAraM syAtpRthaktvavitarkAkhyamihAdimam / tathaikatvavitarkAkhyamavicAraM dvitIyakam // 464 // sUkSmakriyaM cAnivRtti, zukladhyAnaM tRtIyakam / samucchinnakriyaM caivApratipAti caturthakam // 465 // utpAdAdiparyavANAmekadravyavivartinAm / vistAreNa pRthagbhedairvitarko yaddhikalpanam // 466 // nAnA nayAnusaraNAtmakAtpUrvagatazrutAt / yatra dhyAne tatpRthaktvavitarkamiti varNitam // 467 // atra ca vyaJjanAdarthe, tathA'rthAyaJjane'sakRt / vicAro'sti vicaraNaM, savicAraM tadIritam // 468 // manaHprabhRtiyogAnAmekasmAdaparatra ca / vicAro'sti vicaraNaM, savicAraM tato'pyadaH // 469 // evaM ca- ... yatpRthaktvavitarkADhyaM, savicAraM bhavediha / tatsyAdubhayadharmADhyaM, zukladhyAnaM kilAdimam // 470 // Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 543 uktaM ca- " uppAyaThiibhaMgAI pajjayANaM jamegadavvaMmi / nANAnayANusaraNaM pubvagayasuyANusAreNa // saviyAramatthavaMjaNajogaMtarao tayaM paDhamasukaM / hoi puhattaviyaGkaM saviyAramarAgabhAvassa" // [ dhyAnazataka zloka 77, 78 ] anekeSAM paryavANAmekadravyAvalambinAm / ekasyaiva vitarko yaH, pUrvagatazrutAzrayaH // 471 // sa ca vyaJjanarUpo'rtharUpo vaikatamo bhavet / yatraikatvavitarkAkhyaM taddhyAnamiha varNitam // 472 // na ca syAdvyaJjanAdarthe, tathA'rthAdvyaJjane'pi ca / vicAro'tra tadekatvavitarkamavicAri ca // 473 // manaHprabhRtiyogAnAmapyekasmAtparatra no / vicAro'tra tadekatvavitarkamavicAri ca // 474 // idaM hyekatra paryAye, yogacAJcalyavarjitam / ciramujjambhate dIpraM, nirvAtagRhadIpavat // 475 / / tathAhu:-"jaM puNa sunippakaMpaM nivAyasaraNappaIvamiva cittaM / uppAyaThiIbhaMgAiyANamegaMmi pajjAe || aviyAramatthavaMjaNajogaMtarao tayaM biiyasukaM / pubvagayasuyAlaMbaNamegattaviyAramaviyaGkaM" // [ dhyAnazataka zloka 79, 80] kriyocchvAsAdikA sUkSmA, dhyAne yatrAsti kAyikI / nivarttate na yatsUkSmakriyaM caivAnivartti tat // 476 // syAddharddhamAna evAtra, pariNAmaH kSaNe kSaNe / na hIyamAnastadidamanivartti prakIrttitam // 477 // tacca nirvANagamanakAle kevalino bhavet / ruddhavAkcittayogasya vapuryogArddharodhinaH // 478 // uktaM ca- "nivvANagamaNakAle kevaliNodaraniruddhajogassa / suhumakiriyA'niyaTTI iyaM taNukAyakiriyarasa" // [ dhyAnazataka zloka. 81] samucchinnA: kriyA: kAyikyAdyA yoganirodhata: / yasmin yaccApratipAti, tacchukladhyAnamantimam // 479 / / idaM tvavasthAM zaileza, prAptasyAkhilavedinaH / niruddhAzeSayogasya, zuklaM' paramamIritam // 480 // siddhatve'pi hi saMprApte, bhavatyetadavasthitam / na tu nyUnAdhikaM tenApratipAtIdamucyate // 481 // iyaM hi paramA koTiH, zukladhyAnasya nizcitA / ataH paraM tannAstIti, paramaM zuklamucyate // 482 // tathoktaM- " tasseva ya selesa gayassa selavva nippakaMpassa / vocchinnakiriyamappaDivAr3a jhANaM paramasukaM" // yoganirodhapaddhatistu dravyalokato jJeyeti / [ dhyAnazataka zlo. 82] avyathaM cApyasaMmoho, vivekaH syAttathA paraH / vyutsargazca bhavecchukladhyAnacihnacatuSTayam // 483 // yaddevAdyupasargebhyo, bhayaM tatkathyate vyathA / - tadabhAvo'vyathaM zukladhyAnalakSaNamAdimam // 484 // devAdimAyAklRptasya, sUkSmArthajanitasya vA / saMmohasyeha mauDhyasyA'bhAvo'saMmoha iSyate // 485 // jIvasya dehAtsarvebhyaH, saMyogebhyazca zuddhyA / bhinnatvabhAvanaM buddhyA, sa viveko vivecanAt // 486 // yanniHsaGgatayA'Ggasya, parityAgastathopadheH / sa vyutsargazcaturthaM syAcchukladhyAnasya lakSaNam // 487 // 1 AbhavakSayAnna pratipatatItyevArtha: apratipAtinaH na ca siddhatve dhyAnaM, karmakSayAkaraNAt cAritrAbhAvAt ayogitvAnte zreNyantAcca / Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 544 yadAhuH- "cAlijjai bIhei va dhIro na parIsahovasaggehiM / suhumesu na saMmujAi bhAvesu na devamAyAsu // dehavivittaM picchai appANaM taha ya sabbasaMjogA / dehovahivussaggaM nissaMgo sabahA kuNai" // [dhyAnazataka zloka. 91, 92] catvAryAlambanAni syuH, zukladhyAnasya ca kramAt / kaSAyANAM kSayAt kSAntimAvArjavamuktayaH // 488 // Atmano'nantavartitvAnuprekSA prathamA bhavet / tathA vipariNAmAnuprekSA proktA dvitIyikA // 489 // anuprekSA'zubhatvasyApAyAnAM ceti nAmataH / zukladhyAne catasro'nuprekSA: prekSAzrayaiH smRtAH // 490 // anaMtakAlaM bhramato, jIvasya bhavasAgare / bhAvanA'nantavartitvAnuprekSA parikIrtitA // 491 // sA - "eso aNAinihaNe saMsAre sAgaruba kutAre / nAsyatisainarAmarabhaksu parihiMDae jIvo" // vividhA ye pariNAmA, vastUnAM taddhibhAvanA / bhavedipariNAmAnuprekSA prekSAvatAM priyA // 492 // tathAhi- "savvaTThANAiM asAsayAiM iha ceva devaloge ya / suraasuranarAINaM riddhivisesA suhAiM ca // kSaNabhaGgasaMpattervirUpasya bhavasya yat / vibhAvanA'zubhatvAnuprekSA sA parikIrtitA // 493 // tathAhi- "dhi ddhI saMsAro jaMmi juANo paramaruvagabbiyao / mariUNa jAyai kimI tattheva kalevare niye"|| kaSAyebhyo'thAzravebhyaH, pramAdaviSayAditaH / apAyabhAvanA'pAyAnuprekSA sA prakIrtitA // 494 // yathA-"koho ya mANo ya aNiggahIyA mAyA ya loho ya pavaDDhamANA / cattAri ee kasiNA kasAyA, siMcaMti mUlAI puNabbhavassa" // ityAdi, idaM cArthataH prAyastRtIyAGgagataM / [dazavai. a. 8 gA. 40] Aye'tha zukladhyAnasya, dhyAte bhedadaye'rhatAm / ghAtikarmakSayAdAvirbhavetkevalamujjvalam // 495 // tato jAnantyanantAni, dravyANi vividhAni te / traikAlikAMzca paryAyAn, pratidravyamanantakAn // 496 // sarveSAmapi jAnanti, jIvAnAmAgatiM gatim / sthitiM cetazcintitaM ca, kRtaM bhuktaM niSevitam // 497 // na jAnanti na pazyanti, yattannAsti jagattraye / bhavantyataste'rahaso'rhantazca jagadarcitAH // 498 // yattRtIyabhave baddhaM, tIrthakRnnAmakarma tat / prAptodayaM vipAkena, jinAnAM jAyate tadA // 499 // tasminneva kSaNe devezvarA AsanakampataH / kevalajJAnamutpannaM, sarve jAnIyurarhatAm // 500 // tataH pUrvoktayA rItyA, catuSSaSTiH surezvarAH / Agacchanti pramuditA, jJAnotpAdAspade'rhatAm // 501 // tatra vAyukumArA drAg, yojanapramitAM mahIm / zodhayeyuH kacavaratRNAdyutsRjya dUrataH // 502 // tato meghakumArAstAM, siJcantyadbhiH sugandhibhiH / paJcavarNaiH pUjayanti, puSpairRtvadhidevatAH // 503 // racayanti tataH pIThaM, vyantarAstatra bhUtale / bhUmeH sapAdakrozoccaM, svarNaratnamaNImayam // 504 // tatra rUpyamayaM vapraM, kurvate bhavanAdhipAH / sahasrairdazabhiH prApyaM, sopAnAnAM bhuvastalAt // 505 // Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 545 tacca sopAnamekaikamekahastapRthUcchritam / bhUmerddhanuHsahane de, sArddha teSAM samucchrayaH // 506 // tasya vaprasya bhittiH syAtpaJcacApazatocchritA / dvAtriMzadaGgalopetatrayastriMzaddhanuH pRthuH // 507 // zobhante kapizIrSANi, tasyA bhitteruparyatha / nidhautasvarNasAreNa, racitAni sphuradrucA // 508 // tasmin vapre ca catvAri, dvArANi racayanti te / nAnAratnamayAnyuccaiArazAkhAdimanti ca // 509 // pratiddhAraM toraNAnAM, trayaM maNimayaM surAH / pAJcAlikAmaNicchatramakaradhvajamaJjulam // 510 // dhvajAMzca maGgalAnyaSTau, puSpadAmnAM tathA''valI: / racayanti pratiddhAraM, kalazAn vedikAM tathA // 511 // kRSNAguruturuSkAdidhUpAn divyAn samantataH / vitanvatIdhUpaghaTIstanvate nirjarA bahUH // 512 // koNe koNe ca vaprasya, tasya svAdUdakAJcitA / ekaikA kriyate vApI, maNisopAnabhRtsuraiH // 513 // prAcye dvAre dvArapAla:, suraH syAttasya tumbaruH / dAkSiNAtye ca khaTvAGgI, syAtkapAlI ca pazcime // 514 // jaTAmukuTadhArI syAdudIcyadvArapAlakaH / tumbururnAma devazca, pratIhAro'rhatAM bhavet // 515 // atha tasyAdyavaprasya, bhavenmadhye samantataH / prataraH samabhUmyAtmA, paJcAzaccApavistRtaH // 516 // tiSThantyatra ca yAnAni, devatiryagnarA api / syuH pratyekaM vimizrAste, pravezanirgamonmukhAH // 517 // tata: pratarasaMpUrtI, sopAnAnAmupakramaH / bhaved dvitIyavaprasya, hastoccatvAyatispRzAm // 518 // paJcAnAmiti sopAnasahasrANAmatikrame / prAkAra: sundarAkAro, dvitIyaH prApyate janaiH // 519 // jAtyasvarNamayaM taM ca, kuryuyotiSkanAkinaH / nAnAratnamayairdIprai,: kapizISairalatam // 520 // bhittyuccatvapRthutvAdi, jJeyamasyAdyavapravat / jJeyA caturNA dvArANAM, racanA'pyakhilA tathA // 521 // jayAbhidhAne devyau Dhe, pUrvasyAM dvArapAlike / zvetavarNa abhayayA, rAjamAnakarAmbuje // 522 // mA bhaiSIriti hastena, prasRtena pradarzanam / abhayA nAma mudreyaM, zrutA vRddhAnuvAdataH // 523 // yAmyadvAre vijayAkhyau, devyau raktatanuzrutI / hastanyastAGkaze zobhAM, bibhRto dvArapAlike // 524 // ajite pazcimAyAM ca, pIte pAzollasatkare / makarADhyakare nIle, udIcyAmaparAjite // 525 // tathoktaM samavasaraNastotre-"jayavijayA'jiyaavarAjiyatti siaaruNapIanIlAbhA / bIe devIjualA abhyNkuspaasmgskraa"|| [zloka. 20] paJcAzataM dhanUMSi syAtprataro'trApi pUrvavat / tiSThantyatra ca tiryaJcaH, siMhavyAghramRgAdayaH // 526 // aizAnyAM ca bhavatyatra, devacchando manorama: / kSaNottarakSaNe'dhyAste, prabhuryaM surasevitaH // 527 // athordhvaM paJcasopAnasahasrAtikrame tataH / tRtIyaH prApyate vapro, janai vimahodayaiH // 528 // enaM ratnamayaM vapraM, kuryurvaimAnikAH surAH / nAnAmaNimayairdIpraiH, zAlitaM kapizIrSakaiH // 529 // bhittyuccatvapRthutvAdi, dArANAM racanApi ca / atrApi pUrvavad jJeyA, vizeSastveSa kathyate // 530 // Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 546 pUrvasyAM dvArapAlo'tra, somo vaimAnikaH suraH / jAtyacAmIkarajyotirdadhAnaH pANinA dhanuH // 531 // daNDapANiryamo yAmyAM, gaurAGgo vyantarAmaraH / pratIcyAM pAzabhRdrakto jyotiSko varuNaH suraH // 532 // uttarasyAM ca dhanado, bhavanAdhipanirjaraH / gadAhastaH zyAmakAntirbhavati dvArapAlakaH // 533 // ___ tathoktaM-"pIasiarattasAmA suravaNajoibhavaNA rayaNavappe / dhaNudaMDapAsagayahattha somajamavaruNadhaNayakkhA" // 563 // [samavasaraNa stotra zlo. 19] tasya vaprasya madhye ca, pIThaM syAtsamabhUtalam / dhanuHzatAni SaT krozamekaM ca vistRtAyatam // 534 // etAvadeva vistAramAnamAdyadvitIyayoH / vaprayorantare kintu, tatpArzvadrayamIlanAt // 535 // tathAhi-syAdpyavaprAtpaJcAzaddhanUMSi prataro'grataH / zatAzca dvAdazAdhya H sopAnadhanuSAM tataH // 536 // trayodazazatAnyevaM, dhanuSAmekato'ntaram / rUpyasvarNavaprayoH syAt, parato'pi tathaiva ca // 537 // pArzvayorubhayozcaivaM, syAdvistAre samuccite / ekaH kroza: SaT ca cApazatamAnaM yathoditam // 538 // mAnamevaM svarNaratnavaprAntare'pi vistRte: / ekaH kroza: SaT zatAni, dhanuSAM bhAvyatAM svayam // 539 // evaM trayANAM vaprANAM, vyAsamAne samuccite / krozatrayaM syAddhanuSAmaSTAdaza zatAni ca // 540 // SaT vaprabhittayo'tra syurekaikasyAzca vistRtau / syurdhanUMSi trayastriMzad, dvAtriMzadaGgalAni ca // 541 // dhanUMSi SaDguNAni syuraSTAnavatiyuk zatam / aGgalAnyapi SaDjAni, syurdAnavatiyuk zatam // 542 // eSA cApaddhaye tasmiMzcAparAzau niyojite / syAccApadizatI prAcyacApaughe sA niyojyate // 543 // jAta: krozo'smiMzca pUrvoditaiH krozaistribhiryute / vRttaM samavasaraNaM, jAtaM yojanasaMmitam // 544 // asmiMzca vRttasamavasaraNe ye caturdizam / sopAnAnAM sahasrAH syurdaza te yojanAddhahiH // 545 // ayaM bhAva:arhatsiMhAsanAdhaHsthabhUbhAgAdekato bhuvi / krozaddhayena syAddhAvapraparyantabhUtalam // 546 // catasRSvapi dikSvevaM, yoge ca pArzvayordayoH / AyAmato vyAsatazca, pUrNa syAdekayojanam // 547 // bAhyasopAnaparyantabhUtalaM tu bhavettataH / pAdAdhikaistribhiH krozairjinAdha:sthamahItalAt // 548 // sopAnAnAM sahanairyaddazabhirjAyate kila / kroza: sapAdastadyoge, bhavenmAnaM yathoditam // 529 // bhUmAvalagnaM samavasaraNaM ca bhavedidam / tathordhvamUrdhvaM sopAnaracanAbhissamantataH // 550 // ratnavaprasya paridhirekaM yojanamIritam / nyUnatrayastriMzadADhyA, cApAnAM ca catuHzatI // 551 // Dhe yojane paJcaSaSTiyuk cApASTazatI tathA / dvihastI tryaGgalonA raivaprasya paridhirbhavet // 552 // triyojanI cApazatAstrayastrizAstrayodaza / hasta eko'GgalAnyaSTau, paridhI raupyavapragaH // 553 // caturasre'tha samavasaraNe vistRtirbhavet / sarvAsAM vaprabhittInAmekaM cApazataM kila // 554 // kodaNDAnAM zatAH paJcadazAtrAntaramIritam / rUpyasvarNavaprabhittyoH, pratyekaM pArzvayorddhayoH // 555 // Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 547 atra pUrvoktasopAnaruddhakSetre pRthakkRte / dhanuH zatadvayI sArddhA, zeSA pratara uhyate / / 556 / / evaM ca syAtsArddhakrozavistArAntaro vapro'tra rAjataH / vistAramIlane prAgvadubhayorapi pArzvayoH // 557 / / svarNavaprAntaravyAsa, ekakrozamito mataH / yataH krozArddhamekaikapArzve vyAso bhavediha / / 558 / / yaduktaM samavasaraNastotre - " cauraMse igadhaNusayapihu vappA saDDhakosaaMtarayA / paDhamabiyA biataiA kosaMtarapubvamiva sesaM" / / 589 // [ zloka. 6 ] yadyapyasyAvacUrNAvityuktaM dRzyate-atra cAntaraM pUrvavatpratarasopAnApekSayA na gaNyate, kiMtu AdyAd dvitIyasyaikataH 1500 dhanUMSi, parato'pyevaM, dvitIyAttRtIyasyaikataH 1000 dhanUMSi, dvitIyapArzve'pyevaM santItyevameva jJeyaM, evameva pUrvAcAryAmnAyAditi / tathApyatra suvarNavapre ekasmin pArzve ekadhanuH sahasrAntare sArddhadvAdazadhanuH zatakSetra saMmAtavyAni ekaikahastapRthulAnAM sopAnAnAM paJcasahasrANi kathaM saMmAntIti bahuzrutebhyo bhAvanIyamiti / ratnaprAkAravistAro, bhavatyatrApi pUrvavat / krozenaikena dhanuSAM zataiH SaDbhizca saMmitaH // 559 // vapratrayAntakhyAse, pUrvokta iti mIlite / sArddhaM krozatrayaM syAt SaTzatI ca dhanuSAmiha // 560 // suvarNaratnaprAkArabhittInAM ca catasRNAm / caturdhanuH zatavyAsayoge bhavati yojanam // 561 / / rUpyavaprasya bhittestu, vistRtiryA dhanuHzatam / sA na gaNyA yojane'smin, bAhyasopAnakAnyapi // 562 // trayANAmapi vaprANAM, paridhistu svayaM budhaiH / caturasratayA bhAvyo, vyAsamAnAccaturguNaH // 563 // koNe koNe ca bhavato, dve dve vApyAvihottame / uktaM ca vakSyamANaM ca, zeSamatrApi vRttavat // 564 // atha tRtIyavapre yat, prAguktaM samabhUtalam / tasya madhye pIThamekaM maNiratnamayaM bhavet // 565 / / tatsyAjjinatanUcchrAyaparimANasamocchrayam / caturddhAraM trisopAnaramaNIyaM caturdizam // 566 / / viSkambhAyAmatastacca, kodaNDAnAM zatadvayam / krozadvayena sArddhana, bhavatyuccairmahItalAt // 567 // yadekahastotuGgAnAM, sopAnAnAM sahasrakaiH / viMzatyA krozayoryugmaM, sArddhamevocchrayo bhavet // 568 // tacca siMhAsanAdha: sthadharAyAH pIThikAvadhi / ucchrayasya bhavenmAnaM, samazreNivivakSayA // 569 / / karNabhUmi bhagavatsiMhAsanasya mUlataH / bAhyasopAnamUlAntaM, rajjurvistAryate yadi / / 570 / / aSTau cApasahasrANi, dvizatAbhyadhikAni tat / bhavantyekastathA hasto'GgulAni ca dazopari // 571 // jinAsanAdvAhyavaprazIrSAvadhi tu karNabhUH / dhanuSAM SaT sahasrANi tryadhikA ca catuHzatI // 572 // ekAdazAGgulAnyevaM, sarvato'pi vibhAvyatAm / lIlAvatyuktarItyA ca, kAryA gaNitabhAvanA // 573 / / I 1 sopAnAnAmuddhvA paTTikA syAt cet na virodhaH, yaddhoparyAruhya kiMciduttaraNIyaM syAt / Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 548 madhyadeze'sya pIThasya, syAdazokastarUttamaH / vistIrNazAkho nIrandhracchAyo yojanavistRtaH // 574 // tattajjinavapurmAnAt, sa dvAdazaguNonnataH / zazvatpuSpacchatraketupatAkAtoraNAdiyuk // 575 // atra samavasaraNastotrAvacUrNi:- [zlo. 10] "asya ca jinatanudAdazaguNoccasya vaprabhittito bahirnirgamAbhAvena yojanapRthutvaM durghaTaM, parametadupassthiAyitugatarasAlavRkSeNa kRtvA'sya yojanapRthutvaM saMbhAvyate / uktaM ca samavAyA3-"cauvIsAe titthayarANaM cauvIsaM ceiyarukkhA hotthA, taM jahA-niggoha 1 sattavaNNe 2 sAle 3 piae 4 piaMgu 5 chattAhe 6 / sarise 7 a nAgarukkhe 8 mAlI ya 9 pilakkhurukkhe 10 ya // tiMduga 11 pADala 12 jaMbU 13 Asotthe 14 khalu taheva dahivanne 15 / naMdIrukkhe 16 tilae ya 17 aMbarUkne 18 asoge 19 ya // caMpaya 20 baule ya 21 tahA veDasarukne 22 taheva dhavarukne 23 / sAle ya 24 vaddhamANassa ceiyarukkhA jiNavarANaM // battIsaM dhaNuyAI ceiyarukkho ya vaddhamANassa / niccougo asoo ucchanno sAlarukneNa // tinneva gAuAI ceiyarukkho jiNassa usabhassa / sesANa jiNANaM puNa sarIrao bAssaguNou // sacchatA sapaDAgA saveiyA toraNehiM uvaveyA / asussuragarulamahiyA ceiyarukkhA jiNavarANaM // 'ceiarukravatti' caityavRkSA jJAnotpattivRkSAH, caturthagAthAyAM 'battIsaM dhaNuAiti' asogavarapAyavaM jiNauccattAo bArasaguNaM viubbai' ityAvazyakacUrNivacanAtsaptahastamAnAdIrasvAmidehAd dvAdazaguNIkRtaH san 21 dhanUMSi bhavatyazokaH, tadupari 11 dhanurmAnaH sAlavRkSazca syAt, ubhayormIlane 32 dhanUMSi caityadrumo vIrasyeti saMpradAyaH, tathA 'niccougo' nityaM Rtureva puSpAdikAlo'syeti nityartuka iti samavasaraNastavAvacUNau / atra zrIvIracaityavRkSAzokavRkSayoH samuditayobhatriMzaddhanurmAnatvamuktaM / zeSANAmapyarhatAM svasvazarIramAnAd dvAdazaguNatvaM caityatarUNAmUce / tathApi pUrvoktAnupapattistadavasthaiva / paJcadhanuHzatoccAyA vaprabhitterupari bhUtvA tacchAkhAnAM bahiH prasaraNasya durupapAdatvAt / ___ jinAGgAni hi utsedhAGgalena paJcadhanuHzatAdimAnAni syuH, vaprabhittistu vartamAna jinAtmAGgalena paJcadhanuHzatamAnetyAdi samyak cintanIyaM, tena yadi divyAnubhAvAddhaprabhittimadhyabhAgenAzoka caityavRkSANAM zAkhA: prathamavaprAbahiH prasapaiyustadA kimanupapannaM syAdityavadhArya / anyathA vA yathA''gamaM paribhAvanIyamidamiti, nyagrodhAdyA amI jJAnotpattivRkSA yathAyatham / sarveSAmarhatAM bhAvyA, azokoparivartinaH // 576 // tasyAzokasya mUle ca, devacchaMdo'rhatAM bhavet / siMhAsanAni catvAri, tatra ca syuzcaturdizaM // 577 // 1. zAkhAnirgamo na bhavati yAvat tAvata evAtra vivakSatatvaM, tena yojanapramANatve vaprabhittibarhigamane na syAd ghaTanA / Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 549 tAni svarNamayAnyudyadratnAlIkhacitAni ca / jinaM draSTuM klRptalakSAkSANIvAnekahIrakaiH // 578 // purazcaikaikamudyotiratnajyotirbharairlasat / pAdapIThaM dhRtollAsamivAhatpadasaMgame // 579 // pratisiMhAsanaM prauDhacchatrANAM syAttrayaM trayam / uparyuparisaMsthAyimauktikazreNyalaGkatam // 580 // tathAhuH-"tavordhvamUrdhvaM puNyaddhikramasabrahmacAriNI / chatratrayI tribhuvanaprabhutvaprauDhizaMsinI // [vItarAgastotra pra. 5. zlo. 8] pratisiMhAsanaM candracArucAmaradhAriNau / surau dvau bAvubhayataH, sarvAlaGkArabhAsurau // 581 // siMhAsanasya purataH, suvarNakamalasthitam / caturdizaM dharmacakramekaikaM bhAnujitvaram // 582 // taccAhatAM tribhuvanadharmacakritvasUcakam / sphurajjyotiH smRtamapi, pratipakSamadApaham // 583 // siMhAsanaM dharmacakraM, dhvajazchatraM ca cAmarAH / carantyAkAzamArgeNa, kSitau viharati prabhau // 584 // tathAhuH-"AgAsagaeNaM cakkeNaM, AgAsagaeNaM chatteNaM, AgAsagaeNaM sapAyapIDheNaM siMhAsaNeNaM AgAsagayAhiM seavaracAmarAhiM" ityAdi / caturdizaM ca catvAraH, sahasrayojanocchritA: / ghaNTAlaghupatAkAdimaNDitAH syurmahAdhvajAH // 585 // tatra dharmadhvajaH prAcyA, yAmyAM mAnadhvajo bhavet / gajadhvajaH pazcimAyAmudak siMhadhvajo mahAn // 586 // yadatra cApakrozAdi, mAnamuktaM yathA''spadam / bhavettadatrAdhikRtajinAtmAGgalamAnataH // 587 // taduktaM-'savvaM mANamiNaM niyaniyakareNeti' / [samavasaraNa stava. zlo. 13] pIThaM ca caityavRkSaM cAsanaM ca chatracAmarAn / saddevacchandakAdIni, kurvanti vyantarAmarAH // 588 // sAdhAraNe'yaM samavasaraNe kathito vidhiH / sarvameko'pyadaH kuryAtkazcidbhaktyA suro mahAn // 589 // harSAtkarSAtsiMhanAdaM, tatra kurvanti nAkinaH / samApatantaH svagebhyo, vAdayanti ca dundubhim // 590 // tatra sUryodaye svAmI, dvayoH kanakapadmayoH / krameNa sthApayanpAdau, surasaMcAryamANayoH // 591 // anvIyamAnaH zeSaica, saptabhiH svarNapaGkajaiH / evaM nijapadanyAsakRtArthitanavAmbujaH // 592 // pUrvadvAreNa samavasaraNe pravizatyatha / pradakSiNIkRtya pUrvasiMhAsane niSIdati // 593 // pAdapIThanyastapAdaH, kRtatIrthanamaskRtiH / vidhatte dezanAM svAmI, gambhIramadhuradhvaniH // 594 // tIrthaM nAma zrutajJAnaM, yadA saGkacaturvidhaH / Ayo vA gaNabhRttena, tIryate yadbhavAmbudhiH // 595 // tathoktaM-"titthaM bhaMte ! titthaM titthayare, titthaM ? go0 ! arahA tAva niyamA titthayare, titthaM puNa cAuvaNNo saMgho paDhamagaNaharo veti" bhagavatIsUtre / arhattaitatpUrvikA yattathA pUjitapUjakaH / loko'pyarhatpUjitatvAtpUjayettIrthamAdarAt // 596 // tatastIrthaM namatyarhana, kRtakRtyo'pi vA yathA / dharmaM kathayati svAmI, tathA tIrthaM namasyati // 597 // Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 550 tathAhuH zrIbhadrabAhusvAmipAdA:-"tappubbiyA arahayA pUiyapUA ya viNayakammaM ca / kayakiccovi jaha kahaM kahae Namae tahA titthaM // " asya vRttau-"tIrthaM zrutajJAnaM tatpUrvikA'rhattA, tadabhyAsaprApteriti / " [Avazyakaniyukti zlo. 567] vakSyamANairguNaiH paJcatriMzatA'lar3atA sadA / vyApnotyAyojanaM vANI, sarvabhASAnugA prabhoH // 598 / / tathAhuH zrIhemasUrayaH kAvyAnuzAsane- "akRtrimasvAdupadAM, paramArthAbhidhAyinIm / sarvabhASApariNatAM, jainI vAcamupAsmahe" // tathA-"devA daivI narA nArI, zabarAzcApi zAbarIm / tiryaJco'pi ca tairacI, menire bhagavagiram // [zloka - 1] yathA jaladharasyAmbha, AzrayANAM vizeSata: / nAnArasaM bhavatyevaM, vANI bhagavatAmapi // 599 // syAtprabhormUlabhASA ca, svabhAvAdarddhamAgadhI / syAtAM Dhe lakSaNe hyasyAM, mAgadhyA: prAkRtasya ca // 600 // yenaikenaiva vacasA, bhUyasAmapi saMzayAH / chidyante vakti tatsALa, jJAtAzeSavacovidhiH // 601 // kramacchede saMzayAnAmasaMkhyatvAddhapuSmatAm / asaMkhyenApi kAlena, bhavetkathamanugrahaH ? // 602 // zabdazaktervicitratvAtsaMtIdvaMzi vacAMsi ca / prayuktairuttaraM yatsyAyugapadbhUyasAmapi // 603 // sara:zarasvarArthena, bhillena yugapadyathA / saro natthi tti vAkyena, priyAstisro'pi bodhitAH // 604 // tathoktaM-"bhillassa tinni bhajjA egA maggei pANiyaM pAhi / bIyA maggai hariNaM taiyA gavarAvae giiyN"|| praSTumAkAGkito yo'rthaH, prAk saMdigdhazca yo bhavet / yena vA yasya vairAgyaM, yo vA yasyAvabodhakRt // 605 // sarvo'pi lokaH pratyekaM, tamarthamavabudhyate / arhaduccAritAdekavAkyAdapyatizAyinaH // 606 // avicchedena bhagavAn, vidhatte dezanAM yadi / tadA noddhijate zrotA, yAvajjIvamaharnizam // 607 // na kSuttRSNA na ca vyAdhiH, kAcidAdhizca na spRzet / zRNvato bhagavaddhANI, sakalAnapi dehinaH // 608 // mAdhuryaM bhagavaddhANyA, vAcAM yadyapyagocaram / tathApi saukhyavanmukteraupamyena nirUpyate // 609 // yathA''sIdaNijaH ko'pi, mitaMpacaziromaNiH / AtRpti nAtmanA'pyAda, yo'nnaM lobha ivAGgabhRt // 610 // annaM nAjIryadanyeSAM, yasmin pazyati bhakSitam / ya: sikthAzaGkayA pazyan, sthAlIkSAlanavAryapi // 611 // lihati va svayaM sthAlI, yo'sakRtpANinA bhRzam / kAkA varAkA: zvAno vA, kiM liheMyustadaGgaNe ? // 612 // janA noccArayanti smAvazyake'pi prayojane / yannAma jAtUkte tviSTadevAn zreyo'rthamasmaran // 613 // bhAryA tasyAnurUpA''sIdyA zunIva vanIpakam / dUrAdapi kSobhayati, durvAk tRSNeva jaGgamA // 614 // AsIddAsI ca tasyaikA, jaratI garatIvraruk / kSujjarAjarjarA dInA, kRzA mUtava durdazA // 615 // prAta: smAha vaNikpatnI, tAM raNDe ! yAhi kAnanam / edhAMsyAhara bhUyAMsi, na dAsyAmyanyathA'zanam // 616 // pratipadya vacastasyAH, kSINopAyAzrayA'gamat / vanaM zanaiH zanairyaSTimavaSTabhya sutAmiva // 617 // Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 551 tatrAnyacchinnakASTAnAM, ziloJchaM chedanAkSamA / saMgRhya zreSThinItuSTyai, sAmarthyAdhikavIvadham // 618 // kRtvA zirasi tRTtApakSutnedasvedavihvalA / purastasyA DhaukayitvA, dainyAdannaM yayAca tAm // 619 // nistriMzA nistrapA saivaM, tAmabhASiSTa duSTadhIH / alpIyAMsi kimedhAMsi, re re raNDe tvamAhara: ? // 620 // kASTaiH prajvAlyate kSudrainaitAvadbhirbhavatyapi / gRhaM me bhakSitaM sarvaM, re'kiJcitkarayA tvayA // 621 // jaratyuvAca he mAtInAyAM mayi mA kupaH / bhakSyamuddharitaM kiJcidyaccha kSutpIDitA'smyaham // 622 // punarapyAhariSyAmi, svasthIbhUya kSaNAntare / zaraNaM niHzaraNyAyAstvamevAsi mamAmbike ! // 623 // sA proce janakAsthIni, khAda prazravaNaM piba / mRtvA svasthA bhavAdyApi, mriyase kiM na dubhare ? // 624 // AnItebhyazcaturneSu, punarapyAhateSu re / kASTheSu tubhyaM dAsyAmi, bhakSyaM tadgaccha satvaram // 625 // tathaiva gatvA sA'raNye, kASThabhAraM caturguNam / kaSTena mahatoccitya, nidadhau mUrdhni durvaham // 626 // prasphuTaddhRdayA zvAsairArohaMtIva bhUdharam / utphullagallaprasaratphUtkArA bhujagIva ca // 627 // snAteva klinnasarvAGgacIvarA svedanijharaiH / pItamadyeva nizceSTA, prapatantI pade pade // 628 // patantamapyAdadhatI, bhAraM mUrji punaH punaH / ruSTA'bhISTamivAniSTamapi vezyeva galanA // 629 // prAptapAtA'pyavaSTabdhA, yaSTyA jIrNakuTIva sA / prakampamAnasarvAGgotpannazItajvareva ca // 630 // vivikSuriva bhUmyantaryagbhUtA bhUribhArataH / mRtyuM saMbhASamANeva, hRdi nyastakarA muhuH // 631 // kSutkSINajaTharasthitvazeSA'zeSA'sukhAzritA / samantAdbhizlathA zuSkazamIvA''tatakoTarA // 632 // asakRdrasanAlIDhasakkA zuSkagalAdharA / dantazUnyA''syavigalallAlAkSikSaradazrukA // 633 // kSaNe kSaNe smarantI taM, vaNikapalyA: parAbhavam / bhakSyaM dAsyati sA no vetyevaM cintA'gnicumbitA // 634 // ananyagatikatvenAgacchantI mandiraM prati / yAvatsA''yAti samavasaraNasyAntike prabhoH // 635 // tAvatkaNTakamuddhA soccikSepa nijaM kramam / nyAsthat pANiM ca tatra svaM, tadA tatkarNakoTare // 636 // pravivezArhatAM vANI, pIyUSadravapezalA / zuzrAva saikacittA tAM, vismRtAkhilavedanA // 637 // dizatyabdasahasrANi, bhagavAn dezanAM yadi / tasyAzca tAvadAyuzcettarhi sA'vasthitA tathA // 638 // zrRNotyevodUDhabhArA, pAdaM nyasyati na kSitau / na smaretkSuttRDAyati nApyuddharati kaNTakam // 639 // IdRgrasAyA bhagavadANyA: svAbhAvikAniha / paJcatriMzatamityAhurguNAn zrIhemasUrayaH // 640 // "saMskAkhattva 1 maudAttva 2 mupacAraparItatA 3 / meghagambhIraghoSatvaM 4 pratinAdavidhAyitA 5 // dakSiNatva 6 mupanItarAgatvaM ca 7 mahArthatA / avyAhatatvaM 9 ziSTatvaM 10 saMzayAnAmasaMbhava: 11 // nirAkRtAnyottaratvaM 12 hRdayaGgamatA'pi ca 13 / mitha: sAkADUtA 14 prastAvaucityaM 15 tattvaniSThatA 16 // aprakIrNaprasatatva 17 masvazlAghAnyaninditA 18 / AbhijAtya 19 Page #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 552 matisnigdhamadhuratvaM 20 prazasyatA 21 // amarmavedhitau 22 dArya 23 dharmArthapratibaddhatA 24 / kArakAyaviparyAso 25 vibhramAdiviyuktatA // 26 // citrakRttva 27 madbhutatvaM 28 tathAnativilambitA 29 / anekajAtivaicitrya 30 mAropitavizeSatA 31 // satvapradhAnatA 32 varNapadavAkyaviviktatA 33 / avyucchitti 34 rakhneditvaM 35 paJcatriMzacca vAgguNAH // [abhidhAna cintAmaNiH zloka 65 thI 71] athArhannIdRzA vANyA, dharmaM paJcamahAvratam / sAdhUnAM zrAvakANAM ca, dizati dvAdazavratam // 641 // ahiMsAsunRtAsteyabrahAcaryAparigrahAH / mahAvratAni paJceti, nigranthAnAM mahAtmanAm // 642 // kecitkAlavizeSeNa, catvAryavAdizanti ca / mahAvratAni strItyAgasaMgraho hyaparigrahe // 643 // aNuvratAni paJcAdau, trINi guNavratAni ca / zikSAvratAni catvAri, vratAni gRhiNAmiti // 644 // saMkalpya trasajIvAnAM, nirapekSAnnirAgasAm / prANaghAtAnnivRttiryA, prathamaM tadaNuvratam // 645 // kanyAgobhUmyalIkebhyo, nyAsApaharaNAcca yA / nivRttiH kUTasAkSyAcca, dvitIyaM tadaNuvratam // 646 // sandhigranthyAdibhedAthai, rAjanigrahakAri yat / cauryaM tasmAnnivRttiryA, tRtIyaM tadaNuvratam // 647 // svadAraireva saMtuSTiH, svIkRtairjanasAkSikam / nivRttirvA'nyadArebhyazcaturthaM tadaNuvratam // 648 // parigrahasya sattecchAparimANAnniyantraNA / parigrahaparimANaM, paJcamaM tadaNuvratam // 649 // sImA nollaGkhyate yatra, kRtA dikSu dazasvapi / khyAtaM dikparimANAkhyaM, prathamaM tadguNavratam // 650 // bhogopabhogadravyANAM, mAnamAjanma cAnvaham / kriyate yatra tadbhogopabhogavirativratam // 651 // tatra casakRdeva bhujyate yaH, sa bhogo'nnanagAdikaH / punaH puna: punarbhAgya, upabhogo'GganAdikaH // [yogazAstra pra. 3. zlo. 5] dvAviMzaterabhakSyANAmanantakAyinAmapi / yAvajjIvaM parIhAraH, kIrtyate'smin vrate jinaiH // 652 // tathAhuH-"pacuMbari cauvigaI hima visa karagA ya sabamaTTIya / rayaNIbhoyaNagaM ciya bahubIaM aNaMta saMghANaM // gholavaDAM vAyaMgaNa amuNiyanAmANi phullaphalayANi / tucchaphalaM caliarasaM vajjeha abhakna bAvIsaM" // [pravacanasAroddhAra dvAra 4. zloka 245, 246] udumbaravaTaplakSakAkodumbarazAkhrinAm / pippalasya cetyabhakSyamAryANAM phalapaJcakam // 653 // madyaM 1 mAMsaM 2 navInataM kSaudraM ceti 4 catuSTayam / vikRtInAmabhakSyaM syAcchraddhAlUnAM zubhAtmanAm // 654 // dvidalAnnaM paryuSitaM, zAkapUpAdikaM ca yat / dadhyahatiyAtItaM, kvathitAnnaphalAdikam // 655 // varSAsu pakSAtparataH, zItatau mAsataH param / pakvAnnaM viMzatidinAtikrame grISma eva ca // 656 // ityAdyabhakSyaM calitarasamuktaM jinezvaraiH / dvIndriyatrasajIvAnAM, yadutpattirbhavediha // 657 // zeSANyabhakSyANi pratItAni, anantakAyanAmAni prAguktAnyeva. pApopadezo vividhaH 1, pApopakaraNArpaNam 2 / ArttaraudrAbhidhe dhyAne 3, pramAdAcaraNaM 4 tathA // 658 // Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 553 caturbhedAdityanarthadaNDAdyadinivarttanam / zrAvakANAM tadAkhyAtaM, tArtIyIkaM guNavratam // 659 // viSayAzca kaSAyAzca, nidrA ca vikathApi ca / madyaM ceti parityAjyA:, pramAdA: paJca sAttvikaiH // 660 // rAjJAM strINAM ca dezAnAM, bhaktAnAM vividhAH kathAH / saMgrAmarUpasaddhastusvAdAdyA vikathAH smRtAH // 661 // muhUrtAvadhi sAvadyavyApAraparivarjanam / AdyaM zikSAvrataM sAmAyikaM syAtsamatAjuSAm // 662 // dezAvakAzikaM nAma, diksaMkSepo dina prati / caturdazAnAM saMkSepo, niyamAnAmutAnvaham // 663 // te cAmI-"sacitta daba vigaI vANaha taMbola vattha kusumesu / vAhaNa sayaNa vilevaNa -baMbha disi nhANa bhattesu" // [zrAvakAticAra saptamasthUla] poSaM dharmasya dhatte yattadbhavetpauSadhavratam / AhAra 1 dehasatkArA 2-brahma 3 vyApAra 4 varjanam // 664 // caturvidhaH syAdAhAro'zanaM tatraudanAdikam / pAnaM surA'khilaM cAmbu, sauvIraprabhRtInyapi // 665 // khAdimaM bhRSTadhAnyAni, drAkSAdIni phalAnyapi / svAdimaM tu lavaGgailApUgajAtIphalAdikam // 666 // kRte caturvidhAhAratyAga AhArapauSadhaH / sarvataH syAnnirvikRtyA cAcAmlAdau tu dezataH // 767 // evamanye'pi trayaH syudezasarvatvayordvidhA / Adya eva hi bhede tadvyavahArastu sAmpratam // 668 // sadA kvaciddhA divase, sAdhUnAM dAnapUrvakam / bhujyate yattadatithisaMvibhAgAbhidhaM vratam // 669 // mahAvratApekSayAdyapaJcavratyAM matA'NutA / tadguNAdhAyakatvena, guNatA cottaratraye // 670 // muhurgurvAdizikSAvanniSevyANi yathocittam / zikSAvatvamantyeSu, caturviti mataM jinaiH // 671 // anyatra tu antyAni saptApi zikSAvratAnyucyante / tathoktaM 'paJcANuvaiyaM sattasikkhAvaiyaM duvAlasavihaM' ityAdi vipAkasUtre subAhadhikAre / tathA-tatvAni sapta nava vA, dharmAdyarthAMzca SaD dhruvAn / dAnAdikaM caturdA ca, dharmamAdizati prabhuH // 672 // tathoktaM-dAnazIlatapobhAvabhedAddharmaM caturvidham / manye yugapadAkhyAtuM, caturvako'bhavadbhavAn // [vitarAgastotra pra. 4. zlo. 4] yathA'sumantobaddhayante mucyante'pi ca karmabhiH / yathA ca yAnti nirvANaM, svAmI sarvaM tathA''dizet // 673 // yathA''dizati pUrNasya, tucchasyApi tathaiva saH / niHspRhaH samacittazca, cakravartidaridrayoH // 674 // pUrNatucchasvarUpaM caivamAcArAGgavRttI-jJAnezvaryadhanopeto, jAtyanvayabalAnvitaH / tejasvI matimAn khyAtaH, pUrNastuccho viparyayAt // svayaM kRtArtho'pyanyeSAM, hitArthaM dharmamAdizan / lokeSu SaDvidheSveSa, uttamottama ucyate // tathAhuH zrIumAsvAtivAcakapAdA:- "karmAhitamiha cAmutra cAdhamatamo naraH samArabhate / iha phalameva tvadhamo vimadhyamastUbhayaphalArtham // paralokahitAyaiva pravarttate madhyamaH kriyAsu sadA / mokSAyaiva tu ghaTate viziSTamatiruttamaH puruSaH // yastu kRtArtho'pyuttamamavApya dharma parebhya upadizati / nityaM sa uttamebhyo'pyuttama iti pUjyatama eva // tasmAdarhati pUjAmarhannevottamottamo loke / Page #571 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 554 devarSinarendrabhyaH pUjyebhyo'pyanyasatvAnAm // [tattvArthabhASyagatakArikA. zlo. 4, 5, 6, 7] kadApi niSphalA naiSAM, dezanA jAyate'rhatAm / lAbhAbhAve'mUDhalakSyAH pravartaranna te yataH" // sAmAyikaM syAtsamyaktvaM, zrutasAmAyikaM tathA / sAmAyike dve viratI, dezata: sarvato'pi ye // 675 // sAmAyika svarUpaM caivamAhuH- "sAvajjajogavirao, tigutto chasu saMjao / uvautto jayamANo, AyA sAmAiyaM hoi // tathA jo samo sababhUesu, tasesu thAvaresu ya / tassa sAmAiyaM hoi, iha kevalibhAsiaM" // [Avazyakaniyukti zlo. 790 nI TIkAntargata zlo. (mU.bhA. 149)] sAmAyikAni catvAri, trINi dve evameva vA / nizcayAtpratipadyante, naratiryaksudhAziSu // 676 // catvAri pratipadyante, narA evAditastrayam / tiryaJcastvamarAzca de, antimAsambhavAtkramAt // 677 // pUrvaM prapannasamyaktvo, dezataH sarvato'thavA / viratiM cellabheta syAttadA hyekAptisaMbhavaH // 678 // sAmAyikasya kasyApi, pratipattA bhavenna cet / nRSu tiryakSu vA kazcittadA'vazyaM sudhAziSu // 679 // kazcitprakSINamithyAtvaH, samyaktvaM pratipadyate / arhagirAmanvadhyatvAdasaMkhyatvAcca nAkinAm // 680 // tatra ye sarvaviratiM, prapadyante narAH striyaH / pravrAjayati tAnnAthaH, zikSayan sakalAM vidhim // 681 // gantavyamevaM sthAtavyaM, bhoktavyaM vidhinA'munA / vaktavyaM bhASayaivaM ca, yathA dharmo na sIdati // 682 // yAzca cAritraputrasya, mAtaro'STau bhavantyamUH / samyagArAdhanIyAstA, mokSAkAnimumukSubhiH // 683 // yugamAtrAvalokinyA, dRSTyA sUryAMzubhAsitam / vilokya mArga gantavyamitIryAsamitirbhavet // 684 // hitaM yatsarvajIvAnAM, niravA mitaM vacaH / taddharmahetorvaktavyaM, bhASAsamitirityasau // 685 // taduktaM-"satyaM brUyAtpriyaM brUyAnna brUyAtsatyamapriyam / priyaM ca nAnRtaM brUyAdeSa dharma: sanAtanaH // saptacatvAriMzatA yaddoSairazanamujjhitam / bhoktavyaM dharmayAtrAyai, saiSaNAsamitirbhavet // 686 // grAhyaM mocyaM ca dharmopakaraNaM pratyupekSya yat / pramArya ceyamAdAnanikSepasamitiH smRtA // 687 // nirjIve'zuSire deze, pratyuprekSya pramAya' ca / yattyAgo malamUtrAdeH, sotsargasamitiH smRtA // 688 // kalpanAjAlanirmuktaM, samabhAvena pAvanam / munInAM yanmanaHsthairya, manoguptirbhavatyasau // 689 // maunAvalambanaM sAdhoH, saMjJAdiparihArataH / vAgvRttervA nirodho yaH, sA vAgguptirihoditA // 690 // sthitasya kAyotsargAdAvupasargajuSo'pi yat / sthairya dhairyeNa kAyasya, kAyaguptiriyaM matA // 691 // zayyAsano sthAnAdau, kAyaceSTA niyamyate / sAdhubhirdharmabuddhyA yatkAyaguptistu sA'parA // 692 // etA eva dvAdazAGgyAH , sAro dharmasya sAdhanam / tato yuSmAbhiretAsu, yatnaH kAryo muhurmuhuH // 693 // AdizyaivaM sAdhusAdhvIzrAvakazrAvikA iti / prabhuzcaturvidhaM saGgha, sthApayettIrthamadbhutam // 694 // tatra ca-sAdhavaH syuH pAtraguccharajoharaNadhAriNaH / ye'STAdazasahasrANi, zIlAGgAnAM ca bibhrate // 695 // Page #572 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 555 tAni caivamAhuH- "je no kariti maNasA nijjiaAhArasannasoiMdI / puDhavikkAyAraMbhaM khaMtijuA te muNI vaMde" // pRthyambuvahnimarutAmArambhAH syurvanaspateH / dvitricatuHpaJcakhAnAmajIvasyetyamI daza // 696 // kSamA''rjavaM mArdavaM ca, muktistapazca saMyamaH / sAdhordharmA daza brahmasatyazaucAparigrahAH // 697 // bhavanti daza zIlAGgAnyadhaHsthairdazabhiH padaiH / kSamAdibhiH sAdhudharmavAcibhiH parivartitaiH // 698 // zataM dazabhirArambhapadaiH syuH parivartitaiH / pratyekamArambhapade, pUrvoktadazakAnvayAt // 699 // zataM zatAni paJca syuH padairindriyavAcibhiH / sahasadvitIya teSAM, catuHsaMjJApadAnvayAt // 700 // manovAkkAyagogena, SaT sahasrA bhavanti te / aSTAdaza sahasrazca, karaNAditrayAnvitAH // 701 // naSToddiSTavidhiM cAtra, vakSye yenApyate drutam / aAdvivakSitaM rUpaM, rUpAccAMko vivakSitaH // 702 // trikaM trikaM catuSkaM ca, paJcakaM dvirdaza nyaset / bhAjakAnAM dhruvAkAnAmiyaM bhavati paddhatiH // 703 // aDarAziM paripRSTaM, prathamaM dazabhirbhajet / labdhaM bhUyo'pi dazabhirlabdhaM tatrApi paJcabhiH // 704 // catustritribhirevaM ca, labdhaM labdhaM vibhajyate / sarvatra bhAgazeSa svabhAjakasya likhedadhaH // 705 // bhAjakena hRte rAzau, yadi kiJcinna ziSyate / tadA tadbhAjakasyAdhaH, zUnyaM sthApyamiti sthitiH // 706 // kiMca-yadA rAzau bhajyamAne, kiJcidapyavaziSyate / saikaM kAryaM tadA labdhaM, niHzeSe tu na tattathA // 707 // yathA-mitaM caturbhirnavakai, rUpaM bhavati kIdRzam / zIlAGgAnAM ? tatra rAziM, yathoktaM dazabhirbhajet // 708 // labdhA navanavatyADhyAH, zatA nava navopari / ziSyante te ca sarvAntyadazakasya likhedadhaH // 709 // bhAgazeSatayA rAzerlabdhaM saikaM vidhIyate / sahasaM jAyate tacca, dazabhiH pravibhajyate // 10 // labdhaM zataM bhAgazeSAbhAvAcchUnyaM nivezyate / upAntyadazakasyAdhaH, sarvatraivaM vidhIyatAm // 711 // zate ca paJcabhirbhakte, viMzatiH prApyate'tha sA / caturbhirbhajyate labdhAH, paJca tAMzca tribhirbhajet // 712 // labdha eko dayaM ziSTaM, likhyate'dhastrikasya tat / labdha eko'pi saikastallekhya AdyatrikAdadhaH // 713 // 3/2 3/2 4/0 5/0 10/0 10/1 Adau dikaddhayaM zUnyatrayaM navaka eva ca / zIlAGgapamityUAM, caturbhirnavakairmitam // 714 // padasaMkhyohyatAmaGgairyathAsthAnaM padAni ca / svasvapaGkteH padaM sarvAMntimaM zUnyaizca bhAvyatAm // 715 // tadrUpaM caivaM- "je kAriMti na vayasA nijjiapariggahasannasoiMdI / ajiANaM AraMbhaM akiMcaNA te muNI vaMde" // atha dikadvayaM zUnyatrayaM navaka eva ca / kathitaM rUpamityevaM, pRSTe vidhirihocyate // 716 // pUrvoktabhAjakAGkAnAmadha:pRSTApaGktikA / krameNa likhyate sA ca, sthApanA prAk pradarzitA // 717 // Page #573 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 556 dvitIyo'Gko'thordhvapaGkteraghaHsthapativartinA / guNyate prathamAvena, jAtaM yattadadho likhet // 718 // UrdhvapaGktigatAGkasya, guNitasyAsya cedadhaH / bhavatyaGkaH ko'pi tarhi, rAzimenaM nirekayet // 719 // adha:paGktau ca zUnyaM cettasyAGkasya bhavedadhaH / rAzistadA tathAvasthaH, sthApya ityagrato'pi ca // 720 // yathA pUrvasthApanAyAmUrdhvasthapaGktigastrikaH / AyaM muktvA dvitIyo yaH, sa cAdha:pativartinA // 721 // dvikenAdyena guNito, jAtA: SaT te nirekakAH / paJca jAtAzcatustei, viMzatiste ca paJcabhiH // 722 // tADitAH syuH zataM te ca, sahasraM dazabhirhatAH / dazajAste'pyekahInAzcatvAro navakAH sthitAH // 723 // tatazcAyaM bhAvaHsahasrANi nava navatyadhikAzca zatA nava / eSAM zIlAGgapANAmantyaM rUpaM yathoditam // 724 // Abhizca paGktibhiH SaDbhiH, sthApitAbhiradhaH kramAt / syAdrathasyAkRtistasmAcchIlAGgastha ucyate // 725 // anye'pi saMti bhUyAMsaH, sAmAcAryAdayo sthAH / jJeyAste'pyanayA rItyA, nAtroktA vistRterbhayAt // 726 // ___ maNagutto sannANI pasamiakoho a iriasamio a / puDhavijIe rakkhaMto icchAkArI namo tassa // icchA micchA tahakAro AvasiA a nisIhiA / ApucchA paDipucchA chaMdanimaMtovasaMpayA // iti dik / guNairanekairityAyaiH, prathitA: pRthubuddhayaH / sAdhusAdhyo bhavetteSAM, jinendrANAM paricchadaH // 727 // zrAvakANAM tu bhedau dAvaSTau dvAtriMzadeva ca / saptatriMzAH zatAH sapta, sthUlabhedavivakSayA // 728 // samyaktvaM bibhrate kecittuyuktAM viratiM pare / dvidhA zrAddhA aviratA, viratAviratA iti // 729 // aNuvratAni paJcApi SaDbhiruccArabhaGgakaiH / pRthak pRthak svIkRtAni, yaisteSAM SaD bhido'bhavan // 730 // pratipannottaraguNavata: kevaladarzana: / iti dvayAnvitA ete, SaDityaSTau bhido'bhavan // 731 // evaM sarvatrApyagre bhAvyaM / dvividhatrividhaM proktaM 1 dvividhadividhaM 2 tathA / dvividhaikavidhaM 3 caikavidhatrividhameva ca 4 // 732 // ekavidhaddhividhaM 5 caikavidhaikavidhaM 6 tathA / zrAddhAnAM SaDamI proktA, vratoccAraNabhaGgakAH // 733 // na karomi svayaM nAnyaiH, kArayAmi ca pAtakam / sthUlahiMsAdi manasA, vAcAGgenAdyabhaGgake // 734 // evamanye'pi bhaGgakA bhAvyAH SaTsvapyeteSvanumatirgRhasthairna niSidhyate / eSAmanumatiprApteH, strIputrAdikRteSvapi // 735 // anyathA hi sarvadezaviratyorna bhidA bhavet / trividhaM trividheneti, bhaGgako gRhiNAM na tat // 736 // eSAmuttarabhaGgAstu, jAyanta ekaviMzatiH / te caivamasyA: SaDbhaGgyAH , pratibhedAvabodhakAH // 737 // sthApyA adhastAdevaDAH, kramAtkoSTeSu SaTsvapi / ekako dau trikAveko, ddhikaH SaTkaddhayaM tataH // 738 // Page #574 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 557 ayaM bhAva:bhaGgo yathokta evAye, koSThe nAnAnyasaMbhavaH / dvitIye tu manovAcau, mano'Gge vAktanU trayam // 739 // bhaGgAnAmiti zeSaH, manovAktanubhirvyastaiH, syAttRtIye'pi tattrayam / karaNena kAraNena, turya koSThe ca bhivayam // 740 // trayo dvitIyakoSThoktA, yogabhaGgA vizeSitAH / karaNena kAraNena, SaDbhaGga iti paJcame // 741 // vyastA manovaca:kAyAH, SaDvidhAH syurvizeSitAH / karaNena kAraNena, SaSThe SaD bhaGgakA iti // 742 // AvazyakAbhiprAyo'yaM, prajJaptyAdau tu kIrtitaH / trividhaM trividheneti, bhedo'pi gRhamedhinAm // 743 // tathAhi svayaMbhUsmaNAmbhodhimatsyamAMsAzanAdikam / trividhaM trividhenApi, pratyAkhyAtyeva ko'pi yat // 744 // asyAlpaviSayatvena, kAdAcitkatayA'pi ca / naivAvazyakaniyuktau, bhaGgako'yaM vivakSitaH // 745 // SoDhA pUrvoktaSaDbhaGgyA, syAdekaikamaNuvratam / triMzadbhido'tha dvAtriMzatsasamyaktvottaravatAH // 746 // tathA-trikA ddhikA ekakA ye, pratyekaM te trayastrayaH / sthApyante kila paGktyordhva krnnaaditryaangkkaaH|| 747 // eSAM navAnAmAnAmadhaH paGktyA kramAllikhet / manovAkkAyasUcArya, trizastrikaddhikaikakAn // 748 // Ayo bhaGgo'tra sAvadyaM, na kurve kArayAmi na / nAnujAnAmi manasA, vacasA vapuSApi ca // 749 // evamanye'pi bhaGgakA bhAvyAH, prajJaptyAdhuditA mUlabhaGgA nava bhavantyamI / eSAmekonapaJcAzadbhavantyuttarabhaGgakAH // 750 // tathAhitribhirmanovacaH 2 kAyaistrayo bhedA bhavantyatha / manovAgbhyAM bhavetturyo, manoGgAbhyAM ca paJcamaH // 751 // vAkkAyAbhyAM bhavet SaSThastribhirebhizca saptamaH 7 / ete saptApi yojyante, saptabhiH karaNAdibhiH // 752 // te caivaM-karaNaM 1 kAraNaM 2 cAnumati 3 zceti bhidAM trayam / bhedazcaturtha: karaNakAraNAbhyAM prakIrtitaH // 753 // karaNAnumatibhyAM ca, bhedo bhavati paJcamaH / kAraNAnumatibhyAM ca, SaSThastaiH saptamastribhiH // 754 // pratyekameSu bhaGgeSu, pUrvoktasaptakAnvayAt / uktA ekonapaJcAzadvatoccAraNabhaGgakAH // 755 // pratyekaM bhar3akeSveSu, kAlatritayayojanAt / saptacatvAriMzadADhyaM, jAyante bhaGgakAH zatam // 756 // trikAlaviSayatvaM ca, syAdatItasya nindayA / saMvareNAdhunikasya, pratyAkhyAnAdbhaviSyataH // 757 // tathAhu-aIyaM niMdAmi, paDuppannaM saMvaremi, aNAgayaM paccarakkhAmi, [pakkhisUtra tathA camaNa 1 vayaNa 2 kAya 3 maNavaya 4 maNataNu 5 vayataNu 6 tijogi 7 sagasatta / kara 1 kAra ___ 2 Numai 3 dutijui tikAli sIAlabhaGgasayam // [paccakakhANabhASya gA. 43] samyag ya etAn jAnAti, pratyAkhyAnasya bhaGgakAn / sa eva kathitaHzAstre, pratyAkhyAnavicakSaNaH // 758 // Page #575 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 558 aNuvrataiH paJcabhizca, guNitA bhaGgakA amI / paJcatriMzA: zatA: sapta, teSu kevaladarzanaiH // 759 // yukteSu cottaraguNADhyaiste syuH zrAvakA iha / saptatriMzAH saptazatA, vratAnAM mUlabhedataH // 760 // vratAnAM dayAdisaMyogodbhavA bhedA bhavanti ye / SaDbhaGgyAdivratoccAraprakArANAM ca yA bhidaH // 761 // parasparaM tadguNane, vratAnAM bhUrayo bhidaH / bhavanti tAbhistAvantaH, zrAvakA iha tadyathA // 762 // aNuvratAnAM paJcAnAM, bhaGgAH paJcaikayogajAH / daza ca syurkhiyogotthAstriyogotthA dazaiva ca // 763 // turyayogodbhavAH paJca, syAdekaH paJcayogajaH / athaitadbhaGgakotpattau, karaNaM pratipAdyate // 764 // kramotkramAbhyAM de paGktyau , saMsthApyete uparyadhaH / vivakSitavratAGkAnAmathAdha:paGktivartinA // 765 // upAntyAlenograpaGktigato'ntyo'Gko vibhajyate / labdhena tasyopAntyasyo-paristho'Gko nihanyate // 766 // yajjAtaM te disaMyogA, bhaGgakAste ca pUrvavat / upAntyapAzcAtyArena, bhajyante labhyate ca yat // 767 // tena tasyoparitano, guNyate'Gko bhavecca yat / te trisaMyogajA bhaGgAH, syAccheSeSvapyayaM vidhiH // 768 // bhaGgeSu naikayogeSu, karaNasya prayojanam / vivakSitavratamitA, bhaGgakA hakayogajAH // 769 // atrodAharaNaMkramotkramAbhyAM paJcAntA, likhyante'vA dikena ca / bhakte'dha:pakRtyupAntyenoparisthe paJcake'ntime // 770 // labdhau dhau sArddhako tAbhyAmupAntyasyopari sthitaH / catuSko guNyate jAtA, daza te'tra dviyogajAH // 771 // triko'thopAntyapAzcAtyo, bhajyante tena te daza / labdhAstrayaH satribhAgAH, sAMzaistaizca nihanyate // 772 // trikastasyoparigato, daza syuste triyogajA: / tatpAzcAtyacatuSkeNa, teSu bhakteSu labhyate // 773 // sArddha dvayaM tena tasyoparistho guNyate dikaH / jAtA: paJca caturyogA, bhajyante paJcakena te // 774 // AyenAdha:paGktigena, prApta eko'tha guNyate / anenaikastadUrdhvastha, ityekaH paJcayogajaH // 775 // yadA-jijJAsitAH syuH saMyogA, yAvatAM tAvato'DkAn / ekAdyakottarAnUrdhvaMdamazreNyA kramAnyaset // 776 // yathAsvamantyaM muktvA tAnuparyupari nikSipet / evamekAdiyogotthabhaGgasaMkhyAmitirbhavet // 777 // tatra ca-sarvoparitanADena, labhyanta ekayogajAH / zeSairadho'dhaHsthairaGgairlabhyante dayAdiyogajAH // 778 // atraikako drike kSipto, dvikasthAne triko'bhavat / trikaH sa coparitanatrike SaTkaM bhavettadA // 779 // SaTke'smiMzyoparitane, catuSke yojite daza / punarekastrike kSiptazcatuSka: syAtsa cordhvage // 780 // SaTke kSipto dazAbhUvan, punarekazcatuSkake / kSipta: paJcAbhavannekastato'dha: syAttathA sthitaH // 781 // athavA-labhyante dayAdisaMyogA, acAraNayA mithaH / cAryate pUrvapUrvo'Gko'nukramAduttarottaraiH // 782 // sA caivaM-1-2 / 1-3 / 1-4 / 1-5 evaM catvAra ekacAraNayA. 2-3 / 2-4 / 2-5 / evaM trayo dvitIyacAraNayA. 3-4 / 3-5 evaM dau tRtIyacAraNayA. 4-5 ekazcaturthacAraNayA. evaM Page #576 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 559 daza dikasaMyogajA labdhAH , evaM trikasaMyogajA api daza yathA-1-2-3 / 1-2-4 / 1-25 / 1-3-4 / 1-3-5 / 1-4-5 / evamekacAraNayA SaT 2-3-4 / 2-3-5 / 2-4-5 / iti dvitIyacAraNayA trayaH / 3-4-5 evaM tRtIyacAraNayA tvekaH, iti. vratAnAM ca dvAdazAnAmevaM vijJairyathAruci / bhaGgAnAM bhAvanA kAryA, yAdisaMyogajanmanAm // 783 // vratoccAraprakArANAmapyevaM guNane mithaH / bhavanti bhUrayo bhedAH, SaDbhaGgyAM tAnatha bruve // 784 // ekavrate SaDbhaGgA ye, dvividhatrividhAdikAH / te SaTtriMzadbhavantyevaM, saMyoge vratayorddhayoH // 785 // AdAvAdyavratasyAyo, bhaGgako'vasthito'znute / dvitIyavratasatkAn SaT, bhaGgakAnanavasthitAn // 786 // evaM bhaGgo dvitIyo'pi, SaT pratyekaM SaDapyamI / labhante iti SaTtriMzajjAtA uccArabhaGgakAH // 787 // vratAnAM trikayoge tu, dvizatI SoDazottarA / zatAni dvAdaza caturyoge SaNNavatistathA // 788 // sahasrA: sapta saptaiva, zatAH SaTsaptatistathA / yoge vratAnAM paJcAnAM, bhavantyuccArabhaGgakAH // 789 // uccArabhaGgakA ete, vratAnAM prAk pradarzitaiH / hatA ekaddhayAdiyogaiH, syuH sarvAgreNa bhaGgakAH // 790 // yathA vratAnAM paJcAnAmekayogairhi paJcabhiH / hatA uccArabhaGgAH SaT, syustriMzadekayogajAH // 791 // dazabhirdikayoge SaTtriMzaduccArabhaGgakAH / hatAH syustrizatI SaSTyA'bhyadhikA sarvasaMkhyayA // 792 // dvizatI SoDazADhyA ca, triyogairdazabhirhatAH / SaSTyADhyAni triyogAnAM, syuH zatAnyekaviMzatiH // 793 // caturyogaiH paJcabhizca, hatA uccArabhaGgakAH / zatA dvAdaza pUrvoktAH, SaNNavatyadhikAzca ye // 794 // syuH zatAni catuHSaSTirazItya'bhyadhikAni te / caturyogajabhaGgAnA, sarvasaMkhyA bhavediyam // 795 // sahasrAH sapta saptaiva, SaTsaptatyadhikAH zatAH / ekena paJcayogena, hatAstAvanta eva te // 796 // iyaM ca sthApanA prAjJaistAdRgAkArasaMbhavAt / zAstreSu devakulikAkAreti vyapadizyate // 797 // paJcasvaNuvrateSvevaM, nirdiSTAnAM yathAkramam / saMyogajAnAM bhaGgAnAM, bhavet saMkalanA tviyam // 798 // sahasrA: SoDazASTau ca, zatAH SaDadhikA atha / uttaravratabhRtsamyagdRgyoge'STAdhikA api // 799 // dvAdazAnAM vratAnAM ca bhaGgasaMkalanA bhavet / vivicyamAnA SaDbhaGgyA, koTIzatAstrayodaza // 800 // koTyazcaturazItizca, lakSANi dvAdazopari / saptAzItiH sahasrANi, dAbhyAM yuktaM zataddhayam // 801 // atra zatoparitanaM yavayaM taduttaraguNadhArikevalasamyaktvadhArirUpaM bhedadvayaM jJeyam / atrottaraguNAzca vividhatapo'bhigraharUpA iti dhyeyam / atrAyamAmnAyaHSaDbhaGgA vrata ekasmin, ye nirdiSTA jinaiH zrute / dvitIyavratayoge te, hanyante saptabhiH kila // 802 // SaT kSipyantena caivaM syurbhaGgakA vratayorddhayoH / aSTacatvAriMzadeva, jAtAste vidhinA'munA // 803 // Page #577 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 560 atra caivaM prakArAntareNa vAsanAdvayovratayorUrkhapaGktisthApanA. atra ca "yathA svamantyaM muktvA tAnuparyupari nikSipet," iti pUrvoktavacanAt aGkakSepasaMbhavo nAstIti tathaiva sthitA, tathA ca ekayoge dvau bhaGgo, dvikayogazcaikaH, tatra dvayorekayogayoH pratyekaM SaT bhaGgA iti dvAdaza dikayogasya SatriMzaditi aSTacatvAriMzaditi / vivakSitavratALebhya, eka nyUnAGkasaMkhyayA / evaM muhuH kRte zeSabhaGgasaMkalanA''pyate // 804 // vrateSu ca dvAdazasu, vArAnekAdaze taki / kRte pUrvoditA sarvabhaGgasaMkalanA sphuTA // 805 // trikAlyA guNane tveSAM, bhaGgakAnAM bhavantyamI / koTIzatAnyekacatvAriMzaccopari koTayaH // 806 // dvipaJcAzattathAlakSaNANyaSTAtriMzadathopari / ekaSaSTiH sahasrANi, SaDbhiryuktA ca SaTzatI // 807 // evaM ca vakSyamANaikaviMzatibhaGgInavabhaGgyaikonapaJcAzadbhaGgIbhaGgakAnAmapi trikAlyA guNanaM nyAyyameva pratImaH, saptacatvAriMzazatabhaGgyAmeva trikAlyAH praviSTatvAditi jJeyaM / ete vratAnAM bhaGgAstu, SaDbhaGgyaiva pradarzitAH / ekaviMzatyAdibhistu, bhaGgaiH syuratibhUrayaH // 808 // tathAhiekaviMzatirekasmin, ye bhaGgAstAn vrataddhaye / dvAviMzatiguNAn kRtvA, kSipyate'traikaviMzatiH // 809 // vArAnekAdazaivaM ca, kRte drutamavApyate / sarvasaMkhyA bhaGgakAnAM, vrateSu dvAdazasvapi // 810 // sA ceyaM-12855002631049215 aMkAH saptadaza. ekavratasya ye bhaGgA, nava te dazabhirhatAH / navAnvitAzca sarvAgraM, vAra ekAdaze bhavet // 811 // taccaidaM-999999999999 aMkAH dvAdaza. ekavratasyAthaikonapaJcAzadbhaGgakA hi ye / te paJcAzadguNA ekonapaJcAzadyutA muhuH // 812 // ekAdaze vAre sarvAgraM caivaM-244140624999999999999 ar3A ekaviMzatiH. saptacatvAriMzadADhyaM, zatamekavratasya ye / bhaGgakAste'STacatvAriMzadADhyazatatADitAH // 813 // saptacatvAriMzadADhyazatopetAH kRtA muhuH / bhavantyekAdaze vAre, sarve'pi vratabhaGgakAH // 814 // te caivaM-110443607719611533356957695 aGkAH saptaviMzatiH / eteSu SaDbhaGgyAdiSu sthAneSu yathAkramamAgatA dvAdazApi rAzaya uparyadhobhAvenaM vyavasthApyamAnA arddhadevakulikAkArAM bhUmimAstRNantIti. etA: paJcApi khaNDadevakulikA iti vyapadizyanta iti jJeyaM / tatra SaDbhaGgyAkhaNDadevakulikasthApanA / zrAvakapadaniruktaM caivaM - avAptadRSTayAdivizuddhisaMpat- paraM samAcAramanuprabhAtam / zruNoti yaH sAdhujanAdatandrastaM zrAvakaM prAhuramI jinendraaH|| zraddhAlutAM zrAti padArthacintanAddhanAni pAtreSu Page #578 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 561 vapatyanAratam / kiratyapuNyAni susAdhusevanAdato'pi taM zrAvakamAhuruttamAH // zrAti pacati tattvArthazraddhAnaM niSThAM nayatIti, 'zrAM pAke' ityasya rUpaM, iti sthAnAGgavRttau / evaM ca vividhairbhaGgaiH, svIkRtavratapAlakAH / zrAvakA: zrAvikAcaiSAmarhatAM syAtparicchadaH // 815 // sAdhuSpayo gaNadharapadayogyA bhavanti ye / utpattinAzadhrauvyArthAM, tripadI zikSayaMti tAn // 816 // adhItya tripadI te'pi, muhurtAbIjabuddhayaH / racayaMti dvAdazAGgI, vicitraracanAJcitAm // 817 // tataH saugandhikaratnacUrNasthAlaM kare dhRtam / zakraH puro Dhokayati, padasthApanahetave // 818 // tiSThanti cArbhAvanatAH, padayogyA: puro'rhatAm / gandhavAsAMstacchirassu, kSipante muSTibhirjinAH // 819 // dadate sUrimantraM ca, tebhyastIrthapravartakAH / dravyakSetrakAlabhAvastIrthAnujJAM ca kurvate // 820 // kurvanti sarva zakrAdyA, devAH padamahotsavam / vayaistUryatrikairharSaprakarSollasadAzayAH // 821 // sUtraM gaNadharA eva, granantyete mahAdhiyaH / dizanti kevalAneva, prAyo'rthAMstIrthapAH punaH // 822 // yathoccaiH sahakArAditarumArUDhavAnnaraH / svajanAnAmadhaHsthAnAmupakArAya zAlinAm // 823 // phalAnAM kurute vRSTi, ddhivAH kecana teSu ca / patanti tAni gRhNanti, paTena prabhaviSNavaH // 824 // atha te tAnyupAdAya, saMskRtya ca yathAvidhi / upayojya prINayanti svajanAnAtmano'pi ca // 825 // tathA tIrthaGkarA jJAnakalpadrumaziraHsthitAH / bhavyAnAmupakArAya, varSantyarthAnanuttarAn // 826 // gRhNanti tAn gaNadharA, vitatya dhiSaNApaTam / AtmAnaM racitaistaizcAnugRhNantyaparAnapi // 827 // yathA phalAni vyastAni, na sarvAnupakurvate / kRtArthA na tathaivArthAH, syuH sUtraracanAM vinA // 828 // muktAphalAni vyastAni, zatAni kusumAni vA / nAsUtrANyupayujyante, tathA'rthA api dehinAm // 829 // yAdRksvarUpAH sArvendrAH, prAcyAM siMhAsanasthitAH / tanvate dezanAM dIpyamAnA lokottarazriyA // 830 // tathaiva zeSadizvarhatpratimAH suranirmitAH / vidadhyurdezanAM mUlasvarUpAdavizeSitAH // 831 // janaH ko'pi na jAnAti, svarUpeSu caturviti / mUlasvarUpaM katamatkatamadvAna kRtrimam // 832 // tathAhuH- "je te devehiM kayA tidisiM paDirUvagA jiNavasssa / tesi pi tappabhAvA tayANurUvaM havai rUvaM" // [Avazyakaniyukti zlo. 557] pratirUpeSu yatteSu, nAkabhirvihiteSvapi / rUpaM syAdbhagavattulyaM, tanmahimnaiva tadhruvam // 833 // anyathA tu surAH sarve, yadi saMbhUya kurvate / aGgaSThapramitaM rUpaM, sarvazaktiprayatnataH // 834 // tajjagajjaitrarUpAhatpAdAGgaSThasya sannidhau / nirvANAGgAravicchAyaM, bhavehurvAdivRndavat // 835 // __ Ahuca-"yaiH zAMtarAgarucibhiH paramANubhistvaM, nirmApitastribhuvanaikalalAmabhUta ! / tAvanta eva khalu te'pyaNavaH pRthivyAM, yatte samAnamaparaM na hi rUpamasti" // [bhaktAmarastotra gA. 12] Page #579 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 562 tAdRzAccAhatAM rUpAjjagadAcAmagocarAt / anantaguNahInAH syU, rUpato gaNadhAriNaH // 836 // tebhyazcAhArakA dehA, anantaguNahInakAH / tebhyo'pyanuttarA devAstato'dho'dha: kramAtsurAH // 837 // yAvaDhyantaragIrvANAstebhyazca cakravartinaH / vAsudevA baladevA, mahAmANDalikA: kramAt // 838 // anantaguNAhInAH syustaccheSAstu nRpAdayaH / lokAH sarve'pi SaTsthAnapatitA rUpato mithaH // 839 // anantA 1 saGkhya 2 saMkhyeya 3 bhAgahInA: parasparam / saMkhyeyA 4 saMkhyeyA 5 nanta 6 guNahInA: svruuptH|| 840 // tAdRgrUpAca te'rhanto, manonayanasaukhyadAH / janAnAmabhigamyAH syurupAdeyagiro'pi ca // 841 // tathA tAdRk prabho rUpaM, nirUpyAnuttaraM janAH / tyaktarUpAbhimAnAH syurna nIcairgotrabandhinaH // 842 // dharmAdevApyate rUpamIdRgaizvaryabandhuram / iti dharma pravartante, te'rhadrupanirUpaNAt // 843 // yadIdRgUpabhAjo'pi, rAjavaMzyA jinezvarAH / yatante saMyame tarhi, vayaM kiM na yatAmahe ? // 844 // ityAlocyAlpakarmANo, yatante ke'pi saMyame / bahudhetyarhatAM rUpaM, bhavellokopakArakRt // 845 // yathA rUpaM tathA saMhananaM saMsthAnameva ca / varNo gatiH svarassattvaM, syAducchvAsAdyanuttaram // 846 // anyAsAmapi sarvAsAM, prakRtInAmanuttarAH / prazastAH syuH parIpAkAstAdRkSAnnAmakarmataH // 847 // asAtavedanIyAdyA, duSTAH prakRtayo'pi yAH / dugdhAbdhau nimbaniryAsabinduvattA na duHkhadAH // 848 // arhatAM pAdamUle ca, sadA sannihito bhavet / prAyo gaNadharo jyeSThaH, kadAcidaparo'pi vA // 849 // paraM na svAmipAdAnjamekena gaNadhAriNA / bhavetkadApi rahitaM, tridazeneva nandanam // 850 // jyeSTho gaNI so'paro vA, praNamya paramezvarAn / pArzve niSIdatyAgneyyAmanye'pyevaM gaNAdhipAH // 851 // munayaH kevalajJAnazAlino'tha jinezvarAn / vizva pradakSiNIkRtya, kRtvA tIrthanamaskRtim // 852 // yathAkramaniviSTAnAM, pRSThato gaNadhAriNAm / niSIdanti padasthAnAM, rakSanto gauravaM sthiteH // 853 // kRtakRtyatayA tAdRkkalpatvAcca jinezvarAn / na namasyanti tIrthaM tu, namantyarhannamaskRtam // 854 // uktaM ca dhanapAlena mahAtmanA--"hohI mohuccheo, tuha sevAe dhuva tti naMdAmi / jaM puNa na vaMdiabbo, tattha tumaM teNa jijjhAmi" // manaHparyAyajJAnyAdyAstato'tizAyisAdhavaH / natvArhattIrthagaNinaH, sarvajJAMzcAsate tataH // 855 // teSAM ca pRSThataH zeSasaMyatA arhadAdikAn / praNipatya niSIdanti, vinayena yathAkramam // 856 // teSAM ca pRSThato vaimAnikadevyo'rhadAdikAn / praNipatyAsate tAsAM, pRSThe sAdhyastathaiva ca // 857 // 1. sAmAnyo vidhirayaM, tena sanatkumArAde rUpAdhikye'pi na kSatiH, yadA narevasaMbhAvanIyaM tadupamiti zakrendreNa tadarNanaM surAgamanaM ca / 2. jinAnAM namasyatA pradakSiNAtrayakaraNena, gaNadharANAM namasyatA ca namastIrthAyeti bhaNanAt, tIrthaM natvA tIrthasya pRSThata upavizantItyAvazyakokteH, AvatairvandanaM neti vandanavadhyatAviSayA dhanapAloktirapyavitathaiva / Page #580 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 563 ityetAH parSadastisro, niSIdantyagnikoNake / pravizya pUrvadvAreNa, kRtvA cAhatpradakSiNAm // 858 // devyo'tha bhavanajyotiya'ntarANAmiti trayam / yAmyaddhArA pravizyA''ste, nairRtyAM dizi parSadAm // 859 // surAstrayo'mI pUrvoktAH, punastiSThantyanukramAt / pravizyA pazcimaddhArA, vAyavyAM vinayAnatAH // 860 // vaimAnikAH surAssendrA, manujA manujastriyaH / pravizantyuttaradvArA, tiSThantyaizAnakoNake // 861 // parSado dvAdazApyevaM, niSIdantyuktadikSvimAH / pradakSiNIkRtya natvA'rhato gaNyAdikAMstathA // 862 // AyAti yo yajjAtIyaH, sa tatparSadi tiSThati / na tatra mAno dveSo vA, na bhayaM na niyantraNA // 863 // maharTikaM samAyAntaM namantyalpaTTikAH sthitAH / vrajanto'pi namanto'mI, yAnti prauDhaddhikaM sthitam // 864 // yo yo yasya parIvAro, yo vA yannizrayA''gataH / tridazo vA manuSyo vA, sa tatpAce niSIdati // 865 // devyacaturddhA sAdhyaza, zRNvantyUcaMdamAH kSaNaM / devAH sarve narA nAryo, niviSTAH zramaNAstathA // 866 // vRttAvAvazyakasyedaM, cUNau cotkaTikAsanAH / zRNvanti sAdhavo'thordhvAH, sAdhyo vaimAnikAGganAH // 867 // upavizyaiva zRNvanti, dezanAmAptabhAsvatAm / parSado'nyA na vetyuktaM, vetti tattvaM tu tattvavit // 868 // apUrvaM yatra samavasaraNaM nekSitaM ca yaiH / api dvAdazayojanyAste tatrAyAnti sAdhavaH // 869 // atha cetsAdhavastatra, te nAyAMti zlathAdarA: / tatprAyazcittamarhanti caturgurukasaMjJakam // 870 // AgacchatAM ca bAlAnAM, glAnAnAM jaratAmapi / na ko'pyupadravo nAtirna trAsa syAnna vA zramaH // 871 // tAvaduttuGgasopAnasahasrArohaNe bhavet / na kasyApi zramazvAsavyathAH zambhuprabhAvataH // 872 // strIkSetravittAdyutthAni, pitRghAtoditAnyapi / tatrAgatAnAM zAmyanti, drutaM vairANi pApavat // 873 // yuddhyamAnA mithaH krUrAH, krodharaktekSaNAnanAH / kampamAnA udastAstrA, ucchuNDAH kuJjarA iva // 874 // bhavanti ye te'pi tatrAgatA vismRtavigrahAH / prazAntacittAH zRNvanti, dharma svAmiprabhAvataH // 875 // na ko'pi vikathAM kuryAddhyAkSepaM ko'pi nAparam / tadekacittAH zRNvanti, jinAnAM dezanAM janAH // 876 // zRNvanti ye'pi tiryaJcaH, sthitA vapre dvitIyake / te'pi vismRtajAtyAdivairAH syustatprabhAvata: // 877 // pArzvasthaM siMhamAtaGga, zArdUlahariNaM tathA / zyenapArApataM vyAghracchAgaM mArjAramUSakam // 878 // mahiSAzvaM ca nakulasarpa zUkarakurkuram / ekAgracittAH zRNvanti, prabhoratyamRtaM kSaNam // 879 // bibheti tatra no bAdhyo, bAdhakastaM na bAdhate / syuH sAtizayAcchAntarasatRptA: same'pi te // 880 // prathamAM pauruSI yAvaddharmamAkhyAnti pAragAH / atrAntare ca yastatra, cakravartyAdiko nRpaH // 881 // 1. dhyAnakoSThopagatatvAvasthAyAmutkATikAsanaM sAdhUnAM, tatra zrIjinadezanAzravaNArtha ca sthAnaM yadA aupagrahikamAsanamiti taddhAvAbhAvakRto bhedaH, bhavanapatyAdidevInAM zrAvikANAM ca tathA sAmAnyena ThaMtizabdena kathane'pi yathAyogameva syAditi na viruddhatA / Page #581 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 564 zrAddho'mAtyAdiko vA yastadabhAve ca pUrjanaH / jano jAnapado vApi, sajjayatyadbhutaM balim // 882 // taNDulAstatra kalamazAlInAM syuH sitatviSaH / uddAmasaurabhA: snigdhAstanavaH komalA bhRzam // 883 // durbalAkaNDitAH pUtA, balavatyA'tinistuSAH / akhaNDAgrAzcatuHprasthapramitA''DhakasaMmitAH // 884 // arpitA: svajanAnAM ye, tuSabhagnAdizuddhaye / punastebhya: samuccitya, zodhitAH zuddhavAriNA // 885 // arddhasvinnAnimAn ratnasthAle nikSipya nirmale / sajjitAkhilazRGgArA, maulau dhatte suvAsinI // 886 // gandhadravyANi divyAni, nikSipantyatra nAkinaH / tenAsau bhUrisaurabhyasubhago jAyate baliH // 887 // nIyate gItavAdyAdimahotsavapurassaram / zrAddhenAsau prabhoragre, zlAghyamAnena dhArmikaiH // 8 // pUrvadvArA pravizati, balirevaM mahAmahaiH / tasminnAgatamAtre ca, viramanti kSaNAjjinAH // 889 // tataH sa cakravartyAdiH, zrAvako balinA saha / tisraH pradakSiNA: kRtvA, prAcyAM prabhupadAntike // 890 // kiratyAzAsu sarvAsu, taM baliM prauDhamuSTibhiH / tasya prAgeva bhUpAtAdarddhaM gRhNanti nAkinaH // 891 // arddhaM ca zeSasyArddhasya, gRhmAtyetadvidhAyakaH / avaziSTaM yathAlAbhaM, gRhantyanye'khilA janAH // 892 // mUrji nyastena tasyaikakaNenAptena bhAgyata: / rogA: sarve'pi zAmyanti, parjanyeneva vahnayaH // 893 // prAdurbhavati SaNmAsAvadhi rogo na nUtanaH / tasmAnmaulisthitAdratnadIpAdiva tamo'GkaraH // 894 // itthaM balividhau pUNe, jinA: prathamavaprata: / avatIrya dvitIyasya, vaprasyaizAnakoNake // 895 // devacchandakamAgatya, sukhaM tiSThanti nAkibhiH / apyalpaiH koTisaMkhyAkaiH, sevitA bhRtakairiva // 896 // tato dvitIyapauruSyAmAdyo'nyo vA gaNAdhipaH / siMhAsane nRpAnIte, pAdapIThe'thavA'rhatAm // 897 // upavizyAdizeddharmopadezamatipezalam / sa chadmastho'pi bhavyAnAM, pRcchatAM sarvavedivat // 898 // vyAkurvan vividhAn bhAvAn, saMkhyAtItabhavAdikAn / chadmastho'yaM jino veti, na chadmasthaiH pratIyate // 899 // tathAhuH zrIbhadrabAhusvAmipAdA:- "rAovaNIasIhAsaNe niviTTho va pAyapITaMmi / jeTTho aNNayaro vA gaNahAri kahei bIyAe // saMkhAIe vi bhave sAhai jaM vA paro u pucchijjA / na ya NaM aNAisesI viANai esa chumttho"|| [Avazyakaniyukti zlo. 589, 590] punaH pAzcAtyapauruSyAM, sthitvA siMhAsane jinAH / kurvate dezanAM sarvA, vyavasthA'vApi pUrvavat // 900 // prAkkadApi na jAtaM syAdyatra tatra caturvidhAH / kurvanti devAH samavasaraNaM vidhinA'munA // 901 // jAte'pyasminmuhuryatra, devaH kazcinmahadrikaH / nantumeti sa tatraikaH, kurute bhaktimAnidam // 902 // yadApi na syAtsamavasaraNaM syAttadApi hi / vakSyamANaM prAtihAryASTakaM niyatamarhatAm // 903 // azokavRkSaH sazrIko, bhavedyojanavistRtaH / calatkisalayo bhavyAn, karA|rAhvayanniva // 904 // adhovRntAni puSpANi, paJcavarNAni nAkinaH / tanvate jAnudajAni, jinAnAM dezanAvanau // 905 // Page #582 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 565 mAlavakaizikImukhyagrAmarAgAJcito'rhatAm / AyojanaM dhvanirdivyadhvanimizraH prasarpati // 906 // cAmarAzcaMdrarucirA namanonnamanairmuhuH / uccaiH prabhunamaskArAcchaMsaMtIva gatiM satAm // 907 // svarNasiMhAsanaM pAdapIThayugmaNimaNDitam / adhyAsate jinAstacca, mArge vyomni purazcaret // 908 // chatratrayaM tathaivAbbhre, caratyujjvalamauktikam / jagadvandyoparisthityA, mudevoddhurakandharam // 909 // bhAmaNDalaM sArvapRSThe, bhAtyarkasyeva maNDalam / prapannaM zaraNAyeva, niyatAstakadarthitam // 910 // sati prabhau kutaH karmakRtchraM sAsahyate'GgibhiH / vaktItIvAGginAM marjaMstatpuro devadundubhiH // 911 // evaM ca azokadruH puSparAziH, sadhvanizcAmarAsane / chatraM bhAmaNDalaM bherI, prAtihAryASTakaM hyadaH / / 912 / / tathA catustriMzatA te'tizayaiH sahitA jagat / dIpayanti prakRtyopakAriNo bhAskarAdivat // 913 // atizayAMzcaivamAhuH--"teSAM ca deho'dbhutarUpagandho, nirAmayaH svedamalojjhitazca 1 / zvAso'bjagandho 2 rudhirAmiSaM ca, gokSIradhArAdhavalaM hyavisram 3 // AhAranIhAravidhistvadRzya 4zcatvAraete'tizayAH sahotthA: / kSetre sthitiryojanamAtrake'pi, nRdevatiryogjanakoTikoTe : 1 // vANI nRtiryaksuralokabhASAsaMvAdinI yojanagAminI ca 2 / bhAmaNDalaM cAru ca maulipRSThe, viDambitAharpatimaNDalazri 3 // sAgre ca gavyUtizatadvaye rujA 4, vaire 5 tayo 6 mArya 7 tivRSTya 8 vRSTyaH 9 / durbhikSa 10 manyasvakacakrato bhayaM 11 syurnaita ekAdaza karmaghAtajAH // khe dharmacakraM 1 camarAH 2 sapAdapIThaM mRgendrAsana 3 mujjvalaM ca / chatratrayaM 4 ratnamayadhvajoG 5 hrinyAse ca cAmIkarapaGkajAni 6 // vapratrayaM 7 cArucaturmukhAGgatA 8, caityadrumo 9 dhovadanAzca kaNTakAH 10 / drumAnati 11 dundubhinAda 12 uccakairvAto'nukUlaH 13 zakunAH pradakSiNA: 14 // gandhAmbuvarSaM 15 bahuvarNapuSpavRSTiH 16 kacazmazrunakhApravRddhiH 17 / caturvidhAmartyanikAyakoTirjaghanyabhAvAdapi pArzvadeze 18 || [ abhidhAna cintAmaNiH zlo. 57 thI 63 ] RtUnAmindriyArthAnAmanukUlatva 19 mityamI / ekonaviMzatirdevyAzcatustriMzacca mIlitAH // 914 // yattu zrIsamavAyAGgasUtre eteSu kecidatizayA anyathA dRzyante tanmatAntaraM boddhavyaM / catvAro'tizayAzcAnye, teSAM vizvopakAriNAm / pUjA jJAna vaco'pAyApagamAkhyA mahAdbhutAH / / 995 / / aSTakaM prAtihAryANAM, catvAro'tizayA ime / ityevaM dvAdaza guNA, arhatAM parikIrttitAH // 916 // guNaiste sakalaiH pUrNA, nirvipakSasthitekhi / nAnAsthAnAptigarveNa, tyaktA doSaizca dUrataH // 917 // tathAhuH - " ko vismayo'tra yadi nAma guNairazeSaistvaM saMzrito nikhakAzatayA ? munIza ! / doSairupAttavividhAzrayajAtagarvaiH, svapnAntare'pi na kadAcidapIkSito'si // [ bhaktAmara gA. 27 ] doSAstIrthakRtAM yadyapyanantA vilayaM gatAH / tathApyagresarAsteSAmamI hyaSTAdazoditAH / / 918 / / aMtarAyA dAna lAbhavIrya bhogopabhogagAH / hAso ratyaratI bhItirjugupsA zoka eva ca / / 919 / / kAmo mithyAtvamajJAnaM, nidrA cAvirati stathA / rAgo dveSazca no doSAsteSAmaSTAdazApyamI / / 920 / / Page #583 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 566 hiMsA'lIkamadattaM ca, krIDA hAsyAratI ratiH / zoko bhayaM krodha mAna, mAyA lobhAstathA madaH // 921 // syuH prema matsarA jJAna, nidrA aSTAdazetyamI / vedhApi saptatizatasthAnake pratipAditAH // 922 // jinAzca viharantyete, bhUmau vizvopakAriNaH / bhAvibhadreSu dezeSu, bhAgyavallokazAliSu // 923 // zrAddhAzca cakravartyAcAsteSAM viharatAM sukham / udantazaMsinAM nRNAM, vRttiM yacchanti vArSikIm // 924 // arhatsukhavihArAdi, pratyahaM te parAparAH / AcakSate svanAthebhyo'dhikRtAstatra karmaNi // 925 // lakSANi svarNaTAnAmaddhyarddhAni trayodaza / vRtidAnaM niyuktAnAM, dadate cakravartinaH // 926 // vAsudevAstu raupyANAM, lakSAH sA strayodaza / dadyurmANDalikA: sAmA'strayodaza sahasrakAn // 927 // arhadAgamanodantaM, yadA ya: ko'pi zaMsati / prItidAnaM tadA tasmai, dadate cakravartinaH // 928 // koTIstrayodazAddhyarddhAH, sauvarNAnAM pramodataH / vAsudevAstu raupyANAM, koTI: sAmA'strayodaza // 929 // dadyurmANDalikA raupyalakSAH sArdhAstrayodaza / pare'pi dadate lokAH, zaktibhaktyunusArataH // 930 // evaM vihRtya bhUpIThaM, bhavyajIvAn vibodhya ca / nijAyuH prAntasamaye'nazanaM kurvate jinAH // 931 // tadA kecidgaNadharAH, kecanAnye'pi sAdhavaH / kurvantyanazanaM sArddha, syuH prAptAvasarA yadi // 932 // tato'dhiruhya zailezI, sarvakarmakSayakSaNe / saMprApya zAzvataM sthAnaM, nirbAdhAH sukhamAsate // 933 // kSaNaM tadAndhakAraH syAdyato loke bhavettamaH / vicchede jinataddharmapUrvazrutahavirbhujAm // 934 // tatraiva samaye sarve, devendrAzcalitAsanAH / jJAtvA'rhanirvRtiM jJAnAdadantyevaM viSAdinaH // 935 // hA ! nirvRtA jagannAthA, jagaddIpanabhAskarAH / tadasmAbhirdutaM kAryastannirvANamahotsavaH // 936 // ityuktvA pAduke tyaktvA, pUrvavadvidhipUrvakam / tatrasthA eva vandante, bhAvato jinabhUghanAn // 937 // nirjIvAnyapi vandante, vapUMSIndrA yadarhatAm / tadarhaddavyanikSepo, vandyaH samyagdRzAmiti // 938 // sAmAnikAdiniHzeSa, paricchadasamanvitAH / tataste divyayA gatyA, nirvANasthAnamarhatAm // 939 // upetyAzruvimizrAkSA, viSAdavidhurAnanAH / nirAnandA nirutsAhAH, zocantazca muhurmuhuH // 940 // tinaH pradakSiNAH kRtvA, natvA ca bhagavattanUH / nAtyAsannA nAtidUradezasthA: paryupAsate // 941 // dharmabhRtyAn kuto nAsmAnIkSase nAtha ! pUrvavat / akANDe'yaM kimArabdhastyAgo'smAkaM nirAgasAm ? // 942 // kimAtmaMbharitA yuktA, vizvezAnAM bhavAdRzAm ? anantasukhasAmrAjyaM, bhujyate'smAn vihAya yat // 943 // vayaM kvayAma: ? kiM kurmo ? vyAkulAzcintayA'nayA / tyajataikapade svAmin !, nirAlambA: kRtAstvayA // 944 // adyAramyamidaM nAtha !, jAtaM kSetraM tvayA vinA / nizyastadIpagRhavad, gatAdityAntarikSavat // 945 // svAmin ! bhavantaM samavasaraNasthaM mahAzriyam / smAraM smAraM muhurvakSo, dIryate zatadhA'dya naH // 946 // bhavAn yadyapi he svAminnanantasukhabhAgabhUt / vizocAmastathApyevaM, vayaM svArthAya kevalam // 947 // Page #584 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 567 zakro'tha vilapannevaM, nirjarairAbhiyogikaiH / gozIrSacaMdanaidhAMsi, bahUnyAharayedrayAt // 948 // tatastairnandanAnItaizcandanaughaizcitAtrayam / arhatAM ca gaNInAM ca kArayedyatinAmapi // 949 // tatra prAcyAM bhagavatAM, citA bhavati varttulA / yAmyAM gaNabhRtAM tryasrA, pratIcyAM yatInAM punaH // 950 // caturasrA bhaveccityA bhedaH saMsthAnadigbhavaH / zrIAvazyakavRttyAdau, citInAmiti darzitaH // 951 // tataH kSIrArNavAnItaiH, kSIrairbhagavatAM tanUH / snapayitvA'tha gozIrSacandanenAnulipya ca // 952 // paridhApyottamaM haMsalakSaNaM paTazATakam / vajrabhRtkurute bhaktyA, sarvAlaGkArabhUSitA // 953 // anye ca devA gaNabhRddhapUMSi vidhinA'munA / pare munizarIrANi, snapayantyarcayanti ca // 954 // athendravacanAttisraH, zibikA: kurvate surAH / tatraikasyAM jinAGgAni, zakraH sthApayati svayam / / 955 / / gaNInAM ca munInAM ca parasmin zibikAddhaye / sthApayanti pare devAstataH zakrasurA api / / 956 / / bhaktyA svaskandhamAropya, zibikA: samahotsavam / sthApayantyarhadAdInAM dehAMzcityAtraye kramAt // 957 / / tataH zakrAjJayA vahnikumArAH sAzrulocanAH / vimanaskA: kSipantyagniM, cityAsu tisRSu kramAt / / 958 // tathaiva ca tato vAyukumArAH svaH patergirA / drutamujjvAlayantyagniM, pavamAnairvikurvitaiH // 959 / / tatazcaturvidhA devA, AjJaptA vajrapANinA / turuSkakAkatuNDAdibhArAn sArAn sahasrazaH // 960 // kumbhAn madhughRtAnAM ca, juhuyurvahnidIptaye / tatoGgezvasthizeSeSu, saMskRteSu havirbhujA // 961 // nirvApayanti jImUtakumArA vAsavAjJayA / kSIrodAdAhRtaiH kSIrakalpanIraizcitAzca tAH // 962 // tatazca-yAmyAmUrdhvasthAM jinAnAM, dADhAM gRhNAti vajrabhRt / camarendro'dhastanIM tAM tattaddizyAdhipatyataH // 963 // vAmAmuparigAM dADhAmindro gRhNAti zUlabhRt / balIndrazcAdhastanIM tAM, zeSAMH sarve surAsurAH // 964 // asthInyathAGgopAGgAnAM, sarvANyAdadate mudA / arhadbhaktyanurAgeNa, kecitkecicca jItataH // 965 // pUrvaM mAhAtmyameteSAM kSetraloke nirUpitam / granthAntare prasiddho'yamapi heturnizamyatAm // 966 // " aMti surA tAo ahaM koi parAbhavaM jar3a karejjA / to pakkhAlia tAo salileNa karaMti niarakkhaM" // AstAM trijagadarthyAnAmasthigrahaNamarhatAm / surA Adadate'sthIni, yogabhRccakriNAmapi // 967 // ityarthato jaMbUdvipaprajJaptivRtau / 1 citAbhasmApi gRhNanti, zeSaM vidyAdharAdayaH / sarvopadravanirnAzavidhau paramamauSadham // 968 // rajasyapi gRhIte'smAdahaMpUrvikayA naraiH / garttA bhavatyakhAtaiva, citAsthAne tato'rhatAm // 969 // mA bhUdaparalokAMhrisparzAdAzAtanetyatha / sAtatyena ca tIrthasya pravRttirbhavatAditi // 970 // ratnairApUrya tAM garttI, khacitaM ratnakAJcanaiH / kArayatyarhatAM caityastUpaM zakraH surAsuraiH // 971 // gaNinAM ca munInAM ca, cityAsthAnakayorapi / zakraH stUpau kArayati, ratnasvarNamaNImayau // 972 / / Page #585 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 568 evaM caturvidhA devA, nirvANasya mahotsavam / yathocitaM vidadhate, bhaktinirbharacetasaH // 973 // tato nandIzvare gatvA, vidhAyASTAhikotsavam / yAnti svasvavimAneSu, yathAsvaM bhavaneSu ca // 974 // sudharmAkhyasabhAvarticaityastambhAvalambiSu / samudgakeSu yAnyAsannasthIni prAktanArhatAm // 975 // tAnyarcayanti saMsthApya, siMhAsane samudgakAn / samudgakeSu teSveva, sadyaskAni kSipanti ca // 976 // tato'bhyarcya punaH stambhe, lambayanti samudgakAn / caityadaivatavattAni, nityamArAdhayanti ca // 977 // idamarthataH SaSThAGgasUtravRttau mallinirvANAdhikAre. sabhAyAM ca sudharmAyAM, teSAmAzAtanAbhiyA / kAmakrIDAM na kurvanti, jinabhaktAH surAdhipAH // 978 // kAlena kiyatA caite, gatazokAH surezvarAH / gItAnATyAdisaukhyAni, bhuJjAnAH sukhamAsate // 979 // itynntgunnrtnshaalinaamrhtaamuditmaagmoddheH| ___ varNanaM taduruvarNavarNikAkarNikAravipinaprasUnavat // 980 // vizvAcaryadakIrtikIrtivijayazrIvAcakendrAntiSadrAjazrItanayo'taniSTa vinayaH zrItejapAlAtmajaH / kAvyaM yatkila tatra varNitajagattattve'dbhutAstriMzatA, saMkhyAta: paripUrNabhAvamabhajatsargo nisrgaajjvlH|| 981 // // iti zrIlokaprakAze triMzattamaH sargaH samAptaH // // athaikaviMzattamaH sargaH // svarUpamarhatAmevamuktaM zAstrAnusArataH / athocyate yathAzAstraM, svarUpaM cakravartinAm // 1 // zRGgagrAhikayA karma, cakravartitvasAdhanam / pRthag yadyapi na proktaM, tIrthakRnnAmakarmavat // 2 // tathApi tIvrAnubhAgaM yatsAtavedanIyaM ghanANukam / uccairgotraM tathotkRSTaM, nAmakarmApi tAdRzam // 3 // lAbhabhogAdivijAnAM, kSayopazamapATavam / ityAdibhissamuditairjAyate cakravartitA // 4 // pUrvoktaviMzatisthAnAntargataireva kaizcana / sAdhuvaiyAvRtyadAnasattapaHsaMyamAdibhiH // 5 // viziSTAdhyavasAyena, sAtavedyAdikarmaNAm / tAdRzaH syAtparINAmaH, prAgjanmanyArSabhariva // 6 // tathoktamAvazyakaniryuktau "biio veyAvaccaM kiikammaM taiyao kAsi / bhogaphalaM bAhubalaM" // iti. tIrthakRnnAmahetUnAM, sthAnAnAM nanu viMzateH / kathaM cakritvahetutvaM, paTahetutvavanmRdaH ? // 7 // atrocyateyathaikasmAdrasAdikSo nAkhaNDaguDAdayaH / syuH sAmagrIbhidA'vApi, tathA samyagvibhAvyatAm // 8 // Page #586 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 569 syuryathA vaikajAtIyatantubhyo vividhAH paTAH / teSAmeva vastrA syAtsAmaggrantarabhedataH // 9 // evaM balatvaviSNutvanRpatvAdipadeSvapi / bhAvyaH karmapariNAmo'dhyavasAyavizeSataH / / 10 / uddhRtya sarvadevebhyo, gharmAyA eva ca kSiteH / utpadyate'GginazcakritayA nAnyagateH punaH // 11 // tathoktaM- "suraneraiehiM ci ya havaMti hariarihacakkibaladevA / cauvihasuracakkibalA vemANia huti hariarihA " // [ bRhatsaMgrahaNI gA. 263 ] iti saMgrahaNyAdyabhiprAyaH / zrI Avazyakaniryuktau tu - manuSyagaterAgatasyApi zrIvIrasya prAgbhave cakritvamuktaM, tathAhi - " culasIimappaTTe sIho naraesu tiriyamaNuesu / piamittacakavaTTI mUavidehAiculasIe" // iti jJeyaM. [ zlo. 448 ] 16 // tIrthaMkarakhadete'pi jAtigotronnatispRzAm / vaMzeSu bhUbhRtAmevotpadyante na tvanIdRzAm // 12 // tadvaccaturdazasvapnasUcitotpattayaH kramAt / jAyante janakonnItaprauDhajanmamahotsavAH // 13 // arhadvannAkanarakAgatayozcakriNoH prasUH / pazyati dvAdaze svapne, vimAnabhavane kramAt // 14 // dhAtryekA'dhikRtAstanye, dve majjanavibhUSayoH / anyotsaGgArpaNe nityaM parA ca krIDanAdiSu // 15 // evaM ca-dhAtrIbhi: paJcabhiH pAlyamAnA: klRptocitAhvayAH / te sukhenaiva varddhante, nandanasvardrumA iva // sAkSIkRtya kalAcAryamadhItAkhilavADmayAH / prAptazeSakalAzca syuH, zastrazAstravizAradAH // 17 // AdyasaMhananA AdyasaMsthAnA: prAptayauvanAH / lakSaNAnAM sahasreNASTottareNa virAjitAH // 18 // lomabhirdakSiNAvartai, racitenAdhikazriyA / mahApuruSacihnena, zrIvatsenAptavakSasaH // 19 // tathoktaM zrIjambUdvIpaprajJaptisUtre bharatacakrivarNane - 'pasatthalo maviraiyasirivacchalaMchaNaviulavacchadese / ' iti . SaTtriMzatA nRpaguNaiste prazastairalaGkRtAH / rAjyaM kramAdbarddhamAnaM, pAlayanti kramAgatam // 20 // SaTtriMzataM nRpaguNAMzcaivamAhuH - avyaye 1 lakSaNaiH pUrNA 2, rUpasaMpattibhRttanuH 3 / amado 4 jagadojasvI 5, yazasvI ca 6 kRpAluhRt 7 // kalAsu kRtakarmA ca 8, zubhrarAjakulodbhavaH 9 / vRddhAnuga 10 strizaktizca 11, prajArAgI 12 prajAguru: 13 // samarthana: pumarthAnAM trayANAM samamAtrayA 14 / kozavAn 15 satyasandhazca 16, caradRg 17 dUramantradRg 18 // Asiddhi karmodyogI ca 19, pravINaH zastra 20 zAstrayoH 21 / nigrahA 22 nugrahaparo 23, nirlaMcaM duSTaziSTayoH // upAyArjitarAjyazrI 24 - rdAnazauNDo 25 dhruvaMjayI 26 / nyAyapriyo 27 nyAyavettA 28, vyasanAnAM vyapAsakaH 29 // 1. tiriyamaNusu iti bhavabhramaNopalakSaNaM, tena madhye suranArakabhavatve'pi na kSatiH, saptaviMzaterbhavebhyo'dhikatvaM tUbhayathApi, na hi caritAnuvAdo vidherniloThakatayA vaktuM yuktaH / Page #587 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 570 avAryavIryo 30 gAmbhIryo 31-dArya 32 cAturya 33 bhUSitaH / praNAmAvadhikakrodhaH 34, tAttvika: 35 sAttviko 36 nRpH|| tathA ca sUtra-chattIsAhi ca patthivaguNehiM saMjutte' iti. evaM gacchati kAle'sya, prAdurbhavati karhicit / cakramAyudhazAlAyAM, prAcyaM puNyamivAGgabhRt // 21 // idaM prAyo'strazAlAyAM, syAdanyatrApi kasyacit / yathA'bhavatsubhUmasya, sthAlameva tadAtmakam // 22 // tatazcAyudhazAlAyA, adhyakSo muditAzayaH / cakraratnaM namaskRtya, nivedayati bhUpateH // 23 // tadAkarNya pramuditastadAzA'bhimukhaM nRpaH / padAnyupetya saptASTau, cakraratnaM namasyati // 24 // prItidAne maulivarja, datte sarvAGgabhUSaNam / vittaM cAsmai jIvikAha, satkArAhA~zukAdi ca // 25 // tata: snAtvA''ttasarvAArhadravyaH saparicchadaH / upetyAyudhazAlAyAM, vidhinA cakramaJcati // 26 // tataH so'STAdaza zreNIrAhUyetyAdizetpure / mahimne cakraratnasya, kurutASTAhikotsavam // 27 // arhatpitRkRto yo'rhajjanmanyukto mahotsavaH / yathArha so'nusaMdheya, ihApyaSTAhikotsave // 28 // aSTAdaza zreNIzcaivamAhuHkuMbhAra 1 paTTaillA 2 suvaNNakArA ya 3 sUvakArA ya 4 / gandhabbA 5 kAsavagA 6 mAlAkArA ya 7 kacchakarA // taMboliyA ya 9 ee navappayArA ya nAruA bhaNiyA / aha NaM NavappayAre kAruavaNNe pavakkhAmi // cammayara 1 jaMtapIlagA 2 gaMcchiya 3 chipayaga 4 kaMsakArA ya / sIvaga 6 guAra 7 bhillA 8 dhIvara 9 vaNNAiM aTThadasa // citrakArAdayastveSvevAntarbhavanti. mudA paurajanaiH klupte, samApte'STAhikotsave / nirgatyAyudhazAlAyAzcakaratnaM mahojjvalam // 29 // vyomnA saMcarate divyavAdyavAcAlitAmbaram / adhiSThitaM sahasreNa, yakSANAM vIkSitaM janaiH // 30 // nagaryAstacca nirgatya, pratipakSabhayaGkaram / pratiSThate mAgadhAkhyatIrthAbhimukhamuddhatam // 31 // tatazcayapi sannahya, caturaGgacamUvRtaH / anugacchati taccakraM, bherimukharitAmbaraH // 32 // pramANAGgalajAtaikayojanapramitAM bhuvam / atikramya sthitaM tacca, prayANasyAdime'hani // 33 // kSetrametAvadevAtikrAmati prativAsaram / sukhino hi tathaiva syurbahusainyacamUcarAH // 34 // cakriNAM bharatAdInAM, mahAdehA narAdayaH / sukhena kSetrametAvannirvahanti svazaktitaH // 35 // cakriNAmitareSAM tu, hIyamAnAGgazaktayaH / iyatkSetra nirvahanti, nityaM daivatazaktitaH // 36 // anugaGgAsaritkUlaM, gacchan dakSiNapArzvataH / tatratyAn sevakIkurvan, dezagrAmapurAdhipAn // 37 // pratIcchan prAbhRtAnyeSAmanuyAtazca tairnRpaH / ArAnmAgadhatIrthasya, skandhAvAraM nivezayet // 38 // navayojanavistIrNA, dvAdazayojanAyataH / skandhAvAro bhavatyasya, rAjadhAnIsamasthitiH // 39 // atha vArddhakiratnaM sa, samAhUyeti zaMsati / kuru pauSadhazAlAM na, AvAsaM ca mahAdbhutam // 40 // Page #588 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 571 tataH pauSadhazAlAyAM, sottIrya jayakuJjarAt / pravizya srastare dArbhe, niSIdati kRtASTamaH // 41 // brahmacArI vimuktAnyavyApArastyaktabhUSaNaH / mAgadhezaM smaratyekacitto'smin pauSadhatraye // 42 // yastu cakrI jinastasya, nASTamena prayojanam / smRtimAtrAdasau kamprAsanastamupatiSThate // 43 // yadAhuH zrIhemasUrayaH zrIzAnticaritre - " tato mAgadhatIrthAbhimukhaM siMhAsanottame / jigISurapyanAbaddhavikAro nyaSadatprabhuH // tato dvAdazayojanyA, tasthuSo mAgadhezituH / siMhAsanaM tadA sadyaH, khaJjapAdamivAcalat // " ityAdi. [ triSaSThizalAkA. parva. 5, sarga. 5. zlo. 133, 134 ] atha prakRtaM--tatazcaturvidhAhAre, saMpUrNa pauSadhatraye / prAtastataH parihitacArunepathyabhUSaNaH // 44 // rathaM sAMgrAmikaM sajjAyudhamadhyAsya cakrabhRt / dIpro'gre cakraratnena, camUcakraizca pRSThataH // 45 // zabdAdvaitaM jagatkurvan, pravAha iva vAridheH / tIrthena mAgadhenAntaH payodhi pravizatyatha // 46 // rathAGganAbhidvayase, gatvA jalanidherjale / rathaM saMsthApya kodaNDamAdatte'rimadApaham // 47 // saTaGkAkhamAropya, pratyaJcAM tatra yojayet / nijanAmAGkitaM bANaM, ripughnaM devatAzritam // 48 // vaizAkhamAzrayetsthAnaM, vedhyavedhanakovidaH / sthAnAnAmiha paJcAnAmidameva yadarhati // 49 // paJcasthAnAni caivaM - sthAnAnyAlIDha 1 vaizAkha 2 - pratyAlIDhAni 3 maNDalaM 4 / samapAdaM 5 ceti. vaizAkhasthAnalakSaNaM caivamAhuH -- "pAdau kAryo savistArau, samahastapramANataH / vaizAkhasthAnake vatsa !, kUTalakSyasya vedhane" // antasthAMzca bahiHsthAMzca, bANAdhiSThAyakAn surAn / praNamAmyadya te santu sahAyA me dviSajjaye // 50 // bANAdhiSThAtRdevAnAM, vazyAnAmapi yA natiH / ucitA sA'dhunA zastrabhRtAM zastrArcanAdivat // 51 // ityuktvA''karNamAkRSya, muktastena zaro drutam / zakramuktaH pavivi, yAti dvAdazayojanIm // 52 // tatra mAgadhadevasya gatvA patati parSadi / bhuJjAnasya sukhaM svairaM divyanATyAni pazyataH // 53 // sautpAtikaM tamAlokya, dhUmaketumivoditam / bhrakuTIbhISaNo vakti, krodhAhaMkAradurddharaH // 54 // mumUrSureSa ko mUrkho, yamAtithyamapekSate / bhujaGgAsye karamiva, yazcikSepa zaraM mayi ? // 55 // AsanAdddrutamutthAya, roSAvezavazaMvadaH / yAvadbANaM tamAdAya, pazyati krUrayA dRzA / / 56 / / tAvaccakrabhRto nAmavarNArlI tasya pazyataH / zAmyati krudh viSamaheH, zRNvato jAGgulImiva // 57 // vimRzatyevamutpannaH, kSetre'smiMzcakravartyasau / tajjItametadasmAbhirmAnyamasyAnuzAsanam // 58 // avimRzyonapuNyena, kopo'kAri vRthA mayA / idaM niyatamevAmI, svAminaH sevakA vayam // 59 // vilambya tadalaM svAmI, pUjyo'yamatithirmama / nizcityetyupadAM hArakoTIrakaTakAdikAm // 60 // cirasaMcitaratnAdi, sadvastUnyaparANyapi / upAdAya zaraM taM ca, tIrthasyAsya ca mRjjale // 61 // Page #589 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 572 utpatan divyayA gatyA, drAgupAgatya cakriNam / tatsarvaM prAbhRtIkRtya, natvA vijJapayatyadaH // 6 // svAmin ! mAgadhatIrthAntamidaM kSetraM tvayA jitam / ahaM tvatkiGkaro'smIha, pradezasyAsya rakSakaH // 63 // atha cakrI tadAdAya, prAbhRtaM prItamAnasa: / satkRtya bahumAnena, mAgadhezaM visarjayet // 64 // sarveSAmapi tIrthAnAM, ye cAdhiSThAyakAH surAH / jAtyA nAgakumArAste, cakrivazyA maharTikAH // 65 // tathoktaM jaMbU0 pra0 sUtravRttau-"kumArapadavAcyatvaM cAsya nAgakumArajAtIyatvAditi" / tato rathaM parAvartya, svamAvAsamupetyasau / vAdyamAnajayAtodyastrijagatprasaradyazAH // 66 // tata: snAtvA jinArcAzcArcayitvA kRtapAraNa: / prakRtI: prAgvadAhUyAdizatyaSTAhikotsavam // 67 // tato mAgadhadevasya, saMpUrNe'STAhikotsavam / jAgrajyotirjagajjaitraM, cakraratnaM pratiSThate // 68 // varadAmAbhidhaM tIrthaM, zuddhadakSiNadisthitam / yAti sAdhayituM cakraM, pathA nairRtagAminA // 69 // tathoktaM-"AuhagharasAlAo paDinikkhamittA dAhiNapaccatthimaM disiM varadAmatitthAbhimuhe payAe yAvi hotthatti / " tatazcamUparivRtazcakravartyapi pUrvavat / anugacchati taccakramivAGgI karmaNAM phalam // 70 // varddhamAnacamUrbhUpairvijitya svIkRtaiH pathi / durvAraprasaraH prauDhapravAha iva saindhavaH // 71 // prayANakAni katicidgatvA nairRtasaMmukham / tato'pAcImanusaran, varadAmaM prayAti saH // 72 // varadAmAntike prAgvat, skandhAvAraM nivezya saH / sAdhayedaradAmezaM, devaM mAgadhadevavat // 73 // varadAmAdhipasyAtha, saMpUrNe'STAhikotsave / jetuM prabhAsatIrthezaM, cakraM carati pUrvavat // 74 // sthitaM zuddhapratIcyAM tadAyavyavidigadhvanA / cakra pravarttate gantuM, pratyak ca valate puraH // 75 // vazIkRtya prabhAsezaM, pUrvoktavidhinA tataH / tatsindhudevIbhavanAbhimukhaM parisarpati // 76 // sindhodakSiNakUlena, pUrvadiggAminA'dhvanA / gatvA'bhyaNe sindhudevIbhavanasyAzu tiSThati // 77 // nanu ca-sindhudevyAstu bhavanaM, bharatasyottarArddhake / sindhukuNDe'sti tavIpe, kathaM tasyAtra saMbhavaH ? // 78 // atrocyate maharTikAnAM vezmAni, sthAne sthAne bhavanti hi / indrANInAM rAjadhAnyo, yathA nandIzvarAdiSu // 79 // tataH sindhuddhIpavartibhavanAdaparaM khalu / idaM bhavanamabhyUhyaM, sindhudevyA mahAzriyaH // 80 // nivezya cakrabhRttatra, skandhAvAraM yathAvidhi / kRtASTamatapAH sindhudevI manasi cintayet // 81 // sAtha kampAsanA dattopayogA cakravartinam / jJAtvotpannamupAdAyopadAM tamupatiSThate // 82 // evaM ca sindhudevIvadvaitADhyAdisurA api / zaramokSaM vinaiva syuranukUlAcalAsanAH // 83 // kumbhAnAM ratnacitrANAmaSTottarasahasrakam / nAnAmaNisvarNaratnacitraM bhadrAsanadvayam // 84 // kaTakatruTItAdIni, bhUSaNAnyaparANyapi / cakrItyAdikamAdatte, sindhudevyopadIkRtam // 85 // Page #590 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 573 ahaM tvaddezavAstavyA, tavAsmyAjJaptikiGkarI / ityuktvA praNipatyAsyAM gatAyAM so'tti pUrvavat // 86 // aSTAhikotsavAnte'syA, aizAnIgAminA'dhvanA / vaitADhyakaTakAbhyarNameti cakrAnugo'tha saH // 87 // sindhudevIbhavanato, jetuM vaitADhyanirjaram / vaitADhyakUTagamane, RjurmArgo'yameva hi // 88 // kaTake dAkSiNAtye'sya, kaTake sthApite'munA / aSTame ca kRte siMhAsanaM calati tadvibhoH // 89 // dattopayogo vaitADhyakumArAkhyaH suro'tha saH / gRhItvA prAbhRtaM tAdRgabhigacchati cakriNam // 90 // AjJAM svIkRtya natvA'tha, sure'smin gatavatyatha / aSTAhikotsavAnte'sya, cakrI cakrAnugastataH // 91 // guhAM tamisrAmabhyeti, pratIcIgAminA'dhvanA / vaitADhyakUTopAntAddhi, pratIcyAmeva sA guhA // 92 // guhAyAzca tamisrAyAH, sthApayitvA'ntike camUm / nAkinaM cintayatyeSa, kRtamAlaM kRtASTamaH // 93 // jigISu so'pi vijJAya cakriNaM caladAsanaH / Dhaukayatyetya vinamannalaGkArAMzcaturdaza // 94 // te caivaM - " hAra ddhahAra iga kaNaya - rayaNa muttAvalI u keure / kaDae tuDie muddA kuMDala urasutta cUlamaNi tilayaM" // alaGkArAnupAdAya, strIratnasyocitAnimAn / visarjayati satkRtya, kRtamAlaM narezvaraH // 95 // athotsave samapte'sya, sArvabhaumaH samAdizet / senAnIratnamAhUya, sindhuniSkuTasAdhanam // 96 // sindhuH syAttasya khaNDasya, pUrvadakSiNayordizoH / uttarasyAM ca vaitADhyaH, pratIcyAM lavaNodadhiH / / 97 / / yadyapyebhistribhiH klRptaM, madhyakhaNDAttathApyadaH / sindhvA pRthakkRtaM tasmAtsindhuniSkuTamucyate / / 98 // sa carmaratnamAdAya, caturaGgacamUvRtaH / prasthAnaM kurute tatra, dvitIya iva cakrabhRt // 99 // garjadUrjitaniHsvAnadhvAnadhvastetaradhvaniH / anUditajayArAva:, kSuNNairdvividhabhUdharaiH // 100 // jayakuJjaramArUDhaH, sacchatrazcalacAmaraH / kavacacchannasarvAGgo, meghairvRta ivoDupaH // 101 // carmaratnena sadyAnapAtrIbhUtena tena saH / sindhumuttIrya zailoccavIcIvalayadustarAm // 102 // tatratyAnAM pratIpAnAM cikitsaka ivAdbhutaH / virekarudhirazrAvavahnikarmAdikovidaH // 103 // dazAGgulyauSadhIvargarasapAnopadezakaH / haratyastraiH pratApoSNairauddhatyaM sAnnipAtikam // 104 // evaM ca - siMhale yavanadvIpe, nAnAmlecchAzrayeSviti / romAkhAlasaNDAdidezeSu vividheSu saH // 105 // mlecchAnanekajAtIyAn, vijitya raNakarmaThaH / AjJAmakhaNDAM sarvatra, pravarttayati cakriNaH // 106 // cakravartyacitAnyeSAM prAbhRtAni sahasrazaH / jitakAzI samAdAya, sindhumuttIrya pUrvavat // 107 // bhUribhiH kiGkarIbhRtaiH, sevito mlecchapArthivaiH / vAcAlajayavAditraH stUyamAno'sakRjjanaiH // 108 // upetya cakriNaM natvA, DhaukayitvopadAzca tAH / vijJo vijJapayatvevaM, vinayena kRtAJjaliH // 109 // svAmin ! bhavatprasAdena, sindhukhaNDo jito mayA / bhUpAH sarve'pi tatratyA mayA tvatkiGkarIkRtAH // 110 // 1 Page #591 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 574 ete namanti te kecididaM teSAM ca Dhaukanam / prahvIbhUteSu caiteSu kAryaH svAminnanugrahaH // 111 // tadAkarNya pramuditazcakravartI camUpatim / satkRtya vastrAlaGkArairanujAnAti vezmane // 112 // tataH svAvAsamAgatya, sa bhuGkte kRtamajjanaH / tatazca ramate svairaM, gItasaMgItakAdibhiH // 113 // athAnyadA kadAcittaM, cakrItyAkArya zaMsati / vatsa ! gaccha tamisrAyA, udghATaya kapATakau // 114 // pramANamAjJetyAnamya, svamandiramupetya ca / kuryAtpauSadhazAlAyAM, sASTamaM pauSadhatrayam // 115 // ArAdhya vidhinaivaM ca, kRtamAlaM guhAdhipam / dine turye parihitazuddhanepathyabhUSaNaH // 116 // AttapUjopakaraNo'nvIyamAno nRpAdibhiH / dAsIdAsaizca vividhapUjopaskarapANibhiH // 117 // etya daryAstamisrAyAH, kapATau yAmyadiggatau / pramRjya lomahastenAbhyukSati pravarodakaiH // 118 // candanaizcArukarpUrakastUryAdivimizritaiH / pUjayatyambarairnAnAvidhaizca sumadAmabhiH / / 119 / / dhUpAdhAnamupAdAya, dhUpamutkSipati svayam / paJcavarNaprasUnAnAM, nikaraM racayetpuraH // 120 // maGgalAnyAlikhatyaSTau, puro rajatataNDulaiH / paJcAGgaspRSTabhUpIThastau kapATau namatyasau // 121 // prayujyopAyabhityAdyaM prayuyukSurivAntimam / udasyati kareNoccairdaNDaratnaM camUpatiH // 122 // kevalaM mArdavopeto, mRdyate'GgI mRdAdivat / kAThinyavAMzca dUreNa tyajyate dRSadAdivat // 123 // mRdutvakaThinatvAbhyAM, saMgatAbhyAM tu saMgataH / gauravaM labhate loke, jano hIrAGkurAdivat // 124 // sAmAdiSu tataH zreSThAvupAyAvAdimAntimau / na madhyamau tu kAtaryAdityAdi vimRzanniva / / 125 / dRDhaghAtAya saptASTAvapasRtya padAni saH / tristADayati daNDena, bADhazabdamathArarIm // 126 // kRtAkrandAviva krauJcAkhadambhena tAvatha / vighaTya pRthuvegena, tasthatuH svasvatoDDuke // 127 // ' dvayoH saMhatayoH siddhirna syAtkAryavirodhino: / itIva bhedanItijJaH, sa kapATau vyayojayat // 128 // yazcAtra dvAdazayojanAni turagArUDhaH senApatiH zIghramapasaratItyAdipravAdaH so'nAgamika iva lakSyate. ityAvazyakaTippanake / sotsAhaH kRtakAryo'tha, cakrabhRccaraNAntike / etya vijJapayatyevaM, senAnI racitAJjaliH // 129 // vacmi svAminnabhISTaM te, tamasrodghATitA guhA / udIcyabharatArddhasya, mArgo'yaM sukhado'stu vaH // 130 // zrutveti muditazcakrI, satkRtya pRtanApatim / prasthAnaM kurute sadyaH sannaddhAzeSasainikaH // 131 // kuJjaraM parvataprauDhamArUDho maghavAniva / vajropamAM dadhaddhemasRNiM dikprasaraghRNim // 132 // yAmyebhakumbhanyastena, maNiratnena zobhitaH / guhAM vizati cakrIzaH, zazI ghanaghaTAmiva // 133 // 1. anagAmikametaditi tAtparyaM tena gRhodghaTanena tatratyavAtajanitopadravarakSaNAyApasaraNe'pi na kSatiH niSedhastu tadudghaTana zabdabhItyAnAparaNamiti jJApanAya / Page #592 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 575 maNiratnaM ca tadbhAti, kumbhikumbhasthale sthitam / kherbimbamiva dhvAntadhvaMsi pUrvAdrimUrddhani // 134 // tena prakAzitAdhvAsau, dvAdazayojanAvadhi / kuryAdbhittyormaNDalAni, kAkiNyA ratnamukhyayA // 135 // avasthitaprakAzAni, sthiramArtaNDapaGktivat / pAnthAnAM saMcariSNUnAmupakurvanti tAni ca // 136 // maNDalAnAM sthitisaMkhyAdisvarUpaM ca kSetraloke vaitADhyAdhikAre proktamastIti tato jJeyam / ekonapaJcAzanmAnairmaNDalaistairmatAntare / aSTAnavatyA syAnnityamadhyAhaM tadguhodaram // 137 // atha vArddhakiratnena, sadyaH sajjitapadyayA / nadyAvuttIrya nirmagnajalonmagnajalAbhidhe // 138 // yAvaryA auttarAhaM, dvAraM gacchati cakrabhRt / tAvatkapATau tatratyau, svayamevApasarpataH // 139 // hayaheSAravAkIrNaM, gajagAravorjitam / sphuradrathaghaTatkArairuddhatai--tabhUtalam // 140 // channAzeSanabhomArga, patAkAketukoTibhiH / raNavAditranirghoSATopakampitakAtaram // 141 // karAlakavacAstrAlibhISaNaM bhaTakoTibhiH / darzanIyaM ca bhUpAlaiH, surairiva mahaddhikaiH // 142 // agaNyaM cakriNaH sainyaM, nirgacchatkandarodarAt / jAnanti mlecchabhUpAlA, naSTaiH paryantavAsibhiH // 143 // tataH sannahya te sarve, saMbhUya raNakarmaThA: / yudhyante cakrisainyena, dattadainyena vidviSAm // 144 // khaDgAgracchinnamattebhagaladrudhirapicchilam / zirobhiH syAnmithazchinaiH, sthapuTaM tatra bhUtalam // 145 // tatra zatrurAzleSaparAvRttAH zarA nijam / yAntyAzrayaM sajAtIyAtithyaM kartumivodyatAH // 146 // bhaTAH keciccharazatairbhAntyApicchaM vapurNataH / utpannapakSA: svargantumiva saMkhyamukhe hatAH // 147 // kecinniSpiSTaradanacchadA hastAgravartibhiH / bhaTAH khaDgairvirAjante, mUrtA vIrarasA iva // 148 // kecidghAtazatodbhinnairantrakaiH kaNThavartibhiH / vibhAnti varaNasambhiriva yuddhe jayazriyAH // 149 // kuTTayanti dviSAM kecinmaulIna kuTTAkapANayaH / niraGkuzA: kAnanasthasahakArAnivAdhvagAH // 150 // kecicca kandukakrIDotkaTA iva mahAbhaTAH / nirloThayanti bhUpIThe, khaDgAgraivairimastakAn // 151 // anye ca ripukumbhIndrAnArohanti hatadviSaH / sopAnIkRtataddantamuzalAH kuzalAzayAH // 152 // ghanAmapi dviSatsenA, bhindante kecidAyudhaiH / zRGgaH zaNDhA madonmattA, nimnagAyAstaTImiva // 153 // mahiSA iva gAhante, kecitsaMgrAmapalvalam / Ahatya dviNmukhAnjAni, pRrthI paDrilayanti ca // 154 // jAtAyAM tatra rudhirApagAyAM bhaTamaulayaH / padmAyante taTAyante, mRtamattebhapaGktayaH // 155 // calanmatsyakulAyante, taranta: patitAH zarAH / khagAyante nabhaHsthAzca, bhaTamuktAH zarotkarAH // 156 // dantAdantipravRttebhayuddhodyadbhutabhukkaNAH / yotanta iva khadyotAstatra reNutamoghane // 157 // ghorAndhakAre tatrAzvakhurakSuNNarajobharaiH / vidhyanti ripumarmANi, vIrAH zabdAnugaiH zaraiH // 158 // kabandhAstatra dhAvantaH, pathi janti tarUnapi / pratipakSadhiyA khaDgaiH, sphUrjadIrarasodbhaTAH // 159 // Page #593 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 576 tatra tUryArakhotphullapulakotsAhasAhasAH / vIrAstRNAya manyante, jIvitena samaM jagat // 160 // yadyevaMvidhasaMgrAme, paribhUyeta karhicit / atucchavikramaileMcchacakragaizcakriNazcamUH // 161 // tadA sannahya senAnIryoddhaM prakramate dRDham / turaGgaratnamArUDhaH, khaDgaratnaM kare dadhan // 162 // etasmin yudhyamAne ca, bhajyante nAkino yadi / tadA ke nAma te mlecchA, gajaddhiSi vRkA iva ? // 163 // athAsau bhaTakoTIrastIvrazastrajvarAGkazaiH / kukSikSiptaiH zamayati, pratipakSamadajvaram // 164 // tadA ca kecinnazyanti, kecitkrandanti cArditAH / luThanti kecidbhapIThe, tiSThantyanye mRtA iva // 165 // kecittyajanti zastrANi, vastrANIvAstacetanA: / kSipanti vadane keciddInavAco dazAGgalI: // 166 // tRNAnyAdhAya danteSu, yAcante jIvitaM pare / lajjAvilakSA: zocanti, ceti kecidadhomukhAH // 167 // hA gataM rAjyamasmAkaM, hA gatA svairacAritA / te dhanyA: prAgvipannA ye, dhigasmAn duHkhadarzinaH // 168 // azlAdhAmahi ye zauryamAtmIyaM yoSitAM puraH / te kathaM kAtarAstAsAM, mukhaM darzayitAsmahe ? // 169 // vRthAbhUddormado'smAkaM, vRthAbhUcchastrakauzalam / bhagnaiH kathamatha stheyamasmAbhirbhaTaparSadi // 170 // viSaNNA iti te sveSTadevAnanusmaranti cet / tadA te bodhayantyevaM, khridyadhve kiM jaDA mudhA ? // 171 // eSa SaTkhaNDabhUpAlaiH, sevyate yuddhanirjitaiH / yuSmAkamatra kA lajjA ? na duHkhaM paJcabhiH saha // 172 // parAjayo'pi zobhAyai, mahatA viddhiSA yudhi / bhavejjayo'pi lajjAya, hInAnAM yudhi bhUbhRtAm // 173 // yA vidhiprApitaunnatyaiH, spardhA svasyaiva sA'hitA / nirdantAH syunjA eva, khanantaH sparddhayA girIn // 174 // athaiSAmuparodhena, tadgRhyA nAkino'pi cet / kurvantyupadravaM cakrisainye'kAlAmbudAdikam // 175 // tadA vijJAya tAn zIghraM, cakrabhRtsevakAH surAH / mRgAniva trAsayanti, tatkRtopadravaiH saha // 176 // ananyagatayaste'tha, madhye kRtvA''ptapUruSAn / natAzcamUpatiM tena, nIyante cakriNontike // 177 // DhaukayitvA prAbhRtAni, natvA vijJapayantyadaH / prabho ! dRSTo'nubhAvaste, vayaM smaH sevakAstava // 178 // ajJAnAtprAtikUlyaM ca, yadasmAbhiH kRtaM tvayA / kRpAmAdhAya sahyaM taccharaNAgatavatsala ! // 179 // cakravartyapi satkRtya, snigdhagI: sAntvayatyamUn / sukhaM vasantu nirbhIkA, madAjJAvazavartinaH // 180 // senApatimathAhUya, cakrabhRddhinayAnatam / AdizatyuttarArddhasthasindhuniSkuTasAdhanam // 181 // asya prAcyAM nadI sindhurudIcyAM himavAn giriH / dakSiNasyAM ca vaitADhyaH, pratIcyAM lavaNAmbudhiH // 182 // atha nirjitya tAn mlecchAnAdAya prAbhRtAni ca / sArvabhaumaM namatyAzu, pUrvavatpRtanApatiH // 183 // athAnyadA cakraratna, tatazcarati sotsavam / kaniSThahimavacchailAbhimukhaM cakriNA'nvitam // 184 // prathamaM ca prayAtIdamaizAnIgAminA'dhvanA / yiyAsohimavanmadhyamRjuradhvA'yameva yat // 185 // antargatAn vazIkurvan, dezagrAmapurAdhipAn / prayANairyojanAntaiH sa, prApnotyupahimAcalam // 186 // Page #594 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 577 nivezya kaTakaM tatra, pUrvavaddhihitASTamaH / prAtasturye'ti sannahyArUDhaH sAMgrAmikaM ratham // 187 // anuyAto nRpaiH sarvairvajrabhRtridazairiva / prerayaMsturagAn rathyAna, raMhasA vAyujitvarAn // 188 // himavadbhUbhRto bhittiM, rathAgreNAtiraMhasA / tristADayitvA turagAnnigRhNAti sa kovidaH // 189 // prAgvannAmAGkitaM bANaM, dhanuSyAropya nirbharam / muJcatyAkarNamAkRSyonnatadRSTivihAyasi // 190 // utpatya yojanAni dAsaptatiM sa zaraH sphuran / himavagiridevasya, puraH patati dUtavat // 191 // taM dRSTvA so'pi ruSTaH prAk, pazyannAmAtha cakriNaH / prItyA prAbhRtamAdAya, rAjendramupatiSThate // 192 // vaktyevaM sakalaM kSetraM, tvayedaM tarasA jitam / tvatsevako'smyahaM devodIcyaparyantarakSakaH // 193 // sauSadhIstathA kalpadrumapuSpasajo'dbhutAH / himavagirikuJjotthaM, candanaM tadhadAmbu ca // 194 // upAdAyopadAM tasyetyAdikAM bhUpabhUpati: / taM satkRtya visRjyAtha, vyAvarttayati vAjinaH // 195 // azeSadiktaTavyAptajayatUryavrajadhvaniH / upaityRSabhakUTAdri, cakrI zakra ivarddhimAn // 196 // triH spRSTvA taM sthAoNa, paurastye kaTake'sya ca / ratnena kAkiNInAmnA, nijaM nAma likhatyayam // 197 // taccaivaM- "osappiNI imIse taiyAe~ samAeN pacchime bhaae| ahamaMsi cavaTTI bharaho ia nAmadhijjeNaM // ahamaMsi paDhamarAyA ahaM ya bharahAhivo NaravariMdo / Natthi mahaM paDisattU jiaM mae bhArahaM vAsaM" // rItyA'nayA yathAkSetraM, yathAkAlaM yathA''hvayam / nAmalekhanamAbhAvyaM, sarveSAmapi cakriNAm // 198 // tato nivRtya kaTakamupetya kRtapAraNaH / himavagiridevasya, vidhatte'STAhikotsavam // 199 // mahotsave samApte'smin, vyAdhuTyetaH pravarttate / vaitADhyAbhimukhaM cakraM, yAmyadiggAminA'dhvanA // 200 // vaitADhyasyodagnitambe, nivezitacamUstata: / jetuM vidyAdharAdhIzAn, pUrvavatkurute'STamam // 201 // ete'nukampyamanujamAtratvAttatra nocitam / zaramokSaNamityeSa, nainamAdriyate vidhim // 202 // ___iti zrIjambUddhIpaprajJaptisUtre, yattu zrIhaimaRSabhacaritre bharatasyAtra zaramokSaNamuktaM tanmatAntaramavaseyaM / atha vidyAdharAste'pi, jAnanti cakravartyasau / smaratyasmAn vayaM cAsya, sevakA: zAzvatasthiteH // 203 // yadamI avadhijJAnadyabhAve'pi vidanti vai / cakriNazcintitaM taccAciMtyadivyAnubhAvataH // 204 // 1 atramedavadheyaM yaduta triSaSTyAdicaritre cakriNo'dhikAraH sarvacakrisAdhAraNaH SaTkhaNDajaye, na tena tathA'nyacakriNAM sAdhanamadarzIti, jambUdIpaprajJaptibharatakSetrAnvarthatAyAM bharatacakrI vaktumupakrAntaH, sa. cAvasarpiNyAmAdau bhaveta, tadA ca yugmitvAsatteH syAd bhadrakatA, vinA'pISukSepaM syAdeva sAdhanaM, paraM na tathA sarveSAmiti zarakSepavarNanaM, tathA ca svayamanAgame zaramokSaNaM kartavyamiti tattvaM, divyAnubhAvo hi yugmitvakAlapratyAsattau nyAyya eva, bhadrakatvAdeva ca kadAcid yuddhamapi / Page #595 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 578 saudharmezAnagA devyo, yathordhvasvargavAsinAm / kAmukAnAmabhiprAyaM, jAnanti divyazaktitaH // 205 // te'tha prAbhRtamAdAya, strIratnAdikamadbhutam / namanti cakriNaM svAmin!, vayaM smaH sevakA iti // 206 // yuyutsavaH kadAcitte, cedbhavanti dhRtAyudhAH / sAdhitAnekavidyAstrA, bhaTaMmanyA mahAbhujAH // 207 // tadA raNarasaM teSAmApUrya vividhAhavaiH / vazIkaroti tAMzcakrI, niSAdI kuJjarAniva // 208 // ata eva jambUdvIpaprajJapticUrNau bharatacakrayadhikAre 'aNNe bhaNati' tyuktvA dvAdazavarSAvadhi namivinamibhyAM saha yuddhamuktamiti jJeyaM. svIkRtya prAbhRtaM teSAM, so'tha satkRtya tAnapi / visRjya muditasteSAM kurute'STAhikotsavam // / 209 // vaitADhyAttata aizAnyAM, gaGgAdevIgRhaM prati / pratiSThate cakraratnaM, gaGgAkhaNDajayotsukam // 210 // atra jambUddhIpaprajJaptivRttiH- yaccakrI RSabhakUTataH pratyAvRtto na gaGgAM sAdhayAmAsa tadvaitADhyavarttividyAdharANAmanAtmasAtkaraNena paripUrNottarakhaNDasyAsAdhitatvAtkathaM gaGgAniSkuTasAdhanAyopakrama ityavaseyaM / nivezya kaTakaM gaGgAdevyAzca bhavanAntike / sindhuvatsAdhayatyeSa, tAM natAM nihitopadAm // 211 // yaccAtra bharatacakriNo gaGgAdevIbhogena varSasahasrAtivAhanaM zrUyate, tajjambUdvIpaprajJapti sUtre cUrNau cAnuktamapi zrIRSabhacaritre proktamastIti jJeyaM / tasyA apyutsave pUrNe, cakraratnaM tataH punaH / gaGgApazcimakUlena, dakSiNasyAM pratiSThate // 212 // kramAtkhaNDaprapAtAyA, guhAyA dvArasannidhau / upetya cakrabhRttatra, skandhAvAraM nivezayet // 213 // kRtASTamatapAzcitte, naktamAlaM guhAdhipam / cintayetso'pyupaityenaM, sopadaH kRtamAlavat // 214 // tatastasyotsave pUrNe, jigISuzcakravartyatha / samAdizati senAnye, gaGgAniSkuTasAdhanam // 215 // gaGgA pratyag vahatyasya, prAcyAM lavaNatoyadhiH / vaitADhyahimavantau ca dakSiNottarayordizoH // 216 // caturbhiH kRtasImApi, gaGgayA madhyakhaNDataH / pRthakkRtaM vibhajyeti, gaGgAniSkuTamucyate // 217 // so'pi gaGgAmathottIrya, carmaratnena sindhuvat / mlecchAnnirjitya tatrAjJAM pravarttayati cakriNaH // 218 // caritArtho gRhItvA tatprAbhRtAnyaryamadyutiH / natvA cakrikramau vakti, tajjayaM nihitopadaH // 219 // visRSTazcakriNApyeSa, bhUrisatkArapUrvakam / svAvAse vihitasnAnabhojano ramate sukham // 220 // cakrI vaktyanyadA''kArya, dvAraM bho pRtanApate ! / daryAH khaNDaprapAtAyA, auttarAhaM prakAzaya // 221 // tamisrAyAmyadigdvArodghATane yo vidhi kRtaH / tenaiva vidhinA dvAramudghATayati so'pyadaH // 222 // tenaiva vidhinA cakrI, vizatyasyAM camUvRtaH / AtmA karmAvRto mAtuH, kukSAviva zivAptaye // 223 // 1 sarvacakriNAM sarvabharatAnAM ca tathAniyamAbhAva:, sUtre'nuktamapi AvazyakavRttyAdAvuktamiti bharatacaritre tathoktamiti / Page #596 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 579 maNDalAnyAlikhan bhittyornadyAvuttIrya te ubhe / niryAti yAmyadvAreNodghATitArariNA svayaM // 224 // nanu ca-tamisrayA pravizati, vinirgacchati cakrabhRt / khaNDaprapAtayA tatra, kiM kAraNamihocyate // 225 // evaM digvijaya: sRSTyA, kRtaH syAdyacca zobhanam / kAryaM tatkriyate sRSTyA, sUdarkaM syAttathA ca tt|| 226 // tatpUrvoktakrameNaivopakramante jayAya te / pravarttayettAnevaM hi, cakraM tanmArgadezakam // 227 // skandhAvAraM nivezyAtha, gaGgAyAH pazcime taTe / aSTamaM kurute cakrI, nidhAnAni nava smaran // 228 // athASTamaparIpAke, nidhInAmadhidevatAH / pratyakSIbhUya zaMsanti, natvaivaM cakravartinam // 229 // bhavatA bhUribhAgyena, vayaM svAmin ! vazIkRtAH / bhRtyAnasmAnnidhIMzcaitAnnavApi svIkuru prabho ! // 230 // yathecchamupayukSvAma'stvadAyattAnatha prabho ! / svairaM niyojayAsmAMzca, kiGkarAnnidhirakSakAn // 231 // vazIkRtanidhizcakrI, tata: pUrNIkRtASTamaH / snAtabhukto nidhAnAnAM, vidhatte'STAhikotsavam // 232 // kadAcidatha senAnyamAhUyAjJapayatyasau / apAcyabharatArdhasthagaGgAniSkuTasAdhanam // 233 // prAcyapAcyoH samudrAbhyAM, pratIcyAmatha gaGgayA / vaitADhyanottarasyAM tanniSkuTaM vihitAvadhi // 234 // so'pyuttIrya tathA gaGgAM, mlecchAnnirjitya pUrvavat / upAttaprAbhRtaH sarvaM, nivedayati cakriNaH // 235 // evaM sAdhitaSaTkhaNDe, kRtakArye'tha cakriNi / svarAjadhAnyabhimukhaM, valate cakramutsavaiH // 236 // tatazcakrI gajArUDhazcAmaracchatrazobhitaH / ninadanmaGgalAtodyaH, sAzcarya vIkSito janaiH // 237 // svarAjyadhAnyA abhyaNe, skandhAvAraM nivezayet / kRtASTamatapAstatra, kurute pauSadhatrayam // 238 // svarAjadhAnyadhiSThAturdevasyAnena sAdhanam / kurute tacca nirvinavAsasthairyArthamAtmanaH // 239 // athASTamaparIpAke, Aruhya jayakuJjaram / nadatsu bhUrivAyeSu, vividharddhisamanvitaH // 240 // sAzcaryaM vIkSito lokaiH, pUrvapuNyaprazaMsibhiH / rAjadhAnI pravizati, yadA cakrI mahotsavaiH // 241 // tadA''bhiyogikA devA, bahiranta:pramArjitAm / sugandhinIraiH siktAM tAM, kuryurnAnAdhvajAJcitAm // 242 // kecicca muditA devAH, purI vizati cakriNi / vRSTimAbharaNasvarNaratnavajairvitanvate // 243 // tadA taM bahavaH kAmabhogadravyArthino janAH / prazaMsaMta: stuvantazcoccArayantyAziSAM zatAn // 244 // bahubhirvAsaraidRSTAmapUrvAmiva tAM purIm / nirIkSamANaH sAnandamatikrAman gRhAvalI: // 245 // naranArIsahasrANAM, namaskArAJjalInmudA / AdadAna: kramAdeti, svaprAsAdAvataMsakam // 246 // athAvaruhya nAgendrAt, sevakAnnAkino nRpAn / senApatyAdiratnAni, sarvaM cAnyaparicchadam // 247 // satkRtya visRjatyAzu, gamanAya nijAzrayAn / strIbhirnATayaiH parivRto, vizatyantahaM svayam // 248 // tatra svajanavargaM svaM, mitrANi jJAtijAnapi / saMbandhinazca bhRtyAMcAlApayetkSemapRcchayA // 249 // kRtasnAnastato bhuGkte, jinArcAcanapUrvakam / tato'dbhutairgItanATyAdibhirbhuGkte sukhAni saH // 250 // Page #597 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 580 atha SoDaza devAnAM sahasrAH pArthivAstathA / senApatyAdiratnAni, parivArastathA'khilaH // 251 // etya vijJapayantyevaM praNatAzcakravartinam / jigye kSetramidaM svAmin, caturantAvadhi tvayA // 252 // tatkurmazcakravarttitvAbhiSekaM samahotsavam / yathA vo rucirityevaM, cakrI tadanumanyate // 253 // atha rAjyAbhiSekArthamaSTamaM kurute tapaH / abhiSekAspadaM sajjIkArayatyAbhiyogikaiH // 254 // rAjadhAnyAstataste'syA, aizAnyAM vimalIkRte / bhUtale racayantyuccamabhiSekAya maNDapam // 255 // ratnabaddhakSitestasya, ratnastambhazataspRzaH / vikurvantyabhiSekArthaM, madhye pIThaM maNImayam // 256 // caturdizaM trisopAnapratirUpakazAlinaH / madhye'sya racayantyekaM, ratnasiMhAsanaM mahat // 257 // ityAdi viracayyaite, natvA zaMsanti cakriNam / prabho ! sajjIkRto'smAbhirabhiSekAya maNDapaH // 258 // tatazcakrI gajArUDhaH, sotsavaM saparicchadaH / upetya maNDape tasmin, kRtvA pIThapradakSiNAm // 259 // tatra prAcyatrisopAnapathenAruhya sotsavam / siMhAsanamalaGkRtya, tiSThati prAGmukhaH sukham // 260 // athottaraproSThapadApramukhe vihitoDuni / vijayAdau muhUrtta ca te'bhiSiJcanti cakriNam // 261 // tathA coktaM- "abhiSikto mahIpAlaH zrutijyeSThAlaghudhruvaiH / mRgAnurAdhApauSNaizca ciraM zAsti vasundharAm" // vijayamuhUrttazcaivaM-- yA ghaTikAhinau, dvau yAmau ghaTikAdhikau / vijayo nAma yogo'yaM, sarvakAryaprasAdhakaH // 262 // prAgvarNito'bhiSeko yaH, kSetraloke savistaraH / vaimAnikAnAmutpattau, sarvo'pyatrAnuvartyatAm // 263 // tathAbhiSiktaM taM gandhakASAyyA rUkSitAGgakam / sarvAGgAlaGkRtaM kuryurbhUSaNairmukuTAdibhiH // 264 / / jaya cakrin ! jaya svAmin!, jayAtulaparAkrama ! / rAjarAja ! jaya prauDhapuNya ! bhadraM sadAstu te // 265 // tvayA jitamidaM kSetraM, caturantaM mahaujasA / tatpAlayAsaMkhyavarSakoTIrnirvighnamastu te // 266 // evaM devAzca bhUpAzca paurAzca saparicchadAH / vadanto maGgalAlApAnabhiSicya namanti tam // 267 // tataH kRtAbhiSeko'sau, bhRtyAnAhUya zaMsati / puryAmasyAM gajArUDhA, viSvagudghoSayantviti // 268 // sarve mahotsavaM paurAH kurvantu dvAdazAbdikam / aSTAhikotsavasyeva, jJeyA sarvA'traM paddhatiH // 269 // tato yAmyatrisopAnamArgeNottIrya pIThataH / paTTahastinamAruhya, cakrI sarvasamRddhibhiH // 270 // prAsAdaM nijamAgatya, snAtvA kRtajinArcanaH / svarNasthAle sukhAsInaH kurute'STamapAraNA // 271 // vArAMstrayodazaivaM ca kuryAddigvijaye'STamAn / vArAMzca caturakSakrI, kurute zaramokSaNam // 272 // tIrthatraye sindhugaGgAdevyorvaitADhyanAkinaH / guhezayoH kRtamAlanaktamAlakasaMjJayoH // 273 // himavadbhiridevasya, vidyAdharamahIbhRtAm / nidhInAM rAjadhAnyAzcAbhiSekAvasare'pi ca // 274 // Page #598 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 581 trayodazASTamA evaM, nirdiSTAzcakravarttinAm / tIrthatraye himavati, caturSu zaramokSaNam // / 275 / / atucchairutsavairevaM, prajAbhissaha cakriNaH / abdeSu dvAdazasvAzu, saMpUrNeSu nimeSavat // 276 // tato yakSAnnRpAMzcApi, ratnAnyapi ca nAgarAn / cakrI yathArhaM satkRtya, bhuGkte rAjyamakaNTakam // 277 // SaTkhaNDarAjye saMjAte, niHzalya iti cakriNaH / pravizatyastrazAlAyAM, cakraratnaM mahAmahaiH // 278 // cakraM daNDa stathA khaDgaM, chatraM carma tathA maNiH / syuH kAkiNIti ratnAni saptaikAkSANi cakriNAm / / 279 / / senApatirgRhapatirvArddhakizca purohitaH / gajo'zvaH strIti ratnAni sapta paJcendriyANyapi // 280 // cakraratnaM bhavettatra, mukhyaM vijayasAdhanam / vajratumbaM lohitAkSArakaM jAmbUnadapradhi // 281 // maNimauktikajAlenAlaGkRtaM kiGkiNIyutam / nAnAratnamaNisvarNaghaNTikAjAlaveSTitam // 282 / / sarvarttujaprasUnasrakpUjitaM ravibimbavat / dIpraM dvAdazabhambhAditUryadhvaniniSevitam // 283 // anekadivyavAditranirghoSaiH pUritAmbaram / sadA nabhaH sthitaM yakSasahasraparivAritam // 284 // amoghazaktikaM tacca, khecarakSmAcarAdiSu / vinA svagotraM sarveSu, vairiSu protkaTeSvapi // 285 // pAtAle vA payodhauvA, vajrakoSThe sthitasya vA / ripoH zIrSaM chinattyetaccakrimuktaM cirAdapi // 286 // akRtvA tacchirazchedaM, na kadApi nivarttate / mAsairbahubhirabdairvA, taM hatvaivaiti cakriNam // 287 // nApnotyavasaraM yAvattAvattadanuzAtravam / iva zyeno'nuzakuni, bambhramIti divAnizam // 288 // iti cakraratnaM / 1 syAddaNDaratnaM sarvatrA'vyAhataM vajranirmitam / sphuradratnamayairdIpraM paJcabhiH parvabhiH zubhaiH // 289 // pathi saMcaratazcakrisainyasya sukhahetave / kSudrAdrigarttApASANaviSamakSmopamarddakam // 290 / / prayojanavizeSeNa, prayuktaM svAminA ca tat / sahasrayojanoddhiddhaM kuryAtkhAtaM bhuvi drutam // 299 // parikhA'STApadasyAdreryathA sagaranandanaiH / sahasrayojanoddhiddhA, daNDaratnena nirmitA // 292 // bhedakaM zatrusainyAnAM, kulIzaM bhRbhRtAmiva / nRdevatiryagutpannAzeSopadravajicca tat // 293 // jvalanaprabhanAgendrAtsagarasyAGgajanmanAm / yo'bhUdupadravaH satyapyasmin sa tvanupakramaH // 294 // dhvaMsaH sopakramasyaivopadravasya bhaveditaH / itarastu bhavatyeva, vIrAntevAsidAhavat // 295 / / tathedaM cakriNAM sarvaM, manazcititasAdhakam / mahAprabhAvaM syAdyakSasahasrasamadhiSThitam // 296 // iti daNDaratnaM / khaDgaratnaM bhavettIkSNadhAraM nIlAbjamecakam / nAnAratnalatAcitravicitraM ca sugandhi ca // 297 // 1 Adau tAvat sutAzcakriNastathApi daNDena khAtakaraNaM tatsAmarthyena, upadravasyAzAntistu na sannidhau cakrI na ca tena tadarthaM tat prayuktaM ca / Page #599 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 582 ratnasvarNAdiracanAvicitrotkRSTamuSTikam / sadya zANottIrNamiva, zazvattejobharAdbhutam // 298 // girivajrAdidurbhedabhedakaM zatrusainyabhit / carAcarANAM sarveSAM, chedane'moghazaktikam // 299 // paJcAzadaGgalAyAma, SoDazAGgalavistRtam / syA GgalabAhalyametadyakSasahasrayuk // 300 // tathoktaM jambUddhIpaprajJaptisUtre- "paNNAsaMguladIho solasaaMgulAI vicchiNNo / addhaMgulasoNIko jeTThapamANo asI bhaNio" yattu saMgrahaNyAM 'battIsaMgulajaggo' iti zrUyate tanmadhyamamAnApekSayA, yadAha varAhaH- aGgalazatArddhamuttama UnaH syAtpaJcaviMzatiM khaDgaH / anayozca saMkhyayoryo, madhye sa tu madhyamo jJeyaH iti khaDgaratnaM / chatraratnaM bhavetpUrNazaracchItAMzumaJjulam / navanavatyA sahanai, raizalAkAbhiraGgitam // 301 // darzanAdeva dasyUnAM, bhujazastrAdizaktihat / puSTaprauDhasvarNadaNDanAnAcitraizca citrakRt // 302 // sthAne ca daNDAropasya paJjarAkArarAjitam / parito mauktikAlIbhirmaNiratnaizca maNDitam // 303 // vRSTyAtapamarucchItAdyupadravanivArakam / viSAdinAnAdoSajacchAyaM prApyaM tapoguNaiH // 304 // zItakAle vizAloSNacchAyaM grISme ca zItalam / sarvartusukhadacchAyaM, vimAnamiva jaGgamam // 305 // aizvaryazauryadhairyAdipradalakSaNalakSitam / cakribhAgyamivAdhyakSa, rAjacihna mahojjvalam // 306 // vyAmapramANamapyetaddhistArAdhyavasAyinA / vyApnoti cakriNA spRSTaM, sAgrAM dvAdazayojanIm // 307 // ___ sAdhikatvaM cAtra paripUrNacarmaratnapidhAyakatveneti jambU pra0 vR0 / iti chatraratnaM / carmaratnaM bhaveccAru, zrIvatsAkArabandhuram / muktAtArArddhacandrAdicitrazcitraM samantataH // 308 // samagracakrabhRtsainyorahane'pi manAgapi / na nyaJcati dviSacchastrairdurbhadaM vajracarmavat // 309 // mahAnadyambhodhipAraprApakaM yAnapAtravat / tatkAlaM gRhapatyuptazAkadhAnyAdisiddhikRt // 310 // tAdRkprayojane hyasmin, dhAnyAdyuptamaharmukhe / lunAti sAyaM niSpannaM, ratnaM kauTumbikAgraNI: // 311 // dvihastamAnamapyetat, spRSTaM vistArakAziNA / vyApnoti yojanAni dvAdazeSadaghikAni vA // 312 // nanu-cakrisainyAvakAzAya, vyAso dvAdazayojana: / asya syAducito yaccAdhikyaM tattu nirarthakam // 313 // atrocyatesatyeva kiJcidAdhikye, sukhaM tiSThati sA camU: / syAccai chatrayoge'sya, saMpuTatvaM nirantaram // 314 // tathoktaM-carmacchatrayorantarAlapUraNAyopayujyate sAdhikavistAra iti jambU pra0 vR0 zrIvatsAkAramapyetannAnAkAraM yathAkSaNam / syAttatazchatrayoge'sya, saMpuTatvaM na durghaTam // 315 // zruyate bharatakSetrArddhasyodIcyasya sAdhane / tatratyamlecchapakSIyairnAgairmaghamukhAbhidhaiH // 316 // muzalasthUladhArAbhiH, saptAhAni nirantaram / vRSTau kRtAyAM bharatacakrisainyamahAtaye // 317 // Page #600 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 583 sa cakrI chatracarmabhyAM, kRtvA saMpuTamadbhutam / sainyamasthApayattatra, vezmanIvAnupadravam // 318 // pArthivatve'pi tatsAmyAccamati vyapadizyate / anyathAsya zrutakhyAtamekAkSatvaM virudhyate // 319 // daNDo'pyevaM pArthivastatsAmyAttaTyapadezabhAk / bhAvyamevaM pArthivatvaM, saptAnAmapi dhIdhanaiH // 320 // iti carmaratnaM / 'maNiratnaM bhavedvizvAdbhutaM nirupamadyuti / varyavaiDUryajAtIyaM, zreSThaM sarvamaNiviha // 321 // sarveSAmapi bhUtAnAM, priyaM nyastaM ca mUrddhani / sarvaduHkhaharaM kSematuSTyArogyAdikRtsadA // 322 // surAsuranRtiryagjAzeSopadravanAzakam / jayapradaM ca saMgrAme, zastrAghAtanivArakam // 323 // sadAvasthitatAruNyamavarddhiSNunakhAlakam / vipramuktaM ,bhayaiH sarvairidaM kurvIta dhArakam // 324 // sAndhakAre tamisrAdAvudyotaM kurute'rkavat / acintyAvAcyamUlyaM taddevAnAmapi durlabham // 325 // idaM hi prAgurucchatracarmasaMpuTasaMsthite / savitevAkRtodyotaM, sainye bharatacakriNaH // 326 // guhAgaye pravizatazcedameva hi cakriNaH / kumbhikumbhasthitaM dhvAntavAtaghAtAya kalpate // 327 // caturaGgaladIrgha syAdaGgaladdhayavistRtam / madhye vRttonnataM tacca, SaDbhiH koNairalaGkataM // 328 // iti maNiratnaM / bhavecca kAkiNIratnaM, SaTtalaM dvAdazAsrakam / tathA'STakarNikaM taulye, suvaNairaSTabhirmitam // 329 // svarNakAropakaraNaM, khyAtA'dhikaraNirjane / tAmAkRtyA'nukurute, caturasratvasAmyataH // 330 // caturdizamadho'thoSaM, tatraivaM syustalAni SaT / nyastaM bhUmAvavaiSamyAttiSThedyeneha tattalam // 331 // pratyekamadha UrdhvaM ca, catasRSvapi dikSu ca / taccatuHkoTisadbhAvAd, dvAdazAstraM prakIrtitam // 332 // milatyastritrayaM yatra, sa koNa: karNikocyate / uparyadhazcatasRNAM, tAsAM yuktyA'STakarNikam // 333 // suvarNaH syAtkarmamASaistaulye SoDazabhiH samaH / karmamASapramANaM ca, prAgatrAsti nirUpitam // 334 // suvarNairaSTabhistulyaM, kAkiNIratnamIritam / etadArSabhikAlIyaM, mAnaM jJeyaM vicakSaNaiH // 335 // anyathA kAlabhedena, mAnavaiSamyasaMbhave / na bhavetkAkiNIratnaM, sarveSAM cakriNAM samam // 336 // iSyate tulyamevedaM, sarveSAmapi cakriNAm / purAtaneSu zAstreSu, tathaiva pratipAdanAt // 337 // kiMca-kecidAtmAGgalairAhuH, kAkiNImaNiratnayoH / mAnamautsedhikaiH kecittatpramANAGgalaiH pare // 338 // tatho coktaM jambUddhIpaprajJaptivRttau-"atra cAdhikAre etAni ca madhuratRNaphalAdIni bharatacakravartikAlasaMbhavInyeva gRhyante, anyathA kAlabhedena tadvaiSamyasaMbhave kAkiNIratnaM sarvacakriNAM tulyaM na syAt, tulyaM ceSyate tadityetasmAdanuyogadAravRttivacanAdetaddezIyAdeva sthAnAGgavRttivacanAt Page #601 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 584 "caturaMgulo maNI puNa tassaddhaM ceva hoi vicchiNNo / cauraMgulappamANA suvaNNavarakAgaNI neyA // " ihAGgalaM pramANAGgalamavagantavyaM, sarvacakravartinAmapi kAkiNyAdiratnAnAM tulyapramANatvAditi malayagirikRtabRhatsaMgrahaNI, bRhadvRttivacanAcca kecanAsya pramANAilaniSpannatvaM, kecicca "egamegassa NaM raNNo cAuraMtacakkavaTTissa aTThasovaNNie kAgaNirayaNe chattale duvAlasaMsie aThThakaNNie ahigaraNisaMThANasaMThie paNNatte, tassa NaM egamegA koDI ussehaMgulavikrakhaMbhA taM samaNassa bhagavao mahAvIrassa addhaMgulaM, ityanuyogadArasUtrabalAdutsedhAGgalaniSpannatvaM, ke'pi caitAni saptaikendriyaratnAni sarvacakravartinAmAtmAGgalena jJeyAni, zeSANi tu sapta paJcendriyaratnAni tatkAlInapuruSocitamAnAnIti / pravacanasAroddhAvRttibalAdAtmAGgulaniSpannatvamAhuH," atra ca pakSatraye nirNayaH sarvavidvedyaH, atra tu bahu vaktavyaM, tattu granthagauravabhayAnnocyate iti jJeyaM. asayo dvAdazApyasya caturbhiraGgalairmitAH / syuH pratyekaM samacaturanatvAtsarvataH samAH // 339 // ayaM bhAva:viSkambhAyAmayo tra, vizeSaH ko'pi vidyate / SaNNAmapi talAnAM taccaturaGgalamAnatA // 340 // ____ tathoktaM jambUdIpaprajJaptisUtre-'taM cauraMgulappamANamittamityAdi', anuyogadArasUtre tu yadasya kAkiNIratnasyaikaikA koTirutsedhAGgalapramitoktA / tanmatAntaraM, tatsUtraM prAg likhitamiti jJeyaM. jaGgamAdibahuvidhaviSApaharaNakSamam / tAdRgjAtIyagAGgeyaniSpannatvAdbhavedidam // 341 // tadAnIM sarvamAnAnAM, tatprAmANyapravartakam / anenaivAGkitAni syustAni pratyAyakAni yat // 342 // yathA'dhunA'pyAptaklRptanirNayAGka pratItikRt / kuDavAdi bhavenmAnaM, vyavahArapravartakam // 343 // khaTIkhaNDAdivaccaitadbhittyAdau maNDalAdikRt / sthirodyotaM karotyetanmaNDalairguhayostayoH // 344 // iti kAkiNIratnaM. iti saptaikendriyaratnAni. atha senApatiratnaM, bhavetprauDhaparAkramaH / hastyAdicakrisainyAnAM, svAtantryeNa pravartakaH // 345 // samagrabharatavyAptayazorAzirmahAbalaH / svabhAvata: sadodAttastejasvI sAttvikaH zuciH // 346 // yavanAdilipau dakSo, mlecchabhASAvizAradaH / tato mlacchaprabhRtiSu, sAmadAnAdyupAyakRt // 347 // vicArapUrvakAbhASI, yathAvasaravAkyavit / gambhIramadhurAlApo, nItizAstrArthakovidaH // 348 // jAgarUko dIrghadarzI, sarvazastrakRtazramaH / jJAtayuddhavidhizcakravyUhAyUhavizeSavit // 349 // ripumitragaNasyApi, dambhAdambhAdibhAvavit / pratyutpannamati(ro'mUDhaH kAryazateSvapi // 350 // 1 sarvAsAmavasarpiNInAmAdau bhAvinAM cakriNAM tulyateti pramANAGgalapakSaH, antyacakrayapekSayA ca anuyogadAravAkyaM syAt, tathA ca sarveSAmeva svasvamAnena tulyaM ca syAt / Page #602 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 585 svAmibhaktaH prajApreSThaH, prasannanayanAnanaH / durdarzano dviSAM vIrarasAveze bhayaGkaraH // 351 // laJcAdilobhAnAkRSTaH, svAmikAyaikasAdhakaH / sallakSaNaH kRtajJazca, dayAlurvinayI nayI // 352 // jetavyavarSe nimnoccajalazailAdidurgavit / nAnAviSamadurgANAM, bhaGgAdAnAdimarmavit // 353 // sandhAne pratibhinnAnAM, saMhatAnAM ca bhedane / upAyajJo'prayAsena, dviSataiva dviSaM jayan // 354 // taduktaM nItizAstre-bhaGgo'stu kasyApyekasya, yodhane dviSato dviSA / bhavatyubhayathA lAbho, mitho modakayoriva // iti senApatiratnaM / koSThAgArAdyadhikRto, ratnaM gRhapatirbhavet / sarveSAM cakrisainyAnAM, bhojyavastrAdicintakaH // 355 // sulakSaNaH surUpazca, dAnazauNDo vizeSavit / svAmibhaktaH kRtajJazca, vivekI caturaH zuciH // 356 // zAlyAdinAnAdhAnyAnAM, zAkAnAM cAtibhUyasAm / siddhikRtprAtaruptAnAM, sAyaM tAdRkprayojane // 357 // etasyaivAnubhAvena, sainyaM bharatacakriNa: / carmacchatrasamudgasthaM, saptAhAnyApa bhojanam // 358 // tathoktaM RSabhacaritre-carmaratne ca sukSetra, ivoptAni divAmukhne / sAyaM dhAnyAnyajAyanta, gRhiratnaprabhAvataH // [triSaSThizalAkA parva. 1. sarga. 