Book Title: Nanchandji Maharaj Janma Shatabdi Smruti Granth
Author(s): Chunilalmuni
Publisher: Vardhaman Sthanakwasi Jain Shravak Sangh Matunga Mumbai
Catalog link: https://jainqq.org/explore/012031/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU.gurUdetha kapriTI - lasC/00 saNalal66 676019fillGe ReligzA saMvata : 1933 mApasara zuda 1. 2033 | pR]rUdeva diuA nI 126261 21SANaIg saMpAdakaH suni TyunIlAlA cittamuni Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = = == = = }pranTa dava DAvavatra 5. nAnajI mahArAja janmazatAba pULAkavivarya -HIGHardrIjI mahArAja jamNAtAdi sRdvigraMtha * saMvataH 1933 mAgasara zuda 1: 2013 - Do.sAga2ma na zrI damayaMtIbAI mahAsatIjI tathA , cuvi zrI nAnacaMdrajI mahArAja bhathatA TrasTa muMbaI taraphathI bhe darzana jJAna vyAbrijhA ane A0/ tava A0. (jIvana) jhAbI, vIrya * tapa saMpAdaka muni yunIlAlajI cittamuni prakAzaka : zeThazrI gaMbhIrabhAI umedacaMda zAha pramukha zrI vardhamAna sthA. jaina zrAvaka saMgha, 377/78, telaMga krosa roDa, mATuMgA (se.re.) muMbaI-19 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kaviya pa Anarandra mahArAja Unma tAbdi smRtigraMtha pUjya gurudeva kaviva` 5. mahArAjazrI nAnacaMdrajI janmazatAbdi smRtigraMtha * variSTha saMpAdaka ma`DaLa : munizrI cunIlAlajIsvAmI (citta muni) munizrI saMtabAlajI munizrI devendra muni 'zAstrI' munizrI nemicadrajI mahAsatI zrI damayantIbAI AryajI : vima kArI saMpAdaka maMDaLa : zrI. cImanalAla cakubhAI 5. pravara zrI dalasukhabhAI mAlavaNIA DA. ramaNalAla sI. zAha x Do. amRtalAla sacaMda gApANI zrI. kAntilAla kArA 5. zAbhAcandra bhArilla prata : 2000 prathama AvRtti : kiMmata rUA. 20 zubha AzIrvAda lIbaDI sapradAyanA vartamAna gAdIpati AcArya mahArAjazrI rUpacaMdrajI mahArAja sAhebanA zubha AzIrvAda maLela che. AzIrvAda -pUjya gurudevanI ananyabhAve sevA- upAsanA karanAra bhadrasvabhAvI viduSI mahAsatI zrI hemakuMvarabAI AryajInA AzIrvAda maLela che. sakriya sahAya -29. tejasvinI suziSyA AryajInA mahAsatI zrI prabhAkuMvarabAi zAntavabhAvI ma hA sa tI zrI caMdanabAI AryajI Adi satI maMDaLanI sakriya sahAyatA maLI che. pAcAnI preraNA -muMbaI jevI mAhamayI nagarImAM rahyA rahyA jemaNe smRti graMtha mATe pAyAnuM maMDANa karyuM, evA viduSI mahAsatI zrI damayantIbAI AryAjInA satata preraNAsrota vahI rahyo che. For Private Personal Use Only X mudraka : atula naMdalAla dozI dozI enDa kuAM. janmabhUmi cembarsa ra9, vAlacaMda hIrAcaMda mArga muMbai-400-038 Te. na. 265653 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sagata gurudeva paM. kavivarya munizrI nAnacaMdrajI mahArAja janma : mAgazara suda 1 saM. 143 [sAyalA] dIkSA : phAgaNa suda 3 saM. 1957 [aMjAra-kaccha) nirvANa : mAgazara vadI 9 saM. 2021 [sAyalA] Jain Education Interational Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ --: prazasti :-- pU. cunIlAlajI svAmI (cittamuni) gurudevanA supAtra ziSya sadgurudevanI prazasti karI rahyA che. For Private Personal Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivarya paM. nAnasanTejI mahArAja janmazatAbida smAtagraMtho . evA sadgara nAnacaMdra sahune prero sadA sanmati (prazasti) haiye haiye dharI mahAmunipaNuM, dhArI rahyA dharamati, kevaLa arpaNutA viSe sukI rahyA, paramArthanI mUrati, AzAthI rakhaDela pAmara jIvane piSanArA pati, evA saddaguru nAnacaMdra sahane, prere sadA sanmati ....1 haiye hAra samAna prema udadhi uchaLI rahyo che ati, bhAmaMDala vizALa teja jharatuM zradhdhAspadI AkRti sAgara tulya ane vizuddha dilamAM kaMTaka jarAye nathI, evA saddaguru jJAnacaMdra sahune prere sadA sanmati ....2 zAnti zAnti apAra ThaMDakabharI kIrti badhe prasaratI, hasatuM mukha ane sadA prasannatA cAritranI pUratI, nirmaLa Atma ullAsane pragaTavA niSkAma nirbhamati, evA saddaguru jJAnacaMdra sahune prere sadA sanmati ....3 AnaMda avadhUta ega dhariye, AtmAvalaMbana thakI, mema vipula jJAna dariye paramezvarI putaLI, darzana pUrNa thatAM samasta jaganI AkhI chabI UThatI, evA sadaguru jJAnacaMdra sahune prere sadA sanmati ....4 A saMsAra apAra rega bhariye, dekhI karuNa dharI, naregI vItarAga deva caraNe Aregya buTTI grahI; sarve jIvataNA duHkhada raMga haravA vege kare che gati, evA sadaguru nAnacaMdra sahune prere sadA sanmati ....5 (prArthanA) regI nADa batAvavA kara dharI, sanmukha UbhuM rahI, "vinati ura dhAra hakImajI!" evuM kahe karagarI; huM chuM "ziSya sadAya Apa caraNe mukti cahuM regathI, satvara hAtha grahI jarA dila daI pAvana kare hakImajI Adi aMta rahita A avanimAM, je prema che zAzvata, rAga - dveSa taNI tamAma racanAthI, bhinna A bhArate tene sAdhya karI zakuM jIvanamAM, kaSTo sahI sarvadA, 'citta svastha ane gurucaraNamAM chellI karuM prArthanA ....7 jJAne hIna abUjha aMdha mujane jJAnAMjane AMjIne, daSTidAna karI, kRpA baha karI, pitApaNuM pekhIne, pyAle vIrataNe sudhArasa bharI, pAye dayA lAvIne, upakArI gurudeva! vaMdana karuM, trikALa saMbhArIne ...8 gaMgA kahuM yamunA kahuM ke patitapAvana na kahuM? strIliMga ke puliMgane vaLI bheda paNa zAne karuM ? pratyakSa premaLa jyotanuM upanAma zA mATe dharuM ? gurudevanA gurubhAvathI jIvana bharuM jIvana bharuM. [ dIkSAnA umedavAra tarIke jyAre pitAne (citta munine) pU. gurudevane bheTe thayo ane pachI lagabhaga doDheka varSa sudhI sAthe vihAramAM pharyA te daramiyAna pUjya gurudeva pratye je apratima bhAva ane bhakita skurAyamAna thayA te prasaMgane tAdeza citAra. dIkSA levA pahelAM saMvata 1984 nA mAgasara mahinAmAM, paMDitaratna mahA. zrI cunIlAlajIsvAmI (citta muni e sabhA samakSa A citAra kAvyarUpe rajU karyo hato. -prApta hakIkatamAMthI Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeu phAdhavarya pa. nAnarandraja, mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha re sata mahimA - saMta sahavAsathI hadaya ujavala bane, hadaya ujavala vinA jJAna nAve; jema janmAMdhane rUpanuM bhAna nA, jJAna vinA nahi mukita Ave. - saMta bhavasAgare dIpadAMDI samA, jIvananaukAtaNa dhruva tArA saMta cetanabharyA tIrthakSetro mahA, pUla te pAra utAranArA. - saMta sahakAra namra nIcA vaLI, madhura amRtaphaLa ApanArA; saMta sAnaMda nija svarUpamAM UDatAM, divya ti taNA te gabhArA. - paMtha judA bhale dayeya te eka che, kalezamAMthI chUTI zAMti varavI; vividha bahu tIrathI nIra nadInuM maLe, te pachI peTI takarAra karavI. - dharma AdhAra che sarva prANItaLe, laTakatuM vizva A dhama dareka dharma tyAM vijaya che tyAM ja dharaNIdhare, prema ne zrIyamAM dharma dore. - dharma che jIvane eka sAco sakhA, aMtamAM saMga te AvanAre; dharma kalAMti hare hRdaya zAMti bhare, mokSane paMtha te laI janAre. - vastune svarUpamAM je dharI rAkhate, dharma tene kahe tattvadazI Atmane dharma te parama AnaMda che, jANatA-mANatA te maharSi. - hRdaya saMtuSTa ne nitya AnaMda che, te ja AnaMda sarvatra bhALe; lobha tRSNAbharyA nAcatA cittane, kayAMya AnaMda nahi kaI kALe. - mAtra saMtoSa sukha zAMtinuM sadana che, ethI sthiti gati thAya UMcI; dharmanivAsa maMdiranuM dvAra te, Atma ughADanI e ja pheMcI. - anya vAjiMtranA chidra nahi kholavA, nija vAjiMtramAM masta revuM, prema mastIbharyA alakha lalakAratAM, vizva cetanyane vaheNa vahevuM. - notarelA atithi samA karma che, te pachI kAM na satkAra karavo ? vidhie pAThavyA karma saAdarI, phala viSe nitya samabhAva dharo. - karmanA daMDathI bhakita gaMgAjaLe, jIvana aMtarapaTa sApha karavA; dehathI vihita satkarma karatA javA, hRdaya preme prabhu nAma smaravA. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva vivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAjida smRtigraMtha * **************************** * : samarpaNa : mAnavatApremI mAnavatAlakSI mAnavatAsevI mAnavatAjIvI mAnavatAvAdI je koI vyakti hoya tevA mahAnubhAvone saprema samarpaNa ka jala dave * * * * Jain Education Interational * * * * * * * * * * *** * * * * * * * *** ** * * ** * * * Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ }pUjya gurUdeva phavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha be bola pUjya gurudevazrI nAnacaMdrajI mahArAjanI janmazatAbdi, saMvata 2033, mArgazIrSa sudI 1 nA zubha dine che. A maMgaLa prasaMge prajya gurudevane zraddhAMjali arpavA tathA temanI smRtine ciraMjIva banAvavA temanA vizALa anuyAyI vage nirNaya karyo. kavizrInI preraNAthI seMkaDo vyakitaonA jIvana dhanya banyA che. hajAro bhAIo ane bahene temanI pAsethI dharmamaya mArganI preraNA pAmyA che. evA parama upakArI saMtanA vacanAmRta ane pravacane tathA temanuM jIvana janatA samakSa rajU karavA A prasaMge eka smRtigraMtha pragaTa karavAnuM Ayojana karyuM. te uparAMta, eka janmazatAbdi TrasTanI racanA karI che, jemAM sArI rakama prApta karI mAnavadayA ane lekakalyANanA kAryo mATe prabaMdha karyo che. - te pUjya gurudeve mAnavatAmAM dharma mAnyuM hatuM ane jIvanabhara temaNe e upadeza ApyuM hatuM e upadeza Apyo hato. temanA upadezathI aneka paropakAranA kAryo thayA hatA. te dhArA vahetI rAkhavI e ja temane zreSTha zraddhAMjali che. mAre A prasaMge vizeSa kahevAnuM nathI. jemaNe A maMgaLa kAryamAM eka athavA bIjI rIte madada karI che te saunuM RNa svIkAra karavAnuM rahe che. munizrI cunIlAlajI tathA munizrI saMtabAlajI tathA mahAsatI damayaMtIbAInI temaja saMniSTha kAryakara zrI zAMtilAla aMbANI tathA zrI rasikalAla zAhanI A kArya mATe mukhya preraNA rahI che. munizrI saMtabAlajIe gurudevanA jIvananI jhAMkhI temanI lAkSaNika zailie lakhI ApI che, te sAthe gurudevanA pravacananuM saMkalana karI ApyuM che. munizrI lajIe gurudevanI ciMtanIya vicAradhArAne paricaya karAvyuM che. smRtigraMthamAM khAsa ullekhanIya vibhAga "AgamasAra che. paMDita munizrI devendra munijI zAstrIe mArI vinatithI, temanI nAdurasta tabiyata chatAM TUMka samayamAM "AgamasAra) taiyAra karI Apyo te mATe temane jeTale upakAra mAnuM eTale e che che. badhA Agamane sAra A rIte huM jANuM chuM tyAM sudhI pahelI vAra pragaTa thAya che. sAmAnya janane bahu upagI thaI paDe tevo A apUrva prayoga che ane A vibhAga svataMtra pustaka tarIke paNa pragaTa karavA jevo che. paMDita devendra munijIe hindImAM lakhyuM hatuM tene gujarAtI anuvAda zrI je. ela. dezI tathA zrI saubhAgyacaMdra turakhiyAe karI Ape che te mATe teozrIne AbhAra mAnuM chuM. saMpAdaka maMDaLanA badhA sabhyo temaja niSThAvAna kAryakara zrI zAMtilAla aMbANI tathA zrI rasikalAla zAM. zAha, sva. zrI khImacaMda maganalAla verA tathA mahAsatI IndubAI jemaNe munizrI cunIlAlajInuM badhuM lakhANa ghaNe parizrama laI taiyAra karI ApyuM te saune AbhAra mAnuM chuM. mAre khAsa AbhAra mAnavAne rahe chezrI vardhamAna sthAnakavAsI jaina zrAvaka saMgha, mATuMgA (muMbaI)ne, jeNe smRti graMthanA prakAzananuM badhuM kharca pate upADI lIdhuM che. zarUAtamAM ja ATaluM moTuM kharca mATuMgA zrI saMghe ApavAnuM svIkAryuM tethI ja janmazatAbdi ujavavAnA kAryane vega maLe. A janmazatAbdinA eka bhAgarUpe, pU. mahArAjazrIne vyAkhyAnasaMgraha "mAnavatAnuM mIThuM jagata', bhAga-1-4 je aprApya hatuM tenuM prakAzana (be pustaka rUpe) pU. gurudeva nAnacaMdrajI mahArAja sAheba sAhitya prakAzana samiti, malADe kyuM che temane AbhAra mAnuM chuM. janmazatAbdi TrasTamAM je dAtAoe dAna ApyA che te saune paNa AbhAra mAnuM chuM. pUjya gurudeva kALadharma pAmyA tyAre smAraka mATe phaMDa thayuM hatuM temAMthI lagabhaga rUpiyA 75,000 bacata rahyA che. te saghaLI rakama smAraka TrasTanA TrasTIoe janmazatAbdi TrasTane seMpI devAne nirNaya karyo che te mATe smAraka TrasTanA TrasTIone AbhAra mAnuM chuM. aMtamAM jemanI pAsethI mane dhArmika saMskAra maLyA hatA evA pUjya gurudevanI janmazatAbdi ATalI sarasa rIte ujavavAmAM yatkiMcita phaLa ApavAnI mane taka maLI te mATe mArI jAtane huM sadbhAgI mAnuM chuM. muMbaI, cImanalAla cakubhAI 18-10-1976 TrasTI- pUjya gurudeva zrI nAnacaMdrajI mahArAja janmazatAbdi TrasTa Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva viva paM. nAnacandrejI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha saMpAdakIya parama pUjya kavivarya gurudeva zrI nAnacaMdrajI mahArAja sAheba amArA jJAnadAtA guru hatA. anaMta upakArI evA gurudevanuM RNa adA karavAnA vicAramaMthanamAMthI amRtarUpI zatAbdi graMthanI yAjanA udbhavI. A graMthanA mukhya saMpAdaka parama pUjya vaMdanIya zrI cunIlAlajI mahArAja sAheba che, ke jemaNe pU. gurudevanI aMtima kSaNa sudhI ananya bhAve sevA karI che. eTale saMpAdakIya lakhANanA sa'pUrNa adhikAra temanA ja che. paNa teozrI kAryanyasta hAvAthI potAnuM lakhANa mokalI zakayA nathI ane saMpAdaka maMDaLanA koi sabhya A lakhe evI emanI AjJA thavAthI me... namratApUrvaka lakhyuM che. A smRtigraMtha age zAMtibhAI aMbANI vi. e pU. cunIlAlajI ma. sAheba-tathA pU. satabAlajI ma. zrI vi. nu mArgadarzana mAgyuM ane teoe A vicArane saharSa svIkArI gurudevanuM RNa adA karavA teoe A granthanuM sAhitya taiyAra karI ApavAnI javAbadArI svIkArI. pachI teA pU. gurudeva pratye sadbhAvavALA sajjanoe A yojanAne sAkAra anAvavA kavivarya gurudeva zrI nAnacaMdrajI ma. janmazatAbdi TrasTa muMbaInI racanA karI ane teee pU. gurudevanA smRti granthanI racanA aMge saMpAdaka maMDaLa banAvyu. jenA nAmeA A granthanA anya sthaLe Apela che. paNa jeenI sadbhAvanAthI A grantha ATalA suMdara anyA tevA gurudevano ullekha karavA anivArya che. pU. gurudevanA aMtevAsI pR. cunIlAlajI mahArAja sAheba jeoe A grantha gurudevanuM ciraMjIva smAraka bane e mATe bhAre jahemata UThAvI viduSI IndubAI mahAsatIjI pAse aprApya sAhityane lipibaddha karAvI TrasTI maMDaLane soMpIne ananya gurubhaktinI pratIti karAvI. pU. saMtabAlajI te pU. gurudevano eka paNa patra aprakAzita rahI na jAya tevI khevanAvALA che tethI jyAMthI paNa pU. gurudevanuM sAhitya maLe te ekatra karI levA sUcanAe mokalI mArgadarzana ApatA rahyA. koI zubha paLAe pU. gurudevanA janmazatAbdi aMgenA vicAroe AkAra lIdho haze. jethI jyAM jyAM A aMge ullekha karyo, tyAM tyAM saue javAbadArI saharSa svIkArI. kArya pUrNa karavA koIe tanathI, koIe manathI ane koIe bhAvapUrvaka dhananA pravAha vahevaDAvI A yAjanAne saphaLa banAvI ane gurudeva pratyenA ananya RNamAMthI kiMcita mAtra mukta thavA adhikArI thayA. zrI va. sthA. jaina saMgha mATuMgAe te A granthanI sapUrNa nANAkIya javAbadArI saha svIkArI grantha sulabha banAvyo. A smRtigraMthano prathama vibhAga jIvanajhAMkhI che, jemAM 'pUjya gurudeva H vizvasatanI jhAMkhI' che. rASTrasaMta ane vizvavAtsalyanA himAyatI pU. munizrI saMtabAlajIe potAnI lAkSaNika zailIthI saraLa bhASAmAM aneka anubhavA ane romAMcaka ghaTanAothI sabhara evA gurudevanA jIvananuM sakSepamAM paNa rasaprada Alekhana karyu che. je vAMcatAM vAMcakone khUba Anada sAthe mahApuruSonA jIvanamAM kevI kaseATIe thAya che, chatAM temAM teo kevI samabhAvanI sAdhanA kare che tenA dhapATha maLe che. pravacana aMjanamAM pU. gurudevanA potAnA maulika pravacanA che. ajJAnathI dizA bhUlelA jIvAne sundara, madhura amRtavANI dvArA jJAnAMjana karI vivekacakSu ughADavAnA hRdayathI puruSArtha karyA che. 'jIvana ghaDatara' dvArA jIvanane ghaDavAnu suMdara mArgadarzana karyu che. 'jIvana saMgrAma' dvArA jIvanamAM kAne saMgrAma kahevAya ane temAMthI kema vijaya maLe enI tapUrNa samaja ApI che. sevAnA rAha' dvArA aneka dRSTAMtothI yogIone paNa durlabha evA sevAmArganI paropakAra ane aNutAnI mahattA samajAvI che. 'strIomAM maradAnagI' dvArA vIrapuruSa hADAnuM kSAtrateja ane sAnarANInA satItvanu evuM te AbehUba citra doryuM che ke vAMcanAra temAM tallIna banI jAya che, ane AkharI aMjAma vAMce che tyAre tA tenA zamezama zamAMcathI bharAI jAya che. vAkaye vAkaye tenI jijJAsA sateja banI rahe che ke have zu thaze ? sApekSavAdanu svarUpa'mAM syAdvAda ane anekAMta e jIvananI gUcAne ukelavAnA upAya che. bha. mahAvIranA A anupama siddhAMtane ghaNI saraLa rIte samajAkhyA che. For Private Personal Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrA gurUdeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha pravacana parimalamAM pU. gurudevanA pravacane "mAnavatAnuM mIThuM jagatamAMthI preraNAtmaka kaMDikAonuM pU. saMtabAlajIe saMkalana karyuM che. pU. gurudevanI vicAradhArAnuM A satvahanarUpa dha jijJAsu ane mumukSuo mATe khUba ja mananIya che. - saMta ziSyanI kAvya saritAmAM pU. gurudevanA svaracita-AdhyAtmika bhajano, prArthanAo, stutio bedhadAyaka kAvyo che. je vAMcatAM jANe gaMgAnA pAvana pravAhamAM nhAtA hoIe evo AnaMda anubhava thAya che. A kAvyathI temanI addabhuta kavitvazakitane sAco paricaya maLe che. gurudevanI kAvyaprasAdImAM munizrI saMtabAlajIe pada puSpAvalImAM gurudeve pitAnuM hRdaya kevuM reDyuM che, tenuM yathArtha vivaraNa AlekhyuM che. jemAM tritatva-devaguru ane dharmanuM ghaNuM sacoTa ane suMdara svarUpa batAvyuM che, je khAsa ciMtana ane mananIya che. "sAhityanI najare" mAM pU. gurudevanA racelA bhajanapada pupikA, prArthanAmaMdira, ane AdhyAtmika bhajanapada pupamALAnuM zrI nijame phulachAbamAM samAlocanA karI bhAre prazaMsA karatAM kahyuM che ke, janasamAjanA dharmasaMskAranuM siMcana kare tevA A pade che. temAM kayAM ya vAMcanArane kaMTALe ke zuSkatA lAgatI nathI. tyAra pachI AtmalakSI. mAnavatAne saMdeza ApatuM "mAnavatAnuM mIThuM jagata ane sAtvika sAhitya pIrasatA anya ATha graMthe preraNuM piyUSa, cittaviveda, prArthanA maMdira, siddhinAM pAna, bhakita sudhArasa, saMskRta kAvyAnaMda bhAga 1-2-3 vi.nuM avalekana karyuM che. sAdhanA pathe pAnI pagadaMDa mAM gurudeve judI judI sAdhaka vyakitao upara lakhelA AdhyAtmika patromAMthI keTalAka cUMTIne ApyA che. je dareka sAdhaka-sAdhikAne temaja bahujana samAjane jIvanamAM khUba ja upayogI mArgadarzana pUruM pADe tevAM che. temaja chelle jIvana pAtheya rUpe saMgrahIta suvacanAmRta ApyA che. bIje vibhAga "tatvadarzana che temAM tatvaciMtaka parama sevAbhAvI pU. cunIlAlajI mahArAja sAhebe pitAnI AgavI zailI ane sUjhathI pAMca jIvana sAnI adabhuta lIlAnuM sugama Alekhana karI jIvanazakata-prAkRta-mAnavajIvananI zarUAta ane pAMca Indriya ane mananuM svarUpa vijJAnika draSTikoNathI samajAvyuM che. mAnavajIvananI mahattA ane tenA uttarottara caDhatA pagathiyAnuM bhAre rasaprada varNana karI vicAra ane viveka, bhAvapratikramaNa, dharma saMjIvanI, mahAmAnavanI bhUmikA, jIvanadaSTi, saddagurunI zodha temaja hetulakSI prArthanA, guNasthAna kamAha vi. viSane AvarI laI tAttvika vicAraNA karI che. temAMthI anubhavI kheDUta, anubhavI vaNakara, anubhavI vINAvAdaka, anubhavI darajInuM kAvyamAM suMdara varNana karyuM che. bhagavAna mahAvIrane saMdeza, mokSamArganuM vidhAna, kartavyadharma vi. mumukSuo mATe khUba upayogI ciMtanadhArA vahAvI che. aMte pUrNa karatAM kahyuM che ke A badhAne saMkSipta sAra e che ke durlabha evo mAnavadeha prApta karI je kaMI karavA jevuM hoya to e ke vartamAna jIvanamAM mANase AtmavikAsanI bhUmikAne uttarottara vikasita karI mahAmAnava ane atimAnavanI dazAe pahoMcavAnuM che. tyAMja kharI muktadazA che. tyAMja jIvananI paripUrNatA, parama sukhazAMti ane AnaMda che. tyAra bAda prAsaMgika nivedanamAM pitAnI vinamratA darzAvI upasaMhAramAM sArIe vicAradhArAnuM dahana karela che. tyAra bAda "gurukulavAsane anero AnaMda'mAM kAvyarUpe gurudeva pratye apUrva bhakitabhAva darzAvela che. adhyAtma ciMtana'mAM zrI suzIle jainadRSTi ane-araviMda dazanane sumeLa karI zAnti : divyajIvananI pahelI zarata, 'huM thI mukata thavA AdhyAtmikatA' 'sAdhanAnI zarate' 'samatva, "sAdhu keNa, "saMsAranuM svarUpa ane mu sukhaduHkhanI samajaNa, viSamaya viSayethI nilepa kema rahevAya vi. viSaye upara ghaNuM ja mananIya vivecana karyuM che. te vAMcatAM sAdhakane potAnA sAdhanA mArganI sAcI dizA maLI zake che. "vivekabuddhimAM zrI adhyAyIe vivekane sAce salAhakAra mAnI mAnasika gulAmImAMthI kema mukta thaI zakAya te vaijJAnika rIte samajAvyuM che. "cAritragaThanamAM zrI suzIle cAritrane kema ghaDavuM tenuM mArgadarzana karyuM che. eka navIna praSTi, vairAgya, mRtyumAM paNa zrI suzIle gUDha viSayanA rahasyanuM bhAre kanethI uddaghATana karyuM che. "dharmavikAsa' mAM svAmI mAdhavatIrthe bhAratamAM vartamAnamAM pracalita dharmonuM svarUpa ane temanI sAdhanAkramane saMkSepamAM chatAM sugama varNana karela che. keTalAka mukhya dharmomAM mukhya sAdhana Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha lagabhaga samAna che ane temanuM phaLa badhA dharmomAM niratizaya AnaMdanI prApti ane duHkhanI AtyaMtika nivRtti batAvI che. tyAra bAda sthA. jaina samAjane mAnya 3ra (batrIsa) Agamane sAra jenI jaina samAjamAM Aja sudhI kSati ane mAgaNI hatI. jenI paramazradheya pU. puSkara munijI mahArAja sAhebe pU. gurudeva pratye ananya bhAva darzAvI AjJA ApI jethI samartha sAhityakAra pU. zrI devendra munie athAka parizrama laI pUrti karI che. jainadarzananA tattvasArarUpa AgamanuM dahana karI amRta taiyAra karI ApyuM. Agamane ItihAsa ane tene sArabhAga vijJAnika DhaMgathI lakhAvI Apela che je vaDe A graMtha kharekhara granthanuM biruda pAme ema kahuM te atizakita nahiM gaNAya; je sidhdhAMta premIo mATe ati upayogI siddha thaze. tyAra bAda aneka prasiddha ane vidvAna lekhakonA vividha viSaya upara lekha ApyA che. je tatvajijJAsu ane saMzodhaka mATe mahattvapUrNa banI rahe che. trIjA vibhAgamAM - vyakitatva darzanamAM pU. gurudevazrI nAnacaMdrajI mahArAja sAhebane samAgamamAM AvelA saMta, satIo, zrAvaka, jaina-jainetara bhakti tathA saMghonA lagabhaga nevuM saMsmaraNo ApyA che. je vAMcatA pU. gurudeve vizvasamAja upara keTalAM ane kevAM upakAra karyA che tene tAdaza citAra rajU thayuM che. tyAra bAda gurudevane bhAvabharI zraddhAMjali temaja nirvANa pAmatAM temanA sanmAnamAM bhAratabharamAM jeTalI zokasabhAo thaI tene ulekha karyo che. pU. gurudeve samAjamAM aneka lokepagI saMsthAo mATe preraNA karI chAtrAlaye, pustakAlaye, hunnara udyogagRho vi. saMsthAo dvArA mAnavasamAjane je pradAna karyA che, te avismaraNIya che. chelle pU. gurudeve 24 varSa dIkSA paryAya pALI ane 64 cAturmAsa karyA tenI saMkSipta neMdha ApI che. A pramANe smRtigraMthane cintanIya-mananIya vividha viSayethI paThanIya ane saMgrAhya banAvavAmAM sahu keIe mahattvapUrNa phALo Ape che. pU. gurudeva pratye jemane ananya bhaktibhAva che evA jaina samAjanA AgevAna tatvaciMtaka zrI cImanalAla cakabha zAha jeoe zarUAtathI ja smRtigraMtha mATe anekhuM mArgadarzana ApyuM che ane pU. gurudevanI janmazatAbdi mahotsava samitinA rAhabara banI A janAne saphaLa banAvI dhanyabhAgI thayA che. vidvAna paM. zrI bhAcaMdrajI bhArikala tathA sva. zrI khImacaMdabhAI verAe A graMtha aMge aneka mahattvanI sUcanAo ApI mArgadarzana karela che. jemanA mATe mArA aMtaramAM parama saddabhAva pragaTa thayela che. teo badhA A kAryanAzreyanA sahabhAgI banyA che. aMtamAM pU. gurudeva zrI nAnacaMdrajI mahArAja janmazatAbdi TrasTanA TrasTIoe tathA bIjA bhAgyazALIoe sArI evI rakama jAhera karIne dAnano pravAha vahevaDAvI pU. gurudevanuM "jIvana pAtheya" "samAja jIvaze te dharma jIvaze e bhAvanAne anurUpa mAnavarahita janAne sudaDha banAvavA pAyAnA pathara banyA che je abhinaMdanIya che. A graMtha gurudevanI janmazatAbdi mahotsava prasaMge jJAnapipAsuonA karakamaLamAM zebhe e jarUrI banAvavA dinarAta eka karanAra berIvalI saMghanA mAjI pramukha zrI zAMtibhAI aMbANI tathA maMtrI zrI rasikalAla zAMtilAla zAha temaja graMthanuM sAhitya vyavasthita saMkalana karanAra ane AgamasAranA anuvAdaka zrI saubhAgyacaMda goradhanadAsa turakhiyA 'amRta kevalya' temaja zrI jagajIvanabhAI lAlajI dozI paNa dhanyavAdane pAtra che. zrI naMdalAlabhAI dozI tathA zrI manubhAI amRtalAla zeTha temaja janmabhUmi presanA tathA pheTa ophisa prinTiMga presanA badhA kAryakarane suMdara sahakAra maLyo che teo paNa A puNyakAryanA-zreyanA bhAgI che. malADa cAturmAsa - sAdhvI damayaMtI tA. 1-11-1976 vIra saM. 2503 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ }para gurudeu phavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha prakAzakIya nivedana bhagavAna mahAvIre anta samaye Apela AtmahitakArI upadezamAM kahyuM che ke mAnavabhava atyanta kiMmatI ratnaciMtAmaNi jevo che. mAnavadeha te ghaNAM che pAme che paNa "mAnavatA te mokSaprApti mATe e durlabha aMga che ke je jIvane sva. puruSArtha vagara prApta thatuM nathI. AvI "mAnavatA kevI rIte prApta karavI ane manuSyajanma kevI rIte sArthaka kare tenI spaSTa rUparekhA A yugamAM jeNe jIvana ane kAryathI batAvI hoya te te saurASTramAM janmela paNa vizvasaMtanA padane pAmela evA pU. gurudeva kavivarya zrI nAnacaMdrajI mahArAja hatA. saMvata 2033 mAM temanA janmane 100 varSa pUrA thAya che. AthI pU. gurudevanI janmazatAbdi saM. 2033 nA mArgazirSamAM ujavavA mATe racAyela pU. gurudeva zrI nAnacaMdrajI mahArAja janmazatAbdi TrasTa dvArA tiyArI cAlatI hatI te vakhate mATuMgA saMghanA AMgaNe mahAviduSI prakharavaktA pU. damayantIbAI mahAsatIjI Adi ThA. 4nuM saM. 2031 mAM cAturmAsa thayuM te vakhate temanA sAnnidhyamAM pU. gurudevanI 11mI puNyatithi tapa-tyAga ane saMyamathI bhavya rIte ujavavAmAM AvI hatI ane te cAturmAsa yAdagAra banI gayuM hatuM. A janmazatAbdinA eka mukhya bhAga tarIke 'pU. gurudeva kavivarya paM. nAnacaMdrajI mahArAja janmazatAbdi smRti graMtha" bahujana upayogI suMdara svarUpe prasiddha karavAnI yojanA AkAra pAmela. jemAM pU. mahArAjasAhebanuM jIvana-kavana temaja jaina tatvajJAnane lagatuM rucikara ane Adhunika saraLa bhASAmAM prAMjaLa sAhitya ApavuM ema nakakI thayuM. AvA mAnavatAnA puraskartA ane vizvasaMta munipuMgava jemane samagra mAnavajAta upara ane savizeSa sthAnakavAsI jaina samAja upara mahAna upakAra che. temanI janmazatAbdimAM amAre kAMIka racanAtmaka samAjopayogI kArya karavuM joIe evuM amane lAgyuM. temAM vaLI pU. mahAsatIjI damayantIbAI ma. nI preraNA maLI tethI A aMge vizeSa vicAraNA thaI ane pariNAme A bhavya smRtigraMthanA prakAzananI javAbadArI amee saharSa svIkArI. pUjya mahArAja sAhebanI janmazatAbdi mahotsava prasaMge saM. 2033 nA mAgasara suda 1 nA divase A smRtigraMthanuM prakAzana karatAM ame gauravapUrvaka AnaMda anubhavIe chIe. AvA vizvasaMtanA anaMta upakAronA trANumAMthI utraNa thavAnI ane je aNamela suvarNa taka maLI che tethI ame dhanyabhAgI thayA chIe. A smRtigraMthanA vibhAga 1 lA mAM 'vizvasaMtanI jIvana jhAMkhI' jenA lekhaka rASTrasaMta pU. munizrI saMtabAlajI che, jemaNe potAnI AgavI zailIthI saraLa bhASAmAM jIvanakAvya lakhela che. temAM pU. zrInA pravacane, upadeza ane kAvya racanAo paNa che. vibhAga 2 jA mAM "tavadarzana che jemAM paM. ratna tatvaciMtaka pU. cunIlAlajI ma. 'citta muni e jaina tattvajJAnanI mananIya vicAradhArA pitAnI lAkSaNika paddhatithI vahevaDAvI suMdara bodha Apyo che, temaja samartha sAhityakAra pU. zrI devendra muni zAstrIe lakhela apUrva 3ra Agamane sAra tathA anya vidvAnonA lekhe paNa che. vibhAga 3 mAM "vyaktitva darzana" mAM pU. mahArAjazrInA saMkhyAbaMdha saMsmaraNa, zraddhAMjalio, pU. gurudevanuM samAjane pradAna (eTale ke pU. gurudevanI preraNAthI sthapAyela mAnavatAlakSI saMsthAone paricaya) temaja pU. mahArAjazrInA cAturmAsanI yAdI vi. che. A badhuM anupama suMdara sAhitya taiyAra karavAmAM saMpAdaka maMDaLanA sabhyoe avirata parizrama lIdhe che. amArI bhAvanA hatI ke ApaNuM sthA. samAjane mAnya batrIsa Agamane sAra ke jenI sthA. samAjamAM ghaNA vakhatathI mAgaNI hatI. A bAbata mATuMgA saMghanA pramukha zeTha zrI gaMbhIrabhAI umedacaMdabhAIe preraNA ApI ke je samRti graMthamAM batrIsa sUtrone sAra ApavAmAM Ave te A kArya sarvottama thaze. tethI zrI cImanalAla cakabhAInI vinatithI pU. devendra munie nAdurasta tabiyata chatAM ghaNuM suMdara rIte ghaNA TUMka samayamAM A kArya pUruM karI ApyuM che te badala teozrInA ame ghaNA vANI chIe. saMpAdaka maMDaLanA dareka sabhyane A take ame hRdayapUrvaka AbhAra mAnIe chIe. ApaNA samAjanA sarvamAnya netA mu. zrI cImanalAla cakubhAI zAhe A kAryamAM satata mArgadarzana ApyuM che. teozrInA paNa ame jANI chIe ane aMtaHkaraNapUrvaka teozrIno AbhAra mAnIe chIe. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavi paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha pU. gurudeva nAnacaMdrajI mahArAjanA paTTaziSya ke jemaNe pU. mahArAjazrI kALadhama pAmyA tyAM sudhI aviratapaNe suMdara vaiyAvacca karI evA pU. cunIlAlajI mahArAja ke jeo A graMthanA mukhya saMpAdaka che, temaNe khUba parizrama laI A graMthane taiyAra karavAmAM bahumUlya samayano sadupayoga karI prANa reDayA che temano aMtaHkaraNapUrvaka AbhAra mAnIe chIe. jemanI preraNAthI AvuM mahAna bhagIratha kArya ame karI zakayA chIe evA mahAviduSI pra. va. pU. damayaMtIbAI mahAsatIjI tathA AtmAthI kalAvatIbAI mahAsatIjI Adi tA. 4 nA paNa ame AbhAra mAnIe chIe. A graMthanA prakAzana kAyaeN mATe udAradile dAna ApanAra pU. gurUdevanA ananya bhakata zrI amulakha amIcaMda zeDa tathA anya sakhI udAra dAtAonA paNa AbhAra mAnIe chIe. A suMdara smRtigra MthamAMthI preraNA meLavI AdhyAtmika paMthe thoDA paNa bhavyAtmAe pragati karaze te amAro A prayAsa yatkiMcit saphaLa thayeA mAnIzu pU. gurudeva nAnacaMdrajI mahArAjazrIne teozrInA janmazatAbdi mahAtsava prasa Mge amArA saMghavatI bhAvabharI zraddhAMjali arpaNa karI kRtakRtyatA anubhavIe chIe. A 'smRtigraMtha'nA sughaDa chapAIkAma mATe tathA samayasara kAma karI ApyuM te mATe zrI manubhAI amRtalAla zeDa, zrI naMdalAlabhAI dozI ane phATa ophIsa prinTIMga presanA tathA janmabhUmi presanA kAryakaronA AbhAra mAnIe chIe. A jIvanopayogI kalyANakArI kAryamAM pratyakSa ke parokSa rIte jemaNe jemaNe tana, mana, dhana, lekhana AdithI sahakAra ApyA che teozrInA AbhAra mAnI viramIe chIe. 377/78, telaMga krosa roDa, mATuMgA (se. Te.) muMbaI-400-019 tA. 24-10-76 For Private li. zrI vardhamAna sthAnakavAsI jaina zrAvakasagha, mATuMgA navanItalAla rAmajIbhAI zeTha jayantIlAla amRtalAla zAha kAntilAla nyAlacaMda hemANI mAnad maMtrIe Personal Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI amulakha armIcaMda zAha rasikalAla prabhAzaMkara zeDa 23 "" "" "" ,, "" nImacaMda zAkarasI zAha 23 harilAla jecaMda dezI " mULajI devazIbhAI rilAla ujamazI zAha cImanalAla premacada gepANI vanamALI gulAbacaMda kezavalAla amRtalAla pArekha 23 "" "" 22 23 "" 77 "" 23 ?? "" "" kIzanabhAI mahetA sAmacaMda jeThAbhAI dhAlANI dayAbena kaMcanalAla ajamerA jayaMtilAla bhAIlAla caMdulAla lakSmIcaMda zAha 22 durlabhajI zAmajI vIrANI " vRjalAla ratilAla OM OM pUjya gurUdeva vivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha Arthika sahayAga ApanAra dAtAo 22 27 gaMbhIrabhAI umedacaMda zAha zAntilAla hemacaMdna saghavI girajAzaMkara umiyAza kara mahetA jayaMtilAla amRtalAla zAha vADIlAla kapUracaMda dalAla bhAnubena vIjapALa khIrANI kAntilAla jAdavajI kAnajI zAha "" ,, dalIcada karasanajI kAmadAra 22 caMdulAla jayacaMda geTA zIvalAla gulAbacaMda zeTha "" kezavalAla cunIlAla saraiyA lakSmIcaMda mANekacaMda bhAI lAla manasukhalAla maNiyAra vIjayALa sAmata nIsara mANekalAla maganalAla bagaDayA pAnAcaMde DuMgarazI turakhiyA lakSmIcaMda mAtIcaMda zeTha cunIlAla lakSmIcaMda DagalI harilAla dhArazIbhAI dharamazI mAdhavajI jomAliyA 22 , kevaLacaMda popaTalAla vAMkAneravALA eca. kAntilAla kuAM. 22 hA, kAntilAla ujamazI zAha vanecaMda hemacaMda udANI 22 ", naTavaralAla dIpacaMda doDhIvAlA zrI vAlajI bhagavAnajI "" "" 72 "" 27 ,, amRtalAla DI. kADArI ,, prabhudAsa amarazI maDiyA ,, karamazI pAcAliyA 22 33 27 "" ,, cadrakAnta tArAcaMda badANI jhaverIlAla zaMbhulAla jayaMtilAla rAjapALa zAha dhIrajalAla cheoTAlAla 23 27 ,, nyAlacaMda mULacaMdu 22 "" 99 33 22 ,, nAthAlAla mANekacaMda pArekha vanecaMda geApAlajI veArA 22 22 nAgaradAsa tribhAvanadAsa zAha dIpacaMdabhAI 29 pAnAcaMda maganalAla zeTha kAntilAla vIrajI ratIvAlA jayaMtilAla gokaLadAsa ajamerA navalaca, abheca' mahetA 33 27 , Do. jayaMtilAla amRtalAla "" jIvaNalAla odhavajI khAkhaDA dhIrajalAla tArAcaMda adANI 27 22 vinayacaMdra harajIvanadAsa zAha jayaMtilAla kapUracaMda mahetA ratilAla zivalAla ajamerA vADIlAla meAhanalAla zAha jayaMtilAla mAdhavajI risakalAla laheraca'da dalIcaMda phUlacaMda gAMdhI zAradAbena ratilAla ajamerA padamazI mAsu zAha kAntilAla narabherAma pArekha kezavalAla jUThAbhAI DiyA jayaMtilAla kapuracaMda navInacaMdra puruSAttama dozI ThAkarasI jasarAja veArA prANalAla valabhadAsa ghATaliyA nathubhAi lAlacaa mahAsukhalAla kevaLaca'da kAmadAra "" " bharatakumAra enDa kuAM, zAntilAla manasukhalAla daphtarI 22 ,, jAdavajI vasanajI " manasukhalAla premacaMda veArA zrI caMdrakAnta dalapatarAya kapAsI ,, pAnAcaMda mANekacaMda 22 sukhalAla bhagavAnajI zeDa nyAlacaMda rAyacaMda geAsalIyA vinAdinIbena gulAbacaMda goDA 29 27 ,, nAnAlAla rUganAtha saMgharAjakA hImatalAla manasukhalAla 22 " prabhudAsa khuzAlacaMda dozI prabhAbena zAntilAla naMdu 33 ,, savitAbena jayaMtIlAla ghATaliyA manaharalAla jeThAlAla hakamIcadra darajI zeTha 22 27 22 22 "" 27 23 "" ,, vAlajI bhagavAnajI "" "" "" 35 22 "" 22 ,, tArAcaMda dIpacaMda avalANI dharamacaMda devaca'da popaTANI cunIlAla vIrajI Do. sI. pI. dozI 23 "" 22 zAntilAla tribhAvanadAsa nirmaLAbena vADIlAla gAMdhI hiMmatalAla kezavalAla sakhIdA prANalAla kezavalAla sakhIdA paramANuMda mANekacaMda mahetA hiMmatalAla harakhacaMda nAnacaMda maganalAla zAha vADilAlabhAI gAMdhI dIpaca'Dha chaganalAla veArA 22 ,, mULajI maNilAla kAmadAra lakSmIcaMda bAvaLabhAI 27 22 22 mahAdeva seAjapALa kaccha-rApara varUpacaMda meAtIcaMda paTela 22 kuMvarajI dAmajI vArA hIrAlAla seAjapALa mahetA mANekacaMda pitAmbara meArIyA Atamacakra rAja zeDa "" "" vamAna prabhudAsa tukhiyA nyAlacaMda mULacaMda mULazaMkara dIpacaMda avalANI jayaMtilAla vRjalAla mAkiyA rasikalAla kuvarajI Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanaghaDavaiyA pUjya sadagurUdeva TaTaTaTaTaTaTaTarja) AcArya samrATa pU. devacaMdrajI mahArAja sAheba paM. kavivarya munizrI nAnacaMdrajI mahArAja sAhebanA saddagurudeva ** *********** **** ***************** www.ainelibrary.org Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudevanA paTTaziSya pU. cunIlAlajI mahArAja sAheba (cittamuni) jeozrIe pU. gurudevanA jIvananA chellA zvAsa sudhI teozrInI apratima sevA karI ane jeozrI A graMthanA mukhya saMpAdaka che. For Prvale & Personal Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lIbaDI saMpradAyanI jayotidhara tripuTI madhura vakatA pU. nAgacaMdrajI mahArAja sAheba jeozrI rAjavIo upara apUrva prabhAva pADI zakatA hatA. bhAratabhUSaNa zatAvadhAnI 5. ratna pU. ratnacaMdrajI mahArAja sAheba mAnavatAnA mahAna puraskartA pU. gurudeva kavivarya munizrI nAnacaMdrajI mahArAja sAheba. guru-ziSyanI tripuTI pU. cunIlAlajI mahArAja sAheba [cittamuni] pU. gurudeva kavivarya munizrI nAnacaMdrajI mahArAja sAheba pU. saubhAgyadrajI mahArAja sAheba [pU. saMtabAlajI] Jain Education Intemational www.ainelibrary.org Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. gurudeva pitAnA ziSyamaMDaLa sAthe DAbI bAjuthI [1] pU. saubhAgyacaMdrajI mahArAja [saMtabAlajI] [2] pU. gurudeva paM. kavivarya nAnacaMdrajI mahArAja sAheba [3] pU. suMdarajI mahArAja [4] pU. cunIlAlajI mahArAja (cittamuni] [5] pU. harSacaMdrajI mahArAja pU. gurudeva bhakatajane vacce ghaNAM varSo pahelAM muMbaInA varasavA uparanA dariyA mahAlamAM pU. gurudevanI janmajayantInI ujavaNI prasaMge umaTelA bhakata samudAyamAnuM eka dazya, jemAM pU. gurudevanA ananya bhakata sva. zeTha zrI amalakha amIcaMda, zrI berIvalI saMghanA kAryakara tathA anya bhakatajane dekhAya che, For Prvale & Personal Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'pUjya gurUdeva kavi pa. nAnasajI mahArAja janmazatAkida mRtajhaya saMdezA o pUjya gurudeva kavivarya paMDita nAnacaMdajI mahArAja janmazatAbdi mahotsava prasaMge tathA mRtigraMtha prakAzana prasaMge maLela ghaNAM saMdezAomAMthI DAka saMdezAo ahIM ApyA che. rASTrapati kA presa saciva, rASTrapati bhavana, na sjiI -110004. bhArata Secretary to the Possident Rashtrapali Bhavan New Delhi-110004 Press India No. 7.2-M/76 May 0, 1976 Dear Shri Shah, . Please refer to your letter of the 26th April, 1976. The President sends his best wishes for the success of the Birth Centenary Celebrations of Kavivarya Pandit Shree Nanchand raji Maharaj to be held on the 22nd November, 1976. Yours sincerely, Med peo A.M. Abdul Hamid rASTrapatinA samAcAra saciva rASTrapati bhavana navI dilhI - 110-004. bhArata na. epha. 2-ema 76 tA. 20 mI me, 176 priya zrI zAha, tamAre tA. 26 mI eprila, 1976 no patra maLe. tA. rara mI navembara, 176 nA divase karavAmAM AvanArI kavivarya paMDita zrI nAnacandrajI mahArAjanI janmazatAbdi ujavaNInI saphaLatA mATe rASTrapatijI temanI zubhecchA pAThave che. Apane vizvAsu, e. ema. abdula hamIda Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizva prasiddha kavi, nAnA vaDA ( patra gurUdava kAvaya pa. nALacaDhajI mahArAja jamAtAhida matigraMtha uparASTrapati, bhArata naI dehalI VICE-PRESIDENT INDIA NEW DELHI May 11, 1976, I am happy to learn that the Birth Centenary of Kavivarya Pandit Shree Nanchandraji Maharaj will be celebrated in November this year. I send my best wishes for the success of the celebrations. (B.D. Jattty uparASTrapati, bhArata navI dilhI tA. 11 mI me, 1976. mane e jANatAM harSa thAya che ke, kavivarya pAMDita zrI nAnacaMdrajI mahArAjanI janmazatAbdi A varSe navembara mAsamAM ujavavAmAM Avaze. A ujavaNInI saphaLatA mATe huM mArI zubha kAmanAo pAThavuM chuM. (sahI) bI. DI. janI Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - pUjya gurUdeva kavi pa. nAnacandrajI mahArAja janmazatAkida smRtigraMTa kaSi tathA siMcAI maMtrI bhArata sarakAra naI dillI-110001 MINISTER OF AGRICULTURE & IRRIGATION GOVERNMENT OF INDIA NEW DELHI-110001 25th May, 1976. My best wishes for the success of the birth centenary celebrations of Saint Kavivarya Pandit Shree Nanchandraji Maharaj of Saurashtra. Shri Nanchandraji Maharaj will be remembered not only as a Jain saint but also as a person who rendered unique services for the social uplift of the people. Though he became a monk, he combined spiritual devotion with social work to help the weak and the down-trodden. It is the life of such saints that gives us not only spiritual solace but also an inspiration to work for the material upliftment of the poor and the weak. I am glad to have the opportunity of joining in the tributes to the late saint on the occasion of his birth centenary. Ines wanden (Jagjivan Ram) kRSi tathA siMcAI maMtrI bhArata sarakAra navI dilhI - 110-001 tA. rapa mI me, 176. saurASTranA saMta kavivarya paMDita zrI nAnacandrajI mahArAjanI janmazatAbdi ujavaNInI saphaLatA mATe mArI zubhecchAo. zrI nAnacandrajI mahArAjane phakata eka mahAna saMta tarIke ja nahi, paraMtu lokonA sAmAjika uddhAra mATe ajoDa sevAo pradAna karela eka vibhUti tarIke paNa yAda karavAmAM Avaze. teo sAdhu hovA chatAMya, nirbaLa ane patine madada karavAnA sAmAjika kAryanuM AdhyAtmikatA sAthe temaNe saMkalana karyuM hatuM. AvA saMtanuM jIvana ja ApaNane phakata Atmika zAMti ja nahi kintu daridra ane nirbaLanA bhautika urdhvagamana mATe kAma karavAnI preraNA suddhAM Ape che. temanI janmazatAbdinA A prasaMga upara saddagata saMtane zraddhAMjali arpaNa karavAnA kAryamAM sahabhAgI thavAnI taka prApta karatAM mane harSa thAya che. (sahI) jagajIvanarAma Jain Education Intera Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paSya gurudeva kaviya paM. nAnacandrajI mahArAja janmarAtAlida smRtigraMtha phona 518 tA. 23, 2 - *7% brahmavidyA maMdira vavanAra ji. vagha 442002 3ii. 1 1 - -nI na datAnuM jI nanma 2 2 11 jI rAka nA mane - ra ma ra te AdaraNIya munizrI saMta bAlajIne te sArI rIte jANuM chuM. kAraNa ke teonuM vyApaka ane premamaya kArya Aje sarva vidyuta che. paNa ene mULa sota temanA guruvarya nAnacaMdrajI mahArAja haze, enI kalpanA na hatI. guruvarya nAnacaMdrajInuM TUMkuM caritra hamaNAM ja vAMcavAmAM AvyuM, temane pheTe paNa joye. jotAMta teo mahApuruSonI haroLamAM sauthI UMcA sthAna para birAjelA haze e viSe zaMkA na rahI. kevaLa pheTA uparathI je e apUrvabhAva manamAM upa te jeo guruvarya nAnacaMdrajInA sahavAsamAM AvyA haze, tenuM jIvana keTaluM dhanya ane pAvana thayuM haze ! guruvarya nAnacaMdrajIne huM zata zata praNAma karI A smRtigraMtha-veja kene dhanyavAda ApuM chuM. kAraNa ke teoe e puNyakArya jagatanI sAme prastuta karyuM. zivAjI nA bhAve, tA. 23-2-76 bra. vidyAmaMdira pavanAra Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = pUjya gurudeva kavivarya pa. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha TELEGRAM : "SAHUJAIN" PHONE : 22-4381 Rs. 45.4252-54 11, CLIVE ROW, CALCUTTA-1 July 14,4976. My dear Shri Shah, I thank you for your letter of 28th ultimo that you are celebrating the Birth Centenary of the great saint Kavivarya Pandit Shree Manchandraji Maharaj in the month of November, 1976. He was a great saint and his contribution to social services, especially education, medical relief and relief to the destitutes in times of natural calamities was remarkable. On the occasion of his birth centenary I offer my respects to him. With best wishes, Yours sincerely, 11, kalAIva reDa, kalakattA-1. tA. 14 mI julAI, 1976. priya zrI zAha, tA. 28 mI tArIkhanA ApanA patra mATe huM AbhAra mAnuM chuM. patrathI jANyuM ke A5, mahAna saMta kavivarya paMDita zrI nAnacandrajI mahArAjanI janmazatAbdi 176 nA navembara mAsamAM ujavI rahyA che. teo eka mahAna saMta hatA ane sAmAjika sevAo, vizeSamAM zikSaNa ane tabIbI rAhata ane kudaratI ApattionA samaye nirAdhArAne ApelI rAhata aMgene phALe neMdhapAtra hatuM. temanI janmazatAbdinA A prasaMga nimitte huM temanA prati mArI sanmAna bhAvanA pradAna karuM chuM. Apane vizvAsa zubhecchA sAthe esa. pI. jenA Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha videza maMtrI, bhArata MINISTER OF EXTERNAL AFFAIRS INDIA New Delhi, July 15, 1976, Pandit Shree Nanchandraji Maharaj was a highly respected saint of his time whose memory is cherished by a large number of people. Though he attained spiritual heights, his life was devoted to the service of humanity and to the alleviation of sufferings. On his birth centenary, I join in paying tribute to his memory and wish the centenary celebrations all success. Y. B. CHAVAN rela maMtrI, bhArata MINISTER FOR RAILWAYS INDIA New Delhi, July 27, 1976, It gives me pleasure to learn that Shri Vardhaman Sthanakvasi Jain Shravak Sangh. Matunga, Bombay are celebrating the Birth-Centenary of Kavivarya Pandit Shree Nanchandraji Maharaj and are bringing out a Centenary Volume on this occasion. Our great, country, varied as it has been in its cultural and philosophical richness, has produced illustrious leaders in all walks of lite. Gurudev Shree Nanchandraji Maharaj was one such illuminated soul, whose message could be spread far and wide, as indeed, of all the great seers of Indian thought and philosophy. I wish the Sangh all success in the Centenary celebrations. KAMALAPATI TRIPATHI pUrti aura punarvAsa maMtrI bhArata naI dillI-110011 julAI 29, 1976 mujhe yaha jAnakara prasannatA huI hai ki zrI vardhamAna sthAnakavAsI jaina zrAvaka saMgha baMbaI navambara, 1976 meM paM. zrI nAnacandrajI mahArAja kI janmazatAbdI manAne kA Ayojana kara rahA hai| mahArAja zrI nAnacandrajI eka prasiddha saMta, dayAlu, dhArmika tathA sAmAjika krAMti ke agradUta the| saMta jI eka prakAMDa vidvAna tathA sAhitya ke marmajJa the| unhone dhArmika tathA sAmAjika pustakeM likhakara samAja meM jAgRti utpanna kI hai| kuTIra udyoga, mahilAoM ko jIvanopArjana hetu AjIvikA Adi kI vyavasthA karanA saMta jI kI mahAn sAmAjika sevAeM haiN| unakI nisvArtha samAja sevAoM tathA lakSyoM ko zatAbdI samAroha ke avasara para racanAtmaka rUpa denA hI unake prati saccI zraddhAMjalI hogii| Ayojana kI saphalatA ke liye hArdika zubha kaamnaaeN| rAma nivAsa mirdhA Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praya gurudeve kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAliMda smRtigraMtha MINISTER FOR REVENUE, URBAN DEVELOPMENT TOURISM, AUKAF AND PROTOCOL GOVERNMENT OF MAHARASHTRA Sachivalaya, Bombay 400 032 I am happy to know that the Birth Centenary af the great Saint Kavivarya Pandit Shri Nanchandraji Maharaj of Saurashtra is proposed to be celebrated on November 22, 1976 by the Pujya Gurudeo Nanchanrdaji Maharaj Janmashatabdi Trust. Our country possesses a rich and profound heritage of saints and sages, whose teachings have helped in enriching the lives of common men. Shri Nanchandraji Maharaj commanded wide rsepect for his all pervasive vision, versatile personality, and humanitarian approach towards peeple. Apart from being a devoted saint, he took keen interest in eradication of human sufferings and miseries. He always rose above all sectarian and narrow barriers of caste dogmatism etc. That way he was a religious revolutionary and an ardent social worker. I am sure that the programmes that are being organised in connection with his Birth Centenary will help propagate his philosophy of life. I wish all success to the centenary celebrations. RAFIQ ZAKARIA anna va nAgarI puravaThA maMtrI mahArASTra zAsana sacivAlaya, muMbaI 400 032 26th July 1976 Dear Sir, I am thankful to you for your letter of 12th July 76, regarding publication of Centenary Volume on the occasion of Birth Centenary of Kavivarya Pandit Shree Nanchandraji Maharaj. I am sorry that because of other pressing engagements I could not send my reply earlier. I hope you will kindly understand my difficulties and excuse for the delay. Kavivarya Pandit Shree Nanchandraji Maharaj like the revealed learned personalities and saints have blessed the society and given their valuable guidance for the development of mental peace and happiness amongst the people. side by side with the material prosperity of the nation. As a devotee of these saints always bow my head and pray for their guidance in making my life and services useful in the cause of removal of miseries of the down trodden. I am happy that Shri Vardhaman Sthanakvasi Jain Shravak Sangh is doing a valuable service in spreading the teaching of the great Kavivarya Pandit Shree Nanchandraji Maharaj by celebrating the Birth Centenary. and send my best wishes for the success in their undertaking. Thanking you, Yours sincerely, RATNAPPA K UMBHAR For Private Personal Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (pUjya gurudeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMthare, MINISTER FOR PUBLIC WORKS, HOUSING, ANIMAL HUSBANDRY & DAIRY DEVELOPMENT GOVERNMENT OF MAHARASHTRA Sachivalaya, Bombay 400 032 23rd August 1976. Shri Nanchand Maharaj was a great Saint, Social worker and devoted to the cause of the Poor in this country. He was really a 'fers fer ? I am glad to know that you are bringing out a Memorial Granth., to pay tribute to this great man, I am sure that his life will be a perpectual inspiration to the persons who are interested in spiritual uplift of the common man. S. A. SOLANKE MINISTER OF STATE FOR AGRICULTURE AND COMMAND AREA DEVELOPMENT GOVERNMENT OF MAHARASHTRA Sachivalaya, Bombay-400032. Dated : 3 Aug 1976 The message of Truth and non-violence given by jainism has an eternal value. Despite scientific advancements, the world at large has realised that unless we imbibe the spirit of universal brotherhood and accept the principle of "Live and let live", the theory advanced by Jainism and preached and practised by persons like Nanchandraji Maharaj, the world will not be happy. Birth centenary celebration of saint Nanchandraji Maharaj, I hope, will help to spread this message not only in any particular community but among all. Only one sincere desire and attempt to follow his path will be a fitting tribute to this great Poet-Saint of India N.P. My good wishes to your mission. N. S. SAPKAL MINISTER OF STATE FOR CO-OPERATION GOVERNMENT OF MAHARASHTRA Sachivalaya, Bombay-400 032 22nd July 1916 It is a matter of great pride and pleasure to note that Shri Vardhaman Sthanakvasi Jain Shravak Sangh-Matunga is celebrating the Birth-Centenary of Kavivarya Pandit Shri Nanchandraji Maharaj of Saurashtra by way of publishing a Centenary Volume. The exemplary services rendered by Pandit Shri Nanchandraji Maharaj Serve as a great source of inspiration for the true social workers. By publishing this volume I believe, that the Sangh is doing great service to the Society. On this auspicious and happy occasion I send my best wishes to the Centenary volume. Yours sincerely, R. V. BET Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - pUjya gurudeva kavivara paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha MINISTER OF STATE FOR SOCIAL WELFARE, CULTURAL AFFAIRS, SPORTS AND YOUTH SERVICES GOVERNMENT OF MAHARASHTRA Sachivalaya, Bombay-400 032 Dated : 14th May 1976 I am indeed pleased to know that you are celebrating the birth centenary of the great saint and dedicated social reformer Pandit Nanchandraji Maharaj. As a saint in the true sense and spirit Nanchandraji Maharaj worked throughout his life for eradication of human sufferings without any distinctions of caste or creed. Through the service of the Daridra Narayana he became one with God. I have no doubt his memory will inspire us to follow his suit for many years to come. My all good wishes to you in your endeavour. SUSHILKUMAR SHINDE DEPUTY MINISTER FOR HOME, TRANSPORT AND LEGISLATIVE AFFAIRS GOVERNMENT OF MAHARASHTRA Sachivalaya, Bombay-400 032 Dated the 18th May, 1976. I am very happy to know that you are celebrating the birth centenary of Shri Nanchandraji Maharaj. Two thousand Five hundred years ago, Mahavir proclaimed his gospel of social equality and gave the message of Ahimsa and brotherhood. Shri Nanchandraji as a true follower of Lord Mahavir served for the welfare of the human beings. Such persons are the great avataras who are born to reform the world. Let us take inspiration from his life and become instruments to transform the world and make it a better place to live in. BABURAO J. KALE CHIEF MINISTER GOVERNMENT OF MANIPUR IMPHAL Imphal, the 25th May '76 I am glad to learn that the Birth Centenary Celebration of the great saint. Kavivarya Pandit Shri Nanchandraji Maharaj of Saurastra is being held this year. I hope, the celebration will highlight his noble deeds for the welfare of human beings, and will focus attention on the importance of his teachings and messages for obtaining peace. prosperity and salvation in our lives. I congratulate the Celebration Committee, and send my best wishes for a successful celebration. R. K. DORENDRA SINGH Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva viva paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha I am happy to learn that Shri Vardhaman Sthanakvasi Jain Shravak Sangh-Matunga is celebrating the birth centenary of Kavivarya Pandit Shree Nanchandraji Maharaj. Shri Nanchandraji Maharaj has left an indelible impact on the Jain community as a religious revolutionary and social reformer. The best homage to him would be to carry on his relentless crusade to rid the society of its evils with renewed vigour and dedication. I send my greetings and best wishes for the success of the celebrations. CHIEF MINISTER VIDHANA SOUDHA, BANGALORE - 1, Dated 28th May, 1976, zrI meATAne sadeza sadgata parama pUjya zrI nAnacaMdrajI mahArAja sAhebanA samAgamamAM sAyalAmAM AvavAnuM thayuM. te veLA rAja emanI sAthe satsaMga thatA. teo mukta vicAravALA, udAra matavAdI hatA. teozrImAM dhArmika saMkucitatA mudla na hatI. UMcAmAM UMcI bhAvanAne te sUkSmatAthI samajI letA. jyAM sadbhAva paraspara heAya tyAM dila paNa khulI jatuM hAya che. temanuM heta te ghaNu, namratAzIla, saMskAra suobhita, nayanaramya mUrti samA zrI mahArAja sAheba hatA. temanA svabhAva Rju ne saraLa ucca Asane birAjelA heAvA chatAM temanA, sAmAnI sAthenA vartAva koI bhAvabharyA nyArA prakAranA rahetA. temanI pAse javAnuM dila thatu. mArA jevA para temanA adhika sneha. mArA eka pustaka ' jIvana seApAnanI prastAvanA paNa pUjya zrI nAnacaMdrajI mahArAja sAhebe lakhI ApI che. kurukSetra . rAMdera, sUrata AdhyAtmika ucca kakSAnI vAtA karavAnI lahejata temanI sAthe dilamAM pragaTatI. teozrInI pratibhA alaukika hAvA chatAM, teo tevA uparathI tA lAgatA nahAtA, te vaLI teozrInI vizeSatA. D. DEVARAJ URS zubhakAmanAnA saMdeza ane AzIrvAda parama pUjya gurudeva, jainadhamanA sarva rIte zaratAja samAna hatA, rASTrapremI hatA, krAntikArI hatA. dhama ane jIvananA sumeLa karI jIvavAno Adeza ApatA. badhI rIte krAntikArI sAdhu hatA. parama pUjya vizvavaMdanIya mahAtmA gAMdhIjInA vicAro temaNe apanAvyA hatA. samUha prAnA paNa te rAtre rAkhatA. jIvanamAM zuddhikaraNa, khAdI paheravI, mAnavInA sukha duHkhanA bhAgIdAra banI tene upayAgI thavuM, bhArata AjhAda thAya te aMge preraNA ApatAM. pravacano, dhamAM nItine vaNI laI aitihAsika dAkhalA sAthe suMdara bhAvanAthI ApatA jethI dezanI AjhAdI mATe laDavaiyA taiyAra thAya, kajIyA kaMkAsanA nAza thAya, vAtsalyabhAvathI mAnavI - mAnavI ekamekanA du:khasukhanAM sAthI ane, madadagAra banI jIve. jIvana ane dharma, vyavahAra ane dharma e tANAvANAnI jema vaNIne mAnavIe jIvavu joIe. A graMthane mArA zubhaAzIrvAda che. teo marIne jainadharmImAM amara banyA che. zrI meTA hari OM Azrama, zrI ravizaMkara mahArAja gujarAtanA prakhara lokasevaka Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * pUjya gurudeva Davilaya paM. nAnayajI mahArAja janmazatAliMda smRtigraMthase . sva. pUjya munizrI nAnacaMdrajI mahArAja sthAnakavAsIjaina muni the| unakA jIvana sarala, tyAgamaya evaM karuNa se ota-prota thaa| gujarAta kI pAvana dharA para Apane janma liyaa| dhArmika saMskAra parivAra se milA, vairAgya bar3hA aura sAdhanA ke mArga para agrasara ho gye| munizrI kA jIvana nivRtiparaka sAdhu kA jIvana thA kintu unake hRdaya meM karuNA kI dhArA prANI mAtra ke prati pravAhita hotI thii| nivRtti ke sAtha zubha racanAtmaka pravRti meM bhI Apa kA AzirvAda sadA rhaa| jaina dharma ke dayA, karuNA evaM ahiMsA siddhAtoM ko vyavahArika rUpa dene meM ApakI tatparatA bahuta hI preraNAprada thii| sva. munizrI kI zatAbdi kA Ayojana eka preraNApada kArya hai kintu isa Ayojana ko mAtra aupacArika na banAkara Thosa tathA nirmANAtmaka banAnA hogA / jisase munizrI ke ciMtana, unakA kalpanA evaM kArya ko hama-Age bar3hA sake / isa prakAra ke sAdhusaMta eka saMpradAya ke hokara bhI saMpradAya se Upara pUrI mAnava jAti ke hI nahIM balki prANI mAtra ke lie hote haiN| suraja kI rozanI, nadI kA jala, bahatI huI havA jaise sabako lAbha pahuMcAtI hai vaise hI saMta-puruSa bhI sabake kalyANa kI kAmanA karate haiN| __mujhe atyanta prasannatA hai ki sva. munizrI kavi nAnacaMdrajI mahArAja kI zatAbdi kA yaha bhavya Ayojana kara unakI smRti tAjI karane kA kArya kiyA jA rahA hai| maiM isa Ayojana kI hRdaya se saphalatA cAhatA hU~ evaM munizrI ko zraddhAMjalI arpita karatA huuN| zAdIlAla jaina bhU. pU. zerIpha, bambaI 'sarva dharma samabhAvanA samarthaka sva. kavivarya pU. mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahArAja janmazatAbdi mahotsava prasaMge smRtigraMtha prasiddha thanAra che, te jANI AnaMda thaze. A prasaMge zubhasaMdeza mokalavA mATe mane jaNAvavAmAM Avela che. paraMtu AvI mahAna vibhUti mATe mArA jevI vyakita zuM saMdeze pADavI zake ! teozrI kAMtikArI sAdhu hatA eTaluM ja nahi paNa sAthe sAthe yugadraSTA paNa hatA tema kahuM te atizayokita nahi gaNAya. jaina samAjamAM rAtri pravacana ane prArthanA para pratibaMdha hato tyAre teozrIne ema lAgyuM ke dharmanA AcaraNa mATe divasa-rAta jovAnI na hoya ane je bhagavAnane saMdeza chellAmAM chellA mAnavI sudhI pahoMcADavo hoya te rAtri pravacanane baMdhana hovuM na joIe. A mATe aneka prakAranI TIkA ane niMdA thavA chatAM teozrIe hiMmatapUrvaka temanuM A kArya cAlu rAkhyuM ane te AdhAre bIjA sAdhu-sAdhvIjIoe paNa A rasto apanA. pU. mahArAjazrInA janmazatAbdi mahotsavanI saMpUrNa saphaLatA IcchuM chuM, di. 17-2-76 lallubhAI zeTha: sahakAra maMtrI. maMtrIzrI, gujarAta grAmodyoga ane sahakAra gAMdhInagara, Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yote y * jAnavarajI mahArAja jamazatAbhi pU. mahArAjazrI saMtabAlajInA guru pU. nAnI drajI mahArAjanI smRti aMge be zabda lakhuM chuM. te vakhate saurASTranA gAmaDAMmAM pU. bApune saMdeze ame pahoMcADavA koziSa karatAM hatAM. pU. nAnacaMdajI mahArAjanA prabhAvazALI vyaktitvanI otha amane sAMpaDatI. tethI ahiMsaka krAMti nimitte vAyumaMDaLa sarjavAmAM amAruM kAma bahu ja saraLa banatuM. lokenI zraddhA vyaktimAM, rASTra pratyenI bhAvanA tathA pitAthI nabaLA samudAya pratye pratyakSa Adara ane sahakAranI vRtti e temanA pravacanene sUra rahete. temanI yAda harahaMmeza raheze. u, na. Dhebara zrI vallabha kanyA keLavaNI maMDaLa, bhaktinagara, rAjakeTa-2. rAjakoTa tA. pa-3-76 saMdezAonI sUcI upara jaNAvelA saMdezAo uparAMta nIce jaNAvelA mahAnubhAnA saphaLatA tathA zubhakAmanAonA saMdezAo AvyA che. bhArata sarakAranA udyoga ane nAgarika pUtinA rAjyamaMtrI mahArASTra rAjyanA artha tathA lAniMga maMtrI gujarAta rAjyanA gavarnara bhArata sarakAranA pUrti ane punarvAsa maMtrI bhArata sarakAranA IsmAta ane khANa maMtrInA nijI saciva bhArata sarakAranA saMcAra vibhAganA upamaMtrI bhAratanA moTA udyogapati, kalakattA 1 - zrI bI. pI. maurya - zrI vI. jI. prabhugAvakara, - zrI ke. ke. vizvanAthana, 4- zrI rAmanivAsajI mirdhA, 5 - zrI Ara. sI. pipalI, - zrI jagannAtha pahADiyA, - zrI bI. ema. biralA, 8- zrI DI. ke. upAdhya 9- zrI Dabalyu. e. saMgamA, 10 - zrI umAzaMkara dikSIta, - zrI vI. esa. pAge, - zrI epha. eca. mahasina, 13 - zrI siddhezvaraprasAda, 14 - zrI rAjakumArasiMha, 15 - zrI prabhudAsa paTela, 16 - zrI bAbubhAI ja. paTela, 17 - zrI jerAmabhAI paTela, pradhAnamaMtrI, meghAlaya, ziloMga karNATaka rAjyanA gavarnara mahArASTra rAjya vidhAnasabhAnA pramukha upagRhamaMtrI - bhArata sarakAra uja upamaMtrI - bhArata sarakAra maMtrI - ola InDiyA keMgresa kamiTi naI dilhI kRSi tathA siMcAI upamaMtrI - bhArata sarakAra gujarAta rAjyanA mAjI mukhya maMtrI maMtrI gujarAta pradeza koMgresa samiti Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. gurudevanA tejasvI ziSya ka . muni zrI. saMtabAlajI mahArAja jemaNe pU. gurudevane kadI vIsaryA nathI. ane jemane A 'smRti graMtha'nA saMpAdana kAryamAM mukhya hisso che. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeve kavi pa. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbida smRtiya. pU. zrI nAnacaMdrajI mahArAja sAthe bhUtakALamAM thayela pratyakSa anubhavo, tathA emanA sAdhujIvananI lAMbI dikSA paryAyamAM utkarSa ane Adarza jIvana para paDate prakAza * lekhaka :- kAntilAla kapUracaMda gAMdhI, - ghATakopara(A saMsmaraNa maDuM maLyuM hovAthI ahIM levAmAM AvyuM che.) 1 bhAratamAM prathama sAdhu saMmelanamAM mukhya mevaDIpade hAjarI, I. sa. 1909. 2 dIkSA pachI emanA gurudevanI eka sarakhI nava varSa eTale emanA gurudevanAM aMtima kALa sudhI karelI tana, manathI, vaiyAvacca gurusevA. 3 I. sa. 1938 mAM, haripurAmAM mahAtmA gAMdhI sAthe milana. mahAtmAjIne pUchela ke, amArA sAdhu jIvanamAM, mArA lAyaka kAmakAja che? mahAtmAjIe javAba Ape ke ApazrI, ApanAM sAdhujIvanane barAbara yegya rIte pAlana karI, rASTra ane samAja upara, pUrate prakAza pAtharI, dharmano vikAsa karI rahyA cho. amadAvAdamAM jaina borDiganI sthApanA ane zarUAta, pU. zrI nAnacaMdrajI mahArAjanI preraNAthI thaI. pa ghATakeparamAM zrAvaka saMghanI sthApanA tathA sthA. jaina upAzraya pU. zrI nAnacaMdrajI mahArAjanI preraNAthI thayAM. vikrama saMvata 182 6 ghATakoparamAM traNa cAturmAsa karyA-1982, 1991, 2013. 7 pU. zrI nAnacaMdrajI mahArAjane mUkhya upadeza, e ke pratyeka vyakitae, khapa pUratI cIjo vasAvavI, kevaLa zebhA mATe vasAvavA hiMsAtmaka valaNa, je dUSaNarUpa che. 8 zIghra kavi, prAtaH prArthanA, rAtri dharmacarcA. 9 lAMbI dIkSA paryAyamAM, bhArata dezanI, je je jagyAe vicaryA, zeSakALa rahyA, ke cAturmAse karelAM te te jagyAnAM khUNe khUNe jaina zALAo, jaina sAhityanI lAyabrerI, prauDhe mATe zikSaNa-samitinI racanA tathA saMtane utaravA, tathA zrAvakavargane dharmakaraNI karavA, dharmasthAnake UbhA karavA, zrAvakavane preraNA karatAM-satata prayAsa thatAemanAM prabhAvazALI pravacanathI AvAM zubha kAryo turata ja amalamAM AvatAM ane saphaLa paNa thatAM. 10 ghATakera khAte-bhUtakALamAM thaI gayelA zrI hIrAcaMda vanecaMda desAI, zrI dhanajI devasI, zrI jagajIvana dayALa, zrI mANekacaMda amulakha temaja hAlanA zrI durlabhajI kezavajI khetANI, zrI nyAlacaMda mULacaMda, zrI narabherAma morArajI jhATakiyA vagere zrAvaka vargane bolAvI -dharmakaraNI karavA, jainadharma sthAnakanI jarUriyAta, temaja sAdhu-sAdhvI mATe, samyaka jJAna meLavavA, zAstra jJAna anivArya che. A preraNAtmaka sUcanathI-upAzraya thaye-temaja e preraNAnA janmathI hAlanI ghATakopara, je zramaNI vidyApITha phUlIphAlI jJAna kSetre vikAsa pAmI, pragati karI rahI che tepU. zrI nAnacaMdrajI mahArAjane pratApa che. 11 muMbaInAM upanagara borIvalImAM sTezana pAse, dharmakSetra, je jJAna, Arogya mATe UbhuM thaI vikAsa pAmyuM te pU. zrI nAnacaMdrajI mahArAja sAhebane AbhArI che. vikrama saMvata 2014 mAM pU. zrI mahArAja sAhebe cAturmAsa karela hatuM. AvA prabhAzALI prAtaHsmaraNIya gurudevane amArA kaTi kaTi vaMdana heje. cethA ArAnA namUnArUpa gurudeve zrAvaka varSamAM cAritranI uMDI chApa pADI eone nirvyasanI banAvyA. cAritra ujajavaLa banAvyuM. 13 pU. zrI gurudeva nAnacaMdrajI mahArAjanAM guNAnuvAdane anusarI bhAvimAM paNa AvA saMta pragaTa thAya evI zAsana deva pAse prArthanA karI viramuM chuM. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kaviva paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha pU. gurudeva kavivarya pa. nAnacaMdrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMthanI viSayAnukramaNikA vibhAga 1 lA : jIvanajhAMkhI (1) pU. gurUdeva : vizvasaMtanI jhAMkhI (pU. munizrI satabAlajI) pRSTha 1064 pR. 20. ziSya parivAra sAthe 21. gerasamajUtInA bhAga 22. dhyeya eka : mArga e 23. dharamapuramAM cAturmAsa 24. nArI samutthAna 1. bhagatanA gAmamAM ja 2. mAMghIbAnA megherA diyara 3. palANa mAMDayA 4. gurucaraNe pu. zraddhA, paripakavatA ane sAdhudIkSA 6. kaccha saurASTranI pArzvabhUmikA 7. sAdhanA aMge maneAmathana 8. sthAnakavAsI jaine saLavaLyA 9. dharmakrAntinuM joza 10. muMbai taraphanuM mahAprayANa 11. ghATakopare raMga rAkhyo 1ra. prathama milane 13. vasame viyeAga 14. DAghA lUchI nAkhyA 15. kacchanuM cuMbaka 16. akhaMDa saMbhAraNu 17. virATa darzana 18. prabhAvazALI vyakitatva 19. vesu'' te sAMdhI nAkheA 1 2 3 5 9 10 11 13 15 18 19 21 22 24 27 29 31 25. cANAda-karanALImAM cAturmAsa 26. DALIAmAM cAturmAsa-ekAntavAsa 27. cATIlAnAM saMbhAraNA 72 $Z 28. bhAvanagaramAM cAturmAsa 29. pharIpharIne mAnavadharma 30. sAdhaka sAdhuene sAMkaLavA 31. sAdhutAno pamarATa 3ra. pratibhA khIlI UDI 33. dharmakrAntinA vizvama DANa 34. madhyamavarganA puruSArtha 3pa. bIjuM cAturmAsa, rIvalI kRSNakuMjamAM 36. vaLI pAchA lIMbaDI 37. amIrasaneNAM uramAM ceTayA 38. AkharI vidAya (2) pravacana - aMjana ( pravacanakAra 5. kavi zrI nAnacaMdrajI ma.) pRSTha 6pa-110 pR. (1) jIvananuM ghaDatara (2) jIvanasa'grAma (3) sevAnA rAha 'pR. (4) strIomAM maradAnagI (5) sApekSavAdanu svarUpa *** & & & & & * * * * * * * * * * * 'Y. 3 103 (3) pravacana - parimala (sa`kalana munizrI satabAlajI) pRSTha 111-124 sukhanI zeAdhamAM, prabhunA AdhAra, prabhunuM svarUpa, jIvananuM rahasya, mAnavatAnA adhikArI, mANasAI vagaranA mANusa, mAnavatAthI AdhyAtmikatA sudhI dharmopadezakAnI pharaja, sakAzanI asara, saMskAranI zuddhi, stradharmano nirNaya, sanyAsa sAdhanA, dharmayuktavyavahAra, juvAnImAM ja dharmasAdhanA, mAnavatAnA vidyAthI dharmajIvanavyApI hAvA joI e. vRttivijetAne pApa aDI zakatuM nathI, jyAM maradAnagI tyAM ja mAnavatA, dhArmika sahiSNutA, strIomAM maradAnagI,dhamAM bheda zAnA, dharmomAM vikRti kayAre? vibhUti tyAreja pAke che, IndriyA ane zakitano sadupayoga, pAMgaLI ahiMsA, niyamanI jarUra, kauTuMbika kavya, dAMpatya, samAjadharmano pAyo saMgaThana, Arya saMskRti ane rASTradharma, Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeve duvidhathaN. nAnI che ( Secva vavaya pa. nAnajI mahArAja janmazatAliMda smRtigraMtha) dharmane nAme pazuvadha ghara adharma che, dharma ane jIvana, niSkAma sevA, jayaMtI ujavavAnuM hatuM, janmASTamI ane gopAlana, vasamuM mAnavajagata, AzramajIvanane kamika vikAsa, zuddha dharmane adhikAra, mahAmaMgaLa svarUpa dharma, kaye viveka, bhAvanidrA ane upayoga, sAcA sAmAyika - pratikamaNa, jaina ke samyagdaSTijIva, bhaktinuM rahasya, vairAgya, avidyA virUddha saddavidyA, dharmanuM prakaTIkaraNa, dharmanI tAkAta, anubhavane mahimA, jIvanaghaDatara ane cAritrane prakAza, sAdhujIvana eTale, dharmamaya samAjaMracanAnI jaina javAbadArI. eraTe, (4) saMtaziSyanI kAvyasaritA (15. zrI nAnacaMdajI mahArAja) pRSTha 125-10 jinezvara ratuti, prabhunAma maMgaLa, pR. 1rapa svArthabharyo saMsAra, bhUla jarA jabaruM duHkha de che 159 ekane AdhAra jana bhinna bhinna jaNAya che 1pa9 bhavasAgara ke tare, jAnavara thavAnA lakSaNa, . 160 prArthanA, evI ramata ramavI nathI 1ra6 narakanA adhikArI, bhAva pratikramaNa 161 pazcAtApa 127 huM kahyuM, AlocanA, 162 prArthanA, arajI vinati 128-29 AmaMtraNa, maMdiramAM padhAre 130 prabhu tuja laya lAgI nahi, AtmajJAnane abhAva 163 prArthanA, AlocanAtmaka prArthanA 131 AzA-tRSNAnuM svarUpa 164 AlecanAtmaka prArthanA (2) stuti jaina rIta nava jANI, 132 raLiyAmaNuM hRdayamaMdira 165 vizudhdha premanI laganI, mahAvIranA bhakata 133 AryasaMskRti kayAM gaI sanmArganuM AvAhana, sadgurunA lakSaNe 134 paryuSaNanA divaso, arihaMta bodha 166 saddaguru pratye nivedana, saddagurunI kRpA 135-36 avidyAnI phasI, adhikAranI balihArI, 167 gurumahArAjane vinati, hadayadardanI davA 137 ravinItane lakSaNa saddaguru pratye ziSyanuM nivedana, sadgurunuM zaraNa 138 168 saMta mahimA, pravacana cAle kamanI asare, avaLuM thAvuM hoya tehanA, 139 AnaMdamaMdira, anubhavIne rAha kAgaLataNa hoDIvaDe 140 16-70 viralA, saMgata evI sebata 141 jIvana tenuM saphaLa jANe, kahe kayAre vakhata deze, 171 aMtaranuM aMdhArUM, samaje e sukha pAve 142 tame te zuM vicAryuM che, kahone jAgazo kayAre 172 kamanI racanA, tamAruM che tamArAmAM 143 avanimAM gAMdhIjI AvyA uDa re, uDADa, uMgha tArI, 144 sutelAM kyAM sudhI raheze, sAdhanA tyAM lagI sava kAcI 144 je nagarImAM nyAya maLe nahi 174 cAMdanI aMtarakanI, jAga jaMjALathI 145-46 bata tevI asara, je prIti palaTe paLapaLamAM, jIva, tuM jaDa mUkha thA mA 147 thavAnuM teja thAya che. 175 udabodhana, eka majAnI vAta: hitazikSA 148-49 jarA kholI nayana deze, have samajAya te sAruM, dUra tajI de dIvAnI 150 amInI AMkhathI joze, parane zAMti 176 manuSyane janma pharI nahi maLe, mahAmastAna che mAyA, kaho kayAre pachI karazo 177 avara tajIne bhaja avinAzI bhinna nathI bhagavAna, 151 mAyAmAM muMjhAye, svabhAvedeSa, 178 bALa A bagaDI jAya, jAgo bhArata jAya, upara vizvabadhuM vaza thAya, bhalA thaIne bhaluM karaje 179 zuM vaLyuM jIvana tenuM niSphaLa jANavuM, puruSonA avicAra ane satIonA saMkaTa 180 jamyA paNa nava janamyA jevA navavadhUne zikhAmaNa, keLavaNI vinA badhuM kAcuM 181 mananI avaLAI vera na karIe re vahAlAM, upadezI gIta, satya bhUSaNa sajIe 154-55 sAsare jatI kanyAne mAtuzrInI bhalAmaNa 182 pAmaradazA, tRSNAmAM taNANe, pU. gurudevanI prAthamika racanA, bha. mahAvIranI stuti 183 madamAtA macharALA mAnavI 156-57 kSamApanA, saMsAra sAgaranA loke 184-85 nathI keI rahevAnuM, haMsane karyo teM herAna, 158 zrI AleyaNA 188 173 thanA, 153 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivarya paM. nAnAsajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha 209 (5) gurudevanI kAvyaprasAdI (vivaraNa - munizrI saMtabAlajI) pRSTha 11 thI ra12 madhukaravRtti, jaina tatvaSTinuM vizadIkaraNI - pa. sarva sAmAnya sAdhu pR. 196-17 trita mR. 191 thI 192 6. nItipradhAna dharma, 7. mAnavatApradhAna dharma 199-201 1. deva-2. pegaMbaranI avataraNanI prArthanA 194-195 8. sarvAgI jJAnamUlaka dharma 3. apramatta sAdhuguru, 4 mArgadarzaka sAdhu, 195 9 Astika lakSaNa () sAhityanI najare (nijama. kulachAbanI samAlocanA) pRSTha ra13 thI 218 bhajanapada pupikA, prArthanAmaMdira. AdhyAtmika mAnavatAnuM mIThuM jagata ane sAtvika bhajanapada puSpamALA. 213-216 sAhitya pIrasatA 8 graMtha 217-218 (7) sAdhanApathe panI pagadaMDI - kavivarya pU. gurudevanA 60 AdhyAtmika po) ra9-rapa6 28 33-43 vibhAga 2 jo : tattvadarzana (1) ciMtanIya vicAradhArA (tatvaciMtaka paM. zrI cunIlAlajI ma. cittamuni) pRSTha -83 pAMca jIvanasanI abhuta lIlA dharma saMjIvanI : dharma ciMtAmaNi jIvanatattva ane jIvanazakita jIvanadaSTi, oghadraSTi ane gadaSTi jIvanazakita : pAzavika jIvana paripUrNa paJpAsanA jIvanazakita-prANata mAnavajIvananI zarUAta guNasthAnakamAreha pAMca Indriye ane mananuM svarUpa hRdayapradIpanuM mArgadarzaka pAMca IndriyonuM svarUpa (vijJAnika dRSTika) tAttvika vicAraNA mAnavajIvananI mahattA mokSamArganuM vidhAna apamAnava - narapazu tripadI kartavyadharma mAnavajIvananI uttarettara caDatI kaLA prAsaMgika nivedana, upasaMhAra vAstavika rIte mAnavajIvananuM maMDANa anuciMtana, upakrama, vikAsanuM prerakabaLa : vicAra ane viveka AnaMda keli gurukulavAsane ane AnaMda bhAva pratikramaNa mArgapratIkSA ane divya saMdeza 70-71 73 (3). (2) adhyAtma ciMtanaH (le. sva. choTAlAla ha. parIkha "suzIla) 84-95 sAcA salAhakAra (le. adhyAyI) 96-98 (4) cAritragaThana (sva. zrI che. ha. parIkha "suzIla) (5) eka navIna sRSTi 110-113 (6) vairAgya 114-118 (7) mRtyu 11-124 (8) dharmavikAsa (le. svAmI mAdhavatIrtha) 125-132 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavidhaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smAtagraMtha che. (9) AgamasAra dehanaH (samartha sAhityakAra zrI devendra muni zAstrI) pRSTha 133-330 jaina Agama sAhitya: eka anuzIlana pR. 135-159 aMga 1- AcArAMga 160-170 upAMga 1- papAtika 229-231 2- sUtrakRtAMga 171-176 2- rAjapraznIya 231-236 3- ThANAMga 177-179 3- jIvAbhigama 23-241 4- samavAyAMga 180-184 4- prajJApanA 242-257 pa- bhagavatI (vyAkhyAprajJapti) 185-194 pa- jaMbudvIpaprajJapti 258-262 - jJAtAdharmakathA 194-198 6-7 sUryaprajJapti ane caMdraprajJapti 263-265 7- upAsakadazAMga 19-208 8-12 nirayAvalikA, kalpavataMlikA 8-akRzAMga 20-211 puDiyA pusyuliyA, vahi dazA ra66-270 - anuttarapapAtaka dazA 21ra-213 mULa sUtra - uttarAdhyayana ra71-280 10- praznavyAkaraNa 214-222 2- dazavaikAlika 281-285 11- vipAkasUtra 223-225 3- naMdI 286-292 12- dRSTivAda 226-228 - anugadvAra ra97-301 cheda sUtra 1- nizItha 302 32 muM 1- Avazyaka 320 2-vyavahAra vyAkhyA sAhitya niryuktio 324 3- halkapa 310 cUrNie 4- dazAzrutakalpa 314 saMskRta TIkAo 326 lekasabhAmAM racita vyAkhyAo 328 upasaMhAra 329 305 326 mananIya lekhe 1 anekAntavAda 2 nArI pratyene bhAratIya dRSTikoNa 3 mAnavabhavanuM mUlya 4 samabhAvane prabhAva jIvanameM zraddhA kA sthAna 6. Atmika utkrAnti ke sopAna 7. SaTadravya meM pudgala dravya jainadarzana kA trividha sAdhanAmArga jaina darzana meM svAtantrya bodha 20. zraddhAMvaTI ke 331 335 337 347 349 353 pR. 331-376 prA. malakacaMda ratIlAla zAha sAdhvIcandanA dAnAcArya zrI jayaMtIlAla dharamazI gAMdhI zrI girizakumAra paramAnaMda 'kapeza" A. zrI naMdavi ma. sA. . . zrI mAdhyama ma. sA. mahAsatIjI zrI dharmazIlAjI DaoN. sAgaramala jaina DaoN. narendra bhAnAvata zrI rAjendramuni | | | | | & s y = 365 372 vibhAga 3 jo : vyakitatva darzana (1) saMsmaraNe pRSTha 1-120 1. AcAryazrI AnaMdaRSijI ma. sA.- pR. 3 7. zrI devendra munijI zAstrI 2. mAlavakesarI zrI saubhAgamalajI ma. sA. 8. paM. munizrI nemicaMdajI 3. AtmAthI zrI mehanaRSijI ma. sA. 9. mAnavamuni 4. pravartaka zrI vinayaRSijI ma. sA. 10. munizrI DuMgarasavAmI 5. upAdhyAya zrI amaracaMdajI ma. sA. 11. zrI hIrAmuni himakara' 6. adhyAtmanI zrI puSkara munijI ma. sA. 12. paM. zrI ratnacaMdrajI ma. = = = la 17 18 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - pa.najnajI sahArAja janmazatAhida 100 103 13. munizrI navInacaMdrajI ma. 51. ,, jayaMtIbhAI gAMdhI 14. munizrI amIcaMdajI ma. pa3. , kaMcanabena kAntilAla 15. A. zrI vidharmasUrijI ma. ,, naMdakuMvarabena rasikalAla zeTha 16. pU. kAMtiRSijI ma. 55. va. sthA. jaina saMgha, dAdara 17. zrI girIza muni ma. pa6. , zAMtilAla dAmajI 18. zrI sAgara muni ma. 57. , jeThAlAla umarazI 19 zrI narasiMha ma. ,, jAdavajI ma. vakIla ane hiMmatalAla khaMdhAra 20. zrI ujajavalakumArajI mahAsatI 59. , cImanalAla cakubhAI zAha , damayaMtIbAI 60. ,, rathA. jaina saMgha, surendranagara mi. sa. 22. , hemakuMvarabAI ma. sa. 61. , gulAmarasula kurezabhAI 23. , vinaMdinIbAI ,, mIrAbena zAha ma. sa. vasaMtaprabhAbAI ma. sa. - maNibhAI bApubhAI paTela , Do. kAzIbena choTubhAI mahetA 25. , karuNAkumArI ma. sa. che. jhaveracaMda bI. mahetA 26. hasumatIbAI ma. sa. , jayAbAI ma. sa. 66. ., amRtalAla maganalAla gAMdhI ,, lalitAbAI ma. sa. 67. , saurASTra sthA. jaina saMgha, amadAvAda 29 , prANu kuMvarabAI ma. sa. 68. , caMcaLabena TI. jI. zAha 30. ), lIlamabAI ma. sa. , vRjalAla mULacaMda gAMdhI 31. , jayAbAI ma. sa. (ga. saMghANI saM.) 70. ,, jayaMtIlAla daphatarI 101 71. , amRtalAla sukhalAla 102 32. , hIrAbAI ma. sa. 33. , madanakuMvarajI. 72. , cImanalAla motIlAla zAha 102 34. , prakAzavatIjI , darajI karasana goradhana 35. pp prabhAvatIjI 74. ,, graMbakalAla pI. vorA 104 36. e pupAvatIjI 75. , cImanalAla bhudaradAsa gAMdhI - 105 37. zrI dalasukhabhAI mAlavaNiyA , amRtalAla mohanalAla vorA 106 ka, karasana ladhu nIsara 38. , kAkA kAlelakara , nAnajI vIrajI DAyA 107 39. , paM. becaradAsajI dozI 9 , kAntilAla mAnasaMga dozI , paM. rozanalAlajI jaina 41. , malakacaMda ratIlAla zAha 80. , cunIlAla lakSmIcaMda DagalI 108 81. , navInacaMdra dozI 109 cha durlabhajIbhAI khetANI che, harakhacaMda valamajI 110 43, , nyAlacaMda mULacaMda zeTha 83. , paramAnaMda ujamazI 110 44. , jIlubhA jADejA , hIrajI mAlazI bhedI 45. , ratilAla maphAbhAI 85. ,, giradharalAla ugaracaMda parIkha ka, yazadAbena paTela 11ra 86. , harilAla mANekacaMda 47. ,, bhAIlAla bhUrAlAla zeTha 115 ,, vardhamAna sthA. jaina saMgha, borIvalI , jasavaMtabhAI daphatarI 115 88. , munizrI saMtabAlajI 116 49 ,, riSabhadAsajI rAMkA 89. , De. ena. vI. sucaka 118 pa. , samatAbena amulakha 90. , ratilAla sarakheja 119 (2) vaMdanA-bhAvAMjali zraddhAMjali pR. 121-127 (3) zraddhAMjali zekasabhA 128-136 (4) pU. gurudevanuM samAjane pradAna (saMsthaone paricaya) 13144 (5) cAturmAsanI saMkSipta neMdha 145-168 106 107 111 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patra gadeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha vibhAga-1 vyA2itrA jJAna (jIvana jhAMkhI, & pU. gurudeva : vizvasaMtanI jhAMkhI 83 pravacana aMjana 8 pravacana parimala [8saMtaziSyanI kAvya saritA [ gurudevanI kAvya prasAdI 43 sAhityanI najare * sAdhanAnA patha : patronI pagadaMDI Jain Education Interational Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva viva paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha pUjaya gurudeva vizvasaMtanI jhAMkhI lekhaka : " satabAla " For Private Personal Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudevaH vizvasaMtanI jhAMkhI bhagatanA gAmamAM ja "zunAM zrImatA ja yodraSTAMsfmanIyate' e gItAvAkaya caritArtha karatuM eka mahAsattva AjathI so varSa pUrve saurASTramAM pedA thayuM ane te bhagatanA gAmamAM ja pedA thayuM. bhagatanA gAmanuM mULa nAma sAyalA. saurASTranA kulle basone rAjyA. temAMnuM sAyalA paNa eka rAjya. saurASTranA pAMca ke cha jillAmAM jhAlAvADa eka jile che. te jilA paikI sAyalA Aje eka mahAla che. A jillAnA mAjI rAjAo jhAlA rajapute hatA. temano rasabharyo itihAsa che. teja jhAlA girAsadAronA bhAyAtonuM eka rAjadhAnInuM gAma sAyalA. sAyalAnA eka ThAkora mATe nIcenI vAta pracalita che : ziyALAnA divaso hatAM. ThAkora tApaNe tApatA hatA. gAmanA kheDUta AgevAno prabhAtamAM bApunI DelIe AvI pahoMcelA. DAyare vAtoe vaLe. tevAmAM eka AgevAnanuM dhyAna gayuM ane te bolI UThayA. "bApu! ApanuM zarIra kaDakaDatI TADhathI dhrujI hAryuM che. AvI TADha ekalA tApaNAthI kema maTe? Ape garama Dagalo paheravA joIe." bApu bolyA: paTela! rAjatijorImAMthI Dagalo kema karAvAya? huM jeTaluM vaLatara tijorImAMthI lauM chuM temAMthI garama Dagale paravaDe tema nathI. AvA tyAgapriya kSatrinuM sAyalA hovA chatAM leke ene bhagatanuM gAma zAthI kahetA haze? bhAratanI e ja khUbI chene? bhArata eTale IzvaraparAyaNa tyAganuM pUjaka. je e IzvaraparAyaNa hoya tenuM nAma bhagata. AvA eka bhagatanI sAyalAmAM gAdI che. te bhagatanuM nAma lAlA bhagata. lAlA bhagata nAnapaNathI ja IzvaraparAyaNa. IzvaraparAyaNa eTale prANImAtranA caraNadAsa. temAMya mAnavatApremI mAnavonA khAsa caraNadAsa. lAlA bhagata kumAra hatA tyArano eka prasaMga che. temanA pitAzrI kAmaLAne vepAra karatA. pitAnA putra lAlAne dukAna soMpI pitA kaI kaI vAra bahAra jatAM. lAlA kumAra barAbara ImAnadArIthI kAma kare evAmAM eka keseTI AvI paDI. tIrthayAtrAe nIkaLelA yAtrikone TADhe tharatharatAM joI lAla kaMpI UThayo. teNe kahyuM- " bApA, kAmaLA! TADhuM uDADe." yAtrALuo bolyAH "vIrA, kAmaLAnA nANA nathI. tame tIrthayAtrA karavAno vakhata kADhaye tenAthI nANuM kayAM vadhu che ? ema kahI ekeeka yAtrALune kAmaLo oDhADa. bApA ghera AvyA tyAre paDozanA dukAnavALAe phariyAda karavA lAgyAH "tamArA lAlA kumAre kabaMdha lokone Aje maphata kAmaLA ApyA che. Avo che tamAre lAlo? vepAra karatAM te A zIkhe che?" bApAne lAgI te khuba AvyuM, paNa kahevAya che ke, eka paNa kAmaLo ghaTayo nahi. lAlA kumArane kudaratanI kaLA samajAI gaI. tyArathI teoe nAnuM ghara taryuM ane moTuM ghara saryuM. lAlA bhagatane nivAsa thaye sAyalAmAM. bhagate "kabIra nA vacano patIkA banAvyA. kara sAhibakI baMdagI, bhUkhe ke kucha de" lAlA bhagata roja dharmasAda pADe-"e hAlaje bApalA, bhUkhyuM kaI jaze nahi." tyArathI sAyalA bhagatanA gAmane nAme mazahUra thayuM. bhagata, jAtinA vaizya vANiyA hatA. e ja sAyalAmAM ApaNuM caritranAyaka zrI nAgarabhAI saMvata 1933nA mAgazara suda ekama ne guruvAranA roja jamyA. jAte dazA zrImALI vaNika, dhameM jenadhama, saMpradAye pragatizIla evA sthAnakavAsI saMpradAyI. mAtAnuM nAma raLiyAtabAI ane pitAnuM nAma pAnAcaMdabhAI. moTA bhAInuM nAma jesaMgabhAI, be bhAIone ucherI, saMskArethI pALI-poSI pAMcame varSe mAtA ane agiyArame varSe pitA ema mA-bApa vidAya thayA. kuTuMba vizALa vaDalAsamuM khAnadAna, udAra ane pavitra hatuM. | vizvasaMtanI jhAMkhI Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavidha paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha mAMghImAnA mAMgherA diyara A samAja sthApaka svAmI dayAnaMda sarasvatIe saiArASTranA TaMkArAmAM janmIne dezabharamAM DaMkA dIdheA hateA. e hatA tejasvI sanyAsI. saiArASTra te tyAgIthI gaiArava mANatuM hatu. tyAM jaina dharmanA mahAsAgaramAMthI eka maneAhara meAtI merakhI pAsenA vavANiyAmAM pAkayu. temanu nAma hatu. zrImad rAjacaMdra. zrImad rAjacaMdra eTale AdhyAtmikatAnA mAganuM khulabula. enI sahaja vahetI saritA zI pAvana vANImAM gAMdhIjI jevI jagadya vibhUti tarALa khanI gai. Ama te zrImad saiArASTramAM janmI, sAdhanA gujarAtamAM karatA. paNa temanA patra pIyUSa pravAhamAM eka saiAbhAgyabhAI nAmanuM preraka pAtra hatu. zrImane vahAlA e saiAbhAgyabhAI paNa sAyalAnA ja hatA. Ama sAyalAmAM e vicArenu ce vAyumaMDaLa hatuM. A badhAM vaheNAmAM kathAnAyaka vahI rahyAM hatAM. kakaLA ane abhinaya emane varI cUkayA hatA. vizvanA vizALa ragama DapamAM emane mahAmUlA bhAga bhajavavAnA hatA. eTale jyAM jyAM ane jyAre jyAre evA saMgItanA jalasAneA ke nATaka ceTakane yega maLatA tyAM tyAM nAgarabhAi paNa rasa letA ane gRhajIvanamAM eka dhyAna ApatA. tethI vaDIlene lAgyu ke nAgarane khIle mAMdhIe te sAru ema vicArI murakhkhIoe sudAmaDAmAM eka kanyA sAthe emanI sagAi paNa karI nAkhI. emanA meATA bhAi jesaMgabhAI paraNI cUkayA hatA. e moTA bhAInA dharmapatnInu zubha nAma moMghIkhAi. mAMghImAi bhadrasvabhAvI suzrAvikA hatA. bahu bhaNyA na hatA, paNa bahu gaNyA jarUra hatA. prabhu vIranA paramabhakata jevA hatA. sahaja sevAbhAvI hatA. vaye samAna ke saheja meTA evA megherA diyaranAM e bhAbhI janetArUpa hatA. tee pAtAnA diyaranI sagAithI rAjI thayA. evAmAM ja eka ghaTanA banI. nAgarabhAine uMce cATa paheAMcI. mahApuruSane kAMI ne kAMi preraNA nimitta maLavuM joie ne! kharekhara, tema ja anya. eka bAju sAyalAmAM dhaMdhe na sAMpaDatAM ane bhAi bhAvanagara pahoMcyA hatA. annene dhaMdhA - nekarI sudara maLyAM. dhIredhIre kuTuma jAmavA lAgyuM. kamANI dhIkatI thavA mAMDI, tyAM te meATA bhAInI meATI etha kharI paDI. meATA bhAI mAMdagImAMthI macI ja na zakayA. bhAi-bhAbhInI nAgarabhAIne maLe tene khale mAMdhIbAne hUMka ApavAnI paristhiti nAgarabhAI mATe AvI paDI. have paraNavAnI vAtane pAte lAMkhI Thele tevuM na rahyuM. tyAM te khIjI eka AghAtajanaka ghaTanA banI. acAnaka koie nAgabhAine kahyuM - "kanyAmAM Dhage| thayeA che. batAvI hatI meATI kanyA, paNa tamAru sagapaNa tA thayu che nAnI kanyA sAthe." A sAMbhaLI moMghIbA ane temanA megherA diyarane ArapAra cATa lAgI gai. duniyA AvI ja che ke! kSudra mAnavA nimittane mekhare karI ApuMA thaI jAya che, khApa khAde che. mahAna puruSA nimittanA mULane zeAdhe che ane tene ukela lAve che. nAgarabhAI kahe - " bhAbhI! saketa maLI gayA!" 'duniyAme' sAra nahI, kAM bhUlatA divAnA ! duniyAmeM sAra nahI' 3 palANa mAMDayAM ! mAMghIbAne bevaDuM duHkha thayuM. (1) patinA kAyamI virahanuM ane (2) mAMgherA diyaranA acAnaka vairAgyanu. sAyalAthI bhAvanagara AvelA murakhkhIjane nAgarabhAine samajAvatA hatA. " meAMdhImA janetA sthAne che, vidhavA thayA che, temanI sevA karo" kAla savAre nAnI kanyA meATI thaze. khIje sagapaNa karavu hAya te mAgAM puSkaLa Ave che. sagAi tADavAmAM nAtane gune thaze te nAta gheADAM nANAM letI paravAraze. ciMtAnuM kazuM kAraNa nathI. 2 CL For Private Personal Use Only jIvana jhaMkhI Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E pUjya gurUdeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha nAgarabhAIe javAba Ape- "murabbIo ! ApanI vAta seLa vAla ane eka ratinI. bhAbhI mAre mana prathamathI ja janetA che. Aje janetA bhAvamAM kaLaza caDhI gayo che." A sAMbhaLI sau rAjI-rAjI thaI gayA. nAgarabhAIe AgaLa calAvyuM - ane tethI ja mane A prasaMge pU. umedacaMdrajI mahArAja tathA harakhacaMdrajI mahArAjanI kAvya zailImAMnI vedAMta kathA yAda Ave che. eka rAjavI sAta mALiyA mahelane pahele mALe Ubhe che. sAthe divAna paNa che. rAjavI mahelamAM salAmatI mAnato hate. jANe kadI maravuM paDe tema nathI, tema jANato hato tevAmAM ekadA mahelanI pAse vahetI nadImAM acAnaka joradAra pUra AvyuM. jotajotAmAM to te eka majalA lagI pahoMcI gayuM. bacavA mATe rAjavI bIje mALe gaye. tyAM bIje mALa paNa pANI pahoMcI vaLatuM jaNAyuM. ema eka pachI eka caDhatAM te sAtame mALe gayo. chatAM pANI te pAchaLa ne pAchaLa ja hatuM. rAjavI ane pradhAna banne gabharAyA. kyAM javuM? tyAM sAme najara nAkhe che te sadabhAgye sAmethI eka hoDI (naikA) AvatI jaNAI. jarA AzvAsana maLyuM. rAjavIe kahyuM - "have ApaNe A sAme AvatI hoDImAM ja bhUsako mArIe. bacavAne bIjo koI upAya nathI." heDI najIka AvI ane banne jaNAe hoDImAM bhUsako mAryo ane pAra UtarI gayA. A kathAno sAra e che ke bhavasAgaramAM DubatAM gaLakAM khAtAM mAnavane dharmarUpI hoDI ja bacAvI zake che. have mane A vAta barAbara samajAI gaI che. te mane have A taka maLI che ke kema mukI devAya? hakIkatamAM pratipaLe trividha tApapravAhathI uchaLatA saMsArarUpI mahAsAgaramAM eka mAtra dharma ja sAcuM zaraNa che. ThANAMga satramAM kahyuM che- "mAbApanuM RNa cAmaDI UtaraDI tenA jeDa banAvI ApavAthI Utare nahIM, te ja aNu temane dharma pamADatAM paLavAramAM chUTI jAya." zrI nAgarabhAinI upara mujabanI vAta sAMbhaLI je bodha devA AvyA hatA, teo ja bodha pAmI gayAM. moMghIbAe kahyuM-"basa, mAre e ja joIe che. bIju kazuM jetuM nathI." je rekI rAkhe tema hatA, temaNe ja palANa mAMDavAnI preraNA ApI. nAgarabhAInA dilamAM janetA - preraNAe navacetanA jagADI. sudAmaDA jaIne bhAvi patnIne cUMdaDI oDhADI bena banAvI dIdhAM. loko kahevA lAgI gayA hatA- "have nAgara saMsAramAM nahIM rahI zake. ene te dIkSAnI raDha lAgI che. janArane rokanAra keNu che? dhanya che e nAgarane ! traNa bAjunA kheMcANamAMthI guru kevA hoya? e nAgaradAse sArI peThe vAMcyuM hatuM. vAMcyuM ja nahI, haiye lUMTayuM hatuM. "gurU lobhI, ziSya lAlacu, deno khele dAva; da habe bApaDe, "Tha pattharakI nAva ahIM zikhya celamachaThazA vairAgyaraMge raMgAyA hatA. paNa evA guru kayAM? te vakhate eka ja sthAnakavAsI saMpradAyamAM bAvIsa TeLA athavA batrIza saMpradAye racAI gayA hatA. je dharma prANa laMkAzAhe jaina dharma upAsya sAdhu saMsthAnI zithilatA dUra karavA raNazIMgu phUMkI maDadAmAM prANa siMcelA te ja saMsthAmAM avano saDo pesI javA pAmyo hato. nAgarabhAIe pitAnA ja saMpradAyanA eka sAdhujIne moDhe muhapatti chatAM Daca, Daca karI bheMsane dorI jatA najare joyA hatA, jaMtara-maMtara, dorA dhAgA ane melI vidyAthI pAmara anuyAyIone vadhu pAmara banAvatA parakhyA hatAM. AthI temanuM mana AvI sAdhusaMsthAthI saMtoSa pAmatuM na hatuM. manamAM Adarza sAdhu jIvananA aneka saMka9pa UThatA hatA.... paraMtu sAdhu thayA pahelAM e Adarzo siddha kema karI zakAya? game te bhoge paNa pote ja taiyAra thavuM joIe. AvI dhAraNAthI sAdhusaMsthA tarapha temanI dhRNa nahIM, UlaTuM UMDI sahAnubhUti jAgI hatI. bhAvanagara AvyA pachI pote pUjya umedacaMdrajI mahArAjanA samAgamamAM AvelA. te vakhate temanI kaheNI ane kAvyajhamaka pitAne AkaSI cUkI hatI, UMDe UMDe rahetuM hatuM ke, "kaI vItarAga vANInA rahasyavettA ane saraLa, sIdhA-sAdA sAdhupuruSa maLe te kevuM sAruM?" jema chIpe mahIM phADyuM hoya ane svAti nakSatrano mehuliye varase ke tarata sAcuM motI pAke che; tema nAgara bhAInA vairAgye hoM phADayuM hatuM. zraddhA megha jAmato jato hato tevAmAM ja lIMbaDInA sthA. jaina popaTabhAI haMsarAjabhAI vizvasaMtanI jhAMkhI www.jaineli Sary.org Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kaviva` paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha maLI gayA ane vAtacIta sAMbhaLyA pachI hAkalA karyo.- UTha nAgara! tAza jevA cAgya celAne ghaDI zake tevA sucAgya guru dekhADuM." nAgaranA AtmA nAcI UThayA. popaTabhAInI nikhAlasatA ane imAnadArIthI nAgarabhAi ajANu na hatA. bhAbhInA AziSa laI bhAvanagarathI anne upaDI gayA. UMTa jyAre kacchanA raNamAMthI pasAra thatA hateA, te veLA nAgaranA manamAM thatuM hatu- kevI sUkI ane verAna chatAM vizALa dharatI che?'' kahevAya che raNu chatAM ya jANe cemera gAdI bichAvI heAya tevI lAgatI hatI. pagapALA musApharo vahelI savAre sahelAithI pasAra thatA hatA paNa na maLe jhADa ane na maLe pANI. tyAM te raNanI kAMdhI dekhANI. lIluchama ghAsa caratAM khaDatala jAnavaro dekhAyAM ane paDacha kAcI mAnavI jaNAyA. pradeza navA, bhASA navI paNa bhAva jANe juga juga jUnA hatA. vAgaDa gayA, kaDI AvI, TheraThera eka ja nAda saMbhaLAtA hatA-guru devacandrajI mahArAja pAse pahoMcA che ne ! padhAre, padhAre!" mIThI mahemAnagati cAkhatA ane amIbharI AMkheAvALAM mAnavInA vidyAyamAna jhIlatA nAgarabhAI murabbI pApaTabhAinI sAthe kaMThImAM birAjamAna guru devacaMdrajI mahArAjanA caraNAmAM pahoMcI gayA. pUrvInA RNAnuma dhe, teonA darzana thatAM ja emanA aMtaramAMthI kAvyasaritA phUTI nIkaLI. " A aMtaraghaTamAM Anadajala ubharAye, sAgaranuM pANI gAgaramAM na samAye." 4 guru caraNe guru goviMda dAnAM khaDe, kisakA lAgU pAya; balihArI gurudevakI, jinheM gAviMda diyA batAya. guruhmA guruviSNu - gurudevA mahezvaraH / guruH sAkSAt parabrahma, tasmai zrI gurave namaH / / * * A banne zlAka nAgare raTI kADhyA hatA. pU. devacaMdrajI mahArAja pAse AvatAveMta tevA gurujIvananI jhAMkhI thaI cUkI hatI. sAmAnya rIte gurue yuvAna celeA maLe tyAre rAjI-rAjI yaI jAya che. A gurudeva rAjI thavAne badale ma MthanamAM paDelA jaNAtA. e gurudevanI sAthe khIjA paNa gurubhAIe ane ziSyA hatA. te paikInA eka yuvAna muni jenuM nAma meNasI svAmI hatuM. jeNe tAjI ja dIkSA lIdhI hatI. emanI dIkSA aMge sAMbhaLelu ke dIkSAnA varagheADA meArakhImAM nIkaLyeA hatA te prasa Mge putraviyeAganI lAgaNImAM mAtAne AMsu AvyAM. sahAnubhUtimAM putrane ya AvI gayAM. A joine mArakhInA jADejA zrI vAghajI ThAkAranA kAie kAna bhabherelA -"A jaina sAdhue bhAvanAzALI juvAniyAone AvegamAM lAvI mUDI de che. tenA nizAsA ApaNane lAgavAnA." jogAnajoga te varasa kAMika nabaLuM cAmAsu jatAM rAjAne vahema jaDamezalAka thaye. gurudeva devacaMdrajI jevA pavitra sAdhune temaNe kazu na kahyuM, paNa manamAM gAMTha vALI lIdhI -" mArakhI rAjyamAM sanyAsa koine ApavA ja nahIM dauM.' ' dIkSA pachI meANusI mahArAja teA era khIlyA hatA. temanAM saMsArapakSanAM mAtA khuza khuza thayAM, paNa rAjAe te gAMTha vALI te vALI. eka khIjA ziSya hatA, khUkha bhaNyA hatA. rUpa-rUpanA bhaMDAra. nAma paNa premacaMdajI rakhAyu hatu, paraMtu AvA yuvAna sAdhuone vikAsamArge javAnI pUrI chUTa ApavA chatAM, svaicchika niyaMtraNanI sacamatapanI gAMThe bAMdhavA, e kAma saheluM na hatu. chatAMya, "parama vizudhdhatara premanI, lAgI jene laganI kharI." evA guru devacaMdrajI, e pradhAne samAnabhAve AkaSI rahyA hatA. gurubhAIe ane nija - ziSyA saune sAcavatA. gurune jovA e nAgaradAsane mana anerA lahAvA hatA ane e ene ahIM saheje maLatA. ekadA guru devacaMdrajI mahArAja 4 For Private Personal Use Only jIvana jhaMkhI Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paSya gurUdeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMthaze. kahe:-"je bhAI nAgara! tuM tevIza varSane yuvAna che. huM joI rahyo chuM ke, tArAmAM vinaya ane vairAgya ane guNo prabaLa che. chatAM saMsAramAM rahIne ya mokSasAdhanA thaI zake che, hAM ke?? nAgaradAsa pitAnA gurunuM manomaMthana samajI gayA hatA. temaNe kahyuM - "gurudeva! saMsArapakSe mArI badhI pharaja huM bajAvI cUkyo chuM. rajA paNa laIne kacchazo te mArAM janetAtulya bhAbhI ahIM AvIne ApanI samakSamAM rajA Apaze. bIjA kuTuMbIjane paNa Apaze. dIkSA vinA pitAno mokSa aTakato nathI. paNa gurudeva! mekSamArgano dharI thI cAlu rAkhavAmAM jema zrAvaka-zrAvikAo rUpI hAtha-paga jarUrI che, tema e zrAvaka-zrAvikAonAM mastaka hAyarUpI sAdhu-sAdhvIo paNa jarUrI che ja ne !" gurudeve pulakti haiye ziSyanA mastaka para hAtha mUkyuM. nAgaradAsanA aMtarathI vANI sarI paDI. "piyAle mane pAye re, sadgurue zAna karI." 5 zradhdhA, paripakavatA ane sAdhudIkSA jaina Agama 'uttarAdhyayana' sUtramAM kahyuM che. "ganna savawda sadadhA parama duThTha." mAnavatA jaina dharmane pAve che. mAnavatA pAmyA vinA dharmazravaNa pacatuM nathI. dharmazravaNa pAmyA pachI zraddhA na hoya te nakAmuM. nAgarabhAinI dharmazraddhA dina-pratidina daDha, daDhatara ane daDhatama bance jatI hatI. gurudeva tathA gurudevanA gurubhAI zinAM rasa meLAmAM samaya sukhe sukhe vItye jato hato. vatanamAMthI meMghIbA ane moMghIbAnA sAthI samaratabena kacchamAM AvI gayA hatA. pAThazALA khelAI gaI hatI. sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAonI jJAnaparaba cAlatI hatI. paMDitajI ummaramAM nAnA paNa vyAkaraNa sAhityamAM ekakA hatA. kaccha jevA pachAta gaNAtA pradezamAM Thera-Thera sAcI jijJAsA jaNAI rahetI hatI. jo ke udAttadhamAM loko hatA, tema cIlecIle cAlanArA rUDhIcusto paNa hatA. sthAnakavAsI hatA tema derAvAsI paNa hatA. rAmANI A vatanamAM janmelA guru devacaMdrajI A badhAnA zradhdhApAtra hatA. temane jeno ja nahIM, jenetare paNa cAhatA. kAraNa "samayA, samajo ro" te mujaba samadaSTirUpa sAdhutA temane sahaja varI cUkelI. ekadA gurudeva sAthe viharatAM-viharatAM samAghoghA saMghasamudAya Avyo hato. kacchanA bhAvikajana-bhAI-benanI ghoghA kaccha kaMThImAMnuM gAma che. vejama jevA zrAvikA mAtAnuM e gAma. temanA suputra vIrajIbhAI ane DuMgarazIbhAI jevA rAma-bharatanI bAMdhava jeDInuM e gAma. ekadA samAghoghAnA sthAnakamAM medanI jAmI hatI. sthAnakanuM makAna sAMkaDuM banI gayuM hatuM. gurudevanA zrImukhethI vItarAga vANI karI rahI hatI daDhadhamI bhAI-benanI AMkha ane kAna e gurupratibhA ane guruvANI para maMDAI gayA hatA. tevAmAM vacce acAnaka eka bhAI UbhA thaI bolyA- "gurudeva! adhavacce pUchavAnI IcchA thaI che, pUchuM!" e bhAI khojA gRhastha hatA. custa vaiSNava dharma pALatA. gurudevanI vANInA rasiyA hatA. paNa Aje saune acaMba thayo. moTA bhAganA zrotAjane ethI akaLAI gayA-"ANe raMgamAM bhaMga pADI dIdhe, kevI mIThI-madhurI sudhA varasI rahI hatI !" pU. devacaMdrajI mahArAja zAntithI vadhApUche, khuzIthI pUcho. jarAya saMkeca rAkhaze mA." A dazya nAgaranA hRdayane pUro kabaje laI lIdhe, paNa ene thayuM-"AmAM vakatA gurudevanI mahattA te vadhI che, paNa A zrotAe ThIka karyuM na kahevAya." haju manane A vicAra kAMIka sAkAra le te pahelAM te acaMbA sAthe nIceno avAja kAne athaDAye- "he gurumahArAjA kahe, amArA kRSNa bhagavAnane tamArA jaina zAstrae kaI narakamAM nAkhyA che?" DIvAra te zrotAvargamAM A prazna sanasanATI macAvI dIdhI. samayajJa gurumahArAja samajI gayA. temaNe pUchanArane sAmethI prema sahita pUchayuM- "A tame kayAMkathI jANI lIdhuM lAge che kharuM ne !" thothavAtAM, thothavAtAM sthAnika eka dhArI lekhAtA zrAvaka sAme AMgaLI cIMdhI. e khajAbhAI bolyA :-"A. . .bhAIe amArA bhagavAna trIjI narake che, ema mane ToNo mArIne kahyuM vizvasatinI jhAMkhI Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kaviva paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha che." gurudeve AkhIya vAta siphatathI samajAvI dIdhI ane saune haiye sAMsarI utarAvI dIdhI. nAgarane eka ajoDa pATha maLyA. anekAntavAda ane ahiMsAnA anivArya sabaMdhanuM racanAtmaka ane mUrtimaMta citra khaDuM thayuM. "thavA cavA dharmasya hAnirbhavati mArata "vALA ane gItAaAke! pUrepUrA samajAi gayA. temanuM aMtaHkaraNa nAcavA lAgyuM. vAha gurudeva! vAha gurudeva ! kamAla karI nAkhI. A praznottara vakhate nAgarabhAinA dilamAM upara mujaba pU. gurudeva pratye aheAbhAva jAgI UThayeA ane maneAmana prazaMsA karI rahyA hatA, tyAM gurudevanI vANInA pravAha saMbhaLAye jANe jaina samAjane saMbhaLAvatAM hAya tema vadyA"pAtALamAM viSNu pADhe che. e pAtALane jo ratnaprabhADhi pRthvI-bhUmi sAthe sarakhAvIe te 'naraka'nI ghRNA nahi thAya, paNa karmanA avicaLa kAnUnanA phaLarUpe jaNAze. tIrthaMkara thayA pahelAM koI paNa tIrthaMkarane zubha karmAMnA sa Mcaye svargamAM ane azubha karmonA saMcaye narakamAM javA vinA chUTake nathI. trIje pUrvajanme je tIrthaMkara karma baMdhAyuM tyArathI ja te hemALe OM" e bhagavatI jaina sUtrAnusAra tIrthaMkara banI cUkayA hAI Aje paNa tIrthaMkara ja che. A dRSTie vaiki dharmanA bhagavAna kRSNa, jaina dharmanA bhagavAna ja nahIM, tIrthaMkara bhagavAna paNa che." peAtAnA guru devacaMdrajI : mahArAjanA AvA guNA joi-joIne prameADhatA nAgaradAsa huve dIkSA levA utAvaLA thatA jAya che. gurudeva paNa yAgya ziSya joi krIkSAmAM saMmata thai gayA. guru-ziSyanI saMmatinA sAnAmAM bhAbhI meAMdhIkhA, anya kuTubIjane ane saphaLa zrI saghanI sugaMdha bhaLI gai. 'dra satI tArala ane saMta jesalanI samAdhithI mazahUra thayelA ajAra gAme, kacchamAM nAgarabhAinI dIkSA leAkasamastanA utsAhe, raMge-ca Mge thai. te hateA saMvata 1957nA phAgaNa zuddha trIja ne guruvArane zubha divasa. te divasathI kaccha aMjAranA itihAsanuM navuM pAnuM AraMbhAyu. gurudeva devacaMdrajI mahArAje navIkSitanuM zubha nAma nAnacaMdrajI muni" rAkhyuM. nAnacaMdrajI muninI jJAnajayati pratipaLe vadhavA lAgI. pU. gurudeva, gurunA gurubhAie ane peAtAnA meTA gurubhAIe!nI zubhecchAo meLavI "nAnacaMdra muni"e "jJAnacaMdra mahAmuni" anavAnI dizAmAM kUcakadama AdarI dIdhA. kaccha-saurASTranI pArzvabhUmikA kacchanAM bhUge:La-itihAsa jANavA jevAM che. bhUgoLa-itihAsanI asara mAnavasamAja para nAnIsUnI hAtI nathI. kaccha Ama teA gujarAtane ja bhAga che, paNa saiArASTramAMnA rajavADAnI jema tenu ya svataMtra rAjya hatuM. tyAMnA rAjA rAva kahevAtA. tyAMnA rAjAe ane bhAyAtone sabaMdha vizeSa karIne saurASTra sAthe hateA. DhA. ta. jAmanagara, mArakhI vagere. temAMya merakhI te temanu bhAyAtI rAjya; tethI mArakhI-kacchanA saMbaMdho ghaNA ghaniSTha hatA. sauzaSTranA rAjAo karatAM ya tyAMnA rAjAone briTiza amala daramiyAna paNa vizeSa hakaka hatAM tethI ja jema jAmanagara rAjyanI mAphaka dariyA paranA kara kaccha laI zakatuM, tema te peAtAnA sikake paNa paDAvI thatu ane calAvI zakatu. kacchamAM pAMciyAM, kerI tAMbiyA e sikakAnI jAtA hatI. arakhI samudra sAthe joDAyelu kaccha, beTa samuM banI gayelu. cAmAsuM vItyA pachI tenA pharatA keTalAka bhAge ughADA thatA. jyAM lagI DIsA-kaMDalA relve khanI na hatI tyAM lagI saiArASTra mAraphata thADo tenA raNubhAga khullA rahetAM javAtu-avAtu hatu. have te gujarAta dvArA dareka mAsama pagapALa khullI rahe che. siMdha, rAjasthAna, gujarAta ane saiArASTranA tene sImADAe che. Ama hAi tyAMnA rAjAe ane bhAyAtAne ha MmezAM laDavA taiyAra rahevu paDatuM. AmaprajAne khetI para nirvAha hatA, paNa varasAda aniyamita ane Acho thatA tethI dariyApAra deza-paradezamAM meTA prajAbhAga AjIvikAthe jateA. Ama hAine tyAMnI prajAmAM sAhasa ane ekaniSThA custatAnI sAtheAsAtha umerAyAM hatA. sAmAnya rIte mukhya vasati tyAM ezavALa vANiyAnI hatI. teo siMdha, rAjasthAna ane gujarAta traNe pradezanI mizra thayelI bhASA khele che, je kacchI bhASA tarIke eLakhAya che. ' For Private Personal Use Only jIvana jhAMkhI www.jamelibrary.org Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teya deva vighaadeg 5. nAnayatajI mahArAja janmazatAlida smatithI lAMbu raNa ane amuka vakhate ja utarAtuM hovAne kAraNe kacchanAM sAdhvIo A pahelAM prAyaH kacchamAM ja rahetAM. have teo kAThiyAvADa-gujarAtamAM avara-javara karavA lAgyA che. Ameya kaccha, bhArata AjhAda thayA bAda prathama madhyastha sAthe "ka' varganA rAjyarUpe joDAyeluM, paNa pachI muMbaI rAjya ane have gujarAta rAjya sAthe joDAI saurASTra vibhAganA ji9lAo sAthe kaccha jilArUpe sAmela che. kacchamAM thoDA terApaMthI ghare kharAM, bAkInA jemAM derAvAsI-sthAnakavAsI ja prAyaH che. derAvAsIomAM acaLagaccha, tapagaccha ane pAyacaLagaccha che. sthAnakavAsIomAM cha keTI-ATha keTI che. paNa A ATha keTI sthAnakavAsI jaine gujarAtanA dariyApurI eTale ke dharmasiMhajI mahArAjanA paMkhiyAnA nathI; paNa dharmadAsajI mahArAjanI paraMparAnA che. kahevAya che ke zAstromAM cha keTIne ulekha hovA chatAM kayAMkathI ATha kaTIvALI pustikA maLI AvavAthI sAmAyika-pratikramaNamAM te vidhi calAvela ane e pracalita rahI che. cha kaTIvALA sAthe Aje paNa ATha koTIvALAone saMgha saMbaMdha maTha ane majabUta che. ziSya nAnacaMdrajI muninI dIkSA bAda teonuM prathama comAsuM mAMDavImAM thayuM. mAMDavI, bhUja, aMjAra, muMdrA vagere kacachanA zahere che. e jamAnAmAM mAMDavI baMdarano mahimA vizeSa hato. kacchanI sthAnika prajA jema dezanA judA judA bhAge tathA dezAMtaramAM AjIvikA arthe jatI, tema gujarAtanA vaNika vyApArIo kacchamAM paNa eTaluM ja nahi, paraMtu sthAyI thayA hatA. temanI vasati prAyaH zahero ane kasabAmAM hatI. teo gujarAtamAMthI AvelA tethI gujajara kahevAtA. mAMDavImAM te kALe gujajaranI vasati cikkAra hatI. teo atizaya bhAvuka hatA. karachamAM ane temAMya khAsa karIne mAMDavImAM teonI hAka vAgatI. sthAnakavAsI jainadharmanI karachamAM ane khAsa karIne mAMDavImAM prabaLatA hatI. ApaNe AgaLanA prakaraNamAM joI gayA ke munizrI nAnacaMdrajIe have "jJAnacaMdra mahAmuni banavAnI dizAmAM pagaraNa mAMDI dIdhA hatA. saMskRta vyAkaraNa ane kAvye temaNe abhyAsI kADhayA hatA, paraMtu temanAmAM vidvatA uparAMta bIju ghaNuM ya hatuM. svaracita kAvyane temane mahAvare vacce jato hato, tevAmAM kacchamAM ane saurASTramAM eka-eka prasaMga bane. be virala prasaMge te jamAnAmAM dezamAM svarAjayanI dizAmAM zAMta rAjakIya hilacAlo cAlu thayelI. baMgALamAM rAjA rAmamohanarAye dharmanA mAdhyamathI samAja sudhArAno AraMbha karelo. mahArASTramAM to te pahelAM ja be-traNa saikAthI rAjakAraNa dharmathI prabhAvita thayuM hatuM. samartha rAmadAsa svAmIe zivAjIne rAmAyaNanA bharatanI jema mAtra rAjaya-vahIvaTadAra banAvI dIdhA hatA. rAjakAraNa, samAjakAraNa ane arthakAraNa vagere dharmathI prabhAvita rahevA joIe. e bhAratane keThe paDelI cIja rahI che. madhyayuge emAM AvaraNa AveluM kharuM, paNa sana 1885 mAM alabelI muMbaInagarImAM dAdAbhAI navarajIne hAthe rASTrIya mahAsabhAno pAye ropAI cukelo. e rAjakIya saMsthA hovA chatAM zAntimaya Dhabe, hinda svarAjaya meLavavA zAntimaya sAdhanonI sAthesAtha sAdhanazuddhinA AgrahavALI hatI. tenAM seLa adhivezane bharAI cUkelAM. sana 1901mAM sattaramuM adhivezana hatuM, te vakhate gAMdhIjI pitAnI tabiyatanA kAraNe bhArata AvelA. dakSiNa AphrikA mATe A pahelAM sAmudAyika ahiMsaka caLavaLa teo khuda karI cUkelA. A badhA vAyumaMDalathI kaccha kema bAkAta rahI zake? mAMDavImAM eka jaMgI jAhera sabhA hatI. tyAMnA jenajenetara, jAhera samAjanA AgevAnoe muni nAnacaMdrajInuM vyAkhyAna rAkheluM. jena sAdhu mATe ane temAMya kaccha jevA pachAta lekhAtA pradezamAM vyAkhyAnane A pahelA ja prasaMga hato. vaDIla gurubhAI pAsethI A suziSya rajA meLavI cUkelA, paNa zrAvaka AgevAnane khabara paDatAM ja temaNe muni nAnacaMdrajIne TakayA ane rokyA-"kaI paNa jaina sAdhue kacchamAM A rIte jAheramAM kadI vyAkhyAna ApyuM nathI. tame navA ane yuvAna sAdhu che, mATe na jaze." emaNe te nA kahevaDAvI paNa dIdhI. nAnacaMdrajI munie zrAvakajIne savinaya paNa rokaDuM parakhAvI dIdhuM.-"juo, tame dherI ane bhAvanAzALI AgevAna zrAvaka che. zAstramAM zrAvaka-zrAvikAone vizvasaMtanI jhAMkhI Jalin Education International Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavighaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha sAdhuonAM mAbApa lekhAvyAM che eTale huM tamAruM apamAna nahi karuM, paNa have kadI AvuM na karaze. AmAM jainadhama ane jaina sAdhujIvana banenuM ghora apamAna che. jenadharma te vItarAga tIrthakara kevaLajJAnIne dharma che. tethI te sarvAMgasaMpUrNa ane vizvadharma che. AthI ja sAdhu-sAdhvIone mAtra sarve mAnanAM ja nahIM, balka prANImAtranAM mAbApa mastabha kahyAM che. eTale dharmamAM kaI vikAra pese to tene dUra karavAnuM kAma sarva prathama take temanuM che. e jAhera sabhAmAM samAjakAraNa ane rAjakAraNanI vAto jarUra thAta, paNa mAre temAM dharmano puTa ApavAnuM raheta. jaina-jainetara tathA sarva kSetromAM jainadharmanuM UMDANuM rajU karavAno Avo meke A paNAthI kema gumAvAya ane tame te zAsana-uddhAraka pU. ajarAmarajI svAmI, lIMbaDI moTA upAzrayanA zrAvaka che. eTale jANe ja che ke gujarAtabharamAM A saMpradAyanA sthApake vidyAbhyAsane mATe suratamAM zrI pUjya (gorajI) pAse javAmAM paNa nhAnama no'tI mAnI. tethI ja Aje A sthAnakavAsI jaina phirakAmAM paMDita, vidvAna ane temAMya udAra sAdhu-sAdhvIo vizeSa pADyAM che." zrAvakajI saraLa hatA. teo potAnI bhUla tarata samajI gayA, mAphI paNa mAgI lIdhI. dharmakrAMtinuM bIja A rIte mAtra pitAmAM ja nahIM, paNa kacchanA sArAye samAjamAM temaNe ropI dIdhuM. A virala prasaMgathI Akho saMgha navadIkSita munithI prabhAvita thaI gayo. evo ja bIjo prasaMga mAMDavI pachI thayelA jAmanagara comAsAmAM banI gayA. bhagavAna mahAvIranuM nivAraNa divALInA divase thayuM hoI jene mATe te parva ati punita che ja. sAmAnya rIte A prasaMge amuka zAstra ane amuka prakAranA stavana ja sthAnakavAsI samAjamAM bolAya che, paNa te prasaMge munizrI nAnacaMdrajI mahArAja svaracita kAvya chelyA:-- parva divALI prabhuguNa gAvA, pApa-samUha samA re" eka te rAga-rAgiNInA pAraMgata, vaLI madhurakaMTha, pachI zI maNa rahe? vaLI te para manohara pravacana ApI dIdhuM. vyAkhyAna hala zretAothI UbharAI gayo hato. TAMkaNI paDe to ya te avAja saMbhaLAya teTalI zAMti hatI. juvAna vaya, bhavya lalATa, mehaka mukhAkRti, svaracita kAvya, saraLa sacoTa vakatRtva, zAstrIya saMgIta ane kaMThanI halaka sAthe anurUpa abhinaya kaLA! A badhuM zretAjane mATe eTaluM mahAna AkarSaka hatuM ke na pUcho vAta ! tyAM eka zrAvakajI bolyA- "he mahArAjazrI ! sAdhune A rIte gAvuM kape kharuM?" zretAo na rahI zakyA. temaNe ja javAba ApI dIdhe-"zuM ka9pe ane zuM na kalape, te tamArA ane amArA karatAM munivara pote ja vadhu samaje che. ApaNAthI AvuM na pUchAya, samajayA !" te zrAvakane paNa eTaluM te spaSTa samajAyuM ke, "mane je vAjabI zaMkA hatI te mAre ekAMtamAM jaI munivara pAse pUchavI joItI hatI. paNa AmAM vAjabI zaMkA karatAM huM kAMIka jANuM chuM athavA mane dhamIzrAvaka tarIke vadhu adhikAra che, te jAtanuM abhimAna mukhya hatuM." te bhAi bheThA paDyA ane dilagIrI darzAvI, paNa muni nAnacaMdrajIe te zrotAone sApha jaNAvyuM-"prAmANika zaMkA jAheramAM paNa karavAmAM vAMdho nathI, mAtra jijJAsA hovI joIe ane te zrAvaka bhAIne kahyuM-"jainadharma zAstromAM sAdhu-sAdhvIone mATe hamezAM dravya, kSetra, kALa ane bhAva anusAra ja kahevAnuM kahevAyuM che. bhagavAna mahAvIra saMskRta bhASA no'tA jANatA ema nahIM, paNa sarvalokagamya ane temAMya nAstikagamya rIte kahevA khAtara prAdezika bhASA (lekabhASA) mAM UMcAmAM UMcuM jJAna ApyuM. e paraMparAne lIdhe ja AcAryoe kAvya ane rAsa racyA che. hA, mAtra manoraMjanane madhyamAM rAkhI na kahevAya, paNa siddhAMtamaya a caraNane madhyamAM rAkhI, savabhogya Dhabe kahI zakAya ane te te sAruM ja che. Apa vicAraje." Ama sthAnakavAsI jaina saMpradAyamAM dharmakAMtinAM bIja ropAyAM sAmAnya rIte lIMbaDI moTA saMpradAyanA kSetre jhAlAvADamAM che. chatAM saurASTra gujarAtanA bAkInA bhAgamAM munizrI nAnacaMdrajIe dharmakAMtinI dizAmAM lIMbaDI saMpradAyane ke vagADa ane munimAMthI svAbhAvika rIte mahAmuni banI gayA. te samaye lIMbaDI cha koTI sthAnakavAsI saMpradAyamAM pU. nAgajI svAmI samayasUcaka, vyavahArakuzaLa ane madhura padyamaya zailInA vakatA tarIke jANItA thayelA ane trIjA 5. mahA. zrI ratnacaMdrajI mahArAja vidvAna ane zatAvadhAnI jIvana jhAMkhI www.ainelibrary.org Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha tarIke prasiddhi pAmela. ema muni tripuTInI suvAsa jJAtidUra paheAMcI gai hatI. lIMbaDInA zrAvikAo tyArathI hAMzabhera gAvA lAgI gayAH lIbaDI hAjarAhajura banI" sAdhanA aMge maneAmathana jayArathI kaccha-saurASTranI e ghaTanAe banI tyArathI nAnacaMdrajI muni sAme sAdhanA aMge vAraMvAra kAyaDA Ubhe thatA. sAdhu dIkSAne hetu sva-para kalyANa che. paNa te ekAMtamAM rahIne sAdhavu ke samAjamAM rahIne ? jo samAjamAM rahIne sva-para kalyANa sAdhu chuM te gurue, vaDIlA, gurubhAIe, zrAvaka-zrAvikAonA sArA-mAThA prasa MgeA UbhA thAya che. uparAMta arthakAraNa, vizALa samAjakAraNa, sAMpraddAyika dharmakAraNa, rAjakAraNa ema vizvamAnava sudhI paheAMcatA asa Mkhya praznA sAtheAsAthe saMkaLAyelA paDayA che. chevaTe te mAnava jAte sUkSma, sthUla, trasa-sthAvara evA nAnA moTA jIvamAtranu kalyANa karavAnu che. A badhAmAM rAga-dveSanA ragaDA-jhagaDA Dagale ne pagale Ave che. zAMti khatarAmAM paDI jAya che. enA karatAM te kai lapa-7pamAM nahi paDatAM, jaMgalamAM ke pahADI guphAmAM rahIyeAgasAdhanA ke dhyAnasAdhanA karyA karavI. bhUkha lAge tyAre AjubAjunA sthaLAmAM jai bhikSA laI AvavI e nahi sAruM? AvA mane maMthana pachI pote evA vicAra upara AvyA ke vyaktigata sAdhanA bhale AtmakSe karAtI hoya, tepaNu bhavAMtarAnA saskArAthI ane kramanI jaTila racanAthI vyakita pote apUrNa che. aneka doSAthI-truTiothI bharelI che. tema chatAM mAnavI tarIke peAte samAja ane jagata sAthe saMkaLAyela che. eTale jIvana jIvatI vakhate game te sthAnamAM hAvA chatAM, paraspara saMgharSa thAya tevA nimitte utpanna thavAnA ja. samAjane choDIne te kayAMya jai zake ke rahI zake tema nathI. jaMgalamAM jAya ke pahADa upara jAya tyAM paNa ene jIvana te jIvavuM ja paDaze. tyAgI jIvanamAM ke gRhastha jIvanamAM jIvana jIvanArI vyaktie, peAtAne je sAdhanA maLelA che te mana-buddhi-citta-prANa ane ahaMkArane keLavI keLavIne Akhare sarvAtma aikayatA prApta karavAnI che. e dRSTie samAjamAM rahIne paNa sAdhanA karI zakAya che. bhAgI chUTavAnI kAI jarUra nathI. vItarAga devAe caturvidha sadharUpe samAjaracanA karIne potapotAnA kabyakarma niSkAmabhAve karatA rahI, samayeAga sAdhIne potAnI jAtane zuddha karavAnA Adeza Apela che. samAjamAM rahevA chatAM A vastu lakSyamAM AvatAM, samAja ke jagata pratye upekSAmuddhi na rAkhatA samAjanI vacce rahIne nilepatA ane anAsakita sAdhavI joIe. anAsakita sAdhavA mATe khAhyatyAga sAdhana mATuM, paNa eTalethI pate nahi. emane A mathanAmAM zrI yazeAvijayajI mahArAjanu : e stavana bahu preraNAtmaka lAgyuM. jema saMskRta, prAkRta, sAhitya, vyAkaraNa, zAstra theAkaDA, jaina-jainetara sAdhanA vagere gurukRpA vaDe jJAna pAmyA tema kriyAyeganI paNa sAdhanA karavI joie. teA ja jJAnaAEiAmyAnuM mokSa:" e sUtra sArthaka bane. emane thayuM "Aja-kAla ame sAdhu-sAdhvIe pariSaha-upasarganI kathAo ghaNI vAMcIe chIe, paNu sAMpradAyika kSetramAM AvI agniparIkSA thatI nathI. jainasUtra kahe che kAyakaleza kare, zarIrane khUba se!" juvAnImAM vizvasatanI jhAMkhI cetana! aba meAhe darazana dIje tuma harizaNu bhava chIje....cetana kriyA mUDhamati kahe jana kAi, jJAna aurakA pyArA, mIlata 'bhAva'rasa dAume' pragaTata, tu dAneAse nyArA...cetana0 For Private Personal Use Only re Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pujya gurUdeva kavidhA paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha brahmacarya sAdhanA mATe paNa zArIrika zrama ke kaThora kriyAe jarUrI che. eka ThekANe lakhyuM che ke "mana putra manuSyALAM vArAM baMdha-mokSayo:" mana ja madha-meAkSanu kAraNa che. gItA paNa batAve che ke " iMdricAnI ana takALanI Adate manane parANe kheMcIne pADe che. mana paDe eTale karmasaMgI cetana enI pAchaLa patana pAmI ja jAya che. A badhAne sAra e ke zarIra upara eTale kAbU tA meLavI levA ja rahyA ke bhUkha-tarasa TADha-tApa, haSa -zAka, jaya-parAjaya, mAna-apamAna, sukha-duHkha e badhA vacce samatA rahI zake. peAtAnA guru devacaMdrajI mahArAjanuM jIvana A dRSTie temane khUba Akatu. gurujIne AvA guNA jANe janmajAta hatA. jyAre A ziSyane e siddhi haju meLavavAnI hatI. hA, namratAnA guNu ane vairAgya e e sadguNAnI siddhi svAbhAvika maLelI. kAcaiAmAM 'sataziSya'tu ane lekhanamAM da: 'bhikSu ' evuM upanAma ke takhallusa tee lakhatA tethI AvI siddhi kaThaNu ne'tI. 8 sthAnakavAsI jainA saLavaLyA lIMbaDI saMpradAyamAM have guru devacadrajI mahArAjane sarvocca evI AcAryanI padavI maLI hatI. teo zAstrapAraMgata ane saMskRtajJa vidvAna hatA, paNa vidvatA karatAMya temanI nikhAlasatA saune ekasarakhI AkarSatI. AthI AkhA saMpradAyanA teo AcArya banyA hatA. mAtra lIkhaDI saMpradAyanI ja nahIM; saurASTranA badhA ja saghADAonAM sAdhu-sAdhvIenI emanA pratye najara hatI. jyAre gurunI najara peAtAnA ziSya 'nAnacaMdrajI' tarapha hatI. Ama munizrI nAnacaMdrajI tarapha jANe AkhA ce sthAnakavAsI samAja AzAmITa mAMDatA thayA hatA. A vakhate teonuM cAmAsu mArakhImAM thayu hatuM. saMvata 1964nI e sAla hatI. zeTha akhAvIdyAsabhAI DAsANI mArakhImAM sAdhanasaMpanna hatA. temaNe eka dvivasa ekAMtamAM mahArAjazrI nAnacaMdrajI svAmIne kahyuM-"mArA jevu kAmakAja jarUra batAvajo." munizrI nAnacaMdrajInA manamAM kaccha-saurASTranA e prasaMgeAthI je krAMtikhIja vavAyu hatu, tene tee samAjavyApI anAvavA mAgatA hatA. temane spaSTa jaNAyuM hatu ke, vyaktinI asara vyakti sudhI bhale UMDI pahoMcI jAya, paNa samAjavyApI hADasaskAra manAvavAnuM kAma saMsthA vinA na khanI zake tethI temaNe tarata A DAka jhaDapI lIdhI ane khelyA " AjanA jamAnA saganane che. sagarTuna vinA jainadharmane vizvadharma heAvAnA dAvA kahevA mAtrane rahyA che. je AkhA jagatane sAMdhanArA hatA, ja phATI gayA che. vartamAnakALe rahelA jainadharmanA cAra phirakAomAM pramANamAM sthA. jaina samAja dravya, kSetra, kALa, bhAvane pichAnI zake tevA che ema mane lAge che. eka vAra te AkhAye samAjane ekaTha karI tenI vyavasthita saMsthA sthApavI joie." abAvIdAsabhAi DosANIe A khela jhInnI lIdhe ane merakhI sadhane samata karAvI, mahArAjazrInI icchAnusAra bhAratabharanA sthAnakavAsI samAjane melAvI samagra sthAnakavAsI jaina samAjane sAMkaLanArI saMsthA sthapAvI dIdhI. A rIte pUjya mahArAjazrInI preraNAthI akhila bhAratI sthA. jaina kAransa" nAmanI saMsthA UbhI thaI. dharmaprANa leAMkAzAhanA punarAgamananI jANe kema taiyArI thai cUkI hoya ! A ja sAlamAM zrI aMbAvIdAsabhAIneA juvAna bhANeja gujarI jatAM, tenA smaraNArthe zrI abAvIdAsabhAinA Arthika pretsAhanathI jenI khUba jarUra hatI evI sthAnakavAsI jaina meDiMganI paNa sthApanA karAvI. dharma prANa lAMkAzAha ane puraskartA dha prANa leAMkAzAha kANu ane zA mATe thayA? te samajavA jevu che. jaine zramaNApAsaka kahevAya che ane mULe jeneAmAM sAdhuvanA e bhedra che. eka (1) sthavirakalpI ane khIje (2) jinakalpI. A bemAM mukhyapaNuM sthavirakalpInu eTalA mATe rahyuM che ke jinakalpIvarga te amuka sAdhu vyakitanI sAdhanAkALa pUztA che, paraMtu jate dahADe anekAntavAdI jainadharmamAM ekAntavAda AvavAthI ane phrAMTA kAyamI thavAthI te bhedarUpa banI gayA. (1) zvetAmbara ane (2) digambara. eka sapheda kapaDAM paheranArA ane bIjA bilakula kapaDAM nahi paheranArA ema itihAsa kahe che. A bhedo vIra nirvANunI sa Mvata 10 For Private Personal Use Only jIvana jhaMkhI Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva vivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha 609 mAM ane vikrama saMvata 139 mAM thayA che. tyAra bAda atizaya AkharI pUjA, saMgrahakhArI ane caityavAsI zithilatA thavAne kAraNe vIra nirvANunI e hAramI sAthe duniyAbharamAM prathama dharmakrAMtikAra tarIke janmyA-dharmaprANa lAMkAzAha. saMcAge joine temaNe jaina zAstradhAre amUrtipUjA ta AkhAye samAjane vAgye. AgaLa jatAM tenA puraskartA tarIke traNa sAdhue thayAH-(1) dharmadAsajI mahArAja, (2) dhasiMhajI mahArAja ane (3) lavajI RSi. teoe muhapattine vyavasthita sthAna ApyuM. dharmadrAsajI mahArAjanI paraMparAmAM eka samartha sAdhu mULacaMdrajI thayA. dezabharamAM Aje je sthA. sAdhu-sAdhvIe vicare che temAM khAvIsa ToLAnA sAdhuvarga bahu meATI sakhyAmAM che ane te bAvIse ToLAM pU. mULacaMdrajI mahArAjanA ziSyeAnAM che. terApaMthI zAkhA je bhIkhamajI muni Aphri ThANA 13 nA judA paDavAne kAraNe khaseka varSa pahelAM zarU thai che, te paNa emanI ja ziSyaparaparA paikInI che. e arthamAM sthAnakavAsI jaineA kAi vADA ke saMpradAyarUpe nathI. paNu bhagavAna mahAvIranA caturvidha saMghane pharI vAra dIpAvavAnA sAdhanarUpe che. tethI sthAnakavAsI jaineAnI saMsthAne teA jaina-jainetara mAtrane dharmakrAMti tarapha vaLavAnA sAdhanarUpe ja gaNAvI zakAya. sadbhAgye A pahelAM derAvAsI samAjanI saMsthA paNa navA yuganA eMdhANu pArakhIne UbhI thaI cUkI hatI. AgaLa jatAM bhArata jaina mahAmaMDaLa ke evA khIjA nAme digambara, zvetAmbara mUrtipUjaka, zvetAmbara sthAnakavAsI ane terApaMthI saune eka vyAsapITha para lAvavA mATenI saMsthAe hastImAM AvavA lAgI gai hatI tethI jaina-jainetarane dharmakrAMti tarapha vALavAnuM kAma kAMIka saraLa banI gayuM hatuM. emAM svAmI dayAnaMda sarasvatIe jainetarAmAM dhakrAMtinI bhUkha sArI peThe jagADI dIdhI hatI. dharma krAMtinuM joza have pU. nAnacaMdrajI mahArAjane e vicArA ghALatA hatA-" dhakrAMtinAM khAsa gaiA kayA kayA ? athavA kayA cheDethI dharmAMkrAMti levI ke jethI tene cAmera vega maLe." tee sArI peThe anubhavI cUkayA hatA ke ekalA sAdhu-sAdhvIe pazu dharma krAMti nahi karI zake ane ekalA zrAvaka-zrAvikAo paNa dharmakrAMti nahIM karI zake. vaLI jUnA-navA vicAranA ya saMgama yathArtha karavA paDaze. AmaprajAmAM sauthI vadhAre purasaDhavALe mAtra sAva hatA. dharma krAMtinA mArgamAM jema lAvavA mATe temaNe sAdhvargane abhyAsa tarapha vaLyeA. jaina sUtreAne dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI kaseTIe kasavA mAMDyAM. prathama peAtAnA zradhdhALu sAdhu-sAdhvIe mATe TakhA sahita zAsrA lahiyAo pAse lakhAvyAM. khIjI mAjuthI navI peDhI mATe merakhImAM jaina chAtrAlaya udArabhAve zarU karavAnI preraNA pAi. A badhAmAM mukhya sAtha zeTha zrI abAvIdAsaneA hateA. temAMthI tejasvI vidyArthIo pAkavA lAgyA. khIjI khAju sAdhu-sAdhvIemAM paNa navI tAjagI AvavA lAgI. tevAmAM temanA gurudevanA zarIre pakSaghAtanI asara vartAvA lAgI. traNeka varSa janmabhUmi kacchamAM gALyA paNa vaLatAM pANI na thayA, eTale lIMbaDInA dhArI zrAvakA Agraha karIne temane lIkhaDI kheMcI gayA. e zrImanuM kAvya nAnacaMdra mahAmunine te kALe anurUpa lAgyuM paNa teozrI e paNa jANatA hatA ke "gurusevA samI khIjI koi sevA nathI." zailaka rAjarSinI pa Mthaka ziSye kevI sevA karI hatI? te badhu teee 'jJAtAsUtra'nI dharmakathA dvArA haiye dharI lIdhuM hatu. pAMcasAmAMthI cArase navvANunI dhIraja khUTI, paNa pathaka calita na thayA ane eNe vizvasatanI jhAMkhI dravya kSetra ne kALa, bhAva pratibaMdhaviSNu, vicaravu. udayAdhIna, paNa vItaleAbha jo. apUrva avasara evA kayAre Avaze? 11 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva phavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAliMda smRtigraMtha namrasevAthI gurunA AtmAne DhaDhaLI mA hato, te teo barAbara samajatA hatA. saddabhAgye devacaMdra guru jAte jAgRta hatA. eTaluM ja nahIM paraMtu sone jAgRta rakhAve tevA hatA. eTale e ciMtA na hatI. lIMbaDI eka sarakhAM nava-nava varSo gALavA paDyAM, paNa paLepaLane suMdara upaga karI jANe. dainika kAryakrama paLepaLanI gurusevA e ja emane sarvopari dainika kAryakrama, paraMtu guru ja evA ke ziSya pAsethI ochAmAM ochuM kAma levAnI pakSaghAtamAM paNa kALajI rAkhe. keTalIka sevAo to vaDIla gurubhAIo paNa ApatA. jyAM dilanI ekatA hoya che tyAM nAnA-moTAne sthaLa bheda TakatuM nathI. chatAM "chaThThamastha vaDIlene paNa kevaLI bhagavaMta ziSya vinaya jALave che." e jena rahasya na cUkAya tenI kALajI mahAmuni nAnacaMdrajI rAkhatA. gurudevane jarAka khAMsI AvI ke teo temanI pAse pahoMcI ja gayA hoya! svacchatA rAkhavI, rakhAvavI e jaina sAdhunI pAMcamI samitinuM paNa teo addabhUta jatana kare. mane lIMbaDI saMvata 183nA mAsAmAM tyAMnA eke-eka zrAvaka-zrAvikAo kahetAM--" ame nAnacaMdrajI mahArAja jevI gurusevA keI sAdhu-sAvI pAsethI joI nathI." navAI sAthe AnaMdanI vAta to e ke AvI paLepaLanI sevA sAthe AkhI ye lIMbaDI ane pharatAM gAmaDAnI jaina-jainetara janatAne temaNe mAnavadharmathI raMgI dIdhI. keTaluM varNana karavuM? are! pacAsa varSa pachI Aje paNa lIMbaDI upAzrayamAMnA preraNAprada vAkaye vAMcIe ke pheratAM gAmaDAMnI sevAbhakti joiye; lIMbaDInI vidyAthI beDi ga nIrakhIe ke lIMbaDInA devacaMdrajI pustakAlaya-vAcanAlaya graMthabhaMDAra joI laIe. ajarAmara jena pAThazALAnAM sAmAyika svarUpa, saMvAda, praznottara kusumAvalI, AdhyAtmika bhajanapada puSpamALA, subodha saMgItamALA vagere prakAzita pustaka parakhIe ke tyAMnI jema zALAo joIe, athavA te zrAvikA zALA ke mahilA maMDaLanI racanAtmaka pravRttionuM nirIkSaNa karIe. dareke dareka sthaLamAM mahArAjazrI nimitte dhArmika parivartanane maLeluM jema ke jeza kaLAyA vagara rahe ja nahIM. temaNe rasALa saMvAdo banAvyA ane bhajavAvyA. rUDhicustomAM paNa navo prANa phero. A varSomAM saheje-saheje sAhitya, kAvya vagere taiyAra thayuM. tema navuM navuM vaMcAyuM paNa ghaNuM. teo samajatA hatA ke deza ane duniyAnA pravAhone jANavA te paDaze ja. e badhAmAM rasa laIne samAjane pA ane pIvaDAvavuM paDaze, chatA pheMkI devA paDaze. A divasamAM rAtre paNa "suzIla'pAse teo baMgALI ane aMgrejI sAhitya vaMcAvI vaijJAnika Dhabe zAstrIya ane aitihAsika dharmacarcAo goThavatA. AthI ja lIMbaDImAM vidyArthIone je mahAna phAla tyAre nIkaLe temAMnAM aneka nAmo aneka kSetre AgaLa AvI gayA. muMbaImAM ke deza-paradezamAM jyAM jyAM jhAlAvADanI navI peDhI gaI tyAM tyAM temaNe sAmAjikatAmAM agranAma kADhayuM. tAje namUne lIMbaDI rAjyanI prajAno e ke, teNe svarAjyakALe javAbadAra lokataMtranI laDatamAM rAjya julamane kAraNe hijarata karI paNa prajAe ApI nahIM. A badhA parathI temaNe dharmakrAMtinA agradUtAMge potAnI Dhabe tAravyAM ane tyArathI temanI jiMdagInA cheDA lagI e ja pravRtti rahyA karI, tyArathI teoe nIcenI vAta jozabhera mukavA mAMDI. (1) sauthI prathama mAnavamAtramAM jAtibheda, prAMtabheda, dezabheda, saMpradAyabheda vagara mAnavatA lAvavAno puruSArtha karavo. (2) sAdhu-sAdhvIonI javAbadArI saiAthI moTI che te temaNe pitAnI dinacaryA sAthe dAkhala karavI. * choTAlAla harajIvana suzIla" - jeo baMgAlI sAhityanA khAsa karIne zrI araviMdanA abhyAsI hatA. aMgrejI vAMcana paNa UMDuM hatuM. uparAMta te vakhatanA mahArAjA zrI dolatasiMhajInA parsanala sekreTarI hatA. 12 jIvana jhAMkhI Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patra gurudeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAliMda smRtigraMtha (3) bALavayathI ja navI peDhImAM brahmacarya bhAvanA, vyasanatyAga, sadUvAMcana bhUkha tathA saMskAra prIti vagerenuM siMcana karatAM rahevuM. (4) gAMdhIjInA racanAtmaka kAryakramanI khUbI prajAheye utarAvavI. gopAlana pratye prajAci vadhAravI. (5) bALavidhavAone mATe saMyamalakSI sAdhana saMsthAo javI. (6) harijana sAthe ekatA, nArI pratiSThA, rojI-roTInA praznano ukela. A badhAmAM sAdhu-sAdhvIoe pitAnI maryAdAmAM rahI mukhya bhAga le. (7) leke mAMthI kAyaratA hAMkI kADhavA mahAprayAsa jArI rAkha. (8) A badhA mATe rAhatakAma jevA ke zuddha kherAkanI cIjomAM rAhata, vidyAnA vikAsamAM rAhata, davAkhAnAo dvArA tabIbI rAhata vageremAM TheraThera preraNA ApavI. Ama dharmakAMtinuM byugala phukAvuM zarU thayuM ane tenA paDaghA cheTe cheTe paDavA zarU thayA. 1 0 muMbaI taraphanuM mahAprayANa tevAmAM lAMbI sevA ane ghaDatara mATe lAtha daIne saMvata 1977nA kArataka vada AThamanA roja AcArya zrI gurudeva svargavAsI thayA. AcAryazrI gurudeva kALadharma pAmyA bAda tarata ja gurudevanAM ane potAnA aneka anurAgI jane AvI pahoMcyA. guruviraha temane bahu sAlato, kAraNa ke guru jevA ja e guru hatA. pakSaghAtamAM paNa pravacanamAM ke kaI sUtroccAramAM ke kayAMya galata thAya ke tarata ziSyane sArAthI cetavI detAM. keTalAMya sUtre temane kaMThastha hatA. Ame ya lIMbaDInI AcArya paraMparA ane sAdhu-sAdhvI paraMparAmAM vidvatA sene sahajalabdha jevI hatI. zrImad rAjacaMdra jevA maulika jainatvajJAtA, paNa kahevAya che ke lIMbaDI saMpradAyanA AcAryonA sahavAsamAM AvavA lalacAtA. sva. sadAnaMdI choTAlAlajI mahArAjanA guru zrI nAnA lAdhAjI mahArAja pAse zrImadda padhAryAnuM ane carcA karyAnuM meM ApaNuM caritra nAyaka pAsethI sAMbhaLyuM che. guru nidhana TAMkaNe gurunidhana TAMkaNe bahu moTuM phaMDa thayuM. lIMbaDI moTA saMpradAyanA TheraThera makAna ane sagavaDomAM A phaMDa ane muni nAnacaMdrajI mahArAjanI preraNAthI thayelA bIjA phaDAne hisso mukhya che. have mAtra be ja gurubhAIo hatA. temanuM janmavatana kaccha hatuM. ekanuM nAma mahA. zrI suMdarajI svAmI ane bIjAnuM nAma mahA. zrI rAmacaMdrajI svAmI. teoe premathI kahyuM - "nAnacaMdajI! have khuzIthI tame thoDuM pharI Avo. tamArI mahA zaktine vizALa samAjamAM upayoga thavo joIe. ame vRdha chIe. ame zAMtithI gAdInA gAmamAM rahIzuM. A prakAranA AzIrvAda ApyA. tyAra pachI paNa thaDe kALa e munivare sAthe jhAlAvADamAM vicaryo. daramiyAna eka vakhata nAnacaMdrajI mahArAja potAnA sAthIdAra sAdhuo sAthe vihAra karatAM sAyalA padhAryA hatA. te samaye sAyalAnA upAzrayamAM ekAtavAsa mATe bheMza jevA eka rUmanI vyavasthA hatI ane pAse ja AMbalInuM moTuM (teniMga) vRkSa hatuM, je atyAre paNa vidyamAna che. tyAre bIjI sAnukULatA hovAthI nAnacaMdrajI munine amuka prakAranI sAdhanA karavAnuM mana thayuM. eTale amanA paccakakhANa karI pote ekAMtavAsa jevA bheMyarAmAM besI gayA. ziyALAnA divaso, bheja ane che, Ama traNeyane meLa jAmyuM. pratikramaNa mATe, sevApRcchA mATe munijI bahAra Ave kharA; paNa traNeya divase moTe bhAga bhoMyarAmAM gAje. prAyaH traNe divasa ujAgara karI besI ja rahyA. vizvasaMtanI jhAMkhI 13 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha Ama te "ati sarvatra varga" e sUtra nAnacaMdrajI munie TI kADhayuM hatuM. amalI paNa banAvyuM hatuM. paNa "zarIrane kasavuM te joIe ja, papalAvavAthI e pAMgaLuM bane che. jevI Adata pADIe tevI zarIrane Adata paDe che. ema dhArI A prayoga karyo paNa te prayoga bhAre paDI gaye. AkhuM aMga jakaDAI gayuM emAMthI evuM "vA"nuM darda thayuM ke je aneka upacAra chatAM jiMdagI lagI TakayuM ane te kAraNe navuM lohI baMdha thavAnI ummara thatAM amuka samaye DelIno upayoga karavo paDaze. zarIra khUba khaDatala ane teja tejanA aMbArasamuM rahyuM; paNa "vA ne vyAdhi rahI gayo te rahI ja gayo. paraMtu badha sarvottama ApI gaye. yuktAhAravihArasya, yuktaceSTasya karmasu / yukta svapnAvabodhasya yogo bhavati duHkhahA // buddha bhagavAne cha-cha varSa lagI tapa karyA ane kAyA gAbI nAkhI, lathaDiyA levA lAgyA. Akhare "madhyamamArga"ne bodha maLe paNa koNa jANe zAthI mahApuruSonA jIvanamAM AvuM "atipaNuM" eka vAra te jANe anivArya banatuM lAge che. A prasaMga pachI nAnacaMdrajI muninA jIvanamAM jema vyakti ane samaSTi vacceno bheda ukelAyo, tema tapa-tyAga, sevA-dhyAna, ga-saMyamane bheda paNa ukelAI gayo. chatAMya Akhare te "fiDe piMDe matifmanA" kahevata mujaba vyakti mATe te sAdhanA samasyA rahevAnI. daramiyAna e arasAmAM be vRddha sAdhujIe te pachI lIMbaDI rokAI gayA. paraMtu jANe pUvane kaI saMketa hoya tema lAMbA vihAra mATe eka juvAna sAdhune hAra mATe eka javAna sAdhuno cAga muni nAnacaMdrajI svAmIne maLI gayo. matalaba ke tapasvI mahA. zrI zAmajI svAmInA eka ziSya zrI harSacaMdrajI muni bhaguvA ane sevA karavA gurudeva nAnacaMdrajI mahArAja pAse AvelA. Ama bane ThANuM saurASTra ane gujarAtamAM vicaratA hatA. daramiyAna munizrI harSacaMdrajIne gaLAmAM kAkaDAna daI thayuM tethI tenA oparezananI jarUra hatI. oparezana kayAM karAvavuM e vicAratAM. te vakhate naDiyAdamAM mizanarI hospiTalanA DokaTara kaka khaba prasiddha hatA. eTale munizrInA gaLAnA kAraNe gurudeve naDiyAda pahoMcavAne vicAra karyo. anakame vihAra karatAM ane ThANuM tyAM pahoMcyA ane tyAM oparezana karAvyuM. oparezana khUba saphaLa thayuM. thoDA divase ArAma lIdhuM ane pachI ATale sudhI AvyA chIe te jarA AgaLa vihAra karIe evI bhAvanAthI banne ThANuM sUrata pahoMcyA. bhedabheda na hatA vacce vihAranA kSetramAM vicaratAM vicaratAM pitAnI abheda dRSTinI AgavI pratibhAno lAbha Ama - janatAne ApatA hatA. ApaNe joI gayA ke ApaNuM kathAnAyakane mana vetAmbara, digambara, sthAnakavAsI, terApaMthInA te bheda na hatA, paNa jaina-jainetaronA ya bhedabheda na hatA. teo mAnatA ke Izvara katRtvavAda sApekSa vastu che. evI kakSAe ene ya mAnavAmAM deSa nathI. daSTi sApha joIe, dhyeya sApha joIe, pUrI nilepatA ane akhaMDa jijJAsA joIe, to ApoApa bhUle sarI paDe che ane parama satya pragaTa thaI rahe che. AthI temanA tarapha sau AkarSAtAM. gurudeva devacaMdrajI mahArAjanA nidhana bAda temanI samatA temanAmAM soLe kaLAe UtarIne khIlI cUkI. nikhAlasatAne ya pUre vAraso maLe. udAra haiyAnI to vAta ja zI ? AthI pAlItANA, tAraMgA, Abu vagere jenenAM ane aMbAjI vagere jetaranAM agAsa, vaDavA vagere zrImadbhA sthAne to temaNe joyAM ja. balake kaI paNa IslAmI oliyAone maLavAmAM paNa temane AnaMda thato. muMbaIvAsIonuM AkarSaNa muMbaI moTI nagarI, vaLI mohamayI nagarI. eTale jaina sAdhuo javAmAM saMkocAtAM. caityavAsanA avazeSarUpa rahelA jena tio pachI e laMkAgacchanA hoya ke zvetAmbara mUrtipUjaka saMpradAyanA kharataragacchI vagere hoya teo 14 jIvana jhAMkhI. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavilaya paM. nAnAsajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha jatA. lokAgacchanI te eka gAdI jema vaDodarA hatI tema muMbaI paNa hatI. muMbaI javAmAM sauthI prathama pahelA derAvAsI tapasvI sAdhu mohanalAlajI mahArAje karI. sthAnakavAsI sAdhuomAM kadAca pahela karI che pUjya javAharalAlajI mahArAje, paNa jevA e vAMdarA gayA ane jaMgI katalakhAnAo (vAMdarA-kuralA) sAMbhaLyA ke emanuM hRdaya kaMpI UThayuM. paNa teoe samaya pArakhIne vidheyAtmaka mArge muMbaIvAsI jainone vALelA. tene pariNAme ghATakeparamAM jIvadayA maMDaLInuM pazupAlana ane zALAnuM kAma khIlyuM, je Aje paNa cAlu che. pUjaya gurudeva sUrata sudhI padhAryA che evuM sAMbhaLIne muMbaIne sthAnakavAsI samAja surata sudhI deDI gayo. saMvata 1982 nI e sAla hatI; pU. nAnacaMdrajI mahArAje kahyuM-"mArA be dIkSAvRddha gurubhAIone huM lIMbaDI choDIne Avyo chuM" muMbaI saMgha lIbaDI pahoMce ane vinaMti karI--" Apa bane meTA mahArAjazrIo muMbaI padhAro. ame DelImAM laI jaIe." paNa temaNe kahyuM-"ame to nahIM AvI zakIe. A ummare gAdInuM gAma choDavuM gamatuM nathI. amArA AcAryazrI devacaMdrajI mahArAja hamaNAM ja ahIM sadUgata thayA che." gAdI eTale pU. ajarAmarajI svAmInuM samAraka. muMbaI saMghe kahyuM - "te Apa pU. nAnacaMdrajI svAmIne muMbaI javAnI AjJA ApavA kRpA karo, basa AjJA patra lAvIne muMbaI saMgha pU. nAnacaMdrajI mahArAja ThANuM 2 ne muMbaI kheMcI gaye. jIvatI jAgatI cetanA pU. nAnacaMdrajI mahArAja eTale jIvatI jAgatI cetanA. teo jevA muMbaI pahoMcyA ke jANe muMbaI gAMDuM banyuM. pU. javAharalAlajI mahArAje je dharmarasa jagADayo hato, emAM ghATakopara kAMIka sakriya baneluM. ghATakopara muMbaInuM evuM paDyuM che ke jemAM kaccha-saurASTranA jaina-jainetara vadhu rahetA. muMbaI eTale bhArata sAthe dezAMtara saMbaMdha bAMdhatI baMdarapurI. keTalAya Ave ane keTalAya jAya! kenI sAthe saMbaMdha bAMdho ane keTalo bAMdho ? "makone lapa! ApaNe ApaNuM kare." AvI bhrAmaka mAnyatAmAM ghATake para eka khAsa apavAdarUpa hatuM. muMbaI jevI bhAratanI mahAnagarImAM jANe bhAratanuM gAmaDuM hoya tevuM te vakhate ghATakopara lAgatuM. nAnacaMdrajI mahArAje comAsA mATe tyAno nirNaya lIdhe. cIMcapokalImAM eka janI mila ane enuM vizALa kampAunDa muMbaInI sthAnakavAsI janatAe kharIdeluM tyArathI upAzraya tarIke tyAM ja sAdhu-sAvIone nivAsa rahe te svAbhAvika hatuM, paNa A jainasAdhu judA ja prakAranA hatA. temaNe jagajIvanabhAI dayALanI vADImAM cAturmAsa mATe vicAryuM. muMbaInA mahAprayANanI sArthakatA siddha karavI hatI ne ! 11 ghATakopare raMga rAkhyo jagajIvana dayALanI vADInuM vizALa cagAna maMDapathI gherAyuM hatuM. muMbaInuM mAsuM eTale varasAdanI jhaDI. chatAM AkhA ye muMbaInA jene vAraMvAra ghATakopara Ava-jA karatA. kAraNa ke nAnacaMdrajI mahArAjanuM comAsuM ghATakoparamAM hatuM. e ja vADImAM eka bhaktayogI Ava-jA karatA. keTalIka vAra mahinA lagI rahI jatA. temane paNa A jaina sAdhamAM rasa jAgyo tethI e vADI ane enI AsapAsa rahetAM jaina-jainetaronI UMDI zraddhA jAmI. muMbaI jema mehamayI nagarI che, tema tamayI nagarI nathI ema nahIM. kahevAya che ke vAghajI AzArAma ane mULajI AzArAma jevA be nabaMdhuo nATakanA raMgamaMca para bhatRharipiMgalA banIne AvatA. veza Abehuba bhajavatA to, temAMthI e vairAgyaraMge raMgAnArA vIralA muMbaImAM jarUra sAMpaDatAM. cIMcapokalI sthAnakamAM cAre prakAranA AhAra sirAvIne eka zrAvake anazana kareluM te cauda divasa lagI cAleluM. e paNa muMbaIne ja tAjo banAva hate. eka vakhata ghATakoparanA A mahAmaMDapamAM mahArAjazrInuM pravacana pUruM thayuM ane eka vRddhajana UbhA thayA. sAmAnya rIte pravacanane aMte sAdhujI sau-saunI dhAraNA pramANe paccakakhANa (pratyAkhyAnatyAga) ApatA haya, e vizvasaMtanI jhAMkhI 15 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bpatha gadeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha zirasto che. te vRddha bhAIe pitAnI dhAraNA moghama na rAkhatAM spaSTa karIne kahyuM "guru mahArAja! huM jyAM lagI muMbaImAM rahe tyAM lagI mAre jAte kacchamAMnA khetara kheDavA nahIM." AvI pratijJA sAMbhaLIne sI hasI paDayA. mahArAjazrIe temane mIThAzathI samajAvyA- "bhAI ! kacchamAM tame jAte na ho tyAM lagI khetara na kheDavAnI tamArI pratijJAne kaI artha nathI." leke paNa AvI pratijJAne mazkarIrUpa mAnavA prerAya temAM navAI na'tI. paNa kharekhara, A samajaphera hatI. pU. mahArAjazrIe tenI ane evA anekenI "rAvI aMgenI beTI samajane dUra karI. rAvIne sAcA artha mahArAjazrIe kahyuM-"rAvIne sAcA artha tRNuM che ane tRSNano saMbaMdha samasta vizva sAthe che. e tRSNA ochI thAya te mATe prayatna karavAne che. AvI arthazUnya pratijJAthI tRSNa ochI thatI nathI. tRSNA ochI karavA mATe kAM (1) parigraha dine--dine ocho karavo athavA (2) parigrahanI mamatA tyAgI tenA sAcA TrasTI thaI javuM. A dharI mArga che. puNiyA zrAvake dhIre-dhIre ATalo ocho parigraha karI nAkhyo ane jAta mahenatane eTaluM mahatva ApyuM ke Adarza karaNI karanArA zrAvakomAM tenuM nAma paMkAyuM. AnaMda, kAmadeva vagere zrAvako evA thayA ke jemaNe hajAre gAye chatAM, amuka gAyanuM, amuka pramANamAM dUdha-ghI levAno niyama karI nAkhe. aparaMpAra milkata chatAM kharekhara TrasTIrUpe jIvyA. bAkI jayAM kAyA nathI, tyAM te kriyAne kAyAthI tyAga hoya ja nahIM. dharmane nAme AvI keTalIye khoTI mAnyatAo cAle che. te game teTalI janI ane UDI hoya teya cheDaye chUTaka che. tame kAMTAne pagamAM lAMbe rAkhatA nathI. paheraNataLe DabheLiyuM hoya te paheraNane dUra karIne paNa DAbheLiyuM turata kADhI nAkhe che, tema AvI UMdhI mAnyatAone kADhI nAkhavI joIe." lokone A prasaMgathI navI rezanI maLI. vyAkhyAna karatAMya AvA pratyakSa prasaMge ghaNI vAra ghaNuM kahI jAya che ane lAMbA vakhatanI jaDatAne dUra kare che. bhakita ane tapa vevalAM na hoya bIjA eka vakhate vyAkhyAna sAMbhaLIne zrotAonAM TeLeTeLAM bAjunI eka TekarI tarapha vaLyAM. huM paNa dAdaranA mArA nivAsasthAnethI pAsa kaDhAvI prAyaH roja ghATakopara Avate. Ama te jaina sAdhuonA pravacanamAM bahu ochuM samajAya. paNa A jaina sAdhunAM pravacane anekhA hatAM. teo kahetAM ane batAvI ApatAM ke "dharma nagada che." pelA ToLAM sAthe huM paNa TekarI para gaye. ane joyuM te eka bhAI dhUnI jIvana jIvatA hatA. temane joyA "haranAtha pAgala" nAmanA keI bhakata baMgALamAM thayA che. temanA paMthanA teo gaNatA. emanAM patnI bApaDAM bahu duHkhI thatAM jaNAyAM. A bhAImAM bhakita jarUra hatI, paNa vevalApaNuM vizeSa hatuM. pU. nAnacaMdrajI mahArAje samajAvyuM- "gRhasthAzramIe gRhasthAzramanI ane tyAgIe tyAgIonI pharaja barAbara bajAvavI joIe. mamatA ke Asakita dUra karavA mATe bhakti che pharaja cUkavA mATe nahIM." eka vakhata pU. mahArAjazrIe tapanA bAra prakArone bAra prakAranA kSAra tarIke samajAvyA. jema bAyokemika davAmAM badhA dardIne lAgu paDe tevA bAra prakAra che tevI ja rIte tapazcaryAnA bAra prakAra vItarAga paramAtmAe kahyA che. A vastu ghaTAvIne evI sarasa rIte samajAvela ke te vAta "dADhamAM svAda kAyama rahI jAya tevI rahI gaI. "tapa karavAthI karma baLe che "tavasA = nigara" e mAtra zAstravAkya nathI. vyakitagata ane sAmudAyika kaMI doSa tapadvArA baLIne vyakitagata ane samAja kuMdana jevA bane che tevo jAta anubhava paNa thAya che. temanA pravacanamAM madhya muMbaIthI cunIlAlabhAI paNa AvatA. te ja cunIlAlabhAI AjanA mArA vaDIla gurubaMdhu pUjya zrI cunIlAlajI svAmI. mane te vakhate temane paricaya thayo na hato. cunIlAlabhAI te samaye gAMdhIjInA nUtana vAtAvaraNathI raMgAyela eTale yuvAna avasthAmAM te samaye pAlItANA pAsenA zrI zivajI devasI saMcAlita- ane satyAgraha Azrama amadAvAda prerita maDhaDA udyogazALAnI khAdI pravRttimAM eka varSanA korsanI tAlIma 16 jIvana jhAMkhI Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha pAmela hatA ane tyAra bAda rAjakoTa rASTrIya zALAmAM paNa reMTiyAvarga calAvatA. saMcagavazAt pachI bhAvanagara dakSiNamati saMsthAmAM gijubhAI badhekAnI dekharekha nIce cAlatI bAlamaMdiranI monTesarI paddhatino paNa abhyAsa karyo hate. ema judA judA sthaLe pharatA, kacchanA mukhya gAme bhUja, mAMDavI, aMjAra vagere gAmamAM harijana zALA paNa calAvatA. AvA badhA saMskAravALA evA e cunIlAlabhAI gAMdhI vicAra - AcAranA raMge te yugamAM raMgAyelA; avivAhita ane bhAvatarALa, brahmacArI yuvAna. janma sthAnakavAsI jaina. temane A pra. mahArAjazrInI pravacanadhArA sAMbhaLatAM sAMbhaLatAM, jIvanamAM navI daSTine saMcAra thayo. eTale vadhu paricaya karavA mATe temanI sAthe rahevAnI tyArathI ja laganI lAgI gaI. jyAre huM te vakhate mAtra pravacane sAMbhaLIne dhaMdhAthe cAlI jato. alabatta, jainadhamI hovA chatAM jaina sAdhu pratyenuM maMda thayeluM mAruM AkarSaNa ahIMthI ja pharI saceta banyuM hatuM. mane jyAre khabara paDI ke sthAnakavAsI jaina kenpharansanuM adhivezana mAdhavabAgamAM bharAya che ane pU. nAnacaMdrajI mahArAja tyAM padhArI pravacana ApavAnA che, tyAre tarata tyAM deDI jatA. bheradAnajI zeThiyA prabhAvita thayA. bIkAnerathI bhedAnajI zeThiyA khAsa TreInamAM A adhivezananA adhyakSapada mATe AvelA. je mahAmuninI preraNAthI sthA. jaina konpharansanI saMsthA janmelI, te ja mahAmuninI emAM hAjarI heya pachI pUchavuM ja zuM? muMbaImAM je jaina-jainetarane e mahAmuninA pravacanane caTake lAgele, teo sthA. jaina kaeNnpharansanA adhivezanamAM paNa AvyA vinA rahe kharA ! mAdhavabAga jevA mahAvizALa sthAnanA prAMgaNamAM hajAro mANasonI bhIDa jAmatI. AmAMnA ghaNA leke mAtra pU. mahArAjazrIne sAMbhaLavA AvatA. "jAge nahi te ghara jAze? jagADyA zuM jAgatA nathI re, tajavAnuM tyAgatA nathI re." evI kAvyamaya vANI saune anAyAse jagADI detI. mAIka sivAya hajAro zrotAo sAMbhaLe zI rIte ? eTale pU. mahArAjazrI te jamAnA saheje upayoga karatA. bharodAnajI zeThiyAne gaLe A vAta no'tI UtaratI, eTale pU. mahArAjazrInuM pravacana pUruM thAya pachI teo sthAna para AvatA. chatAM mahArAjazrInA AkarSaNathI teo paNa chevaTe to AkarSAyA ja, temanuM mana paNa navuM vicAratuM te thayuM ja. teo paraMparAthI dharmapremI hatA ja. sAMbhaLyuM hatuM ke muMbaImAM hajAre mANase temane TeIna vakhate chelve sTezana para levA AvelA; paNa teo te samaya thatAM sAmAyika vrata mATe vaccenA sTezane jaitarIne sAmAyika karyA pachI ja muMbaI pahoMcelA. AvI dharmadaDhatAmAM navA vicAra bhaLe te sAtatyarakSA ane parivartanazIlatAne tALa maLatuM jAya. mahArAjazrI te namratApUrvaka chatAM spaSTapaNe kahetAM--"mAIka kAMI amArA mATe zekhanI cIja nathI. jema caturvidha saMgha bheLe thAya tyAre zrAvakanI ahiMsAmaryAdA pramANe maMDapa vagere aneka AraMbha samA raMbhanAM sthAne banAvAya che ane sAdhu-sAdhvIo te sthAnane upayoga kSamya mAne che tevuM ja A mAIkanuM che. hajAro zretAo hovAne lIdhe mAIka hoya chatAM jo InkAra karuM te lekavirAdhanA thAya. gujarAtanA jenone mATe A vAta navIna hatI. apavAdarUpa rUDhicusta sivAya temane keDe paDatI jatI hatI. jyAre rAjasthAnI vargane mATe sAmAjikatA paNa navI vastu hatI. tyAM eka sAdhu AjathI pacAsa varSa pahelA mAIkamAM bole te navuM lAge, te svAbhAvika hatuM, paNa sthA. jaina konpharansa dvArA AkhAye sthAnakavAsI samAja A mahAmunine pratApe dharmakrAMtimAM sArI peThe A rIte paloTAye jato hato. tethI ja zuddha rASTrIyatAne piSaka evA ghaNA vyApaka TharAva sthA. jaina konpharansa te jamAnAmAM karyA hatA. Aje badhAye dhArmika samAjomAM sthA. jaina samAja AgaLa zAthI che, enuM rahasya A parathI saheje jaDI jaze. keI sthAnakavAsI jaina gItA, upaniSada, rAmAyaNa, bauddhapiTaka te zuM balake IMjila, kurAna ke bAIbala vAMce te paNa nAnacaMdrajI mahArAjane navAI lAgI na hatI. UlaTuM gAMdhIjInI sarvadharma prArthanAmAM temane rasa paDatuM. Ama ghATakoparane cAra mAsa jeTalo lAMbo samaya maLatAM nagada dharmane pAye tyAM majabUta nakhAya. ghATakoparanA upAzrayamAM rASTra-chAvaNI zAthI cAlI? ghATakoparamAM gADage mahArAja jevA saMta AvIne vyAkhyAna Ape ke 5. sukhalAlajI vizvasaMtanI jhAMkhI 17 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivatha paM. nAnazcandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha jevA gRhastha pravacana kare te ya premathI ghATakopara zA mATe sAMbhaLe? tenuM rahasya paNa A parathI saheje samajAI jaze. ghATakopare tyAre raMga Aja sudhI e ne evo jALavI rAkhe che. emAM prasaMga Ave tyAre umere thAya che, ghaTADo thatuM nathI. kAraNa ke ghATakopara saMgha mahAmuni nAnacaMdrajI mahArAjanA tyArathI ja akhaMDa AzIrvAda jhIlate AvyuM che. prathama milane jyAre lAkaDAnI lAtImAM huM nokarI karato hato tyAranI A vAta che. amadAvAdamAM ugharANI arthe eka vAra gayela. ghATakoparanuM cAturmAsa karIne pU. gurumahArAja zrI nAnacaMdrajI mahArAja tathA munizrI harSacaMdrajI mahArAja ThANuM che ane trIjA dIkSAthI bhAI cunIlAla vihAra karatAM karatAM ahIM padhAryA hatAM. te arasAmAM mahAvIra jayaMtI UjavavAno samaya hato. mahAvIra jayaMtInA divase dariyApurI upAzrayamAM bhavyatAthI e utsava UjavavAne hatuM eTale samasta saMgha bhege thayo hato. huM paNa nAma sAMbhaLIne tyAM gayela. eka samAjasudhAraka ane prasiddha vicAraka bhAI paNa tahala khAtara tyAM AvelA. mahArAjazrInuM teone ahIM ja prathama milana thayuM hatuM. bhale ochA pANIe paNa paga sApha karIne mahArAjazrIe upAzrayamAM paga mUko." te prasaMga laIne pelA vicArakanI vAgdhA cAlI. "jainadharma jema cetananI saphAI kahe che, mananI saphAI kahe che tema tananI ye saphAInuM barAbara kahe che. juo, A mahAmunijane ! teo kriyA ane jJAnarUpI be mAtrA sAthenA jaina sAdhu che." lekene bhAre navAI lAgI. je vyakti (vADIlAlabhAI) jaina sAdhune jue tyAM bhUrAyA thaI jAya, tene badale prathama milane ja kevA laTTa thaI gayA ? A vakhate harSacaMdramuni te sAthe hatA ja. temane ane cunIlAlabhAIne A vakhate ja mane prathama meLApa tha. ghATakoparamAM jyArathI meM pU. mahArAjazrInA vyAkhyAne sAMbhaLelA tyArathI ja mane teo pratye asAdhAraNa AkarSaNa to thayeluM ja. paraMtu A dizAnA vicAro joIe tevA paripakava thayA na hatA. tyAra pachI to muMbaImAM mAravADI sAdhuo paNa AvatA thaI gayA hatA. eTale sahajabhAve samAgama karavAnuM mana thatuM ane aMdaranA upAdAnane piSaNa maLyA karatuM. badhA sAdhuonA satsaMgamAM ja kharo, paNa pU. mahArAjazrIe hRdayamAM je anekhuM siMcana karela te sarvopari nIvaDayuM. eTale A vakhate amadAvAdamAM moke maLatAM gurudevane pratyakSa samAgama karavAnuM mana thayuM. cunIlAlabhAI sAthe prAthamika vicAraNA karI. temanA dvArA pU. mahArAjazrIne paNa nikaTathI saMparka thaye. teo bahAra eka milamAlikanA (mAdhubhAI milanA) makAnamAM utaryA hatA. thoDI vAramAM ja eka pArasI bena AvyA ane potAnA gurune name tema namI paDayAM. vacane-vacane temanI zraddhA, bhakita ane AtmasnehanI jhAMkhI thatI hatI.. no raMga mArA mATe to dharma bAbatane A navo raMga hato. anubhava paNa na hatuM. sAmAyika-pratikramaNa jevuM AvaDe ja nahIM. saMvatsarIne divaro na chUTake bIjAo sAthe upAzraye javuM paDe, paNa jhaTajhaTa chaTakavAnuM mana thAya. dUrathI jena sAdhu-sAdhvIo game ghaNAM, paNa najIka javAnuM mana na thAya. kAraNa ke pahelAM ja e pUche-"kAMdA, baTATA nathI khAtA ne ! jUThuM bolavuM game nahIM. sAcuM bolavAthI TeNe khAvo paDe- " juo jenanA dIkarA !" eTale "terI mI phUpa ane merI mI cUpa" karI dUrathI namIne cAlatI pakaDavI paDe. paNa jyArathI A mahAmunine joyelA tyArathI temanA pratye agamya ane adamya AkarSaNa jAgeluM. emanA mukhAravindane jevuM e jANe jIvanano alabhya lahAve lAge! emanA lalATane joIe ke emanI hasu -hasu karatI AMkhone joIe. jANe buddha samovaDA temanA kAnane joIe ke laheka karatA abhinayane joIe! basa, Jain Edition International jIvana jhAMkhI Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnA tra gurudeva kavivaDhapaM. nAnacaMdrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha eka vAra jeNe emane joyA ane sAMbhaLyA, tene emanI pAsethI UThavAnuM mana ja na thAya. khAdhA-pIdhA vinA jANe emanI pAse besI ja rahIe! paNa huM te nAnapaNathI ja zaramALa eTale dUra besI jevAnuM vadhu phAve. adhUrAmAM pUruM paNa e adhUrAmAM pUrti maLI gaI, A be jaNanI. temAM eka dIkSita ane eka dIkSAtha. A bannenA nivyAja preme jANe mane bAMdhI lIdhe. Ama najIka AvyA pachI prathama milane ja A bannee mitrabhAve ane nAnacaMdrajI mahArAje gurubhAve sthAna meLavI lIdhuM. gesvAmI tulasIdAsajInA vacane kevA yathArtha che?-- "bichuData eka prANu hara leI " tyArabAda pharIne gurudeva pAse AvavAno saMkalpa karI huM amadAvAdathI muMbaI gaye. 13 vasamo viyoga tyAra pachI te divaso vItyA. are! thoDA mahinAo ye vityA. navA munio ane navA bhAvikono paricaya vadhe. huM mArA mAtAjIne muMbaI teDI lAvyA. emane baLanuM jUnuM darda hatuM. baroLanuM oparezana karAvyuM te saphaLa rIte pAra paDayuM. paNa teo lAMbu na TakayAM. temanA avasAna pachIthI mAro vairAgya vadhe. te daramiyAna huM dezamAM game tyAre saMgA-nehIone ciMtA thaI. sagapaNa thaI cUkeluM eTale "lagna jhaTa karAvI devA" evI vicAraNA thavA lAgI. bIjI bAju nokarImAM eka pArasI peDhImAM AkarSaka pagAra thayAno mitra mAraphata tAra karAvyo. mAtuzrInI anya vidhi patAvI huM muMbaI Avyo. A zuM, sagAM-snehIoe parANe muMbaI dhakelyo ! muMbaImAM sthAnakavAsI mAravADI sAdhuone saMga vaze. dIkSA levAnA keDa jAgyA. be dharmabhaginIo A vairAgyaraMgane pAke banAvye jatAM hatA. vRddha mAtAmahInI mAMDa-mAMDa rajA meLavI. mA-jaNI benanI paNa anujJA meLavI. bhAvi patnIne cUMdaDI oDhADI bhaginI banAvyA. have Avyo manamAnyA gurudeva nAnacaMdrajI mahArAja pAse. prathama milanathI thayelA kheMcANe have jANe kAyama mATe rokI lIdhe. paNa dIkSAnuM veNa te bIje ThekANe daI dIdhuM hatuM, tenuM zuM? mAravADI munivarene meM patra lakhe. sadbhAgye temane javAba vaLyo. "game tyAM dIkSA le. amArI khuzI che. koI paNa prakAre sva-para kalyANa sAdha" mArga mokaLe che. saMvata 1983nI e sAla hatI. pUrvanA saMka95 mujaba huM te vakhate jyAM guru mahArAja hatA tyaeTale ke lIMbaDI pahoMcavA mATe muMbaIthI ravAnA thaze. vacce kevuM vizna AvyuM ane pachI huM gurudeva nAnacaMdrajI mahArAjanI zILI chAyAmAM kevI rIte samA e binA have pachI ApaNe joIe. te bhavya divase bhUlAyA nathI! kevA e amRta jevA mIThA divaso hatA. harSa muni paNa A guru pAse kheMcAI-kheMcAIne AvI gayA hatA. temanA gurunuM cAtumAMsa amadAvAdamAM hatuM. nAnacaMdrajI mahArAje Agraha karIne temane zAmajI svAmInA caraNe pAchA mokalI dIdhA hatA. paNa e sahRdayI jIvane nAnacaMdrajI mahArAjane saMga-raMga haiyA sAthe lAgI gayo hato. temanA dIkSAgurue kahyuM- 'jA, tyAM jA, tane dubhavIne mAre ahIM nathI rAkha.' tIra chUTe tema amadAvAdathI nIkaLIne trIje ja dahADe eTale ke ASADhI pUrNimAne Agale divase e lIMbaDI pahoMcI gayA. jANe pUrvajanmane koI caraNAnurAgI kAM na hoya! have gurudeva nA zAnI kahI zake ? cunIlAlabhAIne vairAgya dinapratidina bhAre vacce jatuM hatuM. huM muMbaIthI nIkaLe bhara comAsAmAM. rastAmAM TeIna aTakI paDI. pATAo dhovAI gayA hatA. viramagAma divaso sudhI rokAI javuM paDeluM ane pachI lIMbaDI pahoMcAyuM. tevAmAM ja eka trIjA dIkSArthI bhAI kezavalAla AvI gayA. eka dIkSita ane eka bhAvadIkSitane badale ame traNa bhAvaddIkSite bhegA thayA. ahA! te divasomAM lIMbaDInI bhAvanAno pAro keTale badhe UMce pahoMcele ! vizvasaMtanI jhAMkhI Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjja gurUdeva kavivarsa paM. nAnasanTejI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha meMghIbA ane samaratabenanI te divasoe sArI peThe sevA-kasoTI karAvI nAkhI. huM tapa-tyAgane eve ravADe caDhelo ke "kerI na khAuM ane vanaspati suddhAM na lau" emAM raktazuddhine AMca AvatAM khasa nIkaLI paDI. gurudeve tapa viSe khUba samajAveluM. tAju paNa samajAvatAM "ati sarvatra varjayeta" e sUtra paNa khUba te. chatAM jyAre moMghIba eka mAtAnI adAthI nhavaDAve, jharatI rasI vAraMvAra sApha kare, malama lagAve, tyAre eka gurudevane pUchayuM-meM tyAga karyo che tenuM zuM? gurudeve hRdaya khelyuM- bhAI zivalAla! jJAnanI ane gurUgamanI zAstroe harapaLe jarUra ATalA mATe ja batAvI che." huM samajI gaye. pratijJAnuM hArda sAcavI "zarIramAM vahu gharmasAdhanam" sUtranuM rahasya pAmyA ane tyArathI mA tapatyAgamAM samajaNa umerAI. vairAgyamAM jJAnanuM sattva bha. AmAM jema gurudevanA sAthe kAma karyuM tema dIkSita harSa munie ane bhAvadIkSita cunIlAlabhAInA nirvyAja preme paNa kAma karyuM ane meMghIbAnI niSkAma vAtsalyavRttie te adbhuta kAma karyuM. veLA AvI pahoMcI mArI ane mArA vaDIla sAthI cunIlAlabhAInI abhyAsa spardhA cAlatI hatI. thekaDAo, sUtragAthAo, vividha ke, zarIra kasarata ema aneka bAbatomAM teonAM Asano nihALavAM e paNa eka lahAve hato. temanA svaracita kAvyo thaDA hatAM, paNa jyAre teo svakaMThe lalakAre tyAre sAMbhaLavA bahu gamatAM. teo janmajAta jANe sAhityarasiyA hatA. jema guru devacaMdrajInA caraNe ziSya nAnacaMdrajIne kAvyajharaNIo phUTatI, tema guru nAnacaMdrajInA caraNe bhAvadIkSita cunIlAlabhAInI kAvyajharaNIo phUTI nIkaLatI. e hatI bhAvadIkSitanI hAdika Urmio - Aje AnaMda ati uchaLe re! mArA ghaTamAM AnaMda, mArA gharamAM AnaMda! AMgaNe AnaMda ati uchaLe.* ane e AnaMda dIkSita harSane, mane ane bhAvadIkSita kezavalAlabhAIne haiye spazI jato. comAsuM pUruM thayuM. pAsenuM gAma bhalagAmaDA ane bIje vicaryA. tyAM te nirNata tithi AvavA lAgI. bhAvadIkSita cunIlAlabhAI dravya ane bhAve, A banne rIte dIkSita bane tevI taiyArI thaI. hadaya vairAgyathI raMgAyeluM hatuM tethI bhAvathI te dIkSita ja hatA. paraMtu aniveza dhAraNa karela na hatuM tethI dravya dIkSAnI taiyArI thaI rahI. pU. mahArAjazrI nAgajI svAmI pitAnA ziSyo sAthe morabI mAsuM karIne tarata vAyuvege AvI pahoMcyA. lIMbaDIne ke lIMbaDI rAjyano kaI paNa prajAjana bhAgye ja e dIkSA samArohamAM nahi bha hoya! ane Thera- Thera pagalAM levA loke talakhatAM. huM paNa navAM navAM gIte banAvate, te bene haze haze gAtA. AkhuM ye vAtAvaraNa dIkSAmaya banI gayuM hatuM. jANe AkhuM ye lIMbaDI dIkSA levAnuM kAM na hoya ! lIMbaDInA ThAkara dolatasiMhajI gurudeva pAse vAraMvAra doDI AvatA. AkhA rAjyane jANe sahaga hoya! Akhare e veLA AvI pahoMcI. cunIlAlabhAInA moTA bhAI ane bhAbhI vI pahoMcyA. bhagavAne kAMThe bhavya mahAmaMDapamAM cunIlAlabhAI vikaTeriyA gADImAM varaghoDe besI padhAryA. akSata ane dravya choLa UDADatA UDADatA padhAryA. tyAM mAnava maherAmaNa uchaLI paDela. prAsaMgika pravacane thayA. ThAkora dolatasiMhajI sahita rAjyakaa upasthita raheluM. lokone utsAha mA na hatA. jevA kapaDAM badalavAnI veLA AvI, tevuM ja huM kAvya - baMdhu! choDI Apa viyegI thaI vasyAvikhUTA jaI vasyA.. ama saMga (gurusaMga) raMge rahI, UMDI AzAo daI.. have chaDI Apa vikhUTA jai vasyA...viyegI thaI vasyAbaMdhu ! huM te raDuM ja, paNa AkhI sabhA raDI paDI. upasthita sAdhu-sAdhvIo paNa bhAvavibhora banyAM. pU. nAgajI mahArAje dIkSA pATha bhaNAvya. saMvata 1984nA mAgasara suda 6, budhavArano e zubha dina hato. gurudeve saMmati ApI. bhAI-bhAbhIe raDatA hRdaye AjJA ApI ane samasta saMghe chellI saMmati ApI. cunIlAlabhAImAMthI have cunIlAlajI 20. jIvana jhAMkhI Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivaya paM. nAnasanTejI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha muni banyA. amArI cunIlAlabhAInI jeDI tUTI paDI. ame ghera-ghera sAthe jamavA jatA hatA te have ame ekalavAyA banI gayA. adhUrAmAM pUruM kezavalAlabhAI janmavatana gayA te gayA. gurudeva te potAnA gurudevanI mAphaka ziSya nirlobhI rahyA. eTale cunIlAlabhAIne viyega vasamo banI gayo ane mane jhaTa dIkSA levAnI tAlAvelI jAgI. 14. DAgha luchI nAkhe harSacaMdrajI mahArAja, cunIlAlajI mahArAja ane mAro abhyAsa AgaLa cAlato hato. pU. nAgajI svAmI paNa jANe cunIlAlajI mahArAjane dIkSA devA ja kAM na padhAryA hoya ! tema temaNe paNa lIMbaDImAMthI kAyamI vidAya lIdhI ane mahAmuni triveNu khaMDita thaI cUkI. grAmanugrAma vicaratAM pU. gurudeva temanA eka vaDIla gurubhAI suMdarajI svAmI tathA bIjA moTA gurubhAI rAyacaMdrajI svAmI ane be ziSyo sahita ThANe pAMca vAMkAnera cAta dhAryA. cAturmAsamAM ja vRddha sAdhu zrI rAmacaMdrajI svAmIe kAyamI vidAya lIdhI (kALadharma pAmyA.) have ThANa cAra rahyA hatA ane huM dIkSArthI tarIke abhyAsamAM joDAyo hate. pU. gurudevanA bhakata evAM samaratabA jANe mArA janetA metIbA banI gayA. meMghIbAnI sevAne bhUlAvI de tevI sevA karI. divALIbena vAMkAneravALA nagarazeTha vanecaMdabhAInA dharmapatnI, bIjA dozI divALIbene paNa pUrti karI ane cunIlAlabhAInA dIkSita thavAthI paDele bhANAviga bhUlA. cAturmAsa pUruM karI ane morabI AvyA. morabIne pU. nAgajI mahArAjanA virahano tAjo ghA lAgyo hato. ethI AvatuM comAsuM pU. zrI nAnacaMdrajI mahArAjanuM thAya te kevuM sAruM! ema morabIvAsIone lAgyA karatuM hatuM. sthAnakavAsI jaina konpharansa bharAyAne varSo vItyA hatAM. pra. nAnacaMdrajI mahArAjane padhAyane khAsI eka vIsI vItavA AvI hatI. vAghajI ThAkore kAyamI vidAya lIdhI hatI ane temanA putra zrI lakhadhIrajI morabInA gAdInazIna thayA hatA. vacce ghaNuM dIkSA prasaMge AvI gayA, paNa haju rAjyanI pelI maNazI muni vakhatanI dIkSA nimitte paDelI gAMTha chUTI na hatI. zivalAlabhAInI dIkSA morabImAM kAM na thAya? e vAta lokamukhethI pharatI pharatI gurudeva pAse pahoMcI hatI. dIkSA ane comAsuM banene Agraha marabInA nagarazeTha mAraphata gurucaraNe thaI cUkyuM hatuM. samaya samayanuM kAma kare che! eka divasa bApu lakhadhIrajIne gurudevanuM pravacana sAMbhaLavAnI tIvra IcachA thaI. temaNe kaheNa mokalyuM. zrI saMgha rAjI rAjI thaI gaye. gurudeve "#samAre" e sUtrane saheje pacAvI nAkhyuM hatuM. gurudevanuM pravacana atizaya prabhAvazALI nIvaDayuM. bApu lakhadhIrajInI najara mArA tarapha gaI, kAraNa ke mAthuM ughADuM hatuM ane paMcakeza vadhAryA hatA. jANe have dIkSA vakhate ja muMDana kAM na thavAnuM hoya! bApue pUchayuM- " A mahAnubhAva keLu che temane jyAre khAtarI thaI ke, A te amArA ja rAjyanA prajAjana che. TeLa emanuM janmavatana che tyAre temanA AnaMdano pAra na rahyo ane jyAre jANyuM ke khAsa savA varSathI bhAvadIkSita tarIke sAthe phare che. kuTuMbIjane vagere taraphathI rajA maLI cUkI che tyAre temane ja IcchA thaI ane kAMIka sAMbhaLavA IchayuM eTale tarata gurudeve kahyuM-"A bhAI paNa kAMIka bolaze" gurudevane IzAro thaye. huM Ama te ceDuM thoDuM bolI zakatA, paNa Aje te | thayA ane vairAgya upara ja bece. sAMbhaLyA pachI bApu bolyA- " A bhAinI dIkSA ApaNuM morabImAM kAM na thAya !" AkhI sabhAe A vAta vadhAvI lIdhI. taiyArI evI thavA mAMDI ke jANe rAjya ane prajA baneya maLIne dIkSA Ape che. varaghoDe vanecaMda desAIne tyAMthI nIkaLe. jyAre te kALanI lekazraddhAno vicAra karuM chuM tyAre Aje paNa e lokazraddhA AgaLa mAthuM namI paDe che. pU. cunIlAlajI mahArAja mULe sajajanapuranA. temanA pitA tyAMnA bhAyAtI ThAkaranA kAmadAra hatA. sajajanapura paNa morabInuM ane ToLa paNa morabInuM. morabImAM dazAzrImALI vizvasaMtanI jhAMkhI 21 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha sthAnakavAsI ghare apAra, ane khAsA khAnadAna. tevA ja sAdhanasaMpanna. dIkSA pahelAMnA divasomAM ghera-ghera bhajana nimaMtraNa pagalAM paDAvavA ane bakSIse ApavI, e badhuM bhUlAya tema nathI. lokee bevaDA utsAha dIkSA apAvI. gurudeve dIkSita nAma "saubhAgyacaMdra muni' ApyuM. teo zubhacaMdra muni paNa kahetA. lIMbaDI kastAMye morabImAM vadhu utsAhanuM mukhya kAraNa e hatuM ke, "morabI rAjyamAM dIkSA nahIM ja thAya te rAjayagAMTha chUTI gaI. jeNe DAgha lagADe have teNe ja lUchI nAkhyo. AthI vizeSa AnaMda zrI saMdha mATe bIje che hoI zake? zramaNe pAsaka kahevaDAvavA chatAM zramaNadIkSA morabImAM na thAya, enuM morabI saMghane UMDuM duHkha hatuM. paNa sattA AgaLa zANapaNa cAlatuM na hatuM. Akhare sattA para zANapaNa sahitanuM zramaNa paNuM jItI gayuM. "bele, gurudeva nAnacaMdrajI mahArAjanI jaya"nA jayavanithI mArInuM ane bahAranuM vAyumaMDaLa guMjI UThayuM. 15 kacchanuM cuMbaka keNa jANe zAthI, paNa lIMbaDI saMpradAyanA moTA saMghanA sAdhuone je loDhAnI upamA ApIe to emane mATe kacacha eka cuMbaka che. evuMja pUjya ajarAmarajI svAmInI gAdI smArakarUpe hovAthI kacchane mATe lIMbaDI paNa eka cuMbaka che Ama karachanAM zrAvaka-zrAvikAone lIMbaDI AvyA vinA jaMpa na vaLe. kacchanA sAdhvIo paNa eka jillAmAM vicare. ethI temane sAdhu-guruonI jhaMkhanA rahe te pUravA paNa javAnuM sAdhuo mATe anivArya thaI paDe. morabInuM veNAsaranuM raNa atizaya lAMbuM nahIM, eTale prAyaH sAdhuo tyAMthI UtarIne ja kacchamAM pese. morabI comAsuM thayuM tyArathI kacchanAM zrAvaka-zrAvikAo AvatAM-jatAM thaI gayA. e badhAnI eka ja mAgaNI aDhAra varSa vItyAM, have te padhAro, padhAro ja. jAnabAI jevA vRddha sAdhvI samAghoghAmAM ThANApati thaI vATa joyA kare che. gurudeve kAyamI vidAya lIdhI. kaccha emanuM janmavatana. kaccha ApanI dIkSAbhUmi. kacchanA ApaNe keTalAya pUjya AcAryoe lIMbaDI moTA saMghane dIpAvyo. kacachanA leka me'nI mAphaka vATa jue che. padhAre ja padhAro. celA navA thayA. tene kacchaDe dekhADavA jarUra padhAro." ame nave navAM, paNa kacachanA vakhANa bahu sAMbhaLelAM. bhASA ApI ane tochaDI. rAjAne paNa loko "tuM" kArAthI bolAve. sAdhuone paNa "tuM" kArAthI bolAvavAmAM saMkoca na kare, paNa bhAvabhakti te romeromathI nItare. gujarAtI bole te "megha varasyone badale "me varasI" vadI liMgabheda na gaNe, paNa sAdhu anuzaga badhAya karatAM vadhu dekhAya. harSamuninI buddhi zikSaNa karatAM sevA pratye vadhu. cunIlAlajI muni gurudevanA satsaMganA cAhaka vadhu. bAkI rahe huM. mAruM mana gurudevanA zabdo "atyAre bhaNavAne kALa che. je lokavAmAM paDyA te pachI nahIM bhaNAya." sAMbhaLI mAtra abhyAsamAM lIna rahe. keTalIka vAra te khAvA-pIvAnuM ya bhAna na rahe. enI kALajI vaDIla gurubhAIe rAkhe. koI kaI vAra te gurudeva jAte pANI pAI jAya. anurAgI zrAvaka-zrAvikAo ane sAdhu-sAdhvIe mane Takora kare. "juo, A navA celA guru pAse sevA karAve che." AthI bahu lAgI Ave, paNu gurudevanI dayA atizaya. saMskRta, prAkRta, kAvyAdi bhaNyA, nyAya zarU karyo. ahIM sudhI te pU. cunIlAlajI mahArAja sAthe cAlyA. paNa nyAyanI zarUAta pachI abhyAsamAM huM AgaLa cAlyA. gurusevAmAM teo ghaNuM AgaLa nIkaLI gayA. meM ema mAnyuM-gurudayA te che ja. pachI gurusevA pratyakSa ochI thAya to zuM? eka arthamAM abhyAsa paNa gurusevA ja che ne! kharI rIte A UNapa hatI, je Aje samajAya che e rIte pU. cunIlAlajI mahArAja khATI gayA che. morabI comAsuM pUruM thatAMnI sAthe kacchanA khaDatala zrAvake AvI pahoMcyA. suMdarajI svAmI (gurudevanA gurubhAI) nI DALI teo upADavAnA hatA. ane raNuM teo utAravAnA hatA. mALiyAnA ThAkore raNanI kAMdhI sudhI (kinArA sudhI) vyavasthA goThavI ApI hatI. sAdhvI ziSyAo TheTha raNanI kAMdhI sudhI vaLAvavA AvyA hatA. acAnaka te ja rAtre 22 jIvana jhAMkhI Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (pUjya gurUdeva phaviSaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smati thaze mAvaThuM thayuM. raNamAM thoDuMka karuM lAgyuM. paNa jema jema AgaLa jatA gayA tema tema tyAM to kAdava, kAdava ne kAdava. na pAchuM pharAya tevuM rahyuM, na AgaLa javAya tevuM. A bhAIe to suMdarajI svAmIne vArApharatI DAbImAM UMcakatA cAle, tyAre dhanya dhanya uddagAra saheje sarI paDe. zakya teTale kere raste ghumAvI-ghumAvIne A bhAIe amane derI gayA. sAmI kAMdhIe pahoMcIe tyAM traNa vAgI gayA. eke eka jaNe ceraNa paherelA, evA saMkhyAbaMdha zrAvako vATa jotA hatA. ame jarA vimAsaNamAM paDyA. gurudeve khulAso karyo-"A kheDUte badhA ja ApaNuM dhArI zrAvake che samasyAne !" vAgaDanA zrAvake hajI khetIne jALavI rahyA che te jANyuM. sAMja pahelAM kAMdhIthI ame gAmamAM pahoMcI gayA. vAgaDamAM jevuM lAkaDIo AvyuM eTale A "harakhacaMda muni Avyo kahIne lokonA ToLA jAmyAM. harSacaMdrajI muninI A janmabhUmi hatI. temanA saMsAra pakSanA bA-bApujI, sagAne harakha mAto na hato. thoDA divasa tyAM rokAyA. tapasvI zAmajI svAmI vagerene suyoga thaye. ame pharatAM-pharatAM kaMThI ane thoDo abaDAso paNa pharyA. bhacau, aMjAra, bhUja, mAMDavI, lAyajA, keDAya, nAnI khAkhara vagere joyAM. pUrAM be varSa prathama comAsuM karyuM rAmANIAmAM. bIje thayuM bIdaDAmAM. meM navya nyAya zarU karyo zatAvadhAnI paM. ratnacaMdrajI svAmI pAse. te vakhate thoDA divasa temanI sAthe huM ro. temanI sAthe temanA be navadIkSita zikhyA hatA. eka ja saMpradAyanA ane pAMDityamAM caDhiyAtA, pIDha ane zAMta prakRtinA mahArAjazrI sAthe rahevAno no anubhava paNa thaye. tyArathI vadhu samajAyuM-"sAdhutA vidvatA karatAMya sAva anokhI cIja che. nivRtti lIdhA pachI paNa evI magnatA jarUrI che. jemAM sva-para zreyane khajAne rahe che. tyAM to nyAyamukuTamaNi paMDitajI AvI gayA. jene nyAya ane navyanyAyano mULa bheda samajAya. gurudeva ane harSacaMdrajI mahArAja prAyaH viharatA. amo sthavira mahArAjazrI suMdarajI the jude jude sthaLe rahetA. vidyA vadhI, tema vidyA sAthe thoDo madadeSa vadhe. gurudeva kaI vAra karatA kharA. samAghoghAmAM madane kAraNe pU. cunIlAlajI mahArAjanI mArAthI je azAtanA thaI te hajuya yAda AvIne sAle che. jo ke teoe te kSamAM rAkhI che ane ApI ja che. e abhyAsa pUro thayA pachI thoDuM aMgrejI zIkhyo ane chevaTe avadhAne ya zIkhe. bIdaDA mAsAmAM pU. gurudeva prAyaH velajIbhAInA AzramamAM vAMcana mATe ghaNo samaya gALatA. kaDAya e kacchanuM kAzI gaNAya che. tene lIdhe kacchamAM rahelAM sAdhu-sAdhvIone, zrAvaka-zrAvikAone saMskRtanA abhyAsanI bhAre jogavAI maLI rahe che. savArI sUtranuM gujarAtI bhASAMtara kadAca keDAyanA eka zrAvaka bhAIe ja pahelavaheluM bahAra pADayuM hatuM. velajIbhAIe bIdaDAmAM rahI deza-dezAMtara ane jaina-jainetaranAM bhUgoLa, ItihAsa, vijJAna, rAjakAraNa, dharma vagerenuM UMcuM jJAna meLavyuM hatuM. tema evuM ja jJAnasamRddha pustakAlaya paNa vasAvyuM hatuM. evA ja emanA najIkanA eka nehI bhAI motIlAla hatA. jemaNe kAyAne kasanArI sAdhanA karI hatI. te bhAI ativAdI hatA. velajIbhAI 'bhegamAM tyAga kara ghaTe ema mAnI vartanArA hatA. bIdaDA pU. suMdarajI svAmInI janmabhUmi. bIdaDA eTale kaMThImAMne hariyALA pradeza. bhAI-bene paNa hariyALAM. kacchamAM khetIparAyaNatAne kAraNe baporanA vyAkhyAnamAM cikAra giradI rahe. varSo pachI gurudeva kacchamAM gayA hovAne kAraNe, badhA phirakAonA jene ane jeneto teone khUba kheMcatA. Thera-Thera moTA maMDapa thAya. AjubAjunA seMkaDo mANase vyAkhyAna sAMbhaLavA doDI Ave. gAmaDe-gAmaDe mAnavameLAM jAme ane sAdhuone jANe sAkSAta avatArI bhagavAnanI jema bhaje. tyAre samajAyuM ke, "kacchanuM cuMbaka kevuM che?" sAde chatAM piSTika khorAka, sAdI chatAM bhavya raheNI-kaheNI. e hato kacchaDe. evAmAM ja AvAna evAmAM eka moTuM AhavAna thayuM - "cAle re cAle. dezabharanAM sAdhu-sAdhvIonA pratinidhio Ave che vizvasaMtanI jhAMkhI 23 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ }pUjya gurUdeva kavivatha paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha morabInA durlabhajI tribhuvanadAsa jhaverIe bhagIratha prayAsa mAMDyo hate. sthAnakavAsI jene mAthe jainadharmane vizvadharma banAvavAnuM traNa mukhyapaNe che. sAdhuo caturvidha saMghanA mukhya aMgarUpa che. lIMbaDI meTA saMghane AtmAthI mehanaRSinuM kaheNa AvyuM- "nAnacaMdrajI mahArAjane nimitta kenpharansa saMsthA janmI. temanI je AzA hatI, te pUrI karavAne moko Avyo che. jaladI temane vinavIne mokale." moTA saMghanA agraNI zeThe gurudevane lakhyuM- "Apa jaldI padhAre. ApaNuM saMpradAya taraphathI pratinidhio cUMTI mokalavAnA che. badhA sAdhu-sAdhavIone pahelAM saMpradAyanI rIte ApaNe bhegAM karavAnAM che. ajameramAM kenpharansa adhivezananA varAyelA pramukhazrI hemacaMdabhAI paNa hAjara raheze. jaldI padhAro." A zrI hemacaMdabhAI te pU. gurudevanA anurAgI zrAvaka ziSya. Ama badhe ya suga hato. paNa keNa jANe zAthI gurudevanA manamAM "sAdhusaMmelana" aMge utsAha na hatuM. mane thatuM - gurudeva je haradama talase che te pratyakSa karavAne mATe che, chatAM temanI udAsInatA zAthI che ? Ano pheDa paDo nisarga garbhita hate. amAro utsAha aparaMpAra hatA. temAMya mArA utsAhamAM te atirepaNane sumAra na hato. pU. suMdarajI svAmI koka vAra Takera paNa karatA. "navA nairayio tAla che ane gurudeva DuM simata karatAM. navA upajelA nArakInA cha zarUAtamAM khUba-khUba uchaLatA hoya che. pariNAma joyA pachI ekadama ThaMDAgAra bane che. bIdaDAnuM aitihAsika comAsuM pUruM thayuM. vacce bagaDelI gurudevanI tabiyata ThIka thaI gaI. huM jemane saMskRta zIkhavato te gRhasthacelAo tathA jANe pUrvajanmanuM sagapaNa kAM na hoya, tevAM nara-nArIone raDatAM mUkI gurudeve bheTa bAMdhI ane ame pAMceya ThANA pAchA kAMdhIe pahoMcyA. kAMdhIe vidAya ApavA paNa saMkhyAbaMdha bhAI-bene AvelA. raNa UtarIne krame krame viharI lIMbaDI pahoMcyA ane ajamera sAdhu saMmelananI taiyArImAM lAgI gayA. sAda saMbhaLA vijaya varIne vahelA Avajo seraThanA saMte! vijaya varIne vahelA Avajo !" akhaMDa saMbhAraNuM lIMbaDImAM sAdhu saMmelana thayuM. meTA saMghanA lagabhaga badhA sAdhu-sAdhvIone jovAne, maLavAno ane sAdhuo sAthe TeLAMmAM rahevAne suyoga sAMpaDyo. durbhAgye suMdarajI svAmInuM hRdaya ekAeka baMdha paDayuM. moTI ummare khAtAMpItAM, kArya karatAM e saraLa sAdhupuruSa vidAya laIne, saino meLe karI sidhAvI gayA. A bAju ajameramAM samasta sthAnakavAsI sAdhuonuM bRhat saMmelana thavAnuM hatuM. temAM dareka saMpradAyane phALe cAra pratinidhio mokalavAnA hatAMjemAM (1) pU. zAmajI svAmI, (2) pU. zatAvadhAnI paM. ratnacaMdrajI svAmI, (3) pU. kavivarya 5. mahArAja zrI nAnacaMdrajI svAmI ane (4) saubhAgyamuninA nAma nakkI thayA. dIkSAmAM lagabhaga huM che chatAM utsAhanA atirekane lIdhe kadAca mAruM nAma mukAyuM haze. utsAhane atireka hoya tyAre javAbadArInuM bhAna zaiNu thaI jAya temAM zI navAI? samAghoghAnI Thokare thoDo sIdhe banAvI dIdhe, eTale maMda bahu pIDe tema na hatuM, eTaluM sadbhAgya. TeLAMmAM jema mIThA anubhava thAya, tema khATA paNa thAya. zrI hemacaMdabhAIe 'amUpiyaro' biruda mujaba sAdhuone namrabhAve cetavyAH- "pATaliputra, mathurA ane valabhIpura ema traNa sAdhusaMmelana pachI A paheluMja sAdhusaMmelana che. je lagabhaga 1500 varSa pachI maLe che. sthAnakavAsI jainane phALe jena ekatA ane jaina dharmapracAranI sethI prathama javAbadArI che. Aje te adA karavAne meka maLe che. huM A saMpradAyano zrAvaka chuM. A sAdhu saMmelanane TAMkaNe maLatI kenpharansanA pramukhapadano bhAra mArA mAthe eNpAce che. huM Apane lIdhe chuM. ApanuM cAritra ane jIvana jeTaluM ujajavaLa, teTale ja huM bhIza. vyaktigata pothI-pustaka ke vastrAdi upakaraNa A5 AjathI ja sAmudAyika 24 jIvana jhAMkhI Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha karI nAkheA." pU. gurudeve emAM pahela karI. paNa ceAmerathI ekasarakhA javAba na maLye. sAdhujIvana ane parigrahatyAgamAM sakAca joine zrAvake vicAramAM paDyA. pratinidhi munie sAthe muni maMDaLe vihAra karyA. leke ane AzAbharyA zrAvaka-zrAvikA sAthe dUra-sudU vaLeTAvA AvyAM. Akhare temane pAchA pharavu paDayuM; paNa AMsujharatAM nayane. vacce jatanu kheravA AvyuM. pU. gurudevanA anurAgI eka bhAI cImanalAla choTAlAle peluM kAvya pratyakSa saMbhaLAvyuM. mane lAgyuM, Ane utsAha mArA jeve ja kahI zakAya. tamiyata Adine kAraNe amAre rokAi javuM paDayuM. AkhuthI pele pAra UtaravAnuM ame cAra ThANAe nakakI kareluM. ANunA cAgI zAMtisUrI haiyAta hatA. temanAM darzana pahelavahelAM thayA. paNa temanI namratAnA zA vakhANa karavA? emaNe teA amAza jevA nAnA sAdhunAMya caraNa pakaDI lIdhA. gajaba namratA ane pAradarzaka nikhAlasatA ! dUka vakhata sAthe rahevA maLyuM. paNa bahu Ana Mda AvyeA. gurudevane paNa emane maLavAthI khUba satASa thayA. sAcA sAdhune nIrakhyA. temane viSe ghaNuM camatkArika vana sAMbhaLyuM, paNa amane te emanI sAdhutA AgaLa badhA camatkAra lUkhA lAgyA. ghaNA vakhata sudhI A kAvyaraTaNa rahyA karyuM : "eka ceAgI vase alakhele, AbunA ajaba pahADamAM; jJAna-dhyAne rase rasaghelA, AbunA ajaba pahADamAM' amArA gurudeva sAthe khilakhilATa hasatA zAntisUrIne jovA e dRzya paNa ajoDa hatu. AbuthI pAlI pahoMcyA ane sAdhuonAM jUtha sAme AvelA joyAM. khyAvaramAM te khaseA uparAMta sAdhue thai gayA. eka kautuka badhA sAdhue maLatA ane carcA vArtAne rasa chUTatAH judI judI aneka zakitaone adbhuta anubhava thaI rahyA hatA tevAmAM eka paDitajI peAtAnI e bALAe laIne hAjara thayA. eka cha-sAta varSonI ane bIjI naveka varSanI haze. bannene gItA kaMThastha. bhAre Azcarya thayuM. AtmAnI zakita anaMta che. janmAjanmanA sauMskAra sAthe Ave che. mA - bApa ane samAjanI asara emAM umerAya che. meTu AvaraNa ajameramAM utsAhanA pAra na hateA. sthAnakavAsI jaina konpharansa paNa sAtheAsAtha hAvAthI AkhA dezanA khUNekhUNethI sthAnakavAsI jaine UtarI paDayA hatA. gujarAtanI kAmadhenunI upamA jene gAMdhIjIe ApelI, te kaviva nAnAlAla tathA lIMbaDInA DhAkAra paNa mukhya mahemAnAmAM upasthita thayA hatA. 5. sukhalAlajI, 5. becaradAsajI ane AcArya jinavijayajI paNa hAjara thayA hatA. A prasa MganA lAbha laI jaina vidvatA sa Mmelana, yuvaka saMmelana, mahilA saMmelana paNu rakhAyA hatA. pU. hukamIcaMdrajI mahArAjanA saMpradAyamAM be phAMTA paDayA hatA- (1) pU. javAharalAlajI mahArAjanuM pAMkhiyuM ane (2) pU. munnAlAlajI mahArAjanuM pAMkhiyuM. A ane je eka na thAya te sAdhu sa Mmelanane zo artha ? ema kahIne mizrIlAlajI nAmanA eka sAdhue AmaraNAMta upavAsa mAMDayA hatA. A eka meTu AvaraNu AvI paDeluM. sAdhuemAM AtmAthI mehanaRSijI ane zrAvakAmAM durlabhajIbhAi jhaverI tathA temanA sAthIe ajamera sAdhu sa MmelananI saphaLatAmAM macI paDayA hatA. dhIrajalAla tukhiyA rAta - divasa joyA vinA emanI madadamAM lAgyA hatA. upalA e sapraDhAye ja jo gAMThana cheDe tA khIjA badhA te eka thAya ja zI rIte ? paMcanI jaTila kA vAhI bahu mahenate khatrIsa saMpradyAyanA lagabhaga doDhaso uparAMta pratinidhiomAMthI pAMca saMtanu paMca nimAyuM:- (1) pU. zatAvadhAnI pa. ratnacaMdrajI mahArAja, (2) pU. kaviva|. mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahArAja, (3) pU. AcArya mahA. zrI ameAlakhaRSijI mahArAja, (4) pU. 5. mahA. zrI maNilAlajI mahArAja ane (5) pU. sohanalAlajI mahArAjanA yuvAcA paMjAbakesarI kAzIrAmajI mahArAja. A paMcanI kAryavAhI jaTila hatI. * vijaya varIne velA Avajo ! sAraThanA saMte ! vijaya varIne ve'lA Avajo ! vizvasaMtanI jhAMkhI For Private Personal Use Only 25 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUDhya gurUddha Davivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbida smRtigraMtha gujarAtanA saMte mAMthI ja pAMca pacamAM traNa ane te paNa moTA-nAnA saMghanA ja traNa ane temAMya eka lIMbaDI saMpradAyamAMthI be paMca jANIne saine navAI sAthe khUba harSa thato hato. A paMcanI kAryavAhImAM sauthI mahatvano phALe A5NuM caritranAyake Akhe hate. e kahevAnI bhAgye ja jarUra hoya! banne bAjunI vigato sAMbhaLI pheMsale apAyele. jema pU. munnAlAlajI mahA.nA saMtone prAyazcite vadhu AvatAM hatAM, tema pU. javAharalAlajI mahA.nA saMtaneya AvatAM hatAM. Akhare te bannene eka thavAnuM hatuM paNa te na banI zakayuM. jo ke kAMIka najIka lAvavAnuM kAma te AthI thayuM ja. saMmelananI phalazruti A saMmelanamAM cAraso uparAMta sAdhuo ane so uparAMta sAdhvIo AvI pahoMcyA hatA. konpharansanA divasomAM kavi nAnAlAle sarvocca bhASaNa ApeluM. zrI hemacaMdabhAIne paNa hAthInA hodA para besADI bahumAna ApyuM. temanuM bhASaNa paNa neMdhanIya hatuM. sAdhuo paikInA moTA bhAganA sAdhuo mAIkamAM bolelA. mAIka sivAya saMbhaLAya evuM hatuM ja nahIM. jeo mAIkamAM na bolyA temane pAchaLathI vicAravuM paDayuM. sAdhu saMmelana pratinidhio pUratuM lAMbA divasa sudhI cAlyuM. pAchaLathI A kAryavAhI dUra besIne nihALavAnI taka pratinidhi sivAyanA munione paNa ApavAmAM AvI hatI. mahAna saMta amalakhaRSijI mahArAjanA ajoDa anurAgI ane bhakta lAlAjIe saMta-satIonI je bhAve ane je udAratAthI AhAra-pANImAM sevA bajAvI te bhaktipUrNa zrAvakavargamAM TacasthAna prApta kare tevI hatI. zAntisthApaka tarIkenuM kAma zatA. paM. ratnacaMdrajI mahArAja tathA gaNivara udayacaMdrajI mahArAja (paMjAbI)ne saipAyuM hatuM. saMmelananI kAryavAhI nedhavAnuM kArya upAdhyAya AtmArAmajI mahArAja ane huM (muni saubhAgyacaMdrajI) karatA. vaktA tarIke pU. kavivarya nAnacaMdrajI mahArAja, pU. javAharalAlajI mahArAja, pU. madanalAlajI mahArAja tathA 5. phUlacaMdajI mahArAjanA pravacanapIyUSano lAbha maLatuM. chevaTe khAsa keI nirNaya para avAyuM na hatuM. tithi nirNAyaka kamiTI, sacirAcitta nirNAyaka kamiTI vagere kamiTIo nimAI hatI, eTaluM ja che, rAjasthAnI manionI apekSAe kiyA zithila che ema kahevAtuM, paNa aMte emanI nikhAlasatA, vyavahArutA ane yugAnurUpatAnI chApa dezanA AkhA sthAnakavAsI samAja para paDI. rAjasthAnI samudAyamAM dIkSA lIdhela, paNa mULe saurASTranA cunIlAlajI (caitanyajI) munie sAmudAyika maLasaphAIne je kAryakrama upADele te seMdhapAtra nIvaDe. e ja divasomAM gurudeva zrI nAnacaMdrajI mahArAje trevaDI kAryavAhI upaDelI.-(1) je mATe samUha A badhAM sAdhu-sAdhvIo rokAvAne kAraNe bahAra rahele tene upadeza ApavAno kAryakrama, (2) sAdhu saMmelananI kAryavAhImAM hAjara rahI dhyAna ApavAnuM kAryakrama, ane (ka) juvAna sAdhuo (navI peDhI)ne mArgadarzana ApavAno kAryakrama. vacce-vacce pelI paMcanI jaTila kAryavAhI paNa AvI paDatI. prasiddha vakatA cauthamalajI mahArAjano paNa mIThe paricaya thayelo, paNa hiMdI bhASAmAM sUtrabatrIsI ApanAra amolakhaRSijI mahArAjanI anahada namratA saune yAda rahI gaI kavivarya upAdhyAya zrI amaracaMdajI mahArAja, paMjAbanA hemacaMdrajI mahArAja, sthA. zramaNasaMghanA vartamAna AcArya paM. AnaMdaSijI mahArAja vagere TocanAM sthA. samAjanAM munira Aje sAMpaDe che. temAM te kAryavAhIne phALe Aje paNa dekhAI rahe che. pra. javAharalAlajI mahArAjanA sauthI nAnerA ziSya paM. zrImalajI mahArAja mArI pAsethI saMmelanakAryanI noMdha lakhI jatA. AjanA camakelAM satI ujajavaLakumArIjI te mAtAjInI sAthe adIkSita avasthAmAM ja A saMmelana jevA AvelAM. vaLI AryasamAjanA paMDito ane ajameranA sthAnika ane bahAranA AgevAnonA Agraha Arya samAja holamAM pU. zatA. paM. ratnacaMdrajI mahArAja, pU. gurudeva vagere vaDIla sAdhuonI hAjarImAM mArA zatAvadhAna prayoga thayA ane samAja taraphathI "bhArataratna" upAdhi maLI ane saMtanA AzIrvAda sAMpaDyA, te paNa A ja divasomAM. 1-2, A be munirAjo hAla kALadharma pAmyA che. 26 jIvana jhAMkhI Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha Ama joIe te saMmelanamAM lAkhone dhumADo, hajAro sevakanI jahemata ane pariNAma najare caDhe tevuM tyAre kazuM na jaNAyuM. gurudevanI udAsInatAnuM rahasya ahIM chatuM thAya che. paNa meM te divasomAM "jena prakAza" nA pratyeka sAptAhika aMkamAM je kAlpanika divyavihAra karelo tenuM pariNAma have thoDuM thoDuM chatuM thAya che. ene garbha to tyAre ja baMdhAryo hato. kAraNa ke saikAothI veravikhera vicaratA ane vicAratAM saMghanAM cAre aMgone najIka lAvavAnuM saMgIna kArya A saMmelanathI thayuM. tenuM mUlya pUla rIte AMkI na zakAya teTaluM mahAna che ane te mAtra sthA. jaino mATe nahIM, balake bhAratIya saMskRtinA itihAsanuM akhaMDa saMbhAraNuM raheze. 17 virATa darzana pU. kavivarya upAdhyAya zrI amaracaMdajI mahArAje ajamera sAdhu saMmelanamAMthI, kadAca gurudevamAM paDela virATanuM darzana saunI pahelAM, are ! amArA karatAM ya vaheluM karI lIdhuM. temaNe potAnA gurudeva pU. pRthvIcaMdrajI mahArAjane "A kavivarya paM. mahArAja saMpradAyamAM rahela binasAMpradAyika ratna che." basa, pachI pUchavuM ja zuM? AgrA sthA. jena saMghanA pramukha mukhiyA zeTha zrI acalasiMhajI, zrI ratanalAlajI jaina ane temanA murabbIo caraNamAM leTI paDyA. "A comAsuM Ape AgrAmAM ja karavuM paDaze." gurudeve sApha kahyuM-"paNu gujarAtI munione jANe chene!" sau ekI avAje bolI UThayA- "gujarAtI munio ane temanA karatAM ya Apane ame barAbara oLakhI lIdhA che. ame samaya samo ro' e sUtrane mAnanArA chIe. Apa padhAro, sukhethI padhAre." sukhalAlabhAI nAmanA eka zrAvakane sAthe mekalyA ane ame jayapura thaI phatehapura, sikarI vagere jotAM-jotAM AgrA pahoMcyA. bhikSAcarI ane pAdavihAra eka vakhata huM gocarI gayo hato. te ajamera ane jayapura vaccenuM gAmaDuM haze. bhAre garIba. ekAda sthaLe te " AvA sAdhuDA Ave vakhate kyAMthI hAlI nIkaLyA che?' evo kaDavo anubhava thayo. paNa pachIthI be-cAra gherathI sUkAM reTI TukaDA, bekTa ane chAza maLyAM, paNa be pAtrA bhAMgIne huM te sthaLe pahoMce. mArA manamAM bhaya hate."pU. gurudeva Aje sArI peThe Thapako Apaze." paNa teoe te sAmethI kahyuM.-"je A gujarAta nathI. vaLI garIbI ane gerasamaja hoya, tyAM anAdara thAya temAM navAI nathI. bhagavAna mahAvIranA anArya pradeza-vihAranI vAta yAda che ne ! paNa je chatAMya kevI bhakita che? kAraNa ke evA puruSanA A deza para AzIrvAda che. bhikSune sudhApUrti thaI gaI, pachI bIjuM zuM joIe? pAtra phUTayAM paNuM zarIra salAmata rahyuM che ne! kazI ciMtA na karIza." huM to ati garamImAM zItala-zItala banI gayo. sAdhu jIvanamAM je virATa paDelo che tenAM darzana A prasaMge thatAM hoya che. "bhikSu" upanAme lakhANa lakhatAM "A bhikSumAM rahelI amIrAtanAM darzana kevA sukhada che?" A prasaMge kabIra sAhebanuM-mana lAge mere cAra phakIrImeM" e pada yAda AvyA vinA na rahe. keTalIya vAra dhAryA karatAM vadhu mAIlo nIkaLI paDe ane keTalIye vAra vizrAmasthAneya na maLe tyAre jhADa nIce sUI rahIe. paNa te vakhate gurudeva amArA jevA kAcA ziSyone pAkA karanArI kathAo ane vAta kahe. A hato bhikSAcarI ane pAdavihArane AnaMda! AgrA cAturmAsamAM ghaNo saMtoSa thA. lekalAgaNI gujarAta-saurASTra jevI ja. paryuSaNamAM mAnapADAvALA bhAIbene zaheranA upAzraye laI gayA hatA. Ama to comAsuM lehAmaMDImAM ja thayeluM ane tyAM thoDuM UrdU zIkhavAnI. taka maLI. lekee avadhAna prayoga karAvyA. paMDitoe pAdapUrti ane saMskRta saMbhASaNa karAvyuM. tAjamahela je. jamanA jevI pavitra nadIne kAMThe prAyaH roja javAnuM thatuM. eka divasa rAdhAsvAmI dayAla bAga saMsthAnI mulAkAta lIdhI. ae p'i, ps pdm'i- vizvasaMtanI jhAMkhI Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUNya gurUdeva Davilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha tyAMnA sAhebe jAte pharIne badhuM hoMzathI batAvyuM. dharmanA mAdhyamathI zikSaNa, bhakti, rejI roTIne ukela vagere badhuM ja joyuM. gurudevane pravacanaprabhAva gurudevanuM tyAM (dayAla bAgamAM) pravacana rAkhyuM hatuM. je holamAM pravacana hatuM tyAM caDhatAM thayuM ke haju koI zretA Avya jaNAto nathI, paraMtu jevA holamAM pesIe tyAM hola cikAra hato. samaya ane zistanuM pAlana joIne thayuM- "khristI ja nahIM, hiMduo paNa dhArmika adaba samajI zake che. mAtra doranArA dharmopadezake te samaya ane zista pALanArA joIe. "gurudevanAM pravacane seMkaDe sAMbhaLyA che. ekeya pravacana aprabhAvazALI nathI hotuM, paNa ahIMnuM pravacana alaukika prabhAva pADI gayuM. hiMdImAM ane te ya Umizrita hindImAM bhASaNa karavAnuM hatuM, paNa mane tyArathI lAgyuM che ke eka vAra bolanAra ane sAMbhaLanArano AtmA ekarUpa thaI gayuM. pachI bhASA Apa Apa sarI paDe che. eka mahAkavie kahyuM che tema-"vAjama Danavartate" sahaja vANInI pAchaLa artha ane bhAve ApameLe cAlya che, te tyAM pratyakSa anubhavyuM. svAmI vivekAnaMda ke svAmI rAmatIrtha pravacanaprabhAva pADI zakayA, tenuM paNa kAraNuM zretAo sAthenI ekAtmatA ja lAge che. gAMdhIjIne dAkhale paNa e ja che. tyAra bAda trIsa-ekatrIsa varSa pachI pU. kavi. amaracaMdajI mahArAja tathA emanA gurune mAre maLavAnuM thayela, AgrAnA leke te vakhate paNa e be saMbhAraNa yAda karatA hatA :- (1) dayAla bAganuM gurudevanuM pravacana ane (2) AgrAno avadhAna prasaMga AgrAthI amadAvAda AgrAthI amoe bIje raste lIdhuM hatuM. dezadarzana karavA mATe ujjaina, Idera, ratalAma vagere sthaLe thaIne ame amadAvAda AvyA. AgrAthI amArI sAthe sAyalAvALA saubhAgyabhAInA bhAInI dIkarI maNibenanA suputre keTalAka vakhata pravAsamAM sAthe rahelA. pachI zrI ajarAmara dozI ane enA suputra navInabhAI sAthe rahelA. raNathaMbhera, hamIrahae jevA keTalAMya aitihAsika sthaLo joyA. hiMduonI badhIya zAkhAonAM dhArmika, khristIo ane islAmIone paNa paricaya thaye. amadAvAda AvatAM pahelA bhoMyaNIjI vagere sthaLo paNa joyA. dilhIne ane paMjAbane Agraha ghaNo hate. gurudevanI e bAju javAnI IcachA paNa hatI, paraMtu amane saune have pharI pAchuM gujarAta AkarSI rahyuM hatuM. AkhA dezamAM koI paNa saMpradAyanA sAdhu pratye A dezanA koI paNa saMpradAyanA anuyAyIone ekasarakhe anurAga che mAtra saMta pite binasAMpradAyika joIe. temAMya jaina dharmanA sAdhutyAga para bhAratIya janatA ApharIna che. hA, eka vicitra khyAla che ane te khAsa karIne muslima dharmopadezakoe ThasAvela muslima janatA para, te e che ke, jaina sAdhuo melI vidyA jANatA hoya che. madhyayugane jamAno evo AvI gayo ke jena yatio, jaina gorajIo aneka jAtanA jaMtara-maMtarane khoTe ravADe caDhI gayA tethI thula lAbha bhale thato hoya paNa sUma nukasAna pArAvAra thayuM che. binasAMpradAyikabhAve gurudeve jaina-jainetarane je rIte AkarSyA, te parathI temanAmAM to virATa darzana thayuM ja, paNa sAthesAtha jainadharmamAM-khAsa to sAcA dharmamAM je virATapaNuM paDeluM che tenuM paNa gurudeva dvArA bhAna thayuM. ne e jJAna che tevuM gADuM " "ne nAme te sarva or e AcArAga sUtranuM rahasya paNa pratyakSa thayuM. gAMdhIjIe bhArata dvArA jagatanuM kalyANa karavAnI vAta kema mUkI? kAraNa ke ekeeka bhAratavAsInI hADohADanI mijajAmAM dharma saMskAra vaNAI gaye che eTale jagatane uddhAra thavAne haze te sAcA dharmane khapa paDaze tyAre bhArata deza sauthI prathama yAda AvavAno che. A badhuM A pravAsamAM saheje sahaja jaNAI rahyuM. pravAsane te prasaMga A pravAsane eka prasaMga ahIM khAsa noMdhavo joIe. amAre vihAra kamekame AgaLa vadhatA hate. niyata 28 jIvana jhAMkhI Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavilaya paM. nAnasajI mahArAja janamazatAkida smRtigraMtha sthaLe amuka sthaLe pahoMcavA mATe banne vakhata vihAra karavuM paDato. kizanagaDha gAmamAM amAre nivAsa hato. tyAM ja bAjumAM zivamaMdira hatuM. maMdira pAsenA cogAnamAM je khADo Agale divase khodI rAkhelo tyAM lAkaDAM dharabAtA hatA. tevAmAM tyAMnA anubhavI eka sthA. jaina sAdhue pU. gurudevane kahyuM- "mArI IcchA che; Apa badhA munivaro Aje ahIM ja rokAI jAo. hamaNAM Apane adabhuta dRzya dekhAze." ame rokAyA. lAkaDAM para ghInA Aga caMpAI. agnizikhAo upara ane comera dhUmarI de temAM zI navAI? gheDI ja vAramAM nAhIne zivamaMdiramAMthI ughADe mAthe ane phelAyelA vALe jogamAyA jevI beno nIkaLI. kAMkhamAM nAnA bALako ane ughADA paga. jotajotAmAM pelI bhaDabhaDatI AgamAMthI pasAra thaI gaI. narI AMkhe A dRzya joyuM. gurudeve kahyuM - emAM kazI navAI nathI, "zraddhAmathoDavaM puha5:" ane e anubhavI munie zAkha pUrI. A hoLInA divase A benane pAkI zraddhA che ke, "Aje Aga pitAne bALI nahIM zake." tarata joyuM-"avANa jevA maMtroccAra karatAM hite AgamAM jarA paga dharyo ke baLavA lAgavAthI pAcho kheMcI lIdhe. arjunane bhagavAna kRSNa batAveluM virATa darzana divyadaSTi vinA kayAM dekhAyuM hatuM ? ane te paNa Akhare hiMmata hArI javA lAgyo tyAre mULa svarUpa lAvI bhagavAna kRSNa UbhA rahyA. arjuna bolyo "hA...za! have svastha thA." kavi nAnAlAla kAvyavANImAM kahe che-"jIbha thAkIne virame re virATa virATa vadI." paNa AMkhanI ALase ane mananI bIke "virATa darzana" karavAnuM mana thatuM nathI. gurudeva bolyA- "badhuM ja AtmAmAM che. zraddhA paripakava thAya to AkhuM ye vizva pitAmAM vilIna thatuM dekhAya." 18 prabhAvazALI vyakitatva pU. gurudevanI zakitao eka pachI eka sAmAjika kAmomAM kaLAI rahetI. keI paNa viSayane teo jijJAsAthI nIrakhavA jeTalA khullA rahetA. keI paNa mAnavIne teo pUrvagraha rAkhyA vinA maLI zakatA. amo ThANuM cAra AgrAthI vihAra karatAM karatAM amadAvAda AvI pahoMcyA hatAM. amadAvAdanuM A comAsuM kocarabamAM maNibena paTelanA baMgalAmAM hatuM. saMvata 1990nI A sAla hatI. maNibena gurudeva AgaLa aMbAjI lAge, paNa anyAya jae tyAM caMDikA ke kAlikA banI jatAM jarAya vAra nahIM. saune navAI lAgatI. pAI-pAI mATe AyaMbAthI AvatAM maNibena gurudeva AgaLa ATalA badhA udAra kema thaI jAya che ? mulAkAte ane saMsthA nirmANa kaI kaI vAra kocarabamAM rahetA kavivarya zrI nAnAlAla gurudeva pAse AvI caDhe ane khUba vAtoe vaLe. emanI vAtamAM gAMdhIjI pratye roSa bhAgye ja kaLAyA vinA rahe. kevuM Azcarya ! jemaNe eka vakhata gAMdhI janmatithine TANe gAMdhIjIne divya ane bhavya aMjali ApelI teja kavivara A gAMdhIjInuM nAma letA jAya ane taNakhA veratA jAya ! gAMdhIjIe "gujarAtanI kAmadhenu"nI upamA ApI, temAMya kavivaryane gAMdhIjIe pitAne utArI pADaze, ema jaNAyuM. jenasUtro yathArtha kahe che- "jevI daSTi tevI sRSTi". gurudeva temanI prahAravANI sAMbhaLI le, paNa aMte namra-saumya bhASAmAM eka vAkya evuM kahI de ke, "kavivaryanA gAMdhIprahAra badhAya niSphaLa banI jAya." tyAre amane samajAyuM ke, gujarAtanA A mahAna mANasa Akhare paNa aneka pAsAMvALA gAMdhIjIvanane jete thAya te keTalo moTo phAyado thAya??? A eka ja kAraNe teo avatArI puruSanA avarNavAda sahI letA ane amRta pIrasatA. ratalAmathI thAMdalA jatAM rastAmAM A gAma Ave che. saMvata 1990 nI A sAla hatI. i. sa. 28-2-1934 nA divase phAgaNa zuda 15 nA roja amAro A gAmamAM mukAma hato. vizvasaMtanI jhAMkhI 29 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = == pUjya gurudeva Davilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha eka bhAI eka vakhata zrI ravizaMkara mahArAjane laI AvyA. mahArAja kahe- "A gujarAtImAM uttarAdhyayana bhASya vAMcIne amRta pIdhA je AnaMda thaye." meM paNa mahArAjazrIne tyAre ja pahelI vAra najare joyA. mArAthI moTA bane gurubaMdhuo te gurusevA uparAMta abhyAsatallIna bance jatA hatA tyAre huM have sAhityalekhana tarapha vaLI rahyo hato. zrI lakSmIcaMdabhAI saMghavI ke carabamAM rahetA hatA. gAMdhIjIe AzramanI zarUAta ke carabathI ja karelI. AzramavALA budhAbhAI (hAlanA muni dayAnaMdajI) ane jUThAbhAI amarazI zAha paNa AvatA hatA. A badhAne joDIne gurudeve mahAvIra sAhitya prakAzana maMdira" saMsthAne AzIvAda ApyA. jena Agama uttaradhyayana prathama bahAra paDyuM. gujarAtI uttarAdhyayana 400 pAnAnuM kAcA pUThAvALuM pustaka mAtra cAra AnAmAM apAyuM. zrI lakSmIcaMdabhAIe DuMgarazI gulAbacaMdane nAme amuka rUpiyA saMsthAne caraNe dharyA hatA ane batrIsa sUtre A Dhabe bahAra paDe tevI zubhecchA pragaTa karI hatI. mAre mana ekalAM prAcIna Agama ja nahIM, paNa mahAvIranI vANI prAcIna paNa avAMcIna Dhabe ane avAMcIna bIju sAhitya paNa mahAvIra vANInA bhAve gaLAIne bahAra paDe tevI hatI. gurudevane e pasaMda hatuM. saMsthAne kamAvuM hatuM. e ravANI javAno sAhityapremI ane sevAbhAvI maLI gayA hatA. e rIte zAstra ane pustake kiphAyata bhAve bahAra paDavA lAgI gayA. amadAvAda jema vidyAnuM dhAma, tema mukhyatve yaMtrodyoganuM ja dhAma. eka divasa zrI maMgaLadAsa jesaMgabhAI milamAlika gurudarzane AvyA. tarata gurudeve temane dhana vAparavAno rasto batAvyuM. jemAM morabI ane lIMbaDImAM beDi ge thaI hatI, tema amadAvAdamAM ye thaI. Aje te tene ya pitAnuM makAna che. te divase haThIbhAInI vADI sAme bhADAnA makAnamAM te zarU thayelI. sthAnakavAsI jainonI navI peDhI zikSaNa sAthe saMskAra pAme ane temane daSTikoNa udAra thAya to "jenadharmane vizvadharma tarIke vyavahAru banAvI zakAya." A mahAna kAraNe gurudevane AmAM rasa hate. bALakone teo rUDha dhArmika jaDatAmAM bAMdhavA mAgatA na hatA. lIMbaDI beDiMganA phAlano suMdara jAta anubhava temane thaI cUkyuM hatuM. alabatta, gurusevA nimitte tyAM pitAnA pratyakSa satsaMganuM je bhAthuM lIMbaDI chAtrone maLyuM, te te bIje kyAMya na maLI zakayuM. paNa temane AzA hatI ke bIja yathArtha vAvyuM haze te pitA jevA siMcaNahAra sAdhu bhaviSe tevI saMsthAone jarUra maLI raheze. asAdhAraNa udAratA amadAvAdamAM avadhAno thayA. bhAI dhIrajalAla TokarazI zAha lekhana vagere mATe AvatA. paryuSaNanI pravacanamALA gurudevanA sAnidhyamAM premAbhAI holamAM UjavAI. kezavalAla na. zAha (bherIvALA) temAM UMDe rasa letA. A pravacanamALA nimitte dhIrajalAla Te. zAhane mane ane mAre emane vadhu paricaya thayo. "sukhane sAkSAtkAra pustaka meM emane vaMcAveluM. A mAruM prathama lakheluM pustaka hatuM. tyAre "jayabhikhu" emanI sAthe "jaina jayeti' nAmanuM chApuM kADhatA. bhAIzrI dhIrajalAla bALabhASAmAM jaina sAhityanI pustikAzreNI khAsa lakhatA. avadhAna prayogothI cakita thaI temaNe zIkhavavAnI mAgaNI karI. gurudeva te asAdhAraNa udArabhAvI hatA. paNa meM zarata mUkI- "avadhAnane rUpiyA, AnA-pAInI kiMmatamAM durupayoga na thAya." teo kabUlIne zIkhyA. pachI to e dizAmAM teo ane TI. jI. zAha avanavA praga karavA lAgyA. darekamAM paDelI vividha zakitane vikasita ane thAya tyAM saMkalita karavAnuM kAma gurudeva dvArA Ama anAyAse thaI jatuM. mUchamAM mUjI dhanika paNa temanI preraNA AgaLa dAna banI jAya tevuM kudaratI jAdu temanA prabhAvazALI vyakitatvamAM hatuM. DaI nAmanA videzI tatvaciMtake sAcuM ja kahyuM che- "jayAM eka paNa zAntivAdI haze tyAM comera zAntine cepa lAgaze." kavi khabaradAre gujarAtamAM gAMdhIjI pedA thavAne kAraNe athavA paraMparAnA tenA zAMtivAdI itihAsane kAraNe paNa spaSTa kahyuM che-"jyAM jyAM eka vase gujarAtI, tyAM tyAM sadAkALa gujarAta." pU. kavivarya nAnacaMdrajI mahArAja mAtra gujarAtI ja nahIM; gujarAtI suprasiddha saMta hatA. 30. jIvana jhAMkhI Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha 19 vetaryuM. te sAMdhI nAkheA pU. gurudevanA cAmAsAnI jANa mukhaInA sthA. jaina saMghane thai cUkI hatI. ghATakoparane te tee peAtIkA lAgatA hatA. ghATakepara sthA. jaina saMgha vahele-vahelA dADayeA. jagajIvana dayALa vADImAMthI tA huve ghATakaiAparamAM navalakhA upAzraya banI cUkayA hatA. jemAM aneka rASTrIya kAryAM dharmArage raMgAine thayA hatA. ajameramAM thayela sthA. jaina sAdhu sa MmelananI kAryavAhIne lIdhe gurugauravathI ghATakopara gauravAnvita banyu hatu. A pahelAMnA cAmAsAmAM e ziSya (pU. cunIlAlajI mahArAja ane lekhaka) ahIMthI ja maLI cUkelA, eTale paNa emane have hakaka che ema teo mAne che. A badhu joI gurudeve 'hA' bhaNI dIdhI. muMbainA sagha! harakhaghelA banI gayA. ame grAmAnugrAma avanavA anubhave laIne vicaratA hatA. pU. gurudeva, pU. harSacadrajI mahA. pU. cunIlAlajI mahA. ane huM ema cAreya ThANA hatA. bhAI tAraka ravANI sAIkala sAthe sahapravAsI anyA hatA. te samaye vi. saMvata 1991 ne mAgazara mahinA hatA. i. sa. 1934, DisembaranA divase hatA. te arasAmAM ja paMjAkhakesarI zrI vijayavallabhasUrijI ziSyamaMDaLI sahita muMbaI cAturmAsa mATe vihAra karatA hatA. tee rastAmAM naDiyAda pachInA gAmAmAM vAsada mukAme sAthe thai gayA. senAmAM sugaMdha bhaLI. teo paNa pU. gurudevanI jema udAra vicAravALA hatA eTale paraspara vArtAlApathI khUkha AnaMda thaye.. eTaluM ja nahi, paNa nAnu gAma hAvAthI teenA ziSye ane ame geAcarI vakhate paNa sahucArI banI jatA. amArA vihAra paNa muMbai taraphanA hatA. eTale vacce vaDedarA, karajaNa (miyAMgAma) vagere sthaLe vicaratAM gheADA divase nIkaLI gayA ane vaLI pAchA zrI vallabhavijayasUri Adi sAdhue amane pAleja mukAme bhegA thayA. paraspara prItibhAva sAthe vyAkhyAna paNa eka ja pATa upara ApavAnuM banyuM hatuM. AvA udAtta jIvanavyavahArathI pU. gurudevanu jIvana nItarI rahe che. varSo pahelAMnA eka prasaga che. eka vakhata lIbaDInA cemAsAmAM emaNe kAneAkAna sAMbhaLyuM :--< uDhiyA DheDha thakI bhU DAre...." vagere....jhAMjha pakhAla vagADatAM maMdiramAI bhAie upAzraya pAsethI nIkaLe ane upalAM jugupsApAtra gItA gAtAM jAya. sAMbhaLatAM ja upAzrayamAMthI sthAnakavAsIe lAkaDIo laine chUTe. pachI thAya dhIMgANu ane zvetAmbarAnA mAthA phUTe eTale upAzraye AgaLa rAjyanA polIsa UbhA rahe. avaLI gaMgAne sIdhI karI mahAmuni nAnacaMdrajI vicAramAM paDe-"dharmanuM rakSaNa rAjya kare ke zajya siddhAMtacyuta na thAya tenI rakSA dha kare ?" A teA avaLI gaMgA. eka vakhata rAjayanA amaladdArA ane eya phikAnA jaina AgevAnAne khelAvI gurudeve sthAnakava!sI bhAiene kahyuM- " tamAre A gIte sAMbhaLI levAnA che. kAraNa ke te tamArA dharmabaMdhue che. 'temanI gALa tamAre ghInI nALa' hovI joie. rAjyane kahyuM- ame amAru phADI laizu. tamAre vacce AvavAnI jarUra nathI." zvetAMbara mUrti pUjA zaramAyA ane mAphI mAgI. Ama avaLI gagAne temaNe sIdhI karI. AtmArAmajI mahArAja mULe paMjAbanA sthAnakavAsI jaina sAdhu, pU. lavajIRSi mahArAjanA parivAranA. pachIthI thayA derAvAsI. nAma rakhAyuM 'pU. vijyAnaDhasUri'. emanA ja A (vallabhavijayajI mahArAja) parivAra, je amene muMbainA vihAramAM maLyA hatA. gurudeva kahetA "have e bhAie sAthe jhaghaDA na heAya, maheAkhkhata ja hAya. pahelAM bhale vetazaI gayuM. have khAMcakhUMca kADhayA vagara sAMdhI nAkhA. bheLAM bhikSA kare. bheLAM sAdhu sAdhanA kare. bheLAM sva-para kalyANanA kAma kare. 8 dharmamAM bheda na heAya ane bheda hoya tyAM dharma na hAya' gurudeva A mAtra khelIne ja esI na rahyA, paNu AcarIne A pramANe cIle batAvI gayA. ikabAla kavi te svarAjya gaMgAmAM nhAIne melyA :majahaba nahIM sikhAtA Apasame vaira rakhanA, majahaba yahI sikhAtA Apasame... presa rakhanA." vizvasaMtanI jhAMkhI 31 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ putrya gurUdeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha traNa - cAra saikA pahelAM ja cagI AnaMdaghanajI nAmanA jaina sAdhue kaheluM : bhAjanabheda kahAvata nAnA, eka mustikArUparI" bhAjanabheda jema judA, tema dharmasthApaka bhale judA, paNa mATI badheya eka. tema dharmanA mULa siddhAMta badhAnA samAna. eTale bina samajadAra sAdhu-zrAvaka vage bhale vetarI nAkhyuM, paNa have samajadAra sAdhu-zrAvaka vage tarata sAMdhI nAkhavuM joIe. veravikhera jene eka bane te dharmathI A jagatamAM kazuMya azakya nathI. ziSya parivAra sAthe muMbaInA mArge jatAM dharamapuramAM rokANa muMbaInA mArge vihAra karatAM karatAM ame naDiyAdathI AgaLa jatAM vaDodarA, bharUca ane sUrata sudhI aneka nAnA moTA kSetronI sparzanA karI. vacce vacce zrI vijayavalabhasUri jevA udAracarita ra paraspara viniyoga karatAM, temaja vividha paMthanA mAnavasamAjane mAnavatAnI amIdaSTithI pAvana karatAM ane pAvanakArI dharmatattvano sparza karAvatAM. jyAre ame navasArI pahoMcyA tyAre amArA muMbaInA vihAranI jene jANa thaI hatI tevA aneka kSetronA zrAvako amArA AgamananI rAha jotA hatA. te paikI eka khUNAmAM rahela dharamapura sTeTanA zrAvaka bhAIone jyAre khabara paDI ke pU. mahArAjazrI navasArI padhAryA che, eTale teo AnaMdamAM AvI gayA. A bhAIo badhA sthAnakavAsI jaina hatA, eTaluM ja nahIM paNa sTeTamAM ucca darajajA para rahelA amaladAro hatA. teoe tyAMnA rAjavI zrI vijayadevajI pAse pU. gurudevanI pratibhAnuM varNana karyuM ane pitAnI bhAvanA jaNAvI ke, "AvA gurudevane amAre lAbha le che te ame navasArI vinaMtI karavA jaIe chIe." mahArAjA pote jena samAjathI paricita hatA, eTale pitA taraphathI paNa vinaMtI karavAnuM pharamAna karyuM. te bhAIo paikI rAjakeTanA medI kuTuMbanA zrI bhegIlAlabhAI mahArAjAnA parsanala sekreTarI hatA. eTale enI AgevAnI nIce bIjA dazeka bhAIonuM pratinidhimaMDaLa navasArI AyuM. ane khUba khUba bhAvapUrvaka gurudevane vinaMtI karI ke, "amArA AvA kSetromAM Ape vadhu lAbha Apavo joIe. vaLI amArA mahArAjAnI khAsa vinaMtI che to Apa dharamapurane pAvana karo. tyAre pU. gurudeve jaNAvyuM ke tamArI vinaMtI ane bhAvanA barAbara che paNa amAre muMbaI javAnuM che eTale dharamapura AvavAthI paMtha lAMbo thaI paDe e tame samajo che. vaLatAM zrAvakoe kahyuM ke, "dharamapurathI nAsika thaIne muMbaI jaI zakAya e mArga che. mATe enI ciMtA nahi karatAM, eka vAra to Apa jarUra padhAro. Avo avasara amAne pharIne kayAMthI maLaze? basa, nirmaLa bhakitabhAvane sparza thatAM gurudeve teonI vinaMtI svIkArI ane ame e dharamapura tarapha vihAra zarU karyo. anukrame vihAra karatAM jyAre ame dharamapuramAM praveza karyo tyAre AkhA nagaranA utsAhano pAra na rahyo. rAjyanA atithigRhamAM amAro utAro hate. kAraNa ke tyAM jaina sAdhu- sAdhavIonuM prAyaH Agamana na hatuM eTale upAzraya jevI ke vyavasthA na hatI. mahArAjA pote saMskArI hatA eTale vinaya, ziSTAcAra jALavI, hamezAM vyAkhyAno lAbha levA AvatAM. pachI to jema jema samAgama thavA lAgyA tema tema rAjyakuTuMba ane AmaprajAmAM sAro sabhAva jAgyA. mahArAjA pite saMgItanA atizaya zokhIna hatA eTale pitAnA zokhane lIdhe emaNe saMgItanA aneka prakAranA sAja sAthe eka AkhI maMDaLI taiyAra karelI ane prasaMge prasaMge pote jAte sAja sAthe saMgItane jalase jamAvatA. uparAMta mahArAjA zikAranA ane sapheranA paNa bhAre zokhIna. A badhI paristhiti jANI lIdhA pachI pU. gurudeve, avasara jeIne mahArAjAne "mRgayA' (zikAra)ne artha samajAvyuM ke mRga pAchaLa doDavuM, eTale ja ene sIdhe artha che. kSatata vija trAyate rUti kSatraH je duHkhI - ghAyala thayelA hoya tenuM rakSaNa karavuM, tene bacAvavo e kSatriyano dharma che. jIvatA nirdoSa prANIne mArI nAkhavuM emAM maradAnagI kaI che? tamArA ja pUrva dilIparAjA pote siMhanA zikAra 32 jIvana jhAMkhI Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - pa. nAnAthajI mahArAja janmazatAbdi banavA taiyAra thayA, paNa vasiSTha dhenune te maravA na ja dIdhI. zibi mahArAjA bAjane zikAra pate banavA taiyAra thayA, paNa bAjanA khAjarUpa holAne te bacAvyuM ja. Ama yukitapUrvaka paNa prakArAntare mahArAjAne rAjadharmanI paNa samaja ApI. jema lIMbaDI ThAkora gurudevanA anurAgI banyA hatA tema saurASTranA nAnA-moTA ThAkore temanA guNAnurAgI banyA hatA ane morabI ThAkoranI jema zraddhA ane samAnanI najare jotA hatA. tevI ja rIte dharamapuranA mahArAjA prathama-prathama gurudevanA saMgItathI AkarSAyelA. pAchaLathI jema satsaMga karatA gayA tema tenA anurAgI banyA ane kramazaH zikAra choDavAnuM temaNe zarU karyuM. sahRdayI samadarzitAne eka prasaMga te divasomAM ja eka sAmAnya chatAM dhyAna kheMce tevo prasaMga banI gaye. zajavInI saMgIta maMDaLImAM teonA kAkA "bIna" bajAvavAmAM ustAda. bhAI dastamahamada tyAre juvAna ummarane- ugatI umarane gavaiye. te kAkA' nA celA tarIke zIkhe. gaLuM ghaNuM taiyAra. eka vakhata gurudevanA sthAnanI najIka ja saMgItane jalase hato. gurudevane saMgIta nihALavA tyAMnA zrAvaka AgevAne jeo ucca pAyarInA amaladAro hatA teoe bhAvabharI vinaMtI karI. gurudeva jevA tyAM pahoMcyA ke turata gurudevane lIdhe bIjA aneka jaNa tyAM dAkhala thaI gayA. rAjanI adaba tyAM rahI nahi. rAjakarmacArIone A khUMcatuM hatuM, paNa teone gama khAvI paDI. tevAmAM eka sAdhanahIna sonIputrane keI amaladAre TokayA- "ahIM ze lADavo khAvAnuM che? jAo, bhAgI jAo !" harSacaMdrajI mahArAje te zabda kAnekAna sAMbhaLyA ane gurudevanuM lakSya kheMcyuM. pachI te pUchavuM ja zuM? gurudeva UThIne UbhA thaI gayA. are gurudeva! A zuM ? ema AgalI haroLano badho varga cekI UThe. dharamapuranA rAjAe amaladArane tarata IzAre karyo. sanmAnapUrvaka e sonIputrane pAcho bolAvI besA; ane amaladAre dilagIrI darzAvI. AvI hatI temanI rAya - raMkanA samAnapaNanI bhAvanA ! AvI hatI pU. gurudevanI sahadayI samadarzitA ! mANasa UMcAImAM ke pahoLAImAM zarIre vadhu ocho hoya vidyA ke sAdhanomAM ya ochovatta hoya. kadAca gaNomAMya ocho adake hoya paNa zarIre, buddhie, sAdhane ke guNe je adako hoya, teNe UNunI sevA-suzraSA karavAnI hoya, UNAnuM apamAna karavAnuM na hoya. mA apaMga bAluDAMonI vAtsalyapUrNa sevA kare che, zeSaNa karI zakatI nathI. Ama teo mAnIne AcaraNa karatA, karAvavA mathatA. dharamapurathI vidAya A rIte satsaMga ane dharma prabhAvanAnA prasanna milanamAM ane sattara divaso vItI gayA. mahArAjAne ane AmaprajAno sadabhAva uttarottara vadhate rahyo. gurudevanI pravacanaprabhAvanA ane saMgItakaLAthI rAjavI khUba prabhAvita thayA ane pachI amAre cAtamAMsa mATe muMbaI javuM hatuM eTale dharamapurathI vidAya levAno samaya Avyo. mahArAjAnuM dila kacavAyuM, paraMtu Akhare bhAvabhInI vidAya ApI. dharamapuranA jaMgalamAMthI amAre pasAra thavAnuM hatuM, eTale mahArAjAe zrAvaka amaladArane cheka dUranA sImADA sudhI gurudevane pahoMcADavAnI AjJA karI ane rAjya taraphathI badhe baMdobasta karavAnI bhalAmaNa karI. ema anukrame vihAra karatAM karatAM ame nAsika AvI pahoMcyAM. tyAM nAsikanA nee rokayA. avadhAna prayogo jevAne jaina-jainetaree Agraha karyo. gurudeve mane AjJA karI, paNa prayogo thayA bAda moTA moTA prophesaroe paNa tene camatkAra mAnya ane lekenA TeLeTeLAM pAmaratA tarapha kheMcAI, "amAruM A duHkha maTADe, te duHkha maTADe" ema karavA lAgyA. eTale jAheramAM avadhAna prayogo A rIte batAvavAnA baMdha karyA. bIdaDAmAM avidhisara ane muMdrAmAM vidhisara zarU thayelA avadhAna pragane nAsikamAM Ama acAnaka aMta Avye. nAsikamAM thoDA divaso rekAyA bAda pharI amAre muMbaI taraphane vihAra zarU thaze. devalAlI, pAMDavaguphA, IgatapurI, tAnasA taLAva, kalyANa vagere kSetre spazI khUba ja ullAsa ane AnaMdapUrvaka saM. 1991 nA jeTha vada pAMcamanA vizvasaMtanI jhAMkhI 33 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAvavaya pa. nAnacandrajI mahArAja janmazatAdi matigraMthare. rija cAturmAsa nimitte ame ghATakoparamAM praveza karyo. ghATa para to pUrvaparicita ane khUba ja bhaktibhAvavALuM upanagara. cAturmAsa khUba AnaMdathI pasAra thayuM. e ja rIte muMbaI samagranA sadUbhAvapUrvaka saMvata 1998 nI sAlanuM cAturmAsa siMcapokalI-kAMdAvADImAM pasAra karyuM - ........ . tu gerasamajUtInA bhaMga . muMbaImAM A vakhate be mAsAM gALyAM. saMvata 191nI sAle ghATakopara ane saMvata 1992nI sAlamAM ciMcapokalI (muMbaI) mAM cAturmAsa hatuM. ema be cAturmAsa muMbaImAM gALyA te daramiyAna Dagale ne pagale pU. gurudevane gerasamajatInA bhoga banavuM paDatuM. teo koInuM duHkha dekhI zake nahIM. duHkhI rahe ane sAthe pitAnI AMkhamAM AMsu AvI jAya. anukaMpAnI vyAkhyAmAM ghaNI vAra huM muMjhAI jato, paNa gurudevanuM jIvana eno ukela lAvI mUkatuM. dhanadukhiyA, tanaduHkhiyA ane manaduHkhiyA gurudeva pAse doDI Ave. pU. cunIlAlajI mahArAja asAdhAraNa maryAdA jALave. huM koI vAra doDhaDAhyo banI carcA-vita'DAmAM UtarI paDuM -"gurudeva ! A leke Apane chetarI jAya che" teozrI hoM marakAvIne jANe evuM kahI detA hoya ke, " Akhare chetaranAre chetarAze. chakAyanA mAbApa thavAnuM kevalI prapita jainadhameM kahyuM che. huM keinuM moTuM tarachoDI nahi zakuM." gurudevane jatiSamAM paNa rasa. kharI rIte to vidyA mAtramAM uDe rasa. ghaNa jevIo ane ghaNu vaidya paNa temanI pAse Ave. kaNa emanI pAse na kheMcAya? te ja savAla hato. bIjAvatI pitAnA devasamA gurune TakaranAre ja gurudevane kevI dazAmAM mUkI dIdhA. Arya samAjanA sadaguNa nurAgane lIdhe eka vakhata AgevAno temane kheMcI gayA. temanA pramukhapade eka moTuM saMmelana rAkhyuM. gurudeve A saMmelanamAM dhArmika jagatanI ekatA para jora ApyuM. saMbhava che ke Arya samAjanA keTalAka ane kadAca moTA bhAganA lokone A na rucyuM hoya ! paNa muslima paNa te saMmelanamAM hatA. teone teTalI ja khuzI thAya te svAbhAvika hatuM! zurudeve AryasamAjanA lokone paNa samajAvyuM ane muslimone paNa samajAvyuM. "bhale eka jamAnAmAM maharSi e khaba vaidika ane vaidikero para paNa prahAra karelo ! paNa enI pAchaLa dharmakAntinI ja zuddha bhAvanA hatI. saDAne kADhavA DekaTara oparezana kare che tema, paraMtu have samanvayano yuga AvyuM che. gAMdhIjI enA puraskartA che." eTale A yuge maharSie je te yuge kaheluM, tenA samanvayane mArga le te maharSinI ja sevA che ema mane lAge che. jo ke A vAta tyAre bannene pUrI na paNa samajAI hoya! paraMtu potAnA pramukhapade potAnI pharaja pUrepUrI bajAvI! bIjo eka gerasamajUtIne bhega emane banAvavA mATe nimitta bane. mULe dharma prANa lekazAhanuM jIvanacaritra meM lakheluM. temanA jIvanane nyAya ApavA mATe mUrtipUjA-amUrtipUjAnI carcA karavI ja paDe. paraMtu e carcA jyAre dainika akhabAremAM thavA lAgI tethI jenasamAjanI ekatA mATe mathatA rahenAra gurudevane the DeA vakhata sArI peThe sahevuM paDeluM. mArA maunane thaDe-ghoDo abhyAsa AgaLa vadho hato. tevAmAM eka vakhata puraNa thayuM - "eka varSane kASThamaunavrata sAthe ekAMtavAsa sevana kara." gurudevane A khyAla AvatAM ja temaNe kahyuM - " sAthe rahIne kara, nahIM to samAjamAM gerasamajUtI UbhI thaze." paNa mane te ajJAta sthaLanI dhUna hatI. A mATe narmadA kAMThe AvelA raNapuranI pasaMdagI thaI hatI. eka taraphathI je ziSya para gurudeve ane sthAnakavAsI samAje potAnA gurUno vRddhava bhAra upADI leze evI AzA rAkhI hoya, tenI AvI dhUnathI samAjane ane khAsa karIne gurudevane keTaluM veThavuM paDe! enI mane 34 jIvana jhAMkhI Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - (patra gurudeva kavilaya paM. nAnAsajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha kapanA no'tI. AvI aneka gerasamajUtIonA ga gurudeva banatA. paNa teo te "sAdhucarita zubha sarisakapAsU" hatA ane tethI ja temaNe "je sahi duHkha parachidra durAvA"nuM biruda akSarazaH sArthaka karyuM. dazeya eka: mArga be eka varSanA samauna ekAntavAsane aMte meM (muni bhAgyacaM) "saMtabAla" rUpe eka nivedana taiyAra karyuM hatuM. te joIne gurudeve kahyuM ane sthA. samAjanA AgevAnoe paNa kahyuM- "bhale Ama ja vartA, paNa nivedana jAhera rIte bahAra pADavAthI samAjane sAdhuvarga je A mArge cAlavA mAMDaze te paraMparA tUTaze. nave paMtha haju tamAre mATe na ane ajJAta che. mATe hamaNAM dhIraja rAkhe." paNa nisarga dhAryuM phaLatuM sahu ke, che mAnavI mAtra nimitta hetu" jevuM banyuM. cicapokalImAM mauna pALavA pahelAM ane mATuMgAmAM samAja sAme nivedana vAMcatAM pahelAM jUhu mukAme gAMdhIjIne maLavAnuM thayuM. temanI tabiyata nAdurasta hatI. tyAM ja paMDita javAharalAla, netAjI subhASa bejha, saradAra paTela, maulAnA abula kalAma AjhAda, sojinI nAyaDu, mIrAMbena, mahAdevabhAI badhAyane najIkathI jovAnuM thayuM. vAtacIta kazI na thaI zakI. nivedana jevuM jAhera thayuM ke sthAnakavAsI samAja khaLabha. AmAM paNa gurudevane veThavuM paDayuM. (1) ziSya jevA ziSyane aLago karavo paDe tevI sthiti janmI ane (2) te uparAMta vyApaka samAjamAM aneka gerasamajUtIo jAgI. tyAre kone khabara hatI ke:-"gurudevanA ja virATa darzanane sakriya banAvavA athavA "jainadharma vizvadharma" e gurudevanI dhAraNA mUrtimaMta karavA mATe jema sthA. samAjanI cAla paraMparAnA saMpradAyamAM rahIne binasAMpradAyikatA siddha karavAnI che tema cAlu paraMparAne saMpradAya bhale dUra karI de, toya svayaM te saMpradAya ke saMpradAyavezane na taja ane saMpradAyanA niyamomAM amuka saMzodhana karIne e saMpradAyanI pAchaLa rahelI mULa dharmakAMtine vizvavyApI banAvavAnI che, mATe badhuM nimaNi hatuM." kAvyamAM paNa e ja raNake gurudeva kavivaryane kA jhaMkAra paNa e ja dizA kahI jAya che. temaNe "jagatane bodha devAne, jarUrI vAta kahevAne; laI saMdeza prabhujIne, avanimAM gAMdhIjI AvyA." ema gAnadvArA gAMdhIjIne aMjali ApelI. have emanA kAvyamAM skurita sane eka saMta tarIke vizvavyApI banAvavAnA hatA. haripurA mahAsabhAmAM gurudeva paNa padhAryA. huM paNa gaye. tyAM amane bannene gAMdhIjInuM pratyakSIkaraNa thayuM. gAMdhIjInA racanAtmaka kAryakare jovA maLyA. gAMdhIjInA majUra saMgaThananA AgevAno paNa jovA maLyA. gAMdhIjI ane rASTrIya mahAsabhAno ane tAdAmya-tAdRzya bharelo saMbaMdha nIrakhavA maLe. mArI tyAMnI nivAsa-sagavaDa zrI ravizaMkara mahArAje karelI. huM thoDuM rokAye. gurudeva tyAMthI vihAra karI gayA. gAMdhIjIH eka madhura milana gurudeva paNa tithala-samudratIre ane gAMdhIjI paNa tevAmAM tyAM. gurudeva reja savAramAM samudrakAMThe phare. gAMdhIjI paNa kare. emane joIne gAMdhIjI bahu rAjI thayA ane pitAnA sAthIothI chaTA paDI deDyA- "aho ! tame kyAMthI ?" jaina sAdhu samudAyamAM rahIne gAMdhIjInA anekavidha racanAtmaka kAryone vega ApanArA nAnacaMdajI mahArAja emanAthI ajANyA zAnA hoya? kAThiyAvADa rAjakIya pariSada ane yuvaka pariSadamAM temanA pravacano gAMdhIjInI hAjarImAM ja rakhAelA. hAthe daLelA loTanA roTalA - roTalI maLe te ja levA, gAyanA ghI - dUdhano Agraha rAkhave, harijana sAthe dareka prakAranA bhedo dUra karAvavA, pite khAdI paheravI; eTaluM ja nahIM, zramaNopAsaka vargamAM khAdI ane kAMtaNane Agraha rakhAva ane amuka vakhata te khAdI paherIne vaherAve te ja vaheravuM. AvA yugAnurUpa abhigraha rAkhanArA jaina vizvasaMtanI jhAMkhI 35 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha saMtane nihALavA e gAMdhIjIne mATe anekhuM darzana hatuM. te samayanA gALAmAM pU. javAharalAlajI mahArAja khAdI grAmadyoganAM mahAraMbhathI apAraMbha bhaNI javAnI ahiMsaka prakriyA zramaNopAsakone potAnI tejIlI vANImAM samajAvatA ane sthAnakavAsI samAjanuM vAtAvaraNa taiyAra karatA hatA. te ja rIte AtmAthI mohanaSijI mahArAja paNa lakhatA ane samajAvatA. paNu gurudeva zrI nAnacaMdrajI mahArAja to gAMdhIjInI khAdIgrAmodyoganI vicAradhArAne jainadharmanI bhASAmAM apAra bhanA rahasyarUpe samajAvatAM, eTaluM ja nahI, vAparatA ane AgrahapUrvaka vaparAvatA. gAMdhIjIne AvA saMtanA darzanathI A tyAgIonA mulaka bhArata paranI AzA saphaLa thatI dekhAI. Ama tithalamAM gAMdhIjI ane gurudeva roja maLe. khUba vArtAlApa thAya. gocarIne Agraha kare, jAte vaherAve. jaina sAdhuvarga pratye mAtA putaLIbAInI zraddhA, vilAyata jatAM pahelAM jaina sAdhu becarajIsvAmI pAse lIdhelI traNa pratijJAo, jaina zramaNopAsaka zrImad rAjacaMdra taraphathI maLelI zikSA -dIkSA vagere eka pachI eka da gAMdhIjIne pratyakSa thAya te e apUrva vega hate. gurudevane paNa bahu sateja tha. "saMtabAla" alaga paDyA tenuM paNa samAdhAna maLyuM. tyAra pachI pU. gurudevanA darzana mane thayAM, tyAre temaNe kahyuM paNa kharuM, "jarA dhIraja rAkhI heta te badhuMya sAruM thAta. khera, je thayuM te kharuM." vastutaH emanA ja sevelA dhyeyane e mArga hato. A keI ne mArga na hatA ane teo aMdara rahyA te ghaNuM sAruM thayuM. sthA. samAjane vizvavizALa dRSTikoNa sAMpaDaze. je Aje mane paNa khUba upayogI thaI paDe che. "gunAmeno svimasi thisAmA phuva" e mahimna stotranuM kAvya puravAra thayuM che; athavA jenagI AnaMdaghanajI mahArAjanuM "ghaDradarzana jina aMga bhaNI je" e pada sArthaka thaI rahyuM che. joke have banne mArge vadhu ne vadhu najIka AvI rahyA che. chatAM kadAca mArga be dekhAya, te paNa gurudeve dhAreluM te eka ja dhyeya siddha thavAnuM che. 23 dharamapuramAM cAturmAsa ahIMthI ya eka-mArga be' e vidhAna mujaba guru-ziSyanA cAturmAsa alaga thayA. eTale ke saMvata 193 nuM mAruM (saMtabAlanuM) cAturmAsa samauna ekAMtavAsarUpe raNApuramAM thayuM ane pU. gurudeva, mahA. zrI harSacaMdrajI svAmI tathA mahA. zrI cunIlAlajI svAmI ThANA traNa ane cothA vairAgI bhAI meghajIbhAInI vihArayAtrA gujarAta tarapha AgaLa cAlI. anukrame vihAra karatAM jayAre teo valasADa AvyA tyAre dharamapuranA mahArAjAne jANa thatAM, teone be varSa pahelAMnAM saMsmaraNe tAjA thayA. pU. gurudevane vadhAre lAbha levAnI bhAvanA jAgRta thaI. pitAne e vicAra parsanala sekreTarI zrI bhogIlAlabhAI modI ane bIjA amaladAro pAse pragaTa karyo, jeo badhA sthAnakavAsI jaina hatA. mahArANI sAhebA paNa e vAtamAM saMmata thayA. pachI te pUrNa taiyArI sAthe mahArAjAe pitA taraphathI khAsa cAturmAsanI vinaMtI karavA eka DepyuTezana valasADa pUjya gurudeva pAse moka9yuM. AgevAna bhAIoe bhakitapUrvaka vinaMtI karI ke, "amArA A ajJAta pradezane pAvana karI amone Ape lAbha ApavuM joIe, eTaluM ja nahi paNa amArA mahArAjA paNa e varSa pahelAM ApanA samAgamathI khUba prabhAvita thayA che eTale emanI paNa bhAvapUrvaka vinaMtI che te Apa lakSamAM leze. pU. gurudeve badhI vAta sAMbhaLIne paristhitinuM Akalana karyuM. navuM kSetra, rAjA ane prajAnI bhAvabharI vinaMtI vagere badhA saMge anukaLa lAgatAM dravya, kSetra, kALa ane bhAva nA lakSe e vinaMtIne svIkAra thaye. badhA khuba AnaMdamAM AvI gayA. haju thaDe kALa bAkI hatuM. eTale e taraphanA kSetramAM vicaravAnuM mana thayuM. jogAnujoga te samaye mahAtmA gAMdhIjI havAphera mATe tema ja ArAma mATe tithalanA dariyAkAMThe Avela hatA. valasADathI tithala khUba najIkamAM hatuM. eTale sahajabhAve pU. gurudevane paNa mahAtmAjIne maLavAnuM mana thayuM. basa, badhI vyavasthA thaI gaI ane pU. gurudeva sahita ThANa 3, tithala padhAryA. saMvata 1lya, vaizAkha suda 6, tA. 15-5-1937 ne zanivArano e divasa hato. pU. gurudeva ThANA 3 tyAM ekaMdara tera divase rokAyA. ahIM gAMdhIjI, saradAra paTela, kizoralAla mazaruvALA vagere bhAIonuM pratyakSa milana thayuM. savAra-sAMja dariyAkAMThe pharatI vakhate vividha viSaye para "sarvajana hitAya" 36 jIvana jhAMkhI Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che zrI pa.nAnajI mahArAja jamAtaICE eve sumadhura vArtAlApa mahAtmAjI sAthe thato hato. tyAra bAda tyAMthI vihAra karI yathAsamaye dharamapuramAM cAturmAsa nimitte praveza karyo. te vakhate rAjyane ane AmaprajAno utsAhano pAra na hato. cAtamAMsanI badhI vyavasthA rAjya taraphathI thayelI. rAtre prArthanA-pravacana ane divasanA pravacana vakhate sabhAmaMDapa bharacaka rahe. cAturmAsa daramiyAna badhAne khUba saMtoSa thayo ane AnaMdamaMgala vartAyA. mahArAjA ane mahArANI paNa prasaMge prasaMge pravacanamAM hAjarI ApI rasapUrvaka lAbha letA. A rIte apUrva AnaMda ane ullAsapUrvaka cAturmAsa pUrNa thayuM. pUjya gurudevane, nirvatti parAyaNa zAnta- sAtvika vAtAvaraNamAM zeSa jIvana gALavAnI khUba abhilASA hatI eTale dharamapurathI e daSTie vihAra zarU karyo. narmadA nadInA kAMThe kAMThe grAmAnugrAma ThANuM 3, vihAra karatA hatA. daramiyAna jANe trANunubaMdha pUrA thayA hoya tema munizrI harSacaMdrajInA vicAro badalAyA ane teo chuTA paDayA. pAchaLa pUjaya gurudeva ane mahA. zrI cunIlAlajI svAmI ThANa 2 ne vihAra cAlu rahyo. A prakAre dharamapuranA cAturmAsa pahelAM eTale ke saMvata 193 nI sAlamAM ja mAro ane pU. gurudevane mArga pUla rIte judo paDI gaye. pariNAme pratyakSa saMbaMdha chUTI gaye. pachI te varSo vItI gayA, tema chatAM paNa patra vyavahArathI ane bIjI rIte paNa teonI udAratAne mane cheka chellI ghaDI sudhI lAbha maLyA karyo che. enA AdhAre ja AgaLa pAchaLanI hakIkato lakhavA bhAgyazALI thaI zaka chuM. 24 nArIsamutthAna pU. gurudeva dIrghakALanA tyAgI jIvananA anubhava pachI sAdhu jIvana aMge spaSTa khyAla dharAvatA hatA. teo ema mAnatA ke sAdhujIvana svIkAryu-sAdhunA kapaDAM paheryA eTale sarvaguNasaMpana banI javAtuM nathI. enA mATe te jJAnagarbhita vairAgyanI bhUmikA pAkI hovI ghaTe. tyAre vartamAnakALe jeo dIkSA le che te badhA umedavAromAM prAya: bhAgyeja evI taiyArI hoya che. pariNAme pachI evA sAdhakoe sIdhAvuM paDe che athavA eka yA bIjI rIte daMbhanuM sevana karavuM paDe che. AvI paristhitimAM, vIra-gaMbhIra sAdhu puruSoe, saMghanA cAre aMganuM kALajIpUrvaka jatana karavuM joIe, eTaluM ja nahi paNa sva-para kalyANanA lakSe sAmUhika sAdhanA karavI ghaTe. AvuM pUjya gurudevanuM sahaja uddhAra valaNa hovAthI, koI sAdhu dIkSA laIne koI kAraNasara veSa tajI de tyAre paNa tevA asala sAdhumAM, asala sAdhutAno raMga kema lAge? ane veSa choDavAno pazcAtApa thAya evuM karatA. Aja hetuthI zrI harSacaMdrajI mahArAja, je varSothI gurudevanI sevAbhakitamAM ekaniSThAthI joDAI gayA hatA; teonA vicAramAM dharamapuranA cAtumAMsa pachI (saM. 194mAM) parivartana AvyuM ane teo gurudevathI chUTA paDayA. emane samajAvavAmAM gurudeve kazI kacAza na rAkhI tema chatAM paNa judA paDyA ane Akhare veza paNa cheDe tyAra bAda aneka vAra teo gurudeva pAse Ave, saddabhAvabhakita darzAve. maryAdita sevA paNa kare te paNa gurudeve tenA pratye aMzamAtra abhAvAtmaka valaNa batAvyuM nahi. eTaluM ja nahi paNa vadhAre patana na thAya e rIte teone sAttivaka piSaNa aMta sudhI ApyA karyuM. gurudevanI AvI anokhI udAratA hatI. A ThekANe bIjA koI sAdhu hota to te AvA patita sAdhakane tiraskAra ja karata. are, pAse AvavAnI te vAta ja kayAMthI hoya? vaLI dIkSA lIdhA vinA paNa dIkSitanI jema vartanArAM, tyAga-tapamAM rAcyAM mAcyAM zrAvaka-zrAvikAo paNa joIze, ema mAnIne dIkSAnI utAvaLamAM pate mAnatA na hatA. dA. ta. karacha prAgaparanA rahIza meghajIbhAI karIne eka yuvAna gurudevanI khyAti sAMbhaLIne kheMcAyA hatA. teo avivAhita ane sAdhusevAnA rasiyA hatA. pUrve je sAdhujI pAse teo sevAmAM rahetA. temaNe jyAre kAyamI vidAya lIdhI ke turata ja saurASTramAM zrI nAnacaMdrajI mahArAjanI sevAmAM AvI gayA. zreyAthI ane tyAganI vRttivALA eTale pU. gurudevanA saMketa mujaba dIkSA vinA dIkSita jevA ane tapasvI rahyA. keTalAya varSo sudhI gurudeva sAthe rahyA ane sevAbhAve sAthe vicaryA. dIkSAnI utAvaLa na karavA mATe vizvasaMtanI jhAMkhI 37. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMthare gurudeve emane rokI rAkhelA. Akhare nivRtti ane ekAMtanI bhAvanAthI teo lonAvalAmAM rahyA. khUba tapazcaryA karatA. lAMbA upavAsanA pAraNA bAda lenAvavAmAM emanuM zAMta mRtyu thayuM. AvI hatI gurudevanI sahaja upakAraka vRtti! Aje je sAdhu-sAdhvIo che, temane teo mAnavatArUpe dharmane pAye vyavasthita nAkhe tevAM kAryakSama banAvavA mAgatA hatA. agya dIkSA ke bAladIkSAnA te teo virodhI hatA ja; balake thoDo vakhata sAdhudIkSA baMdha rahe tethI aniSTa nahIM, paNa iSTa ja thaze ema mAnanArA hatA. AthI ja pitAnI pAse ke pitAnAM zraddhALu sAdhu-sAdhvIo pAse kaI dIkSAnA umedavAra tarIke Ave te khuba khuba cakAsatA ane prAyaH evuM kahetA ke jethI jJAnagarbhita vairAgya vinA tyAgI saMsthAmAM kaI pese nahIM. Ama teo sAdhu-sAdhvIo pAse gayAkALanuM pratikamaNa, vartamAnakALane saMvara ane AvatA kALanI cogyatA mATe satata mathyA karatA, kAraNa ke rAjAnA rAjA evA sAdhu-sAdhvIoe samAjamAM peThelI badhI ja bheda dIvAlo toDI nAkhavI paDaze, tevuM prabaLapaNe mAnIne vartatA, vartAvatA. sAdhu-sAdhvI tuMbaDAM jevA che. pite tare ane bIjAne tAravA mathe. bhejavALAM khoTAM mUlya uthApe ane sarvatra samAnatAnAM sAcA mUlya rathApe. teo ja jagatanAM sAcA guruo che. bhAratamAM AthI ja emano sarvocca mahimA che. "nagarano saMga na karIe re" ema gAI banAvIne kabIra sAheba bolyA. jaina sAdhu cidAnaMde ethI ja kahyuM che avadhU nirakSa viralA keI, dekhA jagata saba je- avadhU. samarasabhAva bhalA citta jAke, thApa- uthApana heI; avinAzI ke gharakI bAtAM, jAneMge nara seI - avadhU. rAva-raMkameM bheda na jAne, kanaka upala sama lekhe; nArI nAgiNuMke nahi paricaya, te zivamaMdira dekhe - avadhU. mahAtmA cidAnaMdajInA A padamAM chellI paMkitamAM nArIne je upamA ApI che te vAMcatAM ja gurudevane AMcake lAgato. AjanA vikasita yugamAM mAtRjatine AvI rIte cItaravI te pitAne khUMcatuM hatuM eTale temAM kavivarya nAnacaMdrajI mahArAje saMzodhana karyuM. eTale ke jyAre pitAne te pada chApavAno prasaMga AvyuM tyAre "nArI nAgiNI ke nahi paricaya" e paMkitane "viSayavAsanA viSa sama lAge" A rIte sudhAro karyo. teo haMmezAM mAnatA hatA ke jUnA mahApuruSanAM vacanone teDavA nahIM, paNa saMzAdhavA. kAraNa ke te mahApuruSoe pote paNa dravya, kSetra, kALa, bhAva joIne jUnAnuM saMzodhana karIne ja navArUpe mUkahyuM hatuM. je Ama na thAya te navA yuganI prajA jUnA mahApuruSo paranI zraddhA gumAvaze. je deza dharmabhAvanAmAM jagata guru che, te dezanI navI peDhI dharmazraddhA gumAve to duniyAnI AzA dhULamAM maLI jaze. samaya pArakhIne te prakAranAM (hiMsAdi sUcaka prakAranAM) vacanovALA sUkato, e vacane pAchaLathI umerAyAM che. mATe maharSi dayAnaMde vedazAstromAMthI kADhI nAkhavAnI vAta karI. gAMdhIjIe, huM ene samajato nathI, ema kahI sAra kheMco. bAkInA chatA pheMkI devAnuM kahyuM. kavivarya nAnacaMdrajI mahArAje e chotAne kADhI yogya kAme lagADayA ane pite no rasa umeryo. jaina sAdhu tarIke jagata ke samAja pratye zI pharaja hoya, e dhorI mArga pADI Apyo. temaNe kahyuM- "nArI e nAgiNI nathI, sahabhAgiNI che. hakIkatamAM viSayavAsanA ja puruSajAtimAM ke strI jAtimAM jherarUpe pariName che. vAra jAtimAM vatsalatAne e divya guNa che ke jethI te puruSavargane sAcA sAthIdAra banI rahe che. eTale ja saMskRtamAM eka subhASita che "mAghasano nAsti sAMdhava:" puruSanI zuSkatAmAM teNe je rasapUrti na karI hota te Akhe ya saMsAra narakAgAra banI jAta. mATe ema kahI zakAya ke mokSanA dvAra ughADanArI paraMparA e janetA ja che. Aja vicAramAMthI sAdhvIone ane zrAvikAone ghaDavAnuM kAma bhagavAna mahAvIranA A sAdhu upara anAyAse AvI paDayuM. saMta vinobAe sana 1958mAM paMDharapuramAM pokAryuM hatuM- "bhagavAna kRSNa bhagavAna mahAvIra ane bhagavAna buddha e traNeya hiMdu dharmanA mahApuruSa thayA che. strIonA udhdhAranI bAbatamAM A traNeya mahApuruSoe kAma * juo, prArthanA maMdira : AvRtti soLamI, pRSTha 210 38 jIvana jhAMkhI www.ainelibrary.org Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva vilaya paM. nAnasanTejI mahArAja janmazatAbida smRtigraMthase karyA che, paNa bhagavAna mahAvIre to jokhama kheDIne paNa nArIgaurava ane nArI unnatino je mArga cIMdhe che ane tene uccamAM ucca sAdhanAnA adhikAro ApyA che. tene je kayAMye nathI." nArIsamuthAnanA paMthe jatAM gurudevane kaeNka kaDavA-mIThA anubhave thayA che. ahIM DAka namUnA joI laIe - thAnamAM saMvata 1981mAM eka vakhata gurudeva dUra ne dUra cAlyA gayA. gecarIveLA thaI, AvyA nahIM. temanA bane gurubhAIo vicAramAM paDayA. harSa candrajI munine to cena ja zAnuM paDe? teo zodhavA nIkaLI paDyA. A pradezamAM jaMgale javA nIkaLelA mahAmuni nAnacaMdrajI bhUvA paDe tema na hatA. Akhare meDA meDA paNa pAchA pharatA joyA; tyAre harSa muni harSaghelA thaI gurucaraNe DhaLI paDayA. gurudeva bolyA- "cAla, AvuM ja chuM. sAdhuthI Ama lAgaNIvaza thavAtuM re-dhIre khabara paDI gaI ke Aje sAdhvIono mAMhomAMheno evo saMgharSa thayele ke gurudevane bhegI AnaMdaghanajInI mApheka ekalA cAlI javAnuM mana thaI gayuM. "have kayAM gurudeva paNa hayAta hatA? je saMsAranAM sagAM-vahAlAM choDayAM te vaLI A saMpradAyanA baMdhano ya zA mATe joIe? e ciMtanamAM ne ciMtanamAM gurudeva ghaNe dara thAna pAsenA DuMgarALa pradezamAM nIkaLI gayA, paNa vicAra AvyuM- "A te vairAgyane ya vairAgya jaNAya che. vairAgyane rAga bhale na hoya paNa anurAga te joIe ja; eka saMpradAya DIza te bIje Ubhe thaze. enA karatAM je che ane je bIjA saMpradAyanI apekSA e kAryakSama che to eno lAbha levA ane ApavAmAM zA mATe acakAvuM ghaTe?" basa, vanyA pAchA, tyArathI sAdhvIone kahmAkAravyA vinA svAbhAvika bodha thaI gayo. "gurudeva jevAne amane choDavAnuM mana thAya te dIkSA levAmAM zI majA mATe potAnA ke evIonA avaguNa hAMkI kADhavA paNa A saMgharSa to na kare. lIMbaDImAM nAnIbenanuM piyara, nAnIbena bALavayamAM vidhavA thayAM. sAdavIonI najara vidhavA para tarata jAya. sAvIo nAnIbenane kahevA lAgyA- "have tAre zuM baMdhana che? chakAyanA kuTAmAMthI nIkaLa bahAra AvI jA amArI sAthe. mokSanuM mAnuM bhAthuM bAMdhI le" nAnIbenanI IcchA samAjasevAnI hatI. temaNe pU. gurudevanuM mArgadarzana mAgyuM. gurudeve kahyuM- "je bena, mAre mana Aje prathama dIkSA samAjasevAnI che. sAcI niHspRDa sevAthI sarvopari tIrthakarapada pAmyAnA aneka dAkhalA jainazAsakathAomAM che. bAkI jJAnagarbhita vairAgya AvyA vinA sAdhuveza paherI levAthI te bAvAnA beya bagaDI jAya. huM dIkSAne virodhI nathI, paNa A kALe prathama sevA -dIkSA che samajyAM!" nAnIbena samajI gayAM. khUba saMtoSa pAmyAM. emanAM mAbApe paNa guruethe jokhama uThAvIne paNa nAnIbenane sevAmArgamAM samarthana ApyuM. gAMdhI Azrama sAbaramatImAM budhAbhAI (AjanA dayAmuni) nI sAthe khAdIkAmamAM temaNe jhukAvyuM. ghUMghaTamAM gAMdhAI rahelI keTalIya muslima ke hinda, girAsadAra ke garIba se bhaginIone rojI ApI rASTrabhakata banAvI dIdhI. Ama nAnIbena ApoApa meTAMbena banI gayAM. saMvata 1991-1992 nA muMbaInA comAsAmAM hIrAbena cInAIne pU. gurudevane prathama satsaMga thayo. emanA pati, diyara, jeTha ane kamekame AkhuM ya cInAI kuTuMba gurudevanuM bhakata banI gayuM. hIrAbena bhAre zrImaMta kuTuMbanAM paNu gurubhakitano raMga lAgyA pachI kRSNabhakitanuM rahasya ApoApa emane samajAyuM. dhIre-dhIre bhega-vaibhavamAM rasabasatAM hIrAbena tyAga, tapamAM tarabaLa banatAM thayAM. have hIrA nahIM, paNa mIrAM banyAM. keTalAya sevake -sevikAone emanI bhakitane raMga lAgI gayo. narasiMha mahetAe kahyuM che- "tArA saMgano raMga na lAge, to tuM vaiSNava kAce." hIrAbena paNa pAkAM vaiSNava banI gayA ane se. ne vaiSNavatAne cepa lagADanArAM samartha vIrAMganA bhakata banI gayA. gurudevane mana jena - vaiSNavanA bheda kyAM hatAM? anekAMtavAdane AthI vizeSa AcAra karyo hoya? kaliyuganA sarvajJa lekhAtA hemacaMdrAcAryanA ziSya kumArapALane jene paramAIta bhale gaNe paNa teo paramazava saMyukata paramAIta hatA. hIrAbenane vizvasaMtanI jhAMkhI 39 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivaDha paM. nAnasanTejI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha namUne te paikIne gaNAya. ane jyAre pUjya gurudevanI satyAzImI janmajayaMtI sAyalAmAM UjavIne dilhI jatAM amadAvAda AvyAM tyAM gurudevanA laghuziSyAnA hulAmaNuM nAme pitAne saMbodhatAM pU. prabhAkuMvarabAInAM, temanA vaDIla gurubhaginI motIbAI sAthe, amane darzana thayAM; tyAre hIrAbenanuM kuTuMba kevA bhakitabhAvathI tyAM AvI pahoMcyuM hatuM te najare joyuM ane thayuM - " gurudeve mAtAomAM kevI dharmabhakti jagADI dIdhI che?" eka lohANA DokaTara naMdalAla vanamALI sUcaka sAthe bejA DekaTara bena paraNyA hatA. e benanuM nAma dolataena. gurudevane paricaya thatAM ja temanAmAM gurubhakita jAgI. pachI te patra dvArA preraNA le, paNa varSamAM ekAda vAra te davAkhAnA baMdha karIne paNa te daMpatI gurusatsaMge Ave. eTaluM ja nahI, bIjA nehI bhAI-benane ya gurusatsaMgano raMga lagADe. AvA to aneka nArIratnone emaNe samAjanI patthara khANamAMthI tAravI mUkyAM hatAM. - rASTrapitA gAMdhIjIe nArIzakitane cAra dIvAlethI bahAra kADhI sarvakSetromAM kAma karatI melI. gurudeve eka rASTrastaMbha sAdhujIvanane nAte te zakitamAM dharma puTa ApavAno mahAmArga AvAM pAtra ghaDI ghaDIne cIMdhI dIdho. kharekhara, "je kara jhulAve pAraNuM, te dezanuM ja nahIM; deza dvArA vizvanuM bhAvi ghaDI zake che." tethI ja te dharmapatnI zabda patnI pahelA lAgu paDe che. pati pahelA nahIM. rAmasItA bolAtuM nathI, sItArAma bolAya che. rAdhAkRSNa bolAya che, kRSNarAdhA haragija nahIM. vyavahAramAM paNa mAbApa' bolAya che. "bApA" nahIM. traNa che bhAratanA dharmapreraka. 1-sAdhu, 2-brAhmaNa ane 3-nArI. tethI ja samAjazAstrI manu mahArAje gAyuM - yatra nArthAtu pUjyanta, ramatte tatravevatA:" 25 cANoda-karanALImAM cAturmAsa "dheya eka-mArga che" prakaraNamAM ApaNe joI gayA ke raDyUla rIte paMtha judA paDI gayA hatA. mArA jAhera nivedanathI AkhAye jaina samAjamAM moTe khaLabhaLATa macI gaye. lokazAha-lekhamALA vakhate je sthA. jaina samAje mane vadhAvele, teNe ja have upAzrayamAMthI jAkAre devA mAMDe. kAraNa ke nisargamaiyAne, gurudeve kapeluM yeya vyApaka vizALa mAnavasamAjamAM mUrtimaMta karavAnuM ISTa lAgyuM hatuM. vAghajIparAmAM choTubhAI ane budhAbhAinI IcchAthI mAruM comAsuM thayuM. bhagavAna mahAvIranAM bhikSAcarI-pAdavihAre vyApaka vizALa mAnavasamAja saMparkanAM dvAra ughADAM rAkhelAM. nirAmiSAhArI mAtrane ghera bhikSA levAtI. AmAMthI ThAkaraDA vagere pachAta ke mane saMparka vadhe, tevAmAM bhAlanalakAMThAnuM teDuM AvyuM. juvALanA zikAra prakaraNamAM prathama pagale ja prajAne saphaLatA maLI. janatA-juvALa caDha. hajAro taLapadA kebI paTeliyAonuM saMmelana thayuM. dArU, jugAra, mAMsAhAra, parastrIharaNa vagere cheDI "lekapAla paTela nAme bhAvanalakAMThA prAganAM maMDANa thayA ke tarata huM upaDaye gurucaraNe. te vakhate cANoda karanALI tarapha gurudeva vicaratAM hatA. gurudeve mArI samauna ekAMtavAsavANI raNApura bhUmi paNa nIrakhI lIdhI hatI. meM pUchyuM-"have mAre zuM karavuM?" temaNe kahyuM - "je mArI sAthe rahevuM hoya te khuzIthI rahe te jAhera nivedana pAchuM kheMcI levuM raheze. maiyAnI puraNAne gauNa ane samAja tathA gurunI AjJAne mukhya gaNavI joize." meM kahyuM- "gurudeva! maiyA ane gurudeva vacce sUkSma jagatamAM bheda kayAM che?" gurudeva kahe-"hA, sUkSma jagatamAM bheda nathI, paNa dhUla jagatamAM bheda anubhavAya tyAM zuM?" huM samajI gayo. darzana samAgama pachI huM vaDodarA Avyo. vaLI maMthana cAlyuM- "sAcuM zuM? je maiyA puraNAe cAluM chuM te sthala vyavahAre gurusAnnidhyane mahAlAbha khevAya che ane jo sthUla vyavahAre cAluM te guru sAnnidhya pAmuM chuM paNa Aye antanAda guMgaLAvI nAkhavo paDe che. meM gurudevanA eka jainetara anuyAyIne bolAvyA ane choTubhAInA vizALa makAnanA ekAMta bhAgamAM amAro vicAravinimaya cAlyo. temaNe sApha suNAvyuM- "hAla ne 40 jIvana jhAMkhI Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - ~ - - N I FRA . pUjya gurUdeva phaviSaya paM. nAnAsajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha hAla beyano sthUla jagatamAM meLa nahIM paDe kAM te gurusAnnidhyano lahAvo cheDo athavA te maiyA-khuraNAne cheDe paNa tamArI bhUmikA jotAM gurusAnnidhyanuM sAtatya Aje te tamAre choDavuM ja paDaze." mane gurusAnnidhya jarA paNa choDavuM gamatuM na hatuM; paNa cheDyA vinA chUTake na rahyo. saMnyAsI jagatane saMparka jema dharamapura, vAsadA ane surata jillAne gurudevane saMparka thaye, tema have bharUca jillAne temane saMparka vadhe. vaidika dharmamAM gaMgA, yamunA, sarasvatI, godAvarI ane siMdhu nadInI jema narmadA nadIno paNa agAdha mahimA che. AthI cANoda-karanALImAM vaidika saMnyAsIonA maMjula-maMgala Azrame che. temAM amadAvAdanA gItAmaMdirathI mazahUra thayelA vidyAnaMdajI mahArAja dvArA saMnyAsInA AzramamAM gurudevane comAsAno Agraha thaye. saMnyAsI-AzramamAM jainAcAre rahevuM ane AgrahathI rahevuM, e sarvadharma samanvayane nAdara namUno gaNAya. Ama vaiSNavadharmI hIrAbena ane ratanabAe gurudevane saMnyAsI jagatanA gADha saMparkamAM lAvI mUkayA. uparAMta pU. gurudevanA anurAgI, brAhmaNa saMskRtivALA suNAvanA mAstara vaidyarAja mANekalAla bheLAnAthane, A cAturmAsano prabaMdha karavAmAM asAdhAraNa rasa ane hisse hate. cANoda-karanALImAM AvatA aneka saMnyAsIo sAthe vicAravinimaya cAlate. svAmI vivekAnaMda, svAmI rAmatIrtha vagere saMnyAsIonA videzapravAsa prabhAve ane maharSi dayAnaMdanA vaidika dharmakAMtiprabhAve saMnyAsI jagatane prabhAvita te karyuM ja hatuM. saMnyAsI jagatamAM halacala te macI cUkI hatI. gAMdhIjInA rAjakIya ane racanAtmaka kArya pravAhamAM veza choDI jaina sAdhu vahI rahyA hatA; te vaidika saMnyAsIo vizeSa vahI rahyA hatA. gAMdhIjInA mArgamAM sAdhu-sAdhvI, saMnyAsIo ghaNA jotAM hatAM, paNa te tapa-tyAga sAthenI sAdhutAvALA sAdhuvezamAM jatAM hatA. teo jAte gRhasthAzramI chatAM sADatrIzame varSe brahmacArI ane vAnaprasthAzramI banyA hatA. temanA tapa-tyAgathI je vizeSa tapa-tyAganI AzA AjanA saMnyAsI jagata pAsethI gAMdhIjI rAkhatA hatA; te jaina sAdhu-sAdhvI sivAya AjanA vaidika saMnyAsIo pAsethI sAmudAyika rIte pAra paDe tema na hatuM. "vArataxmikSA tahatavAsaH " je kyAM jagadguru zaMkarAcAryane tyAga AjanA saMnyAsIomAM rahyo che? eTale je emane rAhatanA kAmo karavA devAya te pravRttio vadhaze, paNa prANa nahIM vadhe; ane jo ekAMta ke udAsInatAvALI yogasAdhanA ke japa-dhyAna sAdhanAne mArge javA devAya te nivRttio vadhaze. paNa temAM sakriyatAno agara to yeyanI vyavahArutAne AtmA nahIM hoya, jevuM prAyaH jaina sAdhu-sAdhvIomAM dekhAya che, vizALa daSTikoNano abhAva. gurudeva paNa saMnyAsI birAdarone kahetA- "nivRttinuM lakSya rAkhI pravRtti karavI joIe ane tevI ja rIte pravRttinuM lakSya sAme rAkhI nivRtti sAdhavI joIe." Ama mAtra kahetAM ja nahIM, pate evuM jIvana jIvatA. cANoda-karanALInA comAsAmAM gurudevane ekasaThamuM varSa vItI cUkavA AvyuM hatuM. kutuM lehI ghaTavAthI 'vAne vyAdhi jora karI rahyA hatA. chatAM- pravRtti ne nivRtti be, vRttie sarva jIvane pravRtti saMyame rAkho, ne nivRtti asaMyame." e jenasUtrane jIvanamAM pavI jaina-jainetara saMnyAsI jagatamAM preranAra gurudeve ahIM Deka ArAma lIdhe. chatAM pravRtti te rahyA ja karI. 29 DaLImAM cAturmAsa : ekAMtasevananI abhIpsA pU. gurudevanuM comAsuM amadAvAdamAM hatuM, tema pU. javAharalAlajI mahArAjanuM comAsuM paNa amadAvAdamAM. teo traNa-traNa comAsA saurASTramAM gALI gujarAtanA pATanagaramAM padhAryA hatA. mAruM comAsuM "mANukelamAM hatuM. samAja-vyavahAre ame guru-ziSya judA paDyA hatA, paNa hRdaya-vyavahAre vadhu najIka pahoMcyA hatA. eTale ghaNI vAra vizvasaMtanI jhAMkhI 41 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha amAruM milana thaI jatuM. nALiye jema nALavela sUMdhavA jAya tema huM vAraMvAra temanAM darzana--samAgama mATe jatA. nAnI-meTI badhI ja pravRttie ane annathane, mauna vakhatathI lAMbAlaca patra! dvArA temane lakhyA karatA. pU. cunIlAlajI mahArAja potAnI sahaja sughaDatAthI e badhuM sakalana karatA. gurudeva sAcavI mUkatA. mAnavameLe gurudeva jayAM jAya tyAM jaina--jainetaranA mAnavameLA ubharAvA mAMDe. cemAsAmAM te e mAnavameLAnuM pUchavuM ja zu? amadAvAdamAMnA sthAnakavAsIomAM Ama teA dariyApurI sthA. nI saMkhyA vadhAre pharatAM gujarAtanAM gAmaDAomAM paNa tenI saMkhyA vadhAre. chatAM amadAvAdamAM khaMbhAta saMpradAyanA zrAvaka-zrAvikAe ghaNAM tema saurASTrathI AvelA sthAnakavAsI kuTu e paNa ghaNuAM. khaMbhAta saMpradAya lavajI RSinI paraMparAne, jyAre saurASTra sthAnakavAsIomAMnA meTA bhAga ekalA dharmadAsajI mahArAjanI paraMparAnA. e khaMbhAta sapradAyanA ja upAzrayamAM vArA pramANe lIMbaDI meTA saMghanA sAdhu - sAdhvIonu comAsu thayA kare. e rIte A saMvata 1995mAM gurudevanuM cAmAsuM hatu. temanI hAjarIne lIdhe saMvata 1990nA cAmAsAmAM sthapAyelA sthA. jaina chAtrAlayane ghaNA vega maLyuM. pU. mahArAjazrInI dIkSA pachInu A egaNacAlIzamuM cAmAsuM hatu. ummara 63 varSa jeTalI sthavira thaI cUkI hatI. have meTe bhAge DolI mAraphata ja vihAra thatA. teonuM keAI caiAmAsu evuM na heAya ke lAyabrerIne vega na maLye heAya. kaccha, saurASTra, amadAvAda, sUrata vagere sthAnakavAsI jainAne gAmaDe-gAmaDe pustakAlaya-vAcanAlayanI pravRttimAM mukhya phALe! temane che. jainazALAemAM ya kaccha, saurASTra ane gujarAtamAM prANa lAvavAmAM temane hissA sarvopari che ane zrAvikAone gauravabhera AjIvikA ApanAra, grAmodyoga zALAemAM paNu pahela karanAra sthA. jaina sAdhu tarIke sarva prathama tee ja che. upAzraya gAmaDe-gAmaDe thavAmAM temanA cAmAsA daramiyAna thayelA mahAna phALAone sArA hissA che. eka khAsa vizeSatA AgaLa ApaNe vAMcI gayA te mujaba AgrAthI amaDhAvAda jatAM saMvata 1990 mAM ame thAMDhavA jaina vidyAlayamAM thADuM rokAyA hatA. tyAM 'khAlezvara yAla' nAmanA AryasamAjI - dUdha pI .taiyAra thayelA eka suzikSita bhAi gRhapati hatA. bhAre carkAra, kuzaLa ane pravRttizIla. temane gurudeva pAsethI eka ane khu mArgadarzana maLyuM. paMcamahAla ane tene lagatA jhAbuA 10 madhyapradezanA vistAramAM AdivAsIonI vasati pAra vagaranI hatI. temAM mAnavatAnA khIja ropavAnI A kuzaLa kAryakartAne gurudeve preraNA ApI. tyArathI temaNe te pravRtti zarU karI dIdhI ane dhIre-dhIre gurudevane ja peAtAnI sat-pravRttinA preraka mAnI pAtA taraphathI thayelI AdivAsI sevAne guru upakAranA phaLarUpa jANI lIdhI. gurudevane parAkSa chatAM AdivAsIenAM guru khanAvI dIdhAM. dara varSe teo guru janmatithie meATe AdivAsI samArAha kare ane gurudevanA sa MdezA ke cAhe tyAMthI gurudevanI chakhI magAvI gurudevanA ekalavyarUpe AdivAsI sevAnI upAsanA karyA kare. muninA kAkaDAnuM oparezana saMvata 1982mAM naDiyAdamAM eka hoziyAra khristI DaoNkaTara kUka sAhebe kareluM; eTale gurudeva khristI dharmIone pichAnatA hatA. khristI dharmanA saMsthApaka izune, 'kSamAsindhu pyArA, izu ura tane vaMdana karu' A prArthanA vAkayathI sanmAne. bAkI 'te prabhunA putra che ane anuyAyIenAM pApe pAte peAtAne mAthe lai le che' te vAta jarAya na mAne. khristI leAkeAnI prArthanA -zista jarUra vakhANe. temanA anuyAyIenI sevAnIce tArIpha kare, paNa vaTALavRttinA kaTTara virodhI. eTale khAlezvara dayAlanI vaTALavRttinA virodhavALI AdivAsIsevA peAtAne hu game. khAlezvara dayAla paNa prasaMgeApAtta gurudevane maLe, eTalu ja nahi; sAthe vihAra kare. satsaMganA paNa laDAve le. amadAvAda sthaLa gujarAtanuM pATanagara ane madhya sthaLamAM hAi tyAM khAlezvara yAlane Avavu ThIka phrAvyuM. te samayamAM gurudevanA zraddhaLu sAdhvIone abhyAsa ane satsaMgane khUba lAbha maLye ane temaNe AjubAjunA grAmapravAse!mAM tathA ceAmAsAmAM te sArI peThe lIdhe. gurusevAmAM aheniza ramamANu rahetAM pU. cunIlAlajI svAmIne ethI 42 For Private Personal Use Only jIvana jhAMkhI www.jainellbrary.org Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha sArI peThe AzAyesa maLI rahetI. cANoda karanALIthI pU. gurudevane have vizeSa maunanI IcchA rahetI. sAmudAyika prArthanA paNa temaNe have cAlu karI dIdhI hatI. ekAMta sevananI abhIpsA tIvra bance jatI hatI. temanuM dhorAjI cAtumAMsa paNa e daSTie ghaTanA svaccha - zAMta vAtAvaraNamAM thayela. huM jyAre sai rASTra pravAsamAM dhorAjI gayo tyAre joyuM ke dhorAjInA jAhera AgevAnonA dilamAM pU. gurudevanuM sthAna aneruM jAmyuM hatuM. saMvata 196 mAM maganabhAI mane jAmanagara kheMcI gayelA. te comAsuM leAMkAga7nA upAzrayamAM thayuM. saMvata 1997nuM cAtumAsa gurudeve paNa jAmanagaramAM ja karyuM ane khAsa karIne bahAranA parA bhAgamAM thayuM. jAmanagare UMDe rasa lIdhe. have jANe gurudevane janmavatana kheMcI rahyuM hatuM. sAyalA ThAkora paNa gurudevanA pravacanarasika hatA. sAyalAthI ATheka mAIla dUra saTeTanuM DelIA nAmanuM eka gAma hatuM. DoLI AmAM rAjyanA utArA tarIke eka bhavya makAna barAbara nadIkinAre hatuM. gurudevane jevuM joIe tevuM maLI gayuM. khUba AnaMda Avyo. varSonI bhUkha pUrAya tevuM majAnuM ramya sthaLa hatuM. Ama to A pAMcAlanI patharALabhUmi. gurudeva khIlI UThayA. khUba khIlyA. . tevAmAM raMgabhaMga tevAmAM A raMgamAM bhaMga paDyo. bhejavALI havA lAgI gaI. tAva Ava zarU thaye. dADhanI acAnaka pIDA upaDI. sAravAra karavA chatAM phera na paDatAM coTIlA sAravAra mATe pheravavA paDayA; paNa dade mAjhA mUkavA mAMDI. lIMbaDI saMghane khabara paDatAM te tyAM jaI pahoMce ane AgrahabharI vinaMtI karI lIMbaDI sthaLAMtara karAvyuM ane tatkALa hospiTalamAM dAkhala karI dIdhA. huM paNa 1998nuM comAsuM raNapura karI tarata lIMbaDI pahoMcI gaye, harSani ke jemaNe muniza choDa hatuM. teo paNa tyAM mArA pahelAM pahoMcI gayA hatA. bhAI meghajI te temanI sAthe hato ja. tyArathI meghajIe vratadhArI zrAvakanA jIvanane apanAvyuM hatuM ane mAdhukarI lAvIne bhejana karato. Ama sAdhu-sAvI, zrAvaka-zrAvikAo badhA potAnI maryAdA pramANe gurusevAmAM lAgI gayA hatA. mane gurusevAne kAMIka saMtoSa A ja vakhate thaye. satsaMga paNa khUba thato. A ja divasomAM gAMdhIjIe AgAkhAna jelamAM ekavIsa upavAsa karelA. roja upAzrayanI pAchaLanA bhAgamAM jAhera sAmudAyika prArthanA-pravacana rahetAM. mane savArathI sAMja sudhI pU. gurudeva ane pU. cunIlAlajI svAmIne satsaMga maLata. sAMje pratikramaNa pahelAM upAzrayamAM pAcho pharI jato. lIbaDI saMpradAye Ama te saMpradAyabahAranI ghoSaNA karelI, paNa eno prema ane kheMcANa ochA thayAM na hatA. AmAM paNa pU. gurudevanI dariyAva dilanI udAratA to mukhya hatI. A ekasa bAra (112) divasa khUba ja AnaMdanA hatA. gurudevane kAMIka ThIka thavAthI, ha nIkaLavA vicArato hato tyAM ja lIMbaDI hijaratanuM gAMdhIjInA AzIrvAda sAthe samAdhAna thayuM. huM lIMbaDImAM ghI-goLa naheAte lete, te cAlu thayA. lIMbaDInuM rASTrIya stare thayeluM samAdhAna, gAMdhIjInA upavAsanI nividma samAptithI deza ane duniyAne thayelI nirAMta ane gurudevanA svArazyamAM sudhAre, Ama trevaDo lAbha thaze. mArI sAthe rahetA aMbAlAla paTelane paNa gurudevane paricaya A divasamAM prathama ja thaye. gurudevanI tabiyata ThIka thaI gaI ne saMvata 19 nuM comAsuM lIMbaDImAM ja thayuM. lIMbaDInA nagarajanene te e gaLanuM gADuM manyA jevuM mIThuM lAgyuM. paNa gurudevanI ekAMtasevananI abhilASA Ama vaccethI adhUrI rahI gaI. 27 coTIlAnAM saMbhAraNuM saMvata 2000 nI sAlamAM gurudevanuM cAturmAsa bhAvapUrvaka coTIlAmAM thayuM ane te paNa bhakayA caMcaLabenanA baMgalAmAM thayuM. tyArathI caMcaLabena ane tenA bahoLA kuTuMba parivArano gurudeva upara bhakitabhAva cAlu ja rahyuM che. e samaye nivRttinA lakSe gurudeve maryAdita sAgArI mauna svIkArela. tema chatAM paNa savAra-sAMja jAhera prArthanA-pravacanathI tyAMnI AmajanatA khUba prabhAvita thayelI. daramiyAna AgaLa-pAchaLanA varSomAM je smaraNIya prasaMga banI gayA te noMdhapAtra hovAthI ahIM teno ullekha karuM chuM. vizvasaMtanI jhAMkhI Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 gue dava 'pa. nAnajI mahArAja'jamazatAhida eka vakhata pU. gurudeva ceTIlAthI najIkanA kheraDI gAmamAM rahetA saMsArI sagapaNuvALA eka vRddha mAjI puMjImAne darzana ApavA gayA hatA. mAjInA putra premacaMdabhAI khAsa ceTIlA AvIne e jAtanI vinaMtI karI gayA hatA tethI pUjya gurumahArAja tathA pU. cunIlAlajI svAmI bane e gAma gayA. gAmamAM upAzraya na hato eTale eka gaDhavInA makAnamAM pU. gurudevano utAro hate sAthe caMcaLabena ane bIjA thoDA bhAIo tathA bene AvyA hatA. te vRdha mAjInI ummara khAssAM so varSa vaTAvI cUkI hatI. temane eka ja jhaMkhanA rahelI, "mArA nAnamuninA darzana jIvate jIva eka vAra thAya te beDo pAra." pU. gurudeve A sAMbhaLyuM hatuM eTale temaNe A tarapha vihAra karyo hato. vihAra karIne AvyA pachI jarA virAma karIne pU. gurudeva tathA pU. cunIlAlajI mahArAja ane caMcaLabena vagere bene, vanecaMdabhAI, kAla koThArI vagere bhAIe badhA vRddha mAtAjIne tyAM pahoMcyA. mAMgalika saMbhaLAvatAM pU. gurudeve mAjInA dedAra tarapha najara nAkhI, dhArIne jotAM ja pite sajjaDa banI gayA. kevA hAlahavAla! pUrAM kapaDAM na maLe. mAthe kapaDAMno TukaDo oDhele. A ummare AMkhe ochuM dekhAya che te jANe ThIka, paNa mAthu veleryA ja kare. jarAka mAthA sAme joIe ke jU-lIkhanAM thara najare dekhAya kheDAne pAra nahIM. keNa jANe jyAre e mAthuM dhovAyuM haze ? kapaDAMne mela te jANe ThIka. paNa zarIramAM eTale mela jAmelo ke na pUcho vAta. khATale to jANe jhUlaNakhAnuM. na maLe pAMgatanuM ThekANuM. gurudevane thayuM- "nAvo mara" sUtranI A dazA ! teo thoDI vAra te avAka banI gayA. " rAribaMnna" ne pATha bolAya nahIM. DozImA te "mAre nAna Avyo "mArA nAnamuni AvyA" ema ghelAMghelAM thaI gayA. paNa A mahAmuninuM haiyuM dhrujI UTheluM. "kuMvArasaMpannA" evA caMcaLabenanA hadayamAM gurudevanI anukaMpAnuM jANe rekeDiMga thavA lAgyuM ! guru upadezathI raMgAyela e benanI mAnavatA jAgI UThI. mAMgalika saMbhaLAvIne pU. gurudeva ane pU. cunIlAlajI mahArAja to je gaDhavIne tyAM nivAsa maLyo hato tyAM gayA. caMcaLabena ane bIjA beno tyAM rokAyA. mAjIne khATalo kaDhAvI nAkhe. bIjI benanI madada maLI. AkhuM zarIra svaccha karyuM. mAjInA maMjuSamAMthI navI kapaDAMnI joDa kADhIne kapaDAM paherAvyAM. DozImAmAM navuM cetana AvyuM. caMcaLabene DozImAne barAbara banAvI dIdhAM. gurudeve jyAre A badhI bina jANI tyAre temanA caherA para koI ajaba prakAranI prasannatA chavAI gaI. A DosImAM gurudevanA saMsArapakSe mAsIbA hatA. paNa dIkSA lIdhA pachI temaNe samagra vasudhAne kuTumba banAvyuM. te sAdhu puruSane mATe kaI strI mAtA ke mAsIbA nathI ? DosImAnI sevA-suzruSA karAelI jANIne mAnavatAnA pegaMbara gurudevane ghaNe sateSa thAya te svAbhAvika hatuM. paNa caMcaLabena bolyA- "gurudeva! ane A mAnavatA te Ape ja zIkhavI che. mAnava mATe mAnavatA e kaMI vizeSatA nathI. e paNa Ape ja zIkhavyuM che." gurudeva kahe- "paNa AjanI mAnavajAta mAnavatA bhUlI gaI che. tame te AvatI kAle ghera javAnAM, pachI zuM?" caMcaLabena kahe- "gurudeva! e paNa ame badhAe vicArI lIdhuM che. emanI sevAno ane kherAkane prabaMdha emanI jiMdagI sudhI karAvI dIdhA che." gurudeva jevA sAdhu, ke je AvI bAbatamAM na bolI zake ke na cAlI zake, chatAM sahaja anukaMpA vedhA kare. evA guru-gorANIo hoya ane caMcaLabena jevAM zrAvaka-zrAvikAo hoya te zI maNa rahe ? ATalA mATe ja kadAca tIrthakaree caturvidha saMgha ra che. sAdhu-sAdhvIone ja nahIM, ke sAdhu-zrAvakaneya nahIM, paNa sAdhu-sAvI, zrAvaka-zrAvikAone. jethI sau pitA-pitAnI maryAdAmAM rahIne sva-paranuM sarvAgI kalyANa sAdhI-sadhAvI zake. AvAM che caMcaLabena ! ratanabA ane hIrAbenanI bhakti huM samajI zakuM chuM, kAraNa teoe vallabhAcArya mahArAjanI dayA ane bhAgavatanA piSaNathI vaiSNavadharmI tarIke bhakita meLavI che. janma ane zvasurapakSe jenamAM vevalAveDA vinAnI bhakita ke vivekanI samatulAvALI bhakita noMdhapAtra gaNAya. sadagata gurudevanA avasAna pachI emAM bharatI AvI che, 44 jIvana jhAMkhI Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivarya paM. nAnasajI mahArAja janmazatAliMda smRtigraMtha oTa nathI AvI. AzA rAkhIe ke e bhakita kAyama rahIne emane vikAsa carama sImAe pahoMce ane teo anyane anukaraNIya bane ! evI ja coTIlAnI bIjI yAdagIrI che. ceTIlAnA vatanI ane muMbaImAM kApaDane vyApAra karatAM ja gRhastha lAlajIbhAInI. lAlajIbhAIe plenanI TikiTa laI rAkhelI. je divase rAjakoTathI plenamAM upaDI javAnA hatA, te divase ja gurudevanA darzana karavA gayA. lekamukhe sAMbhaLyuM hatuM- "eka sarvadharmamAM mAnanArA saMta jevA jaina saMtanuM cemA ceTIlA (potAnA gAma) mAM ja che, te darzana kAM na karuM? darzana karavA gayA ane darzana karatAM ja AkarSAyA. pravacana sAMbhaLavAnI IcchA thaI, paNa plena upaDI jAya tenuM zuM ? gurudeve sahajabhAve sAmethI kahyuM- "gRhasthAzramIne pravRtti sahaja che, mATe nivRtti tarapha DuM vadhu dhyAna ApavuM joIe." lAlajIbhAI kahe- "icchA to che, paNa plenanI TikiTa levAI gaI che" gurudeva kahe- "emAM zuM? e te badalI zakAya. ane mane kudaratI rIte ema lAge che ke tame Aje te rokAI jAo. AjanA plenamAM te jAo ja nahIM." lAlajIbhAIne gurudevanA zabdomAM AtmIyatA lAgI, eTale rekAI gayA. temane bahu AnaMda Avyo. pravacana ane satsaMgano svAda dADhe rahI gaye. adhUrAmAM pUruM be-traNa divase ja chApAmAM jANavA maLyuM- "je plenamAM javAnuM hatuM tene akasmAta naDyo." AthI emanI guruzraddhA vadhu daDha banI. AmAM kaMI camatkAra na hatuM. jenazAstra kahe che- "sorI 3juthamULa ghamo adhyakSa faphU" eTale ke jemanuM antaHkaraNa sahaja zudha-saraLa che, tevA pavitra manuSyamAM dharma rahe che. A vastu svabhAvarUpa dharma vizvaghaTanAonuM pratibiMba jhIlIne, tevA ucca keTinA sAdhako dvArA sahaja vANI bolAvI de che. Ane AgAhI bhale kahevAya; paNa te AgAhI bIje kaze camatkAra nathI. mAtra cAritrane ja paDagho che. tyArathI ja lAlajIbhAI tana-mana ane sAdhanathI gurubhakitamAM lAgI gayA. gurudevanI ekAMta sevananI abhIpsA pUrI karavA temaNe sAyalAmAM upAzrayanI lagolaga eka nAnuM chatAM bhavya "sAdhanA kuTira nuM makAna baMdhAvIne samapI dIdhuM che. gurudeva sadUgata thayA pachI paNa temanI gurubhakitamAM bharatI ja rahI che. 3 ApaNe joI gayA chIe ke anukaMpazIlatA e sAdhuno sahaja guNa gurujImAM paLe - paLe dekhAI Avato. tevAmAM coTIlAmAM ja sAMbhaLyuM- "koI eka saMpradAyanA jaina sAdhu comAsuM rahI gayA hatA. temaNe keTalAka bhAI-benane khAsa karIne baMnene zraddhAvimukha banAvI dIdhA che. eTale ke teo dAna-dayAmAM dharmasAdhanA nahIM, paNa pApa-karmabaMdhana mAne che" gurudevane A vAtane jAta anubhava jyAre thaze tyAre temane atizaya lAgI AvyuM. eka bAju ekAMta sevananI abhIpsA tIvratama banatI hatI, tyAre bIjI bAju kudarata emanA nimitte AkhAya bhAratanA dhArmika jagatamAM sAco vaLAMka ApavA mAgatI hatI. sadabhAgye gAMdhIjIe dharma pratyenI vadhatI azraddhAne vega bilakula aTakAvI dIdhe, paNa caturasena zAstrIe lakhyuM che tema, "dharmane nAme adharma cAlatuM hatuM, te amane dUra karAvI, dharmane nAme dharma ja cAle tevuM dharmastaMbha jainamuni tarIkenuM kAma nAnacaMdrajI muni karI rahyA hatA." A divasomAM teo eTalI hade kaDaka banyA hatA ke evI mAnyatAvALA sAdhu - sAdhvIone AhAra - pANI vaherAvavAnuM mAMDI vALavAnI hade zrAvaka - zrAvikAone kheMcI gayA hatA. lagabhaga cAreka varSa A pravRtti cAlI haze. gurudevanuM saMvata 2004 nuM comAsuM jorAvaranagaramAM hatuM. mAruM comAsuM rAjakoTamAM hatuM. rAjakoTamAM e saMpradAyanA AgevAne rAjakeTa AvI bolavA lAgyA-"juo, ATalI hade mAnavatAnA payagaMbara lekhAtA sAdhujI gayA che !" meM kahyuM-"pUjya javAharalAlajI mahArAja thalImAM gayA. tyAre tamArA saMpradAyanA leke e pAtrAmAM roTalAne badale patharAM ke kurakariyAM nAkhavAnAM kayo che, ema saMbhaLAya che. te je banyuM hoya te tene pratyAghAta ahIM paDe te asvAbhAvika nathI. alabatta, bhikSA para ja jeone mukhya AdhAra che evAM sAdhu-sAdhvIonI bhikSA baMdha thavI na ja joIe. paNa e saMpradAyamAM prAyaH e rivAja sAMbhaLe che ke zrAvaka-zrAvikAo sAdhu-sAdhvIo sAthe sevAmAM hoya ja che. eTale AhAra-pANI na maLavAne vizvasaMtanI jhAMkhI 45 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva viSaya paM. nAnayajI mahArAja janmazatAliMda smRtigraMtha savAla ja emane mATe nathI. kharI rIte te AhAra-pANInA bahAnAthI jaina-jainetarane saMparka-sahavAsa vadhArI te sAdhu-sAdhvIo bheLAMonAM mana, dayA - dAnarUpa dharmanA pAyAnA aMgAthI vimukha banAve che. temane vaTalAvIne temanAmAM sAMpradAyika kaTTaratA bharI de che." A sAdhuo pitAne terApaMthI tarIke oLakhAve che. bhArata dharmasahiSNu deza che. paNa dharmane durupayoga ke vaTALavRtti kema thavA devAya? sadbhAgye gurudevanA AMdolana pachIthI kaho ke gAMdhI sevA ganA prabhAvathI kaho athavA yuganA prabhAvathI kaho, paNa have e saMpradAyane vaLAMka badalAto jaNAya che. have yAdAna ke sevAmAM ekAMta pApa ke adharma kahevAne badale puNya ke laukika dharma svIkAratA thayA che. haja dharamaLathI e saMpradAyanuM parivartana thayuM nathI, paNa thaze evI AzA jarUra UbhI thaI che. A paNa coTIlAnI yAdagIrIrUpa te prasaMga lekhAya. saMvata 19lpanA mANakela saMmelanathI, mArI pAse rahevA aMbAlAla paTela kheMcAyA. tAjetaramAM varnAkayulara kAinalanI parIkSA ApI teo mANa kelamAM zikSaka tarIke AvelA. sevAbhakita ane saraLatA beya kharA, paNa svabhAvanI ugratA yugale ne pagale AvI jAya. teo mArI pAse vidhisara saMvata 1997 - 98 mAM AvIne saM. 1999 sudhI rahyA. daramiyAna tenA svabhAva ane guNa - doSanI parIkSA thaI cUkI hatI. enA svabhAvamAM rahela saraLatA ane sevAbhAvathI mane jarUra saMtoSa thato. paraMtu saMsthAgata jIvanamAM je samabhAva ane abhedabhAvanI pratiSThA hovI joIe te, svArthavRttine lIdhe, prayatna karavA chatAM enA jIvanamAM UtarI nahi, eTale saiddhAMtika rIte, te amArA baMdhabesatA thaI zakayA. nahi. Ama gaDamathala cAlatI hatI tevAmAM pU. gurudevane eka sevAbhAvI sArA mANasanI jarUra paDI. mAre uparanA kAraNasara bhAI aMbAlAlane chuTA karavA hatA. eTale meM gurudevane jaNAvyuM -aMbAlAla paTela nAmanA eka sevAbhAvI bhAI mArI pAse che. tene ApanI pAse mokaluM. enAmAM sevAbhAva ane saraLatA che eTale Apane anukULa paDI jaze. paraMtu sAthe sAthe prakRtigata keTalIka khAmI paNa che, ema lakhIne meM badhI vigata gurudevane jaNAvI. mane vizvAsa hato ke, "gurudeva eTale gurudeva!