4 zlo. 434] iti gRhapatiratnaM // atha syAdvArddhakIratnaM, dakSadhIstakSakAgraNI: / skandhAvArapuragrAmaniveze'dhikRtaH zuciH // 359 // sa cAdhIti vyAkaraNe, vAstuzAstrArthatattvavit / zabdavyutpattizUnyo hi, zAstraM kimapi nArhati // 360 // tathAha siddhAntaziromaNau bhAskarAcArya:-"yo veda vedavadanaM sadanaM hi samyag / brAmyA: sa vedamapi veda kimanyazAstram" / yasmAdataH prathamametadadhItya dhImAn / zAstrAntarasya bhavati zravaNe'dhikArI // pattanagrAmanagaraprAsAdApaNavezmanAm / nivezane yathaucityaM, dikasthAnAdivicakSaNaH // 361 // gRhANAM bahavo bhedA, vAstuzAstroditAzca ye / tatra sarvatra dakSo'sau, zilpavit pratibhApaTuH // 362 // tathAhi-dhruvaM dhanyaM jayaM nandaM, kharaM kAntaM manoharam / sumukhaM durmukhaM krUraM, vipakSaM dhanadaM kSayaM // 363 // AkrandaM vipulaM caiva, vijayaM ceti SoDaza / saMpratyamISAM pastyAnAM, prastAra: pratipAdyate // 364 // ladhurbhavetsaralayA, vakrayA rekhayA guruH / prastAraracanArthibhiH, kartavyA vRttajAtivat // 365 // tatrAyamAmnAyaHguroradho laghu nyastet, pRSTe tvasya punargurUn / agratastUrdhvavaddadyAdyAvatsarvalaghurbhavet // 366 // catvAro guravaH sthApyA, AdyapaGktau tataH param / zeSAsu paktiSu sthApyo, laghurAdyaguroradhaH // 367 // Page #603 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 586 agre tUrdhvapaGktisamaM, rikta sthAne tu dIyate / gururevaM kRte bhaGgo'ntimaH sarvalaghurbhavet // 368 // atha prakRtaM - pratizAlAdyalindADhyA, dik syAlladhUpalakSitA / guru ddiSTA'nAvRtA syAttAzcatasro yathAkramam / / 369 / / tatra syAtprathame bhaGge, caturbhirgurubhirgRham / eko'pavarako'lindavarjitaH sa caturdizam // 370 // dhruvasaMjJaM gRhaM tatsyAddhanyaM prAcyAmalindayuk / yasyAM dizi gRhadvAraM, sA ca prAcI bhavediha / / 371 // tathoktaM vivekavilAse-"pUrvAdirdigvinirdezyA, gRhadvAravyapekSayA / bhAskarodayadik pUrvA, na vijJeyA yathA kSute" // dakSiNasyAmalindaH syAdyatra tajjayasaMjJakam / evaM syuH SoDaze bhaGge caturddizamalindakAH // 372 // vAstuzAstre phalaM caiSAmevamAhuH -- sthairyaM dhanaM jayaH putrAH dAridyaM sarvasaMpadaH } manohalAdaH zriyo yuddhaM vaiSamyaM bAndhavA dhanam // kSayazca mRtyurArogyaM sarvasaMpaditi kramAt / dhruvAdInAM phalaM jJeyaM, sAnvarthAkhyAnyamUnyataH " // iyaM SoDazabhaGgIha, digmAtrArthaM pradarzitA / ekApavarakAdInAM bhedAstveSAmanekazaH // 373 // uktaM ca ratnamAlAbhASye-- " vezmanAmekazAlAnAM zataM syAccaturuttaram / dvipaJcAzad dvizAlAnAM, trizAlAnAM dvisaptatiH " // , nandyAvarttaM varddhamAnaM, svastikaM ca tathA param / sarvatobhadramityAdyAH, syurbhedA vezmanAM zubhAH // 374 // tathAha varAhaH-- nandyAvarttamalindaiH zAlAkuDyAtpradakSiNAntagataiH / dvAraM pazcimamasmin vihAya zeSANi kAryANi / / dvAro'lindAntagataH pradakSiNonyaH zubhastatazcAnyaH / tasmiMzca varddhamAne dvAraM tu na dakSiNaM kAryam // aparAntagato'lindaH prAgantagatau tadutthitau cAnyau / tadavadhividhRtazcAnyaH prAgdvAraM svastikaM zubhadaM / apratiSiddhAlindaM samantato vAstu sarvatobhadram / nRpavibudhasamUhAnAM kAryaM dvAraizcaturbhirapi // tathA - vAstukSetrodgatairvallIvRkSairbhUkhAtapUritaiH / vezmAbhyudayikaM duHkhakRddhA vetti vicakSaNaH // 375 // AsannaphaladA vAstuprarUDhA garbhiNI latA / anAsannaphalA kanyA, vandhyA bhavati niSphalA / / 376 // vRkSA: plakSavaTAzvatthodumbarAdyAH zubhAH smRtAH / aprazastAH kaNTakino, ripucaurAdibhItidAH || 377 // tathA''ha varAhaH-"zastauSadhidrumalatAmadhurA sugandhA, snigdhA'samAnazuSirA ca mahI narANAM / apyadhvani zramavinodamupAgatAnAM dhatte zriyaM kimuta zAzvatamaMdireSu " ? // vijJo vAstuSvathAyarkSavyayAMzAdIn vicArayet / amIbhiranukUlairyat, syAdabhyudayakRdgRham // 378 // vivikSite gRhakSetre, vistAro yo'GgulAtmakaH / dairghyaNAGgularUpeNa, guNyate jAyate'tha yat // 379 // tatsyAtkSetraphalaM tasminnaSTabhakte'dhikaM ca yat / taddr3mAnastatrAyasteSAM nAmakramastvayam // 380 // Page #604 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 587 dhvajo dhUmo hariH zvA gauH, kharo hastI ddhika: kramAt / pUrvAdibalino'STAyA, viSamAsteSu zobhanAH // 381 // IzAnAntAsu dikSvete, pUrvAdikramataH sthitAH / sAnvarthanAmadheyatvAtsamAH kvApi na zobhanAH // 382 // eSAM sthApanavyavasthA caivaM vivekavilAse- vRSaM 1 siMhaM 2 gajaM 3 caiva kheTakarbaTakoTTayoH / ddhipaH punaH prayoktavyo, vApIkUpasarassu ca // mRgendramAsane dadyAcchayaneSu gajaM puna: / vRSaM bhojanapAtreSu, chatrAdiSu punardhvajam // agnivezmasu sarveSu, gRhe vanyupajIvinAm / dhUmaM niyojayetkiJca, zvAnaM mlecchAdijAtiSu // kharo vezyAgRhe zasto, dhvAGgaH zeSakuTISu ca / vRSa: siMho gajazcApi, prAsAdapuravezmasu // ityAyA vAstunaH proktA, nakSatramatha kathyate / tatra sAmAnyato vAstujanmabhaM kRttikA bhavet // 383 // yaduktaM vyavahAraprakAze- bhAdrapadatRtIyAyAM zanidivase kRttikAprathamapAde / vyatipAte rAtryAdau viSTyAM vAstoH samutpattiH // atheSTavAstunaH kSetraphalADe'STaguNIkRte / vibhakte saptaviMzatyA, zeSaM bhavati janmabham // 384 // asmAdeva ca nakSatrAdgRhANAM svAminA saha / rAzerbalaM prItiSaDaSTamakAdi vicintayet // 385 // sapta saptAgnibhAdIni, nyasyetparighacakravat / pUrvAdiSu catasRSu, dikSubhAni yathAkramam // 386 // iSTasya vAstuno janmadhiSNyamevaM sameti cet / dvAradizyasya gehasya, tadohyo'bhimukhaH zazI // 387 // pAzcAtyabhittidikprApte, janmabhe'bhISTavAstunaH / candro bhavati pRSThastho'niSTau caitAvubhAvapi // 388 // ___ tathAhuH-"prArabdhaM saMmukha candre, na vastuM vAstu kalpate / pRSThasthe ghAtapAtAya, dvayostena tyajedgRhI" // gRha eva niSiddho'yaM, candramAH sanmukhasthitaH / prAsAdanRpasaudhazrIgRheSu tvagraga: zubhaH // 389 // guruziSyAdivattArA, vA'trApi vivekibhiH / tRtIyA paJcamI cApi, saptamI cAparAH zubhAH // 390 // tathoktaM gaNayetsvAminakSatrAdyAvaddhiSNyaM gRhasya ca / navabhistu haredbhAgaM, zeSaM tArA prakIrtitA // zAntA manoramA krUrA, vijayA kalahodbhavA / padminI rAkSasI vIrA, AnaMdA ceti taarkaaH| // iti nakSatraM // nakSatrAGke'SThabhirbhakte, zeSAGkena vyayo bhavet / bhAgAprAptAvathASTAbhirbhAGka eva vyayo bhavet // 491 // syAtridhA'sau ca paizAco, rAkSaso yakSa eva ca / Ayena tulyo'bhyadhiko, nyUnazcAyAdyathAkramam // 492 // tathAhuH-"paizAcastu samAya: syAdrAkSasaJcAdhike vyaye / AyAtUnataro yakSo, vyaya: zreSTho'STadhA tvayam // zAnta: krUraH pradyotaca, zreyAnatha manoramaH / zrIvatso vibhavazcaiva, cintAtmako vyayo'STamaH" // atra ca-ekazeSe vyaya: zAnto, dvizeSe krUra iSyate / evaM yAvat zUnyazeSe, bhaveccintAtmako vyayaH // 493 // iti vyyH|| Page #605 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 588 vyayAvenAbhISTavezmanAmnazcAkSarasaMkhyayA / yuktakSetraphale bhakte, tribhiH zeSamihAMzakaH // 394 // indrAMza: syAdekazeSe, dvizeSe ca yamAMzakaH / zUnyazeSe ca rAjAMzo'dhamastatra yamAMzakaH // 395 // ityaMzakaH // tathA vaizAkhne zrAvaNe mArga, pauSe phAlguna eva ca / kurvIta vAstuprArambhaM, na tu zeSeSu saptasu // 396 // ete tUktAzcandramAsA:, zuklapratipadAdikaH / sauramAsAMzcaivamAhuH, sUryasaMkrAnticihitAn // 397 // dhAmArabhetottaradakSiNAsyaM, tulAlimeSarSabhabhAji bhAnau / prAkpazcimAsyaM mRgakarkakumbhasiMhasthite vyaGgagate na kiJcit // 398 // tulAlItyAdyukte'pi pUrvoktacandramAsapaJcaka eva, na zeSamAseSviti svayaM jJeyaM / saMkrAnte dvisvabhAveSu, rAziScarke na kalpate / ekasyA apyabhimukhaM, sadanaM dikcatuSTaye // 399 // atha dakSiNapAopapIDaM suptasya vAstuna: / nAgasya syAcchiraH 1 pRSTaM 2, pucchaM 3 kukSiryathAkramam // 400 // bhAdrAdimAsatritaye, dikSu pUrvAdiSu kramAt / mArgAdimAsatritaye, dikSu syurdakSiNAdiSu // 401 // phAlgunAditraye tu syurdikSu te pazcimAdiSu / jyeSThAdiSu triSUdIcyAdInAM catuSTaye dizAm // 402 // karttavyo vAstunaH kukSau, prathamaM khananodyamaH / yathA syAtsukhasaMpattirvaiparItye viparyaya: // 403 // tathoktaM-"ziraH khanenmAtRpitRnnihanyAt, khanecca pRSThe bhayarogapIDAH / pucchaM khanet strIzubhagotrahAni:, strIputraratnAnnavasUni kukSau // iti vAstuno digniyamaH // vidigniyamaM tvevamAhuH- "IzAnAdiSu koNeSu, vRSAdInAM trike trike / zeSAherAnanaM tyAjyaM, vilomena prasarpataH // yadA ca mukhamaizAnyAM, nAbhirAgneyagA tadA / pucchaM bhavati nairRtyAM, vAyavyAM mutkalaM zubham // evaM ca-vRSAdau mukhamaizAnyAM, siMhAdau vAyukoNake / vRzcikAdau ca nairRtyAM, kumbhAdau hutabhugdizi // 404 // vRSAdau vAyavI zreSThA, siMhAdau nairRti trike / vRzcikAdau zubhA''gneyI, tathaizAnI ghaTAdiSu // 405 // iti khAtArambhaH // atha vAstuni bhAgAH syurdevatAnAM pRthak pRthak / bhAgAnAM svAminaH paJcacatvAriMzatsurAH smRtAH // 406 // tatra bhAgAzcatuHSaSTiH, pure nRpagRheSu ca / ekAzItiH zeSagRhe, zataM prAsAdamaNDape // 407 // tathoktaM sUtradhAramaNDanakRtavAstusAre--"catuHSaSTyA padairvAstupure rAjagRhe'rcayet / ekAzItyA gRhe bhAgazataM prAsAdamaNDape // Iza: 1 parjanyo 2 jaye 3 ndrau 4, sUrya: 5 satyo 6 bhRzo 7 nabhaH 8 / agni: 9 pUSA 10 'tha vitatho 11, gRhakSata 12 yamau 13 tataH // gandharvo 14 bhRGgarAjazva 15 mRga: 16 pitRgaNastathA 17 / dauvAriko 18 'tha sugrIva: 19 puSpadantau 20 jalAdhipaH Page #606 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 589 21 // asuraH 22 zoSa 23 yakSmANau 24, rogo 25 'hi 26 mukhya 27 eva ca / bhalvATa 28 soma 29 giraya 30 stathA bAhye'diti 31 ditiH 32 // ApA 33 pavatsA 34 vIzAne, sAvitra: 35 savitA 36 gnigau / indra 37 indrajayo 38 'nyasmin, vAyau rudrazca 39 rudrarAT 40 // madhye brahmAsya 41 catvAro, devA: prAcyAdidiggatAH / aryamAkhyo 42 vivasvAMzca 43, maitra: 44 pRthvIdharaH 45 kramAt // IzakoNAdito bAhye, carakI 1 ca vidArikA 2 / pUtanA 3 pApA 4 rAkSasyo, hetukAdyAzca nisspdaaH|| catuSpaSTipade vAstu, madhye brahmA catuSpadaH / aryamAdyAzcaturbhAgA, dvidbhayaMzA madhyakoNagA: // bahiHkoNeSvabhAgAH, zeSA ekapadAH surAH / ekAzItipade brahmA, navAryAvAstu SaTpadAH // dvipadA madhyakoNe'STau, bAhye dvAtriMzadekaza: / zate brahmASTasaMkhyAMzo, bAhyakoNeSu sArddhakau // aryamAdyAstu vAstvaMzAH, zeSAH syuH pUrvavAstuvat / hemaratnAkSatAdyaistu, vAstukSetrAkRti likhet // abhyarcya puSpagandhAyairbaliM dadhyAjyamodanam / dadyAtsurebhya: sokArairnamo'ntai mabhiH pRthak // vAstvArambhe praveze ca, zreyase vAstupUjanam / akRte svAminAza: syAttasmAtpUjyo hitArthibhiH // ityAdi kiyaddhAstuzAstraM zrIjambUddhIpaprajJaptisUtre'pi saMgRhItaM boddhavyaM tathA ca sUtraM"egAsItipadesu sabbesu ceva vatthUsu NegaguNajANae, paMDie vihiNNU paNayAlIsAe devayANamityAdi" vArddhakiratnasvarUpanirUpaNe / aizAnyAM devagRhaM mahAnasaM cApi kAryamAgneyyAm / nairRtyAM bhANDopaskAro'rthadhAnyAni mArutyAm // 408 // daNDaH prakAze prAsAde, prAsAdakarasaMkhyayA / sAndhakAre puna: kAryo, madhyaprAsAdamAnataH // 409 // ityAdivAstuzAstrajJazcakriratnaM sa vArddhakiH / muhUrttamAtrAdracayet, skandhAvArapurAdikam // 410 // iti vArddhakiratnaM / bhavetpurohito ratnaM, kurvan zAntikapauSTikam / caturdazAnAM vidyAnAM, pAradRzvA sadA zuciH // 411 // anekaguNasaMpUrNaH, kalAvAn kuzala: kaviH / vijJaH zabdAdizAstrANAM, mantrayantrAdimarmavit // 412 // iti purohitaratnaM / bhavatyatha gajo ratnaM, saptAGgyA bhUpratiSThitaH / uttuGgo bhadrajAtIya, airAvata ivApara: // 413 // balIyAnmAMsalaH zUraH, paTurvaprAdibhedane / dRSTamAtro'pi zatrUNAM, sainyazastrAdidarpahRt // 414 // zAstroktairlakSaNairyakSaiH, prazastairlakSitaH zuciH / lakSmIlIlAgRhaM rUpazAlI sarvasamRddhikRt // 415 // iti gajaratnaM / azvo ratnaM bhaveccAruprakRtivinayAnvitaH / dvAtriMzadaGgalottuGgamUrddhA'vasthitayauvanaH // 416 // caturaGgaladIrghoccaiH, stabdhakarNazca yauvanAt / patato hi jarasyazvakarNI nArIkucAviva // 417 // Page #607 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 590 viMzatiM cAlAnyasya, bAhA bhavati dairdhyataH / bAhA tvadhaH zirobhAgAjjAnunorupari sthitA // 418 // SoDazAGgalajaGgho'yaM, caturaGgalajAnukaH / tAvaduccakhuro'zItimaGgalAnyevamucchritaH // 419 // ekanyUnAGgalazatapariNAho bhavatyasau / aSTottarAGgalazatadIrghazca parikIrtitaH // 420 // tuGgatvaM syAtturaGgANAmAkhurAt zravaNAvadhi / pRSThodarasya paridhiH, pariNAho bhavediha // 421 // ApucchamUlamAyAmo, mukhAdArabhya kIrtitaH / bhavatyatrAGgalaM mAnavizeSastajjJadarzitaH // 422 // ityazvaratnamAzritya, nirdiSTaM mAnamAgame / loke tvanyottamahayApekSayedaM tadIritam // 423 // jaghanyamadhyazreSThAnAmazvAnAmAyatirbhavet / aGgalAnAM zataM hInaM, viMzatyA dazabhistribhiH // 424 // pariNAho'GgalAni syAtsaptatiH saptasaptatiH / ekAzItiH samAsena, trividho'yaM yathAkramam // 425 // tathA SaSTizcatuHSaSTiraSTaSaSTiH samucchrayaH / dvipaJcasaptakayutA, viMzatiH syAnmukhAyatiH // 426 // ityAdi / pRSThaM tasya bhavedISannataM mRdulamAMsalam / sallakSaNaM kazAvetralatAdyAghAtavarjitam // 427 // azvocitAnekaratnasvarNAlaGkArabhAsuraH / bhavatyasau ca nirdoSAraudrapakSmalalocanaH // 428 // udAttagativegena, mana:pavanatA_jit / mRNAlAmbhonizrayA'pi, lAghavena samutpatan // 429 // sukulotthaH sujAtizca, zuciH zAstroktalakSaNa: / tanusnigdhollasadromA, medhAvI bhadrako'lparuT // 430 // ambhaHpaGkAgnipASANavAlukollaGghane paTuH / adrigartAdiviSamapathe jitaparizramaH // 431 // lattAghAtAsyadaMzAdiduSTaceSTAvivarjitaH / ripuSvatarkitApAtIsyAtsuziSyavadAzrayaH // 432 // kAlaheSI raktatAlujihvo jitaparISahaH / nidrAluH sarvadA jAgarUkazca samarAGgaNe // 433 // tathoktaM-"sadaiva nidrAvazagA, nidrAchedazca vAjinAm / jAyate saMgare prApte, karkarasya ca bhakSaNe" // tathA''rohakasarvAMGgasukhAvahavapurgatiH / prshstdvaadshaavto'nshrupaatii zrame'pi hi // 434 // dvAdazAvatazcime varAhoktAH- "ye prapANagalakarNasaMsthitAH, pRSThamadyanayanoparisthitAH / oSThasakthibhujakukSipArzvagAste lalATasahitAH suzobhanA:" // atra prapANamuttaroSThatalaM, sakthinI pAzcAtyapAdojAnU paribhAgAH, kukSiratra vAmo, dakSiNakukSyAvarttasya garhitatvAt, atra karNanayanAdisthAnAnAM dvisaMkhyAkatve'pi jAtyapekSayA dvAdazaiva sthAnAni, sthAnabhedAnusAreNa sthAnibhedA api dvAdazaiveti. tatra kaNThe sthito'zvAnAM, syAddevamaNisaMjJakaH / mahAlakSaNamAvarttaH, keSAMJcitpuNyazAlinAm // 435 // ityazvaratnaM // Page #608 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 591 strIratnaM ca bhavetsarvanArIvargaziromaNiH / rUpalakSaNasaMyuktA, mAnonmAnapramANayuk // 436 // avarddhiSNuromanakhA, sadA saMsthitayauvanA / Azu sparzamahimnA ca, sarvarogopazAntikRt // 437 // balavRddhikarI bhoktuH, sarvatteSu sukhAvahA / zItakAle bhavatyuSNA, grISmakAle ca zItalA // 438 // phullAbjAkSI zazimukhI, pInastabdhonnatastanI / prazastajaghanA cArucaraNA gajagAminI // 439 // susmitA madhurAlApA, susvarA priyadarzanA / hAvabhAvavilAsAdicaturA svarvadhUpamA // 440 // iti strIratnaM // caturdazaivaM ratnAni, cakriNAM prAjyapuNyata: / syuH sahasreNa yakSANAM, sevitAni pRthak pRthak // 441 // dau sahasrau ca yakSANAM, cakrabhRddeharakSakau / caturdaza ca ratnAnAM, sahasrAH SoDazetyamI // 442 // athaivaM sArvabhaumAnAM, bhavanti nidhayo nava / naisarpaH pANDukazcaiva, piGgalaH sarvastnakaH // 443 // mahApadmazca kAlaca, mahAkAlastathAparaH / tathA mANavakaH zaGkhaH, zAzvatA akSayA amI // 444 // pustakAnIha nityAni, santi divyAni teSu ca / AkhyAtA'styakhilA vizvasthitirekamidaM matam // 445 // matAntare tu tatkalpapustakapratipAditAH / sAkSAtprAdurbhavantyarthAsteSu teSu nidhiSviha // 446 // AkaragrAmanagarapattanAnAM nivezanam / maDambAnAM droNamukhaskandhAvArATTavezmanAm // 447 // sthApanAvidhaya: sarve, vAstuzAstre'dhunApi ye / dRzyante tatpustakAni, santi naisarpake nidhau // 448 // tatra vRtyAvRto grAmo, lohAyudbhava Akara: / nagaraM rAjadhAnI syAdratnayonizca pattanam // 449 // jalasthalathopetamiha droNamukhaM bhavet / arddhatRtIyakrozAntAmazUnyaM maDambakam // 450 // ___ iti prathamo nidhiH // dInAranAlikerAde: saMkhyeyasya dhanasya yaH / pAricchedyasya muktAdeH, prakArazca samudbhave // 451 // prasthAdimeyaM yaddhAnyaM, tolyaM yacca guDAdikam / tayoH sarvaM pramANaM ca, mAnonmAnaM ca tAdRzam // 452 // zAlyAdidhAnyabIjAnAM, vApArhANAmanekadhA / utpattipaddhatiH sarvA, darzitA pANDuke nidhau // 453 // iti dvitiiyH| vidhA AbharaNAnAM yA, nAnAstrIpuruSocitAH / turaGgANAM gajAnAM ca, khyAtA: piGgalake nidhau // 454 // __ iti tRtIyaH / cakriNAM yAni ratnAni, cakrAdIni caturdaza / vyAvarNitA tadutpattiH, sarvaratne mahAnidhau // 455 // sphAtimanti bhavantyetannidhAnasya prabhAvataH / caturdazApi ratnAnItyevamAhuzca kecana // 456 // iti caturthaH // Page #609 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 592 utpattiH sarvavastrANAM, raGgAdyAracanA'pi ca / khyAtA nidhau mahApadme, vidhizca kSAlanAdikaH // 457 // iti paJcamaH // kAlajJAnaM nidhau kAle, jyotiHzAstrAnubandhi yat / tathA vaMzAstrayo ye'rhaccakrabhRtsIrizArSiNAm // 458 // teSu vaMzeSu yadbhUtaM, vartamAnaM ca bhAvi yat / zubhAzubhaM tadbhijJeyaM, sarvamasmAnmahAnidheH // 459 // karmaNAM kRSivANijyAdInAM zilpazatasya ca / nirUpitA sthiti:sarvApyasminneva mahAnidhau // 460 // iti SaSThaH // nAnAvidhasya lohasya, svarNasya rajatasya ca / maNInAM candrakAntArkakAntAdInAM mahAtviSAm // 461 // muktAnAM sphaTikAnAM ca, pravAlAnAM ya AkarAH / teSAmutpattirAkhyAtA, mahAkAle mahAnidhau // 462 // iti saptamaH // khaGgakuntAdizastrANAM, nAnA''varaNavarmaNAm / utpattiyuddhanItizca, sadvyUharacanAdikA // 463 // sAmadAnAdikA daNDanItayo vividhAzca yA: / hAkArAdyAzca tA: sarvAH, proktA mANavake nidhau // 464 // tAH syurhAkAramAkAradhikkArAH paribhASaNam / maNDale bandhanaM kArAkSepaNaM cAGgakhaNDanam // 465 // paribhASaNamAkSepAnmA gA ityAdi zaMsanam / saMrodha ir3ite kSetre, maNDale bandha ucyate // 466 // tathoktaM sthAnAGge - 'sattavihA daMDanII paNNattA, taM0 hakkAre 1 makkAre 2 dhikkAre 3 paribhAse 4 maMDalibaMdhe 5 cAste 6 chavicchede 7 // ityaSTamaH // sarvo'pi nATyakaraNaprakAro nATakasya ca / abhineyaprabandhasya, prakArA ye'pyanekazaH // 467 // caturvidhasya kAvyasya, tUryAGgANAM ca bhUyasAm / nAnAvidhAnAmutpattiH, khyAtA zaGkha mahAnidhau // 468 // kAvyacAturvidhyaM caivaM tredhAdharmArthakAmamokSAkhyaM, puruSArthacatuSTayam / kAvyaM tatpratibaddhatvAbudhairuktaM caturvidham // 469 // saMskRtaM prAkRtaM cApabhraMzaM saMkIrNaketi ca / bhASAzcatasrastaddhaddhaM bhavetkAvyaM caturvidhaM // 470 // tatra saMskRtaprAkRte pratIte, apabhraMzo bhavettattaddezeSu zuddhabhASitam / saMkIrNA saurasenyAdirbhASA proktA vicakSaNaiH // 471 // gadyaM padyaM ca geyaM ca, caurNaM cetyathavA bhidaH / tatra syAddyamacchaMdobaddhaM baddhaM ca taiH param // 472 // gAndharvarItyA yadaddhaM, geyaM gAnocitaM hi tat / caurNaM bhUri bAhulakagamAvyayanipAtayuk // 473 // iti navamaH // navayojanavistIrNA, dvAdazayojanAyatAH / ucchritA yojanAnyaSTAvaSTacakrapratiSThitAH // 474 // sauvarNA vividhai ratnaiH, pUrNA vaiDUryaratnajaiH / kapATezvAruracanAramaNIyairalaGkatAH // 475 // Page #610 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 593 nidhinAmasamAkhyAnAM, palyAyuSkasudhAbhujAm / AvAsAste mahInAM, sadA syurjAhnavImukhe // 476 // cakravartini cotpanne, tadbhAgyena vazIkRtAH / varSa jitvA valamAnaM, gRhAn pratyanuyAnti tam // 477 // tathoktamajitacarite-"ityUcuste vayaM gaGgAmukhamAgadhavAsinaH / AgatAstvAM mahAbhAga !, tvadbhAgyena vazIkRtAH // [triSaSThizalAkA parva. 2. sarga. 4. zlo. 280] pAtAlamArgeNAyAnti, tiSThanti ca purAbahiH / teSAM nagaratulyAnAM, puryAmanavakAzataH // 478 // evaM senAzcatasro'pi, pattyazvebharathAtmikAH / puryAM na pravizantyantaravakAzavivarjitAH // 479 // tathoktaM jambUddhIpaprajJaptisUtre- 'Navari Nava mahANihIo cattAri seNAo Na pavisaMtItyAdi' loke tu-mahApadmazca padmazca zaMkho makara kacchapau / mukunda kundau nIlaca carcazca nidhayo nava // caturdaza sahasrANi, yakSA ratnAdhidevatAH / ddhe sahane cAGgarakSAH sahasrAH SoDazeti te // 480 // ekAtapatraM SaTkhaNDarAjyaM nagaranIvRtAm / maulibhRdbhUpatInAM ca, syubhatriMzatsahasrakAH // 481 // gajAnAM ca sthAnAM ca, niHsvAnAnAM ca vAjinAm / syuH pratyekena caturazItiH zatasahasrakAH // 482 // RtukalyANikAnAM syuH, purandhrINAM sahasrakAH / dvAtriMzatAzca susparzAH, sarvartuSu sukhAvahAH // 483 // dezAdhipAnAM kanyA yA, udUDhAzcakravartinA / tAsAmapi sahasrANi, dvAtriMzatsvarvadhUzriyAm // 484 // purandhrINAM bhavantyevaM, catuSSaSTiH sahasrakAH / bhavanti dviguNAstAbhyaH, surUpA vArayoSitaH // 485 // ekaM lakSaM dinavatisahanAbhyadhikaM tataH / antaHpuriNAM nirdiSTaM, bhogArthaM cakravartinaH // 486 // dvAtriMzatpAtrabaddhAnAM, nATakAnAM sahasrakA: / dvAtriMzad DhaukitAnAM svakanyoddhAhe'khilai paiH // 487 // grAmANAM ca padAtInAM, koTya: SaNNavatiH smRtAH / stnasvarNAdyAkarANAM, viMzatiH syuH sahasrakAH // 488 // stotre tu SoDaza sahasrA ratnAkarANAmuktAH santIti / dvAsaptatiH puravarasahastrANi bhavantyatha / sahasrA navanavatiH, zrutA droNamukhA api // 489 // aSTacatvAriMzadevaM, pattanAnAM sahasrakAH / karbaTAnAM maDambAnAM, sahasrA jinasaMmitA: // 490 // dIpAntarANAM kheTAnAM, syuH SoDaza sahasrakAH / bhavanti koTayastisro, halAnAmatha gaMtriNAm // 491 // saMvAhAnAM sahasrANi, caturdaza bhavantyatha / velAkulasahasrAzca SaTpaJcAzatprakIrtitAH // 492 // koTayo'STAdazAzvAnAM, mahatAM parikIrtitAH / abhraMlihAnekavarNadhvajAnAM daza koTayaH // 493 // mahAbandibandinAM ca, catuHSaSTiH sahasrakAH / tathA gokulakoTyekA, bhojyaM kalyANanAmakam // 494 // aGgamaIkasaMvAhisUdabhUSaNadhAriNAm / SaTatriMzatkoTayastisro, lakSA bhojanavezmanAm // 495 // AtoyadhAriNAM tisro, lakSA dIpakadhAriNAm / paJcalakSItyAdi nAnA, saMpatsyAccakravartinAm // 496 // Page #611 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 594 iyaM ca cakravartinAM samRddhiH kiyatI zrI jambUdIpaprajJaptisUtrAnusAreNa, zeSA cakrisamRddhigarbhitazrIzAntinAthastotrAnusAreNeti jJeyaM, hAro muktAmaNimayaH, syAccatuHSaSTiyaSTikaH / mahA@'tyanantaruciraH, sarveSAmapi cakriNAm // 497 // yathA''gamamiti proktaM, svarUpaM cakravartinAm / atha taddhAsudevAnAM, procyate sIriNAmapi // 498 // ete'pi prAgbhavAcIrNatapaHsaMyamasaMvaraiH / arjitottamakarmANa, utpadyante sudhAziSu // 499 // tebhyazzyutvoccagotreSu, maharTikamahIbhRtAm / kuleSu te prajAyante, na tu nIcAlpasaMpadAm // 500 // vaimAnikebhya evAtra, vAsudevA bhavanti te / avazyaM tatpadaprAptyai, prAkkalpitanidAnakA: // 501 // ata evAtigAddharyena, bhuktvA bhogAnanuttarAn / prayAnti narakeSveva, te vratA'prabhaviSNavaH // 502 // baladevAstu devebhyaH, sarvebhyo'pi bhavanti te / prAgbhave nirnidAnatvAdante svIkRtya saMyamam // 503 // svargaM yAntyathavA muktimeSAM vairAgyavAsanA / khinnAnAM jAyate viSNau, vipanne preSThabAndhave // 504 // yattu zrImahAnizIthe paJcamAdhyayane kuvalayAcAryaprabandhe kuvalayaprabhAcAryo mRtvA vyantaro babhUva 1, tata: sUnAdhipo 2, mRtvA saptamapRthivyAM 3, tato mRgajAti: 4, tato mahiSa 5, stato manuSya 6, stato vAsudeva iti manuSyabhavAdanantaramAgatasya vAsudevatvamuktaM tanmatAntaramiti jJeyaM / etau ca dvau vimAtreyau, bhavato bhrAtarau mitha: / jagatyanuttarasnehI, halI jyeSTho harilaghuH // 505 // ete jitatrikhaNDAH syuzcakrito'samRddhayaH / mahIbhRtAM sahasraizca, sevyAH SoDazabhissadA // 506 // tyaktaniSkAraNakrodhAH, sAnukrozA amatsarAH / prakRtyaiva paraguNagrAhiNo gatacApalAH // 507 // gambhIramadhurasvalpAlApA: saducitasmitAH / satyasaMpUrNavacanAH, zaraNAgatavatsalA: // 508 // lakSaNAnAM zatenASTAdhikenAJcitabhUdhanAH / utkRSTasattvAH saGgAmazUrAH prAptajayAH sadA // 509 // pracaNDAjJA analasAH, pratipakSA'sahiSNavaH / sitacchatreNa satataM, cAmarAbhyAM ca zobhitAH // 510 // zrIvatsalAJchanA: padmanayanA: priyadarzanAH / yaza:kIrtisudhApUrNatrailokyA gajagAminaH // 511 // zyAmaladyutayastatra, vAsudevA mahaujasaH / pItakauzeyavasanA, narasiMhAH sphuradrucaH // 512 // ratnena kaustubhAkhyena, sadA'laGkatavakSasaH / udAttasattvAH saMgrAmasotsAhA garuDadhvajAH // 513 // tathoktaM- 'juddhasUrA vAsudevA' / pAJcajanyAbhidhaH zaGkhaH, syAccakraM ca sudarzanam / gadA kaumodikI cApaM, zAIM khaDgastu nandakaH // 514 // maNizca vanamAlA ca, saptaratnI bhavediyam / utkRSTA vAsudevAnAM, sadA devairadhiSThitA // 515 // 1. kAdAcitkaM taditi na vivakSitaM syAda, yadA na tatrAnantaryaniyamaH, zrIvIravibhu bhavAnAmiva sthUlagaNanAyA api saMbhavAt, evaM ca na bAdhA vidhivAkyasya / Page #612 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 595 tatrAzakyo vAdayituM, zaGkho'nyena hariM vinA / zrutvaivAsya dhvaniM dRptaM, vairisainyaM palAyate // 516 // daNDaratnavadutkRSTaprabhAvADhyA pareNa ca / durvahA syAddA dRpyadvairidormadakhaNDinI // 517 // durAkarSaM dhanuH zAImanyenAdbhutazaktikam / palAyate zatrusainyaM, yasya TaGkAravAdapi // 518 // zrUyate dhAtakIkhaNDaM, gate caramazArSiNi / draupadIhAriNaH sainye, padmottaramahIpateH // 519 // pAJcajanyasya zabdena, tRtIyo'za: palAyitaH / zeSo naSTastRtIyo'zo, dhanuSTaGkAraveNa ca // 520 // vanamAlAbhidhA ca sak, sadA hRdayavartinI / amlAnA satataM sarva kapuSpA'tisaurabhA // 521 // cakrAdInAM ca ratnAnAM, varNanaM prAg nirUpitam / yathAsaMbhavamatrApi, yojanIyaM manISibhiH // 522 // praznavyAkaraNasUtre tu vAsudevavarNane zaktiH zastraM dRzyate, maNizcAtra na dRzyate tathA ca tadgraMthaH 'saMkhacakkagayasattiNaMdagadharA iti' zaktizca trizUlavizeSa iti tavRttau / bhavanti baladevAstu, gaurAGgA nIlavAsasa: / yoSikkArmaNI bhUtarUpAstAladhvajAnvitAH // 523 // eSAM syustrINi ratnAni, sevitAni suraiH sadA / dhanuH parairanAkarSaM, muzalaM ca halaM varam // 524 // trINyapyamUni dviSatAM, paTUni madabhedane / durlabhAni surANAmapyamoghAni ca sarvadA // 525 // uktAni caitAni rAmacaritre'naGgalavaNamadanAzasaMgrAme padmasya baladevasya / tathAhi-padmanAbho'pyabhASiSTa, mamApi zithilAyate / dhanuHzvabhre sthitamiva, vajrAvartta na kAryakRt // abhUnmuzalaratnaM ca, cAranirdala kSamam / kaNakhaNDanamAtrAhamevaitadapi saMprati // anaze'GkazIbhUtaM, yaduSTanRpadantinAm / halaratnaM tadapyetadabhUdbhapATanocitam // sadA yau rakSitAnAM, vipakSakSayakAriNAm / teSAmeva mamAstrANAmavasthA keyamAgatA // ityAdi. . syuH SoDaza sahasrANi, viSNUnAM prANavallabhAH / jagaduttarasaubhAgyazAlinyaH svarvadhUsamAH // 526 // tathoktaM dazamAGge- 'solasadevIsahassavaranayaNahiyayadaiyA' iti, antakRtsUtrasyApyAdau kRSNavarNane 'rUppiNIpAmokkhANaM solasahaM devIsahassANaM iti' keciddhAsudevAnAmarddhacakritvena dvAtriMzatsahasrANi preyasInAmAhuH / / tathoktaM SaSThAGge paJcamAdhyayane 'rUppiNIpAmokkhANaM battIsAe mahilAsAhassINaM' iti jJeyaM / sIriNAM tu priyAsaGkhyAnayatyaM nopalabhyate / jJeyo digvijayo'mISAM, kathaJciccakravartivat // 527 // SoDazAzeSasainyADhyAH, pArthivAnAM sahasrakAH / AkarSantyandhukaNThasthaM, baddhaM zRGkhalayA harim // 528 // nauSThopapIDaM svaM sthAma, prayuJjAnA apIzate / padAccAlayituM te taM, mahIdharamiva. dvipAH // 529 // sa tu tAn zRGkhalAprAntavilagnAn kITakAniva / tAmbUlabhakSaNavyAjAdAkarSatyekahelayA // 530 // 1. mukhyAnAM rAjJAM SoDaza sahastrA: kanyA: anyAzca SoDaza iti na dvayorvirodha: yataH antakRti sUtre devIsahassANamiti SaSThAr3e ca mahilAsahassANamiti spaSTo vibhAgaH / Page #613 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 596 balamevaMvidhaM koTizilotkSepakSamaM bhavet / viSNUnAM dviguNaM tebhyo, balaM syAccakravarttinAm // 531 // agocaraM jagaddhAcAmanantaM balamarhatAm / prakampya meruM bAlye'pi, mahAvIreNa darzitam // 532 // ghanazyAmasnigdhavarNAdhiSThitA devatAgaNaiH / zilA koTizilA yAmyabharatArddha bhavediha // 533 // candanaiH kuGkumopetairarcitA kusumotkaraiH / sA zilA bhAti devIva, bhUSaNairbhUSitA'bhitaH // 534 // sindhudeze dazArNAdrisamIpe vA matAntare / yojanAyAmaviSkambhocchrayA sAsti niratyayA // 535 // AdyaM mataM padmacaritre, dvitIyaM vicArasaptatau. 538 // vijitya bharatasyArddhamatra sarve'pi kezavAH / nijaM balaM parIkSante samudasya zilAmimAm // / 536 / / imAM vAmabhujasyAgre, nayatyAdimakezavaH / dvaitIyIkazca zirasi kaNThapIThe tRtIyakaH // 537 // vakSa:sthale. turIyazca paJcamo jaTharopari / SaSThaH kaTitaTe'thorupradeze saptamo hariH // AjAnu cASTamo'ntyazca kathaJcijjAnusaMnidhau / kramo'yamavasarpiNyAmutsarpiNyAM viparyayaH // 539 // gaNabhRcchAntinAthasyAmuSyAM cakrAyudhAbhidhaH / Adau siddhiM gato'nekaiH, kalitaH sAdhusindhuraiH // 540 // tatastayaiva gaNabhRtpuGgavasya kramAdiha / dvAtriMzatA yugaiH siddhAH saGkhyeyA munikoTayaH // 541 // tataH zrIkuMthunAthasyASTAviMzatyA yugaiH saha / siddhAH zilAyAmetasyAM saMkhyeyA munikoTayaH || 542 // arasya caturviMzatyA, yugairddhAdazakoTayaH / zrImalleryugaviMzatyA, munInAM koTayazca SaT // 543 // tisraH koTyaH suvratasya, tIrthe koTirnamiprabhoH / siddhA munInAmityeSA, nAmnA siddhizilA'pyaho // 544 // svarUpaM prativiSNUnAmapyUhyaM vAsudevavat / paryante tvAyuSo'mISAM, viSNurjagati jRmbhate // 545 // mithazcopasthite yuddhe, muktaM viSNujighAMsayA / jAyate viSNusAccakraM, laJcayeva vazIkRtam // 546 // tenaivAtha svazastreNa, cakreNAmoghazaktinA / prayAnti narakaM mRtvA, hariNA chinnamastakAH // 547 // navAnAM vAsudevAnAM kAle syurnAradA nava / teSAM manaHpriyA nAnAdezavArttAdizaMsinaH // 548 // tathoktaM rAmacaritre tatkAlInanAradasvarUpaM - "maruto rAvaNaM natvovAca ko'yaM kRpAnidhiH / pApAdamuSmAdyo hyasmAMstvayA svAminyavArayat 1 // Acakhyau rAvaNo'pyAsInnAmnA brahmarucirdvijaH / tApasasyAbhavattasya, bhAryA kUrmAti gurvyabhUt // tatraiyuH sAdhavo'nyeyusteSvekaH sAdhurabravIt / bhavabhItyA gRhavAsastyakto yatsAdhu sAdhu tat // bhUyaH sadArasaGgasya, viSayairlubdhacetasaH / gRhavAsAddhanavAsaH, kathaM nAma viziSyate ? // zrutvA brahArucistattu prapannajinazAsanaH / tadaiva prAvrajatsA ca, kUrmyabhUcchrAvikA parA // mithyAtvavarjitA tatra, sA vasantyAzrame sutam / suSuve nAradaM nAma, rodanAdivivarjitam / / gatAyAzcAnyatastasyAstaM jahurjumbhikAmarAH / 1 kAlabhedenAdhipatibhedena vA dezasImAyA vaicitryamapekSya nAtra virodhaH syAd / 2 aniyamo'yaM tato lakSmaNena sItAharaNe pratyayAyotpATitA prAk setyatrApi na virodha : / Page #614 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 597 putrazokAdindumAlA''ryAntike prAvrajacca sAH // te'marAH pAlayAmAsu, zAstrANyadhyApayaMzca tam / AkAzagAminI vidyAM, dadustasmai krameNa ca // aNuvratadharaH prApa, yauvanaM ca manoharam / sa zikhAdhAraNAnnityaM, na gRhastho na saMyataH // kalahaprekSaNAkADI, gItanRtyakRtUhalI / sadA kandarpakaukucyamaukharyAtyantavatsalaH // vIrANAM kAmukAnAM ca, saMdhivigrahakArakaH / channikAkhyo vRSIpANirArUDhaH pAdukAsu ca // devaiH sa varddhitatvAcca, devarSiH prathito bhuvi / prAyeNa brahAcArI ca, svecchAcAryeSa nAradaH // [triSaSThi parva - 7. zloka 403 thI 414] ityetadanusAreNa, pareSAmapi bhAvyatAm / svarUpaM nAradarSINAM, yathAsaMbhavamAgamAt // 549 // evaM cAsau rAmacaritrAdyanusAreNa samyagdRSTiraNuvratadhArI ca pratIyate.0 SaSThAMge tu tatkAlInasya nAradasya svarUpamevamuktamarthata:kacchullo nArado nAma, darzanenAtibhadrakaH / vinItazceSTayuddhatvAdamta:kaluSitAzayaH // 550 // vratitvAddhRtamAdhyasthaH, zritAnAM priyadarzanaH / surUpo valkavasano, mukuTabhrAjimastakaH // 551 // vakSaHkluptottarAsaGgaH, zyAmena mRgacarmaNA / yajJopavItayuk daNDI, kamaNDaluM kare dadhat // 552 // maujjena kaTisUtreNa, rudrAkSajapamAlayA / vijJa: kacchapikApANirgItagAndharvakautukI // 553 // AkAzagAmI sakalabhUtalATanalampaTaH / vividhAnAM sa vidyAnAM, nidhAnaM kezavapriyaH // 554 // yuddhapriyastadanveSI, janAnAmasamAdhikRt / pArthivAnta:purAdAvapyaniruddhagatissadA // 555 // sa cApratyAkhyAtapApakarmA virativaJcitaH / paizunyabhIrubhirbhUpaimithyAdRgapi pUjyate // 556 // tathoktaM SaSThAGgavRttau-"na pratihatAni sAgaropamakoTIkoTyantaHpravezanena samyaktvalAbhataH, na ca pratyAkhyAtAni sAgaropamakoTIkoTyAH saMkhyAtasAgaropamainyUnatAkaraNena sarvaviratilAbhata: pApakarmANi jJAnAvaraNIyAdIni yena sa tathA." praznavyAkaraNavRttAvapyuktaM-"nAradamunirgaganAdavatatAra, abhyutthitazca saparivAreNa pANDunA, dropadyA tu zramaNopAsikAtvena mithyAdRSTimunirayamiti kRtvA nAbhyutthita iti / rudrA api bhavantyevamekAdaza mahoddhatAH / vazIkRtAnekavidyorjitAH samyaktvazAlinaH // 557 // jaghanyamadhyamotkRSTAstridhA ye puruSA bhuvi / teSUtkRSTA amI proktAstridhA dharmAdibhedataH // 558 // arhanto dharmapuruSAzcakriNo bhogapuruSAH / vAsudevAH puna: karmapuruSA iti kIrtitAH // 559 // ete yathoktAH puruSA, videheSu nirantaram / bhavantyanyeSu dazasu, bharatairAvateSu tu // 560 // syuH kramAdavasarpiNyAmutsarpiNyAM tathotkramAt / AyurvehAdibhistulyA, jagatAmupakAriNaH // 561 // iti gaditayA rItyA vizve bhavanti hi cakriNo, bhujabalajitasvasvakSetrAH kSatAkhilazatravaH / 1 teSAM samyagdRktve mithyAdRktve vA na niyamaH, zrUyate cAvazyake zrIkRSNakRto dharmacarcAyAM nAradasya pRSTaviharajjinasyApi nyakkAraH yogasaMgrahe / Page #615 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 598 harihalabhRdAdInAmapyUhyatAM digiyaM budhAH / zrutajalanidhereSAM zeSaM vidantu vizeSataH // 562 // vizvAzcaryadakIrttikIrttivijaya zrIvAcakendrAntiSadrAjazrItanayo'taniSTa vinayaH zrItejapAlAtmajaH / kAvyaM yatkila tatra nizcitajagattattvapradIpe kilaikatriMzattama eSa pUrtimabhajatsarge nisargojjvalaH // 563 // // iti lokaprakAze ekatriMzattamaH sargaH samAptaH // ********** // atha dvAtriMzattamaH sargaH // athAsyAmavasarpiNyAM, kSetre'trAre tRtIyake / antimasyaiva palyasyASTame bhAge kilAntime // 1 // saptAbhUvan kulakarA, Adyo vimalavAhanaH / cakSuSmAMzca yazasvI cAbhicandrazca prasenajit // 2 // marudevazca nAbhizca, kramAdeSAmimAH priyAH / candrayazAzcandrakAntA, surUpA pratirUpikA // 3 // cakSuH kAntA ca zrIkAntA, marudevA svabharttRvat / etAsAmAyuruccatvAdikaM tadiha vakSyate // 4 // striyaH saptApi cakSuSmAn, yazasvI ca prasenajit / priyaGguvarNA gauro'bhicandro'nye kAJcanatviSaH // 5 // AdyasaMhananAH sarve, AdyasaMsthAnazAlinaH / yAmyasya bharatArddhasya, madhye khaNDe'bhavannamI // 6 // palyasya dazamo bhAga, AyurAdyasya kIrttitam / tataH pUrvANyasaMkhyAni, nyUnanyUnAnyanukramAt // 7 // Ayurbhavati paJcAnAM, syAnnAbheH saptamasya tat / saMkhyeyAnyeva pUrvANi, tatpatnyA api tAdRzam // 8 // asaMkhyapUrvAyuSkatve tvasya patnyAH kathaM bhavet ? / nirvRtirmarudevAyA, nijabhartusamAyuSaH // 9 // ayaM bhAvaH palyopamasya kalpyante, catvAriMzallavA yadi / tadA tadaSTamo'MzaH syAdyAvAn paJcalavAtmakaH // 10 // tAvAnabhUtkulakarakAlaH sarvAtmanA'pi hi / tatra palyasya dazamo, bhAga Adyasya jIvitam // 11 // palyasya dazamAMzena, catvAriMzadvibhAjitAH / pUrvoditAH syuzcatvAro, bhAgAH kulakRdAyuSi // 12 // Adye kulakare pUrNAyuSi palyopamasya tat / aMzazcatvAriMzadekaH, ziSyate'smin pare'khilAH // 13 // videhe pazcime'bhUtAM, suhRdau vaNijAvubhau / eko'bhUttatra mAyAvI, dvitIyaH saralAzayaH // 14 // tayormRtvA'tha mAyAvI, kSetre'smin kuJjaro'bhavat / ujjvalo bhadrajAtIyo, yugmI kulakaraH paraH // 15 // gajo'sau prAgbhavasnehAd, dRSTvA taM yugmipuGgavam / skaMdhamAropayAmAsa, surendraM hastimallavat // 16 // tatazcaitasya vimalavAhanetyabhidhA'bhavat / pareSu yugmiSu prApa, gaukhaM tena so'dhikam // 17 // prAgabhUvan dazavidhAH, kalpavRkSAstataH punaH / te'vAziSyanta vimalavAhane sati saptadhA // 18 // Page #616 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 599 tathoktaM sthAnAGge saptame sthAne-vimalavAhaNe NaM kulagare sattavihA rukkhA uvabhogattAe habbamAgaJchisu, taM0- mattaMgayA ya 1 bhiMgA 2 cittaMgA 3 ceva hoti cittarasA 4 / maNiyaMgA 5 ya aNiyaNA 6 sattamagA kapparukkhA 7 ya ||'kpprukkhtti' uktavyatirikta sAmAnyakalpitaphaladAyitvena kalpanA kalpastatpradhAnA vRkSAH kalpavRkSA:.. kAlena hIyamAnena, kalpadruparihANita: / yugminAM kalahe lobhAdanyo'nyaM nItiviplave // 19 // hAkArAkhyAM daNDanIti, cakre vimalavAhanaH / kazayeva tutodAvaM, tayA nItyA'pamArgagam // 20 // salajjAste'pi tenaiva, daNDena hIvazaMvadAH / kadApi na punarnItimatikrAmanti bhadrakAH // 21 // dvayoH kulakRtoreSA, kAlenAsyA vyatikrame / mAkArAkhyA babhUvAnyA, sA tRtIyacaturthayoH // 22 // AdyA svalpAparAdhAnAM, dvitIyA pracurAgasAm / paJcamAditraye tvanyA, dhikkArAvA babhUva sA // 23 // alpAgasAM bhavatyAdyA, dvitIyA madhyamAgasAm / atyutkRSTAparAdhAnAM, daMDanItistRtIyikA // 24 // navASTau sapta sAdyaH SaT, SaT sArdAH paJca paJca ca / paJcaviMzAH kramAdeSAM, dehamAne dhanuHzatAH // 25 // dazabhAgIkRtasyaiSAmAyuSaH prathamo'zakaH / kumAratve'ntimazcAMzo, vArddhake parikIrtitaH // 26 // aSTAsu madhyamAMzeSu, kulakRtpadagauravaH / saptAnAmapyamISAM syurekaiko vAhanaM gajaH // 27 // hastinAM ca bhavatyAsunijaiH kulakaraiH samaM / drau suvarNakumAreSUtpannau kulakarau kramAt // 28 // athodadhiddhIpakumAreSu drau drau yathAkramam / nAbhirnAgakumAreSu, tathA SaNNAM priyA api // 29 // nirvRtA marudevA tu, saptApi kariNo'bhavan / nAgadevA mate'nyeSAM, keSAJcittvAdya eva saH // 30 // tathoktaM zrIjJAnasAgarasUrikRtAvazyakAvacUrNI-"hastinaH saptApi SaT ca striyo nAgakumAreSu bhavantyutpannAH, anye vyAcakSate hastI eka eva, SaT striyo nAgeSu zeSairnAdhikAra iti" / AvazyakAbhiprAyo'yaM, SaSThopAGge tu tAttvikaiH / uktAH kulakarAH paJcadaza te'mI yathAkramam // 31 // sumatizca pratizrutirbhavetsImaGkaraH paraH / sImandharaH kSemakaraH, kSemandharastataH param // 32 // vimalavAhanazcakSuSmAn, yazavyabhicandrakaH / candhrAbhaH prasenajicca, marudevastathA'paraH // 33 // nAbhiH zrIRSabhasvAmI, prabhostattvAvivakSayA / uktAH kulakarA: padmacaritre tu caturdaza // 34 // palyopamASTamAMzasya, paJcabhAgIkRtasya ye / catvAro'zAstAvadAyurmate'smin sumateH smRtam // 35 // sarve'pyanye paJcame'ze, dvAdazAnAM ca jIvitam / asaMkhyeyAni pUrvANi, nAbheH saMkhyeyakAni ca // 36 // paJcAnAM prathamA nItiH, prathamAnAM prakIrtitA / dvitIyAnAM dvitIyA syAttRtIyAnAM tRtIyikA // 37 // nAbheH kulakarasyAtha, marudevAmRgIdRzaH / bhUmau bhAvivinItAyAM, putratvenAdimo jinaH // 38 // 1 paJcadazAnAM vizeSakAlApekSayA kulakaratvaM, etadavasarpiNyapekSayA saptAnAmityapi nAsundaram / Page #617 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 600 vartamAnAvasarpiNyAH, saMbandhini tRtIyake / are navAzItipakSatruTitAGgAvazeSake // 39 // zucizyAmalaturyAyAmAgAtsarvArthasiddhitaH / sthitiM samApya tatratyAM, trayastriMzatpayodhikAm // 40 // trayodaze bhave so'smAtsArthavAho dhanAbhidhaH / AsItsasArthaH so'cAlIdvasantapuramanyadA // 41 // varSAkAle pathi prApte, kAntAre tasthivAnasau / sahAgatAnmunIMstatra, sasmAra zaradAgame // 42 // anye jIvanti kandAdyairmunayastu kathaM hahA ! / tataH prage tAnAkArya, sa ghRtaiH pratyalambhayat // 43 // tatra ca prApa samyaktvaM, mRtvA kAlAntare'tha sa: / babhUvottarakuruSu, yugmI mRtvA tato'pi ca // 44 // saudharma tridazo'thAbhUddhideheSu mahAbalaH / IzAne lalitAGgo'tha, vajrajo mahIpatiH // 45 // videheSvabhavatso'tha, yugmyuttarakuruSvatha / saudharma tridazo'thAbhUddhideheSu cikitsakaH // 46 // zreSThibhUpAmAtyasArthavAhaputraiH suhRddharaiH / saMyuktaH sa paTUcakre, kRmikuSThAditaM munim // 47 // lakSapAkaM dadau tatra, tailaM vaidyasutaH svayam / gozIrSacandanaM lakSamUlyaM ca ratnakambalam // 8 // vaNig dadau vinA mUlyaM, sAdhubhaktyA mahAzayaH / pratipadya sa cAritraM, saMvignaH prayayau zivam // 49 // caturbhissaha mitraiH sa, yatIbhUya cikitsakaH / devo'bhUdacyute tasmAccyutvA paJcApi te surAH // 50 // vijaye puSkalAvatyAM, purI yA puNDarIkiNI / tatrAdvajrasenasya, samajAyanta nandanAH // 51 // tatra vaidyasya jIvo'bhUddhajranAbhAbhidho'grajaH / bAhuH subAhuH pIThazca, mahApITha itItare // 52 // utsRjya sArvabhauma,i vajranAbho'nujaiH saha / upAdatta parivrajyAmarhataH piturantike // 53 // adhyagISTa sa pUrvANi, caturdaza pare puna: / aGgAnyekAdazA''dyo'tra tIrthakRtkarmabhAgabhUt // 54 // dvitIyazcAnnapAnAdyairbhaktiM kurvanmahAtmanAm / cakribhogaphalaM karmArjayadArjavapAvanaH // 55 // tArtIyIkazca sAdhUnAmaGgasaMvAhanAdibhiH / lokottaraM bAhubalaphalaM karma kilArjayat // 56 // jyeSThaprazaMsAmAtsaryodayAccAritriNAvapi / vedamarjayataH pIThamahApIThau ca yoSitAm // 57 // tata: paJcApi sarvArthasiddhe'bhuvan sudhAbhujaH / cyutvA''dau ca tato vajranAbhajIvo'bhavajjinaH // 58 // mAsAn garbha nava sthitvA, caturbhiradhikAn dinaiH / caitrasya zyAmalASTamyAmajaniSTa jinezvaraH // 59 // garbhe janmani rAjyAptI, dIkSAyA kevalodbhave / bhaM prabhoruttarASADhA, rAziH syAddhanurAhayaH // 60 // vratodvahanadhuryatvAdAdau vRSabhavIkSaNAt / svapneSu mAtrA vRSabhAGkatvAcca vRSabhAbhidhA // 61 // vRSabhaH prathamo rAjA''dimo bhikSAcaro'pi ca / Ayo'rhan kevalI cetyabhuvan paJcAbhidhA:prabhoH // 6 // dezonavarSavayasi, prabhau harirupAgamat / jItamAdyAhato vaMzasthApanaM jJAnato vidan // 63 // idhuM zakrakare vIkSya, prasAritakare prabhau / vaMzamikSvAkunAmAnaM, sthApayAmAsa vAsavaH // 64 // Akuzabdo bhakSaNArtha, ikSostadbhakSaNecchayA / ikSvAkurbhagavAnetadvaMzyAzcaizvAkavaH smRtAH // 65 // Page #618 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 601 evaM ca-ikSvAkuvaMzajA jJeyA, jinA dvAviMzatirbudhaiH / harivaMzasamudbhUtau, zrInemimunisuvratau // 66 // tadA ca dampatI kauciddhimucya sutanandane / tAlasyAdhaH prAvizatAM, krIDAyai kadalIgRham // 67 // tAlata: patatA pakvaphalena tanayo mRtaH / akAlamRtyurAyo'trAvasarpiNyAmabhUdayam // 68 // avaziSTAM tataH putrI, pratipAlya divaM gatau / yugminau dampatI svalpakaSAyau tau zubhAzayau // 69 // athAtyantotkRSTarUpAM, kanyAmekAkinImimAm / dRSTvA nyavedayan yugmimanujA nAbhaye'nyadA // 70 // bhaviSyati sunandeyaM, RSabhasya parigrahaH / iti prajJApya tAn sarvAn, nAbhirAdRtavAnimAm // 71 // atha bhogasamarthaM taM, vijJAya jagadIzvaram / akArSIddharirAgatya, tatpANigrahaNotsavam // 72 // vidhiM varocitaM sarvamakArSIttatra vAsavaH / kanyocitaM dvayoH kanyoH, zacyo'kArSaH pramodataH // 73 // tAbhyAM ca saha bhuJjAne, vividhAn viSayAn vibhau / SaTsvatIteSu lakSeSu, pUrvANAM janmakAlata: // 74 // paJcamAnuttarAccyutvA, pITho bAhuzca yugmajau / jAtau sumaGgalAdevyAM, brAhmIbharatasaMjJakau // 75 // mahApIThaH subAhuzca, sunaMdAkukSisaMbhavau / suMdarIbAhubalyAkhyAvabhUtAM ca sutAsutau // 76 // tataH sumaGgalaikonapaJcAzatamasUta ca / punaryugmAni putrANAM, phalAnIva ghusallatA // 77 // zatamevaM ca putrANA-mabhUtputrIddhayaM prabhoH / namizca vinamizceti, parau kroDIkRtau sutau // 78 // yugminAM kalahe jAtu rItyA pUrvoktayotthite / nivedayanti tatsarva, jJAtvA jJAnAdhikaM prabhum // 79 // prabhurapyAha rAjaiva, nivArayati durnayAt / sa cAbhiSiktaH sarveSAmaizvaryAhuratikramaH // 8 // sa rAjA'smAkamapyastu, tairityukte'vadatprabhuH / natvA nAbhiM kulakaraM, yAcadhvaM bhUpamIpsitam // 81 // tairvijJapto'vadannAbhirbhUyAvRSabha eva vaH / rAjeti te'bhiSekArthaM, yAvadgacchanti vAriNe // 8 // tAvatkamprAsanaH zakro'bhyaSiJcad drutamAgataH / rAjye'rhantaM dhRtacchatraM, ratnasiMhAsanasthitam // 83 // athAmbhaH pUrNanalinIpatrabhAjanapANayaH / AgastAste prabhuM dRSTvA, sarvAlaGkArabhAsuram // 84 // vismitA muditAzcAntarutkaNThAsaMbhRtA api / udyadivekAstainIraiH, prabhorasnapayana padau // 85 // tathA''ha dhanapAla: paramArhata:-dhannA savimhayaM jehiM jhatti kayarajjamajjaNo hariNA / ciradhariyanaliNipattAbhiseasalilehiM divo si" // vinayena tatasteSAM, saMtuSTo vAsavo bhRzam / vinItAM nagarImeSAM, nivAsArthamarIracat // 86 // asyA: svarUpaM caivamAhuHzrIvibho rAjyasamaye, zakrAdezAnnavAM purIm / dhanadaH sthApayAmAsa, ratnacAmIkarotkaraiH // 87 // 1 yadyapyatra mAtApitrojIvatostanayasya svargama iti kathanaM, anyatra tathA vyakterabhAve'pi mAtApitarayoruparatayoH tathAtvasUcanaM anyayaugalikainivedanAta, ubhayathApi mAtApitarayormRtyoranantaraM nivedane na virodhaH / Page #619 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 602 dvAdazayojanAyAmA, navayojanavistRtA / aSTadvArA mahAzAlA, sA''bhavattoraNojjvalA // 88 // dhanuSAM dvAdaza zatAnyuccaistve'STazataM tale / vyAyAme zatamekaM sa, vyadhAdvapraM sakhAtikam // 89 // sauvarNasya ca tasyordhvaM kapizIrSAvalirbabhau / maNijA'marazailasthanakSatrAlirivodgatA // 90 // caturasrAzca tryasrAzca, vRttAzca svastikAstathA / mandArAH sarvatobhadrA, ekabhUmA dvibhUmakA: // 91 // tribhUmAdyAM saptabhUmaM, yAvatsAmAnyabhUbhujAm / prAsAdAH koTizastatrAbhUvan ratnasuvarNajAH // 92 // dizyaizAnyAM saptabhUmaM caturasraM hiraNmayam / savaprakhAtikaM cakre, prAsAdaM nAbhibhUpateH // 93 // dizyainAM sarvatobhadraM, saptabhUmaM mahonnatam / varttulaM bharatezasya, prAsAdaM dhanado'karot // 94 // AgneyyAM bharatasyeva, saudhaM bAhubalerabhUt / zeSANAM ca kumArANAmantarA hyabhavaMstayoH // 95 // tasyAntarA''didevasya, caikaviMzatibhUmikam / trailokyavibhramAhvAnaM, prAsAdaM ratnarAjibhiH // 96 // savaprakhAtikaM ramyaM, suvarNakalazAvRtam / caJcaddhvajapaTavyAjAnnRtyantaM nirmame hariH // 97 // aSTottarasahasreNa, maNijAlairasau babhau / tAvatsaMkhyairmukhairbhUri, bruvANa iva tadyazaH // 98 // kalpadrumairvRtAH sarve'bhUvan sebhahayaukasaH / saprAkArA bRhadvAsaH patAkAmAlabhAriNaH // 99 // sudharmasadRzI cAruratnamayyabhavatpuraH / yugAdidevaprAsAdAt, sabhA sarvaprabhAbhidhA // 100 // caturdikSu vyarAjanta, maNitoraNamAlikAH / paJcavarNaprabhAGka rapUraDambaritAmbarAH // 101 // aSTottara sahasreNa, maNibimbairvibhUSitam / gavyUtidvayamuttuGgaM maNiratnahiraNmayam // 102 // nAnAbhUmigavAkSADhyaM, vicitramaNivedikam / prAsAdaM jagadIzasya, vyadhAcchrIda: purAntarA // 203 // sAmantamaNDalIkAnAM, nandyAvarttAdayaH zubhAH / prAsAdA nirmitAstatra, vicitrA vizvakarmaNA // 104 // aSTottarasahasraM tu jinAnAM bhavanAnyabhuH / uccairdhvajAgrasaMkSubdhatIkSNAMzuturagANyadhaH / / 105 / / catuSpathapratibaddhAzcaturazItiruccakaiH / prAsAdAzcArhatAM ramyA, hiraNyakalazairbabhuH // 106 // saudhAni hiraNyaratnamayAnyuccaiH sumeruvat / kauberyAM sapatAkAni, cakre sa vyavahAriNAm // 107 // dakSiNasyAM kSatriyANAM saudhAni vividhAni ca / abhUvan zastrAgArANi, tejAMsIva nivAsinAM // 108 // tadvaprAntazcaturdikSu, paurANAM saudhakoTayaH / vyarAjanta sadyAnasamAnavizadazriyaH // 109 // sAmAnyakArukANAM ca, bahiH prAkArato'bhavan / koTisaMkhyAzcaturdikSu, gRhAH sarvadhanAzrayAH // 110 // apAcyAM ca pratIcyAM ca kArukANAM babhurgRhAH / ekabhUmamukhAstryasrAstribhUmiM yAvaducchritAH // 111 // ahorAtreNa nirmAya, tAM purIM dhanado'kirat / hiraNyaratnadhAnyAni vAsAMsyAbharaNAni ca // 112 // sarAMsi vApikUpAdIn, dIrghikAdevatAlayAn / anyacca sarvaM tatrAhorAtreNa dhanado'karot // 113 // vipinAni caturdikSu, siddhArtha zrInivAsake / puSpAkaraM nandanaM cAbhavan bhUyAMsi cAnyataH // 114 // Page #620 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 603 pratyekaM hemacaityAni, jinAnAM tatra rejire / pavanAhRtapuSpANi, pUjitAni drumairapi // 115 // prAcyAmaSTApado'pAcyA, hemazailo mahonnataH / pratIcyAM surazailastu, kauberyAmudayAcalaH // 116 // tatraivamabhavan zailA:, kalpavRkSA''limAlitA: / maNiratnAkarA: prauccairjinAvAsapavitritA: // 117 // zakrAjJayA ratnamayImayodhyAM paranAmataH / vinItAM surarAjasya, purImiva sa nirmame // 118 // yaddhAstavyajanA deve, gurau dharma ca sAdarAH / sthairyAdibhirguNairyuktAH, satyazaucadayAnvitAH // 119 // kalAkalApakuzalAH, satsaGgatiratA: sadA / vizadA: zAntasadbhAvA, ahamindrA mahodayAH // 120 // tatpuryAmRSabhaH svAmI, surAsuranarArcitaH / jagatsRSTikaro rAjyaM, pAti vizvasya raJjanAt // 121 // anvayodhyamiha kSetrapurANyAsan samantataH / vizvasRSTvAzilpivRndaghaTitAni taduktibhiH // 122 // viMzatau pUrvalakSeSu, gateSu janikAlataH / tatraivaM hariNA rAjye'bhiSikto vRSabhaH prabhuH // 123 // kurvannazvagajAdInAM, saMgrahaM susthitAM sthitim / rAjasya sakalAM cakre, nyAyAdhvani pUrassaraH // 124 // prabhuNA darziteSvevaM, mUlazilpeSu paJcasu / prAvarttanta zilpazataM-karmANyapi tataH param // 125 // tadvyaktistu prAgdarzitA / prAvarttatAnnapAkAdirAhAraviSayo vidhiH / zilpaM ghaTAdi kRSyAdikarmANi vacasA prabhoH // 126 // nAnAratnAdyalaGkAraiH, prabhodehavibhUSaNAm / dRSTvA devaiH kRtAM loke, prAvarttata vibhUSaNA // 127 // brAmyA dakSiNahastena, darzitA lipayo'khilAH / ekaThyAdi ca saMkhyAnaM, suMdaryA vAmapANinA // 128 // kASTapustAdikamaivaM, bharatasyopadarzitam / darzitaM bAhubaline, strInarAzvAdilakSaNam // 129 // vastUnAM mAnamunmAnamupamAnaM tathA'param / pramANaM gaNitaM ceti, paJcakaM vyavahArakRt // 130 // mAnaM dvidhA dhAnyamAnaM, rasamAnaM tathA'param / dhAnyamAnaM setikAdi, karSAdi ca rasasya tat // 131 // pUgIphalAdergaNyasyonmAnaM saMkhyAnumAnataH / sahasraM nAlikerANAM, puo'sminniti kalpanA // 132 // upamAnaM ca taulyena, palAdiparibhAvanam / hastadaNDAdinA bhUmivastrAdervA mitiH sphuTA // 133 // iyadarNamidaM svarNamiyatpAnIyakaM tvidaM / ratnamityAdi pramANaM, gaNitaM prAgnirUpitam // 134 // protaM davarake maNyAdInAM samyag nivezanam / samudrAdau ca bohitthavAhanaM potamUcire // 135 // vyavahAro visaMvAde, gatvA rAjakulAdiSu / nyAyasya nizcayo yaddhA, vastUnAM krayavikrayau // 136 // nItiH sAmAdikA yuddhaM, bAhuyuddhAyanekadhA / iSuzAstraM dhunurvedo, rAjAdInAM ca sevanA // 137 // vaidyazAstraM nItizAstraM, bandhanaM nigaDAdibhiH / mAraNaM nAgapUjAdyA, yajJA aindrAdayo mahAH // 138 // melako goSThikAdInAM, pUrNAmAdiparigrahaH / prayojanavizeSeNa, grAmAdijanasaMgamaH // 139 // eSu kiJcijjine rAjyaM, bhuJjAne'jAyata kramAt / kiJcicca bharate kiJcit, prAvarttata tadanvapi // 140 // Page #621 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 604 svayaM tvadarzayatsarvAH, kalA: zilpAni ca prabhuH / teSAmanekabhedatvaM, tatastene janaH kramAt // 141 // svastikAdimaGgalAni, rakSAdikautukAni ca / prabhoH kRtAni devaiH prAk, prAvartanta tato jane // 142 // kezavastrAdyalaMkArairdRSTvA devairalaGkRtam / jagadIzaM pare'pyevaM, kurvanti sma janA bhuvi // 143 // cUlAkarmAdi bAlAnAM, tithidhiSNyAdisauSThave / lekhazAlopanayanaM, prAvarttata vibhogirA // 144 // prabhorindrakRtaM dRSTvA, vivAhasya mahotsavam / lokA api tathA cakruH, pANigrahaNamaGgalam // 145 // yugmidharmaniSedhAya, bharatAya dadau prabhuH / sodA~ bAhubalinaH, sudarI guNasuMdarIm // 146 // bharatasya ca sodA~, dadau brAhIM jagatprabhuH / bhUpAya bAhubaline, tadAdi janatA'pyatha // 147 // bhinnagotrAdikAM kanyAM, dattAM pitrAdibhirmudA / vidhinopAyata prAyaH, prAvarttata tathA tata: // 148 // evaM ca pAlayAmAsa, tadrAjyaM vRSabho nRpaH / triSaSTiM pUrvalakSANi, prINitaprANimaNDalaH // 149 // tryazItau pUrvalakSeSu, gateSvevaM ca janmata: / vyataradArSikaM dAnaM, jighRkSuH saMyama prabhuH // 150 // dadataM vArSikaM dAnaM, dRSTvA ca jagadIzvaram / prAvarttata jano'pyevaM, dAnaM dAtuM yathAvidhi // 151 // evaM ca dhanaratnAdidAnaM prAvarttata kSitau / adyApi tata evedamavicchannaM pravarttate // 152 // vibhajyAdAjjino rAjyazataM putrazatAya ca / tataH pitA svaputrebhyo, dadyAdityabhavat sthitiH // 153 // pravarddhamAnavairAgyaH, saMprAptaH pazcimaM vayaH / sudarzanAkhyAM zibikAmArUDhaH sasurAsuraH // 154 // kRtaSaSThatapA ugrabhogAdInAM sahasrakaiH / caturbhiH sArdhamAgatya, vinItAyAH puro bahiH // 155 // sa siddhArthavanodyAne, tale'zokamahAtaroH / cakre locaM caturmuSTimaparANe jagatprabhuH // 156 // svarNavarNAM sa zRGgasthAM, kezamuSTiM ca paJcamIm / rarakSa zakravijJaptyA, dakSo dAkSiNyasevadhiH // 157 // anupravrajitAste'pi, svAmimArgAnugAminaH / arakSan paJcamI kezamuSTi skaMdhoparisthitAm // 158 // caitrasya zyAmalASTamyAmevamAttavrataH prabhuH / vijahAra kSitAvaGgIkRtamaunAdyabhigrahaH // 159 // tadAnI ca na jAnAti, loko bhikSA nu kIdRzI ? / kIdRzAH khalu bhikSAkA ?, dIyate sA kathaM kadA ? // 160 // anupravrajitAste'tha, kacchAdyAH kSuttRDarditAH / pRcchanti bhojanopAyaM, prabhuM praNatamaulayaH // 161 // ajalpati prabhau nityaM, kSubyathAmasahiSNavaH / gaMtuM gRhe'nucitamityabhUvaMstApasA vane // 162 // agRhNannabudhairlokairdIyamAnaM dhanAdikam / hastinAgapuraM prApA-bdena kSmAM viharan vibhuH // 163 // svAmI kiJcinna lAtIti, zrutvA janamahArakham / dRSTvA ca prabhunepathyaM, zreyAMsAkhyo nRpAtmajaH // 164 // jAtajAtismRtizcatte, cintayAmAsivAniti / aho prabhuryatIbhUtaH, kiM kurvIta dhanAdibhiH ? // 165 // bhavAdahaM tRtIye'smAtsvAminazcakravartinaH / sArathiH sArddhametenAbhUvaM pAlitasaMyamaH // 166 // navakoTivizuddhaM tadbhojyamasyopayujyate / karmakSayasahAyasya, sAdhodehasya dhArakam // 167 // Page #622 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 605 ghaTamikSurasasyaikaM, kenacitprAbhRtIkRtam / tadA bhagavate so'dAnnirdoSaM vizadAzayaH // 168 // ___ atra cAvazyakacUrNAveka ikSurasaghaTa uktaH, padmAnandakAvyahaimaRSabhacaritrayostu (bhaktAmavRttAvapi) te bahava uktAH santIti jJeyaM / pANibhyAM ca gRhItvA taM, prabhuH pANipatadgrahaH / vArSiI pAraNAM cakre, bindumapyakiran bhuvi // 169 // yata:-"mAijja ghaDasahassA, ahavA mAijja sAgarA sabve / jasse ArisaladdhI, so pANipaDiggahI hoi" // paJcadivyAnyajAyanta, prasasAra yazo bhuvi / zreyAMsopakramaM pAtradAnaM prAvarttate kSitau // 170 // tathoktamAvazyakaniyuktau- [zloka 319] "saMvacchareNa laddhA bhikkhA usaheNa loganAheNa / sesehiM bIadivase laddhAu paDhamabhikkhAu" // atra yadyapi- rAdhazuklatRtIyAyAM, dAnamAsIdyadakSayam / parvAkSayatRtIyeti, tadadyApi pravartate // iti zatruJjayamAhAtmyavacanAt, caitrakRSNASTamyA akSayatRtIyAyAM sAdhikamAsAdhikaM varSa syAttathApi kiJcidAdhikyasyAvivakSayA varSamuktamiti saMbhAvyate, ata eva bhaktAmaravRttAvuktaM"sAdhikavarSa catusRSu dikSu bahalyAdimaNDalAni vibhuH / vyaharad muktAhAro munibhikSA mUrkhamanujavazAt // sahasramekaM varSANAM, vijahAra kSitAviti / pramAdakAlastatrAhorAtraM saMkalito'bhavat // 171 // zAkhApure vinItAyAH, purimatAlasaMjJake / udyAne zakaTamukhe, nyagrodhasya tarostale // 172 // vihitASTamabhaktasyotpede kevalamujjvalam / phAlgune zyAmaikAdazyAM, pUrvANe dhyAnazuddhitaH // 173 // tadA ca marudevAmbA, sAkaM bharatacakriNA / gajArUDhA prabhuM nantumAgacchantI zivaM yayau // 174 // etasyAmavasarpiNyAM, siddho'yaM prathamo'bhavat / antarmuhUrttamAtreNa, prabhoH kevalalAbhata: // 175 // marudevAzarIraM ca, devaiH satkRtya saMskRtam / prAvarttanta tato loke, zabasatkRtisaMskriyAH // 176 // evaM caAditastadbhave'STAnAM, nirvRtA mAtaro'rhatAm / aSTASTau svargatA: zeSAstRtIyaturyayoH kramAt // 177 // nAbhirnAgakumAregAtsaptASTASTau tataH kramAt / dvitIyAdiSu nAkeSu, viSvaguH pitaro'rhatAm // 178 // ___ iti pravacanasAroddhArAyabhiprAya:, jitazatrusumitravijayau dIkSitau siddhau iti tUttarAdhyayanadIpikAyAM. 'jituzatruryayau muktiM sumitrastridivaM gataH' iti yogazAstravRttau, 'tRpto na putraiH sagara' iti zlokavRttau. zrIvIramAtApitrostu zrIAcArAGge dvAdazadevaloke'pi gatirukteti jJeyaM. 1 yadyapi jAtyapekSayA svAdekatvaM paramupayoga ekasyaiva, tAvadAhArasyaucityAt, bahughaToktistu nimantraNApekSayA / 2 abhivArdhite'pyAdhikyAt / 3 sAmAnyatayA sarvakAlamapekSya pravacanasAroddhAroktaM, AcArAMgoktaM yogazAstroktaM ca vizeSeNa, yaddhA bhAvyupacAreNa yogArthana ca samAdhAnaM / Page #623 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 606 zatAni paJca putrANAM, sapta naptRzatAni ca / bharatasyAdyasamavasaraNe prAvrajan prabhoH // 179 // aSTApadAdrau samavasRte ca zrIjine'nyadA / bharato'DhaukayadbhojyamanasAM paJcabhiH zataiH // 180 // rAjapiNDo'bhyAhRtazca, na yatigrahaNocitaH / ityukte svAminA khrinno, bharato'tha haristadA // 181 // papracchAvagrahaM proce, bhagavAMstaM ca paJcadhA / iMdrasya cakriNo rAjJo, gRhezasya sadharmaNaH // 182 // bAdhyate pUrvapUrvo'yamaNyAyeNa yathottaram / yathendrAvagrahazcatryavagraheNeha bAdhyate // 183 // atha zakro viharatAM, zramaNAnAmavagraham / anujajJe tatastuSTo, bharato'pi tathA'karot // 184 // papraccha bharato'thendra, rUpaM kIdRgakRtrimam / bhavatAM ? varNikAyai cAGgalImeSo'pyadIdRzat // 185 // aSTAhikotsavaM cakre, mudito bharatastataH / dhajotsava: pravavRte, sa evendramahotsavaH // 186 // AhAreNopanItenAmunA'tha vidadhAmi kim / avAdIdbharateneti, pRSTaH spaSTaM surezvaraH // 187 // guNAdhikebhyaH zrAddhebhyaH, zraddhayA dIyatAmiti / bharataH zrAvakAn bhaktyAhUtetyUce kRtAJjaliH // 188 // ataH paraM bhavadbhirme, gRhe bhoktavyamicchayA / kAryaM na kAryaM kRSyAdi, bhojyopArjanahetave // 189 // AsitavyaM sadA svasthaiH, zAstrasvAdhyAyatatparaiH / mahyaM vAcyazcopadezaH, samakSaM saGgatAviti // 190 // jito bhavAn varddhate ca, bhayaM mA hana tannRpa ! / tataste'pi tathA cakrunizcintAH savi'taspRzaH // 191 // sukhasAgaramagnatvAtpramatto bharato'pyatha / vacAMsi teSAmAkarNya, cetasyevaM vyacintayat // 192 // ete vadanti kiM ? hanta, jito'haM kairbhayaM ca kim ? / AH kaSAyairnirjito'hamebhya evaidhate bhayam // 193 // evaM vibodhyamAnastairbharatezotarA'ntarA / saMvegaM yAti karmANi, zlathAni kurute tataH // 194 // yathecchamaprayAsena, bhoktavyamiti bhUriza: / khyApayantaH zrAvakaM svamabhUvana bhojanArthinaH // 195 // tatazca tAvatAM bhojyamupaskartumanIzvarAH / vyajijJapannareMdrAya, sUdAste vinayAnatAH // 196 // na vidmo janabAhulyAtka: zrAddho'tra ? parazca kaH ? / tatazcetyAdizadrAjA, bhojyAste praznapUrvakam // 197 // aprAkSuste'tha ceyUyaM, zrAvakAratarhi kathyatAm / kaH zrAddhadharma: ? kiM tattvatrayaM ? ratnatrayaM ca kim ? // 198 // ajAnato nirAkRtya, jAnatastAMzca cakrabhRt / ratnena kAkiNInAmnA, cakre rekhAtrayAGkitAn // 199 // SaSThe SaSThe ca mAsyevaM, tatparIkSAM nRpo'karot / tataste mAhanA jAtAH, paryantAttamahAvratAH // 200 // svasutAMste ca sAdhubhyo, dattavanto mahAzayAH / abhUvana zrAvakottaMsAH, saMyamAprabhaviSNavaH // 201 // tIrthaGkarastutiprAyAn, zrAddhadharmanirUpakAn / kRtvA''ryAn bharato vedAn, tebhyo'dAtpAThahetave // 202 // arthatAMzcakrimAnyatvAtmanyate sma jano'khilaH / dAnaM ca pAtrabuddhyA'dAda, dravyavastragRhAdikam // 203 // devapratiSThodAhAdi, yaddharmyaM yacca laukikam / tattadetAn puraskRtya, gRhikAryaM jano'karot // 204 // ityaSTau puruSAn yAvadAdityayazaAdikAn / abhavanmAnyatA teSAM, bhojanaM ca nRpAlaye // 205 // Page #624 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 607 tatrAdityayazAH kurvan, SaSThe mAsi parIkSaNam / cakAra kAkiNIratnAbhAvAccidraM suvarNajam // 206 // mahAyazaH prabhRtayaH, kecidrUpyamayaM tataH / paTTasUtramayaM kecittataH sUtramayaM pare // 207 // yajJopavItameteSAM, tadadyApi pravartate / tritantukaM pUrvaruDhyA, tattvazUnyAtmanAmapi // 208 // sAdhumArgavyavacchedAdatha kAlena gacchatA / dvijA mithyAtvino'bhUvana, ke'pyAsan zrAvakA api // 209 // kramAt parvatasulasapippalAdAdibhiH kRtAH / vedA anAryAste yajJajIvahiMsAdidUSitAH // 210 // prabhorabhUvaMzcaturazItirgaNadharottamAH / puNDarIkaprabhRtayo, gaNAstAvanta eva ca // 211 // kalpasUtre ca prathamagaNadhara RSabhasena ityabhidhIyate, puNDarIkasyaiva nAmAntaramidamityanye. svadIkSitAzca caturazItiH sAdhusahasrakAH / brAhmIsundaryAdisAdhvI, lakSAstinaH prakIrtitAH // 212 // zreyAMsAdizrAddhalakSatrayI paJcasahasrayuk / subhadrAdizrAvikANAM paJca lakSAstathopari // 213 // catuSpaJcAzatsahasrAH, kevalajJAninAM punaH / syurvizatiH sahasrANi, lokAlokAvalokinAm // 214 // sakalAkSarasaMyogaviccaturdazapUrviNAm / catuHsahasrI saMyuktA, paJcAzaiH saptabhiH zataiH // 215 // avadhijJAnabhAjAM tu, sahasrANi navAbhavan / zatA vaikriyalabdhInAM, SaT sahasrAzca viMzatiH // 216 // mana:paryAyabhAjAM ca, sahasrA dvAdazopari / paJcAzA: SaTzatA jJeyAH, paJcAzA: sapta vA zatAH // 217 // vAdinAM ca sahasrA bAdazA'dhyamA'zca SaTzatAH / nigraMthAnAM sahasrANi, muktiM prAptAni viMzatiH // 218 // muktiM prAptAzca sAdhvInAM, catvAriMzatsahasrakA: / svadIkSitApekSayaiSA, saGkhyA sarvA bhavediha // 219 // dvAviMzatiH sahasrANi, zatAni ca navopari / anuttaravimAneSUtpannAnyantiSadAM prabhoH // 220 // paJcacApazattottuGga, svarNaruk vRSalAJchanaH / vyahArSItpUrvalakSaM sa, sahasrAbdonitaM bhuvi // 221 // sacchrIromakRtAkAramarhatAM lAJchanaM bhavet / vyaktyopalakSyAvayavaM, vRSabhaturagAdikam // 222 // varadaM cAkSamAlAM cApasavyakarayordadhat / mAtuliGgaM pAzakaM ca, bibhraddhAmakaradraye // 223 // yakSaH zrIgomukhaH svarNavarNAGgo gajavAhanaH / caturbhujo jayatyAdidevasevakavatsalaH // 224 // vAme dhanurvajracakrADUzAn pANicatuSTaye / dakSiNe varadaM bANaM, cakraM pAzaM ca bibhratI // 225 // devI cakrezvarI nAmnA'praticakrA matAMtare / jayatyaSTabhujA tAya'vAhanA kanakadyutiH // 226 // pUrvANAM lakSamityekaM, zrAmaNyaM paripAlya saH / aSTApadaM mahAzailaM, jagAma viharan vibhuH // 227 // tatrottamAnagArANAM sahasrairdazabhiH saha / vidhAyAnazanaM SaDbhirUpavAsairapAnakaiH // 228 // mAghAsitatrayodazyAM, dhiSNye cAbhijidAhaye / pUrvAhe prApa paryaGkAsanasthaH paramaM padam // 229 // tata: pUrvoktavidhinA, zakrAdyaiH samahotsavam / prabhoH kRte'GgasaMskAre, gRhIteSu ca sakthiSu // 230 // cakrire bhasmanA tena, tilakAni nRpAdayaH / tataH zeSA yathAlAbhaM, bhasmamizramRdAdibhiH // 231 // Page #625 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 608 atra citAdisvarUpamevamAvazyakavRttau hAribhadyAM- pUrveNa bhagavatazcitA vRttA, dakSiNenekSvAkUNAM citA tryasrA, apareNa zeSasAdhucitA caturasrA, tato'gnikumArA vadanaiH khalvagni prakSiptavaMta loke'gnimukhA devA iti prasiddhamityAdi / [ zlo. 435 TIkA ] prabhozcitAgnimasakRdyAcitA mAhanaiH surAH / AhustAn yAcakAMste ca tathaiva prathitA bhuvi // 232 // sadA'nirvANamagniM taM dhRtvA kuNDeSu vezmasu / trisaMdhyaM pUjayantaste, saMjAtA AhitAgnayaH // 233 // arhadaikSvAkAnyasAdhucitAtrayasamudbhavaH / trividho'gniH kaSTapApaharo'bhUdagnihotraNAm // 234 // atha vArddhakiratnena, bharatastatra parvate / acIkarajjinagRhaM, gavyUtatritayocchritam // 235 / / yojanAyAmatadarddhaviSkambhaM taccaturmukham / caturviMzatyarhadarcA, mAnavarNAnvitA dadhau // 236 // tasmin siMhaniSadyAkhye, prAsAde bharatezvaraH / akArayajjinArcAnAM, pratiSThAM munipuGgavaiH // 237 // bhrAtRRNAM navanavate:, pratimAmAtmano'pi ca / tathA stUpazataM tatra, citAsthAneSvarIracat // 238 // navanavaterbhrAtRRNAmekaM stUpaM jagadguroH / mA kArSItkazcidAkrAmannetadAzAtanAmiti // 239 // saMtakSya daNDaratnena, parito'STApadaM girim / aSTau yojanamAnAstanmekhalAH sa vyarIracat // 240 // cakre lohamayAn yantrapuruSAn dvArapAlakAn / tataH krameNa sagarAtmajairvaMzyAnurAgataH // 241 // kRtA'tra daNDaratnena, parikhA divyazaktinA / bhagIrathena sA gaGgAjalaughaiH pUritA tataH // 242 // atha prakRtaM putrapautrAdikA ziSyapraziSyAdyeti ca dvidhA / nAbheyasya bhagavato'bhavatpaTTaparamparA // 243 // tatra ziSyapraziSyAdipAramparyavyapekSayA / paTTAdhipAH prabhoH saMkhyAtItAH prApuH paraM padam // 244 // AdityayazaAdInAM yA tu nirvANapaddhatiH / sarvArthasiddhAMtaritA, nandisUtrAdiSUditA // 245 // sApekSya putrapautrAdIn, paTTezAn kozalApatIn / pratilomAnulomAdistatraivaM siddhadaNDikA // 246 // paTTe vRSabhadevasya prathamaM bharatezvaraH / AdarzagRhasaMprAptakevalo nirvRtiM yayau // 247 // tato rAjA''dityayazAstato rAjA mahAyazAH / tatazcAtibalo rAjA, tato rAjA mahAbalaH // 248 // tejovIryaH kIrtivIryo, daNDavIryo mahIpatiH / jalavIryazceti bhUpAH khyAtA vRSabhavaMzajAH // 249 // ayaM sthAnAGgAbhiprAyeNa nAmakramaH, Avazyake tu -- "rAyA Aiccajase mahAjase atibale ya balabhadde / balaviriya kittivirie jalavirie daMDavirie ya" // iha cAnyathAtvamekasyApi nAmAMtarabhAvAdgAthAnulomyAcca saMbhAvyata iti sthAnAGgavRttau / ebhirevASTabhirmaulAvadhAri mukuTaH prabhoH / voDhuM nAzakyatAnyaistu, kramAddhInavapurbalaiH // 250 // bhuktvaite bharatArddhasya, rAjyamAdarzasadmani / kevalaM prApya prapannamuniveSAH zivaM yayuH // 251 // evaM nirantaraM siddhiM yayurlakSAzcaturdaza / tataH sarvArthasiddhe'gAdekastasyAnvaye nRpaH // 252 // Page #626 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 609 punarnirantaraM jagmuH siddhiM lakSAzcaturdaza / ekasarvArthasiddhi'gAt punarevamiti kramaH // 253 // tAvadyAvadasaMkhyAH syurnRpAH sarvArthasiddhigAH / caturdazacaturdazalakSavyavahitA api // 254 // tataH punaryayurmuktiM nRpalakSAzcaturdaza / dvau ca sarvArthasiddhe'tha, muktiM lakSAzcaturdaza / / 255 / / bhUyaH sarvArthasiddhe dau, muktau lakSAzcaturdaza / yAvacca dvikasaMkhyAkA, asaMkhyeyA bhavanti te // 256 // evamantaritA lakSaizcaturdazabhirantarA / nirantaraM nRpavarairgacchadbhiH padamavyayam / / 257 / / syuH pratyekamasaMkhyeyA, evaM tricaturAdayaH / paJcAzadantAH sarvArthasiddhiM prAptA mahAzayAH // 258 // uktaM ca- " caudasalakkhA siddhA, nivaINekko ya hoi sabbaThThe / evaM ekaTThANe purisajugA hota'saMkhejjA // puNaravi coisalakkhA, siddhA nivaINa dovi sabbaThThe / dugaThANevi asaMkhA purisajugA hoti nAyavvA // jAva ya lakkhA coisa siddhA pannAsa hoti savvaTTe / pannAsaTTANe vi hu purisajugA hota'saMkhejjA" // [ siddhidaNDikAstavasya saMgraha gAthA 1, 2, 3] anulomA bhavetsiddhadaNDikeyamito'nyathA / rItyA'nayaiva bhavati, vilomA siddhadaNDikA // 259 // tathAhi--sarvArthasiddhe prathamaM yayurlakSAzcaturdaza / tata eko'gamatsiddhiM, punarlakSAzcaturdaza // 260 // sarvArthaM jagmurevaM ca, syurekaike'pyasaMkhyakAH / muktAzcaturdaza caturdazalakSakRtAntarAH // 261 // evaM paJcAzadantAnAM vimuktAnAM niraMtaram / syAtpratyekamasaGkhyAnAM, vilomA siddhadaNDikA // 262 // uktaM ca- "vivarIyaM savvaTTe caudasalakkhAu nibbuo ego / sacceva ya parivADI pannAsA jAva siddhI" // muktau sarvArthasiddhe ca dve dve lakSe nirantaram / yayuste samasaGkhyAkA evaM tricaturAdayaH // 263 // yAvallakSA asaGkhyeyAH, syustulyA ubhayorapi / samasaGkhyA bhavetsiddhadaNDikeyaM tRtIyikA // 264 // uktaM ca- " teNa paraM dudulakkhAi do do ThANAi samaga vaccaMti / sivagaisavbaThThehiM iNamo teMsi vihA hoI || do lakkhA siddhIe do lakkhA navaINa sabbaTTe / evaM tilakkha cau paJca jAva lakkhA asaMkhijjA" // [siddhidaNDikAyAH saMgrahagAthA 4 ] tatazcitrAntarAH khyAtAzcatasraH siddhadaNDikAH / ekAdirekAbhyadhikA, tatrAdyA siddhadaNDikA // 265 // ekAdidyuttarA'nyA syAdekAdistryuttarA parA / syAtsiddhadaNDikA turyA, dvitryAdiviSamottarA // 266 // AdAveko yayau muktiM, dvau sarvArtheSu jagmatuH / tatastrayo yayurmuktiM, sarvArthe'tha catuSTayam // 267 // ityekottarayA vRddhyA, muktisarvArthasiddhayoH / tAvadvAcyA asaGkhyeyAH syuryAvatte dvayorapi // 268 // iyamekottaraikAdiH syAccitrAntaradaNDikA / dvitIyA yuttaraikAdiH sA'pyevaM paribhAvyate // 269 // AdAveko yayau muktiM, sarvArthe ca tatastrayaH / tato muktau yayuH paJca, sarvArthe sapta te yayuH // 270 // evaM yuttarayA vRddhyA, muktisarvArthasiddhayoH / yAvadbhavantyasaGkhyeyAstAvaddhAcyA dvayorapi // 271 // Page #627 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 610 ekastataH paraM muktau, sarvArthe ca catuSTayam / muktau jagmustataH sapta, sarvArthe ca tato daza // 272 // evaM tryuttasyA vRddhyA'saGkhyeyAH syurdvayorapi / tRtIyA tryuttaraikAdiH, syAccitrAntaradaNDikA // 273 // caturthI ca vicitrA syAttasyAH pUrvamaharSibhiH / upAyojyaM vakSyamANaH, parijJAnAya darzitaH // 274 // eka UrdhvamadhazcaikaH, punarurdhvamadhaH punaH / UrdhvAdhaH paripATyaivamekonatriMzataM trikAn // 275 // sthApayetprathame cAtra, prakSipennaiva kiJcana / prakSepAH syuH kramAdete, dvitIyAditrikeSu tu // 276 / / "duga paNa navagaM terasa, sattarasa duvIsa chacca aTTheva / bArasa caudasa taha aTThavIsa chabbIsa paNavIsA / ekkArasa tevIsA sIyAlA sattari sattahattariyA / iga duga sattAsII igahattari meva bAvaTThI // auttara cauvIsA chAyAla sayaM taheva chabbIsA / ee kira pakkhevA bIatigAIsu aNu // [ siddhidaNDikAstava gAthA 9, 10, 11] kSepeSvamISu kSipteSu yadrUpAH syustrikA ime / kramAttAvantastAvantaH, siddhisarvArthasiddhayoH // 277 // trayo muktau tataH paJca, sarvArthe'STau tataH zive / tato dvAdaza sarvArthe, tataH SoDaza nirvRtau // 278 // ityevamekonatriMzattame sthAne yayuH zivam | ekonatriMzadeSA''dyA, viSamottaradaNDikA // 279 // uktaM ca - " sivagaisavvaTThehiM do do ThANA visamuttarA neyA / jAva uNatIsaThANe guNatIsaM puNa chavIsAe" // atra jAvetyAdi yAvadekonatriMzattame sthAne trikarUpe SaDviMzatau prakSiptAyAmekonatriMzadbhavanti / tato bhaved dvitIyeha, viSamottaradaNDikA / pUrvAcAryoditAmnAyAt, zrUyatAM sA vibhAvyate // 280 // prathamAyA daNDikAyA, aGkasthAnaM yadantimam / ekonatriMzataM vArAn, tallikhitvA yathAkramam / / 281 // prAgvadAdyaM parityajya, dvitIyAdipadeSu ca / prAguktakSepakakSepe, saGkhyA bhavati yAvatI // 282 // tAvantaH sarvArthasiddhasiddhyojJeyA yathAkramam / evaM bhavantyasaMkhyeyA, viSamottaradaNDikAH // 283 // AdyAyAmAdimaM sthAnaM, nirvANagatasUcakam / dvitIyAyAM daNDikAyAM, sarvArthagatasUcakam // 284 // tRtIyAyAM daNDikAyAM, punarmuktinirUpakam / caturthyAM cAdimaM sthAnaM, punaH sarvArthasUcakam // 285 // dvitIyAyAM yathaikonatriMzadrUpe'Gkake kramAt / ekonatriMzata vArAn, likhite kSepakeSu ca pUrvokteSu yojiteSu, sarvArthasiddhamokSayoH / gatAnAM jAyate saMkhyA, sA caivaM bhAvyate kramAt // 287 // ekonatriMzadatrAdau, sarvArthe prayayustataH / ekatriMzadyayuH siddhiM dvikakSepakayogataH // 288 // sarvArthe ca catustriMzadaSTAtriMzattataH zive / paryante paJcapaJcAzat, sarvArthe'tra yayurnRpAH // 289 // ekonatriMzataM vArAn, paJcapaJcAzataM nyaset / pUrvoktakSepakakSepAdbhAvyA tRtIyadaNDikA // 290 // kSepakAstu sarvAsvapi daNDikAsu 'dugapaNanavagaM' ityAdayaH pUrvoktA eva jJeyAH / bhAvyA evamasaGkhyeyA, viSamottaradaNDikAH / tAvadyAvatsamutpannaH, pitA zrIajitArhataH // 291 // // 286 // Page #628 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 611 uktaM ca- "visamuttarAe paDhamA, evamasakhA visamuttarA neyA / savvatthavi aMtillaM annA AimaM ThANaM // auNattIsaM vArA ThAveuM natthi paDhami ukkhevo / sese aDavIsAe savvattha dugAio vo // sivagaipaDhamAdIe bIyAe taha ya hoi savvaTThe / iya egaMtariyAe sivagaisabbaThThaThANAI // evamasaMkhijjAo cittaMtaragaMDiyA muNeyavvA / jAva jiasatturAyA ajiajiNapiA samuppanno" // evaM - sarvArthasiddhanirvANe, vihAyAnyagatiSviti / yayau na paTTabhRtko'pi, vaMze zrIvRSabhaprabhoH // 292 // sarvArthasiddhazabdo'tra, rUDho'nuttarapaJcake / avakAzo bhavatyatraitAvatAmanyathA katham / / 293 / / uktaM ca-"sarvArthazabdena paJcAnuttaravimAnAni labhyanta iti siddhadaNDikAstotrAvacUrNau " / evaM caanulomA 1 vilomA 2 ca, samasaGkhyA 3 tataH parA / ekadvitryuttarA 6 ekAdikAH syurviSamottarAH // 294 // etAzca saptadhA siddhadaNDikAH pUrvamuktavAn / cakriNaH sagarAkhyasya, subuddhiH sacivAgraNIH // 295 // aSTApadAdriyAtrArthaM, gataiH sagaranandanaiH / gatiM vRSabhavaMzyAnAM, pRSTa aitihyakovidaH // 296 / / evaM ca- sa navAzItipakSeSu, paJcAzallakSakoTiSu / dvAsaptatipUrvalakSanyUneSu jaladhiSviha // 297 // atikrAnteSu vRSabhaprabhornirvANakAH ajAyata jinaH zrImAnajito jitakalmaSaH // 298 // ajAyantArake 'turye, nirvRte tvajitaprabhau / paripUrNAH payodhInAM paJcAzallakSakoTayaH // 299 // jambUdvIpe purA'traiva, prAgvidehavibhUSaNe / vatsAkhye vijaye zItAnadyA yAmyataTasthite // 300 // susImAyAmabhUtpuryAM, rAjA vimalavAhanaH / pravavrAjAridamanaguroH pArzve sa zuddhadhIH // 301 // mRtvotpannazca vijayavimAne'mRtabhuktayA / trayastriMzatsAgarAyurbhuktvA'bhUdajito jinaH // 302 // pUrayodhyA kozaleSu, jitazatruH prabhoH pitA / vijayA jananI rAzirvRSo hastI ca lAJchanam // 303 // rAdhazuklatrayodazyAM, mAghe'STamyAM sitatviSi / mAghe navamyAM pauSe caikAdazyAM vimaladyutau // caitrasya zuklapaJcamyAM, paJca kalyANakAnyatha / caturSu rohiNI bhaM syAnmRgazIrSaM ca paJcame // 305 // sarveSAM cyavanaM svargAjjAyate janma cArhatAm / arddharAtra eva velAnaiyatyaM na vratAdiSu // 306 // ahobhiH paJcabhirnyUnA, mAsA garbhasthitau nava / tataH kRtajanAnandaM janmAbhUdajitaprabhoH // 307 // dvAsaptatyA pUrvalakSairadhike tejasA'dhikaH / zeSe turyArakasyArddhe, jAto'sau jagadIzvaraH // 308 // atra turyArakasyArddhe dvAcatvAriMzadvarSasahasronapaJcAzallakSakoTisAgaropamamAnamavaseyaM / rAgAdyairna jito yasmAdgarbhasthe vA prabhau prasUH / dyUte yanna jitA patyA, tato'bhUdajitAbhidhaH // 309 // aSTAdaza pUrvalakSAH, kaumAryamabhavatprabhoH / tripaJcAzatpUrvalakSAH, sapUrvAGgA narendratA // 310 // dhanuHzatAni sArddhAni, catvAri vapurucchrayaH / suprabhAkhyA ca zibikA, vratakAle'bhavatprabhoH // 311 // brahmadattagRhe'yodhyApure prathamapAraNA / chAdmasthyaM dvAdazAbdAni, jJAnaM saptacchade tarau / / 312 // 304 // Page #629 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 612 sapUrvAGgAH pUrvalakSA, gRhe sthitvaikasaptatim / pUrvAGgonaM pUrvalakSamekaM saMyamitAM dadhau // 313 // dAsaptatiM pUrvalakSANyAyuH sarvamapAlayat / abhUvan paJcanavatiH, prabhorgaNadharottamAH // 314 // svadIkSitAnAM sAdhUnAM, lakSamekamabhUtprabhoH / timro lakSAzca sAdhvInAM, sahanaistriMzatA'dhikAH // 315 // trilakSI dvisahasronA, zrAddhAnAM zrAvikA: puna: / paJca lakSAH paJcacatvAriMzatsahasrakAdhikAH // 316 // viMzatizca sahasrANi, kevalajJAninAM prabhoH / dvAviMzatiH sahasrANi, te nirdiSTA matAntare // 317 // manovidAM sahasrA dvAdazA''DhyAH paJcabhiH zataiH / sArvairvA'vadhibhAjAM tu, syuzcaturnavatiH zatAH // 318 // saptatriMzacchatA viMzAH, syuzcaturdazapUrviNAm / viMzatikriyavatAM, sahasrAH sacatuHzatAH // 319 // sahasrA dvAdaza catuHzatADhya vAdinAM matA: / pratyekabuddhA vijJeyAH, svaziSyasamasaMkhyakAH // 320 // evaM sarveSAmapi jJeyaM / siMhasenAbhidhaH zrImAn, gaNabhRtprathamaH prabhoH / tathA pravarttanI phalguH, sagaro bhaktabhUpatiH // 321 // varadaM mudgaraM cAkSasUtraM pAzaM ca dakSiNe / doSNAM catuSTaye bibhrad, vAme karacatuSTaye // 322 // bIjapUraM cAbhayaM cAzaM zaktiM samudahan / mahAyakSAbhidho yakSaH, zyAmavarNazcaturmukhaH // 323 // karIndravAhano'STAbhirbhujaiH pAtyaSTa diggajAn / dvitIyasyA'dvitIyasya, prabhozcaraNasevakAn // 324 // . dadhAnA dakSiNe pANigaye varadapAzakau / bIjapUrAGkazau vAme, gauravarNA caturbhujA // 325 // lohAsanAdhirUDhA ca, nAmnA'jitabalA surI / ajitaprabhubhaktAnAM, kamrA dizati saMpadaH // 326 // iti zrIajitaH / jambUddhIpe prAgvidehe, vijaye ramaNIyake / puryAM zubhAyAM vipulabalo'bhUdbhUpatiH purA // 327 // graiveyake saptame'bhUtsaMbhrAntagurudIkSitaH / saikonatriMzadabdhyAyustridazo'tha cyutastataH // 328 // kuNAladeze zrAvastyAM, jitArinRpateH sutaH / abhUtsenAkukSiratnaM, tRtIyaH sambhavo jinaH // 329 // phAlgunasyASTamI zuklA, zuklA sahacaturdazI / mArgazIrSasya rAkA ca, kArtikAsitapaJcamI // 330 // caitrasya paJcamI zuklA, kalyANatithayaH prabhoH / caturSu mRgazIrSa bhadrArdrA bhavati paJcame // 331 // mAsA navadinaiH SadbhiradhikA garabhasthitiH / turago lAJchanaM rAzi:, prabhomithunasaMjJakaH // 332 // unaiH SaSTyA pUrvalakSaistriMzatA lakSakoTibhiH / vArDInAM zrImadajitanirvANAcchambhavo'bhavat // 333 // yuktAH SaSTyA pUrvalakSairviMzatirlakSakoTayaH / turyArakasyAziSyanta, vArDInAM prabhujanmani // 334 // sarveSAmarhatAM janmanyuktasturyArakasya ya: / zeSaH sa svAyuSA hInaH, zeSo bhavati nirvRtau // 335 // svAmyabhUtsaMbhavo nAmnA, zubhAtizayasambhavAt / utpanne vA prabhau bhUmau, bhUrizasyasamudbhavAt // 336 // pUrvalakSAH paJcadaza, kumAratve'vasatprabhuH / rAjye catuzcatvAriMzaccatuH pUrvAGgasAdhikAH // 337 // Page #630 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 613 dhanuHzatAni catvAri, syuH prabhorvapurucchraye / siddhArthA zibikA'bdAni, chAnasthye'sya caturdaza // 338 // surendradattaH zrAvastyAM, dAtA prathamapAraNe / tale sAlataroniM, prAdurAsAsya paJcamam // 339 // catuHpUrvAGgonamekaM pUrvalakSaM ca sAdhutA / SaSTizca pUrvalakSANi, sarvamAyuH prakIrtitam // 340 // yADhyaM zataM gaNabhRto, Dhe lakSe sAdhavaH smRtAH / lakSatrayaM ca sAdhvInAM, saSaTtriMzatsahasrakam // 341 // lakSadvayaM trinavatiH, sahasrAH zrAvakAH prabhoH / SaD lakSANi sahasrAzca, SaTtriMzat zrAvikAH smRtAH // 342 // sahasrANi paJcadaza, kevalajJAnazAlinAm / sahasA dvAdaza zataM, sArddha mAnasavedinAm // 343 // navAvadhijJAnabhAjAM, sahasrA: SaTzatAdhikAH / ddhe sahane zataM sArddhaM, syuzcaturdaza pUrviNaH // 344 // vAdinAM dvAdaza sahasAstathA vaikriyaspRzAm / ekonaviMzatiH sASTazatAH syuH satsahasrakAH // 345 // cArurgaNabhRnmukhyaH, prabhoH zyAmA pravartinI / sadA bhakto mahIpAlo'mitasena: prakIrtitaH // 346 // dakSiNe nakulaM dAmAbhayaM bibhratkaranaye / mAtuliGgaM nAgamakSasUtraM vAme karatraye // 347 // trinetrastrimukha: zyAmavarNo barhiNavAhanaH / SaDbhujastrimukho jIyAtrimukho nAma yakSarAT // 348 // varadaM cAkSasUtraM ca, dakSiNe karayAmale / vAme phalaM cAbhayaM ca, dadhAneti caturbhujA // 349 // duritArigauravarNA, kalyANaM meSavAhanA / sadA dadAti bhavyAnAM, saMbhavaprabhusevinAm // 350 // iti zrIsaMbhavaH / jambUdvIpe prAgvidehe, vijayo maGgalAvatI / tatra ratnasaJcayAyAM, puryAM rAjA mahAbalaH // 351 // sa cAdAya parivrajyAM, gurovimalavAhanAt / jayante'bhUtrayastrisatpayodhisthitikaH suraH // 352 // tato'yodhyAmahApuryAM, deze kozalanAmani / siddhArthAsaMvarakSmAbhRtsuto'bhUdabhinandanaH // 353 // zukla caturthI vaizAkhne, mAghe zuklA dvitIyikA / zuklaiva dvAdazI mAghe, pauSa zuklA caturdazI // 354 // zuklASTamI ca vaizAkha, kalyANatithayaH prabhoH / caturSu dhiSNyamAdityaM, paJcame puSyameva ca // 355 // ____ Avazyake tu- [zlo. 242] 'pose'suddhacauddasi abhIimabhinaMdaNajiNassa tti' jJAnakalyANakadinaM dRzyate, na ceyaM zuddha caturdazyeva bhAvinIti vAcyaM, tasyA abhIciyogAsaMbhavAtpauSazuddhacaturdazyAM hi punarvasvoreva prAyo yogaH saMbhavediti / aSTau mAsA dinAnyaSTAviMzatirgarabhasthiti: / vAnaro lAJchanaM rAzimithunAkhyo'bhavatprabhoH // 356 // paJcAzatpUrvalakSonairdazabhirlakSakoTibhiH / sAgarairbhagavAMsturyo'bhavatsaMbhavamokSataH // 357 // sapaJcAzatpUrvalakSA, dazAbdhilakSakoTayaH / aziSyanta prabhorjanmakAle turyArakasya ca // 358 // yato'bhinandyate zakraiH, stUyate garbhago'pyata: / abhinandananAmAbhUdhaddhA vizvapramodakRt // 359 // 1 yugamadhye pauSamAsasya vRddhibhAvAt dvitIyapauSazuddhacaturdazyAmabhijit syAt na veti jyotirvidaH pramANaM / Page #631 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ... 614 lakSA dvAdaza pUrvANAM, sArdA: kaumAryamaSTa ca / pUrvAGgAnyatha SaTtriMzallakSA: sArdAzca rAjatA // 360 // pUrvAGgairaSTabhinyU~naM, pUrvalakSaM ca sAdhutA / paJcAzatpUrvalakSANi, sarvamAyuH prakIrtitam // 361 // dhanuHzatatrayaM sArddha, prajJapto vapurucchrayaH / abhinandanadevasyAbhinanditazivazriyaH // 362 // vrate'rthasiddhA zibikA, prathamaM pAraNaM prabhoH / ayodhyAyAmindradattamandire samajAyata // 363 // chadmasthakAlo vijJeyo, varSANyaSTAdaza prabhoH / jJAnadrumaH priyAlaH syAt, SoDazaM gaNinAM zatam // 364 // lakSAstisro bhagavataH, saMyattAnAM mahAtmanAm / SaDlakSAH saMyatInAM ca, sahanaistriMzatA'dhikAH // 365 // aSTAzItiH sahasrANi, zrAddhA lakSaddhayaM tathA / zrAvikANAM paJcalakSAH, sahasrA: saptaviMzatiH // 366 // caturdaza sahasrANi, kevalajJAnazAlinAm / ekAdaza sahasrA: SaT, zatA: sArdA manovidAm // 367 // avadhijJAninAmaSTAnavatiH syuH zatAni ca / zatAni paJcadaza ca, syuzcaturdazapUrviNAm // 368 // savaikriyANAmekonaviMzatiH syuH sahasrakA: / ekAdaza sahasrANi, vAdinAmabhavan vibhoH // 369 // vajranAbho gaNadharaH, prathamaH prathitaH prabhoH / pravarttinyajitA mitravIryo bhaktanRpo'bhavat // 370 // mAtuliGgAkSasUtrADhyApasavyakarayAmalaH / nakulAzayugvAmakarayugmazcaturbhujaH // 371 // IzvarAkhyo yakSarAjaH, zyAmAGgo gajavAhana: / abhinandanabhaktAnAM, karoti kuzalaM sadA // 372 // bibhratI varadaM pAzamapasavye karadaye / vAme nAgAGkuzauzyAmakAyakAntizcaturbhujA // 373 // padmAsanA surI kAlI, nAmnA dhAmnA'tibhAsurA / vitanoti zriyAM nandimabhinandanasevinAm // 674 // iti zrIabhinandanaH / vijaye puSkalAvatyAM, ghAtakIkhaNDamaNDane / prAgvideheSu viditA, nagarI puNDarIkiNI // 375 // evaM zrIvAsupUjyAntA, jinA aSTau vicakSaNaiH / utpannA: prAgvideheSu, jJeyAH prAktanajanmani // 376 // abhUdatibalastatra, rAjA svIkRtya sa vratam / sImandharaguroH pArzve, jayante nirjaro'bhavat // 377 // sthitiM tatra trayastriMzatsAgarAmanubhUya ca / dezeSu kozalAkhyeSu, pure sAketanAmani // 378 // meghabhUpAlatanayo, maGgalAkukSisaMbhavaH / paJcamaH sumatirnAmnA, jino'bhUtkrauJcalAJchanaH // 379 // zuklA dvitIyA nabhaso, vaizAkhasya sitASTamI / tasyaiva navamI zuklA, caitrasyaikAdazI sitA // 380 // caitrasya navamI zuklA, kalyANakadinAH kramAt / syAccatuSu maghA dhiSNyaM, paJcame ca punarvasuH // 381 // prabhorgarbhasthitirmAsA, nava SaDvAsarAdhikAH / dhanuHzatatrayaM dehocchrayo rAzi{gAdhipaH // 382 // abhinandananirvANAnnavabhiH koTilakSakaiH / catvAriMzatpUrvalakSanyUnaiH pAthodhibhiH kila // 383 // sumaterabhavajjanma, zeSe turyArakasya ca / catvAriMzatpUrvalakSAdhike'bdhikoTilakSake // 384 // hetorekasya putrasya, sapanyorubhayorabhUt / vivAda ekadA bhUyAn, mRte patyau dhanAzayA // 385 // Page #632 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 615 sAkSI na ko'pi tatrAsIta, putro'pi na viveda saH / vimAtaraM mAtaraM vA, tAbhyAM sAmyena lAlitaH // 386 // kuNTheSu nirNaye tasminnarendrasacivAdiSu / avAdInmaGgalA rAjJI, tadAtvotpannayA dhiyA // 387 // gRhasarvasvavatputro'pyeSa vedhA vibhajyatAm / anumene vimAtA tanmAtA proce ca sAzrudRk // 388 // asyA evAstu putro'yaM, gRhadravyAdibhiH saha / asmiMzcirAyuSi prAptaM, sarvasvamakhilaM mayA // 389 // adApayattatastasyai, sutaM nizcitya maGgalA / garbhasthasya prabhorevamanubhAvAdabhUnmatiH // 390 // svayaM ca zobhanamatistasmAtsumatisaMjJakaH / kaumAraM bibharAmAsa, pUrvalakSANyasau daza // 391 // ekonatriMzataM svAmI, pUrvalakSANyapAlayat / sAtirekANi pUrvAGga, rAjyaM dvAdazabhirbhuvi // 392 // vrataM dvAdazapUrvAGganyUnaM ca pUrvalakSakam / catvAriMzatpUrvalakSANyAyuzchAye'bdaviMzatiH // 393 // jJAnadrumaH priyaGguH syAvratArthamabhayaGkarA / zivikA pAraNaM cAdyaM, padmo'dAddhijaye pure // 394 // prabhoH zataM gaNabhRtAM, saviMzatisahasrakam / lakSatrayaM syurmunayo, guNamANikyabhUbhRtaH // 395 // paJca lakSAH saMyatInAM, sahasaistriMzatA'dhikAH / lakSadvayaM zrAvakANAM, saikAzItisahasrakam // 396 // paJca lakSAH zrAvikANAM, saSoDazasahasrakA: / trayodaza sahasrANi, prabho kevalazAlinAm // 397 // zataizcaturbhiraTyaddhaiH, sahasrA daza sAdhikAH / manovidAM sahasrAzcaikAdazAvadhivedinAm // 398 // zatAzcaturviMzatizca, syuzcaturdazapUrviNAm / aSTAdaza vaikriyADhyasahasrAH sacatuHzatAH // 399 // sAddhaiH SaDbhiH zatairyuktAH, sahasA daza vAdinAm / camaro gaNabhRnmukhyaH, kAzyapI ca pravartinI // 400 // matAntare ca nirdiSTAH, sahasrA daza vAdinAm / zataizcaturbhisTyaddhairadhikAH zrutakovidaiH // 401 // satyavIyo nRpo bhakto, yakSaH syAttumburuH sa ca / caturbhujaH zvetavarNaH, zrImAn garuDavAhanaH // 402 // dadhAno varadaM zaktimapasavyakaradaye / gadAM ca nAgapAzaM ca, vAmahastadraye'dadhat // 403 // devI bhavenmahAkAlI, svarNavarNAmbujAsanA / caturbhujA savaradapAzayAmyakaradvayA // 404 // mAtuliGgAGkazopetavAmahastadvayA'nizam / sumatiprabhubhaktAnAM, pUrayantI manorathAn // 405 // iti zrIsumatiH / prAgabhUddhAtakIkhaNDe, vijaye vatsanAmani / susImAyAM mahApuryA, nRpo nAmnA'parAjitaH // 406 // so'bhUtprapadya cAritraM, suguroH pihitAzravAt / ekatriMzatsAgarAyurdevo graiveyake'ntime // 407 // vatsadezeSu kauzAmbyAM, nagaryAM dharabhUpateH / abhUtsuta: susImAyAM, rAjyAM padmaprabhastataH // 408 // mAghasya SaSThI kRSNA'tha, dvAdazI ca trayodazI / kArtikasyAsitA caitrapaurNImAsI tataH punaH // 009 // kRSNA mArgakAdazI ca, kalyANakadinAH kramAt / dhiSNyaM ca paJcasvapyeSu, citrAsaMjJakamIritam // 410 // SaDvAsarAdhikA mAsA, nava garbhasthitiH prabhoH / kanyArAzizca vijJeyo, lAJchanaM ca saroruham // 411 // Page #633 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 616 triMzatpUrvalakSahInairnavatyA'bhUtsahasrakaiH / padmaprabho'bdhikoTInAmarhatsumatinirvRtaH // 412 // sahasrA abdhikoTInAM, daza turyArakasya ca / prabhujanmanyaziSyanta, satriMzatpUrvalakSakAH // 413 // padmavannirmalo yasmAnmAturgarbhasthite prabhau / padmaprabhAzayyAyAM, dohadAttAdRzAhvayaH // 414 // dhanuHzatadvayaM sArddha, svAmino vapurucchrayaH / sArdAni pUrvalakSANi, sapta jJeyA kumAratA // 415 // rAjyaizvaryaM pUrvalakSANyaddhyarddhAnyekaviMzatim / sAtirekANi pUrvAGga, pUrNaiH SoDazabhirdadhau // 416 // pUrvalakSaM ca pUrvAGgairUnaM SoDazabhivratam / triMzatpUrvalakSajIvI, mAsAMzca SaDakevalI // 417 // zibikA nirvRtikarA, prathamAM pAraNAM dadau / brahmasthale somadevazchatraugho jJAnapAdapaH // 418 // saptottaraM gaNabhRtAM, zataM saMyaminAM prabhoH / timro lakSAH sahasrAzca, triMzaddhimalacetasAm // 419 // lakSAzcatasraH sAdhvInAM, sahasrANi ca viMzatiH / SaTsaptatiH sahasrANi, Dhe lakSe zrAvakottamAH // 420 // lakSAH paJca sahasrAzca, paJca syuH zrAvikAH prabhoH / sahasrA dvAdazAbhUvan, kevalajJAnazAlinAm // 421 // sahasrANi daza prAhustathA trINi zatAni ca / manovidAmatha daza, sahasrANyavadhispRzAm // 422 // zatAstrayoviMzatica, syuzcaturdazapUrviNAm / sahasrAzca nava proktA, vAdinAM SaTzatAdhikAH // 423 // sahasrAH SoDaza zataM, cASTADhyaM vaikriyaspRzaH / sUryAkhyo gaNabhRnmukhyo, ratisaMjJA pravartinI // 424 // nRpazcAjitasenAkhyaH, prabhubhaktiparAyaNaH / yakSaca kusumo nIlavarNo hariNavAhanaH // 425 // abhayaM ca phalaM cAyamapasavye karadaye / nakulaM cAkSasUtraM ca, dhatte vAme caturbhujaH // 426 // devI bhavedacyutAkhyA, zyAmAkhyeyaM matAntare / caturbhujA zyAmavarNA, bhAsvarA naravAhanA // 427 // yuktaM varadabANAbhyAM, syAddakSiNakaradvayam / kArmukAbhayayuktaM ca, vAmamasyAH karadvayam // 428 // iti padmaprabhaH / vijaye ramaNIyAkhye, dhAtakIkhaNDamaNDane / prAgvideheSu ca zubhApuryAM nandanarezvaraH // 429 // saMyamaM pratipadyAbhUt, sa cAridamanAdguroH / SaSThe graiveyake devo'STAviMzatyabdhijIvitaH // 430 // kAzIdeze vArANasyAM, pratiSThanRpatestataH / rAjyAM pRthivyAM tanayaH, zrIsupArzvajino'bhavat // 431 // bhAdramAse'STamI kRSNA, jyeSThe ca dvAdazI sitA / jyeSThe trayodazI zuklA, kRSNA SaSThI ca phAlgune // 432 // zyAmA ca saptamI bhAdre, kalyANatithayaH kramAt / caturyu bhaM vizAkhA syAdanurAdhA ca paJcame // 433 // saikonaviMzatidinA, mAsA garbhasthitirnava / tulArAzizca vijJeyo, lAJchanaM svastikaM prabhoH // 434 // abhUtsupArtho navabhirvArcikoTisahasrakaiH / viMzatipUrvalakSonaiH, zrIpadmaprabhamokSataH // 435 // sahasamabdhikoTInAM, viMzatyA pUrvalakSakaiH / aziSyatAdhikaM turyArakasya prabhujanmani // 436 // zubhapArzva: supArzva: syAnmAturgarbhasthite prabhau / supArzvatA'bhavaddehe, tato'yaM tAdRzAhvayaH // 437 // Page #634 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 617 mAturevaM phaNazayyAsvapnAtproktAH phaNAH prabhoH / eko1 vA paJca5 nava9 vA, saMpradAyavizAradaiH // 438 // tathoktaM supArzvacaritre padmAnandena - phaNinyekaphaNe paJcaphaNe navaphaNe'pi ca / suptaM svapne prabhau garbhasthite mAtA svamaikSata // pRthvyA svapnekSitaM tAdRk sarpa zIrSopari sthitam / zakro vicakre samavasaraNeSu sadA vibhoH // pUrvANAM paJca lakSANi, kaumArye'tha narendratA / pUrvAGgaviMzatiyutAH, pUrvalakSAzcaturdaza // 439 // ekaM viMzatipUrvAGganyUnaM ca pUrvalakSakam / zrAmaNyaM tatra chAdmasthyaM, mAsA nava vibhoH smRtAH // 440 // viMzatiH pUrvalakSANi, sarvamAyurabhUdvibhoH / abhUcca vapuraunnatyaM vibhozcApazatadvayam // 441 // manoharA syAcchibikA, dadau prathamapAraNam / mahendraH pADalIkhaNDe, zirISo jJAnapAdapaH // 442 // gaNendrAH paJcanavatirlakSANi trINi sAdhavaH / lakSAzcatasraH sAdhvInAM, sahasaistrizatAdhikAH // 443 // sahasrAH saptapaJcAzallakSe dve zrAvakottamAH / sahasrANi trinavatiH, zrAddhayo lakSacatuSTayam // 444 // ekAdaza sahasrANi, kevalajJAnazAlinAm / paJcAzAni zatAnyekanavatizca manovidAm // 445 // avadhijJAnabhAjAM ca, sahasrA nava kIrttitAH / svagocarAnusAreNa mUrttadravyANi pazyatAm // 446 // sahasrau triMzadadhikau, dvau caturdazapUrviNAm / vaikriyANAM paJcadaza, sahasrAstrizatA'dhikAH // 447 // syuH prabhorvAdinAmaSTau, sahasrAH sacatuHzatAH / vidarbho mukhyagaNabhRtprabhoH somA pravarttinI // 448 // dAnavIryo nRpo bhakto, yakSo mAtaGgasaMjJakaH / caturbhujo nIlavarNaH, zrImAn kuJjaravAhanaH // 449 // sa rAjate bilvapAzayugdakSiNakaradvayaH / nakulAGkuzasaMyuktavAmahastaddhayo'pi ca // 450 / / jAtyacAmIkarajyotirgajAsInA caturbhujA / dhatte'kSasUtraM varadamapasavye karadvaye / / 451 / / dadhAti zUlamabhayaM, yA ca vAmakaraddhaye / supArzvasevinAM zAnti, devI zAntA karotu sA // 452 // iti supArzvaH // zrIvarmAkhyo nRpaH pUrva, saudharme'bhUtsurastataH / tatazcAjitasenAkhyo, vikhyAtazcakravartyabhUt // 453 // indrastato'cyute'thAyaM, dhAtakIkhaNDamaNDane / vijaye maGgalAvatyAM prAgvidehavibhUSaNe // 454 // zrIratnasaMcayApuryAM, padmanAmA nRpo'bhavat / yugandharaguroH pArzve sa pravrajyAmupAdade / / 455 / / vaijayante vimAne'bhUttato devo maharddhikaH / trayastriMzatsAgarAyustatazcyutvA sthitikSaye // 456 // pUrvadeze caMdrapuryAM mahasenamahIpateH / candraprabho'bhUdbhagavAn, lakSmaNAkukSisaMbhavaH // 457 // atra caMdraprabhajanmapuryA nAma 'caMdANaNa tti' Avazyake / caitrasya paJcamI kRSNA, pauSasya dvAdazI zitiH / pauSaphAlgunayo: kRSNA, trayodazI ca saptamI // 458 // bhAdrasya saptamI zyAmA, kalyANakadinA vibhoH / anurAdhA caturSu syAddhiSNyaM jyeSThA ca paJcame // 459 // Page #635 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 618 prabhorgarbhasthitirmAsA, nava saptadinAdhikA: / zazabhRllAJchanaM rAzivRzcikAkhyo'bhavatprabhoH // 460 // vArTInAM navabhiH koTizataiH supArzanivRteH / abhUtprabhorjanma dazapUrvalakSonakaiH kila // 461 // adhikaM dazabhiH pUrvalakSaisturyArake tadA / zatamambhodhikoTInAM, ziSyate smezajanmani // 462 // prabhau garbhagate mAtuzcandrapAnamanorathAt / yaddhendusaumyalezyatvAtsvAmI candraprabhAbhidhaH // 463 // pUrvalakSadvayaM sArddha, sArdA: SaT pUrvalakSakA: / caturviMzatipUrvAGgAdhikA: kaumAryarAjyayoH // 464 // caturviMzatipUrvAGganyUnaM ca pUrvalakSakam / zrAmaNyaM tatra mAsAnAM, trayaM chadmasthatAsthitiH // 465 // pUrvANAM daza lakSANi, sarvamAyurabhUtprabhoH / dhanuSAM ca zataM sArddhaM, bhagavaddhapurucchrayaH // 466 // manoramA''khyA zibikA, prathamAM pAraNAM dadau / padmakhaNDe somadatto, nAgAkhyo jJAnabhUrUhaH // 467 // gaNezAzca trinavatiradhyarddha lakSayoddhayam / saMyatAnAM saMyatInAM, lakSAstisrastathopari // 468 // syurazItiH sahasrANi, zrAddhA munimitA matAH / paJcalakSI navasahasronAzcopAsikA matAH // 469 // sarvajJAnAM sahasrANi, dazASTau ca manovidAm / aSTAvadhispRzAM vaikriyADhyAnAM ca caturdaza // 470 // sahane de bhagavataH syAccaturdazapUrviNAm / abhUvan vAdinAM sapta, sahasrAH SaTzatAdhikAH // 471 // dinno gaNadharo mukhyaH, sumanAzca pravartinI / bhaktazca maghavA bhUmAn, yakSaH syAddhijayAbhidhaH // 472 // sa ca trinetro haritavarNAGgo haMsavAhanaH / cakrayugdakSiNakaro, vAmapANau samudgaraH // 473 // prabho lA'bhidhA devI, bhRkuTizca matAntare / caturbhujA pItavarNA, varAlakAkhyavAhanA // 474 // varAlako jIvavizeSaH / sA khaDgamudgarau dhatte, hastayorapasavyayoH / phalakaM parazuM caiva, savyayo: karapadmayoH // 475 // iti candraprabhaH // vijaye puSkalAvatyAM, prAgvideheSu puSkare / nagaryAM puNDarIkiNyAM, mahApadmo'bhavannRpaH // 476 // sa sarvajagadAnandagurupAce dhRtavrataH / ekonaviMzatyabdhyAyurAnate tridazo'bhavat // 477 // zUnyadeze'tha kAkanyAM, puryAM sugrIvabhUpateH / rAmArAjJIkukSibhavaH, putro'bhUtsuvidhirjinaH // 478 // phAlgune navamI zyAmA, kRSNA mArgasya paJcamI / zyAmA SaSThI ca tasyaiva, tRtIyA kArtike'sitA // 479 // bhAdrasya navamI zuklA, kalyANatithayaH prabhoH / paJcasvapyeSu nakSatraM, mUlaM rAzirdhanurbhavet // 480 // aSTau mAsAH sthitirgarbha, SaDviMzatidinAdhikAH / makaro lAJchanaM dehocchrayazca dhanuSAM zatam // 481 // navatyAmbhodhikoTInAM, pUrvalakSaddhayonayA / zrIcandraprabhanirvANAjjAtaH zrIsuvidhirjinaH // 482 // daza koTya: sAgarANAM, pUrvalakSaddhayAdhikAH / turyArake sma ziSyante, zrImatsuvidhijanmani // 483 // zubhakriyAparatvena, vikhyAta: suvidhiH prabhuH / mAtA vA garbhakAle'bhUtsuvidhiryattatastathA // 484 // Page #636 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 619 paJcAzadeva pUrvANAM, kumAratve sahasrakAH / aSTAviMzatipUrvAGgAdhikAste rAjyasaMsthitau // 485 // aSTAviMzatipUrvAGganyUnaM ca pUrvalakSakam / vrate chadmasthatA tatra, prabhormAsacatuSTayam // 486 // pUrvalakSadvayaM sarvamAyurAsIjjagatpateH / sUraprabhAkhyA zibikA, malliH syAd jJAnabhUruhaH // 487 // pUSyAbhikhya: zvetapure, pAraNAM prathamAM dadau / aSTAzItirgaNabhRto, he lakSe munisattamAH // 488 // lakSamekaM ca sAdhvInAM, sahasrANi ca viMzatiH / ekonatriMzatsahasrA, Dhe lakSe zrAvakottamAH // 489 // zrAvikANAM caturlakSI, sahasrANyekasaptatiH / kevalajJAnabhAjAM syuH, zatAni paJcasaptatiH // 490 // zatAH paJcasaptatizca, mana:paryAyazAlinAm / avadhijJAninAmaSTau, sahasrAH sacatuHzatAH // 491 // zatA: paJcadazAbhUvan, saccaturdazapUrviNAm / lasabaikriyalabdhInAM, sahasrANi trayodaza // 492 // vAdinAM SaTsahasrANi, gaNI jyeSTho varAhakaH / pravartinI vAruNIti, yuddhavIryo nRpo'rcakaH // 493 // ajitAkhyo yakSarAjaH, zvetazrI: kUrmavAhana: / mAtuliGgAkSasUtrADhyavAmetarakaradvayaH // 494 // tathA ca kuntanakulazAlivAmakaraddhayaH / evaM caturbhujaH prIti, dhatte suvidhisevinAm // 495 // devI sutArA gaurAGgI, dhatte vRSabhavAhanA / akSasUtraM ca varadamapasavyakaraddhaye // 496 // dadhatI kalazaM caivADuzaM vAmakaradvaye / suvidhiprabhubhaktAnAM, piparti drutamIpsitam // 497 // ___iti suvidhiH // puSkarasthaprAgvidehe, vijaye vatsanAmani / abhUtpuryAM susImAyAM, padmanAmA mahIpatiH // 498 // sArthavAhaguroH pArzva, sa ca svIkRtya saMyamam / devo'bhUtprANatasvarga, viMzatyarNavajIvita: // 499 // tato malayadeze'bhUtpure bhaddilanAmani / zrIzItalo dRDharathorvIzanandAtmajo jinaH // 500 // vaizAkhaSaSThyAM zyAmAyAM, cyutaH svargAjjinezvaraH / mAghasya kRSNadvAdazyAM, jAto dIkSAmavApa ca // 501 // pauSazyAmacaturdazyAM, lebhe kevalamujjvalam / rAdhakRSNaddhitIyAyAM, prabhuH prApApunarbhavam // 502 // pUrvASADhA ca nakSatraM, kalyANeSveSu paJcasu / nava mAsA dinaiH SaDbhiryuktA garbhasthitiH prabhoH // 503 // nyUnAbhiH pUrvalakSeNa, navabhirvArddhikoTibhiH / suvidhiprabhunirvANAjjAta: zrIzItalo jinaH // 504 // ekA koTI sAgarANAM, pUrvalakSAdhikA kila / aziSyatArake turya, zItalaprabhujanmani // 505 // zeSasturyArakasyokto, navAnAM janmanIha yaH / sa dvicatvAriMzadabdasahasranyUna UhyatAm // 506 // itaH pareSAmaSTAnAM, yazca janmani vakSyate / zeSasturyasyArakasya, sAtirekaH sa UhyatAm // 507 // sacaturazItisahasraH, zaradAM lakSaizca paJcaSaSTimitaiH / aranAthAvadhi vijJeyamantarametadevaM dhiyAM nidhibhiH // 508 // prazazAma piturdAho, garbhasthezAnubhAvataH / nandArAjJIkarasparzAt, zItalaH prathitastataH // 509 // jagattApaharatvena, bhagavAn zItalo'thavA / abhUdrAzirdhanurnAmA, zrIvatso lAJchanaM prabhoH // 510 // Page #637 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 620 kumAratve sahasrANi, pUrvANAM paJcaviMzatiH / paJcAzacca sahasrANi, pUrvANAM rAjyavaibhavam // 511 // vrate pUrvasahasrANi, pUrNAni paJcaviMzatiH / sarvamAyuH pUrvalakSaM, chAAsthyaM ca trimAsikam // 512 // zuklaprabhAkhyA zibikA, prathamAM pAraNAM dadau / punarvasU riSTapure, plakSo jJAnadrumaH prabhoH // 513 // ekAzItirgaNadharA, lakSamekaM ca sAdhavaH / AryA: SaTkAdhikaM lakSamekaM sAdhyo'bhavan vibhoH // 514 // lakSaddhayaM zrAvakANAM, navAzItisahasrayuk / sahasrANyaSTapaJcAzaccaturlakSI tathA''stikAH // 515 // sarvajJAnAM sahasrANi, sapta cetovidAM punaH / sahasrA: sapta kathitA, adhikAH paJcabhiH zataiH // 516 // dvisaptatiH zatAnyAsannavadhijJAnazAlinAm / caturdazapUrvabhRtAM, caturdaza zatAni ca // 517 // lasabaikriyalabdhInAM, dvAdazaiva sahasrakA: / sahasrAH paJcasaMyuktA, vAdinAmaSTabhiH zataiH // 518 // dhanUMSi navatideho, nando mukhyo gaNAdhipaH / pravartinI ca suyazA, bhaktaH sImandharo nRpaH // 519 // brahmA yakSazcaturvaktraH, zvetavarNastrilocanaH / padmAsano dizo'STApi, pAlayannaSTabhirbhujaiH // 520 // mudgaraM mAtuliGgaM ca, pAzakaM cAbhayaM tathA / apasavye dadhAtyeSa, spaSTaM pANicatuSTaye // 521 // nakulaM ca gadAmevamaDazaM cAkSasUtrakam / dadhAti dhIradhuryo'yaM, vAme pANicatuSTaye // 522 // devyazokA nIlavarNA, padmAsInA caturbhujA / dadhAnA varadaM pAzamapasavyakaradaye // 523 // vAmapANidraye caiSA, dadhatI phalamaDUzam / zItalaprabhubhaktAnAM, vitanoti samIhitam // 524 // iti zrIzItalaH // babhUva puSkaradvIpe, vijaye ramaNIyake / prAgvidehe zubhApuryAM, nalinIgulmabhUpatiH // 525 // vajradattaguroH pArzva, sa svIkRtya vrataM sudhIH / devo'bhUdacyutasvarga, dvAviMzatyarNavasthitiH // 526 // zUnyadeze siMhapus, preyasyAM viSNubhUpateH / viSNunAmnyAM suto jajJe, zreyAMsa iti vizrutaH // 527 // jyeSThasya zyAmalA SaSThI, dvAdazI ca trayodazI / phAlgunasyAsite mAghamAsasya ca kuhUH kila // 528 // tRtIyA zrAvaNe kRSNA, kalyANakadinAH prabhoH / caturbu zravaNaM dhiSNyaM, dhaniSThA paJcame punaH // 529 // garbha sthitiH prabhormAsA, nava SaDvAsarAdhikAH / khaDgI jIvaH prabhorlakSma, rAzirmakarasaMjJakaH // 530 // caturazItyAbdalajhaiH, pUrvoktAbdaiH zatena ca / abdhInAmUnayA vArcikoTyA zItalanivRteH // 531 // zreyAMsasyAbhavajjanma, tadA turyArakasya ca / ziSyate smArNavazataM, svAyuHpUrvoktavarSayuk // 532 // zayyAmAkrAmatsurAdhiSThitAM garbhasthite prabhau / nirvijamambetyathavA, zreyaskRtatvAt tathAhvayaH // 533 // kumAratve'bdalakSANi, nirdiSTAnyekaviMzatiH / dvicatvAriMzadabdAnAM, lakSANi rAjyavaibhave // 534 // lakSANi vrataparyAye, varSANAmekaviMzatiH / evaM lakSANi caturazItiH sarvAyurAhitam // 535 // chAgrasthyaM mAsayoryugmaM, zibikA vimalaprabhA / siddhArthAkhyapure nandaH, pAraNAM prathamAM dadau // 536 // Page #638 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 621 tinduko jJAnavRkSaH syAdazItidhanurucchritam / vapuH SaTsaptatizcoktA: prabhorgaNabhRta: zrute // 537 // prabhozcaturazItizca, sahasrANi mumukSavaH / lakSamekaM ca sAdhvInAM, sahasratritayAdhikam // 538 // zrAddhA lakSaddhayamathaikonAzItiH sahasrakAH / caturlakSyaSTacatvAriMzatsahasrANyupAsikAH // 539 // zatAni paJcaSaSTizcAbhUvanniHzeSavedinAm / SaT sahasrANi zaminAM mana:paryAyavedinAm // 540 // sphuradvaikriyalabdhInAmekAdaza sahasrakA: / sahasrA vAdinAM paJcAvadhijJAnabhRtAM ca SaT // 541 // saccaturdazapUrvANAM, zatAnyAsaMstrayodaza / kaustubho mukhyagaNabhRddhAriNI ca pravartinI // 542 // tripRSThavAsudevo'bhUtprabhubhaktanRpaH prabhoH / yakSazca manujAbhikhya, IzvarAkhyo matAntare // 543 // sa trinetraH zvetavarNo, vRSArUDhazcaturbhujaH / mAtuliGgagadAyukta, sadakSiNakaradvayaH // 544 // nakulaM cAkSasUtraM ca, dadhaddhAmakaraddhaye / zriyaM zreyAMsabhaktAnAM, vitanoti samIhitAm // 545 // zrIvatsAkhyA prabhordaivI, mAnavI vA matAntare / siMhAsInA gauravarNA, sA nirdiSTA caturbhujA // 546 // dhatte dakSiNayoH pANyorvaradaM mudgaraM ca sA / dhatte ca vAmayoH pANyoH, kramAtkalazamazam // 547 // iti zrIzreyAsaH // vijaye maGgalAvatyAM, puSkaraprAgvidehage / sadraratnasaMcayApuryA, rAjA padmottaro'bhavat // 548 // guroH zrIvajranAbhasya, pArzve sa prApya saMyamam / suro'bhUtprANatasvarga, viMzatyarNavajIvitaH // 549 // caMpApuryAmaGgadeze, vasupUjyamahIpateH / rAjyA jayAyAstanujo, vAsupUjyastato'bhavat // 550 // ujjvalA navamI jyeSThe, bhUteSTA phAlgune'zitiH / phAlgunemAvasI mAghe, dvitIyA ca samujjvalA // 551 // zuklA''SADhasya bhUteSTA, kalyANakadinA: prabhoH / AhirbujaM paJcame bhaM, caturpu zatatArikA // 552 // dinAni viMzatirmAsAzcASTau garbhasthitiH prabhoH / rAzi: kumbho lAJchanaM ca, mahiSaH kila kIrtitaH // 553 // pUjyate vasubhiH zarairvAsupUjyaH smRtastataH / vasupUjyanRpApatyamiti vA tAdRzAhvayaH // 554 // dvisaptatyabdalakSonaizcatuSpaJcAzatA'bdhibhiH / janmAbhUdAsupUjyasya, zrImacchreyAMsanirvRtaH // 555 // SaTcatvAriMzadabdhInAM, zeSasturyArake tadA / vedanAga (84) sahasrADhyabANartu (65) lakSavarSayuk // 556 // aSTAdazAbdalakSANi, kumAratve'vasaddhibhuH / tataH prapede cAritraM, pRthivIzibikAM zritaH // 557 // catuSpaJcAzadabdAnAM, lakSANi vratamAdadhau / dvisaptatyabdalakSAyurdhanussaptatimucchritaH // 558 // mahApure sunandAkhyaH, prathamAM pAraNAM dadau / chAAsthyameko mAso'bhUda, jJAnadruH pATalAbhidhaH // 559 // jagatprabhorgaNabhRtaH, SaTSaSTiH sAdhavaH punaH / dvisaptatisahasrANi, sAdhvInAM lakSameva ca // 560 // sahasrA: paJcadaza ca, Dhe lakSe zrAvakottamAH / caturlakSI zrAvikANAM, SaTtriMzacca sahasrakAH // 561 // sarvajJAnAM sahasrAH SaT, manojJAnavatAmapi / avadhijJAninAM paJca, sahasrAH sacatuHzatAH // 562 // Page #639 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 622 caturdazapUrvabhRtAM, sahasraM dvizatottaram / sphuradvaikriyalabdhInAM, sahasrANi dazAbhavan // 563 // vAdinAM sapta catvAriMzacchatAni matAntare / dvicatvAriMzacchatAni, tattvaM jAnAti kevalI // 564 // subhUmo gaNabhRnmukhyo, dharaNI ca pravartinI / dvipRSThavAsudevazca, nRpazcaraNasevakaH // 565 // yakSaH kumAra: zvetAGgaH, zvetayAnazcaturbhujaH / mAtuliGgabANazAlisaddakSiNakaradvayaH // 566 // kodaNDanakulAbhyAM ca, zobhito vAmahastayoH / piparti zrIvAsupUjyajinasevisamIhitam // 567 // pravarAkhyA prabhodevI, caNDAkhyA ca matAntare / caturbhujA zyAmavarNA, satturaGgamavAhanA // 568 // dadhAti varadaM zaktiM, bhujayorapasavyayoH / dadhAti savyayoH puSpaM, gadAM caiSA mahAzayA // 569 // ___iti zrIvAsupUjya: // dhAtakIkhaNDabharate, mahApuryAM nRpo'bhavat / padmasenAdvayaH sarvaguptarSeH so'grahIvratam // 570 // tataH suraH sahasrAre'STAdazArNavajIvitaH / bhUtvA pAJcAladeze'bhUtpure kAmpIlyanAmani // 571 // zyAmArAjJIkukSiratnaM, kRtavarmamahIpateH / putraH pavitracAritravimalo vimalAhvayaH // 572 // vaizAkhaddhAdazI zuklA, mAghe zuklA tRtIyikA / mAghe caturthI zuklA ca, pauSe SaSThI tathojjvalA // 573 // ASADhe saptamI kRSNA, kalyANakadinA: prabhoH / AhirbujaM caturpu syAddhiSNyaM pauSNaM ca paJcame // 574 // mAsA aSTau dinAnyekaviMzatirgarabhasthitiH / rAziIMnAhvayo lakSma, zUkara: kIrtitaH prabhoH // 575 // garbhasthe'sminmAturAstAM, matyaGge vimale iti / antarbahizca vimalatayA vA vizvavaryayA // 576 // vimalo nAmadheyenAdeyanAmA sa kIrtitaH / SaSTicAponnata: SaSTilakSAbdAyurjagadvibhuH // 577 // zrIvAsupUjyanirvANAtriMzatA sAgaropamaiH / SaSTilakSazarannyUnarjanmAbhUddhimalaprabhoH // 578 // turyArake'bdhayaH zeSAH, SoDaza prabhujanmani / pUrvoditairvarSalakSaistatsahanaizca sAdhikAH // 579 // turyArakasya zeSo yo, jinajanmani vakSyate / itaH prabhRti sa svasvAyuSA'bhyadhika UhyatAm // 580 // lakSA: paJcadazAbdAnAM, kumAratve'vasaddhibhuH / lakSANi triMzataM rAjye, lakSAH paJcadaza vrate // 581 // tatra dimAsI chAgrasthyaM, zibikA ca vratakSaNe / devadinnA jayo dhAnyakaTe prathamadAyakaH // 582 // jambUtarutale svAmI, paJcamajJAnamApa sa: / nirdiSTAH saptapaJcAzaddhibhorgaNadharottamAH // 583 // ayamAvazyakAbhiprAyaH, samavAyAGge tu SaTpaJcAzadgaNadharA uktA iti jJeyaM / aSTaSaSTiH sahasrANi, sAdhUnAM zIlazAlinAm / lakSamekaM ca sAdhvInAM, zataiH sAdhikamaSTabhiH // 584 // lakSadvayaM ca zrAddhAnAM, sahajairaSTabhiryutam / caturlakSI zrAvikANAM, sahasrA jinasaMmitAH // 585 // zatAni paJcapaJcAzatkevalajJAnazAlinAm / mana:paryAyacidbhAjAM, tAvantyeva zatAni ca // 586 // 1 tIrthaMkaravat gaNabhRtAmAyuSo niyamAbhAvAt alpAyuSyAdikAraNAnnaiko vivakSitaHsyAt / Page #640 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 623 aSTacatvAriMzadeva, zatAnyavadhizAlinAm / ekAdazazatAnyasya, saccaturddazapUrviNAm // 587 // lasaddhaikriyalabdhInAM, sahasrANi navAbhavan / vAdinAM ca sahasrANi, triNi SaT ca zatAH kila // / 588 // mandaro mukhyagaNabhRdvarAkhyA ca pravarttinI / svayambhUrvAsudevazcAbhavadbhaktanRpaH prabhoH / / 589 / / yakSazca SaNmukhaH zvetavarNAGgaH zikhivAhanaH / sa dvAdazabhujastIrthAdhiSThAtA vimalaprabhoH / / 590 / / phalaM cakraM ca bANaM ca, khaDgaM pAzAkSasUtrake / sa bhujeSvapasavyeSu SaTsu dhatte mahAbalaH / / 591 // nakulaM cakramiSvAsaM, phalakaM cAGkuzAbhaye / bhujeSu SaTsu vAmeSu dhatte mattebhavikramaH // 592 // devyabhUdvijayAbhikhyA, viditA ca matAntare / varNato haritAlAbhA, padmAsInA caturbhujA // 593 // tanoti zaM bANapAzayugdakSiNakaradvayA / dhArmikANAM dhanurnAgazAlivAmakaradvayA / / 594 / / iti zrIvimalaH // riSTapuryAmabhUtpadmasthazcitrarathAnmuneH / / 595 / / nRpa airAvatakSetre, dhAtakIkhaNDavartini 1 saMprApya saMyamaM viMzatyabdhyAyuH prANate'bhavat / suraH sa puryayodhyAyAM deze kozalanAmani // / 596 / / siMhasenasya nRpateH, suyazAkukSisaMbhavaH / tanayo'nantajinnAmnA, jinendro'bhUccaturdazaH // 597 // zrAvaNe saptamI kRSNA, vaizAkhasya trayodazI / bhUteSTA cAsite pakSe, vaizAkhasya caturdazI // 598 // caitrasya paJcamI zubhrA, kalyANakadinAH prabhoH / paJcasvapyeSu nakSatraM, revatI parikIrttitam // 599 / / nava garbhasthitirmAsAH, prabhoH SadivasAdhikAH / aGkaH zyeno mInarAzirdhanuH paJcAzaducchrayaH // 600 // jJAnAdInAmanantatvAdananta iti kIrtyate / anantamaNidAmnAM vA, mAtrA svapne nirIkSaNAt // 601 // vimalasvAminirvANAnnavabhi: sAgaropamaiH / triMzallakSazarannyUnairananto'jAyata prabhuH / / 602 / / ziSyante sma tadA turyArake sapta payodhayaH / lakSaiH sahasairvarSANAM, pUrvoktairadhikAH kila // 603 // sapta sArddhA varSalakSA:, kumAratve'vasadvibhuH / bhUpAlatvaM paJcadazavarSalakSANyapAlayat // 604 // sArddhAni sapta varSANAM, lakSANi vratamAdadhau / lakSANi triMzadabdAnAM sarvamAyurabhUtprabhoH // 605 / / vrate sAgaradattAkhyA, zibikA vijayAbhidhaH / varddhamAnagrAmavAsI, prabhoH prathamadAyakaH // 606 // mAsatrayaM ca chAdmasthye'zvatthazca jJAnabhUruhaH / prabhorgaNabhRtaH zreSThAH, paJcAzatparikIrttitAH // 607 // ityAvazyakAbhiprAya:, samavAyAGge tu catuSpaJcAzadgaNadharA uktA iti jJeyaM / SaTSaSTizca sahasrANi, sAdhUnAM sattvazAlinAm / dvASaSTiH saMyatInAM ca, sahasrANyabhavan vibhoH // 608 // lakSadvayaM ca zrAddhAnAM, SaTsahasrAdhikaM prabhoH / zrAvikANAM caturlakSI, sahasrAzca caturdaza // 609 // tathA paJcasahasrANi, kevalajJAnazAlinAm / tAvantyeva sahasrANi, manojJAnavatAmapi // 610 // catvAro'vadhibhAjAM ca, sahasrAstrizatAdhikAH / sahasramekaM pUrNaM ca saccaturdazapUrviNAm // 611 // Page #641 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 624 lasabaikriyalabdhInAM, sahasrANyaSTa jajJire / dvAbhyAM zatAbhyAmadhikA, trisahasrI ca vAdinAm // 612 // yazonAmAdyagaNabhRtpadmAkhyA ca pravartinI / puruSottamo viSNuzca, sadA caraNasevakaH // 613 // dadhatpadmakhaDgapAzAnapasavye karatraye / nakulaM phalakaM cAkSasUtraM vAmakaratraye // 614 // pAtAlayakSastrimukho, rakto makaravAhanaH / SaDbhujaH kurute prItimanantaprabhusevinAm // 615 // AdadhAnA khaDgapAzI, vAmetarakaradaye / vAme karadvaye zazvaddadhAnA phalakAGkazau // 616 // padmAsanA gauravarNA, devyakazA caturbhujA / anantaprabhubhaktAnAM, datte'nantAM sukhazriyam // 617 // ityanaMtajit // bhArate bhaddilapure, dhAtakIkhaNDamaNDane / nRpo dRDharatho'sau ca, gurovimalavAhanAt // 618 // AdAya saMyamaM jajJe, vijaye'nuttare suraH / dvAtriMzadarNavAyuSkastataH zUnyAkhyanIti // 619 // pure ratnapure bhAnornRpasya tanayo'bhavat / suvratAyAH kukSiratnaM, dharmanAtho jinezvaraH // 620 // vaizAkhne saptamI zuklA, tRtIyA mAghajojjvalA / mAghe trayodazI zuklA, tathA pauSasya pUrNimA // 621 // jyeSThasya paJcamI zuklA, kalyANakadinAH prabhoH / puSyaM ca paJcasvapyeSu, bhaM rAzi: karka eva ca // 622 // anantasvAminirvANAccaturbhiH sAgaropamaiH / jAto dazAbdalakSonaiH, zrIdharmo jagadIzvaraH // 623 // ziSyante sma tadA turyArakasyAmbhodhayastrayaH / paJcaSaSTizcAbdalakSA, vedanAgasahasrakAH // 624 // svayaM dharmasvabhAvatvAdgarbhasthe vA bhavadbhibhau / mAtA'tidhArmikI tasmAddharmanAtha iti smRtaH // 625 // dehocchraya: paJcacatvAriMzaccApamitaH smRtaH / vajraM ca lAJchanaM varSalakSANi daza jIvitam // 626 // varSalakSadvayaM sArddha, kumAratve vrate'pi ca / rAjye punaH prabhuH paJcavarSalakSANyapUrayat // 627 // zibikA nAgadattAkhyA, chAgrasthyaM mAsayoyam / dharmasiMhaH saumanasagrAme'dAdAdyapAraNAm // 628 // jJAnAvRkSazca nirdiSTo, dadhiparNa iti prabhoH / dvicatvAriMzadAdiSTAH, zrIjinasya gaNAdhipAH // 629 // catuHSaSTiH sahasrANi, saMyatAnAM jinezituH / tathA sahasrA dvASaSTiH, sAdhvInAM sacatuHzatAH // 630 // catussahasrAbhyadhike, dve lakSe zrAddhapuGavAH / caturlakSI zrAvikANAM, sahasrazca trayodaza // 631 // zatAni paJcacatvAriMzatkevalajuSAM vibhoH / tAvantyeva zatAnyevaM, manaHparyAyiNAmapi // 632 // trayo'vadhijJAnabhAjAM, sahasrAH SaTzatAdhikAH / varyavaikriyalabdhInAM, sahasrA: sapta kIrtitAH // 633 // zatAni nava coktAni, saccaturdazapUrviNAm / vAdinAM ca sahasra de, zatairaSTabhiranvite // 634 // ariSTo mukhyagaNabhRt, zivAryA ca pravartinI / viSNuH puruSasiMhazca, nRpazcaraNasevakaH // 635 // bIjapUrAbhayagadAstriSu dakSiNapANiSu / gadApadmAkSanakulAn, dadharAmeSu ca triSu // 636 // trimukhaH kinnaro yakSo, raktAGgaH kUrmavAhana: / SaDbhujo'bhISTamAdhatte, zrIdharmaprabhusevinAm // 637 // Page #642 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 625 devI ca pannagAbhikhyA, sA kaMdarpA matAntare / caturbhujA gauravarNA, rAjate matsyavAhanA // 638 // utpalAzasaMyuktasaddakSiNakaradvayA / padmAbhayAJcitA vAmapANyordhatte sukhaM satAm // 639 // iti zrIdharmanAtha: // zrISeNabhUpatiH pUrvaM, tadrAjJI cAbhinanditA / ubhau yugalinau jAto, tato jAtau sudhAbhujau // 640 // tatazcAmitateja: zrIvijayAkhyau mahaddhikau / tatazca prANatasvarga, suparvANau babhUvatuH // 641 // baladevavAsudevau, tato jAtau mahAbhujau / balo'bhUdacyutAdhIzo, haristvAdyAM bhuvaM yayau // 642 // uddhRtastu tato'vApya, necarAdhIzatAM hariH / parivrajyAcyutasvAmisAmAnika suro'bhavat // 643 // tatazcyutvA''dimo vajrAyudhAhazcakravartyabhUt / tadaGgajo'parastvAsIt, sahasrAyudhasaMjJakaH // 644 // graiveyake tRtIye to, jagmaturjanakAGgajau / matAntare ca navame, gatau graiveyake'tha tau // 645 // vijaye puSkalAvatyAM, jambUdvIpe tatazcyutau / nagaryAM puNDarIkiNyAmabhUtAM sodarAvubhau // 646 // meghasthadRDharathau, zrImegharathamekadA / prazazaMsa mudezAnasurendraH suraparSadi // 647 // aho megharathasyAntaH, sphuran jIvadayArasaH / na zakyate zoSayituM, kRtayatnaiH surairapi // 648 // azraddadhAnastatkazciddevaH zUlabhRto vacaH / parIkSituM nRpaM dakSaMmanyo bhUlokamAyayau // 649 // pUrvavairAyudhyamAnau, zyenapArApatAvatha / adhiSThAya sadambhenAjagAma nRpasannidhau // 650 // Uce pArApatastatra, rakSa rakSa kRpAnidhe ! / zyeno hinasti mAM pIno, dInaM niHzaraNaM hahA // 651 // Uce vIkSya bhayArtta taM, samutpannakRpo nRpaH / yamAdapi prakupitAnmA bhaiSIthi te bhayam // 652 // kampamAne khage tasminnRpotsaGgamupAzrite / zyeno'pi sahasA''gatya, kSudhAkSAmo'bravIditi // 653 // rakSa rakSa kSudhA mAryamANaM mAM dakSapuGava ! / dehi dehi cirAtprAptaM, bhakSyaM pArApataM mama // 654 // ekasyopekSase prANAMstAnanyasya ca rakSasi / tulye'pi ko'yaM jIvatve, paktibheda: kilAvayoH ? // 655 // zyenamUce nRpaH pakSin !, dIno'yaM mucyatAM khagaH / gRhANa nAnApakvAnnaM, dayAdhamo'stu te mahAn // 656 // zyena: proce ca bhUpAla !, dharmAdharmavicAraNA / bhavAdRzAM syAttRptAnAM, kSudhArtAnAM tu sA kuta: ? // 657 // vinA sadyaskamAMsaM ca, nAhAro'smAdRzAM paraH / tad drutaM dIyatAmeSa, hatyA vA gRhyatAM mama // 658 // nRpo'thAcintayatpArApato'yaM sarvathA mayA / rakSaNIyo'yamapyaGgI, tarpaNIyo bubhukSitaH // 659 // zyenaM tattarpayAmyenaM, nijairmAsairyathobhayoH / dayA syAnnanu dehe'smin, kaH snehaH kSaNabhaGgare ? // 660 // tatastulAyAmAropya, mAyApArApataM nRpaH / utkRtya svorumAMsAni, tolayAmAsa sAttvikaH // 661 // yathA yathA svamAMsAni, tulAyAM bhUdhavo nyadhAt / tathA tathA pravavRdhe, kapoto vIvadhenaM saH // 662 // dInAnane purajane, krandatyantaHpure'khile / tulAmAruhya sotsAhaM, spena: zyenamityavak // 663 // Page #643 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 626 gRhANa zyena ! dehaM me, kRtArthaM jIvarakSaNAt / tRptistavAbhayaM cAsya, bhUyAnmama ca nirjarA // 664 // taM dehe'pi gatasnehaM, nissaMdehaM jinAgame / nRpaM vIkSya dayAvIraM, tuSTastuSTAva nirjara: // 665 // sAdhu sAdhu mahAdhIra !, vIrakoTIra ! sAmpratam / IzAnezo'nizaM stauti, sattvaM te devaparSadi // 666 // zaMsito'si dayAvIra !, yAdRzaH zUlapANinA / tataH zataguNotsAho, vIkSito'si parIkSaNe // 667 // khedito'si vRthA rAjannaparAdhaM kSamasva me / iti bruvANa: puSpANAM, vRSTi haSTastatAna saH // 668 // prAduSkRtya svarUpaM khaM, sajjIkRtya ca bhUpatim / camatkAracalanmauli:, suraH svarga jagAma saH // 669 // karuNAvajrAyudhanATake uttarAdhyayanalaghuvRttau ca vajrAyudhacakravartibhave'yaM devaparIkSaNAdirvyatikara ukto'stIti dhyeyaM, tathA karuNAvajrAyudhe parIkSako dau devAyuktau iti jJeyaM / gurordhanasthAtprApya, dIkSAM megharatho nRpaH / mRtvA sarvArthasiddhe'bhUtparamasthitikaH suraH // 670 // jIvo dRDhasthasyApi, bhaviSyan gaNabhRddhibhoH / mRtvA tatraiva devo'bhUccyutvA megharatho'tha ca // 671 // kurudezaziroratne, pure zrIhastinApure / vizvasenasya bhUbhartuH, putro'bhUdacirAGgajaH // 672 // prabhau garbhe samutpanne, zazAmopadravo'khile / deze janAnAM mAryAdistataH zAntiriti smRtaH // 673 // athavA-zAnti: syAtkrodhavijayaH, zAntirvopadravakSayaH / zAntiH zAntasso vA tatpradhAnatvAttathAbhidhaH // 674 // bhAdrasya saptamI zyAmA, jyeSThe kRSNatrayodazI / jyeSThe caturdazI kRSNA, pauSe ca navamI sitA // 675 // jyeSThe trayodazI kRSNA, kalyANakadinA: prabhoH / dhiSNyaM ca paJcasvapyeSu, kIrtitam yamadaivatam // 676 // nava mAsAH sthitirgarbha, svAminaH SaDdinAdhikAH / catvAriMzatkArmukAni, prajJapto vapurucchrayaH // 677 // pAdatrayeNa palyasya, varSalakSeNa conitaiH / tribhiH payodhibhiH zAntidharmanirvANato'bhavat // 678 // palyapAdatrayI zeSA, tadA turyArake'bhavat / pUrvoktaiH zaradAM lakSaiH, sahanaizca samanvitA // 679 // rAzimeSo mRgo lakSma, varSalakSaM ca jIvitam / tulyaizcaturbhirbhAgaistatpUrayAmAsa vizvajit // 680 // paJcaviMzatimabdAnAM, sahasrANi kumAratAm / tAvatkAlaM ca bubhuje, maNDalAdhIzatAmapi // 681 // paJcaviMzatimevAbdasahasrAn sArvabhaumatAm / kAlaM tAvantamevAyaM, vrataparyAyamAzrayat // 682 // sarvArthA zibikA varSamekaM chadmasthatA matA / sumitro mandirapure, pAraNAM prathamAM dadau // 683 // atravarSamekaM chadmasthatA matA ityAvazyakApekSayA, saptatizatasthAnakApekSayA ca pAThaH,-nanu jyeSThAsitacaturdazyA: pauSasitanavarmI yAvadgaNane sAdhikAH sapta mAsAH syuH, yadi cAdhikamAsa: saMbhavettadApi sAdhikA aSTa mAsA eva syuH, tatkathaM varSaM saMbhavati chAnasthyakAlamAnamiti cetsatyaM / parama dhikye rUpaM (pUrNa) deyamiti gaNitajJavacanAnuvRttyedamapyuktaM bhAvIti saMbhAvyate, granthAntare tu tadanapekSaNAdadhikamAsApekSaNAcca sAdhikamAsASTakasaMbhave nava mAsA apyuktA dRzyante iti dhyeyaM / Page #644 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 627 687 // nandInAmA jJAnavRkSaH, prajJapto'sya jinezituH / SaTtriMzadeva gaNabhRddharA bhagavataH smRtAH // 684 // idaM gaNadharamAnamAvazyakAnusAreNa, samavAyAGge tu zrIzAnternavatirgaNadharA iti dRzyate. dvASaSTizca sahasrANi sAdhavaH zuddhasaMyamAH / saMyatInAM caikaSaSTiH, sahasrAH SaTzatAdhikAH // 685 / / zrAvakANAM sanavatisahasraM lakSayorddhayam / zrAvikANAM trilakSyADhyA, trinavatyA sahasrakaiH // 686 // sarvajJAnAM sahasrAzca catvArastrizatAdhikAH / zatAni catvAriMzacca, manaH paryAyazAlinAm // sahasrANi trINyabhUvannavadhijJAnadhAriNAm / aSTau zatAni proktAni, saccaturdazapUrviNAm // 688 // bibhratAM vaikriyAM labdhi, sahasrAH SaNmahAtmanAm / vAdinAM ca sahase dve, nirdiSTe sacatuHzate // 689 // jIvo dRDhasthasyAtha, cyutvA sarvArthasiddhita: / prathamaH prathamAnazrIH, zrIzAnteryo'Ggajo'bhavat / / 690 / / gaNAdhipAgraNIH so'bhUccakrAyudha iti prabhoH / pravartinI ca sumatirbhaktaH koNAcalo nRpaH / / 691 // varAhavAhana: kroDavadanaH zyAmaladyutiH / bIjapUrakasatpadmayugdakSiNakaradvayaH // 692 / / nakulaM cAkSasUtraM ca, dadhadvAmakaradvaye / yakSo vijayate dakSo, garuDAkhyazcaturbhujaH / / 693 // pustakotpalasaMyuktasaddakSiNakaradvayA / kamaNDaluM ca kamalaM, dadhatyanyakaraddhaye / / 694 / / padmAsanA catu: pANirnirvANI kanakacchaviH / zrIzAntinAthabhaktAnAM kurute maGgalAvalIm // 695 / / iti zrIzAntiH // AvarttanAmni vijaye, jambUdvIpasya maNDane / prAgvidehe khaDgipuryAM nRpaH siMhAyo'bhavat // 696 // sa saMvaraguroH pArzve, pratipadya zubhavratam / trayatriMzatsAgarAyuH, sarvArthe tridazo'bhavat // 697 // kurudeze gajapure, tataH sUramahIpateH / suto'bhUtkunthunAmA'rhan, zrIdevIkukSimauktikam // 698 // zrAvaNe navamI kRSNA, rAdhe kRSNA caturdazI / caitre ca paJcamI kRSNA, tRtIyA ca maghoH sitA // 699 // vaizAkhakRSNapratipat, kalyANakadinAH prabhoH / nakSatraM kRttikAsaMjJaM, paJcasvapyeSu kIrttitam // 700 // nava garbhasthitirmAsA:, prabhoH paJcadinAdhikAH / paJcatriMzatkArmukANi, khyAto dehocchrayaH prabhoH / / 701 // meSa lakSma vRSa rAzi:, stUpo yadratnajo bhuvi / mAtrA nirIkSitaH svapne, tataH kunthuriti zrutaH // 702 // zrIzAntinAthanirvANAtpalyArddhenAbhavatprabhuH / zrIkunthuH paJcanavatisahasrAbdonatAjuSA // 703 // pAdaH palyopamasyaikaH, zeSasturyArake tadA / paJcaSaSTyA varSalakSaiH sahasaizcoditairyutaH // 704 // trayoviMzatimabdAnAM, sahasrAn paryapUrayat / caturvvaMzeSu pratyekaM sArddhasaptazatAdhikAn // 705 // kaumArya maNDalezatve, cakritve saMyame ca saH / sarvAyuH paJcanavatiH, sahasrAH zaradAM prabhoH / / 706 // vijayA zibikA'bdAni, chAdmasthye SoDaza prabhoH / prathamAM pAraNAM vyAghrasiMhazcakrapure dadau / 707 // jJAnavRkSazca tilakAbhidhAnaH kIrttitaH prabhoH / paJcatriMzadgaNabhRtaH, zrIkunthusvAminaH smRtAH // 708 // " Page #645 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 628 SaSTiH sahasrAH sAdhUnAM, sAdhvInAM SaTzatAdhikAH / zrAvakANAM lakSamekonAzItizca sahasrakA: // 709 // lakSAstisraH zrAvikANAM, saikAzItisahasakAH / dvAtriMzad dvAviMzatirvA, kevalajJAninAM zatAH // 710 // trayastriMzacchatAzcatvAriMzA mAnasavedinAm / avadhijJAnabhAjAM ca, zatAni paJcaviMzatiH // 711 // saccaturdazapUrvANAM, zatAH SaT saptatispRzaH / zatAnyathaikapaJcAzatsabaikriyajuSAmiha // 712 // vAdinAM ca sahase de, zambo gaNadharo'grimaH / pravartinI dAminI ca, kubero bhaktabhUpatiH // 713 // gaMdharvayakSaH zyAmAGgo, haMsagAmI caturbhujaH / apasavye karadvanddhe, dadhadaradapAzakau // 714 // mAtuliGgAGkuzau vAme, dadhAnaH pANiyAmale / zrIkuMthunAthabhaktAnAM, samarthayati vAJchitam // 715 // bIjapUrakazUlADhyasaddakSiNakaradvayA / musaNDhipadmasaMzobhivAhamastAmbujadayA // 716 // caturbhujA'cyutA devI, balAkhyA ca matAntare / mayUravAhanA svarNadyutiH zaM kurute satAm // 717 // iti zrIkuMthunAtha: // jambUdvIpe prAgvidehe, vatsAkhye vijaye nRpaH / susImAyAM dhanapatiH, pravrajya saMvarAdguroH // 718 // trayastriMzatsAgarAyuH, sarvArtha nirjaro'bhavat / tataH kuruSu dezeSu, nagare hastinApure // 719 // sudarzanasya nRpaterdevIkukSisamudbhavaH / aranAmA'bhavannandyAvartAko'STAdazo jinaH // 720 // dvitIyA phAlgune zuklA, mArge ca dazamI sitA / ujjvalaikAdazI mArga, dvAdazI kArtike sitA // 721 // mArge ca dazamI zuklA, kalyANakadinA ime / eSu paJcasu nakSatraM, revatI parikIrtitam // 722 // aSTaghasAdhikA mAsA, nava garbhasthitirvibhoH / rAzimInastathA triMzaccApAni vapurucchrayaH // 723 // vaMzAdivRddhikaraNAdaro nAmnA jino'bhavat / mahAratnAkarasvapnAnusArAddhA tathA'bhidhaH // 724 // palyopamasya pAdena, nyUnena zaradAmiha / ekakoTisahasreNa, vedanAga sahasrakaiH // 725 // zrIkuMthusvAminirvANAjjanmAbhavadaraprabhoH / tadA turyAraubdakoTisahasramavaziSyate // 726 // pUrvoktaiH zaradAM lakSaiH, sahanaizca samanvitam / yuktaM cAmuSkakAlena, zrImadaSTAdazArhataH // 727 // apUrayatkumAratve, sahasrANyekaviMzatim / varSANAM maNDalezatve, cakritve saMyame'pi ca // 728 // zaratsahasrAMzcaturazItimevamapAlayat / AyuH sarvaM tatra varSatrayaM chadmasthatA vibhoH // 729 // zibikA vaijayantyAghabhikSA rAjupare dadau / nAmnA'parAjitabhUtAkhyastu jJAnataruH prabhoH // 730 // trayastriMzadgaNabhRtaH, paJcAzatsaMyatAtmanAm / sahasrAH saMyatInAM ca, nirdiSTAH SaSTirAgame // 731 // ekaM lakSaM sahasAzcaturazItirUpAsakA: / lakSatrayaM zrAvikANAM, dAsaptatisahasrayuk // 732 // zatAnyaSTAviMzatica, kevalajJAnazAlinAm / ddhe sahame zatAH paJcaikapaJcAzA manovidAm // 733 // avadhijJAninAM dve ca, sahase SaTzatAdhike / zatAni SaT dazADhyAni, saccaturdazapUrviNAm // 734 // Page #646 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 629 zatAstrisaptatizyoktA, bibhratAM vaikriyazriyam / vAdinAM SoDaza zatA:, ziSTairvyaktIkRtAH zrute // 735 // kumbho gaNabhRtAM mukhyo, rakSitAkhyA pravartinI / subhUmanAmA nRpatiH, sadA caraNasevakaH // 736 // bIjapUraM zaraM khaDgaM, mudgaraM pAzakaM tathA / abhayaM ca kramAdibhrat, SaTsu dakSiNapANiSu // 737 // dadhAno nakulaM cApaM, phalakaM zUlamadhezam / akSasUtraM ca vAmeSu, kareSu SaTsvapi kramAt // 738 // trilocana: zyAmavarNaH, SaDAsyaH zaGkhavAhanaH / sa dvAdazabhujo yakSendrAkhyo yakSo haraprabhoH // 739 // mAtuliGgotpalopetasaddakSiNakaradvayA / padmAkSasUtrasaMyuktAvAmavAmakaradvayA // 740 // devI zrIdhAraNI nIlavarNA padmAvarAsanA / caturbhujA kSiNotyAramarasvAmyahisevinAm // 741 // iti zrIaraH // vijaye salilAvatyAM, jambUddhIpasya maNDane / pratyagvidehe pUrvItazokA tatrAbhavannRpaH // 742 // nAmnA mahAbala: SaDbhirmitrairyuktAH sa saMyamam / varadharmarSitaH prApya, manasyevamacintayat // 743 // iti SaSTAGgAbhiprAyaH, saptatizatasthAnake tu malleH prAgbhave vaizramaNa iti nAma zrUyate / [zlo. 46] pravrajyA'vasare snehAtirekAdanuyAyibhiH / tulyaM kAryaM tapo'smAbhiriti saMdhAvidhAyibhiH // 744 // mitrairamIbhiH sadRzaM, kariSyAmi tapo yadi / tulya eva bhaviSyAmi, tadA'mIbhirbhavAntare // 745 // tata: kenApyupAyena, karomyebhyastapo'dhikam / jyeSTho yena bhavAmyatrAmutrApyebhyastapobalAt // 746 // tato vRthA vyathAzaMsI, mAyayA varddhayaMstapaH / mudhA babandha strIvedaM, dhiGmAyAM svopadhAtinIm // 747 // arjitArhatpadaH sthAnaviMzatyA''rAdhitaistataH / mitraissaha jayante'bhUtparamasthitikaH suraH // 748 // mithilAyAM videheSu, tata: kumbhamahIpateH / kukSau rAjyAH prabhAvatyAH, putrItvenodapadyata // 749 // jetrI mohAdimallAnA, tato malliriti zrutA / mAturvA mAlyazayyAyAM, dohadAttAdRzAvayA // 750 // caturthI phAlgune zuklA, mArge caikAdazI sitA / mArga ekAdazI zubhrA, mArge caikAdazI sitA // 751 // phAlgune dvAdazI zubhrA, kalyANakadinA amI / caturveSvazvinI dhiSNyaM, bharaNI paJcame punaH // 752 // prabhorgarbhasthitirmAsA, nava saptadinAdhikAH / rAzimaSo bhagavatyAH, kumbho lakSma prakIrtitam // 753 // paJcapaJcAzatA varSasahasairUnake gate / sahasra varSakoTInAM, nirvANAt zrIaraprabhoH // 754 // janma mallijinasyAbhUccheSaM turyArake tadA / jinAyuH zaradAM lakSAH, sahasAca puroditAH // 755 // zaracchataM kumAratve, vrate navazatAdhikAH / catuSpaJcAzatsahasrA, ahorAtramakevalI // 756 // sahasrAH paJcapaJcAzaccharadAM sarvajIvitam / samucchrayaH zarIrasya, dhanuSAM paJcaviMzatiH // 757 // ayodhyAnagarInetA, campAvArANasInRpau / zrAvastIhastinAgezau, kAmpIlyapuranAyakaH // 758 // etAn prAmjanmasuhRdo, vijJAtasvAminIguNAn / citrakRtpramukhodantairbhUrisnehavazIkRtAn // 759 // Page #647 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 630 sametAn yugapatpANigrahAya pratibodhya ca / svarNavapratimopAyAtsArddha prAvAjayatprabhuH // 760 // jayantI zibikA vizvaseno'dAdAdyapAraNAm / mithilAnagarIvAsI, azoko jJAnapAdapaH // 761 // aSTAviMzatirAdiSTAH, svAminyA gaNadhAriNaH / catvAriMzatsahasrANi, sAdhUnAM vizadAtmanAm // 762 // sAdhvInAM paJcapaJcAzatsahasrA: kIrtitAH zrute / zrAvakANAM lakSamekaM, satyazItisahasrakam // 763 // trilakSI zrAvikANAM ca, sasaptatisahasrakAH / evaM caturvidhaH saMgha:, sadguNADhyaH prabhorabhUt // 764 // sarvajJAnAM sahane de, zrImallerdizatAdhike / manovidAM sahasraM ca, sArddhasaptazatAdhikam // 765 // dvAviMzatiM zatAnyAhuravadhijJAnazAlinAm / zatAni sASTaSaSTIni, SaT caturdazapUrviNAm // 766 // ___ atreyaM manojJAninAmavadhijJAninAM saMkhyA saptatizatasthAnakAbhiprAyeNa, SaSThAGge tvaSTazatAni manovidAM, ve sahane cAvadhijJAninAM, turyAGge tu saptapaJcAzacchatAni manovidAmekonaSaSTizca zatAnyavadhijJAninAmuktAnIti jJeyaM / savaikriyANAmekonatriMzataM procire zatAn / zataizcaturbhiH sahitaM, sahasraM vAdinAM matam // 767 // bhiSamjyeSTho gaNI baMdhumatI cAbhUtpravartinI / ajitAkhyo mahIpAlo'bhavadbhakto jagatprabhoH // 768 // varadaM parazuM zUlamabhayaM dakSiNe dadhat / doSNAM catuSTaye vAme, punaH pANicatuSTaye // 769 // bIjapUraM tathA zaktiM, mudgaraM cAkSasUtrakam / dadhAno'STabhujo hastivAhanazcaturAnanaH // 770 // indrAyudhayutiryakSaH, kUbara: kurute zriyam / zrImallinAthabhaktAnAM, kubero'sau matAMtare // 771 // varadaM cAkSasUtraM ca, yA dakSiNakaraddhaye / bIjapUraM tathA zaktiM, datte vAmakaradvaye // 772 // padmAsanA zyAmavarNA, sA vairoTyA caturbhujA / piparti prArthitaM prItA, zrImallijinasevanAt // 773 // iti zrImalliH // zivaketurabhUtpUrvaM, saudharma tridazastataH / tataH kuberadatto'tha, sura: svarga tRtIyake // 774 // vajrakuNDalanAmAtha, brahmasvarga surastataH / tato'smin bharatakSetre, caMpApuryAM ramAjuSi // 775 // nRpaH zrIvarma (brahA) nAmA'sau, sunaMdagurusannidhau / pravrajya paramAyuSko, devo'bhUdaparAjite // 776 // tato magadhadeze'bhUtpure rAjagRhe jinaH / padmAvatIkukSijanmA, sumitranRpateH sutaH // 777 // paurNamAsI zrAvaNasya, kRSNA jyeSThasya cASTamI / phAlgune dvAdazI zuklA, dvAdazI phAlgune'sitA // 778 // kRSNA ca jyeSThanavamI, kalyANakadinA amI / eSu sarveSu nakSatraM, nirdiSTaM zravaNAhvayam // 779 // nava garbhasthitirmAsAH, prabhoraSTadinAdhikAH / kUrmo'Do makaro rAzirdhanurviMzatirucchrayaH // 780 // prabhau garbhasthite mAtA, munivat suvratA'bhavat / svayaM ca suvratastasmAnnAmnA'rhanmunisuvrataH // 781 // catuSpaJcAzatA varSalakSaiH zrImallinirvRteH / triMzadvarSasahasronairjanmAbhUtsuvrataprabhoH // 782 // Page #648 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 631 lakSANyekAdazAbdAnAM, vedanAgasahasrakA: / turyArake sma ziSyante, yutAH zrIsuvratAyuSA // 783 // kaumArye'bdasahasrANi, sapta sArddhAnyathoSitaH / rAjye paJcadazAbdAnAM, sahasrANi tataH puna: // 784 // sA nyabdasahasrANi, sapta vratamapAlayat / triMzadabdasahasrANi, sarvamAyurapAlayat // 785 // mohAparAjitasyAsya, zibikA tvaparAjitA / pure rAjagRhe brahmadatto'dAdAdyapAraNAm // 786 // mAsA ekAdaza chadmasthatA'muSya vibhormatA / jJAnavRkSazcampako'bhUdaSTAdaza gaNAdhipAH // 787 // triMzatsahasrA: sAdhUnAM, sAdhvInAM khazarmitAH / zrAddhAnAM lakSamekaM ca, dAsaptatisahasrayuk // 788 // sA strilakSAzcAhatyaH, sarvajJAnAM tathA zatAH / aSTAdaza paJcadaza, mana:paryAyavedinAm // 789 // avadhijJAnabhAjAmapyaSTAdaza zatAH smRtAH / zatAni paJca dadhatAM, pUrvANi ca caturdaza // 790 // savaikriyAH sahase Dhe, vAdinAM dvizatAdhikam / sahanamekaM gaNabhRnmukhyo malliriti zrutaH // 791 // pravartinI puSpavatI, sadAbhaktanRpaH prabhoH / vijitAkhyo'bhavadyakSo, varuNazcaturAnanaH // 792 // bIjapUraM gadAM bANaM, zaktiM karacatuSTaye / dakSiNe nakulaM padmaM, dhanuH pazuM ca vAmake // 793 // dadhAno'STabhujaH saukhyaM, kuryAd vRSabhavAhanaH / trilocanaH zvetavarNA, jaTAmukuTabhUSitaH // 794 // varadaM cAkSasUtraM ca, yA dakSiNakaradvaye / dhatte tathA bIjapUraM, zaktiM vAmakaraddhaye // 795 // sA bhadrAsanamArUDhA, svarNavarNA caturbhujA / tasyAcchuptA babhau devI, naradattA matAntare // 796 // iti zrImunisuvrataH // jaMbUdIpasya bharate, kauzAmbyAM puri bhUpatiH / siddhArthI nandagurvante, parivrajyAmupAdade // 797 // tato'bhUtprANatasvarga, viMzatyarNavajIvitaH / udAttavaibhavo devastatazcyutvA sthitikSaye // 798 // videhadeze mithilApuryAM vijayabhUpateH / vaprArAjJIkukSiratna, naminAmA jino'bhavat // 799 // Azvinasya paurNamAsI, zrAvaNasyAsitA'STamI / navamyASADhasya kRSNA, mArgasyaikAdazI sitA // 800 // rAdhasya dazamI kRSNA, kalyANakadinA iti / sarveSvapyazvinI dhiSNyaM, rAzimeSaH smRtaH prabhoH // 801 // aSTaghasAdhikA mAsA, navAbhUdgarabhasthitiH / nIlAjaM lakSma cApAni, dehaH paJcadazocchritaH // 802 // garbhasthite prabhau draGgarodhino ripavo natAH / tasmAnnAmnA namI rAgAdharINAM namanena vA // 803 // SaDbhica zaradAM lakSairmunisuvratanirvRteH / dazavarSasahasronairajAyata namiprabhuH // 804 // lakSANi paJca varSANAM, sahanA vAddhidigmitAH / jinAyuzcAvaziSyante, tadA turyArake dhruvam // 805 // sArddha varSasahane de, kumAratve'vasaddhibhuH / paJca varSasahasrANi, prAjyaM rAjyamapAlayat // 806 // puna: sADhe sahane de, pAlayAmAsa saMyamam / dazAbdAnAM sahasrANi, sarvamAyurapupUrat // 807 // zibikA devakurvAkhyA, zrInamisvAmino vrate / AdyAM vIrapure bhaktyA, dinno datte sma pAraNAm // 808 // Page #649 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 632 mAsA navaiva chAgrasthyaM, bakulo jJAnabhUruhaH / prabhorgaNabhRtaH saptadaza pezalasaMyamAH // 809 // maharSINAM sahasrANi, viMzatiH kIrtitAnyatha / sAdhvInAmekacatvAriMzadeva ca sahasrakAH // 810 // lakSaM sahanaiH saptatyA, samanvitamupAsakA: / lakSAstisro'STacatvAriMzatsahasrANyupAsikA: // 811 // kevalajJAninAmekaM, sahasaM SaTzatAdhikam / zatA dvAdaza paJcAzAH, SaSTyADhyA vA manovidAm // 812 // avadhijJAninAM SaDbhiH, sahasramadhikaM zataiH / caturdazapUrvabhRtAmadhyarddhA ca catuHzatI // 813 // sahasraM vAdinAM paJcasahasA vaikriyaspRzAm / zubhAkhyogaNabhRnmukhyo'nilAkhyA ca pravartinI // 814 // prabhobhaktanRpazcakrI, hariSeNAbhidho'bhavat / yakSazca bhRkuTirjIyAccaturvakAstrilocanaH // 815 // suvarNavarNo vRSabhavAhano dakSiNairbhujaiH / bIjapUraM tathA zaktiM, mudgaraM cAbhayaM dadhat // 816 // vAmaizca nakulaM pazu, vajramevAkSasUtrakam / dadhAno'STabhujaH samyagdRSTiH prINAti dhArmikAn // 817 // dadhAnA varadaM khaDgamapasavye karadvaye / bIjapUrakakuntAbhyAM, vyagravAmakaradvayA // 818 // caturbhujA zvetavarNA, gAndhArI haMsavAhanA / devI dizati kalyANaM, zrInamisvAmisevinAm // 819 // iti zrInamiH // abhUdrAjA dhanastasya, nAmnA dhanavatI priyA / dampatI tAvabhUtAM dau, surau saudharmatAviSe // 820 // neTazcitragatistasya, priyA ratnavatIti tau / bhave tRtIye jajJAte, saudharmasvargatazcyutau // 821 // tato mAhendranAke tau, devau jAtau priyau mithaH / tato dhanasya jIvo'bhUdrAjA nAmnA'parAjitaH // 822 // dhanavatyAca jIvo'bhUdaparAjitabhUpateH / rAjJI prItimatI jAtI, tato dvAvAraNe surau // 823 // tato'parAjitasyAtmA, supratiSThAbhidho nRpaH / matAntare'bhUcchaGkhAkhyo, jambUdvIpasya bhArate // 824 // pure rAjagRhe'thAsya, priyaivAbhUyazomatI / jIvazcyutvA prItimatyAH, svargAdAraNasaMjJakAt // 825 // guroratiyaza:pAttiAvurIkRtya saMyamam / jyeSThAyuSkau suhRddevI, jAtau dAvaparAjite // 826 // jIvo'tha yo yazomatyAH, sa ca cyutvA'parAjitAt / ajAyatograsenasya, nAmnA rAjImatI sutA // 827 // supratiSThasya jIvo'tha, tatazcyutvA'parAjitAt / samutpede kuzArtAkhye, deze zauryapure pure // 828 // samudravijayAkhyasya, dazArhasya mahIpateH / suto'bhavacchivAdevIkukSijanmA jinezvaraH // 829 // kArtike dvAdazI kRSNA, zrAvaNe paJcamI sitA / SaSThI ca zrAvaNe zuklAmAvAsyA''zvinamAsi ca // 830 // ASADhasyASTamI zuklA, kalyANakadinA: prabho / citrAnakSatrameteSu, rAzi: kanyA''hayaH smRtaH // 831 // dinairaSTAbhiradhikA, mAsA garbhasthitirnava / zaGkho lakSma dazeSvAsapramito vapurucchrayaH // 832 // riSTaratnamayIM cakradhArAmaikSata yatprasUH / prabhau garbhasthite riSTanemirityAkhyayA tataH // 833 // amaGgalavyapohAyA'kAro'tra paribhAvyatAma / pApavakSe cakradhArAtulyo vA tattathA''hayaH // 834 // Page #650 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 633 ekavarSasahasronaiH, paJcabhiH zaradAM gataH / lakSaiH zrInaminirvANAt, zrInemirudapadyata // 835 // zrInemigarbhAvasare, paJcAzItiH sahasrakAH / zeSAsturyArake'bdAnAM, jinAyuryuktA cAbhavan // 836 // kadAcitkautukAnnemirvayasyaprerito yayau / harerAyudhazAlAyAM, tatrAstrANyakhilAnyapi // 837 // lIlayA kalayAmAsa, pAJcajanye ca vAdite / trastAturAzvebhanarA, sA purI cukSubhe'khilA // 838 // kRSNo'pi drutamAgatya, parIkSya ca vibhorbalam / viSasAdeti rAjyaM me, sukhenaiSa grahISyati // 839 // tata AkAzavAgevamabhUnnemirayaM jinaH / pravrajiSyati kaumArya, ityuktaM naminArhatA // 840 // abhyarthito vivAhAya, jalakrIDAmiSAttataH / sAnta:pureNa kRSNena, narmamarmacaTUktibhiH // 841 // kRte maune bhagavatA, sarvairudghoSitaM tataH / vivAhaH svIkRta iti, na niSiddhaM hi saMmataM // 842 // tata: sADambaraM rAjImatyAH kartuM karagraham / yayau muktyAptisaMketamiva kartuM priyastriyAH // 843 // tato janyajanAtithyaM, kartumA nniyantritAn / pazUna vIkSya parAvRttaH, sa prAvAjIddayAmayaH // 844 // zatAni zaradAM trINi, kumAratve'tha saMyame / zatAni sapta sarvAyuH, sahasraM zaradAM prabhoH // 845 // catuSpaJcAzaddinAni, chAAsthyamabhavadvibhoH / varadatto dvArikAyAmAdyabhikSA prabhordadau // 846 // zibikA dvArakhatyAkhyA, vetaso jJAnabhUruhaH / aSTAdaza gaNAdhIzA, ekAdaza matAntare // 847 // aSTAdaza sahasrAH syuH, sAdhUnAM guNazAlinAm / catvAriMzatsahasrAzca, sAdhvInAM vimalAtmanAm // 848 // zrAvakANAM lakSamekonasaptatisahasrayuk / lakSAstisraH sahasrA: SaT, triMzaccopAsikA matAH // 849 // sAtirekaM paJcazatyA, sahasaM sarvavedinAm / sahasramekaM saMpUrNaM, manaHparyAyavedinAm // 850 // sahasramavadhijJAnabhAjAM paJcazatA'dhikam / zatAni tasya catvAri, saccaturdazapUrviNAm // 851 // lasabaikriyalabdhInAM, zatAH paJcadazoditAH / vAdinAM syuH zatAnyaSTAvajayyAnAM surairapi // 852 // varadatto gaNI mukhyo, yakSadinnA pravartinI / pitRvyaputra: kRSNAkhyo, vAsudevazca sevakaH // 853 // mAtuliGgaM ca parazuM, bibhraccakraM ca dakSiNe / karatraye'tha nakulaM, zUlaM zaktiM ca vAmake // 854 // gomedhayakSastrimukhaH, zyAmaH puruSavAhanaH / SaDbhujo nemibhaktAnAM, vitanoti samIhitam // 855 // AmralumbipAzayuktApasavyakarayAmalA / putrAGkazavyagravAmakarayugmA'dhikadyutiH // 856 // mRgendravAhanA jAtyasvarNajyotizcaturbhujA / zrInemibhaktAn pAtyambAdevyambeva hitAvahA // 857 // iti zrInemiH // kamaTho marubhUtica, dAvabhUtAM sahodarau / brAhmaNau kamaThastatra, bhrAturjAyAmarIramat // 858 // jJAta: kurvaMstamanyAyaM, kadAcinmarubhUtinA / bhUpAya jJApitastenApyanyAyIti viDambita: // 859 // anAtmajJastatazcAsau, bhrAtari dveSamudrahan / tApaso'bhUtsodareNa, kSamyamANazca taM nyahan // 860 // Page #651 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 634 marubhUtirabhUnmRtvA, zvetebhaH kamaThaH punaH / mahAviSaH kurkuTAhirdaSTastenAhinA mRtaH // 861 // gajaH suraH sahasrAre, sa sarpo'bhUcca nArakaH / nArako'bhUtpunaH sarpaH, sa devo'bhUcca khecaraH // 862 // khnecaro'thAcyutasvarga, sarpazca narake yayau / tato'cyutasuraH pRthvInAtho'bhUcchabara: para: // 863 // rAjA graiveyake devaH, zabaro'bhUcca nArakaH / nArako'sau mRgendro'bhUd, graiveyakaH suraH punaH // 864 // ayodhyAyAM mahApuryAM, jambUdIpasya bhArate / AnandanAmA bhUpo'bhUddAmodaraguroH sa ca // 865 // ___ pArzvacaritre tu mahAvidehe suvarNabAhunAmA cakrI aSTamabhave bhagavAnAsIditi dRzyate. cAstriM prApya siMhena, tena kSuNNo'pi sa kSamaH / devo'bhUtprANatasvarga, viMzatyambhonidhisthitiH // 866 // siMhazca mRtvA narake, yayAvevaM ca paJcasu / bhaveSu marubhUtyAtmA, mAritaH kamaThAtmanA // 867 // tataH kamaThajIvo'sAvRdhdhRtya narakAttataH / kaTho daridravipro'bhUtkramAhuHkhena tApasaH // 868 // marubhUteratho jIvazcyutvA prANatatAviSAt / kAzIdeze vArANasyAM, puryAmAzcaryakRcchriyAm // 869 // azvasenasya bhUbhartuH, suto'dbhutaguNottaraH / vAmArAjJIkukSizuktimuktAphalamabhUjjinaH // 870 // kRSNA caturthI caitrasya, pauSasya dazamI sitiH / pauSasyaikAdazI kRSNA, caturthI cAsitA maghau // 871 // zrAvaNasyASTamI zuklA, kalyANAnAM dinA ime / vizAkhAdhiSNyameteSu, rAzizca svAminastulA // 872 // prabhorgarbhasthitirmAsA, nava SaDbhirdinairyutAH / bhujaGgo lAJchanaM hastA, navaiva vapurucchrayaH // 873 // rAtrau yAntamahiM pA'pazyadgarbhakSaNe prasUH / tataH pArthAbhidhaH svAmI, trailokyaM pazyatIti vA // 874 // zrIneminAthanirvANAta, tryazItyAbdasahasrakaiH / adhyarddhaSaTzatopetaiH, zrIpAo'jAyata prabhuH // 875 // vAmeyagarbhakAle'sya, caturthasyArakasya ca / sArddhAH zatAstrayo'bdAnAmavaziSTatayA sthitAH // 876 // triMzadabdAni kaumArya, vrate varSANi saptatiH / dinAni tatra caturazItizchAdmasthyamIritam // 877 // sarvAyu: zatamandAnAM, vizAlA zibikA vrate / dhanyaH kopakaTagrAme, pAraNAM prathamAM dadau // 878 // paJcAgnIn sAdhayan kaSTaM, sAsahiH kaThatApasaH / prabhuNA darzite sarpa, prajjvalatkASThakoTarAt // 879 // lajjitastapasA tena, meghamAlI suro'bhavat / vavarSAtitarAM roSAdrupadrotuM jinezvaram // 880 // dharaNedratvamAsAdya, sa sarpo vicalAsana: / bhaktyA''cchAdya phaNairenamupasarga nyavartayat // 881 // tatastrayo'thavA sapta, phaNA ekAdazApi ca / bhavanti pArzvanAthasyetyuktaM pUrvamaharSibhiH // 882 // dhAtakI jJAnavRkSaH syAt, zrIpArzvasya jagatprabhoH / prabhoraSTau gaNabhRto, nAmataH kIrtayAmi tAn // 883 // zubhastathA''ryaghoSazca, vaziSTho brahmacAryapi / somazca zrIdharazcaiva, vIrabhadro yazo'bhidhaH // 884 // Page #652 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 635 ayaM zrIkalpasUtrasyAbhiprAya:, AvazyakasaptatizatasthAnakAdiSu ca daza gaNabhRta uktAH santi, kiJca zrIkalpasUtrapArzvacaritrAdau zrIpArzvasya dhAtakI jJAnavRkSa uktaH, zrIuttarAdhyayanabRhavRttau tu azoka ukta iti jJeyaM / SoDazaiva sahasrANi, sAdhUnAM bhAvitAtmanAm / aSTAtriMzatsahasrANi, sAdhvInAM ca zubhAtmanAm // 885 // zrAddhAnAM sacatuHSaSTisahasraM lakSamIritam / agresara: zrAvakazca, prabhoH sUrya iti smRtaH // 886 // lakSAstisrastathaikonacatvAriMzatsahasrakA: / zrAvikANAM tAsu mukhyA, sunandA nAmataH smRtA // 887 // sarvajJAnAM sahasraM ca, mana:paryAyavedinAm / paJcAzadadhikA: sapta, zatAH proktA manISibhiH // 888 // avadhijJAnabhAjAM ca, caturdaza zatAH prabhoH / saccaturdazapUrvANAmadhyarddhA trizatI matA // 889 // vikurvaNAsamarthAnAM, zatAnyekAdazAtha ca / surAsurairajayyAnAM, SaTzatI vAdinAmabhUt // 890 // zubhAbhidho gaNI mukhya, Aryadinno matAntare / pravartinI puSpacUlA, bhaktabhUpaH prasenajit // 891 // bIjapUroragopetApasavyakarayAmalaH / nakulaM ca bhujaGgaM ca, dadhaddhAmakaraddhaye // 892 // zyAmavarNa: phaNiphaNAcakramaNDitamastakaH / caturbhujazcaturvaktro, gajAsyaH kUrmavAhanaH // 893 // nAmnA zrIvAmano yakSaH, pAkhyizca matAntare / zrIpArzvanAthabhaktAnAM, sAnnidhyaM kurute sadA // 894 // AbibhratI padmapAzAvapasavye karadaye / savye karadvaye kamrau, dadhatI ca phalADUzau // 895 // caturbhujA hemavarNA, kurkuToragavAhanA / zrIpArzvasmaratAM datte, devI padmAvatI zriyam // 896 // iti zrIpArzva: // pazcimeSu videheSu, nayasArAbhidho'bhavat / grAmanAtha: sa kASTArtha, vane'gAt svAmyanujJayA // 897 // bhojanAvasare vAJchannatithInAM samAgamam / sArthabhraSTAn dadarzIna, kSudhAtanmArgavicyutAn // 898 // tatastAn paramaprItyA, praNamya paricarya ca / zuddhAzanAdibhiH pazcAtsvayaM mArgamadarzayat // 899 // prApitastatra samyaktvaM, yogyo'yamiti sAdhubhiH / tato bhave dvitIye'sau, saudharme tridazo'bhavat // 900 // tato marIcinAmA'bhUtputro bharatacakriNa: / sa pravavrAja vairAgyAtsamIpe vRSabhaprabhoH // 901 // adhItaikAdazAGgo'pi, so'tha tApAdipIDayA / pIDito bhRzamuddhignazcetasyevaM vyacintayat // 902 // mayA na zakyate voDhuM, durvahaH saMyamo na ca / gRhe'pi zakyate gantuM, garhitenAvakIrNinA // 903 // tatastridaNDinAmeSa, navyaM veSamakalpayat / vijahArArhatA sA, zuddhaM dharma prarUpayan // 904 // 1 AvazyakaTIppaNAdau samAhitametat alpAyuSTAdihetoH, sthAnAGgavRttAvapi / 2 azokasyopari jJAnavRkSasya bhAvAdazokokti virodhAvahA / 3 yadyapi na tasya samyaktvaM, na cedRzyAkAGkSA sUtroktA, tathApi bhojanakAle'tithInAM smaraNaM sadgRhasthalakSaNamityuktaM / Page #653 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 636 anekAn rAjaputrAdIn, pratibodhyeti zAstyasau / jainadharmaM prapadyadhvaM, gatvA zrIjinasannidhau // 905 // kadAcitsamavAsArSIdayodhyAyAM jinezvaraH / tatrAgato namasyArthaM, papraccha bharataH prabhum // 906 // etasyAmavasarpiNyAmammizca bharate prabho ! / bhaviSyati jinaH ko'pi, jano'syAM parSadi sthita: ? // 907 // tadoce bhagavAneSa, marIcistanayastava / caturviMzo'tra bhAvyarhan, mahAvIrAdvayo nRpa ! // 908 // cakrI ca priyamitrAkhyo, videheSu bhaviSyati / prathamo vAsudevo'pi, bharate'traiSa eva ca // 909 // bharato'pi tato gatvetyUce natvA kRtAJjaliH / jinazcakrI harirbhAvI, marIce ! bhAgyavAnasi // 910 // pAkhriAjyaM na te vande, na ca te cakrizAhnitAm / bhaviSyasi jino hi tvaM, praNamAmi tato mudA // 911 // evamuktvA vinItAntarvinIte nRpatau gate / marIcirmAnasAviSTA'mAnamAno'bravIditi // 912 // Adyo'haM vAsudevAnAM, pitA me cakravartinAm / pitAmaho jinedrANAM, mamAho uttamaM kulam // 913 // prathamo vAsudevo'haM, mUkAyAM cakravartyaham / caramastIrtharAjo'haM, paryAptamiyataiva me // 914 // kurvannevamahaGkAraM, nIcairgotraM babandha sa: / jAtilAbhakulAdInAmahaGkAro hi pAtayet // 915 // kadAcitkapilaM rAjakumAraM pratyabUbudhat / prerayaccApi cAritraM, grahItuM sAdhusannidhau // 916 // tato bahulakarmA'yaM, marIcimavadadibho ! / kiM sarvathA na dharmo'sti, bhavadIye'tra darzane ? // 917 // tato marIcirUce taM, bhAvitAvadbhavasthitiH / mArga mamApi dharmo'sti, mArge jaine'pi vidyate // 918 // utsUtravacasA'nena, marIciH samupArjayat / saMsAramekapAthodhikoTAkoTimitaM tadA // 919 // tatasturye bhave brahmalokasvarge'bhavatsuraH / kollAkasanniveze'tha, vipro'bhUtpaJcame bhave // 920 // tatazca mRtvA bhUyAMsaM, kAlaM saMsAramATiTat / bhavAste ca na gaNyante, bhavAnAM saptaviMzatau // 921 // SaSThe bhave ca sthUNAyAM, nagaryAM brAhmaNo'bhavat / saudharmakalpe devo'bhUdbhave mRtvA ca saptame // 922 // bhave'STame tatazcaityasanniveze'bhavad dvijaH / IzAnadevaloke'tha, nirjaro navame bhave // 923 // mandarAkhye sanniveze, brAhmaNo dazame bhave / ekAdaze bhave devo'bhavatsvarge tRtIyake // 924 // bhave ca dvAdaze pus, zvetAmbyAM brAhmaNo'bhavat / trayodaze ca mAhendre, kalpe'bhUtridazo bhave // 925 // tata: kiyantaM kAlaM ca, bhrAnto'sau bhavasAgare / caturdaze tato rAjagRhe'bhUdbrAhmaNo bhave // 926 // bhave paJcadaze brahmalokasvarga suro'bhavat / marIcyAdinubhavAnAM, SaTke so'bhUtridaNDikaH // 927 // SoDaze ca bhave vizvabhUtyAkhyo yuvarAjasUH / saMbhUtimunipAdAnte, paprede saMyama sa ca // 928 // anyadA mAsatapasaH, pAraNAyAM sa jagmivAn / munirgocaracaryAyAM, tatra dhenuhato'patat // 929 // dRSTaH pitRvyaputreNa, hasita: kupito bhRzam / gAM zRGgayorgRhItvA drAga, nabhasyabhramayadruSA // 930 // nidAnaM kRtavAMzcaivaM, bhUyAsaM tapasA'munA / bhUyiSThavIryo mRtvA ca, mahAzukre'bhavatsuraH // 931 // Page #654 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 637 vAsudevastripRSThAkhyo'jAyatASTAdaze bhave / bAlye'pyadArayatsiMha, ya: sthAmnA jIrNavastravat // 932 // narake saptame'thaikonaviMzatitame bhave / siMho'bhUviMzatitame, caturthe narake gataH // 933 // nirgatya narakAtturyAt, sa babhrAma bhavAn bahUn / dvAviMze'tha bhave nRtvaM, prApya puNyAnyupArjayat // 934 // bhave tatastrayoviMze, priyamitrAbhidho'bhavat / cakrabhRtsa ca cAritraM, dhRtvA zukre'bhavatsuraH // 935 // tatazcyutveha bharatakSetre'hicchatrikApure / jitazatrumahIpAlabhadrAdevyoH suto'bhavat // 936 // paJcaviMzatilakSAbdajIvito nandanAhvayaH / dIkSAM lakSAbdazeSAyurAdade poTTilAdguroH // 937 // ayamAvazyakAbhiprAya:, samavAyAGgasUtravRttyostu bhagavAn poTTilAbhidhAno rAjaputro babhUva, tatra varSakoTiM pravrajyAM pAlitavAn, tato nandanAbhidhAno rAjasUrityuktamastIti jJeyaM / yAvajjIvaM tato mAsakSapaNAni nirantaram / kurvan sa viMzatisthAnAnyArAdhyArhantyamArjayat // 938 // suro'bhUtprANatasvarga, SaDviMzatitame bhave / viMzatyabdhyAyurvimAne, puSpottarAvataMsake // 939 // bhave tata: saptaviMze, grAme brAhmaNakuNDake / viprasyarSabhadattasya, devAnandAhvayastriyAm // 940 // marIcibhavabaddhena, sa nIcairgotrakarmaNA / kukSau prabhuktazeSeNa, vizvezo'pyudapadyata // 941 // arhatazcakriNazcaiva, sIriNaH zAGgiNo'pi ca / tucchAnvayeSUtpadyante, kadAcitkarmadoSataH // 942 // jAyante tu kadApyete, tAdRgvezeSu nottamAH / iti dattopayogasya, surendrasyAnuzAsanAt // 943 // pure kSatriyakuNDAkhye, siddhArthasya mahIpateH / trizalAyA mahArAjyAH, kukSAvakSINasaMpadaH // 944 // mukto dayazItyahorAtrAtikrame naigameSiNA / ajAyata sutatvena, caturviMzo jinezvaraH // 945 // ____ evaM ca-"usaha sasi saMti subbaya / nemIsara pAsa vIra sesANaM // tera saga bAra nava nava / dasa sagavIsA ya tinni bhavA // iti samarthitaM // zrIsamavAyA) koTisamavAye 'titthakarabhavaggahaNAto chaThe poDillabhavaggahaNe' iti sUtre zrIvIrasya devAnandAgarbhasthitistrizalAkukSyAgatizceti bhavaddhayaM vivakSitamastIti jJeyaM / ASADhe dhavalA SaSThI, caitre zuklA trayodazI / mArgasya dazamI kRSNA, vaizAkhne dazamI sitA // 946 // kArtikasyAmAvasIti, kalyANakadinA: prabhoH / abhUdgarbhApahAre tu, trayodazyAzvine sitiH // 947 // phAlgunya uttarA dhiSNyaM, kalyANakacatuSTye / tathA garbhApahAre'pi, nirvANe svAtiriSyate // 948 // dvayomahilayorgarbha, sthitiH saGkalitA vibhoH / nava mAsA: sAtirekAH, saptabhiH kila vAsaraiH // 949 // zrIpArzvanAthanirvANAdabhUjjanmAntimArhataH / sAdhikenASTasaptatyA, zatena zaradAmiha // 950 // zrIvIragarbhakAle ca, varSANAM paJcasaptatiH / turyArake'vaziSTA''sIt, sAddhamAsASTakAdhikA // 951 // Page #655 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 638 rAzirAsIdvibhoH kanyA, lAJchanaM ca mRgAdhipaH / dehocchrayaH sapta hastAH, prazastAGgadyutizriyaH // 952 // guNAgatAni nAmAni, trINyabhUvan jagadvibhoH / varddhamAna: zramaNazca, mahAvIra iti sphuTam // 953 // avatIrNe prabhau grAmarASTrAdi yadavarddhata / tata: pitRbhyAM vihitamAdimaM nAma sArthakam // 954 // tapasyati zrAmyatIti, nAma zramaNa ityabhUt / tRtIyaM nAma zakreNa, vihitaM tannizamyatAm // 955 // prazaMzasAnyadA zakraH, svAmidhairyaM svaparSadi / azraddadhAnastatkazciddevo bhUlokamIyivAn // 956 // krIDati svAmini krUrasarparUpamadIdRzat / nikSipte svAminA dUraM, tasminnirbhIkacetasA // 957 // kumArarUpamAdhAya, cikrIDa prabhuNA saha / chalena skaMdhamAropya, prabhuM sa vavRdhe bhRzam // 958 // tathApyabhIto bhagavAn, zanairmuSTyA jaghAna tam / tataH zakro vyadhAttuSTo, mahAvIrAbhidhaM vibhum // 959 // tathoktaM-bAlattaNe vi sUro payaie, guruparakkamo bhayavaM / vIratti kayaM nAmaM sakkeNaM tuTThacitteNaM // zrIyogazAstragacchAcAravRttyAdau tu yadA prabhuNA janmotsave meruH kampitastadA zakreNaitannAma kRtamityastIti jJeyaM / pUrvavairisaGgamasuropahitakAlacakrApradhRSyatvAdindrAdayo vIranAmAnamuccairuccairuriti tattvArthavR0 / svAmI kanakavarNAGgastathA paJcadazApare / padmaprabhavAsupUjyau, padmarAgAruNadyutI // 960 // nIlavarNau mallipArthAvujjvalau navamASTamau / sajalAmbhodharazyAmau, zrInemimunisuvratau // 961 // anaGgIkRtasAmrAjyo, gRhavAse'vasaddhibhuH / triMzadvarSANi cAritraM, tatazca pratyapadyata // 962 // SaDbhirmAsai: kilAdhyaddhaiH, zarado dvAdazAdhikAH / chadmasthatA prabhostatra, yattapo'bhUttaducyate // 963 // Dhe SaNmAsakSapaNake, tatraikaM paJcabhirdinaiH / nyUnaM nava caturmAsakSapaNAnyakarodvibhuH // 964 // sArddhadrimAsakSapaNe, trimAsakSapaNe api / Dhe Dhe dimAsakSapaNAnyakASIt SaD jinezvaraH // 965 // sAddhaikamAsakSapaNe, he mAsakSapaNAni ca / dvAdaza dvAsaptatica, pakSakSapaNakAnyatha // 966 // dighanA bhadrapratibhA, mahAbhadrA caturdinA / pratimA sarvatobhadrA, dazabhirdivasairmitA // 967 // ekonatriMzadadhikaM, SaSThabhaktazatadvayam / trizatyekonapaJcAzA, pAraNAnAM samuccitA // 968 // aSTamAni dvAdazaikaM, pravrajyAdinamityasau / sarvasaMkalane chadmasthatAddhA syAtpuroditA // 969 // sarvaM caturvidhAhAraM, svAminedaM tapaH kRtam / divANyapi dinAnIha, na ca bhuktaM nirantaram // 970 // nAprItimadgRhe vAsaH, stheyaM pratimayA sadA / na gehivinaya: kAryo, maunaM pANau ca bhojanam // 971 // abhigrahAnimAnpaJcAbhigRhya paramezvaraH / AryAnAryeSu dezeSu, vijahAra kSamAnidhiH // 972 // 1 atra merukampasuratADanakAlacakropasargaSu merukampe kRtaM mahAvIreti nAma zeSayorddhayoranuditaM syAt tadA na kAciddhAniH / 2 yadyapi zrIvIreNa caturthabhaktaM na kRtaM tathApi dIkSAyAM SaSThabhaktasya prathamo divaso gArhasthye jJeyaH / Page #656 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 639 evaM vijahUrvRSabhanemipArzvajinezvarAH / AryAnAryeSu zeSAstu, sadAryeSveva viMzatiH // 973 // ekonatriMzataM varSANyadhya nyantimo jinaH / pakSonAni ca sarvajJaparyAyaM paryapUrayat // 974 // babhAra vrataparyAyaM, dvicatvAriMzadabdakam / evaM dvisaptativarSANyAyuH sarvamabhUdvibhoH // 975 // __ayaM kalpasUtrAdyabhiprAya:, samavAyAGge tu sAdhikAni dvicatvAriMzadvarSANi vrataparyAya:, sAdhikAni dvisaptativarSANi sarvAyurityuktamiti jJeyaM / tapo vRSabhatIrthe'bhUdutkRSTaM vArSikaM tathA / pANmAsikaM vIratIrtha, zeSeSu cASTamAsikam // 976 // pramAdakAlo'horAtrapramito vRSabhezituH / antarmuhUrta vIrasya, zeSANAM sa na vidyate // 977 // zrIvIraneturbhUyAMsaH, zrIpArzvasya ca te'lpakAH / dvAviMzatezca zeSANAmupasargA na jajJire // 978 // zakranyastaM devadUSyaM, skandhe vRSabhavIrayoH / saMvatsaraM sAtirekaM, zeSANAM sarvadA sthitam // 979 // atra zrIjambUdIpaprajJaptisUtre zrIvRSabhadevasya zrIkalpasUtre zrImahAvIrasya sAdhika varSa devadUSyasthitiruktA, zrIsaptatizatasthAnakagranthe [zlo. 158] ca-"sakko ya lakkhamulaM suradUsaM Thavai samvajiNakhaMdhe / vIrassa varisamahiaM sayAvi sesANa tassa ThiI" // ityuktamiti jJeyaM // candraprabhAkhyA zibikA, bahulo bhaikSyamAdimam / kollAkasanniveze'dAt, sAlo jJAnataruH prabhoH // 980 // aSTAdyAstadbhave siddhA, arhatprathamabhaikSyadAH / zeSAstRtIye setsyanti, siddhAH ke'pi ca tadbhave // 981 // vAsupUjyamallinemipArthavIrajinezvarAH / pravavrajurvayasyAye'nupAttarAjyasaMpadaH // 982 // pravavrajurbhuktArAjyA:, zeSA vayasi pazcime / maNDalezAH pare teSu, cakriNa: zAntikuMthvarAH // 983 // abhogaphalakarmANau, mallinemijinezvarau / nirIyaturanuddhAhau, kRtoddhAhAH pare jinAH // 984 // sArvabhaumo'bhavatpUrva, zrInAbheyajinezvaraH / ito bhave tRtIye'nye, jinAH sarve'pi pArthivAH // 985 // ___ zrIpArtho'pi taccaritrAnusAreNa cakryAsIditi dRzyate. sumatinityabhaktena, mallipAzcau kRtASTamau / caturthana dvAdazAnye, kRtaSaSThAH pravavrajuH // 986 // vAsupUjyaH zataiH SaDbhirmallipAzcau tribhiH zataiH / eko vIraH sahanaizca, catubhirvRSabho nRNAm // 987 // vrataM bhejuH sahasreNa, saha zeSA vRSadhvajaH / vinItAyAM dvArikAyAM, nemirjanmapure'pare // 988 // siddhArthavana udyAne, prAvrAjIvRSabhaH prabhuH / vane vihAragehAkhye, vAsupUjyo jinezvaraH // 989 // zrIdharmo vaprakAbhikhye, viMzo nIlaguhAhvaye / zrIpArzva Azramapade, jJAtakhaNDe'ntimo jinaH // 990 // 1 turyAne vivakSitaM sarva, anyatra tu alpasyAvivakSeti / Page #657 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 640 sahasrAmravaNe zeSAzcaturbhirmuSTibhistathA / nAbheyaH kRtavAn locaM, muSTibhi: paJcabhiH pare // 991 // mallizreyAMsasumatinemipArzvajinezvarAH / pUrvA jagRhurdIkSAM, pazcimA pare jinAH // 992 // AdyenAdyapAraNAyAM, labdho'bdenaikSavo rasaH / paramAnnaM dvitIye'hni, lebhe sarvaiH parairjinaiH // 993 // bAlye sudhAbhuja: sarve, zuddhAhArAzino vrate / AdyaH kalpadruphalabhuggArhasthye'nye'nnabhojinaH // 994 // vinItAyAH puraH zAkhApure purimatAlake / udyAne zakaTamukhe, vRSabha: prApa kevalam / / 995 / / bahiH zrIjRmbhikAgrAmAduparjuvAlikAtaTam / kevalaM prApa vIro'nye, svasvadIkSAvaneSu ca // 996 // zrIpArzvaneminAbheyamallInAmaSTamaspRzAm / kevalaM vAsupUjyasya caturthabhaktazAlinaH // 997 // zeSANAM kRtaSaSThAnAmutpannaM sannakalmaSam / sarveSAmapi pUrvAhna, pazcimAhe'ntimaprabhoH // 998 // Adye samavasaraNe, sarveSAmarhatAmiha / utpannaM tIrthamantyasya, jinendrasya dvitIyake / / 999 / / yAvadutpadyate tIrthamagrimasya jinezituH / tAvatpUrvasya pUrvasya, bhavettIrthamakhaNDitam // 1000 // asyAmavasarpiNyAM tu-- AdyAtsuvidhiparyantaM zAntezcAntyajinAvadhi / aSTasvaSTasvantareSu, tIrthamAsInnirantaram // 1001 // madhye saptasvantareSu, navamAtSoDazAvadhi / yAvatkAlamabhUttIrthavicchedaH sa nirUpyate // 1002 // puSpadantazItalayoH, zItalazreyasorapi / ekaikaH palyaturyAMzastIrthamatruTyadantare / / 1003 / / trayaH palyacaturthAMzAH, zreyAMsavAsupUjyayoH / vAsupUjyavimalayosturyaH palyopamAMzakaH // 1004 // trayaH palyasya turyAMzA, vimalAnantayorapi / ekaH palyacaturthAMzo madhye cAnantadharmayoH // 1005 // eka: palyasya turyAMzo, dharmazAntyoH kilAntare / kecitpalyopamAnyAhuH, palyaturyAMzakAspade / / 1006 // tathAhuH saptatizatasthAnake -- igaigatigegatigaiga igaM saiigArapaliacaubhAge / ta palie suvihAisu sattatitthante // [ zlo. 213 ] duSSamArakaparyantaM, tIrthaM vIrajinezituH / pravarttate'vyavacchinnaM, chinnajanmajarAmayam // 1007 // dvAviMzatisahasrAbdanyUnaikapUrvalakSayuk / tIrthaM vIrasyAbdhikoTAkoTI nAbheyatIrthataH // 1008 // kAlamAnamidaM cAdijinatIrthapravRttitaH / zrIvIratIrthaparyantaM yAvad jJeyaM vicakSaNaiH // 1009 // upasargAstathA garbhApahAro'bhAvitA sabhA / camarotpatanaM candrasUryAvataraNaM tathA / / 1010 // hareramarakaGkAyAM gamanaM strIjinezvaraH / harivaMzakulotpattirarcA cAsaMyatAtmanAm // 1011 // sASTakazatasya siddhirjyeSThAvagAhanAvatAm / anaMtakAlabhAvIni, dazAzcaryANyamUnyaho // 1012 // AdyAni paJcAzcaryANi, tIrthe'ntyasyAparANi tu / nemimallizItalazrIsuvidhiprathamArhatAm // 1013 // nAbheyo'STApade vIro'pApAyAM puri nirvRtaH / vAsupUjyazca campAyA, nemI raivatakAcale // 1014 // Page #658 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 641 anye sammetazikhare, paryaGkAsanasaMsthitAH / zrInemivIravRSabhAH, kAyotsargAsanA: pare // 1015 // AdyaH SaDbhirupavAsairddhAbhyAM vIra: zivaM gataH / zeSA mAsakSapaNena, tapasA nirvRtiM yayuH // 1016 // Aya: sahanairdazabhiH, SaDbhistairvimalo jinaH / anantajitsaptabhistaiH, zrIzAntinavabhiH zataiH // 1017 // saptamaikonaviMzo ca, paJcabhiH paJcabhiH zataiH / siddhaH padmaprabhaH sArdhaM, tribhiraSTottaraiH zataiH // 1018 // nemiH SaTtriMzadadhikaiH, sAdhUnAM paJcabhiH zataiH / SaDbhiH zatairvAsupUjyo, dharmaH sASTazatena ca // 1019 // trayastriMzatsAdhuyuktaH, pArzvanAtha: zivaM yayau / ekAkI caramaH svAmI, sahasreNAnvitA: pare // 1020 // aSTAtriMzatsahasrANi, paJcAzItisamanvitA / catuHzatI jinaiH sArdhaM, nirvRtAH sarvasaMkhyayA // 1021 // tRtIyaSaSThanavamadvAdazA aparAhake / zeSAH zreyAMsaparyaMtAH, pUrvAhe vRSabhAdayaH // 1022 // dharmAranamivIrAcApararAtre zivaM gatAH / zeSAstu pUrvarAtre'STau, siddhA: zrIvimalAdayaH // 1023 // iMdrabhUtiragnibhUtirvAyubhUtiramI trayaH / sahodarAstathA vyaktasudharmANau dvijottamau // 1024 // SaSTho maNDitaputrAkhyo, mauryaputrazca saptamaH / akampito'calabhrAtA, metAryazca prabhAsakaH // 1025 // amI gaNadharA ekAdaza zrIcaramaprabhoH / athaiSAM parivArAdisvarUpaM kiJciducyate // 1026 // vasubhUtisutAH pRthvIkukSijAH prathame trayaH / paJcaziSyazatopetA, gaubaragrAmavAsinaH // 1027 // kollAkAkhyasannivezavAstavyau turyapaJcamau / vAruNImAtRkastatra, turIyo dhanamitrabhUH // 1028 // paJcamo bhaddilAkukSiratnaM dhammilanandanaH / upAsyamAnau dAvetau, ziSyANAM paJcabhiH zataiH // 1029 // tathA mauryasannivezavAsinau SaSThasaptamau / dhanadevasutaH SaSThaH, saptamo mauryanandanaH // 1030 // vijayAtanujau sArddhazatatrayaparicchadau / dezAcArAdaviruddhA, pRthapitRkatA tayoH // 1031 // tatra deze kule hyasmin, mRte bhartari yoSitAm / AcIrNatvAdaviruddho, dhavAntaraparigrahaH // 1032 // jayantItanujo devanandano'kampitAdvayaH / mithilApuravAstavyaH, zatatrayaparicchadaH // 1033 // navamo kozalAvAsI, nandAbhUrvasuvaptRkaH / tuGgikAkhyasannivezavAstavyo dazamo gaNI // 1034 // sa dattaputro varuNadevAgarbhasamudbhavaH / ekAdazo rAjagRhavAsI dvijakuladhvajaH // 1035 // so'tibhadrAkukSiratnaM, sarve'pi navamAdayaH / upAsitA vyaktabhaktisaktaiH ziSyazataistribhiH // 1036 // jyeSThA ca kRttikA svAti: zruti ryamadaivatam / maghA brAmyuttarASADhA mArgAzcinyau ca puSyabham // 1937 // ekAdazAnAM janmakhuNyetAni gaNadhAriNAm / gRhasthatvAdiparyAyaparimANamatha bruve // 1038 // gArhasthye'bdAni paJcAzat, chAdmasthye triMzadeva ca / sarvajJatve dvAdaza dAnavaticAyurAdime // 1039 // agnibhUtau ca SaTcatvAriMzad dvAdaza SoDaza / gArhasthyAdiSu sarvAyuH, syuzcatuHsaptatiH samAH // 1040 // vAyubhUtau dvicatvAriMzaddazASTAdazApi ca / gRhasthatvAdibhAveSu, sarvAyuH saptatiH samAH // 1041 // Page #659 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 642 1046 // 1047 // vyaktasvAmini paJcAzad, dvAdazASTAdazApi ca / triSu bhAveSu sarvAyurazItiH zaradaH smRtAH / / 1042 // paJcAzacca dvicatvAriMzadaSTau zaradaH kramAt / sudharmasvAmino gArhasthyAdiSvAyuzca tacchatam // 1043 // saMvatsarAstripaJcAzaccaturdaza ca SoDaza / gArhasthyAdiSu SaSThasya, tryazItirakhilaM januH // 1044 // mauryasyAbdAH paJcaSaSTizcartudaza ca SoDaza / gRhitvAdiSu bhAveSu, zataM paJconamanvitam // 1045 // akampitasyASTacatvAriMzannavaikaviMzatiH / gRhitvAdiSu varSANi, sarvAyuraSTasaptatiH // navamasya SaTcatvAriMzad dvAdaza caturdaza / triSu bhAveSu varSANi, sarvamAyurdvisaptatiH // tAryasya ca SaTtriMzaddaza SoDaza vatsarAH / paryAyeSu triSu proktaM dvASaSTiH sarvajIvitam // 1048 // prabhAsasya SoDazASTau kramAt SoDaza vatsarAH / paryAyeSu triSvazeSaM, catvAriMzacca jIvitam / / 1049 // siddhA ekAdazApyete, girau vaibhAranAmani / vihitAnazanA mAsaM, pure rAjagRhA'bhidhe // 1050 / / nava siddhiM gatA vIre, nAthe jIvatyathAdimaH / siddhe prabhau dvAdazabhirviMzatyAbdaizca paJcamaH // 1051 / / sudharmasvAminaH ziSyaH, praziSyastrizalAbhuvaH / caramaH kevalI jambUsvAmI cAmIkaracchaviH / / 1052 // sa rAjagRhavAstavya, RSabhadattanandanaH ! / dhAraNIkukSisaMbhUta, Ajanma brahmacAryabhUt // 1053 // SoDazAbdAni gArhasthyaM, chadmasthatvaM ca viMzatim / sarvajJatvaM catuzcatvAriMzataM paryapAlayat // 1054 // varSANyazItiM sarvAyuH, paripUryAntimaprabhau / zivaM gate catuHSaSTyA, varSerbheje zivazriyam // atra ca - akampitAcalabhrAtroryanmetAryaprabhAsayoH / ekA'bhUdbAcanA tasmAdbIraneturgaNA nava // 1056 / / ekavAcanikaH sAdhusamudAyo bhavedgaNaH / te'nyeSAmarhatAM jJeyA, gaNabhRtsaMkhyayA samAH / / 1057 // samuccitA gaNAdhIzAH, sarveSAmarhatAM same / syurdvipaJcAzadadhikAzcaturdaza zatA iha / / 1058 // zrI vIrasvAminaH sAdhusahasrANi caturdaza / SaTtriMzacca sahasrANi saMyatInAM mahAtmanAm // 1059 / / idaM kila caturazItisahasrAdikaMmRSabhAdInAM tIrthakRtAM zramaNaparimANaM pradhAnasUtraviracanasamarthAn zramaNAnadhikRtya veditavyaM itarathA punaH sAmAnyazramaNAH prabhUtatarA api tasmin tasmin RSabhAdike AsIran iti nandIvRttau gacchAcAravRttau ca / 1055 / / zrAddhAnAM lakSamekonaSaSTyA yuktaM sahasrakaiH / lakSatrayaM zrAvikANAmaSTAdazasahasrayuk // 1060 // sarvajJAnAM zatAH sapta, paJca mAnasavedinAm / sahasramekamavadhijJAninAM trizatAnvitam // 1061 // vaikriyANAM zatAH sapta, saccaturdazapUrviNAm / trayaH zatA vAdivaramunInAM ca catuHzatI // 1062 // sarve'STAviMzatirlakSAH, sarveSAM sAdhavo'rhatAm / aSTAcatvAriMzatA ca, sahasairadhikAH smRtAH / / 1063 // saMyatInAM catuzcatvAriMzallakSAH sahasrakAH / SaTcatvAriMzadevAtha, SaTsaMyuktA catuHzatI // 1064 // lakSANi paJcapaJcAzat, zrAvakANAM guNaukasAm / sahasairaSTacatvAriMzatopetAni nizcitam / / 1065 // Page #660 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 643 ekA koTI paJca lakSANyaSTAtriMzatsahasrakAH / sarvAgraM zrAvikANAM ca, sarveSAmarhatAmiha // 1066 // SaTsaptatisahasrADhyaM, lakSamekaM zatAdhikam / sarveSAmarhatAmuktaM, sarvAgraM sarvavedinAm // 1067 // lakSamekaM tathA paJcacatvAriMzatsahasrakA: / zatAH paJcaikanavatiyuktA mAnasavedinAm // 1068 // lakSamekaM trayastriMzatsahasrAH sacatuHzatAH / uktA jinAnAM sarveSAmavadhijJAnazAlinaH // 1069 // trayastriMzatsahasrANi, zatAni nava copari / aSTAnavatyupetAni, syuzcaturdazapUrviNaH // 1070 // lakSadvayaM tathA paJcacatvAriMzatsahasrakAH / aSTADhye dve zate sarve, lasadvaikriyalabdhayaH // 1071 // SaDviMzatiH sahasrANi, lakSamekaM zatadvayaM / vAdino munayaH sarve, bhavantyevaM samuccitAH // 1072 // uktA vizeSamunayo, ye'mI gaNadharAdayaH / tairvarjitAH sarvasAdhusaMkhyA: pUrvanirUpitAH // 1073 // sAmAnyamunisaMkhyAH syuH, sarveSAmarhatAmiha / yathAyogaM bhAvanIyAstA: sarvAstAttvikaiH svayam // 1074 // ekonaviMzatirlakSAH, SaDazItiH sahasrakAH / ekapaJcAzadadhikAH, sAmAnyamunayo'khilAH // 1075 // tathoktaM-"gaNahara kevali maNa ohi pubbi veubbi vAi muNisaMkhaM muNisaMkhAe sohiya neyA sAmannamuNisaMkhA" // dvAviMzatiH sahasrANi, tathA nava zatAni ca / vRSabhasyAnuttaraupapAtikA munayo matAH // 1076 // zrInemipArthavIrANAM, SoDaza dvAdazASTa ca / kramAcchatAste zeSANAM, na jJAyante'dhunA'rhatAm // 1077 // yeSAM jinAnAM yAvantaH, ziSyAstai racitAni ca / prakIrNakAni tAvanti, teSAmityuditaM zrute // 1078 // tAvanta eva pratyekabuddhA api nirUpitAH / prakIrNakAnAM bUmo'tha, svarUpaM kiJcidAgamAt // 1079 // arhaduktAnusAreNa, zramaNA yanmahAdhiyaH / racayantIha tatsarvaM, zAstraM jJeyaM prakIrNakam // 1080 // utkAlikamaGgabAhyaM, dazavaikAlikAdikam / aMgabAhyaM kAlikaM yaccottarAdhyayanAdikam // 1081 // prakIrNakAni sarvANi, tAni jJeyAni dhIdhanaiH / pratyekabuddhairanyairvA, racitAni mahAtmabhiH // 1082 // atra ca matatrayaM-zrIRSabhAdijinAnAM caturazItisahasrAdipramANaiH svasvaziSyai racitAni tAvatsaMkhyAkAnyevaprakIrNakAnIti kecit / RSabhAdijinAnAM svasvatIrthabhAvibhizcaturvidhabuddhayupetairaparimitaiH sAdhubhirviracitAni aparimitAnyeva prakIrNakAnItyanye, RSabhAdijinAnAM svasvatIrthabhAvibhiraparimitaiH pratyekabuddhairviracitAni aparimitAnyeva prakIrNakAnItyapare, ityAdyarthato naMdIsUtravRttito'vaseyaM, gacchAcAravRttirvA vilokanIyeti / paTTAdhipAnasaMkhyeyAna, yAvat zrIvRSabhaprabhoH / avicchannA gatirmAkSe, prAvarttata mahAtmanAm // 1083 // tAnaSTau caturo yAvat, kramAt zrInemipArzvayoH / trIn vIrasya pareSAM tu, saMkhyeyAnnikhilArhatAm // 1084 // antarmuhurte'tikrAnte, zrInAbheyasya kevalAt / prAvarttata gatirmAkSe, nemevarSaddhaye gate // 1085 // pArzvasya triSu varSeSu, caturpu caramaprabhoH / zeSANAM punarekAdidivasAtikrame sati // 1086 // Page #661 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 644 abhUtpravRttiH pUrvANAmAdyAtkuMthujinAvadhi / asaMkhyakAlaM saMkhyeyakAlaM pArzvajinAvadhi // 1087 // ekaM sahasraM varSANAM, mahAvIrasya sA'bhavat / etAvAn pUrvavicchedakAlo'pi sakalArhatAm // 1088 // paraM varSasahasrANAM, viMzatizcaramezituH / pArzvasya nAsau sarveSAmAtIrthamaparaM zrutam // 1089 // zruteSvaGgAdiSvabaddhA, jJAnibhizca prakAzitAH / AdezAste zatAH paJcAntyasyAnyeSAmanekadhA // 1090 // kuruTotkuruTau sAdhU, saptamaM narakaM gatau / bAlyeGguSTAgrasamparkAnmerurvIreNa kampitaH // 1091 // vihAya valayAkAraM, svayaMbhUramaNAmbudhau / santi padmAni matsyAzca, samagrAkArazAlina: // 1092 // atyantaM sthAvarA siddhA, marudevA mahAsatI / asaMdRbdhAH zrute jJeyA, AdezA evamAdayaH // 1093 // zreyAMsa: zrAvako mukhyaH, zrInAbheyajinezituH / te nandasUryazaGkhAkhyAstrayANAM nemito'rhatAm // 1094 // subhadrA mahAsuvratA, sunandA sulasApi ca / mukhyA: syuH zrAvikA AdyanemipAvA'ntimArhatAm // 1095 // zeSANAM tvaprasiddhA iti / indrabhUtirgaNI mukhyazcandanA ca pravartinI / zreNiko nRpatirbhaktaH, samyaktvaM kSAyikaM dadhat // 1096 // yakSaH zrIvarddhamAnasya, mAtaGgo gajavAhana: / dvibhujo nakulopetApasavyakarapaGkajaH // 1097 // vAme kare ca ruciraM, dadhAno bIjapUrakam / zyAmAgakAMti: puSNAti, zriyaM zrIvIrasevinAm // 1098 // devI siddhAyikA siMhavAhanADhyA caturbhujA / pustakAbhayasaMyuktApasavyakarayAmalA // 1099 // bIjapUrakavINADhyavAmapANidayA satAm / zrIvIrabhaktA haritavarNA dizatu vAJchitam // 1100 // yathA'syAmavasarpiNyAmevaM prAptA mahodayam / caturviMzatirarhantastathA bhAvyAH parAsvapi // 1101 // ihaitadavasarpiNIbharatavarSabhUyoSitorvizeSasuSamAkRto jinavarAzcaturviMzatiH / mayA'pratimayA mudA pratihatAmayAzcinmayAH, stutA vigatavikriyAH kRtadhiyAM kriyAsuH zriyam // 1102 // vizvAzcaryadakIrtikIrtivijayazrIvAcakendrAntiSadrAjazrItanayo'taniSTa vinaya: zrItejapAlAtmajaH / kAvyaM yatkila tatra nizcitajagattatvapradIpopame, so'yaM prathito nisargasubhago dvAtriMza eSo'bhavat // 1103 // // iti zrIlokaprakAze dvAtriMzattamaH sargaH samAptaH // // atha trayastriMzattamaH sargaH // tathA'syAmavasarpiNyAM, prathamazcakravartiSu / abhUdbharata ityAdidevasya tanujo'grimaH // 1 // sumaGgalAkukSiratnaM, paJcacApazatocchritaH / svarNaruk caturazItipUrvalakSasujIvitaH // 2 // 1 mahAnizIthe (3-94) etasyAdhikArasya 'jaha jiNavaro giriM cAle' ityAdinA spaSTamuktatvAt nAbaddhatA / Page #662 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 645 sAdhitAzeSaSaTkhaNDaH, sa cAdarzagRhe'nyadA / niraGgalIyakAM pazyannaGgulI paryabhAvayat // 3 // zarIrAsAratAM drAk ca, lebhe kevalamujjvalam / pradattasAdhuveSazca, zakraNAgatya vanditaH // 4 // sahasrardazabhI rAjJAM, sevitaH svIkRtavrataiH / vihRtya lakSaM pUrvANAmavApa paramaM padam // 5 // iti bhrtH|| ayodhyAyAM nagaryAM ca, dvitIyazcakravartyabhUt / svarNavarNaH sArddhacaturdhanuHzatasamucchritaH // 6 // dAsaptatipUrvalakSajIvitaH sagarAhayaH / sumitravijayakSmApayazomatyostanUdbhavaH // 7 // ajitasyAhaMtazcAsau, pitRvyatanayo'bhavat / yataH sumitravijayo jitazatruzca sodarau // 8 // so'pi svaputramaraNaprAptavairAgyavAsanaH / ajitasyArhataH pArzve, parivrajya zivaM yayau // 9 // iti sagaraH // abhUnnagaryAM zrAvastyAM, samudravijayo nRpaH / bhadrA priyatamA tasya, maghavA tanayastayoH // 10 // dvicatvAriMzadadhyarddhA, dhanuSAM vapurucchrayaH / lakSANi paJcavarSANAmAyuSkaM cAsya kIrtitam // 11 // saMsArAnityatAM dhyAyan, jAtavairAgyavAsanaH / so'gAdgRhItacAritraH, svargalokaM tRtIyakam // 12 // iti maghavA // kurujaGgaladeze ca, hastinAgapure pure / kuruvaMze mahIzo'bhUdazvasenAdvayo mahAn // 13 // sahadevI ca tadbhAryA, zIlasaubhAgyazAlinI / sanatkumArastatputrazcaturthazcakravartyabhUt // 14 // addhyarddhAnyekacatvAriMzaddhanUMSi sa ucchritaH / tathA trivarSalakSAyurjagadutkRSTarUpavAn // 15 // tasminnavasare ko'pi, saudhamendrasya parSadi / IzAnasvargavAstavyaH, saGgamAkhyaH suro'vizat // 16 // tattejasA surAH sarve, pratyUSe tArakA iva / tArkikA iva vA jaine, babhUvurgatatejasaH // 17 // gate tasmin suraiH sarvaiH, pRSTaH saudharmanAyakaH / jagAvayaM bhave pUrve, bhAvitAtmA'bhavanmuniH // 18 // AcAmAmlavarddhamAnaM, tatrAkArSIttapo mahat / tejastadanubhAvena, bibhartyayamanuttaram // 19 // svAminnanyasya kasyApi, rUpamastyadhunedRzam / iti pRSTaH surAdhIzaH, zazaMsaivamasaMzayaH // 20 // rUpaM sanatkumArasya, varttate cakravartinaH / devebhyo'pyadhikaM nAsmAdRzAM vacanagocaraH // 21 // azraddadhAnau tatkauciddhiprIbhUyAgatau surau / rUpaM didRkSu cakrI ca, tadAsItsnAnavezmani // 22 // abhyaktastyaktazRGgAro, rUpamAlokya vismitau / tau pratyuvAca draSTavyaM, rUpaM mayi sabhAsthite // 23 // nata: snAtA'laGkRtazca, dRSTaH siMhAsane sthitaH / tAbhyAM viSaNNacittAbhyAM, tena pRSTe ca kAraNe // 24 // rogotpattiM jagadatustata: svIkRtya saMyamam / sahate sma gadAn sapta, saptavarSazatAvadhi // 25 // Page #663 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 646 "tathoktaM yogazAstravRttau-kacchU zoSA jvara zvAsAruci kukSyakSivedanAH / saptAdhisehe puNyAtmA, sapta varSazatAni saH // uttarAdhyayanavRtterayamevAbhiprAya:, RSimaNDale tu-kaMDU abhattasaddhA tibbA veaNA u acchi kucchIsu / kAsaM sAsaM ca jaraM ahiyAsai satta vAsasae // maraNasamAdhiprakIrNake tu- "solasa rogAyaMkA sahiyA saha cakkiNA cauttheNa / vAsasahassA satta u sAmannadhuraM uvagaeNaM" // saptavarSasahasrANyaSTAdaza rogAnadhisahoti tu uttarAMdhyayanadIpikAyAM / zakraprazaMsA'zraddhAnAtpunardevaiH parIkSitaH / prAptazcikitsAnAkAMkSI, tRtIyaM svargamuttamaH // 26 // / iti sanatkumAraH // zrIzAntiH paJcamazcakrI, SaSThaH kunthujinezvaraH / aro'rhan saptamasteSAM, caritaM prAgnirUpitam // 27 // hAstinAkhye pure'nantavIryo'bhUtpRthivIpatiH / reNukAyA: svasA tasya, priyA'bhUjjitazatrujA // 28 // tasminnavasare duHstho, vipro vyucchinnavaMzakaH / agninAmA bhraman prApa, tApasAzramamekadA // 29 // sutatvenAgrahIdagni, jama: kulapatizca tam / tata: sa jamadagnyAkhyastApaso'bhUnmahAtapAH // 30 // jainazaivau tadA vaizvAnaradhanvantarI surau / vivadantau nRlokaM cAgatau dharmaM parIkSitum // 31 // parIkSaNIyo jaineSu, prathamaM dRzyate'tra yaH / parIkSyastApasapraSThaH, zaiveSvityatra saGgaraH // 32 // tadA bhAvayati: padmarathAkhyo mithilApatiH / guruzrIvAsupUjyAnte, gacchan vratajighRkSayA // 33 // prAtilomyAnulomyAbhyAmupAyairvividhairasau / parIkSito na cukSobha, pavanairiva mandaraH // 34 // agAtAM tau tato devau, jamadagni parIkSitum / caTakau dampatI bhUtvA, tasya zmazruNyatiSThatAm // 35 // anumanyasva mAM kAnte ! gatvA''yAmi himAlayam / ityUcivAMsaM caTakaM, caTakA'thaivamabravIt // 36 // drutaM naiti bhavAnanyakAntAsaktaH svabhAvata: / lampaTAnAM kuto mokSaH parastrInAgapAzata: ? // 37 // sa smAhAvazyameSyAmi, na cedgoghAtapAtakaiH / gRho'thavA vinazyAmi, pApairvizvastaghAtinAm // 38 // caTakoce priyAlIkaiH, paryAptaM zapathAntaraiH / tApasasyAsya pApena, gRhye'hamiti zapyatAm // 39 // tataH sa tApasaH kruddhaH, khagau dhRtvA kareNa tau / uvAca mayi kiM pApamIdRgAjanmasuvrate ? // 40 // ucatustau khagau pApaM, pAparSe ! kimataH param / anutpAditaputreNa, yattvayA caryate tapaH // 41 // tato bhraSTamanA: so'bhUtstrIpANigrahaNotsukaH / mithyAdRzAM hi vairAgyaM, kulaTAcittacaJcalam // 42 // akhridyata suro dhanvantaristaM vIkSya tAdRzam / kimebhistApasaimUMDherityabhUdayamArhataH // 43 // 1 saptAnAM tIvrANAM saptavarSazatI yAvat sAmAnyAnAM SoDazAnAM SoDazavarSasahI yAvat sahanaM, rogANAM SoDaza prakArA iti prasiddhaH SoDaza iti, tatrApi sAmAnyetarayoH kayozcidadhikayo: vivakSaNAt aSTAdaza rogAH, AyuHpraznastu prAk zrIzAnterbhavanAt nAstyeva / Page #664 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 647 bhUrikanyaM yayAce'sau, jitazatrumRSipam / tvAmicchantI dadAmIti, so'vAdIcchApabhIrukaH // 44 // kSAmaM bhikSAcaraM vIkSya, nikhilAH kRtathUtkRtI: / kunjIcakresakau zApAdekonaM kanyakAzatam // 45 // reNukrIDAparAM lavI, reNukAnAmakanyakAm / phalaiH pralobhya mAmeSA, vRNotItyavadannRpam // 46 // nRpeNa dattAmAdAya, tAM prasannaH parA api / baTuH kanyA: paTUkRtya, vane nItvA pupoSa tAm // 47 // tAtavatparipoSyApi, so'tha kAmavazaMvadaH / jarannarIramadbAlAM, zlathAGgo'pyazlathaspRhaH // 48 // RtukAle'tha tenoktA, sA bAlA tvatkRte carum / sAdhayAmi yataste syAnnandano brAhANottamaH // 49 // sA'vag drau sAdhaya carU, tatra bAhAH kRte mama / anyaH kSAtro'nantavIryapriyAyA matsvasuH kRte // 50 // sAdhitau dvau carU tena, brAhAkSatramahonidhI / tataH sA'cintayaccitte, reNukA dIrghayA dRzA // 51 // mA bhUtsuto'pi me maddhadAraNyo hariNAdivat / dhyAtveti svayamAdatsA, kSAtratejaHkaraM carum // 52 // dvitIyaM cAparA tena, jAtau kulavilakSaNau / rAmaH putro reNukAyAH, parasyAH kRtavIryakaH // 53 // ko'pi vidyAdharo bhraSTanabhogatirupAsitaH / rAmeNa vidyA taddattA, pArzavI sAdhitA kramAt // 54 // svasRpremNA'nyadA cAgAdreNukA hastinApure / bhuktA cAnantavIryeNa, zyAlI jAtasutA'pyabhUt // 55 // sasutAmapi tAM ninye, jamadagnirnijaM gRham / kruddhazca pazurAmastAM, saDimbhAM mAtaraM nyahan // 56 // tadbhaginyoditaM patye, kruddho'thAnantavIryarAT / krIDanArthaM gate rAme, drAgmamarda tadAzramam // 57 // tatazca pazurAmeNAnantavIryo nipAtitaH / kRtavIryastatastasya, pade'bhUtpRthivIpatiH // 58 // tena kruddhena nItazca, jamadagniryamAlayam / ripostAte hate svasya, tAtaduHkhaM hi zAmyati // 59 // tatazca pazurAmeNa, prajjvalatpazutejasA / kRtavIryaH kSayaM nIto, nikhilaiH kSatriyaiH saha // 60 // kRtavIryapriyA tArA, tato gurvI palAyitA / kRpayA tApasaistrAtA, svAzrame bhUmivezmani // 61 // kramAccaturdazasvapnasUcito'syAM suto'bhavat / cakhAda bhUmimityuktaH, subhUma iti tApasaiH // 62 // hastinApurasAmrAjyaM, rAmaH svIkRtya bhUtalam / niHkSatriyaM saptavArAMzcakAra krodhadurddharaH // 63 // anyadA kSatriyAnveSI, subhUmAlaGkatAzrame / jagAma rAmastatrAsya, jajvAla parazuH krudhA // 64 // ko'pyatra kSatriyo'stIti, puSTaH kulapatirjagau / tApasAH kSatriyAH santItyukte'sau vyaramatkrudhaH // 65 // hatAnAM kSatriyendrANAM, daMSTrikAbhirabIbharat / sthAlamekaM mahadrAmaH, saMgrAmoddAmadormadaH // 66 // ya etA: pAyasIbhUtAH, bhokSyate sa tvadantakaH / iti naimittikenokto, rAmastanirNinISayA // 67 // avAritaM pure satrAgAraM nirmAya tatra ca / daMSTrAsthAlAGkitaM siMhAsanamAdAvatiSThipat // 68 // vidyAdharo meghanAdaH, sutAM padmazriyaM dadau / subhUmAya nimittajJagirA taM cakriNaM vidan // 69 // subhUmastAtavRttAntaM, jJAtvA gaditamambayA / kruddho rAmaM saMjihIrghAg yayau hastinApuram // 70 // Page #665 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 648 gatvA siMhAsane tasminniSaNNaH siMhazAvavat / daMSTrAstA: pAyasIbhUtA, bubhuje ca bhujorjitaH // 71 // hateSu meghanAdena, tadArakSidvijAtiSu / rAmo'pyAgAttatra kAladUtAhUta iva drutam // 72 // muktaH subhUme rAmeNa, parazuH prajjvalannapi / svayameva zazAmAzu, nyAyabhAjIva durjanaH // 73 // cakraratnIbhavatsthAlaM, subhUmapreritaM tataH / zirazciccheda rAmasya, puNyata: kiM na saMbhavet ? // 74 // trisaptakRtvo nirvipraM, sa cakAra mahItalam / vairaniryAtanaM kurvastriguNaM matsarolbaNaH // 75 // nirjitAzeSaSaTkhaNDaH, sa caNDakrodhadurddharaH / vipraghAtAnnivavRte, na manAgapi nirdayaH // 76 // so'nyadA dhAtakIkhaNDabharataM jetumutsukaH / nivArito'pi mantryAdyairbhRzaM duHzakunairiva // 77 // ratnena carmaNA'mbhodhiM, tarItumupacakrame / abhUcca buddhirdevAnAM, carmaratnabhRtAM tadA // 78 // bibhratyevedamanye'mI, vizrAmyAmi kSaNaM tvaham / yugapaccintayitveti, sarvaistanmumuce zlatham // 79 // tataH sa carmaNA tena, pApeneva garIyasA / mamajja vAddhauM dehena, durgatAvAtmanA punaH // 80 // tathoktaM-"turyAtkaSAyAtpaJcatvaM, prApya SaTkhaNDabhUpatiH / saptamaM narakaM prApadaSTamazcakravartyasau // aSTAviMzatikodaNDottuGgadeho'yamIritaH / SaSTivarSasahasrAyuzcAmIkaratanudyutiH // 81 // iti subhUmaH // AsIdANArasI nAma, kAzIdeze mahApurI / tatra padmottaro nAma, rAjA jvAlA ca tatpriyA // 82 // atra-jamma viNIya ajjjhA sAvatthI paJca hatthiNapuraMmi / vANArasi kaMpille rAyagihe ceva kaMpille // [zlo. 397 ] ityAvazyakaniyuktyabhiprAyeNa navamasya cakriNo vANArasI janmapurI pratIyate, zrIzAntisUrikRtASTAdazottarAdhyayanavRttau tvasya kurudeze hastinAgapuramuktamastIti jJeyam / viSNunAmA tayoH putro, haryakSasvapnasUcitaH / mahApadmaH parazcakrisUcakasvapnasUcitaH // 83 // tadojjayinyAM zrIvarmo, rAjA tasya purohitaH / namucirnAma mithyAdRgabhUttasmin pure'nyadA // 84 // munisuvratanAthasya, vineyaH suvratAhayaH / sUri riparIvAro, viharan samavAsarat // 5 // gacchatastannamasyArthaM, pUrjanAn vIkSya bhUpatiH / upAcAryamupeyAya, yukto namucinAmunA // 86 // vadan vitaNDAvAdena, namucirgurubhissaha / ziSyeNa laghunaikena, sadyo vAde parAjitaH // 87 // vilakSIbhUtavadanastato dviSTaH sa duSTadhI: / munIn hantuM gato rAtrau, devena stambhito dRDham // 88 // prAtarnupAdibhilAkaidRSTaH kaSTena mocitaH / dhikkRto hIvilakSAsyaH, sa yayau hastinApuram // 89 // mantrI jAto mahApadmayuvarAjasya tatra sa: / jagrAha siMhaM sAmaMtaM, duSTaM janapadadruham // 90 // tato varaM vRNISveti mahApadmo'bravIdamum / sa smAhAstu vara: koze, yAciSye'vasare vibho ! // 91 // tato mahApadmamAtrA'kAri jainastho mahAn / lakSmInAmnyA sapatnyA ca, zaivyA brAhAratho'tra ca // 92 // Page #666 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 649 AdAvutsavamAzritya, vivAde prasRte tayoH / dvayoH sAmyAya bhUpastau, sthau dAvaSyavArayat // 93 // mahApadmastato'dhyAsIddhigmAM jAtamanarthakam / mayi satyapi yanmAturhato rathamanorathaH // 94 // aho mamApi na manAg, pitrA dAkSiNyamIkSitam / iti dezAntaraM draSTuM, sa mAnI niragAttataH // 95 // yadi rAjyamahaM lapsye, tadA mAturmanoratham / pUrayiSyAmi nirmAya, kSmAmarhaccaityamaNDitAm // 96 // dhyAyanniti bhuvi bhrAmyan, sa lebhe vividhAH zriyaH / nidhAnAni nava prApa, ratnAni ca caturdaza // 97 // sAdhayitvA ca SaTkhaNDarAjyaM prAjyaparAkramaH / hastinApuramAgatya, sa nanAma pituH padau // 98 // strIratnaM cAsya madanAvalI nAgavatIbhavA / janamejayarAjasya, sutA campApaterabhUt // 99 // suvratasvAmiziSyasya, suvratasyAntike muneH / padmottarazca viSNuzca, vairAgyarasavAsitau // 100 // vrataM jagRhatuH padmottarastatra yayau zivam / viSNuzcotpannavividhalabdhirvihRtavAn bhuvi // 101 // mahApadmo'bhiSikto'tha, cakritve'zeSapArthivaiH / mAturmude rathaM jainaM, pure'bhramayadutsavaiH // 102 // cakAra bhAratI bhUmiM, jinacaityairalaGkatAm / para:zataiH puragrAmadurgazailavanAdiSu // 103 // tasthivatsu caturmAsI, hastinAkhyapure'nyadA / suvratarSiSu duSTAtmA, namucijainasAdhuSu // 104 // mahApadmAdayAciSTa, prabhoAsIkRtaM varam / so'pi tenArthitaM rAjyaM, dadau yajJotsavAvadhi // 105 // athainaM pArthivaM navyaM, sarve sevitumaiyaruH / pAkhaNDino vinA jainamunIn chidraM tadeva ca // 106 // puraskRtyAbravItso'pi, sAdhUnAhUya saMsadi / bho yUyaM lokamaryAdAmapi vittha na kiM jaDA: ? // 107 // yannantuM nAgatA navyanRpaM tadatha gacchata / dUraM vihAya maddezaM, na cennigrahamApsyatha // 108 // bodhito'pyavadahuSTaH, sa cetsaptadinopari / yaH ko'pi bhavatAmatra, sthAtA hantavya eva saH // 109 // tato labdhimataikena, sAdhunA viSNumAhvayan / sUrayo vatsarazatAn, SaSTi tIvratapojuSam // 110 // tato viSNukumAreNa, bodhito'pi kadAgrahI / padatrayamitaM sthAnaM, yAcitastaddadau krudhA // 111 // tripadyA: paratastiSThan, zIrSacchedyo bhavatviti / tenokte krudhito viSNurvicakre vaikriyaM vapuH // 112 // dAbhyAmAkramya pAdAbhyAM, prAkpratyagvAddhivedike / namuceramucanmUrji, tRtIyaM caraNaM tataH // 113 // ityupadezamAlAkarNikAdyabhiprAyaH, triSaSTIyapadmacaritrottarAdhyayanavRttyAdyabhiprAyastvevaM apAtayatpAtakinaM, namuciM bhUtale ttH| etya jJAtasvarUpeNa, mahApadmena cakriNA / kSamita: zamito devAGganAbhiH zamagItibhiH // 114 // nataH stuto janaiH sarvaiH, prazazAma mahAzayaH / AlocitAticAro'sau, kevalaM prApya nirvRtaH // 115 // kAlAntare mahApadmazcakravartyapi cintayan / saMsArAsAratAM dIkSA, kakSIkRtya yayau zivam // 116 // triMzadabdasahasrAyustuzcApAni viMzatim / navamo'navamazcakrI, mahApadmo'yamIritaH // 117 // Page #667 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 650 iti mahApadmaH / mahAharirabhUdrAjA, kAmpIlyapurabhUpatiH / tasya merA'bhidhA bhAryA, hariSeNaH sutastayoH // 118 // sAdhitAzeSaSaTkhaNDo, dazamazcakravartyasau / kadAciccintayAmAsa, caturazcaturocitam // 119 // mayA samRddhilabdheyaM, prAgbhavAcaritaiH zubhaiH / tato'mutra hitaM kurve, bhaviSyadbhadrasiddhaye // 120 // kakSIkRtya tato dIkSAM, tapaH kRtvA ca duSkaram / avApya kevalajJAnaM, sa lebhe zAzvataM sukham // 121 // dazavarSasahasrAyuH, svarNakAntirmahAmatiH / kodaNDAnyucchritaH paJcadazAsau kIrtitaH zrute // 122 // iti hariSeNaH // azvasenAbhidho'thAsIdrAjA rAjagRhe pure / vaprA tasya priyA preSThA, jayanAmA tayoH sutaH // 123 // ekAdazazcakravartI, so'nyadA bhAvayan hRdi / bhavasvarUpaM saMprAptavairAgyo jagRhe vratam // 124 // sa dvAdazadhanustuGga, prApya kevalamujjvalam / AyurvarSasahasrANi, trINyApUrya yayau zivam // 125 // iti jayaH // brAhvayo'bhavadrAjA, kAmpIlyapurabhUpatiH / culanI dayitA tasya, brahAdattastayoH sutaH // 126 // asya ca brahArAjasya, catvAraH suhRdo'bhavan / kaNeradattaH kururAT, kAzIza: kaTako nRpaH // 127 // dIrgharAjaH kozalezaH, puSpacUloGgabhUpatiH / paJcApi varSavAreNa, te'vasannekapattane // 128 // dvAdazAbdaM vayaH prApte, brahAdatte pitA'sya ca / vyapadyata ziraHzUlAt, zeSaimitraistataH kramAt // 129 // bAlasya mitraputrasya, pAlanAyAnuvatsaram / ekaikena stheyamiti, pratijJAtaM hitAvahaiH // 130 // atha tatra sthito dIrgharAjo raktAmarIramat / culanI rAjyasarvasvaiH, sahodUDhAmiva striyam // 131 // mantrI ca brahArAjasya, dhanurnAmA vyacintayat / mArjAra iva dugdhasya, rAjyasyAsyaiSa rakSakaH // 132 // mitrapatnI ramayatA, yazo gamayatA nijam / dhiganena brahAmaitrI, zAtitA lajjayA saha // 133 // maivaM strIrAjyalubdho'yaM, brahAdattaM vadhIditi / dhanurvaradhanuM putraM, tadrakSAyai nyayojayat // 134 // brahAdatto'pi vijJAya, dIrgharAjakuceSTitam / dRSTAntairvividhaiH spaSTaM, svAbhiprAyamadIdRzat // 135 // saMyojya vAyasaM pikyA, tau hatvA caivamabravIt / etAviva mayA ghAtyau, nItiviplavakAriNau // 136 // ahaM kAkastvaM pikIti, bAlo nyAyamadarzayat / jAreNa culanItyuktA, prAha bAlAbibheSi kiM ? // 137 // ekadA bhadrahastinyA, saMyojya mRgahastinam / UcAne pUrvavadbAle, rAjI dIrghA jagAviti // 138 // nAvayorjIvitaM kAnte, jIvatyasmin sute tava / tadasmai yadi vA premNe, deyo'vazyaM jalAJjaliH // 139 // etAdRgdurvadhaH putrastAdRk premApi dustyajam / iti dolAvalambinyAM, culanyAmayamabravIt // 140 // nAhaM na ca tvaM satyasmin, matsattve bahavoGgajAH / vyApAdyo'yamavazyaM tanmAM jIvantaM yadIcchasi // 141 // Page #668 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 651 tataH prANasamaH putraH, prANezastu tato'dhikaH / dhyAtvetyAtmajaghAtaM sA taddAkSiNyAdamanyata // 142 // uktaM ca-"nitambinyaH patiM putraM pitaraM bhrAtaraM kSaNAt / AropayantyakArye'pi, durvRttAH prANasaMzaye " // [ yogazAstra prakA. 