-moTA pravegakAraenI pAse rahevAthI jarUra aMbAlAlamAM phera paDI jaze. gurudevanI saMmati AvI ane meM premapUrvaka aMbAlAlane chUTA karyA tyAre, eTale ke saMvata 2000 nI sAlamAM pU. gurudevanuM cAturmAsa coTIlAmAM hatuM. tyArathI bhAI aMbAlAla gurudevanI sevAmAM joDAyA. dhIme dhIme gurudevane paNa enA guNa-deSanuM spaSTa darzana thayuM. ema te mANasamAtramAM guNadoSa bharelA che, paraMtu evA puruSano joga maLe ane sAmI vyakitamAM nikhAlasatA hoya te jarUra emAM parivartana Ave che. pachI to gurudevanI aMtima ghaDI sadhI aMbAlAla sAthe rahyA. emane pUro saMtoSa Ape. pate avivAhita che eTale bIjI koI upAdhi nahi hovAthI Aje gurudevanI puNya smRtirUpe, bhAI aMbAlAla kAyamanA mATe sAyalAmAM rahIne emanA ja saMskArothI upAzraya, jainazALA, pustakAlaya vagere saMghanA dareka kAmakAjamAM ekaniSThAthI kAma karI rahela che. e ja pU. gurudeva pratye tene ke ahobhAva che ? coTIlAmAM sAMpaDela bhAI aMbAlAla e rIte coTIlAnuM paNa saMbhAraNuM che. vI Ape che ke bhAvanagaramAM cAturmAsa saMvata 2004 tathA saMvata 2005 nI sAlanuM cAtamAMsa terApaMthI vaTALavRttine virodha karavA ane sthA. samAjanI zraddhA daDha karavA jorAvaranagaramAM karavAnI jarUra paDI hatI. kartavyadharmano sAda paDa hatuM. eTale nivRttinI jhaMkhanA hovA chatAM pravRttimAM jhaMpalAvavuM paDayuM hatuM. * A pachIthI te have e rAMpradAyamAM AcAryazrI tulasIne nimitte vyApakaSTi savizeSa AvI gaI che. nImAM huM pU. kavivarya paM. mahA. zrI nAnacaMdrajI mahArAjazrInA prAmANika virodhano asAdhAraNa phALe mAnuM chuM. 46 jIvana jhAMkhI Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivarya pa. nAnacandrajI mahArAja janmazatAviMda tigraMtha tyArabAda saM. 2006 nI sAlanuM cAturmAsa sAyalAmAM thayuM ane ekAMtasevananI abhIpsA pUrI karavAne moko maLe. pU. cunIlAlajI mahArAje vyAkhyAnane be ja upADI lIdhe, eTale e nirAMta hatI. paraMtu bhAvinA garbhamAM kaMIka juduM ja lakhAyela haze. eTale saM. 2007 nA cAturmAsa mATe bhAvanagara saMghanI vinaMtI AvI. tyAM paNa terApaMthIne sAmane karavAno hato. terApaMthI mAnyatAne pratikAra karavAmAM niSNAta tarIke prasiddhi pAmelA pU. gurudeva upara je bhAvanagara sthA. saMghanI najara TharI ane cAturmAsa mATe AgrahabharI vinaMtI karI. samAjasevAnuM kartavya mAnI pU. gurudeve e vinaMtI ravIkArI. paraMtu nivRttilakSI gurudeve eka zarata mUkI-"mAre je kArya karavAnuM che te te huM barAbara karIza, paraMtu huM ekAMta ane zAMta sthaLa IcchuM chuM eTale zaherathI dUra evuM kaI anukULatAvALuM sthaLa hoya te mane vadhAre prasannatA raheze." zrI saMghe te kabUla karyuM. ane bahu utsAhapUrvaka tattezvara pleTamAM bhakitabAgamAM cAturmAsa gALavAnuM nakakI thayuM. gurudevanA cAturmAsanuM nAma paDatAM ja terApaMthI sAdhuo bhAvanagara AvatA aTakI gayA ane pU. gurudeva ThANuM che tathA sevA mATe rahelA mahAsatI zrI hemakuMvarabA AyojI tathA bA. bra. mahA. zrI puSpAbAI AryajI ThA, 2, kula ThA. 4nuM cAturmAsa AnaMdapUrvaka paripUrNa thayuM. bhAvanagaranI janatAne apUrva lAbha maLe. A e ja bhAvanagara A teja bhAvanagara, je bhAvanagaramAM bhUtakALamAM bApu takhtasiMhajI thaI gayelA jemaNe gaphalatathI paththara mArI mAthuM pheDanAra bALakone de che - de bharIne rUA. apAvyA hatA, kAraNa ke temane thayuM hatuM :- "AMbAnuM jhADa je jANI - karIne keI tene paththara mAre, to ya tene mIThAM ane athAga parizrame pakavelAM majAnAM phaLa Ape che to jobratipAtra nuM biruda dharAvanAra mAre kaMIka vizeSa ApavuM joIe ne ! kAraNake AMbAnA jhADa para mAravA jatAM mane te A paththara ajANatAM ja lAgI gayA che." AvA devasamAM gohilarAjanA pautra te vakhate rAjavI kRSNakumArasiMhajI hatA, ke jemaNe bhAratane svarAjya maLyA bAda tarata dilhImAM gAMdhIjInA caraNe jaI paLavAramAM potAnI gAdI prajAne soMpI devA mATe samapI dIdhI hatI. gAMdhIjIe pUchayuM- "paNa tamArA sAliyANAnuM zuM ? bhAvanagaranA A yuvAna rAjavI bolyA- "bApu, te ya Ape ja vicAravAnuM." AvA hatA e tyAgavIra rAjavI. AvuM e bhAvanagara saurASTranuM moTuM nagara, pU. gurudevane bahu mAphaka AvyuM. dharmane mArga mokaLo thaye bhAvanagaramAM gurudevanA comAsAthI eka vizeSatA e thaI ke tyAMnA bhAvika mANae sAmudAyika prArthanA saptAhamAM eka divasa gurumRti cihanarUpe tyArathI cAlu karI. ame jyAre sAvarakuMDalA comAsA bAda bhAvanagara sakAraNa rokAyA, tyAre e prArthanArasika bhAi-benano sukhada paricaya thayela. vyApaka athavA sarvadharmIya sAmAyika prArthanAthI sthA. jaina ane jenonI ekatA uparAMta jena jainetaronI hAdika ekatAne paNa sAro Teko maLe che. gAMdhIjIe sarvadharmonA anuyAyIone prArthanAnA mAdhyamathI pitAnI rAjakIya ane racanAtmaka pravRttiomAM joDayA. sarahadanA gAMdhI emAMthI sAMpaDyA. jene lIdhe rAjakAraNamAM dharmano raMga lAgyA. jyAre gurudeva jevA eka dharmastaMbha AvI prArthanAne sAmudAyika rUpa Ape ane sAthe gAMdhI kAryavAhIne prastuta kare tyAre rUDhicusta gaNato dharmapremI vaga paNa jANe-ajANe arthakAraNa, samAjakAraNa ane rAjakAraNamAM rasa leto thaI jAya che. jethI sAcAM mUlyone AgaLa lAvavAmAM tathA khoTAM mUlyone pAchaLa dhakelavAmAM dharmane nAme AMdhaLukiyAM karanAre moTe varga je AvaraNarUpa banI jAya che, te AvaraNa ApoApa dUra thaI jAya che. A siddhi ne mArga mokaLo karI Ape che ane bhAvi dharmakrAMtikArene jaladI jaldI pedA thavAnuM AkhAye samAjamAM vAyumaMDaLa UbhuM karI de che. AthI nagadadharmano mArga mokaLo thaI jAya che. pegI "AnaMdaghanajI" yathArtha kahe che : dharma jinezvara caraNa rahyA pachI, keI na bAMdhe che karma jinezvara-dharma jinezvara gAu he raMga zuM...!" vizvasaMtanI jhAMkhI 47 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * . . . . . . * * para gurudeva kAvaTa 5. jJAnayajI mahArAja jamazatAdi * * hatA. Ama lIMbaDI pharI pharIne mAnavadharma pU. gurudevane pharI pharIne sAyalA kheMcI rahyuM hatuM, eTale bhAvanagara pachInuM comAsuM sAyalA sAdhanAkuTiramAM thayuM, hA, eka vAta hatI ke lIMbaDI ajarAmarajI svAmInI gAdInuM gAma. lIMbaDI mATe saMgha, pitAnA AvA mazahura sAdhujInuM comAsuM lIMbaDImAM thAya ane jiMdagInA chellAM varSo tyAM ja gALe te vadhu sAruM, ema I che. jo ke pU. devacaMdrajI svAmInA devaloka pAmyA bAda pUjya padavI lavajI svAmIne apAI hatI. lavajI svAmI ghaNA bhadrika mahAna saMta hatA. vikhyAta jIvadayApremI zrI jeThamalajI mahArAja temanA ja ziSya. pU. jeThamalajI mahA. ne gurudeva para agAdha-Adara prema. lavajI svAmInA samayathI ja nAgajIsvAmI ane gurudeva maLIne lIMbaDI mATe saMghanI kAryavAhI sAdhu kartavyarUpe bajAvatA. nAgajI ravAmInA kALadharma pachI te kAma mukhyatve gurudevanA zire AvyuM. pU. ratnacaMdrajI mahArAja emAM sahAya karatAM paNa teo ya devaloka pAmyA eTale have saMpradAyano ya kula beja temane zire Avelo. A daSTie paNa lIMbaDImAM ja zrAvaka AgevAne rahetA hoya tyAM kheMcavA prayatna kare te ravAbhAvika hatuM. ratnacaMdrajI svAmInA guru pU. gulAbacaMdrajI svAmI thoDo vakhata pUjayapade rahyA. teo paNa kALadharma pAmyA. adhUrAmAM pUruM saddagata nAgajI svAmInA eka ziSya alaga vicaravA lAgyA ane jAdavajI svAmI paNa kALadharma pAmyA. eTale dhanajI svAmI ekalavAyA thayA ane lIMbaDI ThANapati thayA. tapasvI zAmajIsvAmI paNa tevA ja thayA. A banne vRddhAvasthA hovAthI lIMbaDI rahyA. teo dIkSAe moTA hovA chatAM gurudevanuM sAnnidhya jhaMkhe te svAbhAvika hatuM. moMghIbAno dehavilaya thayA bAda samaratabena paNa lIMbaDImAM rahetAM hatA ane ekAkI thayA hatA. kheMcANa khUba rahetuM. te ja rIte gurudevanA gADha anurAgI zrAvaka amulakha amIcaMda Ama to lIMbaDInA, paNa emaNe AbohavAnI daSTie jorAvaranagara makAne banAvelA. saMvata 2004-2005nAM comAsAM jorAvaranagaramAM thavAmAM teo paNa eka kAraNarUpa hatA. jorAvaranagaramAM havA-pANI sAra; uparAMta relvenI sagavaDa paNa bahAranA AgaMtukane sArI, chatAM gurudevane sAyalAnuM ja kheMcANa rahetuM. paNa sAyalAmAM jevuM ekAda cAturmAsa thAya eTale bahAranI mAgaNIo thakabaMdha AvavA lAge. A vakhate eTale saM. 2009tnI sAlamAM vAMkAnera zrIsaMghe gurudevane cAturmAsa mATe vinaMtI karatAM kahyuM-"Ape amAre tyAM je zrAvikAzALA sthApI che te maMda paDavA lAgI che. mATe ApanA padhAravAthI arthAt cAturmAsa rahevAthI vega maLaze." vAta sAcI hatI. gurudevanI preraNuthI zrAvikA zALA sthapAyA pachI sittera sittera varSanI DozIo paNa ekaDA-bagaDA lakhavA pATI laIne besI gayA hatAM. grAmodyogane vega maLata. madhyamavarganAM benene rejI-roTImAM gauravabhera pUrti thaI rahetI. vAMkAneranA havApANI gurudevane khUba anukULa hatAM. have A badhA saurASTranA kasabAmAM deza-paradezanAM nagaromAM vasatA lokoe bahAra parAMomAM khAssA makAna bAMdhyA che. teo jyAre vatanamAM Ave tyAre satsaMganI bhUkha rahe, te paNa gurudevathI sArI peThe purAya tevuM hatuM. AvA badhA saMjogo jotAM, gurudeve vAMkAnera saMghanI vinaMtI savIkArI ane cAturmAsa padhAryA. gurudeva chelalAmAM chelA deza-dezAntaranA Adhunika pravAhathI paricita rahetA. A ummare paNa emanI jijJAsA adbhuta hatI. A rIte vAMkAneranA comAsAthI lokonI dharmazraddhAmAM sArI vRddhi thaI. eka mahatvane savAla tevAmAM eka dharmaniSTha bhAIe eka vakhata vyAkhyAnamAM savAla karyo-"gurudeva! ApanI pAse amo AdhyAtmika vastu sAMbhaLavA AvIe chIe. jayAre Apa te vyavahAru ja vAta saMbhaLAvo che. AvI vAto to AjanA sAhitya vikAsanA ane vijJAnanA jamAnAmAM TheraThera vAMcavA, jevA ane sAMbhaLavA maLe che. Apa te sarvajJapraNIta Aga dvArA AdhyAtmika prasAdI ja Ape. je amane bIje bhAgye ja maLavAnI che." A bhAIne savAla e rIte gurudevane AvakArya lAgyuM ke "mAdhyama sUtronuM hoya te sAruM". emAM eka bIjI vAta paNa hatI. jema eTIlAnA saMbhAraNAmAM 48 jIvana jhAMkhI Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patra gurudeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha eka saMpradAyane prasaMga ApaNe joI gayA; tema eka sonagaDhI saMpradAyane nAme paNa eka vAta saurASTramAM Ubhe thayela. te ema kahe "kamabaddha payAre je thavAnuM che te thAya ja che. dA. ta. bhAratane svarAjya maLavAnuM ja hatuM, eTale emAM gAMdhIjI ane rASTrIya mahAsabhA mukhya nimitta thayAM. je bhAratanI AmaprajAmAM svarAjayanI cegyatArUpa upAdAna ta te gAMdhIjI ane rASTrIya mahAsabhA pahelAM ghaNAM ya AMdolana cAlyAM, paNa svarAjya kayAM maLyuM? mAnava jiMdagImAM ja mokSa maLe che te ja eka puruSArtha kSetra che, mAtra upAdAnane ja taiyAra kare. bAkI sevA, tapa-tyAgathI kAMI vaLavAnuM nathI. jJAna ja upAdeya che. jJAna vagaranA meruparvata jevaDa ghA, muhapatti, kamaMDaLa ke caravaDAnA DhagalA thayA paNa kAMI vaLyuM nathI. jema azubha Azrava eTale pApa tajavA gya che tema zubha Azrava eTale puNya paNa tajavA yogya che. saMvara eTale nivRtti ane nirjarA eTale jJAnayukata kriyA ja AcaravA gya che. mATe AtmajJAna meLavI lo." lekene e jamAnAmAM e vadanuM tIvra AkarSaNa-khAsa karIne saurASTranA jenemAM rahetuM. yuvaka-yuvatIo paNa e pravAhamAM kheMcAyA. gurudevane gAMdhIvicAradhArAne lIdhe je sevAraMga lAgelo, tene AmAM dhakko pahoMcavAnuM jokhama lAgyuM. rASTrabhakitane dhakko lAge to dharmapradhAna bhArata dvArA jagadudvArane dhakko lAge tevuM hatuM. sAthosAtha e saMpradAyamAM abhinava bhakitane nAme je vaibhavaraMga jAmate jato hato tene lIdhe mUDIvAda, nIti-nyAya tarapha bedarakArI ane vitaMDAmaya buddhivAdane vega maLe tema jaNAyuM. paNa mAtra virodha khAtara virodha karavAmAM gurudevane rasa na hate. teo vidheyAtmaka virodhamAM mAnatA ane tethI navA-jUnA badhAyane sAMdhavAno mArga teo pasaMda karatA. jethI saMpradAyamAM sAMpradAyikatA na pesatAM saMpradAya gatizIla rahe. dharmane nAme adharma phelAya nahIM tathA navI peDhInI dharmazraddhA vadhyA kare. AthI temaNe sUtronA mAdhyamathI vyavahAru vAta kahevA mAMDI. eka vakhata eka jaNe kahyuM- "gurudeva! Apa te cAhe te sUtra ke siddhAMta hAthamAM le, paNa ApanA mukhamAMthI te mAnavadharma ja nIkaLavAne." gurudeve kahyuM-"eTalA mATe to bhagavAna mahAvIre nirvANa pahelAnI chelI kSaNomAM je uttarAdhyayana sUtra bhAkhyuM; temAM e ja vAta kahI. eka vAra mANasa manuSyatva prApta kare- mAnavadharma pAme 5chI ja yathArtha sAMbhaLanAramAM ja uttama prakAranI AtmazraddhA pragaTe che. e zraddhAmaya-zraddhApradhAna puruSa ja mokSamArga tarapha gati karI zake che. bAkI AdhyAtmikatAne bauddhika camakArA cAhe tevA hoya paNa Akhare aMtaHkaraNa pazutAbharyuM ke paizAcikatAbharyuM hoya te naraka ane tiryaMca (pazu) gati sivAya pherI mAnava jiMdagI ye maLavI durlabha." gurudevanI anubhavapUta vANuM AgaLa e bhAIne svIkAravuM paDayuM ke- "gurudeva vAta bhale sAdI ane sAva sIdhI kahe, ekanI eka vAta vAraMvAra kahe, paNa emAM je mIThAza ane navIna to bheLavavAnI kudaratI kaLA hatI te zretAone maMtramugdha karatI ja rahetI. Ama gurudevanuM ekAMta anekAMta banI jatuM ane anekAMta ekAMta banI jatuM. kharuM jotAM, mAnavatA ja AdhyAtmikatAne ekaDe che, evuM pite daDhapaNe mAnatA. tethI teo kharA arthamAM mAnavatAnA ja puraskartA hatA. eTale chevaTe loke paNa kahI detA - "emanI pAsethI tattvajJAnanA hArdarUpa mAnavatA sivAya bIjuM nIkaLe paNa zuM? kAraNa ke e to mAnavatAnA pegaMbara che. sAdhaka sAdhuone sAMkaLavA kizoralAla mazarUvALA kahetA- koNa jANe zAthI paNa zreSTha gaNAtA saMtonA saMgaThane thaI zakatAM nathI, bIjA badhAnAM bhale thAya." sAdaDI mukAme sthAnakavAsI sAdhuoe saMmelana meLavI ajamera sAdhu saMmelane mAMDelA pAyAne majabUta banAvavA kammara kasI. temAMthI "vardhamAna zramaNa saMgha" ane "vardhamAna zrAvaka saMgha" hastImAM AvyA. vizvasaMtanI jhAMkhI 49. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha prathamathI pAye na hatuM jo ke pU. javAharalAlajI mahArAja ane pU. munnAlAlajI mahArAjanA be saMpradAya ajameramAM ja eka na thayA. ajameramAM nimAyelI kamiTIo paNa addhara rahI gaI. chatAM keTalAka sthAnakavAsI jaina AgevAna zrAvakane thayuM.-"sAdhuomAM yugaparakha ochI che. ApaNe temane bhakita - Adara rAkhIne deravA paDaze. saMgaThana vagara A yuge cAlavAnuM nathI." A mAnyatAe keI sAdhu para zrAvakenuM dabANa lAvI, kaIne vividha padavIo ApI, vAgaDathIgaDa jevuM saMgaThana karI nAkheluM. gurudeva pAse phariyAda keTalAka DAhyA zrAvako gurudeva pAse phariyAda karavA lAgyA-"Apa ja sthA. jena konpharansa utpAdana preraka; Apa ja ajamera sthA. sAdhu saMmelananA prANapUraka. zatA. paM. ratanacaMdrajI va. paMce jatAM Apa eka ja te vakhatanA be saMpradAya vaccenA taDa sAMdhanAra paMca. have jyAre be nahIM, paNa gujarAta-saurASTra sivAyanA badhAMya sAdhu-sAdhvIonuM saMgaThana pAkuM banI gayuM. AcArya, upAcArya ane upAdhyAya paNa nImAI gayA; tyAre zuM gujarAta-saurASTranAM sAdhu sAdhvIe pAchaLa rahe te Apane lAge che?" gurudeva kahe- "bhAI ! polAM saMgaThanothI zakitane apavyaya jarUra thAya che. sapaga nahIM thAya. bUruM jarUra thaze; bhaluM nahIM thAya. chatAM tamArI umeda che te ame thoDA sAdhuo bhegAM thaIne saurASTra pUratuM vicArIe." vAMkAneramAM pa je ke saMvata 2008nI sAle surendranagaramAM sthA. jaina konpharansa preraNuM karelI, tethI saurASTranA sAdhuoe maLIne saurASTra pUratuM alaga sAdhu saMgaThana tyAre paNa vicArI lIdheluM; paNa sAdhu-zrAvakavarga maLIne saMvata 2010mAM vAMkAnera mukAme surendranagaranA te vicArane opa maLe. mULa vAta emAM mULa vAta ATalI hatI. jemAM gRhasthAzramIe jyAre reTI-beTI vyavahAra eka kare che, tyAre temanI ekatAne raste mokaLo thAya che, tema sAdhu-sAdhvIoe paNa AhAra-pANI, vaMdanAdi vyavahAra eka kara joIe. temaNe saMpUrNa brahmacarya pALavAnuM hoya. beTI vyavahArano savAla ja nathI. paraMtu reTIvyavahAramAM paNa chUTA paDelAM gRhasthAzramIo jema bhANAM nokhA rAkhavA chatAM vyavahAra badhe sAthe rAkhe che tema rAkhavAnI zarUAta karavI paDaze. tevI ja rIte vaMdanA, Asana, satkArAdi vyavahAra paNa eka karavA paDaze. pustaka- pAnAnAM bhaMDAra zrAvakonA vahIvaTa taLe soMpavA ane vastra-pAtrAdi jA pahoMce tyAM lagI navA levAnI maryAdA karI levI. jainadharma guNopAsanA para Ubhela hoI jAte pheTA paDAvavA nahIM. pATa, gAdI, pagalAM, phaTA vagerenI caitanyalakya vagaranI pUjA thatI hoI temAMthI zrAvakavargane pAcho vALa ane urdhvagAmI banAva. camatkAra karatAM cAritrane mahatva ApI, dorA dhAgAdinI mAnyatA cheDAvavI. egya sAdhavIone pravacananI chUTa ApavI. sau sAdhuo athavA "vardhamAna zramaNa saMgha jayAM lagI nirNaya na kare, tyAM lagI saheje hoya te ya mAIkano upayoga TALo. vIjaLI ke bIjI battIono upayoga bane tyAM lagI TALavo. sUryAsta pachI sthAnaka ke nivAsanA kaMpAunDamAMthI bahAra jaI khAsa apavAda sivAya jAhera prArthanA - pravacana na karavAM. kamamAM kama sUtra-siddhAMta chapAya temAM te sAdhu - sAdhvIonA phoTA na ja ApavA joIe. brahmacaryabhaMgavALA sAdhu-sAdhvIo sAdhuveza na choDe to temane koI paNa prakArane sahakAra A "sairASTra vira zramaNa saMgha" ke "vIra zrAvaka saMgha" nahIM ja Ape. cAritradoSa na hoya chatAM saMpradAya niyamAnusAra jemane Aja pahelAM saMpradAya bahAra karAelAM hoya tevA sAdhu-sAdhvIo joDe paNa, jyAM sudhI teo pharI A baMdhAraNamAM vidhisara dAkhala na thAya tyAM sudhI temane paNa sahakAra nahIM ja Ape. AvuM AvuM badhuM vicAreluM ane niyamo paNa ghaDelA. pradhAna pravartaka pada saurASTranA kula sAta saMpradAya vidyamAna che - (1) lIMbaDI mATe saMpradAya, (2) lIMbaDI nA saMpradAya, (3) geMDala saMpradAya, (4) geDala sAMghANI saMpradAya, (5) baTAda saMpradAya, (6) baravALA saMpradAya ane (7) sAyalA saMpradAya. jIvana jhAMkhI 50 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavi paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha temAM sAMghANI saMpradAyamAM A samaye sAdhu na hatA. mAtra sAdhvIo hatA. sAdhu- zrAvakanA AdhAre, sAdhvI- zrAvikAo cAlatAM hAI te sa MpradAyane AvavAne savAla na hateA. kharavALA ane sAyalA ane sapraDhAyAe peAtAnuM pratinidhitva lIMbaDI meTAsapraddAyane sAMpeluM. bAkI rahelA cAra saMpradAye paikI cAra pravartake nimAyAM:- (1) pU. kavivarya 5. mahA. zrI nAnacaMdrajI mahArAja, (2) 5. pU. sAheba zrI puruSAttamajI mahArAja, (3) paMDita mahA. zrI zivalAlajI svAmI ane (4) paMDita mahA. zrI kezavalAlajIsvAmI. ane temAM mukhya pravartaka nimAyA gurudeva. A AkhIye kAryavAhI pU. tapasvI zAmajIsvAmInA sAnnidhyamAM maMgalamaya rIte pUrI thaI. jyAM sudhI saurASTra vIra zramaNusa MghanuM saMgaThana majabUta na mane tyAM sudhI 'vardhamAna zramaNa sa Mgha'mAM bhaLavAnA vicAra mekUfa rAkhave. pUrvokta sAteya sa MpradAyanA zrAvakonI pazu A kAmamAM salAhakAra zrAvaka samiti nimAi. temAM trIsa jaNu nimAyA hatA. A zrAvakAe potapeAtAnA vahIvaTanuM ekIkaraNa karavAnu hatu. eTale ke A saMpraDhAyanA sAdhuee jema eka thavAnu tema A saMpradAyanA zrAvakoe paNa saMgaThanamAM vilIna thavAnuM hatuM. salAhakAra zrAvaka samitimAMthI paMdara jaNunI vilInIkaraNa samiti banAvAI hatI. ane temAMthI e zrAvake sacaiAjaka nimAyA hatA. Ama vAMkAneramAM saMvata 2010 nA caitra zuda trIja, tA. 5-4-54 ne semavAranA rAja A khaMdhAraNa thayelu; ane temAM mukhya zrAvakonA sahI-sikkA thayA hatA. dariyAva dila AmAM paNa pU. gurudevanA dariyAva dilanA sukhada paricaya thAya che. rAtri prAnA pravacana jaina-jainetaronI ekatA vadhAravA ane dharmAMrge raMgavA anivArya che. paNa temAM eka vAMdhe hateA. meTI sabhAe AjanA pravRttiyugamAM ane vijJAnanA jamAnAmAM rAtrinA ja thAya. temAMthI khattI, mAika ane samudAyagata nArI Agamana anivArya ane. sa MpraDhAyamAM rahelA sthiticusta sAdhuene A na game. jo ke rAjasthAnamAM ati custa gaNAtA saMprAyAmAM paNa rastAnI svAbhAvika khattIenA ane samudAyagata nArI Agamanane rivAja A pahelAM kayAranAya cAlu thai gayA hatA. terApaMthI phirakAmAM te| A cAla tyAra pahelAMnA cAlu hateA. hA, haju mAika viSe sAdhumata ochA hatA. paraMtu pajAkhI munie, kaviva amaracaMdrajI mahArAja ane munizrI suzIlakumAre jAhera pravRttionA AraMbha karyo tyArathI temaNe temanI zarUAta karelI ane have te| vamAna zramaNusaMghamAM paNa mAika vAparavuM hAya te| amuka prAyazcita laine vAparI zake che. paNa keTalAka sAdhue ilekaTrIsITI citta gaNatA na heAi prAyazcita levAnI vAta svIkAratA nathI. gurudevanI mAnyatA teA agAu joI gayA chIe te mujaba keTalAka kAmeA, sAdhu zrAvaka sahayeAgathI zrAvako mATe Arabha-samAraMbhanAM hAya, te paNa kSamya gaNavAM ja joie ema pAte mAnatAM. ane huM te nizcitarUpe mAnu chuM: jo sAsasthAne dharma krAMtinI agradUta saMsthA gaNIe tA krAMtipriya sAdhu - sAdhvI ane temAMya mukhyapaNe krAMtipriya sAdhue, jagatabharamAM Arthika, sAmAjika, rAjakIya, zaikSaNika, sAMskRtika tathA sAMprAyika kSetromAM jainadharmanA puTa Apave haze te anAsaktabhAvanI parAkASThA sAdhIne,jye ane bhAve sAdhuvezavALI sAdhutAnA baLe sarvatra preraka banyA sivAya AjanI duniyAmAM chUTako nathI. sAdhutAnA mULamAM AMca na Ave, anukaraNa karavA jatAM koi avaLe raste na caDhI jAya, eTalI kALajI rAkhI ekAMta nivRttiparAyaNa sAdhuthI mAMDIne gRhasthAzramI banelA mahatAnA UMDA saMparka sAthe jagatabharanA dharmonA sAdhuvargomAM nirAmiSAhAra, pAvihAra ane bhikSAcarInI abhimukhatA jagADavI paDaze. te ja pAMcase varSa pahelAM dharmaprANa leAMkAzAhe duniyAbharanA krAntikArAmAM meLavele ucca nakhara sArthaka thaI zakaze. A vinAnA sthAnakavAsI jaina sAdhuenI ekatAnAM badhA ja prayatnA niSphaLa gayA che; ane jaze. AthI ja jANe gurudeva A adhAya ekatAnA prayatnamAM udAsIna chatAM rasasabhara rahetA ane e rIte dharmakrAntine jagatavyApI banAvavAmAM ceAgaDhAna ApI rahyA hatA. temane thatuM hatuM: "sAdhuenuM saMgaThana che na thAya, saMkalana thAya eTale jaga jItyA. sAdhako ane sAdhuone sAMkaLyA vinA sva-para kalyANupatha kAcA rahevAnA ' vizvasaMtanI jhAMkhI 51 www.jainel|brary.org Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivatha 5. nAnacadrajI mahArAja janmazatAliMda smRtigraMtha 31 sAdhutAne pamarATa saMvata 2012 mAM pU. gurudeva tathA mahA. zrI cunIlAlajI svAmI Adi ThANuM amadAvAda cAturmAsa mATe padhAratA hatA tyAre pote lIMbaDIthI ziyALa (bhAla naLakAMThA) mukAme padhAryA hatA. huM ane mAravADamAMthI "bhAlanalakAMThA praga" jevA AvelA be munio (saddagata munizrI DuMgarasiMhajI mahA. tathA munizrI nemicaMdrajI mahA) mArI sAthe ja hatA. gurudevanI jIjJAsA apUrva hoI teo A banne munio pAsethI bhAlanAkAMThA prayoganuM svamukhethI varNana sAMbhaLI khuza thayA hatA. temanI chAtI gajagaja uchaLatI hatI. temAM ya zrI DuMgarasiMhajI munimAM, paMcAvana varSanI ummara ane oDakAranI bhayaMkara bimArImAMya eTale dUrathI AvI jANavA - samajavAnI je jijJAsA jotAM, tethI te temanA AnaMdano pAra na rahyo. pU. cunIlAlajI mahArAja paNa A pradezanI AmajanatA para zI asara che te jhINavaTathI jotAM. ziyALathI vihAra karI je gAme rAtavAso rahelA, tyAM amArI gerahAjarImAMnI sahaja leka tapAsathI te gurudevane atizaya AnaMda thayo sAMbhaLe; sAthosAtha A prayogabhUmine AzIrvAda paNa maLyA. uparokata be munio, te vakhatanA vardhamAna zramaNa saMghanA upAcArya pU. gaNezalAlajI mahArAjanA ziSya ane saddagata pU. javAharalAlajI mahA. nA praziSya hatA ane temAM ane sAbaramatI cAturmAsa rahelA. cAturmAsa bAda gurudevanuM ane teonuM pharIne amadAvAdamAM ja milana thayuM hatuM. eka vakhata gurudeva sAthe vArtAlApa karatA, vartamAna sAdhu-saMsthAnI samAcArI aMge carcA nIkaLI te vakhate gurudeve kahyuM - je sAdhuo keLAM sacitta kahevAya ke na kahevAya? te levA sAdhune kape ke na kahape? evI sacittacittanI vyAkhyA nakkI karavAmAM keTalAMya varSo thayA mathyAM kare che, chatAM nikAla karI zakyA nathI. te sAdhuo jagatane deravAmAM zuM motha mAravAnA ? upalA gurudevanA zabdo keTakeTaluM kahI jAya che? uparanI carcA cAlatI hatI tevAmAM ja gujarAta-saurASTranA sAdhu-sAdhvIone vardhamAna zramaNasaMghamAM levA mATe vATAghATa karavA pAMca sAdhuonuM pratinidhi maMDaLa mekalavAnA AzayavALa, vardhamAna zramaNasaMghanA eka saMbhAvita sAdhuno patra AvyuM tyAre gurudevanA upakata udagAra vAtAvaraNamAM gAjI rahyA hatA. sAdhutAnuM jIvanadarzana A be munio paikInA eka nAnA ane vidvAna muni nemicandrajI hatA. temaNe vizva vAtsalya" pAkSikamAMthI ane pragaTa tathA apragaTa pustakomAMthI mArAM lakhANonuM saMkalana karI eka pustaka taiyAra karyuM hatuM. tenuM nAma rAkhyuM hatuM - "sAdhutAnuM jIvanadarzana". havenA yugamAM jaina sAdhu-sAdhvIoe kevA AcAra-vicAre rahevuM tathA mAnavajIvanamAM sAmAjika, Arthika, rAjanaitika, sAMskRtika, dhArmika ane AdhyAtmika vagere kSetramAM potAnI sAdhumaryAdAmAM rahI zI rIte preraNA ke mArgadarzana ApavAM, tenI eka saMhitA jevuM A pustaka hatuM. gurudevane e bahu pasaMda paDayuM. temaNe pitAne suMdara abhiprAya lakhI Ape ane tarata pragaTa karavA kahyuM. teo ATalI vRddha vaye je pragatizIlatA dharAvatA hatA, te Adhunika ane nAstika lekhAtA sudhArAvAdIone paNa adUbhuta rIte AkaSI letI. AthI pU. cunIlAlajI mahArAjazrI (cittamuni)e temanuM je laghu chatAM gurudevanA jIvanane samajavAmAM mArgadarzana ApatuM rekhAcitra doryuM che, temAMnAM A vAkaye yathArtha Thare che :(1) jeNe veSa te sthAnakavAsI jaina sAdhune paheryo che, chatAM paNa sAMpradAyikatAthI para rahI, mAtra sAdhudayathI jeNe AmajanatAne potAnI karI che. 52 jIvana jhAMkhI Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha (2) jenu tyAgI jIvana zuSka ke niSkriya nathI; paraMtu pAramArthika vyavahAra ane samAjasevAthI hamezAM bhAvabhInu anelu che. (3) sapheda zuddha khAdInAM vastrA, prapanna-zAMta mukhamudrA, sapramANa ghATIlI kAyA; eTale ke kavivayaM paDita muni zrI nAnacaMdrajI mahArAja. matalaba ke peAtAnA jIvana dvArA ja jemaNe sAdhutAnuM jIvanadarzana siddha karyuM hatuM. evA hatA gurudeva ! evI hatI emanI leAkeAttara dRSTi! juo, jarA juo ! jyAre bhAlanalakAMDA prAyeAgika saMghanA Adeze, sana 1956nA mahAgujarAtavAdI tephaneAnI AMdhIthI amadAvAdane bacAvavA ane gujarAta keMgresanA pUrakapaNAnI pharaja adA karavA, kheDUtAnI ane baheneAnI TukaDIe rAja amadAvAda AvyA karatIH e zAMta ane zistabaddha ahiMsaka TukaDIene joIne amadAvAdanA A cemAsAnAM gurudevanA pravacanamAM keTalIka vAra mahApreraNAdAyaka vANI sarI paDatI : "jue, jarA jue ! mahAvIranA zrAvake kevA hAya! gALeA khAya che, mAra khAya che, paNa A dAvAnaLamAM zAMta pANI reDatAM acakAtA nathI. varSo sudhI tameAne pravacana sabhaLAvyAM. je taiyArI na thaI te ahI thADA ja varSamAM thaI gaI. tame jene gAmaDiyA ane rAMcA kaheA che, te ahiMsAnA kevA mama samaje che? are ! AcarI khatAvI utkhAdhana kare che. temAM rAjapUta che, kakhI che, bharavADa che, kALI che, hirajana che, bhAIe che ane meneA che. peAlIsa kahe che- " madada karIe." paNa te kahe che- " vagara hathiyA2e sahana karI zake! te bhale amArI sAthe cAlA" ema amadAvAdanA zikSita ane sAdhanasaMpanna lekhAtAM lekIne teo mUMgI mUMgI tAlIma ApI jAya che. ' pU. gurudeva guNupUjaka tA sahajabhAve hatA ja. paNa kharI rIte te A emanA sarjananuM sarjana hatuM. buddhadeve sateAne kheDUtanI upamA ApI che. kayA kheDUta potAnA vAvelA khIjanA ucharelA ane pAkathI lUmajhUma cheDavAone joIne na Ana de ! A mAravADI muni joDIne, pa. javAharalAla neharunA bhASaNamAM javAnuM mana thayuM. tethI pU. mahArAjazrInA AzIrvAda levA khAsa AvelA. gurudeva jANatA hatA ke atyAre taphAnanI AMdhI TANe paMDitajInA bhASaNamAM javAmAM keTaluM jokhama che ? paNa jyAre kheDUte ane enA sahana karatAM hAya tyAre jaina sAdhu cUpa rahe te jaina sAdhutA dIpe zI rIte ? ethI gurudeva ghaNA khuza thayA ane suMdara mArgadarzana Apelu gurudevanuM A cAmAsu amadAvAdamAM nagarazeThanA vaDAmAM navI khadhAvelI saiArASTra sthA. jaina vADImAM hatuM. amadAvAdamAM vasatA saiArASTranA sthAnakavAsI jaineAe e vADInI najIka vaiSadhazALA banAvI hatI gheADA vakhata pahelAM ja gurudevanA sAnnidhyamAM tenI bhavya udghATanidhi thaI hatI. jemAM A munindraya ane yAmunijI (dariyApurI saMpradAyanA) tema ja sAdhvIe sahita amadAvAdanA caturvidha jainasaMgha upasthita thayelA. A sthA. jaina vADInA ja kapAunDamAMnA makAnAmAM vAcanAlaya yuvakathI ane hunnarazALA zrAvikAothI maghamaghatAM rahetAM. gurudevane gAMdhIsparzathI pAvana thayelI rASTrIyasasthA koMgresa taraphe kudaratI mamatA hatI. eTale ja enI UNape| sAlatI, ane khUbIo jovA IcchatA. jorAvaranagaranA cAmAsAmAM saiArASTranuM ekama thayA bAdanI cUMTaNIsabhAne gurudeve sudara rIte sodhelI. 'raghuvaMza' nuM sata sakhaMdhI vacana gurudevane yathA lAgu paDI jatuM hatuM.." mavanti maLyevu i pakSavAtina: '' A varSe sa. 2013nI sAlamAM gurudevanI 80mI janmajayantI bhAizrI mANekalAla cunIlAla cinAInA makAna cinAmAgamAM ujavAyelI. hIrAbenane harakha mAtA na hatA, munindvaya ane anya aneka AtmIyajanA e vakhate hAjara hatAM. vizvasaMtanI jhAMkhI 53 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (patra gurudeva kavivaya 5. jJAnayatajI mahArAja janmazatAli 32 pratibhA khIlI UThI pU. gurudevanI chellI ummaranA satsaMgane lahAvo levA pharI pAcho muMbaI ane temAM ya mukhyatve ghATake para sthA. jainasaMgha kheMcI gayo. lIMbaDI moTA saMghe paNa khuzIthI hA bhaNI. DolImAM besIne vihAra kare gurudevane game nahIM. rambaranA paiDAMvALI bAbAgADImAM te javAya kema? A aMge AmAthI mohanaSijI jevA ciMtaka munionI saMmati hatI. paNa "Aje bAbAgADI te kAle jhaDapI vAhana sAdhuvarga vAparavA mAMDaze. mahAna sAdhunuM anukaraNa bIjAo karI ja nAkhe che. mAnavane khabhe mAnavano ja upaDAvavAmAM gurudevane mAnavane gauravabhaMga lAga, paraMtu aMbAlAla paTela ane gurudevanI DelI upADanArA mAnavabaMdhuo vacce prItigAMTha evI baMdhAI hatI ke gurudevanI sAme be-traNa dalIle upasthita thatI- (1) "Apa mAtra vANiyAnA guru nathI. kheDUta, zramajIvI, AdivAsI vagere saunA guru che eTale gurusevAne lAbha anAyAse maLI jAya che. (2) garIba mAnava-bhAMDune svamAnabhera rojI roTI saMghe taraphathI maLI jAya che. (3) ApanI pAse A ummare paNa je jJAnayukata cAritranI mUDI sAthe ojasvI kAyA ane tejasvI vANI che teno lAbha sau levA IcchatA hoI zarIra kArya Ape tyAM sudhI Ape gAmegAmane lAbha ApavA karavuM joIe." vaye eMzI varSa pUrAM thayAM ane dIkSAne chapana-chappana varSa vItavA AvyAM. AvuM pUruM sthavirapaNuM chatAM khaDatala zarIra jambera kArya ApI rahyuM hatuM. ethI bhAratanA AMtararASTrIya baMdaramAM teo A trIjI vAra padhAyAM. A vakhate pU. gurudeva ane pU. cunIlAlajI mahArAja ThANuM bena vihAra hato. paMtha khUba lAMbo hatA. avasthA pAkI hatI. chatAM hiMmatapUrvaka ghATakopara pahoMcI gayA. badhA saMghono utsAha dina-pratidina vaye jato hate. avanavA paricaya ane utthAnapreraNuM zrI hIrAcaMda vanecaMda desAI te vidAya thaI cUkyA hatA. dAnavIra bhAIzrI dhanajIbhAI devazInuM paNa avasAna thaI cUkayuM hatuM. bhAIzrI mANekalAlabhAI vovRddha ane AjAra banI cUkyA hatA. Ama ghATakopara sthA. jaina saMgha jANe navI netAgIrI mAgI rahyA hate. dhArmika saMsthAomAM lekaruci ochI thatI jAya che, e phariyAda AvatIka paNa gurudeva mAnatA- "duniyA ane temAMya bhArata te dharmapremI rASTra che. pachI dhArmika saMsthAo kema na game? hA, dharmasaMsthAoe yugAnurUpa kAryakSama banavuM joize. sthAnakavAsI jaina saMghamAM ghATake paranA durlabhajIbhAI khetANI have vizALa kSetranA banI cUkayA hatA. ghATakoparanI janatAvatI nyAlacaMdabhAI mUlacaMdabhAI kahetA- "gurudeva! ApanI hAjarIthI ghATakopara sthA. jaina saMghamAM have navuM lohI jarUrI che." pU. gurudevanA pravacanamAM jUnA-navA vicArone susaMgama hata; balake navA vicArone mukta puraskAra hatA. hA, jUnA saddavicArathI navA vicAre abhimukha hovA joIe, unmukha nahIM. sadbhAgye lekamAnasa taiyAra thaye jatuM hatuM. gujarAtamAM jema zrI ravizaMkara mahArAja mazahura che, tema muMbaImAM lekasevaka-saMtarUpe zrI kedAranAthajI suprasiddha che. teo kizoralAla mazarUvALAnA gurujI che. mahAtmA gAMdhIjInA vicAre ane kAryonA prabaLa puraskartA che. teone gurudevanA paricayamAM AvavAnuM thayuM. "mAnavatAnuM mIThuM jagata jemAM gurudevanA pravacane che; jemanuM moTA bhAganuM saMpAdana gurudeve mAre hAthe karAvyuM che, te vAMcIne nAthajIne bhAre prasannatA thaI. sAmAnya rIte vezayukata sAdhutA karatAM mukhyatve sAdhutAyukta hRdayanI jarUriyAta para zrInAthajIne jhoka hoya che. jayAre gurudevamAM te A bananeyane virala saMgama hatuM. eTale sone AkarSe te svAbhAvika hatuM. amRtalAla zeTha eka vakhata lIMbaDInA nyAyAdhIza ane pAchaLathI patrakAra banyA, tathA rASTrIya ane rAjasthAnIya banane AjhAdImAM "janmabhUmi patra dvArA dezane caraNe sevA samApI. saurASTra TrasTane nAme haju paNa e saMsthA jIvaMta che. manubhAI zeTha- emanA suputra, gurudevanA agraNIbhakata banyA. morabInA rasikalAla prabhAzaMkara zeTha mATUMgAnA rAjavilAvALA emanA ananya bhakata che. 1lAsTikanA jaMgI kArakhAnAvALA sudAmaDAnA vatanI bhAIzrI bhogIlAla rAyacaMda tarakhIA paNa gurudevanA ananya bhakata banyA. ghATakeparamAM navI peDhIne emaNe khUba raMga lagADo. emAMthI haribhAI 54 jIvana jhAMkhI Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa, nAnajI mahAraja jamazatAdi A jecaMda dozI jaDI AvyA. ekadA mAMDamAMDa saMvatsarIe upAzraya dekhanAra Aje te gurudevanA sahavAsa pachI chellA keTalAya varSothI ghATakopara sthA. jainasaMghanA AdarapAtra banI gayA che. teo paNa pitAnA aneka vyAvasAyika kAryomAMthI sAro evo samaya kADhIne sAdhu-saMtonI sevA kare che. bacubhAI gesaLiyA tyAre ghATakopara sthA. jaina saMghanA maMtrI hatA. teo te pU. gurudevanA ekaniSTha bhakata che ja. emAM paNa kaika navA zrAvikAo AgaLa AvI gayA. pU. gurudevanA A comAsAthI ghATakoparamAM sArvajanika prArthanA zarU thaI. gurudeva jyAM jAya tyAM pustakAlaya-vAcanAlaya to khelAya ja. kAraNa ke teo mAne che- " sadAya sAcA saMta-satIne suyoga nathI hotuM. te vakhate sAcuM sAhitya ja jIvanamAM mArgadarzaka bane che." vaLI e sAhityamAM jagatabharanA maulika sAhityakAranuM sAhitya Ave evI emanI IcchA rahetI hoya che. lIMbaDInuM pustakAlaya A daSTie saurASTra-gujarAtamAM sAra namUno pUro pADe che. "kalAtmaka goThavaNI" e jANe pU. cunIlAlajI mahArAjanI svAbhAvika Teva. eTale pU. gurudevanuM sAhitya suvyavasthita jaLavAI rahyuM che. teonI utthAnapreraNA paNa cemeranI hoya che. suzIlanuM mULa nAma "TAlAla harajIvana suzIla." agAu joI gayA tema temanI pAsethI baMpAlI ane aMgrejI sAhitya vaMcAvI temane lekho lakhavAnI preraNA pAI. jemAMthI jevA gahana viSayane saraLa-spaSTa zailImAM raju karavAnI taka maLI. Ivara ka tvavAdamAM nahi mAnanArI deza-paradezanI nAstika peDhIne A "AdhyAtmika prabaMdhAvalI" rUpe "pUjya zrI devacaMdrajI prakAzana maMdira" taraphathI bahAra paDAvelo A lekhasaMgraha karmavAda dvArA Astika banAvI mUke che. suzIlanI prAsAdika ane AkarSaka zailImAM vaijJAnika daSTie AdhyAtmika viSaya AmAM saraLa rIte sarasa carcA che. jyAre "apUrva avasara evo kayAre Avaze?" e jenomAM mazahUra zrImad rAjacaMdra racita padyanuM mAruM "siddhinA sopAna" rUpe sakriya AdhyAtmikatAdarzaka vivecana joyuM, tyAre temaNe ghATake 5ramAM enA prakAzananI preraNuM sIMcI. vA. ma. zAhanA apragaTa sAhityanI saMkalanAbaddha pustakazreNi paNa gurudevanI preraNAthI ja prakAzita thaI. Ama eka bAjuthI saheje navA paricaya vadhAryA. pravacana jhaDI varasAvI. jemAMnA moTA bhAganA pravacanone ghATake para saMghe Tepa rekorDiMga karAvIne kAyamI banAvI dIdhA. A rIte pU. gurudevane kIrti caMdramA pUrNa kaLAe khIlI UThayo hato. gAMdhIvicArane, saMta vinobA vageree racanAtmaka kSetramAM vistAryo. paM. javAharalAle deza-dezAntaranA rAjakAraNamAM jhaLakAvyuM tyAre temAM rahelA tattvane jainavapArakhu gurudeve vizALa dhArmika kSetramAM vAvI dIdhuM. eka bene te arasAmAM lakheva, "jema jema divase jaze, tema tema gurudevanI AvI sUkSma kAryavAhIne mahimA vadhaze." vAta bilakula sAcI che. 33 dharmakrAntinAM vizvamaMDANa pU. gurudevanuM trIjuM comAsuM saMvata 2013 mAM ghATakopara hatuM tyAre mAruM comAsuM AdaraDAmAM hatuM. tyAM ghATakopara zrI saMghano patra Avyo-"A comAsAnA kIrtizikhara para kaLaza caDhAvavA ghATakopara Irache che ke, Apa ApanuM AvatuM comAsuM ghATakopara karavAnI anumati satvare Ape." bhAlana kAMThA prAgika saMdhanI mITiMgamAM A patra vaMcAya. gujarAta koMgresa sAthe bhA.na. kAMThA praga- saMgaThanano saMgharSa cAlato hato. bhAna. kAMThA prayoga paDakAra pheMkI cUkaye. hite- "vartamAna nagaralakSI koMgresanuM grAmalakSI rUpAntara karyA vinA chUTako nathI. e mAtra paDakAra pheMkIne besI ne te ro. teNe koMgresanI pUraka preraka saMsthAo racI kADhI hatI. jarUra paDe tyAM koMgresane AtmA bacAvI je roga sAmAnya osathI na maTe te vADhakApa-rUpAntara karIne paNa te kegresanI zuddhi ane saMgInatA mATe tatpara hatuM. teNe pitAnA janA kAryakarone khAvA paDe te khAvAnI hade saiddhAMtika taiyArI karI lIdhI hatI. bIjI bAju jema mahA gujarAta janatA vizvasaMtanI jhAMkhI 55 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya guMdeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtho pariSadane eNe zAMta virodhano mArga cIdhe hato, tema mahArASTrane cIMdhavAno hato. tyAM ja jogAnujoga A nimaMtraNa ane saMgha taraphanuM nimaMtraNa, saMghanI dharmakrAntinuM tIsUcaka cihna hatuM. eNe senAmAM sugaMdha bheLavI dIdhI. mArA vihAra mATe bhAna, kAMThA prAgika saMgha khuzIthI saMmata thayA. huM mahArASTranA chaeka jillAmAM pharatA pharatA ghATakopara pahoMcI gaye. dharmakrAti sAmene mAra tyAM ghATake para sthA. jaina saMghamAM ja dharmakrAnti sAme moraco maMDAI cUkele. jAhera chApAomAM uhApoha cA zrI saMtabAlajI! ghATakopara upAzrayamAM cAturmAsa karavAnuM Apa amArA khAtara, zrI saMghanI ekatA jALavI rAkhavA khAtara mAMDI vALe" mane aMgata paNa lakhyuM. meM aMgata lakhanArane kahyuM- "eka paNa jAhera pratItikara virodha haze, te sthAnamAM huM pravezIsa nahIM cAturmAsanuM to pUchavuM ja zuM? te kAMtividhI tane khUba gamyuM. meM zrI saMghane paNa A jaNAvyuM hatuM - "ghATakoparanA zrI saMghanI lAgaNI samajI zakuM chuM. meM comAsuM svIkAryuM ! karIza ja; paNa sthAna mATe A sthiti che. jAmanagara, bAlaMbhA jaina sthAnakomAM A rIte ja comAsAM thayA che." ghATakopara saMghe jema kAryavAhaka samitinI lagabhaga sarvAnumate maMjurI meLavI hatI, tema gheDa apavAda sivAya sAmAnya sabhAnI sarvAnumate saMmati meLavI lIdhI hatI. gurudevanA pavitra sAnidhyamAM zrI kedAranAthajInA pramukha pade jAhera svAgata samAroha zrI ghATakopara saMghe beTho hate; kAraNa ke nivedana bahAra paDayA pachI huM pahelavahele muMbaImAM paga mUkate hate. guru-ziSyanuM ghATakoparane AMgaNe bAvIsame varSe A madhura milana hatuM. ghATakeparamAM mAnava maherAmaNa ghATakoparane AMgaNe muMbaI ane AsapAsathI jenone maherAmaNa umaTa. bhAvika jainetaro paNa AvyA. prathama svAgata te sarvodaya hospiTalane kAMtibhAIe bahu premathI karyuM. tyAra bAda mane gurucaraNa maLyA. nIrakhanArA lokonAM haiyAM harakhyA. gurudeva bolyA, zrInAthajI bolyA, huM bolyA. pU. cunIlAlajI mahArAja ane DuMgarazI muni paNa virAjamAna hatA. savodaya bhejanAlayavALA zubha vijayajI paNa padhAryA hatA. samAroha pUro thA. gocarInI veLA thaI. levAnI taiyArI hatI tyAM sAMbhaLyuM- "eka bhAIe mArA upAzraya-pravezanI viruddhamAM upavAsa karyo che." meM temane pUchayuM, tyAre kahe- "mAro virodha nathI. huM te samArohamAM paNa sAmela hato. paNa savArathI paccakakhANa laI lIdhA hoI nirUpAyatA che." meM kahyuM- "tame na le te mArAthI kema levAya?" have gurudeva kema laI zake? je ke saMpradAya rivAja anusAra mAre AhAra-pANI alaga levAnAM hatAM, paNa gurudevanuM haiyuM e kema sAMkhe? eka bAju lekamAM utsAhane pAra na hatuM, tyAM A banyuM. dupaccakhANa na hoya gurudeva pAse pelA bhAInI vyathA pahoMcI. gurudeve kahyuM - "jainadharma paccakakhANamAM ja mAne che. duHpaccakakhANamAM nahIM. pratijJA satya ke prema mATenI hoya, durAgraha mATe ke pUrvagraha poSavA mATe nahIM." te bhAI satya vAta samajI gayA ane bhojana karI levAnuM kabUlyuM. ame e AhAra lIdhe. AvA hatA sInA zreyavAMchu gurudeva! vidhavAtsalya prAyogika saMgha tyAM to manubhAI zeTha pitAnA cAMdIvalI (muMbaI pAsenA) phArmamAM kheMcI gayA. khUba hariyALuM, zItaLa ane madhyamAM e sthaLa che. tyAM manubhAI zeThanA vizALa makAnamAM thoDA divasa gurucaraNe sau AnaMdathI rahyA. te daramiyAna gurudevanA sAnidhyamAM ja "vidhavAtsalya prAyogika saMgha nAmanI nagarajana saMgaThana mATenI saMcAlaka saMsthAna para maMDAya ke jenA hAthatane mAtRsamAje cAle che, ane mukhya zaheromAM tevI zAkhA khelAtI jAya che, jemAM gurudeva Icche che tema nArI-rojI ane nArI--pratiSThA jaLavAya che. uparAMta bhAvi jagatanI dharmamaya samAjaracanAno pAye nakkara thAya che. gAMdhIjI kahe che tema zaherone zetAnanA caraNArUpa maTADI grAmapUraka banAvavAno tathA AMtararASTrIya sabhyatAmAM bhAratIya saMskRtinuM tattava bharavAne A sivAya rasto ja nathI. gurudeve dharmamaya samAjanuM vAyumaMDaLa racI 56 jIvana jhAMkhI Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ~ paSya garUdeva havilaya paM. nAnayajI mahArAja janmazatAliMda smRtigraMtha ApyuM ane jenaparaMparA tathA gAMdhI kAryavAhInA susaMgame temAM bhA. na. kAMThA prAge prANa pUryo. jethI dharmamaya yakSa rIte AgaLa vadhI zake. gurudevanA muMbaI prayANa pAchaLa bhA.na. kAMThA prAgane je grAmapUraka nagara vAyumaMDaLa maLI gayuM, tene zabdomAM ye varNavAya? jo samasta samAjane dharmamaya banAva hoya to nagarane grAmapUraka ane samasta rASTronI prajAne bhAratAbhimukha banAvyA vinA chUTako nathI. ane A mATe muMbaI sivAya vi. vA. prA. saMghanI mukhya zAkhA mATe bIjuM kayuM sthAna hoI zake? Ama pU. gurudevanA A ghATakopara cAtumAMsane lIdhe tarata ja vizvavyApI dharmakrAntinAM maMDANa maMDAI gayA. 34 madhyamavargane puruSArtha pU. gurudeva jevA muMbaI pahoMcyA eTale comera sat-pravRttionuM vAyumaMDaLa racAyuM. A vakhate saMvata 2013 nuM cAtumAsa pUruM thavA AvyuM hatuM. svarAjya bAda muMbaInI pragatizIla prajAnA pragatidvAra sAva ughaDI gayA hatA. gAMdhIjInI jema gurudeva paNa mAnatA- "dharma dvArA ja praznamAtrane ukela thaI zake.' muMbaImAM madhyamavarganA raheThANane prazna hoM phADIne beThA hatA. borIvalI parAmAM sthAnakavAsI jainonI vasati ubharAvA mAMDI hatI. dhaMdhAnI ane nekarInI dhamAlamAMthI UMcA Ave to kAMIka karI zake ne ! e mAnyatA dharamaLathI badalo gurudevane, samAjanA karoDarajajurUpa madhyamavarganA nAnA-moTAM duHkho bahu dubhavatAM. teo kahetAM- "tamArI jiMdagI jIvavAnI AjanI Teva badalavI joize. tamArI lAghavagraMthiothI tamAre mukata banavuM paDaze. tamArI strIoe beThADu ane kharcALa prakRti palaTavI paDaze. tame nara-nArIo jarAya hINAM ke UNAM nathI. tamArI AbAdI para ja samAja AbAda thaze ane tamArAM svamAna gauravanI pratiSThita dharatI upara ja jIvaze tathA jItaze. tamArI jarUriyAtone pUravAnI tAkAta rAjyamAM nathI, samAjamAM ya nathI, arthamAM to che ja nahIM. e tAkAta mAtra dharma mAM ja che. anubhavanI eraNuM vAta ghaNI suMdara paNa zraddhA caeNTe zI rIte? gurudeva mAnatA H- "satya, Adarzo ke siddhAMtanuM ghaDatara, caNatara ke uThAva prajAmAM, anubhavanI eraNa para ja thAya che. kharekhara, tema ja banyuM. borIvalImAM daza hajAra corasa phUTa khullI jamIna dharAvate eka vizALa baMgale ema ja paDa hatuM. te bIjI laDAI vakhate sarakArI havAlAmAM paDelo, chUTato na hato. makAna mAlikane kADhI nAkhavAnuM mana thayuM. have to svarAjyanI sarakAra hatI. zrI khera ane morArajIbhAInuM muMbaI pradhAnamaMDaLa hatuM. A vakhate taMtra zrI cavANanA hAthamAM AvyuM. madhyamavarganI pAse dhakkA khAvAnI zrama-tAkAta kayAM ochI hatI? Akhare te makAna borIvalI sthAnakavAsI saMghanA hAthamAM AvyuM. mATe acaMbo saune lAgyuM - gurudevanA pratApe mATe acaMbo thayo. dhanikane paNa camatkAra to lAge. teo kahevA lAgyA"bhalene makAna maLI gayuM. tAvaDI taDAkA kare che ane tijorI taLiyAjhATaka che, tyAM makAnano havAlo ye maLaze? nANAM kayAMthI cUkavaze?" paNa gurupratApe A madhyamavarganAM mANune nANAM meLavavAnA prAmANika rastA sUjhatA jAya ane amalamAM mUkatA jAya. Akhare jaMgI jamIna sahita AlezAna baMgalAmuM vizALa makAna temanA hAthamAM AvI gayuM. borIvalImAM sthA. jainonA vyavasthita saMghanA 'rUAta thaI gaI. berIvalImAM gurupratApa tyAra pachI to borIvalIne pagale kAMdivalI ane parA-parAmAM sthA. jainasaMghe racAI gayAM. berIvalImAM gurudevanuM comAsuM saMvata 2014mAM paNa thaI gayuM ane eka pachI eka pravRtti zarU thaIne jAmatI gaI. makAnanuM sthaLa gheDabaMdara vizvasaMtanI jhAMkhI 57. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUSya gurUdeva phaviSaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha roDa upara muMbaI pAlagharanA rastAmAM ane mokAnI jagyAe che. Aje tyAM lAyabrerI che, vAcanAlaya che, auSadhAlaya che. have te e davAkhAnAnuM paNa barAbara rastA para meTuM vizALa makAna thaI cUkayuM che. aneka prakAranI adyatana sAmagrI ane vibhAga kholAyA che ane khelAtA jAya che. AyaMbilakhAtuM, jaina pAThazALA vagere te che ja. hamaNAM sarvodaya udyogazALAnA paDakhenA holamAM zrAvikA hunarazALA paNa marudevI mAtAnuM nAma sAthe joDIne khelI che. mane to eTalA pUrata borIvalInI A kAryavAhImAM rasa che ke te saMghe ATaATalAM vizALa kAme keInAya nAmanI upAzrayamAM taktI caDayA sivAya AraMbhyAM, karyA ane paripUrNa karI rahyo che. berIvalIne abhinavapaMtha jeke A kAmo abhinavapaMthe borIvalInA sthA. saMghe karyA che, paNa e madhyamavargIya mAnavIoe pitAnA paga upara karyo che, khabhekhabhA meLavIne karyA che. A vastu ja bhAvi jagatano mahA dilAso che. Aja sudhInI duniyA rAjakIya daSTie be bhAgamAM vaheMcAyelI che. (1) sAmyavAda, (2) mUDIvAda ke saMsthAnavAda. duniyAnI mAnavajAtanI daSTie sattA be vibhAgamAM vaheMcAyelI che. (1) majurasattA ane (2) paMjasattA. ane A baMnee sajaryo che, be moTA vizvayuddha, ane ThaMDA yuddhono to pAra nathI. cUsAya che mAtra A bannenI sAThamArImAM ele madhyamavarga. TUMkAmAM saMvata 2013nuM cAturmAsa ghATakoparamAM AnaMda ane ullAsapUrvaka pUruM thayuM. daramiyAna zrI borIvalI vardhamAna sthAnakavAsI jaina saMgha upara mujaba taiyAra thaI gaye hato. emAM paNa gurudevanA AzIrvAde pUro bhAga bhajaLyo hato. eTale berIvalI saMgha anekagaNu utsAhamAM AvI gayo hato tethI pUjya gurudevanuM AgAmI cAturmAsa (saMvata 2014nI sAlanuM) borIvalImAM ja maMgalAcaraNarUpe karAvavuM e jAtane makkama nirNaya zrI saMghe karyo ane e jAtanI vinaMtI gurudeva pAse peza karI. dariyAva dilanA gurudeve madhyamavarganI pITha thAbaDI ane vinaMtIne svIkAra karyo. praya gurudeva ane pU. mahA. zrI cunIlAlajIsvAmI ThA. 2 tathA sevAbhAvI bhAI aMbAlAla maMDaLI sahita borIvalInA nUtana upAzraye cAturmAsa rahyA. te daramiyAna samAjotthAnanI aneka pravRttio tema ja dhArmika anuSThAne sAthe tyAMnuM vAtAvaraNa utsAhamaya banI rahyuM hatuM. ema e cAtumAMsa paNa paripUrNa thayuM ane vidAyanI ghaDI AvI. 35 bIju cAturmAsa-borIvalI-kRSNakuMjamAM saMvata 2014nI sAlamAM berIvalImAM prathama cAturmAsa raMgecaMge paripUrNa thayuM ane pachI gurudevanI bhAvanA deza tarapha pAchA pharavAnI hatI, eTale borIvalIthI vidAya laI gurudeva ThANuM che ane meghajIbhAI tathA bhAI aMbAlAla ane DelIvALAnI maMDaLI ema sarva vihAra karatAM-karatAM vajezvarI pahoMcyA tyAre tyAM thoDA divasa rokAvAnuM mana thayuM. eka te tyAM eka prasiddha Azrama hato ane bIju tyAM kudaratI garama pANInA kuMDa hatA. eTale vAtAvaraNa suMdara hatuM. uparAMta kachI samAjanI dharmazALA ke seneToriyamanI paNa sagavaDa hatI. eTale lagabhaga savA mahine tyAM rokAyA. daramiyAna pU. gurudevane tyAMnA havA - pANI anukULa na thayA. zaradI thaI gaI. khuba azakita AvI gaI tethI borIvalIvALAne jANa karI. 3. sUcaka je pUrva paricita ane gurubhakata hatA tene paNa khabara paDI eTale borIvalIvALA saMghanA sabhyo ane De. sucaka vagere badhA tarata ja vajezvarI AvI pahoMcyA. DokaTare zarIra tapAsyuM. zaradI aMge jarA gaMbhIra paristhiti jaNAI eTale badhAnuM sUcana thayuM ke have Ape AgaLa vadhavAnuM nathI paNa berIvalI pAchA pharavAnuM che. jema bane tema jaladI borIvalI padhAro, tyAM sArI TrITamenTa thaze. te vakhate gurudeva DelInA sAdhanathI vihAra karatAM hatAM. vajezvarImAM tabiyata lathaDI che evA samAcAra gujarAta ane sairASTramAM phelAI jatAM, gurudeva pratyenI bhakita ane lAgaNIne vaza thaI, viduSI mahA. zrI hemakuMvarabAI sAdhvIjI, bA. bra. puSpAbAI sAdhvIjI tathA bA. bra. haMsAkumArIbAI sAdhvIjI ThANuM 3 amadAvAdathI ugra vihAra karI vajezvarI AvI pahoMcyA. 58 jIvana jhAMkhI Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha 6 - thoDA divaso virAma karyo ane pachI gurudeva ThANA 2 tathA mahAsatI zrI hemakuMvarabAI ThA. 3, anukrame berIvalI padhAryA. thoDA divase TrITamenTa lIdhI. haratA-pharatA thaI zake evI tabiyata thaI gaI. paNa have deza tarapha vihAra karI zakAya teTalo samaya na hato. eTale AgAmI cAturmAsanI vicAraNA cAlI. borIvalI saMghe pitAne hakka ane dAvo rAkhyo ke AvI paristhitimAM have Ape bIje kayAMya cAturmAsa karavAnuM nathI. AgAmI cAturmAsane ane ApanI sevA ane lAbha ApavA amArI AgrahabharI vinaMtI che. bIjI bAju ghATake para saMghanI paNa evI ja AtmIyatA hatI. eTale pachI e kADhayo ke gurudeva te ArAma ane havA-pANI mATe bhale borIvalImAM cAturmAsa rahe, paraMtu viduSI mahA. zrI hemakuMvarabAI ThA. 3 pahelavahelA ja A tarapha padhArelA che tethI amane (ghATakoparane) teonA cAturmAsano lAbha maLavo joIe. basa, maMjurI maLI gaI. e rIte bannenA cAturmAsa nakakI thayA. paraMtu A vakhate nivRtti levI hatI tethI berIvalI saMghe pUrI sagavaDatA karI ApI. eTale ke upAzraye cAturmAsa na karatAM borIvalImAM ja gheDabaMdara reDa para Avela "kRSNakuMja" nAmanA eka baMgalAmAM cAturmAsa-nirgamana karavuM ema nakakI thayuM. Ama saMvata 2015nI sAlanuM gurudevanuM cAturmAsa borIvalI "kRSNakuMja' mAM thayuM ane mahA. zrI hemakuMvarabAI AryAjI ThA. 3 nuM ghATakoparamAM thayuM. bhaviSyanI cetavaNI ApaNe joI gayA chIe ke "ekAMto pULo vauvarI" e vItarAga vANI mujaba gurudevanI abhIsA eka bAjuthI ekAMta jIvananI pratipaLe joradAra banyuM jatI hatI. sAyalAnuM mahAcuMbaka temanA dilane kheMcI rahyuM hatuM. sAyalAnI "sAdhanAkuTira' temanI pratIkSA jotI beThI hatI. paraMtu A cAturmAsa borIvalImAM ja thayuM, paNa thayuM kRSNakuMjamAM. "kRSNakuMjasthaLa ekAMta mATe paNa anukULa hatuM ane AsapAsamAM evA makAna hatAM ke jemAM bhAviko tathA Agatuke sukhethI nileSa rIte rahI zake. berIvalInuM A vakhatanuM cAturmAsa sukhapUrvaka pasAra thaye jatuM hatuM. paryuSaNa pa ghaNI zAMtithI pasAra thayA. sAmAnya rIte paryuSaNa parvanA divasomAM gurudevanI vANI suNavA dUra-sudUrathI AgaMtuka AvI paDe che ane rahe che. khUba khUba vANI suNAvI. anubhava ane aMgata tathA sAmudAyika AcArathI pavitra evI vAdhArA cAle pachI zI maNA rahe? saune khaba saMtoSa thaye. tabiyata aMge "vA nI phariyAda mULathI ApaNe joI gayA tema hatI. maMda jaTharAgninI phariyAda hamaNAMthI jora pakaDatI hatI. teo A umare paNa cAlavAne vyAyAma kRSNakuMja"nA vizALa kampAunDamAM karyA vinA na rahetA. tethI tabiyatanuM gADuM sArI peThe cAlatuM. tevAmAM acAnaka hArTaeTeka (hRdaya para humalo AvI gaye. vajezvarIthI borIvalI AvyA tyArathI . sUcaka pU. gurudevanA paricayamAM hatA. DaoN. sUcakanI sAvadhAnI che. sUcaka mULa seraThanA vatanI, lahANu kuTuMbamAM janmelA ane agAu kahevAyuM che tema teo samAjavAdI kegresI AgevAna maheraalIbhAInAM ja kadAca nAnAM bena khejA bena (dolatAbena) ne paraNelA. hindu, muslIma ekatAno bedhapATha levA ke ApavA ? temAM gurudevanuM milana thayuM. basa, tyArathI ja De. sUcakadaMpatI gurudevanAM tabiyata tabIbo ja na rahyAM, paNa custa anuyAyI bhakato ja banI gayAM. De. sUke evI sarasa sAvadhAnI ane anahada kALajI rAkhI ke na pUcho vAta! muMbaImAMthI borIvalImAM chelalAmAM chellI zodhanI akasIra auSadhi sAthe A dardanA niSNAta moTA DokaTara samayasara pahoMcI gayA. ane gurudeva kharekhara ja kAyamI vidAya letAM letAM ApaNu mATe ugarI gayA, rahI gayA. gurudeva tiSanA rasiyA hatA. tiSa Adi vidyA bhUtakALa jevA mATe ArasI che, bhaviSya jovA mATe cetavaNI che. Ama A prasaMgathI jANe bhaviSyanI AgAhI maLI gaI. khabara paDatAM ja, raNupurathI lIMbaDI doDayAnI yAdI tAjI thaI. meM taiyArI karavA mAMDI. sAmAnya rIte cAturmAsakALamAM A apavAda kare game nahIM, paNa chUTake na hato. raNApura te comAsuM pUruM karIne vihAramAM hato. khaMbhAta zrI vanamALIbhAIne cheTubhAIe pUchAvyuM ane tAra maLe tevA ja khaMbhAtathI trIje ja divase lIMbaDI pahoMcI gayA vizvasaMtanI jhAMkhI pala Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha hatA. sAyanamAM cAturmAsa mATe nimAyelI 'satkAra samiti' vicAramAM paDI. paNa zu thAya? paLepaLanA khabare| maLatA. A bAju ghATakeAparamAM cAturmAsa birAjatA pU. hemakuMvarabAi mahA, paNa kherIvalI kRSNakuMja bhaNI vihAranI taiyArImAM paDelA sAMbhaLyAM. tevAmAM ja pU. cunIlAlajI mahArAja taraphathI khabara AvI gayA- " pU. gurudeva hArTaeTekamAMthI AkhAda rIte pAra UtarI gayA che. cAmAsAmAM vihAra karIne AvavAnI jarUra nathI. tyAM te rasikabhAi zeTha, hirabhAI dezI, durlabhajIbhAi khetANI vagere taraphathI paNa pUrNa zAMtinA samAcAra AvI gayA tethI cAturmAsamAM vihAra aTakI gaye1. 3 vaLI pAchA lImaDI sAyananuM cAmAsuM pUru karI huM eka vAra bhA. na. kAMThA pradezanI pratyakSa mulAkAta levA upaDaye; kAraNa ke sAyanathI ja vIracaMdabhAi, ratIbhAi gAMdhI vageree madhya muMbaInA cAmAsAnI mAgaNI karI lIdhI hatI. gurudevane hajuya muMbaI choDe tema na hatuM. varaseAvAmAM hIrAbena cInAine agale pU. gurudevanI tyAsImI varSagAMTha ane cyArAsImI janmatithi khUba utsAhapUrvaka UjavavAnI hatI. pU. sAdhvIjI hemakuMvarabAi ThA. 3 mArA pahelAM tyAM paheAMcI gayA hatA. huM sAthIjanA sAthe paheAMcyA. bhAi aMbAlAlanA harakha mATe na hatA. mANekalAlabhAIe AgatukAnu DhamaDhamAbharyuM svAgata kareluM, bAbubhAi cInAi ane emanA kAkAe paNa hAjara hatAM. A janmatithi UjavavA ATale dUrathI paNa leAka-saMkhyA sArI peThe jamA thai hatI. jyAM 'AcArAMga ' sUtranI prastAvanA lakhAI hatI. keve e ramaNIya samudrataTa che. varaseAvA! dUra-dUra sudhI chIcharAM pANImAM leAkAne AMgeALavAnI majA AvatI hAya che. bharatI Ave tyAre zAMta lAgatA e ricA khaLabhaLI UThe che. A khagalAe para jothI meAjA' afALI kaika-kaika zikhAmaNeA ApI jAya che. pU. gurudeva te tyAM gheADu' rokAyA; paNa mAre bhA. na. kAMThAmAM pharIne pAchuM' mukhai pahAMcavAnu hatu eTale meM tyAMthI vidAya lIdhI. mIrAMbena hIrAbenanA have suparicita thai cUkayA hatA. kAraNa ke ziyALathI pU. gurudeva sAthe sahapravAsamAM peAtAnA vatana khAvaLA thaIne amadAvAda pagapALA pahoMcelA, tyAre amadAvAdamAM prathama ja dUdhezvaranA hIrAbenanA makAne (cInAmAga) sIdhesIdhA pahoMcelA. gheADA divasa sAthe paNa rahelAM. hArTaeTekanA bIjo humale! ane ciMtA mAre vihAra cAlu hatA ane AgaLa vadhatAM huM jyAre bhAlanaLakAMThAmAM pharatA pharatA vIramagAma AvelA tyAre rastAmAM zrI ravizaMkara mahArAja paNa AvI gayelA. tyAM ja vIramagAmamAM ekAeka khabara maLyA. - gurudevanI takhiyata phrI bagaDI che. nAnA hArTaeTeka Avye che." tyAra bAda samAcAra maLyA ke pU. gurudevanuM lIMbaDI sthaLAMtara thayuM che. thADA dADA pachI pAchI tabiyata pUrvavat taMdurasta thaI gaI. jANe kema ahIM ja tAtkAlika kheMcavA mATe kudarate yAjanApUrvaka A badhu karyu. hAya! jevI tabiyata sArI thaI ke tarata gurudeve vizALa lAyabrerI, ajarAmara jaina vidyAzALA, ajarAmara jaina eDiMga, mahilA maMDaLa ema eka pachI eka badhI pravRttienI bhALa levA mAMDI. lIMbaDI pAchuM hAjarAhajura thayuM te vakhate gAdIdhara pU. sAheba zrI dhanajIsvAmI tathA sva. sadAnadI zrI choTAlAlajI mahArAja, sevAbhAvI munizrI mAdhavasiMhajI mahArAja tyAM mirAjatA hatA ane bIjA mahAsatIjIe paNa hatA. badhAne qhama AnaMda thayA. tabiyata sArI thaI eTale peAte badhI saMsthAomAM rasa levA lAgyA. pachI te lIMbaDImAM ja cAturmAsa karavAnI zrIsa Mghe vinaMtI karI eTale savata 2016nI sAlanuM cAturmAsa pUjya sAheba zrI dhanajIsvAmI tathA pU. gurudeva tathA sva. mahA. zrI choTAlAlajI mahArAja Adi ThANA pAMcanuM lIMbaDImAM ja thayuM. utsAha ane AnadrapUrvaka e cAturmAsa pUrNa thayuM. have pUrNa zAnti levI hatI eTale nivRtti mATe je kSetra varSoMthI pasaMda karyuM hatuM ane jyAM sthiravAsanI bhAvanA hatI te bhagatanuM gAma-sAyalA yAda AvyuM. jIvana AMkhI www.airnellbrary.org Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kaviva` paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha 37 amIrasa neNAM uramAM coMTayAM have pAchA gurudeva mULa ThekANe (sAyalA) padhAryAM. deza ane duniyAnAM dharmAMndolanA mATe mubai rahevuM jarUrI hatu. saMpradAya mATe lIkhaDI rahevuM jarUrI hatuM. paNa sva-para sAdhanAne aMtima tALA meLavavA mATe janma-vatanamAM rahevu jarUrI anya jaNAtu hatu. eTale pharI pAchA bhagatanA gAma (sAyalA) mAM ja padhArI gayA ane virAjyA. rAjakIya kSetre gujarAta svataMtra rAjya banyuM hatuM, sana 1960nI menI pahelI tArIkhe. gujarAtanA RSi zrI ravizaMkara mahArAjane hAthe enI udghATanavidhi thayelI. tyAra khAda paMcAyata rAjya AvyuM. sAyalAmAM have tAlukA paMcAyata banI cUkI hatI. pU. gurudeva tyAMnA badhA samAcAre mane ApatA. huM emane ApyA karatA. jema patravyavahAra satata jArI rahetA, tema vAraMvAra darzanArthe javAnuM paNa thatu. hamaNAM chellAM varSothI gAmaDAMonA pUraka zahero ane te mATe tathA gujarAtane A bhA. na. kAMDA prayAga dezavyApI ane te mATe paNa gujarAta choDI huM mahArASTra ane muMbai gayelA, muMbaimAM kapeALavADInuM cemAsu pUru karyA pachI 'sAdhu-sAdhvI zibira' mATe AkhuMya varSa muMbaimAM rokAvu paDeluM. Ame ghATakAparanA cAmAmAM pachIthI bhAizrI traMbakalAla dAmANI kalakattA bhaNI kheMcI rahyA hatA. chevaTe cAra-pAMca varSe bhAlanala-kAMDAmAM eka cAmAsu pUru karIne dilhI ce!mAsu karI kalakattA AvavAnuM nakakI karyuM. keTalAka sabhyAne gaLe na utaravA chatAM saue maLIne bhA. na. kAMDA prA. saMgha taraphathI saMmati ApI. sanyAsImI janmatithie pU. gurudeva have lIMbaDInuM cAturmAsa pUrNa karI sAyalA padhAryA hatA. sthiravAsanI bhAvanA hovAthI saMvata 2017 ane saMvata 2018 nA e cAturmAMsa sAyalAmAM karyo. daramiyAna mahAsatIjIenA ma`DaLamAMthI avAra-navAra kAi ne koi maMDaLa sevA ane abhyAsa nimitte sAyalA rahetA. dara varSe janma-tithi tathA dIkSAtithi sAyalAmAM bhavyatAthI ujavAtI. hAla saMvata 2019nI sAla cAlatI hatI. huM ane sahapravAsIneA, kalakattA jeTale dUra nIkaLavAnuM hAI, gurudranAthe sAyalA AvyA. chayAsImI varSagAMTha ane satya sImI janmatithi utsAhapUrvaka ujavI. janmatithine TAMkaNe janameLA sAre jAmatA. A divaseAmAM huM... meTA bhAgane samaya pU. gurudeva pAsethI lai lete. eTalA mATe ke mAre mukhyatve e jANavuM hatuM ke, " AjanA deza-dezAntaranAM dareka kSetranAM mukhya-mukhya gaNAtAM mANasA sAthe mulAkAtA athavA patravyavahAra vagere zA zA thayeA che?" khAkInA samayamAM gurudeva paNa miNabhAI pAsethI mArI ane bhA. na. kAMThAnI pravRttionI vigate jhINavaTathI jANI levA mAgatA hatA. Ame ya gurudeva eTale jema udAratAnA dariyA hatA tema jijJAsAnA paNa dariyA hatA. paNa A vakhate jANe vigatenu punarAvartana thAya te ya ameA paraspara ekamekanI jhINI draSTie dhu jANI levA mAgatA hatA. mane mArA ja lakhelA thokabaMdha patrAnI theAkaDIe temaNe kamATamAMthI kADhIne eka vakhata mArI AgaLa dharI khatAvI dIdhI. huM te AmAM tyAre kAMie samajI zakayeA na hatA. have samajAya che ke emAMya saMketa hateA. zrI meghajIbhAi A divaseAmAM tyAM ja hatA. DaoN. sUcaka ane temanA dharmapatnI ane emanA mitra A viseAmAM AvI gayA. zrI kurezIbhAi, phUlajIbhAI, akhubhAi, kAzIbena vagere paNa AvI gayA. amadAvAdathI zrI vADIbhAI ane muMbaithI zrI manasukhabhAi konTrAkaTara paNu kuTu Mba sahita AvI gayA. huM saMpraDhAyanA rivAja pramANe AhAra-pANI judA karateA, paNa emanI prasAdI rAja meLavato. pU. hemakuMvarabAi ThA. 3, paNa tyAM ja hatA. sarvadharma prArthanA vagere ane koI vAra khAsa bhajanA mIrAMbena gAtAM. gurudevanA prabhAtapravacA iMdriyavijJAnathI cetanavijJAna sAthe AjanA bhautika vijJAnanA samanvaya karIne ghaNAM ja preraka, madhura ane navuM navuM jJAna arpatAM thatAM hatA. tee tathA pU. cunIlAlajI mahArAja mArI pAse ja rAtripravacana khelAvavAnA Agraha rAkhatA. vidAyanI vasamI ghaDI Akhare dazame divase vidyAyanI vasamI ghaDI AvI paheAMcI. hu gurudeva sAthe te| dIkSA pahelA savA-doDha va ane dIkSA pachI ATheka varSa mAMDa rahyA hAiza. ethI traNagaNI muddata vikhUTo ja rahyA hoiza. paNa deha judA dila eka' jevI dazA hatI. teozrInA mIThA ThapakA ghaNI vAra sAMbhaLyA haze; paNa e badhAMnI vacce amIbharyuM" haiyuM ane amIbharyo vizvasaMtanI jhAMkhI For Private Personal Use Only 61 www.jairnelibrary.org Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya 5. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha nayana vAtsalyarasanidhimAM kadI khUTayAM na hatA. huM taiyAra thaIne nIkaLe. eka hAthamAM lAkaDI ane bIjo hAtha mArA khabhA para mUkI teo upAzrayanA dvAra lagI cAlatA. mane jANe chellI vidAya ApavA AvyA hoya tema AvyA. ane "have kayAMthI maLI zakIzuM ?" ema kahI je bhAvanidhi ThAlavyo, e dazya mIrAMbena, maNibhAI tathA jemaNe jemaNe joyuM te saune haiye cUMTI gayuM. ahA ! kevA e amIbharyA nayane heye cUMTI gayAM ! Aje haju paNa e dazya khasI zakatuM nathI. zrI suzIle eka kAvyamAM gAyuM che, je gurudevane jANe yathArtha lAguM paDatuM hatuM! jANe teo ema kahI rahyA jaNAtA ke A ura uchaLate rasa reDuM kayAM jaI? vizvapAtra nAnakaDuM tyAM na samAya je. hetabharyuM haiyuM amIrasathI uchaLe.' vacaitra voraMva" ane "yAtmavA sarvabhUteSa" e banneya bhAratIya saMskRtinAM sUtro jANe ArapAra pacAvI nAkhyAM hoya evuM emanuM sarvAgI jIvana hatuM. 38 AkharI vidAya huM jyAre pU. gurudevanA darzane saMvata 2019nI sAlamAM sAyalA jato hato, tyAre lIMbaDI saMpradAyanA pUjyazrI tathA sadagata pU. nAgajIsvAmInA priya ane agrima aMtevAsI dhanajIsvAmIe saMdeze kahevaDAvele - "nAnacaMdrajI muni! have te lIMbaDI padhAre. gAdInA gAmamAM ja ApanuM chelluM sthAna zobhe. aMtima varSo ahIM ja pasAra karo." mukhethI paNa khUba hetabharyA zabdomAM kahyuM. pU. pArvatIbAI mahAsatI tathA pU. kapUrAbAI mahAsatI vagere paNa lIMbaDImAM ThANupati hatA. temanI paNa gurudevanAM darzana, vANI, zravaNa ane satsaMganI tIvra IcchA hatI. meM A badhA saMdezAo gurudevane kahelA. badhAne bahu Agraha joI gurudevanI IcchA paNa saMvata 2020nuM comAsuM lIMbaDI karavAnI thaI gayelI, paNa meM ahIMthI mArI aMtarachA jaNavelI- "have te Apa vatanamAM ja raho te sAruM". kAraNa ke sAyalAmAM je ekAMta zAMti ane AbohavAnI anukULatA hatI, te lIMbaDImAM na hatI. sAyalAmAM pU. cunIlAlajI mahArAjane paNa puSkaLa anukULatA maLatI. tyAM eka bheMyaruM paNa zrI hemacaMdabhAIe sAyalA relve thaI te jamAnAmAM karAvI ApeluM. moTuM zahera paNa nahIM ane gAmaDuM paNa nahIM. alabatta bhAre agavaDavALe jorAvaranagarathI sAyalAne relve phAMTo prathamathI hate. paNa have basanI sagavaDe vyApaka pramANamAM thaI gayelI; eTale AvanArane te muzkelI khAsa kAMI naDe tevI rahI na hatI. mULe te bhagatanuM gAma mULe to lAlA bhagatanI gAdI ane pitAnuM janmavatana. vaLI tyAM sAdhanAkuTiramAM ya ThIka ekAMta maLatuM. bhAI aMbAlAlane ya phAvI gayeluM. atithi sevA samitinuM kAma paNa barAbara cAlatuM hatuM. Ama saMvata 2019 nuM mAruM comAsuM bhAratanA pATanagara (dilhI) mAM thayuM. temanuM cAturmAsa sAyalAja thayuM. e ja rIte lIMbaDIne atizaya Agraha hato te ya chevaTe tabiyata jarA nAdurasta lAgI, e kAraNe paNa saMvata 2020 nuM comAsuM kudaratI rIte sAyalAmAM ja thayuM. mAruM comAsuM bhavAnIpura (kalakattA) mAM thayuM. meM te ahIM svAgata samArohanA mArA bhASaNamAM ja kalakattA AgaLa traNa prazno ane temAMya mokhare pazubaliniSedhano prazna mUkI dIdhuM ane kAma cAlyuM. che A prasaMgane najara sAme rAkhI, mIrAMbene koi dhanya paLe eka UrmigIta racela, temAMthI nIcenA udgAra noMdhapAtra hovAthI ahIM utArela che. deha judA dila eka rahelAM, vatsalatAnA phalaDAM jharelAM,' - suziSya - gurunI joDa subhAgI, gurujana AzA bahu bahu jAgI; paNa 'zizu'(saMtazizu) ne "aiyA" laya lAgI, teNe aLagA (gusthI) karyA khacIta. gAte zizu nija 'mA' nAM gIta - (2) - otapreta AtmAne aMtara - zizu gurune maLavAne tatpara; cAra AMkha jyAM maLe niraMtara, vatsalagaMgA vahe punIta. gAto zizu nija 'mA' nAM gIta - (2) (mIrAMbena racita gItamAMthI) Jain Ear FP International www.atelitary.org Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'pUjya gurUdeva kavidhaya paM. nAnasanTejI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha ( * gurudevanA AzIrvAda sAyalAthI tA. 11-11-64 nA kArDamAM gurudeve saMvata 2021 nA besatA varSanA AzIrvAda ApatAM lakhyuM* tamArA patro, samAcAro maLe che. nUtanavarSamAM tamArA hAthathI aneka dhArmika kAryo thAo ne upADela ahiMsApravRtti (pazubali-niSedhanI) saphaLa thAo, ane pravAsa vijyavaMta bane, e mArI zubhecchA pAThavuM chuM..." bhAI aMbAlAla paTele e ja kArDamAM lakhyuM "......tame bane ThANuM, bhakatamaMDaLa sarvane pUgurudeve khAsa yAda karavAnuM lakhAvela che...........pU. gurudevanI tabiyata sArI che....jagata ane jIvananA mahA niyamarUpa 3 maiyA ApanIjagatanI AmajanatA ane sarva prANIonI - zubhecchA. paramakRpALu prabhu pAra paDA; e ja prArthanA sAthe parama pUjya gurudevanI zubhAziSa....... saha maMgala, maMgala! tamArA zubha kAryomAM prabhu baLa Apo ane jagatanA sarva prANIonI tamArA punita haste vadhu ne vadhu sevA karA..." AvI hatI gurudevanI A sva-para zreyakAraka pravRttiomAM zubhAziSa ane preraNA ! eka pAse, eka dUra pra. cunIlAlajI mahArAja gurudevamAM, rAmamAM hanumAnanI jema ane gAMdhIjImAM mahAdevabhAInI jema daTAI gayA hatA. teozrIe potAnuM jIvana gurumaya banAvyuM hatuM. eTale sudhI ke gurudeva game tyAM beThA hoya ke game tevA agatyanA kAmamAM hoya, paNa emanuM citta te mAtra gurudevamAM, gurudevamAM ane gurudevamAM. gurudevanI pathArImAM, are! pagamAM ya jarAka raja lAgI hoya to teo tarata ja luchI nAkhavAnA. so ekI avAje kabUlatAM- "gurudeve potAnA gurudevanI je ekaniSThAthI sevA-bhakita karI che, tenI ja pU. cunIlAlajI mahArAja punarAvRtti che. "karIe tevuM pAmIe re !" e gurudeve ja gAyuM che ne ! alabatta muMbaIthI dezamAM AvyA pachIthI pU. gurudevanI tabiyata nAjuka rahetI hovAthI chellA cAra cAturmAsa pite sAyalAmAM ja sthira rahyA hatA. te vakhate zeSakALa pUratA avAra-navAra teonI ziSyAo paikI keI ne koI (maMDaLarUpe) sevA nimitte sAyalAmAM rahetA. paraMtu cAturmAsa nimitte, pahelA cAturmAsamAM va. tejasvinI mahA. zrI prabhAkuMvarabAI AryAjInA ziSyAomAMthI mahA. zrI caMdanabAI AryAjI tathA bA.bra. indubAI AryA ThANuM 2, bIjA cAturmAsamAM bhakata hadaya viduSI mahA. zrI hemakuMvarabAI AryAjI, bA. bra. zrI puSpAbAI AryAjI, bA. bra. zrI haMsAbAI AryajI ThA. 3, trIjA cAturmAsamAM zAnta svabhAvI mahA. zrI kalAvatIbAI AryAjI, viduSI mahA. zrI vinaMdinIbAI AryAjI. mahA. zrI vasaMtaprabhAbAI AryAjI ThA. 3, tathA cothA cAturmAsamAM sevAbhAvI mahA. zrI caMdanabAI AryAjI tathA bA. bra. saralAkumArIbAI AryAjI ThANu 2, A pramANe sevA nimitte ane abhyAsa nimitte rahyA hatA ane pU. mahArAjazrI cunIlAlajIsvAmIne rAhata maLe tema maryAdApUrvaka sevA-bhakitane lAbha letA hatA. pU. mahA. zrI hemakuMvarabAI ThANuM 3, thAnanuM comAsuM pUruM karIne sAyalA pU. gurudevanI nevyAsImI janmajayaMtI upara AvI gayA hatA. pU. cunIlAlajI mahArAja jyAre pratyakSa sevAno anero lahAvo letA, tyAre mArA mATe "yeya eka-mArga che" prakaraNa mujaba bhAvanalakAMThA prAgadvArA gurusevA nirbhelI hoya, ema jaNAtuM. tA. 30-9-64 nA aMtardezIya patramAM bhAI aMbu lakhe che. "tamArA zubha kAryomAM gurudevanA AzIrvAda hoya ja che." Ama mArA manane huM samAdhAna ApatA. aNadhArI ghaDI tevAmAM eka aNadhArI ghaDI AvI. tA. ra7-12-64ne e divasa hate. A divasa gurudeve AgaMtukane pitAnI vANI dvArA khUbakhUba zAnti pamADI. ravivArano divasa hoI AgaMtuko paNa ochA na hatAM. parizrama ThIka-ThIka pahoMcyA hatA. pratikramaNa te patAvyuM. paNa sAmudAyika prArthanAmAM Aja na beThA. "chAtImAM dukhe che" ema kahI jevA sUtA te zvAsa caDha. pU. cunIlAlajI mahArAje pUchayuM- zuM thAya che?" pU. gurudeve kahyuM- "pU. nAgajIsvAmIne je zvAsa caDhele, tevo zvAsa jaNAya che. pra. cunIlAlajI mahArAja A sAMbhaLI tAjuba thaI gayA. basa, have te pharaja pUrI karI levAnI hatI. sAyalAnA DakaTare joyuM. sAMja paDI gayA pachI jaina sAdhuthI davA levAya nahIM. surendranagaranA DokaTarane bolAvavA khAsa mANasa mokalela paNa te Ave te pahelAM arihaMta, siddha, sAdhu ane kevaLI prarUpita dharma, e cAra zaraNa svIkArI pU. gurudeve rAtanA 10-25 samaye cira vidAya lIdhI. vizvasaMtanI jhAMkhI 63 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaTapaM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha jANe Abha tUTayuM jANe Abha ja tUTI paDayuM. A zuM? surendranagarathI DokaTara AvI gayA. sAyalAnA jena - jainetara sau joI ja rahyA. jonAranAM haiyAM dhaDakI rahyA hatAM. AMkhe AMsuthI chalakAtI hatI. jenArAne lAgatuM hatuM jANe hamaNuM ja gurudeva bAlaze. paNa keNa bele? zAbAza pU. cunIlAlajI mahArAja ! eka mAtra pU. cunIlAlajI mahArAja svastha rahI zakyA hatA. pAchaLathI bhale AMkhamAM AMsu pADI lIdhAM. ane hajuye paDe; paNa tyAre te pairya dhAraNa karI lIdhuM. pU. sAdhvI hemakuMvarabAI va. ne paNa svasthatA maLI. ghaTatI taiyArI sAthe pU. gurudevanA deha AgaLa zrI saMghe ghaTatuM suvAsamaya vAyumaMDaLa racI kADhayuM. jANe akhaMDa ane niravadhi samAdhi lIdhI hoya tevI rIte kAyAne pATa para banAvI dIdhI. upara Ama te vIjaLIbattI hatI. paNa jenArane dekhAtuM hatuM ke jetavALI kaI saMta kAyA beThI che. bhAI naMdalAla ajamerA, e samayanuM varNana lakhe che: - huM to e ja AzAthI e saMtacaraNomAM kayAMya lagI namI rahyA ke, hamaNAM mAre mAthe hAtha mUkaze." paNa emaNe te "kara le siMgAra catara alabelI! sAjana ke ghara jAna bhI hogA." e pramANe asava vatana bhaNI mahAprayANa AdaryuM hatuM. jANe janmavatanamAMthI svavatana bhaNI vidAya thayA. arthAt janmavatanamAMthI cira - AkharI vidAya lIdhI. "kaI celo hamAre dezA, jahAM paramadhAma parameza" paM. javAharalAlajI gayA tA. 27 mI mee ane pU. gurudeva gayA tA. ra7 mI Disembare. bhAI aMbu lakhe che - "AkAze kezaravaNuM chAMTaNuM karI sAyalAne dhanyavAda ApyA." kahevAya che ke gAMdhIjInA Akasmika avasAne tA. 30-1-48 nA divase sAMje paNa AvA ja chAMTA varasAvyA hatA. ane te peLImAM te sAMje pratyakSa anubhava thayo. bhaya pAlakhI be divasa lagI kAyA jANe kAMcanavaraNI evI ne evI ja rahI. tA. 29-12-64nA roja dazeka hajAra uparAMtanI jaMgI medinI vacce bhavya pAlakhI baporanA nIkaLI. sAyalA AkhuM "jaya jaya naMdA" ane "jaya jaya bhaddA"nA vijayanAdathI gAjI UThayuM. muMbaIhaidrAbAda, gujarAta ane khAsa te saurASTrane gAmaDe-gAmaDethI jaina-jainetare pahoMcyA. keI vimAnamAM, te kai TeinamAM, kaI basamAM, kaI moTaramAM to kaI pagapALA. sAyalA gAma dhanya-dhanya banI gayuM. sAyalAnA jainasaMgha, yuvaka saMdha ane mahilAmaMDaLe A aMge sArI goThavaNa karI hatI. prakhyAta lAlajI mahArAja maMdiranA vyavasthApakoe lokone savA-besavA mATe maMdiranA makAnomAM sArI sagavaDa ApelI. te divase aneka gAmanA jainoe pAkhI pALI hatI. durlabhajI khetANInI apIla smazAnabhUminI jaMgI medanI vacce durlabhajIbhAI khetANInI vANI cAlI ane gurudevane zraddhAMjali ApatAM gadagadita avAje kahyuM - " pU. gurudeva prakhara mAnavatAvAdI hatA eTale ene anurUpa evuM sAruM smAraka thavuM joIe." pratIkarUpe phALo tarata pratIkarUpe paccIsa-paccIza hajArathI zarUAta thaI gaI tyAM ne tyAM traNa-sADAtraNa lAkha rUpiyA thaI gayA. daza lAkhanA dhyeyane pahoMcavAnI dhAraNA hatI. te vakhate durlabhajIbhAI khetANIe lakhyuM hatuM. mahArAjazrIne nAme smaraNarUpe kaI moTI ajoDa saMsthA UbhI karavAnA vicAre ghoLAya che." gurudevanI be mukhya icchAo gurudevanI be mukhya IcchAo jagajAhera hatI-- (1) mAnavatAne pAye majabUta kare tevAM preraka sAdhu-sAdhvIo banI jAya ane (2) mAnavatAnA pAyAmAM dharabAI jaI AgaLa vadhanAro gRhastha - mAnavasamAja banI jAya to ja gurudevanI bhAvanA sapheLa thaI gaNAya. gurudeve te janmI paNa jANya, jIvI paNa jANuM ane dhanya banI gayA. kabIrasAhebanI vANI sAcI paDI. dAsa kebIre oDhI jagata je kI tyoM dhara dInI cadariyA* jenArAM raDatAM rahyAM paNa teo te 5DatA AvyA ane hasatAM hasatAM divya ane bhavya saMdeza ApatAM ApatAM vidAya thayA. Jain Edblion International jIvana jhAMkhI ary.org Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana-aMjana pravacanakAra : 5. kavivarya zrI nAnacaMdrajI mahArAja " ajJAnatimirAndhAnAM jJAnAJjanazalAkayA / netramummilitaM yena tasmai sadgurave namaH // " pravacana aMjana jo sadguru kare niSe parma nidhAna..jinezvara hRdayanayanathI nihALe jaga zreNI mahimA meru samAna...jinezvara For Private Personal Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para Jdava Davivaya paM. nAnayajI mahArAja janmazatAdi ja jIvananuM ghaDatara vahAlAM AtmabaMdhuo ane mAtAe ! Aje huM tamane jIvananA ghaDatara viSe kaMIka kahevA IcchuM chuM. "jIvananuM ghaDatara" e viSaya ja pUrepUro gahana che. "ghaDatara' viSe vicAratAM pahelAM "jIvana" viSe jANavAnI sau koIne IrachA thAya e tadna svAbhAvika che, paraMtu e saMbaMdhI meM aneka vakhata spaSTatApUrvakanI samajaNa ApavA vyAkhyAnonI madada lIdhI che, chatAM paNa e "jIvana"nA viSayamAM ja eTaluM badhuM UMDANa samAyeluM che ke tenI gahanatAne tame sahu spazIla raho evuM karavA mATe te mAre juduM ja vyAkhyAna ApavuM paDe. Ama hovAthI judAM judAM vyAkhyAno dvArA jIvanane sAragarbha samajAvavA mATe je saMskAra tamArA magaja para paDavA pAmyA hoya te saMskAranA madAra para ja Aje te ghaDatara viSe vicAraNuM karIzuM. sAthe sAthe e paNuM kharuM che ke ghaDataranI vAta karatAM karatAM jIvana viSe paNa spaSTa khyAla Apavo joIe. "ghaDatara" no vicAra karatAM sauthI pahelAM jagatanA padArtha mAtra para thaI rahelAM ghaDatarano khyAla AvavA pAme che, kAraNa ke dareke dareka padArthanI kiMmata tenA para jANatAM ke ajANatAM thavA pAmelAM ghaDatara parathI ja aMkAya che. ane sAcI vAta paNa e che ke, pratyeka padArthane sAco upayoga evAM ghaDatara pachI ja thaI zake che. e vastune sAcI rIte samajI levA mATe thoDI cekhavaTa karI levAnI jarUra che. pRthvabharamAM patharAI rahelI mATI te tame saue joI haze. e mATI veravikhera paDI hoya tyAre kevI dazAmAM hoya che te te tame sau jANe che. paraMtu e mATIne jarUriyAta pramANe ekaThI karI, tene pANI sAthe milAvImasaLIne mATIne piMDe taiyAra karavAmAM Ave tyAM sudhI ghaDataranI eka prakAranI kriyA thAya che. ane pachI tenA judA jahA ghATa banAvI tene pakAvavAnI kriyA thAya e ghaDatarane bIjo prakAra che. Ama mATIthI mAMDIne paripakava ghATa taiyAra thavAnI AkhI prakriyAne ghaDatara kahevAmAM Ave che. bIjA zabdomAM kahIe to ghaDatara eTale navasarjana. kaI kaI ene navaracanA tarIke paNa oLakhAve che. tame sahu samajI zakyA haze ke mATIne baMdI baMdIne, TIpI - TIpIne saMskAra pADIne tenA judA jahA ghATa ghaDavAmAM Ave che. tyAre ja e mATIne sAco tema ja suMdara upayoga thayo kahevAya che. bhAratavarSamAM prAcIna kALamAM prathama rASabhadeva tIrthakaranA samayamAM judI judI vastuonuM vidhavidha prakAre ane vividha rIte ghaDatara thayuM hatuM. e bhagavAne pote ja jIvana upayogI tamAma vidyAkaLAnuM nirmANa karyuM hatuM. e yugane karma yuga tarIke oLakhAvI zakAya. sAcI vAta paNa e che ke, karmakSetra ja mokSamArgano ughADa karI rahe che. dareka dharmanAM zAstranAM pharamAnano e ja sAra che. mATInAM ghaDataranuM dekhItuM mUlya ochuM AMkanArA bhale tema kare. paraMtu AjanA vijJAnayugamAM paNa tRSA chipAvavA mATe. mATIne TIpI -TIpIne temAMthI ghaDAyelAM mATalAMno ja upaga karavAmAM Ave che e jANItI hakIka rIte hI khANamAM paDele heya che tyAM sudhI tenuM mUlya bhAgye ja aMkAya che, paraMtu e ja hIrAne khANamAMthI khedI kAvyA pachI tenA para ghaDatara thAya che, eTale ke tenA para pAsAM pADavAmAM Ave che, tyAre te ja hIrAnuM mUlya anekagaNuM vadhI javA pAme che, eTaluM ja nahi, paNa tevA keTalAye hIrAonuM sthAna rAjamugaTamAM sthApita taI gayAnuM ApaNe jANIe chIe. hIrAnuM e mUlya ane e ucca sthAna zene AbhArI che te jANo cho? mAtra ghaDatarane ja, saMskaraNane ja AbhArI che. evuM ja jAnavaronAM jIvananAM ghaDatara viSe bane che. keI kUtarAne keLavyA pachI te keTaluM ucca keTinuM kAma ApI zake che e kaMI tamane samajAvavuM paDe tevuM nathI. e ja rIte keLavAyele ghaDo kevuM ane keTaluM kAma ApI zake che te te rANA pratApanA cetakanI vAte ApaNane samajAvyuM ja che. sarakasanA khelo to tamArAmAMthI ghaNAkharAe joyA haze. tyAM pazu-pakSIonAM adbhuta kAma najare joI zakAya che. e badhAMnuM mukhya kAraNa zuM che? mAtra keLavaNI agara tAlImathI ja e saghaLuM thaI zake che. e keLavaNI ane tAlIma eTale ja ghaDatara-bIjuM kazuM nahi. ne jANItI hakIkata che. evI ja jIvana jhAMkhI Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa. nAnajI mahArAja zatAdhi paraMtu huM te tamane Aje mAnavajIvananAM ghaDataranI vAta kahevA mAguM chuM. manuSya e kudaratanI sRSTimAM anekhuM sarjana che e bhUlaze nahi. enA zarIranI racanAno vicAra karatAM ApaNe Azcaryacakita thaI jaIe chIe. enAM prANa, mana, buddhi, hadaya vagerene khyAla kazvAthI ja manuSyane maLelI sAcI zakitane para thaI rahe che. ATalAM badhAM sAdhano ane te paNa cheka chellI DhabanAM meLavIne manuSya ja janme che. tethI dareka zAstramAM anubhavI mahApuruSee eka mate ja uccAryuM che ke - naratana sama nahi kava nahi dehI, jIva carAcara yAcata jehI; saraga, naraka apavarganI zreNa, jJAna-virAga-bhakti sukha dezuM." saMta tulasIdAsanI e copAI che. sAce ja A duniyAmAM manuSya zarIra jevu na bIju ke zarIra nathI. Ama hovAthI ja kahevAyuM che ke AvuM mahA mUlyavaMtu manuSya zarIra sAMpaDayA pachI je manuSyajIvananuM sAcuM tema ja surekha ghaDatara na thAya te e bAbata keTalI hada sudhInI behUdI gaNAya! keTalI moTI mUrkhAmI gaNAya! teno khyAla tame sahu ApameLe paNa gaMbhIratAthI karI zake eTalI saraLa e bAbata che. manuSyanA ghaDataranI vAta sAcA svarUpamAM samajAve evI laka kahevata samajAvanArAM eka be kavita jANavA jevAM cheH ANaMda pUche paramANuMdane, mANase mANase phera ! eka nANuM detAM na maLe, bIjA trAMbIAnA tera." kavi pUche che ke hAtha, paga, meM, AMkha, kAna jevA saghaLA avayave pratyeka mANasane ekasarakhA maLelA hoya che, chatAM mANasa mANasamAM phera kema dekhAya che? evA hajAre manuSya dinarAta sakhata majUrI karatA dekhAya che, chatAM peTapUra roTalo meLavavAmAM paNa temane muzkelI paDe che. ane bIjAo mAtra thoDI miniTa salAha Ape che ane aDhaLaka dhananI kamANI karI letA hoya che. jyAre evA manuSyo paNa maLI Ave che, jene keI badale meLavavAnI AkAMkSA ja hetI nathI. chatAM paNa jagatanA jIvonuM bhaluM karavAnAM kAryo pAchaLa jIvana kharacI nAkhatA hoya che. tevAmAM to prANImAtrane prasanna karavAmAM ja ahoniza mazagula rahe che. eTale badhe phera zeno che? sAMbhaLo ! jevI keLavaNI maLe, te temAM mAla juo daLI ne, kAmaLI eja UnanI zAla" na to tame sahue joyuM haze. temAMthI daLI bane che ane kAmaLo paNa bane che ane kAmaLI paNa bane che. te paNa e ja UnamAMthI bane che. ziyALAnI kaDakaDatI ThaMDImAM huMpha Ape evI mulAyama zAla paNa emAMthI ja bane che. paNa tame koI divasa vicAra karyo che ke eka ja vastunI banelI cIjomAM ATalo badho taphAvata zA mATe che? dabI banAvavA mATe unane bahu keLavavuM paDatuM nathI. jyAre kAmalI banAvavI hoya te Unane suMdara rIte kAMtIne pachI ja banAvI zakAya che. paraMtu e ja Una para vadhu saMskAra pADavAmAM Ave che tyAre tenI meMghAmUlI zAla paNa bane che. samaje ke e saghaLe taphAvata ghaDatarane AbhArI che. evuM ja bIju dRSTAMta paththaranI mUrtinuM che. jIvanaghaDataranI gahana lAgatI bAbatene samajavA mATe mUrtirUpe pratiSThita thavA pahelAM khANamAM paDela paththaranuM ghaDatara kevI rIte thayuM te jANavuM khUba ja preraNAdAyI nIvaDaze. eka paththara koI pahADa ke khINamAM nirupayogI rIte paDayo hoya, tyAM sudhI tenA keI upayogane sAce khyAla Avato nathI. paraMtu e paththara keI bhAvanAzALI zilpakAranI najare caDhI jAya che tyAre ghaDatara kaLAnI madada vaDe e ja paththara ke anokhI pratimAnuM svarUpa dhAraNa karI le che. e to ApaNuM anubhavanI vAta che. evI pratimA jyAre ke maMdiramAM aneka manuSyanI hAjarImAM pratiSThAne vare che tyAre te nathI raheto mAtra paththara, nathI rahetI kevaLa paththaranI pratimA, paraMtu te te khuda paramAtmAnuM pratIka banI javA pAme che. e vAtanuM tAratamya tathA tathya samajI levA jevuM che. kayAM pelo jaMgalano rajhaLato, rakhaDate paththara ane kayAM janasamudAyamAnya paramAtmAnuM pratIka! samaje che ? e pharaka ghaDatarane pariNAme Ave che. saMskaraNano prabhAva kevo hoya che te e paththaranI pratimA sarasa rIte samajAve che. paraMtu e jAtanI pratiSThA pAmavA pahelAM e paththare pAra vagaranA dukho ne yAtanAo sahana pravacana aMjana Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva vighaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAliMda smRti thaze karavA paDayAM hatAM. e bhUlavAthI sAce khyAla bhAgye ja AvI zake che. ghaDataranuM pariNAma pAmavA mATe e saghaLuM Avazyaka che e barAbara yAda rAkhaje. evuM ja manuSyanA jIvanaghaDatara viSe samajavAnuM che. e ghaDatara eTale ja keLavaNI. e ghaDatara eTale ja sAcI tAlIma. e samajAya to ja jIvanaghaDatarane sAco khyAla AvI zake. tyAre samajo ke, mAnavajIvananuM ghaDatara eTale cAritryasaMgaThana. ApaNe ghaNI vAra sAMbhaLyuM che ke cAritrya e te pArasamaNi karatAM paNa vadhu UMcu mUlya dharAve che. jANe che ke pArasamaNi leDhAne kuMdanamAM pheravI zake che, paraMtu e leDhAne khuda pArasamaNimAM badalAvI zakatuM nathI. ethI UlaTuM cAritryazIla puruSa eTale ke saMtapuruSa potAnA cAritrabaLathI bIjA manuSyane paNa potAnA samAna cAritrasaMpanna banAvI de che. eTale ja kahyuM che -- pArasamaNi aura saMtameM baDe AMtare jANa; vo lehA kaMcana kare, je kare Apa samAna." tyAre evA cAritrane pragaTAvavA mATe zuM karavuM joIe? tame kaheze ke tAlImathI cAritra pragaTe che. paNa huM pUchuM chuM ke e tAlIma kaI? e tAlIma eTale keLavaNI kharI, paraMtu e keLavaNIne te Aje ApaNe mAtra upara chale chIcharo artha ja karI rahyA chIe. AjanI zALA - pAThazALAomAM apAtI mAtra akSarajJAnanI chIcharI keLavaNIthI kaMI cAritrane pragaTAvI zakAtuM nathI. e ApaNe sahu jANI cUkyA chIe. Aje jene keLavaNI tarIke oLakhAvavAmAM Ave che tene sAcuM kahIe to keLavaNI kahI zakAya ja nahi. je keLavaNI mANasane jIvanavyavahAramAM chaLa, kapaTa, daga, vizvAsaghAta, lAMcaruzvata, deha, hiMsA jevI anekAneka balAono vaLagADa vaLagADe tene keLavaNI tarIke kema oLakhAvI zakAya? keLavaNI te mAnavajIvananA aMgeaMgamAM praveza karIne manuSyane pazuvRtti taraphe nahi paNa ucca gati tarapha deve ne pragati sAdhavAmAM madadarUpa thaI rahe tene ja sAcI keLavaNI kahI zakAya athavA bIjA zabdomAM kahIe to "sA vidyA yA vimukata" eTale ke je Atmika svAtaMtrya prApta karAve te ja kharI vidyA che. evI keLavaNIne varelA manuSyanuM cAritra te pArasamaNi karatAM paNa vadhu mUlyavAna tema ja divya hoya che. tame sahu koI jANo cho ke AjanI kahevAtI keLavaNIthI kaMI manuSyano AtmA ghaDAto nathI. ane te ja kAraNe evI keLavaNInuM pramANa samAjamAM vadhavA chatAM mAnavajAtanAM cAritranI uccatAnuM pramANa vadhavA pAmyuM nathI, balake e te ghaTatuM ja rahyuM che. huM jayAre moTI moTI padavIo dharAvanArAne-keLavAyelAone lAMcarUzvata letA sAMbhaLuM chuM ane mAnavazarIra dhAraNa karanArA hovA chatAM bIja mAnavazarIrIo para temane trAsa gujAratA nihALuM chuM tyAre teo keLavAyelA che evuM mAnavAne mAruM hRdaya sakheda saMkeca anubhave che. jyAM ughADo julama thaI rahyo hoya, jyAM lAMcaruzvatanI belabAlA vatI rahI hoya, jyAM svArthamaya jIvana chaDecoka chavAtuM hoya tyAM sAcI keLavaNInuM astitva kema saMbhavI zake? bIjI bAjue keI bina keLavAyelo manuSya e lAMcaruzvata tarapha najara sarakhI paNa na karate heya ane paraduHkha dekhIne te tarapha deDI javAne harahaMmeza tatpara raheto hoya to tevA manuSyane ghaDAyelo athavA keLavAyela kahevAne huM jarAe acakAuM nahi. eka saMskRta subhASita mArA kathitAzayane barAbara vyakata kare che - sAkSarA viparItAzcet rAkSasA eva kevalam / / saraso viparIta cet sarasatvaM na muMcati // bhAvArtha eTalo ja che ke akSarajJAnamAM ja kaMI sAcI keLavaNIno samAveza thaI gayelo gaNAya nahi. akSarajJAna hovA chatAM teno durapayoga thaI zake evA aneka dAkhalA samAjanI bhItaramAM bharyAM paDelA dekhAya che. evo durupayoga karanArA mANaso mAnava maTIne dAnava ke rAkSasa banI jAya che, jyAre ethI UlaTuM "sarasa" manuSyane viparIta saMge maLe che tethI ghaDAI ghaDAIne UlaTo te vadhu sarasa banI rahe che ane keI paNa saMjogomAM te pitAnuM sarasapaNuM choDI zakatA nathI. e ja sAcuM ghaDatara ane ene ja jIvanaghaDanara tarIke oLakhAvI zakAya. je vAta zikSaNane athavA te keLavaNIne lAgu paDe che te ja vAta karmakAMDa ke pUjApAThane paNa sacoTapaNe lAgu paDe che. kAraNa ke dhArmika kriyAkAMDe ke anuSThAne hetu paNa Akhare te mAnavajIvananuM deva-jIvanamAM rUpAntara ke 68 jIvana jhAMkhI Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ }pUjya gurUdeva kavidhaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha . ghaDatara karavAnuM ja che. chatAM paNa jaIzuM to jaNAze ke deva-maMdiramAM aharniza pUjApATha karanArAonAM ke pitAne sAcA dhArmika kahevaDAvanArAMonAM jIvanamAM paNa vividhatA bhaya kadAgrahe, jhaghaDAo, adekhAIo, ahaMbhAva, mamatva ke rAga bharyA paDyA hoya che. e uparathI samajavuM ghaTe ke temane sAcI dharma-tAlIma maLavA pAmI nathI, paraMtu trAMbA-pittaLa para sonAno opa caDhAvavAmAM Ave che tevI rIte temaNe paNa dharmane uparachale opa mAtra caDhAvya che. tevAonuM jIvanaghaDatara taddana chIcharuM che, ema kahevAmAM atizayekitane lezamAtra bhaya raheto nathI. tAtparya eka ja che ke sAcI keLavaNIthI ja sAcuM jIvanaghaDatara thaI zake che. temAM koI jAtanA saMdezA mATe thoDA ze paNa avakAza nathI. kaI kUtaruM karaDavAnI ane te paNa keIne khabara paNa na paDe tevI rIte karaDavAnI tAlIma laIne jIvana jIvavA mAge te evA kUtarAne te samAjamAMthI jAkAre ja maLe. ethI UlaTuM je kUtarAonAM jIvanamAM mAnavajAtanA saMsarga pachI mahombata ane vaphAdArInA saMskAro khIlI UThayA hoya che tene samAjamAM rathAna maLe che. eTaluM ja nahi, paNa tenAM e ghaDataranI kiMmata paNuM aMkAvA pAme che. e vastu anubhavathI samajI zakAya tevI che. jagatamAM nimAMNa pAmelI saMkhyAbaMdha nAnI-moTI vastuo mATe kudaratano saMketa eka ja che ke "sAcI rIte keLavAo ane te dvArA sarvopayogI thAo!" cotarapha najara pheMke te tamane spaSTapaNe samajAze ke jagatamAM sUrya, caMdra, graho, tArAo, sAgara, pahADe, jhADe, pavana, agni, AkAza ityAdi saghaLAmAM anokhuM ghaDatara tema ja sAcuM sarvopayogIpaNuM najare paDyA vagara raheze nahi. kudarate nimelAM e saghaLAM ta paNa pagapaNane siddha karI batAve che. tyAM pachI manuSya mATe te bIjuM zuM kahevAnuM hoya? bIjA kazAne nahi paNa e sarvopayogIpaNAne ja apanAvI levAmAM Ave che ke manuSyanA jIvananuM ghaDatara sugyapaNe thaI rahe. manuSyanA jIvanaghaDatara mATe AjanA zikSaNanI sAthe saMskAritAne umero karavAmAM Ave te sAcAM ghaDataranAM darzana se kaIne Ape Apa thaI rahe. e saMskAritA eTale jIvanano opa. evI saMskAritA prApta karavAnI traNa rIta che: (1) svaprayatnathI, (2) mA-bApa temaja gurudvArA ne (3) samAja sAthenA sahavAsa mAraphata. jo e traNe dizAmAMthI ekasarakhI rIte ucca prakAranI saMskAritAnuM siMcana thatuM rahe te ekalA manuSyano nahi paNa samasta mAnavajAtane tema ja jagatabharanAM prANImAtrano beDo pAra thaI javA pAme. e ja kAraNa che ke ApaNI mAtRbhUmimAM e traNeya bAbate tarapha agatyanuM dhyAna apAvavA sAruM bhagIratha prayatna saikAothI thatA rahyA che. pariNAma e AvyuM che ke bhAratabhUmi dvArA jagatabharamAM jIvananAM ghaDatara tema ja upaye ganAM AMdolanane pracAra aneka vakhata thato rahyo che, ane bhAratavarSa pAsethI anya rASTrone tema ja prajAone paNa sAcI saMskAritAnI anokhI preraNA maLavA pAmI che. jIvananuM sAcuM ghaDatara karIne mahApuruSa banavA pAmelA manuSyanAM aneka dRSTAMte jagatanA ItihAsamAMthI tema ja dharma zAstromAMthI maLI rahe che. temAMnAM thoDAMka daSTAMte rajU karI mAruM A vaktavya pUruM karIza. vAlmikI RSinuM nAma keNe nahi sAMbhaLyuM hoya temanuM pUrvajIvana kevuM hatuM tene kadI vicAra karyo che? ratanA lUMTAra tarIke te oLakhAtA hatA ane lUMTa karIne trAsa phelAvavAmAM moja mANatA hatA. lUMTane baMdha karavAmAM narI hiMsAvRtti, dAMDAI, vArthavRtti, ItyAdino te niraMkuzapaNe upaga karI rahyo hate. jIvanamAM ghara karI rahelI AsurI vRtti e sivAya bIjuM zuM karAvI zake ? paraMtu devage ekadA tene jaMgalamAM nAradaRSine bheTo thaI gayo. pavitratAnI mUrti samA nAradanA aNue aNumAM prema ane bhakita nItaratAM hatAM. enA TUMkA samAgamamAtrathI ane enA hRdayamAM UtarI jAya evA samayecita upadezathI e dhaDapADu jevA ratanAnA dilamAM palaTo Avyo ane tenA hRdayamAMthI karuNAnA pUra vahevA lAgyA. e vAta khUba ja jANItI che. e rIte tenI daSTi pharI jatAM ane tenI mAnasika dazA badalAI jatAM e ratanAnuM RSivaramAM parivartana thaI javA pAmyuM. tene lagatI savistara vAta to agAu kahevAI gaI che. evuM jIvana parivartana kaMI ghaDatara vinA saMbhave nahi ane evuM ghaDatara karI zakavAnI trevaDavALA mahApuruSo ja bIjAonAM jIvanamAM ghaDatarano sAco cepa lagADI zake che. jena sUtramAM abhayakumAranuM nAma khUba ja jANItuM che eTale tame na sAMbhaLyuM hoya ema huM mAnato nathI. teo magadharAja zreNika rAjAnA putra hatA tethI ja khyAti prApta karI hatI evuM mAnavAnuM keI kAraNa nathI. temanI pravacana ejana 69 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnasandrajI mahArAja janmazatAlida smRti khyAti to temanA buddhivaibhavathI thavA pAmI hatI. "abhayakumAranI buddhi he" e rIte ekeeka jaina vepArI zAradApUjananA zubha TAMkaNe temanA cepaDAmAM noMdha karI kRtakRtyatA anubhave che. te abhayakumAranI buddhi te AtmalakSI hatI ane tene pariNAme tenI cAritryapratibhA khIlI UThI hatI. temanuM cAritryabaLa kevuM hatuM te ApaNe sulakumAranA jIvanaprasaMgathI jANI zakIe chIe. sulakumAra je kALasurIA kasAIne putra hato tene abhayakumAra sAthe mitratA hatI. pariNAme saMgane raMga sulakumArane saceTapaNe lAgI javA pAmyo hato-eTale ke sulasa-kasAInA jIvanamAM ajaba palaTa thaI gayo hate. e vAta paNa bIjAM vyAkhyAmAM kahevAI gaI che. e ja pramANe rAmAyaNanI pelI mahA tapasvinI zabarIbAInuM daSTAMta paNa samajavA jevuM che. ApaNAmAM kahevata che ke, je chUTelA hoya te ja choDAvI zake. temAMye mA-bApanA saMskArane palaTavAnuM kArya te atyaMta kaThina hoya che. pUrvajanmanuM koI sAcuM saMskArabIja hoya to ja thoDuMzuM nimitta maLI jatAM te potAnAM zarIra tema ja mana upara tema ja e dvArA AkhA samAjamAM parivartanano raMga dAkhavI zake che. e raMga rAmanI bhakitamAM magna rahenArI zabarInA jIvanamAMthI spaSTapaNe maLI rahe che. zabarI Ama te eka strI jAta hatI, bhIlonA rAjAnI putrI hatI, taddana abhaNa hatI. paraMtu mAtaMgaRSi ane RSipatanInA sahavAsane pariNAme te tapasvinI banI javA pAmI hatI. je kAma khuda bhagavAna rAma na karI zakyA te kArya zabarI dvArA pAra paDayuM hatuM. e bhIlakumArIne tAlIma ApavA sAru bhIla rAjAe mAtaMga RSinA AzramamAM mUkI hatI. tyAM tene putrInI peThe apanAvI levAmAM AvI hatI. cheka purANa kALanI vAta kayAM kahuM? mahAtmA gAMdhIjIe harijana kuTuMba pAse mAgaNI karIne eka harijana kanyAne satyAgraha AzramamAM rakhAvI hatI. e te yAda che ne ? ApaNo jamAno pUrva ane pazcimanA saMskAronA saMkrAntikALane hato chatAM paNa gAMdhIjIne tathA temanA Azramane e kRtya mATe bhAre kiMmata cUkavavI paDI hatI e tame kyAM nathI jANatA ? te pachI mAtaMgaRSinA jamAnAmAM te e bhIlaputrIne anya traSiputronI sAthe rAkhavAthI keTalo moTo uhApoha thayo haze te vicArI leje. sAcI vAta ja e che ke rojiMdA jIvanamAM jene kaMI navuM-bhale pachI te game tevuM sAcuM tema ja karavA gya hoya to paNa - prasthAna karavAnuM hoya che tene ghaNuM ghaNuM sahana karavuM paDe che. mahAvIra bhagavAnanI ke rAmanI vAta vAMce eTale e vastu samajAze. arvAcIna yugamAM gAMdhIjIne mAthe kaMI ochuM nahotuM vityuM! e ja rIte mAtaMga RSine prabhu karatAM paNa vadhu UMcuM pada ApIne biradAvanArA celAo, khAnagImAM gurunA sadAcAra para paNa TIkA karavA lAgI gayA hatA, balake AkSepa karatA paNa thaI gayA hatA. tame sahu to jANe ja che ke kapAya, chevAya ane agnikasoTIe caDhAvAya tyAre ja tenuM vizeSapaNe caLakI UThe che. e enA karatAM pArasamaNi vadhI jAya che. ane pArasa karatAM cAritryanA pArasanuM to pUchavuM ja zuM? enI kasoTI sauthI vizeSa pramANamAM thavA pAme temAM navAI jevuM kaMI nathI. mAtaMgaSine mana te e saghaLuM sahaja hatuM, paNa te saghaLuM eka bhIlaDI mATe keTaluM kaThaNa kahevAya? chatAM te zabarI e kasoTImAMthI pAra UtaravAmAM saphaLa thaI, jema jema enI kasoTI AgaLa vadhatI gaI, tema tema caMdana vRkSanI peThe tenuM jIvana vadhu ne vadhu suvAsita banatuM gayuM. paraMtu e zabarInI sAcI kasoTI te tenAM lagna levAyAM te samaye thavA pAmI hatI. ane dhyAnamAM rahe ke e kasoTI kaMI nAnIsUnI na hatI, kAraNa ke tenuM ghaDatara evA prakAre thavA pAmyuM hatuM ke teNe te AzramajIvanane ja sarvasva mAnI lIdhuM hatuM. e kaparI kasoTIne khyAla ApavA mATe zabarInI dinacaryA para eka UDatI najara phekI levI paDaze. te hamezAM brAhmamuhartamAM UThatI ane AzramanI saphAInuM kAma karI, phaLiyuM ane Akho ya Azrama vALIjhUDIne e te svaccha karI detI ke rakhe koInA pagamAM kAMkarI sarakhI paNa na cUMbhI jAya, ke rakhe koInA pagane tyAMthI jatAM AvatAM koI kacarAno sparza paNa na thaI jAya. eTalI badhI kALajI rAkhavAnI teNe Teva pADI dIdhI hatI. e prakAranI anokhI svacchatAne jALavI rAkhavI jIvana jhAMkhI Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kaviva` paM. nAnacandrejI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha e tene mana te sAcAM saMdhyAvaMdana jevI kriyA hatI. jhADu mAravAnA najIvAmAM najIvA kAmathI mAMDIne rAtre pAte UMghI jAya tyAM sudhInA keTalAMye kAmeAmAM peAtAne prANa reDI devAmAM peAtAnI dhanyatA anubhavatI hatI. AzramanI e svacchatA nihALIne tyAM AvanAra sarva koinA manamAM Azcarya gAra ramI rahetA hatA. bhakitathI salUNuM thayeluM halakuM gaNAtuM kAma pazu keTaluM suMdara-kamanIya khanI rahe che! ene anubhava karavA jevA che. evA dinya vAtAvaraNamAM rahenArI zabarIne lagnane khyAla sarakhe! paNa na Ave e svAbhAvika hatuM. RSie tenI maneAdazAne avaleAkI lIdhI hatI. eTale e zakharInAM mAbApa tenI vahAlaseAi putrIne ghera teDI javA mATe AvyAM, tyAre e mAtaMgaRSie temanI saghaLAMnI rUparUmAM e bhIlakumArIne melAvIne zikhAmaNa ApI 'beTA ! srIjAti mATe yeAgya vaye paraNavu e paNa jIvananI eka divya kaLA che, eTaluM ja nahi, paNa jIvananuM ghaDatara karavAnI sAcI dIkSA che, ane gRhasthadharma paNa sAcI rIte pALavAmAM Ave te paNa saMsArasAgarane tarI javAya che. ane e rIte Adarzane pahAMcI zakAya che' e pramANe zakharIne ceAgya zikhAmaNa ApIne tenAM mALApa sAthe tene vaLAvI. e rIte AzramanA nirdoSa vAtAvaraNamAMthI nIkaLIne sAMsArika vAtAvaraNamAM teNe praveza karyA. .: lagnaneA divasa najIka mAvatA gayA tema tema magaLa gItAnA sUra saMbhaLAvA lAgyA. e rIte dhAmadhUmapUrvaka taiyArI karatAM karatAM cheka chelle divase zakharInI gaDamathala vadhI gaI. tenA makAnanI AsapAsa pADAM, gheTAM, bakarAM, maraghAM, kUkaDAM vagere aneka prANIone rAkhavAmAM AvyAM hatAM. temanI cIsAcIsa tathA zAra - khakArabharyA ArtanAda sAMbhaLIne zabarI tenAM mAtA-pitA pAse doDI gai ane khelI : "A, mApA! A pazue ane maraghAM vagere kema cIseA pADyA kare che? temane kema pakaDayAM che ane zA mATe chUTAM mUkavAmAM nathI AvatAM?" mAtAe khulAsA karyAM 'AvatI kAle tArAM lagna che eTale te mATenI mahephilamAM e saghaLAM ThekANe paDI jaze.' zakharIe pUchyuM: 'zuM e saghaLAne vadha karavAmAM Avaze? javAba maLyA 'hA! emAM navAi jevuM zuM che? ApaNe tyAM lagna heAya tyAre ApaNI ijjata ane melAne sAcavavA sAruM e saghaLuM karavuM ja paDe.' zakharI te AbhI ja manI gaI. koI paNu prANIne ajANatAM paNa dubhAvAya nahi evuM zikSaNa maLeluM hAi e bhIlaputrI e pazuonA vadhanI vAtane kema sahana karI zake? teNe manamAM nizcaya karI lIdhe ke tenAthI e vAtAvaraNamAM rahI zakAze nahi. mADI rAta sudhI ciMtAtura rahIne mAnasika gaDamathalanA anubhava karI rahenArI e zakharI sau koi UMghI gayA pachI tyAMthI gupacUpa cAlI nIkaLI ane Azrame pahoMcI gaI. RSipatnIe tene jotAM vAra ja e zakharIthI rahevAyuM nahi ane te dhrUsake dhrUsake roI paDI. mAtagaRiSae paNa tene dhIraja ApIne samajAvI : beTA! tArAthI have tyAM rahI zakAze nahi te hu samAyA chuM.' chevaTe tapAsa karatAM karatAM tenA mAkhApa paNa AzramamAM AvI pahAMcyAM. temane paNa RSie sAcI vastunI samaja pADI. mahenata te khUba karavI paDI, paNa chevaTe zamarInAM mAkhApa tathA tenAM sAsazyiAM vagere samajI gayAM ane zakharInI jagyAe khIjI bhIlakanyAne paraNAvavAnI ceAjanA thaI gaI ane tenA cAritrya - ghaDatarane pariNAme vakhatanA vahevA sAthe e zakharI pratye Azrama-vAsIe temaja itarajane| AdarabhAva darzAvavA lAgyA. e ja zakharIne kALakrame rAmacaMdrajIne bheTo thai javA pAmyA hatA ane zarInAM eThAM era rAme ArogyAM hatAM e rAmAyaNanI kathA tame kayAM nathI jANatA ? zakharInI bhakitanA pArA te samaye keTalA UMcA gayeA haze te vAta te ghaTanA parathI saheje samajAya che. pachI te zakharI meATI tapasvinI banI gai ane cAre ya dizAmAM tenI khyAti rAmanAM bhakata tarIke prasarI javA pAmI. ekaDhA papA sarAvara bagaDI javA pAmyuM. aneka upAyA karavA chatAM te pharI svaccha thayuM nahi, tyAre kAIke kahyuM ke have rAmacaMdrajI padhAre ane temanA pagane sparza thatAM ja e sarovara sudharI jaze. amuka samaya vItyA bAda zrI rAmacaMdra pote e pradezamAM padhAryA ane temane vinaMtI karavAmAM AvI. zrI rAma peAte samajatA hatA ke tenA karatAM tenA bhakatA caDhe che evuM batAvavAnA e kharekhara meke hatA. kAraNa ke zakharInI aneAkhA prakAranI bhakita hAvA chatAM paNa rAmane mAnanArA manuSyeAmAMnA keTalAye e zakharIne RRSikanyA tarIke svIkAravA taiyAra nahAtA. para Mtu kudaratanI karAmata kAMI ora ja che. jaina sUtreA te kahe ja che ke pAMca samavAye (prArabdha, puruSArtha, niyati, svabhAva ne kALa) maLe tyAre kArya paripUrNa thayA vagara rahe ja nahi. pravacana aMjana For Private Personal Use Only 71 www.jairnelibrary.org Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha zrI rAme jANI lIdhuM ke e kSetramAM zabarIne AMTI de evA khIjo keAI rAmabhakata na hatA; chatAM paNa teo peAte jo zamIne mATI bhakata tarIke oLakhAve te e pradezanA vakajaDA' mAne tema na hatA. jenAmAM jAtanuM temaja temanI vidyAnuM khATuM abhimAna che. teo samAjamAM game tevA pratiSThita tema ja sAmAnya bhalene hAya, paNa te mAnasika vikAsanI najare vaMkajaDA tema ja tuccha ja rahevA pAme che. tevA leAkAne te! jAta anubhava thAya tyAre ja khIjAonuM mAnavA taiyAra thAya che. zame jAte jaIne paMpAsareAvarane sparza karyo, paNa te pharI svaccha thayuM nahi. leke Azcarya pAmI gayA. kaMIka nirAza paNa thayA. rAme kahyuM : nizaza thavAnuM kAi kAraNa nathI. mArA karatAM mArA bhakate caDhI jAya che. mArAthI je na banyuM te teo karI deze. kAraNa ke bhakatahRdaya bhagavAnamaya hAya che. eTale ke teemAM bhagavatapaNuM hAya che. sAtheAsAtha teomAM samarpaNanI mahAzakita paNa hAya che. e enA suryAgathI bhagavadbhakatA khuda bhagavAnathI caDhiyAtu kArya nipajAvI zake che. pariNAme e leAkeAe rAmabhaktanI zeAdha calAvI ane zabarI karatAM meATA rAmabhakata meLavavAmAM te niSphaLa gayA. eTale tee zabarI pAse AvyA ane kahevA lAgyA: mAtA, tuM sAcI tapasvinI che. amAre mATe kharekhara vanIya che. yA lAvIne ATalu leAkeApayeAgI kArya karI Ape.' zakharI sAcI vastu samajI gaI eTale temanI vinaMtIne mAna ApI zrI rAmanAM caraNanI raja laI teNe pa MpA sarovaramAM praveza karyo te ja ghaDIe sarAra asala hatu tevuM svaccha (nirmaLa) thai javA pAmyuM ane zabarIe te vastune zrI zamanA ja pratApa che e rIte sahune samajAvI. Aje paNa leke e bhakata zakharInI kathA sAMbhaLIne pAvana thAya che. evuM che ghaDataranuM rahasya. evuM ghaDatara prApta karavA mATe anupama evuM mAnavazarIra maLyuM che. eTale saMskAritAnA dAtAra mAkhApe, zikSakAe, dharmagurujIee tema ja vyakitae jAte ekIsAthe khabhekhabhA milAvIne jIvananA ghaDataranAM kAme lAgI javu joie. evu je thAya te! AjanI ApaNI keLavaNI, zikSaNusaMsthAe tema ja dharmasaMpradAya| cAritryathI maghamaghatAM thai jaze ane evAM cAritryanI jyAta mAtra bhAratavarSane ja nahi, paNa sArAM ce vizvane sAcA prakAza ApI raheze. jIvanasa MgrAma vahAlAM Atmakhae ane mAtAe ! AjanI vAta jIvanasaMgrAmane lagatI che. huM tamane kahuM ke jIvana pAte eka saMgrAma che te te vAtathI camakaze nahi. e vAta sAMbhaLIne kadAca tamane navAI lAgaze. e hu samajI zakuM chuM. paraMtu ene lagatI sAcI samaja thatAM Azcarya ApeApa alApa thaI jaze. tame sahu jANe! te che! ja ke A jagatamAM prANImAtramAM jIvana che ane e jIvanane laine ja aDhera tema ja bahAra ema sarvatra yuddha cAlI rahelu ApaNe joIe chIe. mADhu mAththu nAnA machalAne eiyAM karI jAya che e vAta kANu nathI jANatu? paNa nAnu mAllR pote hAmAyA pahelAM kevuM yuddha kare che te joyu che? saMgrAmamAM hAre tyAre ja te zaraNe jAya che ke mare che. koi khilADI game tevI bhalene tarApa mAre, paraMtu e tApanI sAme jhajhUmavAnI zakti kaMi UMdaramAM AchI nathI hAtI. bagalAnI cAMca lAMkhI zA mATe che? tame javAba Apaze ke mAchalAMne sahelAIthI temaja majabUtapaNe pakaDI levAmAM madadarUpa thAya eTalA mATe. ane mAchalAMnI zakti joI che? pANInI aMdara rahevA chatAM tenI gatinI tIvratA joi che? enI e tIvratine lIdhe te tene sahelAithI pakaDI zakAtuM nathI. A rIte jIvana dharAvatAM nAnAM-meTAM prANIomAM satata saMgrAma cAlI rahele! ApaNe dekhIe chIe. e jIvatAM prANIonI vAtane badale pRthvI, prANI, agni, vAyu, vanaspatine jarA khArIkAithI avaleAkaze te jaNAze ke e saumAM paNa paraspara sagrAma khelAi rahelA che. meTA meTA pahADone tema ja pattharone pANInA dhasArA kara For Private Personal Use Only jIvana jhAMkhI Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janamazatAlida smRtigraMtha ghasI nAkhavAmAM phateha pAme che. ane e pahADo hAre che tyAre ja pANInA ghasArAne tAbe thAya che. e samajavA jevuM che. patharenuM paNa tevuM ja che. vaLI e pANIne agni sUkavI nAkhe che ane bIjI bAju e agnine pANI olavI paNa zake che. vanaspatine paNa bahAranAM aneka jaMtuo pajavI rahelAM dekhAya che. e rIte AkhI jIvasRSTimAM paraspara avirata saMgrAma cAlu ja rahele dekhA de che. kUtarAM bIjAM kUtarA sAthe bAjhe; pADA pADA sAme laDe; AkhalA AkhalA sAme jaMga khele. e pramANe jAti jAti vacce paNa ThaMdva yuddhanAM moracA maMDAI rahelA dekhAya che. jIvasRSTimAM saMgrAma cAlI rahyo hoya che te ja pramANe jaDasRSTimAM paNa yuddha cAlu hoya che. jaDa lAkaDAne tyAre ja bALI zakAya che jayAre mANasa vAraMvAra baLapUrvaka tene agnimAM dhakelyA kare ane sarakhI rIte saMkeya kare. aNu aNu vacce paNa athaDAmaNa-yuddha thAya che ja, ane jenuM baLa vadhAre te jIta meLave che. te sAmenAMne parAjaya karAvI tene pitArUpa banAvI de che. sAkaramAM vadhAre pramANamAM pANI maLe te e pANImAM sAkara samAI jAya che, paraMtu pANa karatA sAkaranuM pramANa vadhu hoya to e pANI pate sAkaramaya banI javA pAme che. trasareNue paraspara athaDAya che temAM paNa e saMgrAmane niyamaja kAma karI rahela dekhAya che. pAro ne sonuM tame sahue joyAM haze. e dhAtuo paNa mare che, eTale ke bharamIbhUta thAya che. paNa te kayAre? saMgrAmamAM hArI jAya che tyAre-anyathA nahi. e rIte sarva sthaLe saMgrAmanI bolabAlA vartAI rahelI dekhAya che. e pramANe jIvajagata ane jaDajagatamAM cAlI raheluM kAyamanuM yuddha kema jANe kAraNasara hoya ane kudaratane gamatuM hoya evuM lAgyA kare che. eTaluM ja nahI, paNa kudarata paNa nabaLAMne pheMkI devA mAgatI hoya evuM lAgyA vinA rahetuM nathI. e vastune paNa vicAravA jevI che. zarIramAM jyAM sudhI prANazakita hoya tyAM sudhI bahAranA humalAthI TakI rahe che. paNa ghaDapaNa Ave che tyAre zarIranI prANazakita ghaTe che eTale roganAM jaMtuono sAmano karavAnI zakita rahetI nathI. tyAre roganA jaMtuo zarIrane bImAra karI mUke che ane chevaTe zarIra maraNane zaraNa thAya che. e anubhava te ghaNAne thAya che. jaDa hoya ke cetana, paNa evA padArthane ghasArAnI vadhu pramANamAM asara thaI ke te phUTeja che ke tuTa ja che ke pachI kayAreka, kayAreka khalAsa paNa thaI javA pAme che. A paNa yuddha che. eno artha keTalAke e ghaTAve che ke A jagatamAM nabaLAne jIvavAno adhikAra nathI. ghaDIbhara e vAta mAnI laIe ane sau koIne e vastu yathArtha paNa lAge tevI che. paraMtu bIjI daSTie vicArIe te spaSTapaNe samajAI rahe che ke laDAI athavA yuddha te zakitane vadhAranAru temaja piSanAruM tatva che. laDAI na hoya te zakita pragaTe kayAMthI? ane tenI abhivRddhi paNa thAya kevI rIte? e daSTie laDAI e te kudaratane eka saMketa mAtra hoya evuM lAge che, je saMketa yuddha dvArA sarvottama saMkalana karAvI rahe che. kudaratanI sRSTimAM manuSya e sarvottama sarjana che, paraMtu eTalI vAta samajavA jevI che ke koI paNa jIvathI kaMI ekAeka manuSya thaI javAtuM nathI. aneka niomAM bhaTakI bhaTakIne, tathA anekAneka gatimAM rakhaDIne tathA 1LavAna tema ja laDI laDIne jIve tenI tAkAtamAM aira prakAre vRddhi karI dIdhI hoya che. tyAre ja chevaTe tene manuSyane janma maLyo hoya che. ene ja ApaNe "bahu puNyakerA puMjathI zabha deha mAnavane maLe ema kahIe to temAM kaMI khoTuM gaNAya nahi. kAraNa jANe che ? zakitamAM abhivRddhi thavI e zubhano saMgreDa ja che, ane zubhane saMgraha eTale ja puNya. mAnavazarIramAM lehI ane prANa vagere tattva che. temanI sAme paNa jaMtuonuM satatapaNe yudhdha kyAM nathI cAlatuM? jyAM sudhI lohImAM rahelA lAla kaNonI tAkAta hoya che - laDAyaka phejanI tAkAta hoya che tyAM sudhI te jorazorapUrvaka sAme TakI rahe che, paraMtu tenuM jora ghaTe che eTale e lehImAM vijAtIya jaMtuo pesI jAya che ane tyAM ja ghara karI rahevA lAge che eTale ApaNe kahIe chIe ke roga thayo che. sAcI vAta eTalI ja che ke mAnavInI AsapAsanA vAtAvaraNamAM aneka rogonAM jaMtuo pharyA ja karatAM hoya che. ane tyAre mANasanuM lehI tAkAtahIna bane che-prANazakita gumAvI bese che, eTale ke nabaLuM paDe che ane zakitanI oTa Ave che, tyAre ja roganAM jaMtuo temano pagapesAre pravacana aMjana 73 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ LOLA PIAEA Scani di clopolo audio romance 2016Bier ApaNuM mULa lehImAM karavAmAM saphaLa thAya che. tyAM paNa kudarate jelI zarIranI racanA samajavA jevI che. vALathI keTalI hada sudhInI rakSA thaI rahe che te vicAryuM che ? jANe che ne ke ApaNAM nAkamAMya vALa hoya che ane te nAkavATe pisavAne prayatna karatAM jherI jaMtuone suyogya rIte aTakAvI rahe che. gaLAmAM paNa "Tonasila"nI yojanA kayAM nathI ? tenAthI gaLo mAraphata aMdara jatAM jherI jaMtuone kaMI jevo tevo sAmano karavo nathI paDato ! evAM evAM yudhe AgaLa moTAM moTAM rAjayanAM yudhe to kaMI visAtamAM nathI. e jaMtuonI aMdara aMdaranI laDAImAM jeTalI prANuDAni thavA pAme che teTalI meTAM moTAM vizvayuddhamAM paNa bhAgye ja thavA pAme che. vaLI bAhya yuddha thAya che tevI ja rIte AMtarika yuddha paNa satatapaNe cAlu hoya che. e yudhane tame, prakRti ane puruSa sAmenAM jhaghaDA tarIke oLakhAvo ke devI ane AsurI vRtti vaccenI laDAI kaho ke pachI bIju cAhe tevuM kaI nAma Ape. paraMtu e jhaghaDo, e saMgrAma athavA yuddha mAnavajIvanamAM sanAtana kALathI cAlu che. e saMgrAma ke yuddha ane tenA mULabhUta kAraNane tame jANe che? vAstavamAM ahaMbhAva ane mamatva e be ja enAM mULa kAraNo che. e be ja aMtaramAM rahelAM kharAM dumane che. jena sUtromAM prarupeluM che te mujaba je be kAraNone lIdhe narakagati jevI durgati prApta thAya che te kAraNone "A bha" ane "parigraha" tarIke oLakhAvAya che. AraMbha eTale svaprANa ke paraprANane AghAta pahoMcADavArUpa manavRtti ane te ahaMbhAva prerita hoya che. eTale ahaMkAra ja "AraMbhanuM udabhava sthAna che. tyAre parigraha eTale varatune cAre taraphathI pakaDI rAkhavArUpa manavRtti arthAt mUccha. matalaba ke mArApaNuM ke mamatA e parigrahanuM udbhavasthAna che. TUMkamAM, AraMbha ane parigraha e kArya che. tyAre "ahaMkAra" ane "mamatva' e enA kAraNe che. ene rodha karavA je koI spaSTa rIte ke ADakatarI rIte Ave che tene haThAvavAnA bhayaMkara prayatna, e be ta-e be damane anokhI rIte kare che. kAmamAMthI kedha ane kedhamAMthI saMmehe utpanna thAya che. "jAnAra dho.fmanA te AghAta mavati saMmo " e gItA vacana kahe che. tema ahaMkAra ane mamatvamAM sapaDAyela mAnavI Akhare sarvanAzane nAtare che. ApaNe joyuM ke saMgrAma sarvatra che, eTale ke saMgrAma vinA keI sthAna khAlI nathI. e rIte saMgrAma kudaratI gaNAya che. jema jIvavuM e kudaratI che tema jItavuM e paNa eTaluM ja kudaratI che. tame sahu spaSTapaNe samajI zake cho ke zakti vadhe te ja jItI zakAya che, paNa tyAM mAre pUchavuM paDe che ke ekalI zakitathI ja cAle kharuM? ane javAba "nA" mAM maLe che. e vAta paNa samajavA jevI che. zakita hoya paNa sAthosAtha viveka; samaja ke jJAna na hoya te e zaktidhara jagatabharamAM aneka prakAranA anartho macAvI de che. rAvaNe zuM karyuM hatuM te tame kyAM nathI jANatA. te prApta karelI athAga zakitane teNe durapayoga karyo tyAre sItA jevI mahAsatIne moTI takalIphamAM mukAI javuM paDayuM hatuM. eTaluM ja nahi, paNa zakitanA e durupayegane pratApe e samayanI mahAna vibhUtione tathA te yuganA mAnavIone keTakeTalI ApadAo veThavI paDI hatI. e kayAM samajAvavA besavuM paDe tevuM che? svarAjayanI sthApanA pachI paNa saurASTramAM bahAravaTiyA bhUpate kALo kera macAvavAmAM zI maNuM rAkhI hatI? svarAjayaprAptinA zubha TAMkaNunA avasare ja hindu-muslimonI keTalI badhI zakita bhayaMkara kApAkApImAM tema ja mArAmArImAM rokAI gaI hatI? e ja kAraNathI anubhavI puruSoe jagatanAM manuSyone saMbhaLAvyuM che ke - nAnatti vinnata vanaurA: tuM kSamA the ja ra te vitti ! arthAtu keTalAka jANe che paNa zakitanA abhAve AcarI zakatA nathI. ane keTalAka kaThinamAM kaThina AcAra pALe che paNa jJAnanA abhAve jANI nathI zakatA. paraMtu je sAcuM samajI laIne sAcuM Acare che tevA vijetA kharekhara virala hoya che ! tAtparya eTale ke, jJAnanI jhAMkhI na thaI hoya tyAre je yuddha khelAya che tene avaLI laDAI tarIke paNa oLakhAvAya che ane tevI laDAI svaparanuM ghaNuM nukasAna karI bese che, paraMtu jJAnanAM pagalAM thatAMveMta e ja laDAI tenuM svarUpa badalI nAkhe che, ane sai ke tene savaLI tema ja zreyaskara laDAInAM nAmathI oLakhAve che. 74 jIvana jhAMkhI Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (padhya guMdaMgha kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAliMda smRtigraMtha saMgrAmanA mukhya be kAraNe tarIke "ahaMtA" ne "mamatAno ullekha karavAmAM AvyuM ja che. e ahaMtA ne mamatAne teDavA prayatna zarU thayA pachI ja mANasa mArgAnusArInI bhUmikA para Ave che. tyAra bAda samyakatvanuM pariNamana thAya che, eTale ke AtmabhAna thAya che. aMtaramAM rahelA e be kaTTA duzmana jAya eTale bhavabhavanuM duHkha maTe. paNa e be dumane mArA gharamAM che evuM Aje te koIne bhAna ja hotuM nathI. mANasane khabara paDe ke kALotaro nAga tenA gharamAM ghusI gayo che, to te nAgane kADhavAmAM nahi Ave tyAM sudhI tene jaMpa vaLato nathI. e ja daSTie mANasa je samaje ke duzamana to mArA koThAmAM bharAI beThe che to te AtmAnuM aniSTa karavAnuM ke avaLI laDAI svane paNa karavAne taiyAra thAya nahiM. aMtaranAM duzamananI sAthe laDavuM e sAcuM yudha che. ane barobara samaje ke evI laDAI karato karate satata jaya meLavavA prayatnazIla je kaI bane tenuM ja nAma sAce jena" che. "vijetA' che. evA jainane mudrAlekha samajavA jevuM che. je laDAI mAtrane mATe manAI pharamAvAI hota agara ekaMdare e na IcchavAjoga hota to jaina zabda "ji" dhAtumAMthI pragaTe ja nahi. kAraNu laDyA vagara, yudha kheDayA vagara jayanI prApti thAya kharI? sAcI vAta te eTalI ja che ke yuddha khelavuM ane emAM satata vijayane varyA kare e jenamAtrane sAcesAce mudrAlekha che. vaLI "saMyama" ane "tapa" e paNa AMtarika yuddha nathI te bIjuM zuM che? tame saha barAbara samajaje ke IkiyenA viSayo ane duSTa mana sAthe jaMga khelyA sivAya sAcA saMyama ke tapanAM bha che. tamArAmAMnA ghaNAe gharabAra ke milakatanA tyAgane, saMyama tathA samaja vinAnI lAMghaNane tapa mAnI lIdhela che, paNa te mAnyatA sAcI nathI, bhUlabharelI che. e ja kAraNathI bhagavAna mahAvIre kahyuM che ke saMyama ane tapa to nirjarA mATe hoya che. barAbara yAda rAkhajo ke Indriya tathA mananI sAme yuddhamAM UtaravuM e kAMI nAnIsUnI bahAdurInuM kAma nathI. mATe ja kahyuM che ke - appaNAmeva jujjhAhi, kiM te jujjheNa bjjho| appaNAmevamappANaM, jaittA suhameho // Ano artha e che ke potAnA AtmAnI sAthe ja yuddha karavuM joIe. bahAranA sthala duzmana sAthe yuddha karavAthI zuM lAbha? pitAnA zuddha AtmA vaDe aMdara rahelA duSTa AtmAne (manane) jItanAra kharekhara pUrNa sukhane pAme che. e saMgrAmane eka prakAra e che, jene Atmayuddha tarIke oLakhAvAya che. evA yuddhano upayoga AtmAnI sAcI pichANa karavA mATe thAya che. ane e AtmAnI pichANa thAya tyAre ja sAcI AtmaprApti thaI kahevAya che. samaje cho ? AtmAnI sAcI pichANu kone thAya che? kharekharI zakita vagara evI pichANa thavAne muddala saMbhava nathI, e gokhI rAkhavA jevuM che. tethI ja sAcI rIte kahevAyuM che ke "nADAmAmAvIne ca:' eTale ke A AtmAne nirbaLa mANasa pAmI zakato nathI. nirbaLatA temaja muDadAlapaNuM kaI rIte IcachavA gya nathI. tenAthI kaMI kArya bhAgye ja sarI zake che. sAcuM kahIe te aneka mAyakAMgalA karatAM zakitadhara eka ja vadhu IcchavAjoga che. bhalene e zakitadhara tenI zakitane avaLe mArge vAparato hoya te paNa mAyakAMgalA karatAM te caDhI jAya. ane zreyanA mArge zakitane vadhu sAro sadupaga karI jANe te to pelA karatAM ya vadhu ucca darajajAne gaNAya. temAM kaI jAtanI zaMkAne mATe sthAna rahetuM nathI. tame kadAca nahi jANatA he ke sAdhu ke zaTha bannemAM zakti hoya che ja. eka zakitane sadupayoga kare che, jyAre bIjo tene durupayega karavAmAM majhA mAne che. paraMtu evuM ya banI Ave che ke sata nimittamAtra maLI jatAM e zaTha paNa zakitano durupayoga karavAnuM mAMDI vALIne teno sadupayoga karatA thaI zake che ane e rIte zaThamAMthI sAdhu banI zake che. paNa mAyakAMgalA-pAmarapaNAmAMthI sAdhunA ghaDataranI AzA bhAgye ja rAkhI zakAya. ne-e nirmAlyatAne dUra karIne zakitanI ja ArAdhanA kare - zakitanI prApti thaI eTale pachI tenA sadupayeganI tamanA vakhata jatAM jAgyA vagara rahevAnI nathI. alabatta, prayatno satatapaNe cAlu rahevA joIe. mATe ja kahuM chuM ke kharo duzamana te aMdara che. tene mahAta karavA prayatnazIla rahe. eTale beDe pAra thaI jaze. yuddha ane laDAInuM sAcuM rahasya ApoApa samajAI jaze. e ja daSTibindune anulakSIne kahevAyuM che ke: pravacana ajana 75 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - pUjya gurUdeva viSaya paM. nAnAsajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha yavanittamafpara ja' eTale ke ApaNe AtmA pote ja potAno mitra ane pote ja pitAne duzmana bane che. sAce mArge zakitane vALIne tene upayoga karavAnI anokhI yojanA karavAmAM Ave to AtmA AtmAne mitra banI javA pAme che, paraMtu e ja zakitane rAkSasa rAjA rAvaNe karyuM hatuM te mujaba, avaLA mAge vAparavAmAM Ave te e AtmA pote ja potAnA duzmanane pATha bhajavatAM zaramAto nathI. AtmA sAthenuM Atmayuddha kevuM hoya te eka daSTAMtathI samajAvuM te saraLatAthI tame saha samajI zakaze. eka mahAtmAne kaDhI bahu vahAlI lAgatI hatI. mAlamilakatane tyAga karyo, sattA cheDI, bIjA keTalAye svArthone tilAMjali ApI, sagAM-snehIo tema ja mAtApitAne paNa choDayAM. e saghaLe cheDayuM, paNa pelI kaDhI kemeya cheDAtI na hatI. jyAM jAya tyAM sAme cAlIne mAgaNI kare: "ba I! Aje kaThI kare ne. kaDhI khAvI che!" eTalI hada sudhInI nimAMthatAe tenA manamAM ghara karyuM hatuM. eka dahADo tene vicAra AvyeH "are! huM kaDhIno gulAma ke kaDhI mArI gulAma? mArA jevAne kaDhI mATenI A kita kema poSAya?' tene manamAM bahu duHkha thayuM ane tene rasto kADhavAnuM vicArI laIne Atmayuddhane AraMbha karI dIdhe. bahArathI kahIne laI AvIne teNe khAdhI te kharI, paNa pachI vamana karIne pharI tene ja khAvAno prayatna karavA mAMDayo. UlaTI thayA pachI, vamana karelI kaDhI zenI bhAve? paNa manane teNe jhagaDayuM: "nA, nA, pIvI ja paDaze. tane te bahu bhAve che ne ? e pramANe vAraMvAra UlaTI karIne pIvAthI eTale te tene kaMTALo AvyuM ke kaDhI pratye tenA manamAM kAyamane mATe ghara karI rahelI rasavRtti - rasalupatA cheka ja UDI gaI. e prakArano prayoga alabatta, haThayogane che. enA karatAM jJAnayoga aneka darajaje sAro gaNAya. ja gaNAya. e jJAnayoga e sAdhujIvananuM eka aMga gaNAya che. ane sAcuM kahIe te evuM sAdhujIvana eTale jJAnamaya ddhAnuM jIvana. sAdhu bhagavAM ke sapheda kapaDAM eTalA khAtara paherato hoya che ke mokSamArge prayANa karanArAM sainya mAMhenAM jIvatA jAgatA sainika pitAne sahelAIthI oLakhAvI zakAya. tene mana te jIvanabharanAM kesariyAM karelAM hovAnuM te nakakI kareluM hoya che. yAda che ne ? eka vakhate eka saMtane keIe gALo dIdhI tyAre temaNe zuM karyuM hatuM ? e mahApuruSe to e gALo bhAMDanAra tarapha eka hAsyaSTi pheMkIne suNAvyuM hatuM: 'bhAI, tArI pAse je mAla hato te teM dekhADI dIdhe, paNa mAre e kharIdo nathI. kAraNa ke e mAlanI mAre bilakula jarUra nathI.' enuM nAma sAce vijaya. khara vijetA e pramANe ja vartana kare. mahAtmA isu khrista paNa eTalA khAtara ja kahyuM hatuM ke, "je koI tane DAbe gAle tamAco mAre, to tuM tAro jamaNe gAla dharaje." e ja daSTibindune dhyAnamAM rAkhIne bhagavAna budhe pharamAvyuM hatuM ke, verathI vera nahi zame, paNa premathI ja vera zamaze." sAthosAtha e paNa bhUlavuM na joIe ke "kSamA vIrastha mahAna' kSamA e te vIranuM bhUSaNa che, kAyaranuM nahi. taravAra laTakatI hoya, mahAna zUravIra gaNAto hoya chatAM paNa gusso caDe evuM vartana koI dAkhave tyAre sAmA mANasane zikSA karI zake evI zakita hovA chatAM paNa je sahiSNutA rAkhe, kSamAne guNa dAkhave te e enuM bhUSaNa ja gaNAya. nirmAlyatAthI batAvAtI kSamA e kharI kSamA nathI. - zrImada zaMkarAcArye paNa kSamAnuM lakSaNa "vivecUDAmaNimAM samajAvatAM pharamAvyuM che ke "duHkhamAtrane sahana karavAM, bAhya pratikAra karyA vagara sahana karavAM, eTaluM ja nahi paNa ciMtA ke vilApa karyA vagara sahana karavAM temAM ja kSamA athavA titikSAnI khakhI bharI paDI che! kedha utpanna thAya tevA saMjogomAM paNa kedha utpana na thavA de e ja khare puruSArtha che, tyAM ja sAdhanAnI kharI kasoTI che." savazIla vyakitaonI kSamA athavA titikSA kevI tejasvinI hoya che tenI eka kathA bauddha sAhityamAM Ave che te sAMbhaLavA jevI che. zubha nAmanI eka baudhdha bhikSuNI eka vakhate vanamAM ekalI cAlI jatI hatI. tene rastAmAM eka laMpaTa guMDAne bheTa thaI gaye. ekAMtano lAbha levAnA irAdAthI teNe e sAdhvIne UbhI rAkhI ane tenI AMkho sAme tAkIne nIrakhI raho, sAdhvI te sAcI vIrAMganA hatI. teNe pUchayuM: bhAI ! tuM zuM jue che? tAre zuM joIe jIvana jhAMkhI Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAdi smRtigraMtha che"? pilA naphaphaTe javAba Apyo: "A tArI AMkhe ghaNI mohaka che. te joIe che." e sAMbhaLatAM veMta ja koI paNa jatathI acakAyA vagara zubhAe pitAnA nakha vaDe eka oLo kADhIne tene ApavA mAMDa, ane bIjo paNa ApavAnI taiyArI batAvI, tyAM pilA laMpaTanA hRdayamAM chupAyelo aMtaryAmI jAgI UTha ne te gaLagaLA thaIne raDI paDe ane e sAdhavInA pagamAM paDI gayo. te bolyo : "mane mApha kara, mAtA ! mArI bhUla thaI. bhikSaNae paNa hRdayapUrvaka sAcI mAphI ApI. enuM nAma sAcI bahAdurI ne sAce vijaya. mATe ja kahevAyuM che - kSamAga kara dhAre, mere sate kSamArga kara dhAre re!" e kSamA to kharekhara saphaLa hathiyAra che. game tevA ke dhanA prasaMge paNa kSamA rAkhavI. pelI bhikSuNInI peThe bhayaMkara laMpaTanI sAme paNa aDagatApUrvaka balidAna ApavuM, e kAMI sahelI vAta netI. paraMtu jayAM jJAna sAthe zakita saMkaLAyelI hoya tyAM evAM balidAna azakya nathI. e bhikSaNInuM ja dRSTAMta lo. tenI hRdayanI zakitathI, nimitta maLatAM Akhare ziyaLa bacyuM, kAyA paNa bacI, ane laMpaTanuM hRdaya paNa palaTI javA pAmyuM. samaje, haju paNa samaje, sAcI vAtane. evAM tane sAcI rIte samajatAM zIkhe. evAM satIjane ane saMta puruSonA jIvanamAMthI preraNA meLavI aneka jIvo tarI gayAnAM daSTAMta zAstramAM tema ja ItihAsanI kathAomAM bharyA paDayAM che. kaSTa paDe tyAre hiMmata rAkhavI e kArya kaThaNa to che ja, chatAM paNa samaya Ave evI hiMmata rahI zake kharI, paraMtu pralobhananA prasaMge AvI maLe tyAre potAnI prakRtinI sAme laDIne vijaya meLavavAnuM kArya ghaNuM ja muzkela che. sAcuM kahIe te ema banavuM e kharekhara durlabha che. mahApuruSonI jIvanakathAo te suNAve che ke prabaLa pralobhananA prasaMgo Ave tyAre paNa teonAM rUMvADAM sarakhAM pharakayA nathI; arthAt vikRtine pAmyAM nathI. zrImad rAjacaMdra sAcuM ja nIrakhIne navayauvanA, leza na viSayanidAna, gaNe kASTanI pUtaLI, te bhagavAna samAna." kharekhara, yauvanamasta yuvatIone nIrakhatI vakhate jenA aMtaramAM leza paNa vikAra ke moha jAgrata thato nathI, eTaluM ja nahi paNa jene strI jAtinuM zarIra eka pUtaLI jevuM bhAse che te brahmacArI sAkSAt bhagavAna ja che. ene mana to potAnA ja AtmAnuM sarvatra darzana thayA kare. jaina jagatamAM jaMbusvAmI e ujajavaLa dRSTAMta che. jaMbusvAmI pAse tenI paraNelI atyaMta lAvaNyamayI ATha strIo tene saMsAramAM kheMcI rAkhavA mATe ekI sAthe dalIlapUrvaka AkarSaNa karI rahI hatI. taddana ekAMta hatuM ane rUparUpanA aMbAra samI navayauvanAo hatI. jaMbukumAra pitAnI strIone vairAgya tarapha vALavA aneka prakAre samajAvato hato, ane strIo tene saMsAramAM kheMcavA aneka dRSTAMta ApI prayatna karatI hatI. A paNa eka yuddha ja hatuM. zAsakAra suNAve che ke e jabukumAra saMsArarasika to na banyA, paNa temanuM rUMvADuM sarakhuM paNa caLyuM nahi. ane ethI UlaTuM te ATheya nArIone temaNe vairAgya pamADe. e kathA vAMcI che temAM kahevAya che ke e samaye abhaya nAmanA haMTaro tenA pAMcaso jeTalA sAthIo sAthe te sthAnamAM corI karavA mATe tyAM Avyo hato. paraMtu e corane ya e mahApuruSa jaMbukumAra ane ATha ramaNIo vacce thaI rahelo vArtAlApa sAMbhaLI vairAgya upa hato. sthA kahe che ke e cAroe paNa corelI saghaLI mAlamattAne tyAM ja choDI daIne e jaMbusvAmI sAthe ja tyAgamArganI dIkSA lIdhI hatI. e rIte e saMgrAmamAM jaMbukumArane vijaya thaze. AvI aneka vAte zAstramAM saMte e pharamAvI che. paraMtu ApaNane tenI kaMI paDI nathI. tema tamArI pAse upadeza ApanArAone paNa enI paDI hoya ema lAgatuM nathI. tethI ja te Aje jagatabharamAM ATalA badhA visaMvAda vadhI paDe che. e visa vAdane daphana kaTibaddha thavAno samaya have pAkI cUkyo che. eTaluM samajAya te ye ghaNuM che. mATe samaje, vicAro ane sAcI vAtane hRdayamAM dhAraNa karavA harahaMmeza taiyAra raho. pravacana a jana t Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- pUjya gurudeva vidhaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha vicAra karatAM jaNAze ke yuddha te jIvamAtramAM ane jaDamAtramAM satata cAlI rahyuM che, paraMtu e bAhya saMgrAmane badale zakita sAthe sAcA jJAnanI dostI karAvIne jeo AMtarika saMgrAmamAM laDe che, teo vijayazALI bane che. teo ja sAcA jena banIne kamekame jena paramAtmAnI padavI pAme che. kAyaratAne badale vIratAne pasaMda karI tene jIvanamAM keLavIne A mahAna saMgrAmamAM sAcA vijetA banavAno saMka95 ApaNe sau karIe ane utkRSTa vijaya meLavatAM kudaratanA parama saMketane oLakhI, paramapada pAmavAne paramAnaMda prApta karIe. sevAno rAha vahAlAM AtmabaMdhuo ane mAtAo ! Aje "sevAne rAha" e viSaya upara mAre bolavAnuM che. paropakAra ane arpaNatA e banne sevAnA mArganA pagathiyAM che. sevA eTalI to DI cIja che ke jema jema DUbakI mArIe, tema tema enAM vividha svarUpe najare paDe! sevA jyAre saMpUrNa bane che tyAre e sevA svAbhAvika ja advaitarUpa banI rahe che. bhagavAna mahAvIra ane sevA bhagavAna mahAvIrane niSkAma sevA khUba priya hatI. temaNe sAdhu ane zrAvakane udezIne kahyuM che ke tame A lekamAM badalAnI AzAe, dhana, mAla, Abaru, IjajatanI lAlace sevA na karaje, paNa tamArA AtmAnuM hita samajIne karajo. sevAthI sevA lenArane lAbha thaze, paNa ene sAce lAbha te sevA karanArane thAya che. jyAM tapazcaryAne adhikAra "dazavaikAlika sUtra' nA navamA adhyayanamAM samajAvyA che, tyAM kahyuM che - no ihalogaTTayAo tavamahiTijjA, no paralogaThyAo tavamahiTThijjA, no kittivannasaddasilogaTTayA tavamahiTThijjA nannaththa nijjaraTTayA tavamahiTThijjA // arthAta, A lokanA bhegopabhegane mATe ke paralekanA vaibhavane mATe athavA kIrti, yaza, mAna ke sanmAna arthe tapazcaryA karavI na ghaTe. paNa ekAMta nirjarA arthe tapazcaryA karavI joIe. nirjarA eTale Atmazuddhi. tamArA AtmA uparane baje che kara, AvaraNa dUra karavuM te nirjara, jema tapazcaryA mATe kahyuM che, tema AcAra ke kaI paNa kriyA ke sevA mATe paNa samajavuM. samajapUrvakanI niSkAma sevAo AtmAnI zuddhi kare che. sevA e tapazcaryAne eka vibhAga che. sevA e tapa zI rIte, evI kaI zaMkA na kare ! "duchAnirodharUM : " IcchAne nirodha e tapanI uttama vyAkhyA che. sevAmAM niSedha ke manenigraha joIe ja. e vagara sevA zakaya nathI. sevAnA kAryamAM mAnI lIdhelI ApaNI ke mAnyatA ke Icchita sukha sagavaDa ke ISTa vastune bhega Apa ja paDe to ja sevA thaI zake. eTale IcchAnirodha saheje thAya ja, ane e ja tapazcaryA. AthI ja AMtarika tapamAM sevA athavA vaiyAvaccanuM sthAna che. kudaratanA naisargika rAjyamAM jyAM najara nAkho tyAM evI nirvyAja sevAnA javalaMta Adarzo bharyA paDayA che. juo to kharA sUrya, caMdra, graha, nakSatra, tArA, samudra, megha, vAyu vRkSAdi sarve prANImAtrane pitAnI jAta apane, ahoniza kevI sevA ApI rahyAM che. te vaDe havA, prakAza, pANI, chAyA, phaLa-phUlAdinI sAmagrI anAyAse athavA sahaja prayAse svAbhAvika ja sAMpaDe che. je havA vinA kSaNavAra kaI prANI jIvI zakatA nathI, e havA maphata. sUrya-caMdranA prakAza jevI mahA kiMmatI vastu te paNa maphata. chatAM e potAnA asIma upakAranA badalAmAM e kaMI Icche che? kema Icche? e te ene naisargika dharma che. je ene dharma hoya to mAnavIne dharma kema na hoya? 78 Jain Education Interational jIvana jhAMkhI Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva vivaya paM. nAnasanTejI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha aho! mUDha svArtha mAnavI te juo. e te khAuM, khAuM, ne khAuM, lAvo, lAva ne lAve; sarva sthaLe pitAnuM ja karI levA lAgI paDe che. AvAM svArtha sUtrone jALavI rAkhavA chatAM paNa dAnevarI, kartavyaparAyaNa, paropakArI, sevAmati evAM vizeSa meLavavAnI e navI navI yukitao zodhI rahyA che. kevI dhRSTatA ! jyAM jIva jIvano bhakSaka che, pitAnA svArtha mATe bIjAnuM paDAvI levAnI bhAvanAvALA che, tyAM te sevA zuM karavAnA ? jyAM ohiyAMnItine siddhAMta game che, tyAM sevAnA vizALa rAhanI vAta zI karavI? jo ke Akhare te e nItine aMjAma e Ave che ke bIjAne bhakSatAM pahelAM Akhare pite ja zikAra banI jAya che. mahAna sikaMdarane paDakAra A prasaMga mahAna sikaMdara ane saMta vacce che. grIsanA mahAna samrATa sikaMdaranA nAmathI koNa ajANyuM che? pitAnA bAhubaLathI ane sattAthI jeNe mahAna vijaya meLavyo hato. pariNAme abhimAnanA atirekathI, enA jIvanamAM bheganI lAlasA ane sattAne unmAda jAgyo hato. te eTale sudhI ke tene badhA deze para vijaya meLavavAnI dhUna lAgI hatI. sadbhAgye, tenA dezamAM erisToTala nAmanA eka saMtapuruSa rahetA hatA. emanA pratye sikaMdarane mAna hatuM. pAtta erisToTala sikaMdaranA umAdane zAMta pADavA tene jagatanuM svarUpa - bhAga - vilAsanuM pariNAma, sattA - lAlasAnI. bhayaMkaratA yukitapUrvaka samajAvatA hatA. paraMtu abhimAnanA kephamAM sikaMdarane, evA saMtanI vANa gaLe utaratI na hatI. eka vAra vizvavijayI banavA mATe eNe bhAratadeza tarapha lAvalazkara sAthe kUca karI. prasthAna karavA pahelAM, te mahAtmA erisToTala pAse gayo. guru erisToTala tenA svabhAvane barAbara jANatA hatA. eTale enA abhimAnane (svamAnane) pirasa caDe e daSTie gurue sikaMdara pAse eka mAgaNI karIH "tame bhArata dezamAM jAo che te vijaya karIne eka vastu mArA mATe tyAMthI lAvajo". samrATa sikaMdara majamAM AvI gaye ane kahyuM - "belo, kayI vastu tamAre joIe?" tyAre gurue dIrdhadaSTithI vicAra karI sikaMdarane garva gaLI jAya- tenA sattvanI parIkSA thAya evI eka cIja mAgI- "bhAratabhUmi, saMtamahAtmAonI bhUmi che te evA koI ucca koTinA tyAgI ke jeNe pitAnA AtmabaLathI IndriyanA viSaye ane mana upara vijaya meLavyuM hoya, je bikula nirbhaya hoya evA saMtane jarUra A tarapha letA Avo." sikaMdare A vAta lakSamAM lIdhI ane vijaya meLavavA bhArata tarapha kUca karI. anukrame AgaLa vadhatAM te bhArata AvI pahoMcyo, yuddha karyuM ane yuddhane aMte pAchA vaLatAM pitAnA gurunI mAgaNI yAda AvI. ane evA saMtanI zodha karavA mATe potAnA sainikone Adeza Apyo. sainika zodha karatAM karatAM eka jaMgalamAM AvI caDhayA. tyAM teone eka zAnta ane nirbhaya tyAgI puruSano bheTo thayo. teoe saMta pAse jaIne kahyuM, "mahAtman ! padhAre, vizvavijetA evA amArA sikaMdara bAdazAhe Apane bolAve che. mahAtmAe, pUchanAranI bhASA uparathI AkhI paristhiti jANI lIdhI. ane mahArAjA abhimAnamAM cakacUra banele kaI vIra dhe jarUra haze. to have enI parIkSA karavI joIe. ema vicArIne saMte pelA sainikane javAba Ape. "tAre sikaMdara koNa che? vizvavijetA banyA hoya te bhale banyuM. mAre enuM koI kAma nathI. paNa tamArA e rAjA kAmabhegane vijetA banyA hoya to huM AvavA taiyAra chuM. jenI pAse kAma-bhega ke viSaya-vAsanAne jItavAnI zakti na hoya tenI pAse AvavAnI mArI taiyArI nathI." Avo javAba sAMbhaLI sainike vicAramAM paDI gayA, paNa pitAnA mahArAjAno hukama hato eTale je banyuM te tenI pAse raja karavuM joIe. sainikoe sikaMdara pAse AvI badhI vAta karI. saMtane Avo javAba sAMbhaLIne mahArAja AzcaryamAM paDI gayA. Avo lAparavAhI javAba ApanAra saMta ke haze? te jovAnuM sikaMdarane mana thayuM. pAse Avyo ane e ja khumArIthI saMtane pitAnA dezamAM laI javAnI mAgaNI karI. jema bIja sAdhu saMnyAsI hoya che tevA ja A saMta haze ema samajIne mAgaNInI sAthe sAthe bhAga-vibhava, mAnapAna, ane rUpasuMdarIo ApanI pAse hAjara thaze evuM pralobhana paNa ApyuM. jANe Ama karavAthI saMta rIjhI jaze ane jarUra Avaze. paNa e badhuM niSphaLa gayuM. saMte jarAya macaka ApI nahi, tyAre sikaMdare bIjo dAva pheMkaye. eTale ke sattA ane dhamakIthI saMtane dabAvavAno prayatna karyo. je nahi Ave te tamArA mUMDA hAla thaze mATe mArI vAta svIkAre. pravacana aMjana Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bpajya gurudeva kavivarya pa. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha - saMta A badhuM ya nATaka joIne maMda maMda hasI rahyA hatA. sikaMdara jevA vIra yoddhAnI AvI vAto tene bAlIza jevI lAgI. jene mana ane viSaya upara kAbU che, jene mRtyuno lezamAtra bhaya nathI, jene prANImAtra upara maitrIbhAva ane karuNAbhAva varasI rahyo che evA e saMta ke I svastha, zAMta ane prasanna mukhamudrAthI bolyA, 'sikaMdara! jarA zAMta thA. A samarAMgaNuM nathI. tAre tArI talavAra calAvavI hoya te khuzIthI calAva. mare che ke baLe che te te deha che. amara evo AtmA nathI baLa ke nathI mara. indriyane mananA vijetAne maravAno lezamAtra bhaya nathI. enA mATe mRtyu e te maMgala prasthAna che. jUnAM vastra utArI navAM vastro dhAraNa karavAnA hoya tyAM zeka zAne? saMtanAM AvA nirbhaya udagAra sAMbhaLI-tenI prazAnta mukhamudrA nihALI, sikaMdarano talavAravALo hAtha Dhale paDI gayo. ene garva gaLI gaye. e saMtanA caraNamAM DhaLI paDyA. potAnA gurue zA mATe AvI mAMgaNI karI hatI tenuM rahasya have tene samajAya. sikaMdara namra svare baha:- mahAtmana ! ApanA milana pahelAM mane koIe jaNAvyuM hota ke AtmarakSaNa pAchaLa dehanA balidAna denAra mahAvIre A jagatamAM hayAta che te huM te na mAnata! paraMtu Aje ApanA darzanathI - samAgamathI mane samajAyuM che ke jagatane jItanAra karatAM indriya ane manane jItanAra mahAna ane kharo vijetA che! ApanA avinaya badala mane mApha karaze. sikaMdara A saMta pAsethI ahiMsAnuM amRta pIne pitAnA guru pAse AvyuM ane badhI hakIkata jaNAvI. TUMkAmAM, sevAnA rAhanuM A eka anokhuM daSTAMta che. Ama sevAnuM kSetra te mAnavajIvanamAM khUba vyApaka banI rahe che. sevAnA sUtranuM UMDuM rahasya te e che ke mANasa janmathI mAMDIne ja kudaratano trANI banyo che. janmatAM ja pitAnI mAtAnA stanamAMthI maLelA dudha para te jIve che. pachI vizvamAMthI tene havA, sUryaprakAza, jaLa maLe che tema tema te vikase che. dunyavI khorAka ane padArthothI tenuM pAlanapoSaNa thAya che. duniyAnA aneka jIvonI vyakata ke avyakata sevAthI e samaddha thato jAya che. AthI spaSTa samajAze ke e manuSya jagatane eka mahAna RNI che. kaNa cUkavavuM e kaMI upakAra nathI. e te pharaja che. je e aNu na cUkave che te devALiye kahevAya! bAIbalanA samartha ciMtaka Dhoya ema kahe che ke, "tuM bIjA upara je na nAkhIza, to te jagatanI bhAre sevA karI gaNAze." A sUtra bhUlyA che eTale muphalisa ane mAletujAra, mAlika ane majUra jevA akhaMDa mAnavavaMzanA be vibhAga thAya che. UcA-nIcAnA bhede vikatarUpe jAge che, ane temAMthI paragrahavAda ane AraMbhavAda janme che. A vize huM agAu sArI peThe kahI gayo chuM ane pharI pharIne huM e kahevA mAguM chuM ke Aja sudhInI thayelI bhUlathI mANasa pAcho vaLe. zramaNa brAhmaNoe kriyAkarmakAMDane ane zrImaMtoe lakSamIne, ane rAjAoe pAzavI sattAne pitAnI upAsya mUrti banAvI che tene badale sevAne potAnI upAsya mUrti banAve ! pazuonI avyakata parepakAra vRtti pazuomAM RNa cUkavavAnI vRtti svAbhAvika ja hoya che. keTalAya gheDAe ane gAyoe temanA mAlikane jAnanA jokhame madada karyAnA aitihAsika dAkhalA che. kUtare te vaphAdAra prANI tarIke prasiddha che. eka vaNajArAne eka vyApArInuM basanuM deNuM hatuM. vANiye hamezAM rUpiyAnI ugharANI kare; paNa vaNajArAnI sthiti kharAba hoI devuM bharI zakato nahi. pachI hamezanI ugharANIthI vaNajAro kaMTALyuM. teNe zeThane kahyuM: "mArI pAse bIjI kaI cIja nathI, paNa eka jAtavAna kUtare che, te tame gharANe rAkho, ane pisA bharuM tyAre mAro kUtaro mane pAcho Apaje. mane e bahu vahAlo che ane upayogI paNa che. te tamArI sevA bajAvaze." zeThe vicAra karyo ke paisAnuM te hAla pate tema lAgatuM nathI. teNe hA kahI. vaNajArAe gadgadita kaMThe kUtarAnI pITha thAbaDI ane sAnathI tene samajAvyo ane zeThane seMge. kUtare chUTo paDayo. e kUtaro nA mAlikanI nokarI nimakahalAlIthI karavA lAgyo. eka rAtre zeThane tyAM khAtara paDyuM. khUba dhana ceraleke uThAvI gayA. kUtara jAgate hato. thoDuM bhaNyA pachI game te kAraNe bhasate baMdha thaI gaye. prabhAta thayuM. zeThane khabara paDI. zodhakheLavA lAgI. kUtare zeTha pAse gayo, ane zeThanuM kapaDuM meDhethI kheMcavA lAgyo. zeTha tenA moDhAmAMthI kapaDuM choDAve ane kUtare pharIthI kheMce. bicAre pazu! vAta 80. jIvana jhAMkhI Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva phavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha karavI hatI paNa vAcA na maLe. be-cAra vAra kapaDuM kheMcavAthI zeTha UbhA thayA ane kUtarAnI pAchaLa cAlavA lAgyA. kUtaro AgaLa ane zeTha pAchaLa. dUra dUra jaMgalamAM zeThane te laI gaye. rAtre jyAre khAtara paDyuM tyAre kUtaro bhasavuM mUkI daIne coranI pachavADe jaIne ceralokee jyAM dhana dATayuM hatuM e jagyA upara zeThane laI gaye. pagathI jamIna khetaravA mAMDI. zeThe paNa davA mAMDayuM corAI gayele hajArano mAla tyAMthI nIkaLe. vaNajArA pAse te zeThanA base jeTalA laheNu hatA, paNa kutarAe to zeThane hajAro bacAvyA. kayAM kUtaro ne jyAM mANasa? zI vAta karavI? Aje moTe bhAge mANasamAM mANasAI ja dekhAtI nathI. mAtra mANasanI AkRti che. hajAro rUpiyA kharcIne mANase jene bhaNAvyA hoya, zeThe madada ApI hoya, oNlarazIpa ApI AgaLa vadhAryo hoya, agara nAnapaNathI mA-bApe moTo karyo hoya, chatAM e vAtane bhUlI jAya. eTaluM ja nahi paNa sAmo thaIne bese! evA nimakaharAmo pitAno piSanAranuM ja ahita bolatA hoya ane dA Abe dA vALavAnI rAha jotA hoya ! bIjI bAja joze te je nokaranA parasevAthI eka zeTha hajAro rUpiyA kamAto hoya, te nokara bicAre game teTalAM kaSTa veThIne zeThanI sevA bajAvato hoya, paNa te nimakahalAla nekarane pUruM khAvA maLe che ke nahi? tene kevI musIbata che? tenA gharanI sthiti kevI kaDI che? tene leza paNa vicAra zeThane AvatuM nathI, konAM vakhANa karavAM? zeThanAM ke nekaranAM? dhaNInAM ke cAkaranAM? rAjAnAM ke prajAnAM? mUDIvAdInAM ke zramajIvInAM? mULa vastu mANasAI ja nathI. emAM zuM thAya? kUtarAnI ATalI badhI akalapanIya nimakahalAlI joI tyAre zeThe prasanna thaIne kUtarAne kahyuM. "jA beTA" tArA zeThanuM RNa vaLI gayuM che. have tArA zeTha pAse jA." ema kahI potAnI sahIthI gaLe eka ciThThI lakhI ke "tamArA kUtarAe tamAruM traNa vAgyuM che. tame have karamukata che.' kUtaro te tyAMthI hasate mukhe dhaNIne maLavA chUTe. e nimakahalAla kUtaro gela karato harSabhera dhaNIne maLavA cAlyo Ave che. vaNajArAe ene dUrathI je. ene manamAM vahema AvyuM ke rakhe A kUtaro zeThane mUkI bhAgI Avya lAge che ! eTale ene jotAM ja kedha caDho. kUtaro najadIka Ave te pahelAM te dhAvezamAM pAse paDele paththara upADIne sIdhe kUtarAne mAthAmAM mAryo. paththara lAge ke turata ja te rAmazaraNa thaI gaye. pAchaLathI jyAre vaNajArAe ciThThI vAMcI tyAre tenA oratAne pAra na rahyo. AkhI jiMdagI tene e duHkha sAvyuM. eka ja bhUlanuM kevuM pariNAma? eka TukaDA khAnAra kUtarAmAM paNa kevI kRtajJatA ane pharajanuM bhAna hoya che ! AvAM aneka daSTAMte daI zakAya che, pratApane cetaka eka vakhata rANA pratApa salIma sAthenA yuddhamAM senApatinA saMketAnusAra yuddhathI pAchA phare che, ne pAchaLa mogala ghoDesavAra pUTha pakaDe che. raNano azva cetaka thAkelo che. cetaka cAlavA azakata che, paNa devage rastAmAM UMDI ane pahelI nadI Ave che. thAkele cetaka ghaM . tenAmAM nadI ThekavAnI zakita atyAre rahI na hatI. chatAM pratApa kahe che ke - "beTA! cetaka ! rastAmAM ja marAvIza??" ATalA zabdo thAkela ane azakata banela e mUMgA prANInA kAna upara paDe che. nimakahalAla prANImAM mAlika pratyenI vaphAdArI jAgI UThI. ane ! cetaka potAnI badhI zakita ekaThI karI ThekaDo mAre che, pratApane laIne nadIne sAme kAMThe paDe che. cetakanA jIvananI tyAM samApti thAya che ane pratApa bacI jAya che. pitAnA mAlikane khAtara dehanuM balidAna devAnI tamannA pazAtamAMya dekhAya che. eka ja Takare te cetakane ATaluM baLa ApyuM paNa mAnava-pazuo AvI hajAro Takarane gaLI jAya che. zI vAta karavI ? amarasiMhano azva AvI ja bIjI vAta AgrAnA killAmAM banI che. sittera phUTa UMce ane paccIsathI trIsa phUTa pahoLo kile che. killAnI bahAra (20) vIsa phaTanI khAI che. e kille ThekIne nAsavAnI amarasiMhane jarUra paDe che tyAre tene vaphAdAra azva ene ThekIne pitAnA mAlika amarasiMhane jIva bacAve che. azva tyAM ja khatama thaI jAya che. e 81 pravacana aMjana Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bpajya gurudeva kavivarya pa. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha azvanuM smAraka haju mojUda che. ame e kile ane azvanuM smAraka joyuM che. e pazuonI kRtajJatA ane paragajuvRtti keTalI? enI sevAmAMthI mANasene keTaluM zIkhavAnuM maLe che? hAthInuM adbhuta samarpaNa AvuM ja chatAM vadhu bhavya eka udAharaNa jaina AgamamAMnA jJAtAsUtramAM che. enA mULathI mAMDIne aMta sudhI vArtA-vRttAMta ghaNe ja preraka ane rasaprada che, paNa e prakArano ghaNokhare viSaya meM 'kamaTha marubhUta" tathA "cittapradezI" nA draSTAMtamAM kahI dIdhuM che. eTale ahIM te mAtra prasaMga pUratI vAta karuM chuM. vAta ema che ke, "ekadA vidhyATavImAM comerathI dAvAnaLa lAge che ane paMkhIo dUra ne dUra UDI jAya che. vanacara pazuo bacavA mATe AmathI tema nAsavA mAMDe che. eka saMskArI hAthIne pUrvAnubhavanA smRtisaMskAra dvArA svayaM preraNA thavAthI agAuthI ja eNe jaMgalane eka pradeza khUba prayatna karIne nivRkSa karI sapATa banAvI mUke che. eTale agni phelAvAne bhaya na hovAthI te bhAgamAM hAthInI pAchaLa bIjI asaMkhya pazasRSTi deDe che, ane e maryAdita bhAga saheje sAMkaDo banI rahe che. bhArI bhIDa vakhate pele hAthI aMga khajavALavA khAtara potAne eka paga UMcake che tyAM bhIDathI haDaselAtuM haDaselAtuM eka sasaluM e paganI nIcenA khAlI bhAgamAM sarakIne besI jAya che. hAthI jevo paga khajavAbIne nIce mUkavA jAya che, tevuM ja nIce kamaLa kamaLa jaNAvAthI hAthIne khyAla Ave che ke "kaMI jIva che. je paga mUkuM te paLavAramAM e prANInA ahIM ja rAma ramI jAya. hamaNAM mArga thaze ne bicAruM sasaluM sarakI jaze. mATe paga UMce ja rAkhuM.' enA hRdayamAM chupAyelI daivIvRtti jAgavAthI hAthI pitAne paga UMco rAkhe che. paNa enI kaTI te pUrepUrI thAya che. Aga TheTha aDhI divasa sudhI bujhAtI nathI ane pazuonI bhIDa jemane tema rahe che. hAthI emane ema traNa page Ubho. ro. enI vedanA kSaNe kSaNe vadhatI hatI. zarIra akaDAI jatuM hatuM. paNa daivIvRttinAe ene barAbara Takakara jhIle evuM sakSama baLa ApyuM. Akhare jaMgalanI Aga bujhAI gaI ane vanacaro cAlyA gayA. sasale sarakI gayo, ane hAthIe haLaveka rahIne paga mukavA mAMDe, paNa e to thAMbhale thaI gayo hato. lehInuM halanacalana baMdha thayuM hatuM. paga mUkatAMnI sAthe ja nasa tUTatAM mahAkAyA gabaDI paDI. traNa divasa sudhI asahya vedanA veThavA chatAM e chevaTa sArA pariNAmathI kALadharma pAmyo. enI aMtima paLA mAnavatAthI taraboLa hatI. eTale e karmanA acUka niyama pramANe ucca keTane manaSya banyA. e rAjagRhanagaramAM zreNika rAjAne tyAM dhAriNI rANInI kukSIe utpanna thaye enuM nAma meghakumAra. tyAre mAno kevA? pazamAM AvI kevaLa vaphAdArIbharI sevA dekhAva de che, jyAre mAnomAM mATe samudAya te "gIvo nIvaryA mAja" evI agAu kahI gayo e nItimAM jIvato hoya che. sevAbhAvane bIjo prakAra e che, ke jene ApaNe hAsyAspada dAnezvarI" vRttiAvALo varga kahI zakIe. A varga cUpaNanItinAM pApa DhAMkavA mATe kahe, ke samAjamAM potAnuM sthAna TakAvavA mATe kahe, koI paNa rIte sevA karavAno prayatna karato hoya che. ene ja lagato bIjo e varga che ke jene huM "oghadaSTivALA dAtAvarga" tarIke oLakhAvIza. AvA vargamAM aMdha anukaraNa ja hoya che. keI kahe ATaluM karavuM paDakaravAnI IcchA che ke samajaNa na hoya, paNa bIjAe karyuM che mATe karavuM joIe; agara nahi karuM te mAruM kharAba gaNAze, agara moTA lekenuM dabANa hoya eTale mane ke kamane karavuM paDe ne kare. paNa pite zuM kare che? zA mATe kare che? enuM phaLa zuM? ene vicAra ja na karyo hoya. mAtra loko kare che, kahe che, mATe ja kare che. mRtyunI zayyA para paDelA rasanehIjanane chelle chelave dhamAM do saMbhaLAve temAM paNa rivAja mujaba saMbhaLAve ane karyA kare ! ane e cAlatI AvatI kriyAne ja anusare. e kriyA pAchaLanAM hitAhitane na vicAre ke na vicAravA che ke A samaye zAnI jarUra che. pitAne mATe e kiyA gya che ke kema te paNa na ciMtave, ane gatAnugatika karyo ja jAya. e ja oghadaSTi. oghadRSTinuM dRSTAMta koI bIjAne tyAM kharakhare (dilAsa athe) jAya tyAre tene sAruM lagADavA khoTuM khoTuM raDe, sAmAne AvAsana ApavAne badale raDAvavAno prayAsa kare, hRdayamAM jarAya dhrAsako ke asara sarakhIye na hoya, paNa khUba duHkha sevAne rAhay.org Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puru gurudeva kavidha pa. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha thatuM hoya tema batAvavAnA daMbhI prayAsa kare. jyAM je sthaLe sagAnA duHkhamAM bhAga levA e game che tyAM AvAsana ApavAnI vAta te kevI, UlaTuM enuM duHkha vadhAravAnA nimittarUpa thAya. AnuM nAma rUDhigata kriyA athavA oghadaSTi. A rIte je mArga sevAnuM hatuM, tyAM ghaparaMparAe e haNAyelAne zakita ApavAne badale vadhu haNavAnA prayatna thAya; ane duHkhanI vismRti karAvavAne badale vadhu yAda apAve. AvI mUrkhAImAM sevA kevI? je saddavicAra karatAM zIkhe heta te pote je kArya kare tenI upayogitA keTalI ane kayA prakAre eno vicAra jarUra kare, ane e mANasa jyAre sevAnA kSetramAM yojAya tyAre avazya te vyakitane zAnti Ape. bImAra hoya te AzvAsana Ape. sAmAnA duHkhamAM bhAga le. paNa e bhAna kene hoya ? jenAmAM vicArazakita nathI, huM zuM karuM chuM enuM bhAna nathI, e vicAravihIna sevAne bahAne UlaTe anartha ja karI bese. vAMdarAnA hAthamAM ratana Ave, te TukaDA ja kare ke bIju kAMI? AvI sthiti ghaTaSTivALA sevakavarganI che. sevAmAM viveka ane vicAranI AvazyakatA AvA vargamAM vivekabuddhi ane vicArazakitano abhAva hoya che, ane tethI ja vicArI nathI zakatA ke sevAnA kSetramAM kUtarAM, bilADAM, cakalAM, pArevAM pahelAM ke nirAdhAra mAnava pahelAM? sevA bhale sarvanI thAya, paNa kAMi viveka joIe. sevAnA prakAra te aneka hoya che. eka sAthe aneka kAryo daSTipathamAM Ave tyAM vivekanI jarUra che. dhAre ke eka vakhate samAcAra maLyA ke pAMjarApoLamAM janAvaronI bImArIne lIdhe sevAnI jarUra che. mitranI sthiti gaMbhIra che. pitAjI sevA mAge che. putra bImAra che. garIba pADozIne sAravAranI ghaNI agatya che. jJAtibaMdhu maTI AphatamAM che. ema sevAnA aneka prasaMgo AvI paDe te samaye pahelAM kayAM javuM ghaTe? bIjAnI zI vyavasthA karavI? kone sevAnI vadhu jarUra che? pahelI pharaja kaI ? e badhAmAM samaja ane vivekanI jarUra che. vicArazIla puruSa ja ene yathArtha rasto kADhI zake ane potAnI zakitane sadupayoga karI zake. viveka ane saddavicAra vinAnI sevA bahudhA lAbhane badale geralAbha kare che. oghadaSTivALo mANasa te teNe sAMbhaLyuM hoya ke dIThuM hoya te ja mArge de ane samajadAra vyakita viveka daSTi vaDe dravya, kSetra, kALa, bhAva joI sevA arthe jAya. ene pharajanuM bhAna hoya, javAbadArInuM maraNa hoya. eNe AMdhaLI kriyAne ja sarvasva na mAnI hoya, paNa enI pachavADe bhAvanA ane pharajo ene khyAla hoya. oghadraSTivALo rUDhi mujaba kUtarAM, pArevAM vagere jAnavarane bacAvavA prayatna seve che ane vRddha, glAna ke azakata manuSya tarapha durlakSa kare che emAM atizayokita nathI. jarA najara karaze te jaNAze ke Aje za banI rahyuM che? vicArazIla puruSone te jarUra lAgavAnuM ke Aja sudhI ame kartavyano pATha te bhaNyA ja nathI; mAtra dekhAdekhIe samajyA vinA, dhArmika kriyA karavAmAM ja bhava gAje che. sAcI sevAnAM haju svapnAMya AvyA nathI. katavyamAM ja mAnavatA che. pharaja cUke e mAnava nathI, to dharmiSTha te kayAMthI hoya? sevAne nimitte paisA te ghaNA ya hkSya che. lAkha rUpiyA veDaphAya che. paNa te badhuM eghadaSTie, mAtra gatAnugatika sevAbhAve lAkha rUpiyAnA mugaTe ane AbhUSaNe bhagavAnane caDhAvAya che ane pitAnI jAtane kRtArtha mAnavAmAM Ave che. emaNe mAnyuM hoya che ke, Ama prabhunI sevA karavAthI tIrthakara nAmakarma baMdhAya. sevAthI baMdhAya e vAta sAcI che, paNa e sevA kaI, kenIM kayA prakAranI kaI bhAvanApUrvakanI ane keTalI vivekabuddhivALI hoya? sevAnI vyAkhyAmAM ja aMtara che. niSkAma sevAno adhikAra prApta na karyo hoya, te bhale sakAma sevA kare; te paNa sevAmAM vivekabuddhinI pUrNa AvazyakatA che. - je ene sAce ja bhagavAnanI sevA karavI hoya to tenA pharamAnane vicArata. e ja bhagavAnanAM bALakone reTI vagara ribAtAM, jJAna meLavavA mATe jyAM tyAM phAMphAM mAratAM, anyanA Azraya mATe rajhaLatAM na dekhI zakata, nagna pharatAM na nIrakhI zakata. AvI sthitimAM samAja sabaDato hoya, hajAro baMdhuo sAdhananA abhAve maratA hoya ane majUrI karavA chatAM TukaDo roTale prApta na thato hoya, teve vakhate jo e denAramAM vicArabuddhi pragaTe, to e prabhunI matine lAkhanA mugaTa caDhAvavAne badale prabhunA pUjaka asahAya mAnanI sevA arthe lakSmIne jarUra vyaya kare, ane vicAra kare ke, arere! A mAnavajAta bhUkha-duHkhathI ribAtI hoya e vakhate mArI pharaja zI? kayA mArge mArI zakti ane nANuMne vyaya kare? pravacana aMjana www.jain Shary.org Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivarya pa. nAnacandraja : DAghautha pa. nAnacaMdrajI mahArAja janmazatAhimatithI je prabhunI mUrti bhejana jamavAnI nathI, tenA AgaLa haMmezAM sekaDo ne hajAra rUpiyA kharce miSTAne; go, annakaTa bharI denArAne te ja bhagavAnanA bhUkhe maratAM lAkha bALakonA udarAgnine zAMta karavA kaze vicAra sarakhoya nathI AvatuM, e ja batAvI Ape che ke bhagavAnanI sAcI sevA karavAnA pATha teo zIkhyA ja nathI. teo mAtra aMdhaparaMparAe nANAMno vyaya kare che. sevAne satya pATha jIvanamAM utAre, to dIvA jevuM dekhAya ke bhagavAnanI sAcI sevA bhagavAnanI mUrtine AbhUSaNe ke umadA bhega dharavA karatAM zrImukhe pharamAvelA pavitra pharamAnane anusaravAmAM che. tenA priya bALakonI sevA, sahAya ane anukaMpAmAM prabhunI prasannatA che. manuSyae caDhAvelAM bahumUlAM AbhUSaNo ane dharelAM pakavAne ke jhaLahaLATa karatI battIonI ene kazI ja jarUra nathI. e prakAzanA paMja AgaLa ajavALuM karanAra ane anaMta sauMdaryanA adhipatione suzobhita karanAra mAnava koNa? jarA vicAre. svApaNu kare te ja bhakata thaI zake. sAcA bhakata banavuM hoya emaNe A daMbha, A aMdhaparaMparAne tyAga karyo ja chUTake che. have je trIjo prakAra Ave che te 'sakAma sevakavarga mAM AvI zake che. A vargane eka keTinA paropakArI paNa kahI zakAya. A varSe hiMdanI rASTrIya caLavaLamAM, AMdolanamAM moTe phALe Ave che ane Ape che. paNa UDe UDe emane koI ne koI prakAranI kAmanA pUravA ke nAmanA meLavavAno hetu hoya che. A hetu emane ucca prakAranA sevAdharmanI nikaTa pahoMcavA detA nathI. jo ke sevAmAM badalAnI AzA rAkhanArane badale te maLe che. kIrti meLavanArane kItinA sthAnanI sthiratA keTalI? Aje je guNagAna gAze te ja kAle bhUlI jaze, ane kadAca e ja kAle vakhoDe to navAI pAmavA jevuM nathI. badalAnI AzA rAkhavI e sevA nathI. aMte vyApAra che, kharuM jotAM nivyaja, niSkAma badalAnI bhAvanA vagara tana, mana, dhana ane vacanarUpI amUlAM sAdhanAmAMthI kAMI paNa bIjAne khAtara apI devuM e ja kharI sevA che. enuM phaLa tene kalapanAmAM paNa na Ave evuM sumadhura maLe che. paNa jyAM lagI melA hetu hoya che, daSTimAM svArtha bharyo hoya che tyAM lagI AvuM cekhuM sanAtana satya dekhI zakatuM nathI. kriyAnA pramANamAM tenuM phaLa avazya maLe che, e kudaratana nizcita kAyade che. ekanA hajAra maLe che. ekanA nava je e saTTo nathI. ekanA asaMkhyano A vyApAra che. bIjA vyApAra ke saTTAmAM kheTa paNa jAya, kAraNa ke temAM dAnata khoTI hovAno saMbhava che. AmAM te khoTa jAya nahi; paNa vizvAsa joIe. sevAbhAva athavA sevAvRttine cothe prakAra samaya joIne, kartavya mAnI, mAnavatAne nAme je sevA kare che, te varga ucca keTano paropakArI varga che. je ke kevaLa niSkAmavRttinA samarpaNanI pAse to A varga paNa UtaratI kaTine ja gaNAya. paNa ahIM koI ne koI ucca prakAra ane vyApaka Azaya hovAthI A varga sevAnI prathama kakSAmAM AvI zake che. AvI paropakArI vRtti mATe zuM joIe ? AvuM paropakAra vRtti bharyuM kArya tamArI pAse je kaMI tana, mana, vacana ne dhana hoya te sAdhanathI AcarI zakAya che. mAtra dilathI UgavuM joIe. thoDAM udAharaNa ApI A vAtanI cokhavaTa karuM, AMdhaLe ane saMgItakAra viyenAmAM eka AMdhaLo mANasa philathI meLAmAM bhajana gAto hato paNa kaMTha kharo, sAro nahi, eTale na keI sAMbhaLe ke na keI kAMI Ape ! eka suprasiddha gavaiyo meLAmAM gaye hatuM. tene kaTha sAro hato, ene AMdhaLAnI A dazA joI bhalI lAgaNI thaI AvI. ene vicAra sUjha ke ke I paNa prakAre ane mAre madada karavI joIe. e vicArane pariNAme eNe tarata ja AMdhaLA pAsethI phiDala laI bhajana lalakAryuM ne leke ekaThAM thaI gayA, eka kalAkanI sevAmAM to AMdhaLAnI thALI paisAthI bharAI gaI. A saMgItakArane kaI kahevA gayuM na hatuM, ke A aMdhanI sevA kare ! paNa ene svayaM UgyuM ke A ThekANe mAre kaMIka karavuM ja joIe. A paNa eka zAstra che. paNa nizALanuM zikSaNazAstra ane A baMne judAM ! AmAM saphaLa thavuM te atizaya muzkela che. lAlA bhagata sAyalAnA lAlA bhagatanuM nAma have te khUba prasiddha thaI cUkyuM che. pite hayAta nathI paNa emanuM nAma mera Jain Sation Intematonai sevAne rAkhary.org Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kaviya paM. nAnacandrejI mahArAja janmazattAbdi smRtigraMtha khyAti pAmyuM che. sAyalAne leAkeA bhagatanA gAmane nAme oLakhe che. tee sa. 1856 mAM sIdhAvadaramAM janmyA hatA. e lAlA bhagatanI uMmara sAta varSanI hatI tyAre ene dukAne besADI enA pitAjI kayAMka bahAra gayA. A ja prasage daza-bAra sAdhuone TADhe prajatA eNe dIThA. emanI pAse paisA nahAtA. lAlAne vicAra thaye ke dukAnamAM kAmaLIe khUba paDI che. lAva, emane eka eka ApuM, e saMskArI jIva hate. teNe pAMca-sAta-daza ema paMdara kAmaLIe kADhI ApI. TADhe dhrujatA tee! lai cAlatA thayA, paNa lAlAne thayu ke mArA bApu Avaze ne kAmaLIe nahi dekhe tyAre mane mAraze. bhale mAre. mAra khamIza. ema vicAratA e bahAra gayA. pAchaLathI eneA bApa ALye. paDakhenA dukAnadArAe kahyuM ke tArA lAlAe Aja vyApAra khUba karyAM che ! jarA kAmaLIe gaNI le. e sAMbhaLI khApe kAmaLIe gaNI, paNa eke ghaTI nahi. najare jonAra pADozI kahe: ame kheATI vAta nathI karatA, amArI sAthe Ave, tamane pratyakSa batAvIe.' ema kahI khAvA gayA hatA te mAge laI gayA ne khAvAne bheTADayA. jyAM jue tyAM kAmaLIe dIThI. tyArathI ja lAlAjInI prabhu pratyenI zraddhA jAmI. peAte satyavAdI hateA, eTale bApane banyuM hatu te kahyuM, Apa te AzcaryamAM garakAva ja thai gayA. emanuM jIvanacaritra aneka AzcaryathI bharela che. nAgendra mahArAya nAgendra mahAzaya nAmanA eka baMgALI DAkaTara hatA. e svAmI rAmakRSNa paramahaMsanA ziSya hatA. hatA te DaeNAkaTara, paNa hRdayamAM bhAre karuNA, eTale dadI kema sAjo thAya e ja STi rAkhe, AjanA DokaTarI jIvana jevuM ** lAva paisA, lAva paisA " ema paisA sAthe ja sabaMdha na hatA. eTale ja peAtAnuM mAMDa mAMDa pUruM karatA evI sthiti hatI. paNa e sthitimAMya te rAjI rahetA. ekaddA eka mahAzayane tyAM lagnane mahAtsava hatA, tyAM emane upAdhyAya tarIke javAnu hatu. pote be divasathI kazuM ya khAvAnuM lIdhuM na hatu. khissAmAM phakta gADIbhADA jeTalA ja paisA hatA. rastAmAM ene eka duHkhiyA kadI maLye, eTale peAtAnI svabhAvasiddha prakRtithI e besI gayA. davA matAvI. paNa pelA nadI pAse te khAvAnuM paNa na hatu, eTale peAtAnI pAsenA paisA ApI dIdhA. vaLI ThaMDI hAvAthI peAtAnI zAla tene ADhADI dIdhI. ene e vicAra ja na AvyA ke mAre gAma pAchA TAMTiyA ghasatA javuM paDaze ane kAmaLI vinA bhAre TADha sahevI paDaze. e vicAra kharA sevakane kadI uga nathI. paragajupaNu enAmAM mukhya hAya che. eTale me ahu karI nAMkhyuM ema kadI enA dilane na thAya! emanuM jIvanacaritra ghaNuM suMdara ane Azcarya pamADe evuM che. uparanAM traNa dRSTAMtAmAM saMyama, zikita, sAdhanA ane arpavAnI bhAvanA judA judA prakAranI hatI, paNa ekadare ucca prakAranI sevA hatI ane darekamAM potAnI AMtarika bhUmikA pramANe manobaLa, cAritrabaLa ane susaMskAritA bharelAM hatAM. have peAtAnI jAtathI mAnavatAne nAme jAnane jokhame madda karavAnu' draSTAMta huM kahIza. adbhuta samaNu ekadA eka rajapUta peAtAnI navavadhUne laIne peAtAne gAma jatA hatA. rastA AMbalA gAmamAMthI jateA hateA. AMkhalA gAme paheAMcatAMja sAMja paDI. tyAMnA leAkeAe tene ghaNu samajAvyu ke asUru thayu che. rastA kharAba che. vaLI khAI pAse jokhama che ane cAralUTArAnI bhIti che, mATe rAta ahI raheA. rajapUta abhimAnanAM vacana khelyA : " bhALI che mArI talavAra !" pelA leAkeAe kahyuM : "javA de, e mithyAbhimAnIne. ApaNe te kahIe, mAnavu na mAnavu dhaNInI marajI !" rajapUte te AgaLa rastA lIdhe, divasa AthamatA hatA ne rastAmAM jaTA halakAro pITha upara TapAlanA meTe thele ane hAthamAM ghUgharIvALI lAkaDI sAthe dhamadhama karatA bhegA thaI gayA. halakAre ane AI saNAsarA nAme eka gAmanAM hatAM. bannee ekabIjAne mALakhyAM. halakArAe khAine bahena " kahI melAvI, ane sAthe sAthe vAta karatAM cAlyAM, tyAre khainA dhaNIe pUchyuM, A kANu che? AIe khulAse! karyuM ke e mArA gAmanA che. e vAta dhaNIne gamI nahi, ane kaThora bhASA Alye.. halakArA e samajI gayA. peAte dhIme thayA eTale halakArA tA pAchaLa rahI gayA, ane pelu joklu te cAlyuM. thoDeka dUra pravacana ajana For Private Personal Use Only 85 www.jainellbrary.org Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kaviva paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha gayuM haze, tyAM UMDANavALeA pradeza AbyA, ane UMDA kAtaramAMthI lAkaDI ane hathiyAro sAthe khAra mANase nIkaLI AvyA. rajapUta jarA jora karavA gayA tyAM te tene lAkaDI mArI uMThe pADayA ane gAMThaDA peThe bAMdhI mUkayA. khAine kahyuM, "mUka ghareNAM." khAI nirupAya hatI. teNe ghareNAM mUkI dIdhA. potAnI lAja na lUMTAya te mATe te sAvaceta thaI Izvara prArthanA karavA lAgI: "he dInadayALa ! mAruM rakSaNa karaje." cArenI dAnata bagaDI ane lAja levA taiyAra thayAM. tyAM ane pAchaLa AvatA jaTA halakA yAda AvyeA. bhAI jaTA, vIrA jaTA, karIne madada mATe mATethI bUmeA pADI. jaTAnA manamAM thayuM: game tema teya huM mANasa ! vaLI te mArA gAmanI dIkarI! jarUra kaMika bhayamAM che. A veLAe mAre madada karavI joie. game te thAya, paNa mArI pharaja mAre khajAvavI joie.' jaTa doTa mUkIne te sthaLe paDeAMcyA. pelAenu dhyAna kheMcAya te pahelAM te TapAlane theleA phUgAvate, keDe AMdhela kADhelI myAnavALI talavAra kaDhane te maNiyA thaIne tUTI paDayA, pelA bAra hatA. sAme thayA paNa maraNiyA thayela jaTAe cIbhaDAnI mAphaka sAtane reDavI nAMkhyA. peAte hatA eka, paNa maraNiye; luTArAoe joyu ke have A mANasa maraNiyA banyA che, te ApaNu' AvI banyuM! ema samajIne khacyA te bhAgyA. (6 jaTA upara paNa ghA paDayA hatA. pelI vIrAMganA khAine paNa zUra caDhayuM eTale eNe paNa hAtha khatAnye. jaTAne acAvavA khUba prayatna karyo paNa te ghavAyA hanA eTale e ace tema na hateA. pote paNa ghavAyela. eNe dhaNInAM baMdhana cheDayAM. enA dhaNIne te mUDha mAra lAgyA hatA. baMdha chUTayA eTale dhaNIe khAine kahyuM: cAleA have jhaTa ApaNe nIkaLI jaIe, nahi tA haju jokhama che." tyAre vIra rajapUtANI kheAlIH "je jokhama hatu te gayuM. have jokhama kenu ane karyuM? A mArA vIrAe te ApanA jAna bacAvyA che." paNa mArA te ziyaLarUpI AtmA bacAvyeA che. eTale enI lAzane sUnI kema mukAya?" Akhara e pavitra vIrAMganAe paNa peAtAnA dhaNIne samajAvI peAte citA saLagAvI ane jaTAnI citA sAthe e peAte bhasma thai gai. kevu adbhuta alidvAna! keAnI prazaMsA karavI? jaTA vIranI ke rajapUtANI vIrAMganAnI ? bannee peAtapAtAnA svadhama kharAkhara khajAnyeA. jaTAne ThekANe keAI mAnavatAviheANA hAta te pAbArA ja gaNI jAta ane kAM te! luMTArAe lUTIne ane rajADIne cAlyA jAta, tyAre pelA rajapUtane pelA mUkha paMDitanI jema upadeza ApavA mAMData ke, gAmavALAnA nA kahevA chatAM tame kema abhimAnathI cAlyA ? mUrkha paMDita evA ja mUkha paDitanA eka sthaLe ullekha che. enu nAma hatu kAzIrAma paMDayA. eka nAnakaDA gAmamAM kAzIrAma paMDayA nizALa bhaNAvatA hatA paNa vidyArthIone vidyAdAna devuM eTale pazumAMthI mAtra khanAvavA e bhAvanAthI paMDayAjI ajANa hatA. e te cApaDIe vaMcAvI pAsa karAvavAmAM samApti mAnatA. eka samaye ramu nAmanA eka ramatiyALa chekarA mAstaranI manAI chatAM snAna karavAnA IzadAthI kUvA upara gayA. banavAkALa chokarAne paga lapasyA ane kUvAmAM paDayA. chokarA khicArA tavAnuM jANatA na hatA, eTale gaLakAM khAvA mAMDayeA. teja samaye tene zeAdhavA mATe nIkaLelA paDayAjInu' acAnaka tyAM nIkaLavuM thayuM, ne mAstaranI najara kUvAmAM gaLakAM khAtAM ramu upara paDI. sAheba khijAi paDayA. ramune tenI bhUla mATe Thapako ApavA lAgyA ane ema nahi karavA mATe upadezanI jhaDI varasAvavA maDI paDayAH "mUrkha ! zikSakanuM nahi mAnanAranA AvA ja hAla thaze-thavA joIe." e kevu peAthIpAMDitya! mUrkha paDayAjIne eTalI akakala na paheAMcI ke huM pahelAM ene bahAra kaDhuM ane pachI upadeza ApuM. AvuM te ghaNA kissAmAM bane che. tame tamArA nitya jIvana upara dRSTipAta karazeA teA paDayAjI jevI bhUle! tame paNa karI hAya che tema dekhAze. paDayAjInI upadezadhAza cAlu hatI. lAMbA hAtha karIne kUvAmAM bhASaNa ApatA A mUrkhane joine raste cAlyA jatA eka bharavADane kutUla thayuM ke mAstara kAnI sAthe khele che? jevI eNe kUvA bhaNI najara karI te valakhAM mArate chokarA dIThA. bharava!Da sevAnuM zAstra bhaNyA na hate. paNa enAmAM lAgaNInuM tattva hatu. e dazya joyu ke tarataja eNe kUvAmAM jhaMpalAvyuM ane chekazane khUba prayatna karI bahAra kADhayA. chokarA bezuddha hateA. aneka upAyAthI teNe pIdheluM pANI bahAra kADhyuM. chokare! khacI gayA. kahevAnuM tAtparya e che ke AmAM zreSTha keAne kahevA ? bharavADane For Private Personal Use Only sevAne rAha Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha ke mAstarane? mAstarane pustakiye upadeza sAcA hatA. bharavADane emAMnu kai AvaDatuM na hatu. e te mAtra eTalu ja samajatA hatA ke mANasa marate haiAya ane ApaNAmAM ene acAvavAnI zikita haiAya tyAre theAbhAya ja kema? ethI ja zAstra kahe che ke jene dravya, kSetra, kALa, bhAvanuM bhAna nathI enI sevA bahudhA nirarthaka nIvaDe che. sevA e kai gokhavAnI, lakhavAnI vyApArI vastu nathI. e teA jIvananI susaMskAragata cIja che. paNa e maLe kayAre? jyAre mAnavatA pragaTe tyAre. jagatamAM bahudhA A paDayA jevuM ja anatuM heAya che. kamanasIbe kAI eka vyakitae bhUla karI ane tenA paripAkathI te rIkhAte hAya, ugaravAnA sthAnane zeAdhate hoya, tyAre tene zrImAna upadeza devA bese ke Ama 'tuM karavu, ame ne'tu kahyuM? Ama karAya ? jarAka teA vicAra karavA hatA ? vagere. A rIte jANe pAtAmAM DahApaNane khajAne bha hAya ane pote koi dvivasa bhUla ja na karatA hAya ema zikSAneA dhArApravAha calAvavA lAgI jAya che. ' dAjhyA upara DAma ane paDayA upara pATu" jevuM kare. kevuM duna! eve vakhate paNa ene madada karavAnI ane zAMti ApavAnI taka e jatI karI zake che, paNa zikhAmaNa devAnI taka e jatI karI zakate nathI! mAnavatA khIlI heAya te ema na thAya. A badhAM paropakAranA daSTAMte ane agAu svadharmanAM je dRSTAMtA ApI gayA chuM te khanne vacce eka mahattvane! phera che. te ahI kahI dauM. svadharmamAM pAte je bhUmikA para che te bhUmikAne caritArtha karavAnA uddAtta hetunI vaphAdArIneA prazna che. eTale tyAM je je prakAranI aMtaraMga bhUmikA ane peAtAnI kSetramaryAdA hAya te te jAtane dharma bajAvavAnA hAya che. eTale eka vyakitae majAvelA svadharma vacce ane khIjAe bajAvelA svadharma vacce bhAre aMtara hoya e svAbhAvika ja che. vaLI svadharmamAM koI ne koI prakAranI dRDha niSTha'nuM baLa hoya che, ghaNA vakhatathI ekadhArI cAlI AvelI sAdhanA hoya che, papakAramAM uddAtta dhyeya karatAMya lAgaNInuM tattva khaLavAra hAya che. khIjAnI AvI paDelI paristhitimAM mAnavatAne nAme je kaMI sUjhe te paropakAranI bhAvanA mAnavI pAse karAvI nAkhe che. sArAMza ke svadharmamAM aMgata sudhAra e mahattvanA prazna che, ane evA prakAranuM dhyeya che; jyAre pApakAramAM parapIDAnivAraNa e mahattvanA prazna che ane evA prakAranu dhyeya che. svadharmamAM mAnavatAnA dhyeyathI mAMDIne ThaMDa mekSa sudhInI bhUmikAonA samAveza thAya che, jyAre pareApakAramAM kevaLa vizuddha mAnavatAnI bhUmikA che. e zubha bhAvathI puNya upArjana kare che, ane e mAnavatAnI bhUmikAmAMthI sevAnA kSetramAM kramekrame draSTi badalAtAM e paNa UMce ne UMce jai zake che. paNa svadharmanA lakSathI upara caDhele sevaka sva ane para'bannene samanvaya sAdhavAmAM ce!kakasa prakAranI phateha pAme che. tevI tenI AzA parApakAranA pagathiye sIdhA caDhanAramAM na rAkhI zakAya. parApakAranu kSetra mAnavatAne nAme parApakAranuM kSetra eTalu badhu vizALa anI jAya che ke, tevA parepakArI puruSane pachI liMga, jAti, dezakALanA bhedonI dIvAla naDatI nathI. khAvalA khUna kesa e tenuM tAjuM draSTAMta che. muMbaInA nepiyanasI roDa paranA bAvalA khUna kesa viSenI badhI mInAethI tame sArI rIte paricita che. eTale ahI mAtra ane uparacATiyA ullekha ja karu chuM. tyAMthI meTaramAM pasAra thatAM yuropiyana baMdhuee mAvalAne bacAvavA mATe himmatapUrvaka jIvanA jokhame sAhasa karyuM te zuddha mAnavatAbha para pakArane javalata purAve che. mANasa upara Aphta che ane ame paNa mANasa chIe, mATe mAnavatAne nAte madada karavIja joIe, evI mAnavatAnI lAgaNIthI temaNe jhapalAvyuM. paristhiti bhAre viSama hatI. sAmenA pakSa ghaNAM ja sAdhanA sAthe vyavasthita thaIne AvyA hatA. pAtAnA jAnanu jokhama emAM samAyeluM hatuM. paNa jAna karatAM kartavya emane mahAna lAgyuM ane emaNe potAnA jAnanI paravA karyA vagara jhaMpalAvyuM. mAvalAne te gALInI evI ceTa lAgI hatI ke te na khacI zakaye paNa A geArA mAnavamaee tene acUka sAmanA karyo, jo ke pazubaLa sAme e pazumaLane sAmaneA aMtaraga dRSTie bhAre kasoTI mAge che. eTale e mArga vidheya hateA ke avidheya te viSe huM carcA nathI karatA, ane te carcA ahIM prAsaMgika paNa nathI. huM te ahIM paropakAra mATe mAruM je kaMi vaktavya che tenuM ja samarthana karI rahyA chuM. pravacana ajana For Private Personal Use Only 87 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAliMda smRtigraMtha paropakAranI mAnavasulabha sahAnubhUtie-lAgaNIe emane liMga-jAti ke dezakALane bheda na jevA dIdho. pite bIjA ja dahADAnI sTImaramAM svadeza javAnA hatA. A saMDovaNImAM kadAca bacAze to ye kALakSepa thaze. evA mUDha svAthI khyAla e paNa emane mUMjhAvA na dIdhA. vyAsa bhagavAna ThIka ja kahe che : paropakArastu puNyAya, pApAya parapIDanam / mahAza ! ahIM sudhI te ApaNe jaina tatvajJAnanI daSTie mAganusArInI vicAraNA karI. tyAra pachI vikAsanI daSTie bIju pagaluM arpaNatAnuM Ave che. uparanI najare te paropakAranI bhUmikA ane arpaNutAnI bhUmikAmAM lAMbo phera jaNAtuM nathI. ghaNIvAra evuM ya bane ke paropakAranI lAgaNIthI prerAyelAnuM balidAna arpaNatAthIya vadhu dekhAya. paNa aMtaraMga kakSAno e be vacce mahAbheda rahyo che. yeSTi sthira thayA vinA ane vicAronI paripakavatA jAmyA vinA arpaNatAnI bhUmikA pAmI zakAtI nathI. apaNukArano bhoga sthala daSTie jotAM ocho lAge toya sUma daSTie mahAna ane kAyamI hoya che ethI e pitAnA cittane harapaLe prasanna rAkhI zake che, ane enI arpaNutAnA pAtrane paNa prerI zake che. have A bInAne huM vividha citro dvArA spaSTa karuM. mahAmahopAdhyAya zaMkaralAla zAstro morabI gAmanA prasiddha paMDita zaMkaralAla zAstrInuM nAma eka vidvAna tarIke saurASTra ane TheTha gujarAta sudhI te jANItuM ja hatuM, paNa temanI vadhu vizeSatA te temanA hRdayanI udAratAmAM hatI. udAra manavRtti pUrvasaMskAramAMthI sAMpaDe che te vAta te carcavAnI bhAgye ja jarUra hoya. ekadA e mahAmahopAdhyAya zaMkaralAla zAstrI pUjAmAM beThA hatA, eTalAmAM eka brAhmaNa bhikSuka "lakSmI prasanna nArAyaNa harekahI loTa mAgavA mATe AvI UbhA rahyA. gharamAM koI na hatuM ane zAstrIjI tA aMdara pUjAmAM beThA hatA. gharanI osarI pAsenI nIcenI DhilI para saMDAse javAno pittaLane loTa paDela hatuM. Amatema ekAda be najara pheravI. e brAhmaNa bhikSuke takano lAbha laI loTAne haLavethI UThAvIne jhaTa jhelImAM mUkI dIdhe ne leTa levA mATe jarA vAra thaMbhyo. oraDAmAM eka bAjumAM pUjA karatA zAstrIjInI daSTi akasmAta ja sAme gaI, ane pelA loTAnuM dazya dekhAI gayuM. prajA pUrNa thaI ane te bahAra AvyA. have mAne ke zaMkaralAla zAstrIne ThekANe tame ja che, te te vakhate tame zuM karo ? tenI bicArAnI kevI phajetI kare ? pahelAM te sAlA, ceraTA evI pAMca pacIza gALo ja kADhe ne ! ane pachI AkhA gAmane gajAvI mUkI, ene phajete kare, takAde kare, ane pakaDAve ! cArane bheTa ! - have Ava, A tarapha zaMkaralAla zAstrIe zuM karyuM te juo. zAstrIjIe vicAryuM ke bicArAne khapa haze, bhUkha haze, mATe ja Ama karyuM haze. bhUkhe mANasa zuM na kare? che te brAhmaNa. evuM vicAratAM ja tenA aMtaramAM rahelI paropakAranI vRttie Izvara pUjA viSeno gavAziSThane eka prasiddha leka yAda karI Ape : yena kena prakAreNa yasya kasyApi dehinaH / santoSaM janayet rAma ! tadevezvarapUjanam / / "he rAma! koI paNa prakAra dvArA koI paNa prANIne (sat jALavIne) saMtoSa Apavo e ja kharuM IzvarapUjana che." A pUjA rahasyane zAstrIjIe pacAvyuM hatuM. eTale tarata ja temaNe khAnagImAM pitAnA nokarane bolAvI bajAramAMthI jaladI eka pittaLanI thALI, navo vATake ane navo loTa lAvavAnuM kahI e brAhmaNa bhikSuka sAthe vAto karavA lAgyA : "bhUdeva! Apa kema cho ? zuM kare che?" Ama potAnI svabhAvasiddha mAyALu Dhabe emaNe vAta karavI zarU karI. 88 sevAne zaha. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva viva paM. nAnacandrejI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha teTalAmAM ja temane mANusa badhAM navAM cakacakATa karatAM vAsaNA lAvI hAjara thaye. mANasane rajA ApI. zAstrIjIe turata ja thALImAM leTa, leATAmAM ghI ane vATakAmAM dALa bharIne bhikSukane caraNe dharyAM ane kahyuM: "pelA jhoLImAM che te leTo bahu khazakha che. saMDAse javAne leTa che. tene kADhI nAkheA. pheMkI de ane A lai lye. brAhmaNu te| A badhu jeI digmUDha ja banI gayA. te khUba jhaMkhavAye, zaramAyeA. lajajAthI tenuM mAthuM nIce namI gayuM. "bhUdeva!' zAstrIjIe kahyuM -"Apa paNa brAhmaNa - kuLamAM utpanna thayA che. huM paNa te ja kuLamAM janmyA chuM. ApaNe badhA adhue ja chIe. jarAye na mUjhAvu. jyAre khapa hAya tyAre mArI pAse AvavuM, joIe te mAgI levu, jarAye na zaramAvu, paNa Ama na karavu hAM! ethI ApanA jevAne lAMchana lAge! brAhmaNa kema vagevAya!'' Ama kahI amIbharI AMkhe ane premabharI vANIe zAstrIjIe pelA prANane vidyAya ApI. hRdayapalaTo thayA kevI e udgAratA! keTalI samatA! mana-vacana ane kAyAnA vyavavAranI keTalI nirmaLatA! tame! kadAca ema mAnatA hA ke dhanADhaya hAya te ja udAratA zakhI zake, te bhUleA che. udAratA dhananA viSaya ja nathI. uddAratA e teA mukhyatve UMDI ane sAcI samaja tathA e prakAranA saMskArI manane viSaya che. mahAnamAM mahAna dhanika te meTAmAM mATI mUjI hAya che. dhanikatA ane manasvI udAratA e eneA meLa javalle ja maLe che. zAstrIjI dhanavAna na hatA paNu manasvI hatA. e mAnatA hatA ke sa bhagavAnanu che. mithyA mArApaNAne bhAra te veDhAratA nahIM. ghaNI vAra khAte maMDAvI maMDAvIne paNa te supAtre arpatA. e bhagavAnanI vastu bhagavAnanAM bALakAne apAya che ema mAnatA hatA. aNutA ane pramAda e be te temanAM jIvanasUtra hatAM. peAte dhuraMdhara vidvAna ane SaDDasranA jJAtA hovA chatAM eka sAmAnya vidvAnanI paNa te prazaMsA karavAnuM cUkatA nahi. paraguNaparamANUn parvatIkRtya nityam nijahRdi vikasantaH saMti santaH kiyantaH // khIjAnA guNeAne joi joi te prameADhatA. brAhmaNa paMDitemAM je irSA, je mithyAbhimAna ane je asate|SavRttinA deSa hAya che, tenAthI temanAmAM sAvaja UlaTuM hatuM. jIvananI kaseATI te AvA sthaLe ja thAya che. jenu vyAvahArika jIvana ucca che te ja dharmane samaye che, ema samajavu joie. dharma e dharmasthaLamAM pALavAnI vastu nathI. e teA jIvanamAM AcaravAnI vastu che. AvA sajjaneAnA vyavahAru jIvanamAMthI AvuM ghaNuMya zIkhavAnuM ane levAnu maLI zake. tevu zIkhavA ane levA mATe manuSye haMmezAM taiyAra rahevu joie. emanA A eka ja prasaMge pelA brAhmaNane hRdayapalaTo karI nAkhyA. tame kadAca kaheze ke e brAhmaNa hatA eTale sudharI gayA. paNa cAra heAta te cAra paNa avazya sudhare. mAtra sudhArakanI UMcI bhUmikA joie. ekanAtha mahAtmA mATe eka evA ja prakAranA ullekha maLe che. ekanAtha mahAtmA ane cAra ekanAtha mahAtmAnI pavitra bhakti dakSiNamAM te khUba prasiddha che. sau koIe chevaTa temanu nAma te sAMbhaLyu ja haze. te peAtAnA gRha-madiramAM eka!Dha rAtre ekAkI dhyAna dharI rahyA hatA, tevAmAM gharamAM kei ja nathI tema dhArI kAi capaLa cAra ghUsI gayA. je kai dekhAyu te badhu lUTI javA mATe eNe bheLuM karI lIdhuM. thoDIvAramAM ja te mahAtmA dhyAnamAMthI mukta thayA ane AMkha ughADI joyu te eka cArane peAtAnu kAma karI rahelA joyA. cAra adhu AMdhIne javAnI taiyArImAM ja hatA, tyAM bhAI! haju eka cIja rahI jAya che. jo, A eka mArA hAthamAM vITI rahI gai che te letA jA, Apa!" ema kahIne turata ja vIMTI kADhI mahAtmAe hAtha lAMbe karyo. pele cAra tA cAMkI UDayeA. A kayAMthI? have zuM karavuM? kayAM bhAguM? kema bhAguM?" te gabharAI gayA. mahAtmAe kahyuM:- 'beTA ! zA mATe gabharAya che? AmAM tArA bhAganuM je che te ja tu lai jaI zakIza vizvane! e acaLa niyama che ke je peAtAnuM nathI te lai javAnI koinIce tAkAta nathI.' cArane AveA puruSa kadIye ne'te maLyA. pravacana ajana For Private Personal Use Only 89 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ T pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnAsajI mahArAja janmazatAliMda smRtigraMtha AvI sthitimAM bIjo mANasa hoya to pitAne zuM kare? e vicAre ene A puruSa pratye bhAre sanmAna thayuM ane mAphI mAgavA lAgyA -"are ! are! meM bhAre bhUla karI. ApanA jevA devapuruSa!" enuM hRdaya pIgaLavA lAgyuM. mahAtmAe ene besADo, bhojana karAvyuM ane upadeza ApIne tene sAco mArga samajAvyo, tyArathI te cAra maTI, pazu maTI mAnava thaI gaye; ane enI veDaphAtI zakita sAce mAge vaparAvA lAgI. ke bhagIratha upakAra ! cora Ave to tene corI karavA devI. pitAnI pAse hoya te ApI devuM ane pachI upadeza kare evuM A daSTAMta parathI koI aMdha anukaraNa 2 kare! A dRSTAMta te ekanAtha mahAtmAnI keTalI udAratA hatI te batAve che. AvI udAratA ucca keTinI bhUmikA vinA saMbhavI zake ja nahi. prabaLa vIratA hovA chatAM kSamA ApavI; cerI karanArane najare jevA chatAM vRttine sthira rAkhavI; e hRdayanI pUrNa uccatAnuM pratyakSa pramANa che. A dazya sAthe manuSya potAnA jIvanavyavahArane samanvaya karavo joIe. sagA bhAIne arpavAnI ke sahAya karavAnI paNa svayaM IcchA nathI thatI, tyAM ATalI bhavya AzA te dUra ja samajavI. hajAro lAkhe jJAtijane sAdhana vinA pIDAtA hovA chatAM ane potAnI pAse sAdhananI vipulatA hovA chatAM arpavAnuM mana nathI thatuM tenuM bIjuM kAraNa kazuM nathI, mAtra tIvra Asakti ane aMdha svArthavRtti ja che. AvI Asakita ane mUDha svArtha mANasane dhanapUjaka, svArtho dha, pAmara ane asura banAvI mUke che. A be aitihAsika udAharaNa parathI tame e to sApha samajI zakyA haze ke samarpaNa e vastu ja evI che ke je sAmAnA AtmAne prasanna kare che, ane samarpaNane pAtra thanArA suSuta AtmAne DhaDhaLI jAgrata kare che. je kArya kareDe upadezake na karI zake, te sAcA saMtanA eka vAkyathI banI zake. guru zelanI ghaTanA jena aMgasUtra "jJAtA'mAM eka guru-ziSya vaccenI AvA prakAranI sacoTa ghaTanA che. pAMcaso ziSyanA guru zailaka, mULe zailapuranA mahArAjA che, paNa zuka nAmanA jainAcAryane prabodha ane pUrva saMskAronA udayane ge maMDUka nAmanA yuvarAjane gAdI eNpI potAnA pAMca rAjakarmacArIo sAthe e tyAgamArga svIkAre che. emaNe sAdhanAne mArge jatAM AkarI bAhya tapazcaryAthI potAnI kAyA eTalI te zIrNa karI nAkhI che ke Akhare asAdhya roga thAya che. deza- prAMta vicaratAM ekadA e ja zailakaRSi potAnA pUrvAzramanA zelakapura nagaramAM padhAre che. emane maMDraka saMyacita Agraha karIne upacArArthe reke che. vaidyakIya sAravAra ane upacArothI zarIra nIrogI thaI jAya che. paNa AkarI bAhya tapasyAnA pratyAghAtarUpe svAdalolupatAne aMkura pAMgare che. pitAnA ja badhA pUrvaparicita jano hAIne ahIM khAnapAnanI puSkaLa sagavaDa che, eTale ahIMthI khasavuM gamatuM nathI. eka paMthakajI sivAya sAthenA bIja 49 zine gurudevanI A manodazA anucita lAgI. paNa guru ziSyane badhe, ziSya gurune kema badhe?" jo ke ru rahaya te e che ke gurunuM cAritrya ja evuM utkaTa hovuM joIe ke ziSyane prAdhavAno samaya ja na Ave. guru eTale mArgadarzaka, hitaciMtaka, hitepadeSTA ane ziSya eTale guruno ananya bhakata, gurucaraNe sarvasva arpanAra, AjJAdha raka sevaka. AvA parasparanA dharmo ja ubhayamukhI eka - bIjAnI kakSA jALavI rAkhe che. aMtaraMga vikAsa cIja ja evI che ke je gurupade ke ziSyapade game tyAM hoya tyAMthI jhaLakIne paraspara preraka saheje banI rahe che. Akhare evuM banyuM ke, evI paristhitimAM anahada dhIraja dharanArA eka paMthakajI gurusevAmAM rahyA; bAkInA cArasonavANuM te rajA meLavI pitA potAnI sAdhanArthe vicarI gayA. paMthake mAnyuM ke mArI kharI sAdhanA A ja che. je sevAkSetra mane svAbhAvika maLyuM che, te tajI javA karatAM emAMthI ja sarva kAM na kheMcavuM? e paMthaka pitAnA gurudeva zailakanI ananyabhAve sevA niyamitapaNe bajAvye jAya che. AvA lelu5 gurunI sevAmAMthI paMthaka zuM meLavaze, evuM ApaNe to kadAca kahI nAkhIe; paNa paMthakane kudaratI kAyadAmAM avicaLa niSThA hatI. "zailaka jayAMthI vairAgya pAmyA che, tyAMthI ja lolupatAnI virati pAmaze. Aje je vega che te kahevAthI nahi zame, paNa svayaM emane AtmA jAgaze tyAre e vega ApoApa badalAI jaze. dhIraja ane AtmasamarpaNa e ja mAro dharma." A savivekI ne samajapUrvakanA valaNathI ja te samabhAva rAkhI zakatA. sevAne rAha Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'pajya gurUdeva vivaya paM. nAnasanTejI mahArAja janmazatAdi smRtigraMtha ziSya gurune jagADe che A rIte cAtumasa para cAturmAsa vItatAM ja jAya che. ekadA kArtika pUrNimAne avasara Ave che. paMthaka divasa saMbaMdhI kriyAonI AcanA ane cAturmAsika kALa daramiyAna lAgelAM badhAM sUkSma sthaLa pApanA prAyazcita-pazcAtApa rUpa pratikramaNunI AjJA levA ane gurudevanA keI avinaya, abhakita, aparAdha thayA hoya te tenI mAphI mAgavA gurucaraNe mastaka namAve che. gurudeva te mAdaka khAnapAna lIdhela hovAthI saMdhyATANe ja gulAbI taMdrAmAM ghAratA hatA. A mastakano sparza thatAM ja emAM khalela paDavAthI e ekAeka cakI jAya che. are ! koNa che e duSTa pApI ! mane kema jagADa? ema kahI guru tADUke che. bhagavad ! e to huM Apane paMthaka. Aje comAsAnA chelA pratikramaNanI AjJA levA-vaMdana kSamApanA karavA jatAM mAruM marataka ApanA pavitra caraNe namAvatAM aDI gayuM ane nidrAbhaMga thaye. kSamA karo, prabhu ! kSamA kare." paMthakanA ekeeka vacanamAM jutA ane namratA bhArobhAra hatI. A kALe ATaluM Atmavilopana viralA ja jALavI zake ! paNa paMthake jALavyuM che enuM pariNAma ubhaya pakSe vijyamAM AvyuM. paMthakanI sAdhanA siddha thaI ane gurudevano AtmA saLavaLe. caraNasparzathI to gheratuM mana jAgyuM, paNa A zabdasparzamAMthI te aMtaraMga AtmA jAgyo; kAraNa ke zabdo na hatA, pAchaLa anaMta zakita hatI. aho ! dIkSA vakhatane zailaka kayAM ane kayAM Ajana? kayAM tapasvI zailaka ane kyAM rasalupa zailaka? kayAM jherI jaMtu pratye paNa kSamA sAdhano zailaka, ane kayAM e vinayamUrti ziSya sAme tADUkanAra zailaka? kayAM rAtrinA baLe traNa-traNa prahara dhyAnastha rahenAra zilaka, ane kayAM kArtika pUrNimAnI mahApAkhInA divasanI puNyasaMdhyAe gherato zailaka? keTalI zithilatA! ene bhAre pastAvo thaye. e ati vahAlabharyA zabdathI belyA : " aho! pyArA paMthaka! tArI dhIrajane dhanya che. AvA gurune paNa Akhare na taja, ane caraNe mastakasparzanA badalAmAM gusso denArane ya "bhagavana, kSamA karo!" aho! zI tArI udAratA ! paMthaka ! paMthaka! kayAM tArI sadagaNAvali ane kayAM zailakanI daSAvali! kharekhara, paMthaka! tuM ekalo TakI rahyo. mArA paramopakArI paMthaka ! tuM na hota te mAruM zuM thAta?" ema paMthaka AgaLa emaNe azrudhArAthI haiyuM haLavuM karyuM. vairAgyane pAro pratikSaNe caDhavA lAgyA. AtmIyatAnI apUrva paLe "A guru, A ziSya" e sthaLa paDado kharI paDe che. gurue pramAdane khaMkherI prabhAte vihAra karavAnI bhAvanA vyakta karI. "gurudeva! paMthakamAM je kaMI che te ApanI ja prasAdI che. ziSya eTale gurunI chAyA ! upAsyanI anahada lIdhelI prasAdImAMthI svalapa dharavuM e te yatkiMcita bANa vALavAnI haLavI manebhAvanA che. prabhu! e paLa kayAre Ave ke ApanuM samagra jINuM vALI zakuM? nAtha! AzIrvAda Ape. ApanA nimitte saMsAra dAvAnaLathI A AtmA bace che, to aMta sudhI ApanA nirmaLa avalaMbane ArapAra nIkaLIne sAce sevaka ane samarpaka banI rahe." dhanya e paMthakane! dhanya e zelakane ! AvI addabhuta kSaNamAM goMsAInuM vAkaya pUrepUruM saphaLa thAya che. AdhIme AdhI ghaDI, AdhImeM puni Adha; tulasI saMgata sAdhukI kaTe kaTi aparAdha. have tamArI sAme chelle chelle eka samarpaNanI sarvAgamUrtinuM citra khaDuM karI dauM. mahAtmA muLadAsa mahAtmA muLadAsa te have TheTha citrapaTa sudhI pahoMcyA che. eTale tame e viSe ThIkaThIka jANe che. chatAM huM mArI daSTie pharIvAra tamane e citra yAda karAvIza. pravacana aMjana Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. nAnacaMdrajI mahArAja janmazatAGi mULadAsa e vAtonuM pAtra nathI, e te jIvatI jAgatI vyakita thaI gaI che. prasaMganI zarUAta A jAtanI a dhArI rAtrine samaye eka bAI kUvAnI AsapAsa paththara vINI kheALAmAM bharatI hatI. te kUvAmAM paDI ApaghAta karavAnI A jAtanI chellI taiyArImAM hatI "prabhu! mArI bhUlane mATe maravuM paDe che - savAre korTa mAM nAma devuM paDaze, enA karatAM maravuM bahetara che !" mULadAsa kUvAnI AsapAsa nIkaLatA A zabdo sAMbhaLI gayA. te bolyA- "sabUra! bahena! sabUra! tuM koNa? zA mATe Ama vagara mate mare che ?' tame mane choDI de ema kahetAM kahetAM te raDI paDI. bAI vidhavA hatI, paNa enA nikaTanA ja puruSe baLAtkAra karI ene bhulAvI ane e bhUlI. garbhiNI thaI. eTale Akhare khAtara garbhapAta karavA pele puruSa karagaryo. paNa ANe garbhapAta na karyo ane vacana ApyuM: "tane AMca nahi AvavA dauM!" garbhiNI dazA joIne samAja halabalI UThaye. vAta koTe pahoMcI. korTamAM jAhera thavA pahelAM bAIne mATe Aja mArga rahyo. eTale eNe e svIkAryo. mULadAsanuM haiyuM A karuNuM prasaMga joI rahI zakayuM nahi! hasanArAnI sAthe hasavuM, raDanArAnI sAthe raDavuM. kevI sahAnubhUti ! kaMthavA mATe dayA ane mANasa mATe nahi? mULadAsa mahAna bhakata hatA. kaMthavA dekhI karuNuM batAve ne mANasa hAtha paDayo hoya te mUke nahi! dhArmika kriyAo hamezAM karanAra paNa gharamAM saheje bhUla paDI hoya te dhabbo lagAve ne kahezeH "marI jA, rAMDa! te kuLa banyuM !" enA moDhAmAM amRta na hoya. jenA moDhAmAM amRta bharyuM hoya te Ama na kahe. mULadAsa pelI bAIne kahe che: "bena ! mANasa bhUlane pAtra che, ane kSamAne pAtra paNa che. bIjAnuM nAma levAya ema na hoya, te tuM mAruM nAma leje. mAruM nAma mULadAsa. kharuM zuM che te tuM, huM ane nAtha jANe che." dhanya che mULadAsa, tArI samarpaNatAne! mULadAse prabhune oLakhyA hatA, eTale ja "jagata zuM kaheze, kevA phiTakAra varasAvaze? e sAme na joyuM. je jagata sAme lakSa rAkhI jagatathI Darate phare che te bahAra sAre dekhAvA badhuM kare. ane aMdarathI bhUDa hoya. AvA mANasathI prabhu cheTo rahe che. e kharA vikAsa sAdhI zakato nathI. samarpaNazakti te enAmAM jAge ja kayAMthI? mULadAse vicAryuM: "patitanA hadayamaMdiramAM paNa AtmA ja vasI rahyA che. patita te strI-puruSa banne gaNAya, paNa puruSanuM nAma na letAM ApaghAtanI hada sudhI janArI A mAtAne vega cepagya mArge vaLe te beDo pAra thAya !" ke divya vicAra! AvA puruSo jagata sAthe advaitanuM anusaMdhAna karI rahyA hoya che. e jagatanA hitamAM ane pitAnA hitamAM abheda jue che. ene ekalavAyuM UDavuM gamatuM nathI. e pite UDe che ane jagatane pAMkhamAM le che. eno hadayavani niraMtara A jAtano hoya che : - Ave, Avo vahAlAM sAthe UDIe, bhogavavAne kaMI kaMI divya vilAsa jo! huM bIjA vyAkhyAnamAM ja kahI gayo chuM ke bhagavAna ghaNA nathI. nAma judAM che, paNa badhA nAmanI pAchaLanuM mULa svarUpa eka ja che. AvuM jIva jIva sAthe tAdAmya jeTalA pramANamAM anubhavAya teTalA pramANamAM tRpti, AnaMda ane zAMti maLe. kharo samarpaka ja AvI tRpti anubhave. bIjAmAM e bhAva nathI pragaTate. je huMmAM te sahumAM, sahunuM hu viSe, prati AtmAne evo divya abheda je! e anubhavamAM UMDuM sukha samajAya che, sahaja thato aMtaragraMthine cheda je.- heta bharyuM. sevAno rAha Jain Education Interational Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kaviva paM. nAnacandrejI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha mArAmAM che te saumAM che, ane saumAM che te mArAmAM che. e jAtane anubhava thatA hoya tyAM aMtaragraMthine chedra thAya che, mAhanI graMthi tUTI paDe che. mULadAsa para duniyAnA phaTakAra AIe nirdoSa mULadAsanuM nAma levAmAM AnAkAnI teA ghaNI karI, paNa mULadAse kahyuM: "tAre jUThThuM tarakaTa kazuM karavu nahI paDe. mAtra phArTImAM jaine eTaluM ja kahevuM ke A mULadAsane pUche. tyAM hAjara ja hAiTa. prabhukRpAe tuM, satya ane peleA puruSa traNe bacI jaze." "paNa ApanI jIvanamAMghI pratiSThAnuM zuM ?" "pratiSThA ? ahe ! aMtaraga bhUmikA e ja kharI pratiSThA che te kayAM javAnI che? ane leAkakhyAti te jaLataraga che; kSaNe dekhAya, kSaNe vilIna thAya. beTA tuM evI cintA na kara. ApaNeA rAma sAkSI che!' mULadAsa kamAM Avye ane 'mULadAsane pUche' kahyuM. pachI sAkSI-purAvA ke satya zuM che e keNu pUche che? leAkAe te cAmerathI phiTakAranI jhaDI varasAvavA mAMDI : - 'jue A mULadAsa, mATe bhagata! tAruM satyAnAza jAya! harAmI luccA ThaMga!' mULadAsane talamAtra kSobha na thayA. khAine samAja te sa Mghareja zAne? mULadAsa khAIne peAtAnA AzramamAM laI gayA. hajAro virodha ane AjIvikAnI taMga sthitimAM paNa e prabhuparAyaNa mULadAsa himmata na hAryA. khAIne rAkhI, khAinI prasava vyavasthA karI, bALakane ucheryuM" ane divya sa MskAre reDavA mAMDayA. Akhare eka vakhate nagaranareza e raste nIkaLe che. ene pRcchA karatAM mAlUma paDe che ke A kuTira pelA mULadAsanI che. tyAM jaine e chUpI rIte emanI bannenI AMtaracarcA sAMbhaLI jAya che. e khanene nidoSa pitA-putrIneA vArtAlApa sAMbhaLatAM satya ApeAApa khulluM thAya che. rAjA peAtAnI bhUla jue che, kSamA mAge che ne sanmAne che. basa, pachI teA pUchavu ja zuM? ene duniyA seAgaNA bhAve pUje che. pArasamaNi aura satame baDA AMtarA jANu, ve! lAhA kacana kare, vA kare Apa samAna, ema saMta mULadAsa pAte kAjaLanI koTaDI sAthe chatAM nirlepa sata rahyA. sata tarIke pUjAyA ane emaNe samAja tiraskRtA, patitA khAine pUrNa sAdhvI ane jagadbhavadyA manAvI dIdhI. paNa A te dhIraja, AtmabhAga kartavyaparAyaNatAnI parAkASTA thaI gaNAya. paramAtmaniSThAnuM A jIvatuM jAgatu mU udAharaNa che. ATalI hada sudhI eka ja Dagale kUdako mArIne nathI pahAMcAtuM. paNa Aje je kramapUrvaka samaNunAM dRSTAMte mUkI tamArI sAme samarpaNanI duniyA khaDI karI che temAM vahelAmADu gaye ja chUTako che. sevAne dharma che meTA yegIne paNa doyalA, sevAmAge sahu pelAM cittazudhdhi manuSyanI. samarpaNe sidhu same! samarpaka, vAtsalyamAM mAta samAna vatsala; zudhdhiprasAde saritA sameAvaDA, pApI taNA pApa prIte pakhALatA. strIomAM maradAnagI priya Atmama Mdhue ane ene ! ' maradAnagI' vALA vyAkhyAnamAM vicArapUrvakanI vIratA viSe huM kahI gayA chuM. evI maradAnagI puruSamAM ja hAya, strImAM na hAya, zrI te| amaLA kahevAya evA bhramamAM tame na rahe, e STie Aje strIemAM maradAnagI' e viSaya pasaMda karyo che. pravacana ana For Private Personal Use Only 93 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ }pUjya gurUdeva vidhaya paM. nAnasanTejI mahArAja-janmazatAhida smRtigraMtha je ke strI ane puruSanA dehabaMdhAraNa ane prakRtimAM rathaLa pheraphAre che ja, ane e pheraphArone lIdhe kAryakSetramAM paNa aMtara rahe che, chatAM e kAryakSetranuM aMtara te UlaTuM bane jAtine paraspara sAdhaka che. eTale e daSTie ke cuM nathI, tema nIcuM paNa nathI. manuSyatvanA, suzikSaNanA, saMyamanA ane mokSanA banene samAna adhikAre kudaratI che ja. jeTalI vIratA puruSamAM avakAza che teTalI ja vIratAne avakAza strIomAM che-have joIe. tame mArI A vAtane prathama take kadAca hasI kADhaze. paNa Akhare saune eTaluM kabUlyA vinA chUTake ja nathI kalapanAnI pAMkha pahoMce eTale dara jaIe, te te kALathI mAMDIne Aja sudhInI mAnavajAtinI vahImAM evA prasaMge eka athavA bIjA rUpe maLI ja Ave che. ApaNe ahIM te mAtra megalakALano ItihAsa laIe. e to tame jANatA ja haze ke megala saltanatanA samaye nArI-jIvana jokhamamAM AvI paDyuM hatuM. emanA para aneka atyAcAra gujaratA joIne, saMskArI puruSavarge temane te AphatathI bacAvI levA sAru strIone gupta rahevAnI pharaja paNa pADI hatI. chatAM ya chellAM se varasamAM strIjIvana jeTaluM pAmara ane nirbaLa banI gayuM che teTaluM tyAre no'tuM. kAraNa ke zIla ane satyarakSAnA AdarzonI tyAre je kiMmata hatI te Aje rahI nathI. A durdazA zAthI thaI e prasaMga Ave kahIza. ahIM te huM evuM eka ja aitihAsika citra khaDuM karavA mAguM chuM ke je dvArA tamane khyAla Ave ke, jema puruSa strIne madada Ape che te rIte muzkelI ane kaTekaTInA samaye strI paNa madada ApI zake che. puruSane Aphata ane adhaHpatanathI bacAvI zake che ane puruSathIye vadhI jAya tevuM kArya karI zake che. jo ke e citramAM nArIjIvanane sparzatA sarva viSane samAveza nahi thAya, paNa te parathI strIonI vaphAdArI, Teka pALavAnI aDaga vRtti, kaLAmaya racanAtmaka zakita, dhIratA, sahRdayatA ane sahanazIlatA ityAdi ucca guNe keTalI hada sudhI hoI zake che, enuM tamane saheja bhAna thaze, ane e bhAna ja tamane strIti pratye evA samabhAva tarapha derI jaze ke jethI ghaNA sAmAjika koyaDAone ukela tame svayaM lAvI zakaze. soLamA saikAnI A vAta che. te vakhate hindamAM zahenazAha akabaranuM zAsana cAlatuM hatuM. ekadA dilhImAM aneka rAjA-mahArAjAone darabAra bharAyo hato. te kALe dilhI hiMdanuM pAyatakhta gaNAtuM. rAjakAja saMbaMdhI aneka koyaDAo ukelyA pachI jJAna-gawta zarU thaI. prasaMga sAdhI akabara bAdazAhe kahyuM: "ahIM hAjara rahelA vIro ! na kALanI satIonA aneka ullekhe maLe che, paNa A kALe koIne ghera satI sI haze ke?" A prazna sAMbhaLatAM ja tyAM beThelA badhA rAjapUta cUpa thaI gayA. nIrava zAMti chavAI gaI. bAdazAhe e stabdha vAtAvaraNa para eka vedhaka daSTi pheMkI. sau zUnyavat banI gayA hatA. keNa kahI zake ke mAre ghera pativratA nArI che? kadAca kahe ane kasoTI thatAM pAchA pharavuM paDe tenA karatAM mauna rahevuM zuM ? na keI UbhuM thayuM, na keI bAhyuM. bAdazAhanuM moTuM have jarA kaDaka ane vakra banyuM. jANe e badhA rajapUta para zarama che ema na kahetuM hoya! badhA rajapUtonAM moDhAM vIlAM thaI gayAM ane sau bheMya tarapha javA lAgyA. hADAnI himmata ane heDa A vakhate tyAM beThelA buMdIkoTAnA rAjavI cAMparAja hADAthI na rahevAyuM. kSAtratejathI jhaLahaLate e vIra Ubhe thayo ane adabathI kahevA mAMDayuM : "jahAMpanAha! dharatI te amaravela che. jagatamAMthI satIone niva"za nathI tha. hajuye AryAvartanI vIrAMganAo ziyaLatratathI suSTine ajavALI rahI che. A sevakane ghera ja satIratna mejUda che." " satInI paNa kharI khabara te kasoTI thayA pachI ja paDe. bAkI potAnI strIne satI keNu na kare?" bAdazAhe mitapUrvaka TeNe mAryo. ATaluM sAMbhaLatAM ja hADAnuM zeNita dhagayuM. eNe bharasabhAmAM celeMja karIne kahyuM: bAdazAha kahevAnAM ke kalpanAnAM A veNa nathI, A te vajana le che. kaseTI je rIte karavI hoya te rIte karI zake che. je A hADAnI strI satI tarIke sAbita na thAya athavA te kaI tenuM ziyaLa khaMDita karavAnI tAkAta dharAve te mAruM mAthuM phUla karuM." bAdazAhe mera daSTi pheravI, ane saune uddezIne kahyuM:- "sAMbhaLyuM che ke InAmAM tAkAta ke je cAMparAja 4 jIvana jhAMkhI Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivarya paM. nAnasajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha hADAnI satIratnanA satItvanI parIkSA kare ?" "satItvanI parIkSA" e kAMI baccAnA khela na hatA. konI janetAe zera sUMTha khAdhI hoya ke vIra kSatriyANInI kasoTI karavA taiyAra thAya! kaTI karanAra ja kasAI jAya. vAtAvaraNa pharIne gaMbhIra banyuM. e ja sabhAmAM bAdazAhano hajIro zerakhAM nAmane sipAI beThe hate. hADAnI pratibhA ane Ijajata e sAMkhI zako nahi. enA manamAM valavalATa zarU thayo. jevI bAdazAhanI najara pharatI pharatI zerakhAM para paDI ke tarata ja e gumAnamUrti dhrujate gAtre khaDe thaI gayo. "taiyAra chuM, khAviMda!" badhAnI AMkho enA para paDI, bharI sabhAmAM AvI hiMmata karanAranuM moTuM joI saue pitAnI draSTi pAchI pheravatAM pheravatAM tiraskArano ekeka kaTAkSa pheMko. "zerakhAM! hADAnI hoDa yAda che ne!" pAdazAhe pUchayuM. "jI hAM, garIbanavAjha! jo hADAnI rANInuM ziyaLa che mAsamAM khaMDita karuM to cAMparAja hADAnuM mataka lauM, ane je tema na karI zake te tene badale mAruM zira samarpaNa karuM." e paNa eka jamAno hato ke jayAM AvI heDe thatI. UbharAyelA darabAranuM svarUpa palaTAyuM. banne pakSanI kabUlAta para sahIo levAI. zerakhAe cha mAsa daramiyAna game tyAMthI hAjara thaI javuM, ane cha mAsanI mudata pUrI na thAya tyAM lagI hADAe dilhI na choDavuM ema nakakI thayuM. jAmIno tathA sAkSI che paNa levAI. cAMparAja hADAnI zerakhAM sAthenI heDa ghaTita te na ja hatI, paNa eTaluM kharuM hatuM ke cAMparAja hADAe jevuM lAgyuM hatuM tevI ja hADAnI patnI hADohADa pativratathI raMgAyelI hatI. enAM nayana ja satItvanA prabhAvanI sAkSI pUratAM. zerakhAMe bIDuM jhaDapyuM ane buMdIkeTa gayo paNa kharo. paraMtu sonarANInuM vRttAMta sAMbhaLIne te ThaMDogAra thaI gaye. eNe loko pAsethI sAMbhaLyuM ke e satInuM nAvaNa chAMTavAthI bhUta-palita bhAge, rega maTe evI jagadaMbA che. teNe buMdIkeTAmAM rahI banI zake eTalA badhA prayatno bAdazAhanA kharace ajamAvyA, paNa sanarANInuM khamIra, tenI sAhasika zUravIratA, tenI aDola vRtti, vairya ane hiMmata pAse zerakhAMnI kaI rIte kArIgIrI phAvI nahi. enI pAse kudaSTithI jenAra baLIne bharama thAya evI vAto paNa gAmamAMthI sAMbhaLI. enuM moDhuM sudhAM jevA pApe nahi! kayAMthI pAme? divyatAnAM darzana sahelAM nathI. enA satItvanI hakIkata sAMbhaLIne potAnA sAhasa mATe te pastAyo. vakhatanA vaheNanI sAthe zerakhAM vadhu ne vadhu mUMjhAvA lAgyo. zakitathI to koI rIte phAvI zake tema hatuM ja nahi. tenI cAlAkI paNa kazuM kArya karI zakI nahi. chevaTe vicAryuM ke, keI evI cIja maLI jAya te ya basa ke tyAM jaI e batAvIne kahI zakAya ke "huM hADAnA nivAsamAM rahyo chuM. juo, A tenI nizAnI.' paNa khAlI hAthe pAcho pharuM te te AbarUnA kAMkarA thAya ane jAna paNa jAya. uparAMta rajapUtanI mUcha UMcI thAya. A kapanA ene akaLAvI mUkatI, paNa e cIja meLavavAno rasto karyo? chevaTe eka mArga sUjha. baMdIkoTAmAM eka mahAcatura ane nAmAMkita vezyA rahetI hatI. eka to vezyAnI jAta ane vaLI sAdhana maLe; pachI to pUchavuM ja zuM? zerakhAne e mArga sUjha ane te madanasenA vezyAnuM zaraNuM zodhavA upaDa. madanasenA pAse jaI AjIjIpUrvaka potAnI mahAmUMjhavaNanI vAta kahIH "je koI paNa rIte sonarANInA gupta avayavanuM keI cihna tuM jANI le athavA cAMparAja hADAnI yAdagIrInI kaI ekAda be vastu lAvI Ape te jANe teM mane jIvitadAna ApyuM ane tenA badalAmAM huM tane nyAla karI nAkhIza. pachI tAre jiMdagI sudhI A dhaMdhe ja nahi karavo paDe. huM dilhInA bAdazAhanI paDakhe besanAro chuM. madanasenAe pitAnI badhI zakita ane cAlAkI ajamAvIne paNa A kAma karI ApavAnI khAtarI ApI. AthI zerakhAne AzvAsana maLyuM ane teNe vezyAne joItAM, mAgyA pramANe badhAM sAdhane pUrAM pADavA mAMDayAM. vezyA lagabhaga AkhA zaheranI rahasyamaya vAtamAM pAraMgata ja hoya. rAjakhaTapaTanI ghaNIkharI vAtonuM tene jJAna hoya, aneka prakAranAM mANasa pAsethI jANavAnuM maLavAthI e badhI vAte nipuNa hoya, e dekhItuM che. temAM paNa madanasenA te vaLI bhAre catura ane kaLAbAja hatI. sanarANInA jIvanathI te barAbara paricita hatI. eTale chaLakapaTa sivAya phAvavAne eka mArga na hato. eNe veza palaTaye, vezyAne badale kSatriyANIne svAMga saje. jANe koI dUra pravacana aMjana 9 . Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnAsajI mahArAja janmazatAliMda smRtigraMtha dezathI janAno Avato hoya tema vAhano, cAkaro ane dAsIonA bhAre ADaMbara sahita madanasenAe nagaramAM praveza karyo ane rAjamahelamAM khabara kathA ke cAMparAja hADAnAM phaIbA padhAryA che. sanarANIne khabara ApavAmAM AvI eTale te khuza khuza thayAM. hADAnI phaIbA ane vaLI hADAnI gerahAjarImAM padhAre eTale jarAye UNapa na dekhAya tema bamaNuM sanmAna ApavuM rahyuM. vAjate gAjate sAmaiye tenI padharAmaNI karavAmAM AvI. rAjamahelanA coka sudhI "sanabA" padhAryA ane mahelamAM pote bahu bhabhakAbharyuM svAgata karyuM. phaIbAne koI divasa najare joyAM na hatAM te Aje mijabAna banIne AvatAM je senarANInA harSane pAra na rahyo. sanarANImAM jeTalI vIratA hatI teTalI ja saraLatA hatI. phaIbAne sanarANInA AvAsa pAse ja utAre maLe. e dhUrta vezyAe, rAjaprapaMcanI jANakAra hevAthI kaMIka banAvaTI (bhaLatI) vAta karI ane rANIjInI saraLatAne lAbha laIne jALa pAtharI. madanasenA rANI 5ra eTalo te pyAra batAve ke senanuM kamaLa haiyuM gadgadita thaI jAya. kRtrimatAne caLakATa pahelI take te kharAne jhAMkhuM ja pADI nAkhe che. cAra divasamAM te sanarANIne vizvAsa madanasenAe jItI lIdhuM. hADa phaIbAnI tArIpha kare tyAre phaIbAne maLavAne mATe sonane bhAre mana thatuM. Aje to phaIbA AMgaNe padhAryA che ema senAe mAnyuM eTale ene bahumAna jAgyuM. ene svaneya khabara na hatI ke phaIbAnA pyAranA lebAsamAM chupAyelI A viSabharI vezyA che. sonanI patiparAyaNatA ane satItvane prabhAva joI vezyAne UMDo AtmA kaI kevAra phaphaDIne kahI dete : * kayAM A ane kayAM huM?" paNa e avAja hadaya sudhI pahoMce te pahelAM te zerakhAMnI saMpatti enI AMkhe AMjI nAkhatI. have te mudata pUrI thavA AvI hatI. eTale dhUrta phaIbAe pitAnAM mANasane cetavaNI ApI dIdhI. chUpI taiyArI thaI gaI eTale taka sAdhI phaIbAe sonane kahyuM - "have mane rajA Apo." ane eTaluM kahetAM ja azvapravAha chUTa. sena bicArI zuM jANe ke, A snehanAM AMsu nahatAM paNa prapaMcanuM uSNadaka hatuM. sonarANIe rokavA mATe dila daIne Agraha karyo. "phaIbAjI! thoDA divasa to hajI rokAo, ApanA bhatrIjAne AvavAne have jhAjhA divasanI vAra nathI. e Avaze ane kaheze ke, phaIbAne javA ja kema dIdhAM? te bahu Agraha nahi karyo hoya, nahitara phaIbA mane maLyA vinA kema cAlyAM jAya? Apa mArA upara dayA lAvI thoDA divasa rokAI jAo." paNa have phaIbAthI rokAvAya tevuM rahyuM na hatuM. tethI Amatema aneka bahAnAM kADhI sonane teNe samajAvI dIdhI. vAta ema banI hatI ke vizvAsa jItI lIdhA pachI paDade ra na hato. eka te strI jAti, vaLI mahemAna ane hADAnAM phaIbA eTale dila kholIne e rAta-dahADo peTanI badhI vAta karatI. khAtAM, cAlatAM, nahAtAM ane sutAM phaIbA te sAthe ne sAthe. ekadA vizALa hAjamAM nahAtAM tenI jamaNI jAMgha paranuM eka lAkhAnuM cihna phaIbAe joI lIdhuM hatuM. strIone prAyaH phUTa pANImAM nirvastra nahAvuM vadhu game che. AvuM gupta sthAne raheluM cihna te te bAI pote jANe ane bIje tene deDamAlika pati jANe. satInuM AvuM gupta cihna bIje kaNa jANI zake? e cihna jatAM vAra ja vezyAnA harSane pAra rahyuM nahi. tenuM kAma pUruM thayuM jANe tenuM haiyuM nAcavA mAMDayuM, tethI have eka paNa divasa vadhu rahevuM pAlave tema na hatuM. ke sonANIe phaibAne rokavA banatuM karyuM, paraMtu phaibAe potAnA priya bhatrijAnA sogaMda khAIne cekhI vAta karI dIdhIH "have huM kaI rIte rahI zakuM tema nathI. tArA Agrahane vaza thaI mane rajA maLI hatI te karatAM huM vadhu rokAI gaI. sena ! beTA sena ! mADI! bahu Agraha na kara. tArA hRdayane huM ThelI zakatI nathI, paNa mArI sthiti have vadhu rokAI zake tevI nathI." sone joI lIdhuM ke have phaIbA kaI rIte rokAya tema nathI tyAre sanarANIe phaibAne vidAya ApatAM ApatAM neha, saujanya ane udAratA batAvatAM batAvatAM kahyuM : "phaIbAjI! mArAthI ApanI kaMi sevA thaI zakI nathI. pharIvAra jarUra padhAro. enI AMkhamAM nirmaLa premanAM biMdu TapakI rahyAM hatAM. A takano lAbha laI dhUrta vezyAe kahyuM: "beTA! mane paNa tAre viyoga khUba sAlaze. teM mArI bahu sevA karI. mArA jIvana jhAMkhI Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrA gurUdeva kavilaya paM. nAnasanTejI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha cAMparAjanI gerahAjarImAM tame mArA mATe ATaluM karaze te meM dhAryuM nahotuM. beTA! have te jatAM jatAM mArI eka IcchA rahe che ke je yAdagIrI tarIke mArA hADAnI kaTAra ane rUmAla mane maLe te nirAMta thAya. huM jANIza ke hADe maLe, ane tyAM beThe beThe e saMbhAraNAthI tamArA beyanA meLApa thaze. bhA, ghaDI ghaDI thoDuM ja avAya che? ApaNI rAjanItuM evI rahI" Ama kahetAM phaIbAe sonanAM AMsa lachayAM ane mAthe hAtha mUko. sena te AbhAranA bhArathI pANI pANI thaI gaI. sananI sthiti jyAre cAMparAja hADo bahAra jAya tyAre patinA maraNacihna tarIke sanarANIe kaTAra ane rUmAla je pahelAMthI ja - mAgI lIdhelAM ene sAme rAkhI hamezAM patibhakita karatI ane aMtaranA bhAve DhaLatI. AvI prANavallabha ane nitya pUjananI vastu sana prANane paNa ApI zake tema na hatuM. eka tarapha A dazA ane bIjI tarapha phaIbAnI mAMga. A be vacce enuM maMthana vadhyuM. sona keI uttara vALe te pahelAM eNe ekavAra phaIbA sAme joyuM. phaIbAnA mukha para zokanI chAyA taravaratI joI e lAgaNIvaza banI gaI. phaIbAne A cIje nahi ApuM te temane duHkha lAgaze. A bhavanAM maheNAM raheze, hADe jANaze te khUba gusse thaze ane kaheze ke, "phaIbAnI evI namAlI cIjanI mAgaNI huM pUrI na karI zakI?" evA vikape enI AsapAsa gherAI vaLyA. "bA! A sivAya bIjuM kaMI paNa mAMgo. Apa te jANo ja cho ke A te mArI nitya pUjananI vastuo che." A eka prayatna karyo. phaIbA mauna rahyAM ane moDhA paranA bhAve badalyA. eTale Akhare saraLa bhAvathI teNe phaIbAne bane cIje arpaNa karI. basa, have phaIbAne je kaMI joItuM hatuM te badhuM maLI gayuM. phaIbAe jatAM jatAM nekara-cAkara, dAsa-dAsI saune khUba chUTe hAthe sonAmahoro ApI. sanarANI pratye vAraMvAra prema batAvyuM. jatAM jatAM khUba viyoga sAlato hoya tema poke peka royAM. phaIbAnuM pokaLa chatAM A phUTaDuM vartana joIne aMtaHpuranAM saghaLAM dAsa-dAsIothI mAMDIne moTerAM sudhI badhAM aMjAI gayAM. keIne e to khabara ja na hatI ke AnuM pariNAma zuM ca vezyA to nATaka bhajavIne pitAne sthAne pAchI veLAsara hAjara thaI gaI. ahIM zerakhAM kAgaDoLe vATa jaI rahyo hato. jatAMveMta ja vezyAne teNe AturatAthI pUchayuM ane jyAre badhe vRttAMta jANa tyAre tenA LiyAmAM pharIvAra zvAsa dAkhala thaye. vezyAe zerakhAMne narANInA gupta cihanane barAbara varNavI kahyuM ane yAdagIrInI vastuo tarIke khAsa hADAnI aMgata vastuo seMpI. zerakhAMo vezyAno kharA upakAra mAnyo ane aDhaLaka dhana ApIne ene tyAMthI cIjo laIne ravAnA thaze. dilamAM gumAna ane pagamAM vega hato. dilhImAM barAbara cha-cha mAsanAM vahANAM vAyAM hatAM. bAdazAhe cAMparAja hADAne tyAM ja rAkhavAnI vyavasthA karI hatI. pharI vAra darabAra bharAye ane barAbara cha mAse baMdIkaTAthI AvIne zerakhAM dihInA darabAramAM hAjara thaye. bAdazAha samayasara hAjara thayA hatA. Ajane darabAra cikAra hate. sau kaI pariNAma jovAne Atura DoLe rAha jotA hatA. zerakhAMnA moDhA uparano ullAsa ane garvamizrita rekhAo joIne rajapUte ane bIjA AzcaryamAM garakAva thaI gayA hatA. "zuM banyuM haze?" e vicArathI cAMparAja hADe paNa ciMtAnA mahAsAgaramAM DUbakI mArate beTho hato. bhayaMkara bhAvinI AgAhI ApatuM tenuM haiyuM dhabakI rahyuM hatuM, paNa meru jevo tene aTala vizvAsa haju gaye na hato. samaya thatAM ja bAdazAhe zerakhAM bhaNI joIne pUchavA mAMDyuM. "zerakhAM! bela, zo javAba che?" ekeekanA DoLA zerakhAM tarapha thaMbhI gayA. zerakhAMe kahyuM ke, "garIba parivara! zerakhAM pAse bIje javAba zuM hoya? cAMparAja hADAnA mahelamAM khUba khUba moja uDAvI che, ane kArya siddha karI Avyo chuM. sanarANIne zerakhAM pAse che bhAra che ke TakI zake ane yAdagIrImAM lAvyo chuM e hADAe sage hAthe pitAnI patnIne smAraka khAtara Apela A rUmAla." hADA sAme tIrachI gati daSTi pheMkI eNe rIdra rita karyuM. pravacana a jana Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha rUmAla jotAM ja cAMparAjanAM motiyA marI gayA, tema ja AkhI sabhA paNa vismaya pAmI gaI. cAMparAjanI pAse pahADasiMha nAmane tene khAsa aMgata mitra beThe hato. sonarANIno tene khUba paricaya hate. sanarANInA satItva mATe tene akhaMDa vizvAsa hato. AthI turata ja teNe UbhA thaIne kahyuM: "jahAMpanAha! A duniyAmAM ghaNAya cAre cerI karavAmAM evA cAlAka hoya che ke game tevI cIjanI game tyAMthI cArI karI zake." te sAMbhaLatAM ja zerakhAMo hADAnI kaTAra batAvIne pUchayuM ke, "A kaTAra kenI?" pahADasiMhe kahyuM: "te paNa corI lAvI zakAya." have zerakhAMthI na rahevAyuM. teNe moTethI bharasabhAmAM garjanA karatAM kahyuM ke, "sau koI eka cittathI sAMbhaLo! huM saunI samakSa cAMparAja hADAne pUchuM chuM ke, sanarANIne jamaNI jAMgha para eka lAkhAnuM cihana che e sAcI vAta che??? cAMparAja satyavAdI hato. A vAta sAMbhaLatAM veMta ja te kaMpI UThaze. jo satyavAdI na hota te kahI zakata ke e jUThI banAvaTI vAta che, paNa enAthI te bane tema ja na hatuM. kSaNavAramAM to tenA mastakamAM aneka vicAranAM majA AvI gayAM. meru kaMpe paNa mArI sona na Dage te ene sonANImAM vizvAsa hato, ane tethI ja te ATaATalI hada sudhI makakama hatA. paNa jyAre A cihananI vAta sAMbhaLI tyAre tenuM haiyuM hAtha na rahyuM. tene vizvAsa khUTyo. mukhathI te jarA babaDayoH "Ta! tArA vizvAse ja." sabhAmAM sanasanATI phelAI bAdazAhe kahyuM: "hADA ! have tame hArI gayA che. mAthuM taiyAra karo." sabhA kakaLI UThI. cAMparAja te rAjabIja vIra hatuM. tene mAthAnI kaMI paDI na hatI. tene to paDI hatI pitAnI IjajatanI. jarA Avezane dabAvI teNe vinayathI kahyuM: "bAdazAha! mRtyunI bIka nathI. cAMparAjanuM zira taiyAra che, paNa..." "pa Na zuM?" dilhInA bAdazAhe kahyuM. "dilhInA samrATa! pa...NuM eTalA mATe ke maratAM pahelAM senane ekavAra maLI levAnI IcchA rahI jAya che. mAtra traNa divasanI mudatanI jarUra che. A hADo AjathI trIje divase pAchA Avaze." bAdazAhe khuzIthI mudata ApI, paNa tenA jAmInanI mAgaNI karI ane je hADA traNa divasamAM pAcho na Ave to jAmIna paDanAranuM mAthuM dhaDathI juduM thaI jaze tevuM jAhera karyuM. hADAne senane maLavuM na hatuM, paNa sona pAse jaI pitAnA hRdayane roSa ThAlavavo hato. eTale traNa divasanI mudata mAgI hatI. Thapako ApI pite tarata ja hAjara thaI zakaze evI khAtarI hatI, paNa bAdazAhe jyAre zirane badale zira ApanAra jAmIna mAge tyAre hADo vicAramAM paDI gayo. jAmIna thanAra ane A parapradezamAM mAthuM ApanAra mitra kaNa maLe ? "gara mitra parIkSA' mitrenI kasoTI AvA duHkhada vakhate ja thAya che. mAthuM Ape te ja mitra gaNAya.' mitro kahe kharA ke ame tamane khare vakhate kAma Avaze, paNa AvuM kahenArAo vakhata Ave to TapoTapa sarakI jAya. kaI UbhuM na rahe. AvA samaye mahammata keNa sAcave? mijabAnI uDAvavI hoya te judI vAta. A te leDhAnA caNA cAvavAnA hatA. "jAnamAM janAra ghaNuM maLe, paNa jAna ApanAra te vIrala ja hAya." teja vakhate mitra pahADasiMha himmatabhera khaDo thaI gayo. "cAMparAja traNa divasamAM nahi Ave to huM mAruM zira ApavA rAjI-khuzIthI taiyAra chuM.' e vacanamAM bhArobhAra vIratA, sahadayatA ane samarpaNabhAva hatAM e dazya joIne sahunAM nayana kSaNabhara zItaLa thayAM. basa patyuM, traNa divasa mATe darabAra visarjana thayo. jAmIna thaIne pahADasiMha ghera AvyA ane pitAnI patnIne pite jAmIna thavAnI vAta karI. "bahu ja rUDuM karyuM. prANanA bhoge tamane A taka jALavavAnuM sUjhayuM e vadhu kiMmatI che. mANasanI kiMmata jIvavA mAtrathI nathI, maravA ThekANe marIne jIvavAthI che." A javAba sAMbhaLI pahADasiMhane pAne caDha. marada puruSo ja nahi paNa 98 jIvana jhAMkhI Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ payagurudeva kavidhaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha strIo ya hoya che, tenI kharI khAtarI thaI. pitAnA prANa karatAM satI strIne patinA prANa vadhu kheMghA hoya che. A Apaga ati durlabha che. paNa eka saMskArI strI svArpaNanI sAkSAt mUrti hoya che. cAMparAja hADo paNa vIra jevo vIra hatA. dilhI jevA dezAvaramAM mAthuM ApanAra mitra maLe paNa mitranuM mAthuM javA de tyAre te jananInI kUkha lAje ne! dilhIthI kaMTA ghaNuM ja dUra ane te samaye Trena ke bIjAM jhaDapI sAdhana kayAM hatA? vIrenuM sAdhana e to prANapyArI joDalI. te ghaDI para besI bahu utAvaLathI buMdIkeTa bhaNuM upaDI gaye. bheLI senanuM pativratA ane paristhiti sonarANIne te A bAbatanI kazIya khabara ja nathI. kyAMthI hoya? daMbha ane nikhAlasatAnA cheDA ja judA che. hADe mahelamAM ekAeka AvI pahoMce. aMgeaMga vedathI taraboLa hatAM. senanI pIThathI dazeka kadama dUra rahI eNe eka UMDo ni:zvAsa mUkyo. patiparAyaNa sona, patirAja haju kema na AvyA e ciMtanamAM garakAva thaI hatI. sAme patinI pitAnA hAthe Alekhela chabI hatI. ahe! kevI patimaya banelI A jIvaMta pratimA ! paNa jovAnI AMkha Aje hADAne na hatI. enuM aMtara levAI rahyuM hatuM, AMkhamAM hutAza hato. ke pAzamAM tenuM AkhuMya zarIra dhrujI rahyuM hatuM, zvAsa mAto na hato. kSaNa pachI jarA zvAsa rokI te bolyo : "Ta rephaTa...dhikakAra che tane !" hajI sonanA ciMtanasAgaranI DUbakI pUrI nahatI thaI. tyAM hADAe jarA laMbAvIne vAkaya pUruM karyuM: "o abhAgaNI ! tArA vizvAse AjathI bIje divase mAruM mastaka dilhInA bharadarabAramAM paDaze. Akhareya strI to kharI ne! enA bharosA zA? dhikakora che tane ane tArI janetAne !" samAdhibhaMga thayo hoya tema sona camakI. jyAM pAchuM vaLI jue che tyAM to patirAjA sene adhuM vAkya sAMbhaLyuM ane patinI mukhamudrA joI. kSaNavAramAM to jagajUnA paDyAM. tIvra vyathAmAM aneka aniSTha nimitte eka pachI eka dekhAvA lAgyAM. thoDIvAre svastha thaI pati AgaLa ghUMTaNiye paDI hAtha joDI pUchavA lAgI : nAtha! nAtha !! paNa che zuM? Apa ekAeka kayAMthI? Apa zuM kahe che ? A badhuM zuM banyuM che?" praznanI paraMparA chUTe te pahelAM hADo tiraskAranI daSTi pheMkI tIranI jema upaDI gaye. e kyAM kAMI sAMbhaLavA AvyuM hatuM te Ubho rahe? saMbhaLAvavAnuM kArya pUruM thayuM ke e upaDI gaye. sonarANIne AmAMnuM kazuM spaSTa te samajAyuM nahi, paNa tene "huM jAuM chuM ane tArA vizvAse mAruM mAthuM dilhInA darabAramAM paDaze." A vAkaye khUba coMkAvI dIdhI. enI dazA pAMkha -viheNu paMkhI jevI thaI gaI. thoDIvAra to te Dhagalo thaIne nIce DhaLI paDI. saraLa sonano parama sanehI hADe svabhAve krura na hatuM, paNa e paLe ja kAramI hatI, ethI e na thaMbhyo. jo ke thaMbhavA jeTale vadhu vakhata enI pAse hato paNa nahi. Ubho rahe ane vicAra kare te dilhInA gaDhanI aMdara ApelI mudate dAkhala na thavAya, ane jo dAkhala na thavAya to pahADasiMhanuM mAthuM phUla thAya; e vicAre paNa ene utAvaLo banAvI dIdhuM hatuM. paNa sena pratye jarA jeTalI sahAnubhUtine aMza roSanA agnitaLe rahI gayo hota, to thoDIka kSaNa te jarUra ApI zakata ane eTalI kSaNe bannenA aMtaranI kaLa vALavA mATe pUratI thAta. paNa mArA bhAIo ! akaLa kaLA keIthI kaLANI che ? "akaLa kaLa na kaLANu, mere sAhiba, akaLa kaLA na kaLANI!" DIvAranI mUcha pachI sana svastha thaI. haju enA kAnamAM hADAnA zabdo guMjI rahyA hatA. sonane sUjhayuM ke "jarUra mArA mATe mArA patidevanuM mAthuM jatuM haze ane e ATaluM saMbhaLAvavA ja ahIM AvyA hovA joIe. teo jaladI pahoMcI jaze ane tyAM temanA kahevA mujaba mastaka kapAze ane mRtyu thaze to? AhAhA ! daiva! deva! deva! paNa tyAre have mAre zuM karavuM? badhI bAjI banI gayA pachI prayatna zA kAmanA ?" "huM dihI jAuM te ?" jANe enuM aMtaHkaraNa kAM na preratuM hoya? "kharekhara, mAre javuM joIe." "patirAja pahoMce te pahelAM ja huM dilhI pahoMcI jAuM ane vastusthiti jANI lauM." A vicAree enAmAM saMskRti, cetana ane AnaMdano romAMca khaDo karyo. te DhIlIpacI na hatI; vIrAMganA hatI. je abaLA hota to meM vALyuM hota athavA bahu bahu to kaI deva-devInI mAnatA mAnI hota, paNa eNe temAMnuM kazuM karyuM nahi. have ahIM kSaNavAra paNa rokAvuM ene asahya thaI pravacana aMjana Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMthare paDyuM. lAMbA lAMbA vicAra karavAno e samaya paNa na hato. jaldI dilhI pahoMcavuM ane je sUjhe te upAya kare e ja enI TanA hatI. pavanavege jAya tevI sAMDhaNI meLavI potAnA pati pahelAM teNe dilhI pahoMcavA taiyArI karI. sAMDhaNI para ravAnA thaI. je cAMparAja pahelAM te na pahoMce te mAmale bagaDI javAnuM ene barAbara bhAna hatuM. sAMDhaNIe paNa kamAla karI. te hADAnA pahelAM ja dilhI pahoMcI gaI. eka sajajana amIrane tyAM utAro karyo ne badhI bAbatathI thoDIvAramAM vAkepha thaI gaI. sene zuM sAMbhaLyuM? "sanarANInA saMbaMdhamAM satItvanI heDa thaI hatI, ane tenI sAme zerakhAM nAmane sipAI paDayo hato. te sipAI cAMparAjanI rANInuM ziyaLa khaMDita karIne tenuM guhya cihna jANI lALyuM che, tathA khuda hADAnA rUmAla ane kaTAra paNa purAvA mATe laIne dilhI AvyuM che. eTale A badhA prAmANika purAvA maLatAM hADAnA ziracchedanuM nakkI Na divasanI mudata mAgI ane hADAnA mitra jAmIna thayA. have AvatI kAle hADo kaTAthI dilhI Avaze ane bharadarabAra vacce tenuM mAthuM dhaDathI uDAvI devAmAM Avaze. tenI mudata savAre pUrI thAya che. je vakhatasara te savAramAM nahi pahoMce te tenA jAmInadAra mitra pahADasiMhanuM mastaka dhaDathI juduM paDaze." A hakIkata sAMbhaLI sonarANI thoDIvAra te sumasAma thaI gaI. phaIbAe kevA phaMdAmAM potAne phasAvI hatI ene khyAla have ene Avyo. eNe jANyuM ke zerakhAMe keI dhutArIne Azraya lIdhe haze. e phaIbAne nAme chaLa karIne AvelI te kaI cabarAka gaNikA ke vezyA ja hovI joIe. rUmAla ane kaTAra to meM ene ja ApyAM che. ane e ja dhutArI mAruM lAMchana joI gaI haze ane zerakhAne kahyuM haze. basa, have tene vastusthitinuM rahasya barAbara samajAyuM ne turata ja ka mArga le? zuM karavuM? ene alpa samayamAM nizcaya karyo. teNe sArAM sArAM vastra ane AbhUSaNe maMgAvyAM. tAyaphAno svAMga sajI bAdazAhanI rUbarUmAM javAnuM vicAryuM. bAdazAha tAyaphAnA nAcane bhAre zekhIna hato. bIjI rIte tarata darabAramAM praveza karAya tema na hatuM. samaya rahyo na hato. eTale e sivAya bIjo mArga na hato. hADAe pUrajozamAM ghoDI upADI melI hatI. paNa haju hADe AvI pahoMcyuM na hato. samaya bharAye jato hato, eTale pahADasiMha taiyAra thaIne pitAnI patnI pAse chellI rajA mAgavA gaye. Adarza gRhiNuM potAnA patine mRtyune bheTavA, pitAnuM vacana pALavA ane te mATe samarpaNa karavA jatAM joIne e Adarza gRhiNIne AtmA nAcI UTha. ghavAyeluM dila AMsu lAve te pahelAM ja eNe samayanuM zaraNuM lIdhuM. paradeza kamAvA jatA patine eka vahAlaI vanitA vidAya Ape tema eNe kuMkuma cihna karyuM. aMtaranI AziSa DhebI, ane patidevanuM kalyANa vAMcchayuM. e namrabhAve chatAM gauravapUrvaka najara nIce DhALI rahI ane pahADasiMhe prayANa karyuM. aho ! kevI e mIThI pratibhA ! zrotAgaNa! AvAM eka, be, cAra ke AMgaLIne veDhe gaNAya teTalAM nahi paNa asaMkhya nArIratno A AryAvartanI khANamAMthI pAkayAM che. A tarapha sanarANIe amIra mAraphate bAdazAhane kaheNa mokalyuM: "buMdIkaTAthI eka tAya Avela che te nRtya ane gAyanakaLAmAM bahu ja kuzaLa che. tamane e to khyAla haze ke prAcInakALamAM tema ja madhyakALamAM paNa strIone aneka prakAranI kaLAo zIkhavavAmAM AvatI. sanarANI aneka kaLAomAM pravINa hatI, paNa temAMya teno sUrIle kaMTha ane saMgItanuM jJAna te adbhuta ja hatAM. nRtyamAM te teNe apUrva kauzalya prApta karyuM hatuM. Aje prasaMgopAta tene A kaLA AbAda upayogI nIvaDI. eka tarapha mAMcaDAnI taiyArI thatI hatI; chatAM bAdazAhe tAyaphAnuM kaheNa sAMbhaLyuM ane romAMca thaye. eka to pite khaba zokhIna ane temAMya saMgIta ane nRtya ane suga ane te paNa cAlI calAvIne sAme Ave pachI Jain Elan International jIvanajhAMkhI org Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva ravivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha pUchavuM ja zuM? bAdazAhI pharamAna chUTayuM: "jaldI Ave ane nAcagAna thAya tyAM sudhI pahADasiMhane phAMsI ApavAnuM mulatavI rahe." senane bhAvatuM maLyuM ne bAdazAhanI kacerImAM te dAkhala thaI. phAMsI mATe mAMcaDe taiyAra thayela che. pahADasiMha para motanAM nagArAM vAge che. kevuM e karuNa dazya! paNa sanarANIe e ja karuNa vAtAvaNamAM A dvAdane juvALa ubharAvI mUko. A kacerI che ke nATayagRha evuM kazuM bhAna na rahyuM. kalAka para kalAka vItavA lAgyA. eka kalAka eka miniTa jevo lAgatuM hatuM. nAca-mujaro haju cAlu hato. tyAM parasevAthI bhijAyela vacce cAMparAje sabhAmAM praveza karyo. sabhAmAM pravezatAM ja A badhe tAla joI e te dimUDha ja banI gayo. prekSakagaNa te sonarANInA nRtya ane gAyanamAM tallIna hato. sanarANIne oLakhatAM cAMparAjane vadhu vAra te na lAgI, paNa mArI pahelAM tyAMthI ahIM e zI rIte AvI pahoMcI ? e vicAre ene saMdehAdhIna banAvI mUko. zuM A svapna te nathI ne ? pharI pharIne teNe tenA meM sAmuM joyA karyuM. Akhare tene lAgyuM ke che te sanarANI ja. e jANIne tene te pArAvAra kheda thAya e svAbhAvika hatuM. eNe dAMta pIsyA, manamAM ne manamAM babaDe ke A abhAgaNIo hada choDI dIdhI. gajaba karyo. khule moDhe bAdazAhanI kacerImAM vezyAnI peThe nAce che. te zarama? hAya ! hAya! kadI nahi kapeluM A dazya joIne tenA gussAne koI pAra ja na raho. te sAhasika hato. paNa bAdazAhanI kacerImAM zuM thaI zake ? chevaTe vicAra karyo: "maravuM ja che eTale have te prathama ane garadana mArI pachI ja phAMsIe caDhIza. mATe e rAMDane jeTaluM bAkI rahyuM hoya teTaluM hajue pUruM karI levA de.' nRtya karatI karatI sanarANI patinA mukha paranA bhAve vAMcI rahI hatI ke moDuM thayuM te A hADa gajaba karI mUkaze, paNa pitAno udAtta uddeza ene pAra pADe hato eTale bIju kazuMya lakSamAM lIdhA vagara teNe te adabhuta nRtya kya ja karyuM. virAma -paLa AvI ke sabhAmAMthI "ApharIna ! ApharIna ! uddagAro chUTayA. bAdazAha te khuza khuza thaI gaye hate. AvI AvI pravINa natikAe je buMdIkoTAmAM che, te buMdIkeTanA nivAsIone dhanya che! dhanya che !! bAdazAha saMtoSAvezamAM belyA: "mAgI le, tArI IcchA pramANe nartikAe kahyuM: "annadAtA ! theDA mAsa pahelAM buMdI - koTAmAM ahIMne koI eka badamAza AvyuM hatuM ane mArI eka lAkha senAmahoronI corI karIne te nAsI gayo che. jahAMpanAha! mane e mArI sonAmahoro apAve eTale basa. garIba paravara ! mAre bIjuM kazuM joituM nathI. bAdazAhe "heM !' karIne jarA AMgaLI UMcI karI pUchayuM : "e badamAza keNa hato? tenuM nAma tuM jANe che ?" hAM, jahAMpanAha! eNe pote ja kahyuM hatuM ke mAruM nAma zerakhAM che ane huM bAdazAhane cAkara chuM ane dilhImAM ja rahuM chuM." narANIe kahyuM. kheda ane vismaya sahita bAdazAhe AgaLa calAvyuM: "huM! koNa zerakhAM?' zerakhAM tarapha bAdazAhe joyuM ane pUchayuM: "kema, zekhAM! A vAta sAcI che?' A sAMbhaLatAM ja zerakhAMnA rAma ramI gayA. e to digamUDha thaI gayA. cAMparAja paNa sajajaDa thaI gaye. DIvAre zerakhAMe DhIle svare AjIjI karatAM kahyuM: "nAmadAra! Ane to huM oLakhate ya nathI. enuM te meM svapnamAMya moDhuM joyuM nathI." nati kA belIH "joyuM, garIba paravara! dhUrta ke beTe che? lAkha sonAmahora ApavI paDe mATe zene hA kahe? nAmadAra ! pUchI to juo ke eNe mAre tyAM rahIne mArI sAthe kevI meja uDAvI che? e badhuM ATalI vAramAM zuM te bhUlI gayo?' zerakhAM be : "garIbanavAjha ! khuda kurAnanA segaMda khAIne kahuM chuM ke A vAta ja zI? e to mArI "mA" che. mArI "bahena" che. khudAnA segaMda khAIne kharekharuM huM kahuM chuM.' e vAkaya pUruM karI "yA mAlika! A Aphata !" eTale manamAM belI eNe hAtha joDI AMkha mIcI dIdhI. basa, kAma patI gayuM eTale turata ja rANIe ADe paDade nakhAvI dIdhuM. vezyAne vAMga utArI zuddha pravacana aMjana Jain Education Interational 101 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paSya gurUdeva Davilaya paM. nAnacandrajI mahArAjA janmazatAli nijhatha kSatriyANIne pozAka paherIne kahyuM : "zerakhAM mAre tyAM Avela nathI ane mAruM moTuM paNa joyuM nathI te vAta sAva sAcI che. paNa muja upara gujarI pitA pAdazAha jANI, huM nathI gaNikA, zuM hADAnI rANuM." ema belI athathI iti sudhInI vitaka-kathA kahI saMbhaLAvI. A darabAra ThaMDo hima thaI gayo. bAdazAha te strIzakitanI A addabhuta kRti joI chaka ja thaI gaye. tame ahIM kevI rIte AvI zakayAM? A vAtanI tamane jANa kema thaI? e badhI vAta vistArathI jANavAnI jijJAsA bAdazAhe batAvI. rANIe kahyuM : "bAdazAha ! vistArathI kahuM ke TUMkAmAM kahe, paNa mArI dazA te eka huM ja jANuM chuM ne eka mAre prabhu jANe che. mane te kazI khabara nahatI. huM te patirAjanI gerahAjarImAM mArA patinuM dhayAna dharatI hatI. pati AvyA ane gayA. meM to mAtra dilhInA darabAramAM "tAre mATe mAruM zira jAya che. dhika dhika nArInI jAta." ATalA phiTakAranA zabda ja sAMbhaLyA. vAta ATalI ja che. pachInuM te badhuM Apa jANo cho. emane paNa traNa divasanI mudatamAM ahIM pAchuM pahoMcavuM hatuM, nahi to A emanA mitra pahADasiMhanA jAnanI bAjI hatI. eTale e paNa zuM kare? ane banyuM paNa evuM hatuM ke vezadhArI phaIbAnA kArastAnathI e vastuo zerakhAne maLI gaI hatI." saheja thaMbhI sene kahyuM: "vAta Ama hovAthI mArA pratye pachI tene vizvAsa paNa rahe zAno? haze, deve Akhare paNa sAruM ja karyuM. patinA mRtyu pachI huM paNa mArA prANa dharatImAne caraNe dharI deta, e phikara baha nahotI. phikara te patinI Ijajata ane kSatriyANIonA ziyaLa para lAgatA kalaMkanI hatI. e khulAse thaI gayA. have Apa cAho te amAruM karo." e ja kSaNe bAdazAhe zerakhAne moTethI phaTakA marAvI khAtarI karI ke eNe sonane joI nathI paNa gaNikA mAraphata A prapaMca racela hatuM. ethI bAdazAha sahita sarvane saMpUrNa khAtarI thaI. bAdazAha satInI hiMmata, eNe uThAvela sAhasa, AvI prabhutA dekhI khuza khuza thaI gaye. enI pavitratA joI kharekhara bAdazAhanuM mastaka e bhavya pratibhA AgaLa namI gayuM. cAMparAjano gusso zAMta thAya e svAbhAvika hatuM. "patinA zira mATe ane potAnA ziyaLa mATe je strI ATaluM badhuM karI zake enA patine gaurava kema na thAya ? bAdazAhe khuza khuza thaIne kahyuM: "beTA ! tuM mArI mA-dIkarI thA ane pharI eka vakhata tAruM moDhuM batAva." sanarANIe kahyuM: "pitAjI! basa, have samaya gayo. vIra kSatriyANIonAM moDhAM jevA mAgye maLavAM sahelAM nathI." sabhAmAM sacAI puravAra thaI. satInuM ziyaLa ane vIratva joI sabhA mugdha banI gaI. sahue sahAnubhUtipUrvaka aMtaranI AziSa varasAvI. AkharI aMjAma cAMparAja hADAne cha- cha mahine dilahI AvI akabara bAdazAhanI tahenAta bharavI paDatI hatI, temAMthI have bAdazAhe ene sAva mukata karyo ane je phAMsIne mAMcaDe hADAne mATe baMdhAyo hato te ja mAMcaDA para zerakhAMnI kAyA caDAvAI. jagatanA karoDo phiTakAra vacce ane aneka duHkhanI vedanAo vacce tenuM prANapaMkheruM koI adhama gatimAM sidhAvI gayuM. A parathI eka strI zuM karI zake teno AMka Avaze. A ja sthaLe puruSa hota to? zakita ane sAhasa jarUra hota, kadAca samarpaNa paNa hata; paraMtu akhUTa dhairya ane ATalI sUjhapUrvakanI kaLAne suyAga to bhAgye ja hota. eTale ja kahevAya che ke "strI jAti e jagatanuM akhUTa Atmadhana che." sona jevA satIratnane vIratA ane satItvanA vArasAthI ja nArIjAtinuM gaurava ItihAsamAM guMje che. have kezu kaheze ke " strI jAti abaLA che?" e te divA jevI zekhI vAta che ke jyArathI AryasaMskRti upara pazcimAtya bhautika saMskRtinuM AkramaNa 102 jIvanajhAMkhI Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUSya gurudeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbida smRtigraMtha che. thatuM gayuM che tyArathI vicArapUrNa vIratAnuM devALuM nIkaLatuM gayuM che. brahmacarya ane vacana-pAlananAM nema zithila thayAM che. e rIte bIjAti abaLA" jarUra banI che, paNa e "abaLA'mAMthI janmatA marda paNuM kyAM abaLa nathI? "sabaLA" mAMthI sabaLA thAye ane abaLAmAMthI abaLA." sAra:- A prasaMge ane daSTAMta parathI meM tamane Aje e samajAvyuM che ke "maradAnagI" - vicArabharI vIratAnI paLe paLe jarUra che, ane eno hakaka jeTalo puruSone che teTalo ja strIone che. eTale strI e paganI mojaDI nathI, paNa dharmapatnI - adhaganA padane barAbara lAyaka che. "te abaLA nathI paNa zakti svarUpa mAtA che." ATaluM samajIne jIvanamAM utArAya to emAM samagra mAnavajAtinuM hita ane saMskRtinuM rakSaNa samAyuM che. sApekSavAdanuM svarUpa vahAlAM AtmabaMdhuo ane mAtAo! Aje mAre "sApekSavAdanuM svarUpa" e viSaya upara bolavAnuM che. e sApekSavAda zuM che e vAta kadAca tamArAmAMthI ghaNAkharA jANatA paNa nahi hoya; paraMtu AjanA keLavAyelA strI-puruSa eTaluM te samaje che ke AjanA yugamAM e sApekSavAdanI bheTa jagatane suprasiddha temaja mahAna vaijJAnika AInsTAIne ApI che. eTaluM sAcuM che ke e vijJAnavIre sApekSavAdano siddhAMta vijJAnavAdIone samajAvyuM tyArathI bhautika vijJAnanI duniyAmAM keTalAye ajaba-gajabanA camatkAra nIpajyA che, aneka aNuukela koyaDAomAM sAcuM mArgadarzana ApavAne sApekSavAdane siddhAMta saphaLatAne pAmyo che, ane tene pariNAme AjanI sArI sabhya duniyA sApekSavAdanA pratipAdaka AInsTAIna tarapha sAcAM mAna temaja Adara dAkhavI rahI che. parantu e vastunA anusaMdhAnamAM Aje huM tamane juduM ja daSTibindu samajAvavA mAguM chuM. hakIkatamAM e sApekSavAdanI bheTa to jagatane se.thI pahelAM aDhI hajAra varSa pUrve jaina tattavajJAne ApI hatI ke jene Aje vaijJAnike navI zodha mAne che. mArI e vAtane jainazAstrane sabaLa Teke che, eTaluM ja nahi, paNa sidhdhAMtane sAcI rIte samajIne tenuM mUlyAMkana karanArA aneka jANakAroe e vAtane svIkArI che. paraMtu khedane viSaya to e che ke AvI apUrva bheTa jena tavajJAne jagatane ApI te chatAM tene joIe teTalo lAbha mAnavajAtane maLavA pAmyo nathI. jene sApekSavAda ke anekAntavAda haju sudhI jagatanA samaja varga sudhI pahoMcI zakI nathI. tene mATe kharekhara jainasaMgha temaja sAdhuvarga ja moTe bhAge javAbadAra che; kAraNa ke jenee evI amUlya bheTane sAce upayoga karI jANe nathI. tAtparya eTaluM ja che ke, temane enI kAMI paDI nathI. kharekhara, e UMDA aphesane viSaya che. AjanA e sApekSavAdane jaina graMthamAM cAvAda ke anekAMtavAda tarIke oLakhAvela che. kyAMka tene nayavAda tarIke paNa oLakhAve che. nAma cAhe te apAya, paNa e badhAMya samAna arthavAcaka zabdo che. TUMkAmAM, je e sApekSavAda athavA anekAMtavAdanuM rahasya kharekhara samajAya te vartamAna samaye bhAratabharamAM je judA judA matapaMtha, vADAo ane saMpradAyanA bhedane lIdhe jhaghaDAo, vaimanasya, gharSaNo pedA thAya che te badhAnuM zAMtithI samAdhAna thaI rahe eTaluM ja nahi, "sarvadharma samabhAvanI kharA arthamAM pratiSThA banI rahe. sApekSavAdane sIdhe sAdo artha te eTalo ja che ke jagatamAMnA sarva jI ane sarva padArtho sApekSa che. eTale ke dareka vastu ke dareka banAva athavA dareka ghaTanA amuka apekSAthI, amuka dRSTithI, sAcI lAgatI hoya te bIjI apekSA athavA daSTithI sAcI na paNa lAge. matalaba ke apekSAne anubaMdha ke anuga karatAM na AvaDe to mAnava sAcI vastune pakaDI zakato nathI. pariNAme "mAruM eTaluM ja sAcuM" ema kadAgraha rAkhI mANasa paraspara virodha ane gharSaNa ja peidA karatuM hoya che. eTale ja gIrAja AnaMdaghanajI mahArAje caudamA tIrthakaranA stavanamAM ThIka kahyuM che ke: "vacana nirapekSa vyavahAra jUThe kahyo vacana sApekSa vyavahAra sAco * pravacana aMjana 103 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha - tene bhAvArtha eTale ja che ke saMsArI avasthAmAM samAyelI saghaLI vastuo amuka daSTie amuka prakAranI hoya ane amuka daSTie amuka hoya. evA prakAranuM sApekSa vacana belAya te ja te sAro vyavahAra banI rahe che; paraMtu e vastunI avagaNanA karIne traNa kALa mATe amuka vastu te AvI ja che evuM nirapekSa vacana belAya te te vyavahAra khe che-jUTho che. sApekSavAdane samajavAnI Aja uttama cAvI che. zrImad rAjacaMdranuM nAma to tamArAmAMthI ghaNAoe sAMbhaLyuM haze. temaNe e bAbatano IzAro karatAM spaSTapaNe suNAvyuM cheH je pada zrI sarva dI jJAnamAM, kahI zakayA nahIM te paNa zrI bhagavAna jo; teha svarUpane anya vANuM te zuM karyuM? anubhavagocara mAtra rahyuM te jJAna je. matalaba ke, sarvajJa purUSa jAte svasaMvedya padathI AtmAne je anubhava kare che te vANImAM AvI zakto nathI. tethI te bhagavAna pote paNa te anubhavane vyakata karI zaktA nathI. tevI sthitimAM te ja vA judI vANI zI rIte samajAvI zake? kharekhara, te jJAna te mAtra anubhavagamya che, ane te anubhavanA viSaya tarIke oLakhAvI zakAya che. jena AgamomAM A vastu spaSTa karI batAvI che ane ApaNe paNa roja-ba-rojanAM jIvanamAM ene anubhavI rahyA chIe. ghaNI vAra evuM banatuM ApaNe joIe chIe ke ApaNuM anubhavanI vAtane vANI dvArA rajU karavAno prayatna karIe tyAre "ATaluM rahI gayuM, ATaluM rahI gayuM' evuM lAgyA kare che. e ja batAvI Ape che ke, chevaTe te paramAtmA eka ja nirapekSa che. bAkI badhuM ja sApekSa che. samajavA jevuM eTaluM ja che ke paramAtmAnuM varNana saMsArI che eTale ke ApaNA jevA chadmastha manuSya karavA jAya te tyAM paNa emanI maryAdA AvI jAya che. jagadguru zaMkarAcArya jenonI e suMdara vAtane kAMto yathArtha samajI zakyA na hatA athavA to te kALanA jena dhAmikenA jIvanavyavahAramAM "syAdavAda" ke "sApekSavAda"nI gerahAjarI hatI. tethI zrI zaMkarAcArya jevA utkRSTa tyAgI puruSane mana evI ucca vastunI vizeSa kiMmata na rahevA pAmI hoya e paNa banavA joga che. kharekharI vAta te e che ke kaI paNa mahAna siddhAMtanI kiMmata mAtra e siddhAMtathI nahi paNa te mahAna siddhAMtane AcaravAnI draSTithI ja savizeSapaNe samajAya che. jagadaguru zrI zaMkarAcArya sApekSavAdanA siddhAMtane ugra zrI karAcArya sApekSavAdanA siddhAMtane ucca koTinA siddhAra mATe eka tarIke bhale na svIkAre, paraMtu "syAdavAdanuM nAma ApyA vagara temaNe anekAMtavAdano svIkAra te eka rIte karele ja che. A jAtano teozrIne anubhava bela cheH "eka kALe ekane mATe je dharma hoya che te bIjA kALe tene ja mATe adharma banI jAya che. A vidhAnamAM jainadharmanA syAdavAdanuM ja anukaraNa nathI te zuM che? jenadharma ethI bIju zuM pharamAve che? e ja vicAravA jevuM rahe che. e ja eka siddhAMtane pariNAme rAmAnujAcArya, niMbArkAcArya, vallabhAcArya jevA e ja jagaddagurunA ziSyo hovA chatAM te saghaLAoe judA judA vAdo ane vicAro duniyA samakSa rajU karyA hatA ane te pramANe temaNe potAno jIvanavyavahAra nakakI karyo hato, e jANItI vAta che. ane emAM ja jainadharmo prarUpelA sAcA sApekSavAdane vijaya samAyelo che. zrotAjano! sApekSavAda e jaina tatvajJAnanI aNamola dena athavA bheTa che. eTale jenonI te e pharaja banI rahe che ke varatu savarUpane yathArtha samajavAnI syAhUvAda zailIne anurUpa teonuM AcaraNa hovuM joIe, paraMtu aphasosano viSaya che ke jeno ja e sApekSavAdanI zailIne sAcI rIte samajyA nathI. ane kadAca samajayA haze te AcaraNamAM mUkI zakayA nathI. nahi to jemAM ATalA badhA vADAo, phirakAo tema ja saMpradAyenAM vale goThavAyAM na hota. jaina samAjamAM tithinA jhaghaDAonuM Aje che tevuM sAmrAjya jANyuM na hota. ethI UlaTuM e anekAMtavAdane jenoe ja sAcI rIte samajIne apanAvyo hota to vizvabharamAM jene ja sauthI mokharAnA dhArmika netAo tarIke ApoApa sAbita thaI cUkyA hota. jIvanajhAMkhI Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S" :bajhAghavaya pa. nAnacaMdrajI mahArAja jamazatAhidaalijthI) paraMtu Aje ApaNe jaina jagatamAM mukhyatve zuM nihALIe chIe? saMvatsarI thatI ke pAMcamanI-ene mATe keTalA badhA jhaghaDAo ane keTalo badhe lakSamIne dhumADo thaI rahela che? eka jamAnAmAM zAlivAhana nAmanA nRpatinA mahotsavanA prasaMgane anulakSIne kAlikAcArya nAmanA jaina AcArye thanuM saMvatsarI pratikramaNa sakAraNa karyuM hatuM. eTale pachI te e paraMparA cAlI te cAlI che. paraMtu sAmAnya rIte matipUjaka saMpradAya udita tithine 2 daSTie paNa pAMcamane divase saMvatsarI Ave che e vAta bhUlI javAya che, paNa e jhaghaDAmAM paDavA jevuM nathI. jethane ane pAMcamane mAnanArAM bhAI - bene tema ja sAdhu- sAdhvIo DIka samajaNane apanAvI levA jeTaluM DahApaNa dAkhave te bAhya ekatA thavAmAM cheDIzI bAdhA ke aDacaNa bhAgye ja naDe tevuM che ane ema thAya to AMtarika ekatA sthApavAmAM paNa saraLatA thaI rahe tema che. paraMtu dilagIrInI vAta eTalI ja che ke jainazAe prarUpelA anekAMtavAdanA siddhAMtane Azaro levAmAM Avato nathI, ane bIjo pakSa potapotAnA durAgrahane sacoTapaNe vaLagI rahetA dekhAya che. e rIte kadAgrahanuM sAmrAjya jaina samAjamAM sthapAI gayuM che. pariNAma zuM AvyuM che te jANe che? tene pariNAme jaina samAjamAM ahiMsAne sthAne hiMsA vartAI rahI che ane ekatAne sthAne vera-jhera vadhatAM jAya che. kharI rIte tapAsavAmAM Ave te cetha ke pAMcama e bane tithio eka daSTie sApekSa che. Agama paraMparAmAM samavAyAMga AdimAM pUrNimA pachI sAta saptAha vItI javA joIe, tevuM vidhAna hoI pAMcamanuM sthAna yathAyogya mAlUma paDe che. chatAM paNa cothane tema ja pAMcamane mAnanArA banne pakSe sAthe maLIne aikyanA sAcA daSTibiMdune apanAvI le ane saMvatsarInI ujavaNI mATe eka divasanI yojanA karIne e mahotsava ujavAya te khoTuM che? paraMtu ema banavuM sau koIne zakaya na lAgatuM hoya te cethane mAnanArA bhale cotha Ujave ane pAMcamane zraddhanArA bhale pAMcama Ujave, paraMtu sAmudAyika rIte judAM judAM pAraNAM ujavAya che tene badale chaThane jAhera pAraNAM dina tarIke banne pakSa svIkAre e ene ukela ke tema che. cothane mAnanArA gharagathu rIte ke vyakitagata rIte bhale pAMcamane divase pAraNuM kare, paraMtu sAmudAyika samAraMbha chaThThane divase UjavAya te e rIte samanvaya sAdhI aikaya sAce jhaMDo saraLatAthI pharakAvI zakAya. kadAca eTalI hadanAM uddAma pagalAM mATe tAtkAlika avakAza na rahe te paNa dareka pakSa ekamekanAM dRSTibiMdune mokaLA manathI samajI laIne samanvaya sAdhavAnI daSTine apanAve toye ghaNuM che. bhale dareka pakSa judA judA divasone parva tarIke apanAve ane e pramANe Ujave, te ce ekamekanAM parvano mahimA paraspara samajI levAmAM Ave ane banne divase mATe nikhAlasatApUrvaka sAce Adara temaja adaba jALavavAmAM Ave toye suMdara samanvaya sadhAyelo gaNAze. anekAntavAda ke sApekSavAdanAM tatvajJAnane A rIte AcaraNamAM utArI zakAya tema che. je vetAmbara mUrtipUjaka samAjanA aMdara aMdaranA tithinirNayanA jhaghaDAnI patAvaTa cogya rIte thaI javA pAme che. daramiyAna paryuSaNanA divase UjavanArA digaMbara baMdhuono samanvaya sAdhavAnAM kaI pagaraNano sAce ukela nIkaLI zake kharo. jo ke have e traNe phirakAo sAthe maLIne citra suda terasane bhagavAna mahAvIranA janmadina tarIke svIkArIne janma-mahotsava UjavavA lAgyA che e AzAspada che. haju ye e dizAmAM pragati sAdhavA mATe pUrepUre avakAza che. bIjI bAjue jaina samAja sAdhAraNa rIte terApaMthI, rasthAnakavAsI, tAmbara mUrtipUjaka ne digambara-e cAra phirakAomAM vaheMcAI gayele Aje dekhAya che. temanI vacce je je matabhede pravarte che te saghaLAne je sApekSavAdanI dRSTie vicArAya te te evA aneka matabheda Ape A5 ogaLI javA pAme. dAkhalA tarIke terApaMthI jene kAra mArga upara vadhu jora Ape che ane dayA-dAnanA mULabhUta siddhAMtone gauNa pada Ape che. teo kahe che ke dAna te sAdhuone ja karAya ane te paNa temanA saMpradAyanA sAdhuone ja sAdhu mAnIne karavuM. dayA to bhAvadayA ja karAyadravyadayA nahi. jema ke eka jIva bIjA jIvane mArato hoya te ene bacAvavA mATe AtmalakSI vicAre karavA, 5raMtu kaI prakAranI sakriya pravRtti karavAthI sva-para banene mahAbaMdhana thAya che. nizcayanaya eTale ke ekAMta tattvajJAnanI apekSAe vicArIe te emanI e jIvanadaSTi sAcI lAgaze. paraMtu vyavahA2-nayanI apekSAe nizcayane anurUpa kaI madhyastha mArga kADhIne ja banane vacce samanvaya sAdhI zakAya, paraMtu vartamAna samaye saMpradAyavAdanI AMdhI evA udAtta pravacana aMjana 105 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva viSaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha pagalAM bharavAmAM bAdhaka nIvaDe che. eTale ja eka chatra nIce AvavAmAM jenonA judAjudA saMpradAyamAM gharSaNa thayA kare che. banavAjoga che ke jyAre loko bhUtakALamAM kevaLa sthULa dayAne mokhare karIne saMyama tema ja bhAvadayAnA lakSyane visArI detA haze tyAre e pramANenuM vidhAna thayuM hoya. paraMtu Aje to ene bhAre durupayoga thaI rahyuM che. e tarapha bhAgye ja AMkha ADA kAna thaI zake tema che. ene lagatuM eka daSTAMta mane yAda Ave che, te kahI devAnI lAlacane huM rokI zakato nathI. eka zeThane terApaMthI saMpradAyamAM khUba ja zraddhA hatI. tene tyAM eka nekara hato, je bAvIsa TeLAM eTale dharmadAsajI saMpradAyanI mAnyatAvALo hato. dharmanI vAta nIkaLe eTale e baMne jaNa vacce, Aje aneka sthaLe banatuM rahyuM che te pramANe, satata carcAvivAda cAlyA ja kare. paraMtu eka vakhate eka pratyakSa vyavahArika prasaMge upasthita thaye; tyAre e terApaMthI zeThane sApekSavAdanuM sAcuM bhAna thavA pAmyuM. banyuM evuM ke, bahAragAma javA mATe eka vakhate e zeTha ane nokara sAthe nIkaLyA hatA. tyAre rastAmAM zeTha eka jaLAzayamAM snAna karavA jatAM lapasI paDayA ane bAjumAM rahelA UMDA kAdavamAM khaMcI javA pAmyA. temaNe tarata ja nokarane kahyuM: "mane bahAra kADha, nahi to huM A kAdavamAM kheMcIne marI jaIza." na kare tarata ja namratApUrvaka kahyuM: "annadAtA ! ApanI mAnyatA pramANe Apane huM kAdavamAMthI bahAra te kADhuM, paraMtu tema karavAthI Apa tyAra pachInA jIvanamAM je kAMI karmo badhe tenuM phaLa mAre ja bhegavavAnuM hoya ema tame ja kahetA hatA. te pachI evuM kAma huM kema karuM ?" zeThe turata ja kahyuM: "nA, bhAI, nA ! kama te je kare tene ja bhogavavAnAM hoya che. huM karIza te mAre ja te bhogavavA paDaze. tAro dayAdharma to mane bacAvavAnuM pharamAve che. mATe bhale thaIne mane bahAra kADha." sthaLa dayAdharmathI ke mAnavadharmathI AdhyAtmika dhama UMce avazya hoI zake che, paNa te be vacce virodha na ja hovo joIe. e vastu zeThane te vakhate barAbara samajANI. matalaba ke pratyakSa anubhava thatAM zeThane sApekSajJAna ApoApa sUjhI AvyuM. nokara te tenA zeThane bacAvavA mULathI ja tatpara hatuM eTale tene mATe kaI prazna ja na hato. paraMtu pratyakSa anubhave baneno suMdara samanvaya thaI javA pAmyuM. vyavahArika jIvanamAM sApekSavAdano UMDANathI abhyAsa karIe to vetAmbara saMpradAyanA be vibhAgo vacce paNa samanvaya sAdhI zakAya tema che. sthAnakavAsI temaja derAvAsI jaina vacce muDapatti temaja mUrtipUjAnA praznone laIne moTe aMtarAya UbhuM thaI javA pAmyuM che. eka pakSa muhapattine kAyama mATe meDhA para bAMdhI rAkhe che, te bIjo pakSa mAtra tene hAthamAM rAkhavAnuM svIkAre che. eka pakSa batrIsa Agane ja vItarAgapraNIta mAne che, jayAre bIjo pakSa 45 Agamo mAne che tathA pratimAjIne e vItarAganuM pratIka hovAnuM svIkAre che. A bhedane najIvA gaNavA joIe. tevA bhedane bahu mahattva na ApatAM paraspara udAratA keLavAya te sApekSavAdanI madada vaDe kAM te banne mATe kaI madhyamamArganI "pharamyulA' nakkI karI levAya, athavA te alaga mAnyatA hovA chatAM ane phirakAo udAratAthI paraspara AdarabhAva rAkhe te kevo suMdara sumeLa sadhAvA pAme? siddhAMtanI rIte AgamanI bAbata tapAsIe te A be saMpradAya vadhumAM vadhu najIka che, chatAM keTalI badhI viSamatA ! keTalo badhe kadAgraha ! keTalI badhI ahaMmAnyatA! ane te paNa dharmanA nAme mAtra thoDI samajaNa ane thoDI udAratAthI ekabIjAne apanAvI levAmAM Ave te jenoe sApekSavAdane sArthaka karyo gaNAze. e ja rIte digambara saMpradAyanA sAdhuoe digambarapaNAne Agra vasatimAM rahevA chatAM A jamAnAmAM cAlu rAkhe che temAM paNa pheraphAra thaI zake tema che. huM paNa mAnuM chuM ke jinakalpI sAdhuomAM digambarapaNuM prAcIna jaina zramaNa kALamAM haze ane e prathA paraMparA cAlu rahI haze. e ja rIte strIone mekSa na hoI zake ane kevaLI bhagavAna kALiyAthI na khAya ItyAdi mAnyatA e digambara saMpradAyamAM rUDha thayelI dekhAya che. e saMpradAyamAM vaLI mUrtipUjAmAM mAnanAro varga ghaNuM maTe che. dakSiNa bhAratanA vasavATane pariNAme tyAM bAhyazuddhine Agraha paNa atizayatAe pahoMce che. janoI dhAraNa karavAno paNa teo Agraha rAkhatA hoya che. e saMpradAyamAM elaka, bhulaka, brahmacArI ane sAdhu evA darajajA che. e darajajo athavA 58 UMca-nIcanA khyAle ApavA mATe na hoya, paraMtu jIvanajhAMkhI Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paM. nAnadhyatejI mahArAja jamazatAGi kakSA athavA zreNibheda jaNAvavA pUratA hoya te e vata jarUra AdaraNIya ane AkarSaka lAge tevI che. vaLI digambara jaina tattavajJAna "nizcayanI vAta tarapha vadhu DhaLeluM che, paNa teo bhUlI jAya che ke vyavahAramAM te vyavahAranI ja vizeSatA hoya che. kharI vAta to eTalI ja che ke nizcaya ane vyavahArano meLa meLavo emAM ja sAcA sAdhakanI ke dharmanI kharI khUbI rahelI che. evo samanvaya na thAya tyAM sudhI saghaLuM kAcuM rahe che e rakhe bhUlatA. samajavA jevuM eTaluM ja che ke naya nizcayanI vAta sAmAnya janatA mATe bhAgye ja upayogI nIvaDe che. sApekSavAdane egya samanvaya sAdhanAra cogIrAja zrI AnaMdaghanajI mahArAja sAcuM ja kahI gayA che ke: paDuM darzana jina aMga bharyuM je, nyAya SaDaMga je sAdhe re; nami jinavaranA caraNuM upAsaka, Sa darzana ArAdhe re.... jinavaramAM saghaLAM darzana che, darzane jinavara bhajanA re; sAgaramAM saghaLI taTanI sahI, taTanImAM sAgara bhajanA re Da e gIvaranAM A prasiddha stavanamAM sarvadarzananI suMdara sApekSatA darzAvI che. mAtra jena phirakAo ja nahi, paNa bhAratanAM anya darzane paNa vitarAga jinanAM aMgarUpa che evuM batAvIne badhAyano samanvaya suMdara rIte karI batAve che. teozrI pitAnA eka bIjA padamAM paNa evI ja udAra bhAvanA vyakata kare che rAma kahe, rahimAna kahe, keI kAna kahe mahAdevarI re, pArasanAtha kahe, keu brahmA, sakaLa brahma svayamevarI re rAma bhAjanabheda kahAvata nAnA, eka mRttikA rUparI re, taise khaMDa ka5nAropIta, Apa akhaMDa svarUperI re.... rAma A AkhA padamAM khUba arthagaMbhIratA rahelI che. eno bhAva e che ke, tame rAmane, rahimAnane, kahAnane, mahAdevane ke pArasanAthane game tene bhaje, paNa taravataH e badhA paramAtmAnA ja judAM judAM svarUpa che. jema mATalI, tAvaDI, leTe, katharoTa vagere nAma bhale judAM judAM hoya, paNa maLe e badhI vastu mATImAMthI ja nIpajelI hoya che tema. te pachI judAM judAM nAmathI bhaDakavAnI koI jarUra nathI. bhagavAna mahAvIra pAse IMdrabhUti gautama prazna pUche che tyAre teozrI vAraMvAra e ja pharamAve che ke, "A amuka daSTie sAcI che, paNa amuka bIjI daSTie sAcI nathI." amuka saMpradAya ke darzanamAM koI vastu sArI hoya che, ane amukamAM kaI vadhu sArI hoya che, e kayAM tame nathI jANatA? jenI ahiMsA sArI, ta5- tyAga sArAM te zaMkAcAryanuM advaita jJAna sAruM, paNa rAmAnujAcAryane vyavahAra sAre ne vallabhAcAryanI bhakti sArI. e ja pramANe khristInI zraddhA sArI te muslimenI birAdarI vakhANavAyegya. saMpUrNa sAdhanA karavI hoya te badhAnA uttama guNone svIkAra karyo ja chUTako che. vaLI pAchA ApaNe sApekSavAda tarapha vaLIe. ekeeka vastu, ekeeka jIva ane ekeeka vAta sApekSa che e kadI paNa bhUlatA nahi. pati e tenI patnI mATe pati che ane patnI e tenA pati mATe patnI che, paraMtu emanAM bALaka mATe to e banne mAtA-pitA che, e samajI rAkhavA jevuM che. e ja rIte eka strI ekanI patnI, ekanI mAtA, ekanI bena, ekanI putrI -ema aneka rUpe mAluma paDe che. tevI ja rIte eka purUSa pati, pitA, bhAIne putra, mAmA, mAsA, kAkA, sALA, banevI-ema aneka rUpe hoya che. zarIra jyAM sudhI cetana sAthe hoya, tyAM lagI sacetana gaNAya. paNa AtmA nIkaLI gayo ke e ja zarIrane zaba tarIke oLakhAvAya che e kayAM tame nathI jANatA ? eka daSTie cetana pite sAkAra ane bIjI daSTie e ja cetana nirAkAra, ApaNe kahIe chIe ke amuka mANasa vidvAna che, paNa enAthI vadhu vidvAna AgaLa te a9pa che. eka manuSya rUpALo che, paNa enAthI adhika rUpavAna AgaLa te rUpALo nathI. e ja rIte sarva kaI prANI padArtha mAtra sApekSa che. brAhamaNa ke vANiyA paNa jJAtinI dRSTie sApekSa ja che. kuLanI daSTie paNa e ja vAta kahevAnI rahe che. pravacana aMjana 107 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpUjya gurUdeva vivatha paM. nAnAsajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha paraMtu Aje e mahatvanI vAta taddana bhulAI gaI che. jenatavajJAnamAM e viSe eTaluM badhuM lakhAyeluM paDyuM che ne bhUtakALamAM te badhuM eka yA bIjI rIte AcarAyuM paNa che ke tenuM varNana karavA besIe te pAra ja na Ave. paNa ATalI badhI mahatvanI vAta cheka ja jANe bhulAI javA pAmI che. ema thavAnA anekAneka kAraNe che. jJAnanI upAsanA karanAre temane samajavA barAbara prayatna karavA joIe. Aje kahevAtA jaina sAdhuo tema ja zrAvake zuM zIkhave che te jANavuM che ? anyadhamI sAdhu pAse jaIe. bIjAnI tattvane lagatI vAta sAMbha namIe te teo ApaNuM samakita bhAMgI pADavAnI vAta karyA kare che. e joIne kharekhara eka tarapha hasavuM Ave che ane sAthosAtha bIjI tarapha UMDA dukhane anubhava thAya che. zama, sa vega, nirveda, anukaMpA ane AsthArUpI samakitanAM lakSaNo e ja nizcayaSTie samakita che. e saghaLA to sadagaNe che. bIjAo pAse javAthI ke bIjAonI vAta sAMbhaLavAthI ke bIjA pratye sahabhAva rAkhavAthI e saddaguNonuM mUlya UlaTuM vadhe che. eTale ke teo vadhu daDha thavA pAme che, te pachI emAM samakitane kayAM AMca AvI, te ja kaI vicAratuM nathI. evI avaLI mAnyatA rAkhavI e ekAMtavAdanuM ja pariNAma che. tene sthAne "anekAntavAda' samajAI jAya te sAcI ahiMsAnAM saghaLAM aMge ApaNuM jIvanamAM tANAvANAnI peThe vaNAI jAya che e bhUlavA jevuM nathI. evuM thAya to pachI AkhuM ye jagata pitAnuM lAge che. sone e ja apekSAe nihALIne pachI te rAce che ane vikase che. zAstromAM temaja ItihAsamAM ene lagatAM saMkhyAbaMdha udAharaNe bharyA pahelAM jovAya che. anuyogadvAra sUtramAM sAta nayanI carcA karatAM jaNAvyuM che ke, kabATa mATe lAkaDuM levA jAya che tene mATe kaI pUche ke te kyAM gayo che? tyAre javAba maLe che ke te kabATa levA gayo che. mANasane A vAta navIna lAge, paNa naigamanayanI daSTie vAta sAcI che. kabATane mATe lAkaDuM lAvavuM che eTale eNe kabATa lAvavAnI vAta karI te nagamanayanI apekSAe. Ama nayavAda paNa AMzika rIte apekSAne ja vyakata kare che. niyativAdamAM mAnanArA lo ke je puruSArthamAM mAnatA nathI hotA teone jyAre pratyakSa vyavahAra sAthe joDAvuM paDe che tyAre temane paNa puruSArtha mAna ja paDe che. dAkhalA tarIke sUtramAM zakaDALa kuMbhAranI vAta Ave che. e pite niyativAdI hato. tene ekavAra bhagavAna mahAvIre pUchyuM: "bhAI! A tArA taiyAra karelAM mATInAM ThAma-vAsaNane kaI phADI nAkhe athavA A tArI patnInI keI cheDatI kare te zuM te vakhate tuM ema kahe ke "je thavAnuM hoya che te ja thAya che. enI sAthe mAre kaMI levAdevA nathI." vagere ?" tyAre zakaDaLe javAba Ape : "kaI mArA mATalAM pheDe mArI patnInI cheDatI kare te huM tene mArAthI bane teTale sAmane karuM ane laDuM paNa kharo." tyAre bhagavAne kahyuM : "bhAI ! te te pachI tAro siddhAMta "je thavAnuM hoya che te ja thAya che e peTe paDe che." tyAM pachI e kAMI bolI zako nahIM ane bhagavAna mahAvIranI vAta svIkArI. matalaba ke jUTho pakaDe ekAMtavAda paNa apekSAthI sAcI rIte samajAya che. evuM ja bIja dRSTAMta sAdevI priyadarzananuM zAstramAM prasiddha che. priyadarzanA saMsArapakSe bhagavAna mahAvIranI putrI thAya ane jamAlInI patnI thAya. amuka nimitta maLatAM jamAlInI zraddhA pharI gaI hatI. te ema mAnato ke "mAne eTale ke karavA mAMDayuM tene karyuM na gaNAya. jyAre bhagavAna mahAvIrano siddhAMta e hato ke "mane e kAma karavAnI zarUAta karI eTale jeTaluM thayuM teTaluM to karyuM ja gaNAya. jamAlInA mata pramANe tenA mATe arthAt kAma pUruM thayA pachI karyuM kahevAya evI mAnyatA hatI. ahIM paNa priyadarzane sAdhvI je jamAlInA matanI hatI tene koIe jAta anubhava karAvyo eTale tenI bhramaNa TaLI gaI. A vAta bahu prasiddha che eTale vigatamAM Utate ? sAdhvIjIne anubhava thayo tyAre te bannee ekAMte svIkArelo niyativAda ane jamAlIvAda choDI dIdhe ane bhagavAna mahAvIre prarUpelo "pAMca samavAyavAda" apanAvI lIdho hato. zakarALa kuMbhAranAM mATalAM kaI phaDavA mAge ke enI strInI cheDatI kare te "je thavAnuM haze te thaze" evuM mAnI besI kema rahevAya? te ja rIte priyadarzanAnI pacheDI saLagavA mAMDI tyAre bhale DI baLavA lAgI, AkhI baLI rahe te ja baLI che e siddhAMta bhUla bharela che, ema nakakI thayuM. eTale AgathI bacyA vinA kevI rIte rahI zakAya ? tAtparya eTaluM ja ke anubhava thatAM 108 - jIvanajhAMkhI Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva viSaya pa. nA "la guentba kAvavaya pa. nAnajI mahArAja janmazatAditigraMtha) prArabdha sAthe puruSArtha, kALa, niyati ane svabhAva e pAMce pAMca samavA athavA kAraNe svIkAryA vinA chUTako thata nathI. eTaluM kharuM che ke kaye sthaLe, kayAM-kayAM samavAya lAge e vicAravA jevuM che. evI ja rIte bhagavAna sarvavyApaka che ke nahi te paNa sApekSa rIte vicArI zakAya che. bhagavAna sAkAra che ke nirAkAra e paNa sApekSa rIte kahI zakAya che. laMkA senAnI che te vAkayamAM paNa rUpaka ke upamA hoya che. e rIte sAhityamAM, vAtamAM, vijJAnamAM, dharmamAM tema ja jIvanamAM dareka kSetramAM sApekSavAda lagADavo joIe. ApaNe zarUAtamAM joI gayA ke mahAna vaijJAnika AInsTAIne bhautika vijJAnanAM kSetramAM sApekSavAdanI zodha karIne ane prakAza pheMkayo hato, paraMtu e zeAdhanI sAthe AdhyAtmika vijJAnane yoga na sAdhavAthI Aje e vijJAna | vijJAnIonA hAthamAM paNa rahevA pAmyuM nathI, tevI ja rIte zAntivAdIonA hAthamAMthI paNa te chaTakI gayuM che. ane prajAnA keI ucaca varganA hAthamAM paNa rahyuM nathI. Aje e vijJAna jaI paDayuM che yuddhakhora rAjyakartAonA hAthamAM. pariNAma jANe che ne? chelA bIjA vizvayuddhamAM aNuvisphaTa kriyAno ze aMjAma Avyo hate e keIthI kayAM ajANyuM che ? e aMjAma eTale lA be manuSyano temaja asaMkhya prANIsamUhane vinAza. e aNuvisphoTananI kiraNotsargI je Aje paNa manuSyajAtane tema ja prANImAtrane bhayagrasta dazAmAM dhakelI dIdhA che. mAnavatAvAdI AInsTAIna tenI hayAtImAM ja e pariNAma joIne atyaMta dukhI thaye hate. bhAratanI AryasaMskRtimAM dharma temaja rAjakAraNa parasparAvalaMbI hovA chatAM jarUra paDaye hamezAM dharma ja kharI deravaNI ApI che. paraMtu jyArathI rAjakAraNe amuka saMjoga anusAra sarvoparipaNuM svIkAryuM tyArathI vizvanA dareke dareka kSetramAM apekSAno anubaMdha chUTI gaye. pariNAme Aje vijJAnanI vividha zAkhAo paNa kAcI rahI javA pAmI che. kAraNa sApekSavAda bhalAI javA. pavanapAvaDI sudhI khIleluM bhAratanuM prAcIna vijJAna cheka ja lupta thaI jAya e kema bane? ane anekAMtavAda cheka ja visArI devAmAM AvyuM na hota te vaidaka, jatiSa ane paramANu trasareNunI vAte navAM saMzodhananI daSTie cheka ja aTakI na paData, ane rAjakIya gulAmI bhAratane saikAo sudhI sAMkhavI na paData. sApekSavAda ke anekAMtavAdanI sAcI samajaNa jagatanAM manuSyanAM hRdayamAM sthapAvA pAmI hota te nAta - jAta, vADAbaMdhI saMpradAyavAda tema ja bhaugolikavAdanI saMkucita dIvAle vagere bhayaMkara jhaghaDAo bhAratIya prajAjIvanamAM aDDo jamAvIne ghara karI rahevA pAmata nahi. Aje duniyAbharanAM rAjakAraNe tema ja bhautika vijJAne mAnavajAtanI tathA prANIjagatanI je avagati karI mUkI che tevI bhayaMkara avagatine paNa A deza anekAMtavAdanAM sAcAM zastranI madada vaDe kharekhara rokI zakata. paraMtu Aje ApaNe joIe chIe ke sApekSavAdanuM rahasya taddana bhUlI javAyuM che, eTale atyAre te mAtra vANIvilAsanI bhUlabhulAmaNImAM aTavAI rahyo che. zretAno ! samajAya che ? mane e vAtanuM UMDuM duHkha che. Aje jene mAtra jaina kuTuMbamAM janma thavAne kAraNe ja jaina banI gayA che. udAra tema ja savAMgI daSTikoNa ApaNuM jena sAdhuomAM paNa rahevA pAmyuM nathI. teoe te pitAnAM jUthane khUba ja sAMkaDAM banAvI daI, sAMpradAyikatAnI jelamAM ja purAI rahevAnuM pasaMda karyuM che. evI saMkacitatAnuM zuM pariNAma Ave te jANe che ? emAMthI te jAtibhAvanA tathA najIkanA bhAI- bhAI vacce paNa vidroha tathA viSe janmavA pAme. vADAbaMdhI ane saMkucita manodazAne lIdhe ajAtazatrutA pragaTAvanArI pelI prasiddha bhAvanA :"jJAnemi save gItA .... uttare navama no tema ja guNagrAhIpaNAne lagabhaga lopa thaI gayo che. ene sAcI pragati aTakI paDI che. AvI paristhitimAM samAjavyApI saDe jaDa ghAlI bese che temAM navAI jevuM kaMI ye nathI. dharma tema ja saMskRtinAM mULiyAM khavAI javAthI Ajane manuSya pAke rUDhicusta ane svArthI banI javA pAmyA che. zarAbakherI, jugAra, zikArabAjI, mAMsAhAra, vezyAgamana, lAMcaruzvata, vyavahAramAM apramANikatA, guMDAgIrI ne vyabhicAra-e saghaLAMoe samAjanA tema ja vyakitanA jIvanamAM majabUta rIte sthAna jamAvI dIdhuM che. AvuM AvuM tenA jIvanamAM hovA chatAM paNa, Ajane manuSya potAne dhArmika tema ja AdhyAtmika kahevaDAvI zakavAnI hiMmata kare che, e kharekhara navAIbharyuM che, kAraNa jANavuM che? sApekSavAdanI vicAradaSTine abhAva e ja enuM nidAna che. pravacana aMjana 109 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrA gurudeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha sApekSavAda ja bIjA pratye udAratA ane pitAnA cAritryamAM daDhatA lAvavA pUre samartha che. paraMtu Aje tene badale emAM zuM ?? evuM kahIne cAritryazithilatA ane pArakAnA mAtra doSa ja jovAnI vRttie jera karyuM che. pariNAme nidA. Apacha tathA galIcapaNA samAjamAM ghara ghAvyuM che. sApekSavAdane jIvana sAthe sAcI rIte joDI devAmAM Ave te yogI AnaMdaghanajI mahArAja kahe che te mujaba darzananA ArAdhaka saheje banI javAya ane tema thAya te jinavaranA paNa sAcA ArAdhaka banavAmAM DhIla na rahevA pAme. eTaluM ja nahi paNa pachI te vizALa daSTi thavAthI e sApekSavAda ke anekAMtavAda jIvananAM badhAM kSetre saMbaMdha dharAvato thaI jAya. AjanA rAjakAraNamAM jenI anivArya jarUriyAta che e sahaastitvane guNa, ema thayA vagara prajAnA jIvanamAM dAkhala thaI na zake. udAra ane vyApaka daSTithI joIe te vizvazAMti mATe tema thavuM khAsa jarUrI che. guNa dekhAya tyAM pUjA karavI ane doSa dekhAya tyAM prema dAkhavIne paNa asarakAraka tathA sacoTa virodha dAkhave evI daDha manavRtti keLavavAthI ja vyakita jIvana tathA sAmAjika jIvanamAM sApekSavAdanuM ojasa pragaTe che. mATe huM pharI pharIne anurodha karuM chuM ke pragati sAdhavAnI apekSA rAkhanAre jIvanamAM jIvanta sApekSavAdane apanAvye ja chUTako che e kadI paNa bhUlatA nahi. Jain El 19 on International jIvanajhAMkhIery.org Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5gurUdeva Davilaya paM. nAnAsajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha pravacana - parimala pravacanakAra :- , kavivarya zrI nAnacaMdajI mahArAja saMkalana - munizrI saMtabAlajI [ pUjaya gurudevanA pravacano, " mAnavatAnuM mIThuM jagata" bhAga 1/2 mAM tathA bhAga- 3/4mAM saMyukatarUpe saMpAdita thayela che. temAMthI preraNAtmaka, suvAsita kaMDikAonuM ahIM saMkalana karela che. bIjA zabdomAM kahIe te pUjaya gurudevanI vicAradhArAnuM A eka jAtanuM dahana ke sattava che. saMpAdaka] sukhanI zodhamAM "lakSamI ane adhikAra (sattA) ne yoge te sukha vede che, e vAta kharI paNa jema jhAMjhavAnAM jaLa dUrathI pANIrUpe dekhAya che, chatAM te asala pANI nathI; te ja pramANe "thoDI vAra che, hamaNAM ja ISTa vastu prApta karI laIza." ema mAnI AzAmAM ne AzAmAM jIva padArtha pAchaLa doDI rahyo hoya che. paNa chevaTa sudhI duHkha maTatuM nathI, sukha TakatuM nathI. ane chatAM ya jamaNuM bhAMgatI nathI. AnuM kAraNa e che ke sukha bahAranA padArthomAM nathI. sukha ApavuM e emano svabhAva ja nathI. je padArthathI eka prANI sukha anubhave che; te ja padArthathI bIju prANI duHkhane anubhava kare che e anubhavanI bInA che." lekapravAha jema Acarato hoya tema jIva Acare che. mArI bhUmikA, mArI gyatA, mArI pharaja ke mAre mArga kaye? eno vicAra jIva bhAgye ja kare che ane kare che to te paNa svataMtra rIte nahIM. ene lIdhe ja te kartavya bhU, mArga paNa bhUle, sukhanAM sAdhano ja baMdhanarUpa thayAM. je zakita aMtaranA duzmanone haNavA mATe hatI, tenAthI te pote ja ha . je Indriya vijaya mATe meLavI hatI tenAthI te pote ja parAjaya pAmyo. sukha meLavavA jatAM dAvAnaLa duHkha pragaTAvyuM. enuM kAraNa e che ke enA jIvananuM ene lakSa hotuM nathI. sukha sAcI samajaNathI ja pragaTe che. duHkha ajJAnano nAza thavAthI maTe che." prabhune AdhAra amArA duHkhI jIvanathI Aje ame nirAza thayA chIe. aneka nirAzAomAM he prabhu! tAruM eka zaraNa ja AzAkiraNa pragaTAvanAra che. aMdhakAramAMthI prakAza tarapha ane mRtyumAMthI amaratAne pavitra mAge laI janAra che. duHkhI avasthAmAM mAtAnI jema mamatA batAvI tuM ja amArA jIvanane zAMta kare che; pitAnI jema premaLatA batAvI prabuddha kare che; bhAInI jema bhAtRtva batAvI pairya Ape che. vAstavamAM he prabhu! amAre mATe tuM ja mAtA, pitA, bhAI, mitra je kaho te che. azaraNane zaraNa, azAntane zAMti ApanAra ane saMsAranAM baMdhanamAM jakaDAyelAne mukata karanAra paNa tuM ja che." prabhunuM svarUpa vAstavika bhUmikAe prabhunA svarUpane vicAra karIe te satya e ja sAcA bhagavAna che. buddha, mahAvIra, jina, hari, hara, brahmA, khudA, krAIsTa, ahuramajada e badhAM satya - bhagavAnanA ja judA - judA deza, kALa ane judI judI mAnavaprajAmAM potapotAnI kakSA pramANe thayelA uddhArakarUpe judA - judA AviSkAre che. viSamadaSTine kAraNe athavA AtmabhAnanA abhAve satya bhagavAnanAM saMtAnone (satyanA ja AviSkArone) ApaNe paraspara vaheMcI lIdhA ane bhagavAnane nAme kalezakaMkAsa karavA lAgyAM. je divase ApaNe viSamadaSTinA cazamA utArI, samyagadaSTithI jotAM zIkhIzuM te ja divase ApaNane satyadharmanI - satyamArganI - satya bhagavAnanI samaja Avaze." jIvananuM rahasya ane te ja divase jIvananuM rahasya ane satyabhagavAnanuM svarUpa samajI zakIzuM. satya bhagavAnanAM svarUpa be na pravacana parimala 111 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pajya gurUdeva kavilaya paM. nAnazcandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha hoI zake. jIvanarahasyane jeNe jANavuM hoya; teNe "huM zarIra nathI paNa Atmatatva chuM." e jAtanI saMpUrNa zraddhA pragaTAvavI joIe. tyAre pote pitAne pichAne che, tyAre ja te bIjAne pichAnI zake che ane te manuSyane ja prabhu (satyabhagavAna) nI oLakha thAya che. e mATe te mAnavane keTale AtmAga Apa paDe che ane jIvananI zuddhi mATe keTalIya vahAlAmAM vahAlI cIjane jatI karavI paDe che. satyanI prAptine kuLa sAthe saMbaMdha nathI; paNa guNa ane susaMskAra sAthe saMbaMdha che. UMca-nIcanuM dhoraNa janmathI nahI paNa guNathI AMkavuM joI e ApaNu dezamAM dara varSe hajAra vidyArthI o bI. e , ema. e. nI parIkSAmAM pasAra thaI bahAra paDe che, paNa mAnavatAnI parIkSAmAM pAsa thanAra javalle ja maLaze. A badhuM zuM sUcave che? ApaNe jIvanarahasya zodhavAne badale, vadhAre rahasyamaya jIvana banAvI rahyA chIe. mAnavatA e jIvanarahasya samajavAnI aNamola cAvI che." mAnavatAne adhikArI have huM mAnava chuM, A vyavahAra mArAthI na thAya, mane na zobhe, e vicAra pUrvanA pAzavI saMskArone lIdhe ene nathI AvatA. tethI je sApane tAravA mATe maLelAM che, teno e sadupayoga karI zakato nathI. kAraNa ke ajJAnatAne lIdhe potAne (pate) bhUlI gayo che. mANasa zarIrane ja "huM" mAnIne sarva kriyA kare che. zarIra ane tene upayogI vastunI saMbhALa rAkhe che; paNa pitAne bhUlI gayo che. ethI ja ema kahe che ke, ame kSatriya, ame brAhmaNa, ame vANiyA. A zudra, enAthI ame vaTalAI jaIe, abhaDAI jaIe; paNa ene khabara nathI ke ame badhAya AtmA eka chIe. sAcA dhamare paNa tyAM saMbhava che. zravaNa paNa te ja karI zake ane pachI ja zradhA pragaTe ane zraddhA pachI saMyama hoya. cetana vinA deha jema zUnya che, tema mAnavatA vinA dharma zUnya che mANasa hoya paNa tenAmAMthI pazune svabhAva chUTI gaye na hoya, jene pArakAnAM duHkhane khyAla na Ave te zarIre bhale mANasa hoya chatAM paNa mANasAIvALo mANasa nahIM kahevAya. te narapazu kahevAya; leke dhArmika kriyA , chatAM temAM saphaLatA nathI maLatI, tenuM kAraNa A pAzavI saMskAronuM gADha astitva che. manuSya zArIrika daIne nAbUda karavA jeTalI ciMtA seve che ane upAya kare che, temAMnI theDI paNa ciMtA prakRtinI jaDatA ane tenA de kADhavA karAtI nathI. eTale sarvathI prathama samyaga vicArArA pAzavatAnA saMskAro dUra karavAnI jarUra che. e kriyAne "kSetravizuddhi" kahevAmAM Ave che. mANasAI Ave che tyAre bIjAnuM pacAvI pADavAnI nItine badale bhalamanasAI saheje Ave che. e hamezAM bhakSaNa karavAmAM nahIM, paNa rakSaNa karavAmAM moTAI samaje che. enA dilamAM rakSaNa karavAnI bhAvanA svayaM pragaTe che. e mAne che ke mAruM baLa ane sAdhana nabaLAM ke sAdhanahInanI sevA mATe che ane herAna karavA ke pajavavA mATe nahIM. manuSyalakamAM rahelo mANasa mANasAIne lIdhe je gatimAM javuM hoya te athavA pite Irache te prApta karI zake che. mATe ja mAnavabhavane ciMtAmaNi je kaho che." mANasAI vagarane mANasa karmabaddha AtmA geDIdaDAnI jema rakhaDe che. (tethI) evuM ajJAna che ke "huM koNa chuM? A huM zuM karI rahyo chuM? kaye mArge jaI rahyo chuM?" enuM leza paNa bhAna nathI hotuM. mAThuM pariNAma Ave tyAre kheda kare, raDe, pazcAtApa kare ane pAcho karato hoya tema karyuM jAya che. jema dArUno zIro paDe hoya paNa je eno upayoga na karIe te nazo na caDI zake tema ApaNuM bUruM karanAra ApaNe ja chIe. thoDAM sukha bhogavavA arthe aneka duHkhanA kAraNarUpa karmone ekaThAM kare ane pachI marIne halakI gatine pAme. mAnava deha prApta karyA pachI paNa manuSya je kuLamAM janmyo hoya, je samAjamAM ucharyo hoya te kuLa ane te samAjamAM je je kriyAo athavA rUDha vyavahAra cAlatA hoya te te kazA paNa vicAra vagara calAvye rAkhavAnI moTe bhAge tene Adata paDI jAya che. Ane AghasaMjJA" kahevAmAM Ave che." mAnavatAthI AdhyAtimakatA sudhI "vicAra-dIpaka mATe sazAstrarUpa tela, vairAgyarUpI vATa, citazudhirUpI bhAjana (supAtra) ane sadgurunA 112 jIvanajhAMkhI Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (pujya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha bodharUpa agnine vega jarUrI che. jema jema mANasAI vadhatI jAya, rajoguNa sAthe sarvaguNa bhaLe, tema-tema svArthano tyAga karato jAya. pitAnA aMtara tarapha citta vaLe, kamekrame mitrAdaSTi ane tArAdaSTi pragaTe, tyArabAda "balAdaSTi" ane pachI "dIprAdaSTi" pragaTe. ahIM (e ghasaMjJAthI kramazaH mitrA, tArA, balA, dIprAdaSTi sudhI jaina paribhASA pramANe) prathama guNasthAna hoya che. paNa jyAre pAMcamI ritharAdaSTi pragaTe che tyAre AtmabhAna (spaSTa) thAya che. jyAM sudhI indri upara, viSaya upara vijaya na meLavAya tyAM sudhI te kharA arthamAM jina nahIM; paNa je mANasa viSaya-kaSAya upara vijaya meLavI vijetA jevuM AcaraNa karato hoya, te ja kharo jaina che. pachI te game te saMpradAyane kAM na hoya ? jAhera himmata Ave, nyAyamArge jIvana calAve, duHkha sahIne paNa paranuM (bIjA prANIonuM rakSaNa kare, ene AtmanirIkSaNanI laganI lAge, satya ane ahiMsAno Azaka bane, samaya ane zakitane durvyaya kare nahIM, e na bolavA jevuM bole nahIM, na AcaravA jevuM kadI Acare nahIM, pachI pitAnuM game te thAya. (jainadaSTi pramANe) te sAce mArgAnusArI bane. tene kharI vastu ruce ne kharI vastuno te adhikArI bane. TUMkamAM, te pavitra ane zuddha bane. ATalI bhUmikA AvyA pachI ja e AdhyAtmikatAne adhikArI banI zake." dharmapadezakenI pharaja " sanAtanatAne hA dharAvatA dezanI prajAne sabhyatAno pATha paNa zIkhavo 5De, e keTalI zaramanI vastu che !... AmAM mukhya khAmI amArI-upadezakanI ja che. upadeza denAra sAdhune dezanuM, lekenA svabhAvanuM, kSetranuM ane kALanuM jJAna hovuM joIe. te ja te mANasa keNa che, ke che, temanAM svabhAva ane mAnasa kevAM che, temanuM zuM daI che ane zuM davA ApavI joIe? tene pUrvavicAra karIne dharmopadeza Ape to ja phaLadAyI thAya. gAMdhIjIno dAkhalo laIe. ene hiMdu, musalamAna, khristI sahu koI mAthuM namAve che. emAM kharI vAta e che ke, emAM deSa amAre che. jene je ApavuM joIe tene te apAtuM nathI. samAdhAnapUrvaka vyavahAru mArga batAvanAra, hRdayanI gUMca kADhanAra, aMtaranA baLatAne bUjhAvanAra evA satapuruSo-anubhavIonA toTA che. tema sAcA jijJAsuo ke mumukSu zretAonA paNa toTA che." saMskArenI asara "jijJAsuvargane huM pharI pharI kahuM chuM ke jarA nayana bolo, jAgo ane jIvananuM kArya Adare. antaHkaraNamAM nakAmI bharI rAkhela cIjo, kusaMskAro ane hAjatene baLapUrvaka dUra pheMkI dyo. daDha saMkalpa kare. jIvana para traNa tharA saMskAranI asara thAya che:- (1) pUrvakALanA pitAnA sArA ke narasA saMskAronA piSaNa-poSaNanI. (2) mAta -pitAnA sArA-mAThA saMskAranI ane (3) sAmudAyika vAtAvaraNamAM rahelA sArA-mAThA saMskAranI. A pramANe hoIne upara kahelA bhagIratha kAryamAM jema pitAno puruSArtha upayogI thAya che, tema mAbApanI cIvaTa, zikSakanI ucca keLavaNI ane sAmudAyika sArA-narasA AvI maLatA saMskAro pratye jAgRti. e traNa prakAre jIvananuM ghaDatara thAya che. saMskAromAM sArAmAMthI mAThuM ane mAThAmAMthI sAruM ema saMkramaNa thaI zake che. ene AdhAra e mATenI bedarakArI ke cIvaTa para rahela che. kodha, mAna, magarUrI ane ISya tema ja draSanA gADha saMskAroe aMgata ane sAmAjika jIvana upara gaMbhIra asara karI mUkI che." saMskAranI zuddhi Aje saMskAranI zuddhi pAchaLa jeTaluM mahatva nathI apAtuM, teTaluM bAhyazuddhi para apAya che ane A ja bhAvanAe mAnavane mAnava maTADI pazu karI dIdho che. te zUdrone aDakavAmAM pApa mAne che, potAnA ja mAnava birAdarathI abhaDAI jAya che, vaLI zAstronuM oThuM laIne tenI sAkha Ape che; kevI vicitratA ! zAstrakAro to spaSTa bhAkhe che ke manuSya achUta nathI, paNa mAnavamAM ghara karI rahela viSayAMdhapaNuM, aMdhasvArtha, kepa, mitraha, vizvAsaghAta jevA durguNothI mANasa kharAM aspRzya jevA- cAMDAle jevA bane che. A kahevAtA heDa-bhaMgI to tamArI sAcI sevA karanAra che. manuSyatva AvyA pachI jayAre bhAna thaze, tyAre AjanAM seMkaDe mAThAM AvaraNa pratye, mUrkhatA pratye vAraMvAra raDavuM Avaze. pravacana parimala 113 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - }pUjya gurUdeva kavighaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha sAmAjika pApa, vArasAthI maLelAM pApa ane vyakitagata pApa; e traNe pApane pakhALavAnAM che. e pApe mAtra pANIthI ke vANIthI nahIM devAya, ene mATe te pasIne vALa paDaze; ane pasInAthI paNa nahIM devAya te aMtara nicAvIne paNa haiye ja chUTake." svadharmane nirNaya manuSya pote je AzramamAM, je sthAnamAM ke bhUmikAmAM rahyo hoya te AzramanuM je kartavya hoya, te anusAra te e svadharmanuM mukhya mApa che. paraMtu mAne ke ekI sAthe be kartavya AvI paDe te? dA. ta. eka gRhasthane eka bAju potAnAM mAtA-pitA, strI, putra ke bhAI bImAra hoya, bIjI tarapha zravaNa-pUjApATha vagere niyamone samaya thayo hoya tyAre mA-bApa vagerenI sevAne dharma e enuM prathama AcAramAM mUkavAnuM kartavya che. paNa emAM ghUNA ke bedarakArI sevIne te devaLamAM dharmakaraNI karavA jAya ke jApa japavA jAya to evo manuSya, sthULa rIte dharma pALate dekhAya; paNa kharI vAta to e che ke eNe svadharmane ha gaNAya! kAraNa ke enI bhUmikA jemAM prathama kartavya janasevAnuM hatuM. e kartavya bajAvavuM enI vRttine UMDe UMDe akAruM thaI paDayuM hovuM joIe. eTale eNe UMcA dharmane eThe potAnI zithilatA chupAvavA A prayatna karyo lekhAya. e mANasa te beya bagADe che. te AdhyAtmika dharma adhikAra vagara pacAvI zake nahIM; ane kartavyadharma cUkIne svadharma gumAvI bese. pahelI copaDIne bhaNanAra, pahelI pAkI karyA vagara pAMcamI karavA jAya te beya kAcI rahe." saMnyAsasAdhanA (Akhare to) saMnyAsa (paNa kAMI) ataDe mArga nathI; e te mahajanya saMbadhe mAtrathI mohabaMdhana khaseDI (badhA) saMbaMdhane susaMbaMdha karavA mATenI ekAMta sAdhanA che. enuM pAtra AkhuM vizva hoya, amuka ja na hoya. je sthAnanA saMbaMdhamAM nirbaLatA bhaLI hoya te sthAnanA saMbaMdhamAMthI nirbaLatA TALavA mATe te sthAna eka vAra te IcchAo ke anicchAe tajavuM ja rahyuM." dharmayukata vyavahAra je vyavahAra Amalaya vinAno, dharma yukata na hoya te kharo vyavahAra ja nathI; e asada vyavahAra che. samajaNubhaya jIvananI eka paNa kriyA evI nathI ke jemAMthI mANasa dharmane jude tAravIne potAnuM dhyeya prApta karI zake. paNa jene kharuM jIvana jIvavuM che tenAmAM dharma to otapreta hoya. enA mATe ja A binA che. je maravAnI ALase jIve che, tenI A vAta nathI. eka mANasa bhalene gRhasthAzramane vyavahAra calAvato hoya, paNa je AtmalakSI, zreyAtha, satyaniSTha ane brahmacaryapremI hoya, niSkapaTI hoya ane sevAbhAvI hoya te te mahApuNyazALI che ane dharmamArga dhapI rahyo che; ema jANavuM." juvAnImAM ja dharmapAlana "kharI vAta to e che ke, juvAnImAM ja samajaNa ane zakitapUrvaka kAmanA (vAsanA) nI sAthe yuddha khelavuM joIe. kAmanA ghaTADavI enuM ja nAma dharma. aMtaramAM rahelI IcchAone nirodha kare enuM ja nAma tapazcaryA. yauvanamAM jeNe svAda ta hoya, ene vRddhAvasthAmAM khUba khAvAnuM ke svAda karavAnuM mana na thAya ke bhAgye ja thAya. kevI moja !..." mAnavatAne vidyAthI kaI eka vacana saMbhaLAve ke cAra ceDe ane pAchuM gAMThe bAMdhI rAkhe ane kahe-"he bhagavAna! kayAre vakhata Ave ke huM enA mAthAmAM mAru ?? bhagavAna kayAM ene baMdhAyele che? paNa potAnI jAtane A gharakamanA baMdhane bAMdhe che, teno evA jIvane khyAla Avato nathI. sonA-hIrAnA hAra ane motInI mALAo paheravAthI kaMI UMcI bhUmikA cheDI ja gaNAya che? manuSyamAtrane A pATha taiyAra karavAnA che. (bIjI) parIkSAomAM 114 jIvanajhAMkhI Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAkida smRtigraMtha 1/3 (33 TakA mAkarsa) maLe te ya pAsa thavAya, paNa ahIM tema nathI. jevI lAyakAta tevA ja mAkarsa maLe, ane te pramANe ja AgaLa vadhAya. A vidyArthImAM (sAcA dharma ke AdhyAtmika mArganA zIkhAumAM) krodha, mithyAbhimAna, mAyA, lobha ane Asakita na rahevAM joIe. Adarza maya jIvana gALavAnuM hoya." dharma jIvanavyApI hevo joIe "dharma e kAMI devaLa, masjida ke maMdiramAM ja purAyelI cIja nathI. e te ApaNu aNue aNumAM rahelo svAbhAvika guNa che. ane emaja che to pratyeka kriyAmAM dharmane utAravA mATe jema vicAra joIe tema zakti paNa joIe. ethI ja mahApuruSoe gAyuM: harine mAraga che zUrAne, nahIM kAyaranuM kAma jone; parathama (pahelAM) mastaka mUkI, vaLatI levuM nAma jone" jene maravAne bhaya na hoya, ATalI taiyArI hoya te ja dharmane khAtara, satyane khAtara, Tekane khAtara ke janasevA khAtara mRtyune svIkAre. dharmamAM vANiyAvaTanA hisAba na hoya. nisvArthabhAva ane kartavya khAtaranI jIvana - arpaNutA ja dharma paLAvI zake." vRtti vijetAne pApa aDI zakatuM nathI! " mahApuruSoe pharI karI kahyuM che ke vIryahIna ane pAmarane ja pApa vadhu muMjhave che. je jAgRta ane vIra ma che, tene pApa to aDI paNa zakatuM nathI. kAraNa ke te vivekapUrvaka ja pagaluM bhare che. AthI tame samajyA haze ke zarIrabaLe jADe, tagaDo ke sAjo tAjo e vIra nahIM, paNa vRttino vijetA te ja vIra che." jayAM maradAnagI tyAM ja mAnavatA! mArA vyAkhyAnane sAra te e che ke hiMdu ho ke musalamAna ho, paNa jayAM narI pAmaratA che ke narI dharmajhanUnI pAzavikatA che, tyAM zuddha mANasAI - InsAniyata- che ja nahIM. ane jayAM zuddha mAnavatA nathI, tyAM dharma te Take ja zAne? pazubaLa kadI AtmabaLane jItI zake ja nahIM. eka tarapha dharmane nAme atyAcAra hatuM, jyAre bIjI tarapha dharmane nAme mUrkhatA hatI. A bane tattvamAM dharmanI vikRti hatI. AvuM dhatIMga joI vedadharmanA hajAro rUDhicustanA virodha vacce maharSi dayAnaMde potAnA mULa dharmane cAhanArane apanAvyA." dhArmika sahiSNutA "hindunI bena-beTInA apaharaNane IslAmI bacce pitAnI bena-beTInA apaharaNa tulya lekhe. e ja rIte IsalAmI baccAnI bekArI ke haIzA joI hiMdu bhAIne gAdI-takiyA ke moTara 52 mahAlavAnuM mana kema thAya? A sthiti je lAvavI hoya te banne pakSanA dIrghadazI puruSoe nikaTa AvavuM joIe. svArtha tyAga ane sahanazIlatAthI ja mAnavatA dIpe che." strIomAM maradAnagI maradAnagI puruSamAM ja hoya, strImAM na hoya, strI te abaLA kahevAya, evA bhramamAM tame raheze nahIM. je ke strI ane puruSanA dehabaMdhAraNa ane prakRtimAM dhULa pheraphAro to che ja, ane e pheraphArone lIdhe kAryakSetramAM paNa aMtara rahe che, chatAM e kAryakSetranuM aMtara to UlaTuM ane jAtine paraspara sAdhaka che eTale e daSTie koI UMcuM nathI, tema nIcuM paNa nathI. manuSyatvanA, suzikSaNanA ane mokSanA banene samAna adhikAre kudaratI che ja." dharmomAM bheda zAne? "mArI daSTie te game tevA virodhI gaNatA saMpradAyanA saMbaMdhamAM AvavuM e te jIvananI lahANa che. kharuM jotAM bhAratabharamAM pracalita badhA dharmonA siddhAntamAM je viradhIbhAva dekhAya che, te bhedadaSTinA che. viSama (evA) pravacana parimala boTa mAlI mArA 115 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (pUya gurudeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAdi smRtigraMthare bhedabhAva te vADAbaMdhInI bhAvanAmAM ja che. dharma ane sAMpradAyikatAno bheda barAbara samaja joIe. dharma e te sadA ane sarvathA mAnavajAtane jIvaMta, prANavAna ane tejasvI rAkhanAra divya prakAza che. tyAre sAMpradAyikatA e to mAnava-mAnava vacce bhedabhAvanI moTI dIvAla UbhI karanAra killebaMdI che. eTale ja dareka yugamAM yugapradhAna puruSee potapotAnAM dravya, kSetra, kALa ane bhAva pramANe dharmanA ja amuka aMzanI sthApanA karI mAnavajAtimAM navacetana reDyuM hoya che ane e rIte dareka dharmanuM judI judI bhUmikAothI prasthAna thayeluM hoI te darekanuM dhyeya eka ja che." dharmomAM vikRti kayAre? "paraMtu jayAre e prANapUraka mahApuruSa pitAnuM kArya pAra pADI kudaratane khoLe pitAnI jAtane samAvI de che, tyAre tene phelAyela prakAza dhImedhIme adazya thavA mAMDe che. jemajema e maMDaLanA sabhyomAM vArasAgata dharmaprAptinI bhAvanA pracAra pAme che. tematema samaya vadhatAM jatAM guNapUjA maTI vyakitapUjA ane vyakitapUjA maTI chevaTa kriyAkAMDanAM khAMnI pUjA thavI zarU thAya che. A rIte mULatattva bhulAya javAthI sAMpradAyika bhAvathI saMkucita vRttino uddabhava thAya che. ane prema, udAratA, sevA ane titikSAne sthAne dveSa, IrSA, mUDhatA, abhimAna ane asahiSNutA uddabhave che. laghutA ane namratAne badale daMbha, abhimAna ane pAkhaMDa poSAya che. A sAMpradAyikatAne pariNAme (mULa) vastune bhUlI jaI mAtra bahAranAM khokhAne vaLagavAnI Adata paDI jAya che. pachI saMpradAyane moha eTale badhe vadhI jAya che ke saMpradAyanAM oThAM nIce ja eka jAtanI malina manovRtti upaje che; ene pAchaLathI e mahAna puruSanA nAmanuM oThuM laI e saMpradAyanA mAMhomAMhe paNa aneka peTA vibhAga pheTI nIkaLe che ane pache mAnavasamAja haMmezanA jUnA cIle cAle che." vibhUtie tyAre ja pAke che! jayAre jayAre sAmAjika jIvana atyaMta svArthaparAya tema ja astavyasta banI jAya che tyAre tyAre A vizvanA uddhAra mATe mahAna vibhUtio, sarva, mahAjano, pigaMbaro ane parama-puruSe utpanna thAya che. evI aneka vibhUtio A bhAratavarSane Aja sudhI maLI gaI che." Indri ane zakitane sadupayoga sauthI pahelAM tvacA, jIbha, nAka, AMkha ane kAnano dAkhalo laIe. spazendriyanA viSayamAM to pAgala banIne manuSya zakita, Ijajata, pratiSThA ane lakSamIno akSamya durupayeAga kare che. enI cAvI rasendriyamAM che. rasendriyanA durupayegamAM pAMce Indriyene durupayega AvI jAya che. na khAvAnuM khAya, hada uparAMtanuM khAya, vagara bhUkhe khAya, aniyamitapaNe khAya, na pIvAnuM pIe; na bolavAnuM bele, A badhA jIbhanA durupayege che. e ja pramANe cAmaDI (tvacA) AkhA zarIranuM veSNana che. enAthI zarIrane nibhAva che, enI upagitA paNa ghaNI che, paNa manuSya enI upagitA nathI samajyo; eTale ja te e sAdhano durupayoga karI dhAtukSINa ane hatavIrya banI vyAdhione AmaMtre che. pathyApathya kherAka pArakhavA mATe, khAvA mATe ane bolavAmAM madadagAra thavA mATe jIbha che. ene badale svAdamAM phasAI jAya ke tarataja vyAdhi ane vikAra phATI nIkaLe che. e ja tene durUpayoga che. nAka mULe to zvAcchavAsanI gaLaNI che, paNa sugaMdhIne nAda lAge eTale phUle, attara ke megarAnI kaLIo jevA sugaMdhavALA padArtho pAchaLa gAMDAtUra banI jAya che. evA unmAdathI paNa aneka anartho pragaTe. ane AMkha te addabhuta yaMtra che. kudaratanA divya saMdaryane jhIlI manane halakI bhUmikAmAMthI uparanI bhUmikA para laI javA mATe te eka sa ttama sAdhana che. paNa jyAM-tyAM eMThI dRSTi nAkhIe, na jovAnuM joIe; eTale tenAthI mana vyagra ane bhraSTa thAya che. Aveza ane Avega banane vadhe che ane Akhare amUlya AMkha gumAvI besIe chIe athavA to AMkhavaDe ApaNuM potAnuM ja adhaHpatana karIe chIe. kAna ucca koTinuM amRtakathana sAMbhaLavA mATe che. ene badale jherI pudagalano prakSepa karIe, niMdA ke vikArI zabda sAMbhaLIe eTale kAnamAM kacaro bharAya ane dhAraNAnuM suMdara yaMtra bagaDe. ghaNanI ekadhArI phariyAda hoya che ke yAdazakita jarAya nathI. kSaNe kSaNe bhUlI javAya che. mana nabaLuM che, paNa e savAge satya nathI. tame ja vicAre. zuM keIe kaDavuM vacana kahyuM hoya ke gALa dIdhI hoya, te te jiMdagI sudhI bhulAya che kharI? paisA gaNatA hoIe tyAre to mana thIjI ja jAya che. mana Jain Eden International jIvanajhAMkhI www.ja nelibrary.org Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bpaNa gadeva kavivarya pa. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha phakata zAstrazravaNa ke zreyanI uttama vAta ja yAda rahetI nathI, e ja kamabhAgya che. ghaNAM evAM mANaso paNa hoya che ke jyAre vAta karavA bese tyAre sAmAne sAMbhaLavI che ke nahIM, e sthaLe e vAta kahevAnI jarUra che ke nahIM, sAMbhaLanAra mArI vAtamAM rasa le che ke nahIM? enuM bhAna ja rAkhatA nathI. ane sAmo mANasa kaMTALI jAya tyAM sudhI bolyA ja kare che. A vANIne bhAre durupayoga che. AvI rIte je zakitane sadupayoga karo joIe, te ja zakitane, te ja vIryane kacarApeTI jevA vyavahAra mATe durupayega karI zakitane kSINa karI jIvana bhraSTa karyuM. vijya mATe prApta karela zakita nakAmI veDaphI nAkhI. AvI rIte zakita ghasAI jAya emAM zI navAI? manuSyanA AyuSya ghaTayAM tenuM kAraNa paNa e ja che. ajJAnatAbharI raheNIkaraNI, AMdhaLAM anukaraNa, amApa bhegavRtti, anahada vilAsa ane dehanuM nukasAna karanArAM vyasanane kAraNe manuSya pote Apattine notare che. keTalAka janmathI ja nirbaLa, mahArogI, aMdha, baherA, luvA ke pAMgaLA hoya che. enuM kAraNa paNa prave karela zakitane durupayoga ja che. je zakitane sadupayoga na karI jANe, tenI pAsethI zakita kheMcavI levI e kudaratane kAnana che. je rIte prANazakitanA durupayogathI mANasa hAthe karIne mahAna Aphata vahore che. te rIte ja kudaratI padArthone paNa durupayega karIne vizvasaMpattine nukasAna pahoMcADe che te kudaratane droha kare che, e kudaratane gunegAra che." pAMgaLI ahiMsA "Aje tame ahiMsAnuM vAstavika rahasya bhUlyA che ane kartavya paNa bhUlyA che. prathama bhUmikAnI yogyatA meLavyA vinA aNagAradharma jevA dharmane AcaravAno prayatna kare che. jemAM prathama kakSAno vidyAthI sAtamI kakSAmAM bese te pAsa na thAya ane baneyathI laTake che. temAM tame pote AgArI che, ane aNagAradharma ArAdhavA jAo cho, eTale ja tamArA jIvanamAM dvidhAbhAva AvI gaye. dhArmika jIvana ane vyavahArika jIvana evA be bhAgalA paDI gayA che. eka dhArmika manuSya upAzrayanA dharmasthaLamAM pesatAveMta ja vAyunA jIvanI dayA khAtara mukhavastrikA, nAnA jIvane bacAvavA khAtara rajoharaNa vagere rAkhaze ke maMdire jaI prabhubhakitanuM AcaraNa karaze, paraMtu vyApAramAM vizvAsaghAta, daga, prapaMca ochuM ApI vadhu levAnI vRtti ane evA malina vyavahAro AcaratA Daraze nahi, ane te pApanA badalAmAM vyApArathI nivRtta thaI ekAda sAmAyika ke pratikramaNa karIne AvAsana meLavI leze temaja potAnI jAtane mAnaze ke "huM ke thavAne badale pAchaLa paDaye jAo che. eTale ja huM kahuM chuM ke dharma varata che ahiMsA e upAzrayamAM ke maMdiramAM ja pALavAnI vastu nathI; paNa tamArA jIvanamAM ArAdhavAnI vastu che. ekendriyanI dayA pALanArA tame paMcendriya jI pratye keTalA vaphAdAra ane nehALa bane che? tenI tulanA karo ane jue. huM pUchuM chuM ke AThama-pAkhI ke parvanA divase lIlotarI ke kaMdamULa khAdhAM hoya to tamArA manamAM jANe ke mahApApa karyuM hoya tema lAge che. paNa te divase ISya, kedha, abhimAna ke vizvAsaghAta thayo hoya te tenuM manamAM jarAya duHkha thatuM nathI. kema kharuM ke nahi? vicAraje. keIe bhUthe-cUkaye parvanA divase upavAsa na karyo hoya to tamArI daSTimAM te pAmara lAge ane lIlotarI khAdhI hoya to tame tarata ja (tene) dharmane ajJAna jANuM tenA para roSa kare, kAM dayA khAvA maMDI paDe. je te ja divase jena thaIne kaMdamULa khAto hoya, to to tamane Abha tUTI paDavA jevuM lAge! eTaluM ja nahIM, paNa tene tame adhamI ke mithyAtvInuM upanAma paNa ApI de! paraMtu tamArA hadayamAM tame kadI vicAra karyo che ke, te divase huM pote aMtarane malina karanArAM keTalA pApane sevI rahyo chuM?" pUrvakALe jenA gharamAM gAye hatI, baLade hatA, gADAM savArI hatI. teo jenadharmanA ArAdhaka hatA. zuM tamArA karatAM te dharma-adharmane, pApa-puNyane ochuM samajatA? bhagavAna mahAvIre kahyuM che ke "dayAnuM mULa saMyama saMyama eTale AvazyakatAo ghaTADavI. sAce vIraja ahiMsaka banI zake ane ahiMsAne pacAvI zake. nirbaLa mANasa pratyakSa hiMsA bhale na karato hoya, te paNa tenI vRttinuM mAlinya eTaluM badhuM kALuM ane kAramuM hoya ke tene jainadarzanathI mApIe to te ahiMsA na gaNAya." pravacana parimala 117 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pajya gurudeva kavilaya paM. nAnacaMdrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha niyamanI jarUra pratijJAne barAbara samajI levI e Avazyaka che. jIvanane niyamita banAvavuM joIe. khAvA-pIvAnI vastuo, zarIra para rAkhavAnI, paheravAnI ke oDhavAnI cIjo para paNa aMkuzanI jarUra che. je phAve te khAvuM, game tevI pavitraapavitra vastune upayoga kare, temAM leza paNa saMkoca na rAkhe; e zArIrika, Arthika, dhArmika draSTie bhAre hAnikAraka che. A svachaMdatAnA jamAnAmAM niyamane paNa parataMtratA gaNI kADhavAmAM Ave che, paNa te mahAna bhUla che." kauTuMbika kartavya mAnavI tyArathI jame tyArathI enAM baudhika ane zArIrika ane prakAranAM baLane lAbha je enI pitAnI jAtane bAda karIe te kuTuMbane maLe che. mAnavI jAta jaMgalI dazAmAM hatI, tyAre paNa kuTuMbavyavasthA hatI ja. prANImAtrane kauTuMbika kartavya hoya che. A rIte (zarUAtamAM) "mUDha svArthatyAga " e ja jo dharmanI vyAkhyA laIe te manuSyanA vikAsanuM prathama pagaluM kuTuMbane arthe "mUDha svArtha tyAga nuM che. vizvavyApakatA sudhI je dharmanI vyAkhyA laMbAvIe to prathama potAnA dehanI saMkIrNatAmAMthI nIkaLI, e kuTuMba jeTalo vyApaka bane che ane e vartula paNa vadhI A kauTuMbika kartavyanI pUrNatAe te manuSya tyAre ja pahoMce che ke jyAre e jagata eTale vyApaka ane udAra bane che. "3AratAnAM 7 vasudhaiva du " e bhUmikAe na pahoMce tyAM lagI enA kuTuMbakartavya apUrNa hAI kartavya bajAvavAmAM kaI ne kaI doSa rahevAne ke je dvArA e potAnA AtmAne ane vizvane bAdhaka thaI paDe. huM tamArI sAme rAmAyaNamAMthI e kauTuMbika Adarza khaDe karavA mAguM chuM ke je Adarza sAme rAkhI tame krauTuMbika kartavyane vaphAdAra rahI zake ane chatAMya Atmahita ane vizvahitane AMca na Ave. kuTuMba pachI anukrame samAja, deza ane vizva sudhI kartavyanuM kSetra vistare che. jyAM lagI kuTuMba, samAja ane deza lagI enI maryAdA rahe tyAM lagI ene kartavya, pharaja athavA (dharmalakSa) nIti kahevAya che, paNa jyAre e kartavya anahada eTale ke vizvavyApaka bane che, tyAre tene dharma kahevAya che. dAMpatya "kauTuMbika pharajenI sAthe ja anekavidha kasoTIe caDhatAM-anubhavanI sAthe caDhatAM-enuM jIvana suzobhita ane khuzanumA bane che. tyAre e kaI paNa AtmIya sahacAra vinA rahI zakatuM nathI. e bhUmikAnA narahadayanuM nArIhRdaya sAthe joDAvuM te lagna. pAnInI patimAM ane patinI patnImAM samarpaNatA te dAMpatya. jAyA (patnI) ane pati bane zabda otaprota thaIne ja daMpatI zabda bane che. e daMpatI dharma te ja dAMpatya. AthI dAMpatya e (Adarza) gRhasthajIvanane pAyo che. pati-patnI vacce je ekarasatA hoya to parasparanI preraNAthI emane aMgata vikAsa jhaDapI thAya ane jagatane paNa e upayogI thaI paDe. AvI ekarasatA to tyAreja jAme ke je vikArapUrtine badale dAMpatyane Adarza brahmacarya hoya; vIryanI kiMcita khalanA paNa ene zalyanI jema sAle; "nA dhanAevI gRhasthAzramanI sva-viSayaka maryAdAthI adhika chUTa levAmAM Ave to te paNa eTale aMze e dAMpatyanI zuddhatA khaMDita thayelI mAne; evAM daMpatInI bhUmikA praNayakoTinI gaNAya." samAdhamane pAyo : saMgaThana * samAja eTale samAna guNadharma dharAvatAM mAnavIonuM maMDaLa, manuSya jema jema sudharatuM jAya che tema tema vyApaka thato jAya che. e to dekhItI ja vAta che ke vyApakatA ane vyavasthAthI ene pitAne ane jagatane lAbha thAya che. jaDa padArtho paNa sajAtIya padArthonI sAthe saMgaThita thaI ekarUpa banI jAya che. to vivekabuddhine dhAraNa karanAra mAnavI je saMgaThanabaLa na keLave ane jIvanamAM na utAre te mAnava pitAnA mananI zakitane keTalo durupayoga kare che, e saheje kaLI zakAya che. vivekabudhine je manuSya sadupayoga kare te ekamAMthI ekavIsa vyakitaonuM baLa potAmAM pragaTAvI zake che. e rIte samAjane akhaMDa ane avibhakata banAvI, janakalyANa sAdhavAmAM mAnavatAne vikAsa ane vijaya che. mAnavI mAnavazarIre, vaNe ke guNe bhale judo hoya, paNa hArdika baMdhutAnI gAMThe e baMdhAyela hovo joIe. 118 jIvanajhAMkhI Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva viya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha bhinnatAmAM sarvanAza che. ekatAmAM sarvasva che. eka aMkeDe jema bIjA aMkeDAthI chUTo paDI jAya to enuM baLa (nAnA) ekamamAM AvI sImita banI rahe che, tema eka vyakita samAjanI huMphathI pRthaka thaI jAya che tenuM baLa teTaluM ja ghaTI jAya che. saMghabaLa vadhe te samAjamAM keTalI sukhazAMti vadhe? jyAM saMghabaLa hoya tyAM lezamAtra bhaya na hoya, paNa jyAM saMgaThana baLa ochuM che, tyAM cAre bAju bhayanuM sAmrAjya phelAyeluM hoya che. saMgha - samAjanA saMbaMdhamAM kahyuM che, tevI ja rIte deza ane vizva sAthe paNa Akhare aikaya sthapAye ja chUTako che; paNa eka DagaluMya Aje jeNe nahIM bharyuM hoya te, AvatI kAle lAMbI majala cAlavA mATe nAlAyaka ja Tharaze." Arya saMskRti ane rASTradharma "je dezamAM prajAne mAbApa taraphathI saMskAro maLatA hoya, suyogya keLavaNI maLatI hoya ane suramya vAtAvaraNa hoya, te dezanI prajA ziSTa ane saMskArI thAya. prathama te hiMdane jaDa saMskRtithI dUra rAkhI nirbheLa AryasaMskRtine piSaNa maLe te prakAranI zikSaNapraNAlikA javI joIe. ane pAya viSayane videzI bhASAmAM sthAna ApavAthI je mahAbe je vidyAthI enA magaja para paDe che te haLave the joIe. AryasaMskRtinuM dayeya Atmamukti hatuM. hiMdanuM aMtaraMga ceya AtmasvAtaMtrya hatuM. eTale enuM caNatara ja e rIte thayuM che. eNe bIjA dezane haDapa karavAnI ohiyAM nIti (kadI) sevI nathI. anya rASTronI pIDita ane aMtrasta prajAne prasannArasa pAyA che. sArAMza ke hiMdu dharamULathI zAMtipriya hatuM. vaibhava, vilAsa ane rAgaraMganI duniyA karatAM ene sAdagI ane saMyama vadhu priya hatAM. mugalonA AkramaNa pachI AryasaMskRtinA Adarzone bhAre dhakko pahoMce che ema kahevuM joIe; paNa yuropIya sattA pachI te jANe enA mULamAM ja kuhADe paDe che, ema saMskRtine ItihAsa kahe che. videzIonA saMbaMdha pachI tyAMnA sAhitya dvArA je DhabanI keLavaNI apAya che te keLavaNI vALe che. emanA jhagajhagATamAM bhAna ja bhulAI gayuM che. emAM ApaNI nabaLAI ane tyAMnuM zikSaNa (ema) doSa bane che. te leke pAsethI te ghaNuM zikhavA jevuM che. paNa ApaNe nakakara saddaguNane badale upara bhabhaka ja lIdhe. TAgorasamA saMskAramati kaLAkAronAM nayanATako prajAnA nirdoSa pramedasthAna hoya. e samajI zakAya saMcAlaka ke kalAkAromAM saMskRtivikAsanA dhyeyane chAMToya na hoya tyAM zI dazA thAya? nATayagRho ke sinemA e mAtra lokaraMjana karI nANuM kamAvAnA ja prago thaI gayA che; tethI e kaLAne oThe batAvAtA damAM eka daSTie bhayaMkara jokhama che. kaLA cAritra khAtara che. cAritra vinA kaLA zebhe nahIM. kaLA bhale game teTalI suMdara hoya, paNa enA dazakamAM cAritranI bhUmikA joIe. sinemAthI thate AMkhano che ane hajAronuM pANI bhale kSamya gaNAya, paNa cAritranI daSTie AMkhamIMcAmaNuM na cAlI zake. saMtati niyamanane sAco IlAja kevaLa vikAra upara saMyama rAkhavo, eTale ke vikArI bhAvanA para kAbU rAkha te che. prajotpattinA hetu sivAyane saMga e kevaLa vikAra che, pApa che ane adhogatinuM mahAkAraNa che. uparAMta harAmanI vRtti eTaluM samajavA ja nathI detI tethI e badhA zaramajanaka vyavahArane pariNAme prajA bekAra temaja AMtarapIDAthI gherAtI jAya che ane vikAra sAthe nItiSTatA - harAmavRttinI prabaLa lAlasA vacce ja jAya che. gulAma thaI nAhakanA lagnakharcA kare che. kSaNajIvI nAmanA khAtara meLAvaDAo ane dhAmadhUme pAchaLa hajAronuM pANI kare che. tyAM mArA dezabaMdhuonI zI dazA che enuM ene bhAna rahetuM nathI ane rahe te ya samAjamAM (khoTAM) maheNAMToNAM AgaLa sthira rahevAnI jAhera himmata ke zakti nathI. madhyamavarganI evI dazA che ke "khAvAnAM sAsAM ane hAtha khakhaLa." eTale anItine mArga, kAM te ApaghAta. strIo puruSane barAbara mArgadarzaka thaI paDe che; paNa enI AMkha haju AgaLa gaI ja nathI. prathama to bALAone brahmacaryanI ane gRhajIvananI kharekharI tAlIma maLe te mATe kevaLa saMskArI benanI sIdhI dekharekha nIce cAlatI saMsthAo nibhAvavI joIe. gRhasthAzramamAM paDavA IcachanAra yuvAna-yuvatIne ochAmAM ochA vIsa varSa brahmacaryanI tAlIma lIdhA pachI ja paraNavAno adhikAra maLavo joIe. kauTuMbika, sAmAjika kartavyapATho vartana dvArA vyavahAru maLavA joIe. eka pativratanI jema eka pravacana parimala 119 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha patnIvratane Agraha paNa sevA joIe. mAnavatA khIlyA vinA bhArata parAdhInatAthI chUTe ane svataMtra thAya te paNa svataMtratAnA sukha te mANI zakavAnuM nathI, te khAtarI rAkhavI." dharmane nAme pazuvadha e ghara adharma che ! "eka kALe je dharma hoya che, te ja kALAMtare adharmarUpa banI jAya che. jaMgalI leke paNa have te samajI gayA che ke devI ke deva e je prANImAtranAM mAbApa hoya te nAnA ke moTAM badhAM prANI emane bALasamAM ja hoya! e eka bALakane hAthe bIjA bALakane mAravAnuM kema kahe? e akSaraza: satya che ke mANasa potAnI svAdalapatA (ityAdi) piSavA khAtara deva-devInuM oThuM laI AvuM paizAcika tAMDava khele che. kaI paNa zAstrIya graMthe pazubali ke narabalinuM vidhAna nathI karatA, e bhAgye ja kahevAnuM hoya. vedanA vAstavika arthone, tenAM rahasyone nahi jANavAthI ja pariNAma hiMsAmAM AvyuM che. "kurAne zarIphamAM (paNa) keI AjJA nathI ke islAmane nAme hiMsAnuM vidhAna karI zakAya, ane na ja hAya; kema ke satya e satya ja che. mane e bhAre Azcarya thAya che ke ilAmInuM haiyuM haja (tIrthayAtrA) vakhate lIlA dAtaNanI saLI paNa kApatAM dukhAya che te ja IslAmI birAdara idane dahADe karoDonI saMkhyAmAM bakarAMnI katala ThaMDe kaleje kema sahI zake che? paNa jyAM lagI mANasa mAnavatAne mArga nathI, tyAM lagI te AvA anartha karI rahyo che. anartha anartha mAne ke le che tyAM lagI ugaravAne Are che, paNa jyAre dharmane eke ja mANasa anartha kare che tyAre te e bhAre akSamya thaI paDe che. A dharma ane jIvana dhama hoya tyAM jhagaDA na hoya, vaibhava-vilAsa na hoya, hiMsA na hoya. dharmanA nAme vizuddha prema, ahiMsA, saMyama ane tyAga hoya. yAda rAkhajo ke dharmane zIkhavAnuM ke keLavavAnuM sthAna dharma sthAna bhale hoya, paNa AcAranuM sthAna te jIvana che. jayAM jayAM tamAruM jIvana hoya tyAM tyAM tamArA jIvanane dharma hovo ja joIe. A rahasya samajyA pachI mANasa mAnavatAnI bhUmikAmAM thaIne sabhyatvanI bhUmikA upara pahoMce che. ahIM paropakAra ane arpaNutA bane aMge khIlI UThe che, pachI paNa dharma judA - judA haze, ane aMtaraMga bhUmikAe paNa UMcI-nIcI vividha prakAranI haze, chatAM mAnava-mAnava vacce mAlika-gulAmanI, sattAdhIza- sattAdhInanI tathA dhanavAna-nirdhAna vaccenI dIvAla nahIM hoyasau hAthohAtha meLavI sahakArabharyuM jIvana jIvI rahyA haze." niSkAma sevA bhagavAna mahAvIrane niSkAma sevA khUba priya hatI. temaNe sAdhu ane zrAvakane uddezIne khAsa kahyuM che ke tame A lekamAM badalAnI AzAe dhana, mAla, Abaru, IjajatanI lAlace sevA na karaje, paNa tamArA AtmAnuM hita samajIne karaje sevA lenArane lAbha thaze, paNa ene sAce lAbha to sevA karanArane thAya che. samajapUrvakanI niSkAma sevA AtmAnI zuddhi kare che. AthI ja AMtarika tapamAM sevA athavA vaiyAvaccanuM sthAna che. kudaratanA naisargika rAjayamAM jyAM najara nAkho, tyAM evI nirvyAja sevAnA javalaMta Adarza paDyA che." jayaMtI UjavavAno hetu varatutaH vyaktinI janmajayaMtI vyaktine lIdhe UjavatA nathI, paNa vyaktine anaMta upakAro ane sadaguNone anulakSIne ApaNe jayaMtI UjavavI joIe." janmASTamI ane pAlana jyAre mAnava samAjamAM vikAsanI tIvra bhUkha jAgRta thAya, tyAre ja bhagavAna-keTanA uttama puruSe jagatanA keI ne koI (uci1) kendramAM taiyAra thatA hoya che. bhAratanA keI duHkhada kALe A bhAratanI prajA vahema, rUDhi ane ajJAnatAthI pIDAtI hatI, tyAre tevA saMge vacce bhagavAna kRSNanuM Agamana thayuM hatuM. gokulaaSTamI UjavavA mATe have to tamAre ghera-ghera gokuLa vasAvavA paDaze. pAlana-gauzALAnI saMsthAmAM tamAruM dhana roko ane gopAlaka (kRSNa)nI sAcI bhakti bajAve TIluM karI levAthI, kUdakA mAravAthI ke cUramAnA lADu khAvAthI janmASTamI nahi UjavAya! huM to mAnuM 120 jIvanajhAMkhI Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kaviva` paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha chuM ke tame! tamArI sAme vAMdarA ane kurlAmAM cAlI rahelAM rAkSasa jevA kasAikhAnA jue, e vadhu ceAgya che. te smaraNa thaze. jevA dUdha para tame| naLyA, meATA thayA, te tamArI dhAvamAtA kaMpI UThaze. para pIDAne je yathArtha jANe, pArakAnAM duHkha dekhI je duHkhI vaiSNava, teja jaina, teja hiMduM, te ja sAce! islAmI ane te ja khare guNA jIvanavyApI ane tyAre ja (gApAla) kRSNa-bhakta khanI zakAya. ' jovAthI ge|pAlakRSNunI AjJAnuM tamane sAcu (gAmAtA) nA hAla joI tamArAM kalejA thAya ane potAthI banatu karI chUTe te ja krizciyana. AvA AvA khIjA ghaNAye uttama sva samu* mAnavajagata "asalI prasannatA sAdhavI e ja saMsAranuM svarga che; khokI badhAM phAMphAM che. 'manuSya eTale sayeAgAdhIna prANI.' * manuSya eTale paMca mahAbhUtanuM Akasmika banI gayelu sacetana pUtaLuM.' AvI vyAkhyAo bhUlI jaine manuSya eTale naisargika lakSmI ane sUkSma zaktione aDhaLaka bhaMDAra, devanuM pUjya pAtra ane prabhunuM saMcetana kendra, enuM ja khALaka; e bhAvanA aNue aNumAM etapreta thavI joie. nirmaLatA, vahema, avizvAsa ane pAmaratA jevA vaLagADane jAgRta manI khakherI nAkhavA joie. eTale tamArAM hRdaya svargIya manavAnAM, e niHsadeDa vAta che." AzramajIvananA kramika vikAsa "sAceA vAcaka banyA pahelAM lekhaka bananArA niSphaLa jAya che, ane sAcA lekhaka banyA pahelAM patrakArU khanavAnI utAvaLa karanArA e rIte ja saphaLa thatA nathI. te ja pramANe zarUAtamAM brahmacaryAzramanI ucca kakSAe pAsa thanArA ja gRhasthAzramane sAcI rIte mANI zake che. ane sAcA gRhastha ja vAnaprastha jIvananI javAkhadArI samajI zake che. paraMtu A badhI parIkSAomAMthI pAsa thayA vagaranA kAcA brahmacArI gRhasthAzramI khane, te pachI vAnaprastha thai javAnI utAvaLa kare ne chevaTe sanyasta laine jagatanA udhdhAra karavAnI pahela kare te prathama pAye ja kAcA hoya tyAM saphaLatA kayAMthI sAMpaDe? evA sAcA dharma pALI zakavA mATe satsaMganI khAsa jarUra rahe che. ane satsaMga sArA vAMcanamAMthI sAMpaDI rahe che. vAMcanane apanAvavA mATe sArAM-sArAM pustakane gharamAM vasAvavA joie ane evAM pustaka vAMcavAnI Teva pADavI joIe. sAruM vAMcana na hoya teA sArA ane ucca vicArA na thAya; ane te vagara zuddha vartananI AzA kevI rIte rAkhI zakAya? " zuddha dharmano AdhakAra "jema AkAzane kAi sImA nathI tema dharmane keAI sImA nathI (dharmajIvananA sarvAM kSetrAmAM, sarva prANIemAM vyApta rahI zake che.) puNya kabyAmAM UMDe UMDe paNu badalAnI AzA rahe che. jainaSTie kaheA te puNyanu phaLa vadhumAM vadhu maLe te svarga maLe. paNa puNya mekSe teA na ja pahoMcADI zake. kAraNa ke puNyazALI je kAMI sevA, bhajana ke parApakAra kare temAM tana, mana, vacana ane dhanAdi sAdhanA joDe che khare, paNa mukhyatve temAM AtmA nathI bhaLatA. eTale kAIka prakAre icchA ke anicchAe nAmanAneke kAmanAne meha emAM AvattA rahe che ane te AzA-tRSNAthI cheka mukata thavA detA nathI. tyAre dharmanI te| zarUAta ja hRdayazuddhithI thAya che. kAmanAvALAM puchya jIvane bhAre baMdhanarUpa thai anarthanI paraMparA upajAve che; paNa niSkAmavRttithI khadalAnI IcchA vinAnAM puNya dhanarUpa thatAM nathI, paNa zreyanA mArge lAvI mUke che. jeNe nItinA pATha pAkA na karyA hAya, mANasAi (manuSyatva) prApta karI mitrAdi cAra yAgaDhaSTiomAMthI pasAra thayA na hoya e mArgane anurUpa sevAdi puNya kAryo jeNe na karyA. hAya, te nirjarAnA phaLavALA dharmanA pAThane adhikArI ja nathI banI zaketeA. mIDI mAnavatA vinA maulika (Atma) dharmanI prApti azakaya che. jainadarzana, e unnata kakSAnA sAdhakanuM darzana che. Aje bhUmikA vinA jAtigata jainadharma paLAya che ane jainasUtra vaMcAya che, enuM pariNAma apacAmAM pariNamyuM che. khIjA dharmo paNa pAtratA teA mAge che ja, paNa jainadhama teA bhAre kaDaka pAtratA mAge che.'' mahAmaMgaLa svarUpa dha 'bhagavAna mahAvIrane caraNe gautamasvAmIe prazna mUkA- "prabhu ! kaI vastu evI che ke jemAM kadI amagaLa na thAya? javAbamAM bhagavAne kramAvyuM ke jenA palaTAvAno dharma nathI, te padArtha ja maMgaLa che" arthAt Atmadharma ja mahAmagaLa che; ane te ahiMsA, saMyama ane tapanI tripuTIthI sadhAya che. evA mahAmaMgaLarUpa AtmadharmamAM je jIvanu citta lIna thayuM hAya, ene caraNe deveA paNa DhaLI paDe; te manuSya, pazu AdinuM te pUchavuM ja zuM? AvA dharmanuM pravacana parimala For Private Personal Use Only 121 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva vivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha jahAja hRdayazuddhi ane saraLatAthI taiyAra thAya che. enu dhruva ahiMsA che, ane sayama tathA tapa e ubhaya enAM halesAM che. e rIte satyAthI peAtAnI jIvananaukA saMsArasAgaramAM sukhethI tarAvI AgaLa dhapavA mathatA hAya che. zuddhinI pAkASThA e ja patitapAvana svarUpa. ATaluM samaje te e mANasa pApIne kadI haDadhUta na kare, paNa pApane ja kare." kace| viveka? " eka mutsadI bheju je vivekanA Azraya lai rAjadvArI prapaMcamAM phAvI jAya che, eka vaijJAnika bheju je vivekanA Azraya laI ne niyamenu' ane padArthonuM pRthakakaraNa kare che, eka vyApArI bheju je vivekane Azraya laIne hajArA madhuone e na jANe tevA kimiyAthI bhUkhabhegA karI karADonI puMjI meLave che. eka sattAzAhI bhejuM je vivekane Azraya laI ne karoDo mAnavI para sAmrAjya bhAgave che; te vivekanI vAta huM nathI karI rahyo. huM te e vivekanI vAta karI rahece chuM je vivekamAMthI janmatI kriyA enA kartAne jIvADe che, khIjA jIvavA de che. jenA hADamAM jIvananI ane jagatanI zAntine ja saMcAra che, evA vivekanI pratiSThA, saraLatA ane zuddhi para haze. saddabuddhi ane sahRdayane sumeLa eTale dharmanI rasika khilAvaTa, yAmAM, dAnamAM, karttavyamAM, sapradAyabaddha dharmamAM, sevAmAM, sacamamAM, tapamAM khadhAmAM viveka ja sarvopari che. vivekamaLa badhAM AdhyAtmika khaLAnA pAyeA che. vivekane upayega athavA jayaNA (yatanA) tarIke oLakhAvI kamAla karI che. viveka na hoya te AtmadhananA khajAne khulatA nathI. viveka arthAt upayAganAM gaje mApatAM game te kSetra-pachI te sAmAjika, Arthika ke rASTrIya game te hA-saheje abAdhaka anI rahe che.' bhAvanidrA ane upacega " jema chUpI polisa, gAmamAM kANu Avyu? zA mATe Avyu? ahIM keTalA divasa rahyuM ? teNe zuM kAma karyuM? ema te vyakitane lagatI pratyeka kriyAnI cAMpatI tapAsa rAkhe che; tema vikAsanI icchAvALA sAdhake pote pAtAmAM khIjo kAI na jANe te rIte bArIkAIthI tapAsa rAkhavI joie, arthAt upayega rAkhavA oie. ghaNA kALathI jIva prAya: ghAra bhAvanidrAmAM sUtA ja rahyo che. enI mIThI gulAkhI nidrAnA lAbha lai kAmadhAdi luTArAe Atmadhana lUMTI rahyA che ane phaTakA lagAtrI rahyA che. jema tamArA khAhya zarIramAM kharAba paramANue nAkamAM na pesI jAya te mATe kudarate nAkanI aMdara vALanI gaNI rAkhavAnI ceAjanA karI che; tema tamArI AMtarika racanAmAM paNa sa sthaLe kudarate ' sephaTI vAva " ... rAkhyA hAya che-vivekabuddhinI gaLaNI ApI che. nAke-nAke cAkIdvArA esADayA che; paNa jyAM ghaNI ja nAdAna vyakita (UMghatA) heAya tyAM bicArA cAkIdAre zuM kare?" sAcAM sAmAyika-pratikramaNa " khIjAnI bhUle sahelAIthI joi zakAya, teTalI peAtAnI bhule mahu sahelAithI nathI dekhAtI nira MtaranA UMDA ciMtananA abhyAsa e mATe jarUrI che. tame rAga-dveSanI aneka jAtanI prakRtithI bhinna che, evuM sAkSIbhAve ke dRSTArUpe jue. tamAruM bagaDela maneAmaMdira tapAsavA khAtara divasanA ekAda kalAka khAsa alAyado kADho. trevIsa trevIsa kalAka sudhI IMdrecAnAM lAlanapAlanane mATe samaya kADhI zakA, peTanu karavA mATe kalAkonA kalAkA ApI zake, te eka kalAka AtmAnI zuddhi mATe na kADhI zake!? mAtra hRdayathI e ugavu joIe. e vAta paNa khAsa nAMdhI rAkho ke jo Aje samaya nahIM kADho te pachI vyAja sAthe te samaya ApavA paDaze. tema karyA vinA ekadA chUTake thavAnA ja nathI. paNa eTaluM jarUra ke Aje tamArI pAse je sAdhanA che te, te vakhate nahI haiAya ane tene aMge tamAre pastAvu paDaze. A eka kalAka taddana ekadhArA joie. teTalI ghaDI jaMjALanI kaphanIne choDI devI joie. sthAna paNa eka evu pasaMda karavu joie ke jyAM naisargIka AMdelanavALu ekAMta hAya! vaLI tamArI hAjarI ane deha paNa zuddha joie. te ja sphUrti rahe ane sudara vicArAnI rasajamAvaTa thAya. tamAru Asana paNa acaLa joIe; ethI cittanI ekAgratAmAM vega maLe. game teTalAM priya, suMdara ane mAhaka pArthanAM praleAbhane AvIne UbhAM rahe, paNa saMkalpa daDha ja rahevA joIe. krame-krame sakalpanA maLane vadhAravuM..." jaina kANu ? " jaina guNuvAcaka zabda che, jAtivAcaka nathI ja. jina eTale rAga-dveSanA saMpUrNa vijetA ane tene anuyAyI te jaina. Aripue sAthe yuddha khelanAra eka aLavAna cAho te jaina." 122 For Private Personal Use Only jIvanajhAMkhI www.jairnel|brary.org Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivarya pa. nAnacaMndrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha samyagadaSTi jIva samyagaSTivALo jIva, vizvamAM khelatAM jIvo pratye samadaSTithI jue ane sAthe rahe chatAM rAce nahIM. te barAbara samaje che ke sukha ane duHkha e te zubha ke azubha karmanuM ja phaLa che. saMsAramAM rahevA chatAM te nilepa rahI zake che. joIe to strI hoya ke puruSa, samadaSTine to bannemAM ekale AtmA ja dekhAya. jIva saMsAranAM khela joI, jyAM baMdhanathI chUTe che, tyAM ja mithyASTi baMdhAya che. samyagadaSTinI bhUmikA te satyalakSI jenanI (bhramika) che. mAtra mAnava-mAnava vacce ja nahIM paNa samasta vizva vacce pite mitrabhAvanI sAMkaLathI joDAya che ane AkhA vizvane premanI sAMkaLathI bAMdhavAnA bhagIratha keDa seve che." bhakitanuM rahasya prArthanA ke bhajana jIvanavikAsanuM eka atyanta mUlyavAna aMga che evo khyAla AvyA pachI e viSenI AsthA daDha thAya che ane niyamita karavAnuM sUjhe che. game tevuM mahattvanuM kArya choDIne 5Nu bhajanano samaya thayo ke te te sauthI paheluM ja karavuM joIe. samajapUrvaka evI niyamitatA jALavavAthI Akhare e rasamAM eTalA to otaprota thavAya che ke hAlatAM ne cAlatAM, sUtAM ne besatAM basa "tUhI tuMhI sahaja thaI jAya che. Akhare mArema bhakitarasathI tarabaLa rahe che. caitanyadeva (aurAMgasvAmI) eTalA bhagavataparAyaNa hatA ke pote bhajana karatAM karatAM athavA anya koI bhajana karatA hoya te te sAMbhaLatAM ja samAdhistha thaI jatA. jenI AvI sahaja prabhumaya athavA AtmAmaya dazA thaI ene pachI bAkI zuM rahyuM? mAre kahevuM joIe ke "zuddha AtmA vinAnI-bIjA paranI bahAranI-badhI zraddhA pAMgaLI ane nAzavaMta hoya che. eTale ja eka mAtra AtmazraddhA - aMdaranI zraddhA-keLavavI ja rahI ane te mATe agAu kahyuM tema saMyama, nisvArtha bhAvanA ane jAgRtipUrvaka upayoga sAme lakSya rahevuM joIe." - "nirvedathI divya, mAnavIya ane pAzavIya kAmago para nirAsakti jAge che ane tethI mAyika sarva viSayanA bUDamAM paNa te virakta rahI zake che. AvI virakti pachI AraMbha (hiMsakavRtti) ne tyAga thAya. AraMbhanA tyAgathI saMsAravRddhino mArga badalI te jIvAtmA pitAnI abhISTa siddhinA mArga tarapha gamana kare che." avidyA viruddha suvidhA sat eTale trikAlAbAdhita varatu. eTale (chevaTa) AtmA. AtmaguNanuM prakaTIkaraNa te ja dharma e dharma ahiMsA ane samarpaNathI ja pAMgare che. vaLI e ja dharma bIjAnA aparAdhane samajapUrvaka ane prasannatAthI sahana karavAmAM Ave te daDhamULa eTale ke sthira thAya che. e ja savidyA. A je dharma tene bAdhA karanAra ke AvarI lenAra je kaI hoya te te kepa ane lebha nAmanA avidyAnA be mahAna subhaTe che. jyAM e be hoya tyAM paraMparAe avidyAnuM sAmrAjya vadhatuM jAya che. AtmajJAna vinAnI vidyA, kaLA, heziyArI e badhuM ja avidyArUpa ja hoya che ane tamAma anarthonA mULarUpe ja pariName che. paraMtu jenAmAM suvidhA athavA AtmAnuM bhAna pragaTayuM che, tenuM jIvana kevuM bhavya ane unnata hoya che, te paNa samajavA jevuM che. TUMkamAM, savidyAnI ArAdhanApUrvaka jyAre ApaNe jIvananA pratyeka prasaMge antarmukha banI rahIe tyAre ja sAcuM sukha ane sAcI zAnti jIvane maLe che." dharmanuM prakrIkaraNa - "hadayarUpI heDIne Asakita ke meharUpI laMgara vaLageluM hoya tyAM sudhI gatimAna thavAne hadayarUpI hoDI chUTI zaktI nathI. AsakitarUpI laMgara cheDayA vagara kriyArUpI halesAM game teTalA mAro te paNa kaMI artha sarato nathI. eTale sauthI pahelAM AsakitarUpI vaLagADathI hadayane chuTuM karavuM joIe. daSTi palaTAI javAthI AtmAno artha e "svArtha"-(sva-artha) ema samajAya che - dharmanuM kharuM rahasya - tyAre ja samajAya che. jIvanamAM ahiMsA, saMyama ane tapanI triveNIno subhaga samanvaya dekhAya che tyAM sAkSAt dharma avazya hoya che. eTaluM ja nahIM, paNa je vyakitanAM mana, vANI ane karma aviratapaNe dharmamAM ja ramamANa hoya che te vyaktine jagatamAM kahevAtAM devadevIo kRtakRtyabhAve bahumAnathI vaMdana karatAM hoya che." dharmanI tAkAta dharmanI tAkAta eTale ahiMsAnI, saMyamanI ne tapanI tAkAta, ApaNI ahiMsAmAM, ApaNA saMyamamAM ne ApaNuM tapamAM e tAkAta ja na hoya te eTaluM nakakI samajI leje ke kayAMka bhUla thAya che." 123 pravacana parimala Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha anubhavane mahimA - "je kAMI upadeza kare, te pahelAM anubhava kare. barAbara yAda rAkhajo ke, anubhavathI jyAre sAcI mastI jIvanamAM jAgI UThaze, tyAra pachI vyakitagata ke sAmAjika jIvananA anekAneka keyaDAo ApoApa ukelAI jaze ane jIvana sAce ja rasataraboLa banI raheze. mANasa cAhe teTalo mahAna vakatA bhalene kahevAtuM hoya, paraMtu jyAM lagI te bole che, e vANImAM jAta-anubhavane raNakAro vagADI zake nahIM, tyAM lagI tenI vANImAM tAkAtanA darzana bhAgye ja thaze. gAMdhIjIe satyanA prAge karI karIne anubhava - prApta eTale jagatabharamAM mahAtmA tarIke paMkAyA ane temaNe sAcuM mahAtmApaNuM siddha karI batAvyuM." jIvana ghaDatara ane cAritryane prakAza - "bIjA kazAne nahIM paNa sarvane upayogI thavAno sidhAMta je apanAvI levAmAM Ave toye manuSyanAM jIvananuM ghaDatara suyogyapaNe thaI rahe. sarvane upayogI thavAnI kriyAmAM ja sevAdharmanuM rahasya raheluM che. jagatamAM nirmANa pAmelI saMkhyAbaMdha nAnI-moTI vastuo mATe kudaratane saMketa eka ja che ke - " sArI rIte keLavAo ane te dvArA sapAgI thAo." saMskAritAnAM dAtAra evAM mAbApe, zikSake dharmaguruoe tema ja vyaktioe jAte ekI sAthe khabhekhabhA meLavIne jIvananA ghaDataranAM kAme lAgI javuM joIe. evuM je thAya te AjanI ApaNI keLavaNI, zikSaNasaMsthAo tema ja dharmasaMpradAye cAritrathI maghamaghatA thaI jaze ane evA cAritryanI jyota mAtra bhAratavarSane ja nahI, paNa sArAye vizvane sAro prakAza ApI raheze. sAdhujIvana eTale? sAdhujIvana eTale jJAnamaya dhAnuM jIvana, khAdyasaMgrAmane badale zakti sAthe sAcA jJAnanI dostI karAvIne jeo AMtarika saMgrAmamAM laDe che, teo vijayazALI bane che. teo ja sAcA jena banIne kamekame jina paramAtmAnI padavI pAme che. vItarAganI hAjarImAM siMha, vAgha jevA kUra jAnavare paNa premamaya banI jatAM dekhAya che. jemaNe prANImAtranI abhedabhAve sevA karI hoya, jemanA zarIranAM pratyeka paramANumAMthI prema ane zAntinAM jharaNAM vahetAM hoya tevAo mATe evuM banavuM e taddana svAbhAvika hoya che." dharmamaya samAjaracanAnI jaina javAbadArI - "karmavAdane pariNAme utkrAnti athavA apakAnti banneya pariNamI rahe che. bhagavAna mahAvIranA (saLaMga) jIvanamAMthI e (banne) vastune spaSTa samajI zakIe chIe. A rIte zramaNa bhagavAna mahAvIre vyaktinuM, mAnavasamAjanuM ane prANIsamAjanuM mahAkalyANa karyuM hatuM. eTaluM ja nahIM, paNa pitAnA jIvanathI AtmavikAsano krama batAvI A hatuM. eTale e uparathI evuM phalita thAya che ke, mAnava utkAntine kema ke ane keTale aTapaTe che? ane temAM jaina zAsananI keTalI moTI javAbadArI che? ApaNe pharIthI ekavAra zAstrone tema ja dharmone gatizIla, cetanavaMtA banAvIe ane mAnavajAtane tenA dharmapradhAna (samAja ghaDataranA) kartavyanuM bhAna karAvavAmAM AdhyAtmika vijJAnanI ! sAthe kAme lAge jaIe. AdhyAtmika vArase A pI janArA pravanAM saMtAne ApaNe hajuye nahI jAgIe te pachI navI peDhInI zI dazA thaze? upAdAna ane nimitta bane maLavAthI ja kArya saMpUrNa thavA pAme che. jIvanamAM jIvaMta hane apanAvyuM ja chaTako che. Aje saithI vadhu jarUra rahe che samAjamAM naitika pratiSThAnI sAcI sthApanA karavAnI. samAjanAM nAnAM nAnAM vaLe tema ja ja mAraphata evA pravege vyavasthita rIte AdarI zakAya tema che. ema thaI zake te hRdaya parivartananI prakriyAne saphaLa thaI rahevAmAM vadhu jha jhI vAra na lAge. (jo) samAjanuM naitika dabANa jora pakaDI zake ane tene asarakAraka rIte vAparI zakAya. (te) rAjyanI daMDazakita (zAsanazakita) ye pavitra rahevA pAme. e rIte ja samAjanI punaH racanA thaI rUMghAI rahelo dekhAto mArga taddana mokaLo thaI javA pAme. pragatinA rAjamArga para kUcakadama karavAno A ekane eka kimi che. sAcI vAta ja e che ke hadaya parivartananI prakriyA, samAjanA naitika dabANanI kriyA ane pavitra thayelI zAsanazakita traNeya kamapUrvaka (paNa) sAthosAtha pagalAM bharavAM joIe." 124 jIvanajhAMkhI Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva Davilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha saMtaziSyanI kAvyasaritA jinezvara-stuti (rAga - gArA-jhIjhe TI) maMgaLa - mudasadana jayati jaya jinezvarI (2) vizvamAM vividhatAthI jJAna vistarA .... maMgaLa0 Teka - amRtarasanA akhUTa nirmaLA jharA, (2) anAdi ne athAha vyApta gADha samaharA - satata vilasI bhakata aMtare suhitakarA (2) namIe....zamIe....ramIe, tavapadamAM - suvizadamAM susukhadamAM ..... paramapadavarA - maMgaLa0 1 - zaraNa dharaNa sattva ne AnaMda nirbharA, (2) ajara amara akaLa aja tuM acaLa IzvarA, - ' dhyAnathI zubha " saMtaziSya sahaja sukhakarA (2) karaje....haraje....dharaje...prabuddhatara ! durihara! . abhayakara! ... harI janama jarA .... maMgaLa0 2 prabhu nAma maMgaLa (harigIta athavA bhairavI) prabhu nAma maMgaLa ThAma maMgaLa kAma maMgaLa jehanuM, che jJAna maMgaLa yAna maMgaLa smaraNa karIe tehanuM, maMgaLa karaNa abhimAna che, AnaMda maMgaLa enuM, maMgaLa kare maMgaLa dine, maMgaLa thavA naradehanuM.... 1 tajI anya kAma trisaMdhya je, aitama taNu guNa gAya che, AnaMda-maMgaLa ajaba rIte, adhika tyAM ubharAya che; autama guru guNagAna maMgaLa, mahat svarUpa manAya che, zubha "saMtaziSya vighana TaLI, maMgaLa ghare varatAya che.... 2 ekane AdhAra (bhajana, Dhaba-tame to tamArA birudo zo) ekane vaLagiyA che eTalA ja UgaryA re, dANAo bIjA daLAya re vAlA....ekane Teka. . ekane pichANe teNe saune pichANyA re, lakSa vinA avara laDhAyA re, vAlA.ekane 10 saMtaziSyanI kAvyasaritA 125 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = = pUjya gurUdeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha ekanuM zaraNuM tene paravA na paranI re, ghaNAvALAM bhavamAM guMcAyA re vAlA....ekane 2 ekathI vachUTayA te maLI gayA matane re, ekavALA ekamAM samAyA re vAlA....ekane 3 saMtaziSya eka sAthe sarvane sadhiyA re, tajI dIdhuM eka te taNAyA re vAlA....ekane 4 prArthanA (jhIMjheTInI taraja). jagapati karaje sahAya mArI (2) svAmI muja arajI svIkArI (2) manamaMdira prabhu padhArI jagapati kIje sahAya mArI.Teka. sAkhI: - tuM dAtAra yALa tuM, huM bhikSu huM dIna; paramAditya prakAza tuM, huM jyotavihIna. ghara timiramAM paMtha na sUjhe (2) suratAnA tAra sudhArI A saMkaTa pAra utArI....jagapati - 1 sAkhI - prasiddha huM chuM pAtakI, tuM pAtaka haranAra, huM darda bhayathI bharyo, tuM nirbhaya karanAra bhUle paDa chuM bhava aTavimAM (2) A trividha tApathI tArI muja vidane sarva vidyArI....jagapati - 2 sAkhI - muja jIvananI japeta tuM, paramAmRta muja prANa tuM jJAtA sahu ya, abudha ajANu. pathyApathyane nathI parakhAtuM (2) maTI jAya avidhA mArI evAM prabhu kiraNa prasArI...jagapati - 3 sAkhI - mAta tAta ke guru kahuM, sakhA kahuM ziratAja je kahuM te ochuM badhuM, huM mAnuM mahArAjA "saMtaziSya' nA zaraNu sadAye (2) nahi deje vibhu visArI leje he acuta ugArI....jagapati-4 evI ramata ramavI nathI (rAga - bheravI) dara kAM prabhu! deDa tuM, mAre ramata ramavI nathI, A nayana baMdhana che. tuM, mAre ramata ramavI nathI; vAsu paramArane sadA, zekuM paramarasa rUpane, anubhava mane avaLe thaye, evI ramata ramavI nathI. hAM ra0 1 126 jIvanajhAMkhI Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavidhaya paM. nAnasanTejI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha bAMdhI nayana-baMdhana mane, mUka viSama medAnamAM, adazya thaI aLagA rahyA, evI ramata ramavI nathI; bhAre viSamapatha bhaTakavuM, bahu nayanane bAMdhI karI, AvI akArI ramatane, mAre have ramavI nathI. hAM...dUra0 2 athaDAvavuM che kayAM lagI, bAMdhI nayananAM baMdhane, Are na Ave te pachI, evI ramata ramavI nathI; tuM "Ava Ava avAja kara, te e tarapha AvI zakuM, viNa lakSa athaDAvA taNI, mAre ramata ramavI nathI. hAM..ra0 3 tuM AvIne utsAha de, kAM pheMka kiraNa prakAzanAM A lakSa viNa rakhaDI maryAnI, ramatane ramavI nathI; he tAta ! tApa amApa A' tapavI rahyA che trividhanA, e tApamAMhe tapI maryAnI, A ramata ramavI nathI. hAM....kUra0 4 nathI sahana karI zakato prabhu! tArA virahanI vedanA, he deva! tuja darzana vinA, mAre ramata ramavI nathI; nathI samaja paDatI zrI hari! kaI jAtanI A ramata che, gabharAya che gAtre badhAM, mAre ramata ramavI nathI. hAM...hUra0 5 hoye ramata ghaDI be ghaDI, bahu te divasa be cAranI, A te anaMtA yuga gayA, evI ramata ramavI nathI; tribhuvanapati tuja nAmanA, thAka karI karI sAdane, suNatA nathI kema "saMtaziSyane A ramata ramavI nathI. hAM .... dUra0 6 erate pazcAtApa (harigIta athavA bhairavI) samIpe chatAM tamane timirathI huM nahIM nirakhI zako, huM patitapAvana pUraNa premasvarUpa nava parakhI zako tuja amIbharyA sUtre amUlAM huM na zravaNa karI zake, huM hRdayamAM saMjIvanI tArI vani na dharI zako...... 1 bhajavA taNuM uttama samaya tamane na nAthA bhajI zako, prabhu ApanA saMketane huM mUrkha nava samajI zaka; tArA thavAnI abhaya -maMgaLa - meja nava mANI zako, tArA bhajanane atula mahimA jarUra nava jANI zako.... 2 tArA caraNanA zaraNarUpe mUDha huM na maLI zakyA, vAryA chatAM paNa viSama pathathI nAtha! huM na vaLI zaka; pAmya amUlAM sAdhane, nahi sadupayoga karI zako, nava bhakitanA svAdiSTa rasane "saMtaziSya' bharI zako... 3 'saMtaziSyanI kAvyasaritA ww.129brary.org Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paSya gurUdeu phaviSaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha prArthanA (rAga-tuM re tArA biruda sAme joje). tame to tamArA birude joze jagadIzvara ! na joze karaNa amArI re vAlA ..... tame. Teka tamArA kheALAmAM meM mastaka mUkayuM re (2) baLatAthI leje bacAvI re vAlA .... tame 1 bhUlI jAuM bhAna tyAre smaraNa karAvajo re (2) adazya zaktirUpe AvI re vAlA. ... tame 2 pAmara samajI mane paDI jatAM jhIlajore (2) TekAthI rAkhaje TakAvI re vAlA ... tame 3 ADA ne avaLA paMtha aLagA meM mUkIA re (2) bhakti tamArI mane bhAvI re vAlA . tame 4 asatyanA mAragaDAmAM AvI paDuM te re (2) satya mane deje suNAvI re vAlA tame pa IrachA vinA deva adharmamAM je te re (2) jagapati deje jaNAvI re vAlA ... tame 6 nidrA Ave te mane nAtha jagADajo re (2) dAsa upara dayA lAvI re vAlA ... tame 7 karagarI kagarI karagarI kahe che re (2) saMtaziSya zirane namAvI re vA'lA tame 0 8 prArthanA (Dhaba- jaLa bharavA dine jamunA taNuM re) dayAdaSTi vA'lA! dAsapare rAkhajo re, namra vinaMtI karuM chuM vAraMvAra ....dayAdaSTi1 prabhu veda taNA bheda nathI jANate re, nathI jANata svarodayane sAra ... dayAdaSTi 2 mane yama niyama (ne) Asana AvaDe nahi re, " nathI vidvattA bharelA vicAra .... dayAdaSTi. 3 kriyAkAMDamAM huM kazuM ya samaju nahi re, | gupta bheda na huM bhaNanAra ... dayAdaSTi. 4 Apa bhajana vinA anya AvaDe nahi re, . nirAdhAranA acaLa che AdhAra... dayAdaSTi 5 jhAjhAM zAstra ne siddhAMta nathI jANate re, sadA ApanuM smaraNa karanAra - dayAdaSTi. 6 Apa vinA mane avara nathI Azare re, saMtaziSya' taNuM hRdaya zaNagAra ... dayAdaSTi. 7 128 Jain Education Interational jIvanajhAMkhI Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAdi smRtigraMtha arajIH vinati (bhajana dhIrAnI DhabanuM) dayALuM mArA dilamAM re.... AvI raheje aMta same; bhajanane bhUlavavA re ... dumine AvI na dame ... dayALu. Teka. mAruM mAruM karI maphatane, athavA ahoniza; jagamAM nAyaka tame niyaMta, jANyA have jagadIzatamAre khaLe mAthuM re ... tArI leje tAraka tame ja dayALuTa - 1 cAlI cAlIne cAliye (paNa) paMthane nA pAra; mAthe bhAra upADI thAka, chevaTa na ja sAra - prabhunI rIta pichANI re ... khoTuM have kaNa ame? ... dayALu - 2 ThIka paDe tema kara tuM ThAkara (temAM) mAre nathI takarAra; (paNa) viSama samaye na visaruM tujane, kara evuM kiratAra - araja chellI e che re ... "saMtaziSya nitya name ... dayALa0 - 3 prArthanA (rAga - deza) karuNanA sAgara! ahIM karuNA jaLa varasAvaje re, varasAvIne kaThaNa kalejA narama banAvaje re ... karuNA, Teka, - nidrA nayanathI UDI jAve, nija nija de najare Ave; jaya jagadIzvara jugatI eha jamAvajo re ... karuNA. -1 - samAjamAM prabhu thAya sudhArA, nIkaLIne doSa rahe nyArA; agresaramAM eha jJAna ubharAvajo re ... karuNa -2 - mana sarvenAM thaI rahe moTAM, zudranI peThe thAya na beTA, ghaTaghaTamAMhe ghaTanA eha ghaTAvajo re ... karuNA -3 - jherI rasa saghaLo jharI jAje, amRtamaya ghaTa aMtara thAje, eka bhAvanA vizvapati vistArajo re .. karuNA -4 - paramArathamAM upaje prIti, samaje satya dharma ne nIti, dayA karI prabhu evI cAMpa dabAvajo re ... karuNu -pa - saMtaziSya' svArathane choDI, pakaDe. paramArane deDI; e utsAhataNe rasa adhika vahAvo re .. karuNa0 -6 saMtaziSyanI kAvyasaritA Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavilaya paM. nAnAndrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha AmaMtraNa (Dhaba Avo Avone naMdalAla ramavA Avone re) nirmaLa Apa taNuM 28 nAma, aLaguM thAvuM ghaTe nahi Ama. rUDA hRdayanA rAma, ama ghara Ave ne re. karavA amAruM kAma, ama ghara a ne re. AnaMdaghana abhirAma, amI varasAvo ne re. sevA raMkanI nAtha svIkArI, vA'lA ApanuM biddha vicArI; araja mArI avadhArI, ama ghara Ave ne re ... AnaMda0 1 Apa vinA aMtaramAM aMdhAruM, muMjhAye nizadina mana mAruM; tamahera nAma tamAruM ama ghara Ave ne re .... AnaMda0 2 Apa abhAve zeka satAve, mULano mAraga mAro mukAve; bhramita banAvI bhulAve, ama ghara A ne re ... AnaMda0 3 ujajavaLa A5 vaDe ja kahAvuM, suMdara Apane zuM samajAvuM? jANuM nahi zuM jaNAvuM? ama ghara Avo ne re ... AnaMda0 4 leNavALA AvI lAjane le che, kahevA karatAM vizeSa kahe che; dAma chatAM dukha de che, ama ghara Ave ne re ... AnaMda0 5 mAyAnA anucara AvI muMjhAve, de AvI vAre vAre dabAve; Apa vinA abhaDAve, ama ghara A ne re ... AnaMda0 6 saMtaziSya zaraNAgata dhArI. te ghaDI dhanya thaze prabhu mArI, pAvana karaze padhArI, ama ghara Ave ne re ... AnaMda0 7 maMdiramAM padhAre (Dhaba - pANI bharavA gaI'tI re). maMdiramAM padhAro re, vAlA kahuM vAtalaDI rakhaDelAnI saMge re, ramya dina rAtalaDI ... maMdiramAM Teka. sAkhI - meM mArA mAnyA hatA, sAcA ne vaLI sAra; zakataNa siMdhu thayA, hita vitta haranAra. ThagArAnI saMge re, gAye huM kAle - (A) paramarasa kahIne re, pAye viSa pyAlo...maMdiramAM. 1 sAkhI - aharniza je AzamAM, laTaka thaI lAcAra; aMte te e mRgajaLe, khAlI karyo khuvAra. judA meM to jANyA re, tAraka Aja sudhI tamane - (huM) mUrakha thaI muMjhAye re, mAlama nahi AvI mane....maMdiramAM 2 130 Jain Education Interational jIvanajhAMkhI Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha sAkhI - vizuddha saghaLA vargathI uttama Apa abheda; - kumudacaMdra kiraNe karI, kSaya karajo muja kheda. zokAgni samAvI re, sAheba! mana zAMta karo - (ne) avara tajI A re, hadayataNuM pIDA hare maMdiramAM 3 sAkhI - AvI A muja AMgaNe, rame hadayanA rAma; pAvarane pAvana kare, vibuddha karI vizrAma. prakAza prasare re, karuNALu kRpA karIsaMtaziSya saheje re, AnaMdamAM rahIe tarI ... maMdiramAM 4 prArthanA (harigIta athavA bhairavInI Dhaba) he nAtha! grahI ama hAtha rahIne sAthe mArga batAvaje, nava bhUlIe kadI kacchamAM paNa pATha eha paDhAvaje; prabhu, asat AcaratAM gaNI nijabALa satya suNAvajo, anyAya pApa adharma na game svarUpa e samajAvajo. bagaDe na buddhi kuTila kAryo e batAvajo, vibhu! jANavAnuM ajaba rIte jarUra jarUra jaNAvaje; sahu duSita vyavahAro thakI dInabaMdhu dUra rakhAvaje, che yAcanA ama kara thakI satkArya nitya karAvajo.. prabhu ! satya-nyAya - dayA - vinaya-jaLa hRdayamAM varasAvaje. badanAma kAma harAma thAya ne eha Teka rakhAvaje; he devanA paNa deva! ama ura prema pUra vahAvaje, pApAcaraNanI pApavRtti he dayALa! haThAvajo........ sukha-saMpa-sajanatA-vinaya-yaza-rasa adhika vistAra, sevA dharamanA zekha ama aNu aNu viSe ubharAvajo, zubha "saMtaziSya" sadhAya zreye e viveka vadhAraje, AnaMda-maMgaLa arpavAnI arajane avadhAro... 4 AlocanAtmaka - prArthanA (Dhaba - Avo mArA naTavara nAnaDiyA) prabhu! have bAMdya graho mArI, have to cheka gaye hArIprabhu. Teka tene choDI mAyAmAM ramiye, samajaNa viNa bhramita thaI jamiye; mArI bhUle khUba duHkhe amiprabhutra-1 jinavara tune kadIe nava jANya, arione meM AmaMtrI ANyA mAlika thaI muja gharamAM mANyA.prabhu-2 saMtaziSya"nI kAvyasaritA 131 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - pUstra gurudeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAliMda smRtigraMtha samaje paNa nahi samajyA jevuM, ethI mAre akhUTa vadhuM devuM; savaLuM karatAM avaLuM thayuM evuM prabha0-3 mArA de kahetAM maruM lAja, rA sadA garva viSe gAjI; pAkhaMDamAM pUraNa ra pAjI .... prabhu -4 patitane pAvana karanArA, ahAniza amRta jharanArA; timira "saMtaziSya" nA haranArA ... prabhu0-5 AlocanAtmaka prArthanA | (Dhaba-A mArA naTavara nAnaDiyA) karuNAnidhi ! karuNa jarUra karaje, aMdhAruM hRdayataNuM haraje. Teka kahIza tema nAtha! sadA karazuM, deze thakI jarUra have DarazuM; tArA vinA kema kahe tarazuM ? . . karuNanidhi. 1 zaraNuM mane sarva sthaLe tAruM, mastaka tArA caraNakamaLa mAruM; bIju mane keI nathI bAruM. karuNAnidhi0 2 tribhuvanapati samajI tAro, karIza nahIM nAtha mane jyAre; ThAkara bhavatApa thakI ThAre karuNAnidhi. 3 mAlika mArA doSo che meTA, AcaraNo meM AcariyA khoTA; daMbhI thaI vAkhyA ghaNuM goTA .. karuNAnidhi. 4 joI bhUlo jigara taNuM jyAre, pAkI mane pratIta thaI tyAre; vA'lo vacce ghaTaDAmAM mAre ... karuNAnidhi pa mIThI tArI daSTi jyAM thAye, jarUra mArA janma-maraNa jAye; AnaMda "saMtaziSyane ubharAye ...karuNAnidhi0 6 - stuti (rAga - sAregamanI taraja) prItethI namI tune citte ciMtavIe (2) vidhezvara sukhakara duHkhahara deva (2) si.. ddha ... zu.. ddha. abu ....tuM... prItethI jaya jaya jagapati, agama che tArI gati, maMda maMda mArI mati, dhArI na zakAya vRtikaLI na zakAya kRti, vaLe je tArAmAM vRtti, duHkha nava rahe rati. apAra tuM alakSya tuM agamya tuM avAca tuM (2) prItethI -1 vizvapati vijJa hara, mArA hRdayamAM Thare, dhyAnamAM araja dhara, deSa mArA dUra karatribhuvanataNuM tAja, araja suNaje Aja, rAkhaje "ziSya nI lAja, ekamAM aneka tuM anekamAMhe eka tuM (2) prItethI -2 T32 jIvanajhAMkhI Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kaviya paM. nAnasanTejI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha vizuddha premanI laganI (rAga - mAro rAma gaye vanavAsa re). parama vizuddhatara premanI, lAgI jene laganI kharI ..Teka. AkhI 3 avanimAM premane pekhe re (2) kaMcI e kharekharI kSemanI - lAgI. parama0 - 1 eha 2sAyaNe aMtaraghaTanI re (2) vegaLI rahe che sthiti ve'manI - lAgI. parama - 2 sAcA te premanI saMpatti AgaLa re (2) | kiMmata zuM hoye hara hemanI?- lAgI. parama0 - 3 pUraNa rIte jeNe premane pichANyo re (2) - tAraka jiMdagI che temanI - lAgI. parama - 4 paravA nahi jeNe premarasa pIdhe re (2) halakAthI maha6 hAkemanI - lAgI. parama0 - 5 prema vinA paritApanAM sthaLo che re (2) anupama chAyA eka emanI - lAgI. parama0 - 6 saMtane ziSya thaI zuddha prema sAdhe re (2) jayarUpa vRtti hAya jemanI - lAgI. parama0 - 7 mahAvIranA bhakta ( Dhaba - jaLa bharavA dine jamunA taNA re ) mahAvIra taNuM bhakata ene mAnavA re, pahere satya - zIlanA je zaNagAra ... mahAvIra Teka satyAsatya syAhUvAdathI samajela che re, divyadaSTi vaDe eha dekhanAra ... mahAvIra 0 -1 nidaMbhI mRdu hRdaya premathI bhaya re, vizva vAtsalyamaya ehana vyavahAra , mahAvIra0 -2 romeroma vIra vacanathI vyApI rahyAM re, divyaguNa - maNionAM bhaMDAra ... mahAvIra -3 jeNe tana-mana-dhana aryA prabhucaraNamAM re, zvAse zvAsa enuM raTaNa karanAra che. mahAvI20 -4 graMthi - bheda karI bhedajJAna pAmIA re, sva-para zAstra jeNe sAra mahAvIra0 -5 "saMtaziSya jene paravAno prabhune maLe re, bhavasAgaramAM te nahi bhamanAra . mahAvIra - saMtaziSyanI kAvyasaritA 134 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavi paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha sanmAnuM AvAhana 134 ( rAga A sthaLa Ave| A sthaLa Ave, Amatema jaI zIDha athaDAe ? avara tajI prabhunA guNu gAo, jJAnanuM maMdira khUba gajAvA satya manAmAM zu zarmAe ? samaya maLyeA che tyeA zubha lAve mitapaNe zAne bha Ta kA e ? batAve laganI aMtaramAMhe lagAve neha nayana bharIne varasAve, lAgaNI anya anya paraspara maLI pragaTAve, jJAnajaLe sahune navarA ve prabhunA nAmanI dhUna macAve!, Ana Ana AvI uDAveA jaya karavAnA khela jamAve, sataziSya thaI zeAka samAve prema - AzA athavA khilAvara ) F Adhi ne vyAdhi upAdhi tAve re (2) .... .... A sthaLa. Treka For Private Personal Use Only A. A. A. A. A. sadgurunA lakSaNa ( rAga mArA rAma gaye! vanavAsa re) sadguNunA siMdhu zeAdha satane, zaraNe rAkhI zeka hare...Teka. AzA ne tRSNA alaga kare evA (2) manane jItelA mahaMtane zaraNe. saddaguNu. -1 mehaddazAthI je mukta thayelA re (2) mAyA taLelA mativratane..zaraNe. saddaguNa0-2 ... 241. A. tADI nAkhe bhavatatane...zaraNe. saddaguNa0-3 paramajJAnanA pAya che piyAle 2 (ra) ALakhAvI de arihaMtane ... zaraNe guNa0 4 aMtaraghaTamAMDe karI ajavALuM re (2) ANe avidyAnA aMtane 'saMtaziSya' kahe saMtanI saMgati re (2) zaraNe sadguNu0 5 bheLe! karI Tru bhagavaMtane... zaraNe. saddaguNu de jIvanajhAMkhI Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha sadaguru pratye nivedana (ba- mahetAjI re zuM mahI mUla batAvuM?) eka arajI re... sadguru Apa svIkArI dhyAna viSe guru dhArI. Teka. A Azrita ApanA jANI re, lAgaNIo adhikI ANI re; guru ! pUraNa amane pichANI - guNa khANI re.... premanAM kiraNa prasArI ... 20 1 kahe anya sthaLe kayAM jaIe re ? bIjA konuM zaraNuM lahIe re ? konI AgaLa kathanI kahIe re? - duHkha sahIe re... avadhU lejo ugArI... 2 eke vAta nathI samajAtI re, muMjhavaNu manamAM nathI mAtI re? nathI jayanI vAta jaNAtI re - samajAvI re. saMzaya nA saMhArI ... 90 3 jayAM tyAM bhayabhaDakA bhAse re, trAya bAya karI mana trAse re, nirbhaya banavA bahu nAse re kayAM jaIe re... amane otha tamArI ... to. 4 eka Azraya amane tamAre re, bhavasAgara pAra utAro re, maTe jema mAyAno muMjhAro re- na visare re... ama Atama adhikArI .. . 5 kahetAM paNa nathI kahevAtuM re, kIdhA viNa nathI rahevAtuM re; nathI khalakanuM duHkha khamAtuM re A vAtuM re... na melaze nAtha visArI... - 6 UMcuM aMjana AMkhe lagAvo re, zudadha mAragaDe samajAve re; lIe "saMtaziSya' e lA re guru AgaLa re arajI eha amArI yo0 7 saMtaziSyanI kAvyasaritA 135 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUtra va vavava 5. nAnacaMdajI mahArAja janmazatAhida sadgurunI kRpA (rAga - zyAma kalyANa, Dhaba - maMDapa ra Aja (2)) rALunI kRpA thAya, AnaMda ubharAya (2) - guruvaranI saMgati karatAM, Apela ehane maMtra ucacaratAM, pAmela na teha pamAya, zaMkAo mAtra samAya; dilanAM duHkha sarva dabAya, AnaMda ubhaya . sadagurunI. 1 - anubhavIo viNa keNa ugAre? viSamapaMthathI avara na vAre; bhavabheda eha bhaNAve, sAce gurupaMtha suNAve, buTTI e hakIma batAve, AnaMda ubharAya.. sadgurunI. 2 - taranArA bhavasiMdhuthI tAre, UgarI gayA che eha ugAre; chuTelA te ja choDAve, samajelA te samajAve, anubhavIo anubhavAve, AnaMda ubharAya ... gurunI 3 - guru upadezanA rasamAM gaLyAthI, baMdhanakAraka bIja banyAthI; e parama sudhArasa pAya, te janma-maraNa maTI jAya, doSo pachI sahaja daLAya, AnaMda ubharAya ... sadgurunI 4 - e bhavane kema visAruM? amUlya eha ja bhUSaNa mAruM; te kadI na aLaguM karAya, muja jIvanathakI jarAya, A " saMtaziSya guNa gAya, AnaMda ubharAya che. guru. 5 sadagurunI kRpA (rAga - sAraMga, Dhaba - haribhajana vinA) gurukRpA vinA, mAyAvALA manane pAra na Ave, zI zodha karuM, ajANa narane adhAre kema phAve? .... Teka. manamAyA eka thaI cAle, mahipati thaIne maMdira mahAle, ene sadguru vaza karI jhAle . gurukRpATha -1 mAyA khavarAve te khAve, mAyA gavarAve te gAve; e viNa amRta paNa nA bhAve . gurukRpA-2 jema sthira karuM tema tema bhAge, jarUrI viNa navIna navIna mAge; laganI prabhumAM kSaNa nava lAge che. gurukRpa0 -3 japa-tapathI Teva nathI jAtI, upadezanI asara nathI thAtI; manamAM e mUMjha nathI mAtI - gurukRpA -4 dina - rAta kare doDAdeDI, enA veganI jagamAM nathI jeDI, vrata niyama badhAM nAkhe teDI . gurukRpA -5 gItAmAM auSadha gAyuM che, zatre paNa khUba samajAvyuM che; "saMtaziSya " ne rahasya jaNAvyuM che ... gurukRpa0 -6 jIvanajhAMkhI Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva vivA` paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha guru mahArAjane vinaMtI ( rAga-deza. DhA--vimaLA nava karaze! ucATa ) guru mukata thavAne apUrva mArga batAvajo re; guru. ~1 batAvI gupta rahasyA, nahi jANela jaNAvajo re ..Teka. gaDuM banI ahu kALa gumAvyeA, athaDAmaNane pAra na Avye; lAyakAta guru nAlAyakamAM lAvajo re timira tamAma sthaLe chavarAyuM, hita-ahita jarA na jaNAyuM; adhakAramAM prakAzane pragaTAvajo re guru -2 nadInA che aneka deSA, jaDatA sAmuM kadI nava joze; vizALaSTi karIne amI varasAvajo re . . guru. -3 Urdhva sthAna zubhavRtti caDe che, aneka vijJo AvI naDe che; A agavaDanI sarasa kravA samajAvajo re .. guru0 -4 alaga rahe akaLAmaNu mArI, nirmaLatA rahe sadAya nyArI; dayA karI guru evI cAMpa dabAvo re guru -p ajana netre ajaba lagAve, satya rahasya mane samajAve; zakA pharI upaje nirDa ema zamAvajo re guru -da janma-maraNujAye guru mArA, nIkaLIne deje! rahe nyArA; 'saMtaziSya'ne evuM svarUpa samajAvo re guru. ~7 sataziSya'nI kAvyasaritA vA ... hRdaya nI davA ( Dhama / - jaLa bharavA kriyAne) hRdaya taNI kArDa DhavA kIjIe re, pyAle pIjIe gurunA dharI prema...hRdaya0 -1 emAM zarama kaheA zAne mATe rAkhIe re ? hraya hoMzathI manAvIe hema... hRdaya0 -2 kaThaNa vacana paNa kAnamAM utArIe re, esaDa rAgI ghaTamAM utAre ema... hRdaya0 -3 sAthe premathI pareja pALIe 2, traNa kALamAM AnaMda rahe tema... hRdaya0 14 parataMtra thai zAne devA pIjIe re? For Private 4. Personal Use Only .** hAya pAnAranA aMtaramAM prema .. hRya0 -5 jyAre tyAre paNa DhASa dUra kaDhavA re, kharekharI e vinA na kuzaLa kSema... hRdaya0 -6 'sataziSya' thaI samajIe sAnamAM re, jaya jaya thAya jiMdragImAM jema... hRdaya0 -7 137 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAliMda smRtigraMtha sadguru pratye ziSyanuM nivedana ziSyanI muMjhavaNa (rAga - kAliMgaDe) kara ziSyanI sahAya, ziSya tAruM dhyAna thAya ...kara0 Teka dekhAya che daSTi pramANe, kAMI na karI zakAya; viDyo vAre vAre naDe che, paNa prabhu pakaDAya ..ka20 -1 vipattionI vAta badhI A vadane kema vadAya ? maneranA mAragaDAmAM mana mAruM muMjhAya kara0 -2 aMdhArAmAM bhayanAM bhAre, bhUtaDAM bharakhI khAya; sahAya vinA pA2 na pAmuM, jarUra evuM jaNAya ...kara0 - 3 ceya bhUluM (huM) dhruvanuM tyAre, gAtra badhAM gabharAya nAtha! tArA viNa taikA mArI, Amatema athaDAya .. kara0 -4 anubhavIne A muzkelI, jarUra sAcI jaNAya; bIjA pAse bolIe tyAre, gAMDAM veNa gaNAya ...kara0 -5 dUra rahe che DA"paNa AmAM, satya nahi samajAya; saMtaziSyane A udgAre, aMtaramAM UbharAya...kara0 - 6 saddagurunuM zaraNa (rAga - kAliMgaDe) zAMti mATe saddagurunuM zaraNuM lIdhuM re (2) tana - mana - dhana emane badhuM ApI dIdhuM re...zAnti cI rUpe tava mane kAnamAM kIdhuM re (2) ( pIyUSa gaNI turata tene premathI pIdhuM re...zAnti gata cAre kora huM tene ghaTamAM cIyuM re (2) dayA karIne dilaDAmAM darazAvI dIdhuM re....zAnti vairAgyathI gurue mAruM manaDuM vIyu re (2) saMtaziSya kahe sadagurue kAmaNa kIdhuM re...zAnti saMtane mahimA (rAga - kAnaDo. heba - AvaradA vyartha vitAvI) zuddha mAraga saMta batAve (2) azAMtinA mULa ukheDI, parama zAMti patharAve . zuddha Teka - hitAhita hakIkta saghaLI, sadabudhe samajAve; karmabaMdhanAM kAraNa saghaLAM, jugatI karI jaNAve ... zuddha -1 - pAI piyAle parama jJAna, jayeta akhaMDa jagAve; aMtaraghaTamAM karI ajavALuM, deva svarUpa dazo ... zuddha0 -2 jIvanajhAMkhI Jain 135on International Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TepUjya gurUdeva kavilaya paM. nAnasanTejI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha - bhUla sudhArI bhavabhava kerI, saghaLA doSa samAve; avaLA paMtha badhA aLasAvI, sAce paMtha suNAve. zuddha -3 - bhItaranuM bhramaNa sthaLa bhAMgI, nirbhaya sthaLa nirakhAve; vera-jheranI lahera utArI, nirviSa buddha banAve. . . zuddha0 -4 prabaLa pApanAM paDaLa utArI, aMtara nayana khulAve; "saMtaziSya duHkha sarva haThAvI, apUrva sthAna apAve. zuddha -5 . pravacana pyAla (bhajana-dhIrAnA padanI Dhaba) piyAlo mane pAye re... pravacanano bhAve bharI; saddaguru sAcA maLiyA re ... duHkha mArAM lIdhAM harI. piyAleTeka pahele piyAle samarasataNe, pAye dharIne prema; viSamadaSTi karI vegaLI, jAdu kare ke jema. dene dUra kIdhAM re . aMtaranAM oLakhyA ari . piyAlo0 -1 bIje piyAle bahAranuM, bhUlI gayo sahu bhAna; aMjana karyuM aMtara viSe nirakhyuM parama nidhAna. timira ghaTa TALyuM re .... parama prabaMdha karI .. piyAlo0 -2 trIje tALAM teDiyAM, samajAvyo nija sAtha; paDatAM mUkyAM para badhAM, nikaTa nirakhiyo nAtha. davAyuM evI dIdhI re ... mata mUDhatA gaI marI .. piyAle. -3 cothe piyAle ciMtA maTI, maTaye mAyAne saMga; amRta sthaLane oLakhyuM, apUrva thaye umaMga. amRta ghaTaDAmAM re ... jharamara jharamara rahyuM che jharI ... piyAlo0 -4 pAMcame prema pragaTAviye, jaLahaLa dIThI ta nagara badhuM nirakhI rahyo, avicaLa thaye uta. kAmaNa evuM kIdhuM re ... jUThI bAjI game nA jarI .. piyAlo0 -5 cha svarUpane samajiye, bhayano TaLiye bhAsa; reDI rasAyaNa hRdayamAM, nirbaLatA thaI nAza. pathyApathya parayuM re .. ThekANe jaI beTho TharI ... piyAle- jIva, Izvara ne jagatane, nicce samaje nyAya; saMtaziSya sukha anubhavyuM, saddaguru thayA sakhAya. bhramaNunuM sthaLa bhAMgyuM re ... bhadadhi gayA te tarI ... piyAla0 -7 saMtaziSyanI kAvyasaritA 139 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha AnaMdamaMdira (rAga - kAMDe koDe kAMkaNiyALI cUDI re) hadayane AnadamaMdira banAvo re, manaDAne te sthaLa rahevA mana re ... hRdayane Teka. te mAMhethI kAdava kacarA kaDhAve re; e maMdire premati pragaTAvo re ... hAyane. 1 maMdiramAM AnaMda mAlavA Avo re; anya sthaLe zAne mATe athaDAe re ... hadayane 2 ramI emAM bhavanI bhramaNa bhulAve re; satya pathe zAne mATe zaramAvo re ... hRdayane 3 pApa paritApane ehathI patAve re; buddhibaLa AvA ja paMthe batAvo re ... hadayane 4 akkalane AnaMdamAM ajamAve re; aMgaaMge AnaMdane ubharA re ... hRdayane. 5 vizva viSe AnaMdane ja vahA re; AnaMdathI deSanA sthAna dabAva re .. hRdayane 6 saMkaTane AnaMdathI samA re; saccidAnaMdamAM moja uDAvo re ... hRdayane. 7 dhyAna e AnaMdarAmanuM dhyAvo re, saMtaziSya jIvanano lATa re .hRdayane. 8 anubhavIne rAha (rAga - kAliMgaDa) anubhavIne ekaluM AnaMdamAM rahevuM re (2) AnaMdamAM rahevuM re, AnaMdamAM rahevuM re ... anubhavI DagavuM nahi duHkha paDayethI, samajI vahevuM re (2) vAsanAne vaLagADa tajI, vairAgye vahevuM re ... anubhavI 1 Atmavat anyane gaNI, duHkha na devuM re (2) karmAdhIna sarva (pachI) kene kevuM re ... anubhavI. 2 tattva pAmelAne mAThI, TALavI TevuM re (2) lakSanuM sthAna anubhavethI lakSamAM levuM re .... anubhavI. 3 rAmadaSTithI dekhAze jaga jevuM che tevuM re (2) "saMtaziSya anubhave, anubhavathI evuM re .. anubhavI che 140 - jIvanajhAMkhI Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka pa6 Jdava vava 5. nAnayajI mahArAja janmazatAlida sTa viralA (rAga - pIlu athavA AzA) Atama darazana viralA pAve, divya prema viralA pragaTAve ... Teka e mAraga samaje jana viralA, viralAne emAM rasa Ave ..... Atama sadUguru saMga kare keI viralA, amRtaphala koI viralA khAve .... AtamaaMtaramAM jAge jana viralA, kamaMdaLane viralA haThAve ... Atama tajavAnuM tyAge koI viralA, jJAnanadImAM viralA nahAve Atama0 Atama ramaNa me koI viralA, amarabuddei viralA ajamAve Atamasamaje AtmasamA sahu viralA, dhyAna prabhunuM viralA dhyAve .... AtamaapI de prabhu arthe viralA, saMtaziSya" viralA samajAve ... Atama saMgata evI che (bhajana - dhIrAnA padanI Dhaba) saMgata evI zodho re.... trividhanAM tApa TaLe; pichANe nija parane re ... zAMti dekhe sarva sthaLe ... saMgata. Teka aMjana kara AMkhamAM, bhajana karo bhayadhAma; maMjana karI khUba manataNuM, raMjana kara ghaTarAma. pyAle evo pIje re .. chaLa karI koI nA chaLe ... saMgata. 1 pathyApathyane parakhaje, vege karI viveka; samaje satya-asatyane, alaga banAvI eka. rasAyaNa evI reDe re ... hadayanI gAMThe gaLe . saMgata2 janma, jarA, mRtyu maTe, mATe jamaNane bhAsa; vilaya thAya jaDavAsanA, TaLe avaranI Aza; karaNI te evI karIe re .. manaDuM te mAlikane maLe... saMgata. 3 jaDa-cetana judAM kare, evo karo upAya; karma kaSTamAM melIe, agni adhyavasAya. suvarNa peThe zeAdhe re .. baLataNa peThe pApa baLe . saMgata. 4 kheDe khetara hRdayanuM, sIMce amRtasAra; zubha khAtara daI suguNanuM, vA tattvavicAra. udyogI thAje evA re .... phAla AvI khUba phaLe * saMgata5 UMTa bakarI na AvI zake, baccAM na kare bagADa; pApa pakSI pese nahi, evI) vivekanI kare vADa, "saMtanA ziSya" thaIne re ... khetarane pAka lAve khaLe .... saMgata. 6 sataziSyanI kAvyasaritA 141 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'pU6 Jana pa. nAnakajI mahArAja jamAtAGiE 1 nAnacandrajI mahArAja janamazatAbida smRtigraMtha aMtaranuM aMdhAruM (bhajana - dhIrAnA padanI Dhaba) aMtaranuM aMdhAruM re... aDacaNa aneka kare; gUMcANe gUMcavaNamAM re.. ThekANasara kema kare? ..aMtaranuM Teka khuzI thaze khoTA viSe, satye dha na svAda; duzmanathI dila meLavyuM, pragaTaye duSTa pramAda. samajAya pachI zAnuM re.. mAthuM bhale paTakI mare... aMtaranuM0 1 ari aMtaraghaTamAM vase, nizcaya karI nivAsa; gharanAne paranAM gaNI, Akhara thaye udAsa. tRSNAmAM taNuNe re.. tAraka vinA kema re ... aMtaranuM 2 parihara have pramAdane, ALasa tajI ajANa; bAjI A ghaDI be taNI, kheLI le tuja khANa. sUte zuM soDa tANI re, harAmI tArA dhanane hare... aMtaranuM0 3 paravA taja pAmara taNI, svAzrayane gaNuM sAra; kacarAthI kere rahe, tane sAMdhI tAra. kasturI kADhI nAMkhI re, bhejAmAM DUcA zAne bhare? . aMtaranuM0 4 karIe evA kAmane, dharIe evuM dhyAna; karIe evA sthaLa viSe, gatI evuM jJAna. upAya e AdarIe re, akaLAvuM na paDe Akhare..aMtaranuM 5 aNasamaju UMghI rahe, jAge catura sujANa; pAme sukha puruSArathe, e che pragaTa pramANa. saMtaziSya samaje re, te to bhavanara tare..aMtaranuM samaje se sukha pAve (rAga - AzAgeDI) samaje so sukha pAve, zANA! samaje so sukha prave..Teka zAadaSTi gurubacana bicArase, ghaTa dIpaka pragaTAve.zANA vaha dekhata he hitAhitake, aMtara dhyAna lagAve...zANu binA bicAra karata jo kAraja, andA ho athaDAve..zANA samaja binA je auSadha khAve, vaha mUrakha mara jAve...zANA mIMcI nayana je cale kupathameM, vaha nara khatarA khAve...zANA saMtaziSya nara zANuM vaha, je samaja samaja guNa gAve..zANA 142 982 on Intermalionai jIvanajhAMkhI www.jainettbrary.org Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha karmanI racanA (Dhaba - nAtha kaise gaja ko baMdha chuDA) saghaLI karmataNI che kamAI, rahe che sukha-duHkha emAM samAI.. Teka saMcitanuM prArabdha thayuM tyAM, cAle nahi caturAI; rAjya riddhine vaibhava saghaLAM, vA'lAM jAya vikhAI ... saghaLI. 1 rAjA raMka samAna bane che, raMka kare ThakurAI, niradhana nokara dhanapati thaIne, zeThathI kare savAI ... saghaLI. 2 vezyA pAse vidhavidha vaibhava, sarava rIte sarakhAI; zIlataNI ghara nAra satI te, dazA sahe duHkhadAI ... saghaLI. 3 paisA hoya tyAM putra maLe nahi, dilaDuM jAya dajhAI putra hoya puSkaLa tyAM tene, dhAna jaDe na dharAI ... saghaLI 4 sughaDa nara ne zaMkhaNI nArI, tanaDuM jAya tavAI; padamaNI nArI ne pati pAmara e, bhavasAgaranI bhavAI ... saghaLI. 5 paMDita zAstra bhaNela bhaTakatAM, bhUtaLa upara bhAI; mUrkha ja je mAla vinAnA, beDA takiyA bichAI ... saghaLI. 6 ghaTamAM raheze ghATa ghaDelA, jyAre AMkha mIMcAI; mAna mijAja tajI bhaja prabhune, sAcA je sukhada.I ... saghaLI. 7 ogaNIse aThThAvana varase, zrAvaNa guru guNa gAI; saMtaziSya kahe jAmanagaramAM, comAsuM rahI cAI ... saghaLI 8 tamAruM che tamArAmAM (gajhala) tame cho zodhamAM jenI, anubhavIne khabara enI; nathI tamane khabara tenI, majA samajyA vinA zenI? ... 1 nathI sukha putra pyArAmAM, nathI dilajAna dArAmAM avaramAM ke amArAmAM, tamAruM che tamArAmAM ... 2 nathI miSTAnna khAvAmAM, nathI gAvA bajAvAmAM; nathI dolata jamAvAmAM, tamAruM che tamArAmAM .. 3 nathI vaibhava vilAsamAM, nathI uttama AvAsamAM kSaNikanA harSa hAmAM , tamAruM che tamArAmAM ... 4 mitane anyamAM bhAse, nathI sukha anyanI pAse; phasAo kAM viSaya phase ? tamAruM che tamArAmAM ... 5 nathI vighA jamAnAmAM, nathI guNiyala gaNavAmAM nathI koI sthAna jAvAmAM, tamAruM che tamArAmAM .. 6 nathI mahele majAnAmAM, nathI dhananA khajAnAmAM sucyuM che "saMtaziSya tamAruM che tamArAmAM ... 7 "saMtaziSyanI kAvyasaritA 143 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pam guruva Daviya pa. nAnacandrajI mahArAja bhazatAli atithi UTha re uDADa UMdha tAharI (rAga-prabhAta. Dhaba-paDhe re popaTa rAjA rAmanA ) UTha re uDADa UMgha tAharI, avadhino dina Avyo; nayana ughADI nihALa tuM, dinakara je A dekhAyo... UTha0 parahara zamyA pramAdanI, ALasa taja abhimAnI; moha-mamatvane mela tuM, munivaranuM kahyuM mAnI... UTha0 nAhiMmata nirbaLa* tane, kumati tArI karAve; UlaTuM sulaTuM samajAvIne, hiMmata tArI harAve; UTha0 sUle re bahu saMsAramAM, yuganA yuga anaMta; avasara gaye ajJAnamAM, zedha tuM samaratha saMta.... UTha ajara amara le eALakhI, sAcA jeha sakhAya; zaraNuM le puruSanuM, avaLA tajIne upAya, UTha0 nirbhaya nAtha nirAmayI, bhaja bhayahara bhagavaMta "saMtaziSya" prabhu nAmathI, Ave duHkhaDAne aMta... UTha0 sAdhanA tyAM lagI sarva kAcI (prabhAtiyuM) - jyAM lagI Atma nijasvarUpa samaja nathI, sAdhanA tyAM lagI sarva kAcI; ghANInA UMTano paMtha ghaTato nathI, sAdhanA samajaNe thAya sAcI .... 1 zuM thayuM mastake muMDa karavA thakI? zuM thayuM bheda viNa bhasma coLe ? the jaI snAna karavA thakI ? zuM thayuM vedanA vAkaya boLe? ... 2 - zAstranA sarva abhyAsathI zuM thayuM? zuM thayuM saMtano veza dhara? jJAna viNa zuM thayuM yama ane niyamathI? zuM thayuM vaDI vaDI vAta kare? .... 3 - agninA kuMDa para adhaH mastaka karI, ugra tapa AdarI kaMIka mariyA; kAzI karavata caDI parvatethI paDI, tattva jANyA vinA keNa tariyA? .... 4 - zuM thayuM sarva siddhAMtanA zravaNathI? zrenI chApa jagamAM chapAye; adhika ADaMbare mAna khUba meLavI, zuM thayuM sarvanA guru thapAye? .... 5 Jain Eag X8 International jIvanajhAMkhI Jain Educato International Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivarya paM. nAnasanajI mahArAja janmazatAkida smRtigraMtha - zuM thayuM ucca AcArane AcaryuM? zuM thayuM adhikatara kaSTa kIdhe? zuM thayuM hRdayamAM prema pragaTayA vinA nita nita prabhutaNuM nAma lIdhe ... 6 - zuM thayuM dhana -dharA - dhAma tajavA thakI, samaja viNa sarva saMsAra tyAge? ramI rahyA hRdayamAM doSa durbhedya te, thayuM ghera ghera bhIkha mAge? .... 7 - zAstranA vAda karI vijaya meLavyA, zuM thayuM anyanA mAna gALe? kaThaNa nija mana kadI leza palaLyuM nahi, thayuM parataNuM mana palALe? .... 8 - svarUpa nija samajaze zuddha aMtara thaze, rAga ne dveSane jaMga jAze; saMtane ziSya' te saphaLa kAryo karI, parama AnaMdanuM sthAna pAze . 9 cAMdanI: aMtara cokanI (Dhaba - odhavajI saMdeze ke je zyAmane) - cAMdanI bahu khIlI re aMtara cekamAM, ThaMDakanI jyAM lagI rahI che Thora je; jharamara jharamara jharaNAM amRtanAM jhare, te sthaLa vasatAM AnaMda pragaTe ora je. cAMdanI. 1 - cAle sahiyara ramavAne e cekamAM, cheDI daI A mAyArUpa vilAsa je; apUrva zAMti vyApI rahI che je sthaLe, pUrNimAne vikasI rahyo che. prakAza je .... cAMdanI, 2 - dazya prapaMca parathI lakSa tajI daI, bahirabhAva tajI aMtara karIe praveza je, kArAgRhathI mukta banI sukha mAlIe, saddagurune sakhIe suNiyo upadeza je ... cAMdanI. 3 - neha dharI tyAM bhajIe avicaLa nAthane, gAIe jhINA svarathI tenAM gIta je; nirmaLa manathI tenI dhUna macAvIe, parama vizuddha thavAne karI prIta je. cAMdanI. 4 saMtaziSyanI kAvyasaritA Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha - jhagamaga jhagamaga aMtara jota jagI rahI, timira gayuM ne prakaTayo premaprakAza ; varaNavI nA zakIe sakhI eha vilAsane, viramelAno e che suMdara vAsa je ... cAMdanI5 - UThe sahiyara emAM ALasa nA kare, vAta karatA avasara vItI jAya che, anubhavazuM aMtaranA ujajavala cokane, - saMtaziya? jo evuM svarUpa samajAya che ... cAMdanI 6 jAga jaMjALathI (rAga - prabhAtiyuM) - jAga jaMjALathI jIvana jaya kAraNe, khalakamAM janma tuja jAya khAlI sAdhane narabhava sarva suMdara majyA, - nyAyanAM nayanathI je nihALI.. 1 - ratnaciMtAmaNi hAtha AvyuM tane, duHkha dAridrane dUra karavA; akhUTa delata nahIM oLakhI AtmanI, bhIkha mAMgI sadA peTa bharavA.... 2 - upala avalaMbiye pravara prahaNa tajI, tattva jANyA na bhavaduHkha taravA; zaraNa cheDI karI saccidAnaMdanuM, pApI pAmara taNuM rAkhI paravA.... 3 - ravitaNuM udayathI rajanI tuja nA gaI, kArya zubha nava thayuM kaSTa kIdhe, pApanA tApa tuja ghaTathakI nava ghaTyA, nizadina prabhutaruM nAma lIdhe. 4 - gaja maTI aja tho rAkhamAM ramI rahyo, jaDa tane jutiyAM roja mAre; sahaja AnaMdaghana sukhanidhi che chatAM, khaMtathI khela nahi kAM sudhAre. 5 - zAsa-siddhAMtathI sAra ze nahIM, khuzI thaI vairIne nava khamAvyuM; lehane loha maNi pA pAse rahyo, guru thakI hRdayamAM jJAna nAvyuM. 6 jIvanajhAMkhI Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya 5. nAnavajI mahArAja janmazatAdi kSati ja - grahaNa kIdhAM na guNa jJAna gaMbhIratA, gaMDutAmAMhI AyuSya gALyuM; aninA kuMDamAM reDI amRta badhuM, ghoLIne jhera ghaTamAMhI ghAlyuM... 7 - rasa nahi rasataNI kupikAthI thayo. kaThaNa mana- graMthikAo ne gALI; zAna tuM nava thaye saMtanA saMgathI, - kuTila Te kadI teM na TAbI.. 8 - surataruvara thakI sukha nahIM sadhiyuM, khAkharAmAM nahIM kheda pA; kAmadhenu thakI kAma ke" nava karyuM, vikaLa tuM viSayathI nA virA . 9 - ghera nidrA viSe ghara badhuM jAya che, UTha tuM mela ajJAna tAruM; "saMtane ziSya kahe saraLa thaI mAnaje. mUrkhatA tajI daI vacana mAruM 10. jAga - udbodhana - jIva tuM jaDa murkha thA mA (rAga - dhanAzrI) jIva tuM jaDa mukha thA mA, khoTa bhAMtie tuM khA mA...Teka. A mitra A amitra zAthI? UMca tuM te nIca kayAMthI? vera-jhera viSe vaNA mA ... jIva tuM jaDajIva0 -1 sarvathI saMbaMdha kIdhA, lAvA sarva sAtha lIdhA tRSNAnA pUre taNA mAM ....jIva tuM jaDa . jIva0 -2 sarva che samAna tArA, bAhyathI jaNAya nyArA; bhedanI jALe bharA mA ... jIva tuM jaDajIva -3 tAruM svarUpa kevuM, aMtare vicAra evuM; mAyAmAM khAlI marA mA ... jIva tuM jaDajIva0 -4 Adara vicAra AvA, sarvane mitra banAvA ALasa na karIza AmAM... jIva tuM jaDa..jIva0 -5 tuM tAro te sarva tArAM, tuM sAro te sarva sArAM, halakAI karI haNA mA.... jIva tuM jaDajIva0 - saMtaziSya sujJa thAje, gAna prabhunAM tuM gAje; mANu tuM sadA majAmAM...jIva tuM jaDa..chava -7 saMtaziSyanI kAvyasaritA 147 Jain Education Interational Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivarya paM. nAnajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha ubedana (rAga - vAghezrI) are jIva, kAM avaLAI kare? hAthathI zA mATe hita hara? ... Teka. - amRtane udadhi thaIne A, jhera rUpe kema kare? nayana khela nirakhIza sukhasAgara, ThAle kAM tharathare? . are? - mAtra avidyAnI AMdhIthI, tuM dilamAM nitya kare, aMtaranI samajaNane abhAve, bhayane tujamAM bhare .. are, - tArI karelI khoTI kalapanA prabaLa pizAcanI pare; bhAMtirUpa bhUtAvaLa nizadina, tArI pAchaLa phare .. are, - palapalamAM duHkhakAraka dazya, aMtaramAM Utare; saMtaziSya' pAlI zA mATe, viNu mote tuM mare ... are eka majAnI vAtaH hitazikSA (rAga - verALI. bahu dina paheryA priya AbhUSaNa - e Dhaba) vAta majAnI eka suNAvuM, aMtara rAkha utArI ... Teka vakhata laIne vA'lA mArA, je vizeSa vicArI , vAta- 1 AvyA zAthI A sthaLa upara, dhyAna dharI je dhArI ... vAta. 2 pUrva janmanI duHkhada dazAnI, vAta gayo tuM visArI ... vAta3 jAvuM ate jarUra jANaje, pyArA paya pasArI ... vAta0 4 a85 samayano A che utAre, aha5 samaya A yArI ... vAta harAvaje samajI ari hAthe, jaIza na jIvana hArI ... vAta- 6 rakhaDAve A bhavaraNa mAMhe, te rIti taja tArI ... vAta- 7 taravAnAM suMdara sAdhananI, che sagavaDa A sArI ... vAta. 8 budidhabaLathI eka banAvaje, bahAra nIkaLavA bArI ... vAta, 9 saMtaziSya kahe mAnavabhava tuM, saraLa thaI le sudhArI ... vAta10 hitazikSA (rAga - deza. Dhaba - vimaLA nava karaze ucATa) samajAvuM chuM huM samaja sakhA tuM sAnamAM re ... samajAvuM. Teka mijAja tuM melI de manano, ghaDI bharoso nathI tuja tanane; maraDA mA tuM mUDhapaNAthI mAnamAM re..ramajAvuM--1 bhISma, karaNa, rAvaNanA jevA, kuMbhakaraNa, madhu, kaiTabha kevA; agAdha baLiyA paDI gayA avasAnamAM re...samajAvuM0 -2 UMca-nIca bhava karIne bhami, para AdhIna thaI du khami; dhArI le sthiti A saghaLI tuM dhyAnamAM re.samajAvuM-3 jIvanajhAMkhI Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ }pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAliMda smRtigraMtha asaMkhya janma dharyA tanu tanamAM, pRthvI, pANI, anala, pavanamAM; taraphaDIo tyAM bahu timiranA tAnamAM re..samajAvuM che -- tyAM kayAM mAna hatuM kahe tAruM? dila hatuM jyAre dukhiyAruM bhUlI gayo zuM vakhata badho bebhAnamAM re..samajAvuM -5 maLe janma A mahAsaMkaTathI, vicAra kara vahAlA! tuM ghaTathI; aMdha banIne AthaDa nahi ajJAnamAM re..samajavu 0 6 saMtaziSya" snehe saMbhaLAve, bodha zAstrane kahI batAve; vakhata gayo nahi Ave kahuM chuM kAnamAM re.samajAvuM. --7 hitazikSA (rAga - seraThanI gajhala) kahuM vAta vA'lA! vicAraje, khUba dhyAna ApIne dhAraje.Teka kUvAthaMbha satya karAvaje, samajI sukAna pherAvaje, lakSa dhruva para tuM lagAvaje, cAturIthI vahANa calAvaje..kahuM, bhramaNAo mArga bhulAvaze, pAsalA racI pakaDAvaze; mAyA tophAna macAvaze, cere cittane gabharAvaze..kahuM zaDha zraddhAno pharakAvaje, bhayasthAnamAM na bharAvaje; nayane ughADI nihALaje, vamaLothI nAvane vALaje..kahuM heDI hAma rAkhI haMkAra, vidano badhAe vidAraje; moha - mAna magarane mAra, viSa kharAbAthI vAraje..kahuM gaMDu thaI na kALa gumAvaje, AnaMda baMdara Avaje; sAcA nAthane saMbhAraje, "saMtaziSya' pAra utAraje..kahuM ubedhana (rAga - mADha. Dhaba - A zuM Thesa vAgI re (2)) gADyA zuM jAgatA nathI re (2) tajavAnuM tyAgatA nathI; Atama zreyanA kAmanI pAchaLa lAgatA nathI re... jagADyA. Teka kahI kahIne thAkayA guruvara, AvyuM na AtmajJAna; aLaguM na karyuM zreyane mATe, aMtaranuM abhimAna ... jagADayA duHkhanA kAraNu dehamAM rahe, e bhedanuM nA'vyuM bhAna; zodhe cho te te che tama sAthe, AthaDe zAne Ama?... jagADyA pAmarUpa parAdhInatAmAM, kADhaye kALa anata; kADhavA pAMca pramAdane kAdava, ANavA bhavano aMta... jagADayA bhAgavAne bhayanA sthaLamAMthI, mAgavA prabhunI mera; tyAgavA AtamanuM ghanatimira, levA jJAnanI le'... jagADayA jokhama che jabaruM tama mAthe, sUvAnuM A nahi sthAna; saMtaziSya" sAvadhAnapaNe rUDA, bhajavAne bhagavAna ... jagADayA saMtaziSyanI kAvyasaritA Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUksa gurUdeva DavivaDha" paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha hajI samajAya te sAruM (rAga - gajhala) hajI che hAthamAM bAjI, karI le rAmane rAjI; karuM zuM vAtane jhAjhI, hajI samajAya te sAruM ... 1 na kIdhAnuM ghaNuM kIdhuM, na lIdhAnuM ghaNuM lIdhuM na samajAyuM kadI sIdhuM, hajI samajAya te sAruM .. ghaNA kukarmane kIdhA, dagA vizvAsune dIdhAM; pINAM jherI bahu pIdhAM, hajI samajAya te sAruM .. 3 jamAvyuM te jovAnuM kharIduM karma khAvAnuM, thayuM te nA na thAvAnuM, hajI samajAya te sAruM ... 4 bhUlyA tyAMthI pharI gaNavuM, bhaNyA nahI te have bhaNavuM; manAe je hajI mAruM, hajI samajAya to sAruM .... 5 thaze nakkI badhuM nyAruM, khalaka tyAre thaze mAruM pachI te kyAM hatuM tAruM? hajI samajAya to sAruM . 6 karI le vairyathI dhAryuM, maLyuM A mokSanuM bAruM; kahyuM A "saMtanA ziSya" hajI samajAya te sAruM che. 7 ubedhana hitazikSA dUra tajI de divAnI (rAga - barahaMsa. Dhaba - zrI jina mujane pAra utAre) have jhaTa tajavIja kara tuM tyAMnI, rUDA jinavara paMtha javAnI Teka. maraDa badhe mana mela maphatane, hitamAM kara nava hAnI; IdrajALa sama A badhI racanA, jarUra khabara nathI jyAMnI ...have jobanapUra jarUra javAnuM, jALavI rAkha juvAnI; uttama kara upaga tuM ene, manamAM le A mAnI ..have A bhavasAgaramAM tanataikA, meLavI che te majAnI; tUTe nahi tyAM sudhI tarI le, sughaDa banIne sukAnI ...have Avyo che tuM A jaga upara, guNiyala banavA jJAnI; samajI sAra - asArA vicAro, dUra tajI de divAnI ... have nahi te Akhara thAze ughADuM, nahi rahe chaLa rIta chAnI; "saMtaziSya sukhakara samajAve, rIta na A ramavAnI ...have jIvanajhAMkhI Jan 24 Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnAyabrejI mahArAja janmazatAhida smRtigraMthase manuSyane janma pharI nahi maLe (rAga - bhairavI. Dhaba - je koI prema aMza avatare) manuSyane janma pharI nahi maLe, kadI tananAvA beThI taLe ... Teka. - kharekharI tuM khoja karI le, aMtaramAM aTakaLe - prANIyA aMtara0 kesara ne kasturI kevaDe, tela viSe zuM taLe?.manuSyano0 - 1 - kalpatarune kere mUkI, bAtha bhIDI bAvaLe - mUrkha te bAtha ThaMDakanA tajI daI ThekANA, kAM baLatAmAM baLe?..manuSyane - 2 - bhaja ajane taja avara kAma te, tApa trividha TaLe - sarva tuja pavitra thAvA pApa tajAvA, prabhune bhaja paLe paLe ..manuSyane003 - kAM avaLAI karI aMtaramAM, Amatema AphaLe-maphatano Amatema0 mUrkha vinA sAcA motIkaNa, koNa ghaMTIe daLe?....manuSyane -4 - paramezvarano paMtha tajI kAM bhraSTa paMthamAM bhaLe - are kAM bhraSTa saMtaziSya' kahe nahi samaje to, beTa jaNAze khaLe....manuSyane -5 avara tajIne bhaja avinAzI (rAga - bilAvala athavA AzA) avara tajIne bhaja avinAzI, zA mATe tuM dhare che udyAsI? .. Teka mRgajaLa mAMhe mugdha banIne, phegaTane laTake kAM phAMsI? .. avara0 Atmaravi aMtarapaTa pAchaLa, pragaTI rahyo che pUraNa prakAzI ... avara0 phAMphAM kAM tuM phegaTa mAre? vaibhava A che sakaLa vinAzI . avara0 bhayanAM kAraNa che tuja bheLAM, tajI de tene rahyo chuM vimAsI?" avara0 "saMtaziSya' samajI ja zANa, parama sudhArasane thA pyAsI... avara0 bhinna nathI bhagavAna (dhanAzrInI gajhala) bhinna nathI bhagavAna tujathI, bhinna nathI bhagavAna ... Teka tajamAM te che tenAmAM tuM (2) bhUlI ga zuM bhAna?... tuja aLage kara paDado ahaMpadane (2) nirakhIza paramanidhAna ... tuja sarva jIvananuM e mahAivana (2) sarva zaktinuM sthAna ... tuja sarva baLAnuM mahAbaLa e che (2) sarva jJAnanuM jJAna .... tuja daivata sarvane e che dAtA (2) nirmaLa eha nidAna - tuja apI de tana-mana-dhana tene (2) taja tAruM abhimAna - tuja ava2 prapaMca tajIne enuM (2) dhara aMtaramAM dhyAna ... tuja saMtaziSya' sukhasAgaranAM have (2) garva tajI gA gAna ... tuja saMtaziSyanI kAvyasaritA 151 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivaya paM. nAnacadrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha bAga A bagaDI jAya (rAga - dhanAzrInI gajhala) bAga A bagaDI jAya, mALI vinA bAga A bagaDI jAya .. Teka . pANInuM poSaNa nathI pUruM (2) kusuma badhA karamAya e mALI. tApaNu ati tIvrapaNAthI (2) suMdara vRkSa sukAya ... mALI kamaLa kamaLa tajI tajI parimala (2) caraNa taLe cagadAya ... mALI pakSI pAra vinAnA AvI (2) phaLane phelI khAya ... mALI ramaNika bAgamAM vagara rakSake (2) bhakSakane bhaya thAya ... mALI guccha, gulama ne maMDapa mAMhI (2) durbaLatA dekhAya ... mALI jainasamAjI bAga bagaData (2) nayana thakI nirakhAya . mALI keLavaNI karanAra na kaI (2) viralA vIra jaNAya . mALI saMtaziSya' kahe agresaronI (2) UMghathI UMdhuM marAya ... mALI jAge bhAratanA jAyA (rAga - lAvaNI) jAge bhArata-jAyA tamane bhAratavIra jagADe che, vijayataNuM vAjuM manamehana, e naravIra vagADe che ... 1 sAdA ne sukhakAraka sUtre, satyAgrahI suNAve che; bhUlelA bhaNatarane gAMdhI, pAchA pharI bhaNAve che ... 2 duHkhakara bhAratanI durbaLatA, duHkha sahI dabAve che, zame na pazubaLanA jhagaDA, te samasa reDI zamAve che .. 3 mRtavata jIvanamAM naravalabha, vidyutavega vahAve che; UThe, ALasa taje UMgha A viSama same kema Ave che? .. 4 mahA - vaibhavI -narane sAdA sevApriya banAve che; mAne nahi kadI evA kaTTara narane satya manAve che . 5 samAnatAnA pATha sanAtana prema sahita paDhAve che; maTe na duHkhe dalita patitanA, ene duHkha miTAve che .. 6 bhAratanA svAdhInapaNane, vijayI mAraga batAve che; - saMtaziSya" evI saMgatathI, jIvana sudharI jAve che ... 7 zuM vaLyuM? (rAga - soraTha- tAla lAvaNI) A jagyA na ghaTa aMtara viSe, nizi jAgavAthI zuM vaLyuM? karI tyAgyA na duguNa dilataNu, ghara tyAgavAthI zuM vaLyuM?... 1 bethuM na nija mana te, avarane bAMdhavAthI zuM vaLyuM. zodhyuM na nija ghara te, avarane zodhavAthI zuM vaLyuM?... 2 para jIvanajhAMkhI Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janamazatAhida smRtigraMthase choDI na mAyA mamata te, saMsAra choDaye zuM vaLyuM? teDI ne tRSNA te pachI, zira keza taDeye zuM vaLyuM?... 3 bALyA na bIjaka janmanAM, baLa rudhira bALe zuM vaLyuM? palaLyuM na mana pitAtaNuM, paranA palALe zuM vaLyuM che.. 4 dekhyA na nija diladAra ghaTamAM, avara dekhe zuM vaLyuM? je "saMtaziSyana saMtasevyA (to) manuSyabhavamAM zuM maLyuM?... 5 jIvana tenuM niSphaLa jANo (rAga - odhavajI saMdeze ke je zyAmane) jIvana tenuM niSphaLa jagamAM jANaje, sukRtanAM kIdhAM nahi jeNe kAma je, hAyaya karI raghavAye rakhaDo sadA, jenA ghaTamAM nathI ghaDI vizrAma je. jIvana - 1 - samaya maLe ne zAMti je seve nahI, talabhara paNa je karI zake nahi tyAga je; uttamamAM uttama sAdhana nava oLakhyAM, teha daridrIonAM ati durbhAgya je...jIvana... 2 - kaleza haMmeza karI aMtara kALuM karyuM ujajavaLa na karyo eke Atmapradeza je aMdhArAmAM mUkha ahoniza AthaDa, prakAzamAM na karyo kSaNa eka praveza je...jIvana. 3 - sukhanAM bI vAvyAnA Ape vAyadA, duHkhanAM bI vAve dharI prema sadAya jo; anu vInA mAragathI bahu aLago rahyo, bhayakAraka mAragamAM nitya bharAya je...jIvana... 4 - gaMgA gobI gobaranI gotyA kare. puSpaparAge na upaje tene prIta je, bhavI bhamarA pupanA upara bharAya che. * sataziSya" che e avaninI rIta je...jIvana5 jamyA paNa nava jamyA jevA (rAga - odhavajI saMdeza ke je ) jamyA paNa nava janmyA jevA jANaje, jamyA kere jANyo nahI uddeza je; udara bharaNanA kAje jIvana vitAviyuM, pazuvat pAmara thaI rakhaDyA paradeza je... jamyA. 1 saMtaziSyanI kAvyasaritA 1paka. Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUSya gurUdeva kavivaya paM. nAnasanTejI mahArAja janmazatAdi smRtigraMtha - viSaya vikAro sevanathI viramyA nahi, aDavA dIdhuM nahi ghaTamAM upadeza je, jherI rasamAM aMta sudhI mUkI rahyA, lAjayA nahi je chevaTa sudhI leza - jamyA2 - DhAMkI DhAMkI nabaLAM lakSaNa dvAMkiyA. sarasa jaNAvA kIdhA sahastra upAya je; rasa thavAnA auSadhane sevyuM nahIM, evA ja bhava aTavi athaDAya - janmyA3 - sadagurunAM vacanone zravaNa karyA nahIM, dIThA UlaTA avaLI AMkhe deSa jo; bhUlataNA bhaMDAra na nijanA bhALiyA, hRdayataNuM kADhayA nava samajI roSa je-jamyA. --* - vithAmAM sonAsama samaya vitAviye, viSama sthaLamAM vasiyA je dinarAta je; "saMtaziSya' kahe salIlapaNuM cheTuM nahi, aNInA vakhate tene che utpAta je-jamyA0 -5 mananI avaLAI (rAga-mAre rAma gaye vanavAsa re.) avaLAI kare che apAra re - gharamAM manaDuM Take ne ghaDI-avaLAI dharmataNA rUDA dhyAne lagADuM re (2) vaLage bIjAmAM vAraMvAra re-gharamAM. avaLAI bAMdhI huM rAkhuM ghaDI baMdha karIne re (2) baMdhana cheDAvI jAya bahAra re-gharamAM. avaLAI, navAM navAM rUpa karI nizadina nAce re (2) hunnara uThAve che hajAra -gharamAM avaLAI0 rokI re rAkhuM ghaNuM rItathI rijhAvI re (2) chUvaTIne kare che vihAra --gharamAM. avaLAI saMtanA ziSyane sthira karavAno re (2) eka sadagurujI AdhAra re-gharamAM. avaLAI 154 jIvanajhAMkhI Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMthare. vera na karIe re vA'lA! (Dhaba - hariveNa vAya che re vanamAM) vera na karIe re vAlA, vere kera karAve kALA . Teka bhAlAM dilamAM re bhake, prabhunA mAraga jAtAM roke .. vera0 1 jharatAM rahe che jhero, vadhu bhAva rakhaDAve che : vero bhavabhava re vaLage, upacArothI na rahe aLage . vera0 2 guNa to najare re nA, bhUMDuM karavAnuM nitya bhAve; AMdhI AMkhe re Ave, mAnavabhavane mUDha gumAve . vera0 3 nizadina de re ze dhe, avarajanone eha ja badhe; rAkhe, sAmAnA guNa durgaNa dAkhe ... vera0 4 * bhaya upajAve re bhAre, udaya samaya Ave che jyAre; haradama hitane re hare che, AtamaguNanI ghAta kare che ... vera0 5 zalyanI peThe re khaTake, pAtALe laI jaIne paTake; vera tajIne re vAlA, "saMtaziSya piye premapiyAlA .. vera0 6 satya bhUSaNa sajIe (Dhaba - sahiyara sukhakara saMsAra, zIlabhUSaNa sajIe) suMdara sukhane karanAra, satya bhUSaNa sajIe; asatya eha ja anyAya, tana - manathI tajIe . Teka satyavAdIne suravara naravara, bhaje dharIne bhAva re, sAcuM svarUpa satye karI pragaTe, nirmaLa e ja nAva satya. 1 satyathakI pUraNa sukha pAmyA, avanimAMhe aneka re, du:kha paDaye jarIye nava DagiyA, tajI nava manataNa Teka. satya2 asatyathI aMtara abhaDAye, jIvana haLAhaLa thAya re; mAne nahi ke te mANasanuM, sAce jUTha jaNAya ... satya0 3 sukha karanAre satya ziyaLane, sAcA zubha zaNagAra re; hema hIrAthI jaDiyA hAre, e viNa sau aMgAra ...satya. 4 sarva guNamAM e guNa meTo, emAM sarva samAya re; akhUTa khajAne AgaLa che je satya svarUpa samajAya. ..satya 5 mahAkaSTathI paNa nava mUke, seve satya sadAya re; dhanya ehane A dharaNImAM, guNiyala thaIne gavAya ... satya 6 pRthvI, pANI, sUrya, zazIne, mata taje nahi mAna re, satyataNe e mahimA sarve, nahi keI satya samAna ....satya0 7 amUlya AbhUSaNa A aMge, nakakI dhare naranAra re, saMtaziSya' kahe janmI jagatamAM, phaLa kare avatAra...satya 8 saMtaziSyanI kAvyasaritA 155 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patra gurudeva DavivaTa 5. jJAnayajI mahArAja jamAtAGiE 2 pAmaranI dazA (Dhaba - odhavajI saMdeze ke je ) pAmara zuM samaje re sAcA paMthane, bhayavALA samaje nahi tenA bheda je; pataMga jhagamagatA mAM jhaMpalAya che, kharekhara baLatAM pragaTe che kheda pAmara0 -1 - moralInA nAde maNidhara muMjhAya che, rAgarasika para AdhIna thaI pakaDAya je; bhamare kamaLataNa rasane bhegI banI, rasalaMpaTa Akhara emAM cagadAya je pAmara0 -2 - mIna tathA mRgalA paNa ema marAya che, sukha meLavatAM dAvAnaLa duHkha thAya che, sukha - duHkhanA kAraNane e samaje nahi, pAmara jIvo paga paga ema pIDAya che. pAmara0 -3 - viSayomAM mohI rahyA ema mAnavI, AthaDiyA evA nara aMdha aneka je, e madirA pInArA mAraga bhUliyA prakAzanuM pAme nahi kiraNa eka je..pAmara0 -4 - pAmaratA palaTe re sazuru saMgathI, tyAre jJAna Take ne pAtra gaNAya che; pathyApathya padArathane parakhI zake, saMtaziSya" tyAre sAcuM samajAya je pAmara0 -5 tRSNAmAM taNANe re (bhajana- dhIrAnA padanI Dhaba) tRSNamAM taNANe re ... jA nahi bheda jarI; DApaNu jagamAM Debyu re . meTI moTI vAto karI . tRSNamAM. Teka addabhuta racanA IjALanI, je nAM acaraja thAya; bAjIgara bAjI saMkele, sarave jema samAya, e sarakhI bAjI A che re ... phera hoya to jeje pharI .. tRSNAmAM. 1 nATaka nATaka race, evI jaganI jALa; paDade paDe jyAM pUraNane (tyAM) vizva badhuM visarALa jAgIne jarA jene re . AzAmAM kema gaye UtarI? ... tRSNAmAM 2 agAdha jaLa AzAtaNuM, kayAMthI pAra pamAya? - nAva maLe samatAtaNuM, beThe turata taraya. nAva jyAre na maLe re ... taTe pahoMce kema tarI? ... tRSNAmAM 3 jIvanajhAMkhI Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha strI para keI svapnamAM, anya raMkane rAya; ' UMgha gaI AMkho thakI, pa pa pastAya. evuM tAruM thAze re .. mAthuM phUTI jaIza marI .. tRSNAmAM 4 keI kaMtha, kaI kAminI, keI bhaginI ne bhAI, kAkA, mAmA keka banAvyA, sAMdhI ema sagAI. tuM sagapaNa badhI beThe re ... vAta badhI gaye visarI ... tRSNAmAM 5 samajI jA kahuM satyane, vahAlA para vizvAsa; samaya jaze samajaNa vinA, (to) ate thaIza udAsa. saMtanA ziSya " thaIne re .. mamatAne mela parI ... tRSNAmAM 6 madamAtA macharALA mAnavI (Dhaba - odhavajI deze kejo.) madamAtA macharALA mUrakha mAnavI, nathI samajatA mAnavabhavanuM mUlya je satya kathana zravaNe kadIye nava sAMbhaLe, khuvAra thAnArA nara e khara tulya je ... madamAtA. 1 - gajanI savArI mUkI khara para je caDe, ciMtAmaNi tajI cakamakane je cAya che; paga devAmAM amRtarasa je vApare, AtmavairInA avaLo eha upAya je . madamAtA- 2 - karaturIne kADhI kAdava je bhare, samajAvyA samaje nahi eha ajANa je; kahapatarune kApI ne beraDI, e akkalanA vadhu karavA zuM vakhANa ja . madamAtA. 3 - potAnA DahApaNamAM e Dole sadA, avarataNI uttama zIkha na dhare kAna jo; nizadina mohanazAmAM phATala thaI phare, athaDAve ene enuM abhimAna je ... madamAtA. 4 - pazuvatuM pAmara aMdha banI pakaDAya che, rUDAM sAdhana rAkha viSe roLAya je; pate pUraNa ahita racI potAtaNuM, "saMtaziSya kahe durgatimAM e jAya che .... madamAtA. 5 saMtaziSyanI kAvyasaritA 1pa7 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeve vivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janamazatAhida smRtigraMtha nathI koI rahevAnuM (Dhaba - jhINA jharamara varase meDa, bhIje mArI cUMdaraDI) ahIM sthira karIne ThAma, nathI ke rahevAnuM puNya pApataNuM pariNAma, sukhe dukhe sahevAnuM ... Teka kuMbhakaraNa rAkSasapati rAvaNa, rAma sarikha rAyA re, - kRSNa yadupati pAMDava kaurava, Akhara mate marAyA .... nathI. 1 cakravartI sahu cAlyA gayA, jenI akhaMDa pharatI ANa re, kALe badhAne karyA keLiyA, jarUra tuM manamAM jANa nathI. 2 avadhU yogI bhegI bhamaranA, nathI rahyAM nAmanizAna re; UDI gayA avani para evA, subA ane sulatAna ... nathI. 3 mAla thAla dolata dhana dharaNI, pyArA kuTuMba parivAra re, nahi Ave e to niro samajaje, tArA bheguM talabhAra .... nathI. 4 ghaTamAM rahe che ghATa ghaDelA, ura duHkhathI ubharAya re; saMkelIne sarva sAmagrI, jIvana jayAre jAya .... nathI. 5 eha ja zANuM, samaju sAcA, DAhA DahApaNudAra re; pANI pahelAM pALa racIne, zeLe janamano sAra ... nathI. 6 saMtaziSya" saddaguru vacananuM, prIte karI le pAna re; taja avaLA dhaMdhA tuM tArA, bhaja bhayahara bhagavAna ... nathI. 7 haMsane karyo che herAne (Dhaba - kAnuDe na jANe mArI prIta) haMsane karyo che herAna, mana mUrakha thaIne re haMsane karyo che .Teka. matIne cAro caro mUkI daIne re (2) cUMthavA game che hADacAma nakakI prabhu! nirlajaja thaIne re ... haMsane1 dUdhalaDAne mATe dariyo tajIne re (2) gobaramAM bane che gulAma. nakakI prabhu . haMsane. 2 ujajavala raMge aMge sadA oLakhAto re (2) zobhAne maTADI thaye zyAma. nakkI prabhu . haMsane. 3 amRtaphaLanA moTA udyAna melI re (2) lIdhe viSavRkSamAM virAma. nakkI prabhu .... haMsane 4 "saMtane ziSya kahe samajyA chatAM paNa (2) - kUDAM hajI taje nathI kAma. nakkI prabhu ... haMsane. 5 158 jIvanajhAMkhI Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'padya gurudeva kavivarya pa. nAnacanajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha svArthabharyo saMsAra (Dhaba - dekhA nahi kachu sAra jagatam) svArthabharyo saMsAra, samaja mana svArthabharyo saMsAra, sAcuM eha svarUpa samajIne, kara prabhu upara pyAra; kara prabhu upara vAra, samaja mana svArthabharyo saMsAra ... samaja kAkA, mAmA, mAta, tAta, suta, bhaginI, gharanI nAra; mAyA matalaba thakI batAve, aMtara karI udAra... aMtara samaja AvAM AvAM sagAM snehIo, kIdhAM aparaMpAra; kALa anaMta pharyo avanimAM, aneka dharI avatAra....aneka. samaja laTapaTa AvI kare lAlace, hikamata kare hajAra; kharI garaja viNa khamI kaSTa nava, khAlI thAya khuvAra...khAlI. samaja svArtha sare sAmuM nava je, visarI jAya te vAra; garaja paDe guNa gAya vizvana, e samaja vyavahAra. e. samaja mAMsa upara jema maLe pakSIo, tema sarava taiyAra, bhUla na A bhavajaLa samaja tuM, aMtaraghaTamAM pAra...aMtara. samaja A jALamAM bahu jakaDAyA, pAmyA virala pAra; saMtaziSya" saMsAra viSethI, zedhana karI le sA2zodhana. samaja bhUla jarA jabaruM duHkha de che (rAga - bilAvara tathA AzA) bhUla jarA jabaruM duHkha de che, anubhavIo badhA ema ja ke' che. Teka. eka vacana avaLuM vadhavAthI khUba hadayamAM pachI khaTake che... bhUla0 eka kriyA aghaTita karavAthI bhava aTavimAM te bhaTake che.... bhUla0 leza uparathI paga lathaDe te bhUtaLa para lAvI paTake che.... bhUla0 eka analane tIkSaNa taNakhe, bhuvana ghaNAne bhama kare che. bhUla0 leza kaleza vadhIne Akhara, jhera pachI bahu kALa jhare che.... bhUla0 kArya badhAM bhAre ke haLavAM, bedarakAra thatAM bagaDe che.... bhUla0 pastAye che pAra vagaranA, vikaLa thaIne je varate che..bhUla0 a5 bhUla Arogya bagADe, prabaLa darada vapumAM pragaTe che.. bhUla0 "saMtaziSya" samaju samaje che, bhUlyA te bhavamAMhe bhame che... bhUla jana bhinna bhinna jaNAya che (rAga - bhairavI athavA seraThanI gajhala) jana bhinna bhinna jaNAya che, samadaSTithI samajAya che; vidhavidha ruci varatAya che, manasRSTi evI sajAya che .jana eka dhyAna dharmataNuM dhare, eka kuDa kalezane kare; paraduHkha ke prIte hare, koI mUrkha mArIne mare janaka saMtaziSyanI kAvyasaritA 159 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnAndrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha magarUra kAinI mati che, kaiAI kAmaLa AkRti; viSayA viSe keAinI vRtti, eka eka leAbha viSe ati ...jana. 160 bhaNavA viSe kAI bhame, keika rasa raMge rame; guNInA guNA koIne game, dila dAma sAruM keAI krame ...jana che gamya keIka jJAnamAM, samaje majA kAI mAnamAM; kAi khuzI che khAnamAM, kAI rame che rAnamAM ...jana0 kAI gAyanA suNIne gaLe, kAine kathAthI rasa maLe; vaLI kAi vairAgye vaLe, bhUMDAimAM kAI bhaLe ...jana keAI bhakata thai prabhune bhaje, tyAgI thai duniyA taje; zaNagAra kAI zekhe saje, madhupAnamAM kAIne maLe ....jana matabhedavALA bhALiye, manane viveke vALice; kahe 'sataziSya' sudRSTithI, bharI neha nitya nihALIe....jana bhavasAgara kANu tare? ( rAga - AzA ) che Dare che A bhavasAgara teha tare che, karavAnu je kAma magalakAraka jenAM mana che, doSa karyAthI eThu punita thayu jenu ghaTa aMtara, vara paDhavI paNa teha vare che vera - jhethI je viramyA che, phikara vinAnA teha kare che anuprekSA karanAra kharAkhara, hitakara thai nija pApa hare che saMtaziSya" Icche je sukhane, dhyAna prabhunu teDhu dhare che kare .... For Private Personal Use Only Teka. .... 24109 .... 2410 2 .... 2410 3 ....A 4 A0 5 .... jAnavara thavAnA lakSaNA (garakhI. Dhakha - kara prabhu sagAte hRDha prItaDI re ) jAnavaramAM jAvAnu ene jANajo re Teka. phUDa kapaTa kaLAne keLavI re, Adhu Ape ne le che adhika phasAvAne race meTAEne re, ThATha zakhe che uparathI ThIka....jAna phUDAM teAlA ne trAjavAthI tALavu re, nathI mApa chApamAM jarA meLa; bheALA bhadrika nitya bhulAvavA sAcA jUThAnu kare seLabheLa....jAna0 evA mananA melA je mAnavI re, kALajAmAM bhayuM jene phUDa; vacana ApI khIjAne vizvAsanA re, kApI dhaDathI tenu kare dhULa....jAna0 paramAratha jene pAlave nahIM re, enu svArtha sAcuM sukhadhAma; lekha khATA lakhyAmAM jene lahera che re, harAmInA paMthe jene hAma....jAna. jIvanajhAMkhI Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavidha paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha DaLa daMbhI rAkhe DAhyAta re, ThagavAne kare sadA ThATha; premajALa prapaMca karI pAthare, re, prAmANikatAne bhaNe pATha...jAna sadA zebhA kare rUDA zeThanI 2, bole kapaTI madhura bela; nahi jANI zakAya enI jALane re, pAlisInI pekhAya nahi pala....jAnava saMtaziSyanA snehI tame sAMbhaLo re, pazumAMhe jAvAno e paMtha cittamAMhe catura nara cetaje re, tame sumati nArItaNu kaMtha...jAnA narakanA adhikArI (garabI, Dhaba-kara prabhu saMgate daDha prItaDI re) kharA jamanA mijamAna tene jANavA re ... Teka kara daSTi ne kAma je kALAM kare re, daMbha dapI rAkhe abhimAna; duSTa dilamAM na deSa karIne Dare che, paramArathanI leza na pichAna.... kharA viSa vAla dharI nitya vApare re, amRtane na kare AhAra; mahA AraMbha kAmamAM UtarI re, parigraha rAkhe nahi pAra... kharA madhamAMsI ne zekha che zikAranA re, sarva jIne jehane trAsa; dhyAna raudra ne kRSNalezyA keLavI re, nija haste kare nijanAza .. kharA. deva-dharmane mitrano TrahI sadA re, sAruM karavAnA jehane segAna, krUratAthI bharela jenA kALajA re, naphaphaTa narasA ne nirlajaja nAdAna. kharA moha - mAyA jenAM mAbApa che re, pApa saghaLA jeno parivAra, rAga - dveSa jenA raMgamahela che ke, bhAra lAge bhUmine eno bhAra.. kharA sukhadAyaka pavitra sAthI re, viSama vyApe che aMgamAM vikAra, apavitra sadA jene AtamA re, kAma kALA ne kilaSTa karanAra.. kharA saMtaziSyanA snehIjana sAMbhaLo re, adhamI ne kahyo adhikAra; sAra samajIne ApanuM sudhAro re, nahi jAvuM paDe jamadvAra... kharA. bhAva prati maNa (rAga - deza. Dhaba - vimaLA nava karazo ucATa ) rAtre roja vicAre Aja kamAyA zuM ahIM re; zAMta paLe avale ke, nija gharamAM UDe jaI re .* rAtre. Teka karavAnAM zA kAryo kIdhAM, nahi karavAnAM kayA tajI dIdhAM? lAbha - khoTamAM vadhela bAju che kaI ??... rAtre 1 je je Aje nizcaya kayiA, amala viSe kevA te dhariyA? sudhAravAnuM vizeSa mAre kayAM jaI re? rA me 2 levAnuM meM zuM zuM lIdhuM, tajavAnuM zuM zuM tajI dIdhuM? kaI bAjunI mArI bhUla hajI rahI re? . rAtre 3 saMtaziSyanI kAvyasaritA 161 Jain Education Interational Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavi paM. nAnacandrejI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha zatre 4 karu karu karatAM, nathI kAMi karatA, dhyAna prabhunu hajI nathI dharatA; vAtA karatAM veLA zubha jAye vahI 2 janma dharyA che jene mATe, mana haju na karyuM tene mATe; 'saMtaziSya ' ze| javAba ApIza tyAM jai re ! ... rAtre0 5 192 huM kANuM? ( rAga -- harigIta ) zu zA kA huM kANu ne A A janma - maNe! karavA paDe nahi pherIne kA evAM zuM karuM? pharI janmavuM maravu paDe nahi ema kaI rIte maru? badhu che svarUpa mAruM zuM kharuM? thakI che e badhAM zAthI hraru? A bhrAMti che ke satya te anubhava vaDe nizcaya kare ? dekhAvathI zAne ? avara sthaLa kAM krUra ? prapaMce paraharu duHkha kalpanA muja hAya / duHkha kAraNeA dehe bharyAM, TrAkaTa enA upAye| AcarI khIjA maravA tA na svabhAva mArA, kayA prakAre huM maruM? ka!" kaI kaI cIja ghaTathI, jIvanamAM zuM zuM bharuM? AvyA taNe uddeza samajI satya mAraga sacaruM, zrI saMtanA thai ziSya? huM vara svarUpa mArAne vadhu 1 For Private Personal Use Only 2 3 AlAcanA (rAga-bhairavI; marAThI cAlanI sAkhI ) peAtAnA jIvanane mATe, bhega ghaNAnA lIdhe, anekanA jIvanane mATe, leza bhega nathI dIdhuM!kIdhA kera sadA...pyAle! jherataNe! pIdhe aghAra pApe nitya chupAvI, pragaTa puNyane kariyAM; aMdara jhera haLAhaLa ThAMsI, upara amRta bhariyAM-jhariyAM jherane...hita anekanAM hariyAM nijanI niMdA game na nijane, parani MdA nitya kIdhI; peAtAne pIDA na game, paNa parane pIDA dIdhIsIdhI vAta chatAM ... nava lakSa viSe lIdhI ... 3 duHkhanA khIjaka vAvI. nizadina sukhanI Aza karI che; pApa karI karI puNyaLAnI, icchA nAtha dharI chepharI pharI araja kare .. A 'satanA ziSya ? hari ! 1 ra 4 jIvanajhAMkhI Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha prabhu tuja laya lAgI nahi | (deharA) prabhu tuja laya lAgI nahIM, bhUlya patha bhagavAna; - zaraNe gaye nahi saMtane, dharyuM ne tAruM dhyAna.... 1 sAdhana te baMdhana kya, avaLA kya upAya; eha bhayaMkara bhUlathI, pAmara A pastAya... 2 karaNa kroDagaNI karI, zIkhe avara apAra; samajyAnuM samaje nahIM, pApe nahi bhavapAra.. 3 mahAbhayAnaka sthaLa viSe, sUte tANI saDa; nizadina nidrAmAM raa , kharekharI e Da... 4 nirbhaya lAge bhayasthaLo, bhaya nirbhaya samajAya; A viSamatA he prabhu! mujane jarUra jaNAya. 5 amRtane aLaguM karyuM, kaMcana gayuM kathIra; vahetuM dekhI viSane, mAnyuM nirmaLa nIra. 6 sAcAmAM rAe nahIM, beTe na thaye beda; mULa na samaye maraNanuM, bhaNe na bhavane bheda. 7 prabhu! tuja pada paMkaja paDI, cAcuM e jagadIza "saMtaziSya nuM svarUpamAM, rahe aMtara aheniza.. 8 AtmajJAnane abhAva (Dhaba - mahetAjI re.... zuM mahI mUla batAvuM?) aMtaramAM re.. AtmajJAna hajI nAvyuM, je buddhajanee batAvyuM . Teka saMtajanone saMga na kIdhe re, lakSa nija ghara para nava dIdhuM re; kadI amara na pyAlo pIdho re, AthaDIne re.. AyuSya eLe gumAvyuM. je aMtara0 - 1 carcA karI gagana gajAvyuM re, bahu anyane belI batAvyuM re; zaTha manane nava samajAvyuM re, ati lakhuM re... bhItara hajI na bhIMjAyuM.je aMtara0 - 2 gaNitAdika zAstrone gaNiyA re, vaLI bhASA anekane bhaNiyA re; caturAInA caNatara caNiyA re, khaLabhaLatuM re ... cittamaMdira na caNavyuM....je aMtara0 - 3 sitAziSyanI kAvyasaritA Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha duSTa prakRtio na dabAvI re haDa - zaThatA jarI na haThAvI re; A zarIrane nAkhyuM sukAvI re. tapasyAthI re ... khAlI tanane tapAvyuM .. je aMta20 - 4 khAvAnI cIja na khAdhI re, sAdhavAnI dizA nava sAdhI re; Adhi vyAdhi akhUTa upAdhi re, upajAvI re .... aMtarane saLagAvyuM .... je aMtara0 - 5 kadI manane maraDa na mUkyo re, nahi jJAna - dhyAnamAM khUka re; sadA bhaSTapaNAthI bhUkaye re, khaDa khAdhuM re.. bhejana madhura na bhAvyuM. je aMtara0 - 6 kahe "saMtaziSya sukha karavA re, nija - paranAM duHkhe haravA re; A bhavasAgarathI taravA re, duHkha haravA re, .. kara jinavaranuM jaNAvyuM. je aMtara0 - 7 AzA - tRSNAnuM svarUpa (rAga - kAnaDa, Dhaba - AvaradA vyartha vitAvI.) kema aMtara jJAna na Ave, (2) rakhaDAvI mAre che raMDA, jamaNu racI bhulAve. kema. Teka mRgamada mATe mRganI AzA, maraNa vinA ja marAve; e ja maratha mAnavamRga A, phugaTa tane phasAve...kema 1 lajave che lAlacamAM leDI, e lALA cavarAve; phUDa kapaTanA kAma karAvI, kaSTa viSe kavarAve.kema2 payanA sATe prema thakI, aNu pIvAnuM pivarAve; khAjAM tAjAM tajavI khAte, khaDa tujane khavarAve...kema 3 e ja nizAmAM nizadina tArI, dAsI tane dabAve; rAjA cho paNa eha rAkSasa, rAkanI jema ribAve...kema. 4 AzA vyaMtarI vaLagI aMtare, naTanI jema nacAve; tRSNa naTI A karI tamAsA, mAyA khela macAve...kema. 5 nakaTI sAthe banI namAle senA sATha karAve; yAda rAkhaje uttama avasara, pharI pharI nahi Avekema6 anaMta bhavathI iMdrajALa e, AzAnI athaDAve; "saMtaziSya' kahe saddaguru viNa, satya keNu samajAve?...kema7 jIvanajhAMkhI Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kaviva paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha jaina rIta nava jANI (akaLakalA na kaLANI, e Dhabanu bhavana) 'sataziSya'nI kAvyasaritA jaina rIta nava jANI hajI paNa jaina rIta nava jANI re ... Teka A gharanI ke A paranI e, aMtara vAta na ANI re jI; pIMjaNa laine beThe| paranI (2) suNI na vIranI vANI ... hajI paNa0 1 munivara kahe tu' mela mamatane, te rAkhyA te tANI re jI, zeAdhI saddaguru sneha dharIne (2) lIdhI nahi te lA'NI ... hajI paNa0 2 pheravyu paNI ... hajI paNa0 3 hajI paNa 4 aLada jeTaluM maLa vAparIne, ghaNI pheravI gha!NI re jI; pAmelAM saghaLAM sAdhanapara (ra) pragaTa garabaDa gATA kaMIka vALiyA, dharma ka dhULadhANI re jI; dagA kapaTamAM ramI rAta-dina (2) karI jArI hANI apa puNya karI adhika batAvyuM, mAja maphatanI mANI re jI; apUrva sudara parama tattvanI (2) zailI nava samajANI ... hajI paNa05 goLI khAdhI jeNe guruvaranI, te guNiyala guNa khANI re jI; 'sataziSya' tevizuddha premI (ra) prabhunA gharaneA prANI... hajI paNa. t raLiyAmaNuM hRdayamaMdira ( Dhakha - jaLa bharavA diyAne) maMdira che enuM raLiyAmaNuM re, jemAM vizvapatineA che. virAma rAtmajJAna rUpI kriSa jemAM dvIpa che re, timira nIkaLI gayuM che. tamAma jemAM nyAyarUpI acaLa rUDA sthaMbha che re, kALAM thAya nahi kadI jemAM kAma . hRya0 3 zAbhALyuM che satya ziyaLa zaNagArathI re, avinamAM enuM svarUpa abhirAma ... hRdaya0 4 dhyAnarUpI vyApta jemAM dhUpa che re, birAje che. jemAM divya AtamarAma ... hRya0 5 jherI vAsanAnA vAsa jethI vegaLA re, zudhdha saraLa premI nirmaLa niSkAma . vivavAtsalyanA " jemAM prava ho vahe re, sataziSya' evuM zAntinuM svadhAma ... hRya0 7 ... hRdaya hR jJAna hraya 1 hraya ra 165 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kaviva paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha AryasaMskRti kyAM gaI ? ( Dhama - videza vATa jAuM' chuM) Arya dhI enI Aje zI dazA thaI ? hRdayanI pavitratA te kyAM UDI gaI ? niyamane nibhAvanAra kayAM jatA rahyA ? bhraSTa cIjo vAparIne bhraSTa zu thayA ? dila viSe zu prANIonI nA rahI yA ? zAMtitaNA divasa are ! sAva zu gayA .... 3 maradAnagI manuSya taNI kayAM marI gaI ? rudhira taNI uSNatA te zuM DarI gaI ? AtAnuM bhAna Ama cheka zuM gayuM ? 5 jIvana jevuM ApaNAmAM zuM nathI rahyuM ? .... dezamAM aneka duHkhadarda AviyA, vInA khajAnA gaDuM thaI zumAviyA 166 sukhataNAM svadezI sAdhanA badhAM tajyAM, vilAsatA viSa samAna vezane sA bhUkhamarAnA kAma adhAM kADathI karyA, dAma daIne durguNAne dezamAM bharyA aneka hAjatAnI heDa DekamAM dharI, parataMtratAthI saMtaziSya' joyuM nA jarI paryuSaNanA divasa (rAga - AzA) arihaMta bAdha (Dhama - ame prazna vinA anya kazuM bhALatA nathI ) madha aMtare utAratA jo. ariMta arihaMta utAratA jajo citta dhAratA jo **** For Private Personal Use Only 1 **** 2 .... 4 A divase che aMtara ghaTanA, kheda tajI tajIne khamavAnA--A. Aja sudhI nathI namra thayA tyAM, namra manI dina che namavAnA--A zravaNa - mananathI zuddha karelA, hayataNA paTamAM ramavAnA--A uttamamAM uttama A divase, vera virAdha viSaya vamavAnA--A sajIvAne mitra banAvI, linA duzmana che kramavAnA--A 'sataziSya' je saraLa suedhI, e guNIjana prabhune gamavAnA----A 7 jIvanajhAMkhI Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha sAkhI H:- vacana suNI viSe Utare, pAme tattva prakAza; mithyAmaya dRSTi maTe, vilaya thAya jaDavAsa. janma, jarA, maraNataNA kAraNu maTADavAne (2) dharmataNI vAta jarUra dhAratA jajo. tame dharma-arihaMta -1 sAkhI; bheda jaNAvyA bhavataNA, karI anahada upakAra; aMdhana svarUpa batAviyAM, karavA Atma uddhAra. aMtaranA arie taNA bheda bhale ApiyA che (2) mehamAna magarUrIne mAratA jajo. tame mAha. arihaMta. -r sAkhI - e aiSadhathI AtmamAM, rahe na raMga lagAra; apUrva sthaLane eLakhe, pAme divya prakAra. ehunI vANI mahA ajaba camatkAravALI (2) viSaya vikArane nivAratA jajo. suNI viSaya. arihaMta. -3 sAkhI - daridratA dUra rahe, pragaTe parama nidhAna; nirbaLatA nyArI rahe, lAge jo prabhudhyAna. vIra vacanAmRtAne hitakara haMmeza gaNI (2) vinaya vivekathI vicAratA jajo. sadyA vinaya. arihaMta. -4 'saMtaziSya'nI kAvyasaritA sAkhI - praNamI e rasa piMDamAM, vahuna kare vapumAMya; sAkhI - reDe e rasa hRdayamAM, karA da sahu ; - amara kare e auSadhi, zuddha svarUpa samajAya. anubhavavALA uddagAra rUpa amRtathI (ra) maLatA sthAneAne ThIka ThAratA jajo. ame maLatA adbhuita-p seve zAntine sadA, anubhava pragaTe ur. 'sataziSya zAMtimaya sarva pradeza thavA (ra) vairAgya vegane vadhAratA jajo. tame vairAgya arihaMta. -6 avidyAnI phAMsI ( Dhaba - alihArI giradhArI, suMdara zyAma heA tajI.) avidyAnI phrAMsImAM phasAyA, pAmara prANa hA - tajI maLatA dIpakane ghaNA ghenamAM gherAyA jI Teka enA saMketaDAne, je nava samajyA jI (2) DhagArInA Tha!ThamAM ThagAyA, pAmara prANa hA tajI -1 vizvAsa madhye jeNe enA vilAse cha (2) pAchaLathI ehu pastAyA, pAmara prANa hA tajI -ra nathI zuddha sAna jene, svahitapaNAnI jI (2) hitane gumAvI e haNAyA, pAmara prANa he| tajI -3 For Private Personal Use Only 167 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha - suMvALI zayyA dekhI, je nara sUtA jI (2) mUrakha banIne marAyA, pAmara prANa he tajI -4 - mAyAnA svarUpamAM, jeha muMjhAyA che (2) zaMkanA hAle te ribAyA, pAmara prANa he tajI -5 - "saMtanA ziSya koI, keI jana jAgyA che (2) jAgyA te kalyANa kamAyA, pAmara prANa ho tajI - adhikAranI balihArI (vaTa sAvitrInI DhabamAM) adhikAra vinA AnaMda kadI nava Ave re, nathI guNa gaNunA tyAM koNa samaya gumAve re; samaje nahi tene zAstra zuM samajAve re? aMdhAne apUrava cIja keNa batAve re ?...adhikAra 1 jene nathI jenuM jJAna tyAM akaLAze re, adhikAra vinA bhayabhIta banI bhaDakAze re, bekadarane bhavabheda keNu bhaNAve re ? jene nathI jenI jarUra te zuM jaNAve re?...adhikAra0 2 khara mAre kharekhara khIra khAMDa nA khANe re, sukhaDanI sarasa sugaMdha dhana zuM jANe re? attarathI kadI AnaMda UMTa na ANe re, maNi mALAthI zuM eja marakaTa mANe re?... adhikAra0 3 jeno je heya svabhAva tevuM gamaze re, jenA premI je hoya tyAM te ramaze re; jene mahebUta jyAM hoya tyAM te samaze re, jyAM jyAM jenuM baMdhAraNa tyAM te bhamaze re ... adhikAra0 4 AtamanA anubhavI virame che vairAge re, vairAgya vagaranA jIva te zuM tyAge re? tyAge tajava nuM teha ghaTamAM jAge re, jAge te "saMtane ziSya bhaya sahu bhAge re ...adhikAra. 5 avinItanA lakSaNa (Dhaba - jaLa bharavA diyone jamunA) avinItane nathI koI Azare re, narabhava ene niSphaLa ja jAya... avinIta. 1 pratibaMdha pratikULa paDe ApatAM re, sAcI vAta ethI nahi samajAya. avinIta. - 2 168 jIvanajhAMkhI Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha nija bhUlane jarAya na bhALI zake 2, drASa avaranA dRSTie dekhAya... avinIta - 3 rahe prasanna praza'sA nija sAMbhaLI re, doSa suNutA enuM aMtara dukhAya... avinIta0 vaDIlenA vinaya e na jALavI zake re, 'saMtaziSya'nI kAvyasaritA abhimAna enA citte UbharAya... avinIta nirAta nija DA'paNamAM DolyA kare re, zikhAmaNa tA jarAya na suhAya.. avinIta0 kunI asI ( Dhakha -- AdhavajI sadeze! ke'jo.) kataNI asare re kALA keranI, samajAvyAthI yathArtha nava samajAya jo; jyAre jyAre jete anubhava je thaye, tyAre tene ajaba svarUpa jaNAya jo ajaba gajama varasAve uce AvatAM, uthalapAthala karI de palamAM aneka jo; aNudhAryuM. aghaTita karI ghaTita race vaLI, aMtaranuM dhAryuM nava thAye eka je kSaNamAM tuccha tavaMgara rUpa anI rahe, mahArANA te banI rahe kSaNamAM rAMka jo; ajaba rItethI ceAga viyeAga banyA kare, adbhuta che ane evA AMka jo aMdhana kevAM kayI sthitie aMdhAya che, e baMdhanamAM kAnu... jAlima jora jo; dravyakarma ne bhAvakarmanA bhedane, samaje tyAre Anadra pragaTe aura jo - nAza karAve nijahitane nija hAthathI, bhAvakanI evI bhUDI rIta jo; sAdhana samegA paNa e AvI maLe, jakharA mANasanI paNa tyAM nahi jIta vidyA bhaNyA chatAM avidyA TaLe nahi re, enI zakita madhI dveSathI mAya... avinIta. 7 'sataziSya'kahe satya taNA paMthaneA re, sUjhe nahi vinItane upAya .. For Private Personal Use Only - 4 ... p - huM vinIta. . - ka taNI0 --1 karmAMtaNI0 -2 kamataNI -3 kataNI - karma taNI -5 169 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kaviva paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha UMcA -- nIcAne! tyAM bheda kazA nathI, kaLAya nahi e gupta kRtinu kAma jo; jevA rasa reDIne dhana khAMdhiyAM, saMtaziSya pragaTe tevAM pariNAma jo avaLuM thAvu heya tehanA (rAga - lAvaNI ) avaLu thAvu hAya tehanA--AcaraNA avaLAM hAye, savaLu' tene kadI na sUjhe, kaTi upAya kare teAye UMdhA U dhA karI upAyeA, Adara UMdhAne Ape; durbhAgI durbhAgyavaze tajI zItaLatA tapaze tApe . 2 AvI maLe sAdhana paNa avaLA, avaLAne avaLA jevA; savaLu samajAvye nava samaje, avaLA bhAgya kare evA ... 3 nabaLA vakhate nakhanI budhdhi, sahAyaka paNa na maLe sakhaLA; nabaLA bhAgya karAve naththu, nakhaLAmAM sarave nakhaLA ... 4 uttama kAma adhamajana karaze, bhAgyataNI rekhA bhaLatAM; adhama Acare uttamajana thai, mAThA bhAgyAnA maLatAM ,, 5 pUrvatA puruSAzya Aje, bhAgyarUpe bhajave khelA; saMtaziSya' sAne samaje, te catura saMtataNA calA 170 1 kAgaLa taNI heDI vaDe ( rAga bhairavI ) karma taNI. -6 ... kAgaLa taNI hADI vaDe, sAgara kI utarAya nA; cItarela mATI AgathI, bheAjana kadI rdhAya nA .... auSadha taNAM nAmeA uccAryAthI ja darada dabAya nA; sevAtaNI vAteA karyAthI, sevyanAM duHkha jAya nA...... 2 ciMtAmaNInA jApathI, ciMtA kadI eplAya nA; viSNu dhAnya chAlAM vAvavAthI, pAka hatavIryaMnA hathiyAra dekhI, zatrue akriya vAte bhavya bhASaNathI vijaya varatAya nA .... 4 jaLa jaLataNAM smaraNe| kaye jaLa vagara tarasa chipAca nA; bhAjanataNI vAte karyAthI veza peTa bharAya nA ... p DAMgara thAya nA .... 3 gabharAya nA; arpaNu vinA tarpaNu nathI, puruSArtha vagara pamAya nA; kahe 'sataziSya' sajjA jagatamAM samaviNa sukha thAya nA ... 6 ... OM jIvanajhAMkhI Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivaDha" paM. nAnasanTejI mahArAja janamazatAbdi smRtigraMtha jIvana tenuM saphaLa jANe (rAga - gajhala) garIbanI khabara levA, dilAso ehane devA; bajAvI raMkanI sevA jIvana tenuM saphaLa jANe ... 1 bIjAnAM duHkhane dekhI, pIDAtA prANane pekhI; liye duHkha lakSamAM lekhI, jIvana tenuM saphaLa jANe ... 2 sadA nija svArthane choDI, jIvana paramArthamAM jeDI; dayA sAruM rahyA deDI, jIvana tenuM saphaLa jANe... 3 sidAtA prANIo sAruM, kare nija kArya nyAruM khalaka sukhane gaNe khAruM, jIvana teNuM saphaLa jANe .. 4 duHkhI svarane suNI kane, madhura thaI te vacana mAne; araja dukhanI dhare dhyAne, jIvana tenuM saphaLa jANe... pa paDayA je pApane pAze, phasAyA duHkhane phase kare zAMti vagara Aze, jIvana tenuM saphaLa jANe.. 6 na rahevA julama joI, anarthe je kare keI; sarasa tyAM jaI kare che, jIvana tenuM saphaLa jANe che. 7 kharI karuNA vinA kenuM, cirAye cittaDuM zenuM? jIvana che premamaya jenuM, jIvana tenuM saphaLa jANe che. 8 svamImAM maLI sAthe laIne jokhame mAthe; hare duHkha mitra thaI hAthe, jIvana tenuM saphaLa jANe. 9 hadayane premathI raMgI, ke je satyane saMgI; kahyuM A "saMtanA ziSya jIvana tenuM saphaLa jANe.. 10 kaho kyAre vakhata leze? (kavAlI - gajhala) gumAvI jiMdagI AkhI, hRdayamAM pApane rAkhI. tamo te pApa dhovAne, kahe kayAre vakhata leze? ... 1 nayana mIMcI sadA cAlyA, madananAM kephemAM mahAlyA; ughADI AMkha jevAne, kaho kyAre vakhata leze?... 2 manuSyanA dehane pAmI, pazutAne nahi vAmI, khajAne eha evAne, kahe kayAre vakhata leze?... 3 kaleju sApha nava kIdhuM, chatuM amRta nahIM pIdhuM sudhI bIja bevAne kahe kayAre vakhata lezo?.... 4 "saMtaziSyanI kAvyasaritA 171 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtho luMTAvI lakSmIne hAthe, subuddhi nA rahI sAthe; gumAvI saMtAone, kahe kayAre vakhata leze? . 5 karyA aNasamajathI kere, vadhAryA vera ne jhera; kharI khate khamAvAne, kaho kayAre vakhata leze?... 6 karyAnA vAyadA kIdhA, nA kAryo te hajI kIdhAM; thavAne "saMtanA ziLe" kahe kayAre vakhata leze?...7 tame zuM te vicAryuM che? (gajhala). ghaNa yuga zAntinI Aze, azAtimAM vitADayA che; tathApi zAnti ne pAmyA, tame zuM te vicAryuM che?... 1 amUlAM sabaLa ne UMcA, tamone sAdhano kyAMthI? maLyAM kevA kaThaNa kaTe, tame zuM te vicAryuM che? ... 2 kayA uddezathI narano janama dhAraNa tame kIdhe? ane A zA thakI pAmyA, tame zuM te vicAryuM che?... 3 dalana diladeSane karavA, kriyAo kaThaNa paNa kIdhI; ghaTayA ke vRddhine pAmyA, tame zuM te vicAryuM che?...4 na sAthe kAMI Ave te, dhamAdhama A badhI zAnI? barAbara zAMta cittethI, tame zuM te vicAryuM che?. 5 udara bharavA nimitte zuM sadA kALAM karama karavA? pachI phaLa ehanAM kevAM, tame zuM te vicAryuM che? bIjAonuM bagADIne, bhaluM pitAtaNuM karavuM viSama A vAta che ke, tame zuM te vicAryuM che?...7 azAMti anyane Ape, tamArI zAMtinA arthe gajabanI A binA kevI, tame zuM te vicAryuM che?... 8 12 purasada kharI laIne, prabhunA sanmukhe thaIne; A kahyuM A "saMtanA ziltha" tame zuM te vicAryuM che?. 9 kahone jAgaze kyAre ? (gajhala) jagatanAM prANIo jAgyAM, badhAM nija kAryamAM lAgyAM; vAgavA jeTalA vAgyA, kahone jAgaze kayAre? .... 1 jamAne jAgavAne che, kriyAmAM lAgavAno che; timirane tyAgavAno che, kahene jAgaze kayAre? ... 2 172 jIvanajhAMkhI Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaya gurUdeva vivadha nAnacandrajI mahArAja janmazatAli RtigaTA kharAne baLanArAo, nItine taLanAza; dayAmAM DAlanArAo, kahene jAgaze kyAre ? ... 3 suzAMti zeSanArAo ! avarane bedhanArAo ! dharamane DhaMDhanArAo ! kahone jAgaze kayAre? ... 4 prabhune mAnanArAo ! prabhune jANanArAo ! prabhu mATe khapI jAvA, kahone jAgaze kayAre? ... 5 pUrvanA je mahAvIre, jhukAvyAM satyamAM zire thavA evA mahAvIre, kahone jAgaze kayAre? ... 6 vIranA vezane sajavA, parArthe prANane tajavA; prabhune e rIte bhajavA, kahone jAgaze kyAre? .... 7 vakhata nidrAta vItya, sUvAnI A nathI rIto; gavAze ApaNA gIte, kahone jAgaze kayAre? .... 8 parAdhIna thaI paDayA rahevuM, haMmezAM duHkhane sahevuM; jaNAye A ajaba jevuM, kahone jAgaze kayAre ? - 9 UThe Alasyane choDI, paraspara premane joDI tamArA vArthane toDI, kahone jAgaze kyAre? .. 10 svaparanA zreya karavAne, vijayanI lakSamI varavAne; kahyuM A "saMtanA ziSya', kahone jAgaze kayAre? - 11 avanimAM gAMdhIjI AvyA (gajhala) jagatane bedha devAne, jarUrI vAta kahevAne; laI saMdeza prabhujIno, avanimAM gAMdhIjI AvyA .... 1 bhUlelAne mArga batAvA, satyanA sUtra samajAvA; ahiMsA auSadhi pAvA, avanimAM gAMdhIjI AvyA ... 2 vadhyA che vIrane nAme, anAcAre bahu jagamAM; nayanathI nyAya nIrakhavA, avanimAM gAMdhIjI AvyA .... 3 dharamanA nAmanA jhaghaDA, paraspara dveSanA ragaDA; kaLAthI kADhavA mATe avanimAM gAMdhIjI AvyA. 4 mahA muzkelIo sevI, aDagatA rAkhavI kevI; batAvA jagatane jAte, avanimAM gAMdhIjI AvyA .... 5 bhUlyA je AryanA putra, suNavA nyAyanAM sUtre; vaNikane veza kADhIne, avanimAM gAMdhIjI AvyA.... 6 jIvavuM kema A jagamAM, vahe kema prema ragaragamAM bhaNavA premanA pATho, avanimAM gAMdhIjI AvyA... 7 Jain EsataziSyanI kAvyasaritA 173 www.jainelorary.org Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva dvavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha sutelA kayAM sudhI raheze ? (kavvAlI) jarA kaNA karI khullAM, amArI vAtane suNaze; ghaNA jarUrItaNA samaye, sUtelA kayAM sudhI raheze ?.... 1 tamArI UMghanA lIdhe, jIvana tama khALanAM khagaDe; jagADe che chatAM hajue, sUtelA kayAM sudhI rahezeA ? .... 2 patita thAye garIba baMdhu, ati sAdhana abhAvethI; madada karavA taNA samaye, sUtelA kayAM sudhI raheze ?.... 3 khajAno bahumUlA dhananA, pramAdethI gumAvyA che; have A gheAra nidrAmAM, sUtelA kayAM sudhI raheze ?.... 4 badhu bagaDI gayA pAchaLa, tame jAgI kaDhI jAze; pachI paDaze bahu raDavuM, sUtelA kayAM sudhI raheze ? ... pa jagatamAM bahujane jAgyA, vagara upadezathI vahelA; ahu meDu thaze . tamane, sUtelA kayAM sudhI raheze ? vakhata che alpa ne UMcA, ghaNAM che kAma karavAnAM; 'satanA ziSya' kahe hajIe, sUtelA kayAM sudhI raheze? .... 174 sAbata tevI asara ( rAga - lAvaNI, Dhama - viSama vAta mama) *** je nagarImAM nyAya maLe nahi ( rAga lAvaNI ) je nagarImAM nyAya maLe nahi, te nagarImAM rahevuM zuM? kahela vacane kAna dhare nahi, tevA AgaLa kahevu zu?.. 1 maratA sudhI paNa marma na jANe, mUrkha thaI tyAM maravu zu? kadara kare nahi kAryataNI jyAM, phrAgaTanu tyAM pharavu zu?.. 2 judA jIva jaNAya chatAM tyAM, jora karI jakaDAvuM zuM? pApataNA jyAM pAra na Ave, e pathamAM ghasaDAvuM zuM?.. 3 pakSapalamAM palaTAya vicArA, tenA saMgI thAvuM zuM? samaju samajI jaze avarane, 'sataziSya' samajAvuM zuM?.. 4 OM jenI seAbata rahe sadAye, enA lakSaNa Ave che... Teka jherI jherataNA phaLa Ape, vairI vera phaLa vAve che, dveSI nitye dveSa vadhAre, kheATa jarUra khavarAve che; mUrkhanI maitrI murkha banAve, zA saMgI za thAve che, pavitra paMDitanA paricayathI, paDitanu pa pAve che ... jenI 1 jIvanajhAMkhI Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivayapaM.nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha bhraSTanI sakhata bhraSTa kare che, narake nIca nakhAve che, sajana suguNa saMtanI saMgata, amRta svAda cakhAve che; nIca niguNI nIca banAve, premI prema pragaTAve che, kRti hoya jenAmAM jevI, anubhava eha apAve che ... jenI 2 AnaMdI AnaMda jamAve, saLagelA saLagAve che, jJAnI jJAnajaLe navarAve, ajJAnI athaDAve che; je mAla bharyo nija manamAM mukhathI teha batAve che, harSa - kheda zA mATe karIe, "saMtaziSya" samajAve che. jenI 3 je prIti palaTe paLapaLamAM ( rAga - lAvaNI) je prIti palaTe paLapaLamAM, te preme pakaDAvuM zuM? je jana mAyAjALa bichAve, te jALe jakaDAvuM zuM?... 1 je bhojanathI bhUkha TaLe nahi, te bhajanane khAvuM zuM? - je gAyanathI hadaya gaLe nahi, te gAyanane gAvuM zuM? ... 2 jeha padAratha prANa harI le, te mAMhe lalacAvuM zuM? jenI saMgata sukha maTADe, te aMge saMkaDAvuM zuM? .... 3 jyAM nA'vAthI mela TaLe nahi, teha navANe nAvuM zuM? saMtaziSya' kahe sAra vagaranAM, sAdAmAM sapaDAvuM zuM ? .... 4 thavAnuM eha ja thAya che (rAga - bhairavI athavA bihAga) thavAnuM eka ja thAya che, na thavAnuM teha thatuM nathI; banavAnuM e ja banI rahe, bIjuM kadI banatuM nathI ... 1 ciMtA karo zA kAja keInuM pheravyuM pharatuM nathI; nirmANa jenuM je thayuM, keI anyathA karatuM nathI ... 2 mAlikanI marajI vinA, kadI meLavye maLatuM nathI; marajI thaye mAlikanI, TAnyA thakI TaLatuM nathI .. 3 rakhavALa che jyAM rAma, tyAM mAryA chatAM maratuM nathI, pharI najara nAthanI te pachI, sahAyaka chatAM saratuM nathI .... 4 prArabdhanA pAsA vinA, rati mAtra kaI raLatuM nathI; sAdhana sahastra maLe kadI, durbhAgya ke I daLatuM nathI . 5 sadabhAgyamAM sukha ApaNuM, bALe chatAM baLatuM nathI; kadI vairI vizva badhuM bane, vairIthI kazuM vaLatuM nathI . 6 valakhAM na mAro vyartha, sAcA mArge vahAlA saMcare; kahe "saMtaziSya" tacha bUrAI, kArya zreSTha karyA kare . 7 saMtaziSyanI kAvyasaritA 175. Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva viSaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha jarA khelI nayana joze (kavalI) nathI karavuM tamAre ne, na karavA ane devuM; ghaNAM evA banAvone, jarA khelI nayana deze . 1 tamArAM vyakitagata ve, jharelAM gharataNAM jhere; dharmasthaLa kema DhaLe che? jarA belI nayana deze .. 2 tamone gya jANIne, karyA che kudarate moTA visArI kema e vAte, jarA kholI nayana deze .. 3 sukANAM premanAM pUro, bujhANI Aga sevAnI; bhUlyA bhaktiraNa pathane, jarA khelI nayana deze .. 4 bhulAyA pATha sevAnA, bhulAyA dharmanAM tarapha thayA khAM samA khAlI, jarA khelI nayana deze .. 5 ghasAyA ne ghasAo che, duHkhada kSayanA samA darda tamo sthiti tamArIne, jarA belI nayana deze . 6 bhayaMkara A dizAmAMthI, jarA jAgRta thaI jAvA; kahyuM A "saMtanA ziSya jarA khelI nayana joze .. 7 amInI AMkhathI jaze (gajhala) nayanane nirmaLAM karIne, prathama mana melane deze: pachIthI sarva kAryamAM, amInI AMkhathI joze ... 1 bharelAM kaMIka kALanAM, rahyAM che hadayamAM re; gunAnI ApatAM mAphI, amInI AMkhathI joze ... 2 hRdayamAM pApa bharanArA, dalana karIne badhAM do; te duHkhI ke dadIo sAmuM, amInI AMkhathI jaze ... 3 garIbaDA gAla para jharatAM, garIbanA azruo leze; - anAtha yAcavA AvyuM, amInI AMkhathI joze ... 4 maLyAM che sAdhane moMghAM, khacIta A samaya nahi khAze; banIne "saMtanA ziSyo" amInI AMkhathI joze. 5 parane zAti je ape che (rAga-lAvaNa) parane zAMti je ape che, te ja kharI zAMti le che devAmAM lijajata samaje che, te ja kharI rIte de che....1 paramAranA kAma kare che, amara nAma tenA rahe che; sAcA premInA ghaTamAMthI, premataNI pUre vahe che....2 1 176 quen Intermational jIvanajhAMkhI www.jamelibrary.org Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrejI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha parane peAtAvata gaNunAza, para mATe duHkhane sahe che; para mATe duHkha sahana kare che, dhanya sahu tene kahe che.... 3 yAcaka maTIne arpaNu karavu, rahasya jIvananuM e che; rahasya ApyAnuM samaje che, 'saMtaziSya' phaLa te le che .... 4 mahA mastAna che. mAyA ( gajhala) mahA mastAna che mAyA, DUbyA emAM sahu DAhyA; mahAjana e viSe mAhyA, pachIthI rAMka thaI zayA .... 1 jagata iMDI thayA jogI, bhulAvIne karyAM bhegI; lagana mAyA viSe lAgI, kadI joyuM nahI jAgI ... 2 bhalA vairAgyane bhAkhe, chatAM mane mehamAM rAkhe; dayAmaya vAtane dAkhe, jIvanane jokhame nAkhe ... 3 khulakamAM bahu thayA khATA, paDayA tyAgI taNA teATA; guru thaI vALavA gATA, mahI para A julama meTA ... 4 chatAM zubha sAdhanA choDI, mati jaMjALamAM joDI; nItinA tArane tADI, DukhAve hAthathI hADI ... pa jarUrI vAta nava jANI, nakAmA tatane tANI; kahyuM A 'satanA ziSya' pramAdI thai paDayA prANI ... 6 'sataziSya'nI kAvyasaritA kahA kayAre pachI karaze ? (gajhala) maLyAM che sAdhanA mAMghA, mahA puNya taNA ceAge; chatAM satkArya nathI karatA, kahA yAre pachI karazeA ? ... 1 maLe nahIM ApatAM nANuM, taryaMnuM A kharuM TANuM; chatAM hajIye nathI taratA, kahe! kayAre pachI taraze ? dharA che. dhyAna mAyAnu, kare che kAma kAyAnuM; prabhunuM dhyAna nA dharatA, kaheA kayAre pachI dharaze ? mahAtA taNA pUre, ghaNA bhavathI taNAyA che; hajI pAchA nathI pharatA, kaheA kayAre pachI karaze!? bhagADIne khazrI khAjI, raheA cheA zA thakI rAjI karI dASA nathI DaratA, kahe! kayAre pachI karaze ? kamAvAnA nagaDha dAmA, kharAM karavAM taNA kAme; satanA ziSya ? hajI karatA, nathI te kayA same karaze ? For Private Personal Use Only .. ... --- ... 2 3 4 5 * 177 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paSya gurudeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha mAyAmAM muMjhAyo re (bhajana - dhIrAnA padanI Dhaba). mAyAmAM muMjhAya re .... kAme nava beTho karI; aMtarane ughADI re .. beja karI jeje kharI . mAyAmAM ..Teka janma dharyo je kAraNe, veThI duHkha apAra; visarI gayA te vAtane, gaMDu thayo gamAra. pheMdAmAM phasANa re . . phegaTane ro tuM pharI . mAyAmAM - 1 lAbha kamAvA Aviye, khoTe thaye khuvAra devAmAM DulI gayo, lAlacathI lAcAra, dhumADe dhuMdhavAye re ... mati tArI gaI che marI ... mAyAmAM - 2 gharanAne paranA gaNI, gharane vA ghANa; nija-paranA e bhedathI, kevaLa rahyo ajANa duzamanane dila ApyuM re.... aMtaranA na oLakhyA ari ... mAyAmAM - 3 karavAnuM kIdhuM nahi, kIdhu avara aneka, jovAnuM joyuM nahi, vIsaryo Atmaviveka. ghebIne jhera pIdhuM re ... bhraSTatA A kayAMthI bharI?... mAyAmAM - 4 nidrA taja tuM nayanathI, kara saddaguruno saMga; saMtaziSya" suNa svarUpane, hRdaya bharIne raMga. samajAvIne saddagurujI re ... hete pApa leze harI. mAyAmAM - 5 svabhAva doSa (rAga-humarI. Dhaba-bigarI kauna sudhAre) mULa prakRti maTADavAnA, catura tajI de cALA re; ciMtAmaNI na bane cakamakanAM, sughaDa bhale suMvALA re..mULa0 1 - sarala thAya nahi svabhAvanA zaTha, mAnIne macharALI re, amara phaLene e aDake nahi, labADa cAve lALA re.... maLa0 2 - khara maTIne haya kadI nava thAye, ramaNika bhale rUpALA re; zyAmapaNuM tajI veta bane nahIM, kadI kelasA kALA re... mULa0 - pakakA paththara mahA meghathI, palaLe nahi palALyA re; sukAM vRkSe sarva prakAre, vaLe na kadIye vaLyA re.... mULa0 4 - prayAsathI paNa nathI palaTatA, DhaLyA jehanA DhALA re; durjana sajajanatA nahi pAme, meTI pheravyuM mALA re.... mULa0 5 - bhale bhaNAve bhAva dharIne, bhadra na kare bhamarALI re; saMtaziSya svabhAva saraLa viNa, tUTe nahi ghaTa tALAM re... mULa0 6 Jain Elan International jIvanajhAMkhI Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavidhaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha vizva badhuM vaza thAya (rAga - dhanAzrInI gajhala). vizva badhuM vaza thAya vinayathI vizva badhuM vaza thAya.... Teka. vairI saghaLA vahAla dharAve (2) guNakara thaI guNa gAya - vinaya mehinI maMtra avara nahi ethI (2) A duniyAnI mAMya ... vinaya dharmataNuM A mULa manohara (2) jJAnanuM bIja gaNAya ... vinaya e ja rasAyaNe aMtara kerA (2) saghaLA doSa samAya .... vinaya saMtaziSya" sukha saghaLAM emAM (2) svarUpa kadI samajAya .... vinaya bhalA thaIne bhaluM karaje samaya sarakhA nathI sahunA, sadA taDakA ane chAyA; vakhata Avye jarUra vahAlA, bhalA thaIne bhaluM karajo....1 amIne nayanamAM nAkhI, hRdayamAM rahemane rAkhI; kahelA kuvacana sAMkhI, bhalA thaIne bhaluM karajo .... 2 bhalA che bhalA raheje, bUruM thAvA nahi dejo; tamArA duzmananuM paNa, bhalA thaIne bhaluM karajo ... 3 kaMIka kukarma yegethI, ribAtA hAya regethI; tamAre Azare mAge, bhalA thaIne bhaluM karaje ..... 4 khIyAM puSpo kharI jAye, janama tenuM maraNa thAya; udayane asta e nyAye, bhalA thaIne bhaluM karajo. 5 kahuM chuM vAtane vahelI, karI le pALane pahelI kahyuM A "saMtanA ziSya', bhalA thaIne bhaluM karajo. 6 puruSAnA avicAra ane satIonAM saMkaTa (harigIta) 1 - satI malayAsuMdarI na vicAriyuM kaMI mUkha sasare, suMdarInuM zuM thaze? A garbhavatI hada bahAra karatAM, kayI sthitimAM kayAM jaze? satI suMdarI malayA taNuM, mAthe na rahI du:khanI maNuM, purutaNa avicArathI, saMkaTa sahyAM satIe ghaNAM. 2 - satI damayaMtI je pUraNa snehanuM pAtra naLanAM nayana damayaMtI hatI, naLa rAjya hArI vana jatAM, e svAmI sAtha rahI satI; nikura naLane nArI tajatAM, ghora vana nA'vI dhRNu, tyAM puruSanA avicArathI, saMkaTa sahyAM satIe ghaNuM. saMtaziSyanI kAvyasaritA 179 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ }pUjya gurUdeva kavidha paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha 3- satI aMjanA joyuM na satyAsatya jenuM, piyara ke zvasurAlaye, nirdaya thayA ghara bahAra karatAM aMjanA garbhiNI thaye; anyAya karI aMjanA 5ra, deDavyAM giri dukhataNA, bahu puruSanA avicArathI, saMkaTa sahRAAM satIe ghaNAM. 4 - satI sItA satI kAja mahAyuddho karI, rame hajArone haNyAM, te garbhiNa vanavAsa karatAM, guNa satIne nA gaNyA; tyAM khyAla bAMdhI dravacane rAma bhayada hukama bhaNyA, e puruSanA avicArathI saMkaTa sahyAM satIe ghaNAM. 5 - satI draupadI ramatAM jugAre rAjya, strI, haya, gaja badhuM hArI gayA, ati duSTa duryodhana taNe, satI draupadI kabaje thayAM; patie chatAM kheMcamAM sabhAmAM, cIra satI dropadI taNAM, puruSe taNuM avicArathI, saMkaTa sahyAM satIe ghaNuM. 6 - satI subhadrA kurcaka thaye muni mastake, karuM kaDhatAM munivara taNuM, ati adhama ALa caDAvyuM, karIne sahujanuM sogaNuM; viSabANane varasAvatAM, julamI thayA save jaNa, . puruSe taNuM avicArathI, saMkaTa sahyAM satIe ghaNuM. 7 - satI madanarekhA mohAMdha thaI maNiratha ati, yugabAhune mArI muo, satI madana rekhAnI aDagatA, zIla, satya - samaja juo; patimRtyu, putraprasava, virahaduHkha veThiyAM satIe ghaNAM, puruSe taNa avicArathI, saMkaTa sahyAM satIe ghaNuM. 8 - satI kalAvatI bhoLA hadayathI vemabharI kaMkaNavaNI kathanI kahI, samIpe chatAM zaMkhe jarA pUchayuM nahi pAse jaI; mahAkUra thaI kAMDA kalAvatIna kapAvyA kara taNuM, juo puruSanA avicArathI, rAkaTa sahyAM satIe ghaNAM. ema ja aneka sthaLe satIjana puruSanA avicArathI, ati kaSTa sahI paricaya karAvyA ziyaLanA zaNagArathI, AvA ghaNAe "saMtaziSya" duHkhada daSTAMte suNyAM, puruSa taNuM avicArathI, saMkaTa sahyAM satIe ghaNAM. 180 jIvanajhAMkhI Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (mULa gurudeva kavivaya'paM. nAnacaMdrajI mahArAja janmazatAdi smRtigraMthare navavadhUne zikhAmaNa (Dhaba A mArA naTavara nAnaDiyA) madhurI vAtalaDI mArI, benI jo dhyAna viSe dhArI ... Teka anIti na aMtaramAM dharIe, kalaMkita vidyA nava karIe, kSaNe kSaNe bAlIne nava pharIe...madhurI. 1 sahanazIla satejI thAvuM..agya sthaLomAM nava jAvuM; nirmaLa nitya jJAna jaLa nA'vuM . madhurI2 bhUSaNa bhAre raddaguNanAM dharavAM .. kapaTa chaLa kaleSa dUra karavA; hete duHkha duHkhiyAnA haravA ... madhurI. 3 sAsariyAmAM sujJa banI rahIe..zANa thaI sukha-duHkha sahIe; aMtara vAta jyAM tyAM nava kahIe ... madhurI 4. sadA jenI sebatamAM vasIe .. kasoTIthI prathama tene kasIe; dekhAdekhI kuMde nava phasIe ... madhurI. 5 saMtaziSya" jIvana saphaLa karavA ... vacana badhAM aMtaramAM dharavA; vibudha thaI varapadavI varavA ... madhurI. 6 keLavaNI vinA badhuM kAcuM (Dhaba - Avo mArA naTavara nAnaDiyA) keLavaNI vinAnuM badhuM kAcuM, suNo sakhI zAse kahyuM sAcuM . Teka aMtaramAM e viNa aMdhAruM, sUjhe nahi zAMtitaNuM bAruM; enA vinA jIvana che khAruM . keLavaNI1 keLavaNa te manane keLavavuM, unamatAnA padane meLavavuM; bhaMDAI mAM leza na bheLavavuM . keLavaNI 2 sarvemAM enI jarUra pahelI, vividha saddaguNa taNI velI; mUrakha vinA koNa dIe melI ... keLavaNa. 3 kathIrane kuMdana karanArI jIvananA tAra jagAvanArI; pApI parataMtratA haranArI ... keLavaNI 4 pAmarAta ne pazutA rahe aLagI, vinayane viveka rahe vaLagI, jaDatA badhI ethI jAye saLagI. keLavaNI 5 anubhavIonI che A vANI, pIvI prema jema pIo pANI, saMtaziSya jarUra leje jANa... keLavaNI6 "saMtaziSyanI kAvyasaritA 181 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivarya paM. nAnasanTejI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha upadezI gIta (Dhaba - Aje dAdAjInA dezamAM kAle jAvuM paradeza ) - Aje benI AnaMdamAM, kAle jANe kiratAra je; ajaba gati avani viSe, samajAye nava sAra che ... Aje. 1 - duniyAmAM dina be taNuM, manamAM samajI mijamAna che manuSyabhavanI musApharI, sarve pakSI samAna cheAje 2 - UgI UgIne AthamI gayA, kamaLa khIlyAM karamAya je; caDiyA te paDiyA ghaNA, jamyA te to marI jAya che .... Aje. 3 - kaI cAlyA ne kaI cAlaze, kaI cAlaguhAra je; samajyA te sakhIo thayA, khAze murakha mAra .... Aje 4 - mAtA - pitA - pati- putrane, sagA snehIno sAtha ; aMtasame aLagA thaze, e to saghaLA anAtha ... Aje5 - moTA maMdira ne mALiyAM, dhana - mAlane dhAma je; jAvuM tajI daI jIvane, tela khUTaye tamAma je Aje 6 - bhakti karIe sAcA bhAvathI, bhajIe nitya bhagavAna je; paramAthe prema rAkhIe, tajIe aMtara abhimAna jo ... Aje 7 - saguNane sastA zodhIe, saraLa thaIne sadAya ; saMtaziSya prabhu nAmathI, pApa tApa palAya che . Aje 8 . sAsare jatI kanyAne mAtuzrInI bhalAmaNa (rAga - Aje dAdAjInA dezamAM) Aje che ApaNA dezamAM, kAle jAvuM paradeza je; saMpa karI raheje sarvAthI, kadIe karIza na kaleza je .. Aje. 1 - vakhata pramANe varatIe, vadatAM karIe vicAra je; phI ISane rAkhIza na aMgamAM, aMtara thAje udAra che .. Aje 2 - sarva sAsariyAnA sAthamAM, vahAlI pAtharaje prema je; duHkhI A jIne dekhI karI, hRdaye rAkhaje rahema je .. Aje. 3 - vinayanA vazIkaraNe karI, meLavaje tyAM bahumAna je, vidyA bhaNI tema varataje, sahune deje sanmAna je .. Aje 4 - pativratA dharma pALaje, rAkhI tana - mananI Teka je, ApaNA kuLane ajavALaje, rAkhI vinaya viveka je .. Aje5 - ALasa aMgamAM na rAkhIe, tajIe cevaTano cAla je pharajamAM phera nA pADIe, manane karIe vizALa che. Aje 6 - sevA dharamane tuM sevaje, kAyara thaIza na kayAMya ; saMtanA ziSya'nI zIkhane, samaraNa karaje sadAya je . Aje 7 182 ? jIvanajhAMkhI Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'pUstra gurudeva kavivaDhapaM. nAnacandrajI maihArAja janmazatAhida smRtigraMtha pUjya gurudevanI prAthamika racanA OM devacaMdrAcArya gurave namaH zArdUlavikAThitam - vaMdu vAra namAvi zira tamane sanmAnuM huM sarvadA, satkAruM saddabuddhie zubhaguru AcAra suMdara sadA; kalyANI karuNAdhaNa guNamaNI, mAMgalyakArI muni, jIne sukhadAya mAya sarakhA, gaMbhIratAdi guNI. mAlinI - sva-para samayavettA tattvathI tAranArA, sakaLa guNa sametA mohane mAranArA; nijaguNa pada netA, ThAmamAM ThAranAra, jIvana saphaLa jetA, dhairyane dhAranArA. zikhariNI - sadAnaMdI sAcA akhUTa nA amRta jharA, kRpAsiMdhu mArA kathIra samane kuMdana karA; subodhI sabhAgI saraLa zubhajJAnI sukhakarA, gIrAe gaMbhIrA, samaya rasathI suMdara karA. - vizeSe vairAgI vibudhavara he AtaMkaharA, vinodI vijJAnI vikaTa paMthavettA vasikarA; vivekI cho vahAlA, vividha racanAmAM varatarA vilAsI vidyAnA, guru surazazizu guNakarA. deharA bha. mahAvIranI stutiH satya cidAnaMdI prabhu, AnaMdaghana avikAra, akala acalarUpa ApanuM, muja Atama AdhAra - 1 sukhadAyaka nAyaka nakkI, bhayahara tuM bhagavAna, dinakara sama dinakara prabhu, zItala sama samAna mAraka mehamamata taNuM, jJAna sarvanA sAra, tIrthakara tribhuvana dhaNI, bhavaduHkha bhaMjana hAra ... 3 dayAtaNa dariyA prabhu, kSamAtaNa kharI khANa, satya svarUpe zodhatA, jagata sarvanA jANa .... siddhAratha kuLanA zazi, trizalAdevI naMda, sarvasusaMta ziromaNi, kRpAtaNuM prabhu kaMi .. 5 cittahara tuM ciMtAmaNi, viSahara vara tuM vIra; manahAraka mehanamaNuM, saMkaTamAMhi sudhIra 6 saMtaziSyanI kAvyasaritA 183. Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paSya gurUdeva divaya pa. tAnasajI mahArAja janmazatAhiMda smRti pArzvamaNi sama prabhu tame, jJAnanidhi guNadhAma; paDala vidAraka pApanA, nirmaLa prabhu tuja nAma .... 7 pAvApura pAvana karI, karI kamane aMta; AsonA amAvasamAM mekSa gayA sumahaMta - 8 akSaya tejomaya prabhu, Apa svarUpa anaMtaH keDa jIbhe karI keI kahe, te ya na pAme aMta ... 9 zaraNAgata A ziSyanA, sAcA cho zaNagAra; samaya samaya zubha bhAvathI, vAMduM vAraMvAra ... 10 deharA : kSamApanA-- prabhu tuja laya lAgI nahi, 5 ne guruvara pAya; deSa na dIDA dilataNuM, aMtara ati akaLAya .... 1 sahu sAdhana baMdhana karyA, avaLA karI upAya; rAjI raghe huM ramatamAM, zAthI A samajAya? ... 2 apAra bhavamAM Atha, bhAna vinA bhagavAna; zaraNa rahyA nava saMtane, dharyuM ne kadi zubhadhyAna ... 3 tyAnuM kema tamAmane, viNa upaje vairAgya; choDuM paNa samajaNa vinA, chUTe kema sarAga... 4 mahAbhayAnaka sthaLa viSe, sUto tANI saDa; nirbhaya sthaLa bhaya pAmIo, kharekharI e kheDa .. bhaya mAnyuM nirbhaya bane, nirbhaya bhaya samajAya; Atama sudhare ApaNe, nirbhaya sthAna pamAya... 6 amRtane aLaguM karyuM, kaMcana gayuM kathIra; vahetuM dekhI viSane mAnyuM nirmaLa nIra . 7 saravALo sAM nahi, lAbha khoTano leza AtmameLa na meLavyuM, kamITa thAze kesa8 sAcAmAM rAo nahi, cheTe na dharyo che; mULa na jANyuM maraNanuM, bhavane na jANe bheda 9 saMga karyo nava saMtana, taMta na to lagAra; aMta na AzAno karyo, "saMtaziSya kahe sAra ... 10 prabhu tuja pada paMkaja paDI, yazRM e jagadIza, saMta saMga tuja svarUpamAM, rahe aMtara aharniza ... 11 184 jIvanajhAMkhI Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ }pUjya gurudeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAkida smRtigraMtha saMsArasAgaranA loke jInavANI mAtA tama pAya lAguM, deva-gurunI AganA mAMgu jIbhA agre tuM besaje AI, vANuM taNuM te karaje savAI ... 1 A pAcho keI akSara thAve, mApha karajo keI deSa je Ave; alpabudhithI kahuM chuM Aja, gurutaNI te lahuM chuM sAja - 2 guru mArA che guNanA nidhAna, deza-videzamAM bahumAna; jenA mukhamAM che amRtavANI, guru pAse huM pAmara prANI che. 3, saMsArasAgaranA kahuM soke, dhyAna rAkhIne sAMbhaLaje loke; sAMbhaLatAM te karma kapAya, premathakI je prabhune japAya ... 4 prathama kathanI kaI karama kerI, jIvanA jabarA jANa verI karma karIne narakamAM jAya, paramAdhAmIne mAra tyAM khAya .. 5 mAre mudagala ne pADe tyAM cIsa, kenA upara kare tyAM rIsa? trAMbu taravuM ne sIsuM ukALI, reDI peTamAM nAkhe ja bALI . 6 jojana pAMcase UMce uchaLe, uchaLI paDe bhUminI taLe; pADe pikAra cho keya, e dayALu keNa tyAM hoya? ... 7 mArI mArIne kADhe tyAM leTa, bhUkha tarakhAnI nahi. jyAM beTa; trichA le kathI anaMte tApa, tApanI sAthe TADha amApa * 8 bola dazato anaMtA kahIe, sUtra madhyethI vAMcIne laIe, vAMcI vicAra kare manamAMya, te nara pharIthI narake na jAya . 9 prajaLe viMDane pastAvo kare, jama AgaLa kara joDI karagare; AMhIthI have je cha ekavAra, pApa te pharI nahIM karanAra . 10 evo vicAra duHkha madhe thAya, sukha maLe tyAM bhUlI javAya; evI vedanA anaMtIvAra, A bhogavI khAIne mAra ... 11 he jIva tuM che mAra khAnAra, toya na Ave pAra lagAra; cAra gatine daMDaka jevIza, pharyo te madhe visavAvIsa . 12 sthira rahevAno kara upAya, cAre tarapha lAgI che lAya; sadUguru vinA karaze keNu sA'ya, avasara amUlya eLe sau jAya 13 zodhI kADhane saddaguru sAcA, jJAna - dhyAnamAM nahIM je kAcA guru gotIne meLava jJAna, jethI thAya bhava taravAnuM bhAna ... 14 jJAna meLavI karavo vicAra, kayAMthI huM Avyo kayAM chuM janAra; mAruM te duHkha koNa haranAra, kaNa ne kevI rIte taranAra . 15 rahyo ane kAla nida, tAruM tahAM te kADhe nakheda ratALa pIMDALuM lasaNa ne kaMda, upaja anaMtivAra matimaMda ... 16 DuMgaLI muLA ne gAjara mAMhI, uparyuM duHkha te aMdara rahI, pIDA pApe te jAya na kahI, kapANe meLANe chedANe sahI ... 17 saMtaziSyanI kAvyasaritA 185 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kaviva paM. nAnacandrejI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha damaDInA dADhazera vecANA, vaLI makRta upara magANeA; tu thANA, thAze pastAvA jAze jo TANA nIkaLIce, pratyeka madhye AvIne bhaLIyA; raDavaDIyA, tyAMthI nIkaLI eIMdrI caDIyA 16 - sAra; ... 23 *** 24 A same banI beThe ka ghasyAthI tyAMthI kALa te maLye ghaNe ghasANA karme teIdrI thaye, tyAMthI AvI caurandrimAM rahyo; duHkha amApa tyAM paNa sahyA, sUtramAM eve khulAse kahyo evA duHkhane khamatA apAra; Avye pacendrI madhye tu dhAra; pacendrI madhye ghaNAM che bheda, sannI - asannI, napuMsaka veDha bhramatA bamatA tu A bhava mejhara, thayA manuSya tu sa MjJI have rakhe avasara hAra, avasara Avye nahIM Ave niradhAra A kSetramAM upajayA tu AvI, nAtajAtamAM gayA tu phAvI; kavaze teA lIdhe melAvI, te paNa tArAmAM akkala nA'vI krodhe dhamadhamI karIyAM te kera, anyanI sAthe mAMdhyAM te vera; prANI upara te ANI na mahera, reme rAme te bharyuM che jhera ahaMkAra te aMgamAM dharI, mAna- mamatA mAM gaye! tuM marI; pApanI buddhi mUkI nahiM parI, tArI pakaratI hajI na karI 25 mAyA - kaSTamAM mAna meLavyuM, DA'pazupaNuM pAte keLavyu, savaLAnA avaLA - avaLAnAM UMdhA, kaMIka jIveAnAM zvAsAne rUdhyA lAgyA leAla ne karyuM. dhULadhANI, khaLa phare jema ghAMcInI ghANI; raheze paDyuM jayAM AMkha mIMcANI, sAMbhaLI nahI vIranI vANI 27 mati te| tArI mamate ma'DANI, anIti tArI pAchaLa maMDANI; dharmadhyAnanI vAta na jANI, vAta sadgurunI te na pramANI laMpaTa lapaTANA lalanA lAlacamAM, meha- mAyAnA mAraga vacamAM; nArI dekhIne nAcavA lAgyA, kAma viSaya aMgamAM jAgye 29 na joyuM kuLa na gaNI marajAda, mAbApa sAthe kare ja vAda; maneAja . madhye gamagIna, lAge kharekhara lalanAmAM lIna maMDANuM ghara ne thayA vicArA, dharma ne dhyAna bhUlyA bicAre; gharanI khaTapaTa cAle che rAja, ve sAMbhaLe! bhAinI mAja .... 31 hIMga lAve tyAM haLadara nahIM,mIThu masAle lAvene ahIM; hIga masAlA haLadara jyAM lALye, tela, ghI-gALanA hukama karAvce .... 28 mana ... 32 .... For Private Personal Use Only ... ... **** 18 ... 19 20 21 22 26 sAkara sepArI sAmaTI lejo, dhUpela tela suga MdhI lejo; cauTe padhAre zAkane levA, dhANA te lejo vaghAra devA .... 33 maDe!bI magane lAve cAvalIma, gharamAM ghAsaleTa nathI nAvaThThIyA; khaLataNa vinA zene huM khaLuM? nahI' zaMdhu Aje vAsu chu tALu 34 30 jIvanajhAMkhI Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavilaya paM. nAnAsajI mahArAja jamazatAkida smRtigraMtha rANI rIsANI ne vAstu che tALa, mArI pAse enuM kAMI na cAlyuM; sau cIja lAvI ekaThI karuM, kubhArajAnuM kamaruM tyAM pharyuM . 35 sAle lAve bhAta rUpALI sapheda bheMya ne TIbakI kALI; ema paherI AvI che tamArI sAbI, lAgI vAra tyAM beThI meM vALI ... 36 sADalo lAvI hAjara kIdhe, kamakhe ne caNiye kema na lIdho. kamakhAnI sAthe caNiyAne lIdhe, lAvI bicAre hAthamAM dIdhe ... 37 evI chaNakIlI chaNakA jyAM mAre, bhAI vicAra kare che tyAre te bhoga lAgyA ne para huM nAra, AmAMthI kAMI nIkaLe na sAra - 38 eka ghaDInI na maLe nirAMta, pagavALI na bese dI rAta; peTa paSaNanuM pUruM che duHkha, palavAranuM paNa maLe na sukha ... 39 kamajoge kadI paiso tuM pAmyo, tArA manamAM jANe ke huM jAmyo che. kenA bApanI mAre eziyALa, mArA mAthe te che nahIM kALa ... 40 jIvataNI to hiMsA karIne, manamAM malakANe mAna dharIne; by. thAya hiMsA na kare kalela, hAMsI mazkarI ThaThThAnA kola ... 41 ANe mamatA ne mANe che meja, pApanAM bAMdhI piTakAM reja; * nathI khabara ke vaLe che ghANa Avaze udaye besaze kANu * 42 pRthvInA peTa khAdIne pheDayA, nadI saravara nAkAne teDayA - ghaDa prathavI ne pANIne ghATa; vALe sAthe te trasane dATa. .. 43 AraMbha kIdhe agani saLagAvI, dayAne dilathI deza bharamAvI . aganie AraMbhe pApa che kevuM? sUtre kahyuM che vAMcIne levuM . 44 agani thakI chakAya haNAya, temAM te pApa meTuM gaNuya; ema samajIne rAkha rakhavALa, jIvamAtranI karIe saMbhALa ... 45 pavana khAvA kare bahu saja, chAMTe pANI ne mAre che ja; pavana khAvAne paMkhA paNa juve, pachI beThA meM vALIne rUve .... 46 vRkSanA vRda vAyA te ghaNAM, ghA-levAmAM rAkhI na maNAM kApI kebIne phUTe te kIdhe, jherane pyAlA hAthe te pI . 47 jahuM vadavAmAM gayA janamA2, bAMdhyA teM emAM pApanA bhArA; zvAna bApaDA tuM thakI sArA, tArA kAmA te tethI naThArA ... 48 cArI taNe te mAla tuM cAkhI, jANaje peTamAM gaI che mAkhI, sUtramAM janavara gayA che bhAMkhI, mAraze Ubhe agnimAM rAkhI - 49 cAra divasane jANaje caTake, je gagane vIjaLIne laTake; vaLI pataMganA raMgane paTaka, kuNA kaMkaNane vAge jema jhaTake ...... 50 dhana, dharA ne dhAmana tArA, khAlI kare che tuM mArA mArA; dAsa, dAsI ke dila sukhadArA, aMta vakhate samajAze khArA . 51 saMtaziSyanI kAvyasaritA 187 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kaviva` paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha cheDI 13 sagAi; kAMi 14 mAta pitA ke saheAdara ena, paDe nahIM jene tuja viSNu cena; evA snehI paNa svAtha na saraze, tu tArA paNa khedane dharaze jenA ghara lakSmI lIlAo karatI, SaTa khaMDamAM ANeA pharatI; hAjara rahetA mANasa keATI, tevA cakrI paNa cAlyA ja mATe vicAra manamAM tu bhAI, sa MsAranI evI che kAnA bApa ne kAnA che mAI,kenuM kuTuMba kenu che hADa leAhI ne mAMsa bhareluM, carma mahIne ghATa ghaDeluM; maLa-mUtra ne melaneA ghara, mehu dhare che. enA upara evI kAcA para mAThuM na dharavA, pharI pharIne saMsAra karavA; emAM tune zuM lAgyA che sAra, eka ghaDInA nahi niradhAra para mATInA piMDa taruvaranu pAna, sthira na rahe kuMjaranA kAna; evI kAyAmAM bhUlye tuM bhAna, hAthe karI zI thAya hezana avasara kadI eLe jo jAze, pachI teA tune pastAvA thAze; jIbha TUMkI thaI jIva gabharAze, tela khUTe jema khattI mujhAze aMtasame kAMi karI na zakAya, svapna gaye jema zaiAcanA thAya; AgaLa melIne pAchaLa gIta gAya, tArA phajetA thAze tIhAMya pAra karavAnu eNu tuM karaje, dharmanI vAta hardumAM dharaze; kAla karavAnu karaze tuM Aja, dharma dhyAnamAM karavI na lAja dhyAna hRIne dharama ja karavuM, prabhu ja prIte pApane haravuM; saMsArarUpI sAgarathI taravuM, jIva taNI te ghAtathI DaravuM suNI saleAkA mana viSe dharaze, zaga dveSane je kAI paraharaze; rAga-dveSane jo paraharaze, muni nAnacaMdra kahe zIva varaze dara pAtika tenAM saghaLA e TaLaze. ... pUcha 188 zrI AlAyaNA prathama namuarihaMtane, khIjA siddha bhagavata prabhujI, trIjA guru guNavatane, me kIdhA pApa anaMta prabhujI, te muja micchAmi dukkaDa Ale pApane A same, siddha anaMtanI sAkha prabhujI, kRtya aghAra meM kIdhA, ughADI nahIM AMkha prabhujI. trasa-sthAvarane meM haNyA, jIva kAyAthI judA karyo, dIdhA .... .... .... ... ---- **** .... para ---- 55 58 59 60 te muja micchAmi dukkaDa karavAne muja sukha prabhujI, meM ati duHkha prabhujI; te muja micchAmi dukkaDa .... 3 1 1 2 jIvanajhAMkhI Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kahivaTa paDa nAnayajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha, deva vivaTa * nIlnayA sahArAja janmazatAhida matagaNa pRthavInA peTa meM phaDIyA, teDI taruvara DALa prabhujI; agninA AraMbha meM karyA, choDAvyA dhAvaMtA bALa prabhujI. te muja micchAmi dukkaDaM ... 4 paga paMkha pakaDIne teDayA, chellA keMkanA zIza prabhujI; kaMIkane masaLIne mArIyA, kaMIka para karI rIsa prabhujI. te muja micchAmi dukkaDaM ... 5 jUThuM bolyA jaza khATavA, malakANe manamAMya prabhujI; hasI hasIne karma bAMdhiyA, pastAvo pUrNa thAya prabhujI. te muja micchAmi dukkaDaM- 6 mAna meLavavAne kAraNe, vaLI bharavA muja peTa prabhujI; ADuM ne avaLuM vetaryuM, bhAna bhUlI thaye meDa prabhujI. te muja micchAmi dukkaDaM . 7 cerI taNI cIjo saMgharI, kIdhe ghAta vizvAsa prabhujI; viSaya taNe garadhI thayo, keMkanA kADhayA satyAnAza prabhujI. te muja micchAmi dukkaDaM- 8 kAmaga ghaNA bhegavyAM, A bhava parabhavamAMya prabhujI; aMdha banyo ati viSayamAM, na Avyo vicAra kAMI prabhujI. te muja micchAmi dukkaDaM .. 9 lapaTANe ramaNInA raMgamAM, luMTANe bhara bajAra prabhujI; rati eka dharma ro nahIM, mujane karo nitAra prabhujI. te muja micchAmi dukkaDaM . 10 mAlamattA dhana meLavyuM, jIve anaMtIvAra prabhujI, mAruM mAruM karIne sahyuM, duHkha te aparaMpAra prabhujI. te muja micchAmi dukkaDaM ..... 11 karma kaThera bAMdhI karI, bheLuM karyuM dhanadhAna prabhujI; prANa choDayAM ne paDI rahyuM, AvI nahIM zuddha sAna prabhujI. te muja micchAmi dukkaDaM ... 12 kedhamAM kera ghaNu karyA, rAkhe khAra apAra prabhujI; kapaTa kaLA bahu keLavI, bhaTaka bhava majhAra prabhujI. te muja micchAmi dukkaDaM ... 13 mAna ane magarUrImAM, gADhA bAMdhyA pApa prabhujI; ahaMkArane dharI aMgamAM, jayA nahIM ja jApa prabhujI. te muja micchAmi dukkaDaM . 14 saMtaziSyanI kAvyasaritA 189 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva vivaya paM. nAnacaMndrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha meTAInA abhimAnathI, pUrA thaye jaDavaka prabhujI; jANyA nahI jIna dharmane, paDaye pApane paka prabhujI, te muja micchAmi dukkaDa racyA - pacce rAga-dveSamAM, ANI adhika ullAsa prabhujI; sAcI vastu samajye nahI, mRga paDayeA jema pAsa prabhujI. te muja micchAmi dukkaDa A vrata niyama laI bhAMgIyA, ApI gurujIne gALa prabhujI; dAnadAtAne DhaMgA dIdhA, kheATA caDAvyA ALa prabhujI. te muja micchAmi dukkaDa lAbhanA leAlamAM jIvaDA, raudradhyAna hRdaye dharI, ugAryA nahI. eka prabhujI; mAryA jIva aneka prabhujI. te muja micchAmi dukkaDa bheLA jIvAne bharamAvIA, azuddha karI AcAra prabhujI; dharma taNA dveSI thayeA, karyAM DhAMga apAra prabhujI. te muja micchAmi dukkaDa 190 e viSNu avara ghaNAM kIdhA (pApa), ke'tAM na Ave pAra prabhujI; 'muni nAnacaMdra' namI kahe, AlevuM sahu nIradhAra prabhujI. te muja micchAmi dukkaDa X * AsaktinAM baMdhanA tUTe teA tamArAmAM ja tame X * dRSTi badalAya tyAre sRSTi badalAya che, paNa dRzya 3404 ---- * tame tamArI jAtane ALakhe eTale AkhA jagatane ALakhI zakaze. X X X * tamArA guru, tamArA vakIla ane tamArA vaidya tame pAte ja mane. * .... For Private Personal Use Only A 15 16 * suvacanAmRta * vastune vastu svarUpe jANyA pachI khaMDana- mananI kazIya jarUra rahetI nathI. X x X * vizvAsa rAkheA ke sathI zreSTha tamArA peAtAnA ja AtmA che. 17 18 19 20 X AnaMdane jharA vahetA joze. X padArthamAM zeAya pheraphAra thatA nathI. X * aMtarAtmA jAgRta thayA pachI pote ja prakRtine niyatA ane svAmI bane che. X jIvanajhAMkhI www.jainel|brary.org Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha gurudevanI kAvyaprasAdI vivaraNa munizrI satabAlajI "kavi janme che, thatA nathI " e kavivyAkhyA joie ke vedonI RcAemAM virmanISI rimU: svayaMmU: e AdRSTArUpa kavinuM svarUpa joie; e banne vAteA gurudevanA pada puSpAmAM maLI Ave che. zrI kedAranAthajI gurudevanuM 'mAnavatAnuM mIThuM jagata' vAMcIne je abhiprAya Ape che, temAM "samAjameM calate hue AdhyAtmikatA ke galata khayAla badalane cAhie. ceAgya upadezase yaha kA hai! sakatA hai." ema jyAre kahe che; tyAre khAtarI thAya che ke gurudeve peAtAnI kAvyamaya vANImAM Akhuye AdhyAtmika jagata dharamULathI navArUpe rajU karI dIdhuM che. ane svAmI vivekAnaMda je phariyAda rajU kare che - "maine bhAratameM cAre ora musAphirI karake dekhA te satra dezAcAra kA hI prAbalya mAlUma hotA hai.. leAkAcAra, dezAcAra aura strI - AcArane isa yugameM zrutismRtiyoM kA sthAna chIna liyA hai. koi kisIse kucha kahane jAtA hai te! bhI sunane kI keAI paravAha nahIM karatA. bhaTTAcArya brAhmaNAM ka thaDe paise mile ki cAhe jaise vidhi-niSedha likha dete hai..." bhAratanI durdazAnI te phariyAda jainadharmanI vyAsapITha parathI dUra karavA gurudeve pramaLa puruSArtha karyo che; te temanAM papuSpAmAM spaSTa dekhAI rahe che. gAMdhIjIe 'bhAratadvArA jagatane! uddhAra thaze' ema je bhAkhelu te gurudevane haiye kharAkhara vasI gayeluM ane tethI ja bhAratadvArA vizvane daravAmA je paigAma gAMdhIjI lAvelA tene temaNe prakhaLa puraskAra kareleA; te paNu ApaNe emanI ' jIvanajhAMkhI'mAM joI zakIzu e vAMcyA pachI pU. gurudevanI kAvyaprasAdI rUpe 'padmapuSpAvalI' mAM pote peAtAnuM hRdaya kevu raselu che te samajavA mATe jaina tattvaRRSTine jarA vizarUpe samajI levAnI jarUra che. 144 jaina paribhASA mujaba deva, guru ane dharma e traNa zabdo sAcA jJAnanA prakhaLa kAraNarUpa che. pUrvAcAryAe ene 'tritattvanI ArAdhanA kahela che ane ene aM paNa e rIte samajAvela che. arthAt sAcA deva, sAcA guru ane sAce! dharma e 'tritattva'nI upAsanA e ja jaina tattvadraSTinuM aMtima lakSya che. ahIM huM e ja 'tritattva'ne pAyAmAM rAkhI mAtra jaina pUratuM ja nahi paNa vizva vizALa mAnavasamAja paNa e 'tattva'ne samajIne apanAvI zake evu vyApaka banAvavAmAM, pU. gurudeve padma-puSpAnA mAdhyamathI kevA udAtta ane bhavya puruSArthA karela che te huM yakicit svarUpe, ahIM A vivaraNu dvArA rajU karavA mAguM chuM. 5. madhukaravRtti avaleAkana karavAthI jANI zakAya che ke puSpa-parAganArasanA bhogI bhamarA, bagIcAmAM ghUmI ghUmIne dareka puSpanA madhya bhAga para besI, tenA sattvarUpI parAganuM, kALajIpUrvaka utkhanana kare che ane pachI parAgarasanuM AsvAdana karI peAtAne tRpta kare che. te ja prakAre atyAre huM mArA pUjya gurudevanI sarjanAtmaka zakitae racelA 'padma-puSpA'nA sattvanuM madhukaravRttithI utkhanana karI, teneA AsvAda cAkhavA mAguM chuM ane parokSa rIte tenA anurAgI vane e rasanA svAda cakhADavA mAguM chuM. astu....ahIM je madhukaravRtti'nA upanaya rajU karyo che te te| prasaMgavazAt jaNAvela che. paraMtu mAre je vastu pUragarUpe ahIM rajU karavI che te te' jaina tattvadraSTi'nu vizaDhIkaraNa che. khIjA zabdomAM kahuM te! e ja sadarbhamAM padmapuSpAmAMthI parAgarasa kheMcavAnI A eka prakAranI utkhanana kriyA che. C jaina tattvadRSTinuM vizadIkaraNa '' gurudevanI kAvyaprasAdI "3 tethI sAthI pahelAM, huM pelA ' tritattva ' ne kayI rIte vizada karavA mAguM chuM - eTale ke tene vyApakarUpe tema ja UMDANathI kevI rIte samajayA chuM tenu eka surekhacatra nIce mujaba dAru chuM: For Private Personal Use Only 191 www.jainel|brary.org Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva Davivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha tritattva 1- devata, 2- gurutatva, 3- dharmatatva. (1) devatantaH tenA traNa bheda - sa - vItarAga - tIrthaMkaradeva A - pegaMbara vagere avatAro phu - anAsakata gI (nivRttilakSI - pravRttipradhAna) (2) gurutavaH tenA traNa bheda - 4 - apramattasAdhu (pravRttilakSI - nivRttipradhAna) A - mArgadarzaka 6 - sarva sAmAnya saMta (3) dharmatattva tenA traNa bhedaH sa - nItipradhAna vyakita ga - mAnavatApradhAna vyakita phu - savAMgI jJAnamUlaka vyakita A traNenA lakSaNe vadhAre skuTa karIeH(a) nItipradhAna vyakitamAM nIcenA saddaguNe hevA jarUrI che : 1 - sAdhana sadupayoga : 2 - mAnavajanmamUlya : 3- saguru- satsaMga : 4 - avasara - upayAga: 5 jAgRti -viveka. (gA) mAnavatApradhAna vyaktimAM nIce mujaba niSedhAtmaka ane vidheyAtmaka (racanAtmaka) valaNa hovuM joIe. niSedhAtmaka - vidheyAtmaka :1- vyasana tyAga 1 - vicAra 2. kusaMga tyAga 2 - vinaya 6. dareka pravRttimAM 3 - viSaya tyAga 3. viveka mananI svacchatA 4abhimAna tyAga 5- kRpatA tyAga 4 . paropakAra (vRtti) 7- vIryarakSA 6 - AzA - tRSNa tyAga 5- mAnavatA 8. vividha kartavyapAlana (2) savagI jJAnamUlaka vyakitamAM nIce pramANe guNavikAsa have joIe:1- vataniSThA 4- samadaSTi 7. paraduHkha dUrakaraNa 2: dAna-zIla-tapa-bhAva 5- satya zIla niSThA 8. sahadhamI sevA 3 - guru bhakita - sevAdharma 9- svadharma pAlana uparAMta mAnavatApradhAna vyakita (ST) mAM "dharmatattva' kendrarUpa (madhyavartI) hevAthI AstikatA temaja nAstikatAne nIce mujaba spaSTa khyAla hovo joIe:- AstikatA - - nAstikatA - 1- AtmadarzananI tAlAvelI 1- ekAMta niyativAda 2- karmavAdanI samaja 2 - ekAMta prArabdhavAda 3- pUrvajanma-punarjanmanI yAdI 3- ekAMta niSkriyatA 4. janma-jarA-maraNudi-avasthAonuM UMDuM nirIkSaNa 4. bhautikavAda 5. puruSArthavAda 5. sAMpradAyika kaTTaratA 6. guru samarpaNa 6 - rASTrIya jhanUna 7. Izvara preraNAvAda 7 - aMgata mUDha svArtha 8. Izvara pUjA - bhakti 8- sAmAjika jhanUna 9. anekAMtavAda jIvanajhAMkhI 12 Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madhya guma0 kavilaya para tAnasanTajI mahArAja janmazatAbila atithI TUMkAmAM, jaina tatvaSTinA vizadIkaraNanuM A eka citra che. A citrane najara sAme rAkhI have tenuM vigatathI spaSTIkaraNa karIe, te pahelAM - ahIM neMdha karavI jarUrI che ke, pUjya gurudevanuM padyasAhitya nIcenAM be pustakamAM prasiddha thayela che - 1 - subodha saMgItamALA - bhAga 1 - 2 - 3 2 - bhajanapada pupikA - AvRtti 7 mI lagabhaga 400 upara pada - puSponI racanA karela che. jemAM prArthanA, stuti, sadaguru, vairAgya, adhyAtma, udabodhana, samAjasudhAra, AlecanA vagere vividha viSayone AvarI laI, zAstrIya saMgIta tema ja pracalita rAgo (te samayanA) ane bhajanonA DhALamAM potAnA hRdayabhAvonI abhivyakita karela che. samagra rIte e padapuSpanI samAlocanA karIe te eka meTa graMtha thavA pAme. tethI ahIM te huM je heye caDyuM te laIne upara jaNAvela "tritatvanI sahajabhAve kayAM goThavaNa thavA pAmI che tenuM avalokana karuM chuM. A citramAM deva tarIke vItarAga tIrthakara vagere avatAro, ema mukhya be prakAra lIdhA che. jyAre guruomAM (1) apramatta, (2) mArgadarzaka ane (3) sarva sAmAnya sAdhusaMte mukhyatve lIdhA che. apramatta guruo karatAM paigaMbara vagere avatAronuM mUlya e daSTie vizeSa che ke vItarAga tIrthakaranA abhAvamAM paigaMbara vagere avatAre ja pratyakSarUpe abhinava darzana karAve che. apramatta guruo pravRttilakSI nivRtimAM prAyaH rahetA jaNAya che, jyAre paigaMbara vagere nivRttilakSI pravRttimAM ja mazagula rahetA hoya che. anAsakitayoga e ja evA paigaMbara vagereno AtmA che. dharmanA ahIM mukhyatve traNa prakAre lIdhA cheH- (1) nItipradhAna, (2) mAnavatApradhAna ane (3) sarvAgI ma te dharmamAM AstikatA AvI jAya che; paNa Astika-nAstika prakaraNa alaga lIdhuM che. jema bhautikavAda e sIdhI nAstikatA che tema sAMpradAyika karatA, rASTrIya jhanUna, aMgata mUDha svArtha ane sAmAjika jhanUna paNa nAstitAne ja prakAra che ane tenA upara kavivarya munizrI nAnacaMdrajIe ajaba prahAra karyo che. evuM ja AstikatA viSe(1) AtmadarzananI tAlAvelI, (2) punarjanma- pUrvajanmanI yAdI, (3) avasthAonuM UMDuM nirIkSaNa ane (4) guru samarpaNa e cAre ya AstikatAnAM sUcaka age che. UMDANathI joIe te Izvara kanyavAda e paNa nAstitAnuM ja eka lakSaNa che. ahIM eka cokhavaTa jarUrI che. jyAM sAcesAca gurusamarpaNa hoya tyAM IzvarakartavavAda AzIrvAdarUpa banI zake kharo. kAraNa ke tyAM ahaMtA-mamatA, rAga-dveSa ane svaccheda-pratibaMdha dUra karavAnA AdhArarUpe guru pote ja paramAtmA svarUpa banI IzvarakartavavAda mAtra avalaMbana pUrato ja levaDAve che. AthI tyAM anekAMtavAdano ane pAMca samavAya (prArabdha, puruSArtha, niyati, kALa ane svabhAva)nI eka yA bIjA prakAre hastI AbAda rahe che. gItAnA pAMcamA adhyAyanA caudamA-paMdaramAM blekamAM sAcesAca sadaguru- samarpaNa arjanamAM nathI dekhAyuM, tyAM sudhI zrIkRSNa guru IzvarakatRtvavAdane yathArtha rIte cheda uDADe che. paraMtu jyAM sAcuM samarpaNa jarA paNa nihALe che tyAM dazamA adhyAyanA AThamAM zlekanA prAraMbhamAM ja "maTuM sarvastra pramavo, mara: sarva pravartata" kahI ja de che. ane te adhyAya pUro thAya tyAM agiyAramAM adhyAyanA prathama zlokamAM arjunano moha naSTa thaye, ema arjunanA svamukhe ja kahevAyuM che. pratyakSa saddaguruga athavA sAcuM samarpaNa na thAya tyAM lagI Izvaraka tvathI ja prArabdhavAda Adi niSkriyatAonuM jALuM AdhyAtmika zuddhinI ADuM Ave che, ane ghaNIvAra mAnavI kartavya ane puruSArtha cUkI jAya che. AvuM ja jokhama vyaktigata mekSavAdamAM che. kharI rIte te vyakti, samAja ane samaSTinI samatulA sAcavIne sarvAgIpaNuM pAmI mekSa pamAya che ane mokSamArga saune mATe AthI ughADa thaI jAya che. te zakti karmavAdanI yathArthatAmAM che. ethI karmavAda e daSTie AstikatAnuM lakSaNa che. paNa gurudevanAM kAvyomAM Izvazka tvavAdane InkAra hovA chatAM sAcA samarpaNa mATe eka yA bIjI rIte IzvarIya preraNAvAdane svIkAra to che ja, ane te atizaya jarUrI che. te dvArA vyakata - avyakatanI bhakti paNa AvI jAya che ane samAjasevAnI samatulA jaLavAya che. AthI karmavAda ane IzvaravAdanAM tevAM vAstavika mathALAM nIce paNa thoDI kAvyavAnagI ahIM TUMkamAM ApI che. gurudevanI kAvyaprasAdI 193 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'pUjya gurudeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtho kartavyavAda ane zuddha dharma vaccenI bhedarekhA jarA sArI peThe samajavA jevI che. gurudeve e banenI paNa samatulA pitAnA pada - pupamAM batAvI ApI che. eTaluM ja nahIM, bIjI bAju teoe ekalA karmakAMDa para jora ApanArA dharma ghelaDAonI mIThI bhASAmAM jhATakaNI kADhI che, te adharma ane pApanI sAthe puNyano ane Avazyaka kartavyavAda ke sevAdharmano ya niSedha karatA dharmopadezakeno hAtha pakaDIne sAcA mArga paNa cIMdhI dIdhuM che. kartavyavAdamAM vidyAthI, mA-bApa, patipatnI, sAsu-vahu, vidhavA, keLavaNI vagere viSaye cace che, tema rASTra, vizALa samAja vagerenI pharajo paNa samajAve che. zuddha dharmanAM temaNe niSedhAtmaka ane vidheyAtmaka e beya svarUpa batAvyAM che. niSedhAtmaka svarUpamAM kusaMgaparityAga, niMdAtyAga, mAnatyAga, AzA, tRSNAtyAga, kRpaNutAtyAga, viSayAdi tyAga karavAnuM sUcave che, tema vidheyAtmaka dharmamAM vinaya, vicAra, viveka, vIryarakSA, ziyaLa, saddadharmazravaNa, satsaMga, pazcAtApa, dAna, pUjana vagere aMge para jora ApIne dharmane sarvAgI, vyavahAru ane samAjajIvana vyApI banAvI devA prere che. Ama te teo zuddha dharmarUpa sarvAgI jJAnamUlakadazAmAM zrAvaka-zrAvikAo athavA gAMdhIyuganA navA ane tyAga-tapapriya sevakane le che. paNa emAMya be bheda pADe che - (1) cAlu samAjanI AgevAnI maLI che, chatAM AgevAnInI javAbadArInuM bhAna nathI tevAone cImakI Ape che, temaja (2) jeo javAbadArI bajAve che, temane aMjali paNa Ape che. pU. gurudevanAM kAvyomAM eka bIjuM vaiziSTaya che, te nArI pratiSThAnuM. gAMdhIjIne jema harijana prazna hADe hatA, te te emane hatuM ja, paNa AdhyAtmika vikAsamAM ane sAmAnya samAjamAM paNa nArI avahelanA temane atizaya khuMcatI. ane tethI ja "puruSe taNA avicArathI saMkaTa sahyAM satIe ghaNAM" e gAIne temaNe nArI-jagatanA kuzaLa dhArAzAstrInuM adbhuta kArya paNa kAvyamAM bajAvI lIdhuM ja che. temAM temaNe mokSagata bhagavAna rAmane paNa choDayA nathI. jo ke rAmane te tyAM rAjadharma bajAva paDe hato ane rAjAnA samAjadharma AgaLa vyakitagata dAMpatyadharmane gauNa gaNa paDayo hato. paNa saMte, brAhmaNo ane prajA saMgaThitapaNe jAgRta nahotI. ene pariNAme satI sItAne nAhaka kalaMkita banavAnuM AvyuM te duHkhada itihAsanuM have kadI punarAvartana na thAya, te mATe paNa e kAvya navayuganI supreraNuM ApI jAya che. ane jyAre eka bhAdeva nAmanA sAdhune potAnI pUrvAzramanI patnI ane vartamAna suzrAvikA nAgilA nIcenA udagAro kahI patita thatA ugArI le che. tyAre ApaNI bhAvI AzAne ghaNuM ja protsAhana maLI jAya che. siMha ziyALa bane nahIM, haMsa bagale na hoya che, kuMdana kathIra bane nahIM, kaTakA karI nAkhe keya . A uddagArothI gItAmAM varNavelI vANInI nArImAM vizeSatA spaSTa thaI jAya che. maitrI" (mAsika) 164nA "me'nA aMkamAM zrI dAdA dharmAdhikArIe lakhyuM che - "zuddha brahmacaryanuM pAlana bena karIne sevAnA kSetramAM puruSa ane strIo samAnabhAvathI paraspara AdarabhAva rAkhIne sevAkArya karavA lAgaze, tyAre ja brahmavidyAnA hAthamAM sAmAjika kSane ilAja Avaze. ane brahmavidyAnI vyakitagata ekAMgatA dUra thaze. A prayogamAM khataro jarUra che, paraMtu khatarAnA bhayathI DarIne ke prayoga ja na kare, te te kAyara puruSanuM lakSaNa che." have ApaNe uparanA citra mujaba dareka vibhAganI vigatomAM UtarIe ane uparachallI rIte keTalAka pada-punI mulavaNa paNa karIe: 1 - 1 (vItarAga- tIrthakara ) tAruM zaraNuM meM lIdhuM prabhu pAWjI re, AzA choDI che meM avaranI azeSa." X pAmI zakuM vahAlA ! satya svarUpane re, e adazya Apa upadeza." 114 jIvanajhAMkhI Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha ahIM bhakta kavizrIe, vItarAga deva evA pArzvaprabhu pAse prArthanA karI che. prArthInA eTale ja uttama prakAranI mAgaNI. AkhA padamAM e jAtanI mAgaNI kare che. pachI turata ja vItarAga evA bhagavAna mahAvIra pa!se, laghutAdarzIka peAtAnA bhAva rajU karatAM kahe cheH - '* mahAvIra amane pAra utArA, amane sevaka tarIke svIkAre. '' X x "pAvana karavA ghaTadire padhArajo re, nAtha AvIne karajo nivAsa.' x X " saccidAna Mdhana brahma zAMtikarA, gurudevanI kAvyaprasAdI araja sevakataNI ura svIkArI; hadaya ThAme TharI; durita dUra karI, X kavizrIne mAtra pAvanadinI ja paravA che. bIjA kA. sAdhanAnI nahI. kAraNa ke samAjasudhArAmAM svaccha hRdayanA satanI doravaNI khUba kAma karI jAya che. eTale ja teo deva pAse mAge che. "he devanA paNa deva, ama ura premapUra vahAvajo. '' X X ama, aNu-aNu viSe UbharAvo.'' x x " samAjamAMhe sarva sudhArA, pUraNa kara parameza, kAdava jevA kuTila kanA, kADha amArA kaleza re .. amRta jharanArAM0 ' "sevA dharamanA zekha akhUTa avathakI le utArI.'' X X X kavine mAtra sevA, sevA ane sevA ja joIe che. ane te paNa mAtra rAhatarUpa sevA nathI joitI, paNa tAttvika sevA joie che. AvI sevA ja tItha kara jevA sarvoccapadyane ApavAmAM kAragata nIvaDe che. paNu bhagavAna mahAvIra te aDhI hajAra varSa pahelA gayA. temanA jaMbu' jevA aMtima kevaLI ziSya paNa gayA, bhadrakhAhu jevA zrutakevalI pazu gayA. rathUlibhadra jevAM maMgalakArI munivara paNa gayA. hemacandrAcAryAM jevA kalikAlasarvajJa paNa gayA. tyAre teo prAthe che ke "he arihaMta, sidhdha, ane kevaLIe ! koi mahAsattvamAM ApanA saMdezA sice; jethI udhAraka paigaMbara Ave, ra paigaMbaranA avataraNanI prArthanA Ave, Ave, AveA deva! uddhAraka banI Ave, have vakhata na vitAveA deva! udhdhAraka banI AveA. zuddha-buddha Ave sAMbhaLatAM, sagha e matra suNAve, nIrakhe saghaLAM nija nija kRtya aMjana evuM lagAve." X X pachI tarata pulakita haiye samasta bhAratane spaSTa kahI de che"jAgA! bhAratandrayA tamane, bhAratavIra jagADe che, vijayataNu' vAjuM manameAhana, e naravIra vagADe che." For Private Personal Use Only 195 www.jainel|brary.org Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva vivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha kAraNa ke bhArata jyAM lagI parata Mtra haze, tyAM lagI bhAratadvArA nikhila jagatane uddhAra zakaya nathI. eTale teo tarata samajI jAya che ke gAMdhIjImAM prabhusadeza pahele bhAratanI AjhAdInA che. tethI varte cheH bhAratanA strAdhInapaNAne vijayI mArga khatAve che; 'sataziSya ' enI saMgatathI jIvana sudharI jAce che." AgaLa mahAMjila sAthe kavi khele cheH " jIvavuM kema A jagamAM, vahe kema prema ragaragamAM, bhaNA'vA premanA pAThe!, avanimAM gAMdhIjI AvyA. bhUlelAne mArga khatalAvA, satyanA sUtra samajAvA; ahi'sA auSadhi pAvA, avanamAM gAMdhIjI AvyA, vadhyA che vIrane (mahAvIrane) nAme, anAcAre bahu jagamAM, nayanathI nyAya nIrakhAvA avanimAM gAMdhIjI AvyA. 196 x x bhUlyA je AnA putra, suNAvA nyAyanA sUtra; viSNukanA veza kADhIne, avinamAM gAMdhIjI AvyA. X X jagatane khAdha devAne jarUrI vAta kahevAne; laI saMdeza prabhujIneA avanamAM gAMdhIjI AvyAM. eka mahAna jainasAdhu eka gRhasthAzramI saMtane AvI mahAna a Mjila Ape. te batAvI Ape che ke teeneA ane gAMdhIyuganA kevA gADha saMbaMdha hatA ! paNa teo gurupada te sanyAsI saMtane ja Ape che. have satanA traNa prakArA joI laIeH 3 apramatta sAdhugurU " eka arajI re saddaguru Apa svIkArI "L A lye dhyAna viSe guru dhArI. Azrita ApanA jANI re, guNakhANI re ... premanA kiraNa prasArI ye ' X X 66 guru! mukata thavAnA apUrva mArga batAvajo re, guru ! nAlAyakamAM lAvajo re. ' lAyakAta X X gurukRpA vinA mAcAvALA mananA pAra na Ave, zI zeSa karu? ajANa narane adhAre kema phAve?'' X x kAraNake 'zAnti pamADe te ja sata.' guru peAte tare ane khIjAne tArI zake. "zAnti, zAnti bharI jenA zvAsamAM 'sataziSya' saMyamIonI rIta, pUraNa temAM prIta saMyamapaMtha sAMbhaLe." X X For Private Personal Use Only jIvanajhAMkhI www.jaine||brary.org Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva viva paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha " chUTelA teja choDAve, samalA te samajAve, anubhavIe anubhavAve, Anada ubharAya sadgurunI kRpA thAya." X x pachI peAtAne sAcA guru maLatAM vAra dhanya - dhanya banI. khAlI UThe che. X X paNa Thera-Thera apramatta sAdhuguru kayAM maLe? ane guru vinA sAcA mArga kema jaDe? eTale teo khIjA naMbare mAdaka zurune paNa jAgRta rahevAnuM kahI sthAna Ape che. 4 66 ' sadguru sAcA maLiyA re, duHkha mArAM lIdhAM harI; piyAlA mane pAce re ... pravacanane bhAve bharI. ' mArgadarzaka sAdhu kavirAja ahIM mArgadarzaka sAdhunAM lakSaNA zarUmAM kahI de che, ane evA sAdhune zeAdhI levA kahe che. " prabhunAM (vItarAganAM) ramAnA pALe che, je pApakarma khI khALe che; nijaparanA tApe TALe che, e saMta kahA kayAM sAMpaDaze? '' X X x pachI AvA zIkhAu gurune utpreSa cheH kara ziSyanI sahAya, ziSya tAru dhyAna dhyAya' X X X sAthe|sAtha zIkhAu ziSyane paNa saepe che. gurudevanI kAvyaprasAdI "sadguNunA siMdhu zeAdha saMtane, zaraNe rAkhI zeka hare. AzA ne tRSNA alaga kare evA, manane jItelA mahaMtane zaraNe rAkhI zeka hare. X x x ema kahI daine AjanA sarva sAmAnya sAdhu-saMnyAsI vezadhArIone cAbakhA phaTakAre che : - x Atma avicaLa sukha meLavavA, kadI hoya marajI tArI, kara sadgurunA saga raMgathI, vAta mAnaje tu mArI. calatI :- jeNe dIThu haze gAma, pahoMcADaze te dhAma; karI deze khadhu kAma, zAne Athavu. Ama, A apAra bhavamAM sAdhya vinAnA, rAga taNuM vaidu' karavA tattvajJAnanA vaivivekI, samayajANunI kara paravA Atma X X 5 sarva sAmAnya sAdhu 8 veSa paheryAthI zuM banyuM? dveSabharyA dilamAMya peAte je sudharyA nahIM, parane kare zuM pasAya ? " x X X 197 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudevra vivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAkida smRtigraMtha "ATha pahora upAdhi Adare re, ghaDI eke na maLI navarAza dhyAna raudrane kRSNabhAva keLave re, pApa tApa sadA enI pAsa." "koI jegI thaI jaMgala vasiyA, kei phakIra thaI aMte phasiyA, vidhavidha rasanA thaIne rasiyA, khATI AzAthI na khasiyA." "viSama buddhivALA banAvyA, ApI Udhe upadeza; ThaMDaka upara dekhI ThagAyA, vairAgInA veza." "sAcA sAdhuno veza dhare chatAM, zaThano hAya saradArajI; saMtano ziSya evA daMbhI salIlene eLe gaye avatAra che." moTA moTA mamatI thayA, nAnA nAnA thayA nirlajajI, tANI tANa pADayAM taDAM, sudhAryo nA samAja jI. kharI rIte sva-para kalyANa mATe sAdhu dIkSA levAya che. chatAM mAtra vezadhArI thaI potAnuM ane paranuM bUrUM ja karyA karyuM, e kema tAre ane kema tare ? sAdhu tarapha AthI lokono vizvAsa DagI jAya temAM navAI nathI. bhale pachI amuka varga taraphathI emanuM cAhe teTaluM bahumAna thatuM hoya ! eTale ja kavivarya munizrI kathe che - "vizvAsa rahe kema vizvane? gurue karyA ehavA kAma, veSa pahere vairAgyane, na maLe zAMtinuM nAma che e vizvAsa AdhAra jene avani viSe, zAnti pAmyAnuM sthAna, eha ja utAre UMDI khADamAM, mithyA dharI abhimAna che." "jama Ave kayAMthI jAgIo ? varase viSane varasAdajI: jalamAMthI zuM vALA thaI, karavI kyAM phariyAdajI?" X chatAM teo AkhIye sAdhusaMsthAthI hatAza nathI. ethI ja utsAhapUrvaka kahe che. "tattvathI tayAM vaLI taraze, tAvathI taryAM vaLI taraze maha mamatamAM bahu muMjhAze, bhavasAgara pharaze.vAta kahuM, kAraNa ke e ja sAdhusaMsthAmAM sthUlibhadra muni thayA che. pachI nirAzA zAnI? sthUlibhadrane aMjali ApatAM kavivarya jaNAve che - cALA karyA bahu caLAvavA, racI - racI vividha vilAsajI IcchI nahIM kozA emaNe, aMtara karI nahIM AzajI huM balihArI e vairAgyane, lAgyo hadayamAM raMgajI" 198 jIvanajhAMkhI Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 kavivaTa 5. nAnajI mahArAja jazatAbie je sthUlibhadra saMsAramAM kezA-vasthAmAM Asakata thayela, te ja sAdhusaMsthAmAM dIkSA laine bhaLyA bAda zuddha vAyumaMDaLa, gurudayA ane nija puruSArthathI eTalA badhA UMce caDhI gayA ke e ja vezyAne uca mArga para mUkI dIdhI. mATe ja sAdhusaMsthAnI anivArya jarUra che. hA, cakAsaNI vadhumAM vadhu thavI joIe. tethI ja teo mIThI zikhAmaNa Ape che - "meha duzmanane mArajo re, zatru (AMtarika zatruo)no karajo saMhAra re, "saMtaziSya' vijayI thaje re, karavA nija-parano uddhAra re! saMyamI zUrA dIkSitapaMtha dIpAvajo re!" emane mana sva-para zreyanI parAkASThA mATe dharma staMbha sAdhunuM gurupada anivArya hoI sAdhusaMsthA rahevI joIe ane khUba svastha, satarka, jAgRta, zuddha, ane majabUta rahevI joIe. ATaluM joyA pachI have uparanA citramAM jaNAvela dharmanI, (1) nItipradhAna, (2) mAnavatApradhAna ane (3) sarvAgI jJAnamUlaka, evI traNeya bhUmikAmAM joI laIe. kAraNa ke vitarAgadevanuM zaraNa hoI saddaguru paNa sugya hoya ane chatAMya dhama mArge sva-puruSArtha te joIe ja. nItipradhAna dharma sauthI prathama kavirAja mAnavane saMbodhIne kahe cheH maLyAM che sAdhane moMghAM, mahApuNya taNuM meMge, chatAM satkArya nathI karatAM, kaho kyAre pachI karaze?" "maLyAM che sAdhano moMghAM, khacita A samaya nA kheze, banIne saMtanA ziSya, amInI AMkhathI jaze." x x x "sAdhana zubha maLiyAM, have vAra zuM karavI? sadagurunI vANI, hRdayakamaLamAM dharavI." AvelA avasarane je nava oLakhe, enA jevuM aghaTita kAma na eka je. sAMbhaLa sajanI, "jamAne jAgavAne che, kriyAmAM lAgavAne che, timirane tyAgavAne che, kahone jAgaze kayAre?" - koI kaheze ke ame jANIe chIe, ane dhaMdhA - nokarImAMthI UMcA ja AvatA nathI; pachI bIje kayAM jAgavuM? evAone javAba ApatAM teo kahe che - "jAgyA na ghaTa aMtara viSe te) nizi jAgavAthI zuM vaLyuM? tyAgyA na durguNa dilataNA, ghara tyAgavAthI zuM vaLyuM?" dekhyA ne nija diladAra ghaTamAM, avara dekhe che vanyuM? je "saMtaziSya' na saMta sevyA (te) manuSyabhavamAM zuM maLyuM?" X X gurudevanI kAvyaprasAdI 199 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUddha kavidhaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha kavizrIne nIti jarUra game che, paNa je nItinI sAthe mAnavadharmane meLa nathI, te nItinuM teone mane kahyuM mUlya nathI. teo pote mahAna saMta hovA chatAM potAnI jAtane kAM te "bhikSa'- (amaratAnA bhikhArI) lekhe che athavA "saMtanA namra ziSya" lekhe che ane mAnavadehane sapheLa karavA saMtasevAne gherI mArga cI de che, te sAthe ja saMtasevAmAM jatAM pahelAM "namrAtinamra' banavAnuM kahe che: eka Azraya amane tamAro re, bhavasAgara pAra utAro re; maTe jema mAyAne muMjhAro re, na visare re... ama Atama adhikArI .... eka arajI re, saddaguru Apa svIkArI je dhyAna viSe guru dhArI." A kAMI mAtra piopaTiyA uccA2 norate. jAte vItarAgatApriya gurunA caraNaraja ziSya banI gayA hatA, ane pachI A anubhava kaho che. emane mana sauthI pahelI vAta sAco mAnava banatAM pahelAM cenbA mananI hatI. bhalene pachI e arthakAraNa, rAjakAraNa ke samAjakAraNamAM paDe ke paDa hoya, paNa manane svacacha hai joIe. tethI ja teo vade che "evA mananA melA je mAnavI re, kALajAmAM bhaya jene kUDa; vacana ApI bIjAne vizvAsanAM re, kApI dhaDathI tenuM kare dhULa." tevA loko mAnavabhava pAmyA teya zuM? pRthvI para khAlI bhArarUpa che. mATe ja kahe che - garIbane phasAvIne, duHkha mAMhe dabAvIne, avani para eha AvIne, khalakamAM kaI nahi khAyA." A kAraNe teo nItipradhAna dharma karatAM mAnavatApradhAna tarapha khAsa jagatanuM dhyAna dore che. kavivarya nAnacandrajI mahArAjanI bhAratane maLelI A prasAdI jema - jema ApaNe UMDuM vicArIe chIe, tema - tema ajoDa lAge che. teo kahe che - "mAnavatAmAM nIti to che ja, paNa te sadudharmalakSI nIti che. sadharmavihIna nItimAM cAhe tevI sevA hoya, paraMtu te sevA ghaNIvAra kusevA bane che. bhAratanI A ja khUbI che. tethI ja Itara dezamAM nIti, lagabhaga rAjanIti ane kAvAdAvAvALI nIti banI gaI che. teNe potAnA sAMpradAyika dharmamAM vaTalAvavA mATe sevAne Azraya lIdhA che. emane samAja paNa kAM to raMgaparasta rahyo che ane bahu bahu zaparasta rahyo che. tethI ja eka mAnava bIjA mAnavane cUse che; ekaraMgI mAnavasamAja bIjA raMgavALA mAnava samAjane dhikkAre che ane eka rASTra bIjA rASTrone dabaDAve che. je Aryo, bhegavAdI dezane chAMde caDhI kAM te mUDIvAdI cuMgAlamAM parovAyA athavA sAdhanazadhine tilAMjalI ApI paradezI ravADe caDhayA temane sauthI prathama Thapako ApI cetavyA che - AryadhamIonI ahI zI dazA thaI? pUrvanI jAhojalAlI kayAM UDI gaI? x 200 jIvanajhAMkhI Jain Education Interational Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = pUjya gurUdeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAkida smRtigraMtha = AryadharmIonI Aje zI dazA thaI? hRdayanI pavitratA te kayAM UDI gaI? Atmabhoga ApanAra kayAM jatA rahyA ? dharma sATe zira denAra zuM badhA gayA? dila viSe zuM prANIonI nA rahI dayA? zAntitaNa divasa are sAva zuM gayA? AryatAnuM bhAna Ama cheka zuM gayuM? jIvana jevuM ApaNAmAM zuM nathI rahyuM? dezamAM aneka duHkha darda AviyAM, vIryanA khajAnA gaMDu thaI gumAviyAM. sukhataNa svadezI sAdhane badhA tayAM, vilAsataNuM viSa samAna vezane sajyA. bhUkhamarAnA kAma badhAM keDathI kayAM, dAma daIne durguNone dezamAM bharyA. aneka hAjatenI heDa DekamAM dharI, parataMtratAthI "saMtaziSya" joyuM nahIM karI. svadharma taNuM zuddha rudhira zuSka zuM thayuM? dharmarUpa jIvana zuM have nathI rahyuM? AmAM bhAratIya dharma, bhArata ane tenI "Atmavat sarvabhUteSu" nI bhAvanA tenAthI ghaDAyelI bhAratIya prajA ane bhAratIya saMskRti vagere viSe kevA UMcA khyAla rajU thayA che? bhArata mAtra rAjakIya rIte ja nahIM, balake Arthika sAmAjika, zaikSaNika ane AryasaMskRti rIte paNa parAdhIna thayeluM te aMge eka ArSadRSTA saMta kavi pitAnuM haiyuM nIcAvI chevaTe mAnavadharma upara ja jora Ape che, kAraNa ke svadharma-Atmadharmano pAye mAnavadharma ja che. mAnavatApradhAna dharma sauthI pahelAM teo mAnavane udhe che - koNa tuM kyAMthI AvyuM ? sAthe zuM sAmAna lAvyo? Avi tuM kema AMhI, kAraNa samaja kAMI ! kALa kayAM badhe gumAvye?...keNa tuM ..." pachI jeo mAnava zarIra pAmIne vicAratA nathI, temane kaThera Thapako ApIne kahe che. madamAtA macharALA mUrakha mAnavI, nathI samajatA mAnavabhavanuM mUlya je; satyakathana zravaNe kadIye nava sAMbhaLe, khuvAra thanArA nara e khara tulya je.madamAtA, pitAnA DahApaNumAM e Dole sadA, avarataNI uttama zIkha na dhare kAna ; nizadina meha nazAmAM pheTala thaI phare, athaDAve ene enuM abhimAna je....madamAtA, tAnA DahaM hatama zIkha kai phare, madamAtA gurudevanI kAvyaprasAdI 201 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeve vivaya paM. nAnasanTejI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha pazuvatuM pAmara aMdha banI athaDAya che, rUDAM sAdhana rAkha viSe roLAya je; pate pUraNa ahita racI pitAtaNuM, "saMtaziSya kahe durgatimAM e jAya jo.. madamAtA" sauthI prathama teozrI nAnAmAM nAnA vyasanane cheDavAnuM kahI de che. mana jyAM lagI nAnA paNa vyasanamAM kasAyeluM rahe tyAM lagI vicAranI bhUmikA AvatI nathI. teo "cA" jevA vyasana para paNa prahAra kare che, te pachI bIDI-sigAreTanI ke mAdaka vastunI te vAtaja zI? sanatyAga kahyuM vyasana taNuM karavA, kare nahIM kharcanI paravA; sadA taiyAra raho maravA, paNa AmAM tame ke te calAve tema cAle che, mUrkha thaI nitya mahAlo che, jIvana parataMtra gALe che, tame mAlika che ke te vyasana mATe vikaLa thAo, na jAvAnA sthaLe jAo, na khAvAnI jaNasa khAo, kaho svAmI tame ke te?" are caMDAlI tuM cA, have te hiMdamAMthI jA, lagADI sarva sthaLe teM lA (lAya), have to hiMdamAMthI jA. hRdayanA hIrane haravA, namAlA hiMdane karavA, ajakhatA zI karI te A, have te hiMdamAMthI jA." A pachI teo "kusaMgatyAga" ane "satsaMgavIkAra" para jora Ape che. kusaMgatyAga jherI sApe paNa e thakI sArA, duSTa mitra zANu zatruthI naThArA; rahe sarva rIte nIca thakI nyArA, evA durjanothI dUra sadA rahevuM." "nIca niNI nIca banAve, premI prema pragaTAve che, kRti hoya jenAmAM jevI, anubhava eha apAve che." satsaMga svIkAra "sadagurunA satsaMgamAM tame Avone, aMgamAM relavA raMga caraNe Avone!" "sAkarane semala sama jANI, nahi sAMbhaLI saMtataNI vANI; pheraviyuM janma upara pANI.... muja vAtalaDI muja vAtalaDI, paramAranI dhyAna daI tuM dhAra; kaDavAM vacana, hitakAraka samajI aMtara utAraje... muja vAtalaDI" dan EROR international jIvanajhAMkhIary.org Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rupUjya gurudeva kavidhaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha maLe janma A mAnavane te mUDhapaNe maraDAvuM zuM? saddaguru vacanAmRtarasa choDI, khALa viSe kharaDAvuM zuM?" x x x pachI kavirAja Ave che viSayarasatyAga bhaNI. e vikRtarasa paNa mahAvyasana ja che. Adarza gRhasthAzramI mATe brahmacarya lakSI saMyamane pAye majabUta na hoya te te AzA - tRSNA, svArthathI, pazutA pizAcikatAthI mukata ja thaI zakato nathI. viSaya tyAgoH vIrya rahe ! "viSaya aMdha bhavasAgaramAM bhaTake, ene udaya avidyAthI aTake." vIra - dhIra je banyA vIryathI, kALa jeha kaMpAve che, upayogI e amUlya tattvane, jaLa peThe relAve che " dhana vagerenA abhimAnathI prerAIne mANasa viSayamAM lapaTAya che, mATe kavizrI kahe che - abhimAna tyAge ! "eha bagADe kare barAbara, kahuM temAM dhara kAna; sukha saghaLAM de che saLagAvI, sAce e setAna ....mAna aLaguM kara abhimAna, mAna aMtaraghaTaDAmAMthI, aLaguM kara0 ? vaLI jorathI kahe che pAtra bane, pAtratA juo ! pAtra nihALI tene piSIe re, jayAM vAvyAnI heya jarUra che lAla, avara sthaLe nava udyama kIjIe re, durbhAgathI rahIe dUra hoya pAtra dhanapatine dhana dIdhe zuM thayuM re, garIbone dIdhe guNa thAya che pAtra viSethI phaLane pAmIe re, kahe che "saMtaziSya" sadAya have pAtra" "jayo jeno adhikAra nathI, tyAM tene rasa leza na Ave; vidyAthI vimukha narane, graMtha vidyAnA gabharAve." paraMtu Aje zuM? samAjamAM kAM te lAje dAna devAya che ane kAM te kaMjUsAI sevAya che tethI teo kahe che-- "kaMjUsonA bane bhava bagaDe che. (2) na khAya, na khAvA Ape, kekanA sukhene kApe, - peTane pUre che sadA pApe re .... kaMjUsAnA ...." gurudevanI kAvyaprasAdI 204, Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeve 'kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha ane kahe che - pApakAra karo ! "svArtha viSe je sadAya ramIe, tana - manathI karI tAlI; popakAre paga nava dIdhe, bhAgye e sthaLa bhALI ... . kharacyuM nahi dhana khAMta dharIne, khAya na karI khuzAlI; saMtaziSya" AvaradA eNe gadhAnI sama gALI .... . khe A bhavane khAlI (2)" Ane sAruM zuM karavuM? tyAre kahe che - atizaya AzA-tRNuM choDe "potAnA jIvanane mATe, ga ghaNane lIdhe, anekanA jIvanane mATe, leza bhoga nathI dIdhe; kIdhe kera ghaNo, pyAle jherato pIdhe." "je apAra AzAnA jaLamAM, muMjhANuM mehataNuM maLamAM, viMTANuM viSayataNa vaLamAM, priya prANa tajyAM teNe paLamAM." svArtha cheDAvIne have kavivarya sIdhA kartavyapaMtha batAve che. teo kahe che satsaMga kare, sadharma zravaNa kare, viSaya, AzA, tRSNA vagere para aMkuza mUko paNa gRhasthAzramInI pharajathI kadI cuta na bane. kartavyapAlanamAM kavivarya zuM kahe che? subhAryA- kumAryA "saje zaNagAra duSTA te dezanA, zIlabhUSaNa pahere sunAra, saphaLa kare avatAra, pratyakSa e pArakhuM" "asamAdhi saune upajAvatI, jharatuM enA moDhAmAMthI jhera; karatI roja kera, udaya ene A viyAM." sannArI devAbhAvathI deva bane che, gelIthI golA thAve; uMdaraDI samaje strIne te, temAMthI uMdara thA." sAsunI pharaja "samajAvI sahune rAkhe saMpamAM, prema vadhavAne kADhe prakAra; banI heziyAra, sAsu dharma sAMbhaLo putrItulya." 204 jIvanajhAMkhI Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivara paM. nAnAyabrejI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha viziSTa vadhU kartavya sarva sAsariyAnA sAthamAM, vahAlI pAtharaje prema, dukhiyA jIvane dekhI karI, hRdaye rAkhaje rahema. pativratA dharma pALaje, rAkhI tana - mananI Teka, ApaNu kuLane ajavALa, rAkhI vinayaviveka. vidhavA kartavya zaNagAre ziyaLataNa sajavA, durguNe mAtra dUre tajavA; bhagavAna pavitracitte bhajavA" . mAtA-pitAnI pharaja "vivAvaye baLahIna bALane, prema dharI paraNAve che murakha mAtApitA nija sutane, abhyadaya aTakAve che." puruSe taNA avicArathI, saMkaTa sahyAM satIe ghaNAM." emAM puruSane te temaNe pArAvAra kahI dIdhuM che sAthe sAthe dharmarakhevALI evI nArIne paNa upara pramANe zIkha ApI dIdhI. ane chevaTe kanyAvikraya upara prahAra kare che matalaba ke kanyA vecavAnI cIja nathI. jyAM nArI pUjAya che, tyAM ja divyatA vAsa kare che. kanyAvikraya tyAga "kanyAvikraya karuNA dharI aTakAvaze, karaze kanyA upara A upakAra je; kanyAnI AMtaraDI AziSa Apaze, saMtaziSya" saphalita karaze avatAra je." have vidyArthI vidyArthInIe bhaNI vaLIne temane kahe che vidhAthI kartavya "anIti na aMtaramAM dharIe, kalaMkita vidyA nava karIe, sadA jenI sobatamAM vasIe, kasoTIthI pahelAM tene kasIe. kSaNe - kSaNe bolIne nava pharIe, phajeta thaI pAchaLa nava phasIe; madhurI vAtalaDI mArI ...." sAcI keLavaNI "keLavaNI vinA badhuM kAcuM, suNe sakhI zAse kahyuM sAcuM; kathIrane kuMdana karanArI, dharmanA sthaLamAM dharanArI; pApI parataMtratA haranArI keLavaNI vinA." gurudevanI kAvyaprasAdI 205 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavidhaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMthara vinaya - viveka avinItane nathI koI Azaro re, narabhaya ene niSphaLa jAya.avinItane" mATe - "vinayathI vakhata joI vadIe ..." kAraNa ke - "vizva badhuM vaza thAya, vinayathI vizva ..." have teo bhAratIya saMskRtinA mULa be pAyA upara jora Ape che. satya ane zIla saje ! suMdara sukhane karanAra, satyabhUSaNa sajIe; asatya eha ja anyAya, tana-manathI tajIe." sAcAmAM rAe nahIM, beTe thaye na khera, mULa na samaye maraNanuM, bhaNe na bhavane bheda." "satya asatya na thAya, kadI paNa satya asatya na thAya, sadaguNa Akhara zuNa thAya, doSa e doSa dekhAya." 'duzamana dAsa banI rahe che, ziyaLe pApa palAya, aNI vakhate UbhA rahe che, sara karejI sahAyajIva re tuM." have kavivarya "sarvAgI jJAnamUlaka dharma" bhaNI AMgaLI cIMdhe che; kAraNa ke chevaTe te mAnavatA dvArA AtmAne mULa guNa pAmavAno che. sarvAgI jJAnamUlaka dharma "vratadhArI saddaguNa bhaMDAra, kare premathI para upakAra; alpAraMbhI ati udAra, satya jehane jIvanasAra." dAna-zIla-tapa-bhAva taraMga, UThe nitya aMgeaMga, saMtajanone rAkhe saMga, roma-roma sevAno raMga." haMsa svarUpa sadA haiye dhare re, durguNathI pejana dUra che, viSaya-kaSAyathakI te vegaLA re, uchaLe AnaMda jenA ura ho ? premathI je prema vadhe che, AnaMda adhiko le che, temaja dveSe dveSa vadhe che. dilaDAmAM duHkha de che." 206 jIvanajhAMkhI Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ }pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnasajI mahArAja janamazatAhida smRtigraMtha sadaguNane durguNa taNuM, bharyA ghaNAM bhaMDAra guNagrAhakane guNa maLe che, avaguNIne aMgAra re.. guNagrAhaka je dRSTithI dekhIe tevuM tyAM dekhAya; samadaSTine sarakhuM lAge, vAMku viSame jaNAya re.... guNagrAhaka " "jinavaranA mAragaDAmAMya, jIvanane joDIe; rUDuM hRdaya bane jyAM rasALa, tyAM cittane ceDIe ?" "mahAvIrataNuM bhakata ene mAnavA re, pahere satyazIlanA je zaNagAra .... mahAvIra satyAsatya syAdavAdathI samaje che re, divya daSTi vaDe eha dekhanAra .... mahAvIra nibhI mRdu hRdaya premathI bharyA re, vizvavasalyamaya ehana vyavahAra ... mahAvIra " A eka ja dharma svadharma game te kriyA ke dharma, game te zAstrathI je rAga - zreSano roga TaLaze; "saMtaziSya saMzaya viNa vItarAgIone, mukitane mahAnaMda maLaze." tame cho zodhamAM jenI, anubhavIne khabara enI majA samajyA vinA zenI, tamAruM che tamArAmAM." vadharmamAM maLI sAthe, laIne jokhame mAthe hare dukha mitra thaI hAthe, jIvana tenuM saphaLa jANo." sukharUpa svadharmanI sevA, hA sukharUpa svadharmanI sevA, tIrthaMkara pada ehathI pAmyA, kRSNa yadupati jevA." upalAM vidhAnane emaNe AcarIne acarAvyAM. pariNAme mahAvIra paraMparA ane gAMdhI kAryavAhInA suyoge, jene kahevAtAM, zrAvaka - zrAvikAone yugane puTa maLyo ane navAM zrAvaka-zrAvikAo, sevaka - sevikAo rUpe gAMdhI kAryavAhIe ApyAM. eTale ja temaNe AjanA samAjanA agresarane samayasara cetavyA : samAja AgevAnone ! zakinavaMta zrImaMta, sadupayoga karI che sAdhanane; amUlya A avasara che, nathI bharase ghaDI paNa A tanane. apUrva phaLa che emAM, AryadharmanI ujajavaLatA karavI; tana mana dhana apane, pIDitajananI pIDA paraharavI. zakita gurudevanI kAvyaprasAdI ' 207 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ deva vivaya 5. jJAnayajI mahArAja jasazatAlida mati>>thas * * saMghataNa saradAra, UTho UThe UMgha karo aLagI; paDiyA kema pramAde, vIravacanane rahe sadA vaLagI zakita karuNAmaya (ahiMsA) mAragane, sudhAravAnA sAdhana je karaze; varaze varapadavIne, bhavya banI te bhavasAgara taraze... zakita jAgo ane jagADa, ALasa cheDo janma saphaLa karavA; je narabhavano lahAvo, "saMtaziSya kahe varapadavI varavA...zakti'' paNa jeo dhArmika jhanUnathI na ja samajyA temane temaNe sApha kahI dIdhuM "samajaNa vinA te bAMdhe sAmAyika, paDikakamaNuM bele pokArI; piSe saje paNa reSo taje nahIM, vAto che. De nA vikArI...sudharI. dharmanA kAryamAM dhAMdhala macAve ne, kharacAnI vAto kharI, mukhethI mera jema mIThuM bele ne, keDe te rAkhe kaTArI, kuMthavAne dekhI karuNa batAve, mANasane nAkhe mArI.... sudharI kema bane sArI, jene paDI prakRti naThArI! ..." mATe jAgI jagADo jena baMdhu! jene ta jagAvavA. kaTutA, kapaTa, chaLa, kaleza kADhI premaghaTa pragaTAvavA." X jema dharmajhanana dhamIne avaLe raste laI jAya che, tema daMbha paNa sAcI vastuthI dUra laI jAya che, mATe ja kavizrI kahe che "jena rIta nava jANI, hajI paNa jena rIta nava jANI re! garabaDa geTA kaMIka vALiyA, dharma karyo dhULadhANI re jI; dagA kapaTamAM ramI rAtadina, karI hajAre hANa....hajI paNa0 a5 puNya karI adhika batAvyuM, meja maphatanI mANuMre jI; apUrva suMdara parama tatvanI, zailI nava samajANI.hajI paNa " athavA sthUla pratiSThAmAM lebhAIne jeo jainatvane bhUlyA hoya, temane sAcI lAja rAkhavA samajAve che - sAcI lAjanI je rIte samajAya che re saMtaziSya" kahe guNImAM gavAya che re ! paNa kRtrima lAjathI te * lAja rAkhavAne peTe khavAya che re! kaleza kajiyAmAM lAje kapAya che re..20 tyAgI thaIne paNa lAjamAM taNAya che re ! duHkhI thaIne te lAjamAM dabAya che re. je ra0 X , 208 jIvanajhAMkhI Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Cba gurudeva kavivarya pa. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha chatAM jeo sAcA jena banavA nathI IcchatA teone kavizrI sApha kahe che jenI nathI thaye re, zIdane gumAnamAM tuM ghUme? mahAvIranAM vacana na mAnyAM, rahyo vyasanamAM vaLagI; vividha vAsanA kadI karI nahIM, aMtaraghaTathI aLagI...jenI bhale vratadhArI thaye paNa.... eke vrata laI nahIM ukA nyuM, DahApaNamAM tuM phUlya; saMtaziSya sevA nava kIdhI, bhaktipAThane bhUlyA. jenI." bhAratIya saMskRtine athavA adhyAtmavAdane pAye "IzvarakatRtva nathI; paNa "karmavAda' che. Izvarane jarUra mAno paNa preraNuM mATe. karmavAdane mAne paNa satyaruSArtha mATe. puNya, pApa ane paraloka vagere karmavAdane lIdhe ja che. eTale have kavizrInI draSTie Astika, nAstika samIkSA karI laIe - Astika lakSaNa "ekane vaLagiyA eTalAja UgaryA re; dANAo bIja daLAyA re vahAlA! saMtaziSya" eka sAthe sarvane sadhiyAM re, tajI dIdhuM eka te taNAyA re vahAlA !...eka "anubhavIne ekaluM AnaMdamAM rahevuM re, lakSyanuM sthAna anubhavethI lakSyamAM levuM re.". A eka eTale "AtmA" AtmAne oLakhavA mATe prathama "mAnavatA' jarUrI che, nahIM ke "zuSka AtmajJAna." tethI ja kahe che - carcA karI gagana gajAvyuM re, baha anyane belI batAvyuM re! zaTha manane nava samajAvyuM re, ati lUkhuM re. bhItara hajI na bhiMjAyuM.. je je buddhajanoe batAvyuM. aMtaramAM re AtmajJAna hajI nAvyuM.je." aMtaramAM sAcuM AtmajJAna lAvavA mATe karmavAdane yathArtha rUpamAM svIkAra karavA kavivaryazrI prere che. karmavAda dravyakama ne bhAvakarmanA bhedane, samaje tyAre AnaMda pragaTe ora je. kamataNI asare re kALA keranI.." gurudevanI kAvyaprasAdI 209 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva Daviya paM. nAnasanTejI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha ahIM sthira karIne ThAma, nathI keI rahevAnuM puNya - pApata zuM pariNAma, sukha- duHkhe sahevAnuM che. ahIM eha ja zANuM samaju sAcA, DAhyA DahApaNadAra re, pANI pahelAM pALa racIne, zodhe janamane sAra re. nathI ke rahevAnuM .... ahIM." "karmanI gati nyArI re ! keie nava jaya kabI; sano nyAya sarakhe re, mATImAM mATI jAya maLI. ugyAne AthamavuM re, jagata ema rahyuM che jaLI .. karmanI" jevAM karaze tevAM pAmaze re, e che acaLa jagatane nyAya ho lAla..jevAM ?" vaLI karmanA phaLarUpe mRtyunI jema roga ane ghaDapaNu paNa Avaze ja. eTale kavizrI kahe che - "vaphamAtramAM ghUja vachUTaze, khUTaze baLavIrya khacita; nakakI nitya nitya ghaDapaNa jyAre Avaze re. jarA, janma, maraNa badhAM jIvane, veThavAM paDe vAraMvAra karmo karanArane ghaDapaNa jyAre Avaze .. lALa lITa ne lavarI vadhe ghaNI, jarAmAM kare vyAdhina jora, tyAM aMdhAruM ghara, ghaDapaNa jayAre Avaze ." pUrvajanma-punarjanma pUrvajanmanI duHkhada dazAnI, vAta gaye tuM visArI; jAvuM ane jarUra jANaje, pyArA pAya pasArI. vAta majAnI eka suNAvuM. vAta majAnI eka suNAvuM aMtara rAkha utArI; vakhata laIne vahAlA mArA, jo je vizeSa vicArI." janma - mRtyu, karma mukati mATe kavi, sAdhu, saMnyAsI, gRhasthAzramI saune mATe aMta lagI puruSArthano mArga batAve che - puruSArthavAda paDavethI puruSAratha karIe re, nija dhyeyane dhyAnamAM dharIe re; durajaniyAMthI dilaDAmAM DarIe, suNIne subodha hRdaya sudhA ro re. bIje bIja kamaranAM bALe re, gAMThe pApanI bodhathI gALe re; vizvapatinA tarapha cittavALe, suNIne subodha hRdaya sudhAro re." arpaNa vinA tarpaNa nathI, puruSArtha vagara pamAya nA; kahe "saMtaziSya" satA jagatamAM, samaja viNa sukha thAya nA." 210 jIvanajhAMkhI Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kaviya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha eTale ja have viveka, samanvaya ane anekAnta viSe dore che"matabhedavALA bhALIe, manane viveka vALIe; kahe 'saMtaziSya' sudraSTithI, bharI neha nitya nihALIe." X mukitane mATe satpuruSArthanI ane AtmAne zuddha, buddha, nirajana banAvavA mATenI satpreraNA levA mATe eTale ke bhagavAna thavA mATe ja teo bhagavAna-paramAtmA-ne bhajavAnu kahe che; khIjA kazA mATe nahIM. kAraNa ke e STie zuddha AtmA pete ja paramAtmA gaNAya che. gurudevanI kAvyaprasAdI 26 * * X izvarapreraNAvAda vizvavaMdya, vigatadvandra, saukhyaka, pUraNAnaa; nirvikAra tAra, tAra! duHkha vidyAra ! ka2 uddhAra !" ajara amara acaLarUpa, bhayaharA tribhuvana bhUpa; tanathI, manathI, dhanathI, bhabhakata tArI, du:kha haranArI; prema vadhArI karIe sArI....haranArI' X * ck dayALu mArA dilamAM re, AvI rahe aMta same; bhajanane bhulAvA re, duzmane AvI na me." x * * X asatyanA mAragaDAmAM AvI paDuM te re, satya mane dejo suNAvI re vahAlA! jagadIzvara ! tame teA tamArA birudo joze! bhUlI jAuM bhAna tyAre smaraNa karAvajo re, adRzya zakitarUpe AvI re vahAlA ! .... tame te" x X izvarapUjA-Izvarabhakita premataNA zubha puSpa caDhAvI, dhUpa dhyAna dharIe, hAmI viSaya-vikAra vAsanA, havana thakI harIe; pUjana karIe prema dharIne, nAtha nira MjananuM (2)....' nAstika lakSaNa " akRtyane kRtya mAnyuM che, kRtyamAM adhira thai beThA, sRSTinA e viparyAsA, jarA khAlI nayana joze." X X " avaLuM thAvu hAya tenAM, AcaraNA avaLA haiye, savaLuM tene kadI na sUjhe, keTi upAya kare ce." X X " pU taNA puruSAratha Aje, bhAgyarUpe bhajave khele; sataziSya " sAne samaje te, catura satataNA celA. " X x For Private Personal Use Only 211 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUddha kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAdi smRtigraMtha chatAM kavizrI nAstikane paNa Astika thavAne mArga cIMdhI de che : Astika bano ! "ceta tuM catura hajI, ceta te cetAze, cetIza nahIM to vipattimAM tuM viTAze...ceta" "bhrAntithI bhUlya nija rUpane re, kayAre "saMtaziSya" e samajAya? thaI gaI haMsanI A zI gati re ? "AnaMda kA upAya, UDA le abhI - abhI cheDa mUrkhatA ke "saMtaziSya' ye sabhI ..milatI. milatI hai manuSyakI kAyA kabhI - kabhI. sogA va nara ravegA, jIvana pUrNa jagAnA re jI, "saMtaziSya" taja kAma, rAma bhaja paDe nahIM pachatAnA." "are! jIva kAM avaLAI kare, hAthathI zA mATe hita hare... are!" uttamamAM uttama A divase, vaira virodha viSaya vamavAnA; A divaso che aMtaraghaTanA, kheda tajI tajIne khamavAnA . A divaso." matalaba ke sAvadhAnI, aMtarano pastAvo ane satsaMga nAstikane Astika banAvI mUke che. pachI te bhinna nathI bhagavAna, tujathI bhinna nathI bhagavAna." evA parama Astikane AzvAsana ApI teo evA parama sAdhakane parama AnaMdanI mastImAM taraboLa karI mUke che - cAMdanI bahu khIlI re aMtara cekamAM, ThaMDakanI jayAM lAgI rahI che Thera je; jharamara jharamara jharaNuM amRtanAM jhare, e sthaLa vasatAM AnaMda pragaTe era che .... cAMdanI.?? ke jyAM dhyAna, dheya ane thAtAnI ekatA che! jayAM jJAna, reya ane jJAtAnI ekatA che !! jayAM bhakata, bhakita ane upAsyanI ekatA che !!! kevI che e amara ane sacoTa kAvyaprasAdI !!!! * saMtabAla" 212 jIvanajhAMkhI Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha sAhityanI najare jaina muni sAMpradAyikatAnA vADA tADI, sarvadharma samabhAvanuM nirUpaNa kare che. bhajanapada puSpikA raciyatA -- kavivarya 50 mahA. zrI nAnacaMdrajI mahArAja prArthanAmaMdira : sa MpAdaka-kavivarya 50 mahA zrI nAnacaMdrajI mahArAja kavi ane bhajanaka - bannemAM kalpanAnuM uDDayana hAya che paNa kavinuM uDDayana amaryAdita hoya che ane bhajanikanu maryAdrita. temAMya bhajanika sAdhupuruSa hAya che tyAre te enuM kalpanAuDDayana, enI vANI, saceTa chatAM vadhu sacamI ane che. pANa e pANa AghIpAchI thai jAya te vinA ApaNe bahu doSa nahi kADhIe paNa jeNe vairAgyanA ja vAghA sajyA hoya evA bhakatakavithI pa!Na AghIpAchI thai jAya te pahelAM te e bhakatakavine - bhajanakane ja DaMkhe. mAnava rase ane mAnavabhAvezamAM jayAM kavine sauMdaryanAM darzana thAya tyAM bhajanakane meAhanA raMga paNa bhAse. kavi ane sAdhunA jIvanamAM jeTale phera, eTale ja phera emanA kavanamAM, koi kAi vakhate te kiva ane bhajanika ane sIdhI lITI upara AvI jAya che. AtmAne nAda te kivamAMthI ane bhakatamAMthI eka sarakhA zabdabhAvanuM saMgIta relAve che. paNa bhajanikanAM bhajanA mukhyatve AdhyAtmarasapradhAna hAya che. munizrI nAnacaMdrajI mar3ArAjanI A 'bhajanapadma puSpikA'nAM pado upara varNavyAM tevAM AdhyAtmarase raselAM che. AdhyAtmika bhajanapada puSpamALA: saMpAdaka - 50 mahA0 zrI nAnacaMdrajI mahArAja uparanA traNe pustakAnuM sAhityanI dRSTie avaleAkana le H- 'nijama' - ('phU lachAkha'mAMthI) sagItapremanI sahAya bharapUra AdhyAtmarasa bhaye hAvA chatAM e pademAM jJAnanI zuSkatA lagarIke nathI. janasamAjanA dharmasaMskAra, jJAnasa'skAra jhIlI zake evAM e saraLa ane haLavA chatAM rasaga'bhIra che. ' bhajanapadma puSpikA'nA padonu sAphalya te enA rAgene AbhArI che. ane rAganu sAkya munizrInA pUrvasaMskAranA sa MgItapremane AbhArI che. 64 vaSa~nI khakhaDadhaja kAyAnA DeAlana sAthe mahArAjazrInA svamukhathI jeNe jeNe e rAgadArI vividha pade sAMbhaLyAM haze ane uparakata kathanamAM jarAye atizakita nahi lAge. rAga ane rasanI mahArAjazrIe vairAgyanI kalAthI evI suMdara milAvaTa karI dIdhI che ke keTalAka rAge! 50 va pUrvenA nATakamAMthI upADyA heAvA chatAM emAM rasanI uccatAnI kSati thavA dIdhI nathI. pa mAMhenA ghaNA rAge! nATakamAMthI lIdhelA che. paNa A sthaLe kahevuM joie ke te divasanAM bhakti, zRMgAra, vIra ke karuNurasanAM nATaka AjanI kSudratAne nahAtAM pAmyAM. paNa jIvanamAM cAritrya ane nItine medhanArAM hatAM. AchakalAi te emAM haLave haLave umerAi che. hajI ye kahevAya che ke phalANAnA putra bhatRharinuM nATaka joIne khAve anI calye gayeA hateA. evI leAkeAkitae mAnIe ke na mAnIe paNa bhAvanagaranA sAdhupuruSa jevA sTezana mAstara sva. nagInabhAi te kahetA ke mArAmAM je kAMI hIlyuM hatu. tene haDaselavAmAM nATakAe mahattvanA bhAga bhajavyeA che. sAhityanI najare e nATakanA rAge! uparAMta mahArAjazrIe zAstrIya rAgamAM paNa ghaNAM pado racyAM che. padonu emanu racanAkauzalya tenA eka kavi ane gAyakanuM ja che. bhairavInA AlApamAMthI vAghezrImAM ane vAghezrImAMthI tarata ja bhImapalAsI ke AzAvarImAM mahArAjazrI sahelAithI jai zake che, evI emanI saMgIta sAdhanA che. emAM bhaLI che bhakitanI niLatA. For Private Personal Use Only 213 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ }pUjya gurudeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha sarvadharma samabhAva trIjA vibhAgamAM mahArAjazrIe jUnAM bhajananA lokaDhALo laI laIne pada racyAM che. ajANyAne to ema ja lAge ke A to kaI bhAvagaMbhIra nuM bhajana lAge che. paNa jyAre nAmAcaraNamAM 'saMtaziSyanuM nAma Ave tyAre ja khabara paDe ke A to mahArAjazrInuM bhajana che. sAMpradAyikatAnA sImADA bhedIne padanI bhAvanA sarvadharmasamabha va madhI pahoMcI gaI che e ja e nI prathama mahattA che. pupikAne pahelethI chelle sudhI vAMcI gayA pachI kaI ema nahi kahI zake ke A te kaI jainamuninI racanA che. bhAvanAnI e vizALatAthI mahArAjazrIe bIjA bhakatanAM pado ane bhajanono saMgraha karyo che. enuM nAma che AdhyAtmika bhajana puSpamALA ." emAM prAcIna ane arvAcIna bhakato ane kavionAM lagabhaga hajAra jeTalAM bhakitakAvyo ane bhajanono saMgreDa karelo che. emAM sanAtanI ke IslAmane, kabIrapaMthI ke nAnakapaMthIno bhedabhAva mahArAjazrIe je nathI. sarvadharma samabhAvanI e bhAvanA mahArAjazrInA saMpAdana karela "prArthanAmadira" mAM arIsA jevI dekhAya che. sAMpradAyikatA toDI sAMja - savAranI prArthanAmAM mahArAjazrI je leka ane bhajano bele che eno e saMgraha che. e lokomAM jaina zAstra uparAMta bIjA dharmanAM zAstromAMthI paNa unAma lekane cUMTI cUMTIne kahyuM zivaM saMgrAma o e kathananI satyatA puravAra karI che. ane bhajanamAM paNa pra cIna - arvAcIna evAM sarvadharmonAM bhakatanAM bhajana saMgraha prArthanAmaMdira' mAM karyo che. bhAvanAnI vizALatAe mahArAjazrInI bhASA ane bhAva paNa sAMpraddhayikAne kevAM vaTAvI gayA che ? saddaguruvara samajAve ke, (sAcA) sadUguruvara samajAve re jI; prema piyAlA pAve ghaTamAM, agamanigama darazAve re jI ... sadaguruva20 eka bIjI kaDI laIe vagara tela ne vagara dIpanI, jaLahaLa jota jagAve re jI; vinA nagAre aMtaraghaTamAM (2) anahada nAda suNAve ... koI0 bhAvanA mukata bane che tyAre eno vihAra paNa anaMta bane che. uparanI banne kaDInI bhASAmAM ne bhAvamAM rahasyavAdI bhakatenA paDaghA nathI paDatA ? vAsanA, vRttionA bhaDake baLatA jIvane joIne munizrI pukArI UThe che - lAya gharoghara lAgI (mere) saMte, lAya ghareghara lAgI re jI, iMdhaNa vadhimAM avaguNa rUpI, guNanI ghaTI garAgI re jI; AzA-tRSNa Aga vadhI gaI, maraNa lahe mukha mAgI....saMte rAmalA ratanIAnA jAtrAnA varNanamAM to munizrIe dAMbhikatA para bhAre bhaMga karyo che. evI ja rIte kupAtre upadeza na ApavAnA ane adhikAra vinA akALe na pIrasavAnAM bhajane paNa hasAvatAM hasAvatAM ApaNane adhikAranAM sAcAM mUlya samajAvatAM jAya che....gItAjImAM jema kahyuM che : na tvahaM kAmaye rAjyaM na svarga nA punarbhavam / kAmaye du:khataptAnAM prANa nAmArtInAzanam // e ka sarvazreya bhAvanAne ziromaNI jevo che. tema munizrI paNa pitAnA eka bhajanamAM kahe che. duSTajananI mATe duSTatA, zreya sarvanuM thAo; adhamajanenI maTI adhamatA, dharmapaMtha te dhAo nAtha! arajI eka amArI. * . 214 jIvanajhAMkhI Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kaviya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha jJAnakhANa ne zamakhANa jevAM jJAnamANa munizrI mAre che. "enDrune AnaMda eDamAM Ave, je jana anubhava jemAM jamAve re." e bhajanamAM, emAM adhikarI ane adhikArInA spaSTa bhedra vyaMgAtmaka rUpamAM gUMthyA che. dharmanA, saMpradAyanA jhaghaDA joine munizrI e jhaghaDAone ullekha karatAM karatAM kahe che keHgame te kriyA ke dhama game tevA zAstrathI, jo rAga- dveSane rAga TaLaze; 'saMtaziSya' saMzaya viSNu vItarAgIene 2, muktinA mahAnada maLaze re........dhamAdhama0 X X emaNe kALanA budhavATa jhIlyA che aMtarakheAjanAM AtmalakSI pade paNa munizrIe ghaNAM racyAM che. paNa munizrInI sarvadharmanI bhAvanA yugadhane paNa pichANe che. samabhAvanA emanA AdAye yudezane jhIlyA che. phezananI khAtara nahi, pracalita cIle caDI jaIne kIrti varavA khAtara nahi, paNa aMtaranI UMDI dAjhathI. e dAjhe ghaNAM saMkucita mananA jainene akaLAvyA haze....kema na akaLAya ? .... jaina samAjI khAga khagaDaneA, nayana thakI nIrakhAya .... mALI. keLavaNI karanAra na kAi, viralA vI2 jaNAya mALI 'saMtaziSya' kahe agresarenI, UMghathI UMdhu marAya ... mALI bhAga A bagaDI jAya. mALI vinA khAga X X sarvAMgI dRSTi AtmAne AvaratAM AvaraNAne emaNe sa MpradAyanA TUMka cazmAthI nathI joyAM. emaNe te kALanA ghUghavATAne pratikSaNa kAna mAMDIne sAMbhaLyA che ne vyaSTinA ke samaSTinA ekAMgI nahi paNa sarvAMgI vikAsane lakSamAM rAkhyA che. vyasanathI ke sAmAjika kurItithI, dhArmika rUDhIethI ke rAjakIya gulAmIthI emaNe janasamudRAyanA deha-prANane jakaDAtAM joyAM che, eTale ja emaNe bhajanapadma puSpikA'mAM evA sudhAraka ane uddhAraka gItAne paNa stha!na ApyuM che. AtmAnA melane dhAvA hAya te! echAmAM enDru melanA dhakramasatAM AvatA pUrane te khALavAM ja joIe. te pachI ja AtmAne dhAI zakAya, anyathA nahi. eTale eka kavinI adAthI nahi paNa jIvanA kaLakaLATathI ja e udgArA nIkaLI paDayA che keH- are ! caMDAlaNItuM cA ! have te hindamAMthI jA .... prathama dhanavAnane pakaDayA, garIbene pachI gUDayA; lagADI sarva sthaLe te lA (lAya), have te hindamAMthI jA .... Teka Teka x * vyasananA Adhipatya viSe kahe che ke: sAhityanI najare karAve te rIte karavuM, pharAve te mujaba pharavuM; huMmezAM vyasanavALAe, marAve te rIte maravu. x * vivekane IMbha karanArAne kahe cheH " vadhArIne prathama vairA, pachI khAlI khamAnye zu? agADIne madhuM paranuM, pachI mastaka namAvye zuM ?" X X For Private Personal Use Only 215 www.jainellbrary.org Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha munizrI svAdhInatAnI maMgaLa kAmanA kare cheH "pUrvanA je mahAvIreA, jhukAvyAM satyamAM zi; thavA evA mahAvIre kahAne jAgaze| kayAre ?"....jagatanAM * * e ja gajhala rAgamAM AgaLa vadhatAM munizrI jAgRtinA agresara tarapha aMgulinirdeza kare che. "jIvavuM kema A jagamAM, vahe kema prema ragaragamAM; bhaNAvA premanA pAThA, avanimAM gAMdhIjI AvyA....jagatane strI sakheAdhaka padA paNa ghaNAM sudara che. A padomAM khIjI eka vAta dekhAya che, te mahArAjazrInI samaya sAdhanAnI che. samaya joye eja rIte e ja bhASAmAM upadeza edhyA che. saMyukata prAMtamAM gayA tyAM gujarAtI kema cAle ? eTale gujarAtI bhajanAnuM hindIkaraNa karyuM. nATakanA pracalita rAgaiA joyA ne e rAgamAM bhajana joyAM. ' bhAratakA DaMkA Alama meM' e rAga bahu cAlye ke tarata ja jhaDapI lIdhA. janasamAja pratyenA kartavyanI eke taka emaNe javA nathI dIdhI. aMtaranAM sphuraNa padAmAM kAvyatattva jeTalA pramANamAM svAbhAvikapaNe AvyuM eTaluM AvavA dIdhu che. mAthAkuTamAM munizrI nathI paDayA. kAvya emane mATe bhAvanAnA vahananu sAdhana che. emanA ja te " bhajanA ke paTTo banAvavA e kAMI dhaMdhe! nathI hAte. e te amuka jAtanI sAttvika ane AtmAe keLavelI tanmayatAnu mUrta svarUpa che." (C amuka prasaMge sAmAjika sudhAraNAnI jhaMkhanA thai, amuka prasaMge AdhyAtmika bhAvanuM sphuraNa thayu, amuka vakhate aMtaryAmI paramAtmadevanI ArAdhanA karavAnI vRtti jAgI-e badhI rasavRttine paripAka te A bhajanapadmarUpI puSpasa caya." 216 suvacanAmRte * bahu lAMbA kALathI tame peAtAne ja bahAra zeAdhI rahyA che. X X * evI rIte jIvatAM zIkhA ke jethI maraNa sudhare. X X * nirbhaya banavAne mahAmaMtra avairavRtti che. * jeNe svataMtratA gumAvI teNe X cAritrabharyuM saudaryuM e ja X badhu ya gumAvyuM. X sAcu sAMDha che. X * praleAlananI madhyamAM je anAsakta ane daDha rahI zake te ja maLavAna che. kAvyatattvanI zAsrIya zabdomAM pUruM karIe uddAtta rasavRtti sAthe X X * peAtAnuM duSTa mana jevu peAtAnuM mUruM kare che tevuM pUruM mastakane chedanArA paNa nathI karI zakatA. For Private Personal Use Only jIvanajhAMkhI Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa; nAnake mahArAja jamazatAbidaDA AtmalakSI mAnavatAno saMdeza ApatuM mAnavatAnuM mIThuM jagata" sAttvika sAhitya pIrasatA ATha grantha mAnavatAnuM mIThuM jagataH bhAga 1 tathA 2joH trIjI AvRtti: pravacanakAra - munizrI nAnacaMdrajI mahArAja "saMtaziSya'. saMpAdakaH - saMtabAla: prakAzaka: zrI bhAIlAla maganalAla vakIla, maMtrI : zrI devacaMdrajI sArvajanika pustakAlaya, lIMbaDI (saurASTra). samAjamAM jIvananAM mUlyonuM atyAre jANe-ajANe sAruM evuM parivartana thaI rahyuM che. saMpatti ane saMpattinI sRSTinI Aje jANe bolabAlA dekhAya che. mUlya-parivartanano A jheka sAcI dizAmAM che ke kema e gaMbhIra abhyAsane viSaya che. jANItA jaina munizrI nAnacaMdrajI mahArAjanAM vyAkhyAnonA A saMgrahamAM jIvananAM A mUlyane sparzatA vividha viSayonI chaNAvaTa karavAmAM AvI che. jIvananuM rahasya, manuSyanI sukhanI zedha, zaktinuM mULa, ahiMsA, svadharma, samAjadharma, rASTradharma, yugadharma, sevAno patha vagere bAbatonI chaNAvaTa karIne munizrIe A bhautika jagatamAM ja divyatA pragaTAvavAne, ahIM A dharatI para ja svargane sarjAvavAne saMdeze A graMthamAM Ave che. TUMkamAM kahIe te AtmalakSI mAnavatAnuM eTale ke sthUla ane sUmane AvarI letI sAcI ane akhaMDita AdhyAtmikatAnuM svarUpa temaNe ahIM samajAvyuM che ane te paNa sAmAnya mANase samajI zake tevI zailImAM. A pustakanI anya viziSTatA e che ke munizrI jenenA eka phirakAnA sthAnakavAsI saMpradAyanA hovA chatAM temanAM A vyAkhyAnomAM saMkucita sAMpradAyikatA ke ekAMgI dRSTine abhAva che, je vastu pustakanuM mUlya vadhArI mUke che. A vyAkhyAnanuM saMpAdana paNa yogya adhikArInA haste zrI saMtabAlajInA haste thayuM che. pariNAme viSayanI rajUAta sacoTa, saMgIna ane susaMkalita banI che. preraNApIyUSaH saMpAdaka - munizrI nAnarAMdrajI mahArAja H pahelI AvRtti: prakAzaka:- upara mujaba. AtmAnA UdhvIkaraNanA hetune najara samakSa rAkhIne saMpAdita thayela 112 pAnAnA A graMthamAM, maharSi araviMda ghoSanA jIvanadarzananI DIka jhAMkhI karAvato "adhyAtma pathadarzana' nAmane lekha pUrAM 45 pAnA rokI le che. tattvajJAnanA prakhara abhyAsI ane lekhaka sva. zrI suzIle, (sva. choTAlAla parIkhe) araviMdanA baMgALI ane aMgrejI sAhityamAMthI sAdhakajIvanane upayogI thAya evI suMdara kaMDikAonuM karela A saMkalana sAcA AdhyAtmika jIvananI abhIsA sevanArAo mATe kharekhara mArgadarzaka banI rahe tema che. jyAre "paramezvaranI hajuramAM' e zIrSaka nIcenA lakhANamAM jANItA ciMtaka ane lekhaka sva. vADIlAla motIlAla zAhe bhakitayeganI dRSTie jena tatvajJAnanuM nirUpaNa karela che. pustakano pAchalo bhAga saMskRta suvAkaye, Agama sudhAbindu ane vacanAmRtano banelo che. cittavidaH preraka : munizrI nAnacaMdrajI mahArAja: saMpAdaka tathA sejaka - cittaH' AvRti bIjI: prakAzaka: upara mujaba munizrI nAnacaMdrajI mahArAjanA suziSya zrI cunIlAlajI mahArAja dvArA saMpAdita A sAtvika kAvyasaMgrahuM che; jenA pahelA vibhAgamAM "jIvana:ti" mAM kavi zrI valabhajI bhANajI mahetAnA eka meTA kAvyamAMthI cUMTI 112 kiraNo rajU karavAmAM Avela che. jemAM karmavega, bhakitayoga ane jJAnayoganuM nirUpaNu jovA maLe che. sAhityanI najare 217 Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMthaDe jyAre "rasamAdhukarI" vibhAgamAM kavi "beTAdakaranI hadayaMgama kAvyasRSTino rasAsvAda karAvavAmAM AvyuM che. kavinAM pAMca kAvyasaMgrahomAMthI ahIM 31 kAvye ApavAmAM Avela che; te " pada-pu-maMjarI" nAmaka chellA vibhAgamAM nAnAlAla, kalApi, maNilAla nabhubhAI, narasiMharAva, tribhuvana vyAsa, saMtabAla, suzIla vagerenI 81 kAvyakRtio jevA maLe che. A saMpAdananI pAchaLa jIvana-mAMgalyanI viziSTa dRSTi tarI Ave che. prArthanAmaMdiraH saMpAdaka : munizrI nAnacaMdajI mahArAja saMtaziSya: prakAzaka upara mujaba AvRtti caudamI. prArthanA-saMgrahanA A pustakanI A caudamI AvRtti enI lokapriyatAne prabaLa purA ApI jAya che. prArthanA e, bhajana ane dhUnone kharekhara A eka suMdara saMgraha che. jemAM saMpAdakanI potAnI sarasa kRtio uparAMta suprasiddha saMto, bhakata vagerenI vikhyAta racanAo jhavavAmAM AvI che. "siddhinAM pAna": padyakartA zrImada rAjacaMdra vivecaka - saMtabAlaH prakAzaka upara mujaba, pahelI AvRtti. prakhara AtmAthI, "mokSamALA' nAmanA prasiddha jaina graMthana kartA ane gAMdhIjInA AdhyAtmika mArgadarzaka zrImad rAjacaMdranA nAmathI bhAgye ja ke I ajANa hoya. jena AgamanA suprasiddha cauda jIvasthAnake-mokSasIDInAM kramika pagathiyAMonA khyAla para racAyela zrImad rAjacaMdranA "apUrva avasara nAmaka bahu jANItA AdhyAtmika pada paranA A graMthanA kartA jene gItA jevA sarvamAnya graMthanI haroLamAM Ave evA AdhyAtmika jagatanA AlezAna maMdiranA kaLAnamUnA tarIke gaNe che. te kAvyanuM ahIM adhikArInA haste vidvatAbharyuM vivecana karavAmAM AvyuM che. mAtra 8 paMkitao paranuM A vivecana 215 pRSTha para patharAyeluM che, e vastuvivecake viSayane nyAya ApavA keTalI niSThApUrvakano puruSArtha karyo che te kahI jAya che. mumukSuo mATe A vivecanagraMtha kiMmatI vAMcana pUruM pADe che. ka bhakita sudhArasaH saMpAdakaH- "citta': prakAzaka sva0 sUrajabena saMghavI. A pustaka kadamAM je ke nAnakaDuM che, paraMtu enuM mUlya enI guNavattAmAM che. sva. vADIlAla motIlAla zAha kRta "paramezvaranI hajUramAM' nAmaka lakhANamAM aMtarAtamA ane paramAtmA vacceno kApanika saMvAda Ave che. te abhIpsA" nAmaka lekha jaganniyaMtA pratyenI AtmAnI A raju - prArthanA samo che. A uparAMta AgamasudhAbinda, saMskRta suvAkaryo ane bodhavacano ahIM verAyelAM paDayAM che. saMskRta kAvyAnaMda - saMgrahakartA :- munizrI nAnacaMdrajIsvAmI prakAzaka :- zrI ajarAmara jaina vidyAzALA, lIMbaDI: pahelo bhAga. A nAnakaDI pustikA 371 suMdara ane prasidha konI banelI che. saMskRta kAvyAnaMdaH bhAga 2-3, prabaLa prabhAkaraH saMgrahakartA munizrI nAnacaMdrajIsvAmI prakAzaka upara mujaba. A pustikAmAM paNa saMskRta graMtha jevAM ke gItA, vicUDAmaNi, jJAnArNava, hRdayapradIpa, vicArapradIpa, garuDapurANa vageremAMthI khAsa cUMTavAmAM Avela zloko, vividha viSaya parano bodhadAyaka subhASita saMcaya ItyAdi sAhitya sAmagrI ApavAmAM AvI che. kA. he. vakIla 218 jIvanajhAMkhI Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janamazatAhida smRtigraMtha sAdhanA pathe-patronI pagadaMDI (vivarya gurudevazrI nAnacaMdrajI mahArAja sAhebanAM AdhyAtmika patro) (pU. gurudeve judI judI vyakitao upara lakhelA patramAMthI, bahujana samAjane upayogI jaNAtA pratro tathA tenA amuka bhAga ahIM rajU karyA che. atrenA saMbodhane anAvazyaka hovAthI rada karela che. je je vyaktioe A patra ApyA che te sauno ame AbhAra mAnIe chIe - saM. ) : saMgraha ane saMkalana : mahAsatI zrI damayaMtIbAI AryA mahAsatI zrI kalAvatIbAI AryAjI tA. 18-9-08 0 0 0 samajavA chatAM manuSya zubha paMtha tajI daI azubha pathe kema vaLe che? te viSe nIcenA vAkaye komaLa hRdayamAM ketarI rAkhavA bhalAmaNa che : mANasane jyAM sudhI Atmika suMdaratAnuM avalokana ane apUrva vastuno anubhava na hoya, tyAM sudhI pagala parathI manovRttine pAchI vALavI azakya che. kAraNa ke je samajAya che te sAmAnya ane parokSa che ane lalacAvanArI bAhya suMdaratA pratyakSa che. Atmika suMdaratA UMDA pradezamAM adazyapaNe rahelI che. loke paththarane mUkI pArasamaNine svIkAre e svAbhAvika che, paraMtu pArasamaNi te dekhAto nathI -- atyanta adazyapaNe rahela che. mAtra tenI kathanI daSyamAna hoya ema anubhavAya che. te paNa e AnaMdano jharo pragaTa karavAnAM sAdhane ApaNI pAse paripUrNa che. AtmA akhUTa khajAnAne mAlika hovA chatAM bhikhArI banIne rakhaDe che, paraMtu daTAyela delata vaDe banela bhikhArIne zrImaMta thatAM keTalI vAra ane zI muzkelI paDavAnI che? ApaNI svAdhIna rahela aparicita zakita mAtra jJAnanA abhAve parAdhInatA bhagave che. sUrya je prakAzita padArtha aMdhArAmAM gherAI gayo che. akhUTa khajAno kholavAnI cAvI tamArI pAseja che tene lagADatA zIkhe. paMtha ghaNe kApavAne che, musApharI ghaNI lAMbI che, sUvAnuM ke besI rahevAnuM A sthaLa nathI. yAda rAkhavuM ke sAthe jokhama ghaNuM che. rasto vikaTa che, ane jemAM lUMTArAo ghaNAM ghUmI rahyAM che, je sAdhana vaDe dhArela sthaLe pahoMcavuM che te je phaMTAI gayA te AthamyA pachI aphasosa ne khUTyA pachI kheda ne tUTyA pachI tANavA jevuM thaze. tanuM bIja che. naMga jaDelAM sonAnA dAgInAnI lAlace jiMdagIne koyalA jevI karavI te karatAM sAdAI hajAragaNI sArI che. banAvaTI attara karatAM AtmAne attara je khubudA2 ane uttama prakAranA guNarUpa bhUSaNavALA banAvo e AnaMdadAyaka che. purasada vakhate uparanA dareka vAkya vAMcaze. adhikArI vinA bIjAne na vaMcAvaze. vAMcyA pachI manana karaze, nididhyAsana karaze. A patra sAcavIne sad poga karaze. eja. vizeSa prasaMge. daH bhikSu sAyalA, tA. 4 7-24 0 0 0 paramAtmAnuM maraNa hadayamAM sthira thAya teTalA adhikAravALuM hRdaya banAvavuM ke jemAM nakAmI kacarA jevI bhAvanA, vicAra ke ghaTanA Take nahi. (yAda ja na rahe). ja pU. gurudeva nAnacaMdrajI mahArAja jayAre koine patra lakhatA, tyAre nIce "da: bhikSu" e nAmathI potAne oLakhAvatA ane e rIte sahI karatA. ahIM paNa dareka patramAM, vAcake e rIte samajavuM. saM. sAdhanA pathe- patronI pagadaMDI 219 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patra gurudeva vivaya paM. nAnaudrajI mahArAja janmazatAhida jIvAtmAne lAMbAkALano svabhAva ja evo che ke jarUra vinAnI bInA smaraNamAM rAkhI le che ane tene bhUlatA nathI, paraMtu AtmAnuM ahita karanArI tamAma bAbate bhUlI javI, saMbhAravA jatAM ya sAMbhare nahi evA prayatna sevavA. je jevAnA dazya, zravaNamAM paDelA zabdo ane vicArane eka kSaNa paNa hRdayamAM sthAna ApavA jevA na hoya tene aMtaHkaraNamAM jAya ja nahi ane jAya che ke nahi evuM hRdayane banAvavuM. ane ApaNuM saMsmaraNe pavitra, zuddha, amRta jevAM bane evI Teva pADavI. jo ke tame agAu karatAM ThIka - ThIka AgaLa vadhyA che. tathApi mane eTalethI saMtoSa nahi thAya. ApaNe to tyAM sudhI javAnuM che ke je sthaLe kSaNe kSaNe harSa, zAka, bhaya, ciMtA ane AsakitanAM majA ke bhUkaMpa AvI rahyAM che te DagAvI ke caLAvI zake nahi. sArAM-narasAM banAvo ke saMgathI lAgaNIo ne uzkerAya, sthira mane te dazya nihALI zakIe, taTasthapaNe rahI zakIe ane prabhu bhajanathI uchaLano dhodhamAra pravAha hadayane apUrva zAMti Ape tevA bhAvo pragaTAvavAnA che, mATe pramAdI na thaze haju paMtha ghaNuM kApa che. javAbadArI ne jokhama paNa have ja zarU thAya che. atyAra sudhI to ajJAnatAnA AcchAdAnathI nirbhaya ane naphakarA hatA, paraMtu kaMika samajAyA pachI jAgRti mATe vadhu taiyAra rahevuM joize. evA prakAranA upA, vAMcana pachI vicAra, manana ane AcaraNanI Teva, mana upara saMyama, vacana para kAbU , kAyAne kasIne duHkhadAyaka AdatothI alaga rAkhavI e ApaNuM dhyeya che. sarvatra vyApI rahelAM paramAtmAne samIpastha samajI tamAma jIvananAM kAryo karavAM. AdhyAtmika vAMcana manananI Teva cAlu rAkhaze. kaI rItanA vartanathI prabhu prasanna rahe, AtmavikAsa thAya, zAMtipUrvaka jIvana gALI zakAya eno makkama vicAra karI AcaraNa mATe daDha saMkalpa karaze, jIvanane pavitra banAvaze. AtmaciMtana, prabhubhajanamAM pramAda na karaze. yogavAziSTha na vAMcyuM hoya te vAMcavAnuM zarU karaze hAla eja. daH bhikSu sarA, tA. 29-11-44 0 0 0 amArI bhAvanAne jhIlavAnI tamArI ATalI AturatA joI tamArA adhikAra mATe khUba saMtoSa thAya che. je kAMI vAMcana zravaNa karyuM hoya che tene pacAvavAne have aNamola avasara che. jIvananA pratyeka prasaMgane vicAravAnI, tapAsavAnI Teva pADatA raheze. antarastha deva antaryAmI mahAprabhu sonA antaH karaNamAM hAjarAhajura birAje che. tene A deza jhIlavA hamezAM tatpara banaze. e aMtaranA UMDANamAMthI je kAMI sUcanA kare tene traNa karaNa ane traNa vegathI vaLagI rahevAmAM tame jeTalA saphaLa thazo teTalI AdhyAtmika zAMti jarUra anubhavAze. daH bhikSu vAMkAnera, tA. 3-7-45 0 0 0 premIjanenI evI ja hAlata hoya che. cInagArI lAgI jAya evA pavitra ane gya hadaya hoya tyAM ja e lAge che. bAkI ghaNAya hRdaye kerAdhAkara jevA hoya che. tamArI bhAvanA aMtaranI tAlAvelI ja tamane AgaLa laI jaze. ucca bhAvanA ja mArga kApavAnuM ojAra che. zuddhinI aiSadhi che. jIva evI zuddha bhAvanAnA abhAve ja rakha che. samaja ke bhAva vinAnI kiyA te karoDo karI paNa hRdayane bhAva- rasa bhaLe nahi. tamane kSudhA, pipAsA ughaDI che eTale ja e vyathA anubhavAya che. jarUra jAgRtinI ja che. ane evI jAgRti paNa jyAre tyAre thAya che. prabhu sanmukha thavAno prayAsa satata rAkhavo. e ja upaga, e ja ciMtana, e ja laganI, evA ja 220 jIvanajhAMkhI Jain Education Interational Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnayajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha vAMcana, evo ja saMga e badhA nimitte madadagAra thAya che. vAMcanathI vadhu vakhata citanamAM gALo. dIvAla uparanA vacanAma vAMcatAM raheze. vicAratAM haze. vyavahAranA baMdhane DhIlA karaze. Asakita ghaTe, sevAbhAva vadhe, vANIvicAra para saMyama rakhAya te vAta lakSamAM rAkhaze. ega badhA sArA che. bIjAnI apekSAe ghaNuM svataMtra sukhI ane sAdhanavALA kudarate tamane banAvyA che. e vikAsane arthe banAvyA che, AtmasAdhanAnA arthe jela che. dayA, prema, sevA, bhakitanA raso pragaTAvavA mATe e khUba lakSamAM rAkhaze. daH bhikSu morabI, tA. 4-1245 0 0 0 ATalA samAgama pachI paNa mAMdagI tamane bhayajanaka lAgI tethI Azcarya thAya che. kharekhara! jaDanI sattA bhAre vicitra che. tattvadaSTie jotAM mAMdagI e te paramAtmAnI surakSita gada che. jema bALaka mAtAnI godamAM nirbhaya hoya che tema bhakatakarinA jI, parama zraddhALu AtmAo mAMdagIne paramAtmAnI goda samajI vadhu svastha ane zAnta bane che. paramAtmAno vizeSa ane tAtkAlIka anugraha varase che tyAre evA bhakatakeTinA jIvane mAMdagInArUpe satata ekAMta Ape che. zArIrika kriyA zAMta ane tyAre ja mana-prANu bhagavAnanI sAthe ekarUpa banI zake. ane evI taka mAMdagImAM sahaja bane che. paraMtu AvI sthiti ananya bhakitaparAyaNa jIvane ja prApta thAya che. bAkI jenuM jIvana paramAtmA sAthe joDAyuM nathI hotuM te te mAMdagIne bhayaMkara zAparUpe mAnI bhAre vyagratA anubhavatA hoya che. kharekhara ! e pAmara dazA ja gaNAya. A uparathI ema nathI samajavAnuM ke mANase mAMdA paDavuM e sArI vastu che. mAMdA paDavuM ane mAMdagI AvavI e bemAM ghaNe phera che. eka mANasa ajJAnatAthI, mUrkhatAthI keI zArIrika bhUlo kare to tenI zikSArUpe jarUra e mAMde paDe che. lagabhaga navANu TakA mAMdagI evA ja rUpanI hoya che. eTale evI sthitimAM to dhIrajapUrvaka bAhya upacAro karI zarIrane sama-sthitimAM lAvavAne samaju mANase prayatna kare joIe emAM ja kharI samajaNa ane jJAnane kharo upayoga che. koI paNa sthitimAM samabhAva na gumAvavo emAM ja kharI mahattA che. TUMkamAM, mane pAkI zraddhA che ke have tame taddana svastha haze. tamAruM zarIra sAruM na hatuM. tame thIgaDA mArIne Arogya rAkhatA hatA tethI vAraMvAra tAvanA darzana thatAM. bhaktinA baLe AvyA ne rokAyA paNa zarIra mAMdagI mAgatuM hatuM. tame ThelatA hatA ne ane teNe tene bhAva bhajavyo. tame deNuM cUkavyuM. mana dvArA prabhusmaraNa ciMtana karyuM jaze. duHkhamAM prabhubhajana vadhu thAya. prabhu vadhu TukaDA rahe che. daH bhikSu lIMbaDI, tA. 26-2-46 0 0 0 AtmakalyANanA pathamAM prakRtinA-svabhAvanA parivartanane prathama sthAna che. te sivAya eka IMca paNa AgaLa vadhAtuM nathI. prakRti para svAmitva-aMkuza tyAre rahe ke ApaNuthI te bhinna che, e mArA karaNuM che, sAdhana che. huM te badhAne svAmI chuM. e bhAnamAM AvavA mATe satata prayatna sevavo. e ja dhyAna, e ja lakSa, e ja theya, e ja vicAra, e ja ciMtvana AtmAne prakRtithI alaga samajavAne, anubhavavAne madadagAra thAya che. ane bhinna che e pratIti ja prakRti para svAmitva ke aMkuza rAkhavA mATe upayogI thAya che. e upaga ja hitakara che. AtmajAgRti mATe satata prayAsa, dhIraja, zraddhA ane te vastu pratye premanI jarUra hoya che. AtmajAgRtinA abhAve ja sAdhanA pathe-patronI pagadaMDI 221 Jain Education Interational Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeve vilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha. - ja jIva rakhaDe che, phAMphAM mAryA che. tamane sarva prakAranI anukULatA che. A mArga pratye pipAsA che, khaMta che mATe jarAye nirAza na thatAM aMtaradaSTi mATe bahAranA vyavahAro gauNa karI cheDAya teTalA cheDI devA, e ja abhilASa. prArthanA, smaraNa, dhyAna, dhUna mATe jAgRta raheze. daH bhikSu jaDezvara, tA. 23-3-47 0 0 0 saMsAra eTale aneka upAdhionI paraMparAnA mUlo. emAM bIjI AzA na rakhAya. jeTaluM vAsanAnuM rUpAMtara, AsurI balanI maMdatA, divyabhAvanI hAjarI eTalI zAMti samAdhi rahe che. pratikuLa humalAno sAmano karavA. vyavahAranA vaLamAM aDagatA, sthiratA anubhavavI e ja sAcI samaja ane zakita gaNAya. pustakIyuM ke akSarajJAna tyAM kAma AvatuM nathI. anubhava jJAna ja ene ukela kare che. ISTanA viyoga ane aniSTanA saMge vakhate AsurI sainya ArtadhyAnane lebAsa paherI khaDuM thAya che. ane mumukSavargane zrubhita karI mUke che. evA samaye sAvadha rahevuM. prasannatA, sAvadhAnatA, zraddhA, aDagatA jALavI rAkhavA prabhunI madada, sahAro levo te eno upAya che. badhA prakAranI muMjhavaNa, pratikULatAo, vidhro, nirAzA ane becenI vakhate pUrNa upayogapUrvaka bhagavAnanuM zaraNa, temanI prArthanA sarvottama che. ne sarvabhAve samarpavAmAM ora majhA che. pachI duHkha te duHkharUpe rahetAM nathI. vidma sava alopa thaI jAya che. eTale draSTimAM sudhAro thAya che. mATe e sarvottama davAnuM parejI sAthe sevana karaze te badhI upAdhi zAMta thaI jaze. e ja. daH bhikSu merabI, tA. 22-7-47 0 0 0 jyAM sudhI aMtarAtmA jAgRta thaye na hoya tyAM sudhI badho kArabhAra mana pAse che. e dvArA ja vahIvaTa cAle che. sIdhe Atmika aMtarAtmA sAthe saMbaMdha nathI. mane UMcuMnIcuM, divya - adivya, nimna - urvagAmI hoI zake. paNa emanI mAlikIthI ja AtmAnuM sAmrAjya cAle che eTale tApa ke ThaMDaka mana ja anubhave che. upayoga manane ja che. ane Aje mANasanuM budhyiAtmaka mana e ja paDe che. vedana mana dvArA thAya che. kalorophomathI mana bezuddha bane che pachI zarIrane kApavAthI manane duHkha thatuM nathI. mananA pariNAme ja baMdha ane mukata thavAya che, eTale tApane rokavAmAM manane ja bodha joIe. ethI ja rokAya che. ghaDatara paNa mananI dvArA ja thAya che. hamezAMnI ucca bhAvanA, samyam vicAra eja upAya che. manane ucca pradeza, budhi, e vAMcana - vicAraNA, sata zravaNa manana dvArA ja nirmaLa bane che. premabhAvamAMthI pragaTelI arpaNatA parapadArtha para DhaLe ane rathala sevArUpe pariNamI jAya e sthUla arpaNatA gaNAya. sAcI arpaNatA, potAnuM gaNAtuM sarvasva prabhu caraNe apAya pachI pitAnuM kaMI ja rahe nahiM. tene gya vyAjabI jarUra jego upaga kare te prabhunA banIne tenA artha, potAnA athe nahi. spaSTa pAkuM lakSa na baMdhAyuM hoya tyAM sudhI bhAvanA bhAvatAM aneka saMkalpa vikalpa jAge ane skUla vANI vyApAramAM pariNamI jAya te zakya che. e mATe lakSa, dhyeya khUba vicArapUrvaka spaSTa karavAnI apekSA rahe che. ne tema chatAM utpanna thatI Umie, taraMga, tophAnene upaga rAkhI vAraMvAra zAMta karavA khaseDavA prayatna karavo ja paDe. ane ghaNAM abhyAse e bahAra DokA kADhatAM zAMta thAya che. e bhUtAvaLa badhI ApaNe ja bolAvI, pilI, saMgharI che. eTale thaDA ane DhIlA prayane sAdhya na thAya. ISTa vastunI prApti thavA pahelA aMtaranI akaLAmaNa tha 222 jIvanajhAMkhI Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivaya paM. nAnA-jI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha ane thAya ja. tethI nirutsAhI na thavuM. anAdinA mArge janAranI akaLAmaNa judI heAya che. ane zreyanA paMthe janAranI akaLAmaNu judI haiAya che. ema samajI e akaLAmaNathI mukata thavA mATe dhe, vizvAsa ne jAgRtinI ghaNI ghaNI jarUra hAya che. 9 sAdhanA - pathe patrAnI pagaDhaDI degdegdeg vruttinuM bhAvanAnuM utthAna thayA pachI aMtarAtmA jAgRta na thAya tyAM sudhI vacalA rastAmAM joIe teTalI zAMti nathI rahetI te svAbhAvika che. have nIce javu game nahiM ane uparanI bhUmikAe pahoMcAya nahi. AvI sthiti jIvamAtrane eka vakhata utthAna thayA pachI Ave che. lAko sAmAnya kacarA jevA vyavahAromAM meAja karatA hAya che. e gadakImAM devAyalAne emAM mantra :paDe che. paNa ethI jene aNagamA thayA, enA pariNAme!ne paricaya thayA tene e meAja mANavI nathI paSAtI. leke emAM nahi bhaLanAra pratye phAve tema vartAva kare paNa e badhu hasatA ne mumukSue sahavu rahyuM. nIcenA prahAro ane uparanA virahanI vedanA banne khamavA paDe ja. paNa ethI jarAya gabharAvuM nahi. ghaNA kALanI bhUle, Teve, Adate ane ghareDAne haThAvatA, dUra karatA kaSTa ane vilaMba ane lAge. emAM akhUTa dhairya ane atUTa zraddhAnI jarUra paDe che. ApaNu ApaNe meLavavu che. kayAM kAI pAsethI meLavavu che? che ne levu che, mAtra tenA bAdhaka tattvA nAbUda karavAnA che. sarva kAryo, sarva vyavahAro e ja lakSa rAkhIne karavA. e che te agharuM, paNa khare| mArga anya nathI. ame A nathI paNa A chIe e upayegapUrvaka jIvAya tyAre sAcu jIvana gaNAya. jema khIjA koi sAthe vAtacIta ke kAma karatAM hoie tyAre huM judo ne te judA che ema spaSTa bhAna rahe che. ema zarIrAdi pratyeka pravRttie mArAthI judI anubhavAya evI upayeAga rahe tyAM sudhIne paMtha kApavAne che. e satata abhyAsathI anavA saMbhava che. ane kharI zAMti, kharuM sAmarthya, zakti paNa tyAre pragaTe che. e kayAre bane ema nirAza thavAnuM nathI. me jaNAvyuM tema zraddhA, khata ne dhIrajanI jarUra che. tame kaheze ke tenA upAya ? upAya e AtanI mAnyatAne dRDha saMkalpa, emAM upayega rAkhavAne. pratyeka kArya sAthe te lakSa, e dhyeya ane ene vinna karanAra pratye aNagamA, nakAmA-matIyA kAryo tarapha durlakSa, chatAM AMtarIka AnaMda ne prasannatA na devI. jema AgaLa tema AdhyAtmika vAcanamAM adhika rasa ane Itara vAcanamAM phIkAza lAgaze. e mArge paDanArane nimna bhUminI prakRtie bahuM pajave che. viA nAkhe, aTakAve, sadeha upajAve, navA kaMika tUra kare. paNa dRDhatAne tajavI nahi. majabUta mana, daDha sakalpane keLavavA ane prArthanA paNa e ja jAtanI karavI daH bhikSu 10 HH bhikSu For Private Personal Use Only mArakhI, tA. 4-11-74 jAya 000 sArA ke narasA, nAnA ke moTA dhA prasaMge! kAMi ne kAMi medha ApatA adhikAra pramANe saMskAra paDe che. Azcarya jevuM, Akasmika ke navAi jevuM lAge che te thavA ceAgya thAya che, manavA ceAgya bane che. samajavAna emAMthI navu zikSaNa meLave che. nirIkSaNa karavuM. anuprekSAnI Teva pADavI. AtmanirIkSaNa e AlecanAne prakAra che. bhUlano pazcAtApa ane A dhyAna e judI vastu che. AdhyAna baMdhana kare che, pazcAtApa zuddhi kare che. AsakitabharI udAsInatAne cittanI prasannatA bhinna vatu che. game tevA prasaMgamAM paNa cittanI prasannatA TakAvI rAkhavI. kheda, zeka, udAsInatA, aNugame e nIcI bhUmikAmAM ghasaDanAra zatru che. zAMti, sthiratA, prasannatA, prema, AnaMda e urdhva laI janAra dvivya sudAmaDA, tA. 1-1-4 che. pAtratA pramANe, ajJAnanu kAraNa che. jIvana tarapha haMmezAM 223 Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavidhaya paM. nAnacandrajI mahArAja janamazatAhida smRtigraMtha bhAve che. samajAyuM, jANyuM, zravaNa-manana karyuM tene jIvanamAM zakita pramANe upayoga karo. jIva mAtrane lAyakAta pramANe maLyuM che, maLe che ne maLaze. lAyakAta vadhAravI, adhikAra vadhAravA prayatna seva. anyanI truTIo, bhUle, khAmIo, aNasamaja tarapha vizeSa dhyAna na ApavuM paNa potAnI nirbala bAju tarapha lakSa devuM. bolavAmAM, zravaNa karavAmAM, jovAmAM ane bhojana vyavahAramAM khUba upayoga rAkho. hamezAM rAtre bhAva pratikramaNamAM jAgRti rAkhavI. prArthanA lakSapUrvaka hamezAM karavI. daSTA ke sAkSI tarIkeno abhyAsa vadhAra. bhagavAnanA caraNe janAra, tene badhuM samarpanAra mAne che ke badhuM enuM che. mAruM kazuM nathI, te mamatva badhA saheje DhIlA paDe che. tvaM devamAptaM zaraNaM prapadye, sa devadevo hRdaye mamAstAM // e uccAra jAparUpe karavo, beje haLave thaze. zAMti raheze, ciMtA TaLI jaze ane kamekame daSTAmAMthI niyaMtA banaze. prakRti para kAbU Avaze. zraddhA rAkhaje. basa, eja. daH bhikSu 11 sAyalA, tA. 3-7-48 0 0 0 tamAre aMtarapradezamAM vahetA akhaTa amRtanA jharaNAne prApta karavA satata prayatna kare ghaTe. e rasanA tame svataMtra mAlika cho, e tamAre svAdhIna che. e meLavyA pachI bahAranA varasAdanI jarUra nahi paDe. cAMdanI bahu khIlI re aMtarekamAM, ThaMDakanI jayAM lAgI rahI che ThAra je; jharamara jharamara jharaNuM amRtanAM jhare, te sthaLa vasatAM AnaMda pragaTe aura je... cAMdanI, dazya prapaMce parathI lakSa tajI daI, bahirabhAva tajI aMtara karIe praveza je; kArAgRhathI mukata banI sukha mAlIe, saddagurune sakhI e suNIye upadeza je. cAMdanI, A AkhuM pada vicAro. bahirbhAva eTale ahaMtAbharyuM jIvana. jyAre tyAre e ahaMtAno paDade cIce ja chUTake che, Are che. ahaMtAnI UMDI khAI oLaMgyA pachI ja anaMta vistRta pradezamAM javAya che. ahaMtAne lepa e mokSane daravAje che. ahaMtA hoya tyAM sudhI prakAza, zAMti, samAdhi nathI maLatI. kema ke ahaMtAnA kSetra upara ja nIcenI AsurI prakRtino pravAha vahyA kare che ane jIvanane vikRta, becena, asamAdhivALuM karI mUke che. e ahaMtAnA pradezamAMthI bahAra nIkaLavA, samatvane abhyAsa karavAthI dhIredhIre ahaMbhAva maLe paDI jAya che, ane pachI ahaMnuM sthAna tyapuruSa (antarAtmA) le che. tyArabAda aMtarAtmA pote ja sAcI sAdhanA karI zake che, satyane pichANI zake che. prakRtinuM niyaMtraNa karI zake e ja vastune vasturUpa eLakhe, sAce vikAsa pragati sAdhI zake, bhagavAnane bheTe te karI zake, vAstavika zrata te sAMbhaLI zake. ane tyAre AMtaracakSu khulI jAya che, navI dizA sUjhe che, badhuM navArUpe dekhAya che, saMbaMdhanAM artha, zAstranA 27, jIvananI kiMmata tyAre ja jaNAya che. TUMkamAM, jUnuM jagata navArUpe, kharA arthamAM pratIta thAya che. e ahaMtAne nAza karavAmAM prathama khUba tAlAvelI, akhUTa dhIraja ane jAgRtinI apekSA rahe che. ghaSTinA gADha timiramAMthI nIkaLI mitrA, tArA, balA ne dIptA e cAra daSTine oLaMgyA pachI sthirAmAM samatvane anubhava thAya che. x x x daSTi palaTAya eTalI ja vAra lAge. 224 jIvanajhAMkhI Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnAsajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha zarUAta mitrAthI ja thAya. jema sadavicAra, sadhyAnanA baLe daSTi badalAya tema jagata badalAtuM jaze, ane tyAre jIvananuM mUlya, sAdhananuM mUka samayanI kiMmata samajAze ne parapadArthano moha ocho thaze. e pramANe Asakti ghaTaze, mAnI lIdhela sukha-duHkhanI mUMjhavaNu maTaze. pachI pa2padArthanA javA-AvavAthI, lAbha-alAbhathI tenuM coMkAve evuM mahattava nahi rahe. pachI banavAjoga bane che. bhAvi mithyA thatuM nathI. e mAtra belArUpa nahi rahe, paNa vartAnarUpa thaze. e sthiti prApta karavA pahelA ghaNI muzkelI, mUMjhavaNa, becenI raheze. paNa ethI jarAya gabharAvuM nahi. zraddhAmAM pahADasamA, nizcayamAM aDagatA sAthe khUba dhIraja rAkhavI. samabhAvane sAthe (2) keLavatA rahevuM. game tevI kasoTImAM kSobha ke kaSAyane sthAna na devuM. tamArI kasoTI karavA vAraMvAra evA prasaMga AvI khaDA thaze. paNa tamAre e cerethI sajAga, sateja rahevuM. e ja dhyAna, e ja ciMtana, e ja upayoga, e ja lakSya. xxx AvI sAdhanA mATe aMtarAvalekana kare. "gItAmaMthana" mazaruvALAnuM che te vAMcavA gya che. 'jIvana zodhana' paNa evo ja vicArapreraka graMtha teno ja lakhela che. te ane meLavIne vAMcavA gya che. x x x dhIme dhIme caDAya. vadhu mATe puruSArtha ane prArthanA khUba zraddhApUrvaka kare. prakAza anubhavaze, ThaMDakane anubhavaze. vadhu zuM lakhuM? sarva sAmarthyanA kendra samuM nija AtmasvarUpa che. bhAnane tyAM kendrita karo. basa, e ja. 6 : bhikSu merI , tA. 19-9-48 0 0 0 jIvanane vikAsa e ja jIvananuM rahasya che. vikAsane upAya suvicAra. sadAcAra e vicAranuM pariNAma. samaya, zakita, sAdhana ane samajaNune durupayeAga na thAya tevI kALajI te paNa vicArathI udbhave che. mRtazIla padArthanA ati ane hamezanA paricayathI AtmA paNa mRtazIla je pAmara ane bhayagrasta banyo che. AtmA paranA adhyAse kSaNe kSaNe marI rahyo che, ke je amara avinAzI che. potAnA bhAnamAM AvanAra mRtyune jItI zake che. mRtyune bhaya jItanAra bIjI kaI bhayaMkaratAthI parAjita banate nathI ne mRtyu sukhada bane che. jIvana pachI mRtyu anivArya che. kemake AvatA jIvanano saMdhikALa mRtyu che. hAni anubhavIe te zeka ane lAbha anubhavIe te harSa. ane eka ja sikkAnI be bAju che. jene ApaNe zeka mAnIe chIe te bIjAne harSa bane che. jene ApaNe harSa mAnIe chIe te bIjAne zAka paNa banatuM hoya che. pitAnA harSa samaye bIjAnA zokanuM bhAna na gumAvo. ane potAnA zoka samaye bIjAnA harSanuM bhAna na gumAvo. te sthitaprajJa che, jJAnI che, jenAmAM aMdaranuM baLa nathI tenA bIjA baLe kAMI kAmanA nathI. e aMtaranuM baLa prApta karavA mATe saddavicAra, sadAca 2, sthiratA, samatA ane tulanAtmaka zakti joIe. bhagavAnathI vimukha ahaMbhAvamAM ramaNa karanAra AdamI aMtarabaLane gumAvI bese che. jyAM ahaM che tyAM bhagavAna nathI. vAMcazo, vicArazo, na samajAya tyAM pUchaze. samajAya tyAM Acarajo. daH bhikSu 13 sAyalA, tA. 26-4- 9 0 0 0 jayAM sudhI sI.pIchANa na thAya tyAM sudhI asatane choDAtuM nathI. potAnI oLakhANa na thAya tyAM sudhI parAvalaMbana, Asakita cheDI chUTatI ja nathI. pUrvane puruSArtha hoya, susaMskAra mATe prayatna sevyo hoya evA jIvane ja ekAda sAmAnya nimitta maLatA baMdha thAya che. ane pachI tajavA yogya taje che. bhajavA gyane bhaje che ane AcaravA gyane premathI Acare che. jarUra mAtra AtmajAgRtinI che, ane te paNa kamekrame thAya che. hRdaya saraLa sAdhanA pathe - patronI pagadaMDI 225 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha hoya. mana sAMgane IrachekaravA yogya kare paNa chatAM tene ahavRtti pakaDI rAkhe che, kheMcI rAkhe che. nIcenA hamalAne AdhIna thaI jAya. avasara Avye prabhunI kRpA thAya te ahaMvRttinA baMdhana DhIlA paDe. emAM prabhukRpAnI paNa jarUra che. ekalA pitAnA baLathI ke upadezathI ahaMbhAva jato nathI. prANImAtrane e ja aTakAvI rAkhe che, ne nIkaLe chatAM A darda che eTaluM bhAna rahe to paNa ghaNuM che. te lakSa na hoya to tene piSaNa karyuM ja jAya. ane piotAnI jAtane mukata ne mumukSu mAne evuM moTA bhAge banatuM hoya che. kayAM kayAM, kevA sthaLamAM, kevA saMjogomAM e mithyA huMkAra UThe che te dhyAna rAkhavuM ane te pitAnI jAtane haMmezAM alaga, svataMtra, taTastha, dRSTA - sAkSIrUpe jevAne abhyAsa vadhAre. emAM akhUTa zraddhA ane atUTa dhIrajanI jarUra paDe che..... daH bhikSu jorAvaranagara, tA. 9-7-49 0 0 0 pratyeka kAryasiddhimAM upadAna ne nimitta banenI jarUra paDe che. paNa upAdAna mukhya che, nimitta gaNa che. pAMca samavAya puruSArtha, kALa, svabhAva, prArabdha ne niyatie pAMcenI jarUra paDe che. emAM eka ochuM hoya te kAma aTake. jaina syAdavAdane mAnanAra che. ane Itara darzane pAMcamAMthI amukane mAne che. sApekSatA satya che. nirapekSatA e mAnava mATe asatya che. nirapekSa eka paramAtmA hoI zake. keTalAka moTe bhAge nirapekSavAda 'A Ama ja che. ema nizcaya eka daSTine pakaDIne kahe che te satya chatAM asatyarUpa bane che. A dazyamAna jaDa-cetanya eka che, aneka che. jaDa che, citanya che, che, nathI, nitya che, anitya che. sArA ne naThArA, sukhakara ne duHkhakara, Adi anAdi ema eka ja dravyamAM lAbhe che. A vAda khUba jANavA jevuM che. mAnavanI badhI dhAraNuM pAra paDatI nathI. eTale ja karmayogI kAma karyo jAya che. phaLanI AzA nathI rAkhatA. mAthe je rAkhanArane vAraMvAra muzkelIo naDe che. mATe ja bhakatajano prabhune caraNe badhuM samapI daI haLavA thAya che ane sukhe prabhu bhajI zake che. ApaNuM kazuM nathI. ApaNe dhArIe tema karI zakIe tema nathI tema rahevAnuM paNa ApaNA hAthamAM nathI. pachI be upADavAne-pakaDI rAkhavAno meha zAne ? ApaNuM karatAM te vadhu sAruM karaze. prakRtine AdhIna mANasa jayAM tyAM bhUle karyA kare che. rasto sUjhe nahi ne aDaNamAM cAlavuM phAve nahi. enA karatAM to te karAve tema karavuM. tene arpaNa thavuM, "rva vAtuM sara 11 " he deva! ame tAre zaraNe chIe ane kharekhara bhagavAnane zaraNe janArane "gItA"nuM abhayavacana che -"thonkSema trALuTuM" huM vahana karIza. jayAM re che tyAM ane jevI rIte rAkhavA mAge tyAM rahevuM. vizvAsa, zraddhA, acalatA na gumAvavI, emAM aura majhA che. e ja kharA vaidya che, enuM nAma amRta che, e ja kharI davA che. ene mArga ja maMgalarUpa che. jhAjhuM na AvaDe te nAmasmaraNa AvaDe ke nahi? basa, sUtAM-besatAM, khAtAM-pItAM, hAlatAM-cAlatAM "spaM Ara vaM rAra tUhI tuMhI ? enA nAmano uracAra damabadama thAya evI Teva pADavI. pachI enI mA je. e ja. 15 muMjapara, tA. 11-11-49 0 0 0 vizvamAM jyAM najara nAkho tyAM sarvatra yuddhanuM darzana thaze. rASTramAM, prAMtamAM, gAmamAM yudha, gharamAM nAnA-moTA yuddha, zarIramAM yuddha, jatumAM yuddha, pazu-pakSInI sRSTimAM yuddha, paramANamAM yuddha, prakRtimAM yuddha, jyAM juo tyAM sudha. temAM nabaLA, azakta, durbaLano maro. tene sadAvAnuM, tenuM mRtyu, tene parAjaya ne, sabaLa sazakata vijaya ema sarvatra dekhAze. A badhuM kAraNa che. nabaLA banelAne sabaLa, sazakata banavAne A prayoga che. kudarata Icche che ke nabaLAI taje, pramAda, nidrA, beda2kArI ne ALasa choDe. nahi te tame dorAI jaze. e avAja 226 jIvanajhAMkhuM Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kaviva paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha rAta-dina gheSaNA kare che. paNa ajJAnI edarakArI jIvA sAMbhaLatAM nathI, cetatA nathI. sakhaLa thavAnA, vijaya karavAnA sAdhanA bhUmikAnA, ceAgyatAnA pramANamAM sarvane ApyA che. paNa manuSya tenA durUpayAga kare che. pAtAnI jAtane azakata, nirbhAgI mAnI beThA che, eTale vAravAra parAjaya thAya che. peAtAnA ajJAnathI mArga bhUlyA che. je meLavavuM che, jyAM vijaya karavA che, jyAMthI AgaLa vadhavuM che tene khyAla nathI. ane je prArabdhavaza vastu che temAM rAtaddina gAthAM mAre che, bhAgyane palaTAvavA mathe che. bahArathI jIvane vijaya dekhAya che. aMdaranA parAjaya joI zakatA nathI. sAcI vastunA bhAge khATI vastu meLave che, ane temAM rAce che. parAjayamAM vijaya mAnavAnI mUrkhatA kare che. duzmaneA A prANInI kaLane pIchANI gayA che. dhAra nidrAmAM ghara jAya che tenuM bhAna nathI, khabara nathI. duzmanane oLakhavAmAM AkhI duniyA bhUlI che. parAjaya thatA Ave che temAM vijaya dekhe che. amUlya sAdhanA ane amUlA samaya dhULa bhegA karavAmAM gumAve che. pratikSaNa mahAna adhakAra tarapha dhakelAi rahyA che tene khyAla nathI. potAnI zakitanA avizvAsa peAtAne parAjaya karAve che. peAtAnA gharamAM rAkhI pAyelA asure potAnuM ahita kare che. manuSye ekavAra peAtAnI jAtane ALakhavI jarUrI che. peAtAne ALakhanAra peAtA sAthe rahenArane jANI zake che. yudhdhamAM sarvottama maLavAna sa zakitamAnane sahAre levA e zreSTha upAya che. huM zuM karI zakuM ? mArAthI zu khanI zake? ema kAyara thanAra khamaNI hAra khAya che. huM prabhunuM bALaka chu. mane tenI jarUra madada maLavAnI che, e evA vizvAsa ke mAruM sAruM' thavAnuM che. huM jarUra jAgRta rahI vijaya karIza evA dRDha bhareAse, vizvAsa ane sakalpa e vijayane uttama upAya che. A sthaLe ja navarAza maLI eTale lakhAyu che. basa e ja. bhikSu lImaDI, 10-3-51 000 purasadanA abhAve eka kArDa cittacadramuni pAse lakhAvela hatu. prakRtithI viruddha vAtAvaraNamAM rahevAnA yAga prApta yayeA che. sa MmelananuM kArya phAgaNa zukra sAtama ne budhavArathI zarU thaze. huM te A badhI jhaMjhaTathI mukata thavA icchuM chuM. mAre mamatva rAkhavAnu kAMI kAraNa nathI. emAM paDavAmAM sAra nathI. tema ApaNuM sudhAyuM sudhare tema nathI. kALanA paripAka vinA puruSArtha niSphaLa jAya che, eTale sahajabhAve joDAvu ne sahajabhAve rahevu temAM zAMti jaLavAya, nilepa rahevAya x xx prakRtinA nATako evA ja hAya che. jyAM samajaNu hAya tyAM mamatva, Agraha ne pakaDane sthAna rahetuM nathI. kartavyakSetra bhUmikA paratve bhinna (2) heAya che. manuSyamAtranuM kSetra ekadhAruM nathI hatuM. STi badalAya, bhUmikA badalAya tema kattavyamAM pheraphAra thAya. eka samaye je kartavya hoya te samaya kaye na rahe. nahi teA kAi, sagA-snehI, svajanavane mUkI tyAgamA ja na laI zake. pAMca samavAyamAM puruSArtha mukhya che. karma ke bAkInA cAra manuSyane ajJAta che. puruSArtha karavAthI cAra kevA rUpe che te samajAya. puruSArtha karatAM pariNAma na Ave tyAre prArabdhanA ke kAlanA paripAkAdine doSa mukAya. puruSArtha karavAmAM jJAnanI te jarUra paDe che. ema samajapUrvaka kArya karavAne adhikAra manuSyanA che. pariNAma manuSyanA hAthamAM nathI. mATe DAhyA jane phaLa mATe valepAta nathI karatA. aMtaranI zuddhinA pramANamAM praznAnA ukela ApeApa thAya che. mATe mumukSu vadhu jhAka aMtarazuddhi tarapha rAkhe che ane te ja kharA puruSArtha che. bAkI tA vyavahArIka prayatna, udyama svArthanuM kArya gaNAya. pratyeka kAryamAM cAra samavAya te anivArya sAthe ja hAya che. te te 6 : bhikSu 16 sAdhanA - pathe patrAnI pagadaMDI bhAvanagara, tA. 9-7-51 000 tamArA patra maLyA. pitAnI sevA karavI, temane zAMti ApavI e putrane dharma che. bhaviSyanI prajAmAM sevAnA saskAra paDe tema vartana karavu. 17 For Private Personal Use Only 227 www.jairnel|brary.org Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha mANasanA jIvana mATe paisA che, paisA mATe mANasanuM jIvana nathI. jagatamAM dekhatu badhu sau AtmAne lIdhe che. zarIra ane AbhUSaNAnI AtmAne lIdhe kiMmata che. AtmAnuM aniSTa karI jaDa lakSmI pAchaLa doDanAra pAgala che, mUrkha che. jenA hRdayamAM paramAtmAnA smaraNurUpa dIpaka na tenAmAM aMdhakAramAM pAzavI vAsanArUpa ghuvaDa ane kAnakaDI vase che. tenu jIvana smazAna jevuM bihAmaNuM che. hRdayamAM mANasAInA dIvA pragaTAvo ane paramAtmAnA smaraNathI te pavitra sthaLe thADIvAra vAma letAM zIkho. pravRttinuM cakkara teA huMmezA cAlatuM ja rahevAnuM. tyAM vyApAranI pravRtti ane dezamAM Ave tyAre nakAmA vyavahArAnI pravRtti. emAM kayAMya nivRttine avakAza ja nathI maLatA. Ama ja jIvana vitAvavuM che ? sAce virAmane hAvA, enI mAja zuM nathI ja mANavAnI? vAru, tame cAlyA jAo cho tenA kayAMya cheDA che? virAmane, zAMtinA, AtmanirIkSaNa mATeneA kazuya lakSa che? phakata peTa bharavA mATe rAtadvivasa vyavasAyamAM ghANInA elanI mAphka joDAvu ane prajA vadhAravI, tenA mATe ciMtA sevavI, tenA arthe aneka viTaMbaNAo veThavI ane chevaTe kazu Atmayana meLavyA vinA badhuM choDIne cAlyA javuM e zuM kharAkhara che? jIvana zA mATe? AvyA zA mATe? kayAMthI AvyA ? pAchA kyAM javAnuM? sAthe zuM zuM AvavAnuM? ApaNe keNu? zuM karIe chIe? A badhA AtmasabaMdhI vicAre navarAza maLe karatA raheze. tamAruM zreya temAM che. bAkI te A badhAM drazyo eka vakhata nakAmA thavAnAM che. hamezA satsaMga, sAMcana karatAM rahevuM. navarAza maLe teA thaDA vakhata neALavela suMdhavA (saMsAranuM jhera utAravA) - virAma levA, zAMti smathe AvI javu. atre badhI sAnukULatA che. ....bhAie tamArA mATe yathAzakti tamArI sevArUpa pharaja bajAvI che. emanI yatkiMcit alArUpe sevA karaze. ee sahRdaya, sajjana ane dharmapriya che. vaLI samajadAra che. Tie te| mAnavamAtramAM heya paNa zreyA e guNagrAhaka thavu. tamArA gharamAM saune prabhusmaraNanu kaheze. 6 : bhikSu 18 sAyalA, tA. 8-9-para 0 0 0 ughaDelA cakSuvALAne te sarvatra medhapAThA najare paDe che. kudarata evI ceAjanA karI che ke vicAravAna vyakti pagale pagale kheAdha meLavI zake, vairAgya pragaTAvI zake x x x kudarata mUMgA mUMgA upadeza kare che paNa kAnane baherA ane mAtra ca cakSuvALA nathI sAMbhaLI zakatu ke nathI dekhI zakatA. dvivyadraSTivALA yathArtha joI zake che. paramAtmAnA paMthe cAlanArAM, pratikULa sacege vadhu pasada kare che. kema ke emAM vadhu jAgRti rahe che. anukULa gAmAM pramAda thavAneA sabhava rahe che. bhakata tA mAne che ke anukULa ke pratikULa banne tenI mAkalelI ja bheTe che. eTale ja haste mukhe sahana kare che. e mArga kaThaNa che. preyane mArga jarAya kaThaNa nathI, mAtra enuM pariNAma sAruM nathI. jIvana kayAM ane kayAre pUruM thavAnu che e ApaNA hAthanA viSaya nathI. paramAtmAnA smaraNa ciMtananA vAtAvaraNa vacce udAsInatA, aNugamA, becenIne dUra phekavI. jete satra paramAtmAnuM rAjya, enI kRti dekhAya ene zeka zA mATe ? phaLiyAne bagIcA, temAM khIlelA puSpA e kevA bdhi saMdeza Ape che? x 4 x koIne doSa joyA vinA samabhAvanI sAdhanA karI sahanazIlatAnA pAThAne chUTayA kare. ane e zreyanA mage cAlatAM cAlatAM apAya teTalI bIjAne zAMti Ape|. vizvane prekSaka tarIke nirakhavAnI Teva pADo. na bhaLI javAne abhyAsa kare. jema AtmAnA upayAgathI, prakRtine sAkSIbhAve jovAnI sAdhanA che tema jagatanA sarvAM vyavahAramAM, duniyAnA vividha bhajavAtA nATakamAM paNa taTasthatAthI, dRSTAbhAve rahevAnI Teva pADe. kAi paNa vyakti pratye tiraskAra, dveSa, aNugame ke evuM ataramAMthI na nIkaLI Ave, e na abhaDAve tenI kALajI rAkhavA jAgRta raheA teA badhA kaSTa duHkhaH prasa Mge duHkha nahi Ape. jIvanajhAMkhI 228 For Private Personal Use Only www.jainel|brary.org Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivaya 5, nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha ApaNe banAvaTIne sAcuM mAnavAnI bhUla karIe chIe. temAM bhaLI jaIe chIe tethI aNagame pragaTe che. prArthanAmAM paNa zAMti, prasannatA ane nIravatA yAco ane pragaTAvavA mathe jagatanA koI bhAgane ApaNe sudhArI zakIzuM ane pachI zAMti leze e AzA mUkI de. eka vAtamAM khUba upaga rAkho ke mArI samIpe ja mAro nAtha, mArA badhA nAnA - moTA, aMdara ne bahAranA caritre joI rahyo che ne mane dorI rahyo che x x x mATe AnaMda ja Azraya le. aMdaranI pAzava prakatine khIle bAMdhavA prabhune sahAro vairya ne zradhA rAkho. utAvaLa na karo te badhuM sAra thaze. sAdhanA cAlu rAkho. daH bhikSu 19 sAyalA, tA. 23-9-12 0 0 0 tamAro patra maLe, bInA jANI. AMgaNunA bagIcAnA patrapuSpomAMthI ThIka bodhapATha meLavI rahyA che. bodhapATha te kudarate sarvatra mUke che. paNa mANasane AMkha kayAM che? kudaratanI racanA, emAM bharela kauzalya, ene gupta saMketa, prANImAtrane vikAsa karavAnI yojanA no UMDANathI vicAra karavAmAM Ave te Azcaryamugdha karI de tevuM che. tame aMkuzanI vAta lakhI, bahAranA nimittAnI apekSA jaNAvI te barAbara che. e nimi-tamAM paNa dayALane hAtha che. jenI jeTalI anivArya jarUra che tene teTalI gyatA pramANe maLI rahe che. "viveka ane sAdhanA" vAMcyA pachI A vastu samajyA haze. A5NuM ane anyanA paraspara vikAsa sAthe saMbaMdha che. eTale ApaNI bhAvanAne vadhu vizALa banAvavAnI apekSA rahe che. jIva svArtha sAdhavAnI saMkucitatAmAM aTakI rahyo che. pote vistRta hovA chatAM kSudra banI rahyo che. A vAta jyAre pitAnI oLakhANuM thAya tyAre vadhu samajAya che. vAtavAtamAM Azcarya ne navInatA bhAsatI baMdha paDe che. rAga-dvenA tarage sahaja zAMta thAya che ane je Aja sudhI durghaTa lAge che te durghaTatA maTI jAya che. e cIja zodhavAne avasara sAMpaDe che. sagavaDa ane sAdhano paNa sAMpaDayA che ane teno mArga paNa lAve che. utAvaLa karavAnI jarUra nathI. jarUra che sAvacetInIupaganI. e mArge jatAM A vidhra kaNa nAkhe che? kayAMthI Ave che? kema Ave che? jarUranA che ke phogaTanA? ema nirIkSaNa karI TALavAmAM sAvacetInI khUba jarUra che. jIve te tarapha lakSa ja ApyuM nathI. saMsAranAM sAmAnya vahevArane jarUrane dhArI e tarapha vadhu lakSa apAyuM che ne amUlya vakhata badhe ema ja gayo che. mATe jAgRtinI, upaganI ne sAvacetInI jarUra che. vAMcana-vicAraNAne mATe satsaMga-navuM jANavA ne meLavavA mATe tapa-zuddhi mATe ane prArthanA-paramAtmAnI chaka thavA mATe, e lakSa jIva cUkaye che ane khoTo AtmasaMtoSa mAnya che. e lakSa na cUkAya. vAMcyuM che e vadhu vicArAya ane zakita samaya anusAra karelA nizcaya vartanamAM mUkAya to ekatAra saMdhAya. sAkSI tarIke pitAnI jAtane chuTI pADavAmAM jarA vega vadhe. tame nimitta upara bhAra Ape che paNa pustako nimitta che. kAratanI cIjo badhI nimitta che. tamane bolyA ja kare che. jarA kAna Ape, e hApha najara kare. sUyodi badhA udaya-astane dekhADI rahyA che. vastumAtranA paryAye palaTavA, navAnuM Agamana jUnAne nAza, AMkha kholI nAkhe tema batAvI rahyA che. paNa e nayanavALA ja joIne sthagita banI jAya che. zAne moha? zAne kheda? kone raDavuM? kene kahevuM? kAno aphasosa karavo? philamanI peThe AkhuM jagata pitAnI carcA batAvI rahyuM che. Apa to jovAnI kevI majA Ave? paNa dRSTAne badale ApaNe ja emAM bhaLIne DUbI jaIe chIe. eTale majA uDI jAya che ne rAga-dveSanA vegamAM DhapaDAvuM paDe che. ghaNu kALanI A Adata, Teva, daSTi che. e bhUlavaNI che. emAM bhUlAI javAya che. Ane ApaNe mehanIya karma kahIe chIe.... paNa ATalI vAta samajANI eTale tenuM jora ochuM thAya che. ane ochuM thayuM che eTale ja kSadhA, jijJAsA na thAya tene kheda thAya che. jijJAsA jAgI che, bhUkha ughaDI che te sAdhanA pathe-patronI pagadaMDI 229 Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUgya gurudeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha kudarata enI anukULatA karI Apaze. bhUkha sAcI, tAlAvelI samajapUrvakanI sAcI joIe. je che te ThIka che. je kare che te ThIka kare che. eTaluM samajAyuM e ghaNuM che. vyAkuLatA bhale hai, hevI ja ghaTe. dakSiNa aMka Avyo te sAro che, lakSathI vAMcazo. zrImanI navI AvRttimAM navuM ghaNuM che. je tame hamaNuM samajyA cho te sthUladarzana karatAM sUkSma vadhu phaLavAna che. bhAvadarzana to game tyAM karI zake. vadhu prayatna pitAnA AtmAnA darzana mATe karazo te amArA darzana tamArAmAM ja thaI jaze. e ja. . daH bhikSu sAyalA, tA. 18-11-52 ( 0 0 0 Aje jayaMtInA dina tarIke lekae pravRtti karI che. tamAruM kalakattA javAnuM hAla mulatavI rahyuM te jANyuM ane mananI azAMti paNa jANI, azAMtinA prasaMgamAM vAMcana na karavuM, paNa jApa karo. je nAmane jApa tame karatAM ho e jApa satata karo. bIjA viSayamAMthI manane kheMcI laIne prabhusmaraNamAM joDavuM, e sarvottama upAya che. AvI paDatI Apatti, vipattio zeDo vakhata to mANasane gabharAvI mUke ane prakRtio manano kabajo laI le paNa A badhIye seTIo che. ane kasoTI A mArgamAM cAlanArane thAya che. emAM jarAya navAI nathI. jema jema paMtha kApaze tema tema vadhu paNa kasoTIna prasaMge Ave tethI jarA paNa gabharAvuM nahi, vicalita na thavuM. e badhA prasaMge mAyAvI dazya che, kSaNika che. paNa jANe have zuM thaze ema bIvaDAvanArA hoya che. AvA prasaMge paNa khUba zAMti, samabhAva, akhUTa dhIraja ane zraddhA rAkhavA, zakti ne samajaNano upaga kara. e badhuM prabhunA caraNe dharI daI tene jApa kare eTale e vAdaLA vikharAI jaze ane tAjagI anubhavaze. AvA prasaMge ja vairAgya prAptinA, bhajana vRddhi karavAnA nimittarUpa bane che. vAMcana to tame ThIka ThIka karyuM che. have te badhA vAdaLA vikharAIne hRdayAkAza svaccha na thAya tyAM sudhI japa yajJa zarU rAkhaze. jeTalI navarAza maLe teTalo vakhata ja5 ja karazo. ciMtAnA, upAdhinA, vyAkuLatAnA badhA prasaMgone prabhunA caraNAravindramAM mUkI bhAra re jeTalI zraddhA ne dhIraja pragaTAvaze. vizvAsa rAkhaze ke pariNAma sAruM Avaze. ciMtA ane japa ke bhajana banne sAthe na thAya. ciMtA karavAthI ciMtA maTatI nathI, paNa bamaNI pajave che. mATe jema prabhunI marajI hoya tema thAya. ema samarpaNa karIne "34 2 " no jApa karaze. keI viruddha hoya tethI zuM thayuM? AkhI duniyA viruddha hoya te paNa eka mA nAtha pakSamAM hoya te kazI aDacaNa nathI. mATe.... jarAya paNa bhaya ke zokane TakavA na de. e badhI bhUtAvaLane ApaNe ja saMgharela che. A prasaMge te nimittamAtra che. pajavanArA to aMdara che ane te paNa tame mAraga badalyo eTale tamane pAchA vALavA, pAchA ghasaDI lAvavAnA peMtarA che. kuTuMbamAM keka gUMcAela tamane batAve che ke pAchA vaLe, nahi te gharanA kaleSa dAvAnaLa banI bharakhI khAze e matalabanA vicAro aMdaranI prakRti dvArA thAya che. paNa have pAchA vaLavAnuM na hoya. AvA samaye keInA upara roSa ke kedha ke dveSa jevuM jarA paNa na thAya. ati zAMtipUrvaka madhurabhAve ja vartavAnuM che. laDavAnuM aMdara che, duzmane aMdara che, bahAra koI duzamana nathI. e tamArI samajaNane jAgRta rAkhaze. e bhUvatA, jANo che tene ? vartanamAM mukavAno samaya AvI pahoMce che. patranI pahoMca ane zAMti samAcAra lakhazo. da: bhikSu 2ii sAyalA, " . 24-11-para . 0 0 0 prANImAtrane tridoSano vyAdhi vaLagyo che. mithyAtva, mAyA ne niyANu. ene upAya, vicAra-samyaka vicAra evA vicArathI ja jaMbU ATha navavadhUonA mohamAMthI baccA. zAlibhadra jevA vaibhavI paNa pragADha mAyAnA baMdhanathI chUTayA e ja - jIvanajhAMkhI Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivarya 5. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha samyak vicArathI yUlibhadra kozA nivAsamAM nirlepa, nizcitabhAve rahI zakyA. evA vicAranA baLe paradezI mRtyune bheTI kAryo ane e ja vicArathI zikAre nIkaLela mRgaghAtaka saMyati rAjA rAjya riddhi, samRddhi ane vipulabhaga aizvarya choDIne dIkSita thayA. e vicAranA paripakavathI gRhasthAzramanI gUMcavaNamAM aba dhabhAve rahI zakAya. e vicAranI zreNi hRdayanI AMtarazadhithI pragaTe che. ane AMtarazadhi samyaka vicA2 TakAvI rAkhe che. tamAro patra vAMcatAM tame e ja gaDamathalamAM jaNAvo che. prakRtionI dhamAlathI, tenI satata pravRtiothI dRSTA tarIke-sAkSIrUpe nirakhavA mathe cho ane temAM viddha paNa Ave che e to saMbhavita che. yudha te AvA samaye tIvra ja hoya. paNa mane khAtrI che ke paramAtmAnuM zaraNa svIkAranArane te chevaTa vijaya che. guru ke bhagavAna chupAyA nathI ne e bhUlyA paNa nathI. tamArA yuddha tarapha ja daSTi che ane AzIrvAda varasatA hoya che. mAtra e mAga kaThaNa ane kArya kaSTasAdhya che. ame paNa e ja mArge prabhu kRpAne yAcI rahyA chIe. nATaka jotAM jotAM ramatamAM bhaLI javAya che. paNa hiMmata, zraddhA, dhIraja ane ekaniSThA, satata jAgRtine prayatna eTalA jarUranA che. bahAranAM humalAo je dekhAya che tenA mULa bhItaramAM che. dekhAya bahAra ane ramADanAra aMdara e khUba vicAravA jevuM che. bahAranuM tophAna kAyamanuM sAcuM jokhamI, bhayaMkara che; have zuM thaze ? ema prakRtio samajAve che paNa te satya nathI. e badhAno AdhAra mananI samaja upara che. jANe ApaNe enAthI para chIe. ema kapanA karIne vAtAvaraNane zAMta karo. tamArA karatAM anekagaNI upAdhio-parAdhInatAmAM aneka mAnava sabaDe che, pIsAya che. Arthika, zArIrika, kauTuMbika kaSTamAM jalI rahyA che. e daSTie tame tamane joze ke prabhunI keTalI dayA che ke tame dhAro te paramAtmAnA caraNe jIvana dharI amUlya vastu meLavI zake evI taka tamane sAMpaDI che. dekhAtA vidano te cha-namAlA che. tamAro mArga e lekene na ruce te te saMbhavita che. 4 x x daH bhikSu 5 - 2 morabI, tA. 16-2-53 0 0 0 tamane tyAM avakAza, anukULatA che te je che tene lAbha levo. je thAya te thavA devuM. prArabdhanI bAjI mANasa pheravI zakato nathI eTale tyAM huSa-zekane avakAza nathI. harSa-zekanA saMgamAM evA prasaMgamAM samatva, samabhAva rAkhI zakAya evI Teva pADavI ane mananuM samatolapaNuM rahe e ja puruSArtha. tyAM ja samajaNanI kaTI. parIkSAnA prasaMge mumukSuone vAraMvAra Ave che. jagatanA laukika vidyArthIone bAra mAse parIkSA Ave paNa mumukSuone vAraMvAra Ave che ne Dagale ne pagale taiyAra rahevuM paDe e ja sAro abhyAsa. zikSaka te pATha bhaNAve paNa parIkSA vakhate te svabuddhi, svazakita ja kAma Ave, eTale prArabdha pheravavA na mathavuM. e to philmamAM je citra jaDAI gayuM te ja nIkaLavAnuM emAM pheraphAra na thAya. sArA narasA, zubha-azubha prasaMge, co, banAvo bane tene samabhAve daSTArUpa thaI pasAra thavA devA ane emAM lepa na lAge tenI kALajI rAkhavA prayatna seva. A paNa abhyAsa che. je je sAMbhaLyuM che, jANyuM che, vAMcyuM che, tene upayoga karavo. samajadArane vadhu mUMjhavaNa hoya che ema lokokita che. paNa eka draSTie muMjhavaNa nathI paNa hatI. vAMcana to tamArI pAse che. vakhata che, jijJAsA che, anukuLatA che eTale e badhAne lAbha le. upaga jAgRta rAkhaze. anubhavonA-banAvanI noMdha karaze. bhAva-pratikramaNa hamezAM karatA raheze. Arogya upara lakSa rAkhaze. samatolapaNuM tana-mana ane vANInuM jALavaze. nAmasmaraNamAM pramAda ne karaze. e ja. daH bhikSu 23 sAyalA, ... 14-4-53 0 0 0 hAlamAM bapore tApa paDe ne savAre ThaMDI paDe evuM vAtAvaraNa che. bAhya tema Abhyatara paNa evuM ja che. aMtaramAM koIne zAMti, sukha ke ArAma nathI. mAtra uparano ja bhabhake, khoTA kharcA, phezanamAM loke jIvana vitAvI sAdhanA pathe-patranI pagadaMDI 231 Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivarya paM. nAnasajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha rahyA che. sukhanI irachAe duHkhane zodhI rahyA che. bhUlavaNInA paDadA jIvane bhUlAve che. asatyamAM satyano bhAsa thayA ja kare che. ethI asatya mArga nathI choDI zakatA. jyAM sudhI potAnI sAcI oLakha na thAya tyAM sudhI e dazA rahevAnI ja che. te mATe "tuM koNa? tuM kyAM? tuM kevo? tuM zuM kare che? te zuM karyuM? teM zuM taryuM? tuM kayAM jaI raho che? tuM tane ja je; tAruM hita zemAM che? hitAhitane vicAra kara, emAM upayoga lagAva ema jJAnIjane pokArIne kahe che paNa A mUDha jIva baherAnI peThe sAMbhaLatuM nathI. e tarapha lakSa ja nathI. mAtra aMdha paraMparAe anukaraNa karyo jAya che. ... sadaganI nahi paNa paramAtmAnI kapA varasI rahI che. paNa jIva te amane adhikArI nathI thayo. tethI tenA karatAM saMsAra-sukhane vadhu upakAraka mAne che. e ruce che, ne te meLavavA mathe che ane chevaTa nirAza thaI Itara kAryamAM vaLage che. tame bhAgyavAna che ke e amRtanI pipAsA che. e meLavavA jhaMkhe che, mathe che. Itara padArtha sArA dekhAvaDA hovA chatAM temAM rasa nathI Avato. e ucca kakSAnuM lakSaNa che. e ja kRpApAtra che ke jene e paramapaMthanI jhaMkhanA che. jyAre sAthe rahetAM aMgata kuTuMbIjano jemane rasa nathI e tamone ghelA, dhUnI, dharmaghevaDA, khoTA cIle caDelA evuM evuM anumAna kare ane te karaze ja. "dakSiNA'mAM khaba jANavAnuM, samajavAnuM ne AcaravAnuM Ave che. chellA badhA a ke lakSa ApI jhINavaTathI vAMcavA jevA che. enI thiyarI (tattvaSTi) te tame jANI che eTale vAMcavAmAM vadhu rasa paDe tevuM che. moTA (zrIjI)nA pustaka paNa sAdhanA karanArA mATe ThIka che. vAcana karatAM ene vicAra, banI zake teTaluM zakita pramANe vartana (1) paramAtmA pratye khulluM thavuM ne (2) tene badhuM samapI devuM ane enI prArthanA, AkAMkSA, tamannA (espirezana) dvArA ene bolAvavA, prakAza pragaTAvavo. (3) prakRtinuM rUpAMtara karavuM. A traNa muddA che. paNa te pahelA ApaNuM jIvanamAM paNa eka jAtanuM vartana vahevAramAM karavAnuM che. emAM dhIraja, zraddhA ane satatapaNuM niyamitatAnI jarUra che. vartanamAM draSanA prasaMge prema, anyanI TIonA badale potAnI bUTIo, ane jema bane tema gaMbhIratAthI nihALI sahana karavuM, dila dariyAva rAkhavA prayatna sevavo. A badhuM kaThaNa te che paNa te ApaNe ja jyAre-tyAre karavAnuM che. hAla eja. daH bhikSu 24 sAyalA, tA. 8-5-53 000 tyAM rahyA rahyA ahIMnA vAtAvaraNanuM ciMtana ane tadanurUpa jIvana ghaDavAno saMkalapa karaze te jarUra tamArAmAM sthiratA ne zAMti AvatI jaze. jijJAsA ane aturatA hovI jarUrI che. paNa je jijJAsA buddhizakitane tavAbhimukha na rAkhe te vANI vilAsamAM pariName che. ane je AturatA hRdayane pitAnA ISTa pratye tanmaya na kare, aMtarmukha na kare te AturatA pachI cUlamAM ja racatI banI jAya che. ATaluM khyAlamAM rAkhaze. vAMcana-manana karI aMtaranA karaNe keLavatA raheje. tamArAmAM tamane apUrNatA, nirbaLatA, truTIo dekhAya che tyAM sudhI sudharavAne AgaLa vadhavAne avakAza che. anuprekSA karanAra potAnI bhUlo-de joI zake che. ane joI zake che te ja potAnI zakita, saMga pramANe kADhavA prayatnazIla thAya che. anaMtakALanI bhUlo, traTIo, Te, abhyAsa, mAnyatAone thoDA samayamAM kADhI zakAtI nathI. thoDAka vakhatanA zArIrika dardanA nAza mATe lAMbA kALa davA ane parejI pALavI paDe che mATe AmAM dhairya, khaMta, zraddhA ne apramAdanI AvazyakatA rahe che. zAMta vAtAvaraNa, uttama saMga ane utsAhathI dhAravA pramANe paMtha kApI zakAya che. e ja. daH bhikSu 232 jIvanajhAMkhI Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva ravivaya paM. nAnacandrajI mahArAja jamazatAlida smRtigraMtha 25 ceTIlA, tA. 25-6-53 0 0 0 jAgRti vinA bhAna na hoya. bhAna vinA jAgRti na gaNAya. sukha-duHkhanA dharaNe, bhUmikA para hoya che. daSTi evI sRSTi' nuM rahasya e che ke satyadaSTivALAnA mUlyAMkana bAhya dRSTivALAthI taddana bhinna hoya che satyadaSTivALA anAtma vastunA lAbha-geralAbhane lAbha ke nukazAna mAnatA nathI. potAnI jAtane nukazAna pahoMce temAM nukazAna mAne che. A paristhiti dIrghakALanA satata abhyAsathI thAya che. manamAM vicAra UThe, IcchA jAge, caMcaLatA, kSeAbha, vikAra, tRSNA ke dveSa pragaTe. tyAre e vastu kayAMthI UThI? kayAMthI nIkaLI? keNe prerI? enuM mULa kyAM? e zeAdhavAno prayatna kare. aMtaramAM UMDA UtarI zodha kare. e vicArAdi pragaTe te e pramANe karavA na bese. ene bheru thaI temAM bhaLI na jAya. paNa te vijAtIya tatva che mATe e tatvane zodhavAno abhyAsa pADe. e mATe ALasa thAya te tene mAne nahi ane enI zodhamAM ja pitAne patta maLe che. bhinnapaNAno anubhava pragaTe che. paNa ene samaya lAge che. emAM dherya, zraddhA ane khaMtanI apekSA rahe che. pulanA nimitta thatAM sukha-duHkhanA mULa tyAre samajAya che, ke kokane mAra keka sahe che. chedAya pudgala ne vede AtmA. ekanA sukha-duHkhanA prasaMgane anya bhogavI rahyo che ema abhyAsanA aMte jaNAya che. sApekSatAnuM rahasya tyAre samajAya che. nakAmI dhAMdhala, dhamAlenA keyaDA tyAre ukelAya che. zAstranA sAcA artho, raho tyAre khullAM thAya che. dharmanA nAmathI thatI sAThamArIe tyAre zAMta thAya che. vADAnAM, jJAtinAM, bhinnatAnAM, UcA-nIcAnAM bhede, mAnyatAo, sAcI daSTi pragaTe tyAre ogaLI jAya che. A vAta belanArA ghaNuM che. paNa ene AcaranAra, e mATe phanA thanAra virala hoya che. emAM athAga mahenata paNa che ane lAbha paNa athAga che. badhI kaDAkUTo ne bhAMjagaDo bhUkko thaI jAya che. ApaNe ApaNI pAsethI ApaNe meLavavAnuM che. paNa Aje mehanA jere kaThaNa, agharuM, asAdhya jevuM thaI paDayuM che. vyavahAranA bAnA, gharanI muzkelI jaNAya che te vAstavika rIte sAcI nathI. ApaNe sAcI karI mAnI che. manathI manAyuM che. eTalI jIvanI nirbaLatA che. jIva tapa kare, kharca kare, bIjA duHkha sahe paNa A mArgamAM paga mUkatA nimna prakRti tophAna macAvI ema samajAve che ke ApaNuthI hAla bane ema kyAM che? ane karIe, paNa pachI AkhuM zuM? A keNa kare? jagatamAM zuM kahevAya? evA vicAre pharI vaLe che. AmAM mArI vAta paNa bhegI che. x x x daH bhikSu thAnagaDha, tA. 7-7-53 0 0 0 mAre mATe mane lAgyuM tema lakhyuM. tamene saragadaSTi che eTale na dekhAya. bhakti ochI che e ochapanuM kAraNa mArAmAM ja che e mAnavuM ja barAbara che. mAro mArga ja jude che. bIjAne baMdha karatI vakhate e bedha huM mAre mATe paNa vicAruM chuM. mane je bUTIo dekhAya che te mATe prayatna cAlu che. zrIjInA (meTAnA) pustaka aravindanI bhAvanAne maLatAM che. tamane ruce tevA sAdA, samajAya tevA lakhANanA che. pitAnuM jIvana sAduM, nidaMbhI ane guruvacane cAlI sarmapaNanI bhAvanAne apanAvavA mathAmaNa karela che. pitAnI jAtane na sudhAre te bIjAne kema sudhArI zake? eTale sAdhake te anyanI rAha na jatAM potAnI jAtane sudhAravAmAM badhuM lakSa ApavuM joIe. kaI dina nAhiMmata, nirAzAvRtti na karavI joIe. pitAnuM lakSa je AtmA tarapha hoya to nirAzAnuMka I kAraNa nathI. che ne meLavavuM che. bhale vilaMba thAya, bhalene bIjA bhave thAya. paNa thayela prayAsa niSphaLa nathI javAno. dezamAM AvavAnI prabaLa bhAvanA jAgaze te kudarata madada karaze. tyAM rahyA paNa ghaNuM karI zako tema che. jene samaja ke zakita, pipAsA, premaprIti nathI e te sAkSAta bhagavAna samIpe hoya te paNa kazuM vaLatuM nathI. ane jene jijJAsA sAdhanA pathe - pannenI pagadaMDI 233 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivarsa paM. nAnasanTejI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha samaja, zakita, prema, AkAMkSA che te game teTalo dUra hovA chatAM tuka, samIpe ja che. bhAvanA adhyapaNe ghaNuM kAma kare che. sAcA ane AcarI zakAya tevA saMskAra pADavA prayatna karaze. daH bhikSu vAMkAnera, tA. 26 - 7- 53 0 0 0 mArI tabiyata sAdhAraNa ThIka che. svAnubhava karavAnI to ApaNuM samAjamAM prathA ja nAbuda thaI gaI che. le kAne saMbhaLAvavA mATe abhyAsa karavo ane jeTale kSopazama karyo hoya teTaluM te pramANe lekenI pAse kahI batAvavuM vyAkhyAnamAM je kahevAya che te vAMceluM, gokheluM, sAMbhaLeluM ane ekaThuM karela ja moTe bhAge hoya che. anubhavane arthe sAdhanA karavAnI prathA ja naSTa thaI gaI che. kharI rIte pitAnI jAtane zeAdhI, enI zuddhi mATe satata prayatna karanAra ja kAMI meLavI zake ane meLave te kAMIka ApI zake. surijI vyAkhyAnakAra, zAstranA abhyAsI kharA paNa jenuM nAma nija anubhava kahevAya e vastu nahi. e mArga ja de che. prApta karyA pahelAM ApavA nIkaLavAnI prathA rUDha thaI gaI eTale lakSa ja bIjAne bodha ApavA tarapha moTA bhAge rahe che. eTale ja keIne kriyAnuM abhimAna, koIne AcAranuM, keIne zAstra bhaNavAnuM to koIne vakatA tarIkenuM gumAna vRddhi pAmatuM hoya che. jene nAza kare ghaTe te ja vRddhi pAme chatAM e tarapha lakSa ja nathI. dhArAdhoraNe, kalama ane samAcArInA niyamo, eTalAmAM sAdhue zuMcAI rahyA che. sAdhupaNAnuM che raNu, AcAranI kaThInatA upara avalaMbe che. tyAM tamone zAMti che, vAMcana-vicAranI anukuLatA che eTalAmAM saMtoSa mAnavo, "rAma rAkhe tema rahevuM" e mAnya karyA pachI vyathA aMtarane zA mATe ukALI nAkhe che? hamezAM cittane prasanna-AnaMdI rAkhavuM. svabhAva tarapha vaLanAra, prabhunA page paDanAra ne pratikULa saMgamAM paNa prasannatA keLavavI ghaTe. ene kheda, aphasosa ke ukaLATa rAkhe piSAya ja nahi. na hi bhavati viyogaH snehavicchedahetuH // artha - viga ke viraha e, vizuddha prema-neha ke bhakitane cheda uDADI devAmAM kAraNabhUta banatuM nathI eTaluM ja nahi paNa UlaTuM premane sateja kare che. sthUla dehathI na maLAya to paNa patrathI maLAya che, khulAsA karAya che eTalethI saMtoSa mAnavo. dUra rAkhavAmAM paNa kudaratane keI ISTa hetu haze ema mAnavuM. AsurIdaLanA parivartana mATe prArthanA-abhIsA karavI. prayatna kare, emAM jarUra saphaLa thaze. dakSiNamAM tapazcayane adhikA2 khUba manana karavA jevo che. saMvedana ane vinimayane artha Ikriye dvArA magajamAM je riporTa AvyA hoya tenuM saMvedana thAya che, paNa e saMvedana prANadvArA ja kriyAzIla bane che. dAkhalA tarIke :- karNadvArA riporTa maLe ke phalANuM pALIyA nIce dhana dATela che. e riporTanuM saMvedana magajamAM prathama thAya che ke kyAM che? keTale dUra che? kaI tarapha che? keTaluM che? evA evA tarko thAya e saMvedana. prANa vinA te keDanI zakita nathI. eTale je je saMvedana thAya te pramANe prANu pitAnI kriyA kare. emAM samyaka mananuM niyaMtraNa vivekapUrvaka hoya to prayAsa saphaLa nIvaDe. prANune khorAka saMvedana. eno artha e ke prANanI kriyAzIlatA "mana taraphathI AvatAM saMvedane pramANe ane manamAM Idriyo taraphathI AvatAM ripeTa upara, emAM keTaluM satya ne keTaluM asatya ? karavA yogya che ke nahi ? e viveka mana upara AdhAra rAkhe che. saMvedanano artha samyaka vedavuM, jANavuM. prANu te je te vedane prApta thayA te pramANe te kriyAmAM joDAya che. khAvuM-pIvuM, sUvuM,-besavuM, rAMdhavuM-sIdhavuM, daLavuM, bharavuM, kAMtavuM, khodavuM, caNavuM evA dareka kAma prANanI zakitathI mana ane zarIra kare che. vinimaya eTale Apale, ApavuM ne levuM. eka prANu samaprANane Ape ke te e kriyA paNa prANanI ja 234 jIvanajhAMkhI Jain Education Interational Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (pUjya gurUdeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha che. vinimaya eTale levA-devAnI kriyA. "dakSiNA lakSapUrvaka vAMcazo. na samajAya tyAM cihna karaze. ghaNAM bhAge A taraphanuM aMjaLa thaze te vAMcanano yoga thaze. e ja. . . . da bhikSu , vAMkAnera, tA. 10-8-53 0 0 0 paramAtmAnA kRpApAtra banavuM e tamArA hAthane viSaya che. mAtra enI prekaTIsa karavI ane zakita keLavavI joIe. nAnA-moTAne bheda rahe ja. kemake tame te bhUmikA upara che ane tethI kheMcANa paNa rahe e asvAbhAvika nathI ane tethI tamane parAzrayI jevuM lAge. vAstavika te saha sahane ja Azraye ja che. kemake sarvanA bhAgya bhinna bhinna che. karma ane prArabdha e sarvanA bhinna che. keI keInA prArabdhane pheravI zakatuM nathI. paNa mAtRhRdaya potAnA saMtAna pratye jarUra kheMcAya ane svAzrayI sazakata banAvavA jhaMkhe ja e paNa daSTi che. sarvA ge samarpaNa te ghaNuM kaThIna che. paNa e jAtano mahAvare, prayatna, velaNa e jAtanuM rAkhavuM. e mArge prayANa karanAra-prayatna sevanArane prakRti vadhu pajave. mananI vyAkULatA vadhArI mUke e nimna prakRtinuM kArya che. enA sAthe ja yuddha karavAnuM che. mera hoya che. paNa kAryamAM saphaLatA na maLe te paNa gabharAvAnuM-muMjhAvAnuM kAraNa nathI. niSphaLatA e saphaLatAnuM agAunuM aMga ja che. tamArA vartananuM virodhI valaNa tamane mUMjhave che. paNa te tarapha bahu lakSa na ApavuM. lakSa ApavAthI tamAre parAjaya ane ene vijaya thAya che mATe e tarapha durlakSa rAkhavuM. nAmane bheLavIne bole to ya paNa tamAre lakSa ja na ApavuM. e emanA svabhAva, samajaNa pramANe bolavAno, vartavAne temane hakaka che. tamane gya lAge tema mAyALu bhAve vartavAna tamone hakaka che. dareka kArya mIThAzathI karavuM.. bagADavAnI jarUra nathI. mArga te kADhanAra ja kADhaze. tame jANatAM paNa nahi hai, ema mArga thaI jaze. bharose rAkhe X XX A badhAmAM kudaratanA gUDha saMketa hoya che. je sahaja thAya te karavuM ane pelo leka yAda karo. "ghAtathI niyativA " tame mAgaNI karI, ene mauna sevyuM te dhIraja rAkhavI, toDaphoDa na karavI. jema philamanI geThavaNI pramANe da Ave-jAya che ema prArabdhanI philama cAlyA ja kare che. bhUtakALa jevAI gaye, vartamAnakALa jevAya che ane bhaviSya have jevuM haze tevuM jevAze, ema zra. jarA paNa kheda na kare. tamArA pAchaLa eka jabarajasta mahAna adhiSThAna sattA kAma karI rahI che. mANasane khyAla nathI tethI "A mArAthI thayuM" ane "A na thayuM" ema lAge che ne bole che. paNa prakRtithI baMdhAyela mANasa svAdhIna nathI, paNa parataMtra che. tame lakho cho ke mAre rAha sAcA haze to mane paramAtmA mAga karI Apaze e vicArane vaLagI raheze. nabaLAI tamArAmAM che evI sahe keImAM che, kaI viralamAM nahi hoya. lokalAja prazasta ane aprazasta e be che. prazasta amuka hada saMdhI jarUrI che ane te paNuM zakita samaja ane samaya Ave nIkaLI jaze. utAvaLa karavA jarUra nathI. je zakita nathI te samaya pAke Avaze. je prema hato ja nahi tene tame mAnI beThA hatAM eTale khaTake che. nahi te khaTake zA mATe ? tamArI bramaNa hatI. koInI prakRti keI pheravI zakatuM nathI. mAtra amuka saMge Ave che tyAre valaNa badalAya che. atyAre. je valaNa che te amuka aMge upasthita thaye badalAvAnuM. tamAre to dhIraja, kSamA, prema ja vahAvavAno. keInI bhUle ke deze jovAnI jarUra nathI. viruddha vartanAra pratye paNa prema dAkhavavAnI Teva pADo e sAthe mArga che. premathI kAma lenArane gumAvavAnuM kAMI nathI paNa lAbha ja che. premanI ajaba asara che. gama khAnAne vijaya che. mATe mAdhyastha vRtti keLavavI garIbAI ne zrImaMtAI lAvI AvatI nathI. e paNa prArabdhane AdhIna che. vikAsane A aMge nathI aTakAvatA. A saMge te vikAsane vega ApavA mATenA che. AvA samaye je vyAkULatA, cheda, aphasa, SaSTi thAya che. e vikAsane rUMdhanArA che. AvA samaye prema, zAMti, saMyama, vizALatA, samabhAva rAkhavA egya che. ApaNe dhArIe evA sIdhA saMcAge hoye tyAre anakaLatAmAM baLa pheravavAnuM kayAM hoya? vIrya pUravavAne to AvA (pratikuLa) yugamAM ja hoya. bIjAnA sAdhanA pathe - patrenI pagadaMDI 235 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha demAMthI guNAne vINI kADhe ne ameda anubhavo. na avAya tenuM kAMI nahi. kAma te vadhu evA sthaLamAM karavAnuM che. sAnukULatA karatAM pratikULatAmAM vikAsa vadhu sadhAya che. bhaktamAtranA citra joI lyo. narasiMha mahetA, mIrAM, jJAnadeva ke anya koI bhakato duHkhamAMthI, apamAnamAMthI samabhAva vedIne AgaLa AvyA che. mATe .... prasannatA anubhava, prasanna raho, tamArA sAthe ja hari che. tamArI kasoTI e ja kare che. emAM tame gabharA nahi. x x x pratikaLatAnI bhAre muMjhavaNa, bhAre vedanA pachI ja sAcuM darzana thAya che. bhAre tApa ane pachI ja varasAdanI ThaMDaka thAya che, mATe vikAsa tamArA hAthamAM ja mAnI ha. e ja 4 bhikSu 0 0 0 tamArA badhAM patro huM vAMcuM chuM. samajAya che ke zreyanA paMthe vicaravAmAM tamArI sAme aneka jAtanI muzkelIo, vidhro ane aMtarAyo khaDI cekIe UbhA che. tamArAmAM je aMtaranI sAcI zraddhA ne vizvAsanuM baLa na hoya te AvI pratikULatA vakhate jarUra thatharI javAya. pUrvAvasthA, jUnI ghareDa ane sthApita hakake bhogavavAmAM gujArI ane atyAre navI daSTi maLyA pachI, na janma meLavyA pachI, jUnA saMskAronuM avasAna thayuM nahi hovAthI jUnI sattA prakRtigata ane navA amala navajIvananA pagaraNanI vacce gharSaNa kare e paNa svAbhAvika che. AvA sagomAM madhyastha rahevAnuM bhagIratha puruSArtha keLavavo joIe. eka bAju rAga-moha kheMcANanuM lazkara ke, tiraskAranuM ToLuM che. e bane tothI para rahI AtmalakSI samabhAva, vItarAgabhAva ane nile padazAnuM pragaTIkaraNa karo eTale jarUra tame vijayI thaze. zabdathI muMjhAI javAnI koI jarUra nathI. AtmAnI evI sthitine svasaMvedanathI anubhava karavAnI ja AvazyakatA che. AvI salAha snehabhAve je kAMI lakhAya che te upayogI lAge to anubhava karaze. bAkI to pU. gurudeva apUrva sIMcana karI rahyA hoya tyAM mAre lakhavA jevuM paNa zuM hoya ? saMbhava che ke utAvaLe lakhavAthI sthiratAnA abhAve lakhANamAM koI vicAra, skUlanA ke utAvaLe anumAna karyuM hoya te mAruM lakSa cazo. e ja. li cittamuni vAMkAnera, tA. 23-9-53 0 0 0 tame jema hadayathI kSamA mAgI che e ApavA sAthe ame paNa aMtaHkaraNathI kSamA yAcIe chIe. tyAMnA dharmakaraNInA, tapazcaryAnA samAcAra paNa jANyA che. tamArI bhUlanuM saravaiyuM batAvyuM, kSamA mAgI. bAhyadaSTie jIve anekavAra kSamAne vyavahAra karyo che. e vyavahAra bAdaSTi prarate barAbara che, paNa kharI kSamAnuM svarUpa aMtaradaSTi pragaTayA bAda samajI zakAya che. anaMtakALathI AvA vyavahAra oghadaSTie thayA che ane thAya che. jeTalI samaja, daSTinI vizALatA eTalA aMze kSamApanAnu rahasya samajAya che. pratikramaNadi kriyA paNa e pramANe thAya che. badhAmAM sAcI dRSTinI jarUra che. e dRSTi kSapazamanA pramANe pragaTe che ane kSapazama vicArapUrvakanA zuddha prayatna thAya che. tame je raste kArya karo che te zraddhApUrvaka karyuM jAo. keInI kriyA, jJAna ke camatkAra dekhIne mana na DagAvaze. AtmAnI anaMta zakita che. judA judA mArge, jude jude anubhava thAya che. ApaNuM lakSa aMtarathaddhinuM che mATe kacaro na pisI jAya tenI saMbhALa, upaga rAkhave. game tevA saMgamAM prasannatA, AnaMda na gumAvAya tenI kALajI rAkhavI. atre AvI nathI zakyA e mATenuM duHkha thAya e bhUla che. ame sthUla dehe tamArI pAse nathI paNa tamArA hRdayamAM amAruM sthAna che, ane amArA hadayamAM tamArI bhakitanuM sthAna che. parasparanI sneharazmi delananA vAyaro cAlu ja che. ATalA varSanA sahavAsathI eTalI majabUtAI, zraddhA hovI ghaTe. ivarane badhuM soMpanAra evI mAgaNI na kare ke "Ama 236 jIvanajhAMkhI Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ }pUjya gurUdeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha{ nahi paNa Ama thAya" " Ama na thAya te ThIka evI mAgaNI na ja hoya. ene pivAya tema kare ne poSAya tyAM ne tema rAkhe. temAM AnaMda ja mAnave e bhakatane dharma che. e visarI kema javAya? ArtadhyAnathI cetatA raheje. kasoTImAM majabUta, daDha raheje. x x x daH bhikSu 31 vAMkAnera, tA. 24-9-53 : kSamApanA : khamAvuM chuM kSamA karaje, badhA gunA parasparanA milAvuM chuM hadayavINA, surIlA tAra jIvananA. x x 0 0 0 tamArA patra vAMcuM chuM. sateSa thAya che. Aje te kSamApanA nimitte DuM lakhuM chuM. dara varSe A rIte khamAvavAnI prathA varSothI cAlu che. khamAvanAra khamAve che ane kSamA ApanAra kSamA Ape che. pariNAma sau koI jANe che. jAgRta AtmAne A badhuM kRtrima ane nATakI lAge che ane sUtela AtmAne pariNAmanI kaMI paDI nathI hotI. kharuM jotAM jIvanavINa samagra rIte suravALI ane tAlabaddha hovI joIe. evuM jyAre bane tyAre badhA kSetramAM susaMvAditA ane sumeLa banI rahe che. jema vINAne pradhAna tAra cAra ke pAMca hoya che ane bAkInA gauNa tAra paMdara-vIsa hoya che. mukhya tAra ja gauNa tArane jIvanadAna kare che eTale ke uparanA tAra upara vINAvAdakanI AMgaLI pharatI hoya che tyAre enI preraNAthI nIcenA gauNa tAra jhaNajhaNI UThe che ane divya saMgIta relAya che. sAmAnya rIte vINAne aMge huM ATaluM jANuM chuM. enA jANakAra AthI vadhu ane jarA vizada svarUpe jANatA haze. basa, ATalA uparathI huM jIvana vINAnI nIce mujaba kapanA karuM chuM. jJAna, darzana, cAritra, tapa ane vIrya e AdhyAtmika jIvananA mukhya tAra che. gaNatAe e ja vastune nIpajAvanAra bIjA abhuta vyavahAra-lakSI aneka tArAnI kalpanA karI zakAya. e jIvanavaNu vagADanAra kAMte jAgRta thayela aMtarAtmA hoya athavA te jeNe jIvana ghaDataranI saMpUrNa javAbadArI svIkArI hoya evA saddaguru e ja uttama vINAvAdaka gaNAya. A vastunA abhAve Aja-kAla asaMkhya jIvanavI basurI ane batAlI ahIM-tahIM athaDAtIkuTAtI hoya che. ane kSamApanAnuM nATaka bhajavatI hoya che. uparanA ciMtanapradhAna laghukAvyamAM belanAra potAnI jIvanavaNane hadayavINamAM palaTAvI tenA tAra surIlA karavAno saMkalpa kare che. eka daei e dhRSTatA ja che. jeNe pitAnA jIvanamAM samyaga jJAna, darzana, cAritra tapa ane vIcenI sAcI sAdhanA karI hoya te ja evA TharaDA elA ke tUTela tAranuM samArakAma karI zake. bAkInA badhA jIvo ghasaMjJA ke lokasaMjJAnI UDI khAI-khINamAM khadabadatA pAmara jI hoya che. e lakSathI vicArIe te ApaNuM sthAna kayAM che? ene ApaNane pa lAge. ane pariNAme jIvanasudhAnI adamya tRSA jAge te jarUra beDo pAra thaI jAya mane, tamane, badhAne evI pipAsA jAgRta he.... e ja vizeSa samAcAra pU. gurudeve lakhyA che. li cittamuni vAMkAnera, tA. 8- 10-53 0 0 0 leke tapasyA karIne dezo bALavA, nAza karavA bhinnabhinna prakAre kriyA kare che. paNa doSa navA na pesI jAya, navA karmo na baMdhAya e tarapha lakSa nathI ApatAM ane cAlatI kriyAthI de ghaTayA ke nahi? vyasane, sAdhanA pathe-patranI pagadaMDI 237 Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha kUTavA, hAjatA, nirbaLatAe, viSamavRttio ghaTI ke nahi? ene hizAba, najara, tapAsa ke cIvaTa rAkhatAM nathI. jJAnIjaneAnI batAvelI davA ArogayA chatAM prakRtimAM, svabhAvamAM, hAjatemAM, pramAdamAM phera kema na paDe paNa mATe bhAge leAkeA adhaparaMparAe aMdha anukaraNa karIne samaya, zita ane sAdhanAne vyaya kare che. enA upAya . samyaka vicAra che. e dvArA potAnI jAtane, peAtAnA AtmAne oLakhavA prathama prayatna karavA ghaTe. jayAM sudhI petA taraphe lakSa na hoya tyAM sudhI daSA ghaTe niThu ane thatAM pApe, thatAM karmo aTake nahi. jeTalI cIvaTa zarIranA hR mATe che tethI vizeSa AtmA mATe hAvI joie. kema ke jene 'huM" 'hu" kahuM chuM te AtmA pote ja che ane zarIra tene rahevAnu maMdira, vezvana, ghara che. paNa jIva bhUlyA che, mA bhUlyA che. mATe potAne eLakhavA prayatnazIla thavu ane kriyAe samajapUrvaka karavI. abhyAsa, bhakita, kriyA, tapasyA Adi sarva Atmazudhdhi arthe hAya che.e badhu karavA chatAM Atmazudhdhi na thaI, prakRti upara kAbU na Avye, kaSAyanI zAMti na thaI te e badhI kriyAmAM bhUla rahI jAya che ema jANavuM ja rahyuM. hRdayazudhdhinI parIkSA pratyeka kAryamAM thAya che. jIve e tarapha lakSa rAkhyu ja nathI. paNa Atmazudhdhi mATe ja hoya che. prArthanAe 6; bhikSu 33 3. 000 mANasa peAtAnA vikAsa pramANe anubhavAnA rahasya ukelI zake che. eka ja banAvanA aSTi pramANe maNusa bhinnabhinna kare che. ghaNA banAvA sAmAnya hoya te bALajIvane mahAna lAge ane mahAna hoya te sAmAnya lAge, paNa badhAya arthapUrNa hoya che. AkhuM vizva tAlabadhdha, niyamita che. mAtra mAnava khatAle banI gaye che. sApekSavAda khUba jANavA jevA ne vicAravA jeve! che. bahAranI asara mana para na thavA de te khaLavAna ne Aregya bhAvIne mAnavA chatAM puruSArthamAM uNapa nahi lAvanAra, samajadAra gaNAya. thavA ceAgya thayuM che ne thavA yeAgya thAya che ne thaze. emAM vizvAsa rAkhanArane aphasosa thate nathI ane prasannatA gumAvatA nathI. prasannatA, AnaMda e te ApaNI cIja che. tene choDIne paranI gaMdhAtI cIjane zA mATe aDakavu? A mATe upayAga rAkhavA e ja ame gha upAya che. jema bane tema amRtasAgaranI najadIka javA mathavuM, haraghaDI hiranuM smaraNa, ciMtana, manana karavuM, nAmasmaraNa na bhUlavuM. vizote AvavAnAja, e ja kaseTI che. daH bhikSu 238 34 sAyalA, tA. 21-1-54 surendranagara, tA. 23-7-5 0 0 0 vAtAvaraNane ApaNe sAru zuddha karavu che e bhAvanAthI teA AvyA chIe eTale evI kaMI ciMtA ke upAdhi nathI. jyAM aMtaprema, bhakita ke pAtApaNAnI khAmI haiAya tyAM ApaNe vadhu AzA na rAkhIe. che tenAthI sateSa mAnIne nibhAvI laIe. jaive samaya, jevu sthAna te pramANe vartavuM ghaTe. mArA mATe je vizeSaNA lakhyA te vadhAre paDatA che. mArAmAM evu kazuya nathI. huM pAte ja eka vidyAthI jevA chuM. sAdhuno veza ane thoDI vAtacItathI mane jJAnI ke cegI ke karma yAgI mAnI lenAra bhUle che. apUrNa abhyAsI kAI ceAgI kahevAya? e te hAsyAspada gaNAya. yAgI hAya te saghADAnA baMdhanamAM rahe? saMghADAnA vyavahAra kare? e tA dhyAnamAM ja masta rahe. enA lakSaNlRA mArAmAM nathI. e badhuM tame tamArI bhakitathI lakhA che. kitanI AMkhe evu dekhAtu haze paNa e vyAjakhI nathI. jema tame abhyAsI che. tame hu paNa abhyAsI chuM. sAdhanA karavAne IcchatA sAdhaka chuM. sAcA satAnA vicAra jIvanajhAMkhI Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha karatAM mAre mATe mane zarama thAya che ke ATalA varSe paNa hajI adhavacce ja rahyo. saMghADAnI lapemAM mAruM kArya sAdhI na zake. mArI bhAvanA pAra pADavAmAM kudarate saMketapUrvaka vidhro nAkhyA ! bIjAne upadeza devAne devAdeDa karI e samajAya che. zakti hatI tyAM sudhI bahAra rakhaDapaTTI karI ane have zarIra aTakayuM tyAre sAdhanA mAMDI ane te paNa vidhro para viDyo. A sthiti mArI che. A sAMpradAyikatA, saMdhADAnA vyavahAro mane bilakula artha vinAnA lAge che. mArI bhAvanAne anurUpa kyAMya dekhAtuM nathI. sAdhanA arthe sthira na thavAyuM. samAjamAMnA vAtAvaraNa, bhAvanA, mAnyatAne te to jANe che. hAla e ja. 3pa surendranagara, tA. 4-10-54 0 0 0 tamAruM Atmanivedana, bhAvanA, ruci, aMtaranI abhilASA e mArA khyAlamAM che. zuSkatA nathI e nija che. vastunI jhaMkhanA che, aMtarano pikAra che ne hoya. jyAM samAnatA ucatA na hai hoya tyAM niveda pragaTe. ekAMtamAM, gharamAM ke nIrava sthAnamAM game tyAMthI naisargika AnaMda pragaTe te tyAMthI meLavo ane hRdayamAM UMDA utarAya eTaluM UtaravuM - ramavuM. kudaratanA vAtAvaraNamAM padArtho, da, vANI, auSadha, upacAra raheNI -kaheNI e badhA alAdakAraka, AnaMdajanaka, jIvanane vega ApanArA hoya che. bAkI kRtrima suMdaramAM suMdara dekhAtAM padArtho ke To, vANI ke kAMI paNa e kSaNika saMteSa ApI jIvanane vikRta karanArA hoya che paNa e AMkha vinA dekhAya nahi. divyacakSuvaDe ja e jovAlAyaka che. jema bhagavAnanA darzana mATe deva Ave che tyAre gautamAdikane deva nATaka batAve che. tyAre pitAnAmAMthI aneka bALake, strIo, puruSe vividha prakAranA asaMkhya prANIo, padArtho, varatuo bahAra kADhe che ane AkhuM navuM jagata pitAmAMthI khaDuM kare che. e badhAmAM deva pite ja eka hoya che chatAM asaMkhya judI judI jAtanAM, nAnA -moTA, suMdara - asuMdara dazyo saMka9pamAtrathI banAve che ane pAchA potAnAmAM samAvI de che. ema mahAsattAe pitAnA adhiSThAnavaDe AkhuM vizva, AnaMda arthe AnaMdarUpa pUrNamAMthI pUrNarUpe sajaryuM hoya ema lAge che. eTale jyAM juo tyAM e ja che. ApaNI draSTino je vikAsa, jeTale vikAsa eTaluM ne evuM dekhAya che. paryAyarUpe, kAryarUpe, anitya che chatAM nitya dekhAya che. pUrNa puruSa, mahAsattA, caitanyaghana, AnaMdasvarUpa pote nitya, akhaMDa trikAla abAdhya che. paNa tene jovAne divyacakSane abhAva che. tethI bIju dekhAya che. e divyadRSTi, divyazakita, divya svarUpa mATe ja puruSArtha karavAno che. cIja samyaka vicAra che. A vAta tamArA lakSamAM Avela che eTale ja tamArA lakhANamAM huM e vAcuM chuM. mArA koI anuyAyImAM A lakSa ha dekhato nathI. jema jema abhyAsa vadhe che tema tema sthiratA, ekAgratA, vairAgya, upayoga ane emAM rasavRddhi thAya che. tamane ja je te pratIti thaze ke agAu karatAM tame vadhu ThIka che. gheDa paMtha kapAya che. nisargamAM AnaMda levAnA abhyAsI thayA che. jarA daSTi karazo te khAtrI thaze ke pAlamapela nathI paNa tamArA paga nakkara upara che. AmAM dhairyanI apekSA rahe che. jenuM adhiSThAna AnaMdaghana hoya tyAM duHkha, zeka, saMtApa hoya ja naMhi. chatAM dekhAya che e taddana satya che. paNa dekhAya che temAM doSa daSTine che. varataH te je che te ja che. e ja . 6 : bhikSu sAyalA, tA. 13-12-54 0 0 0 tamAro tA. 18 mIne patra maLe. tamAruM tAtvika lakhANa tamArA hRdayanI paristhitine jaNAve che. tamane adhiSThAna mahAsattAnI zraddhA rageragamAM UtarI gaI che emAM advaitavAdanuM sUcana che. je darzana AnaMdaghanajI, Jain Education international - sAdhanA pathe - patronI pagadaMDI - 239 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = = = pUjya gurUdeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha - - - cidAnaMdajI, yazavijayajI ane zrImadane thayela, enA camakArA enA kAvyamAM dekhAya che. "avadhU naTa nAgarakI bAja. (AnaMdaghanajInA) e padamAM cekanuM advaita darzana "jaladhara buMda samudra samANI"- "aba lAgI?" e cidAnaMdajInA padamAM cetana aba mehe darasana dIje." e yazovijayajInA padamAM ane zrImad te cekanuM lakhe che "kalAkAra sarpa, adhiSThAna hari e sivAya amane kAMI sUjhatuM nathI." jenazAstramAM "g ag" " gi naLa se savaM nAna" eTale ekamAM sarva che. A arthane e daSTivALA ja samajI zake. e ghaDa beThA pachI jIvanane pravAha kare che. jIvanamAM daSTi badalavAnI jarUra che. sonagaDhI vAta te adhyAtmanI kare che paNa akriya, zaka, daSTi vagaranI. tamane jhAMkhI paNa dRSTi pragaTI che tethI e prakAranuM ja dekhAya che. kudara nI racanA, ramaNIyatA tarapha daSTi jAya che ethI ja bahAranA vyavahAro phIkkA rasahIna lAge che ane lAgavA ja joIe. upayoga vadhu vAra Dhake che. bIjA saMge, hakIkate rUcatI nathI chatAM tamArI pAse kAma karAve che ke tame karyuM jAo cho. mArA ATalA sevakomAM tamArI bhUmikAe hajI koI dekhAtuM nathI. mArA zarIra mATe tame ciMtA na karo. vRddha zarIra thAya eTale dhAryuM kAma na Ape, tathApi gADI ThIka cAle che. mane bharoso che nAthano. e dore che huM derAva chuM. mAruM karyuM ke dhAryuM thoDuM thAya che? enI kRpA dekhAya che. tamAM rastA para cAlI rahyA che e dekhI mane khUba AnaMda thAya che. anAsakatabhAva hoya tyAre arpaNatA pragaTe che. saMpUrNa arpaNatAne te vAra lAgavAnI paNa e taraphanuM valaNa che. mUlyAMkana, bhAna meM nathI karAvyuM paNa tamArAmAM ApoApa ughADa thaye che. tamArAmAM e gyatA che. huM to nimitta chuM. vyavahArika kAryomAM mizratA che. taddana nIrasatA nathI. emAM paNa krama che. dhImI gatie calana thAya che. kAryamAM udaya to kharo, paNa te sAthe taNAvAmAM jeTale rasa eTalI svArthanI gaMdha. niHsvArthatA pragaTe eTale baMdha ja nathI. kuTuMbI kArya choDI na zakavAmAM leNa-deNamAM paNa thoDA kAraNe gUMthAyA hoya che. enI ciMtA na karavI. sthiti pAka kALe ApoApa satsaMga, anAsakatatA pragaTaze lakSa na cUkAya. ekanI ja badhI ramata che. dekhAtA dazyamAM pralobhana jevuM kazuM ja nathI. ghaNuM kALanI bhramaNuM, Teva, abhyAsa che. tene choDavA khUba dhyAna, ciMtana, manana karavuM. e tame karo cho. da: bhikSu 37 sAyalA, tA. 5-2-55 0 0 0 dhAryuM dhaNInuM thAya. tame 2sa vinA kArya kare che paNa prabhu arthe-rasathI DrakhyA sivAya-kAma karatAM thAo. prasannatA ne AnaMdane na gumAvaze. muzkelImAM ja sAcI kasoTI thAya che. emAM ja vikAsa sadhAya. muzkelI paNa eNe ja mokalI che. e rAkhe tema rahevuM ane mejamAM rahevuM. aNagame, becenI e mArA nAthane pasaMda nathI. enI ramata ja evI che. mATe e ramatane ramata samajI joDAvuM ane vagara kheMce suMdara kAma karI batAvavuM 0 0 0 pAse tamArA saMbhAraNA thayA hatAM. tamArA mATe je che te barAbara che. jarAya muMjhAvuM nahi. AnaMdathI jAvuM. keI duzamana ke para nathI. aMdaranA dazamane barAbara khyAla rAkhI cetatA rahevuM. tamArI aMtaradazA mATe saMteSa levA jevuM che. vyavahAranA dareka kAryamAM otaprota na thatAM madhyasthavRtti rAkhavAthI badhI mUMjhavaNa dhIme dhIme zAMta thaI jaze. je vAtAvaraNamAM tamAre vasavAnuM che te cArekorathI laukika bhAvanAthI raMgAyela che. ane tamane lokotta2 bhAvanAne cepa lAge che eTale zarUAtamAM akaLAmaNa thavAnI ja. paraMtu jema jema AMtarika bhAvanAthI, nija sAmarthyathI lakattara bhAva che karaNamAM majabUta banato jaze tema tema tamAruM viziSTa sthAna nakakI thatuM jaze. paNa e badho AdhAra tamArA puruSArtha upara ja che. kaMTALavAnI koI jarUra nathI. jarUra che mAtra nija ramaNatA mATe saMkalpabaLanI. je lakSa jAgrata thayuM che te kALakrame e baLa paNa AvI jazo. nirAza thavAnI paNa jarUra nathI. jIvanazodhana, gItAmaMthana pharI pharIne vAMcaze, e preraka graMtha che. e ja. ame zAMtimAM chIe. gharamAM badhAne prabhusmaraNa. daH bhikSu 240 jIvanajhAMkhI Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para Jdava DaviSaya pa. nAnagaDhajI mahArAja janmazatA9ida : 38 sAyalA, tA. 14 - 3 - 56 0 0 0 sAdhanAne amUlya samaya ane amUlAM sAdhano sadupayoga karavA, AMtaradaSTi prayatnapUrvaka pragaTAvavA ane dhyeyane vaLagI rahevA khUba jAgRti rAkhaze. nakAme ghaNA samaya gayo e khoTane pUrI karavA temaja jIvanazudhimAM pramAda na thAya e mATe sadA upaga rAkhaze. jagatanA anyajano game tema karatAM - karAvatAM hoya enI paMcAtamAM - upAdhimAM na paDaze, kemake ApaNe ghaNAM kAryo karavAnAM che ane samaya ghaNe alpa che. pAzalA - kaMdAothI, jagatanI jALathI, prabhathI, taMdranA prasaMgothI, mAnaapamAnanI bhUlabhulAmaNIthI, halakI vRttionA prapaMcathI, jIvanane gaMdu banAvanAra gaMdakIthI haMmezA cetatA raheje. khaba lakSapUrvaka bhAvapratikramaNa karIne, hadayazaddhi karI paramAtmAnuM smaraNa karatAM karatAM, temanA nAmoccAraNa karatAM karatAM zayana karaze. badhAMmAM atUTa saMpa, aikya jaLavAya rahe evA madhura, mIThAM, premALa, nirdabha vartana rAkhaze. upayogI abhyAsanI, anubhavanI, prasaMganI noMdha rAkhatA raheze. tamArAmAM bharela AnaMda-premanA pravAhanI moja mANatA raheze. kadIye nirUtsAhI, nirAzAvAdI, hetavIrya, hataprabha na thaze. sadAya AnaMdamAM prasannacitA raho e ja bhalAmaNa che. daH bhikSu 39 sAyalA, tA. 29: 3-56 0 0 0 tamArI mAnasika avyavasthitatA jANI, sAdhakamAtrane evI gaDamathala, athaDAmaNuM, muMjhavaNanA mArgethI ja pasAra thavAnuM hoya che. paNa e kAyama na rahevI ghaTe. pAchuM samAdhAna, zAMti, vyavasthitatA sAdhI levA prayatna karo. apakava avasthAmAM e badhuM saMbhavita che. chatAM nizciMta raheze ke e badhuM javAnuM che, kAyamanuM nathI. samudranA pavanathI taraMgonI mAphaka prasaMgo hadayamAM taraMge pragaTAve che. jANe ke have zuM karavuM? have zuM thaze? ema bhAse paNa e badhA mAnI lIdhelA nakAmA bIvaDAvanArA daye che. evA prasaMge aMtaramAM UtarI nAmasmaraNa karavuM e amAgha upAya che. bhAvI mithyA na thAya paNa smaraNathI jarUra zAMti thAya. sAdhakane aNadhAyAM virodhe lAge paNa virodha tamane jaNAvIne na Ave. e virodha nathI, kaseTIo che ane jarUranA che ne Ave che. ethI nAhiMmata thavAnuM nathI. kasoTI senAnI thAya. kula sugaMdhavALA ja cUMTAya, AvaLanA nahi. sAcA motI ja vIMdhAya. bhakatane ja vidhro, kaTe, muMjhavaNanA prasaMge Ave e sanAtana niyama che. tame TakI rahyA che tema vadhu majabUta bane. khaDaka jevA bane. zArIrika, mAnasika ke kauTuMbika aNagamatA prasaMge Ave tyAre khaba pairyavAna, akaMpa bane. e badhA sAcA sthAyI nathI. paNa tamane bhramaNAthI e vicAra muMjhavanArA dekhAya che paNa Akhara satya samajAya che. anubhave ja samajAya ane tyAre ja paripakavatA Ave. e ja mArga che. laukika vyavahAramAM jIvane jeTale harSaAnaMda che eTale lokottaramAM nathI Avato. lakattA2 mArge aMtaracakSa khulyA pachI ja pagaluM bharavAnuM mana thAya che ane laukika-mArge musIbate veThIne, kaSTane sAmano karIne, jIvanane hoDamAM mUkIne paNa vagara upadeze jAya che. kema ke e mArga joyela, jANela ne anubhavela che. paNa lo kettara tarapha jIve anubhava ja nathI karyo. enA AnaMdanuM svapna paNa nathI AvyuM. tethI javAnuM mana na thAya. tema e tarapha lakSa paNa na Ave te saMbhavita che. eTalA mATe jJAnIo samaSTi upara prathama vadhu bhAra mUke che. kriyAo paNa e mATe che. "binA nayana pAve nahi, binA nayanakI bAta, seve sadaguru caraNako e pAve sAkSAt ?. "zrImadane vAMcavAne mahAvaro rAkhaze. daH bhikSu sAdhanA pathe - patrAnI pagadaMDI For Private & Personal use only. wwwRX Jain Education internatonal Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha Yo amadAvAda, tA. 14-8-56 0 0 0 saMyamane veza dhAraNa karanAre haMmezA jIvana tarapha daSTi pheravatAM rahevuM ke jethI saMyamamAM thatI kSatio, traTione khyAla Ave. haSTi pheravavI eTale ke AlocanA-anuprekSA karatAM rahevuM. thoDI bhUlamAM bedarakAra rahenAra jete divase moTI bhUlo karavAne TevAI jAya che. AMtarazuddhi mATe rAtre bhAva-pratikamaNu karI zuddhi meLavyA vinA sUvuM na joIe. prabhAtamAM paramAtmAne sanmukha mAnIne upagapUrvaka prArthanA karavI joIe. prArthanAmAM vizeSe karIne, jIvana bagADanAra, prakRtione kADhavA paramAtmAnI sahAya levI. prabhu samIpamAM ja vasI rahela che ema upagapUvaka zraddhIne gadagada kaMThe prArthavuM ke he prabho! mane sahAya karo. evA prakAranA pade zodhI-zodhIne kaMThastha karavA ane pratidina ekAda be pado te enA eja bolavA. AmAM khAsa karIne zraddhA, dhIraja ane upaye ganI jarUra che. ekava 2 aMdaranA maLe nIkaLe to vikSepa ane AvaraNa maTe. saMyamInA jIvana pratyeka paLe upayogayukata hovA ghaTe. "yaM care jayaM ciThe" eTale upayogayukta cAlavuM, UbhA rahevuM vi. badhI kriyAo upagapUrvaka karavI. bIjAne baMdha karavA mATe sAMbhaLela ke vAMcela che pitAne jagADavA mATe kare. joke amane saMyamI taraNa tANa samajI page lAgI mastaka namAve che enI javAbadArI keTalI? e haMmezAM lakSamAM rAkhavuM. manane ekAgra karavA nAmeccAraNuM, dhUna, dhyAna, bhajana, vAMcana, ciMtana, manana je anukULa paDe te karavAM manane ekAgra karavA chatAM thatuM nathI tenuM kAraNa joIe teTalAM vaira:gyanI khAmI che. vairAgyavaMta pitAnA svarUpa sivAya kazuM jato nathI. saMsArI jIne prANI - 5dArtha meLavavAnI ghaNI bhUkha eTale e meLavavA mATe mane rakhaDyA kare; pachI mana sthira thAya kyAMthI? mATe vairAgya pragaTe te mArga le, ane pachI abhyAsa kare. prakRtinA svAmI hovA chatAM tenI gulAmI uThAvAya che, tethI ja sAmAnya prasaMge mAM athaDAmaNa, kSobha, kaSAya, abhimAna, pitAne nirdoSa batAvavAnuM DahApaNabIjAnI bhUla jovAnI Adata khaDe page pitAnuM kAma kare che. ane jIva nIcI mUMDIe dore tema doravAya che, DhasaDe tema DhasaDAya che, chatAM jIvane pitAne e sthitinuM bhAna nathI hotuM. paraMtu bhAna hoya che evA saMyamIone ke, je jAgRta che, upagavaMta che, cetanAvAna che, IndriyonA viSaya para, kaSAyAdi prakRti para jene kAbU che. mArA lakhANane vicArajo, 'yeya nakakI karaje, lakSa na cukAya tenI kALajI rAkhaze. je veza jene arthe lIdhe che te kAyama smaraNamAM rAkhaze. ghaNuM kALanI Adata-Tevane, pramAda ane vAsanAnA vaLagADane kADhavA e ghaNAM duHkhakarakaThaNa jarUra che, ane tethI ja ajAgRta varga Aje e mAge nathI cAlI zakato, paraMtu prakRtine AdhIna rahI jUnI ghareDe cAle che. da: bhikSu 41 amadAvAda, tA. 19-8-56 0 0 0 zreyanI tIvra icchA zreyanA, parama kalyANarUpa zAMtinA darzana thatAM nathI, e ciMtA haMmezAM vedAya che, paraMtu e mATe joIe teTalA pramANamAM puruSArtha e nathI. anaMtakALanA hisAbe jANyuM ghaNuM paNa jANavAnuM jANyuM nahi, evI ja rIte mANyuM ghaNuM paNa yathArtha mANavAnuM mAryuM nahi. potAnA sivAya badhAMyane oLakhyA, tyAga paNa ghaNo karyo paNa je tajavuM joIe te tajayuM nahi. AvaData, samajaNa ghaNI meLavI paNa jenI jarUra hatI te rahI gaI. juone, mastakanA leca keTalAM kaSTakara chatAM evAM AkarAM kaSTa sahyAM paNa jene ukheDI phagAvavAM ghaTe ene paMpALIne 242 jIvanajhAMkhI www. jelbrary.org Jain Education Intemational Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva vivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha poSaNa ApyuM. mahetana ghaNI karI paNa badhI AMdhaLI. kriyAo pAra vinAnI karI paNa eghaSTie. AkhA mIcIne AkhI Alama e ja pramANe cAlI jAya che. pAchA vaLI e mArga badalye ja ArAvAra che. aMtarAvaakana karavAnI Adata pADI. hamezanI khIjI AdatAnI peThe jema dhruvanA kAMTo uttaramAM ja kheMcAya che tema vRtti, adhyavasAya ataramAM ja vaLe, bahAranA kAryo patI gayA ke tarata aMdara ja mana kheMcAya. ApaNA parama lakSa tarapha sthira thAya, AtmavicAraNAmAM joDAya ane AsurIbhAva rUpa adhama TevAnI paraMparA enI pheAjane tapAsI enA baMdhanene Asakitaone ziMthala-DhIlI karava:ne AgrahapUrvaka, makkamatApUrvaka mathAmaNa karavI ke have A kAi hisAbe na ja khape. ema dRDhatApUrNAMka niMdaNA, gaheMNA karavA prayatna sevave. bIjI bAju paramAtmAnuM AhvAna kare. emanI mAnasika pUjA karI A ghaNAM kALanAM hitecchu tarIke mAnelAM AtmaverIone kADhA. prArthanA karo, aMtaranA UMDANathI temAM tanmaya anI prA. evA prakAranA padothI enI sahAya mAMge ane khAtrI karAveA ke A jIva haeNve jarUra adhama maLeAthI kaMTALye che. prabhumAM tene vizvAsa-dRDha zraddhA thai che e sivAya anyatra tene cena nathI. enA aNuaNumAM eja bhAvanA bharI che evI khAtrI mArA nAthane karAveA. e sivAya zAMtine zreyanA bIjo rastA nathI. abhyAsa, tapazcaryA, bhakti, sevA, kriyAo vigere Atmazuddhi artheja che. uparanA kAryo te samaja vinA aneka vAra karyA. have thAka lAgyA hoya, tAlAvelI lAgI hAya tA STine pheveA. tamArA samIpamAMja jue!. prabhubhakitamAM layalIna vyakitane jue. bahArathI AcAra, vicAra, maryAdA, niyame, vyavahArAnu pAlana karavAM sAthe AMtarika kriyAe karye jAe. vezane lagatA AcAramAM zithila na thavu e paNa jarUranAM sahAyaka che. AcarelAM mahAtrAnu smaraNu te paDikakamaNu khelatAM upayoga rahe te thAya. pAMca samiti, traNa gupti haMmezAM smaraNamAM rahe te ghaNuA lAbha thAya. uttarAdhyayana, dazavaikAlika sUtranI mahAmUlyavAna gAthAone, upayega dhyAna vakhate karavA. vikathA ane nidAnI ame DokIyuM na kADhe enI takedArI rAkhavI. pramAdanA pAMce duHkhakara vibhAgethI haMmezA sAvaceta rahevu. A badhu eka zuddha upayegamAM samAi jAya che. have jIvanapalaTo karavA che, evA daDha saMkalpa karavAthI ja A zreyanAM paMthe jai zakAze. preyanA praleAbhanAthI khUba sAvaceta rahevuM paDaze. e preyanAM mehaka, managamatAM, mIThAM, madhurAM, suvALAM, rasaprada lalacAvanArAM padArtho pAchaLa AkhuM vizva ghelu thai ghUme che, vaLage che ane prANa ape che. e preya-zreyane viveka karatAM zIkhavuM. emAM bhUla thAya te gADI ADe pATe caDhI jAya. Ane lIdheja jIva anatIvAra gAthAM khAI gamaDayA che. A badhu saheje samajI zakAya tevu che. mAtra nathI AcarI zakatuM, tethI AcaravA pUratu sUcana che. vAMcaze, vicAraze ane anatAM prayatne vartanamAM mUkaze. daH lithu lImaDI, tA. 8-1-57 000 vAMcana - vicAraNA karatA hazeA. kRSNamUrtinuM lakhANa eTaluM ucca kakSAnuM che ke vyavahAramAM kAma na Ave. e bhUmikAnA mANasA javalle ja maLe. AkI gAMdhIjI, kedAranAtha, vicAra ratnarAzI, zrI aravindra, mazaruvALA, vineAmA bhAve, krAkA kAlelakaranA vicArA jIvanavikAsamAM sahAyaka, preraka ane mAdaka che. jeTaluM samajAyuM hAya tene jIvanamAM utAravA jAgRtipUrvaka upayegasaha tatpara rahevu. zArIrika kaseTIrUpa che. meTA mahi e paNa ethI mukta nathI. zrImad rAjacaMdra zrI mastarAma, zrI aravindra, zrI ramaNa maharSi' jevA paNa dardothI mukata na hatAM mATe hiMmata, zradhdhA, zAMti ane prasannatAthI sAmaneA karaveA. AnaMdamAM raheze. tame te anubhavA karyA che. nAmasmaraNu sudhA che, upayega cAvI che, sAMcana khArAka che. sAdhanA pathe - patrAnI pagadaMDI 42 243 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pam Jdava Daviya pa. nAnayajI mahArAja janmazatAba smRtimAMthI pu pa.nAnagarejI mahArAja zatAGi kRSNamUrti mATe tamAro abhiprAya barAbara che. lakhe che te nizcayanI apekSAe satya che. enuM jIvana daMbhI nathI. khUba abhyAsI che paNa ucca kakSAvALAne te phITa thAya. dara bhikSu 0 0 0 AMdolano sUma rIte sUkSama bhUmikAe kAma karyA kare che e siddhAMta te zaMkA vinAno siddha thayela che. tAdAtmayatAnA pramANamAM jANI zakAya che. je thayuM te thavA gya hatuM "prAptavyo niyativA". azabhamAM paNa zubha ane zubha jaNAtAmAM azubha chupAyela hoya che. game tevI sthitimAM samabhAva rAkha. asamAdhinA vegamAM paNa samAdhi rAkhavI e sAdhakanuM kartavya che. banI jatA vyatikara, bahAra vikRtarUpe vadhu pramANamAM saMbhaLAya ane nehIvargane arucikara vAtethI ciMtA thAya e svAbhAvika che. have samAgamamAM AtmavikAsa mATenA abhyAsa cAlaze. mane khAtrI che ke samayane niSphaLa javA nahi dIe, avasara amUlya che. jUnA ne navA vicArenuM gharSaNa sarvatra cAlyA ja karavAnuM, paraMtu vyakitanA cAritrabaLanI asara kAMI ochI nathI hotI. cAluM jIvanamAM je ApaNuM lakSa - dhyeya barAbara sAbUta na hoya tathA sUratA - upayoga satata AmalakSe banI raheto na hoya to tevI vyakti A saMsAranI sanAtana cakakImAM jarUra bhIMsAI jAya temAM jarAya zaMkA nathI. eTale ja sAdhakee potAnA jIvanamAM eka yodhAnI jema satata saMgrAma khelatA rahevuM ghaTe. emAM ja ene vAstavika AnaMda hoya. AvI ghaTanA gRhastha ke tyAgI banenA jIvanamAM banyA karavAnI. jeTale aMze banatA prasaMgothI pitAnI jAtane udAsIna eTale uccapadamAM sthita-sarvathI para rAkhI zakAya teTale aMze te vyakita zAzvata sukha ane AnaMda mANI zake. jIvananI e parama utkRSTa ane divyakaLA che. dakSiNanA chUTaka aMke vAMcuM chuM tyAre emAMthI adhyAtma bhUmikAnuM ThIkaThIka jANavA maLe che. ema te je sAcA jijJAsu hoya che tenI dRSTi jayAM jyAM ane jenA upara paDe che-Thare che tyAM tyAM ane tenI pAsethI kaMIka ne kaMIka meLavI zake che. mAtra daSTinI nirmaLatA hovI joIe. je samayathI AMtarika jIvana abhimukha thayuM che tyArathI adhikArI banI cUkyA. ane jeTale aMze utkaTatA, tAlAvelI vadhu tejadAra banI hoya teTale aMze Atarika saMdeza maLI jAya. paraMtu rathularUpe jayAM sudhI sUkSmanA tAra na maLe tyAM sudhI jIvane eka jAtanI atRpti rahe e svAbhAvika che. A vakhate bhakitabhAva samajAya e koI vakhate samajA na hatA. emanI AMtaradazA khUba UMcA lakSavALI che. jo ke vyavahAranI sAthe tAtvika meLa meLavavA prayatna karI rahyA che. chatAM je rIte tenA AMtarika jIvanano ghATa ghaDo che te rIta tathA te prakAra khaba sahaja hovAthI koI jAtano asaMtoSa nathI anubhavAta. satsaMgano abhAva hoya chatAM daSTi kAMIka vikasita banI hoya te vAMcana dvArA jarUra rAhata maLe. vAMcanane pacAvavA koI paNa ISTa viSayanuM ciMtana, manana karatAM rahevuM ane je e anukULa na lAge to priyadarzananI bhAvanAthI hRdayane 2AbharyuM utsAhI karajo. jarUra zAMti anubhavAze. valalabha kavinA AdhyAtmika patra" vALI buka vAMcI. emAM vairAgyarasanI sAthe bhakitarasanI suMdara jamAvaTa karI che. e rasa paDe evuM vAMcana che. kRSNamUrtinA vicAro amuka bhUmikAe pahoMcelAne jarUra baLa Ape tevA che. paNa e jayAre samAgamamAM vaMcAya tyAre majA Ave. durjano durjananI rIte ja kAma karavAnA. ApaNe to ApaNI sajajanatAnA TakA vadhAratA javuM joIe. e daSTie aMtarmukha thaIe to UMDe UMDe ApaNAmAM paNa kayAMka durjanatA chupAIne beThI che evuM dekhAze. e durjanatAne samULagI pheMkI devAze tyAre ja kharA vijayano AnaMda anubhavAze. tyAM sudhI jAgRta cokIdAra tarIke jIvana jIvavuM joIe. li. cittamuni Jain Edues 244nternational International For Private & Personal use Only jIvanajhAMkhI Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ }pUjya gurudeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha varasovA, . tA. 19-4-17 0 0 0 tamArA mATe vallabha kavinuM lakhela "AdhyAtmika patro" e pustaka rajIsTarDa buka pisTathI mekalAvela che. tamAruM vAMcana ucca kakSAnuM che. eTale kadAca A pustaka viSaya tamane sAmAnya lAgaze, paraMtu tamAro vAMcana zekha khUba che. eTale ekavAra te tame jarUra vAMcI jaze. lekhakanA hRdayabaLano, saMskAritAne ane AdhyAtmikatAne ThIka paricaya thaze. sAmAjika ghaTanAo, prasaMge lagabhaga bahumukhI hoya che. e viSaya karatAM te kaMI nakakara vAMcana, manana ane sAdhanAmAM ja samaya pasAra thAya e vadhu IcchavA gya che. "jIvanasaMzodhana (moTAnuM) vAMcyuM. sAdhaka jIvAtmAne mATe emAMthI khUba sAcI ane dayeyalakSI preraNA maLI zake evuM e vAMcana che. emanI jIvanadaSTi eka vAkayamAM samajAvavI hoya to ema kahI zakAya ke satata AtmalakSa jAgRta rAkhI, saMbaMdhamAM AvatAM dareka jIvAtmA sAthe AtmIyatA keLavavA pitAnI jAtane taTastha, samatAyukata ane prasanna rAkhavI. A eka ja dhyeyane samajAvavA temaNe uttama prakArano jIvanAga sAthe che. jene A jAtanuM lakSa nathI hotuM athavA jeo sAcI sAdhanAnA mArge vaLyA nathI teone A pustakamAM rasa na Ave e dekhItI vAta che. saMsAranI tamAma racanAmAM suMdara ane asaMdara ema bane to tANAvANAnI jema goThavAyela hoya che. koI vakhate ane koI saMjogamAM saMdaratA bahAra upasI Ave che to bIjA keI prasaMge asaMdaratA bahAra Ave che. e badhA prakAramAM sAdhupuruSe samabhAva, zAMti ane svastha dazAmAM nijAnaMdanI majA mANatA hoya che. e ja enA jIvananI balihArI che. je e dora cUkI javAya te e jIvana paNa saMsAranuM eka bhUMDa svarUpa khaDuM kare che. tame AdhyAtmika sIMcananI apekSA rAkhe che ke te tamArA bhakitamaya aMtaHkaraNanI bhUkha che. paraMtu Akhare te sva-Azraya ane sva-avalaMbanathI e bhUkhane zAMta karyo ja kharI kRtArthatA anubhavAze. enA mATe svasthabhAve satata ciMtana, satata jAgRti rAkhavAno puruSArtha karatA raho te e vadhu upakAraka banaze. eno artha e na kare ke potAnA parama ISTa puruSanuM avalaMbana choDI devuM. * * * e te kema ja bane? paraMtu dayeyamUrtine jIvananA tamAma kSetramAM evA vyApakarUpe anubhavavA prayatna kare che jethI ApaNuM aMtaHkaraNamAM mana-buddhi, citta ane akAramAM svayaM enA AMdolano UThayA kare, judApaNuM lAge ja nahi. huM samajuM chuM ke A prayoga jarUra agharo che. ane khAsa karIne jenuM dilamAtra bhakitapradhAna hoya tene mATe te khUba ja Akare praga che. ema chatAM niSThA keLavavAmAM Ave te asAdhya nathI ke azakaya nathI. li. cittamuni 45 borIvalI, tA. 1-8-58 0 0 0 tamAro patra vAMco. vAMcatAM tamArA hRdayanA bhAve, paristhiti, anubhava, vikAsanI mAtrA, UMDI samajaNa ane bhUmikA joI zake che. AtmavikAsanuM mArgadarzana, zreNi, daSTi sarvanI bhinnabhinna heya che. kRSNamUrti, aravinDa, ramaNa maharSi, zrImad rAjacaMdra, sukhalAlajI, cetanyadeva, jJAnadeva vageremAM bhinnatA jaNAze. tame e badhAnAM lakhANa vAMcyAM ane badhAmAMthI rasanuM pAna karI zako cho e ja mahAvIrane syAdvAda athavA anekAMta daSTi. sarvanuM lakSayeya eka ja che. anubhava judA che. ene jovAnI-samajavAnI tamene daSTi che e saMteSanI binA che. mahAsattA ke kudarata tarapha najara na paDI hatI te A lAbha tame meLavI na zakyA hota. adhyAtmapaMthanI aneka praNAlikArUpa keDIne jatAMsamajatAM na AvaDe e bhinnatAthI bhramita thaI aTakI paDe che. tamArI prabhu prArthanA barAbara che. pratyeka kriyA sahaja sAdhanA pathe- patronI pagadaMDI 245 Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha svAbhAvika thAya e lakSa na cUka ya tenI kALajI jAgRta rAkhavA prayatna kare. zuSkatA, nirutsAha, mUDhatA jevuM lAge tyAre sarva choDI nAma-maraNamAM najara caTADavI. emAM upaga rahe te e amogha auSadha che. ekalA ekalA ThIka paMtha kapAye che. nirutsAhI nA banaze. dakSiNa tamane sArI madada karaze. vicAra ratnarAzi maLI che to te upayogI thaze. tamArA zarIranI ArogyatA joIe tevI nathI tethI tamAre vikAsapaMtha dhIme paDI jAya che. e mATe prArthanA ane banatI kALajI rAkhaze. dakSiNano bhAvAMjali aMka vAMcatAM haze. emAM vicArapaSaka suMdara sAmagrI Ave che. enA adhikArIne emAM vadhu rasa Ave. chelle patra preraNA prakaraNane maLyA. 'janakalyANa mAsika punita mahArAjanuM tamane AvatuM haze. ene preraNAne ja aMka che te tame vAMcce haze. jene preraNuM jhIlavAnI daSTi che tene vizvamAMthI aneka sthaLe preraNA maLI rahe che. jIvane aneka sthaLethI aneka rIte preraNA maLe ane jIvanavikAsa sAdhato jAya evI kadaratanI dejanA che. mAtra dRSTinI ja apekSA rahe che. emAM upadezanI ke kayAMya rakhaDapaTTInI paNa jarUra nathI. tamArA gharanA AMgaNe beThA meLavI zakAya che. kudaratanI vastumAtra mUMgI mUMgI preraNA ApyA ja kare che. tamane to theDe ghaNe aMze e jAtanI daSTi maLI che. e prakAre tame bhAgyavAna cho. tamArA pratyeka lakhANathI huM jANI zakuM chuM. jANavAnI, samajavAnI, anubhavavAnI pipAsA e pragatinA ja lakSaNa che. jIva ema ja pragati sAdhe che. Arogya, vikAsanA paMthamAM khUba sahAyaka bane che, chatAM Arogya bagaDe tyAre eka kameTIno kALa mAnI DhIlA na paDAya ane mAnasika dhArA atUTa rahe e mATe prayatna ane prArthanA cAlu rahe te avazya zAMti jaLavAya. prakRti bahurUpI che ane tevI athaDAmaNa sarva keIne thAya che paNa e tarapha lakSa koI viralA ja rAkhe. jene e lakSa che te ja jyAre tyAre te upara svAmitva prApta karI zake che. eTale ja AlocanA, niMdanA, gaha karI sirAmi sudhI jIva pahoMce che. dhumADA ane dhummasa kamekame maTI prakAza pragaTaze. ekaniSThA, acala zraddhA paththaramAMthI prabhunA darzana karAve che. e ja prabhusmaraNa karatA rahevuM. vajezvarI, tA. pa-pa-59 000 tamArA vicAro mATe sateSa thaze. vicAro pramANe khUba jAgRti rAkhavA prayatna seva. mahAsattA ane tenI vividharaMgI ajabatA, adUbhutatA tarapha virala mANase ja lakSa ApatA hoya che. temAM paNa ApaNA vargamAM to e daSTi ja nathI. jema jema e tarapha UMDuM anuzIlana thAya che tema parama Azcarya pragaTe che ane vartamAnamAM thatAM dharmanA nAmanA kriyAkAMDo ane aMdhaparaMparAnI praNAlikAo pratye taddana nIrasatA pragaTe che. mane te lAge che ke saMyamanA vezadhArIomAM paNa saMyamano mArga ja bhUlAI gayuM che. saMyamane paMtha kudaratathI virUddha na hoya. kudaratane anusaravuM e dharma. tame lakhyuM te barAbara che. jaina dharmanA praNetA paNa e ja kathI gayA che. paNa mANasane sahele, sasto, parizrama vinAne dharma khape che. eTale e dharma kare che. vAstavika mArga to kaThIna che. jIva ATalA kALamAM AdarI zaka nathI. prathama to pitAne jANa, pitAnI pichANa karavI e ja ekaDe. e sivAyanA badhA mIMDA. jIva ekaDA vinAnA mIMDA ja vALe gayo che. emAM potAnI jAtane dhanya mAnI beTho che. temAM paNa daMbha, abhimAna sahAyaka banyA che, jene prathama choDavA ghaTe te daMbha ane abhimAnanA baMdhanathI mukata thavuM joIe. paraMtu jIva enI ja vRddhi karI rahyA che ane suMdara sAdhanane baMdhanarUpa karI rahyo che. A bInA samaja gaNatA ane jANapaNuM dharAvanArAmAM paNa vyApaka che. saMpUrNa kALajI, saMpUrNa takedArI, tAlAvelI e jAtanI ja tamannA vagara zreyanA paMthe paga mUkI zakAtuM nathI. bharatI - eTa te madhyama bhUmikA para sarvane Ave. tame eTalA bhAgyavAna ke bharatI-oTa bane Ave che. moTA bhAgamAM to oTa ja hoya che. bharatI AvatI ja nathI. saMta samAgama viraha che tethI zuM? saMtonI vANIne-enI badhaprasAdIno te abhAva nathI. vAMcana samaye ka95nA karI 246 jIvanajhAMkhI Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para gAdeva viSaya . nAnacaMdrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha levI ke e ja mArA sanmukha bodhI rahyA che. saMta te zuM paNa paramAtmA paNa tamArA samukha hAjarAhajura che. AvaraNanuM paDa che te tUTaze. eTale eka bhakate gAyuM che tema : "huMpaNuM hAratAM sahaja pAye hari, kamanA baMdha nAkhyA ja kApI; huM harimAM hari mAhare aMtare, sabhara bhariyA jema brA dariyA." ema che samajyA ! moTA bhAge ha patra lakha nathI. tamArA jevAne kavacita lakhuM chuM. akSara barAbara thatAM nathI. paryAya kahe ke prakRtinI ramata kahe, paNa je thAya che te thavuM joIe ne thAya che. e sivAya jIvane jJAna, samaja, zakita, jAgRti Ave nahi karanAre samajIne karyuM che. jyAM sudhI jIva kA, apUrNa hoya tyAM sudhI tene bodha karavA te prakRti rakhaDave, kaSTane anubhava karAve. emAMthI evuM samaje ke A te badhuM mArA vikAsa mATe che, tyAre kacchamAM paNa majhA paDe ema kuTAtA pItA pAko thAya. AgaLa javAne ye 5 thAya tyAre te kudarata madada kare. e jAgRta thayela jIva maTI AtmA bane che. pachI zIva thAya che. paNa paripakava thavA pahelA te kuTAvAnuM. hajI kuTAvAmAM paNa jIva majhA mANe che. rahasya samajAyuM nathI. samajAya te mArA tArAnA kaleza zAnA? jhaghaDA karavA jevA te aMdara che. ema dekhAya. paNa bahira daSTivALAne bahAra duzmana dekhAya che ne bahAra jhaghaDe che. 23sya pAmyA pachI e virame che. aMdaranI sAthe jhaghaDe che tema tema samaja, zakita vadhe che. e zAMta, samabhAvI, nirlobhI, nirabhimAnI sahaja bane che. hAla eTaluM ja. e ja, sarvane prabhu maraNuM. daH bhikSu vajezvarI, tA. 8-5-59 0 0 0 prANImAtra sukhe potAno jIvananirvAha karI zake, vikAsa sAdhI zake e arthe kudarate bhAre DahApaNapUrvaka pejanA karI hoya evuM dekhAya che. chatAM virala mANaso ja enI agAdha zakita, anaMta vijJAnayukata vyavasthAzakita, akaLa janA, ane atuTa niyamitatAne jANatAM haze. vizvanI anaMtakoTi racanA tarapha jarA najara nAkhatAM pratidina te Azcarya--mugdha kare che. vijJAna te khajAnAne upayoga kare che. paMcabhUtanA astitvathI ja prANa jIvI zake che ane ArAma meLavI zake che ane tenAM durvyayathI mANasa vinAzane notare che. vanaspati dvArA auSadhenI yojanA paNa bhAre ajaba che. mAtra jANanArAne ja abhAva che. sukhe jIvI zakAya, vikAsa sAdhI zakAya evI vyavasthA, yojanA, racanA hovA chatAM paNa mANasa potAnI ala5buddhinA ahaMkAramAM lAbha uThAvI zakatuM nathI. zarIra sAthe prANanI yojanA paNa vikAsa mATe che. thaLa-sthaLe preraNAdAyI da, ghaTanAo, ge najara sAme banatAM heya che, paraMtu tene lakSamAM lenAra, vicAra karanAra, jarA thaMbhIne tenA para mITa mAMDanAra virala mumukSu , jAgRta AtmAo, sulabodhi prANIo, haLukamI ane zukalapakSI che ja evA amUla dAna, zravaNane, saMgano lAbha laI zake che. sAmAnya gaNAtAM zabdomAMthI preraNA meLavI zreyanA paMthe gatimAna thayAnA aneka dAkhalA mojuda che, je tame paNa anekavAra zravaNa karyA haze. 1 - ayodhyAnA kIrtidhara mahArAje vekezanA smaraNamAMthI preraNA meLavI. 2 - muni pati mahArAjAe sUryagrahaNa dekhI preraNA meLavI. 3 - karakaMDa nRpane rastAmAM paDela azakata baLadane dekhI preraNA maLI. 4 -- namIrAje kaMkaNunAM khakhaDATanAM nimitte preraNA meLavI. 5 - e ja pramANe durmukha ane nagaIne paNa IndrarathaMbha ane patrarahita AMbAne jaI preraNA meLI. 6 - bharata cakravatIe arIsA bhuvanamAM preraNA meLavI. sAdhanA pathe- patranI pagadaMDI 247 Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva vivaTa paM. nAnacandrajI mahArAjA janmamAtAliMda smRtigraMtha, 7 - lAlAbAbue mAtra chokarInAM zabdo sAMbhaLyA ke "bApu! dI karuM ? sAMja paDI gaI che." ATalA zabdothI preraNA meLavI. 8 - samudrapAle vadhasthabhe laI jatAM aparAdhIne joIne ane ratnAvalInAM eka AkarAM vacanathI viSayakubdha tulasIdAse preraNuM meLavI. 9 - bAdazAhanI begamane dAsIe kahyuM ke bAI! calanA hai magara renA (DuMgaLI) nahIM hai, ATalA zabdothI bAdazAhane preraNA jAgI. 10 - vAlmIkI trASie pAradhIe kauMcapakSIne mArela bANathI preraNA meLavI rAmAyaNa racyuM. 11 - devabhadra ane yazobhadrane mAtra sAdhunA darzanathI ja jAtismaraNa thatAM preraNA maLI. 12 - harikezI cAMDAlane cAMDALanA bALakoe eka jherI sApane mAryo paNa bIjAne na mAryo tethI preraNA maLI. 13 - zabarI, mAtaMga RSinAM raMge raMgAyela lagna prasaMge mAravA mATe pUrelA jAnavarone dekhI kakaLI UThI ane te ja preraNAthI rAmanI bhakata banI zabarIe jIvana sudhAyuM. 14 -- madare eka kaleka prApta niyati balAta' AmAMthI preraNA meLavIne jIvana vijayI banAvyuM. 15 - ilAyacIe naTanA veze vAMsa para zAMtamUrti niHspRha saMtane dekhI preraNA meLavI. 16 - cIlAtI jevA narAdhama pAparata rakatabharyA vastravALAne 'upazama, saMvara, vairAgya' e traNa saMtAno zabdathI preraNA jAgI ne jIvana saphaLa banAvyuM. 17 - daDhaprahArI paNa saMtanI preraNAthI ja mokSe gayA. AvI rIte vividha nimittathI preraNA meLavI aneka mANasoe Atmazreya sAdhyAM che. ane avaLI preraNAthI pitAnuM ne paranuM aniSTa karyA paNa aneka daSTAne che. vizvamAM nIce paDavAnA ane upara caDavAnAM aneka nimitte che. pAtratA, adhikAra vikAsanA pramANamAM mANasa e nimittAno upayoga kare che. badhe AdhAra dRSTi upara che. vidyAbhyAsa, bhakita, kriyAo, tapazcaryA e badhuM daSTi palaTAya to ja vikAsa thAya. cittanI samAdhi mATe e badhAM jarUranAM che. daH bhikSu 48 kRSNakuMja, berIvalI tA. 18-8- 59 000 sAdhu-sAvIo mahAtra dhAraNa kare che, tene upayoga haMmezA smaraNamAM rahe, vimaraNa na thAya eTalA mATe be vakhatanAM pratikramaNamAM AdarelAM vrata bolAya che. e pratijJA bhulAI jAya ! eTalA mATe be vakhata bolAvavAmAM Ave che chatAM e lakSa viralane ja haze. upagazUnya pATha gagaDave javAya che. dIkSA lIdhA pachI saMyamanI sAdhanA zarU thAya che. jyAM sudhI e sAdhanA (svAdhyAya, dhyAna, ciMtana, manana, upagapUrvaka badhI kriyAo) pUrNa na thAya tyAM sudhI vyAkhyAnAdi, vadhu lokasaMparka, nakAmAM vAtolApa e badhuM baMdha rakhAya te ja je arthe saMyamamArga svIkAryo che te saphaLa thavA saMbhava che. ane to ja pitAnuM ne paranuM zakita anusAra zreya karI zakAya che. paraMtu dIkSAne veza paherI sAdhanAnA lakSa vinA zAstrIya abhyAsa zarU kare ane te paNa bIjAne upadeza ApavA, paMDita-vidvAna jagatamAM kahevaDAvavA, lekane potAnI vidya:-caturAIthI AkarSavA bhaNe te kadAca jagatamAM khyAti, lAghA meLave paNa potAnuM ke paranuM zreya sAdhI na zake. kAraNa ke laukika vyavahAranA bejAmAMthI tene AtmasAdhanAno vakhata ja na maLe. ane pachI te e vAta bhulAI javAya ane Ama vahoravuM, Ama rahevuM, Ama bhaNavuM ne vyAkhyAnAdi pravRttio karavI tene ja saMyamane mArga mAnI le che. A sthiti Aje vartamAnakALe che, vyAkhyAnathI, vAtothI ke kriyAkAMDathI jenI lokomAM sArI chApa paDe che tenI prazaMsA thAya ane e mArge sarve cAle e svAbhAvika che. paraMtu jene AtmAnI zeDI paNa paDI heya, cheDe paNa jAgRta, saMyamakhapI ane zreyAbhilASI hoya te vyavahArakSetramAM paDavA chatAM khUba jAgRta rahe ane AtmasAdhanA mATe samayane bacAve ane AMtarazuddhi thAya tyAre ja saMtoSa ane zAMti anubhave. 248 jIvanajhAMkhI Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdedya kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja jamAtAhida smRtigraMtha vyavahAranA bhAge paDelAne vyavahAra sAcavo paDe che paNa te prazasta vyavahAra ane te sAthe nija kArya paNa sAdhavA prayatna seve. AtmasAdhanAnI anakaLatA tyAre ja bane ke jyAre zArIrika ane mAnasika ArogyatA hoya. manane ekAgra, zAMta, vizALa, sahanazIla ane titikSApriya banAvavA mATe khUba prayatna kare paDe che. e ja tapa che. eja kharuM bhaNatara che. laukika vAMcana, bhaNatara ke AMdhaLI tapazcaryAthI AtmasAdhanA thatI nathI. game tevA garamAgarama vAtAvaraNamAM paNa manane zAMta ane svastha rAkhI zake. sAmAne kepa gaLI jatAM AvaDe evaDuM moTuM mana na rahe te athaDAmaNanA prasaMge ghaNA Ave ane gharSaNa thatAM mAThAM pariNAma, mAThI vezyA jajo. ethI aniSTa UbhA thAya. mATe premane keLava. A hakIkata barAbara samajI jIvanamAM vyApaka banAvavI. e amRta che, e ubhayanuM zreya karanAra prema che. A auSadha, A jaDIbuTTI je pIvAya toja Atmazreyano paMtha ujajavaLa bane. vijJAna saMbaMdhI peparamAM vAMcatA haze. pratidina e ajaba rIte vikAsa karI rahela che. eNe hindu ane jaina zAstrono ghaNe khagoLa, bhUgaLano bhAga kaje karyo che ane aMdhazraddhAnA dhummasane vikherI prakAza pheMkavA mAMDe che. je vAte rUbarU maLyA vinA na thAya. daH bhikSu 49 sAyalA, tA. 20- 6 - 61 0 0 0 mAre patrathI tamane AnaMda thayo. mA pratyenA tamArA bhakitabhAvane e AbhArI che. kasoTI suvarNanI thAya, pittaLanI na thAya. duHkha e ja vikAsanuM prabaLa nimitta che. sukhanA saMyogomAM mANasa bhAgye ja vikAsa sAdhI zake. phajeta phALakAmAM tame ekalA nathI, cagaDoLe caDhelA ekalA nathI. AkhuM jagata phajeta phALakA ke cagaDoLa para caDela che. je che ane thAya che te thavA yugya thAya che. jIvane vikAsanA sAdhano kudarate pUrA pADayA che. vikAsa sAdhe ke pherA pharavA te jIvanI IcchAnI vAta che. zarIrAdi badhAne vahIvaTa bahirAtmA mAlika thaI kare che ane pitAnI jAtane pratidina daDha kaye jAya che, ane sAthe aMtarAtmAnuM bhAna ja na thAya e pravRtti-chetarapiMDI calAve ja jAya che. jayAre aMtarAtmA supta avasthAmAM che. e badhI sthiti jANavA chatAM jANa nathI. ahaMvRttine kADhavA mATenI dhArmika kriyAo karavAnI hoya che. paNa samajanA abhAve bhalabhale vidvAna gaNo varga paNa ahaMvRtti piSavAnI ja kriyA karatuM hoya che e vicAravA jevuM che. bIju TacalI AMgaLInI Toca jema AkhA zarIranuM avibhAjya aMga che tema virATa mahAsattAnA ApaNe avibhAjya aMga chIe. temAM eka sukSma jaMtu paNa bAkAta nathI. ApaNe keNa chIe? tenuM yathArtha bhAna ApaNane keTalo AnaMda Ape che? huM mahArAjAdhirAjano putra chuM evuM bhikhArIne bhAna thAya tyAre keTale nAce? eka ja kSaNamAM pAmaratA palaTI jAya che. ApaNane e bhAna thAya e prayatna, e vicAradhArA pragaTAvavAnI jarUra che. ekaThA karelA DhaMDho, da, prasaMge e badhuM kSaNika kSaNabhaMgura che. emAM harSa zeka karavA jevuM nathI. nagada vAta, nakakara vastu, ApaNuM mULa svarUpa che. nakakara vastu tarapha lakSa rAkhavA prayatna seva. mULa svarUpa athavA tene mULa mAlika paramAtmA jenuM ApaNe ghaSTie maraNa karIe chIe emAM pratidina sudhAre kare. 'eka' nuM pustaka tamane game tevuM hatuM ne gamyuM. lekhaka masta hato. e AvyA bAda huM vAMcIza. daH bhikSu 50 sAyalA, tA. 13-7-6 0 0 0 duHkha-dardabharyo patra maLe, vAM. dhAravA karatAM vadhAre samaya pIDA ane paravazatAmAM gaye chatAM hajI mukata thayA nathI. e mATe kheda thAya te svAbhAvika che. paNa tAvika daSTie vicAra kare to ema kema na mAnIe sAdhanA pathe-patranI pagadaMDI 249 Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kaviya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha ke Ana! karatAM vadhu sajAnA nimANumAMthI kudarate bacAvIne nAmanI ja sajA karI che. kudarate pagane kheravI na nAkhyuM. ApaNA thADA pramAthI gheADI ijA thai temAM ApaNI bedarakArIneA bhAra karma ke kuDharata upara na nAkhavuM ghaTe. leAkeA kahyA kare che ke: 'Ama thavuM na joie,' 'bicArI ! paraNIne tarata rAMDI! cheka nA'vA gaye'tA ne DUbI gaye' 'prAyamasanI jhALa lAgI ne khabIne marI gaI!" 'Trena akasmAtamAM ezInu mRtyu!' 'hADI UMdhI vaLI ne padmara jaNu DUbI muvA !' plena tUTayuM ne ATalA mANase marI gayA ! A badhuM ApaNI STithI aTita lAge che paNa paDadA pAchaLanuM nirmANa, prArabdha keAI jotuM nathI. vicAravuM' e joie ke khIjAenI apekSAe mane ghaNuM sAruM che. mArI bhUlenu pariNAma mAre prasannatApUrvaka sahavuM ja joie emAM ja sAcI samaja che. hIM AvI na zakayA paNa tyAM rahyA tame ghaNuM meLavyuM che. meLavavu ne khAvu ene! AdhAra mananI samatulA para che. sejA mAlIkathI ne blaDapresara davA te ArAmathI kAla maTI jaze. manane khUba prasannattAmAM rAkhe. tamArAthI hajAragaNI vedanAthI hajAre| ma!Nuse ramAya che. parAdhInatAmAM strIo duHkhanA lIdhe agnisnAna kare che. evA aneka strI-puruSa karatAM tame ghaNA sukhI che. e paramatmAnI kRpA mAne. e kuMpAsAgaranA guNugAna, smaraNa, bhajana, kIna vadhu kare. ene ja apI zakAya te badhuM samapI ejAthI haLavA bane e jarUranu che. ekale jJAnayenA mArga mANasane zuSka anave che. lAge raNaka, kema ke emAM mAtra tattvanI vAte ja karavAnu hAya che. lAbhamAM abhimAnanI vRddhi thAya che, te karatAM samajapUrvaka bhakitayoga zreSTha che. e mArge aneka bhakatajane e peAtAnuM jIvana prabhu caraNe apIne lAbha meLavye che. mATe khUma vicArapUrvaka bhakitamArge vahevuM, jethI namratA, sevA, karuNA, nibhatA ane anAsakata bhAva keLavAya. hamezAM jIJanacaryA taraph dRSTi rAkhavI ke jethI Asakita, daMbha, abhimAna, irSA, dveSa jevI jherI pApavRttie na pesI jAya eTalA sajAga rahevuM. e mATe caitanyaprabhu, ekanAtha, jJAnadeva, saMta mULadAsa jevAnA ciratra vAMcavAM, vAraMvAra vicAravA ane anuprekSA karatA rahevuM e zreyapatha che. zarIra have maruM kAma Apatu nathI. parAdhIna jevuM che. paNa uddayAdhIna AkhI Alama che. te ApaNe paNa rAkhe tema rahevu'. tame atyAre azAtA veDhanIcanAM uddayamAM vartA che. zAtA vedanIya karatAM azAtA vedanIya eka dRSTie upakAraka che-jo jIve mAdhyasthabhAva keLavye hAya te. niha te AvA prasa Mge jIva vadhu vyAkULatA vede che ane pariNAme Atmateja gumAve che. bha!gye tame uccadazAnA adhikArI che. eTale nIcenA bleAka vicArI manata karI prasanna raheze. '' ayodhaH pazyataH sya mahinA nopacIyate / uparyupari pazyataH sarva eva daridrati / / " vizeSa zuM lakhuM? amRta AnaMda-me!ja e badhe! AdhAra ke satsaMgathI. mana arithara che tene kayAMya zAMti nathI. pIssuM che. jenuM mana samabhAva bhavita che tene jayAM jAya tyAM zAMti che. zAMtisthAna paratve nathI. AdhAra mana upara che. ghaDavAnu manane che. pachI vAMcanathI, tapathI daH bhikSu 250 sa sAyalA, tA. 14-8-61 000 patra maLyA. vAMcI khInA jANI. saMsthAnuM kAma ghaNuM sudara thayuM ane hajI khadhAmAM che tevA sapa, kAma karavAnI dhagaza raheze te ghaNAM suMdara kAryo thaze. je vAMcana, vicAraNA, smaraNa, ciMtana, manana kare che! te niyamita karavA, eka:gratAthI karavA, zraddhApUrvaka karavA tyAre ja enA phAyadA dekhAya. jeTalI Atmazuddhi eTalI ja zAMti, ne teTalI ja jIvananI saphaLatA vyavahAra bhale kare paNa je hRdayazuddhithI thAya temAM baMdhana nathI. aMdhana azuddhithI thAya che. AtmalakSapUrvaka saMsAranA kAme, vyavasAye karanAzathI aceAgya kAma thatuM ja nathI. adhama e AcarI zakateA ja nathI. For Private Personal Use Only jIvanajhAMkhI Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavidhaya paM. nAnacandrajI mahArAja jamazatAbida smRtigraMtha tAruM hRdaya e mArge javAne cagya che. eTale tuM bhAgyavAna che. tene AraMbha parigrahanuM baMdhana bahu ja haLavuM che, eTale ja lakhuM chuM ke nAmasmaraNa na bhUlavuM. paramAtmAnA nAmasmaraNamAM amegha zakita che, ajaba tAkAta che. mAtra zarata e che ke e pratye zraddhA, ekAgratA ane premanI apekSA rahe che. sarva snehIvargane prabhumaraNa kaheze. para sAyalA, tA. 4-5-62 0 0 0 patro pratyuttara ApavAnI paraspara bhAvanAnuM kesiMga thAya che e kudaratI che. tame baMdhana mATe lakhyuM te barAbara che. bahAranA badhA dekhAtAM baMdhane aMdaranA baMdhanane AbhArI che ja. aMdaranuM AsakitanuM baMdhana zithila thAya te bahAranA baMdhano baMdhanarUpa na rahe. me ha mATe paNa tame ThIka vivecana karyuM che ane tenuM samAdhAna paNa karyuM che te egya che. moha, kaSAye, viSa, prakRtinI vikRti che. vikRti na hoya te saMsAranI ramataja na heya. A vikRti che evuM bhAna thavuM te jJAna. vastune vasturUpe yathArtha oLakhAya tyAM A bAjIgaranI bAjI samajAI jAya. e daSTi, e samaja, e anubhava thavAne mATe ja jJAna-bhakita-kriyAo che. satsaMga, zravaNu vagere che. samajaNanA abhAve paDAnI pIDA maTADavA pakhAlIne DAma ApavA jevuM kare che. prakRtinI vikRti ajJAnane AbhArI che duzamana aMdara che ane laDAI bahAranA prANI padArtha sAthe thAya che. ene upAya mahApuruSoe samyaka vicAra kahyo che. nija svarUpane jANavAne tathA nija-paranA bheda pArakhavAno upAya vicAra ja che. e vicAra satsaMgathI tathA savAMcanathI, ciMtana-manana-nididhyAsanathI pragaTa che. je vAta tame anekavAra sAMbhaLI che, vAMcela che, ene kriyAmAM mUkavAno prayatna tame zakita ane saMga pramANe karI rahyA che. prayatna ne puruSArthanI mAtrA jema jema vadhatI jaze tema tema phaLaprApti dekhAze. potAnA ja prayatnanI jarUra che. bahAranA prANI padArtha te sahAyaka bane eTaluM ja che. e jAtanA puruSArthathI aMdaranA AvaraNo ghaTe jene zAstramAM bhavasthiti kahela che paNa samajapUrvakanA puruSArthathI ja bane che. puruSArthamAM paNa aDaga zraddhAnI apekSA rahe che. daH bhikSu sAyalA, tA. 4-11-62 0 0 0 A badhAM kSaNika taraMgo che, e badhAM samAI javA-vilIna thavA-alepa thavAne sarjAyelAM che. ApaNe vadhu ne vadhu ApaNu tarapha lakSa ApIe to pUrvanA sAcavI rAkhelAM, jarUra vinAnA, naDatararUpa saMskArone Dhagale DhagalA jaNAze ane te ja Dagale ne pagale vikSepa karI rahyAM che. ene rokavA e saMyama ane tene khUba saddavicArathI samajapUrvaka khaseDavA ke parivartana karavuM e tapa kahevAya che. te mATene maMda puruSArtha paNa kALanA paripAkathI tIvra thaze. pAMca samavAyamAM kALa eka samavAya che. ema na hota to kevaLajJAnInA badhathI sarva keI bedha pAmI tarI jAta paNa ema thatuM nathI. emAM jenI jarUra che tenI khAmIne lIdhe pUnA pUrva bhaNanArAo paNa chUTI zakyA nathI. e AMTI, e gUMca, e cIlo-guru cAvIne abhAve ema ne ema rahyAM che; chatAM jenA hRdayamAM zreyanI IcchA che, thatuM nathI teno aphasosa-pazcAtApa che, AtyaMtara saMpadAnI Avaka-jAvakane jene khyAla che, kALajI che te zubha cina che. e AtmavikAsanAM lakSaNa che ane teja UMce caDe che mATe nirAza na thavuM. e divya cAvI maLaze ane AtyaMtara dvAra ughaDaze. zraddhA rAkho. bahAra levA javuM paDe tema nathI. mAtra e khajAnA tarapha daSTi paDavI joIe e badhuM samaya Avye thaze. ane teTalI jAgRti rAkhavI, bane teTale upaga rAkho. sAdhanA pathe - patronI pagadaMDI 251 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeve kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha gautama jevA mahAna AtmAne paNa pramAdane lIdhe bhagavAna samIpa hovA chatAM kevaLajJAna thayuM nahi to pramAdathI bharelAM ApaNA jevAnI to zI vAta? paraMtu apramAda, zraddhA ane satata AtmajAgRtithI e divyalekanI cAvI avazya maLaze. daH bhikSu sAyalA, tA. 4-2- 63 0 0 0 tamAro sevAyajJa pUre thaye. mAjI samAdhimAM svargastha thayA. je bhAvi hatuM te thayuM. pATha zIkhavatA gayA. "nAhya hi dhruvaM mRtyu. '' ApaNe badhA musAphara chIe, enuM vimaraNa na thavuM ghaTe. sAthe ApaNe pitAnuM ja mAnyuM che e sarva bhagavAnanuM ja che, ema samajAya to Asakita DhIlI paDI jAya. ane je kArya mATe AvyA chIe te paNa smaraNamAM rahyA kare che. baMdhana AsakitamAM che. nathI mAruM tene mAruM mAnyuM che e duHkhanuM mULa che. e vAtane tame barAbara samaje che. lAyakAta pramANe maLyuM che ne maLavAnuM chatAM joIe tenAthI vadhu upabhega, saMgraha na karavAnuM raNu jIva bhUlI gayo che. sAcI vAtanuM samaraNa rahe, upayoga rahe e ja jJAna, e ja satsaMganuM phaLa. kaThaNa te jarUra che, paNa te sivAya zAMti nathI. tame mAjInI sevA karI aNumukata thayA. zrama te pa haze paNa lekhAne gaNuya. x x x vAMkAneranA agresaro ane lIMbaDIvALA mane laI javA ghaNe Agraha kare che. mArI IcchA te kaI sthaLe I zAMti rahe tevI bIjA sthaLe na ja rahe paNa mANaso pitAnA ja svArtha tarapha dRSTi rAkhI vAto karatA hoya che. 44 4 vizvamAM manuSyamAtrane aneka prakAranA RNa hoya che ane te cUkavavA paDe che tyAre ja pitAno svArtha sAce sAdhI zakAya che. vahelAmAM vahelA kyAre Avaze ? mAtAjI sidhAvyA tethI lAgaNIjanya vadana jarUra thAya. pratyeka mAnavInA jIvanamAM ochAvattA aMze AghAta - pratyAghAtanI paraMparA kudarate cAlu ja rAkhI hoya che. evo anubhava karAvavA mATe ke mANasa mAnasika jIvanamAMthI jarA UMce Ave. AghAta-patyAghAta e kaMI vAstavika nakakara jIvana nathI. ene AdhAra ApanAra AdhyAtmika stara che. je mAnavajIvanamAM tibhAve paDele che. je te bahAra Ave athavA pragaTa thAya che ane tyAre ja jIvanane sAce AnaMda mANI zakAya. e AnaMdanA anubhava mATe ja A badhA anuSThAna ane sAdhanAo che. ApaNe badhA jIvananA judA judA kSetramAM rahIne e AnaMdane anubhavIe. daH bhikSu papa sAyalA, tA. 16-10-63 0 0 0 kharI vAta to e che ke AzravanAM dvAra rekI saMvarane daDha banAvavAmAM vadhu lakSa rAkhavAnuM che. pratikramaNamAM muddAnA AcaravA jevA pATho tarapha upaga rahe te vadhu jarUranuM che, kAraNa ke tenA upara jIve lakSa nathI ApyuM. vyavahAranI jALamAM ja guMcavAI rahyo che. ceya taraphanuM lakSa ja vismaraNa thayuM che. jANavA chatAM, samajavA chatAM pUrvaprakRtinA dabANathI AcarI zakAtuM nathI. paraMtu AcaraNamAM game tyAre lAvyA vagara chUTake nathI. A mATe suMdara sagavaDatAbha avatAra maLyo che te tame jANe che, chatAM vadhu jAgRta rahevA mATe lakhuM chuM. amUlAM sAdhanavALAM, amUlA divaso cAlyA jAya che. bha. mahAvIre AcArAMgamAM kahyuM che te satya che ke "suttA amuNiNo, muNiNe sayA jAgaraMti". jeo jAgRta che te dhanya che. jAge te jagADe, tare te ja tAre che. e sarvane saMmata vAta che. nathI thatuM e mATe pazcAtApa thAya, kheda thAya, e mATe tAlAvelI jAge te paNa sAruM che. jIve 252 jIvanajhAMkhI Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha T karaNa te ghaNI karI paNa ahaMnA (mAnanA) ajagare badhuM pheka karyuM eTale samajyAnuM samajAyuM nathI. je vastune vaturUpe oLakhI nathI eTale ja rakhaDapaTTI maTI nathI. hajI samaya hAthamAM che. puruSArtha karI savaLI dizAe pragati kare te manuSyajanma saphaLa thAya. 56 0 0 0 antaHkaraNathI zaraNa yAcanArane zaraNa maLe che. jarA upayoga joradAra have joIe, ane te zaraNa vItarAga paramAtmAnuM hovuM joIe. aravindanA siddhAntamAM to samarpaNa, abhIpsA ane saMkalpazakita mANasanI zuddhi ane urdhvagamana karavAmAM sahAyaka thAya che. je vicAravuM paNa kaThaNa lAge che te haMmezanA abhyAse sahaja thAya che. aNitAmAM ahaMvRtti ja dIvAlarUpa che. ahaMvRtti gayA vinA aNatA saMpUrNa paNe thaI zakatI nathI. ane e kADhavA mATe lAMbA kALanA satata puruSArthanI jarUra che. prakRti sAthe yuddha karavAnuM che. ApaNane khyAla paNa na rahe ema e gothuM khavarAvI ADe bhAge laI jAya che ane ApaNe satyamAge chIe ema samajAve che. e enI karAmata che. emAM gurukRpA pahelAM atmakRpAnI prathama ja jarUra che, arthAt Atma-jAgRtinI jarUra che. e jAgRti jyAre hRdayamAM ceTa lAge tyAre Ave che. jene coTa lAge te jAge ane je jAge te prakRtinI mAyAne tyAge, enA valaNane samaje. enuM valaNa- enuM svarUpa - enuM rahasya barAbara samajAya tyAre ja ahaMvRttinA baMdhane DhIlA thAya ane samarpaNa mATe te yugya gaNAya. pachI abhIsAno avAja jene saMbhaLAvavAnuM che te sAMbhaLe ane tenI rahasyabharI madada maLe tyAre ja rAgadveSanAM DhaDha DhIlAM paDe. ane jyAre pazcAtApanI Aga prajaLe tyAre ja svayaM-svarUpane daSTipatha nirmaLa thAya, nirAza thavAnuM koI kAraNa nathI. araviMda jevAne varaso sudhI sAdhanAmAMthI pasAra thavuM paDyuM che. temane paNa sahajamAM nathI banyuM. mATe dhIraja ane zraddhAthI pathane kApe jAva. jenA hRdayamAM prabhunuM smaraNa-ciMtana che, pApabhirU che, AgaLa javAnI jhaMkhanA che tene vijaya che. daH bhikSu pa7 vyakitagata upadeza 0 0 0 virodhI svajana to ApaNI pArAzIzI che. keI jIvanI prakRti sAmAne namAvavA ke ghasaDavA ane chellI hada sudhI jatI anubhavAya to e ApaNI potAnI kasoTI-parIkSA che. ane e vakhate ApaNI zraddhAnI kakSA ke dazA kevI rahI te jANavA mATenI eka pArAzIzI che. tevA samaye sAmA taraphe saheja paNa avahelanA thAya ke tiraskAravRtti thaI jAya, roSa Ave te patana thayuM samajavuM. sevAno prasaMga sAMpaDaye premabhAve tenI sevA karavI. ceyanI bAbatamAM ane ApaNAM Adarza paratve makkama rahevuM. ene lIdhe A paNe akkaDa lAgIe to bhale paNa ApaNA hadayanI komaLatAne javA na devI. kaleza kaMkAsa ke upAdhithI manamAM jarAya saMtApa na thavuM joIe ane ApaNAM dayeyane vaLagI rahevuM joIe. e jAtanI satata jAgRti rAkhavI. ApaNuM svajana saMsAramAM ApaNane ApaNuM mArgathI nIce utA2vA moTAmAM moTA hathiyAra bane che. kAraNa ke ApaNe tenI sAthe saMkaLAyelA hoIe chIe. emanAM pratye ApaNane bIjA karatAM vadhAre prema jAgelo hoya che. e sAdhanA pathe-pagenI pagadaMDI 253 Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva Davivaya paM. nAnayajI mahArAja janmazatAbida smRtigraMtha paNa eka jAtanI prabhunI kRpA ane kasoTI samajavI, kAraNa ke samajadArane te AMkha ughADI de che; svajananI sAcI prakRtinA darzana thatAM e pratyeno moha, mamatA ane rAga, Asakita ane Dheba saheje dUra thAya che mATe muMjhAvuM nahi. e paNa sAdhaka dazAmAM jarUranuM hoya che mATe ja evAM prasaMge banatAM hoya che. daH bhikSu sAyalA, tA. 13 - 4 - 63 suvicAra 1 - jIvananI kSaNe cAlI jAya che, te amUlya ane pharI prApta na thAya tevI alabhya che. A vAta sAMbhaLI che paNa tene vicAra karyo nathI. 2 - jIvananA pratyeka anubhava AvaDatavALAne upayogI ane vikAsamAM sahAyaka bane che. 3 - titikSA (kSamA) e vASpahAra rUpI bANane jhIlanAra bakhtara samAna che. 4 - jIvane rAga - 8SanAM prasa ge ghaNIvAra prApta thAya che evA samaye jAgRta rahe e ja sAcI samajaNa che. 5 - bIjAne upadeza apAto hoya ene upayoga ApanAre paNa karI levuM jarUrI che. 6 - alAbha karatAM lAbhane pariSaha ghaNuM kaThaNa che. 7 - apakAra karanAra pratye upakAra karanAra, ke dha pragaTe tyAM kSamA karanAra, parArthe jIvana samarpaNa karanAra, anyane arthe sarvasva arpanAra-evA daSTAMto jIvanamAM utAravA mATe vAraMvAra vicAravA. 8 - doSadaSTi karatAM guNagrAhaka dRSTi sArI che ema to sarva samaje che, paNa e daSTi pragaTAvavA moTI kiMmata bharavI paDe che, e tapazcaryA mAMge che. 9 - upadezanI asara cAritrane lIdhe paDe che. 10 - bIjAne sudhAranArane prathama pitAne sudharavuM paDe che. da: bhikSu "ghorA hattA abala sarIra eno bhAva vicAravA gya che. enA durlakSathI ja suvarNa samAna sAdhanAyukata samaya sAmAnya kAryo mATe veDaphAya che. jAgRta thayela mANasa zarIrane sabaLa banAvI muhUrta (samaya) para vijaya meLave che. sUtra anusAra je bhavika kiriyA kare tehanuM zuddha cAritra parabe" eno artha samajayA? anuyogadvAramAM dravyasUtra ane bhAvasUtranI vyAkhyA karI che. Aje ApaNe jene sUtre kahIe chIe te aMga ane upAMga e badhA dravyasUtra ane nijasvarUpamAM upayoga e bhAvasUtra che. e upagapUrvaka ene anulakSIne je bhavika kriyA kare tenuM zuddha cAritra kahyuM che, te sivAya zuddha na kahevAya. uvaega lakapaNe AyA, vadhu sahA dhamma" AtmAne svabhAva e eno dharma. AtmAne svabhAva te upaga - jJAtApaNuM ane daSTApaNuM. A vAta to tame jANe che. paNa pratyeka prasaMge e smaraNamAM rakhAya te mULa mArgathI vicalita na thavAya ane harSa - zeka, mAna - apamAna, lAbhAlAbha, sukhaduHkha, priyApriya vagere dvandranA hamalA parAjaya pamADI zake nahi. sAdhujananA veza, tenA upakaraNe badhA uddabodhaka che. AtmajAgRti mATe che. chatAM rUDhinA baMdhane, aMdhaparaMparAnI jALa, kuvicAranA dhummasamAM e vAtanuM vismaraNa thayuM che. AMkho vinAnA lokonI Jain Education Interational 254 jIvanajhAMkhI Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeve davivaya paM. nAnasanTejI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha vAhavAhamAM bhula na khAze. anaMta cakSuvALA bhagavAnanI prasannatA ApaNe prApta karavI che. ApaNu pratyeka sUkramamAM sUma kAye--khelo tenI samIpeja bhajavAya che. eno upayoga enuM smaraNa rAkhavuM. "maTuM maruM moDhA navanta, maMDhAya vaghu stronikzA " evI gAthAone svAdhyAya ane cintana haMmezA karo. A paNa vikaTa mAga keTalo kapAye enuM nirIkSaNa hamezA karatA rahevuM. bIjAne bodha ApatAM, zikhAmaNa ApatAM, tenI traSTie jaNAvatI vakhate ApaNuM jIvanane sAkSI banI sarakhAvatAM na bhUlavuM. dIvAmAMthI dIvo pragaTAvI zakAya. upara caDela mANasa ja nIcenA mANasane upa2 kheMcI zake che. vijetA ja bIjAne vijayamAM sahAya karI zake che. tare teja tArI zake che. A sAmAnya niyamo paNa saMyamayAtrIone khUba lakSa rAkhavA jevA kiMmatI che. je vyakita pitAnA nAnA maMDalamAM premanAM pUra vahAvI na zake, sevA na ApI zake ke titikSAnA ghUMTaDA na pI zake e samAjamAM kazuMye zreya na karI zake. TAMkaNuM khAdhA vinA thara ghaDAya nahi. e sAdI vAta vAraMva2 yAda karavA gya che. "vacana sApekSa vyavahAra sAce kahyo, vacana nirapekSa vyavahAra jUTho" enuM rahasya samajAya te jIvanamAM bhAre sudhAre thaI jAya. mArI tabiyata sArI che, sAdhanA cAlu che. khUba anukULatA che. tamane purasada na maLatI hoya te pratyeka kAryamAM upayoga te rAkhI zakAya. "jayaM care jayaM ci." jayaM eTale jatanA-upayoga-vika-jAgRti samajyA! A patra badhAe vAMca, vicAro ane sukAya teTalo amalamAM mUke. % zAMti. daH bhinna 59 0 0 0 manuSyane saMkaTa, duHkhe, Apattio, khAmIo, Aphato ane evA AMcakAo mAtra tene jagADavA, bodha ApavA, taiyAra karavA, kAMIka zIkhaDAvavA ane anubhava arthe Ave che, paNa jIva e vAtane nathI samajate teja ajJAna che. jeTaluM vAMcyuM, zravaNa karyuM, jeyuM, anubhavyuM ne bhegavyuM temAMne zatAMzane paNa je jIve yathArtha vicAra karyo hoya to bIjAnA bedhanI jarUra tene raheta nahi. jIve anaMtakALathI biDAyela aMtaracakSu ughAyuM nathI enI ja A viTaMbanA. ethI ja phegaTa bhaya, zokanI hAyavarALa ane dhamapacha:DA mArI rahyo che. aMtarUcakSu dhyAnathI ughaDe che. saddavicAra ja enuM amUlya auSadha che. eja koyaDAnI cAvI che. prabhunA eka padane, eka vAkayane, eka kane, eka kaDIne paNa bahu bahu vicAratAM navuM navuM jaNAya che. nahi samajeluM samajAya cheA badhA khelamAMthI pitAne ja jude tAravavAne che. pitA upara vadhAre ne vadhAre sthira thavAya evI anukULatA meLavI ekAgra thavAnuM che. haMmezA vAMcana karatAM vicAra vadhu karaze. purasada te ghaNI che. divasa karatAM rAtre zAMti vadhAre maLe e svAbhAvika che. A AghAta pachI te tamAre jIvanane jAgRti rUpe pheravI nAkhavuM ghaTe. bane teTalI nivRtti, zAMta jAgRti, maunavRtti, titikSA rAkhIne potAne anubhavatA thaze. prabhunA nAmamAM upayoga rahe te lakSamAM rAkhazo. daH bhikSu 0 0 0 kayAM mahAvIranI AjJA ane kayAM AjanA tenA anuyAyInI vartaNUka. zAstro mAtra bIjAne saMbhaLAvavA mATe ane AcaravuM to mAThI prakatienI marajI mujaba. temAM paNa "daMbha". e te pitAne ane parane phasAvanAra mahAjALa che. adhyAtmasAramAM trIsamAM pRSThathI adhikAra jarUra vAMcaze. "je ghaDImAM zubha kAma thayuM nahiM te ghaDI te kahIe ja nakAmI." hamezA kAMI ne kAMI navuM ja meLa, vicAra, anubhavo ane tethI adhika prasannatAmAM raho. vAMceluM, vicAreluM vartanamAM mUkanA prayatna sevo. ame vidhavA chIe, amAruM kaI nahi evI ghaNAM kALanI bhAvanAne tajI caMdanabALAnI peThe akhaMDa vairAgyamaya thavA aharniza pArvaprabhunuM sAdhanA pathe-patranI pagadaMDI 255. For Private & Personal.Use Only Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva devilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtho smaraNa karo. tamArA samIpaja che ema thadhe. ane pratyeka kAryamAM tenI daSTi mArA rAjukha hasatI che ema ka. purasade tene akhaMDa jApa karo. vAMcanathI bamaNuM ciMtana-manana rAkhe, vacanAmRtanAM sarva saMskRta prAkRta vAye mukhapATha karIne tene vAraMvAra upagapUrvaka smare. bAkInA banAve, vyavahAra, nATake, do ane ciMtAnA kAraNe sarva kSaNika hovA chatAM ApaNane te dila devAthI upAdhi karAvanAra karmabaMdhanuM kAraNa che. mATe bhulAya teTaluM bhUlatA zIkho. dara bhikSu suvacanAmRta - jIvana pAtheya nitya AzramataNuM karma karatA rahI, jagatanA nAthanuM smaraNa karavuM; jJAna - vairAgyanI pAMkhathI UDatA, parama AnaMdane zikhara TharavuM. bhAvanA bhAvavI ucca kalyANanI bhAvanAthI mahAdeSa TaLatA; bhAvanA dharma che bhAvanA bhakita che, bhAvanAthI ja bhagavAna maLatAM. jIvanamAM jAgato unnati pAmate, UMghatAne sadA thAya hAni, sattvamAM je phare te ja prabhutA vare, temane devanI sahAya chAnI. svarUpamAM hajAgate viSayamAM UMghato, te ja puNyArthI ne te ja jJAnI; tyAga - vairAgyanA rAgamAM rakata je, saphaLa che temanI jiMdagAnI. sAdhutA vagaranI vidvatA ekalI, vyartha che rAkhI upAdhI maTI; vidvatA sAdhutA ubhaya jemAM vase, dhanya te puruSavara deva keTi. dravyanA dAsa banatA se mAnavI, dravya nahi keine dAsa thAtuM; dravyathI prApta amRta thatuM ne kadI, zuddha brahmatva tethI haNAtuM. dravya ahaMkAra ne durguNo lAvatuM, jema hutAzane che dhumADo; dravya vikSepa che AtmakalyANamAM dravyathI phikkara bhaya zata-dADe. nitya abhimAnanA eTale UbhIne jIva mamatA taNI mahora mAre huM karuM, huM karuM, mAruM A che badhuM, ema gUMcaya saMsAra gAre. zudra to IcchatA sukha pArthivane, Atmadhana karmane bhega daIne, ucca AliMgatA IcchatA dharmane, duHkhane bhAra mAthe laIne. mudranuM lakSya te bhega-vilAsa che, rAta-dI taraphaDe preya mATe uccanuM lakSya te AtmakalyANa che, nitya te vicare zreya vATe. x 256 jIvanajhAMkhI Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - pU. gurudevanA saMsmaraNe : IIIIIIII : janmasthaLa : sAyalAnA potAnA makAnamAM jei oraDAmAM pU. gurudevane janma thaye hato. sAdhanAkuTira * sAyalAnA lIMbaDI saMpradAyanA upAzrayamAM je kuTirImAM pU. gurudeva sAdhanA karatA hatA. NiSadairIbAImInImamItinirmadada sAdhanA kuTiramAM jyAM besI pU. gurudeva ciMtana-manana karatA hatA. ghaNAM varSo pahelAM pU. gurudeva eka suramya prabhAte vihArapaMthe vicaratA najare paDe che. citramAM pU. gurudeva temanA paTTaziSya pU. cunIlAlajI mahArAja (cittamuni) tathA zrI harSacandrajI mahArAja ane bhAvadIkSita zrI zivalAlabhAI For Private & (saMtabAla) DAbI bAjuthI pahelAM dekhAya che. Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - pUjya gurudevanA bhakata rAjavIo :- dharamapuranA mahArAjA zrI vijayadevajI sAheba lIMbaDInA mahArAjA zrI dolatasiMhajI sAheba jemaNe pU. gurudevanuM cAturmAsa saM. 19mAM jemaNe jIvanabhara pU. gurudevanI sevA karI hatI. pU. dharamapuramAM khUba bhakitabhAvathI karAvI apUrva lAbha gurudevanA sadupadezathI pitAnA rAjyamAM aneka kuratIo lIdhe hate. tathA kurivAjo dUra karyA hatA, jemAM bALalagna pratibaMdha mukhyatve hatuM. - pR. gurudevanI janmajayaMtI : kavivarya muni zrI nAnacaMdrajI svAmI kI 76vI jayantI ra 11111 IT jJAnI gurUdeva yugamaga jIvo. ajameranA sAdhusaMmelana bAda AgrA cAturmAsa karI pAchA pharatA kuzaLagaDhamAM bhIla kisAnena "rAjasthAna bhIla sevaka saMgha" dvArA I. sa. 195ra mAM pUjya gurudevanI janmajyantI ujavAI te prasaMganuM dazya. A bhIla kisAne hajue prativarSa pU. gurudevanI janmajayantI ujavatA hoya che. For Povale & Personal Use Only Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva paM. kavivaya munizrI nAnacaMdrajI mahArAjanA nazvara dehanuM -: aMtima darzana : pUjya gurudeva sAyalA mukAme saM. 2021, mAgazara vadI 9 nA dine nirvANa pAmyA tyAre pAlakhI pahelAnuM aMtima darzana nazvara deha nathI TakavAne, moha karyo e nA rahevAne; animAM e baLI javAne, mATImAM e maLI javAne.... deha mare che huM nathI marato ajarAamara pada che mAruM.... sahajAnaMdI zuddhasvarUpI avinAzI huM AtmasvarUpa.... Jain Education Interational Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. gurUdeva rASTrapitA mahAtmA gAMdhIjI sAthe Isa. 197 nA me mahinAmAM tithalanA sAgara taTe savAranA pahoramAM pU. gAMdhIjI ane temanA sAthIo sAthe pU. gurudeva. citramAM DAbI bAjuthI bIjA pU. gurudeva che. pU. gurudeva, ThANAMga sUtramAM batAvela "rASTradharma"ne marma saune samajAvatA ane rASTranA sarvocca netAo paNa pU. gurudevanA saMparkamAM rahetA. Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnAjI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha vibhAga--r tava darzana mA dvArapAlIva yasyoccaiH vicAracaturA matiH / hRdi sphurati tasyAdhaH sUtiH svapne'pi durghaTA // 'jJAnAnaMva' jenA hRdayamAM, cAkIdAranI jema vivekabuddhi ke prajJAzakita prabaLa rIte sphurAyamAna che tene svapnadazAmAM paNa pApanA-azubhane saMbhava hAtA nathI, to pachI jAgrata dazAmAM te kayAMthI hAya ? 'ciMtanIya vicAradhArA adhyAtma ciMtana eka navIna sRSTi dharma vikAsa AgamasAra dAhana mananIya lekho -'jJAnAva' mAMthI www.jairnelibrary.org Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (pUjya gurudeva kavivaDha 5. nAnasajI mahArAja janmazatAbida smRtigraMtha che. jAtajAtaka sajajaDa sa kasa sasarA: ciMtanIya vicAradhArA lekhaka : muni cunIlAlajI cittamuni Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtanIya vicAradhArA pAMca jIvanasattvAnI adbhuta lIlA A amaryAda evA saMsAramAM, asaMkhya dehadhArI jIvA jIvana jIvI rahyA che. pRthvI, pANI, agni, vAyu ane vanaspatimAM bhArobhAra jIvanasattva bharelu che. e badhA judA judA svarUpe mAtra dehadhArI hAvAthI ekendriya jIvA kahevAya che. potAnI jAtane abhivyakata karavA mATe deha sivAya bIjuM koI sAdhana temanI pAse hetuM nathI. tethI tenI duniyA mUMgI, sthira ane karvAcit kaSita hoya che. kAyA e ja enI Indriya che. Indriya eTale sAdhana evA jIvA sthiradazAmAM hovAthI gatimAna thaI zakatA nathI, tema chatAM paNa bIjA vikasita jIvAne jIvADavAmAM, avyakatapaNe paNa tenA mahAna hisso rahelA che. dA. ta. pRthvI, bhUmirUpe hovAthI bIjA badhA jIvAnuM dhAraNa-poSaNa tenAthI thaI rahyuM che pANInuM jIvanasattva keTaluM badhuM upayogI che te ApaNe jANIe chIeH agni vagara mAnavane cAlatuM nathI, tenI paNa jarUra paDe che. vAyu athavA havAnI kevI ane keTalI upayogitA che te AjanA vijJAnayugamAM kahevAnI jarUra nathI ane vanaspatinuM jIvanasattva te vividha svarUpe jIva mAtrane tuSTi-puSTi ApanAruM che. Ama A pAMca prakAranA jIvAnu, jIvanasattva sAmAnyarUpe kevuM kAma kare che te ApaNe anubhavI zakIe chIe. vizeSa svarUpe jovA besIe to e pAMca mahAsattvAnI ja A badhI lIlA che ema lAgaze. bhautika vijJAnanI zeAdha tarapha najara karIe to pRthvI, pANI, agni, vAyu ane vanaspati e badhA jIvanasattvAnA vividha prakAre AviSkAra karIne AjanA mAnavI kevA samRddha thayA che; AjanuM jIvana jIvavAmAM e mahAsattvo keTalA badhA upakAraka banyA che? mAnava have jo sUkSma buddhithI ene sadupayoga karI zake to ja e upakAranA yacit badale vALyo gaNAya; nahi te pachI jo enA durupayoga ke ati upayoga thayA karaze te mahAna AphatarUpe kudaratanI pratikriyAnA bhAga, AkhI mAnavajAti banI raheze. jIvanatattva-vikalendriya jIveA 1 ethI AgaLa vadhIne joI e to e IndriyathI mAMDIne cAra IndriyavALA jIvA paNa ApaNI najaramAM Avaze. be IndriyavALA jIva eTale jene zarIra ane mAtu hAya che tevA jIvA. dA. ta. ApaNe IyaLanu nirIkSaNa karIe. kahevAya che ke evA jIvA jyAM utpanna thAya che te te sthAnagata ke kSetragata paramANumAMthI teo potAnA zarIranI racanA karI le che. zarIra, varNa, rasa vagere badhu tyAM tyAM tene anurUpa ja banI rahe che. A prakAranA jIvA gati karI zake che eTale potAnA zarIranuM dhAraNa-poSaNa karavA pote harI-pharI zake che. emAM jIvanasattvane-cetanatattvanA e prakAranA taravazaTa hAya che. traNa IndriyavALA jIvane zarIra, mAM ane nAka hoya che. eka Indriya vadhI eTale tevA jIvA vadhu jhaDapathI kriyArata banI zake che. trIjI Indriya-nAsikAno viSaya gaMdha hovAthI, potAnA jIvanane mATe dhAraNapoSaNanI vastu, nAkanA upayoga karI gaMdha dvArA meLavI le che. krIDI jevA jaMtu, je rIte gaMdha athavA vAsane dUrathI grahaNa karI zake che tevI rIte khIjA jIvA grahaNa karI zakatA nathI. evA jIvAne AMkha nathI hAtI chatAM, adhArI duniyAmAM, e mAtra gadhanA dAbyA, ADAavaLA ghUmIne potAnA viSayane athavA ISTane pakaDI zake che e kevuM Azrcaryajanaka che! uparAMta evA jIvA samUhagata jIvana paNa vyavasthita rIte dhArI zakatA hAya che. UdhaI e paNa traNa IndriyavALu jatu che. AjanA vijJAna enA jIvananuM saMzAdhana karIne je hakIkata prasiddha karI che te jotAM ema lAge che ke AjanA mAnavI sAmAjika jIvanamAM, UdhaI pAse kevA hINA che ? - 1 jue, UInuM jIvanaH anuvAdaka: kizAralAla mazaruvALA ciMtanIya vicAradhArA For Private Personal Use Only [1] Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ }pUjya gurudedya kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha cAra IndriyavALA jIvane zarIra, meTuM, nAka ane AMkhanI cethI Indriya hoya che. evA jaMtuo rUpa, raMga ane AkArane joI zakatA hoya che. jIvana jIvavA mATe enI kSetramaryAdAne vistAra thayo che. AgaLanI traNa Indriyane te paNa te kare ja che, paraMtu A cethI Indriya AMkha maLavAthI, ISTa vastu sudhI pahoMcavA mATe-UDavA mATe, kudarate jevI joIe tevI tene pAMkha paNa ApI che. AMkha ne pAMkhanI madadathI bhamarI, pataMga, mAkhI, madhamAkha, kudA vagere jaMtuo uDAuDa-kUdAkUda karatA hoya che. e badhAnI AMkha ane pAMkhanI racanAmAM paNa vividhatA hoya che. e sAdhanathI e pitAnA jIvananuM dhAraNa-piSaNa karatA hoya che. A badhA jIvo be IndriyathI mAMDIne cAra IndriyavALA jIva)nI racanAmAM kudaratane jarUra kaI saMketa hovo joIe. paraMtu AjanA mAnavI te pitAne maLelI buddhi-zakitathI badhuM ya jovAnuM-mApavAnuM ane nirNaya karavAnuM zIkhe hovAthI vijJAna padadhatithI jaMtumAtrane abhyAsa kare che. madhamAkhI jevA jaMtune abhyAsa karatAM AjanA vijJAne ghaNuM ghaNuM zedhI kADhayuM che ane haju paNa dhaze, te paNa Aro AvavAno nathI. kahe che ke madhamAkhInA jIvanamAM paNa sAmAjika racanA vyavasthitapaNe cAlatI hoya che....astu...ApaNe e vAta javA daIe. atyArasudhI ekendriyathI mAMDIne caturindriya jIva sudhI ApaNe nirIkSaNa karyuM. jaina paribhASAmAM ekendriya jIvone sthAvara eTale ke sthira kahyA che ane be IndriyathI cAra IndriyavALA ane samuccaye vikalendriya ja kahyA che. vikalendriya jIvo gati karI zake che. e badhA nI samagra jIvanapadhdhati saMjJAtmaka hoya che ane saMjJAtmaka che eTale susaMgata ane tAlabaddha hoya che. emAM kaMI vikRti thavAno saMbhava nathI. dA. ta. ekendriyamAM ApaNe vanaspatine jIva laIe. vaDanA eka TeTAmAM asaMkhya bIja hoya che. te pratyeka bIjakamAM A vaDa supta avasthAmAM paDela hoya che. tene yogya bhUmikAne AdhAra maLatAM, anukULa samaye pANInuM siMcana thatAM, emAM rahela jIvanasava (cetana) kriyAzIla bane che. dhIme dhIme jamInamAM paDelA e bIjanA taLIe aMkura phUTe che ane uparanA bhAgamAM keTa phUTe che. basa, pachI samaye samaye kudaratanA vAtAvaraNamAMthI vya jIva, dhAraNa-paSaNanI bevaDI kriyA cAlu kare che-(1) eka te piSaNa meLavavA mATe jamInamAM UMDA UtaravuM ane (2) bIjI bahAra AvavA mATe pitAnI jAtane vadhAratA javuM-UMce UDAvatA javuM. A prakriyA daramiyAna sakhata ThaMDI, sakhata garamI, sakhata varasAda uparAMta ene zikAra karanAra janAvaro ke mANasenA upadrave e badhAne sAmane karI dhIme dhIme thaDa, zAkhA, prazAkhA, patra, puSpa ane phalarUpe pariNamIne Akhare ke dhIra-gaMbhIra vaDa banI jAya che! vaDanA jIvanamAM A badhI prakriyA saMjJAtmaka rIte thayA karatI hoya che. emAM abhAnapaNe paNa eka jAtanI susaMgatatA ane tAlabadadhapAguM hoya che. emAM kaI vikRti thatI nathI. ene artha eTalo ja ke vaDanA bIjamAMthI AMbe ke AMbAnA bIjamAMthI bAvaLa thavAne kaI saMbhava nathI. Ama vicArIe to ekendriyavALA jIvathI cAra IndriyavALA je sudhI vikAsanI draSTie koI pheraphAra dekhAtuM nathI. uttarottara eka eka Indriya vadhavAthI enI jIvanapadhdhatimAM cheDo phera paDe che eTaluM ja mAtra. emAM jIvanasattva hovAthI te cetanavaMta lAge che ane cetanavaMta che, eTale pratikULa saMjoge vakhate pratyAghAtarUpe teo pitAne para paNa batAve che. samajavA khAtara ApaNe ekendriyavALA ane jIvanasattva ane be IndriyathI caturindriyavALA jIvone jIvanatatva kahIzuM. jIvanatattva ane jIvanazakita paraMtu A vizALa duniyAmAM, ApaNe joIe chIe ke evA jIvo uparAMta bIjA paNa vividha prakAranA ve che. ane AvALanI cAra ddhi uparAMta vadhArAnI pAMcamI Indriya hoya che. pAMcamI IndriyarUpe ene [2] Jain Echacation International, taravahana www.jainenbrary.org Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnasanTejI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha kAna maLelA hoya che. kAnanA sAdhanathI evA che, zabdadhvani ke avAjane pakaDI zake che. eTale emanAM jIvananA dhAraNa-piSaNamAM kAna paNa upayegI thaI paDe che. zAstrakAroe A pAMca IndriyavALA jInAM nIce mujaba pAMca bheda kahela cheH- (1) sthaLacara-jamIna upara cAlanArA-pharanArA gAya, ghoDA, hAthI, vAgha vagere. (2) jaLacara - pANImAM pharanArA maccha, kaccha, gADA, magara, susumAra, mAchalA vagere. (3) khecara-AkAzamAM UDanArA mena, pipaTa, cakalA, samaLI vagere. (4) uracara (para) - chAtIe - peTe cAlanArA saMpa, nAga, ajagara vagere. (5) bhUjacara (para)- hAtha para cAlanArA naLIo, kAMkIDA vagere. A badhA jIvamAM, pAMca Indriya upara jaNAvela che te mujaba hovA chatAM, dareka varganI zArIrika racanA taddana judA prakAranI hoya che tethI e pAMce Indriye athavA sAdhanane saMcAlita karavA mATe kudarate eka juduM sAdhana paNa ApyuM che. samajavA khAtara ApaNe ene 'mana' evuM nAma ApIe. zAstranI paribhASAmAM, AvA manavALA jIvo "saMsI che athavA "saMjJI prANI tarIke oLakhAya che. bIjA zabdomAM kahIe te, saMjJI paMcendriya pazunI (tiryacani) nA jIvo kahI zakAya. tenuM "mana" ane mAnavInA manamAM ghaNuM aMtara che. jenI vizeSa samaja have pachI ApaNe AgaLanA prakaraNamAM joIzuM. ahIM te pacendriya pazuyonine lagatuM ApaNuM nirIkSaNa cAle che tethI have indriyo e zuM che ? ene zo upayoga che? vagere saMbaMdhI jarA UMDA UtarIe. ApaNe zarUAtamAM joI gayA tema Indriya e sAdhana che-karaNa che-hathiyAra che. kime kame vicAratAM ApaNe pAMca IndriyavALA pazaninA cha sudhI AvyA. have pratyeka jIvane prApta thayela Indriye zuM kAma kare che ? tenAthI jIvane zuM lAbha thAya che? enAthI dhAraNa-paSaNa kema thaI zake che? ene eTale ja upaga che ke vadhAre upayoga thaI zake che? te vicArIe. jemake ekendriyavALA jIvane mAtra zarIra e ja enI Indriya che ane e Indriya dvArA te koI paNa padArthane sparzI zake che eTale ApaNe ene pazendriya kahIza. kAyApI spazendriyathI e nakkI kare che ke jene enA zarIrane paza thAya che (suMvALe-kharabacaDe, zItaLa-garama vagere) te sukhakAraka che ke duHkhakAraka? eTale ja eno upayoga hoya che. evuM ja enuM vadana hoya che. ene pratyAghAta paNa zarIra dvArA ja thAya che. jarA UMDANathI joIe te ekendriyane viSaya jarA gahana che. ene buddhigamya banAvavA prayatna karIe te paNa emAM pUrI saphaLatA maLe ke na maLe! e sUkSmAtisUkrama viSaya che, mATe e vAta ATalethI ja basa rAkhIe. tyAra bAda be IndriyavALA jIvamAM zarIra ane moTuM e be Indriye che. meM ke meM, e rasa ke svAda pArakhIne piSaNa meLavavA mATe hoya che. e bIjI Indriyane rasendriya kahevAmAM Ave che. eTale sparzendriya ane rasendriya e be sAdhanathI A jIvo dhAraNa-paSaNanI vastu nakkI kare che ane tene upayoga kare che. aLasIA, IyaLa, pirA, karamIA, zaMkha chIpa, keDA vagere be IndriyavALA jIve che. sparza ane rasa e be ja enA viSaye che. traNa IndriyavALA jIvamAM, trIjI Indriya nAka athavA nAsikA ke prANa kahevAya che. sugaMdha ke durgadha nakkI karavAnuM kAma nAkanuM che. vAsa e ja ene viSaya che. sparzendriya, rasendriya ane trIjI prANadriya (nAsikA) e traNa Indriye vaDe, evA jIvo, pitAnA dhAraNa-paSaNa padArtha meLave che ane upabhoga kare che. kIDIne janadhI kahI che te eTalA mATe ke nAka dvArA baMdhanI lAre lAre, vastu ghaNe dUra hoya te paNa tyAM te pahoMcI jAya che. hakIktamAM tene AMkha hotI nathI chatAM pitAnA viSayane e nAkanI zaktithI pahoMcI zake che. cAra IndriyavALA jIvamAM cothI Indriya AMkhanI che. nayana, netra, cakSu A badhA AMkhanA paryAya zabdo che. AMkhanA sAdhanathI evA ja rUpa, raMga, AkArane joI zake che. pitAnA ISTa viSayane meLavavAmAM A sAdhanane upaga karavAthI ene haravA-pharavAnuM vizALa kSetra maLe che, eTaluM ja nahi paNa game tyAM, uce ke nIce javA mATe kudarate tene pAMkhanuM paNa sAdhana Apela che. A cothI Indriyane ApaNe cakSuIndriya tarI ciMtanIya vicAradhArA [3] Jain Education Interational Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - pUjya gurUdeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha Ama ekendriyathI mAMDIne cAra Indriya sudhInA chAnuM ane tene maLelAM sAdhana-IndriyenuM ApaNe AchuM-adhUruM avalokana karyuM. (AchuM-adhUruM eTalA mATe ke eka eka Indriya ane evI huna racanA che ke UMDA UtarIe te manana-ciMtananA pariNAme, parabrAnA lakattara AnaMdamAM DUbI jaIe ane te pachI A pUla AnaMda paNa jate kare paDe. mATe je pravAha cAle che tene ja AgaLa vadhArIe.) te sAthe e paNa jovAnuM rahe che ke jema jema uttarottara IndriyanuM sAdhana vadhatuM jAya che tema tema pAchaLanI IndriyanA ghATa ane racanAmAM paNa pheraphAra thatuM jAya che ane te paNa te te zarIrane barAbara anurUpa hoya tevI ja tenI racanA thatI hoya che. dA. ta. ekendriyanI spazendriya ane be, traNa tathA cAra IndriyavALA jenI sparzendriyamAM cekakho phera dekhAze. A badhuM sUkSma rIte avalokana karavAthI samajI zakAya tevuM che. be indriyathI 2 IndriyavALA jaMtuomAM meTuM te hoya che paNa jIbha hovAno saMbhava nathI. moDhAthI evA ja svAdanI vastu grahaNa kare che ane piSaNa meLave che. jIbhane AkAra ane prakAra paMcendriya pazanimAM pragaTapaNe hoya che. have ApaNe spaSTa samajI zakIe chIe ke pAMca Indriya kayI ane tenA viSayo kayA? jema ke spazendriya viSaya sparza, rasendriya viSaya rasa, ghANendriyano viSaya vAsa-gaMdha, cakSuIndriya viSaya rUpa-raMga ane zravaNendriya eTale kAnane viSaya zabda-vani-avAja. ahIM ApaNe paMcendriya pazuninA dvAra sudhI AvyA. jIvanazakti : pAzavika jIvana paMcendriya pazu nimAM pAMca Indriye te che ja, paraMtu e uparAMta e badhAne niyaMtraNamAM rAkhanAra "mana" nAmanuM paNa eka kAraNa ke sAdhana che. jene sahaja ullekha ApaNe AgaLa karI gayA chIe. have AgaLa vadhIe. A mana paNa bIjI IndriyenI apekSAe sUkSma hoya che. A mananA sAdhanathI Indriya kriyAzIlavegavAna-caMcaLa bane che. have ApaNe joI zakIzuM ke jaMtuonI-vikelendinI utpatti ane paMcendriya pazunI utpattimAM padAzamAM ke phera che? jaMtuo (be IndriyathI cAra IndriyavALA ) sahaja rIte ApoApa utpanna thAya che. (AjanuM vijJAna sUkSma svarUpe paNa iMDAmAMthI jaMtu utpanna thAya che ema kahe che.) jaina paribhASAmAM enI utpatti samUchimarUpe kahI che. tyAre paMcendriya pazuo gabha ja kahevAya che eTale ke nara-mAdAnA saMbaMdhathI gabha baMdhAya che ane te pragaTe che. A rIte paNa nimAM jIvanuM avataraNa thAya che tyAre tenuM samagra baMdhAraNa pharI jAya che. ema te daMDadhArI jIvamAtramAM saMjJAo hoya che. A saMjJAnA samuccaye cAra bheda jaNAvela che. 1. ADAsaMjJA, 2- bhayasaMjJA, 3- maithuna saMjJA ane 4-parigrahasaMjJA. A saMjJAo dvArA dehadhArI mAtra pitAne jIvananirvADa karI rahyA hoya che. A vastu anivArya che. ahIMthI ja paMcendriya pazunimAM jIvananuM dheraNa badalAya che. jema ke ADAsaMjJAthI zarIranuM dhAraNa-peSaNa thAya che. bhayasaMjJAthI pitAnuM rakSaNa kare che, maithuna saMjJAthI pitAnI jAtane vadhAre che- vaMzavRddhi kare che ane parigraha saMjJAthI pitAne pakaDI rAkhe che. arthAt paravastumAM mamatA- mUrchA-Asakita karI emAM coMTI rahe che. Ama A cAre saMjJA, deDadhArI jIvamAtramAM anivAryapaNe rahelI che. paMcendriya pazujAtimAM viveka ke vicAranuM tattva nathI hotuM tema chatAM paNa saMjJAo dvArA avyakatapaNe enuM jIvana cAlatuM hoya che. temAMya peluM mana te sahakArIbhAve kAma karatuM ja hoya che. A 'mana'ne have ApaNe ajAgRta mana' tarIke oLakhIe to paNa cAlaze. A mana, saMjJAnA sUcana mujaba IndrimAM gati kare che athavA Indriyo A rIte manathI prerita thaIne pitA-pitAnA viSayane grahaNa kare che. ahIM ApaNe "saMsI" ane "asaMsI no bheda samajavAnuM che. jene saMsAtmaka mana hoya te "saMsI' kahevAya che ane je jemAM evuM mana nathI hotuM te "asaM" kahevAya che. e rIte vicArIe te ekendriyathI cAra IndriyavALA jIvo "asaMsI" kahevAya ane paMcendriya pazuyoninA je "sI" kahevAya. je ke zAsakAroe te pazuninAjI vonA paNa "sI" tathA "asaMsI evA be bheda pADelA che. ApaNe atyAre emAM UMDA UtaravAnI jarUra nathI. mAtra evA jInI jIvana- padadhatinA be dAMte ahIM ApuM chuM, te uparathI saMsI-asaMjJIno bheda sahaja rIte buddhigamya thaI jaze. A jAte karelA avelekanane prasaMga che - [4] tavadarzana Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pujya gurudeva kavidha paM. nAnAsajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha eka jALIvALI oraDImAM huM kAma karatuM hatuM. ene bArI-bAraNA barAbara hatA. amuka bhAga patarAthI maDhelA hatA. bAkInA bhAgamAM lAkaDAnA cekaThAmAM jhINI jALI maDhI hatI. jethI kaI cakalI ke TegarenI aMdara pesI zake nahi. mAkhI ke madhamAkha je dhAre te dAkhala thaI zake evI e jALI hatI. emAM eka bhamara guMjate guMjate kaI pilANamAMthI pesI gaye. bAraNuM khUlyuM hatuM. aMdara dAkhala thayA pachI pitAnA ravabhAva mujaba aMdara ghUmavA lAgyuM. pachI te kyAMya sudhI e bahAra nIkaLavA mathe paNa ene bArI ke bAraNuM dekhAya nahi ane pelI jALImAM gothAM mAryA kare. ApaNane joIne dayA Ave. thAkI jAya eTale jALImAM ja besI jAya, vaLI prayatna kare, Ama cAlyA karyuM. kAraNa e cAra IndriyavALo jaMtu hatuM. ene AMkha hatI paNa saMjJAtmaka mana na hatuM, eTale duHkhI thayA. pachI te yukitapUrvaka meM tene bahAra kADhaye. ethI UlaTI saMsI pacAyanI paNa e ja prasaMga e ja oraDImAM banyo hate. eka vAra eka cakale pitAnA khorAkanI zodhamAM uDate UDate e ja oraDImAM AvI gayuM. e te jaMtu ane jALAne zikArI eTale sIdhe mobhAre ane chatamAM kUdavA lAge. DI vAra pitAnuM kAma karyuM, pachI bahAra nIkaLavuM hatuM tyAM aMdara koIne praveza thaye eTale cakale gabharAI gaye. bahAra kema nIkaLavuM e sUjhayuM nahi. thoDI vAra sudhI te eka khUNethI bIje khUNe ema upara cakarAvA levA lAgyo. bAraNuM ughADA hatA te chatAM te tyAMthI banDAra nIkaLate nahi ane jALImAM gothAM mAryA kare. theDI vAra thAka levA beThe. aMdara keI na hatuM tyAre ene jANe bAraNuM dekhAyuM hoya tema bAraNethI bahAra nIkaLI gaye. ahIM cakalAnA saMjJAtmaka mane kAma karyuM. A rIte saMsI ane asaMsIne bheda buddhigamya thaI zake. atyAra sudhI ApaNe ekendriyathI mAMDIne paMcendriya pazaninA nuM ane tenI jIvanapaddhatinuM avalokana karyuM. A badhI jIvasRSTine samajavA mATe tenA traNa vibhAga karIe te khyAla Avaze ke e traNe prakAranA ivenuM saMcAlana karanAra preraka vastu kaI che? jemake ekendriyanA pAMca bhedane eka varga emAM je vastu bharI paDI che tene ApaNe 'jIvana sarva kahIzuM. tyAra bAda vakIlendriyane bIje vaga- emAM be IndriyathI cAra IndriyanA ja Ave che jemAM pragaTapaNe, uttarottara eka eka IndriyanuM sAdhana vadhatuM hovAthI, kAryakSamatA ane gati Ave che. tethI e bIjA varganA saMcAlakabaLane ApaNe "jIvanatattva kahIzuM ane trIje vaga saMjJI paMcendriyane gaNIe te emAM "saMjJAtmaka mana hovAthI evA nI pAMce Inika prabaLapaNe kriyAzIla thatI hovAthI enA saMcAlakabaLane ApaNe jIvanazakti tarIke oLakhIzuM. Ama A traNe vargamAM "saMcAlakabaLa uttarottara mizrabhAve kAma karatuM hoya che. eTale ke ekendriyamAM "saMcAlakabaLa tarIke "jIvanasava pUrNarUpe kAma kare che. tyAre vikalendriyamAM "jIvanasavanA TakA vadhAre ane "jIvanatattavanA TakA ochA hoya che. paMcendriya pazuyonimAM 'jIvanatavanA TakA vadhAre ane jIvanazaktinA TakA cheDA. e rIte "saMcAlakabaLanI zakti uttarottara majabUta banI rahe che te have ApaNe AgaLanA vikAsakramamAM joIzuM. A badhI jIvasRSTi, mAnavajIvananI kSadra-nimna prakAranI hovA chatAM jIvana jIvavAnI, jIvana dhAraNa karavAnI ane jIvana vikasAvavAnI bAbatamAM kudaratanA saMketane anusaravAmAM athavA svabhAvane pragaTa karavAmAM teo kevI tanmayatA pragaTa kare che te sUkamatAthI joIe te kharekhara, ApaNe Azcaryamugdha banI jaIe. e traNe varganA vividha AviSkAro, vividha jIvanapaddhatio nira-nirALAM hoya che. emAM paNa ekendriya ane vikendriyanI vAta eka bAjue rAkhIe, paraMtu saMjJI paMcendriya pazajAti tarapha jarA najara kare - gAya, ghoDA, vagere rathalacara pazuo; magara, maya, grAhu jevA vagere jaLacara prANIo; siMha, vAgha, dIpaDA jevA zikArI janAvara; menA, pipaTa, pArevA, samaLI jevA pakSIoH sarSa, nAga, naLIA jevA : e badhA saMjJI paMcendriya hovAthI emAM 'mana'nuM karaNuM athavA sAdhana vikasita thayela che. evA ane jIvana-nirvAhanI paddhati darekanI alaga-alaga hoya che. eTaluM ja nahi paNa sva-jAti, rava-kuLa, sva-saMtAna pratye mamatA, vAtsalya, meha thAya che ane parajAti, parakuLa, paraMparivAra, pratye evA ne dveSa, vaimanasya, droha ane saMgharSa vagere vikAre utpanna thAya che. tethI UlaTuM jyAre emanA ciMtanIya vicAradhArA T Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prajya gurUdeva kavilaya paM. nAnAsajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha jIvanamAM Avo visaMvAda ke saMgharSa utpanna thAya evA kAraNe nathI hotA tyAre eTale ke kudaratI jIvanamAM evAM che svataMtra, sva-AzrayI mastIvALA ane kevA sva-nirbhara hoya che? e paNa jovA jevuM che. kaI paNa janAvara, pazu-pakSInA jIvana tarapha jarA avelekana kare te jaNAze ke teo AhAra-saMjJA, bhayasaMjJA, maithunasaMjJA ke parigrahasaMjJAmAM, kudaratanA niyaMtraNa mujaba sahaja rIte jIvatA hoya che. emAM buddhinuM tattva nahi hovAthI, kazI vagara enuM jIvana vahyA karatuM hoya che. pazanimAM sAmAjika jIvana nahi hovAthI ghara-bAra, kuTumba parivAra ke khorAka-AhAra bAbatamAM eka bIjA upara AdhAra rAkhavAne heta nathI. jarA pagabhara thayA eTale dareka jIve, pitAnI tamAma jogavAI jAte ja karI levAnI hoya che ane ema karavAmAM, pitA tarapha najara rAkhavAnI rahe tethI jyAM pitAnA svArthane hAnI pahoMcavAne prasaMga Ave tyAM game tevI nikaTanI vyakita hoya to paNa viravaimanasya, droha ane hiMsAnuM AcaraNa karavuM janAvara mATe anivArya banI jAya che. A rIte pacendriya pazu ninA jInuM taMtra cAlatuM hoya che. jIvanasattva, jIvanatattva ane jIvanazakitanA saMcAlakabaLavALA A badhA ja (ekendriyathI paMcendriya pazu sudhInA )mAM javarUpe cetanatattava hovA chatAM, mAtra emAM buddhi nahi hovAthI teo kaI jAtane vikAsa karI zakatA nathI, paraMtu pitAnA rakSaNa mATe bIjAne ghAta kare, mArI nAkhavuM e badhuM emAM sAmAnya hoya che. bIjAne khatama karI nAkhyA pachI e mATe evA ne kheda, era ke pazcAtApa jevuM paNa thatuM nathI. A badhuM ya jo ApaNe pazu jIvanamAM UMDA UtarIe-sUkama rIte avakana karIe, te dekhAI Ave che. evA jInuM jIvanadheraNa "navo rnavastha nIvana e hoya che. jIvanane A agAmI prakAra che, tema chatAM paNa eka dRSTie joIe te paMcendriya pazuninA cha jema parataMtra ane duHkhI hoya che tema svataMtra ane svAzrayI paNa hoya che, e jo nAnA baccArUpe hoya che tyAM sudhI ene kudaratI rIte ja mAtAnA ke AjubAjunA parijanA (eTale ke sajAtIya pazuonA) vAtsalyanemamatAne lAbha ene maLatuM rahe che ane e rIte piSaNa meLavIne teo meTA thatA hoya che. baccA cAlatA thayA ke UDatA thayA pachI kaIne keInI ciMtA nahi. pite ja puruSArthathI athavA ApabaLathI pitAne nirvAha karI le ane sukha-duHkha bhegave emAM lAgaNIjanya kaI vastu pachI nathI hotI, paraMtu jyAre samUhagata AkramaNa ke hale Ave tyAM pAchA badhA eka thaI jAya, vaLI vikharAI jAya. paraspara kaI jAtanuM baMdhana nahi. Ama chatAM paNa pazunine dareka jIva, pitA mATe te jIvavuM-jIvatA rahevuM e ja pasaMda kare che. matalaba ke jIvamAtranI abhilASA jIvatA rahevAnI hoya che. Ama pAvika jIvana eka jAtanA saMgrAmarUpe cAlyA karatuM hoya che. jIvanazakita prANatatva (cAlu) mAnavajIvananI zarUAta have jIvananA judA judA AviSkAne samajavA mATe ApaNe jarA AgaLa vadhIe. zAstrakAroe, e AviSkArane oLakhavA mATe cAra vibhAga karelA che ane tene ni kahevAmAM Ave che. jemAM jIva utpanna thAya te ni. enA cAra bheda A pramANe che :- manuSyani, devani, tiryacani ane nArani . utpanna thaIne jemAM gatimAna thavAnuM che-kriyAzIla thavAnuM che te gati kahevAya che. eTale e cAra bhedane cAra gati paNa kahe che. jema ke:- manuSyagati, devagati. tiryaMcagati ane narakagati. zAstradaSTie joIe te devagatinA ne ekAMta sukha, sukha ne sukha ja bhogavavAnuM che. ane narakagatimAM ekAMta duHkha, duHkha ne duHkha ja bhegavavAnuM che. eTale te te gatinuM zAstrakAroe, anukrame lalacAvanAruM ane bhayAnaka svarUpe pracUra varNana kareluM che. A banne yoni ke gatinA sthAne ke kSetre atyAre ApaNI dRSTine-najarane viSaya banI zake tevA nathI. zAstramAM tenuM je rIte varNana karela che tevA tevA te te sthAne bhale vidyamAna hoya. ApaNane vartamAna kALe enI sAthe koI nirabata nathI. jenI pratyakSa tulanA karI zakAya evI najara sAme dekhAtI e ja ni ke gati che ane te manuSyagati ane tiryaMcagati. (pazuni). tattvadarzana Jain Education Interational Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha che atyArasudhI ApaNe tiryaMcayoni saMbaMdhI vigatathI chatAM edhUruM--adhUruM avalokana karyuM. emAM UMDA UtarIe te pustakonA purataka bharAya evA viSaye emAM bharyA paDayA che. eTale ene vigatomAM UtaravA karatAM jAte ja avalokana-nirIkSaNa karatA rahevAthI vadhu meLavI zakAya e e viSaya che, tethI hAla pUrato ApaNe e viSayane sthagita rAkhIe e ja vadhAre vece che. have ApaNe mAnavajIvananA viSayamAM praveza karIe chIe. A badhI vicAraNe athavA avalokana vakhate ApaNe e khAsa khyAlamAM rAkhavuM joIe ke jIvamAtra pachI te bhalene ekendriya hoya ke paMcendriya hoya to paNa jIva mAtra ajara-amara-avinAzI ane zAzvata che. mAtra vikAsanA hetuthI, vividha prakAranA anubhavo levA mATe, kudaratanA saMketa mujaba, jIvanuM judI judI jAti ke yonimAM avataraNa thayA karatuM hoya che. athavA bIjA zabdomAM kahIe te jIvamAtra potAnA karmasUtrathI vividha prakAranI nimAM utpanna thAya che. utpanna thayA pachI paNa yathArtha sAna-bhAna nahi hovAthI, avyaktapaNe pitAnuM bhAna athavA pitAne sva-bhAva jAgRta karavA te Amatema athaDAto | che. ema thavAthI ja egya samayane paripAka thatAM jIva mAnavani pAme che arthAta mAnavadeha prApta kare che. A mAnavani eTale kudaratI sarvottama kalA athavA apUrva bakSisa. A mAnavajIvanamAM ja, jIva pote svataMtrapaNe vikAsa karI zake evI sAnukULatA pAme che. jema ApaNe agAmI jIvanapaddhatimAM (saMsI pazunimAM) joI gayA ke evA jIvamAM (ekendriyathI pacendriya sudhI) tenA saMcAlakabaLa tarIke, anukrame jIvanasattva, jIvanatattva ane jIvanazakti pradhAnapaNe kAma karatA hoya che. emAM jIvenI svataMtra sattA nathI hotI, paNa badhuM saMjJAtmaka rIte thayA karatuM hoya che, tevuM A mAnavajIvanamAM nathI hotuM. mAnavajIvana sarvathI zreSTha ane vividhatApUrNa hevAthI sAmukhI ane vyApaka paNa banI zake che, e ja enI apUrvatA che. ema kahevAya che ke A jIvAtmA jyAre pazunimAMthI mAnavanimAM avataraNa kare che, eTale ke ghaDAtAMghaDAtAM, TIcAtAM-TacAtAM (nadI goLaka nyAye) mAnavayonimAM AvavA mATe lAyaka bane che tyAre pUrva taiyArIrUpe enAmAM prAkRtika (svAbhAvika) bhadratA, prAkRtika vinItatA, anukaMpA-dayA-lAgaNInI phuraNA ane paramAM pitApaNAnI lAgaNI arthAt AtmIyatAne bhAva e badhA guNarUpI masAle bhareluM hoya che. te ja mAnavanuM khoLiuM-mAnavane deha maLe che. matalaba ke bhavAntaramAM A guNanuM daDhIkaraNa thayA pachI ja mAnavadeha maLe che. atyAre ApaNe ApaNuM e bhUtakALane jANatA nathI. hakIkatamAM kudaratI rIte ja e paDado paDI jAya che ke jethI ApaNe bhUtakALane joI-jANI zakIe nahi. tema chatAM paNa kaI samartha puruSa-ganiSTha puruSa anugraha kare te jIvane bhUtakALa sinemAnI philamanI mAphaka zake che. evI badhI zakyatA A AtmAne viSe rahelI che. jema bhagavAna mahAvIre, meghakamArane svastha karavA mATe, tenA pUrvabhavano vRttAMta pite najara sAme joI zake evI sthiti upajAvI hatI, ane meghakumAra e badhAne mATe e zakya che, jene jaina paribhASAmAM "jAtismaraNa kahe che. paraMtu AjanA kaLiyugamAM ke paMcama ArAmAM evA jJAnI puruSanI khAmI che. tema chatAM paNa mahApuruSo je anubhavo lakhI gayA che tene saMketa ApaNane nIcenA kAvyamAM maLI rahe che : nAnAyoni vajitvA, bahuvidhamazubhAM vedanAM vedayitvA, saMsAre cAturaMge, janimaraNayute dIrghakAlaM bhramitvA / anyo'nyaM bhakSayitvA, jalacarakhacarAneka yoniSujAta: labdhvA yo mAnuSatvaM na carati sutapo vNcito'sauvraakH|| arthavividha prakAranI nimAM rakhaDI rakhaDIne, ghaNI azubha vedanAo bhegavI jogavIne, janma-maraNanA avirata dukhevALA A cAra gativALA saMsAramAM, lAMbo kALa bhamI bhamIne, pazuyonimAM ekabIjAnuM bhakSaNa karIne, pazu-pakSI vagere aneka nimAM aneka vAra A jIva utpanna thaye cheH have mAnava deha pAmIne, je jIva pitAnI ciMtanIya vicAradhArA Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnasanTajI mahArAja janmazatAbida smRtigraMtha, zuddhi karI paramapadane meLavato nathI, te kharekhara A jIvana hArI jAya che-kharekhara ThagAya che. Ama mAnava deha maLatAM pahelAM ApaNe kevI kevI nimAMthI pasAra thayA hatA tenuM dilacaspI varNana nIcenA padamAM gurudeva zrI nAnacaMdrajI mahArAje rajU karyuM che - (Dhaba-videza vATa jAuM chuM. A vAra dhUmalI) milatI hai manuSya kAyA kabhI kabhI, jarUra puNyaka jamAva hota che jabhI... milatI hai. Teka kabhI te havA bhUpa, bhikhArI havA kabhI; kabhI te khAya peTabhara, bhUkhA rahA kabhI... milatI hai. bela hoke ghAnI phirAyA kabhI kabhI; gaddhA hoke bhAra UThAyA kabhI kabhI...milatI hai. mUDha mUrkha heke mUMjhAyA kabhI kabhI; paDhake paMDite meM paMkAyA kabhI kabhI...milatI hai kabhI te zvAna sUvara havA kAgameM kabhI; caMDAla hoke jhADa UThAyA kabhI kabhI..milatI hai. kabhI te surapati havA asurameM kabhI; kabhI te dAnameM nArakI havA kabhI....milatI hai. sthaLa-jalacara-khecare havA kabhI kabhI; pAna-pavana-pRthvImeM havA kabhI kabhI...milatI hai. aneka nIca-uca penimeM rahA kabhI; jJAna bina janama vRthA ho gaye sabhI....milatI hai. anaMta bhava phirA, pavitra nA huvA kabhI, prakAzarUpa paMthaka pAyA nahi kabhI.milatI hai. AnaMdakA upAya UThAle abhI abhI; choDa mUrkhatA "saMtaziSya' e sabhA...milatI hai. devAne paNa durlabha-mAnavadeha mAnavano deha maLavo keTale durlabha che te have samajAyuM haze. mAnavano deha eTale mAtra hADamAMsanuM pUtaLuM nahi, paraMtu e e mAnava deha e to Azcaryano mahAbhaMDAra che. dehanI sAthe sAthe tene bIjuM ghaNuM maLeluM che. mAnavanA jIvananI sAthe, pazu-yonimAM maLelI pAMca Indri ane mana uparAMta buddhi, citta, prajJA vagere sAdhano paNa kamekame vikasita thatAM hoya che. uparAMta kaMIka bhavAntaronA sArA-mAThI saMskArone saMgrahI rAkhanAruM sUkSma zarIra (jaina paribhASAmAM jene kAmaNa zarIra kahe che te) paNa mANasane viziSTarUpe maLela che ane e saMskAranI vividhatAne lIdhe mAnava-mAnava vacce ghaNuM aMtara-ghaNe pheraphAra hoya che. AhAra saMjJA vagere cAra saMjJAo te jIvane dareka nimAM sAMpaDelI ja hoya che, tema mAnavAmAM paNa e che. enA vagara jIvananuM dhAraNa piSaNa banI zakatuM nathI e to ApaNe pAchaLa joI gayA chIe. atyArasudhI ApaNe pazuyoni saMbaMdhI vicAraNA karI. jema pazuyonimAM pAMca Indriye tema ja mana paNa eka sAdhana che, te ja prakAre mAnavImAM paNa pAMca Indriya ane cha mana che, paraMtu jema jema 'jIva' vadhu vikasita thatuM jAya che tema tema tenI, te te Indriyo ane mana, pitAnA viSayene kevI tAratamyatAthI grahaNa Jain Ellion International tavadarzana Vanenbrary.org Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ }pUjya gurudeva kavivarya . nAnasandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMthaze. kare che e Azcaryajanaka racanA samajavA jevI che tethI zAsadaSTie tema ja vidvAnanI najare tenuM kevuM svarUpa che te saMbaMdhI anDa avataraNa karavAmAM Ave che. pAMca Indriyo ane mananuM svarUpa (zAstraSTie) ApaNe joI gayA ke Indriye pAMca che : 1-zravaNendriya (kAna), -cakSurindriya (AMkha), 3-prANendriya (nAka), 4-rasanendriya (jIbha), 5-5zendriya (tvacA). e pAMce IndriyanuM vizeSa svarUpa samajavA mATe zAstrakAre te darekanA babbe bheda pADela che. 1. bendriya ane 2. bhAvendriya. drandriyanA be bheda : nirdhvatti dravyendriya ane upakaraNa drandriya. evI ja rIte bhAvendriyanA paNa be bheda :- labdhi bhAvendriya ane upayoga bhAvendriya. ema cAra bheda thayA. have ApaNe koI paNa eka Indriya upara A cAre bhedo lAgu pADIne samajIe. jemake zravaNendriya eTale kAna. tenA cAra bheda, zravaNendriya dravyazravaNendriya bhAva zravaNendriya 2 3 nivRtti (dravya) zravaNendriya upakaraNa (dravya) | zravaNendriya | labdhi (bhAva) zravaNendriya upayoga (bhAva) zravaNendriya dravya zravaNendriyanA be bheda - nivRtti (dravya) zravaNendriya ane upakaraNa (dravya) zravaNendriya. bhAva zravaNendriyanA be bheda :- labdhi (bhAva) zravaNendriya ane upayoga (bhAva) zravaNendriya. nivRtti (dravya) zravaNendriya eTale kAnanI sthULa AkRti arthAt pudgala skaMdhanI bAhya viziSTa racanAH upakaraNa (dravya) zravaNendriya eTale bahAra dekhAtI IndriyanI AMtarika pauddagalika (bhautika) racanA. arthAt kAnanI je bahAranI AkRti ke racanA che te nivRtti zravaNendriya ane aMdaramAM je paDade vagere sUma pagalika racanA che te upakaraNa zravaNendriya kahevAya. bhAva zravaNendriyanA be bheda : 1-labdhi (bhAva) zravaNendriya ane ra-upayoga (bhAva) zravaNendriya. matijJAnAvaraNIya karma Adi kSaye pazamajanya eka prakAranuM Atmika pariNAma te labdhi (bhAva) zravaNendriya arthAt janmAMtaranA paricayajanya saMskArathI zabda ke davanine samajavAnI mananI je zakita te eka prakAranI labdhi ja gaNAya ane pachI e labdhi, nivRtti ane upakaraNa e traNanA samanvayathI zabda ke davanine sAmAnya ane vizeSa Atmagata baMdha thAya te upayoga (bhAva) zravaNendriya. A rIte pAMce Indriye labdhi, nivRtti, upakaraNa ane upagarUpa cAra cAra prakAranI che. arthAt upara ApaNe joI gayA tema cAre prakAranI saMyukta racanA eTale saMpUrNa zravaNendriya. ema dareka Indriya mATe samajavuM. emAM jeTalI nyUnatA teTalI IndriyanI apUrNatA. kharuM jotAM "upaga' e labdhi, nivRtti ane upakaraNa e traNanI samaSTinuM kArya che. ene vicAraNIya kama nIce mujaba che :-- " labdhi Indriya hoya tyAre ja nivRttine saMbhava che. [9] ciMtanIya vicAradhArA Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavilaya paM. nAnasanTejI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha nivRtti vinA upakaraNa Indriya khetI nathI. eTale ke labdhi prApta thayuM te ja upagano saMbhava che. sArAMza e che ke, pUrva pUrva Indriye prApta thaye chate ja uttara uttara Indriye prApta thavA saMbhava che, paraMtu evo niyama nathI ke uttara uttara IndriyonI prApti thaye chate ja pUrva pUrva Indriya prApta thAya." zAsakAre te haju paNa vizeSa UMDA UtarIne Indriya cakakasa AkRti ane tenA viSayane grahaNa karavAnI zakti mATe sUkSama mAhitI ApI che, jema ApaNe upara joI gayA temAM drandriya ane bhAvendriyanuM nirupaNa karyuM che, te have e pratyeka IndriyenuM saMDANa (saMsthAna=AkRti) kevuM hoya te jaNAvatA kahe che ke, IndriyanI vizeSa saMsthAna (saMDANa =AkRti) kahe che. dareka IndriyanA saMhANa be prakAre hoya che. bAhya ane AtyaMtara, IndriyonA bAhya saMDANaAkAra, pazuomAM ane mAnavamAM judA judA ghATanA hoya che, paraMtu AtyaMtara eTale AMtarika saMDANa te badhA nA ekasarakhA hoya che ane te nIce mujaba hoya che : 1 zravaNendriyanuM saMDANa (AkAra) kadambanA phUla jevuM che. 2 cakSurindriyanuM saMDANa masuranI dALa jevuM che. 3 dhrANendriyane AkAra luhAranI dhamaNa je che. 4 rasanendriyano AkAra chUrapalA (asA)nI dhAra jevo che. 5 sparzendriyane AkAra aneka prakAra che. ' e pAMce Indriye pitAnA viSayane kevI rIte grahaNa kare che? 1-zravaNendriya-najIkamAM najIka pitAnA aMgulathI asaMkhyAtamA bhAge Avela zabda ke vanine grahaNa karI vadhAremAM vadhAre bAra yojanamAM Avela zabda ke davanine sparzIne jANe che. 2-cakSurindriya ochAmAM ochuM potAnA AgaLanA asaMkhyAtamAM bhAgathI ane vadhAremAM vadhAre eka lAkha janathI vadhAre dUra rahela padArthane-rUpane joI zake. AMkha tenA viSayane eTale ke rUpane sparzIne tene jANatI nathI e tenI vizeSatA che. 3-dhrANendriya (nAka) A traNe Indriye, ochAmAM ochuM pitAnA aMgulanA asaMkhyAtamA 4-rasanendriya (jIbha) bhAge rahela ane vadhAremAM vadhAre nava jana sudhI rahela pitAnA pa-sparzendriya (tvacA) viSayane sparza karIne jANe che. upara mujaba ApaNe zAsadaSTie pAMca IndriyanuM svarUpa joyuM. have vidvAne, A pAMce Indriyane vajJAnika rIte je rIte samajAve che te prakAre joIe. pAMca IndriyenuM svarUpa (vaijJAnika draSTikezu) saMsAramAM paribhramaNazIla "vavAmA' jyAM sudhI paramAtmadazAne prApta na kare tyAM sudhI teno vikAsakama jaDa padArthonAM sAdhane dvArA thavA nirmAe che. atyAre AtmA jaDa padArthonAM garbhamAM citarapha viMTaLAyeluM che. tenA vicAranuM sahaja saphara sarakhuM paNa jaDanI sahAya vinA banI zake tevuM nathI. Ama hAIne AtmA atyAranI tenI karmAvRtta sthitimAM je jJAna prApta kare che, te tenA manarUpI aMtaranuM sAdhana ane IndriyorUpI bAhya sAdhana dvArA prApta kare che. AtmA jema jema vikAsa pAmIne, ekendriyathI mAMDIne AgaLa vadhatAM paMcendriya pazuyonimAM Avyo tema tema tenA AMtara-Aau kAraNe athavA sAdhana vadhAre ne vadhAre upagI, kAryakSama ane saMskArane grahaNa karavA mATe vadhAre vecatAvALA banatA cAlyA. manuSyane atyAre je pAMca Indri dvArA saMskAre grahaNa karavAnI "labdhi prApta thayelI che tene vikAsa thaI tene atyAranI ucca avasthAmAM AvatAM seMkaDo yuga vItI gayA che. manuSyanA AtmArUpe abhimAna bhagavatuM vartamAna caitanya liMga tyAre ekendriyamAM hatuM te kALe bAhya Indrio saMbaMdha tenI kevI avasthA hatI ane krame krame [10]. tadezana Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kaviva paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha te kevI avasthAmAM pasAra thaIne hAlanI avasthAmAM Avela che tenu sahaja avaleAkana ApaNe pAzvaka jIvanamAM karI gayA. have mAnavano deha dhAraNa karyA pachI pUrvanI pAMce IndriyA kevI rIte vikasita bane che ane ApaNane kevI upayAgI thAya che tenu ApaNe avalAkana karIe. bAhya jagatanuM sarva jJAna AtmA, IndriyA dvArA upalabdha kare che. jJAnane AvavA mATe te eka prakAranAM khAraNAM che. A bAraNAM jo pUrepUrAM temanI svAbhAvika yogyatA pramANe, khullAM na rAkhavAmAM Ave te, eTale ke ardhA khullAM athavA nyUnAdhika baMdha ke khullAM rAkhavAmAM Ave te je saskArI prApta thAya te apUrNa, svapa ane vikRta svarUpa thavAnAM, e ughADuM che. A dvArazanA mArgamAM jeTale aMze kacarA, azuddhi ke aMtarAye hAya teTale aMze te dvArA prApta thatAM sa MskArIlR maLayukta, azudhdha ane bhAMgyAtUTayA svarUpamAM Ave. ApaNA saMsArI jIvananI uttamatA athavA adhamatA, IndriyAnI uttamatA athavA kaniSThatA upara avalakhIne rahelI che. tenI bAhya prakRtinAM svarUpa upara ja tenuM sarvasva nirbhara che. IndriyA vinAnuM ekaluM mana game teTaluM uttama koTInuM hoya to paNa te AtmAne kazA upayoganuM nathI. pAMca IndriyA dvArA upalabdha sa saskAzane ApaNe ApaNA jIvanamAMthI bAda karI ApaNA svarUpane kalpIe, te te sthiti eka nidrA jevI jaNAya che. jema jamInamAM paDeluM, paraMtu UgavAnI cogyatA vinAnuM khIjaka niSphaLa che tema IndriyAnI sahAya vinAnuM ekaluM mana paNa niSphaLa che. ekaluM mana cotarapha majabUta paththarathI caNI lIdhela AraDA jevu che. temAM kAMI paNa prakAza jaI zakatA nathI. Indriyo dvArA manamAM AvatA sakAzane mana potAnI uccatA ane vikasatApaNAnI kaLAnA pramANamAM goThavI zake che. eka ja prakAranA IndriyaprApta 'skArone judI judI yogyatAvALA manA judA judA prakAre goThavI judA judA prakArano artha nipajAve che. dA. ta. eka ja vRkSane avaleAkIne eka vanaspativettA tenA vanaspati vibhAganI koTInA nirNaya kare che; eka vaidya tenA vaDe zarIramAM pragaTavA yogya vAta, pitta, ane kaphjanya zubhAzubha asara nakkI kare che; eka sutAra tenA kASTanI gRhanirmANa mATenI yogyatAnA vicAra khAMdhe che; caitanya vijJAnazAstrI tenAM patra, puSpa, phaLa, phUla vagerenA sUkSma vibhAgonuM avaleAkana karI tenI sajIvatA siddha kare che; eka kaLAbhijJa kavine ke kudarata premIne potAnA Atmagata sabaMdha bhAse che ane tema chatAM te badhAnI cakSurindriyA mAtra vRkSa ja jue che. judA judA prakAranA anubhavAno bheda mAtra mananI judA judA prakAranI sthiti ane vicAra-paddhatinI viziSTatAne laIne nirmAyelA hAya che. eka ja sAmAnya bhAsatA prasaMgamAMthI jyAre huM ke tame kAMI ja raharaya kheMcI zakatA nathI tyAre te prasaMgane joI ne eka uttama nATyakAra, ekAda hRdayaMgama manojJa vastu upajAvI te prasaMgane eka adbhuta rasamayatA apI zake che, paraMtu te mATe je bAhya saMskAro joIe te IndriyAnI sahAya vinA maLI zake nahi, jema zarIranA poSaNa ane rakSaNa mATe ApaNane bAhya annanI jarUra che tema manane paNa poSaNa mATe je saskArI joI e te IndriyA dvArA bahArathI meLavI zakAya tema che. ApaNu' mana atyAre je kAMI che te bahArathI prApta karelA sa MskAranA guNA vaDe che. saMskAro kAMI mana svataH upajAvI zakatu nathI. ApaNane upalaka dRSTie kadAca ema bhAse ke, IndriyAnI sahAya vagara ghaNA saskArI ApaNe manAmaya rIte pragaTAvI zakIe chIe, paraMtu tema mAnavAmAM eka prakAranI bhrAnti che. je saskAra athavA bhAvanA ApaNe ApaNA manamAM IndriyAnI madada vagara maneAmaya rIte upajAvyAnu mAnIe chIe te vastutaH navA nathI hetA, paraMtu koI ajJAta bhUtakALamAM IndriyA dvArA prApta karelA hoya che. e kALa atyAre ApaNane smRtimAM nathI tethI te saMskArane ApaNe svataH bhUta mAnIe chIe. anaMta saMskAro ApaNane gata anata bhavA daramiyAna maLelAM che ane te sa` AtmAnI smRtinA agAdha ajJAna pradeza upara paDelAM che. paraMtu e sa IndriyAnI sahAyathI eka kALe meLavAyelA hatA, e dhruva satya che. IndriyAnI saMkhyA ane grahaNazaktinA pramANamAM ApaNe bAhya vizvamAMthI saMskAro meLavI zakIe chIe. bahAranA ciMtanIya vicAradhArA For Private Personal Use Only [11] Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ }pUtra gurudeva kavidhaya paM. nAnasanTejI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha jagatanuM svarUpa ApaNe ApaNI Indri dvArA nakkI karIe chIe. vastutaH A vizva kevuM haze te huM ke -- tame kaI jANatA nathI; kemake Indriye je saMskAre grahaNa karI manane Ape ane je pramANe mana tene ghATa ghaDI nakkI kare te svarUpe ApaNe vizva ane tenA padArthone mAnIe chIe. dhAre ke ApaNane savene eka ja Indriya che ane tema hoya te A jagata ApaNe mATe atyAre che, tenA karatAM pAMcamA bhAganA rahevA rahevAnuM. kema ke bAkInI cAra IndriviDe bhAnamAM Avato vizvane hisso ApaNe mATe te vakhate nahIM hovA tulya banI gayelo hoya che. te pachI eka Indriya vadhIne be Indriya thAya te vizva prathama karatAM bevaDA raharaya ke marmayukta thAya che, kemake ApaNuM jJAna eTale darajajo vadhyuM. te ja pramANe IndriyenI saMkhyA vadhatI jAya tema tema vizvanA svarUpane prakAra paNa vadhato javAne ane te adhikAdhika rahasyapUrNa banatuM javAnuM. kema ke ApaNuM mana vadhatI jatI Indriye sAthe ja vadhAre vizALa vizvanuM rahasaya joI zake che. vastutaH vizvamAM kazI vadhaghaTa thatI nathI. je kAMI ochuMvattuM thAya che te mAtra ApaNI sarakAragrahaNanI zakti vaDe banatuM hoya che. te ja pramANe eka pazu, bALaka, sAmAnya mativALe manuSya ane vidvAna, e sarvane ekasarakhI pAMca Indriye hovA chatAM badhAnuM vizva eka sarakhuM hotuM nathI. pazunI svAdendriya ghaNI skUla, svAdanI sUkSmatAnA bhedothI ajJAta ane jADayatAvALI hoya che. paNa karatAM manuSyanI Indriye bhedane pArakhavAnI adhika catAvALI ane utkaTa hoya che. bALakanI cakSuo, mAtra uparaTapakethI ja badhuM jue che. tyAre moTI uMmaranA mAnavInI Indriye temAM vizeSatApUrvaka jue che, paraMtu atyAra sarvathI buddhimAna manuSya A vizvamAM je kAMI jeI sAMbhaLI, sUdhI, cAkhI ke sparzI zake che tethI AgaLa vadhIne kAMI ja jovA jevuM, sAMbhaLavA jevuM, suMghavA jevuM, cAkhavA jevuM ke sparzavA jevuM vizvamAM nathI ema mAnavuM e bhUla che. jyAM ApaNI daSTimAM kAMI ja AvatuM nathI evA bhAgamAM keNa kahI zake tema che ke kaI judI ja, nirALI sRSTi pitAnuM pRthaka astitva nahIM bhagavatI hoya? ApaNI daSTimaryAdA ghaNI apa che. ApaNI cAkSuSazakti ghaNI sthUla che ane te ja pramANe sarva Indriye atyAre che te karatAM ochI dhUla hota te ApaNA mATe eka navuM ja vizva khulluM thAta athavA atyAre ApaNe tyAM kAMI ja nathI jotAM tyAM koI navuM ja jagata astitva dharAvatuM joI zakata. prophesara mesane pitAnA Indriya vijJAna saMbaMdhI eka pustakamAM lakhyuM che ke : "If a new Sense or two were added to the present normal number in man, that which is now the phenomenal world for all of us might for all that we know, burst into something amazingly different and wider in consequence of the additional revelations of these new senses." arthAt - manuSyane atyAre je Indriya prApta che temAM ekAda be Indriyane vadhAre thAya te te navI IndrinA prabhAvathI A pratIta thatuM vizva phITIne te sthAne eka judA ja prakAranuM, viramayakAraka, vizALatara vizva pragaTI Ave. adhyAtmavidyAnA mahAnubhAva puruSe ema jaNAve che ke, eka ja AkAzanA khaMDamAM prakRtitattvanA bhinna bhinna AMdolanavALI aneka prakAranI sRSTio pitAnuM nirALuM nirALuM astitva bhogavI rahI hoya che ane te AMdolana vaDe upasthita thatI prakRtitattvanI bhinatAne laIne eka prakAranI sRSTi anya prakAranI sRSTine avakAza ApavA saMbaMdhI koI paNa pratibaMdha karI zakatI nathI. A judI judI sRSTimAM vasatA AtmAonuM IndriyaviSayaka baMdhAraNa evA prakAranuM hoya che ke, te te AtmAo pitAnI ja sRSTine anubhava karI zake, ane pitAnI sRSTi sivAya anya sRSTinA aritatvanI paNa temane kAMI khabara na hoya. vastutaH A uccatara sRSTi e ApaNA zAstramAM kathelI develekAdi sRSTi che. ApaNe atyAranI sthitimAM e sRSTine kAMI anubhava karI zakatA nathI. tenuM kAraNa phakta e ja che ke, ApaNI vartamAna Indriye A sRSTi sAthe ja saMbaMdha dharAvanArI che ane uccatara sRSTinA AMdolana sAthe saMvAda athavA ekarAgatAmAM AvI zake tema keLavAyelI hotI nathI. [12] tavadarzana Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivarya pa. nAnAsajI mahArAja janmazatAliMda smRtigraMtha AkAzanA eka ja pradezamAM AvI bhinna bhinna sRSTionA astitva saMbaMdhI have AgaLa vadhelA vijJA bhAsa thavA lAgyo che. ane je anubhava ApaNA prAcIna mahApuruSane seMkaDo varSa pahelAM thaye hato te anubhavanI saheja jhAMkhI temane thavA lAgI che. Isaac Taylor (jhAkaTelara) nAmanA eka yupIya vidvAnanA manamAM ema pharI AvyuM che ke - "It may be that within the field occupied by the visible and ponderable universe there is existing and moving another element fraught with another species of lifecorporeal indeed and various in its orders, but not open to cognizance of those who are confined to the conditions of animal organirgation, Is it to be thought eye of man is the measure of the ceators power? and that He created nothing but that which He has exposed to our present Senses? The contrary seems much more than barely possible, ought we not to think it almost certain ? athatu ema banavA peca che ke, A parizyamAna ane jJAnagocara vizva je pradezamAM pitAnuM astitva bhegavI rahyuM che te ja pradezamAM jIvananAM kaI vibhinna prakAranA sa vaDe vasAyelI sRSTi pitAnI nirALI sthiti ane gati bhogavI rahI haze. alabatta, e ja paNa bhautika dehasaMpanna ane bhinna bhinna jAti tema ja varganA haze, paraMtu ApaNe ke jeo pAzava baMdhAraNanI maryAdA vaDe pratibaddha chIe, daSTimaryAdAmAM e sRSTi AvI zake nahIM. nisarganI nikhila zaktinuM mApa zuM manuSyanA bhautika cakSao kadI paNa kADhI zake kharA? ane ApaNI vartamAna Indriyone pratIta na thaI zake evuM zuM e mahAna zaktie kudarate kAMI ja sarakyuM nahIM hoya? nahi, nahi. vastusthiti ethI UlaTI ja hovI saMbhave che. amane to ema bhAse che ke, vastutaH cakkasapaNe ema UlaTI ja che." ApaNI vartamAna IndriyanI maryAdita sthitino ApaNe vijJAnika paddhatie vicAra karyo. have ApaNe ApaNI skUla Indriya kevuM kArya kare che ane ApaNA vikAsamAM kevI upayogI che te saMbaMdhI vicArIe. Indriya ane tenA viSayane paraspara saMbaMdha thatAM amuka prakAranuM saMvedana ke asara utpanna thAya che. A saMvedana, Indriyagata jJAnataMtu dvArA mana pAse pahoMce che. pachI mana temAMthI amuka prakArane artha upajAve che. dareka Indriya potAnA viSayane lagatA ja padArtho grahaNa kare che ane te vaDe upajatA jJAnataMtugata spaMdana mana AgaLa pahoMcADI de che. te ja pramANe kandriya svaranA taraMgenuM grahaNa kare che, paraMtu svarataraMge grahavAnuM kArya cakSu ane prakAzanA taraMge grahaNa karavAnuM kArya karNa pradeza kadI ja karato nathI. AvA prakAranI ApaNI vartamAna kSopazamajanya avasthA che. arthAta pratyeka Indriya pitAne niyata thayelAM saMvedano ja nedhe che. pitAnA niyata pradezathI bahAranAM saMvedanene te pitAnAM 2jIsTara upara caDhAvatI nathI. pAMce Indriya ane jJAnataMtuone samUha e badhA mananA anucare che. ane bAdhA vizvamAM banatAM banAvathI mAhitagAra thavA mATe te darekane mana taraphathI amuka amuka kArya seMpavAmAM AvyuM che. ApaNe nityanA paricayathI A IndriyanAM kArya sAthe evA te TevAI gayA chIe ke temanA kAryanAM avalokanathI ApaNane saheja paNa navAI bhAsatI nathI. jema sUryane udaya thavAmAM ane asta thavAmAM, RtuonI niyamita gatimAM, caMdratinA kamapUrvaka saMvardhana ane kSayamAM ApaNane hamezanA sahavAsathI kazI ja addabhutatA bhAsatI nathI, tema ApaNI IndriyanI rojanI kAryapraNAlimAM ApaNane te yaMtranI sUkSamatA ane tenI ghaTanAnI addabhutatAne kaze AbhAsa AvatuM nathI. A vizvamAM pagale pagale pratIta thatA parama viramayakara kauzalyanuM jemane bhAna nathI temane IndriyanAM svarUpanI adabhutatAne khyAla Ave azakaya che. sarva IndriyamAM sparzendriya sadgI prathama AtmAne prApta thayelI che. ekendriya jIvone phakata A sparzanI ja Indriya hoya che. AhAragrahaNanuM kArya paNa, AkhA zarIra mAraphata thatuM hoya che; kemake te mATenuM khAsa citanIya vicAradhArA [13] Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para gurudeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janamazatAhida smRtigraMtha IndriyamaMDaLa temanAmAM vikasita thatuM hotuM nathI. AtmAne IndriyonI saMkhyA vadhatI gaI tema tema AhAragrahaNanuM kArya AkhA zarIra dvArA nyUna thatuM gayuM ane zarIranA amuka bhAga te karavAne mATe khAsa thatA dharAvanAra thatA gayA. spazendriyanuM sthAna AkhA zarIra upara vistRta che ane tvacAnA samasta pradeza upara jJAnataMtuo phelAyelA hoIne dareka ThekANene riporTa manane pahoMcI vaLe che; paraMtu tema chatAM sparzendriya aMge rahelI zakitane vikAsa AkhA zarIra upara ekasarakho hota nathI. kapaDAMnI saphAI athavA khaDabacaDApaNAne khyAla hAthanI AMgaLAMthI Ave che teTale te kapaDuM zarIranA bIjA bhAga upara lagADavAthI nathI Avate. ThaMDInI asara AMkhane naDIjevI ja thAya che, tyAre jhINA rajakaNane sparza, jenI asara zarIranA bIjA bhAgane mudala thatI nathI, te AMkha upara sakhta asara pragaTAvI zake che. pazuo ane manuSyonI pazendriyanI zakti upalaka najarathI ekasarakhI bhAra che; paraMtu vastutaH tema nathI. manuSya ane pazune je khAsa bheda che te mananA vikAsane bAda karatAM sparzendriyanI zaktine ja bahudhA che. sparzendriya sivAyanI bIjI Indriyo-cakSa, ghANa, karNa, rasanA vagere Indri-pazuone manuSyanA jevI ja bake vadhAre joradAra ane tIkSNa hoya che, paraMtu sparzendriyanI bAbatamAM pazu karatAM manuSya ghaNA AgaLa vadhelA hAtha ane AMgaLAMthI manuSya je saMvedana anubhavI zake che te pazune muddala hotuM nathI. vajana pArakhavuM e paNa sparzendriyanuM kAma che, e bahu che. manuSya jANe che, padArthonAM vajana nakkI karavAmAM keTalAka mANasanI AMgaLIo evI AbAda hoya che ke, temanA anumAnamAM eka ratI paNa phera paDato nathI; tyAre keTalAka binaanubhavIne vajana hAthe ucakyA pachI paNa daza zera haze ke adhamaNa te paNa samajAtuM nathI. A khAmI spazendriyanI zaktinI che. te uparAMta garamI ane ThaMDInuM mApa kADhavAmAM paNa A zakitane upaga hoya che. kazaLa vaidyo dadInA zarIrane hAtha aDakADIne temanA zarIranI garamInuM pramANu cakakasa rIte kahI zake che. A anumAna paNa uparyukata zakitavaDe ja thAya che. keTalAka jADI prakRtivALAne vAtAvaraNanI garamI ke ThaMDInuM pramANa muddala samajAtuM nathI. ghaNI ja ThaMDI lAge athavA ghaNI ja kAramI paDe tyAre temane tevA prakAranuM jhAMkhuM bhAna thAya che, paraMtu te zItoSNatAnA pramANanuM temane jarA paNa bhAna hotuM nathI. A khAmI paNa sparzendriyanA vikAsanI ja khAmI samajavAnI che. sparzendriyanI zakti AkhA zarIra upara phelAyelI chatAM amane ema jaNAya che ke, AMgaLAMmAM tene khAsa prabhAva che athavA bIjA zabdomAM kahIe te AMgaLAMmAM e IndriyanuM khAsa nivAsa-sthAna athavA abhivyakita che. sArA vaidyo dardInA zarIra upara AMgaLAM pheravI tenA zarIratargata vyAdhinuM nidAna karI zake che ane vAta, pitta ke kaphamAM nuM prAdhAnya che te kahI zake che. ketarakAma karanAra tenI banAvaTanA kAma upara jarA AMgaLAM pheravI kayAM apUrNatA che te nakkI kahI zake che. UMcA prakAranAM rezama ane UnanI jAtanAM kapaDAMnuM svarUpa, behoza parIkSake AMgaLAMthI AMkI tenI kiMmata nakkI kare che ane je zAla ApaNe pacIsa rUpiyAnI mAnatA hoIe chIe te hoziyAra dhaMdhAdArIo pitAnI AMgaLInA sparzathI hajAre rUpiyAnI hovAnuM cokakasa kahI zake che. una, rezama ane kapAsanA (vibhAga) pADanArAonI bAhozI paNa A sparzendriyanI zakti upara avalaMbIne rahelI hoya che. keTalAka ati utkaTa spa zakitavALA manuSya AMkhathI joyA vinA hAtha pheravIne te cIjane raMga paNa kahI zake che; kemake dareka raMgane paNa amuka prakArane sparza hoya che. svAdendriya sparzendriyano eka ati vikAsa che. ghaNA nAmAMkita vidvAne svAdendriyane judI Indriya tarIke svIkAratA nathI. kemake ubhayanuM kArya eka sarakhuM che. kAMI taphAvata hoya te mAtra sAmAnya-vizeSano che. zarIranA bIjA bhAge tyAre zIta, uSNa, karkaza, mulAyama vagere bheda anubhavI zake che, tyAre jIbha te uparAMta svAdane anubhava karI zake che. A bheda e mAtra pramANane bheda che, prakArano bheda nathI ema teo mAne che. rasanA pradeza upara sparzendriyane savizeSa vikAsa che, ethI adhika kazuM ja kharI rIte nathI ema kahe che. nAka, kAna ane [14] tavadarzana Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUSya gurUdeva kavilaya paM. nAnasanTejI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha che. AMkha mATe je khAsa saMcA kudarate te te sthAnamAM gehavyA che tevA jIbhanA pradezamAM gaThavyA nathI. jIbha je jJAnataMtuthI pitAne saMdeza manane pahoMcADe che te jJAnataMtuo, AkhA zarIranI cAmaDI upara patharAyelA jJAnataMtuo karatAM judI jAtanA nathI. mAtra jIbhanA pradeza uparanA jJAnataMtuo savizeSa yecatAvALA che. jIbhane svAdanuM bhAna thAya che te mATe kudarate te sthAnanI AsapAsa amuka prakAranA rasAyaNika dravapadArtho goThavI rAkhyA che. A rasa je jIbhane sahAya ne kare te svAda mudala lAgato nathI. maMdavADamAM daradIne jIbha tenI te hovA chatAM padArthomAM svAda nathI Avate tenuM kAraNa e hoya che ke, uparyukta rasanI niSpatti jIbha pAsenA graMthasamUhamAMthI thatI hotI nathI. A Indriya pazu karatAM manuSyamAM ghaNI prabaLapaNe khIlelI hoya che ane manuSya-manuSyamAM paNa e zakitanA vikAsa paratve ghaNo mahatvano bheda anubhavavAmAM Ave che. dareka prakAranA ghauM, cekha, bAjarI vageremAM ekasarakhe svAda hoto nathI, chatAM jADI rasanI vRttivALAne jamatI vakhate te kAMI bheda mAluma paDatuM nathI. dUdhanA zekhIne ghaNuM gAyo mAMhethI amuka dUdha amuka gAyanuM che ema cokakasa kahI zake che, ane be gAyanuM dUdha bheguM kareluM hoya che to te paNa davAnA svAdathI jANI zake che. A jhINavaTa "rasanA zaktinI tIvratA darzAvanAra che ane te eka prakArane IndriyavikAsa che. dhrANendriya jIbhanI sAthe ghaNo najIkano saMbaMdha dharAvanArI che ane kAryamAM paNa ubhayanuM sAhacarya drazyamAna che jIbha upara padArthane sparza thatAM ja tenA rajakaNe UDIne dhrANendriya AgaLa hAjarI Ape che ane jIbhe tene ravIkAra kare ke kema te bAbatanI salAha paNa te Indriya mokale che. A rajakaNe nAkanA aMdaranA pradezanI aMtaratvacA upara cATe chekemake te bhAga bhInAzavALa ane snigdha hovAthI te dareka jAtanA rajakaNone ekadama jhIlI laI zake che ane tyAM tenI gaMdhanuM svarUpa nakakI thAya che; arthAt e tvacA uparanA viziSTa jJAnataMtuo, rajakaNonA sparzathI utpanna thayelA AMdolanane mana AgaLa mokalI Ape che, ane mana temAMthI amuka prakAranI gaMdhane artha meLavI le che. manuSya karatAM pazasRSTimAM A Indriya baha baLavAna hoya che, kemake pazunA AhAranA anveSaNane AdhA hoya che. emanA jIvananirvAha mATe A IndriyanI zakitanA prabaLa vikAsanI ghaNI AvazyakatA hoya che. ApaNAmAM paNa evA aneka dhaMdhA che ke, jemAM A IndriyanI sUmatAnI ghaNI jarUra hoya che. tamAka, attara, Asava, dhiyANuM vagerenA vepAramAM mAlanI pArakhane AdhAra A IndriyanI sUkSamatA upara che. temanA dhaMdhAnI phateha paNa tenA upara nirbhara hoya che. ghaNA AMdhaLA mANase mAtra gaMdha uparathI amuka mANasa phalANo che ema cekasa rIte kahI zake che. - kaNandriya uparanI traNe Indriya karatAM ghaNI jaTila ane sUkSma saMcAkAmavALI che. uparanI traNa Indri padArthone sAkSAt saMbaMdha thayA pachI ja pitAnA viSayanuM bhAna karI zake che, tyAre karNandriyanI racanA evI che ke, tene viSaya bananAra vastu ghaNe dUra hoya chatAM havAthI kheMcAI AvatA zabda ke avAjanA jAMo karNanA gelaka upara athaDAya che ane te mAMhenuM adUbhuta kauzalyapUrNa yaMtra te AMdolanane grahIne mana AgaLa mokalI Ape che. AtmAe bahAranI sRSTine hevAla meLavavA mATe kharekhara, kAnane A eka ati vimayakAraka saMge prApta karyo che. vijJAne ema anumAna bAMdhyuM che ke, A kaNendriya eka sekanDamAM ochAmAM ochA 20 thI 30 AMdolane grahaNa karI zake che, ane vadhAremAM vadhAre eka sekanDamAM 38000 Adelane jhIlI zake che. dhImA svaranA avAjanA AMdolane maMda vegavALA hoca che ane meTA avAjanA Adelane tvarita gativALA hoya che. ghaNA pazuo-khAsa karIne ghoDA-ghaNe banI zake che. kemake jIvanasaMrakSaNa mATe A zaktino vikAsa temane jarUra hoya che. jaMgalI zikArI manuSyo ghaNe dUranA pazuonA pagarava kaLI zake che. gayAmAM A zaktinI jhINavaTa ghaNI AzcaryakAraka hade vikasI hoya che. vAcaka tenI kalpanA karI zake tema che tethI vivecananI AvazyakatA nathI, paraMtu eTaluM dhyAnamAM rAkhavAnuM ke A sUkSamatA dUrathI zabdo sAMbhaLI zakavA, tenA karatAM taddana judI ja jAtanI che. arthAt te zakti svaranAM bheda pArakhavAnI ane tenuM vargIkaraNa karavAnI hoya che. manuSyanAM zArIrika baMdhAraNamAM cakSu sarvathI uccamAM ucca ane atyaMta jaTila racanAvALI jovAmAM Ave che. bIjI sarva Indriye karatAM mana sAthe te adhika vyavahAra rAkhe cheH arthAt cahna ane mana vacce jAgRta avasthAnA badhA ciMtanIya vicAradhAra [15] Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - kaMpA gurUdeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha ja kALamAM saMdezA cAlatA ja rahe che. ghaNe dUra rahelA drazyane te pitAno viSaya banAvI tenuM bhAna manane karAvI zake che. vizvanA pratyeka padArtha aneka prakAranAM AMdolananI gatimAM hoya che. A AMdolane uparanAM prakAzanAM kiraNe, cakSanA pradeza upara athaDAvAthI te pradezanAM jJAnataMtuomAM eka prakAranI pratichAyA utpanna thAya che. A pratichAyAne athavA citrane artha mana tenA vikAsa anusAra karIne te te padArthanuM bAhya svarUpa nakakI kare che. dAkhalA tarIke huM ahIMthI eka vRkSa jeuM chuM. temAM varatutaH huM vRkSane pitAne sIdhI rIte ja nathI, paraMtu te vRkSa AMdolananI je kaLAmAM che te AMdolanane, vRkSa uparanA prakAzanAM kiraNo, mArA cakSupradezanI maryAdAmAM lAvI rajU kare che ane te kiraNe tyAM athaDAvAthI te pradezagata viziSTa jJAnataMtuomAM eka prakArane kSebha, gati, vikAra athavA paMdana utpanna thAya A kSobhane mArA manavaDe je artha utpanna thaye te vastutaH mAruM vRkSanuM jovApaNuM che. kharI rIte badhI ja IndriyanA viSayanI bAbatamAM ApaNe bahAranI sRSTinuM apakSa sIdhuM darzana karI zakatA nathI, paraMtu bAhya vizvanuM mana ane Indriye mAraphata utpanna thatuM eka pratibiMba joIe chIe. ghaNA cheDA manuSyane e khyAla heya che ke, ApaNuM jIvana kevaLa AMtarika che; kemake tame je kAMI juo cho, sAMbhaLe che, cAkhe che, sUche che ane sparze che te manamAM ja citro che ane te citro IndrimAM rahelA khAsa prakAranAM jJAnataMtuomAM upasthita thatAM kSobhathI utpanna thayelAM hoya che. manuSyanI cakSu prakAzanI amuka ja kaLA Degree nA AMdolane grahaNa karavA mATe lAyaka hoya che. vijJAnanuM ema mAnavuM che ke maMdamAM maMda prakAzanA AMdolane eka sekanDamAM pistAlIsanA AMkaDAM upara tera mIThA caDe eTalI saMkhyAmAM hoya che ane jvalaMtamAM javalaMta prakAzanA AMdolana eka sekanDamAM pacatara upara tera mIMDA caDe eTalI saMkhyA hoya che. uparanI saMkhyAthI ochA athavA vadhAre AMdolanevALe prakAza manuSyanA cakSunI maryAdAmAM Avato nathI. jo ke amuka prakAranA yaMtre vaDe te prakAzanI gati ane svarUpa nakakI karI zakAya che. uparanI saMkhyAthI vadhAre athavA ochA AdelavALe prakAza, baMne ekasarakhI rIte ApaNane aMdhakArarUpe bhAse che. kemake te saMkhyAthI ochA delavALo maMda prakAza ApaNI cakSu upara kAMI ja asara upajAvatuM nathI ane te karatAM vadhAre AMdelavALo prakAza jhIlavA mATe ApaNI cakSu ayogya hoya che. judA judA bhAsatA raMgenuM svarUpa paNa te te padArthonA AMdolananI gati vaDe nirmAya che. e AMdolananI gatimAM ochAvattApaNuM thatAM ApaNI dRSTimAM raMgane paNa pheraphAra bhAse che. buddhimAne kahe ke, lAla raMga sarva karatAM nyUna AMdolanavALo hoya che, ane jAMbuDiye raMga Violet sarva karatAM tvarita AMdolanavALo hoya che. pILA, nAraMgI, lIle, AsamAnI vagere madhyama gativALo hoya che. upara pramANe IndriyanAM svarUpanI saMkSipta rUparekhA che. AtmAne jJAnopArjana mATe nisargazakitae mana ane IndriyanA adbhuta sAdhane apelA che ane enI racanAnuM kauzalya jema bArIkAIthI joIe chIe tema tema Azcarya ane AnaMdamAM adhikAdhika nimagna thatA jaIe chIe. ApaNane jJAna meLavavAnI kharI jijJAsA hoya te A IndrirUpI sAdhanone bane teTalI uttama sthitimAM nibhAvavA ApaNe sarvadA tatpara rahevuM joIe, eTaluM ja nahi paNa tene khIlavIne bane teTalA adhika baLavAna, kAryakara ane AjJAnusArI banAvavA joIe. mana ane Indriyane AtmAnA vikAsamAM kevI rIte sahAyaka banAvavA, tenI khIlavaTa karIne te dvArA AtmAne parama unnatinA mAge kevI rIte vALa e viSaya saMbaMdhI have ApaNe AgaLanAM prakaraNomAM joIzuM. paraMtu A viSaya paratve eTale ke Indri ane mananI upayogitA tema ja kAryazakita mATe bhagavad gItAmAM nIce mujaba nirUpaNa kare che : indriyANi parANyAhuH indriyebhyaH paraMmanaH / / __ manasastu parA budhdhiH yo budhde : paratastusaH // zarIranA mALakhAmAM pAMca indriyanI sattA vizeSa che ane IndriyanI upara mananI sattA cAle che, eTale ke IndriyethI mana para che. mananuM saMcAlana karanAra buddhinuM tattva che ane buddhithI para eTale ke zreSTha te (AtmA) che. eTale ke AtmA sarvopari che. [16] tavadarzana Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUtra gurudeva kavidhaya paM. nAnasanTejI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha che. mAnavajIvananI mahattA ahIM sudhI te ApaNe kamekame vicAratAM, Indriya ane manarUpI sAdhananuM nirIkSaNa karyuM ane chelle chelle mana, buddhi ane AtmAnI uttarottara uparI sattAnuM jhAMkhuM avalokana karyuM. hakIkatamAM haju ApaNe pAzavaka jIvana ane mAnavajIvananA saMgamasthAne pahoMcyA chIe. have prazna e utpanna thAya ke pazu jIvana ane mAnavajIvanamAM bIjI vizeSatA kaI che? ke jenA lIdhe mAnava sarvathI zreSTha gaNAya che ! mAnavajIvanane badhA mahApuruSe tema ja (dareka zAstrakAroe ATale badhe mahimA kema gAya che? jema ke :- zrI uttarAdhyayana sUtranA trIjA adhyayanamAM bhagavAna mahAvIre kahyuM : cattAri paramaMgANi, dullahANiya jntunno|| mANusattaM sui sadhdhA saMjamaMmi ya viriyaM // --uttarAyayana sUtra, adhyayana-3, gAthA-1 atha:- jIve badhuM meLavyuM che ane meLavI zake che, paraMtu A cAra aMga (pada) maLavAM ati durlabha che. 1- manuSyatva, 2- zruti, (yathArtha sAMbhaLavuM te) 3- zradhdhA-AtmapratIti, - AtmAnI sthitimAM TakI rahevA mATe baLa-zakita-vIne upayoga kare che. A cAra aMga uttarottara durlabha che. e ja pramANe mahA tejasvI evA zrImadda zaMkarAcArye paNa potAnA viveka cUDAmaNi graMthanI zarUAtamAM ja kahyuM - durlabhaM trayametad devAnugrahahetukam / manuSyatvaM, mumukSatvaM, mhaapurusssNshryH|| artha :- paramAtmAne anugraha ja jemAM kAraNabhUta che- arthAt enI kRpA vinA jenI prApti nathI evI A traNa vastu ati durlabha che - 1-manuSyatva eTale mANasAI - mumukSuvRtti-sarvathA mukata thavAnI prabaLa abhilASA ane 3-mahApuruSa-mahAmAnavane satsaMga the. A traNe vastu durlabha che. A ja prakAre saMta tulasIdAsajIe paNa pitAnI taLapadI bhASA (vrajabhASA)mAM e ja vastu pragaTa karI cheH naratana sama nahi kavana hi deha, jIva carAcara yAcata jehi ! saraga-naraka-apavaraga ni eNuM, jJAna-virAga-bhakti sukhadeNuM II artha - jIvane utpanna thavAnI 84 lAkha yunio che, arthAt lAkha avatAra jIva dhAraNa kare che; paraMtu e badhAmAM naratana-mAnavanA deha je sarvAga suMdara keI deha nathI. kAraNa ke cara ke acara jIvamAtranI (pachI te naranimAM hoya ke devanimAM hoya) ghaNA anubhavane aMte eka ja abhilASA rahe che ane te e ke eka vAra mAnavane avatAra maLe te kevuM sAruM? kAraNa ke svargamAM javuM hoya ke koI adhogati (naraka)mAM javuM hoya ke pachI mekSamAM javuM hoya te enuM pramANapatra mAtra mAnavabhavamAMthI ja maLI zake che; eTaluM ja nahi paNa jJAnanI ArAdhanA karavI hAya, bhakitanI sAdhanA karavI hoya ke karmaveganI ArAdhanA karavI hoya te te mAnava ja karI zake che. bIjA kaI avatAramAM ke janmamAM evI suvidhA ke evuM sAmarthya nathI hotuM, mATe mAnavajIvana sarvottama che evo jagatanA tamAma mahApune ekI avAje pradhAna sUra che. tethI ja kahyuM che : nadi mAnupAt kRta: zcit | "mAnavathI vadhAre zreSTha bIjuM kaI nathI." ATaluM jANyA pachI have ApaNe e zodhavAnuM jANavAnuM rahe che ke pazunA jIvana karatAM, mAnavanA jIvanamAM evI kaI vizeSatA che ke jethI ene ATaluM badhuM mahattva apAya che. vidvAnee A vastunuM manana-ciMtana karIne nIce mujaba khulAso karyo che __ AhAra-nidrAdi samaM zarIriSu, zeSyamekaM hi nare vicAraNam / tenojjhita : pakSipazUma : smRtaH tasmAd vicArakaparAyaNo bhavet // artha:- AhAra saMjJA, nidrA, bhaya, maithuna Adi saMjJAo te dehadhArI mAtrAmAM hoya che tyAre mAnavanA khoLIciMtanIya vicAradhArA [1] Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva viva' paM. nAnAndrejI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha AmAM ekamAtra vicAravAnu tattva hovAthI tenI vizeSatA che. vicAra vinAnA-vicArazUnya mAnavIne pakSI ke pazu jevA jANavA. mATe mANase vicArapradhAna-vicAraparAyaNa thavu joI e. basa, mAnava ane pazujIvanamAM ATalA ja AMtarA che. pazuyAnimAM vicAravAnuM tattva nathI hAtu. eTale koI paNa jAtanA uddeza ke hetu vagaranu e jIvana saMjJAtmaka rIte vahyA karatuM hoya che. tethI upalakSaNathI vicAra vinAnA mAnavI, narapazu kahevAya che. amArA gurudeva zrI. nAnacaMdrajI mahArAje A ja vAta nIcenA padamAM utArI che. ve... nara pazu A bhauma uttama kuLa Aye, sAcI kauDI na eka kamAyA, paramArathame pAna DhIne, kAma prabhuko apane kara nahI lIne, kaMcana-kAminIme mana mehA, meha kapaTa amUlya sAdhana sabakucha khAyA, bhaje na jIruM-khure phalako beyA, ha~sa ha~sa karI nija udayakAlame raMka hA rAyA, dharata malina nita dhyAna....vicAra0 pathyApathyA nahI. pahicAnA, kharAma kiyA hai apanA khAnA; samAna, vicAra bina nara hai pazusamAna Teka. Akara mAyAme lapaTAyA; nIca, naTa, nAdAna...vicAra eka uttama nahIM kIno; kiyA daMbha abhimAna.vicAra chala khIcame sAyA; kabhI bhagavAna...vicAra0 hita bhiMgAyA; "sataziSya" kahe vahI divAnA, bhUla gayA nija bhAna...vacAra eTale ke vicAra vagaranA uddeza ke hetu vagarano mAnavI e sAkSAt 'narapazu'kahevAya athavA khIjA zabdomAM kahIe to evA mAnava e 'apamAnava kahevAya. aDDI kharo prazna upasthita thAya ke e vicAra eTale zu? mANasanu lakSaNu jo vicAra ja hoya te mANasamAtramAM e lakSaNa dekhAvuM joIe. tyAre cAle ApaNe e 'vicAra'nA vicAra karIe. hakIktamAM vicAra e maneAmaya tattva che. athavA mananI kriyAzakti che. je mana sannI pazuyonimAM sacAlaka zaktirupe kAma karatu hatu, (jenuM varNana ApaNe AgaLa joI gayA chIe) te ja mana ahIM mAnavajIvanamAM rUpAntara pAmI-vikasita thaI vicArarUpe pariName che. ene have ApaNe 'vicArazakti' kahIzu. mAnavajIvananuM saMcAlakabaLa A 'vicArazakti'mAM che. vicAra zabdane ApaNe dhAtugata artha vicArIe te spaSTa khyAla Avaze ke vicAra e zuM che? vilcara eTale ke vizeSa prakAre caravuM, pharavu, arthAt mAnisaka rIte gati karavI te vicAra. ane vicAranu kriyAtmakarUpa eTale uddezapUrvaka karAtA vicAra te ja vicArazakti. kArya paratve A vicArazaktinA be bhAga paDelA che. eTale samajavA khAtara enAM e nAma paNa prasiddha che. buddhi ane hRdaya. vastunA tarkayukta vicAra karI nirNaya kare te buddhi, ane karelA nirNayane jIvanamAM apanAve-AtmasAt kare kriyAzIla banAve te hRdaya. Ama buddhi ane hRdaya maLIne saMpUrNa vicArazakti bane che. AvI vicArazakti mAtra mAnavadeha maMdiramAM ja hoya che. eTale mAnavajIvananu samagra saMcAlana A vicArazaktithI thatu hoya che. e vicArazaktino vikAsa thatAM thatAM pachI tenA kevA rUpAntaro thAya che te have pachI ApaNe AgaLanA prakaraNamAM joIzuM. ahI te mAnavajIvananI zarUAtamAM athavA nIcalA tharanA mAnavAmAM A vicArazakti kevA svarUpe kAma kare che te jovAnu che. jene ApaNe alpamAnava tarIke oLakhIzuM. mAnavajIvanamAM vicAranA eTale ke moTe bhAge eghasaMjJAthI [18] alpamAnava-narapazu (vicArazakitanA ugamavALA mAnava) udbhava thAya che tyAre zarUAtamAM te mAtra sAmAnya vicAra hoya che. gatAnugatika rIte, e potAnA jIvanavyavahAra calAvatA heAya che, eTaluM ja For Private Personal Use Only tattvadarzana Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I pUjya gurUdeva vidhaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhiMda smRtigraMtha pa. nAnayojI mahArAja janmazatAli nahi paNa evA mAnamAM saMjJAtmaka mananI prabaLatA hoya che. eTale potAnuM dhAraNa-poSaNa karavAmAM, gata janmanAM saMskArane lIdhe bhautika padArthone sukhanA kAraNarUpa mAnI, enI prApti mATe evA mAnavo jhagaDatAM hoya che, kaleza karatAM hoya che. droha ane vizvAsaghAta karatAM paNa teo acakAtAM nathI. kAraNa ke sukhanI samaja evA mAnanI e prakAranI ja hoya che. hakIkatamAM sau koI sukhane Icche che. duHkha keIne gamatuM nathI, eTale jIvamAtrane pravRtti sthUla-bhautika sukhanI prApti mATe ja hoya che. tethI ja kahyuM che sarvAtra sarvasya sadApravRttiH dukhasya nAzAya sukhasya hetoH| tathApi duHkhaM na vinAzameti, sukhaM na kasyApi bhajet sthiratvam // . artha:- mANasamAtra, are ! jIva mAtra duHkhane kema nAza thAya ane sukha kema banI rahe eTalA mATe ja hamezAM badhI pravRttio kare che tema chatAM paNa ApaNe joIe chIe ke duHkhane sadaMtara nAza thatuM nathI ane sukha kAyama mATe banI rahetuM nathI, e paNa hakIkata che. te pachI zuM karavAthI sAcuM sukha maLe ane zuM karavAthI duHkha TaLe e prazna svAbhAvika rIte thavA gya che. Ama aNuvikasita mAnava, prayatna karavA chatAM sukha meLavI zakatA nathI; kAraNa ke e mANasa, pitAne jIvanavyavahAra 'adamnA bhAnapUrvaka calAvatA hoya che. enA vicAranuM tava "adama'mAM kendrita thayeluM hoya che. pariNAme evA jIvomAM rAga-dveSa, meha vagere vikAre bharelAM ja hoya che tethI paraspara saMgharSa, droha vagere cAlyA karatuM hoya che. pachI evA prakAranAM anubhavene aMte jema jema mANasa ghaDAto jAya che tema tema pele sAmAnya vicAra pachI vicArazakti rUpe pariName che ane pachI tenA uttarottara prakAra badalAtA jAya che. eTale ke e ja vicArazakti, vivekazaktirUpe ane prajJAzaktirUpe pariName che. e samajavA mATe anubhavI puruSoe mAnavajAtanA, tenI bhUmikA pramANe nIce mujaba cAra prakAra samajAvyA che 1-uttama, 2- uttama, 3-madhyama ane 4-kaniSTha. A cAra prakAramAM nIcenA kramathI eTale ke kaniSTha prakArathI zarU karIne ApaNe uttamottama vibhAgane sparzavAne che. samajavA khAtara ApaNe cothA prakArane apamAnava athavA narapazu kahIzuM. trIjA prakArane mAnava bIjA prakArane mahAmAnava athavA mAnavadeva ane pahelA prakArane atimAnava ke tIrthakara athavA pegambara kahIzuM. atyAre te ApaNe nIcethI uparanA kamane vicAra karIe chIe. sAmAnya vicAranI bhUmikAvALA mAnava, khAvuM-pIvuM, haravuM-pharavuM vagere bAhya jIvanavyavahAra calAvavAmAM oghasaMjJAthI ja kArya karate hoya che, eTale ke samAjanA bIjA mANase je rIte jIvana jIvatA hoya tenuM ja e anukaraNa karate hoya che. A prakAranA mAnamAM nIcenA tharathI mAMDIne jene ApaNe upalA tharanA mAnavo gaNIe chIe- brAhmaNa, kSatriya ke vaizya-tevA mAnane paNa samAveza thato hoya che. sArAMza ke, sAmAnya vicAra karatAM vicArazakita e jarA judI vastu che. eTale ke saMjJAtmaka jIvanathI e para che. vicAra zaktinI rakRraNA thAya che tyAre te mAnava pachI pratyeka kriyA karatI vakhate, lAbhAlAbhane vicAra karIne pravRtti karate hoya che. matalaba ke, kevaLa deDalakSI vicArathI (mAtra bhautika-pArthiva sukhane lakSamAM rAkhI) je mAnavI pitAno nirvAha karate hAya che e sAmAnya vicAra che, paraMtu tyAre sva ane parene lakSamAM rAkhI jIvana jIvAya che tyAre vicArazakita kAma karatI hoya che e daSTie vicAra karIe te, pazAnimAMthI sau prathama jyAre jIva mAnavanuM kheLIuM (mAnavadeha) prApta kare che tyAre gata bhavAntarena, pazaninA lagabhaga badhA sarakAre tenI sAthe ja Ave che ane te pitAnA bhAva bhajavatA hoya che. uparAMta vicAranuM tattva emAM umerAya che, tyAre enA mAnasa baMdhAraNamAM sahajabhadratA, sahaja vinItatA, anukaMpA ane AtmIyatAnA saMskAra masAle bharAto jAya che. mAnavadehanI prAptimAM A badhuM hovuM anivArya che evuM zAstravacana che. A bhUmikAmAM Avela jIva, pachI je sukhanI tene avyakatapaNe jhaMkhanA rahe che te zAzvata-sukhane zodhavA puruSArtha kare che. zAstrAkAra kahe che :savve pANA piyAuyA, suhasAyA, dukkhapaDikUlA // AcArAMga sUtra, a. 2, 3. 3, sUtra -7 Jain EciMtanIya vicAradhArA www.jo [19org Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhya gurUdeva Davirya pa. nAnAsajI maharAja janmazatAlida myunitha sarve jIvo jIvanane Icche che, sukhazAntine Icche che, duHkha koIne gamatuM nathI. sarva jene AyuSya - priya che, arthAt jIvana priya che, sukhazAtA priya che ane duHkha pratikULa lAge che. sabve jIvA vi icchaMti, jIviu na mrijji| - dazavaikAlika sUtra, adhyayana 6, gAthA-11 badhA ja jIvavA mAge che. maravAnuM koIne pasaMda nathI; Ama hovA chatAM sAcuM sukha maLatuM nathI ane duHkha TaLatuM nathI. te pachI sAcA sukhane meLavavAno mArga [ke? jJAnI puruSe anubhavathI pikArI pikArIne kahe che ke, zAzvata sukha aMtaramAM che-pitAmAM che. amArA pU. gurudeva zrI nAnacaMdrajI mahArAje potAnA eka padamAM A ja vastu kahI che. tamAruM che tamArAmAM (rAga-gajhala) tame cho zodhamAM jenI anubhavIne khabara enI; nathI tamane khabara tenI, majA samajyA vinA zenI? -1 nathI sukha putra pyArAmAM, nathI dilajAna dArAmAM avaramAM ke amArAmAM, tamAruM che tamArAmAM -2 nathI miSTAnna khAvAmAM, nathI gAvA bajAvAmAM; nathI dolata jamAvAmAM, tamAruM che tamArAmAM -3 nathI vibhava vilAsamAM, nathI uttama AvAsamAM kSaNikanA harSa hAsyamAM, tamAruM che tamArAmAM - bhramitane anyamAM bhAse, nathI sukha anyanI pAse; phasAo kAM viSaya pharsa, tamAruM che tamArAmAM -5 nathI vidyA jamAvAmAM, nathI guNiyala gaNavAmAM; nathI kaI rathAna jAvAmAM, tamAruM che tamArAmAM -6 nathI mahele majAnAmAM, nathI dhananA khajAnAmAM suryuM che "saMtanA ziSya tamAruM che tamArAmAM -7 matalaba ke sahaja sukha ke svayaMbhU AnaMda e jIvamAtrane cetanane guNa che. paraMtu jIva upara mehanuM-avidyAnuM ke ajJAnanuM AvaraNa pharI vaLavAthI dareka cenimAM e sahaja sukha, vikRtarUpe anubhavAya che athavA pratibhAsita thAya che. vastutaH je zAzvata sukhane jIvamAtra jhaMkhI rahela che te sukha pitAmAM ja cheaMtaramAM ja che, e uparanA padane dhvani che. te evA sukhanI zodha mATe vicArazaktine upaga karI, mAnave aMtarmukha thavuM ghaTe. sukhane meLavavAne bIjo koI mArga nathI. vicArazakita-mAnavajIvananuM prANatattva ApaNe AgaLa joI gayA tema buddhi ane hadaya maLIne vicArazakti bane che. A vicArazakti ja mAnavanuM mukhya lakSaNa che. tethI buddhi ane hadaya e be tatta, mAnavajIvanamAM AtmadevanI-maitanyanI pratiSThA karavA mATe apUrva sAdhana che. cetanyasvarUpa Atmadevane, skUla jIvanamAM pragaTAvavA mATe jJAnendriya ane karmendri jevAM bIjA sAdhane athavA karo to che ja, paNa te badhAyane prANa pUranAra-gatizIla karAvanAra A budhdhi ane hRdayarUpI vicArazakita ja che. ane te paNa eka divya prakAranuM sAdhana che. eTale e buddhi ane hRdayane saMkAravAthI, maThAravAthI, keLavavAthI mAnavajIvana bhavya, bhavyatara ane bhavyatama bane che. pachI te jema jema mANasa pitAnI e vicArazaktine upaga karate jAya che-vicArazaktine keLavIne AgaLa vadhatuM jAya che eTale ke [20]. tavadarzana Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUtra gurudeva kavidhaya paM. nAnAyabrejI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha jIvananuM dhAraNa-poSaNa karavAmAM, hitAhitane nirNaya karI, kevaLa svalakSI nahi paNa paralakSI (parahitaparAyaNavRtti) banato jAya che, tema tema tenA jIvanamAM eka navI zakti utpanna thAya che ene ApaNe vivekazakti kahIzuM. e vivekazakti dvArA pachI sAdhaka sAcA sukhane meLavavA ane duHkhane AtyaMtika nAza karavA prayatna kare che. evA jenI sukha-duHkhanI samajamAM paNa pachI phera paDI jAya che. A rIte vivekazakti jAgRta thayA pachI mANasa pitAnA jIvanadhoraNane dhIme dhIme badalate rahe che. e rIte badalAte mANasa prathama nyAya-nItiparAyaNa bane che, pachI mana, vacana ane karmanI ekarUpatA lAvavA mATe khAnadAna ane sahRdayI banato hoya che ane trIjA tabakkAmAM tevo mANasa pachI TekIle, maradAnagIvALa, khamIravALe Arya ke sajjana banI rahe che. Ama mAnavajIvananA paNa kaniSTha, madhyama ane uttama ema traNa prakAra bane che, tyAre tenI AMtarika zaktino kamekame vikAsa thatAM vivekabuddhi paNa tenI uccakakSAe pahoMcI jAya che. e mANasa pachI kuTumbamAM, samAjamAM ke nagaramAM eka naMbarane sajana gaNAya che. nagaramAM zreSTha hovAthI nagarazeThanA pada mATe te ce hoya che. ApaNe mAnavajIvananA cAra prakAra jaNAvyA te paikI sauthI chelle prakAra - alpamAnavanuM ApaNe nirIkSaNa karatA hatA. apamAnava te che ke jemAM vadhAre TakA pAzavika jIvananA hoya che ane vicArazakita (buddhi-hRdaya) ochA pramANamAM kAma karatI hoya che evA mAna, ucca kuLamAM utpanna thayA hoya ke moTI uMmaranA hoya te paNa ene jIvanavyavahAra pazakaTine eTale svArtha-pradhAna arthAt tuccha svArthathI bhareluM hoya che. enA draSTAMte, je ApaNAmAM vicArazakita sakriya banelI hoya te vartamAnakALanA ApaNI AMkhe dekhAtA mAnamAM paNa ApaNe joI zakIe-je ApaNI dRSTi samatvagavALI hoya che, ane ema na hoya to paNa je ApaNe vicArazakita eTale ke buddhi ane hRdaya keLavAyA hoya te paNa evA apamAna ApaNane dekhAtA hoya che. jyAM jyAM kaleza, kusaMpa, asaMteSa, krodha, mAna, mAyA, lobha, jhera-vera, IrSA, hiMsA, cerI, laMpaTavRtti vagerenA ugra svarUpe darzana thAya tyAM tyAM e mAnava hovA chatAM, pazuvRttithI jIvate apamAnava che, ema samajavuM bhUtakALamAM ane ItihAsanA paTTamAM banI gayelA evA mAnavAne kaI kaI mAnava rAkSasa paNa kahe che..jemAM AsurI tattvanuM jora vadhAre hoya che tevA mAna: jemake :- rAvaNa, kaMsa vagere....! nI bAdazAha ! nAdirazAha ! alAuddIna khIlajI vagere....! mAnavajIvananI uttarottara caDhatI kaLA (jIvanazakti-cAlu) ApaNe upara joI gayA tema mAnavajIvana jema jema vikAsa pAmatuM jAya che tema tema zarUAtamAM tenA jIvanamAM sAmAnya vicAra kAma karatuM hoya che. eTale ke vyakitagata jIvanamAM ke sAmAjika jIvanamAM e mAtra eusaMjJAthI ke anukaraNasaMjJAthI jIvanavyavahAra calAvatA hoya che. eTale evA jIvanamAM mAna-apamAna, harSa-zAka ane saMgharSa rahevAnA. paraMtu evA anubhava pachI jyAre mANasane ema lAge ke AvI rIte jIvavuM e sAruM nathI, tyAre enA jIvanamAM tulanA karavAnI eka prakAranI vivekazakita jAge che. e vivekzaktithI pita hita-ahita, lAbha-alAbha jete thaI jAya che. pariNAme, vadhAre anubhava thatAM e ja vivekazakti pachI vivekabuddhirUpe pariNamatI hoya che. ahIM ApaNe vivekazakti ane vivekabuddhimAM je sAmAnya phera che te samajI laIe. vivekazakita mAtra pRthakkaraNa kare che jyAre vivekabuddhi nirNaya kare che. A badhI hakIkata ApaNe gaLa joI gayA chIe. pachI evA mAnamAM, vivekabuddhinA vikAsathI jIvana jIvavAnuM lakSa paNa pharI jAya che AhAra saMjJA, bhaya, mithuna ane parigrahasaMjJAthI uparavaTa thaI teone ema lAgatuM hoya che ke jema mane sukha ane svamAna priya che tema bIjA jIvone paNa e gamatuM hoya che te mAre koIne asukha thAya ke koInuM apamAna thAya evI rIte na vartavuM joIe. gAmanA pratini jevAM ja samA pitAne pratikULa lAge evo vyavahAra mAre bIjA pratye na ciMtanI vicAradhArA 2i1] Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha karavA ghaTe. A rIte tenA jIvananA mApadaMDa badalI jAya che. ahIMthI ja 'dharmatattva'nI zarUAta thAya che. zrRhI mAnavanuM eka vizeSa lakSaNa pragaTe che. kahyuM che:-- AhAra-nidrA-maya-maithuna, sAmAnyaaitat pazu maneALAm / 'dharmAM di tetrAdhize vizeSo, dharmedrInA pami samAnA | : AhArasaMjJA, bhayasaMjJA Adi saMjJAtmaka jIvana to, janAvara ane mAnava bannemAM sarakhu hoya che. mAtra dharmanuM tattva je mANasamAM praveza kare te, e ja enI vizeSatA che. vivekazakti ke vivekabuddhinuM mArgadarzana te ja ahIM' 'dharmatattva' rUpe pragaTe che. 'dharmAMtattva'nuM" A sAmAnya svarUpa che. upara jaNAvyuM tema 'brahmanaH prativRddhAni' eja enA jIvananuM dhAraNa hoya che. ene ja jaina tattvavettA, zrI zubhacadra AcArye potAnA 'jJAnArNava' nAmanA graMthamAM, nIce mujaba udghASita karela cheH yadyat svasyAniTaM tattat vAkUcitakarmabhi: kAryam / svapne api na pareSAM - itidharmasyAgrimaM liGgam // je je kaI potAne aniSTa lAgatuM hoya te te mana, vANI ane karmathI (kAyAthI) khIjAne mATe svapnamAM paNa AcaravuM nahi. (jAgrata dazAmAM te naja acarAya.) teja sAmAnya dharmanuM pradhAna lakSaNa che. Ama jenuM mAnava tarIkenuM jIvana ghaDAtu hoya che temAM vivekabuddhi kAraNabhUta hoya che. eTale jenA jIvanamAM vivekabuddhi jAgRta ane sakriya thayela che te mAnavA pachI A ke sajjana puruSo tarIke oLakhAya che. tene samagra jIvanavyavahAra mATe bhAge vivekabuddhi para AdhArita hoya che. eTale tenA jIvana, vyaktirUpe ke sAmUhikarUpe dayA, prema,, saMtoSa sahAnubhUtibharyA hovAthI evA jIvanamAM sagharSI, kalaha, vera ke vidhane ochAmAM ochu sthAna hAya che. vartamAnakALe evA A sajjanonI khoTa paDI che. eka yuga evA hatA jyAre mAnavasamAja AryasaMskRtithI bharapUra hatA. [22] amArA pU. gurudeve pUrvanA AryAne yAda karI, ( Dhaba-videzavATa jAuM chuM. AjanI paristhitino kheda nIcenA padamAM vyakata karyo cheHA vAra ghUmalI ) dazA thaI? A dhI enI ahA zI pUrvanI jAheAjADhI kayAM svadharma taNuM zuddha rudhira zuSka dharma rUpa jIvana zuM have kAM zuM AtmabhAga ApanAra dharma sAthe zira denAra niyamane nibhAvanAra kAM bhraSTa cIjo vAparIne bhraSTa zu dila viSe zuM prANIonI nA rahI zAMtitaNA divasa are! sAva zuM maradAnagI manuSyataNI kayAM marI rudhirataNI uSNutA te zuM AryatAnuM bhAna Ama cheka jIvana jevuM ApaNAmAM zuM khUba khanAra te zuM kaheAne e udAra kayAre TharI For Private UDI zuM nathI jatA badhA jatA zuM nathI UMghamAM jAgatA gaI ....1 thayuM? rahyuM ?..... rahyA ? gayA ?.... rahyA? thayA ?....4 dayA ? gayA?.... gaI? gaI ?..... gayuM ? rahyuM ?....7 haze ? thaze ?....8 Personal Use Only tattvadarzana Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva phavilaya paM. nAnasanTejI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha guptadAnIo zuM anya dezamAM gayA? alpa ApI bahu batAvanAra ahIM rahyA....9 dezamAM aneka duHkha-darda AviyA, vIryanA khajAnA gaMDu thaI gumAviyA...10 sukhataNAM svadezI sAdhane badhAM tanyAM, vilAsa taNAM viSa samAna vezane sajyAM...11 bhUkhamarAnA kAma badhAM keDathI karyA, dAma daIne durguNane dezamAM bharyA...12 aneka hAjatenI heDa DokamAM dharI, parataMtratAthI "saMtaziSya joyuM nA karI....13 upara je padanI racanA karI che te te AjathI lagabhaga 50 varSa pahelAMnI vAta che. te vakhate je paristhiti hatI tenA karatAM Aje vadhAre sudhAre thaye hoya tema lAgatuM nathI. tethI ema kahI zakAya ke jenA jIvanamAM vivekabuddhine jeTalA aMze UThAva vadhAre thAya teTalA aMze e kharo mAnava-bhAvamAnava bane che-pachI alpamAnavI ke sAmAnya mAnavI karatAM vivekabuddhivALA mAnanI jIvanadhArA kaI rIte vahetI hoya che te jANavA jevuM che. evA mAnamAM pachI sukha ane duHkhanI samajamAM ja phera paDI jAya che. vAstavika rIte mAnavajIvananuM maMDANu saMsAranA aneka anubhava lIdhA pachI jema jema mANasamAM vicArazakti keLavAtI jAya che ane vivekabuddhi vikasita bane che tema tema evA ne evuM lAgavA mAMDe che ke, "jema mane sukha priya che tema bIjAne paNa sukha game che. keIne duHkha nathI gamatuM, te mAre have evI rIte rahevuM joIe ke jethI bIjAne mArA taraphathI duHkha na thAya." A vicAra ja kamekrame vivekabuddhine sateja karanAra bane che tethI evo mAnava pratyeka kriyA karatI vakhate hita-ahitane, lAbha-alAbhane vicAra karI, te mujaba pitAne jIvanavyavahAra calAvato hoya che. enA jIvanamAM A rIte mAnavanA guNane vikAsa thatuM jAya che, eTale ke mAnavatA pragaTatI jAya che. pachI hAlatAM ne cAlatAM jIvananA dareka vyavahAramAM jema saMgharSa ocho thAya-kaleza ocho thAya evuM enuM jIvana banatuM hoya che. pachI pUrNa ane zudadha mAnava banavA pahelAM, anukrame kaniSTha, madhyama ane uttama ema traNa prakAranA tabakkAmAMthI mANasa pasAra thato hoya che te vakhate mANasanI bhUmikA pramANe, vivekabuddhinA AdhAre tenA mana, buddhi, prANa ane vyaktitvanuM ghaDatara thayA karatuM hoya che. kharuM jotAM, mAnavajAta tarIke kudaratanI daSTie, ApaNe badhA dehadhArI mAna ja chIe. pachI te mAnavI bhale bhAratane hoya ke yuropa, amerikA ke bIjA game te dezano hoya ! paNa mANasa tarIke ApaNe sajAtIya-eka jAtanA chIe. bhagavAnanI dRSTie, emAM koI bheda nathI hotuM. "A mArA che ane A parAyA che" e bheda mANasa pitAnI saMkucita manodazA (je pazuyonimAMthI cAlI AvI che) ne lIdhe pite ja upajAve che. kaMIka janmAMtarethI mAnava-mAnava vaccenI A bhedabuddhi cAlI Ave che ane tene vArasAgata saMskArarUpe ApaNe keLavI che. eTale dareka dezamAM, dareka kSetramAM, dareka jAtimAM alpamAnava (sAmAnya mAnavI) ane mAnava vacce saMdharSa utpanna thayA karatuM hoya che. e rIte mizra saMskArathI, mAnavajAtanA je je vargamAM, amuka prakAranA guNane vikAsa thaye hoya te te guNane lakSyamAM rAkhI. prAjJapurue-DAhyA ane vivekabudhdhisaMpanna puruSoe, mAnavajAtanA be varga pADyA, ucca-nIcanA bheda pADavA mATe nahi paNa mAtra samajavA khAtara. jemaMke Aryo mAnava ane anAryamAnava. jeo saMskArathI ane vyavahArathI, vivekabuddhipUrvaka mAnavatAbharyuM jIvana jIvatA tene Ayo koTinA mAnava kahyA ane jemAM vivekabuddhinI uNapa hovAthI mAtra viSayanA upaga mATe saMjJAtmaka jIvana ciMtanIya vicAradhArA [23] Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - pUjya gurUdeve vilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbida smRtigraMtha jIvatA hoya te anArya keTinA mAna gaNAya. AryakoTinA mAnamAM paNa je varganI jIvana jIvavAnI padhdhati eTale ke prakRtine DhALa je rIte goThavAye hoya te prakAre ja vArasAgata saMskAre UtaravA lAgyA eTale pachI kamanA laDhaNu pramANe saMsAravyavahArane lagatI sAhajika kriyAne lIdhe cAra varNa nakkI thayA. jema ke :- brAhmaNa, kSatriya, vaizya ane zudra. Ama varNavyavasthAmAM ucca-nIcane kaI khyAla paNa na hato. tethI ja purANamAM te kahyuM che : eka evedaM sarva pUrva AsIt yudhisstthir!| kriyA-karma-vibhedena, cAturvarNyA vyvsthitaaH|| he yudhiSThira ! zarUAtamAM A brahamatavamaya badhuM eka ja hatuM. paraMtu kriyA ane karmanA svabhAvagata bhedane lIdhe mAnavajAtamAM cAra varNo-brAhmaNa, kSatriya, vaizya ane zudra-vyavasthita thayA. ane zrI bhagavad gItAmAM e cAre varNanA guNadharma paNa spaSTa rIte nIce mujaba jaNAvela chebrAhmaNaH- zamodamastapaH zaucaM, kSAntirArjavameva c| jJAnaM vijJAnamAstikyaM brahmakarmasvabhAvajam // bha. gI. | 18/ 42 kSatriya :- zaurya tejo dhRtirdAkSya, yuddhe cApyapalAyanam dAnamIzvarabhAvazca, kSAtrakarmasvabhAvajam // bha. gI. 18 | 43 vaizya:- kRSigorakSavANijya, vaishykrmsvbhaavjm| zUdraH- paricaryAtmakaM karma, zUdrasyApisvabhAvajam // bha. gI. 18 | 44 upara pramANe sAhajika kriyAne lIdhe cAra varNanI vyavasthA thaI che. ucca-nIcano bheda te pAchaLathI, jIvadazAmAM rahela mAnAe 'amU-mana' nA AviSkArathI utpanna karela che. bhagavAna mahAvIre to pahelethI e varNabhedane cheda uDADI dIdhuM ane pharamAvyuM - kammuNA bambhaNo hoI, kammuNA hoI khaattio| vaiso kammuNA hoI, sudo havaI kmmunnaa|| uttarAdhyayana sUtra, adhya0 25, gAthA-33 brAhmaNane svabhAvagata karmathI mANasa brAhmaNa thAya che. kSatriya paNa pitAnA sahaja karmathI thAya che : karmanA prakArathI ja mANasa vizya bane che ane zudra pazu svabhAvajanya sevAkarmathI bane che. arthAt janmathI varNabheda thayo nathI ke thato nathI. bhagavAna mahAvIre samajAvyuM ke, "janmathI kaI ucca ke nIca che ja nahi pUrvajanma, jANatA ke ajANatA ja, prakRtinI bhadratA, (zubha manovRtti) prakRtinI vinamratA, sahaja AtmIyatA) sAnukAzatA (pAjupaNu) ane amatsaratA (prasanabhAva) vagere guNa keLavyA che tethI tene mAnavadeha prApta thayo che. jIvane bahAranI je sAdhana-sAmagrI (garIbAI ke zrImaMtAI maLI che te tenA kamanuM phaLa tema ja sAmAjika avyavasthA che. paraMtu tethI hatAza thavAnuM ke phUlAI javAnuM kaI kAraNa nathI. evA saMjogomAM paNa jIvane ratnaciMtAmaNi je mAnava deha maLyuM che tene, pilA janmajAta guNane vadhu vikAsa karIne sArthaka karavo joIe. pachI mAnavane janma game te kaLamAM ke jAtimAM thayo hoya! kaLa ke jati guNavikAsamAM bAdhaka thatI nathI. dA. ta. harikezI muni pote cAMDALa kuLamAM utpanna thayA hatA, paraMtu teonA saMskAra jAgrata thavAthI jaina saMskRtimAM teo mahAmuni tarIke prasiddha thayA. matalaba ke, mAnavajAtamAM AvI saMkIrNatA eTale ke pazusaMskAra ane mAnavasaMskAranAM mizra saMskAra hovAthI je mAnava vivekabuddhi keLavI zakayA hatA tevA Arya puruSoe, upara mujaba, mANasanA guNadharma pramANe cAra varNa nakkI karyA. jenI prakRti zAMta-dAMta ane svastha hoI, jeo vicArapUrvaka jIvana jIvatA hatA ane bIjAne paNa e mArge dorI zakatA hatA tene brAhmaNa koTimAM mUkyA jemAM tAdarzana ' [24] Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva vidyaya paM. nAnAndrejI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha rajoguNavALI ane tethI tejasvI zakita hAvAthI potAnuM ane bIjAnuM rakSaNa karI zake tevA hatA teo kSatriya kahevAyA jeonI prakRtimAM levaDa-devaDa karavAnI - yogya vinimaya karavAnI vyavahAru buddhi hatI te vaizya kahevAyA ane jee kaMTha hatA eTale kAma karavAnI kitavALA hAI khIjAne kema upayogI thavu e jAtanI manovRttivALA hatA te zUdra kahevAyAH ane e rIte mAnavasamAja gADavAya hatA. paraMtu ethI ya je jAtanI zAnti-sukha mANasane joItu hatu tevuM maLyuM na hatu.... eTale pachI vadhu anubhavI puruSoe eka khA sukhanI zodha mATe puruSArthanI zeSa karIH ane sAthe sAthe vyakitagata guNavikAsanI tAlIma mATe Azramadharma niyata karyAM. puruSArthanA cAra bheda- dharma, artha, kAma ane mokSa. te paikI dharma ane mokSa nAmanA puruSA tA pAchaLathI nizcita thayA. zarUAtamAM to artha ane kAma taraph ja mANasanI najara paDI. kAraNa ke e be sukhA pratyakSa anubhavI zakAya tevAM lAgyAM.. evu sukha pAmavA mATe, vyakitagata jIvana adhUruM ane apUrNa lAgavAthI samUhagata jIvananI jarUra UbhI thaI-eTale ke sAmAjika jIvanacanA mATe samagra jIvananA cAra vibhAga pADI cAra Azrame nakkI karyA:- 1-brahmacaryAzrama, ra-gRhasthAzrama, 3-vAnaprasthAzrama ane 4.-saMnyastAzrama. te kALe manuSyanI AyuSya maryAdA ochAmAM ochI ekaso varSanI hatI eTale tenA cAra tabakakA nakkI karI anukrame cAra Azrama ane tene lagatA dharma nakkI thayAH janmathI (25) pacIza varSanA pahelA tabakakA eTale brahmacaryAzrama, khInne tabakakA eTale varSe 26 thI 50 varSa sudhIno gRhasthAzrama, trIjo tabakako eTale varSe 51 thI 75 varSa sudhInA vAnaprasthAzrama ane cothA tabakakA eTale varSa 76 thI 100 sudhIno saMnyastAzrama. ema Azrama dharmanuM pAlana karanAra mANasa anukrame puruSArthanu sevana karatAM karatAM aMtima ane zAzvata sukha-mokSane pAmI zake e jAtanI vyavasthA AryasaMskRtimAM hatI. tethI ja vayanA krama pramANe eka subhASita prakaTyuM H prathama (vatti) nAniAvidyA, dvitIye nAganibaMdhanA tRtIye nA'rjitaM puNyaM caturthe kiM kariSyati ? prApti kare eTale ke arthAt prathama yamAM-eTale ke 25 varSa sudhInA gALAmAM jeNe vidyA saMpAdana na karI, bIjI avasthAmAM dhananI--eTale ke jIvananirvAha karavA pUratA sAdhananI prApti na karI ane trIjI vayamAM paralokanuM bhAtu dha ke puNyanI prApti na karI teA pachI evo mANasa ceAthI avasthAmAM vRdhdhAvasthAmAM zu karI zake? pachI evA mANasathI ka MI nahi banI zake. AnA phalitArtha e thayo ke saskArI mANase prathama avasthAmAM yathAzakaya brahmacaryanuM pAlana karI vidyA sapAdana karavI joIe. A pahelI avarathA ja bAkInI traNe avasthAne TakavA mATenA pAo che. tyArabAda bIjI avasthAmAM mANase gRhasthajIvanamAM praveza karIne pUrvAvasthAmAM je vidyAkaLA prApta karI hAya tene suyogya upayoga karatAM karatAM dhanaprApti karavI joIe. ahI dhanaprAptinA atha che zArIrika, mAnasika, AdhyAtmika sAmarthya pragaTAvavuM te. artha ane kAmanA puruSArthanI A maryAdA che. bIjI avasthAmAM je mANasoe A rIte dhanaprApti karI hoya, te pachI trIjI avasthAmAM puNya ane dharmanI dharma nAmano trIjo puruSArtha Adare arthAt dharmane pradhAnapada Ape. hakIkatamAM pUrvajone A saMskAravArasA je akhaMDapaNe cAlu rahyo hAya to artha ane kAma e puruSArthamAM "dha" to Ataprota ja thayelA hAya che. pachI cothI avasthAmAM badhA arthane siddha karanAra ceAtheA puruSArtha meAkSane sidhdha karavAnA hoya che. tethI ja puruSArthanA anukramamAM dharmane mokhare rAkhyo ane meAkSane aMtamAM rAkhyA. dharma, artha, kAma ane meAkSa A cAre puruSArthanA AryasaMskRtimAM A rIte meLa besADayA che. A puruSArthanI eka vidvAna nIce mujaba vyAkhyA kare cheH "puruSArtha kone kahevA, mANasano svabhAva keTale guMcavaNa bharelA che? tenAmAM zAM zAM tattvo rahelAM che ? te pahelAM samajavu joIe. puruSamAM (mAnavamAM) e prakArano svabhAva che. eka potAnI prakRti pramANe cAlatAsattvaguNa, roguNa ane tameguNavALA ane khIne aMtaryAmInI gupta preraNAthI cAlatA adarano svabhAva. aMdaranA svabhAvano pahelAM spaSTa anubhava hoto nathI. jANe koI paradezI vastu hoya ema zarUmAM lAge che tethI te svabhAva pramANe cAlavAmAM puruSanI azakti jaNAI Ave che. tenu khAsa kAraNa tenA upara pelA traNa guNavALA ciMtanIya vicAradhArA For Private Personal Use Only [25] Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha svabhAvanuM vadhAre zera rahe che. prakRtinA A TUMkA svabhAva sAmAnya anubhavamAM Ave che ane te pUrA hoya ema jIva mAnI bese che. A mAyA che; tethI ja dekhAtu jagata pUrNa lAgatu nathI. dareka kriyA alpa, apUrNa hAya che; chatAM te darekanI aMdara aMtaryAmI tenA svabhAva calAvatA hoya che. aMtaryAmInA svabhAva je vakhate anubhavamAM na Ave te vakhate koI kriyAmAM pUrNa sukha maLatu nathI. tethI temAM rahelu agamya tattva zeAdhavAnI jarUra paDe che. te zodhamAM dareka kriyA karatI vakhate navAM tattvA maLe che ane khabara paDe che ke, jema ApaNe sajogone AdhIna chIe, tema sogo paNa ApaNA upara AdhAra rAkhe che. navAM tattvA zeAdhavA, sogA pheravavA, potAnI navI zakti khIlavavI, temAM sAhasa ane jokhama raheluM ja che. te jokhama kheDayA vagara jIvano jIva- bhAva pUrA khIlatA nathI. jIvane jIvabhAva mUkavA gamatA nathI; tethI navo bhAva prApta karatAM duHkha thAya che. Akhu jagata prabhunI IcchA pramANe cAlatu hovAthI jIvanI IcchAne vAraMvAra AghAta pahoMce che. AvA sajogomAM jIvanA alpa svabhAva vAraMvAra hArI jAya che, paNa hAranI darakAra karyA vagara pAtAnA svabhAva, du:kha khamIne paNa te jIva sudhAre te dareka saMjoga (ke paristhiti) jItavAnI zakita paNa jIvamAM rahela aMtaryAmI tenAmAM pragaTa kare che. te vakhate khabara paDe che ke jyAM sudhI jIvabhAva prabhunI IcchAne tAbe na rahe tyAM sudhI te sukhI thaI zakatA nathI. prabhu tenA a MtarAtmA che. tenA tarapha bedarakArI rAkhavAthI sukha maLe nahi. mAtra jIvarUpe eTale alpa svabhAve jIvavAthI jIvanA kaI upayAga nathI. LL jIvabhAva cheDavAmAM ane prabhubhAva pragaTa thavA devAmAM zarUAtamAM duHkha lAge che, paNa je dizAmAM duHkha che te dizAmAM ja sukha che: kAraNa ke tyAM jIvananA pUrNa svabhAva (sahaja svabhAva) eTale prabhutA pragaTa thAya che. hAlamAM pravRttimaya bahirmukhI jIvanamAM A upayogI bAbata bhulAI gaI che, ane paisAthI ja badhuM sukha maLaze evI mAnyatAthI jIvana zarU thAya che ane pUruM thAya che." " artha ane kAma e be puruSArthathI ja prabhutA pragaTa thatI nathI. aprApti ane kAmatRptimAM keTalA dala che, te pahelAM barAbara samajavuM joIe. potAnAmAM keTaluM ajJAna raheluM che, khIjA loko 'dharma" ane 'mA'ne puruSArtha tarIke zA mATe mAne che e samajavuM joIe. potAmAM keTalA gupta svabhAva, aMdaranI preraNA, vicAranI utpatti, tenA niyama, tenI dizA ane tenA AkarSANu vagere che te samajavAM joIe." "" of Ama vicArIe to pazuyeAni karatAM mAnavano darajjo keTalA badhA UMcA che? mANasane vicArazakti ane vivekazakti maLI che te kudaratanI kevI apUrva kSisa che? e sAdhanathI ja have teNe vikAsa karavAnA che. " kAsmana : pratini reSAM na samAt " e sUtrane dhyAnamAM rAkhI have te vicAre che ke sukhanA je prakAra mane game che tevu sukha mAnavamAtrane priya che. duHkha mane gamatu natha tema mAnavamAtrane paNa gamatu nathI. teA have mArA aMgata jIvana mATe koIne duHkha thAya evI rIte mAre na vartavuM. paNa bIjAne kema sukha ane zAnti maLe tema karavu joIe. AvA vivekaprerita vicArathI, je guNA enA mAnasa baMdhAraNamAM masAlArUpe-bhadratA, namratA, paragajupaNuM ane prasannatA rahelAM che tenA, peAtAnA svajanane, potAnA gAmane, are! mAnavajAtane lAbha maLe e rIte upayoga karavAnuM e hRdayathI svIkAre che, eTale ke e rIte evA mAnava potAnI jAtanA vistAra kare che ane ema karavAthI ja kharo AnaMda, kharI zAnti anubhave che. vikAsanuM prerakabaLa : vicAra ane viveka A rIte potAmAM rahela guNanA vikAsa karavA mATe mANase kayAMya bahAra javAnuM nathI. jaMgala ke pahADomAM besIne evA vikAsa thaI zakatA nathI. enA mATe te mANase, pAte jyAM utpanna thayA, je gAmanA havApANIthI poSaNa meLavyu tyAM ja rahIne potAnA jIvananu kSetra krame krame meATu' karavu' joIe. gAma, nagara, IlAkA, rAjya-deza ane vizva sudhI potAnI jAtane vizALa karavI joIe. enuM prAthamika zikSaNu, eNe potAnA gRhajIvanathI zarU karavu [26] For Private Personal Use Only tattvadarzana Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pam gud kavivarya pa. tAnasajI mahArAja janmazatAdi smRtigraMtha deva vivATa 4. nAnajI mahArAja janmazatAdi te joIe. paraMtu kaMIka janmAktaronA paninA saMskArane lIdhe te tema karI zakato nathI. krodha, mAna, mAyA, lobha, kapaTa, IrSA, droha, dhira vagere pAzavika saMskAre haju paNa tene herAna karatA hoya che. ane tyAM sudhI te alpamAnava ke sAmAnya mAnava jevo paNa kavacita -kavacita vartAva karate hoya che. saddabhAgye potAnA jIvananuM dhyeyalakSI uca ghaDatara jeoe kareluM che evA saMtapuru, vaSimunio ane saddaguruo paNa A vizvamAM vidyamAna hoya che. teonA saMparkamAM, AvA alpa mAnavo jemAM vicAra-vivekanI haja aMze aMze jAgRti thaI che tevA) athavA sAmAnya mAna AvatA hoya che tyAre, pitAnI pAmaratAne tene sAce khyAla Ave che, pitAnA jIvananI dizA badalavAnuM mana thAya che. pachI vicAra ane AcArano meLa meLavavA te prAmANikapaNe mathatA hoya che. nIcenuM preraNAtmaka-subhASita e pitAne lAgu paDato hoya che : pratyahaM pratyavekSeta narazcAritramAtmanA: kinnu me pazubhistulyaM, kinnu satpuruSairiti : // "mANase potAnA vartana tarapha hamezAM jotA rahevuM joIe. potAnI raheNI-kaheNI ke vartAva pazu ke janAvara jevo che ke mahApuruSanI rIte pitAne jIvanavyavahAra cAlI rahyo che?" bhAva pratikramaNa: (AlecanA, niMdanA, gaNA) e rIte pitA tarapha najara rAkhavAthI - AtmanirIkSaNa karatA rahevAthI potAnI bhUla ke khAmI kayA che te pote ja joI zake che. kharA arthamAM A ja pratikamaNa eTale pAchuM pharavuM. jIvanavyavahAramAM, samaye samaye pitAnA kartavyadharmathI pite prakRtidoSane lIdhe jarA AghopAcho thaI gayuM hoya - na bolavAnuM bolI catavAyuM hoya, na AcaravA jevuM AcaraNa thaI gayuM hoya tenI jhINavaTabharI tapAsa karIne cekiMga karavuM. bhUla- doSa zodhI kADhavA e pratikamaNanI pUrva kiyA che. tyAra bAda evuM nidAna thayA pachI evI bhUla ke dezamAM pharIne na thavA pAme evo saMkalpa kare ane jenI sAthe jarA jeTaluM paNa gharSaNa ke vimanasya thayuM hoya tenI sAthe premathI samAdhAna karavuM - khulAse karo e pratikamaNanI bIjI Avazyaka kriyA che. pachI evI bhUla ke deSa pharIne na thavA pAme e jAtanI samaja ane zakita potAne maLe evI hadayapUrvakanI pitAnA ISTadeva pAse Arta ane AdrabhAve prArthanA karavI e ja kharuM bhAvapratikramaNa che. zAstrIya paribhASAmAM AlocanA, niMdanA ane gaNA A rIte karavAnI hoya che. pratikramaNanuM A vidhAna cheH AlocanAne prAkRta bhASAmAM AleyaNA kahe che ane vyavahAramAM paNa e rIte belAya che, paraMtu enA lakSyArthIne samajavAnI bhAgye ja koIne darakAra hoya che. sAmAnya rIte 3vyavahAramAM jyAre bethI ajANatAM kaI jIvajaMtu kacarAI jAya tyAre pitAne pApa lAgyuM evI samajathI teonuM dila dubhAtuM hoya che tyAre dhArmika lAgaNIvALA bena, sAdhu-sAdhvIjI pAse jaI enuM prAyazcita mAge che. pachI sAdhu-sAdhvIjI potAnI samaja ke dhAraNA pramANe ene prAyazcita Ape che. bene e prAyazcita svIkAre che eTale e pApanuM nivAraNa thayuM gaNAya. A prakriyAne AleyaNA lIdhI kahevAya che athavA keIe moTI tapazcaryA karI hoya ke vrata-paccakhANa lIdhA hoya te pUrAM thAya tyAre koI pApa-doSa lAgyo hoya tenI AloyaNuM levAnI hoya che. pariNAme vyavahAranA kSetramAM-skUla jIvanamAM Ama AleyaNAne taddana haLavuM rUpa ApI dIdhuM che. hakIkatamAM, AleyaNA ke AlecanA e khUba ja gaMbhIra ane bodha karanAra zabda che. zAstramAM evo prazna karavAmAM Avela che : - AloyaNAeNaM bhaMte jIve kiM jaNayaha ? AlocanA karanAra jIvane zuM lAbha thAya? javAbamAM kahe che - Jain EciMtanIya vicAradhArA www.] Egy.org Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva vivaya paM. nAnasanTejI mahArAja janmazatAliMda smRtigraMtho AloyaNAeNaM mAyAniyANamicchAIsaNasallANaM, mokkhamaggavigghANaM aNaMtasaMsArabaMdhaNANaM uddharaNaM krei| ujjubhAvaM ca jaNayai, ujjubhAvapaDivanne ya NaM jIve amAi itthIveya napuMsagaveyaM ca na bandhai, puvvabadhdhaM ca NaM nijreh|| uttarAdhyayana satra, adhyayana--29 sUtra--pa, eTale ke sAcI rIte AlecanA karanAra jIva, mokSamArge javAmAM vidma karanArA, anaMta saMsAramAM rakhaDAvanArA evA traNa zalyane pitAmAMthI kheMcI kADhe che. ajubhAvane utpanna kare che. kAjubhAva eTale ke saraLatAne pAmele jIva mAyArahita bane che. pariNAme tevo jIva halakA "vedamAM utpanna thavA jevuM karma bAMdhatA nathI. kadAca bAMdhela hoya te te khaMkherI nAkhe che. Ama AlocanA jIvanazuddhinuM apUrva kAma kare che....atu. have ApaNe mULa viSaya para AvIe. sAmAnya mAnava-(alpa mAnava)mAMthI, sAce ke pUre mAnava thavA mATe kevI kevI prakriyAmAMthI pasAra thavAnuM hoya che tenuM AchuM nirIkSaNa ApaNe karI gayA. jema jema mANasa AgaLa vadhe che-aneka prakAranA anubhavamAMthI pasAra thAya che tema tema "AtmanaH tirAni udi samaje" pitAne na game evo vyavahAra mAre bIjA pratye na kara e enA jIvanamAM vadhAre UtaratuM jAya che. pitAne jeTalA pramANamAM, vicAra ane vivekanI zakitano anubhava thAya che tene upaga karI have te vadhAre sAre mAnava banatuM hoya che. pAzavika saMrakAro ke valaNo have tene gamatA nathI. eTale pachI havethI enA jIvanamAM hiMsA ke drohane badale, ahiMsA ane premanI mAMDaNI thatI hoya che. asatya vyavahArane badale satya vyavahAra gamato hoya che. harAmanI vRtti ke cauyavRttine badale prAmANikapaNe jIvavAnuM gamatuM hoya che, laMpaTavRttine badale parastrI mA-bena samAna samajIne e pramANe vyavahAra zuddha rAkhatA hoya che. jaDa vastu-Adya padArtho pratye mamatva ke Asakita na rAkhatAM tene jarUra pUrato ane vya rIte upayoga karato hoya che. enA jIvanamAM pachI dhIme dhIme AsurI tattva-hiMsA, asatya, cerI, vara-vaimanasya, anudAratA vagere upara kAbu Avato jAya che. A rIte nyAya, nIti ane prAmANikatA pratye anurAgI banela A mAnavI, pachI pitAnA jIvanathI vadhAre ucca prakAranA satpa, mahAtmAo ane saMtone sahavAsa ke saMga zelata hoya che ane samajaNapUrvaka evA puruSane samAgama karato rahe che. pariNAme enA jIvanamAM eka navA prakAranI jijJAsA pragaTe che. vicAra ane vivekabudhdhi A rIte enA jIvanamAM UMDA mULa nAkhe che. dharmasaMjIvanIH dharmaciMtAmaNi ApaNe joI gayA ke pazu jIvana ane mAnavajIvana vacce je koI bhedarekhA hoya to te e ja che ke, AhArasaMjJA vagere cAra saMjJAo sivAya mAnavajIvanamAM eka dharmanuM tattva vizeSa hovAthI mAnava-mAnava che. va di tenA vize nahi te pA ane mAnava vacce bIje kaI AMtare nathI. AgaLa "dharmata ne sAmAnya artha ApaNe vicAryuM hatuM. eTale ke vicAra ane vivekapUrvaka jyAre mANasane ema lAgI Ave ke je mane nathI gamatuM te bIjAne paNa na game eTale e vyavahAra mAre bIjA pratye na kare. dharmanuM A sAmAnya svarUpa ja mANasane pAzavaka saMrakAthI upara laI jAya che. kamekame te jIvananA dareka prasaMge sAra-asAra, hita-ahitane vicAra karato rahe che ane vivekathI nirNaya karI zubhane svIkAra kare che, azubhathI A rahe che. ema jIvananuM ghaDatara karatAM karatAM e ja mAnava pachI Arya ke sajajana keTine bane che. vrata, paccakhANa ke pratijJA lIdhI hoya ke na lIdhI hoya te paNa A bhUmikAmAM Avela mANasa jIvamAtra pratye dayALu hoya, asatyamaya vyavahAra karatAM satyamaya vyavahAra tene priya lAge, pitAnA hakanI [28]. tattvadaza na Jain Edation International Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivarya paM. nAnajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha vAta ke vastu ravIkAre paNa harAmanI vRtti rAkhe nahi. pitAnA lagnajIvanamAM tene saMtoSa rahe, paNa parAyA strI-puruSa pratye kAmukavRtti rAkhe nahi ane bane teTaluM sAduM ane ochI jarUriyAtavALuM jIvana rAkhe. TUMkamAM, AvuM mAnavajIvana jIvavA chatAM ya pelA pAzavika saMskA-kAma, krodha, mAyA, kapaTa, IrSA, droha vagere tene pajavatA hoya che. te vakhate tenA aMtaramAM eka jAtanuM maMthana cAle che. sAcA ane sthAyI sukhanI jhaMkhanA tene rahyA karatI hoya che. ATale sudhI pragati karela mAnava pachI gaLIA baLadanI jema besI raheto nathI. kAraNa ke mAnava eTale ja pragatizIla jIvAtmA. tethI have evo mAnavI pote je guNone keLavI rahyo che tevA guNa je mAnamAM adhika pramANamAM dekhAya tene sahavAsa ke samAgama karato rahe che. evA mahApuruSonA samAgamanA pariNAme pitAnI jAtanI tulanA karavAthI, jIvana jIvavAnI eka navI samaja Uge che. evA mahApuesaMtapuruSoe pitAnA jIvanamAM eka prakAranA vizeSa dharmane mUrtimaMta kareluM hoya che. A vizeSa dharma e ja jIvananI sArabhUta vastu che, ema evA puruSonA jIvanamAM pratyakSa dekhAtuM hoya che.... vicAra ane vivekanI kaLAne je mANase vadhu vikAsa karela hoya te have jaI zake, samajI zake che ke asalamAM "dharmatattva kevuM che? evA saMtapuruSane saMga karavAthI eNe sAMbhaLyuM hoya che - "dharma AdhAra che sarva prANI taNe, laTakatuM vizva A dharma dere, dharma tyAM vijaya che tyAM ja dharaNuM dhare, preya ne zreyamAM dharma dare; dharma ciMtAmaNi-dharma saMjIvanI, dharma che kAmadhenu anerI, dharmamAM sarva che dharma sarvasva che, dharma dhIre prabhA jJAna kerI.' dharmano Avo mahimA sAMbhaLyA pachI evA mAnavIne jarUra prazna thAya ke e "dharma karyuM ? je dharmane ciMtAmaNi, saMjIvanI ane kAmadhenu jevo samajA e dharma che kayAM? ane kevI rIte e pAmI zakAya? mATe bhAge te mAnavI je kuLamAM ke je jJAtimAM utpanna thayo hoya tyAM paraMparAthI-bApa-dAdAo, vaDIle je rIte dhArmika anuSThAna ane kriyAkAMDa karatA hoya che tene ja badhA dharma- dharma kahetA hoya che. tema chatAM paNa jiMdagIbhara evI rIte anuSThAna - japa-tapa ka2 nA 2 va ga mAM koIne ciMtAmaNi ke kAmadhenuM prApta thayAne purAvA maLatuM nathI te pachI je dharma teo pALe che te sAce ke mahApuruSoe dharmane je rIte samajAvyuM che te sAco? vivekabuddhithI vicAra karanArane jarA UMDA UtarIne dharmanuM rahasya samajavAnuM jarUra mana thAya. dharmanuM lakSaNa kevuM hoya, tenuM svarUpa kevuM hoya? amuka jAtanA TIlA-TapakAM kare ke amuka prakAranI mALA ke kaThI bAMdhe ke hAthamAM rajoharaNa ane moDhe mUkhavastrikA bAMdhe te dharma karyo kahevAya? hakIkatamAM evuM te kaMI dekhAtuM nathIH bahAranA AcAra ke veSa upakaraNathI ja dharma nIpajato hoya to te mANase pachI kaMI bIju karavApaNuM ja rahetuM nathI. e bahAra dekhAva to DhoMgI ke daMbhI mANasa paNa karI zake che. paraMtu tenA jIvanamAM pachI kaMI zAMti ke prasannatA hotA nathI, te pachI mahApuruSoe dharmane je mahimA gAye che te sAce kayI rIte mAnavo? ahIM ja "dharmatatva mATe UMDuM ciMtana karavAnuM rahe che. apUrNa mAnavI te pite jyAM utpanna thayA hoya ane paraMparAthI je cAlyuM AvatuM hoya tene ja dharma mAnIne, emAM mamatvabhAva rAkhI pitAnAM "dama ne piSaNa ApatA hoya che. ane enA mATe ja rAga-dveSamAM taNAIne viramanasya karate hoya che. jaina zAstrakAroe mATe ja kahyuM cheH jassiM kule samuppaNNe, jehiM vA saMvase nre| mamAi luppai bAle, aNNamaNNehiM mucchie|| sUyagaDAMgasUtra prathama hyu. adhya-1, u-1, ga-4 mANasa, je kuLamAM utpanna thayo hoya ane jyAM vacce hoya tyAM ja mugdhanI jema paraspara AsakitavALA thaI, mamatAthI levAya che. arthAt viveka vagara bALakanI jema mArApaNAnuM AropaNa kare che. tethI ja mahAtmA AnaMdaghanajIe te pikArIne kahyuM : ciMtanIya vicAradhArA [29] Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha "dharama dharama karate ja saDu phire, jANe na dharmane marma-jinezvara dharma jinezvara caraNa grahyA pachI, keI na bAMdhe che karma-jinezvara dharma jinezvara gAu he raMgathI dharma-dharma te sau kaI kaTatA hoya che paNa dharmanA marmane - rahasyane kaI jANatuM nathI. dharmanuM vAstavika caraNa pakaDI zake te pachI saMsAramAM rakhaDe nahi. te pachI e dharma kayI rIte pAmI zakAya ? pitAne zrAvaka tarIke oLakhAvatA jene, pitAne nica anuSkAnamAM-pratikramaNa vakhate haMmezAM bole che : dharma vADIe na nIpaje, dharma hATe na vecAya; dharma viveke nIpaje, je karIe te thAya. mahApuruSae kahelA gharmanuM rahasaya ahIM chatuM thAya che. matalaba ke dharma kyAMya nIpata nathI ke dharma kyAMya vecAtuM nathI. mANasamAM je vivekaSTi khale te e dharma nipajAvI zake che ane AcaraNa kare te e mAnavI dharma pAmI zake che. TUMkamAM, dharma e bahAranI vastu nathI, paNa aMtaranI vastu che. eTale ja dharmanI jene prApti thaI che evA puruSe kahe che : dharma che jIvane eka sAro sakhA, aMtamAM saMga te AvanAre; dharma kalAMti hare, hRdaya zAMti bhare, mekSane paMtha te laI janAra, dharma ja jIvana eka sAco mitra che, dharma ja sadAne mATe sAthe rahenAra che. jenA aMtaHkaraNane dharmane parza thaye tene duHkha ke azAnti hoya ja nahi, paNa aMtaramAM zAnti ane zItalatA ja vartAya, eTaluM ja nahi paNa e ja dhama jIvane AtyaMtika mukatadazAne anubhava karAve che. A badhe dharmane ja pratApa hoya che. dharmane Avo prabhAva ane AvuM rahasya sAMbhaLyA pachI jijJAsunI adhIratA jarUra vadhI jAya. prazna thAya ke te pachI dharma, e zuM vastu che? e te kaho? vastalakSI dharma zrI vItarAga prabhue, badhA vAda-vivAdathI para ane sarvamAnya evuM dharmanuM svarUpa samajAvatA kahyuM : 'vadhu sadAvo gha' vastuna-padArthane je sahaja ravabhAva - sahaja guNa e ja dharma - mAtra ATalA ja nirupaNathI sAmAnya mAnavI dharmane samajI na zake- A te tAvika rajuAta thaI gaNAya. eTale enuM vyavahArulekagamya - svarUpa samajAvatAM eka bhakata kavie sAdA kAvyamAM jaNAvyuM - vastune svarUpamAM je dharI rAkhate, "dharmamAM tene kahe tattvada AtmAne dharma te parama AnaMda che, jANatA-mANatA te maharSi." vastune-padArthane je pitAnA varUpamAM dharI rAkhe, pakaDI rAkhe tene ja tattvaTATAo dharma kahe che. jema ke sAkarane guNadha zuM? javAba maLe ke mIThAza athavA gaLapaNa. have mIThAzane guNa jemAM na hoya evo majAnadekhAvamAM barAbara sAkaranA TukaDA je kaI pAMcike maLe te ene ApaNe sAkara nahi kahIe. kAraNa ke emAM mIThAza nathI hotI. hakIktamAM sAkaranI sAthe ja ene guNadharma-mIThAza rahela che. evuM nathI hotuM ke pahelAM sAkara utpanna thaI ne pachI mIThAza AvI! evuM kadi paNa banatuM nathI e ja ene dharma. e daSTie have ApaNe vicArIe te ApaNe jene dharma-dharma kahIe chIe, jenuM ApaNe dharmanA nAme AcaraNa karIe chIe e kaI vastune dharma kahevAya? dharma koNa kare che? javAbamAM jo ema kahevAmAM Ave ke, "huM dharma karuM chuM.' A mAro dharma che." tyAre prazna thAya ke "huM" huM kahuM chuM te hakIkatamAM vastu kaI che? have je vastu tarIke ApaNe ApaNI jAtane (piMDana) oLakhAvIe te bIjo prazna e thAya ke jene ApaNe "ha" athavA ApaNA tarIke gaNAvIe chIe te pite koNa che? mANasane je vicArazakti ke vivekazakita maLelI che tene khare upaga ahIM ja karavAne chejene ApaNe "huM" kahIe chIe te to ApaNe bahAranuM veSTanokhuM-ghara che. ApaNA ghaNAM ya svajanemitre e deharUpI khokhAmAMthI cAlyA gayA ane ApaNe enA dehane bALIne khAkha karI nAkhe che te 30) tattvadarzana Jain Educatidh International Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavilaya paM. nAnAsajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha hakIkata che. pachI koI pUche to kahIe ke phalANA bhAI te gayA--avasAna pAmI gayA. eTale A siddha thAya che ke, deha e huM nathI paNa maMdiramAM je rahenAra che te ja khare "huM" chuM. ane e huM eTale dehamAM je vasatA hatA te AtmA : te "varatu' tarIke ApaNe ApaNA AtmAne gaNavo joIe. tethI AtmAne guNadharma e ja vAstavika rIte mAre guNadharma gaNAya. uparanA kAvyamAM kahyuM che tema maharSioe-jJAnIoe, e ja Atmatattvane anubhava karyo ane pachI kahyuM: AtmAne kema te parama AnaMda che." matalaba ke, e parama AnaMda e ja mAre eTale ke AtmAne sahaja svabhAva ke sahaja gharma che, vItarAga devoe dhanuM je lakSaNa samajAvyuM- "vadhu sadA dhammAM tenuM Aja rahasya che....anyadarzanakAre e jema AbhAnA sahaja dharma 'zivAnaM rUpe samajAvyo tema vItarAga dee anubhavanA arkarUpe pratipAdana karyuM ke zAna rana ane rAtri e AtmAne sahaja guNadharma che. jJAnacetanA (jANavuM te) darzanacetanA (jevuM te) ane cAritra eTale kriyAzakita. (mANavuM te) A AtmAne sahaja guNa che. tene lIdhe - sAde ane saraLa artha thAya - jANavuM jovuM ane mANavuM - ( anubhavavuM). paraMtu jyAM sudhI mAnavamAM rahele anaMtarAtmA (daityapuruSa) jAgrata thayo nathI, pitAnA bhAnamAM AvyuM nathI tyAM sudhI e je kAMI juve che, jANe che ke anubhava kare che te samyapha prakAranuM nathI hotuM - athotuM saMsAradazAnuM hoya che. mATe e samyagu darzana, sayagajJAna ane sacakacAritra kahevAya nahi. eTale sAco dharma te e kahevAya ke jyAre AtmA, jIvanavyavahAramAM pitAnA sahaguNa (samyaga darzana, samyaga jJAna, sammacAritra) ne pragaTa kare....jema sat, cit, AnaMda (saccidAnaMda) e AtmAne guNa che. tema jJAna-na-vAritra paNa AtmAne ja guNa che. bIjA zabdomAM kahIe te, e bane paryAyavAcaka zabda che. ane samAna arthanA dyotaka che; te e guNane jIvanamAM kevI kevI rIte pragaTa kare? ene vyavahAru mArga ? vItarAgadee arthagaMbhIra evA mAtra zabdamAM ja e vyavahAru mArga batAvyuM che. ane e zabda jaina samAjamAM eTalA badhA pracalita che ke e sAMbhaLatAM ja mANasanA matIo marI jAya ! enI jijJAsAne pAra UtarI jAya! ene ema lAgI jAya ke A te ame ghaNI vAra sAMbhaLyuM che. bhagavAna mahAvIre pitAnI divyavANImAM pharamAvyuM keH dhammo maMgalamukkiLaM, aNhNsaa-sNjmo-tvo| devAvi taM namassaMti, jassa dhamme sayA mnno|| dazavaikAlika sUtra, adhyayana-1, gAthA-1, "vadhu dAvo cho e tAttvika vyAkhyAne jIvanavyavahAramAM mUrtimaMta karavA mATe ja dharmanuM A vyavahAru (prekiTakala) svarUpa kahyuMH-1- ahiMsA, 2-saMyama ane 3- tArUpI triveNIne jemAM samAveza thAya che te dharma. evo dharma e utkRSTa maMgaLa che. enA jevuM zAzvata maMgaLa bIjuM koI nathI- ke bIje kayAMya nathI. zrI mahAvIra bhagavAnane e abhiprAya che ke, jeonA mana AvA, dharmamAM sadAya ramamANa che tevA mAnane devo paNa pUje che. have e zabda tripuTIne ApaNe jarA vigatathI samajIe. prathama ahiMsAne ApaNe sAmAnyarUpe samajI laIe. ahiMsAne zabdArtha adRA eTale hiMsA na karavI te ahiMsA. tyAre hiMsA eTale zuM? e prazna thaze. tattvArtha sUtramAM tenI vyAkhyA A pramANe karI che. "pramattathI prAthai dikSA" pramAdavALA vegathI (mana-vacana-kAyAthI) koInA prANane ceTa lagADavI te hiMsA. evI hiMsA na karavI te ahiMsA. A niSedhAtmaka ahiMsAnuM vidhAna thayuM. eTale te adhUrI vyAkhyA thaI gaNAya. pUrI vyAkhyA karavA mATe tenuM vidheyAtmaka varUpa samajavuM joIe. ane te A pramANe che. "Atmavat sarva bhUteSu yaH pazyati sa pazyati" "savvabhUyappa bhUyassa sammaM bhUyAI pAsaoM" dazabekAlika sUtra, a0 4, gAthA-9, Jain :ciMtanIya vicAradhArA www.jainelibrary.org Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - pUjya gurudeva kavivaya paM. nAnAsajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtho eTale ke jIvamAtrane pitAnA jevAja jevA, jANavA ane anubhavavA te ahiMsAnuM vidheyAtmaka svarUpa che. arthAta bIjA zabdomAM kahIe te jIvamAtra pratye nircAja prema rAkhavo-keLavavo te pUrA arthamAM ahiMsA che. A prakAranI ahiMsA sAthe bIjA cAre vrate abhipreta che, eTale ke enI sAthe ja e saMkaLAyela che. ahiMsA vagara satya, acaurya, brahmacarya ane aparigraha pALI zakAya ja nahi, evuM ahiMsAnuM vyApaka ane tejIluM svarUpa che. tyAra bAda (2) saMyama eTale je guNadharma ApaNe jIvanamAM pragaTAvavo che - je dayeyane lakSyamAM rAkhIne ApaNe cAlavuM che tenAthI ADe mAge ke UMdhA mAge ApaNane derI jAya evA mananA ane IndrinA valaNane daseya tarapha kheMcI rAkhavA te saMyama ane (3) tapa eTale manane ane zarIrane evI rIte taiyAra karavA ke jethI anukULa ke pratikULa saMjogo, paristhitio ke saMvedane vacce paNa vyAkuLa, vyagra ke kSubdha na banI jaIe. paNa svastha (varUpastha) ane zAnta rahI zakIe. A triveNI saMgama e ja tAtvika dharma-nizcaya dharmanuM vyavahAru svarUpa che. jIvanamAM Utarele A dharma e saMjIvanI je ke ciMtAmaNuM jevo banI rahe che. A dharma jenA jIvanamAM utaryo na hoya ane bahAranA jIvanamAM te jIva game teTalI ane game tevI kiyA-karazuM karato hoya, tapazcaryA karato hoya, prArthanA ke anuSThAna karato hoya temAM kaMI sAra nathI hoto. bhAvazUnya kriyA eTale ja yazovijayajI mahArAje tejIlI vANImAM cAbakhA mAratA ubodhana karyuM - tuma kAraNa tapa-saMjama-kiriyA, kaho kahAM loM kIje; tuma darazana binA vehi saba juke, aMtara citta na bhIje cetana ! aba mehe darazana dIje. Ama AtmaguNa-nija savabhAvano sAkSAt anubhava-sAkSAt darzana thayA vinA bahAranuM badhuM lUkhuM-sUkuM ane khoTuM hoya che. eTale ja pachI e mahAtmAe jJAna ane kriyAne samanvaya karatAM kahyuM : kriyA mUDhamati kahe jana ke, jJAna aura ke pyAre; milata bhAva, rasa ume pragaTata tuM dese tyAre. cetana aba mehe darazana dIje. kiyAvAdIo mAtra kiyAne-ahAranA anuSThAne ja mahattva ApatA hoya che tethI kriyAjaDa banI rahe che. ane jJAnavAdI eTale korI tattvajJAnanI vAto karanAra "jJAna ne ja mukhya mAnI zuSkajJAnI banI rahe cheH tyAre ahIM zrI yazovijayajI mahArAja kahe che ke jJAna ane kiyAmAM jyAre bhAva-pariNAmadhArA-maLe che tyAre e bannemAM anere rasa reDAya che. arthAt e banne cetanavaMtA bane che tethI ja kalyANa maMdiranA racanAra mahAmuni sidhdhasena divAkare nIcenA kAvyamAM bulaMda avAje paDakAra karyo AkarNito'pi mahito'pi nirIkSito'pi nUnaM na cetasi mayA vidhRto'si bhktyaa| jAto'smi tena janabAMdhava! duHkhapAtram yasmAt kriyA: pratiphalanti na bhaavshuunyaaH|| he janabAMdhava! meM Apane sAMbhaLyA che, ApanuM bahumAna paNa karyuM che, ApanuM darzana paNa karyuM che. paNa kharekhara, atyAre mane lAge che ke e badhI kriyAo karatI vakhate, bhaktipUrvaka-bhAvathI meM Apane hRdayamAM dhAraNa karyA nathI....pariNAme huM duHkhanuM (janma-maraNarUpI duHkhanuM) bhAjana thaI rahyo chuM. tethI e sidadha thAya che ke bhAva vagaranI-aMtaranA pariNAma vagaranI kaI kiyA phalAvatI banatI nathI. tavadarzana [32 Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva phavivaca paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAliMda smRtigraMtha A rIte ApaNA mAnavajIvanamAM, dharmatatvanI ja vizeSatA che. e vize ApaNe AgaLa vicArI gayA te mujaba zarUAtamAM sAmAnya dharma-jyAre mANasamAM praveza kare che tyAre te vivekabuddhinA sahAre kevI rIte AgaLa vadhatAM vadhatAM a5 mAnavamAMthI mAnava bane che! emAM nyAya-nIti-prAmANikatAnA to kevI rIte dAkhala thAya che ane pachI jema jema tevA che, mahApuruSa ke sat puruSonA saMparkamAM Ave che tyAre pitAnA jIvanamAM je khAmI-DyuTI ke UNapa hoya te dekhAI Ave che ane pachI satsaMga karatAM karatAM vizeSa dharmanI jijJAsA jAge che. A vizeSa dharma e ja mAnavajIvananuM sarvasva che. e dharma pALavAthI ja mANasane kharI zakti ane sAcuM sukha maLe che. paraMtu ahIM ja enA jIvanane ratha aTakI paDe che. jANavA chatAM-samajavA chatAM e "dharmanuM AcaraNa karI zakate. nathI. enuM zuM kAraNa? enuM rahusya samajAvatAM mahApuruSoe ane zAsakAroe kahyuM che ke jyAM sudhI ApaNane maLelA sAdhane mana-buddhi-citta vagere-eTale ke aMtaHkaraNa zuddha-nimeLa na thAya, kSetravizuddhi na thAya-cittazuddhi na thaI hoya tyAM sudhI AtmAne sahaja guNa pragaTI zakatA nathI tethI badhA kriyAkAMDe anuSThAnonuM A ja eka prayojana che. eTale ja kahyuM che ke : "jJAnasya bhakteH tapasaH kriyAyAH, prayojanaM khalvidamekameva / cetaH samAdhau sati karmalopaH, vishodhnaadaatmgunnprkaashH|| jJAnane mArga, bhaktiyoga ke tapazcaryA ke kiyAga athavA karmo e badhA mArgo athavA sAdhanA paddhatine hetu mAtra eka ja che ane te e ke, te te mArganuM sevana karatAM karatAM, cittavRttimAM samAdhAna banI rahe; cittanI prasannatA upaje to ja e badhA lekhAnA che. cittaprasanna thayuM- eTale ke cittavRttimAMthI vikSepa nIkaLI gaye hoya te evuM citta (aMtaHkaraNa) vizuddha thayuM gaNAya. ema thavAthI AvaraNabhUta tatvane nAza thaye chate AtmaguNane prakAza e aMtaHkaraNa dvArA thayA kare. zrI AnaMdaghanajI mahAtmAe kahyuM che temaH citta prasanna re pUjanaphaLa kahyuM re, pUjA akhaMDita eha, kapaTa rahita thaIne Atama apIe re, AnaMdaghana pada leha gaSabha jInezvara prItama mAho re. Ama citta-prasannatAnI ja balihArI che. citta-mana-aMtaHkaraNa AtmAmAM paryavasAna pAme che, eTale ke AtmAmAM virame che tyAre jaina paribhASAmAM AtmA saMvarita bane che. arthAt karma raja AtmAne coMTatI aTakI jAya che. pariNAme AtmAne sahaja guNa jJAna- darzana Ape Apa pragaTe che. AtmaguNa (jJAna - darzana- cAritronuM prakaTIkaraNa e ja dharmanuM aMtima lakSya che. ane hRdaya zuddhi-cittazuddhi sivAya tema banI zakatuM nathI. have ATale daraje Avelo mAnava satsaMgathI eTaluM jarUra samaye hoya che ke kaI paNa prakAre hRdayAdhi karavI e ja pAyAnI vAta che. enI vivekazakita paNa tene e vAta samajAve che ke je sukha - zAnti mATe huM bAhya vastu ke bahAranI sAdhana-sAmagrI upara AdhAra rAkhatuM hatuM te barAbara na hatI. uparAMta je je evA jI, saMtapuruSe ke sadguruonI vadhAre paryuM pAsanA karatA rahe che tema tema sukha-duHkhanI samaja paNa teonI badalAtI rahe che. eTale ke e viSenA enA jUnA khyAle chUTatA jAya che ane navI samaja AkAra letI jAya che. jIvanadaSTi (mahAmAnavanI bhUmikA) vivekabuddhine jemAM paripAka che, evA AgaLa vadhelA mAnava, jyAre saMtapuruSanA samAgamamAM Ave che tyAre tene khabara paDe che ke duHkha e zI vastu che? teo vAraMvAra sAMbhaLatA hoya che - saMsAraduHkhAnna paro'sti rogaH, samyakvicArAt paramauSadhaM na / tadaroga-duHkhasya vinAzanAya, satchAstrato'yaM kriyate vicaarH|| artha : - saMsAranA duHkha je bIje kaI rega nathI ane te roga ke, te duHkhane aMta lAvavA mATe samyapha ciMtanIya vicAradhArA [33] ww.janelblary.org Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paSya gurudeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha vicAranA jevuM koI zreSTha auSadha nathI. e samyak vicAra sat zAstramAMthI meLavI zakAya che. ahIM ApaNane duHkha ane roganI kharI vyAkhyA maLI Ave che. sAmAnya rIte mAnava, sAMsArika pratikULatAne duHkha mAne che ane anukULatAne sukha mAne che. paraMtu jJAnI puruSa jene duHkha mAne che tenI samaja zAstrakAro nIce mujaba Ape che : jamma dukkha jarA dukkha rogANi maraNANi y| aho! dukkho hu saMsAro jattha kisanti jntunno|| uttarAdhyayana sUtra, adhyayana--19, gAthA--15 janma e duHkha che, vRddhAvasthA e duHkha che. roga ane maraNa e paNa duHkha che. are re! saMsAra pite ja duHkharUpa che. eTale ja pratyeka prANI saMsAramAM (AsakitathI) duHkha, duHkha ane duHkha ja veThe che. duHkhathI kaleza pAme che. saMsAra pote ja duHkharUpa che eTale upacArathI e ja mahAna rega che. zAstranI paribhASAmAM ene bhaga kahe che. ane evA e regane maTADavA "vivAra ja parama auSadha che. te have ApaNe be muddA barAbara samajalanA rahe che. (1) pahele muddo saMsAra eTale zuM? saMsAra kene kahe? ane (2) bIjo muddoH samyaka vicAra e zuM che? ane te kayAMthI meLavavo? samyaka vicAra e auSadharUpa che te e dardane kevI rIte lAgu paDe che? A praznane khulAso ApaNane uparanA blekamAM ja maLI rahe che. emAM ja enI samaja ApI che. hakIktamAM saMsArane ja du:kharUpa jaNAvela che ane e ja mahAre che te e saMsAra karyo? ane e duHkharUpa kevA prakAre che te samajavAne ApaNe prayatna karIe. saMsAranuM svarUpa sAmAnya rIte jagatanA jIvanI-mAnavonI evI samaja hoya che ke saMsAra eTale ghara-bAra, hATa-havelI ane kuTuMba-kabIle e saMsAra che. e badhuM tajI dIdhuM eTale saMsAra chUTI gaye. arthAt ApaNe saMsAranI viDaMbaNAthI bacI gayA! A samaja keTalI badhI chetarAmaNI che? jagatanA mAna ane jJAnI-saMskArI puruSe vacce, saMsAranI samajamAM keTaluM badhuM aMtara che? ApaNe hamaNAM joI gayA tema jJAnI puruSone janma-jarA-maraNa e duHkharUpa lAge che. tethI jenA nimitte janma-maraNa thayA kare che te ja kharuM duHkha che. zrI uttarAdhyayana sUtramAM bhagavAna mahAvIra pharamAve che : rAgo ya doso vi ya kammabIyaM, kammaMca mohappabhavaM vayanti / kammaM ca jAI maraNassa mUlaM, dukkhaM ca jAI-maraNaM vayanti // uttarAdhyayanuM sUtra, adhyayana 32, gAthA 7 rAga pariNati ane zreSa pariNati e baMne karmanA bIja che ane e kama, mehuthI utpanna thAya che. eTaluM ja nahi paNa e karma janma-maraNanuM mULa (bIja) che. tattvataH janma-maraNarUpI saMsArane utpanna karanAra karma ja che. mATe parAdhInapaNe janma-maraNa thayA kare e ja kharuM duHkha che, ema jJAnI puruSo mAne che. e sthitivizeSane mahApuruSe saMsAra kahe che. bIjA zabdomAM kahIe te " avanami te tti saMsAra" jenI preraNAthI A jIvAtmA eka yonimAMthI bIjI enimAM dhakelAya che, sarake che-Azraya le che-tene saMsAra kahevAmAM Ave che. e nimittane-e preraka tattavane kaI vAsanA kahe che, kaI aiDA ke IcchA kahe che. jenA paribhASAmAM ene niyANuM kahe che. matalaba ke A vAsanA ja janma-maraNanuM kAraNa che. tethI kaI paNa prayogathI-sAdhanAthI ke anuSThAnathI vAsanAno cheda uDADI zakAya te saMsAranuM duHkha na rahe. eTale ke saMsAramAM punaH punaH janma-maraNa na thAya. jaina tatvajJAnanI paribhASAmAM rAga ane dveSane saMsAranI jaDa kahevAmAM Ave che. e ja karmanuM bIja che. emAMthI athavA enAthI ja saMsAra pAMgare che. have je saMsArarUpI e rega maTADavo hoya te enA auSadhanuM vidhAna paNa tattavadarzanay.org [37] International Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha uparanA zlokamAM jaNAvela che - "ca vicAryta jamIust =" samyak vicAranuM svarUpa samyaka vicAra e ja parama auSadha che. have prazna e utpanna thAya che ke samyaka vicAra eTale zuM? ane kyAMthI lAve? ene khulAse paNa e zlekanA chellA caraNamAM nIce mujaba che - "kacchIyato bicate vivA?" sattvazAstramAMthI A samyaka vicAra meLavI zakAya che. prazna thaze ke, "satvazAstra eTale kayuM zAstra? jagatamAM jIvana jIvavA mATe ane mANavA mATe aneka prakAranI vidyA ane kaLAo che, ane tenA paragAmI thavA mATe te te vidyA-kaLAnA zAstra paNa hoya che. jeno abhyAsa karavAthI te te viSayamAM mANasa niSNAta banI zake. jema ke saMgItavidyA, nRtyakaLA, zilpavijJAna, vaNATazAstra vagere 64 prakAranI ane bIjI 7ra prakAranI vidyA-kaLA hoya che. paraMtu ene ApaNe satazAstra nahi kahI zakIe....evA prakAranI vidyAkaLAo vartamAna-jIvana jIvavA ane mANavA mATe upayogI kharI; eTaluM ja nahi paNa, mAnava samAjamAM utpanna thayA pachI, mana-buddhine vikAsa karI je mANasa kaI paNa eka vidyA ke kaLAmAM pravINatA na meLave te, saMskArI-zikSita samAjamAM evA mANasane pazu je kahyo che. jema ke : sAhitya-saMgIta-kalAvihInaH sAkSAt pazuH pucchaviSANahInaH ___ tRNaM na khAdannapi jIvamAnaH tad bhAgadheyaM paramaM pazUnAm // artha - sAhityanI kaLA, saMgItavidyA ke evI bIjI kaI lalitakaLA vagarane mAnavI zIMgaDA ane pUchaDA vinAne sAkSAt janAvara che. e mANasa pitAnA nirvAha mATe ghAsa khAdhA vagara jIve che eTalA pazuonA saddabhAgya gaNavA. A jarA atizakti che e kharuM, paraMtu e bhUla sudhArI levA mATe, rAjarSi bhartuharie vidyakaLAnuM racanAtmaka svarUpa samajAvatAM, jana-samAjane eka na daSTikeNa A eNe kahyuM ke, "janavyavahAra lekasthiti) cuMthAyegya nibhAvI zake te mATe ja vidyA-kaLe che. eTalA mATe pitAnA anubhavathI eNe jana-samAjanA nava vibhAga karI kenI sAthe kevo vyavahAra kare te eka pleTamAM jaNAvyuM ane sAthe sAthe vidyA-kaLAnI kasoTI batAvI- dAkSiNyaM svajane dayA parajane zAThayaM sadA durjane prIti sAdhujane nayo nRpajane vidvjjnessvaarjvm| zorya zatrujane kSamA gurujane, nArIjane dhUrtatA ye caivaM puruSAH kalAsu kushlaastessvevloksthitiH|| je puruSe vidyA-kaLAmAM kuzaLa-pravINa hoya teone janavyavahAra nIce mujaba hoya che. arthAt jeo, e rIte lekasthiti nibhAvI zake teo ja vidyA-kaLAmAM pravINa gaNAya, sAmAjika jIvananA bhatRharie ekaMdara nava vargo svIkAryA. ane tenI joDe kevI rIte vartavuM enI AcArasaMhitA paNa pitAnA anubhavathI jaNAvI. e nava vargo nIce mujaba che - 1. svajanavarga, 2. parajanavarga, 3. durjanavarga, 4. sAdhu sajajanava, 5. nRpavarga athavA rAjasattA, 6. vidvAna, 7. zatruvarga, 8. gurujana-vaDIlavarga, ane 9. pramadA-nArIvarga. A nave saMbadhe cazAgya jALavavA mATe te te varga sAthe kevo vartAva karavo te anukrame A pramANe che. (1) svajanavarga eTale jenA pratye ApaNane pitApaNAnI lAgaNI hoya ane sAthe sAthe vizvAsa hoya, tenA pratye dakSiNaM dakSatAne bhAva rAkha. dakSatA eTale sAmI vyaktinuM dila pArakhIne anukULatAthI rahevuM te. Jain Eaa ciMtanIya vicAradhArA ...[35ary.org Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prajya gurudeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAliMda smRtigraMtha (2) pana eTale parAye mANasa. je vyaktimAM ApaNane AtmIyatAne bhAva na jAge te parajana kahevAya. tethI tenA pratye dayA eTale ke anukaMpa athavA sahAnubhUtine bhAva rAkhavo. (3) durjana eTale jenI prakRtimAM durjanatA bharI hoya tenA tarapha evI jAtanI haLavI zakatA rAkhavI ke jethI ApaNe durjanamAM na gaNAIe. (4) sAdhujana-sarjana varga eTale je khAnadAna, amIra ane savRttivALo hoya tenA pratye prItibhAva-sAco snehabhAva rAkhavo. (5) nRpajana eTale rAjava athavA yeca rAjyasattA pratye game te bhege paNa nyAyane vartAva rAkha (kAnUnabhaMga na karavo). (6) vidvAna puruSa pratye niSkapaTabhAva-saraLabhAva rAkha. (7) zatravarga - virodhI ke duzmanavarga pratye tejavI-zuravIratA rAkhavI. (8) guruja-vaDIlavarga pratye kSamA eTale sahitane bhAva rAkha-udhdhatAI na batAbane. (9) nArIjana-amadAvarga-moha tarapha kheMcatI strI pratye dhUrtatA rAkhavI. A prakArane bhatRharine anubhava che. bhatRharine e anubhava, sAmAnya rIte janavyavahAramAM haju paNa eTale ja upayogI gaNAya-tema chatAM paNa dravya, kSetra, kALa, bhAva AdhArita evI nIti ke evI vidyAkaLA e satnazAstra nathI eTaluM ja ahIM samajavAnuM che. je sazAstra eTale kayuM zAstra ? ema te jIvana jIvavA mATenA A laukikazAstro uparAMta dharmazAstranA nAme bIjA zAstro paNa jagatamAM pracalita che, te ene sazAstra na kahI zakAya? AnA khulAsArUpe zrI zubhacaMdra nAmanA AcArya mahArAje jJAnAva' nAmanA svaracita graMthamAM sUtuzAstra ane asatuzAstra ke kuzAstra aMge je samaja ApI che te vicAravA jevI che - asacchAstrapraNetAraH, prjnyaalvmdoddhtaaH| santi keciccabhUpRSThe, kavayaH svaanyvnyckaaH|| jarA jeTalI prajJAzakitanA abhimAnathI udhdhata thayelA ane tethI pitAnI matikalapanAthI asazAsane racanArA, pitAne ane bIjAne ThaganArA evA keTalAka kavio paNa A duniyAmAM hoya che. svatattvavimukhaimUDhaiH kiirtimaatraanurnyjitaiH| kuzAstrachadmanAloko, varAko vyaakuliikRtH|| Atmatattvane nahi pAmelA, mAtra bahAranI kIrti ke pratiSThAmAM rAcanArA mUDha evA e kavioe, kuzAstra racIne tenA bAnAthI bicArA lokone vyAkULa karI mUkyA che - bhramita karI mUkayA che. kSaNaM karNAmRtaM sUte, kAryazUnyaM staampi| kuzAstraM tanute, pazcAdavidyAgara vikriyAm // (manoraMjana karanAruM ane buddhine bahekAvanAruM) kuzAsa sAMbhaLavAthI sajajana puruSane paNa thoDIvAra te te amRta jevuM lAge che. paraMtu kaMI kArya nIpajAvanAra hotuM nathI. pariNAme pAchaLathI evuM kazAstra - avidyArUpI jheranI vikriyAne phelAve che. adhIta yaM zrutaiti: kuzAraH kiM prayojanam / yairmanaH kSipyate kSipraM, durante mohsaagre|| 4 Ane artha e nathI samajavAne ke A nIti e sarvathA satya ke ucita che. prAyaH janavyavahAra Avyo hoya evuM bhartuhari rAjapine te samaye lAgyuM hatuM. A badhI nItio sApekSa hoya che. ene ApaNe sastuzAstramAM na gaNAvI zakIe. moTe bhAge "nIti'nuM dhoraNa saMjogo ane paristhiti pramANe badalAtuM hoya che. koI samartha puruSa potAnI AgavI pratibhAthI, navuM mUlya sthApe che ane te jamAnA sudhI cAlyA kare che. dA. ta. "satA ne' e nItimAM mahAtmA gAMdhIjIe potAnA jIvanathI parivartana karyuM. emaNe "zaDyuM prapa satyaM kuryAta" e nIti apanAvI-evI ja rIte 'nAtanane dhUrtatA' e nIti, AjanA saMskArasaMpanna samAjamAM mAtRjAtinuM apamAna karanArI lAge tyAM nArIjana eTale pramatta dhUrtatAne badale 'upekSAvRtti' rAkhavI te upayukata lAge che. matalaba ke A badhAM saMbaMdhamAM 'vira buddhi e sarvopari tattva hovuM ghaTe e khAsa lakSyamAM levA jevuM che. saMpAdaka [36] taravadana Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva vivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMthase jethI mANasanA mana- budidha, duranta evA mohasAgaramAM turata ja pheMkAI jAya che, arthAt mehamaya banI jAya che, tevA kuzAstronA abhyAsathI, zravaNathI ke jANapaNAthI zuM lAbha? have e ja mahAgI AcArya puruSa sazAstranI kaseTI batAve che : ayamAtmA mahAmohakalaGkI yena zudhdhyati / tadeva svahitaM dhAma, tacca jyotiH paraM matam // mahAmahanA kalaMkavALo A AtmA, jenAthI (je sAdhanathI) vizudadha pavitra thAya te ja kharI rIte svane mATe - AtmAne mATe hitakArI gaNAya ane te ja utkRSTa pati ke parama tejarUpa manAya che. arthAta jenAthI AtmAnuM lakSa jAgrata thAya te sazAstra ane te sivAyanA bIjA badhA kuzAstra samajavA. te pachI je zAstramAMthI samyaka vicAra pAmI zakAya che te satuzAstra kayuM? eno javAba e che ke, sazAstra eTale satanuM zAsa. satu eTale traNe kALamAM je abAdhita che, je zAzvata che, je ajara - amaraavinAzI vastu che te satu. evA satane pUrNapaNe samajavAnuM, anubhavavAnuM je zAstrathI ke je graMthathI banI zake te sat zAstra. e daSTie vicArIe te AtmA e ja sat che. AtmA-rautanya pite ja zAzvata - amara che. eTaluM ja nahi paNa AtmA pote ja jJAnasvarUpa che. tethI AtmA ja sane paryAyavAcaka zabda che. AtmAne lagatuM zAstra te satzAstra f =31NAma, zamana ri aLatima. matalaba ke, adhyAtmazAstra kaho, sazAstra kaho ke jJAnazAstra kaho. badhA eka ja vastunA pratipAdaka zabda che. tethI ja "jJAnAva'nA racayitA tattvajJa AcArya zrI rAmacaMdrajI mahArAje nIcenA kAvyamAM, sastuzAstra ke jJAnazAstra mATe bulaMda avAje pitAne abhiprAya jaNAvyuM che : __ aho, sati jagatpUjye, lokadvaya vishudhdhide| zAnazAstre sudhIH kaH svamasacchAstreviDambayet // AzcaryanI vAta che ke, A jagata upara, A loka ane paraloka banene zuddha - pavitra karanAra, jagatapUjya evuM "jJAnazAstra - adhyAtmazAsa" vidyamAna hovA chatAM, e koNa buddhimAna puruSa hoya ke je asatzAse ke kuzAstra vaDe pitAnI viDambanA kare? samyak vicAranA muddAo AtmA zuM che ? AtmA kevI rIte baMdhAya che? kevI rIte mukta thaI zake? karma zuM che? mana, buddhi, prANa ane IndriyanuM kevuM svarUpa che? AtmAnI sAthe A badhAne kevo saMbaMdha che? vagere vastunuM jemAM yathArtha varNana Ave-jemAM anubhavapradhAna varNana hoya te satuzAstra, adhyAtmazAstra ke jJAnazAstra. evA adhyAtmazAstramAMthI, bhavaraga eTale ke saMsArarUpI regane nAza karavA mATe samyaka vicArarUpI auSadha levAnuM che. jIvananI e sarvotkRSTa divyakaLA che. evA satzAstranA ciMtanIya muddAo anubhavI puruSoe nIce mujaba jaNAvyA che. ___ ko'haM kathamidaM jAtaM, ko vai kato'sya vidyate / upAdAnaM kimastIha, vicAraH so'ymiidRshH|| huM keNu? A badhuM kayAMthI AvyuM ? Ano kartA keNa haze? A badhAnuM upAdAna (mULa) kAraNa zuM? A samyaka vicAranA muddAo che. bIjI rIte vicArIe to ko'haM kathaM kena kutaH samudgato yAsyAmi cetaH kva shriirsNkssye| kimasti cehAgamane prayojanam vAso'tra me syAt kati vaasraanni?