2. zlo. 86 ] 143 // 144 // 145 // 146 // 151 // atha maMtrI dhanurdIrgharAjamUce kRtAJjaliH / yAmi tIrthamahaM jIrNaH, putrastvAM sevitA mama // dhImAnanarthaM mA kArSItpatito'yamito bahiH / ityUce maMtriNaM dIrgho daMbhakomalayA girA // tvayaiva tvatprabho rAjyaM, sanAthaM sAkSiNo vayam / tattapasva tapo'traiva, svairaM surasaritaTe // tataH svargApagAtIre, satrAgAre sa tasthivAn / purAntaH pukhArttA ca vidan sarvAM sutoditAm // kanyakA puSpacUlasya, brahmadattakRte'rthitA / culanIdIrgharAjAbhyAM jighAMsubhyAM chalena tam // 147 // sutaM hantuM jatugRhaM, culanIdIrghakAritam / jJAtvA surAM dvikrozAM, dhanuzchannAmakArayat // 148 // tatsarva puSpacUlasya, dhanunA jJApitaM rahaH / tataH so'pi sutAsthAne, dAsImapreSayadvarAm // 149 // jAte'tha sutavivAhe, sutaM praiSItsnuSAnvitam / jAtuke vAsabhavane, culanI kulanIlikA // 150 // bAlaM suptaM sutaM sadyaH, pariNItaM snuSAnvitam / antyadehApi culanI, jighAMsAmAsa dhik smaram // jAgratyeva brahrAdatte, mitracitrakathArasaiH / jajvAla culanIkSipto jvalano'smin gRhe'bhitaH // 152 // tato'dhaHsthasuraGgayaM kSmAM, mantriputreNa darzitAm / lUtApuTavadbhiya, niragAnmitrayuk tataH // 153 // dhanunA dhAritAvazvAvArutAvubhAvapi / nizi tasyAmayAsiSTAM paJcAzadyojarnI drutam // 154 // atizramAddhipannau tau, turaGgau paJcahAyanau / tataH padbhyAM prasthitau tau, channaM dIrghacamUbhayAt / / 155 / / prAcyapuNyAnubhAvena, brahmadattaH pade pade / paryaNaiSIdbahutarA, bhUcarI: khecarIH kanIH // 156 // kramAtsa bhUrisaMpattiH, pitRmitraistribhirnRpaiH / sasainyaiH kRtasAhAyyaH, kAmpIlyapuramabhyagAt // 157 // ruddhe'bhitaH pure tasmin, dIrgho'pi niragAdbahiH / tayoH pravavRte yuddhaM rAmarAvaNayokhi // 158 // ayudhyatAmatha brahmadattadIrghau parasparam / zastracchalena roSAgni, kSipantau cirasaJcitam // 159 / / khinnasya brahmadattasya, durjaye balavatyarau / alaJcakre karaM cakraratnaM puNyamivAGgabhRt // 160 // dattAyAM dIrghanidrAyAM, tena dIrghasya dRSyataH / cakrin jayajayetyasmin, puSpANi vavRSuH surAH / / 161 // sAdhayitvAtha SaTkhaNDAM, pRthivI prauDhazAsanaH / nidAnopArjitAMzcakrI, bhogAn bhuGkte sma gRddhibhAk // 162 // mAM prAptarAjyamAkarNya, tUrNaM mitrApateriti / durdazAsu sahAyaM yaM, cakrI smAha dvijaM purA // 163 // sa cakriNamupeyAya, dIyamAne ca vAJchite / aicchat patnIdhiyA bhojyaM, pratigehaM sadakSiNam // Arabhya svagRhAccakrI, dadau tasmai tadIhitam / anyadA prAksaMstuto'nyastaM vipraH ko'pyupAgamat // 165 // so'yAciSTa mudA cakribhojyaM kalyANanAmakam / nedaM te jIryatItyukte kRpaNo'sItyavak sa tam // 166 // 164 // Page #669 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 652 sakuTuMbaM dvijaM cakrI, svaM bhojanamabhojayat / tataH sarvaM smaronmattaM tatkuTumbamabhUnnizi // 167 // mAtRputrasutAvaptRsnuSAzvazurabhedamuk / tatkuTumbaM nizAM sarvAmapravarttata maithune // 168 // tatastrapAturastyaktvA, kuTuMbaM niryayau bahiH / vipro'jAnan nijaM doSaM, cakriNi dveSamudvahan // 169 // kaJcitkANIkRtAzvatthapatraM karkarikAkaNaiH / aikSata kvApyajApAlaM, sUkSmavedhakRtazramam // 170 // cakriNaM zikSayAmyadya, matkuTuMbaviDambinam / dhyAtveti taM vazIcakre, sa dravyairdakSiNAgataiH // 171 // dhRtacchatro gajArUDho, yo'yameti camUvRtaH / vinAzayerdRzau tasya, drutaM karkazakarkaraiH // 172 // sa kuDyAntaritazcakravarttipApairiveritaH laghuhastastathAkArSIt, pArzvastheSu sureSvapi / / 173 // juSTaH surasahasrAbhyAmaMsasthAbhyAM nRnirjaraH / pAmareNAndhalIcakre, kSINe puNye vRthA balam // 174 // tathoktaM- "pratikUlatAmupagate hi vidhau, viphalatvameti bahusAdhanatA / avalambanAya dinabhartturabhUnna patiSyataH karasahasramapi // 175 // // 177 // tatazca dhRto nazyannajApAlazcakriyodhairudAyudhaiH / adarzayattADyamAno, vipraM tatra prayojakam // kuddhena cakriNA'ghAti, sa vipraH sAnvayastathA / purohitAdayo'nye'pi, mUlAdunmUlitA dvijAH tathApyazAntakopena, maMtrItyUce'tha cakriNA / Dhaukaya sthAlamekaikaM nityaM viprAkSibhirbhRtam // zleSmAtakaphalaiH pUrNaM, so'pi pAtramaDhaukayat / spRzan viprAkSibuddhayA tanmumudentardurAzayaH // 178 // anubhUyAndhatAmevaM krUraH SoDazavatsarIm / vipadya raudradhyAnena, saptamaM narakaM yayau / / 179 / / saptavarSazatAyuSkaH, sapta cApAni cocchritaH / cakrabhRtsaptamaH SaSThAt saptamImagamadbhuvam // 180 // iti brahmadattaH // gotrataH kAzyapAH sarve, varNataH svarNakAntayaH / amI bhuvanavikhyAtAzcakriNo dvAdazoditAH // 181 // paTTarAjJyo dvAdazAnAM, cakriNAM dvAdazAbhavan / strIratnAkhyAzcaturthAGga, subhadrAdyA imAzca tAH // 182 // "paDhamA hoi subhaddA bhadda suNaMdA jayA ya vijayA ya / kaNhasiri sUrasiri paumasiri vasuMdharA devI lacchimatI kurumatI itthirayaNANa NAmAI / " tRtIyazca caturthazca gatau svargaM tRtIyakam / aSTamazca dvAdazazca saptarmI jagmaturbhuvam // 183 // zeSAzca cakriNo ye'STau gatAste paramaM padam / prAvrAjIdbharatastatra, nRpAyutaparicchadaH // 184 // bhUpatInAM sahasreNa, viraktenAnvitAH pare / prAvrajaMzcakriNaH sarve, vinA'tra dvAdazASTau // 185 // RSabhAjitayorvAre, bharataH sagaraH kramAt / jAtau tRtIyaturyau ca dharmazAntyorihAntare // 186 // trayazca cakriNo'rhantaH zAntyAdyAH svayameva hi / aramallyorantarAle, subhUmazcakravartyabhUt // 187 // navamo'bhUnmahApadmo, munisuvratavArake / dazamo namivAre'bhUnnaminemyantare jayaH // 188 // 176 // Page #670 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 653 abhavadbrahmadattazcAntare zrInemipArzvayoH / svarUpaM cakriNAmevamuktaM vakSye'tha zAhmiNAm // 189 // tripRSThazca dvipRSThazca, svayaMbhUH puruSottamaH / tathA puruSasiMhazca, puruSaH puNDarIkataH // 180 // datto nArAyaNaH kRSNo, vAsudevA amI nava / acalo vijayo bhadraH, suprabhazca sudarzanaH // 191 // Anando nandana: padmo, rAma zceti yathAkramam / amI viSNuvimAtreyA, baladevA smRtA nava // 192 // azvagrIvastArakazca, merako madhukaiTabhaH / nizumbha bali prahlAda rAvaNA magadhezvaraH // 193 // navAnAM vAsudevAnAM, navAmI prativiSNavaH / vAsudevakarAttasvacakraNa prAptamRtyavaH // 194 // atha pUrvabhavAdyeSAM, vacmi kiJcit zrutodadheH / jIvo vIrAhato rAjagRhe ya: SoDaze bhave // 195 // koTyabdAyurvizvabhUtiryuvarAjAtmajo'bhavat / vane'tinandane so'gAdasante rantumanyadA // 196 // vizAkhanandinA nunno, vane tatra riMsunA / vizvanandI narendrastatpitRvyaH svIyasUnunA // 197 // sAmantavijayavyAjAdizvabhUtiM tato vanAt / niHsArayAmAsa zUraH, so'pyagAttatpuraM tataH // 198 // vidheyaM taM ca vIkSyAzu, tasmin vrajati taddhanam / vizAkhanandI praviSTastatroce sapriyo bhaTaiH // 199 // dambho'yaM matpitRvyeNa, mAM nissArayituM vanAt / sutaM ca tatrAsayituM, kRta ityuccukopa saH // 200 // samIpasthaM kapitthuDhe, tato muSTyA prahatya saH / tatphalaughaM prapAtyoA , yodhAMstAnabhyadhAtkrudhA // 201 // maulIna va: pAtayAmyevaM, bhaktiH syAdrAjJi cenna me / yUyaM jIvata re svAmisaMyutA madupekSitAH // 202 // ityuktvA'narthamUlatvaM, bhogAnAM paribhAvayan / saMbhUtamunipAdAnte, saMyama pratyapAdi saH // 203 // sa duSkaraM tapaH kurvannekadA mathurApure / mAsakSapaNaparyante, gato gocaracaryayA // 204 // tatrAhatyaikayA dhenvA, kRzIyAn pAtito bhuvi / tatroddhAhArthametena, dRSTo vizAkhanandinA // 205 // hasitazca va te bandho, kapitthacyAvanaM balam / tataH kruddhaH sa tAM dhenu, zRGge dhRtvAmbare'kSipat // 206 // nidAnaM kRtavAMzcaivaM, tIvraNa tapasA'munA / bhUyiSThavIryo bhUyAsamajayyastridazairapi // 207 // nidAnaM tadanAlocya, tato mRtvA samAdhinA / abhUtsvarge mahAzukre, utkRSTasthitikaH suraH // 208 // itazca potanapure, prajApatirabhUnnRpaH / mRgAvartI svapurtI sa, vIkSya kAmavazo'bhavat // 209 // deze pure'ntaHpure ca, ratnasya janimIyuSaH / nRpa eva prabhuriti, lokasaMmatipUrvakam // 210 // tAM patnIkRtya bubhuje, tAdRzkarmAnubhAvataH / vizvabhUtisurazcyutvA, tasyAH kukSAvavAtarat // 211 // tripRSThavAsudevo'sAvazItidhanurucchritaH / tathA caturazItyabdalakSAyuracalAnujaH // 212 // iti tripRSThaH // yuddhe surUpavezyArthaM, nirjito vindhyazaktinA / subhadragurupAdAnte, dIkSAM parvatako'grahIt // 213 // bhUyAsaM tapasA'nena, viMdhyazaktivinAzaka: / nidAnamiti so'kArSItpure kanakavastuni // 214 // Page #671 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 654 tato mRtvA prANate'bhUddevazcyutvA tataH punaH / abhUtpUri dvAvatyAM, brahmabhUpomayoH sutaH // 215 // sa ca saptaticApocco, dvipRSTha iti nAmataH / dvAsaptatyabdalakSAyurvijayAkhyabalAnujaH // 216 // iti dvipRSThaH // dhanadattanRpo dyUte, balibhUpena nirjitaH / sudarzanaguroH pArzve, pravrajyAM pratipannavAn // 217 // sa ca tIvraM tapaH kurvan, zrAvastyAM viharan gataH / saMsmRtaprAktanadveSI, tatra krodhavazaMvadaH / / 218 // balibhUpavadhAya syAmiti kRtvA nidAnakam / utpanno lAntake kalpe, tatazcyutvA sthitikSaye // 219 // rudro rAjA drAkhatyAM, pRthivI strI tayoH sutaH / svayaMbhUrvAsudevo'bhUttRtIyo bhUrivikramaH // 220 // sa SaSTivarSalakSAyuH, SaSTicApasamucchritaH / anujo bhadrasaMjJasya, baladevasya kIrttitaH // 221 // iti svayaMbhUH // samudradattaH prAvrAjIt, hRtAyAM nijayoSiti / zreyAMsagurupAdAnte, pravrajyograM tapo'tanot // 222 // cakre vadhAya strIhartuH, zrAvastyAM sa nidAnakam / mRtvotpannaH sahasrAre, tatazcyutvA''yuSaH kSaye // 223 // dvAvatyAM nRpaH somaH, sItA rAjJI tayoH sutaH / puruSottamanAmA'bhUdvAsudevasturIyakaH // 224 // sa triMzadvarSalakSAyuH, paJcAzaddhanurucchritaH / anujaH suprabhAkhyasya, baladevasya kIrttitaH // 225 // iti puruSottamaH / sevAlanAmA bhUpAlo, raNe vairiparAjitaH / kRSNAkhyasya guroH pArzve, vairAgyAdagrahIdvratam // 226 // nidAnaM so'righAtAya, pure rAjagRhe'karot / mAhendre ca samutpannaH, svarge cyutvA tataH punaH // 227 // zivo rAjA'mmakA rAjJI, nagare'zvapurAhvaye / khyAtaH puruSasiMho'bhUtsanayastanayastayoH // 228 // ayaM ca paJcacatvAriMzatkodaNDasamucchritaH / tathA dazAbdalakSAyuH khyAtaH sudarzanAnujaH // 229 // iti puruSasiMhaH / priyamitro'pi bhAryAyAM, hRtAyAmAdade vratam / zrIgaGgagurupAdAnte, kAkandyAM ca gato'nyadA / / 230 // nidAnamakarottatra, priyAharturvadhAya saH / mRtvotpanno brahmaloke, tataH pUrNasthitizcyutaH // 231 // lakSmIvatyAH kukSiratnaM, mahAzivanRpAtmajaH / puruSapuNDarIkAkhyo'bhavaccakrapure hariH // 232 // paJcaSaSTisahasrAbdajIvyAnandabalAnujaH / ekonatriMzataM tuGgazvApAnyayamudIritaH // 233 // iti puruSapuNDarIkaH / rAjAGgajo'bhUllalitamitraH sa kSmApaparSadi / rAjyAyogyo'yamityUce, mantriNA bhUpateH puraH // 234 // rAjJo'pamAne jAte'tha, bhUpabhUrAdade vratam / sAgarasya guroH pArzve, mithilAyAM gato'nyadA // 235 // vadhAya mantriNastasya, nidAnaM cakRvAnatha / saudharme tridazaH so'bhUtsaMpUrNasthitikastataH // 236 // Page #672 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 655 vArANasyAmagnisiMhanRpazeSavatIsutaH / vAsudevo'bhavannAmnA, datto mattaparAkramaH // 237 // SaTpaJcAzatsahasrAbdajIvitaH saptamaH sa ca / SaDviMzatidhanustuGgo, nandanasyAnujaH smRtaH // 238 // iti dattaH / bharate'tra kSemapure, nayadattavaNik sutau / dhanadattavasudattau, sunandAkukSisaMbhavau // 239 // tatra sAgaradatto'bhUtputro guNadharo'sya ca / putrI guNavatI pitrA, dhanadattAya sA dade // 240 // mAtrA ca ratnaprabhayA, zrIkAntAkhyAya sA dade: / vasudattena tajjJAtaM, yAjJavalkyasuhRnmukhAt // 241 // vasudattastato bhrAtRsnehAdgatvA'vadhInnizi / zrIkAntaM so'pi khaDgena, vasuddattamubhau tataH // 242 // vindhyATavyAM mRgau jAtAvanUDhA guNavatyapi / abhUnmRgI kRte tasyAstatra yuddhvA mRtAvubhau // 243 // mitho vairaparAvevaM, bhUyasazcakraturbhavAn / dhanadatto'pyabhUdbhrAtRviyogenonmanA bhRzam // 244 // bhramannizi munIn dRSTvA, kSudhito'yAcatAzanam / zrAddhIkRtastaiH prajJApya, dharmaM saudharmamAsadat // 245 // mahApure tatazcyutvA, dhAraNImerudehabhUH / abhUtpadmarucirnAma, zreSThI zrAvakapuGgavaH // 246 // sa caikasyAsannamRtyo:, parameSThinamaskriyAm / vRSabhasya dadau so'bhUcchatracchAyanRpAGgajaH // 247 // dattArAjJyAH kukSijAto, nAmnA ca vRSabhadhvajaH / sa tatraiva pure bhrAmyan, vRSamRtyubhuvaM yayau // 248 // prAptazca jAtismaraNaM, tatra caityamacIkarat / bhittAvAlekhayAmAsa tatrAsannamRtiM vRSam // 249 // parameSThinamaskAradAyinaM puruSaM ca tam / alIlikhatsamIpasthasaparyANaturaGgamam / / 250 / / zreSThI padmarucistaccApazyattaccaityamAgataH / vRSabhAya namaskAradAnaM svaM vIkSya vismitaH // 251 // niyuktaiH puruSaistatra, pRSTazcoce yathAsthitam / mayA turagamAruhya gacchatA gokule purA // 252 // vRSabhasya namaskAro, dade tadiha citritam / kenApi dRzyate bhittau, vismito'haM tadIkSaNAt // 253 // tato niyuktapuruSairvijJaptau vRSabhadhvajaH pUrvopakAriNaM padmarucimetya namo'karot // 254 // rAjyaM mama gRhANedaM, tvaM me devo guru : prabhuH / ityuktvA tena sauhArddamadvaitamatanodayam // 255 // tau zrAddhadharmamArAdhyotpannau svarge dvitIyake / tataH padmarucizcyutvA meroraparato'bhavat // 256 // nandAvarttapure vaitADhayAdrau nandIzvarAGgajaH / nAmnA ca nayanAnandaH, kanakAbhAtanUdbhavaH // 257 // sa rAjAdAya cAritraM, turye svarge'bhavatsuraH / tatazcyutvA kSemApuryAM prAgvideheSvavAtarat // 258 // vipulavAhanabhUpapadmAvatyoH suto nRpaH / zrIcandranAmA pravrajya brahmalokendratAM yayau // 259 // tatazcyutvA padmanAmA, baladevo'STamo'bhavat / rAmo'parAjitAkukSijAto dazarathAtmajaH // 260 // vRSabhadhvajajIvastu, sugrIvo'bhUtkapIzvaraH / pUrvaM kRtopakAratvAdatyantaM padmavatsalaH // 261 // zrIkAnto'pi bhavAn bhrAntvA, mRNAlakandapattane / zambhurhemavatIjAto, nRpo'bhUddhajrakambubhUH // 262 // Page #673 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 656 vasudattasya jIvo yaH, zrIkAntamavadhItpurA / vijayasya sa putro'bhUcchaMbhurAjapurodhasaH // 263 // ratnacUDAkukSijanmA, zrIbhUtirnAmataH sa ca / krameNa prAptatAruNyaH, pitRbhyAM pariNAyitaH // 264 // guNavatyatha sA'narthamUlaM bhrAntvA bhavAn bahUn / purodhastanayasyAsya, zrIbhUterabhavatsutA // 265 // sarasvatIkukSijAtA, nAmnA vegavatIti sA / krameNa vavRdhe padmalatikeva sarovare // 266 // uttAruNyA'nyadA sA ca, kAyotsargasthitaM munim / sudarzanaM janaiH pUjyamAnaM vIkSyedamabhyadhAt // 267 // ayaM munirmayA dRSTaH, krIDannaGgAnayA samam / hAsyAttayodito'pyeSa kalaGka prathito jane // 268 // jagrAhAbhigrahaM so'pi, zAsananyatkriyAbhiyA / uttIrNe'smin kalaGke'haM, pArayiSyAmi nAnyathA / / 269 / / vegavatyatha sotsUnamukhA daivataroSataH / jJAtasAdhuvyatikarairjanakAdyaizca bhatsitA // 270 // adhyakSaM sarvalokAnAmityUce racitAJjaliH / nirdoSo'pyeSa nirgrantho, dhigmayA mandabhAgyayA / / 271 / / alIkadoSAropeNa dUSitaH kRtahAsyayA / tat zrutvA muditAH sarve, janAstaM munimastuvan // 272 // divyAnubhAvAdullAghA, sA'bhavadvegavatyapi / nizamya jainadharmaM ca zrAvikA'bhUttadAditaH // 273 // atha vegavatIrUpamohitaH zambhubhUpatiH / yayAce tatpitA mithyAdRze tasmai dadau na tu // 274 // tatazca zambhuH zrIbhUtiM, hatvA tAM bubhuje balAt / bhavAntare'haM bhUyAsaM, tvadvadhAyeti sA'zapat // 275 // muktA sA zambhunA dIkSAM jagrAha caraNAntike / AryAyA harikAntAyA, brahmalokamiyAya ca // 276 // mithilAyAM tatazcyutvA, sItA nAma mahAsatI / jAtA vegavatIjIvo sA bhAmaNDalayugmajA / / 277 // rAvaNasya vinAzAya, zambhujIvasya sA'bhavat / munermRSAkalaGkasya, dAnAttaM prApa sA svayam // 278 // zambhujIvo'pi saMsAre, bhrAmaM bhrAmaM dvijo'bhavat / pArzve vijayasenarSeH, prabhAsAkhyo'grahIdvratam // 279 // kanakaprabhanAmAnamanyadA khecarezvaram / yAntaM sammetayAtrAyai, so'pazyatparamarddhikam // 280 // IdRksamRddhirbhUyAsamanena tapaseti saH / kRtvA nidAnamutpannaH, svargaloke tRtIyake // 281 // tatazcyutvA harisvapnasUcitaH samabhUtsutaH / kaikasIkukSijo ratnazravaso rAkSasezituH // 282 // bhImena rAkSasendreNa, meghavAhanabhUbhuje / pUrvaM pradatto yo hAro, navamANikyanirmitaH // 283 // nAgAnAM ca sahasreNa, rakSito nidhirAjavat / anIzairvoDhumakhilaiH, pUrvajaiH pUjitaH kramAt // 284 // taM ca hAraM sa bAlo'pi, nyadhAtkaNThe karAhRtam / mukhaistadratnasaMkrAntaiH so'bhUddazamukhAhvayaH // 285 // trailokyakaNTakaM cainaM, vAlI nirjitya saMgare / vairAgyeNa pravavrAjAkArSIcca vividhaM tapaH // 286 // taM puSpaka vimAnAdhirUDho dazamukho vrajan / aSTApadAcale'pazyatpratimAsthaM skhaladgatiH // 287 // dRSTvA ca vAlinaM kruddho'vAdIdevaM dazAnanaH / nirjitya mAM bhayAdeva, dambhena vratamagrahIH // 288 // Page #674 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 657 bAhumUle nikSipya yathA'bhrAmyastvamambudhIn / tathA tvAM sAdrimutkSipya lavaNAbdhau kSipAmyaham // 289 // ityudIrya vidArya kSmAmaSTApadagirestale / pravizya yugapadvidyAsahasraM manasi smaran // 290 // dharAdharaM tamuddadhre, calayannacalAtalam / jhalajjhAlAyitAmbhodhi, patagiriziraH zatam // 291 // adyApyayaM mayi krodhAdanarthaM kurute hahA / mA bhUdbharatacaityAnAM bhraMzo'ntariti cintayan // 292 // avadhijJAnavAnnAnAlabdhirvAlI mahAmuni: / gataspRhaH zarIre'pi caityatrANAya kevalam // 293 // apIDayatpadAGguSThAgreNASTApadabhUmikAm / tenAkrAntazca bhArArttakandharo dazakandharaH // 294 // bhayArttaH saMkucidgAtro, rAvayan sakalAM mahIm / ArAvIdbhRzamAkrandaistato'bhUdrAvaNAhvayaH // 295 // abhUtAM sodarAvasya, bhAnukarNabibhISaNau / svasA candraNakhA paTTarAjJI mandodarIti ca // 296 // bhAnukarNasya kumbhakarNa iti, candraNakhAyAH sUrpaNakheti ca nAmAntaraM / 1 dhanadattavasudattasuhRdyo brAhmaNaH purA / AsInnAmnA yAjJavalkyaH kramAtso'bhUdvibhISaNaH // 297 // nihataH zambhunA rAjJA, zrIbhUtiryaH purohitaH / zubhadhyAnAtsa cotpede, svarge cyutvA tato'bhavat // 298 // supratiSThapure vidyAdharo nAmnA punarvasuH / dvAsaptatikalAzAlI, caturaH subhagaH sudhIH // 299 // sa caikadA tribhuvanAnandasya cakravarttinaH / sutAM kAmavazo jahre, nAmato'naGgasudarIm // 300 // puNDarIkAkhyavijayAdgacchannijapurIM prati / cakrabhRtprahitairvidyAdharaiH sa rurudhe yudhe // 301 // vidyAstrairvividhairnAgatArthyAmbhodAnilAdibhiH / etasya yuddhyamAnasya, vairAgyAtsvavimAnataH // 302 // kvacidananikujje sA, papAtAnaGgasuMdarI / virarAma tato yuddhAddhiraktAtmA punarvasuH // 303 // samudragurupAdAnte, tataH svIkRtya saMyamam / kAzyAM gato'nyadA'kArSInnidAnamiti cetasA // 304 // abhaviSyaM bhave'smiMzceccakriNo'rddhabalo'pyaham / tanmattazcakrisainyArtyA'yAsyannAnaGgasuMdarI // 305 // bhavAntare'pi bhUyAsaM, tapasAnena tAdRzaH / tathA prANapriyA bhUyAt, saiSA me'naGgasuMdarI // 306 // punarvasustato jAtaH, suraH svarge tRtIyake / cAritropArjitaM tatra, bubhuje zaM yathAsthiti // 307 // atitIvraM tapo'kArSIddhanasthAnaGgasuMdarI / vihitAnazanA cAnte, jagrase'jagareNa sA // 308 // tataH samAdhinA mRtvA, devaloke tRtIyake / suratvena samutpede, bubhuje cAdbhutaM sukham // 309 // itazca-naimittikoktyA svavadhaM, jJAtvA dazarathAtmajAt / praiSIddazarathaM hantuM, dazagrIvo bibhISaNam / / 310 / / nAradarSirdazarathabhUbhuje drAk sadharmaNe / ajijJapaddazagrIvasaMsadyAkarNya tAM kathAm // 311 // zrutvA dazaratho'pyevamayodhyAyA viniryayau / samarpya mantriNe rAjyaM, veSAntaratirohitaH // 312 / / mUrttiM dazarathasyAtha, kRtvA lepyamaya sudhIH / vezmanyasthApayanmantrI, rAjJaH prakhyApayan rujam // 313 // bibhISaNo'pi tatraitya, saMraMbhAttamasi sthitAm / tanmUrti lepyajAM hatvA kRtakRtyo nyavarttata // 314 // Page #675 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 658 atho dazaratho bhrAmyannayAsIduttarApathe / svayaMvarotsavodraGge, draGge kautukamaGgale // 315 // patiMvarAM paryaNaiSIdrAjJaH zubhamateH sutAm / adbhutAM tatra kaikeyIM, droNameghasahodarIm // 316 // asmAsu satsUddhahati, kanyAM kArpaTikaH katham / itIjyA pravavRte, yodhdhuM zeSanRpavrajaH // 317 // kaikeyyA sArathitvena, kRtasAhAyyako nRpaH / pratipakSAn parAjigye, kaikeyyai ca varaM dadau // 318 // kaikeyIM pariNIyAtha balaikairmahAbalaH / jagrAha nagaraM rAjagRhaM nirjitya tatprabhum // 319 // laGkezvarabhayAttatra, tasthuSo'sya mahIpateH / caturdigjaitradorvIryAzcatvAro'thAbhavan sutAH // 320 // tatrAparAjitA devI, haryakSebhendubhAskaraiH / tanayaM sUcitaM svapnairbalaM padmamajIjanat // 321 // svargAtsanatkumArAkhyAcvyutvA jIva: punarvasoH / samutpede sumitrAyAH, kukSAvakSAmabhAgyabhUH // 322 // siMhebhasUryacandrAgnizrIvArddhisvapnasUcitaM / nArAyaNAbhidhaM viSNuM, sumitrA suSuve sutam // 323 // sutaM cAsUta kaikeyI, bharataM bharatopamam / prAsUta suprabhA putraM, zatrujaM zatrukhaNDanam // 324 // jIvo'thAnaGgasuMdaryAzcyutvA kalpAttRtIyakAt / palyA priyaMkarAnAmnyAM, droNameghasya bhUpateH // 325 // sutA'bhavaddhizalyAkhyA mAtuAdhiM ciraMtanam / yA jahArAgatA garbha, jAtA sA nirupadravA // 326 // prAk taptatapaso'muSyAH, nAnAmbhobhirjane'bhavat / vraNasaMrohaNaM zalyApahAro rogasaMkSayaH // 327 // rAjyAbhiSekAyAhUtaM, rAmaM dazaratho'pyatha / visasarja vanAyA''taH, kaikeyIvarayAJcayA // 328 // saha lakSmaNasItAbhyAM, padmasya vanamIyuSaH / jahAra rAvaNa: sItAM, chalAtsUrpaNakhoditAm // 329 // jJAtasItAvyatikarau, padmanArAyaNAvatha / vidyAdharAdhipainaikai, sugrIvAdibhirAzritau // 330 // gatvA nabho'dhvanA lo, mAninA dazamaulinA / yoddhaM pravavRtAte tau, zatruprANApahAriNau // 331 // athAtyantaM hito'vAdIddazavaktraM bibhISaNaH / mantryAdIbhirhitainItizAstravijJaiH samanvitaH // 332 // kArSIranItiM mA bhrAtardrAk pratyarpaya jAnakIm / AtitheyIyamevAstu, rAmasyAbhyAgatasya naH // 333 // yama evAsya macchanorAtithaiyIM kariSyati / etadgRhyo vadannevaM, tvamapyenamanuvraja // 334 // itinirbhasito bADhaM, bhrAtrA durnayakAriNA / rAmaM bibhISaNo nyAyyaM, zizrAya prAgjanu:suhRt // 335 // jAyamAne'tha saMgrAme, dazamaulibibhISaNam / hantuM yuddhyantamajhepsIcchaktiM sadyo'righAtinIm // 336 // saumitrimavadadrAmastadA'yaM hanyate hahA / bibhISaNaH saMzrito'smAn, dhig naH saMzritaghAtinaH // 337 // lakSmaNaH purato gatvA, pRSThe kRtvA bibhISaNam / AcikSepa dazagrIvaM, kruddhaH so'pyevamAha tam // 338 // notkSiptA zaktireSA tvatkRte kiM mriyase mudhA ? / anyasya mRtyunA yadA, mArya eva tvamapyasi // 339 // tayA ca bhinnahRdayaH, saumitribhUtale'patat / mUchito mRtavatpadmasainye zoko mahAnabhUt // 340 // padmaM bibhISaNo'thoce, kimadhairyamidaM prabho / zaktyA'nayA hato rAtrimekAM jIvati yatpumAn // 341 // Page #676 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 659 pratIkArAya tenAsyAH, sarvathA prayatAmahe / padmAdayo'pi cakrustAMste'bhavan kintu niSphalAH // 342 // padme nirAze khinne'tha, praticandrAbhidho nizi / etya vidyAdharo'vAdItsaumitreIvanauSadham // 343 // vizalyAsnAnanIreNAbhUvaM zalyojjhitaH purA / tatkAryasiddhiryuSmAkaM, tenAvazyaM bhaviSyati // 344 // asti mAtulaputrI . sA, bharatasya mahIpateH / tato yuSmadadhInaiva, droNameghanRpAtmajA // 345 // tato bhAmaNDalahanUmadAdyAH khecarezvarAH / labdhopAyA vimAnena, drAmjagmunizi kozalAm // 346 // bharataM ca puraskRtya, pure kautukamaGgale / gatvA droNamayAcanta, vizalyAM kanyakAM tataH // 347 // saha kanyAsahasreNa, dadau saumitraye tadA / vizalyAM droNamegho yadratnaM ratnena yojyate // 348 // samAdAya vizalyAM te, nizAzeSe'tha khecarAH / padmaM pazyantamadhvAnaM, dInAnanamamUmudan // 349 // vizalyApANisaMsparzAllakSmaNasyAGgato drutam / niragAtsA mahAzaktimantrAnnAgIva vezmataH // 350 // hanUmatA sA niryAntI, dhRtA haste'bravIditi / amoghavijayAkhyA'haM, mahAzaktirmahAmate ! // 351 // dharaNendreNa dattA'smai, rAvaNAyograbhaktaye / prajJaptyA bhaginI devasyApi lagnA suduHsahA // 352 // vizalyayA bhave pUrve, kRtAnAM tapasAM mahat / tejaH soDhumanIzA'smi, drutaM gacchAmi muJca mAm // 353 // paTUbhUto'tha saumitriH, prAta: padmAnuzAsanAt / saha kanyAsahasreNodvahati sma vizalyakAm // 354 // punaH pravRtte saMgrAme, saumitridazakaNThayoH / mumoca rAvaNazcakraM, lakSmaNasya jighAMsayA // 355 // tattu pradakSiNAM kRtvA, saumitrerdakSiNaM karam / alaJcakre vazIbhUtaM, cirapAlitapakSivat // 356 // sacakraM cUrNayiSyAmItyunmAdyantaM dazAnanam / cakre tenaiva cakreNa, viSNuH pATitavakSasam // 357 // tatazca jyeSThabahulaikAdazyAmaparAhake / yAme tRtIye narakaM, caturthaM rAvaNo yayau // 358 // lajharAjye'bhiSicyAtha, padmarAjo bibhISaNam / sItAmAdAya saumitrasevitaH kozalAM yayau // 359 // tatra trikhaNDabhUpAlairabhiSiktaH surairapi / lakSmaNo vAsudevatve, balatve padmabhUpatiH // 360 // dvAdazAbdasahasrAyustuGgazcApAni SoDaza / aSTamo vAsudevo'yamuktaH padmAnujaH zrute // 361 // iti lkssmnnH|| gaGgadatto vaNigmAturapamAnAdirAgavAn / drumasenarSipAdAnte, pravrajyAM pratipannavAn // 362 // nidAnaM cakRvAnevaM, so'nyadA hastinApure / bhUyAsaM tapasA'nena, janAnAM vallabho bhRzam // 363 // tataH svarge mahAzukre, sa saMjAtaH samAdhinA / vRndArako mahAsaukhyo, mahAkAntirmahAsthitiH // 364 // itazca mathurApuryA, harivaMze nRpo'bhavat / bRhadbalADhayastasya, tanayo yadusaMjJakaH // 365 // tatsuto bhUpatiH zUrastasyAbhUtAmubhau sutau / nRpau zaurisuvIrAkhyau, jAgrannItiparAkramau // 366 // zUraH zauriM nyasya rAjye, vrate pravavRtte svayam / tataH zauri: kaniSThAya, mathurArAjyamArpayat // 367 // Page #677 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 660 svayaM kuzArttadezeSu, cakre zauripuraM navam / jajJire'ndhakavRSNyAdyAstanayAH zauribhUpateH // 368 // bhojavRSNyAdayo'bhUvan, suvIranRpateH sutAH / nyavIvizannavInaM ca sa sauvIrAkhyapattanam // 369 // bhojavRSNimahIneturmathurAnagarIpateH / ugreseno'bhavatputro, yo'sau rAjImatIpitA // 370 // nRpasyAndhakavRSNezca, subhadrAkukSisaMbhavAH / dazAbhUvaMstanubhuvo, dazArhA iti ye zrutAH // 371 // samudravijayo'kSobhyastimitaH sAgarastathA / himavAnacalAbhikhyo, dharaNaH pUraNo'pi ca // 372 // abhicandro vasudeva, steSu prAcyanidAnataH / vasudevo'tisaubhAgyAt, strINAmAsIdatipriyaH // 373 // gaGgadattasya jIvo'yamaSTamAddevalokataH / sthitikSaye tatazcyutvA, mathurAyAM mahApuri // 374 // vasudevasya bhUpasya, devakIkukSijoGgajaH / kRSNAkhyo vAsudevo'bhUnnavamo'navamadyutiH // 375 // rAmAkhyo baladevo'bhUdrohiNIkukSisaMbhavaH / asya bhrAtA vimAtreyaH, paramaprItibhAjanam // 376 // ayaM zrIneminAthasya, pitRvyatanayaH smRtaH / yataH samudravijayavasudevau sahodarau / / 377 / / ayaM varSasahasrAyurdazacApocchrito'bhavat / bibhratkSAyikasamyaktvaM zrAddho nemijinezituH // 378 // iti kRSNaH // paJcAzItirvatsarANAM, lakSANyAdyasya jIvitam / dvitIyasyAyurabdAnAM lakSANi paJcasaptatiH // 379 // paJcaSaSTistRtIyasya, varSalakSANi jIvitam / turyasya paJcapaJcAzadvarSalakSAstadIritam // 380 // lakSANyevaM saptadaza, paJcamasyAyuradbhutam / SaSThasyAbdasahasrANi paJcAzItirbhavedidam // 381 // paJcaSaSTiH sahasrANi varSANAM saptamasya tat / vatsarANAM paJcadazasahasrANyaSTamasya ca // 382 // zatAni dvAdazAbdAnAM, navamasyAyurIritam / navAnAM baladevAnAM kramaH prokto'yamAyuSAm // 383 // baladevAstrayazcyutvA'nuttarAkhyavimAnataH / jAtAstrayo mahAzukrAdbrahmalokAt trayaH kramAt // 384 // vizvanandi: subuddhizca tathA sAgaradattakaH / azoko lalita zcaiva, varAha dhanasenakau // 385 // tathA'parAjito rAjalalita zceti tIrthapAH / nAmAni baladevAnAM svargAtprAcyabhave jaguH || 386 // baladevA yayurmuktipadamaSTau yathAkramam / dazAbdhijIvitontyazca brahmaloke suro'bhavat // 387 // utsarpiNyAM bhaviSyantyAM, tatazcyutvA'tra bhArate / bhAvinaH kRSNajIvasyA'rhatastIrthe sa setsyati // 388 // saptamyAM prathamo viSNuH, SaSTyAM paJca gatAH kramAt / paJcamyAM ca caturthyAM ca, tRtIyAyAM kSitau pare // 389 // viSNavo baladevAzca sarve gautamagotrajAH / padmanArAyaNau tu dau, jJeyau kAzyapagotrajau // 390 // paJcAbhUvaMstripRSThAdyA, vAreSu harayaH kramAt / zreyAMsasvAmimukhyAnAM paJcAnAmarhatAmiha // 391 // antarAle ca SaSTho'bhUdaranAthasubhUmayoH / saptamo'pyantarAle'bhUtsubhUmamallinAthayoH // 392 // munisuvratanamyozcAntarAle rAmalakSmaNau / zrInemijinavAre ca, kRSNo'bhUnnavamo hariH // 393 // Page #678 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 661 tathoktaM-do titthesa sacaki, aThTha ya jiNA, to paJca kesIjuA, do cakkAhiva, tinni cakkiyajiNA, to kesi cakkI hari / tittheso igu to sacakki ya jiNo kesI sacakkI jiNo cakkI kesava saMjuo jiNavaro cakkI ya to do jiNA // cakrivAsudevayozca kramamevamAhuH -- "cakkidugaM haripaNagaM paNagaM cakkINa kesavo cakkI | kesava cakkI kesava duhi kesI ya cakkI ya" // [ Avazyakaniryukti zlo. 421 ] trayo'rhantazcakriNo yadyaccAntyo'rhatpadadvayam / dadhau dvAbhyAM zarIrAbhyAM tIrthakRdvAsudevayoH // 394 // tadasyAmavasarpiNyAM, SaSTirdehAH prakIrttitAH / triSaSTeH zalAkApuMsAmekonaSaSTiraGginaH // 395 // bhImAvalirjitazatruH rudro vizvAnalo'pi ca / supratiSThaH paJcamaH syAdbhavet SaSTho'calahvayaH // 396 // puNDarIko jitadharo jitanAma stathA'paraH / peDhAlaH satyakizceti rudrA ekAdazoditA: / / 397 / / gatau rudrAvAdito dvau, saptarmI narakAvanIm / tataH kramAtpaJca SaSThImaSTamaH paJcarmI bhuvam // 398 // turyAM ca navamadazamau, tRtIyAM narakakSitim / ekAdazo jagAmeti, navame pUrva Iritam // 399 // Adyo vRSabhavAre'bhUd, dvitIyo'jitavArake / aSTAnAmarhatAM tIrtheSvaSTau ca puSpadantataH // 400 // ekAdazaH satyakizca, tIrthe vIrajinezituH / tIrthavyaktiH pratiharibalAnAM vAsudevavat // 401 // triSaSTirete kathitAH zalAkApumAMsa aizvaryaguNAbhirAmAH / kSetre kilAsmin bharate'tra kAle'vasarpiNInAmani nAmamAtrAt // 402 // vizvAzcaryadakIrttikIrttivijaya zrIvAcakendrAntiSadrAjazrItanayo'taniSTa vinayaH zrItejapAlAtmajaH / kAvyaM yatkila tatra nizcitajagattattvapradIpopame, saMpUrNaH prathito nisargasubhagaH sargastrayastriMzataH // 403 // // iti zrIlokaprakAze trayastriMzattamaH sargaH samAptaH // *********************************** // atha catustriMzattamaH sargaH // ityasyAmavasarpiNyAM, yathoktA uttamA narAH / vAcyAstathA'vasarpiNyutsarpiNISvakhilAsu te // 1 // syAtAM kintvavasarpiNyAmAdimA jinacakriNau / tRtIyArakaparyante pare turyArake'khilAH // 2 // utsarpiNyAM tu sarve'mI, syustRtIyArake kramAt / paraM turyArakasyAdAvantimau jinacakriNau // 3 // yA dRzyante'vasarpiNyAmAyurdehAdikA sthitiH / utsarpiNImukhe tAdRg, jinacakrayAdidehinAm // 4 // bhAvyamevaM prAtilomyaM, padArtheSvakhileSvapi / utsarpiNyavasarpiNyorvyaktyA tu kiyaducyate // 5 // atha prakRtaM--ityevamavasarpiNyAM, duHSamasuSamArake / pUrNe sati pravizati, paJcamo duHSamArakaH // 6 // Page #679 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 662 asmin kAle'pi pUrvoktaM, bhUmivRkSAdivarNanam / anusaMdhIyatAM kiMtvanantajanyUnaparyavam // 7 // syAtsaMhananamatrAdau saMsthAnamapi SaDvidham / vyavacchede kramAdekaM, sevArttamavatiSThate // 8 // yathA'syAmavasarpiNyAmare'smin prathamaM gataM / divaM gate sthUlabhadre, vajrau taccatuSTayam // 9 // triMzamabdazataM cAyuH, syAdatrAdau zarIriNAm / kAlakramAddhIyamAnamante viMzativArSikam // 10 // saptahastamitaM dehaM, syAdatrAdau zarIriNAm / ekahastamitaM cAnte, hIyamAnaM yathAkramam // 11 // caturthArakajAtAnAmiha mokSo'pi saMbhavet / etasminnarake jAtajanmanAM tu bhavenna saH // 12 // jAte tu nirvANocchede, saMhananAnusArataH / zarIriNo yathAkarma, syuzcaturgatigAminaH // 13 // durlakSaNe putra iva, varddhamAne'rake'tra ca / kramAducchedamAyAnti, sadbhAvAH kevalAdayaH // 14 // na mana:paryavajJAnaM, na cAtra paramAvadhi: / kSapakopazamazreNyau, naivamAhArakaM vapuH // 15 // labdhi tra pulAkAkhyA, nApyantyaM saMyamatrayam / sAmAyikaM syAcchedopasthApanIyaM ca kutracit // 16 // nAtra tAdRglabdhimanto, nArhanto na ca cakriNaH / vAsudevAdayo naiva, zalAkApuruSA iha // 17 // jAtismRtyavadhijJAnavaikriyodbhAvanAdayaH / ye bhAvA avyavacchinnAste'pi kAlAnubhAvataH // 18 // bhavanti viralA eva, guNA iva durAtmani / ArhatAnAmapIha syurmatabhedo anekazaH // 19 // janA: prAyeNa bahulakaSAyA durNayapriyAH / adharmarAgiNo dharmadriSTA maryAdayojjhitAH // 20 // grAmA: zmazAnatulyAH syuAmAbhanagarANi ca / kuTumbinazceTatulyA, rAjAnazca yamopamAH // 21 // vittaM gRhNAnti lobhAndhA, mahIpAlA niyoginAm / prajAnAM te'dhamAzcaivaM, mAtsyo nyAyaH pravarttate // 22 // uttamA madhyamAcArA, madhyamAzcAntyaceSTitAH / visaMsthulAzca dezAH syurdurbhikSAdyairupadravaiH // 23 // mitaM varSati parjanyo, na varSatyapi karhicit / varSatyakAle kAle ca, na janaiH prArthito'pi saH // 24 // annaM niSpadyate'nekairupAyaiH secanAdibhiH / niSpannamapi tatkIrazalabhAyairvinazyati // 25 // vadAnyA dhArmikA nyAyapriyAste nirdhanA janAH / anItikAriNo duSTAH, kRpaNAzca dhanairbhUtAH // 26 // nirdhanA bahupatyAH syurdhanino'patyavarjitAH / ADhya mandAgnayo rugNA, dRDhAgnyaGgAzca durvidhAH // 27 // dRDhAGgA nIrujo mUrkhAH, kRzAGgAH zAstravedinaH / vilasanti khalAH svairaM, prAyaH sIdaMti sAdhavaH // 28 // ativRSTiravRSTizca, mUSakAH zalabhAH zukAH / svacakraM paracakraM ca, syurbhUmnetItayo bhuvi // 29 // rAtrau caurA: pIDayanti, prajAM bhUpA: karairdivA / nIrasAmapi zailakSmAmiva dAvAgnibhAnavaH // 30 // AdhikAriNa eva syunRpANAmadhikAriNaH / laJcAsevAdibhirvazyA nyAyamArgAnapekSiNaH // 31 // nRpA mithyAdRzo hiMsA, mRgayAdiSu tatparAH / viprAdayo'pi lobhAndhA, lokAnAM vipralambhakAH // 32 // asaMyatA aviratA, nAnA'nAcArasevina: / guruMmanyAste'pi viprAH, pUjyante bhUribhirjanaiH // 33 // Page #680 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 663 pAkhaNDino'pi vividhaiH, pAkhaNDairbhadrakAn janAn / pratArayanti duHkhAbdhervayaM nistArakA iti // 34 // mlecchamithyAdRgAdInAM, svasvAcAre dRDhAsthatA / ArhatAnAM ca zuddhe'pi, dharma na pratyayo dRDhaH // 35 // paJcAgnimAghasnAnAdInyanye kaSTAni kurvate / ArhatAstvalasAyante, sukarAvazyakAdiSu // 36 // yatyAbhAsA gaNaM tyaktvA, syuH kecitsvairacAriNaH / zrAddhA apyanugacchanti, tAn bAlA grahilAniva // 37 // gaNasthitAzca nirgranthA, dharmApakaraNeSvapi / mamatvAbhinivezena, syuH parigrahaviplutAH // 38 // ArAdhayanti no ziSyA, gurun guNagurUnapi / vijJaMmanyA gurubhyo'pi, vinayaM na prayuJjate // 39 // tanayAzcAvajAnanti, mAtApitrAdikAniti / jAnanti kimamI tattvaM, jarAjarjarabuddhayaH // 40 // parasparaM virudhyante, svajanA: sodarAdayaH / parakIyaizca sauhAI, kurvate hArdadarzinaH // 41 // bAlye pravrAjitAH ziSyAH, pAThitA: zikSitA: zramAt / guroste'pi pratIpAH syurya kITA:kuJjarIkRtAH // 42 // prahitA ye vaNijyAyai, vizvastairanyabhUmiSu / zreSThinAM te'pi sarvasvaM, muSNantyADhyIkRtA api // 43 // chalenAzvAsya jalpAdyaiH, kSatriyA nanti vairiNaH / prAyeNA'nItiyuddhAni, kurvate mRtyubhIravaH // 44 // snuSA: zvazurayoH samyag vinayaM na vitanvate / prasAdamucitaM te'pi, vadhUTISu na kurvate // 45 // yaiH sarvasvavyayaiH poSa, poSamudrAhya vrddhitaaH| tebhyaH pitRbhyo bhinnAH syuH, krodhAndhA: strImukhAH sutAH // 46 // pravizya hRdayaM patyuH, kharA vakramukhI vadhUH / pitRputrau pRthakkuryAtkuJcikevAsu tAlakam // 47 // mAtApitroravizvAsaH, zvazrUzvazurayoH punaH / vizvAsaH paramaH patnIvacasA hanti mAtaram // 48 // nApi puSNanti saMpannAH, pitRmAtrAdipakSajAn / patnIvAMzca puSNanti, vittavastrAzanAdibhiH // 49 // snuSAsuteSu prauDheSu, gRhe viSayaseviSu / sevante viSayAn vRddhAH, pitaro'pi gatatrapA: // 50 // valIlulitacarmApi, palitazvetakUrcakaH / kampraH zlatho'pi no bAlAmudahan lajjate janaH // 51 // vikrINate sutAH kecihuravasthAH sutaanpi| AsannamRtyave dadyuH, svapurvI dhanalipsavaH // 52 // rAjAmAtyAdayo ye'pi, nyAyamArgapravartakAH / te parAn zikSayanto'pi, svayaM syurvyabhicAriNaH // 53 // sAkUtoktikaTAkSaudhaiH, stanadormUladarzanaiH / gaNikA iva ceSTante nistrapAH kulayoSitaH // 54 // mAtuH svasuH samartha syuH, putrAyA bhANDavAdinaH / zvazurAdisamakSaM ca, vadantyevaM snuSA api // 55 // vaJcakA: svArthaniSThAzca, syumithaH svajanA api / vRttiM kurvanti vaNijo, dambhaiH kUTatulAdibhiH // 56 // hAniH pratyuta vANijye, duSkarA''jIvikA nRNAm / na ca lAbhe'pi saMtuSTistRSNA syAdadhikAdhikA // 57 // bahavo duvidhA lokAH, vidyante dhanakAMkSayA / viSayANAM tRSNayaiva, pUrayantyakhilaM januH // 58 // rUpacAturyudAreSu, nijadAreSu satsvapi / paradAreSu manyante, rantvA''tmAnaM guNAdhikam // 59 // syAdakiJcitkaro loke, sarala: satyavAgjanaH / kuTilo vakravAdI ca, prAya: syAjjanatAdRtaH // 60 // Page #681 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 664 vezmavIvAhasImantAdiSu saMsArakarmasu / RNaM kRtvApi vittAni, vilasanti ghanA janAH // 61 // caityopAzrayadevArcApratiSThAdyutsaveSu tu / upadezaM na zRNvanti, zaktA apyeDamUkavat // 62 // zraddhAhAnirdravyarhAnirdharmahAniryathAkramam / AyurhAnirvapuhAniH sArahAnizca vastuSu // 63 // kauTilyamagrajaH svalpaM, vettyanalpaM tato'nujaH / yathAkaniSThamityevaM, taddharddhatAdhikAdhikam // 64 // maNimaMtrauSadhItaMtrAstAdRgmAhAtmyavarjitAH / devA bhavanti nAdhyakSAH samyagArAdhitA api // 65 // svalpatucchA'rasaphalAH, sahakArAdayo drumAH / gomahiSyAdayo'pyalpadugdhAstAnyarasAni ca // 66 // durNaya varddhate kUTatulAdirlobhavRddhitaH / tataH syurjaladAstucchAH, pRthivI nIrasA tataH // 67 // auSadhyastena nissArA, mAnavAnAM tataH kramAt / AyurdehabalAdInAM parihANiH pravarttate // 68 // tathoktaM tandulavaicArike - [ gAthA 50 thI 53 ] " saMdhayaNaM saMThANaM uccataM AuyaM ca maNuANaM / aNusamayaM parihAyaI osappiNikAladoseNa // kohamayamAyalobhA osannaM vaDDhae ya maNuANaM / kUDatulakUDamANA teNa'NumANeNa savvaMpi // visamA ajjatulAo visamANi ya jaNavasu mANANi / visamA rAyakulAI teNa u visamAI vAsAI // visamesu a vAsesu huMti asArAI osahibalAI / osahidobbaleNa ya AuM parihAyar3a narANaM" // bakuzAzca kuzIlAzca, syurdvidhaivAtra sAdhavaH / na syuH pulAkanirgranthasnAtakAH kAladoSataH // 69 // yasyAticArapaGkena, cAritraM bakuzaM bhavet / bakuzaH zramaNaH sa syAt, bakuzaM nAma karburam // 70 // sa ca dvidhopakaraNadehAticArabhedataH / Adyastatrarttubaddhe'pi, kAle nirNekti cIvaram // 71 // paridhatte vibhUSAyai, zlakSNaM sAraM tadIhate / daNDapAtrAdikaM mRSTaM, kRtazobhaM bibhartti ca // 72 // mAtrAdhikaM cehate tat, bakuzo'yamihAdimaH / anyastu nakhakezAdi, vinA kAryaM vibhUSayan // 73 // kuzo dvividho'pyeSa svasyecchati paricchadam / pANDityAdiyaza: kAGkSI, sukhazIlaH kriyAlasaH // 74 // tathoktaM paJcanirgranthyAM-"taha desasavvacheyArihahiM sabalehiM saMjuo bauso / mohakkhayatthamambuTThio ya suttaMmi bhaNiyaM ca // uvagaraNadehacukkhA siddhIjasagArakhA siyA niccaM / bahusabalacheyajuttA niggaMthA bAusA bhaNiyA " // [ zloka - 19 - 20] zIlaM yasyeha cAritraM, kutsitaM sa kuzIlakaH / pratIsevAkaSAyAbhyAM dvividhaH sa prakIrttitaH // 75 // dvaidho'pyayaM paJcavidho, jJAnadarzanayorbhavet / tapazcAritrayozcaiva yathAsUkSme ca tAdRzaH // 76 // sa jJAnAdikuzIlo yo, jJAnAdInupajIvati / yathAsUkSmastu sa syAdyaH prIyate svaprazaMsayA // 77 // jJAnAdiSu kuzIlAH syuH, paJcAmI pratisevayA / kaSAyato'tha jJAnAdikuzIlAn brUmahe parAn // 78 // yaH kaSAyaiH saMjvalanaistapo jJAnaM ca darzanam / anuyuGkte kaSAyeNa, sa jJAnAdikuzIlakaH // 79 // zApaM yacchaMzca cAritrakuzIlaH syAtkaSAyataH / yathAsUkSmazca manasA, yaH krodhAdikaSAyakRt // 80 // Page #682 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 665 yaddhA kaSAyaiH krodhAdyairyo jJAnAdivirAdhakaH / kaSAyata: sa jJAnAdikuzIla iha kIrtitaH // 81 // pulAkamiha ni:sAraM, dhAnyaM tAdRkcaritrayuk / sa labdhipratisevAbhyAM, pulAko dvividhaH smRtaH // 82 // yatiryayA cakrisainyamapi cUrNayituM kSamaH / labdhiH sA syAtpulAkAkhyA, tAM sAdiprayojane // 83 // prayuJjAno bhavellabdhipulAko'nyastu paJcadhA / jJAnadarzanacAritraliGgasUkSmavibhedataH // 84 // jJAnaM doSaiH skhalitAyaiH, zaDitAdyaizca darzanam / mUlottarAticAraizca, cAritraM yo virAdhayet // 85 // sa jJAnAdipulAkaH syAtkuryAnni:kAraNaM ca yaH / veSAntaraM bhavelliGgapulAkaH sa zrutoditaH // 86 // saMyatA'kalpyavastUnAM, manasA yo niSevakaH / sa nirdiSTo yathAsUkSmapulAkaH zrutapAragaiH // 87 // vinirgato mohanIyakarmAkhyAd granthato'tra ya: / sa nirgrantho dvidhA kSINopazAMntamohabhedataH // 88 // zukladhyAnajalaiH snAto, dUraM karmamalojjhiAtaH / sa snAtakaH sayogI cAyogI ceti dvidhA bhavet // 89 // tatazca-arake'smizca bakuzakuzIlAkhye'pi saMyame / bhavetkrameNApakarSaH, zaktisattvAdihAnitaH // 90 // satyapyevaM bhaveyurya, mUDhAH saGke caturvidhe / dharme ca nAstikA: kAryAste bhavyaiH saGghato bahiH // 91 // yathA ghRtAdivastUnAM, pUrvakAlavyapekSayA / snehamAdhuryAdihAniryadyapyadhyakSamIkSyate // 92 // tathApi kAryaM tatsAdhyaM, syAttaireva ghRtAdibhiH / na punastatpadanyastaiH, svacchairapi jalAdibhiH // 13 // pUrvarNyapekSayaivaM ca, hInahInaguNairapi / mokSamArgAdyavAptiH syAnnirgranthaireva nAparaiH // 94 // viSame'pi ca kAle'smin, bhavantyeva maharSayaH / nirgranthaiH sadRzAH keciccaturthArakavartibhiH // 95 // yathA'syAmavasarpiNyAmetasmin paJcame'rake / trayoviMzatirAdiSTA, udayA: satatodayaiH // 96 // viMzatiH prathame tatra, yugapradhAnasUrayaH / udaye syuddhitIyasmin, trayoviMzatireva te // 97 // tRtIye'STADhyanavatiH, caturthe cASTasaptatiH / paJcasaptatirekonanavatiH zatameva ca // 98 // saptAzIti stathA paJcanavatizca tataH param / saptAzIti SaTsaptatiraSTasaptatireva ca // 99 // caturnavatirevASTau trayaH sapta catuSTayam / zataM paJcadazopetaM, trayastriMzaM zataM zatam // 100 // paJcAdhikA'tha navatirnavatizca navAdhikA // catvAriMzat kramAdete, yathoktodayasUrayaH // 101 // zrIsudharmA ca vajrazca, sUriH pratipadAbhidha: / harissaho nandimitraH, zUrasenastathAparaH // 102 // ravimitraH zrIprabhazca, sUrimaNirathAbhidhaH / yazomitro dhanazikhaH, satyamitro mahAmuniH // 103 // dhammillo vijayAnandastathA sUriH sumaGgalaH / dharmasiMho jayadevaH, suradinnAbhidho guru : // 104 // vaizAkhna cAtha kauDiNyaH, sUriH zrImAthurAvayaH / vaNikputrazca zrIdatta, udayeSvAdyasUrayaH // 105 // syAtpuSpamitro 'hanmitraH, sUrivaizAkhasaMjJakaH / sukIrtiH sthAvara sthasutazca jayamaGgalaH // 106 // tata: siddhArtha IzAno, sthamitro munIzvaraH / AcAryo bharaNImitro, dRDhamitrAhayo'pi ca // 107 // Page #683 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 666 saMgatimitra: zrIdharo, mAgadha zcAmarAbhidhaH / revatImitra satkIrtimitrau ca suramitrakaH // 108 // phalgumitrazca kalyANa, sUri: kalyANakAraNam / devamitro duHSprasaha, udayeSvantyasUrayaH // 109 // zrIsudharmA ca jambUzca, prabhavaH sUrizekharaH / zayyambhavo yazobhadraH, saMbhUtivijayAhvayaH // 110 // bhadrabAhusthUlabhadrau, mahAgirisuhastinau / dhanasundarazyAmAyauM, skandilAcArya ityapi // 111 // revatImitradharmI ca, bhadraguptAbhidho guru : / zrIguptavajrasaMjJAryarakSitau puSpamitrakaH // 112 // prathamasyodayasyaite, viMzatiH sUrisattamAH / trayoviMzatirucyante, dvitIyasyAtha nAmataH // 113 // zrIvajro nAgahastI ca, revatImitra ityapi / siMho nAgArjuno bhUtadinnaH kAlakasaMjJakaH // 114 // satyamitro hArilaca, jinabhadro gaNIzvaraH / umAsvAti: puSpamitraH, saMbhUtiH sUrikuJjaraH // 115 // tathA mADharasaMbhUto, dharmazrIsaMjJako guru : / jyeSThAGgaH phalgumitrazca, dharmaghoSAhvayo guruH // 116 // sUrivinayamitrAkhyaH, zIlamitrazca revatiH / svapnamitro harimitro, dvitIyodayasUrayaH // 117 // syustrayoviMzaterevamudayAnAM yugottamAH / caturyukte sahasre Dhe, mIlitAH sarvasaMkhyayA // 118 // ekAvatArA: sarve'mI, sUrayo jagaduttamAH / zrI sudharmA ca jambUzca, khyAtau tadbhavasiddhikau // 119 // anekAtizayopetA, mahAsattvA bhavantyamI / janti sArddhadviyojanyAM, durbhikSAdInupadravAn // 120 // ekAdazasahasrAzca, lakSAzca SoDazAdhikA: / yugapradhAnatulyAH syuH, sUrayaH paJcamArake // 121 // tathoktaM duSSamArakasaGghastotre-"jugapavarasarisasUrI, dUrIkayabhaviyamohatamapasaraM / vaMdAmi solasuttara igadasalakkhe sahasse ya" // [dipAlikA kalpa - zloka 291] "santu zrIvarddhamAnasyetyAdi' dIvAlIkalpe tu, "jugappahANasamANA egArasa lakkha solasa sahassA / sUrio huMti arae paJcamae jAva duppasahe" // [TippaNIgataH zlokaH] koTInAM paJca paJcAzallakSAstAvanta eva ca / sahasrAzca zatAH paJca, sarva svAcArasUrayaH // 122 // trayastriMzacca lakSANi, sahasrANAM catuSTayI / catuHzatyekanavatiH, sUrayo madhyamA guNaiH // 123 // asminnevArake'bhUvan, pUrvAcAryA mahAzayAH / zrIjagaccandrasUryAdyAstapAgacchAnvayakrame // 124 // sUrayo bappabhaTTyAkhyA, abhayadevasUrayaH / hemAcAryAzca malayagiryAdyAzcAbhavan pare // 125 // vijayante'dhunApyevaM, munayo nayakovidAH / atyugratapasazcArucAritramahimAdbhutAH // 126 // evaM madhyasthayAdRSTyA, paryAlocya vivekibhiH / na kAryaH zuddhasAdhUnAM, saMzayaH paJcame'rake // 127 // duSSamArakaparyantAvadhi saGghazcaturvidhaH / bhaviSyatyavyavacchinna, ityAdiSTaM jinaiH zrute // 128 // 1 stotre tu sahassapadasya vyatyayena yojanAt SoDazasahasrottarA ekAdaza lakSA ityarthaH saMpadyeta / Page #684 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 667 tathoktaM bhagavatyAM-"jambUddIve NaM bhaMte dIve bhArahe vAse imIse osappiNIe devANuppiyANaM kevaiyaM kAlaM titthe aNusajjissati ? go0 jaMbU0 bhArahe imIse osa0 mamaM ekavIsaM vAsasahassAiM titthe aNusajjissati, iti" bhaga0 za0 8 u0 8 / dIvAlIkalpe tUktaM-"vAsANa vIsasahassA navasaya timmAsa paJcadiNapaharA / ikkA ghaDiyA dopala akkhara aDayAla jiNadhammo // [zloka 305] paryante tvarakasyAsya, sUrirduHprasahAbhidhaH / ratnidvayocchrito viMzatyabdajIvI bhaviSyati // 129 // svargAcvyutvA samutpanno, gRhe dAdazavatsarIm / sthitvA sAmAnyasAdhutve, catvAryabdAnyasau zuciH // 130 // catvAryabdAni sUritve, sthitvA'STAbdAni ca vrate / svargameSyati saudharmamante kRtvA'STamaM kRtI // 131 // dazavaikAlikaM jItakalpamAvazyakaM ca saH / anuyogadAranaMdInatendro dhAsyati zrutam // 132 // sAdhvI tadA ca phalguzrIH, zrAvako nAgilAbhidhaH / satyazrI: zrAvikA ceti, jJeyaH saGghazcaturvidhaH // 133 // __yata:-"ego sAhU egA ya sAhuNI saDDhao ya saDDhI vA / ANAjutto so seso puNa aTThisaMghAo // [saMbodhasattari gA. 37] utkRSTaM zrutameteSAM, dazavaikAlikAvadhi / pANmAsikatapastulyaM, SaSThabhaktaM bhaviSyati // 134 // mantrIza: sumukhAbhikhyo, rAjA vimalavAhanaH / bhaviSyatastadA loke, nItimArgapravartakau // 135 // ayaM duHprasahAcAryopadezena kariSyati / caityasyAntimamuddhAraM, rAjA zrIvimalAcale // 136 // koTyekaikAdaza lakSAH, sahasrANi ca SoDaza / uttamAnAM kSitIzAnAM, saMkhyaiSA duSSamArake // 137 // koTayaH paJcapaJcAzallakSAzcApi sahasrakAH / tAvanto'tha zatAH paJca paJcapaJcAzadanvitAH // 138 // iyanto duHSamAkAle, nirdiSTAH sarvasaMkhyayA / navabhiH paJcakairnAmadhAriNo'dhamasUrayaH // 139 // ityarthato dIpAlikAkalpeevaM ca sarvavarSAvasarpiNISvakhilAsvapi / paJcamAnAmarakANAM, yathArha bhAvyatAM sthitiH // 140 // evamuktasvarUpasya, paJcamasyArakasya ca / prAnte mUlAd jJAtidharmo, vivAhAdivilIyate // 141 // dharmo vilIyate zAkyAdyanyapAkhaNDinAmapi / rAjadharmo duSTaziSTanigrahAnugrahAdikaH // 142 // dharmo'tha zrutacAritralakSaNo'pi vilIyate / sAdhvAdinAze tannAzaH, pAtranAze ghRtAdivat // 143 // tathA cocchidyate vahirannapAkAdibhissaha / atisnigdhe'tirukSe ca, kAle bhavati naiSa yat // 144 // anatisnigdharUkSeSu, suSamaduSSamAdiSu / kAleSUtpadyate vahnistatsAdhyAzca kriyA api // 145 // evaM pUrNe paJcame're'nantairvarNAdiparyavaiH / hIyamAnaiH pravizati, duSSamaduSSamArakaH // 146 // 1 arasavirasAdhudakavarSaNAdikAlamapasArya syAduktametat / Page #685 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 668 sa ca kAlo mahAbhISmaH, zUnyo'zeSajanakSayAt / pravarddhamAnaduHkhArttalokahAhAkhAkulaH // 147 // tasmin kAle'tikaThinA, dUrodaJcitadhUlayaH / vAtA vAnti bhRzaM bhISmA, asahyAH prANahAriNaH // 148 // dhUmAyante dizo'bhIkSNaM, parito'tirajasvalAH / prasRtvarAndhatamasairnirAlokA divAnizam // 149 // kAlaraukSyeNAGgaraukSyAdasahyamahitaM mahaH / zItaM muJcati zItAMzuruSNaM coSNakaraH kharaH / / 150 / / sUryacandramasAvetau, jagatAmupakAriNau / hanta kAlaparAvartte, syAtAM tAveva duHkhadau // 151 // sarjAdikSArasadRzarasavA: pUravarSiNaH karISarasatulyAmbumuco'mlarasavArayaH agnivaddAhakRdvArikiro viSamayodakAH / vajrodakAH parvatAdipratibhedaprabhUSNavaH / / 153 // vidyutpAtakRto'bhIkSNaM, karkarAdikiro'sakRt / janAnAM vividhavyAdhivedanAmRtyukRjjalAH // 154 // tadA caNDAniloddhUtatIvradhArAtipAtinaH / karNadrohidhvanikRto'sakRddharSanti vAridAH / / 155 / / I / / 152 / / eSAM kSArAdimeghAnAM zrIjambUdvIpaprajJaptisUtravRttyoH kAlamAnamuktaM na dRzyate - 'abhikkhaNaM abhikkhaNaM arasamehA virasamehA khAramehA khattamehA yAvat vAsaM vAsaM vAsihiMti' etad vRttAvapi abhIkSNaM punaH punarityAdi kAlasaptatau tu eteSAM kAlamAnamevaM dRzyate - " to khAraggivisaMbilavijjUghaNA sagadiNA pihu kupavaNaM / varisia bahurogijalaM kAhaMti samaM girithalAI " // [ zlo. 55 ] granthAntare tu - 'ete kSArameghAdayo varSazatonaikaviMzativarSasahasrapramANaduSSamAkAlAtikrame varSiSyantIti' dRzyate / 1 ye jagajjIvanAstApacchidaH sarvepsitAgamAH / evaM te'pi pravarttante, meghAH kAlaviparyaye // 156 // nagaragrAmakheTAdIn, dvipadAMzca catuSpadAn / apadAn khecarAn bhUmicarAnnabhazcarAnapi / / 157 // araNyavAsino dvIpavAsinaH zailavAsinaH / vidyAdharAnnaikavidyAsAdhanorjitazaktikAn // 158 // trasAn dvitricatuHpaJcendriyAMzca sthAvarAnapi / vRkSagulmalatAgucchauSadhIrnAnAtRNAdikAn // 159 // vinA vaitADhyavRSabhakUTebhyo'nyAn dharAdharAn / gaGgAsindhvAdisindhubhyaH, parAn sarvAt jalAzrayAn / / 160 / / vidhvasyetyAdikAn sarvAn, bhAvAMste viSamA ghanAH / bhasmIkurvanti dazasu kSetreSu bharatAdiSu // 161 // varSanti vaitADhyAdInAmuparyapi ghanA amI / tatrasthA api nazyanti, khecarAstatpurANi ca // kiMtu te bhUdharAsteSAM prAsAdAH zikharANi ca / na manAgapi bhidyante, zAzvataM hyavinazvaram // 163 // asmiMzca bharatakSetre, zrI zatruJjayaparvataH / tatrApi kAle bhavitA, zAzvataprAya eva yat // 164 // azItiM yojanAnyeSa, vistRtaH prathame'rake / dvitIye sappatiM SaSTi, tRtIye kathito'rake // 165 // yojanAni ca paJcAzatturIye paJcame punaH / yojanAni dvAdaza syuH, saptahastAstato'ntime // 166 // 162 // Page #686 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 669 utsarpiNyAM karAH saptArake hyAdye dvitIyake / yojanAni dvAdaza syurmAnamevaM pareSvapi // 167 // paJcAzataM yojanAni, mUle yo vistRto'bhavat / dazopari tathA'STocco, viharatyAdime'rhati // 168 // vicchinne'pi hi tIrthe'smin, kUTamasyarSabhAbhidham / surArcitaM sthAsyatIha, padmanAbhajinAvadhi / / 169 / / asminnRSabhasenAdyAH, saMkhyAtItA jinezvarAH / nirvANaizca vihAraizca bahuzo'pAvayanmahIm // 170 // bhAvina: padmanAbhAdyA, arhanto'tra mahAgirau / nijairvihAranirvANaiH, pAvayiSyanti medinIm // 171 // varttamAnAvasarpiNyAmasyAM nemijinaM vinA / trayoviMzatirarhanto, ninyurenaM kRtArthatAm // paJcabhirmunikoTIbhi:, sahAtra vRSabhaprabhoH / nirvRtazcaitrarAkAyAM, puNDarIko gaNAdhipaH // caturmAsa sthitAvatrAjitazAntI jinezvarau / kSetrametadanantAnAM, siddhAnAM vizadAtmanAm // 174 // zrInemigaNabhRnnandiSeNo yAtrArthamAgataH / satprabhAvAzrayaM yatrAjitazAntistavaM vyadhAt // 175 / / janakoTau yathAkAmaM, bhojitAyAM yadarjyate / tadekenopavAsena, sukRtaM siddhabhUdhare // / 176 / / ityAdyarthataH zrIzatruJjayakalpAdI 172 / / 173 // prAyaH pApavimuktAH syustiryaJco'tra nivAsinaH / prayAnti sadgatAveva spRSTvainaM zraddhayA girim / / 177 / / sarveSAmapi tIrthAnAM yAtrayA vizvavarttinAm // yAvadutpadyate puNyaM tAvatsiddhAdriyAtrayA // 178 // yazcaityaM jinabimbaM vA, kArayetsiddhaparvate / sa bhuktvA sArvabhaumatvaM bhaveddevo maharddhikaH // 179 // dhvajaM chatraM patAkAM ca, sthAlabhRGgAracAmarAn / vidyAdharo bhaveddattvA rathaM dattvA ca cakrabhRt // 180 // AhurvidyAprAbhRte ca nAmAnyasyaikaviMzatim / yathA'nubhAvaM klRptAni munisvarginarAdibhiH // 181 // tathAhuH- "vimalagiri 1 muttinilao 2 sittuMjo 3 siddhakhitta 4 puMDario 5 / sirisiddhaseharo 6 siddhapavvao 7 tittharAo ya 8 // bAhubalI 9 marudevo 10 bhagIraho 11 sahasapatta 12 sayapatto 13 / kUDasayaTTuttarao 14 nagAhirAo 15 sahasakamalo 16 / / DhaMko 17 kavaDinivAsa 18 lohicco 19 tAlajjhao 20 kayaMbutti 21 / suranaramuNikayanAmo so vimalagirI jayau titthaM // / 194 / / eSa cA'zAzvato nAzAnmUlA'nAzAcca zAzvataH / tataH sobhayadharmatvAcchAzvataprAya ucyate // 182 // atha prakRtaM--aGgAramurmuraprAyA, bhUmirbhasmamayI tadA / dehibhirduSkarasparzA, satIva vyabhicAribhiH // 183 // kurUpAzca kuvarNAzca, durgaMdhA duSTalakSaNAH / hInadInasvarA duSTagiro'nAdeyabhASitAH // 184 // nirlajjAH klezakapaTavairadrohaparAyaNAH / nirmaryAdA mitho yuddhavadhabandhavisaMsthulAH // 185 // akAryakAriNo nityamanyAyotpAtatatparAH / pitrAdivinayAjJAdivyavahAravivarjitAH // 186 // bhUmnA kANAndhabadhirA, nyUnAGgulyAdayaH kRzAH / kuNayaH paGgavaH zyAmAH, kAmArttA bAlyato'pihi // 187 / / 1 Page #687 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 670 prarUDhaprauDhakaThinaromANaH zUkarAdivat / asaMskRtazmazrukezAH, pravRddhanakharAH kharAH // 188 // kRtAntasadRzAH kAlA, nIlIkuNDodgatA iva / sthUlavyaktasnasAjAlanaddhAH sphuTitamaulayaH // 189 // bAlye'pi kapilazvetamUrddhajA valibhiH zlathAH / azaktA nipataddantA, jarasA jarjarA iva // 190 // ghaTodbhaTamukhA vakranAsikAH kuTilekSaNAH / utkaNDUyAH kSatazatavigalatpUyazoNitAH // 191 // kharoSTragatayaH saMhananenAntyena nirbalAH / kusaMsthAnA: kupramANA:, kusthAnazayanAsanAH // / 192 // sadA'pyazucayaH snAnabrahmacaryAdivarjitAH / zAstrasaMskArarahitA, mUrkhA vikRtaceSTitAH // 193 // nissattvAzca nirutsAhAH, socchiSTA naSTatejasaH / zItoSNapavanavyAdhipramukhArttizatAzrayAH // 194 // prasvedamalasandohabIbhatsA dhUlidhUsarA: / bahukrodhamAnamAyAlobhamohabhayodayAH / / 195 / / vratairmUlottaraguNaiH, pratyAkhyAnaizca varjitAH / samyaktvenApi rahitAH, prAyaH syurmanujAstadA // 196 // kadAcideSAM keSAJcit, samyaktvaM saMbhavatyapi / saMkliSTAdhyavasAyatvAddhiratistu na sarvathA // 197 // tathoktaM bhagavatyAM - 'osaNNaM dhammasannapabbhaTThA' jambUdvIpaprajJaptyAM ca - 'osaNNaM dhammasannasammattaparibbhaTThA' osannamiti prAyograhaNAtkaJcitsamyaktvaM prApyate'pIti bhAvaH / prAyaH kacchapamatsyAdimAMsakSaudrAdibhojinaH / tucchadhAnyAzinaH ke'pi, bahvAhArA bahukSudhaH // 198 / / prAyo vipadyotpadyante, tiryakSu narakeSu te / tiryagbhyo narakebhyazca te prAyeNa syurAgatAH / / 199 // catuSpadA mRgavyAghrasiMhAzvautuvRkAdayaH / pakSiNo DhaGkakaGkAdyAH, saraTAdyA: sarIsRpAH // 200 // ete'pi sarve narakatiryagdurgatigAminaH / syurmAMsabhakSiNaH krUrAdhyavasAyAzca nirdayAH // 201 // SaSThasya cArakasyAdau, narA hastadvayocchritAH / hIyamAnAH kramAdante, caikahastocchritA matAH // 202 // utkRSTamAyureteSAmAdau varSANi viMzatiH / ante SoDaza varSANi, hIyamAnaM zanaiH zanaiH // 203 // tathoktaM- 'solasavIsaivAsaparamAuA samaNAuso' iti zrIjambU0 pra0 sUtre, etadvRttAvapi - iha kadAcit SoDaza varSANi, kadAcicca viMzatirvarSANi paramamAyuryeSAM te iti vIracaritre tu SoDaza strINAM varSANi, viMzatiH puMsAM paramAyuriti / vaitADhyaparvatAdarvAggaGgAyAstaTayordvayoH / bilAni syurnava nava tAvanti sindhukUlayoH // 204 // SaTtriMzati bileSvevaM, dakSiNArddhanivAsinaH / vasanti manujAH pakSipazugodhoragAdayaH // 205 // vaitADhyAtparataH sidhugaGgayoH kulayordvayoH / SaTtriMzati bileSvete, vasantyuttarapArzvagAH // 206 // dvAsaptatirbilAnyevaM, syuH kSetreSu dazasvapi / teSu tiSThanti bIjAni, sarveSAmapi dehinAm // 207 // rathacakrAkSamAtroMDo, sthAdhvamAtravistRtaH / tadA jalapravAhaH syAt, sarito: siMdhugaGgayoH // 208 // tAvadapyudakaM tAsAM bhUribhirmatsyakacchapaiH / AkIrNaM pahilaM bhUrijIvamalpatamAmbukam // 209 // Page #688 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 671 nanu kSullahimavadAdiSu zaileSu naidhate / arakANAM parAvarttastatastajjAtajanmanAm // 210 // gaGgAdInAM nimnagAnAM, hAni: SaSThe'rake katham ? / kiM caivaM kathametAsAM, vighaTeta na nityatA ? // 211 // atrocyate-himavatparvatotthasya, hAnirna syAnmanAgapi / gaGgAdInAM pravAhasya, svakuNDanirgamAvadhi // 212 // tataH paraM tveSa yathA, zubhakAlAnubhAvataH / nadyantarasahasrAnuSaGgeNa varddhate kramAt // 213 // tathA nadyantarA'saGgAdbharitApAttathA kSiteH / zuSyatyapi pravAho'yaM, duSTakAlAnubhAvataH // 214 // padmAdihadanirgacchatpravAhApaikSayaiva ca / syAcchAzvatatvabhetAsAM, tato yuktaM yathoditam // 215 // nivasanti manuSyAste, prAgukteSu bileSyatha / bhISmeSu ghoradhvAnteSu, stenA: kArAgRheSviva // 216 // kRtA'kAryA iva bahistehi nAgantumIzate / gopaterutpratApasya, karasaMtApabhIravaH // 217 // nizAyAmapi nezAste, nirgantuM bilato bahiH / asahyaM dadato jADyaM, vidhoItA nizAcarAt // 218 // rajanI gatacandrApi, nizAcaravadhUriva / bhavetprANopaghAtAya, teSAM zItAtivepinAm // 219 // tata: prAta: pradoSe ca, nAtyuSNe nAtizItale / nirgacchanti bilebhyaste, zRgAlA iva bhIlavaH // 220 // upetya gaGgAsindhubhyo, gRhItvA matsyakacchapAn / sthale kSipanti pAkA), sadyaskA durjarA hi te // 221 // divA taraNitApena, rAtrau zaityena bhUyasA / teSAmAhArayogyA: syuH, kvathitA nIrasAzca te // 222 // mandAlpajaTharAgninAmapakvA: sarasAzca te / na jIryante'gnyabhAvAcca, teSAM pAko'pyasambhavI // 223 // AdAya pUrvanikSiptAn, psAnti te matsyakacchapAn / bhaviSyadbhojanArthaM ca, nikSipanti punarnavAn // 224 // jIvikA syAtsadA'pyeSAM, yadevaM pApasAdhanam / syustiryaJco nArakAca, prAyastatte'pi pApinaH // 225 // sUtre ca prAya: zabdokteH, kSudrAnnakRtajIvikaH / akliSTAdhyavasAyazca, kazcitsvarge'pi gacchati // 226 // ____ tathAhuH- 'osaNNamaMsAhArA macchAhArA khuDDAhArA' ityAdi. tathA 'osaNNaM NaragatirikkhajoNiesu uvavajjihiMtitti' zrIjambU0 pra0 sUtre / tadA SaDvarSavayaso, garabhaM dadhate striyaH / sakRcchre suvate'bhIkSNamapatyAni bahUni tAH // 227 // bahUbhiH putrapautrAdyaiH, kliSyante'lpAyuSo'pi te / pApina: pApibhirbAlaviTcarairviTcarA iva // 228 // yUkAmatkuNalikSAdyA, ye'pyamI kSudrajantavaH / tudanti te'pi duSTAstAnajIrNAnnAn gadA iva // 229 // evaM SaSThe'rake pUNe, saMpUryatAvasarpiNI / utsarpiNI pravizati, tato'muSyA vilakSaNA // 230 // AraMbhasamaye yo'yamutsarpiNyA bhavediha / paJcadazAnAM kAlAnAM, sa evAdikSaNo bhavet // 231 // te cAmI-AvalyA 1 ''naprANa 2-stoka 3 lava 4, muhUrta 5 dina 6 nizAH 7 karaNam 8 / nakSatra 9 pakSa 10 mAsa 11-tvarya 12, nAni ca 13 hAyana 14 yuge 15 ca // 232 // 1 himavato bharatanaikaTyAt tatra naiva sindhugaGgApravAhahAnyAdi iti naiva kvacidAproktaM / Page #689 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 672 yadyapi granthAntare RtorASADhAditvena kathanAdatra zrAvaNamAse RtorArambho na ghaTate, tathApi bhagavatIvRttyuktasya Rtau zrAvaNAdipakSasyAzrayaNAnna doSa iti jaMbU0 pra0 vR0 / evaM ca-nabhaH zyAmapratipadi, karaNe bAlavAbhidhe / utsarpiNI pravizati, nakSatre'bhijidAhvaye // 233 // tadaiva ca pravizati, duSSamaduSSamAbhidha: / arakaH prathamo'muSyA, utsarpiNyA mukhAdhamaH // 234 // asmin sarvapadArthAnAM, varNagandhAdiparyavA: / kSaNe kSaNe vivarddhante, prabhRti prathamakSaNAt // 235 // prAgbhAvito'vasarpiNyAM yathA'nantaguNakSayaH / varNAdInAmupacayo, bhAvyo'trAnukSaNaM tathA // 236 // manujA: prAgvadatrApi, bilavAsina eva te / AyurdehAdiparyAyaiH, kiMtu varddhiSNavaH kramAt // 237 // prathamaM SoDazAddhAni, janAnAmiha jIvitam / varSANi viMzatiM cAnte, varddhamAnaM zanaiH zanaiH // 238 // ekahastoccavapuSaH, prathamaM manujA iha / varddhamAnA: kramAdante, bhavanti dvikarocchritAH // 239 // AhArAdisvarUpaM tu, teSAmatrApi pUrvavat / prayAnti durgatAveva, mAMsAhArA amI api // 240 // evamAye'rake pUrNe, dvitIyaH pravizatyara: / duHSamAkhyaH prAtilomyAtprAguktaduSSamopamaH // 241 // prathame samaye'thAsya, puSkarAvarttavAridaH / prAdurbhavenmahImAzvAsayannarhannivAmRtaiH // 242 // puSkaraM nAma zastAmbu, tenAvarttayati kSiteH / saMharatyazubhAvasthAM, puSkarAvarttakastataH // 243 // tattatkSetrapramANa: syAddhiSkambhAyAmata: sa ca / tIvrArkatApacchedAya, candrodaya iva kSiteH // 244 // kSaNAkSetramabhivyApya, sarvaM sa mRdu garjati / sAntvayanniva bhUlokaM, duSTameghairupadrutam // 245 // sa cAbhita: prathayati, vidyuto dyutimAlinI: / zubhakAlapravezArhA, iva maGgaladIpikAH // 246 // muzalasthUladhArAbhiH, sa ca varSan divAnizam / nirvApayati bhUpIThaM, svAdusvacchahitodakaH // 247 // sa saptabhirahorAtrairanta: snehAmRtArdritAm / kSmAM kuryAcchAntasaMtApAM, prANeza iva vallabhAm // 248 // tatastasminnuparate, puSkarAvarttakAmbude / prAptavAra iva prAdurbhavati kSIravAridaH // 249 // sapta prAgvadahorAtrAn, so'pi varSan divAnizam / cAru gokSIratulyAmburvarNAdIn janayekSitau // 250 // kSIrAbde virate tasmin, ghRtamegho ghRtodakaH / sapta varSannahorAtrAn, snehaM janayati kSiteH // 251 // ahorAtrAMstataH sapta, varSannamRtavAridaH / nAnauSadhIjanayati, nAnAvRkSalatAGkarAn // 252 // rasameghastataH saptAhorAtrAn surasodakaH / vanaspatiSu tiktAdIn, janayetpaJcadhA rasAn // 253 // paJcAnAmeva bhedAnAM, yadraseSu vivakSaNam / tallavaNamadhurayorabhedasya vivakSayA // 254 // mAdhuryarasasaMsargo, lavaNe sphuTamIkSyate / svAdutvaM lavaNakSepe, bhavetsarvaraseSu yat // 255 // atyuttamA amI meghAH, puSkarAvartakAdayaH / janayanti jagatsvAsthyaM, paJceva parameSThinaH // 256 // Ayo'tra zamayeddAhaM, dvitIyo janayecchubhAn / varNagandharasasparzAn, bhuvaH snehaM tRtIyakaH // 257 // Page #690 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 673 turyo vanaspatIn sarvAn, paJcamastadgatAn rasAn / AhuH prayojanAnyevaM, paJcAnAmapyanukramAt // 258 // tata: kramAdbhavedbhUmirbhUribhirnavapallavaiH / vRkSagucchalatAgulmatRNAdibhiralaGkRtA / / 259 / / tadA prasannA tRptA ca bhUmirbhAti navAGkurA / romAJciteva bhUyiSThakAlena kRtapAraNA // 260 // prAptadhAtukSayA zuSkA, yA mRtevAbhavanmahI / sA punaryauvanaM prApi, satkAlena rasAyanaiH // 261 // manoramAM sukhasparzI, protphulladrumamaNDitAm / tadA vilokya te bhUmiM modante bilavAsinaH // 262 // tato bilebhyaste mAtRgarbhebhya iva nirgatAH / apUrvamiva pazyanti, vizvaM prAptamahAsukhAH // 263 // gaNazaste'tha sambhUya, vandatyevaM parasparam / jAto bhoH sukhakRtkAlo, ramaNIyaM ca bhUtalam // 264 // vanaspatibhirebhizca, dalapuSpaphalAJcitaiH / madhuraiH pAvanaiH pathyairAhAro no bhavatvatha / / 265 / / ataH paraM ca yaH ko'pi, matsyakUrmAdijAGgalaiH / kariSyatyazubhairvRttiM sa pApo'smadgaNAddbahiH / / 266 / / tasya nAmApi na grAhyaM, vIkSaNIyaM mukhaM na ca / chAyA'pyasya parityAjyA, dUre'GgasparzanAdikam // 267 // iti vyavasthAM saMsthApya, te ramante yathAsukham / bhUtale'laGkRte viSvag, ramyaistRNalatAdibhiH // 268 // kutazcitpuruSAtte'tha, jAtismRtyAdizAlinaH / kSetrAdhiSThAtRdevAdA, kAlAnubhAvato'pi ca // 269 // te janAH prAptanaipuNyA, vyavasthAmaparAmapi / kurvanti nagara grAmanikAyaracanAdikAm // 270 // annapAkAGgasaMskAravastrAlaGkaraNAnyapi / vivAharAjanItyAdi, kramAtsarvaM pravarttate // 271 / / tathoktaM jambUdvIpaprajJaptivRttau etadarakavarNane - "dvitIyAre purAdinivezarAjanItivyavasthAdikRjjAtismArakAdipuruSadvArA vA kSetrAdhiSThAyakadevaprayogeNa vA kAlAnubhAvajanitanaipuNyena vA tasya susambhavatvAditi." kAlasaptatau tu dvitIyArake nagarAdisthitikAriNaH kulakarA bhavantItyuktaM / tathAhi - "bIe u purAikaro jAisaro vimalavAhana 1 sudAmo 2 / saMgama 3 supAsa 4 datto 5 sumuha 6 sumaI 7 kulagaratti // [ kAlasaptati zlo. 62] sthAnAGgasaptamasthAne'pyuktaM- "bharahe vAse AgamessAe osappiNIe satta kulakarA bhavissaMti, taM jahA - mittavAhaNe 1 subhome 2 ya suppabhe 3 ya sayaMpabhe 4 / datte 5 suhume 6 subandhU 7 ya AgamesANa hokkhatti // SaT saMsthAnAni te dadhyuH, kramAtsaMhananAni ca / yAnti karmAnusAreNa, janA gaticatuSTaye // 272 // utkarSAdarakasyAdau, te viMzatyabdajIvinaH / ante ca triMzadadhikazatavarSAyuSo janAH // 273 // Adau syurdvikarottuGgavapuSaste tataH kramAt / varddhamAnocchrayA ante, saptahastasamucchritAH // 274 // varNagandharasasparzajIvitoccatvaparyavaiH / varddhamAnairvarddhamAnaiH, pUrNe'smin duSSamArake / / 275 / / tRtIyo'raH pravizati, du:SamasuSamAbhidhaH / sa prAtilomyAtpUrvoktacaturthArakasannibhaH // 276 // arakasyAsya pakSeSu gateSu prathamakSaNAt / ekonanavatAvAdyajinotpattiH prajAyate // 277 // Page #691 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 674 tathAhu:- kAladuge ticautthAraesu egUNanavaipakkhesu / sesagaesu sijyaMti huMti paDhamaMtimajiNiMdA // [ kSetrasamAsa gA. 100 ] eSo'vasarpiNIjAtacaturviMzajinopamaH / prAya'gamAnavarNAyuH kAntiprabhRtiparyavaiH // 278 // ityutsarpiNyavasarpiNyarhaccakrayAdayo'khilAH / prAtilomyAnulomyAbhyAM bhAvyAstulyA manISibhiH / / 279 / / mithoMDataraM tAvadeva, yasyotpattiryadoditA / zeSe'rake'vasarpiNyAM sotsarpiNyAM gate'rake // 280 // gate'rake'vasarpiNyAM yasyotpattiryadoditA / zeSe'rake sotsarpiNyAM, svayaM bhAvyA vivekibhiH // 281 // trayoviMzatirarhantastathaikAdaza cakriNaH / arake'smin bhavantyevaM, sarve'pi kezavAdayaH // 282 // AyurandazataM triMzamAdAvatrAGginAM bhavet / pUrvakoTimitaM cAnte, varddhamAnaM zanaiH zanaiH // 283 // Adau syuH saptahastoccavapuSo manujAstataH / varddhamAnAH paJcacApazatoccAGgAH smRtAH zrute // 284 // evaM pUrNe tRtIye're, caturthaH pravizatyaraH / sa prAktanatRtIyAbha:, suSamaduSSamAbhidhaH // 285 // ekonanavatau pakSeSyatIteSvAdimakSaNAt / caturviMzasyArhato'sminnutpattiH syAjjinezituH // 286 // arake'smin bhavatyevaM dvAdazazcakravartyapi / tatpaddhatistu sarvApi, vijJeyA pUrvavarNitA // 287 // utsarpiNyAM syustriSaSTiH, zalAkApuruSA iti / dazakSetryAM tRtIyAre, turyA'rAdyAMzasaMyute // 288 // evaM paJcamaSaSThArAvapi bhAvyau viparyayAt / pUrvoditAvasarpiNyA, dvitIyAdyArakopa // 289 // utsarpiNyAM yathaiSyaMtyAM, kSetre'smin bharatAbhidhe / padmanAbhAbhidhaH zrImAn, prathamo'rhan bhaviSyati // 290 // sa ca zreNikarAjasya, jIvaH sImantake'dhunA / narake varttate ratnaprabhAyAM prathamakSitau // 299 // sthitiM sa tatra caturazItivarSasahasrikAm / madhyamAmanubhUyAndaiH, kiyadbhiradhikAM tataH // 292 // pAdamUle bhAratasya, vaitADhyasya mahAgireH / deze dUragatakleze, pANDuvarddhanasaMjJake // 293 // zatadvArAbhidhapure, sutaratnaM bhaviSyati / sumateH kulakarasya, bhadrAstrIkukSisambhavaH // 294 // zrIvIrapadmanAbhayorantaraM caivaM -- "culasIvAsasahassA, vAsA satteva paJca mAsA ya / vIramahApaumANaM aMtarameyaM viyANAhi" // iti naMdIvRttau / idaM vIramahApadmayornirvANotpAdayorantaraM jJeyaM zreNikarAjajIvasya tu narake kiJciduktAntarakAlAdadhikamevAyuH sambhavi, zreNike mRte tu kiyatkAlaM vIrArhata iha vihArAttAvataH kAlasya tadAyuSyadhikatvAditi / sa caturdazabhi: svapnaiH, sUcitaH zakrapUjitaH / janiSyate dine yasmin, tasmiMstatra pure'bhitaH // 295 // aMtarbahizca padmAnAM, ratnAnAM cAtibhUyasAm / vRSTirbhaviSyati prAjyA, vArAmiva tapAtyaye // 296 // tataH pitrAdayastasya, muditA dvAdaze dine / kariSyanti mahApadma, iti nAma guNAnugam // 297 // Page #692 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 675 sAdhikASTAbdavayasamathainaM sumatiH pitA / sthApayiSyati rAjye sve, tato rAjA bhaviSyati // 298 // rAjyaM pAlayatastasya, zakrasyeva mahaujasaH / devau maharTikAvetya, seviSyete padadvayam // 299 // yakSANAM dAkSiNAtyAnAM, pUrNabhadrAbhidhaH prabhuH / mANibhadrazcauttarAhayakSAdhIza: surezvaraH // 300 // etau dAvapi yakSendrau, prabhostasya kariSyataH / senAnyAviva sainyasya, kAryaM zatrujayAdikam // 301 // sAmantAdistatastasya, zreSThipaurajanAdikaH / mitha: paricchadaH sarvaH, sambhUyaivaM vadiSyati // 302 // aho surendrau kurvAte, asyAsmAkaM mahIpateH / senAkAryaM mahAcaryapuNyaprAgbhArazAlinaH // 303 // mahApadmanRpasyAtha, devasena iti sphuTam / nAmAstu guNaniSpannaM, dvitIyaM ruciraM tataH // 304 // devasenanRpasyAtha, rAjyaM pAlayata: kramAt / utpatsyate hastiratnaM, caturdantaM mahojjvalam // 305 // zakramairAvaNArUDhamiva taM tena hastinA / vicarantaM zatadvArapure vIkSya janAH same // 306 // vadiSyanti mithaste yaddevasenamahIpateH / vAhanaM vimalo hastI, tato vimalavAhanaH // 307 // tRtIyamiti nAmAstu, trinAmaivaM bhaviSyati / mahApadmo devaseno, rAjA vimalavAhanaH // 308 // evaM triMzatamabdAni, rAjyaM bhuktvA mahAzayaH / dAnaM dattvA''bdikaM prauDhotsavaiH sa pravrajiSyati // 309 // dvAdazAbdAni sArddhAni, pakSaNAbhyadhikAnyatha / chadmasthatve tapaH kRtvA, sa kevalamavApsyati // 310 // sapratikramaNo dharmo, yathA paJcamahAvrataH / munInAM zrAvakANAM ca, dvAdazavratabandhuraH // 311 // mahAvIreNa jagade, jagadekahitAvahaH / mahApadmo'pi bhagavAMstathA sarvaM vadiSyati // 312 // asya prabhorgaNadharA, ekAdaza gaNA nava / zrIvIravadbhaviSyanti varNalakSmocchrayAdyapi // 313 // kalyANakAnAM paJcAnAM, tithimAsadinAdikam / zrIvarddhamAnavadbhAvi, padmanAbhaprabhorapi // 314 // sArddhaSaNmAsahInAni, varSANi triMzataM ca saH / pAlayiSyati sarvajJaparyAyaM surasevitaH // 315 // dvicatvAriMzadabdAni, zrAmaNyamanubhUya ca / dvisaptatyabdasarvAyuH, paramaM padameSyati // 316 // supArtho varddhamAnasya, pitRvyo yaH prabhorabhUt / sUradevAbhidho bhAvI, sa dvitIyo jinottamaH // 317 // poTTilasya ca yo jIvaH, sa tRtIyo bhaviSyati / supArzvanAmA dehAdimAnaimijinopamaH // 318 // ___ yastu hastinApuravAsI bhadrAsArthavAhIputro dvAtriMzadbhAryAtyAgI vIraziSyaH sarvArthasiddhotpanno ___ mahAvidehAntaHsetsyannaupapAtikopAGge proktaH sa tvanya eva / jIvo dRDhAyuSasturyo, jina bhAvI svayamprabhaH / kArtikAtmA ca sarvAnubhUtiH paJcamatIrthakRt // 319 // zrAvastyAM zaGkhazatakAvabhUtAM zrAvakottamau / tatra koSThakacaitye ca, zrIvIraH samavAsarat // 320 // bhagavantaM namaskA, zaGkAdyAH zrAvakA yayuH / tato nivartamAnAMstAn, zrAddhaH zaGkho'bravIditi // 321 // upaskArayata prAjyamAhAramazanAdikam / yathA tadadya bhuJjAnAH, pAkSikaM parva kurmahe // 322 // Page #693 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 676 ca zaGkhavacaH zrAddhAstatheti pratipedire / zaGkhazca nirmalamatirgRhegatvA vyacintayat // 323 // na zreyAnadya bhuktvA meM, pauSadha: pAkSike'hani / tatkurve'poSaNenaiva, vizuddhaM parvapauSadham // 324 // zaGkhamAgamayante sma, zrAddhAste sajjabhojanAH / anAgacchati tasmiMzca, tadAhvAnAya tadgRhe // 325 // zatakAparanAmA drAk, puSkalI zrAvako yayau / zaGkhabhAryotpalA cAsya, cakArAbhyAgatocitim / / 326 / / tata: pauSadhazAlAyAM, zaGkhADhyAyAM viveza saH / pratikramyeryApathikaM zaGkhazrAvakamityavak // 327 // siddhamannAdi tacchIghramAgaccha zrAvakavraje / tad bhuktvA'dya yathA parvapauSadhaM pratijAgRmaH // 328 // Uce zaGkhaH pauSadhiko'poSaNenAsmi so'pyatha / nyavedayattatsarveSAM tatte bubhujire tataH // 329 // zaGkho'thApArayitvaiva, pauSadhaM prANamajjinam / prAtaH zrAddhAH pare'pyevaM, zuzruvurdezanAM prabhoH // 330 // dezanA'nte zrAvakAste, gatvA zaGkhasya sannidhau / avAdiSurupAlambhaM, hyaH sAdhvasmAnahIlayaH / / 331 // tatastAn bhagavAnUce, mA zaGkhaM hIlayantu bhoH / sudRSTirdRDhadharmA'yaM, suSThu jAgarito nizi // 332 // evaM yo varddhamAnena, stutastAdRzaparSadi / videhe setsyamAno'sau paJcamAGge udIritaH // 333 // svarge'syAyurapi proktaM, zrute palyacatuSTayam / SaSTho jinastu zrImallijinasthAne bhaviSyati // 334 // tatazca--saMkhyeya eva kAlaH syAdbhAviSaSThajinodaye / tat SaSThajinajIvo yaH, zaGkho'nya: seti budhyate // sthAnAMgavRttau tvayameva zaGkho bhAvitIrthakRttayA proktastadAzayaM na vedmIti / 335 // jIva: zaGkhasya SaSTho'rhan, bhAvI devazrutAbhidhaH / bhaviSyatyudayAkhyo'rhannandIjIvazca saptamaH // 336 // aSTamo'rhan sunandasya, jIva: peDhAlasaMjJakaH / AnandajIvo navamaH, poTTilAkhyo jinezvaraH || 337 // dazama: zatakasyAtmA, zatakIrttirbhaviSyati / zaGkhasyAyaM sahacaraH, puSkalItyaparAhvayaH // 338 // zrIhaimavIracaritre tu navamaH kaikasIjIvo dazamastu revatIjIva iti dRzyate / sutA ceTakarAjasya, sujyeSTA svIkRtavratA / AtApanAM karoti sma, nivastrA'ntarupAzrayam / / 339 / / itaH parivrAT peDhAlo, vidyAsiddho gaveSayan / vidyAdAnocitaM pAtramapazyattAM mahAsatIm // 340 // yadyasyA brahmacAriNyAH, kukSijastanayo bhavet / tasyArhaH syAttadA vyAghrIdugdhasya svarNapAtravat // 341 // viJcintyaivaM dhUmikayA, vyAmohaM viracayya saH / tadyonAvakSipadbIjaM, kramAjjAtazca dArakaH // 342 // saha mAtrA'nyadA so'gAjjinAbhyarNaM tadA jinam / vidyAbhRtkAlasandIpa:, ko mAM hanteti pRSTavAn ? // 343 // svAminokte satyakini, tamupetya jahAsa saH / mArayiSyasi mAM tvaM re, ityuktvA'pAtayatpadoH // 344 // apahRtyAnyadA sAdhvIsakAzAjjanakena saH / samagrA grAhito vidyA, dhIraH sAdhayati sma tAH // 345 // rohiNyA vidyayA vyApAdito janmasu paJcasu / SaSThe janmani SaSmAsAyuSA tuSTA'pi nAdRtA // 346 // 1 zrIsthAnAGgavRttau hi zaGkhasya bhAvitIrthakRttvoktAvapi na SaSThajinatayoktiH tato nAmAntareNAnyajinapUrvabhavaH syAt / Page #694 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 677 prAgjanmasAdhanAttuSTA, bhave'smin saptame ca sA / lalATe vivaraM kRtvA, hRdi tasya viveza ca // 647 // lalATavivaraM tvakSi, jAtaM divyAnubhAvataH / jaghAna kAlasandIpaM, sa peDhAlaM ca dAmbhikam // 348 // prApto vidyAdharendratvaM, natvA sarvAn jinezvarAn / nATyapUjAM prabhoH kRtvA, ramate sma yathAsukham // 349 // mahAdeva iti khyAto, rudra ekAdaza: sa ca / ekAdazo jino bhAvI, satyakI suvratAbhidhaH // 350 // dvArakAdhipatiH kRSNavAsudevo mahaddhikaH / bhaktaH zrIneminAthasya, saddharmaH zrAvako'bhavat // 351 // / aSTAdazasahasrANi, vandamAno'nyadA munIn / sa vandanena guruNA, samyaktvaM kSAyikaM dadhau // 352 // saptamakSitiyogyAni, duSkRtAnyapavartayan / cakre tRtIyakSmAANi, tIrthakRnnAma cArjayat // 353 // tathoktaM-"titthayastaM sammattakhAiyaM sattamIi taiyAe / vaMdaNaeNaM vihiNA baddhaM ca dasArasIheNa" // [saMbodhasattari gA. 106] kRSNajIvo'mamAkhyaH sa, dvAdazo bhavitA jinaH / surAsuranarAdhIzapraNatakramapaGkajaH // 354 // vasudevahiNDau tu-"kaNhau taiyapuDhavIo uvvaTTittA bhArahe vAse sayaduvAre nayare pattamaMDaliyabhAvo pavvajjaM paDivajjiya titthayaranAmaM pavajjittA vemANie uvajjittA duvAlasamo amamanAma titthayaro bhavissai" ityuktamiti jJeyaM / baladevasya jIvo'rhanniSkaSAyastrayodazaH / kRSNAgrajaH kRSNatIrthe, setsyatItyanya eva saH // 355 // 'bhavasiddhio ya bhayavaM ? sijssii kaNhatitthaMmi' ityAvazyakaniyuktivacanAt / zrInemicaritre'pi'-'gacchantyavazyaM te'dhastAttvaM gAmI vAlukAprabhAm / zrutveti kRSNaH sadyopi nitAnta vidhuro'bhavat // bhUyo'bhyadhatta sarvajJo, mA viSIda janArdana ! / tata uddhRtya martyastvaM, bhAvI vaimAnikastataH // utsarpiNyAM prasarpantyAM, zatadvArapurezituH / jitazatroH suto'haMstvaM, dvAdazo nAmato'mamaH // brahmalokaM balo gAmI, matyo bhAvI tatazcyutaH / tato'pi devatazcyutvA, bhAvyatra bharate pumAn // utsarpiNyAM prasarpantyAmamamAkhyasya kezava ! / tIrthanAthasya te tIrthe, sa mokSamupayAsyati // [triSaSThizalAkA parva. 8. sarga. 11. zlo. 50 thI 54] bhAvI jIvazca rohiNyA, niSpulAkazcaturdazaH / jino vRjinahRddevanaradevanatakramaH // 356 // pure rAjagRhe'thAsItprasenajinmahIpateH / nAgAkhyo rathikastasya, preyasI sulasAbhidhA // 357 // tayA sutArthI svapatirindrAdInmAnayan surAn / anyAM pariNayetyukto, na mene'tyantatanmanAH // 358 // tasyAH samyaktvaviSayAM, prazaMsAM zakranirmitAm / azraddadhatsuraH ko'pi, munirUpa: sametya tAm // 359 // Uce tava gRhe lakSapAkaM tailaM yadasti tat / dIyatAM bhiSajoktaM me, tataH sA mumude bhRzam // 360 // AharantyAca tattUrNaM, bhagnaM devena bhAjanam / evaM dvitIyaM tRtIyaM, nAkhidyata tathA'pyasau // 361 // tatastuSTena devena, dvAtriMzadguTikA dade / AsAM prabhAvAd dvAtriMzadbhavitAraH sutAstava // 362 // prayojane'haM smarttavya, ityuktvA sa tirodadhau / sarvAbhirekaH putro'stvityAjahe guTikAstvasau // 363 // Page #695 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 678 371 // dvAtriMzatyatha garbheSu, kurvatsu jaTharavyathAm / smRtaH sa devazcakre drAk, svAsthyaM sA suSuve sutAn // 364 // sA ceyaM sulasA paJcadazo'rhannirmamAbhidhaH / SoDazo revatIjIvazcitragupto bhaviSyati // 365 // tathAhi--gozAlamuktayA tejolezyayA kRzitAGgakaH / anyedyurmeDhikagrAme, zrIvIraH samavAsarat // 366 // abhUtsalohitaM varcastato vArttA jane'bhavat / gozAlakatapastejodagdho'rhanmRtyumeSyati // 367 // tat zrutvA siMhanAmAnamanagAraM mahAravaiH / rudaMtaM prabhurAhUyetyevaM smAha kRpAnidhiH // 368 // tvayA kiM khidyate nAhaM, mariSyAmyadhunA bhuvi ? / vihRtyAdvAn paJcadazAdhyarddhAn gantAsmi nirvRtim // 369 // kiJca tvaM gaccha nagare, revati zrAvikAgRhe / dve kuSmANDaphale ye ca, madarthaM saMskRte tayA // 370 // tAbhyAM nArthaH kintu bIjapUrapAkaH kRtastayA / svakRte taM ca nirdoSameSaNIyaM samAhara // tatazca muninA tena, yAcitA revatI mudA / kRtArthaM manyamAnA svaM dadau tasmai tadauSadham // bhagavAnapi nIrAgamanAstadudare'kSipat / tatkSaNAtkSINarogo'bhUtsaGghaH sarvazca pipriye // arjitAnekasukRtasaJcayA revatI tu sA / SoDazastIrthakRdbhAvI, citragupto'bhidhAnataH // 374 // gavAlijIva: samAdhirbhAvI saptadazo jinaH / saMvarAkhyo'STAdazo'rhan, bhAvI jIvazca gArgaleH // 375 // ekonaviMzatitamo, jIvo dvIpAyanasya ca / yazodharAkhyastIrthezo, bhavitA bhavitArakaH // 376 // jino'tha viMzatitama:, karNajIvo bhaviSyati / jIvo'rhannAradasyaikaviMzo mallajinezvaraH // 377 // vidyAdharaH zrAvako'bhUtparivrADambaDAbhidhaH / so'nyadA dezanAM zrutvA, varddhamAnajinezituH // 378 // gacchan rAjagRhaM campAnagaryAH prabhuNoditaH / sulasAyA mama kSemakiMvadantIM nirUpayeH // 379 // iti sthAnAGgavRttau kvaciddharmalAbhamavIvadaditi zrUyate / 372 // 673 // ambaDo'cintayatpuNyavatIyaM sulasA satI / saMdezaM saMdizatyevaM yasyai zrItrijagadguruH // 380 // karomyasyAH parIkSAM ca, guNastasyAH ka IdRza: ? / dhyAtveti gatvA tenoce, parivrADveSadhAriNA // 381 // bhaktyA me bhojanaM dehi, dharmaste bhavitA mahAn / tato jagAda sA zuddhasamyaktvaikadRDhAzayA // / 382 // pradatte bhojane yebhyo, dharmaH saJjAyate mahAn / viditA eva te bhrAtaH !, sAdhavo vijitendriyAH // 383 // sA'ntarikSe tataH padmAsanAsIno janAn bahUn / vismApayAmAsa mAsatapasvIti janArcitaH // 384 // lokaH papraccha bhagavaMstapaH pAraNayA'nayA / pAvayiSyasi kaM dhanyaM ? sa prAha sulasAmiti // 385 // diSTyA tava gRhe bhAgyaistapasvI pArayiSyati / sulasoktA janairUce, kiM naH pAkhaNDikairiti ? // 386 // ambaDo'pi tadAkarNyAcintayadyuktamAdizat / saMdezaM jinarAjo'syai, yasyAH samyaktvamIdRzam // 387 // tataH parivRttaH paurairupetya sulasAgRhe / enAM proktAptasaMdeza:, prazazaMsa muhurmuhuH // 388 // bhaviSyanyambaDaH so'yaM, dvAviMzo devatIrthakRt / trayoviMzo'nantavIryo, jIvo dvAramadasya saH // 389 // Page #696 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 679 yastvambaDo mahAvidehe setsyannaupapAtike'bhihitaH so'nya eva sambhAvyate iti sthAnAGgavRttau / caturviMza: svAtijIvo, bhadrakRnnAma tIrthakRt / bhaviSyati caturthArasyAdau zrIvRSabhopamaH // 390 // ayaM bhAvijinanAmakramaH zrIvIracaritroddhRtapadyabaddhadIvAlIkalpAnusAreNa. zrIjinaprabhasUrikRtaprAkRtagadyadIvAlIkalpAbhiprAyastvevaM - taio udAijIvo supAso, cauttho poTTilajIvo sayaMpabho, paJcamo daDhAujIvo savvANubhUI, chaTTo kattiyajIvo devasuo, sattamo saMkhajIvo udao, aTTamo ANaMdajIvo peDhAlo, navamo sunaMdajIvo puTTilo, dasamo sayaMgajIvo sayakittI, igArasamo devaIjIvo muNisubbao, bArasamo kaNhajIvo amamo, terasamo saccaIjIvo nikkasAo, cauddasamo baladevIjIvo nippulAo, pannarasamo sulasAjIvo nimmamo, solasamo rohiNIjIvo cittagutto, keI bhaNaMti - "kakkiputto sittuMjje uddhAraM karitA jiNabhavaNamaMDiyaM puhaviM kAuM ajjiyatitthayaranAmo saggaM gaMtuM cittagutto jiNavaro hohI. ittha ya bahusuyamayaM pamANaM. sattarasamo revaIjIvo samAhI, aThThArasamo sayalajivo saMvaro, tevIsaimo arajIvo aNaMtavirio, cauvIsaimo buddhajIvo bhaddaMkaro. uktazeSAH prAgvat / atra tRtIyo ya udAyI uktaH, sa tu sthAnAGgasUtroktavIrazAsananibaddhatIrthakRnnAmanavajIvAnta:pAtI koNikaputraH, ya: koNike'pakrAnte pADaliputraM nagaraM nyavIvizat, yazca svabhavane parvadineSu sadgurUnAhUya paramasaMvignaH pauSadhAdyanvatiSThat, ekadA ca dezanirghATitaripurAjaputreNa dvAdazavArSikadravyasAdhunA abhavyena pauSadhikaH kaGkAya: karttikayA kaNThakarttanena vinAzitaH so'yamiti / samavAyAGgasUtre tu - mahApaume 1 surAdeve 2 supAse ya 3 sayaMpabhe 4 / savvANubhUti 5 arahA, devagute 6 jiNuttame // udae 7 peDhAlaputte ya 8, poTTile 9 sataeti ya 10 / muNisuvvate ya arahA 11, savvabhAvavidu jiNe / / amame 12 NikkasAe ya 13. NippulAe ya 14 nimmame 15 / cittagutte 16 samAhI ya 17, AgamessAe hokkhaI // saMvare 18 aNiaTTI ya 19, vijae 20 vimaleti ya 21 | devovavAe 22 arahA, aNaMtavirie 23 bhaddeti ya 24 // iti nAmakramo dRzyate / teSAM pUrvabhavanAmAnyapi tatraivetthaM dRzyante - "seNia 1 supAsa 2 udae 3 poTTila 4 aNagAra taha daDhAU 5 a / kattia 6 saMkhe a 7 tahA naMda 8 sunaMde 9 a sayae a 10 // bodhavvA devaI ceva 11 saccaI 12 taha vAsudeva 13 baladeve 14 / rohiNI 15 sulasA 16 ceva tatto khalu revatI 17 ceva // tatto havai sayAlI 18 bodhavve khalu tahA bhayAlI ya 19 / dIvAyaNe a 20 kaNho 21 tatto khalu nArae ceva // aMbaDe a 23 tahA sAibuddhe a 24 hoi bodhavve / ussappiNI AgamessAe titthayarANaM tu pubvabhavA // iti, pravacanasAroddhAre'pyevaM dRzyate, kiM cAtra vAsudevajIvastrayodazajinaH proktaH, aMtakRtsUtre tu dvAdazastaduktaM "AgamessAe ussappiNIe puMDesu jaNavaesu sataduvAre nayare bArasamo amamo NAma arahA bhavissaitti / " Page #697 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 680 atra dvAdazatIrthakarotpattiH sAdhikaSoDazAbdhivyatikrame syAt, vimalajinasthAnIyatvAttasya, iyAMzca kAlo nArakabhavAdyaizcaturbhirbhavaiH pUrvoktaiH supUraH syAt, trayodazajinastu vAsupUjyasthAnIyaH, tadutpattistu sAdhikaSaTcatvAriMzadabdhivyatikrame, tAvAn kAlastu pUrvoktairbhavairduSpUro vAsudevajIvasyeti dhyeyaM, atra caiteSAM pakSANAM visaMvAde bahuzrutAH sarvavido vA pramANamiti jJeyaM / ye ca noktA vyatikarA, jinAnAM bhAvinAmiha / kecitte'tyantaviditAH, keciccAviditA iti / / 391 // dIrghadanto 1 gUDhadanta: 2, zuddhadantastRtIyakaH 3 / zrIdanta 4 zrIbhUti 5 somA: 6, padma: 7 saptamacakrabhRt / / mahApadmazca 8 zamazca 9, cakrI ca vimalAbhidhaH 10 | vimalavAhano 11 riSTo 12, bhAvinazcakravarttinaH // iti padyadIvAlIkalpakAlasaptatikayoH, kiMtu dIvAlIkalpe zrIdantasthAne zrIcandro dRzyate. pUrvoktaprAkRtadIvAlIkalpe tu aSTamo nAyako navamo mahApadma uktaH, zeSAH prAgvat / samavAyAGge tu-bharahe ya 1 dIhadaMte ya 2, gUDhadaMte ya 3 suddhadaMte ya 4 / sirigutte ya 5 siribhUI 6, sirisome ya 7 sattame / paume ya 8 mahApaume 9, vimalavAhaNe 10 vipulavAhaNe 11 ceva / riTTe 12 bArasame vutte, AgamessANa hokkhatti // nandizca 1 nandimitrazca 2, tathA sundarabAhukaH 3 / mahAbAhu 4 ratibalo 5, mahAbala 6 balAbhidhau 7 // dvipRSThazca 8 tripRSThazca 9, vAsudevA amI nava / utsarpiNyAM bhaviSyantyAM bhaviSyanti maharddhikAH // iti padyadIvAlIkalpakAlasaptatikayoH, prAkRtadIvAlIkalpe tu - sundarabAhurityatra sundaro bAhuzceti dvAvuktau, tripRSThazca nokta iti, zeSaM prAgvaditi / "nandeya 1 naMdimitya 2, dIhabAhU 4 tahA mahAbAhU 4 / atibala 5 mahabbale 6 balabhadde 7 sattame / duviTThU ya 8 tiviTThU ya 9 AgamissANa viNhuNo / " iti samavAyAMge / rAmA balo 1 vaijayanto 2 'jito 3 dharmazca 4 suprabhaH 5 / sudarzanaH 6 syAdAnando 7 nandanaH 8 padma 9 ityapi // iti prAguktagranthayoH / prAkRtadIvAlIkalpe tu - Adyo vaijayanto navamaH saMkarSaNAkhyaH, zeSaM prAgvat / jayaMta 1 vija 2 bhadde 3, sappabhe ya 4 sudaMsaNe 5 / ANaMde 6 NaMda 7 paume 8, saMkarisaNe ya 9 apacchime / / iti tu samavAyAGge / tilako 1 lohajaGghazva 2, vajrajaGghazva 3 kesarI 4 / bali 5 prahlAdanAmAnau 6, tathA syAdaparAjitaH 7 // bhImaH 8 sugrIva 9 iti ca bhAvinaH pratikezavAH / ihApi samavAyA balirnAsti saptamo bhImo'STamo mahAbhImazceti dRzyate / utsarpiNyAM bhaviSyantaH zalAkApuruSA amI // ekaSaSTirbhAvino'mI, arake'tra tRtIyake / zalAkApuruSau ca dvau, caturthe're bhaviSyataH // 392 // 1 atrAnyatrApi nAmabhede saMjJAbhedaH, anekanAmatvAdanekeSAM dvAdazatrayodazamAdhAnaM tu pUrvAnupUrvIpazcAnupUrvIvilokane na duSkaraH / Page #698 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 681 atha prakRtaMsiddhe jine caturvize, cakriNi dvAdaze mRte / saMkhyeyapUrvalakSANi, dharmanIti pravaya'taH // 393 // yaduktaM pravacanasAroddhAre-"ussappiNi aMtimajiNa titthaM siririsahanAhapajjAyA / saMkhrijjA jAvaiyA tAvayamANaM dhuvaM bhavihI // [zloka 1438] iha tIrthapravRttikAlamAnamidamuktaM, nItirapi paJcamArakaparyanta iva dharma yAvadeva sthAsyatIti sambhAvyate / kramAtkAlAnubhAvena, svalpasvalpakaSAyakAH / nAparAdhaM kariSyanti, manuSyA bhadrakAzayAH // 394 // zAstAro'pi prayokSyante, na saumyA daNDamulbaNam / abhAvAdaparAdhAnAM, nApi daNDaprayojanam // 395 // teSAmalpAparAdhAnAM, daNDanItipravartakAH / cakrivaMzyA: kulakarA:, kramAtriH paJca bhAvinaH // 396 // teSAM hAkAramAkAradhikkArA daNDanItayaH / paJcAnAM prathamAnAM syustiso mantvanusArataH // 397 // dvitIyAnAM ca dve nItyau, syAtAmantyavivarjite / tRtIyAnAM ca paJcAnAM, hAkAra eva kevalam // 398 // evaM kulakarelveSu, vyatikrAnteSu kAlata: / janAH sarve'hamindratvaM, prapatsyante parA'vazA: // 399 // svata eva pravarttante, te nyAyeSveva mAnavAH / na te zAsitumarhanti, teSAM zAstA na kazcana // 400 // ___ evaM cAtrAvasarpiNIprAtilomyaucityenotsarpiNISu caturthArakasyAdau caturviMzatitamajinanirvANanantaraM paJcadaza kulakarA uktAH, parametanniNetuM na zakyate yadutsarpiNyAM dvitIyArakaparyante kulakarA bhavanti uta caturthArakasyAdau bhavanti ? yata eSa nirNayo hyanantarabhaviSyadutsarpiNyanusAreNa kartuM zakyate, bhaviSyadutsarpiNyAM ca kulakarAnAzritya zAstre bhUyAn visaMvAdo dRzyate / tathAhi-kAlasaptatikAdIpAlikAkalpAdiSu ca dvitIyArakaparyante vimalavAhanAdayaH sapta kulakarA uktAH, sthAnAGge tu saptame sthAnake sapta kulakarA uktAH, tatra sumatinAmApi noktaM, dazame tu sImaGkarAdayo dazoktAstatra sumatinAmoktaM, paraM prAnte na, samavAyAGge tu sapta tathaiva, daza tu vimalavAhanAdayaH sumatiparyantA uktAH / sthAnAGganavamasthAnake ca sumatiputratvena padmanAbhotpattiruktA, tathA jambUdvIpaprajJaptisUtre ca dvitIyArake kulakarA mUlata eva noktAH, caturthArake tu ekasmin pakSe mUlato noktAH, pakSAntare ca paJcadazoktAstathAhi-"jAva osappiNIe pacchime tibhAge vattabbayA sA bhANiyabbA kulagakhajjA usabhasAmivajjA. aNNe paDhaMti tIse NaM samAe paDhame tibhAe ime paNNarasa kulagarA samuppajjissaMti, taM jahA-sumai jAva usabhe sesaM taM ceva / daMDanIIo paDilomAo NeyabbAo." atra ca RSabhanAmA kulakaro na tu RSabhasvAminAmAtIrthakRditi tavRttau. evaM ca kulakarAnAzritya duSSamAkAlAnubhAvAdAcanAbhedajaniteSu utsarpiNIkAlabhAvikulakarANAM bhinnabhinnanAmatAvyastanAmatAnyUnAdhikanAmatAbhinnAraka bhAvitAbhidhAyakeSu zAstravAkyeSu satsu tattvaM sarvaviddhedyamiti jJeyaM / 1 utsarpiNyAmAdhArakeDarAjakatA spaSTaiva, dvitIyArakAntyabhAge rAjavyavasthA'ta AvazyakI, yuktAstatra kulakarAH, turyArakAdibhAge tu tattaddaNDavisarjakatvena te, uktAnuktI tu vivakSAdhIne / Page #699 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 682 atha prakRtaMkrameNAtyantasArasyAdyucchinne pAvake sati / agnipakvAnnAzanAdisthitirvicchetsyate'khilA // 401 // krIDiSyanti yathecchaM te, prAdurbhUtairanukramAt / kalpadrumairdazavidhaiH, pUryamANamanorathAH // 402 // paJcacApazatottuGgAH syurnityamazanArthinaH / utkarSata: pUrvakoTyAyuSo'tra prathamaM janAH // 403 // ekapalyopamotkRSTAyuSaH krozoccabhUghanAH / caturthabhakte bhoktAraH, paryante te ca bhAvinaH // 404 // pravarddhamAnaparyAye, pUNe turye'rake kramAt / suSamA nAma sukhakRt, paJcamAraH pravekSyati // 405 // ekakrozocchritA ekapalyopamaparAyuSaH / tatraikAhAntarAhArA, bhAvinaH prathamaM janAH // 406 // bikrozoccAzca paryante, dvipalyaparamAyuSaH / SaSThabhaktakRtAhArA, bhaviSyanti narottamAH // 407 // arake paJcame pUrNe'thaivaM paryAyavRddhitaH / SaSTho'rako'tha suSamasuSamAkhyaH pravekSyati // 408 // dvikrozatuGgAzcAtrAdau, dvipalyotkRSTajIvitA: / dvidinAntarabhoktAro, bhAvino bhuvi yugminaH // 409 // ante krozatrayottuGgAstripalyaparamAyuSaH / bhavitAro yugalinastridinAntarabhojinaH // 410 // utkRSTaM hyarakaprAnte, yugminAmucchrayAdikam / tebhyaH pUrveSAM tu teSAM, kiJcidUnonameva tat // 411 // evaM paMzulikAdInAM, vRddhirapyUhyatAM svayam / kalpavRkSAdibhAvAnAM, paryAyANAM ca bhUyasAm // 412 // evaM pUrNa kAlacakre, punarapyavasarpiNI / punarutsarpiNItyevaM, kAlacakraM punaH punaH // 413 // unnamacca vinamacca santataM, pAriNAmikaguNena saGgatam / cakrametadasakRddhivartayan, krIDatIva bhuvi kAlavAlakaH // 414- // vizvAzcaryadakIrtikIrtivijayazrIvAcakendrAntiSadrAjazrItanayo'taniSTa vinaya: zrItejapAlAtmajaH / kAvyaM yatkila tatra nizcitajagattattvapradIpopame sargaH prApadazeSatAM parimitazcAruzcatustriMzatA // 415 // // iti zrIlokaprakAze catustriMzattamaH sargaH samAptaH // // atha paJcatriMzattamaH sargaH // syAtpudgalaparAvarttaH, kAlacakrairanantakaiH / dravyakSetrakAlabhAvabhedAtsa ca caturvidhaH // 1 // ekaikazca bhaved dvedhA, sUkSmabAdarabhedataH / aSTAnAmapyathaiteSAM svarUpaM kiJciducyate // 2 // audArikavaikriyAGgAhArakataijasocitAH / bhASocchvAsamanaHkarmayogyAzcetyaSTavargaNAH // 3 // sajAtIyapudgalAnAM, samUho vargaNocyate / mauktikAnAM mithastulyaguNAnAmiva rAzayaH // 4 // kucikarNo yathA nAnAvarNAsaMkhyeyadhenukaH / cakre gavAM savarNAnAM, samudAyAn pRthak pRthak // 5 // Page #700 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 683 tathAkRte cAbhUvaMstAH, sujJAnA: sugrahA yathA / tathA tIrthaMkaroddiSTAH, pudgalavargaNA api // 6 // tathAhi-ekAkinaH santi loke, ye'nantA: paramANavaH / ekAkitvena tulyAnAM, teSAmekAtra vargaNA // 7 // dyaNukAnAmanantAnAM, dvitIyA vargaNA bhavet / tryaNukAnAmanantAnAM, tRtIyA kila vargaNA // 8 // yAvadevamanantAnAM, gaNyapradezazAlinAm / skandhAnAM vargaNA gaNyA, dayaNukatvAdijAtibhiH // 9 // asaMkhyeyapradezAnAmapyekaikANuvRddhitaH / asaMkhyeyA vargaNAH syuH, prAgvajjAtivivakSayA // 10 // tathA'nantANujAtAnAM, skandhAnAmapi vargaNAH / bhavantyekaikANuvRddhyA'nantA iti jinaiH smRtam // 11 // atyalpANumayatvena, sthUlatvAdakhilA api / grahe nAyAnti jIvAnAM, grahaNAnucitA iti // 12 // atholladhyAkhilA etAH, siddhAnantAMzasaMmitaiH / abhavyebhyo'nantaguNaiH, paramANubhirudtaiH // 13 // skandhairyAH syuH samArabdhA, vargaNA visasAvazAt / jaghanyA grahaNAr2yAH syustA: kilaudArikocitAH // 14 // AbhyazcaikaikANuvRddhA, madhyamA grahaNocitAH / tAvad jJeyA yAvadaudArikArbotkRSTavargaNAH // 15 // utkRSTaudArikArhAbhyazcaikenApyaNunA'dhikAH / bhavanti punarapyaudArikAnIM jaghanyataH // 16 // tatazcaikaikANuvRddhA, anarhA madhyamA budhaiH / tAvad jJeyA punaryAvadutkuSTAH syuranarhakAH // 17 // etA babaNuniSpannatvAtsUkSmA: pariNAmataH / tata audArikAnarhAH, sthUlaskandhodbhavaM hi tat // 18 // yathA yathA'NubhUyastvaM, pariNAmastathA tathA / skandheSu sUkSmaH syAtteSAmalpatve sthUlamiSyate // 19 // audArikApekSayaiva, kilaitAH pracurANukA: / syuH sUkSmapariNAmAzca, vaikriyApekSayA punaH // 20 // svalpANujAtatvAtsthUlapariNAmA amUstataH / vaikriyAnucitAH sUkSmaskandhotthaM prAcyato hi tat // 21 // utkRSTaudArikAnIM, yAstA ekANunA'dhikAH / jaghanyA vaikriyAharhAH syustato yAdyaNubhiryutAH // 22 // madhyamA vaikriyArhAH syustadarhotkRSTakAvadhi / jaghanyamadhyamotkRSTA, vaikriyAnucitAstataH // 23 // vaikriyApekSayA bhUyo'NukAH sUkSmA amUH kila / AhArakApekSayA ca, sthUlA: stokANukA iti // 24 // evamagre'pi bhAvyaM / jaghanyamadhyamotkRSTAstata AhArakocitAH / tadanastitastredhA, tatazca taijasocitAH // 25 // tatastathaiva trividhAstaijasAnucitAstata: / tredhA bhASocitA bhASAnucitAzca tatastridhA // 26 // AnaprANocitAstredhA, tadanahastitastridhA / mano'hastidanazci, trividhAH syustataH kramAt // 27 // jaghanyamadhyamotkRSTAH, karmaNAmucitAstataH / bhavanti vargaNAstredhA, yAbhya: karma prajAyate // 28 // ito'pyUSaM dhruvAcittAdayo yA: santi vargaNAH / nArthAbhAvAttA ihoktAH, proktAstvAvazyakAdiSu // 29 // tadarthanA ca te granthA, bhAvanIyAH savRttayaH / kSetrAvagAhAdyuktAnAM, vargaNAnAmathocyate // 30 // etA yathottaraM sUkSmA, jJeyA baDhaNukA api / prathamaudArikAnarhavargaNAyAH prabhRtyatha // 31 // Page #701 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 684 sarvA apyaGgalAsaMkhyabhAgamAtrAvagAhanA: / yathottaraM ca sUkSmatvAtsa Unono vibhAvyatAm // 32 // audArikocitA yAvat, kSetraM spRzati vargaNA / tadanahIM tato nyUnaM, bhAvyA ityakhilA api // 33 // audArikavaikriyAdyantarAleSvatra vargaNAH / uktA ekaikANuvRddhyA'narhA yA ubhayorapi // 34 // tAca siddhAnAmanantatamabhAgena saMmitA: / abhavyebhyo'nantaguNA, mAnataH parikIrtitAH // 35 // audArikAdyaSTakasya, jaghanyA grahaNocitAH / uktA yA vargaNAstAbhya, utkRSTA grahaNocitAH // 36 // svasvAnantatame bhAge, yAvantaH paramANavaH / ekaikavRddhastAvadbhiradhikAH syuH kilANubhiH // 37 // ata evAntarAle syurjaghanyotkRSTayostayoH / anantA vargaNA madhyA, ekaikANuvizeSitAH // 38 // sarvAH pariNamantyetA, vargaNA vinasAvazAt / yathAsvamupayujyante, tatazcaudArikAdiSu // 39 // ayogyA: syuH punaryogyAH, yogyAH punarayogyakAH / pariNAmaparAvartAdvivarttante hi vargaNAH // 40 // audArikaprabhRtaya, etAzcAhArakAvadhi / aSTasparzAH paJcavArasA gandhaddhayAnvitAH // 41 // ekavarNarasagandhaH, syAd dvisparzazca yadyapi / paramANustathApyete, samudAyavyapekSayA // 42 // taijasAdyA vargaNA apyevaM varNAdibhi smRtAH / sparzatastu catuHsparzAsteSAM mRdalaghudhruvau // 43 // anyau dvau ca snigdhazItI, snigdhoSNau vA prakIrtitau / rUkSoSNau rUkSazItau vA, vijJaivedyau yathAgamam // 44 // ___ ayaM paJcasaMgrahavRttizatakabRhaTTIkAdyabhiprAyaH, karmaprakRtiprajJaptyAdyabhiprAyeNa tvetAsu snigghoSNArUkSazItarUpameva sparzacatuSTayaM syAnnAnyaditi. sarvalokagatAn sarvAnaNUneko'sumAniha / audArikAdisaptakatvena svIkRtya muJcati // 45 // kAlena yAvatA kAlastAvAnukto jinezvaraiH / dravyataHpudgalaparAvato bAdara Agame // 46 // AhArakAGgabhAvena, svIkRtyotsarjanaM puna: / na saMbhavetsamANUnAM, mitavAraM hi tadbhavet // 17 // saptAnAmatha caudArikAdInAM madhyataH puna: / bhAvenaikenaiva caudArikAGgatvAdinA'sumAn // 48 // sarvAn pariNamayyANUneka eva vimuJcati / kAlena yAvatA tAvAn, dravyata: sUkSma iSyate // 49 // sarvasya lokAkAzasya, pradezA niranukramam / spRzyante maraNaiH sarve, jIvenaikena yAvatA // 50 // tAvAn kAlo bAdaraH syAt, kSetrata: pudgalo'tra ca / khAMzA apUrvaspRSTAste, gaNyA: spRSTacarAstu na // 51 // yasmin vivakSite vyomapradeze syAnmRto'sumAn / punastadavyavahitapradeze mriyate'tha saH // 52 // kAlAntare punarapi, tRtIye tadanantare / mriyate gaNyate saiSa, pradezaH khalu lekhyake // 53 // 1 sparzanendriyagrAhAnAM gurulaghutvamRdukarkazAnAmabhAvAt evaM, prAktu pudgalasvarUpApekSayoktaM, tatpakSe gurutvalaghutvayoma'dutvakarkazatvayoH parasparaparihAreNAvasthAnAt ekatarAvasthAnaniyamAt, catuHsparzatA'pi vyavahAryalaghutvAderabhAvAt, proktavat snigdhazItAdi tu na niyataM, pariNamanAdA tatheti / Page #702 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 685 evaM lokAbhrapradezaiH, sarvairapi yathAkramam / jIvena mRtyunA spRSTaH, sUkSmo'sau kSetrato bhavet // 54 // khapradeze vyavahite, ekaTyAdipradezakaiH / bhavedyanmaraNaM tacca, gaNyate nAtra lekhyake // 55 // jIvo yadyapyasaMkhyeyAn, khAMzAn jaghanyato'pi hi / avagAhmaiva mriyate, saMkhyeyAnna tu karhicit // 56 // tathA'pyatrAvadhIbhUta, eka eva vivakSyate / nabha:pradezo maraNaspRSTo'nye'spRSTakA iti // 57 // kAlacakrasya samayairnikhilairniranukramam / maraNenAGginA spRSTaH, kAlato bAdaro bhavet // 58 // kAlacakrasya kasyApi, mriyate prathamakSaNe / anyasya kAlacakrasya, dvitIyasamaye'sumAn // 59 // tRtIyasya punaH kAlacakrasyaiva tRtIyake / samaye mriyate daivAttadaivAyuHkSaye sati // 60 // kAlacakrasya samayaiH, sarvairevaM yathAkramam / maraNenAGginA spRSTaH, sUkSmaH syAdeSa kAlata: // 6 // yatra cAdyadvitIyAdikSaNakramamatItya ca / maraNaM syAtkAlacakraM, lekhyake tanna gaNyate // 62 // bhAvataH pudgalaparAvarta sUkSma tathAparam / upadeSTuM yathAzAstraM, vaktavyAntaramucyate // 63 // ekasmin samaye jIvA, ye pRthvIkAyikAdayaH / pravizantyavazA: karmanunnAH sUkSmAgnikAyiSu // 64 // lokAkAzapramANAnAM, khrakhaNDAnAM mahIyasAm / asaMkhyAnAM khapradezaiH, pramitAste'GginaH smRtAH // 65 // ye punaH pUrvamutpannAstejaskAyatayAGginaH / punarvipadyotpadyante, svakAyeSveva karmabhiH // 66 // te pUrvoddiSTasUkSmAgnipravizajjIvarAziSu / na lekhyake samAyAnti, te hi pUrvapraviSTakAH // 67 / / ekakSamapravizadbhya, ebhyaH sUkSmAgnikAyikAH / pUrvapraviSTA ye te syurasaMkhyeyaguNAdhikAH // 68 // yato jaghanyato'pyete'tarmuhUrttAyuSo'GginaH / pratikSaNaM cAsaMkhyeyA, utpadyante navA navAH // 69 // tebhyaH kAyasthitisteSAmasaMkhyeyaguNAdhikA / ekaikasya hyasaMkhyeyakAlacakrANi sA guruH // 70 // tato'pyasyA anubhAgabandhasthAnAni tAni ca / asaMkhyeyaguNAni syuH, saMyamasthAnakAni ca // 71 // kAyasthitau hyekaikasyAM, sthitibandhA asaMkhyazaH / yathA jaghanyata: kAyasthitirantarmuhUrtikA // 72 // tataH paraikasamayAdhikA'nyA dvikSaNAdhikA / trikSaNAbhyadhikA yAvadutkRSTA sarvato'ntimA // 73 // ekaikasminnanubhAgabandhasthAnAnyasaMkhyazaH / sthitibandhe bhavantIti, nirdiSTaM tattvavedibhiH // 74 // ___ tathAhuH- "egasamayaMmi loe, suhumagaNijiAu je u pavisaMti / te iMta'saMkhalogappaesatullA asaMkhijjA // tatto asaMkhaguNiyA agaNikkAyAutesiM kAyaThiI / tatto saMjamaaNubhAgabaMdhaTThANANi'saMkhraguNiANi" // [pravacanasAroddhAra zlo. 1050, 1051] evaM ca pravacanasAroddhArasUtravRttyAdyabhiprAyeNa sUkSmAgnikAyikajIvakAyasthiteranubhAgabandhasthAnAni bhAvapudgalaparAvarttanirUpaNAyopakrAntAni, paJcasaMgrahakarmagranthasUtravRttyAdiSu tu sAmAnyata evAnubhAgabandhasthAnAnyuktAni / tathAhi-bhAvapudgalaparAvarttamAha Page #703 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 686 aNubhAgaTThANesuM, aNaMtaraparaMparAvibhattehiM / bhAvaMmi bAyaro so suhumo sabvesa'Nukkamaso // iti paJcasaMgrahe [dvitIyaddhAra zlo. 41] / athAtrAnubhAgabandhasthAnasvarUpanirUpaNAyopakramyateprAg yAni karmayogyAni, dravyANyuktAni tAnyatha / svAdhiSThitAbhrapradezAvagADhAnIha cetanaH // 75 // upAdAya karmatayA, drAk pariNamayatyayam / kiJcitsAdharmyato vahnidRSTAnto'tra nirUpyate // 76 // yathA dahanayogyAni, dravyANi jvalano'pi hi / svagocarasthitAnyeva, prApayedatirUpatAm // 77 // na tu svaviSayAtItAnyagnitAM netumIzvaraH / jIvo'pi svapradezebhyo, dravyamevaM bahiH sthitam // 78 // naiva karmayogyamapi, karmatAM netumIzvaraH / gRhNAti tAni jIvazca, sarvairAtmapradezakaiH // 79 // tathAhi-jIvapradezAH sarve'pi, zRGkhalAvayavA iva / syuH parasparasaMbaddhAH, pratIkA vapuSIva vA // 80 // ekasminnapi tajjIvapradeze vyApRte sati / sarve'pi vyApriyante'nye, grahItuM karmaNAM dalam // 81 // yathA ghaTAyupAdAtuM, karAgre vyApRte sati / maNibandhakUrparAMsAdayo'pyavayavAH pare // 8 // vyApriyante mandamandataramandatamaM dhruvam / evaM sarvAtmapradezavyApAraH karmasaMgrahe // 83 // idaM ca karmadravyANAM, grahaNaM sAdi bhAvyatAm / tadravyadezakAlAdyaiH, syAdanAdipravAhata: // 84 // eSAM ca karmadravyANAM, bhAgaprAptiryathA bhavet / ekenAdhyavasAyena, gRhItAnAM tathocyate // 85 // kramAnmahattaro bhAgo, mahAsthitikakarmaNAm / evaM sthityanusAreNa, bhAgo'STAsvapi karmasu // 86 // AyuSastatra sarvebhyaH, stoko bhAgo bhavediha / sarvebhyo'lpasthitikatvAdvizeSAbhyadhikastataH // 87 // karmAMzAnAM bhavedbhAgaH, karmaNo magotrayoH / parasparApekSayA tu, dvayoH syAdetayossamaH // 88 // jJAnadarzanAvaraNAntarAyANAM bRhattamaH / bhAgaH syAnnAmagotrAbhyAM, trayANAM ca mithaH samaH // 89 // tebhyo'pi mohanIyasya, bhavedbhAgo bRhattamaH / nyAyyo mahAsthiterasya, mahatAM hyakhilaM mahat // 90 // vedanIyasya bhAgaH syAnmohAdalpasthiterapi / sarvebhyo'pi mahIyAn yattatra heturnizamyatAm // 91 // bhAge'lpe vedanIyasya, sphuTatvaM sukhaduHkhayoH / nAnubhAvayituM zaktamidaM tAdRk svabhAvataH // 92 // vedanIyaM ca bhavati, prabhUtadalikaM yadi / tadA svaphalabhUte te, sukhaduHkhne sphuTAtmake // 93 // ISTe vyaktyA darzayituM, nAnyathetyaMzakalpanA / ekAdhyavasAyopAttakarmadravyeSu bhAvyatAm // 94 // sa caiko'dhyavasAya: syAnnAnAvaicitryabhAjanam / asminnekasvarUpe hi, bhavetkarmApi tAdRzam // 95 // vinA kAraNabhedaM hi, kAryabhedo na saMbhavet / karmavaicitryabIjasya, tadasyApi vicitratA // 96 // ayaM vicitratAgarbho'dhyavasAya: svayaM vrajet / saMklezaM vA vizuddhiM vA, tAdRksAmaggrapekSayA // 97 // sAmagrI ca dravyakSetrakAlabhAvAtmikA tayA / saMkliSTo vA vizuddho vA'dhyavasAya: zarIriNAm // 98 // kadApyaSTavidhe bandhe, heturbhavati karhicit / saptavidhe SaDvidhe ca, kadA'pyekavidhe'pi saH // 99 // Page #704 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 687 uktaM ca- "kahaM egajjhavasAyagahiyaM daliyaM aTThavihAi baMdhattAe pariNamai ? ucyate - tassa ajjhavasANameva tArisaM, jeNa aTThavihAi baMdhattAe pariNamai, jahA kuMbhagAro miipiMDeNa sarAvAINi pariNAmei, tassa tArisA pariNAmo, teNaM pariNAmeNaM saMjuttassa daliyaM aTThavihAittAe pariNamai / " prAgvacca racanAMzAnAM, saptaSavidhabandhayoH / sarvatra vedanIyAMzo, jyeSTho'nyeSAM yathAsthiti // 100 // yadA tvekaM vedanIyaM, karma badhnAtyasau tadA / sarvaM yogavazopAttaM, dalaM tasyaiva bhAvyatAm // 101 // tathoktaM paJcasaMgrahe-- "jaM samayaM jAvaiyAI baMdhae tANa erisavihIe / patteyaM patteyaM bhAge nivvattae jIvo" // [ paJcamadvAra zlo. 79 ] 102 // 103 // baghnAti mUlaprakRtIryathA'lpAlpAstathA tathA / pradezabandhamutkRSTaM, kurute'lpiSTamanyathA // nyAyyametacca khaNDAderyathAMzaH prApyate mahAn / vibhAjakeSu stokeSu teSu bhUyassu cAlpakaH // Ahuzca - "jaha jaha ya appapagaINa baMdhago tahatahatti ukkosaM / kuNai paesabaMdhaM jahannayaM tassa vaccAse" // [ paJcasaMgraha paJcamadvAra zlo. 80] 108 // 109 // 110 // iha pUrvaM karmayogyavargaNAvarttino'NavaH / svAbhAvikarasADhyAH syurhetavaH sarvakarmaNAm // 104 // yadA tu jIvairgRhyate, tadA teSu kilANuSu / kaSAyAdhyavasAyena, grahaNakSaNa eva vai // 105 // avibhAgaparicchedA, rasasaMbandhino'mitAH / prAdurbhavanti sarvebhyo, jIvebhyo'nantasaMguNAH // 106 // vividhAzca svabhAvAH syurjJAnAvArakaMtAdayaH / jIvAnAM pudgalAnAM cAcintyazaktikatA yata: // 107 // yathA zuSkatRNAdInAM pUrvaM ye paramANavaH / prAyeNaikasvarUpAH syuH, svAbhAvikarasAstathA // gavAdibhirgRhItAste, kSIrAdirasarUpatAm / saptadhAtuparINAmAdyAnti cAnekarUpatAm // tathaikAdhyavasAyAtteSvapi karmadalANuSu / rasodbhedo'nantabhedo, bhavettaddarzyate sphuTam // tathAhi - abhavyebhyo'nantaguNaiH, siddhAnantAMzasaMmitaiH / niSpannAnaNubhiH skandhAnAtmAdatte pratikSaNam // 111 // avibhAgaparicchedAn, karotyeSu rasasya ca / sarvajIvAnantaguNAn, pratyekaM paramANuSu // / 112 / / yo'rddhArddhana chidyamAno, rasAMza: sarvaviddhiyA / na datte'MzaM so'vibhAgapariccheda iha smRtaH // 113 // tatraikasamayopAtte, karmaskandhe'tra ye'NavaH / sarvAlpiSTharasAzchidyamAnAste'pi rasAMzakaiH // 114 // sarvajIvAnantaguNAn, prayacchati rasAMzakAn / eSAM cAlparasANUnAM nicayo vargaNA''dimA // 115 // anyAsAM vakSyamANAnAM, vargaNAnAmapekSayA / syurbhuyAMso'Navo'trAlparasA hi bahavo'NavaH // 116 // rasAvibhAgabhAgena, tata ekena ye'dhikAH / dvitIyA vargaNA teSAmaNUnAmiha kIrttitA // 117 // iyaM ca vargaNA hInA, paramANuvyapekSayA / AdyAyA vargaNAyA yadete tebhyo rasAdhikAH // 118 // rasAvibhAgabhAgasyetyekaikasya pravRddhitaH / vargaNAH paramANUnAM tAvadvAcyA manISibhiH // 119 // Page #705 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 688 127 / / 128 // 129 // 130 // bhavanti vargaNA yAvatsiddhAntAMzasaMmitAH / abhavyebhyo'nantaguNAstA rasAMzavizeSitAH // 120 // rasabhAgAMzca yacchanti, sarvAntyavargaNANavaH / sarvAdyavargaNANubhyaH, kilAnantaguNAdhikAn // 121 // rAzizcAsAM vargaNAnAM, sparddhakaM prathamaM bhavet / samUho hi vargaNAnAmiha sparddhakamucyate // 122 // ekaikena rasAMzena, vRddhAzca paramANavaH / athaitasmAnna labhyante, prathamasparddhakAtparam // 123 // sarvajIvAnantaguNai, rasAMzaireva cAdhikAH / saMprApyante'ta evedaM pUrNaM sparddhakamAdimam // 124 // kramAdrasaniraMzAMzairvRddhau hi sparddhakaM bhavet / syAdanyasparddhakArambho, niraMzAMzakramatruTau // 125 // AdyasparddhakaparyantANubhyo ye'tha rasAMzakaiH / sarvajIvAnantaguNaiH, pravRddhAH paramANavaH // 126 // teSAM ca samudAya: syAt, prathamA vargaNA kila / dvitIyasya sparddhakasya, tataH syAtpUrvavatkramaH / / ekaikena rasAMzena pravRddhaiH paramANubhiH / ArabdhA vargaNA yAvatsiddhAnantAMzasaMmitAH // etAsAM vargaNAnAM ca, samudAyo bhavediha / dvitIyaM sparddhakaM pUrNIbhUte'smin sparddhake punaH // ekadvayAdyaiH rasacchedairna prApyante'Navo'dhikAH / prApyante kiM tu te sarvajIvAnantaguNairdhruvam // aNUnAM prAgvadeteSAM samUho vargaNA''dimA / tRtIyasya sparddhakasya, tataH syAtpUrvavatkramaH // 131 // bhavanti sparddhakAnyevaM, pravRddhAni rasAMzakaiH / siddhAnantatamabhAgatulyAnIti jinA viduH // 132 // anugrahAya ziSyANAM, dRSTAnto'tra nirUpyate / asadbhAvasthApanayA, vargaNAsparddhakAnugaH // 133 // Adyasya sparddhakasyAdyA, vargaNA kalpyate yathA / rasAMzazatasaMyuktairArabdhA paramANubhiH // 134 // athaikaikarasacchedavRddhANUtthAbhirAditaH / dazabhirvargaNAbhiH syAtpUrNaM sparddhakamAdimam // 135 // tato dazottarazatarasAMzaiH paramANubhiH / nApyate vargaNArabdhA, nApi yAdyaMzakAdhikaiH / / 136 / / kiMtu triMzazatarasacchedADhyaiH paramANubhiH / prApyate vargaNA''rabdhA, dvitIye sparddhake'grimA // 137 // tataH punarapi prAgvadrasaikaikalavAdhikaiH / paramANubhirArabdhA, labhyante khalu vargaNAH // 138 // kramavRddhau rasAMzAnAM, samAptAnAM samApyate / dvitIyaM sparddhakamiti, syuranantAnyamUnyaho // 139 // rasAMzavRddhairaNubhirArabdhAzca yathottaram / alpANukA vargaNAH syuH, sthApanA'tra vilokyatAm // 140 // iti pratijJAtaM anubhAgasvarUpaM nirvyUDhaM / eteSAM cAnubhAgAnAM, bandhasthAnAnyasaMkhyazaH / teSAM niSpAdakA ye'dhyavasAyAste'pyasaMkhyazaH / / 141 / / tathAhi -ekaprAdezikI zreNIryA lokasya ghanAkRteH / asaMkhyeyatame tasyA, bhAge ye'bhrapradezakAH // 142 // tAvanti yogasthAnAni, tebhyo'saMkhyaguNAdhikAH / tIvramandAdayo bhedA, ekaikaprakRteH smRtAH // 143 // prakRtyokhadhijJAnadarzanAvaraNAkhyayoH / syurlokAnAmasaMkhyAnAM, khapradezairmitA bhidaH // 144 // bhedA asaMkhyA evAnupUrvISvapi catasRSu / evaM bhAvyA bhido'saMkhyA:, prakRtiSvaparAsvapi // 145 // Page #706 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 689 tathoktaM- ohiNANAvaraNaohidaMsaNAvaraNapagaIo asaMkhejjalogAgAsappaesamittAo tesiM khaovasabheyA vi tattiyA ceva, cauNhamANupubbINaM asaMkhejjAo logassa asaMkhejjai bhAge jattiyA AgAsapaesA tattiyAo / ekaikasminnuktayogasthAne prApyanta eva yat / sakalA banghamAzritya, pUrvoktAH prakRterbhidaH / / 146 // tataH prakRtibhedAH prAgasaMkhyeyaguNAdhikAH / yogasthAnebhyo yaduktAstadyuktamupapadyate // 147 // uktaM ca- "jogaTTANehiMto asaMkhejjaguNAo pagaIo / ekkeke jogaTThANe vaTTamANe eyAo savvAo // baMdhaittikAuM" / 148 // tebhyaH prakRtibhedebhyazcAsaMkhyeyaguNAdhikAH / sthitibhedA jaghanyAdyA, jyeSThAntAH kSaNavRddhitaH // sthitirlaghvI sthitisthAnaM, prathamaM parikIrttitam / saikakSaNA dvitIyaM sA, tRtIyaM dvikSaNAdhikA // 149 // ityAdi / 150 // pratiprakRtibhedaM yatsthitibhedA asaMkhyakAH / tataH prakRtibhedebhyaste'saMkhyeyaguNA iti // sthitibandhAdhyavasAyAstebhyo'saMkhyaguNAdhikAH / ekaikasmin sthitisthAne, badhyamAne hi dehibhiH / / 151 / taddhetavo'dhyavasAyA, nAnAjIvavyapekSayA / asaMkhyeyalokaviyatpradezapramitAH smRtAH / / 152 // ebhyazcAdhyavasAyebhyo'pyasaMkhyeyaguNAni ca / jinairdRSTAnyanubhAgabandhasthAnAni karmasu // 153 // jantorlezyApariNAmavizeSAH saMbhavanti ye / kaSAyodayasaMmizrAstIvramandAdayo'mitAH // 154 // jaghanyAdekasamayasthitikAste jinaiH smRtAH / utkarSato'STasamayasthitikAH samavedibhiH // 155 // syuH sAdhakatamAste cAnubhAgabandhanaM prati / tato'nubhAgabandhasya, sthAnAnyucyanta uttamaiH // 156 // ekaikasmin sthitibandhAdhyavasAye hyasaMkhyazaH / dRSTAH kevalibhirnAnAnubhAgabaMdhahetavaH // 157 // kaSAyamizralezyAnAM, tIvramaMdAdayo bhidaH / sthitibaMdhAzayebhyaH syuH stadasaMkhyaguNA hi te // 158 // anubhAgasRjo jIvAdhyavasAyAzca te dvidhA / kaSAyamizralezyAnAM, pariNAmAt zubhAzubhAH // 159 // zubhairAdhatte'nubhAgaM kSIrakhaMDarasopamam / jIvaH karmapudgalAnAmanyairnimbarasopamam // 160 / / pratyekamadhyavasAyA, azubhAzca zubhAzca te / saMkhyAtigAnAM lokAnAM, pradezaiH pramitA: smRtA: // 161 // zubhA vizeSAbhyadhikAH, kevalaM kathitA jinaiH / azubhAH kiJcidUnAH syuryuktistatra nizamyatAm // 162 // yAneva rasabandhasyAdhyavasAyAn kramasthitAn / saMklizyamAna UrdhvordhvamArohatyasumAniha // 163 // vizuddhyamAnastAnevAvarohati kramAdadhaH / zubhAnAM prakRtInAM tu, rasabandhe viparyayaH // 164 // saMklizyamAno'varohedArohecchudhyamAnakaH / ubhaye ca tatastulyAH, saudhasopAnapaGktivat // 165 // kevalaM kSapako yeSvadhyavasAyeSu saMsthitaH / kSapakazreNimArohettebhyo nAsau nivarttate / / 166 / / kSapakasya tataH zreSThAdhyavasAyavyapekSayA / Ucire'dhyavasAyAH prAgazubhebhyo'dhikAH zubhAH // 167 // Page #707 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 690 ebhyo'nubhAgabandhasya, sthAnebhyo'nantasaMguNAH / ekAdhyavasAyopAttAH, karhidalikANavaH // 168 // tebhyo'pyanantaguNitAH, karmANuSu rasAMzakAH / tacca bhAvitameva prAk, vargaNAsparddhakoktibhiH // 169 // tathoktaM paJcasaMgrahe-"seDhiasaMkhejase jogaTThANA tao asaMkhijjA / pagaDIbheyA tatto ThiibheyA hoti tattovi // ThiibaMdhajjhavasAyA tatto aNubhAgabaMdhaThANANi / tatto kammapaesANaMtaguNAto rasaccheyA" // [paJcamadAra zloka 75, 76] atha prakRtaM-jIvo'nubhAgabandhAdhyavasAyasthAnakAnyatha / maraNena spRzatyekaH, sarvANi niranukramam // 170 // kAlena yAvatA kAlastAvAn kevalinoditaH / bhAvataH pudgalaparAvato bAdara Agame // 171 // etAnye spRzatyekaH, kramAtkAlena yAvatA / bhAvata: pudgalaparAvarttaH sUkSmazca tAvatA // 172 // ayaM bhAva:kazcitsarvajaghanye'GgI, ya: kaSAyodayAtmake / vartamAno'dhyavasAyasthAne prApto mRtiM tataH // 173 // bhUyasApi hi kAlena, sa evAGgI dvitIyake / AdyAtpare'dhyavasAyasthAnake mriyate yadi // 174 // tadeva maraNaM tasya, gaNyate lekhyake budhaiH / nAnyAnyutkramabhAvIni, tAnyanantAnyapi sphuTam // 175 // kAlAntare cedbhUyo'pi, dvitIyasmAdanantare / tRtIye mriyate so'dhyavasAyasthAnake sthitaH // 176 // tadA tRtIyaM maraNaM, gaNyate tasya lekhyake / tyaktakramANi zeSANi, nAnantAnyapi tAnyaho // 177 // evaM krameNa sarvANi, tAni kAlena yAvatA / spRzyante mriyamANena, tena saMsAravAridhau // 178 // tAvAn kAla: syAdanantakAlacakramito mahAn / bhAvata: pudgalaparAvataH sUkSmo jinoditaH // 179 // kSetrata: pudgalaparAvartoM yasUkSma Irita: / upayogI mArgaNAyAM, sa evAdriyate zrute // 180 // ___ tathoktaM jIvAbhigamasUtre sAdi sAntamithyAdRSTisthitinirUpaNAdhikAre-'je se sAie sapajjavasie micchaTThiI se jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM aNaMtAo osappiNiusippiNio kAlao, khettao avaDDhaM poggalapariyaTTa desUNamityAdi / ' / ye'nye ca pudgalaparAvartA: saptAtra darzitAH / te syuH prarUpaNAmAtraM, na kvApyeSAM prayojanam // 181 // bAdareSu caturveSu, darziteSu yathAvidhi / bhavanti sugamA: sUkSmA, ityevaiSAM prayojanam // 182 // nanvatra pudgalaparAvarto'NUnAM dazAntaram / tadvyapudgalaparAvarta evAsti nApare // 183 // tatkathaM pudgalaparAvartazabdaH pravartate / kSetrakAlAdibhedeSu, bUmahe zrUyatAmiha // 184 // parAvataH pudgalAnAM, zabdavyutpattikAraNam / pravRttihetustvanantakAlacakrapramANatA // 185 // dAvarthadhau bhajataH, zabdasaMbandhahetutAm / zabdavyutpAdakaH zabdapravRttijanako'pi ca // 186 // yo gacchati sa gauratra, zabdavyutpattikRdgatiH / zRGgasAsnAdimattvaM tu, sAthai zabdapravRttikRt // 187 // Page #708 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 691 vyutpattihetusattve'pi, pravRttihetvabhAvata: / gacchatyapi gajAzcAdau, gozabdo na pravarttate // 188 // vyutpattihetvabhAve'pi, gatyabhAvAt sthite gavi / pravRttihetusadbhAvAt, gozabdo'sau pravarttate // 189 // tathA kSetrAdibhedeSu, zabda eva pravarttate / vyutpattihetvabhAve'pi, pravRttihetuyogataH // 190 // etacca pudgalaparAvartasvarUpaM prAya: paJcasaMgrahakarmagranthapravacanasAroddhArasUtravRttyAdyanusAreNa proktaM zrIbhagavatIsUtraddhAdazazatakacaturthAddezakavRttau tu-"audArikArhadravyANi, sarvANyapyekadehinA / anubhUya vimucyante, audArikavapuSTayA // kAlena yAvatA tAvAn bhavatyaudArikAbhidhaH / pudgalAnAM parAvarta, ityuktaM tattvadarzibhiH // bhAvyAH zeSAH SaDapyevaM, vibudhaikriyAdayaH / AhArakazarIrArhapudgalAnAM tvasaMbhavI // 191 // pratyekamete cAnantakAlacakramitA matAH / pudgalAnAmanantatvAdekatvAdgrAhakasya ca // 192 // atItAzca bhavantyete'nantAH sarvazarIriNAm / bhaviSyantaca bhAvyantAM, pUrvoktendriyayuktivat // 193 // sA caivaMna bhavantyeva keSAJcit, keSAJcicca bhavanti te / ekadbhitryAdisaMkhyeyA'saMkhyAnantA yathAbhavam // 194 // kArmaNastaijasaJcaudArikAnaprANasaMbhavau / mAnaso vAcikazcAtha, vaikriyazcetyanukramAt // 195 // yathottaraM kAlato'mI, saptAnantaguNAdhikAH / upapattiM vadantyevaM, tatra prAcInasUrayaH // 196 // sUkSmatvAtkArmaNANUnAM, grahaNAcca pratikSaNam / acireNa samApyante, te tatkAlastato'lpakaH // 197 // taijasA: pudgalAH sthUlA:, kArmaNApekSayA tataH / kAlo'sya bhUyAnalpaM hi, gRhyate sthUlamekadA // 198 // sarSapabadaranyAyAditi zeSaH / audArikANAM sthUlatvAdazazvadgrahaNAdapi / bhUyAn kAlo'sya te grAhyA, yadaudArikadehinA // 199 // AnaprANANavaH sUkSmA, yadyapyebhyastathApi te / paryAptaireva gRhyante, tatkAlo'sya tato bahuH // 200 // sUkSmatve'pi mana:pudgalAnAM syAdbharikAlatA / ekAkSAdimahAkAyasthitau teSAmanAdRteH // 201 // bhASA yakSAdyavasthAyAM, yadyapyasti tathApyasau / bhRzaM sthUlA mano'NubhyastadatrAnalpakAlatA // 202 // bhUyiSThakAlalabhyatvAdvaikriyAGgasya sarvataH / vaikriyaH pudgalaparAvarto'nantaguNAdhikaH // 203 // pazcAnupUrvyA saptAmI, bhUribhUritarAH smRtAH / jIvasya dIrghakAlInA:, stokAH syurbahavaH pare // 204 // ityAyadhikaM bhagavatIvRttito 1 za * u 0 3 'vaseyaM / evaM varNitarUpapudgalaparAvarteranantairmitastrailokyAkhilavastuvRndaviduraiH kAlo vyatItaH smRtaH / etasmAcca bhavedanantaguNita: kAla: kilAnAgato'nAdi: sAnta ihAdimastadaparo'nantaH sahAdiH punaH // 205 // 1 sarvodArikapariNamanakAle anyAsAmapi vargaNAnAM vipariNAmena tathAbhAvamapekSya sadRzamubhayamapi / ' Page #709 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 692 tathAhu:- " osappiNI anaMtA puggalapariyaTTao muNeyavvo / te'NaMtAtIyaddhA aNAgayaddhA anaMtaguNA " // [ navatattva gA. 54 ] yatpaJcamAGge gaditaM tvanAgate kAle vyatItAtsamayAdhikatvam / AnantyasAmyAdubhayoranAgate tadvarttamAnakSaNasaMgatezca // 206 // evaM ca-atItakAlAdiha sarvakAla:, kSaNAdhikaH syAd dviguNastathaiva / kAlo vyatIto'pi ca sarvakAlAjjinaiH praNItaH samayonamarddham // 207 // kAlo'khilo'nAgatakAlataH syAt, pUrvoktayuktyA dviguNaH kSaNonaH / kSaNAdhikArddha kila sarvakAlAtkAlo bhaviSyan bhavatIti siddham // 208 // tathoktaM-'aNAgataddhANaM tItaddhANaM samayAhitAtItaddhANaM aNAgataddhAto samayUNA' atra vRttiH - atItAnAgatau kAlAvanAditvAnantatvAbhyAM samAnau, tayozca madhye bhagavata: praznasamayo varttate, sa cAvinaSTatvenAtIte na pravizati ityavinaSTatvasAdharmyAdanAgate kSiptaH, tataH samayAtiriktA - 'nAgatAddhA bhavati, iha kazcidAha- atItAddhAto'nAgatAddhA'nantaguNA ata evAnantenApi kAlena gatena nAsau kSIyate ityatrocyate-iha samatvamubhayorapyantAbhAvamAtreNa vivakSitamiti bhagavatI za0 25 30 5. / ziSTopadiSTArthavacogariSThaH, kSaNAdyanekAtmavidho variSThaH / svahetutojjIvitasarvaloko, diSTayA samAptaH kila diSTalokaH // 209 // vizvAzcaryadakIrttikIrttivijaya zrIvAcakendrAntiSadrAjazrItanayo'taniSTa vinayazrItejapAlAtmajaH / kAvyaM yatkila tatra nizcitajagattattvapradIpopame paJcatriMza ihaiva pUrtimagamatsargo nisargojjvalaH // 210 // iti zrIlokaprakAze paJcatriMzattamaH sargaH samAptaH / tatsamAptau ca samApto'yaM diSTalokaH / Page #710 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 693 // OM hI aha~ nmH|| // aiM nmH|| mahAmahopAdhyAyazrImadvinayavijayagaNivaraviracitaH zrI lokaprakAza: bhAvalokaH // atha SaTtriMzattamaH sargaH // zaGkezvaraM praNidadhe prakaTaprabhAvaM, trailokyabhAvanivahAvagamasvabhAvam / - bhAvArivAraNahariM harisevanIyaM vAmeyamIzvaramameyamahonidhAnam // 1 // svarUpaM bhAvalokasya, yathA''gamamatha bruve / guruzrIkIrtivijayadIpodyotitahRdgRhaH // 2 // svatastaistaihetubhirvA, tattadrUpatayA''tmanAm / bhavanAnyaupazamikAdayo bhAvAH smRtA iti // 3 // bhavantyamIbhiH paryAyairyadropazamanAdibhiH / jIvAnAmityamI bhAvAste ca SoDhA prakIrtitAH // 4 // Ayastatraupazamiko, dvitIyaH kSAyikAhvayaH / kSAyopazamiko bhAvastArtIyIko nirUpitaH // 5 // turya audayiko bhAvaH, paJcamaH pAriNAmikaH / yAdisaMyoganiSpannaH, SaSThaH syAtsAnnipAtikaH // 6 // yaH pradezavipAkAbhyAM karmaNAmudayo'sya yat / viSkambhaNaM sa evaupazamikastena vA kRtaH // 7 // kSayaH syAtkarmaNAmAtyantikocchedaH sa eva yaH / athavA tena nivRtto, yaH sa kSAyika iSyate // 8 // abhAvaH samudIrNasya, kSayo'thopazamaH punaH / viSkambhitodayatvaM yadanudIrNasya karmaNaH // 9 // AbhyAmubhAbhyAM nirvRttaH, kSAyopazamikAbhidhaH / bhAvastRtIyo nirdiSTaH, khyAto'sau mizra ityapi // 10 // udayAvalikAyAM yatpraviSTaM kSINameva tat / tadanyattu bhavetkarma, zeSamatropazAntimat // 11 // vahervidhyAtazesya bhasmacchannasya sAmyabhRt / kSINopazAntaM syAtkarmatyavasthAddhitayAnvitam // 12 // nanvaupazamikAdbhAvo, bhidyate naiSa karma yat / tatrApi kSINamuditamupazAntaM bhavetparam // 13 // atrocyate-syAtkSayopazame karmapradezAnubhavAtmakaH / udayo'pyanubhAgaM tu, naiSAM vedayate manAk // 14 // pradezairapyupazame, karmaNAmudayo'sti na / vizeSo'yamupazamakSayopazamayoH smRtaH // 15 // ___ AgamazcAtra-"se NUNaM bhaMte ! NeraDyassa vA tirikkhajoNiyassa vA maNussassa vA devassa vA je kaDe kamme, Natthi NaM tassa aveyaittA mokkho ? haMtA go0 ! se keNadveNaM bhaMte ! evaM vuccati ? evaM khalu go0 ! mae duvihe kamme pannatte, taM0 padesakamme ya aNubhAvakamme ya, tattha NaM jaM padesakammaM taM niyamA vedei, tattha NaM jaM taM aNubhAvakammaM taM atthegatiyaM vedeti, Page #711 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 694 atyaMgatiyaM no vedeti, NAtameyaM arahatA, viNNAyametaM arahatA, ayaM jIve imaM kammaM ajjhovagamiyAya vedaNAe vedissati, ayaM jIve imaM kammaM uvakRmiyAe vedaNAe vedissati, ahAkammaM ahAnikaraNaM jahA jahA taM bhagavayA dilai, tahA tahA vipariNamissatIti, se teNeDheNaM evaM vuccati / ya: karmaNAM vipAkenAnubhava: sodayo bhavet / sa evaudayiko bhAvo, nivRttastena vA tathA // 16 // ya eva jIvAjIvAnAM, svarUpAnubhavaM prati / pravIbhAva: parINAmaH, sa eva pAriNAmikaH // 17 // pariNAmena nivRtta, iti cAtra na saMbhavet / asyAM niruktau sAditvaM, jIvatvAdeH prasajyate // 18 // atra cAdyAstrayaH prAdurbhaveyuH karmaghAtataH / jo'bhravigame tigmarazmikAntikalApavat // 19 // sarvato dezatazceti, vighAta: karmaNAM dvidhA / Aya: svavIryApekSo'nyaH, sakarmAtmaprayogajaH // 20 // turyastu bhAvaH svopAttakarmodayasamudbhavaH / surAmadodayAdgItanRttahAsyAdibhAvavat // 21 // pAriNAmikabhAvastu, nirdiSTo ninimittakaH / ata eva svArthiko'tra, pratyayo rAkSasAdivat // 22 // AdimAzca trayo bhAvA, jIvAnAmeva nizcitAH / antimau tau punarjIvAjIvasAdhAraNau smRtau // 23 // ekatra byAdibhAvAnAM, sannipAto'tra varttanam / yo bhAvastena nivRttaH, sa bhavetsAnnipAtikaH // 24 // karmagranthasatravRttitattvArthabhASyabhAvaprakaraNAdiSvayameva bhAvaSadakohezakramaH, anayogaddhArasUtramahAbhASyasUtravRttyAdiSu tu audayikaupazamikakSAyikakSAyopazamikapAriNAmikasAnniApAtikA bhAvA iti. tatra karmagranthAdisUtreSu yatpravacanoktakramalaGghanaM tatra lAghavaM kAlasvAmibhedatAratamyaM ca hetumAmananti / AntamauhUrtikatvena, yata Ayo'lpakAlikaH / tathA'lpasvAmika iti, prathamaM sa prarUpitaH // 25 // na prApnuyuryabahavaH, pariNAmamihedRzam / bhAvastadaupazamiko, mitasvAmika iSyate // 26 // bhUribhedo bhUrikAlo, bhUrisvAmika eva ca / kSAyiko hyaupazamikAttaduktastadanantaram // 27 // kSAyopazamikaH pazcAtkSAyikAttata eva ca / evamaudayikaH proktaH, kSAyopazamikAdanu // 28 // tato bhUrikarmayogAt, svAmisAdharmyato'pi ca / yuktaM kSAyopazamikAdanvaudayikazaMsanam // 29 // atyantabhinna: pUrvabhyo, mahAviSaya eva yat / pAriNAmika ityukto, bhAvAdaudayikAdanu // 30 // pUrveSAM yAdisaMyogAdAvirbhavati yannanu / tadyuktamuditaH sarvaparyante sAnnipAtikaH // 31 // dau navASTAdazAthaikaviMzatizca traya: kramAt / eSAmuttarabhedAH syustripaJcAzacca mIlitAH // 32 // au0 2 kSAyi0 9 kSAyo0 18 auda0 21 pA0 3 sarva0 53 / sAnnipAtikabhAvastu, SaDviMzatividho bhavet / tatropayuktAH SaDbhedA, viMzatistvaprayojakAH // 33 // samyaktvaM yadbhavatyAdau granthibhedAdanantaram / syAyaccopazamazreNyAM, samyaktvaM caraNaM tathA // 34 // dAvaupazamiko bhAvau, proktAvetau maharSibhiH / bUmahe kSAyikasyAtha, navabhedAn yathAgamam // 35 // ye jJAnadarzane syAtAM, nirmUlAvaraNakSayAt / samyaktvaM yacca samyaktvamohanIyakSayodbhavam // 36 // cAritraM yacca cAritramohanIyakSayotthitam / yAzca dAnAdyantarAyapaJcakakSayasaMbhavAH // 37 // Page #712 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 695 dAnalAbhabhogavIryopabhogalabdhayo'dbhutAH / navAmI kSAyikA bhAvA, bhaveyuH sarvavedinAm // 38 // matizrutAvadhimanaHparyAyANAM catuSTayam / matyajJAnazrutAjJAnavibhaGgA iti ca trayam // 39 // yato jJAnAvaraNIyakSayopazamasaMbhavA / tataH kSAyopazamikA, bhAvAH saptoditA amI // 40 // jJAnI samyaktvayogenA'jJAnI mithyAtvavAMzca saH / kSAyopazamikatvaM tadajJAnAnAmapi sphuTam // 41 // acakSuzcakSuravadhidarzanAnIti ca trayam / darzanAvaraNIyAkhyakSayopazamasaMbhavam // 42 // samyaktvaM yadanantAnubandhidarzanamohayoH / bhavetkSayopazamataH, kSAyopazamikaM tataH // 43 // yad dvAdazakaSAyAdicAritramohakarmaNaH / bhavetkSayopazamataH, cAritraM tAdRzaM tataH // 44 // saMkalpaklRptAtprANAtipAtAderyannivarttanam / ArambhotthAdanivRttiH, saMyamAsaMyamo hyayam // 45 // eSa cAritramohasya, yatkaSAyASTakAtmanaH / bhavetkSayopazamataH, kSAyopazamikastataH // 46 // dAnAdilabdhayaH paJca, chadmasthAnAM bhavanti yA: / kSAyopazamikyo vijakSayopazamaja hi tAH // 47 // bhAvA aSTAdazApyevaM kSAyopazamikA ime / karmakSayopazamato, yadbhavantyuktayA dizA // 48 // athAjJAnamasiddhatvamasaMyama ime trayaH / lezyASaTkaM kaSAyANAM, gatInAM ca catuSTayam // 49 // vedAstrayo'tha mithyAtvaM, bhAvA ityekaviMzatiH / karmaNAmudayAjjAtAstata audayikAH smRtAH // 50 // atattve tattvabuddhayAdisvarUpaM bhUriduHkhadam / mithyAtvamohodayajamajJAnaM tatra kIrtitam // 51 // yadabhyadhAyi-"jaha dubbayaNavayaNaM kucchiyasIlaM asIlamasaIe / bhannai taha nANaMpi hu micchahihissa annANaM" // [vizeSAvazyaka zlo. 523] asiddhatvamapi jJeyamaSTakarmodayodbhavam / pratyAkhyAnAvaraNIyodayAcca syAdasaMyamaH // 52 // lezyAH kaSAyaniSyanda, iti yeSAM mataM matam / teSAM mate kaSAyAkhyamohodayabhavA imAH // 53 // yeSAM mate tvaSTakarmapariNAmAtmikA imAH / aSTakarmodayAtteSAM, mate'siddhatvavanmatAH // 54 // yeSAM yogaparINAmo, lezyA iti mataM matam / teSAM triyogijanakakarmodayabhavA imAH // 55 // iti karmagranthavRttyabhiprAyaH, tattvArthavRttau ca manoyogaparINAmo lezyA ityuktaM, tathAhi-"nanu karmaprakRtibhedAnAM dvAviMzaM zataM prakRtigaNanayA prasiddhamAmnAyena ca tatra lezyA: na paripaThitAstadetatkathamucyate-vakSyate nAmakarmaNi manaHparyAptiH, paryAptizca karaNavizeSo, yena manoyogyapudgalAnAdAya cintayati, te ca manyamAnAH pudralA: sahakaraNAnmanoyoga ucyate, manoyogapariNAmazca lezyA" iti / 1 saMpUrNatayA samastA nava kevalinAmiti, kSAyikasamyaktvasyAsarvavedinAM bhavane'pi na kSatiH / 2 AdizabdenAtra darzanamohagrahaNe cAritramohatAvirodhaH, nokaSAyagrahaNe tu zreNI kSAyopazamikaprasaMga iti cenna, kSAyopazamikacAritrai saMjvalanasyApi mAnyAt tanmAnyatve evAticArarahitatAbhAvAt, yAvacca na dvAdazaM guNasthAnaM tAvadastyeva kSAyopazamikacAritraM, AdinA vA AdyAzcAritramohaprakRtayaH / tAjA riyo tyavizAla vAhaNe tu veNI bAyopavAmikAmasaMga iticeca kAyapAvicArita Page #713 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 696 evaM matatraye'pi yathAsvaM lezyAnAmantarbhAvo vAcyaH / atra matatraye'ntyaM paTIyo'nye cAnIdRze ityAdi dravyaloke lezyAdhikAre prapaJcitamasti / kaSAyAH syuH krodhamAnamAyAlobhA ime punaH / kaSAyamohanIyAkhyakarmodayasamudbhavAH // 56 // gatayo devamanujatiryagnarakalakSaNAH / bhavantIha gatinAmakarmodayasamudbhavAH / / 57 / / nokaSAyamohanIyodayodbhUtAbhavantyatha / strIpuMnapuMsakAbhikhyA, vedAH khedAzrayA bhRzam // 58 // mithyAtvamapi mithyAtvamohanIyodayodgatam / evamaudayikA bhAvA, vyAkhyAtA ekaviMzatiH // 59 // nanu nidrAdayo bhAvAstattatkarmodayodgatAH / anye'pi saMti tatkeyaM, gaNanA'traikaviMzateH ? // 60 // atrocyate yathAsaMbhavameSvevAntarbhAvyA apare'pi te / sAvarNyasAhacaryAbhyAmAkSepAdopalakSaNAt // 61 // nidrApaJcaka mAkSiptamajJAnagrahaNAdyataH / syAdajJAnaM mohanIyAvaraNadvitayodayAt // 62 // gatigrahaNataH zeSanAmakarmabhidAM vrajaH / AkSipyate'vinAbhAvAtsAvarNyAdbopalakSyate // 63 // AyUMSi vedanIye dve, gotre dve ityamUnyapi / AkSipyante'tra gatyaivA'nanyathAbhAvataH khalu // 64 // jAtyAdinAmagotrAyurvedyAnAM karmaNAM dhruvam / bhavadhAraNahetUnAmasatyekatare'pi yat // 65 // gatirna saMbhavatyevA'vyabhicAri tataH sphuTam / jJeyameSAM sAhacaryamarhatyapi tathekSaNAt // 66 // hAsyAdi SaTkamAkSiptaM vedAnAM grahaNAdiha / yadete'vyabhicAreNa, vedopagrahakAriNaH // 67 // yadvA kaSAyagrahaNAddhAsyAdInAM parigrahaH / sAvarNyAtsahacArAcca, kaSAyanokaSAyayoH // 68 // ityarthatastattvArthavRttau karmagranthavRttAvapyuktaM - nanu nidrApaJcakasAtAdivedanIyaratyaratiprabhRtayaH prabhUtatarabhAvA anye'pi karmodayajanyAH santi, tatkimityetAvanta eveti nirdiSTA: ? satyaM, upalakSaNatvAdanye'pi dRSTavyAH, kevalaM pUrvazAstreSu prAya etAvanta eva nirdiSTA dRzyante, ityatrApyetAvanta evAsmAbhiH pradarzitA iti / jIvatvamatha bhavyatvamabhavyatvamiti trayaH / syuH pAriNAmikA bhAvA, nityamIdRksvabhAvataH // 69 // yadabhavyo na bhavyatvaM, bhavyo vA naityabhavyatAm / kadApyajIvA jIvatvaM, jIvo vA na hyajIvatAm // 70 // jIva evAtra jIvatvaM, svArthikaH pratyayo hyayam / bhAvisiddhirbhavedbhavyaH, siddhyanarhastvabhavyakaH // 71 // bhAvAH santi pare'pyastitvAdayaH pAriNAmikAH / kiMtu jIvAjIvasAdhAraNa ityatra noditAH // 72 // jIvasyaiva paraM ye syurna tvajIvasya karhicit / te tripaJcAzadatroktAH sadaupazamikAdayaH // 73 // tathoktaM tattvArthabhASye - "jIvatvabhavyatvAbhavyatvAdIni ca / jIvatvaM bhavyatvamabhavyatvamityete trayaH pAriNAmikA bhAvA bhavanti / [ adhyAya 2. sUtra. 