|| huM koNa? ahIM kevI rIte Avyo? kayA kAraNathI Ave? kayA sthaLethI, kayA kSetramAMthI Avyo? have zarIra paDI jaze-viramI jaze tyAre ahIMthI huM kayAM jaIza? A sthaLe, A ja kuTumbamAM utpanna thavAnuM kAraNa zuM? ane ahIM mAre keTalA samaya sudhI vAsa - utAre che? vagere vicAravA gya muddAo adhyAtmazAstranA che. ciMtanIya vicAradhArA [37] www.ja nelibrary.org Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnayajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha che. tene talasparzI vicAra - tenuM UMDANathI adhyayana, tenuM anuzIlana - parizIlana ane tenA pariNAme nizcayAtmaka ukela te samyaka vicAra che. sva. amArA pUjya gurudevazrI nAnacaMdrajI mahArAje A ja samyaka vicArane pitAnI kAvyamaya AgavI zailIthI nIce mujaba samajAve che: samyak vicAranA muddA (rAga - dhanAzrI: Dhaba - mana tuM gamAra thA mA) keNu tuM kyAMthI Aye, sAthe zuM sAmAna lA? TekA - Avi tuM kema AhIM, kAraNa samaja kAMIka kALa kayAM badhe te gumA - keNu tuM...koNa....1 kenAthI saMbaMdha tAre, vege karI le vicAre duHkhamAM kaNe dabAvyo? - kaNa tuM....keNa....2 kAma tAruM zuM kahene? lakSamAM tuM eha lene phaMdamAM koNe phasA - tuM....keNa...3 - tAhare svabhAva choDI, vibhAve rahyo tuM doDI, badha A keNe batA ? - keNa tuM...Na....4 - pherA bhavamAM pharIne, kama duHkhadA karIne; kahe ne nANA zuM kamAye? - keNa tuM...koNa....5 - tAruM che svarUpa kevuM? aMtare vicAra evuM; A jAdukhela zuM jamA ? - keNa tuM....ke....6 - sAcuM sukha tAruM zemAM, AMkha tuM ughADa emAM keNe bela tane banA ? - keNu tuM...ke....7 - vAlA A vicAravAne, subodha suNAvavAne; prazna "saMtaziSe pUchAvya - kaNa tuM...koNa....8 jIvanadaSTi (mahAmAnavanI bhUmikA - cAlu) bhavaga athavA saMsArarUpI duHkhane maTADavA mATe je amegha auSadhi che te "sa vicAra che. jenI vicAraNA karatAM ApaNe tyAM sudhI AvyA ke e "vinA sazAstramAMthI meLavI zakAya che. eTale ke satvazAstranuM avagAhana karavAthI - manana, ciMtana karavAthI samyavicAranA muddA pAmI zakAya che. A samyavicAra mATe, amArA pUjya gurudeva zrI nAnacaMdrajI mahArAja sAhebane ke UMce khyAla hato te teoe, eka jijJAsu AtmAne patra dvArA nIce mujaba jaNAvela che : prANImAtrane trideSane vAyu vaLage cheH mithyAtva, mAyA ne niyANu (vAsanA). ene upAya samyavicAra che. evA vicArathI ja jaMbU kumAra ATha ATha navavadhUonA mehamAMthI bacyaH zAlibhadra jevA vibhavI paNa pragADha mAyAnA baMdhanathI chUTayA: e ja samyaka vicArathI sthUlibhadra, kezA nivAsamAM nilepa, nizcitabhAve rahI zakayAH evA vicAranA baLe pradezI premathI mRtyune bheTI zake ane e ja vicArathI zikAre nikaLela mRgaghAtaka saMyatirAjA, rAjyaddhi, samRddhi ane vipulabhega-aizvarya choDIne dIkSita thayAH e vicAranI paripakavatAthI gRhasthAzramanI gUMcavaNamAM abaMdhabhAve rahI zakAya. e vicAranI zreNI hadayanI AMtarazudhdhithI pragaTe che, ane AMtarazuddhi samyavicAra TakAvI rAkhe che. tamAre patra vAMcatAM tame e ja gaDamathalamAM jaNao che. prakRtionI dhamAlathI-tenI satata pravRttiothI para rahI-STA tarIke-sAkSIrUpe nIrakhavA mathe cho ane temAM [38] tattvadarzana, Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. nAnacaMdrajI mahArAja janmazatAGi hArAja janmazatAlida smRti viDyo paNa Ave che. e te saMbhavita che. yudhdha te AvA samaye tIvra ja hoya, paNa mane khAtarI che ke paramAtmAnuM zaraNa svIkAranArane chevaTe vijaya thAya che. guru ke bhagavAna chUpAyAye nathI ne bhUlyA paNuM nathI. tamArA yudhi tarapha ja enI dRSTi che ane AzIrvAda varasatA ja hoya che. mAtra e mArga kaThaNa ane kArya kaSTasAdhya che." pUjya gurudevanA A uddagAra sAdhaka mATe khUba ja preraNAdAyI nIvaDe tevA che. TUMkamAM, jeNe evA samyavicAra pacAvyuM che evA saMta ane saddaguruonA samAgamathI emAM vadhAre pragati karI zakAya che tethI ja kahyuM che : puNya paripAkathI saMtajana sAMpaDe, tethI vivekane dIpa pragaTe, satya samajAya che, pApa kSaya thAya che, duSTa vicAra AcAra aTake; saMta sahavAsathI hRdaya ujajavaLa bane, hRdaya ujavaLa vinA jJAna nAve, jema janmAMdhane rUpanuM bhAna nA, jJAna vinA nahi mukita Ave. je aMtaramAM jJAnaguNa pragaTAvavo hoya te, hRdayazudhi karavI joIe. kAraNa hRdaya ja AtmaguNane jhIlanAra ane pragaTa karanAra darpaNa athavA arIse ane hadayazudhdhi thavA mATe, saMtapuruSe saddaguruo-anubhavI puruSane samAgama ke sahavAsa ja upakAraka thAya che. jJAnaguNu kevI rIte pragaTe? e samAgama ke sahavAsa barAbara thAya che ke nahi te pitAnA AcAra-vicAranA parivartanathI samajAya che kharekhara, puNyanA paripAkathI jyAre mAnavane saMtapuruSane joga thAya-prApti thAya te pachI tene oLakhIne enI yathAvidhi parya pAsanA karavAmAM Ave to jema jema satsaMga vadhato jAya tema tema tenA aMtaramAM sa-asat yegya-agyane nirNaya karanAra vivekarUpI dIvo pragaTe. e vivekanA prakAzathI tene sAcI vastu samajAya che ane khoTI vastune tyAga kare che. pariNAme hadaya ujjavaLa-nirmaLa thAya che tyAre enAmAM jJAnane guNa pragaTe che. jema janmathI AMdhaLA mANasane. vaNane-kALA, dhoLA raMgane khyAla nathI Avate tema jenA hRdayamaMdiramAM jJAnane guNa pragaTa nathI te aMdhArAmAM athaDAte hovAthI bhavabaMdhanathI mukta thavA mAge kyAMthI joI zake? arthAt tene mukti ke muktadazA kayAMthI maLe? mATe kahyuM che : te jJAnAnnacittaH jJAna vagara mikSa nathI. TUMkAmAM, evuM samyaga jJAna pragaTavAmAM paraMparAe saddaguNa ja AdhArabhUta thAya che. A ja vastu zrI bhagavatI sUtramAM nIce mujaba pharamAvela che : (1) prazna-tAja re ! samavf vA mA vA pravruvAra mANassa ki phalA pajjuvAsaNA? uttara-yamA! vA .. (2) prazna-vaiof mare! havane kiM re? uttara-grH (3) prazna--ri mate! viM ? uttara-vijJAna he. (4) prazna se mare! vinAne ciM ? uttara-pacavavA jarA (5) prazna-seof maMte ! pravRttine ? uttara-vaMgama aa (6) prazna-sevi mane ! saMta ciM ? uttara-zaUTv I (7) prazna-seof fse! aUrvje jiM ? uttaratA jA (8) prazna--avi mete ! tave ? uttara-vavA (9) prazna seof a ! vo kiM kare ? uttara-dariyA re II (10) prazna-se aMte! adiriyA kiM TA? - uttara-divaMvajJAna -vannatA jovA ! Jain Edu ciMtanIya vicAradhArA [39]ary.org Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivarya paM. nAnasanTejI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha savaNe NANe ya vinnANe, paJcakkhANe ya saMjame ! aNaNhaye tave ceva, vodANe akiriyA sidhdhi|| zrI bhagavatI sUtra, zataka-2, uddeza-5, sUtra-111 matalaba ke tathA prakAranA eTale ke jevA hovA joIe tevA Adarza saMtapuruSanI parya pAsanA (cAre bAjuthI upAsanA) karavAthI jIvane zuM lAbha thAya ? javAbamAM kahyuM ke :- zravaNane lAbha thAya. evuM sAMbhaLavAnuM maLe ke je jIve kadI sAMbhaLyuM na hoya "zrutapUrva evA zravaNathI zuM lAbha thAya? sAMbhaLavA pachInI kriyA te manana, ciMtana ane nididhyAsana. yathArtha sAMbhaLyuM tyAre kahevAya ke jyAre sAMbhaLelI vastunA hArdane buddhi dvArA pakaDI zakAya eTale zravaNathI paraMparAe vastunuM jJAna-bhedanAna thAya, arthAt zravaNathI jJAnane lAbha thAya. eTale ke sva ane parane bheda samajAya. naLe kare? evA jJAnathI zo lAbha thAya? javAbamAM kahyuM ke evA jJAnamAMthI vijJAna utpanna thAya, vijJAnanuM phaLa maLe. vijJAna eTale viziSTajJAna arthAt bhedavijJAna thAya eTale ke je jJAna-bhAna thayuM hoya, 20-para bheda samajAye hoya te dhArAvAhI banI rahe-satata cAlu rahe. pachI prazna karyo ke vijJALa f fe? vijJAnathI zuM lAbha thAya ? uttara: vijJAnathI paccakakhANanuM phaLa maLe eTale ke samajapUrvaka vastunI Asaktine tyAga kare. vaLI prazna thAya ke, paccakakhANathI zuM lAbha thAya? uttara-paccakakhANa, je sAcA arthamAM thayA hoya te enA phaLarUpe saMyamanI prApti thAya, eTale ke mana, buddhi, prANa, vagere AtmalakSI bane-samagra jIvanataMtra aMtarmukhI bane. prazna-saMyamathI zuM lAbha thAya ? athavA saMyamanuM zuM phaLa? uttara : saMyamathI anAzravI thavAya, eTale ke kamane je pravADa AtmA upara relAtuM hoya che te aTakI jAya; arthAt Azrava thato aTakI jAya, navA karma bAMdhe nahi. tyAre prazna thAya ke anAzravathI zuM lAbha? uttara : anAzravI sAdhaka haLukamI thaye hovAthI kharA arthamAM tapanA phaLane pAme che. eTale ke pitAnA tanane tema ja manane tapAvavAnI-vadhAre zuddhi karavAnI tapazcaryA dvArA pravRtti kare che. praznaevA tapanuM zuM phaLa? uttara-evI rIte tapanuM AcaraNa karanAra tapasvI vyavadAnanA phaLane pAme che, eTale ke karmanI nirjarA kare che. arthAt Atmapradeza upara lAgela kamarUpI rajane khaMkherI nAkhe che. prazna-vyavadAna-nirjarAthI zuM lAbha thAya? uttara-vyavadAnathI akrayAnuM phaLa maLe. ke mana-vacana ane kAyAnA vegane nirodha thAya. prazna-akriyAthI zuM lAbha thAya? uttara-zAzvata sidhi jenuM lakSaNa che evuM-jemAM badhAya karmane cheDe AvI jAya che-evuM mokSapada maLe eTale ke e sAdhaka pachI sidha-budhdha ane mukta bane che. ahIM A badhA praznone AvarI letI gAthA paNa upara jaNAvela che. A prakAre "jJAna vinA mukti nathI' ema je AgaLa kahyuM te ja pramANe jaina Agama-zAstra zrI bhagavatI sUtra paNa, upara mujaba sarvoccapada eTale ke mokSaprAptine krama satyu dvArA ja prApta thAya che ema pharamAve che. tethI vikAsakramamAM AgaLa vadhatA sAdhakane satpuruSa ke saddaguruono mahimA samajavAmAM Ave te pahelAM emanA jIvananI bhUmikA nIce mujaba taiyAra thaI javI ghaTe. bhagavAna mahAvIre je cAra aMga ati durlabha kahyA che temAM paheluM aMga te mANasAI...eTale ke manuSyatva che. pachI zruti eTale yathArtha sAMbhaLavuM te. trIjuM zradhdhA-AtmavizvAsa ane cothuM aMga te AtmasvarUpamAM ramaNatA karavA jevuM vIrya-sAmarthya surAvavuM te che. A cAre aMge uttarottara durlabha che. ApaNe upara joI gayA tema vicAra ane vivekazaktithI jema jema sAdhaka AgaLa vadhatuM jAya che tema tema te pAzavika saMskAra ane mAnavanA saMskAra vacce bheda pArakhate thAya che ane e rIte pitAnI jAtane ghaDatAM-ghaDatAM-haiyAra karatAM karatAM tenA jIvanamAM kaSAya (krodha, mAna, mAyA, lebha)nI maMdatA banI rahe che. (zama.) kaMIka AgaLa vadhavAne vega-samyaka prakArane vega vadhatuM jAya che. (saMvega.) pachI pite je mAga-je yeya nakakI karela hoya temAM ja tenI mane vRtti kendrita rahyA karatI hoya che, eTale ke pachI bIjI kaI bAbata paratve tene rasa hotuM nathI. (nida) badhA jIvo pratye maitrIbhAva hovAthI koInuM duHkha te joI zakatA nathI. (anukampA.) ane jIvanamAM kaI zAzvata vastu che ane te ja mArA mATe parama ISTa che. (AsthA) ema tene lAgatuM hoya che. tethI te sAdhaka pitAnA dehasukhane eTale ke tuccha svArthane gauNa rAkhI, bIjAne kema upagI thavuM e [40] [40] tavadarzana Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 - pUjya gurUdeva kavilaya paM. nAnayajI mahArAja janmazatAkida smRtigraMtha EXCER :. rIte jIvananI pravRtti karate hoya che. tema chatAM paNa haju tene pitAnA jIvanamAM kaMIka UNapa-khAmI lAgatI hoya che. tethI saMtapuruSane-sadagurune saMga zodhatA rahe che. - kharuM che ke, evA anubhavI ane aMtaHkaraNathI saMga karyA vinA kharI vastu maLatI ja nathI. eTalA mATe dareka saMpradAyamAM - paMthamAM gurune khUba ja mahattva ApyuM che. paraMtu e veSadhArI ke kahevAtA guru nahi paNa jene parama tattvane anubhava thaye hoya tevA guru ke sadaguru kharA kalyANa svarUpa -maMgala svarUpa - deva svarUpa ane jJAna svarUpa hoya che. mATe ene sva- puruSArthathI zodhI kADhavAmAM Ave te ja khare AtmAne artha sare che. eTalA mATe amArA gurudeva zrI nAnacaMdrajI mahArAje paDakAra pheMkIne saMbhaLAvyuM cheH sadagurunI zodha (Dhaba-nirbaLa zatru sabaLa rAja para Aja caDhIne Ave che) Atma avicaLa sukha meLavavA kadI hoya marajI tArI; kara saddagurune saMga - raMgathI vAta mAnaje tuM mArI - Teka. (calatI ) jeNe dIThuM haze gAma, pahoMcADaze te dhAma; karI deze badhuM kAma, zAne AthaDavuM Ama - A apAra bhavamAM sAdhya vinAnA, regaNuM viTuM karavA; tatvajJAnanA vaida vivekI, samaya jANanI kara paravA - Atma 1 ( calatI ) pAme rega ke pAra, vyAdhi rahe na lagAra; Ave nahi pharI vAra, tenuM auSadha zrIkAra - je rAga - zreSa rUpI maLa jAgyA, tAva kema ghaTaze tethI, parama jJAnanI pAya paDIkI, javara saghaLe jAze jethI - Atma- 2 ( calatI ) rahyA regamAM raDela, pite pIDAmAM paDela; - AkhA zarIre saDela, ghaTa motane ghaDela - te kaho maTADe kema rogane! bhaNatara vaida taNe na bhaNyA bahu phare bagavA sama bAvA, bhekha dharI bhava vaida taNA - Atma0 3 (calatI) ke I maLe mahAsaMta, mAyALu ne mativaMta teDI nAkhe badhe taMta, AvI jAya bhavaaMtaje karI pALatAM kuzaLa thaye te ghaTamAMthI ghaTaze vyAdhi: saMtaziSya thaI saraLa thaye , zivanagarI eNe sAdhI-Atma4 A pramANe anubhavI - samayajJa ane utAda bhavada maLe te ja bhavagarUpI anAdikALanuM du:kha maTe. kharekhara, bhavAga jene sAlatuM hoya tenA dilanI becenI judA prakAranI hoya che. kyAMya enuM dila karatuM nathI. vAraMvAra ekAMta-zAnta vAtAvaraNamAM besIne te aMtarakheja karate rahe che. pitAnA depitAnI khAmI zodhI kADhI tene dUra karavAne prAmANika puruSArtha karate rahe che. pitAnI vivekazaktine kendrita karI zAnta paLe pitAnI jAtane nIce mujaba punaH punaH saMbodhana karato rahe che - (rAga - dhanAzrI) java, tuM jaDa mUrNa thA mA - beTa brAntie tuM khA mA, Teka, A mitra amitra zAthI? UMca tuM te nIca kayAMthI? vera-jhera viSe vaNu mA.....jIva! tuM jaDa...jIva...1 sarvathI saMbaMdha kIdhA, lahAvA sarva sAtha lIdhA lain ciMtanIya vicAradhArA www. [1] ry.org Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' kRpA gurUdeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAjida smRtigraMtha tRSNAnA pUre taNA mA...jIva! tuM jaDa. jIva...2 sarva che samAna tArAM, bAhyathI jaNAya nyArA; bhedanI jALe bharA mA....jIva! tuM jaDa...jIva...3 tAruM svarUpa kevuM ? aMtare vicAra evuM mAyAmAM khAlI marA mA....jIva! tuM jaDa...jIva....4 tuM tAre te sarva tAruM, tuM sAre te sarva sAra; halakAI karI haNu mA....jIva! tuM jaDa....jIva...5 Adara vicAra AvA, sarvane mitro banAvA; ALasa na karIza AmAM....jIva ! tuM jaDa....jIva....6 saMtaziSya sujJa thAje, gAna prabhunA tuM gAje; mANa tuM sadA majAmAM...jIva! tuM jA....jIva....7 ATale daraje aMtarmukha thayela mAnavane have ApaNe sAcA arthamAM jIvananI sAdhanA karanAra sAdhaka kahIzuM. samyak vicAranI vicArasaraNI have tene prApta thaI che. jIvananA dareka kSetramAM te hita-ahita; zreya ke azrayane jete thaI gayuM hoya che. prema ane zreyanI samaja have ugavA lAgI che. eTale sAdhanAnI prathama zreNimAM te AvI gayuM gaNAya. moTe bhAge jagatanA jIve e saMjJAthI-gatAnagatika re bhUmikA para Avela sAdhaka have svayaM vicAra karI nirNaya karatA hoya che. mAnavamAMthI mahAmAnava banavAnI A pUrva taiyArI che. eka bhakta kavie mAnavajAtanA ucca ane kSudra (nIca) athavA paMDita ane bAla evA be bheda nIce mujaba pADyA che te paikI AvA sAdhaka uccakakSAnA banI rahe che kSudra te IcchatA sukha pArthivane, Atmadhana-kamane bhega daIne, ucca AliMgatA IcchatA dharmane, duHkhane bhAra mAthe laIne; mudranuM lakSya te bhega-vilAsa che, rAta-dI taraphaDe prema mATe, uccanuM lakSya te AtmakalyANa che, nitya te vicare zreya vATe. artha - zudra ane pArakeTinA jIvo (mAna)mAM vivekazakti nahi hevAthI, pitAnA Atmadhanane ane zaktine bhoga ApIne mAtra pArthiva sukha-Indriyana viyenuM sukha IcchatA hoya che tyAre ucca koTinA sarakArI ane vivekI manuSya, bAhya sukhane jatAM karI, DuM kaSTa veThIne paNa nija svabhAvane - AtmAnA zAzvata sukhane jhaMkhatA hoya che. A rIte -pAmaranuM lakSya mAtra bhega-vilAsa hoI rAta-divasa evA preyane mATe ja taraphaDatA hoya che. tyAre ucca AtmAonuM lakSya Atmazreya hovAthI satata e zreyanA mArge ja vicaratA hoya che. eTale jene pitAnuM jIvana ucca banAvavuM che evA sAdhaka pAse have be mArga khullA cheH eka te sadagurunI sarvatomukhI upAsane svIkAravI ane bIjo AtmanirIkSaNa dvArA sva-puruSArthane mArga svIkAre. saddagurune oLakhIne tene potAnI jAtanuM samarpaNa karavuM te jarUra uttama mAge che. paraMtu evI sulabhatA badhAne mATe sahaja hatI nathI. tyAre enA abhAve sAdhake prAmANikapaNe AtmanirIkSaNa karI pitAnI jAtanuM saMzodhana karavuM joIe. A prakriyAne ja bhAva-pratikamaNa kahevAmAM Ave che. jenuM vivecana ApaNe agAu karI gayA chIe. ATalI kakSAe pahecela sAdhakane have evuM jarUra samajAyuM hoya che ke artha ane kAma (gavilAsa)ne sukharUpa mAnI enI pAchaLa je zakitane vyaya karyo hato te barAbara na hatuM. enAthI ucca prakAranuM sukhasthAyI sukha te dharmatattvanuM ArAdhana karavAthI maLI zake. je sukha, zAnti ane prasannatA tyAgI-saMtapuruSa, pitAnA jIvanamAM anubhavatA hoya che te teo vAstavika "dharma'nuM sevana karavAthI ja pAmyA hoya evuM lAge che. te mAre paNa have e paMthe cAlavuM joIe - pitAnI pAmaratA ane mahApuruSonI uccatA kevA prakAre che te taravadana Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha tene samajAtu hoya che. tethI dharma, artha, kAma ane meAkSa e cAre puruSArthanu mulyAMkana, tevA sAdhakane nIce jaNAvela padya-kAvya pramANe gaLe UtarI jatu hAya cheH ane kAmane jhaMkhatA mAnavI, e ja dha ne meAkSane IcchatA satajana, e ja eka ahaMkArane pASatA mAnavI, dAsa eka paramAtmane pASatA saMtajana, arthAt sAmAnya koTinA mAnavI, artha ne kAma jIvananA hetu hoya tyAre sa MtapuruSo, vAstavika dharma ane e puruSArtha saMtapuruSo mATe jIvanane tarI javAnA setu che ke je artha ane kAmane potAnA jIvananA hetu mAne che emanA jIvana hetu, che. emanA jIvana setu; thaI emanA jIvana khele, dAsa thaI emanA karma rele. (bhAga-vilAsa) ne IcchatA haiAya che. e ja enA Atmika svAtaMtryane ja IcchatA hAya che-eTale e eTale ke pUla samAna lAge che. pariNAma e Ave che te kSudra jIvA enA gulAma-dAsa banIne, ajJAna tAthI ahaMkArane-mithyAbhimAnane ja puSTa karatA rahe che. jyAre saMtapuruSo, dharma ane mokSanA puruSArthane potAnu sarvasva mAnI niSkAmabhAve, parama Atmatattvane puSTa karatA, potAnI tamAma kriyA ke karmane divyatAnA puTa ApatA haiAya che. TUMkAmAM, mAnava-sAdhakamAM jema jema vivekazakti khIlatI jAya che tema tema tenA vikAsanu kSetraphaLa meTu thatuM jAya che ane samajazakti paNa vistaratI jAya che. have ene payAninA saMskAro jarAya gamatA nathI. e pratye ane ghRNA ke tiraskAra utpanna thAya che. eTale potAnI jAtane vizALa ane vyApaka banAvavA mATe jIvananu lakSya te badalatA rahe che. tene samajAya che ke mAnavasamAjamAM sauthI vadhu najIkanuM ekama ke ghaTaka te potAnu kuTumba che. mATe mAre jevu jIvana banAvavuM che tenI prayogazALAe mAruM ghara che. tethI ahIthI ja mAre mArA unnata jIvananI zarUAta karavI. tyAra bAda potAnA samAja, potAnuM gAma ke nagara ema vadhatAM vadhatAM potAnA deza ane Akhare AkhuM vizva e potAnu ja che, evI jJapti ke bhAna, sAdhakanA jIvanamAM pragaTe tyAre ene pUrNa vikAsa thayo gaNAya. vasudhaiva kuTumvam e sUtra evA mahAmAnaveAnA jIvanamAM UtarI gayu hoya che. paraMtu tyAM sudhImAM apUrNa sAdhake anukrame vikAsa pAmatAM kevI kevI sthitimAMthI pasAra thavAnuM hAya che te ApaNe zAstranI paribhASAmAM vicArIe : AghadRSTi ane cAgaSTi AcArya radhara, samadazI, darzanazAstronA samanvayavAdI evA zrI haribhadra AcArya codAIlamukhyaya' nAmanA sAragarbhita graMthanI saMskRta bhASAmAM racanA karI che. emAM teoe tAttvika draSTithI tema ja zAstraSTithI jIvananA kramika vikAsanI suMdara bhUmikA samajAvI che. enu sAMketika nAma thoO rAkhela che. samuccaye ATha yAgaSTionu emAM vigatathI vivaraNa che. e graMthamAM tenA nAma ane prakAzanI mAtrA nIce mujaba jaNAvela che: mitra-jJAna-vaTA-TItrA, sthirA--AntA-tramA--pA / nAmAni yogadRSTInAM lakSaNaM ca nibodhata // 1. mitrAdaSTi, 2. tArASTi, 3. alASTi, 4. drIprAyaSTi, 5. sthiraSTi 6. kAntAdRSTi, 7. prabhAsRSTi ane 8. parASTi e A sRSTinA nAme che ane te te dRSTimAM rahela edha ke samajanA prakAzanI mAtrA (DIgrI) upamA dvArA nIcenA blAkamAM jaNAvI che. tu"--omaya--AzivALaTIpa-pramopamAM / ratnatArArka candramAH sadddaSTe ISTiraSTadhA // 1- pahelI daSTi mitrAnA prakAza tRNa eTale ke ghAsanI agni jevA, 2-khIjI tArASTinA prakAza chANunI agninA prakAza jeve, 3 trIjI balAdraSTinA lAkaDAnA agni jevA prakAza, 4- cAthI drIprAyaSTinA ciMtanIya vicAradhArA [x3] Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kaviva` paM. nAnacandrejI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha dIvAnA teja jevA prakAza, pa- pAMcamI sthirASTinA ratnanI kAnti jevA prakAza, da- chaThThI kAntAdRSTinA tArAnI kAnti jevA prakAza, - sAtamI prabhAsRSTinA sUryanA jevA tejasvI prakAza ane 8-AThamI parASTino caMdranA jevI zAnta-prasanna-madhurI rAzanI jevA prakAza samajavA. ahI graMthakAra mahAtmAe 'draSTinA khAsa artha samajAyeA che. sadUdhAsaMtoSoSoIimiSIyate' satu pratyenI avicaLa zradhdhApUrvaka je bedha eTale ke samaja tene aDI 'dRSTi' rUpe samajavAnuM che. A ATha dRSTinA zAstrakAre (graMthakAre) mukhya be bheda pADelA cheH 1- AghaSTi ane ra- yogadyaSTi, prathamanI cAra TinA ghaTaSTamAM samAveza karela che ane pAchaLanI cAra STine yogaSTi' tarIke oLakhAvela che. TUMkAmAM, dRSTi eTale samaja athavA kSayApazamajanya jJAnanA prakAza. mAnavajIvanamAM enA guNadharma eTale ke mAnavatA, pUrNarUpe prakaTelI nathI hotI tyAM sudhI mAnavadehamAM, e lagabhaga pazuvRttithI-Adyasa MjJAthI jIvana jIvatA hAya che. khAvuM-pIvuM, haravuM-pharavuM vagere kriyAmAM tema ja vyakitagata jIvanamAM ke sAmUhika jIvanamAM, dhamAM ke kamAM enu jIvana gatAnugatika rIte cAlyA karatu hoya che eTaluM ja nahi paNa tamoguNanI bahulatA haiAvAthI, evA jIvAmAM vicArazakitanA abhAva hoya che, eTale evA nIcalA tharanA jIvanamAM koI cokkasa samaja nahi hovAthI graMthakAranI dRSTie, A ADa dRSTie paikI eghaSTimAM paNa enI gaNatarI hetI nathI. ApaNe mAnavajIvananI vicAraNA karI gayA. tyAM jaNAvyuM che te mujaba, evA mAnavAmAM jyAre vicArazakti kriyAzIla bane che tyArathI enI samajamAM phera paDato jAya che. eTale kramekrame AgaLa vadhatA mitrA, tArA, alA ane dIprA dRSTimAM jyAre te praveza kare che- eTale ke tenI samajazakitanI-jJAnanA prakAzanI mAtrA vadhatI jAya che, tyAre paNa te eSTivALA mAnava kahevAya che. eTale eka dRSTie vicArIe to vAstavika jIvana jIvavAnI samaja have ahIthI zarU thAya che. ane eja jIvananu saMcAlakabaLa banI rahe che. eTale ke pahelI cAra dRSTi (mitrA, tArA, khalA ane dIA) anukrame jIvanamAM jema jema pragaTatI jAya che tema tema evA mAnavInA jIvanamAM enA samagra jIvanavyavahAramAM-khUba parivartana thatu Ave che. enuM vistArathI vivecana enA mULa graMtha (yogaSTi samuccaya )mAM khUba suMdara rIte karela che. ahIM te ApaNe jarA Ache khyAla ApavAnA prayatna karIzuM. prathamanI cAra dRSTimAM Avela mAnavI, eTale ke dIprAdraSTi prApta thaI hoya evA mAnavI, jagatanAM khIjA mANase karatAM judA ja prakAranA dekhAI Ave che. enAmAM, mAnavatAnA guNu sArI rIte khIlele hAvAthI AMtaraka jIvana ane bahAranA jIvanane enAmAM sumeLa hoya che. nyAya, nIti, pramANikatA, svacchatA, pavitratA, saralatA, hiMmata, sAhasa, nirbhayatA vagere guNAne e koI paNa bhoge okhamAvatA nathI. vrata, paccakkhANa ke pratijJA karI hoya ke na karI hoya to paNa evA ane mAnavI, pazuttine koI sogomAM poSaNa ApatA nathI. kuTumbamAM, samAjamAM, gAma ke nagaramAM evA mANasa mAla jevA gaNAtA hoya che. eTaluM ja nahi paNa aMze aMze satsaMga karI satpuruSo ke saddagurunA paricayamAM te Ave che. piraNAme satkathA ke saccAritra sAMbhaLatAM sAMbhaLatAM enuM aMtaHkaraNa vikasita thatu hAya che. evA mahApuruSonA darzana-samAgamathI enA haiyAmAM apUrva AnaMda thatA hAya che. enI vivekabudhdhi, paramArthane pakaDanArI banatI jAya che. mAnavajIvananA traNa prakAramAM (uttama-madhyama ane kaniSTha) paNa AvA mAnavA uttama koTinA hAya che eTale ke mahAmAnavanI zarUAta thatAM pahelAM evA jIvAne AtmatattvanI pratIti thaI jAya che....pachI te vicAra karIne je nirNaya kare tene daDhatAthI vaLagI rahenArA-TekIlA bane che. kharA arthamAM jene dhIra ane vIra kahevAmAM Ave che evA puruSonA khamIrane rAjiSa bhatR hiranA anubhavabela nIce mujaba oLakhAve che: [44] dhIra-vIranuM khamIra nindantu nItinipuNA yadi vA stuvantu lakSmI samAvizatu gacchatu vA yatheSTam / adyaiva yA maraNamastu yugAntare vAnyAyyAt pathaH pravicalanti padaM na dhIrAH // For Private Personal Use Only tattvadarzana www.jamelibrary.org Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavi paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha jene nyAyukata mAnyuM... hAya vanane, jagatanA DAhyA mANasA valaNane lIdhe saMpatti Ave dhIra ane vIra puruSo, potAne je satya samajAyuM hoya ke pote temAMthI, azamAtra khasI jatA nathI ke pAchA haThatA nathI. pachI potAnA e (nItinipuNa mAnavA) vakhANuM ke nindA kare athavA potAnA evA ke cAlI jAya athavA potAnA nizcayane kAraNe mAta Aje ja AvatuM hAya eTale ke Aje ja potAnA dehanuM balidAna devAnA prasaMga Ave ke lAMbA gALe mAta Ave to paNa evA dhIra puruSo, pote svIkArela nyAya ke satyane nIce utAratA nathI. arthAt satyane ke nyAyane cAtaratA nathI. TUMkAmAM AvI AvI kasATImAMthI pasAra thayelA puruSA ja kharA vIra heAya che. evA mAnaveA ja Atmatattvane pAmI zakatA hoya che-- zAzvat vastune anubhava karatA hoya che. eTale ja kahyuM che:- nADyamAtmA yadInena jayaMte / zArIrika, mAnasika ane AdhyAtmika khaLa vagara, mANasa Atmatattvane pAmI zakatA nathI-AtmAno anubhava karI zakatA nathI. A dazAe Avela mAnava, have AMtarakheAja tarapha vaLe che. ApaNe AgaLa joI gayA tema Ave| mAnava satata AtmanirIkSaNa karatA rahe che. jene vyavahAramAM pratikramaNa kahevAmAM Ave che. te kriyA ene sahaja banI jAya che. sAcuM ane sthAyI sukha AtmadazAmAM kevuM svAbhAvika hoya che tene evA jIvAne paricaya thayA karatA hoya che, eTale aMtaHkaraNanI zudhdhi kema karavI ane kema rAkhavI e enA jIvananuM lakSya banI jAya che. jene ApaNe mana, budhdhi, hRdaya ane bhAva kahIe chIe teja aMtaHkaraNa athavA citta kahevAya che. kArya paratve enA judA judA nAme vidvAnoe Apela che. paraMtu hakIktamAM hRdayazudhdhi kaho, bhAvazudhdhi kaho ke cittazudhdhi ke pariNAmazudhdhi kahA-e badhAM zabdo eka ja bhAva ane arthanA pratipADhaka che. e badhAnA sarvopari je Atmadeva tenA ja guNadharmane vyakta karanArA e sAdhanA che. karaNanA artha ja sAdhana thAya che. eTale e karaNA -sAdhanAmAM jeTalI Uthupa ke khAmI hoya te pramANe ja AtmaguNanu prakaTIkaraNa thatu hoya che. vartamAnakALe ApaNA e aMtaHkaraNA jevA joIe tevA zudhdha, kAryakSama ane durasta nathI hAtA, eTale AtmAnA guNane khadale e sAdhanA dvArA, kaprakRtino-mAhanIya karmano ApaNA jIvanamAM AviSkAra thAya che....eTale have jo mANase AtmaguNanuM prakaTIkaraNa karavu hAya tA, potAne maLelA A sAdhanAne jAte zudhdha karavA joI e...jJAnendriyA ane karmendriyA e te bahAranA sAdhano che, arthAt peTA sAdhanA che. aMtaHkaraNa zudhdha, nIrogI ane kAryakSama hAya tAja bahAranA karA-sAdhano kharAbara kAma ApI zake. ahIM ApaNe aMtaHkaraNane jarA vigatathI samajI laIe. jaina paribhASAmAM traNa karaNa ane traNa cALanI vAta khUba prasidhdha che. karavuM, karAvavuM ane anumedavuM e traNa karaNa kahevAya che, ane mana-vacana ane kAyA e traNane yAga kahevAmAM Ave che. koI paNa pratijJA karavAnI hoya tyAre A traNa karaNa ane traNa coganA vividha bhAMgAthI paccakkhANa levAya che. ahI A artha abhipreta nathI. paraMtu ahI to karaNa eTale sAdhana e arthamAM A vAta samajavAnI cheH aMtaHkaraNa eTale aMdaranu sAdhana ane bAhyakaraNa eTale bahAranAM sAdhana. vyavahAranI bhASAmAM aMtaHkaraNanA A ja artha hoya che. mana, buddhi, hRdaya, citta e badhA, aMtaHkaraNanA ja judA judA nAmeA che. jaina ribhASAmAM jene manAyeAga, vacanayoga ane kAyayoga kahevAmAM Ave che. temAM ja aMtaHkaraNa ane bAhyakaraNanA samuccaye samAveza thaI jAya che. eTale jyAM jyAM kSetravizuddhi, hRdayazuddhi ke bhAvazuddhinI vAta Ave che. tyAM ApaNe A ja artha levA ghaTe. A bhUmikAe pahoMcelA sAdhakane, satsaMga ane sAMcanathI have eTaluM te samajAyu hoya che ke Indriyajanya viSayasukha karatAM nijasvarUpanuM eTale ke AtmAnu sukha enA AnaMda kaI aneza hovA joIe. satA, cogijanA ke mahApuruSo e sukhane ja anubhavatA hoya ema lAge che, IndriyavijJAnavALA prakaraNamAM ApaNe joI gayA ndriyAna pALyAduH tema zarIranA mALakhAmAM, mALakhu pote te AdhArarUpa che, zarIranA bIjA avayaveAmAM pAMca jJAnendriya ane pAMca karmendriyA vadhu kriyAzIla hAvAthI e mALakhA upara IndriyAnI sattA cAle che. IndriyA upara tenu saMcAlana ci'tanIya vicAradhArA For Private Personal Use Only [45] www.jaine||brary.org Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pasya gurUdeva viva) paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha karanAra mananI sattA cAle che ane te manane doranAra buddhinuM taMtra che. Ama parasparAvalaMbI sattA cAle che. paraMtu e badhAnI upara sarvopari sattA te Atmadeva-caitanyadevanI che. " - Ama atyAra sudhInA jIvanamAM sAdhake joyuM ke, jyAM sudhI vivekazakti jAgrata thaI na hatI tyAM sudhI pite Indriye ane tenA viSenA upabhegamAM mana ane buddhinI sahAyathI je sukhano anubhava karato hato te kharI rIte pikaLa sukha hatuM. kAyama TakI na zake tevuM hatuM, eTale ke mAtra sukhAbhAsa hatuM. paraMtu have jema jema sadaguruone-satene samAgama thatuM jAya che tema tema samajAya che ke A badhA dazya padArthothI para, eTale ke mana-buddhi paNa jene pAmI na zake, samajI na zake evuM atIndriya sukha te kharekhara AtmAnuM potAnuM ja che. evuM sukha-evo paramAnaMda te, evA saddaguru ke tenI pa pAsanAthI ja pAmI zakAya. paraMtu e mATe paNa Akhare te potAnA AdhArane ke antaHkaraNane nIrogI ane kArya kSama karavuM joIe. kAraNa ke AdhArazudhi, bhAvazudidha ke pariNAmazuddhi vagara atIndriya sukhane anubhava thavo asaMbhavita che. tethI evI dudayazuddhi karavA mATe anubhavI puruSoe nIce mujaba pharamAvela che - samatvaM bhaja bhUteSu, nirmamatvaM vicintaya / apAkRtya manaHzalyaM, bhAvadhi samAzraya // -jJAnarNavahe sAdhaka, je tAre bhAvazudidha-pariNAmazudhi ke hRdayazudhi karavI hoya te ATaluM jarUra karaH 1- prANImAtra pratye samabhAva-maitrIbhAva dhAraNa kara. 2-nimamatvadazA kevI hoya tenuM ciMtavana kara. tyArabAda 3- aMtaranA zalyane (traNa zalya-mAyA, niyANuM ane mithyAtva) dUra pheMkIne tuM bhAvazuddhine Azraya le, arthAt bhAvazuddhine prApta kara. matalaba ke bhAvazuddhi-pariNAmazudidha karavA mATe traNa vastu karavAnI hoya che. eka te jIvamAtra pratye rAga-dveSa rahita banavuM. eTale ke samabhAvanuM rasAyaNa pIvuM. A kaMI sahelI vastu nathI. A jIvamAM kaMIka janmAntarethI rAga-dveSane saMskAre paDayA che te dUra karavA mATe "mAtmavata sarvabhUteSu' e sUtra sidha karavuM ghaTe. tyAra bAda paravastumAM je mArApaNAnuM AropaNa thayuM che te kevI rIte khoTuM che ene nizcaya karIne mamatvarahita dazAnuM ciMtana karavuM ane chelle chelle AlecanA-niMdanA ane garpaNanA trividha kAryakramanA prayogathI, sudIrdhakALathI hRdayamAM bheMkAyelA traNa zalya (mAyA, niyANuM ane mithyAtvarUpI zo) ne kheMcI kADhavAmAM Ave te ja bhAvazuddhi ke pariNAmazudhi banI rahe. AvI bhAvadhi mATe, pelI cAra dRSTine ya sAdhake cheAvALa vadhavA mATe svalakSI ane paramAtmalakSI upAsanA karavAnI hoya che. svalakSI- nijalakSI eTale AtmalakSI ane paramAtmalakSI eTale je jIve, didha-budha thaI pitAnA svarUpane pAmyA che te jIvonI vizvacetanA (vyApaka cetanA) sAthe pitAnI cetanAne tAra ke cheDo joDava arthAt prArthanAnA mAdhyamathI paramAtmA sAthe pitAnA antaHkaraNane joDavuM te paramAtmalakSI upAsanA. AvI parya pAsanAthI ja AtmA uttarottara daSTivikAsa karIne atimAnava eTale tIrthakaranA sarvoccapadane pAme che. kharuM jotAM jene ApaNe pratikamaNu kahIe chIe te svalakSI upAsanA che ane paramAtmalakSI upAsanA eTale sarvatabhAve paramAtmatatvane AdhAra le che. A bevaDI prakriyAne ApaNe paripUrNa parthapAsanA rUpe oLakhIzuM. paripUrNa papAsanA have ApaNe A paripUrNa papAsanAne jarA UMDANathI joIe. paramAtmadeva, e ApaNA ArAdhya deva cheH kAraNa ke ApaNe eTale mAnavamAtrane nizcala, avinAzI ane akhaMDa AdhAra e paramAtmA che. jaina tatvaSTie sthAbhede traNa prakAra samajAvyA cheH 1-ahirAtmA, 2-aMtarAtmA, 3-paramAtmA, (1) je AtmA ke jIva, karmanA AvaraNathI gherAyela che te bahirAtma ke jIvAtmA kahevAya che. (2) je AtmA, pitAnA vIryanetene sateja karI, karmanA AvaraNane bhedI, aMtarmukha thaI pitAnA sahaja guNane vikAsa kare che te aMtarAtmA Jain Edu[**] ternational tavadarzaary.org Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivarya paM. nAnasajI mahArAja janmazatAdi smRtigraMtho kahevAya che. (3) je AtmAe, karmanA AvaraNone saMpUrNa nAza karI, pitAnA svabhAvaguNane pUrNa vikAsa karyo cheje siddha, buddha ane mukata thayela che te paramAtmA kahevAya che evuM paramAtmatattva dehadhArImAtramAM pracchannarUpe raheluM che. paraMtu khAsa karIne mAnavadehamAM ja ene yathArtha vikAsa thaI zake che. mAnavajIvananuM e ja aMtima dayeya ke lakSya che...paraMtu jyAM sudhI mAnavajIvanamAM rAga, dveSa ane mohajanya azudhdhi ke AvaraNa hoya tyAM sudhI te jIvAtmA, paramAtmatatvane pAmI zakato nathI. eTale jIvananA tamAma kSetramAM, zuddhi karavA mATe bIjA zabdomAM kahIe te AtmAnA badhA pradezane zuddha karavA mATe, anubhavI puruSoe paripUrNa parthapAsanA athavA hetulakSI prArthanAne prayoga nIce mujaba samajAvyuM che : zuddha-budhdha ane mukata evA paramAtmadeva, manathI agecara che, budidhathI agamya che. paraMtu AtmA pite "svasaMvedyapadathI tene pAmI zake che-tene anubhava ke sAkSAtkAra karI zake che. kAraNa ke AtmAne paramAtmA sAthe e dhAtugata saMbaMdha che. zrI AnaMdaghanajI mahAtmAe eTale ja kahyuM :"e patiraMjana meM navi citta dharyuM re, raMjana dhAtu milApa-* RSabha jinezvara, prItama mAhare re te evuM paramAtmapada je mahApuruSa, mahAmAnava ke tIrthakare pAmI gayA che teoe, pitAne e dhorI mArga ke pitAnI e sAdhanA padadhati samajAvatAM kahyuM ke e paramAtmatatvanA pAMca mahApada che: 1. arihaMta ke aInapada, 2. sidhdhapada, 3. AcAryapada, 4 upAdhyAyapada, 5. sAdhupada. e paMca pade parama ISTa svarUpa che, kAraNa ke e paMcapadonI sattAmAM parama maMgaLa svarUpa-parama kalyANa svarUpa sahajabhAve rahela che. mATe e paMcaparameSThI kahevAya che. jANatA ke ajANatA jIvamAtranI gati-pragati e mahApada tarapha ja thaI rahela che. jema mahAnadIo ADIavaLI pharI pharIne eka mahAsAgaramAM ja virAma pAme che te ja prakAre jIvamAtra ucca-nIca gatimAM paribhramaNa karIne aMte te e paMcaparameSThirUpa paramAtmatatvamAM akhaMDa zAnti anubhave cheH e jJAnI puruSane anubhavabala che - tvAmAmananti munayaH paramaM pumAMsamAdityavarNamamalaM tamasaH parastAt / tvAmeva samyagupalabhya jayanti mRtyunAgaH vi rivagca munI! gharathAH | bhakatAmara stotra, zleka-23 he munIndra! parama yogIpuruSa-mahAmunio tamane, aMdhakAranI AgaLa sUryanA nirmaLa tejasvI prakAzanI jema parama puruSarUpa-puruSottamarUpe mAne che-zradhe che--vIkAre che. eTaluM ja nahi paNa tamane samyak prakAre pAmIne teo mRtyune jItI jAya che, arthAt ajara-amara banI jAya che. mATe te svAmina! tane pAmavA sivAya mokSapadane bIje kaI kalyANakArI mArga nathIH vedAMtanuM tattvajJAna paNa A ja vastunuM samarthana kare cheH trayI sAMkhya yogaH pazupatimataM, vaiSNavamidam prabhinne prasthAne paramidamadaH pathyamiti ca / rucInAM vaicitryAd Rju-kuTila-nAnApathajuSAm nRNAmekogamyaH tvamasipayasAmarNava iva // prasthAnatrayI, sAMkhya, yoga, zaMkaramata, vaiSNava vagere badhA mateo-paMe, bhale judI judI bhUmikAethI prathAna karyuM hoya, eTale ke potAnA matanuM utthAna karyuM hoya, paraMtu e badhAne mATe pita-pitAnI prakRtigata Jain ciMtanIya vicAradhArA pAchA [47]y.org Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva viva paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha rucinI vicitratAne lIdhe, parama maMgaLasvarUpa evu paramAtmatattva ja ISTa ke pathya che. e ja tenuM aMtima lakSya che...jema judI judI krizAethI vahetI mahAnadI, bhaugolika paristhiti pramANe sIdhI, vAMkI-cUkI, ADIavaLI gatine dhAraNa karatI te to mahAsAgaramAM ja maLI jAya che--pUrNa virAma pAme che tema huM prabhA ! triguNAtmaka prakRtine ochA-vattA aMze dhAraNa karatAM ane nAnAvidha-ucca, nIca ke madhyama-mArgane bhajatAM, mAnavamAtrane mATe tuM eka ja prAptavya chetu eka ja pAmavA yogya che. hakIktamAM, e zAzvatapadano anubhava karavA mATe ja ApaNane A mAnavadeha maLyo che. ane temAMya aMtaHkaraNa eTale hRdaya ane budhdhinA AvirbhAva eTale ke pragaTapaNuM' e ja mAnavajIvananI vizeSatA che. khIjA koI avatAramAM-dehamAM hRdaya ane budhdhine A prakAranA AvirbhAva hAto nathI. hRdayanA sAdhanathI ApaNe koI paNa prANI-padArtha sAthe ekarUpa thaI zakIe chIe-: AtmIyatA keLavI zakIe chIe ane budhdhinA sAdhanathI potAnI jAtane sarvathI nirALI rAkhI, hRdayanA bhAvane kendrita karavAnuM sAmarthya batAvI zakIe chIe. A banne sAdhanonA sadupayogathI tema ja vikAsathI ApaNe mahAmAnava ane atimAnava banI, ApaNA jIvanane unnata ane samRdhdha karI zakIe chIe. kauTumbika ke pArivArika jIvana e hRdaya ane buddhine keLavavAnuM prAthamika ghaTaka ke ekama che. A kSetramAM keLavAtA hRdaya ane buddhinA jema jema dhyeyalakSI upayoga thatA jAya tema tema te vyakita uttarottara vadhu unnata, vizALa ane gaMbhIra banavAthI enI kSetramaryAdA paNa vadhu vyApaka banatI jatI hAya che. eTale ke pachI tevI vyakita,vyakitarupe na rahetAM samAja, nagara, deza ane vizvavyApI banI rahe che. ene mana 'vasudhaiva kuTum' e sUtra khelavAno nahi paNa anubhavano viSaya bane che. e rIte jenA kramika vikAsa thayA karatA hAya che tenA hRdaya ane budhdhi anukrame zradhdhA ane vizvAsarUpe pariNata thaI cUkayA haiAya che. pachI tA zraddhArUpa banela hRdaya ane vizvAsarUpa banela budhdhi, parama utkRSTa jIvananA avibhAjaya azA banI rahe che, eTaluM ja nahi paNa banne ekabIjAnA pUraka ane poSaka aMgeA tarIke kArya kare che. khannenu' e rIte sahaja-subhaga milana ke samanvaya thavAthI ja jIvana paripUrNa, kRtakRtya ane dhanya bane che. AvA saMpUrNa vikasita jIvana-jahAjanuM niyAmaka tattva sahaja rIte pelA paMca parameSThI devA banI rahe che. evA jIvanamAM zradhdhA e jIvAdorInu kAma kare che ane vizvAsa e AdhArastaMbhanuM kAma kare che. jenA jIvanamaMdiramAM zraddhArUpI jIvAdorI [prANapratiSThA) nathI hotI tenu jIvana paMcabhUtanA mAtra yAMtrika pUtaLA jevuM hoya che ane jenA jIvanavyavahAramAM vizvAsarUpI AdhArastaMbha nathI hAtA tenuM jIvana lagabhaga pazu-alpamAnava jevuM hAya che. zradhdhA ane vizvAsanA e prakAre enA jIvanamAM AviSkAra eTale ke jIvanta uThAva thayA hAya che tyAM ja 'saMta-ziSya" nI akhaMDa joDI sanAtana bhAve vilasatI hAya che: Adarza daMpatInA jIvanamAM, Adarza mAta-pitAnA jIvanamAM, Adarza guru-ziSyanA jIvanamAM paNa zradhdhA ane vizvAsarUpe e ja tattva valasI rahyu hoya che. e amara tattvanA saune sarakhA vArasA maLelA che. tethI ja eka kavie lAkSaNika vANImAM kahyu che -- e amIrasanA sahunA sarakhA vArasA, e ja tattva vilase sahu ghaTanA pAra jo; sahu sarakhI jAti na adhika ke nyUna ke, sahumAM sarakhA e cetana sa'cAra jo. hetulakSI prAnAmAM, A rIte paramAtmatattva joDAyela che- ene sAMgopAMga vicAra karatAM, ApaNe svalakSI upAsanA sAthe, paramAtmalakSI upAsanAnA meLa kevI rIte besADavA te sabaMdhI eTale ke sAdhanAnA lakSe prArthanAnu vyavahAru (prekaTIkala) svarUpa kevuM hoya te samajI rahyA hatA. te have ApaNe enA anusaMdhAnamAM svalakSI upAsanAnA la [48]tion International tattvadarzanarary.org Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pajyA gurudeva DaviSaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAliMda smRtigraMtha prayoga joIe. TUMkAmAM AvI upAsanA mATe hRdaya ane buddhi saMpUrNa nirogI ane kAryakSama havAnI pahelI jarUra che. arthAt jIvanazuddhinI pUrI jarUra che. svalakSI upAsanA ApaNe AgaLa joI gayA ke AtmaguNanA prakAza mATe, daSTisaMpanna sAdhake eTale ke "mitrA vagere cAra dRSTithI AgaLa vadhIne je sAdhaka "sthirA' dRSTimAM AvyuM hoya che tevA sAdhake aMtaHkaraNanI vizeSa zaddhi mATe valakSI upAsanA tema ja paramAtmalakSI upAsanA ema bevaDI prakriyA karIne jIvanazuddhi karavAnI hoya che. tethI svavakSI. upAsanA eTale zuM ? te vicArIe. svalakSI eTale AtmalakSI. AtmAne kendramAM rAkhIne jIvananI tamAma pravRtti karatAM rahevuM. dA. ta. kauTuMbika jIvanamAM ApaNuM pada-sthAna eka pitA tarIke hoya to jIvana vyavahAramAMpotAnA saMtAna pratye pitA tarIke mAruM zuM kartavya che?--zI pharaja che? huM kharekhara Adarza pitA houM to mAre mArA saMtAna pratye kevo vartAva rAkha ghaTe te vicArI - nirNaya karI pitAnA e Adarza pramANe ja vartavuM. emAM kyAMya moha, mAyA ke mamatAne kAraNe pite pitAnI pharaja cUkate nathI ne? tenI kALajI rAkhavI. tema chatAM ya rUDhigata saMskArane lIdhe, divasa daramiyAna kayAMya pharaja cUkAI hoya athavA na AcaravA keca kaMI AcaraNa thaI gayuM hoya te tapAsavA mATe, rAtre sUtAM pahelAM, manamaya rIte AkhI dinacaryA para sUkamatAthI najara pheravI levI ane khAsa noMdha karavI. pharIne evI khalanA ke bhUla na thavA pAme e saMkalpa kare. tema ja thayelI bhUlane ekarAra karI, jenI sAthe evo vyavahAra thayo hoya tenI sAthe khulAse karI samAdhAna karavuM. basa, jIvanazuddhi mATe jJAnI puruSae anubhavela A siddha pravega che. ahIM ApaNe prasaMgavazAt ekamAtra pitA tarIkenA Adarza dharmanuM avalokana karyuM. tevI ja rIte kuTuagata dareka sabhyane Adarza dharma hoya che. jema ke patnIdharma, putradharma, badhudharma ema dareka saMbaMdhane AtmalakSI vizeSa dharma hoya che. evA dharmanuM pAlana karavuM e ja vAstavika dharma kahevAya che. tethI ja ThANAMga sUtramAM dazame tANe 'pade dham # e sUtramAM daza prakAranA dharmanuM nirUpaNa nIce mujaba karela che - 1-gAmadharma, -nagaradharma, 3-rASTradharma, 4-tratadharma, pa-kuLadharma, 6-gaNadharma, 7-saMghadharma, 8-sUtradharma, -cAritradharma ane 10-jIvanadharma. A badhA dharmanuM yathArtha pAlana karatI vakhate AtmaguNanI ja abhivyakita thavI joIe. paraMtu ApaNe upara jaI gayA tema te te dharmanuM pAlana karavAmAM sauthI pahelAM hRdayazuddhi thavI jarUrI che. e hRdayazuddhi mATe ja ApaNe eka daSTAMtarUpe pitAnA dharmanI vicAraNA karI. have ApaNe e ja pragamAM jarA AgaLa vadhIe. prathama ApaNe svalakSI - AtmalakSI upAsanAnI prAthamika kriyA saMbaMdhI vAta karI. have enA ja anusaMdhAnamAM paramAtmalakSI upAsanAnI uttarakriyA eTale te pachIthI karavAnI kriyA rahe che. e banne kriyA maLI paripUrNa pa pAsanA thAya che. A rIte svadeSane zodhI kADhavo-pakaDI pADe e hadayazuddhi mATenI pahelI kriyA thaI. paraMtu ATaluM karavAthI hRdayazuddhi thaI jAya che evuM nathI hotuM. tethI have bIjI kriyA karavA mATe, ApaNI bhUla ke khalanAne jIvanamAMthI kADhI nAkhavA ApaNe je saMkalpa karyo hoya tene pAra pADavA, eTale ke saMkalpane AcaraNamAM utAravA mATe, uparAMta paramAtmAnA anugrahanI paNa jarUra paDe che. ane teja bIjI Avazyaka kriyA che. e anugraha pAmavA mATe je tattvanI ke guNanI khAmI hoya tenI prApti mATe hRdayanA bhAvapUrvakanI prArthanA (utkRSTa mAgaNI karavAnI hoya che. A hetulakSI prArthanA kahevAya che. manuSyayatna ane IzvarakRpA e A rIte saphaLa bane che. paramAtmalakSI upAsanA have ahIM ApaNA saMkalpane pAra pADavA mATe, prArthanAnA mAdhyamathI, zuddha-buddha evA paramAtmadevane samIpamAM lAvavAnI jarUra che. eTale ke upAsanA dvArA enI vadhu najIka javAnuM hoya che. upAsanA eTale ja ciMtanIya vicAradhArA [49]. Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivarTA paM. nAnAndrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha pAse besavuM ane paryuMpAsanA (pari+pa+na) eTale cAre bAjuthI (satAmukhI) najIkamAM besavuM; A badhu te tyAre ja banI zake ke jyAre sAdhake AlecanA, nirdenA dvArA, potAnA aMtaramAMthI traNa zalyAne kheMcI kADhI, aMtarane hRdayane Rju eTale prAkRtika rIte saraLa karyuM. hAya. evA sAdhake, peAtAnI bhUlane-doSane kharAkhara lakSamAM rAkhIne, potAnA jIvanamAMthI tene kADhI nAkhavA mATe pheMkI devA mATe nikhAlasa dilathI paramAtmA pAse nIce mujaba hRdayathI A ane AbhAve pokAra karavAnA hAya cheH - (rAga - zuM kahu kathanI IcchuM nidina evu deva ! Icchu sadAya tujane sevu' deva ! Icchu ajANatAM paNa mArA karathI, zreya saravanuM tana-mana-dhana sAdhana sahu mArAM, e pathe arpaNa yogya sthaLe karuM evI, premadazA yAcakatAnI adhamadazA TaLI, udAra guNa pApapathamAM paga muja na paDe, e samajaNu prabhu AveA; e adhikAra jamAvA- deva ! 0 3 lIe na mujane lUMTI; sukhamAM paNa vIsaru naDi tujane, kAma - krodha - mada - lAbha luTArA, atasame mane akAma maraNe, mRgajaLa jevA vividha viSayamAM, mana zaraNAgata A 'sataziSya 'ne, tAraka kALa na mAre phUTI- deva ! 0 4 lalacAya na mAruM; zaraNuM tAruM- deva ! 0 pa mArI. ) nizadina evuM, nizadina evu Teka thAo; yAjAo- deva! 0 1 pragaTAveA; ubharAvA- deva ! 0 2 * sAdhakanI sAcA dilanI AvI prArthanA jarUra phalita thAya che. paramAtmA teA zAzvata nimittarUpe taiyAra ja hAya che. paraMtu jyAM sudhI sAdhaka-AtmA e rIte (hetulakSI prArthanA dvArA) potAnA tAra e vizvacetanA sAthe joDe nahi tyAM sudhI kaMI banatuM nathI. paramAtmalakSI upAsanAnA A hetulakSI prakAra che. upAsanAno eka bIjo prakAra paNa che ane te IlekiTrasiTanI racanAthI nIce mujaba samajavA jevA cheHIlekiTrasiTa eTale vIjaLI, tene utpanna karanAra mizanarIne pAvarahAusa kahevAmAM Ave che. pAvarahAusa eTale zaktinA bhaMDAra ane tyAMthI tAra dvArA vIjaLInA pravAha badhe prasArita thAya che. e vIjaLI vastutaH eka jAtanI UrjA che; eTale ke zakti che. tenAthI prakAza utpanna thAya che, tenAthI gati utpanna karAya che, tenA ja prayAgathI ThaMDI tema ja garamI utpanna thAya che. TUMkAmAM, vIjaLI (ilekiTrasiTi) svayaM agni nathI paNa upara kahyuM tema eka jAtanI UjA ke zakti che, tenA AviSkAra mATe eTale ke tene kriyAzIla karavA mATe e jAtanA tAra hAya che. eka Negative-negeTiva prakAranA tAra ane bIjo Positive-pojhiTiva prakAranA tAra. A banne tArAnuM joDANu thAya ke tarata ja vIjaLI kAma karavA lAge. svIca ke baTana dabAvavAnI kriyAmAM Aja vastu bane che. eTale ke jyAM balba (gALA) hAya che tyAM prakAza thAya che, jyAM paMkhA hoya che tyAM paMkhAne gati Ape che. phijiTara'mAM ThaMDI kare che ane 'erakanDIzana ' mAM ThaMDu ke garama havAmAna rAkhe che. A rIte I lekiTrasiTa (vIjaLI) vividha prakAre kAma Ape che athavA upayogamAM levAya che. paramAtmazakitanA-bhagavadbhAvane ahI ApaNane prakAza ke tejanu' tattvajJAna samajAvatAM, eka vidvAna, lA bha kevI rIte levA te IlekiTrasiTanI upamAthI samajAve che: " jema vIjaLInI khattI karavA mATe pojhiTiva ane negeTiva e be cheDA joDavA paDe che tema bhagavAnanu teja (prakAza ke zakti) paNa pojhiTiva ane negeTiva bhAva eka thAya tyAre maLe che. bhagavAna haMmezA Positive [50] For Private Personal Use Only tattvadarzana www.janenbrary.org Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavi paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha pojhiTiva che ane jagata hamezAMNegative-negeTiva che tyAre jhIvamAM peTiva ane negeTiva bane cheDA hAya che. (hakIkatamAM jIvAtmA ane paramAtmA tattvathI eka ja svarUpa che. AvaraNavALA AtmA te nIvAtmA ane AvaraNathI sapUrNa mukta evA te paramAtmA; ane paramAtmA eTale kitanA mahAsAgara) tethI jIve bhagavAna taraphe potAnA negeTiva cheDA eTale dInabhAva-zaraNabhAva rAkhavA joIe. ane jagata negeTiva che tethI jagata tarak jIvanA pojhiTiva cheDA eTale koI viSayathI dabAya nahi tevI daDhatA rahevI joIe. A pramANe bhAva rAkhavAthI aMdara ne bahAra baMne tarapha teja (prakAza-AnaMda) utpanna thaze. te tejamAM, alaukika bhagavadbhAva maLaze. alaukika dRSTi chUTatI jaze." jJAnamArgavALAne zaraNabhAva "keTalAka jJAnamArge jAya che ane keTalAka bhaktinA mArga pasaMda kare che. gamatA nathI, kAraNa ke temane zaraNabhAvamAM judApaNuM lAge che. jagatanA viSaye potAmAM dAkhala na thAya tenI saMbhALa rAkhe che. paNa mananI saMbhALa rAkhavAmAM temanu hRdaya baMdha thaI jAya che ke bhagavAnanA alaukika bhAva tenA hRdayamAM dAkhala thaI zakatA nathI." te evuM "bhakatane zaraNabhAva game che ane tethI te potAnu hRdaya khulluM rAkhe che. paNa te vakhate mananI barAbara sabhALa na rahe teA khullA dilamAM bhagavAnane badale viSaye pesI jAya che. jJAnI pAsethI PositivepejhiTivabhAva eTale viSaya upara durlakSa rAkhatAM zIkhavu joIe. bhakata pAsethI Nagative negeTivabhAva eTale bhagavAna tarapha dIna thatAM zIkhavuM joIe. (A rIte sAdhake jJAnanI STi ane bhakitanI dRSTi keLavavI joie.)" "sAmAnya mANasa jagata tarapha dIna rahe che ane bhagavAna tarapha dRDha rahe che. uttama jIvana karavA mATe jagata tarapha daDha rahevu' joIe ke jethI laukikabhAva dAkhala thAya naha ane bhagavAna tarapha DhIna thavu ke jethI alaukikabhAva-bhagavadbhAvane avakAza maLe." joI e hakIktamAM, AtmA pote ja satyakAma ane satyasaMkalpa che. kAmanA jhaMkhanA ane sakalpa je sAdhakanA aMtaHkaraNamAMthI ja sAce ja UThayA hoya teA paramAtmAnI divyacetanA ke zakti ane avazya phalita kare che. paripUrNa papAsanAnuM svarUpa samajavA mATe ApaNe svalakSI ane paramAtmalakSI upAsanA sabaMdhI vicAraNA karI. tyArabAda e muddo vadhAre spaSTa karavA ApaNe IlekiTrasiTanA tattvajJAnanA muddo vicAryuM. hRdayazudhdhinA mULa viSaya upara AvatAM, prArthanAnuM kriyAtmaka svarUpa kevuM heAya te vicArIe. hetulakSI prArthanA AgaLa ApaNe prArthanArUpe je padanuM uccAraNa karyuM. (Icchu nizadina evuM.) te te prAnAnA eka sAmAnya prakAra che. kharuM jotAM, prArthanA eTale paramAtmA pAse utkRSTa prakAranI mAgaNI karavI te. amuka saMjogAmAM vyakitae cAkkasa prakAre prArthanA karavAnI hAya che. ane te vakhate tene tevA hetu aMtaramAM jIvatA jAgatA hovA joIe. dA. ta. pitA tarIkenu, ApaNA saMtAna pratye, ApaNu e kartavya athavA ApaNI e pharaja che ke, ApaNA saMtAneA guNavikAsamAM, buddhivikAsamAM ke saMskAranI tAlImamAM, ApaNAM karatAM vizeSa hAvA ghaTe thavA joI e. te mATe pitA tarIke ApaNe tenA sarvAMgI jIvananI kALajI rAkhavI ghaTe. jo e rIte ApaNe karI zakatA hoI e to pitA tarIkeno svadharma barAbara pALyo gaNAya tema chatAM prAmANikapaNe prayatna karavA chatAM ya e kartavyapAlana vakhate meha-mAyA ke mamatAne kAraNe jo kaMI khAmI ke UNapa rahevA pAme te tene kADhI nAkhavA mATe paramAtmA pAse zuddha dilathI mAga karavI ke he prabho ! mArAmAM A jAtanI (cAkkasa prakAre je hAya te) khAmI-TidoSa che te dUra karI zakAya ane tenAthI virodhI guNa pragaTe tevI mane samaja ane zakita Apaje. A hetulakSI prArthanAnA sthULa dAkhalA che. A ja prakAre kuTumbamAM-parivAramAM dareka vyakitae pota-potAnA padanA-sthAnanA Adarza najara sAme rAkhI potAnA jIvananI sudhAraNA karavAne dhorImArga vItarAga devAe pratikramaNanI kriyA dvArA samajAyeA che. kharA arthamAM-pratikramaNa eTale pAchuM pharavuM te. kayAMthI pAchuM pharavuM? jIvananA AdarzathI ke dhyeyathI jyAre jyAre ane jyAM jyAM ApaNe AghApAchA thaI gayA hAIe tyAre tyAre ane tyAM tyAMthI pAchA potAnA sthAnamAM padyamAM AvI javuM te prati ciMtanIya vicAradhArA For Private Personal Use Only [5] Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnaca drajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha kamaNuM, A kharuM hetulakSI ane jIvanalakSI pratikramaNa che. " A jAtanuM jIvana, e Arya saMsArane sAce vAraso hato. vartamAnakALe AzramadharmanI e vyavasthA taddana chinnabhinna thaI gaI che. eTale pharIne e saMskRti jAgRta karavAnI che. paraMtu e tyAre ja banI zake ke jyAre vyakita jAte pitAnI jAtane dilapUrvaka sudhAra karavA prayatna kare. TekAmAM, vyakita sudhare te ja samAja sudhare. Akhare vyakitane samUha e ja samAja che ne! A te pratyakSa arIsA jevI spaSTa vastu che. jema svaccha Adarza (arIsA) sAme ApaNe UbhA rahIe eTale ApaNe jevA hoIe tevA avikalabhAve-pUrNa rIte ApaNe ApaNane joI zakIe chIe ane je kaMI behuduM ke kaDhaMgu lAge te tarata sudhArI laIe chIe. pachI emAM jeTalI bedarakArI ke pramAda rAkhIe te ApaNA ja geralAbharUpe pariName che. tevI ja rIte jIvanane sarvAgI vikAsa karavA mATe ApaNA Adarza tarapha jovuM ghaTe. jaina itihAsamAM bharata cakravatInuM eka dRSTAMta Ave che, temAM hakIkta Ave che ke, "bharata cakravatI ekavAra pitAnA arIsa bhavanamAM gayA. nirIkSaNa karyuM - ciMtana, manana karyuM ane tyAM ne tyAM tene kevaLajJAna ane kevaLadane thayuM. eTale ke pite kRtakRtya-dhanya banI gayA. e mAtra rUpakakathA nathI, paNa kharekhara jIvanane ucca Adarza e ja mAnavamAtrane mATe Adabhavana che. kavizrI beTAdakaranA kAvyamAM kahIe te : "arIso che devI hadayarUpa jevA jIvanane chabI emAM sAcI sakala uranI sarvara paDe; ne cAle vANI ke abhinayatANuM ketava kaMI ThagAze A daSTi, paNa ura ThagAze nahi kadI. dA. khu. boTAdakara. Ama jene jIvanane keLavavuM che, unnata banAvavuM che evA mAnave hamezAM pitAnA hRdayarUpI arIsAmAM jetA rahevuM joIe. hadayarUpI arIse kaho ke vicArarUpI arIse kaho banne eka ja vastu che. kAraNa ke hadayamAM je jovAnI kriyA che te vicArathI-manathI ja karavAnI hoya che paraMtu jyAM sudhI aMtaHkaraNa (mana-buddhiprANa vagere) rajoguNathI ke tame guNathI AvRtta (gherAela) hoya tyAM sudhI jenAra mana paNa skUla ane jaDa prakAranuM hoya che. te sUkSma tavane pakaDI zakatuM nathI. eTale aMtaHkaraNanI jaDatA ke aMdhAruM kADhavA mATe prakAza pragaTAvI joIe. te ja mana vagere kAraNo aMdaranI vastune barAbara joI zake - ane te ja AnaMdaghana evA caitanyadevanA darzana thAya. ema te ApaNe joI gayA tema daSTine eTale ke samajane jema jema vikAsa thato jAya che tema tema tenA prakAzanI mAtrA paNa vadhatI jAya che. mitrA, tArA, balA, dIsA, e cAra dRSTimAM anukrame 1- tRNAgni, 2- chANAne agni, 3- kASTa ke lAkaDAne agni ane 4- dIpa-dIvAne agni vageremAM, jevA prakArane prakAza hoya che tevA prakArane prakAza - bodha ke samajarUpI teja te te dRSTimAM, uttarottara vadhatI jatI ane vadhAre sthiti karatI mAtrA-DIgrI (Degree)mAM hoya che. vicAradIpaka (graMthakAranI vyAkhyA pramANe) ahIM sudhI pragati karela mAnavane haju vAstavika darzana-samya darzana thayuM hotuM nathI, eTale evA mANasane vyavahAra uttama kaTine-sajananA je hovA chatAM temAM aMtarane prakAza thaye hotA nathI. tethI aMtaramAM dI pragaTAvavAnI jarUra hoya che. samyagadarzana e ja khare ane jAjavalyamAna dIpaka che. pAchaLanI cAra dRSTimAM e dIvo pragaTe che. paraMtu e dI pragaTe te pahelAM jIvanamAM vicArane dave pragaTAvavo joIe. anubhavI puruSoe, e dIpa pragaTAvavA mATe keDIAnA dIpakanuM sthUla daSTAMta laI samajAvyuM ke : 52. tatvadarzanabrary.org Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pagra gurudeva kavivaya paM. nAnasanTejI mahArAja janmazatAbida smRtigraMtha sacchAstratailazca virAgavartikazvetaH supAtrazca gurUktipAvakaH / nirvAtahRdrohagataH prakAzayet sarvepsitaM vastu vicaardiipkH|| artha - jemAM meharUpI pavanane saMcAra na hoya evA hadayarUpI gharamAM pragaTele saddavicArarUpI dIpaka, badhI ya Icchita vastune prakAzamAM lAve che eTale ke dekhADe che. evA vicAradIpakamAM paNa cAra vastunI jarUra hoya cheH jema eka skUla dIvA pragaTAvavo hoya te prathama tela joIe. bIjI vastu te vATa. trIjI vastumAM tela ne vATa barAbara TakI-rahI zake tevuM bhAjana-pAtra eTale ke keDiyuM joIe. ane cothI ane chellI vastu te cinagArI athavA divAsaLI joIe te ja sthala divo pragaTe che. emAM ekAda vasta ochI hoya te di na pragaTe. eTaluM ja nahi paNa tela, vATa ane pAtra ema traNa vastu barAbara ane paripUrNa hoya te paNa di na pragaTe. kAraNa ke cothuM sAdhana-cinagArInA abhAve aMdhAruM ghara hoya che. tevI ja rIte aMtaramAM divA pragaTAvavA mATe uparanA lekamAM, upamA dvArA cAre vastunI yathArtha samajaNa ApI che. jema ke satzAstrarUpI tela, virAgyarUpI vATa, citta-hRdayarUpI bhAjana ane gurunA AdezarUpI pAvaka-agni hoya te vicArarUpI divo pragaTe. je vicAra dIpakanA prakAzamAM vastumAtranuM yathArtha darzana thAya che. have ApaNe e vicAradIpakanA cAre sAdhanane jarA vigatathI samajIemANasa jyAre ghasaMjJAmAMthI bahAra nIkaLIne svataMtra vicAra karavA jeTalA vikAsa kare che, eTale ke tene tArA, balA, ane 'dIpA dRSTi sudhI vikasita thayelI hoya che tyAre tenA aMtaramAM navuM navuM jANavAnI-samajavAnI jijJAsA jAge cheH satkathA sAMbhaLavAnuM tathA satparu pAse jaIne kaMIka apUrva vastu sAMbhaLavAnuM mana thAya che. sazAstra athavA anubhavI puruSonI vANI ene amRta jevI lAgatI hoya che. e rIte e sAdhaka evI vANI sAMbhaLIne dhAraNa karatA hoya che tyAre hakIkatamAM sazAstrarUpI tene te saMcaya karato hoya che. A bhUmikAmAM Avela sAdhakahita-ahitazreya ke ayane barAbara samajIne hita ke zreyane svIkAravAne ane ahitane tyAga karavAno prayatna karate hoya che. pariNAme enA jIvanamAM virAgyarUpI vATa taiyAra thatI hoya che. Ama satazAstrarUpI tela ane virAgyarUpI vATa banne tenA aMtaHkaraNarUpI bhAjanamAM goThavAtI hoya che, paraMtu aMtaHkaraNarUpI bhAjana-pAtra jo phUTela hoya ke vacce tarADa paDI hoya te emAM tela ke vATa barAbara TakatA nathI. mATe citta ke hRdayarUpI bhAjana paNa akhaMDa ane paripUrNa hoya te ja emAM tela ane vATa TakI zake. paraMtu jyAM sudhI pUrepUrI cogyatA prApta na karI hoya eTale ke cittarUpI bhAjana phUTela ke tarADavALuM hoya to temAM tela ke vATa rahI zakatA nathI, matalaba ke satazAstrarUpI telane saMcaya karyo hoya eTale ke satazAstra barAbara sAMbhaLyA hoya ane virAvyarUpI vATa paNa taiyAra karI hoya, paraMtu e bane vastune dhArI zake - TakAvI rAkhe evuM hRdayarUpI bhAjana taiyAra na hoya eTale ke sAMbhaLelI vastune yAda karI zakAtuM na hoya - evI dhAraNAzakitavALuM hRdaya na hoya, tema ja aMtaHkaraNa virAgyathI vAsita thayuM na hoya eTale ke anAsakata thayuM na hoya te e zAsarUpI tela ane virArUpI vATane upaga ja na thAya. eTalA mATe trIjA sAdhana tarIke hRdayane - cittane supAtrarUpe taiyAra karavuM joIe. hRdayarUpI pAtrane teyAra karavA mATe sAdhake aMtaranA vikSepa - rAga - zreSarUpI ragaDAne kADhI nAkhI, cittane nirAkaLa-zAMta karavuM joIe. svastha ane prasanna karavuM joIe. te ja e taiyAra thayela cittarUpI bhAjanamAM tela ane vATa barAbara TakI zake. ApaNe AgaLa joI gayA te pramANe cittazuddhihadayazuddhi mATe jJAnI puruSee batAvela amogha upAya te AlecanA, niMdanA ane garvaNA che. A rIte tela, vATa ane bhAjana taiyAra thayA hoya te paNa aMtaramAM saddavicArone divo pragaTato nathI. mAtra eka vastunA abhAve aMtaramAM prakAza thaye heta nathI. bahAranI dRSTithI evA sAdhakosajajana Arya, ane amIra hovA chatAM are paMDita ane vidvAna hovA chatAM enA jIvanamAM jyAM sudhI sadagurunA Adeza ke nirdezarUpI cinagArI lAgI hatI nathI tyAM sudhI aMtarane divo pragaTatuM nathI. pachI sAdhaka bhale zAstrane pAragAmI ciMtanIya vicAradhArA [53] Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUtrya gurUdeva vilaya paM. nAnajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha heya, bAhya verAgyaraMgathI raMgAyela hoya, tyAgI ke tapasvI hoya ane hRdayarUpI bhAjana paNa saraLa-nirdoSa hoya chatAM paNa evA dhuraMdhara sAdhakanA dilamAM haju aMdhAruM ghara hoya che. te haju vastune yathArtharUpe joI zakatA nathI hote, eTale saMsAramAM rakhaDate hoya che. tene paNa haju vikAsanI kharI dizAnI sUjha nathI hotI. sazAstra kevuM hoya enI tAvika vicAraNA ApaNe AgaLa karI gayA chIe eTale ahIM te mAtra eTaluM ja kahevA jevuM che ke, have A sAdhaka, mahAmAnava banI zake tevI bhUmikA sudhI AvI gayela che. eTale teNe pahelAM traNa sAdhane (tela-vATa ane bhAjana) paripUrNa karavA tarapha pitAnuM lakSya kendrita karatA rahevuM joIe. Avo sAco puruSArtha ja ene sadagurunI bheTa karAve che e zaMkA vagaranI vAta che. Ama AgaLa vadhatAM sAdhakamAM, daSTine-samajazakti ke vivekazaktine vikAsa thatAM ene saddagurune bhega jarUra thaI jAya che. evA sAdhakamAM gaSTinuM vega pariNamana thavAthI sthira ane kAntAdaSTinA lakSaNa dekhAI Ave che. enI samajazakti nirdAnta hoya che. ene nirNaya avicaLa banI rahe che. saMsAranA bAhya ke pArthiva e levAI jato nathI. enI jIvanapaddhati ahiMsApradhAna banI rahe che evo sAdhaka "sAkSaraH sarva bhUteSu e sUtrane pacAvatuM hoya che. evAne ema ja lAgatuM hoya che je "huM mAM te sahumAM "sahu nuM huM viSe prati AtmAne e divya abheda jo; e anubhavamAM UMDuM sukha samajAya che. sahaja te aMtaragraMthIne cheda joje "huM. -suzIla A rIte jIvananA pratyakSa vyavahAramAM, abhedabhAvanI sAdhanA kare e mAnava, pite ekAkI hovA chatAM enuM jIvana samaSTigata cetanAmAM vahetuM hoya che. enA traNe yugo (moga, vacanaga ane kAyAne vega) jagatanuM zreya ke kalyANa karavA mATe ja kriyAzIla banatA hoya che. ene ja jagatanA loko saMtapuruSa ke mahApuruSa kahe che. mahAmAnavanI A jIvanapadadhati uttarottara bhavyatara ane bhavyatama banI rahe che. eTale ja kahayuM cheH manasi vacasi kAye puNyapIyUSapUrNAH tribhuvanamupakAra zreNibhiH priinnyntH| paraguNaparamANUn parvatIkRtya nityam nija-hRdi vikasantaH santi santaH kiyntH|| jenA mana- vacana ane kAyAnA pege, puyarUpI amRtathI bharelA che eTale ke mana, vacana ane kAyAthI jeo jagatane amRtanuM siMcana karatA hoya che. eTaluM ja nahi paNa traNe bhuvanane (Urvilaka, aleka ane tilaka) upakAranI paraMparAthI je tRpta karatA hoya che - khuza karatA hoya che. vaLI bIjAnA paramANu jevA nAnA guNAne, potAnI vyApaka daSTithI vizada ane mahAna karIne pite aMtaramAM prasanna rahetA hoya che, evA mahAmAnavo A duniyAmAM keTalA haze? ApaNe e viSayanI vicAraNA karatA hatA ke, tathA prakAranA saMte - sAdhupuruSanI papAsanA karavAthI krame kame hRdayazuddhi thAya che. pariNAme, evA zudhdha hRdayamAM, AtmAne jJAnaguNa pragaTe che ane paraMparAe jIva, mukatadazAnemokSane pAme che. satsaMgane Aja mahAna lAbha che. cheka uparAMta ApaNe joI gayA ke sadaguru ja Ne joI gayA ke sazuru ja mahattvanuM ane advitIya kAraNa che : evA saddagurune pAmyA pachI ja mAnava AgaLa vadhIne mahAmAnava banI zakato hoya che. guru ane sadgurumAM moTA AMtare hoya che. kuLathI mAnela guru, veSadhArI guru ke saMpradAyanA guru Theka ThekANe hoI zake che. paNa sadguru te virala ja hoya che. sadguruno artha ja e che ke, jene sata tattvane - AtmAno anubhava thaye hoya ane je AtmaniSThAthI jIvana jIvatA hoya te saddaguru. evA saddaguru, samyakradarzanane jAjvalyamAna dIpaka * juo pAnuM-39, "tadAiM aMte!" tatvadarzana ainelibrary.org [48] International Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmavikAsakramanI viziSTa praNAlikAo -je na ta jJA na- --jainetara tattvajJAna- 14 guNa | cAra | avakAsa | daSTi | samuccaya | aSTAMga | avasthA | sApe | zreyAthI Atma sthAna paikI. dhyAna paikI kALa ke jJAnaprakAza | ATha dRSTio vega T vizeSa mata priyAthI keTalAmuM | kayuM dhyAna? | vikAsa dezI bodhaprakAza kALa nI tulanA triguNa guNa? | avikAsa zaidra + Arta mUDhAvasthA tamoguNa ] prayAthI o ghadraSTi kALa o dd dd dd dd o - da zA- 5 5 ] } T 55 55. 1 | ArtA + | tRSNAgni mitrAdaSTi cama (1) kSiprArA tame tulya-baMdha rajoguNa -bA hi rA gamayAgni tArAdaSTi niyama(2)| , tucabodha kANagni tuvyabodhadIpaprakAza tulyabodha balAdaSTi | Asana(3) vikSi- | | tAvasthA dIprAdaSTi | prANAyAma (4) A rodrA vikAsadharma ratnaprabhA | sthirAdaSTi [ pratyAhAra | ekAgrA- rajasa- 1 zreyAthI tulya vasthA sava zA ?? ?? | p; 95 T 5 ) | da ma }} }; | savaguNa , 32 33 ?? ? . T dharma ta ra 7 | dharmadhyAne | | ba sa '' T kAntAdaSTi ! dhAraNA ?? ?? } };. -a tArAnI prabhA-tulya sUryanI prabhA-tulya 8 thI 12 dharma prabhASTi | dhyAna |nirUddhA vasthA paramasava zukala parASTi | samAdhi | ; , guNAtIta | zreyarUpa paramAtma bhAve zukala pUrNa vikAsa caMdranI parama- kALa kAnti caMdrikA >> ?? tulya by by zukala }} : T ?? ?? | mAnavatAnuM mI jagatamAMthI brary.org Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa. nAnA ke mahArAja janmazatA9i pragaTAvavAmAM upakAraka nimitta banatA hoya che. gaTaSTimAMnI pAchaLanI cAra dRSTie sthira, kAntA, prabhA ane parA - mAM sammadarzananI rozanI mAnavasAdhakane AgaLa ne AgaLa dhakelavAmAM prerakabaLa ApyA kare che ane mahAmAnavane daraje kamekame vadhatuM jAya che. AcAryazrI haribhadrasUrie, pitAnI AgavI pratibhAthI 'gadaSTi samuccaya'mAM AtmavikAsanuM je surekha citra doryuM che tene khare khyAla te e graMthanuM vAcana-manana ane avagAhana karavAthI ja AvI zake. guNasthAna kramAroha taduparAMta jaina tattvajJAnanI dRSTie, AtmavikAsanI uttarottara caDhatI bhUmikA pramANe, sadhdhapadanI sarvoccadazAne pahoMcavA mATe, anukrame cauda pagathiyA athavA zreNionuM vigatathI varNana Ave che. jaina paribhASAmAM ene "guNasthAnakamAre" kahevAmAM Ave che. tethI ahIM prasaMgavazAt enuM paNa DuM avalokana karI laIe. pahelAM te " guNasthAnane sAmAnya artha joIe. 'guNa" eTale AtmAnI jJAna, darzana, cAritra, tapa, vIrya Adi zakitao. ane sthAna eTale te zakitaonA prakaTIkaraNanI - taratama bhAvavALI avasthAo athavA dazAvizeSa. jema jema AtmAnI upara caDelA mohanIya vagere karmonA paDaLo (AvaraNe) dUra thatAM jAya che tema tema AtmAnA sahaja guNa pragaTa thatAM jAya che. evA guNasthAne athavA AtmavikAsanI bhUmikAo nIce mujaba cauda che. 1- mithyAtva guNasthAne 8-apUrvakaraNa athavA nivRtti bAdara guNasthAna 2-sAsvAdana guNasthAna -anivRttinAdara guNasthAna 3-mizra guNasthAna athavA samAmithyAtva guNasthAna 10-sUkSma saMparAya guNasthAna 4-avirati samyagdaSTi guNasthAna 11-pizAMtabheha guNasthAna pa-dezavirati guNasthAna 12-kSINameha guNasthAna 6-pramattasaMyata athavA sarvavirati guNasthAnA 13-sagI kevaLI guNasthAna 7-apramattA saMyata guNasthAna 14-agI kevaLI guNasthAna AtmavikAsanA mApadaMDa tarIke ApaNe "gaSTi samuccayanuM sahaja nirIkSaNa karyuM tema A cauda guNasthAnonI evI ja arthagabhIra vicAraNA che. eTale enuM jema jema vadhu ne vadhu anuzIlana ane parizIlana thayA kare tema tema ene vyApaka ane UMDANavALa artha bodha thatuM jAya- mAtra gekhavAthI ke yAda rAkhavAthI AvA viSayene marma pAmI zakAtuM nathI. jagatanAM badhA 'darzana-abhigamo-mAM, tattvadarzana mATe pitAnI AgavI zailI hoya che. syAdavAda dRSTithI je avalokana karavAmAM Ave te kayAMya virodhAbhAsa jevuM lAge nahi. tAtparya ke, jyAM virodha ke visaMvAda jevuM lAge che tyAM ochAvattA aMze daSTine ja deSa hoya che athavA kakSAbheda samaja. zAstrakAre paNa A vastu nIce mujaba pharamAvI cheH eyAI micchAdihissa micchattapariggahiyAI micchAsuyaM, eyAI ceva sammadihissa sammattapariggahiyAI sammasuyaM, kammahA ? sammattaheuttaNao, jamhA te micchadiThThiyA ceva samaahiM coiyAsamANA kei sapakkhadiTThIo cayaMti / / arthAta - "e badhA graMtha, mithyASTivALAnI (beTI) daSTi hovAthI, e leka je rIte, e graMtha sAra grahaNa kare che te mithyAzrutarUpe hovAthI, teone mithyAtvarUpe-asarUpe pariName che. ane e ja mahAbhArata * Arya saMskRtinA sthaMbha jevAM bIjAM je je darzane-saMpradAya ke mA bhArata dezamAM pracalita che-vidyamAna che te te darzanamAM, jIvanavikAsanI kevI kevI paddhatio che tenI AchI rUparekhA "dharma vikAsa'nA zIrSaka nIce A ja vibhAgamAM AgaLa Apela che. -saMpAdakaJain EdcitanIya vicAradhArA www] [55] Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Byjya gurudeva kavilaya paM. nAnAsajI mahArAja janmazatAliMda smRtigraMtha (rAga.. Adi graMtha, samyadaSTivALAnI samaja samyaka prakAranI hovAthI, yathArtharupe vastune pakaDI zakavAthI samyakakRta rupe pariName che. athavA bIjA zabdomAM kahIe te mithyASTivALAne paNa mahAbhAratAdi graMtha samyarUpe pariName che. je emane e graMtha samyakacvanA hetarUpa bane te. eTale ja e graMthamAMthI-zAmAMthI preraNA meLavIne bodha pAmelA keTalAya zreyArthIo, pitAnI mithyASTi tajI de che pachI evAone mATe veda vagere zAstro paNa samyakRta banI rahe che." A ja vastu amArA pUjya gurudeve lAkSaNika ane rocaka zailIthI nIcenA padamAM pratipAdana karela che. (rAga - mADha, Dhaba - vIrA vezyAnA cArI) guNagrAhaka thaIe, anubhava laIe, sukhiyA thavA sadAya. -AvI A avani viSe, guNanA banI garAga; avaguNa avaguNa oLakhI, tene karIe tyAga re.... guNa0 1 -sadgaNa ne durguNataNuM, bharyA ghaNuM bhaMDAra; guNagrAhakane guNa maLe che, avaguNIne aMgAra re.... guNa0 2 -jJAnIne sau jJAna che, alaga rahe ajJAna, ajJAnIne A avanimAM, gesuM na jaDe jJAna re... guNa0 3 -je daSTithI dekhIe, tevuM tyAM dekhAya; samadaSTine sarakhuM lAge, vAMka viSame jaNAya re.... guNa0 4 -sAra - sArane zedhIe, aDIe nahi asAra; saMtaziSya thaI suMdara banIe, haMsa jevA haziyAra re.... guNa- 5 kharuM che ke jevI daSTi hoya che tevuM ja dekhAya che. AnuM prasiddha daSTAMta mahAbhAratamAM, yudhiSThira ane duryodhananuM jagajAhera che. yudhiSThirane AkhI dvArakAnagarImAM kayAMya kaI durjana mANasa maLe nahi ane duryodhanane gotavA jatAMya kayAMya sajajana mANasa maLe nahi ! kevo camatkAra ! hakIktamAM, jagatamAM durjana ane sajjana bane hoya che-paNa jevI daSTi pitAnI hoya tevuM dekhAya che, astu. lekettara jIvana ApaNe, mahAmAnava kevA hoya, tenuM AMtarika ane bAhya jIvana kevuM bhavya ane preraka haya, te saMbaMdhI vicAratA hatA-tenA anusaMdhAnamAM AtmavikAsanA mArge, sadagurunuM kevuM apUrva sthAna che tenI vicAraNA karI ane sAthosAtha AtmA jema jema AgaLa vadhI unnatinA zikhare pahoMce che, tema tema pagale pagale, ke guNavaibhava prApta kare che te samajavA mATe ApaNe "gadaSTi samuccaya' tema ja "guNasthAna kamAnuM uparachallI rIte avalokana karyuM. have ApaNe mahAmAnava ane atimAnavanA lakattara jIvana tarapha vaLIe. jo ke, e dazA ane e jIvanane sAkSAt anubhava thayA vagara, enuM varNana karavuM ke e saMbaMdhI vicAraNA karavI e narI dhRSTatA ja kahevAya-athavA te gagananagaranI kalpanA jevuM ja gaNAya. tema chatAM paNa e mArganA anubhavI puruSe pitAnI anubhavapUta vANImAM je saMketa mUkI gayA che tene yatkiMcit sahAre laI ApaNe AgaLa vadhIe. eka kavie te eTale sudhI kahyuM che - sAdhusaMgata ane zAstravicAraNa-vihita karmo kare hRdayazuddhi, sAdhya pAmyA vinA niMdatA sAdhane, te ja ajJAnI che maMdabuddhi jJAna adhikAra vinA nahi UgatuM, jJAna che semarasa zuddha pAre, pathya pALyA vinA phUTI te nIkaLe, zAti badale vadhe che lavAra. [ 56 ] Jain Education Hemnational Typ] national tavadarzana Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha tethI lakattara jIvana saMbaMdhI lakhatAM, jarA kSobha thAya che te paNa je kaMI vAcana-manana karyuM che tene lipibaddha karavA, avyakatapaNe evA puruSonA anugrahathI ja mAruM citA utsuka yuthaM che. hakIkatamAM, je Atmatatvacaitanyatattva ghaTaghaTamAM birAjamAna che tene sarvAga suMdara ane paripUrNa mAnavadeha maMdiramAM ja zakya che. bhavAntaramAM dareka jIvAtmAe, ucca, madhyama ane kaniSTa prakAranA deha ke bekhA asaMkhya ke anaMtA dhAraNa karyA che. kAraNa ke AtmA pite te zAzvata-amara che, mAtra bahAranA khokhA badalAya che e satzAstrane anubhava bela che.) e badhA janma-janmAktarAmAM jIvAtmAe pitAnA vAstavika svarUpane jIvato jAgate anubhava karyo nathI. anubhava karavAnI zakyatA moTe bhAge mAnavadehamAM ja rahelI che. tethI eka anubhavI saMtapuruSe "hadayapradIpa' nAmanA eka laghugraMthamAM je hakIkata raju karI che te joIe: za ivipay vijetapu, yo'ntargato hRdivivekakalAM vykti| yasmAd bhavAntaragatAnyapi ceSTitAni, prAdurbhavantyanubhavaM tamimaM bhjethaaH|| anubhavI puruSa kahe che-udabodhana kare che ke, he bhAI, sAdhaka ! antaramAM zAzvata svarUpe rahele je anubhava zabda, rUpa, gaMdha, rasa, sparza Adi jaDa viSaye ane cetanatavane pratyakSa bheda pADanAra vivekanI kaLAne pragaTa kare che ane je anubhavathI, janmAMtare mAM je kaMI gati, vidhi ke ceSTAo karI hoya te badhuM pragaTa thAya che. (jAtismaraNadvArA) te tArA pitAmAM rahelA anubhavane tuM bhaja - tenuM sevana kara. (e anubhava ja sAcI zAnti Ape che.) anubhavanuM vijJAna evA anubhavane (je svasaMvedya hovAthI) keTalAka sAdhaka, buddhithI jANe che, jANavAno prayatna kare che, paraMtu pAmI zakatA nathI. kAraNa ke pAmI zake tevuM sAmarthya nathI hotuM. tyAre bIjA keTalAka sAdhake jANe anubhava thayo hoya tevuM AcaraNa kare che, chatAM evA AcaraNanA rahasyane te samajI zakatA nathI tethI mULabhUta tattvathI aLagA rahe cheH yathArtha jANIne te pramANe jIvana jIvanArA viralA ja hoya che." te e zAzvata anubhavane kevI rIte pAmI zakAya? zuM e anubhava pAmI zakAya-meLavI zakAya evI vastu che? jANI zakAya-joI zakAya evo padArtha che? hakIkatamAM e zuM vastu che? e prazna thAya. AnA khulAsArUpe tattvajJa kavizrI banArasIdAsajIe kahyuM : vastu vicArata dhyAvate, mana parva visarAma; rasa svAdata sukha upaje, anubhava yAke nAma, vastunuM ciMtana karatAM - nididhyAsana karatAM mana-buddhi jyAM vizrAma pAme -TharI jAya ane e rasanI anubhUti thatAM atula sukha upaje - enuM nAma anubhava. A anubhava zAzvatarUpe AtmAnI sAthe ja saMkaLAyela che. mATe svasaMvedya kahevAya che. enuM game tevuM ane game teTaluM varNana karIe te paNa te adhUruM ja - apUrNa ja rahe che. A ja anubhavanI rajuAta - gIpuruSa zrI AnaMdaghanajI mahAtmAe, maulika rIte pitAnA padomAM karI che. je pada anubhavI puru dvArA samajIe te ja vadhAre sArI rIte samajI zakAya tevA che. eTale ahIM te mAtra aMgulinirdezarUpe cAreka padenA Adi caraNane ullekha karI jijJAsu varganuM dhyAna kheMcuM chuM. - "anubhava, tU hai hitu hamAro." - "sAdhe bhAI, samatA raMga ramI je. - "anubhava ! nAthakuM kayuM na jagAve !" - "anubhava ! hama te rAvarI dAsI. ciMtanIya vicAradhArA [57] Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha A cAre padomAM, sumatipriyAnA udgAro che tethI AdhyAtmika dRSTie samajavA jevA che. ema te je je sAdhakA - bhakatA ke saMtAne AtmA sAkSAt anubhava thayA che; te te bhakatA, pachI bhale game te dezamAM, game te kAmamAM ke game te timAM utpanna thayA hAya - paraMtu enI vANImAM e anubhavanA paDaghA paDayA vagara rahetA nathI. ApaNe thoDA namunA joI e H "(1)- anubhavI kheDUta" belIDA ! UThe utAvaLA thaI, sAMtIDAne joDA khetaramAM jaI. dharama ne niyamanA dhArI joDA tame anubhava haLane laI; moha-mAyAnA DhephAM bhAMgA bhalA, zamanu khAtara che.... belIDA 1 -amara nAmanI enDru kADho (tame) sUrata zeDhA para rahI; vAMka aMtaranA kADho vivekathI, khATanuM khAtuM nahi....belIDA0 2 -jJAna-dhyAnanA kaNamAMgherA lejo, tana-mana nANA daI; manuSya khetaramAM vAveA vivekathI, gurugama eraNa laI....belIDA0 3 -jJAnanA aMkuro UgyA khetaramAM (ne) dhIrapa tuMDhaNI thaI; kuDa-kapaTanAM kADho pArevaDAM, mana rakhavALA rahI....belIDA 4 -mAkSanA kaNasalA pAkayA khetaramAM (ne) khakhara dhaNIne thaI; dAsa 'dayA' kahe evI karo kamAI (jethI) bhavanI bhAvaDa gaI....belIDA dha "anubhavI vaNakara : sata kabIra' cAdara jhINI rAma ! jhINI cAdara jhINI sadA kInI....cAdara 0 2 dInI-rAma....guru 0 rAmarasa bhInI--cAdara jhINI rAma ! 0 -aSTa kamala-dala carakhA calatAM, paMcatattva kara pInI-rAma....paMca. nava-daza mAsa aNuname lAgA (2) mUrakha melIkInI....cAdara 0 1 -jaba merI cAdara khunakara AI, ghara dhAbIke dInI-rAma....ghara 0 mazilA para paTaka pachADI (ra) gherI kudI jaba merI cAdara dhUpakara AI, gururAjA prabhubhakti kA raMga lAke (2) gherI raMgata yahI cAdara sura-munivare ADhI, dIna dastAMke rAva-raka aura vadhu eDhI (ra) nirmALa kabhI na kInI....cAdara 0 4 eDha niHzaMka zaka nahi manameM, aura kisInA cinhI-rAma....aura sAdhu saMgati-sevA gurukI (ra) lakSaNa eDhI lInI....cAdara 0 5 -dhruva, prahalAda, vibhISaNe AdrI, zukadeve nirmaLa kInI-rAma....zuka 0 dAsa 'kazmIre' oDhI jugatase (ra) jayAM kI tyAM dhara dInI....cAdara kInI... cAdara 0 3 dInI-rAma....dIna 0 0 matalaba ke vividha kSetromAM, vividha jJAtimAM jyAM jyAM jene jene AtmAnA anubhava thayA che te te bhakatoe, pachI potAnI rIte ane potAnI janmajAta bhASAmAM, padyarUpe ke gadyarUpe enu avataraNa karyu hAya che. ghAMcI, mecI, dhobI hirajana vagere badhI komamAM evA anubhavI puruSo thaI gayA che ane thaze. AtmAnu jJAna-bhAna thavAnA koI IjAro nathI hAtA - mAtra cittazuddhi ke hRdayazuddhi thatAM ja e anubhava pragaTe che ane pachI vANIrUpe ghATa ghaDAya che. keTalAMnA ullekha karAya ? eka-enA vadhu nirdeza karI ApaNe AgaLa Jain to 58 ]national enA AkAra-prakAra ke vadhIe H- For Private Personal Use Only tattvadarzana any.org Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva viva paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha (3) 'anubhavI vINAvAdaka " -macchuM A vizvanuM saMgIta ane nAce badhI duniyA; aye AlamataNA ustAda, vINA mArI milAvI de.... 1 -malyAM saMgItanA sUramAM, sUraja-graha-caMdra ne tArA; basUrI eka muja vINA, rahI ene milAvI de.... ra --calAvI AMgaLI aNughaDa, badhAye tAra meM tADayA; tUTelA tArane sAMdhI, vINA mArI milAvI de.... 3 -bharatI ne eTa sAgaranA, pratidina tAlathI gAje; khasUrI muja jIvana-vINA, aye mAlika ! milAvI de.... ja -kriyA cetana ane jaDanI, vividha sUra tAlabaddha bhAse; asUrI muja jIvana-vINA rahI tene milAvI de.... pa ci'tanIya vicAradhArA 44 hRdacapradIpanuM mArgadarzana mULe ApaNe mahAmAnava ane atimAnavanA jIvana saMbaMdhI vicAraNA karatA hatAH tyAre evI dazAnA jene anubhava thayA che te kevA hAya ! ane te anubhava paNa kevA prakAranA heAya te samajavA mATe 'hRdayapradIpa' nAmanA laghugraMthamAMthI ApaNe anubhava'nuM avataraNa karyu, eTale ke anubhava sakhI vadhu ciMtana karyuM. Akhare to e anubhavanuM ja sevana karavA mATe A manuSya avatAra che. tethI e ja graMthamAM evA Atma-anubhavanI sidhdhi kANa karI zake te jaNAvatAM kahyuM: (4) "anubhavI darajI" ( rAga - dhIrAnA bhajananI Dhaba ) aMgarakhu eka tAruM re... banAvyuM. bahu jugati karI; zIvanAre darajI DAhyo re.... bhUla emAM nAve jarI... aMgarakhu. -kArIgarI kevI kIdhI che, (jenA) ke'tAM na Ave pAra; bArIka kAma kareluM bahu che, tANyA upara tAra -TAMko najare nAve re... dhArIne juvA suratA dharI.... aga. 1 suMdara ghATa banAvyA sArA, zaiAbhAkhanI apAra; evuM koI nathI karanAra vALavu hAya tema vaLe kharAkhara, kaLI evI kIdhI re.... najara sahunI rahe che TharI.... aMga. 2 -kamara-paTo koTho ne koNI, pUraNa banyuM pramANa; phATe te sadhAya . svabhAve, evA sarajanahAra sujANa- paramANuM evuM kIdhuM re... besatuM AvyuM kharA ? kharI.... aga0 3 -agarUpa aMgarakhuM banyu (ne) pUrNAM prANa prakAza; yA jue darajI taNI, sIvatAM thayA nava mAsadAsa 'raNachoDa'ne re... paherAvyuM. prabhukharA rU kharI.... aga0 4 For Private Personal Use Only [ 59 ] Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bpajya gurudeva kavivarya pa. nAnasandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha samyaviraktirnanu yasya citte, samyagguruya'sya ca tttvvettaa| sadA'nubhUtyA dRDhanizcayo ya stasyaiva sidhdhina hi cAparasya // je sAdhakanA hadayamAM sAco vairAgya (samyavirakti) hoya, jene tatvajJa evA sAcA saddagurunuM avalaMbana maLyuM hoya ane hamezanI pratItithI jene nizcaya eTale ke nirdhAra majabUta banyuM hoya tene ja AtmaanubhavanI siddhi prApta thAya che. bIjA keIne e anubhava prApta thatuM nathI. sAce vairAgya, saddagurunI prApti ane trIjI aMtaranI daDha pratIti-A traNa sAdhane ja mAnavajIvanane utkarSa karavA mATe tema ja Atmazaktine anubhava karavA mATe upakAraka banI rahe che. A traNe sAdhana-(vairAgya, saddaguru ane pratIti)-nI ApaNe ochAvattA pramANamAM AgaLa vicAraNA karI che tethI have ApaNe mULa viSayane dora pakaDIe. atyAra sudhI ApaNe alpamAnava ane mAnavanA jIvananA ucca, madhyama ane kaniSTa prakAranA rataranI vividha tAratamyavALI vicAraNA karI ane temAM ApaNe joyuM ke apamAnavanA jIvananuM saMcAlakabaLa avyaktapaNe tema ja avazapaNe jIvanazakti eTale ke prANatatva hoya che. paraMtu apamAnavathI AgaLa vadhatAM jyAre mAnavajIvananI zarUAta thAya che tyAre enuM preraka tattva-vicArazakti banI rahe che e paNa ApaNe AgaLa joI gayA. jema jema mAnava pitAnA pratyeka prasaMgomAM vicArazaktine upayoga karate rahe che tema tema enI kakSA (bhUmikA) badalatI jAya che. vicArazaktinuM vivekabuddhimAM pariNamana eTale ke tenI vicArazakita e pachI vivekabuddhirUpe pariNamatI hoya che. A vivekazakita jyAre jIvanamAM mokhare rahIne kAma karatI hoya che tyAre e jAtanA khamIravALe mAnava, maradAnagIvALo, sajajana ane Arya banI rahe che, tyAre te mahAmAnavanI bhUmikAvALa khare mAnava-bhAvamAnava baneluM hoya che. eTale ke pitAne je cagya lAge tene svIkAravA mATe parigraha, prANa ane pratiSThAne paNa hasate me bhega ApavAnI tenI taiyArI hoya che ane enA jIvananA saMcAlaka tatva tarIke pachI evA mAnavImAM 'jIvaSTi kamekrame vikAsa pAmatI hoya che. ApaNe "gadaSTisamuccayanI ATha daSTionuM avelekana karI gayA, te paikI chellI cAra daSTie (sthirA, kAntA, prabhA ane parA) e mahAmAnavanA uttarettara vikasatA jIvananuM pramANapatra Ape che. evA mahAmAnavane pradhAnaguNa divyatA che. eTale ke jIvananA je je kSetromAM ene sparza thAya che tyAM tyAM tene AkAra - prakAra ane ghATa badalIne pachI divyakeTina banI rahe che. A daSTie pahoMcele mahAmAnava have la padArtho ke bAyajIvana karatAM sukSamatattva ane AMtarika jIvanamAM vadhAre rasa - AnaMda AtmAbhimukha thayela hovAthI, virATa vizvamAM je kaMI banatuM hoya che, je kaMI dekhAtuM hoya che tenA mULa kAraNane - upAdAna -ne samajI laI paramaAnaMdane te bhakatA bane che. evA mahAmAnavane jagata kevuM dekhAya che tenI rajuAta kavizrI boTAdakare pitAnI sauMdarya lakSI daSTithI nIce mujaba karela che. e dRSTi A jaga salamAM, pUNe saudarya jotI, ne mIThI ke kudarata taNI, lANa sarvatra letI; vyakitamAtre vasI vimaLatA, ekatA e nihALe, ja pelo jaga-viSayane, bheda nA kAMi bhALe. evA mahAmAnave Atma-saMtuSTa hovAthI sadAya prasanna ane AnaMdamaya rahetA hoya che. jIvanasaMgrAmanA tamAma keyaDA, evA puruSe susaMvAditapaNe ukelatA hoya che. evAne kharekhara, jIvananuM sAcuM mUlyAMkana samajAyuM che....hakIktamAM, jagatanA jIvamAM-bahirmukhI emAM) rAgadveSa, mAna-apamAna, harSa-zeka, viSAda-ghelachA vagere tavadarzana [60] Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kaviva` paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha *Dho teA bharyAM ja paDayA heAya che ane tethI teo potAnI e apUrNatAthIja du:khI thatAM hAya che tyAre mahAmAnavane, Indriya ane viSayajanya sukhA karatAM atIndriya sukhane-AtmAnA sahaja sukhano anubhava thatA hAvAthI, bahAranA sukha-sthUla sukha-bhaga pratye teone AkarSaNa thatuM hatuM nathI. tethI ja "hradayapradIpa'mAM kahI che tevI mahAmAnavAnI dazA hAya che. jemake: tAvat sukhecchA viSayAdibhoge, yAvan manaH svAsthya sukhaM na vetti / labdhe manaH svAsthyasukhaikaleze, trailokyarAjye'pi na tasya vAJcachA // "jyAM sudhI mana eTale ke aMtaHkaraNa, svasthadazAnA sukhane vedatuM nathI jANatuM nathI tyAM sudhI ja manane, viSayAnA bhAgamAM sukhanI abhilASA jAge che; paraMtu jyAre mana, svasthadazAnA sukhanA eka lezamAtra (aMzamAtra) anubhava kare che tyAre tene evI tRpti evA anubhava thAya che ke, traNa leAkanA sukha-upabhoga prApta thaI zake evu rAjya maLe, to paNa tene bhogavI levAnI evA mahAmAnavAne spRhA ke IcchA thatI nathI."--AvI svasthadazA, evA mahAmAnavA satata anubhavatA hAya che : svasthadazAnI e balihArI che! vyavahAranI bhASAmAM ApaNe svasthadazAne artha mAtra zArIrika Arogya samajIe chIe, paraMtu AdhyAtmika jagatamAM, svasthadazA eTale sarvesarvA vyutpattithI ene a vicArIe to 'smana titi ti svasthaH' eTale ke AtmAne viSe-(pAtAmAM ja)- potAnI sthiti anubhave te svastha kahevAya. AvI svasthadazAne pAmelA mahAsAkAe, yama-niyama'nI yathArtha sAdhanAthI tema ja satoSa, prema, udAratA, sahiSNutA vagere guNA keLavIne potAnA aMtaHkaraNane taiyAra karela hoya che. mana, buddhi, citta, prANa ane samagra vyakitatva (ahaMkAra) e ja aMtaHkaraNa. bIjA zabdomAM ene ja AdhAra kahevAmAM Ave che. evA AdhAra saMpUrNapaNe taiyAra thayA hAya tyAre enI dvArA ja Atma-guNanI abhivyakita thAya che. AtmAnA sahaja guNA sattacit+AtaMr ke jJAna, varjhana, cAritra jyAre sAdhakanA jIvanamAM pragaTa thAya che tyAre tenA divya mukhAravindra para leAkeAttara prasannatA taravaratI hoya che. citaprasannatA ke AtmAnA prasAdanuNa A prasannatA ke AtmAnA prasAda, je aMtaHkaraNa eTale AdhAra zuddha ke paripUrNa na hAya to mana, buddhi, citta ke prANamAM pragaTI zakatA nathI. arthAt yAM sudhI mana caMcaLa-asthira hoya che jyAM sudhI buddhi rAga-dveSathI kharaDAyela hAya che tyAM sudhI, AtmAno prasAdanuNa jhIlavAnI e sAdhanAmAM kSamatA ke sAmarthya nathI hotuM. tethI ja zrI bhagavad gItAmAM kahyuM che : -- ciMtanIya vicAradhArA - rAga-dveSanA saMskArothI mukata ane svAdhIna evI IndriyA vaDe viSayAnu sevana karatA evA yogI (vadheyAtmA) nijaguNunA (AtmaguNanA) prasAdane pAme che-meLave che. arthAt cittanI prasannatA nIpajAve che : Jain Education Internationa rAgadveSaviyuktaistu viSayAnindriyaizcaran / AtmavazyairvidheyAtmA prasAdamadhigacchati // 2264 prasAde sarvaduHkhAnAM, hAnirasyopajAyate / prasannacetaso hyAzu budhdhiH paryavatiSThate // 2/5 evI prasannatAthI sarva prakAranA duHkhAnA cheda UDI jAya che, arthAt duHkha nAza pAme che. eTalu ja nahi paraMtu evA prasanna cittavALAnI buddhi tatkALa niSThAsaMpanna bane che eTale ke te sthitaprajJa banI rahe che. A cittaprasannatAnI vAta ApaNe AgaLa joI gayA chIe. TUMkAmAM, cittanI prasannatA e ja pUjana, jue 33 me pAte-'jJAnasya mante' [61] irfeltbrary.org Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUSya gurudeva kavivaDha paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha arcana ke anuSThAna mAtranuM eka mAtra phaLa che. tethI ja mahAtmA AnaMdaghanajIe prathama tIrthakaranA ratavanamAM paDakAra pheMkatA kahyuM: cittaprasanane re pUjanala kahyuM che. pUjA akhaMDita eka kapaTa rahita thaIne Atama arpIe re, "AnaMdaghana pada leha. RSabha jInezvara prItama mAharoTa jJAna, bhakita, karma-kriyAyoga, japa, tapa ke dhyAnamAM e badhAnuM aMtima prajanuM eka mAtra cittaprasananatA ja che. game te mArganuM tame ArAdhana ke upAsanA karatA ho-paNa enA pariNAme je cittanI prasanatA na nIpaje to e anuSThAna ke ArAdhanA barAbara nathI. "cittaprasannatAnuM mahatva samajAvatAM "hRdayapradIpa'mAM anubhavI puruSe je uddagAra kADhayA che te kharekhara mananIya che. teo kahe che : yAH sidhdhayo'STAvapi durlabhA ye rasAyanaM caanyjndhaatuvaadaaH| dhyAnAni maMtrAzca samAdhiyogA, citte prasanne viSavad bhavanti // aNimA, ladhimA, garimA, vagere durlabhamAM durlabha evI je ATha siddhio: rasAyaNa, aMjana, dhAtuvAda vagere kaSTasAdhya prayoga ane dhyAna, maMtra-taMtra Adi mAnasika prAge game tevA addabhuta-AzcaryakAraka hovA chatAM, e badhIya camatkArI vastuo, ekamAtra cittanI prasannatA thavAthI jhera jevI banI rahe che. arthAt cittanI prasannatA thaye, e badhA prayAse, enI pAse sAmAnya ane tuccha lAge che. matalaba ke, cittanI prasannatAne AdhyAtmika lAbha te alaukika ane advitIya hoya che. paraMtu ArogyanI daSTie, tema ja nava nava umeSavALI budhdhinI pratibhAmAM paNa "svasthacitta" ke "prasannacittanuM vizeSa prakAre mahattva che. tethI ja kahyuM che : cittAyattaM dhAtubandhaM zarIraM, naSTecitte dhAtavo yAnti nAzam / tasmAt citraM sarvadA rakSaNIyaM, svasthe citte budhdhayaH sambhavanti // AThe dhAtuthI baMdhAyela (sugrathita thayela) zarIra 'cittanA AdhAre TakI rahela che. citta-dadaya je bhAMgI paDe- hatAza thaI jAya te dhAtuo vera-vikhera banI jAya - nAza pAme. mATe cittanI prasannatA haMmezA banI rahevI joIe. arthAta cittanuM e rIte rakSaNa karavuM joIe. citta je svastha eTale nirAkuLa hoya te sadbuddhinA pravAho UmaTe che- buddhi khIlI UThe che. mahAmAnavenI ane khI jIvanasAdhanA lakattara puruSa-mahAmAnanI sAdhanAne A pAye che. enA jIvanamAM upara kahI tevI ciprasannatA otaprota hovAthI jagatanA keI banAve, vikSepe ke aMtarAye teone spazI zakatA nathI. tema chatAM paNa teo niSkAraNuM karuNAmUrti hovAthI, nirapekSabhAve jagatanI tAvika sevA karatA hoya che. pakSa ke pratyakSa paristhiti emane mana samAna hoya che. evA puruSanI divyasAdhanA mATe "hRdayapradIpa'nuM eka teja kiraNa nIce mujaba prakAza pheMke che - ye niHspRhAstyakta samastarAgA: tattvaikaniSThA glitaabhimaanaaH| saMtoSapoSaikavilInavAMchAH te sAdhayanti svamano na lokam // [62] [62] Memational taravadana Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUNya gurudeva kaviya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha jenA hRdayamAM kaI jAtanI pRhA ke lAlasA nathI, je tamAma prakAranA rAga athavA AsakitathI mukata che; jenA aMtaramAM parama tatvanI ja eka niSThA che; jeNe abhimAnane sarvathA ogALI nAkhela che, eTale ke jeo zuddha Atma - tAvane AdhAravALA che; jeoe saMteSarUpI amRta - piSaNathI badhA prakAranI IcchAne laya karela che tevA mahAmAna, pitAnA antastatvane sAdhe che. eTale ke pitAnA mana, buddhi, citta, prANa vagere karaNane vyApakarUpe vikAsa kare che, paraMtu jagatane raMjana karavAnI tema ja bAhya pratiSThA meLavavAnI pravRttio teo karatA nathI. TUMkAmAM, evA mahAmAnavonA aMtaHkaraNa dvArA, jagatanI tAttvika sevA ApoApa thayA karatI hoya che. A prakAre mahAmAnava - mahApuruSa ke mahAtmAonI jIvanayAtrA uttarottara vikasita banI rahe che. zAstrIya paribhASAmAM evA kamika vikAsanuM suMdara ane yAcita varNana thayeluM che, eTale eno abhyAsa karanAra jijJAsu sAdhaka, anuzIlana karIne evA vikAsa kamane 'tALe" jarUra meLavI zake. ahIM te sAmAnya mANasa paNa sAdI bhASAmAM samajI thake e rIte ApaNe vicArIe chIe. evA mahAmAnavonA jIvanamAM kevA kevA guNane vikAsa thaye hoya che ane teonI AMtarika dazA kevA prakAranI hoya che tenuM varNana eka bhakata-kavinI bhASAmAM joIe : saMta bhavasAgare dIpadAMDI samA, jIvananA taNuM dhruva tArAsaMta cetanabharyA tIrthakSetre mahA, pula te pAra utAranArA; saMta sahakAra sama namra nIcA vaLI, madhura amRtaphaLa ApanArAsaMta sAnaMda nija svarUpamAM UDatA, divyajayoti taNuM te gabhArA. AtmAmAM ramaNa jenuM ahoniza te, bAhya lAbhAya nA keI kALebahira Azcarya pArthiva te nA jue, divya Azcarya te hRdaya bhALe; viSayanI prApti te rAta yogI taNI jAgate nitya temAM ja bhegIsvarUpanuM jJAna te rAta sahu bhUtanI, jAgate nitya temAM ja yogI. vipada vidAravA yatna IcchA nahi, harSa thAta nahi saMpattimAMcheDavuM, joDavuM, teDavuM, baLavuM, nA rahyuM kAMI jenI vRttimAM sahaja AvI maLe bhegave premathI, Ama AnaMdamAM mastI jenIdhanya sthitaprajJa te jJAnI- brahmajJa te, jIvanamukti thaI jANa tenI. vajathI ce kaThaNa prApta kartavyamAM, puSpathI ye kuNuM bhAvanAmAMvipadamAM vairya ne unnatimAM kSamA, sarvamAM dRSTi sama te mahAtmA; merAnA zikhara DagatA nathI vAyuthI, tema DagatA nathI saMta bhegekAmanA nAmanA zuM kare temane je sadA jAgatA AtmAge. atimAnavane jIvanavikAsa AvA mahAmAna, pachI atimAnava eTale ke tIrthakara athavA arihaMta ke kevaLI bhagavAna kevI rIte banI zake che? arthAt evA satparuSone jIvanapravAha kaI rIte vaheto hoya che tenuM spaSTa ane kramabaddha varNana bhagavAna mahAvIranI vANImAM nIce mujaba che - jayA jIvamajIve ya, dovi ee viyANai / tayA gaI bahuvihaM, savvajIvANa jaanni|| ciMtanIya vicAradhArA www.jainerforary.org Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha evA lAkottara puruSo, jIva ane ajIvanA svarUpane yathAtathya jANe che ane tethI jIvAnI vividha prakAranI gati-vidhine paNa jANe che. ~~ gayA gar vaviThuM, savvanIyALa nALanlR | tayA puNNaMca pAca, baMdhaM mukkhaM ca jANai / teo jIvAnI gati vidhine jANatA hAvAthI, tenA kAraNabhUta puNya ane pApanI racanAne paNa jANe che; eTaluM ja nahi paNa jIvane khadhana kevI rIte thAya che ane baMdhanathI mukata kema thavAya te paNa jANe che. jayA puNNaM ca pAvaM ca baMdhaM mukkhaM ca jANai / tayA niviMdae, bhoe je divve je ya mANuse // puNya pApa ane baMdha-meAkSanA svarUpane jANanArA evA te puruSo; pachI puNya ane pApanA phaLa svarUpe, divya prakAranA ke mAnavIya bhAgAne, samyak jJAnathI niHsAra jANIne vedI le che. arthAt bhAgothI nivRtta thAya che. -- gayA nizrvittu mo, ne Tvei ne ya mAjIse / tayA cayai saMjogaM, sambhintaraM bAhiraM // evA samudhdha mahApuruSo jyAre bhAgathI nivRtta thAya che tyAre te, AMtarika tema ja bAhya saMyoganesabaMdhanA lakSyapUrvaka tyAga kare che, eTale ke pUrNa svastha bane che. evA sAdhaka, bAhya amAM muMDa thaIne nizciMta - -- gayA var saMboLa, sammitaH vAdaH / tayA muMDe bhavittANaM pavvaie aNagAriyaM // ane AMrtAraka sayoga-saMga-ne mana, vacana ane kathI tare che, tyAre kharA thaIne aNagArapaNuM--tyAgIdazA svIkAre che. -- gayA muMke mavittALa, pallavu ariyA tayA saMvaramukkihaM, dhammaM phAse aNuttaraM // kramekrame AgaLa vadhatA evA uttama sAdhaka-mahAmAnava nizciMta evI tyAgadazA svIkAre che tyAre te utkRSTa ane anuttara evA saMvadharmane sparze che eTale ke potAnA AtmAne savavata kare che. arthAt Azravane (karmarUpI rajane) sparzavA detA nathI. ane e rIte zuddha AtmA potAnA jJAna ane [4] utkRSTa ane anuttara evA saMvadhane pAmelA sAdhaka-mahAmuni, pachI ajJAnadazAthI malIna thayela ka rUpI raja je AtmAne vaLagelI hoya che tene khaMkherI nAkhe che--AtmAthI alaga kare che. jayA dhuNai kammarayaM, abohi kalusakaDaM / tayA savvattagaM nANaM, daMsaNaM cAbhigaccha // jayA saMvaramukihaM, dhammaM phAse aNuttaraM / tayA dhuNai kammarayaM, avohi kalu saMkaDaM // thayela AtmA pachI utkRSTa prakAranI jJAnacetanA ane darzanacetanA pAme che arthAt darzanaguNane avikalapaNuM-pUrNarUpe pragaTa kare che. pote e rIte kRtakRtya-dhanya bane che. * jayA savvattagaM nANaM, daMsaNaM cAbhigacchai / tayA logamalogaM ca jiNo jANai kevalI // evA mahAtmA--atimAnava, jJAnacetanA ane darzanacetanAthI loka tema ja alAkane samagrarUpe ane saMpUrNabhAve jANanAra ane dekhanAra jinaprabhu-kevaLI bane che. * X tattvadarzana www.janelibrary.org Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. nAnasa kejI mahArAja janmazatAhida Ama zAsadRSTie, aha-jina ke kevaLI e ja bhagavAnarUpe atimAnava gaNAya. eTale ke sadehe evA munijnuM zAsana, vyakta ke avyaktarUpe AkhA jagata upara cAlatuM hoya che. pragaTarUpe ke apragaTarUpe evA tIrthakaronI zaktio, jagatanA aNue aNumAM saMcAlakabaLarUpe kAma karatI rahe cheH tethI jyAM jyAM je je vyaktimAM kaI asAdhAraNa ke alaukika zakti dekhAya, tyAM tyAM e atimAna ke tIrthakaronI ja kaI ne kaI vibhUtine AviSkAra che ema samajavuM astu... ahIM ApaNe "atimAnavanA adhikAra paratve vinamrabhAve mauna rahIe te ja vadhAre ucita gaNAze. kAraNa ke mana, vANI ane buddhithI para, evA e atimAnava ke tIrthakaranA svarUpane varNavI kevI rIte zakAya? tethI ja zrImad rAjacaMdrajIe nIce mujaba anubhavanA udgAra kADhayA che - je pada zrI sarvare dIThuM jJAnamAM, kahI zakyA nahi paNa te zrI bhagavAna jo; teha svarUpane anyavANuM te zuM kahe che? anubhava gecara rahyuM te jJAna je. -zrImad rAjacaMdra - tAtvika vicAraNuM ciMtanIya vicAradhArAmAM tAvika daSTie mAnavajIvana, cheka nIcethI mAMDIne keDa uparanI bhUmikA sudhI kevI rIte AgaLa vadhI zake, tenA kramika vikAsanuM ! anuzIlana karavAthI, tema ja pUjaya gurudevanA varSo sudhInA sAnidhyathI mArAmAM je saMskAronuM siMcana thayela tenuM ja meM mArI bhASAmAM avataraNa karela che. mAnavatAne pAyAmAM rAkhIne, AtmalakSI vikAsa kema thaI zake te samajavA mATe, bhUtakALamAM aneka saMta-mahApuruSoe pitAnuM mArgadarzana Apela che te paikI zrI siddhaSi mahAmunie "upamiti bhavaprapaMcakathA ' e nAmathI saMskRta bhASAmAM eka mahAgraMthanI racanA karI che. temAM kathAga dvArA "tatvadarzana'nI evI suMdara chaNAvaTa karI che ke jeo AdhyAtmika mArganA jijJAsu hoya tene parama saMtoSa thAya. saMskRta bhASAne jene bodha hoya tene te e graMtha bhavaga maTADavA mATe parama auSadharUpe jarUra pariName. tene gujarAtI bhASAmAM paNa traNa bhAgamAM anuvAda thayo che- hakIkatamAM, e graMthamAM, jIvamAtrane pitAnA bhavAntarane barAbara khyAla AvI jAya e rIte, AtmAnA AMtarika dumane tema ja sahAyaka mitrane, upamA dvArA evI rIte samajAvela che ke vAMcanAra je sahRdayI heya te tene ema ja lAge ke A badhuM mane ja lAgu paDe che. saMkSepamAM, samagra bhAratamAM, je je anubhavI puru thaI gayA temaja je je darzanazAstra vidyamAna che te badhAne pradhAnasUra, avinAzI evA Atmatatvane jIvanamAM pragaTa karavAnuM che. e te badhA svIkAre evI binA che. paribhASAne aMcaLe utArI nAkhIne je jijJAsuvA UDe utare te keinI sAthe virodha ke vitaMDAvAda ne saMbhava ja na rahe. saddabhAgye bhagavAna mahAvIre vicAranI paddhatimAM syAdavAda zailInuM je pradAna karyuM che tene jijJAsuvarga je bhAvathI upayoga kare te "mAruM e sAcuM ane bIjA badhA beTA" evA abhiniveza (Agraha) vALuM valaNa rahevA ja na pAme. ApaNe IcchIe ke evA "samanvayavAdane sUryodaya vahelAmAM vahele udayamAM Ave! ane te ja jagatamAM suleha, zAnti ane AnaMda ubharAze. paraMtu A kArya to mahAna dhuraMdhara evA prANa puruSanuM che. mArA je sAmAnya abhyAsI AvA viSayamAM bIjuM zuM kahI zake ? hA, sat zAstrakAre temaja anubhavI puruSe niHzaMkapaNe ema kahe che ke, koI paNa jAtanuM anuSThAna karIne ke sAdhanA karIne jIvAtmA, je sahaja gugu riAnaM athavA jJAnacetanA, darzanacetanA kriyAtmaka svarUpe tema ja ciMtanIya vicAradhArA [65] Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnasanTejI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha avikalarUpe jarUra pragaTe ane tyAM ja sarvotkRSTa sukha-zAMti ane AnaMda sahajabhAve rahela che. A sthitimAM pachI vyaktigata ke sAmAjika kaI paNa jAtane visaMvAda ubhe thavAne saMbhava ja na rahe. samasta mAnava-samAja tyAM eka kSetrAvagAhI banI rahe. pachI emAM jaina, vaiSNava, hindu, IlAma, khristI ke kaI paNa hoya tyAM mAtra vizvabaMdhutvanI ja bhAvanA mokhare raheze. matalaba ke, jaina paribhASAmAM jene vItarAga dazA kahe che tene ja bhagavad gItAnI bhASAmAM brAhmI dazA kahe che. ema dareka dharma-paMtha ke darzanamAM AvI sthitine samajAvanArA pAribhASika zabda jarUra hoya che. kAraNa ke gujarAWH mati jJAmava ra jIvamAtranuM parama virAmasthAna e eka paramAtmA ja che eTale evI paramadazA ke sthiti vizeSamAM ja, AtmAne sahaja guNaprasAda ke prasannatA pragaTe che. A muddo ApaNe "ciM. vi. dhArAmAM mAM joI gayA chIe. "TriAviyuvataMratu............ sAmayiti " bha. gI. 2/4 "sAre sarvadhuNAnA. quparyavatigte" . gI. 265 e AtmaprasAda ke cittaprasannatA mATe atyAre ja e pAnuM kholI tene bhAva samajI lo ane pachI bhagavAna mahAvIranI vANImAM paNa e rahasya kevuM pragaTI rahyuM che te nIce mujaba juoH appA khalu sayayaM rakkhianyo, sabvindiehiM susamAhiehiM arthAt susamAhita IndrivaDe eTale ke rAga-dveSa rahita IndriyavaDe AtmAnuM satata rakSaNa karavuM joIe. evI rIte rakSAela AtmA; zAzvata sukha-parama AnaMdane pAme che. bhagavAna mahAvIrane saMdeza upara kahyo te AtmaprasAda ke cittaprasannatA prApta karavA mATe, bhagavAna mahAvIre uttarAdhyayana sUtranA batrIsamAM adhyayanamAM Indriye ane tenA viSayanuM tAvika rIte vizleSaNa karela che te joIe kAmANugidhiSpabhavaM khu dukkhaM, savvassa logassa sdevgss| je kAiyaM mANasiyaM ca kiMci, tassantagaM gacchar3a viiyraago|| zrI udAdhyayane sUtra, adayayana 32 gAthA-19 devalekamAM tema ja manusyalekamAM, zArIrika ane mAnasika je du:khe che bhagave che tenuM mULa-utpatti kAraNa viSaye pratyenI Asakita ke lelupatA cheH paraMtu samajapUrvaka je sAdhaka vItarAgI bane che eTale ke anAsakata thAya che tene keI paNa jAtanuM duHkha rahetuM nathI; arthAt e sAdhaka da:khane aMta lAve che." je indiyANaM visayA maNunnA, na tesu bhAvaM nisire kyaai| na yAmaNunnesu maNaM pi kujA, samAhikAme samaNe tvssii|| -"je sAdhaka anAsakita keLavavA mATe, manane gamatA (mA) viSaye pratye rAga karatA nathI ane aNagamatA (amanez) viSaye pratye ghaNA ke tiraskAra karatA nathI te samAdhinI kAmanAvALA, zramaNa ane tapasvI che." u0 a0 32/21 International tavadarzana Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivaTa 5. jJAnayajI mahArAja jamazaHI evindiyasthA ya maNassa asthA, dukkhassa heDaM maNuyassa raaginno| te ceva thova pi kayAi dukkhaM, na vIyarAgassa karenti kiMci // -"tAtparya ke, IndriyenA viSe (zabda, rUpa, rasa, gaMdha, sparza) tema ja mananA saMkalpa-vikalpa mAtra Asakita-rAgavALA mANasane ja duHkharUpe pariName che. paNa je vItarAgI eTale ke anAsakata hoya tene jarA paNa duHkharUpa banatA nathI." u0 a0 32 100 na kAmabhogA samayaM uventi, na yAvi bhogA vigaI uventi / je tappaosI ya pariggahI ya, so tesu mohA vigaI uvei / -kAma-bhoge pite AtmAne viSe samabhAva ke viSamabhAva utpanna karatA nathI, paraMtu je mANaso-sAdhako kAmagane rogabuddhithI taje che-tiraskAra kare che te pite ja mehuthI vikRtine pAme che............. u0 ao 3ra/101 virajamANassa ya indiyatthA, saddAiyA taaviyppgaaraa| na tassa savve vi magunnayaM vA, nicatayantI amaNunnayaM vaa|| -"zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane paza vagere IndriyanA tathA prakAranA viSaye samajapUrvaka virakata thayelA evA sAdhakamAM priyatA ke apriyatA nIpajAvatA nathI." u0 a0 32 106 mokSamArganuM vidhAna A rIte vItarAga banela utama puruSa, sadAne mATe nijAnaMdamAM masta rahe che. zAzvata sukhane pAme che, te pachI e vItarAgadazA ke brAhmI avasthA kevI rIte nIpajAvavI e ja khare keyaDo che. enuM samAdhAna uttarAdhyayana sUtranA batrIsamAM adhyayananI bIjI gAthA nIce mujaba kare che - nANassa savvarasa pagAsaNAe, annANamohala vivajjaNAe / rAgassa dosassa ya saMkkhaeNaM, egantatokkhaM samuvei mokkhaM // "arthAtu jJAnane saMpUrNa prakAza thavAthI (samyagajJAna), ajJAna ane mehanuM vivarjana karavAthI (sabhyadarzana) ane rAga-dveSane kSaya thavAthI (sayAritra) jIva zAzvata sukhane pAme che tethI du:khamAtrane AtyaMtika nAza thAya che. samyagujJAna, samyagadarzana ane samyaphacAritrathI AtmAne sahaja guNa AnaMda pragaTe che. paraMtu mAtra ATalA vidhAnathI enI prApti thatI nathI. to pachI evo prazna uThe ke evuM samyagajJAna kevI rIte pragaTe ?-samyagadarzana kevI rIte prApta thAya ane rAga-dveSane jenAthI kSaya thAya che evuM cAritra kema pAmI zakAya ? uparanI gAthAmAM kahyuM che tema tasvArtha sUtramAM paNa nIce mujaba vidhAna che ciMtanIya vicAradhArA Jain Education Thitemational [ 7] www.ja helibrary.org Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva Davilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAkida smRtigraMtha thara-zA-cAritraji mokSanA sabhyadarzana, jJAna ane cAritra e traNenA sumeLathI, jemAM ekAMta sukha che evI muktadazA ke mekSa jIva pAme che. A eka prakAranuM vidhAna thayuM. paNa e bane kevI rIte ? jJAnane prakAza kema thAya ? ajJAna ane mehane tyAga kevI rIte athavA zuM karavAthI thAya? ane rAgadveSane kSaya kema banI zake ? enA mATe ke eka mArga ke sAdhanA padhdhati kharI ke nahi? anubhavI puruSae tema ja zAstrakAroe te aneka mArgo batAvelA che. jemake-jJAna, bhaktiga, karmavega, paga, dhyAga, tapaga vagere badhA mArgo athavA anuSThAna paddhatio anubhavathI siddha thayela che. te te mAnI ArAdhanA karavAthI aneka sAdhake pitAnA aMtima dayeyane prApta karI mokSapadane pAmelA che. mArgo badhA ya sAcA che, paraMtu badhA mArgonuM ekIsAthe ArAdhana thaI zakatuM nathI. te pachI pitAne mATe ke mAga sAce athavA anukULa che te jovAnuM rahe che. ahIM ja kharI viDaMbanA che. bina anubhavI ane apUNa sAdhaka, pitAnI matikalpanAthI kaI mAga svIkAre-nakakI kare ane pachI je prApta thavuM joIe te na thAya to vaLI bIje mArga le. Ama karavAthI eTale ke potAnI matikalpanAthI sAce mArga maLatuM nathI ane muzkelI vadhatI jAya. te pachI zuM karavuM? ene ukela paNa e 32 mAM adhyayananI trIjI gAthAmAM zAstrakAra nIce mujaba pharamAve che : tasmaka mana suvidhavA sAdhanAne rAjamArga eka ja che, saddaguru ane anubhavavRddha puruSanI sevAne ravIkAra kareH AtmazreyanA aneka mArgo ane anuSThAne hovA chatAM, ahIM vItarAgadevoe kaI eka khAsa mAne nirdeza na karyo, paraMtu jeo Atmatattavane pAmela che ane tethI anubhavI che evA saddagurune havAle Aye...evA sAcA saddagurunuM mahattva A mArgamAM kevuM che tenuM vigatathI varNana ApaNe 'vicAradhArAmAM AgaLa joI gayA chIe tethI sAdhake evA sadgane zodhI-oLakhI tenI nirvyAja sevAmAM joDAI javuM: arthAt evA lakSathI gurukulavAsamAM rahevuM joIe. evA sazuru ja, sAdhakamAM je gyatA dekhAya che tenI nADa pArakhIne, eTale ke prakRtinA kayA doSa sAdhakane AtmavikAsamAM bAdhaka che te barAbara jANIne tene anurUpa mArga batAvaze. e ja mArga sAdhakanA vikAsa mATe gya thaze ane e ja eka mALa sAdhakanA mATe hitAvaha banI raheze. paraMtu evA sadaguru ThekANe ThekANe hotA nathI. tyAre bIjo prazna e Ubhe thaze ke evA saddagurune vega na maLe te zuM karavuM? ene javAba paNa e ja adhyayanamAM spaSTa che. tene sAra e che ke saddagurunI prApti na thAya tyAM sudhI svapuruSArthathI sAdhake pitAnI jAtane taiyAra karavI. have pharIne ApaNe "jJAna-darzana-cAritra' je AtmAno guNa che te tarapha pAchA vaLIe. tenuM jarA vigatathI nirIkSaNa karIe. e guNone pragaTa karavA mATe bIje kayAMya javAnI ke Azrama bAMdhIne sAdhanA karavAnI ke jarUra nathI. mAnavajIvananA keI paNa paryAyamAM ke avasthAmAM jIva jANavAnuM ane anubhavavAnuM kArya karate ja hoya che. jaina paribhASAmAM jene "jJAna-darzana-cAritra kahe che tene sAmAnya artha jANavuM, jevuM ane mANavuM eTale ja thAya che. mANasa jJAnathI jANavAnI kriyA kare che, darzanathI jovAnI kriyA kare che, ane cAritrathI jANeluM-joyeluM anubhavato hoya che. te pachI e prakAre jANavA-jovA ane anubhavavAthI mANUsa, zAzvata sukhane anubhava kema karatA nathI? ane du:khanA ja gIta kema gAyA karate hoya che ? zAstrakAra jJAna-darzana ane cAritranA triveNI saMgamane sukhanuM nidhAna kahe che te te kayA prakAranA jJAna-darzana ane cAritra? basa, Aja muddAnI vAta che. ApaNuM eTale ke sAmAnya mAnavInuM jANavuM (jJAna), jevuM (darzana) ane mANavuM (cAritra) e samyaka prakAranuM hatuM nathI. eTale ja "samyaga jJAna-darzana cAritranI vAta zAstrakAre pharamAvI e "samyaka vizeSaNamAM ja badhuM rahaya che. Ane lagatI vizada vicAraNA 'ciM. vi. dhArAmAM thaI gaI che. eTale ahIM te eka judo ja vicAra raju karuM chuM. ApaNuM jANavuM, jevuM ane jANavuM e svalakSI eTale ke AtmalakSI nathI hotuM, paNa paralakSI eTale ke deDalakSI hoya che. tethI ApaNe yathArtha jANI zakatA nathI, joI zakatA nathI ane mANI zakatA nathI. jyAre ApaNA tavadarzana Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bpA gurudeva kavilaya paM. nAnacandajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMthaze. jIvanamAM eTale ke mana, buddhi, prANa, zarIra vagere AdhAramAM, AtmAnuM-kevaLa AtmAnuM ja avataraNa thAya che tyAre ApaNuM jANavuM, jevuM ane AcaravuM e samyaka prakAranuM bane che. Atma pite te rUpa-raMga vagarane caitanyaghana che. tenI abhivyakti zarIra, mana, buddhi ane prANadvArA thaI zake che. je A nizcaya ApaNAmAM barAbara thaI jAya che, je zarIra (strInuM ke puruSana) maLyuM che tenA ja sahArAthI ApaNe AtmAne pragaTa karavAne che. matalaba ke zarIra e ApaNuM sAdhana che. zarIra che te enA Azraye ja mana, buddhi vagere rahelA che. e sAdhana sAdhana tarIke upaga karavAmAM ja AtmAnI siddhi che. sAdhane e sarvasva nathI eTale je samajAya te pachI AtmAe 'nAtA ane 'dA tarIke ja pitAnI jAtane bahAra lAvavAnI ke pragaTa karavAnI rahe che. 'vipadI kartavya dharma : e tyAre banI zake ke jyAre AtmA, jIvanane lagatA tamAma vyavahArane, tenA uccatama AdarzanI dRSTie jANe eTale ke samaje, jue eTale ke je jANela hoya temAM niSThA-zraddhA rAkhe ane pachI te pramANe ja vartAva kare. basa, jANavA, jevA ane mANavAnI A ja vAstavika prakriyA che. ene have ApaNe kartavyabuddhi, kartavyaniSThA ane kartavyaparAyaNatA tarIke oLakhIzuM. A tripadI kartavyamAM ja "samyaga jJAna-darzana-cAritra ne arka ke sattva AvI jAya che. kartavyabuddhi eTale samaye samaye pitAne zuM karavAnuM che tenI samaja, kartavyaniSThA eTale e samaja barAbara ema ja che evI zraddhA athavA pAko vizvAsa. ane kartavyaparAyaNatA eTale samaja ane zraddhApUrvaka samagrabhAve Adamaya jIvana jIvavuM te. je sAdhaka A rIte pitAnA vyavahAru jIvanane ghaDato hoya che tene pachI adhyAtmaniSTha sadagurunI prApti thatAM e ja tripadI kartavyadharma samyakarupe pariName che. tyAre ja tene pachI aMtaranA ane bahAranA jIvanamAM AtmAnI sahaja anubhUti thayA karatI hoya che. evI dazA nipajAvavA mATe ja A kartavyadharma eTale ke pAyAnA dhamanI savizeSa jarUra che. jenA jIvanamAM A "kartavya dharma" kAca ke saMdigdharUpe hoya te vAstavika rIte jIvanane Ara bha ke Adara ja karI zakatA nathI. tethI ja eka arthagaMbhIra subhASita smRtipaTa upara tarI Ave che : prANanI Ahuti ApIne eTale ke maratAM maratAM paNa je kartavya AvI paDe te avazya karavuM joIe? ane je anucita karma che-je karavA yeca nathI- akartavya che teya paNa prANanA bhoge na karavuM joIe. A kartavyadharma che. Avo kartavyadharma nipajAvavA mATe, saMsArathI bhAgI chUTavAnI kaI jarUra nathI. dhyeyaniSTha katavyaparAyaNa vyakitaothI saMsAra ApoApa chuTI jAya che. jenuM lakSa katavyabuddhi ane kartavyaniSThA pratye jAgRta che te kartavyaparAyaNa thato hoya che tyAre rAga-dveSa ane meha upara pUrNa vijaya meLavI le che. enuM samagra jIvana ja tamaya banI rahe che. jenA jIvanamAM, aMze aMze paNa rAga-dveSa ke mohanA AMdolana UThatA hoya che, tevA che, kadAca saMsAra choDI - bhagavA paherI ke kahevAte tyAgIne varSo paherI le ane jaMgalamAM rahe te tyAM paNa te ne saMsAra Ubho karato hoya che. tethI ulaTuM kartavyadharmane Adarza rIte jIvanamAM utAranAra vyakita - rAga-dveSane avakAza maLe tevuM AcaraNa ja karatuM nathI. tethI tenuM jIvana game tyAM hoya te paNa tamaya hovAthI tyAM ja tapavana jevuM banI rahe che. enA jIvananA pratyeka prasaMgamAM svIkAra ane tyAgamAM-te anAsakata hovAthI sadAya prasanna ane AnaMdamaya hoya tethI ja kahyuM che - arthAt jenA hadayamAM, rAga-Asakita ke moha hoya che tevI vyakita kadAca saMsArano tyAga karI jaMgalamAM vase che tyAM paNa te jaDabharatanI jema saMsAra vadhArate ja hoya che. ane je AtmAo rAga-dveSa ciMtanIya vicAradhArA Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bpajya gurUdeve kavivarya pa. nAnasanTejI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha. ke mohathI nivRtta thayelA che eTale ke jenA hRdayamAM rAga - Asakita ke meha hotA ja nathI ane jeo cadhamamAM joDAyela hoya che tevAne mATe gRhajIvana paNa tapavana jevuM banI rahe che. kAraNa ke e kartavyadharmanuM pAlana karavAmAM evA sAdhako sahajabhAve keTaluMka tajatA hoya che. bIjAne mATe sahana karatA hoya che-janahitanA mATe pitAnI jAtane janakavidehInI jema vinA saMkoce arpaNa karatA rahe che. A ja vAstavika tapa che. pUrNAt pUrNamidam (sArAMzarUpe) A badhuM ya lakhavAno Azaya e che ke, mAnavajIvanamAM jyAM sudhI adhyAtmacetanA jAgRta thaI nathI hatI tyAM sudhI vAstavika rIte jIvana jIvavAnuM banI zakatuM nathI. tethI e cetanA jagADavA mATe, tenA anubhavI evA sadagurunI anivArya jarUra rahevAnI; eTaluM ja nahi paNa A mArgamAM e ja parama upakArI che. ekavAra adhyAtma cetanA jAgI UThI, pachI tamAma nimitto saddagurunI javalaMta jhAMkhI karAvanArA thaI paDaze. A badhI binAo "ciMtanIya vicAradhArA" mAM vividha daSTibiMduthI yathAsthAne raju karela che. evA mahAmAnave ke sazuone vartamAnakALe sAkSAt ga gha ati durlabha che. to tenI avejImAM mANase, pitAnI vivekabuddhinA mArgadarzana pramANe, upara jaNAvela tripadI "vyadharma" jIvanamAM apanAva, eTale ke kartavyabuddhi, kartavyaniSThA ane kartavyaparAyaNatAthI jIvanane vikAsa karatA rahevuM, paraMtu kahevAtA mata-paMthasaMpradAya ke vADAmAM na baMdhAtA athavA maMDaLa, saMrathA ke AzramamAM na joDAtA, hiMmatapUrvaka potAne mArga kheDaye ja. emAM ja kharu Atmateja pragaTAvavAnI sAcI taka rahelI che. mata-paMtha ke saMpradAyamAM maryAdita dRSTibindu hovAthI, emAM pariNAme "gha'ne-abhimAnane ja piSaNa maLavAnuM ane jIvana hArI javAnuM. e vaLI vadhAre lAbhamAM! saMkSepamAM eTaluM ja ke : devane paNa durlabha evo A mAnavaDa prApta karIne je kaMI paNa karavA jevuM hoya te te e che ke, A vartamAna jIvanamAM ja mANase, AtmavikAsanI bhUmikAne uttarottara vikasita karI, mahAmAnava ane atimAnavanI dazAe pahoMcavAnuM che. tyAM ja kharI muktadazA che-tyAM ja jIvananI paripUrNatA che-parama sukha-zAnti ane AnaMda che. je je mahAtmAo, e uccadazAne pAmelA che teo, ApaNu A AryabhUmi upara potAne e amara vArase mUkI gayA che. te ja ApaNe saMbhALI levAne che. zubha saMkalpane vijaya he. prazAzakitane vijaya he. jIvanadarzana paripUrNa che. sadaguru tattvane vijaya che. niSThAsaMpanna sAdhakane vijaya he. prAsaMgika nivedana A "ciMtanIya vicAradhArAnA vijayanuM prakaTIkaraNa karAvavAmAM, pUjaya gurudevanI janmazatAbdI mahotsava samiti ane mATuMgA saMgha" nimittabhUta banela che. e hakIkata che. huM pote mArI jAtane vidvAna, lekhaka ke paMDita mAnato nathI; chatAM paNa e nimitte je kAmagIrI meM svIkArela che te pUrNa karavI joIe e daSTie mAre A namra prayAsa che. mArI A 'vicAradhArA" gya che ke nahi evuM kaI pramANapatra meLavavAnI abhilASA nathI. paraMtu mArA pUjaya gurudevanA gaMbhIra ane udAra Azayane huM kevI rIte ane keTalA pramANamAM sparza za chuM eTaluM ja mAre aDI jovAnuM rahe che... astu. mANasamAtra alpajJa athavA chadmastha che eTale tenA taraphathI je kaMI maMtavya ke vakatavya pragaTa thAya [70] tavadarzana Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMthara te sApekSa ja rahevAnuM - taratamanA bhedavALuM ja hovAnuM nirapekSa te kevaLa eka bhagavAna ja che. jene jaina paribhASAmAM kevI bhagavAna ke ana kahe che, te ja potAnI vANInA atizayathI, vastune yathArtha jANI zake che, joI zake che ane vyakita paNa karI zake che. mANasa game te vidvAna, prAsa ane pratibhAsaMpanna hoya te paNa te nirapekSa vyavahAra nathI karI zakato e ja enI maryAdA che. tethI ja mahAgezvara evA zrI AnaMdaghanajI mahAtmAe bulaMda avAje kahyuM : "vacana nirapekSa vyavahAra jaThe kahyo, vacana sAkSepa vyavahAra sAce." mArAthI je kaMI banI zakyuM che. A rIte Aje "janmazatAbdi mahotsava samiti pAse rajU karuM chuM. ane A mArA prayAsamAM, je kaI nimittabhUta banI, sahAyaka thayA che teone bhUri bhUri abhivAdana karuM chuM. tema ja pratyakSarUpe sthAnika lIMbaDI saMgha, parokSarUpe "sAyalA saMgha" tema ja "dariyApurI saMdha' ane 'tapagaccha saMgha--badhAne sahakArIbhAve sadabhAva maLavA badala teo paNa abhinaMdanane pAtra che. uparAMta mArA A kAryane, dUra-dUrathI, mAnasika ane vAcika rIte anumodanA ApanAra saMgha-ane vyakitao pratye sabhAvapUrvaka mArI sanniSThA pragaTa karuM chuM. zubhane udaya thAo H azubha osarI jAo--e ja manaHkAmanA upasaMhAra jIvana jIvavAnI kaLA, jIvanavikAsanI paddhati, jIvanane jANavA ane mANavAnI uttama taka, e eka mAtra mAnavajIvanamAM ja upalabdha che. tethI ja ema kahevAyuM -dRi mAnapAta itara : zcita mAnava karatAM vadhAre zreSTha koI nathI. A vastune lakSyamAM rAkhI citanIya vicAradhArA lakhavA prayatna karyo. pariNAme pazAmajanya je kaMI sAmagrI mArA magajamAM hatI te, tema ja anya graMtha-pustakamAMthI mArI bhAvanAne anurUpa je kaMI maLyuM tene A "vicAradhArAmAM akSarAtmaka rUpe rajU karela che. eka daSTie joIe to lekhaka bIjuM zuM kare che? pitAnA magajamAM je "jJAnakoSa" bharela hoya che temAMthI mULa viSayane lagatA vicAre cUMTI kADhI, yathAyogyarUpe goThavavA eTale ke tene bhASA ke vANInA mAdhyamathI lipibaddha karavA eTaluM ja kArya lekhake karavAnuM hoya che. vastuta : je lekhake taTasthavRttithI, pitAnA aMtaratama pradezamAM rahetA tavarUpI jharAne, parA-pazyantI ane madhyama vANInA ghATamAM utArI, anubhavapUta vANI dvArA abhivyakti kare che tevA draSio-maMtradaSTA puruSe ja Adarza lekhaka tarIke dhanyavAdane pAtra gaNAya. "ciMtanIya vicAradhArA lakhatI vakhate jema jema phuraNA ane preraNA AgaLa vadhatI gaI tema tema mane samajAyuM ke :- aNamela mAnavadehane prApta karIne sauthI pahelAM mANase potAnA jIvanamAMthI pAzavika saMskAre kADhI zuddha mAnava banavuM joIe. zaddha mAnava thayelA mANase pachI jIvanamAM sarvatra divyatA pragaTAvavI joIe. ane sAthe sAthe prabhutAnuM dayeya rAkhI, mANase rAga-dveSanA tamAma vikAro upara vijaya meLavI, A jIvanamAM ja prabhutA pragaTAvavI joIe. e rIte vicAratAM, mAnavajIvananA AMtarika sattvanI cAra bhUmikAo nIce mujaba banI rahe - 1 - apamAnava tenuM AMtarika satva-pazutA. lagabhaga pazunA saMskAravALe mAnava. (narapazu) ciMtanIya vicAradhArA [1] Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (prajya gurUdeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha 2 - mAnava tenuM AMtarika satva-mAnavatA. lAgaNupradhAna, saMvedanazIla zudhdha mAnava. (mAnava) 3 - mahAmAnava tenuM AMtiraka satva-divyatA vivekapradhAna, AtmaniSTha mAnava. (mAnavadeva) - atimAnava tenuM AMtarika satva-prabhutA. prakRti upara saMpUrNa vijaya meLavI je zuddha-buddha ane mukata thayela che te atimAnava-tIrtha karapada pAmela, jIvana mukata puruSa (mahAprabhu.) upara mujaba je "samajIne vikAsa thaye tenuM A "vicAradhArAmAM-meM avataraNa karyuM che. A pramANe vikAsapradhAna ane vikAsalakSI evA mAnavajIvananI uttarottara vadhatI jatI bhavyatA ane divyatA kevI hoya tenuM kaMIka vistArathI varNana ApaNe AgaLa jaNAvela "ciMtanIya vicAradhArA"mAM jaI gayA. evA jIvana ghaDataramAM, je tattva, cheka nIcethI mAMDIne TheTha Taca sudhI vilasI rahyuM che. eTale ke tamAma staramAM anuyuta (otapreta-parevAyelu) che te caitanyatattvane AvirbhAva thavAmAM, jIvanarasAyaNanA kayA kayA tae bhAga bhajavyuM che tenuM AkhuM nirIkSaNa karI laIe. jo ke e tane nirdeza ane tenA kAryanuM varNana te te sthaLe thaI gayela che te paNa pharIne enI saMkalana ApaNA mAnasapaTa para tAjI thAya eTalA mATe enuM saMkSepamAM ahIM avataraNa karavuM yogya lAge che. jIvanarasAyaNanA mULI to 1- jIvanasava.adhama keTinuM jIvana=ekendriyathI mAMDIne cAra IndriyavALAM jaMtuonI duniyA. 2- jIvanasatva vattA jIvanatattvatiryaMca pazunI duniyA. jemAM jIvanasattvanA aMze vadhAre pramANamAM hAya ane jIvanatatvanA aMze ochA pramANamAM hoya. jIvanatatva vattA jIvanazakita athavA prANatattva = ........manuSyanI duniyA. -pazu ane mAnavanA mizra saMskAravALI A mAnuSI duniyAmAM, mAnava deha maLavA chatAM ya jIvanatattvanA TakA vizeSa pramANamAM hoya ane jIvanazakita ke prANatattvanA TakA ochA-vadhu hoya. tethI tarata-matA bhede evA jagatamAM alpamAnava, mAnava ane zuddhamAnava ema traNa prakAranA mAna hoya che. jIvanazakita athavA prANazakti vattA jIvanadRSTi = .......divyajIvanavALA mAna. -vikAsa pAmatAM pAmatAM ATalI addhine pAmela che, pachI mahAmAnava thavAnI yogyatA prApta kare che. eTale ke evA mAM rahela prANazakita pite saMkalpazakitarUpe pariNamI kriyAzIla bane che, tethI evA mAnAmAM prANazakita te bharapUra hoya che. te uparAMta evA sAdhakomAM vivekabuddhi te prajJArUpe pariNamI, vikAsa pAmatI hoya che. ahIM prajJA eTale jIvana jIvavAnI eka prakAranI tejasvinI samajazakita samajavI. vyApaka arthamAM e ja jIvanadRSTi che. 5- jIvanadaSTi athavA prajJAzakita vattA jIvanadarzana = ........atimAnavanuM prabhumaya jIvana. -jIvanadaSTinI pUrNa vikasita zakita eTale prajJAzakitanI sAthe sAthe tene ja anurUpa thAkhyAta jIvana jIvavuM e ja saMpUrNa darzana eTale ke jIvatA-jAgatA tIrthasvarUpa-tIrthakarenuM prabhutAbharyuM jIvana. tenuM jIvana e ja samagrabhAve-akhilAIbharyuM jIvanadarzana che. mAnavajIvananI e carama ane utkRSTa avasthA athavA dazA che. e ja kharA arthamAM mukata jIvana che. [72] tavadarzana Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ }pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnAsajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha deha chatAM jenI dazA, varte dehAtIta; te jJAnInA caraNamAM, he vaMdana agaNita "zrImad rAjacaMdra' e dazAmAM, evA atimAnava-mahAnubhAve, kharekhara puruSottama svarUpa banI rahe che. anuciMtana mArI samaja pramANe, AvA dayeyalakSI jIvana vikAsanI sAdhanA mATe ja amArA pUjaya gurudevazrI nAnacaMdrajI mahArAja mAnavatAnA puraskartA hatA. Agama-zAstronA dehanarUpe teoe mAnattArUpI navanIta tAravIne jagata pAse pitAnI AgavI zailIthI rajU karyuM hatuM. tethI ja mAnavatAnuM A rIte nirUpaNa karAvavAmAM, jANe adrazyarUpe teonI ja preraNA kAma karatI hoya ema mane lAge che. vizeSamAM teozrInA ziSya, anurAgIo ane bhakate kahevaDAvavAnuM ke manAvavAne ApaNane tyAre ja khare adhikAra maLe che ke jyAre teoe samajAvela mAnavajIvananA vikAsano hetu lakSamAM rAkhI, ApaNA jIvanavikAsathI ApaNe ene paripUrNa karIe-phalita karIe. ApaNe pite e mahApuruSane najara sAme rAkhI ApaNuM jIvana ghaDatara karatA rahIzuM te samaye samaye tenI smRti rahyA karaze e ja emanA pratyenI ApaNI zradhdhAMjali ke bhAvAMjali sAcI gaNAze ane sArthaka thaze....astu. upakrama janmazatAbdi mahotsava ujavavA mATe kaI bhakata AtmAnA hRdayamAM phuraNA thaI ane tene zrIberIvalImuMbaI saMghanA utsAhI bhAIoe jhIlI lIdhI, paraMtu ene AkAra kevI rIte Apavo e muMjhavaNane viSaya hate. jenA hRdayamAM prema-bhakita zauryanA jharaNA vahetAM hoya che tenA mATe kazuM azakya ke asaMbhavita nathI." e nyAye baha maMthana pachI keTalAya bhAIone ema lAgyuM ke, A zatAbdi nimitte, kaI bhavya ane preraNAtmaka smAraka thavuM joIe. A vicArane vega ApavA mATe pachI te muMbaI jevI nagarImAM, sadUbhAvavALA, guNAnurAgI aneka bhakate joDAyA ane vicAravinimayane aMte hAla turata te e prasaMga nimitte eka 'mRtigraMtha" bahAra pADavo evuM nakkI thayuM. "smRtigraMtha eTale je mahApuruSe saunA hRdayamAM aneruM sthAna prApta karyuM che evA e puruSanA jIvanane, evI rIte graMthArUDha karavuM ke, jene vAMcatA-vAMcatA sAMbhaLanAra ke vAMcana teo jANe sAkSAta birAjamAna hoya evuM lAgI Ave, eTaluM ja nahi paNa emAMthI ja pitAnA jIvanane unnata karavAnI preraNA maLyA kare. paNa AvuM mahattvanuM kArya kare keNa? ema te AjathI cAreka varSa pahelAM "saMtaziSyanI jIvana saritA' e nAmathI pUjaya gurudevazrI nAnacaMdrajI mahArAjanuM jIvanacaritra TrasTa taraphathI pragaTa thaI cUkyuM che. temAMthI teonA jIvanane sAre evo paricaya thaI rahe tema che. tema chatAMya haju je kaMI bAkI rahyuM hoya tene AvarI laI jIvanajhAMkhIrUpe temaja tadehanarUpe jemAM vadhu sAmagrI hoya tevo graMtha tenA smAraka tarIke hovo joIe. A vicAra upara tarI Avyo. pariNAme, zrI borIvalI sthA. jainasaMghanA, samAjasevAnI dhagazavALa, utsAhI ane karmaTha pramukha zrI zAntilAla bhANajIbhAI aMbANIe, borIvalI saMghane sahakAra sAdhI, uparanA vicArane phalita karavA eka TrasTI maMDaLanI racanA karI ane TrasTI maMDaLe A kAryane vadhu vega Apyo. uparAMta pUjya gurudeva pratye ziSyAbhAve ananya sadabhAva rAkhanAra mahAsatI zrI damayantIbAI AryAjI Adi sAdhvImaMDaLa paNa muMbaImAM ja hatuM. teoe paNa A vastu lakSamAM rAkhI mATuMgA saMghane preraNA ApI ane zrI mAgA saMghe A graMtha prakAzana karavAnuM kArya hAtha dharyuM. Ama A vicArane vega maLate gaye. paraMtu AvuM bhagIratha kArya kare koNa? e prazna te * juo "mAnavatAnuM mIThuM jagata" bhAga 1-2/3-4 vyAkhyAnasaMgraha ciMtanIya vicAradhArA [73] Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kaviva` paM. nAnaeNndrajI mahArAja janmazAtAbdi smRtigraMtha UbhA ja rahyo. Akhare badhAe maLIne e kArya mATe pramANabhUta vyakita tarIke, mArA tarapha najara karI. huM te vakhate (saMvata 2030mAM) cAturmAsa nimitte dhorAjImAM hatA. zrI zAntibhAI aMbANI, zrI lavacaMdabhAI ane khIjA sAthIdAra dhArAjI AvyA ane mArI pAse badhI vAta raju karI. stabdhanI mane A kAryanuM mahattva, enI gaMbhIratA ane javAbadArIno vicAra AvyA. ghaDIbhara te jema thAlI gayA. jarA UMDA UtarIne joyu te, mane A kArya mArA gajA uparavaTanuM lAgyu, enA mATe sthiratA ane svasthatAnI jarUra lAgI. huM ekale AvuM kArya koI paNa hisAbe na karI zaku ema lAgyu. eTale me te vakhate e bhAI ene spaSTa nA pADI. "mArAthI A kArya nADu banI zake." evA javAba ApyA. e bhAI A nirAza thayA ane pAchA gayA. paraMtu jyAre koI evu mahAna kArya thavAnuM hoya che tyAre pAMca samavAya kAraNeA potapotAnI rIte guptapaNe paNa gAThavAtA hoya che. e nyAye, banyuM evuM ke, saMvata 2031nI sAlamAM pUjya gurudevanI dazamI puNyatitha AvatI hatI. munizrI saMtabAlajI dara varSe A tithi potAnI rIte Ujave che te mujaba A vakhate A puNyatithi potAnA prAyogika kSetra-gudI AzramamAM UjavAya evI emanI bhAvanA thaI. ane te paNa mArA agrasthAne UjavAya te vadhu sAruM ema lAgavAthI teee mane dheArAjI mukAme bhAvabharyA hArdika vinatIpatra lakhyo. emAM jaNAvyuM ke, "A nimitte Apa guMdI - AzramamAM padhAre ane A prasagane zeAbhAveA evI mArI vinatI che." e patra sAthe sAthe ja teoe guDhDhI AzramanA kAryakartA bhAIone paNa preraNA karI ke tame jAte dheArAjI jaIne pUjaya cunIlAlajI mahArAjane vinatI karI ane mane khabara Apo. zrI saMtabAlajInI AjJA thatAM ja, guMdIthI zrI aMbAlAlabhAI zAha, zrI kAzIbena mahetA, zrI surAbhAI vagere AgevAna kAryakartAe cAturmAsa daramiyAna dhorAjI AvyA ane AgrahabharI vinaMtI karI ke, "A prasaMge Apane padhAravuM ja paDaze. mArI paristhiti ane saMjogA vicAra karI me keTalIka vigatA ane sUcanAo raju karI. pariNAme mArI badhI sUcanAe teoe ha pUrvaka svIkArI, eTale me tenI vinaMtI svIkArI. ane cAturmAsa pUrNa thaye turata e tarapha vihAra zarU karyo. mAgasara vadamAM e prasaMga hato. anukrame kSetranI sparzanA karatAM huM mAgasara vadamAM samayasara guMdI pahoMcI gayA ane anerA utsAha vacce e prasaMga bhavyatAthI UjavAyA. tyAre paNa pharIne zAntibhAI akhANI, zrI cImanabhAI mahetA vagere guMdI mukAme AvelA ane pelI vAta pharIne mArI pAse mUkI. hajI paNa huM e ja 'muDa mAM hatA. meM namrabhAve kahyuM ke mArAthI e nahi banI zake. enA mATe mAre sAyalA rahevu joie ane pachI ja huM kaI vicArI zakuM. vaLI pAchA e lAko nirAza thayA. tyArabAda tA guMdIthI vihAra karI huM lIbaDI thaIne, eka dIkSA prasaMge, jorAvaranagara Avyo tyAre, paNa vacce vaDhavANu mukAme zrI zAntibhAI tathA zrI rasikabhAI zAha vagere (koI kAma prasaMge A tarapha AvelA eTale) karIne mane maLyA ane pAchI e vAta tAjI karI. meM kahyuM mane sAyalA pahoMcavA do, pachI vicAra karIza. kAraNa ke mArA mATe pU. gurudevane lagatu "preraNAkendra" sAyalA che. mAre A javAba teene AzAjanaka lAgyA. Akhare huM sAyalA AvyA. lAMbA gALe sAyalA AvavAnuM thayuM hatuM. jarA sthira thayA ane sAyalAnA lIMbaDI sathe cAturmAsa mATe vinatI karI. Ame mAruM sAyalAmAM zAnti levI hatI. tethI thoDI prAsaMgika vicAraNA bAda me zrI saMghanI vinaMtI svIkArI. daramiyAna pharIne zAntibhAI, e ja hetu mATe sAyalA AvyA. jene kharekhara kAma ja karavuM che te kaI paNa saMjogamAM nirAza thatA nathI. pharIne enI e vAta mArI pAse mUkI. tyAre meM mArI muzkelI ane paristhiti teone jaNAvI. teoe sthA. jaina samAjanI mahAna vibhUti jevA sva. pUjya gurudevanA asaMkhya upakArone najara sAme rAkhI koI paNa bhAge janmazatAbdi ujavavAnA makkama nirNaya karyA hatA ane e nimitte yatkiMcit RNamukata thavAnI taka sAdhavI hatI. eTale 'smRtigraMtha'nu kArya Ape ja pAra pADavu' paDaze ema pharIne bhArapUrvaka vinaMtI karI. carcA daramiyAna mArI badhI paristhiti vicArIne, huM kevI [74] tattvadarzana For Private Personal Use Only Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ }pUjya gurUdeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAliMda smRtigraMtha rIte nizcitapaNe A kArya karI zake e rIte badhI kAryavAhI teoe zarU karI. (1) sauthI pahelAM sthAnika saMdhanI saMmati meLavI, mane vyAkhyAnanI javAbadArIthI mukta karyo. sAyalAnA zrI lIMbaDI saMghe paNa e vAta saharSa ravIkArI. (2) bIjuM mane vadhAre nirAkULatAne samaya maLe eTalA mATe lekhanamAM sahAyabhUta thavA traNa sAdhvIjIone cAturmAsa rAkhavA mATe lIMbaDI saMpradAyanA AcArya mahArAjazrI rUpacaMdrajI mahArAja ane lIMbaDI saMdhanA pramukha zeTha zrI iTAlAlabhAInI maMjUrI meLavavAnI hatI eTale teone saMparka sAdhatAM AvA uttama kArya mATe teozrI taraphathI paNa pUrI sahAnubhUti ane maMjUrI maLI gaI. paraMtu pachI prazna e UbhuM thayuM ke, hAla turata te badhA sAdhvIjIonA cAturmAsa nakakI thaI gayA che. te pachI kayA sAdhvIjIne A nimitte ahIM cAturmAsa rAkhavA ? saurASTramAM pUjya gurudevanI AjJAnuvartanI ziSyAo paikI be saMghADA vicare che. eka te viduSI mahA. zrI hemakuMvarabAI AryAjI, bA. bra. zrI puSpAbAI AryAjI, ba. bra. mahA. zrI haMsAkamArI AryAjI, bA.bra. mahA. zrI UrmilAbAI AryAjI hA, 4 ane bIjA va. tejavInI mahA. zrI prabhAkuMvarabAI AryajInA suziSyA mahA. zrI caMdanabAI AryajI ThA. 7 e be maMDaLamAM mahA. zrI hemakuMvarabAI AryAjI ThA. 4 vAMkAnera cAturmAsa hovAthI tabiyatanA kAraNe A tarapha AvI zake evI sthiti na hatI. tethI mahA. zrI caMdanabAI AryAjI ThA.7 nI sAthe A saMbaMdhI vicAraNA karatAM evuM nakkI thayuM ke e sAta ThANA paikI bA.bra. mahA. saralA kumArI AryAjI tathA bA.bra. IndumatI AryAjI ThA. 2 tathA 3. viduSI mahA. zrI pArvatIbAI AryAjInA suziSyA ravira mahA. zrI samajubAI AryAjI ema kula ThA. 3 A kAryamAM sahAyabhUta thavA sAyalAmAM cAturmAsa rahe ane bAkInA sAdhvIjI mahA. zrI caMdanabAI AryAjI, bA. bra. haMsAkumArI AryAjI, bA.bra. hasumatI AryAjI, bA.bra. tarulatA AryAjI, bA. bra. uSAkumArI AryAjI ThA. 5 niyata thayela cAturmAsa mATe dhrAMgadhrA tarapha vihAra kare. e rIte mahA. caMdanabAI AryAe, udAratApUrvaka 'mRtigraMthanA A kArya mATe be hANAne cAturmAsa mATe AjJA ApI ane mahA. samajubAI AryajI (jeo te vakhate mahA. caMdanabAI sAthe vicaratA hatA) e vaDIla tarIke mahA. hemakuMvarabAI AryAnI sammati meLavI. Ama hANA traNa mane sahAyabhUta thavA atre (sAyalAmAM) cAturmAsa rahyAM. A nirNayane rathA. lIMbaDI saMgha-sAyalAe harSapUrvaka vadhAvI lIdhe. basa, pachI te cAturmAsa daramiyAna "mRtigraMtha jemAM mukhya lakhANa mAre karavAnuM hatuM te zarU thayuM, ane zAsanadevanI kRpAthI sAMgopAMga pAra utaryuM. khAsa karIne A mahAna kAryamAM pahelethI chelle sudhInA lakhANanuM suMdara presameTara (hastaprato taiyAra karavAmAM sAdhvIzrI IndumatI AryajInA avirata parizramano phALo nedhapAtra che. ahIM sAyalAmAM A yajJa zarU thayuM tyAre muMbaImAM upara jaNAvela TrasTa uparAMta zrI mATuMgA saMghe paNa mahA. zrI damayantIbAI AryajInI preraNAthI khUba utsAhapUrvaka A kAryane vega ApyuM eTaluM ja nahi smRtigraMtha ne khUba gauravabharyo daLadAra ane AkarSaka banAvavA mATe eka navuM ja AMdolana utpanna thayuMeTale ke A smRtigraMtha ne samRdhdha karavA vidvAnenuM eka saMpAdakamaMDaLa taiyAra karyuM. enI vigatamAM mAre UtaravuM nathI. ahIM to janmazatAbdi nimitte "mRtigraMthanuM saMpAdana karavAmAM huM kevI rIte joDAye, tenI mULabhUta mAhitI eTalA mATe ApI rahyo chuM ke, A graMthanI racanAmAM, mULanAyakane- eTale ke sva. pUjya gurudevane yathArtharUpe, jaina samAja pAse ane vyApakarUpe mAnavasamAja pAse rajU karavAmAM meM 'ciMtanIya vicAradhArAnA mAdhyamathI kevo prayatna karyo che te vAcakavarga barAbara samajI zake. astu. saMkalanA have huM mULa graMthanA viSaya upara AvuM. sauthI pahelAM te janatA, A graMthamAM-pU. gurudevanA bhavya ane unnata ciMtanIya vicAradhArA [5] Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavi paM. nAnandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha jIvana 'kha'dhI kaMIka vadhu jANavAnI apekSA rAkhe e svAbhAvika che. e saMbadhI nArA khulAso e che ke, AjathI cAreka varSa pahelAM sataziSyanI jIvanasaritA" rUpe je pustaka prasiddha thayela che temAM mArA dRSTikoNathI teozrInI 'jIvanajhAMkhI' AlekhI che. mAruM ema cAkakasa mAnavuM che ke mANasa game tevA buddhimAna ke zakitasapanna hoya to paNa koInA jIvananuM saMpUrNa darzana pAmI zakatA nathI. to pachI mahApuruSonA jIvanane mApavAnI dhRSTatA karanAra huM koNa ? mANasa, koI paNa mahApuruSanuM jIvana AlekhavA bese te. evA puruSa pratye potAnA je prakArano ahAbhAva hoya te pramANe maryAditarUpe ja tenA jIvananI te mAtra jhAMkhI karAvI zake. Ama hovAthI A 'smRtigraMtha'nuM meM 'jhAMkhI' ane 'darzana" evuM nAma rAkhela che, ane e rIte enA be vibhAga karI pAchaLa khIjA vibhAgo dAkhala karyA che. 'khI' eTale jIvanajhAMkhI. e vibhAgamAM munizrI saMtabAlajIe, potAnI prasanna ane rAcaka zailIthI sva. pUjya gurudeva pratyenA anya sadbhAva potAnI rIte Alekhyo che. arthAt e vibhAgamAM pU. gurudevanA jIvananA preraka pAsAMo tema ja jIvanane lagatI bIjI bAbatano samAveza thAya che. ane 'darzana'eTale tattvadarzIna, evibhAgamAM meM mArA vAMcana, manana ane ciMtananA paripAkarUpe eka saLaMga lekha ke nibaMdha lakhela che, jenuM nAma ciMtanIya vicAradhArA' rAkhela che. te uparAMta e vibhAgamAM khIjA vidvAntae lakhela tAttvika lekhAnu saMpAdana karela che. tethI e hetune spaSTa karavA mukhapRSTha (kavara peja) upara 'jIvanajhAMkhI ane tattvadarzana' evA be vibhAga darzAvanArA e pratIkA mUkelA che. mArI namra samaja pramANe 'darzana' pUrNa rIte AlekhI zakAtu nathI. tethI dunanI tema ja AMkhInI huM nIce mujaba vyAkhyA karuM chuM. dana eTale samagrabhAve ane saMpUrNa rIte dekhAya te-athavA sAkSAtkAra. AMkhI eTale maryAdita rIte, amuka draSTikoNathI jovuM te. mAruM aMgata rIte mAnavuM che ke 'jIvanadarzana'nuM Alekhana karavAno koI paNa vyakita prayatna kare teA paNa 'darzana' ane 'jhAMkhI' e bannenI rajuAtamAM, zraddheya pratye bhaktibhAva, Adara ane prema sarakhA hovA chatAM, tenA nirupaNamAM jarUra phera rahevAnA, e samajanAra vyakti barAbara samajI zakaze. [ot] sAyalA nijAnaMda maMdi' tA. 26-1-1976 saMvata 2032 pASa vada 11 sAmavAra lekhaka munizrI cunIlAlajI 'cittamuni' * * Anada keli athavA gurukulavAsanA aneza AnaMda (rAsa ) Aje Ana ati uchaLe re, mArA gharamAM AnaM....6, AMgaNe AnaMda Aje dharuM ga uramAM ullA....sa, ghaTamAM AnaMda ati uchaLe....Aje sAkhI:- satadhvajA pharakAvIne, tAraNa khAMdhuM Aja; chAbaDI mevA mana-mIThAM dharu, eka gurune kAja, navatattvanA vilAsamukritane ujAsa ghara AMgaNe....Aje 1 re. tattvadarzana Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha sAkhI- saMvara rUDo AdaruM, ati utsAha dharI Aja; sacama gurumukhathI grahI, vicuM sadguru sAja, karmanA ph, badhA zAntinA prazna dha vyApAra aMdha ghara ci'tanIya vicAradhArA Aje zaku huM dvAra levaDa devaDa ma...dha, AMgaNe....Aje 2 nityabhaNu nava pATha; upaje nava nava ghATa. prANAdhAranA phelAva- Aje prakAza dekhuM cAze re, bhaya duHkhano abhA....va, premanA prabhAva ghara AMgaNe....Aje 3 sAkhI:- navajIvanane AdaruM, guru mukhacaMdra nihALatAM, sAkhI:- prathama zvAsamAM sadguru, khIje zrI arihaMta; traNa bhuvana paramANumAM, sadguru jyAta anata. devanI chAyAmAM rahuM. AjathI re, mArAM karma ene hAthamAro dharma ene hA....tha, ramavAno sAtha ghara AMgaNe....Aje 4 sAkhI.- jANapaNuM aLaguM karuM, vItye kALa anaMta; sadguru AjJA citta dharuM, pAmuM bhavana aMta. Aje joyu ne jANyuM bhAvathI kaiM, huM chuM saccidAna kevaLa sukhane ja....Dha, anubhava caMdre UgyA AMgaNe....Aje 5 sAkhI:- zravaNa karyA je zabda me, mAnI sAceA nAda; sadguru zabda vicAratAM, bhAse mithyA vAda. Aje zravaNa karyu kAnathI re, gherA gaMbhIra nAda- madhura maMjula sA....da, gAje abheda vAda AMgaNe....Aje 6 sAkhI :- nayanA khAlI nirakhatAM, vividha joyA raMga; kSaNa kSaNa badale rUpane, Atama yAta abhaMga. Aje joyuM meM sagI AMkhathI re, mArA nAtha huM chuM prasanna karaNa ke....., rAje cAra cada sAkhI :- suvAsa levA kAraNe, bhaTakayA cAre kAra; sadguru paDakhuM sevatA sugaMdha Ave aura. zaradaAMgaNe....Aje 7 Aje sugaMdha lIdhI nAkathI re, AkhuM jagata phAra vAsaguNadharmanA vikA...sa, sIDI suvAsa ghara AMgaNe....Aje0 8 sAkhI :- pudgala rasa levA jatAM, khAlI thayA khuvAra rasanidhi jyAM UchaLe, navarasanA ze| bhAra ? Aje to svAda lIdhA jIlathI rai, amIrasanA AdhAra- sudhArasano bhaMDA....., sa`gItanA sAra ghara AMgaNe....Aje 9 sAkhI :- dRzya jagata sahavAsathI, pragaTa bhinnatA hoya; abhedya ekImAM vase, te nara viralA kAya. [9] Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavigha paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha Aje akhaMDa eka sUramAM re, badhA bhedya gaLI jAya rAga-dveSa TaLI jA....ca, 'citta'prasanna X [ 78] thAya AMgaNe....Aje 10 X pUjya gurudevanuM vairAgIdazAmAM vicaratI vakhate, prasaMge prasaMge saMyamI jIvananA utkRSTa pariNAme jAgRta thavAmAM, sAMnidhya kevu. upakAraka banyuM hatuM tenA bhAvavAhI citAra A rAsamAM pU. cittamuni' e te kALe vyakata karyA hatA. jenu' anuzIlana Aje paNa sAcA sAdhakane bhAvivabhAra banAvI de tevuM che. (meLavelI hakIkata) mA pratIkSA ane divyasadeza ( savaiyA ekatrIsAnI Dhabe ) (bhavabhramaNane aMte saraLa jIvananA aMtaHkaraNamAM udbhavatA Adi prazna) -- aye musAphira ! kayAM tu AvyA ? have pachI kayAM jAvuM che ? peAtAnA mAragane mUkI kayAM sudhI athaDAvu che? huM-tuM ne A mAruM - tAruM sarva dhULa thaI jAvuM che, caDhelo kaphanI utarI jAtAM, vIluM mukha thaI jAvu che. -- tArA jIvana maMdiramAM te kaI mUrata padharAvI che ? bhAva bharelA zuddhe jIvanamAM kaI zeAbhA apanAvI che ? jIvana - maraNanI suMdara racanA kaI rIte ajamAvI che ? aNumelI vastunI kiMmata kaI rIte kharacAvI che ? (pAtAnI karuNasthiti-dazAnuM digdarzana) -3 huM saMsArI jIva AMdhaLA cAra gatimAM rajhaLuM chuM, vRtti vAsanA dehAdhyAse bhramitapaNe bahu bhaTakuM chuM, mAlikanA mukha darzana mATe bhIkha mAgatA lathaDuM chuM, bhava-bhava pherA pharI pharIne adhavacce AvI aTakuM chuM. -4 aMdha banelA paranI AzemApratIkSA yAcuM chuM. Dagale Dagale skhalanA pAmI, etha anerI mAguM chuM; jANabhedu kAI dayA batAve tyAM paNa pagaluM mAMDuM chuM, kALacakramAM bhavabhava phere thAkIne ghara chAMDuM chuM. (divya saMdeza ) -5 ahA birAdara ! bhrAntimAM ne bhrAntimAM kAM bhaTake che ? sarpAkAre doraDI dekhI bhayabhIta thaI kAM bhaDake che? jIva nahi tuM zAzrvata ziva che timira paDaLa tane bharakhe che, vibhAvanA cagaDoLe besI UlaTa - sulaTa kAM nIrakhe che? For Private Personal Use Only X tattvadarzana Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnayanadrajI mahArAja janmatAhida smRtigraMthaR jANu, bujha ne kara upacAre, mukitane tuM mAlika thA, vibhAvanA paramANu choDI, svabhAva zAnti zedhaka thA, kALajUnI A bhAva-bImArI tujane mota sarIkhI thA, svabhAvathI bharapUra jIvanane eka dile Acarate thA. bAMdhava, virA, niHzaMka thaIne hasatuM mukha pheravato thA, karuM cikitsA duHkha - daInI upacAre pAvara thA; rAga ghaTe nA, dveSa ghaTe nA, pugala phaMde phasato nA, zuddha svarUpe amRtarUpI, viSamaya rasa tuM pIte nA. te Icchelo mAnavameLe bheLo Aja thayelo jevI dRSTi te pragaTAvI tevo khela bane yuga yuga jUne prapaca paDado tArAthI ja paDe dRSTine palaTe karI jANe to tuM sAva chUTela che, che; che, che. jagatayaMtranI ghANI vacce tAruM ghara saMbhALI le, phegaTane rakhaDe che zAne tAruM pada saMbhALI le; pUrva paricaya beTa jANI keTa majAne bAMdhI le, AzravanA ThekANA rUdhI jJAnabaLe ghara zodhI le. prema - paMtha pAvakanI javALA jagamAM bIjI che ja nahI, satya - sUryanI akhaMDa jyoti jagamAM bIjI che ja nahI; AtmatattavanI nitya pratiSThA anya svarUpa che ja nahI, vRtti vAsanA dehAdhyAse sahaja svAbhAvika che ja nahI. -11je cetana tujane vahAluM che te ja bIjAmAM jota jA, pitAnI upamAthI paranA sukha - duHkha haiye dharato jA, dravya prANathI bhAva prANanuM suMdara rakSaNa karatA jA bhAva prANane parama puruSanA AzrayathI keLavate jA. -12je vANI tuM mukhathI bole vINA amRta jharatI ho, mananI vANI prasanna vadane kAyA para taravaratI ho; anubhavanA aMtara udhyAre naciMta thaI cItaratI ho; sva-parane hitakAraka vANI trikALamAM jhagamagatI ho. ciMtanIya vicAradhArA citanIya vicAradhArA [9] Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ repUrA gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha -13A sRSTinA aNu aNumAM tAre vAsa thayele che, diganta vyApI sarva jIvomAM tAre bhAsa paDele che; jyAM sudhI tuja sajIva dehe amRta - prANa rahele che, tyAM sudhI ghaTate vinimaya karavAne la thayele che. kaMcana kAminI tAre mana eka ja sarakhI mATI he, kSetra - bhedanI racanA khAtara piMDa - bhedanI jhAMkhI che? e daSTinI gaMbhIratAmAM viSamaya jhALa zamelI ho, gherA zAnta gagananI pere samarasa laganI lAgI che. -15AtmatattvanA darzana mATe abhaya pratijJAdhArI thA, jananI keruM dUdha dipAvI mULa svarUpe bhaLatA thA sarva janetA gaMga taraMgI nimaLa bhAve tarato thA, brahmacaryamAM DubakI mArI cidAnaMdanI mUti thA. bIka na hoye, kheda na hoya, zeka-zaramane choDI de, rati-patinuM taMtra visArI, vijayadevaja pharakAvI de, IndriyanA kheTA artho sAMbhaLavAnuM choDI de, amRta - rezana pragaTa karI tuM sAcajUTha parakhAvI de. A suMdara che, A buruM che! e vRttimAM pULe mUka, Ama bane te kevuM sAruM e IcchAne bALI mUka; pasaMdagI nApasaMdagIne kalpa jarA bAjue mUka, suMdara buruM gaNatA pahetA pitAne saravALo mUkI -18A ja kharuM che" "Ama ja hoye" e nizcaya jANuM jANuM, eka pakSane vaLagI rahetAM kevaLa haiye mithyA jJAna, buddhinA gajathI aMkAye che satya paNa jUTha jANa, sarva sthitinI hayAtimAM eka apekSA vacana pramANa. -19jaganA loko stavana kare ke niMdAthI navarAvI de, pudagala AzrI e ja tamAze evuM smita pharakAvI de; mAnavaMtanI padavI devA vizva tane gabharAvI de, jIvana saritA rasa-sAgaramAM palakamAMhi palaTAvI de. [80] tattvadarzana Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kaviva` paM. nAnacaMndrejI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha ciMtanIya vicAradhArA 20- l, vAM '- cUka' ve ta ra nA rA vakapaNuM vI sa ra tA parama saraLatA dhArI dilamAM premaLa jyAta jagavatA jA tRSNAnA je taraga uchaLe Akhe AkhA gaLate jA, dhIra banI satASe zUrA dila dilAvara karatA jA. -22 tana-mana-dhana sAdhana sahu jaganA phaeNnA thavA sarAyA che, rAcaracIlA mahela majenA phanA thavA sarAyA che; mAta-pitA, bhrAtA ke bhaMganI phanA thavA dilathI dilabhara thaI rahenArA phanA thavA -- sarajAyA che, sarajAyA che. kAka maLe; kAka maLe; A anamAM mukata thayelA AzrayadAtA parane mATe mukta anelA parApakArI nAzavaMta - para - AdhIna pAmara zaraNuM ApI zake ja nahi, AtmadharmanA acaLa niyatA para zaraNe malake ja nahi, -23 Aja anele Apa kAla te bALaka thaIne pragaTe che, jananI jIvana cheDI kAle sutadArA thaI pragaTe che; bina samajaNathI jIva abhAgI ema niraMtara bhaTake che, cAra gatinI gheAra bhramaNatA saraLa jIvAne khaTake che. -24sarva avasthAne viSe paNa tuM karma taNA phaLa bhogavavAmAM tu ekAkI gati-AtinA kAraNamAM paNa tu ekAkI svacchaMdatAnA ekAkI nAyaka che, nAyaka che; nAyaka che, vividha sUramAM tu ekAkI nAyaMka che. p p -24 jAte karavuM, jAte bharavuM, jAte maravuM suMdara che. parAzrayI pAmara jIvanathI, svataMtra banavusuMdara che; svaparanA nizcayane dhArI aDAla banavu suMdara che, parama aikaya vibhUti khAtara khAkha thavuM bahu suMdara che. -26 eka udaramAM janmelA paNa pAtAthI judA bhAse, sneha lagnathI joDAyelA potAthI judA bhAse; jIvanabharanA AzrayadAtA te paNa tujathI bhinna dIse, huM kahenArA Atma avicaLa akhila vizvathI bhinna dIse. For Private Personal Use Only [8] Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivara paM. nAna-drajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha -27 rUdhira paru ne mAMsa majAthI A tanadira zobhe che, hADa cAmanI mAhaka racanA dekhIne mana leAbhe che; pasaMdagI karanAru manaDuM naTanI pere nAce che, e naTavAnI pAchaLa celA thaI ne kAM tu rAce che? [82] -26 IcchA Urmi svapana taraMge caMcaLa mana bhaTakAve che, vRtti, vAsanA, mAna-svamAne rAta-divasa athaDAve che; nita nita navalA veSa dharIne, vimukhatA varatAve che, mImAM khelu e alabelu zatrudaLa chavarAve che. zira uparanA sa kevaLa namra banIne sat - cit - AnaMa vikalpanA madhana -- mejo bApu ! arpaNa kara zaraNe jA pADI kIle satpuruSane satpuruSane paDaghA tADIne sapa hA satpuruSane, satpuruSane; -30 jIvana vyApI sarva kSetramAM pUrNa prabhune dhArI le, deha, budhdhi, mananA vyApAre vega prabhuno dhArI le; sthUla ane sUkSma khelAnA preraka prANa vicArI le, prAcu baka mahAprANasamAntamAM avadhArI le. -31 AtmavikAse praphulla thAtAM, yAgI--yati - siddha saMnyAsI, ajara - amara pada bhALe jyAM tuM AnaMdI jA avinAzI; caDatI - paDatInA cakrAve dRSTA raheje ciravAsI, kagatinA anubhava karavA dharI rAkha paramaudAsI. -32- jyAM jyAM cetanatA valase tyAM harSa zamAMce pulakita thA, premaLatAno prakAza jhIlavA dvilamAM kevaLa komaLa thA; mAruM - tAruM mithyA mAnI eka svarUpe ramatA jA, bheka lITI chedaka che teA bhedabhAvane bhUlatA jA. -33 AryabhUmi uttama jAti sarvAMgI suMdara nArI, pUNa mAnavadeDa maLyo ne bhAgyataNI che balihArI; sulabha che gurumukhanI vANI amRtarasane durlabhamAM paNa durlabha che nija Atma-dhanI cinagArI. jharanArI, For Private Personal Use Only tattvadarzana www.jainel|brary.org Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva viva paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha ciMtanIya vicAradhArA -34 sava jIvAmAM vizuddhabhAve amRtarasa relavatA ja, UMcA - nIcA koI na jANI samabhAve dila bharatA jA; dInajanAne du:khiyA dekhI parama karuNA dharatA jA, mana-vacana-kAyA nija kacchI paranA du:khA haratA jA. -35 tuja paramANu anaMta banaze 'anaMtane tuM zAzvata mauna svIkArI bApu! 'anaMtane tuM e ghaTanAnI pAra thavAmAM hAra-jIta nA 'anata'nI A pUrNa kaLAmAM doSa dardane drumate (anubhava mitranI anugrahapUrNa dRSTi) -38 A vacane sAMbhaLatAM tujamAM dRzya alaukika dekhuM chuM, kheda-zAka-ciMtAnA rajakaNa khAkha thayelA nIrakhuM chuM, prema-zauya --bhakitanA tattvA pUrNa bhabhakathI bhALuM chuM, 'cittaca'dra'nA dilabhara dilanI pUrNakaLAne pAmu chuM, --Urdu vaLagI jA, vaLagI jA; gaNatA jA, jA. uttama cirakALanA timira paLe paLamAM vilaya thanArAM che. satsaMganA paribaLathI karmo zuddha thanArAM che; citta caMcaLatA TaLI javAnI, prANavaSNudhdha thanArAM che, sakala dravyanA AMtarabhAvA Akhara pragaTa thanArAM che. (zubha sa'5) -36 A ja thayu che jJAna bhAnathI dhyAna prabhunuM dharavAmAM, vRtti- - vAsanA jhaDapI jhaDapI TukaDe TukaDA karavAmAM; guru 'jJAnaca'nA sadA udaya che 'cittacadranI pUrNimA, che pUrNi mA. ghaTI ghaTIne vadhavA mATe kalAyukata For Private Personal Use Only [3] Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha adhyAtma ciMtana (zrI aravinda ane jainadaSTine sumeLa) lekhakaH sva. choTAlAla harajIvana parIkha suzIla (1). zAntiH divyajIvananI pahelI zarata zAntinA pAyA upara ja AdhyAtmika jIvananI ImArata racI zakAya. ane te paNa gaMbhIra, acaLa jIvananA pratyeka bhAgamAM vyApelI zAnti hevI joIe. paraMtu vAsanA ane AsakitaothI kSubdha thayela jIvamAM evI zakti hotI nathI. eTale e jIva uparathI prakAza pAmI zake nahi. vizuddha divyajIvanane AnaMda tene maLI zake nahi, tethI e jIva vAraMvAra samatalapaNuM ke AtmasaMyama gumAvI bese che. A prakAre badhI dizAmAM kheMcAyA karate jIva, mithyAnA baLane (mithyAtvane) sahelAIthI bhegI thaI paDe che. ApaNe kama (kArya karavAnI vRtti)nI pAchaLa deDIe chIe, jJAna mATe tRSNA rAkhIe chIe ane IndriyonA kSaNika AnaMda mATe AturatAthI doDAdoDI karIe chIe. niraMtara kaMI ne kaMI meLavavAnI ciMtA, gumAvavAne bhaya tema ja vido ane niSphaLatAothI upajatI adhIratA anubhavatA hoIe chIe. A badhI becenInuM mULa kAraNa ApaNI gerasamaja che. ApaNe ema mAnIe chIe ke, ApaNA karmanA ApaNe pote mAlika chIe ane abhimAnayukata ApaNI vAsanAtRpti ane sukhabhaga e ja ApaNA jIvanane uddeza ane artha che. kharuM jotAM te jJAna, kiyA ke bhakitane aMtima hetu, jIva mAtrane pitAnA AtmavikAsa dvArA sahaja AnaMda prApta karAvavAne che. e jAtanA AMtarika samAdhAnamAM ja kharI zAnti rahelI che. A prakAranuM nizcayAtmaka jJAna-bhAna ApaNA jIvanamAM satata cAlu rahe eTalA mATe sarva prakAranI IcchAo ane vAsanAo ApaNA jIvanamAMthI dUra karavI joIe. kAraNa ke IcchAo ane vAsanAo ja ApaNA zAnti ane AdhyAtmika jIvananI zatruo che. tethI ucca ane divyajIvana taraphathI AvatI preraNA sivAya ApaNe bIjA keIthI calita thavuM na joIe. ApaNA svarUpanI mULabhUta zAntinI avasthAmAM ApaNe acaLa banIne besavuM joIe. ema thAya te ja divya zakita ApaNAmAM kAma karI zake ane divyajIvanamAM ApaNane laI jaI zake. ApaNuM vartamAna jIvana, nimna prakRti (AsurI prakRti)nI jarUriyAta pUrI pADavA mATe thatI kriyA ane pratikriyArUpe cAlatA yaMtra jevuM che. padArtho ane tenAM baLe, bahArathI AvIne ApaNA upara AghAta kare che. pariNAme ApaNAM mana tathA Indriya calita thAya che. eTale ke mana tathA Indriye bahArathI AvatA lalacAvanArA viSayene pakaDavA doDe che, tene kabajo meLave che ane ahaMbhAve tene upayoga kare che. AnA pariNAme ApaNAmAM vicAre, kriyAo, vikAre ane lAgaNIo utpanna thAya che. jene samagrapaNe ApaNe ApaNA jIvana tarIke gaNIe chIe. basa, A ThekANe ja ApaNuM baMdhana che. bahArathI ApaNuM upara athaDAtA baLe ApaNAmAM je pratyAghAta upajAve che te ja ApaNuM baMdhana che, eTale ke ApaNI parataMtra dazA che. ApaNI AsapAsa prakRtinAM je baLe ApaNane gherI vaLyAM che, ane je niraMtara ApaNI upara kiyA karyA ja kare che tenI dayA upara nabhavAnI ApaNuM sthiti thaI paDe che. tethI UlaTa, ApaNe je ApaNI jAtane majabUtapaNe surakSita rAkhI zakIe ane A pratyAghAte rokI zakIe eTale ke bahArathI AvatA badhA sparzone jo ApaNe akSubdhabhAve grahaNa karI zakIe to ja ApaNe kharA arthamAM "mukta thaI zakIe. AvA zAnta ane pratyAghAtathI mukata thayelA mana ane hRdayamAM uccatama divyajIvanane AnaMda ane prabhAva prakAzI zake che. [8] tavadarzana Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivarya paM. nAnAyabrejI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha te samudra jevI rIte akSubdha rahIne pitAnA udaramAM asaMkhya jharaNAMo grahaNa karI zake che, tevI rIte ApaNe paNa bahArathI AvatA badhA sparzone kSobha pAmyA vinA - anAsakatabhAve svIkAravA joIe. ane divyajIvananA sIdhA Adeza vinA, bIjA koI kAraNe bahirmukha thavuM na joIe. nimna prakRtinA sarva vegathI ApaNe alaga thaI jaIe te ja AvuM banI zake che. eTalA mATe prAkRtika baLonA paraspara AghAta - pratyAghAta pratye ApaNe dRSTAbhAva keLavavo joIe. eTaluM ja nahi paNa nimna gatinA adhama valaNathI chUTA thavAne ane bhAgavatI divyazakita sAthe satata saMbaMdha joDavAne abhyAsa-mahAvare karavuM joIe. Ama karavAthI badhA kSebha ane pratyAghAto ApoApa baMdha paDavA mAMDaze ane ApaNA jIvananA dareka bhAgamAM mULabhUta zAnti pratiSThita thaI jaze. ema thaze tyAre ja ApaNAmAM divyajIvanane pAye nakhAze. mAtra nivRttithI agara te badhA prakAranA karmo baMdha karI devAthI sAcI zAnti maLI zakatI nathI. jyAM sudhI mana, prANa ane zarIra bahAranI asarane niSkriyabhAve adhIna che, tyAM sudhI kharuM AtmasamarpaNa AvI zakatuM nathI. ane tyAM sudhI jIvananA divya rUpAntaranI AzA vyartha che. game tevA saMgomAM zAnti ane samatva badhe vakhata avicaLabhAve nibhAvI rAkhavAM joIe. divyatA bhaNI pragati karavA mATe Aja eka muddAnI zarata che. sarvavyApI zAntinA acaLa pAyA upara ja jJAna, zakita ane AnaMda pragaTa thaI zakaze eTale zAnti e ja ApaNA jIvananuM UMDAmAM uMDuM ane satyamAM satya rahasya che. dareka jAtane bha ane caMcaLatA e asatyanI ja gati-kriyA che, ApaNI asala (sAcI) prakRtine vikAra che. ApaNuM kharuM svarUpa zAzvata ane acaLa che. ApaNA vAstavika (sAcA) svarUpane kazAnI jarUra ke khAmI hotI nathI. tene kazI kAmanA-vAsanA nathI. te pitAmAM ja paripUrNa che. te pitAnA ja astitvane AnaMda bhagave che. te akSubdha ane acaMcaLa che. te vizvanI badhI gatiene dhAraNa karI rAkhe che. kharuM che ke, ApaNA viSe rahelo abhimAnI Ego (Ige)-ApaNe nimna "huM" e ja jIvananA dareka pravAhanI Thokara khAdhA kare che; asahAyapaNe ahIMthI tyAM dhakelAyA kare che. jIvananuM dareka me tene ahIMthI tyAM uchALyAja kare che. ApaNe A abhimAnathI mukata thavuM joIe, ane ApaNA kharA svarUpanI acaLa zAnti upara UbhA rahevuM joIe. divyajIvananI A pahelI ane muddAnI zarata che. zudra abhimAnI huthI mukata thavA vizvAtmAne anubhava kare je jIvanamAM pitAnA kSudra abhimAna sivAya anya uccatara sattAnI upalabdhi nathI te jIvana kharekhara, eka karuNa dazya che. tenA jevI kamanasIba sthiti bIjI eke kapI zakAtI nathI. kharekhara, e mANasa dayApAtra, anAtha ane asahAya che, te pitAnA abhimAnanI divAlamAM purAyela che, ne eka kSudra-kaMgAla kedInI hAlatamAM che. A pAmaratAnI kaTimAMthI manuSya bahAra AvavuM joIe, ane pitAnI jAtane vizALa, vyApaka ane prazasta anubhavavI joIe. matalaba ke teNe vizvamaya banavuM joIe. eTale ke pitAnI ahaMtAna kSadra kendramAMthI teNe bahAra nIkaLIne vizvanI sAthe pitAnuM aikaya anubhavavuM joIe. ' chatAM te aikaya vizvanA ajJAnamaya bhAva sAthe na hovuM joIe. vizvamAM pratIta thatAM sukha-duHkha, rAga-dveSa, harSa-zokanA dvandronA mahAsAgaramAM teNe DUbavAnuM nathI. ema karavAthI te ApaNA ajJAna ane temAMthI upajatA hone bhAva vadhI jAya che. ApaNe vizva sAthe ekaya sAdhavAnuM che te "vizvAtmA' sAthe che. vizvanI nimna prakRti sAthe nahi, paNa vizvamAM vyApIne rahelA, parama maMgalamaya-kalyANamaya- dharma sAthe aikaya anubhavavAnuM che. ApaNumAM ane vizvamAM rahelI bhAgavatI caitanya sattA eka ja che. eka ja sattA judAM judAM kendromAM nivAsa karI rahela che. tema chatAM karmanA prathakapaNAne kAraNe ja e badhAM judAM judAM kendro rahyAM che e anubhava thavo joIe. paraMtu A vidhAnubhUti thatAM pahelAM pitAne viSe e AtmasattAnI upalabdhi thavI joIe. eTale ke adhyAtma ciMtana [85] Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja jamAtAhida smRtigraMtha ApaNe pite ja paramAtmAnA aMza chIe; tethI paramAtmAne anubhava karavA mATe, ApaNAM pratyeka karaNa (sAdhane)ne ApaNe tenI sattAnA vAhaka banAvavAM joIe. te eTalI hada sudhI ke paramAtmA pote ja ApaNuM samagra jIvananA prerakarUpa che e anubhava thavo joIe. ApaNe tenI sattAnA kendrarUpa banavuM joIe; pitAne vize e prakAranA kendrabhAvane anubhava thayA pachI ja sattAnAM kendro vizvabharamAM che ema anubhavavuM joIe. A prakArane svAnubhava ane vizvAnubhava lagabhaga eka sAthe ja thAya che. kAraNa ke AtmA eka ja che tethI ja jaina zAstrakAroe kahyuM che ne mAthA eka ja sattA sarvemAM samAnabhAve parivyApta che. e sattAnA adhiSThAna upara ja prakRtinI gatizIlatA thaI rahI che, agara e ja sattA pitAnI prakRti dvArA gatizIla che. prakRtinI A gatizIlatA e ja 'karma che. ApaNe e karmanA kendra chIe. A karmane pravAha anAdi anaMta che. A gatimayatA athavA kamanI pachavADe bhItaramAM e parama sattA rahelI che. e karma vizvagatimAM aSTadhA pratIta thAya che, jenuM suMdara ane jhINavaTabharyuM varNana jaina darzanakAre karela che; je ke e dazanakAre, karmanA e vidhAnathI, ApaNane gatimayatAnI pachavADe ane tenI bhItaramAM laI jatA nathI. kemake ApaNI eTalI taiyArI nathI. teoe te mAtra karmanI gati, sthiti ane prakAranuM ja savizeSaNa varNana karyuM che. e zA mATe che, e Akhare kayAM laI jAya che, e sarvanuM aMtima lakSya zuM che? te mANase pite zodhI kADhavAnuM che. paraMtu kharI rIte, e badhuM mANasa pote zodhI zakatuM nathI. jyAre tenI bhItaramAM parama sattA udayamAna thAya che tyAre e bhAna ApaNane prApta thAya che. e upalabdhi ApaNI nathI. te paramAtmAnI pitAnI che. mANase svapuruSArthathI paramAtmAnA ane eTale ke paramAtmAnA sarva guNone pitAmAM pragaTAvavA joIe, ane evuM nIpajAvavA mATe, prakRtine zAnta, samatvayukata, nirvikAra, udAra ane vyApaka banAvavI joIe. AdhyAtmikatA AdhyAtmikatA e zuM che te kahetAM pahelAM, te zuM nathI e kahevuM jarUrI che, jethI karIne je vastu AdhyAtmikatA nathI tene ApaNe te rUpe mAnavAnI bhUla na karIe. AdhyAtmikatA e kAMI ucca zreNinI buddhimattA nathI ke koI prakArane AdarzavAda paNa nathI; mAnasika kSetrane kaI prakArane naitika ke cAritragata bhAva te paNa AdhyAtmikatA nathI; prabaLa-vegavAna uccagAmI lAgaNIne Ubho ke amuka jAtanI dhArmika mAnyatA paNa AdhyAtmikatA nathI; hRdayanI ucca abhilASA, dharma ke nItinA siddhAMtane anusarIne nakakI karela keI vartana athavA A badhI vastuone saravALo-samuccaya ke saMmizraNa e kAMI AdhyAtmika upalabdhi ke anubhUti nathI. uparokta badhI vastuo mana ane prANanA kSetramAM sArI rIte kiMmatI gaNAya. adhyAtmabhAvanA prakaTIkaraNa mATe e badhI vastu nitAMta jarUrI gaNAya. prakRtinuM niyaMtraNa karavA mATe, AdhyAtmikabhAvene grahaNa karavAnI prakRtimAM lAyakAta Ave tenI taiyArIrUpe A badhA bhAva jarUranA che paNa te svata: AdhyAtmika pradezamAM na gaNAya. e badhAnuM sthAna manamaya vikAsanA kSetramAM gaNAya. A badhuM hovA chatAM AdhyAtmika sAkSAtkAra-anubhUti ke parivartana haju utpanna thayAM na ja gaNAya. tyAre svarupatA AdhyAtmikatA zI vastu che? have ApaNe tenuM vidheyAtmaka svarUpa vicArIe. ApaNI cetanA, ApaNA AMtarika satya tarapha - parama puruSa tarapha - paramAtmA tarapha jAgRta thAya tenuM nAma AdhyAtmikatA che. jAgRta thavuM eTale je tattva ApaNA mana, prANu ane zarIrathI para che; je vizvamAM ane ApaNAmAM nivAsa karI rahela che; nimna prakRtithI para je mahAna satya che tene jANavAnI, anubhavavAnI, [8] tattvadarzana Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ }pUjya gurUdeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida sTa te-rUpa thavAnI, temAM pravezavAnI, tene sparzavAnI ane tenI sAthe yakata thavAnI AMtarika abhIpsA utpanna thavI. abhIpsA eTale adamya, utkaTa ane javalaMta abhilASA. evI AMtarika abhIpsAne pariNAme samarata jIvananI dizA badalAya, eka navuM ja parivartana-navuM ja rUpAntara thAya. eTaluM ja nahi paNa paramapuruSa sAthenI sparza - kaya anabhavAya. eka na bhAva, navuM astitva, nave AtmA, navI prakRti, navuM saMvardhana ane navA jAgRti anubhavAya tenuM nAma vAstavika AdhyAtmikatA che. sAdhanAnI zarate ekalA svaprayatnanI sahAyathI veganA mArge jaI zakAtuM nathI, kAraNa ke, A ganuM lakSya mANasane mANasanI bhUmikAthI uparanI bhUmikA upara laI javAnuM che. sAdhaka pitAnI zaktithI pitAthI para jaI na zake. eTalA mATe teNe pitAthI uparanI zaktine AdhAra levo joIe. sarvatabhAve e zaktine samarpaNa thaI javAthI e zakti avatIrNa thaIne ApaNI sAdhanAne bhAra upADI le che. eTale A sAdhanAnI pahelI zarata AtmasamarpaNuM che. ApaNe jene sAmAnya rIte samarpaNa kahIe chIe tenA karatAM A samarpaNa ghaNuM vizALa ane sakSama che. A samapaNa e kAMI hadayane eka prakArane bhAva nathI. ApaNA AdhAranA pratyeka theremAM* A samarpaNanI pratiSThA hovI joIe. AdhAranA aMgapratyaMgamAMthI je kAMI vidhI hoya tene bahAra kADhavuM joIe. dhIme dhIme paNa aviratapaNe te virodhI tane svAdhIna-AtmasAta karI uparanI zaktine e badhuM ya suprata karI devuM joIe. ema karavA mATe satata-akalAnta prayatna-jAgRtadaSTi ane upaga rAkha joIe. bIjI zarata -ekAnta-saMpUrNa ekaniSThA AdhAranA dareka aMga dvArA eTale ke deha, mana ane prANadvArA uparanI sattAne cAhavuM joIe ane te paNa deha, mana, prANanI uparachalI vRttithI nahi paNa temanI je mULa sattA che tyAMthI cAhavAne Adeza Avo joIe. deha, mana, prANunA aneka kheMcANe sAdhakane aneka dizAe kheMcI jAya che. paNa e sarva pralobhane tarapha najara nahi karatAM, saraLabhAve, udarva tarapha ja mITa mAMDavI joIe, e tarapha javuM joIe, ane ema thavA mATe parama sattA pratye ApaNu UrvamukhI ane atUTa ekaniSThA hevI joIe. trIjI zarata - sAmarthya sAdhAraNa rIte mANasane deha, prANa, mananA kaThina-jaDa-tavRttivALAM valaNe, Teva ane saMskArethI ekAMta Abadhdha hoya che. navI gati, na mAge te tarata grahaNa karI zakatA nathI. jaDatA tene na cIle paDavA detI nathI. eTale e badhI vastuone pratikAra karavA mATe, ApaNA AdhAramAM jo namanIyatA ane saraLatAnuM sAmarthya na hoya te upara prabhAva AvIne ApaNane spazI zakatuM nathI. TUMkAmAM, AdhAranAM sarva aMge evAM hovAM joIe ke jethI uparanI zakti AvIne ApaNane saheje pitAnA jevA banAvI zake ane pitAnI IcchA pramANe ApaNI paricAlana karI zake. antapurUSaH cetya purUSa: virAgapurUSa AdhyAtmika jIvananI zarUAta rautanya puruSanA prakRti uparanA dabANathI thAya che. antaH puruSa jyAre purebhAgamAM (khare) AvIne prakRtinuM niyaMtraNa hAthamAM le che tyAre prakRtie adhIna thayA vinA cAlatuM nathI. ahoniza tenuM dabANa rahyA ja kare che. pratyeka nAnI-moTI ghaTanAmAM tenI ja AjJA, tenuM ja netRtva ane niyaMtraNa rahe che. jAgRta antaHpuruSa jIvanane hAthamAM na le tyAM sudhI, prakRti pitA upara game teTaluM niyaMtraNa rAkhe je mana, prANu ane zarIrane samuccaya artha te AdhAra ane tene lagatI-te pratyeka lagatI jIvanayiA athavA jIvanavyavahAra te thara, kakSA ke bhUmikA. adhyAtma ciMtana [7] Jain Education Intemational Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kaviva` paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha chatAM tenI bahu asara thatI nathI. antarAtmA jIvanano niyaMtA thAya te pachI bIjA koI adhikAranI ke yogyatAnI jarUra rahetI nathI. tenI jAgRtimAM badhuM ja samAI jAya che. te (jAgRta antarAtmA) na hoya te khIjuM sarva hovA chatAM te nahivat che, ane te hAya teA khIjA sarvAMnA abhAvathI kazI hAni nathI, kemake jAgRta anta vatA je kAMI jarUranu hAya te badhuM upajAvI le che. krU'kAmAM te che teA badhu ja che. te na hAya to kazu ja nathI. tenA vinA tapa, japa, sAdhana sahu nahivat che. te hAya tAsa kAMI sAdhanarUpa banI jAya che, kAraNa ke te jAgRta puruSa sarvanA upayoga bhagavAna taraphanI pragati arthe kare che. ekavAra te jAgRta thayA pachI ja jIvanamAM samULA pheraphAra thAya che. pahelA pheraphAra e thAya che ke te vastumAtranu mUlya badalI nAkhe che; eTale ke dareka vastunuM mUlyAMkana bhagavAna tarapha javAmAM sahAyabhUta thAya e rIte kare che. vastu ke pravRtti bhagavAna tarapha dorI javAmAM jeTalA aMze madadarUpa thAya teTalA aMze ja tenuM mahattva ke kiMmata rahe che. pachI ApaNI atyAranI mehajanya kiMmatanuM baMdhAraNa arthahIna banI jAya che. prAcIna dharma bhAvanAmAM A ghaTanAne virALa e nAmathI sameAdhavAmAM Ave che. virAga'nI A sRSTi ke bhAvanA jenAmAM jAgRta thaI heAya te 'virAgI puruSa' kahevAya che ane aMtaramAM evA virAgI puruSa' jAge che tyAre mithyAnu paribala vinAza pAmI jAya che. jagatathI enA rAha judA hoya che. jo ke tenuM dabANa je prakAranI prakRti upara paDe che te prakRti pramANe tenA bAhya rUpa-raMgano uThAva thAya che, chatAM paNa jyAre prakRtimAM mULabhUta parivartana thavAnu hAya che tyAre koI ne koI prakAre A virAgI puruSanA ja prabhAva guptapaNe aMtaramAM kAma karatA hoya che. tenuM AgamanaprakaTIkaraNa prakRtinAM badhAM aMgo upara asara kare che. zAstrAe jyAM jyAM 'virAga'nI prazaMsA karI che tyAM tyAM A antaHpuruSanA ja prabhAva heAya che. kAraNa ke A antaHpuruSanuM mukhya lakSaNa ja virAga che. prakRtinI kAI paNa gatimAM tene meha hAtA nathI tethI tene virAgI kahevAmAM Ave che. A virAgI puruSa sarvanA aMtaramAM virAjamAna che. enA AvirbhAva thayA pachI prakRti navA ja bhAva dhAraNa kare che. tene tenI jUnI gati gamatI nathI. catyapuruSa-antaHpuruSa pragaTa thayA pachI, AveA aNagamA e navA sarjananI, navI sRSTinI, navA bhAvanI pUrva nizAnI che. pachI tA A aNugame eTale jUnI gati, jUnA saMskAra pratyenA virAga vadhatA ja jAya che, ane eka navA cokaThAmAM-caityapuruSe nakakI karela DhALAmAM-prakRti potAnI jAtane goThavavA mAMDe che. jUnA vega jo ke potAnuM prabaLapaNuM pagale pagale batAve che te paNa tenu jora have lAMbe vakhata cAlatuM nathI. kAraNa ke jUnAmAM prakRtine potAne rasa UDI gayA hoya che. tenI ni:sAratA teNe anubhavI lIdhI hoya che. eTaluM ja nahi paNa te je kaI sArAmAM sAruM ApI zake tema hoya che te badhAnA upabhoga karIne, tenA pratyAghAtA sahana karIne te dharAI gaI hoya che. prakRti pote ja A avatAne AvAhana karatI hoya che. te namra banIne, potAne navA DhALAmAM caityapuruSanA svakIya bhAvanA--goThave ema prArthanA karatI heAya che. tema chatAM paNu, jyAre caityapuruSa jAgRta thAya che, tyAre avacetanAmAM (tameguNavALI sthitimAM) paDelA prAcIna saMskAra vakhate vakhata prabaLapaNe humalA lAve che, ane potAnu sthAna kAyama rAkhavA jIvanane mUDha DhALAmAMthI na javA devA ane urdhvagAmI prayatnane bhuMsI nAkhavA-khUba mahenata kare che. dareka urdhvagAmI pagalAM-vikAsalakSI prayatnomAM A prakAranA pratyAghAta sahevA ja paDe che. A ghaTanAne jaina-zAstrAmAM 'upasa' kahevAmAM Ave che. AdhyAtmika pragatimAM AvA upasargo anivArya paNe Ave ja che, kAraNa ke vikAsamAM AvA upasargo ghaNA mahattvanA bhAga bhajave che. ApaNe apakava sthitimAM AgaLa na vadhIe e tenI A upasargo dvArA kharAkhara kasoTI thatI rahe che. A upasargAnuM astitva na hoya te ApaNA vikAsa aparipakava rahe che. eka bhUmikA upara barobara sthira, siddha, ane sudRDha na thaI e tyAM sudhI A upasargo ApaNane kAcI avasthAmAM AgaLa vadhavA detA nathI. ApaNe apakava-apUrNa hoIe tyAM sudhI te ApaNane punaH punaH mULa sthAna upara lAvI mUke che. kharU jotAM, te upasargo nathI, paNa vikAsakramanI eka Avazyaka ghaTanA che. tenA vinA ApaNe vadhu AgaLa jaI zakIe ja nahi. tattvadarzana [8] For Private Personal Use Only Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paSya gurUdeva Daviya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha te te bhUmikA upara rahIne ApaNe te te upasargone vijaya-uttarIkaraNa karavuM joIe. te ja ApaNe vijetAvIrAtmA-puruSa kahevAI zakIe. prAcIna graMthamAM tyapuruSane agni-pAvaka nAmathI saMbodhavAmAM Avela che. tenI ti hRdayanA nibhUta pradezamAM prakAze che, ane tyAM rahIne mana, prANa, zarIra upara pitAne prabhAva vistAre che. sAmAnya jIvanamAM paNa caityapuruSanuM kArya aviratapaNe cAlatuM ja hoya che. tene prakAza na hoya te mAnavI eka vicArazUnya-jaDavat prANI banI jAya. sAmAnya jIvanamAM tenuM kArya prachanabhAve (guptarUpe) thayA karatuM hoya che eTale ke pite (tyapuSa) chadmastha rahIne (apragaTapaNe) pitAne bhAva prakRtinA pradezamAM mokale che, ane prakRti dvArA sAmAnya jIvana Acho-ghere prakAza pAme che. eTale AvA jIvanamAM maityane prabhAva prakRti sAthe guMcavAI gayeluM hoya che. tyAM prAkRta jIvana (prakRtigata) ane cityabhAvanuM mizraNa hoya che tethI cecaprabhAva prabaLapaNe kAryazIla banI zakato nathI ane prakRtinAM kAryo bhUlabharelAM, apUrNa, azuddha rahe che ane ghaNIvAra satyakamane khoTI paddhatithI kare che. caityane bhAvAveza hovA chatAM, kayAM kevA saMjogomAM kayA mANasa pratye tene upaga kare tenI yathArtha samajaNa hotI nathI. eTale cAritranA pradezamAM yathAkhyAtapaNuM sacavAtuM nathI. A atyapuruSanuM kArya atyAre ApaNA bAhya bhAnanI sapATI upara dekhAtuM nathI, kAraNa ke atyAre ApaNA bAdAbhAnane pradeza, zarIra-mana ane prANanI pravRttiothI ubharAI gayela che. aMtarAtmA ke cityapuruSanuM kArya ane hAjarI, bAhyabhAnamAM tyAre ja pratIta thAya che ke jyAre mana, prANa ane zarIranI pravRttio zAnta thaI jAya che. - antarAtmA mananI mAphaka kaMI vicAraNathI nizcaya karatuM nathI. te sIdhuM-pratyakSa joI zake che ane satya mArgane nirNaya karI zake che. prakRtinI pravRtti (mana-prANa-zarIranA vyApAre) jema jema maMda paDe che tema tema aMtarAtmAne vizeSa prakAza thatuM jAya che... ane pachI bAdhabhAnamAM AvIne jyAre te A samagra yaMtrane kabaje le che tyAre manuSya bhAgavatI satyenA kharA mArga tarapha vaLI zake che. atyAre te mAnava ahaMtAnA AvaraNamAM DhaMkAyela che. ahaMtA nivRtta thatI jaze tema tema te pragaTa thatA jaze. sAmAnya cetanAmAM caityapuruSanA kAryane pUratI taka ke saMjogo maLatA nathI. bahu prayatna saheja bhAva prakRtimAM AvI zake che. mAtra gAbhyAsI puruSe ja cetyazakitane purebhAgamAM lAvIne tene (tyazakitane) kAryasAdhikA banAvI zake che ane jema jema caityazakita prabhAgamAM AvIne pareDita banIne-kArya karanArI thAya che tema tema te prakRtinA mizraNathI mukata thAya che. pachI tene prabhAva pratyakSapaNe kriyAzIla bane che. eTale ke pachI caityaprabhAva, mAtra pachavADe rahIne prakRtine AdhAra ApatuM nathI. paNa mokhare AvIne bAhya cetanAne pitAthI bharI de che. pachI tene pitAnA prakAza mATe mana, prANu, zarIra upara AdhAra rAkhavo paDatuM nathI. paNa e badhA upara potAnuM Adhipatya jamAve che ane pitAnA prakAzane anusaratI rIte prakRtine ghaDI kADhe che. Ama thavAthI prakRti saMpUrNa paNe caityapuruSanuM yaMtra bane che, eTale ke te saMpUrNapaNe caitya-prabhAvane anusaranArI banI jAya che, tenAM (prakRtinAM) saghaLAM karmabhAva, vicAra, viveka, saundaryAnubhUti, bhegepabhegA caityapuruSanA bhAvane anurUpa banI jAya che. AnuM nAma cityIkaraNaantarAmikaraNa-apUrvakaraNa che. AdhyAtmika jIvananuM te prathama pagathiyuM che. yogIonA jIvanamAM A anubhUti atyaMta nigUDha-AtmasparzI- pratyakSa hoya che. mANasa potAnI ane paranI kharI sevA eka ja rIte karI zake, ane te e ke pitAmAM adhyAtmakendra pragaTAvavuM ane bIjAne tema karavAmAM madada karavI. A rIte ja jagatanI sAcI sevA thaI zake che. Ama banI na zake tyAM sudhI mAtra bahAranI madada sahejasAja rAhata ApI zake, duHkhane nyUna karI zake. AthI vadhu kazuM banI zake nahi. matalaba ke adhyAtmakendra pragaTAvavA mATe bhagavAna sAthe yukata thavAnI zakita mANasamAM na Ave tyAM sudhI te pAmara che, kSudra che, asahAya che, ekAkI che, evI paristhitimAM "ekale Avyo chuM ane eka javAne chuM" evI evI tenI phariyAda bAbara che, paraMtu have e samaya AvI gayo che ke pote ekale nathI evuM mANase samajI levuM ciMtanIya vicAradhArA [9]. Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paSya gadeva kavivaya 5. nAnayajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha ghaTe che. ApaNe ekalA nathI, bhagavAna ApaNI sAthe ja che, ane tenI sahAya, kRpA ane prabhAvathI vikAsakramamAM ApaNe eka mahattvanuM pagaluM bharavAnuM che. sAdhanAmAM adhIratA, utAvaLa, vyagratA e khoTuM pagaluM che. kayAMya paNu utAvaLa na hovI joIe. zAMti, vizuddhi, pUrNatAnI bAbatamAM paNa, e badhuM ya utAvaLathI meLavI levAnI vyagratA na hevI joIealabatta, zAntinI anivArya AvazyakatA che, paNa te prakRtine vaMsa, damana ke vinAza karIne nahi paNa tenuM (prakRtinuM) rUpAntara karIne vartamAnakALe, prakRtinA aMcaLA (oDha) nIce rahelo jIva, ahaMbhAvathI prerAIne karma karI rahyo che bhega-upabhoga bhegavI rahyo che ane tajanya AnaMdane anubhava paNa karI rahyo che, eTale ke karma, bhega ane sukhanI pasaMdagI prakRtidvArA karI rahyo che. kharuM jotAM, evI rIte pasaMdagI karavI emAM baMdhana che. baMdhana che tyAM ajJAna che. e badhuM kArya antaH puruSa-tyapuruSane seMpavuM joIe ane te je kaMI prakRti samakSa raju kare te karavuM ane bhogavavuM joIe. pasaMdagI ane preraNA cetyapuruSanI hovI ghaTe. te ja nibaMdhabhAve karma ane bheNa banI zake ane temAM AnaMda AvI zake. prakRtibaddha jIvAtmAnI pasaMdagIthI mANasa badhI sAdhana sAmagrIne vikRti, virUpa ane baMdhanamaya banAvI mUke che. samatva samatva e sAcI AdhyAtmika cetanAne mukhya AdhAra che. sAdhaka jyAre prANujanya lAgaNI, vANI ke karmamAM pravRtta thAya tyAre samatvathI calita thAya che. samatvane artha mAtra dharyuM nathI. jo ke e vAta ! daDha thayeluM samatva mANasanI sahanazIlatA ane dhIrajanI zakita behada vadhArI zake che. samatvane vizada artha karIe to samatva eTale prazAnta-acala mana ane prANa. samatva eTale game tevA prasaMge bane athavA ApaNA pratye game tema karavAmAM Ave ke bolavAmAM Ave te paNa tenAthI apRSTa nilepa rahevuM, abdha rahevuM. ApaNe tevA prasaMge ke banA pratye sIdhI najare nihALavuM; eTale ke vyakitagata lAgaNIothI utpanna thatI badhA prakAranI vikRtiothI mukta rahevuM. ane e ghaTanA ke prasaMge pachavADe zuM raheluM che, zA mATe te bane che, emAMthI ApaNe zuM zIkhavAnuM che, ApaNA jIvanamAM evuM zuM che ke jenA viruddhamAM A prasaMga utpanna thaye che ane temAMthI ApaNe atyAre zuM lAbha ke pragati meLavavI, e badhuMya samajavAno prayatna karavo. samatva eTale ApaNI prANa-pravRttio para vijaya. ApaNe ke, vedanazIlatA, abhimAna, vAsanAo vagere upara ApaNuM svAmitva. TUMkamAM, AvA kaI vikArene ApaNA upara kAbu meLavavA na de eTale ke ApaNI aMtaranI zAntimAM kSobha thavA na de. AvI koI ghaTanAo bane tyAre Ave ke ubharAmAM AvI jaI kAMI bolavuM ke karavuM nahi, paNa hamezAM AtmAnA UMDANanI zAnta pratiSThAmAMthI ja balavuM ke AcaravuM tenuM nAma samatva. pUrNa mAtrAmAM AvuM samatva meLavavuM e kAMI sahelI vAta nathI, tethI ApaNI AMtarasthiti ane bAhya pravRttionA mULamAM A samatva nipajAvavAne bane teTale vadhu ne vadhu prayatna karatA rahevuM joIe. - samatvane eka bIje paNa artha che. mANaso, teonI prakRti, teonAM kAryo ane je baLathI teo paricAlita thAya che te badhAM pratye ApaNe samadaSTithI jotAM zIkhavuM. AvI samadaSTi keLavavAthI, ApaNAM avalekanamAMthI ane nyAyabuddhimAMthI vyaktigata lAgaNIne bhAva nIkaLI jAya che; ApaNe mAnasika pakSapAta ane vyakitagata valaNa jatuM rahe che, ane sarvanI pachavADe rahela satyanuM darzana karavAmAM ApaNane sahAya maLe che. vyakitagata lAgaNIo hamezAM vikRtio ja UbhI kare che, eTaluM ja nahi paNa mANasanA kArya pAchaLa je hetu hatA nathI te ApaNe kalpI laIe chIe. pariNAma e Ave che ke ApaNuM mana gerasamajUtIo ane anyAyI vicArothI bharAI jAya che. najIvI vAta ApaNI samakSa moTuM rUpa pakaDI bese che. jo ke ApaNA sAmAnya nitya tattavadarzana Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva viva paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha jIvanamAM vyakitagata lAgaNIo ane vedanazIlatA ja mAnavaprakRtino sthAyI aMza che, ane AtmarakSA mATe tenI jarUra paDe che. A badhuMca chatAM ema lAge che ke, ApaNA AtmarakSaNa mATe, manuSyeA ane ghaTanAe pratye ApaNe vadhAre prabaLa-vadhAre vizALa ane samatvapUrNa valaNa rAkhavu joIe. AtmarakSaNa mATe e ja vadhAre sArI paddhati che. chatAM sAdhako mATe te khAsa jarUranu che ke temaNe A badhAnI pAra javu joI e. e ja emanI pragatinuM mukhya cihna che. AMtarika pragatinI pahelI zarata e che ke, ApaNI prakRtinA koI paNa bhAgamAM je kAMI khATu che ayeAgya che agara asat pravRtti che tene eLakhI levuM. khATo bhAva, khATI lAgaNa, khATI vANa, khATu' kArya hoya tene pakaDI pADavu. khoTAne artha e che ke je bhAgavatI satyathI vegaLuM hAya, uccatara cetanA ane ApaNA jIvananA uccatara aMzathI virudhdha hAya-bhagavAnanA mAthI viparIta hoya - te badhuM ya khATuM - ayogya samajavu, ekavAra khATu' che ema nakakI thayA pachI teno bacAva karavA nahi, athavA tene vyAjakhI TharAvavA prayatna karavo nahi; paraMtu bhagavAnanA prakAza ane tenA anugraha pAse te raju karavuM ane tene badale sAcI cetanA sthapAya tema mAgaNI karavI. 7 sAdhu kANu ? sAdhanAmaya sAdhaka ApaNA AdhyAtmika jIvananI zarUAta caityapuruSanA avataraNa pachI thAya che. ApaNI sattAmAM sAcu vyaktitva e antaHpuruSanu che. e vyakita (antaHpuruSa) jyAre jAgRta thAya che tyAre prathama ahaMtApradhAna vyakitatva parirtita thAya che. arthAt tenuM rUpAntara thAya che. eTale ke tenA sthAne eka prakAranu mAnasottara--sambAdhizakita-jJAnamaya vyakitatva pratiSThita thAya che. te pachI dhIme dhIme e vyakitatva ucca rUpAntara pAmatAM pAmatAM chevaTe atimAnasa-divyabhAvane pAme che ane ApaNuM jIvana bhAgavatI kendra banI jAya che. jenAmAM caityasattA jAgRta che tene pApa bALI zakatu nathI. pApane te bALI nAkhe che. jenA jIvanamAM caityapuruSanuM calaNa che te bhavasAgara tarI gayA che. tene bhavanuM baMdhana nathI. caityapuruSa 'bhavathI para che. e antaHpuruSa bhagavAnanI cinmayI mahAzakitanu bindu che. te ApaNAmAM pragaTa thaIne sindhurUpe pariName che. antaHpuruSanI jAgRti e ja dIkSAnA sAcA adhikAra che. bhagavAnanI sAthe yoga pAmavAnI sAdhanA tenA (antaHpuruSanA) AvirbhAva pachI zarU thAya che. jIvanane sAcI bhAgavatI dIkSA te caityapuruSa ja ApI zake che. te sattA utpanna thayA pachI ApaNe pUrNa svAdhIna, svataMtra ane samartha thaI zakIe chIe. prakRtinuM dAsatva te pachI ja chUTI zake che. pachI prakRti ApaNI dAsI bane che ApaNe prakRtinA Izvara banIe chIe. prakRtinA UrdhvagAmI vegane adhIna thavA mAge che te sAdhaka te adhikArI che, paraMtu je mAtra niSThAvAna hoya, AcAra saMpanna hoya, svasvarUpanuM bhAna pragaTayuM na hoya te tethI jIvanamAM sAdhudazA AvI jatI nathI. athavA sAdhu che. paramAtmAnI sahAyaka zikatano eTalu ja nahi paNa guNasaMpanna hoya chatAM paNu sAdhu te che ke je bhagavAnanI paritrANa-zaktinA adhikArI che. sAdhu te che ke jenA viSe prakRtine UrdhvagAmI vega satata pravAhita che. je sAdhaka A Urdhvagatine adhIna che. tenI AsapAsa bhagavAnanI zakitanA du badhAI jAya che. bhagavAna pote tene potAnA AliMganamAM rAkhI tenI rakSA kare che, kAraNa ke bhagavAna temAM pravezavA mAMge che. evA sAdhakanAM sarva vidmo nAza pAme che. sAdhutA jaya pAme che. sAdhutAnA jaya eTale mAnavamAM bhagavAnanA prakAza, prakRtinuM Urdhvagamana, aparAmAM parAnuM rUpAntara, mamAM amartyanI pratiSThA. vijayI te kahevAya che ke je peAtAmAM bhAgavatI cetanAnI pratiSThA karI zake che. AvA vijaya pAmanAra 'jina' sa'jJAne pAme che te ja kharA arthamAM jina-sAdhu che. Jain EadhyAtma ciMtana For Private Personal Use Only [1] www.jaL= ry.org Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavidhaya paM. nAnayajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha saccidAnaMdanuM svarUpa (sat-cita-AnaMda) ApaNe atyAre je kaMI chIe te sarvasva nathI, tema zudhdha paNa nathI. ApaNI pAchaLa UrvacetanA-divyacetanA rahelI che. tenAM traNa aMgabhUta to che sata, citta (tapAsa) ane AnaM. tenuM svarUpa nIce pramANe che : "He ApaNA astitvanuM mULa tattva che. te vizuddha, anaMta, bhedarahita che. ApaNuM vartamAna astitva bhedayukta, niraMtara parivartanazIla evA bhautika tatva upara pratiSThita thayeluM che, tyAre sat e mULatattvanuM divyarUpa che. cit--tapas e cetanAnI vizuddha jJAna-zakita che. te tenI sAmyavasthAmAM tema ja kriyAtmaka avasthAmAM baMnemAM mukta che. tene saMkalpa amegha che. jyAre ApaNA vyakitagata prANunI kamazakita-nirbaLa-avarudhdha hoya che; ApaNI prANazakti bhautika tatvanA AdhAre namelI ane tenAthI maryAdita hoya che tyAre A divya citazakti agara tapasa ApaNI atyAranI nimna prANazaktinA mULamAM divyarUpe rahelI che. 'ghAnaM-zuddha cetanAnuM astitva ane zakitanA AnaMdarUpe te hoya che. ApaNAmAM atyAre mAtra IndriyenAM saMvedanA ane lAgaNInA UbharA hoya che, ke je bahAra AvatAM prANa ane bhautika tattvanA AghAtathI utpanna thAya che; ane tenA pratyAghAtarUpe ApaNAmAM harSa-zeka, sukha-duHkharUpe pariName che. ApaNI nigna bhUmikAnI lAgaNIo ane saMvedananuM divya-UrdhvarUpa te rAnnara che. divya sat, divya cit ane divya AnaMdanuM A ucca aritatva bhedarahita, ravayaMbhU ane jIvana-maraNanI rekhAothI nilepa che-avinAzI che tethI tene "amRtata' kahevAmAM Ave che. ApaNA nimna astitva ane ucca astitvane sAMkaLanArI eTale ke e baMne bhUmikAonI vacce rahelI cetanAne "vijJAnasetanA" agara "kAraNa" athavA "atimanasa evuM nAma apAyela che. vizvane te "kAraNubhAve che, ke je mana, prANu ane zarIranI astavyasta pravRttionA AdhArarUpe, guptabhAve, pachavADe rahIne daravaNI kare che ane vizvamAM sarva prakAranI mayukata vyavasthAo kare che. vedomAM tene satyama, tam, gRhat kahela che. 'tya e vijJAna-cetanAne e aMza che ke, je padArthone mAtra bAhyabhAva jovA uparAMta, tenuM samagra satya aparokSabhAve joI zake che. 'kata e vijJAna cetanAne e aMza che ke jemAM divya cinI kAryasAdhaka zakti rahelI hovAthI, prajJAna ane sarvagrAhI daSTithI dareka vastunI prakRti anusAra kArya-vyavahAra calAve che. "kRdatta e vijJAna-cetanAne e aMza che ke, jenuM svarUpa anaMta-vyApta vizvajJAnanA prakAranuM hovAthI, tenA piTAmAM badhI bhinnabhinna pravRttione samAveza thaI jAya che. badhI vibhakta cetanAnI pachavADe A vijJAna-cetanA hovAthI te badhA vibhakatene eka avibhakta bhaNI dorI jAya che. tema chatAM te vijJAna-cetanA mAtra avibhakatane ja jetI nathI, paNa vibhakata-anaMtapaNAnA satyane paNa jue che. A kisAna e ApaNA atyAranA nimna vibhakta mananuM mULa divyarUpa che. saMgasamyagU vega-UrdhvagAmI vega rUMdhAyele vikAsakrama e sarva prakAranAM duHkha-dardanuM mULa che. ApaNA jIvanamAM eka UrdhvagAmI vega rahele che. e vega jyAre avaruddha thAya che, tene vikasavAne-pragaTa thavAno avakAza maLatuM nathI athavA e UrvagAmI veganI sAthe jyAre ApaNe sahakAra karatA nathI, tyAre e vega duHkha, saMtApa, darda ane anAgya rUpe pragaTI nIkaLe che. tethI duHkha tavadarzana Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya 5, nAnayajevajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMthare dardIne nivAravAne eka ja upAya che. " ugAmI vegamAM ApaNe vega bheLava-tenI sAthe sahakAra kare. te pravAhamAM ApaNA jIvanane vahevA devuM." rajoguNanAM kAryomAM nimagna rahenAra mANasomAM dardanuM pramANa vadhAre hovAnuM kAraNa e che ke temanI zakti viSaye ane vAsanAonA kSetramAM raMdhAI rahe che. te zaktio UrdhvagAmI e vegane-UrvilakSI rUpAntarane pAmI zakatI nathI, tethI duHkha-dardarUpe bahAra phUTI nIkaLe che. savaguNIjanene, kaTanI mAtrA ochI hovAnuM kAraNa e che ke temanI zakti, UrdhvagAmI vegane pUrata avakAza Ape che. eTale ke, jeTalA pramANamAM e vegane muktapaNe kArya karavA devAmAM Ave teTalA pramANamAM mAnavajIvanamAMthI duHkha-dardanuM pramANa kamI thAya che. jJAnI puruSe vIryanA UrdhvagAmI vegane kadI rekatA nathI. tenA udarvagAmI skUraNamAM hamezAM sahakAra Ape che. bhava athavA saMsAranuM svarUpa ane tethI mukita jIvananA kendrabhAgamAM-nigUDha kSetramAM eka "nirmohI rAma vase che, e bhagavAnanuM kuliMga che-bhagavAnanI Atmazakti che. ApaNo antarAtmA che, ApaNuM vAstavika svarUpa che. ApaNe bAhyamAMthI-ahirAtmabhAvamAMthI sva-pratiSThA (pAtApaNuM khaseDIne) tyAM (e kendramAM) sthApavI joIe. tyAM ApaNuM ApaNApaNuM pratiSThita karavuM joIe. sapATI uparanA jIvanane tyAMthI kendramAMthI-kendadvArA) niyaMtrita karavuM joIe. bahAranI racanAo ane AkAre sAthe ApaNI jAtane ekarUpa kapIne temAM ApaNe maDha na thavuM joIe. bahArane dhAraNa karele AkAra te amuka hetu pUratA ja hoya che, eTale enI kiMmata paNa e hetu pUratI ja AMkavI joIe. e bAhyamAM nimagnatA-temAM ja sarvasvatA e ApaNuM mUrkhAI athavA mehadazA che. enuM nAma mohanIya karma athavA mehanataMtra. e mehanataMtramAMthI chUTavA mATe ApaNe ApaNI pratiSThA, pelA kendravatI 'nirmohI rAma'mAM karavI joIe. eTale ke antarAtmAmAM sthira thavuM joIe. e dazAnuM bhAna keLavIne ApaNe bAhya karmo karavAM joIe. e navo cIlA pADavAmAM ghaNe samaya jAya che paNa tema thAya tyAre ja A 'bhavasAgaramAMthI chUTake thAya che. atyAre ApaNe bAhya bhAvarUpI 'bhava'mAM ekarUpa thaI DUbI gayA chIe. TUMkAmAM, "bhava' e ApaNe ja dhAraNa karela-svIkArele eka bhAvavizeSa-AkAravizeSa che. te ApaNuM sarvasva nathI. ApaNe temAM ja parimita nathI. je mAnava e dhAraNa karelA "bhavamAM ja pitApaNuM mAnI bese che te kSudra che, pAmara che, bhavamAM DUbele che. je bhAvathI para rahe che-amuka hetu pUrata bhavana (saMsArane) upaga kare che, te bhavathI pAra gayela che. ApaNA aMtaramAM jyAre ApaNI sAcI pratiSThA thAya che chUTI zakAya che. mAnava e cityapuruSanuM nirmohI rAmanuM prakAzakSetra che. mAnavanuM jIvana e tenI pitAnI khAtara nahi paNa antapuruSanA pragaTIkaraNa mATe che. mANasa dvArA pote prakAzI zake eTalA mATe bhagavAna, mAnavaprakRti dvArA mANasa jAtanuM ghaDatara karI rahela che. paraMtu mANasa pitAnI ahaMtAthI bhagavAnanA e saMketamAM aMtarAya nAkhyA kare che, ane ema karIne antaHpuruSanA prakAzane vikRta banAve che. e vikRti jyAre bhAgavatI prakAzane bahu ja aMtarAyabhUta thAya che tyAre bhagavAnanA saMketa mujaba, mANasanI ahaMtAne bhasmIbhUta karI nAkhavAne vilakSaNa prayoga thAya che. e ghaTanAne mANasa samajI zakatA nathI. eTale evA samaye pApane udaya mAnI mAnava kalpAMta karavA lAge che. matalaba ke, pitAnI ahaMtAne anukULa kAMI thAya to tene mANasa puNeya mAne che ane pratikULa bane te pApane udaya mAne che. eka daSTie te barAbara paNa che. kharuM jotAM kudaratanA saMketa mujaba atAnA AvaraNane dUra karavAne je pravega thaI rahyo hoya che tene te AbhAsa mAtra che. Ama hovAthI ja ApaNuM kartavya che ke ApaNuM abhimAna saMkelI laIne tyapuruSane ApaNA jIvanadvArA prakAzavAnI mAga saraLa karI Apo. enuM ja nAma Atmavisarjana athavA pitAno daSita bhAvane tyAga. jaina zAstrakAra , banAvane argr volini (mAtmAne sukunAmi) kahe che. AdhyAtma ciMtana Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva vilaya paM. nAnajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha zakitasaMcayaH mane gupti, vacanagupti ane kAryagupti zArIrika pravRttione saMyama karavAthI ekatrita thayelI zaktio vANI dvArA kharcAI jAya che, mATe kAyika ane vAcika banne saMyama jarUrI che. e bannenA saMyamathI ekatrita thayela zakita, mananI pravRttio dvArA chUTI thavA mAge che. tethI saMyamI puruSone ghaNI vAra vAsanAo ane mAnasika udvege vadhI paDe che. kAraNa ke zarIra ane vANInA saMyamathI bhegI thayelI zakita teothI jIravI zakAtI nathI, eTale keI paNa rIte pitAne mArga zodhavA vyAkuLa thAya che. zarIra ane vANune pravAha baMdha thavAthI mananA vega dvArA e zakita kharcAI javA mAge che. mATe yegI ane. sAdhake zarIra, vANI ane mana e traNene saMyama karavuM joIe. e traNenA saMgepanathI bhegI thayelI zakita garUpe prakAze che. mana-vacana ane kayaguptinuM rahasya A prakAre che. tyAM evuM saMgepana nathI tyAM zakita nathI, ane zaktihIna-alahIna mATe AtmAnI prApti nathI. eTale ja kahyuM che - nAthamAtmA vadIna janasevA ane gasAdhanA jagatane upayogI thavAnI-janasevAnI ahaMvRtti rupa eka bhramaNA ApaNAmAM ghUsI gayela che. A bhAva pazcimamAMthI AyAta thayo che, ane ApaNAmAM jaDa ghAlIne beThe che. kharI rIte te je kaI vyakita mAnavatAbharyuM jIvana jIve che te eka yA bIjI rIte jana-samAjane upayogI banI rahe che; eTale, parasparanA vinimayamAM A sevA samAI jAya che. samajapUrvakanA jIvanamAM jANe ke ajANye evI sevA nIpajI Ave che. paraMtu gasAdhanA te bhagavAnane uddezIne hoya che, janasevAnA hetuthI nahi. mANasa pitAnI yogasAdhanA dvArA je divyacetanAnuM prakaTIkaraNa kare che ane jagatamAM tene pratiSThita kare che tethI jagatamAM eka mahA-kAnti thAya che, ane A kAnti athavA pheraphAranI asara samasta mAnavajIvana upara thAya che. A rIte, yoga sAdhanAthI, parokSarUpe UMcAmAM UMcI mAnavasevA siddha thaI jAya che. tema chatAM evI sevA yogane ja hetu nathI. te sevA te yuganuM avAntara phaLa-peTA pariNAma che. yugano eka ja hetu che, ane te e ja ke ApaNAmAM divyacetanAnI pratiSThA karavI, ane samasta mAnavajIvana dvArA e divya cetanAno prakAza kare. e prakAzathI jana-samAjamAM ApeApa mahatuM parivartana thaze. buddha, mahAvIra Adi tAraka puruSanI sevA A prakAranI hatI. buddhivAda ke saMpradAyavAda mAnavajAtanuM kalyANa na karI zake. buddhigata mAnyatAo game tevI ucca prakAranI hoya paNa tenAthI mAnavajIvanamAM kazo mahattvano pheraphAra thato nathI. dharmasaMpradAyanI niSphaLatAnuM kAraNa e ja che ke temanAmAM amuka buddhigata mAnyatAo, sAMpradAyika AcAro, vidhiniSedha ane karmakAMDa sivAya kazuM ja rahyuM nathI. AnAthI mAnavane uddhAra thaze evI bhramaNA sevavI nakAmI che. mANasamAM te kAMI zakti ke zuddhi lAvI zake tevuM nathI. je saMpradAya ke paMthanA nAyaka-puruSomAM bhAgavatI guNeno vigraha (zarIra athavA avataraNa ke mUrta svarUpa) hoya che, jeo bhagavAnamAM nivAsa karatA hoya che, jemanI dvArA bhagavAnane prakAza pragaTa thatA hoya che, jenA hRdayamAM bhagavAnanI vibhUti, zakita ane AnaMdanA pravAha vahe che, tevA puruSe dvArA ja mAnavane uddhAra zakaya che. temAMthI samAja, zakti ane zaddhi meLavI zake che. vartamAnakALe te Akhe samAja mRtavat che ane buddhine kacakacATa karIne divase vitAve che. bhagavAna saMbaMdhI vAta karyA kare che, paNa bhagavAna potAmAM prakAze tevI sAdhanAthI vimukha rahe che. AnuM nAma adhaHpatana, AnuM nAma mahatI vinaSTi. e samAja ke saMpradAyane vinAza koNa rokI zake tema che? tavadarzana Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " pUjya gurUdeva vivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMthare 13 sukha-dukhanI samajaNa upakAraka nimitte sukha-duHkha, saMpatti-vipatti, sadbhAga-durbhAgya e sarve anubhave AtmAnI pragati arthe anivArya che. AtmAnI bhagavAna taraphanI kUcamAM e sarva sahAyakarUpa che, sAdhanarUpa che, TekArUpa che. e sarva kaTIo che, agniparIkSA che. e badhAmAMthI seMsarA nIkaLyA vinA zakita-saMcaya thatuM nathI. sadabhAgya ane saMpatti e darbhAgya karatAM vadhu sakhata kaseTI che. mANasa duHkhamAMthI niSkalaMkapaNe pasAra thaI zake che, paNa sukhamAMthI kalaMkarahitapaNe pasAra thaI zakatuM nathI. sukhanA aMge je pralobhane hoya che temAMthI cAritrasaMpanna rahIne pasAra thavuM muzkela che. kharI rIte joIe to sukha karatAM duHkhanI avasthA e bhagavAnanI vizeSa kRpArUpa che. eTale duHkha ane vipatti e bhagavAnanA savizeSa anugraharUpa gaNAvAM joIe. kAraNa ke e avasthAmAM mANasa ghaNA dethI bacI zake che ane AdhyAtmika pragatinA vegane jhaDapI banAvI zake che. tethI ja duHkharUpI agnithI manuSya pitAne jevo vizuddha karI zake che tevuM sukhanI avasthAmAM banI zakatuM nathI. eTale eka dRSTie eka prakAre dakha e padayarUpa lekhAvuM joIe ane sukha e pAdiyarUpa gaNAvuM joIe. paNa A daSTi pAmara manuSpa dhAraNa karI zake nahi. UMDI AdhyAtmika samajaNa hoya te ja A daSTi nibhAvI zakAya che. 14 viSayathI nirlepa kema rahevAya? zAnti, svasthatA, prasannatAH eka mAtra upAya sauthI pahelAM, prakRtithI pitAne alaga karI, sAkSI puruSanI cetanAmAM pratiSThita thavuM. Ama karavAthI sAdhaka atuTa-acaMcaLa zAnti ane samatva meLavI zake che. sAkSI puruSano svabhAva ane svadharma niSkapa zAnti ane nibiDa prasanatA che. prakRtinA vibhathI cittamAM taraMgo ane prANumAM caMcaLatA UDavA chatAM, sAdhakanA sAkSI puruSane te pachI zakatAM nathI. sAdhaka tene (taraMga ane caMcaLatAne) pitAnA gaNatA nathI. pitAmAM utpanna thatAM ja nathI. vizvaprakRtimAM eTale potAnI bahAra thatAM anubhave che. A zAnti ATalethI ja aTakatI nathI. puruSanI A ghanazAnti prakRti upara paNa pitAne prabhAva vistAre che. tenA dabANathI "citta ane prANa paNa zAnta banI jAya che. vikAranAM kAraNe upasthita thavA chatAM sAkSI puruSa taraphathI saMkramita thayelI zAntinA prabhAvathI mana-prANu asthira banatAM nathI, eTaluM ja nahi paNa vikArahIna avasthAmAM rahI zake che. A zAnti ethI paNa nIce utarIne AdhAranI cetanAmAM Utare che, eTale ke jJAnataMtumaya bhautika cetanAmAM Utare che. tyAre e zAnti tyAM Utare che tyAre prakRtinA badhA sparzI, dehastha zAnti sAthe athaDAIne haNAI jAya che. dehamAM koI prakAranI caMcaLatA ke pratikriyA utpanna karatA nathI karI zakatA nathI. jarUra, A sidhdhi bahu prayatnasApekSa che, sahaja maLI zakatI nathI, chatAM te asaMbhavita nathI. nigraha ke anAsakita? A yogamArgamAM baLAtkArapUrvaka nigrahanuM valaNa mudala rAkhavAnuM nathI. viSa saMbaMdhe anAsakatabhAva ke samatvano bhAva rAkhavAnuM che. AvA saMjogomAM, sAdhake pAchA haThIne UbhA rahevuM joIe, nijhana prANanI vAsanAothI alaga thaI javuM joIe. eTale ke e vAsanAo ane tenuM tophAna e pitAnuM che ema vIkAsvAnI ApaNe nA pADavI joIe. Ama karavAthI ApaNA nimna prANa dhIredhIre zuddha thatuM jAya che, zAnta samabhAvavALo banato jAya che. evI sAdhanA mATe vAsanAnAM mojAM uchaLe tyAre sAdhake tenA daSTa banI javuM. keI bahAra banatA banAva ke padArtha tarapha jotA hoIe te ja pramANe, bane teTalA zAnta-akSampa, anAsakata rahIne te te vAsanAnA taraMge tarapha nihALavuM joIe. tene adhyAtma ciMtana [ 5] Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha pasAra thaI javA devAM joIe, potAnI cetanA-bhUmimAMthI tene ahiSkRta karavAM joIe, ane tenA sthAne sAcI pravRtti-satyacetanA punaH dhIratApUrvaka pratiSThita karavI joIe. 15 ceAgI - yadRcchAlAbhasa MtuSTa yogIjanA bAhya IndriyA ane tenA sthULa viSayo pratye anAsakta hAvAthI, vizeSa karIne nirbheLa AMtarika sukhano anubhava karatA heAya che. e sukhAnubhavane te vastujanya AnaMda samajatA nathI, eTale ke bAhya vastuthI temanA kAI abhAvanI pUrti thatI hAya ema teo mAnatA nathI. tenA vinA temane becenI thatI nathI. tevI ja rIte tenI (vastunI) hAjarIthI teo vyagra banI jatA nathI. tee samaje che ke vastumAM ke vastuthI je AnaMda anubhavAya che te tatvataH AtmabhAvanuM ja vastumAM thayela sakramaNa che. je mANase vastunI khAtara vastune cAhe che ane tajjanya sukhane vastugata samajIne svIkAre che te mohAMdha ane ajJAnI che. paraMtu je vastune dharI rahela caitanyane-vastunI kiMmata AMkanAra AtmAne jue che ane temAMthI nIpajatA AnaMdane antaHpuruSa prerita mAne che tee ja sAcA rasanA bhAkatA che. yogIjane koI vastunA abhAve potAmAM khAmI agara laghutA anubhavatA nathI. teo koI vastune rAjisaka AkAMkSAthI pakaDatA nathI eTale vastumAM Asakata thaI tene grahaNa karatA nathI. paraMtu sahajAsahaja je vastu tenI pAse AvI paDe temAM tene Atmagata saMtoSa hoya che. tethI ja AvA mukata puruSone vyakitagata AzA ke AkAMkSAe nathI hotI. koI padArthane te vyakitagata mAlikInI cIja tarIke grahaNa karatA nathI. candvAlAma saMtuSTaH nI jema je kaI tenI pAse AvI paDe tene tee svIkAre che; kazAyamAM lAbhAtA nathI, koInI IrSA karatA nathI, je kaI AvI maLe tene aNagamo ke Asakita vagara svIkAre che. je kaI jAya che tene kheda, zaiAka ke viyoganA bhAva lAvyA vinA, padArthonA anaMta cakramAM cAlyuM javA de che. tenuM hRdaya ane AtmA tenA saMpUrNa svAmitvamAM hoya che. pratyAdhAtA ke vAsanAothI teo mukata thayelA hAya che. bAhya padArthonA sparzane te kSeAbhapUrNa uttara ApatA nathI. vivekabuddhiH sAceA salAhakAra lekhaka :- adhyAyI A saMsAramAM pratyeka manuSye potAnA koyaDo potAnI meLe ja ukelavAno prayatna karavA joIe. dareka prasaMge bIjAnI salAha athavA sahAya mAgavA doDavu e pAtAnI buddhi ane sAmarthya upara kuhADo mAravA tulya che. jyAre manuSya muzkelInA prasaMge potAnI prApta buddhi-tarka athavA vicArano upayoga karavAne badale potAnI AMTI bIjA pAse kaDhAvavA lalacAya che, tyAre te potAnI sarvazakti upara vaparAza vinAnA hathiyAranI peThe kATanA thara caDhAvatA hAya che. "mAre zIre phalANuM dharmasaMkaTa AvI paDyu che, athavA phUlANI guMca ukelavAnA rastA mane sUjhatA nathI. have mAre karavu zu? ApanI AmAM zI salAha che !" AvA prazno aneka manuSyA jyAM-tyAM karatA phare che. tame paNa ghaNuM prasaMge A prakAre bIjAnI buddhinA lAbha uThAvavA dorAyA haze. duniyAnA sArA ke mAThA nasIbe, AvA prasaMgamAM maphtIA salAha ApanArAnI saMkhyA paNa haMmezAM puratA jaththAmAM rahyA kare che, ane tethI AvA abhiprAya DhuMDhanArane nirAza thaI mAtra potAnI AtmasalAha upara ja avalaMbI rahevAnA prasaMga paNa bhAgyeja Ave che. jene haratA ne krUratA game tevA najIvA kAmamAM bIjAnI salAha mAgavAnI Teva paDI gaI hoya che tene tame joze to sApha jaNAI Avaze ke te badhA viSayamAM ghaNA ja maLahIna hoya che. tenI zArIrika, mAnasika ane AdhyAtmika kitae upayAganA abhAve kAI gAmaThI nizALamAM goMdhAI rahI ekaDo ja chUTayA karatI hoya che. jarA jora karI tattvadarzana [6] For Private Personal Use Only Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "pUjya gurudeva vivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janma tAbdi smRtigraMtha AgaLa vadhavu, athavA nityanI TevAI gayelI pravRttio karatAM koI navIna vyavasAyamAM yejAvuM, e tene mana himAlayane vIMdhIne sAMsA nIkaLavA jevuM bhagIratha jaNAya che. tenuM ragIyu gADu dhIrI gatie hamezAM jUnI ane UMDI ghareDamAM ja ghasaDAtu hAya che. paNa jyAre kudarata Ara mArI kAMIka navIna paddhati svIkAravA athavA jUnA cIlAmAMthI bahAra nIkaLavA tene pharaja pADe che; tyAre te taddana khAkheAvikhA banI jaI potAnI pharajanA poTalA UMcakavAmAM bIjAnI madada bhIkhavA doDAdoDI karI mUke che. AvA TANe tene potAnI zakti ajamAvavA vizvAsa rahetA nathI, tethI te zakita tenA ajJAnarUpI kIcaDamAM UMDI ane UMDI gaLatI jAya che ane pratyeka navI muzkelI prasaMge te vadhAre ne vadhAre pAmara, baLahIna ane dIna banatA jAya che. mAnasika gulAmI tamArA aNInA prasaMge tamAre bIjAnI salAha levA doDavAnI leza paNa agatya nathI. je buddhimAnanI tame salAha levA icche che tenI budhdhi tamArI mAphaka bIjAonI salAhAne jyAM tyAMthI vINI ekaThI karI meLavelI hAtI nathI. paNa tamane che tevA vikaTa prasaMgAmAM potAnA AtmabaLamAM zraddhA rAkhI potAnI prApta zakitanA upayAga karavAthI meLavelI hoya che. tamane jema tamArI buddhi kasavAnI ALasa thAya che tema teNe paNa rAkhI hota tA Aja e paNa tamArA jevuM ja yAcakanu pada zeAbhAvatA hAta. tamAre be paga hAvA chatAM paDI javAnA bhayathI zA mATe bIjAnA khabhe hAtha TekavI cAlavuM joI e ? jenI salAha levA tame jAva che, te manuSya jyAre potAnuM badhuM ja kAma potAnI ukalatathI kare che tyAre tamAre paNa tamAruM kAma te ja pramANe zA mATe na karavuM? tenAmAM tamArA karatA kazu ja vadhAre nathI. tamArA salAhakArane buddhi meATA pramANamAM maLI gaI che ane tamAre nasIbe jUja sAMpaDI che, ema paNa kAMI nathI. pheramAtra eTalAja che ke tamArA salAhakAre potAnI buddhi keLavIne vizvAsayogya banAvI che. ane tamane te keLavavAnA prayatna karatA kIDIe caDhatI hAvAthI Aja sudhI tamArA salAhakAranI buddhinA maphatIo upayoga karyo hAya che. pariNAma e AvyuM ke pArakI salAhathI tamAruM eke kAma bhAgye ja sudhare che ane tamArI svataMtra vicArazaktinA zasra upara kATanAM thara caDhatA jaI dina-pratidina te vadhAre mUDhuM banatuM jAya che. saMzayAtmA vinazyati tamAre potAne karavAnu kAma tame pote ja karaze. kadI koI aTapaTu kAma na AvaDatuM hAya tA bhale bIjAnI pAse zIkhavA paNa jAe. paNa ekavAra kAmanI rIta jANyA pachI je kAMI tamArA DahApaNa, anubhava ane buddhithI thayuM joIe, tene mATe bIjAnI pAse doDavAnI Teva rAkho nahI. kharuM che ke, tamArI buddhie cAlavAmAM koIvAra tamArI bhUla paNa thai jaze, paNa bhUla je edhapATha zIkhavI zake che te khuda brahmA paNa zIkhavI zake nahI. Thokaro khAdhA vinA manuSya kadI pravINa thaI zakatA nathI. potAnA ja sAmarthya upara zraddhA rAkhanAra svAvalakhI thayA vinA manuSyamAM DahApaNu ane anubhava AvatA nathI. bhUla khAI besavAnI bIkathI bIjA upara AdhAra rAkhavAmAM tame tamArI budhdhirUpI devI saMpattine aMdhArAmAM upayoga vinAnI rAkhI mUko che, tenu tamane bhAna nathI. bhUla ke Thokara khAo tenI aDacaNa nathI, paNa tamArI AMTIghUMTIne tame ja cheDavA prayatna karo. tamane thoDI ja khabara che ke jyAre tame khIjAnI salAha levA jAe che tyAre tame bIjAnI dRSTimAM kama akkalavALA gaNA che. tamArA potAnA aMtarAtmAnI salAhanI avagaNanA karI bIjAnA abhiprAya AgaLa jyAre tame tamArI muMDI namAvA che tyAre tamArAmAM keTalI dInatA ane niLatA pravezI jAya che, tenI tamane khabara nathI. mATe ja tamane khIjA upara AdhAra rAkhavAnI pUrI Teva paDI gaI che. mATe bahetara che ke bIjAnI salAha levA javA karatAM, pharI pharIthI tamArA potAnA sayogAnA vicAra karI tamArI potAnI ja buddhi vaDe kAMIka mArga kADho. ema karavAthI tame pote keLavA che. eTaluM ja nahI paNa bhaviSyamAM game tevA vikaTa mAmalAomAM paNa tamArI muzkelI tame jAte ja oLaMgavA zaktimAna banA che. ane ema thayethI Aje je tamAre doDAdoDa karI mUkI bIjAnI pAse bhAI bhAI karatA javuM paDe che tene badale tamArI keLavAelI buddhimAM vizvAsa rAkhI, bIjA haiyAphruTayA tamArI pAse doDayA Avaze. tamane jANIne Azcarya thaze ke peAtAnI Atmazaktino, manuSya peAte ja jyAre avizvAsathI anAdara kare che, tyAre te apamAnathI chaMcheDAyelI zakti tene eke kAya mAM adhyAtma ciMtana [7] Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva vivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha vijaya meLavavA detI nathI. tame jyAre tamArA pitAne upayoga kare tyajI daIne bIjAne upayoga kare che tyAre kharekhara tame tamArA pitAnA duzmana bane che. zaMkAzIla AtmA vinAza pAme che ema je zAstranuM anubhavasiddha kathana che te A dRSTie ja che. ghaNuM mAne che tema zAstra saMbaMdhI take karavA e kAMI vinAza karavAvALI zaMkA nathI. tarkathI te UlaTI buddhi keLavAya che ane kutarka rUpI paththaranA pravAha sAme nabhI zake tevI majabUta thAya che. je zaMkA AtmAne vinAza sAdhe che, te zaMkA, upara jaNAvI tevI pitAnI Atmazakita saMbaMdhI ja che. jyAre manuSya ema kahe che ke "AvA kAmamAM amArI buddhinA zA gaja ke kAMI toDa kADhI zake ?" tyAre te potAnA prabuddha svarUpamAM AvI zaMkA karI tvarAthI pitAne vinAza karato hoya che. AtmavizvAsa keLavo tamArI muzkelImAM tamane pitAne je raste levo vyAjabI jaNAya tenI avagaNanA karI bIjAnA nizcayane anusaravuM e pitAnuM svAtaMtrya gumAvavA tulya che. bhale ekavAra tamAre nizcaya kheTa hoya ane tene anusaravAthI tame vadhAre duHkhamAM AvI paDe tema ho, to paNa tamArA nizcayanuM TApaNuM bIjAnA kahevA uparathI ja mAnI tene amalamAM mUkatA aTakavuM e gya nathI. tamane je kharuM lAge teja tamAre mATe khare mArga che. tamane kharI bhAsatI vAta bIjAne khATI bhAse tethI je te kharI haze, beTI thaI javAnI nathI. kadI tamane khoTo mArga sUjha hatuM ema pariNAme tamane jaNAya te paNa eTalA kaDavA anubhava uparathI tamane ghaNuM amUlya DahApaNa maLaze ane te sAthe tamArA nizcayane anusaravAnA Teka vaDe tamArI mAnasika zakti paNa vegapUrvaka vikAsa pAmatI jaze. tamArA pitAnA sivAya bIjo koI manuSya tamane salAha ApI zake e vAta cheka asaMbhavita che. kemake tamAruM daSTibiMdu mAtra tamane ja saMpAeluM hoya che. tamane ghaNIvAra ema bhAsatuM hovuM joIe ke "amuka manuSya amuka avasare mArA jevI ja muzkelImAM hato ane te vakhate teNe amuka mArga svIkAryo hate; tethI tenuM duHkha dUra thayuM hatuM, mATe lAva huM paNa tenA jevuM ja vartana karuM." ghaNIvAra tame pitAne jenA jevI sthitimAM kalpatA hai che, tenI salAha paNa lIdhI haze ane teNe paNa bhaDAka daIne tamane saMbhaLAvI paNa dIdhuM haze ke "huM je tamArI jagyAe houM te Ama karuM athavA tema karuM." tame tenI AvI bedhaDaka salAhathI aMjAI jaI te pramANe vartavA paNa prayatna karyA haze. paraMtu tamane bhAgye ja khabara che ke "huM je tamArI jagyAe houM" ema kahenAra manuSya kadI paNa tenuM pitAnuM svatva tyajI daI tamArA svatvane Apa karI zake ja nahI ane tamAruM svatva-tamArA AtmAnuM yathArtha daSTibiMdu-samajyA ke svIkAryA vinA te je kAMI "Ama karuM, tema karu" kahe che te tenA pitAnA ja dRSTibiMduthI kahete hoI tamArA saMbaMdha nakAmuM ja salAhakAra tamArI sthitimAM yathArtha paNe pravezI zake nahIM, tyAM sudhI te je kAMI salAha Ape che te tenA pitAnA cittanA baMdhAraNane anusarI-tenA pitAnA rAga-dveSa pramANe ja Ape che. eka manuSyanI bhUmikAne saMpUrNa anubhava bIjA manuSyathI 'kadI paNa banI zakatuM nathI ane jyAM sudhI saMpUrNapaNe samAna bhUmikAvALA ghaNu manu A vizvamAM pragaTAvavAnuM kAma kudarata upADI na le tyAM sudhI "jo huM tamArI sthitimAM houM" vagere vacane brAnti upajAvanArA ja gaNAvA gya che. eka bIbAmAM DhALelA be rUpiyA, eka ja yaMtrathI upajAvelA be citro, athavA eka ja vRkSanI eka ja DALI upara thanArA be phaLe paNa jyAre tadana samAna nathI te pachI badhI rIte be mana eka ja sarakhI sthitimAM hoya e banavuM kema saMbhave? game tevA samAna bhUmikAe bhAsatA be sarakhA mananI cittasthitimAM, temane vikAramAM, anaMtagaNa taphAvata rahelo ja hoya che. ane tethI sthULapaNe samAna jaNAtI bhUmikA yathArtha rIte atyaMta asamAna ane nirALA daSTibiMduvALI ja hoya che. Ama che te pachI tamArI sthitine manuSya tamArA sivAya tribhuvanamAM kaI ja nathI ane tethI tamArI ja salAhane mAna ApI vartavuM ema karyA sivAya tamAre cAle tema nathI ja. tamArI sthitinuM yathArtha telana tamAre aMtaryAmI Izvara ja karI zake tevuM che. tamAre ko mArga le e phakata tamArI sAthe je atyaMta nikaTa saMbaMdhathI rahe che tevA tamArA aMtarastha prabhune ja pUchavAthI khare uttara maLe tema che tamArI jagyAnuM svarUpa tamArI sAthe cheDo ghaNA sahavAsamAM AvelA tamArA saMbaMdhIo samajI zake evI bhrAntimAM have vadhAre vakhata raheze nahIM. [98] tatvadarzana Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva Davivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha antaryAmInA Adezane anusare jagatanA abhiprAyanuM dhoraNa evuM te DhaMgadhaDA vinAnuM ane matabhedathI bharapUra che ke jo tame tenA eka vibhAganI salAhane mAna ApI vartaze te, jarUra tethI judA abhiprAyavALe vibhAga tamArA vartana pratye nArAja thavAne. tame tamArA kuTuMbanA yuvAna varganI salAhane anusaraze te turta ja tamArA kuTuMbanA DosA-DosIo kakaLI uThavAnA ane temane rAjI rAkhavAne prayatna karatA pilA yuvAne tamane namAlA, vIsamI sadInA bhAna vagaranA vagere vacane kahI tiraskAra karavAnA. manuSya jeTalI pitAnI aMtaHkaraNanI vizuddhimAMthI udbhavatA nizcayene anusaravA baMdhAelo che, teTale bIjAne rAjI rAkhavA baMdhAela nathI. duniyAne rAjIpe je tamArA nizcayanA sAmA pUre vaheto hoya to pUramAM taNAvAnI mula jarUra nathI. pitAnA antaryAmIne rAjI rAkhave e ApaNuM prathama kartavya che. jyAM jagatanI prasannatA ane antaryAmInI prasannatAne virodha hoya che tyAM ghaNA nirmaLa manuSya jagatanI prasannatAne nibhAvavA dorAya che paraMtu teo bhAgye ja samajatA hoya che ke jagatanA rAga-dveSamAMthI udabhavelI prasannatA nitya sacavAvI e keIthI banI zake tema nathI. eTaluM ja nahIM paNa te prasannatAnuM dhoraNa sadAkALa badalAtuM ja rahe che. tethI duniyAnA abhiprArUpI vaTeLanA vegane anusarI uDato pharanAra manuSya eka taNakhalA jevo ja hovo joIe. jyAM sudhI te eka tRNa je na thAya tyAM sudhI nitya badalAtA ane sAmasAme athaDAtA abhiprAyapI tophAnane tenAthI anusarAya ja nahIM. tethI ulaTuM pitAnA aMtaranA nizcayane ja daDhatAthI vaLagI rahenAra manuSya, pracaMDa tophAna ane pUranI sAme TakI zakanAra UMDA mULavALA vipula ane vistIrNa vaDanA vRkSa jevo che. game tevA pracaMDa saMbha ke jhaMjhAvAtamAM te te pitAnA ISTa svarUpanA sanAtana saMgItamAM ja tallIna hoya che. tamane yathArtha oLakhI zakanAra ane tamAruM dRSTibiMdu barAbara samajI zakanAra paNa tamAre antaryAmI Izvara ja che. pratyeka prasaMge sAcI dAnatathI tenI salAha mAMganArane te na maLe ema hajI sudhI banyuM nathI. bIjAnI pAse javuM choDI gho. zAMta thAo, ane pratyeka guMcavaNa ke AMTInA prasaMge te sarvajJa svarUpamAM zraddhA rAkhI tene pUche, ane temanI AjJA cAho. te pachI tame je kAMI karavAnA te prabhunI AjJAne ja anusarIne karavAnA. satya ane zreyanA mArge dorAvAnI aMtaHkaraNapUrvaka thayelI prArthanA karI ja niSphaLa jatI nathI. tamArA pitAnA saMbaMdhe pahelI ja vAra te niSphaLa jaze evI zA mATe azraddhA rAkho cho ? cAritragaThana lekhaka che. ha. "suzIla pratyeka vAcakane gUnAdhika aMze khabara haze ke ApaNe ApaNuM cAritra athavA vatana saMkaHpabaLathI, keLavaNIthI, manane damavAthI, saMyamathI athavA evA ja prakAranA bIjA sAdhanothI pheravI zakIe chIe. vAstavamAM dharmasaMpradAyane mULa hetu ja e hoya che ke tene anusaranAra varganuM cAritra unnata banAvavuM. A lekanuM ane paralokanuM hita sacavAya tevA prakAranuM vartana tenA anuyAyI samAja upara ThasAvavuM ane dezakALanI pradhAnabhAvanAone anusarI te kALe tevA cAritrane racavAnI sagamatA karI ApavI. A rIte cAritragaThana athavA cAritra ghaDatara e eka kalAnA anuzIlanathI mANasa pite dhAre te banI zake che. khAsa karIne jainadarzane A zAkhA upara anya darzana karatAM adhika dhyAna ApeluM jaNAya che. zrAvake temaja sAdhuvane mATe e darzananA praNetA mahAjane vartanazAstranA nirALA graMtho banAvI temanA AgaLa vartananA Adarzo khaDA rAkhyA che, ane e Adarzane anurUpa jIvana ghaDavA mATe aneka prakAranI yukita-prayukita ane vidhiniSedha tema ja AcArapravRtti prabodhI che. mULa te A badhA AcAra cAritranA niyAmaka sAdhane hatAM, ane te pratyekamAM cAritrane ghaDavAne kAMIne kAMI saMketa rahela hato. ziSyanI mAnasaprakRtine anusarIne tene amuka AcArene anusaravAnI adhyAtmaka ciMtana [ 9] Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = = pUjya gurudeva phaviSaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha AjJA karavAmAM AvatI hatI ane e anusaraNane udeza tenAmAM rahelA kaI aniSTa lakSaNa, saMskAro athavA valaNane dAbI devAne temaja uttama ane Avazyaka ISTa lakSaNone AvirbhAva karavAnuM hatuM. paraMtu kALe karIne A badhA AcAra ane vidhiomAMthI te uddeza nIkaLI gayuM. pachI te te hetu vinAnA zUnya thaI paDayA. mAla khAlI karyA pachI bAradAnanI jevI hAlata rahe tevI hAlatamAM atyAre e AcAra AvI paDyA che, kemake temAM hetu ane artharUpI mAlane abhAva che. vidhio, AcAra, kriyAkAMDo e zarUAtamAM, temanI utpattikALe, hetupUrvaka pravartelA hoya che. paraMtu samayanA pravAha sAthe e hetune vilaya thaI jAya che. darzanamAtranI evI sthiti anivArya che. je kAMI nAmadhArI che tene janma, saMvardhana, ane vinAza keIthI rokI zakAto nathI. eka pachI eka navA darzane pragaTa thayA kare che. enuM kAraNa e ja che ke jUnA darzanamAMthI artha ane hetu UDI gayA hoya che, ane tethI te samAjanI pragati mATe upayogI rahyAM hatAM nathI, ethI judA judA darzana ane saMpradAyanA khokhAmAM e artha ane hetu praveza pAmIne samAjane pitAnI utkrAMtimAM sahAya ApyA ja kare che. nAma kadAca badalAya ethI buddhimAne satyane kSaya thaye mAnatA nathI. kemake nAmanI sAthe nAzanI bhAvanA paNa saMkaLAyelI ja che. ekane eka nAma, pachI te game tevA arthavALuM hoya, te paNa tenuM punaH punaH uccAraNa ane ulekha sAMbhaLavAthI te sAmAnyavat thaI jAya che, ane e artha bIjA nAmanA DhAMkaNamAM manuSyadaSTi AgaLa na AvavA pAme te manuSyanI pragati aTakI paDe emAM zaka nathI. eka kALe jainadarzana e cAritrane khIlavavAnI zALA hatI. te dazane vihita karelA aneka AcAre ane vidhio sarva bhinnabhinna prakRtinA manuSyane baMdhabesatAM thaI paDe te mATe sUkSmabuddhithI-vivekapUrvaka sthApita karavAmAM AvyAM hatAM. badhA ja AcArene badhA ja manuSya anusare ke pALe ema kAMI na hatuM. jene jevuM cAritra khIlavavuM hoya tene anusarate AcAra te te manuSya anusare e niyama hato. jema IspitAla mAMhelI badhI ja davAo badhA ja dardIe khAvI joIe ema nathI. tema zAstramAM darzAvelA badhA ja AcAra ane vividha prakAranI kriyAonuM anuzIlana pratyeka anuyAyIe karavuM ema pharajiyAta nahotuM. jema amuka rogathI pIDita dardavALAe AkhI IspitAlamAMthI amuka be-cAra jAtanI davAo ja levI joIe tema amuka prakAranA darajajAvALA manuSya pitAne jevA prakAranuM cAritra racavuM hoya tene anurUpa AcAre ja sevavA evuM dhoraNa pracalita hovuM joIe. pratyeka manuSya e asaMkhya gene ane agaNita sAdhanane eka samaye anusarI zake ema bane ja nahIM. zAstro e davAkhAnA jevA che, jemAM asaMkhya auSadhio hoya che tema zAstramAM aneka AcAranI goThavaNa karelI che. e badhAM ja badhAne mATe nahIM, paraMtu te mAMhelA amuka, amuka prakAranA manuSya mATe hoya che. zAstrIya graMthamAM cAritrane ghaDavAnI game te paddhati ApI hoya te sAthe atyAre ApaNe koI saMbaMdha nathI kemake kALanA ghasArAmAM e badhI vAte tenA mULa svarUpathI kAMI judA ja prakAre atyAre ApaNA jevAmAM Ave che. ame jUnuM eTaluM badhuM yogya mAnatA nathI. eka pakSe jema ame navAne (pachI te game tevuM bevakUphI bhareluM hoya te paNa) vadhAvI letA nathI, tema jUnAne paNa (pachI te game tevuM geTa paDatuM ane artha-bRSTa hoya te paNa) agya Adara ApatA nathI. e badhAmAMthI je kAMI ApaNI vartamAna paristhitine upayukta thaI paDe tene ja ame svIkAra karIe chIe. kahevAnuM tAtparya eTaluM ja che ke, ame A sthAne cAritragaThananI-cAritranA baMdhAraNanI je janA ApIe chIe te jUnA ane navAnuM mizraNa che. e ubhayamAMthI je mudAo kALanI ane parIkSAnI kasoTImAM sAcA TharyA che tene ja ame agrasthAna ApavA dhAryuM che. amane pitAne jUnA upara meha nathI tema navA upara TheSa paNa nathI. ajJAnapaNAthI ke pitAnI zakitane vicAra karyA vinA divasonA divaso sudhI mAtra upavAsa kheMcI kADhavA; zarIranI ane mananI svAbhAvika ane kudaratI hAjato upara baLAtkAra karI temanI pAse amuka prakAranI Teva paDAvavI; kalAkonA kalAka sudhI eka ThekANe eka Asane besIne maMtra jApa karAvavA e sarvamAM amane pitAne vizvAsa nathI. ethI kAMI cAritra sudharavA pAmatuM hoya e ame mAnI zakatA [10] tattvadarzana Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivaTa 5, nAnayajI mahArAja janmatAGi nathI, ane kaI paNa buddhimAna manuSya e prakAre mAnI paNa zake nahIM. je kAMI asvAbhAvika che te, ApaNI vartamAna lAgaNIo upara AghAta upajAvanAra che, manane atizaya kaMTALo ApanAra che. je AcAramAM navANuM TakA aruci ane aNagamAnuM tatva ubharAtuM hoya che, e sarva cAritra vadhAravAne badale UlaTuM manuSya jIvanane akadaratI Ad-normal banAve che. evA AcAronA ati sevanathI cittasthiti becena, nidamaya, glAnipUrNa ane jyAM tyAM duHkhane jevAvALI banI jAya che. amAruM ema mAnavuM che ke, cAritragaDananI paddhati kudaratanA sAhajika kamathI leza paNa UlaTI na ja hovI joIe. dareka bAbatamAM kudaratanuM ja anukaraNa karavuM joIe. vizvamAM, nisargazakti kevA prakAre kAma karI rahI che enA sUkSma avalokana uparathI ja ApaNI badhI goThavaNe upajavI joIe. jyAM ema na thAya tyAM dhAreluM pariNAma AvatuM ja nathI. AthI ApaNA manadharmane najaramAM rAkhIne, temaja te mana kevA prakAre kAma karI rahyuM che, e kamane anulakSIne A cAritragaDananI yojanA vistArIzuM. prathama te ApaNe ApaNA jIvananuM lakSya nakakI karavuM joIe. jyAM sudhI ApaNA jIvanamAM kaI prakArane Adarza hete nathI tyAM sudhI jIvananakA kaI paNa dhArelA sthAne javAne badale A saMsArasAgaramAM rAga-dveSarUpI pavana tene ghasaDI jAya tyAM ghasaDAyA kare che. kaI prakArane uddeza nakakI kare emAM cAritra-baMdhAraNanuM rahasya samAyeluM che. kemake jyAM sudhI te nakakI thAya nahIM tyAM sudhI cAritranuM svarUpa paNa nakkI thaI zake nahi. cAritrae bIjuM kAMI ja nathI, paraMtu ApaNane ApaNuM Adarza sthAna ke lakSyasthitie pahoMcADavAmAM sahAya karanAra anukaLa tana-mananI avasthA che. tame je Adarza nakakI karyo hoya tene anurUpa bane tevI mananI sthiti svayaM upajI Ave che. mAtra tevI mAnasika sthiti upajAvavA mATe e sthitine aMge rahelA mananA lakSaNe upara dhyAna ane saMbhALI rAkhavI paDe che. ApaNA mananA ISTa lakSaNe e gulAbanA ropA jevA che. gulAbanA choDa upara jema ApaNe vadhAre saMbhALa ane dhyAna ApIe tema te adhika adhika vikase che. ISTa mane guNa e mAnasagulAba che; ane tenA upara saMbhALa rAkhavAthI te adhika suMdara, zobhAmaya, suvikasita bane che. tame prayAga tarIke tamArA jIvanamAM ekAda guNa khIlAvavA mAgatA ho te e guNane manamaya rIte tamArAmAM Aropa karI jANe ke te atyAre ja tamArAmAM che ema kahe ane zabdo dvArA tenA astitvanuM tamArA aMtaHkaraNa upara daDha pratipAdana kare. artha yukata zabdomAM atyaMta sAmarthya raheluM che. ApaNA zAstrakAre evA arthacakta zabdone maMtrInA nAmathI saMbodha rata eTalI ke te artha vyakta zabda bhAvanA sAthe uccAravo joIe, ane tamArA manamAM e arthane anurUpa citra pragaTeluM hovuM joIe. pipaTanI mAphaka paDhavAthI kaze ja lAbha nathI. mANasanuM atyAranuM cAritra e tenA vicAronuM, tenI kalpanAonuM ane AdarzonuM pariNAma che. je mANasa pitAne potAnI kalpanAmAM niraMtara pAmara, zaktihIna, vijayahIna, garIba ane duniyAnA page kacarAte jue che, te mANasa tenuM maneya baMdhAraNa evA prakAranuM racate hoya che ke, Akhare tenuM akhila jIvana ane prakRti evA aniSTa manebhA vaDe bharapUra banI jAya che; ane evAM vicArene anusaratuM tenuM bAhya jIvana paNa racAya che. ethI UlaTuM je manuSya pitAne cotarapha vijayI, zakitamAna, dhAreluM kAma pAra utAranAra ane sarva vighone oLaMgI janAra mAne che, te vastutaH bAhyA cAritra paNa tevuM ja pragaTAvI zake che. mANasa pitAnI AMtarasRSTi pramANe ja bahAranI sRSTi ghaDe che evA kudaratane sanAtana-zAzvata niyama che. tame tamArA AMtaramana (sub-concious mind)mAM IrSyA, adekhAI, draSane poSaNa Apaze te tame AkhA vizvamAMthI e prakAranuM sattva AkarSavAnA. tamAruM AkhuM jIvana ane cAritra e AMtarabhAvane anusaratuM banI javAnuM. sAmAnya manuSyo ema mAnatA hoya che ke, pitAnA cAritranA je kAMI zubhAzubha lakSaNa hoya che, temAM pheraphAra kare e kAMI pitAnI sattAnI vAta nathI. teo potAnI vartamAna cAritranI sthitine te jevA rUpe che, tevA rUpe kAMI paNa prazna vinA vIkArI ja le che. temAM jANe pitAne koI ja IlAja nathI ema mAnI tene acaLa, nahIM pheravI zakAya tevI, ane daDha mAne che. ajJAna bharelI laukika kahevata paNa "prANa ane prakRti sAthe javAnA" ema belIne lokonA adhyAtma ciMtana [101] Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavi paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha ajJAnane pANa Ape che yuropavAsIo paNa evA ja AzayanuM kathana uccArI sateSa mAne che ke, "I am just as the Lord made me arthAt mane prabhue jevA banAvyA tevA hu chu? badhI vAtamAtrane tyAM aMta AvI jAya che, ane jANe ke have sudhArAne mATe kaze ja avakAza rahyo nathI ema mAnI le che. krodhI manuSya pote ja potAnA mukhathI kahetA saMbhaLAya che ke "bhAI! mAro mijAja mArA hAthamAM nathI. tamAre e prasaMge jarA khamI khAvuM. huM mArA jIvane ghaNA ca vArI rAkhu chu paNa e te zu kAMI ApaNI marajInI vAta hatI ? e to prANa ane prakRti sAthe javAnA. e svabhAvane sudhAravAnI kaDAkUTa nakAmI che. kUtarAnI pUMchaDInA vAMkA rahevAnA svabhAva jema kadI ja jatA nathI tema mArI prakRti paNa game teTalA prayatnathI javAnI nahi." vAstavamAM Ama kahenAra mANasa bhUle che. alabatta, kharuM che ke ajJAnanA gADhA AvaraNamAM rahelA AtmAne e cAritra sudhAravAnA avakAza jaNAtA nathI. chatAM paNa te jarA vadhAre bArIkIthI tapAsaze te jaNAze ke, tenI prakRti, svabhAva athavA cAritra hamezAM pheraphAranA krama upara che. tenA AsapAsanA saMyogothI; bIjAe sAthenA tenA sahavAsathI, bIjAe taraphathI tene maLatI sUcanAo, tenuM cAritra avyaktapaNe niraMtara parivartana pAmatuM ja jAya che. tene khakhara hAtI nathI ke amuka amuka khAkhatAmAM rasa levAthI ane te upara manane sthira karavAthI cAritra avyakatapaNe pheraphAra pAmatuM ja cAle che. teNe samajavu joIe ke, tenuM atyAranuM cAritra e janmakALe je prakAranuM cAritra-dravya character stuff laIne pote AnyA hatA temAMthI pariNAma pAmeluM che. arthAt temAM aneka pheraphAra thatAM thatAM te hAlanI sthitie AvyuM che. sabaLa ane nirmaLa manuSya vacce bheda eTalo ja che ke, sabaLa manuSya potAnA cAritrane potAnI marajI anusAra ghaDI zake che, te tene potAnA mAlika che. nirbaLa manuSya e tenI AsapAsanA saMyogonu prANI che. tene bIjA manuSyonI asarane AdhIna rahevu paDe che. tene koI gusse karAvavA mAge to te gusse thAya che, rAjI karavA mAge to te rAjI thAya che. tenuM mana mINanA jevuM pocu ane saMskArane vaza hoya che. tenA potAnA mananA te mAlika nathI. koI khivarAve tA khIe che. koI hiMmata Ape to hiMmatavAna bane che. tenA potAnA svataMtra saMkalpanA avakAza hAtA nathI. AthI cAritrane uttama prakAranuM ghaDavA IcchanAre pote potAnA svAmI, pote potAnA mAlika banavuM joI e. AtmA e manane svAmI che. zarIrane jema kasaratathI tema AtmA dhAre to manane paNa tevuM ja baLavAna, kAryakara ane uttama prakAranuM sudRDha ane baLavAna banAvI zakAya che, uttama prakAranuM banAvI zake che. ApaNA mananI sthitine hAla jevA rUpe che tevA rUpe svIkArI laI sateSa mAnavA athavA tene anivArya, acaLa ane sthira mAnavI te bhUla che. kharI rIte te koI manuSya aMtaHkaraNathI ema mAnatA ja nathI, kema ke te bIjAone temanuM cAritra sudhAravAnA chUTathI upadeza ApyA kare che. cAritra sudhAravAno avakAza te na svIkAratA hoya to te kadI ja evA upadeza Ape nahI', paNa jyAre ApaNe joIe chIe ke, jemanA cAritrane hajI seMkaDo dizAmAM sudharavAnuM bAkI che, tevA manuSyo bIjAone aneka bAbatamAM salAha Ape che; DAhyA ane samaju thavAnI bhalAmaNa kare che, vivekI ane zANA banavAnI zikhAmaNa Ape che, koInI niMdA ane koInI stuti kare che; tyAre ema mAnyA vinA nathIja cAlatu ke te pote aMtaHkaraNathI mAne che ke, tee peAte dhAre tA sudharI zake tema che. kema ke je vastu bIjA mATe zakaya mAne che, te potAnA mATe zA mATe na mAne? jarUra mAne ja, paraMtu tame kahezo ke amuka bAbatamAM 'rasa' hovA e kAMI mArA hAthamAM nathI, e te svAbhAvika che. amuka prakAranA viSayAmAM mane rasa che ane amukamAM nathI tevu kAMI khAsa kAraNa hotuM nathI. eka jaNane kArelAnA zAkamAM 'rasa' anubhavAya che tyAre khIjAne temAM kaDavAza sivAya kAMI ja mAlUma paDatu nathI. AthI e 'rasatA AtmAnA baMdhAraNa sAthe ja racAyelA jaNAya che. have atyAre temAM pheraphAra bane nahI. vizeSa vicAranA abhAve A dalIla soe so TakA kharI bhAse che. paraMtu vAstavamAM e satya nathI. rasamAM pheraphAra thaI zake che. amuka viSaya upara dIrghakALa manane vasavA devAthI te viSayamAM AtmA 'rasAnubhava' karI zake che. pratyeka manuSyane A prakAranA anubhava thoDo ghaNA hoya ema mAnavAmAM kAMI paNa khAdha nathI. eka viSaya upara bahukALa manane sthira karavAthI jema eka pakSe uttama saGgAne khIlavI zakAya che tema anya pakSe e viSaya adhama hAya tA adhama aMze paNa UgI nIkaLe che. yuvAvasthAnA AkarSaka ane [102] For Private Personal Use Only tattvadarzana Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kaviva paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha ramaNIya kSetramAM prathama pagaluM mUkanArane potAnA jIvanamAM bhraSTatA ANavAnI muddala IcchA hotI nathI. tenA hRdayamAM aneka mahattvAkAMkSAo ane bhavya bhAvanAe UbharAtI hAya che, ane jIvanane eka zreSTha Adarzane anusaratu racavA tenu mana udyogazIla banyu hoya che. paraMtu thoDA ja kALa pachI te dAru, Izka, raMDIbAjI ane evI bIjI meAjamajAnI vAtA bIjAnA mukhethI sAMbhaLe che athavA koI pustakamAM vAMce che. A vAto upara te potAnA manane sthira thavAnI rajA Ape che, ane e badhA viSayAne te maneAmaya rIte kalpanAnA dehathI bhAgave che. thoDA vakhata Ama ne Ama cAlyA pachI te e viSayAmAM 'rasa' anubhave che. kalpanAmAM e vAsanAne poSaNa ApI te uchere che. thoDA samayamAM tene jaNAya che ke, e vAsanA have potAnA hirbhAva zeAdhe che, arthAt te sthULa bhUmikA upara AvavA IMtejAra banI che. mAtra kalpanAmAM ja nahi paraMtu kArya rUpe pariNAma pAmavA te nimitta zAdhe che. A vizva upara badhA prakAranA adhama kartavya-vyabhicAro, dUSaNA, gunAo, mUrkhAI ane atyAcAra A prakAre ja banelA hoya che. prathama te temAM AtmAne 'rasa' hoto nathI. paraMtu te te jAtanA viSayonA kSetra upara manane viharavA devAthI temAMthI 'rasa' utpanna thAya che, e rasa hRdayamAM bIjanu kArya karI vadhe che, kalpanAnA bhAgathI te pASaNa pAmI puSTa bane che. e vadhyA pachI AtmA paravaza bane che. jo ke e bIjane poSaNa ane sAmarthya AtmA taraphathI ja maLyuM hoya che, chatAM AtmA tenA AgaLa hArI jaI adhamatAmAM ghasaDAyA sivAya rahI zakatA nathI. prathama kSaNe rasaupajAvatI veLAe, tene temAMthI AvA piraNAme AvavAnI muddala zakA hotI nathI. paraMtu priya vAcaka ! kadAca tamArA aMtaHkaraNamAM AvA prakAranA koI aniSTa pariNAma upajAvanArI 'rasa' khIjarUpe rahelA hAya tA tamAre cetavAnu che. tene zeAdhIne tamArA ataHkaraNamAMthI kheMcI kADho athavA tene poSaNa devu' baMdha karI tenAthI virodhI rasanI jamAvaTa karaze. ame karelI A sUcanA tarapha tame anAdarathI joze nahi. tamArA bhAvinA jIvanane adhama ke uttama, AsurI ke devI banAvavAnA AdhAra, A sUcanA tame grahaNa karI che ke nahIM tenA upara rahelA che. A duniyAmAM manuSyanA hAthathI je je kharAbIe ane burAI e banI rahI che tenA mULa kAraNA A 'rasa'mAMthI udbhavelA che. manuSyA pariNAma tarapha jue che. kAraNa bhaNI jovAnA prasaMga mAtra tattvajJA ja meLavI zake che. paraMtu te sAthe eTalu paNa smRtimAM rAkho ke je 'rasa' bhraSTatA bhaNI kheMcI jAya che teja 'rasane yogya dizAmAM vALavAthI te divyatA bhaNI paNa dorI jAya che. AtmAmAM e rasane sakramaNa pamADavAnI addabhuta sattA rahelI che. adhama pariNAmeA lAvanArA rasabIjakone poSIne mATA karavA e jema sarala ane svAbhAvika jaNAya che tema uttama pariNAmeA lAvanArA rasabIjakanA saMbaMdhe paNa che. tamArA cAritramAM tamane koI prakAranI khAmI, doSa, apUrNatA jaNAya (ane te kAnAmAM nathI ?) ane chatAM temAM pheraphAra karavA mATe tamArAmAM Avazyaka manobaLa-sakalpabaLa (Will Power) na jaNAya to zarUAtamAM tame phakta ATaluM ja karo; mAtra sudharavAnI IcchA karo; sudharelI sthitimAM mAmaya rIte rasAnubhava karo. rasabIjane prathama saMbhALathI pASaNa Apo. bIjA hajAro prakAranA vagaDAu velAnA jUthamAM e rasanA, nAnakaDo zo aTavAIne cuMthAI na jAya tenI saMbhALa rAkho. tame je prakAranA sudhAro karavAnI IcchA karI che te sudhAro tamArA cAritramAM pragaTa thayA pachInI tamArI sthiti je prakAranI ane te prakAranI sthitine tame atyArathI ja manomaya rIte joyA kare; ane te tamArAmAM hoya teA kevuM sAruM' evI bhAvanA karo. tamane thoDA ja vakhatamAM jaNAze ke tame e sudhArA pragaTAvavA mATe pragati karI rahyA che. have te vinA tamane cena paDatu nathI. cAritranA e guNane vyakata karavAmAM tamArI rasa adhika adhika jAmatA jAya che. jeTale aMze rasanI jamAvaTa thatI jAya teTale aMze vadhu pramANamAM rasaprAptinI utkaMThA jAge ane e utkaMThA ja tIvra maneAmaLane-saMkalpabaLane janma Ape che. e sakalpabaLathI ISTa saguNA prApta karavAnA mArgamAM je pratibaMdho ane vighno rahelAM che tenA parihAra thAya che. prabaLa rasavRttinA prabhAvathI manuSyAe je je mahAna prAptie karI che tenuM vivecana karavAno A yogya avasara nathI. paraMtu e rasa vinA sa`kalpabaLa kazuM ja karI zakatA nathI. AthI eTaleA nirNaya thAya che ke prathama rasa pachI nizcayabaLa, pachI prayatna ane te pachI phaLa ema anukrama rahelA che. tamArA cAritra baMdhAraNamAM koI prakAranA aniSTa lakSaNA tamane jovAmAM Ave te tene pASaNa ApatA baMdha paDo. adhyAtma ciMtana [13] www.jaine||brary.org For Private Personal Use Only Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ }pUDha gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha piSaNanA abhAve te duNe pitAnI meLe marI javAnA. te sAthe enA virodhI ISTa aMze tamArI-hadayabhUmi upara upajAvavA prayatna kare. adhama vAsanAone hRdayakSetra upara sthAna ApavAnI cakakhI nA pADavAthI, tema ja temane mAnasika khorAka Apo baMdha karI devAthI te vadhatA baMdha paDI jAya che. jema khAtara ane pANI ApavuM baMdha karavAthI, vanaspatinI rope sukAIne kSINa banI jAya che, tema te te vAsanAne rasanuM piSaNa maLatuM aTakI paDavAthI te kSaya pAmI Akhare nirmULa bane che. A sUcanA cAritrane uttama prakAranuM banAvavA IcchanArane atyaMta agatyanI che. tethI punaH kahIe chIe ke, evI aniSTa IcchAo upara manane sthita karavAnI samULagI nA pADI do ! tamArI vRttine e viSaya uparathI UThAvI bIjA ThekANe ceDI de. khAsa karIne kapanAne te viSayane rasAsvAda na karavA de. zarUAtamAM ema karavAmAM bahu mahenata jaNAya che. kalpanA vAraMvAra chaTakI jaIne pitAnA rasaprada viSamAMthI AnaMda cUsavA besI jAya che. paraMtu pratyeka prayatnanI sAthe te adhika adhika kAbumAM AvatI jAya che. eka vakhata tame kalpanAne tenA viSayathI vikhuTI pADavA zakitamAna banaze eTale punaH prayatna karatI veLA prathama prayatnanA jeTalI mahenata paDavAnI nahi. lAlacu nA bane. "eka vakhatane mATe bhogavI levA de. have pachI pharIthI ema nahi kara." ema kadI paNa manane DhIluM mUke nahi. vAsanAne DaMkha ja eka vakhatamAM rahelo che. "eka vakhatanI lAlaca AgaLa mUMDI namAvI te pachI tamAre vijaye lAkho koza dUra che e jarUra mAne. e sAthe e paNa eTaluM ja agatyanuM che ke, e aniSTa aMzanuM ciMtana aTakAvavA sAthe ISTa saddaguNamAM "rasa" anubhavavA prayatna karo. sagaNanuM bane teTaluM ciMtana karI temAM rasavRtti pragaTAve. baha premapUrvaka, mamatApUrvaka ene cAho, ane e sadaguNane tamArI cAritraghaTanAmAM saMpUrNa AvirbhAva thayA pachI tamArI sthiti kevI badalAI javAnI enuM rasapUrvaka manomaya citra ra. ema karavAthI tame evI hade AvI pahoMcaze ke jyAM e sadguNa vinA tamane ArAma maLavAne nahi. te vinA tamAruM jIvana tamane adhuruM adhuruM bhAsavAnuM. rasavRtti jAgRta thayA pachI ISTa saddaguNa meLavavA mATe zraddhAnI jarUra che. eTale ke huM jarUra te meLavI zakIza" e daDha vizvAsa joIe. A "zraddhA" paNa "rasanI mAphaka mAgyA pramANe AvI maLatI nathI. arthAt manuSya dhAre che tema e "zraddhA rAkhavI kAMIka ApaNA hAthamAM nathI. vAstavamAM "rasa" jyAre ciMtanathI maLI zake che, tyAre zraddhA" kArya vinA sAMpaDI zakatI nathI. dhAreluM kArya amuka aMze siddha thayA pachI ja ApaNe tevuM bIjuM kAma karI zakIzuM, evI zraddhA baMdhAya che. vijaya maLyA vinA zraddhA baMdhAtI ja nathI, AthI jemanA hRdayamAM e prakArane vizvAsa nathI temaNe koI prakAranA kAryamAM-zarUAtamAM nAnA kAryamAM - khaMta ane udyoga vaDe mahenata karI siddhi meLavavI joIe. ema karavAthI ApaNA sAmarthamAM ApaNane vizvAsa baMdhAya che. dAkhalA dalIlathI zraddhA AvatI nathI. te te ApaNA hAthe banelI kAryasiddhimAMthI ja AvI zake che. Ama hAIne nAnA kAryomAM satata khaMta ane prayatnathI saMpUrNa vijaya meLavI zraddhA saMpAdana karavI e cAritra ghaDataranuM bIjuM pagathiyuM che. A zraddhAnuM pramANa jeTaluM darajaje adhika hoya che teTale daraje manuSya pitAnA cAritramAM uttama aMze upajAvavA adhika adhika zaktimAna bane che. A eka parama siddha AdhyAtmika mahAniyama che ke, zraddhAnA pramANamAM ja kArya bane che. zradhdhA manane cale sApha karI badhA pratibaMdhane bAjue khaseDI nAkhe che, kAmamAM saralatA karI Ape che ane vidgonA prasaMge AtmAne aDaga ane sthira rAkhe che. nirbaLa zradhdhAvALA manuSyane kAyara banatA vAra lAgatI nathI. AvA manuSya pitAne tema ja pArakAne kazA ja upaganA nathI. jarA viSama saMge AvatAM, athavA saheja vizna AvatAM, hAthamAM lIdheluM kAma hatuM mUkIne pitAnI nitya jUnI ghareDamAM pitAnuM gADuM vALI le che. AthI prathama rasa pachI zradIdhA ane te pachI kAryamAM pravartavAne nizcaya athavA saMkalpa. A saMkalpabaLanA saMbaMdhe baha gerasamajutI pravartelI jaNAya che, ghaNA loko mAne che ke saMkalpabaLa e jANe muThIo vALI gusAthI bhrakuTi caDhAvI, jerapUrvaka koI AMtarabaLane karele upaga che. paraMtu kharuM jotAM saMkalpabaLane ane A baLanA dekhAvane kazo ja saMbaMdha nathI. saMkalpabaLa e eka AjJA che. jema rAjAnA eka prastAvamAM kAMI upara jaNAvyuM tevuM jora ke baLa havAnI kazI ja jarUra hotI nathI. e prastAva pramANe amala thavAne evI zraddhApUrvaka karelI AjJA ja basa che. te ja pramANe ApaNA saMkalapane, aMdarathI [14] tattvadarzana Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ == pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAliMda smRtigraMtha ApaNe preraNA ke AjJA ja karavAnI che. mAtra zraddhApUrvaka te "karAva bahAra pADavAnI jarUra che. sAmarthyanA madhyabiMdumAMthI e Adeza-svara pravartAvavAnI ja jarUra che. abhimAnInI athavA "huM" nI AjJA-AtmAne hakama eTaluM ja Avazyaka che. e zAMta baLanI-zraddhAnI ja jarUra che. te sivAya nakAmuM jora pachADavAnI tema ja vyartha baLa kSaya karavAnI kazI jarUra nathI. cAritramAM uttama aMze pragaTAvavA mATe Avazyaka sAmagrInuM varNana ame karI cUkyA chIe te A pramANe :(1) prabaLa rasavRtti, (2) zraddhA athavA vizvAsa, (3) saMkalpabaLa. A traNa hathiyArathI parijita thayela AtmA have game tevA vijaya mATe taiyAra che. have phakata kAryakSetramAM ja pravezavuM bAkI che. kAryamAM utaratA pahelAM AMtarasAmagrI upara pramANe hoya te ja emAM 'vijaya'nuM tava pravezI zake che, e bhUlavuM joIe nahIM. cAritranuM ghaDatara e TenuM ja baMdhAraNa che uparyukata traNe tatvenI AvazkatA mana upara daDhapaNe sthira thayA pachI have ApaNe kAryanA pradeza upara AvIe chIe. prathama te cAritrane anusaratI Teva pADavAnI AvazyakatA che. kadAca tamane "Teva' zabdathI nirAzA utpanna thaze ane AzcaryathI bolI UThaze ke zuM TevathI cAritra baMdhAya che? hA, e Teva' zabdamAM ja A samagra vAtanuM gupta rahasya samAyeluM che. ApaNuM atyAranuM cAritra zAnuM baneluM che, e tame bArIka dhyAna ApI kadI joyuM haze, te tamane mAluma paDaze ke, te vaMzakramAnugata saMskAra athavA prApta karelI TenuM ja baneluM che. atyAre paNa viSayanI AlecanA karI jaze te e vAtanI pratIti tamane A kSaNe ja maLaze. tame evI aneka pravRtti ane kAryo kare che ke, jemAM tamane kAMI vicAra athavA uhApoha karavAnI jarUra jaNAtI nathI. tenuM kAraNa e ja hoya che ke, tema karavAne tame TevAI gayA che. amuka prakAre ja tamAruM pravartana che, kemake tema pravartavAnI tame ghaNA vakhatathI 'Teva" pADI che. tamane hajI e vAta zaMkA che ? ema hoya te tame tamArI AsapAsa najara karo athavA tamArA pitAnA aMtaHkaraNamAM daSTi sthApe. ane tamane jaNAI Avaze ke, tame ghaNIjanI Teve gumAvI che ane navI Tevane te jUnI TenuM sthAna Apela che. cAritranuM ghaDatara e TenuM ja baMdhAraNa che, ane cAritranuM parivartana e TenuM ja parivartana che. A vAta kadAca tame A vAMcyA agAu paNa jANatA haze ane AthI tamane navuM tattva maLeluM mAnatA haze. paraMtu A vAtane tamArA aMtaHkaraNamAM daDhapaNe aMkita karavAthI tamane aneka marmanI hakIkta avagata thaze. te sAthe bIjuM e smRtimAM rAkhavuM e che ke, "Teva e AMtaramanamAM rahe che. kharUM che ke TevanuM utpatti sthAna ApaNA bAhya manamAM hoya che, arthAta jyAre te navI ja paDe che tyAre tene ApaNe mAnapUrvaka poSIne ucherIe chIe. paraMtu jyAre te Teva' sthira thAya che tyAre te ApaNA aMtaHkaraNanA avyakta pradezamAM cAlI jAya che; pachI te ApaNA cAritrane vibhAga banI jAya che. pachI te Tevane anusaravA mATe ApaNe kAMI khAsa prayatna kare paDatuM nathI. paraMtu te Teva ApaNuM prakRtibhUta banI jAya che. aMgrejImAM kahevata che ke, Habit is second nature arthAt Teva che te bIjI prakRti che. are! bIjI prakRti nahi paNa daza prakRti jeTaluM tenuM baLa ame mAnIe chIe. Dayuka opha veliMgTanane TevamAM eTalI badhI zraddhA hatI ke te pitAnA sainikamAM amuka prakAranI Teva dAkhala karavA mATe bahu yatnavAna rahe, ane judI judI kasarata dvArA tenA lazkaramAM amuka ISTa devene nAkhyA ja karato. jyAM sudhI te Teva prakRtimAM ekarasa na thAya tyAM sudhI prayatna karavA niraMtara banI zake teTalI hade te TenuM anuzIlana karAvate. TevanA saMbaMdhamAM DArvina (Darvin) pitAnA saMbaMdhe eka udAharaNa pitAnA pustakamAM rajU kare che. te kaheto ke "mArAmAM bhaya pAmavAnI Teva evA UMDA mULa ghAlIne beThI che ke, jyAM bhayane sahaja paNa avakAza na hoya tyAM paNa huM ekadama AMcakA pAmIne pAcho haThuM chuM. huM jyAre prANIonA saMgrahasthAna Zoological garden mAM ja ane kAcanA pIMjarAmAM rAkhelA meTA sapane, pIMjarA upara hAtha mUkIne jote, tyAre keTalIkavAra te sarpa mane karaDavAnA IrAdAthI pIMjarA upara pitAnI pheNa aphaLAvate. A vakhate huM trAsa pAmIne cheDA kadama dara bhAgI jatuM. jo ke adhyAtma ciMtana [15] Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ r pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnAsajI mahArAja janmazatAliMda smRtigraMtha ke pIMjarAne kAca eTale badhe jADe che ke, sapanI pheNa game teTalA jorathI tenI sAthe athaDAya te paNa te bhAge temanA hatI ane mane IjA thavAne kaI rIte saMbhava na hatuM, chatAM bhayanI TevanuM jora mane pAcho kheMcI jatI. keTalIka vAra te daDha saMkalpa karIne pAcho na ja haThavAne huM nizcaya karato, paNa jyAM te sarpa jerathI pitAnI phaNa aphALe ke turata huM bhAgI jato ane mAre nizcaya nizcayane ThekANe raheta" saMkalpabaLa karatAM TevanuM baLa adhika che ema DArvina mAnate hate. paraMtu ame hiMmatathI kahIe chIe ke, game tevI prabaLa Tevane ApaNA cAritramAMthI ApaNe dUra karI zakIe tema chIe. zarata mAtra eTalI ja ke, ApaNA AMtaramanamAM e TevathI vidhI Teva dAkhala karavI ane vicAra tema ja kAryanI eka judI ja dizA grahaNa karavI. navI uttama Tevane ApaNAmAM saMcAra thAya tevo saMkalpa karatI vakhate ja e Teva ApaNe pADatA hoIe chIe tema nathI. vAstavamAM e Tevane ApaNA baMdhAraNamAM sthira thavAne khare prasaMga e saMkalapa karyA pachI ja Ave che. e saMkalpa athavA prabaLa IcchA karyA pachI ApaNuM AMtaramana subconscious mind e Tevane piSavA mAMDe che. ApaNe jyAre bhAnapUrvaka athavA buddhinA vyApAra dvArA Tevane dAkhala karatA hoIe chIe, te vakhate te ApaNe e kAryane bahu ja zeDo hise dAkhala karatA hoIe chIe, paraMtu e kAryane pUruM karyA pachI jyAre ApaNA bAhyamanane bIjA koI kAryamAM parevIe chIe tyAre ApaNuM AMtaramana te kiyAne apanAvI le che ane ApaNane khabara paNa na paDe tema "Tevane ApaNI prakRtine vibhAga karatuM hoya che. Aje zIkhele pATha AvatI kAle saraLa thAya che tenuM kAraNa e ja hoya che ke, te daramiyAnanA vakhatamAM AMtaramane e pATha upara bahu kAma kareluM hoya che. AMtaramanamAM eka saMskAra dAkhala thayA pachI samaye samaye te pitAnuM kAma karyuM jAya che ane saMskArane-devane baLavAna banAve che. A prakAre Te dAkhala karavAnuM kharuM kAma ApaNuM manane avyakta vibhAga ja karyo jAya che. ApaNA bAhya manane mAtra te prakArane saMskAra dAkhala karavAnuM ja che ane e saMskAra jevA saMkalpabaLapUrvaka, tIvrapaNe, dhyAnapUrvaka nakhAya tenA upara e TevanA piSaNane AdhAra rahe che. eka lekhake ThIka kahyuM che ke "Saw an act, Reap a habit; saw a habit, reap a character; saw a character, reap a destiny" arthAt "kAryanuM bIja vAva ane devarUpI phaLa meLavaze; TevanuM bIja vAve, ane cAritrarUpI phaLa meLavaze. cAritrarUpI bIja vAve ane uttama jIvanarUpI tenuM phaLa meLavaze." A prakAre Teva e ja cAritranI niyAmaka che. bALakanuM cAritra keLavavA mATe, AvA prakAre temanA aMtaHkaraNamAM dAkhala karelI uttama Tevo bhaviSyamAM kevuM suMdara kAma kare che te samajAvavAnI jarUra nathI. ApaNuM darzanavettAo ane dharmazIla mahAnubhAvoe ja uttama Te dAkhala karavAnI je paddhati ane AcAra vihita karelA che, tenI kharI kiMmata ane upayogitA A prakAranuM cAritra keLavavA mATe ja samajavAnI che. ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya ane saMtoSa e A vizva tema ja paralekamAM sukha meLavavAnA parama sAdhana che. e ApaNuM mahAjanene saMpUrNa nizcaya hovAthI, te saguNe ApaNA hRdayane eka avicchedya aMza banI jAya te arthe tenA anuzIlana upara temaNe eTale badhe bhAra mUkyuM che ke tenA punaH punaH vAMcana, zravaNa, vartana AdithI te sarva ApaNAmAM suvihita "Teva rUpe pariNamI zake. e Teva jyAre ApaNAmAM dRDha thAya che, tyAre ApaNA badhA kAryamAM te preraka zaktirUpe vate che. arthAt ApaNI badhI pravRttimAM ya che. jo ke ApaNane te vakhate te hetu, prerakabaLa ke Teva ekakenuM vyakatabhAna ke upayoga te nathI, chatAM vAstavamAM ApaNe te kALe eka baLavAna uttama TevanI uttejanA vaDe ja pravartatA hoIe chIe. Herbert Spencer nAmane utkRSTa paMkitanA vidvAne kharUM kahyuM che ke - ''The habitually honest man does what is right not consciously because he 'ought' but with simple satisfaction: and is ill at ease till it is done'' arthAt jene prAmANikapaNe TevarUpa banI gayuM che, te vyAjabI ja kare che, ane tema vyAjabI karatI vakhate te ema samajIne nathI karate ke vyAjabI karavuM e mArI pharaja che mATe karUM chuM; paNa jyAM sudhI tema na thAya tyAM sudhI tene cena paDatuM nathI. ghaNA vicAra ane lekhake ema mAnatA hoya che ke, upayoga vinA bhAna rahitapaNe AcareluM sadAcaraNa kaMI tattvadarzana [16] Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ }pUSya gurUdeva kavilaya paM. nAnasanTejI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha pa, jAnakIjI mahArAja jannatA kAmanuM nathI. kemake tyAM suvikasita natika samAjane avakAza hetuM nathI. A mata aneka uttama koTinA vidvAna manuSya dharAvatA jaNAya che. dAkhalA tarIke amerikAne samartha vidyamAna paMDita Josiar Royce eka sthaLe ema jaNAve che ke "The establishment of organised habit is never in itself enough to ensure the growth of an enlightened moral consciousness." eTale ke "mAtra aMgabhUta banI gayelI keI Teva, jJAnapUrvaka nautika bhAne upalabdha karavA mATe pUratI nathI." ame A mata sAme amAro namra virodha rajU karIe chIe. amArI dalIla eTalI ja che ke, game tevI Teva mATe prathama e Tevane anusaratI IcchA, mAgaNI, rasavRtti hovI ja joIe, tema na hoya te e aMgabhUta ane prakRtimAM ekarasa banelI Tevane avakAza ja kayAMthI hoya? ane jyAre e IcchA ke mAgaNIne e TevanA pUrvagAmI tarIke ravIkArAya tyAre emAM upaga ane matika bhAnane svataH svIkAra ane samAveza thaI jAya che. prathama IcchAkALe naitika jJAna hoya ja che. ane ema hoya to ja tene anusaratuM vartana ane vartanane anusaratI Teva baMdhAya che. atyAre ApaNAmAM ahiMsAnI vRtti TevarUpe banI gayelI che. tenuM kAraNa keI kALe pUrvajanmamAM te vRtti tarapha ApaNI saMpUrNa ruci ane abhilASA hovI joIe. ema na hota to A kALe te vRtti eka suvihita TevarUpe, sahajabhAve ApaNAmAM haI zakata nahi. prathama avazya te vRtti pharajarUpe, dharmarUpe ApaNA nitika pradezamAM sthAna meLave che ane ApaNI pAse te vRttine anusaratuM vartana karAve che. punaH punaH vartanathI te TevarUpe banI Akhare svayaMvaha-svayaMsaMcAlita Automatic banI jAya che. pachI te te ApaNA AMtaramanamAM ja rahe che, ane tyAM rahyA rahyA ApaNI badhI pravRtti upara asara upajAve che. tene anusaryA vinA ApaNane kadI cena paDatuM nathI. A prakAre ApaNe joI zakIe chIe ke, cAritranuM ghaDavuM, pheravavuM, racavuM, e sarva Teva" upara avalaMbIne raheluM che. bAlyakALathI ja paDI gayelI uttama Te bhaviSyamAM pragaTavA gya vijayavRkSanA bIja tarIke kAyama 2hI hAya ja prAmANikapaNAnI bhAvanA dRDhapaNe aMkti thAya te moTI vaye te Tevane anusaryA vinA tene cAlatuM ja nathI. te ja prakAre nAnapaNamAMthI ja khaMta, udyoga, dharya, prayatna Adi suMdara Te paDI gayelI hoya te moTI vaye te sarvadezIya vijayanI upAdAna sAmagrInuM kArya bajAve che. vyaktinuM, samAjanuM, dezanuM ke vizvanuM kalyANa e TevanI sAratA ke asAratA upara avalaMbane raheluM che. je dezamAM ke samAjamAM e Tevo' keLavavA upara lakSya apAtuM nathI tenI upara agati ane niSphaLatAnI chApa niraMtara paDI rahelI ja jovAmAM Ave che. sArI TevonI jeTalI prazaMsA karIe teTalI nyUna che. kapanAzakti ane AtmasaMyama have prazna e upasthita thAya che ke sArI Teva upajAvavA mATe zuM karavuM? tene javAba e che ke tamArA manamAM eka ISTa mAnasamUrti re ane te mUrtinI AsapAsa tene anurUpa khAsiyatavALuM kalpanAcitra khaDuM kare. spaSTatAne khAtara, cAlo adhika vivecanamAM UtarIe. ApaNI AsapAsa ApaNe je kAMI skUla racanAvALI suSTi joIe chIe te badhI eka mAnasika citrane anusarIne bahirbhAva pAmelI che. vyakatapaNe ke avyakatapaNe eka mAnasika citrane ja anusarIne badhI skUla ghaTanAo racAtI mAlUma paDe che. keTalIka racanAo manuSyanA AMtaracitrane anusarIne, keTalIka pazuonA manane anusarIne keTalIka divya sattvanI janAone anusarIne racAyelI hoya che. vizvane niyama ja e prakAre che ke, pratyeka racanA prathama AMtara jagatamAM hoya che ane tyAMthI te skUla jagatamAM avataraNa pAme che. cAritranI racanA saMbaMdhe paNa tema ja che. jyAre ApaNe eka gharanI racanA karavA mAgIe chIe tyAre ApaNe zuM karIe chIe ? prathama ApaNe gharanI eka sAmAnya bhAvanA manamAM racIe chIe. te pachI te ghara kevI jAtanuM karavuM tenuM vizeSa mamaya citra upajAvIe chIe, te pachI gharanI bAMdhaNI, ghATa, sAmagrI, bArI-bAraNAM vagere kevA karavAM te saMbaMdhI savizeSa vigata nakakI karIe chIe. te pachI kadAca kaI mistrIne pUchIne ApaNe plAna ghaDAvIe chIe. A plAna athavA pejanA e che? ApaNuM mAnasika "lAnanuM kAgaLa uparanuM avataraNa mAtra che. ane taiyAra thayeluM makAna e zuM che? ApaNI mAnasika citranuM bIjuM adhyAma ciMtana [107] Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ }pUjya gurudeva kavivaya 5. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha savizeSa avataraNa adhavA sthUla bahirbhAva Physical expression che. ApaNI kalpanAnI mUrti bAhyabhAva pAme che ane te ja pramANe badhA ja sarjita padArthonA saMbaMdhe samajavuM vyAjabI che. jyAM jyAM racanA che, ghaTanA che, vyavasthA che, tyAM tyAM avazya te sarvanI pUrvagAmI pejanA, plAna, buddhigata citra athavA mAnasabhAvanA hovI ja joIe. te ja pramANe jyAre ApaNe ApaNA cAritramAM koI ISTa sazu upajAvavA mAgIe chIe tyAre prathama te ApaNA mATe A pramANe karavuM vyAjabI che. ApaNe kevA thavA mAgIe chIe athavA ApaNA cAritra baMdhAraNamAM kevA to jevAne ApaNe tejAra chIe tenuM spaSTa, surekha, mAnasacitra racavuM joIe. A eka jarUranuM prathama paIthayuM che. tamArA mAnasacitrane bane teTaluM spaSTa, zaMkA ane goTALA vinAnuM, ceka buM ane vigata sahita rUparekhAthI paripUrNa race ane te citrane tamArA mana sAthe sajajaDa jaDI le. e citra ja tamArA cAritranI ImAratane pAme che. . e pAyAnI upara ja tamAruM bhAvInuM caNatara thavAnuM che. e yojanAne anusarIne ja tamAre racanAtmaka kArya karavAnuM che. e citra upara manane virAma pamADo, tenI pUjA kare. jene koI prakAranuM jIvana uddeza che temaNe te A mAnasamUrtinuM pUjana karavuM joIe. sthUla mUrtipUjA paNa je A udde zane kaI aMze siddha karatI hoya te ame tene paNa kartavya mAnIe chIe. vizvane "mUti pUjA vinA cAlatuM nathI--cAle tema paNa nathI. hAla te ApaNe ApaNA prastuta viSayane choDIne avAMtara viSayamAM UtaravuM egya nathI, paraMtu eTaluM to kahIzuM ke, jyAM mUrtipUjA nathI pragati, vikAsa ke utkrAMti nathI. paNa mUrtipUjA kayA sthAne nathI ? badhe ja che. - kalpanAvaDe e ISTa saddaguNone tamArI cAritra-ghaTanAmAM juo ane jANe te tamArAmAM atyAre ja che tema varte. te pramANe tamAruM vartana che ane jIvananA pratyeka prasaMgamAM tame te guNone paricaya Ape che, ema manamaya rIte juo. game tevA prabaLa pralobhananA prasaMgamAM ke vikaTa mAmalAmAM tame te guNene tyAga nathIja karyo. ema kalpanAmAM nakakI kare. e guNanI upekSA karavAne prasaMge upasthita thayela hoya, tene kSaNabhara choDI devAthI tamane moTo lAbha thato hoya; chatAM tame tene khaMta, utsAha, dharyathI satatapaNe vaLagI ja rahyA che, ema kalapanAmAM juo. vakhatanA vahevA sAthe A citrano mArA jIvanamAM bahirbhAva thayA vinA raheze nahIM. kalpanAnA jaLa vaDe siMcAyeluM cAritranuM bIja mane maya bhUmikAnI mATImAMthI bahAranA AkAzamAM avataraNa pAmaze. te pachI e saddaguNane anusaratuM jIvana ane vartana tamane svAbhAvika, prakRtijAta, sahaja thaI paDaze. pachI te pramANe vartavAmAM tamane muddala muzkelI paDavAnI nahi. kamekame te 'Teva rUpa banI jaze, ane tamArA samagra pravartanamAM e Teva pade pade paricaya ApyA ja karaze. ghaNu vyavahAru DAhyA manuSya amArI A vAtane hasI kADhaze. kadAca tame e kaTimAM virAjatA haze te manamAM ne manamAM bolatA haze ke "A te badhI ka9panAjALa che. divase AveluM DhaMgadhaDA vinAnuM svapna mAtra che. bahu te A eka siddhAMta che. paraMtu vyavahAra DahApaNane ane AvA manamaya citrane kaze ja saMbaMdha nathI." khera, tamane amArI vAtane hasI kADhavAnI chUTa che. paNa te ja vakhate amane paNa tamArA tarapha hasavuM AvyA vinA rahetuM nathI. kemake A uparyukata nirNaya hajAre samartha mane vijJAna zAstrIonA anubhavanuM pariNAma che, ane te eka siddha mane vijJAna zAstrInI bInA che. hajAro manuSyae te pejanAne anusarIne pitAnA cAritramAM addabhuta parivartana kareluM che, ane hajAre manuSyoe navuM jIvana' meLavyuM che, samartha jJAnI puruSanA e nirNayane jyAre tame haso tyAre amane tamArA ajJAna upara hAsya AvatuM kevI rIte aTake ? uparyukata vidhivaDe manuSya dhAre te potAnA nitika jIvanane uraca koTInuM banAvI zake che, eTaluM ja nahi paNa te tenI AsapAsanA svarUpane racavA zakitamAna bane che. tenA nitya jIvanamAM vijaya meLavavA mATe je vastunI tene jarUra hoya te paNa te prApta karI zake che. jenAmAM khaMta nathI, saLaMga-satatapaNe kAma karavAnI dhIraja nathI teo paNa A yukitathI e ISTa vastune pitAmAM jamAvI zake che. teNe "khaMtanuM manamaya citra racIne tenI pUjA karavI joIe; pitAne kalpanAmAM khaMtIle jatAM zIkhavuM joIe, kAryamAM teNe te citrane anusaratuM jIvana gujAravuM joIe ane ema karatAM e vartana Teva rUpa bane tyAre te cAritrane vibhAga bane che. te ja pramANe jeo bahu bIkaNa, Dagale-pagale Dara [108] tavadarzana Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - pUjya gurUdeva viSaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha khAvAvALA ane bhIru che, teoe pitAnI kalpanAmAM potAne nirbhaya, nizciMta, paramAtmasattAvaDe surakSita hovAnuM kalpavuM joIe ane keme kame te vastu tenA jIvanamAM saMkrAMta thayA vinA raheze nahIM. tevuM eka paNa AcaraNa nathI ke, je A prakAre vikasAvI na zakAya. cAritra ghaDataranI A yejanA vaDe hajAre manuSyoe pitAnI jAtane navI ja banAvI dIdhI che. A mArgamAM je koI moTAmAM moTI muzkelI hoya to te e ja che ke, lokone potAnA baLamAM vizvAsa nathI. teo dhAre tevA banI zake te viSayamAM temane bahu ja zaMkA rahetI hoya che. "huM karI zakIza" eTaluM ja vAkaya artha sahita je teo kadAca bolI zake te teo pitAnA jIvanamAM adabhuta pheraphAra karI zake tema che. paraMtu kamanasIbe teo ema ja manavaDe nakakI karIne beThA hoya che ke ame te jevA chIe tevA ne tevA ja rahevA nirmAyA chIe. temane eTaluM bhAna thAya te kevuM sAruM ke teonA AtmavikAsanuM kAma A bhUmikAe hajI parisamApta thayuM nathI, paraMtu hajI pUrNatAnA prApti sudhI AgaLa ne AgaLa cAlavAnuM che. pitAne jevA thavuM hoya tevA banavAnuM bIja pratyeka aMtaHkaraNamAM raheluM ja che. loko mAnatA hoya che ke, kalpavRkSa mAtra devabhUmikAmAM ja che. A maryabhUmimAM te mAtra lIbaDA, bAvaLa ane keraDAnAM vRkSo ja che. paraMtu te vAta kharI nathI. kalpavRkSa pratyeka aMtaHkaraNamAM sahajapaNe birAjeluM ja che ane te mAgyA mujaba sarva keIne Acce ja jAya che. mAtra khAmI ja e che ke, lokone mAgatA AvaDatuM nathI. paraMtu jevA phaLe tamAre joIe tevA phaLe kALe karIne bAhya jagatamAM paNa te kalpavRkSamAMthI avataraNa pAme che. kalpanAzakti e uddabhAvanI zakti che, sarjanazakti che. manuSyane maLelI UMcAmAM UMcI-sarvotkRSTa divya bakSIsa che. manuSya jyAre A satyanI pratIti pAme che, ane tene upaga kare che tyAre te taddana bIje ja manuSya banI jAya che. te agAune pAmara, raMka, bhIru, zaktihIna manuSya raheto nathI; paraMtu pitAmAM Izitva aMza jAgrata karela asAdhAraNa manuSya bane che. te pachI tene ema lAge che ke, "saMge mArA vazamAM che, saMgone vaza huM nathI. mArA vaMza kramAnugata AcaraNe game tevA narasAM hoya paNa te sarva mArA kabajAmAM che. e sarva saMge, paririthatio, veSTane ane kALabaLarUpI samudra upara thaIne mAruM nAva salAmata-bhayahInapaNe vadhe ja jAya che. saMgane huM dhAryA pramANe banAvI zakuM chuM. mArI marajI na hoya tevuM mArA vaDe kazuM paNa koI kALe banaze nahIM, kema ke, huM sarvane svAmI chuM." aho ! Avo Atma-saMyama samAjamAM kayAre pitAnuM yogya sthAna meLavaze? loko tenI kadara karatAM kayAre zIkhaze ? amerikAmAM keTalAka meTA nagaranI vidyAzALAomAM uparyukata prakArane "AtmasaMyata vaga" (Self-governed grade) rAkhelo che ane temAM phakata evA ja vidyAthIo praveza karI zake che ke, jeoe pitAnA upara saMyamane kAMI paricaya Apela hoya; jeo pitAnA sarva kAryo tema ja manovRttine kAbumAM rAkhI zakatA hoya ane jeoe pitAmAM ki prakAranA uttama 'Ta'ne prakRtimAM ekarasa karI dIdhI hoya. ApaNI vidyAzALAomAM A prakAranI padhdhati kayAre dAkhala thaze? A viSayanI samApti karatAM pahelAM samartha tatvajJa paMDita Herbet spencer nA nIcenA amara zabdone A sthaLe TAMkavAnI vRttine ame rokI zakatA nathI. AtmasaMyama ane cAritra viSe lakhatAM te mahApaMDita jaNAve che ke"In the supremacy of self control consists one of the perfections of the ideal man. Not to be impulsive, not to be spurred hither and thither by each desire, but to be self-restrained self balanced, governed by the just decision of the feelings in Council assembled xxxx that it is which moral education strives to produce. arthAt "AtmasaMyamanI utkRSTatAmAM Adarza--manuSyanI saMpUrNatA ne che. Avega athavA tAtkAlika vRttibhane vaza thaIne kaI kAmamAM na jhaMpalAvavuM, pratyeka vAsanA taraMgathI ahIMthI tyAM ane tyAMthI ahIM taNAyA na karavuM, Atma-damana karavuM, samabhAva viziSTa rahevuM, badhI vRttione sabhAmAM AmaMtraNa karIne temaNe ekamate sthApela nirNayathI niyamAvuM....AvI paristhitine upajAvavI e naitika zikSaNane uddeza che." amAruM paNa Aja lakSya che. "Atma-saMyata vargamAM tamArI jAtane dAkhala karavA tame zakitamAna bane e ja amArI zubhecchA ane prArthanA che. * * : adhyAtma ciMtana Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmarAtAbdi smRtigraMtha eka navIna sRSTi lekhaka : che. ha. 'suzIla' prANI mAtrane potapotAnA judA judA jagata hoya che. eka ja sRSTi upara viharavA chatAM, eka ja sUryanI huMph taLe vasavA chatAM ane eka ja prakAranA annavaDe sthUladehanA nirvAha kaye jatA chatAM, pratyeka jIvanuM potAnu sAcu vizva nirALuM hoya che. ane te vizva jIvanA jJAnanA tAratamyAnusAra racAyela hoya che. sthUla sRSTi upara traNa jIvanI dRSTi maryAdAne laIne tenuM jagata nAnu-moTu hoya che ane mAnasa temaja AdhyAtmikaSTa sabaMdhe te e vAta te karatAM paNa anekagaNI satya che. pANInA biMdumAM vasatA eka porAnA manathI jagata e biMduthI moTuM hovuM saMbhavatu nathI. zerInA kUtarAnuM jagata, peAtAnI zerI karatAM vadhAre vizALa hAvu saMbhavatu nathI. eka ajJAna gAmaDIAnuM jagata bahu bahu potAnA gAmaDAthI thoDAghaNA gAu upara sImAbaddha thayelu hoya che. eka vidvAna ane bhUMgALanA abhyAsInuM jagata nakazAmAM AvelA e gALA vaDe sImAbaddha thayelu hAya che. A pramANe badhAnuM jagata judu judu hovA chatAM, temAMthI eka paNa jIvanI kalpanA asatya athavA pAyA vinAnI nathI. kemake sarvane potAnA jJAnanI maryAdAnA pramANamAM vizva nAnu-moTuM bhAse che. gujarAtI trIjI copaDImAM kAThiyAvADa ke gujarAtano nakaze bhaNanAra bALavidyAthInI vizva sakha'dhI kalpanA kAThiyAvADa gujarAta jeTalI hAya che; tyAre eziyA khaMDanA nakaze bhaNanAra, jarA AgaLa vadhelA vidyArthInuM vizva vadhAre vistAravALu banelu hAya che. pote kevA vizvamAM vase che, teno khyAla tenA jagata sabaMdhenA jJAna upara AdhAra rAkhe che. vizALa khetaramAM anAja laNatA eka ajJAna kheDUta karatAM nAnI sarakhI oraDImAM beThelA bhUgoLanA jJAnavALA manuSyanuM vizva anekaguNa vistAravALu hAya che. tenuM sthUla zarIra oraDImAM purAyelu hovA chatAM tenu mana AkhA jJAta vizvane AzleSamAM laI zake che ane tethI te pelA kheDUta karatAM meTA jagatamAM vasatA hoya che. te karatAM paNa AgaLa vadhIe tA eka vidvAnanuM vizva ekalI bhUgoLa jANanAra karatAM asaMkhyaguNu adhika vizALa hAya che. tene jaNAya che ke sUryanI sAthe sarakhAvatAM A vizva eka rAInA dANA jevaDuM paNa nathI. potAnA jJAnavaDe te sUryane pRthvI karatAM cauda lAkhagaNA mATo jue che, ane tethI paNa vizeSa, ApaNI pRthvI jema sUrya AgaLa kAMI hisAbamAM nathI, tema aneka vizALa tArA AgaLa e sUrya paNa rajakaNa jevA che evuM bhAna temanI vRttimAM hAya che. khareja jIvananuM jagata tenA jJAnanA pramANamAM ja hoya che. aneka manuSyone A jagata janma; jarA, maraNa, kaSTa, vyAdhi vagere sarva prakAranA duHkhAthI bharelu jaNAya che. saMsAra temane dAvAnaLa jevA ane zASapUrNa bhAse che ane temanA aMtaHkaraNanI sthiti phAMsInI zikSA pAmelA kedI jevI dIna ane niveda bharI hoya che, tyAre prabuddha aMtaHkaraNamAM eja jagata duHkhamAtrathI rahita, aparimita sukha ane AnaMdathI bharaMtu pratibiMbita thAya che. A sRSTi tene lAkSaNika sRSTi jevI kalApUrNa ane je prakAre hovI joIe tevI ja bhAse che. eka manuSyane ema lAge ke A vizvanI ceojanA karanAra - pachI te game te hA-koI nirdaya ane potAnA upajAvelA prANIone kaSTathI taraphaDatA joI rAjI thanAra duSTa sattva che; te yojanAzakti kAMI paNa DhaMgadhaDA vagaranI ane ADu doDhu phAve tema pheMkI denAra ane svecchAe pravanAra eka prajApIDaka rAjA jevI tene jaNAya che. tyAre bIjA manuSyane ema bhAse che ke A yojanAmAM jyAM tyAM anaMta jJAna, aparimita DahApaNa ane jyAM jevu joIe tyAM tevuM ja che. jJAnanA bhedathI eka manuSya anaMta duHkhapUrNa jagatamAM vase che. tyAre khIjo manuSya jJAnabhedathI anaMta sukhapUrNa jagatamAM niraMtara vaselA hAya che. svAbhAvika prazna thAya che ke A emAM sAcuM vizva kAnu ? pahelAnu ke bIjAnu ? uttara eka ja hAI zake, ane te eke, khIjA mAnavInuM vizva sAcuM che. kAraNa ke jJAnanA vikAsavALI sthitimAM koI sthAne duHkharUpatA dekhAtI nathI. vaLI te bhAna sthAyI rahe che, ane koI divasa leApa pAmatu nathI. duHkhavAdI tattvadarzana [110] Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva vidhaya paM. nAnasanTejI mahArAja janmazatAhida sma manuSyanuM duHkha jJAnanI bhUmikAmAM praveza thatAM aLapAI jAya che. AthI je asthira ane vizeSa jJAnanA prakAzamAM lepa pAmavAnA svabhAvavALuM che te satya tarIke gaNAvA gya nathI. je sthira, acaLa ane zAzvata che, te ja satya gaNAvA cogya che. tema chatAM jyAM sudhI manuSya ajJAnamAM che tyAM sudhI tene mana pitAnuM jagata atyaMta satya ane svAbhAvika jaNAya che. ane te kALe tene mATe te ja jagata satya che. paraMtu AgaLa upara te bhAvanA pharI jaI te sthAne sukha ane AnaMdanI bhAvanAnI pratiSThA thavI saMbhavita hoIne, te te du:khavAdInI vizvakapanA asatya bane che. jemanI jJAnamaryAdA bahu sAMkaDI che, teo ema mAnatA hoya che ke evI jJAnapravRddha avasthAvALA ane saMpUrNa sukhanuM AsvAdana karavAvALA jIvAtmAo ahIMthI kare gAu dUranI kaI divyasRSTimAM rahetA haze ! temanA aMtaHkaraNamAM eja vAta daDha banI gaI hoya che ke, ahI te dekhItI rIte ja jyAM tyAM duHkha ane nivedamayatA bharelI che ane tethI sukhane leza paNa saMbhava nathI, sukhavALI sRSTi te A dukhavALI sRSTithI ghaNe ja aMtare dUra AkAzanA kaI bhAgamAM laTakelI hovI joIe ! leke e sRSTine svagabhUmi kahe che ane tevI sukhabhUmimAM javAne paravAne meLavavA mATe vividha kriyAo kare che. AvI vAte prAkRta manuSyane mATe ja temanI samajaNamAM Utare te mATe hoya che. vastutaH aMtaHkaraNanI sukhamaya avasthAne (sthiti-vizeSane) ane e sthAnane kaze ja saMbaMdha nathI. jeTalI jJAnanI kaLAo teTalA vidho che. arthAt skUla vizva tenuM teja rahevA chatAM jema jema ajJAnanA AvaraNa chedAtA jAya che tema tema te navA upalabdha thayelA jJAnanA prakAzamAM vizva navuM rUpa dhAraNa karatuM jAya che. vizva badalAtuM nathI. paNa manuSyanA AtmA tenI samajaNa badalAya che. bAhyavizva e manuSyanI AMtarAvasthAnI pratichAyA mAtra che. vizvanA upara samAjane je prakAza paDe che tevuM rUpa te dhAraNa kare che. AthI sukhavALI avasthA mATe koI sthAnavizeSanI agatya nathI; jenI agatya che te sthiti-vizeSanI che. sthAna sthitine badalI zakatuM nathI, paNa sthiti sthAnane badale che. sthiti badalAtAM sthAnane prabhAva pharI jAya che. mananI sthiti badalAtAM naMdanavana mabhUmine dekhAva paherI le che, ane mananI sthiti badalAtAM saharAnuM raNa kAzmIranI hariyALI upavana lakSmI banI jAya che. manuSyanA aMtaHkaraNanI eka evI AdhyAtmika sthiti che ke jyAM tene praveza thatAM, A carmacakSune bhAsatA vizvathI atyaMta bhinna jagatamAM tene praveza thaye heya ema tene bhAse che. jo ke te vastutaH je sthAne hoya che tyAMne tyAM ja rahe che, chatAM pitAnA manathI te kareDa gAunI daranI sRSTimAM AveluM hoya che. A jagatanuM ane te jagatanuM mula maLatApaNuM rahetuM nathI. A navA jagatamAM AvyA pachI pUrvanA jagatane rahevAnuM kayuM sthAna hatuM te paNa tene jaDatuM nathI. A AdhyAtmika jagatanA saMbaMdhamAM sAmAnya lekanubhava atyaMta maMda che ane tethI te saMbaMdhe temanA aMtaHkaraNamAM vividha kalpanAo hoya che. keTalAka ema kahe che ke maraNa pachI uttama puruSe te jagatamAM pravezI zake che. arthAt svargAdi leka te A jagata haze ema ghaNAkharA mAne che ane A janmanA aMte tene meLavavA mATe aneka anuSThAna kare che. paraMtu kharI rIte uparyukata AdhyAtmika sthiti e svargAdi lekasUcaka nathI. zuddha sattvanA prakAzathI jemanI mati prakAzita thayelI hoya che, athavA jemanA AtmA uparathI mohanA AvaraNa che svarUpanA bhAnamAM pite AvyA hoya che. te prakAranI te eka avasthA vizeSa che ane te A lekamAM ja prApta thavA gya che. te jagatanI sAthe saMbaMdhamAM AvanAra mahAjanano evo anubhava che ke te kALe A jagata jevuM ApaNane jaNAya che tevuM dekhAvuM baMdha paDe che. teo kahe che ke A pratIta thatuM jagata te satya jagatanI chAyAmAtra che. A skUla jagata jyAre be che tyAre te jagata satya che. te saMpUrNa caitanyamaya che. je kAMI thaI gayuM che, ane hovA gya che. te sarvanuM te daivI mULa che. judA judA mahAtmAo te jagatane jadI judI vANImAM varNave che. chatAM te sarvane kathitAzaya eka ja prakAra hoya che. ApaNane bhAsatA vizvamAM te vizvanI sAcI sarakhAmaNI karavA keca kaMI ja na hovAthI te adhyAtma ciMtana [111] Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavilaya paM. nAnasajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha. vizvanuM mahAjanee ApeluM varNana ApaNane barAbara meLa letuM jaNAtuM nathI. tema chatAM jemanI buddhi te zuddha sattvanA prakAzathI saheja paNa prakAzita thayelI hoya che, teo e prakAranA varNanamAM potAnA ja jhAMkhA anubhavanuM pratibiMba jue che ane e vizvano anabhava karanAranI game tevI bhAMgItUTI vANI sAthe potAnA anubhavanuM sadazya ghaTAvI le che. ajJAnarUpI aMdhakArane vilaya thatAM te prakAzamaya jagatanuM bhAna thavA gya che. te divya jagatamAM janma, jarA, maraNa, vyAdhi, duHkha avyavasthA Adi kazuM ja nathI. tyAM sthaLa ane kALanI maryAdAo tUTI paDelI hoya che. traNe kALa temane eka ja kALa che. jyAM navuM jUnuM thayA karatuM hoya tyAM ja kALane saMbhava che ane tethI ja kALanI vyAkhyA paNa ApaNA zAstrakAree evA prakAranI ApI che ke "je navAnuM jUnuM kare che te kALa che." have te vizvamAM kazuM ja avasthAne pAtra nathI. acaLa, avikArI ane sadAkALa eka ja sthitimAM te rahevAvALuM hAI kALanuM astitva tyAM nathI. thaLa saMbaMdhe paNa temaja che. te divya brahmAtmaka vizva sAthe te mahAtmAnuM ekaya thavAthI jyAM jyAM te zuddha savano AvirbhAva che, tyAM tyAM te paNa che, ane evuM kaMI sthAna nathI. ke jyAM te zuddha brahmattva nathI. tethI sthAnanI kalpanA paNa tyAM rada thAya che. sthaLa ane kALa A sApekSa vizvamAM ja arthavALA che. te vAstava jagatamAM te sarva ekarasa-niravadhi citimahAsAgararUpa che. paramAtmAno anubhava te ApaNe anubhava thAya che. vastutaH ApaNe pachI te parama-AtmAthI judA detA nathI. ApaNuM pRthakatva tyAM vilaya pAme che. ane judAInI dIvAla tUTI paDe che. sarvatra zAMti, AnaMda, pUrNatA jaNAya che. AnaMda ane sukha mATe upabheganA nimittanI jarUra paDatI nathI. astitvamAM hevuM e ja AnaMdamaya hovA tulya che.To be is to be happy vedAMtane brahmasAkSAtkAra, budadhenuM parinirvANa, yogIjanI samAdhi, jenuM kevalya Alone with the alone, sUphIonI priyAnI bheTa, emarsanane over soul e badhuM judI judI vANImAM eka ja anubhavanuM uccAraNa che, ane te uparyukta AdhyAtmika sRSTi sAthe saMbaMdha che. e navuM vizva A pratIta thatA vizvathI ghaNe dUra AveluM keI sthAna vizeSa che ema nathI. te AMhI ja che. tame pUchaze ke "agara je te AMhI ja che te zA mATe te dekhAtuM nathI ? je te hoya te kadI mane ekane na dekhAya. bene na dekhAva, pAMca pacIzane na dekhAya, paraMtu tame duniyAnA lagabhaga badhA ja manuSyane pUchIne khAtarI kare ane tamane ekI avAje teo kaheze ke "amArA anubhavamAM tevuM jagata kadI ja AvyuM nathI. ame te hovAnI vAta sAMbhaLI che, paraMtu te vAta kaI kapanAmAM vasanAra ke svapnAmAM ja viharanArAoe gaThavelI hoya ema jaNAya che. tema na hoya to zuM A kaDo manuSyane anubhava boTo ane ekAda casakI gayelA manuSyane abhiprAya sAce gaNo?" duniyAnI bahumatI upara jemaNe satyanI kasoTInuM joraNa bAMdheluM che, ane ghaNu mANase kahe te ja sAcuM ema jemanI matimAM rUDha thaI gayuM che temane mATe te badhI ja dalIla vyartha che. kharuM che ke e navI sRSTine anubhava karanArA mANasanI saMkhyA kAMI karoDanI thavA jatI nathI; ane A ITa mATInI sRSTinA anubhavIjane sAthe sarakhAvatA te mahAjanenI saMkhyA nahivat ja che. te paNa DAhyA jananuM satyanuM mApa "jhAjhuM te kharuM ane alpa te khoTuM" evuM kadI hotuM nathI. satyane AdhAra tene mAnanAra ke na mAnanArAnI saMkhyA upara nathI. tene anubhava ghaNAne nathI thaye tethI te satyane kazI ja hAni ke ochAvattApaNuM nathI ane te sAthe satyanI e paNa karI che ke te satyanuM uccAraNa kevA cAritravALA purue kareluM che. e navI sRSTinI zodhane DhaMDharo AjakAla ToLAbaMdha pharatA ane bhIkha ugharAvatA maMDaLae nahIM, paNa jenA caraNamAM cakravatI rAjAonA maNimaMDita kirITa roLAtA, ane jemanA pratApa AgaLa vizvanI samagra vibhUti be kara joDI mastaka DhALI UbhI rahetI, tevA aneka RSi-maharSio vaDe thayeluM che. keI satyatAne AdhAra te vAta karanAranI saMkhyA upara nahi, paNa te vAta karanAranA cAritra upara hovo joIe. ane te dharaNathI jotAM e navI sRSTi saMbaMdhe ghoSaNA karanAra mahAjanane anubhava muddala zaMkApAtra hovo saMbhava nathI. te navI sRSTi Aja rathaLe hAjara che. mane ke tamane te nathI anubhavAtI tenuM kAraNa e ja che ke ApaNe tenA bhAnamAM pravezyA nathI. ApaNA anubhava ke jJAnane AdhAra mAtra te ya ke anubhavane viSaya banAvanAra vastunA hovApaNuM upara nathI, paraMtu te ya padArtha sAthe ApaNe "bhAnamAM AvIe te upara che. reya padAthe hoya paNa te ApaNI jJAna maryAdAmAM na AvatuM hoya te te ApaNe mATe nahi hovA tulya ja che. mane, tamane ane koDe mANasane te navuM vizva [12]. tavadarzana Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha nathI pratIta thatuM tenuM kAraNa te navuM vizva che ja nahi mATe nathI pratIta thatuM, ema kAMI nathI, paraMtu ApaNe badhA tenA bhAnamAM nathI pravezyA mATe nathI. jeo e vizvanA saheja sarakhA paNa bhAnamAM pravezyA che, temane e vizvanA hovApaNAnI saMpUrNa khAtarI thayelI che. ame, tame ane te e jagatamAM pravezavAnA adhikArI chIe. ApaNuM aMtima nirmANa paNa e ja che. temAM pravezyA vinA keIna cena paDe tema nathI. ApaNe hamezAM atRpta, asaMtuSTa rahIe chIe, tenuM kAraNa e ja che ke ApaNo AtmA te sRSTimAM pravezavA tatpara thaI rahyo che. sukha, ArAma, vizrAMti, cena e badhuM ahIM nahi paNa tyAM ja che. IzvaranI sRSTi e ja ApaNuM chevaTanuM nivAsasthAna che. mahAtmA jisasa tene "pitAnuM sAmrAjya' kahI saMbodhatA gayA che. mahAtmA senTalapala tene "prabhune prasAda' Lord's Manson nI saMjJA ApatA gayA che. seve mahAjanonI AMgaLI te tarapha ja hatI. sarva mahAjananA cakSu te bhaNI ja DhaLelA rahetA ane dInavANIthI te mahArAjyamAM, te sukhapUrNa sRSTimAM kheMcI levA pitAne prArthatA hatA. saMpUrNa mukatatva, saMpUrNa nirAmayatA, saMpUrNa sukha, sarvotkRSTa unnati ane kramika vikAsane te aMta che. te avasthA e vANIne viSaya nathI kemake te sRSTinA ane 'A' sRSTinA anubhava sAthe kazuM ja sAmya ke sATazya nathI. ApaNI anubhava maryAdAmAM je je viSaye AvyA hoya tenA ja saMskAra ApaNA mana upara hoya che. ane evA saMskArathI judI paDatI vAta ApaNuM AgaLa kaI kare che te ApaNA gaLe UtaratI nathI. Ama hovAthI navI sRSTine khyAla vANI dvArA lAvavAmAM moTo aMtarAya che. ananubhUta viSayane anubhUta saMskAranI vANImAM kevI rIte darzAvAya ? AthI jemaNe jemaNe A prayatna karyo che, temaNe mAtra ahIM pratIta thatA sukha ke AnaMdane guNAkAra ja karyo che. sukha ke AnaMdano prakAra ene e ja rAkhI mAtra tene anaMtaguNe guNI nAkhI tenuM pramANa vadhAryuM che. ane Ama karavA sivAya temane bIjo rasto paNa na hatA. AthI te vAta ardhasatya che. sukhane prakAra temaja pramANa te navI sRSTimAM eka ja judA che ane te anubhavathI ja tenA bhAnamAM pravezyA pachI jarjAI zakAya che. varNana vAMcavAthI tene sAco khyAla Avato nathI. varNanane hetu mAtra manuSyane te bhaNI vALavAne ja che ane ema thaye varNanane prayatna saphaLa gaNAvA yevya che. zAstro ane zAsakAre manuSyamAM prabhu pratyenI mAtra utkaMThA ja upajAvI zake che. A pratIta thatAM vizva karatAM anaMtaguNa caDiyAtuM eka navuM vizva che eTalI ApaNane khAtarI ja Ape che. bAkInuM badhuM manuSya jAte karavAnuM che. kaMcI temanI pitAnI pAse che. A navI sRSTinA bhAnamAM pravezavAne rasto karyo? prabhune prAsAda kholavAnI kaMcI kayAMthI maLavAnI che? e prazna A sthaLe svAbhAvika che. prathama te te pradezamAM praveza karavAnI, tene prApta karavAnI atyaMta prabaLa, tIvra IcchA manamAM pragaTavI joIe. A pradezamAM sthiti karavAne eka ja uddeza sevA joIe. pratyeka vicAra, pratyeka zabda, pratyeka kAryamAM vRtti e pradeza sAthe vadhAre ne vadhAre anusaMdhAnavALI thAya, e aMtarathI ISTa hetu hovo joIe ane pravRttimAtra e aMtima hetunI siddhine athe ja hevI joIe. ATaluM thayA pachI AtmA te vizvamAM pravezavA taiyAra thaye hoya che. pachI mAtra tene eka ja kArya bAkI rahe che. te kArya kaI vidhi, kriyA, ke anuSThAna nathI, tapa, japa, maMtra, prANAyAma, Asanasiddhi ke keI tevuM ja sAdhana vizeSa nathI; paNa prabhunA prAsAda bhaNI javA mATenuM A sAdhana te mAtra "zraddhA che. prabhunA mahArAjyanI sAthe saMbaMdhamAM AvavA mATe jenI khAsa jarUra che te A eka ja tattva che. manuSya te vAtane pahelethI sAMbhaLatA AvyA che. A sthaLe kAMI prathama ja temanA vAMcavAmAM Ave che tema kAMI nathI, chatAM manuSya svabhAvanuM baMdhAraNa ja evuM che ke pAMca pacIsavAra sAMbhaLelI vAtane teo sAmAnya kahIne tarachoDI kADhe che ane e jUnI vAtamAM kaze ja rasa teo letA nathI. chatAM mukita pATaNa sudhInI musApharI e ja vAhanamAM karyA sivAya AtmAne chUTake nathI, kemake te sivAya bIjuM vAhana ja nathI. jaina zAstrakAree tene samyakatvanuM mULa kahyuM che. jisase te Faith ne tenA traNa mULa maMtavyamAM prathama sthAna ApyuM che. kRSNa paNa arjunane "sarva dharmo cheDI mAre zaraNe AvavAnuM kahyuM che. judA judA dharmasthApake e te zraddhA svarUpane IzvaraparAyaNatA Adi zabdo vaDe bodheluM che. paramAtma-svarUpamAM hRdayanI dRDha mAnyatA arthAt te AdhyAtmika sRSTi che ane huM temAM pravezavA yogya chuM e cakakasa nizcaya, e paramAtmatatvanI sAthe saMbaMdhamAM navIna sRSTi [11] www.ainelibrary.org Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | kavilaya paM. nAnayarsajI mahArAja janmazatAGi AvavAne dhorI mArga che. kharuM che ke, e parama tattavane ApaNe atyAre joI zakatA nathI ane tethI ApaNuM te saMbaMdhanuM jJAna te mAtra zradhdhAjanya jJAna ja che. tema chatAM tevI eka sRSTi che e vAta cokkasa-nisaMdeha satya che. aneka mahAjane te prApta karelI che ane niHsvArtha buddhithI ApaNI daSTine te mArga bhaNI vALatA gayA che. A kALe paNuM ghaNuM manuSyae tene anubhava karyo che, ane nyUnAdhika aMze tenA bhAnamAM AvyA che. zarUAtamAM ApaNe dharyapUrvaka zraddhA rAkhavI joIe ane e parama tatvane zaraNe AvavuM joIe. taiyAra thayeluM hRdaya A bhAvane tvarAthI grahaNa karI zake tema che. te parama tattvanI kalpanA zraddhAvAnane azakya nathI. "te tattva- te sRSTi, anaMtasukhapUrNa--AnaMdapUrNacitisvarUpa che ane huM temAM hamezAM kheMcAuM chuM. dayALu pitA hamezAM mane tenA bALakane tenA mahArAjya bhaNI AkarSe che." ema bhAvavuM joIe. ApaNA samagra jIvanane ane ApaNuM jIvananA saMbaMdhavALI pratyeka vastune te paramAtmAne caraNe soMpI devI joIe. ApaNuM ane ApaNA sarva vyavahAranA niyaMtA ApaNe temane ja banAvavA joIe. ApaNA rathanI lagAma, arjunanI mAphaka ApaNe te kRSNa paramAtmAne - te divya sattvane seMpavI joIe. Ama karavAthI ApaNe te AdhyAtmika vizvamAM svabhAvathI ja AkarSAIe chIe. kemake Izvara ane te AdhyAtmika vizva judA nathI. prabhunA hAthamAM ja ApaNe ApaNuM sarvasva saMpI dIdhuM. tene artha ja e ke ApaNe tenA vizvamAM praveza karyo, ane jeTale aMze ApaNe ApaNuM samagra tene sama hoya che, teTalA aMze ApaNe tenA mahArAjayamAM pravezyA hoIe chIe. jyAre ApaNA gakSemane ratha ApaNe abhimAna hAMka mUkI de ane paramAtmAne te hAMkavA de che tyAre te je mArge javA gya che teja mAge jAya che, pachI te navI sRSTi bhaNI ja hoya che. ApaNI IcchA e pachI ApaNI vyakitagata IcchA hotI nathI. paraMtu ApaNuM abhimAna dvArA paramAtmA ja IrachA kare che. ApaNe mAtra tenA hathiyAra banIe chIe. ApaNI vibhUtio pachI prabhunI vibhUtio hoya che. alpane sthAne anaMta bharAvA mAMDe che. ApaNI kiyA mAtra te paramAtmAnA phuraNa ane AdezathI ja thAya che. jeTale aMze manuSya paramAtmAne AdhIna bane che, teTale aze te paramAtmA thAya che. A jIvana prabhune arpayA pachI vyakita tarIkenuM jIvana prabhunA mahAivanamAM bhaLI jAya che. pitAnuM evuM kazuM ja rahetuM nathI. je kALe je sAdhana prApta hoya che tene upaga paramAthe ja prabhu prere te pramANe-thaye jAya che. jIvana eka mahAyajJa jevuM svArpaNamaya banI rahe che. keI paNa prakAranA phaLamAM rati rahetI nathI. prabhu tenA dvArA mAtra phaLanI vaheMcaNI ja kare che. ahaMkAra, svArtha parAyaNatA, vyaSTi pratyekanI AkAMkSAo e badhuM tUTI paDe che. baMdhu! ApaNe badhA te sRSTinA vArasadAra chIe. mAtra IcchA ane zraddhAnI jarUra che. vairAgya lekhakaH che. ha. "suzIla leke kahe che ke jyAre vizvane jhoka paDatI dazAnAM kema upara hoya che, tyAre padArthamAtra pitAne rasakasa cere che, jananI dharatI potAnI mAdhurI pitAnA ja udaramAM gopavI rAkhe che. sagAonuM sagapaNa ane goLanuM gaLapaNa maMda thatuM jAya che. A lokamAnyatA sAcI gaNavAmAM Ave che te sAthe jamAnAnI paDatInuM eka bIjuM vadhArAnuM lakSaNa ame umeravA mAgIe chIe. te e ke, jema padArtho pitAne rasa cere che, athavA temAMthI rasa UDI jAya che, tema avanatinA kALamAM yuganI saMskRtinA paricAraka mahAna arthapUrNa jIvaMta zabda paNa pitAne artha care che, athavA temAMthI arthane mULa bhAva UDI jAya che. mahAna zabdomAMthI artha guma thayA pachI te zabdo mahAna puruSanA mRtadeha jevA mAtra pUjakane ja upaganA rahe che. kRSNa vinAnI dvArakA jevAM te sUkAM ane rasahIna banI jAya che. [114] Jain Etrucation International tavadarzana Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / *gurudeva kavivaya 5. nAnAsajI mahArAja janma tAliMda smatitha). ApaNAM darzananI paDatInuM kAraNa mane pUchavAmAM Ave te huM eTalo ja uttara ApuM ke, darzananA prANabhUta zabdamAMthI artha UDI gayo che. jaina darzanane anuyAyI samAja, te darzananA saMsthApake je artho zabdanA vAhana dvArA yojyAM che te gumAvI beTho che. e mahAna bhAvanAne temanAM hadayamAMthI lopa thayo che. tethI zabdo, zAstro ane siddhAMta tenA te chatAM te samAjanA zreya athe niSphaLa che. je citanyamaya zabdomAMthI sAco artha A jamAnAmAM UDI gayo te zabdomAM "vairAgya paNa che. Aje A lekha dvArA vANanI sajAvaTathI te zabdamAM artharUpI jIvana upajAvavAne ame prayatna karazuM. - varAgya zuM che te vividharUpe kahevA karatAM te zuM nathI te kahevA de. vairAgya te kaMTALe nathI. saMsAra ane saMsAranA prANI, padArtho pratye aNagame te paNa tharAgya nathI. kharuM che ke, keTalAka graMthomAM paNa janahRdayamAM saMsAra pratye AvA prakArane tiraskAra upajAvavAno prayatna thaye che. paraMtu tevA prakAranA bhAva pratye DAhyA ane jJAnIjanenI saMmati nathI. jagatathI nAsI chUTavuM te virAgya nathI paNa bhIrutA che. duniyAnI musIbatothI DarIne tene tyAga karavo te sadaguNa nathI, paNa kAyaratAne bUre doSa che. ApaNane manapasaMda svarUpe saMsAre dekhAva dhAraNa na karyo tethI tenAthI risAvuM temAM DahApaNa nathI, paNa bAlizatA che; ane evA harakoI prakAranA bhAvomAMthI utpanna thato vairAgya te kalyANane arthe nathI, paNa agati, avanati ane patanane athe che. manuSya saMsArathI chUTIne kayAM jAya tema che? saMsAra e kAMI ITa mATInA makAne nathI; te strI, putra, mAtA, pitA, baMdhu ke mitra nathI; te dhana, vibhavavilAsanA sAdhane ke vyApAra udyoga nathI; saMsAra e kazAmAM nathI, ane tenA tyAgathI saMsArane vAstava tyAga thaye samajavAne nathI. manuSyane khare saMsAra tenA hRdayamAM rahelI vAsanArUpe rahelA che. uparanI badhI cIjo te saMsAramAMthI uddabhave che. saMsAranuM upAdAna manuSyanA hRdayamAM che. te vastImAM hoya ke jaMgalamAM hoya paNa tyAM tene saMsAra bhego ja hoya che. saMsAra upajAvanAra vAsanAne hRdayamAMthI tyAga thavA pahelAM saMsArane tyAga karyAnuM kahevAmAM Ave che, te vAta amArA gaLe utaratI nathI. manuSya sthala padArthone tyAga karI tenAthI bhAgI chUTe, paNa tenA hadayathI te kayAM nAzI chUTe tema che ? tyAra pachI te bhUla ke sUkSma prakArane hAya, paNa te vairAgya nathI. jyAM sudhI manuSyanuM vAsanAmaya aMtaHkaraNa che tyAM sudhI tene saMsAra vaLagelo ja che. kemake saMsAranI sAcI raMgabhUmi te aMtaranA pradeza upara che. bahAra te phakta te aMtaranA bhAvanuM sthUla prakaTIkaraNa athavA bahirbhAva che. alabatta, te saMsAra ghaNe UMcI keTine haiI zake, paraMtu tema hovuM te vairAgya nathI, paNa saMsAranI bhAvanAne eka ati IcchavAyegya vikAsa che. virAgya e kaI prakArano tyAgavizeSa na eka draSTivizeSa-samajavizeSa che. ApaNane e daSTi upalabdha thAya te saMsAra ApaNane je AnaMdanI sAmagrI ApI zake che temAM guMcavAI maratAM bacI zakIe. rAgamAM baMdhAIne eka ThekANe besI na rahevuM unnati ane vikAsanA mArgamAM kudaratanA mahAniyama anusAra AgaLa ne AgaLa na vadhatAM eka ja padArthamAM bAhavaza thaI hRdaya apI na devuM, e vairAgya che. A vairAgyanI dRSTi athavA bhAvanAnA baLanI khAmIne lIdhe ApaNe AtmAnI kemika abhivyakitanA pathamAM AgaLa vadhatAM aTakI paDIe chIe. kemake AgaLanA pradeza karatAM hAlanA pradezamAM ApaNane vadhAre rasamayatA bhAse che. vizvamAM pratyeka sthaLe rasa che, amRta che, jhera nathI. jhera je hoya te manuSyane viparIta manamAM che. rasamAM rAga have e prakRtinA niyamathI kaI rIte UlaTuM nathI. athavA kudaratanA kamathI virodhI nathI. ethI UlaTuM kharI vAta te e che ke AtmAnI unnatinA pathamAM pratyeka pade AnaMda ane rasanI ja bharapUratA che, ane te kAraNathI ja AtmA vinA zrame rasa ane AnaMdane anubhava karatAM karatAM, paramapadanI sthitie pahoMcI zake che. e mArga ghaNu loko mAne che te sUke, kaThina ane rasahIna nathI, paNa niSpa, kamaLa ane rasamaya che. atyAre te nathI bhAsI zakato tenuM kAraNa e che ke, ApaNane sAce virAgya nathI. ane sAce virAgya zuM kahevAya te ApaNe cheka bhUlI gayA chIe. e ApaNuM moTAmAM moTI kamanasIbI che. virAgya Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdedya kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha ApaNe joyu ke rasamAM rAga hova te svAbhAvika che, paraMtu tenA te prakAranA rasamAM haMmezane mATe rAgI banI baMdhAI rahevuM te mUrkhAI che. kemake je rasamAM atyAre ApaNuM baMdhana che te rasa karatAM ghaNA ucca prakAranA rasa kudarate ApaNA mATe ApaNA vikAsanA mArgamAM AgaLa niyojI rAkhyA che. kudarata ApaNane kahe che ke "tamAre AgaLa ne AgaLa prayANa karavuM paDaze. tame eka ja sthAne eka ja padArthamAM rAgI banI baMdhAI rahe te mane pasaMda nathI. tame AgaLa cAlo, tamane AthI paNa ghaNe sAro rasa tyAM meLavI ApavAnuM huM mAthe lauM chuM. eka ja sthaLe baMdhAIne paDayA rahevuM te tamArA AmAnA svAbhAvika baMdhAraNathI UlaTuM che. tema ja mArA niyamathI paNa virodhI che. mATe hAla prApta thayelA rasamAM meha pAmI galiyA baLada peThe paDayA na rahe. kadAca haThathI tema karaze te mAre tamArA hRdaya upara AghAta pahoMcADIne tamAre meha choDAvavo paDaze ane ema thaze tyAre tamane bahu mAThuM lAgaze." nisargane mahAnayama e ja bhAvanA ApaNA aMtaramAM guMjAvI rahyo che. ApaNe tene dhyAna ApI sAMbhaLIe te ApaNI unnatine mArga saraLa thAya. eTaluM ja nahi paNa te AghAta vinAne, AnaMdapUrNa ane rasamaya bace rahe. kudaratane A Adeza te vairAgyanI ja mahASaNa che. eka ThekANe mohAMdha thaI paDyA rahevuM ane AgaLa kUca karavAnI nArAjI batAvavI e rAgadazA che. kudaratane Adeza ane niyama samajIne temaja ApaNA AtmAnA svAbhAvika vega ane dharma tema ja AtmAnA aMtima nirmANanI sthitine viveka karIne ApaNe unnatinA mahApravAhanA vegane AdhIna banIe, tenuM nAma vairAgya che. "rasa athavA rasa pratyenA "rAgamAM vastutaH kazI ja bUrAI nathI. je bUrAI che te tyAM cUMTI rahevAmAM, tene ati bhega karavAmAM che. "rasa" ane "rAga' vizvanA meremamAM otapreta che, ane te sarva AtmAnA vivekapura:saranA AnaMda ane upaga athe ja nirmAyela che. prANImAtra A rasane cUsIne ja jIve che ane tema thavuM te kudaratanA niyamane anusaratuM che. ApaNAM badhAM ja Avazyaka karmomAM rasa ane AnaMda che. rasa zemAM nathI ? badhI pharajomAM rasa che. AhAragrahaNamAM rasa che, kAraNa ke ApaNA jIvana ane jIvananA uddeza svarUpa Atmonnati mATe AhAra jarUra che. vastronA paridhAnamAM rasa ane AnaMda che, kemake te paNa jIvana ane jIvanavaDe sAdhavA gya unnati mATe jarUranA che. te ja pramANe nidrA, prajotpatti, vyAyAma, jJAne pArjana Adi sarva kriyAomAM rasa ane AnaMda che, kemake te sarva jIvana ane unnati arthe anivArya upayogI che. te kAryonA svAbhAvika karmamAMthI niSpanna thato AnaMda bhagavo temAM kazI ja bUrAI nathI. paraMtu bUrAI tyAM che ke, jyAM te AnaMdane vivekanI hada choDIne, kudaratanI IzkeilI hadathI bahAra jaI ati mAtrAmAM bheLavavAnuM, temaja tenA te bhegane AsaktipUrvaka vaLagI rahevAnuM bane. ApaNA mahelA ghaNA jaNAe zAse vAMcIne temAMthI e artha tAravyuM che ke, dareka prakAranA skUla, sUkSma viSaye ane temAMthI utpanna thate AnaMda, sarvakALa, sarvadeza ane sarva avasthAmAM eka sarakhI rIte aniSTa ane AtmAne adhogatimAM dorI janAra che. tattvadRSTie kharI vAta e che ke, AtmAnA vikAsakamanI je viSane bhegapaNa svAbhAvika hoya che te avasthAmAM te viSayane bhegapaga niMdApAtra nathI, eTaluM ja nahIM paNa te dvArA ja temanA kamika vikAsane saMketa nirmAye hoya che. pazusRSTimAM dazyamAna thatAM temanA vividha prakAranA Indriyajanya bhegepabhAmAM temanA AtmavikAsane saMketa kayAM rahe che enuM vivecana karatAM eka judo ja lekha thaI paDe tema che. tethI viSayAMtara nahIM karatAM siddhAMtarUpe eTaluM ja kahevA de ke pazuo temanA Indriyajanya sukha ane duHkhanA anubhavo ane saMskAro vaDe ja manuSyapadane adhikAra dhIre dhIre meLavI zake che. AtmA manuSyatvanI bhUmikAmAM AvyA pachI tenAmAM pazutA ane pazuone sulabha IndriyogonI lAlasA kamI thavI joIe, evo kudaratane saMketa ke niyama che. tema chatAM atyAre bhAsyamAna thatA "manuSya e e paNa TakA pazu che. tenAmAM hajI pazutvakALanA saMskAra, bhogAnubhava ane vikAranuM tAratamya ghaNuM vadhAre che. pazutvanI bhUmikAne vaLoTIne ghaNo paMtha kApyo na hoya evI koTinA ja manuSyo A kALe badhA A deza-kALamAM daSTigocara thAya [116] tavadarzana Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ { patra gurudeva vivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janma tAkida smRtigraMtha che. ame, tame ane sarva sAmAnya lake hajI moTA bhAge e pazutvanI ja bhUmikAne bhAvI rahyA chIe; ema ApaNA aMtaHkaraNanA hAlanA baMdhAraNa uparathI samajI zakAya che. A avasthAmAM haju paNa ApaNAmAM pazatvane svAbhAvika evA vicAre ane bhega-lAlasAnuM prAdhAnya che, te batAve che ke ApaNe mAnavanA darajajAthI nIce UtarI gayA chIe. tema chatAM paNa ApaNe kAMI soe so TakA paNa nathI. eTale aMze ApaNe manuSya chIe teTale aMze ApaNane pazutvanI dazA bheLavavAmAM zarama jevuM lAgavuM joIe. ane jeTale aMze ApaNane vadhAre zarama bhareluM lAge teTale aMze ApaNe vadhAre manuSyatvane pAmelA chIe. je bhogapabhogomAM pravezatA tamane tamAro AtmA DaMkhato hoya te bhogapabhogane tamane have adhikAra nathI. e bhUmikAne tame ghaNA vakhatathI vitAvIne AgaLa vadhyA che ema mAnavuM upayukta che. jyAM je kiyA prAkRtika che tyAM zarama jevuM ke chupAvavAnA prayatna jevuM hotuM nathI. ApaNA dUdhanA vAsaNamAMthI bilADI cerIthI dUdha pI jAya te vastutaH corI nathI. kemake tema karavAmAM bilADI zaramAtI nathI. vastutaH te corI hatI te ApaNe phejadArI kAyado jarUra bilADIne gunegAra TharAvI corI mATe nakakI karelI sajA tene karata. paNa jyAre kAyadAe joyuM ke ceirImAM bilADI zaramAtI nathI tethI te "cerI" e ApaNI daSTie corI hovA chatAM bilADI mATe te corI nathI. evI cerInuM kArya bilADInA jIvananirvAha mATe bilADIne jarUranuM che. manuSyanA zarIrasaMrakSaNa, jIvananirvAha, buddhivikAsa, hRdayavistAra ane svarUpaprApti mATe je bAhyAMtara kriyAo kudarate Avazyaka gaNa che temAM ApaNane svabhAvathI ja zarama jevuM kazuM bhAsatuM nathI. ane tethI tevI pravRttinuM sevana e ApaNI sarvadezIya unnati mATe dharma che. evI pravRttimAM AhAragrahaNa, zarIrazuddhi, saMtAnotpAdana Adi je je vyavahArika ghaTanAone samAveza thato hoya tenA vivekapura sara niyamAnusAra sevanamAM kaze ja adharma nathI. eTaluM ja naDi paNa te mAge thaIne ja ApaNI unnatine vijayaratha cAlavA nirmAyela che, temAM zaramAvA jevuM ke chupAvavAnuM mana thAya evuM kAMI ja nathI. ene samajaNa vinA tyAga kare e virAga nathI, paNa unnatinA Avazyaka sAdhanene hetupUrvaka sAdhela vinAza che. virAga mAtra e padArthamAM ja che ane upajAvo ghaTe che ke je padArtho ApaNuM vartamAna vikAsanI bhUmikAe ApaNane zobhatA nathI. manuSyane zuM nathI zobhatuM e tenuM hRdaya tene pratyeka kSaNe kahyA ja karatuM hoya che. te hRdaya tene niraMtara DaMkha mArI yAda ApyA kare che ke "have amuka pravRti tArA mATe bhAbharI nathI, te mATe have tAre zaramAvuM joIe. tuM duniyAmAM UMcuM meM rAkhI belI zake tevuM nathI. vyabhicArI, vizvAsaghAtI athavA durAcArI manuSyanAM mukha sAmuM juo ane tenI cakSuomAM tenA AtmAne UMDe DaMkha kotarAele tamane bhAsyamAna thaze. tene pitAnA AtmA upara tiraskAra Ave che tema sUcavanArI avyakata chApa tenA mukha upara chavAyelI pratIta thaze. ema thavAnuM kAraNa zuM? e ja ke evI pravRtti te manuSyanA vartamAna adhikArane zebhAbharI nathI. te pravRtti tenA jIvananA keI ghaNA pAchaLanA - pazutvanA jIvanakALane baMdhabesatI hoI zake, paNa have teNe tenAthI viramavuM joIe. AvI pravRttithI vimukha thavuM e varAgyanI mukhya sAdhanA che, ane virAgyanI bhAvanAnuM parama sAphalya temAM che. AtmAne tenA pAchalA jIvanamAM bhegavelA bhege paga pharI pharIne bhegavavAnuM ghaNuM kheMcANa thAya che. pUrvakALamAM bhege pagajanya AnaMda ane sukhanA ja saMskAre AtmAnA mAnasa-baMdhAraNa upara paDelA hoya che te smRtivaDe, anukULa prasaMga ane dezakALanI upalabdhi thatAM jAgRta thAya che ane te ja sukhAnubhava pharIthI upajAvavA ceSTAvAna bane che. Ama thAya tyAM sudhI manuSya ane pagamAM taphAvata nathI. pazune tema thAya che temAM te dvArA tenA vikAsane saMketa hoya che ane kudarata tene mATe tema thavuM jarUranuM gaNe che tyAre ja tevI vAsanA tenAmAM uddabhave che. paraMtu manuSyamAM tema nathI. tenA svataMtra kAryane pradeza paza karatAM ghaNe vistAravALe hoya che. pazu mATe tenA jIvanane vikAsa karavAnuM kAma kudarate pUrepuruM pitAnI ja pAse rAkhyuM hoya che. pazune pitAnA jIvanavikAsamAM kaze buddhipUrvaka prayatna karavAnuM hotuM nathI. paraMtu te ja pazune AtmA jyAre vikAsa pAmatAM pAmatAM manuSya banI, buddhi ane vivekanuM zastra dhAraNa karavAnI hade Ave che tyAre kudarata tevA AtmAnA vikAsanuM kArya te buddhi ane vivekanA tAratamyAnusAra tene sepe che. kudarate atyAra sudhI virAvya [117] Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ }pUjya gurUdeva kaviya paM. nAnasajI mahArAja janmAtAhida smRtigraMtha. je niyame tene kamavikAsa sAthe hato te niyama buddhipUrvaka samajIne tenA vizeSa vikAsa arthe jatA te zIkhe che ane te prakAre te dhAre te kudarate tene mATe Icchala vikAsa te yathAyogya sAdhI zake che. paraMtu kudarate, manuSyane je hetunI siddhi arthe buddhi ane kAryazakti svataMtrapaNe ApelAM che te hetune saphaLa karavAne puruSArtha na karatAM akatajJa ane svecchAcArI manuSya, pitAnA manuSyatvane prApta thayela adhikAra bhogavavAne badale pazu banavAnuM pasaMda kare che. te jANu hoya che ke, te vAta tene zobhatI nathI chatAM pazutvakALamAM anubhUta sukhanA saMrakAranI avyakta mRtithI te aniSTa pravAhamAM kheMcAI jAya che ane temAM sauthI khedakAraka ghaTanA e che ke, tevA bhegane utkaTapaNe bhegavavA mATe te pitAnI buddhinI madada le che. buddhizakita manuSyanI unnati mATe kudarate ja che, paraMtu te ja sAdhana dvArA manuSya pitAne bane teTalo vadhAre pazu banAvavA prayatnapUrvaka te IzvarI zaktine adhama upaga kare che. pitAnA bhegavilAsanI tRpti mATe Aje manuSya potAnI buddhine ke chUTathI upaga kare che e keIthI bhAgye ja ajANyuM haze. manuSya dravyavAna banavAne mATe ane dravyanA sAdhana vaDe pitAnI vividha prakAranI bhegavRtti saMtoSavAne mATe keTalI jAtanA chaLa-kapaTa, pratAraNA, vizvAsaghAta, dezadroha ane niMdya kArya kare che? pazuo tema nathI karatA, kemake temanAmAM buddhi nathI. manuSya tema karI zake che. kemake kudarate temane buddhi apI che. zuM buddhizaktinI bakSisa A hetu mATe thaI haze? buddhinI sahAyathI manuSyoe deva athavA paramAtmA banavuM joIe e kudaratane saMketa che. paraMtu hakIktamAM vartamAnakALe manuSya te ja buddhinI madadathI pazutvanI gaMdI khAImAM paDe che. Aje manuSyanI prabaLa bhegavAsanAe budidhanA sAdhanane pitAnA ja saMhAranA bhayaMkara zasamAM pariNamAvI nAkhyuM che. Ama thatuM aTakAvavuM e varAgyanI bhAvanAnuM parama sAdhya che. bhUtakALamAM bhegavAyelA Indriyajanya sukhanI smRti manuSyane punaH punaH te saMskAro anubhavavA kheMcI jAya che. temAM na kheMcAvA mATe manuSya potAnA vivekanAM zastrane upayoga karatAM zIkhavuM joIe. arthAt tevA kheMcANu sAme teNe pitAnA AtmabaLanA prati-kheMcANane upaga karatAM zIkhavuM joIe. padArthajanya sukhamAM ApaNane je mugdhabhAva baMdhAI gaye che tene vivekanA divya agni vaDe gALI nAkhavuM joIe. jyAM sudhI e mugdha prIti ane vAsanAonuM prAdhAnya ApaNA aMtaramAM vartatuM hoya che tyAM sudhI ApaNA svarUpanA uccatara pradezane ujajavaLa prakAza ApaNA buddhipradeza upara AvI zakato nathI atyAre ApaNe padArthomAM baMdhAI gayA chIe. vastutaH je padArthone ApaNI unnatinA sAdhanarUpe kudarate nirmalA hatA te padArthomAM ja ApaNe gUMcavAI temAM kedI banI gayA chIe. e baMdhanamAMthI chUTavAne mAtra eka ja mArga che ane te e che ke, te baMdhananA svarUpane samajIne temAM baMdhAvAnI sApha nA pADavI joIe. ApaNe zemAM baMdhAvuM ane zemAM na baMdhAvuM e ApaNI marajInI vAta che. ApaNA uccatara svarUpanI prAptimAM je ghaTanAo bAdhA karatI hoya tene ApaNA jIvanamAM dhAraNa karavI ke na karavI enA ApaNe pite ja mukhatyAra chIe. ApaNe manomaya rIte ja TharAva karI devuM joIe ke "huM mArA sacoga ane paripAzvika ghaTanAothI taddana svataMtra chuM. arthAt temAM rAgabhAvathI baMdhAvuM ke na baMdhAvuM e mArI svataMtra IcchAnI vAta che. ATaluM AtmasvAtaMtrya meLavyA pachI manuSya potAnI vAstavika zaktionA bhAnamAM AvavAnI zarUAta kare che. "huM svataMtra chuM' evA maneya jAheranAmA upara teNe manamaya rIte sahI karavI joIe. ane te jAheranAmuM teNe pitAnI AMtarasRSTinA saghaLA vibhAgomAM, sarva phelAvI devuM joIe. teNe pitAnA sarva prakAranA vikAra, vAsanAo, IcchAo, Avege, bhegalipsAone spaSTa saMbhaLAvI devuM joIe ke "tame mAre AdhIna che, AjathI huM tamAre AdhIna nathI. AvI rIte manuSya jyAre tenA vikArano svAmI thAya tyAre ja te sAce sAdhaka banI zake che ane vikAra upara svAmitva tyAre ja sthapAya che ke, jyAre te pratyene mugdhabhAva vivekanAM baLathI naSTa thAya. vivekanA zastrathI rAganA baMdhananuM baLa teDI nAkhavuM te pravRtti vizeSanuM nAma vairAgya che ane te mokSapadanuM prathama pAna che. [118]. tattvadarzana Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ { }pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janma tAliMda smRtigraMtha mRtyu lekhaka : che, ha. "suzIla samasta vizva "mRtyunI brAMtine vaza baneluM che. je vastu ja nathI te varatuthI jagata nakAmuM bhaDakyA kare che. "mRtyu" nAmanI kahevAtI avasthAne je je vAkathI saMbodhavAmAM Ave che, temAM ja e brAntine ApaNane paricaya maLe che. duniyA jene DAhyA ane samaju manuSya dhAre che evA manuSya paNa "mRtyu" nAmathI oLakhAtA banAvane vividha jAtanA nAma Ape che, ane judA judA prakAre vAkayaracanA ghaTAvIne e banAvamAM nava no artha ApI AsapAsanA samudAyamAM bhaya, ajJAna ane kalezanuM vAtAvaraNa phelAve che. keI mANasa akALe marI jAya e vyatikaranuM AvA DAhyAjane lahekAvI lahekAvIne varNana kare che. teo kahe che ke "kALa e bicArAne keLiye karI gaye." "e bicArAne krUra yamarAjAe tenA jIvananA vasaMtakALamAM jhaDapI lIdhe. 'tenI samasta pravRttine ekAeka aMta AvI gayo." "tenA jIvanakAryanI pUrNAhuti thaI gaI. AvA AvA varNane uparathI kaI ajANyA mANasane te e ja khyAla Ave ke e maranAra AtmAne jANe ke astitvamAMthI samULago lepa thaye, zUnyatAmAM te pariNamI gayuM ane vividha vAkya vaDe te AtmA saMbedhAte havethI baMdha paDI gaye. ApaNA zAstro kahe che ke jIvana eka saLaga, alita. avicchinna vyApAra che. mAtra jIvanapravRttine pradeza ja badalAya che. jo ke nizcayadaSTi athavA nirapekSa paramAtma dRSTibiMdu stand point of the Absolute thI jotA sthaLa kALa ke kAryakAraNa Time, space and causation kahyuM che ja nahi, chatAM ApaNe sAmAnya anubhavamAM AvatA vyavahAranA daSTibiMdu Relative stand point thI (sApekSaTaSTithI) jotAM paNa "mRtyu e mAtra sthaLa ke jIvana pravRttinuM aMtara (pheraphAra) ja che. paraMtu mehanA prAbalyathI A nizcaya ApaNA aMtaHkaraNamAM nabhI zakatA nathI. "mRtyunI brAti eTalI hade ApaNAmAM vyApI gayelI che ke e nAma sAMbhaLIne ApaNe kaMpI uThIe chIe, zAstromAM pagale pagale punarjanma ane svargAdi lekenuM varNana kareluM che ane jIvana judA judA rUpe kAyama ja rahe che. ema bhAra mUkIne pratibadhyuM che, chatAM lekene tenI pratIti muddala AvatI nathI. A lekamAM je AtmAnuM AcaraNa uttama prakAranuM heya, te niyamavaDe ja paralekamAM uttama gati meLave ema teo moDhethI kabula kare che, chatAM temanI rItabhAtamAM e moDhAnI kabulAtane mUla paricaya maLato nathI. uttama gatine temane keIsa saMbaMdhI prApta thayela che, e nizcayathI temane je AnaMda ane sukha anubhavAvuM joIe tenI leza paNa nizAnI temanA mukha upara jovAmAM AvatI nathI. cethA guNasthAnake birAjavA dAve rAkhanAra ane zAstramAM pratibodhelI siddhAMta vANImAM pAke bharose hovAnuM jAheranAmuM pheravanAra lokamaMDaLamAMthI keTalA thaDA manuSya mRtyunI bhrAMtithI rahita che, e pratyeka vAcaka pitAnA aMtaHkaraNane pUchaze te tyAMthI uttara maLaze. samyakatva athavA zAsanizcaya hRdayamAM jAmela hoya ane je vartana thavuM joIe tenAthI viparIta vartana thatuM joI amane ema ja mAnavuM paDe che ke A kALe samakitI mahAjanonI saMkhyA dhAravAmAM Ave che tenAthI hajAra gaNuM nyUna che. zrAvakakuLamAM avatAra pAmavAthI kadAca ghaNAkharA "janma samakitI haze paNa "guNu samakitI" AMgaLIne Terave gaNI zakAya teTalA paNa haze ke nahi te zaMkA jevuM che. atyAre keI anya dezane mANasa AvIne ApaNA badhA dharmazAsanA graMthanI akekI nakala pitAnI sAthe laI jAya ane tyAM pitAnI sRSTimAM te chapAvIne tene phelAve kare che te vAMcanAre varga e pustaka uparathI evuM ja anumAna kare che, je bhUmi upara AvA uttama graMthe amaryAdapaNe vistAra pAmyA che, ane jyAM AvuM divyajJAna samudranA pravAhanI peThe cotarapha vyApI gayuM che, tyAM "mRtyune bhaya te kayAMthI ja rahevA pAme? evA dezamAM pratyeka aMtaHkaraNa parama samAdhAnavALI sthitaprajJa dazAmAM birAjatuM hovuM joIe ane mRtyunA nAme kazo ja bhaya, kaleza, hAyavoya ke revuM kUTavuM e te savAla ja zene hoya ! je dezamAM AvA seMkaDo graMtha gAma, nagara ke gAmaDAmAM khUNekhacake paNa pharI vaLyA hoya ane sarva vyApaka prabhunI peThe enA vinA keI ThAma paNa khAlI na hoya tyAM "mRtyune bhaya to bAju vairAgya ane mRtyu [118] Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : - }pUjya gurudeva kaviya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha upara rahyo, paNa UlaTe "mRtyu mahotsava' TheraThera ujavAte hovo joIe, ane jIvana ane mRtyu evA zabdo paNa arthahIna hovA joIe. ApaNA dharmazAstranA prathane laIne ApaNI te lekamAM je kiMmata aMkAya tenA upara ApaNane hAsya chUTayA vinA rahe ja nahi. te bheLA paradezavAsIone kayAMthI khabara hoya ke ame loke batAvavAnA ane cAvavAnA dAMta judA judA veMDhArIe chIe ! e sAdA sIdhA ane prAmANika AtmAone kyAMthI bhAna hoya ke e graMthanA siddhAMte pratyene amAre Adara e mAtra dekhAvane, ane baha te dharmasthAna ke upAzrayane cAra khUNAmAM ja maryAdA pAmele rahe che! emane bicArAne kaNa khabara Ape ke e zAstra taraphanI amArI zraddhAne dAvo taddana pokaLa, DhegI ane kRtrima che ! ane "mRtyu mahotsavane badale amArA keI sagA, nehI ke mitranA mRtyunA prasaMge ame zaka sUcavanArA pizAka paherIe chIe. ane jANe e AtmA niraMtaranA mATe astitvamAMthI bhUMsAI gaye hoya tema samajI tenA mATe kheda anubhavIe chIe! zradhdhA ane zradhdhAjanya kartavya vacce amArAmAM kareDA gAunuM aMtara che. "mRtya che ja nahi chatAM tene trAsa amArA hRdayamAMthI kSaNa paNa khasate nathI, ane e banAvanuM nAma sAMbhaLatAM ame dhrujI UThIe chIe. mRtyu e mAtra ajJAnajanya brAnti hovAnuM jemane bhAna thayuM che, temane mana e mRtyune kaze bhayakAraka artha hetuM nathI. mAtra sthAnAMtara ane pravRttinA pradezanuM parivartana e sivAya temane mana kazo ja pheraphAra e banAvathI jaNAto nathI. kadAca temane kSaNika viyegajanya virahane kheda thAya, ane maitrI athavA saMbaMdhano pratyakSa abhAva thoDA kALane mATe lAge, chatAM temanA aMtaHkaraNamAM daDhapaNe eTaluM te rahyA ja kare che ke pitAno te mitra athavA saMbaMdhI A vizvamAMthI guma thaye nathI, paraMtu jIvananI kaI bIjI avasthAmAM pravezela che. temanA aMtaHkaraNamAM A nizcaya buddhijanya ja nahi, paraMtu hRdayajanya hoya che. arthAt mAtra buddhi vaDe mAnavA pUratuM ja nahIM, paNa "vastutaH ema ja che." evA prakArane daDha ane sthira nizcaya hoya che. AthI temanA aMtaHkaraNamAM ajJAnajanya kaSTa muddala anubhavAtuM nathI. paraMtu ema thavAmAM kudaratane suMdara saMketa che ema mAnI zAMti ane saMtoSa anubhave che. ApaNe jene "mRtyu e chIe te na hota te A vizvanI pragati aTakI paData ane AmAM potAnI mahattvAkAMkSA kaI rIte siddha karI zakata ja nahIM, e DAhyA puruSone nizcaya hovAthI teo e vyatikaramAM kAMI aghaTita athavA "ema na hota to sAruM" evuM kazuM ja jotA nathI. "mRtyu" e mAtra saLaMga jIvanamAM visAmArUpe athavA eka graMthanA navA navA prakaraNa rUpe che. mRtyu e jIvananI truTIo nathI, paNa be prakAranA jIvana vaccenuM saMdhisthAna che. vAstavamAM "mRtyu" e uccatara jIvananI pUrvagAmI avasthA che. paraMtu ApaNuM te saMbaMdhI ajJAna e bhavyatara dizAmAM ApaNane daSTipAta karavA detuM nathI. A saMbaMdhamAM amane eka vAta yAda Ave che. eka prakAranI IyaLa thAya che, te amuka kALa sudhI IyaLa Caterpillar nuM jIvana bheLavI te ja bhavamAM pataMga athavA bhamarInuM jIvana bhagave che, paraMtu e IyaLa ane pataMganA jIvananI vacamAM e ubhaya jIvananI saMdhirUpe thoDo vakhata tene niSTa paNe halyA-calyA vinAnuM sthira, bebhAna jIvana gALavuM paDe che. A avasthAne aMgrejImAM Chrysalis stage athavA kezastha jIvana kahevAya che. AvI avasthAmAM AvatA pahelAM te IyaLane mUcha jevI sthiti anubhavAya che, ane tene ema jaNAya che ke have huM jIvanabhraSTa thaIza. eka IyaLane AvI sthiti najIka AvatI jaNAI. jene ApaNe "metanA bhaNakArA kahIe chIe tevuM tene jaNAvA mAMDayuM. AthI teNe potAnA mitro, sagAM, vahAlAM, sabaMdhIo vagerene bhegA karyA ane pitAnI have suratamAM zI avasthA thavAnI che te saMbaMdhI eka bhASaNa ApyuM. bhASaNanI bhASA ApaNe kadAca samajI na zakIe, paraMtu tene artha A pramANe hovA joIe bhAIo! have mAre mAruM jIvana tyajI devAne prasaMga najIka AvyuM che e jANIne jema mane dilagIrI thAya che tema tamane paNa nyUnAdhika aMze thaze ja. mAruM jIvana keTalI ujajavaLa AzAothI bharapUra ane anekaraMgI vividha pravRttiothI paripUrNa hatuM te mAre tamane kahevAnI jarUra nathI. paraMtu have te sarvane aMta kSa thaI cUkyuM che. yuvAvasthAnA madhyAhuna samayamAM bhayAnaka kALa mAre grAsa karI le che ane e prakAre kudarata pitAnI [12] tavadarzana Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavi paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAdi smRtigraMtha nirdayatAnA paricaya mArA dRSTAMtathI tamane Apaze. paNa vahAlAo ! have chellI salAma che. AkharanA rAmarAma che. kSaNa pachI have huM nahI hAuM. " A pramANe bhASaNa khatama thayuM. tenA mRtyunI pathArI AsapAsa bhegA thayelA kuTumbIjanonA pokAra ne hAyavAya vacce teNe IyaLanuM jIvana bhogavavu baMdha karI dIdhu ane niHstabdha thaIne khAkhAnI mAphaka paDyuM. sarvanI raDAroLa ane AMsunI dhArAo joIne eka vRddha IyaLe sarva koIne dilAsA devA mATe nIce pramANe bhASaNa karyuM. 'ApaNA vahAlA bhAi ApaNane tyajIne cAlyA gayA. niraMtarane mATe A bhogabhUminA tyAga karI gayA, paraMtu ApaNA sarvanuM vahelAmeADA e nirmANa nakkI thaI cUkeluM che. e kRtAMtanI karALa samazera vaDe ApaNe sarva AjakAla kapAI marIzu, e vAta koIthI mithyA karI zakAya tema nathI. vagaDAnA ghAsanI peThe ApaNe sarva kapAvA ja nirmAyA chIe. ApaNe zraddhAthI evI AzA rAkhIe ke muvA pachI ApaNane uccatara sthiti prApta thAya, paraMtu kAne khabara che ke e AzA mAtra khoTA dilAsArUpe ja na hoya ! e kahevAtA uccatara jIvana sabaMdhe ApaNane koIne kazuM purAvAthI siddha thayeluM jJAna nathI. AthI ApaNA sanA kapALe je sAmAnya bhAvi lakhAyeluM che, tenA upara AMsu sAryA vinA chUTako nathI, paraMtu e AMsuthI kAMI kALane dayA Ave tema nathI. mATe bhAI e ! dhIraja rAkho ane je sahana karyA vinA cAle tema nathI ja tene sahI leA.' Ama ghaDIvAra vAtacItA karI dilagIra thaI badhI IyaLA chUTI paDI gaI. ApaNane A vAtA mAMhenI IyaLAnI mUrkhAI upara husavu AvyA vinA rahe tema nathI. kITamAMthI bhramaranA bhavyatara jIvanamAM pravezavA pUrvenI kSaNavAranI je nizceSTa sthiti temane prApta thAya che tene tee 'mRtyu' gaNavAnI bevakUphAI kare che ane e kSaNika nidrA pachI je vivadharagI pataMganI AkAzagAmI sthiti tene maLavAnI che te tarapha temanu lakSya hAtu nathI tethI teo dilagIra banI jAya che. paraMtu priya vAMcaka baMdhu ! tame e IcaLAnI mUrkhAI upara hasaze nahi, kemake amArI ane tamArI mUrkhAI karatA e IyaLanI mUrkhAI kAMI vizeSa nathI. e iMcaLanA jIvanakramamAM manuSyanI mUrkhAI nu ja pratibiMba che. e vAtamAM kAMi mAla nathI. mAtra ApaNe samajIne ApaNI bhrAnti mATe kheda pAmavA jevuM che. mRtyuno kharo artha mAtra eka pravRtti mUkI bIjI navI pravRttimAM pravezavuM e ja che. eka kSaNavAra sudhI paNa jIvanamAM truTI AvatI nathI. pravRttimAM pheraphAra thAya che te vakhate paNa jIvana teA temanu tema naLyuM ja rahe che. jJAnIjanAnA qhibaMduthI jotAM 'mRtyu' che ja nahi. e nAma ja asatya che, haDahaDatuM jADe che, mAtra ajJAnajanya bhrAnti che. mRtyu jevuM kazuM che ja nahi. jyAM jue tyAM sarva sthAne, sarva kALe eka akhaMDa avicchinna, dhArAvat jIvana pravAha ja che. jIvana sivAya khIjuM kazuM che ja niha. mAtra jIvanane keTalIka khAjue, keTalAka bhinna bhinna svarUpo che ane mUrkha lAkA e mAMhelAM ekAda jIvana svarUpane 'mRtyu'nA nAmathI saMbodhe che. vAstavamAM kazuM ja maratuM nathI. jo ke pratyeka prANI padArtha, pravRtti ane svarUpanA pheraphAra anubhavyA kare che. e pheraphArane 'mRtyu' kahevuM enA jevI bIjI meATI bhUla eke nathI. ApaNe gharathI dukAne athavA esimAM jaIe ethI alabatta, ApaNI pravRttino saheja pheraphAra thAya che ane dukAna athavA ophisanA jIvananA anubhavakALe ghera anubhavelA jIvananI kSaNavAra vismRti thAya che, paraMtu gharanA jIvana saMbaMdhe ApaNe marI gayA chIe ema kAMI nathI. mAtra ApaNA jIvananI pravRttinuM kSetrAMtara thAya che. kSetrAMtarane kadAca 'mRtyu' gaNavAmAM Ave te paNa temAM dilagIra thavA jevuM ke rAvA phUTavA jevuM zuM che? e jJAnaSTie samajAtu nathI. AtmA amara che, avinAzI che, zAzvata che, enuM jIvana askhalita, avyavahita, saLaMga, kramabaddha che. koI kALe AtmAnA astitvaneA sadaMtara lApa thatA nathI. kadAca AtmA koI samaye mUrchA jevI anyakata upayAgahIna avasthA bhAgave paNa tethI te potAnA astitvathI rahita thayA che ema kAMI nathI. Akhare tenuM nirmANa eka parama citi mahAsAgaramAM laya Aboorption thavAnuM che, paraMtu tyAM paNa te laya eka mahAsattA sAthe abheda anubhavavA rUpe che. vinAza Destruction athavA vilApa Effacement rUpe nathI. Edwin Arnold nA mehaka zabdomAM kahIe tA vairAgya ane mRtyu [121] Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUddha kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha "Never he spirit was born; The spirit shall cease to be never; Never was time it was not; End and biginning are dreams. Birthless and deathless and changeless, Remaineth the spirit for ever; Death path noi touched is at all, Dead though the house of it Seemed." arthAt - AtmA keI kALe ja nathI, AtmA koI kALe astitvathI bhraSTa thavAnuM nathI. eve kaI samaya na hate, ke jyAre te na hato. tenA Adi ane aMta e mAtra svanAM che. AtmA niraMtara mATe ajanma che, amara che, avikArI che. mRtyu ene kaI kALe sparzatuM nathI, kadAca AtmAnuM khokhuM mareluM bhAsatuM haze. - pazcima taraphanA dezamAMthI AveluM jaDavAdanuM mojuM A kALe ApaNA yuvakavarga upara pharI vaLyuM che, ane pariNAme teo ema mAnatA banyA che ke A vizvamAM badhuM ja vinAza pAmavAnA svabhAvavALuM che. paraMtu e dalIlamAM mAtra adhuM satya che. vAstavamAM te kazuM vinAza pAmatuM ja nathI, paraMtu ApaNI sAMkaDI daSTine kadAca koI vinAza pAmatuM jaNAya to paNa te vinAza nathI, paraMtu paryAyanuM rUpAMtara che. kudaratanA rAjyamAM kazuM ja kharA arthamAM maratuM nathI. aNasamaju loko mRtyu jue che. bAkI jJAnIjane te svarUpane pheraphAra, zakti ane pravRttinuM aMtara e sivAya kazuM ja jetA nathI. nAnAmAM nAnuM ANu paNa kaI kALe sadaMtara lepa pAmI jatuM nathI. ApaNuM zarIra ApaNe marI gayuM mAnIe temAM paNa bhUla che, kemake zarIra kAMI eka akhaMDa, saLaMga tattva nathI, te te aNuone saMghAta che; ane e aNuo eka zaktitattva vaDe, amuka kALa sudhI amuka AkAre goThavAyelA rahe che. jyAre abhimAnI (bebhAna AtmA) eka zarIramAMthI nIkaLI jAya che, tyAre e zarIraMgata aNuo ekabIjA pratye pUrvanI jema hAkarSaNathI jAmelAM na rahetA, ekabIjA pratye virodhabhAva batAvavA mAMDe che. abhimAnInA nivAsakALa sudhI teo AtmAnI sattA vaDe, ekabIjAne avalaMbana ApI rahyA hatA, paraMtu abhimAnI jyAre temAMthI nIkaLI jaI bIju bekhuM zodhI le che, tyAre te zarIragata aNuo saMdhAnarUpe nabhI rahevAnuM pasaMda karatA nathI. e badhA Aone ekaThA rAkhanAruM baLa pitAnI sattA pAchI kheMcI le che, eTale e aNuo vikharAvA mAMDe che. nAza, mRtyu, vivarNa e mAtra amuka AkAra che, paraMtu je dravyane e AkAra hate ene kazuM ja levAdevA nathI. mRtyu kadAca saMghAtane spazI zake, paraMtu aNane paza zake ja nahi, vyaktitva ane astitva niraMtarane mATe eka sarakhuM ja kAyama che. jene jJAnadaSTi prApta thaI che, tenA manathI jaDavAdanI dalIla kazI visAtamAM nathI. e dalIla saMbaMdhI, tenA khaMDanamaMDana saMbaMdhI, ke sthApana-utthApana saMbaMdhI koI divasa te prayatna karato nathI. jaDavAdanI dalIla hAla che te karatAM hajAro gaNI vadhAre prabaLa ane sacoTa hoya te paNa tenA manathI te dalIlanuM kazuM ja mahattva daSTi prApta thaI che tenAmAM evuM uccatara AdhyAtmika sAmarthya jAgRta thayuM hoya che ke, jethI te "mRtyunI bhrAnti pratyakSa joI zake che. buddhinI dalIlenI temane paravA rahetI nathI. kemake teo anubhavanA pramANuthI jANI zake che ke AtmA A zarIramAMthI nIkaLyA pachI paNa je ne te ja aritatvamAna ane kAyama rahe che. mahApuruSe jIvananI bIjI bAju anubhavI zake che ane tyAMnI sthiti-rIti jANI zake che. Ama hovAthI temane manathI e saMbaMdhI buddhinA vyartha tarko ane dalIle bevaphAI bharelA lAge emAM navAI nathI. jo tame evA prakAranI AdhyAtmika dRSTinI bhUmikA sudhI gati na karI zakyA che ke, jyAMthI mRtyu pachI AtmA avicchinna dhArAvat kAyama rahe che ema anubhavathI jANI zakAya, ane tethI AtmAnA amaratva saMbaMdhI kAMI purAvo mAgatA ho te te meLavavA mATe bahAra nahi paNa aMtaramAM daSTi sthApe. e purAvo bahArathI maLI zake tema nathI. mAtra aMtaramAM ja che. kemake AtmA pitAne amaratvane purA [122 tavadarzana Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kurivaya paM. nAnayajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMthare. pitAnA svarUpamAM ja bhege laIne cAle che. tamane tamArA amaratvamAM zaMkA AvatI hoya to te zaMkA karanArane pitAne pUchI juo ane kaI zAMta kSaNamAM e zaMkA bhAMgI jaze. badhI philasUphI ApaNane eTaluM ja zIkhave che ke, bAhya dazya karatAM aMtaranI sRSTi anaMtaguNa adhika satya che. kharI rIte jovA jaIe te manuSyane bahAranI sRSTinuM kazuM ja jJAna nathI. tamane atyAre bahAranI sRSTinuM je kAMI jJAna che te mAtra tamArA aMtaHkaraNanuM nivedana athavA Report che. eTale ke tamArA aMtaHkaraNe bahAranI sRSTimAMthI je kAMI saMskAre impressions ane rUpe pictures and forms sivAya tame anya kazuM ja jotA nathI. A vAtane udAharaNathI jarA adhika spaSTa karIe. A sAme vRkSa che. huM tene jouM chuM paraMtu huM mAnuM chuM tema huM vRkSane pitAne joto nathI, paraMtu e vRkSanuM je citra mArI cakSune kendra upara caDayuM che, te citrane huM jouM chuM. arthAt mArA pitAne sIdhe saMbaMdha bAhya vRkSa sAthe nathI paNa mAtra e vRkSanA mArI AMkhamAM paDelA AMtaracitra sAthe che; ethI AgaLa vadhIne jevA jAuM chuM te jaNAya che ke, huM e citrane-pitAne paNa te nathI, paraMtu mArA cakSu upara e citra paDavAthI te sthAna upara AvelA jJAnataMtuonA je AMdolane Vibratory motion upasthita thAya che, ane te kSebhamAM je amuka prakArane artha rahyo che tene ja huM jouM chuM. AthI mAruM vRkSanuM jJAna be ejansIo athavA ADatIAo dvArA mArA aMtaHkaraNane maLe che. ATaluM samajyA pachI keNu kahI zakaze ke ApaNe bAhya vizva sAthe AMtaravidha karatAM adhika saMbaMdha rAkhIe chIe? jJAnIjanene nirNaya e ja che ke sarva kAMI aMtaramAM che, bahAra nathI, ane "mRtyu che ja nahIM. e purAvA mATe paNa ApaNe aMtaramAM daSTi karavI joIe. chatAM ghaNA kALanI jUnI TevathI ApaNe "mRtyune bhayanI dRSTithI svIkAryA vinA rahI zaktA ja nathI e navAInI vAta che. e jUnI Teva kADhI nAkhI tenA sthAne navI Teva dAkhala karavAnI bahu jarUra che. zarUAtamAM manane "mRtyu nathI" e nirNaya upara sthira karavuM jarA kaThina jaNAya che. paraMtu e vAtanA purAvA upara mana jema jema vicAra, ciMtana, manana kaye jaze tema tema e nizcaya adhika adhika UMDo Utarate jaze. tame game tevI gAMDI kalpanA kare te paNa tame pote taddana marI gayA che evuM tame kadI ja kalpI zakavA samartha banaze nahi. kadAca tamane A vAtanI zaMkA thatI hoya te tame atyAre ja AgaLa vAMcavuM baMdha rAkhIne marI gayAnI kalpanA karI ju. kadAca tamane tamAruM zarIra nizcanTa, sthira zabanI jema paDeluM kalpanAmAM dekhAze, paraMtu tame pote-abhimAnI, jIvAtmA athavA jene tame "huM" kaho cho te te e kalpanAmAM paNa niraMtara daSTApade je ne tevo sthira ja raheze. dehanI paDakhe ubhA rahIne dehane mareluM kalpanAnI cakSae joyA karaze. paraMtu "ha" tene pitAne "ha 'paNAthI bhraSTa kadI ja kapI zakaze nahi. je vAta kalpanAmAM paNa nathI AvatI, te vAratavamAM kyAMthI hoI zake? ane ApaNe AtmA pitAnA saMbaMdhe mRtyunI kalpanA karavA mATe nA pADe che e tame jANo cho? kAraNa e ja che ke je sthiti tenA svarUpamAM traNe kALamAM che ja nahi, te sthiti pitAmAM havAnI darakhAsta paNa te saMgharatA nathI. mRtyunI sUcanA paNa te svIkAravAnI cokakhI nA kahe che. zarIrathI, manathI, mananI sarva sthitiothI, buddhithI, tarkathI ane bhavyamAM bhavya pratibhAnAM divya raNothI paNa AtmA uparI bhAgamAM birAje che. e sarva kadAca hoya ke na hoya, kSaNamAM te Ave ke kSaNa pachI te jaya, te kazAnI darakAra rAkhyA vinA AtmA pitAnuM jIvana saLaMga, kamabaddha, zRMkhalAbaddha avicchinnapaNe bhogavye jAya che. murarSomAM ane gADha nidrAmAM paNa tene upaga avyakatapaNe cAlu ja rahe che. ane jene ApaNe "mRtyu" kahIe chIe tenI pachI paNa prakArapherathI - avasthAMtare te (AtmA) kAyama ja rahe che. ame upara kahI gayA tema "mRtyu jevuM kAMI ja AtmA saMbaMdha nathI. enA purAvA mATe ApaNane buddhinI dalIlenI jarUra nathI, kemake jJAnIjanone evo nizcaya che ke tarka athavA bAhya mananA vyApAre satyanA anveSaNamAM upayogI nathI. kadAca A vAkaya tamane bhAre paDatuM jaNAze ane buddhinA vyApArathI satyAnveSaNa saMbadhe ochI kiMmata AMkelI bhAsaze. paraMtu e zabdo ame vicArIne ja lakhyA che. ame tarka, buddhi Adine tenI vyAjabI kiMmate ravIkAravA taiiyAra chIe, paraMtu vartamAna jamAne buddhine prabhurUpe pUje che ane buddhivAda Rationalism ne ja sarvasva gaNe che. te sAthe ame maLatA nathI. jeo buddhinA pradeza upara navA ja praveza pAmelA che teo kadAca tenA prakhara tejamAM aMjAI virAgya ane mRtyu [1ra3] Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , pUjya gurUdeva kavivarya paM. nAnacadrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMthaze. pUjya deva kavidha nAnA ====== = jaI buddhi e ja sarvasva che ema bhale mAnI le, paraMtu jeoe buddhinI upayogitAne vicAra karyo che, evA mahAjane te evA nirNaya upara AvyA che ke AdhyAtmika satyo saMbaMdhe tenuM kArya bahu jUja ane mahattva vinAnuM che. amArA pUrva mahApuruSone ja Avo nirNaya che ema nathI, paraMtu A jamAnAnA mahAbuddhimAne paNa e ja nirNayane ravIkAre che. dAkhalA tarIke vartamAna yuganI buddhinA zikhararUpa mahAvidvAna kAMTa-Kant zuM kahe che te sAMbhaLoH te kahe che'The only use of philosophy of pure reason, is a negative one instead of discovering truth, its modest function is to guard against error." ' arthAta- "vizuddha buddhivAda upara racAyelA tavajJAnane upaga mAtra niSedhAtmaka che. satyanA zodhanamAM jAvAne badale tenuM kartavya mAtra bhUlanI sAme rakSaNa karavAnuM che." ame pote A mata sAthe aDadhA maLatA chIe. bhUlanI sAme rakSaNa karavAnI zakitane paNa ame kAMI ja zarata vinA ekAMtapaNe svIkArI zakIe tema nathI. A sthAne buddhinuM zuM kArya che e saMbaMdhI nibaMdha lakhavA ame beThA nathI. enA kAryano ane upayogitAne pradeza karyo che, e jude ja viSaya che; ane te sAthe kahevA de ke te bahu rasaprada viSaya che, paraMtu amane lAge che ke ame viSayAMtaramAM utarI paDyA chIe. chatAM e jokhama kheDayA pachI paNa je ame eTaluM tamArA mana upara aMkita karI zakayA heIe ke mRtyu nathI" e siddhAMtane purA buddhimAMthI nahi paNa hRdayanA ucca aMzamAMthI ja maLI zake tema che, te amAruM viSayAMtaramAM utaravAnuM jokhama ame saphaLa thayuM lekhIzuM. tamArA are, pratyeka vyakitanA hadayanA aMtaratama pradezamAM AtmA, paramAtmA ane vizva saMbaMdhI satyenuM jJAna supta avasthAmAM paDeluM che. e jJAna tenA mAlikanI-tenA svAmInI rAha joI raheluM che. tame tyAM daSTi sthApe ane tamane tyAM divyAkSare lakheluM mAluma paDaze ke tamAruM kharuM svarUpa-tamAruM vAstavika "ha" jene agni bALI zakato nathI, jaLa DubADI zakatuM nathI, vAyu ghasaDI jaI zakato nathI, pRthvI AvaraNa karI zakatI nathI, evuM Atmatattva, amara, ajanma, zAzvata, ajeya, AnaMda svarUpa, maMgaLa svarUpa, kalyANa svarUpa aMtaramAM birAjI rahyuM che. jyAre mAnasa-cakSu aMtaramAM vaLe che tyAre tyAM te jue che ke "huM" avinAzI chuM. tame kaheze ke A purA kAMI pragasidhdha, pratyakSa ke kAyadAnI daSTie sAco TharI zakatuM nathI. paraMtu tame AdhyAtmika satya mATe sthUla purAvo mAge te kyAMthI maLe? bhautika padArthonA saMbaMdhamAM bhautika purAvo cAlI zake ane kaI vAtane siddha karI zake. paraMtu AMtarika viSaya saMbaMdhe e bhUmikA upara purA nirarthaka ane niSphaLa che. AthI je pradezamAM je hovuM vAstavika che te pradezamAM tenI zodha karavI upayukta che. AtmAne pitAnA saMbaMdhe pitAne ja bolavA de ane jyAre tame vacamAMthI sthULa zarIranI, buddhinI, tarkanI, avizvAsana-azradhdhAnI Dabala kADhI nAkhaze tyAre AtmAnuM pitAnuM divya saMgIta gUMjI UThaze. te zuM belaze? mRtyu che ja nahi, kaI kALe hatuM ja nahi. atyAre paNa nathI. have pachI paNa nahi ja hoya. jIvana sivAya anya kazuM ja nathI ane te jIvana paNa anAdi ane aMtarahita kAlatrayavyApI che. AtmAnuM gAna AvI matalabanuM che. tamAre te saMgIta sAMbhaLavuM hoya te zAMtimAM praveze. e niHstabdha AMtarazAMtinA pradezamAM pravezyA vinA e saMgItanA divya AMdalane tamArA Atura karNamAM pahoMcI zake tema nathI. e saMgIta sAMbhaLyA pachI mRtyunuM mRtyu thAya che. je kaI kALe hatuM ja nahi, paraMtu mAtra brAntivaDe ja astitva bhogavatuM AvatuM hatuM, te kahevAtuM mRtyu aLapAI jAya che. jJAnarUpI sUrya madhyAhanakALa thatAM ajJAnarUpI paDachAye mULa padArthamAM samAI jAya che. ajJAnamAMthI jJAnamAM AvatAM tame hasIne belI UThazo ke, "je koI kALe hatuM ja nahi tenAthI huM nakAme Dara hato." pachI tamane anubhavathI, upagapUrvaka, bhAnapUrvaka, rUDhipaNe samajAze ke mRtyu che ja nahi. zAzvata, anaMta, niraMtara jIvana vinA bIjuM kazuM ja kaI kALe kaI sthAne che ja nahi. Jain [128]nterational tavadarzana Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva Dava paM. nAnacaMndrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha dharma-vikAsa (sarvadharma samanvaya-dRSTi) lekhaka-svAmI mAdhavatI paricaya ahI... darzAvela viSayamAM keTalAka mukhya dharmoMmAM pracalita sAdhananI bhUmikAe TUMkamAM ApelI che. AvA sAdhana kramane praNAlikA kahe che. e praNAlikAe jotAM jaNAze ke keTalAka mukhya dharmamAM mukhya sAdhana lagabhaga samAna che; ane temanu phaLa badhA dharmomAM AtmAnA niratizaya AnadanI prApti ane duHkhanI AtyaMtika nivRtti che. vaLI prastuta viSayamAM Apela krama badhA jijJAsuo mATe samAnapaNe lAgu thatA nathI. je mANasanuM aMtaHkaraNa pUjanmanA ane A janmanA puNyathI ane upAsanAthI zuSka thayela che, evA sArA adhikArI UMcI bhUmikAthI paNa zarUAta karI zake che; paNa lakSya kharAbara saMdhAyuM na hoya te game te bhUmikAthI thatI zarUAta phaLa ApatI nathI. ane lakSya kharAkhara sadhAyu hoya to potAnA adhikAra pramANe zarUAtanI bhUmikA maLI rahe che. jene lAge che ke mAre mArA kalyANa mATe kAMIka karavuM joie, tene mATe zarUAtanI bhUmikAo kAmanI che. jene nitya ema vicAra Ave che ke 'huM koNa ?" tene mATe jJAnamArganI chellI traNa bhUmikA kAmanI che. chatAM AtmAne vadhAre paricaya mahAtmAonA saMgathI thAya che ane sauthI vadhAre oLakhANa potAnA AtmAnA sAkSAtkAra thaye thAya che. AtmajJAnanA vikAsa mATe kAMIka sAdhana koIne AmAMthI maLI zakaze. ane kramazaH AtmavikAsanI zreNI upara caDatAM caDatAM AtyaMtika duHkhanivRtti thatAM aMte pUrNa brahmAnaMda maLI zake che. e badhA dharmanuM aMtima rahasya che, ane dareka pAne chevaTe te ja phaLa badhA dharmAM Ape che ema jaNAvela che; paNa te phaLa meLavavAmAM potAnA lakSya upara kharA premanI jarUra che. keTaleka ThekANe eka dharmavALAnA pustakamAM bIjA dharmanuM khaMDana jovAmAM Ave che. paNa have khaMDanane badale jeTalA ane teTalA samanvaya karavAnI jarUra che. evA samanvaya ahIM rajU karela dareka dharmasaMpradAyanI sAdhanA praNAlikAnA tulanAtmaka abhyAsa karanAra vAcakane maLI zakaze. jeNe AtmAno sAkSAtkAra karI lIdhelA che, temane mATe AkhuM jagata naMdanavana che, sarva vRkSa kalpavRkSa che, sarva jaLa gagAjaLa che; tenI badhI kriyA pavitra che. tenI vANI prAkRta heAya ke saMskRta hoya chatAM temAM tattvano sAra che. tene mATe AkhI pRthvI kAzI che ane tenI badhI ceSTA paramAtmAmaya che. (1) niSkAma-karmacAga (samAjasevA-mATe) 1. sevA karanAranI zuddhi mATe sAdhana :- nirbhayatA, AtmajJAnamAM zraddhA, dAna, dama, japa, abhyAsa, tapa, saraLatA, ahiMsA, satya, kSamA, tyAga, zAMti, koinI niMdA na karavI, dayA, dhIraja, nirabhimAnatA, nilIpaNuM, ma ceSTAneA tyAga, pavitratA vagere daivI prakRtinA guNAnu dRDhatApUrvaka pAlana ane kAma, krodha, meha vagere AsurI prakRti jItavAnA utsAha. 2. be-traNa kruja eka ja vakhate utpana thAya tyAre UMcI pharaja zoSI levAnI zakita. 3. nAnAM ane meTAM kAma barAbara karavAnI kuzaLatA. 4. je karmathI AtmAnAM jJAna, zakita, AnaMda vikAsa pAme tevAM karma, rAga-dveSa vagara kare. bhUmikA 1. phaLatyAga :- kanA aMta sudhare, pariNAme cittamAMthI mela dUra thAya. dharma -vikAsa [12] Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU gurudeva kavivarya paM. nAnasanTejI mahArAja janmazatAkida smRtigraMtha 2. katRtvabuddhine tyAga :- kartApaNuM upAdhigata mAne, AtmAne akartA mAne, karmanI zarUAta sudhare, cittamAMthI vikSepa dUra thAya. 3. niSkAmatA :- je karmathI AtmAnAM svarUpa-lakSaNa anubhavamAM Ave tevAM karma kare, cittamAMthI AvaraNa dUra thAya. niSkAma thayA pachIne karmacaga-aMtaraMga dazA 4. sevA rahasya - mana, vacana ane karmathI badhAne prabhu mAnI sevA kare, jJAna ane karmanI ekatA; AtmajJAnane AvaraNa na kare tevI sevA kare. 5. sevaka rahasya:- badhA bhagavAna che evuM jJAna thatAM sevaka paNa bhagavAna che evuM jJAna thAya. moTI vastu bhagavAnarUpe dekhAya ane nAnI vastu paNa bhagavAnarUpe dekhAya. jJAna ane jJAtAnI ekatA. 6. sevya rahasya - sevaka, sevA ane sevya traNe bhagavAnarUpe anubhavamAM Ave. jJAtA, jJAna ane reyanI ekatA. zarIranAM badhAM dvAremAM prakAza utpanna thAya, bhagavAna jema aMzathI avatAra le che tema alpazakitathI ghaNI sevA thaI zake. 7. niSkarme siddhi :- bIjA zarIramAM paNa pite che evo anubhava. sarvatra eka sattA che e sAkSAtkAra. IcchA ane bIkane atyaMta abhAva. satya, jJAna ane atizaya AnaMdanI laheramAM ramate pUrNa kamalegI. (2) vedAnta-kevalAddhata-AnamArga jJAnanI utpatti mATe sAdhana:- (1) viveka, (2) vairAgya, (3) vasaMpati-eTale-zama, dama, uparati, titikSA, zraddhA ane samAdhAna; (4) mumukSutA, (5) niSkAma karma dvArA maLa dUra kare, (6) upAsanAthI vikSepa dUra kare, (7) AtmajJAnathI AvaraNa dUra kare. bhUmikA 1. zubhecchA - zravaNane krama, saMsAra tarapha aruci, AtmAnA kalyANane mArga zodhavAnI jijJAsA, ekAMta game athavA zAstra ane satsaMga game. 2. vicAraNuM :- manana krama, prasthAnatrayane abhyAsa, daivI prakRtinuM pAlana ane AsurI prakRtine tyAga karavAnI IcchA, gurunuM zaraNu, Atma-sAkSAtkAranI IcchA. 3. tanamAnasA:- nididhyAsana, eTale sajAtIya pravAha vadhe ane vijAtIya pravAha ocho thAya, jJAnanI zarUAta. 4. savApatti :- uparanI traNa bhUmikAnA abhyAsathI AtmAmAM sthiti baMdhAvA lAge, mAna-apamAna samAna jANe, mitra ane zatramAM samAnatA, jAta mRgajaLa samAna lAge, mana ane vAsanAne keTaleka aMze upazama. AtmA deha, prANa ane manathI jude brahmavit lAge. - jJAnanI niSThA (avicaLa sthiti) mATe bhUmikA kama avasthA 5. asaMsakita :- samAdhinA sukhanI zarUAta, zakita vadhe, mana ane vAsanAne upazama, sukha-duHkhamAM samAna vRttivALo, svastha letuM ane enuM samAna gaNe, parama vairAgyavALe, samAdhimAMthI pitAnI meLe vyutthAna thAya, priya ane apriyamAM tulya, dhIra, bahAranI vedanA thAya paNa sahana kare, jagata svapna jevuM lAge, brahmavidvara. 6. padArthobhAvinI:- prapaMcane abhAva eTale prapaMca brahmamaya lAge. bIjA mANasa bheda jaNave tyAre prayatnathI khabara paDe, mana ane vAsanAne kSaya, vyutthAnadazAmAM kartavya dekhato nathI, guNAthI calAyamAna thatuM nathI. udAsI jevo stabdha. bIjA mANasa samAdhimAMthI uThADe tyAre UThe, aDuM Ida eka lAge, brahmavid varIyAna. 7. turIyA :- bhAva-abhAva rahita eka Atma-svabhAvamAM niSpakaMpa sthiti, prakAzasvarUpa, AnaMdaghana, nitya samAdhistha, vyutthAna pAme nahi, brahmavida variSTha. [12]. tattvadarzana Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kaviva` paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha (3) -14 guNasthAnarUpe- AtmavikAsa mAM ma sAdhana :-ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya, aparigraha, kSamA, tapa, parisaha, vItarAgapaNuM, satsaMga, zradhdhA, dAna, samabhAva, viveka, tapaccakkhANa, nivRtti vagere. (2) jIva, ajIva, pApa, puNya, Azrava, saMvara, nirjarA, baMdha, ane mekSa e nava tattvanuM svarUpa samajavuM. (3) nizcayanaya ane vyavahAra naya dvArA syAdvAdanI paddhati samajavI. (4) samayasArano abhyAsa. jainadharma pramANe - bhUmikA 1. mithyAdraSTi :-deha, prANa ane mananA dharma potAnA mAne, tattva tarapha ruci na heAya, avikAsa kALa, saMsAracakramAM bhame. 2. sAsvAdana :-oDo vikAsa, 11 mA guNasthAnathI paDela jIvane tattvamAM thoDI ruci rahe che tenuM sthAna dRSTAMta tarIkejema sArA bhAjanane aMte UlaTI thAya paNa jarA svAda rahI jAya che tevI dazA. 3. samyak mithyASTi :-thoDo vikAsa paNa saMzayAtmaka dRSTi, 4. avirata samyagdRSTi :-deha, prANa ane manathI AtmAne judo joI zake. asa Mdigdha satyadarzana,dana mehanIya karmInI upazAMti paNa tyAgavRttino udaya nahi tethI prANa zuddha nahi. 5. dezivarati :-alpAMze para-pariNatinA tyAga. 6. pramattasayata :-tyAgavRtti pUrNa chatAM alpAMze pramAda, leAkakalyANanI bhAvanA, 7. apramattasayata :-pramAdarahita, tyAgasahita, AtmAnA jJAnamAM sthiti khaMdhAvA lAge. AtmAmAM vadhAre sthiti thavA mATenAM guNusthAna 8. apUrvakaraNa :vIryAMllAsa, Atmika sAmarthya, AtmAnA svabhAvamAM ramaNatA, nirjarAnI zarUAta. 9. nivRttimAdara :-cAritryamAhanIya karma upazama karavAnI zarUAta. 10. sUkSmasa'parAya :-AtmajJAna hovA chatAM sUkSma mAha rahe tevI dazA. 11. upazAMtameAha :-cAritryamAhanI upazAMti, darzanameAhanA kSaya, chatAM ahIthI paDavAno saMbhava rahe che, kAraNa ke cAritryameAhanA kSaya thayA nathI. 12. kSINumehanIya :-danamAha ane cAritryamAhano taddana kSaya, apunarAvRtti, ahIthI paDavAnuM nathI, prANanI zuddhi. 13. sayAgIguNasthAna :-vItarAgadazA, sarvajJatA, jIvanamukti, svAbhAvika sukha ane svAbhAvika zakti. 14-ayAgIguNasthAna :-videhamukti vakhate A sthAna prApta thAya. AtmAmAM niSrakapa sthiti, atizaya sukhamAM DUbela kevaLajJAnI. siddhazilA. sAdhana :- zama, dama, dInatA, vairAgya, japa, upAsanA, yoga, jJAna, bhagavAna mATe vyAkULatA, zaraNAgati, saraLatA vagere, anyAzraya kare nahi. dharma-vikAsa (4) puSTimArga-bhakitamArga-zuddhAdvaita muktirhitvA'nyathArUpaM svarUpeNa sthiti: / bhUmikA 1. pravAha - saMsAranA pravAhamAM paDela jIva, vyavahAramAMthI krurasada maLe tyAre bhagavAnane yAda kare, dhanathI sevA kare, pratikApAsanA kare, puSTimArganA AcArya pAse brahmasabaMdhanI dIkSA le, teNe Apela matranA japa kare. 2. maryAdA :- prasthAna catuSTayanA abhyAsa, tyAga, vairAgya, zravaNa, kIrtana, mana ane vAsanAnA nidhanI zarUAta. 3. vyasana :- bhagavAnamAM Akita, manathI tenu'ja smaraNa, vANIthI tenI ja vAta, zarIrathI tenI ja ceSTA, tAtmikabhAva, mAnasika zAMti, nirguNabrahma sarvazakitamAna che evA anubhava thavA lAge. For Private Personal Use Only [127] Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ } pUrA gurUdeva vilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAliMda smRtipreya jIvanamAM atizaya viraha - ane bhagavAnanA anugrahanI zarUAta 4pravAhapuSTi - bhagavAnanI kRpA e ja sAdhana, zakti ane AnaMdanI zarUAta, bhagavAna bhaktane alaukika bhAvanuM poSaNa Ape. 5. maryAdApuSTi - nirbhayatA, bhagavAnanA virahamAM anyanI vikRti, manamAM bhagavabhAvane praveza, niSThAnI zarUAta, Atma-rati. 6. puSTapuSTi - prANa ane IndrimAM alaukika AnaMdane AvirbhAva, sAdhaka, sAdhana ane sAdhya braharUpa, keIne upadeza bhAgye ja ApI zake, AtmakIDa, je aNu have te vibhu thaye. 7. puSTizikhara:- bhakatanA zarIra, mana ane prANanA badhA paramANu AnaMdarUpa thAya, AnaMDhamAtra jApAramuNoriA rasAtmaka sarvAtmabhAva, bahAranuM dRzya bhagavAnanI lIlArUpa lAge. jo hai saH musalamAnI-sUphIone-premamArga sAdhana :- mujhAnIbata virAgya, munAjhIlatasaMyama, abhyAsa. jhehada tapa, darda=viraha, bekhudI=nirabhimAnapaNuM. phanA-phIzaya keI eka vastumAM athavA mUrtimAM samarpaNa. phanA-phI-zekha=gurumAM samarpaNa. phanA-phI-rasula=pegaMbaramAM samarpaNa. phanA-phI-lAha=prabhumAM sarva samarpaNa. bhUmikA 1. zariyata :- zAstra pramANe karmakAMDanI pUjanavidhi, ajhAna=namAjha, rakAta=prArthanA, sajadaha zaraNAgati, jakAta, dAna premanuM vRddhipaNuM. 2. tarIkata - jJAna sAthe prema, premamAM tarate, premanI juvAnI, premanuM darda. 3. hakIkata :- huM nI jagyAe haka eTale paramAtmAne praveza; premanI Urmio, parAbhakitanI zarUAta. bakA- bAda-ula- phanA (phanA thayA pachI navuM divyajIvana) 4 mAraphata:- prabhu mATe vyAkULatA, anyanI vismRti, yoga, divya lijjatanI zarUAta, mIThI sugaMdha, divyanAdanuM zravaNa, divya tejanA jhabakArA. 5. vahadata :- ekatA, alAhamAM pote, vadhAre lijjata.. 6. ahada vasla :- alAhamAM pite ane jagata, bakA. 7. lA maujudA IlAhI - anvara allAha thAya che eTale bhakata bhagavAna thAya che; hamAustakae ja sarvasva, lijhata-ula-IlAhI IzvarI lijajata, tallInatA ane IzkanI mastI, anala haka. baMgALane vaiSNavadharma-zrI kRSNa caitanyane saMpradAya sAdhana - varNAzramadharmanuM pAlana, zaraNAgati, sat asat ne vicAra, vairAgya, dInatA, ahiMsA, titikSA, maMtra, japa, bhajana, kIrtana, satsaMga, vyatirekabhAve ane anvayabhAve upAsanA, zrImada bhAgavata upara ane gItA upara zrIdharI TIkA pramANarUpa. bhUmikA 1. zAMtarasa:- virahanI zarUAta, bhagavAnane (athavA AtmAne) sukha ApavAnI vRtti, phaLa-ti ane prema. [128] tattvadarzana Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivaya paM. nAnatradrajI mahArAja janmatAkida smRtigraMtha 2. dAsabhAva :- bhagavAnane zeTha mAne, sevaka sevAnuM sukha laI zake paNa bheda, bhaya ane saMkeca rahe, ezvaryajJAna rahe, atha pulaka thAya; phaLaneha ane mAna. 3. sakhyabhAva - UMcA-nIcA bheda maTe, sevAne lAbha ane samAnatA, bhagavAnane mitra mAne, ezvaryajJAna bhUle, paNa prema sApekSa rahe, phaLa-praNaya ane rAga. 4. vAtsalyabhAva - nirapekSa prema, bhagavAnane mA athavA bApa mAne. sevA, samAnatA ane rakSaNa maLe paNa uMmaramAM phera lAge, phaLa-anurAga ane sthAyI bhAvanI zarUAta. aMtaraMga sAdhana - viyega, phaLa - mAdhurya pa. kAntAbhAva - bhagavAnane pati mAne, sevA, samAnatA, rakSaNa ane ekatA maLe, guNakIrtanAsakita, rUDha bhakita. 6. Atmanivedana - bhagavAnane yAra mAne, parakIyAnA je prema, maryAdAbhaMga, bhagavAna sivAya anyanI vismRti, vidhi-niSedhane abhAva, bhakatanA zarIramAM bhagavAnane praveza, ekAMtamAM bhagavat saMbaMdha, bhAvedeha. 7. madhurabhAva :- rAdhAbhAva, zrIkRSNanA alaukika svarUpanA alaukika AnaMdane bhega, mahAbhAva eTale nirvikapa sthiti; tanmayatA dinmAda, jIva ane Izvara bannenA eka prANa, aciMtya bhedabheda, atyaMta anurAga, sukhanI parama madhuratA ane parAkASThA. zrI araviMda ghoSane-pUrNa sAdhana - brahmacarya, daDha utsAha, acaLa bhakita, pavitra vicAra, guruzaraNa, satya AcaraNa, nirabhimAnatA, hRdayanI zuddhi, titikSA, dhairya, mauna, saraLatA, apazutA, zraddhA vagere. bhUmikA 1. utsAha :- mobaLa, hRdayanI AturatA, prANanI IntajArI, zuddha AcaraNa. 2. tyAga - (1) pitAnI kalpanA, mAnyatA, pasaMdagI, Teva vagere choDI jJAna sthira thAya tevuM mana karavuM, (2) prANanI IcchA, IndriyanI mAgaNI, kAmanA, svArtha, abhimAna, daMbha, lobha, meha, I vagerene tyAga karI daivIzakti prANamAM rahI zake tevI prANanI zuddhi karavI; (3) zaMkA, ajJAna, azraddhA, haTha, ALasa, tamasa vagere choDI zarIramAM divya AnaMda rahI zake tevuM zarIra karavuM. 3. zaraNAgati :- huM ane mAruM sarva gurune athavA bhagavAnane samarpaNa karavuM, bhUtakALanA jJAna, IcchA, ceSTAnuM vismaraNa. manamAM je kAMI vicAra Ave te pitAne gaNave nahi ane bhagavAnanI divyazakitamAMthI zAMti ane mauna avataravA mATe prArthanA karavI. 4. Atmika dazA:- dehathI ramAtmAne judo jANe, paramAtmAno saMbaMdha thAya, vidhrone upazama thAya, vegane lAyaka samatA prApta thAya. bhagavAnanA anugrahanI zarUAta - bhagavAnanA alaukika guNanuM avataraNa 5. vijJAna-AtmAnA svarUpalakSaNamAM sthiti baMdhAvA lAge, divyajJAnane manamAM AvirbhAva, pitAnI aMdara eka nAnuM chidra dekhAya, tene vikAsa thAya, temAM pote ane jagata abhinnapaNe dekhAya; navA AnaMdanI zarUAta. 6. divyazakitaH-prANamAM pheraphAra, prabhunI sahaja zakti prANamAM avatare, prANa na bane, AtmAmAM vadhAre sthiti ane AnaMda lAge, A zaktivALA guru pitAnA ziSyamAM te zakitane saMcAra karI zake. 7. divyadeha - prabhunI zakita zarIranA aNuaNumAM vyApe, zarIra divya ane tejasvI bane, rageragamAM AtmAne svAbhAvika AnaMda vyApe, jagatamAM paNa te AnaMda lAvI zakAya, bIjAne paNa te AnaMdane anubhava ApI zakAya. (jJAna ane AnaMdamAM niSThA), jIvanmukta. dharma-vikAsa [12] Jain Education Interational Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - --- pUjya gurUdeva kavilaya paM. nAnacaMdrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha zrI pataMjalimunine-aSTAMgayega sAdhanaH- yama (eTale ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya, aparigraha) niyama (eTale zauca, saMteSa, tapa, svAdhyAya, Izvara-praNidhAna) Asana (zarIra sthira ane zAMta rahe tevuM) prANAyAma (recaka, kuMbhaka, pUraka) che kArano japa (arthanI bhAvanA sahita) tIvra utsAha, viveka khyAti vagere. bhUmikA 1. pratyAhAra- pAMce IndriyonA sukhamAM vairAgya, cittavRttimAMthI maLa dUra thAya. 2. dhAraNAdIrghakALa niraMtara abhyAsa dvArA cittavRttinI eka dezamAM sthiti, cittavRttine vikSepa dUra thAya. 3. dhyAnaH- dRSTAnuM pitAnA ravarUpa tarapha vaLavuM, dazyathI daSTA ja lAge, asaMga lAge, sarvArthatAne kSaya, ekAWtAne udaya, AvaraNabhaMganI zaruAta. ratabharA prajJA - AtmajJAnanI zarUAta 4. saMprajJAta samAdhi:- para vairAgya, buddhinI kRtArthatA, AtmAnA jJAnanA saMskArathI ajJAnanA saMskArano nAza, dayeya sArUpya, kaleza ane karmanI nivRtti. 5. saMyama :- dhAraNA, dhyAna ane samAdhinuM aikaya, siddhionI utpatti, AtmAnA vAbhAvika AnaMdanI zaruAta, prajJA prakAza. 6. asaMprajJAta samAdhi - siddhionA saMskArane nirodha, siddhiomAM nirmohapaNuM, nibIja samAdhi, cittavRttine kSaya, vyutthAna saMskArane abhibhava ane niSedha saMskArano prAdurbhAva, AtmA sphaTika jevo zuddha lAge. 7. kevaya- svarUpamAM pUrNa sthiti, sthitaprajJa, atizaya AnaMdayukata. tAMtrita mArga-zakita ane zAkata saMpradAya sAdhanaH - tAMtrika guru pAse dIkSA levI, tilaka, yaMtra, maMtra, japa vagere. mUrtipUjAne kamaH- Asana, pAdya, artha, Acamana, snAna, vasana, AbharaNa, naivedya, gaMdha, puSpa, dhUpa, dIpa, AvAhana, nyAsa, dibaMdha, vaMdana e seLa upacArathI pUjA, zakita, nAda ane biMdunuM rahasya samajavuM. bhUmikA 1. AraMbha- pazubhAva dUra karavA mATe pAMca makAranuM kramazaH ochuM sevana karanAra, AsurI prakRtine jItavAnI zarUAta, paMcamahAbhUtanI zuddhi, kriyAzakitane zeDo anubhava, tAmasa bhakata. 2. taruNa:- vIrabhAva, nADIzuddhi mATe prANAyAma, siddhine lebha, IcchAzakitane thaDa anubhava, rAjasa bhakata. 3. yauvana - divyabhAva, mAnasI pUjA, dhyAna dvArA jJAnazakitano thoDo anubhava, sAtvika bhakata, pratyAkhyAna-bhedabuddhine tyAga, kaMcuka upAdhine parAbhava, kuMDalinI zakitanI jAgRti. aMtaraMga sAdhana - ANaMgraha upAsanA 4. prauDha- AtmA ane paramAtmAnuM ekaya, sandhinI zakitane AvirbhAva, kulAcAra, jagata jagatarUpe rahe nahi. 5. prauDhAntaH- jJAnanI sthiratA, saMvita zakitane AvirbhAva. 6. unmanI - sAyujyatA, zakita ane AnaMda, AhalAdinI zakitane AvirbhAva, svarUpa vizrAMti. 7. brahmavalyaH- jIva, jagata ane Izvara sarva ekazakitamaya bane ane AnaMdamaya lAge, parA saMvita IzvaranI lIlAne AnaMda. badhuM dravya e rasAsvAdane uddIpana kare, mahAbhAva, Ida ahaM rUpa lAge. [13] tattvadarzana Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pajya gurUdeva kavi pa. nAnayajI mahArAja janmazatAli titha, bauddhadharma pramANe-vikAsanI bhUmikA daza doSa :-krodha, tRSNA, daMbha, azraddhA, svArtha, lekeSaNA, ajJAna, zaMkA, moha, rUparaMga. te dUra karavAnA sAdhana-dayA, tapa, nizcaya, saMyama, mauna, tyAga, dAna samatA vagere. bhUmikA 1. aMdhapRthajajana :-sAdhAraNa daza devALe mANasa. 2. kalyANa pRthujajana :-satsaMga prApta karela, saMsAramAM virAgI, sarva kSaNika ane duHkhamaya dekhe. 3. tApanna :-satya jijJAsAvALe thAya, sAta janmamAM mokSa pAme. 4. sadakAgAmI :-rAgadveSa ane mehanI upazAMti, dharmanA jJAnavALe, dhyAna karI zake. eka janmamAM mokSa pAmI zake. 5. aupattika :-daDha virAgyanI zarUAta, pAMca deSane kSaya, ane pAMcanI upazAMti. 6. arahA :-daza doSane kSaya, jIvanmukata cagI, badhAmAM eka prANuzakitane anubhava karI zake. 7. nirvANa :-parama sukha, jJAna ane prema prApta karela sarvAtmabhAvavALo, ahaM IdaM eka lAge, atizaya madhura sukha maLe. (11) zrI rAmAnuja saMpradAyane mukhya siddhAMta | mukhya sAdhana upAsanA-prapati, taila dhArAvat upAya devanuM satata smaraNa A maraNa darzanarUpa thAya che. | mukhya phaLa Atmadarzana-ajJAnane kSaya, brahmajJAnanI utpatti. sarva karayANa guNamaya zrIpatinI prApti. nijAnaMdanI lahere. suvarNa paMktio jIvana AnaMda AzA amIvela che, jIvana sukhane UMDA kuvAre; tethI prANa badhA jIvanane talasatA, mRtyune koI nahi IcchanAre. jIvana mAnavataNuM karmabhUmi mahA-puNyanA puMjathI te pamAtuM; jIvana mAnavatAnuM kSetra vivekanuM, mokSadhAme ahiMthI javAtuM. jIvanamAM jAgRti teja ulAsa che, mahetAM jIvana e puSpa jevA jIvana nahi bhega-vilAsa zobhA vaLI, jIvana arpaNa ane dharma sevA. jagata che jIvanI pAThazALA mahA, jyAM zIkhAtA dayA prema pATha; vizvabaMdhutvanA sUtra samajAya che, chUTatI svArthanI jaTila gAMThe. dharma-vikAsaNI Jain Education Theratonal [131] Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paSya gurudeva Daviya paM. nAnArAjejI mahArAja janmazatAbida sRtiyA jIvanapAtheya jIvana khIlAvavuM UThatAM besatAM, dhyAna te rAkhavuM jagatanAthe vividha khele kare catura khelADI paNa, rAkhate daSTi te dara mAthe. dherya, tapa ne titikSAtrate vistare, hRdayasAgara vizALI bane che; aDaga ne amita ahiM AtmabaLa khIlatuM, jIva kalyANa pATe caDe che. karma ne dharma be jIvananI pAMkha che, e ja laI jAya che amara sthAne; karma ne dharma be jIvananA caka che, kheMcatA zAMti kerA nidhAne. jIvana halakuM haze te tare sahelathI, je haze bhAre te DUbavAnuM mAna ahaMkArane bhAra bhara nahi, sarala nirdoSa thaI nAcavAnuM. neha AnaMdanAM be halesAM vaDe, jIvananuM heluM nitya hake; prabhukRpA vAyune anusarI cAlavuM, rAkha nA mane leza phAMke. bhegavyA vagara nahi nAza ene kadI, karma prArabdhanuM karaja bharavuM; raMka ke rAya ho, jaMtu ke deva . karma ghaTamAlamAM satata pharavuM. jIvana te karma che, kama te jIvana che, karma ne jIvananI asala jeDI, jIvana ne karma tene nahi vaLagatAM, jemaNe prakRti jALa teDI. jIvana che tyAM lagI karma karavA paDe, ghaDIka paNa keIthI nA tajAtuM; karmasarjana jUnuM yajJa che brahmathI, e thakI cAlatuM vizvakhAtuM. gahana gati karmanI keNa jANI zake? jIvana cagavA caDe kare, karmanA marmamAM dharma sAro rahyo, kamanA bIjathI jIvana he. karma kIdhA vinA karma jAtA nathI, karma vinA nahi hadayazuddhi hRdayazuddhi vinA jJAna nahi sAMpaDe, jJAna vinA nahi muktisiddhi. deva durlabha maLe mAnava deha A, viSayanI vATamAM kema gALe ? artha gulAbane khUba meM maLe, DhaLate kAM are kIca khALe ? ratnaciMtAmaNi hAra hAthe caDaze, kAca badale are kAM gumAve? AMkha ughADIne nirakha tuM mAnavI! prApta avasara pharI hAtha nAve. Jain EL 132Jternational tattvadarzana.org Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina Agama sAhityaH eka anuzIlana AgamasAra dehana lekhakaH rAjasthAnakezarI adhyAtmavegI pU. zrI puSkara munijI mahArAja sAhebanA samartha sAhityakAra paM. zrI devendra muni zAstrI bhASAntarakAra: zrI jagajIvana lAlajI dezI, eDavokeTa zrI saubhAgyacaMdra geradhanadAsa turakhiyA "amRtakaivalya" Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha jaina Agama sAhitya : eka anuzIlana Agama sAhityanuM mahatva jaina Agama sAhitya bhAratIya sAhityanI eka amUlya-aNamola upalabdhi che, anupamanidhi ane jJAnavijJAnane bhaMDAra che. akSaradehathI te jeTaluM vizALa ane virATa che tethI paNa vadhu tenuM sUkSma ane gaMbhIra ciMtana vizada ane mahAna che. jenAganuM parizIlana karavAthI saheje samajAya che ke ahIM mAtra zekhacallInI jema raMgIna ka95nAo ke taraMgonA ghoDA doDavyA nathI ke nathI buddhinA khela karavAmAM AvyA, ke nathI anya mata-matAMtaronA khaMDana-maMDananI mAthAkUTa karI. jenAga jIvananA kSetramAM na svara, nave sAja ane navuM zilpa laIne Utare che. temaNe jIvanane sajIva, yathArtha, caitanyanA prakAzathI jhagamagate daSTikoNa prastuta karyo che ane jIvananA utthAna ane utkarSanI prabaLa preraNuM ApI che. AtmAnI zAzvata sattA ane akhaMDa astitvano divya udghoSa karyo che temaja tenI sarvotkRSTa vizaddhi paramAtmapada prAptino mAga pradarzita karyo che. tenA sAdhanarUpe tyAga, vairAgya ane saMyamathI jIvanane nirmaLa ane tejasvI sUryanI jema camakAvavAno zAzvata saMdeza Ape che. temaNe saMyama-sAdhanA, Atama-ArAdhanA ane manonigraha dvArA jIvana parivartanano anupama upadeza Ape che. jenAgonA purarakata mAtra dArzanike ja na hatA, paraMtu mahAna ane saphaLa sAdhako hatAM, temaNe "kAMTanI jema ekAntamAM besIne tAvanI vivecanA karI nathI ke nathI "hegela"nI jema rAjayane Azraya pAmI potAnA vicArono pracAra karyo ke na te te vaidika RSionI jema AzramamAM rahIne kaMdamULa phaLa khAIne jIvana ane jagatanI samasyAone ukelavAno prayatna karyo. paraMtu temaNe sarvaprathama mananA melane sApha karyo. AtmAne sAdhanAnI agnimAM tapAvI suvarNanI jema nirmaLa banAvI tejasvI karyo. pahelAM piteja ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya ane aparigrahanI sAdhanA karI, kaThora tapanI ArAdhanA karI ane ane jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mehanIya ane aMtarAya A cAra AtmAnA guNano ja ghAta karanAra karmone naSTa karI AtmAmAM ananta paramAtmAnA aizvarya ane vaibhavanAM darzana karyA. tyAra pachI temaNe badhA jIvonI rakSA karavA rUpa dayA mATe pravacano karyA. AtmasAdhanAnuM navanIta - sAra janasamudAyanI samakSa prastuta karyo. Aja kAraNathI jainAgamamAM jevA prakAranuM AtmasAdhanAnuM vaijJAnika ane kamabaddha varNana upalabdha thAya che, tevuM varNana kaI paNa prAcIna pautya ane pAzcAtya vicArakanA sAhityamAM maLatuM nathI. vedomAM AdhyAtmika cintananI apekSAe lekacintana vadhAre pramANamAM thayuM che. temAM jeTalI devastutinI mahimA gavAI che teTalI AmasAdhanAnI nahi. upaniSade AdhyAtmika cintana tarapha jarUra AgaLa vadhyA che, paraMtu temane bahmavAda ane AdhyAtmika vicAraNuM eTalA badhAM dArzanika che ke sarvasAdhAraNa mATe te samajavuM kaThaNu ja nahi ati kaThaNa che jenAgamanI jema AmasAdhanAne anubhUta mArga temAM nathI. ke. harmana jekobI, De, zajhiMga vi. pAzcAtya vicArake paNa A satyatane eka svarathI svIkAre che ke jenAgamamAM darzana ane jIvanano, AcAra ane vicArane, bhAvanA ane kartavyane je suMdara samanvaya thayo che tevo anya sAhityamAM durlabha che. yogI AnaMdaghanajI mahArAja kahe che: "jinavaramAM saghaLA darzana che, darzane jinavara bhajanA he." A vAta bilakala yathArtha che. kAraNa ke vaidika ane bauddhasAdhanAnuM jina zAsana pUraka ane paripUrNa sAdhya che tethIja jaina sAdhuvarganuM vedaviniyoga vizeSaNa zebhe che. AgamanA paryAyavAcI mULa vaidikazAstrane jema "veda" bauddhazAstrone jema "piTaka" kahevAya che tevI ja rIte jainazAne "zruta" sUtra" athavA Agama kahevAya che. vartamAnamAM "Agama" zabdano prayoga vadhu pracalita thayela che. paraMtu atItakALamAM 1 savajagajIvarakakhaNa dayayAe pAvayaNe bhagavacA sukahiya. - praznavyAkaraNa, saMvara dvAra. AgamasAra dohana 135 Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha 'zruta' zabdane prayAga vadhu thatu hatA. zrutakevaLI zrutasthavira zabdanA prayoga AgamamAM aneka sthaLeA para thaye paraMtu kAi paNa jagyAe Agama kevaLI athavA Agamasthavirane prayoga thaye nathI. 3 sUtra, grantha, siddhAnta, pravacana, AjJA, vacana, upadeza, prajJApana, Agama, Aptavacana, aitihya, AsnAya, ane jinavacana ane zruta A badhAM AgamanA ja paryAyavAcI zabdo che. AgamanI paribhASA Agama zabda- A - upasargI ane gam dhAtuthI niSpanna thayela che. A - upasargane artha samantAt arthAt pUrNa che ane gam- dhAtuneA artha gatiprApti che. Agama zabdanI aneka paribhASA AcAryAe karI che. jenA vaDe vastutattva (padArtha-rahasya) nuM paripUrNa jJAna thAya te Agama che jenAthI padAthenuM yathArtha jJAna thAya te Agama, jenI dvArA padArthonI paripUrNatAnI sAthe maryAdita jJAna thAya te Agama che. je tattva AcAra-pa parAthI suvAsita thaine Ave che te Agama che. AptavacanathI utpanna artha (padmA) nuM jJAna Agama kahevAya che. upacArathI Aptavacana paNa Agama kahevAya che. AptanuM kathana te Agama. jenA dvArA sAcI zikSA prApta thAya che, vizeSa jJAna upalabdha thAya che te zAstra Agama athavA zrutajJAna kahevAya che.11 A pramANe jotAM Agama zabda samagra zrutinA paricAyaka che. paraMtu jainadraSTie te te vizeSa graMthA mATe vyavahRta thaye che. jainaSTie AkhuM kene kahevAya ? prastuta praznanA uttaramAM jaNAvyu che ke jemaNe rAga-dveSane jItI lIdhAM che te jina-tIrthaMkara sajJa bhagavAna Apta kahevAya che ane temane upadeza ane vANI eja jainAgama che.12 kAraNa ke temanAmAM vakatAnA sAkSAt darzana ane vItarAgatAnA kAraNe dekheAnI saMbhAvanA hAtI nathI, tema na pUrvApara virodha ke cukitamASa hAya che. 1 naMdI sUtra 41 2 sthAnoMga sUtra 159 3 suyasunna-gantha - siddhata - pavayaNe - ANavayaNa - uvaese - paNavaNa Agame yA egaDDA pavAsutte - 4 tattvArtha bhASya 1-20 - 5 A - samantAd gamyate vastutattvamanenetyAgama: 6 Agamyante maryAdayADavabuyanterthA anenetyAgama: - ratnAkarAvatArikA vRtti. 7 - A - abhividhinA sakalazruta viSayavyAptirUpeNa, maryAdayA vA yathAvasthitaprarUpaNArUpayA gamyante - paricchidyanta arthA: yenasa Agama: - Avazyaka malayagirivRtti nandIsUtra vRtti - siddhasenagaNIkRta bhASyAnusAriNI TIkA rR. 87 syAdRAda maMjarI, zlAka 38 TIkA. 12 8 AgacchatyAcAryaparamparayA vAcanAdraraNetyAgama: 9 AptavacanAdAvirbhUtamarthasaMvedanamAgama: / upacArAdAptavacanaM ca| 10 Aptapadeza: zabda: / nyAyasUtra 1- 1 - 7 11 sAsijaI jeNa tayaM sAM taM vA visesiyaM nANuM / Agama eva ya sA~ AgamasAM ] suyanANuM / / anuyoga dvAra 4, vizeSAvazyaka bhASya gA. 897 136 - vizeSAvazyaka bhASya gA. 559 ja NaM ImeM ariha MtehiM bhagavaMtehi uppaNa - nANa - dasaNa - dharahiM tIya - pazupaNa - maNA gaya - jANaehiM tilukkavahita mahitapUIehiM savvagRhi savvadarisIhiM - paNIya duvAlasaMga gaNipiDagaM, taMjA - AyAro jAva didgivA For Private Personal Use Only anuyoga dvAra sUtra 42 nadI sUtra 40 - 41 bRhatkalpa bhASya gA. 88 tattvadarzana Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kaviya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha niyukitakAra bhadrabAhu kahe che- 'tapa-niyama jJAnarUpa vRkSanI upara ArUDha thaIne anantajJAnI kevaLI bhagavAna bhavyAtmAonA niSedha - aMtaraMga jAgRti mATe jJAnakusumeAnI vRSTi kare che. gaNadhara peAtAnA buddhi-paTamAM te badhAM kusumeAne jhIlI pravacanamALAnI gUMthaNI kare che. tIrthaMkaro mAtra artharUpa upadeza Ape che ane gaNudhare tene granthaRddha athavA sUtrakhaddha kare che. arthAtmaka graMthanA praNetA tIrthaMkara hAya che. eTalA mATe Agame!mAM Thera-Thera 'tassaraNa ayamaTTu paNutte' (samavAya) zabdane prayAga thayA che. jaina Agamene tIrthaMkarapraNIta kahevAya che. ahI A vAta avismaraNIya che ke jainAgamAnI prAmANikatA kevaLa gaNudharakRta heAvAthIja nathI paraMtu tenA arthAMnA prarUpaka tIrthaMkaranI vItarAgatA ane sarvA sAkSAtkAratvane kAraNe che. jaina anuzruti anusAra gaNadharanI jemaja anya pratyeka yuddha nirUpita Agama paNa pramANarUpa he!ya che. gaNudhara te mAtra dvAdazAMgInI ja racanA kare che jyAre aMgamAhya AgamenI racanA sthavira kare che.pa AvI paNa eka mAnyatA che ke gaNadhara sarvaprathama tIrthaMkara bhagavAnanI samakSa evI jijJAsA abhivyakata kare che ke bhagavAna! tattva zuM che? (bhagavAM karatAM) uttaramAM bhagavAna temane ' utpanne i vA, vigame ivA, dhruve i vA' A tripadI sUtra Ape che. tripadI sUtranA AdhAre gaNudhare je AgamanuM nirmANa kare che te Agama agapraviSTa kahevAya che ane zeSa badhI racanAo aMgamAhya dvAdazAMgI avazya gaNuparakRta che, kAraNa ke te'tripadI'thI udbhuta thAya che, para Mtu gaNadharakRta samasta racanAe 'aMga'mAM samAviSTa thatI nathI. 'tripadI' sivAyanI je mukata vyAkaraNa dvArA racanAe karavAmAM Ave che te bhale gaNadharakRta hoya athavA sthavirakRta hoya-badhI agabAhya kahevAya che. sthavira e prakAranA hoya che. (1) saMpUrNa zrutajJAnI ane (2) dazapUrvI sampU zrutajJAnI 14 pUrvanA dhAraka hoya che. tee sUtra ane arUpe sapUNu dvAdazAMgIrUpa jinAgamanA sAtA hAya che. teo je kaIM paNa kahe che athavA lakhe che tenA kicit mAtra paNa viredha mULa jinAgamathI nathI hatA. te ja kAraNe bRhatkapabhASyamAM kahyuM che ke je vAtane tIrthaMkare kahI che te vAtane zrutakevalI paNa kahI zake che. 1 tava - niyama - nArUkakhkhuM ArUDho kevalI amiyanANI / te muyaI nANa ibhuviyajaNa vibehaNaThThAe / / teM buddhimaeNa paDeNa gaNaharA - gihi... niravasesaM / titthayarabhAsiyAIM gaMthaMtita pavayaNaThThA / / - Avazyaka niryukita gA. 89 - 90 2 atyaM bhAsaI arA, sunaM ganthanti gaNaharA niuNuM / sAsaNamsa hiyaThThAe, ta sunaM vanaI / / - Avazyaka niryukite gA. 192 (kha) - dhavalA bhA. 1 e 64 tathA 72 3. nandIsUtra 40. suda sudakeviNA kathiMda abhiSNa dasa putva kathidaM ca / / (ga) eghaniryukita droNAcArya TIkA rR. 3 153, bRhatkalpa bhASya 144, (ga) tattvArtha bhASya 1-20, 4 suE gaNaharakathida, taheva pajJeyabuddha kathida ca| (ka) mUlAcAra 5-80 (kha) jayadhavalA pR. 5 (ka) vizeSAvazyaka bhASya gA. 550, (kha) (gha) sarvArthasiddhi 1-20 6 ya gaNadhara sAkSAt labdha tada aMgapraviSTa tacca drAdazAMgametatpUna: sthaviraeNrbhadrabAhu svAmiprabhutibhirAcAryerupanibaddha tadanaga praviSTa, tAvazyaka niryukatyAdi / athavA vAra tratrya gaNadhara--pRSThana satA bhagavatA tIrthaMkaraNa yatpratyucyate 'unne i vA, vigame i vA, dhuvei vA iti yAM tadanusRtya yunniSpanna tada'gapraviSTa, yata punargaNadhara praznavyatirekeNa zeSakRtapraznapUrvaka vA bhagavato vyutkrAM vyAkaraNaM tadadhikRtya yanniSpanna jaMbUdrIpa - prajJaptayAdi, yacca vA gaNadhara vAMsvepajIvyadadhamAvazyaka niryukatyAdi pUrvasthavigaista da'gapraviSTa ... sarvapakSe drAdazA-gAnAma'gapraviSTa zeSamanagapraviSTa, (kha) Avazyaka layagirivRtti patra 48 bRhatkalpa bhASya gA. 963 - 966. 7 AgamasAra dAhana Jain Education Internatio For Private Personal Use Only 137 Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha tethI temanAM vacana paNa zrutakevaLI paNa kevaLInI sadaza ja hoya che. temanA ane kevaLImAM vizeSa antara nathI hotuM. kevI samagra tatvane pratyakSapaNe jANe che, tyAre zrata kevaLI te ja samagra tatvane parokSarUpathI-zratajJAna dvArA jANe che. tethI temanA prAmANika hovAnuM eka kAraNa e paNa che ke cAda pUrvadhara ane daza pUvedhara sAdhake niyamathI - avazyameva samyagadaSTi hoya che." "tameva sarca saMke je jirNahiM paiyaM" temaja "NiguMthe pAvayaNe aThe, ayaM paramaThe, sese aNu' A temano mukhya udgheSa hoya che. teo sadA nigrantha pravacanane AgaLa karIne ja cAle che. tethI temanA dvArA racita granthamAM dvAdazAMgIthI viruddha tathyonI saMbhAvanA nathI hotI. temanuM kathana dvAdazAMgIthI aviruddha hoya che. eTalA mATe ja temaNe racelA granthane paNa AgamanI jema prAmANika mAnavAmAM AvyAM che. paraMtu eTaluM yAda rAkhavAnuM che ke temanAmAM svataH prAmANya nathI, parataH prAmANya che. temanI parIkSaNa - kasoTI dvAdazAMgI che. anya sthaviro dvArA " racita granthanI prAmANikatA ane aprAmANikatAno mApadaMDa paNa A ja che ke te jinezvara devonI vANIne anukuLa hoya te prAmANika ane pratikULa hoya te aprAmANika pUrva ane aMga jaina AgamanuM prAcInatama vagIkaraNa samavAyAMga sUtramAM maLe che. temAM AgamasAhityane pUrva ane aMga ema be prakAre vibhAjana karavAmAM Avela che. "pUva' saMkhyAnI draSTie 144 hatA ane aMganI saMkhyA hatI bAra." * pUrva e zruta tathA Agama sAhityanI anupama maNiratnanI maMjUSA che. keI paNa viSaya e nathI ke jenA saMbaMdhamAM "prave" sAhimAM carcA na karavAmAM AvI hoya. "prarva zratanA artha ane racanA kALanA saMbaMdhamAM vijJAna judAM judAM mata che. AcArya abhayadeva vi. nA abhimatAnusAra dvAdazAMgIthI pahelAM pUrva sAhityanuM nirmANa karavAmAM AvyuM hatuM tethI ja tenuM nAma "pUrva' rAkhavAmAM Avela che. keTalAka vicArakonuM evuM mantavya che ke "pUrva bhagavAna pArzvanAthanI paraMparAnI RtarAzi che. zramaNa bhagavAna mahAvIrathI pUrvavatI hovAne lIdhe Ane "pUva' kahevAya che. A vAtanuM tathya bhale game te hoya paraMtu eTaluM te spaSTa che ke pUnI racana. dvAdazAMgIthI pahelAM thaI gaI che, 1 bRhatka95bhASya gAthA 132. 2 AcArAMga u. 5-163, 3 bhagavatI za. 2-5 4 caudasa yuvA paganA taMjahAumpAya muvamaggaNiyaM ca taIyaM ca vIriyaM purva asthInathi pavAyuM to nANapUvAya ca che. sarasthapAyapurve tatto AyappavAyapurva cA kampaSpavAya purva paracakakhANa bhave navama . vijajAgukhavAya avaMjhANAu bAra purvA to kiriyavisAla puchyuM taha biMdusAra ca. - samavAyAMga, samavAya 14 5 duvAlasaMge gaNipiDage paNa jo taMjahA pahAvAgaraNAI, AyAre, sUyagaDe, ThANe, samavAe vivAhapannatI, NAyAdhammakahA, uvAgadazAo, aMtagaDadAo, aNujArovavAIyadazAo, vivAgasue diThivAe. - samavAyAMga, samavAya 136 6 prathama pUrva tasya sarvapravacanAta pUrva kriyamANavAta - samavAyAMga vRtti patra 101. (kha) sarvazrutA pUrva kriyate Iti pUrvANi, utpAda pUrvADadIni catudarza. - sthAnAMga sUtra vRtti patra 10-1 (ga) jA tirthIkaro tithavANa kAle gaNadharANe savasuttA! dhArANa purva puSyagatasurAlyuM bhAsati takhtA puvaeN ti bhaNitA - nandIsUtra (vijyadAnasUri saMzodhita cUrNipR. 111) 7 ane tu vyAcakSate pUrva pUrvagata mUtrArthamaIna bhASate, gaNadharA api pUrva pUrvagatasUtra viracayanti pAdAcArAdikama -nandI, malayagiri pR. 240 (kha) pucvANuM gayuM patta puvasarUvaM vA putvagamiti gaNaNAma - paTakhaMDAgama (dhavalaTIkA) vIrasenAcArya pR. 114. 1 38 Es nerational tavA na For Private & Personal use only Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ #pajya deva kavivara.paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha vartamAnakALamAM "pUrva" ne dvAdazAMgIthI pRthaka mAnavAmAM AvatA nathI. daSTivAda bAramuM aMga che. "pUrvagata" teneja eka vibhAga che tathA 14 pUrve A ja "pUvagatanI antagata rahelAM che. jaina anukRti anusAra zramaNa bhagavAna mahAvIre sarva prathama "pUrvagata" arthanuM nirUpaNa karyuM hatuM, ane tene ja gautama prabhUti gaNudharee 'pUrvakRtanA rUpe nimANa karyuM hatuM. paraMtu "pUvagata' zrata atyanta kilaSTa ane gahana hatuM tethI tene sAdhAraNa abhya zakato na hato. eTale aha5 medhAvI vyakitao mATe AcArAMga Adi anya aMgenI racanA karavAmAM AvI. jinabhadragaNi kSamAzramaNe spaSTa kahyuM che ke-daSTivAdamAM saMpUrNa zabdajJAnano samAveza thaI jAya che te paNa agiyAra aMgenI racanA a85 medhAvI purUSa ane mahilAo mATe karavAmAM AvI hatI. je zramaNa atyaMta pratibhAsaMpanna-medhAvI hatA teo to "pUrvonuM adhyayana karatA hatA. ane jemanAmAM pratibhAnI tejasvitA nahotI teo agiyAra agenuM adhyayana karatA hatA. jyAM sudhI AcArAMga Adi aMgasAhityanuM nirmANa thayuM nahotuM tyAM sudhI bhagavAna mahAvIranI kRtirAzi 14 pUrva athavA daSTivAdanA nAmathI ja oLakhAtI hatI. jyAre AcAra Adi 11 aMgenuM nirmANa thayuM tyAre daSTivAdane 12 mA aMgamAM sthAna ApavAmAM AvyuM. Agama sAhityamAM bAra aMga bhaNanArA ane cauda pUrva bhaNanArA" - ema be prakAranA sAdhakonuM varNana Ave che paraMtu bannenuM tAtparya eka ja che. je caudavI hoya che teo bAra agana jANuka ra paNa hAya che, kAraNa ke bAramA aMga daSTivAdamAM cauda "pra samAyelA che ja a ga - jaina, bauddha ane vaizvika traNe bhAratIya paraMparAomAM 'aMga" zabdano prayoga thaye che. jaina paraMparAmAM teno prAga mukhya Agama grantha gaNipiTaka'nA arthamAM thayuM che. TuvAlasaMge gaNipiDaze ema kahyuM che (1) AcAra (2) sUtrakRta (3) sthAna (4) samavAya (5) bhagavatI (6) jJAtAdhamakathA (7) upAsaka dazA (8) annakR6 dazA (9) anuttare 5pAtika (10) prazanavyAkaraNa (11) vipAka ane (12) daSTivAda A bAra aMge che, AcAra Adi AgAme zratarUpI puruSanA aMgenA sthAne parikalpanA karela hovAthI paNa te aMga kahevAya che." vaidika paraMparAmAM vedanA arthamAM aMga zabda vaparAyuM nathI paraMtu vedanA adhyayana karavAmAM je sahAyaka gro che temane aMga kahevAmAM AvyAM che te A pramANe che che. 8 (1) zikSA - zabdoccAraNanA vidhAnane prarUpanAra grantha. (2) kalpa - veDha nirUpita karmonuM yathAvata pratipAdana karanAra grantha. 1 jaIviya bhUtAvAe, savirsa vagaya yAro! nija haNA tahAvi hu, dumehe 55 IthI ! - vizeSAvazyaka bhASya gA. 554 2 codasa avAI ahijajaI- aMtagaDa varga 3, a. 9 (kha) sAmAIyamAIyAI copuvAI ahijajaI -aMtagaDa varga 3, a. 1 (ga) bhagavatI 11-11-432, 17-2-617 3 sAmAImAIyAI kArasa aMgAi ahi4jaI - aMtagaDa varga 6, a. 15 (kha) bhagavatI 2-1-9, (ga) jJAtAdharmakathA a. 12 tathA A. 2-1 4 jogaDa varga 4, a. 1, 5 aAgaDa varga 3, a. 1 --6 samavAyAMga-prakIrNa, samavAya sUtra -88 7 mUlArAdhanA 4/599 vijayodayA, 8 pANinIya zikSA 41-12. AgamasAra dehana 139 Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUtrya gurudeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha (3) vyAkaraNa - pada - svarUpa ane padArthanA nizcayanuM varNana karanAra grantha. (4) nirukata - padenI vyutpattinuM varNana karanAra grantha. (5) chanda - mannenuM uccAraNa kevA svaravijJAnathI karavuM tenuM nirUpaNa karanAra pratha. (6) jyotiSa - yajJa-yAgAdi kAryo mATe samayazuddhine batAvanAra grantha. bauddha sAhityanA mULa grantha "vipiTaka' kahevAya che paraMtu temanA mATe aMga zabdano prayoga karavAmAM AvyA nathI. paraMtu pAli sAhityamAM buddhanA vacanane navAMga ane dvAdazAMgara ema cokakasa kahyo che. navAMga A pramANe che(1) sutta - buddhane gadyamaya upadeza. (2) geo - gadya - padyamizrita upadezano bhAga (3) vaiyAkaraNuM - vyAkhyAtmaka grantha. (4) gAthA - padyamAM racita graMtha (5) udAna - buddhanA mukha-kamaLamAMthI nIkaLelA bhAvapUrNa premasabhara udgAre. (6) ItivRttaka - ladhu pravacane. je "budhe A pramANe kahyuM "thI prAraMbha thAya che. (7) jAtaka - buddhanA pUrvabhave. (8) abhutadhamma - camatkArika vastuo ane vibhUtionuM varNana karanArA grantha. (9) vedala - pranettara zailImAM lakhAyelA upadeza. bauddhonA dvAdazAMga A pramANe che - (1) sUya (2) geya (3) vyAkaraNa (4) gAthA (5) udyAna (6) avadAna (7) itivRttaka (8) nidAna (9) vaipulya (10) jAtaka (11) upadeza dharma ane (12) adUbhuta dharma. aMgapraviSTa ane aMgabAhya AgamonuM bIjuM vargIkaraNa devardhigaNI kSamAzramaNanA samayanuM che. temaNe Agamone aMgapraviSTa ane aMgabAhya ema be vibhAgamAM vibhakata karyA. aMga praviSTa ane aMgakhAdyanuM vizleSaNa karatAM jinabhadragaNI kSamAzramaNe traNa hetu batAvyAM che. aMgapraviSTa zrata tene kahevAya che keje gaNadharo dvArA sUtrarUpe banAvelAM hoya che. je gaNadhara dvArA prazna pUchatAM tIrthakara dvArA uttararUpe pratipAdita thayelAM hoya che. je zAzvata satyathI saMbaMdhita hovAne lIdhe dhruva ane sudIrghakAlIna hoya che.* eTalA mATe ja samavAyAMga" ane naMdIsUtra 6 mAM spaSTa kahyuM che ke dvAdazAMgarUpI gaNipiTaka kayAreya na hatuM ema 1 sadadharma puNDarIka sUtra 2/34 (DaeN. nalinAkSa dattanuM devanAgarI saMskaraNa, yala eziyATika sosAyaTI lakatA 1953) 2 sUtra geya vyAkaraNa, gAdAnAvadAnakama inivRttakaM nidAna, vaipulAM ca sajAtakama upadezAbhuta dharmo dvAdazAMgamidaM vaca: | -- bauddha saMskRta grantha, abhisamayAlaMkAranI TIkA pR. 353 ahavA te samAsa duvihaM paNad, HjahA - aMga - paviThTha aMgabAhira . - nandIsUtra 43 ja gaNahara therayaM vA, AesA mukka - vAgaraNa vA dhUna - cala visao vA aMgANaMgesu nANanuM - vizeSAvazyaka bhASya gA. 552. 5 duvAlasaMge zuM gaNipiDage Na kayAvi sthi, Na kayAi khAsI, Na kayAi Na bhavisaI. bhuviya, bhavati ya, bhavisyati ya, acale, dhuve, Nitie, sAsae, akakhae, azvae, avaThThio, Nicce - samavAyAMga samavAya 148 (muni kanveyAlAla 'kamava" saMpAdita) pR. 138 6 nandI sUtra 57 140 tavadarzana Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paSya gurudeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja jana mazatAhida smRtigraMtha nathI, kayAreya nathI ane kayAreya nahi hoya ema paNa nathI. te pUrve hatuM, vartamAnamAM che ane bhaviSyamAM haze. te dhava che, niyata che, zAvita che, akSaya che, avyaya che, avasthita che ane nitya che. aMgabAhya zrata AnAthI viparIta hoya che.(1) te sthavirakRta hoya che. (2) te praznarUpe pUchAyA vagara sahaja tIrthakara dvArA pratipAdita hoya che. vakatAnA bhedanI apekSAe 5Na aMgapraviSTa ane aMgabAhya ema be bheda karavAmAM AvyA che. je AgamanA mULavakanA tIrthakara hoya ane saMkalanakartA gaNadhara hoya te Agama aMgapraviSTa kahevAya che. pUjyapAdR svAmIe vakatAnA traNa prakAra batAvyA che. (1) tIrthakara (2) mRtakevalI (3) ArAsIya. AcArya akalaMke kahyuM che ke AjAtIya a cAryo dvArA nirmita Agama aMgapratipAdita arthanI nikaTa athavA anukULa hovAne lIdhe aMgadAdA kahevAya che. samavAyAMga ane anugadvAramAM to mAtra dvAdazAMgInuM ja nirUpaNa che. paraMtu nandIsUtramAM aMgapraviSTa ane aMgabAhya ema bhede to karyA ja che te sAthe aMgakhAdyanA Avazyaka, Avazyaka vyatirikata, kalika ane utkAlika rUpe AgamanA saMpUrNa bhedapabhedono paricaya ApavAmAM AvyuM che je A pramANe che : Agamana bheda-prabheda. Agama aMgapraviSTa aMgakhAdya Avazyaka vyatirikta AcAra Avazyaka sUtrakRta sthAna sAmAyika samavAya caturvizatistava kAlika bhagavatI vandanA aruNapapAta uttarAdhyayana jJAtAdharmakathA pratikramaNa dazAzrutaskaMdha varuNepAta upAsakadazA kAyetsarga garuDapapAta antakutudazA pratyAkhyAna vyavahAra dharaNapapAta anuttaropapAtikadazA nizItha vezavapapAta mahAnizItha prasanavyAkaraNa velaMdharopapAta RSibhASita vipAka devendro papAta jaMbudviIpaprajJapti daSTivAda dvIpasAgaraprajJapti utthAnazrata candraprajJapti samuOAnazrata zrutilaka vimAna nAgaparitApanikA pravibhakita nirayAvalikA mahalikA vimAna- kapikA pravibhakita kapAvalaMsikA aMgacUlikA pupikA vaMgacUlikA puSpacUlikA vivAhacUlikA. vRSNidazA 1 vakatR - vizeSAd dravidhyama 2 traya vakatAra: - sarvajJatIrthakara: itaravA zrutakevalI bharAtIyati. 3 ArAsIyAcArya kRtAMgAthe prAsanna rUpamaMgabAhyama utkAlika dazavaikAlika sUryaprajJapti kapikAkadipaka paruSImaMDala cula ka9pazrata maMDelapraveza mahAka9pazruta vidyacaraNavinizcaya papAtika gaNividyA rAjapranIya dhyAnavibhakti jIvAbhigama maraNavibhakti prajJApanA Atmavizedhi mahAprajJApanA vItarAga zrata pramAdA pramAda saMlekhanAzruta nandI vihArakalpa anugadvAra caraNavidhi devendrastava Atura pratyAkhyAna tandulacArika mahA pratyAkhyAna candradhyaka - tattvArtha bhASya 1-2) - sarvArthasiddhi 120 pUjyapAda - tattvArtha rAjavArtika, 120 akalaMka AgamasAra dehana 141 www. efbrary.org Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1)siddhazreNikA (2) manuSyazreNikA (3) puSTa (4) avagaDha (5) usa pat zreNikA zreNikA zreNikA mAtRkApada ekArthi kapa atha pada pRthakkAzapa ketubhUta rAziddha ekaguNu 3 che. 5 da "" parika dviguNa triguNa ketubhUta pratigraha pratigraha saMsAra-pratigraha saMsAra-pratigraha nandrAvata nandrAvata siddhAva manuSyAva 33 " mAtRkApa "" ekArthi kApaDha atha padma pRthakkAzapaDha ketubhUta rAzimaddha ekaguNa dviguNa triguNa ketubhUta pRthak pRthak AkAzapade AkAzapa ketubhUta rAziddha ketubhUta rakhaddha 1 nandI sUtra 9-97 ra Cong 101 116 118 119 cAra pUrvenI sUlikAo che. bAkInA pUrvenI nathI. ekaguNa dviguNa triguNa ketubhUta pratigraha ekaguNa dviguNa triguNa ketubhUta pratigraha saMsArasasArapratigraha pratigraha nandrAvata nandrAvata pRSTAvata avagA va pRthakakAzapada ketubhuta raziddha ekaguju dviguNa triguNa ketubhUta pratigraha sa MsArapratigraha nAvata upasa padmAva dRSTivAda sUtra pUrvagata T RjusUtra (6) vipra (7) trutA-pariNatApariNata utpAda hANa zreNikA dyuta zreNikA bahubhagika agrAyaNI L vijayarita vI pRthaka- pRthaka- anantara AkAzapaDha AkAzapa parampara samAna ketubhUta ketubhuta rAziddha rAziddha ekaguNa ekaguNa dviguNa dviguNa triguNa ketubhUta pratigraha triguNa ketubhUta pratigraha saMsAra - pratigraha saMsAra- pratigraha nandrAvata nandrAvata viprahANA vyutAcyutAvarta vata utpAdapU` 1 cAra cUlikAe mAsAna sacUMtha sabhinna yathAtyAga sauvastikAva nandAvarta mahula pRSTapuSTa kAva eva bhUta drAvata va mAnapada samabhaDha sa tAbhadra prazvAsa duSpratigraha agrAyaNIya Ara cUlikAe astinAsti - pravAda jJAnapravAda satyapravAda AtmapravAda karma pravAda pratyAkhyAna vidyAnupravAda avanya anuyAga anuyAga T mUla cUlikA prANAyu kriyAvizAla lebindusAra + gaDikAnucAga prathamA-kulakara gaDikA nuyAga tIrtha kara "" cakravartI dazA baladeva ?? vAsudeva gaNadhara 77 bhadrabAhu tapa karyuM " harivaMza "" "" vIya A cUlikAe dasa cUlikAo 27 27 avasapaNI UtsarpiNI citrAntara astinAstipravAda pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " : kAvavaya pa. nAnaya drajI mahArAja jamAtAhida smRtigraMtha digaMbara mAnyatAnusAra AgamanuM vagIkaraNa Agama aMgapraviSTa a gabAhya AcAra sUtrakRta sthAna samavAya. vyAkhyAprajJapti jJAtAdharmakathA upAsaka-dazA antakRta-dazA anuttaropapAtikadazA prazna vyAkaraNa vipAka daSTivAda sAmAyika caturvizatistava vandanA pratikramaNa vaiyika kRtika dazavaikAlika uttarArthana kaha5vyavahAra kapAka95 mahAka95 paMDarIka mahApuMDarIka azItika parikama sUtra prathamAnuga pUrvagata cUlikA caMdraprajJapti suryaprajJapti jaMbudvIpaprajJapti dvIpasAgaraprajJapti vyAkhyAprajJapti jalagatA sthalagatA mAyAgatA. AkAzagatA rUpagaDha utpAda agrAyaNIya viyanapravAda astinAstikavAda jJAnapravAda satyapravAda AmapravAda kamapravAda pratyAkhyAnapravAda vidhAnapravAda kalyANa prANAvAya kriyAvizAla kabindusAra 1 tatvArthasUtra 1- 20 zrutasAgarIya vRtti, AgamasAra dehana 143 Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva phavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha anuga - Aryavaja pachI AryarakSita Ave che. temanA gurunuM nAma "AcArya tasali putra" hatuM. Arya rakSita nava pUrva ane dasamAM pUrvanA 24 yavikanA jJAtA hatA. temaNe sarva prathama anugo anusAra badhA Agamone cAra bhAgomAM vibhakata karyA. (1) caraNa karaNAnuga - kalikata, mahAkalpa, chedakRta Adi. (2) dharmakathAnuga - traSibhASita, uttarAdhyayana Adi. (3) gaNitAnuga - sUryaprajJapti Adi (4) dravyAnuga - daSTivAda Adi viSaya sAmyatAnI dRSTithI prastuta vargIkaraNa karavAmAM AvyuM che. vyAkhyAkramanI daSTie AgamanA be rUpa bane che." (1) apRthakatvAnu ga. (2) pRthakatvAnuyoga. Arya rakSitathI pUrve apRthakavAnuganuM pracalana hatuM. apRthakatvAnugamAM pratyeka sUtranI vyAkhyA, caraNa-karaNa, dharma, gaNita, ane dravyanI apekSAe thatI hatI. A vyAkhyA ane kaliSTa ane smRti sApekSa hatI. Arya rakSitanA cAra mukhya ziSyo hatA. - (1) durbalikA puSyamitra (2) phugurakSita (3) vidhya ane (4) gaThAmAhila. A cAra ziSyomAM vidhya prabaLa meghAvI hatA. teNe AcAryane namra nivedana karyuM ke badhAnI sAthe pATha ApatAM atyadhika vilamba thAya che tethI evo prabaMdha karo ke mane pATha tarataja maLI jAya. AcAryanA AdezathI durbalikA puSyamitre tene bhaNAvavAnI javAbadArI potAnA upara lIdhI. adhyayana kama cAlatuM rahyo. samayAbhAvane lIdhe durbalikA puSyamitre pitAne svAdhyAyakrama vyavasthitapaNe jALavI zakyA nahIM. teo navamAM pUrvane bhUlavA lAgyA tethI AcArya vicAryuM ke prabaLa pratibhAsaMpanna durbalikA puSyamitranI paNa jyAre A rithati che tyAre a5medhAvI muni kevI rIte yAda rAkhI zakaze? upara kahelA kAraNe AcArya AryarakSite pRthakatvAnuganuM pravartana karyuM. cAra anuyoganI daSTie temaNe AgamanuM vargIkaraNa paNa karyuM.' sUtrakRtAMga cUrNinA abhimatAnusAra amRthakavAnuyoganA samaye pratyeka sUtranI vyAkhyA caraNa-karaNa, dharma, gaNita ane dravya Adi anuyoganI dRSTie temaja sAta nayanI daSTie karavAmAM AvatI hatI, paraMtu pRthakavAnugane samaye cAre anugonI vyAkhyAo pRthaka - pRthaka karavAmAM AvatI.' 1 prabhAvaka caritra: AryarakSita ka 82 - 84. 2 (ka) Avazyaka niryukita: 363 - 777, (kha) vizeSAvazyaka bhASya: 2284 - 2295, (ga) dazavaikAlika niryukita 3 TIkA. 3 mato Ayariyehi dumipujJamino tassa vAyaNAyario diNa, tane se kai vi divase vAyaNa dAutha AyariyamuThThi bhAgai mama vAyAM daMtassa nAsati, jaMca saNagAyaghare nA rupehiyuM, ato mama ajajharaMtazla navama pulve nAsihiti tAhe AyariyA citati - 'jai tAva eyarsa pramehaviksa evamajharaMtarasa nAsai anarsa giragaDha ceva.' - avazyakavRti pR. 30 4 ayhate ArAoge garAri duvAra ghAsai ego . pahurApuegakaraNe te atthA tae, u vRzminnA . deviMda vaMdiehi mahAbhAvehi rakhiajajehi ! jama mAjaja vihare azuega tA kae cauhA | - Avazyaka niryukita gA. 773 - 774. (kha) caturvekariztrArtho-khyAne sAta kaDapi na kSama: toDanuyogezcatura: pArthayena vyadhAta prabhu: che - avazyaka kathA 174 5 jaltha ete cAri ayogA pihakhriha vakakhANija/ti, puhunA yoge apuhAgujoge, paNa je ekekekake sutta etehi cauhi vi Agehi sattahi yahi vakhANijati ! - sUtrakRta cUNi patra 4 144 tavadarzana Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Apaza phAvaTa pa. nAnajI mahArAja jaHIRING uparokta vagIkaraNa karavA chatAM evI sImArekhA kheMcI zakAtI nathI ke anya AgamamAM anya varNana nathI. uttarAdhyayana sUtramAM dharmakathAo sivAya dArzanika tattva paNa pUratA pramANamAM upalabdha thAya che. bhagavatI sUtra te badhA viSayano mahAsAgara che ja. AcArAMga AdimAM paNa A ja hakIkata che. tAtparya e che ke thoDA eka Agamone choDIne zeSa AgamamAM cAre anugA nuM saMmizraNa che. e kAraNe prastuta vagIkaraNane raDyUla vargIkaraNa kahI zakAya. digaMbara sAhityamAM A cAra anuyenuM varNana kaMIka rUpAntarathI maLe che. temanA nAma A pramANe che :(1) prathamAnuga (2) karaNAnuga (3) caraNanuyAga (4) dravyAnuyega. prathamAnugamAM mahApurUSanAM jIvanacaritra che. karaNanugamAM lokAloka vibhakita, kALa, gaNita AdinuM varNana che. caraNAnuyogamAM AcAranuM nirUpaNa che ane dravyAnuyegamAM dravya, guNa, paryAya, tattva AdinuM vizleSaNa che. digambara paraMparA Agamano lepa thayo hovAnuM mAne che. tethI prathamAnugamAM mahApurANa ane anya purANa, karaNanugamAM trika-prajJapti, trivekasA2, caraNanuyegamAM mUlAcAra, ane dravyAnuyogamAM pravacanasAra, gempasAra Adine samAveza karavAmAM Avyo che.' zrImada rAjacaMdra cAre anuyogone AdhyAtmika upayoga batAvatA lakhyuM che- "jo mana zaMkAzIla thaI gayuM hoya to dravyAnuyoganuM cintana karavuM joIe, pramAdamAM paDI gayuM hoya to caraNakaraNanuyoganuM, kaSAyathI parAjita thayuM heya to dharmakathAnuganuM ane jaDatA ne mUDhatAmAM paDayuM hoya to gaNitAnuyoganuM cintana karavuM joIe. A anuyogenI sarakhAmaNI vaidika sAdhanAnI sAthe karavAmAM Ave te dravyAnuyogane anya jJAna sAthe che, caraNukaraNanAgane karmayoga sAthe, dharmakathAnuyogane bhakitayega sAthe ane gaNitAnuyoga (manane ekAgra karavAnI paddhati hovAthI) rAjayoga sAthe joDI zakAya che. aMga, upAMga, mULa ane cheda AgamanuM sauthI chelle caturtha vargIkaraNa che- aMga, upAMga, mULa ane che. nadI sUtrakAre mULa ane cheda A be vibhAga karyA nathI. tema te jagyAe "upAMga zabdane paNa prayoga thayela nathI. upAMga zabda paNa nandIsUtranI racanA pachI ja vyavahata thayela che. nandImAM 'upAMganA arthamAM ja "aMgabAhya zabda AvyuM che. AcArya umAsvAtie jemane samaya paM. sukhalAlajIe vikramanI 1lI zatAbdithI 4 thI zatAbdinI mane mAnyo che. taravArthabhASyamAM aMganI sAthe upAMga zabdano prayoga karyo che. upAMgathI temanuM tAtparya aMgakhAdya AgamathIja che. AcArya zrIcane, jemane samaya I. sa. 1112 thI pUrva mAnavAmAM Ave che temaNe sukhabadhA samAcArInI racanA karI. temAM temaNe AgamanA svAdhyAyanI tapavidhinuM varNana karatAM aMgakhAdyanA arthamAM "upAMga' zabdano prayoga karyo che. 1 prathamAnuyoga maryAkhyAnuM caritna purANamavipura ma che bodhisamAdhinidhAna bedhati bodha : samIcIna: 543 lokAloka vibhakatekuMga parivRttazciturthatInAM ca | Adarzamiva tathAmatiraati karaNAnuyoga0 m44 gRhamezcanagArANAM cAritrAtpattivRddhi rakSAMgama caraNanuyogasamayaMsamyajJAna vijAnAti 4pA jIvAjIvasutatve puNyApuNe ca baMdha mekSa cA dravyAnuyogadIpa: cutavighAlakamAtanute 46o. - ratnakaraNDa zrAvakAcAra adhikAra 1, pR. 71 thI 73 2 tattvArthasUtra - paM. sukhalAlajI vivecana pR. 9. 3 anyathA hi anibaddhamaMgepAMgaza: samudraprasaraNava duradhyavaseya sAta - tasvArtha bhAga 1-20 4 sukhabodhA samAcArI pR. 31 thI 34 AgamasAra dehana 145 Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva vidhaya"paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha AcArya jinabhadra jemaNe I. sa. 1306 mAM "vidhimArgaprathA" nAmane gratha pUrNa karyo hato, temAM temaNe AgamanAM svAdhyAyanI tapividhinuM varNana karatAM "iyANi uvaMgA" lakhIne je aMgane je upAMga che, tene nirdeza karyo che." jinaprabhe "vAyaNa vihI nI usthAnikAmAM je vAkaya ApyuM che temAM paNa upAMga vibhAgane ulekha thayo che." paM. becaradAsajI dozIne abhimata che ke cUrNi sAhityamAM paNa upAMga zabdano prayoga thayo che. paraMtu Ane prayoga sarvaprathama koNe karyo te anveSaNano viSaya che. maLa ane cheda sUtrono vibhAga kayA samaye thaye te nizcitapaNe kahI zakAtuM nathI. paraMtu eTaluM spaSTa che ke dazavaikAlika, uttarAdhyayana AdinI niryukita, curNi ane vRttimAM mULa sUtra saMbaMdhI kaMI paNa carcA karavAmAM AvI nathI. AthI A anumAna saheje thAya che ke 11 mI zatAbdi sudhI "mULa sUtra A prakArano vibhAga thayo na hato. je thaye hota te avazya teno ullekha A granthamAM thaye hota zrAvakavidhinA lekhaka dhanapAle, jemane samaya vikramanI 11 mI zatAbdi mAnavAmAM Ave che, temaNe pitAnA granthamAM 45 Agamano nirdeza karyo che. ane vicAra-sAra-prakaraNanA lekhaka pradyumnasUrie paNa jemane samaya vikramanI 13mI zatAbdi che, 45 Agamane te nirdeza karyo che paraMtu mULa sUtranA rUpamAM vibhAga karyo nathI. vi. saM. 1334mAM racAyela prabhAvakacaritramAM sarvaprathama aMga, upAMga, mULa ane cheda ema vibhAge maLe che. ane tyAra pachI upAdhyAya samayasundaragaNIe paNa samAcAra zatakamAM tene ulekha karyo che. ka e che ke 'mULa sUtra" vibhAganI sthApanA 13mI zatAbdinA uttarArdhamAM thaI cUkI hatI. dazavaikAlika, uttarAdhyayana Adi Agamane "mULa sUtra" evuM nAma zA mATe ApavAmAM AvyuM te saMbaMdhamAM vibhinna vie vibhinana kalpanAo karI che. che. vinTaranistranuM evuM mantavya che ke A Agama upara aneka TIkAo che. temanAthI maLa granthane alaga pADavA mATe temane "mULa sUtro kahyAM che. paraMtu temane A taka vajanadAra nathI, kAraNa ke temaNe piDaniryukitane mULa sUtramAM gaNela che. paraMtu tenI aneka TIkAo nathI. 1 jaina sAhityane bRhad ItihAsa bhAga 1 nI prastAvanAmAM pR. 38 paM. dalasukha mAlavaNiyA 2 evaM kampatikhAIvihi purassara sAhU samANiya yalogavihi mUlagUnyananki aNuo dAra - uttarajajhayaNa, IsibhAsiya, aMga, uvAMga, paVNaya - chayagrantha Agame vAIjajA. - vAyaNAvihi pR. 64, jaina sAhitya . I. prastAvanA pU. 40-41 3 jaina sAhityano ItihAsa bhAga 1, "jaina zruta' pR. 30. 4 jae - dazavaikAlika hAribhadrIya vRtti ane uttarAdhyayananI zAMtAcAryakRta brahavRtti. 5 gAyA rAhastrImAM samayasundaragaNIe dhanapAlakRta "zrAvakavidhinuM nina uddharaNa ApyuM che. paNayA pIsa Agama le. 297, pR. 18. 6 vicAralesa, gAyA 344 - 351 (vicArasAra prakaraNa) 7 tataturvidha: kAryoDanuyegaDatI mayA, tADagonAga mUlAkha grantharacheda kRtAgama : 5 241 | - prabhAvaka caritam dUsarA AryarakSita prabandha, prakA. siMdhI jaina granthamAlA * ahemadAbAda 8 samAcAra zataka patra - 76 A history of Indian Literature part II page 446. Why these texts are called "root-sutras" is not quite clear. Generallly the Word Mula is used of fundamental text, in the contradiction to the commentary. Now as there are old and important commentaries. in the existance precisely in the case of these texts they are probably termed "Multa-Texts". 146 tattvadarzana Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva vivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha DaoN. sArapendira, DaoN. gyArInera ane prAsara paTavana AdinA abhiprAya e che ke A AgamAmAM bhagavAna mahAvIranA mULa zabdonA saMgraha che. tethI temane mULasUtra kahyAM che. parantu temanu A dhana paNa yukita yukta pratIta thatu nathI; kemake bhagavAna mahAvIranA mULa zabdone kAraNeja koi Agamane mULasUtra mAnavAmAM Ave te sarvaprathama cArAMganA prathama aMtakanyane 'mULa mAnavu" joIe, kAraNa ke te ja sarvathI vadhu prAcIna bhagavAna mahAvIranA mULa zabdenu sakalana che, amArI mAnyatA pramANe je Agame!mAM mukhya rUpathI zramaNunA AcAra saMbaMdhI mULa guNu, mahA vrata, samiti, gupti AdinuM nirUpaNa che ane je kSamaNu banacaryAmAM mULa rUpathI sahAyaka bane che ane je AgamAnuM adhyayana zramo mATe sarvaprathama apekSita che temane phaLasUtra kahevAmAM AvyA che. amArA A dhananI puSTi A vAtathI pannu thAya che ke pRkALamAM AgamanuM adhyayana AcArAMgathI prAraMbha thatuM hatuM. jyAre dazavaikAlika sUtranuM nirmANa thayuM tyArathI sarvaprathama dazavaikAlikanuM adhyayana karAvavAnuM zarU thayuM. ane tyArapachI uttarAdhyayana vi. sUtro jaNAvavAno krama pracilata thayA. pahelAM AcArAMganA 'dAsa parikSA" nAmanA prathama adhyayanazrI ziSyanI (zaikSa) upasthApanA karavAmAM AvatI, parantu dazavaikAlikanI racanA thayA pachI tenA cethA dhyayanathI upasthApanA karAvavAnI rUAta thai,' mULa sUtronI saMkhyAnA sabaMdhamAM paNa matakaya nathI. samayathunagIe (1) dalaikAlika (2) Aniryukti (3) piniryukita ane (4) uttarAdhyayana mA cAra mULasUtro mAnyA che. huM bhAvaprasavasUrie (1) uttarAdhyayana (2) Avazyaka (3) piDaniyukita - oghaniyukita ane (4) vaikAlika mA cAra mULasUtra mAnyA che. prA. devara ane prA. 1lara (1) uttarAdhyayana (2) Avazyaka ane (3) dazavaikAlika ne mULasUtra kahyAM che. 1. The Uttradhyayana Sukra - Page 32. In the Buddhista work Mahavyutpatti 245, 1265 Mulgrantha seems to mean original text that is the words of Buddha himself. Consequently there can be no doubt whatsoever that the Jains too may have used Mula in the sense of 'Original Text' and perhaps not so much in opposition to the later abridgements and commentaries as merely to denote actual words of Mahavira himself. 2 la, riliyina 6 jaina pu. 79 (La Religion the Jain) Page 79, The word Mul-Sutra is translated as trates originaux. 3. A Study; Page 16. We find however the word Mula often used in the sense of "original Text" and it is but reasonable to hold that the word Mula appearing in the expression Mula-Sutra has got the same sense. Thus the term Mulasutra would mean the "Original Text" i.e. "The text containing the original words of Mahavira (as received directly from his mouth)." And as a matter of fact we find that the style of Mula Sutras No. 183. (uttarAdhyayana ane dazavaikAlika ) as sufficiently ancient to justify the claim made in their favour by original title, that they present and preserve original words of Mahavir. The Dashvaikalika Sutra - pArasa i ri, uttarANA tuM rasa puchyuM zuM darzArveSAliga vari paNa kiM tene hodhatI uM|| pArabhAra zaka 3, gA. 176 saMzodhaka muni mANaka, prakA. vakIla kezavalAla premacaMda, bhAvanagara) 5 pRthva atyapariNA, adhIya paDhiyAI hoI havaTavA javA ki cA haiM na kanuM uThavA | / vyavahArabhASya urdU. 3 gA. 174 6 samAcArIzataka 7 uttarAdhyayana atha AgamasAra dehana - Avazyaka - Iti vAri vANi - piDaniryukita tathA Adhaniryukita - dazavaikAlika jainadharma varastotra 2 zlo. 30 nI svopakSavRti (lekhaka: bhAvaprabhasUri, prakA. jhaverI jIvanamaMdra) 147 Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeve vivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha che. sarapeTiyara, De. vinTaranistra ane 3. rinoe (1) uttarA dhyayana (2) Avazyaka (3) dazavaikAlika ane (4) pinikatane maLasUtra mAnela che. . subrige uttarAdhyayana, dazarvekAlika, Avazyaka, piDaniyukti ane enikitane maLasUtranI saMjJA ApI che.1 sthAnakavAsI ane terApaMthI saMpradAya uttarAdhyayana, dazavaikAlika, nandI ane anuyoga dvArane maLasUtra mAne che. agAu kahevAI gayuM che ke "mUla" sUtranI jema "cheda' sUtrane nAme lekha paNa nandIsUtramAM thayuM nathI. "cheda sUtrane savaprathama prayoga Avazyaka niryukitamAM thayo che. tyArapachI vizeSAvazyaka bhASya ane nizItha bhASyava. mAM paNa te zabda vyavadana thayela che. tAtparya e che ke ApaNe je Avazyaka niryukitane jativiMda varAhamihiranA bhAI dvitIya bhadrabAhanI kRti mAnIe te te vikamanI chaDI zatAbdimAM thayA che ane temaNe A chedasUtra zabdane praga karyo che. AthI spaSTa tha ya che ke "chedasUra A zabdano prayoga "mUlasUttathI pahelAM thaye che. amaka Agamane "chedasatra? AvI saMjJA zA mATe ApavAmAM AvI? A praznano uttara prAcIna-granthamAM sApha ane saraLa maLato nathI. hA, A hakIkata che ke je sUtrane "chedasUta" kahelAM che te prAyazcita sUtra che. sthAnAMgamAM zramaNa mATe pAMca cAritre ullekha che. (1) sAmAyika (2) chedo pasthAnIya (3) parihAravicaddhi (4) sumasaM5rAya (5) yathAkhyAna. AmAMthI vartamAnamAM traNa chelalA cAritra viracheda thaI gayA che. sAmAyika cAritra thoDA vakhatanuM hoya che parantu chedepusthAnika cAritra ja jIvanaparyanta rahe che. prAyazcitane saMbaMdha paNa A ja cAritryathI che. saMbhava che ke A ja cAritrane lakSamAM rAkhI prAyazcita sUtrane chedasUtranI saMjJA ApavAmAM AvI hoya. malayagirinI Avazyaka vRttimAM sUtro mATe pada-vibhAga ane samAcArI zabdano prayoga thayo che. pada vibhAga ane che A banane zabda samAna arthane abhivyakta kare che. saMbhava che A daSTine lIdhe ja chedasUtra nAma rAkhavAmAM AvyuM hoya, kAraNa ke chedasUtromAM eka sutrane bIjA sUtra sAthe saMbaMdha nathI. badhA sUtre svataMtra che. temanI vyAkhyA paNa chedadaSTie athavA vibhAgadaSTie karavAmAM Ave che. dazAzrutaska, nizItha, vyavahAra ane bRhatkalpa A sUtre navamA pratyAkhyAna pUrvamAMthI udbhUta karavAmAM AvyA che. tenAthI chinna arthAt pRthaka karavAthI temane sUtranI saMjJA ApavAmAM AvI hoya ema paNa saMbhava thAya che. chedatrone uttama zrata mAnavAmAM AvyA che. 1 0 bhAgyakAra paNa A kathananuM samarthana kare che. cUrNi kA2 jinadAsa mahattara pote A prazna upasthita kare che ke chedasUtra uttama zA mATe che? pachI pote ja tenuM samAdhAna kare che ke cheda 1 e hisTrI opha dhI kenikala liTarecara opha dhI jemsa pR. 44-45 lekhaka : eca. Ara. kApaDiyA, 2 (ka) jainadarzana' DaoN. mohanalAla mahetA pR. 89 prakA. sanmati jJAnapITha, AgarA ( jaina sAhityane bRhad ItihAsa, prastA. paM. dalasukha mAlavaNiyA. pR. 28 3 je ca mahAkapusuya jANiasesANi cheasurANi caraNa-karaNAga tti kAliyantha uvagANi. Avazyaka niryukita sU. 777 4 ya mahAkapAM jANiasANi chearazurANi caraNakaraNANuga tti kAliyantha uvagANi. Avazyakaniyukita sUtra 777 vizeSAvazyaka bhASya 2295 5 chedasutANi tIhAdI, anthaya gato ya chedasutAdI, maMtanimittosahi pAhaDe, ya gAuMti aNastha - nizIthabhASya 1947 (kha) kenAnikala liTarecara pR. 36 mAM juo. 6 jainAgamadhara ane prAkRta vAya. le. puNyavijyajI muni hajArImala smRtigrantha pR. 718 7 sthAnAMga sUtra 5, u. 2, sUtra 428 (kha) vizeSAvazyaka bhASya gA. 1260 - 1270. 8 pada vibhAga, rAmAcArI chedasUtrANiA - Avazyakaniryukite 665 malayagirivRtti. 9 katara sui? dasAukaSpo vavahAroya ! katarAto udadhRtaM? uccate - paccakakhANapuvAo - - dazAzrutaskalpacUNi patra 2 10 nizItha 1917 11 cheyasucamuttamasurya - nizIthabhASya 6184 Jain E18 International tattvadarzana W w.ainelibrary.org Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha sUtramAM prAyazcitavidhinuM nirUpaNa che. tenAthI cAritranI vizuddha thAya che. tethI A zrata uttama mAnavAmAM Avela che. zramaNa-jIvananI sAdhanAnuM sarvAgINa vivecana chedasUtramAM ja upalabdha thAya che. sAdhakanI maryAdA zuM che? tenuM zuM kartavya che? va. prako para temAM cintana karavAmAM AvyuM che? jIvanamAMthI asaMyamanA aMzane kApI pRthaka karavA, sAdhanAmAMthI doSajanya malinatAne kADhI sApha karavuM, bhUlothI bacavA mATe pahelAMthI ja sAvadhAna rahevuM, bhUla thaI jAya te prAyazcita grahaNa karI tenuM parimArjana karavuM. A badhAM chedasUnAM kArya che. samAcArazatakamAM samayasundaragaNIe chedasUnI saMkhyA cha batAvI che. (1) dazAzrutarakanya (2) vyavahAra (3) bRhatkalpa (4) nizItha (5) mahAnizItha (6) jItaka5. jatakalpane bAda karI zeSa pAMca sUtrenA nAma naMdIsUtramAM paNa AvyA che. chatakalapa e jinabhadragaNuM kSamAzramaNanI kRti che tethI tene AgamanI koTimAM sthAna ApI zakAya nahi mahAnizIthanuM je vartamAna saMskaraNa che te AcArya haribhadra (vi. saM. 8mI zatAbdi) dvArA punaroddhArane pAmela che. tenI mULa prata to udhaIe svAhA karI nAkhI hatI. tethI vartamAnamAM upalabdha mahAnizItha paNa AgamanI kaTimAM AvatuM nathI. A pramANe maulika chedasUtra cAra ja che.- (1) dazAzrutaskandha (2) vyavahAra (3) bRhatka95 ane (4) nizItha. zrutapuruSa - nandIsUtranI cUrNimAM mRtapuruSanI eka sundara parikalpanA karavAmAM AvI che. purUSanA zarIramAM jevI rIte 12 aMga hoya che-be paga, be jAMgha, be sAthaLa, be gAtrArdha (udara ane pITha), be bhujA, gaLuM ane mAthuM - tevI ja rIte zrutapuruSanA paNa 12 aMge che. jamaNe paga be paga jamaNI jAMgha DAbI baMdha jamaNo sAthaLa DAbo sAthaLa peTa pITha-vAMsa jamaNI bhujA DAbI bhujA grIvA-gaLuM mastaka AcArAMga sUtrakRtAMga sthAnAMga samavAyAMga bhagavatI jJAtAdharmakathA upAsakadazA anaMtakRtvazA anuttaraupapAtika pravyAkaraNa vipAka daSTivAda 1 chAsuya kamhA uttama sunaM? bhaNaNati - jahA eEUR sapAyachitto vidhi bhANati, jahA e teNazcaraNAvizuddhi kareti, takhtA te uttamasuttA - nizIthabhASya 6184nI cUNi 2 samAcArI zataka - Agama sthApanAdhikAra 3 kAliya aegavihaM paNa, taMjahA - dazAo kampa, vavahAra, nisIhaM, mahAnisIha - nandIsUtra sU. 77 4 izvetasa sutapurisamsa je sud aMgabhAgaThituM te aMgapaviThTha bhaNai. - naMdIcUNi pR. 47 Jain AgamasAra dehana Www.14rary.org Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bpajya gurudeva kavivarya . nAnacadrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha zrutapuruSanI kalpanA AgamanA vargIkaraNanI dRSTie eka ati sundara kalpanA che. prAcIna jJAnabhaMDAromAM zratapuraSanA aneka kalpanAcitra hAthathI banAvelA upalabdha thAya che. bAra upAMgonI racanA thayA pachI zratapuruSanA pratyeka aMganI sAthe eka-eka upAMganI paNa kahapanA karavAmAM AvI che, kAraNa ke aMgamAM kahelA arthane spaSTa baMdha karAvanAra upAMgasUtro che. 2 kayA aMgane kayo upAMga che tenI vigata A pramANe che. aMga upAMga AcArAMga papAtika sUtrakRtAMga rAjapraznIya sthAnAMga jIvAbhigama samavAya prajJApanA bhagavatI jaMbudvIpa prajJapti jJAtAdharmakathA sUryaprajJapti upAsakadazA candraprajJapti annakRtudazA nirayAvaliyA-kapikA anuttaraupapAtikadazA kapAvataMsikA praznavyAkaraNa pupikA vipAka pupacUlikA daSTivAda vRSNidazA zrutupuruSanI jema vaidika vADumayamAM paNa vedapuruSanI kalapanA karavAmAM AvI che. te A pramANe che-chanda te paga che, kalpa hAtha che, jotiSa netra che, nirukata kAna che, vedanI zikSA te nAka che ane vyAkaraNa mukha che. nispRhaNu Agama jaina AgamanI racanA be prakAre thaI che. (1) kRta (2) niyUhaNa je AgamonuM nirmANa svataMtrarUpathI thayela che te Agama "kRta" kahevAya che. jemake-gaNadharo dvArA dvAdazAMgInI racanA karavAmAM AvI che ane judA-judA sthaviro dvArA upAMga sAhityanuM nirmANa karavAmAM AvyuM che te badhA kata che. niyaMhaNa Agama A pramANe mAnavAmAM AvyA che.' (1) AcAracUlA (5) bRhatka9pa (2) dazavaikAlika (6) vyavahAra (3) nizItha (7) uttarAdhyayananuM parISaha adhyayana. (4) dazAzrutaskaMdha 1 pAyadurga jaMghA urU gAyadugaddha tu do ya bAhuya gIvA siraM ca purise bArasa aMge suyavisiTo - nandIvRtti, pR. 2, 3 (kha) i puruSasya dvAdaza aMgAni bhavanti taghathA - pArTI, jaMgha, 8 urUNI, 8 gAtrAdhe, to bAhu, grIvA, zira, evaM zruta rUpasya api paramapuruSasya AcArAdIni dvAdazaaMgAni krameNa divyAni ... zrutapuruSasya aMgeSa praviSTama aMgabhAvena vyavasthitamityartha: yata punaraMtaraiva dvAdazAMgAtmakasya zrutapurupaya vyatirekaNa sthitam aMgabAhyatvena vyavasthita tada anaMgapraviSTama - nandI malayAgirivRtti. 5. 203 (ga) zutaM puruSa: mukhacaraNAviMga sthAnIya-AdaMga zabdane to - mUlArAdhanA 4pa99 vijyodayA. 2 aMgA spaSTa bodha vidhAyakAni upAMgAni. aupapAtika TIkA. 3 chanda: pAda tu vedasya, hastrI kalpaDatha paThayate jyotiSAmayanuM cakSa: nirukata zrotamucyate zikSA prANaM ca vedasya, mukha vyAkaraNa amRtama tasmAsAMgamadhIbaiva brahmaleke mahIyate - pANinIya zikSA 41, 42 4 AgamayuganuM jainadarzana - pR. 21 - 22 paM. dalasukhabhAi mAlavaNiyA prakA. sanmati jJAnapITha, AgarA. 150 tavadarzana Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnAndrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha AcAracUlA A cauDhapUrvI bhadrabAhu dvArA niyU haNa karavAmAM Avela che. A vAta Aje anveSaNA vaDe spaSTa thai cukI che. AcArAMgathI AcAracUlAnI racanAzailI sarvathA pRthak che. tenI racanA AcArAMga pachI thaI che. AcArazaMga-niryukitakAre tene vikRta mAnela che. viranA artha cUrNikAre gaNadhara karyAM che, ane vRttikAre catuzapUrvI karyo che, paraMtu temAM sthaviranuM nAma AvyuM nathI. vidvAnAnA evA mata che ke ahIM sthavira zabdanA prayAga catuzapUrvI bhadrabAhu mATe ja thayeA che. AcArAMganA gabhIra ane abhivyakata karavA mATe 'AcAra-cUlA'nuM nirmANu thayu che. niyukitakAre pAMce cUlAnA niyU haNuM sthaLAnA saMketa karyA che. dazavaikAlika caturda zapUrvI zayyaMbhava dvArA judA-judA pUrvamAMthI niyU haNu karavAmAM Avela che. jemake cethu adhyayana AtmapravAdapUrvathI, pAMcamuM adhyayana karmapravAda pUrvathI, sAtamuM adhyayana-satyapravAda pUrvathI ane zeSa adhyayana pratyAkhyAna pUrvanI tRtIya vastuthI dhRta karavAmAM AvyA che. khIjA abhimatAnusAra dazavaikAlika gaNipiTaka dvAdazAMgIthI uddadhRta thayela che. nizIthanuM niyU Nu pratyAkhyAna nAmanA navamAM pUrvathI thayela che. pratyAkhyAna pUrvamAM 20 vastu arthAt arthodhikAra che. tRtIya vastunuM nAma AcAra che. tenA paNa 20 prabhRtacche arthAt upavibhAga che. vIsamA prAbhRtacchedrathI nizIthanuM niyU haNu karavAmAM AvyuM che. paMcakalpa cU ianusAra nizIthanA niyU haka bhadrakhAhusvAmI che. A matanuM samarthana Agama prabhAvaka munizrI puNyavijayajIe paNa karyu che. pratyAkhyAna pUrvamAMthI dazAzrutakanya, bRhatkalpa ane vyavahAra A traNe Agama caudapUrvI bhadrabAhu dvArA niyUDha thayelA che.10 1 therahiSNuggahaTThA sIsiMhaeN hAu pAgaunheM ca| AyArA atyA, AyArAMgesu pavibhatto 2 there gaNadharA - AcArAMga sUga pu. 326, 3 'sthavirai: zrutavRddhe caturdazapUrva vibhi: AcArAMga naryukita gA. 287 - AcArAMgavRtti-290 4 biasa ya paMcama aTTamaMgasa biiyaMmi use Ni piMDo sijjA, vahyaM pAugRho ceva paMcamagasa cautze iriyA vaNajai samAroNa| chaTasa ya paMcamae bhAsAmAMM viyANAhittikkagANi sattavika nibUDhAI mahAparitnAe / sattharanA bhAvaNa, nijajUDhA vimuttI AdhArapaka puNa paccakakhANasa taiyavasthU| AyAra nAmadhijjA, vIsaimAM pAhuDaccheyA AcArAMga niryukita gAthA 288-291 5 AyavAyapuvvA nikUDhA hoi dhammapatnanI / kammapavAyapuvvA paDalsa u esaNA tividhA // saccauvAyapuvvA nijajUDhA hoi vakkasuDhI / avasesA nijajUDhA navamassa u taiyavasthUo / / -dazavaikAlika niryukita gA. 16-17 6 bIoTiva a AsA, gaNipiDagAo duAlasaMgAo / eaM kira NijajUDha" maNagassa aNuggaDDAe // 7NisI" navamA puvA paccakakhANassa tatiyavatzao / AyAranAmadhejajA, vIsatimA pAhuDacchedA // 8 teNa bhagavatA AyArapakaSpa- dasA kappa, vavahArA ya navamapuj- nIsaMdabhUtA nijajUDhA-paMcaka pacUrNi patra 1 (likhita) 9 bRhatkalpa sUtra bhAga 6 prastAvanA pR. 3 10 vaMdA.. bhadbAhyuM, pAiAM cariyasayala suyANa suttassa kAragamiAM (i) dasAcukalpe ya vavahAre, dazAzrutaskaMdha niryukita gA. 1, patra 1 (kha) tAyiNijajUDha aNuggaDDAe saMpayajatINuM sau suttakArato khalu sa bhavaMta dasakauvavahAra - paMcakalpabhASya gA. 11 AgamasAra dAhana Jain Education --dazavaikAlika niryukita gA. 18 -nizIthabhASya 6500 151 www.janelbrary.org Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUddha phavivaya paM. nAnasandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMthasa dazAzrutaskandha niryukitanA mantavya anusAra vartamAnamAM upalabdha dazAzrutakanya, aMgapraviSTa AgamamAM je dazAo prApta che tenAthI nAnuM che. temanuM nirmUhaNa ziSyanA anugrahAthe sthavirAe karyuM hatuM. cUrNi 1 anusAra viranuM nAma bhadrabAhu che. uttarAdhyayananuM bIjuM adhyayana paNa aMgathI levAyeluM mAnavAmAM Ave che. niryukitakAra bhadrabAhunA matAnusAra te karmapravAda pUrvanA sataramAM prAbhUtamAMthI uddadhana mAnavAmAM Ave che.? A sivAya Agotara sAhityamAM vizeSa karIne karyasAhityano ghaNe moTe bhAge pUrvamAMthI udadhRta mAnavAmAM Ave che. niyaMhaNa kRtionA saMbaMdhamAM A spaSTIkaraNa karavuM Avazyaka che ke tenA arthanA prarUpaka tIrthakara che. sUtranA racayitA gaNadhara che ane je saMkSepamAM tenuM vartamAna rUpa upalabdha che temanA kartA teo ja che ke jemanA upara jemanuM nAma aMkita athavA prasiddha che. jemake-dazavaikAlikanA zayyabhava, kalpa, vyavahAra, nizItha ane dazAzrutaskalpanA racayitA bhadrabAda che. jaina aMga-sAhityanI saMkhyAnA saMbaMdhamAM vetAMbara ane digaMbara? badhA ekamata che. badhAM aMgene 12 svIkAre che. paranta aMganA AgamonI saMkhyAnA saMbaMdhamAM judA judA mata-abhiprAyo che. A kAraNe ja keTalAka AgamonI saMkhyAne 84 mAne che te keTalAka 45 mAne che te keTalAka 32 ja mAne che. nandIsUtramAM AgamanI je sUcI ApavAmAM AvI che te badhA Agamo vartamAnamAM upalabdha nathI. zvetAMbara sUti pUjaka samAja maLa AgamonI sAthe keTalIka niryaktione sammilita karI 45 Agama mAne che ane keTalAka 84 mAne che. sthAnakavAsI ane terApaMthI paraMparA batrIsane ja pramANabhUta mAne che. digambara samAjanI mAnyatA che ke badhA Agame viccheda thaI gayA che. 45 AgamonA nAma 11 aMga 12 upAMga 6 bhUlasatra 1 AcArAMga 1 aupapAtika 1 Avazyaka 2 sUtrakRtAMga 2 rAjapraznIya 2 dazavaikAlika 3 uttarAdhyayana 3 sthAnAMga : 3 jIvAbhigama 4 nandI 4 samavAyAMga 4 prajJApanA 5 anugadvAra 5 bhagavatI 5 sUryaprajJapti 6 piDaniryukita 6 jJAtAdharmakathA 6 caMdraprajJapti -ghaniryukita 7 upAsakadazA 7 jaMbudvipaprajJapti 6 chedasUtra 8 antakRdazA 8 niyAvaliyA 1 nizItha 9 anusAraupapatidazA 9 kalpavataMsikA 2 mahAnizItha 3 bRhatka95 10 anavyAkaraNa 10 pupikA 4 vyavahAra 11 vipAka 11 puSpagulikA 5 dazAzrutaskalpa 12 vRSNidazA 6 paMcakaha5 1. DaharIe u imAo rAjajhayaNesu mahaie aMgesu ! Isu nAyAdIeNuM, vaFvibhUsavasANamiva DaharIo u imAo, nijajUDhAo AjIgnahaThAe A therehi tu dasAo, jo dasA jANao jIvo | -dazAzrutaskandha niryukita 56 2. dazAzrutaskaMdha cUNi 3. kammappavAya pulve sattarase pAhumi je suttA saNaya sodAharaNe te ceva ilaMpi NAyavuM | -uttarAdhyayana niryukita gAthA 69 4. tattvArthasUtra 120 zrutasAgarIyavRtti ! -SaTakhaMDAgama (dhavalA TIkA) khaMDa 1, pR. 6 bAraha aMgagijajhA Jain Edqy International "tattvadarzana.org Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bpajya gurudeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha 10 paInA 1 AturapratyAkhyAna 2 bhakataparijJA 3 tandula vaicArika 4 candavedhyaka 5 devendrastava 6 gaNividyA 7 mahApratyAkhyAna 8 catuH zaraNa 9 vIrastava 10 saMstAraka aMga upAMga mUla sUtra cheda sutra paInA 84 AgamonA nAma 1 thI 45 sudhI upara mujaba 46 kalapasUtra 47 yati-jita - kalpa-samaprabhasUri 48 zraddhA - jita-kalpa - dharmaghoSasUri 49 pAkSikasUtra ) A bane Avazyaka sUtranA 50 kSamApanA sUtra che aMga che. 51 vaMditta para RSi bhASita 53 ajIvakalpa 54 gacchAcAra 55 maraNasamAdhi 56 sidadhaprAbhRta 57 tIrthoddagAra 58 ArAdhanApatAkA 59 tapa-sAgara-prajJapti 60 tiSa-karaMDaka 61 aMgavidyA dara tithi-prakIrNaka 63 piDavizuddhi 64 sArAvalI 65 paryatArAdhanA 66 jIvavibhakti 67 kavaca-prakaraNa 68 eni-prAbhRta 69 aMgacUliyA 70 baMga-cUliyA 71 vRddha catu zaraNa 72 jammu - pannA 73 Avazyaka-niyukita 74 dazavaikAlika-niryukti 75 uttarAdhyayana-niryukita 76 AcArAMga-niryukti 77 sUtrakRtrAMga-niryukita 78 sUryaprajJapti-niryukita 79 bRhatkalpa-nikita 80 vyavahAra-niryukita 81 dazAzrutaka-niryukti 82 kaSibhASita-niryukti 83 saMsakata-niryukita 84 vizeSAvazyakabhASya kula 84 AgamasAra dehana 153 Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivarya paM. nAnasanTejI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha batrIsa Agama. 11 aMga 12 upAMga 4 mULasUtra 11 aMga 1 AcArAMga 1 aupapAtika 1 dazavaikAlika 12 upAMga 2 sUtrakRtAMga 2 rAjapraznIya 2 uttarAdhyayana ja mULa sUtra 3 sthAnAMga 3 jIvAbhigama 3 anugadvAra 4 samavAyAMga 4 prajJA panA 4 nandI 1 Avazyaka 5 bhagavatI kula 32 sUtra 6 jJAtAdharmakathA 5 je khUdvIpaprajJapti 6 candraprajJapti 7 sUryaprajJapti 4 chedasUtra 1 nizItha 7 upAsakadazA 8 nizyAvalikA 8 annakRtadazA 9 anuttarapapAtikadazA 2 vyavahAra 3 bRhatka95 10 praznavyAkaraNa 11 vipAka 9 kalpAvartAsikA 10 pupikA 11 puSacUlikA 12 vRSNidazA 4 dazAzruta skalpa ane 1 batrIsamuM Avazyaka jaina AgamanI bhASA jaina AgamonI mULabhASA ardhamAgadhI che, jene sAmAnyapaNe prAkRta paNa kahevAya che. samavAyAMga ane papAtika sUtranA abhimatAnusAra badhA tIrthakare ardhamAgadhI bhASAmAM ja upadeza Ape che, kAraNake cAritradharmanI ArAdhanA tathA sAdhanA karanAra mandabuddhi strI - puruSa upara anugraha karIne sarvajJa bhagavAna sidhAntanI prarUpaNu janasAmAnya mATe subodha prAkRtamAM kare che. A devavANI che. deva Aja bhASAmAM bole che.' A bhASAmAM bolanArane bhASArya paNa kahevAmAM AvyA che. jinadAsagaNi mahattara ardhamAgadhIno artha e rIte kare che. prathama te e ke, A bhASA magadhanA eka bhAgamAM bolAtI hovAthI ardhamAgadhI kahevAya che. bIju kAraNa aDhAra dezI bhASAonuM saMmizraNa 1. parANamaddhamAgaha bhAsAniyaya havAi sud I 2. bhagavaM ca addhamAgadhIe bhAsAe dhammamAikakhaI nizItha cUNi . - samavAyAMga sUtra pR. 60 3. eNe samaNe bhagave mahAvIre kRNiaccha raNa bhibhisAra puttassa addhamAgadhIe bhAsAe bhAi... sAviyaNe addhamAgadhI bhAsA tesiM salvesi apaNe sabhAsAe parimANeNaM pariNamai . -aupapAtika sUtra 4. bAla- strI manda mUrkhaNAM nRNA cAritrakAMkSiNAmA anugrahArtha sarvajJa: siddhAnta : prAkRta kRta : ! - dazavaikAlika hAribhadrIyavRtti / 5. gAyamA ! devANaM addhamAgIe bhAsAe bhAsaMti, sA viyaNe addhamAgaNI bhAsA bhAsijajamaNI visirAi ! -bhagavatI sUtra pa-4-20 6. bhAsAriyA jeNe addhamAgaNIe bhAsAe bhAsaMti | --prajJApanA sUtra 1-dara che. 16 154 tattvadarzana For Private & Personal use only . Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha thayela che. bIjA zabdomAM kahevuM hoya to ema kahI zakAya ke mAgadhI ane dezya zabdone A bhASAmAM mizraNa hovAthI A ardhamAgadhI kahevAya che. bhagavAna mahAvIranA ziSya magadha, mithilA, kauzala vi. aneka pradeza, varga tathA jAtinA hatA. AgaLa kahevAya gayuM che ke jenAgama jJAnane akSayabhaMDAra che. temAMnuM vicAragAMbhIrya mahAsAgarathI paNa vadhu che. temAM ekathI eka caDiyAtI divya asaMkhya maNi-mukitakAo chupAyelI che. temAM mAtra adhyAtma ane vairAgyaneja upadeza nathI, paraMtu dharma, darzana, nIti, saMskRti, sabhyatA, bhUgoLa, khagoLa, gaNita, AtmA, karma, vezyA, itihAsa, saMgIta, Ayurveda, nATaka vi. jIvananA pratyeka pAsAMne sparza karanArA vicAro yatra-tatra bharyA paDyAM che. tene meLavavA mATe jarIka uMDANamAM DUbakI lagADavAnI jarUra che. mAtra kinAre kinAre pharavAthI te amUlya ratnAzinA darzana thaI zake nahIM. AcArAMga ane dazavaikAlikamAM zramaNajIvanathI saMbaMdhita AcAravicAranuM gaMbhIratAthI cintana karavAmAM AvyuM che. sUtrakRtAMga, anugadvAra, prajJApanA, sthAnAMga, samavAyAMga vi. mAM darzanika viSayenuM uMDANathI vizleSaNa karavAmAM AvyuM che. bhagavatIsUtra jIvana ane jagatanuM vizleSaNa karanAra apUrva grantha che. upAsadazAMgamAM zrAvakasaMskRtinuM sundara nirUpaNa che. antakRdazAMga ane anuttaraupapAtikamAM tevA mahAna AtmAonA tapa-japanuM varNana che ke jemaNe kaThora sAdhanAvaDe potAnA jIvanane tapAvyuM hatuM. praznavyAkaraNamAM Azrava ane saMvaranuM sajIva citraNa che. vipAkamAM puNyapApanA phaLanuM varNana che. uttarAdhyayanamAM adhyAtma-cintanano svara gUje che. rAjapakSIyamAM tarka vaDe AtmAnI siddhi karavAmAM AvI che. A pramANe AgamomAM sarvatra preraNAprada, jIvanaspazI, adhyAtmarasathI bhIMjAyelA sarasa vicArano pravAha pravAhita thaI rahyo che. Agama vAcanAo zramaNa bhagavAna mahAvIranA parinirvANa pachI AgamanI saMkalanA mATe pAMca vAcanAo thaI che. pahelI vAcanA vira nirvANanI bIjI zatAbdimAM (vIra nirvANathI 160 varSa pachI) pATalIputramAM 12 varSane bhayaMkara dukALa paDyo. jene lIdhe zramaNa saMgha chinna-bhinna thaI gaye. aneka bahuzratadhara munio krUra kALanA keLiyA thaI gayA. bIjI paNa aneka vidhra -bAdhAo ane antarAyone lIdhe sUtranA parAvartanamAM aDacaNa upasthita thaI. AgamajJAnanI kaDIo tUTIne khaMDita thaI gaI. durmikSa samApta thatAM viziSTa AcAryo ke jeo te vakhate vidyamAna hatA teo badhA pATalIputramAM ekatra thayA che tyAre agiyAra aMgenuM vyavasthita saMkalana karavAmAM AvyuM. bAramA daSTivAdanA ekamAtra jJAtA bhadrabAhusvAmI te vakhate nepALamAM mahAprANa-dhyAnanI sAdhanA karI rahyA hatA. saMghanI prArthanAthI temaNe bAramA aMganI vAcanA ApavAnI svIkRti ApI. muni yUlibhadra dazapUrva sudhI artha sahita bhaNyA ane agiyAramA pUrvanI vAcanA cAlI rahI hatI te vakhate rathUlibhadra munie siMhanuM rUpa banAvI potAnI benane camatkAra dekhAyo jene lIdhe bhadrabAhue AgaLanI vAcanA ApavAnuM baMdha karI dIdhuM. tyAra pachI saMghe ane sthUlibhadra atyadhika anunaya-vinayapUrvaka prArthanA karI jethI bhadrabAhue mULarUpe chellA cAra pUrvonI vAcanA ApI, paNa arthanI daSTie nahi. zAbdika daSTie rakRlibhadra caudapUva thayA, paraMtu arthanI daSTie te teo dazapUrve ja rahyA. 1. magadhavisaya bhAsANibaddha addhamAgatuM, aThThArasa desI bhAsANimaya vA addhamAgatuM -nizIthacUNi 2. jAo a tammi samae dukkala doya- dazya varisANi | so sahu samUha gao tao jalahitIsu che taduvara me se puNaravi pADaliputte samAga vihiyA . saMgheNa suyavisayA citA kiM karsa atyaMti che. je jalsa Asi pAse udde sakyaNamAI saMghaDiG I tuM sarva ekkAraya aMgAI taheva ThaviyAI ! -AcArya haribhadrakRta upadezapada ! 3. teNa citiya bhagiNINa rUDhi darisemi tti sIharUrva vihabUi che -AvazyakavRtti pR. 698 4. tigAlI 5haNaya 742 | (kha) Avazyaka cUNi bhAga 1, pR. 187 (ga) pariziSTa parva 9 sarga- AcArya hemacaMdra. AgamasAra dehana 155 Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kaviva` paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha mIjI vAcanA AgamasakalanA khIje prayAsa I.sa. pUrve khIjI zatAbdinI madhyamAM thayA hatA. samrATa khAravela jainadharmanA parama upAsaka hatA. temanA suprasiddha 'hAthIguphA' nAmanA abhilekhathI A vAta siddha thaI cukI che ke temaNe uDIsAnA kumArI parvata upara jainamunienA eka sadha khelAbyA hatA ane mauryakALamAM je aMga bhulAI gayA hatA. temane punarAddhAra karAvyeA hateA. 'himavata therAvelI' nAmanAM saMskRta prAkRta mizrita paDhAvalImAM paNa spaSTa ullekha che ke mahArAjA khAravele pravacananA uddhAra karAvyeA hateA.ra trIjI vAcanA AgamAne sakalita karavAnA trIjo prayAsa vIra nirvANu 827 thI 840 nI madhyamAM thayA hatA. te vakhate khAra varSanA bhayaMkara duSkALathI zramaNeAne bhikSA maLavI atyanta kaThaNa thaI hatI. AthI zramaNusaMghanI sthiti atyanta gaMbhIra thaI javAthI vizuddha AhAranI anveSaNA - gaveSaNA mATe yuvaka muni dUra - dezAmAM cAlyA gayA. aneka vRdhdha ane mahuzruta muni bhikSA na maLavAthI AyuSya pUrNa karI gayA. kSudhAparISahathI satrasta banelA munie adhyayana, adhyApana, dhAraNA ane punarAvartana kevI rIte karI zake? AthI badhA kAryo thabhI gayA. zanaiH zanaiH zrutane hrAsa thavA lAgyA. atizayavALuM zruta naSTa thaI gayuM. aMga ane upAMga sAhityane paNa arthanI STie ghaNA meTo bhAga naSTa thaI gaye.. durbhikSakALa samApta thatAM zramaNusagha mathurAmAM skrantilAcAryanA netRtvamAM ekatrita thayeA. je je zramaNeAne jeTaleA jeTale aza yAda rahyo tenuM anusa MdhAna karI kAlika zruta ane pUrvagata zrutanA keTalAka aMzanuM saMkalana thayuM. A vAcanA mathurAmAM saMpanna thai hAvAne kAraNe ' mAthurI 'va!canAnA rUpamAM prakhyAta thaI. te saMkalana thayelA zrutanA arthanI vyAkhyA AcArya kandrile ApI hatI tethI te anuyAgane 'skarjilI' vAcanA paNa kahevAya che. nandIsUtranI cUrNa ane vrutti anusAra ema mAnavAmAM Ave che ke durbhikSane lIdhe kiMcit mAtra paNa zrutajJAna vinaSTa nathI thayA, parantu mAtra AcArya skrantilane cheDI zeSa anuyAgadhara munie svargavAsI thai cUkayA hatA. tethI AcAryaM skrantile punaH anuyAganuM pravartana karyuM jethI prastuta vAcanAne mAthurI vAcanA kahevAmAM AvI ane saMpUrNa anuyAga skrantilAcAnA nAmathI prasiddha thayeA.3 ceAthI vAcanA je samaye uttarapradeza ane madhyabhAratamAM vicaraNa karanArA zramaNeAnu sammelana mathurAmAM thayuM hatu teja vakhate dakSiNa ane pazcimamAM vicaraNa karanArA zramaNeAnuM eka sammelana vIranirvANu saM. 827 thI 840mAM vallabhIpura-vaLA (saurASTra)mAM AcArya nAgArjunanI adhyakSatAmAM thayuM hatuM. tyAM je zramaNe! ekatra thayA hatA temane paNa zrutane ghaNuMA bhAga vistRta thaI gayA hatA. je kai paNa temanA smaraNamAM rahyuM hatu teneja saMkalita karavAmAM AvyuM. A vAcanA valabhI vAcanA' athavA 'nAgArjunIya vAcanA'nA nAmathI khelAya che. pAMcamI vAcanA vInirvANanI dasamI zatAbdI (980 thI 993 I. sa. 454 thI 466)mAM devagiNi kSamAzramaNanI 1. jarnala opha dhI bihAra enDa orissA risarca seAsAyaTI bhA. 13, pU. 336. 2. jaina sAhityano bRhada itihAsa bhA. 1, pR. 82 3. Avazyaka cUrNi (ka) naMdI cUrNa vyU. 8. (kha) naMdI gAthA 33, malayagirivRtti pu. 51. 4. kAhAvalI. (kha) jinavacana ca duSpamakAlavazAt ucchinna prAyamiti matvA bhagavadmirbhAgArjuna skendilAcArya prabhutibhi: pustake nyastama. 156 For Private Personal Use Only -yogazAstra pra. 3, pR. 207 tattvadarzana Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivaya paM. nAnayajI mahArAja janamazatAhida smRtigraMtha adhyakSatAmAM pharI zramaNa saMgha valabhIpura-vaLA mAM ekatra thaye hate. devaddhigaNi 11 aMga ane 1 pUrvathI kaMIka adhika kRtanA jJAtA hatA. smRtinI durbaLatA, punarAvartananI nyUnatA ane dharmane hAsa ane paraMparAnI sAMkaLa tUTI javI vi. kAraNothI kRta sAhityano adhikAMza bhAga naSTa thaI gayo hate. chatAM vismRta zratane saMkalita tathA saMgrahita karavAno prayAsa karavAmAM AvyA. devaddhigaNie pitAnI prakhara pratibhA vaDe tene saMkalita karI pustakArUDha karyo. pahelAM je mAthurI ane valabhI vAcanAo thaI hatI. te banne vAcanAone samanvaya karI temAM ekarUpatA lAvavAno prayAsa karavAmAM Avyo. jayAM matabheda paDe tyAM mAthurI vAcanAne mULamAM sthAna ApI valabhI vAcanAnA pAThene pAThAntaramAM sthAna ApyuM. A ja kAraNe AgAmenI vyAkhyA jemAM karavAmAM AvI te granthamAM jyAM tyAM "nAgArjunIyAstu paThanti" evAM prakArano nirdeza maLe che. Agamone pustakArUDha karatI vakhate devaddhigaNie keTalIka mukhya vAta dhyAnamAM rAkhI hatI. je je jagyAe samAna pAThe AvyA che tyAM temanI punarAvRtti nahi karatAM te pATha mATe vizeSa grantha athavA sthaLano nirdeza karyo che. jemake jahA uvavAIe" "jahA paNaJvaNa e'. eka ja AgamamAM eka vAta aneka vakhata AvI tyAM "jAva" zabdano prayoga karI tene antima zabda sUcavI dIdhe. jemake "nAgakumArA jAva viharati" "teNe kAleNuM jAva parisA NiggayA" A sivAya bhagavAna mahAvIra pachI banelI keTalIka mukhya-mukhya ghaTanAone paNa AgamamAM sthAna ApyuM. A vAcanA vallabhIpuramAM hovAne lIdhe "valabhI" vAcanA kahevAI. tyAra pachI AganI bIjI kei sarvamAnya vAcanA thaI nathI. vIraprabhunI dasamI zatAbdi pachI pUrvajJAnanI paraMparA vicchinna thaI gaI. Agama vicchedane kema vetAmbara mAnyatAnusAra vIranirvANanA 170 varSa pachI bhadrabAhu svargavAsI thayA. arthanI daSTie chellA cAra pUrve temanI sAthe ja naSTa thayA. digambara mAnyatAnusAra bhadrabAhune svargavAsa vIranirvANanA 162 varSa pachI thaye hate. vIranivaNa saM. 216 mAM yUlibhadra svargavAsI thayA. teo zAbdika daSTie atima cAra pUrvanA paNa jJAtA hatA. te cAra pUrve paNa temanI sAtheja saM. 216 mAM naSTa thaI gayA. Arya vajasvAmI sudhI dasa pUrvenI paraMparA cAlI. teo vIranirvANa papa1 (vi. saM. 101) mAM svarge sidhAvyA tyAre dasamuM pUrva paNa vinaSTa thayuM. durbalikA puSyamitra 9 pRnA jJAtA hatA. temane svargavAsa vIranirvANa 604 (vi.saM. 134)mAM thayo. temanI sAthe ja navamuM pUrva paNa viccheda gayuM. A pramANe pUne viccheda kama devagiNi kSamAzramaNa sudhI cAlate rahyo. devaddhigaNi pite ekapUrvathI vadhu zrutanA jJAtA hatA. Agama sAhityane ghaNo moTo bhAga lupta thayela hovA chatAM Agamane keTaleka malika bhAga Aje paNa surakSita che. paraMtu digaMbara paraMparAnI A dhAraNuM nathI. vetAMbara samAja mAne che ke Agama saMkalana karatI vakhate tenA maulika rUpamAM keTaleka phera avazya thayo che. uttaravata ghaTanAo ane vicAraNAone temAM samAveza karavAmAM AvyA che, jenuM spaSTa pramANu sthAnAMgamAM sAta nindava ane nava gaNane ullekha che. vartamAnamAM praznavyAkaraNanuM maulika viSaya-varNana paNa upalabdha nathI tathApi aMgasAhityano moTo bhAga maulika che. bhASAnI draSTie A Agama prAcIna siddha thaI cukyA che. AcArAMga prathama kRtasakalpanI bhASAne bhASA-zAstrIo paccIsaso varSa pahelAMnI mAne che. prazna thAya che ke vaidika vADamayanI jema jaina Agama sAhitya pUrNarUpathI upalabdha kema thato nathI? te viccheda zA kAraNe thaye? tenuM mULa kAraNa e che ke devaddhi gaNi kSamAzramaNanI pUrve Agama sAhitya vyavasthitarUpathI lakhAye nahato. devagiNi pUrve je Agama vAcanAo thaI temAM AgamanA lekhana saMbaMdhI kazuM pramANa maLatuM nathI. te zratirUpeja cAlatA rahyAM. pratibhAsaMpanna yogya ziSyanA abhAvamAM gurue te jJAna ziSyane batAvyuM nahi jethI zrata sAhitya dhIme dhIme vismRta thatuM gayuM. 1. valahipurammi nAyare devaDiDhapamuheNa samaNAMghaNa | putthai Agamu lihio navaasIAo vIrAo . AgamasAra dohana 157 Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kaviva` paM. nAnacandrejI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha lekhanapara parA Agama tathA Agametara sAhitya anusAra lipinA prAraMbha prAga aitihAsika kALamAM thai cUkayA hateA.' prajJApanA sUtramAM aDhAra lipine ullekha maLe che.ra vizeSAvazyaka bhASyavRtti, ane triSaSThizalAkA puruSa caritra vi. granthathI spaSTa pratIta thAya che ke bhagavAna RSabhadeve peAtAnI jyeSTha putrI brAhmIte aDhAra lipie zIkhavI hatI teja kAraNe A lipinuM nAma brAhmI lipI paDayuM. bhagavatI vagere Agame!mAM maMgalAcaraNa rUpe 'name! khabhIe livIe ''' kahI namaskAra karyo che. bhagavAna RSabhe peAtAnA meTA putra bharatane chara kaLAe zIkhavI hatI jemAM lekhanakaLAnu prathama sthAna che. jabudvIpa prajJapti anusAra samrATa bharate kAkiNI ratnathI peAtAnu nAma RSabhakUTa parvata upara lakhyuM hatuM. bhagavAna RSabhe asi, si ane kRSi A traNa prakAranA vyApAranI kaLA zIkhavI hatI. A pramANe lipi, lekhana-kaLA ane misa A traNe zabda lekhananI para MparAne kayuganA AdikALamAM lai jAya che. nandIsUtramAM akSarazrutanA je traNa prakAra batAvyA che temAM prathama sajJAkSara che; jene artha thAya che akSaranI AkRti vizeSa a, A vagere. A nizcitarUpathI kahI zakAtuM nathI ke prAga-aitihAsika kALamAM lakhavAnI sAmagrI kevA prakAranI hatI. pustakaratnanuM varNana karatI vakhate rAjapraznIya sUtramAM kambikA, merA, gAMTha, lipsAsana (maSipAtra) chana-DhAMkaNu, sAMkaLI, miSa ane lekhanI A pramANe lekhananA sAdhanAnuM varNana karyuM che. prajJApanAmAM 'tyAra' zabda Ave che jene a thAya che lipikAra. Aja AgamamAM pustakalekhanane Azilpa kahela che ane ardhamAgadhI bhASA tathA brAhmI lipinA prayAga karanAra lekhakane bhASA-AmAM samAveza karela che.10 sthAnAMgamAM pAMca prakAranA pustakanA ullekha che. (1) gaDI (ra) kacchavI (3) muSTi (4) sapuTa phalaka (5) supATika .11 dazavaikAlika vRttimAM12 prAcIna AcAryanA matane ullekha karIne A pustakanuM vivaraNa ApyuM che. nizItha cUrNimAM temanuM varNana che.13 TIkAkAre pustakane artha tADapatra, 1. jaMbudrIpa prApti vRtti. (kha) zrI kalpasUtra sU. 195 2. prazAnA sUtra pada 1 3. vizeSAvazyaka bhASyavRtti 132. (kha) lehalivivihANa jaNeNa AMbhIe dAhaNa kareNuM (ga) aSTAdaza lipIrbAhya apasavyena pANinA / (gha) baMbhIe dAhihattheNa lehA dAitA (Da.) Agama sAhityamAM bhAratIya samAja rR. 301-303 4. RSabhadevane hI saMbhavata: lipI- vidyA ke liye,lipi kauzalakA udbhAvana kiyA. bhadevane hI saMbhavata : brahmavidyA kI zikSA ke liye upayogI brAhmIlipikA pracAra kiyA thA. -- hindI vizvakoSa zrI nagendranAtha vasu pra.bhAga pR. 64 -triSTI zalAkA purUSa caritra 1-2-960 5. bhagavatI maMgalAcaraNa 6. dgAsaptatikalA kalAkANDa bharata sADadhyajIgapata / brahma jayeSThAya putrAya brUyAditi yAdiva 7. jaMbudrIpa vRtti, vakSaskAra. 8. nadIsUtra 38, 9-10. prajJApanA sUtra pada 1 11. sthAnAMga sUtra sthAna 5 (kha) bRhapa bhASya 3. 3822 (5) vistRta vivecana mATe juo " jainacitrakalpadrama" zrI puNyavijyajI ma. dvArA saMpAdita, (gha) AuTalAinsa opha tailiyogrAphI, janarala opha yunivarsiTI opha bombe di 6,bhA. 6, pR. 87 eca. Ara. kApaDiyA tathA ojhA bru. 4-56. 12. dazavaikAlika hAribhadrIyavRtti patra 25. 13. nizIthasUga uddezaka 12. --Avazyaka niryukita gA. 212 - triSaSThizalAkApuruSa caritra 1-2-963 Avazyaka sUga pR. 156 le. Do. jagadIzacaMda jaina 158 For Private Personal Use Only tattvadarzIna www.jairnel|brary.org Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ }pUjya gurudeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja jana mazatAhida smRtigraMtha saMpuTane patrasaMcaya ane karmane artha maSi tathA lekhana karyo che, ane pitthArA athavA pitthakAra zabdano artha pustaka dvArA AjIvikA calAvanAra-e karyo che. Agama sAhitya sivAya baiddha ane vaidika vAsmayamAM paNa lekhanakaLAnuM varNana upalabdha thAya che. ItihAsa A vAtane sAkSI che. sikandaranA senApati niAka pitAnI bhAratayAtrAnA saMsmaraNamAM lakhyuM che ke bhAratavAsI loko kAgaLa banAvatA hatA. IsvIsananI bIjI zatAbdimAM lakhavA mATe tADapatra ane ethI zatAbdimAM bhojapatrane upayoga karavAmAM AvatuM hatuM. vartamAnamAM IzanI pAMcamI zatAbdimAM lakhAyelA pAnAMo paNa upalabdha thAya che. je A vivecanane tAtparyArtha e che ke lekhanakaLAne pracAra bhAratamAM prAcInakALathI thayelo hato paraMtu A vAta nakArI zakAtI nathI ke te vakhate Agama-sAhityane lakhavAnI paraMparA na hatI, paraMtu Agamane moDhe rAkhavAmAM AvatA hatA. jaina, bauddha ane vaidika traNe paraMparAomAM Aja padadhati hatI. tethI ja traNe paraMparAomAM anukrame zrata, suraM, ane zrati zabdano prayoga Agama mATe thato rahyo che. Agama lekhana yuga jaina daSTie 14 pUnuM lekhanakArya kadI paNa thayuM ja nathI. te badhAM lakhavA mATe keTalI syAhInI apekSA hoya che tenI ka95ne avazya karavAmAM AvI che. vIranirvANa 927 thI 840 mAM je mathurA ane valabhImAM samelana thayA, te vakhate agiyAra ane vyavasthita karavAmAM AvyA hatA. te ja samaye ArakSita anugadvAra sUtranI racanA karI. temAM dravyathata mATe "paya-patyaya-lihiaM"5 zabdano prayoga thayo che. AthI pUrve Agama lakhAyAnuM pramANa prApta thatuM nathI. AthI A anumAna karI zakAya che ke zramaNa bhagavAna mahAvIranA parinirvANanI navamI zatAbdinA aMte AgamonA lekhananI paraMparA cAlI; paraMtu Agamane lipibadha karavAne spaSTa saMketa devardhigaNi kSamAzamaNunA samayathI maLe che. Agamane lipibaddha karyA pachI paNa eka mAnyatA evI hatI ke zramaNa na te potAnA hAthe pustaka lakhI zakatA hatA ke na pitAnI sAthe rAkhI zakatA hatA. kAraNa ke ema karavAmAM nIcenA de lAgavAnI saMbhAvanA rahe che. (1) akSara vi. lakhavAthI kuMthu va. trasa jIvanI utpatti ane hiMsA thAya che tethI pustaka lakhavuM saMcama virAdhanAnuM kAraNa che. je (2) pustakane eka gAmathI bIje gAma laI jatI vakhate khabhA cholAI jAya che ane traNa-ghA paDI jAya che. 3) temAM chidra paDI jatAM samyaka prakAre temAM pratilekhana thaI zakatI nathI. (4) rastAmAM cAlatAM vajana vadhI jAya che. (pa) kaMtha vi. trasa jIvenuM AzrayasthAna hovAthI adhikaraNa che athavA cA2 va. nA corI javAthI adhikaraNa banI jAya che. (6) tIrthakaroe pustaka nAmanI upAdhi rAkhavAnI anumati nathI ApI. 1. rAisa Devisa, buddhiraTa iDiyA pU. 108 2. bhAratIya prAcIna lipimALA pR. 2. 5. anugAra zrata adhikAra 37. 6. rAMgha saM apaDilehA, bhAro ahikaraNameva vidinuM saMkamaNa palimaMthe, pamAe parikammaNa lihaNA-bRhatkalpa niryukita u. 73 (kha) pablyuesu gheppataenuM asaMjame bhavaDA dazavaikAlika cUNi pR. 21 (ga) nanu- pUrva pustaka nirapekSeva sitA tAdivAnADabha ta, sAmpanuM pustaka- saMgraha: kriyate sAdhustita, kartha saMpatimaMgati ? uccane . pustakagrahaNa nu kAraNika nanaisagikama . anyathA tu pustaka grahaNe bhUyAM doSA: pratipAditA:sati | --vizeSa zataka 39 AgamasAra dAhana 159 Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha (7) pustakA pAse hAvAthI svAdhyAyamAM pramAda thAya che tethI sAdhu jeTalI vakhata pustake khAMdhe che, kheAle che ane akSare lakhe che temane teTalAja caturthAMghukAnuM prAyazcita Ave che, ane AjJA Adi doSa! lAge che. A badhA kAraNeAne lIdhe ja lekhanakaLAnuM pirajJAna hAvA chatAM paNa AgamAnuM lekhanakArya karavAmAM Avatu nahe|tuM. sAdhu mATe svAdhyAya ane dhyAnanu vidhAna maLe che paraMtu kayAMya lakhavAnuM vidhAna maLatuM nathI. dhyAna kADhApagata, svAdhyAya ane dhyAnarata zabdonI jema 'lekha-rata' zabdanA prayega thaye nathI. paraMtu pUrvAcAe AgamAne viccheda na thai jAya te mATe lekhanakAryanuM ane pustaka rAkhavAnuM vidhAna karyuM ane AgamA lakhAyA. A AgamenuM sArarUpa ahI ApavAmAM AvyuM che. ame ahIM vistArabhayathI 45 ke 84 Agamene sAra nahi ApatAM 32 AgamAne ja ati saMkSepamAM paricaya ApI rahyA chIe, jethI prabuddha pAThake AgamenA marmane samajI zake. hajAre pAnAnA sakSepamAM sAra Apave te sAgarane gAgaramAM bharavA samAna kaThaNa prayAsa che tathApi sakSepamAM te paricaya A pramANe che. 1 - AcArAMga sUtra AcArAMganuM mahattva H AcArAMgamAM AcAranuM pratipAdana karavAmAM AvyuM che tethI tene badhA aMgenA sAra kahyA che. niryukitakAre svayaM jijJAsA prastuta karI ke agenA sAra zuM che? samAdhAna karatAM kahyuM ke- agene sAra AcAra che. AcArAMgamAM meAkSanA upAya matAnyeA che tethI tene sa MpUrNa pravacanane sAra paNa kahyA che.pa AcArAMga e zramaNa-jIvananA AdhAra che. tethI prAcInakALamAM A AgamanuM adhyayana sarvaprathama karavAmAM AvatuM hatuM. AnuM adhyayana karyA vagara 'sUtrakRta' vagere Agama sAhityanuM adhyayana karI zakAtu nahAtu. AcArAMganA adhyayana pachIja dharmonuyAga, gaNitAnuyAga ane dravyAnuyAga bhaNavAnu vidhAna che. AcArAMganA nava brahmaca adhyayanAnuM vAMcana karyA vagaraja jo koi anya AgamAnuM adhyayana karatu te tene mATe cAturmAsika prAyazcitanuM vidhAna hatuM. AcArAMganA zastraparijJA adhyayanathI nadIkSita zramaNanI upasthApanA karavAmAM AvatI hatI, ane AcArAMganA adhyayanathI ja zramaNa piNDakapI arthAt bhikSA lAvavA yAgya anateA hateA. AcArAMganA adhyayanathI 1 jattiyamettA vArA u muMcai-baMdhai va jita vArA jita akakharANi lihita va ti lahaMgA jaM ca avajo ! -bRhatkRtya bhASa u. 3, gA. 3831 (kha) nizItha bhASya 6. 12 gA., 4008. (ga) yAvato vArAnatatpustaka. bAti, muMtivA akSarANi vA likhati tAvanti caturlabhUni AjJAdayakSu doSA : -bRhatkalpa niryukite u. 3 2 jhANakoTa hovagae, sajhAyajhANarayA- bhagavatI 3 kArlo guNa paDucca caraNakaraNaThThA avAiitta nimitriMca gehamANasse pAtyae saMjamA bhavai / 4 aMgANuM ki sAro ? Ayaro. 5 AcArAMga naryukita gA. 9. 6 aMge jA AyAro naM. vAettA suyagaDaMga vAaiti ...! 7 ahavA baMbhacerAda AyAra avAettA mANuonaM diThivAmAM daviyANuorga vAaiti, ahavA - jadA ukkamo cAraNiyAe savvA vi bhAsiyo 160 8 je bhikakhu Nava baMbhacerAi avAettA uttama surya vAeI, vAeAM vA sAtiti 9 vyavahArabhASya 3 - 174175 For Private Personal Use Only dazavaikAlika cUrNi pR. 21. - AcArAMga niryukita gAthA 16 Isibha siyAdi vAaiti, ahavA sUrapaNattimAI caraNANuoge vAtito tadA dhammANuotraM avAettA - - -nizItha cUrNi bhAga 4 rR. 252 gaNitANugaM vAeti, ahavA gaNitayogaM vAaiti, evama nizIthasUNi bhAga 4, pR. 252. nizItha 19-1 - tattvadarzana www.jainel|brary.org Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha{ zramadharmanuM parijJAna thAya che tethI AcAradharane prathama gaNisthAna kahyuM che. bIjA zabdomAM kahevuM hoya te AcAradhara e ja AcArya thavAnuM prathama kAraNa che. dvAdazAMgImAM AcArAMganuM prathama sthAna che. je niryukitakAra bhadrabAhue lakhyuM che ke tIrthakara bhagavAna sarvaprathama AcArAMganuM ane tyAra pachI zeSa aMgenuM pravartana kare che. AcArAMga cUrNi tathA vRttimAM AcArAMganI mahattAnuM pratipAdana karatA lakhyuM che-ananta atItamAM jeTalA paNa tIrthakaro thayA che te badhAe sarvaprathama AcArAMgane ja upadeza Ape. vartamAnakALamAM je tIrthakaro mahAvideha varAjamAna che te sarve paNuM sarvaprathama AcArAMgane ja upadeza Ape che ane anAgata anantakALamAM jeTalA paNa tIrthakare thaze teo paNa sarvaprathama AcArAMgano ja upadeza Apaze. tyAra pachI bAkInA agene upadeza karaze. gaNadharo paNa e ja kramanuM anusaraNa karatAM te ja kame dvAdazAMgInI gUMthaNI-racanA kare che. samavAyAMganI vRttimAM AcArya abhayadeve ane naMdInI vRttimAM AcArya malayagirie uparokata mAnyatAnA samarthanamAM pitAne abhiprAya vyakta karI lakhyuM che ke AcArAMga, sthApanAnI daSTie prathama aMga che ane racanAkramanI daSTie bAramuM aMga che. ane bIjI rIte jotAM racanAkrama ane sthApanAkrama bane daSTie AcArAMga prathama aMga che. A bane dhArAo abhayadeva tathA malayagirinI pahelAM pracalita hatI. aMgasUtra pramAMthI niyaMDha che. A dRSTie jotAM lAge che ke AcArAMga sthApanAkramanI daSTie prathama aMga che paranta racanAkramanI dRSTae nahi. triSaSThi zalAkApuruSa rAritra, mahAvIracariyuM vagerethI parijJAta thAya che ke zramaNa bhagavAna mahAvIre gItamAdi gaNadharone sarvaprathama 'pune IvA. vigame IvA, dha IvA' A tripadI pradAna karI ane temaNe A tripadI dvArA prathama cauda pUrvenI racanA karI ane tyAra pachI dvAdazAMgInI racanA karI. gaNadharoe dvAdazAMgIthI pahelAM " pUrvonI racanA karI tethI temane "pUrva" kahevAmAM AvyA. ahIM prazna e thAya che ke jyAre pUrvenI racanA aMgothI pahelA thaI te dvAdazAMgInI racanAmAM AcArAMganuM prathama sthAna kevI rIte hoI zake? ene uttara e che ke pUrvonI prathama racanA thavA chatAM paNa AcArAMganuM dvAdazAMgInA kramamAM prathama sthAna mAnavAmAM harakata nathI kAraNa ke bAramuM aMga daSTivAda che te pUrva nathI. pUrva to pAMca vibhAge mAMhele eka vibhAga che,' sarvaprathama gaNadharoe pUnI racanA karI paraMtu bAramAM aMga draSTivAdano avazeSa evA ghaNA moTA bhAganuM graMthana (racanA) to AcArAMga AdinA kramathI bAramA sthAne ja thayela 1 AyAmmi ahIe je nAo heI samaNa dhamma kA tanhA yAradharo, bhaNaI paDhamaM gaNiThANuM - AcArAMga niryukita gA. 10 2 (ka) se | aMgaThayAe paTame - samavAyAMga prakIrNaka samavAya sUtra 89 (kha) sthApanAdhikRtya prathamamaMgama - naMdI, malayagirivRtti patra - 211. (ga) gaNadharA: puna: sUtraracanAM vidadhata: AcArAdikaNa vidajAti sthApati vA . - naMdI malayagirivRtti patra 240. 3 savaeNsimAyAro tisthalsa pavarANe paDhamayAo sesAI aMgA che ekakArasa aNuputhvIe ! - AcArAMga niryukita 8. 4 savati-garA viya AyArarsa arthe paDhamaM AIkakhaMti to sagANuM ekkArasahaM aMgANuM tAe ceva parivADIe gaNaharA vi sutta gaMti - AcArAMga zUNi pR. 3 5 kadA punarbhagavatAcAra: praNIta: Ityatha Aha salaeNsimiyAdi sarvopAM tIrthakarANAM tIrthapravartanAdAvAcArArtha: prathamatayAbhUda bhavati, bhaviSyati e tata: zeSAMgArtha Iti gaNadharA appanaAvAnupUryA sUtratayA granthanati Iti - AcArAMga zIlAMkAcAryavRtti pR. . 6 samavAyAMga vRtti - abhayadevasUri patra 1991 7 nandI malayagirivRtti pR. 481 8 triSaSThi zalAkA puruSa caritra 10-5-165 9 mahAvIra cariyuM 8-257 guNacandra. (kha) darzana - ratna ratnAkara patra 4031 10 parikarma - sUtra pUrvAnuyoga - pUrvagata - cUlikA: paMca yudaSTivAdadA: pUrvANi caturdazApi pUrvagate che - abhidhAna cintAmaNi - 160 Jain AgAmasA dehana www.9 EUR Lary.org Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kaviva` paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha che. eve kayAMya ullekha nathI ke STivAdanuM sarvaprathama graMthana thayu hoya. tethI niyuMkinakAranuM prastuta kathana satya pratIta thAya che ke racanA tathA sthApanA ane draSTie AcArAMganuM dvAdazAMgImAM prathama sthAna che. A hakIkata satya che ke AcArAMganI racanA gaNadhara sudharmoe karI che ane te paNa bhagavAna mahAvIranA vakhatamAMja. bhASAzAstrI tathA aitihAsika vidvAnonuM mantavya che ke ArAMga e upalabdha AgameAmAM sathI prAcIna che. tenI racanAraulI anya AgamethI alaga che. prastuta AgamanI tulranA pAzcAtya vicAraka DaoN.hana jekeAkhIe brAhmaNa sUtreAnI zailI sAthe karI che, temane abhiprAya eve che ke " brAhmaNusUtra!nA vAkayeA paraspara saMbaMdhita che parantu AcArAMganA vakayA paraspara saMbaMdhita nathI. tee lakhe che ke AArAMganA vAkayA te vakhatanA prasiddha dhArmika granthAthI uddhRta karavAmAM AvyA hoya ema pratIta thAya che. mAru A anumAna gadyanI madhyamAM AvanAra padya tathA padonA saMbaMdhamAM pUrNa satya che. kAraNake te padya athavA padonI sUtrakRtAMga, uttarAdhyayana tathA dazavaikAlikanA padonI sAthe tulanA thai zake che." DA. jekobInA prastuta mata pUrNa AdhArarahita nathI kAraNa ke evI paNa eka mAnyatA che ke dvAdazAMgI pUrvomAMthI niyUDha che ane dazavaikAlikanu niyUhaNa paNa pUrvAmAMthoM thayuM che. tethI A ghaNe bhAge saMbhavata che ke badhAnuM niyU haNasthaLa eka ja hAya. AcArAMganA vAkace paraspara saMbaMdhita nathI, evA A kathanamAM kaIka satyatA hAi zake che kAraNa ke vartamAnamAM AcArAMganu' je rUpa upalabdha che te pUrNa nathI paraMtu khaDita che. trIjuM kAraNa vyAkhyApadhdhatinA bhedra paNa che kAraNa ke Agama sAhityamAM 'chinnachedanayika ane acchinna chedanayika' A be prakAranI vyAkhyApadhdhatio cAlI che. pahelI padhdhati anusAra pratyeka vAkaya athavA gAthA pAtapeAtAnAmAM pUrNa hAya che. tenA saMbaMdha pahelA athavA antima vAkaya ke gAthA sAthe hAtA nathI. parantu khIjI paddhatimAM pratyeka vAkaya athavA zleAkanI pUrva athavA antima vAkya athavA gAthAnI sAthe sakha'dha ceAjanA hAya che. AcArAMganI vyAkhyA jo chinnachedanayika paddhatithI karavAmAM Ave te vAkayamAM visaMvAdya jJAta thaze ane jo achinnachedanayika paddhatithI vyAkhyA karavAmAM Ave te temAM kayAMya paNa visavAda jJAta nahi thAya. AcArAMganA prathama zrutaskandhanI racanAzailIthI AcArAMganA khIjA zvetaskandhanI racanAzailI sarvathA bhinna che. itiDhAsavettAonu mAnavuM che ke AvI racanA AcArAMganA prathama zrutakanyanA uttarakALamAM thai che. AcArAMga niyukitamAM khIjA zrutaskandha (AcAracUlA) ne sthavikRta mAnela che cUrNikAre sthavirane artha gaNadhara karyAM che. ane vRttikAre caturdazapUva karyA che. paraMtu sthaviranu nAma ApyuM nathI. vidvAnAne evA abhimata che ke prathama zrutaSkandhane gUDha artha spaSTa thai jAya e draSTie bhadrabAhusvAmIe bIjA zrutaskandhamAM spaSTa artha karyo che. AArAMga niryutimAM pAMcya cUlAenA niyU haNusthaLanA paNa saMketa karyo che. niryukti, cUrNi ane vRttinA nirdezAnA AdhAre ema kahI zakAya ke AcArAMganA saMkSipta pAThanA vistAra AcAcUlAmAM thayA che. niryutikAre tene nirdeza karyA che. vistArabhayathI ahIM ame te badhAnI carcA karatA nathI. nandIsUtra tathA samavAyAMgamAM AcArAMgane je paricaya ApyA che temAM kahyu che ke AcArAMga aMganI apekSAe prathama aMga che. temAM 2 zrutaskandha, 25 adhyayana, 85 uddezanakALa ane 18 hajAra padma che. tethI prazna e thAya che ke AcArAMganA khIjo zrutaskandha jo arUpe bhagavAna mahAvIra dvArA kathita na hAta ane gaNadhara dvArA racita na 1 AcArAMga niryukita gA. 287 2. AcArAMga sUrNi pR. 326 3. AcArAMga vRtti pR. 290 4 AcArAMga niryukita gA. 291 162 For Private Personal Use Only tattvadarzana www.jainefflorery.org Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva phavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha hota to A varNana kema thAta? A saMbaMdhamAM vistArathI carcA meM jaina Agama sAhitya manana ane mImAMsA nAmaka granthamAM karI che. jijJAsu tyAMthI vistRta jANakArI meLavI zakaze. viSayavastu samavAyAMga ane nandIsUtramAM AcArAMganuM je vivaraNa ApyuM che te A pramANe che - AcAra, gocara, vinaya, vaiyika (vinayanuM phaLa) sthAna (usthitAsana, niSaNAsana, ane zayitAsana) gamana, caMkramaNa, bhejana AdinI mAtrA, svAdhyAya vageremAM vegone joDavA, bhASAsamiti, gupti, zayyA, upadhi, bhakata-pAna, uddagama-utthAna, eSaNA vagerenI zuddhi, zuddhAzuddha grahaNane viveka, vrata, tapa, niyama, upadhAna vagere. prazaramati prakaraNamAM AcArAMganA pratyeka adhyayanane viSaya saMkSepamAM A pramANe Ape che. (1) jIvanikAyanI yatanA. (14) vastranI eSaNa. (2) laukika santAnane (saMsAra saMbaMdhI) gaurava-tyAga. (15) pAtranI eSaNa. (3) zIta-uSNa vagere parISaha upara vijaya. (16) avagrahazuddhi. (4) aprakampanIya samyakatva. (17) sthAnazuddhi. (5) saMsArathI udvega. (18) niSadyAzuddhi (6) karmone kSINa karavAno upAya. (19) vyutsargazuddhi (7) vaiyAvRtyano prayatna. (20) zabdAsakita parityAga (8) tapanI vidhi (21) rUpAsakita parityAga (3) strI - saMgane tyAga. (22) para kiyAvarjana (10) vidhipUrvaka bhikSA grahaNa. (23) anya kriyAvarjana (11) strI, pazu, napuMsaka vagerethI rahita evI zamyA. (24) mahAvratanI daDhatA (12) gatizuddhi. (25) sarva saMgAthI vimukita (13) bhASAzuddhi. AcArAMga niryukitamAM AcArAMganA dasa paryAyavAcI nAma ApyA che. (1) Ayara - A sUtra AcaraNIya kRtyanuM pratipAdana karanAra hovAthI AyAra- 'AcAra' kahevAya che. (2) AcAla. - A nibaMDa-gADha baMdhane AcAlita kare che tethI AcAla" kahevAya che. (3) AgAla - cetanAne samabhAva rUpa dharAtala upara avasthita kare che tethI te "AgAla che. (4) Agara - A Atmika - zaddhinA 2one pedA karanAra hovAthI "Agara che. (5) AsAsa - A saMtapta cetanAne AzvAsana ApavAmAM sakSama che tethI "AzvAsa" kahevAya che. (6) Ayarisa - AmAM "saMpUrNa kartavyatA" joI zakAya che tethI te Adarza - arIso che. (7) aMga - A antastalamAM rahelA ahiMsA Adi bhAvone vyakata kare che tethI te "aMga" kahevAya che. (8) AINa - prastuta AgamamAM AcaravAyogya dharmanuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che tethI A "AzIrNa che. (9) AjAI - AnAthI jJAna Adi AcAronI prasUti thAya che tethI te "AjAti' kahevAya che. (10) Amokakha- baMdhanamukitanuM A sAdhana che tethI A "AmekSa' kahevAya che. 1 samavAyAMga prakIrNaka samavAya sUtra 89 2 nandIsUtra 80. 3 prazamarati prakaraNa 114 - 117 AcArya umAsvAti. 4 AyAro cAla AgAle Agaro ya AsAsa Ayarise aMgati ya, AiNADajAI AkakhA || -AcArAMga niryukita gA. 7 AgamasA2 dAhana 163. Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janamazatAhida smRtigraMtha AcArAMganA prathama zrataskandhanuM nAma "brahmacarya" adhyayana paNa che. samavAyAMgamAM AnA adhyayanone "nava brahmacarya kahela che. AcArAMga nikitamAM Ane "nava brahmacaryAzcayanAtmaka' batAvela che. samavAyAMgara ane AcArAMga niryukitamAM adhyayananA je nAma upalabdha thAya che temAM thoDuM aMtara che. nAmabheda paNa che ane kamabheda paNa che. jemake - samavAyAMga AcArAMga niryukita sasthapariNA sasthapariNuM legavijaya legavijaya sIesaNija sIesaNija sammata sammata AvatI. legasAra dhaya vimahAyaNa uvahANasuya mahapariNA mahApariNuM vimekapa uvahANasuya AcArAMganA pAMcamA adhyayananuM nAma "logasAra che. samavAyAMgamAM je AvantI nAma Apela che te AdimAM Avela padane kAraNe che. anugadvAramAM Ane udAharaNarUpe Apela che. AcArAMga niryukitamAM paNa AvaMtIne 'AdAna pada' evuM pramukha nAma ane "lokasArane zaiNa nAma ApyuM che. tattvArtha rAjavArtikamAM AcArya akala ke AcArAMgane samagra viSaya "carcAvidhAna batAvela che, ane mUlArAdhanAmAM aparAjitasUrie AcArAMgane ratnatrayInA AcaraNanuM pratipAdaka batAvela che. jaina sAhityamAM AcAra zabda vyApaka arthamAM vyavahata thayela che. AcArAMganI vyAkhyAmAM AcAranA pAMca prakAra batAvyA che.- (1) jJAnAcAra (2) darzanAcAra (3) cAritrAcAra (4) tapAcAra ane (5) vIyAcAra. AcArAMgamAM A pAMce AcAranuM nirUpaNa che. " A AcAra sAdhanAne prANu che, mukitano mULa mArga che. Agama be zrutaskanamAM vibhakata che. prathama zrutaskamAM nava adhyayano che. prathama adhyayananuM nAma zastra parijJA che. AmAM "zastra" zabdane pravega anekavAra thayuM che. tenuM tAtparya e che ke "jJa" parijJAthI zatrenI bhayaMkaratA ane tenA prayogathI thanArI hiMsA Adine jANIne "pratyAkhyAna" parijJAthI zastrono tyAga karavo joIe. sAdhanApatha para pragati karanArA sAdhake dravya ane bhAva A baMne prakAre zastrano parityAga karavo Avazyaka che. AcArAMga sUtrane prAraMbha Atma-jijJAsAthI thAya che. jema vedAnta darzananuM 'athAta brahnajijJAsA' mULa sUtra che, tevI ja rIte jenadarzananuM "athAte AtmajijJAsA mULa sUtra che. AtmA che, te nityAnitya che, kartA che, bhaktA 1 Nava baMbhacera maIe - AcArAMga niryukita gA. 11. 2 samavAyAMga samavAya 9, sU. 3 3 AcArAMga niryukita gA. 31 - 32 4 se ki te AyANa paNa? (dharmo maMgalaM, cUliyA) AvatI . tatra AvaMtItyAcArasya paMcamAdhyayana, tatra hyAdAva - AvanI keyAvatI' tyAlApako vidya ItyAdAnapade - naitannAma - anuyogadvAra sUtra 130, vRttipatra 130 5 AyANapaNA vaMti, gaNanAmeNa logasAttA - AcArAMga niryukite gA. 238 6 AcAre caryAvidhAne zuddhayaSTaka paMca samiti triguptivikalpa kazyate - tattvArtha rAjavAttaka 1-20. 7 ratnatrayAcaraNa nirUpaNa paratayA prathama bhaMgamAcAra zabdanogyate - mUlArAdhanA AzvAsa zloka 130, vidayA 8 samavAyAMga prakIrNaka - samavAyAMga sU. 89 Jain EducatSternational wwwtattvadarzanag Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva phavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha che, baMdha che tenA hetu che, ane mokSa che. tenA paNa kAraNa--hetu che. A badhA AdhArabhUta tattvonI AmAM carcAvicAraNA karavAmAM AvI che. prathama adhyayananA sAta uddezaka che. prathama uddezakamAM samuccayarUpathI jIvahiMsA na karavAno upadeza Ape che. bAkInA cha uddezamAM anukrame pRthavI, pANI, agni, vanaspati, trasakAya ane vAyukAyanA jIvonuM vivecana karavAmAM AvyuM che. temaja sAdhakane evuM parijJAna karAvavAmAM AvyuM che ke A niyAmAM tuM ekavAra nahi parantu anekavAra utpanna thaye che. A virATa vizvanA jeTalA paNa jIve che te badhA tArA jAti bhAIo che. jevI tArAmAM cetanAzakita che tevIja cetanAzakita temanAmAM paNa che. temane paNa sukha-dukhanuM saMvedana thAya che. tethI koI paNa prakAre temane vadhu na karavo joIe, temane paritApa na pahoMcADe joIe, ane na tADana, tarjana karavuM joIe. temaja na baMdhanamAM te jIne nAkhavA joIe. bIjA adhyayananuM nAma "lokavijaya' che. A adhyayana cha udezAmAM vibhakata che. AmAM "loka" zabdane upayoga anekavAra thayo che, paraMtu vijaya zabdane prayoga koI jagyAe thayelo dekhAto nathI. tathApi saMpUrNa adhyayanamAM lekavijayane upadeza pradhAnarUpathI thayo che tethI prastuta adhyayananuM nAma lokavijaya che. leka be prakArano che. (1) dravyaleka ane (2) bhAvaloka. je kSetramAM mAnava-pazu-pakSI Adi nivAsa kare che te dravyaka che ane "kaSAya" te bhAvalaka kahevAya che. prastuta adhyayanane mukhya uddezya che- vairAgyanI abhivRddhi karavI, saMyamasAdhanAnI bhAvanAne daDha karavI, jAtigata mithyA ahaMkArane dUra kara, bheganI Asakita ane bhojanAdina nimitte thanArA AraMbha-samAraMbhano parityAga karavo, temaja mamatvabhAvane cheDI anAsakata jIvana jIvavuM. kaSAya bhAvalakathI ja jIva dravyalekamAM paribhramaNa kare che. tethI zAstrakAre spaSTa zabdomAM kahyuM ke- je guNa (viSaya - kaSAya) che teja mULa (saMsAranuM sthAna che, ane je mULasthAna che teja guNa che. tAtparya e che ke viSaya- kaSAya eja saMsAra che ane saMsAra eja viSaya - kaSAya che. tethI viSaya - kaSAya upara vijayavaijayantI pharakAvanAra (jItanAra) sAdhaka ja sAce lokavijetA che. trIjA adhyayananuM nAma "zItoSNanIya che. AmAM cAra uddezaka che. ahIM zIta ane uSNane arthe anukULa ane pratikaLa parISaha che. strI ane saMskAra A be zIta parISahanI atargata ane bAkInA 20 parISaha uNu parISahanI aMtargata batAvyA che. sAdhakajIvanamAM kayAreka anukaLa parISaho Ave che te kayAreka pratikULa parISaho Ave che. zramaNa ane prakAranA parISahAne samabhAvapUrvaka sahana kare che; paranta sAdhanAnA pathathI te kadI paNa vicalita thato nathI. sAdhakane pratipaLa-pratikSaNa jAgRta rahevAne upadeza Apyo che. bha HNa jagata rahevAno upadeza Ape che. bha. mahAvIre spaSTa zabdomAM kahyuM che ke sattA amuNI muNiNe sayA jAgati sAdhaka kadI paNa bhAvanidrAmAM sUte nathI. te te dravyanidrA leto hovA chatAM paNa sadA jAgRta rahe che. bIjA uddezakamAM kahyuM che ke sUtela - prasupta vyakita mahA bhayaMkara duHkhenI khINamAM paDe che ane te darakhAne anubhava kare che. trIjA uddezakamAM cittazuddhinI vRddhi karavAnI preraNA ApI che, ane cothA uddezakamAM kaSAya parihAra karI saMyamatkarSa kara joIe tenA upara jora ApyuM che. cothA adhyayananuM nAma "samyakatva che, tenA cAra uddezaka che. prathama uddezakamAM ahiMsAdharmanI sthApanA karI samyakatvavAdanuM nirUpaNa karyuM che. bIjA uddezakamAM je hiMsAnI sthApanA kare che temane anArya kahyA che ane ahiMsA dharmanuM ArAdhana karanAra Arya che, ema pratipAdana karyuM che. trIjA uddezakamAM tapanuM nirUpaNa che. tapathI cittazuddhi ane gunI abhivRddhi thAya che ane cothA uddezakamAM samyakatvanI upalabdhi mATe prayatna karavAne upadeza Ape che. ahIM evI jijJAsA thaI zake che ke - sAdhake kenA upara zraddhA rAkhavI joIe ? prastuta jijJAsAnuM samAdhAna A adhyayanamAM karyuM che ke atIta - anAgata ane vartamAnamAM thanArA samasta tIrthakarone ekaja upadeza che ke sarvasava, sarva bhUta, sarva jIva ane sarva prANonI hiMsA na kare. temane pIDA, saMtApa ke paritApa na Apo. A ja ghava che, zAzvata che. A daSTie samyakatvano artha thAya che - ahiMsA, dayA, satya vagere Jain AgamasAra dehana 1 65 www.jamenbrary.org Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivarya pa. nAnacandrajI mahArAja janmazatAliMda smRtigraMtha DAvAya che. nAnayajaDejI mahArAja jamAtaida mi saguNe upara daDha niSThA rAkhavI ane temane yathAzakti pitAnA jIvanamAM utAravAno-AcaraNa karavAno prayAsa karo. cAre uddezake A kama niryukita ane vRttimAM paNa nirdiSTa che ane A ja krama Aje paNa AcArAMgamAM upalabdha che. pAMcamA adhyayananuM nAma 'lekasAra adhyayana che. AmAM cha uddezake che. A adhyayanamAM Adi-madhya ane antamAM AvantI' zabdano prayoga thayo che tethI tenuM bIjuM nAma " AvatI' adhyayana paNa che. AmAM samagra lAkane sArabhUta tattvanuM nAma "dhama " batAvela che ane dharmano sAra jJAna che. jJAnane sAra saMyama che ane saMyamane sAra mekSa che ema pratipAdana karyuM che. prathama uddezakamAM bhavabhramaNa ane karmabaMdhananuM mULakAraNa prANIhiMsA batAvyuM che. je koIpaNa prayojana athavA vagara prajane hiMsA kare che te vizvamAM asIma duHkhano anubhava kare che. hiMsAdino parityAga karyA vagara kaI paNa prANI saMsAra-sAgarane pAra karI zakatA nathI. bIjA uddezakamAM batAvyuM che ke A virATa vizvamAM jeTalA paNa prANIo che te badhA jIvavA icche che. badhA potAnA jIvanane AnaMdamaya vyatIta karavA Icche che. kaI paNa karavAnuM pasaMda karatuM nathI. tethI sAce zramaNa te che ke je koI paNa jIvanI hiMsA karate nathI ane hiMsAjanya pApathI sadA aLago rahe che. trIjA uddezakamAM sAdhakane evuM udhana karyuM che ke sAdhaka sarvathA aparigrahI rahI pitAnA vikAro upara vijaya prApta kare. bAhyayuddha eka prakAre anArya yuddha che. te yuddhathI karmabaMdhana thAya che paraMtu vikAra Adi zatruone jItavA e ja sAcuM ane Arya yuddha che. cothA uddezakamAM bhramaNa mATe evuM vicaravuM varjanIya batAvyuM che ane te evA sAdhaka mATe paNa vajarya batAvyuM che ke je vaya ane jJAnanI daSTie aparipakava che athavA parISahAne sahana karavAmAM asamartha che. pAMcamAM uddezakamAM AcAryanI tulanA-sarakhAmaNI nirmaLa evA jaLAzayanI sAthe karI che, ke je nirmaLa jaLathI paripUrNa badhA jaLacara jaMtuonI rakSA karatA samabhUmimAM avasthita che. tevI ja rIte AcArya paNa jJAna ane sadguNorUpI jaLathI bharelAM, upazAnta mana tathA IndriyAne vazamAM rAkhanArA, prabuddha ane tatvajJa hoya che ane zruta dvArA sva tathA paranuM kalyANa kare che. je sAdhaka saMzayarahita thaI sarvajJa dvArA prarUpita tattvajJAnane satya samajI tadanusAra AcaraNa kare che te samAdhine prApta kare che. antarmukha banI aMtaraMgamAM UMDANanA rahasya prApta karavA saMbodhana karI kahyuM ke-he sAdhaka! jene tuM mAravA egya samaje che te tuM ja cho-tAruM ja svarUpa che. jene tuM AjJAmAM rAkhavA che te tuM ja che, jene tuM paritApa devA gya mAne che te tuM ja cho. jene tuM dAsa banAvavA gya mAne che te tuM ja cho, te tAruM ja svarUpa che. kAraNa ke jevuM tArAmAM cetanatatva che tevuM ja tanya anya jemAM paNa che. mATe pote kaI jIvanI vAta-hiMsA kare nahi, tema bIjA pAse karAve nahi. A vAta spaSTa che ke kaI paNa prANInA vadha, baMdhana tathA pIDana vagerenuM ciMtavana karavuM te kharekhara potAno vadha, baMdhana tathA pIDana che. keIne kaSTa ApavAno saMkalpa kare te paNa AtmaguNonuM hanana karavA samAna-AtmaghAta karavA tulya che. chaThA uddezakamAM A vAta upara bhAra mUkayo che ke sarvajJa dvArA prarUpita saMcamadharmanuM pAlana karI sAdhaka sarva karmabaMdhanene naSTa karI de che ane zuddha, buddha ane mukta thaI jAya che. chaThA adhyayananuM nAma "dhUta" adhyayana che. tenA pAMca uddezaka che. dhUtane artha che kaI paNa vastu upara lAgelA melane dUra karI tene svaccha karavuM. prastuta adhyayanamAM tapa-saMyamanI sAdhanA vaDe AtmA upara lAgelA karmamaLane dUra karI AtmAnA zuddha svarUpane pragaTa karavAnI prakriyA batAvI che. jema sevALathI AcchAdita jaLAzayane kAcabo bAharanI vastuone tathA bahAra javAnA mArgane nihALI zakatA nathI tevI ja rIte mahAsakata vyaki zakatA nathI. tema te mArge cAlI paNa zakatuM nathI. tethI sAdhake meha ane AsakitathI sadA-sarvadA bacatA rahevuM joIe. Jain ELSE tattvadarzana Interational Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paSya gurudeva kavilaya pa. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha bIjA udezakamAM ema batAvyuM che ke je sAdhaka parISahAthI bhayabhIta thaI sAdhutva ane saMyama sAdhanAmAM sahAyaka evA vastra, pAtra, kaMbala, pAyakhuM chaNa-rajoharaNa Adi dharmo pakaraNano parityAga karI de che teo dIrghakALa sudhI paribhramaNa kare che. paraMtu je sAdhaka parISahane samabhAvapUrvaka sahana kare che ane saMyamasAdhanAmAM tallIna rahe che teo nirvANune prApta thAya che. trIjA udezakamAM sAdhakane e upadeza karyo che ke dharmopakaraNa sivAya jeTalA paNa upakaraNe che temane karmabaMdhananuM kAraNa mAne. sAdhakanA antaramAnasamAM Avo vicAra kadI paNa uddabhuta thavo na joIe ke mArA vacce jIrNa-zIrNa thaI gayA che. have mAre navA vastronI anveSaNa karavI che athavA seI dorAthI A purANuM varAne sIvavA che. te to evuM ciMtavana kare che ke te mahApuruSo mArA Adarza che ke jemaNe nirvastra rahI ane kaThaNa parISahAne sahI dIrdhakALa sudhI sAdhanA karI hatI ane huM paNa temanA ja pagale pagale cAlIne potAnI sAdhanAne ujajavaLa ane tejasvI banAvI zakuM chuM. bhayaMkara upasargone sahana karatA rahevAthI ane tapathI sAdhakanI bhujAo atyata kRza thaI jAya, mAMsa tathA rUdhira svalpa paNa na rahe te paNa te rAgadveSa na kare ane samabhAvamAM avasthita rahe te paNa te nirvANane prApta thAya che. caturtha udezakamAM A vAta upara prakAza nAkhavAmAM Avyo che je zramaNa jJAna tathA kriyA banethI bhraSTa thaI jAya che te saMsAramAM, halesAM vagaranI naukA samAna bhaTakatA rahe che. tethI sAdhake sadA jAgrata rahIne jJAna ane kriyA dvArA mukitapatha upara potAnA daDha kadama upADavA joIe. pAMcamA uddezakamAM upadeSTAnA lakSaNo upara vizleSaNa karatA kahyuM ke upadekhAe kaSTasahiSNu, vedavida arthAta AgamajJAnamAM niSNAta athavA pAraMgata thavuM joie. sarvabhUte upara anukaMpAvALe ane saMpUrNa javanikAyane zaraNabhUta athata rakSaka bane. teno upadeza kevaLa vyaSTi mATe ja nahi paraMtu samaSTi mATe heAya che. jemAM jIvananA utthAna ane vikAsanA zAzvata to nihita rahe che. A vAta sadA maraNamAM rAkhavI ke upadeza ApanAra sAdhake anyanI AzAtanA tathA avahelanA na karavI joIe. jema parAkramI yoddho raNakSetramAM badhAthI mokhare rahIne zatruo sAthe bhayaMkara yuddha karI vijaya prApta kare che, tevI ja rIte sAdhaka mahAna upasargo sahana karI mRtyakALa nikaTa AvatAM pAdapopagamana vagere saMthArA karI, AtmA zarIrathI pRthaka na thaI jAya tyAM sudhI AtmaciMtana karate svabhAvamAM sthira thaIne rahe. sAtamA adhyayananuM nAma "mahAparijJA - mahAparinA" adhyayana che. A adhyayana vartamAnamAM anupalabdha che. parantu AnA upara lakhelI niryukita Aje paNa upalabdha che. AthI A hakIkata saheje parijJAta thAya che ke niryukitakAranI sAme A adhyayana hatuM. niryukitakAre mahAparijJAnA mahA ane parijJA A be padonuM vizleSaNa karIne parinAnA bheda upara paNa prakAza pADayo che. sAthosAtha ema paNa batAvyuM che ke sAdhake devAMganA, narAMganA tathA tirya cAMganA A trane mana-vacana-kAyAthI parityAga karavo joIe. Avo tyAga eja mahAparijJA che. niryukitakAranA zabdomAM prastuta adhyayanane viSaya che- "mAhajanya parISaha athavA upasarga. AnA upara AcArya zIlAMke vRttimAM lakhyuM che ke saMyamI zramaNe sAdhanAmAM vidharUpe utpanna thanArA mahajanya parISaho athavA uparAgone samabhAvapUrvaka sahana karavA joIe. strI - saMsarga paNa eka mahajanya parISaha che. tethI tenAthI dUra rahevuM joIe. AcArAMga niryukita, vRtti tathA cUrNithI A vAta spaSTa thatI nathI ke mahAparijJA adhyayanamAM vividha maMtro tathA mahattvapUrNa vidyAone samAveza thayelA hatA. paraMtu pAraMparika janazrati evI che ke temAM aneka maMtro tathA viziSTa vidyAo hatI. havaza sAdhaka kayAMka AnA darapayoga karI na nAkhe te kAraNe AcAryoe A adhyayananI vAcanA ApavA levAnuM baMdha karI dIdhuM; jene lIdhe A adhyayana zanaiH zanaiH lupta thaI gayuM. 1 AcArAMga niryukita prathama zrutaskandha 60 thI 68 sudhI. Jain EAgamasAra dohana Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bpajya gurudeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMthaDe ahIM ame je janazrati kahela che te mAtra kamanIya ka9panAnI uDAna nathI paraMtu aitihAsika satya tathya paNa AmAM rahela che. jemake- Aryavaja ravAmIe mahAparijJA adhyayanamAMthI AkAzagAminI vidyA upalabdha karI hatI. AcArAMga cUrNimAM spaSTa lakhyuM che ke anumati vinA mahAparijJA adhyayana bhaNI zakAtuM nahotuM. AthI spaSTa thAya che ke mahAparijJA adhyayanamAM keTalIka evI viziSTa vAta hatI ke tenuM jJAna badhA sAmAnya sAdhako mATe varjanIya hatuM. AThamA adhyayananA be nAma upalabdha thAya che. (1) vimAkSa ane (2) vimeha ane A adhyayananA ATha uddezaka che prastuta adhyayananA madhyamAM 'IraceyaM vimahAyaNuM" tathA "aNupuNa vihAI' temaja antamAM "vimehanayara hiyaM" vagere dezamAM vimoha' zabdano prayoga thayo che. saMbhava che Aja daSTie prastuta adhyayananuM nAma "vimoha" adhyayana rAkhavAmAM AvyuM hoya. vimeha ane vimokSa A be zabdomAM arthanI daSTie vizeSa aMtara nathI. vimohana artha che- moharahita thaI javuM ane vimokSano artha che - badhA prakAranA saMgathI pRthaka thaI javuM. A banane zabda A adhyayanamAM samasta bhautika saMsargonA parityAganA arthamAM vyavahata thayA che. prathama uddezakamAM zramaNa mATe e nirdeza che ke pitAnAthI bhinna AcAra tathA bhinna dharmavALA zramanI sAthe azana pAna na kare. temaja na vastra, pAtra, kaMbala, pAyapuMchaNa vagerenuM AdAna-pradAna paNa kare. muni mATe evA kaha5- AcAra nirdhArita che ke te sAdharmika munine ja AhAra ApI zake che ane tenI pAsethI laI zake che. sAdharmika pArthastha temaja zithilAcAravALA muni paNa hoI zake che. paraMtu mani na to tene AhAra ApI zake che ke na laI zake che. tethI ja nizIthamAM tenI sAthe be vizeSaNa sAMgika ane samanujJa joDavAmAM AvyA che. kapamayadAnI daSTie jenI sAthe AhAradine saMbaMdha hoya che te sAMgika kahevAya che ane jemanI samAcArI samAna hoya che te samanajJa kahevAya che. nizIthamAM anyatIthika, gRhastha, pArzvastha vagerene azana-vastra-pAtra-kaMbala pAyapuMchaNadi ApyuM hoya te tenA prAyazcitane ullekha karyo che. bIjA uddezakamAM zramaNane evo Adeza Apyo che ke te akalpanIya vastune keIpaNa sthitimAM grahaNa na kare. kadAca gRhastha aprasanna thaI tADana-tarjana paNa kare tathA kaSTa paNa Ape te paNa zramaNe tene zAMtabhAvathI sahana karavuM joIe. trIjA uddezakamAM ezcaryA, bhikSulakSaNa vagerenuM varNana karyA pachI ema kahyuM che ke je kaI zramaNanA zarIrakaMpanane joIne koI gRhapathanA aMtaramAnasamAM evI zaMkA uddabhUta thAya ke A zramaNa kAmottejanAne lIdhe dhrujI rahyA che te zrama samyakarUpathI tenI zaMkAnuM nirasana karavuM joIe. cAthA uddezakamAM zramaNanA vastra-patrAdinI maryAdAne nirdeza karyo che ane ema batAvyuM che ke sarvajJa dvArA pratipAdita sacetaka tathA alaka avasthAone samabhAvapUrvaka samyaka prakAre jANe ane samaje. je evI viSama paristhiti utpanna thaI jAya ke jemAM anukULa athavA pratikULa parISahe AvI gayA hoya ane temane sahana karavAmAM asamartha hoya te prANanuM balidAna karI saMyamanI rakSA karavI joIe. pAMcamA uddezakamAM e vAtanuM spaSTIkaraNa karavAmAM AvyuM che ke be vastra tathA eka pAtradhArI temaja eka vadhArI athavA acelaka sAdhaka samabhAve parISahone sahana kare aneka prakAranA abhigraho dhAraNa karI zramaNa sarvajJa dvArA prarUpita dharmane samyaka prakAre jANIne pitAnA abhigrahanuM yathArtharUpathI pAlana kare ane ane samAdhipUrvaka prANa tyAga kare. 1 Avazyaka niryukita - malayagirIvRtti 769, pR. 390 (kha) prabhAvaka caritra gA. 148 2 nisIhajajhayaNuM 244 3 nisIhajajhayaNe 1576-77. tattvadarzana Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha chaThA uddezakamAM zramaNane ema kahevAmAM AvyuM che ke je teNe eka vastra ane eka pAtra rAkhavAne abhigraha grahaNa karyo hoya to zIta vagere parISaha samutpanna thAya tyAre bIjA vastra ane pAtranI: cintavana kare ke huM ekalo chuM. mAruM A vizvamAM kaI paNa nathI ane na huM pote bIjA koIne chuM. AmAM ema paNa batAvyuM che ke rasano AsvAda lIdhA vinA AhAra grahaNa kare. ane jyAre tene e vizvAsa thaI jAya ke saMyamasa dhanA, tapa ArAdhanA tathA rogAdinA kAraNe zarIra atyanta kSINa tathA azakata thaI gayuM che te te nirdoSa ghAsanI yAcanA karI ekAnta-zAnta sthAnamAM bhUminuM parimArjana karI, samAdhipUrvaka IgitamaraNane Adare. sAtamA udezakamAM ema pratipAdita karavAmAM AvyuM che ke je pratimApArI alaka zramaNa saMyamasAdhanAmAM sthita che, tenA mAnasamAM e vicAra utpanna thAya ke huM tRNasparza zIta, uSNa, DAMsa-macchara vi.nA parISahene sahana karavAmAM te pUrNa samartha chuM paraMtu lajajAne jItavAmAM asamartha che. te te sthitimAM tene kaTibaMdhana dhAraNa karavuM kape che. AThamA uddezakamAM paMDitamaraNanuM hadayapazI varNana che. saMyama sAdhanA karatAM-karatAM jyAre sAdhakanuM zarIra nirbaLa thaI jAya ane svAdhyAya vagere karavAnuM sAmarthya paNa na rahe tyAre teNe bAhya AtyaMtara sthione parityAga karI anazana svIkArI levuM joIe. bhakatapratyAkhyAna, IgitamaraNa ane pAdapagamana A traNa prakAranA saMthArAmAM anukrame sAdhake jIvana ane maraNa bannemAM samAnarUpathI anAsakata rahIne na to jIvananI abhilASA karavI joIe ane na maravAnI. badhA prakAranI mAnasika, vAcika ane kAyika vRttione upazAMta karI mAtra AtmaraNa karavuM joIe. anazananI avasthAmAM koi paNa prakArane upasarga upasthita thAya te vakhate sAdhake samabhAvamAM sthita rahIne karmonI nirja re karavI joIe. je te vakhate cittAkarSaka ramaNIya bhegonuM pralobhana paNa ApavAmAM Ave to paNa tethI vicalita thavuM na joIe. navamA adhyayananuM nAma "upadhAna zrata" che. tenA cAra uddezaka che. A saMpUrNa adhyayana gAthAtmaka che. niryuktikAre upadhAna zabdanI vyAkhyA karatAM batAvyuM che ke, takiye e dravya upadhAna che. tenAthI zayana karavAmAM sagavaDatA rahe che ane tapa e bhAva upadhAna che ke jenAthI cAritrapAlanamAM sahAyatA prApta thAya che. jevI rIte zuddha jaLathI malina vatra zuddha thAya che tevI rIte tapathI AtmA nirmaLa bane che. bhagavAna mahAvIra eka Adarza tathA mahAna zrama hatA. temanuM vizuddha tapamaya jIvana ja zramaNa jIvananuM javalanta Adarza che. prathama uddezakamAM zramaNa bhagavAna mahAvIre dIkSAthI be varSa pahelAM sacetana tyAga, dakSA lIdhA pachI vihAra, karapAtranuM grahaNa tathA vastrano tyAga ane tera mAsa pachI devadUSya vastro parityAga karyo tema batAvyuM che. AmAM ema paNa batAvyuM che ke bhagavAna mahAvIre pUrva tIrthakarenI paraMparAne jALavI rAkhavA mATe ja devaduSya vastra dhAraNa karyuM hatuM. paraMtu zIta tathA daMzamazakajanya parISahathI bacavA mATe temaNe tene kadI paNa upayoga karyo na hato. bIjA ane trIjA uddezakamAM ema batAvyuM che ke bhagavAna mahAvIrane kayA kayA vikaTa - saMkaTapUrNa kSetramAM vihAra karI kevA kevA sthAnomAM rahevuM paDayuM ane tyAM kevA kevA asahya ane gharapariSaha temane sahana karavA paDayA. cethA uddezakamAM bhagavAna mahAvIranI ugra tapazcaryAnuM varNana karatAM batAvyuM che ke teo bhikSAmAM kevA prakAranA rUkSa ane nIrasa bhejana grahaNa karatA hatA? bhagavAne kevI rIte nirAhAra ane nirjaLa rahIne sAdhanA karI tenuM zabdacitra paNa upasthita karavAmAM AvyuM che. anArya dezamAM paribhramaNa karatI vakhate kevA prakAranA bhISaNa upasargo sahana karavA paDayA tenuM paNuM hRdayasparzI citra aMkita karavAmAM AvyuM che. tema chatAM bhagavAna kadI paNa potAnA dhyeyathI vicalita thayA nahi. teo sadA sAdhanAnA mArge AgaLa vadhatA rahyA. A pramANe ApaNe joyuM ke AcArAMga sUtranA prathama kRtakadhamAM nava adhyayane che ane temanA pa1 uddezako che. mahAparijJA ane tenA sAta uddezaka vilupta thavAthI vartamAnamAM prathama zrutaskaMdhanA ATha adhyayane ane 44 uddezake che. 1 AcArAMga 8-7-111 AyAro pR. 294 Jain FAgamasAra dahena www. cary.org Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva viva paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha dvitIya zrutaskandha AcArAMganuM khIju` zvetaskandha pAMca cUlikAemAM vibhakta che. AmAMthI cAra cUlikAo te AcArAMgamAM che. paraMtu pAMcamI cUlikA atyadhika vistRta hovAthI AcArAMgathI jUdI pADI devAmAM AvI che, je vartamAnamAM nizIthasUtranAM nAmathI upalabdha che. nadIsUtramAM nizIthanuM nAma maLe che paratu sthAnAMga, samavAyAMga temaja AcArAMga niryuktimAM AnuM nAma AcArakalpa athavA AcAraprakalpa rUpe maLe che. AcArakalpanI cAra cUlikAe mAMthI prathama cUlikAnA sAta adhyayane ane paccIsa uddezake che. prathama piDeSaNA nAmaka adhyayanamAM nirdoSa AhAra-pANI kevI rIte meLavavA joie, bhikSA levA jatAM zramaNe kevI rIte cAlavuM, khelavuM ane AhAra prApta karavA vagerenuM varNana che. piNDanA artha AhAra che. prastuta adhyayanamAM apavAdamArganA paNa ullekha thayA che. jemake-durbhikSane! vakhata che, muni keAi gRhasthane tyAM bhikSA mATe gayela che. gRhapatie munine AhAradAna ApyuM te vakhate anya aneka bhikSuo ke je anyatIthi che; tyAM upasthita che. temane sakhAdhIne kahyuM-tame adhA sAthe besIne A AhArane upayega karo athavA badhA bhAge paDatu vaheMcI lejo. have eka niyama evA che ke jaina zramaNa anya saMpraDhAyanA sAdhuene AhAra ApatA nathI temaja na teA temanI sAthe besIne khAya che. paratu prastuta zrutaskadhamAM evA apavAdane paNa ullekha thayA che ke jo badhA bhikSu icche te sAthe besIne khAI le che. ane khaSA IcchatA hoya ke amAre potAnA bhAga temane ApI devAmAM Ave te te temane bhAga temane ApI de che. paraMtu A vAta smaraNumAM rAkhavI joie ke A apavAda mArga che, utsarga mArga nathI. khIjA zaaiSaNA nAmanA adhyayanamAM sadoSa-nirdeSi zayyAnA sabaMdhamAM arthAt AvAsanA sabaMdhamAM cintana karavAmAM AvyuM che. trIjA aiSaNA nAmanA adhyayanamAM cAlavAnI vidhinuM pratipAdana karavAmAM Avyu che. AmAM apavAdarUpe nadI pAra karatI vakhate nAvamAM besavAnI vidhi tAvI che. pANImAM cAlatI vakhate athavA naukAthI nadIne pAra karatI vakhate pUrNa sAvadhAnI rAkhavAnA saketa karavAmAM Avye che. jo najIkamAM sthaLamArga hAya te jaLamArgathI na jAya. ceAthA bhAlaiSaNA adhyayanamAM vaktA mATe seALa vacanAnI jANakArI Avazyaka batAvavAmAM AvI che. bhASAnA vividha prakArAmAMthI kayA prakAranI bhASAnA prayAga karavA joie, keAnI sAthe kayA prakAranI bhASA khelavI joIe, bhASA prayAgamAM kaI kaI vAtanuM vizeSa dhyAna rAkhavu jarUrI che? A badhA pAsAMo upara khUba sArI rIte vivecana karavAmAM AvyuM che. pAMcamA vasvaiSaNA adhyayanamAM zramaNa kevA prakAranA vastro grahaNa ane dhAraNa kare? te batAvavAmAM Avyu che. je zramaNa yuvaka hoya, zakitasa Mpanna hAya, svastha hAya teNe eka vastra dhAraNa karavuM joie. zramaNIe cAra sadhAtIe (pacheDIe) rAkhavI joIe. jemAM eka saghAtI be hAtha paheALI hAya, e saghAtI traNa hAtha paheALI hAya ane eka cAra hAthapahALI hAya. zramaNu kevA prakAranA zenA khanelA vastrA grahaNa kare A sabaMdhamAM prakAza nAkhatA kahyuM che ke jagiya-UMTa AdinA UnathI banela hAya, bhagiya-eindriya Adi prANiyAnI lALathI banela hAya, sANiya-saNunI chAlathI banela hAya, pAga-tADapatranA pAMdaDAMthI khanela hoya, khetriya-kapAsathI banela hAya tathA tUlakara-AkaDA vi. nA rU thI banela hAya. zramaNa bahu khArIka, sonerI camacamAtA ane bahumUlya vastrane upayAga na kare. vinayapiTakamAM bauddhazramaNAnA vastrane ullekha che, paraMtu temane mATe bahumUlya-bhAre kiMmatI vastrA levAnA sabaMdhamAM koI niyama nathI. paraMtu jaina zramaNA mATe bahumUlya vastrAne upayeAga karavAnI spaSTa manAI karavAmAM AvI che. chaThA pAtraSaNA nAmanA adhyayanamAM pAtragrahaNanI vidhi batAvI che. je zramaNu yuvaka, baLavAna ane svastha che teNe eka pAtra rAkhavu joie ane te pAtra alAvu (tukhaDI) kASTha tathA mATInu hAvu joie. 1 AcArAMga dvitIya zrutaskandha u. 5. sU. 29, pR. 830- 831-- saMpA. - AcArya AtmArAmajI mahArAja 170 tattvadarzana Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeve kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha sAtamA avagrahaSaNu nAmanA adhyayanamAM avagrahaviSayaka vivecana che. avagrahano artha che keInA svAmitvanuM sthAna. nigraMtha bhikSue koI sthAnamAM utaratA pahelAM tenA svAmInI anumati levI joIe. vinA anamati te koinA makAnamAM utarI zake nahi ane jo tema na kare te tene cerIno doSa lAge che. A cUlikA gadyAtmaka che. bIjI cUlikAmAM paNa sthAna, nizIthikA Adi sAta adhyayane che. temAM eke uddezaka nathI. prathama adhyayanamAM kAsarga AdinI daSTie tene yogya sthAna tathA bIja adhyayanamAM nizIthikA prAptinA saMbaMdhamAM sUcana karavAmAM AvyuM che. trIjA adhyayanamAM dIrghazaMkA tathA laghuza kAnA sthAnanA saMbaMdhamAM nirUpaNa karyuM che. dIrghazako tathA laghuzaMkAne eve sthAne nAkhavA joIe ke jethI kaI prANInA jIvananI virAdhanA na thAya cethA ane pAMcamA adhyayanamAM zabda ane rUpa pratye rAga-dveSa na karavAnuM zramaNa mATe vidhAna che. trIjI bhAvanA nAmaka cUlikAmAM bhagavAna mahAvIranuM pavitra caritra udbhakita che. bhagavAnanuM svargamAMthI cyavana, garbhanuM apaharaNa. janma, dIkSA, kevaLajJAna ane nirvANanuM varNana che. sAdhanAkALamAM vidhro AvyA paranuM kayAM kayAM bhagavAna vicaryA ane kyAM kayAM kevA prakAranA upasargo upasthita thayA teno AmAM kazo ulalekha maLato nathI. paraMtu che ke bha. mahAvIranA jIvananI jhAMkhI sarvaprathama A ja AgamamAM prApta thAya che. tenuM aitihAsika daSTie atyadhika mahattva che. AmAM pratyeka mahAvratanI pAMca-pAMca bhAvanAonuM paNa pratipAdana karavAmAM AvyuM che. prastuta cUlikAmAM 24 gAthAo che ane zeSa gadyapATha che. cethI vimukita nAmaka cUlikAmAM mamatvamUlaka AraMbha ane parigrahanA phaLanI mImAMsA karatAM vivecana karyuM che ane temanAthI dUra rahevAnI preraNuM ApavAmAM AvI che. sAdhake parvatanI jema nizcaLa-daDha banIne, sarSanI kAMcaLInI jema mamatvane utArI pheMkI devo joIe A cUlikAmAM agiyAra gAthAo che. A pramANe AcArAMga sUtranA bane zrutaskamAM maLIne 25 adhyayana ane 85 uddezake che. ame agAu jaNAvI gayAM chIe ke mahAparijJA nAmanuM adhyayana lupta thaI gayuM che. tethI vartamAnamAM AcArAMganA 24 adhyayana tathA 78 uddezaka vidyamAna che. gammasAra, dhavalA, jayadhavalA, aMgannati, rAjavArtika vagere digaMbara paraMparAnA granthomAM AcArAMgano je paricaya Ape che temAM batAvyuM che ke mana, vacana, kAyA, zikSA, i, utsarga, zayanAsana tathA vinaya ema ATha prakAranI zuddhionuM varNana che. prastuta kathana AcArAMganA dvitIya zrutaskandhamAM pUrNa rUpathI ghaTita thAya che. AmAM AcAranA pratyeka pAsA upara prakAza nAkhavAmAM AvyuM che. te ame agAu jaNAvI gayA chIe. 2-sUtrakRtAMga sUtra prastuta Agama dvAdazAMgInuM bIjuM aMga che. samavAyAMga, nandI ane anugadvAramAM A AgamanuM nAma "sUyagaDe upalabdha thAya che. niryuktikAra bhadrabAhu svAmIe traNa guNaniSpanna nAma prastuta Agamana batAvyA che. 1. sUtagaDa - sUtakRta 2. suttakaDa - sUtrakRta 3. suyagaDa - sUcakRta 1 samavAyAMga prakIrNa, samavAya 88 (kha) nandI sUtra 80 (ga) anuyogadvAra sUtra 50. 2 sUtagaDuM suttakarDa sUyagaDa ceva goNAI - sUtrakRtAMga niyukita gA. 2 AgamasAra dehana 171 Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha prastuta Agama zramaNa bhagavAna mahAvIrathI sUta-utpana che ane A graMtharUpe gaNadhara dvArA kRta che tethI AnuM nAma sutakRta che. sUtrovaDe AmAM tattvabodha karavAmAM AvyuM che tethI Ane sUtrakata paNa kahe che, ane AmAM svasamaya ane parasamayanI sUcanA karavAmAM AvI che tethI Ane sUcAkRta paNa kahevAya che. jeTalA paNa aMge che temanA artharUpe prarUpaka bhagavAna mahAvIra che ane svarUpe racayitA gaNadhara che. tethI ahIM evI jijJAsA saheje utpanna thaI zake che ke prastuta Agamane ja "sUtrakRta ' zA mATe kahyuM? AnI jema bIjA badhA aMgone paNa A saMjJA lAgu paDI zake che. Ane uttara e che ke prastuta AgamanuM nAma arthanI daSTie trIja ja nAma AdhArabhUta che. kAraNa ke prastuta AgamamAM svasamaya ane parasamayanI tulanAtmaka sUtratAnA arthamAM AcAranI sthApanA karavAmAM AvI che. tethI Ane saMbaMdha "sUcanAthI che. samavAyAMga ane nandImAM spaSTa nirdeza che ke "sUyagaDeluM sasamayA sUI jajaMti parasamaya sUI jajaMti sasamayA - parasamayA sUI jaMti.1 je sUcave che te sUtra kahevAya che. A AgamamAM sUcanAtmaka tatvanI pramukhatA che tethI AnuM nAma sUtrakRta che. kaSAyapAhaDamAM AcArya vIrasene lakhyuM che ke "sUtramAM anya dArzanikonuM varNana che. A AgamanI racanAne mULa AdhAra A ja che. tethI AnuM nAma "sUtrakRta' rAkhavAmAM AvyuM che. sUtrakRtanAM anya vyutpattikRta arthanI. apekSAe prastuta artha adhika saMgata pratIta thAya che. suttagaDa ane bauddhono suttanipAta A bane nAma sAmyanI apekSAe adhika sanikaTa che. samavAyAMgamAM sUtrakRtAMgane paricaya ApatAM lakhyuM che ke AmAM svamata, paramata, jIva, ajIva, puSya, pApa, Amrava, saMvara, nirjara, baMdha ane mekSa Adi tanuM vizleSaNa che. temaja navadIkSita zramaNo mATe AcaraNIya hitazikSAne upadeza che. 180 kiyAvAdI, 84 akriyAvAdI, 67 ajJAnavAdI ane 32 vinayavAdI mAnI AmAM carcA karavAmAM AvI che. A pramANe kula 363 matenuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. sUtrakRtAMga sUtranA be zrutaskandha che. prathama zrutaskaMdhamAM 16 ane dvitIya zrutaskandamAM 7 adhyayane che, 33 udezanakALa, 33 samudrezanakALa ane 36 hajAra 58 che. nandI sUtramAM kahyuM che ke sUtrakRtAMgamAM kAleka, jIva, ajIva, svasamaya ane parasamayanuM nirdezana karyuM che ane kriyAvAdI vagere 363 pAkhaMDI mata upara cintana karavAmAM AvyuM che. digaMbara sAhitya-aMgapatti, dhavalA, dhavalA tathA rAjavArtika vageremAM je sUtrakRtAMgane paricaya ApavAmAM AvyuM che te ghaNA aMze vetAMbara sAhityane maLato Ave che. digabara paraMparAnA pratikamaNa granthatrayI nAmaka granthamAM tevIsAe suyaDajajhayasu-3 pada prApta thAya che. prastuta padanI prabhAcandrakRta vRttimAM 23 adhyayananA nAma ApyA che te nAme AvazyakavRttinA nAmonI sAthe maLatAM Ave che. prathama zrutaskanA prathama adhyayananuM nAma "samaya" che. temAM parasamayane paricaya ApIne tenuM nirasana karavAmAM AvyuM che. temaja temAM parigrahane baMdha ane hiMsAne vairavRttinuM kAraNa batAvatAM paravAdiyAno paricaya Apyo che. AmAM bhUtavAda, AtmAtavAda, ekAtmavAda, dehAtmavAda, akArakavAda (sAMkhyavAda) AtmasRSTivAda, paMca skandhavAda, kiyAvAda, katRtvavAda, gaurAzika vagerano paricaya ApI te badhAnuM nirasana karavAmAM AvyuM che. bIjA adhyayana "vaitAlika' mAM pArivArika mohathI nivRtti, parISahajaya, kaSAyajya Adine upadeza Ape che ane sUryAsta pachI sAdhakane vihAra karavAno niSedha karyo che. temaja kAma, kepa, meha AdithI nivRtta thaIne AtmabhAvamAM ramaNa karavA upara savizeSa bhAra mukayo che. 1 samavAo, paieNaga samavAo sU. 90. (kha) naMdI sU. 82 2 kyAyapAhuDa bhA. 1, pR. 134 3 sUtranuM prAkRtarUpa sutta athavA sudda thAya che ane kRtanuM prAkRtarUpa kaDa athavA thaDa thAya che. A pramANe sUtrakRtanuM prAkRtarUpa "sudayaDa' thAya che. Jain Elon International tattvadarzana Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUNya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbida smRtigraMtha trIjA "upasarga" nAmanA adhyayanamAM anukULa tathA pratikULa parISahanuM varNana karI pratikULa parISahanI apekSA anukULa parISaha vadhAre bhayAvaha che ema batAvyuM che. temaja tyAM te yuganI vibhinna mAnyatAono paricaya ApIne kahyuM che ke keTalAka sAdhake jaLavaDe, keTalAka AhAra grahaNa karavA vaDe temaja keTalAka AhAra na grahaNa karavA vaDe mukti mAne che. Asila dvIpAyana Adi RSi pANI grahaNa karavA vaDe temaja vanaspatine AhAra karavA vaDe siddhi mAne che. adhyayananA ane gulAmasevA tathA upasarga sahana karavAnI khAsa bhalAmaNa karI che. strI - 5rijJA nAmaka cothA adhyayanamAM strI saMbaMdhI parISahAne sahana karavAno upadeza Ape che. prastuta adhyayanamAM strIonI je nijA karavAmAM AvI che te ekAMgI che. vastutaH zramaNanA pathabhraSTa thavAnuM mULa kAraNa tenI vAsanA che. strI jevI rIte vAsanAne uttejita karavAmAM nimitta banI zake che tevI rIte puruSa paNa banI zake che. tethI zramaNa tathA zramaNIoe satata sAvadhAna rahevuM joIe. pAMcamA adhyayananuM nAma narakavibhakita che. AnA be uddezake che. prathama uddezakamAM 27 gAthAo che ane bIjA uddezakamAM 25 gAthAo che. narakamAM ane kevA kevA prakAranA bhayaMkara kaSTa bhogavavA paDe che te AmAM vizada rUpathI batAvyuM che. je hiMsaka che, asatyabhASI che, cera che, luMTArA che, mahAparigrahI che, asadAcArI - durAcArI che temane AvA prakAranA narakAvAsamAM janma grahaNa karavA paDe che. tethI sAdhakee te badhA doSathI bacavuM joIe. jaina, bauddha ane vaidika traNe paraMparAomAM narakanuM varNana che. yogasUtranA vyAsabhASyamAM cha mahAnarakonuM varNana che. bhAgavatamAM 28 naraka batAvyA che. bauddhagrantha suttanipAtanA kekAliya" nAmanA sUtramAM na prastuta adhyayananA varNananI sAthe ghaNuMkharuM maLatuM Ave che. abhidharma keSamAM ATha narakonA nAma ApyA che tenA varNananI sAthe zabdo paNa ghaNuM samAna maLatA Ave che. "vIrasvati " nAmanA chaThA adhyayanamAM zramaNa bhagavAna mahAvIranI stuti vividha upamAo ApIne karavAmAM AvI che. A mahAvIranI stuti sauthI prAcIna che. AmAM bhagavAna mahAvIranA guNenuM hRdayagrAhI varNana che. AmAM mahAvIrane hAthIomAM airAvata, mRgamAM siMha, nadIomAM gaMgA ane pakSIomAM garUDanI upamA ApI lekamAM sarvottama puruSa batAvyA che. - sAtamuM adhyayana kuzIla saMbaMdhI che. A adhyayanamAM 30 gAthAo che. kuzIlano artha anupayukata tathA anucita vyavahAravALe thAya che. je sAdhaka asaMyamI che, jemane AcAra vizuddha nathI, temane paricaya prastuta adhyayanamAM Apyo che. cUrNikAre zaivRtika saMpradAya, caMDIdevatA saMpradAya, vAribhadraka saMpradAya, agnihotravAdI tathA jalazacavAdI saMpradAyane AmAM gaNAvyA che. vRttikAre paNa temanI mAnyatAo para prakAza pADayo che. prastuta adhyayanamAM traNa prakAranA kuzIlonI paNa carcA karavAmAM AvI che. (1) AhArasaMpajajaNa-AhAramAM madhuratA pedA karanAra namaka AdinA tyAgathI mokSa mAnanArA (2) sIogasevaNa - zItala jalanA sevanathI mokSa mAnanArA (3) hueNa - homathI mokSa mAnanArA. zAstrakAre aneka daSTAne ApIne A matanuM khaMDana karyuM che; ane batAvyuM che ke rAga, dveSa, kAma, ke ane lebhano anta karanArA ja mokSane prApta kare che. AThamuM adhyayana vIrya saMbaMdhita che. niyaMtikAre vIryane artha sAmarthya, parAkrama, baLa tathA zakti karyo che. virya aneka prakAranuM batAvyuM che. sUtrakAre akarmavIrya - paMDitavIrya ane karmavIrya - bALavArya ema be prakAranA vIryanuM nirUpaNa karyuM che. ahIM karma zabda pramAda tathA azIlane sUcaka che ane akarma zabda apramAda ane saMyamane nirdezaka che. je loke prANIonA vinAza mATe zastravidyAnuM adhyayana kare che ane prANIonI hiMsA mATe maMtrAdikane abhyAsa kare che te badhuM karmavIrya che. akarmavIryamAM saMyamanI pradhAnatA hoya che. saMyamasAdhanAmAM jema - jema vikAsa thAya che tema tema akSayasukhanI upalabdhi thAya che. navamA adhyayananuM nAma "dharma " che. niryukitakAre kuLadharma, nagaradharma, grAmadharma, rASTradharma, gaNadharma, saMghadharma, pAkhaMDadharma, kRtadharma, cAritradharma, gRhasthadharma, padArthadharma Adi vividha prakAre dharma zabdano prayeAga karyo che. paraMtu AgamasAra dohana 173. Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kaviva' paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha mukhyarUpathI dharmanA be prakAra che - laukikadhama ane leAkeAradharma, prastuta adhyayanamAM lokottara dharmanuM nirUpaNa che. zramaNadharmAMnA dUSaNarUpa keTalAka tathyA A pramANe matAnyA che. 1 asatya vacana ra ahiddhA arthAt parigraha tathA abrahmacarya 3 adattAdAna arthAt cerI 4 - vakatA arthAt mAyA, kapaTa-parikrucana- paliuM caNu 5 - - lAla - bhajana - bhaya 6 krodha - sthaMDila - thaDila 7 - mAna - uSTapaNu A sivAya dhAvana, raMjana, vamana, virecana, snAna, taprakSAlana vagere dRSita pravRttiyeno ullekha karIne AhAra saMbadhI dUSaNA batAvyA che - jemanu bhikSu AcaraNa na kare. -- dasamA adhyayananuM nAma 'samAdhi' che. samAdhineA artha tuSTi* sattASa-prame ane AnaMda che. bhadrabAhue samAdhinA dravya - kSetra - kALa ane bhAva ema cAra prakAra batAvyA che. je sadguNaiAthI jIvanamAM samAdhibhAva pragaTe ane vikase te bhAvasamAdhi che. prastuta adhyayanamAM bhAvasamAdhi upara vizeSa bhAra ApavAmAM Avye che. keI paNa vastune saMcaya na karavA, samasta prANIo sAthe atmavat vyavahAra karavA. kAinI batta vastune graNa na karavI, ane pApakarmothI tevI ja rIte DaratA rahevuM jevI rIte mRga siMhathI Dare che. agiyAramAM adhyayananuM nAma "mA" che. AmAM sAdhake samAdhi mATe jJAna, darzana, cAritra tathA tapAmAnuM AcaraNa karavuM joIe evA upadeza ApyA che. khAramAM adhyayananu nAma 'samavasaraNa' che. ahIM devAkRita samavasaraNanI vivakSA karI nathI. niyukitakAre samavasaraNanA artha 'sammelana tathA ekatra hAvu' karyA che. cUrNikAra tathA vRttikAra paNa A kathananu samana kare che. prastuta adhyayanamAM akriyAvAdI, ajJAnavAdI, vinayavAdI ane kriyAvAdI-A cAra samavasaraNNAnuM varNana karyuM che. AmAM ekAnta kriyAvAda tathA ekAnta jJAnavAdathI mukti mAnI nathI parantu jJAna tathA kriyAnA samanvayamAM mukti mAnela che. niryukitakAre kriyAvAdInA 180, akriyAvAdInA 84, ajJAnavAdInA 67 ane vinayavAdInA 32 ema kula 363 bheda batAvyA che. A bheda kayA kAraNe thayA te viSe niryutikAre kaI paNa jaNAvela nathI. temA adhyayananu nAma yathAtathya' che. AmAM kredhanA duSpariNAma jANIne ziSye pApabhIrU, lajajAvAna, zraddhALu, niSkapaTI, saraLa tathA AjJApAlaka thavu joie ema batAvyuM che. marahita sAdhanA karanAra sAdhakaja sAcA paDita, sAcA vijJa ane mekSagAmI che. caudamA adhyayananuM nAma grantha che. niryukitakAranI dRSTie graMthane sAmAnya artha parigraha che. te parigraha mAhya tathA Abhyantara rUpathI e prakArane che. khAhya grantha 10 prakAranA che. kSetra-vastu, dhana-dhAnya, jJAtijana, vAhana, zayana, Asana, dAsIdAsa ane vividha sAmagrI-bhaDopakaraNa; A bAhya parigrahamAM Asakita rAkhavI te parigraha che. AbhyaMtara parigraha krodha, mAna, mAyA, leAbha, sneha, dveSa, mithyAtva, kAmAcAra, sayamamAM aruci, asaMyamamAM ruci, vikArI hAsya, zAka, bhaya ghRNA A cADha prakAranA che. jemane banne prakAranA granthAmAM ruci nathI ane jee saMyamamArgInI ArAdhanA kare che tee sAdhaka che. sAdhake prathama sadgurujanene sahavAsa karavA Avazyaka che. aparigraha, brahmacarya, AjJApAlana ane apramAda sAdhanAnA pramukha age che. sAdhake A sadguNAnuM AcaraNa karavu joie. paMdaramA adhyayananu nAma 'dAna' athavA 'AdAnIya' adhyayana che. niryuktikAranI dRSTie prastuta adhyayananI gAthAomAM je padma prathama gAthAnI anta Ave che te ja padma khIja gAthAnI ADhimAM Ave che. vRttikAranA eve 174 tattvadarzana www.jamembrary.org Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha abhimata che ke keTalAka loko praratuta adhyayanane "saMkalikA' nAmathI saMbodhe che. AnA prathama pAnuM antima vacana ane bIjA padyanuM Adi vacana zrRMkhalAnI (sAMkaLanI) jema joDAyela che tethI AnuM nAma saMkalikA athavA zRMkhalA che. A adhyayanamAM camaka nAmanA alaMkArane prayoga thaye che tethI AnuM nAma "dhamakIya' che ema vRttikAranuM kathana che. prastuta adhyayanamAM vivekanI durlabhatA, saMyamanA zreSTha pariNAma, saMyamamArganI jIvanapaddhati vagerenuM nirUpaNa che. - soLamA adhyayananuM nAma "gAthA che. niryukitakAre gAthAne artha e karyo che ke jenuM madhuratAthI gAna karI zakAya. jemAM arthanI bahulatA hoya athavA chanda vaDe jenI yojanA karavAmAM AvI hoya te gAthA che. AmAM sAdhunA mAhaNa, zramaNa, bhikakhu ane nigrantha A cAra nAma ApI tenI vyAkhyA karI che. bIju zrutaskaMdha bIjA zrataskandanA sAta adhyayana che. bhadrabAhue niryukitamAM A sAta adhyayanene mahA adhyayana kahyA che. vRttikAranI daSTie prathama zrataskandamAM je vAte saMkSepamAM kahevAmAM AvI che te ja vAtane vistAra A adhyayanamAM hovAthI Ane mahA adhyayana kahela che. AnuM prathama adhyayana puMDarIka che. puMDarIkano artha che so pAMkhaDIvALuM zreSTha veta kamaLa. jemake eka vizALa puSkaraNI che temAM cAre tarapha sundara kamaLanA phUlo khIlI rahyAM che. te kamaLAnI vacce eka paMDarIka kamaLa khIlyuM che. eTalAmAM tyAM pUrva dizAmAMthI eka vyakita Ave che. teNe puMDarIka kamaLane joI kahyuM-huM kuzaLa, paMDita, medhAvI ane mArgane jANakAra chuM tethI A uttama kamaLane huM prApta karIne bahAra lAvIza. te puSkaraNImAM utaryo ane kAdavamAM khaMcI gaye, na to te puMDarIkane meLavI zako ke na te pAcho kinAre AvI zakaye. e ja pramANe pazcima, uttara tathA dakSiNathI traNa vyakitao AvI, paraMtu puMDarIkane prApta karavAnI IcchAthI kAdavamAM phasAI gaI. te vakhate eka nispRha saMyamI zramaNa tyAM Avyo. teNe cAre vyakitaone kAdavamAM phasAyelI je vicAravA lAgya-A leke akuzaLa ane amedhAvI che. kayAMya A rIte kamaLa meLavI zakAtuM haze ? te zramaNa pukaraNIne tIre Ubho rahI pukAravA lAgya-e kamaLa! mArI pAse cA Ava, ane jotAMveMta ane pukAtAM ja te kamaLa tenA hAthamAM AvI gayuM. - prastuta rUpakano sAra e che ke A saMsAra te puSkaraNI samAna che. temAM karmarUpI pANI ane viSayabhegarUpI kAdava bharelAM che. aneka janapada cAre bAju khIlatAM kamaLa jevA che. madhyamAM je puMDarIka kamaLa khIlyuM hatuM te rAjA samAna che. puSkaraNImAM praveza karanArA cAre puruSa tajajIva ta2charIravAdI, paMcabhUtavAdI Iva2kAraNavAdI ane niyativAdI che. kuzaLa zramaNa e dharma che, kinAre dharmatIrtharUpa che ane zramaNudvArA kathita zabda dharmakathA samAna che ane paMDarIka kamaLanuM UThavuM-bahAra AvavuM te nirvANa samAna che. je sAdhaka anAsakata, nispRha tathA ahiMsAdi mahAvratane jIvanamAM mUrtasvarUpa Ape che, temanuM samyaka paripAlana kare che te mokSane prApta kare che. - bIjA adhyayananuM nAma kriyAsthAna che. kriyAsthAnane artha che pravRttinuM nimitta. pravRttionA aneka kAraNe hoya che. prastuta adhyayanamAM te pravRttinimitta kriyA sthAna upara paryApta prakAza pADe che. kriyAsthAnanA be prakAra che. (1) adharmakriyAsthAna ane (2) dharmakriyAsthAna. adharmakriyAsthAnanA arthadaMDa, anarthadaMDa, hiMsAdaMDa, akasamAta daMDa, daSTiviparyA daMDa, mRSApratyayadaMDa, adattAdAnapratyayadaMDa, adhyAtmapratyayadaMDa, mAnapratyayadaMDa, mitradeSapratyayadaMDa, mAyApratyayadaMDa, lebhapratyayadaMDa ema bAra prakAra che, ane dharmakriyAthAnamAM dhamahetu pravRtti batAvI che. hiMsAdi pravRtti je kaI prajanavaza karavAmAM Ave che te arthadaMDa kahevAya che. AmAM svayaM mATe, svajana vi. mATe trasa ane sthAvara jIvonI hiMsAne samAveza thAya che. koI paNa prayajana vagara mAtra prakRtivaza athavA manoraMjananI daSTie karavAmAM AvatI hiMsAne anarthadaMDa 1 tajajIva tacharIravAda tathA paMcabhUtavAda bannemAM antara che ke pahelAnA mate zarIra ane jIva eka ja che jyAre bIjAnA mate jIvanI utpatti pAMca bhUtanA sammiANathI thAya che. teo pAMca bhUta sivAya chaTho jIva che ema mAne che. AgamasAra dehana 175 Jain Education Interational Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ }pUjya gurUdeva kavivarya pa. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha kahevAya che. amuka vyakitae athavA prANIe mArA saMbaMdhIne mAryo che athavA mAraze ema vicArI je mANasa temane mAravAnI pravRtti kare che te hiMsAdaMDane adhikArI che. mRga vagerene mAravAnI daSTie bANAdi astra choDatAM akasmAtathI tene na lAgatAM anya pakSI vagerene lAge ane tene vadha thaI jAya to te akasmAta daMDa che. daSTinI viparItatAne lIdhe mitrane zatru samajI tene mArI nAMkhavo te daSTiviparyAsa daMDa kahevAya che. pitAne mATe athavA potAnA parijane mATe asatya bolavuM, belAvavuM athavA bolanAranuM samarthana karavuM te mRSApratyayadaMDa che. tevI ja rIte taskarakRta (cerI) karavuM, karAvavuM ane karanAranuM anumodana karavuM te adattAdAnapratyayadaMDa che. niraMtara ciMtAmAM DUkhyA rahevuM, aprasanna, bhayabhIta tathA saMkalpa-vikalpamAM DUkhyA rahevuM te adhyAtmapratyayadaMDa che. jAti, kuLa, baLa, rUpa, jJAna, lAbha, aizvarya, prajJA vagerenA madathI pitAne mahAna tathA bIjAne hIna samajavA te mAnapratyayadaMDa che. pitAnA mitrone athavA najIkamAM rahenArA parijanane nAnA evA aparAdhano moTo bhAre daMDa Apa te mitradoSapratyayadaMDa kahevAya che. mAyAyukata anarthakArI pravRtti karavI te mAyApratyayadaMDa de pravRttimAM paDI janAra lebhapratyayadaMDanA bhAgIdAra bane che. jeo dhIrajathI vivekapUrvaka pravRtti kare che, jitendriya che, aparigrahI che, samiti-guptinA dhAraka che temanI pravRtti dharma hataka hevAthI te dharmakriyAsthAna kahevAya che. A kriyAthAna AcaraNIya che. bAkInA je kriyA sthAno che te hiMsApUrNa hovAthI anAcaraNIya - tyAjya che. bIjA adhyayananuM nAma "AhAra parijJA" che. A adhyayanamAM AhAra saMbaMdhI vistRta carcA karavAmAM AvI che. navanA AhAra viSe kahyuM che ke teno AhAra odana, kumASa, trasa evaM sthAvara prANIo che. paraMtu AmAM deva tathA nArakInA AhAranI carcA karI nathI. niryukita ane vRttimAM ja AhAra, romaAhAra ane prakSepa AhAra ema AhAranA traNa prakAra batAvyA che taijasa tathA kArmaNa zarIra dvArA je AhAra grahaNa karavAmAM Ave che tene eja AhAra kahevAya che. anya AcAryane e mata che ke jyAM sudhI Indriya, zvAsocchavAsa temaja dravyamananuM nimAM thayuM na hoya tyAM sudhI mAtra zarIra piMDa dvArA je AhAra grahaNa karAya che te eja AhAra che. rUMvATI dvArA grahIta AhAra rema che. devamAM ane nArakI mAM romAhAra tathA eja AhAra hoya che paraMtu kavalAhAra (prakSipta AhAra) nathI hoto. je AhAranA pugalene zarIramAM prakSipta karavAmAM Ave che te prakSepa AhAra kahevAya che. keTalAka granthomAM tene kavalAhAra paNa kahela che. vanaspati mukhyatve be prakAranI che. (1) pRthvIyenika (2) vRkSonika. keTalIka vanaspatio udakonika paNa che. AthI zramaNone saMyamapUrvaka AhAra grahaNa karavA mATe preraNA karavAmAM AvI che. cethA adhyayananuM nAma "pratyAkhyAna kriyA che. pratyAkhyAnane artha che-mUlaguNa tathA uttaraguNonA AcaraNamAM bAdhaka evI pravRttiono tyAga karavo. prastuta adhyayanamAM pratyAkhyAna kiyA pAparahita hovAthI AtmazuddhimAM mahAna sahAyaka rUpa batAvI che. je AtmA chakAyanA jIvone vadha karavAno parityAga karato nathI te temanI sAthe mitravatu ii zakatA nathI. tenI bhAvanA sadA sarvadA sAvadyAnuSThAnarUpa rahe che. jema ke eka hatyArAnA antamAMnasamAM e vicAra utpanna thaze ke mAre amuka vyaktinI hatyA karavI che paraMtu atyAre thoDo vakhata ArAma karI lauM pachI jyAre vakhata maLaze tyAre tenuM kAma patAvI daIza. have te hatyArAnA manamAM sUtAM, besatAM, cAlatAM, anya kaMI paNa kAma karatAM hatyAnI ja bhAvanA rahe che ane te pratikSaNa karmabaMdhana karate ja rahe che. tevI ja rIte jeNe hiMsAnA pratyAkhyAna karyA nathI te chakAya jIvanikAya pratye hiMsaka bhAvanA rAkhavAne kAraNe nirantara karmabaMdhana karato rahe che. tethI sAdhakane maryAdita jIvana banAvavA mATe pratyAkhyAnarUpa kiyAnI AvazyakatA rahe che, te viSe spaSTa vivecana karavAmAM AvyuM che. 176 tattvadarzana Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnayadrajI mahArAja jana mazatAhida smRtigraMtha pAMcamA adhyayananA Acarata tathA anagArazruta ema be nAma upalabdha thAya che. nikitamAM paNa A be nAma prApta thAya che. AcAranuM samyapha pAlana karavA mATe sAdhake bahuzruta thavuM Avazyaka che. chaThuM adhyayana "AdrakumAranuM che. niryukitakAre Adrane AdranAmaka nagarane rAjakumAra batAvela che. te zreNikano putra abhayakumArane mitra hato. kahevAya che ke Adrapura anArya dezamAM hatuM. abhayakumAre AdrakumArane dharmopakaraNa mokalyA hatA jethI te abhayakumArane maLavA mATe ravAnA thayo. mArgamAM tene gozAlakanA anuyAyI, bauddhabhikSa, vedavAdI brAhmaNa, AtmAdvaitavAdI tathA hastInApase maLyAM. temane zAstrArthamAM jItIne te bhagavAna mahAvIranA samavasaraNamAM pahoMce. A ghaTanAnuM AmAM saviratRta varNana che. AdrakumAranI dArzanika carcAo ghaNIja mahatvapUrNa che tenI vigata AmAM ApI che. sAtamA adhyayananuM nAma "nAlaMdIya che. nAlaMdA rAjagRha nagarane ja eka vibhAga hatuM. tyAM moTe bhAge dhanakubera leke rahetA hatA. lepa nAmaka gAthA patie bhavananirmANamAMthI bacelI sAmagrIthI "sesadaviyA' nAmanI udagazAlA'nuM nirmANa karyuM hatuM. te ugazAlAnA vizAlakaNastha nAmanA vanakhaMDanA eka bhAgamAM gaNadhara gautamanI sAthe pAzvapatya piDhAlapatrano madhura saMvAda thayo hato. ane peDhAlaputra tethI prabhAvita thaI gaNadhara gautamathI pratibaMdha pAmI bhagavAna mahAvIranI pAse caturyAma dharmane choDI pAMca mahAvratarUpa dharmane svIkAra kare che. A pramANe nirIkSaNa karatAM pratIta thAya che ke sUtrakRtAMga sUtramAM dArzanika carcAo atyanta mahattvapUrNa thaI che. tenI sAthosAtha AdhyAtmika siddhAMtane jIvanamAM DhALavA tathA anyamatAno parityAga karI zudha zramaNAcAranuM pAlana karavAnI mahattvapUrNa preraNA ApavAmAM AvI che. sAdhanAnA mahAmArga upara AgaLa vadhatAM aneka vina, upasarga, anukULa tathA pratikULa parISaha upasthita thAya to paNa sAdhaka pitAnA mArgathI vicalita na thAya. te yuganI je dArzanika daSTi hatI tenI mAhitI paNa prastuta AgamathI prApta thAya che tethI aitihAsika, dArzanika tathA dhArmika badhI daSTithI A Agama potAnI eka anokhI vizeSatA dharAve che. 3- sthAnAMga sUtra. sthAnAMganuM dvAdazAMgImAM trIjuM sthAna che. A zabda sthAna ane aMga ema be zabdanA meLathI nimita thayela che. sthAna zabda anekAthI che. upadezamALAmAM sthAnane artha "mA" arthAt parimANa Ape che. prastuta AgamamAM tonI ekathI daza sudhInI parimANu - saMkhyAno ullekha che tethI tene sthAna kahela che. sthAna zabdane bIjo artha upayukata paNa thAya che. AmAM tane kamathI upayogI cunAva karyo che tethI tene sthAna kahela che. sthAna zabdano trIjo artha vizrAntisthaLa paNa che ane aMgane sAmAnya artha vibhAga che. AmAM saMkhyAkramathI jIva, pudgala AdinI sthApanA karavAmAM AvI che tethI AnuM nAma sthAnAMga athavA ThANAMga che. sthAnAMga tathA samavAyAMga A banane AgamomAM viSayane pradhAnatA ApavAmAM AvI nathI. paraMtu saMkhyAne pradhAnatA ApavAmAM AvI che. jIva pugala AdinuM vistArathI vizleSaNa nahi karatAM saMkhyAnI daSTie saMkalana karavAmAM AvyuM che. A eka prakAre zabdakoSanI zalIe racAyuM che tethI smaraNa rAkhavAnI dRSTie ghaNuM ja upayogI che. AvI zailI mAtra jaina paraMparAmAM ja nahi paraMtu vaidika ane bauddha paraMparAmAM paNa prApta thAya che. mahAbhAratanA vanaparva adhyAya 134mAM paNa prastuta zailImAM ja vicAro saMgrahita karavAmAM AvyA che ane bauddhagraMtha aMguttaranikAya, pugalapajajati, mahAvyutpatti tathA dharma saMgrahamAM paNa prastuta zailI daSTigocara thAya che. jenAgamamAM traNa prakAranA sthaviro batAvyA che temAM zrutasthavira mATe "ThANasamavAyadhare A vizeSaNa batAvyuM che. A uparathI ThANAMga - samavAyAMganuM keTaluM mahattva che te saheje samajI zakAya che. AgamasAra dehana 177 Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha samavAyAMga tathA nandIsUtramAM ThANAMgano paricaya karAvatAM lakhyuM che ke AmAM svasamaya, parasamaya ane sva-para ubhaya samaya, jIva-ajIva-jIvAjIva, loka, alekanI sthApanA karI che. padArthanA dravya-kSetra-kALa ane paryAyanI daSTie cintana karavAmAM AvyuM che. eka sthAna, be sthAna yAvat daza sthAna dvArA dezavidha vakatavyatAnI sthApanA karI che ane dhamAMstikAya, adhamastikAya Adi dravyAnI prarUpaNa paNa karela che. AmAM 1 zrutaska, 10 adhyayana, 21 uddezanakALa, 21 samudezanakALa, para hajAra pada, saMkhyAta akSara, anaMtagama, anaMtaparyAya tathA varNananI draSTie asaMkhyAta trasa ane anaMta sthAvaranuM nirUpaNa che. vartamAnamAM prastuta sUtrane pATha 3770 zloka parimANa che. ame agAu batAvI gayA chIe ke saMkhyAkramanI dRSTie dravya, guNa, kriyA vagerenuM prastuta AgamamAM nirUpaNa che. prathama prakaraNamAM eka, bIjAmAM be, trIjAmAM traNa A pramANe anukrame antima prakaraNamAM dazavidha vastaonuM nirUpaNa che ane teja saMkhyAne AdhAre prakaraNono nAmanirdeza karavAmAM AvyuM che. je prakaraNamAM sAmagrInI pracuratA thaI gaI te prakaraNanA upavibhAga karyo che. bIjA, trIjA ane cothA A traNa prakAranA cAra-cAra upavibhAge karyo che. pAMcamAM prakaraNanA traNa upavibhAge karyo che. bAkInA sthAnonA upavibhAge kayAM nathI. prastuta AgamamAM zramaNa bhagavAna mahAvIra pachI bIjIthI chaThI zatAbdi sudhInI aneka ghaTanAo AvI che. jethI vidvAnene evI zaMkA uddabhUta thaI gaI che ke prastuta Agama arvAcIna che. te zaMkAo A pramANe che 1. navamA sthAne gadAsagaNuM, uttarabalisahagaNa, udehagaNa, cAraNagaNa, uDuvAtitagaNa, visavAtigaNa, kAmaDita gaNa, mAnavagaNa ane keDitagaNa. A gAnI utpattine ullekha kalpasUtramAM thayo che. A badhA gaNa mahAvIra nirvANathI 200 thI 500 varSa sudhImAM thayA che. (2) sAtamA sthAne jamAli, tiSyagupta, ASADha, azvAmitra, gaMga, rohagupta ane vhAmAhila. A sAta nilonuM varNana che. AmAMthI prathama be sivAyanA zeSa pAMca nihanava bhagavAna mahAvIranA nirvANa pachI trIjI zatAbdithI laIne chaThI zatAbdinI madhyamAM thayA che. uttaramAM nivedana che ke - jaina daSTie bhagavAna mahAvIra sarvajJa hatA, tethI teo pAchaLathI thanArI - bhaviSyanI ghaTanAonuM sUcana kare temAM kaI Azcarya nathI. jema ke navamA sthAnamAM AgAmI utsarpiNIkALanA bhAvI tIrthakara mahApadmanuM caritra ApyuM che. A sivAya bIjA paNa aneka sthaLe bhAvamAM thanArI ghaTanAono ullekha che. bIjI vAta e che ke pahelAM Agane kRtiparaMparAzrI cAlyA AvatA hatA. te pAThanuM saMkalana ane Akalana AcArya Rndila ane devaddhigaNI kSamAzramaNanA samaye lipibaddha karavAmAM AvyuM. te vakhate te ghaTanAo ke jemane ulekha prastuta AgamamAM che te bhaviSyamAM thanArI ghaTanAo, bhUtakALanI banI gaI hatI. tethI janamAnasamAM bhrAnti utpanna na thaI jAya te daSTie AcAryoe bhaviSyakALanI jagyAe bhUtakALanI kriyA ApI hoya athavA te AcAryoe te vakhata sudhInI ghaTita ghaTanAo AmAM saMkalita karI dIdhI hoya. AvI be cAra ghaTanAe sammilita karI devAthI prastuta Agama gaNadharakRta nathI ema kathana karavuM ucita jaNAtuM nathI. prathama sthAnamAM AtmA, anAtmA, bandha ane mokSa Adine sAmAnya daSTie eka - eka batAvyA che. guNa, dharma ane svabhAvanI samAnatAne lIdhe aneka judA-judA padArthone eka kahyAM che. bIjA sthAnamAM jIvAdi padArthone be be prakAra karI varNavyA che. jema ke AtmAnA siddha ane saMsArI. dharmanA sAgAra ane anagAra, zrata ane cAritra. baMdhanA rAga ane dveSa, vItarAganA upazAnta-kaSAya ane kSINakaSAya, kALanA utsarpiNI ane avasarpiNI, rAzinA jIvarAzi ane ajIvarAzI A pramANe babbe prakAra batAvyA che. trIjA sthAnamAM pahelAMnI apekSAe sthUladaSTie ciMtana karavAmAM AvyuM che. jemake- daSTi 3. (1) samyagadaSTi (2) miyAdaSTi ane (3) mizradaSTi. veda 3. (1) strIveda, (2) puruSaveda, (3) napuMsakave. loka 3. (1) urvaka (2) aleka (3) maleka. AhAra 3-sacitta, acitta ane mizra vagere prakAre batAvyA che. cothA sthAnamAM aneka cAbhaMgIono ullekha che. AcArya, zrAvaka vi. nuM upamA dvArA citraNa karI batAvyuM 178 tattvadarzana Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ putra gurudeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja ja mazatAhida smRtigraMtha che. jemake- (1) khajUra uparathI mRdu paraMtu aMdarathI kaThora (2) badAma uparathI kaThora paNa aMdarathI kamaLa (3) sepArIaMdara ane bahAra bane bAjuthI kaThora (4) drAkSa-upara ane aMdara baMne tarapha mRdu. tevI rIte cAra prakAranA puruSonuM svarUpa batAvyuM che. (1) rUpavAna paraMtu guNahIna (2) guNavAna paraMtu rU5hIne (3) rUpa ane guNa banethI hIna (4) rUpa ane guNa bannethI saMpanna. cAra prakAranA kuMbha che. (1) amRtano ghaDo ane viSanuM DhAMkaNuM (2) viSane ghaDe ane amRtanuM DhAMkaNuM (3) viSano ghaDo ane viSanuM DhAMkaNuM (4) amRta ghaDe ane amRtanuM DhAMkaNuM. pAMcamA sthAne pAMca vAtone prakAzita karI che. jemake-jIvanA pAMca prakAra-ekendriya, beIndriya, teIndriya, cauridriya, paMcendriya. viSaya pAMca-zabda, rUpa, rasa, gaMdha, sparza. Indriye pAMca-zrota, cakSu, ghANa, rasanA, sparzana. ajIvanA pAMca prakAra-dharma, adharma, AkAza, pudagala ane kALa. - chaThA sthAnamAM chavAdi padArthonI cha saMkhyAnuM varNana che. jemake-pRthvI, apa, tejasu, vAyu, vanaspati ane trasa. vezyA cha-kRSNa, nIla, kApata, teje, paddha ane zukala. sAtamA sthAnamAM sAtanuM varNana che. jIvana sAta prakAra-sUma ekendriya, bAdara ekendriya, beIndriya, teIndriya, caurindriya, asaMjJI paMcendriya ane saMjJI paMcendriya, bhaya sAta che-Ilekabhaya, parAkabhaya, AdAnabhaya, Akasimakabhaya, apayazabhaya, AjIvikAbhaya, maraNubhaya vagere. AThamA sthAnamAM AtmAnA ATha prakAra-dravya, kaSAya, roga, upaga, jJAna, darzana, cAritra ane vIrya. ATha prakAranA mada-jAti, kuLa, baLa, rUpa, lAbha, tapa, zrata, aizvarya. ATha samiti che-IrSA samiti, bhASAsamiti, eSaNuM samiti AdAna nikSepaNa samiti, paristhApanA samiti, mana samiti, vacana samiti, kAya samiti. navamA sthAnamAM navanI saMkhyAnuM varNana che. jemake nava tatva, cakravartInI navanidhio, puNyanA nava prakAra vagere. dasamA sthAnamAM dazanI saMkhyAnuM varNana che jemake-dharmanA daza prakAra-kSamA, nirlobhatA, Arjava, mAva, lAghava, satya, saMyama, tapa, tyAga, brahmacarya. daza prakAranA sukha-zarIranuM Arogya, dIghAyuSya, ADhayatA-saMpannatA, zabda tathA rUpanuM kAmasukha, ISTagaMdha, rasa ane sparzarUpa bhogasukha, saMtoSa, AvazyaktAnI pUrti, sukhaga, niSkramaNa, nirAbAdha sukha-mokSa. daza prakAre kenI utpattinA kAraNe. daza Azcarya vagere. A pramANe joyuM ke prastuta AgamamAM svasamaya, parasamaya tathA sva-parasamaya banenI sthApanA karI che. saMgrahanayanI daSTie jayAM jIvamAM ekatAnuM pratipAdana karyuM che tyAM vyavahAranayanI daSTie temanuM judApaNuM batAvyuM che. saMgrahanaya anusAra caitanyaguNanI apekSAe jIva eka che. vyavahAranayanI daSTie pratyeka jIva alaga-alaga che. jemakejJAna ane darzananI daSTie ane be bhAgamAM vibhakata karI zakAya che. utpAda-vyaya ane dhrauvyanI daSTie traNa bhAgomAM vibhakata karI zakAya che. cAra gatimAM paribhramaNa karavAnI daSTie cAra bhAgomAM, pAriNumika Adi pAMca bhAvonI daSTie pAMca bhAgomAM vibhakata karI zakAya che. saMsAramAM saMkramaNanA samayane pUrva - 5 uda4 - a A cha dizAomAM gamana karavAnI daSTie cha bhAgomAM vibhakata karI zakAya che. svAda asti, svAda nAsti, svAda astinAsti, syAd avakatavya svAdu ati avakatavya, svAda nAsti avakatavya svAda astinAsti avakatavya-A pramANe saptabhaMgInI daSTie te sAta bhAgamAM vibhakata karI zakAya che. ATha karmonI dRSTie tene ATha bhAgomAM, nava padArtha (tattava)mAM pariNamana karavAnI kSamatAnI apekSAe tene nava bhAgamAM vibhakata karI zakAya che. pRthvI, pANI, agni, vAyu, pratyeka vanaspati, sAdhAraNa vanaspati, beIndriya, Indriya, caurindriya ane paMcendriyanI daSTie te daza bhAgomAM vibhakta karI zakAya che.' A pramANe sthAnAMgamAM pudaMgala vagerenI ekatva tathA bethI daza sudhInI paryAnuM varNana che. paryAnI apekSAe 1 kapAya pAhuDa bhA. 1, pR. 123 179 Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbida smRtigraMthA eka tava anaMta bhAgomAM vibhakata thaI zake che ane dravyanI apekSAe anaMta bhAga eka tattvamAM samAI zake che. A abheda ane bhedanI vyAkhyA prastuta AgamamAM joI zakAya che. 4 - samavAyAMga samavAyAMganuM dvAdazAMgImAM cothuM sthAna che. samavAyAMganI vRttimAM lakhyuM che ke AmAM chava, ajIva vagere padArtha - tane paricacheda athavA samavatAra che tethI prastuta AgamanuM nAma samavAya athavA samavAo che. digaMbara grantha gammasAranA abhimatAnusAra AmAM jIvAdi padArthone sAdazya sAmAnyathI nirNaya levAmAM Avyo che tethI AnuM nAma samavAya paDayuM che. je naMdI sUtramAM samavAyAMganI viSayasUci A pramANe prApta thAya che. (1) jIva, ajIva, loka, aleka tathA svasamaya, parasamayane samavatAra. (2) ekathI laIne so sudhInI saMkhyAne vikAsa. (3) dvAdazAMgI gaNipiTakane paricaya. samavAyAMgamAM samavAyanI je viSaya-saci ApavAmAM AvI che te A pramANe che(1) jIva, ajIva, loka, aleka, svasamaya ane parasamayane samavatAra. (2) ekathI se saMkhyA sudhI vikAsa. (3) dvAdazAMgI gaNipiTakanuM varNana. (4) AhAra (5) ucchavAsa (6).lezyA (7) AvAsa (8) upapAta (9) avana (10) avagAha (11) vedanA (12) vidhAna (13) upaga (14) vega (15) Indriya (16) kaSAya (17) ni (18) kulakara (1) tIrtha kara (20) gaNadhara (21) cakravartI (22) baladeva-vAsudeva. banne viSaya-sUcIonuM adhyayana karavAthI A hakIkata spaSTa parijJAta thAya che ke naMdInI sUci saMkSipta che ane samavAyAMganI vistRta che. saMkSipta ane vistRta sUcinI jema Agama paNa saMkSipta ane vistRta banI jAya che. naMdI ane samavAyAMgamAM ekaso sudhI ekotterikA vRddhi thAya che e spaSTa nirdeza che. paraMtu temAM anekorikA vRddhino ullekha thayo nathI. naMdIcUrNi, naMdI haribhadrIya vRtti, naMdImalayagirivRtti A traNemAM paNa ane kArikA vRddhino keI nirdeza nathI. samavAyAMganI vRttimAM AcArya abhayadeve ane kerikA vRddhino ullekha karyo che, temanA abhimatAnusAra so sudhI ekArikA vRddhi thAya che ane tyAra pachI ane kerikA vRddhi thAya che. AthI ema parijJAta thAya che ke samavAyAMganA vivaraNanA AdhAre vRttikAre A ullekha karyo nathI paraMtu samavAyAMgamAM je pATha maLe che tene AdhAre temaNe A varNana karela che. 1 samiti - samaka atyAdhikamena ayanaya: - parichedo jIvAjIvAdi - vividha padArthasAsya yansisau sazavAya:, samavayanti vA . samavasarani samiti nAnAvidhA AtmAda bhAvA abhidheyatayA yasminasI samavAya Iti. - samavAyavRtti, patra 1 2 "sa - saMgraheNa sAdazyasAmAna aveyate jJAyane jIvAdipadArtha dravyakAlabhAvanAmAzritya sarimanniti samavAyAMgama - gammadasAra, jIvakArDa jIvaprabodhinI TIkA, gA. 356 3 se ki tuM samavAe? samavAe NaM jIvA samAsijati, ajIvA samAsijarjati jIvAjIvA samAsijarjati. sasamae sayAsijajaI, parasamae samAsijajaI, sasamaya - parasamae samAsijajaI. loe samAsijaI, loe samAsijajaI, leyAe samAsijajaI, samavAeNe egAIyANe egunAriyAMNe hANasayuM - nivaThThayANuM bhAvAnuM parvaNA AghavijajaI, duvAlasaviharasa ya gaNipiDarisa pallayuge mAsijajaI. - nandI sU. 83 ja samavAyAMga prakIrNaka samavAya sUtra 92 5 ca zabdasya cAnyatra sambandhAdekorarikA anekotterikA ca, tatra zAM vAvaDekorarikA parateDanekoriketi - samavAyAMga vRtti, patra 105. 180 tattvadarzana Private & Personal Use Only Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUNya gurUdaiva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha ahIM prazna e thAya che ke nIsUtramAM je samavAyAMgano paricaya ApavAmAM Ave che, te paricayathI vartamAnamAM upalabdha samavAyAMga zuM bhinna che? bIjo prazna e che ke vartamAnamAM je samavAyAMga che te devaddhigaNikSamAzramaNanI vAcanA che ? jo ema hoya to samavAyAMganA ane vivaraNamAM aMtaranuM kAraNa zuM che? uttaramAM nivedana e che ke nandImAM samavAyAMganuM je vivaraNa che temAM antima varNana dvAdazAMgInuM che. paraMtu vartamAnamAM je samavAyAMga che temAM dvAdazAMgIthI AgaLa aneka viSaye pratipAdita karavAmAM AvyA che tethI nandIgata samavAyAMganA vivaraNathI A AkAranI daSTie taddana bhinna che. bIjA praznane nirNAyakarUpathI uttara Apavo kaThaNa che; tathApi ema kahI zakAya che ke AgamanI vAcanAo cArya abhayadevasUrie samavAyAMganI aDada vAcanAne ulekha pitAnI vRtimAM karyo che. AthI e anumAna saheje karI zakAya che ke nandImAM je samavAyAMgane paricaya Apyo che te laghuvacanAnI daSTie Ape have joIe. samavAyAMganA parivardhita pAkoranA saMbaMdhamAM vie be anumAne karyA che. te anumAna kyAM sudhI satya che te nizcitarUpathI kahI zakAtuM nathI. (1) vartamAna upalabdha samavAyAMga devaddhigaNInI vAcanAthI pRthaka che. (2) athavA dvAdazAMgI pachInA aze devaddhigaNInA saMkalana pachI AmAM umeravAmAM AvyA che. je praratuta samavAyAMga pRthaka vAcanane hoya to A saMbaMdhamAM kaMI ne kaMI anuzruti avazya maLavI joItI hatI. jema tibbaraMDa graMtha mAthurI vAcanAne che tema. paraMtu samavAyAMganA saMbaMdhamAM evI kaI anukRti nathI tethI pahele anumAna barAbara nathI. bIjA anumAnanA saMbaMdhamAM nivedana che ke bhagavatI sUtramAM kulakara ane tIrthakara AdinA pUrNa vivaraNa mATe samavAyAMganA antima bhAgane jovAnuM sUcana karavAmAM AvyuM che. e ja pramANe sthAnAMga sUtramAM paNa baladeva-vAsudevanA pUrNa vivaraNa mATe samavAyAMganA antima bhAgane avakanArtha sUcana karavAmAM AvyuM che. AthI spaSTa pratIta thAya che ke samavAyAMgamAM je pariziSTa bhAga che te devagiNI kSamAzramaNanA vakhatamAMja joDavAmAM Avyo che. A eka anveSaNano viSaya che ke devaddhigaNI kSamAzramaNa ke je AganA saMkalanakartA che, temaNe samavAyAMga ane nandImAM samavAyAMganuM vivaraNa be prakAre zA mATe karyuM haze? pUrva pRSThomAM ame vibhinna vAcanAonA saMbaMdhamAM prakAza pADayo che. aneka vAcanAo thayela hovAthI aneka vAcanA-tara paNa prApta thAya che. evA saMbhava che ke A vAcanAntara vyAkhyAMza athavA pariziSTa umeravAthI thayA hoya. vidvAnoe evI kalpanA karI che ke samavAyAMgamAM dvAdazAMgIno uttaravatI je bhAga che te tenuM pariziSTa che. pariziSTanuM vivaraNa nadInI sUcimAM ApyuM nathI. samavAyAMganA pariziSTa bhAgamAM 11 padene je saMkSepa che te kaI daSTie AmAM saMlagna karela che te paNa vidvAna pAThake mATe vicAraNIya prazna che. samavAyAMgane vartamAnamAM upalabdha pATha 1667 zleka parimANa che. AmAM saMkhyAnA kamathI pRthvI, AkAza ane pAtALa A traNe lokenA jIvAdi samasta tattvonA dravya-kSetra-kALa ane bhAvanI daSTie ekathI laIne keTAnakoTi caya Apyo che. temaja AmAM AdhyAtmika tava. tIrthakara, gaNadhara, cakravartI ane vAsudevothI saMbaMdhita varNananI sAthe bhUgoLa-khagaLa Adi sAmagrI saMkalita karavAmAM AvI che. sthAnAMganI jema samavAyAMgamAM paNa saMkhyAnA kramathI varNana che. koI kaI sthaLe te zailI mUkIne bhedabhedanuM varNana paNa karyuM che. 1 bhagavatIsUtra za. 5, u. 5 2 sthAnAMga 9 - 19 - 20 3 aMgasuttANi bhA. 1, bhUmikA pR. 40-44 AgamasAra dehana 181 Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patha gradeva kavivaya paM. nAnacadrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha samavAyAMgamAM dravyanI daSTie jIva, pAla, dharma, adharma, AkAza AdinuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. kSetranI daSTie leka, aleka, siddhazilA AdinuM varNana karyuM che. kALanI daSTie samaya, AvalikA, muhUrta AdithI mAMDIne pApama, sAgaropama, utsapiNiI, avasarpiNI ane pugala parAvartana temaja cAra gatinA jIvonI sthiti vagere para ciMtana karavAmAM AvyuM che. tathA bhAvanI daSTie jJAna, darzana, viya Adi jIvanA bhAvonuM varNana che temaja varNa, gaMdha, rasa ane sparza Adi ajIva bhAvenuM varNana paNa karavAmAM AvyuM che. samavAyAMganA prathama samavAyamAM jIva, ajIva, Adi tatvonuM pratipAdana karatAM batAvyuM che ke saMgrahAyanI daSTie AtmA, leka, dharma, adharma Adi eka - eka che. tyAra pachI eka lAkha jananI laMbAI pahoLAIvALA jaMbUDhIpa, sarvArthasiddha vimAna, eka sAgaranI sthitivALA nArakI temaja devAdinuM vivaraNa ApyuM che. bIjA samavAyamAM be prakAranA daMDa- arthadaMDa, anarthadaMDa, be prakAranA baMdha- rAgabandha, Sabanya. A pramANe be be vastuono ullekha che. trIjA samavAyamAM traNa daMDa - mana, vacana ane kAyA, traNa zalya, traNa garava, traNa prakAranI virAdhanA AdinuM varNana che. cethA samavAyamAM cAra kaSAya, cAra dhyAna, cA2 vikathA, cAra saMjJA, cAra baMdha, cAra palyopama tathA cAra sAgaropama AyuSyavALA nArakI ane devone ulekha che. pAMcamA samavAyamAM pAMca kriyA, pAMca mahAvrata, pAMca kAmaguNa, pAMca Asrava, pAMca saMvara, pAMca samiti, pAMca astikAya AdinuM nirUpaNa che. chaThA samavAyamAM cha vezyA, SaDajIvanIkAya, cha bAhyatapa, cha AyaMkara tapa Adino ullekha che. prastuta samavAyane ane batAvyuM che ke svayaMbhU, svayaMbhUSaNa, zeSa, sughoSa Adi 20 devonA vimAnI utkRSTa sthiti 6 sAgaropamanI che. A deva 6 mAsanA antare bAhya tathA Abhyantara zvAsocchavAsa le che. temane 6 hajAra varSa vItyA pachI AhAranI IcchA jAgRta thAya che. sAtamA samavAyamAM sAta prakAranA bhayasthAna, sAta samudraghAta AdinuM varNana che bhagavAna mahAvIranuM zarIra sAta 2ni (muMDhA hAtha) pramANa UMcuM hatuM vigere. AThamAM samavAyamAM ATha madrasthAna, ATha pravacana - mAtA, ATha samayamAM kevaLI samudravAta, bhagavAna pArzvanA ATha gaNa ane ATha gaNadharono ulekha che. navamA samavAyamAM nava brahmacaryazapti. AcArAMganA prathama zrataskanyanA nava adhyayanano nAmanirdeza karavAmAM Avela che. bhagavAna pArzvanAthanA zarIranI UMcAI navaratni (mUDha hAtha) pramANa hatI. vigere. dasamA samavAyamAM jJAnavRddhi mATe anukULa evA mRgazira, Adra, puSya, pUrvA phAgunI, pUrvASADhA, pUrvAbhAdrapada, mULa, AleSA, hasta ane citrA A 10 nakSatrano ulalekha karavAmAM Ave che. vagere. agiyAramAM samavAyamAM agiyAra upAsaka paDimAo temaja anya aneka vastuonuM varNana che. bAramAM ramavAyamAM bAra bhikSu paDimAM uparAMta anya aneka bAbatane ulekha che. teramAM samavAyamAM nAza pAmelA prANAyupUrvanI 13 vastu ane 13 prakAranA cikitsAsthAnonuM vizleSaNa che caudamAM samavAyamAM 14 bhUtagrAma, 14 pUrva, bhagavAna mahAvIranA 14 hajAra zramaNa AdinuM varNana che. paMdaramA samavAyamAM vilupta thayela vidyAnupravAda pUrvanI paMdara vastuo tathA anya viSayanuM vizleSaNa che. seLamAM samavAyamAM AtmapravAda pUrvanI seLa vastuonuM varNana che. sattaramA samavAyamAM sattara prakAranA maraNa tathA saMyamanuM varNana che. aDhAramAM samavAyamAM zramaNonA aDhAra sthAno ullekha che. ogaNIsamAM samavAyamAM 19 tIrthakare gRhavAsamAM rahI pachI dIkSita thayAnuM batAvyuM che. 182 tavadarzana Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva Davivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAkida smRtigraMtha vIsamAM samavAyamAM pratyAkhyAnapUrvanI 20 vastuo upara prakAza pADavAmAM Avyo che. ekavIsamAM samavAyamAM 21 prakAranA de no ullekha che. bAvIsamA samavAyamAM daSTivAdanA 22 sUtra, china chedanayavALA 22 sUtra, AjIvakanI daSTie achina cheda nayavALA 22 sUtra, kauzikanI daSTie 22 sUtra, cetanaya svasamayanI daSTivALA 22 sUtre batAvavAmAM AvyA che. tevIsamA ramavAmAM bhagavAna ajitanAtha Adi 23 tIrthakaro pUrvabhavamAM 11 aMgadhara mAMDalika rAjAo hatA. tene ulekha che. covIsamAM samavAyamAM 24 tIrthakarane devAdhideva kahyA che. pacIsamA samavAyamAM pAMca mahAvratanI 25 bhAvanAo vagere para prakAza pADavAmAM AvyuM che. chavIsamAM samavAyamAM abhavya jIvane mehanIya karmanI 28 mAMthI 26 prakRtimAM sattAmAM hoya che ema batAvyuM che. sattAvIsamA samavAyamAM sAdhunA 27 guNonuM varNana karavAmAM AvyuM che. aThayAvIsamA samavAyamAM mehanIya karmanI 28 prakRtio temaja matijJAnanA 28 bhedo upara prakAza pADavAmAM Avyo che. ogaNatrIsamA samavAyamAM 29 pApakRta batAvyA che. aSADa, bhAdrapada, kArataka, piSa, phAgaNa ane vaizAkha A cha mahinAnA 29 divasa hoya che ema batAvyuM che. trIsamAM samavAyamAM mahA mohanIya karmabaMdhanA 30 kAraNe batAvyA che. ekatrIsamA samavAyamAM siddhonA 31 guNonuM varNana che. batrIsamA samavAyamAM 32 saMgraha ane 32 Indra vagere batAvyA che. tetrIsamA samavAyamAM 33 prakAranI AzAtanA, cotrIsamAmAM 34 atizaya, pAMtrIsamAmAM tIrthakaranI vANInA 35 atizaya batAvyA che. chavvIsamAmAM uttarAdhyayananA 36 adhyayano, sADatrIsamAmAM bha, kuMthunAthanA 37 gaNuM ane 37 gaNadhara, ADatrI samAmAM bha. pArzvanAthanI 38 hajAra zramaNiye, ogaNacAlIsamAmAM bha, naminAthanA 3900 avadhijJAnI, cAlIsamAmAM bha. ariSTaneminI 40 hajAra zramaNae batAvela che. ekatAlIsamA samavAyamAM bha. naminAthanI 41 hajAra zramaNue, beMtAlIsamAmAM nAmakarmanA 42 bheda ane bha. mahAvIra 42 varSathI kaMIka adhika samaya sudhI zramaNa paryAya pALIne siddha, budhdha, mukata thayA. teMtAlIsamAmAM kavipAkanA 43 adhyayana, cumAlIsamAmAM RSibhASitanA 44 adhyayana, pIstAlIsamAmAM mAnavakSetra, sImaMtaka narakAvAsa, uDu vimAna ane sidhdhazilA A ca2 ne 7pa lAkha yojana vistAravALAM batAvyAM che. chetAlIsamAmAM brAhmIlipinA 46 mAtRkAkSara, suDatAlIsamAmAM sthavira agnibhUtinA 47 varSa sudhI gRhavAsamAM rahevAnuM varNana che. aDatAlIsamAmAM bha. dharmanAthanA 48 gaNa ane 48 gaNadhara, ogaNapacAsamAmAM teIndriya jIvonI i9 ahorAtranI sthiti, pacAsamA samavAyamAM bha, munisuvratanI 50 hajAra zramaNI hatI vi. nuM varNana karela che. ekAvanamAM samavAyamAM nava brahmacarya adhyayananA 51 uddezakALa, bAvanamAmAM mehanIya karmanA para nAme batAvyA che. tepanamAmAM bha0 mahAvIranA 53 sAdhu eka varSanI dIkSA pachI anuttara vimAnamAM gayA tenuM varNana che. copanamAmAM bhArata ane iravatamAM anukrame 54-57 uttama puru thayA tathA bha. ariSTanemi 54 rAtri sudhI martha rahyA tathA bha anaMtanAthane 54 gaNa ane 57 gaNadhara hatA. paMcAvanamAmAM bhagavatI mahila papa hajAra varSanuM Ayu pUrNa karI siddha thayA. chapanamAmAM bha. vimalanA pa6 gaNa tathA pa6 gaNadharo hatA. sattA vanamAmAM malibhagavatInA pa7 se manaH paryAvajJAnI hatA. aThAvanamAmAM jJAnAvaraNIya, vedanIya, AyuSya, nAma ane anaMtarAya A pAMca karmonI 58 uttara prakRtio batAvI che. ogaNasAThamAmAM candra saMvatsaranI eka chata pa9 ahorAtrinI hoya che. sAThamAM samavAyamAM sUryanuM 60 muhUrta sudhI eka maMDaLamAM rahevAno ullekha che. ekasaThamA samavAyamAM eka yuganA 61 mAsa batAvyA che. bAsaThamAmAM bha. vAsupUjayanA 62 gaNu ane 62 gaNadhara batAvyA che. tresaThamAmAM bha. jhaSabhadeve 63 lAkha pUrva sudhI rAjyasiMhAsana para rahyA pachI dIkSA lIdhI AgamasAra dehana 183 Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAliMda smRtigraMthare tenuM varNana che. cesaThamA mAM cakatanA bahumUlya 64 hArone uvekha che. pAMsaThamAmAM gaNadhara maurya putre 25 varSa sudhI gRhavAsamAM rahIne dIkSA grahaNa karI. chAsaThamAmAM bha zreyAMsanAthanA 66 gaNu ane 66 gaNadharo hatA. temaja matijJAnanI utkRSTa sthiti 66 sAgaropatranI batAvI che. saDasaDamAM samavAyamAM eka yugamAM nakSatramAsanI gaNanAthI 67 mAsa batAvyA che. aDasaThamA samavAyamAM dhAtakIkhaMDa dvIpamAM cakravatInI 68 vijaya, 68 rAjadhAnIo ane utkRSTa 68 arihaMta hoya che. temaja bha. vimalanAthanA 68 hajAra zramaNo hatA. ogaNasItteramAM samavAyamAM mAnavalAkamAM merU sivAya 29 varSa ane 69 varSa dhara parvata che. sItteramA samavAyamAM aSADa pUrNimAthI eka mAsa ane vIsa rAtri vyatIta thatAM ane 70 rAtri avazeSa rahetAM bha. mahAvIre varSAvAsa karyo tenuM varNana che. paraMparAthI varSAvAsane artha saMvatsarI karavAmAM Ave che. eketeramA samavAyamAM bha. ajita ane cakravatI sagara 71 lAkha pUrva sudhI gRhavAsamAM rahyA ane pachI dIkSita thayA. teramA samavAyamAM bha. mahAvIranuM ane temanA gaNadhara acalabhrAtAnuM 72 varSanuM AyuSya batAvela che temaja 72 kaLAono paNa ullekha che. tetaramAmAM vijaya nAmanA baLadeva 73 lAkha pUrvanuM AyuSya pUrNa karIne siddha thayA. cameteramAmAM gaNadhara agnibhUti cumotera varSanuM AyuSya bhogavI siddha thayA. paMcoteramAmAM bha suvidhinA 7500 kevaLI hatA. bha. zItala 75 lAkha pUrva ane bha. zAnti 75 hajAra varSa gRhavAsamAM rahyA. chetaramAmAM vidyukumAra Adi bhavanapati devonA 76-76 bhavane batAvyA che. satateramAmAM samrATa bharata 77 lAkha pUrva sudhI kumArAvasthAmAM rahyA ane 77 rAjAonI sAthe temaNe saMyamamArga grahaNa karyo. aThe teramAmAM gaNadhara akaMpita 78 varSanI Ayu purI karI siddha thayA. ogaNaeMsImAmAM chaThI narakanA madhyabhAgathI chaThA ghAdhinI nIce sudhI 74 hajAra jana che. eMsImAM samavAyamAM tripRSTha vAsudeva 80 lAkha varSa sudhI samrATa pada para rahyA. ekayAsImAM samavAyamAM bha. kunthanA 8100 manaH paryavajJAnI hatA. khyAtImAM samavAyamAM 82 rAtrIe vyatIta thatAM zramaNa bhagavAna mahAvIrano jIva garbhAnaramAM laI javAmAM Avyo hato. cAsImAM samavAyamAM bha. zItalanA 83 gaNu ane 83 gaNadharo hatA. cerAsImAmAM bha. rASabhadevanuM 84 lAkha pUrvanuM AyuSya, temaja bha. zreyAMsanuM 84 lAkha varSanuM AyuSya hatuM. bha. kaSabhadevanAM 84 gaNu, 84 gaNadhara ane 84 hajAra zramaNe hatA paMca. sImA samavAyamAM AcArAMganA 85 uddezanakALa batAvyA che. chAsImAM samavAyamAM bha. suvidhinA 86 gaNu ane 86 gaNadhara tathA bha. supArzvanA 8600 vAdI hatA. sattAsImAmAM jJAnAvaraNIya ane aMtarAya karmane choDI zeSa che kamenI 87 uttara prakRtio batAvI che. aThayAsImAmAM pratyeka sUrya ane candranA 88-88 mahAgraho batAvyA che. 89 pakhavADiyAM bAkI rahetAM bha. RSabha mekSe padhAyAM, bha. zAntine 89 hAra zramaNIo hatI. nevuM mAmAM bha. ajita ane bha. zani A banne tIrthakaronA 90-90 gaNu ane 90-90 gaNadhara hatA. 91mA samavAyamAM bha. kunthanA 91 hajAra avadhijJAnI zramaNe hatA. haramA samavAyamAM gaNadhara IndrabhUti 92 varSanuM AyuSya pUrNa karI mukata thayA. 93mAM samavAyamAM bha. candraprabhanA 93 gaNu ane 93 gaNadhara hatA. temaja bha. zAntinA 9300 caturdaza pUrvadharo hatA. 94mAM samavAyamAM bha. ajitanA 9000 avadhijJAnI zramaNo hatA. 5mAM samavAyamAM bha. pArzvanA 95 gaNa ane 95 gaNadharo hatA. temaja bha. kunthanuM 95 hajAra varSanuM AyuSya hatuM. 96mAM samavAyamAM pratyeka cakavatane 96 karoDa gAma hoya che. 97mAM samavAyamAM ATha karmonI 97 uttara pravRtio che. 98mAM samavAyamAM revatIthI jayeSThA paryAnuM 19 nakSatronA 98 tArAe che. 9mAM samavAyamAM merU parvata pRthvIthI jana UMce che. 100mA samavAyamAM bha. pArzvanuM temaja gaNadhara sudhamAMnuM AyuSya 100 varSanuM hatuM. A pramANe varNana karela che. - somA samavAyanI saMkhyA pachI anukrame 150-200-250-300-35-400-450-500 yAvat 1000, 1100thI 2000 ane pachI 10000 thI 1 lAkha. 1 lAkhathI 8 lAkha ane karoDanI saMkhyAvALI vibhinna vastuonuM temanI saMkhyA anusAra judA judA samavAmAM saMkalanAtmaka vivaraNa ApyuM che. 184 tattavadarzana Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pazva gasadadha viSaya paM. nAnanTa maDara javA mATe tra gurudeva kAghavaya pa. nAnacajI mahAraja jamazatAkida matigraMtha keTi (karoDavALA) samavAyamAM bha. mahAvIranA tIrthakara bhavathI pahelAM chaThA padilanA bhAvamAM eka karoDa varSanuM zramaNya paryAya batAvyuM che. tyAra pachI kaTAkoTi samavAyamAM bha. aSabhathI bha. mahAvIra sudhInI vaccenuM aMtara eka kaTAkeTi sAgara batAvyuM che. tyArabAda dvAdazAMgIne gaNipiTaka nAmathI paricaya Ape che. tatpazcAt samavasaraNanuM varNana che. jaMbudvIpanA bharatakSetranI utsarpiNI-avasarpiNInA kulakaronuM varNana che, temaja vartamAna avasarpiNInA kulakara ane temanI patnIonuM varNana che. tadanantara vartamAna avasarpiNI kALanA 24 tIrthakaranuM saMkSepamAM mahattvapUrNa vivaraNa ApyuM che. tIrthakaro sivAya temanA mAtApitAnA nAma, tIrthakaronA pUrvajonA nAma, temanI zibikAo, janmasthAna, devaduSya, dIkSA, sAthI, dIkSAta5, prathama bhikSA pradAna karanAra, prathama bhikSA tathA maLela padArtha, temanA caityavRkSo tathA temanI UMcAI, temanA prathama ziSya tathA ziSyAo-A badhI bAbatonuM vivaraNa ApavAmAM AvyuM che. temaja cakravatI, baladeva, vAsudevano paricaya paNa Apyo che. prativAsudeve nA nAma ApyA che. paraMtu temane mahApuruSonI haroLamAM gaNyA nathI. tyAra bAda jaMbudvIpanA airAvata kSetranA tIrthakara, bharata kSetramAM thanArA AgAmI utsarpiNI kALanA kulakara, airavatanA daza kulakara tathA bharata ane airAvatanA AgAmI utsarpiNI kALamAM thanArA 24 tIrthakara, cakravatI, baLadeva tathA vAsudevanA saMbaMdhamAM jJAtavya batAvela che. temaja prativAsudevanA nAmone nirdeza karyo che. sUtranA antamAM prastuta sUtranI saMkSepamAM viSayasUci paNa Apela che. A pramANe ApaNe joyuM ke samavAyAMgamAM jijJAsu sAdhaka mATe tathA anveSaNakartAo mATe aneka mahattvapUrNa tonuM saMkalana karavAmAM AvyuM che. vastuvijJAna, jena siddhAnta tathA jena ItihAsanI daSTie A sUtra atyanta mahatvapUrNa che. Adhunika cintako samavAyAMgamAM varNita gaNadhara tamanuM 92 varSanuM AyuSya temaja gaNadhara sudharmAnuM 100 varSanuM AyuSya vAMcIne rame tarka prastuta kare che ke samavAyAMganI racanA sudharmAnA me kSe gayA pachI thaI che. temanA tarkanA samAdhAnamAM ame namra nivedana karavA IcchIe chIe ke A gaNadharonI sthitinA saMbaMdhamAM kayAMya bhrama na thaI jAya jethI devaddhigaNIkSamAzramaNe saMkalana karatI vakhate AmAM umeryuM che. zeSa samavAya te gaNadhakRta ja che jevuM sthAnAMganA paricayamAM ame spaSTa karyuM che. 5 bhagavatI (vyAkhyAprajJapti) sUtra - dvAdazAMgImAM vyAkhyAprajJaptinuM pAMcamuM sthAna che. praznottarazailImAM lakhAyela hovAthI prastuta AgamanuM nAma vyAkhyAprajJapti che. samavAyAMga ane nandImAM lakhyuM che ke vyAkhyA prajJaptimAM 36 hajAra praznonuM vyAkaraNa (samAdhAna) che. digaMbara grantha tatvArtha vArtika, pakhaMDAgama * ane kaSAyapAhuDamAM lakhyuM che ke vyAkhyAprajJaptimAM 60 hajAra praznonuM vyAkaraNa (kathana) che. AnuM prAkata nAma viyAha paNuti" che. pratilipikAe 'vibAha paNati ApyuM che. vRttikA2 AcArya abhayadeve "vivAha paNutino artha karatAM lakhyuM che ke zaitamAdi zine temanA pranonA uttaramAM bha. mahAvIre atyuttama vidhithI vividha viSayonuM je vivecana karyuM che te sudhamasvAmI dvArA pitAnA ziSya jaMbUne prarUpita karavAmAM AvyuM hatuM. te vizada vivecana jemAM karavAmAM AvyuM hoya te "vyAkhyAprajJapita' che. 1.