7 ] 1 antyaM yogapariNAmo lezyetyAtmakaM mataM, na tu manoyogapariNAmo lezyetyAtmakaM, tasya turyamatatvAt pRthagagaNanA tu tasya yogapariNAma evAntarbhAvAt / Page #714 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 697 AdigrahaNaM kimarthamityatrocyate - astitvamanyatvaM kartRtvaM bhoktRtvaM guNavattvamasarvagatatvamanAdikarmasaMtAnabaddhatvaM pradezavattvamarUpatvaM nityatvamityevamAdayo'pyanAdipAriNAmikA jIvasya bhAvA bhavanti / dharmAdibhistu samAnA ityAdigrahaNena sUcitA iti / ajIvAnAM kartRtvabhoktRtvAdikaM caivaM tattvArthaTIkAyAM - kartRtvaM sUryakAnte'pi savitRkiraNagomayasaMgamAdupalabhyate'gninirvRttAvetatsAmAnyaM, bhoktRtvaM madirAdiSvapyatyantaM prasiddhaM bhukto'nayA guDa iti / krodhAdimattvAdguNavatvaM jJAnAdyAtmakatvAdvA paramANvAdAvapi guNavatvamekavarNAditvAtsamAnaM, anAdikarmasaMtAnabaddhatvamiti kArmaNazarIramapyanAdikarmasaMtAnabaddhamiti cetanAcetanayordharmasAmyaM, bhASyakAraH punarapyAdigrahaNaM kurvan jJApayatyatrAnantadharmakamekaM tatrAzakyAH prastArayituM sarve dharmAH pratipadaM, pravacanajJena puMsA yathAsaMbhavamAyojanIyAH, kriyAvattvaM paryAyopayogitA pradezASTakanizcalatA evaMprakArAH santi bhUyAMsa iti / sAnnipAtikabhAvAnAM kurmahe'thanirUpaNam / tatra syurddhikasaMyogA, daza te nAmatastvamI // 74 // AdyaH syAdaupazamikakSAyikAkhyasamanvaye / dvitIyastvaupazamikakSAyopazamikAnvaye // 75 // tRtIyazcaupazamikaudayikAkhyasamAgame / caturtha aupazamikapAriNAmika sayuM tau // 76 // kSAyikakSAyopazamikAnvayotthastu paJcamaH / kSAyikaudayikAbhyAM ca SaSTho bhaGgaH samanvaye // 77 // saptamastu kSAyikeNa pAriNAmikasaMgame / aSTamaH syAdaudayikakSAyopazamikAnvaye // 78 // pAriNAmikamizrAbhyAM, mizrAbhyAM navamo mataH / dazamaH syAdaudayikapAriNAmikayogajaH // 79 // trikasaMyogajA bhaGgA, daza tatrAyamAdimaH / kSayakSayopazamajopazamotthaiH samAgataiH // 80 // kSAyikaudayikAkhyaupazamikAkhyairdvitIyakaH / tRtIyazcopazamika kSAyikapAriNAmikaiH // 81 // audayikaupazamika kSAyopazamikaiH paraH / pAriNAmaupazamikakSAyopazamikaiH paraH // 82 // syAtSaSThazcaupazamikaudayikapAriNAmikaiH / kSAyikaudayikakSAyopazamikaistu saptamaH // 83 // pAriNAmikamizrAkhya kSAyikairaSTamaH smRtaH / navamaH syAdaudayika kSAyikapAriNAmikaiH // 84 // pAriNAmikamizrAkhyaudayikairdazamo'pi ca / catu:saMyogajAH paJca, bhaGgakAste tvamI zrutAH // 85 // kSAyikazcaupazamikaH, kSAyopazamiko'pi ca / audayikazcetyamIbhiryoge prathamabhaGgakaH // 86 // kSAyiko'thaupazamikaH, kSAyopazamikAhvayaH / pAriNAmika ityeSAM yoge bhaGgo dvitIyakaH // 87 // kSAyikaupazamikAkhyau, pAriNAmika ityapi / audayikazcetyamISAM yoge bhaGgastRtIyakaH // 88 // kSAyopazamikazcaupazamikaudayikAhayau / pAriNAmika ityeSAM yoge bhaGgasturIyakaH // 89 // kSAyikaudayikAbhikhyau, kSAyopazamikAhvayaH / pAriNAmika eteSAM yoge bhaGgastu paJcamaH // 90 // paJcasaMyogajazcaikaH, syAdaupazamikAdibhiH / paJcabhiH sannipatitaiH, SaDviMzatiramI same // 91 // saptamo dvikayogottho, navamo dazamo'pi ca / triyogajau caturyoge, bhaGgau caturthapaJcamau // 92 // Page #715 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 698 eka: paJcakasaMyogI, SaDamI sAnnipAtikAH / jIveSu saMbhavantyanye, viMzatiH saMbhavojjhitAH // 93 // yattu tattvArthavRttAvevamuktaM, "eSAmevopazamikAdInAM dvikAdiyogena sAnnipAtiko niSpadyate SaDviMzativikalpaH tatraikAdaza virodhitvAdasaMbhavantastyaktA vikalpAH paJcadazopAttAH saMbhavinaH, prazamaratau "SaSTha ityanyaH paJcadazabheda" iti vacanAditi" tadabhiprAyaM samyag na vidmaH, yato'nuyogaddhAravRttAvevamuktaM, "tadevameko dvikasaMyogabhaGgako, dvau dvau trikayogacatuSkayogabhaGgakau, ekastvayaM paJcakayoga ityete SaDbhaGgakA atra saMbhavinaH pratipAditAH, zeSAstu saMyogamAtratayaiva prarUpitA iti sthitaM / eteSu ca SaTSu bhaGgakeSu madye ekastrikasaMyogo, dvau catuSka yogAvityete trayo'pi pratyekaM catasRSvapi gatiSu saMbhavantIti nirNItamiti, gaticatuSTayabhedAtte kila dvAdaza vakSyante ye tu zeSA dvikatrikapaJcakayogalakSaNAstrayo bhaGgAH siddhakevalyupazAntamohAnAM yathAkramaM nirNItAste ca yathoktaikasthAnasaMbhavitvAttraya evetyanayA vivakSayA sAnnipAtiko bhAvaH sthAnAntare paJcadazavidha ukta dRSTavyaH yadAha - " aviruddhasannivAiyabheyA ete paNarasatti' / " saMbhavatsu ca SaTsveSu, saptamo dvikayogajaH / siddhAnAmeva nirdiSTaH, kSAyikapAriNAmikaH // 94 // jJAnAdi kSAyikaM hyeSAM jIvatvaM pAriNAmikam / siddhAnAmanyabhAvAnAM hetvabhAvAdasaMbhava: / / 95 / / trikasaMyogajo yastu, navamaH prAgnirUpitaH / sa sarvajJe kSAyikAkhyaudayikapAriNAmikaH // 96 // jIvatvAdi atastasya varttate pAriNAmikam / audayikI naragatirjJAnAdi kSAyikaM tathA // 97 // trikasaMyogajo yastu, dazamaH prAk pradarzitaH / sa caturdhA bhavenmizraudayikapAriNAmikaH // 98 // yataH kSAyopazamikAnIndriyANi bhavantyatha / audayikI zvabhragatirjIvatvaM pAriNAmikam // 99 // evaM tiryagAdigatyabhilApena trayaH pare / bhavanti bhaGgakAste ca, svayaM vAcyA vivekibhiH // 100 // catussaMyogajau yau ca bhaGgau turIyapaJcamI / pratyekaM tAvapi syAtAM gatibhedAccaturvidhau // 101 // tathAhi --- samyaktvamaupazamikaM, kRtatripuJjadehinAm / khAni mizrANi jIvatvaM syAtteSAM pAriNAmikam // 102 // gatirbhavatyaudayikI, yadeSAM narakAdikA / catuH saMyogajasturyazcaturbhedo bhavediti // 103 // samyaktvaM kSAyikaM khAni, mizrANi pAriNAmikam / jIvatvamevaudayikI, gatiH syAnnarakAdikA // 104 // catu:saMyogajazcaivaM, paJcamo'pi caturvidhaH / nRNAmupazamazreNyAM paJcasaMyogajaH punaH // 105 // yo hi kSAyikasamyaktvI, manujaH pratipadyate / vizuddhayopazamazrerNI, kSAyikaM tasya darzanam // 106 // cAritraM caupazamikaM, tanmohopazamAdbhavet / gatiraudayikI khAni, kSAyopazamikAnyatha // 107 // jIvatvamatha bhavyatvaM bhavetAM pAriNAmike / paJcasaMyogajasyaikavidhasyaivaM hi saMbhavaH // 108 // sAnnipAtikabhedAnAM SaNNAM saMbhavinAmiti / uktA bhedAH paJcadaza, pratibhedavivakSayA // 109 // jIveSu SaDamI bhAvA, yathAsaMbhavamAhitAH / ajIveSu tvaudayikapAriNAmikasaMjJakau // 110 // 1 sAnnipAtikamUlabhedaSaTkasyAvAntarabhedA eva paJcadazeti, spaSTaM bhaviSyati caitadatraiva, gatibhedena bhAvabhedo'tra / Page #716 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 699 117 // 118 // 119 // tathAhi-dharmAdharmAbhrAstikAyakAleSu pAriNAmikaH / eka evAnAdyananto, nirdiSTaH zrutapAragaiH / / 111 // calanasthityupaSTambhAvakAzadAnadharmakAH / sarvadA'mI pariNatAH, pariNAmena tAdRzAH // 112 // AvalyAdipariNAmorarIkArAnnirantaram / anAdyananto bhAvaH syAtkAlasya pAriNAmikaH // 113 // varttanAlakSaNaH kAlaH, kSaNAvalyAdikaH paraH / iti dvedhA nigaditaH kAlaH kevalazAlibhiH // 114 // tena tena svarUpeNa varttante'rthA jagatsu ye / teSAM prayojakatvaM yadvarttanA sA prakIrttitA // 115 // sA lakSaNaM liGgamasya varttanAlakSaNastataH / sarvakSetradravyabhAvavyApI kAlo bhavatyayam // 116 // samayAvalikAdistu, samayakSetravarttiSu / dravyAdiSvasti na tato, bahirvarttiSu teSvayam // anyAnyasamayotpatterekakSaNAtmako'pyayam / AvalyAdiparINAmaM, sadA pariNamatyaho // syAtpudgalAstikAye tu, sAdyantaH pAriNAmikaH / bhavadaudayiko'pyasmin, bhAvaH skandheSu keSucit // skandhAnAM dvyaNukAdInAM, sAdyantaH pAriNAmikaH / tena tena svarUpeNa, sAdyantapariNAmataH // 120 // syAdevaM paramANUnAM sAdyantaH pAriNAmikaH / skandhAntarbhAvato varNagandhAdivyatyayAdapi // 121 // anantANvAtmakAH skandhA, ye jIvagrahaNocitAH / syAtpAriNAmiko bhAvasteSAmaudayiko'pi ca // 122 // zarIrAdinAmakarmodayena janito yathA / audArikAdiskandhAnAM tattaddehatayodayaH // 123 // ye jIvagrahaNAnarhAH, skandhAH sUkSmAzca ye'NavaH / teSAM naudayiko bhAvaH, kevalaM pAriNAmika: // 124 // udaya evaudayika, iti vyutpattyapekSayA / karmaskandheSvaudayiko, bhAvo bhavati tadyathA / / 125 / / krodhAdInAM ya udayo, jIvAnAM jAyate sa vai / karmaskandhodayo jJeyaH, karmaskandhAtmakA hi te / / 126 // karmaskandhAzritA evaM, nanvaupazamikAdayaH / saMbhavantaH kathaM bhAvA, ajIveSu na kIrttitAH ? // 127 // satyaM te saMbhavantyeva, teSAM kiJca nirUpaNe / avivakSaiva hetutvaM bibhartti prAktanAdRtA // 128 // bhavatvaudayiko'pyevaM, saMbhavannavivakSitaH / samAne saMbhave paGktibhedo'yaM kathamarhati ? // satyameSa paGktibhedo, vijJaiH kaizcinnirAkRtaH / ajIveSUdito yattaiH kevalaM pAriNAmikaH // tathoktaM karmagranthavRttau - " nanvevaM karmaskandhAzritA aupazamikAdayo bhAvA ajIvAnAM saMbhavantyatasteSAmapi bhaNanaM prApnoti, satyaM, teSAmavivakSitatvAdata eva kaizcidajIvAnAM pAriNAmika eva bhAvo'bhyupagamyata" iti / 129 // 130 // jIvAjIvAzritA bhAvA, iti samyagnirUpitAH / adhikRtyAtha karmANi, kurmo bhAvaprarUpaNam // 131 // kSAyikazcaupazamiko, mizrazca pAriNAmikaH / tathaudayika ityete, paJcApi mohanIyake // 132 // jJAnadarzanAvaraNAntarAyeSu ca karmasu / bhAvA bhavanti catvAra evaupazamikaM vinA // 133 // tatrApi kevalajJAnadarzanAvaraNAkhyayoH / vipAkodayaviSkambhAbhAvAnmizro na saMbhavet // 134 // vedanIyanAmagotrAyuSAM tu traya eva te / vinA mizraupazamikau, pariNAmakSayodayAH // 135 // tatra ca-kSaya AtyantikocchedaH, svavipAkopapAdaka: / udayaH pariNAmastu, jIvAMzairmizratAbhRzam // 136 // Page #717 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 700 yadA-tattadvyakSetrakAlAdhyavasAyavyapekSayA / saMkramAditayA vA yaH, pariNAmaH sa eva saH // 137 // upazamo'trAnudayAvasthA bhasmAvRtAgnivat / sa mohanIya eva syAnna jAtvanyeSu karmaSu // 138 // sarvopazama evAyaM, vijJeyo na tu dezataH / yaddezopazamastu syAdanyeSAmapi karmaNAm // 139 // caturNA ghAtinAmeva, kSayopazama iSyate / karmasvaSTAsvapIha syuH, pariNAmakSayodayA: // 140 // nRtiryagdevanarakarUpe gaticatuSTaye / paJcApi bhAvA jJeyA yajjIvatvaM pAriNAmikam // 141 // samyaktvamaupazamikaM, kSAyikaM cendriyANi ca / kSAyopazamikAnyAsu, gatiraudayikI bhavet // 142 // tau dAveva siddhagatau, kSAyikapAriNAmikau / jJAnAdi kSAyikaM tatra, jIvatvaM pAriNAmikam // 143 // evaM cagatyAdimArgaNAdvAreSvevaM syurniyatAstrayaH / kSAyikaupazamiko tu, bhajanIyau yathAyatham // 144 // yatkSAyikaupazamikabhAvayoH sati saMbhave / vAcyA: paJcAnyathA mizraudayikapAriNAmikAH // 145 // evaM karmasvamI bhAvA, yathA''mnAyaM nirUpitAH / atho guNasthAnakeSu, kurmo bhAvaprarUpaNAm // 146 // samyagdRSTayAdiSu guNasthAnakeSu caturkhAiha / bhAvAstrayo'tha catvAro, labhyante kila tadyathA // 147 // trayaH kSAyopazamikasamyagdRSTerbhavanti yat / gatiraudayikI teSAM, jIvatvaM pAriNAmikam // 148 // kSAyopazamikaM samyagdarzanaM cendriyANi ca / catvArazcaupazamikakSAyikadarzanaspRzaH // 149 // samyaktvamaupazamikaM, teSAM vA kSAyikaM bhavet / mizrANi khAni jIvatvaM, gatizcAtrApi pUrvavat // 150 // anivRttibAdarAkhyasusUkSmasaMparAyayoH / catvAraH paJca vA bhAvAstrayastatra ca pUrvavat // 151 // samyaktvamaupazamikaM, zreNAvupazamaspRzi / kSAyikaM kSapakazreNyAM, dvidhApyevaM catuSTaye // 152 // paJcamastvaupazamikacAritrAnvaya iSyate / zAstrAntare tatkathitamanayorguNayorapi // 153 // tathoktaM karmagranthavRttau-"eSAmeva caturNAMmadhye'nivRttibAdarasUkSmasaMparAyaguNasthAnakaddhayavartino'pyaupazamikacAritrasya zAstrAntare pratipAdanAdaupazamikacAritraprakSepe paJcama" iti / tathopazAnta mohe'pi, catvAraH paJca vA smRtAH / paJca kSAyikasamyaktvabhRto'nyasya catuSTayam // 154 // catvAro'pUrvakaraNe, kSINamohe ca te smRtAH / trayastu pUrvavanmizraudayikapAriNAmikAH // 155 // samyaktvaM kSAyikaM kSINamohe bhAvasturIyakaH / kSAyikaM caupazamikamapUrvakaraNe punaH // 156 // mithyAdRSTau tathA sAsvAdane mizraguNe'pi ca / sayogikevalyAkhye, cA'yogikevalisaMjJake // 157 // paJcasvamISu pratyekaM, trayo bhAvA udAhRtAH / tatrAdyatritaye mizraudayikapAriNAmikAH // 158 // antyadraye tvaudayikakSAyikapAriNAmikAH / jJAnAdi kSAyikaM zeSau, gatijIvatvagocarau // 159 // bhAvAH svAmyAdibhedena, viziSyaivaM nirUpitA: / sAmAnyata: saMbhavino, bhAvAn vacmi guNeSvatha // 160 // trayastriSu guNasthAneSvAyeSu te ca pUrvavat / turyAdiSvaSTasu punaH, pratyekaM paJca kIrtitAH // 161 // tathAhi-samyakatvamaupazamikaM, caturthAdiguNASTake / kSAyikaM ca caturthAdiSvekAdazasu saMbhavet // 162 // Page #718 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 701 mizraM samyaktvendriyAdi, caturthAdicatuSTaye / khacAritre cASTamAdau, traya ekAdaze tu kham // 163 // gatiH sarvatraudayikI, jIvatvaM pAriNAmikam / evaM bhAvita eteSu, bhAvapaJcakasaMbhavaH // 164 // kSINamohe ca catvArasta aupazamikaM vinA / antyaddhaye trayo bhAvA mizropazamiko vinA // 165 // paJcApyevaM mUlabhedA, guNasthAneSu bhAvitAH / eteSvevAtha bhAvAnAM, pratibhedAn pratanmahe // 166 // daza mithyAdRSTisAsvAdanayorguNayoH smRtAH / kSAyopazamikAkhyasya, pratibhedA jinairyathA // 167 // vijakSayopazamajAH, paJca dAnAdilabdhayaH / ajJAnatritayaM cakSuracakSurdarzane iti // 168 // bhedA dvAdaza mizrAkhye, samyaktvaM mizrarUpakam / dAnAdipaJcakaM jJAnadarzanAnAM trayaM trayam // 169 // jJAnAjJAnAnyatarAMzabAhulyamiha saMbhavet / kvacitvaciccobhayAMzasamatA vA''tra yadyapi // 170 // tathApi vijJairjAnAMzabAhulyasya vivakSayA / uktaM jJAnatrayaM mizraguNasthAne guNAzrayeH // 171 // asmiMzca yadguNasthAne, darzanatrayamIritam / tacca saiddhAntikamatApekSayeti vibhAvyatAm // 172 // syurDAdazaivAviratasamyagdRzyapi mizravat / kSAyopazamikaM mizrasthAne samyaktvamatra tu // 173 // dvAdazasveSu saddezaviratikSepataH smRtAH / kSAyopazamikA bhAvAstrayodazaiva paJcame // 174 // etebhyo dezaviratityAge dvAdaza ye sthitAH / teSveva sarvaviratimanojJAnasamanvaye // 175 // SaSThasaptamayorbhAvA, bhavantyete caturdaza / kSAyopazamikAkhyena, samyaktvena vinA tvamI // 176 // trayodazASTame bhAvA, navame dazame'pi ca / aSTamAdiSu samyaktvaM, kSAyopazamikaM na yat // 177 // ekAdazaddhAdazayorguNasthAnakayoramI / vinA kSAyopazamikaM, cAritraM dvAdazoditAH // 178 // ekAdaze guNasthAne, yadaupazamikaM param / cAritraM kSAyikaM ca syAt, kevalaM dvAdaze guNe // 179 // darzanatritayaM jJAnacatuSkaM labdhipaJcakam / amI bhAvA dvAdazopazAntakSINavimohayoH // 180 // iti kSAyopazamikapratibhedA vibhAvitAH / guNasthAneSvaudayikapratibhedAn bravImyatha // 181 // ajJAnAdyA audayikA, bhAvA ya ekaviMzatiH / sarve'pi te syumithyAtvaguNasthAne zarIriNAm // 182 // sAsvAdane ca mithyAtvaM, vinA ta eva viMzatiH / ajJAnena vinaikonaviMzatirmizraturyayoH // 183 // vedAH kaSAyA gatayo lezyAzcAsaMyamo'pi ca / asiddhatvamamI turyatRtIyaguNayoH smRtAH // 184 // ekonaviMzaterebhyo, devazvabhragatIvinA / zeSAH saptadaza khyAtA, guNasthAne hi paJcame // 185 // naratiryaggatI lezyA, asiddhatvamasaMyamaH / vedAH kaSAyA ityete, syurguNe dezasaMvare // 186 // pramatte ca paJcadaza, bhAvA audayikAH smRtAH / udaye'tra bhavetAM yannatiryaggatyasaMyamau // 187 // apramatte dvAdazAdyalezyAtrayavinAkRtAH / kaSAya: veda nRgatitryantyalezyamasiddhattA // 188 // navamASTamayosteja:padmalezye vinA daza / nRgatyasiddhatA zuklalezyAvedakaSAyakAH // 189 // Page #719 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 702 lobhaH saMjvalanaH zukla:lezyA nRgatyasiddhate / catvAra evaudayikA, bhavanti dazame guNe // 190 // AdyAstrayaH kaSAyA yattrayo vedA SaDapyamI / bhAvA audayikA: sUkSmasaMparAye bhavanti na / / 191 / / ekAdaze vinA lobhaM, dvAdaze'pi trayodaze / trayo'ntyalezyAsiddhatvamanuSyagatilakSaNAH // 192 // asiddhatvaM ca nRgatirdve guNasthAnake'ntime / lezyA na syAttatra yasmAdayogitvamalezyatA // / 193 // evamaudayikA bhAvA, guNasthAneSu bhAvitAH / tathaupazamiko bhAvau, bhAvayAmo guNeSvatha // 194 // samyaktvamaupazamikamekaM turyAdipaJcake / tAdRksamyaktvacAritre, navamAditraye punaH // 195 // cAritramaupazamikaM, navamAdiguNatraye / zAstrAntareSu yatproktaM, kaizcitteSAM mataM hyadaH // 196 // yeSAM mate tu navame, dazame ca guNAspade / mizrotthaM syAdvrataM kRtsnaM, tanmohAnupazAntitaH / / 197 / / tanmate tvaupazamikaM, vratamekAdaze guNe / pUrve tu manvate saddhatsatsAmIpyAdanAgatam // 198 // ityapazamikA bhAva, guNasthAneSu bhAvitau / pratibhedA vibhAvyante, kSAyikasya guNeSvatha / / 199 / / samyaktvaM kSAyikaM proktaM, turIyAdiguNASTake / kSINamohe ca cAritrasamyaktve kSAyike ubhe // 200 // labdhayaH paJca dAnAdyA:, kevale jJAnadarzane / tathA samyaktvacAritre, navetyantyaguNaddhaye // 201 // ityevaM kSAyikA bhedA, guNasthAneSu bhAvitA: / pAriNAmikabhAvasya pratibhedAnatha bruve // 202 // abhavyatvaM ca bhavyatvaM, tathA jIvatvamityamI / mithyAdRSTiguNasthAne, bhAvAH syuH pAriNAmikAH // 203 // dvitIyAdikSINamohaparyanteSu guNeSu ca / syAtAM jIvatvabhavyatve, abhavyatvavinAkRte // 204 // syAdekameva jIvatvaM carame ca guNadvaye / saprabhedA guNasthAneSvevaM bhAvAH prarUpitAH // 205 / / kathaM na nanu bhavyatvabhAvo'ntimaguNaddhaye / nirvANagamanArho hi bhavyo'rhadbhiryataH smRtaH // 206 // atrocyate pratyAsannabhAvisiddhAvasthAyAM tadabhAvataH / atrApi bhavyatvAbhAvaH, zAstrakRdbhirvivakSitaH // 207 // yadvA'pareNa kenApi hetunA na vivakSitam / bhavyatvamiha zAstreSu, noktamasmAbhirapyataH // 208 // sAnnipAtikabhAvo'tha, guNasthAneSu bhAvyate / anekadhA sa ca yathAguNasthAnaM parAparaiH // 209 // yAvatAM yatra bhAvAnAM bhedA yAvanta IritAH / teSAM tatra guNasthAne, kRte saMkalane sati // 290 // syAttAvadbhedaniSpanno, bhAvo'yaM sAnnipAtikaH / nAmagrAhaM guNasthAneSveSo'tha paribhAvyate // 211 // mithyAdRSTAvaudayikabhAvA yathaikaviMzatiH / daza kSAyopazamikAstrayazca pAriNAmikAH // 212 // evaM bhAvAzcatustriMzajjAtAH saMkalitAH same / catustriMzadbhedajAtastato'tra sAnnipAtikaH // 213 // bhavetsAsvAdane caiSa, dvAtriMzadbhedabhAvitaH / trayastriMzadbhedajAto, mizra syAtsAnnipAtikaH // 214 // paJcatriMzadbhedabhUto, guNasthAne turIyake / paJcame ca catustriMzatpratibhedasamudbhavaH / / 215 / / Page #720 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 703 pramatte ca trayastriMzadbhedajaH sAnnipAtikaH / apramattaguNasthAne, triMzadbhedasamutthitaH // 216 // saptaviMzatibhedottho, guNasthAne'yamaSTame / navame ca guNasthAne, so'STAviMzatinirmitaH // 217 // sa sUkSmasaMparAye syAd, dvAviMzatisamudbhavaH / tathopazAntamohe'yaM, bhedaviMzatibhAvitaH // 218 // kSINamohe'yamekonaviMzatipratibhedajaH / sa sayogini sarvajJe, trayodazabhidudbhavaH / / 219 / / ayogini dvAdazabhirbhedaiH syAtsAnnipAtikaH / jJeyA bhedAstu sarve'mI, sarvatroktAnusArataH // 220 // atra navamadazamayorguNasthAnayoraupazamikacAritrAGgIkArapakSe dvAvaupazamiko bhAvau, anyathA tveka eveti jJeyaM / caturbhagyA'tha bhAvyante, bhAvA audayikAdayaH / sAdyanta sAdyanantA'nAdisAntA'nAdyanantakAH // 221 // gatyAdistraudayikaH, sAdiH sAnto bhavedyataH / nRdevatiryagnarakagatInAM sAdisAntatA // 222 // sAdizcAnanta ityeSa, bhaGgastvatra na saMbhavet / sAdikAnAM gatInAM yadanantatvamasaMbhavi // 223 // anAdayo'pi mithyAtvAdaya audayikAzca ye / bhavyAnAzritya vijJeyAste'tra bhaGge tRtIyake // 224 // abhavyApekSayA tvete, bhAvyA bhaGge turIyake / bhAvanaivaM kaSAyAdibhAvAnAM kriyate yathA / / 225 / / vedatrayaM ca mithyAtvaM, kaSAyANAM catuSTayam / lezyAzca SaDasiddhatvamajJAnAsaMyamAvapi // 226 // amI audayikAH saptadaza bhavyavyapekSayA / bhaGge tRtIye turye ca bhaGge'bhavyavyapekSayA // 227 // samyaktvamaupazamikaM, cAritramapi tAdRzam / dvAvaupazamikAvetau, kevalaM sAdisAntakau // 228 // Adi samyaktvalAbhe yacchreNyAM vedamavApyate / cAritramapyupazamazreNyAmevedamApyate // 229 // tayozcAvazyapAtena, bhaGgo'tra prathamaH sthitaH / tadAzrityopazamikaM zUnyA bhaGgAstrayaH pare // 230 // cAritraM kSAyikamatha, dAnAdilabdhipaJcakam | Azritya kSAyiko bhAvo, bhaGge syAtsAdisAntake // / 231 // tathoktaM mahAbhASye - "sammattacaritAI sAIsaMto ya uvasamio'yaM / dANAiladdhipaNagaM caraNaM pi a khAio bhAvo" // [ zloka - 2078 ] nanu cAritramastyeva, siddhasyApIti tatkatham / tatsAdyanante bhaGge syAdatrAkarNayatottaram // 232 // na caritrI nAcaritrI, na caritrAcaritryapi / siddhA evaMvidhAH proktAH, paJcamAGge jinezvaraiH // 233 // 'siddhe no caritI' ityAdi ca tatsUtraM / samyaktvaM kSAyikamatha, kevale jJAnadarzane / ityetattrayamAzritya kSAyikaH sAdyanantakaH // 234 // zeSau tu bhaGgakAvatra, zUnyAveva sthitAvubhau / anAdisAnto'nAdyanto kSAyikaH sambhavenna yat // 235 // icchanti siddhasyApyanye, cAritraM labdhipaJcakam / siddhatve'pi hi nirmUlametadAvaraNakSayAt // 236 // eSAmAvaraNAbhAve'pyasattvaM yadi kalpyate / kSINamohAdikeSvevaM tadabhAvaH prasajyate // 237 // Page #721 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 704 tadetanmatamAzritya cAritre labdhipaJcake / siddheSu svIkRte sAdyanantaH syAtkSAyikaH param // 238 // zeSA bhaGgAstrayaH zUnyA:, kSAyikasyApyapekSayA / bhaGgavyavasthA kriyate, kSAyopazamikeSvatha // 239 // chAsthikAni jJAnAni catvAryAzritya nizcitam / kSAyopazamiko bhAvaH, sAdiH sAnta iti smRtaH // 240 // bhaGga dvitIyaH zUnyo'trApyeSAM samyaktvasaMzrayAt / yadutpAto'ntazca punarmithyAtve kevale'pi ca // 241 // matyajJAnazrutAjJAne, syAtAM bhavyavyapekSayA / anAdisAnte turye ca bhaGge'bhavyavyapekSayA // 242 // kSAyopazamiko'cakSurdarzanApekSayA bhavet / bhaGge tRtIye bhavyAnAmabhavyAnAM turIyake // 243 // vibhaGgajJAnamavadhicakSuSI kila darzane / dAnAdyA labdhayaH paJca, saMyamau dezasarvataH // 244 // samyaktvameSAmityekAdazAnAM ca vyapekSayA / kSAyopazamiko bhAvaH, sAdyantaH kevalaM bhavet // 245 // vizeSAvazyakasUtravRttyostu kenApi hetunA SaNNAmeva kSAyopazamikAnAM bhaGgakavyavasthoktA, tataH zeSANAmacakSurdarzanAdInAM dvAdazAnAM yathAsambhavamasmAbhirlikhiteti jJeyam / pAriNAmikabhAvo'pi, sarvapudgalagocaraH / sAdiH sAntazca vijJeyaH, paryAyaparivRttitaH // 246 // zUnya eva bhavedbhaGgo, dvitIyo'trApi pUrvavat / sAdInAM dvyaNukAdInAM hyantatvamasambhavi / / 247 // tathA bhavati bhavyatvamAzritya pAriNAmikaH / anAdisAntaH siddhA hi, nAbhavyA na ca bhavyakAH // 248 // tathoktaM- 'siddhe na bhavve no abhavve' iti. abhavyatvaM ca jIvatvaM, cAzrityAnAdyanantakaH / syAtpAriNAmiko bhAvo'nayoryannodbhavakSayau // 249 // evamuktacaturbhaGgyA, yA bhAvAnAmavasthitiH / sA bhAvakAla ityukto, mahAbhASyapraNetRbhiH // 250 // sAIsapajjavasio caubhaMgavibhAgabhAvaNA ettha / udaiyAIyANaM taM jANasu bhAvakAlaM tu // ityAdyarthato vizeSAvazyakasUtravRttyoH / bhAvAnAM bhagavadupajJazAstradRSTyA, digmAtraM gaditAmihAtimAtratuSTyA / pUrNe'sminniti guNabhAji bhAvaloke, grantho'yaM samudavahatsamAptilakSmIm // 251 // vizvAzcaryadakIrttikIrttivijayazrIvAcakendrAntiSadrAjazrItanayo'taniSTa vinayaH zrItejapAlAtmajaH / kAvyaM yatkila tatra nizcitajagattattvapradIpopame, SaTtriMzattama eSa nirbhararasaH sargaH samAptaH sukham // 252 // // iti zrIlokaprakAze SaTtriMzattamaH sargaH bhAvalokavarNanamayaH samAptaH // ************** Page #722 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 705 // atha saptaviMzattamaH sargaH // pArzva zaGgezvarottaMsaM, praNamya paramezvaram / lokaprakAzagranthasya, karomyuktArthabIjakam // 1 // maGgalAcaraNaM tAvadabhidheyaprayojane / ziSTaprasAdanauddhatyatyAgo granthasya nAma ca // 2 // aGgalayojanarajjupalyAbdhinirUpaNAni guNakAraH / bhAgAhRtisaMkhyeyAsaMkhyAnantAni cAdime sarge // 3 // dravyakSetrakAlabhAvalokAnAM nAmamAtrataH / AkhyA'tha dharmAdharmAbhrasiddhAkhyAtiddhitIyake // 4 // dvAraiH saptatriMzatA yairuktAH saMsAriNo'GginaH / sarge tRtIyake teSAM, dArANAmasti vistRtiH // 5 // pRthvIkAyAdayaH sUkSmAH, sarga turye'tha paJcame / ta eva bAdarAH SaSThe, tiryaJco dvIndriyAdayaH // 6 // manuSyAH saptame devA, aSTame navame punaH / nArakA dazame janmasaMvedhaH sarvadehinAm // 7 // mahAlpabahutAkarmaprakRtInAM ca kIrtanam / ekAdaze pudgalAstikAyasvarUpavarNanam // 8 // iti dravyalokaH / kSetraloke'tha lokasya, sAmAnyena nirUpaNam / dizAM nirUpaNaM loke, rajjukhaNDukakIrtanaM // 9 // saMvartitasya lokasya, svarUpaM ca nidarzanam / mahattAyAmasya ratnaprabhApRthvInirUpaNAm // 10 // vyantarANAM nagarAdisamRddhiparikIrtanam / ityAdi dvAdaze sarga, savizeSaM nirUpitam // 11 // svarUpaM bhavanezAnAM, tadindrANAM ca varNitA / sAmAnikAgrapalyAdisaMpatsarga trayodaze // 12 // caturdaze ca saptAnAM, narakANAM nirUpaNam / prastaTasthitilezyAyurvedanAyuktipUrvakam // 13 // sagai paJcadaze tiryagloke dIpAdhizaMsanam / jambUdvIpasya jagatIddhAratatsvAmivarNanam // 14 // kSetrasya bharatasyAtha, vaitADhyasya ca bhUbhRtaH / saguhasya sakUTasya, girehimavato'pi ca // 15 // padmahadasya zrIdevyA, gaGgAdisaritAmapi / dADhAnagAntaradvIpatarAsiyugmivarNanam // 16 // tato haimavatakSetratarretADhyAdrivarNanam / tato mahAhimavataH, saricchraGgahadaspRzaH // 17 // kSetrasya harivarSasya, niSadhAdrezca varNanam / zItAzItodayoH paJcahadavatyozca SoDaze // 18 // devakurUttarakurupUrvAparavidehakAH / sAmAnyatazcaturdhati, mahAvidehavarNanam // 19 // vijayAnAM vakSaskArAntarnadInAM ca kIrtanam / vijayeSu ca vaitADhyaSaTkhaNDanagarIsthitiH // 20 // gandhamAdanasanmAlyavatozca gajadantayoH / uttarANAM kurUNAM ca, vistareNa nirUpaNam // 21 // yamakAmorkhadAnAM ca, kAJcanakSmAbhRtAmapi / jambUtaroH sakUTasya, sAdhipasya nirUpaNam // 22 // saumanasavidyutprabhagajadantanirUpaNam / sthitirdevakurUNAM ca, vicitracitrabhUbhRtoH // 23 // hRdAnAM kAJcanAdrINAM, taroH zAlmalino'pi ca / ityAdi varNanaM vyaktyA, sarge saptadaze kRtam // 24 // Page #723 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 706 meruzcaturvanaH kUTamekhalAcUlikAdiyuk / sAbhiSekazilazcASTAdaze sarge nirUpitaH // 25 // gireIlavataH kUTahadadevyAdizAlinaH / zItAnArIkAMtayozca, nAmamAtreNa varNanam // 26 // kSetrasya ramyakAkhyasya, rukmiNo'pi ca bhUbhRta: / hairaNyavatavarSasya, gireH zikhariNo'pi ca // 27 // kSetrasyairavatAkhyasya, SaTkhaNDasya purIspRzaH / varNanaM ca kSetrazailAdInAM sAmyanirUpaNam // 28 // sarvAgramadrikUTAnAM, kheTazreNIpurAmapi / nadIkuNDahadAdInAM, cakriratnArhatAmapi // 29 // candrasUryagrahAdInAM, sajjambUddhIpavartinAm / ekonaviMze sarge'tra, sarvamityAdi varNitam // 30 // vistRtA paJcabhiriH, sUryendrormaNDalAdibhiH / cArarItirbhayogazca, dinavRddhikSayAdi ca // 31 // dhruvarAhoH parvarAhostithyutpattezca zaMsanam / dvAraizca paJcadazabhirnakSatrANAM nirUpaNam // 32 // ityAdi viMzatitame, sarvaM sagai nirUpitam / ekaviMze'tra sarge'tha, varNanaM lavaNodadheH // 33 // sazivasya sapAtAlakumbhasya dIpazAlinaH / susthitAdisurADhyasya, candrArkAdidyutispRzaH // 34 // dhAtakIkhaNDakAlodavarNanaM pUrvavattata: / dvAviMze varNitaM sarge, pRthakSetrAdikIrttanaiH // 35 // tathaiva puSkarArddhasya, mAnuSottarabhUbhRtaH / tato'khilanarakSetre, kSetrazailAdisaGgahaH // 36 // tataH zAzvatacaityAnAM, sarvasaGkhyAnirUpaNam / trayoviMze'khilaM sarga, vivicyetyAdi varNitam // 37 // nRkSetrAtparatazcandrasUryAdizreNikIrtanam / puSkarAbdhikSIravaradvIpAbdhyAdinirUpaNam // 38 // kramAnnandIzvaradIpacaityAdyAkhyAnavistRtiH / ityAyuktaM caturviMze, svayambhUramaNAvadhi // 39 // paJcaviMze sthiracandrajyotizcakravyavasthitiH / Urdhvaloke'tha saudharmezAnayordaivalokayoH // 40 // vimAnAvalaya: puSpAvakIrNAzca yathAsthitiH / vimAnamAnaprAsAdaparipATyaH sabhA api // 41 // utpadyante yathA devA, abhiSicyanta eva te / pUjayanti yathA siddhAn, yathA bhogAMva bhuJjate // 42 // yAdRksvarUpAbhASAM ca, yAM bhASante sudhAbhujaH / bhavanti devyo yAdRzya:, sevante ca rataM yathA // 43 // AhAro yAdRgeSAmucchvAsazca yAvadantaraH / yathA manuSyaloke'mI, AyAnti snehayantritAH // 44 // premNA vazIkRtA yAnti, yAvatISu mahISvadhaH / madhye maharTikaM yAnti, yathA'vadhidRzo yathA // 45 // lokapAlAgramahiSIsAmAnikAdizAlinaH / zaktisampaddhivaraNaM, saudharmezAnanAthayoH // 46 // SaDviMzatitame sarge, ityAdyakhilamIritam / saptaviMze tataH sarge, tRtIyaturyanAkayoH // 47 // varNanaM brahmalokasya, tamaskAyasya mUlataH / kRSNarAjI taddhimAnalokAntikasudhAbhujAm // 18 // svargasya lAntakasyAtha, sakilbiSinAkinaH / jamAlezvaritaM zukrasahasrArAdivarNanam // 49 // yAvadacyutanAkasya, kIrtanaM rAmasItayoH / caritaM tadanu }veyakAnuttaravarNanam // 50 // tataH siddhazilAkhyAnaM, lokAntasya ca saMzanam / ityAdivarNanairevaM, kSetralokaH samApitaH // 51 // Page #724 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 707 iti kSetralokaH // diSTaloke'tha kAlasya, yuktivyaktirmataddhaye / RtUnAM varNanaM SaNNAM, nikSepA: kAlagocarAH // 52 // samayAvalikAkSullabhavAdiparikIrtanam / ghaTImuhUrttadivasapakSamAsAdizaMsanam // 53 // sUryartucandranakSatrAbhivarddhitAhvayAH kramAt / mAsA varSANyathaiteSAmupapattyAdivarNanam // 54 // yugasyAdiryuge mAsaLayanAni dinAni ca / adhimAsAvamarAtrAvRttayo viSuvanti ca // 55 // karaNAnyatvayanAdenakSatrAnayanaM vidhoH / ravezca karaNAnyeSAM, bavAdikaraNANyapi // 56 // pauruSyAdiparImANaM, tasmAttithyAdinizcayaH / sarge'STAviMzatitame, ityAdi yugavarNanam // 57 // yugotprabhRtyabdazatasahasAdikrameNa ca / zIrSaprahelikAntAMkasvarUpapratipAdanam // 58 // aratrayasyAdyasyAvasarpiNyAM varNanaM sthiteH / kalpadruyugmilokAderekonatriMza AdRtam // 59 // arhatAM paddhatiH sarvA, nirvANAvadhi janmataH / uktA triMzattame sarge, ekatriMze tataH punaH // 6 // cakridigvijaya: sampannidhiratnAdirasya ca / sAmAnyata: zArDisIriprativiSNvAdikIrtanam // 61 // sarga dvAtriMzittame'tha, saGkepAtprAgbhavAditaH / jinAnAM vRSabhAdInAM, caritrasya nirUpaNaM // 62 // etasyAmavasarpiNyAM, varNanaM jAtajanmanAm / trayastriMze cakriviSNubaladevAdisannRNAm // 63 // arasya paJcamasyAtha, svarUpeNa nirUpaNam / are'smin paJcame ye, codayAstatsUrayazca ye // 64 // teSAM nAmAni sarvAgramAcAryAdimahAtmanAm / khyAtA tato'rake SaSThe, dharmochedAdikA sthitiH // 65 // gireH zatruJjayasyAtha, vRddhihAnyAdizaMsanam / bilavAsijanAvasthotsarpiNyAM ca tathotkramAt // 66 // SaNNAmarANAM paryAyavRddhyAkhyAnaM yathAkramam / etadutsarpiNIbhAvijinacakryAdIkIrtanam // 6 // ityAdikaM caturtistraze, sagai sarvaM nirUpitam / paJcatriMze'tha pudgalaparAvarttazcaturvidhaH // 68 // audArikAdikA kArmaNAntA yA vargaNA'STadhA / anubhAgasparddhakAni, karmaNAM paramANuSu // 69 // eSAM svarUpaM mAnaM cAtItAnAgatakAlayoH / sampUrNo diSTaloko'yamityAdiparikIrtane // 7 // iti diSTalokaH // bhAvaloke'tha bhAvAnAM, SaNNAM samyagnirUpaNam / sarge SaTtriMza ityevaM, bhAvalokaH samarthitaH // 71 // iti bhAvalokaH // ebhirvicArairmaNiratnasAraiH, pUrNa suvarNodyadalaGkRtizca / samauktikazrIvibudhAdRto'yaM, grantho'stu siddhyyai jinarAjakozaH // 72 // anAbhogo bhUyAnna sadanubhavaH zAstravibhavo, na sAmagrI tAdRg na paTughanA vAkyaracanA / zriyaM satyapyevaM yadayamabhajad granthanRpatiH, kRtI hetustatrollasati sumanaH kovidakRpA // 73 // Page #725 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 708 santaH zAstrasudhormidhautarucayo ye pUrNacandragrajA, vandyAste'dya mayA kavitvakumudollAse'navadyodyamAH / ye'pi dveSasititvaSo'tikaThinAstAnvastutaH saMstutAn, manye prastutakAvyakAJcanakaSAn samyakparIkSAkSamAn // 74 // vizvAzcaryadakIrttikIrttivijaya zrIvAcake ndrAntiSadrAjazrItanayo'taniSTa vinayaH zrItejapAlAtmajaH kAvyaM yatkila tatra nizcitajagattattve zritaH pUrNatAm / saptatriMza udItacidraviruciH sargo: nisrgojjvlH|| 75 // // iti zrIlokaprakAze saptatriMzattamaH sargaH samAptaH // tatsamAptau ca samApto'yaM zrIlokaprakAzaH // zrIrastu // // atha granthakarttuH prazastiH // zreyaH zrIvarddhamAno dizatu zatamakhazreNibhi: stUyamAnaH, sa kSmAbhRtsevyapAdaH kRtasadupakRtirgopatinUrtano vaH / kAle'pyasmin pradoSe kaTukumatikuhUkalpitadhvAntapoSe, prAduSkurvaMnti gAvaH prasRmaravibhavA muktimArgaM yadIyAH // 1 // tatpaTTe'thendrabhUteranuja udabhavacchrIsudharmA gaNIndro, jambUstatpaTTadIpaH prabhava iti bhavAmbhodhinaustasya paTTe / sUriH zayyambhavo'bhUtsa manakajanakastatpadAmbhojabhAnustatpaTTairAvatendro janaviditayazAH zrIyazobhadrasUriH // 2 // tatpaTTabhAradhuryau, gaNadharavaryau zriyaM dadhAte dvau / sambhUtavijayasUriH sUriH zrIbhadrabAhuzca // 3 // zrIsthUlabhadra udiyAya tayozca paTTe, jAtau mahAgirisuhastiguru tatazca / paTTe tayoH zriyamubhau dadhaturgaNIndrau zrIsusthito jagati supratibaddhakazca // 4 // tatpaTTabhUSaNamaNirgururindradinnaH, zrIdinnasUristha tasya padAdhikArI / paTTe rarAja gurusiMhagiristadIye, svAmI ca vajragururasya pade babhUva // 5 // zrIvajrasenasugururbibharAmbabhUva, paTTaM tadIyamatha candraguruH pade'sya / sAmantabhadragururUnnatimasya paTTe, cakre'sya paTTamabhajadgurudevasUriH // 6 // pradyotanastadanu tasya pade ca mAnadevastadIyapadabhRdgurumAnatuGgaH / vIrastato'tha jayadeva itazca devAnandastatazca bhuvi vikramasUrirAsIt // 7 // tasmAdbabhUva narasiMha iti pratItaH, sUriH samudra iti paTTapatistadIyaH / sUriH pade'sya punarapyajaniSTa mAnadevastatazca vibudhaprabhasUrirAsIt // 8 // jayAnandaH paTTe zriyamapuSadasyAsya ca raviprabhastatpaTTeza: samajani yazodevamunirAT / tataH pradyumnAkhyo gururudayati smAtha punarapyabhUnmAnAddevo guruvimalacandrazca tadanu // 9 // Page #726 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 709 tasmAdudyotanAkhyo gururabhavaditaH sarvadevo munIndrastasmAcchrIdevasUristadanu punarabhUtsarvadevastatazca / jajJAte sUrijI praguNaguNayazobhadrasannemicandrau, vikhyAtau bhUtale'sminnavistamuditau nUtanau puSpadantau // 10 // municandramunistato'dbhuto'thA'jitadevazca tadantiSaddhareNyaH / aparaH punarasya ziSyamukhyo, bhuvi vAdI viditazca devasUriH // 11 // ajitadevagurorabhavatpade, vijayasiMha iti prathitaH kSitau / tadanu tasya padaM dadhatAvubhAvabhavatAM gaNabhAradhurandharau // 12 // somaprabhastatra guruH zatArthI, satAM maNiH zrImaNiratnasUriH / paTTe maNi zrImaNiratnasUrerjajJe jagaccandragururgarIyAn // 13 // teSAmubhAvantiSadAvabhUtAM, devendrasUrirvijayAcca candraH / devendrasUrerabhavacca vidyAnandastathA zrIgurudharmaghoSaH // 14 // zrI dharmaghoSAdajaniSTa somaprabho'sya ziSyAzca yugaprameyAH / caturdigutpannajanAvanAya, yodhA iva prAptavizuddhabodhAH // 15 // zrIvimalaprabhasUriH, paramAnandazca padmatilakazca / sUkhiro'pyatha somaprabhapaTTezazca somatilakaguru : // 16 // ziSyAstrayastasya ca candrazekharaH, sUrirjayAnanda itIha sUrirAT / svapaTTasiMhAsanabhUmivAsavaH ziSyastRtIyo guru devasundaraH // 17 // zrI devasundaraguroratha paJca ziSyAH, zrIjJAnasAgaraguruH kulamaNDanazca / caJcadguNazca guNaratnagururmahAtmA, zrIsomasundaragururgurUsAdhuratnaH // 18 // zrIdevasundaramunIzvarapaTTanetuH zrIsomasundaragurorapi paJca ziSyAH / tatra svapaTTaviyadaGgaNabhAnumAlI, mukhyo'ntiSadgaNadharo munisundarAkhyaH // 19 // anye zrIjayacandraH sUriH zrIbhuvanasundarAzca / zrIjinasundarasUrirjinakIrttizceti sUrIndrAH // 20 // munisundarasUripaTTabhAnurgururAsIdatha ratnazekharAkhyaH / dadhadasya padaM babhUva lakSmIpadayuk sAgarasUrirIzvarArcyaH // 21 // sumatisAdhugurustadanu prabhAmudavahaddadhadasya padaM prabhuH / padamadIdipadasya ca hemayugavimalasUrirudAttaguNodayaH // 22 // paTTe tasya babhUvurugratapaso vairaGgikAgresarA, AnandAdvimalA yA gaNabhRto bhavyopakAroddhurAH / ye netrebhazarAmRtadyutimite (1582) varSe kriyoddhAratazcakruH svAM jinazAsanasya zikhare kIrti patAkAmiva // 23 // Page #727 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 710 pramAdAbhracchannaM caraNataraNiM mandakiraNaM, punazcakre dIpraM rucirarucirabdAtyaya iva / sRjan padmollAsaM suvizadapathazcandramadhuro, didIpe niSpaMGkaH sa iha gururAnandavimalaH // 24 // vijayadAnagurustadanu tiM, tapagaNe'dhikabhAgyanidhirdadhau / zrutamahodadhiredhitasaddhidhirvidhuyazA jinadharmadhurandharaH // 25 // abhUtpaTTe tasyollasitavijayo hIravijayo, gururgIvArNaughaprathitamahimA'sminnapi yuge / prabuddho mlecchezo'pyakabaranRpo yasya vacasA, dayAdAnodAro vyatanuta mahImArhatamayIm // 26 // tadanu vijayasenasUrirAjastapagaNarAjyadhuraM dadhAra dhIraH / akabaranRpateH puro jayazrIryamavavarIduruvAdivRndadattA // 27 // jayati vijayadevaH sUriretasya paTTe, mukuTamaNirivodyatkIrttikAntipratApaH / prathitapRthutapaH zrIH zuddhadhIrindrabhUteH, pratinidhiratidakSo jaGgamaH kalpavRkSaH // 28 // tena zrIguruNAhito nijapade dIpopamo'dIdipat, sUriH zrIvijayAdisiMhasuguruH prAjyairmahobhirjagat / bhUmau sa pratibodhya bhavyanivahAn svarge'pyatha svargiNaH, prApto bodhayituM gurau vijayini premANamutsRjya naH // 29 // tadanu paTTapatirvihito'dhunA, vijayadevatapAgaNabhUbhRtA / guNagaNapraguNo'tanubhAgyabhUrvijayate gaNabhRdvijayaprabhaH // 30 // nirgranthaH zrIsudharmAbhidhagaNadharataH koTikaH susthitAryAccandraH zrIcandrasUrestadanu ca vanavAsIti sAmantabhadrAt / sUre zrIsarvadevAdvaTagaNa iti yaH zrIjagaccandrasUre vizve khyAtastayAkhyo jagati vijayatAmeSa gaccho garIyAn // 31 // itazva-zrIhIravijayasUrIzvaraziSyau saudarAvabhUtAM dvau / zrIsomavijayavAcakavAcakavarakIrttivijayAkhyau // 32 // tatra kIrttivijayasya kiM stumaH, suprabhAvamamRtadyutekhi / yatkarAtizayato'janiSTa matprastarAdapi sudhAraso'sakau // 33 // pratikriyAM kAM yadupakriyANAM garIyasInAmanusarttumIze / jJAnAdidAnairupacarya so'yaM, yaiH kalpitaH kITakaNo'pi kumbhI // 34 // vinayavijayanAmA vAcakastadvineyaH, samadRbhadaNuzaktirgranthamenaM mahArtham / tadiha kimapi yatsyAtkSUNNamutsUtrakAdyaM mayi vihitakRpaistatkovidaiH zodhanIyam // 35 // sacchAye sumanorame'tiphalade kAvye'tra lIlAvane, prAjJendindiramodake sahRdayazreNImarAlAzrite / doSaH kaNTakizAkhrivadyadi bhavenmanye guNatvena taM yena vyarthamanorathastadanudRg noSTraH khalaH khidyate // 36 // Page #728 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 711 uttarAdhyayanavRttikArakaiH, suSThu bhAvavijayAkhyavAcakaiH / sarvazAstranipuNairyathAgamaM grantha eSa samazodhi sodyamaiH // 37 // jinavijayAbhidhagaNayo, granthe'sminnakRSatodyamaM sutarAm / likhita prathamAdarzAH zodhanalikhanAdipaTumatayaH // 38 // vasukhAzvendupramite (1708), varSe harSeNa jIrNadurgapure / rAdhojjavalapaJcamyAM, granthaH pUrNo'yamajaniSTa // 39 // etadgranthagrathanapracitAtsukRtAnnirantaraM bhUyAt / zrIjinadharmaprAptiH, zrotuH karttuzca paThituzca // 40 // dravyakSetrAdibhAvA ya iha nigaditAH zAzvatAstIrthakRdbhirjIvA vA pudgalo vA kalitanijakalAH paryavApekSayA te / yAvattiSThanti tAvajjagati vijayatAM granthakalpadrumo'yaM, vidvadvRndArakArcyaH pramuditasumanAH kalpiteSTArthasiddhiH // 41 // iti zrIlokaprakAzanAmA granthaH sampUrNa: / zrIrastu / granthAgraM (zlokasaMkhyA) 20621 / / Page #729 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padArtha : paJcAstikAyA: pudgalAnAM pariNAma: audArikAdyavagAhanAvarNanam kaSAyAH cakSuviSaya: saMjJitA puruSAdilakSaNa apUrvakaraNam AkarSa: avagrahalakSaNam dhIcatuSkaH mana: paryAyajJAnam nigodagolaka: anAdinigodaH bAdarapRthvIvarNanam acittatA ekajIvakartRke mUlaprathamapatre vanaspativarNanam agnikAyasthAnam gati: bhavasthiti: AgatiH paramAdhArmikAkhyAnam camarendravarNanam camarendrotpAtaH pariziSTa - 1 arthato pratipAditapadArthAnAM mUlasthAnam / jambUdIpa: ravimaNDalam 712 granthaH bhagavatIsUtra zata. 13 bhagavatIsUtra zata. 13 u. 4 prajJApanAsUtre pada- 21 prajJApanAsUtra pada- 3 vizeSAvazyakabhASyaH " prajJApanAvRttiH, sthAnAGgavRttiH vizeSAvazyakavRttiH AvazyakasUtravRttiH tattvArtha sUtravRttiH nandIsUtravRttiH, sthAnAGgasUtravRttiH AvazyakacurNi: bhagavatIsUtra zataka 11 u. 10 prajJApanAsUtram pada- 18 prajJApanAvRtti: bhagavatIsUtram, pravacanasAroddhAraH prajJApanAvRtti, AcArAGgavRttiH prajJApanAvRttiH tRtIya- turyopAGgau bhagavatIzataka - 1 uddezaka - 2 bhagavatIzataka - 2 uddezaka - 5 zrI paJcasaGgrahaH zrI mahAnizIthacaturthAdhyayanam bhagavatIsUtra zata. 2 u. 8 sthAnAGgasUtram vIraMjayaseharakSetravicAravRttiH jambUdipaprajJaptivRttiH pRSTha: 12 13 29 42 49 51 51 55 56 58 61 70 96 97 102-103 105 106 110 112 129 135 137 140 182 184 210 288 Page #730 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 713 347 narakSetram puSkarArddhaH nakSatrapaTalam hariNaigameSIdevaH IzAnendravarNanam devalokavarNanam kAlasvarupam yugalikavarNanam 353 371 411 420 437 470 jIvAbhigamasUtram jIvAbhigama:/candraprajJaptyAdiH jambUddhIpaprajJaptivRttiH bhagavatIsUtram jJAtAdharmakathAGgam bhagavatIsUtraM zata-16 u. 5 jambUdvIpaprajJaptivRtyAdiH jambUddhipaprajJaptivRttiH sthAnAGgasUtravRttiH jJAtAdharmakathAGgam jambUdIpaprajJaptisUtraM, zAntinAthastotram jJAtAdharmakathAGgam dIpAlikAkalpam zrI zatruJjayakalpAdi paJcasaMgrahaH, karmagranthaH, pravacanasAroddhAravRttiH 514 pariSahAH 539 567 594 jinanirvANam cakravartinAM samRddhiH nAradasvarupam paJcamArakaH zatruJjayaparvataH pudgalaparAvartasvarUpaM 597 667 669 Page #731 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayaH utzlakSNazlakSNakA likSAmAnam kezAgramAnam aspRzadgatiH ekasamayasiddhAH marudevIdehamAnam indriyaparyAptiH sacittAcittamizratvam vaikurvisthiti: abhyantaranivRttiH granthibhedaH avagrahalakSaNam akSarAnakSarazrutam kevalInAM jJAnadarzanopayogaH avadhidarzanam upazamazreNiH zukladhyAnam kSapakazreNI karmakSayaH trasatvam nigodasaMsthAnaH 714 jIvAbhigamasUtram / sUtrakRtAGgam prajJApanAvRtti: / AcArAGgavRttiH karmagranthaH / AgamikaH tattvArthavRttiH / ratnAkarAvatArikA vizeSAvazyakavRttiH / karmagranthavRttiH anavasthitAvasthitAvadhi: karmagranthavRttiH / tattvArthabhASyaH matijJAne pratyakSa parokSapramANatvam tattvArthavRttiH / ratnAkarAvatArikAdiH matizrutasahacAritvam tattvArthavRttiH / nandIsUtrAdiH nandIsUtravRttiH / sammatitarkAdiH AgamikamataH / kArmagranthikAH karmagranthAvacUrI / kecidAcAryAH karmagranthalaghuvRttiH / vizeSAvazyakavRttiH Agamikamatam / karmagranthavRttiH jIvAbhigamasUtram / AcArAGganiryuktivRttiH jIvAbhigamavRttiH / saGgrahaNIvRttiH uttarAdhyayanavRttiH / prajJApanAvRttiH zrIjIvAbhigamasUtravRtti : zrI SaSThakarmagranthaH gaNDI mUcchima paJcAkSatirakSAM saMhananaM saMsthAnaJca pariziSTa - 2 granthe pratipAditAni pRthagmatAni / granthAH bhagavatisUtrAdi / jIvasamAsavRttiH saMgrahaNIbRhadvRttiH pravacanasAroddhAravRttiH / jambUdvIpaprajJaptisUtravRttyAdi kSetrasamAsabRhadvRttiH, jambUdvIpaprajJaptivRttiH / saGgrahaNIbRhadvRttiH kSetravicArasvopajJavRttiH mahAbhASyavRttiH / paJcasaGgrahavRttiH uttarAdhyayanasUtra / saGgrahaNI / siddhaprAbhRtaH mahAbhASyaH / saGgrahaNIvRttiH, siddhaprAbhRtaH saGgrahaNIvRttiH/prajJApanAsUtram jIvAbhigamasUtram / pravacanasAroddhAravRttiH tattvArthavRttiH adhyA-2 pRSThA: 225 16 17 19 21 23 30 44 54 5 F N N N 2 2 2 2 2 30 57 62 66 71 72 73 77 83 84 85 95 98 125 Page #732 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakrInarakagamanam styAnagRddhau balam jagatIbhittau gavAkSakaTakam vijayadvAre bhaumAni rAjadhAnI prAkAroctvattvam maNipIThikAmAnam maNipIThikoccatvam mahendradhvajoccatvam devacchaMdakamAnam khecarazreNI prAsAdAvataMsakamAnam mukhyanagaram vaitADhyaguhAyAM maNDalAni maNDalAvasthiti: jAmbUnadavarNaH gaGgAnadIpravAhaH devanAma mahAhimavAnaparvatavarNaH gandhamAdanaparvatavarNa: jambUvRkSeSu jinabhavanam kUTamAnam dikkumArInAma kUTazAlmalI meruparvatamAnam meroH lakSayojanamAnam kumArI nAma devInAma paNDakavane catasraH zilAH zilAvarNa: zrI bhagavatIsUtram / dazavaikAlikavRttiH haimavIracaritram - navapadaprakaraNavRttiH karmagranthavRttiH / jItakalpavRttiH jambUdvIpaprajJaptivRttiH, jambUdvIpasaGgrahaNIvRttiH jIvAbhigamasUtram, samavAyAGgasUtram jIvAbhigamasUtram, samavAyAGgasUtram mUlagranthaH / kSetrasamAsabRhadvRttiH "" "" 715 27 jIvAbhigamasUtravRttiH, kSetrasamAsabRhadvRttiH jIvAbhigamavRttiH / kSetrasamAsabRhadvRttiH jambUdvIpaprajJaptivRttiH / RSabhacaritrAdiH jambUdvIpaprajJaptivRttiH / bRhakSetrasamAsaH, jambUdvIpasamAsa: kSetravicArabRhadvRttiH, AvazyakabRhadvRttiTIppanakaH pravacanasAroddhArabRhadvRttiH " "" pravacanasAroddhAravRttiH / triSaSTIyAjitacaritram jambUdvIpa prajJaptisUtram / bRhadkSetravicAravRttiH, kSetravicAravRttiH jambUdvIpaprajJaptisUtram / samavAyAGgasUtram kSetrasamAsa: / jambUdvIpaprajJaptiH jambUdvIpaprajJaptiH / bRhadkSetravicArAdiH / "" "" jambUdvIpasamAsa: jambUdvIpaprajJaptiH kSetravicArAdiH jIvAbhigamaH / zrAddhapratikramaNacUrNiH, zAzvatajinastotram jambUdvIpaprajJapti: / jIvAbhigamaH jambUdvIpaprajJaptiH, bRhatkSetrasamAsaH, kSetrasamAsaH sthAnAGgasUtram, sUtrakRtAGgam jambUdvIpaprajJaptisUtram:, bRhatkSetrasamAsaH, samavAyAGgam jambUdvIpaprajJaptiH / samavAyAGgam jambUdIpaprajJaptivRttiH bRhatkSetrasamAsavRttiH kSetrasamAsavRttiH / sthAnAGgam, kalpAntarvAcyaTIkA kSetrasamAsabRhadvRttiH / jambUdvIpaprajJaptisUtram jambUdvIpaprajJaptisUtram / kSetrasamAsaH jambUdvIpaprajJaptiH / bRhatkSetrasamAsavRttiH 136 155 211 213 214 216 "" "" 217 221 224 225 226 228 230 234 234 246 252 254 254 256 258 260 264 264 266 267 Page #733 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 716 271 272 273 277 315 317 360 361 362 362 376 rukmIvarSadharavarNaH jambUddhIpaprajJaptiH / kSetrasamAsavRttiH vRttavaitADhyavyavasthAbhedaH , / kSetravicAravRttiH kUTasaMkhyAparivartanam , kSetrasamAsaH mahAnadyarantanadyaH dAkSiNAtyakalazasya nAma bRhatkSetrasamAsavRttiH / sthAnAGgam, pravacanasAroddhAraH laghupAtAlakalazAdhiSThAyakAH kSetrasamAsavRttiH / jIvAbhigamavRttiH puSkariNIyAnam jIvAbhigamavRttiH, pravacanasAroddhAravRttiH nandIzvarastotram, nandIzvarakalpaH, sthAnADasUtram puSkariNInAM nAmakramaH nandIzvarastavaH, nandIzvarakalpaH sthAnAGgaM, jIvAbhigamasUtram dadhimukhaparvatamAnam jIvAbhigamaH / samavAyAGgasUtram vApikAvarNaH pravacanasAroddhAravRttiH / sthAnAGgavRttiH sUryacandravimAne sthitiH jIvAbhigamaH / jambUddhIpaprajJaptiH, saGgahaNyAdiH devIvikurvaNAzaktiH jIvAbhigamasUtram / jambRddhIpaprajJaptiH prAsAdaparipATI matatrayam devIzarIvarNanam aupapAtikasUtram / saGgrahaNIsUtram mukuTacihAni prajJApanAsUtraM, aupapAtikasUtram saudharmezAnendracaritram kalpavRttiH, bhagavatIsUtraM, sthAnAGgam lokAntikazabdavyAkhyA matadvayam kAlANavaH jambUddhIpavRtyAdiH / yogazAstravRttiH RtvArambhamAsAni bhagavatIvRttiH, jambUdvIpaprajJaptiH, jyotiSkaraNDavRttiH utsarpiNIvyAkhyA jyotiSkaraNDavRttiH / jambUddhIpaprajJaptiH yugalikAnAM samyaktvagrahaNaH jambUddhIpaprajJaptivRttiH, prajJApanAvRttiH, AvazyakavRttiH cakrIpUrvajanma saGgrahaNyAdiH / AvazyakaniyuktiH cakrIzaramokSaNam jambUdvIpaprajJaptisUtraM, haimaRSabhacaritram kAkiNIratnam matatrayam tIrthakaramAtApitrorgatiH pravacanasAroddhAraH, uttarAdhyayanavRttiH yogazAstravRttiH, AcArAGgam gaNadharasaGkhyA AvazyakasUtraM, samavAyAGgasUtram 378 389 397 397 409 433 462 483 505 513 569 577 583 605 622 623 627 malleH prAgbhavanAma jJAtAdharmakathAGga, saptatizatasthAnakam 629 Page #734 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avadhi - manojJAnInAM mAnam gaNadhara - jJAnavRkSaviSayaH caritramatAntaram jinAyurAdiH devaduSyasthitiH prakIrNakam cakriNa: janmapurI namucizikSA bhAvIjinajIvAH catuH sparzAH lezyAdhikAraH 717 saptatizatasthAnakaM, jJAtAdharmakathAGgaM, sthAnAGgaM kalpasUtraM, AvazyakasUtraM, saptatizatasthAnakaM, uttarAdhyayanabRhadvRttiH AvazyakasUtraM, samavAyAGgavRttiH kalpasUtraM, samavAyAGgaM jambUdvIpaprajJaptiH, kalpasUtraM, saptatizatasthAnakam matatrayam Avazyaka niryuktiH, uttarAdhyayanavRttiH upadezamAlAkarNikAdiH, triSaSTIyapadmacaritraM, uttarAdhyayanavRttiH anekAgranthAH paJcasaGgrahavRttiH, zatakabRhaTTIkA, karmaprakRtiH, prajJaptiH matatrayam 630 635 637 639 639 643 648 649 679 684 695 Page #735 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 718 pariziSTa-3 granthe pratipAditapadArthAnAM vizeSavistArArthibhiravalokanIyAH grnthaaH| viSayaH granthaH aGgalamAnaM palyaromAMzarAzisaGkhyADsaGgahaH taijasakArmaNazarIre samudghAtaH cakSusparzaH mati-zrutajJAnam jJAnadarzanopayogaH avadhidarzanam saMghAtaparizATasvarupam anAdinigodaH AryAH tamasAM pudgalatvam parikSepAH pudgalaparAvartaH zrI aGgalasaptatikA zrIjambUdIpaprajJaptivRttiH tattvArthabhASyaH prajJApanAsUtram ratnAkarAvatArikAdiH tattvArthavRttiH naMdisUtravRttiH, sammatitarka prajJApanAvRtti pada-18 AvazyakavRttyAdiH prajJApanA pada - 18 prajJApanAdiH ratnAkarAvatArikA jambUdIpaprajJaptivRttiH bhagavatIsUtravRttiH za. 1 u. 3 134 168 229 691 granthakArANAM anyakRtayaH saMskRtakRtayaH 9. 10. 1. zAMtasudhArasa: 2. subodhikATIkA 3. haimalaghuprakriyA (svopaz2aTIkA sahitAH) nayakarNikA indudutaH 6. patriMzatjalpasaMgrahaH arhannamaskArastotrANi 8. jinasahamanAmastotrANi gurjarakRtayaH sUryapUracaityaparipATI AnaMdalekhaH vijayadevasUrilekhaH upamitibhavaprapaJcastavanam paTTAvalIsajjhAyaH paJcasamavAyastavanam vartamAna caturviMzatistavanam viharamAnaviMzatistavanam puNyaprakAzastavanam pratyAkhyAnasamAyaH caturdazaguNasthAnagarbhitazrIvIrajinastavanam zrIneminAthadvAdazamAsastavanam vinayavilAsaH bhagavatIsUtrasajjhAyaH adhyAtmagItA zrIneminAthabhramaragItAstavanam AcAmlasajjhAyaH zrIAdijinavinatistavanam jinapUjA caityavaMdanam upadhAnastavanam zrIpAlarAsa: 25. Page #736 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 719 sAkSIgranthAH 62 anuyogadvArasUtram anuyogadvAracUrNiH anuyogadvAravRttiH abhidhAnacintAmaNiH aMtakRtsUtram aMgulasaptatikA AcArAGgasUtram AcArAGgasUtravRttiH AcArAGganiyuktivRttiH AcArAGgasUtralokasAraniyuktiH AcArAGganiyuktiH AvazyakasUtram AvazyakaniyuktiH AvazyakasUtravRttiH AvazyakacUrNiH AvazyakasUtrAvacUrNiH AvazyakaTIkA AvazyakabRhadvRttiH AvazyakasUtrabRhatTIkA AvazyakahAribhadrI 21 AvazyakasUtraTIppaNI ArambhasiddhiTIkA 23. odhaniyuktisUtram 24 aupapAtikasUtravRttiH 25 aupapAtikaupAgaH uttarAdhyayanabRhaddhattiH uttarAdhyanasUtram 28 uttarAdhyayanasUtravRttiH uttarAdhyayanasUtraTIkA uttarAdhyayanasUtra laghuvRttiH uttarAdhyayanasUtra dIpikA 32 uttarAdhyayanAvacUrNiH upadezamAlAkaNikA 34 uvavAisUtram RSabhacaritram 36 RSimaMDalastotram karmagranthaH 38 karmagranthavRttiH karmavipAka: karmagranthAvacUriH karmagranthaTIkA karmagranthalaghuvRttiH karmastavavRttiH 44 karmaprakRtiH 45 karmaprakRtivRttiH kalpasUtram kalpapustakam kalpacUrNiH kalpAntaravAcyaTIkA kalpasUtravRttiH karuNAvajrAyudhanATakam kAlasaptatikA kAvyAnuzAsanasUtram kAvyAnuzAsanaTIkA guNasthAnakramAroha: guNasthAnakramArohavRttiH gacchacAravRttiH gandhahastI gandhahastITIkA gadyaprAkRtadipAlIkalpa candraprajJaptiH chedasUtram jambUdvIpaprajJaptisUtram 64 jambUdvIpaprajJaptivRttiH jambUdvIpaprajJaptiTIkA 66 jambUdvIpaprajJapticUNiH jambUdvIpasamAsa: jambUdvIpasamAsavRttiH jambUdvIpasaMgrahaNITIkA janapravAdasUtram jIvAbhigamaTIkA jIvAbhigamasUtram jIvAbhigamavRttiH jIvAbhigamacUrNiH jIvasamAsasUtram jIvasamAsavRttiH jIvavicAraH jIvakalpavRttiH jyotiSkaraMDakagranthaH jyotiSkaraMDakaTIkA jyotiSkaraMDakavRttiH tattvArthasUtram tattvArthavRttiH tattvArthabhASyam tattvArthabhASyavRttiH tattvArthabhASyaTIkA 87 tattvArthaTIkA __ dazavaikAlikasUtram 89 dazavaikAlikasUtraniyuktiH lilililir,latfmunitishauli dazavaikAlikavRttiH dipAlikAkalpa duSyamArakasaMghastotram dezIzAstram dehAlpabahutvoddhAraH devendrastavaH dvIpasAgaraprajJaptisaMgrahaNI taMdulavaicArikaprakIrNakaH 98 dhanapAlakaviH 99 dhyAnazatakavRttiH 100 triSaSThiparvapadyacaritram 101 triSaSThizalAkAdvitIyaparva 102 triSaSThizalakAsaptamaparva 103 dharmasaMgrahaNIvRttiH 104 navatattvaprakaraNam 105 navatattvAvacUriH 106 navamapUrva 107 navapadaprakaraNavRttiH 108 navInabRhatkSetrasamAsaH 109 nandIsUtram 110 nandIsUtravRttiH 111 nandIsUtraTIkA 112 nandyadhyayanacUrNiH 113 nandIzvara stotram 114 nandIzvarakalpa 115 nandIzvarastava 116 nAmamAlA 117 nemicaritram 118 nItizAstram 119 pravacanasAroddhAraH 120 pravacanasAroddhAravRttiH 121 prajJApanAsUtram 122 prajJApanA mUlaTIkAkAra: 123 pUrvasaMgrahaNI TIkA 124 prajJApanATIkA 125 prajJApanAvRttiH 126 prajJApanAvizeSapadavRttiH 127 paJcasaMgrahaH 128 paJcasaMgrahavRttiH 129 paJcasaMgrahaTIkAH 130 paJcavastukagranthaH 131 paJcanigraMthIprakaraNam 132 padmacaritram 133 padmAnandakAvyam 82 Page #737 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 pArzvanAthacaritram 135 pariziSTaparva 136 padyadivAlikalpa 127 prazamaratiprakaraNam 138 praznavyAkaraNasUtram 139 praznavyAkaraNavRttiH 140 prajJaptiTIkA 141 bandhasvAmitvanAmAkarmagranthaH 142 bRhatsaMgrahaNI 143 bRhatsaMgrahaNI 144 bRhatkSetrasamAsaH 145 bRhatkSetrasamAsavRttiH 146 bRhatkSetrasamAsaTarIkA 147 bRhattravicAra 148 bRhatsaMgrahaNIbRhadvRttiH 149 bRhattravicAraTIkA 150 bhAvaprakaraNam 151 bhASyakAragAthA 152 bhASyasUtram 153 bhASyavRttiH 154 bhagavatIsUtram 155 bhagavatIsUtravRttiH 156 bhagavatIsUtraTIkA 157 bhagavatIsUtracUrNi 158 bhaktAmara stotram 159 bhaktAmarastozTIkA 160 bhaktAmarastotravRttiH 161 mahAbhASyasUtram 162 mahAbhASyasUtravRttiH 163 mahAnizIthasUtram 164 mAthuravAcanA 165 maraNasamAdhiprakIrNaka: 165 mallyadhyayanavRttiH 167 mUlasaMgrahaNI 168 mUlasaMgrahaNITIkA 169 mRgAputrIyAdhyayanam 170 yogazAstrasUtram 171 yogazAstravRttiH 172 ratnAkarAvatArikA 173 rAjapraznIyopAGgaTIkA 174 rAmacaritram 175 ratnamAlAbhASya 176 rAjapraznIyasUtram 177 rAjapraznIyasUtravRti 178 lIlAvatIgranthaH 720 179 laghukSetrasamAsaH 180 laghukSetrasamAsavRtiH 181 laghusaMgrahaNIvRti: 182 lokanAlikAstavaH 183 laukikazAkham 184 labdhistotram 185 vizeSAvazyakasUtram 186 vizeSAvazyakavRttiH 187 vizeSAvazyakamahAbhASyaH 188 vizeSAvazyakabhASyavRttiH 189 vizeSaNavatIsUtram 190 vanaspatisaptatikA 191 vRddhavAdaH 192 193 vasudevacaritram 194 vAsupUjyacaritram 195 vipAkasUtram 196 vivekavilAsagranthaH vRddhazatruJjayamAhAtmyaH 197 vyavahAraprakAzaH 198 vAstuzAstram 199 vAstusAragranthaH 200 vicArasaptatikA 201 vidyAtrAmRtaH 202 vIracaritram 203 vIracaritroddhRtadipAlikalpa 204 vasudevahiNDi 205 vicArasaptatikAvacUriH 206 zRGgAratilakaH 207 zatakacUrNi: 208 zakrastavaH 209 zrAddhavidhicUNiH 210 211 zAntinAthacaritram zrAddhavidhiprakaraNaTIkA 212 zatruJjayamAhAtmyaH 213 zatruJjayakalpa 214 zatakavRti: 215 zatakabRhaddhatiH 216 zatakanAmA karmagranthaH 217 zAzvataH 218 zrAddhavidhivRttiH 219 zreNikacaritram 220 saMgrahaNI 221 saMgrahaNITIkA 222 zivazarmAcAryakRtazatakagranthaH 223 saMgrahaNyAvacUriH 224 saMgrahaNI 225 saMgrahaNIlaghuvRttiH 226 saMgrahaNIbRhadvattiH 227 sthAnAGgasUtram 228 sthAnAsUvRttiH 229 sthAnATIkA 230 231 samavAyAGgasUtram 232 samavAyAGgasUtravRtiH 233 samavAyAGgasUrIkA 234 siddhAMtaH samavAyAGgamAvazyakaJca 235 siddhaprAbhUtasUtram 236 siddhaprAbhRtaTIkA 237 sUyagaDAGgasUtram 238 sUyagasUtravRti: 239 sUryaprajJaptiH 240 sUryaprajJaptiTIkA 241 supArzvanAthacaritram 242 sammatitarka : 243 samavasaraNastotram 244 samavasaraNastrotrAvacUrNi: 245 saptatizatasthAnagranthaH 246 siddhAMtaziromaNigranthaH 247 sUtrakRtAGgaTIkAcUrNizva 248 siddhidaNDIkAstotram 249 siddhidaNDIkAstotrAvacUrNi : 250 sirinisamAsaH 251 sirinilayakSetramATIkA 252 sirinilayakSetravicAravRtti: 253 senapraznaH 254 hIrapraznottaram 255 haimavIracaritram 256 jJAtAdharmakathA 257 jJAtadharmakathAvRtiH 258 jJAtAdharmakathAsvAvacUrNi: 259 kSetravicAndhaH 260 kSetravicArasUtraTIkA 261 kSetravicArabRhatTIkA 262 kSetrasamAsaTIkA 263 kSetrasamAsabRhatkA 264 kSetrasamAsamuhadvatiH 265 kSetrasamAsasUtram 266 kSetrasamAsavRti 267 SaSThakarmagranthaH 268 SaSThakarmagranyavRttiH Page #738 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MILI ONIBUN