--samavAyAMga sUtra- 93, 2. nandI sUtra 85 3. tattvArthavArtika 120. 4, 5TaviDAgama 1, pR. 101 5. kaSAya pAhuDa 1, pR. 125 6. vi - vividhA A - abhividhinA, khyA - khyAtAni bhagavata mahAvIrasya gautamAdIna vineyAna prati pratipadArthapratipAdanAni vyAkhyA: tA: prajJApyatve, bhagavatA sudharmasvAminA jaMbUnAmAnamasti yasyAma (kha) vivAhaprajJapti- . jemAM vividha pravAhonI prajJApanA karavAmAM AvI hoya te - vivAha paNatti (ga) evI ja rIte 'vibAha paNa'i zabdanI vyAkhyAmAM lakhyuM che ke, "vi - bAdhA - prajJapti' arthAta jemAM nibaMdhapaNe athavA pramANathI abAdhita nirUpaNa karavAmAM AvyuM che te "vibAha paNati' che. AgamasAra dehana 185 Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavilaya paM. nAnacadrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha anya AganI apekSA prastuta Agama ghaNuM vizALa che. viSayavastunI daSTie AmAM vividhatA che. vizvavidyAnI nathI ke jenI prastuta AgamamAM pratyakSa athavA parokSarUpathI carcA karavAmAM na AvI hoya. A Agama pratye atyanta zraddhA janamAnasamAM rahI che. jenA pariNAma svarUpe vyAkhyAprajJaptinI pahelAM "bhagavatI' evuM vizeSaNa prayukata thavA lAgyuM ane saukAothI te "bhagavatI evuM vizeSaNa A AgamanuM na rahetAM svataMtra nAma ja thaI gayuM che. vartamAnamAM vyAkhyAprajJaptinI apekSA 'bhagavatI nAma vadhu pracalita che. mahAyAna bauddhamAM prajJApAramitA nAmane je grantha che tenuM paNa temanAmAM atyanta mahattva che. tethI aSTasAhasikA prajJA pAramitAnuM apara nAma bhagavatI prApta thAya che. tema jenAgomAM bhagavatI prasiddha che. samavAyAMgamAM batAvyuM che ke aneka devatAoe, rAjA tathA rAjarSioe bhagavAnane aneka prakAranA prazna pUchyA. bhagavAne te badhA praznonA vistArathI uttara ApyA, temanuM AmAM saMkalana che. AmAM svasamaya, parasamaya, jIva, ajIva, loka, alekanI vyAkhyA karavAmAM AvI che. AcArya akalaMkanA abhimatAnusAra prastuta Agamana jIva che ke nahIM? AvA prakAranA aneka praznonuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. AcArya vIrasenanuM kathana che ke vyAkhyAprajJaptimAM praznottaronI sAthe sAthe 96 hajAra china cheda nathI jJApanIya zubha ane azubhanuM varNana che. prastuta AgamamAM 1 zrutaskandha, 101 adhyayana, 10 hajAra uddezakALa, 10 hajAra samudezanakALa, 36 hajAra prazna ane temanA uttara, 288000 pada ane saMkhyAta akSara che. vyAkhyAprajJaptinI varNana paridhimAM anaMtagama, anaMtaparyAya, parimiti-sa ane anaMta sthAvara Ave che. vyAkhyA prajJaptinA adhyayane zatakanA nAmathI vizrata che. vartamAnamAM AnA 138 zAka ane 1925 uddezaka che. prathama 32 zataka pUrNa svataMtra che. 33 thI 39 sudhInA sAta zataka 12-12 zatakanA samavAya che. 40 muM zataka 21 zatakane samavAya che. 41 muM zataka svataMtra che. badhA maLIne 138 zataka thAya che. AmAM 41 mukhya che, zeSa avAntara zataka che. prathama zatakamAM calana Adi daza uddezaka che. prAraMbhamAM namaskAra maMtra, brAhmI lipi tathA zratane namaskAra karI maMgaLAcaraNa karyuM che. praznotthAnamAM bhagavAna mahAvIra ane gaNadhara gautamane saMkSepamAM paricaya Ape che. tyAra bAda calita vagere nava prazna, 24 daMDakanA AhAra, sthiti, zvAsocchavAsa, kALane vicAra, saMvRta ane asaMvRta anagAra ane asaMyatinA devagatinuM kAraNa vagere batAvela che. A vAta samaraNamAM rAkhavA yogya che ke bhagavAne jInA cha nikAya batAvyA che. temAM trasanikAyanA jIva to pratyakSa che. have to vijJAne vanaspatikAyamAM jIva pratyakSa karI batAvyA che paraMtu pRthvI, pANI, agni ane vAyu A cAra nikAmAM jIva vijJAna dvArA svIkata thayA nathI. bhagavAna mahAvIre pRthvI Adi nuM kevaLa astitva ja mAnyuM nathI paraMtu temanuM jIvana, AhAra, zvAsa, caitanyavikAsa, saMjJAo Adi viSaya upara paNa vistArathI prakAza pADe che. pRthvIkAyanA jIvono ochAmAM ochA jIvanakALa antarmuhUrtane che ane utkRSTa jIvanakALa 22 hajAra varSano che. A ja nizcita kamathI zvAsa letA nathI. kayAreka eka samayamAM te kayAreka vadhu samayamAM le che. temanAmAM AhAra grahaNa karavAnI IcchA thAya che. teo pratipaLa - pratikSaNa AhAra grahaNa kare che. temanAmAM caitanyane pragaTa karanArI sparza Indriya spaSTa che paraMtu anya indriyo nathI. mAnava jevI rIte PvAsa letI vakhate prANavAyu grahaNa kare che tevI rIte pRvIkAyanA jI zvAsa letI vakhate vAyunI sAthe ja pRthvI, pANI, agni ane vanaspatinA pugalo paNa grahaNa kare che.* 1 samavAyAMga sUtra 93 2 - tattvArthavAtika 120. - 3 kaSAyapAhuDa bhA. 1, pR. 125 4 chinnaIda e evI vyAkhyA paddhati che ke jemAM pratyeka kaleka ane sUtranI svataMtra vyAkhyA karavAmAM Ave che. temaja bIjA zloko ne sUtrothI nirapekSa vyAkhyA paNa karavAmAM Ave che. evI vyAkhyApadhdhati " chinnachedanaya" nA nAmathI oLakhAya che. 5 bhagavatI 1-1-32 8 bhagavatI 9-34-253254 tavadarzana Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivayae nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha pRthvInI jema pANI, agni, vAyu ane vanaspatinA jIvo zvAsa le che ane AhArAdi grahaNa kare che. Adhunika vijJAne vanaspatinA cha upara talasparzI anuzI vana tathA parizIlana karIne temanA rahasyane pragaTa karyo che. paranta pRthvI, pANI, agni ane vAyunA che ane paryApta zodhakhoLa thaI nathI. vanaspati kedha ane prema pradarzita kare che. nehapUrNa savyavahArathI te pulakita thaI jAya che ane ghaNupUrNa durvyavahArathI te saMkecAI plAna thaI jAya che. vijJAnanAM A parIkSaNanuM bhagavAna mahAvIranA A siddhAMtathI samarthana thAya che. bhagavAne vanaspatimAM paNa daza saMjJAo batAvI che - AhArasaMjJA, bhayasaMjJA, maithuna saMjJA, parigrahasaMjJA, kepasaMjJA, mAnasaMjJA, mAyAsaMjJA, lobhasaMjJa, lekasaMjJA ane ghasaMjJA. A saMjJAonuM astitva hovAthI vanaspati vagere tevoja vyavahAra aspaSTapaNe kare che ke je vyavahAra mAnava spaSTarUpathI kare che. A pramANe AvA seMkaDo viSe prastuta AgamamAM pratipAdita che ke jemane sAmAnyabuddhi grahaNa karI zakatI nathI. keTalAka viSaye te Adhunika vijJAnamAM paNa nUtana ze dha dvArA grAhya thaI cukayA che ane anya keTalAka viSaya Adhunika zodhanI pratIkSAmAM che. A zatakamAM chakAya jIvanikAya uparAMta vakata duHkhanuM vedana, upapAtanA asaMyata Adi 13 bela, kAMkSA mehanIya Adi 24 daMDakonA AvAsa, sthiti Adi sthAna, sarpaleka, aleka, kriyA, mahAvIra ane rohakanA praznottara, lokasthitimAM mazakanuM rUpaka, jIva ane pugalanA saMbaMdhamAM chidravALI naukAnuM rUpaka, jIvAdinA guruva- ladhuvane vicAra, sAmAyika Adi padenA artha, upapata, viraha vagere aneka bAbatanuM varNana che. bIjA zatakamAM zvAsocchavAsana vicAra, kuka parivrAjakanA leka ane maraNa saMbaMdhI prazna ane bha. mahAvIra dvArA temanA samAdhAna tathA bhagavAnanI pAse tenuM pravarjita thavuM, taMgiyAnA zrAvako dvArA pAdhApatyanI sAthe praznottara, samudaghAta, sAta pRvio, Indriyone vicora, udakagarbha vicAra, tiryakamAnuSI garbha, eka jIvanA pitA - putranuM utkRSTa parimANa AdinuM AmAM varNana che. - trIjA zatakamAM tAmalI tApasanI utkRSTa tapasAdhanAnuM varNana che. amarendranA pUrvabhavamAM te pUrNa nAmane tApasa hatuM. tenuM saudharma devalekamAM javuM ane zramaNa bhagavAna mahAvIranI zaraNamAM AvI potAnA prANane bacAvavA AdinuM varNana che. kriyA, vicAra, anagAra, vaikriya, lekapAla ane temanA kAryone ullekha che. cothA zatakamAM IzAna lokapAla, narayika upapAta, vezyA, pada AdinuM nirUpaNa che. pAMcamA zatakamAM nAradaputra ane nirgastha putrane saMvAda vagere che. chaThA zatakamAM vedanAnuM varNana che. narakamAM mahAdanA hovA chatAM paNa alpanirjarA thAya che ane keTalAya sthAnomAM alapavedanA hovA chatAM mahAnirjarA thAya che. nirjarA mATe kamarAga ane khaMjanarAganA vastronuM daSTAnta ApyuM che. sukuM ghAsa tathA agninI jema, tema ja tapelA tavA upara pANInuM TIpuM jema kSaNamAtramAM naSTa thaI jAya che tevIja rIte zramaNanA karmo saMyamanI sAdhanA temaja tArUpI agnithI naSTa thaI jAya che. a9pavedanA ane mahAnirjarAnI daSTAnta sahita cabhaMgI prastuta karI che. muhUrtanA zvAsocchavAsa ane kALamAna AvalikAthI utsarpiNI, avasarpiNI sudhInuM varNana che. sAtamA zatakamAM AhAraka, anAhAraka, karmanI gati, pratyAkhyAnanA bheda ane svarUpa, sAtA-asatAnA bandhanA kAraNe, mahAzilAkaMTaka ane rathamasala saMgrAmanuM varNana, varuNanAgane abhigraha ane divya devagati AdinuM varNana che. AThamA zatakamAM pudgala, AzIviSa, jJAnalabdhi, zramaNopAsakanA 49 bhAMgA, zrAvaka ane AjIvikA upAsakanI sAthe tulanA, traNa prakAranuM dAna, AcArya AdinA pratyenIka ane badhu AdinuM varNana che. navamA zatakamAM asaccA kevaLI, gAMgeya aNagAranA bhAMgA, kaSabhadatta ane devAnaMdA brAhmaNa ane jamAlInA bodha AdinuM varNana che. dazamAM zatakamAM dizA, saMvRta adhikAra, uttara, antarapi AdinuM varNana che. AgamasAra dehana 187 Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha agiyAramA zatakamAM zivarAjaRSine ullekha che. te hastinApuranA nivAsI hatA. temaNe dizApreAkSaka tApasenI dIkSA graDaNa karI hatI ane tyAra pachI tee mahAvIranA ziSya anyA hatA. sudarzana zeThe kALanA saMbaMdhamAM jijJAsAe prastuta karI ane bhagavAne tenuM samAdhAna karyuM. mahAbaLa temaja AbhiyAnA isIbhadra putranu varNana che. tyArabAda parivrAjaka pudaMgala bha. mahAvIranI pAse zramaNa banIne meAkSa prApta kare che te bAbata prakAza pADayA che. kharamA zatakamAM zrAvastInA zaMkha tathA peAkakhalI zrAvakone sAmuhikarUpathI khAi-pIine pAkSika pauSadha karyAnA ullekha che. zramaNApAsikA jayantI bha. mahAvIrane prazna ka2e che-bhante ! jIva zIghra gurutvane kema prApta thAya che? mahAvIre pharamAvyuM-jayantI! prANAtipAta vagere 18 dASAnuM sevana karavAthI jIva gurutvane prApta thAya che ane temanI nivRttithI jIva laghutvane prApta thAya che. jayaMtI - bhagavan ! mekSa prApta karavAnI yAgyatA jIvane svabhAvathI pra!sa thAya che ke pariNAmathI ? mahAvIra - mekSa prApta karavAnI ceAgyatA jIvamAM svabhAvathI thAya che, pariNAmathI nahi. jayaMtI - bhate ! jIva sUtA bhale ke jAgane bhale ? mahAvIra - keTalAka jIvAnu` sUvuM sAruM che ane keTalAka jIvenu jAgavu sAru che. je jIveA adhArmika che, adharmamAM Asakata che temanu sUvuM sAruM che ane je jIvA dhArmika che temanuM jAgavuM sAruM che. kAraNa ke dhArmika jAgIne dharmanI pravRtti kare che ane adhArmika jAgIne svayaM tathA khIjA jIvA mATe evI pravRtti kare che ke jenAthI karmabandhana thAya che. vagere. tyArapachI rAjA uDDayana bha. mahAvIrantu kaiAzAMkhImAM padArpaNa thatAM atyanta varNana che. A zatakamAM sAta pRthvIe, puddagala parivana upara vaca:ra, rUpI, ATha prakAranA Atma'nuM varNana karavAmAM AvyuM che. teramA zatakamAM sAta pRthvIomAM nArakI jIvAnI utpatti, bhavanapati, vANunyantara, jyAtiSI ane vaimAnika devAnuM varNana, nArakIneA AhAra, rAjA uDDayananI dIkSAnA vicAra ane peAtAnA putra abhicIkumAranA hitArthe kezIA rAjyAbhiSeka, abhicIkumAranuM mana malina thavu, samra!Ta kUNikanI pAse tenuM javu ane tyAra pachI zrAvakadharma grahaNa karavA temaja AleAcanA karyAM vagara marIne asurayeAnimAM utpanna thavuM vagere varNana che. prastuta zatakamAM bhASA, mana, kAya ane maraNu upara cintana karavAmAM Avyu che temaja karmaprakRti, zramaNanI vikriyA ane samuddAta upara prakAza pADavAmAM Avye che. AhalAda pUrNAMka darzanArthe jAya che tenu arUpI viSe cintana ane leAka tathA caudamA zatakamAM bhAvitAtmA aNugAra devaleAkamAM utpanna thAya che. nairiyakAnI gati, Ayuanya, gAtamane kevaLajJAnanI prApti na thavAthI udvignatA, bhagavAnanuM AzvAsana, temaja aMDa parivrAjakanu varNana che. temaja A ja zatakamAM kevaLInA jJAnanuM nirUpaNa paNa karavAmAM AvyuM che. paMdaramAM zatakamAM ezAlakane vistArathI paricaya ApyuM che. geAzAlaka bha. mahAvIranA bIjA varSAvAsamAM Ave che ane cha varSa sudhI bhagavAnanI sAthe eka gAmathI khIje gAma vicaraNa kare che. talanA cheDane joi te bhagavAna pAse jijJAsA prastuta kare che ane bhagavAnanA uttarane sAMbhaLI te niyativAda tarapha AkarSita thAya che. bhagavAna pAse teolezyAnI prAptinA upAya vi. pUche che. tyAMthI laIne tenA aMtima jIvana ane tenuM saMsAra paribhramaNa ane saMsAramukita sudhInuM savistara varNana ApyuM che. seALamA zatakamAM adhikaraNa, jarA, zAka, avagraha, zakendranI bhASA, karma-kriyA vicAra, nirja rAnA kAraNa, gaMgadeva, svapnavicAra, upayoga, leAka, ali Indra, avadhijJAna, dvipakumAra vagerenuM varNana che. sataramA zatakamAM rAjA udAyInA hAthInu varNana che. te marIne kayAM jaze tene paNa ullekha karavAmAM Avye che. kriyAo upara cintana karatAM batAvyuM che ke kyA jIvAne keTalI kriyAe lAge che. eyika, kSAye pazimaka vagere bhAvAnu varNana che. dhamI, adhamI ane dharmAdhamInuM varNana karatAM kahyuM che ke jeNe pUrNa prANAtipAta Adi pApakarmanu 189 For Private Personal Use Only tattvadarzana www.jainel|brary.org Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janamazatAhida smRtigraMtha pratyAkhyAna karyuM che te dhamI che, jeNe pApakarmanuM pratyAkhyAna karyuM nathI te adhama che, ane jeNe kaMIka tyAga karyo che ane kaMikano tyAga karyo nathI te dhamadhamI che. evI ja rIte jIvanA paMDita, bAla ane bA paMDita bheda karyo che. za lezI avasthAne prApta a gA2nI niHpatA. cAlavAna (kaMpananA) prakAra, saMvega a di dharmanuM antima phala ekSa batAvyuM che. AtmA temaja spaSTa kriyAnA saMbaMdhamAM kahyuM che ke AtmA karma dvArA (acaraNa dvArA) spaSTa karAya che. duHkha ane sukha Atmakata che, parakata che ke ubhayakRta che? bhagavAne kahyuM-duHkha AtmakRta che, parakRta nathI ke nathI ubhaya51. IzAnendranI sudharmasabhAnuM varNana karyuM che temaja urvalakanA pRthvIkAyika, apakAya, vAyukAya Adi nA maraNa muddaghAtanuM varNana che. e ja pramANe nAgakumAra, suvarNakumAra, vidyutakumAra, vAyukumAra ane agnikumAranA devenuM varNana che. aDhAramA zatakamAM jIva prathama che ke aprathama? te viSe vicAra karI 24 daMDaka ane siddhajIvonA saMbaMdhamAM kathana karavAmAM AvyuM che. temaja selezI, yoga, upaga AdinA prathama aprathama ane carama-acarama saMbaMdhamAM prakAza pADavAmAM Avyo che. kendranA pUrvabhavanuM varNana karatAM kArtika zeThane prasaMga varNavyo che. teo tIrthakara bha. munisuvratanA samayamAM thayA. temaNe bha. nisabatano upadeza sAMbhaLI vairAgya bhAvanAthI uprerita thaI eka hajAra ATha zreSThio sAthe dIkSA grahaNa karI, ane ugra tapa karI ane eka mAsanI saMlekhanA karI AyuSya pUrNa karI zake thayA che. temaja A zatakamAM mArkadI putro sthavirothI prazna kare che ke pRthvIkAyanA jIvo manuSya thaIne mukata thaze? bhagavAne kahyuM che ke teo mukata thaI paNa zake che. dravya ane bhAvaba upara cintana karI pApakarmanA bheda upara paNa prakAza pADavAmAM AvyuM che. prANAtipAta, pravRtti nivRtti, jIva, bhaga, kRtAdi yugmacatuSka, devanI sundaratA asundaratA, mahAkarma - apakarma, vikravaNa, sarala athavA vaka, nizcaya ane vyavahAranI daSTie geLamAM keTalA varNa, gaMdha, rasa ane sparza hoya che, bhamaramAM keTalA varNa-gaMdhAdi hoya che? parama Nu ane skandamAM keTalA varNAdi hoya che vagere praznonuM samAdhAna karavAmAM AvyuM che. kevI bhagavAnamAM yakSa pravezI zake ke nahi? A praznanA uttaramAM batAvyuM ke na pravezI zake? upadhinA karma, zarIra ane bAhya bhaDapakaraNa ema traNa prakAra batAvyA che. tevI ja rIte parigrahanA paNa traNa prakAra batAvyA che. mana, vacana ane kAyAnA pegane kaI eka padArthamAM sthira karavA te praNidhAna che. te covIse daMDakamAM upalabdha thAya che. tenA upara vicAra karavAmAM Avela che. madraka zrAvaka ke je ghaNuM ja pratibhAsaMpanna hato ane jenA akATya takee atIrthikone nirUttara banAvI dIdhA hatA tenuM varNana che. vaikriyathI banAvelA hajAro zarIramAM eka ja AtmA hoya che. devAsura saMgrAma, temaja sAdhunA pagamAM kacarAI ke kUkaDo ke jIvajaMtu marI jAya te keTalI kriyAo lAge te jaNAvyuM che. anyatIthiko sAthe maitamane saMvAda ane bhagavAna mahAvIra dvArA temanI prazaMsA, zailama dvArA bhagavAnane evo prazna ke paramANuM puNavane chaThThamastha jANe che ke nahi? bhaya dravya nairayikanA saMbaMdhamAM praznottara, bhAvitAtmA aNagAranI vaikika zakita, vAyuthI paramANu pRSTa che ke nahi, mazaka vAyuthI spaSTa che ke nahi vagerenI carcA karavAmAM AvI che. mila brAhmaNa bhagavAnanI pAse Ave che, te yAtra, yapanIya, avyAbAdha, prAsukavihAra, "sarisava bhakya che ke abhaya, "mAsI" bhakya che ke abhakSA, "kulattha" bhaya che ke abhakSya? A pramANe aneka prazna kare che. tenuM bhagavAna pAsethI samAdhAna meLavI ane uttara sAMbhaLI zrAvakadharma traNa kare che. ogaNIsamA zatakamAM lezyA, garbha, pRvIkAyanA jIva, apakAyAdinA sAdhAraNa zarIra, sthAvara jIvonI avagAhanA samatA, bAdaratA, vizALatAnuM vistArathI varNana karI cakravatInI dAsInuM daSTAnta ApI ema pratipAdana karyuM che ke te 21 vAra kaThaNa zilA upara majabUta paththara vaDe pRthvIkAyanA piMDane pase che te paNa keTalAka no paththara sAthe sparza thAya che ane keTalAkano sparza thato nathI. keTalAka mare che ane keTalAka maratA nathI. eTaluM sUkSma zarIra hoya che. pRthvIkAyanA jInuM tyAra pachI nairayikanA mahA Azrava Adi catuSka, carama, parama aurayikanA karma ane kriyA Adi dvIpa, samudra, deva, AvAsa, jIva, nivRtti Adi karaNanA bheda, devanA AhAra viSe cintana karavAmAM AvyuM che. vIsamA zatakamAM vikasendriyanA tathA paMcendriyanA zarIra, leka ane alakAkAza, paMcAstikAyanA abhivacana AgamasAra dehana 189 Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva viva paM. nAnacandrejI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha (paryAyavAcI ) AtmapariNata dharma, pApavRddhi, indriya upacaya, paramANu, skandhanA varNa AdinuM varNana che. dravya, kSetra, kALa, bhAvanI dRSTie paramANuonu varNana karyu che. ane tyAra bada jIva utpatti pUrve AhAra grahaNa kare che ke pachIkare che? te savistara jaNAvyuM che. madhanA traNa prakAra batAvyA che. jIva prayAgamadha, anantarakhaMdha, ane para para andha ane tenuM vistArathI nirUpaNa karyuM che. tyAra pachI karmabhUmi, akarmabhUmimAM utsarpiNI ane avarpiNI kALanA saMbaMdhamAM prazna karatAM jaNAvyuM ke pAMca bharata, pAMca iravatamAM utsarpiNI ane avasarpiNI khanne kALa che ane cakra pramANe cAle che, parantu pAMca maha!videha kSetre!mAM kALa avasthita-sthira khatAvela che. tyAM haMmezA tIrthaMkara hAya che ke je caturyama-dharmanA upadeza Ape che. bharatamAM 24 tIrthaMkara thAya che teemAM prathama ATha ane antima AThanA antarakALamAM kAlikazrutanA vicchedna thatA nathI, parantu madhyanA tIrthaMkarAnA sAta antarakALamAM kAlikazrutane vyavaccheda thaye| ane draSTivAdanA vicchedya te badhA jinAntarAmAM thayA che. gaiAtame bhagavAnane pUchyuM ke ApanuM pUrvagata zruta ane tIrtha kreTA kALa sudhI raheze? bhagavAne pUrvagata zruta eka hajAra varSa ane tIrtha 21 hajAra varSAM sudhI raheva'nu atAvyuM. tIrtha ane tIrtha karanA sabaMdhamAM, vidyAcAraNu ane jaMghAcAraNa muniyAnI tIvragatinA sabaMdhamAM vistArathI nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. sepakrama, nirupakrama AyuSyanA prakAronA sakhadhamAM prakAza pADayA che. narakAdi sthAneAmAM eka samayamAM keTalA jIveA utpanna thAya che? A pramANe jIvAnI utpattinA saMbaMdhamAM vividha bhAMgAnI dRSTie varNana karavAmAM AvyuM che. ekavIsamA zatakamAM zAli, vrIhi, ghauM, java A dhAnyAnA mULamAM jIve kayAMthI AvIne utpanna thAya che temaja rakandha (thaDa), chAla, zAkhA, pravAla ane patranA sabaMdhamAM paNa jIvAnI utpatti viSe prazno karyAM che. temaja anya vanaspaticeAnA saba MdhamAM paNa karyo che. khAvIsamAM zatakamAM tAla, tamAla Adi vRkSAnA saMbaMdhamAM eka bIjavALA, bahu khIjavALA, guccha, gulma, vela vagerenA saMbadhamAM nirUpaNa che. tevIsamA zatakamAM baTATA AdinA sabaMdhamAM cintana karavAmAM Avyu che. cAvIsamA zatakamAM 28 daMDakeAnA upapAta, parimANu, sahanana, UMcAi, saMsthAna, lezyA, dRSTi, jJAna, ajJAna, caiga, upayAga, saMjJA, kaSAya, Indriya, samudghAta, vedanA, ve, AyuSya, avyavasAya, anukhanya ane kAyasa veSa. A vIsa dvArAnuM vivecana karavAmAM AvyuM che. pacIsamA zatakamAM lezyA ane yAgane alpabahutvanI draSTie vicAra karavAmAM Avye che. tyAraSAda dravyanA jIva ane ajIva dravyanuM varNana che. tyAra pachI saMsthAna, gaNipiTaka, alpamarhutva, yugma ane paryAya, e prakAranA nigendra, pAMca prakAranA nirgatthA ane pAMca prakAranA saMyamanu 36-36 dvArAthI varNana karavAmAM AvyuM che. kraza pratisevanA, daza AlecanAnA deSa, daza AlecanAcegya vyakita, kreza samAcArI, daza prAyazcita ane khAra prakAranA tapanA bhedanu vistRta varNana che, tyArabAda samuccaye bhavya, abhavya, samyagdaSTi, mithyAsRSTi Adi nArakI jIvAnI utpatti AdinA saMbadhamAM vicAra karavAmAM AvyuM che. chavIsamA zatakamAM jIvanA lezyA, anya AdinA vicAra karyA che. anantareApapanna, para parApapanna, anantarAvagADha, paraMparAvagADha, anantara hAraka, paraparAhAraka, anantara paryApta, paraMpara paryApta, carama ane acarama Ardine 24 daMDakanA jIvemAM anya kahevAmAM Avye che. sattAvIsamA zatakamAM jIveAnA pApakarmanA anya upara cintana karavAmAM Avyu che. aThAvIsamA zatakamAM bhUtakALanA anyAdinuM varNana karavAmAM Avyu che. ogaNatrIsamA zatakamAM pApakarmonA vaidyananuM vivaraNa karavAmAM AvyuM che. trIsamA zatakamAM kriyAvAdI, akriyAvAdI, ajJAnavAdI ane vinayavAdI A cAra samavasaraNeAnu varNana che. saMsAranA 190 For Private Personal Use Only tattvadarzana www.jainellbrary.org Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivarya . nAnayajadrajI mahArAja jana : zatAkida smRtigraMtha *dava Daha, badhA jIvo cAra samavasaraNavALA che. lehyA tathA upayogavALA 24 daMDakanA che temanA AyuSya, baMdha, bhavya ane abhavyanuM varNana che. ekatrIsamA zatakamAM cAra yugathI narakanA upapAtanuM vivaraNa che. batrIsamAM zatakamAM cAra prakAranA kSudra yugma, nairayikanuM uddavartana tathA utpati, udvartananI saMkhyA, vezyA thAvat zukala pakSa sudhInuM ciMtana karavAmAM AvyuM che. tetrIsamA zatakamAM bAra avAntara zataka che jemane bAra e kendriya zatakanA nAmathI kahevAmAM AvyA che. prathama ATha avAntara zatakanA 11-11 ane antima caranA 9-9 uddezakanI gaNatarIe A tetrIsamA zatakamAM kula 124 uddezaka che. pahelA ekendriya zatakanA pahelA uddezakamAM ekendriyanA pRthvI, apa, tejasa vAyu ane vanaspati A pAMca bheda ane temanA peTA bheda batAvI temanA karma prakationA banzana, vedanA ane zeSa daza uddezakomAM anukrame anantarapanna ekendriya, paraMparopapanna ekendriya, anantarAvagADha tathA paraMparAgADha paMcakAya, anaMtaraparyApta paMcakAya, paraMpara paryApta paMcakAya, anantarAhAraka ane paraMparAhAraka paMcakAya carama ane acarama paMcakAya AdinuM sUkSma vivecana karavAmAM AvyuM che. bIjA ekendriya (avAna2) zatakamAM kRSNalezI, nIlezI, kApelezI, bhavasiddhaka, kRNAyukta bhavasidhika ekendriya, nIlalezyA, kApatalezyAnI sAthe abhavasidhdhika ekendriya, kalekSI, nIlalethI ane kApotalezyI ekendriya abhavyanuM vivecana karavAmAM AvyuM che. cetrIsamA zatakamAM bAra avantara zataka che ane prathama ATha avantara zatakonA 11-11 udezaka ane atima cAra avAntara zatakanA 9-9 uddezakanI gaNatrIe prastuta zatakamAM kula 124 uddezaka che. prathama ekendriya zataka samuccayamAM anaMtaro55nathI acarama sudhI 11 uddezako che. kRSNalezyo, nIlalezyI, kApatalezyI ekendriya, bhavasiddhika ekendriya, kaLazalezyI bhavasidhika, nalalezyAyukata, kaNulezyA yukata ane kApatalezyA yukata mananuM vivecana che. navamA avAntara zatakamAM abhavasidhika ekendriya, dasamA avAntarazatakamAM kRSNalezvI, agiyAramAmAM nalalezyI, bAramAmAM kApatalezyAyukata abhAvasidhikanuM varNana che. pAMtrIsamA zatakamAM prathama ekendriya mahAyuma zatakathI laIne bIja, trIjA yAvat bAra ekendriya mahAyuma zataka sudhI bAra avAntara zataka che. temAM prathamanA ATha avAntara zatakamAM 11-11 udezake che ane antima cAra avAntara zatakanA 8-9 udezake che. A pramANe prastuta zatakanA kula 124 uddezaka che. prathama ekendriya mahAyuma avAntarazatakanA prathama uddezakamAM mahAyumanA 16 bheda, temanA hetu, katayugma, rAzirUpa, ekendriyano utpAta, eka samayanA u5pAta jInI saMkhyA, katayuma zirUpa ekendriyAnA ATha karmonA azva, vedana, sAtA, asAtavedana, lezyAo, zarIranA varNa, anubaMdhakALa, badhA jInA A rAzimAM upapAtAdi 20 sthAnonuM nirUpaNa karyuM che. bIjA uddezakamAM prathama samAtpanna kutayugma-kRtayugma e kendriya jIvonA utpAta tathA anuba dhanuM nirUpaNa che. aprathama samAtpanna kRtayuma-kRtayugma pramANe ekendriya jInA upapatane carama samaya, acarama samaya, kRtayugmakRtayugma pramANu ekendriyonA upapatane prathama samaya, aprathama samaya, prathama carama samaya, prathama acara carama acarama samaya, carama carama samaya, katayuma-katayugma pramANu e kendriyonAM upapAtanuM varNana che. e ja pramANe bIjAthI laIne bAramA avAntarazatakamAM anukrame kRSNalezya, nIlezya, kAtilezya, bhavasiddhika, kRSNalezya bhavasiddhika, nIlezya, bhavasiddhika, kApatalezya bhavasiddhi, abhavasiddhika kRSNalezya-nIla-kAtilezya, abhavasiddhika kRtayugma pramANa ekendriyenA upapAtanuM pahelA avAntara zatakanI jema varNana karavAmAM AvyuM che. chatrIsamA zatakamAM bAra avAntarazataka ane temanA badhA maLI 124 uddezaka che. A bAra avAntarazatakomAM beindriya mahAyumanA u5pAta AdinuM varNana che. tethI A zatakonA nAma beIndriya mahAyuma rAkhavAmAM AvyuM che. temAM prathama ATha avAntara zatakanA 11-11 uddezaka che ane zeSa nA 9-9 uddezaka che. A badhA avAntara zatakanA AgamasAra dehana 191 Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivarya . nAnacandrajI mahArAja janmazatAbida smRtigraMtha udezakamAM pAMtrIsamA zatakanA ekendriya maMDAyuma avAntara zatakanA uddezakenI jema ja beIndriyonA utpAda, anubaMdha ane vezyAonuM anukrame kRtayugma-mRtayugma beindriya jIvonuM varNana che. sADatrIsamA zatakamAM bAra avAtarazataka che ane tenA kula 124 uddezake che prastuta zatakamAM kRtayugma-kRtayuma teIdriya jIvonA utpAda AdinuM rUpamA zatakanI jema varNana che. ADatrIsamAM zatakamAM 12 avAntarazataka ane 12 uddezaka che. prastuta zatakamAM 34mA zatakanI jema kRtayugma - kRtayuma caundriya jInA utpAdAdinuM varNana che. ogaNacAlIsamA zatakamAM 12 avAntarazataka ane 124 udezaka che. prastuta zatakamAM paNa 34mA zatakanI jema asaMjJI paMcendriyanA utpAdAdinuM varNana che. cAlIsamA zatakamAM 21 avAntara zataka che ane pratyeka zatakanA 11-11 uddezake che. A pramANe kula 231 uddezako che. prastuta zatakamAM saMjJI paMcendriya mahAyumenA upapata AdinuM varNana 34mAM zatakanI sadaza che. ekatAlIsamAM zatakamAM 16 uddezaka che. prathama uddezakamAM rAziyugmanA 4 bheda che. te bhedanA hetu mRtayugma, rAzi pramANa 2 daMDakonA jIvanA upapata sAntara-nirantara u5pAta katayugmanI sAthe anya rAzionA saMbaMdhane niSedha, jInA upapAtanI paddhati, heta, AtmAnA asaMyama vagerenuM varNana karyA pachI sulezya ane sakriya AtmA, asaMyamI ane kriyArahitanI siddhi vagere viSa para vizleSaNa karavAmAM AvyuM che. bIjA uddezakamAM eja (je rAzimAM cArano bhAga detAM traNa zeSa rahe te ja kahevAya che.) rAzipramANa 24 daMDakanA jIvone upapAta, trIjA uddezakamAM dvApara (jemAM be zeSa rahe te) ane caturtha uddezakamAM kAja (jemAM eka zeSa rahe te kaja) rAzipramANa 24 daMDakanA jIvonA upapa ta saMbaMdhamAM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. pAMcamA uddezakamAM kRSNalezyAvALA kRtayugma pramANu, chaThAmAM kRSNalezya eja rAzipramANu, sAtamAmAM kRSNalezyAvALA dvApara yugamapramANuane AThamAmAM kRSNalezyAvALA kAja pramANu A pramANe 24 daMDakanA jInA upapAtanuM varNana karavAmAM AvyuM che. navamAthI bAramA udde zaka sudhI nIlezyAvALA, teramAthI seLamAM uddezaka sudhI kApita lezyAvALA, sattaramAthI vIsamA uddezaka sudhI tejalezyAvALA" ekavIsathI vIsamA uddezaka sudhI palezyAvALA ane pacIsathI aThAvIsamA uddezaka sudhI zukalezyAvALA cAra rAzi yumapramANa 24 daMDakanA jIvonA upapAtanuM varNana che. 29thI pa6mAM uddezaka sudhI cAra rAzi yugmapramANa bhatrasiddhika, pa7 thI 84 uddezaka sudhI cAra rAzi yumapramANa abhayasiddhika, 85thI 112 uddezaka sudhI cAra rAzi yugmapramANu samyagdaSTi bhavasiddhika, 113thI 140 uddezaka sudhI cAra rAzi yugmapramANu mithyASTi bhavasiddhika kazulezyA yAvat zukalezyAvALA 24 daMDakanA jInA upapAtanuM varNana che. 141thI 168 sudhI uddezakamAM cAra rAzi yugmapramANu kRSNapakSI ane 16thI 196 sudhI uddezakamAM cAra rAzi yugmapramANu zukalapakSI 24 daMDakanA jInA upapAtanuM varNana che. A pramANe bhagavatI (vyAkhyA prajJapti) sUtramAM zramaNa bhagavAna mahAvIranA potAnA jIvanane, temanA ziSya, bhakato, gRDa upAsake, anyatIrthika ane temanI mAnyatAono savistRta paricaya prApta thAya che. Agama sAhityamAM ge zAlakanA saMbaMdhamAM jeTalI prAmANika ane vistRta jANakArI prastuta AgamamAM che teTalI jANakArI anya AgamomAM nathI, puruSAdANIya bha. pArzvanA anuyAyio ane temanA cAturyAma dharmanA sa yatratatra paricaya prApta thAya che ane teo bhagavAna mahAvIranA jJAnathI prabhAvita thaIne cAturyAma dharmanI jagyAe paMcamahAvrata rUpa dharmano svIkAra kare che. sAthosAtha A AgamamAM mahArAjA kRNika ane mahArAjA ceTakanI vacce je mahAzilA kaMTaka ane ratha-mUlasaMgrAma thayA hatA te mahAyuddhonuM mArmika varNana AmAM vistArathI ApyuM che. te bane mahAyudhdhamAM anukrame 84 lAkha ane 96 lAkha vIra yoddhA banne pakSenA mAryA gayA hatA. 21thI 23 zataka sudhI vanaspationuM je vargIkaraNa karyuM che te ghaNuM ja adabhuta che. jaina siddhAnta, ItihAsa-bhUgoLa, samAja ane saMskRti 192 tattavadarzana Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kaviva` paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha rAjanIti vagere upara je vizleSaNa karavAmAM AvyuM che te anupama che. 36 hajAra praAAttAmAM AdhyAtmika tattvanuM sAndraya darzanIya che. aitiGAsika draSTie Avaka saMghanA AcArya ma'khalI geAzAla, jamAlI, ziva rAjarSi, skandaka sanyAsI Adi prakaraNA atyanta mahattvapUrNa che. tattvacarcAnI dRSTie jayantI, madruka zramaNeApAsaka, rAhu aNugAra, seAmila brAhmaNa, bha. pAnA ziSya kAlAsavesI pu, tuMgiyA nagarInA zrAvako Adi prakaraNe! ghaNA ja mananIya che. gaNitanI draSTie pArzvapattIya gAMgeya anagAranA pratatttara (bhAMgA) atyanta mUlyavAna che. bha. mahAvIre je paMcAstikAyanuM je pratipAdana karyuM" temAM dharmAstikAya, adharmAstikAya ane AkAzAstikAya A traNe astikAya amUrta hAvAthI adRzya che. jIvAtikAya amUrta hAvAthI dazya nathI, tathApi zarIranA mAdhyamathI pragaTa thanArI caitanya kriyA vaDe te dazya che. puddagalAstikAya, bhale te paramANu hAya ke skandha, mU` hovAthI dRzya che. A virATa vizvamAM je vividhatA draSTigocara thAya che te jIva ane puganA saMcAgathI che. prastuta AgamamAM jIva ane pudgalanuM jeTalu vizaDha vizleSaNa karavAmAM AvyuM che teTalu prAcIna bhAratIya dharma tathA darzana granthAmAM anyatra jovA maLatu nathI. prastuta AgamathI evuM paNa samajAya che ke te yugamAM aneka dharmasaMpradAyA hatA parantu ATalI sAMprAyika kaTTaratA na hatI. eka dharmane mAnanArA munie ane parivrAjaka khIjA dharmane mAnanAra muniye tathA parivrAjakAnI pAse javAmAM sa keca anubhavatA nhAtA. tee eka bIjA sAthe tattvacarcA paNa karatA ane je kaMI upAdeya jaNAtu tene mukatabhAvathI svIkAra paNa karatA. AmAM evA aneka prasaMgeA che ke jethI te yuganI dhArmika udAratA ane matasahiSNutAne khare paricaya prApta thAya che. prastuta Agama pratyeka sAdhaka mATe jJAnavardhaka, satyama tathA samatAnI bhAvanAnuM preraka che. prastuta AgamanI bhASA prAkRta che. AmAM kAi kAi jagyAe zaurasenInA prayegA paNa daSTigocara thAya che. parantu dezya zabdonA prayAga aneka sthaLeA para thayele che. bhASA saraLa temaja sarasa che. aneka prakaraNe! kathA zailImAM lakhAyelA che. jIvanaprasa Mge, ghaTanAe ane rUpakeAnA mAdhyamathI kaThaNu viSayAne saraLa banAvI prastuta karavAmAM AvyA che. mukhyapaNe A Agama gadyazailImAM lakhAyela che. pratipAdya viSayane saMkalana karavAnI draSTie saMgrahaNIya gAthAe!nA rUpamAM padyabhAga paNa prApta thAya che. koi jagyAe svataMtrarUpathI praznottarAnA krama che to koi jagyAe kai ghaTanA pachI praznottare AvelA che. prastuta AgamamAM dvAdazAMgI pachInA kALamAM racAyelA rAjapraznIya, Apapatika, praznavyAkaraNa, jIvabhigama tathA nandI dvinA nAmeAnA ullekha joine ane te Agamenu viSayanI draSTie sUcana joine aitihAsika vidvAneAnuM evuM anumAna che ke prastuta Agama te AgamA pachI racavAmAM AvyuM che. kAraNa ke pUrvaracita heAta te uttaravatI racanAone AmAM ullekha kema thaye hAta ane te viSayanI sUcanA AmAM kema heAta ? uttaramAM ame nivedana karavAnI rajA laie chIe ke anya Agamenu je sUcana karavAmAM AvyuM che te Agamalekhana samaye devarSiMgaNI kSamAzramaNe karyu che. Agamalekhana vakhate anukrame Agame! lakhavAmAM AvyA nathI. je Agama pahelAM lakhAyu ane je viSayanuM vana AgamamAM vistArathI karavAmAM AvyuM te viSayanI punarAvRtti na thAya te mATe deDhagaNI kSamAzramaNe Ave upakrama karyA hatA. A dRSTie vicAratAM enI mULa racanA prAcIna ja che ane A gaNadharakRta ja che, emAM zaMkAne avakAza nathI. A AgamamAM sarvaprathama 'namaskAra mahAmatra'thI ane tyArapachI 'name! abhIe livie' temaja 'name suyasa' ema vinayapUrvaka namaskAra karIne magaLAcaraNu karavAmAM AvyuM che. tyArapachI 15mA, 17mA, 23mA ane 26mA zatakanA prAraMbhamAM pazu 'name suyadevayAe bhagavaie' Apa dvArA maMgalAcaraNa karavAmAM Avyu che. A pramANe cha sthaLe maMgalAcaraNu che jyAre anya AgamamAM eka paNa jagyAe maMgalAcaraNa kareluM jovA maLatu nathI. prastuta AgamanA upasa'hAramAM " ikkacattAlIsaIma rAsI jummasaya samatta" evu samAptisUcaka padma upalabdha AgamasAra dAhana For Private Personal Use Only 193 Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivarya pa. nAnacandrajI mahArAja jaja mAtAlida smRtigraMtha, thAya che. A padamAM ema batAvyuM che ke AmAM 101 zataka hatA paraMtu vartamAnamAM mAtra 41 zataka ja upalabdha thAya che. samAptisUcaka A pada pachI e ulalekha maLe che ke "savAe bhagavaIe aDatIsaM sayaM sayANuM (138) usagANuM 1925." badhA zatako eTale ke avAnAra zatako maLIne kula zataka 138 che ane uddezaka 1925 che. prathama zatakathI batrIsamA zatake sudhI ane 41 mA zatakamAM ekeya avAntara zataka nathI. 33 mAM zatakathI 39mA zataka sudhI je 7 zatako che temAM 12-12 avAntara zatako che. 40 mA zatakamAM 21 avAntara zataka che tethI A ATha zatakanI parigaNunA 105 avAntara zatakanA rUpe karavAmAM AvI che. A pramANe avAntara zataka rahita 33 zataka ane 105 avantarazatakavALA 8 zatakano saravALo karatAM 138 zataka thAya che. paraMtu saMgrahaNI padamAM je udezakonI saMkhyA 1925 batAvI che tenuM pramANa ane AdhAra anaveSaNa karavA chatAM paNa maLatAM nathI. prastuta AgamanA mULa pAThamAM AnA zataka ane avAntara zatakanA uddezakenI saMkhyA ApavAmAM AvI che. AmAM 40 mAM zatakanA 21 avAtara zatakamAMthI anitama 16 thI 21 avAntara zatakenA uddezakonI saMkhyA spaSTapaNe ApI nathI. | pahelAMthI paMdaramA avAntara zataka sudhInA pratyekanA udezakanI saMkhyA 11 batAvI che, tevI ja rIte zeSa avAntara zatakamAMthI pratyekanI udde zaka saMkhyA 11-11mAnI laIe to vyAkhyAprajJaptinA kula uddezakonI saMkhyA 1883 thAya che. keTalIya pratamAM "ude sagANa" ATalo ja pATha maLe che. temAM saMkhyAno nirdeza karavAmAM Avyo nathI. tyAra pachI eka gAthA che jemAM vyAkhyAprajJaptinI pada saMkhyA 84 lAkha batAvI che. AcArya abhayadeve viziSTa saMpradAya gamyAni' Ama vyAkhyA karI che. tyAra bAdanI gAthAmAM saMghanI samudranI sAthe tulanA karI che ane zaitama vagere gaNadharane tema ja bhagavatI vagere dvAdazAMgIrUpa gaNipiTakane namaskAra karela che. bIjA paNa maMgalAcaraNa che. AcArya abhayadevanuM mantavya che ke jeTalA paNa namaskAraparaka ullekha che te badhA lipikAra ane pratilipikAra dvArA karavAmAM AvyA che. prastuta AgamamAM keTalIka vAto vAraMvAra punarAvartita thaI che tenuM mULakAraNa sthAnabheda, praktanA bheda ane kALabheda che. 6 jJAtAdharmakathA dva dazAMgImAM jJAtAdharmakathAnuM chaThuM sthAna che. AnA be muska che. prathama zrataskandamAM jJAta-daSTAnta ane bIjA zrataskadhamAM dharmakathAo che. tethI prastuta AgamanuM mULa nAma 'NAyANiya dhammakahA" che. TIkAkAra abhayadevasUrie TIkAmAM Aja artha karyo che. taravAthe bhAgyakAre "jJAtadharmakathAsUtra' e prayoga karyo che. bhAgyakAre AnuM spaSTIkaraNa karatAM lakhyuM che ke daSTAMnta dvArA jemAM dharmanuM kathana karavAmAM AvyuM che te Agama jJAtadharmakathA che.' prastuta AgamanuM nAma jayadhavalAmAM NAhadhammakahA-nAthadharmakathA" evuM maLe che. ahI nAtha no artha svAmI che. nAthadharmakathAno tAtpayartha e che ke nAtha-tIrthakara dvArA pratipAdita dharmakathA. saMskRta graMthamAM prastuta AgamanuM nAma jJAtRdharmakathA prApta thAya che. AcArya akalaMke tatvArtharAjavAtikamAM jJAtRdharmakathA evuM nAma ApyuM che. AcArya malayagiri tathA AcArya abhayadeve dRSTAtapradhAna dharmakathAne jJAtAdharmakathA kahela che. temanI daSTie prathama adhyayanamAM jJAta che ane bIjA adhyayanamAM dharmakathAo che. 1 zAtA: daNanA: tAnapAdAya dha yatra kazmate tata jJAtadharmakathA : - tattvArthabhA. 2 tattvArthavAtika 120, pRSTha 72 3 jJAtAni - udAharaNAni ta~dhAnA dharmakathA jJAtAdharmakathA: athavA zatAni jJAtAdhyayanAni prathama zrutaskaMdhe, dharmakathA dritIyakRtaraka cAra graMtha paddhatiSa (tA) zAtA dharmakathA: - naMdIvRtti patra 230, 31 4 jJAtAni - udAharANAni tapradhAnA dharmakathA jJAtAdharmakathA, dI- saMjJAtvAda athavA prathamathutasko jJAtAbhidhAyakavAta jJAtAni dritIyanuM tazaiva dharmakathA. - samavAyAMga vRtti patra 108 tattvadarzana 194 Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUNya gurUdeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha AcArya hemacanne pitAnA kezamAM "jJAtapradhAna dharmakathAo" e artha karyo che. paM. becaradAsajI dezI.1 Do. jagadIzacaMdra jaina, De. nemicandra zAstrInuM mAnavuM che ke jJAtaputra mahAvIranI dharmakathAonuM nirUpaNa hevAthI A aMgane uparokta nAmathI kahevAyuM hoya ema lAge che. vetAMbara sAhityamAM bhagavAna mahAvIranA vaMzanuM nAma "jJAta' batAvavAmAM AvyuM che ane digaMbara sAhityamAM nAtha" batAvyuM che. tethI keTalAka mUdhanya manISioe prastuta agamanI sAthe mahAvIrano saMbaMdha joDavAno prayAsa karyo che. temanA abhimatAnusAra jJAtRdharmakathA athavA nAthadharmakathAthI tAtparya e che ke "bha. mahAvIranI dharmakathA pAzcAtya vicAraka belUranuM mantavya ema che ke je graMthamAM jJAtRvaMzIya mahAvIranI kathAo hoya te "NAyAdhamakahA" che. paraMtu samavAyAMga tathA nandIsUtramAM "je aMgeno paricaya ApavAmAM Avyo che tene AdhAre jJAtRvaMzIya mahAvIranI dharmakathA e artha saMgata besatuM nathI te jagyAe spaSTa nirUpaNa che ke jJAtAdharmakathAmAM jJAto (daSTAnta ApavA lAyaka vyakita) nA nagara, udyAna vagerenuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. jemake A AgamanA prathama adhyayananuM nAma "ukikhANue" "ukSiptajJAta" che. ahIM jJAtano artha daSTAnta ja kharo pratIta thAya che. eTale ke AmAM udAharaNapradhAna dharmakathAo varNavI che. AmAM tevA vIra ane dhIre sAdhakanuM varNana che ke je mahAna upasarga upasthita thavA chatAM paNa sAdhanAnA mArgathI khasyA nathI. A AgamamAM parimita vAcanAo, anugadvAra, veDha, chanda, leka, nirUkitao, saMgrahaNIo tathA pratipattio saMkhyAta-saMkhyAta che. AnA 2 zrata kanya che. prathama zratadhamAM 19 adhyayana che. ane bIjA zrataskadhamAM 10 vage che. bane zrataskanA 29 uddezanakALa che, 29 samudezanakALa che, 576000 pada , saMkhyAta akSaro che, anaMta gama, anaMta paryAya, parimita trasa, anaMta sthAvara AdinuM varNana che. AnuM vimAnamAM pada parimANa 5500 leka pramANa che, prathama zrataskandamAM aitihAsika ane kapita ane prakAranI kathAo che. meghakumAra vagerenuM caritra aitihAsika che ane tuMba vagerenI kathAe kalpita che. A kapita kathAone uddezya paNa bhavya jIne pratibaMdha ApavAne che. bIja zrataskandamAM 10 varga che, temAM pratyeka dharmakathAmAM 500500 AkhyAyikAo che. eka eka A khyAyikAmAM 500-500 upa AkhyAyikAo che ane eka eka upa AkhyAyikAmAM 500500 anya AkhyAyikA ane upAkhyAyikAo che. A pramANe 3 karoDa udAharaNa svarUpa thAo che paraMtu vartamAnamAM te badhI upalabdha nathI. prathama zrutaskanyanA prathama adhyayanamAM zreNikanA putra meghakumAranuM varNana che. te zramaNa bhagavAna mahAvIranA upadezane zravaNa karI saMyamamArgane svIkAre che. paraMtu zamyA parISahathI kheda pAmI saMcamathI vicalita thAya che. bha. mahAvIra tene tenA pUrvabhavanuM smaraNa karAvI saMyamamAM sthira kare che. pachI to te zramaNanI sevA mATe sarvasva samarpita karI de che. bIjA adhyayanamAM dhannA sArthavAha ane vijayAranuM daSTAnDa che. dhannA sArthavAha jelamAM potAnA putranI ghAta karanAra vijayArane bhejana Ape che kAraNa ke tenI sahAyatA vagara te zaucAdi kArya karI zakatA nathI. tevI ja rIte sAdhake AhArAdi ApI saMyamanI sAdhanA mATe zarIrane nirvAha kara joIe. 1 bha. mahAvIranI dharmakathAo. TippaNa . 180 2 prAkRta sAhityano ItihAsa pR. 74 3 prAkRta bhASA ane sAhityane AlocanAtmaka ItihAsa pR. 172 4 bha. mahAvIra 'eka anuzIlana' pR. 238 thI 258 5 jaina sAhityano ItihAsa - pUrvapIThikA pR. 660. 6 stories from the Dharma of Naya i. e. jilada 19, pR. 66 7 samavAyAMga prakIka samavAya sU. 94 8 nandasUtra 85 AgamasAra dehana 195 Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva phavivarya paM. nAnasanTejI mahArAja janmazatAbida smRtigraMtha trIjA adhyayanamAM moranA IMDAnA daSTAMta dvArA A satyane pragaTa karavAmAM AvyuM che ke zraddhAzIla vyakita kevI rIte Icchita pheLane prApta kare che ane saMyamazIla vyakita kevI rIte abhISTa phaLathI vaMcita rahe che. cothA adhyayanamAM be kAcabAnA udAharaNathI A vAta upara prakAza pADavAmAM Avyo che ke indriyene vazamAM rAkhanAra sAdhakane sAdhanAnA mArgathI kaI vicalita karI zakatuM nathI. ane jemanI Idri ane mana vazamAM nathI teo pelA kAcabAnI jema pAparUpI ziyALathI grasita thaI jAya che. pAMcamAM adhyayanamAM thAvasthA putranuM varNana che. vAsudeva zrIkRSNa temanI dIkSAne samucita prabaMdha kare che. thAvasthA putra zailaka rAjarSi 500 sAthIonI sAthe dIkSA pradAna kare che ane zukadeva parivrAjakane carcA vicAraNA bAda 1000 parivrAjakanI sAthe dIkSA pradAna kare che. zelaka rAjarSi asvastha thavAthI temano auSadhopacAra karyo paraMtu tyAra pachI teo pramANa gherAI jAya che tyAre vinayamUrti paMthaka temanA pramAdane parihAra kare che. namratA ane sevAbhaktithI pramAdane dUra karAvI saMyamamAM saM sthApita karAve che. chaThA adhyayanamAM tuMbaDAnA daSTAntathI e vAta upara prakAza pADe che ke mATInA lepathI bhAre baneluM tuMbaDuM pANImAM DubI jAya che ane lepa dhovAtAM taravA lAge che. tevI ja rIte karmonA lepa ane AvaraNathI Ame bhAre banI saMsArasAgaramAM bUDe che ane karmonA AvaraNathI mukta thaine saMsAra-sAgarathI tarI jAya che. sAtamAM adhyayanamAM dhananI sAthe vAhanI cAra putravadhUonuM daSTAnta che. zeTha potAnI cAre putravadhUone 5-5 zAlI (cokhA)nA dANuM Ape che. pahelI putravadhUe te pheMkI dIdhA, bIjIe tene prasAda samajI moDhAmAM-mUkyA ane khAI gaI, trIjIe tene saMbhALIne sAcavI rAkhyA ane cothIe te dANane vavarAvI tenA hajAragaNuM karAvI dIdhA. tevIja rIte sadaguru pAMca mahAvratarUpa zAlInA dANuM pradAna kare che. koI ziSya tene bhAMgIne nAkhI de che, bIje tene khAna-pAna ane vilAsamAM gumAvI de che, trIjo tene surakSita rAkhe che ane jo tene sAdhanA dvArA khuba samRddha karI vikasAve che.1 AThamAM adhyayanamAM tIrthakara mallI bhagavatInuM varNana che. temano janma, bALakIDA, vivAha mATe cha rAjAonuM Agamana. sonAnA pUtaLAmAM karavaprakSepanA pariNAma vaDe pratibaMdha pamADI temanI sAthe potAnI dIkSA ane dIkSAne divaseja ghAtakarmone nAza karI kevaLajJAna prApta karavuM, tIrthanI sthApanA karI tIrthakara banavuM, vihArakSetra, saMhanana, saMsthAna, nivANa vigerenuM pUrNa vivaraNa che. malI bhagavatIe gRhasthAzramamAM te yuganI prasiddha paritrAjikA cokhAne zucimUlaka dhamanI sadoSatA pratipAdita karI vinayamUlaka dharmanI zikSA ApatAM kahyuM ke jema 2kataraMjita vastrane rakatamAM che.vAthI svaccha karI zakAya nahi tevIja rIte hiMsAdithI AtmA zuddha thaI zake nahi. AmAM mukhya dRSTAntanI sAthe keTalIka avAntara kathAo paNa temAM prApta thAya che. jemake-parivrAjikA cokhA jitaza rAjA pAse jAya che. rAjA jitazatru tene pUche che. tame ghaNI jagyAe pharo cho te zuM tame mArA jevuM aMtaHpura kayAMya joyuM che? cAkhAe dADhamAM hasatAM kahyuM ke tame kUpamaMDUka jevA che. kUpamaMDUka kevI rIte huM chuM evI jijJAsA jitazatrue e kahyuM - eka kUvAmAM eka deDako hato, te tyAMja jamyA, tyAM ja meTe thaye. teNe kadI koI taLAva ke bIju kaI jaLAzaya joyuM nahotuM. te potAnA kuvAne ja sarvasva mAnato hato. eka divasa eka samadrano deDako te kUvAmAM AvyuM. tyAre te kUpamaMDUke tene pUchayuM- tuM koNa che ane kayAMthI AvyuM che? teNe kahyuM-huM samudrano deDako chuM ane tyAMthI ja Avyo chuM. kUpamaMDUke pharI prazna karyo- zuM samudra ATalo moTo che? tyAre te deDakAe kahyuM- samudra te AthI ghaNe moTo che. kUpamaMDUke potAnA pagathI kUvAmAM rekhA kheMcIne pUchyuM-zuM samudra AvaDe maTe che? samudrImaMDUke hasatAM kahyuM- AthI paNa ghaNe moTo che. tyArapachI kUpamaMDUke kUvAnA pUrvI taTathI pazcimItaTa sudhI kUdake mArIne pUchayuM- zuM samudra AvaDe maTe che? samudrImaMDUke javAba Ape AthI paNuM ghaNuM meTo samudra che. kUpamaMDUke 1 prophesara lAyamane potAnI jarmana pustaka "buddha ane mahAvIra" mAM bAIbalanI membha ane lUkanI kathAnI sAthe sarakhAmaNI karI che. 196 tattavadarzana Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavitraya paM. nAnaTandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha pitAnA A kUvA sivAya bIjuM kaMI taLAva ke jaLAzaya vagere joyuM na hatuM tethI tene tenI vAta upara vizvAsa na beTho. tema he rAjA! tuM paNa tArA aMtaHpura viSe kUpamaMDUka jevo ja che. prastuta adhyayanamAM araNaka zrAvaka temaja cha rAjAono paricaya paNa ApavAmAM AvyuM che. navamA adhyayanamAM mArkadIputra jinapAla ane jinarakSitanuM varNana che. te banne bhAI anekavAra vahANa dvArA dhanane mATe videzayAtrA kare che. jayAre teo bAramI vakhata prasthAna karavA lAgyA tyAre temanA mAtApitAe temane ghaNuM samajAvyAM ke ApaNI pAse ghaNu dhana che ane khAdhepIdhe khUTe tema nathI eTale have kayAMya javAnI jarUra nathI. chatAM paNa teo temanI AjJAnI avahelanA-anAdara karI samudrayAtrAe nIkaLyA. madhadariye bhayaMkara tophAna thavAthI temanuM vahANuM cUrecUrA thaI gayuM, ane teo radvIpanI ratnAdevInI mohajALamAM phasAI gayA. zailaka yakSe temanA uddhAranuM vacana ApyuM ane temane potAnA upara besADI samudra pAra karAvI rahyo hato paraMtu jinarakSita ratnAdevInI vAtamAM AvI gaye ane vAsanAthI calAyamAna thaIne pitAnA prANa gumAvyA. jyAre jinapAla vicalita na thatAM pitAnA sthAne surakSita pahoMcI gaye. e ja pramANe sAdhaka paNa je pitAnI sAdhanAthI vicalita thatuM nathI te potAnA lakSyane prApta karI le che. dazamAM adhyayanamAM candranA daSTAMtathI ema pratipAdita karyuM che ke jema kRSNapakSano candra ane zukalapakSane candra anukrame hAnivRddhine prApta thAya che tevI ja rIte candranI jema kamenI adhikatAthI AtmAnI ti maMda paDe che ane karmonI nyUnatAthI ti jhaLahaLavA lAge che. agiyAramA adhyayanamAM samudranA kinAre thanArA dAvadrava nAmanA vRkSanuM dRSTAMta ApI ArAdhaka ane virAdhakanuM nirUpaNa karyuM che. bAramA adhyayanamAM gaMdA ane durgadhayukta malina pANIne zuddha banAvavAnI prakriyA upara prakAza pADe che. saMsArane koIpaNa padArtha ekAntarUpathI zubha ke azubha nathI. saMsArane pratyeka padArtha zubha hoya azubharUpamAM ane azubha hoya te zubharUpamAM parivartita thato rahe che. tethI eka upara rAga ne bIjA upara dveSa na kara joIe. ema mohabhAvane kSINuM karavA sundara bodhadaSTAnta ApyuM che. teramA adhyayanamAM deDakAnuM daSTAnna ApyuM che. temAM batAvyuM che ke nanda maNiyAra rAjagRhano nivAsI zrAvaka hate. satsaMganA abhAve, vrataniyamonI sAdhanA karavA chatAM paNa te vicalita thaI gayo. teNe cAra zALAonI sAthe eka vAvanuM paNa nirmANa karAvyuM. vAva pratye tene khUba Asakita ane mamatva bhAva utpanna thavAthI Atta dhyAnamAM mRtyu pAmI teja vAvaDImAM deDakArUpe utpanna thayo. bhagavAna mahAvIranA padArpaNa thavAnI vAta sAMbhaLI te vandana mATe nIkaLe. paranta mArgamAM joDAnA pagataLe AvavAthI bhayaMkara rUpathI ghAyala thaI gaye. tyAMja samAdhipUrvaka anazana karI prANane parityAga karI svargano adhikArI banyA. Asakti mANasanuM kayAM sudhI patana karI nAkhe che. te AmAM batAvyuM che. - caudamA adhyayanamAM teTalIputranuM varNana che. mAnava jyAre sukhanA sAgara upara tare che te vakhate tene dharma gamato nathI paraMtu jyAre te duHkhanI dAvAgnimAM zekAya che tyAre tene dharmakArya karavAnuM sUjhe che. prastuta adhyayanamAM tetalI pradhAnanuM jIvana jyAM sudhI sukhamaya hatuM tyAM sudhI teNe dharma tarapha AMkha UMcI karIne paNa joyuM nahi. parantu paDhila deve ke je pUrvabhavamAM piDhilA nAmanI tenI dharmapatnI hatI ane jeNe saMyamasA karI hatI, teNe pratibodha pamADavAnuM vacana Apela hovAthI tyAM AvI. tetalIputrane aneka prakAre samajAvavAno prayatna karyo. paraMtu jyAre te dharma pratye umukha thayo nahi tyAre teNe rAjA kanakadevajanA antamAMnasanA vicAro parivartita karI nAkhyA ane prajAnAM manane paNa pheravI nAkhyAM. tethI apamAnita thavAne lIdhe atyanta duHkhanA gherA vamaLamAM paDI gaye. A duHkha asahyA thavAthI teNe potAnA sthAne AvI gaLAmAM phAMso nAkhI maravA prayatna karyo paNa marI na zako. gaLAmAM bhAre zilA bAMdhI ane pANImAM DUbI maravA IcchayuM paNa marI na zako. sUkA ghAsanA DhagalAmAM Aga lagADI icchA karI paNa baLI na zakaze. A pramANe aneka prayAsa karavA chatAM paNa jyAre te marI na zakaryo tyAre AgamasAra dehana 197 Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paSya gurUdeva kavivarya pa. nAnazcandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha - kavi pa. nAnayajI mahArAja janmazatAGiE 4 deve pratibaMdha karI tene saMyamamArgamAM pratiSThita karyo. ugra sAdhanA karI karmone naSTa karI teNe kevaLajJAna prApta karyuM. paMdaramA adhyayanamAM nadIphaLanuM daSTAnta che. nandIphaLa evuM jherI phaLa hatuM je jovAmAM to sundara, khAvAmAM madhura, ane suMghavAmAM suvAsita hovA chatAM tene khAnAra mANasa te phaLanuM pariNamana thatAM hamezane mATe A saMsArathI vidAya laI lete marI jato. tenI chAyA paNa jherIlI hatI. dhannA sArthavAhe pitAnI sAthenI badhI vyakitaone sUcanA ApI hatI ke "badhA sAvadhAna raheje ane nandIvRkSathI dUra raheje" parantu tenI hitazikhAmaNanI upekSA karI jemaNe-jemaNe tenAM phaLane upabhoga karyo teo haMmezane mATe potAnA jIvanathI vaMcita banI gayA-paralokavAsI thaI gayA. bha. mahAvIre kahyuM dhannA sArthavAhanI jema tIrthakara che ke jeo viSayabhogarUpI naMdIphaLathI bacavAne sardeza Ape che. paraMtu jeo temanI AjJAno anAdara karI viSayabhegane grahaNa kare che teo janma-maraNane prApta kare che paraMtu pitAnA lakSya evA mukitasthaLane prApta karI zakatA nathI. seLamA adhyayananuM nAma amarakaMkA che. A adhyayanamAM pAMDavapatnI draupadIne padmanAbha apaharaNa karI hatizIrSa nagarathI amarakaMkA laI jAya che. zrIkRSNa pAMDenI sAthe tyAM pahoMce che ane padmanAbhane parAjita karI draupadIne pAchI meLave che. samudra pAra karatAM pAMDavonI abuddhipUrvakanI majAkathI zrIkRSNa aprasanna thaI dezanikAlano Adeza Ape che, paranta kuntInI prArthanAthI samudrataTa uparaja navIna mathurA vasAvI pAMDavone tyAM rahevAnI anumati Ape che. tyAra bAda pAMDenI dIkSA ane muktilAbhanuM varNana che. prastuta adhyayanamAM draupadInA pUrvabhavano paNa ullekha che. teNIe eka vAra nAgezrInA bhavamAM dharmaruci anagArane kaDavA taMbAnA zAkanuM AhAradAna karyuM hatuM jenA mAThA phaLa svarUpe tene aneka bhavamAM bhayaMkara vedanA sahana karavI paDI. AmAM kaDDala nAradanA kArastAnano paNa paricaya Apyo che. sattaramA adhyayanamAM samudrI azvonuM daSTAnta che. temAM azvonI jema je zabda, rUpAdi viSayanA lebhAmaNa AkarSaNathI AkarSita thaIne parAdhInatAnA kAdavamAM kheMcI jAya che te duHkhI thAya che. ane je viSayothI virakata rahe che teo svataMtratAnA svargane anubhava kare che. aDhAramA adhyayanamAM susumAnuM varNana che. te dhannA sArthavAhanI putrI hatI. tenI saMbhALa rAkhavA "cilAta" nAmanA nokarane rAkhyo hato paraMtu te pitAnA kALAM kAmethI bALakone herAna karato raheto tethI dhannAe tene kADhI mukayo hato. te aneka durbasane zikAra banI gayo hato te sAthe taskarane adhipati paNa banyuM. eka divasa teNe susumAnuM apaharaNa karyuM. dhannA sArthavAha potAnA putronI sAthe bhayaMkara aTavImAM teno pIcho karatAM AgaLa vadhI rahyA hatA. tyAM cilAta dvArA mArI nAkhelI susumAne mRtadeha temane maLyo. teo te vakhate kSudhA-pipAsAthI eTalA badhA vyAkuLa banI gayA hatA ke prANonI kema rakSA karavI tenI temane samasyA thaI gaI hatI. tethI sasamAnA mRtadehanuM bhakSaNa karI temaNe potAnA jIvananI rakSA karI. susumAnA zarIranuM bhakSaNa karatI vakhate dhannAnA manamAM kiMcit mAtra paNa AhArane rAga na hato, phakata prANurakSA karavI e ja prazna hatuM. e ja pramANe sAdhake rAgarahita thaIne AhAra karavo joIe. AhAra dvArA zarIrarakSAnuM lakSa e AtmasAdhanA ja che. ogaNIsamA adhyayanamAM puMDarIka ane kuMDarIkanuM udAharaNa che. temAM evuM varNana che ke rAjA mahApadma zramaNa banyA tyAre temanA jyeSTha putra puMDarIka rAjyanuM saMcAlana karavA lAgyA ane kuMDarIka yuvarAja banyA. pharI jyAre mahApa muni tyAM AvyA tyAre kuMDarIke zramaNudharma svIkAra karyo. keTalAka samaya vItyA bAda jyAre kuMDarIka muni pharIne tyAM AvyA te vakhate teo dAhavarathI pIDita hatA. rAjA puMDarIke temane auSadhopacAra karAvyuM ane teo svastha, nIrogI thayA tyAre temane zramaNamaryAdAnuM smaraNa karAvI vihAra mATe preraNA karI. paraMtu muni kuMDarIkanA antamanasamAM bhega pratye tIvra AkarSaNa pedA thaI gayuM hatuM. tethI teo pharIne thoDA divasamAM pAchA te ja nagaramAM AvI pahoMcyA. puMDarIke ghaNuM samajAvyuM chatAM paNa na samajyA tyAre pitAnA vastrAbhUSaNo vagere kuMDarIkane ApI rAjya seMpI dIdhuM ane kuMDarIka zramaNaSa pote dhAraNa karI lIdhuM ane utkRSTa saMyamanI ArAdhanA karI sarvArthasiddhamAM 33 sAgaranI sthitivALA deva thayA. A bAju kuMDarIka tIvra bhegamAM Asakta thaIne traNa divasamAM ja marIne sAtamI 198 tattavadarzana Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (patra gurudeva phavivaya paM. nAnayadrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha narakano mahemAna banI gayo ane tyAM 33 sAgaranI sthiti prApta karI apAra vedanAne anubhava karI rahela che. A pramANe je zramaNa cirakALa paryanta saMyama pAlana karI pathabhraSTa thaI jAya che te kaMDarIkanI jema duHkhI thaI jAya che ane je antima kSaNe sudhI saMyamanuM pAlana kare che te puMDarIkanI jema sva95 kALamAM ja siddhine prApta karI le che. A pramANe prastuta AgamamAM daSTAntanA mAdhyamathI ahiMsA, asvAda, zraddhA, Indriyajaya Adi AdhyAtmika tonuM ghaNIja saraLa raulImAM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. kathAvastunI sAthe varNana e eka potAnI vizeSatA che. bhASAnI dRSTie koI koI jagyAe kAdaMbarInI jema gaikAnI sahaja smRti thaI Ave che. A kathAonuM vizvanA vibhina kathAgraMthanI sAthe tulanAtmaka adhyayana karavAthI ghaNu navA tathyonuM uddaghATana thaI zake che. bIje zrutaskaMdha bIjA zrutaskandamAM camarendra, balIndra, dharaNendra, pizAcendra, mahAkAlendra, zake, IzAnendranI agramahiSIonA rUpamAM utpanna thanArI sAdhvIonI kathAo ApavAmAM AvI che. daza vargomAM 206 adhyayana che. AmAM varNavelI kumArikAo moTebhAge bhagavAna pArzvanAthanA zAsanamAM dIkSita thaIne uttaraguNonI virAdhanA karavAne kAraNe devIo rUpe utpanna thaI. te sAvI devIrUpe utpanna thaI chatAM je nAma temanA manuSyabhavamAM hatA te ja nAmathI temane. paricaya ApavAmAM AvyuM che. A zrutaskaMdhamAM bhagavAna pArzvakAlIna jana-jIvana, vibhinna mata-matAntara, pracalita rItarivAja, naikAsaMbaMdhI sAdhanasAmagrI, kArAgRha paddhati, rAjyavyavasthA, sAmAjika- Arthika, dhArmika, sAMskRtika paristhitionuM sajIva citraNa karavAmAM AvyuM che. 7 - upAsakadazAMga A Agama dvAdazAMgInuM sAtamuM aMga che. AmAM bhagavAna mahAvIrayuganA daza upAsakanAM pavitra caritravarNana che. tethI AnuM nAma "uvAsaga dasAo' che. upAsaka zabda jaina gRharatha sAdhaka mATe vyavahata thAya che. "dazA" zabda daza saMkhyAno vAcaka tathA avasthAne sUcaka che. upAsakadazAmAM daza upAsakenI kathAo che. tethI daza saMkhyAvAcaka thosAtha upAsakanI avasthAnuM paNa varNana che tethI arthanI dRSTie paNa dazA zabda yathArtha che. zramaNa paraMparAmAM zramaNanI upAsanA karanArA gRhasthane zramaNopAsaka athavA upAsaka kahyAM che. bha. mahAvIranA lAkhe upAsaka hatA paraMtu A AgamamAM temanA mukhya daza upAsakenuM ja varNana karavAmAM AvyuM che. sthAnAMgamAM upAsakadazAMgamAM AvelA daza zrAvakenA nAma A pramANe batAvyA cheH AnaMda, kAmadeva, calaNI pitA, surAdeva, culazataka, kuMDalika, sakaDAlaputra, mahAzataka, naMdinIpitA, sAtiyApiyA-sAyikA pitA. upAsakadazAMgamAM dasamuM nAma sAlIhipiyA AvyuM che. keTalIka prAcIna hastalikhita pratiyomAM laMtiyopiyA, lattiyapiyA, latipiyA, letiyApiyA vagere nAma paNa upalabdha thAya che. e ja pramANe naMdinIpiyAnI jagyAe lalitAMkapiyA ane sAleINapiyA nAma paNa prApta thAya che. samavAyAMga ane nandIsatramAM adhyayanonI saMkhyAno nirdeza karavAmAM AvyuM che paraMtu nAmeno nirdeza karyo nathI. prastuta AgamamAM eka zrutaska, daza adhyayana, daza uddezakALa, daza samudrezanakALa kahyAM che. temaja AmAM saMkhyAta hajAra pada, saMkhyAta akSara, saMkhyAta niryukitao, saMkhyAta saMgrahaNio, saMkhyAta pratipattio ane saMkhyAta zleka batAvyA che. vartamAnamAM A AgamanuM parimANa 812 leka che. upAsakadazAmAM varNita upAsake vibhinna jAtinA ane vibhinna vyavasAya karanArAo hatA. te zrAvakenI jIvanacaryAnuM varNana A pramANe che. eka vakhata bhagavAna mahAvIra vANijyagrAma padhAryA. rAjA jitazatru tathA hajAronI saMkhyAmAM janatA darzanArthe tathA upadeza zravaNAthe upasthita thaI. nagaramAM addabhuta vAtAvaraNa sarjAyuM. AnaMda gRhapatie mahAvIranA zubhAgamananA samAcAra sAMbhaLyA. te ghaNaja prasanna thayA ane suMdara vezaparidhAna vaDe susajita thaIne bhagavAnanA samavasaraNamAM AgamasAra dehana Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ putra gurudeva kavivaya 5. nAgaDhanadrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha pahoMce. upadeza sAMbhaLI teNe bhagavAnane nivedana karyuM, bhagavana! huM nircanya pravacanamAM zraddhAzIla chuM. temAM mArI zraddhA tathA ruci che. jevuM Ape kahyuM te pUrNa satya che. ApanI pAse ghaNu rAjAe, yuvarAja, senApati, nagararakSaka, mAMDalika, kauTuMbika, zreSThI, sArthavAha muMDita thaI AgAra dharmathI anagAra dharmane grahaNa kare che. huM zramaNa jIvananI kaThoracaya pAlana karavAmAM asamartha che. tethI gRhastha dharmanA bAra vrata aMgikAra karavA IcchuM chuM. mahAvIre kahyuM-devAnupriya! tamane jema sukha upaje tema karo." AnaMda zrAvake bAra vra grahaNa karyA. vratonuM nirUpaNa A pramANe che-bAra temAM pAMca aNuvrata, traNa guNuvrata ane cAra zikSAvrata che. prastuta AgamamAM guNavrata tathA zikSAvratanuM saMyukata nAma zikSAvrata che. pahelA pAMca aNuvrata che. aNuvratano artha che nAnA vrata. zramaNa hiMsAdikano pUrNa parityAga kare che tethI tenA vrata mahAvrata kahevAya che. paraMtu zrAvaka temanuM pAlana maryAdita rUpathI kare che tethI tenA vrata aNuvrata kahevAya che. je doSothI vratabhaMga thavAnI saMbhAvanA banI rahe che temanuM paNa AmAM nirUpaNa karyuM che. zrAvakane mATe te deze jANavA megya che paraMtu AcaravA egya nathI. A saMbhAvita dene "aticAra kahyAM che. vratanA atikramaNanA vratabhaMga thavAnA cAra kAraNe batAvyAM che, (1) atikramaNa-vatane ullaMghana karavAne manamAM jANe-ajANe vicAra . (2) vyatikamaNu-vratane ulaMghana karavAnI taiyArI karavI--pravRtti karavI. (3) aticAra-vratane AMzika rUpathI ullaMghana karavuM. (4) anAcAra-vratabhaMga kare, vratanuM pUrI rIte tUTI javuM. ajANapaNe je deSa lAge che te aticAra kahevAya che ane jANIbUjhIne vratabhaMga karavo te anAcAra kahevAya che. (1) paheluM sthUla prANAtipAta viramaNa vrata - zrAvakanA ahiMsAvratanuM nAma sthUla prANAtipAta viramaNa vrata che. zramaNanI sarvaprakAre hiMsAthI nivRttinI sarakhAmaNImAM zrAvakanI ahiMsA dezavrata che. te hiMsAne pUrNa tyAgI hata nathI. phakata trasa prANuonI hiMsAthI virame che. tenI A virati traNa ga tathA be kAraNuthI thAya che te niraparAdha prANIone mana, vacanakAyAthI na te pite mAre che, ane na bIjA pAse marAve che. paristhiti ane saMjogavazAt skUlahiMsAnA samarthananI tene maryAdA-chUTa hoya che. zrAvaka evI kaI paNa pravRtti karI zake che ke jemAM sthUlahiMsAnI saMbhAvanA na hoya. evI pravRtti bIjA pAse paNa karAvI zake che. ema karavAthI teno vratabhaMga thata nathI. te je kaMI paNa pravRtti kare che ke bIjA pAse karAve che temAM te pUrNa sAvadhAnIthI varte che; jethI kaMIne kaSTa na thAya, koInI hiMsA na thAya, ke pratye anyAya na thAya. vivekapUrvaka pUrNa sAvadhAnI rAkhavA chatAM paNa koInI hiMsA thaI jAya to tethI zrAvakanA ahiMsAvratano bhaMga thato nathI. kartavya--akartavyanuM dhyAna na rAkhavuM, nyAya-anyAyane viveka na karavo e spaSTarUpathI hiMsAne protsAhana ApavA barAbara che. ahiMsAnI surakSA mATe vicAronI nirmaLatA, yathArthatA tathA daSTinI vizALatA apekSita che. zrAvaka dvArA koI jIvanI hiMsA thai jAya te paNa te tenA pratye anukaMpita thAya che. paraMtu vratanI surakSA mATe hasatAM-ramatAM te prANotsarga karavA mATe paNa sadA tatpara rahe che. hiMsA tathA anyAyanI sAme te namatuM nathI. paraMtu vIratA ane daDhatApUrvaka tene pratikAra kare che. nirbhayatAne guNa e ahiMsA mATe Avazyaka che. hiMsA, anyAya tathA anAcArane kAyara vyakita ja protsAhana Ape che. sAvadhAnI ane jAgRti rAkhavA chatAM paNa pramAdavaza athavA ajJAnavaza doSa lAgavAnI saMbhAvanA rahe che. AvA dezone aticAra kahyAM che. sthUla prANAtipAta viramaNa vratanA mukhya pAMca aticAre che. (1) badha- kaI paNa trasa jIvane kaSTadAyI baMdhanamAM bAMdhavo. tene pitAne ISTa sthAne jatAM roka athavA pitAne AdhIna rahelI vyakitane mukarara karelA samayathI vadhu rokI tenI pAsethI vadhumAM vadhu kArya levuM. A badhA badhunI antargata Ave che. A baMdhana zArIrika, Arthika, sAmAjika Adi aneka prakAranA che. (2) vadha- koI paNa trasa prANIne mAre te "vadhI che. pitAne Azrita vyakitaone athavA anya koI paNa 200 tavadarzana Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ("vya gurudeva kavivaya"paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtho pUjya gurUdeva vilaya paMnAnA prANIne lAkaDI, cAbuka, patthara vi thI mAravA, temanA upara anAvazyaka Arthika bojo nAkhave. keInI lAcArIne anucita lAbha uThAve, anaitika DhaMgathI zeSaNa karI tene kasa kADhave te vadha kahevAya che. je kAryathI pratyakSa athavA parokSa rUpathI trasa prANIonI hiMsA thAya che, te vadhe che. (3) chaviccheda- keIpaNa prANInA aMge pAMga cheThavA-kApavA. chavicchedanI jema vRtti che paNa anucita che. keInI paNa AjIvikAne saMpUrNa cheda karo, teDI nAkhavI, UMcita parizramikathI ochuM ApavuM vagere paNa chavida samAna deSayukata che. (4) atibhAra- baLada, UMTa, ghoDA vagere pazuo upara athavA anucara temaja kAryakartAo upara temanI zakitathI vadhAre bhAra bhare te atibhAra che. koInI pAsethI zakita uparAMta kArya karAvavuM te paNa atibhAra ja che. (5) bhakatapAna viccheda- samayasara bhojana-pANI na ApavA, nokarane vakhatasara pagAra na Apo. AthI temane duHkha thAya che. zrAvakoe A aticarethI sadaiva bacavuM joIe. (2) bIju sthala mRSAvAda viramaNa vrata zrAvaka zramaNanI jema pUrNarUpathI satyavratanuM pAlana karI zakato nathI tethI te sthUla mRSAvAdano tyAga kare che. A tyAga paNa be karaNa ane traNa vegathI thAya che. sthala mRSA-beTa e che ke jenAthI samAjamAM apratiSTha: thAya, nehI sAthIomAM prAmANikatAnI chApa na paDe, lekamAM apratIti thAya ane rAjadaMDane bhega banavuM paDe. A pramANe asatyathI mAnavanuM sarvatomukhI patana thAya che. aneka kAraNothI mANasa razUla jUThuM bole che, jemake potAnA putra-putrIonA vivAhane kAraNe sAmA pakSanI AgaLa mithyA prazaMsA kare che ane karAve che. pazu pakSIonA kaya-vijaya mATe khATI vAta karavI. bhUmi saMbaMdhI khoTuM bolavuM-belAvavuM, nokarI vagere asatyane prayoga karavo. keInI thApaNu mUkelI vastu mATe jUThuM bolavuM. khoTI sAkSI ApavI-apAvavI. baTAne sAcuM ane sAcAne khoTuM siddha karavAno prayAsa karavo. zrAvaka A pramANe mRSA-asatya bolavuM-bolAvavAdino tyAga kare che. sthUla mRSAvAda viramaNa vratanA mukhya pAMca aticAra che. (1) sahasAbhyAkhyAna- vagara vicAryuM koInI upara khoTA AkSepa nAkho. keInI pratye kheDaTI dhAraNA bAMdhavI, sajajanane durjana, guNIne avaguNI, jJAnIne ajJAnI, brahmacArIne vyabhicArI kahevA vagere. (2) rahasyAbhyAkhyAna- keInI gupta vAta koInI AgaLa pragaTa karI tenI sAthe vizvAsaghAta kare. (3) svadAra maMtrabheda- pati-patnInI ekabIjAnI gupta vAte kaI anyanI sAme pragaTa karavI te svadAra athavA svapati maMtrabheda che. AnAthI kuTuMbamAM vera-jhera pedA thAya che ane bahAra apakIti phelAya che. (4) mithyapadeza- sAcuM-khoTuM samajAvI koIne kumArge laI javA te mizyA upadeza che. (5) lekha kriyA- mehara chApa, hastAkSara vigerethI khoTuM lakhANa karavuM athavA peTA sikakA calAvavA. tattvArthasUtramAM "sahasAbhyAkhyAna" nI jagyAe "nyAsApahAra Avela che. teno artha thAya che-keInI thApaNa vastu rAkhI hoya ane levA Ave tyAre nA pADI devI. zrAvake A badhA aticArothI bacIne samyaka prakAre satyanuM pAlana karavuM joIe. (3) trIjuM sthUla adattAdAna viramaNa vrata- zravakanuM trIjuM vrata sthUla adattAdAna viramaNa che. zramaNa mATe te vinA anumatie dAMta khetaravA mATe tRNanI saLI paNa levI vajarya mAnela che. zrAvaka pUla adattAdAnane tyAga kare che. sthUla cerI jemake-keInA gharamAM khAtara pADavuM, keInuM khIsuM haLavuM karavuM-kAtaravuM. koInA gharanuM tALuM toDavuM athavA potAnI cAvI lagADI khelavuM ane vastuo taphaDAvavI. pUchyA vagara bIjAnI gAMsaDI khelI vastuo kADhI levI. keInuM dATeluM dhana khodI laI levuM, dhADa pADavI, lUMTavuM, ThagavuM vagere. kaI vastu maLI hoya te tenA mAlikane getI pAchI na soMpavI. cauryabuddhithI kaI vastu upADI levI ane potAnI pAse rAkhI levI. A AgamasAra dehana 201 www.jallel b'ary.org Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva vivaya paM. nAnayajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha badhI sthala corI zrAvakane varyuM che. tethI zrAvaka cerIne tyAga paNa pUrvatratonI jema be karaNa ane traNa vegathI kare che. A vratanA pAMca aticAra che. (1) stanAhata- ajANatAM athavA ema samajavA chatAM ke corI karavA tathA karAvavAmAM pApa che chatAM cera dvArA lAvelI, cerInI vastu kharIdavA athavA gharamAM rAkhavAmAM zuM harakta che? paraMtu A aticAra che te samaraNamAM rAkhavuM joIe. temAM lobhane kAraNe ucita-anucitapaNane khyAla raheto nathI. AthI cirIne protsAhana maLe che. (2) taskara prayAga- mANasane pagAra ApI corI, ThagAI vagere karAvavAM. (3) viruddha rAyotikrama- judA judA rA vastuonI AyAta-nikAsa upara keTalAka pratibadhe lagADe che, temanA upara kara lagADe che. rAjyanA te niyamonuM ullaMghana karavuM. avaidhAnika vyApAra kare. niSedha karela vastuo eka sthaLethI bIje sthaLe pahoMcADavI. rAjyahita viruddha gupta rIte dANacorI AdinA kAryo karavA-A badhAM rAjya viruddha kAryo che ane te aticAra che. (4) kaTatulA-kuTamAna- mApa-tela tathA ApavA levAmAM beImAnI karavI. AthI vizvAsaghAta thAya che. keinA ajJAnano A pramANe anucita lAbha na uThAvavuM joIe. (pa) tatmatirUpaka vyavahAra- vastumAM bheLa-saMbheLa-milAvaTa karavI. sArI vastu batAvI kharAba vastu ApavI. A vratanuM vyApAra tathA vyavahAramAM keTaluM mahatvapUrNa sthAna che te kahevAnI AvazyaktA nathI. (4) ceThuM svadAra sateSata- A vratamAM zrAvaka parastrI sAthenA sahavAsano tyAga kare che ane pitAnI strI sAthenA sahavAsanI maryAdA kare che. A vrata be karaNa ane traNa vegathI paNa thaI zake che paraMtu eka karaNa ane eka pega Avazyaka mAnela che. A vratamAM padArA-vezyA ane kumArikAne tyAga svataH thaI jAya che. AnA mukhya pAMca aticAra che. (1) irika parigrahItA gamana- evI strI sAthe sahavAsa kare ke je thoDA vakhata mATe rAkhavAmAM AvI hoya. (2) aparigrahItA gamana- vezyA AdinI sAthe sahavAsa karavo. (3) anaMgakIDA- aprAkRtika maithunanuM sevana karavuM. (4) paravivAhakaraNa- kanyAdAnane puNya samajI rAgAdi athavA svArthavaza bIjAnA dIkarA-dIkarIone kameLakajoDAM meLavI ApI-vivAha karAvI de. (5) kAmaga tIvrAbhilASA- viSaya-bhega tathA kAmakrIDAmAM tIvra AsakitanuM hovuM. A badhA aticArathI sadAcAra athavA brahmacarya vrata phriSita thAya che tethI zrAvake A aticArethI bacavuM joIe. (5) pAMcamuM sthala parigraha parimANa vrata- mAnavanI IcchA AkAzanI jema anaMta che. A IcchAnI maryAdA karavI-IcchA parimANu athavA parigraha parimANa vrata kahevAya che. A vratanuM mahatva aneka daSTiothI batAvAyuM che. A vizvamAM sonuM, cAMdI, hIrA, pannA, mANeka, metI, bhUmi, anna-vastrAdi jeTalA paNa padArtho che te badhA parimita che. tethI temane saMgraha karavAthI viSamatAnI vibhISikA-javAlA bhaDakI UThe che. A vrata te bhayaMkara tRSNArUpI bhaDakelI pAvaka javAlAne zAnta kare che. AthI jIvanamAM zAntine sAgara laherAvA lAge che. A jagatane samasta parigraha nava bhAgomAM vibhakata karI zakAya che. (1) kSetranIpajAu bhUminI maryAdA. (2) varaMtu-makAna, dukAna, gedAma AdinI maryAdA (3) hiraNya-cAMdI-rUpAnAM vAsaNa, AbhUSaNa tathA anya upakaraNe. (4) suvarNasanuM-sonAnA vAsaNa, AbhUSaNa tathA anya upakaraNe vagere. Jain 203 on International tavadarzanay.org Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja deva kavivarya pa. nAnacandrajI mahArAja janmazatAjida smRtigraMtha (5) dhana-rUpiyA paisA, sikkA, neTa vagere. (6) dhAnya-anna, ghauM, cokhA, aDada, maga, tala, aLasI, vaTANu vagere. (7) dvipada-be pagavALA prANIo-jemake-strI, puruSa, popaTa, menA, kabUtara, mera vi. (8) catuSpada-cAra pagavALAM prANIo-jemake-gAya, baLada, bheMsa, hAthI, ghoDA, bakarI vagere. (9) kukhya athavA ge sonA cAMdInI vastuo sivAya anya badhI vastuone samAveza kuSyamAM thAya che. jema kegADI, meTara, sAyakala, TAMge, ratha, Traka, vagere vAhana tathA pharanIcara vagere. Depya dhanane artha che-hIrA, mANeka, metI vagere rAkhavA. parigraha parimANa vratanA pAMca aticAra che - (1) kSetra-vAstu parimANutikama, (2) hariNaya-suvarNa parimANutikrama. (3) dvipada-catuSpada parimANutikrama. (4) dhana-dhAnya parimANutikrama. (5) kupa-parimANatikrama. AsakitapUrvaka vastuone pakaDI rAkhavI te parigraha che. teno saMgraha ane vadhAro karavo te lebha che. lebha ane paricaya ane ekabIjAnA pUraka che. tethI lobha-IcchAne maryAdAmAM lAvavAM te parigraha 1 bha-IcchAne mayAdAmAM lAvavAM te parigraha parimANa vrata che. zrAvake jIvanamAM sukha-zAnti ane saMtoSa lAvavA A vratanuM satyatApUrvaka pAlana karavuM joIe. ANuvratanA vikAsa mATe guNavratanuM vidhAna karavAmAM AvyuM che. dizA parimANa vrata, upabhoga-pabhiga parimANu vrata ane anartha daMDa viramaNa vrata. A traNene guNavrata eTalA mATe kahevAmAM AvyA che ke A aNuvratarUpI mUlaguNonI rakSA tathA vikAsa kare che. (6) chaThuM dizA parimANa vrata A vratamAM dizAomAM pravRttine sImita karavAmAM Ave che. zrAvaka evI pratijJA kare che ke cAre dizAomAM tathA upara temaja nIce nirNaya karela sImAthI AgaLa vadhI huM kiMcitmAtra paNa svArthamUlaka pravRtti nahIM karuM. vartamAna yugamAM A vratanuM mAhAsya vadhAre che. atyAre A vrata eTaluM badhuM upayogI che ke je pratyeka rASTra potapotAnI rAjanaitika tathA Arthika sImAo nizcita karI le te ghaNA saMgharSo svataH maTI jAya. A vratanA pAMca aticAre che. (1) urvadizAnI - maryAdAnuM atikramaNa karavuM. (2) ardha dizAnI - maryAdAnuM atikramaNa karavuM. (3) tirachI dizA - pUrva, pazcima, uttara, dakSiNa dizAnI maryAdAnuM atikramaNa karavuM. (4) kSetravRddhi - asAvadhAnIthI athavA bhUlathI maryAdAnA kSetrane vadhArI levA. eka dizAnA parimANano bhAga bIjI dizAnA parimANamAM bheLavI de. (5) vismRti - maryAdAnuM smaraNa na rAkhavuM. (7) sAtamuM ubhega paribhega parimANa vrata je vastu eka vAra upayogamAM Ave che tene upaga ane vAraMvAra upayogamAM Ave tene pariga kahevAya che. A vratamAM upaga ane paribhegamAM AvanArI vastuonI maryAdA karavAmAM Ave che. A vrata ahiMsA ane saMteSanI rakSA mATe che. A vratathI jIvanamAM sAdagI ane saraLatAne saMcAra thAya che. mahAraMbha, mahAparigraha ane mahAtRSNAthI zrAvaka mukata thAya che. Agama sAhityamAM upabhega-pariga saMbaMdhI 26 vastuonAM nAma batAvyAM che. A vratanA pAMca aticAra che - (1) sacirAhAra- je sacitta vastune tyAga karyo hoya tene pramAdapUrvaka AhAra karavo. AgamasAra dohana 203 Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjaya gurUdeva vivaya paM. nAnayajI mahArAja janmazatAkida smRtigraMthase (2) sacitta pratibaddhAhAra- je sacitta vastune tyAga karyo tenI sAthe lAgelI-caTelI acija vastu hoya te sacitta pratibaddha kahevAya che teno AhAra kare. jemake-vRkSa upara lAgelo guMdara, khajura, geTalA sAthe kerI vagerene AhAra karavo. te sacitta pratibaddhAhAra aticAra che. (3) apavahAra- sacitta vastune tyAga hovA chatAM agnimAM pakavyA vagara kAcAM zAka, kAcAM phaLa vagerenuM sevana karavuM (4) dupAhAra- je vastu aDadhI kAcI, aDadhI pAkI hoya teno AhAra kare. (5) tucchauSadhabhakSaNa- je vastumAM khAvAnuM ochuM hoya ane nAkhI devAnuM vadhu hoya evI vastunuM sevana karavuM, jemake-sItAphaLa, zeraDI vagere. upabhega-paribhoga mATe varatuonI prApti karavI paDe che ane te mATe pApakarma paNa karavA paDe che. je vyavasAyamAM mahAraMbha thAya che evA kAryo zrAvaka mATe hoya ane niSiddha che. temane karmAdAnanI saMjJA ApI che. te karmAdAna paMdara che ane te A pramANe che. (1) aMgAra karma- agni saMbaMdhI vyApAra-jemake kolasA pADavA, ITe pakavavI vagerenA dhaMdhA karavA. (2) vana karma- vanaspati saMbaMdhI vyApAra-jemake, vRkSa kApavAne, ghAsa kApavA vagerene baMdha kara. (3) zakaTa karma- vAhana saMbaMdhI vyApAra, gADI, moTara, TAMgA, rikazA va banAvavA. (4) bhADi kama- vAhana vagere bhADe pheravI pitAnI AjIvikA calAvavI. karma- bhUmi phaDavAne dhaMdhe-jemake khANa khodAvavI, nahere banAvavI, makAna banAvavA vagereno vyavasAya karo. (6) dantavANijaya- hAthI dAMta vagerene vyApAra karavo. (7) lAkSAvANijaya- lAkha vagereno vyApAra, (8) rasavANijaya-madirA-zarAba vagerene vyApAra 9) kezavANijaya- vALa temaja vALavALAM prANIone vyApAra. (18) viSavANijaya- jherIlAM-viSa pAyelAM padArtha tathA hiMsaka astra-zastrono vyApAra. (11) cannapIDanakarma- mazIna calAvavA vagerenA dhaMdhA karavA. (12) nirlAinakama- prANIonA avayavone chedavA, kApavA Adine vyavasAya. (13) dAvAnidAnakarma- vana, jaMgala, khetara vageremAM Aga lagADavAnuM kArya karavuM. (14) saradratataDAga zeSaNukarma- sarevara, taLAva, dharA, jhIla vagerenA pANI sukAvavAnuM-ulecavAnuM kArya karavuM. (15) asatIjana poSaNatAkarma- kulaTA-vezyA strIone poSavAnuM kArya, hiMsaka prANIonuM pAlana, samAja virodhI tattanuM saMrakSaNa vagere kAryo karavA. A paMdara karmAdAna tathA AnA jevA bIjA prakAranA mahA AraMbhanA kAryo karavAno niSedha karavAmAM Avyo che. 1 A vyavasAya - dhaMdhAonA tyAganuM vidhAna AjIvaka matamAM paNa hatuM. juo: (ka) "enasAyakalopIDiyA opha rilIjana enDa ethikasa" (jilada 1, pR. 259 - 68, heela.) (kha) "dhI AjIvikA je prI. buddhiraTa IMDiyana philasaphI pR. 297 --318. De. vI. ema. baruA. (ga) "hisTorikala lAnIMja' pR. 37, rDo. bI. sI. lAho . (gha) "hisTrI enDa DakaTrInsa opha dhI AjIvikA e. ela bAza. (2) "lAIpha Ina enziyanTa iMDiyA eja DipikaDa Ina jana kenansa" pu. 207 - 11. - jagadIzacandra jaina . (cha) saMpUrNInda abhinandana graMthamAM "paMkhaliputra gozAla ane jJAtaputra mahAvIra' - jagadIzacandra jaina . (ja) mahAtmA gAMdhIe ahiMsaka samAjanI je kalpanA karI hatI te A karmAdAnanA tyAganI sAthe maLatI Ave che. 204 tavadarzana Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (patra gurudeve kavilaya paM. nAnasajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMthase kAraNa ke AnAthI jIvenI bhayaMkara hiMsA thAya che. zrAvaka te evA kAryo kare che ke jemAM ochAmAM ochI hiMsA thAya ane evA vyavasAya kare che ke jemAM samAja athavA vyakitanuM zoSaNa na thAya. (8) AThamuM anarthadaMDa viramaNa vrata- pitAnA mATe athavA pitAnI pArivArika vyaktionA jIvana nirvAhAthe anivAya sAvadha pravRttio sivAya zeSa samasta pApapUrNa pravRttiothI nivRtta thavuM te anarthadaMDa viramaNa vrata che. vyartha-nirarthaka vAto karavI, gapa hAMkavI, niSNajana pravRtti karavI ke jenAthI kaMI paNa lAbha na thAya ane bIjAne kaSTa pahoMce-A badhI bAbatothI zrAvake dUra rahevuM joIe. anarthadaMDa-niprojana hiMsAnA cAra rUpa batAvyA che. (1) Arta-raudra dhyAna dharavuM (6) pramAdanuM sevana (3) hiMsaka vANI uccAravI (4) pApakarmano upadeza karavo. A vratanA mukhya pAMca aticAra che. (1) kadarpa-- vikAravardhaka vacana belavA athavA sAMbhaLavA athavA tevI ceSTAo karavI. (2) kI - bhAMDanI jema hAthapaga, nAka, moTuM, AMkha vagerethI vikRta ceSTAo karavI. (3) maukharya-vAcALa banavuM, mIThuM maracuM bheLavI vadhArI-vadhArIne vAto karavI. (4) saMyutAdhikaraNa- AvazyakatA vagara hiMsaka hathiyAra temaja ghAtaka sAdhanono saMgraha karI rAkho. (5) upabhegaparibhegAtireka-makAna, kapaDA, pharanicara vagere upaga ane paribheganI sAdhana sAmagrInuM jarUratathI vadhu saMgreDa karI rAkho. zikSAno artha abhyAsa che. jema vidyArthI pharI pharI abhyAsa kare che tevI ja rIte zrAvake pharI pharI je vratane abhyAsa kare joIe te tene zikSAtrata kahevAmAM AvyA che. aNuvrata ane guNavrata to jIvanamAM eka ja vAra grahaNa karavAmAM Ave che paraMtu zikSAvrata te pharI pharI levAya che. A vrata thoDA samaya mATe hoya che. sAmAyika dezAvakAsika, pauSadhe pavAsa ane ane atithi saMvibhAga A cAra zikSAtrata che. (9) navamuM sAmAyika vrata- " sama" ane "Aya" zabdathI 'samaya' zabda bane che tene artha thAya che samatAne lAbha. je kriyAvizeSathI samabhAva prApti thAya che te sAmAyika che. sAmAyikamAM sAvadya-cogano tyAga ane niravagha yoga-pAparahita pravRttiAnuM AcaraNa karavAnuM hoya che. samabhAvanuM AcaraNa karavAthI saMpUrNa jIvana samatAmaya banI jAya che. A vratanA pAMca aticAra A pramANe che. (1) mana dupraNidhAna - manamAM kharAba vicAro AvavA. (2) vacana dupraNidhAna - vacanano durupayega, kaThora tathA asatya bhASaNa karavuM. (3) kAya dupraNidhAna - zarIra vaDe sAvadha-pApakArI kAryo karavA. (4) smRtyakaraNa - sAmAyikanI smRti na rAkhavI. (5) anavasthitatA - sAmAyika vrata asthiratAthI athavA jaladI-jaladI utAvaLe karavuM. nizcita vidhi anusAra na karavuM. (10) dasamuM dezavakAzika vrata cha vratamAM yAvat jIvana mATe dizAonI maryAdA karI hatI. te parimANamAM thoDAka samaya athavA thoDA divase mATe vizeSa maryAdA nizcita karavI, arthAt tene saMkSipta karavI te dezAvakAzika vrata che. dezAvakAzika vratamAM deza ane avakAza A be zabdo che, jeno artha che sthAnavizeSa. kSetramaryAdAne saMkecavAnI sAthe upakSathI upabhoga-paribhoga rUpa anya maryAdAone paNa sImita karavI te A vratamAM samAviSTa che. sAdhaka nizcita kALa mATe je maryAdA kare che tenI bahAra kaI paNa prakAranI pravRtti na karavI joIe. A vrata dainika jIvanane vadhune vadhu maryAdita kare che. zrAvaka mATe AgamasAra dehana 205 Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva phavilaya paM. nAnayajI mahArAja janmazatAliMda smRtigraMtha sacita dravya, vigaya, upAna vagere 14 niyame pratidina dhAravAnuM paNa vidhAna che. A vratanA pAMca aticAre A pramANe che. (1) Anayana prayoga - maryAdita kSetrathI bahAranI vastu maMgAvavI. (2) pradhya pravega - maryAdita kSetrathI bahAra kaI vastu mokalavI. (3) zabdAnupAta - je kSetra bhAgamAM pite javAno niyama na karyo hoya tyAM zabda saMketa dvArA pitAna' kArya karavuM. (4) rUpAnupAta - maryAdita kSetranI bahAra koI vastu saMketa vaDe IzArAthI athavA pitAne cehere batAvI kAma karAvavuM. (5) pudagala prakSepa - maryAdita kSetrathI bahAra kAMkare, patthara vagere pheMkI koInuM dhyAna pitAnA tarapha AkRSTa karavuM. (11) agiyAramuM pauSadhopavAsa vrata- piSadhane anyatra "upavasatha" kahela che. Ano artha e thAya che ke dharmAcAryanI samIpe athavA dharmasthAnamAM rahevuM. dharmasthAnamAM rahIne upavAsa kare te paiSadhepavAsa che. bIjo artha e che piSavuM tRpta karavuM. jema bhejanathI zarIrane tRpta karAya che tevI ja rIte A vratathI zarIrane bhUkhyuM rAkhI AtmAne tRpta karavAmAM Ave che. AtmaciMtana mane maMthana karI AtmabhAvamAM ramazuM karavuM te piSadhavata che. ATha pahora sudhI A vrata dvArA zrAvaka zramaNavat sAdhanA kare che. AhAra parityAganI sAthe ja te zArIrika zRMgAra, abrahmacarya, vyApAra tathA hiMsaka kriyAno paNa tyAga kare che. piSadhavratanA pAMca aticAra A pramANe che.- (1) apratilekhita- dupratilekhita - zayyA saMstAraka - piSadhogya sthAna vagerenuM rUDI rIte nirIkSaNa na karavuM te aticAra che. (2) apramArjita - duSpamArjita zayyA saMstAraka - piSadha yogya zayyA AdinuM samyaka pramArjana (3) apratilekhita- duSpatilekhita uccAra prastravaNabhUmi - maLa-mUtra tyAgavAnA sthAnanuM nirIkSaNa na karavuM. (4) apamArjita- dupramArjita uccAra prasavaNa bhami - maLa-mUtranI bhUmi te sApha karyA vinA athavA rUDI rIte pramArjana karyA vinA upayoga karo. (5) pauSadhopavAsa sammaganuM pAlanatA - paiSadhapavAsanuM samyaka prakAre pAlana na karavuM. pahelAM cAra aticAromAM anirIkSaNa - dunirIkSaNa athavA apramArjana ke dupramArjanane lIdhe hiMsA deSanI saMbhAvanA rahe che. (12) bArama atithisaMvibhAga drata - atithi mATe pitAnA nimitte banAvelI pitAnA adhikAranI vastune samucita vibhAga karIne ApavuM te atithi saMvibhAga zrata che. jenA AvavA-javAnI kaI tithi nizcita na hoya te atithi che. AdhyAtmika sAdhanA hetu jeo zramaNa banyA che temane nyAyoparjita nirdoSa vastuonuM bhakitabhAvanAthI utsAhita thaIne pramoda bhAvathI dAna ApavuM te atithi saMvibhAga che. jemake-nigraMtha atithine dAna ApavuM te jema zramaNopAsakanuM kartavya che tevI ja rIte dInaduHkhI jIne yAcita sahakAra Ape te paNa zrAvakanuM kartavya che. A vratanA pAMca aticAra A pramANe che. (1) sacitta nikSepa - acitta AhAzadi padArtha sacitta vastumAM nAkhIne rAkhI mUkavA ane tenuM dAna karavuM. (2) sacittapidhAna - sacitta vastuthI DhAMkIne rAkhI hoya te ApavI. (3) kAlAtikrama - samaya vakhate dAna na ApavuM, asamayamAM dAna mATe kahevuM. (4) paravyapadeza - dAna na ApavAnI bhAvanAthI potAnI vastune pArakI batAvavI, athavA pArakI vastu ApI pitAnI vastu che ema kahevuM. (5) mAtsarya - ISya tathA ahaMkAranI bhAvanAthI dAna ApavuM. For Private & Personal use Only tatvadarzana 206. Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha jaina sAhityamAM anukappAdAna ane supAtradAna ema dAnanA be rU5 batAvyA che. anukaMpa samyakatvanuM lakSaNa che. kaSTathI pIDita prANIne joI tenA pratye karuNu tathA sahAnubhUti pragaTa karavI ane yathAzakita tenuM duHkha dUra karavAne prayAsa kare te anukaMpAdAna che. ane sAdhu- sAdhvIne ApavuM te supAtradAna che. gRhasthane daravAje janasevA mATe sadA ughADe rahe che. te saMtanI paNa sevA kare che ane anya atithinI paNa. gRhasthanA dvArethI je kaI nirAza thaIne pAcho vaLe che te samartha gRhastha mATe pApa che. prastuta batamAM A pApathI bacavA nirdeza karyo che. AnaMda zramaNopAsake uparokata vrata grahaNa karyA pachI eka abhigraha grahaNa karyo ke AjathI huM anyatIthione, temanA devatAone, temanA svIkRta arihanta cetyone namaskAra nahi karuM. teo vArtAlApanI pahela nahi kare tyAM sudhI huM temanI sAthe vArtAlApa karIza nahi. gurubuddhithI temane AhAra Adi ApavA mATe mane ka5tuM nathI. A abhigrahamAM teNe cha apavAda rAkhyA hatA. AnaMdanI preraNAthI tenI dharmapatnI zivAnaMdAe paNa bhagavAnanI samakSa bAra vate grahaNa karyA. zrAvakadharma grahaNa karyAne 14 varSa vityA pachI teNe potAnA yeSThaputrane uttarAdhikArI gheSita karI pauSadhazALAmAM jaI pitAne badhe samaya aharniza dharmakriyAmAM rahevAnuM ane Atma-sAdhanA karavAnuM zarU karyuM. A pratijJA-vratatapane "pratimA zakhathI saMbedhAya che. tenuM jIvana eka prakAre zramaNajIvananI pratikRti (pratimA) rUpa banI jAya che. te pratimAo 11 che ane te A pramANe che. - (1) darzana (2) vrata (3) sAmAyika (4) piSadha (5) niyama (6) brahmacarya (7) saciratyAga (8) AraMbhatyAga (9) pregya (jokara cAkara) parityAga athavA parigraha parityAga (10) uddezIne banAvela bhojanane tyAga (11) zramaNabhUta- zramaNanI jevI carcA. aMtasamaye Ananda zrAvakane avadhijJAna thayuM. jJAnAvaraNIya karmanI vipula nirjarA ane vizuddha pariNAmathI thayelA A avadhijJAnanI vizALatA eTalI badhI hatI ke gaNadhara gautamasvAmIne paNa A aMge zaMkA thaI ane temaNe AnaMda zrAvakane kahyuM ke AvaDuM moTuM avadhijJAna zrAvakane na saMbhave-tethI mithyA bhASaNanuM prAyazcita karo. AnaMde kahyuM. zuM satya vastunuM paNa prAyazcita hoI zake kharuM? gautama gocarI laI sIdhA bhagavAna mahAvIra pAse pahoMcyA ane AnaMdanA avadhijJAna aMge zaMkA vyakata karatAM pUchayuM-zuM zrAvakane ATaluM moTuM avadhijJAna saMbhavI zake? bhagavAne kahyuMhA, saMbhavita che. mATe tame Ananda pAse jaI khamA ane prAyazcita karegautamasvAmI AnaMda zrAvaka pAse AvI kSamAyAcanA kare che ane prAyazcita le che. kevI te yuganI saraLatA ane nirahaMkAritA! bhUla thaI hoya te tene keTale saraLabhAve svIkAra! jainadharmane sAra vinaya che. dharmanuM mULa vinaya, nirahaMkArapaNuM ane saraLatA che. zarIra have sAdhanAmAM kAryakSama nathI ema jANI Ananda zramaNopAsake apazcima- mAraNAnika saMlekhanA karI. saMlekhanano artha che- mRtyu samaye potAnA bhUtakALanA samasta kRtyonI samyaka AlocanA karI zarIra ane kaSAyAdine kRza karavAmAM AvatI antima tapasyA. saMlekhanAyukata thanArA mRtyune samAdhimaraNa athavA paMDitamaraNa kahevAya che. A maraNa prasannatApUrvaka tathA vivekayukta hoya che. saMlekhanA athavA saMthAro e AtmaghAta nathI. AtmaghAta kedhAdi kaSAyathI prerita hoya che jyAre saMlekhanAmAM kaSAyane abhAva hoya che.. AtmahatyA mAnava tyAre kare che jyAre tene kaI kAmanAnI pUrti thaI na hoya athavA tIvra vedanA- duHkha hoya athavA mArmika AghAta lAgyo hoya. paraMtu saMlekhanAmAM raNuM hotuM nathI. te te vecchApUrvaka hoya che ane have koI kAmanA rahI nathI eTale te svecchAthI mRtyunuM harSa pUrvaka AliMgana kare che. A vratanA pAMca aticAra che. - (1) Iha lokAzasAmaga - dhana, parivAra vagere A lokasaMbaMdhI kaI vastunI AkAMkSA karavI. (2) paralokAzasaMsAprayoga - svargasukha Adi paralokathI saMbaMdha rAkhanArI kaI vastunI IcchA- kAmanA karavI. (3) jIvitAsaMsAmaga - jIvananI AkAMkSA karavI. (4) maraNazaMsAmaga - kaSTa ane pIDAthI gabharAIne jahadI maravAnI IcchA karavI. (5) kAmogAzaMsAprayoga - atRpta kAmanAonI pUrtirUpe kAmo meLavavA ane bhegavavAnI AkAMkSA karavI. A pramANe Ananda zramaNopAsaka samAdhipUrvaka AnandathI dehatyAga karI prathama svarganA adhikArI banyA. AgamasAra dehana Jain Education internation 207 Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUNya gurUdeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha bIjA adhyayanamAM kAmadeva zrAvakanuM varNana che. te apAra dhanasamRddhi ane vaibhavathI bharapUra AvAsomAM nivAsa karatA hovA chatAMya tyAga ane tapapradhAna jIvana jIvatA hatA. teNe paNa zrAvakadharma svIkAryo hato. ane antima samaye nivRtta thaIne pauSadhazALAmAM potAnuM pavitra jIvana vitAvato hato. eka vakhata te piSadha karIne dharma jAgaraNa karI rahyo hato. madhyarAtrie eka mAyAvI deva bhayAnaka pizAcanuM rUpa dhAraNa karIne hAthamAM ughADI talavAra laIne Avyo ane be - kAmadeva! tuM mekSanI mRgatRSNamAM potAnA jIvanane nakAmuM veDaphI rahyo che. mArA kahevAthI dharmane choDa ane bhega- upabhegano AnaMda lUTa. je tuM mArI A vAtane svIkAra nahi kare te huM A ja talavArathI tArA kaTake kaTakA karI nAkhIza. A sAMbhaLIne paNa kAmadeva mauna ane sthira rahyo. manathI paNa tenI vAtano svIkAra na karyo. daye tenA upara krUra prahAra karyA che paNa te dharmacintanamAM lIna rahyo. daitye hAthI tathA sarpa banIne tene bhayaMkara vedanAo ApI paraMtu te jarApaNa vicalita na thayo. bhagavAna mahAvIre kAmadevano dAkhalo ApI zramaNa-zramaNIone batAvyuM ke tamAre paNa A ja pramANe saMcama dharma mAM daDha nizcala rahevuM joIe. jIvananA antima samaye kAmadeva zramaNopAsake samatA ane zAMtipUrvaka 60 divasanuM anazanavrata pUrNa karI deDatyAga karyo ane prathama varga prApta karyuM. trIjA adhyayanamAM culahI pitA ane cothA adhyayanamAM surAdevanuM varNana che. pAMcamA adhyayanamAM calaNIzatakanuM varNana che. A traNe zrAvakoe paNuM vrato grahaNa karyA hatA ane ane pAMca varSa sudhI paDimAdhArI rUpe rahIne virakata jIvananI sAdhanA karatAM samAdhimaraNa prApta karI prathama svargamAM deva banyA. chaThA adhyayanamAM tattvajJAnI kaMDakelika zrAvakanuM varNana che. teNe bhagavAna mahAvIra pAse zrAvaka dharma grahaNa karyo hato. eka vakhata madhyAhnamAM te azokavATikAmAM beTho beTho dharma cintana karI rahyA hatA te samaye eka deva A. teNe kahyuM- he kuDakelika! zramaNa mahAvIra dvArA kathita dharma sAco nathI kAraNake temAM utthAna ane parAkrama upara bhAra mUkavAmAM Avyo che, jyAre A jagatamAM badhuM niyatine AdhAre ja cAle che. gozAlakanI dharmaprarUpaNa yukita saMgata che kAraNake temAM utthAna, karma baLa, vIrya ane parAkrama kaMI paNa nathI. je kaMI che te niyati che. tethI mahAvIranI dharmaprajJaptine choDIne zAlakanI dharmaprajJapti svIkAra kare. kuMDalike javAba ApatA pUchayuM - he deva! A divya addhi Adi je tamane prApta thayela che te zuM puruSArtha vagara prApta thayela che? deve kahyuM - hA. kuMDakAlike pUchyuM - te pachI jeTalA paNa leke puruSArthahIna che teo tamArA kathanAnusAra deva thavA joIe. ema kema kema banyuM ke banatuM nathI. devanI pAse A tarkane koI uttara na hato. deva namana karI kSamA mAMgI. dharma pratyenI tenI AsthA ane zraddhAnI prazaMsA karate svasthAne gayo. bhagavAna mahAvIre pitAnA zramaNa samudAyanI samakSa prastuta eka Adarza tArkika ane zraddhAvaMta zrAvakanI prazaMsA karI. kaMDakalika zramaNopAkanuM zeSa jIvana paNa anya zrAvakanI jema dharma ArAdhanAmAM vItyuM ane aMte samAdhimaraNa prApta karyuM sAtamAM adhyayanamAM kuMbhakAra sakaDAlaputranuM varNana che. te pahelA AjIvaka AcArya zAlakane anuyAyI hatA. devanI preraNAthI te mahAvIrane vandana karavA mATe gayo. vIra prabhunI dharmadezanA sAMbhaLI tene zraddhA jAgRta thaI. tenI prArthanAne svIkArI bhagavAna tenI kuMbhazALAmAM padhAryA. bhagavAne pUchayuM. A ghaDA kevI rIte bane che? sakalAlaputre ghaTanimaNanI badhI prakriyA atha thI iti sudhI kahI batAvI. aMte A ghaDA puruSArthathI thayA che ke niyatithI ema pUchatAM jyAre teNe niyatikRta batAvyAM tyAre mahAvIre kahyuM-je kaI durmati puruSa taDakAmAM sukAtA tArA ghaDAne pattharathI UDavA lAge temaja tArI patnI sAthe cheDatI karI kuceSTA karavA lAge te tArA matAnusAra te A badhuM niyatikRta che tethI tema karavAmAM te manuSyano keI aparAdha nathI. je tuM tene aparAdhano daMDa Ape to pachI tAruM niyativAdanuM mAnavuM kayAM sudhI ucita che? bhagavAnanA hRdayagrAhI, tarka yukata kathanathI prabhAvita thaI te mahAvIrano anuyAyI ane bhakata banI gayo. gozAlake tyAre tenA mata parivartananI vAta jANI tyAre te tyAM sukaDAlapatra pAse AvyA ane vividha upamAothI mahAvIranI stuti karI pitAnI tarapha AkarSita karavAno prayatna karavA lAgyA paNa temAM te saphaLa thaI na 208 tattvadarzana Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpUjya gurUdeva kavitraya paM. nAiTa! maha ,rAja jana mazatAhida smRtigraMtha za. mAyAvI deve paNa tenI parIkSA karI hatI. jIvananA aMtima samayamAM samAdhipUrvaka mRtyunuM varaNa karyuM ane svarga prApta karyuM. AThamA adhyayanamAM mahAzataka zrAvakanuM varNana che. tenI pAse apAra vaibhava hato. tene tera patnIo hatI. bhagavAna mahAvIra pAse zrAvakadharma svIkAra karyo hato. tenI patnI revatI atyanta bhegapipAsa, mAMsalapI ane ISkaLa hatI. teNe tenI 12 zekane zastra tathA viSa prayoga karIne mArI nAkhI hatI. madha-mAMsanA sevanathI tenI vAsanAo prabala jAgRta thaI gaI hatI. eka vAra mahAzataka paiSadhazALAmAM dhyAnastha hatA. te vakhate madhanA nazAmAM cakacUra thaI atyanta nirlajaja banI kAma-yAcanA karavA lAgI. mahAzatakane dhyAnamAM sthira thayelA joIne tene kedha Avyo ane duSTa vacana bolavA lAgI. patnInA A nirlajaja ane duSTa vyavahArathI mahAzatakanA manamAM kSobha utpanna thayA. temaNe AvezamAM AvI kahyuM-huM mArA jJAna baLathI kahuM chuM ke AjathI sAtame divase tAruM mRtyu thavAnuM che. tuM bhayaMkara rogathI pIDita thaIne atyanta vedanA ane kRdhyAnathI mRtyu pAmI prathama narakamAM utpanna thaIza. patinA mukhethI A vAta sAMbhaLI bhaya ane udegathI te AkuLa-vyAkuLa thaI gaI ane sAtame divase atyanta pIDA ane zoka sAthe AkraMda karatI mRtya pAmI. bhagavAna mahAvIre caitama gaNadharane mokalI sUcana karyuM ke tame ghaNuM ja karkaza vacanathI patnInI tarjanA-tiraskAra karyo che ane tenA hRdayane AghAta pahoMcADe che tethI tamArI A bhUlanuM prAyazcita karo. AthI mahAzatake bhUla svIkArI prAyazcita karyuM ane anta saMlekhanA saMthAro AdarI samAdhipUrvaka mRtyu pAmI svarga saMcaryo. navamA adayayanamAM nendinIpitA ane dasamA adhyayanamAM sAhipitA nAmanA be zrAvakenuM varNana che. te bane paDimAdhArI jIvana vyatIta karI anta samaye anazana karI prathama vargamAM mahaddhika deva banyA. A pramANe ApaNe joyuM ke badhA zrAvako vrata grahaNa kare che. vratanI A sUci dhArmika tathA naitika jIvananI prazasta AcAra saMhitA che. tenI Aje teTalI ja upayogitA che jeTalI 2500 varSa pahelAM hatI. mAnava svabhAvanI durbalatA jyAM sudhI banI raheze tyAM sudhI AnI upagitA rahevAnI che. zramaNanA AcAradharmanuM nirUpaNa aneka AgamAM che, paraMtu gRhasthana AcAradharma mukhyarUpathI prastuta AgamamAMja maLe che. bhagavAna mahAvIra upAsakonI sAdhanA pratye ATaluM badhuM dhyAna rAkhatA hatA. temane vakhatovakhata protsAhita karatA hatA. temaja jyAre vicalita thavAne prasaMge upasthita thatuM tyAre sAvaceta paNa karatA hatA. jayadhavalAmAM lakhyuM che ke prastuta Agama upAsakanA 11 prakAranA dharmanuM varNana kare che. te A pramANe che. darzana, vrata, sAmAyika piSadhepavAsa, saciravirati, rAtribhUjana virati, brahmacarya, AraMbha virati, anumati virati, ane udiSTa virati AnaMda Adi zramaNa pAsakoe 11 pratimAonuM ArAdhana karyuM hatuM jenA saMbaMdhamAM agAu prakAza pADela che. vrata ane pratimA A baMne sAdhanAnI paddhatio hatI. tenuM vratanI sAthe paNa ArAdhana karAtuM ane svataMtra paNa ArAdhana karavAmAM AvatuM. jayadhavalAmAM phakata pratimAono ullekha che jyAre samavAyAMga ane nadImAM vrata ane pratimA baneno ullekha che. 8 - antakRddazA sUtra prastuta Agama dvAdazAMgInuM AThamuM aMga che. AmAM janma-maraNanI paraMparAne aMta karanArI vyakitaonuM varNana che ane tenA daza adhyayana ane sAta varSa kahyA che. nandIsUtramAM ATha vagereno ullekha che paraMtu daza adhyayana 1 kapAya pAhaDa bhAga 1, pR. 129 - 130. (kha) aMgANi bhAga 3. 2 dasa ajayaNA satta vagA. - samavAyAMga prakIrNaka samavAya sUtra - 96. AgamasAra dohana 209 Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva Davilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha ulekha nathI. AcArya abhayadeve samavAyAMga vRttimAM banne AganA kathanamAM meLa besADavAno prayatna karatAM lakhyuM che ke prathama vargamAM daza adhyayane che. A daSTie samavAyAMga sUtramAM daza adhyayana ane anya vargonI dRSTie sAta vargo kahyAM che. naMdIsUtramAM adhyayanane ullekha karyo nathI. phakata ATha vargo batAvyAM che. paraMtu A sAmaMjasyane anta sudhI nirvAha kevI rIte thaI zake ? kAraNa ke samavAyAMgamAM annakUdazAnA zikSAkALa (uddezanakALa) daza kahI che jyAre naMdIsUtramAM temanI saMkhyA ATha batAvavAmAM AvI che. samavAyAMga vRttimAM AcArya abhayadeve lakhyuM che ke uddezana kALanA A aMtarane abhiprAya amane jJAta nathI. AcArya jinadAsagaNi mahattare nadIcUrNimAM ane AcArya haribhadra naMdIvRttimAM lakhyuM che ke prathamavarganA daza adhyayana hovAthI prastuta AgamanuM nAma aMtagaDadasAo che. cUrNimAM dazAno artha avasthA paNa karyo che. 6. samavAyAMgamAM daza adhyayanane nirdeza che paraMtu temAM nAmane nirdeza karyo nathI. ThANugamAM daza adhyayanenAM nAma batAvyA che. jemake-nami, mAtaMga, semila, rAmagupta, sudarzana, jamAli, bhagAlI, kiMkara, civakaka ane phAla aMbaputra. tatvArthasUtranA rAjavArtikamAM ane aMgapattImAM keTalAka pAThAntaranI sAthe daza nAma prApta thAya che. jemakenami, mAtaMga, mila, rAmagupta, sudarzana, yamaloka, valIka, kaMbala, pAla ane aMbaSThaputra. " temAM lakhyuM che ke prastuta AgamamAM pratyeka tIrthakaronA samayamAM thanArA daza daza antakRta kevaLIonuM varNana che. 9 dhavalAmAM paNa A vAtanuM samarthana karyuM che. 10 naMdIsUtramAM na te daza adhyayanane ulekha che ane na temanA nAmono nirdeza che. samavAyAMga ane tatvArtha vArtikamAM je nAmono nirdeza thayela che te vartamAna annakUdazAMgamAM nathI. nadImAM vartamAnamAM upalabdha prastuta AgamanA svarUpanuM varNana Apela che. vartamAnamAM antakRta dazAMgamAM ATha varga che ane prathama vargane daza adhyayana che, paraMtu temanA nAma sthAnAMga, rAjavAtika tathA aMgapaNutIthI judAM che. jemake-autama, samudra, sAgara, gaMbhIra, timita, acala, kAMpilya, aAbha, prasenajita ane viSNu. sthAnAMgavRttimAM AcArya abhayadeve Aje vAcanAntara batAvela che. AnAthI ema jJAta che ke te samavAyAMgamAM varNita vAcanAthI pRthaka che. antagaDa zabdanA be saMskRtarUpa prApta thAya che. (1) annakRta (2) annakRt. arthanI daSTie bannemAM kaMI akhtara nathI. parantu gaDanuM kRta rUpa vadhAre baMdhabesatuM che. prastuta AgamamAM eka zrutaskanda, ATha varga, 90 adhyayana, uddezanakALa, 8 samadezanakALa ane parimita vAcanAo che. AmAM anugadrAra, veDhA, leka, niryukitao, saMgrahaNIo tathA pratipattio saMkhyAta-saMkhyAta che. AmAM 5% saMkhyAta ane akSara saMkhyAta hajAra batAvyA che. vartamAnamAM prastuta 1 aTha vagyA - nandI sUtra 88 2 dasa ajajhayaNa tti prathamavarga peparyava ghaTanta, nandA tava vyAkhyAtavAta, yaha paThayate 'satta vacca" tti tata prathamavargIdanyavargApekSA yataDapyaSTava: nasthApi tathA paThitavAta . - samavAyAMga vRtti, pAna 112. 3 to bhaNina - aTha uddesaNa kAlA ItyAdi, Iha ca daza udezana kAlA adhIyate Iti nAsyAbhiprAyamavagacchAma: - samavAyAMga vRtti, pAna 112. 4 paDhamavarge dasa AjajhayaNa tti tasmakakhate tagaDadasatti - naMdIsUtra cUNisahita pR. 68. 5 prathama varge dazAdhyayanAni Iti tatsaMkhyayA entakazA Iti . - naMdIsUtra vRtti sahita pR. 83. 6 dasatti - avasthA - naMdIsUtra cUNisahita pR. 68. 7 ThANAMga 10113. 8 tattvArthavAtika 1/20 pR. 73. 9 ..... te daza vartamAna tIrthakya tIrthe evagRSabhAdInAM travite - stIthaeN vanyUDanya ca daza dazAnagArA daza daza dArUNAnupasarnAnnijinya kRtnakarmakSayAdantakRta: daza asyAM varyanta Iti annakUdazA. - tattvArthavArtika 12 pR. 73. - aMga paNatI 51. 10 aMtayaDadasA NAma aMge cauvyivasage dArUNe sahiGNa pADihera lahU Na zivANuM gadesudaMsaNAdi dasa - dasa sAhatine paDivaNedi - kaSAya pAhuDa bhA. 1 pR. 130. 11 tata vAcanAntarApekSANImAnIti saMbhAvayAma: | - sthAnAMga vRtti pR. 483. 210 tattvadarzana Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivarya paM. nAnacanadrajI mahArAja jana mazatAkida smRtigraMtha aMga 900 leka parimANa che. AnA ATha varga anukrame 10, 8, 13, 10, 10, 16, 13 ane 10 adhyayanamAM vibhakta che. - prathama be vargomAM maitama Adi vRNika kuLanA 18 rAjakumAranI sAdhanAnuM varNana karyuM che. temAMthI 10 no dIkSA paryAya 12-12 varSano ane zeSa AThane 16-16 varSane batAvavAmAM Avela che. A badhA rAjakumAre zramaNa banI gaNaratna saMvatsara jevA ugra tapanI ArAdhanA kare che. ane badhA eka mAsanI saMlekhanA karI mukitanuM varaNa kare che. trIjA varganA 13 ane cothA varganA 10 adhyayanamAM vAsudeva zrIkRSNa, baladeva, ane samudravijayanA putrane ullekha che. te badhA putra ati ariSTaneminA pAvana pravacanane sAMbhaLIne zramaNuM bane che ane ugra tapa karI kamene naSTa karI siddha thAya che. temAM zrIkRSNanA nAnAbhAI gajasukumALe ekaja divasanI sAdhanA karI eka antarmuhUrtamAM ja kane naSTa karI mukita prApta karI hatI. gajasukumALanuM vyakitatva ghaNuM ja addabhuta hatuM. Aje paNa bhulyA- bhaTakyA sAdhako mATe tenI jIvanagAthA prakAzastaMbha samAna preraNAdAyI che. - pAMcamA vargamAM zrIkRSNa dvArikAnA vinAzanA saMbaMdhamAM ahaMta ariSTanemi pAse jijJAsA prastuta karI. bhagavAne kAskiAnA vinAzanuM kAraNa madirA, agni ane dvIpAyana RSine dedha batAvyAM ane kahyuM ke je samaye dvArikA agnithI bhasmIbhUta thaze te vakhate tame mAtA-pitA ane svajanothI rahita thaI baLadevanI sAthe ekAnta dakSiNa dizAne kinAre pAMDa-mathurA javA mATe nIkaLaze. te vakhate kausAMbI nagarInA udyAnamAM nyadha nAmanA vRkSanI nIce pRthvIzilApaTTa para pItAMbarathI pitAnA zarIrane AcchAdita karI tame sutA haze tyAre jarAkumAra tyAM Avaze ane mRga samajIne tIkaNa bANa cheDaze. te bANa tamArA pagamAM vAgaze. tenAthI viMdhAIne kALa karI tame trIjI pRthvImAM utpanna thaze. A sAMbhaLI kRSNa cintAmagna banI gayA. tyAre bhagavAne pharI kahyuM ke trIjI pRthvIthI tame nIkaLIne jaMbUdvIpanA zatadvAra nAmanA nagaramAM bAramA amama nAmanA tIrthakara thaze. A sAMbhaLI zrIkRSNa ghaNuja prasanna thayA. zrIkRSNanI rANI padmAvatI, gaurI, gAndhArI, lakSmaNa, susImA, jAmbavatI, satyabhAmA ane rukimaNae dIkSA grahaNa karI hatI. zrIkaraNanA putra zAMbakumAranI patnI mUlazrI tathA mUladattAe paNa dIkSA grahaNa karI utkRSTa sAdhanA karI zivapada prApta karyuM hatuM. cha8 vargamAM zramaNa bhagavAna mahAvIranA zAsanamAM thayelA 16 sAdhakanuM varNana che. temAM gAthApati, mALI, rAjA ane bALakone paNa samAveza thAya che. te badhAnuM temAM varNana che. arjuna mALI je rAjagRhamAM raheto hato, tenI patnInuM nAma badhumatI hatuM. nagaranI bahAra suMdara bagIco hatA. temAM magdara pANI yakSanuM Ayatana hatuM. arjuna tene upAsaka bhakta hatA. eka vakhata te pitAnI patnI sAthe bagIcAmAM phUla cUMTI rahyuM hatuM. te vakhate nagaranA cha svacchanda vihArI mANasanI TebI AvI ane te AyatanamAM arjunamAgIne pUrI, hAtha paga bAMdhI, tenI bhAya badhumatI sAthe duSkRtya karavA lAgI. A dazya joIne arjunane atyaMta vedanA thaI ane yakSa upara gusso Avyo. tatkSaNa yakSa arjunanA zarIramAM peTho. tenA baMdhana tUTI gayA ane krodhamAM ne bdhamAM TeLInA e cha mANasonI ane patnI baMdhumatInI tyAM ne tyAM hatyA karI. pachI to pratidina cha puruSa ane eka strInI hatyA karavAne tene krama banI gayo. sudarzana zeThanA satsaMgathI te yakSanA kaSTadAyI badhanamAMthI mukata thaye. ane bhagavAna mahAvIranA caraNomAM dIkSA grahaNa karI eka abhinava-anupama Adarza upasthita karyo. A vargamAM bALamuni atimukataka kumAranuM paNuM varNana che. te potAnA bALasAthIonI sAthe ramI rahyo hatA tyAre gaNadhara zaitamanA adabhuta rUpane nihALI teNe pUchayuM -bhadaMta! Apa koNa che? ane zA mATe A rIte ghera ghera ghUmI rahyA cho ? gautame kahyuM ke, ame zramaNa nigraMtha chIe ane bhikSA mATe paribhramaNa karIe chIe. tyAre te zrautamanI AMgaLI pakaDI potAnI mA pAse laI gayo ane atyaMta bhAvapUrvaka bhikSA pradAna karI. tyArapachI te aitamanI sAthe bha0 mahAvIranA darzana mATe gayA ane upadeza sAMbhaLI dIkSA lIdhI. dIkSAnI anumati ApatAM pahelAM mAtApitAe tenA vairAgyanI parIkSA paNa karI. dIkSA samaye tenI umara phakata 6 varSanI hatI. bhagavatI sUtramAM jaLapravAhamAM pAtrane 1 varSajAtasya tasya pravRrjitavAta Aha - chavvari pavaiyo nigaMdhaM rAIGNa pAvayaNe tti ekatadevAzcAryama anyathA varSoSTakAdArAne dIkSA smAta - dAnazekharanI TIkA pRSTha 73 1. AgamasAra dAhana 211 Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bpajya gurUddha phavivarya paM. nAnaadrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha nAvaDI banAvI tarAvavAne paNa prasaMga Apela che. atimukatakumAre dIkSA laI guNasaMvatsara tapa karIne ane vipulagiri upara saMlekhanA karI ajara - amara pada prApta karyuM. sAtamA ane AThamA varganA 23 adhyayanamAM nandA, nandamatI, kAbI, sukAbI vagere rAjA zreNIkanI 23 rANIonA ugra sAdhanAmaya jIvananuM varNana che. jemanuM jIvana eka divasa rAjamahelamAM vItyuM hatuM ane makhamalanA mulAyama gAlIcA upara cAlatAM paNa jemanA sukamaLa paga cholAI jatA hatA, te rAjarANIo jyAre bhagavAna mahAvIranA zAsanamAM saMyamI bane che tyAre teo muktAvalI, ratnAvalI, kanakAvatI, laghusiMhavikrIDita, mahAsiMhavikrIDita, laghusavatebhadra, mahAsarvatebhadra, bhatara tathA AyaMbila vardhamAna jevA ugra taponuM AcaraNa kare che. tenuM varNana vAMcatA vAMcanAranI ruMvATI UbhI thaI jAya che- Azcaryacakita thaI jAya che. AvA prakAranI ugratAnI sAdhanA vaDe karmonA cUrecUrA karI teo mukata bane che. A saMpUrNa Agama bhautikatA upara AdhyAtmikatAnA vijayane saMdeza pradAna kare che. sarvatra tapanI utkRSTa sAdhanA batAvavAmAM AvI che. bhagavAna mahAvIre upavAsa ane dayAna banene mahatva ApyuM hatuM. ekane bAhyata5 ane bIjAne Antarika tapa kahela che. ahIMyA yAda rAkhavuM joIe ke bAhAtapanI sAthe Antarika tapa- dhyAnAdi paNa sAthe sAthe cAlatA hatA. jo ke dhyAno ullekha alpamAtrAmAM thayela che te paNa bAhyatAnI sAthe dhyAna anivArya che. 9-anuttarapapAtikadazA sUtra A prastuta Agama dvAdazAMgInuM navamuM aMga che. AmAM evA sAdhakenuM varNana che ke jemaNe anuttara vimAnomAM janma lIdho che ane have pachI manuSya janma grahaNa karI mokSa prApta karaze. AmAM daza adhyayane che. tethI AnuM nAma anuttare patika dazA" paDayuM che. naMdIsUtramAM A AgamanA phakata traNa vargono ulalekha prApta thAya che. sthAnAMgamAM kevaLa daza adhyayanenuM varNana che. 2 tavArtha rAjavArtikanA abhimatAnusAra prastuta AgamamAM pratyeka tIrthakaronA samayamAM thanArA 10-10 anuttarapAtika zramaNAnuM varNana che. kaSAyapAhuDamAM paNa A vAtanuM samarthana karyuM che. samavAyAMgamAM daza adhyayana ane traNa varga bannenuM sUcana karavAmAM AvyuM che.... paraMtu temAM daza adhyayananA nAmane nirdeza nathI. sthAnAMga anusAra temanA nAma A pramANe che- RSidAsa, dhanya, sunakSatra, kArtika, svasthAna zAlibhadra, AnaMda, tetali, dazArNabhadra ane atimukata. tavArtha rAjavArtika anusAra temanAM nAma A pamANe che. - trASidAsa, vAnya, sunakSatra, kArtika, nanda, nandana zAlibhadra, abhaya, vAriNa, cilAtaputra. aMgapatimAM temanA nAma A pramANe che. " -traSidAsa, zAlibhadra, munakSatra, abhaya, dhanya, vAriNa, nandana, nanda, cilAtaputra, kArtika. dhavalAmAM kArtikanI jagyAe kArtikeya ane nandanI jagyAe AnaMda AvA nAme prApta thAya che. 1 tiNi vagyA - naMdIsUtra 89, 2 - TANAMga 10114. 3 Iyete daza vartamAna tIrthakara tIthe evagRSabhAdInAM trayAvizaHstIthaeN vanyaDanya ca daza dazAnagArA daza daza dArUNAnupasarnAnnijitya vijyA ghanureqtpannA IvevamanuttaropAnika: dazAsyAM varcyunta ItyanuttarapapAdiThadazA - tattvArthavArtika 12 pR. 73. 4 A guttarovavAdiya dasA NAma aMge cauvihovasage dAruNe sahiyUNa cauvIsae tisthayarANa tithaisu attara vimANe gade dasa dasa munivasahe vaNadi - kaSAya pAhuDa bhA. 1, pR. 130. 5 dasa AjajhayaNA tiSNi vagyA ...... - samavAo, paSNaga samavAo 97. 6 ThANe 10 114. 7 tattvArtha rAjavArtika 120 pR. 73. 8 ..... ujudA sAlibhad kakhe suNakakharo abhayo vi ca dhaNo varavAriseNa naMdaNayA | baMdo cilAyakhutto karAIyo ha ta eNe - aMga nI 5 5 9 pakhaMDAgama 12. 212 tavadarzana Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudedya kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha vartamAnamAM anuttapipAtika dazAnuM ja svarUpa upalabdha che te sthAnAMga tathA samavAyAMganI vAcanAthI pRthaka che. AcArya abhayadeve sthAnAMgavRttimAM Ane vAcanAntara kahela che." anuttarapapAtika dazAmAM eka zrutaska, traNa varga, traNa uddezakALa, traNa samudezanakALa, parimita vAcanAo saMkhyAta anugadvAra, saMprakhyAta vizeSa prakAranA veDha nAmaka chanda, saMkhyAta glaeNka nAmaka chanda, saMkhyAta niryukitao. saMkhyAta pratipattio, saMkhyAta hajAra pado che. vartamAnamAM prastuta Agama 3 vargomAM vibhakta che. jemAM anukrame 10, 13, ane 10 adhyayano che. A pramANe 33 adhyayanamAM 33 mahAna AtmAonuM saMkSepamAM varNana karavAmAM AvyuM che, jemAM 23 rAjakumAra te samrATa zreNikanA putra che. prathama vargamAM jali, mAli, upajAli, puruSasena, vArisena, dIrghadUta, naSTAMta, vihala, hAyasa, ane abhayakumAra, A daza rAjakumAronA janma, naga2, mAta-pitA Adino paricaya Ape che. teo bhagavAna mahAvIra pAse saMyama svIkArI ane utkRSTa tapanI ArAdhanA karI, anuttara vimAna deva thayA che. have tyAMthI cyavIne mAnavabhava prApta karI mukata thaze. bIjA vargamAM dIghusena, mahAsena, naSTadaMta, gUDhadaMta, zuddhadaMta, halsa, krama, kramasena, mahAdrumasena, siMha, siMhasena, ane puSpasena A 13 rAjakumAranA jIvana viSe saMkSepamAM prakAza pADe che. teo potAnI tapasAdhanA vaDe anuttara vimAnamAM utpanna thayA che, tyAMthI evI mAnavajanma pAmI siddha, buddha ane mukata thaze. - trIjA vargamAM dhanyakumAra, sunakSatrakumAra, RSidAsa, palaka, rAmaputra, candrikA, puSTimAtrika, paDhAlaputra, pidila ane vehalla A daza kumAranA bhogamaya tathA tyAgamaya jIvananuM suMdara citra rajU karyuM che. AmAM dhanyakumAranuM varNana A pramANe kaMDAryuM che. dhanyakumAra kAkaMdInI bhadrA sArthavAhIne putra hato. temanI pAse vaibhavane pAra na hatuM ane sAMsArika sukhanI koI uNapa na hatI. eka divasa zramaNa bhagavAna mahAvIranuM tyAga-vairAgyathI bharapUra ane chalakAtuM pAvana pravacana sAMbhaLI teo saMyamanA kaThora kaMTakAkI mArga para eka vIra senAnInI jema paga mUkI AgaLa vadhe che. temaNe saMyamamArgamAM sthira ane daDha banI je tapomaya jIvanano prAraMbha karyo te ghaNe addabhuta ane ajoDa viramayakAraka hatA. temanA jevuM tapa jena sAhityamAM te zuM kaI paNa bhAratIya sAhityamAM paNa daSTigocara thatuM nathI. kavikuLagurU kALidAse kumArasaMbhavamAM pArvatInA ugratAnuM varNana karyuM che paraMtu adhikArapUrvaka ema kahI zakAya che ke tenuM tapa paNa dhanya anagAranI tela AvI zake tema nathI. temaNe muni banavAnI sAtheja jIvanabhara mATe cha-cha tapathI pAraNA karavAnI pratijJA karI hatI. pAraNAmAM paNa teo AyaMbilavata karatA hatA ane lukhuM sukuM bhejana keI gRhastha bahAra pheMkI devAnI teyArI karato hoya te annane ekavIsa vAra pANIthI dhoi AhAra grahaNa ka upayoga karatA. AvA bhISaNa ane ghora tapathI temanuM zarIra mAtra asthipaMjara jevuM thaI gayuM hatuM.' eka vakhata samrATa zreNika bhagavAna mahAvIra pAse jijJAsA prastuta karI - bhagavAna ! ApanA 14 hajAra zramaNe mAM kayA kayA anagara mahAdakara tapanA karanAra ane mahAnirjarAnA dhaNI che? bhagavAne kahyuMH dhanya - anagara mahAduSkara tapanA karanAra ane mahAnirjarAnA karanAra che. dhanya anugAra navamAsanI svapa avadhimAM utkRSTa sAdhanA karI anta 1 tadevamihApi vAcanAtarApekSayA DadhyayanavibhAga ukata na punarupalabhyamAna vAcanApekSati - sthAnAMga vRtti pR. 483. 2 prAkRta sAhityano ItihAsa - DaoN. jagadIzacaMdra jaina pR. 91 nuM TippaNa. " (kha) majijhamanikAyanA mahasiMhanAda suttamAM tathAgata buddha potAnA pUrva jIvanamAM AvA ja prakAranA ugra tapanuM varNana karyuM che.' jue - bAdhirAjakumAra sutta didhunikaya kaksapa sihanAda sutta. 3 evuM khalu seNiyA ImAsi indrabhUI pAmekakhANa cidasaha samaNa sAhasINuM dhaNaNe aNagAre mahAdukkara kArae ceva mahAnijajarayarAe ceva." - anuttarapapAtika varga 3 a. 1 sU. 33. AgamasAra dohana 213 Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paSya gurUdeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha saMkhanApUrvaka eka mAsa sudhI anazana karI sarvArthasiddha vimAnamAM devapaNe utpanna thayA. tyAMthI AvIne manuSya bhavamAM AvI siddha, buddha ane mukta thaze. 10 praznavyAkaraNa sUtra prastuta Agama dvAdazAMgInuM dazamuM aMga che. samavAyAMga, nandI, ane anugadvAra sUtramAM 3 praznavyAkaraNa mATe "pahAvAgaraNuI" Ama bahuvacanamAM prayoga thayeluM jovA maLe che. tenuM saMskRtarUpa thAya che "praznavyAkaraNani parantu vartamAnamAM je praznavyAkaraNa sUtra che temAM "pAvAgaraNe e ekavacanamAM prayoga thayela che. tavArtha pajJa bhAgya. dhavalA tathA rAjavAtika vagere mAM paDavAgaraNuM athavA praznavyAkaraNa evuM ekavacanAnta rUpa ja maLe che. sthAnAMgamAM 'pahAvAgaraNadasa-praznavyAkaraNadazA nAma Apela che paraMtu A nAma vadhu pracalita thaI zakayuM nathI. praznavyAkaraNane artha thAya che praznonuM vyAkaraNa arthAt nirvacana, uttara tathA nirNaya. ahIM prazna zabdane je upaga thayo che te sAmAnya praznanA arthamAM nathI. prAcIna yugamAM vilupta praznavyAkaraNa jemAM darpaNuprazna, aMguThaprazna, bAhuprazna, khaDagaprazna vagerethI saMbaMdhita viSayacarcA hatI. jenuM vivaraNa naMdI vagere AgamAM upalabdha che, tadanusAra prazna" zabda maMtravidyA, nimittavidyA vagere viSayavizeSathI saMbaMdhita che. naMdI, " samavayAMga, nadIcUrNi, 10 naMdImalayagirivRtti,11 samavAyAMgavRtti2 tathA sthAnAMgavRttio anusAra vicitra vidyAtizaya arthAta camatkArika pranonuM vyAkaraNa je sUtramAM varNita hoya te praznavyAkaraNa che. paraMtu vartamAnamAM je pravyAkaraNa sUtra upalabdha che temAM AvA prakAranI keI carcA nathI. tethI ahIM prathama vyAkaraNane sAmAnya artha "jijJAsAo" che.14 je sUtramAM ahiMsA, hiMsA, satya ane asatya Adi dharma-adharmarUpa viSayenI carcA che te prazna vyAkaraNa che. prAcIna prazna vyAkaraNa sUtra je hatuM te eka virATakAya Agama hatuM. naMdIcUrNipa tathA samavAyAMgavRtti anusAra temAM .16000 pade hatA. dhavalAmAM che tenA padonI saMkhyA :93,16000 mAnavAmAM AvI che. vartamAnamAM 1. samavAyAMga prakIrNa samavAyasUtra 98 2. nandIsUtra 90 3. anuyogadvAra sUtra 50 4. tattvArthabhASya 120 5. pAhavAyaraNaM NAma aMge - kasAyapAhuDa bhA. 1, pR. 134 6. praznavyAkaranuM - tattvArthavAtika 1/20. 7. (ka) paho tti puchA, paDivayaNe vAgaraNa pratyuttaramiyartha - nandI cUNi (kha) prazna : pratItasvanirvacana vyAkaraNa, bahuvAddhahuvacanama - AcArya haribhadra, nandIvRtti. 8. nandIsUtra zrutajJAna prakaraNa sUtra 93 9. samavAyAMga prakIrNaka 145 10. NAgA suvaNo aNeya bhavaNavAsaNo te vijajAmaMtagirisi nI AgatA sAha NA saha saMvadaMti - 495 karaMti - nandI cUNi 11. yA punarvidyA maMtrA vA vidhinA jApyamAnA:naSThA evA zubhAzubha kayiti - nandI sUtra malayagirivRtti. 12. anya vidyAtizayA: staMbha- staMbha - vazIkaraNa vidraSI - karaNAccATanAdaya: - samavAyAMga vRtti 13. prazna vidyA yAbhi: saimakAdipu devatAvatAra kriyA - sthAnAMga abhayadevIyA vRtti 10 sthAna 14. prazna:pratIta: tad viSaya nirvacana vyAkaraNa - nandI sUtra malayagari. 15. padagga doNauti lakakhA selasaya sahassA - nandI cUNi. 16. dri navatirlakSaNANi paDaza ca sahastrANi - samavAyAMga vRtti 17. paNahavAyaraNaM NAma aMge teNaudilakakha - selasasahastapade hi - dhavalA, bhAga 1 pR. 104. 214 tattvadarzana Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - pUjya gurUdeva vivaTa paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbida smRtigraMtha upalabdha prazna vyAkaraNanI saMkhyA 1256 lagabhaga che. samavAyAMga tathA nandImAM 45 adhyayano batAvyA che. temaja temAM saMkhyAta che ane niryukita Adino paNa ullekha karyo che. paraMtu sthAnAMga anusAra AnI saMgati esatI nathI. sthAnAMgamAM prazna vyAkaraNanA upamA, saMkhyA, RSibhASita, AcArya bhASita, mahAvIra bhASita, kSemaka prazna, komalaprazna, adAgaprazna, aMguTha prazna ane bAhu prazna-ema daza adhyayane batAvyA che." samavAyAMgamAM 2 canAno ullekha nathI paraMtu tenA "pahAvAgaraNudasAsu" A AlApakanA varNanathI A saheje niSkarSa nIkaLI zake che. ke samavAyAMgamAM prastuta AgamanA daza adhyayananI paraMparA svIkata che. vartamAnamAM je praznavyAkaraNa che temAM sthAnAMgamAM varNita daza adhyayanomAMthI eka paNa adhyayana nathI. nandI Adi AgamAmAM jyAM praznavyAkaraNanI carcA karavAmAM AvI che. tyAM aMguTha prazna, bAha prazna AdinuM te varNana che paranuM sthAnAMgamAM batAvelA upamA, saMkhyA, RSibhASita AdinuM varNana nathI. samavAyAMgamAM pratyeka buddhabhASita AcAryabhASita ane mahAvIra bhASitane atisaMkSepamAM avazya ulekha thayo che. paNa te viSayanA rUpamAM ullekha che parata svataMtra adhyayananA rUpamAM nathI. AmAM udde sanakALa 5 batAvyA che tathApi adhyayananI saMkhyAne spaSTa nirNaya karI zakAto nathI. gaMbhIra viSayavALA adhyayananI zikSA aneka divaso sudhI paNa thaI zake che. tattvArtha rAjavArtika anusAra prastuta AgamamAM aneka AkSepo ane vikSepo dvArA hetu ane navaDe prajananA uttara ApavAmAM AvyA che. laukika ane vaidika ane nirNaya karyo che. jayadhavalAnA abhimatAnusAra prastuta AgamamAM ApaNI, vikSepaNI, saMveganI ane nivedanI A cAra kathAo tathA praznonAM AdhAre naSTa, mRSTi, ciMtA, lAbha, alAbha, sukha, duHkha, jIvana ane maraNanuM varNana che.* uparokta granthamAM prazna-vyAkaraNanA je viSaya varNavyo che te vartamAnanA pravyAkaraNamAM upalabdha nathI. prAcIna praznavyAkaraNane kayAre lepa thayo te saMbaMdhamAM nizcitarUpathI kai paNa kahI zakAtuM nathI. eka evuM anumAna karI zakAya che ke AcArya devaddhi gaNI kSamAzamaNunA vakhata sudhI te vidyamAna hatuM. je temanI samakSa vidyamAna na hota te teo tene ulekha kema karata? naMdIsatranI cUrNimAM sarvaprathama AcArya jinadAsagaNI mahatta vartamAnamAM upalabdha praznavyAkaraNanA viSayathI saMbaMdhita pAMca saMvara Adino ullekha karyo che. 10 paraMtu mULa naMdImAM tene kayAMya ullekha nathI. prAcIna anavyAkaraNamAM jyotiSa, maMtra, taMtra, vidyAtizaya Adi viSayanuM parivartana karIne navIna viSayonuM saMkalana eTalA mATe karyuM che ke vartamAnakALano kaI anadhikArI vyakita sUtramAM pratipAdita camatkArI vidyAone durUpayoga na kare, tethI uttarakALanA gItArtha sthavira bhagavatee AvA prakAranI badhI vidyAo praznavyAkaraNa sUtramAMthI 1. praznavyAkaraNa sUtra-pra. sanmati jJAnapITha, AgarA prastAvanA pR. 14 (a) jainadharma kA maulika itihAsa bhA. 2, pR. 158mAM 1300 zloka batAvyA che. 2. paNayAlIsa udesaNa kAlo, paNayAlIse samudde saNa kAlA - samAvAyAMga sUtra 145 3. paNAyAlIsaM ajayaNA - nandI sU. 96 4. ...... saMkhejA silegA, saMkhe nijajuttio - nandI sUtra. 5. pAhAvAgaraNadasANaM dasa ajamaNA paNaNattA, taMjahA, uvamAM, saMkhA, isibhAsiyAI, AyariyabhAriyAI, mahAvIra bhAsiyAI, bAmagapasiNAI komalapasipAI, adAgapasiNAI, aMguTha pariNAI, bAhu pasiNAI - samavAyAMga, sUtra 145 6. praznavyAkaraNa dazA Ihokata rUpa na, drazyamAnA nuM paMcazava paMcasaMvarAtmikA. - sthAnAMga abhaya devIyAvRtti sthAna 19 7. sasamayaparasamayapANavaya pabuddhavivihatyabhAsAbhAliyANuM AIsacaguNa uvasamANapagAra AyariyabhAsiyANuM vitthaNe vIramahesIhi viviha. vittharabhAriyANuM - samavAyAMga sUtra 145 8. Apa vikSepe haiMnunayAzritAnAM praznAnAM vyAkaraNa praznavyAkaraNam ! tarieNlaukikavaidikAnAmathanAM nirNaya: - tattvArtha vAtiMka 120 pR. 73-74 9. pahavAyara NAma aMge akakhevaNI-vikaMvaNI- saMyaNI - NiyaNI gAmAe cautruihaM kahAo pahAdo radda - muTiMTha - citA-lAhAlAhasukha du:kha-jIviyamaraNANi ya vaNediA - phrAya pAhuDa bhA. 1,pR. 131-132 10. pAnahAvAgaraNe aMge paMcasaMvarAdikA vyAkhyA parappavAdi ca aMguThuM -bAhu pasiNAdiyANuM pasiNANe adyuttarasatA- nandIcUNi. AgamasAra dehana 215 Jain Education Interational Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva vivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha kADhI nAkhI ane tenI jagyAe mAtra Asrava ane saMvarano samAveza karI dIdhA. paratuta kathananuM samarthana AcArya abhayadeva ane AcArya jJAnavimalera paNa karyuM che. A prazna saheje ubhuta thAya che ke vitarAga tIrthaMkara prabhue AvA viSayanuM nirUpaNa zA mATe karyuM ke jethI pAchaLathI tene kADhavuM paDayuM ? uttaramAM nivedana che ke utsarga mArgamAM AvA prakAranI vidyAone upayoga niSiddha mAnavAmAM Avyo che. paraMtu AdhyAtmika utkarSa-hetu ane bhAvuka bhavyajInA antamAMnasamAM tyAga - vairAganI bhAvanA pidA karavA mATe, temanA manamAM e vizvAsa utpanna karavA mATe ke atItakALamAM tIrthaka thayA temaNe AvA prakAranA alaukika praznonuM pratipAdana karyuM che. je tIrthakara na hota to AvA prakAranA praznane prAdurbhAva paNa na thAta. tethI apavAdarUpe AcAryo A vidyAone upayoga karatA hatA. A vAta saMbhavita che ke kALaprabhAvane lIdhe paristhitimAM parivartana AvavAthI viziSTa jJAnasaMpanna zratadhara AcAryoe A vidyAonA durupayoganI AzaMkA thavAthI temaNe te vidyAone prastuta aMgamAMthI kADhI nAkhI hoya! vizeSa to ze dhArthIoe A saMbaMdhamAM anveSaNa karavuM joIe. anavyAkaraNanA daza adhyayano che, ane eka zrutaskanya che. A kathananuM samarthana pranavyAkaraNanA upasaMhAra vacanathI temaja nandI ane samavAyAMgathI thAya che. paraMtu abhayadevasUrie pravyAkaraNanI vRttimAM lakhyuM che ke praznavyAkaraNanA 2 zrataskandha che. AzravadvA2 ane saMvaradvAra. pratyeka zrataskanA pAMca - pAMca adhyayane che. * AgaLa jatAM teo ema paNa lakhe che ke be zrataskandhanI nahi parantu eka zrataskanI mAnyatA rUDha che. amArI daSTie te be zrutaskandhanI mAnyatA tarkasaMgata che kAraNa ke Azrava ane saMvara A bane judA judA viSaya che. praznavyAkaraNa sUtranuM AgamasAhityamAM eka viziSTa ane mahattvapUrNa sthAna che. AmAM praznonA samAdhAna che. tananA nahi paNa mananA praznonuM samAdhAna che. tananA rogotho paNa mananA rege vadhAre bhayaMkara hoya che. tananA rAge te eka jamamAM ja pIDA Ape che paranta mananA roga te janma - janmAntaro sudhI pAchaLa vaLagyA rahI duHkha Ape che. te roganI kharI cikitsA - upacAranuM varNana prastuta AgamamAM che. prathama khaMDamAM te rogonA nAma A pramANe batAvyA che. hiMsA, asatya, teya, abrahmacarya, parigraha ane te roganI cikitsA bIjA khaMDamAM batAvI che. te A pramANe che- ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya ane aparigraha. prathama zrataskanA prathama adharma dvArA prathama adhyayanamAM hiMsAnuM varNana karavAmAM AvyuM che. hiMsA pApa che, anArya karma che ane te narakamAM DhasaDI laI janArI che. asaMyamI, avirata, mana, vANI ane kAyAne azubhayogamAM pravatavanAra cha anya manuSya, pazu, pakSInI hiMsA kare che. trasajInI hiMsAnA vividha kAramAMthI mukhya kAraNe A che- asthi, mAMsa, carma tema ja prANIonA anya aMgopAMga Adi, jemane upaga mAnava potAnA zarIranI zebhA vadhAravA mATe athavA potAnA bhavya bhavanane sajAvavA mATe kare che. pRthvIkAyanI hiMsA, kRSi, kUvA, vAva, cityasamAraka, tUpa, bhavana, maMdira, mUrti vagere vastuo mATe karavAmAM Ave che. kaSAyane vazIbhUta thaI maMdabuddhivALA jIvo dharma, artha 1. praznonAM - vidyAvizeSANAM yAni vyAkaraNAni teSAM pratipAdanaparA dazA dazAdhyayana pratibaddhA : granthapaddhataya iti prazna vyAkaraNa dazA:. amaMca vyutparAyeMDasya pUrvakAleDabhUta IdAnI tvAzravapaMcaka saMvarapaMcaka vyAkRterevelopalabhyate. atizayAnAM pUrvAcAryaridaMyugInAnAma puSTolaMbana pratisevi pRcchApekSattArita - prazanavyAkaraNa vRtti- prAraMbha. 2. prazanA aMguThAdi praznavidyAsta vyakriyanta abhidhIyanta asminniti praznavyAkaraNama ekAdaza aMge pUrvakAleDabhUta 1 IdAnI tu AzrAva - saMvara paMcaka vyAkRtiva labhate ! pUrvAcAryodayugIna puruSANAM tathAvidha hIna hInatara pAMDitya bala - buddhi - vIryApekSaya puSThalabanamudrizya praznAdi vidyAsthAne paMcAzava- saMvararUpe samuttAritam - -praznavyAkaraNa TIkA, prAraMbha. 3. pahAvAgaraNe Ne ege sucakakhaMdhe dasa ejayaNA - praznavyAkaraNa upasaMhAra 4. nandIsUtra 93 5. samavAyAMga prakIrNaka sUtra 6. do sucakakhaMdhA paNattA - AsavadArA ya saMvaradarA ya. | paDhamasmarNa suyakaMdhassa paMca ajajhayaNA. daccasaNuM sucakakhaMdhassa paMca ejajhayaNA 7. yAyeya dri zrutaskandhatakatA kyA sA na rUDhA, eka zrutaskadhatAyA eva rUDhavAta | 216 tattvadarzana Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patra gurudeva kavivaya 5. nAnacadrajI mahArAja janmazatAliMda smRtigraMtha ane kAmanI dRSTie saprojana athavA niprayajana hiMsA kare che. te hiMsA bhale sthAnaka, citya, maMdira, maTha, yajJAdi kAryo mATe karavAmAM Ave te paNa hiMsA te hiMsA ja che. dharma mATe paNa karAtI hiMsA kadI paNa ahiMsA thaI zakatI nathI. te te artha ane kAmane nimitte karAtI hiMsAnI jema adharma ja che. AmAM prANavadha Adi hiMsAnA 30 nAme batAvyA che. bIjA adhyayanamAM asatyane bhayaMkara avizvAsakAraka batAvatA tenA 30 nAmano ullekha karyo che. dhArmika daSTie ja asatya tyAjya che evI vAta nathI, paranta vyAvahArika dRSTie paNa asatyane mahApApa gayuM che. asatya bolanArane saMsAramAM kaI vizvAsa karatuM nathI. te mekSarUpI kalpavRkSane kApanAra kuhADI samAna che. je vacananA uccAraNathI paNa jInA antamanasamAM pIDA pahoMce te asatya che. kaSAyavaza prANine pIDA pahoMcADanAruM asa-aprazasta vacana bolavuM te paNa asatya ja che. asatyavAdI A lekamAM paNa avizvAsanuM kAraNa bane che ane paralekamAM paNa tene naraka, tiryaMca gatinI asahya vedanA bhogavavI paDe che. mRSAvAdinI gaNatarImAM jugArI, giravI rAkhanAra vepArI, vasu-ochuM jokhanAra, khATA sikakA pADanAra, svarNakAra, vastrakAra, cADI khAnAra, dalAla, lobhI, svAthI vagerenA nAme paNa lIdhAM che. temaja nAstika, ekAntavAdI ane kudarzanavAdIone paNa mRSAbhASI kahyAM che. trIjA adhyayanamAM taskara kRtya-cerIne cintA ane bhayanI jananI batAvI che. koI paNa vyaktinI kaI vastu tenI anumati vinA grahaNa karavI te adattAdAna che. cerI mAtra bIjAnuM dhana ke padArtha levAmAM ja thatI nathI paraMtu bIjAnA adhikAra, vicAra ane bhAvonI paNa thAya che. vizvamAM jeTalA paNa pApakRtyo che temAM bhaya samAyeluM che. prAraMbhamAM jyAre mAnava pApakRtya kare che tyAre tene eka prakArane avyakata bhaya pratIta thAya che, paraMtu dhIme dhIme abhyasta thaI javAthI tene bhayanI pratIti bhale na thAya paNa bhaya to rahe ja che. Aje vizvamAM azAntinA kALAM DibAMga vAdaLAMo umaDI-uDIne chavAI rahyAM che. sabaLa nirbaLanA adhikAro chInavI levA ane jhApaTa mAravA Icche che tenA mULamAM saeNyavRtti-cerInI bhAvanA ja kAma karI rahI che. te vRttine kAraNe ja mAnavanuM cAritra dina-pratidina agAmI banI rahyuM che. bhagavAna mahAvIre kahyuM che ke-atyadhika tRSNAvALA, paradhana ane pArakI bhUmi pratye Asakita rAkhanArA, para rASTra upara adhikAra karavAnI vRttithI AkramaNa karanArA, temaja azvara, pazura, dAsAra vagere badhA upakrame taskara paridhinA gherAvAmAM Ave che. taskarenA upakrame upara vistArathI vivecana karatAM temaNe paradravyahArI, anukaMpArahita ane nirlaja batAvyAM che cerane na to A lokamAM zAMti maLe che ke na palakamAM. cethA adhyayanamAM maithuna-kuzIvane jarA-maraNa-rAga, dveSa, zeka tathA mehane utpanna karI vadhAranAra batAvela che. maithuna adharmanuM mULa; jIvanamAM mahAna donI abhivRddhi karanAra, AtmAnA patananuM janaka ane mokSamArgamAM vizvarUpa che. AnA abrahma Adi 30 nAme pratipAdita karyo che. tarasa lAgatAM jema kerosIna pIvAthI tarasa zAMta thatI nathI paraMtu UTI te vadhu bhaDake che-uddIpta thAya che, te ja sthiti bhege bhogavavAthI thAya che. lAkho-karoDo varSa sudhI paNa bhego bhegavavAthI devo tRpta thatAM nathI. maithuna Asakata prANI mahAna anartha kArya paNa karI nAkhe che. sItA, draupadI rUkamaNI, padmAvatI, tArA, kaMcanA, subhadrA, ahalyA, suvarNa gulikA, kinnarI, surUpa, vidyumnati ane hiNI mATe keTakeTalA bhayaMkara saMgrAme thayA te upara zAsakAre prakAza pADe che. mithunanA dAruNa duHkhanuM vizleSaNa karatAM zAstrakAre Indriyo ane mana upara saMyama rAkhavAnI prabaLa preraNA ApI che. pAMcamA adhyayanamAM parigrahane ullekha che. parigrahanA saMcaya, upacaya, nidhAna, piMDa, mahecchA, upakaraNa, saMrakSaNa, saMstava, Asakita A badhA paryAyavAcI nAme che. AmAM vRkSanA bInA rUpakanA mAdhyamathI parigrahanuM varNana karyuM che. AmAM ema batAvyuM che ke cAre jAtinA deva, devIo temaja karmabhUminA cakravatI samrATathI laIne eka bhikhArI sudhImAM paNa parigrahavRtti hoya che. parigrahavRttine kAraNe ja mAnavI seMkaDe prakAranI zilpAdi kaLAonuM adhyayana kare che. puruSonI 72 tathA strIonI 64 kaLAonuM zikSaNa le che. parigrahane kAraNe ja hiMsA, jUTha, adattaharaNa vagere duSkarmo temaja kSudhA-pipAsA ane apamAna AdinA vividha kaSTane sahe che. parigrahanuM baMdhana sauthI moTuM baMdhana che. AgamasAra dehana 217. Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha parigrahI A jIvanamAM paNa duHkhI thAya che ane paralokamAM paNa duHkhI thAya che. tethI zAstrakAroe kahyuM che kesamasta dukhone dUra karanArI A jinavANIrUpI auSadhi - vacanAmRta vItarAganAM paramazAMtarasathI bharapUra badhAMne vinA mUlya ApavAmAM Ave che chatAM paNa jo tenuM sevana karatA nathI ane amadA kanTene bhagavI rahyAM che. e ja sauthI moTuM Azcarya che! bIjA mRtakandamAM pAMca dharma dvAra-saMvaradvAranuM varNana karavAmAM AvyuM che. te A pramANe che - ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya ane aparigraha bIjA mRtakanA prathama adhyayanamAM ahiMsAnuM vizleSaNa che. ahiMsAnA nirvANa, nivRtti, samAdhi, zakita, kIrti, kAnti, dayA, vimukita, abhaya Adi 60 nAma batAvyAM che. hiMsAnuM lakSaNa che-pramAda athavA kaSAyavaza kaI paNa prANInA prANene mana, vacana ane kAyAthI pIDA upajAvavI. tethI ahiMsAnuM lakSaNa thaze ke koI paNa jIvane kaI paNa prakAre pIDA na pahoMcADavI. phakata bAdhApIDA pahoMcADavI nahi eTaluM ja nahi paNa tene mATe kaI paNa prakAranI anumati ApavI te paNa hiMsA ja che. pratyakSa ke apratyakSa keI paNa prakAre prANIone kaSTa-pIDA-saMtApa na ApavA teja ahiMsA che. ahiMsA ane hiMsAnI AdhArabhUmi mukhyapaNe bhAvanA che. manamAM hiMsA hoya ane bahAra ahiMsA hoya te paNa te hiMsA ja che. je manamAM pavitra bhAvanAonA jharaNuM vahetA hoya, viveka prabuddha hoya te bahAra hiMsA pratIta hovA chatAM paNa ahiMsA che. aMtaramAnasamAM dveSa dhRNa tathA apakAranI bhAvanAne abhAva hoya ane prema, karuNA tathA kalyANa bhAvanAne sAgara uchaLI rahyo hoya te zikSA mATe yAcita daMDa Apa, tADana karavuM, roganivAraNa mATe kaDavI davA ApavI, jIvana sudhAravA mATe prAyazcita ApavuM te hiMsA nathI. manamAM melI bhAvanA hoya athavA saMka9papUrvaka pitAnA nimitte kaI bIjAnA manamAM durbhAvanA utpanna karI hoya te te hiMsA che. AnuM nivAraNa samatA, viveka ane upayogathI karavuM te ahiMsA che. ahiMsaka sAdhakanAM mana, vANI tathA jIvananA kaNa-kaNamAM ahiMsAno svara gUMjato rahe che. tenA cittamAM ahiMsAnI nirmaLa gaMgA pravAhita thatI rahe che. tenA bhASaNamAM dayAno madhura 2sa varasate rahe che ane tenI pratyeka zArIrika pravRttimAM ahiMsAno sumadhura raNakAra jhaMkRta thAya che. te ahiMsA bhagavatInI brahma samAna upAsanA kare che. jevI rIte pakSIo mATe anaMta AkAza ane naikA mATe samudra AdhArarUpa che tevI ja rIte samasta jI mATe ahiMsA AdhAra che. te kSemaM karI che. tIrtha karo dvArA sudaSTa che ane viziSTa jJAnIo dvArA anupAlita tathA upadiSTa che. ahiMsAnA rakSaNArthe AhArazuddhi Avazyaka che. chakAyanA jIvonI rakSA mATe zuddha AhAranI gaveSaNune AmAM upadeza ApavAmAM AvyuM che. zramaNe kaI vidhie AhAranI gaveSaNa karavI joIe tenA upara vistArathI prakAza pADayo che. je AhAra kRta, kArita na hoya, kayadoSathI rahita hoya, ugama, utpAta tathA eSaNu deSathI dUSita na hoya paranta navakeTie zuddha hoya tevo AhAra zramaNa mATe grAhya che. maMtra-mULa-bhaiSajaya-svapnaphaLa ane kSatiSa vagere batAvI levAmAM Avelo AhAra agrAhya che. ahiMsAnA vratanI rakSA mATe pAMca bhAvanAo batAvavAmAM AvI che. prathama bhAvanAmAM trasa ane sthAvara jInI rakSA hetu jeIne cAlavuM- tene Iyasamiti kahe che. bIjI bhAvanA mana samiti che, temAM azubha tathA adhArmika vicAra na karavAnuM kahyuM che. trIjI bhAvanA vAsamitinI che, jemAM sAvadhabhASAne prayoga na karavAnuM pratipAdana karyuM che. jethI bhAvanA eSaNa samitinI che jemAM bhikSAnI gaSaNa mATe zramaNane evo nirdeza karyo che ke te aneka gharamAMthI cheDI-DI bhikSA grahaNa kare, gurunI samakSa tenI AlocanA kare ane apramatta thaIne zubhAganuM cintana kare. tyAra pachI badhA zramaNone nimaMtraNa ApI mUcha rahita thaIne mAtra sAdhanA hetu prANadhAraNa karavAnI daSTie AhAra grahaNa kare. pAMcamI AdAna nikSepaNA-samitimAM pITha, phalaga ane zayA saMsmAraka, vastra, pAtra-kaMbala, daMDa, rajoharaNa, cilapaTTo, mukhavastrikA ane paga lUchavAnuM kapaDuM vagere upakaraNone 1. paMcama AdAna nikamevANa samii pIDha phalega sijajA saMthAragavalvapatta kaMbala- daMDagayaharaNolapaTTaga muhapattiga pAyapuMchaNAdI - zrI prazna vyAkaraNa 21 23. Lain 296 International tatvadarzana www.jainerary.org Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAliMda smRtigreTA rAgadveSarahita bhAvanAthI yatanApUrvaka grahaNa kare. je sAdhaka A pramANe niyamonuM pAlana karatAM-karatAM saMyama ane tapa sahita jIvanayApana kare che te ArAdhaka che. bIjA adhyayanamAM satyanuM vizleSaNa karavAmAM AvyuM che. vastunuM yathArtha jJAna ane bhASaNa e ja satya che. satya ahiMsAnuM ja eka virATa rUpa che. satyane vyavahAra mAtra vANIthI ja thato nathI. apitu tenuM mULa uddagama sthAna mana ja che. jevuM joyuM hoya, jevuM sAMbhaLyuM hoya, jevuM anumAna karyuM hoya tevuM ja vANIthI kathana karavuM ane manamAM dhAraNa karavuM-vicAravuM e ja satya che. satya kemaLa tathA madhura hovuM joIe ke jethI te vANI dvArA prANIonuM hita thAya jenAthI manamAM kaSTa thAya che te satya hovA chatAM paNa satya nathI tethI satya "zirva-suMdara hovuM joIe. bhagavAna mahAvIre satyane bhagavAna kahela che. satyavAdI na samudramAM Dube che, na agnimAM baLe che, viTamAM vikaTa paristhitimAM paNa te surakSita rahe che. te deva-dAnava ane mAnava dvArA vaMdanIya che. satyavAdI zramaNe mATe bhASA saMbaMdhI jJAna Avazyaka che jethI teo nAmasatya, rUpasatya, sthApanA satya jevA bhedanI yathArthatA vAstavikatAne jANa zake. kAraNake te vyavahAra daSTie satya mAnavAmAM Ave che. satyadharmanI rakSA mATe pAMca bhAvanAo batAvI che. te A pramANe che - prathama bhAvanA anucitya samitirU5 che. guru dvArA mRSAvAda viramaNa- satya vacana pravRttirUpa saMvaranA prajanane sAMbhaLI, tenA rahasyane jANI saMzayayukata tathA utAvaLo - utAvaLa na bele, kaTuvacana na bole, caMcaLatAthI na bole. paraMtu cintanapUrvaka vicArIne vivekathI bole. bIjI bhAvanA dhanigraha-zAMtirUpa che. sAdhaka kodha na kare kAraNa ke kevI mAnava raudrarUpa pariNAmone vazIbhUta thaIne mithyA le che. eka bIjAnI cADI khAya che ane vaira virodha pedA kare che. te sa sarvatra tiraskArane pAtra bane che tethI kedha kara ucita nathI. kSamAbhAvanI surasaritAmAM nimagna rahenAra DUbakI mAranAra sAdhaka sadA AnaMdano anubhava kare che. trIjI bhAvanA bhavijayarUpa nilabha bhAvanA che. ke dhanI jema lebha paNa satyano zatru che. koi SAtmakavRtti che te lebha rAgAtmakavRtti che. jevI rIte saharazmi sUrya upara vAdaLAM chavAI javAthI teno prakAza maMda paDI jAya che ane kayAreka kayAreka kAbI ghaTA AvI javAthI aMdhakAra paNa thaI jAya che tema buddhi rUpI sUrya upara kAdha ane lAbhanI ghaTAo chavAtAM vivekane prakAza lama thaI jAya che ane manamAM avivekano adhikAra vyApI jAya che. bilADI jema dUdha pIvAnI lAlacamAM mAthA upara paDanArI lAkaDIne jetI nathI tema lobhane kAraNe AvanArI vipattione mAnava jatA nathI. te aneka vipattione sahana kare che. satyano sAdhaka satata ema ciMtave che ke A khAna-pAna, vastra ane makAna ke jenA upara huM lubdha thaI rahyo che, jemanI mamatAmAM huM pAgala thaI rahyo che, jemanA lobhanuM pUra mane tAvanI jema pIDI rahyuM che, A badhI saMpatti te vipatti che, sAcI saMpatti te AtmazAMti che. A bhAvanA dvArA sAdhaka lobha upara vijaya prApta karI apUrva ulAsa ane nispRhatAne anubhava kare che. - cothI bhAvanA - bhayavarjanarUpa dharyayukata abhayabhAvanA che. lebha jema eka prakAranA mIThA Thaga je che kAraNa ke te sAdhakanA jIvanarasane chAnuM - chAnuM cUse che, jayAre bhaya e kaDavA Thaga jevuM che. bhayathI mana AtaMkita, durbaLa ane vyAkuLa banI jAya che. bhaya jIvanane aMdhakAramAM dhakelanAra ane manobaLane kSINa karanAra che. bhayabhIta mAnavI kyAreya paNa satya bolI zakato nathI. tethI sAdhaka haMmezA bhayathI dUra rahe che; te ema citavana kare che ke- jJAna, darzana, cAritra jevI amUlya nidhi mArI pAse che. viveka, vicAra, saMtoSa tathA sarva jevA parama snehI mitra mArA sahAyaka che to pachI mane Dara kaI vAtane che? A pramANe cintana-manana ane nididhyAsana karavAthI nirbhayatAnA saMskAro manamAM daDha thAya che ane te pairya yukata abhayabhAvanA dvArA AtmAne bhAvita kare che. pAMcamI bhAvanA - hAsyamukita vacana saMyamarUpa che, hAsya e satyano zatru che. satyasAdhaka eka-eka vacananA UMDANamAM DUbIne gaharAIthI cintanane prayoga kare che, jemAM vivekanI te camaka hoya che paraMtu hasI-majAka jevuM AchakalApaNuM ke chIcharApaNuM hetuM nathI. hAMsI-majAkamAM belanAra vyakita zabdone vivekapUrvaka cunAva karatuM nathI. te AgamasAra dohana Jain Education Intematon - 219 www.jainen Stary.org Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kaviva` paM. nAnaadrejI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha te evI vAta kahevA icche che ke jethI sAMbhaLanArA jorathI hasI paDe. te jUTha pazu khele che. atizayeAkita paNa kare che. viSaka athavA bhAMDanI jema kuceSTA karIne vividha prakAranA avAjo kare che- vividha khelI khele che. A badhA AcaraNe tyAjaya che kAraNa ke jenI paNa mazkarI - majAka uDADavAmAM Ave che tenA hRdayamAM AghAta - cATa pahoMce che. tethI sAdhaka satata sAvadhAna rahIne potAnI aMdara evA saskAra jAgRta kare ke jethI vANImAM hAsyanA prayoga na thAya. temaja asatya vacana paNa na mele. paraMtu ha MmezA vANIne sayata ane gaMbhIra rAkhIne ele. trIjA adhyayanamAM acaurya upara prakAza pADacA che. acauya ahiMsA ane satyanuja rUpa che. jema chupAine athavA khaLajabarIthI keAI vyakitanI vastu athavA dhana haraNu karavu te cArI che tevIja rIte anyAyapUrvaka koi vyakita, samAja athavA zaSTranA adhikAra chInavI le te paNa cArIja che. sAdhaka mana, vacana ane karmathI na te koInI cArI kare che, na khIjA pAse cArI karAve che ke, na koi cArI karatA hoya tene anumede che. ahiMsA ane satyane acaunI sAthe gADha sabaMdha che. ahi`sAthI manamAM karuNAnI bhAvanA dRDha ane puSTa thAya che. satyathI sAhasa tathA abhayaniSThA jAgRta thAya che te acauryathI mananI asIma AkAMkSA ane apAra tRSNA upara aMkuza rahe che. hiMsAmAM krUratA mukhyapaNe hAya che, jyAre cerImAM tRSNAnI mukhyatA hAya che. kAI paNa sundara vastu joIne taskaranA manamAM icchA thAya che ke huM Ane kevI rIte prApta karuM? tenA manamAM caMcaLatA Ave che ane cenakena prakAreNa te vastune prApta kare che. A sUtramAM cArInI e paribhASAo prApta thAya che - (1) arthaharaNa cArI ane (ra) adhikAraharaNu cArI. A vratanI pAMca bhAvanAo che. ---- (1) nimittavAsa samiti bhAvanA- je sthAna prAzuka hAya, kAine pIDAkArI na hAya, jyAM strIonuM AvAgamana thatu na heAya, jyAM rahevAthI sAdhunA AcAramAM koi skhalanA thavAnI saMbhAvanA na heAya ane jyAM kAi paNa prakAranA AraMbha samAra Mbha karavA na paDe evA sthAnamAM sAdhake AvAsa karavA joie. zramaNa ema cintavana kare ke huM anagAra chuM. sApa jema uMdaranA banAvelA bilamAM rahe che tevIja rIte mAre parakRta-bIjAnA banAvelA nirdoSa makAnAmAM ja rahevuM joie. sadI, garamI ane varSARtumAM agavaDatA paDe tyAre ema vicArakare ke A kSaNika che. mAre ha Mmeza mATe te ahI rahevAnuM nathI. mAruM jIvana tA saritAnI jema gatizIla che. Aje ahI te kAle khIje. eka jagyAe te sthira thai kAyama rahevAnuM nathI. mAre te mArA tAnI rakSA karavI che. A pramANe ciMtana karI te peAtAnI bhAvanAne sudRDha banAve che. (2) khIjI bhAvanA anujJAta sastAraka grahaNurUpa avagraha samiti che. AvAsasthAnanI ciMtAthI mukata thayA pachI zramaNunI sAme khIjI ciMtA pathArI-pAgaraNu athavA sastArakanI hoya che. zramaNa vaNudIdhelI koi paNa vastu grahaNa karI zakatA nathI. jo zayyA-sastAraka anukULa na maLe te paNa te manamAM kheda na kare. te ema ja ciMtavana kare ke pRthvI eja suMdara seja che, te puSpazayyA samAna ja che, ane peAtAnI bhujA eja mulAyama takiyA-ezikuM che. A pramANe vicArI manamAM samAdhi rAkhe, (3) trIjI bhAvanA zayyAsa...stAraka parika-vanArUpa zayyAsamiti che. A bhAvanA uparokata ane bhAvanAonu sammilitarUpa che. zramaNa je makAnamAM rahe te jo havA-ujAzavALuM na hoya, bhAMgyu.-tUTayuM hAya, macchara vagere hAya te pazu potAnI sukha-sagavaDa khAtara tenI marammata-durastI karAvavAnA vicAra paNa kare. pathArI-zayyAnA saba MdhamAM paNa A ja vAta che. jyAM hiMsA che tyAM cArI paNa che, kAraNa ke je jIveAnA prANa levAi rahyA che temanI te mATe anumati tA prApta karI nathI. paraprANaharaNu paradhanaharaNa karatAM paNa meATI cArI che. A pramANe manane samatAyegamAM tameALa banAvI--temAM rasamasa karI zayyA parikarmanI varjanA karate peAtAnA cAstrine nirmaLa rAkhe. (4) ceAthI bhAvanA anujJAtabhakatA ibhejanalakSaNA sAdhAraNa pidmapAtalAla samiti che. AvAsa ane zayyA pachI bheAjana Ave che. A bhAvanA bhAvatA zramaNa je kai AhAranI prApti thAya tene ekalA bhAgavavAnI IcchA na kare ane na to tene saMtADIne rAkhe. tema karavu te sagha tathA AcAryanI cArI che. Ama karavAthI saMgha ane sAdhima kAnA adhikAranA lepa thAya che. saMghamAM avizvAsa ane aprIti vadhe che. je ekaleA-ekaleA khAya che te peAtAnA cAritrane 220 For Private Personal Use Only tattvadarzIna Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'pUjya gurUdeva kavivraya paM. nAnardrajI mahArAja jana mazatAhida smRtigraMtha duSita banAve che. saMvibhAga nahi karanArane mukti maLatI nathI. asaMvibhAga zramaNa pApakSamaNa che tethI zramaNe haMmezA saMvibhAga-samAna vaheMcavAnI vRtti tathA saMskAra jAgRta karavA mATe A bhAvanAnuM ciMtana karatA rahevuM joIe. (5) pAMcamI bhAvanA sAdhamikamAM vinayakaraNa bhAvanA samiti che. sAdharmika artha "samAnadharma tathA samAna ya che. zramaNa-zramaNanA je dharma, niyama, maryAdA tathA AcAra samAna hoya che tethI teo paraspara sAdharmika kahevAya che. sAdharmika pratye sanmAnanI bhAvanA rAkhavAnuM mAdhyama vinaya che. vinaya dvArA badhAnA hRdaya premasUtramAM baMdhAI jAya che. A bhAvanAmAM mAnasika vAtAvaraNa evuM banAvavuM joIe ke jemAM sevA, sahayoga, sneha ane vinayanA phUla sadA khilatA rahe ane mahekatA rahe. cothA adhyayanamAM brahmacaryanuM vizleSaNa che. brahAcarya svayaMmAMja eka moTI AdhyAtmika zakita che. AdhyAtmika svAcya che, jethI mAnavasamAja pUrNa sukha ane zAMtine prApta kare che. brahmacaryano mahimA ane garimAnuM varNana karatAM bhagavAne 'uttama khaMbhe bhagavanta kahyuM che. munimAM jema tIrthakara zreSTha che tevI ja rIte vratamAM brahmacarya zreSTha che. te vratane mugaTamaNi che. brahmacaryano artha che badhI indriya ane saMpUrNa vikAre upara adhikAra - aMkuza meLave. brahmacaryathI teja, dhRti, sAhasa ane vidyAnI prApti thAya che. A vratanI pAMca bhAvanAo che (1) prathama bhAvanA che. asaMsakatavAsa vasati bhAvanA- jyAM-jyAM je-je kAraNethI brahmacarya mAM duSaNa ane skUlanAo thavAnI saMbhAvanAo che te--te kAraNo, sthAne ane prasaMgenuM varjana (tyAga) karatA rahevuM eja A bhAvanAonuM mukhya lakSya che. vAtAvaraNathI mana prabhAvita thAya che tethI manane brahmacaryamAM sthira rAkhavA mATe A Avazyaka che ke caMcaLatA-asthiratA utpanna karanArI vAte temaja mehapUrNa kAmottejaka vAtAvaraNa jyAM hoya tyAM sAdhake na rahevuM joIe. A bhAvanAmAM strI saMsarga yukata AvAsa tyAjya batAvela che. (2) bIjI bhAvanA strIkathA virati che. sAdhu pitAnuM ciMtana strIkathAthI viramI dharmakathA tarapha vaLe che. (3) trIjI bhAvanA strIrUpa nirIkSaNa virati che. strInA rUpane kAmuka draSTithI jevuM, tenA upara Asakta thavuM, netA rahevAno prayatna karavo ane sauMdaryanI prazaMsA karavI te rAganuM kAraNa ane cAritrane dUSita karanArUM che. je madhyAhnanA sUryanI sAme jovAthI AMkhe cakAcoMdha thaI jAya che tevI ja rIte strInA sauMdaryane kAmukadaSTithI javAthI AMkho paNa cakAdha thaI jAya che - aMjAI jAya che tethI manamAM brahmacaryanA saMskAro sudaDha banAvavA atyAvazyaka che. sAdhaka strInA saMdarya ane strInA aMga-pratyaMga vagere tarapha daSTipAta na kare. (4) cethI bhAvanA che. pUrvarata-pUrvakrIDita virati zramaNa pitAnA gRhastha jIvanamAM potAnI patnI, preyasI athavA anya koI strInI sAthe kAmakrIDA karI hoya, madhura premAlApa karyo hoya, tenA zarIranA vividha aMgene sparza karyo hoya; A badhAnuM smaraNa kare te tenI smRti tAjI thaI jaze ane vikAra utpanna thaze. tethI pUrva jIvanamAM bhagavelA kAmabhoga rUpI sarpa je smRtiomAM mUrNita thaIne chupAyeluM che te vicAronI garamI maLatAMja punaH caitanya ane gatizIla na thaI jAya te mATe evA saMskAre pADavA ke jethI mRti nijAnaMdamAM vilIna thaI jAya. (5) pAMcamI bhAvanA - praNItaAhAra virati samiti che. brahmacaryanI sAdhanAmAM bAhya zuddha vAtAvaraNa jeTaluM Avazyaka che teTalo ja AhArane saMyama. AhArano mana upara khUba UDe ane zIdhra prabhAva paDe che. tethI bhejana sAduM temaja zuddha karavuM joIe. praNIta AhAranI pAchaLa be dRSTio che. ghI, masAlAthI bharapUra bhAre gariSTha bhojana maja adhika pramANamAM bhejana karavuM. A baMne vAta praNIta AhAramAM samAviSTa thAya che. A banne bAbato brahmacarya mATe ghAtaka che. praNIta AhArathI zarIramAM rasa, rakta Adi uttejanA pAme che ane vikAronI vRddhi thAya che. gariSTha bhAre bhejanathI ALasa Ave che, pramAda vadhe che ane manamAM rAkSasI vRttio jAgRta thAya che. tethI sAdhaka manamAM evI bhAvanA vicAre ke zarIrane Teko ApavA zarIra kSINa na thAya. kAraNa ke AnAthI AtmAnuM kArya sAdhavuM che, te mATe bhojana levAnuM che, paNa puSTa karavA mATe nahi. A bhAvanAthI bhojana pratyenI Asakita tUTe che ane saMyamavRtti sudaDha bane che. lar AgamasAra dehana 221 Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pujya gurudeva kavivaryAM paM. nAnAndrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha pAMcamA adhyayanamAM aparigrahanuM nirUpaNa che. dhana, soMpatti, bhegasAmagrI vagere kAIpaNa prakAranI vastuone mamatvapUka saMgraha karavA te parigraDha che. 'parigraha' e zabdothI baneleA che. parigraha=parigraha, 'pari'neA artha che saMpUrNapaNe ane 'graha'ne artha che grahaNa karavuM. kAipaNa vastune samagratAthI-mUrccha ane mamatAbuddhithI grahaNa karavuM. te pagriha che. jainadarzananI mAnyatA e che ke aparigrahanA artha vastunA abhAva nahi paraMtu mamatAnA abhAva eja aparigraha che. koIpaNa vastumAM bhale te nAnI hAya ke meATI, jaDa heAya ke cetana, khAdya athavA Abhyantara temAM Asakita rAkhavI, temAM aMdhAI javu, tenI pAchaLa paDI peAtAne viveka gumAvI deve!-A badhu parigrahanA amAM samAviSTa thAya che. pUrNa aparigrahI sAdhakane mATe te dAMta, zrRMga, kAca, patthara tathA ca vagerenA pAtra, temaja saceta phaLa, phUla, kadamULa vigere gratuNu karavAnA niSedha karavAmAM AvyeA che. aparigrahI sAdhaka bheAjana mATe paNa hiMsA karatA nathI. te zarIrarakSA temaja dharmasAdhanA mATe je vastra-pAtrAdi grahaNa kare che te ni`matvabhAvathI ja grahaNa kare che ane tene upayAga kare che. A vratanI pAMca bhAvanAe A pramANe che. (1) prathama bhAvanA-zretrendriya savararUpa zabda bhAvanA che. kayAreka koI stuti-prazaMsA kare madhura khele athavA kaDavu bele tyAre sAdhaka manane evI rIte keLave ke jethI zabdo pratye na te viSkRSTa thAya. na te rAga kare ke na dveSa kare. (2) bIjI bhAvanA- carjhAndriya savarUpa nigraha bhAvanA che. sAdhakanI sAme game tevI sundara ke asundara vastu Ave tene te sthitaprajJanI jema jue. na te manamAM rAga kare, na dveSa kare. temaja vANIthI tenI na te nidA kare ke na stuti kare. paraMtu madhyasthabhAva sAdhI samabhAvapUrvaka cakSurindriyanA saMyama kare. athavA nindA kare, AkRSTa thAya ke na (3) trIjI ghrANendriya savarabhAvanA che. prANanA artha nAka che. nAkanA svabhAva che ga Mdhanu jJAna karavuM. je gadha manane madhura, mehaka ane pyArI lAge che te suga Mdha kahevAya che ane je apriya ane aNugamatI lAge che te durgaMdha kahevAya che. sugadhavALI ke durga dhavALI vastu sAme Ave te paNa manane rAga-dveSathI lepAvA na de ane evI tAlIma Ape ke jethI samabhAvanI sthitimAM rahI zake. (4) cAthI rasanendriya savarabhAvanA che. rasanendriya-jIbhanA e kArya che. - cAkhavu ane khelavu. A indriya khelIne pazu sukha-duHkha Ape che ane khAine paNa jema gADI calAvavA mATe paiDAMmAM tela uMghavu paDe che ke jethI gADI kharAkhara saraLa rIte cAlyA kare. jema ghAne rUjhavavA mATe malama lagADavA paDe che tevIja rIte zarIrane sArI rIte calAvavA mATe AhAranI jarUra paDe che. tethI je kaI nIrasa athavA sarasa bheAjana maLe tene asvAda bhAvathI grahaNa kare chatAM prasannatA cittanI navilAya te te rasanendriyane vijaya ane saMvara thayA kahevAya. temaja vANI paNa vivekayukata khele. - (5) pAMcamI sparzanendriya savarabhAvanA che. - pratidina zarIrane ThaMDA, garama, haLavA, bhAre, rUkSa, kAmaLa sparzIneA anubhava thAya che. A bhAvanAmAM sAdhaka manane evA prakAranI tAlIma Ape che ke A ThaMDA, garama, kAmaLa je kaMi sparzI thAya che te badhA zarIrane thAya che. temAM taTastha tathA samAdhistha rahevAne abhyAsa kare. manane dareka prakAranA pamAM sama ane rAga-dveSathI alaga rAkhe. A pramANe A AgamamAM pAMca savAramAM 25 cAritranI bhAvanAe batAvI che. bhAvanAonA cintana-manana ane jIvanamAM puna: puna: prayAga karavAthI sAdhakane tyAgamaya, tapeAmaya tathA anAsakata jIvana jIvavAnI zikSA prApta thAya che ane saMcamanA mahApatha upara samyaka prakAre cAlavAmAM saraLatA thAya che. Azrava ane saMvaranuM nirUpaNu Agama sAhityamAM aneka sthaLe thayu che paraMtu praznavyAkaraNa sUtramAM je vistArathI vizleSaNa karavAmA Avyu che te adbhuta ane apratima che. Avu varNana khIjA koI paNa Agama sAhityamAM upalabdha nathI. prastuta AgamanI A ja vizeSatA che. 222 For Private Personal Use Only tattvaHna Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivraya paM. nAradajI maha ;rAja jana mazatAhida smRtigraMtha 11-vipAkasUtra prastuta sUtra dvAdazAMgInuM 11muM aMga che. A AgamamAM sukRta ane duSkRta karmonA vipAkanuM varNana karavAmAM AvyuM che tethI AnuM nAma vipAkasUtra che. ThANAMgasUtramAM AnuM nAma kammavivAgadasA prApta thAya che. prastuta AgamanA be zrataskandha che, vIsa adhyayana, vIsa uddezakALa, vIsa samadezanakALa, saMkhyAta pada, saMkhyAta akSara, parimita vAcanAe, saMkhyAta anugadvAra, saMkhyAta veDhA nAmaka chanda, saMkhyAta ka, saMkhyAta niryukitao, saMkhyAta saMgrahaNIo ane saMkhyAta pratipatti che. vartamAnamAM A 1216 kaleka parimANa che. karmasiddhAnta e jainadarzanane eka mukhya siddhAnta che. te siddhAntanuM prastuta AgamamAM dArzanika vizleSaNa nahi paraMtu daSTAMta vaDe samyaka pratipAdana karavAmAM AvyuM che. prathama vibhAgamAM duSkarma karanArI vyakitaonA jIvanaprasaMganuM varNana che. A prasaMge vAMcavAthI jJAta thAya che ke pratyeka yugamAM keTalIka vyakitao evI thAya che ke je potAnI krUra ane hiMsaka manovRttine kAraNe bhayaMkaramAM bhayaMkara aparAdha kare che ane te duSkarmanA phaLasvarUpe temane bhayaMkara yAtanAo sahana karavI paDe che. dvitIya vibhAgamAM sukRtya karanArI vyakitaonA jIvana prasaMge che. jema che rakama karanArI vyakitao pratyeka yugamAM maLe che tema sukRtya karanArI vyakita paNa dareka yugamAM hoya che. bhalAI ane burAI ke eka yugavizeSanI deNagI nathI. sArA ane kharAba leko pratyeka yugamAM maLI Ave che. sthAnAMgasUtramAM karmavipAkanA mugAputra, gotrAsa, aMDa, zakaTa, mohana, naMdISeNa, zaurika, uduMbara, sahasodAha, Amaraka ane kumAra licchavI ema daza adhyayane batAvyA che. A nAma kaI bIjI vAcanAnA pratIta thAya che. vartamAnamAM upalabdha dukhavipAkamAM daza adhyayanenA nAma A pramANe maLe che.- mRgAputra, ujijhataka, abhagnasena, zakaTakumAra, bRhaspatidatta, naMdISeNa, uduMbaradattA, zaurya, devadattA, aMjuzrI. paM. becaradAsa dezIe sthAnAMgamAM AvelA nAmanI sAthe vartamAnamAM upalabdha nAmano samanvaya A pramANu karyo che. gotrAsa ujikatakanA keI pUrvabhavanuM nAma che. aMDanA abhagnasene pUrvabhavamAM je IDAne vyApAra karyo hate tenuM sUcaka hevuM joIe. brAhmaNa (zAhana) nAmane saMbaMdha braDaspatidatta purohitanI sAthe thaI zake che. naMdInuM nAma naMdIvardhananA nAma uparathI prayukata thayuM che. sahadAha Amarakane saMbaMdha rAjAnI mAtAne tapelI zalAkA vaDe mArI nAkhanArI devadattAnI sAthe maLatuM Ave che. kumAra licchavInI jagyAe aMjuzrI nAma AvyuM che. aMjune jIva pitAnA antimabhavamAM keI zeThane tyAM putrapaNe utpanna thaze. A kAraNe saMbhava che ke kumAra licchavI evuM nAma ApyuM hoya. licchavIno saMbaMdha licchavIvaMza vizeSathI che. sukhavipAka AgamamAM daza adhyayananA nAma A pramANe che.- subAhukumAra, bhadranandI, sujAtakumAra, suvAsavakumAra, jinadAsakumAra (vaizamaNukumAra), dhanapati, mahAbalakumAra, bhadranandIkumAra, mahAcaMdrakumAra ane varadAkumAra. nandI ane sthAnAMgamAM sukhavipAkanA adhyayananA nAma ApyA nathI. prathama zrutaskandanA prathama adhyayanamAM mRgAputranuM varNana che. te mRgAvatIne putra hato. janmathIja AMdhaLe bahere, bhUle, laMgaDo, gUgo ane vAta, pitta, kapha vagere rogothI gherAyeluM ane atyanta duHkhI hate. Ane keI joI na jAya te mATe rANI mRgAvatIe tenuM pAlanapoSaNa seMyarAmAM rAkhI karyuM hatuM, te nagarImAM eka janmAMdha bhikhArI hate. gaNadhara gautame te bhikhArIne joI bha. mahAvIrane prazna karyo--bhagavan! zuM koI strInuM kaI bALaka janmathI aMdha hoya che? bhagavAne mRgAputranI vAta batAvatA kahyuM ke te AMdhaLe ja nathI paNa bahere, le ane laMgaDe. temaja gUMge paNa 1 samavAyAMga prakIrNa, samavAya sUtra 9 (kha) naMdI sUtra 91 (ga) tatvArthavAtiMka 120 (gha) kasAya pAhuDa bhA. 1 pR. 132, 2. ThANAMga 10/110. 3. jaina sAhityane bRhada itihAsa bhA. 1 pR. 263 - prakAzaka: pArzvanAtha vighakAma zedhasaMsthAna, vArANasI AgamasAra dehane 223. Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha che. tenA hAtha, paga, upAMga vagere AkAramAtranA che, pragaTa nathI. bhagavAnanI AjJA laI gautama tene jovA mATe gayA. joyuM to tenA zarIramAMthI marelA sApa jevI durgadha AvI rahI hatI. te je AhAra karate tenuM lohI-parU banIne bahAra nIkaLatuM ane tene ja te pAchuM khAI jato hato. tene jotAM ja gautamane nArakIya dazya smaraNa thaI AvyuM. bhagavAne tenA pUrvabhavanuM varNana karatAM kahyuM ke te jIve pUrvabhavamAM anekAneka pApakRtya karyA hatA jenA phaLasvarUpe tene teja janmamAM soLa mahArage utpanna thayA ane tyAMthI marIne te pahelI narakamAM utpanna thaye hatuM ane tyAMthI marIne A mRgAputra thayo che. ane ahIM paNa te potAnA pUrvakRta pAponuM phaLa bhogavI rahyo che. temaja aneka janma sudhI Ane pApanuM phaLa bhegavavuM paDaze. bIjA adhyayanamAM gomAMsabhakSaNa temaja madyapAna tathA viSayAsakitanA dakhadAyI phaLAne batAvatAM ujijhata kumArane paricaya Ape che. uti vANijyagrAmanA vijayaMmitra sArthavAhano putra hatA. gautama gaNadhara vANijyagrAmamAM bhikSA mATe padhAryA. tyAM temaNe bhAre kolAhala thate sAMbhaLe. kAraNa tapAsatAM jJAta thayuM ke rAjapuruSe kaI mANasane bAMdhIne mAratA-mAratAM laI jaI rahyA che. gautame bhagavAna mahAvIrane prazna karyo ke Ane ATaluM badhuM kaSTa zA mATe apAI rahayuM che? bhagavAna mahAvIre jijJAsAnuM samAdhAna karatAM kahyuM ke- hastinApuramAM bhIma nAmane eka phUTagrAha arthAt pazuono taskara rahete hato. tenI patnInuM nAma u5lA hatuM. jyAre te garbhavatI thaI tyAre tene gAya, baLada, vagerenuM mAMsa khAvAnI IcchA jAgRta thaI. teNe tenI IcchA pUrI karI. gAne trAsa ApavAne kAraNe tenA putranuM nAma gatrAsa rAkhyuM. te gautrAsa AkhI jiMdagI gomAMsa vagerene upayoga karate raho. tyAMthI mArIne te vANijya grAmamAM vimitrane tyAM ujijhata nAme putrapaNe utpanna thayo. jyAre te moTo thayo tyAre tenA mAtApitAnuM dehAnta thayuM. niraMkuzapaNe vartatAM keI aparAdhane kAraNe nagara-rakSakoe tene gharathI bahAra kADhI mUkyA hatA. kusaMgatine lIdhe te jugArakhAnA, vezyAgRha, madyagRha vageremAM paribhramaNa karavA lAgyA. teja nagaramAM je kAmavA nAmanI vezyA rahetI hatI temAM te Asakta thaI gayA. te vezyA rAjAne paNa priya hatI tethI rAjAe gusse thaI pitAnA sevaka dvArA tene pakaDAvI khUba mAra marAvyuM. have tene zULI para caDhAvavA rAjapuruSe laI jaI rahyA che. ahIMthI marIne pApakarmane kAraNe te narakAdi gatiomAM paribhramaNa karaze. A viSayAsakitanuM kaDavuM vipAka che. trIjA adhyayanamAM abhagnasenane prasaMga che. ahIM A bhavamAM te madya ane IDAno vepAra karI prANIone pIDA pahoMcADI rahyo hato. tenA jIvananuM vRttAnta A pramANe ApyuM che. parimalAla zAlATavI cerapalImAM vijaya nAmane eka takara adhipati raheto hato. tenI patnInuM nAma naMdasirI hatuM. tenAthI tene eka putra thayo. jenuM nAma abhasena rAkhyuM hatuM. A abhagnasena pUrvabhavamAM nirNaya nAme moTo IDane vepArI hatA. te kabUtara, maraghAM, mora vagerenAM IMDAM bhegAM karate ane bIjA pAse karAvate. pachI te IMDAone agni upara zekI-bhUkha-taLIne vecate ane pitAnI AjIvikA calAvato temaja pite paNa te IDAMone AhAra karata. te pApanA phaLasvarUpe te trIjI narakamAM utpanna thayo ane tyAMthI te ahIM abhagnasena taskara thayuM che. A abhagnasene prajAne aneka yAtanAo ApI che. temanAM tana, dhana ane mANasanuM apaharaNa karyuM che. rAjAe tene pakaDavA mATe aneka prayAso karyA paraMtu te saphaLa na thayA. aMte eka moTA utsavamAM rAjAe tene AmaMtraNa ApyuM ane tene pakaDe. tene khUba daMDa ApI zUbI upara laTakAvyo. bhagavAne maitamanI jijJAsAthI tenA pAponI dAruNakathA batAvI. cothA adhyayanamAM zakaTanA jIvananuM vRtAnta che. zabda sAhaMjaNI gAmanA subhadra nAmaka sArthavAhane putra hate. gaNadhara gautame joyuM ke rAjapatha upara aneka vyakitaothI gherAyela eka mANasa Ubho che ane tenI pAchaLa eka strI hatI. bannenAM nAka kapAyelA hatA ane teo banzanathI eka bIjA sAthe baMdhAyelA hatA. teo ucca svarathI citkAra karI rahyAM hatAM ke ame amArA pApanuM phaLa bhogavI rahyA chIe. gautame bhagavAna mahAvIrane prazna karyo ke A keNa che ane A leke e evuM kayuM pApakRtya karyuM che ke jenuM AvuM bhayaMkara phaLa bhegavI rahyA che? bhagavAne kahyuM- chagalapura nagaramAM chanika nAmano kasAI hatuM. te aneka pazuonI katala karI temanuM mAMsa vecatuM hatuM, .. tAtI " 224 tavadarzana Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva vivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAkida smRtigraMtha jenA phaLasvarUpe te cothI narakamAM gayA ane tyAMthI nIkaLI vaizya subhadranI patnI bhadrAnI kUkhe utpanna thaye. mATe thatAM sapta vyasana sevavA lAgyA. sudarzanA nAmaka vezyA sAthe te prema karato hato. pradhAnamaMtrI suSeNuM paNa te vezyA. upara anurakata hatA tethI suSeNe eka vakhata tene vezyA sAthe jotAM kRpita thaye tethI tenI AjJAthI pUrvakRta kane kAraNe te baMnenI A sthiti thaI che. AvI ja rIte hiMsakavRtti temaja durAcArane kAraNe te aneka janmamAM duHkha pAmaze. pAMcamA adhyayanamAM bRhaspatinI kathA che. bRhaspatidatta kesAbInA somadatta pureDitano putra hato. te pUrvabhavamAM mahezvaradatta nAmane purohita hatA. te rAjAnA baLavRddhi hetu brAhmaNa, kSatriya, ane zudrAnA bALakone mArI naramedha yajJa karato hatuM, jethI te marIne pAMcamI narakamAM gayA ane tyAMthI nIkaLIne A bRhaspatidatta thayo che. rAjakumArane tenA upara ghaNe anurAga hato tethI rAjAnA mRtyu pachI te rAjapurahita banyuM. rAjAnI rANI upara A anurakata thaye jethI rAjAe tene mRtyudaMDa Ape. A pramANe pUrvakRta pApone kAraNe te aneka janme sudhI duHkha pAmaze. - chaThA adhyayanamAM naMdIvardhananI kathA che. te zrIrAma rAjAne putra hato. pUrvabhavamAM te kaI rAjAne tyAM koTavAla (nagararakSaka) hatuM. te aparAdhIone atyadhika krUra daMDa ApI AnaMdane anubhava karato hato. tyAMthI marIne te chaThI narakamAM gayA ane tyAMthI nIkaLIne rAjAno putra naMdIvardhana thayo. naMdIvardhane potAnA pitAne mArI rAjya levA IcchayuM ane A SaDayaMtramAM teNe eka hajAmane sahayoga lIdhe. paraMtu kAma pUruM thavAnA samaya pahelAM ja rahasya khulluM paDI javAthI rAjAe kepita thaIne naMdIvardhanane prANudaMDanI sajA karI. pUrvakRta karmone kAraNe aneka janma sudhI Ane duHkha bhegavavuM paDaze. tethI aparAdhIne paNa kaThera cittathI daMDa na ApavuM joIe. sAtamA adhyayanamAM uMbaradattanI kathA che. te sAgaradatta sArthavAhano putra hato. pUrvabhavamAM te eka kuzaLa vaidya hate. Ayurveda cikitsAmAM niSNAta hate. te rogI mANasone magha, mAMsa, matsyalakSaNane upadeza ApatA hatA. jenA phaLasvarUpe te chaThI narakamAM utpanna thaye ane tyAMthI marIne ahIM uMbaradAnA nAmathI utpanna thaye che. durAcAranA sevanathI ane pUrvakRta kamane lIdhe AnA zarIramAM soLa mahAroga utpanna thayA. A ahIMthI marIne aneka janmo sudhI duHkha bhegavaze. AThamA adhyayanamAM zauryadattanI kathA che. zauryadatta samudradatta nAmanA eka mAchImAro putra hatuM. te pUrvabhavamAM keI rAjAne tyAM raIyAnuM kAma karato hato. te aneka prakAranA pazu- pakSI ane matsya vagerenuM mAMsa taiyAra karIpakAvI rAjAne khavarAvata temaja pote paNa AnaMdavibhora banIne khAte hato. jenA pariNAme te marIne chaThI narakamAM utpana thayA ane tyAMthI nIkaLIne A zauryado thayo che. eka divasa te mAchalI taLIne khAI rahyo hato tyAM mAchalIne kAMTe tenA gaLAmAM kheMcI gaye. aneka prayatna karavA chatAM ya te nIkaLe nahi. have te vedanAthI atyanta kaSTa pAmate AyuSya pUrNa karI aneka janmamAM duHkha bhogavaze. navamA adhyayanamAM devadattAnI kathA che. te datta nAmanA eka gRhapatinI kanyA hatI. samaNudarA rAjAnA putra kasanaMdI sAthe tenuM pANigrahaNa thayuM hatuM. kasanaMdI potAnI mAtAne parama bhakata hatA. te tela vagerethI mAlIsa karI pitAnI mAnI sevAza8SA karato hato, paranta devadattAne A vAta pasaMda na hatI, tethI teNIe rAtrimAM bharanidrAmAM sutelI pitAnI sAsune mArI nAkhI. tethI rAjAe tene vadha karavAnI AjJA ApI. A pramANe pUrvakRta karmone kAraNe te aneka janma sudhI dAruNa vedanAne anubhava karaze. dazamA adhyayanamAM aMjuzrInI kathA che. aMjuzrI dhanadeva sArthavAhanI kanyA hatI. vijaya nAmanA rAjAnI sAthe tenuM pANigrahaNa thayuM. guptasthAna para bhayaMkara zULaroga pedA thavAthI tene apAra kaSTa thayuM. vividha upacAra karavA chatAMya zAMti na thaI. gautame jyAre tenI asthipiMjara samAna kAyA joI tyAre bhagavAna pAse jijJAsA prastuta karI. bhagavAne tenA pUrvabhavanuM varNana karatAM kahyuM ke pUrvabhavamAM A vezyA hatI. pApanA phaLasvarUpe A janmamAM A kaSTa bhegavI rahI che. A rIte aneka janmo sudhI dAruNa dukhane anubhava kare paDaze. AgamasAra dehana 225 Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnayajI mahArAja janmazatAjida smRtigraMtha dukhavipAkanA daze adhyayanamAM pApanuM kaTu pariNAma batAvyuM che ane evo saMdeza Apyo che ke pApanA pariNAmane samajIne tenAthI bacavAno prayatna karavuM joIe. bIjA zrataskadhamAM sukhanA vipAkanuM sumadhura phaLa batAvyuM che. AnA prathama adhyayanamAM subAhakumAranuM varNana che. hasti zIrSa nAmanuM nagara hatuM, tyAre rAjA adInazatru hato. tenI dhAraNI nAmanI rANIthI subAhakumArano janma thayo hato. bha. mahAvIrano upadeza zravaNa karIne subAhukumAre zrAvakanA bAra vrata grahaNa karyA. subAhunuM divya-bhavyarUpa ane Rddhi-samRddhi joIne gaNadhara zaitame bhagavAna mahAvIra pAse jijJAsA prastuta karI ke subAhue evuM kayuM dAnAdi satkRtya karyuM che ke jene lIdhe 2 Rddhi tene prApta thaI che? bhagavAne kahyuM- pUrvabhavamAM eka mAsanI tapasyAnA pAraNAmAM atyanta udA2 bhAvanAthI dAna karyuM hatuM. jene kAraNe AvI Rdhi tene prApta thaI che. keTalAka varSo pachI subAhukumAre bha. mahAvIra pAse dIkSA grahaNa karI ane samAdhipUrvaka AyuSya pUrNa karI deva thayA. tyAMthI evI manuSyabhava dhAraNa karIne mukata thaze. 'Aja pramANe bIjA adhyayanamAM bhadranaMdI, trIjA adhyayanamAM sujAtakumAra, cothA adhyayanamAM suvAsavakumAra, pAMcamA adhyayanamAM jinadAsa, chaThA adhyayanamAM dhanapati vaizramaNakumAra, sAtamA mAM mahAbala, AThamAmAM bhadranandIkumAra, navamAmAM mahAcaMdrikumAra ane dasamAmAM varadAkumAranuM varNana che. A badhA rAjakumAra hatA. A badhAe tapasvI munine pavitra bhAvanAthI nirdoSa AhAradAna ApyuM hatuM. te kAraNe temane apAra sukha, aizvarya, rUpa vagere prApta thayA hatA. A badhA antamAM uttama kuLamAM janma grahaNa karI sAdhanA dvArA mukitane prApta karaze. A daza adhyayanamAMthI subAhukumAra vagere keTalAka jIvo to 15 bhava karIne mokSe jaze ane keTalAka jIe to teja bhave mokSa prApta karyuM. - vipakasUtramAM AvelA badhA pAtra aitihAsika hoya evI vAta nathI. temAM keTalAka paurANika ane prAgaitihAsika che. dukhavipAkanA badhA kathAnakamAM hiMsA, corI ane abrahmanA kaTu pariNAmenuM digdarzana karAvyuM che. paranta asatya ane mahAparigrahanA pariNAmonI kathA AmAM AvI nathI. e ja pramANe sukhavipAkamAM dAnanA phaLanuM digdarzana che paraMtu anya zIlAdi dharmonA ArAdhananA phaLano AmAM nirdeza nathI, jyAre naMdI ane samavAyamAM ullekha che ke prastuta (vipAka) AgamamAM asatya ane parigraha vRttinA pariNAmanI paNa carcA che. 12 - dRSTivAda dRSTivAda bAramuM aMga che. temAM jagatanA badhA darzane tathA nanuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. bIjA zabdomAM kahIe to jemAM samyakatva Adi daSTie-darzananuM vivecana karavAmAM AvyuM hoya te dRSTivAda che. 2 daSTivAdane lepa thaI gayela che. te vartamAnamAM upalabdha nathI. ema mAnavAmAM Ave che ke bhagavAna mahAvIranA 170 varSa pachI zrutakevalI bhadrabAha thayA. temanA svargagamana pachI daSTivAdane dhIme dhIme lepa thavA lAge ane viranivaNa saMvata 1000 mAM te te saMpUrNapaNe naSTa thaI gaye. ema kahevAya che ke devaddhigaNI kSamA-zramaNanA svarga gamana pachI te zabdarUpe te pUrNatayA naSTa thaI gaye paraMtu artharUpe keTaleka aMza surakSita rahI gayo. kANugamAM daSTivAda, hetuvAda; bhUtavAda, tathyavAda, samyagvAda, dharmavAda, bhASAvicaya athavA bhASAvijaya, pUrvagata, anugagata ane sarva prANa-bhUta-jIva-sarva sukhAvaha ema daza nAma daSTivAdanA upalabdha thAya che.* 1. daSTayo darzanAni nayA vA uccane, abhidhIyane panti vA avataranti yatrAsI daSTivAdo, daSTipAto vA! pravacana puruSasya dvAdazAMge - sthAnAMga vRtti ThA. 4, u. 1 2. daSTidarzana samyakatvAdi, vadana vAdo. daSTinAM vAdo daSTivAda: -pravacana sAroddhAra dvArA 144. 3. geyamA! budIrNa bhArahe vAse imIse esaspiNIe marma ege vAsasahassa puvaSNue aNusajisai. - bhagavatIsUtra zataka 20 u. 8 sU. 677, suttAgama pR. 804 4. diTivAyarasarNa dasa nAmadhijajA paNattA! taMjahA, diTiThavAeivA, hetuvAei vA, bhUyavAyeivA, tAvAeivA, sammAvAeivA, dhammAvAeivA, bhAsAviyeivA, puvaMgaeivA, aNu ogaNaeivA, savva pANabhUyajIvasa suhAvahei vA - sthAnAMga sUtra ThA. 10. 226 tattvadarzana Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja jamAhida samRtigraMtha ? samavAyAMga tathA naMdImAM parikarma, sUtra, pUrvagata, anuyoga ane cUlikA ema daSTivAdanA pAMca vibhAga batAvyA che. temanA vibhinna bheda-prabhedanuM vivaraNa prastuta karatAM batAvyuM che ke prathama vibhAgamAM lipivijJAna ane sarvAgapUrNa gaNitavidyAnuM vivecana hatuM. bIjA vibhAgamAM chinna chedaya, achinnainaya, trikanaya, caturnayanI paripATIonuM vistArathI vivecana hatuM. temAM ema paNa batAvyuM che ke prathama ane ethI A be paripATI nigraMthonI hatI ane achinna chedanaya temaja trikanayanI paripATIe AjIvikA matavAdIonI hatI. trIjA vibhAgamAM 14 pUnI vistArathI carcA vicAraNA hatI. prathama utpAdapUrvamAM saMpUrNa dravya ane payAnI prarUpaNuM utpAdanI daSTie karavAmAM AvI hatI. A pUrvanuM pada parimANa eka keTI padanuM hatuM. bIjA agrAyaNIya pUrvamAM badhA dravya, paryAya ane jIvavizeSanA agra-parimANanuM varNana hatuM. AnuM pada parimANa 69 lAkha padanuM hatuM. trIjA vIryapravAda pUrvamAM sakama ane niSkarma, jIva ane ajIvanI vIryazakita vizeSanuM varNana hatuM. AnI padasaMkhyA 70 lAkhanI hatI. cothA aritanAsti pravAda pUrvamAM vastuonA astitva ane nAstitvanA varNananI sAthe dharmAstikAya, adharmAstikAya vagere dravyanuM astitva ane AkAzapuSpa vagerenA nAstitvanuM pratipAdana karavAmAM AvyuM hatuM. temaja pratyeka dravyanA svasvarUpathI astitva ane parasvarUpathI nAstitvanuM paNa pratipAdana hatuM. AnuM pada parimANa 60 lAkhanuM hatuM. pAMcamAM jJAnapravAda pUrvamAM mati, kRta, avadhi, mana:paryava ane kevaLanA bheda-prabhedanuM vistArathI vivecana hatuM. AnI 5da-saMkhyA eka karoDanI hatI. chaThA satyapravAda pUrvamAM satyavacananuM vistArathI varNana karavAmAM AvyuM hatuM. temaja tenA pratipakSI rUpa upara paNa savistara prakAza pADavAmAM Avyo hato. AmAM 1 karoDa ane cha hajAra 5da hatA. sAtamAM AtmapravAda pUrvamAM AtmAnuM svarUpa tathA tenI vyApakatA, jJAtRtva ane bhakatRtva saMbaMdhI vivecana aneka nAnI daSTie karavAmAM AvyuM hatuM. A pUrvamAM 26 kareDa pada hatA. AThamA karmapravAda pUrvamAM jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, Adi ATha karmonI prakRtio, sthitio temaja temanA pariNAma tathA baMdhanA bheda-prabhedanuM vistArathI nirUpaNa hatuM. A pUrvamAM eka karoDa eMsI hajAra pada hatA. navamA pratyAkhyAna pravAda pUrvamAM pratyAkhyAna ane temanA bheda-prabhedanuM vistArathI vizleSaNa karavAmAM AvyuM hatuM. sAthe sAthe temAM AcAra saMbaMdhI niyame paNa hatA. AmAM 84 lAkha pada hatA. dasamA vighAnapravAda pUrvamAM atizaya zakitasaMpanna vidyAo, upavidyAo ane temanI sAdhanAnI vidhinuM nirUpaNa hatuM. AmAM aMguSTha praznAdi 700 laghuvidyAo, rohiNI vagere 500 mahAvidyAo, antarikSa, bhauma, aMga, svara, svapna, lakSaNa, vyaMjana ane chinna A ATha mahAna nimitto vaDe bhaviSyane jANavAnI vidhinuM varNana hatuM. A pUrvamAM 1 kareDa ane 80 lAkha pada hatA. agiyAramA avazyapUrvamAM jJAna, tapa vagere sahUne zubha phaLa ApanArA ane pramAda-kaSAya Adi asatkRtyone azubha phaLa ApanArA batAvI zubhAzubha karmonA phaLa nizcita rUpathI maLe che, te kadI niSphaLa jatA nathI ema pratipAdana karyuM che. tethI A pUrvanuM nAma avadhyapUrva hatuM. AnI padasaMkhyA 26 karoDanI hatI. digaMbara matAnusAra A agiyAramA pUrvanuM nAma kalyANavAda pUrva hatuM, jemAM tIrthakara, cakravatI, baladeva, vAsudeva ane prativAsudevanA gabhavataraNano utsava, tIrthakara nAmakarma upArjana karanArI 16 bhAvanAo tathA tapanuM varNana ane candra- sUryanA grahaNa tathA graha-nakSatranA prabhAva, zakuna ane temanA zubhAzubha phaLanuM varNana hatuM. A pUrvanI padasaMkhyA 26 karoDa hatI. bAramAM prANAyu pUrvamAM AyuSya ane prANanA bheda-prabhedanuM vistArathI nirUpaNa hatuM. AnI padasaMkhyA 1 karoDa 56 lAkha hatI. digaMbara matAnusAra A pUrvamAM kAyacikitsA Adi aSTAMga Ayurveda, bhUtikarma, jAMguli, prakrama, sAdhaka vagere AyurvedanA bheda, IDA, piMgalA, suSummA Adi prANa, pRthvI, jaLa, agni, vAyunA bheda-prabheda, daza prANa, dravya, dravyanA upakAra ane apakAra AdinuM varNana karavAmAM AvyuM hatuM. AnI padasaMkhyA 13 karoDa hatI. teramA kriyAvizAlapUrvamAM saMgIta -zAstra, chanda, alaMkAra, puruSanI 72 kaLAo, strIonI 64 kaLAo, 84 prakAranA zilpa, vijJAna, garbha avadhAraNu Adi kriyAonuM samyagdarzana, municaMdana, nityaniyama tathA AdhyAtmika cintana Adi laukika tathA lekottara badhI kriyAonuM vistArathI vileSaNa hatuM. zvetAMbara ane digaMbara bane 1. diTTivAe? se samAsa paMcavihe paNate. saMjahA parikamma, suttAi, vagae, ANuge, cUliyA. (naMdIsUtra) 2. paDhamaM upAyapu, tantha sabUdavANe pajajavANuM ya upAyabhAvamaMgIkAuM parNavaNA kayA! (naMdIcUNi) AgamasAra dehana 227 Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kaviva` paM. nAnacandrejI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha paraparA A pUrvenI pasakhyA nava karADanI mAne che. caukramA lebindusAra pUrvamAM laukika ane pAralaukika badhA prakAranI vidyAenuM saMpUrNa rUpathI jJAna prApta karAvanAra sarvokSara sannipAtAdi viziSTa labdhienuM varNana hatuM. jema akSara upara bindu zele che tema AmAM jJAnane sarvottama sAra hAvAthI Aje leAkabindusAra athavA trileAkabindusAranI saMjJAthI paNa abhidhAna karavAmAM Avela hatu. zvetAMbara ane diga Mbara ane para parAonI dRSTie A pUrvanI pasakhyA 12aa karADanI hatI. cauda pUrvAnI vastu arthAt grantha paricchedranI sa MkhyA anukrame 10, 14, 8, 18, 12, 2, 16, 30, 20, 15, 12, 13, 30 ane 25 hatI. grantha paricchedra sivAya prAraMbhanA cAra pUrvamAM anukrame 4, 12, 8, ane 10 cUlikAo hatI.1 zeSa 10 pUrvamAM cUlikAe nhAtI. jema parvatanuM zikhara parvatanA anyabhAgathI unnata hAya che tema cUlikAonu sthAna hatuM.ra STivAdanA ceAthe vibhAga anuyAga hatA. tenA mULa prathamAnuyAga ane gaDikAnuyAga ema be bheda hatA. prathama mULa prathamAnuyegamAM arihatAnA paMcakalyANakanuM savistRta vivaraNa hatuM. khIjA DikAnuyAgamAM kulakara, cakravartI khaladeva Adi mahApuruSonuM caritra hatu. A vibhAga aitihAsika draSTie ghaNAja mahatvapUrNa hatA. dvigakhara paraparAnA sAhityamAM A vibhAganuM nAma prathamAnuyAga maLe che. TaSTivAdyane pAMcame vibhAga cUlikA hatA. samavAyAMga ane nadImAM batAvyu che ke cAra pUrvAnI je cUlikAe che teja cUlikAonA draSTivAdanA A vibhAgamAM samAveza karavAmAM Avela che. para Mtu digambara sAhityamAM jalagata, thalagata, mAyAgata, rUpagata ane AkAzagata ema pAMca cUlikAe batAvI che. sRSTivAda ghaNuAja vizALa hatA. AcArya zIlAMke sUtrakRtAMgavRttimAM lakhyuM che ke pUrvAM anata arthAvALu hAya che. ane temAM vIryanuM pratipAdana karAyela che tethI tenI anatAtA jANavI joie. jema samasta nadIonA veLunA kaNAnI gaNanA karavAmAM Ave athavA adhA samudranA pANIne hatheLImAM ekatrita karI tenA jaLakaNAnI gaNanA karavAmAM Ave te te veLu ane jaLakaNAnI saMkhyAthI paNa adhika a eka pUrvanA hoya che. kALajanya maDhabuddhipaNAne lIdhe A vizALa jJAnarAzinA dhIme dhIme hrAsa thatA gaye. AcA kAlake peAtAnA praziSya sAgarane upadeza ApatAM kahyuM ke jJAnane garva na karo. temaNe peAtAnA hAthamAM muThThI bharIne dhULa lIdhI ane eka jagyAe tenI DhagalI karI. tyAra pachI temAMthI khIjI, trIjI, ceAthI, pAMcamI ema DhagalIe karI ziSyane samAdhIne kahyuM ke jema A dhULa eka jagyAethI khIjI jagyAe rAkhatAM anukrame echI-ochI thatI gaI tema tI kara bhagavAnanI vANI gaNadharAne prApta thai ane gaNadharAthI anya AcArcIne ane pachI temanA ziSya-praziSyAne maLI. AthI A vANI paNa dhIme dhIme echI thatI gaI. Aje prastuta dvAdazAMgInu jJAna keTaluM apa rahI gayu che te kahevu ghaNu ja muzkela che. 1. isa 1 caudasa 2 aTaTha, 3 aTaThAraseva 4 bArasa 5 duve6 ya varbhUNi! sAlasa 7 tIsA 8 vIsA 9 paNarasa aNuppavAdammi 10|| 79|| bArasa ekkArasame 11 bArasame teraseva vatsUNi 12 tIsA puN terasame 13 codasame paNavIsA 6 14 ||8|| - naMdIsUtra puNyavijayajI kRta pU. 45 2. naMdIsUtra 81 pR. 45, -naMdI cUrNi, 3. yatADanantArtha pUrva bhavati, tatra ca vIryameva pratipAdya te, anantArthatA cAtaDavagantavyA tadyathA - savva naiNuM jA hAjA bAluyA gaNaNamAgayA santI / tattA bahuyatarAgo, egassa atthA puvvasa ||1|| savva samudANa aaN jai padghamimAM vija saMkaliyuM / ettA bahuyatarAgA atthA egasa purvIssa / / 2 / tadevaM pUrvArdhayAnantyATrIryasya ca tadarthatvAdanantatA vIryati / sUtrakRtAMga (vIryAdhikAra) AcAryazrI javAharalAlajI ma. saMpAdita pR. 335, 228 - For Private Personal Use Only tattvadarzana www.jainellbrary.org Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivarya pa. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha nizItha cUrNa anusAra daSTivAdamAM dravyAnuyega, caraNAnuyoga, dhamanuga ane gaNitAnuyoganuM kathana hovAthI chedasUtronI jema Ane paNa uttama zrata kahevAmAM AvyuM che. traNa varSanA prajita sAdhune nizItha, pAMca varSanA pratrajita sAdhune kaha5 ane vyavahArane upadeza Apavo ema batAvyuM che. paraMtu daSTivAdanA upadeza mATe te vIsa varSanI pravajyA Avazyaka mAnavAmAM AvI che. bRhatka95 niryukitamAM lakhyuM che ke tuccha svabhAvavALI, atyanta abhimAnI, caMcaLa indrivALI ane manda badvivALI badhI strIone daSTivAda bhaNavAna niSedha che. * A kathananuM zuM rahasya che te cintake mATe vicAraNIya che. upAMga-sUtra 1-aupapAtika sUtra papAtika satra navADamayanuM prathama upAMga che. agamAM je sthAna AcArAMganuM che te ja sthAna upAMgamAM papAtikanuM che. tenA 2 adhyAya che. pahelAnuM nAma samavasaraNa che ane bIjAnuM nAma u5pAta che. bIjA adhyAyamAM upapAta saMbaMdhI aneka prakAranA prazno carcavAmAM AvyA che tethI evuM anumAna thAya che ke upapAta janma deva ane nArakIonA janma athavA siddhigamananuM prastuta AgamamAM varNana hovAthI AnuM nAma "pAtika paDayuM hovuM joIe. vinTaranIje ( aMgreja lekhaka) aupapAtikanI jagyAe upapAdika ane praveza karyo che. A aMgamAM prAraMbha aMza gadyarUpe ane antima aMza padharUpe che. madhyabhAgamAM gadya-padyanuM samizraNa che. paraMtu saLaMga jotAM A sUtrane adhikAMza gadyAtmaka che. AmAM 43 sutro che. AmAM eka bAju rAjanaitika, sAmAjika tathA nAgarika to (ghaTanAo ) varNavyA che te bIjI bAju dhArmika, dArzanika ane sAMskRtika taththAnuM paNa pratipAdana AgamanI sauthI moTI vizeSatA e che ke AmAM je viSaye carcavAmAM AvyA che te viSayanuM pUrNa vivecana karavAmAM AvyuM che. anya AgamomAM- aMgasUtromAM paNa AmAM Apela varNanano havAlo ApavAmAM AvyuM che. bhagavAna mahAvIranA paganA aMguThAthI te mastakanI zikhA sudhI samasta aMgopAMganuM ATaluM vizada spaSTa varNana anya kaI paNa AgamamAM nathI. bhagavAna mahAvIranI zarIra - saMpadAne samajavA mATe A ja ekamAtra AdhArabhUta Agama che. bhagavAnanA samavasaraNanuM sajIva citraNa AmAM karyuM che ane bhagavAnI mahatvapUrNa upadeza vidhi paNa AmAM surakSita che. caMpA te yuganI eka prasiddha nagarI hatI. te dhanadhAnya AdithI samRddha ane manuSyathI AkIrNa (vyApta) hatI. te nagarInuM AmAM vistArathI varNana karavAmAM AvyuM che. tyAMnA rAjamArgo suMdara ja nahi, atisundara hatA. ane te hAthI, ghoDA, ratha ane pAlakhIothI dhamadhamatA rahetA hatA. tenI uttara-pUrvamAM purAtana ane suprasiddha evuM eka prabhadra nAmanuM caitya hatuM. jemAM aneka prakAranA vRkSe patra-puSpa ane phaLathI lacelAM hatA, ane temanI upara aneka prakAranA pakSIo krIDA karatAM hatAM. vividha latAothI te vRkSo pariveSTita hatAM. te caMpAnagarImAM baMsArano putra rAjA kRNika rAjya karato hato. te kulIna, rAjalakSaNathI saMpanna, rAjyArUDha thayela, vipula bhavana-zayana-Asana-yAna-vAhana, koThAgAra-rAjyabhaMDAra vi. ne adhipati hato. tene sarvAga suMdara 1. bRhatkalpa bhASya pR. 404 2. bRhatkalpa niryukite pu. 146. 3. A caMpAnagarI hAlamAM bhAgalapura (bihAra)nI samIpe avasthita hovAnuM manAya che. kanighame (aMgreja lekhaka) lakhyuM che ke bhAgalapurathI ThIka 24 : mAila upara pattharaghATa che. tenI AsapAsa caMpAnI avasthiti hovI joie. tenI pAse pazcima tarapha eka meTu' gAma che jene caMpAnaga kahe che ane eka nAnuM gAma che jene caMpApura kahe che. saMbhava che ke A banne prAcIna rAjadhAnI caMpAnuM sthAna hoya. kalyANavijayajInA mate A sthAne bhAgalapurathI traNa mAIla dUra pazcimamAM che. vizeSa mATe juo bhagavAna mahAvIra : eka anuzIlana (lekhaka kRta) 4. kuNika ane preNikanA tulanAtmaka paricaya mATe juo 'bhagavAna mahAvIra : eka anuzIlana' AgamasAra dohana 229 Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bpUjya gurudeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha evI dhAriNI nAmanI rANI hatI. eka vakhata bhagavAna mahAvIra aneka zramaNanI sAthe te nagarImAM padhAyAM. vRtAnta niveka pAsethI samAcAra sAMbhaLI kRNika atyanta pramudita thae ane tene prItidAna ApI tene satkAra karyo. bha. mahAvIranA saMtomAM ugra, bhaga, rAjanya, jJAta ane kaurava kuLanA kSatriya, bhaTa, ddhA, senApati, zreSThI tathA ibhyaputra hatA. te santanA maLa, mUtra, thuMka ane hastAdinA sparza mAtrathI paNa rogI pUrNa svastha-nIrogI thaI jatA hatA. aneka zamaNe medhAvI, pratibhAsaMpanna, kuzala vakatA ane AkAzagAmI vidyAmAM pAraMgata hatA. teo kanakAvalI, ekAvalI, kSudrasiMha niSkrIDita, mahAsiMha niSkrIDita, bhadrapratimA, mahAbhadrapratimA, sarvatobhadrapratimA, AyaMbilavardhamAna, mAsikabhikSupratimA, kSudramekapratimA, mahAmukapratimA, yavamadhyacandrapratimA, ane vajayacandrapratimA vi. 5 vizeSanuM AcaraNa karatA hatA. teo vidyAmaMtramAM kuzaLa, paravAdIonuM mAnamardana karavAmAM 59, dvAdazAMgavettA ane vividha bhASAonA jJAtA hatA. bAra prakAranA tapa-saMyamamAM sadA saMlagna rahetA hatA. bhagavAnanA AgamananA samAcAra sAMbhaLI rAjA kRNike caMpA nagarIne suMdara rIte zaNagAravAne Adeza Ape. te pramANe saMpUrNa nagarI alakApurInI jema suzebhita karavAmAM AvI. rAjA kRNika paNa nAna vi. karI bahumUlya vacce ane AbhUSaNe dhAraNa karI hAthI para savAra thaI cAturaMgiNI senA sAthe darzanArthe prabhu pAse pahoMce. bhagavAne upadeza Ape. tyArapachI gaNadhara gautamasvAmIe bhagavAnane jIva ane karma saMbaMdhI prazno pUchayA. prastuta AgamamAM bha. mahAvIranA saMpUrNa suMdara zarIranuM zabdacitraNa paNa ApyuM che. zarIranA aMge pAMganuM savistRta varNana-nirUpaNa karyA bAda temanA 34 prabuddha atizaya, 3pa satyavANI vacanAtizaya, azokavRkSa Adi pratihAryonuM varNana che. bhagavAnanA samavasaraNamAM bhavanapati, vANavyantara, jyotiSI ane vaimAnika cAre prakAranA deva tathA devIo Arya ane anArya badhA prakAranA loko upasthita rahetA hatA. bhagavAna ardhamAgadhI bhASAmAM je upadeza ApatA hatA te badhI Arya-anArya bhASAomAM rUpAMtara-anuvAdita thaIne saMbhaLAte hato. bhagavAnanA dharmopadezanA mukhya viSayo A pramANe hatA. loka, alaka, jIvAdi navatatva, uttama, puruSa, cAragati, mAtA-pitA tathA gurujanenI bhakita, nirvANa sAdhanA, 18 pApa pravRttiyono paricaya ane temanAthI nivRtti, asti-nAstitvavAda, zubhAzubhakarmaphaLa tathA sarvathA karmakSaya thavAthI mukti thAya che. vigere. naraka, tiryaMca, manuSya tathA devagatinA cAra-cAra kAraNe, AgAra tathA anagAra dharmane paricaya zravaNa karIne keTalAkanuM AgAra dharmanuM (pravajyA) grahaNa karavuM ane tyArabAda kRNika vi.nuM svasthAna gamana karavuM vi. A pramANe samavasaraNanuM varNana Apela che. tatpazcAt gaNadhara gautamane zArIrika temaja AdhyAtmika paricaya Ape che. gautama svAmIe prazna karyA che. asaMcana yAvat ekAMta supta jIvone pApakarmonuM Agamana, mehabaMdhanI sAthe vedanAne baMdha, asaMyatanI devagati, vyatara devonI sthiti, Rddhi vi. vi. nuM pratipAdana che-temaja anicchAe paNa brahmacaryanuM pAlana karanAra strIonI vyantara devomAM utpatti, agnihotrI yAvata kaMCtyAgIo (zarIre caLa Ave chatAM nahi khaMjavALanArAo)nI tiSI demAM utpatti ane temanI sthiti, kAndapika yAvat nRtyarucivALA zramaNonI vaimAnikamAM utpatti ane temanI sthiti. parivrAjakanI brahmalokamAM utpatti, ATha brAhmaNa parivrAjakanA nAma, SaTazAstronA nAma, sAMkhyazAstra tathA anyagraMtha, parivrAjakanI saMkSepamAM AcArasaMhitA AdinuM varNana che. aMbaDa parivrAjakanA 700 ziSya kaMpilapurathI purimatAla nagara tarapha jaI rahyA hatA. bhayaMkara aTavI (jaMgala) mAM rasto bhUlI javAthI rakhaDI paDyA. badhA parivrAjakane tRSAtura banI vyAkuLa thaI gayA. pANInuM jaLAzaya hovA chatAM pAchuM ApanAra nahi hovAthI ane adattAdAnanI (vaNadIdheluM nahi levAnI) pratijJA hovAthI pANI grahaNa karyuM nahi ane gaMgAnadInI dhagadhagatI retI para pAdapopagamana saMlekhanA karI samAdhimaraNa prApta karyuM. aMbaDa parivrAjakanI sAdhanA, temaNe karela kapilapuramAM vakriya lakvinuM pradarzana, avadhijJAna, AgaradharmanI ArAdhanA, abaDanuM daDha samyakatva, ane aMte samAdhimaraNa dvArA brahmaleka (pAMcamA devaloka)mAM u5ri tyAMthI cavIne mahAvidehamAM janma thaze. tyAM tenuM nAma 230. tatvadarzana Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha dRDhapratijJa raheze. kaLAcAryanI pAse kaLAenuM zikSaNa leze. te 72 kaLA ane 18 dezanI bhASAonA nAma ApyA che. aMtamAM virakata thaIne pravajyA grahaNa karI kevaLajJAna prApta karI AMbaDanA AtmA nirvANapadane prApta karaze. tyAra khAda AcArya AdinA pratyanIka zramaNu vagerenuM kiviSika devAmAM upajavu. kiviSika devAnI sthiti temaja paraleAkamAM temanu anArAdhakapaNu thavuvi. tyAra pachI jAtismaraNathI dezavirati sudhInA sajJi pa Mcendriya tiya cAnu sahasrAra kalpa paryaMta utpanna thavuM ane temanI sthiti. AjIvaka zramaNAnI acyuta kapa paryaMta utpatti ane sthiti. svayaMnI praza MsA karanAra yAvat kautuka karanAra zramaNonI azruta kalpa paryaMta devapaNe utpatti ane sthiti. pravacana niAvAnI greveyakadeva paMta utpatti ane sthiti. alpArabhI yAvat dezivarata zramaNeA pAsakanI acyuta 55 ta utpatti temaja sthiti. anArabhI yAvata nagnabhAvavALA nitthAnI mukita dhyAnastha sthitimAM AyuSya pUrNa thayuM hoya ane avazeSa rUpe zubha karmo rahI gayA hAya evI nigranthAnI sarvArthasiddha vimAnamAM utpatti ane sthiti. sarvakAma virata cAvata kSINaaAbha nizthAnI mukita vi. nuM vivecana karela che. kevalisamuddhAtanA cAthA samaye AtmAnuM saMpUrNa leAkamAM vyApta thavuM ane nirjarita pudgalAnuM paNu akhila lekamAM sparzavuM, nirjarita pudgalA ati sukSma hAya che te siddha karavA mATe gadhapudgalenuM draSTAMta. kelisamuddhAta karavAnuM kAraNa. zuM badhA kevaLayA samudlAta kare che? javAbamAM nA, badhA keviLayeA samuddhAta karatA nathI. kevaLa samuddhAtamAM 8 samaya lAge che. kevaLa samuddhAta vakhate mana, vacananA yAgAnA prayAga thatA nathI, mAtra kAyayeganA prayega thAya che. samuddhAtanA samaye kAi kevaLa mukata thatA nathI. kevaLasamuddhAta pachI mana, vacana ane kAyAneA pratyeAga thAya che. sayeAgI avasthAmAM mukita thatI nathI. - mukata AtmAnI vigraDa gati he|tI nathI. mukata thatI vakhate eka sAkArApayAga ja hAya che. siddhonI sADhi aparyavasita sthiti khatAvavA mATe dugdhakhIja (khaLI gayelA khIja)nuM udAharaNa Apyu che. siddha thanArA jIvenuM saghayaNu saMsthAna, jaghanya-utkRSTa avagAhanA, siddhonu nivAsasthAna, sarvArthasiddha vimAnanA uparibhAgathI ISat prAgabhArA pRthvItaLanuM antara, iSat prAgabhArA pRthvInA AyAma vidhyuMbha, paridhi, madhyabhAganI jADAI, siddhazilAnA 12 nAma, tene varNa saMsthAna, pai|ddagalika racanA, sparzI ane tenI anupama sundaratAnuM varNana karyuM che. iSatu prAglArAnA uparataLathI leAkAnta sudhInu antara ane caiAjananA chellA gAunA chaThThA bhAgane viSe siddhonI sthiti vi. nuM pratipAdana karyuM che. antamAM 22 gAthAo ApI che. temAM evuM varNana karyuM che ke siddha aleAkanI nIce ane leAkanI upara che. tirthyalAkamAM (tiya k leAkamAM) teo zarIrane tyAga kare che ane siddhaleAkamAM jaine vAsa kare che. siddhAtmAonA saMsthAna, siddhonI jaghanya, madhyama ane utkRSTa avagAhanA, ekamAM aneka siddhAtmA, siddhAtmAenA leAkAntanI sAthe spa, siddhAtmAone paraspara spa, siddhonA lakSaNa, jJAna, STi ane aMte siddhonA anupama sukhanuM varNana eka bhIlaputranA TraSTAnta vaDe pratipAdvita karavAmAM AvyuM che. A pramANe jotAM jaNAya che ke prastuta AgamanI peAtAnI aneka vizeSatAe che. nagara, caitya, rAjA ane rANIonu sAMgepAMga varNana che. A varNana anya Agame mATe AdhArabhUta hAvAthI A granthane ullekha ThekaThekANe karavAmAM Avye che. caMpAnagarInu' alaMkArika varNana saprathama A ja AgamamAM AvyuM che. AvA prakAranuM sUkSma ane pUrNa varNana saMskRta sAhityamAM paNa ochuM STigocara thAya che. saMskRti ane samAjanI DhaSTithI paNa A AgamanuM mahattva ghaNuM che. kAraNu ke AmAM dhArmika ane naitika mUlyAnI sthApanA karavAmAM AvI che. A zAstranI bhASA upamAkhahula, samAsabahula ane vizeSaNakhahula che. 2 - rAjapranIya sUtra rAjapranIya khIjuM upAMga che. naMdIsUtramAM tenuM nAma 'rAyapaseNiya' ApyuM che. AcArya malayagirie 1. naMdI sUtra 83muM. AgamasAra dAhana - For Private Personal Use Only 231 www.jaine||brary.org Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivaTa pa, nAnayajI mahArAja janmazatAdi "rAyapAseNIe" evuM nAma batAvyuM che, teo tenuM saMskRtarUpa rAjapraznayaM- "rAjemaneSu bhavaM kare che, siddhasenagaNIe tavArthavRttimAM "rAjapanAkIya" lakhyuM che tyAre municaMdrasUrie "rAjaprasenajita" batAvyuM che, AcArya malayagirie rAyapaNuiyane sUtrakRtAMganuM upAMga siddha karatAM lakhyuM che ke sUtrakRtAMga satramAM je kriyAvAdI, akriyAvAdI vigere pAkhaMDIonA bhedanI parigaNanA karI che temAMthI akriyAvAdIonA matanuM AlaMbana laIne rAjA pradezIe kezIzramaNa sAthe praznottara karyA che tethI A rAyapAseNaIya sUtrakRtAMganuM upAMga che. De. vinTaranIjha evo abhiprAya che ke prastuta AgamamAM pahelAM rAjA prasenajitanI kathA hatI paraMtu tyArabAda prasenajitanI jagyAe paesa' zabda lagADI pradezanI sAthe eno saMbaMdha joDavAno prayAsa karavAmAM Avye che. prastuta Agama be vibhAgomAM vibhakata che. prathama vibhAgamAM sUryAbha nAmano deva bhagavAna mahAvIranI samakSa upasthita thaIne nRtya kare che ane vividha nATakanI racanA kare che. bIjA vibhAgamAM rAjA pradezano kezIkumAra zramaNanI sAthe jIvanA astitva ane nAstitvanA viSayane laIne saMvAda che. prastuta Agamano prAraMbha Amalaka5 nagarInA varNanathI thAya che. te nagarI caMpAnagarInI jema ja atyaMta suMdara hatI. tenI uttarapUrvamAM AmrasAla nAmanuM rautya hatuM. te rItya vanakhaMDathI gherAyeluM hatuM. tyAM rAjA seya hato ane tenI rANInuM nAma dhAriNI hatuM. bhagavAna mahAvIra te nagarImAM padhAryA ane AmrasAla vanamAM birAjyA. rAjA -rANI bhagavAnane upadeza sAMbhaLavA gayA. upadeza zravaNa karI parISadanA leke atyaMta prasannabhAvathI kahevA lAgyA ke nigraMtha pravacananuM jenuM suMdara pratipAdana Ape karyuM che tevuM anya koI zramaNa athavA brAhmaNa karI zakato nathI. te samaye saudharmasvarganA sUryAbha nAmanA deve pitAnA divyajJAnathI joyuM ke zramaNa bhagavAna mahAvIra atyAre AmasAlavanamAM birAjI rahyA che. teNe tyAMthI ja bhagavAnane vaMdana karyA ane potAnA Abhigika dene Adeza Ape A zIdhrAtizIdhra bha mahAvIranI sevAmAM pahoMcI jAya ane tyAMnI jamIna vi. sApha (rajarahita) banAvI sugaMdhita jaLane chaMTakAva kare, vividha sugaMdhita puSpanI vRSTi karIne temaja sugaMdhita dravyathI AkhuM vana maghamaghAyamAnasugaMdhita banAvI de. tadanusAra karavAmAM AvyuM. sUryAbhadeve potAnA senApatine bolAvIne sudharmA sabhAmAM laTakAvelA ghaMTane jorajorathI vagaDAvIne pitAne AdhIna rahelA dene taiyAra karyo. atyanta sundara kalAtmaka vimAnanI racanA karI. temAM besIne bhagavAnanI sevAmAM Avye. teNe bhagavAnane prazno pUchayA. bhagavAne javAba ApyA. tyAra bAda geMautama Adi ninya zramaNanI samakSa 32 prakAranI nATayakaLA pradarzita karavAnI bhAvanA vyakata karI ane prekSAmaMDapa AdinI racanA karI. aneka prakAranA vAdyomAMthI saMgIta relAvyuM. jenuM aitihAsika draSTithI ghaNuM mahatva che. tatpazcAt teNe vivelA devakumAra tathA devakumAri e 32 prakAranA nATaka karyo. 32 mA nATakamAM bhagavAna mahAvIranA vana, garbhasaMharaNa, janma, abhiSeka, bAlakrIDA, vanAvasthA, gRhasthAvAsa, mahAbhiniSkramaNa, tapazcaraNa, jJAnaprApti, tIrthapravartana ane parinirvANa saMbaMdhI ghaTanAone abhinaya karyo. abhinaya samApta thayA pachI sUryAbha deva prabhune namaskAra karI vimAnamAM besI svasthAnake pAcho gaye. tyAra bAda sUryAbhadevanA vimAna saMbaMdhI gautame prazno karyA. bha. mahAvIre vistArathI sUryAbhadevanA vimAna para prakAza pADe. gautame bIjo prazna karyo ke A mahAna Rdhdhi sUryAbhadevane kayA zubha karmone lIdhe maLI che? bhagavAne A praznano je uttara Ape te A Agamano bIjo vibhAga che ane te A pramANe che. kekaya nAmanA ardha janapadamAM seviyA (vetAMbikA) nAmanI eka sundara nagarI hatI. tenA uttara pUrvamAM 1. bauddha sAhityamAM "allakappA" nAma Ave che. A sthAna zAhAbAda jillAmAM masAra ane vaizAlInI vacce AveluM che. 2. jaina sAhityamAM 2pA AryakSetranI parigaNanA karavAmAM AvI che. te kSetromAM kAmaNa sukhapUrvaka vihAra karI zakatA hatA. keka deza zrAvatInI uttara-pUrvamAM Avela nepAlanI taLeTImAM hatuM. bauddha sAhityamAM seviyAne setavyA lakhyuM che. bha. mahAvIra tyAM padhAryA hatA. A rasthAna zrAvatI (saheTa maheTa)thI 17 mAila ane balarAmapurathI 6 mAilanA aMtare rithata hatuM. 232 tavadarzana Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha mRgavana nAmanu eka udyAna hatu. te nagarIneA rAjA kuzAgra budhdhivALA pradezI nAme hateA. te adhArmika, pracaMDa tathA kraSI hatA, atyanta mAyAvI hateA. gurUjanAnA te kadI paNa satkAra-sanmAna karatA na hateA. zramaNa tathA brAhmaNA para te kadI vizvAsa karaJA na hatA. tenI rANInu nAma sUryakAMtA ane putranu nAma sUryakAnta hatuM. te sUryakAnta pradezInA rAjya, rASTra, khaLa, vAhana, kAja, kASThAgAra-anna bhaMDAra temaja aMtepuranI dekhabhALa karatA rahetA hatA. rAjA pradezIne eka citta nAmaneA sArathI hateA.ra te sAma, dAma, deMDa ane bheda nItimAM atyanta kuzaLa hatA. mahAna pratibhAvALA hAvAne kAraNe rAjA pradezI vakhate-vakhata tenI salAha pazu lete hatA. kuNAlA janapadamAM zrAvastI nAmanI eka nagarI hatI. tyAMnA rAjA jitazatru rAjA pradezIneA AjJAkArI sAmaMta hatA. eka vAra rAjA pradezIe peAtAnA citta sArathIne melAvIne kahyuM ke A bheTachu' laine tame zrAvastI jAva ane thoDA vakhata rAjA jitazatrunI sAthe rahIne tyAMnA zAsananI dekharekha rAkho. te pramANe citta sArathI tyAM jAya che ane rAjAne upahAra pradAna karIne te tyAM rahe che. te vakhate caturdeza pUrvadhArI pArzvapatya kezIkumAra zramaNa tyAM padhAre che. temanA AgamananA samAcAra sAMbhaLI hajArAnI janamedanI darzanArthe umaTe che. jene joI cittasArathIne kacukI purUSa (cAkIdAra) ne melAvIne pUchyuM ke Aje kaye! maheAtsava che ke jene lIdhe ATalI doDadhAma ane ucharaMga dekhAya che. kaMcukIe kezIzramaNunA AgamananI vAta kahI. citta sArathI kezIbhramaNanI sevAmAM pahoMcyA. kezIzramaNe sa prANAtipAta viramaNu, samRSAvAda viramaNu, sarva adattAdAna viramaNu ane sabahiddhAdAna viramaNane dharmopadeza ApyA. cittasArathI kezIkumAranA pAvana pravacanane sAMbhaLI atyanta AhalAdita thayA ane kahevA lAgyuM- huM anagAra dharmane gratuNu karavAmAM asamartha chuM tethI mane zrAvakadharma aMgIkAra karAveA. zrAvakadharma svIkArI te cintasArathI nintha pravacanamAM zraddhAzIla banyA. caturdazI, aSTamI, amAvasa ane pUrNimAnA divase pauSadhApavAsa karatA thake nigraMtha muniene nirdoSa azana - pAna - Asana-zayyA Adi vaDe nimaMtrita karate thake AtmacintanamAM lIna rahevA lAgyA. rAjA jitazatru pAsethI maLela upahAra laine cisArathI seyaviyA (zvetAMbikA) taraphe prasthAna karatAM pUrve kezIzramaNane seviyA padhAravA mATe prArthanA karavA lAgyA. paraMtu kezIzramaNe tenI prArthanA tarapha bilakula dhyAna ApyuM nahi. jyAre teNe tenu kAraNa pUchyuM tyAre kezIzramaNe kahyuM tamAre! rAjA pradezI adhArmika che tethI amArAthI tyAM kevI rIte AvI zakAya ? cittasArathIe nivedana karatA kahyuM - 'Apa tyAM niHsakecapaNe padhAre, Apane tyAM kAipaNa prakAranuM kaSTa nahi paDe.' cittasArathI A pramANe vinaMtI karI tyAMthI seviyA pahecceA, ane mRgavananA udyAnapAlakane sUcanA ApI ke kezazramaNu jyAre ahIM padhAre te temane badhA prakAranI sagavaDatA karI ApavI. tyArapachI tethe rAjA pradezIne bheMTaNuM AvyuM. thADA samaya bAda kezIzramaNa seviyA padhAryA. cittasArathI temane vaMdana karavA paheAMcyA. teNe kaizIzramaNane nivedana karyuM. bhate! rAjA pradezI ghaNAja anA ane adhArmika che. tene tame upadeza Ape| jethI tenu paNa kalyANa thAya ane sAthesAtha khIjAtuM paNa. kezIzramaNe kahyuM ke jyAM sudhI te ahIM Ave nahiM, ane peAtAnI zaMkAonuM samAdhAna meLave nahi tyAMsudhI te dharmazraNa karI zake nahi ane peAtAnuM ke khIjAnuM kalyANa karI zake nahi. khIje divase cittasArathIe rAjA pradezIne nivena karyuM - kakhejathI je cAra uttama jAtinA gheADA upahAra bheTamAM maLyA che tenI Aje ApaNe parIkSA karIe. rAjA gheADAnA ratha upara ArUDha thai Ama tema pharavA lAgyA. jyAre te 1. dIghanikAyanA pAyAssisuttamAM rAjA pAyAsinA praznottara che, ke je A praznonI sAthe maLatA Ave che. te jagyAe pAyAsine kozalanA rAjA pasedanA vaMzadhara batAvyo che. 2. dIghanikAyamAM cittane sthAne khattenA zabda prayoga thayo che. khatteno paryAyavAcI saMskRtamAM kSatakSatA bane che, jeno artha che 'sAritha', juo. rAyapaseNaya suttano sAra pR. 9, paM. becaradAsa dozI 3. sthAnAMga vRtti rR. 202mAM bahidrAno artha 'maithuna' ane AdAnanA artha 'parigraha' karyo che. AgamasAra dAhana 233 www.jainellbrary.org Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivarya pa. nAnacandrajI mahArAja janmAtAhida smRtigraMtha thAkI gayo ane tene pyAsa jerathI lAgI tyAre cittasArathI tene mRgavanamAM laI gaye, jyAM kezIzramaNa dharmopadeza ApI rahyA hatA. kezIzramaNane joI pradezI manamAM vicAra karavA lAgyo, jaDa vyakitao ja jaDanI upAsanA kare che. maDha vyakitao ja mUDhanI ArAdhanA kare che. ajJa vyakitao ja ajJAnine sanmAna Ape che. A kaNa jaDa, mUDha tathA anAnI che ? Ano cahero to camakI rahyo che. AnA mukha upara divya teja jhaLakI rahyuM che. A zuM khAto haze, za pItA haze? A ATalA ucca svarathI barADI rahyo che ke huM udhAnamAM svacchandrapaNe vicaraNa paNa karI zakatuM nathI. cittA sArathIe pradezanI zaMkAnuM samAdhAna karatAM kahyuM-rAjana ! A pAzvapatya kezIkumAra zramaNa che. cAra jJAnanA dhAraka che ane annajIvI che. rAjA pradezI kezIzramaNanI pAse jAya che. kezIzramaNa tenA mananA vicAro kahI batAvI tene prabhAvita kare che. pradeza prazna kare che- zuM zramaNa nirgastha jIva ane zarIrane judAM mAne che? kezI-- hA, ame jIva ane zarIrane judAM mAnIe chIe. pradezI- mArA dAdA hatA, te adhArmika hatA, prajAnuM pAlana sArI rIte karatA na hatA. tamArI daSTie teo marIne narakamAM gayA haze. temane mArA upara atyaMta neha hate. mane joIne teo rAjI-rAjI thaI jatA hatA te atyAre teo mane AvIne kema kahetA nathI ke "huM narakamAM utpanna thaye chuM. pApakRtya karavAne kAraNe huM tyAM aparaMpAra kaSTono anubhava karI rahyo chuM; tethI tuM pApa karIza nahi." paraMtu temaNe hajI sudhI AvIne mane kaMI kahyuM nathI. tethI mane lAge che ke jIva ane zarIra ekaja che. kezI- pradezI ! tamArI rANI sAthe koI laMpaTa-kAmI purUSa viSaya sevavAnI IcchA kare te zuM tame tene daMDa Apaze? pradezI- hA, huM tene zULI para caDhAvI daIza, tenA prANa laI laIza. kezI- je te mANasa tamane ema kahe ke, jarA thobhe, huM mArA svajana-kuTuMbIone sUcanA karI AvuM ke kAmavAsanAne vaza thavAthI mane dehAMtadaMDanI zikSA maLI rahI che. eTale jo tame paNa A rIte vartaze to tamane paNa AvA prakArano daMDa maLaze. te zuM tame te mANasane pitAnA sagAM-saMbaMdhIone khabara ApavA mATe choDaze kharA ? dezI- kadApi nahIM, kAraNake te mAre aparAdhI che. kezI- te Aja pramANe tamArA dAdAno tamArA upara saneha hovA chatAM ane temanI AvavAnI ane kahevAnI IcchA hoya to paNa teo narakamAMthI ahIM AvI zakatA nathI. tethI nakakI jANe ke jIva ane zarIra ane bhinna che. pradezI-bIjuM udAharaNa prastuta kare che-- mArI dAdImA ghaNu ja dharmAtmA hatI. tene paNa mArA upara ghaNoja anarAga hate. te tamArI daSTie svargamAM gaI haze. teNIe te AvIne mane kahevuM joIe ke puNyane lIdhe huM svargamAM gai che. tethI te paNa dharma ane puNya kara. paraMtu hajI sudhI teNIe AvIne mane kahyuM nathI tethI huM mAnuM chuM ke jIva ane zarIra jadAM nathI. kezI - kahapanA karo. tame snAna vi. karI sugaMdhita padArthone laI darzana mATe jaI rahyA che. te vakhate kaI vyakita rocAlayamAM beThele temane AvAhana kare ke cheDe samaya tame ahIM AvIne bese te zuM te vakhate tame tenI vAta mAnaze? pradezI- huM tyAM zaucAlayamAM AvI sthitimAM kadI paNa jAuM. - kezI - svargamAM utpanna thayele deva manuSya mAM AvavAnuM pasaMda karatuM nathI. kAraNa ke manuSya lekanI gaMdha tene gamatI nathI ane svarganA Indra dhanuSI rAgaraMgavALA kAmane te choDIne AvI zakI nathI. pradezI-eka corane pakaDIne keTavAla mArI pAse lAvyuM. meM tene kuMbhamAM nAMkhI uparathI DhAkaNuM vAsI dIdhuM. kaI ThekANe chidra na rahe teTalA mATe tene lokhaMDa ane sIsAthI cAre bAjuthI baMdha karI dIdhuM. vizvAsu rokIdAre 234 tavadarzana www.ja nelibrary.org Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivarya paM. nAnasajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha. goThavI dIdhA. thoDA vakhata pachI kuMbhIne bolAvIne meM joyuM te te marelo hatuM tethI mane spaSTa lAge che ke jIva ane zarIra bane ekaja che. kezI - kaI mANasa phaTAgA2 zALAnA dvAra baMdha karI andara besI jora-jorathI nagArU (bharI) vagADe te za tame bahAra beThAM teno avAja nahIM sAMbhaLe ? pradezI- hA, sAMbhaLIza. kezI - jema nichidra-chidra vagaranA makAnamAMthI paNa avAja bahAra Ave che tevIja rIte jIva pRthvIzilA ane parvatane bhedIne paNa bahAra jaI zake che. AthI spaSTa thAya che ke jIva ane zarIra eka nathI. pradezI- meM eka taskarane loDhAnI kuMbhamAM pUrI te kuMbhIne khUba majabUta baMda karAvI dIdhI. thoDA divase pachI jayAre tene kholAvI joyuM to te mRta kalevaramAM kIDAo khadabadatA hatA. te leDhAnI kuMbhamAM koI paNa jagyAe chidra na hatuM te pachI temAM kIDAM kayAMthI AvI gayA? tethI jaNAya che ke jIva ane zarIra bhinna-judAM nathI. kezI- tame lehAne agnimAM dhamadhamAta joye che? te vakhate loDhuM agnimaya banI jAya che. leDhAmAM te agni kayAMthI praveze? temAM to kayAMya paNa chidra hotuM nathI. A pramANe jIva apratihata ane anirUddha gativALo hovAthI te kuMbhIne bhedIne andara jaI zake che ane bahAra nIkaLI paNa zake che. tethI A kAraNe jIva ane zarIranuM ekapaNuM siddha thatuM nathI. pradezI- eka vyakita dhanurvidyAmAM ghaNe kuzaLa che paraMtu te vyakita jyAre bALaka hatuM tyAre eka paNa bANa choDI zakato na hato. tethI ja bAlyAvasthA ane yuvAvasthAmAM jIva ekaja hovAthI eka samAna zakita heta te huM samajata ke jIva ane zarIra ane bhinna che. kezI- dhanurvidyAmAM niSNAta kaI vyakita navA dhanuSya-ANa vaDe jeTalI kuzaLatA dekhADI zake teTalI kuzaLatA te jUnAM jarjarita thaI gayelA dhanuSya bANathI dekhADI zakatuM nathI. tAtparya e che ke dhanurvidyA niSNAta vyakita zaktizALI te che paraMtu upakaraNonI uNapane lIdhe te potAnI zakitanuM pradarzana karI zakatuM nathI. tevI ja rIte maMdajJAna vALI vyakita upakaraNanI khAmIne lIdhe pitAnI zakti batAvI zakatI nathI. yuvAvasthAmAM upakaraNa zakitamAna ane khAmIrahita hovAthI tenI zakita vadhI jAya che. pradezI- keI yuvaka lekhaMDa, sIsA athavA jasatanA bhArane sArI rIte upADI zake che. paraMtu teja yuvaka vRddhAvasthAne prApta thatAM bhAra vahana karavAmAM asamartha banI jAya che ane lAkaDIne AdhAre cAle che. baMne avasthAmAM jIva eka ja hoya to AvuM kema bane che? tarUNAvasthAnI jema vRddhAvasthAmAM paNa che eTale ja bhAra vahana karavAnuM sAma rahetuM hota te samajamAM AvI zake ke jIva ane zarIra baMne bhinna che. kezI- juo, duSTa-puSTa majabuta mANasa ja bhAra vahana karI zake che. temaja tevA duSTa-puSTa mANasanI pAse je navI kAvaDa hoya che tethI paNa vadhAre bhAra te UMcakIne laI jaI zake. je junuM-purANuM jarjarIta kAvaDa hoya to tenAthI te bhAra uMcakI zake ke vahana karI zake nahi. A ja vAta vRddha ane tarUNanA saMbaMdhamAM paNa lAgu paDe che. praderI- DIka tyAre eka bIjo prazna che. keI taskarane ApaNe pahelAM jIvita avasthAmAM khIe pachI tene mArIne khIe te baMne avasthAomAM ceranA vajanamAM kaMI aMtara paDatuM nathI. AthI jIva ane zarIranI abhinnatA ja siddha thAya che. kezI- jevI rIte khAlI mazaka ane havAthI bharelI mazakanA vajanamAM vizeSa kazuM aMtara paDatuM nathI. tevI ja rIte jIvita purUSa ane mRta purUSanA vajanamAM kazuM aMtara paDatuM nathI. jIva amUrta che tethI tenuM potAnuM kaMI paNa vajana hotuM nathI, tethI zarIramAMthI jIva nIkaLI javA chatAM paNa mRtakanuM vajana nyUna thatuM nathI. pradezI- meM ekavAra eka taskaranA zarIranuM parIkSaNa karyuM paraMtu temAM mane kaI jIva jevuM dekhAyuM nahi. tenA AgamasAra dehana 235 Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadhya gurUdeva kavilaya -nAnasajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha zarIranA pratyeka AMge pAMga kApIne-kaTake kaTakAM karIne joyA te paNa kyAMya jIva dekhAya nahi tethI spaSTa jaNAya che ke jIva jevuM kaMI nathI. jIvane abhAva ja jaNAya che. kezI- are pradezI ! mane lAge che ke tuM mUDha cho. tArI pravRtti te mane pelA loka jevI lAge che- te sAMbhaLa keTalAka mANase jaMgalamAM gayelA. temanI sAthe ThIkarAmAM aMgArA hatA. temaNe pitAnA eka sAthIne kahyuM ke ame badhA dUra jaMgalamAM jaIne lAkaDAM bAMdhI lAvIe chIe. tyAM sudhImAM tuM A aMgArAthI Aga pragaTAvI amArA mATe bhojana taiyAra rAkhaje, kadAca aMgArA olavAI jAya te A araNInA lAkaDAne ghasIne te vaDe agni paTAvI leje. tema kahI te badhA jaMgalamAM gayA. ahIM je aMgArA hatA te olavAI gayA. teNe potAnA sAthIonI salAha anusAra lAkaDAMne Ama tema uthalAvI pheravIne joyuM paNa kaI jagyAe agni najare paDaye nahi. kaDADI vaDe lAkaDAMne kADI- phADIne kaTake kaTakAM karI nAkhyA paraMtu Aga dekhAI nahi. te nirAza ane hatAza thaI vicAravA lAgyo ke mArA sAthIoe mArI mazkarI karI lAge che. je A lAkaDAmAM Aga che evI vAta na karI hota to e aMgArAne sAcavIne rAkhata ane bujhAvA na deta. bhUkhyA tarasyA-pelA sAthIe lAkaDAM laIne pAchA AvyA. joyuM te hajI sudhI bhojana taiyAra thayuM nathI. tyAre eka sAthIe te araNInA lAkaDAne ghasIne agni pragaTAvIne rasoI banAvI. badhAMe bhojana karyuM ne sudhA maTADI, jevI rIte te kaThiyAre lAkaDAM phADIne Aga meLavavAnI IcchA rAkhate hato. tevIja rIte tuM paNa zarIrane cIrIne jIvane jovAnI IcchA rAkhe che to zuM tuM paNa te mukhe kaThiyArAnI jevo ja mUDha nathI ? pradezI jema koI mANasa pitAnI hatheLImAM AmaLA rAkhI spaSTapaNe AmaLA dekhADe che tevI rIte zuM tame paNuM spaSTapaNe jIvane dekhADI zake che ? - kezI- dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, azarIrIjIva, paramANu pudgala, zabda, gaMdha, vAyu A ATha padArthone viziSTa jJAnI ja joI zake che, ajJAnI nahi. pradezI- zuM kuMjara ane kIDImAM eka samAna jIva hoya che? kezI- hA, eka samAna hoya che. jevI rIte koI vyakita koI rUmamAM (oraDAmAM) dIpaka pragaTAve che te saMpUrNa rUmane prakAzita kare che. paraMtu tene je koI vAsaNathI DhAMkI devAmAM Ave che te teTalA vAsaNanA bhAgane ja prakAzita karaze. dIpaka to banne jagyAe tyAM ne te ja che chatAM sthAna vizeSanI dRSTie tenA prakAzamAM saMkoca ane vistAra thAya che. A ja hakIkata kuMjara (hAthI) ane kIDInA jIvanA saMbaMdhamAM lAgu paDe che. saMkeca ane vistAra bane avasthAomAM tenI (jIvanI) pradeza saMkhyA nyUnAdhika thatI nathI, eka samAna ja rahe che. pradeza ochovattAM thatA nathI. kezIkumAra zramaNanA akATaya tane sAMbhaLI rAjA pradezanI badhI zaMkAonuM samAdhAna thaI gayuM. teNe kahyuMApanuM kathana te ThIka che paraMtu A je mantavya che ke "jIva ane zarIra eka ja che" te ejyu mArUM ja nathI paraMtu mArA pitAnuM paNa e ja mantavya hatuM. teo paNa emaja mAnatA hatA. tethI huM A mArA kuLa paraMparAgata-paitRka mantavyane kevI rIte choDI dauM? kezI- he pradezI! tuM paNa pelA loDhAno bhAra UMcakanAra mUDha vyakitanI je ja dekhAya che, te sAMbhaLa. keTalAka mANaso dhananI abhilASAthI paradeza ravAnA thayA. keTaleka dUra cAlyA pachI temaNe loDhAnI khANa joI, khUba prasanna thayA. te badhA lekhaMDa laIne AgaLa thoDeka dUra gayA to tyAM tAMbAnI khANa maLI. eka sAthI sivAya bIjA badhAe lekhaMDa choDI daI tAMbu lIdhuM. AgaLa vadhatAM cAMdInI khANa AvI te tAMbuM choDI cAMdI lIdhI. vaLI AgaLa vadhyA tyAM senAnI khANa joI. temaNe cAMdI mUkIne tenuM lIdhuM. AgaLa vadhatAM ratnonI khANa AvatAM senuM tajIne ratno lIdhA. tyAMthI thoDe dUra AgaLa gayA te bahumUlya vajaratnonI khANa jovAmAM AvI eTale temaNe te rane pheMkI vajaro lIdhAM. temane eka sAthI ke jeNe sarvaprathama letuM lIdhuM hatuM te potAnA sAthIonA asthira dimAganI mazkarI uDADavA lAgyo. tenA sAthIoe tene ghaNuM samajAvyuM ke A loDhuM mUkI daI mahAmUlyavAna evA ratno laI lo jethI tamArI mahA 236 tavadarzana Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivarya paM, nAnacandrajI mahArAja janTaiciAdi myuniMga daridratA maTI jaze. paraMtu te mAnyo nahi. teNe kahyuM - ATale dUrathI upADI lAvela lokhaMDane kema tajI dauM? tenA bIjA sAthIo ke jeoe ratna lIdhA hatA te badhA zrImaMta banI gayA ane te to e ne e bhikhArI ane daridra banI rahyA. jyAre te potAnA sAthIone zrI saMpanna jue che tyAre tene khUba pazcAtApa thAya che ke meM bhayaMkara bhUla karI. tevI ja rIte tuM kevaLi prarUpita dharmane svIkAra nahIM kare to tane paNa pAchaLathI pasatA thaze. - pradezIe kezIzramaNa pAse dharmanA marmane zravaNa karI zrAvakanA 12 vrata aMgIkAra karyA pachI pradezI namaskAra karyA vagara emane ema javA lAgyA. tyAre kezI zramaNe traNa prakAranA AcAryonuM pratipAdana karI temanA pratye kevA prakArane vinaya vyavahAra karavo joIe te samajAvyuM. tethI te vinayavAna banyA ane pachI cAra vibhAga karI eka Adarza ane udAra rAjA banyo. je mANasa pahelAM adhArmika hato, jenA hAtha sadA lohIthI kharaDAyelAM rahetA hatA. tenA jIvanano badhe nakazo badalAI gaye. kolasAnI jevuM jenuM jIvana kALuM mesa hatuM te kezIzramaNa rUpI agninA sparzathI suvarNanI jema camakavA lAgyuM. pachI te potAnA rAjya, senA, baLa, vAhana, bhaMDAra, ke ThAra, gAma, nagara ane aMtepurathI udAsIna-virakata banIne potAnI AtmasAdhanAmAM lIna thaIne rahevA lAgyo. rANI sUryakAntAe jyAre rAjAnI AvI udAsIna vRtti joI tyAre teNIne rAjA pradeza pratye arUci-aNagame utpanna tha. 2 jAne viSa prayogathI mArIne pitAnA putrane rAjagAdI para besADavAno upAya vicAravA lAgI. aMte eka divase teNIe rAjAnA bhojana tathA vastromAM jhera bheLavI dIdhuM. te bhejana karatAM ja ane vastrAbhUSaNe dhAraNa karatAM ja pradezI rAjAnA zarIramAM apAra vedanA thavA lAgI. rAjA pradezI samajI gayA paraMtu rANI pratye tenA mAnasamAM jarA jeTalo paNa roSa pragaTayo nahi. teNe pauSadhazALAmAM jaIne potAnA samasta kRtyonI AlocanA karI ane samAdhipUrvaka dehane tyAga karI tyAMthI saudharma svargamAM sUryAbha nAmanA devapaNe utpanna thaye. sUryAbha devane AvI atula ane anupama samRddhi maLI tenuM A ja rahasya che. devakathI AvIne saryAbha deva mahAvidehamAM daDhapratijJa nAmano rAjakumAra thaze ane jaLakamaLavat nirlepa ane anAsakata bhAvathI jIvanayApana karaze ane mokSa prApta karaze. prastuta AgamanI aneka vizeSatAo che. AmAM sthApatya, saMgIta ane nATayakaLAnI daSTie aneka tane samAveza thayela che. 32 prakAranA nATakano ullekha che ke je sUryAbhadeve bhagavAnanI sanmukha batAvyA hatA. lekhana saMbaMdhI sAmagrIne paNa nirdeza karavAmAM AvyuM che. sAma-dAma ane daMDanItinA aneka siddhAntanuM pratipAdana karela che. 72 kaLAo, 44 parISada, kaLAcArya, zilpAcArya ane dharmAcAryanuM nirUpaNa che. pArzvanAthanI paraMparA saMbaMdhI aneka vigatenI jANakArI prApta thAya che. kAvya ane kathAonA vikAsa mATe vArtAlApa ane saMvAde madhura Adarza ahIM upasthita karavAmAM AvyuM che. 3- jIvAbhigama jIvAbhigama athavA jIvAdhigama nAmanuM A trIju upAMga che. prastuta AgamamAM zramaNa bhagavAna mahAvIra ane gaNadhara zaitamanA prazna ane uttaranA rUpamAM jIva ane ajIvanA bheda ane prabhedanI carcA karavAmAM AvI che AmAM 9 prakaraNa pratipatti) 1 adhyayana, 18 udezA, 4750 upalabdha lokapramANa 5Tha che. 272 gadyasUtra ane 81 padyagAthAo che. TIkAkAra AcArya malayagirie prastuta Agamane sthAnAMganuM upAMga tarIke lekhyuM che. temaNe pitAnI vRttimAM aneka jagyAe vAcanAbhedane paNa ullekha karyo che. paraMparAnI daSTie prastuta AgamamAM 20 uddezaka hatA. ane vIsamA uddezakanI vyAkhyA zAlibhadrasUrinA ziSya caMdrasUrie karI hatI. abhayadeve paNa AnA trIjA pada upara saMgrahaNI gAthA lakhI hatI. 1. Iha bhUyAna pustakaSa vAcanAbhedo galitani ca sutrANi bahuSa pustake sugamAnyapi vidriyane yathAvasthita vAcanAbheda pratipasyartha galitasUtrocaraNArtha zaiva - (jIvAjIvAbhirAma TIkA 3, 376). . AgamasAra dAhana 237 Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = = pUjya gurudeva Davilaya paM. nAnAsajI mahArAja janmazatAjida smRtigraMtha paheluM prakaraNa chavAjIvAbhigama pratipatti che. temAM jIva ane ajIvanA babbe bheda karyA che. pachI dharma adharma AdinA rUpamAM ajIvanA bheda batAvyA che. tyArabAda saMsArI jIvanA trasa ane sthAvara ema be bheda karyA che. sthAvara jIvanA pRthvIkAya, apakAya ane vanaspatikAya ema traNa bheda prarUpyAM che. pRthvIkAyanA sUkSma ane bAdara bheda karIne zarIra, avagAhanA, saMghayaNa, saMsthAna, kaSAya, vezyA, saMjJA, Indriya, samuddaghAta, saMsI, asaMjJI, paryApti, daSTi, darzana, jJAna, yoga, upaga, AhAra, upapata, sthiti, sameDiyA, asahiyA- maraNa, cyavana, gati ane Agati-A dvAre badhAmAM ghaTAvyAM che. bAda vanaspatikAyanA sUkSma ane bAdara ema be bheda batAvyAM che. bAdara vanaspatikAyanA pratyeka tathA sAdhAraNa tathA pratyeka vanaspatinA vRkSa, guccha, gulma, latA, vallI, parva, tRNa, valaya, hasti, auSadhi, jalarUha, kahaNa vi. ane sAdhAraNa zarIra vanaspatikAyanA aneka prakAre prarUpyAM che. trasajIvanA tejarakAya, vAyukAya ane dArika trasa ema traNa bheda karyA che. tejaskAyanA ane vAyukAyanA sUkSama ane bAdara ane pachI bAdaranA aneka bheda batAvyAM che. hArika trasa beIndriya, Indriya, caundriya ane paMcendriya ema cAra prakAranA hoya che. pacendriyanA nAraka, tiryaca, manuSya ane deva ema bheda pADayAM che. narakanA ratnaprabhAdi sAta bheda batAvyA che. tiryaMcanA jalacara, sthalacara ane nabhacara (khecara) ema traNa bheda karI pachI ekekanA aneka bhede karyA che. manuSyanA saMma7ima ane garlotpanna ema be bheda che ane devanA bhavanapati, vANavyantara, jotiSI ane vaimAnika ema cAra bheda batAvyA che. bIjI pratipattimAM saMsArI jIvanA traNa prakAra batAvyA che.- strI, puruSa ane napuMsaka strIo traNa prakAranI hoya che.- tiryaMcaNI, mAnuSI ane devI. pachI temanA aneka bhede karyA che, ane temanI jaghanya ane utkRSTa sthiti para prakAza pADe che, te rIte puruSanA paNa traNa bheda karyA che- tiryaca, manuSya ane deva. strInI jema puruSanA paNa aneka bheda batAvI temanI jaghanya ane utkRSTa sthiti para vivecana karyuM che. tyArabAda napuMsakanA traNa prakAra batAvyA che. nAraka, tiryaMca ane manuSya ane temanA paNa aneka prakAra batAvI temane jaghanya, utkRSTa antarakALa paNa batAvyuM che. napuMsakavedane koI mahAnagarI jema baLatI hoya tenI je ugra dAhakArI batAvyuM che. - trIjI pratipattimAM narakanI sAta pRthvIonAM nAmazetra batAvI pahelI naraka ratnaprabhA pRthvInAM 3 ka Da zarkarA prabhA thAvat tamastamAM prabhAno eka -eka prakAra jaNAvyA che. sAta narakanA narakAvAsa, sAta narakonI nIce ghanodadhi, ghanavAta, tanuvAta, avakAzAntara, ratnaprabhA kADanuM bAhulya (vistA2) yAvat tamastamAnuM bAhalya Adi, sAta naraka ane temanA avakAzAntaromAM pudagala dravyanI vyApakasthiti, sAte narakanI cAre dizAomAM lokAntaranuM attara, sAte narakanA saMsthAna, sAte narakamAM sarva jIvonuM utpanna thavuM tyAMthI nIkaLavuM vi. saMbaMdhI praznottara. sAte narakanA varNa, gaMdha, rasa, spardhAdi - cAre gatinI apekSAe gati ane Agati. nArakIonA zvAsocchavAsanA pugaLa, AhAranA puddagaLa, zyAo, jJAna, ajJAna, vega, upayoga, avadhijJAnanuM pramANa, samudaghAta, sAte narakomAM sudhA - pipAsAdinI vedanA, zItoSNavedanA, mAnavakanI uNatAnI sAthe nArakIya uSNatAnI sarakhAmaNI nArakIonuM aniSTa pudagala pari mana, tiryaMca meninA jInA saMbaMdhamAM vistArathI lezyA, daSTi, jJAna, ajJAna, yoga, upayoga, utpatti, sthiti maraNa, samuddaghAta, udvartana, kulaDi A 11 dvArA vaDe varNana karavAmAM AvyuM che. tyArapachI manuSyaninA jIvonuM varNana che. manuSyanA samUrNima ane garbhaja ema be bheda karyA che. saMmacchima manuSyanI utpattinuM sthAna, pachI garbhaja manuSyanA 3 prakAra-karmabhUmija, akarmabhUmi ane antaradvIpaja batAvyAM che. ekarUkadvIpa (antaradvIpa)nuM sthAna AyAma, viSThabha ane paridhi, padmavaradikAnI UMcAI, viSkabha bhUmitaLanuM varNana karI aneka prakAranA vRkSa, latAo, gulma ane 10 prakAranA kalpavRkSonuM varNana karyuM che. temaja tyAMnA manuSyanuM sarvAgINuM varNana karatAM temanI uMcAI, pAMsaLIo, AhArecchAne kALa, manuSyanA upabhegamAM AvatA padArtho, tyAMnI pRthvI temaja phaLAnA AsvAdanuM varNana karyuM che. tenI sAthosAtha gRha, grAma, nagara, asi, maSi, kRSi Adi karma, hiraNya, suvarNa Adi dhAtu, rAjA ane sAmAjika vyavasthA, dAsyakama vairabhAva, mitrAdi, nAdinA nRtya, vAhana, dhAnya, tatvadarzana 238 Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivarya paM. nAnAsajI mahArAja janmazatAkida smRtigraMtha DAMsa, macachara yuddha, roga, ativRSTi, lokhaMDa vi. dhAtunI khANe, kaya-vikraya vi. badhI bAbateno tyAM abhAva batAvyuM che. tyAra bAda akarmabhUmi ja manuSyanA 30 prakAra ane karmabhUmijanA 15 prakAranuM varNana che. cAra prakAranA devenuM varNana karatAM bhavanavAsI devAthI laIne anuttara vimAnavAsI deve sudhInA bhedanuM nirUpaNa karyuM che. bhavanavAsI denA bhavananuM sthAna, dakSiNanA asurakumAronA bhavanonuM varNana, asurendranI 3 pariSada temAM de temaja devIonI saMkhyA, temanI sthiti, 3 pariSadanI bhinnatAnuM kAraNa. uttaranA asurakumAranuM varNana. eja pramANe asurakumAronI traNa pariSadanuM paNa varNana ane dakSiNa uttaranA nAgakumArendra ane dakSiNa uttaranA bhavanendra tathA temanI traNa pariSada temaja badhA deva-devIonuM varNana che vyantara devonA bhavana, Indra ane pariSadanuM varNana che. yetika devAnA vimAnonA saMsthAna ane sUrya, caMdra tiSI devAnI 3-3 pariSadanuM varNana che. tyAra pachI dvIpa-samudronA sthAna, saMkhyA, saMsthAna AdinuM varNana che. jaMbudvIpanA goLAkAranI upamAo temaja tenA saMsthAnanI upamAo. jaMbudvIpanA AyAma, viSkabha, paridhi, jagatInI UMcAI, tenA mULa, madhya ane upara vikhaMbha, tenuM saMsthAna, jagatInI jALInI uMcAI tathA pahoLAI, padmavara-vedikAnI UMcAI, viSkabha, temAM ghoDA vi. nA citra, vanalatA Adi latAo, akSaya svastika, vividha prakAranA kamaLo, zAzvata athavA azAvata, nityatA AdinuM varNana che. jaMbudvIpanA vanakhaMDanA cakravAlanI pahoLAI, vividha vApikAo, temane sopAna tathA toraNa, samIpavatI parvata, temanA zilApa, aneka latAgRha, maMDapa, zilA paTTa temanA upara deva-devIonI kIDAe Adi viSayenuM varNana che. jabUdvIpanA vijyadvAranuM sthAna, tenI UMcAI, laMbAI pahoLAI tathA kvATanI racanAnuM vistRta varNana che. vijaya devanA sAmAnika devenI amahiSIonuM, traNe parISadanA AtmasaMrakSaka devenuM temaja bhadrAsana AdinuM varNana che. vijyadvAranA upara bhAganuM varNana karavAmAM AvyuM che, tene nAmane hetu tenA parivAra tathA vijayadvAranuM nAma zAzvata che ema paNa batAvavAmAM AvyuM che. jabUdvIpanI vijyA rAjadhAnInuM sthAna, tene AyAma, viSkabha, paridhi, prAkAra (keTa)nI UMcAI tenA mULa, madhya ane uparibhAgano vikaeNbha, tenA saMsthAna, kapizirSakanA AyAma ane vidhvaMbha, tenA dvAronI UMcAI ane viSkabha, dvAronA dvAra, cAra vanakhaMDa, temanA AyAma ane viSkabha, divya prAsAda, temAM cAra maharthika deva, paridhi padmavaradikA-vanakhaMDa-pAna tathA toraNa, prAsAdAvataMsaka maNipIThikA, siMhAsana, aSTamaMgala, samIpavatI prAsAdanI UMcAI, AyAma, viSkabha, anya pArzva vatI prAsAdanI UMcAI, AyAma, virSobha Adi-AdinuM varNana che. tyAra pachI vijayadevanI sudhasabhA, UMcAI, AyAma, viSThabha tenA traNe dvAranI UMcAI tathA viSkala. mukhya maMDapanA AyAma, vinkaMbha ane UMcAI, prekSAgRha maMDapanA AyAma, UMcAI viSkabha, maNipIThikAonA AyAma, viSka ane bAhaya, rautvavRkSonI UMcAI mahendradhajAonI UMcAI. siddhAyatananA AyAma, viSka AdinuM varNana karavAmAM AvyuM che. utpAta sabhAnuM varNana, vijayadevanI utpatti, paryApti. mAnasika saMka95 AdinuM varNana karyuM che. vijayadevanI sthiti ane temanA sAmAnika devAnI sthiti. jaMbudvIpanA vijaya, vaijayanta, jayaMta ane aparAjita dvArenuM varNana karyuM che. jaMbudvIpanA eka dvArathI bIjA dvAranuM antara, jaMbudvIpathI lavasamudranuM ane lavaNasamudrathI jaMbudvIpano sparza, jabUdIpanA ane lavaNasamudranA chanI utpatti batAvI che. jaMbUdIpamAM uttarakurUnuM sthAna, saMsthAna ane vijhaMbha, jala ane vakSaskAra parvatane sparza, dhanupRSThanI paridhi, uttarakurU kSetranA manaSyanI UMcAI, pAMsaLiyo, AhArecchA, kALa sthiti ane zizupAlana kALanuM varNana che. uttarakurUnA be camaka parvata che. temanI UMcAI, udveSa, mUla, madhya ane UparibhAgano AyAma, viSkabha ane paridhi, te parvata upara prAsAda ane temanI UMcAI, camaka nAma hovAthI be camakade che. yamaka parvata nitya che. yamakadanI rAjadhAnInuM sthAna vi.nuM varNana che. AgamasAra dehana 239 Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ }pUjya gurudeva kavivarya paM. nAnacaMndrajI mahArAja janmazatAdi smRtigraNa uttarakurUmAM nIlavaMta drahanuM sthAna, AyAma, vidhvaMbha ane uddavedha, padmakamaLane AyAma, virSobha, paridhi, bAhalya, UMcAI ane sarvoparibhAga. e ja pramANe padyakarNikA, bhavana, dvAra, maNipIThikA, 108 kamaLa, karNikAo, padmaparivAra, vi. nA AyAma, viSThabha ane paridhi vi.nuM varNana che. kaMcanaga parvatanA sthAna, prAsAdanA nAmanuM kAraNa, kaMcanagadeva ane tenI rAjadhAnI, uttarakuru drahanuM sthAna, caMdraha, erAvaNa kaha, mAlyavaMtadra, jaMbUpIThanuM sthAna, maNipIThikA, jaMbU-sudarzana vRkSanI UMcAI, AyAma, viSThabha AdinuM varNana ApavAmAM AvyuM che. jaMbU sudarzananI zAkhAo, tenA upara bhavana, dvAra, uparibhAgamAM siddhAyatananA dvArenI UMcAI, viSThabha Adi. pArzvavata anya jaMbU-sudarzanenI UMcAI, anAvRta deva ane tene parivAra, cAre bAjunA pratyeka vanakhaMDamAM bhavana, nandA puSkariNuo, temanA madhya prAsAda, temanA nAma, eka mahAna phUTa, tenI UMcAI AyAma, viSThabha AdinuM varNana che. jaMbU sudarzana vRkSa upara aSTamaMgaLa, tenA 12 nAma, tenA nAmanuM kAraNa, anAvRta devanI sthiti, rAjadhAnI vi. temaja jaMbUDhIpa nAmanI nityatA, temAM caMdra, sUrya, nakSatra, mahAgra, tArAgaNa vi. nI saMkhyA AdinuM varNana che. tyArabAda lavaNasamudranuM saMsthAna, tene cakavAla, viSkabha, paridhi, padmavaradikAnI UMcAI ane vanakhaMDa, lavaNasamudranA dvArenuM attara, lavaNasamudra ane dhAtakIkhaMDa dvIpano paraspara sparza, lavaNasamudranA jIvonI dhAtakIkhaMDamAM paraspara utpatti, lavaNasamudranA nAmanuM kAraNa, lavaNadhipati susthita devanI sthiti, lavaNasamudranI nityatA, temAM caMdra, sUrya, nakSatra, mahAgraha, tArA vi. nI saMkhyA. aSTamI vi. tithiomAM lavaNasamudramAM thatI bharatI-oTanuM kAraNa, temAM cAra pAtALa kaLazA vi. nuM varNana che. | lavaNAdhipa susthita deva, gautama dvIpanuM sthAna, vanakhaMDa, krIDAla, maNipIThikA ane tenA nAmanA kAraNanuM varNana che. jaMbUDhIpanA caMdradvIpanuM sthAna, UMcAI, AyAma, vikhaMbha, kIDAsthala, prAsAdAvaMtasaka, maNipIThikAnuM parimANa, nAmano hetu vi. evI ja rIte je bUdvIpanA sUrya ane tenA dvIpanuM varNana che. lavaNasamudranI bahAra candra, sUrya ane temanA dvIpa dhAtakIkhaMDanA candra, sUrya ane temanA dvIpa, kAledadhisamudranA caMdra, sUrya ane temanA dvIpa, puSkaravara hIpanA candra, sUrya ane temanA dvIpa, lavaNasamudranA velaMdhara macha, kara75, bAhasamudramAM velaMdharono abhAva, lavaNusamudranA udakanuM varNana, temAM varasAdane saddabhAva paraMtu bAhyasamudramAM abhAva, tenA saMsthAna, cakravAla, viSkabha, paridhi, udha AdinuM varNana che. dhAtakIkhaMDanuM saMsthAna, cakravAla, vidhuMbha, cakravAla paridhi, pavaradika ane vanakhaMDa, tenA dvAra, temanuM AMtaruM, dhAtakIkhaMDa ane kAledadhine sparza, chanI utpatti, tenA nAmane hetu, dhAtakIkhaMDanA vRkSa ane deva-devIonI stuti, tenI nityatA, dhAtakIkhaMDanA candra, sUrya, graha, nakSatra, tArAgaNa AdinuM varNana che. kAloda samudranuM saMsthAna, cakravAla viSkabha, paridhi, padmavadikA, vanakhaMDa, cAra dvArA temanuM AMtaruM, kAleda samudra tathA puSkarava2 dvIpane paraspara sparza, jIvonI paraspara utpatti, nAmanuM kAraNa, kALa, mahAkaLa devanI sthiti, kAleda samudranI nityatA, tenA candra, sUrya, graha, nakSatra AdinuM varNana ApyuM che. - tatpazcAta puSkaravara dvIpanuM saMsthAna, cakravAla, paridhi, padyavaravedika vanakhaMDa, cAra dvAra, temanuM attara, dvIpa ane samudranA pradezane sparza, jInI paraspara utpatti, nAmano heta, pA ane mahApadya vRkSa, padha ane puMDarIka devAnI sthiti, puSkaravaradIpanI nityatA tathA te dvIpanA candra, sUrya, mahAgraha, nakSatra, tArA AdinuM varNana che. mAnuSAra parvata vacce AvI javAthI puSkaviradvIpanA be bhAga paDI gayA che. samayakSetranuM AyAma, viSkama, paridhi, manuSyakSetranA nAmanuM kAraNu, sUrya, candra, mahAgraha, nakSatra, tArA vi.nuM varNana che. manuSyaleka ane tenI bahAra tArAonI gati temaja mAnuSettara parvatanI UMcAi, te parvatanA nAmanuM kAraNa, lekasImAnA aneka vika9pa, manuSya kSetramAM candrAdi jatiSI devenI maMDalAkAra gati, IndranA abhAvamAM sAmAnika de 240 tavadarzana www.jamendrary.org Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ }pUjya gurUdeva davivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janamazatAhida smRtigraMtha vaDe zAsana, Indrane virahakALa, puSkaradadhinuM sthAna, cakravAla viSkabha, paridhi, cAra dvAra, temanuM antara, dvIpa ane samudranA jIvonI paraspara utpatti vi.nuM varNana che. antamAM svayaMbharamaNadvIpa ane samadranuM varNana che. lavaNa samudra, kAleda samadra, puSkara, varUNaha, kSIre, vRda, tathA zeSa samudra AdinA pANInA AsvAdanuM varNana che. A pratyeka rasavALA 4-4 samudra, udugarasavALA 3 samudra, ghaNuM maccha kacchavALA 3 samudra temaja bAkInA samudra a5 macchavALAM che. samudranA matsyanI kulakeTi, avagAhanA AdinuM varNana che. devatAnI divyagati, Adya puddagalenA grahaNathIja thatI vikrarvaNA, devanA vaikriya zarIrane chadmastha joI zakato nathI. bALakanuM chedana-bhedana karyA vinA bALakane nAnuM moTuM karavAnuM sAmarthya devamAM hoya che. vi. nuM varNana che. candra, sUryanI nIce, madhya ane upara rahenArA tArAonuM varNana, pratyeka candra, sUryanA parivAranuM parimANa, jabUdvIpanA meruthI laIne tiSadevonI gatinuM antara, kAntathI laIne jotiSInI gati tathA kSetranuM attara, ratnaprabhAnA uparI bhAgathI tArAonuM, sUryavimAnanuM, candravimAnanuM ane sAthI uparanA tArAnA vimAnanA antaranuM kathana che. tevI ja rIte adhevata tArAthI laIne sUrya, candra ane sarvopari tArAnuM antara, jaMbudvIpamAM sarvAbhyantara, sarva bAhya, sarvopari sarva adhagamana karanArA nakSatranuM varNana, caMdravimAna yAvatuM tArAvimAnanA viSaMbha, paridhi, caMdra, sUrya, graha, nakSatranA vimAnanuM parivahana karanArA devanI saMkhyA. temaja caMdrAdinI gati, agramahiSIo, temanI vikrvaNa AdinuM varNana ApavAmAM AvyuM che. vaimAnika devenuM varNana karatAM zakrendranI 3 pariSada, temanA devenI saMkhyA, sthiti yAvat amyukendranI 3 pariSada AdinuM varNana che. ahamindra raiveyaka tathA anuttara vimAnanA devenuM varNana che. sadharma, IzAnathI mAMDIne anurAra vimAna sudhInA vimAnane AdhAra, saudharma yAvat anuttara vimAna pRthvInuM bhinna bhinna bAhulya, bhinna-bhinna saMsthAna, UMcAI, AyAma, vidhvaMbha, paridhi, varNa, prabhA, gaMdha ane sparza, sarva vimAnanI padgalika racanA, cho ane putrane caya upacaya, jenI utpattine bhinnabhinna - krama, sarva jIvothI sarvathA kadI paNa khAlI na hovuM, devonI bhinna-bhinna avagAhanA. raiveyaka ane anuttara devAmAM vikriyA karavAnI zakita hovA chatAM teo vikriyA karatA nathI. devemAM saMghayaNane abhAva che. temane pudgalenuM mAtra zubha pariNamana thAya che. devamAM samacaturastra saMsthAna che, judAM-judAM varNa, gaMdha, rasa ane sparza hoya che. vaimAnika denA avadhijJAnanI bhinna-bhinna avadhi-maryAdA, bhinna-bhinna samudyAta, kSudhA, pipAsAnA vedanane abhAva, bhinna-bhinna prakAranI vaikriya zakita, sAtA vedanIya, vezabhUSA, kAmaga, bhinna bhinna sthiti, gati, nArakIonI, tiryaMconI, manuSya ane devenI jaghanya,utkRSTa sthiti ane jaghanya saMsthitakALa. nArakI, manuSya ane deva tathA tiryaMcano jaghanya ane utkRSTa antarakALa ane temanA apahatvanuM varNana che. cothI paMcavidha jIva pratipattimAM saMsApasthita jIvanA pAMca prakAra batAvyA che. ekeMdriya yAvata paMcendriya. jIva be prakAranA che - sUma ane bAdara. temanI jaghanya ane utkRSTa sthiti, saMsthitikALa tathA alAbahetvanuM varNana che. pAMcamI Savidha jIvapratipattimAM saMsAra sthita che 6 prakAranA kahyAM che. pRthvIkAya yAvat trasakAya. tenA pratyekanA 2-2 bhedra che. temanA bhinna bhina saMsthitikALa tathA bhinna-bhinna aMtarakALa temaja apabahatva batAvela che. sUmabAhara kAyika jIvanI sthiti, saMsthiti, aMtarakAla ane alapamahatva AdinuM varNana che. chaThI saptavidha jIvapratipattimAM saMsArastha jIvana 7 prakAra batAvyA che. te saMsArI jIvonI sthiti, saMsthiti, antarakALa ane a5hatvanuM varNana che. te sAta jIvo A pramANe che-nairayika, tiryaca, tiryaMcaNI, manuSya, mAnuSI, deva ane devI. sAtamI aSTavidha jIvapratipattimAM saMsArI jIva 8 prakAranA batAvyA che. prathama samaya nairayika, aprathama samaya nairayika, tevI ja rIte prathama samaya tiryaca, manuSya ane deva e ja pramANe aprathama samaya tiryaca, manuSya ane devanuM varNana che. A ATha prakAranA saMsArI jInI sthiti, saMsthitikALa, atarakALa ane alpabahutva para prakAza pADayo che. 241 AgamasA2 dohana Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = upanya madha dahiMva nA najarADA pUtra gurudeva kaliMvaTapaM. nAnAdrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha AThamI navavidha jIvaprati pattimAM saMsArIjIvanA 9 prakAra batAvyA che- pRthvIkAyika, apakAyika, teukAyika, vAukAyika, vanaspatikAyika, beIndriya, Indri, carindriya ane paMcendriya. 9 prakAranA chanI sthiti, saMsthiti, antarakALa, apabahuta vi. nuM vivecana karyuM che. navamI dasavidha jIva pratipattimAM saMsArI jInA 10 prakAra batAvyA che. prathama samaya e kendriyathI mAMDI | paMcendriya sudhInA pAMca ane tevI ja rIte aprathama samaya ekendriyathI laIne aprathama samaya paMcendriya jIva sudhInA pAMca badhAM maLI daza prakAranA jIvanI sthiti, saMsthiti, antarakALa ane alabatvanuM samyaka prakAre nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. temaja prastuta pratipattimAM jInA siddha, asiddha, sendriya, anindriya, jJAnI, ajJAnI, AhAraka, anAhAraka, bhASaka, abhASaka, samyagdaSTi, mithyAdaSTi, parirA, aparita, paryAptaka, aparyApta, sUma-bAhara,. saMsI-asaMsI, bhavasiddhika ane abhavasiddhikanA bhedo kahyAM che, tathA yoga, veda, darzana, saMyata, asaMyata, kaSAya, jJAna, zarIra, kAya, lezyA, yoni, Indriya vi. nI apekSAe (dvAra vaDe) varNana karavAmAM AvyuM che. A pramANe ApaNe joyuM ke prastuta AgamamAM dvIpa ane sAgaronuM vistArathI varNana che. AmAM 16 prakAranA 2na, astra-zastronA nAma, dhAtuonA nAma, kalpavRkSa, vividha prakAranA pAtra, vividha AbhUSaNa, bhavana, vastra, grAma, nagara, rAjA vi.nA nAme batAvyA che. tahevAra, utsava, naTa, yAna, vi.nA vividha nAmonuM varNana che. e ja pramANe kalaha cuddha, tathA roga vi nA nAme batAvyA che. vaLI udyAna, vAva, puSkariNI, keLaghara, prasAdhanaghara vi.nuM suMdara, sarasa ane sAhityika varNana che. kaLAnI dRSTie sAMskRtika sAmagrI ahIM pracura mAtrAmAM najare paDe che. A pramANe prastuta AgamamAM jIva ane ajIvane abhigama che. samagra graMthamAM jIvanirUpaNane kama, jIvanA je vividha bhede che temane pradhAnapaNe rAkhI, mUkavAmAM Avyo che arthAta pahelAM saMsArI jInA be bhedathI laIne daza bhedonuM varNana che. temAM anukrame jIvabhedonuM nirUpaNa ane te bhedamAM te jIvanI sthiti, aMtara, alpabahatva AdinuM varNana che. sAmAnyapaNe ema kahI zakIe ke A A graMtha be vibhAgamAM vibhakata che-prathama vibhAgamAM ajIvanuM ane saMsArI jIvonA bhedanuM varNana che ane bIjAmAM samagra jIvonuM eTale ke saMsArI ane siddha-baMneno samAveza thaI jAya e pramANe bhedanuM nirUpaNa che. A aMgabAhya sUtra che ane te sthavirakRta che. 4 - prajJApanA sUtra prajJApanA jaina AgamamAM cothuM upAMga che. prastuta AgamanA racayitA zrI zyAmAcAryo AnuM nAma "adhyayana" ApyuM che. A sAmAnya nAma che paraMtu vizeSanAma "prajJApanA" che. teo kahe che - bha. mahAvIre jema sarvabhAvanI prajJApanA karI che tema huM paNa karavAne chuM tethI AnuM vizeSa nAma prajJApanA che. A kAraNe uttArAdhyayananI jema prastuta AgamanuM nAma paNa 'prajJApanAdhyayana" evuM pUrNa nAma karI zakAya che. prastuta AgamamAM ekaja adhyayana che. jyAre uttarAdhyayanamAM 36 adhyayana che. A AgamanA pratyeka padanI ane "paNa vaNAe bhagavaIe' evo pATha maLe che tethI A spaSTa siddha thAya che ke aMga sAhityamAM je sthAna bhagavatI (vyAkhyAprajJati)nuM che te ja sthAna upAMgamAM prajJApanAnuM che. prajJApanA eTale zuM ? A praznanA uttaramAM batAvyuM che ke jIva ane ajIvanA saMbaMdhamAM je nirUpaNa te prajJApanA che. prastuta AgamamAM jIva-ajIvanuM nirUpaNa hovAthI Ane prajJApanA nAmathI saMbodhyuM che. bhagavatI, Avazyaka malaya1. "ajajhayaNamiNe citta- prajJApanA gA. 3 2. uvadaMsiyA bhagavAyA paNaaNA savyabhAvANuM... jaha vaNyi bhagavA ahamavi taha vaNaicchAmi - prajJApanA gA. 2-3 3. bhagavatI 16-6-580 242 tattvadarzana Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha girivRtti, Avazyaka cUrNi, mahAvIra caritra ane triSaSThizalAkApuruSa caritramAM bha. maDAvIre chadmastha avasthAmAM daza mahAsvapna joyAnA ullekha che. temAM trIju' svapna temaNe evuM joyuM ke eka raMgaberaMgI puskekila (narakAyala) sAme UbhuM chuM. te svapnanuM phaLa e hatuM ke tee vividha jJAnamaya dvAdazAMga zrutanI prajJApanA-prarUpaNA karaze. AmAM 'prajJApayati' ane 'prarUpayati' A kriyAethI ema spaSTa thAya che ke bhagavAnanA upadeza e prajJApanA athavA prarUpaNA che. te upadezanA AdhAra laIne prastuta AgamanI racanA thavAthI prastuta Agamanu nAma prajJApanA rAkhyu hAya ema jaNAya che. agasAhityamAM ThekaThekANe 'bhagavAne Ama kahyuM" A pramANe ullekha thaye che tyAM ' pannata' zabdane prayAga thayA che. tethI zyAmAcAye AmAM 'prajJApanA' zabdanuM prAdhAnya hAvAthI prastuta Agamanu nAma prajJApanA rAkhyu hAya ema paNa anI zake. bhagavatIsUtramAM ArakandhakanA prasa MgamAM bha. mahAvIre pAte kahyuM che 'eva khalu mae khaMdhayA cavihe lee paNutte'pa Aja pramANe acArAMga vi. mAM paNa aneka sthaLee AvA prakAranA prayeLa thayA che ke je bhagavAnanA upadeza mATe prajJApanA zabdanuM prAdhAnya pragaTa kare che. TIkAkAranA matAnusAra prastuta zabdanA prayAgamAM je 'pra' upasarga che te mahAvIranA upadezanI vizeSatAne sUcave che. jIva ane ajIva Aphri tattvanu' jevu sUkSma vizleSaNu bha. mahAvIre karyuM che tevu sukSma vana te yuganA koI paNa dharmAcAryanA upadezamAM STigAcara thatu nathI. prastuta AgamanA bhASApatramAM 'paNNavaNI' eka bhASAne prakAra batAvyeA che. tenI vyAkhyA karatAM AcA malayagira lakhe che, jevA prakAre vastunu vyasthita nirUpaNu thaI zake tevA prakAre tenuM kathana je bhASAvaDe karavAmAM Ave te bhASA prajJApanI'kahevAya che.1 pajJApanAne A sAmAnya artha che. tAtparya e che ke jemAM keAi dhArmika vidhi-niSedhanA prazna nathI paraMtu kevaLa jenAthI vastunuM nirUpaNu thAya te prajJApanI bhASA che. khauddha pANI sAhityamAM '5-jhatI' nAmane grantha che. jemAM vividha prakAranA pugala arthAt puruSanA aneka bhedonu nirUpaNa che. temAM paja-zruti eTale prajJapti ane prajJApanA bannene tAtparyA eka samAna matAnyA che. AcArya malayagirie prajJApanAne samavAyane upAMga karyo che. paraMtu prastuta upAMgane saMbaMdha aganI sAthe kayArathI thaye tene spaSTa nirNaya vize karI zakayA nathI. zyAmAcA pAte ema sUcita kare che ke prajJApanAne dRSTivAdamAMthI lIdhu che. paraMtu atyAre ApaNI sAme dRSTivAda upalabdha nathI tethI spaSTa rUpathI kahI zakAtu nathI ke ' pUrva "mAMthI kai sAmagrI kayAMthI levAmAM AvI che? tathApi jJAnapravAda, AtmapravAda ane karmapravAdanI sAthe AnI sAmagrInA meLa bese che.10 prajJApanA ane kiMgakhara grantha SaTyuMDAgama annene viSaya lagabhaga samAna che. SaTyuMDAgamanI dhavalATIkAmAM SaTsa DAgamaneA sabaMdha AgrAyaNI pUrvanI sAthe joDavAmAM AvyeA che. 11 tethI prajJApanAnA samadha paNa AgrAyaNI pUrvanI sAthe joDI zakAya che. AcArya malayagirinA abhimatAnusAra samavAyAMgamAM kahelA artha (vastutattva)nuM ja varNana prajJApanAmAM che tethI tene samavAyAMganuM upAMga batAvela che. paraMtu svayaM zAstrakAre AnA saMbaMdha dRSTivAnI sAthe joDayA che. AthI cita te emaja lAge che ke AnA sakhadha samavAyAMganI apekSA draSTivAdanI sAthe vizeSa che. paraMtu draSTivAdamAM mukhyatAe 1. Avazyaka malayagiri pR. 270 2. Avazyaka cUrNi pR. 275 3. mahAvIra cariyuM 5155 4. triSaSThi zalAkA puruSa 10-3-146 5. bhagavatI 2-1-90 6. prajJApanI prajJApyateDaDanayeti prajJApanI-prajJApanA pU. 249. 7. yathAvasthitArthAbhidhAnAdiyuM 'prajJApanI.' prazApanA patra 249 8. imeM ya samavAyAkhyasya caturthAM gasyopAMgama tadukatArtha pratipAdanAt -prazApanA TIkA patra 1 9. ajajhayaNamiNuM citta suyarayaNaM diThivAyaNI naMda jahu viNAM bhagavayA ahavi tahu vaNaissAmi ||gA.3|| 10. paNavaNA sunaM. prastAvanA muni puNyavijayajI pR. 9 11. T khaMDAgama pu. 1, prastAvanA pR. 72. AgamasAra dAhana For Private Personal Use Only 243 www.jairiel|brary.org Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavi paM. nAnAndrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha dRSTi-darzananuM ja varNana hatuM. samavAyAMgamAM paNa mukhyapaNe jIva ajIva Adi tattvanuM nirUpaNa che ane A upAMgamAM paNa teja tattvanuM nirUpaNa che tethI samavAyAMganuM upAMga mAnavAmAM paNa koI aDacaNa nathI. prajJApanA sUtramAM 36 viSayane nirdeza che, tethI tenA 36 prakaraNeA che. A prakaraNane 'pa' evuM sAmAnya nAma ApyuM che. pratyeka prakaraNanA aMte pratipAdya viSayanI sAthe padma' zabdane vyavahAra karavAmAM AvyA che. AcA malayigir panI vyAkhyA karatAM lakhe che 'padma prakaraNamarthAdhikAra Iti paryAyA 1 tethI ahI padanA artha prakaraNara ane adhikAra samajave. A graMthanI saMpUrNa racanA praznottara rUpe thaI che. prArabhathI laIne sUtra 81 sudhI praznakartA athavA uttaradAtA keNu che te sabaMdhamAM keAI sUcanA Apela nathI. mAtra praznA tathA uttara che: tapazcAt 82mAM sUtramAM bha. mahAvIra ane gaNadhara gautamane saMvAda che. 83 thI 92 sUtra sudhI sAmAnya praoAttara che. 93mAM gautama ane mahAvIranA praznottara che. tyAra pachI 94thI 147 sUtra sudhI sAma!nya praznottara che. sutra 148thI 211 sudhI (arthAt saMpUrNa khIju paDha) trIjA padmanA 225thI 275 sudhI ane 325, 330thI 333 tathA ceAthA padmathI laine bAkI badhA padmAnA sUtramAM gautama gaNadhara ane bha. mahAvIranA prazteArA ApyA che. mAtra temanA prAraMbha, madhya ane aMtamAM AvanArI gAthA ane 1086mAM praznAr nathI. prAraMbhamAM jema saMpUrNa graMthanA adhikAranI gathAe AvI che tevIja keTalAya padonA prAraMbhamAM paNu viSayanirdezaka gAthAo racavAmAM AvI che. jemake- 3, 18, 20, 23 mA padeAnA prAraMbhamAM ane antamAM gAthAo che. tevIja rIte 10 mA padmanA antu, granthanI madhyamAM ane jayAM jarUra jaNAI te jagyAe paNa gAthAe ApavAmAM AvI che. saMpUrNa Agamanu bleAkapramANa 7887 che. AmAM prakSipta gAthAone cheDIne kula 232 gAthAo che zeSa gadya che. A AgamamAM je saMgrahaNI gAthAo che tenA raciyatA kANu che te kahevu muzkela che. prajJApanAnA 36 padomAM sarvaprathama padyamAM jIvanA be bheda-sa MsArI ane siddha batAvyAM che. tyArapachI IndriyAnA kramanA AdhAra laIne ekendriyathI paMcendriya sudhInA badhA sauMsArI jIvAneA samAveza karIne nirUpaNa karyuM che. ahIM jIvanA bhedonuM niyAmakatattva indriyeA che. temanI anukrame vRddhi batAvI nirUpaNa karyuM che. khIjA padamAM jIveAnA sthAnabhedane laI vicAraNA karI che. tenA krama paNa prathama padyanI jema indriyapradhAna ja che. jema tyAM ekendriyathI krama batAvye che tema ahI pRthvIkAya vi. kAya zabda lai bhedaeNzanuM nirUpaNa karyuM che. trIjA padmathI laIne bAkInA padAmAM jIvanuM vibhAjana gati, indriya, kAya, cAga, veda, kaSAya, lezyA, samyakatva, jJAna, darzana, sayata, upayAga, AhAra, bhASaka, pari, paryApta, sUkSma, saMjJI, bhava, astikAya, caritra, jIva, kSetra, khaMdha A badhI STithI karavAmAM AvyuM che ane temanA apabahutvane vicAra karyA che. arthAt prajJApanAmAM tRtIya padma pachInA padeomAM gheADAka apavAdane bAda karI satra nArakIthI mAMDI 24 daMDakamAM vaheMcAyelAM jIvAnI vicAraNA karavAmAM AvI che. AcArya malayagirae gAthA 2 nI vyAkhyA karatAM prajJApanAmAM AvelA viSaya vibhAganA sabaMdha jIvAjIvADhi sAta tattvAnA nirUpaNunI sAthe A pramANe sacenjanA karI che. 1-2 jIva ane ajIva 56 1, 3, 5, 10 ane 13 3 5 16, 22 Azrava anya 4 54 23 5-7 savara, nirjarA ane meAkSa padma 36 bAkInA padAmAM kAMIka-kayAMIka kAi kAi tattvanuM nirUpaNa che. 1. prajJApanA TIkA-patra 6. 2. sUtrasamUha prakaraNam - nyAyavAtika pu. 1. 3. paNavaNA suttuM- dritIya bhAga (prakAzaka zrI mahAvIra jaina vidyAlaya) nI prastAvanA pR. 10-11. 4. A apavAda mATe jue pada 13-18-21. 244 = 5 padma = 2 padma = 1 padma = 1 padma For Private Personal Use Only tattvana www.jainellbrary.org Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'patra gurudeva vighayo pa, zAnayajI mahArAja janamazatAkida ; jaina daSTie badhA tavAne samAveza dravya, kSetra, kALa ane bhAvamAM karavAmAM Avyo che. tethI AcArya malayagirie dravyano samAveza prathama padamAM, kSetrane bIjA padamAM, kaLane cothA padamAM ane bhAvane samAveza bAkInA badhA pademAM karyo che. pAMcamAM aMganuM nAma "vyAkhyA prajJapti' che ane tenuM vizeSaNa "bhagavatI' che. prajJApanAne paNa "bhagavatI' evuM vizeSaNa ApavAmAM AvyuM che. AvuM vizeSaNe bIjA koI Agamane lagADavAmAM AvyuM nathI. A vizeSaNa prajJApanAnI vizeSatAne sacaka che. bhagavatImAM prajJApanA sUtranA 1, 2, 5, 6, 11, 15, 17, 24, 25, 26, 27 padomAMthI viSayonI prati karavAnI sUcanA che eTale ke A padano havAlo ApavAmAM AvyuM che. ahIM vizeSa samajavAnuM e che ke prajJApanA upAMga hovA chatAM paNa bhagavatI vi. sUnuM sUcana (havAle) temAM karavAmAM Avela nathI. tenuM mULakAraNa e che ke prajJApanAmAM je je viSayanI carcA karavAmAM AvI che te te viSayanuM temAM sopAMga varNana che. prajJApanAnA mULa pAThamAM kaI paNa jagyAe tenA racayitAnA nAmano nirdeza karavAmAM Avela nathI. tenA prAraMbhamAM maMgalapATha pachI be gAthAo che. tenI vyAkhyA AcArya haribhadra ane malayagiri banee karI che paraMtu teo te gAthAone prakSipta mAne che. te gAthAomAM spaSTa ullekha che ke A grantha zyAmAcAyaeN banAvyA che. AcArya malayagirie zyAmAcArya mATe "bhagavAna" evA vizeSaNane prayoga karyo che. Arya zyAma "vAcaka" vaMzanA hatA. teo pUrvazratamAM niSNAta hatA. temaNe prajJApanAnI racanAmAM bhAre viziSTa kaLAne upayoga karyo che ke jene lIdhe aMga ane upAMga-banemAM te te viSayenI vistRta jANakArI mATe prajJApanAne havAle ApI jevA sUcana karyuM che. nandIsUtranI padAvalImAM sudharmAthI laIne anukrame AcArya paraMparAnA nAme ApyA che. temAM 11muM nAma vaMdimA hAriyaM ca sAmarja' AmAM Arya zyAmanuM nAma AvyuM che ane temane hArita gotranA batAvyA che. paraMtu prajJApanAnI prAraMbhika prakSipta gAthAmAM Arya zyAmane "vAcaka" vaMzanA batAvyA che ane teo 23mI pATe AvyAnuM paNa jaNAvyuM che. AcArya malayagirie paNa temane AcArya paraMparAnI 23mI pATe AvyAnuM sUcana karyuM che, paraMtu sudharmAthI laIne zyAmAcArya sudhInA temaNe nAme ApyA nathI. paTTAvalinA adhyayanathI ema parijJAta thAya che. ke kAlakAcArya nAmanA traNa AcAryo thayA che. eka svargavAsa vIra nirvANa 376 mAM thayo hate. 2 bIjA gaNilane naSTa karanArA kAlakAcArya thayA. temane samaya vIranirvANa 453 che ane trIjA kAlakAcArya ke jemaNe saMvatsarI mahAparvanI pAMcamane badale cothane divase ArAdhanA karI hatI temane samaya vInirvANa 993 che. A traNa kAlakAcAryomAM prathama kAlakAcArya jemane zyAmAcArya paNa kahe che, temaNe (paddAvaliyenA abhimatAnusAra) prajJApanAnI racanA karI, paraMtu paddAvalinI paTTaparaMparAmAM 23 muM sthAna temane ApavAmAM AvyuM nathI. antima kalakAcArya prajJApanAnA kartA nathI. kAraNa ke naMdIsUtra ke je viranirvANa 3 pahelAM racita che temAMnI AgamasUcImAM prajJApanAne sthAna ApavAmAM AvyuM che. tethI have vicAravAnuM e che ke prathama ane bIjA kAlakAcAryamAM prajJApanAnA racayitA koNa che? - umAkAntano abhimata evo che ke je bane kAlakAcAne eka mAnavAmAM Ave te 11 mI pATa upara je zyAmAcAryano ullekha che te ane garlDajiTala rAjAne naSTa karanAra kAlakAcArya--ane eka siddha thAya che. padrAvalImAM-tyAM temane be batAvyA che tyAM paNa ekanI tithi vIra saM. 376 varSa che te bIjAnI tithi 453 che. Ama joIe te banemAM 77 varSanuM antara che. tethI prathama athavA bIjA game teNe prajJApanA racyuM hoya athavA banne eka haya, te paNa ema nakkI thAya che ke vikramathI pUrve thanAra kAlakAcArya (zyAmAcArya)nI A racanA che. 1. bhagavAna AryazyAmapi ilvameva sUtra racayati (TIkA patra 72) (kha) bhagavAna AryazyAma: paThati. (TIkA patra 47) (ga) sAmapi prAvanikasUrINAM matAni bhagavAna AryazyAma upadivAna (TIkA. patra 385) (gha) bhagavadAryazyAma pratipa. (TIkA. patra 385) 2. Adya: prajJApanAkRta indrasya 2Age nigoda vicAravakatA zyAmAcArya rAparanAmA. sa nuM vIrAta 376 varSe jAta : (kha) dharmasAgarIya paTTAvalI anusAra, "eka kAlakAcArya je vIra nirvANa 376mAM mRtyune prApta thayA. - (kharataragacchIya paTTAvalI) AgamasAra dohana. 245 Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pagra gurudeva kavivaya paM. nAnayajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha paraMparAnI daSTie nigodanI vyAkhyA karanArA kAlaka ane zyAma A banne eka ja AcAryuM che kAraNa ke banne zabda ekAIka che. paraMparAnI daSTie vIranirvANa 335 mAM teo yugapradhAna thayA ane 376 sudhI teo jIvita rahyA. je prajJApanA te ja kAlakAcAryanI racanA hoya to to AnI racanA vIranivaNa 335 thI 376 sudhInI madhyamAM thayelI mAnavI paDe. paraMtu niryukitamAM te ane tenI pahelAnI racanA mAnI che. nadI sUtramAM je AgamasUcI ApI che temAM prajJApanAno ullekha che. naMdI vi saM. para3 varSa pUrvenI racanA che tethI A mAnyatAnI sAthe prajJApanAnA pUkata samayane virodha Avato nathI. - prajJApanAmAM sarvaprathama mahAmaMtra namaskArathI maMgalAcaraNa karavAmAM AvyuM che. paraMtu A vAta smaraNamAM rahe ke ahIM prathama arihaMtane nahIM paraMtu siddhane namaskAra karavAmAM Avela che. prathama padamAM jainadarzana samata maulika tattvonI vyavasthA bheda - prabheda batAvIne karavAmAM AvI che. tyAra bAda te ja tanuM vizadarUpathI nirUpaNa karavAmAM AvyuM che prajJApanAne jIva ane ajIva A be bhAgamAM vibhakta karela che. prathama ajIva prajJApanA che kAraNake tene viSaya nyUna che. tyAra pachI theDA apavAda sivAya jIvanA saMbaMdhamAM vividharUpathI vicAra karavAmAM AvyuM che. ajIvana rUpI ane arUpI ema be bheda che. rUpImAM pudgala dravya ane arUpImAM dharma, adharma, AkAza ane addhAsamaya (kALa) Adi to che. arUpI ajIvanA A bhedone vizleSaNamAM dravya, tAva athavA 5 nAmane upayoga thayo nathI tethI A vAta AgamanI prAcInatA siddha kare che. je rUpI padArtha che te varNa, gaMdha, rasa, sparza ane saMsthAnavALA hoya che. A pramANe varNana 100, gaMdhanA 46, rasanA 100, sparzanA 184 ane saMsthAnanA 100 bheda che. badhAM maLI rUpI ajIva pudagalanA pa30 bheda thAya che. jIvanA sa sArI ane siddha ema be mukhya bheda che. siddhonA 15 bheda batAvyAM che, te bheda samaya, liMga, veza ane paristhiti anusAra karavAmAM AvyA che. tyAra bAda saMsArI jInA bheda-prabheda batAvyAM che. te bheda pADavAmAM mukhya AdhAra indriyane che. temanA bheda-prabhedamAM jenI sUkSmatA ane thulatA, paryApti ane aparyApti kAraNabhUta che. janmanA prakArone AzrIne paNa bheda thAya che. e kendriyathI caurindriya sudhI ramUchima. tiryaMca paMcendriya ane manuSyamAM garbhaja ane saMmaciThThama tathA nAraka ane devamAM upapata janma che. nAraka ane saMmUrNima niyamathI napuMsakaja hoya che. garbha jamAM traNe liMga hoya che. devomAM puruSa ane strI ema be ja liMga hoya che. A prama jInA tevA prakAranA bhedo karavAmAM AvyA che. paMcendriya jInA je bheda pADayA che tenA mULa AdhAramAM cAra gati che. sAthe sAthe garbhaja ane saMmarNima e paNa bhedanA kAraNe che. manuSyanA bhedomAM dezabheda, saMskArabheda, vyavasthAbheda, jJAnAdi zakitabheda vi. che. nArakI ane denA bheda sthAnabhedane lIdhe che. sidhe mAM asaMsArasamApana, anaMtarasiddha tyAra pachI siddhonA 15 bheda, paraMparAsiMdhanA aprathamasamayasidha vi pa bheda che. saMsArasamApane paryAptA ane aparyAptA ema be bheda pADyA che. tyAra pachI pRthvIkAya Adi 5 sthAvara 3 vikendriya ane pachI nArakI, tiryaMca, manuSya ane denA bhedanuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. prathama padamAM jIvanA siddha ane saMsArInA rUpamAM vividha bhedanI sUcI ApavAmAM AvI che tyAre A bIjA padamAM te jIvonA nivAsasthAnanA saMbaMdhamAM ciMtana karavAmAM AvyuM che. nivAsasthAna be prakAranA batAvyA che(1) jIva jyAM janma laIne maraNaparyanta rahe che te "svasthAna" nivAsasthAna che ane (2) prAsaMgika nivAsasthAna upapAta ane samughAtanA rUpamAM be prakAranuM che. jIva jyAMthI AyuSya pUrNa karIne anya sthAne janma levA mATe jAya che te samaye mArgamAM je je pradezanI yAtrA kare che te sthAna upapAta kahevAya che. prAsaMgika hovA chatAM paNa anivArya che. tethI upapAtane prAsaMgika nivAsasthAna kahyuM che. trIju samudraghAta sthAna che. AmAM jIvana pradezano vistAra thAya che. samudaghAtanA saMbaMdhamAM prastuta AgamanA 36 mA padamAM vistArathI carcA karI che. tethI samudaghAtanI apekSAe paNa nivAsasthAnano vicAra karavAmAM Avyo che. 246 Jain Education, International tavadarzana Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kaviva` paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha prathama padamAM jIveAnA bhedonuM varNana karatI vakhate ekendriyanA sAmAnya bhedanuM jevu varNana karela che tevuM A sthaLe karavAmAM AvyuM nathI paraMtu paMcendriyanI jema sAmanya bhedanuM varNana karela che. jIvAnA mukhya-mukhya rUpathI bhedra-prabhedezanA sthAnenu nirUpaNa che. ahIM prazna e thAya che ke jIveAnA nivAsasthAnanA vicAra Avazyaka zA mATe mAnavAmAM Avye ? tenu spaSTIkaraNa karatAM kahyuM che ke jainadarzanamAM AtmAne zarIra pramANa mAnela che, paraMtu vyApaka nahI. tethI saMsAramAM tenI aneka gati thAya che ane te gatimAM niyata sthAnamAM ja zarIra dhAraNa kare che. tethI kayA jIva kayAM utpanna thaye! che te jANavA mATe sthAnanuM vivecana Avazyaka che. tenI sAthesAtha A vivecanathI jainadharmanA AtmapariNAma pramANe utpatti' nA sabaMdhamAM je mAnyatA che te puSTa thAya che, anyadarzanAmAM AtmAne sarvavyApaka mAnela che tethI teo jIveAnA nivAsasthAnane vicAra mAtra zarIranI dRSTithI ja kare che. jIva te temanI dRSTie haMmezA satra leAkamAM vyApta che tethI temaNe jIvanA sthAnane vicAra karyA nathI. ahI jIveAnA le-prabheda saMbaMdhI je sthAne nA vicAra karyA che. te uparokata traNa prakAranA sthAna saMbaMdhI che, paraMtu siddhanA sabaMdhamAM teA kevaLa svasthAnane ja vicAra che. kAraNa ke siddhomAM 'upapAta' nathI. siddhomAM upapAta eTalA mATe nathI ke anya saMsArI jIvanI jema temane nAma-gAtra karmanA udaya hAtA nathI tethI tee nAma dhAraNa karI navA janma levA mATe gati karatA nathI. te teA peAtAnA ja svarUpane prApta kare che ane tene ja 'siddhi' kahe che. saMsArI jIva anya sthAna para janma letI vakhate je gati kare che te gati AkAzapradezeAne sparza karIne thAya che. tethI te AkAzapradeza temanA sthAna che. paraMtu mukata jIvAmAM A lekamAMthI siddhazilA sudhI je gati thAya che te AkAzapradezane spa karIne thatI nathI tethI te gatine aspRza gati' kahela che.1 samuddAta sthAna paNa siddhajIveAmAM nathI kAraNake samuddAta saka (karmavALAM) jIveAmAMja thAya che. karmarahita jIvAmAM nahi. sAmAnyarUpathI ema kahI zakAya ke ekendriya jIvA samagra leAkamAM vyApta ane upalabdha hoya che. Anu rahasya e che ke traNe nivAsasthAna'nI apekSAe saMpUrNa ekendriya jAti levAmAM Ave che. eindriya, teindriya, carindriya ane paMce driya jIvAne nivAsa samagra lekamAM nathI paraMtu lekanA asa MkhyAtamA bhAgamAM che. ane siddho leAkAme che, tene paNa leAkane asaMkhyAtame! bhAga kahyo che. manuSyamAM kevaLIsamuddAtanI daSTie nivAsasthAna samagraleAkamAM batAvyu che. ahI' prazna e thAya che ke ajIvanA sthAnanA sa MbaMdhamAM vicAra zA mATe karavAmAM Avye nathI ? AnuM samAdhAna ema karI zakAya ke jIvAnA bheda- prabhedamAM amuka nizcita sthAnanI jevI kalpanA karI zakAya che tevI pudgalanA saMbaMdhamAM karI zakAtI nathI. paramANu tathA skaMdha samagra leAkAkAzamAM che paraMtu temanA sthAna nizcita nathI. dharmAstikAya, adharmAstikAya A banne samagra lekavyApI che ane AkAza leAkAleAkavyApI che. tethI temanI carcA ahIM karavAmAM AvI nathI. trIjA paDhamAM jIva ane ajIva tattvAnA sa MkhyAnI dRSTie vicAra karavAmAM AvyA che. bha. mahAvIranA samaye ane tyAra pachI paNa tattvAnA rAkhyAvicAra mahattvapUrNa rahyA che. eka bAju upaniSadonA mate saMpUrNa vizva ekaja tattva (brahmatattva) ne vistAra ane pariNAma che jayAre khIjI bAju sAMkhyanA mate jIva aneka che para Mtu ajIva eka che. bauddhanI mAnyatA aneka citta ane aneka rUpanI che. A STie jainamatanuM spaSTIkaraNa Avazyaka hatuM tethI te ahIM' karavAmAM AvyuM che. anyanAmAM kevaLa saMkhyAnuM nirUpaNu che. jayAre prastuta padamAM saMkhyAnA vicAra aneka dRSTie karavAmAM AvyeA che. mukhyatAe tAratamyanuM nirUpaNa arthAt kANu kAnAthI echuM ke vadhu che tenI vicAraNA A padmamAM karavAmAM AvI che. 1. ka ) bhagavatI sAra pR. 313. (kha) upAdhyAya yaze vijyajIe aspRzad gatinAma prakaraNanI racanA karI che. AgamasAra dAhana Jain Education internation 247 Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha prathama dizAnI apekSAe- kaI dizAmAM ja vadhu ane kaI dizAmAM ochA-A pramANe jInA bheda-prabhedonI jUnAdhikatAnuM paNa e apekSAe vicAra karavAmAM AvyuM che. e ja pramANe gati, Indriya, kAya, ega vi nI apekSAe jIvonA je je bheda thAya che temAM saMkhyAno vicAra karIne ane samagra jIvenA je vividha prakAro thAya che te samagra jIvonI jUnAdhika saMkhyAne nirdeza karavAmAM Avyo che AmAM kevaLa jIvonI ja nahi paraMtu dhamAstikAya vi. cha dravyanuM paNa paraspara saMkhyAnA tAratammanuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. te tAratamya dravyadaSTi ane pradezadaSTie batAvela che. zarUAtamAM dizAne mukhya rAkhIne saMkhyAne vicAra karyo che. ane pachI urva, adhe ane tirthaka lokanI dRSTie samagra jIvanA bhedane saMkhyA gata vicAra karyo che. jIvanI jema pudgalenI saMkhyA apabahu paNa te te dizAo ane te te lokonI apekSAe batAvela che. tyAra pachI dravya, pradeza ane dravyapradeza ubhaya dRSTie paNa paramANu ane saMkhyAno vicAra che. tyAra pachI pudagalanI avagAhanA, kALasthiti ane temanI paryAnI daSTie paNa sakhyAnuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. A padamAM jIvonA aneka prakAre vargIkaraNa karIne a85bahatvano vicAra karyo che. A saMkhyAnI sUcI uparathI ema phalita thAya che ke te kALe paNa AcAryoe jIvonI saMkhyAnuM tAratamya (alpabaddhatva) batAvavAne A pramANe je prayatna karyo che te prazasta che. temAM batAvyuM che ke puruSanI saMkhyA karatAM strIonI saMkhyA-bhale pachI manuSya hoya, deva hoya ke tiryaMca hoya-vadhu mAnavAmAM AvI che. adhalokamAM prathama narakathI sAtamI narakamAM anukrame nArakIonI saMkhyAne kema ghaTato gaye che arthAt sauthI nIce sAtamI narakamAM sahuthI ochA nArakI jIvo che. tethI viparIta krama urvalaka (devaleka)nA devamAM hoya che. temAM sauthI nIcenA devalokamAM sauthI vadhu jIve (deva) che eTale ke saudharmamAM sauthI vadhu ane anurAra vimAnomAM sauthI ochA de che. paraMtu manuSyaloka (tiryakuloka)nI nIce bhavanavAsI de che. temanI saMkhyA saudharmathI vadhAre che ane temanI upara hovA chatAM paNa vyaktara devenI saMkhyA tethI vadhu ane tethI paNa vadhu jatiSa devo che ke je vyantarathI paNa upara che. sauthI ochI saMkhyA manuSyanI che tethI ja A bhava durlabha mAnavAmAM Avyo hoya te te svAbhAvika che. Indriye jeTalI ochI temAM jIvonI saMkhyA vadhAre tema samajavuM. athavA ema paNa kahI zakAya ke vikasita jIvonI apekSAe avikasita jIvonI saMkhyA vadhAre che. anAdikALathI Aja sudhI jemaNe pUrNatA-pUrNa svarUpa prApta karI lIdhuM che - evA siddha nI saMkhyA paNa ekendriya jInI apekSAe ochI ja che. saMsArI jIvonI saMkhyA siddhothI sadA vadhu ja rahe che ane vadhu rahevAnI, tethI A loka saMsArI jIthI kadI paNa zUnya (khAlI kAraNa ke prastuta padamAM je saMkhyAo ApI che temAM kadI paNa parivartana thaze nahi. A dhruva saMkhyAo che. sAtamI narakamAM bIjI narakanI apekSAe sauthI ochA nArakI jIve che tyAre sauthI uparanA devaloka-anuttara evA sarvArthasiddha devalekamAM bIjA devalokonI apekSAe ochA cha (deva) che. AthI ema pratIta thAya che ke jema atyanta puNyazALI thavuM duSkara che tema atyanta pApI thavuM paNa muzkela che. jene je kamika vikAsa mAnavAmAM Avyo che te anusAra te nikaSTa (halakAmAM halakI) koTinA che te ekendriya che. ekendriyamAMthI ja AgaLa vadhIne je anukrame vikAsane prApta thAya che. ekendriya jIvo ane siddhonI saMkhyA "anaMta'nI gaNatarImAM Ave che. abhavya che paNa anaMta che ane siddhonI apekSAe samagrarUpathI saMsArI jI nI saMkhyA vadhAre che. A tathya bilakula saMgata che. kAraNa ke bhaviSyamAM - anAgata kALamAM saMsArImAMthI ja siddho thavAnA che tethI je temAMthI jIva ochA thAya te saMsAra khAlI thaI jAya ema mAnavuM paDe. ekendriyathI paMcendriya sudhI keme kame nI saMkhyA ghaTatI jAya che. A kama aparyApta avasthAmAM te barAbara jaLavAI rahe che paranta paryApta avasthAmAM mRtkama (ADuM avaLe kama) dekhAya che. Ama zA mATe thayuM te vidvajano-vi mATe vicAraNIya ane saMzodhanano viSaya che. 248 tattvadarzana Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva vivaya paM. nAnAndrejI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha ceAthA padamAM aneka prakAranA jIvAnI sthiti arthAt AyuSyane vicAra karavAmAM AvyA che. jIvAnI te-te nArakAdi rUpe sthiti- (avasthAna) keTalA samaya sudhInI hAya che tenI vicAraNA AmAM hAvAthI A padmanuM nAma sthiti' padma ApavAmAM AvyuM che. AmAM jIvAnI je vividha paryAyA-avasthAe thAya che temanA AyuSyane! arthAt sthitinuM vivecana karavAmAM AvyuM che. jIvadravya te nitya che paraMtu te je aneka prakAranA rUpA- judAM-juDhAM janma dhAraNa kare che te anitya che. tethI A paryAya kayAre ne kayAre naSTa teA thAya ja che. te mATe temanI sthitinA vicAra karavA Avazyaka che ane te prastuta padmamAM karavAmAM Avye che. jaghanya AyuSya keTalu ane utkRSTa AyuSya keTaluM- A pramANe e prakAre tene vicAra kevaLa saMsArI jIvA ane temanA bhedane laI karavAmAM Avye che. kAraNake siddha te 'sAkriyA apajavasiyA ' -sAdi anaMta hovAthI temanA AyuSyane vicAra amagata hovAthI karyo nathI. temaja ajIva draye!nI pAceAnI sthitino vicAra paNa AmAM nathI. kAraNake temanI paryAye jIvanA AyuSyanI jema maryAdita samayamAM rAkhI ke bAMdhI zakAtI nathI. tethI tene ahI choDI devAmAM Avyu hoya te svAbhAvika che. prastuta padmamAM prathama jIvAnA sAmAnya bhedane laI temanA AyuSyanA nirdeza karyA che. tyAra pachI temanA aparyAptA ane paryAptA bhedono nirdeza che. jema ke prathama sAmAnya nArakInA AyuSyanu tyAra pachI nArakInA aparyAptA ane pachI paryAptAnA AyuSyanu varNana che. Aja kramathI pratyeka nArakIthI laIne sarvaprakAranA jIveAnA AyuSyanA vicAra karavAmAM AvyA che. sthitinI je sUcI che te uparathI jaNAya che ke puruSa karatAM strInuM AyuSya echuM hoya che. nArakI ane devAnuM AyuSya manuSya ane tiryaMca karatAM vadhAre che. ekendriyamAM agnikAyanu AyuSya sahuthI enDru mAnavAmAM AvyuM che. A vAta pratyakSa agnikAyanA elavAvAthI anubhavamAM Ave che. ekendriyamAM pRthvIkAyanuM AyuSya saithI vadhAre che. e Indriya karatAM teIndriyanuM AyuSya AchuM mAnavAnuM zuM kAraNa che? te vicAraNIya che. vaLI caurindriyanu AyuSya tendriya karatAM vadhu che paraMtu eindriyathI Adhu che. A paNa eka rahasya che ane te sa MzAdhanane viSaya che. prastuta padmamAM ajIvanI sthitineA vicAra nathI. tenuM kAraNa evuM pratIta thAya che ke dharma, adharma ane AkAza te nitya che ane pudgaleAnI sthiti paNa eka samayathI laIne asaMkhyAta samayanI che jenu varNana pAMcamA padmamAM ApavAmAM Avyu che. tethI alaga ahIM tenA nirdeza karyo nathI. vaLI prastuta padmamAM te Ayuka kRta sthitine vicAra che ane te ajIvamAM aprastuta che. pAMcamA paDhanuM nAma vizeSapa' che. vizeSa zabdanA be artha thAya che (1) prakAra ane (2) paryAya. prathama kramAM jIva ane ajIva A e dravyAnA prakAra-bheda-prabhedanuM varNana karyuM che te AmAM A dravyenI anata paryAyenuM varNana che. AmAM A spaSTa karavAmAM AvyuM che ke pratyeka dravyanI anaMta paryAya che te samagra drabyAnI paNa anaMta ja thaze. vaLI dravyanI paryAcA (pariNamana) hAya che tethI te dravya kUTatha-nitya na hoI zake para Mtu tene pariNAmI nitya mAnavu paDaze. A spaSTIkaraNathI ema paNa phalita thAya che ke vastunuM svarUpa dravya ane paryAyarUpa che. A padmanu 'visasa' evu nAma ApyuM che paraMtu A zabdanA upayega sUtramAM karavAmAM Avye nathI. jayAre samagra padamAM 'paryAya' zabda ja prayukata thayA che. jainazAstramAM A paryAya zabdanu vizeSa mahattva che. tethI paryAya athavA vizeSamAM koi antara ke bheda nathI. ahIM paryAya zabda prakAra (be) arthAMmAM ane avasthA athavA pariNAma ema e arthamAM prayukata thayA che. jainAgamAmAM paryAya zabda pracalita hatA paraMtu vaizeSika darzanamAM vizeSa' zabdane prayAga hAvAthI te zabdane prayAga paryAya arthamAM ane vastunA dravyanA bheda arthamAM paNa thaI zake che. te khatAvavA mATe AcArya A prakaraNanuM ' visesa ' evu nAma Apyu hAya evu jJAta thAya che. 1. punavaNA sUtra - prastAvanA. AgamasAra dAhana For Private Personal Use Only 249 Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ panna graha kavi pa. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbA tiia DavivaTa 5. jJAnayajI mahArAja jaHzataie prastuta padamAM jIva ane ajIva dravyanA bheda ane paryAnuM nirUpaNa che. bhedonuM nirUpaNa te prathama padamAM hatuM ja paraMtu pratyeka bhedanI anaMta paryAye hoya che te batAvavI eja A pAMcamA padanI vizeSatA che. AmAM 24 daMDaka ane 25 mAM siddhanI saMkhyA ane paryAno vicAra karavAmAM Avyo che. chavadravyanA nArakAdi bhedanI paryAno vicAra aneka prakAre aneka dRSTithI karavAmAM Avela che. AmAM jenasammata anekAnta daSTine prayoga thayelo jovAmAM Ave che. jIvanA nArakI Adi bhedanI je je paryAnuM nirUpaNa che temAM dravyArthatA, pradezArthatA, avagAhanArthatA, sthiti, kRSNAdi varNa, gaMdha rasa, sparza, jJAna ane darzana A daza prakAranI dRSTiothI vicAraNA karavAmAM AvI che. vicAraNane kama A pramANe che prazna che- nArakI ane keTalI payayo hoya che ? uttaramAM kahyuM-ke- nArakI jIvenI anaMta paya hoya che. AmAM saMkhyAta, asaMkhyAta ane anaMtanA bheda judI judI daSTionI apekSAe batAvyA che. dravya daSTie nArakIo saMprakhyAta che, pradeza daSTie asaMkhyAta pradeza (jIvanA) hovAthI asaMkhyAtA che, ane varNa, gaMdhAdi tathA jJAna, darzana Adi daSTithI temanI paryAye anaMta che. A pramANe badhA daDake ane siddhonI paryAnuM spaSTa nirUpaNa A padamAM karavAmAM AvyuM che. AcArya malayagirie prastuta daza daSTiono samAveza dravya, kSetra, kALa ane bhAva-A cAra daSTimAM karyo che. dravyArthatA ane pradezArthatAno dravyamAM, avagAhanA kSetramAM, sthitino kALamAM ane varNAdi tathA jJAnAdine bhAvamAM samAveza karI dIdhuM che. dravyadaSTie vanaspati sivAya zeSa 23 daMDakanA jIva asaMkhya che ane vanaspatinA anaMta che. paryAyanI daSTie badhA covIse daMDakanA jIvo anaMta che. siddha dravyanI daSTie anaMta che. prathama padamAM ajIvanA je bhede karyA che te prastuta padamAM paNa ApyA che. temAM phera eTale che ke tyAM "prajJApanAnA nAmathI che jyAre ahIM paryAyanA nAmathI che. pudgalanA ahIM paramANu ane skaMdha ema be bheda karyA che. aMdhadeza ane rakaMdhapradeza baneno kaMdhanI aMtargata samAveza karI levAmAM AvyuM che. rUpI ajIvanI paryAye anaMta che. temanuM vivecana dravya-kSetra-kALa ane bhAvanI dRSTithI karavAmAM Avela che paramANa, DhipradezI aMdha yAvata dazapradezI skaMdha temaja saMkhyAta, asaMkhyAta ane anaMtapradezI & dhenI paya anaMta che. sthitinI apekSAe paramANu ane skaMdha ane eka samayathI mAMDI be samaya sthitivALAM yAvat asaMkhyAta kALanI sthitivALAM hoya che. svataMtra paramANu anaMtakALanI sthitivALe heta nathI paraMtu skaMdha anaMtakALanI sthitivALo hoI zake che. eka paramANu anyaparamANunI sthitinI apekSAe hIna, tulya ane adhika hoI zake che. avagAhanAnI daSTie be pradezathI mAMDIne vAvatu anaMta pradezI (paramANuone) skaMdha, AkAzanA eka pradezathI laIne asaMkhyAta pradeza sudhInA kSetrane rokI zake che, paraMtu anaMtapradezanA kSetrane rekato nathI. kAraNake mugala dravya lokAkAzamAM ja che ane kAkAzanA pradeze asaMkhyAtA ja che. alakAkAza anaMta pradeza che paraMtu tyAM pudgala dravya ke anya keI dravyanuM astitva hotuM nathI. paramANuvAdI nyAyazeSika paramANune nitya mAne che. paraMtu temanA pariNamana-paryAyane mAnatA nathI. jyAre jene paramANune paNa pariNAmI nitya mAne che. paramANu svataMtra hovA chatAM paNa tenI paryA-(pariName) thAya che tema prastuta padathI spaSTa thAya che. paramANu skalparUpe ane skandha paramANurUpe pariName che evI prakriyA jenAbhimata che. chaThuM vyutkAnti pada . AmAM javAnI gati ane Agati para vicAra karavAmAM AvyuM che. cAre gatimAM jaghanya 1 samaya ane utkRSTa 12 muhartA upapAta virahakALa ane udAvatanA virahakALa che. te gatinA prabheda para citana karatAM jaNAya che ke upapAta virahakALa ane udvartanA virahakALa prathama narakamAM jaghanya 1 samaya ane utkRSTa 24 muhUrtana che. siddhamAM u5pAta che, udvartanA nathI. AcArya malayagirie lakhyuM che ke AgaLanA anya sUtramAM eka paNa narakane upapAta virahakALa 12 muhUrta nathI paNa 24 muhUrta ane tethI vadhAre che, te pachI A 250 tavadarzana brary.org Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtho 12 muhUrtane virahakALa kevI rIte ghaTI zake? A praznanA uttaramAM temaNe spaSTIkaraNa karyuM che ke sAte narakano eka sAthe samuccaya vicAra karatAM 12 muharta pachI keI ne koI jIva narakamAM utpanna thAya ja che. A ja pramANe anya gatimAM paNa samajavuM.' pAMca sthAvaromAM nirantara upapAta ane uddavartanA che. AmAM AMtarAne koI vikalpa nathI. tyAra pachI narakathI mAMDIne siddha sudhI eka samayamAM keTalA jIvana upapAta ane uddavartAnA thAya che te viSe vicAra karavAmAM AvyuM che. tenI sAthesAthe naraka AdinA bheda-prabhedamAM jIva kayA kayA bhavamAMthI AvIne utpanna thAya che ane marIne kayAM kayAM jAya che, temaja parabhavanuM AyuSya jIva kayAre bAMdhe che tenI carcA che. jIve jevA prakAranuM AyuSya bAMdhyuM hoya tevA prakArano ja navo bhava dhAraNa kare che. AyuSyanA sa pakrama ane nirUpakrama ema be bheda che. devo ane nArakIone te nirUpakama AyuSya ja hoya che kAraNa ke temanuM Akasmika mRtyu thatuM nathI ane AyuSyanA 6 mAsa bAkI rahe tyAre ja teo navA AgAmI bhavanuM AyuSya bAMdhe che. ekendriyathI laIne caturindriya sudhInA mAM ane prakAranA Ayu hoya che. nirUpakrama hoya te AyuSyano trIjo bhAga bAkI rahetAM parabhavanuM AyuSya bAMdhe che ane sapakrama hoya to trIjA bhAgano paNa trIjo bhAga karatAM karatAM bAkI rahe temAM parabhavanuM AyuSya bAMdhe che. paMcendriya tiryaMca ane manuSyamAM asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA jI hoya te niyamathI AyuSyanA 6 mAsa zeSa rahetAM ane saMkhyAtavarSanI AyuSyavALA je nirUpakrama AyuvALA hoya te AyuSyano trIjo bhAga zeSa rahetAM parabhavanuM AyuSya bAMdhe che ane je sopakrama A yuvALA hoya te ekendriya samAna jANavuM. tyArabAda AyuSya baMdhanA 6 prakAra batAvyA che. (1) jAtinAma niddhata Ayu (2) gatinAma (3) sthitinAma (4) avagAhanA nAma (5) pradeza nAma ane (6) anubhAvanA nAma-niddhata A yuganuM nirUpaNa che. A badhAmAM AyuSya karmanuM prAdhAnya che ane tene udaya thatAM te te jAtinAma Adi karmano udaya thAya che. sAtamA padamAM sidha sivAya jeTalA paNa saMsArI jIve che temanA zvAsocchavAsanA kALanI carcA che. AcArya malayagirie lakhyuM che ke jeTaluM duHkha vadhu teTalA zvAsocchavAsanuM pramANa vadhAre. atyanta duHkhI jIvane te nirantara zvAsocchavAsanI prakriyA cAlu ja rahe che. jema jema sukha vadhatuM jAya che tema tema zvAsocchavAsano samaya lAMbo vadhatuM jAya che eTale ke lAMbA samaya bAda zvAsocchavAsa levA mUkavAnI kriyA thAya che. A te anubhavanI vAta che. zvAsocchavAsanI kriyA paNa du:kha che. devomAM jemanI jeTalI AyuSya sthiti hoya che teTalA pakhavADiyA pachI temanI zvAse chavAsanI kriyA thAya che. A pramANe vistArathI nirUpaNa karavAmAM Avela che.* AThamAM "saMjJA padamAM jInI saMjJA viSe cintana karavAmAM AvyuM che. saMjJA daza prakAranI che-AhAra, bhaya, maithuna, parigraha, krodha, mAna, mAyA, lobha, loka ane ei. A daze saMjJAo jevIse daMDakamAM ghaTAvIne vicAra karyo che ane saMjJA saMpanna jIvonA apahatvane paNa vicAra karyo che. nArakImAM lAyasaMjJA, tiryaMcamAM AhArasaMjJA, manuSyamAM maithuna saMjJA ane devamAM parigraha sajJAnI bahulatA ane mukhyatA hoya che. - navamA padanuM nAma "nipadI che. eka bhavamAMthI marIne bIjA bhavamAM jatAM jIva potAnI sAthe kAmaNa ane tejasa zarIra laIne jAya che. te sthaLe navA janmane yogya audArika vi. zarIranA pudagalene grahaNa kare che te sthAnane yoni athavA utpattisthAna kahe che. prastuta padamAM nine aneka daSTie vicAra karavAmAM AvyuM che. zIta, uSNa, zIteNa, sacitta, acitta, mizra, saMvRta, vivRta ane saMvRtavivRta. A pramANe nava prakAre jInA nisthAna arthAt utpattisthAnanuM vistArathI nirUpaNa karavAmAM Avela che. 1. prajJApanA TIkA patra 2015. 2. atidu:khitA hi nairayikA : du:khitAnAM ca nirantara ucchavAsa nizvAsa tathA loka darzanAta -prajJApanA TIkA patra 220. 3. sukhitAnAM ca yathottare mahAnucchavAsa ni:zvAsa kriyA virahakAla: -prajJApanA TIkA patra 221. 4. yathA yathAzruSa : sAgaropamavRddhistathA tathacchavAsa ni:zvAsa kriyA viraha pramANamyApi pakSavRddhi : 251 AgamasAra dehana Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha Re :) yamAM padamAM dravyanA carama-acaramapaNA AzrI vivecana karavAmAM AvyuM che. jagatanI racanAmAM kaI vasta carama-antamAM hoya che to keI acarama antamAM nahi paraMtu madhyamAM hoya che. prastuta padamAM judAM judAM dravyanI loka ane aleka AzrI carama ane acarama saMbaMdhI vicAraNA karavAmAM AvI che. carama ane acarama bIjA koInI apekSAthI ja thaI zake. prastuta padamAM cha prakAranA prazno pUchavAmAM AvyA che. (1) carama che (2) acarama che (3) bahuvacanamAM-carama che ke (4) acarama che (5) caramAnDa pradeza che ke (6) acaramAnta pradeza che. A cha vikalapane laIne ra4 daMDakanA jIvana gati AdinI apekSAe vicAra karavAmAM Avyo che. jemake-gatinI apekSAe carama tene je jIva bIjI gatimAM na jatAM, manuSya gatimAMthI sIdhe mekSamAM janAra hoya. paraMtu manuSyamAMthI badhA mokSamAM janArA hatA nathI eTale jene bha hajI bAkI che te badhA ja gatinI apekSAe acarama che. Aja pramANe sthiti vi. thI paNa caramaacaramano vicAra karavAmAM AvyuM che. agyAramuM "bhASApada che. A padamAM bhASA saMbaMdhI vicAraNA karatAM batAvyuM che ke bhASA kevI rIte utpanna thAya che, kayAM rahe che, tenI AkRti kevA prakAranI che, tenuM svarUpa, bheda-prabheda ane belanAra vyakita vigere aneka mahattvapUrNa bAbata upara cintana karavAmAM AvyuM che. je bolavAmAM Ave te bhASA kahevAya chebIjA zabdomAM kahevuM hoya to ema kahI zakAya ke je zabda bIjAnA avabodha-samajavAmAM kAraNabhUta bane te bhASA che. 2 bhASAnuM Adi kAraNa te jIva che ane upAdAna kAraNa pugala che. sthira thayelA bhASAnA pudagalene kAyayoga vaDe grahaNa karI bhASArUpe pariNamAve che. A bhASAnA pudgale jyAre bhASArUpe bahAra nIkaLe che tyAre saMpUrNa lekamAM vyApta thaI jAya che. lokavAkAra hovAthI bhASAne AkAra paNa zAstrakAre vajAkAra ja batAvyuM che. bhASAnuM paryavasAna (anta) lokAntamAM thAya che tethI bhASAnA pagale samagra lekamAM phelAIne lekane bharI de che. lekanI upara ke AgaLa (alekamAM) bhASAnA pugale jatA nathI kAraNa ke gamanakriyAmAM sahAyabhUta dhamastikAya lekamAM ja che. je bhASAnA pagale grahaNa karyA te bhASArUpe pariNamIne bahAra nIkaLe che. teno kALa parimANu be samayane che. prathama samaye grahaNa kare che ane bIjA samaye bahAra kADhe che. Avazyaka niryukti ane vizeSAvazyaka bhASya mAM batAvyuM che ke kAyaga vaDe jIva bhASA muddagalone grahaNa kare che ane vAyegathI tenuM nirgamana kare che. (bahAra kADhe che) pudgala dravya paramANuthI laIne anaMtapradezI skanya rUpe hoya che. je skandha anaMtapradezI hoya che temanuM ja grahaNa bhASA mATe upayogI thAya che. kSetra STie asaMkhyAta pradeza sthita skanDa, kALanI daSTie eka samayathI laIne asaMkhyAta samayanI sthitivALA skandha hoya che. rUpa, rasa, gaMdha ane sparzanI apekSAe bhASAnA pagale eka samAna nathI hotA te paNa rUpa Adi pariNAmavALAM to badhAM hoya ja che. sparzanI apekSAe cAra sparzavALA pudagalonuM ja grahaNa thAya che. AkAzanA jeTalA pradezanuM avagAhana karI AtmA rahe che teTalA ja pradezamAM rahelA bhASAnA pudgalene te grahaNa kare che. prastuta padamAM bhASAnA bhedone a ka daSTie vicAra karavAmAM Avela che. bhASAnA be bheda che. paryAptA ane aparyAptA. potAnA satyabhASA ane mRSAbhASA ema be bheda che. satyabhASAnA janapadasatya, sammatasatya Adi 10 bheda che ane mRSA- asatyabhASAnA kenizrita, mAnanizcita Adi 10 bheda che. aparyApta bhASAnA satyAmRSA ane asatyAmRSA ema be bheda che. jemAM ardhasatya hoya te bhASA satyAmRSA (mizra) kahevAya che ane tenA 10 bheda che, ane jemAM satya ke mithyAne kaMI saMbaMdha na hoya te asatyAmRSA che. tenA 12 bheda che. bIjI apekSAe liMga, saMkhyAkALa, vacana AdinI daSTie bhASAnA 16 prakAra batAvyA che. bAramAM padamAM jIvonA zarIranA saMbaMdhamAM cintana karavAmAM AvyuM che. zarIranA dArika, vaikriya, AhAraka, 1. bhASyate iti bhASA 2. bhAyAvabodha bIjabhUtA - prajJApanA TIkA pR. 246. - prajJApanA TIkA pR. 256, 3. Avazyaka niryukita gAthA 7.. 4. vizeSAvazyaka bhASA gAthA 353. 252 tavadarzana Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ya gurUdeva kavighaya" paM. nAnacaMdajI mahArAja jana mAtAdi smRtigraMtha tejasa ane kAmaNa. A pAMca prakAra banAvyA che. upaniSadomAM AtmAnA pAMca keSanI carcA karavAmAM AvI che. temAMthI mAtra annamaya koSanI sAthe ja dArika zarIranI sarakhAmaNI thaI zake che. tyAra pachI sAMkhya vi. darzanamAM avyakata, sUkSma ane liMga zarIra mAnavAmAM Avela che. tenI tulanA kArmaNa zarIranI sAthe thaI zake che vIsa kaMkomAM kone keTalA zarIra hoya che tenuM cintana karatAM batAvyuM che ke dArikathI vaikriya ane vaikiyathI AhAraka Adi zarIranA pradezanI saMkhyA uttarottara vadhAre hovA chatAM paNa teo uttarottara adhikAdhika sUkSma che. teramAM pariNAma padamAM pariNAmanA saMbaMdhamAM citana karatAM jIva ane ajIva ane dravyanA - padArthonA pariNAma batAvyA che. pahelAM jIvanA bheda- prabheda batAvI 24 daMDakomAM gati, kaSAya vi.nI apekSAe temanA pariNAme vicAra karyo che. tyArabAda ajIvanA pariNAmonA bheda - prabheda batAvyA che. ahIM pariNAmone artha "paryAya athavA bhAnuM pariNamana' karyo che. caudamuM "kaSAyapada" che. temAM kedha, mAna, mAyA ane lobha A cAre kaSAya 24 daMDakamAM batAvyA che. kSetra, vastu, zarIra ane upadhine kAraNe saMpUrNa saMsArI jIvomAM kaSAyanI utpatti thAya che. kavAyanA anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAna, pratyAkhyAna ane saMjavalana ema cAra bheda batAvI Aga nivartita, anAbhoga nivartita, upazAnta ane anupazAnta A pramANe bheda varNavyA che. game te kAraNa upasthita thatAM je kaSAya thAya te Aga nivartita kaSAya che ane kAraNa vagara je kayAya thAya che te anAga nivartita kaSAya kahevAya che.. kaSAya eja mukhyarUpathI karmabaMdhananuM kAraNa che. traNe kALamAM AThe karmaprakRtienA cayananuM sthAna ane tenA prakAra 24 daMDakanA jImAM kaSAyane ja mAnavAmAM Avela che. sAthosAtha upacayana, baMdha, udIraNuM, vedanA ane nirjarAmAM cAre kaSAya eja mukhyarUpathI kAraNa che ema paNuM batAvela che. - paMdaramuM "indriyapada che. AmAM IndriyonA saMbaMdhamAM be uddezakomAM varNana karyuM che. pahelA uddezakamAM 24 dvAra che ane bIjAmAM 12 dvAra che. indriye pAMca che - endriya, cakSurindriya, ghANendriya, rasanendriya ane sparzendriya. AnI carcA 24 kArothI 24 daMDakamAM karavAmAM AvI che. jemAM indriyo vaDe avagrahaNa - (paricacheda) avAya, IhA ane avagraha - artha ane vyaMjana banne prakAre 24 daMDakamAM nirUpaNa karela che. cakSu sivAya cAra Indriyone vyaMjanAvagraha thAya che. arthAvagraha cha prakArano che kAraNa ke te pAMca Indriya ane chaThA-Indriya (manathI) paNa thAya che. tevI ja rIte IndriyonA dravyendriya ane bhAvendriya ema be bheda karyo che. indriyApacaya, indriya nivatana indriyalabdhi Adi dvArA vaDe dravyendriya ane bhAvendriyanI 24 daMDakanI sAthe vicAraNA karavAmAM AvI che. - soLama 'pravega pada che. mana, vacana ane kAyA vaDe AtmAnA vyApArane "ga" kahevAya che. ane teja vaiganuM varNana prastuta padamAM prayoga zabdathI karavAmAM AvyuM che. Ane "Atma-vyApAra' eTalA mATe kahevAya che ke AtmAnA abhAvamAM traNenI kriyA thaI zakatI nathI. jena daSTie traNe pudagalamaya che ane pudagalanI je svAbhAvika gati che te AtmA sivAya paNa temAM thaI zake che. paraMtu jyAre pugaLa mana, vacana ane kAyArUpe pariNamyA hoya tyAre AtmAnA sahayogathI je viziSTa prakArano vyApAra thAya che te apariNata avasthAmAM asaMbhava che. pudagalanuM mana vi.mAM pariNamana thavuM te paNa AtmAnA kamAMdhIna ja che. tethI temanA vyApArane AtmavyApAra kahI zakAya. te vyApAra athota praganA 15 bhedono nirdeza karIne sAmAnya jIvamAM ane vizeSarUpathI 24 daMDakamAM te prayogone ghaTAvI batAvyA che. mA AyojanamAM amuka prayoga hoya tyAre tenI sAthe bIjA keTalA prayoga hoI zake tenuM paNa vistArathI vivecana karela che. 1. bhagavatI 17-1 sU. 592. 2. taittarIya upaniSada, bhRguvallI, velavalakara ane rAnaDe. History of Indian Philosophy, p. 250 3. sAMkhyakArikA 39-40 velavalakara ane rAnaDe as per above p. 358. (kha) mAlavaNiyA 'gaNadharavAdI prastAvanA pR. 121-123. AgamasAra dehana 253 Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha sattaramuM 'laizyApada' che. AmAM laizyAnuM varNana karanArA 6 uddezaka che. prathama uddezakamAM nArakI vi. 24 DhaMDakanA sabaMdhamAM AhAra, zarIra, vAseAcchavAsa, karma, varNa, vezyA, vedanA, kriyA, AyuSya AdinuM varNana che. salezI chavAnI apekSAe nArakAdi 24 daDakAmAM uparokata sama, viSamanuM vivecana che. khIjA uddezakamAM lezyAnA 6 bheda khatAvI narakAdi cAra gatinA jIveAmAM keTaThThI-keTalI lezyAe hAya che tenuM nirUpaNa che. trIjA uddezakamAM janma ane maraNu vakhate je lezyA hAya che tenu varNana che. ane te lezyAvALA jIvAne keTalu jJAna haiAya che, avadhijJAnanI maryAdA vi. samadhInu vivecana che. ceAthA uddezakamAM eka lezyAnuM khIjI lezyApaNe pariNamana thatAM tenA varNa, gaMdha, rasa ane sparzonI carcA che. pAMcamA uddezakamAM deva, nArakInI apekSAe lezyAenuM eka lezyAnuM khIjI lezyAmAM pariNamana thatu nathI. ane chaThA uddezakamAM manuSya sabaMdhI lezyAnA vicAra karavAmAM Avela che. lezyAnA arthI TIkAkAre A pramANe karyuM che. kaSAya rajita yAgapravRttine' lezyA kahevAya che. A paribhASA chamastha sabaMdhI che. zukalalezyA 13mA guNasthAnavatI kevaLIne paNa hAya che tethI tyAM yAganI pravRttine ja lecyA kahela che. kaSAya te mAtra te ja ceganI pravRttimAM tIvratA Adine saMniveza kare che. 1 jIvane amuka lezyAnI prApti thayA bAda antarmuhUrta vItyA pachI ane antarmuhUrta zeSa rahe tyAre jIva paraleAkamAM janma dhAraNa kare che. kAraNa ke maraNa samaye AgAmI bhavanI ane janma vakhate atItabhavanI lezyAnu antarmuhUrta kALa sudhI hevu Avazyaka che. jIva je laizyAmAM maraNu pAme che, te AvatA bhavamAM te ja lezyAmAM janme che.ra aDhAramA paDhanuM nAma kAyasthiti che. temAM jIva ane ajIva banne pAtapeAtAnI paryAyamAM keTalA samaya sudhI rahe che te paratve cintana karyuM che. cAthA sthitipa ane A aDhAramA kAryasthiti paddhamAM taphAvata e che ke sthitipadmamAM te 24 4DakAmAM jIvAnI bhasthiti arthAt eka bhavanI apekSAe AyuSyanA vicAra karyo che. jayAre A paDhamAM eka jIva marIne satata teja bhavamAM vAravAra nirantara janmyA kare teA tevA badhA bhaveAnI par'parAnI kALamaryAdA keTalI athavA te badhA bhaveAnA maLI AyuSyanA keTale saravALe! thAya tene vicAra kAryasthiti pamAM karavAmAM Avela che. sthitiDhamAM te mAtra AyuSyane ja vicAra che, jyAre prastuta pamAM dharmAstikAya Adi ajIva dravya ke je 'kAya' rUpe eLakhAya che, temanu te rUpe TakavAnA kALa (sthiti) paNa vicAra karavAmAM AvyeA che. A padmamAM jIva, gati, indriya, yeAga, veda, kaSAya, vezyA, samyakatva, jJAna, darzana, sayata, upayega, AhAra, bhASaka, patti, paryApta, sUkSma, saMjJI, bhavasiddhika, astikAya ane caramanI apekSAe kAyasthitinuM varNana che. vanaspatikAyanI kAyasthiti 'asaMkhejA pAgala pariyaTTA' maMtAvI che. tenuM kAraNa e che ke * kAi paNa vanaspatinA jIva anAdikALathI vanaspati rUpe rahI zake nahiM ane teNe vanaspatikAya sivAyane bhava karyAM hAvA joie-' evI bhrAMtine TALavA mATe vanaspatinA vyavahAra-rAzi ane avyavahAra rAzi ema be prakAranA bhedya batAvyA che. temaja nigeAdanA jIvAnA svarUpanuM varNana karyuM" che. mAtA marUdevInA jIva anAdikALathI vanaspatimAM hatA tenA pramANunA ullekha TIkAmAM karela che. egaNIsamu` 'samyakatva' padma che. AmAM jIvAnA 24 DakeAmAM sabhyaSTi, mithyAdraSTi ane mizradaSTi sabaMdhI vicAra karatAM jaNAvyuM che ke samyag mithyASTi (mizra) kevaLa paMcendriyaja hoya che ane ekendriya mithyATaSTija hAya che. trasamAM eindriyathI laI carindriya sudhInA jIvA samyag mithyASTi nathI hAtA. TakhaMDAgamamAM asaphrI paMcendriyane mithyAmraSTi ja kahela che. sabhyaSTi ane mithyAdraSTi eindriyathI mAMDI paMcendriya sudhInA vA DeAya che. vIsamA padmanuM nAma '* antakriyA ' che. bhavaneA anta karanArI kriyA ' antakriyA 'kahevAya che. A kriyA ahIM 1. Avazyaka cUrNimAM jinadAsa mahattare kahyuM che. "lezyAbhirAtmani karmANi saMzliSyante| yogapariNAmeA lezyA! jammu thayogikevalI alessA" 2. "jallesAI davAI AyaittA kAluM karei taplesesu uMvavajajai" 3. prajJApanA TIkA patra 379 ane 385, 254 For Private Personal Use Only ' tattvadarzana Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha e arthamAM prayukata thaI che. (1) navA bhava ane (2) mekSa. khIjA zabdomAM kahevuM hoya te meAkSa ane maraNu A e arthamAM 'antakriyA'zabda Avela che. A antakriyAne vicAra nArakADhi 24 daDakAmAM karela che. A padyamAM ema khatAvyuM che ke mAtra manuSya ja antakriyA eTale meAkSa prApta karI zake che. Anu varNana cha dvArA vaDe vistArathI karavAmAM Avyu che. manuSya sivAya khIjI paryAyamAM antakriyAne amarathI samadhita che. anantarAgata athavA para MparAgatathI nArakAdi jIvA atakriyA karI zake che tenuM nirUpaNa vigatathI karela che. ekavIsamuM padma 'avagAhanA saMsthAna' che. A padyamAM jIveAnA zarIranA bheda, saMsthAna-AkRti, pramANa-zarIranu mApa, zarIra nirmANa mATe pudgalenuM cayana, jIvamAM ekI sAthe kayA kayA zarIra hAya che, zarIranA dravya ane pradezeAnu alpabahutva ane avagAhanAnuM alpamarhutva A sAta dvArAthI zarIranA sabaMdhamAM vicAraNA karavAmAM AvI che. gati vi. aneka dvArA vaDe A pahelAM jIvAnI vicAraNA karI che paraMtu temAM zarIra dvArathI vicAraNA thayela nathI. ahI... prathama vidhi-dvAramAM zarIranA pAMca bheda-aidvArika, vaikriya, AhAraka, tejasa ane kANunu varNana karIne audvArikAdi zarIrAnA bheDhAnI carcA vistArathI karela che. khAvIsamuM 'kriyApada' che. prAcIna yugamAM sukRta, duSkRta, puNya, pApa, kuzala, akuzala karma mATe ' kriyA zabdanA upayega thatA hatA ane tevI kriyA karanArA mATe 'kriyAvAdI' zabdane prayega karavAmAM AvatA hatA. Agama tathA pAlI paTakAmAM prastuta arthamAM 'kriyAne' prayega aneka sthaLe thayelA jovAmAM Ave che. prastuta padamAM kriyA-kama sabaMdhI vicAraNA thayela che. ka arthAt vAsanA athavA saskAra jene lIdhe punarjanma thAya che. jyAre ApaNe AtmAnA janma-janmAntanI kalpanA karIe chIe tyAre tenA kAraNarUpa karmanI vicAraNA anivArya banI jAya che. bha. mahAvIra ane buddhanA samaye kriyAvAda zabda kane mAnanArAe mATe pracalita hatA. tethI kriyAvAda ane kavAda ekabIjAnA paryAyavAcI thaI gayA hatA. kALakrame kriyAvAdane aDhale karmavAda ja pracalita thai gaye. tenuM eka kAraNa evu' paNu che ke karmavicAranI sUkSmatA jema jema vadhatI gaI tema tema te kriyAvicArathI dUra paNa thate gaye. ahI A kriyAvicAra karmavicAranI pUrvabhUmikA rUpe ApaNI sAme upasthita che. prajJApanAmAM kriyApada, sUtrakRtAMgamAM kriyAsthAna ane bhagavatImAM aneka prasage kriyA ane kriyAvAdanI carcA karavAmAM AvI che. AthI samajI zakAya che ke te vakhate kriyA carcAnuM keTaluM mahattva hatuM. A paDhamAM kriyAnA pAMca bheda-ahiMsA ane hiMsAnA vicArane lakSyamAM rAkhI karyA che. bIjI rIte 18 pApasthAnakanI apekSAe kriyAnI vicAraNA karela che. kAyikI, AdhikaraNukI, prAdeSikI, pAritApanikI ane prANAtipAtikI A pAMca kriyAonu vistArathI nirUpaNa karyuM che. 23 thI 27 sudhI A pAMca padomAM kaprakRti, kakhaMdha, karmabaMdhaveda, karmAMvedyamadha ane karma vedavedaka Ama karma saMbaMdhI vistArathI carcA vicAraNA karavAmAM Avela che. karma prakRtinA mULa ATha bheda-jJAnAvaraNIya, danAvaraNIya, vedanIya, meADunIya, Ayu, nAma, getra ane aMtarAyanu temaja te karmonA uttarabheda ( uttara prakRtie)nuM vistAthI pratipAdana karavAmAM Avela che. karmanI AThe prakRtie nArakI Adi jIveAnA ra4 ThaMDakAmAM hoya che. jIva AThe prakRtinA khaMdha kevI rIte kare che tenuM kAraNa samajAvatAM khatAvyu che ke jJAnAvaraNIyanA udaya hAya che tyAre darzanAvaraNIyanuM Agamana thAya che. darzanAvaraNIyanA uddayathI darzanamaha ane darzanameAhanA uddayathI mithyAtva ane mithyAtvane utkraya thatAM AThe karmAnu Agamana thAya che. badhA jIvAnA sabaMdhamAM AThe karmInA Agamanane! AvA ja krama che. vene je jJAnAvaraNAddhi karmanA adha thAya che tenA e mULa kAraNa che-rAga ane dveSa. rAgamAM mAyA ane leza, tathA dveSamAM krodha ane mAnanA samAveza karavAmAM Avye che. karmonA vedana - anubhavanA sabaMdhamAM batAvyu che ke vedranIya, AyuSya, nAma ane geAtra A cAra ka tA 24 daMDakamAM jIvA veDhe ja che, paraMtu jJAnAvaraNu, darzanAvaraNu, mehanIya ane antarAya A cAra karmo jIva veDhe paNa che ane nathI paNa vedatA. ahI vedanA' mATe 'anubhAva' AgamasAra dAhana For Private Personal Use Only 255 Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva Davilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha evA zabdono prayoga karavAmAM AvyuM che. prastuta padamAM karmanA baddha, spaSTa, saMcaya ane karmonA anubhAva (vedana)nI gati, sthiti, bhava, pudgala Adi daSTie vistArathI vicAraNA karavAmAM AvI che. aDAvIsamA padanuM nAma "AhArapada" che. AmAM jIvanA AhAra saMbaMdhI vicAraNA 2 uddezakomAM karela che. prathama uddezakamAM 11 dvAra ane bIjA uddezakamAM 13 dvAra vaDe AhAra saMbaMdhI pratipAdana karyuM che. 24 daMDakamAM javAno AhAra saceta hoya che, aceta hoya che ke mizra? A praznano uttara ApatAM kahyuM che ke vaikriyazarIradhArI jIvone AhAra aceta ja hoya che. paraMtu dArika zarIradhArI jIve traNe prakAranA AhAra le che. 24 daMDakamAM sAta dvArathI AhAra saMbaMdhI vicAraNA karI che. jema ke-jI AhArAthI hoya che ke nahi, keTalA samaya pachI AhAranI IcchAvALA thAya che, AhAramAM zuM le che, badhI dizAomAMthI AhAranA pudgale grahaNa karI samagranuM pariNamana kare che, sarva bhAvathI AhAra kare che ke amuka aMzane ane grahaNa karelA badhA pudagalone AhAra rUpe pariNumAve che? che je AhAra le che te Abhaga nirvartita (patAnI IcchA thAya tyAre levo) ane anAga nirvartita(IcchA vinA AhA2 grahaNa karavo)-ema be prakAre che. IcchA thatAM AhAra levAmAM jIvanI judI judI kALamaryAdA che. paraMtu anicchAe levAte AhAra to nirantara grahaNa thAya che. varNa, rasa AdithI yukata, anaMtapradezI skavALe ane asaMkhyAta pradezI kSetrAvagADha ane Atmapradeze vaDe spezayelA pudagaLAja AhAra mATe upayogI thAya che. prastuta padanA bIjA uddezakamAM 13 kArothI jIvonA AhAraka ane anAhAraka ema be vikalponI carcA karI che. eja pramANe lema AhAra, prakSepa AhAra ane eja AhAra kyA kyA jIvone hoya che tenuM spaSTIkaraNa karavAmAM AvyuM che. 29, 30 ane 33mo pada "upayoga", "pazyanA" ane "avadhi" para che. prajJApanA sUtramAM jInA bodhavyApAra athavA jJAnavyApAranA saMbaMdhamAM A traNa padomAM carcAvicAraNA karavAmAM AvI che tethI traNene eka sAthe ahIM lIdhAM che ane vivecana karyuM che. AtmA vijJAtA che. temAM kaI prakAranA rasa ke rUpa nathI. arUpI hovA chatAM "sa che. AtmA arUpI, lekapramANapradezevALa ane nitya che. teno guNa 'upayoga" che. saMkhyAthI anaMta AtmAo che. 'upayoga" e AtmAnuM lakSaNa athavA guNa che. jo ke upagamAM "avadhino samAveza tha hovA chatAM Ane alaga pada ApavAnuM kAraNa e che ke te kALe "avadhinA saMbaMdhamAM vizeSa vicAra karavAmAM Avyo hato. A padamAM upayoganA ane pazyanAnA bae bheda karyA che. sAkAropayoga (jJAna) ane anAkAre paga darzana), sAkArapazyattA ane anAkAra pazyattA. AcArya abhayadeve pazyattAne "upayoga vizeSa" ja batAvela che. vadhu spaSTa karatAM kahyuM che ke je bedhamAM vaikAlika avabodha thato hoya te pazyanA kahevAya che, paraMtu je bodhamAM mAtra vartamAnakAlika bodha thAya che ? kahevAya che. upayoga ane pazyattA A baMnenI prarUpaNuM jInA 24 daMDakamAM karavAmAM AvI che. "avadhipaha"mAM bheda, viSaya, saMsthAna, bAhyaAbhyantara avadhi, dezAvadhi, kSayavRddhi, pratipAtI-apratipAtI. A sAta prakAre avadhijJAnanA saMbaMdhamAM vistArathI carcA-vicAraNA karavAmAM AvI che. Indriya ane mananI sahAyatA vinA thanArA rUpa padArthonA jJAnane avadhijJAna kahe che. tenA be bheda che. ekato janmanI sAthe prApta thanAra aupapAtika ke je deva ane nArakIne thAya che ane bIjuM karmonA pazamathI thanArUM. je mana ane tiryaMca paMcendriyane thAya che te kSApathamika kahevAya che. 31mAM saMkSipadamAM siddhasahita saMpUrNa jIvane saMjJI, asaMjJI ane saMsI-ne asaMjJI ema traNa bhedamAM vibhakta karIne vicAra karavAmAM Avyo che. siddha na te saMjJI che ane na asaMjJI-tethI temane nosaMsI-asaMsI kahevAya che. manuSyamAM paNa jeo kevaLI che teo paNa siddhasamAna che. kAraNa ke mana hovA chatAM paNa teo tene upaga karIne jJAna prApta nathI karatA. anya manuSya saMjJI ane asaMjJI baMne prakAranA hoya che. ekendriyathI laIne 256 tavadarzana Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva dvavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha carindriya sudhInA jIvA asaMjJI che. nArakI, bhavanapati, vANunyantara ane paMcendriya tihu~ca sannI ane asa'nI ane prakAranA haiAya che. jyAtiSI ane vaimAnika deve mAtra sajJI ja hAya che. 'saMjJA ' zabdanA TIkAkAre e artha karyo che.- (1) matijJAna vizeSa - jenA eka prakAra jAtismaraNa che je jJAnamAM smaraNa arthAt pUrva anubhavanu smaraNa Avazyaka hAya evuM jJAna saMjJA kahevAya che. (2) saMjJA arthAta mana. sujJAmAM sannI ane asa'nI arthAt manavALA ane mana vinAnA evA paNa a bRhatkapa, vizeSAvazyaka bhASya vi.mAM thayeA che. 'samyak jAnAti iti saMjJa-manaH taddasyAstIti sannI. naikendriyAdinAtiprasaMgaH tasya manaseADabhAvAt / athavA 'zikSA kriyApadezAlApagrAhI saMgI' A pramANe dhavalAmAM paNa sattI zabdanI e prakAre vyAkhyA karavAmAM AvI che. saMjJA zabdane vAstavika kA artha abhipreta che te sazeAdhanane viSaya che. 32 mA padmanuM nAma 'sacama' che. AmAM sayata, a yata, sayatAsayata ane nAsayata, nAasayata, nAsayAtAsayataA pramANe saMyamanA cAra prakAre samasta jIvA viSe vicAra karavAmAM Avye che. nArakI, ekendriyathI laine carindriya jIve sudhI, vANunyantara, jayAtiSTha ane vaimAnika A badhA asayata hAya che. pa Mcendriya tiryaMca, asa yata ane sayatAsacata hAya che. manuSyamAM prathamanA traNa prakAra hAya che ane siddhomAM saMyamanA ceAthe| prakAra 'nAsayata nAasa yata nAsa yatAsayata' hoya che saMyamanA AdhAre jIveAnA sabaMdhamAM vicAra karavAnI A paddhati mahattvapUrNa che. 34mA padmanu' nAma 'pravicAraNA' padma che. prastuta padmamAM 'praviyAraNa' (pravicAraNA) zabdanA je prayAga thaye che tenu mULa 'pravIcAra' zabdamAM che. prastuta padanA prAraMbhamAM jayAM dvAranu nirUpaNa che tyAM pariyAraNA' ane mULamAM 'pariyAraNyA' eve pATha che. krIDA, rati, indriyeAnA kAmalega ane maithuna mATe saMskRtamAM 'pravIcAra' athavA 'pravicAraNA' ane prAkRtamAM pariyAraNA athavA paviyAraNA' zabdane prayAga thayA che. paracAraNA kayAre, keAne ane keva! prakAre sabhave-A viSayanI carcA prastuta padmamAM 24 daDaka AzrI karavAmAM AvI che. nArakIenA sabaMdhamAM kahyuM che ke teo upapAtakSetramAM AvIne tarataja AhAranA pudgalA levA mAMDe che. tethI temanA zarIranI niSpatti thAya che ane te pudgaleA indriyA tathA aMgeApAMgarUpe pariName che. tyAra pachI teo paricAraNAnA prAraMbha kare che, arthAt zabdAdi khadhA viSayAnA upabheAga karavAnu zarU kare che. picAraNA pachI vikuvA-aneka prakAranA rUpe dhAraNa karavAnI prakriyA kare che. devAmAM A kramamAM mAtra phera eTale che ke tee vikruNA karyA pachI paracAraNA kare che. ekendriyamAM paricAraNA nArakInI jema che, paraMtu temAM vikuNA nathI. mAtra vAyukAcamAM vika`NA che. eindriya, teindraya, carjIndriyamAM ekendriyanI jema ane paMcendriya ti aa tathA manuSyamAM nArakInI jema paricAraNA hAya che. prastuta padmamAM jIveAnA AhAra grahaNa karavAnA be prakAra batAvyA che. (1) AbhAganiti ane (2) anAbhe nitita tenI carcA karI che. ekendriya sivAya badhA jIvA ane prakAranA AhAra le che, jyAre ekendriyamAM mAtra anAlega nititaja AhAra che. jIva svecchAe peAtAnA upacegathI AhAra le che te abhAga niti che ane IcchA na hovA chatAM paNa leAmAhAra vi. AhAra satata-niraMtara grahaNa karatA rahe che te anAbhe nirtita che. adhyavasAyAnI carcA paNa A padamAM karavAmAM AvI che. 35 muM padma 'vedanApa' che. cAvIse daMDakamAM jIvAne aneka prakAre veDhanAne je anubhava thAya che tenI vicAraNA A padmamAM karavAmAM AvI che. vedanAnA aneka prakAra batAvyA che. jemake- (1) zIta, uSNu, zIte blu (2) dravya, kSetra, kALa ane bhAva (3) zArIrika, mAnasika ane bhaya (4) sAtA, asAtA, sAtAasAtA (5) duHkhA, sukhA, aduHkhA- asukhA (6) AlyupagamikI, aipamikI (7) nidrA, anidrA vi. saMjJInI venAne ' nidA ane asInI vedyanAne * anidyA ' kahela che. 1 - kAyapravicAro. nAma maithunaviSayApasevanama (kha) pravIcAro maithuna pasevanama AgamasAra dAhana tattvArthabhASya 408 sarvArthasiddhi 4 9 257 Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha 36 mA padmanuM nAma 'samuddAta pa' che. prastuta padyamAM sAta prakAranA samuddhAtanuM 24 ThaMDakamAM aneka prakAre pratipAdana karavAmAM AvyuM che. vedanA, kaSAya, maraNa, vaikriya, taijasa, AhAraka ane kevaLI. A sAta prakAranA samuddAta che. samuddhAtanI vyAkhyA karatAM AcArya malayagiri kahe che-vedanA Adi anubhavarUpa pariNAmeAnI sAthe AtmAne aikayabhAva arthAt taddhitara pariNAmAthI viramIne vedanIya AdinA ghaNA pradezeAnI udIraNA vaDe uddayamAM lAvI, bhegavI temanI nirjarA karavI te samudghAta kahevAya che. prastuta padmamAM kayA karmAMthI kayA samudraghAta thAya che tenuM vivecana karyuM che. samayanI maryAdAnI apekSAe kahyu che ke kevaLI samuddAta ATha samayanA hoya che. bAkI bIjA samuddhAMta asaMkhyAta samayavALA ane aMtarmuhUtakALanA hAya che. tenuM spaSTIkaraNa karatAM kahyuM che kenArakImAM prathamanA cAra bhavanapati, tiryaMca paMcendriya, vANunyantara, jyAtiSTha ane vaimAnikamAM prathamanA pAMca, vAyukAya sivAya ekendriyathI carindriyamAM prathamanA traNa, vAyukAyamAM prathamanA cAra ane manuSyeAmAM sAte samuddAta hAya che. A pramANe pannavaNAmAM sAhitya, dharma, darzana, itihAsa ane bhUgALa sabadhI aneka cintana che. AmAM alakArI prayAga ochA thayelA DAvA chatAM jaina pAribhASika zabdAvalIne thayelA jovAmAM Ave che. kaccha, zilpa Arya, bhASA A Adi aneka vigatAnu pratipAdana 5 - jaMbudrIpa prajJapti - jamUdrIpa prajJaptine kAMI jagyAe pAMcamu upAMga khatAvyuM che te! keAI jagyAe chaThThuM upAMga paNa lakhela che. A upAMgamAM eka adhyayana che ane sAta vakSaskAra tathA 4146 upalabdha mULa pAThanuM AAkapramANa che. 178 gadyasUtra che ane para padyasUtra che. mahattvapUrNa tathyAnu prayoga vizeSarUpathI thayelu che. prathama vakSaskAramAM ( paricchedamAM ) bharatakSetranuM varNana che. sarvaprathama namaskAra mahAmatra che. mithilAnagarImAM jitazatru nAmane rAjA hatA. tene dhAriNI nAmanI rANI hatI te nagarInA maNibhadra nAmaka caityamAM zramaNa bhagavAna mahAvIra padhAryA. te vakhate IndrabhUti gaitame jamUdrIpanA saMbaMdhamAM jijJAsA prastuta karI uttaramAM bha. mahAvIre kahyuMjabudvIpamAM avasthita padmavaravedikA eka vanakhathI gherAyelI che. vanakhaMDanI madhyamAM aneka puSkaraNIe, vApikAe, maDapa, gRha ane pRthvIzilApaTTaka che. tyAM aneka vyantara deva ane devIe maneAhara krIDA kare che. jabUdvIpane vijaya, vaijayanta jayanta ane aparAjita nAmanA cAra dvArA che. jamUdrIpamAM himavAna parvatanI dakSiNamAM bharatakSetra che. bharatakSetramAM sthANu, kaTaka, viSama tathA durgama sthAne, parvataprapAtA, jharaNAM, khAie, guphAo, nadIe, taLAveA, vRkSa, guccha, gulmalatAe, vallie, avie, vApaDha, tRNu Adi che. temAM aneka taskara, pAkhaDI, kRpaNa ane vanIpaka-bhikhArIe rahe che. A pradeza anA kSetra kahevAya che ke jyAM tIthaMkara, cakravartI Adi zlAghya puruSa janma letA nathI. je vibhAgamAM tIrthaMkara Adi zlAghanIya puruSane janma thAya che tyAM sArAM ane narasAM ane prakAranA lAke hAya che. bharatakSetra pUrva-pazcimamAM phelAyelA, uttara-dakSiNamAM vistRta, uttaramAM pa ka-palaga samAna ane dakSiNamAM dhanuSyanA pRSThabhAga samAna, traNa khAju lavaNusamudrathI gherAyele che. gagA, sindhu ane vaitADhaya paryaMtane lIdhe bharatakhaMDanA cha vibhAga thai gayA che. tenA vistAra para68 yeAjana che. vaitADhaya pava tanI banne bAju e padmavaravedikA che je vanakhaDAthI yukata che. A parvatanI pUrva ane pazcimamAM e guphAo che jene misra zudghA ane khaDaprapAtaguhA (gurA) kahe che. temAM e deva rahe che. vaitADhaya paryaMtanI ane khAju vidyAdharazreNiyeA che jyAM vidyAdharA rahe che. AbhiyAgazreNayAmAM aneka deva-devIene nivAsa che. vaitADhaya paryaMta upara eka siddhAyatana che. A badhAnu varNana karyA pachI dakSiNArdha bharatakUTa, uttArA bharata ane RSabhakUTanuM paNa varNana che. 258 bIjA vakSaskAramAM kALa (samaya) nuM nirUpaNu che. kALanA avasarpiNI ane utsarpiNI ema be bheda karyA che. avarpiNInA suSamAsuSamA, suSamA, suSamAduSamA, dumAsuSamA, suSamA ane duSamAduSamA A pramANe cha bheda (cha ArA) For Private Personal Use Only tattvadarzana Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ }pUjya gurudadya kavivaya paM. nAnayajI mahArAja jana HzatAhida smRtigraMtha 2458 AlikA 4446 3773 batAvyA che ane utsarpiNInA tethI viparIta cha bheda- cha ArA che. kALanuM sUkSmAtisUkSama bhedathI laIne popamasAgaropama sudhInuM varNana karyuM che te A pramANe che1 samaya = kALane sUkamatama aMza jaghanya asaMkhyAta samaya = 1 AvalikA = 1 prANa saMkhyAta AvalikA = 1 ucchavAsa = 1 niHzvAsa 1 ucchavAsa-nizvAsa = 1 praNa 7 prANu = 1 staka 7 stAka = 1 lava 38 lava = 1 ghaDI 2 ghaDI (77 lava) = 1 muhUrta1 (= 48 miniTa) 30 muhUrta = 1 ahorAtra 30 ahorAtra = 1 mAsa 12 mAsa = 1 varSa 84 lAkha varSa = 1 pUrvAga = 1 pUrva = 1 truTitAMga = 1 truTita Aja pramANe aDaDAMga, aDaDa, avavAMga, avava, hakAMga, haka, utpalAMga, upalathI laIne zIrSa pahelikAMga ane zIrSa pahelikA sudhI uttarottara 84 lAkha gaNuM samajavuM. A badhI saMkhyAo maLIne 194 AMka sudhI che ane te saMkhyAtakALanI gaNatarImAM Ave che. papama ane sAgaropama vi. kALanA mApa asaMkhyAtakALanI gaNatarImAM Ave che. A badhI gaNatarI pachI anta rahita je kALa rAzi che te ananta kahevAya che. cAra keDArkoDa sAgaropamano suSamAsuSama nAmane pahele Are che. te AzamAM daza prakAranA kalpavRkSa thAya che. mattAMga, bhUtAMga, truTitAMga, dIpazikhA, jyotiSika, citrAMga, citrarasa, maNiaMga, gehAgAra ane aNigaNu. A daza kaha5vRkSethI mANasanI jarUriyAta-Icchita padArthonI prApti thAya che. te samayanA puruSa, strIo tathA temanA AhAra ane nivAsasthAnanuM tathA temanI bhavasthitinuM varNana che. tyAra pachI suSamA nAmanA bIjA ArAnuM varNana karyuM che. tatpazcAt suSamAdaSamA nAmaka trIjA ArAnuM varNana che. A ArAmAM sumati, pratizruti, sImaMkara, sIma dhara, kSemakara, vimalavAhana, cakSuSmAna, yazasvI, abhicandra, candrAbha, prasenajita, marUdeva, nAbhi ane vRSabha nAmanA 15 kulakare mAMthI ekathI pAMca sudhInA kulakaree 'hAkAra' daMDanItine prayAga karyo. cha thI daza sudhInA kulakare e makAra' nItine pracAra karyo ane 11 thI 15 sudhInA kulakaree "dhikAra" nItine upayoga karyo. nAbhi kulakaranI marUdevI bhAryAnA garbhathI RSabhadevano janma thayo. teo kezalanA nivAsI hatA. teo prathama rAjA, prathama jina, prathama kevaLI, prathama tIrthakara ane prathama dharmacakravartI hatA. temaNe pitAnA putra bharatAdine 72 ane brAhI suMdarI Adine 64 kaLAo ane aneka zipanuM zikSaNa ane upadeza Ape ane potAnA putrane rAjayagAdI soMpI, sarvasvano tyAga karI kezonuM laMcana karI eka devadUSya vastra dhAraNa karI zramaNudharmanI dIkSA aMgikAra karI hatI. pUvAMga , pUrva >> truTitAMga 1- A pramANe 1 muhUrta (48 miniTamAM 70 x 49 =3773 uchavAsa hoya che. 259 AgamasAra dehana Page #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivaya paM. nAnatama drajI mahArAja janamazatAkida smRtigraMtha RSabhadeva eka varSa sudhI vastradhArI rahyA. tyAra pachI tene paNa tyAga karI aneka upasargone samabhAve jItI, pAMca samiti, traNa guptinuM samyak pAlana karI zAMtabhAvathI sukha - duHkha, jIvana - maraNa, mAna - apamAna tathA saMpatti - vipattimAM samabhAvapUrvaka vicaraNa karavA lAgyA. eka vakhata teo vihAra karatAM karatAM purimatAlanagaranA zakaTamukha udyAnamAM padhAryA ane tyAM nyagrodha (vaDa) vRkSanI nIce dhyAnastha thaI gayA. temane kevaLajJAna ane kevaLadarzananI upalabdhi thaI. caturvidha saMghanI saMsthApanA karI aMte aSTApada (kailAsa) parvata para mukata thayA. duSamAsuSamA nAmaka cethA ArAmAM 23 tIrthakare, 11 cakavatIo, 9 belade ane 9 vAsudeva utpanna thayA. duSamAM nAmanA pAMcamAM ArAmAM jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa zatAyuthI vadhAre umaravALAM leke thaze. A ArAnA cheDe cAritradharma, rASTradharma vi.ne nAza thaI jaze. duSamAdaSamAM nAmanA chaThThA a rAmAM bhayaMkara vAvAjhoDAM vAze. badhI dizAo dhULa ane dhumADAthI AcchAdita thaI jaze. AkAzamAMthI agni ane patharAMono varasAda thaze jethI mAnava, pazu, pakSI ane vanaspatino nAza thaI jaze. mAtra eka vaitADhya parvata ja bAkI raheze. A vakhate je mANaso bacyA haze teo A vaitADhaya parvatanI guphAomAM raheze. mAMsa, matsya ane mRtakalevara vi. nuM bhakSaNa karI potAnA jIvana nirvAha karaze. temanI uMmara vadhumAM vadhu 20 varSanI raheze. te Aro pUro thayA pachI pharI utsarpiNI kALane prAraMbha thaze pharI mANasanuM jIvana dhIme dhIme sukhasamRddhithI bharapura thavA lAgaze. utsarpiNInA duSamakALamAM puSkara saMvartaka megha, kSIramegha, dhRtame vi. megha varasAda karaze jethI pharI cAre bAju hariyALI-hariyALI thaI jaze. mAnava mAMsAhArane saMpUrNapaNe tyAga karaze. eTale sudhI ke mAMsAhArIono paDachAyo paNa nahi le. tatpazcAt duSamAsuSamAM ane suSamA duSamAnuM varNana che. utsarpiNI kALanA A ArAomAM paNa 24 tIrthakara thaze. tatpazcAt suSamA ane suSamAsuSamAnuM varNana che. trIjA vakSaskAramAM bharata cakravatInuM vistArathI varNana che. bharata cakravatI vinIta nagarImAM rAjaya karatA hatA. temanI AyudhazALAmAM cakaratna utpanna thayuM. AyudhazALAnA adhikArIe jyAre A susamAcAra bharatane ApyA tyAre teo atyanta AhalAdita-prasanna thayA. teo ekadama siMhAsana uparathI UbhA thayA. eka vastranuM uttarAsana karI hAtha jeDI cakaratnane praNAma karyA. pachI rAyapuruSone Adeza ApI nagarane susajijata karAvI saparivAra AyudhazALAmAM pahoMcyA ane te cakaratnanI arcanA-pUjA karI. nagaramAM ATha divasa sudhI utsava manAvyo. tyAra pachI cakarane vinItAthI gaMgAnA dakSiNa taTa para pUrva dizAmAM sthita mAgadha tIrtha tarapha prasthAna karyuM. samrATa bharata paNa cAturaMgiNI enAthI susajita thaIne hastiratna upara ArUDha thaIne gaMgAnA dakSiNa taTanA pradeza upara vijayadhvaja pharakAvatA pharakAvatA cakraratnanI 5 chaLa pAchaLa cAlatA mAgadhatIrthamAM AvyA ane tyAM hastiratna uparathI nIce utarI darbhanA saMthArA upara besI mAgadha nAmanA devanI ArAdhanA karI. pachI azvaratha upara savAra thaIne cakraratnanuM anugamana karatAM karatAM lavaNusamudramAM praveza karyo. tyAM pahoMcIne magadha tIrthAdhipati devanA bhavana tarapha eka bANa mAryuM. bANa jeIne deva ghaDIbhara kedhathI uttejita thaI gayo, paraMtu bANa upara lakhelA bharata cakravatInA nAmane vAMcIne tarata ja sajAga banI gayo. tene khyAlamAM AvI gayuM ke bhArata nAmanA cakravartIne janma thayo che. te utAvaLe bharatanI pAse pahoMcyo ane tenuM svAgata karI vadhAmaNI ApI namrabhAve nivedana karyuM ke "he devAnupriya ! huM Apano AjathI AjJAkArI sevaka chuM. mAre cogya sevAne Adeza Ape." bharata cakravatI tyAMthI pitAne ratha pAcho vALe che ane vijaya apAvAra nivezamAM pahoMcIne ATha divasano utsava manAve che. tyAMthI varadAmatIrtha Ave che ane varadAmatIrtha kumAradevane pitAne AdhIna banAve che. tyArabAda prabhAsatIrthanA devane paNa pitAne vaza kare che. A ja pramANe siMdhudevI, vaitADhayagirikumAra tathA katamAladevane paNa sAthe che. pachI bharata cakravatI potAnA suSeNa nAmanA senApatine siMdhu nadInA pazcimamAM AvelA nikuTa pradezane jItavA mATe mokale che. suSeNa atyaMta parAkramI tathA mleccha bhASAomAM niSNAta hate hAthI upara ArUDha thaIne teNe siMdhu tattvadarzana Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'pajya gurudeva kavivaya paM. nAnayajI mahArAja janmazatAkida smRtigraMtha nadInA kinArAnA pradeza jItyA ane naikA vaDe nadI pAra karI siMhala, barbara, aMgaka, civAyaleka, yavanadvIpa, - Albaka, ramaka, alaSaDha, pikakhula, kALamukha ane jenaka nAmanA mlecchane tathA uttara vaitADhayamAM rahenAra pleccha jAtine, dakSiNa pazcimathI laIne siMdhu-sAgara karacha dezane jIve che. tyAra pachI suSeNa senApati tamistra guphAnA dakSiNa dvAranA pATenuM uddaghATana kare che ane bharata cakravatI potAnA maNiratnane laIne tamistra guphAnI bhIMta upara kAkiyuM ratna vaDe 49 maMDala (vartuLa) banAve che je TayubalAITathI paNa vadhu prakAzita hoya che jethI guphe pAra karavAmAM temane jarA paNa takalIpha paDatI nathI. uttarArdha bharatamAM ApAta nAmanA kirAta rahetA hatA. aneka bhavana, vAhana, dAsa, dAsI, ge, mahiSathI saMpanna hatA. temaNe akALe AkAzamAM vijaLI camakatI joI ane vRkSane phaLelA-phUlelA joyA ane cAre bAju prasannatAnuM vAtAvaraNa joIne teo vimAsaNamAM paDI gayA ke jarUra kaMI vipatti AvanAra che. te ja vakhate tamistra guphAnA uttara dvArathI cakravatI bharata pitAnI virATa senAnI sAthe tyAM AvI pahoMcyA. banane senAomAM bhayaMkara yuddha thayuM. kirAe bhAratanI senAne parAjita karI dIdhI. A joIne suSeNa senApati azvaratna upara ArUDha thaIne asiratnane hAthamAM laI kirAtAnI senA tarapha dha ane temane parAjita karyA. kirAte siMdhu nadInA taTapara veLunI pathArI para vaarahita thaIne savaLe moDhe suI gayA. arhamabhakta vaDe temaNe potAnA kuLadevatA meghamukha nAmanA nAgakumAranI ArAdhanA karI. deva zIdhra tyAM AvyuM ane be -A bharata nAmanA cakravatI che ane te koI upAye jItyA jAya tema nathI. koI zastra, agni, maMtra vi. thI tenuM kaMI paNa ahita karI zakAya tema nathI, tathApi tamArA AgrahathI ane tenA baLa parAkramanI khAtrI mATe ame musaLadhAra varasAda varasAvIe chIe. bharate varasAdanI paravA karI nahi ane pitAnA carmaratna para savAra thaIne chatraratna vaDe varasAdane rokIne maNiratnanA prakAzamAM sAta rAtrie tyAM ja vItAvI. tyAra pachI kirate bharatane vALa paNa vAMke karI zakAya tema nathI ane ajeya che ema samajIne zreSTharatnano upahAra laIne bharatanI zaraNamAM pahoMcyA ane aparAdhanI kSamAyAcanA karI. tyAra pachI bharata kSudra himavaMta parvatanI nikaTa pahoMcI zudra himavaMta girikumAra devanI ArAdhanA karIne tene sAthe. tyArabAda RSabhakuTa para pahoMcIne kAkiNI ratnathI parvatanI bhIMta upara eka nAma bhusI pitAnuM nAma aMkita karyuM. te parvata upara pUrvenA cakravatIonA nAmo eTalA badhA ukita hatA ke te joIne bhAratanuM sarvaprathama nAma lakhavAnuM je abhimAna hatuM te gaLI gayuM ane A vicArathI udAsa banI gayA ke bIje cakravatI AvI A rIte mAruM nAma bhusI pitAnuM nAma lakhaze tatpazcAta vaitADhaya parvata tarapha pAchA AvyA. tyAM nami ane vinami vidyAdharene svAdhIna karyA. vinamie bharata cakravatIne strIratna ane namie ratnajaDita kaDuM tathA bAjubaMdha arpaNa karyA. tyArabAda bharata gaMgAdevIne sAdhIne khaMDaprapAta guphAmAM pahoMcyA ane nRtamAlaka devatAne siddha karI gaMgAnI pUrvamAM sthita niSkaTa pradezane jItyo. suSeNa senApatie khaMDaprapAta guphAnA kapATenuM uddaghATana karyuM ane bharate kAkiNI ratnathI maMDaLa (vartuLa) banAvyA. tyArabAda bhArate gaMgAnA pazcimI taTa para vijaya skadhAvAraniveza (paDAva) sthApI naisarpa, pAMDuka piMgalaka, sarvaratna, mahApadma, kALa, mahAkALa, mANavaka ane zaMkha A 9 nidhiratnanI prApti karI. A pramANe cakaratna pitAnI yAtrA samApta karI vinItA rAjadhAnI tarapha pAchu vaLyuM. bharata cakravati paNa khaMDa upara digvijayanI dhajA pharakAvI hastiratna upara ArUDha thaIne tenuM anugamana karIne rAjadhAnI pahoMcyA. senApatine bolAvIne rAjyAbhiSakano Adeza Ape. mAMDalika rAjAoe temane vadhAmaNI ApI. senApati, purohita, nagarajanoe temane abhiSeka karyo. eka vakhata snAna karI bharata cakravatI arIsA bhuvanamAM pitAnA zarIrane alaMkAra vaDe zaNagAratA sauMdaryane nihALI rahyA hatA. tyAM anitya bhAvanA bhAvatAM temane kevaLajJAna thayuM. teja vakhate saMpUrNa alaMkArano tyAga karI paMcamuSTi lonca karyo ane aMte aSTApada parvata para nirvANa prApta karyuM. caturtha vakSasakAramAM cuhimavaMtanuM varNana che. temAM sarvaprathama A parvatanI vaccovaca pava nAmanuM eka sarevara AgamasAra dohana 261 Page #571 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bparA garUdeva kavivaya paM. nAnajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha che jenuM vistArathI varNana karyuM che. gaMgA nadI, sidhu, hitAMzA vi. nadIonuM vizada nirUpaNa che. A parvatanA 11 zikharonuM varNana che. hemavaMta kSetranuM temaja temAM zabdApAtI nAmanA vRttAvaitADhaya parvatanuM varNana che. mahAhimavanta ane te parvatanA mahApadma nAmanA sarovaranuM varNana che. harivarSa, niSadha parvata, tibiMcha nAmanuM sarovara, mahAvideha kSetra ane gaMdhamAlaka nAmanA parvata, uttarakurUmAM dramaka nAmano parvata, jaMbUvRkSa, mahAvideha kSetramAM mAlyavaMta parvata, kaccha nAmanuM vijaya, citrakuTa vi. anya vijaya, devakurU, merU parvata, naMdanavana, somanasa, nIla parvata, ramyaka, hiraNyavata ane airAvata Adi kSetranuM AmAM ghaNA vistArathI varNana che. pAMcamAM vakSaskAramAM jinezvaranA janmAbhiSekanuM varNana che. tIrthaMkara prabhuno janmotsava manAvavA mATe dizA-vidizAemAMthI 56 hika kumArikAo Ave che. teo cAra AMgaLa choDI tIrthakaranI nAbhinALane kApe che ane pachI telamaIna karI sugaMdhI pIThI cALI gaMdaka, pudaka, zuddhodaka vaDe snAna karAve che. anihoma karIne, rakSApoTalI bAMdhI pASANa Dhalaka kAnanI pAse vagADe che ane Azirvacana tathA madhura gIto gAIne nRtya kare che. tyAra bAda kendranuM vAra Agamana thAya che ane te pAMDuka vanamAM abhiSeka zilA upara tIrthakarane abhiSeka mATe laI jAya che. IzAnendrAdi badhA Indro merU parvata upara Ave che ane tIrthodakathI abhiSeka kare che. tyAra pachI tIrthakarane mAtAnI pAse lAve che ane divya vastrayugala ane kuMDalayugala ApIne hiraNya, suvarNa, ratnAdithI zakendranA AdezathI vaizramaNa deva tIrthakaranA nivAsane paripUrNa bharI de che. - chaThA vakSaskAramAM jaMbudvIpamAM rahelA padArtha saMgrahanuM varNana che. jaMbUdvIpanA pradezanuM lavaNasamudranI sAthe sparza, jIvane janma, jaMbudvIpamAM bharata, airAvata, hemavata, hiraNyavata, harivAsa, ramyukavAsa ane mahAvideha. temanuM pramANa, varSadhara parvata, citrakUTa, vicitrakUTa, yamaka parvata, kaMcana parvata, vakSakAra parvata, dIrgha vaitADhaya parvata, varSadharakUTa, vakSaskArakUTa, vaitADhyakUTa, madarakUTa mAgadhatIrtha, varadAmatIrtha ane prabhAsatIrtha, vidyAdhara zreNiye, cakravartI vijya, rAjadhAnIo, tamisrA guphA, khaMDaprapAta guphA, nadI ane mahAnadIonuM varNana-A pramANe vistArathI varNana karavAmAM AvyuM che. sAtamA vakSaskAramAM tiSkanuM varNana che. jaMbudvIpamAM be candra, be sUrya, pa6 nakSatra, 176 mahAgraha prakAza kare che. tyArabAda sUryamaMDanI saMkhyA vi. nuM nirUpaNa che. sUryanI gati, divasa ane rAtrinuM mAna, sUryanA AtApanuM kSetra, pRthvIthI sUrya vi. nI dUrI, sUryane urdhva ane tiryaka tApa, candramaMDalenI saMkhyA, eka muhUrtamAM candranI gati, nakSatramaMDala ane sUryanA udaya-astanA saMbaMdhamAM vivecana karavAmAM AvyuM che. | saMvatsara pAMca prakAranA che. nakSatra, yuga, pramANa, lakSaNa tathA zanaizcara, nakSatra saMvatsaranA 12 bheda che. yuga, pramANa ane lakSaNa. saMvatsaranA 5-5 bheda che ane zanaizcara saMvatsaranA 28 bheda che. pratyeka saMvatsaranA 12 mahinA hoya che. temanA laukika ane lakattara nAmo batAvyA che. eka mahinAnA be pakSa, eka pakSanA 15 divasa tathA 15 rAtri ane 15 tithinA nAma, mAsa, pakSa, karaNa, roga, nakSatra, pirasI pramANa vi. upara vistArathI vivecana karavAmAM AvyuM che. caMdra parivAra, maMDalamAM gati karanArA nakSatra, pUrva, dakSiNa, pazcima ane uttara dizAmAM candravimAnane vahana karanArA deva, sUrya, graha, nakSatra, tArAnA vimAnane vahana karanArA deva, jyotiSI devAnI zIghragati, a9pa ane mahAddhivALA deva, jaMbudvIpamAM eka tArAthI bIjA tArA sudhInuM antara, candranI cAra agamahiSIo, tene parivAra, vaikriyazakita, sthiti AdinuM varNana che. jabUdvIpamAM jaghanya, utkaTa tIrthakara, cakravatI, baLadeva, vAsudeva, nidhi, nidhiono pariga, paMcendriya ratna, teno pariga, ekedriya rana, jaMbudvIpanuM AyAma vinDaMbha, paridhi, UMcAI, pUrNa parimANu, zAzvata-azAzvata kathananI apekSAthI jaMbUdvIpamAM pAMca sthAvara kAryamAM anaMtavAra utpanna thavuM. jaMbUdvIpanA nAmanuM kAraNa vi. vizada nirUpaNa karela che. A pramANe prastuta AgamamAM prAcIna bhUgoLanuM mahatvapUrNa saMkalana-jainadaSTie sRSTividyAnA bIja AmAM 262 tattavadarzana Page #572 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva viva paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha upalabdha thAya che. Adi tIrtha kara RSabhadevanu prAk aitihAsika jIvanacaritra paNa AmAM maLe che. samrATa bharatanA iigvajayanuM varNana paNa prApta thAya che, je varNananI tulanA viSNupurANu sAthe karI zakAya che. bharata ane kirAtAnA yuddhanuM varNana prAcIna yuddhanI smRti karAve che. tIrthaMkaronA kalyANu mahatsavanuM varNana jene pAchaLathI lakhAyelA granthAmAM vistArathI ullekha che tenAM bIja A AgamamAM che. 6-7 sUryaprajJapti ane candraprajJapti sUryaprajJapti ane candraprajJapti anukrame (huM ane chama' upAMga che. keTalAka graMthAmAM sUryaprajJaptine pasuM ane candraprajJaptine chamu upAMga khatAvyuM che. sUryaprajJaptimAM sUrya Adi jAtiSTha cakranu varNana che. AmAM eka adhyayana, 20 prAbhUta ane upalabdha mULa pATha 2200 zleAkapramANa che. gadyasUtra 108 ane padyagAthA 103 che. eja pramANe candraprajJaptimAM paNa che. candraprajJaptimAM candra Ahni jAtika cakranuM varNana che. DaoN. vinTajara sUryaprajJapti ane candraprajJapti ne vaijJAnika graMtha tarIke svIkAre che. anya pAzcAtya vicArakoe paNa temAM AvelA gaNita ane jAtika vijJAnane mahattvapUrNa mAnela che. DA. zuspriMge jarmanInI hemakharga yunivarsiTImAM potAnA bhASaNamAM kahyuM ke jaina vicArakAe je tarkayukta susammata siddhAntAne prastuta karyA te Adhunika vijJAnavettAnI dRSTithI paNa amUlya ane mahattvapUrNa che. vizvaracanAnA siddhAntanI sAthe sAthe temAM uccakeATinuM gaNita ane jyAtiSTha vijJAna paNa draSTigAcara thAya che. sUryaprajJaptimAM gaNita ane jyAtiSTha upara khUba UMDANuthI vicAra karavAmAM Avye che tethI sUryaprAptinA ullekha karyA vinA bhAratIya yaitiSThanA itihAsa adhUrA ane apUrNa raheze. pAzcAtya vicAraka ane aitihAsika vidvAnAnI dRSTie sUryaprajJapti ane caMdraprajJapti A banne mahattvapUrNa graMthA che. Ane ApaNe jayAtiSTha tathA gaNitanA, bhUgALa tathA khagoLanA mahattvapUrNa kASa kahI zakIe. 'evare' san 1868 mAM 'uveraDI sUryaprajJapti' nAmane nimanya prakAzita karyA hatA. DaoN. Ara. zAma zAstrIe A upAMganuM e brIpha TrAnsalezana epha mahAvIrAjha sUryaprApti' nAme saMkSiptamAM bhASAntara karyuM che. A AgamamAM khatAvelA e sUrya ane e candranI mAnyatAnuM 'bhAskare' peAtAnA siddhAnta zizamaNi granthamAM ane brahmagupte peAtAna! 'sphuTa siddhAnta ' mAM khaMDana karyuM che. parantu DaoN. thirmAne 'janarala epha dhI eziyATika sAsAyaTI epha kheMgAla mAM'na dhI sUryaprApti' nAmaka peAtAnA zeAdhapUrNa lekhamAM pratipAti karyuM che ke- grIka leAka bhAratavamAM AvyA te pUrve A siddhAnta samAnya hatA. temaNe bhAratIya jacetiSanA atiprAcIna jayatiSThavedAMga granthanI mAnyatAenI sAthe sUryaprajJaptinA siddhAntAnI samAnatA khatAvI che. sUryaprajJaptinA prathama prAbhUtamAM ullekha che ke mithilAnagarImAM jitazatru nAme rAjA rAjaya karatA hatA. te vakhate bha. mahAvIra mithilAnI bahAra maNibhadra caityamAM padhAryA. dharmopadeza karyA pachI gaNadhara gaitame jijJAsA prastuta karI. bhagavAne samAdhAna karatAM kahyuM- dvivasa ane rAtrinA maLIne 30 muhU hAya che. nakSatramAsa, sUmAsa, candramAsa, ane RRtumAsanA muhUrtamAM hAnivRddhinuM kAraNa batAvyuM. prathama maMDalathI antima ane antimathI prathama maMDala sudhI sUryanI gatinA kALanuM pratipAdana karatAM batAvyuM ke antima maDalamAM sUryanI ekavAra ane zeSamalemAM sUryanI be vAra gati thAya che. 1. He who has a through knowledge of the structure of the world cannot but admire the inward logic and harm nony of Jain ideas. Hand in hard with the refind cosmogrphical ideas goes a high standard of astronomy and mathematics. A history of Indian astronomy is not conceivable without the famous "Surya Pragyapti. -Dr. Schubring 2. jida 49, pR. 107 thI 181. AgamasAra dAhana For Private Personal Use Only 263 www.jairnel|brary.org Page #573 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - kavivara pa. nAnacaMdajI mahArAja janmazatAliza tatpazcAtu Aditya saMvatsaranA dakSiNAyana ane uttarAyaNamAM aherAtranA jaghanya ane utkRSTa muhUrta tathA muhUrtanI hAnivRddhinuM kAraNa batAvyuM che. bhArata tathA airAvata kSetranA sUryodayanuM kSetra, Aditya saMvatsaranA bane ayanemAM prathamathI antima ane antimathI prathama sudhI eka sUryanI gatinuM antara ane antaranA saMbaMdhamAM cha anya mAnyatAo, sUrya dvArA dvIpa - samudranA avagAhananA saMbaMdhamAM tathA eka divasa - rAtrimAM sUrya keTalA kSetramAM paribhramaNa kare che vi. monI racanA tathA vistAra vi.nuM vivaraNa che. bIjA prAbhRtamAM sUryanA udaya ane astanuM varNana che. ahIM zAstrakAre anya aneka matAvalaMbIonI mAnyatAne ullekha karyo che. keTalAka anyatIthio ema mAne che ke "sUrya pUrva dizAmAM udaya pAmIne ananta AkAzamAM cAlyo jAya che. A keI vimAna, ratha yA devatA nathI, paraMtu gaLAkAra kiraNono samUhamAtra che ke je saMdhyA TANe naSTa thaI jAya che. keTalAka ema mAne che ke "sarya devatA che je svabhAvathI AkAzamAM utpanna thAya che ane saMdhyA samaye AkAzamAM adazya thaI jAya che. keTalAka ema kahe che ke "sUrya deva che ane sadA sthira rahe che." prAta:kALe pUrva dizAmAM udita thaIne saMdhyA vakhate pazcima dizAmAM pahoMcI jAya che ane tyAMthI alakane prakAzita karate nIcenI tarapha vaLI jAya che. AcArya malayagirie prastuta sUtranI TIkAmAM lakhyuM che ke pRthvIne jeo goLa mAne che temanI mAnyatA pramANeja uparokata vAta puravAra thaI zake. jenonI tevI mAnyatA nathI. jeno mAne che ke pRthvI goLAkAra nathI paraMtu asaMkhyAta dvIpa samudrathI gherAyelI che. tyAra pachI sUrya eka maMDalathI bIjA maMDalamAM gamana kare che tenuM varNana che. sUrya eka muhUrtamAM keTalA kSetranuM paribhramaNa kare che vi. nuM A prAbhUtamAM anya matane ullekha karIne svamatanuM pratipAdana trIjA prAbhUtamAM candra, sUrya dvArA prakAzita thatA kapa-samudranuM varNana che ane 12 matAntare nirdeza karyo che. cothA prAbhUtamAM candra ane sUryanuM saMsthAna be prakAre batAvyuM che (1) vimAna saMsthAna (2) prakAzita kSetranuM saMsthAna. banne prakAranA saMsthAnanA saMbaMdhamAM anya 16 matAntarone ulekha che. svamata vaDe pratyeka maMDalamAM uta ane tApa kSetranuM saMsthAna batAvI andhakAranA kSetranuM nirUpaNa karyuM che. sUryanA urva, adhe ane tiryaka tApakSetranuM parimANu batAvyuM che. pAMcamAM prAbhUtamAM sUryanI vezyAonuM varNana che. chaThA prAbhRtamAM sUryanA ejanuM varNana che. sUrya sadA eka rUpe avasthita rahe che ke pratikSaNa parivartita thato rahe che? te saMbaMdhamAM anya 25 pratipattithI varNana karela che. jaina daSTie jaMbudvIpamAM prativarSa kevaLa 30 muharta sudhI sUryane prakAza avasthita rahe che. bAkInA samayamAM anavasthita rahe che kAraNake pratyeka maMDaLa para eka sUrya 30 muhUrta sudhI rahe che. AmAM je je maMDala para te rahe che te draSTie te avasthita che ane bIjA maMDalanI daSTie te anavasthita che. sAtamAM prAbhUtamAM batAvyuM che ke sUrya potAnA prakAza vaDe merU parvata tathA anya pradezane prakAzita kare che. AThamA prAbhRtamAM batAvyuM che ke je sUrya pUrva dakSiNamAM udita thAya che te merUnI dakSiNamAM sthita bharata Adi kSetrane prakAzita kare che. jaMbudvIpanA merU parvatathI pUrva pazcimamAM je vakhate divasa hoya che te vakhate dakSiNa uttaramAM rAtri hoya che. lavaNasamudranI uttara dakSiNamAM je vakhate divasa hoya che te vakhate pUrva-pazcimamAM rAtri hoya che. bhinna bhinna kSetranI apekSAe utsarpiNI tathA avasarpiNI kALanuM kathana karyuM che. navamA prAbhUtamAM piyuSI chAyA pramANane ulekha karatAM batAvyuM che ke sUryanA udaya ane astanA samaye 59 puraSapramANa chAyA dekhAya che. A prAbhRtamAM aneka mata-matAntarone ulekha karatAM svamatanI piruthI chAyAnA saMbaMdhamAM pratisthApanA karI che. dasamA prAbhUtamAM 22 upa adhyAyamAM nakSatromAM AvalikAne krama, muhUrtanI saMkhyA, pUrvabhAga, pazcima bhAga ane ubhayabhAga vaDe candranI sAthe yoga karanArA nakSatra, yuganA prAraMbhamAM ega karanArA nakSatrane pUrvAdi vibhAga, Jain E26 International www.jamembrary.org tavadarzana Page #574 -------------------------------------------------------------------------- ________________ + - - pUjya gurUddha kavivaya paM. nAnayajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha nakSatranA kula, upakula ane kulapakula, 12 pUrNimA tathA amAvAsyAomAM nakSatrane yoga, samAna nakSatranA vegavALI pUrNimA tathA amAvAsyA, nakSatronA saMsthAna, temanA tArA AdinuM varNana che. varSA, hemanta ane grISma RtuomAM mAsakramathI nakSatrano yoga ane pirupI pramANu, dakSiNa uttara ane ubhayamArgathI caMdranI sAthe yoga karanArA nakSatro, nakSatrarahita caMdramaMDala, nakSatranA deva, 30 muhUrtonA nAma, 15 divasa-rAtri tathA tithionA nAma, nakSatronA gotra, nakSatramAM bhojananuM vidhAna, eka yugamAM caMdra tathA sUryanI sAthe nakSatrano yoga, eka saMvatsaranA mahinA, temanA laukika tathA lekottara nA ma. pAMca prakAranA saMvatsara ane temanA 5-5 bheda ane aMtima zanaizcara saMvatsaranA 28 bheda batAvyA che. be caMdra nakSatranA dvAra, be mUrya temanI sAthe yoga karanArA nakSatronA muhUrtanuM parimANu. nakSatranI sImA, viSkabha-laMbAI, pahoLAI vi. paridhinuM vistArathI pratipAdana karyuM che. agiyAramAM prAbhRtamAM saMvatsarAnI Adi tathA aMta temaja nakSatranA yogenuM varNana che. bAramA prAbhRtamAM nakSatra, caMdra, Rtu, Aditya ane abhivardhita A pAMca saMvatsaronuM varNana che. cha RtuonuM pramANa, cha kSayatithio, cha adhikatithio, eka yugamAM sUrya ane candranI AvRttio ane te samaye nakSatrane vega ane yogakALa vi nuM varNana che. teramA prAbhUtamAM kRSNa ane zukalapakSamAM candranI hAni-vRddhi batAvI che. dara pUrNimA ane dara amAvAsyAmAM candra ane sUryanI sAthe rAhu yega, pratyeka ayanamAM candranI maMDalagati AdinuM varNana karavAmAM AvyuM che. coma prAbhUtamAM kRSNa ane zukalapakSanI jayetsanA ane aMdhakAranuM pramANa batAvyuM che. paMdaramA prAbhUtamAM candrAdi tika devenI eka muhUrtanI gati che, nakSatramAsamAM candra, sUrya, cahAdinI maMDala gatinuM varNana che. e ja pramANe RtumAsamAM, Aditya mAsamAM paNa maMDalagatinuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. soLamA prAbhUtamAM candrikA, Atapa ane aMdhakAranA paryAyanuM varNana che. sattAramAM prAbhRtamAM sUrya-candranuM cavana, upapAta, vi. ne saMbaMdhamAM anya 25 mata-matAntarane ulekha che. temaja svamatanuM sthApana karyuM che. aDhAramAM prAbhRtamAM pRthvIthI sUrya, candrAdinI UMcAInuM parimANa batAvI anya 25 matamatAntarono ullekha karI svamatanuM pratipAdana karyuM che, candra-sUryanA vimAnanI nIce, upara ane samavibhAgamAM tArAonA vimAna che tenA kAraNa vi. nuM varNana che. eka candranA graha, nakSatra ane tArAone parivAra, merUparvatathI tiSka cakranuM antara, ja budvIpamAM sarva bAhya-Abhyantara, upara-nIce cAlanArA nakSatro, ca nA saMsthAna, AyAma, vinkaMbha ane paridhinuM varNana che, temane vahana karanAra devonI saMkhyA ane temanuM dizAnA kramathI rU5, temanI zIvra ane maMda gati, alapabaddhatva vi. nuM nirUpaNa che. candra-sUryanI agra mahilIe, parivAra, vikrvaNu zakti, deva-deviyanI jaghanya tathA utkRSTa sthitinuM varNana che. ogaNIsama prAbhUtamAM candra ane sUrya saMpUrNa lekamAM prakAza kare che ke lekanA amuka vibhAgane? A praznanA saMbaMdhamAM 12 mata-matAntareno ullekha karI vamatanuM nirUpaNa karyuM che. lavaNa samudrane AyAma, viSThabha tathA candra, sUrya, nakSatra ane tArA vi. nuM varNana che. e ja pramANe dhAtakIkhaMDanA saMsthAnanuM varNana, kALadadhi samudra ane puSkarAddhadvIpa, manuSyakSetra AdinuM vivaraNa che. IndranA abhAvamAM devalokanA vimAnanI vyavasthA, Indrane jaghanya tathA utkRSTa virahakALa, manuSyakSetranI bahAra candranI utpatti ane gati ane svayaMbhUramaNa samudra sudhInA dvIpasamudronA AyAma, viSkabha, paridhi AdinuM varNana che. vIsamA prAbhUtamAM candrAdinuM svarUpa tathA rAhunuM varNana che. rAhunA be prakAra, temane jaghanya-utkRSTa kALa batAvyuM che. candrane rAzI ane sUryane Aditya kahevAnuM kAraNa e che ke jyotiSkanA indra-candrane mRga-zazi (sasalA) nA cihnavALuM mRgAMka nAmanuM vimAna che tethI tene zazI kahe che ane sUrya samaya, AvalikA vi. thI laIne Agamasara dehana 265 Page #575 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAliMda smRtigraMthaze. avasarpiNI-utsarpiNI kALa Adi karanAra hovAthI tene Aditya kahe che. candra ane sUryanI agramahiSIo, candra tathA sUryanA kAmonI mAnavIya kAmabhAge sAthe tulanA karyA bAda 88 grahonA nAme batAvyA che candraprajJaptimAM candranA paribhramaNano ullekha mukhyatAe thayela che. candraprajJapti ane suryaprajJaptinuM varNana prAyaH samAna che. mAtra maMgaLAcaraNanA rUpamAM je 18 gAthAo ApI che te vizeSa che. A pramANe ApaNe jANI-joI zakIe chIe ke sUryaprajJapti ane candraprajJaptimAM prAcIna jatiSa saMbaMdhI mULa mAnyatAonuM saMkalana karavAmAM AvyuM che. ahIM Apela viSayanI vedAMga - tiSkanI sAthe tulanA karI zakAya che. yuganuM dhoraNa paMcavarSavALuM kalpIne sUrya ane candranuM gaNita karavAmAM AvyuM che. sUryanA udaya ane astane kathana karyuM che. uttarAyaNamAM sarca lavaNasamadranI bahAranA mArgathI jaMbudvipa taraphe Ave che. te vakhate sUryanI cAla siMhagati jevI hoya che. tyAra pachI gajagati jevI thaI jAya che. jethI uttarAyaNanA AraMbhamAM divasa nAna ane rAtri moTI thAya che ane uttarAyaNanI samApti thatAM gati maMda thavAthI divasa mATe ane rAta nAnI thavA lAge che. dakSiNAyananA AraMbhamAM sUrya jaMbudvIpanA aMdaranA mArgathI bahAranI tarapha gativALo thAya che tethI divasa moTo ane rAta nAnI thAya che. prastuta siddhAMta paravatI sAhityamAM karela dinamAna evaM uttarAyaNa tathA dakSiNAyananA nirUpaNano strota che. nakSatranA gotra AdinuM varNana muhUrtazAstrane pAce che. muhUrta zAstramAM pradhAnapaNe nakSatranA svabhAva ane guNo para vicAra karavAmAM Avela che. caMdraprajJalpi ane sUryaprajJaptimAM viSayanI samAnatA hovA chatAM paNa caMdraprajJaptinI keTalIka vizeSatAo A pramANe che. (1) caMdranI pratidivasanI janAvALI gatinuM kathana che. (2) uttarAyaNa ane dakSiNAyananI tithine pRthaka pRthaka vistAra batAvI sUrya ane caMdramAnI gatine nirNaya karyo che. A hakIkata sUryaprajJaptimAM maLatI nathI. (3) tithimAM caMdramAnA samacaturastra vi. vibhinna AkAranuM khaMDana karI samacaturansa geLAkAranuM pratipAdana karyuM che. (4) mAnava sabhyatAnI zarUAtamAM jaMbudvIpane prathama sUrya zrAvaNu kRNu pratipadAne divase pUrva-dakSiNa-Agneya khUNAmAMthI ane bIje sUrya pazcima-uttara-vAyavya khUNAmAMthI cAlyo. eja pramANe prathama candramAM pUrvottara izAna khuNAmAMthI ane bIjo candramAM naiRtya (pazcima-dakSiNa) khUNAmAMthI cAle. sUrya-candranI prastuta gamanaprakriyA jotiSamAM nirUpita nADIvRtta ane kadamba pitavRttanI sAthe maLatI Ave che. jatiSkanI daSTie A viSaya atyanta mahattvapUrNa che. (5) chAyAsAdhana ane chAyApramANu uparathI dinamAnanuM varNana ghaNuM ja mahattvapUrNa che. A sAdhanaprakriyA pratibhAgaNitane mULastrota che. jenAthI pratibhAgaNitane vikAsa thayo che. (6) chAyA sAdhanamAM khIlachAyAnuM varNana che. Aja khIlachAyAthI zaMkuchAyAno vikAsa thayo che. ane vidvAnonuM mAnavuM che ke zaMkagaNitane vikAsa paNa khIlachAyAthI thaye che. (7) A candraprajJaptimAM puruSa chAyAnuM vistRta vivecana che. puruSa chAyAsaMhitA granthamAM phaLAphaLane nirdeza karyo che. varAha mihiranA puruSa chAyAne mULa strota A ja Agama hovuM joIe. (8) prastuta AgamamAM goLa, trikoNa, catuSkoNa vastuonI chAyAnuM varNana che. Ane lIdhe uttarakALamAM jatiSka viSayaka gaNitane atyadhika vikAsa thayo che. (9) A AgamamAM cadramAne svataH prakAzamAna batAvyA che. tenA ghaTa-vadhanuM kAraNa rAhu che. A pramANe A banne Agama jotiSa zAstranI daSTie ghaNuM ja mahatvapUrNa che. tethI temanuM Adhunika daSTie tulanAtmaka adhyayana apekSita che jethI aneka tathya prakAzamAM AvI zake. 8 thI 12 nirayAvaliyA Adi pAMca sUtra (kapiyA, kampavasiyA, puphiyA, puSkayuliyA ane vahisA) nirayAvaliyA athavA nirayAvalikA zrataskandamAM pAMca upAMgane samAvI levAmAM AvyA che. (1) nirayAvalikA athavA kalipakA (2) kalpavatasikA (3) pupitA (4) pupaculikA ane (5) vRSNuidazA. vidvAnuM-vinuM maMtavya che ke A pAMca upAMga nirayAvalikAnA nAmathI ja pahelAM prasiddha hatAM. pachI jyAre 12 upAMgeno 12 aMgenI sAthe 261 tavadarzana Page #576 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivarya paM. nAnAsajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha saMbaMdha sthApita karavAmAM AvyuM tyAre temane pRthapRtha gaNavAmAM AvyA che. vinTaranistranuM paNa AvuM ja mAnavuM che. je AgamamAM narakagatimAM janArA jenuM kramabaddha varNana karavAmAM AvyuM hoya te nirayAvalikA kahevAya che. A AgamamAM 1 zrataskanya che, para adhyayana che, 5 varga che. 1100 lekapramANu mULapATha che. nizyAvalikAnA prathama vargamAM daza adhyayana che. jemAM kAla, sukAla, mahAkAla, kRSNa, sukRSNa, mahAkRSNa, vIrakRSNa, rAmakRSNa, pitasenakRSNa, mahAsenakRSNa ema 10 nuM varNana che. prathama adhyayanamAM batAvyuM che ke caMpAnagarImAM zreNika rAjA rAjya karatA hatA. mahArANI celaNunI kRSie kRNikano janma thayo hato. zreNikanI eka bIjI rANI ke jenuM nAma kAlI hatuM tenAthI kAlakumArano janma thayo hato. kRNika potAnA pitA zreNikane kArAgRhamAM keda karI pote rAjagAdI upara bese che. zreNika kArAgRhamAM ja AtmahatyA karI le che. eka divasa kRNika pitAnA nAnA bhAI vehalakumAra pAsethI secanaka hAthI ane aDhAra seravALA hAranI mAgaNI kare che. paraMtu vehalakumAra pitAe Apela vastu hovAthI inkAra kare che. kRNikanA bhayathI hala ane vehallakumAra bane bhAI hAra, hAthI ane potAnA aMtepurane (kuTuMba parivAra) laIne pitAnA nAnA mahArAjA ceTakanI pAse vaizAlI pahoMcI jAya che. kRNikane A vAtanI khabara paDI tyAre teNe dUta mokalyo. paraMtu ceTake javAbamAM kahyuM ke zaraNAgatanI rakSA karavI e mAruM kartavya che. je kRNika A hAra, hAthIne badale aDadhuM rAjya Ape te A banne vastu tene soMpI zakAya. A jANIne kRNikane atyadhika kedha caDhaye ane tethI saMgrAma mATe pitAnA badhA bhAIonI senA laIne vaizAlI tarapha ravAnA thaze. A bAju ceTake paNa nava malakI, nava licchavI ema 18 gaNarAjAone belAvI maMtraNa karI. zaraNagatanI rakSA mATe temaNe yuddha karavuM ucita mAnyuM. mahArAjA ceTaka bha mahAvIranA parama upAsaka hatA. temaNe zrAvakanA 12 vrata aMgikAra karyA hatA. tenI sAthe eka vizeSa niyama e paNa grahaNa karI rAkhyo hato ke huM eka divasamAM ekathI vadhu bANa nahi calAvuM. temanuM bANa kadI paNa niSphaLa jatuM nahi. pahele divase rAjA kaNikanA pakSamAMthI kAlakumAra senApati banIne raNasaMgrAmamAM Utaryo. teNe ga karI. rAjA ceTake zakaTabUDanI racanA karI. paraspara bhayaMkara khUnakhAra yuddha thayuM. rAjA ceTake amogha bANane prayoga karyo. kAlakumAra jamIna upara DhaLI paDaye ane marIne narakamAM utpanna thaye. A pahelA adhyayananuM varNana che. temaja temAM kRNika janma, dehale utpanna thave, mahArANuM calaNAnuM kRNikane pUrvavRtAnta batAvI pitA pratye prema jagADa vi. vistArathI varNana ApyuM che. kAlakumAranI jema anukrame nave divasa eka eka karIne nave bhAI senApati pada dhAraNa karI yuddhamAM jhaMpalAve che ane te badhA rAjA ceTakanA amogha bANathI marIne narakamAM jAya che. Ama kramazaH nava adhyayanamAM nava bhAIonuM varNana che. A varNana viSe caMpAnagarImAM bha. mahAvIra pAse kumAronI mAtAe pUche che ane bhagavAna tenuM kathana kare che. A dase kumAra narakamAMthI nIkaLIne mahAvidehamAM janma dhAraNa karaze. vairAgya ane zramadharma svIkArI ane utkRSTa sAdhanA karI zivapadane prApta karaze. bIjA kapAsikA nAmanA vargamAM daza adhyayanA che. temanA nAma A pramANe che - paddha, mahApava, bhadra, subhadra, paDhabhadra, padmasena, padmaguma, nalinIgubha, AnaMda ane naMdana. caMpAnagarImAM rAjA kRNika rAjya karatuM hatuM. tenI rANInuM nAma padmAvatI hatuM. rAjA zreNikanI eka rANInuM nAma kAlI hatuM. tene "kAla" nAmane putra hato jenuM varNana prathama vargamAM karavAmAM AvyuM che. te kAlakumAranI patnInuM nAma padmAvatI hatuM. tene pahmakumAra nAmane putra thayo. pAkumAre bha. mahAvIra pAse dIkSA grahaNa karI ane 11 aMgenuM adhyayana karI aMte anazana karI saudharma devalekamAM utpanna thaye. tyAMthI mahAvidehamAM janma laIne mokSe jaze. e ja pramANe zeSa nava adhyayanamAM paNa rAjA zreNikanA 9 patro - jemanA pitAnuM anukrame prathama varga (niyAvalikA-kalpikA)mAM varNana karyuM che. temanA putrae bhamahAvIra pAse dIkSA grahaNa karI. sAdhanA vaDe AyuSya pUrNa karIne teo devalekamAM gayA ane tyAMthI cAvI manuSya paryAyamAM AvI mokSe jaze. A pramANe vistRta varNana che. ane putra hatA 11 aMge AvatI hatuM. tene AgamasAra dehana wws brary.org Page #577 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kaviva` paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha A pramANe A vargamAM tratAcaraNa vaDe jIvanazeAdhananI prakriyAnu sudara nirUpaNa karyuM che. pitA jyAM kaSAyane vazIbhUta thaIne AyuSya pUrNa karI narakamAM jAya che tyAM putrA satkarma vaDe svarga prApta kare che. utthAna ane patananI javAkhadArI mAnavInA peAtAnA kartavyA upara AdhArita che. mAnava sAdhanA dvArA bhagavAna paNa khanI zake che ane vizadhanAthI bhikhArI paNa anI zake che trIjo varga 'puSpitA' che. tenA paNa daza adhyayanA che. caMdra, sUrya, zukra, khahuputrika, pUrNa, mAnabhadra, dattA, ziva, lepaka ane anAdata. pahelA adhyayanamAM caMdranuM varNana che. bha. mahAvIra eka vakhata rAgRhamAM birAjamAna hatA. nyAtiSkanA indra caMdra avadhijJAnathI bhagavAnane rAjagRhImAM joi peAtAnA vimAna sahita bhagavAnanA darzanane mATe tyAM AvyA. teNe vividha prakAranA nATayAraAA karyA. gItame jijJAsA karI. bhagavAne tenA pUrvabhavanuM kathana karyuM. evI ja rIte khIjA adhyayanamAM sUrya bhagavAnanA samavasaraNamAM vimAna sahita Agamana, nAvidhi ane tenA pUrvabhavanuM kathana vigere nirUpaNa che. trIjA adhyayanamAM zukra mahAgrahanu varNana che. te bha. mahAvIranA darzanArthe Ave che ane pUrvavata nATyavidhi batAvI pAcho svasthAnake jAya che. bhagavAne tenA pUrvabhavanuM kathana karatAM kahyuM-A deva pUrvabhavamAM vArANasImAM sAmila nAmanA brAhmaNa hatA. vedazAstrAmAM niSNAta hatA. eka vakhata bhagavAna pArzvanAtha vArANasImAM padhAryA. semila bha. pAnA darzana hetu AnyA ane teNe bhagavAnane prazna pUchyA -bhagavan! Apane yAtrA che? Apane yApanIya che? sirasava, mAsa ane kulatya bhakSya che ke abhakSya ! Apa eka che ke aneka ? A badhA praznAnA uttara bhagavAne syAdvAdanI bhASA ane zailImAM ApI tenu samAdhAna karyuM. te bhagavAnaneA anurAgI banI bhagavAna pAse samyakatva grahaNa karyuM . ahIM e yAda rAkhavAnuM che ke A semila ke jeNe bhagavAna pArzvane prazna karyAM hatA te ane bhagavatI sUtranA 18mA zatakanA 10mA uddezakamAM paNa seDamila brahmaNanu varNana che ke jeNe A ja prakAranA prazno bha. mahAvIrane karyA hatA. A banne pRthak hAvA joIe, kAraNa ke bha. pArzvane prazna karanAra semila vArANasIneA hateA ane bha. mahAvIrane prazna karanAra semila vANijyagrAmane hatA. kALaghaTanAnI dRSTie paNa anne judA judA pratIta thAya che. bha. pA vArANasIthI vihAra kare che tyAra pachI kusaMgatine kAraNe semila punaH mithyAtvI banI jAya che. eka rAtre kuTuMba jAgaraNa karatAM teNe vicAra karyo ke prAtaH UThIne vArANasInI bahAra eka ghaNeA sundara bagIcA anAvIza ke jemAM vividha prakAranA vRkSeA ane raMgaberagI phUle khIlelA ane suvAsa phelAvatA hAya. savAre vicArane AcArarUpamAM pariNamAgye. punaH eka rAtre kuTuMba jAgarikA karatAM tene eve vicAra udbhanyA ke prAtaH badhAne bhAjana karAvI gaMgA nadIne kinAre tApasI pravrajyA grahaNa karIrA. savAra thatAM teNe dizAprekSaka tApaseA pAse pratrajyA grahaNa karI ane evI pratijJA karI ke 'navajIva-jIvana paryanta antara rahita chaThe chaThe dik cakravAla tapasyA AdarI sUryanI abhimukha bhuAe UMcI karI sUryAbhimukha banI AtApanA bhUmimAM tapasyA karIza. prathama chaThanA pAraNAnA divase te AtApanA bhUpathI cAlIne valkalanA vacce! dhAraNa karI peAtAnI kuTiramAM Avye ane peAtAnI chAbaDI laine pUrva dizA tarapha cAlyA. tyAM teNe sema mahArAjanI pUjA karI ane kaMdamULa-phaLa vi. laine chAbaDI bharIne pAchA peAtAnI kuTiramAM Avye tyAM teNe peAtAnI vedrikAne lIpI-petI zuddha karI. pachI da ane kaLaza laIne gaMgAsnAna mATe gayA. tyAra pachI Acamana karI devatA ane pitAne jalAMjali ApI, pachI darbha ane pANInA kaLaza hAthamAM laine kuTiramAM AvyeA. darbha, kuza ane veLuthI vaizvikA khanAvI. maMthanaka vaDe aNuine ghasIne agni pragaTAvI ane samidhakASTha nAkhI tene prajavalita karI. agninI jamaNI bAju e teNe sAta vastuo-sakatha (eka upakaraNa), valkala, agnipAtra, zayyA, kamaDala, daMDa ane peAtAne sthApita karyA. dhRta, madhu, tala ane cekhA vaDe agnimAM hAma karyA ane carU (bali) pakAvI agni devatAnI pUjA karI. tyAra pachI atithiene bhejana karAvI pachI pAte bhAjana karyuM. A pramANe teNe dakSiNamAM yama, pazcimamAM varUNlR ane uttaramAM vaizramaNunI pUjA karI. tyArabAda eka divase 268 tattvadarzana www.ahebrary.org Page #578 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para gadeva kavivaya paM. nAnayadrajI mahArAja jamAtAlida smRtigraMtha tenA manamAM vicAra utpanna thayo ke huM valakala vastra paherI, pAtra tathA kAvaDa laI kASThamudrAthI pitAnuM mukha bAMdhI uttara dizAmAM jaI abhigraha dhAraNa karIza ke jala, sthala, durga, parvata, khINa, guphAmAM kadAca paDuM te paNa tyAMthI Ubho thaIza nahi ema cintavI te azokavRkSanI nIce gaye. tyAM pAtra, kAvaDane eka bAju mUkI vedikA banAvI, snAna karyuM ane pachI darbha Adi pAtharI badhAM anuSThAna karyA. te vakhate eka deve antarikSamAM UbhA rahIne semilane kahyuM ke tamAruM A anuSThAna samyaka nathI paraMtu deSapUrNa che. devanA kathananI te upekSA karate rahyo paraMtu vAraMvAra devanA kahevAthI teNe zrAvakanA pAMca aNuvrata ane sAta zikSAvrata grahaNa karI vividha prakAranA tapAnuSThAna karate theke aMte ardhamAsika saMlekhanAthI pitAnA AtmAne bhAvato rahevA lAgyo. paraMtu pUrvakRta pApasthAnakonI AlocanA - pratikramaNa na karavAthI tyAMthI Ayu pUrNa karI zaka nAmanA mahAgrahamAM utpanna thayela che. tyAMthI eNvI mahAvideha kSetramAM janma laIne siddha thaze. cethA adhyayanamAM baha patrikA devInuM varNana che. bha. mahAvIra rAjagRhanagaranI bahAra padhAryA. te vakhate bahuputrikA nAmanI devI bhagavAnanA samavasaraNamAM Ave che ane pravacana pachI potAnI jamaNI bhujAmAMthI 108 devakumAra ane DAbI bhujAmAMthI 108 devakumArikAone kADhe che ane bIjA aneka chokarA-chokarIone potAnI vaikriyazakitathI bahAra kADhe che ane sarvAbha devanI mAphaka nATaka karI batAve che. nATaka pUruM thatAM te badhAne pAchA pitAnA zarIramAM samAvI le che. gaNadhara zaitame bahaputrikA devInA gayA pachI bhagavAnane pUchayuM ke kumAra-kumArikAonI divyaRdhi kayAMthI nikaLI ane pAchI kayAM samAI gaI? bhagavAne kahyuM- jema eka bhavya bhavanamAMthI hajAro vyakita bahAra nIkaLe che ane pharI te gharamAM pAchA pravezI jAya che tevI rIte bahaputrikA devIe potAnA zarIramAMthI racanA karI hatI. gautame pharI jijJAsA prastuta karI ke te pUrvabhavamAM koNa hatI? bhagavAne kahyuM - - vArANasI nagarImAM bhadra nAmane sArthavAha hatuM. tenI patnInuM nAma subhadrA hatuM. te putrarahita vadhyA hevAthI dina rAta duHkhI rahetI hatI. ane manamAM cintana karatI ke te mAtAone dhanya che ke jemaNe putrane janma ApI dugdhapAna karAvyuM ane potAnI godamAM besADI temanI kAlIghelI-tatalI belI sAMbhaLI rAjI thAya che. paraMtu huM te bhAgyahIna chuM. mAre koI santAna nathI. eka vakhata vArANasImAM suvratA nAmanI AryA je pAMca samiti ane traNa guptithI yukata hatA-pitAnI ziSyAo sAthe padhArI. temanI ziSyAo bhadra sArthavAhane tyAM bhikSA mATe pahoMcI. subhadrAe vipula azana, pAna, khAdha AdithI pratibhAbhIne AyikAo pAse saMtAnotpatti mATe ke vidyA, maMtra, vamana, virecana, bastikarma, auSadhi vi.nI yAcanA karI, AcikAoe kahyuM -ame AvI vAto sAMbhaLatA nathI ane te saMbaMdhamAM upadeza ke vidhi batAvavI te amArA niyamathI viruddha che. ame to nigraMtha pravacanane ja upadeza ApIe chIe. ArthikAone upadeza sAMbhaLI subhadrA zramaNopAsikA thaI ane thoDA samaya pachI teNe suvratA Aryo pAse zramaNa dIkSA grahaNa karI paraMtu AyikA thavA chatAM subhadrAne bALako pratye atyanta neha raheto hatuM tethI te bALakane kayAreka pIThI coLatI, mAliza karatI, zRMgAra karatI ane temane bhejanAdi karAvatI. sutratA mahAsatIe subhadrAne kahyuM ke A kArya zramaNa maryAdAne pratikULa che. tamAre Ama karavuM ucita nathI, paraMtu pitAnI saddagurugInI AjJAne avagaNI te anya upAzrayamAM jaIne ekalI rahevA lAgI ane svacchadatApUrvaka bALakonI sAthe pUrvavat AcaraNa karavA lAgI. ghaNuM varSo sudhI svacchada pravRtti AcaratI zramaNa dharmanuM pAlana karyuM ane ane ardhamAsika saMkhanA vaDe AyuSya pUrNa karyuM. paraMtu uttara guNamAM je doSa lAgyA temanI AlocanA pratikramaNadi na karavAthI te sadharmasabhAmAM bahuputrikA nAmanI devI thaI. te jayAre IndranI pAse IndrasabhAmAM jAya che tyAre ghaNA bALaka-bALikAonI vipharvaNa karIne sabhAnuM manoraMjana kare che tethI tene bahuputrI devI kahe che. svargathI avIne te bibhela sanivezamAM eka brAhmaNane ghera upana thaze. te samaye tenuM nAma sAma pADavAmAM Avaze. yuvAvasthA prApta thatAM bhANeja sAthe tene vivAha thaze ane tene ghaNA putra-putrIo thaze. keI bALaka nAcaze, kUdaze, hasaze, roze, eka bIjAne mAraze, kUTaze, khAvA mATe haTha karaze, rIsAze, bUma-barADA pADaze, ke sUtuM raheze, jhADe, pezAba karatAM raheze, kaI mAMdu paDaze, azucimAM ramyA karaze. Ama duHkhI thaI kaMTALaze. eka AgamasAra dehana 266 Page #579 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva vidhaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha vakhate sutratA AryA tyAM Avaze. AhAra pANI vaherAvI badhA hakIkta kaheze ke dhanya che te mAtA je vAMjhaNa che. jene karUM nathI. huM to A chokarAothI khUba kaMTALI duHkhI thaI gaI chuM. koI jAtano Ananda bhogavI zaktI nathI. sAdevIo nigraMtha pravacanane upadeza Apaze. te zrAvikA banaze. bIjI vakhata A padhAratAM dharma sAMbhaLI patine pUchI dIkSA grahaNa karaze. agiyAra aMge bhaNI, tapa karI ghaNu varSe dIkSA pAchI mahinAnI saMlekhaNa karI badhA papinI AlocanA ane pratikramaNa karI samAdhibhAve kALa karI deva thaze ane tyAMthI AvI mahAvidehamAM utpanna thaI siddha, buddha, mukata thaze. eja pramANe pUrNabhadra, mAnabhadra datta, ziva, vilepaka ane anAdatanuM varNana karela che. A pramANe puSpitA upAMgamAM svasamaya ane parasamayanA jJAna sAthe kathAonuM saMkalana che. kathAomAM kutuhala tatvanI pradhAnatA che. badhA, AkhyAnomAM vartamAna jIvana upara eTale prakAza pADayuM nathI eTale temanA paralekanA jIvana upara nAkhyo che. sAMsArika meha ane mamatAnuM tAdaza citraNa che. punarjanma ane karmasiddhAntanuM samarthana sarvatra thayeluM jaNAya che. cothA varga puSpacUlikAnA paNa daza adhyayane che. zrI, hI, dhRti, kIrti buddhi, lakSamI, ilAdevI, surAdevI, rasadevI ane gaMdhadevI. prathama adhyayanamAM zrIdevInuM varNana che. rAjagRhI nagarImAM zreNika rAjA. bha. mahAvIra guNazIla caityamAM padhAyAM. zrIdevI bahaputrikA devInI jema bhagavAnanA darzane AvI ane nATaya vidhi dekhADI pAchI cAlI gaI. bahupatrikAthI vizeSa mAtra e hatuM ke eNe kumAra-kumArikAone vikuvyA na hatA. - zrIdevInA pUrvajanma viSe zaitame pUchatAM bhagavAne kahyuM- rAjagRhamAM jitazatru nAme rAjA hato. tyAM sudarzana nAmane gAthApati hato. tene priyA nAmanI patnI hatI. te bannenI eka dIkarI jenuM nAma bhUtA hatuM. te jIrNa ane vRddhA jevI nAnI vayamAM dekhAtI hatI. eka vakhata pArzvaprabhu te nagarImAM padhAryA. bhUtAdArikA mAtapitAnI AjJA laI bhagavAna pArzvanA darzanArthe gaI, dharmopadeza sAMbhaLe. virAgya pAmI pratrajita thavAnI bhAvanA vyakata karI. mAtApitAe rAjI thaI AjJA ApI. pArzva prabhu pAse anumati laI puSpacUlA AryonI pAse dIkSA grahaNa karI saMyama pALavA lAgI, paraMtu eka vakhate bhUta sAdhI zarIra bakuzikA thaI gaI. vAraMvAra hAtha, paga, moDhuM dhovAmAM rAtadivasa jetI nahi. aharniza zArIrika sevAsuzruSA karavA lAgI. puSpalikA AryAe kahyuM ke A zramaNacAra nathI. mATe A pApanI AlocanA karI zuddhikaraNa karavuM joIe paraMtu teNe AjJAnI avahelanA karI jude sthaLe rahevA lAgI ane AlocanA karyA vagara marIne A devI thaI che. mahAvidehamAM janma laIne te nirvANa prApta karaze. Aja pramANe nave adhyayanamAM AvI ja kathA che. pAMcamA varganuM nAma vRSNidazA che. temAM 12 adhyayane che. tenA nAma-niSadha, mAyanI, vahu, vedha, pragati, ti, dazaratha, daDharatha, mahAdhana, saptadhana, kazadhana ane zatadhanu che. dvArakAnagarImAM kRSNa mahArAja rAjya karatA hatA. samudravijaya pramukha dazadazArNa rAjA, baladeva pramukha pAMca mahAvIra, ugrasena pramukha rAjA, pradyumnakumAra-sAMba pramukha ddhA, vIrasena pramukha vIra, rukimaNI pramukha rANIo ane anaMgasenA pramukha gaNikAothI zrIkRSNa vAsudeva gherAyelA rahetA hatA. dvArakAmAM baladeva rAjAnI rANI revatIe niSakumAra nAmanA putrane janma A. bha. ariSTanemi eka vAra dvArakAmAM padhAryA. temanuM Agamana sAMbhaLI zrIkRSNa sAmudAyika bherI vaDe bhagavAnanA AgamananI udaghoSaNu karAvI. saparivAra dala-bala sahita zrIkRSNa bhagavAnanA vaMdana mATe gayA. niSakumAra paNa bhagavAnane namaskAra karavA pahoMce. niSayakumAranuM divyarUpa joIne bha. ariSTaneminA pradhAna ziSya varada tenA divyarUpa vi. nA saMbaMdhamAM pUchyuM. bhagavAne kahyuM-rahitaka nagaramAM mahAbala rAjA rAjya karato hate. tenI rANI padmAvatIthI vIraMgata nAme eka putra thayo. yuvAvasthAmAM aneka prakAre manuSya saMbaMdhI bhego bhagavate vicarate hato. eka vAra siddhArtha AcArya te nagaramAM padhAyAM. temane upadeza sAMbhaLI vIraMgate zramaNa pravajyA grahaNa karI, aneka prakAranA tapAdi anuSThAna karI 4pa varSa sudhI zramaNa paryAya pALI. be mAsanI saMlekhaNA karI samAdhibhAve 270 tattvadarzana Page #580 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivarTA paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha kALa karI brahma nAmaka pAMcamA devalekamAM devapaNe utpanna thaye. tyAMthI cyavI ahI A niSadhakumArapaNe utpanna thaye che ane AvI mAnuSI Rddhi prApta karI che. te niSakumAra kALAntare bha. ariSTanemI pAse aNugAra thaI nirvANune prApta thayA. eja pramANe anya adhyayanamAM paNa AvuM ja varNana che. A pramANe vRSNuidazAmAM yaduvaMzIya rAjAenA ItihAsanu varNana che. AmAM thAtatvanI apekSA paurANika tattvAnu prAdhAnya che. AmAM bhagavAna ariSTaneminuM maGattva aneka draSTithI pratipAti karavAmAM AvyuM che. 4 mULa uttarAdhyayana sUtra Agama sAhityamAM prAcIna vibhAjana anusAra uttarAdhyayana sUtra aMgamAhya Avazyaka vyatirikata kAlikazrutane ja eka bheda che. sAmAnyatayA mULasUtreAnI saMkhyA cAra che parantu te viSe je vibhinna mata che. temanu digdarzana ame pUrve karI gayA chIe. game teTalA matabheda A viSe paDayA hoya paraMtu badhAMe uttarAdhyayanane mULa sUtra mAnyuM che. uttarAdhyayanamAM e zabda che. uttara' ane 'adhyayana'. samavAyAMgamAM 'chattIsa'.uttarajayaNA' 2 A vAkaya Ave che. A vAkayamAM uttarAdhyayananA 36 adhyayananuM pratipAdana nahIM paraMtu 36 uttara adhyayana pratipAdita karyA che. nadIsUtramAM paNa 'uttarajajhayANi' ema mahuvacanAtmaka nAma maLe che. uttarAdhyayananI aMtima gAthAmAM paNa 'chattIsa' uttarajajhAe' A pramANe khaDuvacanamAM nAma maLe che. niyaMtikAre paNa uttarAdhyayananA bahuvacanamAM prayAga karyo che.pa cUrNimAM 36 uttarAdhyayanAnA eka zrutaskandha mAnyA che tathApi temaNe Anu nAma bahuvacanAtmaka mAnyuM che. bahuvacanAtmaka nAmathI ema jJAta thAya che ke uttarAdhyayana adhyayaneAnA eka ceAgamAtra che. eka kakanA eka graMtha nathI. 'uttara' zabda pUrvanI apekSAne laine che. cUrNimAM A adhyayanAnI traNa vibhAgamAM vaheMcaNI karavAmAM AvI che. (1) sa - uttara (2) nirUttara (3) sa - uttara - nirUttara 1. dazavaikAlika bhA. 2, pR. 221 TippaNa 29 tathA pu. 352 TippaNa 78. 2. samavAyAMga, samavAye 36 3. naMdIsUtra 43 4. uttarAdhyayana 36268 paraMtu uttara zabdanI prastuta acaiAjanA cUrNikAra svIkAratA nathI. teo te niryukitakAre karela arthane mAnya kare che. niyutikAranI dRSTie A adhyayane AcArAMga pachI (uttarakALamAM) bhaNavAmAM AvatA tethI temane uttara adhyayana kahevAya che. uttarAdhyayananI cUrNa tathA bRhaddavRttimAM paNa A kathananu samarthana che. zrutakevaLa AcAryAM zayyAva AgamasAra dAhana - 1 lu adhyayana 36 muM adhyayana vaccenA badhA adhyayanA 5. uttarAdhyayana nirmuti gA. 4, pR. 21. 6. esa caeNva chattIsAe uttara jhmaNArNa samudayasamitisamAgameNe uttarajajhayaNa bhAvasutakabaMdhe ta labhai, tANa puNa chattIssuM uttarajayaNANi imehiM nAmahiM aNugaMtavvANi uttarAdhyayana cUrNi pR. 8 7. viyasukSma sauttara jIvAjIvAbhigamo nirUo, sarvAttara ityartha:| sesajayaNANa sauttarANi nirUttarANi ya kahuM? parIsahA viyasuyassa uttarA caraMgijajassa nu punnA iti kAu nirUttarA 8. kamautaraNa pagamaM AyArasevaka varimAi tu / - uttara dhyayana cUrNa pRSTha 6. tanhA u uttarA khalu ajajhayaNA hahaMta nAyavvA / / For Private Personal Use Only - - uttarAdhyayana niryukite gA. 3 201 Page #581 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva viSaya che. nAnAsajI mahArAja janmazatAliMda smRtigraMtha pachI A adhyayane dazavaikAlikanA uttarakALamAM (pachI) bhaNavA zarU thayA tethI A "uttara' adhyayana ja banI rahyA. uttara' zabdanI A vyAkhyA saMgata lAge che. digaMbara granthamAM uttara zabdanI aneka daSTie vyAkhyA prApta thAya che. dhavalAmAM lakhyuM che ke uttarAdhyayana uttara padenuM varNana kare che. A 'uttara" zabda samAdhAnanuM pratIka che. * aMgapattImAM uttarazabdanA be artha jovA maLe che. (1) uttarakAla - keI granthanI pachI bhaNavAmAM AvatuM adhyayana. (2) uttara-praznonA uttara ApanAra adhyayana. ApelA A arthomAM uttara ane adhyayanenA saMbaMdhamAM satya tathyanuM udaghATana karavAmAM AvyuM che. uttarAdhyayanamAM 9muM, 16 muM, 23 muM, 25 muM ane 29muM adhyayana prathanottaranI zailImAM lakhAyelA che. temaja bIjA keTalAka adhyayanamAM paNa AMzika rUpathI praznottara thayAM che. prastuta dRSTie "uttara'ne "samAdhAnasUcaka" artha saMgata devA chatAM badhA adhyayanamAM te ghaTatuM nathI. uttarakAlavAcI artha saMgata hovAnI sAthe pUrNarUpathI badhA adhyayana sAthe lAgu paDe che tethI uttarano vAstavika artha Aja ucita pratIta thAya che. adhyayanane artha "bhaNavuM ema thAya che. paraMtu ahIM adhyayana zabda pariccheda (adhyAya) nA arthamAM vaparAye che. niyaMtikAra ane cUrNikAre tene vizeSa artha paNa karyo che. paraMtu temane tAtparyArtha paricchedathI ja che. uttarAdhyayananA kartutvanA saMbaMdhamAM niryukti, cUrNi tathA vidvAnomAM vividha matabheda che, paraMtu te badhAnI carcA ahIM vistArabhayathI karI nathI. A satya che ke uttaradhyayanane moTo bhAga bha. mahAvIra dvArA kathita che ane keTaleka bhAga pAchaLathI umeravAmAM AvyuM che. niryukitanI daSTie 36 adhyayanamAMthI keTaloka bhAga graMthamAMthI levAmAM AvyuM che. keTalAka jinabhASita che, keTaleka pratyeka buddho dvArA prarUpita che, ane keTaleka saMvAdarUpe kahevAya che. vAdivetAla zAntisUrinA abhimatAnusAra uttarAdhyayana sUtranuM "parisaha nAmanuM bIjuM adhyayana daSTivAdamAMthI levAmAM AvyuM che duma puSpikA' nAmanuM 10 muM adhyayana mahAvIre prarUpyuM che, "kApiliya" nAmanuM 8 muM adhyayana pratyeka buddha kapile pratipAdita karyuM che. "kezI gautama nAmanuM 23 muM adhyayana saMvAdarUpe pratipAdita karavAmAM AvyuM che. bhASA ane viSayanI daSTie A prAcIna che. A vize vistRta carcA zArpeTiyara, jekebI ane vinTaraniTsa vi. vidvAnoe karI che. prastuta graMthanA aneka sthaLonI tulanA bauddhonA suttanipAta, jAtaka ane dhammapada vi thI karI zakAya che. jemake-rAjA namine bauddha sAhityamAM pratyeka buddha mAnIne tenI kaThora tapasyAnuM varNana karyuM che. harikezI muninI kathA kaMIka judA rUpamAM mAtaMga jAtakamAM prApta thAya che. citta saMbhUtanI kathAnI tulanA cittasaMbhUta jAtakathI karI zakAya che. ISakAra rAjAnI kathAnI talanA hathiyAra jAtakamAM varNita kathA sAthe karI zakAya che. pratyeka budhanI 1. vizeSazcAya yathA-vyaMbhava thAva krama: tadADaDaratanu dazavaikAlikottarakAla pAnta iti-uttarAdhyayana bRhadavRtti patra 5 2. uttarajajhayaNa uttarapadANi vagei -dhavalA pRSTha 97. 3. uttarANi ahiMjati, uttarajamaNuM pade jiNidehi ! - aMgapaNapati 3-25-26 4. ajajhassANayaNe kamANe avaca viciyANa AjIvIo va NavANuM tanhA ajayaNamicchatA ahigammati va atthA aNeNa ahiye va NayaNamirjhati | ahi va sAhu ga7i tanhA ajajhaNamirjhati | * uttarAdhyayana niryukita gA. 6-7 (kha) uttarAdhyayana bRhada vRtti pR. 6-7, cUNi pR.7 5. ii pAukare buddha nAyae parinilUe chattIsaM uttarajajhAe bhavasiddhiya sammA | - uttarAdhyayane sUtra a. 36 gA. 268 272 tattvadarzana Page #582 -------------------------------------------------------------------------- ________________ }patra gurudeva kavidhaya paM. nAnajI mahArAja jana HzatAhida smRtigraMtha kathA kuMbhakAra jAtakamAM upalabdha che. mRgAputranI kathA paNa thoDA pheraphAra sAthe bauddha sAhityamAM Ave che. A ja pramANe A AgamanA subhASito tathA saMvAda paNa bauddha graMthamAM maLe che ke je AnI prAcInatAne siddha kare che. ' uttarAdhyayananA 36 adhyayane che. upalabdha mULapATha 2100 kapramANa che. 1656 padyasUtra che ane 89 gadyasUtra che. uttarAdhyayananuM prathama adhyayana "vinaya" che. vinayano artha anuvartana, pravartana, anuzAsana, zuzraSA ane ziSTAcAranuM pAlana che. eTalA mATe ja tene jinazAsananuM mULa kahela che. vinaya e kaMI bauddhika AsthA nathI, paraMtu Atmika ane vyAvahArika vizeSatAonI abhivyakti che. je gurunI AjJAnuM pAlana karato hoya, gurunI samIpe rahetA hoya, gurunA IMgita ane manobhAvane jANato hoya te "vinIta' kahevAya che. maDadAla ghoDAne jema vAra vAra cAbuka batAvavAnI jarUra paDe che paraMtu jAtavaMta ghoDo cAbuka jotAM ja sAcA mArge cAlavA mAMDe che tevI ja rIte vinIta sAdhaka maDadAla ghoDAnI jema nahi paraMtu AkIrNa gheDAnI mAphaka ItimAtrathI bedha pAmI pApakarmane tajI de che. pitAnA AtmAnuM badhapUrvaka damana karavuM joIe. jeNe potAnA AtmAne vaza karI lIdhe te A leka temaja paraloka baMnemAM sukhI thAya che. kayAreka AcArya kedhita thaI jAya to temane premapUrvaka prasanna karI levA joIe. hAtha joDIne temanA kedhAnine zAMta pADavo joIe ane temane evo vizvAsa karavo joIe ke havethI AvuM kArya huM kadI paNa karIza nahi. bIjA adhyayanamAM parISahanuM varNana che. je sahana karavAmAM Ave te parISaha che. sahana karavAnA be prayojana che. (1) satkAryonA mArgathI calita na thavA mATe ane (2) kamane kSINa karavA mATe. svecchAthI kaSTa sahana karavA te 'kAyakaleza" tapa che ane aNadhAryA IcchA vinA je kaSTa prApta thAya che te parISaha kahevAya che. parISaha sahana karavAthI ahiMsAdi dharmonI surakSA thAya che. parISaha 22 prakAranA che-kSudhA, pipAsA, zIta, uSNa, daMzamazaka, acelA (vasrarahitapaNuM), arati (aNagamo) strI, caya (gamana) niSadyA (besavuM), zamyA, Akreza (kaThora vacana) vadha, yAcanA, alAbha, roga, tRNasparza, jala (mala) satkAra-puraskAra, prajJA, ajJAna ane darzana. sAdhakanI bhujA, jAMgha vi. aMge pAMga tapathI kRza thaI jAya, zarIranI pratyeka naso dekhAvA lAge te paNa annapANI mATe bhikSu dInavRtti dAkhavatuM nathI. te tRSAthI pIDAtA hoya te paNa saceta pANIno upayoga karatA nathI. TADhathI tharathara dhrujate hoya to paNa agninI IcchA karatuM nathI. DAMsa, macachara khUba kaSTa ApatA hoya, karaDatA hoya te paNa temane koI paNa jAtanuM kaSTa pahoMcADatuM nathI. A pramANe badhA parIkSAmAM daDhatApUrvaka AtmaciMtana karatA rahe che. trIjA "caturaMgIya adhyayanamAM mAnavatA, dharmazravaNuM, zraddhA tathA tapa-saMyamamAM puruSArtha-A cAra ati durlabha aMgenuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. cethA "asaMskRta" adhyayananI 13 gAthAomAM saMsAranI kSaNabhaMguratAnuM pratipAdana karIne bhAraMThapakSInI jema | rahevAne upadeza ApyA che. jIvana tUTyA pachI sAMdhI zakAya tema nathI, tethI pramAdane parityAga karavo joIe. kedha, mAna, mAyA ane lebhane samajapUrvaka tajavAM joIe. pAMcamuM adhyayana "akAmamaraNIya che. niryukitamAM tenuM bIjuM nAma "maraNa vibhakita" ApyuM che. jIvananI jema mRtyu paNa eka kaLA che. jene A kaLA AvaDatI nathI te haMmezane mATe potAnI pAchaLa dUSita vAtAvaraNa mUkI jAya che. tethI maraNa-viveka (mRtyunuM jJAna) Avazyaka che. maraNa be prakAranuM che. (1) akAma maraNa-je sa-asanA vivekathI zUnya-mUDha puruSe hoya che temane thAya che ane te vAraMvAra thAya che. (2) sakAma maraNa - vivekI puruSone je 1. vinTaraninsa hisTrI opha inDiyana liTarecara, bhA. 1, pR. 467-8. 2. appA ceva dayo , appA hu khalu du, -appA da sudhI hoi astei loe parattha ya cheuttarA. A. 1 gA. 15 (kha) attA hi attane nAtha kohi nAtho para siyA! attanA hi sudantana nAtha labhati dularbha che dhammapada 12-4 AgamasAra dohana 273 Page #583 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kaviva paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha maraNa thAya che te sakAma maraNu che ane je eka ja vakhata thAya che. A sakAma maraNune samAdhimaraNa ane patimaraNa paNa kahevAya che. chaThThuM ' kSullaka ninzIya ' adhyayana che. AmAM nirpranthanA khAhya ane Abhyantara granthanA nirUpaNa che. 'nirtha' zabda jaina para MparAnA viziSTa zabda rahyo che. bauddha sAhityamAM paNa ' grantha '(bAhya AbhyaMtara parigraha)ne trANu-surakSA mAnavuM te avidyA che. samavAyAMgamAM A ' puruSavidyA ' maLe che. tenA AdhAra prastuta adhyayananI pahelI gAthA 'jAvaMta'vajApurasA ' che. sAtamuM adhyayana ' elaya ' ( urambhaya ) che. elaya ane umbhiyane artha bakarA thAya che. A adhyayanamAM saMkSipta pAMca kathAenuM nirUpaNa che. tyAganuM sakSipta AnA ullekha che. adhyayananuM nAma (1) jema kAi atithi mATe bakarAne java, cAkhA vi. khavarAvI dRSTa-puSTa kare che. jayAM sudhI koI mahemAna AvatA nathI tyAM sudhI te prANa dhAraNa kare che. atithi (mahemAna)nA AvatAM ja leAke tene mArIne khAI jAya che. (2) jema kAkriNI (eka paisA-kADI) mATe kAi mANase hAreA seAnA mahAro gumAvI dIdhI. (3) kAi zajAe apathya AhAra karI peAtAnuM saMpUrNa rAjya gumAvI dIdhuM. (4) manuSya jIvananuM sukha ebindu (jhAkaLanA pANInA TIpA)nI jema alpa ane kSaNika che ane divyasukha sAgara samAna vizALa ane sthAyI che. (5) pitAnA AdezathI traNa putrA vyApAra karavA gayA. eka vyApAramAM ghaNuM dhana kamAIne pAcho Avye bIjo jevA gayA hatA tevAja mULa pujI bacAvIne pAchA Avye ane trIjo je puMjI laine gayA hatA te paNa gumAvIne Avye. uparanA dRSTAntA ApI mAnavajIvana maLyA pachI jIva kevI kevI rIte tene hArI jAya che tenuM sundara edhadAyaka nirUpaNa karyuM che. manuSya jIvananA pUrepUrA lAbha laI Atmahita sAdhI levu joie. AThamuM adhyayana 'kApiliya' che. kapila leAbhathI virakata thaIne muni ane che. cAree tene gherI lIdhe te vakhate teNe temane saMgItAtmaka upadeza ApyuM teneja AmAM saMgraha che. kapila muni dvArA A gavAyu tethI tene 'kApikSiya ' kahyuM che. sUtrakRtAMganI cUrNimAM Ane 'geya' mAnyuM che. nAmanA e prakAra hAya che- (1) nirdezya arthAta viSayanA AdhAre ane (2) nirdezaka (vakatA)nA AdhAre pADavAmAM Ave te. A adhyayananu nAma nirdezakaparaka hAvAthI kApiliya' rAkhyuM che. mANasanA leAbha kevI rIte vadhe che tenu sajIva anubhUta citra AmAM dAravAmAM AvyuM che. 'jema jema lAbha thAya che tema tema lAbha vadhe che. e mAsA senAnI IcchA eka karADa seAnAthI paNa pUrI thaI nahi' te vAtanu sudara nirUpaNa karyuM che. navamuM adhyayana 'namipratrajayA' che. zramaNamuni teja ane che ke jene dhi prApta thaI hAya. tevA muni traNa prakAranA hAya che. (1) je svayaM eAdhi prApta kare che tene 'svayaM buddha' kahevAya che. (2) je kAi eka ghaTanAnA nimittathI bAdhi prApta kare che temane pratyeka buddha kahevAya che. (3) je kheAdhi prApta vyakitayAnA upadezathI kheAdhi prApta kare che temane zuddhabAdhita kahe che. prastuta AgamamAM traNenuM varNana che. svayaM buddha te kapilAdi (a. 8) pratyeka buddha te nami vi. (a.9) ane buddhameSita te sajaya (18muM adhyayana). ahIM A adhyayanamAM prayA mATe abhiniSkramaNa karanArA rAjarSi nAmanA brAhmaNavezadhArI indranI sAthe thayelA AdhyAtmika saMvAdanI abhivyakita che. AmAM pratrajyAnA samaye utpanna thatA sAmAnya vyakitanA mAnasika antandranu ghaNuM sundara citraNa karyuM che. prastuta savAdamAM rAja namanI prajyAnuM varNana hovAthI Anu nAma nami prayA che. anyAnya AzrameAthI saMnyAsa Azramane zreSTha kahyA che. krAnathI saMyamanI zreSThatA khatAvI che. 274 For Private Personal Use Only tattvadarzana Page #584 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'pUjya gurUdeva kavivraya paM. nAdrTAH dejI mahArAja jana mazatAhida smRtigraMtha dasamA adhyayananuM nAma "kUmapatraka che. Adya padyanA AdhAre AnuM A nAma rAkhyuM che. A zabdano artha thAya che vRkSanuM pAkeluM pAna. jevI rIte pILuM paDI gayeluM vRkSanuM pAkuM pAna vakhata jatAM potAnI meLe ja kharI paDe che, tevI ja rIte manuSyanuM jIvana paNa kSaNabhaMgura che. jevI rIte kuza(dAbha) nA agrabhAga para sthita jhAkaLanuM TIpuM kSaNasthAyI hoya che tevI ja rIte manuSyanuM jIvana paNa kSaNabhaMgura che. manuSyabhava atyata durlabha che ke je, jIvone aneka bhava pachI prApta thAya che. kamene paripAka-pariNAma bhayaMkara hoya che tethI he maitama samayamAtrano pramAda na kara. jIva pAMce indriyanI pUrNatA prApta karI zake che paraMtu dharmazravaNu atyanta durlabha che. tAruM zarIra jarjarita thaI rahyuM che, keza pAkIne sapheda thaI gayA che, IndriyanI zakita kSINa thaI rahI che tethI kSaNamAtrane paNa pramAda na kara. arati, gaDa-gUmaDAM jhaDAM vi. aneka rogonuM A ghara che tethI sadA bhaya rahyA kare che ane AzaMkA banI rahe che ke kayAMka vyAdhi na thAya ne mRtyu na AvI jAya. tethI kSaNamAtrane pramAda na kara. A pramANe 36 vakhata prastuta adhyayanamAM caitamane bahAne (uddezI) badhA sAdhakane AtmasAdhanAmAM kSaNamAtrane paNa pramAda na karavAno saMdeza bhagavAne Ape che. A antarmananA jAgaraNane mahAna uSa che ke je pratyeka sAdhakane mATe tistambha (divAdAMDI) samAna che. 11mA adhyayanamAM bahuzrutanI bhAvapUjAnuM nirUpaNa che. ahIM bahuzrutano mukhya artha caturdazapUvI che. ahIM karela badhu varNana temane ja lagatuM che. bahuzrutanA jaghanya, madhyama ane utkRSTa ema traNa prakAra che. jaghanya nizIthane jJAtA, madhyama nizIthathI laIne 14 pUrvathI kaMIka nyUnano jJAtA ane utkRSTa 14 pUvI, bahuzrutapaNuM prApta thavAnuM pramukha kAraNa vinaya che. tenuM ja zrata suphaLadAyaka hoya che. ahaMkAra, kodha, pramAda, rega ane ALasa A pAMca zikSAnA vighakartA che. AnI tulanA ApaNe gamArgane 9 vijJAthI karI zakIe. je sadA gurukuLamAM rahIne vega ane tapa kare che, priyakArI che ane priyavacana bole che te zikSAnA adhikArI che. jevI rIte merU parvatamAM mahAna ane zreSTha che tevI rIte bahuzruta jJAnI puruSamAM sarvazreSTha che. 12mA adhyayanamAM muni harikezInuM varNana che. cAMDAla kuLamAM janmelA harikezabala muni bhikSA mATe brAhmaNenI yajJazALAmAM gayA. tyAM temane tapathI kuza ane vastrothI malina AvI sthitimAM AvatA joI abhadra lake hAMsI karavA lAgyA. teo jAtimadathI unmatta banIne asaMyamI asadAcArI brAhmaNa munine lakSya karI kahevA lAgyA ke A bibhatsarUpavALA, vikarALa, malina vastradhArI, gaMdA ane phATelAM vastrone gaLe vIMTALI koNa pizAca je ahIM AvI rahyo che? are! badasurata tuM keNu che? zenI AzAe Avyo che? e malinavastradhArI pizAca! tuM ahIMthI cAlyo - ahIM zA mATe ubhe che? AvA apamAna ane tiraskArapUrNa vacana sAMbhaLI tindraka vRkSa para rahenAra yakSa anakaMpAI mahAmuninA zarIramAM pravezIne bolyo- huM zamaNuM chuM, brahmacArI chuM, dhana-saMpatti ane parigrahathI virakta chuM eTalA mATe anudiSTa-(mArA mATe nahi banAvela) bhajana grahaNa karavA mATe huM ahIM Avyo chuM. Ama A saMvAdamAM dAnane adhikArI jAtivAda, yajJa, jalasnAna, tapano mahimA vi. nI carcA karela che. bauddha sAhityamAM mAtaMga jAtakamAM A kathA prakAratare maLe che. 13mAM adhyayanamAM citta ane saMbhUta nAmanA be bhAIonA cha janmonI pUrvakathAnuM varNana che. tethI AnuM nAma "cittA saMbhUtIya' paDayuM che. puNyakarmanA niyANAnA baMdhane kAraNe saMbhUta (brahmadatta cakravartI)nA jIvanuM patana tathA saMyamI evA citta muninuM utthAna batAvI jIvone dhamAMbhimukha banavAno tathA tenA phaLanI abhilASA na karavAne upadeza Apyo che. tema e paNa pratipAdita karyuM che ke kaI vyakita yadi sAdhudharmanuM pAlana na karI zake to teNe gRhadharmanuM pAlana te avazyameva karavuM joIe. 14mA adhyayanamAM cha pAtra chenuM varNana che. bhRgupurohita, tenI strI, tenA be putro, rAjA ane rANI. paraMtu rAjAnI laukika pradhAnatAne kAraNe tenuM nAma ikSakArIya rAkhavAmAM AvyuM che. A adhyayana bhAvanAno upadeza." vaidika mAnyatA hatI ke putra vinA gati thatI nathI. "aputrasya gatinaMti svarge neva ca naiva ca". lekene A mAnyatAmAM vizvAsa hatuM tethI putretpatti e jIvananI mahAna saphaLatA gaNAtI hatI. ane adhyAtma Jain Education internatio AgamasAra dohana 275 Page #585 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavi paM. nAnAndrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha pratye udAsInatA vyApI thaI hatI. bha. mahAvIre A vAtanuM khaMDana karyuM ke putra e kaMI zaraNuThThAtA nathI paraMtu dhaja sAcA AtmAnA rakSaNakartA che. prastuta adhyayanamAM bhRgupurAhita brAhmaNa saMskRtine pratinidhi che ane tenA putra zramaNa saMskRtinA. brAhmaNu saMskRti para zramaNu saMskRtinA vijaya batAvela che. khanne saMskRtiyAnI mAnyatAenI maulika carcA paNa AmAM Avela che. bauddha sAhityamAM hastipAla jAtakamAM gheADA pheraphAra sAthe A kathAnuM nirUpaNa thayela che. 15 mA adhyayanamAM bhikSunA lakSaNlRAnu nirUpaNu karela che. AmAM aneka dArzanika tathA sAmAjika tathyAnu saMkalana karavAmAM AvyuM che. je rAgathI uparAma pAmyA che, sayamamAM tatpara che, AsravathI viramyA che, zAstranA jJAtA che, AtmarakSaka eva' prAjJa che, rAgadveSane jItIne sarva AtmAone peAtAnI samAna jue che, je kAi paNa vastumAM Asakata thateA nathI te 'bhikSu'nI upamAne pAme che. je bhikSu satkAra, pUjA, vaMdanAne paNa IcchatA nathI te te khIjAnI prazaMsAne kema icche ? je sayata che, tapasvI che, suvratI ane nirmaLa AcAravALA che, je AtmAnI satyanI kheAjamAM lAgelA che te bhikSu che. AgamayugamAM keTalAka zramaNeA tathA brAhmaNNA matra, cikitsA vi. ne! prayAga karatA hatA. bha. mahAvIre tene saMpUrNa paNe niSedha karyA. AjIvaka Adi zramaNA vidyAonA prayAga karI AjIvikA calAvatA hatA tethI AkarSaNa (khe McANu) tathA vikaNuM (pIchehaTha) banne thatA hatA. sAdhanAne bhaMga thatA hatA. bhagavAne A vidyAprayAgAthI AjIvikA calAvavAnA niSedha karyA hatA. 16 mA adhyayanamAM brahmacarya -samAdhinuM nirUpaNa hAvAthI Anu nAma 'brahmacarya samAdhisthAna' rAkhavAmAM AvyuM che. AmAM 10 samAdhi sthAnonuM ghaNI sundara manAvaijJAnika zailIthI nirUpaNa thayela che. zayana, Asana, kAmakathA, strIpuruSanu eka Asana para besavuM, cakSuddhi, zabdagRddhi, pUkIDAnu smaraNa, sarasa AhAra, atimAtrAmAM AhAra, vibhUSA, indriya--viSayA taraph Asakita-A badhA brahmacarya sAdhanAmAM bAdhaka tattva che. veDha-upaniSadomAM brahmacaryanI rakSA mATe AvA prakAranA kaDIbaMdha niyameAnA ullekha thayelA jovA maLatA nathI. auddha sAhityamAM A pramANe brahmacarya saMbaMdhI koI vyavasthita krama nathI teA paNa prakINuka rUpathI keTalAka niyame maLe che. tyAM rUpa pratye thayela Asikata bhAvane dUra karavA mATe azucibhAvanAnA cintananA maMtra svIkAravAmAM Avye che ke je 'kAmagatA - smRti' nA nAmathI prasiddha che. jyAre ApaNe anya aneka para MparAonA sabaMdhamAM A ddaza samAdhisthAnAnuM adhyayana ane vizleSaNa karIe chIe tyAre tenI maulikatAnu spaSTa parijJAna thAya che. = 17 su` adhyayana 'pApazramaNIya ' che. zramaNa anyA pachI sAdhake potAnu jIvana sAdhanAmaya vyatIta karavuM joie. je tema karaztA nathI te pApazramaNa che. zramaNa manavAne hetu ane lakSya kevaLa vezaparivartana nathI paraMtu jIvana parivartana che. je zramaNu banIne saTThA nidrAzIla rahe che, icchA pramANe khUba khAipIine sUi jAya che te pApazramaNa che. je zAMta thayeA vivAda jhaghaDAne pharI tAjo kare che, adharmamAM peAtAnI prajJAne durUpayoga kare che, kadAgraha ane kalahamAM je vyasta che te pApazramaNa che. je pratilekhana karatA nathI, guruenI AjJAnuM pAlana nahi karatAM anAdara kare che te pApazramaNa che. tethI sAdhake doSone parityAga karI te grahaNa karavA joie. 18mA adhyayanamAM rAjarSi saMjayanuM varNana che. te kApalya nagaranA rAjA hatA. zikAra mATe ekavAra jaMgalamAM gayA. tyAM mRgeAnI pAchaLa paDI ANeAthI temane mAravA lAgyA. thaDe dUra jatAM mRtaharaNIyAnI pAse ja munine dhyAnastha joyA. rAjAne vicAra thayA ke me mArI nAkhelA A haraNAMe A muninAM ja che eTale jo muni krodhe bharAze teA lAkhA karoDA mANasAne bALIne bhasma karI nAkhaze. rAjA bhayabhIta thaIne tharathara kAMpatA munizrI pAse kSamAyAcanA karavA lAgyA. muni gabhAlIe dhyAna pUrUM karIne kahyuM-he rAjana! mArA taraphathI tane abhaya che paraMtu tu paNa khIjAne abhaya ApanArA bana. jemanA mATe tuM A ana karI rahyA che tee tane macAvI zakaze nahui. muninA upadezathI rAjA sajaya muni anI gayA. eka vakhata saMjaya munine! eka kSatriya rASa sAthe savAda thAya che. A mavAdamAM bharata, sagara, maghavA, sanatakumAra, zAntinAtha, kuMthunAtha, aranAtha, mahApadma, hariSeNu ane jaya nAmaka cakravatI tathA dazArNabhadra, nami, karakaDU, dvimukha, nagnajita, uddAyana, kAzIrAja, vijaya ane mahAmaLa nAmanA rAjAonA dIkSita thayAnA ullekha che. tattvadarzana...019 276 For Private Personal Use Only Page #586 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kaviva` paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha 19 mA adhyayananuM nAma 'mRgAputrIya ' che. rAjakumAra mRgAputra peAtAnI patnIonI sAthe mahelanA gavAkSamAM (kharImAM) besIne nagaranI zeAbhA nihALI rahyo hatA tyAre tenI draSTi eka tejasvI saMta para paDI. te maMtramugdha banIne ekITase jotA rahyA-jotA rahyA tyAM tene pUrvabhavanI smRti (jAtismaraNujJAna) thaI AvI. tene bhAge rAga jevA lAgavA mAMDayA. mAtA pitA pAse te dIkSAnI vAta kare che. mAtApitA tene samajAvatAM kahe che ke beTA ! sAdhujIvana ghaNuM duSkara ane kaThAra DrAya che. leADhAnA caNA cAvavA samAna che. tu sAdhu jIvananA kaThAra niyama pALI nahi zake kAraNake tu sukumAra che. mRgAputre kahyuM-pUrva janmamAM narakanI bhayakara vedanAe parataMtra tathA asahAya sthitimAM keTalIye vAra sahana karI che. mAtApitA kahe - sAdhujIvanamAM tAruM kANu dhyAna rAkhaze? mAMdagImAM kANu tArI sevA cAkarI karaze ? mRgAputre kahyuM-jaMgalamAM mRge rahe che te jyAre khImAra thAya che tyAre keNu tenI saMbhALa rAkhe che ? jema vananA mRge koi paNa jAtanI sagavaDa vinA peAtAnuM svataMtra jIvanayApana kare che tevI rIte huM paNa mAruM saMyamI jIvana vItAvIza. ahI mRgAcarcAnA ullekha hovAthI A adhyayananu nAma samavAyAMgamAM 'mRgacaya" ApyuM hoya ema saMbhave che. pAchaLathI mRgAputranI pradhAnatA heAvAthI 'mRgAputrIya ' nAma ApyuM hoya ema pratIta thAya che. 20 mA adhyayananuM nAma 'mahAnirjhanthIya' che. AmAM anAthI muni ane rAjA zreNikanI vacce je rAcaka saMvAda thaye tenu varNana che. anAthI muninI pravrajayAnuM vizeSa rUpathI varNana hAvAthI saMbhava che ke samavAyAMgamAM A adhyayananu nAma 'anAtha pratravA' ApyuM hAya. prastuta AgamamAM AnuM nAma 'mahAni thIya' maLe che. tenA sa Mketa A adhyayananI e gAthAemAM che.' mahAni thanA artha savitA sAdhu che. kSullaka nigraMthIya adhyayananuM ja (a.6nnu) vizeSapaNe varNana hAvAne lIdhe Anu nAma mahAni thIya' che. 21mA adhyayananuM nAma 'samudrapAlIya' che. caMpAnagarImAM pAlita nAmane eka vyApArI hatA. te mahAvIrane bhakata hatA. eka vAra te vyApAra nimitte pijhuMDa nAmanA nagaramAM paheAMcyA. tyAM kAi vaNakaputrI sAthe tenA vivAha thayA. vahANumAM besI ghera pAchA vaLatAM vahANamAM samudranI vacce pAlitane putra thayA tethI tenu nAma samudrapAlita rAkhyu. kumAravaye te 72 kaLAomAM niSNAta banyA. eka vakhate kAI aparAdhIne bAMdhIne laI javAte joi tene vicAra udbhavye ke sArA karmanuM phaLa sArU maLe che ane kharAkha kanu phaLa kharAma maLe che. ka phaLanI gahanatAne te vicAratA rahyo ane tenuM mana saMvega ane vairAgyathI bharAi gayuM. teNe zramaNudIkSA grahaNa karI, te badhAnuM varNana karavAnI sAthe AmAM sAdhunA AMtarika AcAra saMbaMdhI varNana karatAM zAstrakAre batAvyuM che ke sAdhue priya ane apriya ane bAbateAmAM samabhAve rahevu joie. 22mA adhyayanamAM 'rathanemi'ne! ullekha che. AmAM bha. ariSTanemi, zrIkRSNa, rAjematI, rathanemi AdinuM caritra citraNa che. rathanemie guphAmAM rAjematIne joyA ane vivAhanI vAta tAjI karI bhega bheAgavavAnI yAcanA karI. rAjematIe kahyuM-rathanemi! huM tamArA bhAinI pazyikatA chuM, ane tame mArI sAthe vivAha karavA iccho che? zuM A kAryAM vamana karI nAMkhelA annane pharI cATavA samAna ghRNAspada nathI ? tame tamArA ane mArA kuLanI khAnadAnI ane gaiAravane juevicAraza, yAda kareA. zuM tamane AvA aghaTita prastAvane mUkatAM lajjA thatI nathI? rathanemine potAnI bhUla samajANI. akuzathI jema madonmatta hAthI vaza thaI jAya che ane rAjamArga para cAlavA lAge che tevIja rIte rathanemi paNa svastha thaine pharI potAnA saMyama patha upara dRDha banI gayA. rAjematIne A epa eTalA badhA asarakAraka ane cetanavaMtA che ke jANe Ajeja karavAmAM Avye hAya tema bhAse che. A evu zAzvata satya che ke kayAreya dhumila ke teohIna nahi thAya. 23mA adhyayananu nAma 'kezI gaiAtamIya' che. AmAM bha. pArzvanAthanA ziSya kezI ane bha. mahAvIranA ziSya gAtamanI vacce ekaja dharmamAM sacela, acela, 4 mahAvrata ane 5 mahAvrata Ama paraspara viparIta vividha dharmanA 1. (ka) magaM kusIlANa jahAya savva mahAnimAMMThANa e paheNuM. (kha) mahAniyaMThijajamiNe mahAsurya se kAhae mahayA vittharaNuM. AgamasAra dAhana Jain Education Internationa For Private Personal Use Only - uttarAdhyayana 20 gA. 51 uttarAdhyayana 20 gA. 53 277 Page #587 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | kAvaya pa, nAnajI mahArAja jamazatAGi viSayabhedane laIne saMvAda thAya che. AnuM kAraNa batAvatAM AmAM kahyuM che ke samayane anusarIne bAhyAcAramAM parivartana vakhatovakhata thatuM rahe che ane thaze. A saMvAdane lIdhe A adhyayana ghaNI daSTithI mahatvapUrNa banyuM che. 24 muM adhyayana "samitIya" che. nemicaMdra vRttimAM AnuM nAma "pravacanamAtA" ApyuM che, AmAM pravacanamAtA arthAt pAMca samiti ane traNa guptinuM varNana che. mA jevI rIte putranuM lAlana-pAlana tathA rakSaNa kare che ane sanmArge cAlavAnI preraNA Ape che tevI ja rIte pravacanamAtA sAdhakane sAdhanApatha para samyakvidhie prayANa karavAnI preraNA Ape che. 25 muM adhyayana yajJayi" che. bhAratavarSanA dhArmika ItihAsamAM yajJa-pUjA Adi dhArmika anuSThAnanuM prAraMbhathI mahattva rahyuM che. mahAvIranA samaye tenuM prabhutva hatuM. mahAvIre sAce yajJa zuM che, sAce brAhmaNa kone kahevAya te sundara bhAvathI AmAM samajAvyuM che. prastuta adhyayanamAM batAvyuM che ke vArANasI nagarImAM jayaghoSa ane vijayaSa nAmanA be bhAI hatA. teo kAzyapagaMtrI brAhmaNa hatA. ekavAra jayaghoSa gaMgAmAM nhAvA mATe gaye. tyAM teNe eka sApane deDake gaLate joye. eTalAmAM eka kurara pakSI (samaDI) AvyuM. teNe capa daIne sApane moDhAmAM pakaDe. Ama sApanA moDhAmAM deDake ane kuraranA moDhAmAM sApa A dazya joIne jayaghoSa virakata thaI gayo ane te zramaNa banI gaye. ekavAra jayaghoSa vArANasImAM bhikSAnI anveSaNu karatAM yajJamaMDapamAM pahoMcyA, jyAM vijayagheSa aneka brAhmaNanI sAthe yajJa karI rahyo hato. tapane lIdhe jayaghoSanuM zarIra ati kSINa banI gayuM hatuM. vijayaghoSa tene oLakhI zake nahi. vijaya bhikSA ApavAno InkAra karyo. muni zAMta rahyA ane bodha ApavAnI bhAvanAthI kahyuM ke he vijayaghoSa! tame je A rI rahyA cho te vAstavika yajJa nathI. viSaya, kaSAya ane vAsanAone jJAnAgnimAM nAkhI bALI nAkhavA eja sAcA yajJa che. sacAritrathI ja sAco brAhmaNa thavAya che. janmathI ke jAtithI kaI mAnavI brAhmaNa tha nathI muninA upadezathI vijayaghoSane yathArtha jJAna thayuM, ane te virakata thaIne samyaka AcaravALo banyo. A adhyayanamAM brAhmaNanI khUba mArmika vyAkhyA karavAmAM AvI che je satya ane zAzvata che. 26 mAM adhyayananuM nAma "samAcArI che. samAcArIno artha thAya che samyaka vyavasthA. AmAM jIvananI te vyavasthAnuM nirUpaNa che ke jemAM sAdhakanAM parasparanA vyavahAro ane kartavyono saMketa AvyA hoya. samAcArI 10 prakAranI che. AvazyakI, naidhikI, ApRcchanA, chandanA, IcchAkAra, miththAkAra, tathatikAra, atyutthAna ane upasaMpadA. A adhyayanamAM sAdhakajIvananI kALacaryAnuM vibhAgavAra vidhAna karyuM che. divasa ane rAtanA maLIne kula 8 prahara hoya che. temAM cAra prahara svAdhyAyanA ane be prahara dayAna mATenA che. divasamAM eka prahara bhikSA mATe ane rAtrimAM eka prahara nidrA mATe che. svAdhyAya ane dhyAnathI nidrA svAbhAvikapaNe ochI thaI jAya che. A jAgRta sAdhakane divya tathA bhavya sAdhanAkrama che. - 27muM adhyayana "khaluMkiya" che. khaluMktine artha che mArakaNe duSTa baLada. garga gotrIya "gArme' muni pitAnA vakhatanA yogya AcArya hatA. teo satata saMyamasAdhanA tathA svAdhyAyamAM lIna rahetA hatA. paraMtu temanA ziSyo udaMDa, svacchandI ane avinIta hatA. temanA abhadra vyavahArathI pitAnI samatva sAdhanAmAM vizna- Dakhala paDatI joIne gAgya AcArye temane choDI dIdhA, kAraNake te sivAya bIje kaI mArga na hato. anuzAsanahIna avinIta ziSya evA duSTa baLadIyAnI je che ke je mArgamAM gADI toDI nAkhe che ane mAlikane kaSTa pahoMcADe che. te vAte vAte AcAryanI sAthe laDAI jhaghaDA kare che, ane tenI niMdA kare che. avinIta ziSyone panAro paDe hoya to te vakhate AcAryanuM zuM kartavya hovuM joIe tenI carcA paNa AmAM karI che. 28muM adhyayana "mokSamArga gati che. samyaga darzana-jJAna- cAritra ane tapa A cAra mekSagatinA sAdhano che. ane A sAdhanonI pUrNatAneja mokSa" kahevAya che. navatanA yathArtha svarUpanI samyakuzraddhAne "darzana' kahe che. nava tane samyaka te "jJAna" rAgAdi Asana nigraha tathA saMvaraNane "cAritra' kahe che ane Atmabhukha tapanakriyArUpa viziSTa jIvanazuddhi e "tapa" che. AnAthI pUrvasaMcita karmone amuka aMze nAza thAya che. A kathana vyavahAranI apekSA che. nizcayanayanI dRSTie te AtmasvarUpanI pratIti te "darzana'. svarUpabodha te "jJAna" ane 278 tavadarzana Page #588 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gra gurudeva kavAya pa. nAnara drajI mahArAja janmazatAviMda smRtigraMtha svayaMmAM svayenI lInatA te "cAritra' ane IcchAne nidhi te "tapa" che. prathama darzana, pachI jJAna ane tyAra bAda cAritra ane tapa Ave che. A badhAnI pUrNatA eja "mokSa" kahevAya che. rahmA adhyayananuM nAma "samyakatva-parAkrama che. samavAyAMgamAM AnuM nAma apramAda che. vidvAnonuM evuM maMtavya che ke saMbhavataH A adhyayana lupta thaI gayuM haze. pachI navIna rUpathI A adhyayananuM nimANa thayuM haze. kAraNuMke A adhyayananI zarUAtamAM ja "samyakatva-parAkrama' evA nAmano ullekha che. A adhyayanamAM ra guru sAdhamika suzruSA, AlocanA, niMdA, gaha, sAmAyika, caturvizatIstava, vaMdana, pratikramaNa, kAyotsarga Adi 73 sthAnanuM praznottararUpe pratipAdana karyuM che. A praznottaramALA e uttarAdhyayana sUtrane sAruM che. AmAMnI badhI bAbate adhyAtmabhAvane khUba UMDANathI sparza karanArI che. 30muM adhyayana 'tapamArgagati' nAmanuM che. "tapa" e evuM divya rasAyaNa che ke je zarIra ane AtmAnA yaugikabhAvone miTAvI AtmAne potAnA mULa svabhAvamAM sthApita kare che. tapa e mukitano mArga che. anAdi saMskAra (ka)ne lIdhe zarIra sAthe AtmAnuM tAdAbhyarUpa-ekamekapaNuM thaI gayuM che. tapa e tAdAbhyane toDavAne eka amegha upAya che. prastuta adhyayanamAM prANavadha, mRSAvAda, adatta, maithuna, parigraha tathA rAtri jana viramaNathI jIva Amravarahita thAya che ane pAMca samiti tathA traNa gatithI yukata, cAra kaSAyathI rahita, jitendriya, nirabhimAnI, niHzalya e jIva Amravarahita thAya che. karaDe bhavanA saMcita karma tapathI naSTa thaI jAya che. te tapa bAhya ane Abhyata prakAranuM che. bAhyanA anazana, udarI, bhikSAcaryA, rasaparityAga, kAyakaleza ane pratisaMlInatA e cha bheda che ane AtyaMtaranA prAyazcita, vinaya, vaiyAvRtya, svAdhyAya, dayAna ane kAryotsarga ema cha bheda che. Ama tapanA kula 12 bheda che ane tenA avAntara-peTabheda aneka che. jenuM A adhyayanamAM vistArathI nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. 31 mA adhyayananuM nAma "caraNavidhi' che. caraNavidhine artha che "vivekamUlaka pravRtti. vivekamUlaka pravRtti eja saMyama che ane avivekamUlaka pravRtti e ja asaMyama che. prathama gAthAmAM cAritranI vidhinuM varNana hovAthI tenuM nAma 'caravidhi rAkhyuM che. AhAra, bhaya, mithuna, parigraha vi. saMjJAothI sAdhake dUra rahevuM joIe kAraNa ke te saMjJAoIcchA-vAsanAo sAdhanAmAM bAdhaka che. te sivAya je je sAdhanAmAM bAdhakata che tenI sUcI AmAM ApI che ane sAdhakane tenAthI bacavAnI preraNA karavAmAM AvI che. 32 mAM adhyayanamAM pramAdanA sthAnanuM varNana hovAthI AnuM nAma "pramAdasthAnIya rAkhavAmAM AvyuM che. sAdhanAmAM pramAda e moTAmAM moTuM bAdhaka tattava che. tethI sAdhake pramAdasthAnethI satata sAvadhAna rahevuM joIe. gurujane ane vRddhonI sevA karavI, ajJAnI lekanA saMparkathI dUra rahevuM, svAdhyAya karavo, ekAntamAM vAsa kare, sUtra ane arthanuM cintana karavuM, dharya rAkhavuM. A badhAM duHkhamukitanA upAya che. karmanAM bI to rAga-dveSa che. karma methI utpanna thAya che ane te karma janmamaraNanuM mULa che tethI mohanuM unmulana karavuM joIe. jema bilADInA nivAsasthAne uMdaronuM rahevuM prazasta ane zreyaskara nathI tema stra enI pAse brahmacArInuM rahevuM prazasta ane zreyaskara nathI. sAdhake pAMce Indriya ane manane pitAne svAdhIna-vaza karavAM joIe. 33 mA adhyayanamAM karmaprakRtinuM nirUpaNa che. vibhAvadazAmAM karmane baMdha thAya che ane svabhAvadazAmAM karmamukita thAya che. svarUpanI daSTie A virATa vizvamAM badhA ja eka samAna che, paraMtu karmone kAraNe jIvanamAM bheda paDe che. karmo jaDa-yugala che. rAgAdi vibhAva pariNatine kAraNe jIvane karmanI sAthe baMdha thAya che. baMdha anAdithI che te kayAre thaye te kahI zakAya nahi. viziSTa bedharUpa jJAnane AcchAdita karanArUM karma te "jJAnAvaraNIya" che. sAmAnya bedhane DhAMkanArUM karma 'darzanAvaraNIya" kahevAya che. je sAtA ane asAtAne hetu bane che te karma 'vedanIya' ane je darzana tathA cAritramAM vikRti pedA kare che te "mehanIya karma che. jIvana kALanuM je nirdhAraNa kare che te A yukarma" che. je karmathI jIva gati Adi paryAne anubhava karavA lAcAra bane che te "nAmakarma che. UMca athavA nIca getranuM kAraNabhUta je karma che te "gAtrakama' che. zakitane rUMdhanAra aTakAvanAra karmane "antarAya" kahe che. A ATha AgamasAra dohana 279 www.jalne brary.org Page #589 -------------------------------------------------------------------------- ________________ }pUjya gurudeva kavivarya paM. nAnacadrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha karmonI uttara prakRtie 148 che. jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa vedanIya ane antarAya A cAra karmonI jaghanya sthiti antamuhUrtanI ane utkRSTa sthiti 30 kaDAkaDI sAgaranI che. mohanIyanI jaghanya sthiti antarmuhUta ane utkRSTa 70 keDArkoDa sAgaranI che. AyukamanI sthiti jaghanya antamuhUrta ane utkRSTa 33 sAgaranI che. nAma ane ge.trakarmanI sthiti jaghanya 8 muhUrta ane utkRSTa 20 keDArkoDa sAgaranI che. A pramANe AmAM karma-prakRtinuM varNana hovAthI A adhyayananuM nAma karmaprakRti rAkhavAmAM AvyuM che. - 34 mA adhyayanamAM vezyAnuM varNana che. sAmAnya rUpathI mana Adi cogothI anuraMjita ane vizeSarUpathI kaSAya anuraMjita Atma pariNAmo vaDe jIva eka viziSTa prakAranuM AvaraNa AtmAnI cAre bAju utpanna kare che tene lezyA' kahe che. dravya lezyAo paugalika che. temAM varNa, gaMdha, rasa, sparzAdhi che. vartamAna yuganA vijJAne mAnava mastiSkamAM Rrita thanArA vicAronAM citro paNa lIdhA che jemAM sArA narasAM raMga upasI AvyAM che. prastuta adhyayanamAM kRSNa, nIla, kApita, tejasa, parva ane zukala A cha vezyAonuM varNa, rasa, gaMdha, sparza, pariNAma, lakSaNa, sthAna, sthiti, gati Adi aneka daSTiethI nirUpaNa karyuM che. 35 mA adhyayanamAM "anagAranuM varNana che. mAtra ghara choDI devAthI ja kaI anagAra banI jatuM nathI. anagAra dharma eka mahAna sAdhanA che. temAM hiMsA, jaTha, corI, abrahmacarya, IcchA lebhAdithI dUra rahevAnuM hoya che. te anagAra smazAna, zUnyAgAra, vRkSanI nIce athavA bIjAe banAvelA ekAnta sthAnamAM rahe che. te kaya-vijayathI virame che. senuM ane mATIne eka samAna samaje che ane AtmadhyAnamAM lIna rahe che 36 muM adhyayana " jIvAjIva vibhakti che. jIva ane ajIvanI vibhakti-vibhAga-bheda pADavA eja tatvajJAnane prANuM che. jIva ane ajIvanuM bhedavijJAna eja samyagdarzana che. jIva ane ajIva dravya je AkAzamAM astitva dharAve che te loka kahevAya che ane jyAM mAtra AkAza ja che ane bIjuM kaI dravya nathI te aloka kahevAya che. ajIvana be bheda che. rUpI ane arUpI. rUpanA 4 bheda ane arUpInA 10 bheda che. rUpI pagale varNa gaMdha, rasa ane sparza guNavALAM hoya che.. evA rUpI pudgalanA skandha, deza, pradeza ane paramANu ema 4 bheda paDe che. arUpI ajIva dravyanA dhamAMstikAya, adharmAstikAya ane AkAzAstikAya e traNenA kaMdha, deza ane pradeza maLI kula 9 bheda ane eka addhAsamayane bheda bheLavatAM arUpI ajIvanA 10 bheda thAya che. badhA maLI kula ajIvanA 14 bheda thAya che. te sivAya varNAdi avAntara bhedanuM nirUpaNa AmAM karyuM che. jIvanA be bheda che. saMsArI ane siddha. riddhinA aneka bheda che. saMsArI jIvanA 2 bheda che- trasa ane sthAvara. sthAvara jInA traNa bheda che- pRthvIkAya, apakAya ane vanaspatikAya. A sthAvara ono avAntara aneka bheda che. trasa jInA traNa bheda che- agnikAya, vAyukAya, beIndriyAdi jIvo. temanA paNa bheda-upabheda aneka che. paMcendriya chanA 4 prakAra che. nAraka, tiryaMca, manuSya ane deva. temanA paNa uttarabhede aneka che. prastuta adhyayananA antamAM samAdhimaraNanuM paNa varNana che. A pramANe 269 gAthAomAM vistArathI varNana karyuM che. uttarAdhyayananA A adhyayanamAM saMsAranI asAratA ane zramaNa jIvananA AcAranuM varNana mukhya rUpathI karavAmAM AvyuM che. yadyapi uttArAdhyayana cUrNimAM A Agamane dharmakathAnuyogamAM gaye che paraMtu AmAM AcAranuM pratipAdana havAthI caraNAnuyoganuM ane dArzanika siddhAntonuM varNana hevAthI dravyAnuyoganuM paNa mizraNa thaI gayuM che. A grantha dravyAnuyega, caraNanuga ane dharmakathAnuganuM samizrita-ekarUpa Agama banI gayo che, jenuM paThana-pAThana sAdhake mATe anivArya aMga banI gayela che. 280 ERCO International tattvadarzana Page #590 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavi paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha dazavaikAlika sUtra mULa Agame!mAM dazavaikAlikanu mahattvapUrNa sthAna che. naMdIsUtramAM Avazyaka vyatirekanA kAlika ane utkAlika ema e bheda pADayA che. temAM utkAlikamAM dazavaikAlika e prathama che,' asvAdhyAya sivAyanA badhA praharamAM A bhaNI zakAya che. cAra anuyAgAmAM dazavaikAlikane samAveza caraNakaraNAnuyAgamAM thAya che. AmAM caraNu (mUla guNa) ane karaNa (uttaraguNa) A ante anuyegane samAveza che. dhavalAnI anusAra dazavaikAlika AcAra ane geAcaranI vidhinu varNana karanArUM sUtra che.' agapannatinA abhimatAnusAra AnA viSaya gAcaravidhi ane paMDavizuddhi che. tattvArthasUtra zrutasAgarIyAvRttimAM Ane vRkSakusuma AdinA bhekathaka ane tiyAne AcArakathaka kahela che. dazavaikAlikamAM AcAra-geAcaranA vizleSaNanI sAtheAsAtha jIvidyA, yAvidyA jevA mahattvapUrNa viSayenI carcA karava!mAM AvI che. A ja kAraNe A granthanI racanA pachI zrutazAstranA adhyayanamAM paNu AcAryae parivartana karI dIdhuM che. pahelA AcArAMga pachI uttarAdhyayana sUtra bhaNavAmAM AvatuM hatuM, parantu prastuta sUtranI racanA thayA pachI pahelA dazavaikAlika ane te pachI uttarAdhyayananuM adhyayana thavA lAgyuM. jo ke zramaNajIvana mATe pahelAM AcAranu jJAna Avazyaka che ane tethI te prathama AcArAMganA adhyayanathI karAvavAmAM Avatu. paraMtu dazavaikAlikanI racanA thayA pachI te saraLa ane sugama hovAthI pahelAM tenuM adhyayana prAraMbha thayuM. dazavaikAlikanI racanA pahelAM AcArAMganA zastraparijJA nAmanA adhyayanane artha sAthe bhaNyA vagara zramaNazramaNiyAne mahAvratAnI vibhAgathI upasthApanA nhAtI ApavAmAM AvatI, paraMtu prastuta agamanI racanA thayA pachI 'SaTlanikAya' nAmanA ceAthA adhyayanane jANyA pachI mahAtratAnA vibhAgathI upasthApanA karavAnA prAraMbha thayeA.9 vyavahArabhASya anusAra prAcIna yugamAM AcArAMganA bIjA leAkavijaya adhyayananA brahmacarya nAmaka pAMcamA uddezakanA Amagadha sUtrane jANyA ane samajyA vagara koI paNa sAdhaka piMkalpI (bhikSA grahaNa karanAra) naheAteA thai zakatA, tyAra pachI dazavaikAlikanI racanA thayA bAda tenA 'paNyeSaNA' nAmaka pAMcamA adhyayanane jANanAra ane bhaNanAra (paDakalpI thavA lAgyA. A badhI hakIkatA dazavaikAlikanA mahattvane spaSTarUpathI siddha kare che.10 1. se kiM naM ukkAliyaM? ukkAliyaM NevihaM paNai, ijahA-dasaveyAliyaM. 2. dazavaikAlika-agastyasiMha cUrNa (kha) dasavaikAlika niryukita gA. 4 3. caraNa mUlaguNA : vayasamaNa dhamma saMyama, vaiyAvacca ca baMbhaguttIo, NANAItiyaM tava, kohinagRhAi caraNameya 4. karaNe uttaraguNA : piDavisAhI samii bhAvaNa paDimAi IMdiya niraho, paDilehaNa guttIo, abhigRhA ceva karaNe tu / 5. dasaveyAliyuM AyAra-geAyara-vihiM vaNei 6. di gocarasa vihiM, piDavisuddhi carja, pavaeNhi, dasaveliya suttta, dahakAlA jattha saMvRttA / 7. vRkSakusumAdInAM dazAnAM bhedakathaka yatInAmAcAra thakaM ca dazavaikAlikama . 8. AyArassa vari uttarajayaNA u Asi purvya tu / dasaveliya uvari iyANi kiM te na hAMtI u|| 9. purvAM satyapariNA adhIyapaDhiyAi hAu uvaTThavaNA ihiM cchajIvaNayA ki sA u na heAu uvaTTavaNA 10. bititaMmi bhacera paMcama udese. AmagaMdhimmA suttami piDakappI ihu puNa piMDesaNAe e !! AgamasAra dAhana naMdIsUtra - pravacana sAroddhAra gA. 552 - pravacana sAroddhAra gA. 563 - paTa khaMDAgama, satprarUpaNA 1-1-1 pR. 97 (kha) pUrva zastraparizAyAmAcArA gAntargatAyAmarthatA zAtAmAM paThitAyAM sUtrata upasthApanA abhUdidAnIM puna: sA upasthApanA kiTa jIvanikAyAM dazavaikAlikAntargatAyamadhItAyAM paThitAyAM ca na bhavita? bhavatyavetyartha:| vyavahArabhASya gA. 174 (malayagiri vRtti) aMgapaNatti 324. tatvArthavRtti zrutasAgarIya pR. 67 - vyavahAra uddezaka 3 bhASya gAthA 176 (malayagiri) - vyavahAra bhASya u. 3 gA. 174 - vyavahArabhASya . 3 gA. 175 281 Page #591 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a gava DavighayapaM. nAnAdajI mahArALa kamara-1: da ramatiya prastuta AgamanA kata zayyabhava mAnavAmAM Ave che. A racanA svataMtra nathI paraMtu nispRhaNa che. AcArya zasyabhave vibhinna prarvomAMthI AnuM nimhaNa karyuM che. dazavaikAlika niryukitanI daSTie cothuM adhyayana amapravAha pravamAMthI. pAMcamuM adhyayana karmapravAda pUrvamAMthI, sAtamuM adhyayana satyapravADha pUrvamAMthI ane avazeSa badhA adhyayana pratyAkhyAna pUrvanI tRtIya varatumAMthI udhRta karavAmAM AvyA che.' bIjuM eka mantavya evuM paNa che ke dazavaikAlikanuM niyu haNa gaNipiTaka dvAdazAMgImAMthI karavAmAM AvyuM che. te nihaNa kayA aMgamAMthI kayA adhyayananuM karavAmAM AvyuM che tene spaSTa nirdeza nathI tathApi vijJo e anumAna karyuM che ke trIjA adhyayanane viSaya sUtakatAMga 1/9 thI meLa khAya che. caturtha adhyayanane viSaya sUtrakatAMga 1/11/7-8mAM ane AcArAMganA 1/1/1mAM kaI jagyAe saMkSepathI ane koI jagyAe vistArathI che. pAMcamA adhyayanane viSaya AcArAMganA bIjA adhyayana kelekavijayanA pAMcamA uddezaka ane AThamAM "vimeha" adhyayananA bIjA udezakanI sAthe maLate Ave che. AnuM chaThaThuM adhyayana samavAyAMganA 18mAM samavAyanI vayachakka kAyachakak akApo gihibhAyaNe paliyaMka nisijjA ya siNANuM bhavajajaNuM- gAthAnuM vistArathI nirUpaNa che. sAtamA adhyayanano mULasvaita AcArAMganA 1/1/6/5mAM upalabdha thAya che. AThamAM adhyayanane keTaleka viSaya sthAnAMga 8/58, 609 61pathI maLato Ave che ane AcArAMga tathA sUtrakRtAMganI sAthe paNa AMzika rIte tulanA thaI zake che. AcArAMganA bIjA zratanI 1lI cUlikAnA 1lA tathA 4thA adhyayananI sAthe anukrame 5mAM tathA 7mAM adhyayananI tulanA karI zakAya che. temaja dazavaikAlikanA 2, 9 tathA 10mA adhyayananA viSayanI, uttarAdhyayananA 1lA tathA 15mA adhyayananI sAthe sarakhAmaNI karI zakAya che.' digaMbara paraMparAmAM dazavaikAlikano ullekha dhavalA, jyadhavalA, tattvAtha rAjavArtika, tattvArthadhRtasAgarIyA vRtti Adi aneka sthaLoe thayo che ane "ArAtIcIrAcIniyUDha mAtra ATalo saMketa maLe che paraMtu A sUtra kayAM sudhI mAnya rahyuM tene saMketa maLatuM nathI. prastuta AgamanA dayAliya(dazavaikAlika) ane 'dasakAliya' ema be nAma maLe che. A nAma dasa ane vaikAlika athavA kAlika ema be padothI nimita thayela che. "dasa' zabda adhyayanonI saMkhyA sUcave che ane AnI. racanA vikAsaLAmAM thaI tethI tene vaikAlika kahyuM. sAmAnya niyamAnusAra Agamano racanAkALa pUrvAna mAnavAmAM Ave che. paraMtu AcArya zayyabhave manaka (putra)nuM alpAyu jIvana joIne te ja kSaNe aparAnDamAM ja Anu uddharaNa karavAne prAraMbha karyo ane tene vikAmAM pUrNa karyuM. svAdhyAyane kALa divasa ane rAtamAM prathama ane aMtima pahera che. prastuta Agama kALa vinA (vikALe) paNa bhaNI zakAya che. tethI AnuM nAma dazavaikAlika rAkhavAmAM AvyuM che. A grantha evA caturdazapUvInI kRti che ke jemaNe kALane lakSya karI AnuM nirmANa karyuM che tethI AnuM 1. AyappavAyapuvvA nijajaDhA hoi dhammapatnI kammavAya yuvvA piMDalsa u osaNA tivihA saccappavAya yuvA nijajUDhA hoi vakka suddhIka ke avaselA nijajUDhA navamassa u taiyavadhUo dazavaikAlika niryukita gAthA 16-17 2. bIoDavi e Aso gaNipiMDagAo duvAlasaMgAo : eya kira NijajUDha maNagasTa aNuggahaThAe che . dazavaikAlika a. 4 sU. 9 : sarakhA AcArAMga 1/1/6/4 (kha) dazavaikAlika 5/2/28 ; , AcArAMga 1/12/4 (ga) dazavaikAlika 6/53 : , sUtrakRtAMga 1ra/21. 4. 'dasaAliya saha uttarajamaNaNi' nI bhUmikA pR. 12 5. (ka) naMdIsUtra 46 (kha) dazavaikAlika niryukita gAthA 6 6. dazavaikAlika nikita gAthA 1,7,12,14,15. 282 tattvadarzana www.ainelibrary.org Page #592 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha nAma dazavaikAlika rAkhavAmAM AvyuM che. eka kAraNa evuM paNa hoI zake ke AnuM Dhasamu adhyayana vaitAlika nAmanA vRttamAM racela che tethI tenu nAma 'druvaitAliya' thaI zake che.1 agAu kahevAi gayu che ke AcAya zamyabhave manaka mATe DhazavaikAlikanu nirmANa karyu ane teNe cha mAsamAM dazavaikAlikanuM adhyayana karyuM" ane teNe samAdhipUrvaka sa MsArathI vidAya lIdhI. AcAya te A vAtanI prasannatA hatI ke teNe zruta ane cAritranI samyak ArAdhanA karI lIdhI, tethI temanI AMkhemAMthI AnandanA azru umaTI AvyA . temanA pradhAna ziSya yazeAbhadre Anu kAraNa pUchyuM-AcArye kahyuM-manaka mArA saMsArapakSI putra hatA tethI gheADA snehabhAva jAgRta thaI gayA. te ArAdhaka thayA te prasannatAnA viSaya che. tenI ArAdhanA mATe me A AgamanuM niyUhaNa karyuM che. have Anu zu karavu ? sa Mghe cintana karI pachI eve niNaeNya lIdhe ke Ane yathAvat -jema che tema rAkhavu. A manaka jevA aneka zramaNAnI ArAdhanAnuM nimitta banaze. tethI tenA viccheda na karavA.2 prastuta nirNaya lIdhA pachI dazavaikAlikanu vartamAnamAM je rUpa che tene adhyayanakramathI sakalita karavAmAM AvyuM. mahAnizIthanA abhimatAnusAra pAMcamA ArAnA cheDe agasAhitya pUrNa rUpathI vicchinna thai jaze. te vakhate duSpasaha muni dazavaikAlikanA AdhAre sayamanI sAdhanA karaze ane peAtAnA jIvanane pavitra banAvaze. bhagavAna mahAvIra pachI sudhAsvAmI ane temanA uttarAdhikArI jaMbusvAmI thayA ane tyArapachI trIjA AcAya prabhavaravAmI thayA. temaNe peAtAnA uttarAdhikArInA saMbaMdhamAM vicAra vimarzakA parantu kAipaNa ziSya AcAryapadane cagya na jaNAye eTale gRhasthA taraph najara nAkhI. tyAre rAjagRhamAM zaSyabhava brAhmaNa je yajJa karI rahyA hatA, te cegya lAgyA. AcArya rAjagRha AvyA. zaSyabhavanI pAse sAdhuene meAkalyA. temanI preraNAthI tee AcAryanI pAse avyA, sambuddha thayA ane pravrajyA grahaNa karI. 28 varSanI umare tee zramaNa banyA hatA tethI davekAlikane racanAkALa vIra ni. sa. '7ranI AsapAsa mAnavAmAM Ave che ane te vakhate prabhavasvAmI vidyamAna hatA.3 31. vinTaranitye vIra nivANunA 98 vaSa khAdya dazavaikAlikanI racanAnA kALa mAnya cheja ane prA. ema.bI. paTavardhanane paNa Aja abhiprAya che parantu paTTAvaliyAnA kALanirNaya pramANe temanA kathananA meLa khAtA nathI. daza kAlikanA 10 adhyayane che. temAM pAMcamAM adhyayananA 2 ane navamAnA 4 uddezaka che. bAkInA adhya yAne uddezaka nathI. ceAthu tathA navamuM adhyayana gadya-padyAtmaka che. zeSa badhA adhyayane padyAtmaka che. TIkAkAre dazavaikAlikanA padyonI saMkhyA pa09 ane cUlikAenI sakhyA 34nI batAvI che, jyAre cUrNikAre padya 536 ane cUlikAe 33 matAvyAM che. dazavaikAlikanu prathama adhyayana 'drumapuSpikA' nAmanuM che. dhama zuM che ? A ciraMtana cintya prazna saddAthI rahyo che. tenu samAdhAna e che ke je AtmAnuM utkRSTa hita sAdhe te dharma. jemAM ahiMsA, saMyama ane tapa hAya te ja magaLa che. ahiMsaka zramaNe AhAra kevI rIte grahaNa karavA joie tene mATe madhukara (bhamarA)nuM rUpaka ApIne atAvyu che, ke jema madhukara puSpAmAMthI svabhAvasiddha rasa grahaNa kare che tevI ja rIte zramaNAe gRhasthAnA gharamAMthI jyAM bheAjana, pANI vi. svAbhAvika rUpathI taiyAra thAya che eve prAsuka AhAra graDaNa karavA joIe. madhukara phUlAne jarApaNu dubhavyA vagara thADA thADo rasa pIe che, tevI ja rIte zramaNa paNa thoDuM thoDuM grahaNa kare. madhukara eTala madha grahaNa kare che jeTaluM uddarapUrti mATe Avazyaka hAya. te bIjA divasa mATe sa Mgraha karatA nathI. tevI ja rIte zramaNa 1. dazavaikAlika agastyasiMha cUrNi. 2. ANaMdaanupAyuM kAsI si MbhavA tahiM gherA sabhaA ya pucchA kahaNA A vilaNA saMghe 3. dazavaikAlika eka samIkSAtmaka adhyayana pR. 16-17 4. A History of Indian Literature Vol. II page 47 F.N.I. 5. The Dasvaikalika Sutra: A Study Page 9. AgamasAra dAhana For Private Personal Use Only 283 www.janelibrary.org Page #593 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivarya paM. nAnasanTejI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha saMyama nivAha mATe Avazyaka hoya teTaluM grahaNa kare, vadhu saMcaya na kare. madhukara ke eka vRkSa athavA eka phUlamAMthI ja rasa lete nathI paraMtu vividha phUlamAMthI rasa grahaNa kare che. tevI ja rIte zramaNa paNa kaIka amuka gAma, ghara ke eka ja vyakita upara Azrita na rahetAM sAmudAyikarUpathI AhAra grahaNa kare che. Ama A adhyayanamAM ahiMsA ane tenA prayoganuM racanAtmaka varNana karavAmAM AvyuM che. bIjA adhyayanamAM dhRtinuM varNana che. dharma vinA dhRti TakI zake nahi. sAdhu rathanemi rAjemanI pAse viSayasevananI prArthanA kare che. rAmatI temane saMyamamAM daDha rahevA mATe upadeza Ape che ane ke sapa agnimAM baLIne pitAnA prANone tyajI de che paNa vamelA viSane pAchuM cATano nathI tevI ja rIte sAdhake paNa choDI dIdhelA viSayabhoganuM kadI paNa sevana na karavuM joIe. trIjA avayanamAM anAcArane ulekha che. jene dharmamAM dhRti nathI hotI tene mATe AcAra ane anAcArano kaI bheda hotuM nathI. dhRtimAna sAdhaka ja AcAranuM pAlana kare che ane anAcArathI bace che. je vyavahAra zAstrasaMmata hoya che, jemAM ahiMsAnI pramukhatA che te AcAra kahevAya che. bAkI badhuM anAcAra che. anAcAra anAcaraNIya che. zramaNo mATe dezika bhojana, kRtajana, AmaMtrita bhajana, anya sthaLethI lAveluM bhojana, rAtribhejana, snAna, gaMdha, vilepana, mALA, vIjaNa, gRhasthapAtra, rAjapiMDa, daMtadhAvana, dehavibhUSA Adi anAcAronuM AmAM vistArathI varNana che. keTalAka anAcAranA sevanamAM pratyakSa hiMsA che. keTalAkanA sevanathI te hiMsAnuM nimitta bane che ane keTalAka hiMsAnA anumodana karanAra che. keTalAka kAryo svayaMmAM doSapUNa nathI paraMtu pachIthI zithilAcAranA hetu banI zake che tethI temanuM varjana karavAmAM AvyuM che. A pramANe anAcAra sevanamAM aneka dene heta rahelA che. keTalAka niyama utsargavidhimAM anAcAra gaNAya che paraMtu apavAdavidhimAM te anAcAra mAnavAmAM AvatA nathI. cothA adhyayanamAM 'paTajIvanikAya'nuM nirUpaNa che. AmAM AcAranirUpaNa pachI pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspati ane trasa AdinuM vistArathI varNana che. pAMca mahAvratanA svarUpanuM kathana karatAM batAvyuM che ke muni saceta pRthvI de nahi tema bhede nahi. SaTa javanikAyane kRta, kArita tathA anumena-na, vacana ane kAyAthI hAni, duHkha, saMtApa na pahoMcADe. paMca mahAvrata tathA cha rAtribhojananA raba dhamAM vistArathI cintana karyuM che. pratyeka kriyAmAM vivekanI jarUriyAta para bhAra mUktAM kahyuM che ke-yatanA (viveka)thI cAle, beso, sUe, khAo, pIo, bolo te pApakama lAgatuM nathI. pahelAM jJAna che pachI dayA che, je ajJAnI che te zreya ane pApakArI mAgane jANa nathI. je jIvone paNa jANatA nathI, ajIne paNa jANatA nathI te saMyamane kevI rIte jANaze ane kevI rIte pALaze ? mATe zramaNa-zramaNI tathA AtmasAdhakoe satata sAvadhAna rahIne chakAyanA jIvonI virAdhanAthI pitAnA AtmAne bacAvo. pAMcamA adhyananuM nAma "piDeSaNa adhyayana che. piDa zabda "piDI saMghAte dhAtuthI bane che. jeno artha thAya che sajAtIya athavA vijAtIya Thosa vastuonuM ekatrita thavuM, te ghanIbhUta vastu piDa kahevAya che. jene paribhASAmAM azana, pAna, khAdha ane svAdya A badhA mATe piMDa zabda prayukta thAya che. aiSaNuM zabda gaSaNeSaNa, grahaNeSaNa ane paribhegeSaNAnuM saMkSipta rUpa che. prastuta adanamAM piMDanI gaSaNa arthAta zuddhAzuddhanA vivekapUrva grahaNa levA) ane paribhoga (khAnA)nA niyamonuM varNana hovAthI AnuM nAma piMDeSaNA che. gAma athavA nagaramAM bhikSA mATe zramaNoe zanaiH zanaiH zAntacittathI bhramaNa karavuM joIe. mArgamAM 4 hAtha bhUmi sudhI daSTi paDe e rIte avalokana karatAM cAlavuM joIe. bIja harita-vanaspati, pRthvIkAya, apakAya, beIndriya, teIndriya Adi jIvonI hisAthI bacIne upayogapUrvaka cAlavuM joIe. saceta rajathI kharaDAyelAM paNa kelasA, rAkha, ke chANAdi DhagalAM upara paDI na jAya tenuM dhyAna rAkhavuM joIe. varasAda varasato hoya, jhAkaLa paDatI hoya, jerathI pavana phukAtA hoya ane rastAmAM sapAtika jIvo chavAI gayA hoya, vezyAno mahollo hoya, kUtaro, taratanI vayAelI gAya hoya, madamasta Akhale, hAthI, gheDA, bALakanuM kIDAsthAna, kalaha ane yuddha thatuM hoya te mAge bhikSA vi. mATe zramaNe na javuM joIe. jaladI jaldI, vArtAlApa karatA ke hasatA-hasatA bhikSA mATe gamana Jain Ed36% International tavadarzana CT Shorary.org Page #594 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pam garUdeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha na kare. niSiddha ane aprItikArI kuLomAM bhikSAthe na jAya. gheTAM, bakarAM, bALaka, kUtarA ane vAcharaDA vi.nuM atikramaNa karI gharamAM praveza na kare. garbhiNI athavA stanapAna karAvatI bALakane eka bAju haDaselI AhAra ApavA ubhI thatI mahilA pAsethI AhAra grahaNa na kare paratu nidoSa bhikSAvRtti grahaNa kare. piDeSaNunA bIjA uddezakamAM batAvyuM che ke bhikSue samaya para bhikSA mATe javuM ane samaya para pAchA vaLavuM. bhikSue gocarI mATe jatA mArgamAM na besavuM tema UbhA UbhA kathA na karavI. cha8 adhyayananuM nAma "mahAcAra kathA che. trIjA adhyayanamAM mAtra anAcAranA nAmono nirdeza ane ullekha karyo hato, jyAre prastuta adhyayanamAM anAcAranA vividha pAsAMone sparzavAmAM AvyA che. tyAM utsarga ane apavAdanI carcA karI nathI paraMtu A adhyayanamAM utsarga ane apavAdanI paNa carcA karI che. prAraMbhamAM vratanuM pAlana karavAnuM batAvyuM che. jIvonI rakSA, gRhasthanA pAtrane upayoga na kare, palaMga tathA gRhasthanA Asana upara na besavuM, snAna na karavuM, zarIranI zebhAno tyAga kara vi. cayanuM nirUpaNa che. badhA ja jIvavA Icche che tethI nigraMtha zramaNa prANavadhano tyAga kare che. zramaNa mithyA bhASaNa na kare, saceta ke aceta, alpa athavA bahu vastuno parigraha eTale sudhI ke dAMta khotaravA mATenuM taNakhaluM paNa rajA vagara-yAcanA karyA vagara grahaNa na kare. maithuna adharmanuM mULa che tethI nigrantha maithuna sevanane tyAga kare che. vastra, pAtra Adi parigraha nathI paraMtu mUcchA e parigraha che. mATe vastuo pratyenI mUcchane parityAga kara. tathA bhikSue rAtribhojanano tyAga karavo vi. sAdhakanA AcAranuM AmAM varNana che. sAtamA adhyayananuM nAma "vAkayazuddhi' che. prastuta adhyayanamAM asatya ane satyAsatya bhASAnA prayogano niSedha karavAmAM Avyo che. bhASAnA A baMne prakAra sAvadha che paraMtu asatyAmRSA (vyavahArabhASA) bhASAnA prayogano niSedha paNa karyo che ane vidhAna paNa karyuM che. zramaNa mATe zuM vakatavya che ane zuM avakatavya che tenuM ghaNuM ja sUkSma vivecana A adhyayanamAM che. bolatAM pahelAM ane bolatI vakhate keTalI sAvadhAnI apekSita che te vAtanuM AmAM pratipAdana karatAM kahyuM che ke kaThera ane aneka prANiyone trAsa utpanna karanArI satya vANI paNa na bole, kAraNa ke tethI pApane baMdha thAya che. kANAne kANo, napuMsakane napuMsaka, rogIne rogI ane corane cora kahIne na bolAve. gRhasthane Ave, bese, A kare, ahIMthI jAo athavA UbhA raho evI bhASA paNa na bole. je bhASA pApakarmanuM anumodana karanArI hoya, bIjA mATe pIDAkAraka hoya evI bhASA kedha, lobha, bhaya ane hAsya ne vazIbhUta thaIne paNa sAdhue bolavI na joIe. AThamAM adhyayananuM nAma "AcAraprasiddhi che. AcAra eka nidhi che, te nidhine prApta karI zramaNe kevI rIte rahevuM joIe tene dizAnideza AmAM karyo che. praNidhino bIjo artha ekAgratA, sthApanA athavA prayoga paNa thAya che. jema tenI, UlaTI lagAma azva sArathine unmAge kheMcI jAya che tevI ja rIte dupraNihita-svacchandrapaNe vartatI indriye zramaNa avaLe mArge dorI jAya che tethI zramaNe kaSAyAdino nigraha karI mananuM supraNidhAna (AtmA tarapha vALavuM) karavuM joIe. A ja vAtanuM zikSaNa A adhyayanamAM ApavAmAM AvyuM che tethI tenuM nAma che. mana, vacana kAyAthI zramaNe cha kAyanA je pratye ahiMsaka AcaraNa karavuM joIe. saMyatAtmAe pratidina pAtra, kebala, zA maLAdi tyAganI bhUmi, saMthArA tathA AsananI ekAgra cittathI pratilekhanA karavI joIe. kAnane priya lAge tevA zabdomAM rAgabhAva-Asakti na kare. bhayaMkara tathA kaThora sparzane zarIra dvArA sahana kare. sudhA-pipAsA Adine adAnabhAve sahana kare kAraNa ke dehaduHkhane mahAphaLa batAvyuM che. jyAM sudhI ghaDapaNa AvyuM nathI, vyAdhi kaSTa ApatI nathI, Indriya kSINa thaI nathI tyAM sudhImAM dhamanuM AcaraNa karI levuM. kedha protino nAza kare che, mAna vinayane naSTa kare zaza kare che ane lebha sarva guNane bALI bhasmIbhUta kare che. tethI kene upazamanathI, mAnane mRdutAthI, mAyAne RjutAthI ane lebhane saMtoSathI jItavo joIe. zramaNa-sAdhake pUchayA vagara na bolavuM joIe. koInI sAthe vArtAlApa thato hoya to vacce na bole, cADI-cugalI na kare temaja kapaTapUrNa asatya na bole. AgamasAra dehana 285 Page #595 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivaTa 5. nAnajI mahArAja jamazatAli navamA adhyayananuM nAma "vinayasamAdhi che. tenA cAra "uddezaka che jenAgomAM vinayano prayoga AcAra tathA tenI vividha dhArAonA artha mAM thayo che. vinayano artha kevaLa namratAja nathI, paraMtu AcAra che. vinayanI be pramukha dhArAo che.-anuzAsana ane namratA. bauddha sAhityamAM paNa vyavasthA, vidhi tathA anuzAsananA arthamAM vinaya zabda vyavahata thayA che. prathama uddezakamAM AcAryanI sAthe ziSyanuM vatana kevuM hovuM joIe tenuM nirUpaNa che. * aNutanA va gao vi saMto" ziSya anaMtajJAnI guru pahelAM thaI jAya to paNa te AcAyanI ArAdhanA tevIja rIte karato rahe jevI rIte te pUrve karato hato. jenI pAro dhamapada zIkhe che tene avazya vinaya karavo joIe. mana, vANI ane zarIrathI namra rahe. AzIviSa pI kuddha thaI jAya to te prANone harI lIdhA sivAya bIju vadhAre kaI karI zakato nathI, paranta AcArya je aprasanna thaI jAya to adhine kAraNe jIvane mokSanI prApti thatI nathI. je saguruonI AzAtanA kare che te evI vyakti je che, ke je agnine pitAnA pagataLe kacarI olavavA Icche che athavA je pagathI Thokara mArI AziviSa sapane kuddha kare che athavA je jIvavAnI kAmanAthI halAhala viSanu pAna kare che. bIjA udezakamAM avinaya ane vinayane bheda batAvyuM che. avinIta vipattimAM paDe che ane vinIta saMpatti ne prApta kare che. avinIta asaMvibhAgI hoya che. je saMvibhAgI nathI te mokSa prApta karI zakato nathI. je AcArya ane upAdhyAyanI sevA zuzruSA kare che tenI zikSA pANIthI sIMcelA vRkSanI jema vadhatI jAya che. trIjA uddezakamAM kahyuM che ke nAnI uMmara hoya chatAM dIkSA paryAyamAM je jayeSTha che te pUjanIya che, je pAchaLathI avarNavAda bolate nathI, sAme virodhI vacana kahate nathI, je nizcayakArI ane apriyakArI bhASA bela nathI te pUjya che. cothA uddezakamAM cAra samAdhinuM varNana che. samAdhino artha thAya che hita, sukha athavA svAstha samAdhi cAra prakAranI che-vinayasamAdhi, kRtasamAdhi, tapasamAdhi; ane AcArasamAdhi. A cArenA cAra-cAra bheda batAvyA che. dazamuM adhyayana "sabhakSu' nAme che, jenI AjIvikA mAtra bhikSA che te bhikSu kahevAya che. saMvega, nirveda, viveka, suzIla-saMsarga, ArAdhanA, tapa, jJAna, darzana, cAritra, vinaya, zAnti, mArdava Adi bhikSunAM lakSaNo che. je chakAyanA jIne pitAnA samAna mAne che, pAMca mahAvratanI ArAdhanA ane pAMca Ane nirodha kare che te bhikSu che. je hAthathI saMyata hoya, pagathI saMyata hoya, vacana ane indriyathI saMyata hoya, adhyAtmarata hoya, je sUvAthane jANe che te bhikSu che. che madane tyAga karI dharmadhyAnamAM lIna rahe che te bhikSu kahevAya che. A AgamanI be cUlikAo che. prathama cUlikAnuM nAma "rativAkyA che. prANIne-jIvone asaMyamamAM saheje rati ane saMyamamAM arati hoya che. jevI rIte caMcaLa gheDe lagAmathI ane mamatta hAthI aMkuzathI vaza thaI jAya che tevI rIte AmAM batAvelI 18 sthAnanuM cintana karavAthI caMcaLa mana sthira thAya che vi.nuM varNana karyuM che. bIjI cUlika "vivitta carcA che. temAM zramaNanI carcA, guNa ane niyamonuM nirUpaNa che. zramaNe madha, mAMsa AdinuM sevana na karavuM joIe. keInI ISyA na karavI joIe. vikRtione tyAga karI punaH punaH kAyotsaga kare ane svAdhyAya tathA yugamAM rata rahevuM joIe. AtmAnI rakSA mATe bhAra mUkatA kahyuM. ke saMpUrNa yatnathI AtmAnI viSaya-kaSAyAdithI rakSA karavI joIe. A ja saMpUrNa dazavaikAlika sUtrano sAra che. naMdIsUtra naMdI ane anuyogadvAra A banne Agama "cUlikA" sUtranA nAmathI oLakhAya che. cUlikA zabdano prayoga tevA adhyayana ane grantha mATe thAya che jemAM viziSTa viSayonuM varNana tathA vaNita viSaye upa AvyuM hoya. dazavaikAlika ane mahAnizIthanA ane paNa cUlikAe -cUlA-cUDAonA nAme upalabdha thAya che. 286 tavadarzana www.janenbrary.org Page #596 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * ** - va pa jAnajI mahArAi jamAtAki rakatotha , cUlikAne vartamAnayuganI bhASAmAM "granthanuM pariziSTa ema kahI zakAya. nandI ane anugadvAra paNa Agama sAhityanA adhyayana mATe pariziSTanI garaja sAre che. nadIsUtramAM pAMca jJAnanuM vistArathI nirUpaNa che. niryukitakAre "naMdI' zabdane jJAnano paryAyavAcI mAnela che. nadIsUtranI racanA gadya ane padya bannemAM thaI che. AmAM eka adhyayana che, 700 zleka parimANa mULapATha che, pa7 gadyasUtra che ane 97 padyagAthAo che. sava prathama sUtrakAre bha. mahAvIrane namaskAra karela che. tatpazcAt jainasaMgha, 24 tirtha kara, 11 gaNadhara, jinapravacana, sudhamAM Adi sthavirene stutipUrvaka namaskAra karyA che. ahIM je sthavirAvalI-guruziSya paraMparA-prastuta karela che te kalpasUtranI sthavirAvalIthI pRthaka che. prastuta AgamamAM zramaNa bhagavAna mahAvIra pachInI sthavirAvalI A pramANe che. 1. sudhama, 2. jaMbU, 3. prabhava, 4. zaJbhava, pa. yazebhadra, 6. saMbhUtavijaya, 7. bhadrabAhu, 8 sthUlibhadra, 9. mahAgirI, 10. suhasti, 11. baliI, 12. svAti, 13. zyAmArca, 14. zADilya, 15. samudra, 16. maMgu, 17. dharma, 18. bhadragupta, 19. vaja, 20. rakSita, 21. nandala (Anandala), 22. nAgahasti, 23. revatI nakSatra, 24. brahmadIpakasI ha, 25. RndrilAcArya, 22. himavaMta, 27. nAgAjuna, 28. zrI gevinda, 29. zrI bhUtadina, 30. lauhitya ane 31. duSyagaNI. kalpasUtranI sthavirAvalI A pramANe che : 1. sudhama, 2. jaMbu, 3. prabhava, 4. zayyabhava, pa. yazabhadra, 6. saMbhUtivijya, 7. libhadra, 8. suhasti, 9. sutasupratibaddha, 10. Indradina, 11. dina, 12. sihagiri, 13. vaja, 14. zrIratha, 15. puSyagiri, 16. phalyumitra, 17. dhanagiri, 18. zivabhUti, 19. bhadra, 20. nakSatra, 21. rakSa, 22. nAga, 23. jehila, 24. viSNu, 25. kAlaka, 26. saMpalita bhadra, 27. vRddha, 28. sa ghapAlita, 29. zrI hasti, 30. Aryadharma, 31. siMha, 32. kAzyapagetrI dharma, 33. zADilya, 34. devaddhigaNI. maMgalAcaraNamAM zAstrakAre saMghane nagara, caka, ratha, kamaLa, candra, sUrya, samudra ane merUnI upamA ApI che ke je saMghanA mahatvane pradIpta kare che. tyAra bAda arthagrahaNanI gyatA rAkhanAra zretAonuM 14 daSTAne dvArA varNana karyuM che. te daSTAnto A pramANe che. 1. zaila (parvata) ane ghana (vAdaLa), 2. kuTaka (ghaDA), 3. cAlaNI, 4. paripUrNaka, 5. haMsa, 6. mahiSa, 7. meSa, 8. mazaka, 9. jaLA, 10. bilADI, 11. jAhaka, 12. gAya, 13. bherI, 14. AbhIrI. A rUpake upara TIkAkAre vistArathI prakAza pADe che. zretAonA samUhane sabhA kahe che. te sabhA jJAyikA, ajJAyikA ane duvidagdhA ema traNa prakAranI che. jema haMsa pANIno parityAga karI dUdha pIe che tema guNasaMpanna puruSo dene cheDI guNene grahaNa kare che. AvA prakAranI puruSanI sabhA jJAyikA kahevAya che. je zretA mRga, siMha, kUkaDAnA baccAMnI jema ke maLa madhura prakRtinA hoya che tathA asaMskArita ratnonI jema ke I paNa rUpamAM tene AkAra ApI zakAya che te ajJAyika che ane evA zretAonI sabhAne ajJAyikA kahevAya che. je svayaM jJAtA nathI paraMtu pitAne ghaNo mATe jJAnI mAne che ane mUrkha vyakitao dvArA pitAnI mithyA prazaMsA sAMbhaLI vAyuthI bharelI mazakanI jema phUlIne daDe thaI jAya che tevI vyakita durvidagdha che. AvI vyakitanI sabhAne durvidagdhA sabhA kahevAya che. nadIsUtra "aMgabAhya" Agama che. AmAM jJAnanA saMbaMdhamAM je vistArathI vizleSaNa karavAmAM AvyuM che tene mULasrota sthAnAMga, samavAyAMga, bhagavatI, rAjapranIya, uttarAdhyayana Adi Agame che. te AgamamAM pAMca jJAnonuM saMkSepamAM nirUpaNa che, jayAre nadImAM jJAnavAdanuM pUrNarUpe vikAsanuM pratipAdana karyuM che. saMkSepamAM naMdIsUtranA jJAnavivecanane A prakAre samajI zakAya che. AgamasAra dohana 287 Page #597 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Dec southav. nAnathanaTa 2. nAnathajI mahArAja jamazatAdi = 0 jJAna 1. Abhinibadhika 2 zrata 3. avadhi 4. mana:paryava 5. kevaLa 1. pratyakSa 2. parokSa 1. IndriyapratyakSa nAIdriyapratyakSa - 1. Abhinidhika 2. zrata 1. avadhi 2. mana:paryava 3. kevaLa 1. kRtanizrita 1. zretrendriya pra. 2. cakSurindriya pra. 3. dhrANendriya pra. 4. jIhendriya pra. 5. spaze nidraya pra. 2. azratanizcita 1 avagraha 2 IhA 3 avAya 4 dhAraNuM vyaMjanAvagraha athavagra yAtikI nacikI karmanA pArimikI akSara anakSara saMkSi asaMsi samyaka miththA sAdi anAdi saparyasita aparyAvasita gamika agamika [ zrutanA kula 12 bheda]. aMgapraviSTa a gabAhya kAlika utkAlika jJAna AtmAno svAbhAvika guNa che. svAbhAvika guNa tene kahevAya che ke je guNa pitAnA AzrayabhUta dravyane tyAga nathI karatA. jJAnanA abhAvamAM AtmAnI kalpanA paNa thaI zakatI nathI. vyavahAranI dRSTie jJAna ane AtmAmAM bheda mAnavAmAM Avyo che, paraMtu nizcayanayanI daSTie jJAna ane AtmAmAM koI paNa prakArano bheda nathI. nadIsatramAM pahelAM AminibAdhika jJAna, zratajJAna, avadhijJAna, manaHpaye vijJAna ane kevaLajJAna : A pAMca prakAra jJAnanA batAvyA che. A pAMca jJAnanI pratyakSa ane parokSamAM vaheMcaNI karI che. pahelAM be parokSajJAna che jyAre - pratyakSajJAna che. pratyakSanA bIjI rIte be bheda karyA che-IndriyapratyakSa ane neIndriya pratyakSa. IndriyapratyakSanA zrotrendriyAdi 5 bheda ane noIndriya pratyakSanA avadhijJAna, mana parya yajJAna ane kevaLajJAna ema 3 bheda karyA che. tyAra bAda avadhijJAnanuM varNana karatAM kahyuM che ke je jJAnanI sImA hoya che tene avadhi kahe che. avadhijJAna mAtra rUpI padArthone ja jANe che. matimAna dravyoja tenA ya viSayanI maryAdA che. je rUpa, rasa, gaMdha ane sparza yukata che teja avadhine viSaya che. arUpI padArthomAM avadhinI gati ane pravRtti thatI nathI. cha dravyomAMthI mAtra pudagala dravya ja avadhino viSaya che, kAraNa ke zeSa pAMca dravya arUpI che. avadhijJAna be prakAranuM che- bhavapratyaya ane kSAyopathamika pratyaya. bhavapratyaya avadhijJAna 288 tattvadarzana Page #598 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'pUjya gurUdya kavivaya paM. nAnacaMdrajI mahArAja janaHzatAlida smRtigraMtha janmathIja thAya che ane te deve tathA nArAine ja hoya che. kSAyopathamika avadhijJAna ane tiryaMcAne thAya che. kSApazamika avadhijJAna tene kahevAya che ke je tadAvaraNa (avadhine rekanA) kame mAMthI je kamena udaya thaye che temano te nAza thAya che ane anudayanuM upazamana thAya che te kSAyopathamika avadhijJAna che. bIjA zabdomAM avadhijJAnano guNapratyaya (kSApazamika) tathA bhavapratyaya avadhijJAna paNa kahe che. kSApazamika avadhijJAnanA 6 prakAra che. (1) anugAmI-je jagyAe sthita jIvane avadhijJAna utpanna thAya che tyAMthI anyatra jatAM je jJAna netranI jema sAthe ne sAthe jAya te anugAmI zrApathamika avadhijJAna che. (2) ananugAmI-utpattikSetra sivAya anya kSetramAM jatAM je rahe nahi paNa cAlyuM jAya te ananugAmI avadhijJAna che. (3) vardhamAna-utpatti vakhate dhImuM hoya ane pachI anukrame vadhyA kare. (4) hIyamAna-utpatti vakhate ghaNuM tejavALuM hoya paNa pachI dhIme dhIme anukrame ghaTatu jAya. (5) apratipAtI-jIvanaparyanta rahenArUM athavA kevaLajJAna utpanna thatAM sudhI rahenArU (6) pratipAtI-utpanna thaI pachI je cAlyuM jAya te pratipAtI che. viSayanI draSTie avadhijJAna 4 prakAranuM che. (1) dravyanI daSTie-avadhijJAnI jaghanyathI anaMta rUpI dravyane jANe che ane utkRSTathI badhA rUpo dravyone jANe che. (2) kSetranI dRSTie-avadhijJAnI jaghanyathI AgaLanA asaMkhyAta bhAgane jANe che ane jue che ane utkRSTathI lekapramANa asaMkhya khaMDane (elekamAM) jANe che ne jue che. (3) kALanI daSTie-avadhijJAnI jaghanyathI AvalikAnA asaMkhyAtA bhAgane ane utkRSTathI utsarpiNI ane avasarpiNanA atIta tathA anAgata kALane jANe che ane jue che. (4) bhAvanI daSTie-avadhijJAnI jaghanyathI ghanya anaMta paryAne tathA utkRSTathI utkRSTo anaMta paryAne jANe tathA jue che. ahIM jaghanya ane utkRSTamAM je anaMta zabda AvyuM che te anaMta anaMta prakArano che tethI paraspara kaI prakArane virodha nathI. bIjI vAta-ahI je kSetra ane kALane jANavA chatAM jovAnuM batAvyuM che te mAtra vicAra che. vastutAe temAM rahelA padArthone jANe tathA jue che. mana:paryavajJAna manuSyagati sivAya anya koI gatimAM thatuM nathI. manuSyamAM paNa saMyata manuSyane thAya che. asaMyatane nahIM. manaHpayoya jJAnane artha chemanuSyanA mananA citita athane jANanArUM jJAna. mana eka prakAranuM pagalika dravya che. jayAre mANasa koI viSaya vizeSano vicAra kare che tyAre tenA mananuM aneka prakAranI paryAyamAM parivartana thatuM rahe che. manaH5rya vijJAnI mananI te vividha payone sAkSAtkAra kare che. te sAkSAtkAramAM tene khabara paDe che ke vyakita atyAre amuka bAbata ciMtavI rahela che. A jJAna mananA pravartaka athavA uttejaka pudgala dravyone sAkSAta jANanAruM jJAna che. bIjA zabdomAM ema kahI zakAya ke mananA pariNamananuM AtmA dvArA sAkSAta pratyakSa karIne mAnavIna cihnita ane jANI levuM te manaH paryAya jJAna che. A jJAna manapUrvaka nathI hotuM paraMtu AtmapUrvaka hoya che. mana te tene viSaya che. jJAtA sAkSAt AtmA che. mana:paryava jJAnanA jumati ane vipulamati ema be prakAra che. RjumatinI apekSAe vipulamatijJAna adhika vizuddha hoya che. nAjumatinI apekSA vipulamati mananA sUkSma pariNAmane paNa jANI zake che. bannemAM bIje phera e che ke ajamati pratipAtI che eTale ke utpanna thayA pachI naSTa paNa thaI jAya che parantu vipulamati kevaLajJAnanI prApti sudhI TakI rahe che. banne prakAranA mana:paryava jJAnanuM cAra prakAre cintana karavAmAM AvyuM che. dravyanI draSTithI sajumati mana:paryavajJAnI anaMtapradeza anaMta kone jANe che parantu vipulamati manaH paryAvajJAnI tethI vadhu spaSTa, vizuddha ane vipula jANe che. AgamasAra dAhana 209 Page #599 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patra degha DAghavaya pa. nAnarataMdrajI mahArAja jamatA.9da ramatiprathA kSetranI daSTithI-jumati manaH paryAvajJAnI ochAmAM ochA AMgaLanA asaMkhyAtamAM bhAgane ane vadhumAM vadhu nIce ratnaprabhA pRthvInA chelA pratara sudhI ane upara jyotiSka vimAnanA uparitala paryanta ane tiryakalokamAM aDhI dvipanA saMjJo pacendriya paryApti jIvonA mane gata bhAvane jANe che ane vipulamati teja kSetrane aDhI AMgaLa adhika vipula, vizuddha tathA spaSTa jANe che. - kALanI daSTie - ajumati 5 pamanA asaMkhyAtamA bhAge bhUta tathA bhaviSyane jANe che ane vipulamati tethI kaMIka vadhAre vizuddha tathA spaSTa jANe che. bhAvanI daSTie - kAjumati anaMtabhAne (bhAvanA anantamAM bhAgane) jANe che. vipulamati kaMIka vadhu vistAra pUrvaka tathA spaSTa rUpathI jANe che. kevaLajJAnamAM kevaLa zabdano artha eka athavA sahAya-madada vinA paNa thAya che. jJAnAvaraNIya karma naSTa thavAthI jJAnanA avAntara bheda maTI jAya che ane jJAna eka thaI jAya che. tyAra pachI mana tathA idrinA sahayoganI AvazyakatA nathI rahetI tethI te kevaLa kahevAya che. kevaLa zabdane bIjo artha thAya che "zuddha. jJAnAvaraNIya karmanA naSTa thavAthI jJAnamAM kiMcit mAtra paNa azuddhine aMza nathI rahetuM tethI kevaLa kahevAya che. kevaLa zabdane trIjo artha "saMpUrNa paNa thAya che. jJAnAvaraNIya karmane saMpUrNa kSaya thavAthI jJAnamAM thoDI paNa apUrNatA rahetI nathI tethI te 'kevaLa" kahevAya che. kevaLa zabdane cotho artha asAdhAraNa thAya che. jJAnAvaraNIya karmanA kSaye jevuM jJAna thAya che tevuM jJAna bIjuM hotuM nathI, tethI te "kevaLa" kahevAya che. kevaLa zabdano pAMcame artha "ananta' thAya che. jJAnAvaraNIyanA naSTa thavA para je jJAna utpanna thAya che te pharI kadI paNa AvRtta thatuM nathI tethI te kevaLa" kahevAya che. - jaina paraMparAnI daSTie kevaLajJAnane artha sarvajJatA che. kevaLajJAnI kevaLajJAna utpanna thatAM ja loka ane alekane jANavA lAge che. kevaLajJAnane viSaya sarva dravya ane sarva paryAya che. kaI paNa vastu-dravya ke paryAya e nathI ke je kevaLajJAnI na jANatA hoya. chae dravyanI vartamAna, bhUta ane bhaviSyanI jeTalI paNa paryA che te badhI kevaLajJAna viSaya che. AtmAnI jJAnazakitano pUrNa vikAsa te kevaLajJAna che. jyAre pUrNa jJAna thAya che tyAre apUrNajJAna svataH naSTa thaI jAya che. apekSA daSTie kevaLajJAnanA be prakAra batAvyA che. (1) bhavastha kevaLajJAna ane (2) siddha kevaLajJAna. bhavasthanA sagI ane agI ema be bheda che. sagInA paNa prathamasamaya sagI bhavastha kevaLajJAna ane aprathamasamaya sagI bhavastha kevaLajJAna athavA carama ane acarama sagI bhavastha kevaLajJAna. sidha kevaLajJAnanA be bheda che - anaMtara ane paraMparA anaMtara sidhdha kevaLajJAnanA tIrthasidhA, atIrthasidhA vi. 15 bheda che. ane paraMpara sidadha kevaLajJAnanA aprathama, dvisamaya yAvat anaMtasamaya siddha kevaLajJAna. sAmAnyarUpathI dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI daSTie kevaLajJAnanuM cintana karavAmAM AvyuM che. A pramANe pratyakSa jJAnanI carcA-vicAraNA pachI apratyakSajJAnanI carcA karavAmAM AvI che. parokSajJAna AbhinibAdhika ane kRtajJAna ema be prakAranuM che. Abhinibodhikane matijJAna paNa kahevAya che. tattvArthasUtramAM - mati, mRti, cintA ane Abhinibodhakane ekAryavAcI batAvyA che. je jJAna Indriyo ane mananI sahAyatAthI thAya tene matijJAna kahe che. matijJAna pachI je jJAna, cintana ane manana vaDe paripakava thAya che te zratajJAna kahevAya che. zrutajJAna thavA mATe zabdazravaNa Avazyaka che. zabdazravaNa matinI antagata che kAraNa ke te zrotra (kAna) ne viSaya che. jyAre zabda saMbhaLAya che tyAre tenA arthanuM samaraNa thAya che. zabdazravaNarUpa je pravRtti che te matijJAna che. tyAra pachI zabda ane arthanA vAca-vAcaka bhAvanA AdhAre thanAruM jJAna te zrutajJAna che. tethI matijJAna kAraNa che ane zrutajJAna kArya 290 tavadarzana www.janelibrary.org Page #600 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva vidhaya paM. nAnayajI mahArAja jana mazatAhida smRtigraMtha che. matijJAnanA abhAvamAM zratajJAna kadApi saMbhave nahi. zratajJAnanuM ataraMga (mukhya) kAraNa te zratajJAnAvaraNane kSayopazama che, ane matijJAna tenuM bahiraMga kAraNa che. bIjA zabdomAM kahevuM hoya te Idriya ane manojanya eka dIrgha jJAnavyApArane prAthamika aparipakava aMza matijJAna che. ane uttaravatI-paripakava tathA spaSTa aMza zratajJAna che. je jJAna bhASAmAM utArI zakAya te RtajJAna che ane je jJAna bhASAmAM utare tevA paripAkane prApta na thayuM hoya te matijJAna che. matijJAnane je dUdha kahIe to zratajJAnane khIra kahI zakAya. samyagadaSTi ane mithyASTi pAtranI apekSAe anukrame matijJAna ane zrutajJAna tathA matiajJAna ane zrutajJAna kahevAya che. Abhinidhika jJAnanA be bheda batAvyA che. zratanizrita ane azrutanizcita. azrutanizritanA autpAtikI, vinayajA, karmA ane pariNAmikI Ama buddhinA cAra bheda karyA che. joyA vagara, jANyA vagara ke sAMbhaLyA vagara padArthone tathA bhAvane tatkALa vizuddha rUpathI je grahaNa karI zake tevI buddhi autikI kahevAya che. A buddhi kaI paNa prakAranA pUrva abhyAsa athavA anubhava vinAja utpanna thAya che. sUtrakAre A autpAtikI buddhinuM svarUpa vizeSarUpathI spaSTa karavA mATe sattAvIsa dRSTAntano saMketa karyo che. paranta caNi ane vRttimAM te dRSTA upara vizeSa prakAza nAkhavAmAM AvyA che. - vaiyikI buddhinuM lakSaNa batAvatAM kahyuM che ke kaThaNa kAryabhArane vahana karavAmAM samartha, dharma, artha ane kAmarUpa trivargane varNana karanAra, sUtra ane tenA arthano sAra grahaNa karanAra tathA A loka ane paralokamAM phaLa ApanAra, vinayathI utapana thanArI buddhine vanacikI kahe che. A badhinuM svarUpa samajAvavA mATe 15 daSTAMte ApyA che. karma budhi te che ke je ekAgra cittAthI kAryanA pariNAmane jue che. aneka kAryonA abhyAsanA cintanathI je vizALa ane vidvAjanethI prazasita che. A buddhinuM svarUpa spaSTa karavA mATe 12 daSTAne ApyA che. pariNAmikI budhi te che ke je anumAna, hetu ane daSTAntathI viSayane siddha kare che. AyuSyanA paripAkathI puSTa ane Ihalaukika unnati evaM mokSarUpa nizreyasa pradAna karanArI che. A buddhinuM svarUpa samajAvavA mATe 21 daSTAne ApyA che. A cAre buddhinA je udAharaNa ApavAmAM AvyA che te badhA rucikara ane jJAnavardhaka che. kRtanizcita matijJAnanA avagraha, Iha, avAya ane dhAraNA A cAra bheda pADyA che. avagrahanA paNa arthAvagraha ane vyaMjanAvagraha ema be bheda che. vyaMjanAvagrahanA zrotrendriya vyaM. dhrANendriya vyaM. rasanendriya vya. ane sparzendriya vyaMjanAgraha ema 4 bheda che. arthAvagrahanA zretrendriya, cakSurindriya, ghrANendriya, rasenendriya sparzanendriya ane neIndriya janita ema che bheda che. evI ja rIte IhAavAya ane dhAraNAnA paNa 6-6 bhedo thAya che. A pramANe matijJAnanA kula 28 bheda thAya che. avagraDa eka samaya pUratuM rahe che. IDA ane avAyanI sthiti anarmanI che ane dhAraNa saMkhyAta ane asaMkhyAta kALa sudhI Take che. matijJAna dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI apekSAe cAra prakAranuM che. dravya-kSetrAdinI apekSAe matijJAnI sAmAnya rUpathI badhA padArthone jANe che, paraMtu dekhato nathI. zrutajJAnanA 14 prakAra che. akSaradyuta, anAra, saMgni, asaMgni, samAka, mizrA, sAdi, anAdi saparyavasita, aparyavasita, gamika, agamika, aMgapraviSTa, anaMgapraviSTa. AmAMthI akSarazratanA saMjJAkSara, vyaMjanAkSara ane labdhi akSara Ama traNa bheda che ane temanA grAnTendriya AdinA bhedathI 6 prakAra che. anakSaradyuta zvAsecchavAsa levA, chIMkavuM, khAMsavuM Adi aneka prakAranuM che. saMnnithuta, kAlikI, hetuvAdyapadezikI ane daSTivAde padezikI-A pramANe traNa prakAranI saMjJAnI apekSAe traNa prakAranuM che. AnAthI viparIta lakSaNavALuM asaMnnizruta che. sarvajJa, sarvadazI, tIrthakarapraNIta dvAdazAMgI gaNipiTaka samyakathata che, ane te AcArAMgathI daSTivAda sudhI che. samyagdaSTi mATe svakRta ane parakRta A banne samyakSuta che, ane mithyAdaSTi mATe sabhyazrata paNa mithyA thaI jAya che. mithyAzrutanA nAma A pramANe batAvavAmAM AvyA che-bhArata, rAmAyaNa, bhImAsurakta, zakunarUta vi. AgamasAra dohana 291 Page #601 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha pUrvokta dvAdazAMgI paryAyArthika nayanI apekSAe sAdi ane sapa vasita-sAMta che ane dravyArthika nayanI apekSAe anAdi ane aparyavasita-anaMta che. je sUtranI Adi, madhya ane aMtamAM kaiMka vizeSatAnI sAthe pharI pharI ekaja pAThanuM uccAcchu thatuM heAya te gamikazruta kahevAya che. jemake-draSTivAda. tethI viparIta agamikazruta che jemake-mAcArAMga vi. agapraviSTa ane agabAhya zrutanA agAu paricaya apAI gayA che tethI sujJajanee tyAM joi levuM evuM vinamra sUcana che. aMte zrutajJAnanA upasahAra karatAM zAstrakAra batAve che ke zrutajJAnanuM jJAna tevA sAdhakane thaze ke je suzruSA (zravaNechA), pratirRcchA, zravaNu, grahaNu, ihA, apeha, dhAraNA ane AcaraNa A ATha guNAthI yukata haze. nadIsUtranuM AgamasAhityamAM ghaNuM gahana gaurava ane mahattva rahyuM che, kAraNa ke AmAM bhAvama'galarUpa pAMca jJAnAnu varNana che. Agama athavA zruta paNa pAMca jJAneAmAMthI eka jJAna che tethI nadIneA sabaMdha khIjA AgamA sAthe svataH joDAI jAya che. tethI zAstrAnI vyAkhyA athavA vAcanAnA prAra Mbha nadIthI karavAmAM AvatA hatA evA ullekha maLe che. nadIsUtranA traNa saMskaraNA prApta thAya che. prathama devavAcaka nadIsUtra, khIju laghunadI jene anujJAnadIpaNu kahe che ane trIju yAganI. devavAcaka viracita naMdIsUtrane te ahIM paricaya ApI cukayA chIe. laghunI jene anujJAnadI kahe che, temAM anujJA zabdanA artha AjJA thAya che. AcArya jyAre peAtAnA ziSyane gaNadhAraNa karavAnI athavA AcArya banavAnI AjJA Ape che te samaye, A magaLarUpa hAvAthI AnA pAThanA upayAga kare che eTalA mATe tene anujJAnadI evuM sArthaka nAma ApavAmAM AvyuM che. aneka kalpAmAM eka kalpa anujJAkalpa paNa che tenA vizeSa paricaya paMcakalpabhASya ane cUrNimAM ApyA che. vizeSa jijJAsuoe 'nadIsurAM 'nI bhalAmaNa che. prastAvanA jovAnI ceganadImAM nadIne saMkSipta sAra prastuta karyA che. temAM jJAnanA abhinaaidhika Adi pAMca prakAra khatAvyA che. temAMthI mAtra zrutajJAnanA upadezAdi hAya che arthAt zrutajJAnanuM adhyayana-adhyApana thai zake che, ane zrutamAM paNa agapraviSTa ane agabAhyanAja uddezaka hAya che tethI prastuta yAganadImAM pAMca jJAnanA nAma matAvI zrutamAM AcAra-zrutAdi 12 aMgasUtrA, agakhAmAM kAlikasUtranI aMtargata uttarAdhyayanAdi 39 ane utkAlikanI aMtargata dazavaikAlikAdi 31, Avazyaka vyatirikata ane sAmAyikADhi cha Avazyaka sUtrane samAveza karavAmAM AvyeA che. AmAM ga zabda prAraMbhamAM rAkhavAnu kAraNa e che ke zrutanA abhyAsa vinA cegasAdhanA saMbhavita thatI na hatI. zrutanamatte je cegividha karavAnI thatI tenA prAraMbhamAM A nadInA pAThanA prayAga thayela hAvAthI Ane ceAganadI kahela che. prastuta AgamanA racayitA devavAcaka che. devavAcaka ane Agamene pustakArUDha karanArA devaddhi bannenA nAma sAmya hAvAthI khaMnene eka mAnavAmAM AvyA che. 13mI zatAbdimAM paNa AcArya devendra baMnene ekaja batAvyA che, jenu samarthana itihAsavettA munizrI kalyANuvijayajIe karyuM. che.ra teo nadImAM AvelI yugapradhAna sthavirAvalI ane kalpasUtramAM AvelI gurvAvalIne pramANu mAnIne peAtAnA maMtavyanI puSTi kare che, paraMtu saiAthI prAcIna pramANa nadIcUrNinuM che. temAM spaSTarUpathI pramANa TAMkayu che ke dRSyagaNunA ziSya devavAcaka che. kalpasUtranI jIvalImAM devaddhinA gurunuM nAma zAMDilya ApyuM che ane cUrNimAM devavAcakane dRSyagaNunA ziSya lakhyuM che tethI A zAMDilyanA 1. yadAha bhagavAna deviddha kSamAzramaNa: nANuM paMcavihaM pannamityAdi yadAha devardhi vAcaka-se kiM teM mainANetyAdi. (kha) yadAhanirdalitA jJAna saMbhAraprasarA devaddhivAcakavarA naM. samAsa uvituM pannanamityAdi. (A. devendrasUrikRta karmagrantha svapajJavRtti) 2. vIra nirvANa saMvata ane jaina kAla gaNanA pR. 120 22 For Private Personal Use Only tattvadarzana www.enelibrary.org Page #602 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha ziSya devaddhi ane duSyagaNanA ziSya devavAcaka baMne eka nathI. Agama prabhAvaka muni puNyavijyajI, paM. dalasukhabhAI mAlavaNiyA vi. paNa baMnene judA judA mAne che. * ka9pasutra ane naMdIsUtranI sthavirAvalImAM eTalA mATe bheda che. paM. zrI kalyANavijyajIe devavAcaka ane devaddhine eka mAnela che tethI kalpasUtranA AdhAre teo devaddhine samaya bha. mahAvIranA nirvANa pachI 980muM varSa mAne che tethI temanA matAnusAra je baMne eka hoya devavAcakane samaya paNa teja 980muM varSa mAnavuM joIe. paraMtu te baMne je judA hoya te temanI samaya vicAraNuM paNa alaga mAnavI Avazyaka che. valabhI sthavirAvalImAM bhUtadinnanA 79 varSa ane kAlakAcAryanA 11 varSa pachInA batAvyA che ane kAlakanI sAthe te sthavirAvalI pUrI thAya che ane aMte vIranivANa 981 mAM kAlakane samaya pUrNa thAya che. devavAcakanI je paraMparA nadImAM ApI che te anusAra 'bhUtadina pachI kAlaka nahi paraMtu lauhityane ullekha che ane lAhitya pachI potAnA guru duSpagathino ullekha che. valabhI sthavirAvalI anusAra kAlakanA je 11 varSa gaNavAmAM na Ave to bhUtadinane svargavAsa viranirvANa pachI 970 (vi. saM. 500)mAM thayo. tyArabAda naMdI anusAra lAhitya thayA ane pachI dUSyagaNi, duSyagaNinA ziSya devavAcaka che. evo paNa saMbhava che ke bhUtadinane samaya 79 varSa jeTalo lAMbo hoya to temanI upasthitimAM ja temanA ziSya lehitya ane praziSya dUSyagaNi baMne vidhamAna rahyA hoya. AthI ApaNe devavAcakane vIranivANa 970thI paNa pUrve mAnI zakIe chIe. ema na hoya to paNa bhUtadina pachI 50 varSe devavAcaka thayA evuM mAnavAmAM kaMI Apatti AvatI nathI. arthAta vi. saM, 500thI 550 sudhIno temano samaya mAnI zakAya che. devavAcakanA samayanI vi. saM. 550 A aMtima avadhi mAnavI joIe. tenI pUrve paNa thayA hoya evI zakyatA che. temanI A aMtima avadhinuM samarthana AcArya jinabhadranuM vizeSAvazyaka paNa kare che. kAraNa ke temAM nadIno ullekha karyo che. AcArya jinabhadrane samaya vi. saM. 546 thI 550 AsapAsane che. tethI naMdInI racanA temanA vizeSAvazyakathI pUrve karI hoya e nizcita che. vIra nirvANa 980 athavA 99 (vi. saM. 510-pa23)mAM AcArya devarSie kalapasUtranuM lekhana pUrNa karyuM che tethI naMdIno samaya tenI pUveno ja hovo joIe. kAraNa ke nadIno ullekha anya aMga AgamamAM Ave ja che tethI A vAta saMdeha rahita che ke naMdIsUtranI racanA vi. saM. 523 thI pUrve thaI gaI hatI. Avazyaka niryukti bIjA bhadrabAhunI kRti che. varAhamihira ke jemaNe vi. saM. pa62mAM paMcasiddhAMtika lakhI che. te temanA samakAlina che. tethI Avazyaka niryukitane samaya paNa vi. saM. padara mAnI laIe te paNa naMdInI racanA tethI prave thaI haze. ema yukitasaMgata mAluma paDe che ane aMgAdinA vallabhI lekhanakALane dhyAnamAM laIe te pUrve vi. saM. para3 pahelAM naMdInI racanA mAnavAmAM kaMI harakata nathI. anugadvAra mULa Agama sAhityamAM naMdI pachI anugadvAra Ave che. jemAM pAMca jJAnarUpI nadI maMgaLa svarUpa che tevI ja rIte anugadvArasUtra paNa samagra Agamone ane temanI vyAkhyAo samajavA mATe cAvIrUpa che. A bane Agama ekabIjAnA pUraka che. AgAmenA vagIkaraNamAM A bane AgamonuM sthAna cUlikAvargamAM rAkhavAmAM AvyuM che. jevI 1. dUsagaNiso devavAyage sAdhuNahiyaThAe iNamAha - (nandI cUNi pR. 10) (kha) evamAha- dUSaNa ziSyo devavAcaka iti gAthArtha : - (nandI-hAribhadrIya vRtti pR. 20) (ga) devavADadhikRtAdhyayana viSayabhUsya jJAnaya prarUpaNAM kunadAha -- (ejana pR. 23) (gha) tata AcADapi devavAcaka nAmAM jJAnapaMcakaM vyAcikhyA tIrthakRmnatimabhidhAtumA (zrI malayagiriyA nandI vRtti pR. 2) (3) duSagaNipAdopaseva pUrvAntagati sUtrArako devavAcako yogya vinaya parIkSA kRtvA samapracadhikRtAdhyayana viyasya jJAnasya prarUpaNa vidadhAta, - (ejana pU. 65) AAgamasAra dehana 23. Page #603 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavilaya paM. nAnasajI mahArAja janmazatAhiMda. smRtigraMtha rIte eka bhavya maMdira zikharathI vadhu zobhe che, tevI rIte AgamamaMdira paNa nadI ane anugadvArarUpa zikharathI vadhu jhagamage ane dIpe che. anugane artha vyAkhyA athavA vivecana thAya che. jinabhadragaNi kSamAzramaNe anuyoganI vyAkhyA karatAM lakhyuM che ke mRta arthAt zabdane tenA arthanI sAthe vega kare te anuga. athavA sUtrane tenA pitAnA arthanA saMbaMdhamAM je anurUpa athavA anukULa vyApAra thAya te anuga che. anuyAganuM prAkRtarUpa aNu + coga che. aNu = staka-svalpa, anu = pazcAta paNa thAya che. sUtra = zabda e arthathI a =staka che tethI tene aNu kahe che. vakratAnA manamAM artha prathama Ave che. tyAra pachI tenuM pratipAdana karanAra zabdano te prayoga kare che. athavA ema kahI zakAya ke bha. mahAvIre prathama arthane upadeza Ape ane pachI gaNadharoe sUtranI racanA karI. tethI sUtra - zabda, arthanI pachI che. tethI sUtra anu' kahevAya che. A "anu' zabdano arthanI sAthe ega karavo te anuga che. athavA anu-ANu-sUtrane je vyApAra= arthanuM pratipAdana kare te anaga che. sArAMza e che ke zabdonI vyAkhyA karavAnI prakriyA - paddhatine anuyAga kahevAya che.' bhadrabAhu svAmIe anuyoganA paryAya A pramANe batAvyA che- anuyoga, niyoga, bhASA, vibhASA ane vArtika, vizeSAvazyaka bhASyamAM jinabhadragaNi kSamAzramaNe ane bRhatkalpabhASyamAM saMghadAsagaNie A badhAnuM varNana prastuta anugadvAramAM dravyAnuyeganI pradhAnatA che. temAM cAra dvAra che. 189 upalabdha zlekapramANa mULapATha che. 15ra gadyasUtra che ane 143 padyasUtra che. anugadvAramAM prathama paMcajJAnathI maMgalAcaraNa karyuM che. tyAra pachI Avazyaka anuyogane ullekha che. A uparathI vAMcanArane saheje ema lAge ke AmAM AvazyakasUtranI vyAkhyA haze, paraMtu ema nathI. AmAM anuyeganA dvAra arthAta vyAkhyAonA dvAra, upakrama vi. nuM ja vivecana karavAmAM AvyuM che. vivecana athavA vyAkhyA paddhati kevI hovI joIe te batAvavA mATe Avazyaka dRSTAMtanA rUpamAM prastuta karyuM che. prastuta sUtramAM mAtra Avazyaka zrataskandha adhyayana nAmanA granthanI vyAkhyA, tenA cha adhyayanane piDAthe (arthAdhikArane nirdeza) temanA nAma ane sAmAyika zabdanI vyAkhyA ApI che. paraMtu AmAM Avazyaka sUtranA padanI vyAkhyA ApI nathI. AthI spaSTa thAya che ke anuyAgadvAra mukhyarUpathI anuyAganI vyAkhyAonA dvAronuM nirUpaNa karanAra grantha che, paraMtu AvazyakasUtranI vyAkhyA karanAro grantha nahi. Agama sAhityamAM aMgo pachI savaoNdhika mahattva AvazyakasUtrane ApavAmAM AvyuM che. kAraNa ke prastuta sUtramAM nirUpita sAmAyikathI ja zramaNajIvanano prAraMbha thAya che ane pratidina prAtaH tathA sAyaMkALanI saMdhyAnA samaye zramaNa jIvananI je Avazyaka kriyA che tenI zuddhi ane ArAdhanAnuM nirUpaNa AmAM che. tethI aMgonA adhyayananI pUrve Avazyaka'nuM adhyayana Avazyaka mAnavAmAM AvyuM che. eTalA mATe ja Avazyaka sUtranI vyAkhyA karavAnI pratijJA prastuta sUtramAM karI che. vyAkhyAnA rUpamAM bhale saMpUrNa granthanI vyAkhyA na hoya. mAtra granthanA nAmanA padenI vyAkhyA 1. aNuyojaNamANugo suttassa NiyaNa jamabhidheyeNe vovAro vA joge je AzurUvoDAkUlo vA Aha- anuyoga iti ka: zabdArtha ? uccata-zrutasya vaeNnAthaeNna anuyojanamanuyoga: athavA (aNa:) sUtrasya svabhiyavyApAra yoga: anurUpeDanukUlo (vA) yogAnuyoga: athavA jemanthata zeva pachabhAvehi suttamaNuM tassA abhidheye vAvAro jogo teNe va saMbaMdha che. athavAAta: pazcAbhidhAnAta katvocca sUtrama anu, tasyAbhidheyena janamanuga: ane vA yogoga: abhidheya vyApAra ityartha: - svapajJavRtti-vizeSAvazyaka 2. aNuyogo aNiyo bhAsa vibhAsA ya vattiya ceva ete aNuogassa tu NAmAM egadiyA paMca !! - (vazyaka niryukita gAthA 126, vizeSAvazyaka 138 bR. 187) 294 tattvadarzana Page #604 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kaviva paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha karavAmAM AvI hAya, tathApi vyAkhyAnI je paddhati AmAM apanAvavAmAM AvI che te ja paddhati sapUrNa AgamAnI vyAkhyAmAM paNa apanAvavAmAM Avela che. A hakIkatane jo ApaNe ema kahIe ke AvazyakanI vyAkhyAne bahAne granthakAre saMpUrNa AgameAnA rahasyane samajAvavAne! prayAsa karyo che te te atizayeAkita nahi gaNAya. AgamanA prAraMbhamAM AbhinImeAdhika Adi pAMca jJAneAnA nirdeza karIne zrutajJAnanuM vistArathI nirUpaNa karyu che. kAraNa ke zrutajJAnaneA ja uddeza (bhaNavAnI AjJA) samuddeza (bhaNelAnu sthirIkaraNa) anujJA (anyane bhaNAvavAnI AjJA) eva' anuyAga (vistArathI vyAkhyAna) thAya che, jyAre zeSa cAra jJAnAne uparokata uddezADhi thatAM nathI. aMgapraviSTi ane agabAhyanA uddezA ithAya che tevI rIte kAlika, utkAlika ane AvazyakasUtranA paNa thAya che. AmAM sarvaprathama ema ciMtana karavAmAM AvyuM che ke Avazyaka eka agarUpa che ke aneka agarUpa ? eka zrutaskandha che ke aneka zrutaskandha ? eka adhyayanarUpa che ke aneka adhyayanarUpa ? eka uddezanarUpa che ke aneka uddezanarUpa ? samAdhAna karatAM kahyuM ke- Avazyaka na to eka agarUpa che ke na aneka agarUpa. te eka zrutaskandha che ane aneka adhyayanarUpa che. temAM na te eka uddezaka che ke na aneka. Avazyaka zrutaskandha adhyayananuM spaSTa svarUpa batAvavA mATe Avazyaka, zruta, skandha ane adhyayana A cArenA pRtha-pRthaka nikSepa karavAmAM AvyA che. Avazyaka nikSepa cAra prakAranA che nAma, sthApanA, dravya ane bhAva. kAI vastunuM Avazyaka evu nAma ApavuM te nAma Avazyaka che. keI vastunI AvazyakanA rUpamAM sthApanA karavI te sthApanA Avazyaka che. sthApanA AvazyakanA 40 prakAra che- kAkarmajanya, citrakajanya, vajrakarma janma, lepakarma janya, granthikamajanya, vezvanakarmajanya, purimakarmajanya (dhAtu Aphrine pIgaLAvI sAMcAmAM DhALavu), saMghAtimaka janya (vaAdinA kaTakAnA sAMdhA karavA), akSakarmajanya (pAsA ) ane varATakakarmajanya (kADI), AmAMnA darekanA e-e bheda che ekarUpa ane anekarUpa. tema ja pharI darekanA sadbhAvasthApanA ane asadbhAvasthApanA rUpa babbe bheda karavA. A pramANe sthApanA AvazyakanA 40 bheda thAya che. drazya AvazyakataH AgamathI ane nAAgamathI ema be bheda thAya che. Agama padmanuM samaNu karavu ane tenuM nirdoSa uccAraNAdi karavuM te AgamataH dravya Avazyaka che. AnuM vizeSa spaSTIkaraNa karavA mATe suptanayanI dRSTie dravyAvazyaka upara cintana karavAmAM AvyuM che. ne!AgamataH dravyAvazyakanuM traNa dRSTie cintana karavAmAM AvyuM che. te dRSTie A pramANe che- sazarIra, bhavyazarIra ane tadbhavyatirikata, Avazyaka ane jANanArI padmanA vyakitanA prANarahita zarIrane sazarIra dravyAvazyaka kahe che. jemake madhu athavA ghIthI khAlI ghaDAne paNa maghaTa athavA dhRtaghaTa kahe che kAraNa ke pahelAM temAM madhu athavA dhRta hatu. tevIja rIte AvazyakapadanA ane jANunAra cetanatattva atyAre nathI teA paNa tenu zarIra che. bhUtakALanA sabaMdhane lIdhe te zarIra dravyAvazyaka kahevAya che. je jIva vartamAnamAM Avazyaka padanA arthane jANatA nathI parantu bhaviSyakALamAM peAtAnA A ja zarIra vaDe te tenuM smaraNu karaze. tenu te zarIra, bhavya zarIra dravyAvazyaka che. jJazarIra ane bhavya zarIrathI juduM te taddavyatiSThita che. te laukika, kuMprAvanika ane leAkeAttarIya rUpathI traNa prakAranu che. rAjA, yuvarAjA, zeTha, senApati, sArthavAha vi. tuM savAra-sAMjanu je Avazyaka kartavya te laukika dravyAvazyaka che. kutIrthinI kriyAe kuprAvacanika draSyAvazyaka che. zramaNanA guNaiAthI rahita, nira Mkuza, jinezvara bhagavAnanI AjJAnuM ullaMghana karanAra, svacchapaNe vartanAra potAnI mAnyatA pramANe ubhaya kALanI kriyAe te leAkeAAra dravyAvazyaka che. bhAva Avazyaka AgamathI ane nAAgamathI ema be prakAranu che. AvazyakanA svarUpane upayegapUrvaka jANupu te AgamathI bhAva Avazyaka che. nAAgamathI bhAva Avazyaka paNa laukika, kuprAvanika ane leAkeAttarikanA rUpamAM traNa prakAranu che. savAre mahAbhArata, sAMje rAmAyaNa vi. tuM upayeAgasahita paThana-pAThana karavuM te laukika Avazyaka kahevAya che. mRgacarma Adi dhAraNa karanAra tApasa vi. nuM peAtAnA iSTadevane hAtha joDI alapUrvaka namaskArAdi karavA te kuprAvanika bhAva Avazyaka che. zuddha upayeAga sahita vItarAganA vacanA para zraddhA rAkhanAra caturvidha tInu prAtaH-sAya upayegapUrvaka Avazyaka karavu te leAkeAttaki bhAva Avazyaka che. AgamasAra dehana For Private Personal Use Only 25 Page #605 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - pUjya gurUdeva vilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha Avazyaka upara vikSepa utAryA pachI sUtrakAra zrata, skandha ane adhyayananuM nikSepapUrvaka vivecana kare che. zrata paNa AvazyakanI jemaja 4 prakAranuM che. nAmathuta sthApanAzruta, dravyakRta ane bhAvathuta, kRtanA zrata, sUtra, graMtha, siddhAnta, zAsana, AjJA, upadeza, prajJApanA, pravacana evaM Agama A badhA kAryavAcI nAma che. 1 skalpanA paNa nAma, sthApanA, dravya ane bhAva ema 4 prakAra che. skandhanA gaNa, kAya, nikAya, kanya, varga, rAzi, paMja, piMDa, nikara, saMghAta, Akula ane samUha A badhA ekAryavAcI nAme che. adhyayananA 6 prakAra che. sAmAyika, caturvizatistava, vaMdana, pratikramaNa, kAyotsarga ane pratyAkhyAna. sAmAyikarUpa prathama adhyayananA upakrama, nikSepa anugama ane naya ema cAra anugadvAra che. upakrama nAmapakrama, sthApano krama dravyapakrama, kSetrepakrama, kALApakrama ane bhAvapakramarUpa 6 prakAranuM che. bIjI rIte 5Na upakramanA 6 bheda batAvavAmAM AvyA che. AnupUvI, nAma, pramANu, vakatavyatA, arvAdhikAra ane samavatAra. upakramanuM prayojana e che ke grantha saMbaMdhI prAraMbhika jJAtavya viSayanI carcA hovAthI graMthamAM AvelA viSayane kamarUpathI nikSepa karavA. AnupUvInA nAmAnupUva, sthApanAnu pUvI, dravyAnupUrvI, kSetrAnupUrvI, kALAnupUvI, utkIrtanAnupUvI, gaNanAnupUrI, saMsthAnupUrvI, sAmAcAryAnupUvara, bhAvAnupUva ema daza prakAra che. jemanuM sUtrakAre ativistArathI nirUpaNa karyuM che. prastuta vivecanamAM aneka jaina mAnyatAonuM digdarzana karAvavAmAM AvyuM che. nAmAnupUvImAM nAmanA eka be yAvat dasa nAma batAvyA che. saMsAranA samasta dravyonA ekAAvAcI aneka nAma hoya che paraMtu te badhA eka nAmanI ja aMdara AvI jAya che. hinAmanA ekAkSarika nAma ane anekAkSarika nAma ema be bheda che. jenA uccAraNamAM eka ja akSarane prayoga thAya te ekAkSarika nAma che. jemake ghI, strI, zrI, vi. jenA uccAraNamAM aneka akSara AvatA hoya te anekAkSarika nAma che. jemake kanyA, vINA, lattA, mAlA ityAdi athavA jIvanAma, ajIvanAma athavA avizeSika, nAma ane vizeSikanAma Ama be prakAra paNa thAya che. tenuM vistArathI vivecana karavAmAM AvyuM che. trinAmanA dravyanAma, guNanAma ane paryAyanAma ema traNa prakAra che. dravyanAmanA dharmAstikAya, adhamastikAya AkAzAstikAya, jIvAstikAya. pudagalAstikAya ane addhAsamaya (kALa) ema cha bheda che. guNanAmanA varNanAma, gaMdhanAma, rasanAma, sparzanAma ane saMsthAnanAma Adi aneka bheda-prabheda che. paryAyanAmanA eka guNa kRSNa, dviguNa kRSNa, triguNa kRSNa yAvat dasa guNa, saMkheya guNa, asaMkhyayaguNa ane anaMtaguNa kuNu ItyAdi aneka prakAra che. catunama cAra prakAranuM che. Agamata, lepatA, prakRti ane vikArataH, vibhakatyanta padomAM varNanuM Agamana thavAthI je pada thAya te AgamataH che, jemake padyanuM pAni. vana lopa thavAthI je pada bane che te lepataH pada che. jemake patra-patra. saMdhikArya prApta thavA chatAM paNa saMdhi na thAya te prakRtibhAva kahevAya che. jemake zAle ete, mATe daSTAnta-daMDAtra, nadI, madhUdakama vi. paMcanAma pAMca pakAranuM che. nAmika, naipAtika, AkhyAtika, upasargika ane mizra. SaSThanAma aiyika, pathamika, kSAyika, kSApazamika, pariNAmika ane sAnnipAtika ema cha prakAranuM che. A cha e bhAva upa2 karmasiddhAnta tathA guNasthAnanI daSTie vistArapUrvaka prakAza pADe che. tyAra pachI saptanAmamAM saptasvara, aSTanAmamAM ATha vibhakite, nava nAmamAM nava rasa ane daza nAmamAM guNavAcaka daza nAma batAvyA che. upakramanA trIjA bhedapramANa upara cintana karatAM dravyapramANu, kALapramANa ane bhAvapramANu ema cAra bheda batAvyA che. dravyapramANu pradeza niSpana ane vibhAga niSpanna rUpathI be prakAranuM che. pradeza niSpanna dravyapramANanI andara paramANu, ddhipradezI skandha yAvat daza pradezI skandha vi. Ave che. vibhAga niSpanna dravyapramANunA - sU. 42, gA. 1 1. surya, suAM gaMdaM siddhAMta sAsaNa Atti vayaNa uvase | paNavaNe game viya eTaThA pajavA su // 2. gaNa kAe nikAe cie khaMdhe vacce taheva rAsIyA puje ya pi nigara saMghAe Aula samUha - sU. 12 gA. 1 (skandhAdhikAra) 296 tatvadarzana org Jain Education Interational Page #606 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha mAna. umAna. avamAna, gaNitamAna ane pratimAna ema pAMca prakAra che. AmAMthI mAnanA be prakAra che. dhAnyamAna pramANu, rasamAna pramANa. dhAnyamAna pramANanA prazruti, sedhikA, kuDala, prastha, ADhaka, droNa, jaghanya, madhyama, utkRSTa kuMbha vi aneka bheda che eja pramANe samAna pramANunA vividha bhede che. unmAna pramANunA addhakarSa, karNa, arkApala, pala, addhatulA tulA, addha bhAra vi. aneka prakAra che. A pramANathI kumakuma, khAMDa, goLa vi. vastuonuM pramANa mapAya che. je pramANuthI bhUmi vi. nuM mApa karavAmAM Ave te avamAna kahevAya che. tenA hAtha, daMDa, dhanuSya Adi aneka prakAro che. gaNitamAna pramANamAM saMkhyA vaDe pramANu kADhavAmAM Ave che. jemake eka bethI laIne hajAra, lAkha, karoDa vi. je vaDe dravyanA Aya-vyayane hisAba karavAmAM Ave. pratimAna jevI suvarNa vi. mApavAmAM Ave. AnA caThI, kAMgaNI, ratI, mAzA, telA vi. aneka bheda che. A pramANe dravya pramANanI carcA vicAraNA karI che. kSetrapramANa be prakAranuM che. pradezaniSpanna ane vibhAganiSpanna. eka pradezAvAhI kripradezAvAhI, vi. pudagalethI vyAptakSetrane pradezani panna kSetra pramANa karyuM che. vibhAganiSpanna kSetrapramANanA AMgaLa, veMta, hAtha, kukSi, daMDa, keza, jana vi. aneka prakAra che. AMgaLa (aMgula) traNa prakAranuM che. AmAMgula, usedhAMgula ane pramANugula. je kALe je mAna thAya che temanA pitAnA AMgaLathI 12 AMgaLa pramANa metuM hoya che. 108 AMgaLa pramANa pUruM zarIra hoya che. te puruSo uttama, madhyama ane jaghanyarUpathI traNa prakAranA che je puruSomAM saMpUrNa lakSaNo che ane jemanuM zarIra 108 AMgaLa pramANa che te uttama puruSa che. je puruSanuM zarIra 104 AMgaLa pramANa che te madhyama puruSa che ane jemanuM zarIra 96 AMgaLa pramANa che te jaghanya puruSa che. A AMgaLanA pramANathI cha AMgaLane 1 pAda, 2 pAdavalI 1 vitati (vaMta), 2 vitastine 1 hAtha, 2 hAthanI 1 kukSi, 2 kukSinuM 1 dhanuSya, be hajAra dhanuSyane 1 keza, 4 kezane 1 pejana thAya che. A pramANathI ArAma, ughaDana, kAnana, vana, vanakhaMDa, kUvA, vAvaDI, nadI, khINa, gaDha, stUpa vi. mapAya che. ulledhAMgulanuM pramANa batAvatAM paramANu, trasareNu, rathareNunuM vividha prakAre varNana karyuM che. prakAzamAM je rajakaNe AMkhethI dekhAya che te trasareNu che rathanA cAlavAthI je dhULa UDe che te rathareNu che. paramANunuM be daSTithI pratipAdana karyuM che-sUkSama paramANu ane vyAvahArika paramANu anaMta sukrama paramANuonA maLavAthI eka vyAvahArika paramANu bane che. vyAvahArika paramANunI anukrame vRddhi thatAM thatAM mAnavanuM vALAgra, lIkha, jU, yava ane AgaLa bane che je anukrame ekekathI AThagaNuM vadhu hoya che. prastuta AgaLanA pramANuthI cha AMgaLane AddhapAda, 12 2 AMgaLane 1 hasta, 48 AMgaLanI 1 kukSi, 6 AMgaLanuM 1 dhanuSya thAya che. A ja dhanuSyanA pramANathI be hajAra dhanuSyane 1 koza ane 4 kozane 1 yojana thAya che. utsadhAMgulanuM prayojana cAre gatinA prANinI avagAhanA mApavI-te che. A avagAhanAnA jaghanya ane uSkRSTa ema be prakAra che. jemake narakamAM nArakInI jaghanya avagAhanA AgaLanA asaMkhyAtamAM bhAganI che ane utkRSTa avagAhanA 500 dhanuSya pramANa che. ane uttarakriya kare te jaghanya AgaLanA saMkhyAtamA bhAge ane utkRSTa eka hajAra dhanuSyanI avagAhanA hoya che. A pramANe ulledhAMgulanuM pramANu sthAyI, nizcita ane sthira che. udhAMgalathI eka hajAragaNuM adhika pramANAMgala hoya che. te paNa usedhAMgalana aNuzula hoya che. te paNa utsadhAMgulanI jema nizcita che. avasarpiNI kALanA prathama tIrthaMkara bhagavAna RSabha ane temanA putra bharatanA AMgaLane pramANaguNa kahe che. atima tIrthakara zramaNa bhagavAna mahAvIranA eka AMgaLanA pramANamAM be utsadhAMgula thAya che. eTale ke temanA 500 AMgaLa barAbara 1000 ulledhAMgula arthAt 1 pramANugu thAya che. A pramANugula vaDe anAdi je padArtho che temanuM mApa karAya che. AthI moTuM bIju keI AgaLa nathI. kALa pramANanA be bheda che-pradeza niSpanna ane vibhAga niSpanna. eka samayanI sthitivALA paramANu athavA ska vi. nA kALa pradezane niSpanna kALa pramANu kahevAya che. samaya, AvalikA, muhUrta, divasa, ahArAtri, pakSa, mAsa, saMvatsara, yuga, palya, sAgara, avasarpiNI, pugala parAvartana vi. ne vibhAganiSpanna kALapramANa kahe che. "samaya" e ghaNe ja sUkSma kALanuM mApa (pramANa) che. tenuM svarUpa batAvavA mATe-vastra phaDavA saMbaMdhI daSTAnna ApyuM che. asaMkhyAta AgamasAra dehana 287 Page #607 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha samayanI eka AvalikA, saMkhyAta AvalikAne eka ucchavAsa-nizvAsa thAya che. prasannacittA ane pUrNa svastha vyakitanA eka zvAsocchavAsane prANa kahe che. sAta prANene eka staka, sAta stokone eka lava-ema vadhatAM zIrSa pahelikA sudhI saMkhyA tathA palyopama sAgaropamane asaMkhyAte kALa-A badhAnuM vistArathI varNana karela che. jeno ame anya AgamonA vivecanamAM ullekha karI gayA chIe. A kALapramANathI cAre gatinA jInA A yuSya upara vicAra karavAmAM A che. bhAva pramANa traNa prakAranuM che. guNapramANa, nayapramANa ane saMkhyA pramANa. guNapramANu be prakAranA che-avaguNa pramANa ane achavaguNa pramANa. jIvaguNu pramANunA 3 bheda-jJAna guNapramANa, darzana guNapramANu ane cAritra guNupramANa. AmAMthI jJAnaguNa pramANunA pratyakSa, anumAna, upamAna ane Agama ema cAra prakAra che. pratyakSanA indriya pratyakSa ane ane Indriya pratyakSa ema be bheda che. Indriya pratyakSanA kSetrendriyathI sparzendriya sudhI pAMca prakAra che. Indriya pratyakSanA avadhijJAna, manaparyavajJAna ane kevaLajJAna ema traNa bheda che. pratyakSa pramANunuM vistRta vivaraNa nadIsUtranA vivecanamAM ApI gayA chIe, anumAna-pUrvavat, zeSavat ane daSTa sAdhamyavatu ema 3 prakAranuM che. pUrvavat anumAnane samajAvavA mATe rUpaka ApyuM che. jemake-kaI mAtAno putra laghuvayamAM paradeza gayo ane yuvaka thaIne pAche pitAnA vatanamAM Avyo. tene joIne tenI mAtA pUrva lakSaNathI anumAna kare che ke A putra mAro ja che. Ane pUrvavat anumAna kahe che. zeSavata anumAna kAryathI, kAraNathI, guNathI, avayavathI ane AzrayathI ema pAMca prakAranuM che. kAryathI kAraNanuM jJAna thavAne kAryataH (kAryathI) anumAna kahevAya che. jemake-zaMkha, bherI vi.nA zabdothI temanA kAraNabhUta padArthonuM jJAna thavuM-A eka prakAranuM anumAna che. kAraNathI kAryanuM jJAna thavAne kAraNataH anumAna kahevAya che jemake sUtaranA tAMtaNuothI vastra bane che, mATInA piMDathI ghaDo bane che. guNanA jJAnathI guNanuM jJAna karavuM te guNataH anumAna che, jemake-kaTIthI senAnI parIkSA, gaMdhathI phUlanI parIkSa. avayathI avayavInuM jJAna karavuM te avayavataH anumAna che. ziMgaDAthI bheMsanuM, kalagIthI kUkaDAnuM, dAMtathI hAthInuM. jemAM AzrayathI AzrayInuM jJAna thAya te AzrayataH anumAna che. sAdhanathI sAdhyanI oLakhANa thAya che jemake-dhumADAthI agni, vAdaLAMthI pANI ane sadAcaraNathI kulIna putranuM jJAna thAya che. dRSTa sAdhampavata anumAnanA sAmAnya daSTa ane vizeSadaSTa ema be bheda che. koI mANasane jotAM dezanA athavA tenI jAtinA anya mANasanI AkRti vi. nuM anumAna karavuM te sAmAnyadaSTa anumAna che. A ja pramANe aneka vyakitaonI AkRti vi. thI eka vyakitanI AkRtinuM anumAna paNa karI zakAya che. keI vyakitane pahelA ekavAra je hoya karI tene bIje sthaLe jo sArI rIte oLakhI le te vizeSa dRSTa anumAna che. upamAna pramANunA sAdharmopamIta ane vaidhapepamIta ema be bheda che. sAdhaccepamItanA kiMcit sAdhaccepamIta, prAyaH sAdharmopamIta ane sarva sAdhamya pamIta ema 3 prakAra che. jemAM thoDuM sAdhamya (samAnatA) hoya che te kicita sAdharmopamIta che jemake je sUrya che te AgIye che kAraNa bane prakAze che. jevo candra che tevuM kumuda che kAraNa ke bannemAM zItaLatA che. jemAM vadhumAM vadhu samAnatA hoya te prAyaH sAdharmopamIta che. jemake-jevI gAya hoya che tevI nIlagAya hoya che. jemAM badhA prakAranI samAnatA jovAmAM Ave tene sarva sAdharmopamIta kahe che A upamA deza, kALa vi. nI bhinnatAne lIdhe anyamAM prApta thatI nathI tethI pitAne potAnI sAthe upamA ApavI, vastune tenI ja pitAnI sAthe upamA ApavI te sarva sAdharmopamIta upamAna che. AmAM upameya ane upamAna bane judAM hetAM nathI. jemake-sAgara sAgaranI jevo che, tIrthakara tIrtha kara samAna che. vaidharmopamItanA paNa kiMcit vaidhapamIta prAyaH vaidhapati ane sarva vaidha pamIta Ama 3 bheda batAvyA che. sAdhammathI viparIta vaidha eTale asamAnatA. vastune asamAnanI upamA ApavI te vaidharmopamIta che. Agama be prakAranA che-laikika ane lokottara mithyASTionA banAvelA grantha laikika Agama che. jemane saMpUrNa jJAna prApta thayuM che evA sarvajJa, sarvadazI dvArA pratipAdita dvAdazAMgI gaNipiTaka e lakattara Agama che. bIjI rIte 28 tavadarzana Page #608 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha AgamanA traNa prakAra che-sUtrAgama, arthAgama ane tadrubhayAgama athavA AtmAgama, anaMtarAgama ane paraparAgama A pramANe 3 bheda paNa thAya che. tIrthaMkara dvArA kathita artha temanA mATe AtmAgama che. gaNadhara racita sUtra gaNadhara mATe AtmAgama che. ane artha temanA mATe paraparAgama che. tyAra pachInA AtmAe mATe sUtra ane artha ane paraparAgama che. A pramANe jJAnaguNa pramANunu vistArathI varNana karela che. darzanaguNu pramANunA cAra prakAra che-cakSuna, acakSuna, avadhina ane kevaLadarzana guNapramANa. cAritra guNa pramANunA pAMca bheda che--sAmAyika cAritra, chedepasthApanIya, parihAravizuddha, sukSmasa parAya ane cayAkhyAta cAritra guNapramANu, sAmAyika cAritra itvarika ane yAvathita rUpathI e prakAranu che. chedepasthApanIya cAritra paNa sAticAra ane niraticAra (sakreSa ane nirdoSa) ema e prakAranu che. e ja pramANe parihAravizuddha, sUkSmasa parAya ane yathAkhyAta cAritra paNa anukrame nivizyamAna ane niviSTakAyika, pratipAtI ane apratipAtI, chAvasthika ane kaivalika A pramANe ambe prakAranAM che. cAritra guNa pramANunA avAntara be-prabhedo upara prastuta AgamamAM vivecana karela nathI. ajIva zuSupramANunA pAMca prakAra che. varNazupramANu,gadhaguNapramANa, rasaguNapramANa, spaguNapramANa ane saMsthAnaguNupramANu. A pramANe anukrame 5, 2, 5, 8 ane 5 bhe pratipAdita karyA che. Ama vistArathI guNapramANunuM vana Apela che. bhAva pramANane khIjo bheda nayapramANa che. nayanA naigama, saMgraha, vyavahAra, RjusUtra, zabda, samabhirUDha ane evabhUta; Ama sAta prakAra che. prasthaka, vasati ane pradezanA dRSTAntathI A naryAnA svarUpane samajAvyu che. bhAvapramANane trIjo be saMkhyA pramANa che. te nAmasa MkhyA, sthApanAsaMkhyA, drabyasa MkhyA, upamAnasaMkhyA, parimANusa MkhyA, jJAnasaMkhyA, gaNanAsaMkhyA ane bhAvasaMkhyA ema 8 prakAranA che. AmAM gaNanAsa MkhyA vizeSa mahattvapUrNa DhAvAthI tenA upara vistArathI vivecana karyuM che. jenI dvArA gaNanA karavAmAM Ave te gaNanAsaMkhyA kahevAya che. ekane eka gaNavAmAM AvatA nathI tethI methI gaNunAnI saMkhyAnA prAraMbha thAya che. sa MkhyAnA sabhyeyaka, asabhyeyaka ane anaMtaka ema 3 bheda che. sabhyeyakanA jadhanya, madhyama ane utkRSTa ema 3 bheda che. asabhyeyakanA parItA saMkhyeyaka, yukatA saMdhyeyaka ane asaMkhyeyA sabhyeyaka e traNenA jadhanya; madhyama ane utkRSTa ema 3-3 bheda che. A pramANe asaMkhyeyakanA 9 bheda thAya che. anaMtakanA parItA ana Mtaka, mukatA anaMtaka ane anantAnantaka ema 3 prakAra che. AmAMthI parItA anaMtaka ane cukatAnantakanA jaghanya, madhyama ane utkRSTa ema 3-3 bhedda che ane anantAntakanA jadhanya ane madhyama mAtra be bheda thAya che. A rIte anatakanA kula 8 bheda thAya che. Ama saMkhyeyakanA 3, asa MkhyeyakanA 9 ane anantakanA 8 maLI 20 bhe thayA. bhAvapramANunuM varNana pUruM thayuM. agAu pUrva pRSThomAM sAmAyikanA cAra anuyAgeAmAMthI prathama anuye gadvAra-upakramanA AnupUrvI, nAma, pramANu vakatavyatA, arthAdhikAra ane samavatAra A cha bheda karyA hatA. temAMthI AnupUrvI, nAma ane pramANa upara ahIM cintana karyuM. have khAkInA traNa upara cintana karavAnuM che. vakatavyatAnA svasamaya vakatavyatA, parasamaya vaktavyatA ane ubhayasamaya vakatavyatA, Ama 3 prakAra che. dharmAstikAca, adharmAstikAya vi. svasiddhAntAnuM varNana karavuM te svasamaya vakatavyatA che. anya matAnA siddhAntAnI vyAkhyA karavI te parasamaya vakatavyatA che. sva-para ubhaya matAnI vyAkhyA karavI te ubhayasamaya vaktavyatA che. je adhyayananA je aM-arthAt viSaya che te ja te adhyayananA arthAdhikAra che. jema-ke Avazyaka sUtranA 6 adhyayanAnA sAvadhayAgathI nivRtti e tene viSayAdhikAra che te ja arthAdhikAra kahevAya che. samavatAranuM tAtparya e che ke AnupUrvI vi. je dvArA che temAM te te viSayAne samavatAra karavA. arthAt sAmAyika vi. adhyayanAnI AnupUrvI vi. pAMca vAtethI vicAraNA karI, ceAjanA karavI. samavatAra nAmanA nAma, AgamasAra dAhana For Private Personal Use Only 299 Page #609 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha sthApanA, dravya kSetra, kALa, ane bhAva samavatAra Ama 6 bheda che. dravyanuM svaguNanI apekSAe AtmabhAvamAM avatIrNa thavuM-vyavahAranayanI apekSAe pararUpamAM avatIrNa thavuM- tene dravya samavatAra kahe che. kSetranuM paNa svarUpa, pararUpa ane ubhayarUpathI samavatAra thAya che. kALa samavatAra zvAsocchuvAsathI laIne saMkhyAta, asaMkhyAta ane anantakALa sudhIne thAya che. bhAva samavatAranA be bheda che-AtmabhAva samavatAra ane tadubhaya samavatAra. bhAvanuM potAnA ja svarUpamAM samavatI thavuM te AtmabhAva samavatAra kahevAya che, jema ke-ke dhanu ke dha rUpe samavatIrNa thavuM. bhAvanuM svarUpa ane para35 banemAM samavatAra thave te tadubhaya bhAva samavatAra kahevAya che. jema ke-kepanuM kedharUpe samavatAra thavAnI sAthe ja mAnarUpe samAvatAra thavuM te tadubhayabhAva-samavatAra che. - anugadvAra sUtramAM moTo bhAga upakramanI carcAe rokI rAkhe che. zeSa traNa nikSepamAM sakSepamAM che. prastuta graMthanI racanA evI che ke jJAtavya viSayanuM pratipAdana upakramamAM ja karI dIdhuM che jethI pachInA viSayane samajavA ati sugama ane saraLa banI jAya che. nikSepa-A anugadvAranuM bIjuM dvAra che. upakrama pachI nikSepa upara cintana karavuM saraLa thaI jAya che. tethI nikSepa upara cintana karatAM e ghaniSpanna nikSepa, nAma niSpanna nikSepa ane sUtrAlApakaniSpanna nikSepa Ama traNa bheda karyA che. e ghaniSpana nikSepa, adhyayana, akSINa, aya ane kSapaNunA rUpamAM che prakAranuM che. adhyayananA nAmAdhyayana, sthApanAdhyayana, dravyAdhyayana ane bhAvAdhyayana ema I bheda che. akSINunA nAma, sthApanA, dravya ane bhAva ema cAra bheda che. AmAM bhAvAkSINatAnA AgamathI bhA vAkSINatA ane AgamathI bhAvAkSINatA ema be bheda che. akSINa zabdanA arthane upagapUrvaka jANa te AgamathI bhAvAkSINatA kahevAya che. vyaya karavA chatAM je kiMcitmAtra paNa kSaNa na thAya te ne AgamathI bhAvAkSINatA kahevAya che. jema ke tivALA eka dIpakathI zatAdhika dIpaka pragaTAvI zakAya che paraMtu tema chatAM te dIpakanI jyoti jarApaNu kSINa thatI nathI tevI ja rIte AcArya zratanuM jJAna Ape che. teo svayaM paNa zrutajJAnathI dIpta rahe che ane bIjAne paNa pradIpta kare che. sArAMza e che ke zrutanuM koI prakAre kSINa na thavuM te bhAvAkSINatA kahevAya che. AyanA nAma, sthApanAdi ka bheda che. jJAna, darzana ane cAritrano lAbha te prazasta Aya che. kedha, mAna, mAyA, lobha, vi. nI prApti te aprazasta Aya che. A kSapaNAnA nAma-sthApanAdi 4 prakAra che. kSapaNAno artha nirjarA, kSaya thAya che. krodhAdinuM kSaya thavuM te prazasta kSapaNu che. jJAnAdinuM naSTa thavuM te aprazasta kSapaNa che. ghaniSpanna nikSepanA vivecana pachI nAma niSpannanikSepanuM vivecana karatAM kahyuM ke-je vastunuM nAmanikSepa niSpanna thaI cUkayuM che tene nAmaniSpanna nikSepa kahe che jema-ke sAmAyika AnA paNa nAmAdi prakAra che. bhAva sAmayikanuM vivecana ahIM vistArathI karyuM che. bhAva sAmAyika karanAra zramaNane Adarza prastuta karatAM batAvyuM che ke jeno AtmA sarva vyApArathI nivRtta thaIne mUlaguNarUpa saMyama, uttaragurUpa niyama tathA tapAdimAM lIna che tene ja bhAva sAmAyikano anupama lAbha prApta thAya che. je trasa ane sthAvara badhA prANIone Atmavat jue che, temanA pratye samabhAva rAkhe te ja sAmayikane sAce adhikArI che. jevI rIte mane duHkha priya nathI tevIja rIte anya prANIone paNa duHkha priya nathI ema jANIne je na koI prANIne haNe che ane na bIjA pAse ghAta karAve che te ja zramaNa che. - sUvAlApaka nikSepa tene kahevAya che ke jemAM karemi bhaMte sAmAIye" Adi padenA nAmAdi bhedapUrvaka vyAkhyAna karavAmAM Ave che. AmAM sUtranuM uccAraNa zuddha ane spaSTa rUpathI karavAnI bhalAmaNa karI che. anugadvAranuM trIjuM dvAra "anugama che. tenA sUtrAnugama ane niryukita anugama ema be bheda che. niryukiyanagamanA traNa bheda che -nikSepa niyukatyanugama, udUvAta niyukatyanugama, ane sUtrasparzika nirthakatyanugama. AmAM nikSepa niyukitanuM vivecana karI gayA chIe. upaghAta niryukitanA uddeza, nirdeza, nirgama Adi 26 bheda batAvyA che. 300 tattvadarzana Page #610 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paSya gurudeva kavivaya nAnasanyajI mahArAja janmazatAba tiJa, payaJdava vivaTa pa. nAnayajI mahArAja jatAM sUtrasparzika niryukitane artha che - akhalita, amilita evA anya sUtronA pAThothI asaMyukta, pratipUrNa, gheSayukata kaMTha ane oSThathI vipramukta tathA gurumukhe grahaNa karelA uccAraNathI yukta sUtranA padone svasiddhAnta anurUpa vivecana karavuM. anugadvAranuM cothuM dvAra "naya che, AmAM naigama, saMgraha Adi sAta mULa nonuM svarUpa pratipAdita karyuM che. naya e jainadarzananI AdhArazilA che. nayadvAranA vivecananI sAthe ja cAre prakAranA anugadvAranuM varNana pUruM thAya che. A pramANe anugadvAra sUtramAM ghaNuM ja mahattvapUrNa jena pAribhASika zabda - siddhAntonuM vivecana che. upakrama nikSepa zelInI pradhAnatA hovAthI ane sAthe bheda- prabhedonI pracuratA hovAthI A Agama anya AgamathI kilaSTa che tathApi jenadarzananA rahasyane samajavA mATe A atIva upayogI grantha che. jenA AgamanI prAcIna grUNI TIkAonA prAraMbhanA bhAgane jotAM jJAna thAya che ke samagra nirUpaNamAM A ja paddhati apanAvavAmAM AvI che ke je anuyAgadvAramAM che. A mAtra zvetAMbaramAnya nAgamanI TIkAne ja lAgu thAya che ema nathI paraMtu digaMbaroe paNa A paddhati apanAvI che AnuM pramANa digaMbara mAnya SaTakhaMDAgama Adi prAcIna zAstronI TIkAthI prApta thAya che. AthI AnI prAcInatAnuM saheje anumAna lagADI zakAya che. anugadvAramAM sAMskRtika sAmagrI paNa pracura mAtrAmAM che. saMgItanA sAta svara, svarasthAna, gAyakanA lakSaNa, grAma, mUcchanAo, saMgItanA guNa ane doSa, navarasa, sAmudrika lakSa, 108 AgaLanA mApavALA, zaMkhAdi cihnavALA, masa, tala vi. vyaMjanavALA uttama puruSe vi. nuM vividha varNana che. nimittanA saMbaMdhamAM paNa prakAza pADayo che, jema ke AkAzadarzana ane nakSatrAdinA prazasta yoga thavA para suvRSTi ane aprazasta yoga thavA para durmikSa vi. thAya che. A pramANe sAMskRtika tathA sAmAjika varNananuM nirUpaNa karyuM che.' anuga dvAranA racayitA athavA saMkalanakartA AryarakSita mAnavAmAM Ave che. Arya rakSitathI pahelAM evI paddhati hatI ke AcArya pitAnA medhAvI ziSyone nAnA moTA badhA sUtronI vAcanA ApatI vakhate cAre anugono bedha temane karAvI detA hatA. te vAcanAnuM zuM rUpa hatuM te Aje amArI samakSa nathI tathApi eTaluM kahI zakAya che ke teo vAcanA ApatI vakhate pratyeka sUtra para AcAra dharma, tenA pAlanakartA, temanI sAdhanakSetrano vistAra, niyama grahaNa karavAnI keTi ane bhaMga vinuM varNana karI badhA anuyogone ekI sAthe baMdha karAvI detA hatA. A ja vAcanane apRthakatvAnuga kahela che. AcArya malayagirie lakhyuM che ke caraNa karaNanuyoga Adi cAre anugone pratyeka sUtra para vicAra karavAmAM Ave che tene apRthakatvAnuyoga kahe che. amRthakavAnugamAM vibhinna nayadaSTionuM avataraNa karavAmAM Ave che ane temAM pratyeka sUtra para vistArathI carcA karavAmAM Ave che. je Arya vajasvAmI sudhI kAlika AganA anuga (vAcanA) mAM anugonuM apRthakatvarUpa rahyuM. tyAra pachI Arya rakSitathI kAlikazrata ane daSTivAdanA pRthaka anuyoganI vyavasthA karavAmAM AvI che kAraNa ke Arya rakSitana dharmazAsanamAM jJAnI, dhyAna, tapasvI ane vAdI badhA prakAranA saMto hatA. te zikhyAmAM puSyamitra nAmanA 3 viziSTa mahAmedhAvI ziSyo hatA. temAMthI ekane durbalikA puSyamitra, bIjAne dhRtapuSyamitra ane trIjAne vastrapuSyamitra kahetA hatA. dhRtapuSyamitra ane vastrapuSya mitranI labdhine evo prabhAva hato ke jene lIdhe pratyeka gRDane tyAMthI zramaNane dhRta ane vastra saheje saharSa upalabdha thatA hatA. durbalika puSyamitra niraMtara svAdhyAyamAM tallIna rahetA hatA. Arya rakSitanA anya munivRndamAM phalyurakSita, ghoSThAmAhila vi. pratibhAsaMpana ziSyo hatA. jemane jeTaluM sUtrapATha AcaryathI prApta thatA tethI temane sanateSa thate nahi tethI temaNe eka pRthaka vAcanAcAryanI vyavasthA mATe prAthanA karI. aDaca A mATe 1. naMdasutta 2:yogadArAinI prastAvanA pR. 5 thI 70. 2. eyhattamezabhA suro ro suvithaI jatthA bhanaMtaNuonA caraNa dhamma sakhANadavANuM 3. jAvati ejajavairA apuhuraM kAliyAzuge yA tegANa purAM kAliyasuya diThThivAye yA - Avazyaka malayagiri vRtti pR. 383) AgamasAra dohana 301 Page #611 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva Davivarya paM. nAnasanTejI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha durbalikA puSyamitranI niyukita karI. thoDA divaso pachI durbalikA puSyamitre AcAryane nivedana karyuM ke vAcanA ApavAmAM samaya ghaNe vItI jato hovAthI huM pati jJAnanuM punarAvartana karI zakatA nathI tethI badhuM vismaraNa thaI rahyuM che. AcAryane Azcarya thayuM ke jyAre ATalA medhAvI ziSyanI A sthiti che tyAre bIjAnI zI vAta karavI? tethI temaNe pratyeka satranA anuga pRthaka pRthaka karI dIdhA. apariNAmI ane atipariNAmI ziSya nathaSTinA mULa bhAvane samajyA vagara kayAMka ekAntajJAna, ekAnta kiyA, ekAnta nizcaya athavA ekAnta vyavahArane ja upAdeya mAnI na le ane sakSama viSayamAM mithyAbhAvane grahaNa karI na le tethI nageno vibhAga karyo nathI.' anuyoga dvArano racanAkALa vIra nirvANu saM. 827thI pahelA mAnavAmAM AvyuM che. jo ke keTalAka vidvAno tene bIjI zatAbdInI racanA mAne che. AgamaprabhAvaka munizrI puNyavijyajI ma. vi. nuM mantavya evuM che ke anuganuM pRthakkaraNa te AcArya AryarakSite karyuM paraMtu anugadvArasUtranI racanA temaNe ja karI ema nizcitarUpathI kahI zakAya nahi. 1- nizItha sUtra che. sutromAM nizIthanuM pramukhasthAna che. nizIthane artha aprakAza karela che. A sutra apavAda bahula che. tethI game tene vaMcAvA ke bhaNAvate nahato. pAThake vAMcaNI lenAra traNa prakAranA hoya che. (1) apariNAmaka - jemanI buddhi aparipakava hoya che. (2) pariNAmaka - jemanI buddhi paripakava hoya che. (3) atipariNAmaka - jemanI buddhi tarka pUrNa hoya che. apariNamaka ane atipariNAmaka ane prakAranA pAThaka nizItha bhaNavAne agya che. je AjIvana rahasyane dhAraNa karI zakato hoya te ja tene bhaNavAno adhikArI che. ahIM je rahasya zabda che te A gopanIyatAne pragaTa kare che. nizIthanuM adhyayana teja sAdhu karI zake che ke je traNa varSano dIkSita hoya ane gAMbhIrya Adi guNothI yukata hAya. prauDhatAnI draSTie bagalamAM utpanna kezavALo 16 varSano sAdhuja nizIthane vAcaka banI zake che.' nizIthanA jJAtA thayA vinA koI paNa zramaNa pitAnA saMbaMdhIone tyAM bhikSA mATe jaI zakato nathI. temaja te upAdhyAya vagere padavIne yogya paNa mAnavAmAM Avato nathI. zramaNamaMDaLIne AgevAna netA banavAmAM temaja svataMtra vihAra karavAmAM paNa nizIthanuM jJAna Avazyaka che. 1 kAraNa ke nizIthanA jANapaNuM vinA keI sAdhu prAyazcita ApavAne adhikArI thaI zakatuM nathI. tethI ja vyavahArasUtramAM nizIthane eka mAnadaMDanA rUpamAM prastuta karavAmAM Avela che. 1. Avazyaka malayagiri vRtti pR. 39 (kha) prabhAvaka caritra 240-243 pR. 17 (ga) RSimaMDaLa stotra 210 2. je hati appagAsaM tu bhaNasIha ti loga saMsiddhA je appagAnsa dhamma ANe pitaye nisIdha ti | - nizIthabhASya zloka 69 3. purisa tiviho pariNAmo, apariNAmo ati pariNAmo, te entha apariNAmaga- apariNAmagANa paDileho - nizItha cUNi pR. 165 4. nizItha bhANa 6702-3 5. nizItha cUNi gA. 6265 (kha) vyavahAra bhASya uddezaka 7 gA. 202-3 (ga) vyavahAra sUtra uddezaka 10 gA. 20-21 6. vyavahArasUtra udezaka 6 sUtra 2-3 7. vyavahAra sUtra udezaka 3 sUtra 3. 8. , u. 3 sU. 1 302 tattvadarzana Page #612 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva vivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha digaMbara granthomAM nisIhanI jagyAe nisahiyA zabdane vyavahAra karavAmAM Avyo che. 1 gammasAramAM paNa A ja zabda prApta thAya che. 2 gempasAranI TIkAmAM nizIhiyAnuM saMskRta rUpa nisAdhikA karyuM che. AcArya jinasene harivaMza purANamAM nizItha mATe "niSadyaka" zabdane vyavahAra karyo che. tattvArthabhASyamAM nisIha zabdanuM saMskRta rUpa nizItha' mAnela che. niryukitakArane paNa Aja artha abhipreta che. A pramANe vetAMbara sAhityanA abhimatAnusAra nisIhanuM saMskRta rU5 nizItha ane tene artha aprakAza thAya che. digaMbara sAhityanI daSTie nisahiyAnuM saMskRta rUpa "nizIdhikA" che. teno artha prAyazcita-zAstra athavA pramAdaSano niSedha karanAra zAstra che. pazcimI vidvAna evare' nisIhanA "niSedha" arthane sAce ane nizItha arthane bhrAnta mAnela che.' zAstraSTie nisIha zabda upara cintana karavAmAM Ave te nisIha zabdanA saMrakatarUpa nizItha ane nizIla bane thaI zake che, kAraNake the ane dha baMneno prAkRta bhASAmAM hakAra Adeza thAya che. tethI nisihiyA zabdanA saMskRta niSidhikA ane nizIthikA thAya che. arthanI daSTie vicAratAM niSidha athavA niSidhikAnI apekSAe nizItha athavA nizIthikA zabdano artha adhika saMgata pratIta thAya che. kAraNake A Agama vidhi-niSedhanuM pratipAdana karanAra nathI paraMtu prAyazcitanuM pratipAdana karanAra che. A kathanamAM zvetAMbara ane digaMbara ane AcArya ekamata che. 6 cUrNimAM nizIthane pratiSedha sUtra athavA prAyazrita sUtranuM pratipAdaka batAvyuM che. nizIthabhASyamAM lakhyuM che ke AcAracUlAmAM upadiSTa kriyAnuM atikramaNa karavAthI je prAyazcita Ave che tenuM nizIthamAM varNana che. nizItha sUtramAM apavAdenuM bAhulya che tethI sabhA vigeremAM tenuM vAMcana na karavuM joIe. anadhikArI pAse te pragaTa na thAya tethI rAtri athavA ekAMtamAM paThanIya hovAthI nizIthane artha saMgata thAya che. nisihiyAne je niSedhavAcaka artha che tenI saMgati paNa A pramANe besI zake che ke je anadhikArI che tene bhaNAvavuM niSedha che, temaja janasamudAyathI vyApta sthAnamAM bhaNavuM paNa niSiddha che. phakata svAdhyAya bhUmimAM ja A sUtra paThanIya che. harivaMza purANamAM "niSaghaka zabda AvyuM che. saMbhava che ke A sUtra vizeSa prakAranI niSadyAmAM bhaNAvavAmAM AvatuM haze tethI AnuM nAma niSaghaka rAkhavAmAM AvyuM hoya. AlocanA karatI vakhate Alocaka AcArya mATe niSadyAnI vyavasthA karato hato. saMbhava che ke prastuta adhyayananA samaye paNa niSadyAnI vyavasthA karavAmAM AvI haze tethI nizIthabhASyamAM Ano ullekha maLe che.1 0 1. paTakhaMDAgama, prathama khaMDa pR. 96 2. gommadasAra jIvakAMDa 367 3. , , niSedhanuM pramAdadoSa nirAkaraNa niSiddhi: saMjJAyAM 'ka' pratyaye niSiddhikA taraca pramAdadoSavizuddhayartha bahuprakAre prAyazcita varNayati | 4. niSaghakAkhyAkhyAti prAyazcittavidhi parama . - harivaMza purANa 10/138. 4. This name ( Gls) is explained strangely enough by Nishitha though the character of the contents would lead us to expect Nisheda (Colu) - IMDiyana enTIkarI bhA. 21 pR. 97 6. (ka) AyAra pampalsa u imAI goSNAI rAmadhijajAI - AyAramAiyAI pAyariccharoNagahagAro che. - nizItha bhASya gA. 2 (kha) NisIhiyaM bahuviha pAyacchitta vihANa vaNaNe kuNaI' - SaTa khaMDAgama bhA. 1 pR. 98 7. tatra pratidha: caturthacUDAtmake AcAre yata pratiSiddhanuM sevaMtarsa pachi bhavatIti kAu. - nizItha cUNi bhA. 1. pR. 3 8. AyAre causuya, yuliyAsu uvaesa vitahakArissA parichatta mihajajhamaNe bhaNiye asu ya padesu mA. - nizItha bhASya sUtra 71 9. nizItha bhASya sUtra 6389 10. suttantha tadubhAyANaM gaha bahumANa viNayamaccharA ukakuDaNisejeja-aMjali-gahitAhiyammi ya paNAme ! - sUtra 6673 AgamasA2 dAhana 303 Page #613 -------------------------------------------------------------------------- ________________ }pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha nizIthanA AcAra, agra, prakalpa, cUlikA vi. paryAyavAcI nAma che* prAyazcita satrane saMbaMdha caraNakaraNAganI sAthe che, tethI AnuM nAma AcAra che. AcArAMga sUtranA pAMca agra che- cAra AcAracUlAo ane nizItha A pAMca agra che-tethI nizIthanuM nAma agra che. nizIthanI 9mAM pUrva AcAraprAbhRtamAMthI racanA karavAmAM AvI che, tethI AnuM nAma praka9pa che. praka5ne bIjo artha "chedana karanAra evo paNa karela che. Agama sAhityamAM nizIthanuM "AyA2-55" evuM nAma maLe che. ahIM agracUlA samAna arthavALA che. - nizIthanA racayitA arthanI daSTie bhagavAna mahAvIra che, jyAre sUtranA racayitAnA saMbaMdhamAM aneka mAnyatAo che. AcArAMga cUrNi mAM racayitAnA saMbaMdhamAM carcA karatAM sthavira zabdane praveza karyo che ane sthavirane artha gaNadhara karyo che. AcArya zIlAMke zratavRddha caturdaza pUrvadharane ja sthavira kahela che. paMcaka95 bhASyanI cUrNimAM lakhyuM che ke AcAra praka95nuM nimaNu bhadrabAhusvAmIe karela che. nizItha sUtranI keTalIka prazasti-gAthAo anusAra tenA racayitA vizAkhAcArya che. vetAMbara paTTAvalimAM vizAkhA cAryanA saMbaMdhamAM kaI ulekha prApta thato nathI. digaMbara paTTAvalimAM bhadrabAhu vizAkhAcAryanuM nAma Avela che ke je dazapUva hatA. digaMbara daSTie vIranirvANathI 16 varSa sudhI bhadrabAhu hatA. tyAra pachI vizAkhAcAryane yuga prAraMbha thAya che. prazaritamAM nizIthane vizAkhAcArya kata kahevAmAM AvyuM che. ahIM likhita artha nirmita che ke lipikata che te vicAraNIya che. kAraNa ke e kaI ulekha prApta nathI ke nizIthanI racanA dazapUvI dvArA karavAmAM AvI hoya. jyAre caturdazavI dvArA lakhAyAne ullekha che. ema pratIta thAya che ke nizIthanA racayitA caturdazapUrvI bhadrabAhu che. paMcakapa cUrNimAM AcAra praka95 (nizItha) dazA, ka65 ane vyavahAra. A cAra AgamonA niyUhaka bhadrabAhu svAmIne batAvyA che. vizAkhAcA te lakhyuM haze ema je kahapanA karIe te prastuta kathananI saMgati besI zake che. digaMbara AcAryoe nizIthane ArAtIya AcArya kRta mAnela che paraMtu vartamAnamAM nizIthanuM je rUpa che te digaMbara paraMparAmAM maLatuM nathI. je digaMbara paraMparAnA vizAkhAcArya dvArA A lakhAyela hota to digaMbara paraMparAmAM tenI mAnyatA prApta thavI joItI hatI. eTale saMbhava ema ja lAge che ke vizAkhAcAryo vetAMbara paraMparAnA ja AcArya hAvA joIe. vizAkhAcaryanA guNakIrtana prazasti gAthAomAM maLe che. tethI A siddha thAya che ke A gAthAo vizAkhAcArya dvArA racita nathI. A gAthAonI racanA koNe karI te anveSaNIya che. chedasUtrakAra bhadrabAhu nikitakAra bhadrabAhuthI judA che. niryukitakAra bhadrabAhune astitvakALa vikamanI 6 ThI zatAbdi mAnavAmAM Avela che. jyAre chedasUtrakAra bhadrabAhune astitvakALa vIranirvANanI bIjI zatAbdi che. nizIthamAM cAra prakAranA prAyazcitenuM varNana che. nizIthamAM 20 uddezake che temAM 19 uddezakomAM prAyazcitanuM vidhAna che ane 20 mA udezakamAM prAyazcita ApavAnI prakriyA che. prathama uddezakamAM gurumAsika prAyazcitanuM vidhAna che. bIjA, trIjA, 1. AyAro age ciya paka5 taha cUlikA khisIvaMtikA nizItha bhANa 3 2. nizItha bhANa ramUtra 57 3. nizItha cUNi pRSTha 30 4. yANi puNa DAyANi yAra ceva nijajUDhANi e kaNa nijajUDhANi? therehi 287) therA-gaNadharA : . DAcArAMga cUNi pR. 336. 5. sthavire : kRtavRddha zaturdaza pUrva viddhiA AcArAMga niryukite gA. 287 6. teNa bhagavatA AyAra pakampa-dasA-kampa-vahArA thI navamayvanIsaMdabhUtA nijajUDhA ! -- paMcakalpa cUNi patra 1, bRhatka95 sUtrama prastAvanA pR. 3 7. daMsaNa carita juno, jo guttIsu sajajaNahiesI nAme visAhagaNI mahArao pANa-masA || 1 || kirI-kaMtipizabdo jasapatto paDahA tisAgara nirUddho puNarUtta bhamati mahi saciva gagaNa gaNuM tassa || 2 | tasa lihiyaM nisahaM dhamma-dharA dharaNa-5vara-vatsa ! ArogaM dhANijaja siksa pasissava bheja 2 || 35 - nizItha sUtra ceAtho vibhAga 5. 395, 8. bRhatka5 bhA. 6 pR. 1thI 20 304 tavadarzana Page #614 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - (pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnacaMdrajI mahArAja janamazatAhida smRtigraMthasa cothA, ane pAMcamAM uddezakamAM laghumAsika prAyazcitanuM varNana che. chathI laIne agiyAramA uddezaka sudhI guru cAturmAsika prAyazcitanuM vivecana che. 12 mAthI 19 mA uddezaka sudhI laghucAtumAMsika prAyazcitanuM pratipAdana che. 20 mAM uddezakamAM AcanAo temaja prAyazcita karatI vakhate je deze lAge che tenA upara cintana karavAmAM AvyuM che ane te mATe vizeSa prAyazcitanI vyavasthA che. prAyazcitanA 2 prakAra che.- (1) mAsika ane (2) cAturmAsika. dvimAsika, paMcamAsika, cha mAsika prAyazcita AropaNuthI bane che. 20 mA uddezakamAM mukhya viSaya AropaNuM che. sthAnAMga sUtramAM ApaNunA pAMca prakAra batAvyA che. jyAre samavAyAMgamAM 28 prakAra batAvyA che. zramaNa bhagavAna mahAvIranA zAsanamAM cha mahinAthI vadhAre tapasyAnuM vidhAna nathI tethI AropaNu dvArA je prAyazcitanuM vidhAna karavAmAM AvyuM che te paNa cha mahinAthI vadhAre nathI. ame pahelAM jaNAvI gayA chIe ke nizItha gopanIya che tethI ame tene sAra ahIM prastuta karatA nathI. temAM saMkSepamAM pAMca mahAvrata, pAMca samiti, traNa gupti tathA anya saMyamI jIvanamAM je doSo lAgavAnI saMbhAvanA che tenA zuddhikaraNane temAM upAya ane vidhi batAvela che. 2-vyavahArasUtra bRhakalpa ane vyavahAra A banne ekabIjAnA pUraka che. vyavahAra paNa chedasUtra che ane caraNAnuyogane graMtha che. AmAM daza uddezaka che, 373 anubrupa "lekapramANa upalabdha mULa pATha che, 267 sUtrasaMkhyA che. prathama uddezakamAM batAvyuM che ke mAsika prAyazcita egya doSonuM sevana karI te dezanI AcArya vi.nI pAse kapaTarahita AlocanA karanAra zramaNane eka mAsanuM prAyazcita Ave che, jyAre kapaTa sahita AlocanA karanAra be mAsanA yazcitano bhAgIdAra thAya che. tevI ja rIte be mAsika prAyazcita cagya sAdhaka nikaTa ya che. tevI ja rIte be mAsika prAyazcita yogya sAdhaka niSkapaTa AlocanA kare te tene dvimAsika prAyazcita Ave che ane kapaTasahita karavAthI traNamAsanuM Ave che. A ja pramANe traNa, cAra, pAMca ane cha mAsanA prAyazcitanuM vidhAna che. vadhumAM vadhu cha mAsanA prAyazcitanuM vidhAna che. jeNe aneka doSonuM sevana karyuM hoya teNe anukrame AlocanA karavI joIe ane pachI badhAne sAthe ja prAyazcita levuM joIe. prAyazcita karavA chatAM je pharI doSa lAgI jAya te tenuM punaH prAyazcita karavuM joIe. prAyazcitanuM sevana karanAra zramaNe sthavira vi.nI anujJA laIne ja anya sAdhuonI sAthe UThavuM besavuM joIe. AjJAnI avahelanA karI koInI sAthe ja je te bese te teTalA divasanI tenI dIkSA paryAya ochI thAya che jene Agamika bhASAmAM cheda kahevAmAM Avela che. parihAra kapamAM sthita sAdhu pitAnA AcAryanI anumatithI vacceja parihAra kahapane parityAga karI sthavira vi.nI sevA mATe anya sthaLe jaI zake che. * koI zramaNa gaNuno parityAga karI ekale ja vicarato hoya ane je te rIte zuddha AcAra pAlana karavAmAM pitAne karato hoya to tene AlocanA karAvI che athavA navIna dIkSA grahaNa karAvavI joIe. je niyama sAmAnyarUpathI ekalavihArI mATe che te ja niyama ekalavihArI gaNAvacchedaka AcArya tathA zithilAcArI zramaNa mATe paNa che. AlecanA AcArya, upAdhyAyanI samakSa karI prAyazcita laI zuddha thavuM joIe. je temanI upasthiti na hoya te pitAnA saMbhogI, sAdharmika, bahuzrata AdinI samakSa AlecanA karavI joIe. je te pAse na hoya to 1. ThANAMga sUtra 433 2. samavAyAMga samavAya 28 3. jamhA yiko imA jalsa nityakraksa je ukorsa tavakaraNe tasa tirthe tameva uThTho pAchaddANa sesasAdhUNe bhavati | -- nizItha cUNi bhA. 4, pR. 307 AgamasAra dehana 305 Page #615 -------------------------------------------------------------------------- ________________ putra gurudeva kavivarya paM. nAnajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha anya samudAyanA saMjogI, bahuzrata vi. zrama hoya tyAM jaI AlocanA karI prAyazcita levuM joIe. je te paNa na hoya te sArUpika (sadoSI) kintu bahuzruta sAdhu hoya te tyAM jaIne prAyazcita levuM joIe. teo paNa na hoya te bahuzruta zramaNopAsakanI pAse ane temane paNa abhAva hoya te samyagadaSTi gRhasthanI pAse jaI prAyazcita karavuM joIe. A badhAno kadAca abhAva hoya te pachI gAma athavA nagaranI bahAra jaI pUrva athavA uttara dizAnI sanmukha UbhA rahI banne hAtha joDI pitAnA aparAdhanI AlocanA kare. bIjA uddezakamAM kahyuM che ke eka samAna samAcArIvALA be sAdharmika sAthe hoya ane temAMthI eke dezanuM sevana karyuM hoya te teNe bIjAnI sanmukha prAyazcita levuM joIe. prAyazcita karanAranI sevA vi. nI javAbadArI bIjA zramaNa upara rahe che. je bannee duSasthAnanuM sevana karyuM hoya to paraspara AlocanA karI prAyazcita laI sevA karavI joIe. aneka zramaNemAMthI kei eka zramaNe aparAdha karyo hoya to ekane ja prAyazcita ApavuM ane je badhAe aparAdha karyo hoya te eka sivAya zeSa badhAe tenI pAse prAyazcita laI zuddhikaraNa karavuM joIe ane temanuM prAyazcita pUrNa thatAM tene paNa prAyazcita ApI zuddha karavuM joIe. parihAra kahapa sthita zramaNa kadAcita rUNa banI jAya to teNe ga7thI bahAra kare kahapatuM nathI. jyAM sudhI te svastha na thaI jAya tyAM sudhI vaiyAvRtya karAvavI te gaNAvadakanuM kartavya che ane svastha thayA pachI teNe sadoSa avasthAmAM seva karAvI tethI prAyazcita levuM joIe. e ja pramANe anavasthApya tathA pAraMcika prAyazcita karanArane paNa rUNAvasthAmAM garachathI bahAra karavo na joIe. vikSipta cittavALAne paNa gacchathI bahAra kare kalpatuM nathI, ane jyAM sudhI tenuM citta sthira thaI na jAya tyAM sudhI tenI pUrI sevA karavI joIe ane svastha thatAM nAmamAtranuM prAyazcita ApavuM joIe. e ja pramANe daMtacitta (abhimAnathI jenuM cittA data thaI gayuM che), unmAdaprApta, upasarga prApta, sAdhikaraNa saprAyazcita vi. ne gacchathI bahAra karavo ka5tuM nathI. navamA anavasthApya prAyazcita karanArA sAdhune gRhasthaliMga dhAraNa karAvyA vagara saMcamamAM punaH sthApita kare na joIe. kAraNa ke tene aparAdha eTale mahAna hoya che ke tene te pramANe karyA vagara tenuM prAyazcita pUruM thatuM nathI. tema anya zramaNanA antarmAnasamAM tevA prakAranA aparAdha pratye bhaya paNa utpanna thatuM nathI. e ja pramANe dasamA pAraMcita prAyazcitavALA zramaNane paNa gRhasthano veSa paherAvyA pachI ja pharI saMyamamAM sthApita karavo joIe. prAyazcitadAtAnA hAthamAM evo adhikAra hoya che ke te Icache te tene gRhasthano veSa nahi paherAvatAM anya prakArano veSa paNa paherAvI zake che. pArihArika ane apArihArika zramaNa eka sAthe AhAra kare te ucita nathI. pArivArika zramanI sAthe tapa pUrNa karyA vagara apArivArika zramAe AhAra vi. karavA na joIe kAraNa ke jeo tapasvI che. temanuM tapa pUruM thayA pachI eka mAsanA ta5 upara pAMca divasa ane cha mahinAnA tapa upara eka mahino vItyA pahelAM temanI sAthe kaI paNa AhAra karI zakAtuM nathI, kAraNa ke te vakhate temanA mATe vizeSa prakAranA AhAranI AvazyakatA hoya che ke je bIjA mATe Avazyaka nathI. trIjA udezakamAM batAvyuM che ke kaI zramaNanA mAnasamAM potAne svataMtra gaccha banAvI paribhramaNa karavAnI IcachA hoya paraMtu je te AcArAMga vi. zAstrane jJAtA nathI to ziSyAdi parivAravALo hovA chatAM paNuM alaga gaNa banAvI svacchandI thavuM yogya nathI. je te AcArAMga vi. ne jJAtA hoya te sthavira pAse anumati laI vicarI zake che. sthaviranI anumati vinA vicaranArane jeTalA divasa te A pramANe vicaryo hoya teTalA divasane cheda athavA pArivArika prAyazcitane bhAgIdAra banavuM paDe che. upAdhyAya te ja banI zake che ke je ochAmAM ochA 3 varSanI dIkSA paryAyavALo hoya. nigraMthanA AcAramAM niSNAta ane saMyamamAM pravINa hoya, AcArAMga vi. pravacana zAstromAM pAraMgata hoya, prAyazcita ApavAmAM pUrNa samartha tathA saMgha mATe kSetra vi. ne nirNaya karavAmAM dakSa hoya, cAritravAna temaja bahuzrata hoya. 306 tattvadarzana Page #616 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnasanajI mahArAja janamazatAkida smRtigraMtha AcArya te banI zake che ke je zramaNanA AcAramAM kuzaLa, pravacanamAM 58, dazAzrutaskandha, ka5 - mRhatka5 tathA vyavahArane jJAtA hoya ane ochAmAM ochA pAMca varSano dIkSita hAya. AcArya, upAdhyAya, pravartaka, sthavira, gaNI, gaNu vacchedaka pada temane ja ApI zakAya ke je zramaNanA AcAramAM kuzaLa, pravacanadakSa, akaluSita manavALA temaja sthAnAMga tathA samavAyAMgane jJAtA hoya. apavAdamAM eka divasanI dIkSA paryAyavALA sAdhu paNa AcArya, upAdhyAyanA pada upara pratiSThita karI zakAya che. tevA prakArano sAdhu pratItakArI gheryazIla, vizvasanIya, samabhAvI, pramehakArI, bahumata tathA ucca kuletpanna guNasaMpanna tevo Avazyaka che. AcArya-sAdhuo upAdhyAyanI AjJA pramANe ja saMyamanuM pAlana karavuM joIe. abrahmanuM sevana karanAra AcArya vi nI padavI mATe te agya che. je ga7ne parityAga karI pharI teNe tevuMja kArya karyuM hoya te pharI tene dIkSA ApI traNa varSa vItyA pachI tenuM mana sthira thAya, vikAra zAMta thAya, kaSAya vi.ne abhAva hoya to tene AcAryapada para pratiSThita karI zakAya che. thothA uddezakamAM kahyuM che ke AcArya, upAdhyAyanI sAthe hemaMta ane grISmaRtumAM ochAmAM ocho eka bIjo sAdhu hovo joIe ane gaNAvakanI sAthe che. varSARtumAM AcArya ane upAdhyAyanI sAthe be tathA gaNAvacchakanI sAthe traNanuM hovuM Avazyaka che. temaja AcAryanI mahattA batAvatA kahyuM ke temanA abhAvamAM kevI rIte rahevuM joIe? AcArya, upAdhyAya je vadhAre rUNa hoya ane jIvananI AzA ochI hoya to anya badhA zramaNane bolAvIne kahe ke mAruM AyuSya pUrNa thavA para amuka sAdhune amuka padavI ApavI. temanA mRtyu pachI je te sAdhu yogya na jaNAya to anyane paNa pratiSThita karI zakAya che, ane gya hoya to tene pratiSThita karavuM joIe. anya gya zramaNa AcArAMga vi. bhaNIne dakSa na thaI jAya tyAM sudhI AcArya vi. nI sammatithI asthAyIrUpathI sAdhune kaI paNa 59 para pratiSThita karI zakAya che. ane yogya padAdhikAra prApta thatAM pahelAM te vyakitae potAnA padathI alaga thaI javuM joIe. je te tema na kare te te prAyazcitano bhAgIdAra thAya che. be zramaNa je sAthe vicaratA hoya te temaNe gyatAnusAra nAnA moTA thaIne rahevuM joIe ane eka bIjAnuM sanmAna karavuM joIe. e ja pramANe AcArya tathA upAdhyAye paNa karavuM joIe, pAMcamAM uddezakamAM pravartinIe ochAmAM ochI be anya sAdhvIonI sAthe zItoSNa kALamAM grAmAnugrAma vicaraNa karavuM joIe ane gaNavae dikAnI sAthe traNa bIjI sAdhvIo hovI joIe. varSARtumAM pravartinI sAthe traNa ane gaNuvacchedikAnI sAthe cAra sAdhvIo hevI joIe. pravartinI vi. nA mRtyu ane padAdhikArInI niyukitanA saMbaMdhamAM jevuM zrama mATe kahyuM che tevuM ja zramaNIo mATe paNa samajavuM joIe. vaiyAvRtya mATe sAmAnya vidhAna evuM che ke zramaNa zramaNI pAse ane zramaNa zramaNa pAse vaiyAvRtya na karAve parantu apavAdarUpe paraspara sevAzuzraSA karI zake che. sarpadaMza vi. keI viziSTa paristhiti utpanna thAya te apavAdarUpe gRhastha pAse paNa sevA karavI zakAya che. A vidhAna sthavirakapIo mATe che. jinakapIo mATe sevAnuM vidhAna nathI. jo teo sevA karAve te parihArika tarUpa prAyazcita karavuM paDe che. chaThA uddezakamAM batAvyuM che ke potAnA svajanone tyAM sthAvironI anumati vagara javuM na joIe. je zramaNa-zramaNI apakRtavALA athavA apAraMbhI hoya temaNe ekalA potAnA saMbaMdhIone tyAM na javuM. je javuM hoya to bahuzruta tathA bahu AgamadhArI zramaNa-zramaNInI sAthe javuM joIe. zramaNa gocarI mATe pahoMce te pahelAM je vastu taiyAra thaI gaI hoya te grAhya che ane je taiyAra na thaI hoya te agrAhya che. AcArya, upAdhyAya je bahArathI upAzrayamAM Ave to temanA paga luMchIne sApha karavA joIe. temanA laghunIta vi ne yatanApUrvaka bhUmi upara paraThavA joIe, yathAzakita temanI vaiyAvRtya karavI joIe. upAzrayamAM temanI sAthe rahevuM joIe. upAzrayanI bahAra jAya tyAre temanI sAthe javuM joIe. gaNuvacchedaka upAzrayamAM rahe tyAre sAthe rahevuM joIe ane upAzrayathI bahAra jAya te sAthe bahAra javuM joIe. AgamasAra; dohana 307 Page #617 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kaviva' paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha zramaNa-zramaNIoe AcArAMga vi. AgameAnA jANakAra zramaNa-zramaNIe!nI sAthe rahevu ka2e che ane jANakAra vinAnI sAthe rahe teA prAyazcitanA bhAgIdAra banavuM paDe che. koI vizeSa kAraNe anya gacchamAMthI nIkaLI AvanArA zramaNu-zramaNI jo nirdoSa hAya, AcAraniSTha hAya, sakhata dveSathI rahita hoya, kredhAdithI apUrzita hAya, peAtAnA doSanI AlAcanA karI zuddhi karI letA haiAya te temanI sAthe samAnatAnA vyavahAra karavA ka2e che, anyathA nahI.. sAtamA uddezakamAM evu vidhAna che ke sAdhue strIne ane sAdhvIe puruSane dIkSA na ApavI. kadAca koI evA sthAnamAM kei strIne vairAgyabhAvanA jAgRta thai hoya ane najIkamAM keAi sAdhvInA yAga na heAya te te evI zarate dIkSA Ape che ke te sAdhvIne cega thatAM tene sAMpI deze. evI ja rIte sAdhvI paNa puruSane dIkSA ApI zake che. je jagyAe tarakara, badamAza athavA duSTa vyakitanuM prAdhAnya hAya tyAM zramaNIee vicaravu kalpatuM nathI kAraNake tyAM vasrAdinA apaharaNa tathA vratabhaga vi. nA bhaya rahe che. zramaNA mATe eveza kei niyama nathI. keAI zramaNane kAI zramaNanI sAthe vaivirAdha thaI gayA haiAya ane te vikaTa sthitimAM (cAra vi. nu nivAsa hAya evA sthAnamAM) AvI gayeA haiAya te tyAM jaIne tenI kSamAyAcanA karavI joIe paraMtu svasthAne rahIne nahi. paraMtu zramaNI pAtAnA sthAne rahI kSamAyAcanA karI zake che. sAdhu-sAdhvIee AcArya, upAdhyAyanA niyaMtraNa vinA svacchandarUpathI paribhramaNa karavuM kalpatu nathI. AThamA uddezakamAM e vAta para vivecana karyu che ke sAdhu eka hAthe upADI zake teTalI nAnI athavA meTI zayyA sastAraka: traNa divasamAM jeTale dUra jai zake teTale dUrathI lAvavI kalpe che. keI vRddha nigrantha mATe jarUra paDe te pAMca divasamAM jeTaluM cAlI zakAya teTale dUrathI lAvavuM ka2e che. sthavira mATe nIce mujabanA upakaraNe| kalpanIya che. daMDa, pAtra, chatra, mAtrikA, lASTika (pITha pAchaLa rAkhavA mATe eziku tathA pATaleA) bhisI, (svAdhyAya vi. mATe esavAne pATaleA) cela (vA) cela cilimilikA (kapaDAnA paDade) cAmaDuM, carmakeza (cAmaDAnI thelI) carma-palicha (lapeTavA mATe cAmaDAnA kaTakA) A upakaraNeAmAMthI je sAthe rAkhavA cegya na hoya temane upAzrayanI samIpe ke|i gRhasthane tyAM rAkhI vakhateAvakhata tenA upayega karI zakAya che. kei sthAne aneka zramaNeA rahetA heAya temAMthI keAi zramaNa keAi gRhasthane tyAM koi upakaraNa bhUlI gayeA hAya ane anya zramaNa tyAM gayA hoya te vakhate gRhastha ema kahe ke A upakaraNa ApanA samudAyanA saMtanuM che te te sata upakaraNa laI svasthAne Ave ane jenuM te upakaraNa hAya tene ApI de. jo te upakaraNa kei satanu na hAya te pAte tene upayAga na kare tema khIjAne upayega karavA mATe na Ape. parantu nirdoSa sthAne tene parityAga karI de. je zramaNa tyAMthI vihAra karI gaye hAya te! tenI anveSaNA karI pote jai tenI pAse pahoMcADI de. jo tenI khabara na maLe teA ekAnta sthAne jaI prasthApita karI de. AhAranI carcA karatA batAvyu che ke ATha grAsaneA AhAra karanAra alpa AhArI, bAra grAsaneA AhAra karanAra apAdhyevaurika, seALa grAsanA AhAra karanAra dvibhAgaprApta avamaurika, cAvIsa grAsane AhAra karanAra prAptAvamaudgarika, khatrIsa grAsane! AMhAra karanAra pramANeApetAhArI tathA batrIsa grAsathI eka paNa grAsa enDru lenAra avamaurika (uNAdarI karanAra) kahevAya che. navamA uddezakamAM khatAvyuM che ke zayyAtaranI AhArAdinI mAlikI hAya athavA tenA upara thoDA paNa adhikAra hAya te te AhAra zramaNa zramaNIe mATe grAhya nathI. AmAM bhikSu pratimAone paNa ullekha che jenI carcA dazAzruta skandhamAM TharI gayA chIe. dasamA uddezakamAM yavamadhyacandra pratimA athavA vajramadhyacandra pratimAnuM svarUpa batAvatA kahyuM che ke je pratimA javanA dANA samAna madhyamAM jADI ane anne bAju pAtaLI hAya te yavamadhya candra pratimA che. je vajrasamAna madhyamAM pAtaLI ane banne bAju jADI DAya te vajramadhyacandrapratimA che. yavamadhyacandra pratimAne dhAraka zramaNa eka mAsa sudhI peAtAnA deha pratyenI Asakita tajI je keAI deva, manuSya ke tiryaMca saMba MdhI anukULa ke pratikULa upasa tattvadarzana ary.org 308 For Private Personal Use Only Page #618 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva vivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha Ave tene samabhAvapUrvaka sahana kare che ane zukala pakSanI pratipadAne divase eka datti AhAranI ane eka hRtti pANInI, dvitIyAmAM be ditti AhAranI ane be datti pANInI grahaNa kare che. e ja pramANe anukrame eka-eka datti vadhArato pUnamane divase 15 datti AhAranI ane 15 datti pANInI grahaNa kare che. kRSNapakSamAM anukrame eka eka daktiA ochI karato jAya che ane amAsane divase upavAsa kare che. Ane yavamadhyacandra pratimA kahe che. vajamadhyacandra pratimAmAM kRSNapakSanI pratipadAne divase 15 datti AhAranI ane 15 datti pANInI grahaNa karavAmAM Ave che tene pratidina eka eka datti ochI karatAM amAsane divase eka datti AhAranI ane eka datti pANInI grahaNa karavAmAM Ave che. zukala pakSamAM anukrame eka eka datti vadhAratA pUrNimAne roja upavAsa karavAmAM Ave che. e ja pramANe 30 divasanI pratyeka pratimAnA prAraMbhanA 29 divasa datti anusAra AhAra ane antima divase upavAsa karavAmAM Ave che. vyavahAranA Agama, zrata, AjJA, dhAraNa ane jIta vyavahAra ema pAMca prakAra che. AmAM AgamanuM sthAna prathama che ane pachI anukrame temanI carcA vistArathI bhAgyamAM karavAmAM AvI che. sthaviranA jAtisthavira, sUtrasthavira ane pratrajyA sthavira Ama traNa bheda che. 60 varSanI AyuSyavALo zramaNa jAtisthavira athavA vayasthavira kahevAya che. ThANuga, samavAyAMganA jJAtA sUtrasthavira ane dIkSA dhAraNa karyAne 20 varSa thayA hoya tethI vadhu dIkSA paryAyavALA nigraMthane pravajyAsthavira kahe che. zakSabhUmI traNa prakAranI che-saptarAtridinI, cAturmAsikI ane chamAsikI. ATha varSathI ochI uMmaravALA bALaka - bALikAone dIkSA ApavI kapatI nathI. jemanI uMmara nAnI che teo AcArAMga sUtranA bhaNavAnA adhikArI nathI. ochAmAM ochA traNa varSanI dIkSA paryAyavALA sAdhune AcArAMga bhaNAvavuM kape che. cAra varSanI dIkSA paryAyavALAne sUtrakAMga, pAMca varSanI dIkSApayAMyavALAne dazAzrutasubdha, ka95 (bRhatka95) ane vyavahArasUtra, ATha varSanI dIkSA vALAne sthAnAMga ane samavAyAMga, daza varSanI dIkSAvALAne vyAkhyAprajJapti (bhagavatI), agiyAra varSanI dIkSAvALAne laghuvimAnapravibhakti, mahAvimAnapravibhakita, aMgacUlikA, vaMgacUlikA ane vivAhacUlikA, bAra varSanI dIkSAvALAne arUpapAtika, garUpapAtika, dharaNapapAtika, vaizramaNa pAtika ane velaMdharapapAtika, tera varSanI dIkSAvALAne upasthAnazrata, samupasthAnazrata, devendropapAta ane nAgapariyApanikA, cauda varSanI dIkSAvALAne svapnabhAvanA, paMdara varSanI dIkSAvALAne cAraNabhAvanA. soLa varSanI dIkSAvALAne vedanIzataka, sattara varSanI dIkSAvALAne AzIviSabhAvanA. aDhAra va dIkSAvALAne daSTiviSabhAvanA, ogaNIsa varSanI dIkSAvALAne daSTivAda ane vIsa varSanI dIkSAvALAne badhA prakAranA zA. bhaNAvavA kahape che. vaiyAvRtya (sevA) daza prakAranI batAvI che, 1- AcAryanI vaiyAvRtya 2-upAdhyAyanI vaiyAvRtya e ja pramANe 3- sthaviranI 4- tapasvInI 5- zaikSa-chAtranI, 6 glAna-rUNanI cha- sAdharmikanI, 8- kulanI, 9- gaNanI ane 10- saMghanI vaiyAvRtya. A daza prakAranI vaiyAvRtyathI mahAnirjarA thAya che. A pramANe prastuta sUtranI aneka vizeSatAo che. AmAM svAdhyAya upara vizeSapaNe bhAra ApavAmAM AvyuM che. agya kALamAM svAdhyAya karavAno niSedha karyo che ane adhyAya kALanI vivecanA karI che zramaNa-zramaNIo vacce adhyayananI sImAo nirmita karI che. AhAranA kavalAhArI, alpAhArI ane uNAdarInuM varNana che. AcArya, upAdhyAya mATe vihAranA niyamo pratipAdita karyA che. AlecanA ane prAyazcitanI vidhionuM AmAM vistRta vivecana che. sAvionA nivAsa, adhyayana, caya tathA upadhAna, vaiyAvRtya tathA saMghavyavasthAnA niyamopaniyamanuM vivecana che. AnA racayitA zrutakevalI bhadrabAha mAnavAmAM Ave che. AgamasAra dehana 309 Page #619 -------------------------------------------------------------------------- ________________ }pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAkida smRtigraMtha 3 - bahatka95 bRhatkalapanuM chedasUtromAM geravapUrNa sthAna che. anya chedasUtronI jema A sUtramAM paNa zramaNonA AcAra sabaMdhI vidhi-niSedha, utsarga - apavAda, ta5, prAyazcita vi. upara cintana karavAmAM AvyuM che. AmAM cha uddezaka che. 81 adhikAra che. 473 kapramANa upalabdha mULapATha che. 206 sUtrasaMkhyA che. prathama uddezakamAM 50 sUtro che. pahelAnA pAMca sUtro tAlapralaMba viSayaka che. nirgaLyuM ane nirgathiya mATe tAla ane pralaMba grahaNa karavAno niSedha che. AmAM apakava ane akhaMDa tAlaphUla tathA tAlamuLa grahaNa karavA nahi paraMtu vidhArita, pakava tAla pralaMba levA kape che ema pratipAdita karavAmAM AvyuM che. vi. mAsaka95 viSayaka niyamamAM zramaNane RtubaddhakALa - hemata ane grISma RtunA 8 mAsamAM ekasthAne rahevA saMbaMdhI vadhAremAM vadhAre keTale samaya rahevuM tenuM vidhAna karyuM che. zramane saparikSepa (kaTa-parAmAM nikata 16 prakAranA sthAnamAM vaSARtu sivAya anya samayamAM ekI sAthe eka mAsathI vadhu rahevuM kahapatuM nathI. 1- grAma- (jyAM rAjaya taraphathI 18 prakAranA kara levAmAM AvatA hoya) 2 - nagara- (jayAM 18 prakAranA kara na levAtA hoya) 3- kheTa - je gAmanI cAre tarapha mATInI dIvAla hoya) 4 - karmaTa- (jyAM vastI ochI hoya) 5- maDaMba- (jenI pachI aDhI gAu sudhI kaI gAma na hoya) 6 - pattana- (jayAM badhI vastuo prApta thatI hoya) 7 - Akara- (jayAM dhAtunI khANa hoya) 8- mukha- (jayAM jaLa ane sthaLane meLavanAra jamIna hoya, jyAM samudrI mAla AvIne utarato hoya baMdara kahevAya che) 9- nigama- (jayAM vyApArIonI vasati hoya) 10-rAjadhAnI-(jyAM rAjAne rahevA mATe mahela vi. hoya). 11-Azrama-(jyAM tapasvI vi. rahetA hoya) 12-niveza-sanniveza (jyAM sArtha vAha AvIne UtaratA hoya) 13-saMbodha-saMbAha (jyAM kheDUta loko rahetA hoya athavA gAmanA leke dhaNa vi.nI rakSA mATe gAmathI bahAra parvata, guphA vi.mAM AvIne rahetA hoya. 14-ghASa- yAM gAya vi. carAvanArA govALa-bharavADa vi. rahetA hoya) 15-ezikA-(gAmane aDadhe, trIje ke cotho bhAga) 16-puTabhedana-(jyAM gAmanA vepArIo pitAnI cIja vecavA AvatA hoya te) nagaranA keTanI aMdara tathA bahAra eka-eka mAsa sudhI rahI zakAya che. aMdara rahyA hoya tyAre bhikSA aMdarathI levI joIe ane bahAra rahetA hoya tyAre bahArathI. zramaNIo be mAsa aMdara ane be mAsa bahAra rahI zake che. je gaDhane eka ja dvAra hoya tyAM nircantha ane nirgathiyae eka sAthe rahevAne niSedha che. parantu aneka dvAra hoya te rahI zakAya che. je upAzrayanI cAre bAju aneka dukAno hoya, aneka dvAra hoya tyAM sAdhvIoe na rahevuM joIe. paraMtu sAdhu yatanApUrvaka rahI zake che. je sthAna pUrNa rUpathI khuhaluM hoya, dvAra na hoya tyAM sAdhvIoe rahevuM kahapatu apavAdarUpe upAzraya ke sthAna na maLe te paDade lagADI rahI zakAya che. nircastho mATe khullA sthAnamAM paNa rahevuM kalpa che. nirgatha ane nigranthine kapaDAnI macharadAnI rAkhavA tathA upayoga karavAnI anumati ApI che. nigraMtha tathA nigrathie jaLAzayanI pAse UbhA rahevuM, besavuM, sUvuM, khAvuM, pIvuM, svAdhyAya vi. karavuM kalpatuM nathI. 310 tattvadarzana Page #620 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pagra gurudeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAliMda smRtigraMtha jyAM vikAratpAdaka citra hoya tyAM zramaNa-zramaNIoe rahevuM ka9patuM nathI. makAna mAlikanI anumati vinA tyAM rahevuM ka5tuM nathI. je makAnanI vacce thaIne rasto hoya ane jyAM gRhastha rahetA hoya tyAM zramaNa - zramaNIoe na rahevuM joIe. zramaNano AcArya, upAdhyAya, zramaNa athavA zramaNI sAthe paraspara jhaghaDo thaI gayo hoya to paraspara kSamAyAcanA karavI joIe. je zAMta rahe che te ArAdhaka che. zramaNudharmano sAra upazama che. "uvasamAre sAmaNuM varSAvAsamAM vihAra niSedha che paranta hemanta tathA grIma RtumAM vihAranuM vidhAna che. je kSetra pratikULa hoya tyAM nigraMtha nircanthaNIoe vAraMvAra vicaravuM niSiddha che, kAraNa ke saMyamanI virAdhanA thavAnI saMbhAvanA che tethI prAyazcitanuM vidhAna che. gRhasthane tyAM bhikSA mATe athavA zaucAdi mATe bahAra jAya te vakhate je kaI gRhastha vasa, pAtra, kaMbala vi mATe AmaMtraNa Ape to te vastrAdi upakaraNe laIne AcArya pAse upasthita thavuM joIe ane AcAryanI anumati prApta thAya pachI ja tene upayogamAM levA joIe. A ja pramANe zramaNI mATe pravartinInI AjJA levI Avazyaka che. zramaNa-zramaNIo mATe rAtrinA samaye athavA asamaye AhArAdi grahaNa karavAno niSedha karyo che. e ja pramANe vasa, pAtra. kaMbala, rajoharaNa vi. paNa grahaNa karavAne niSedha che. apavAda tarIke kadAca cAra zramaNa-zramaNIonA vastro corIne laI gayo hoya ane te pharI pAchA maLI gayA hoya, te rAtrimAM te laI zakAya che. je te vacce taskaroe paheryA hoya, pachI svaccha karyA hoya, raMgyA hoya athavA chUpAdi sugaMdhita padArthothI vAsita karyA hoya te paNa grahaNa karI zakAya che. ninya tathA nitthaNIoe rAtrinA samaye athavA akALe vihAra na karavo joIe paraMtu je uccArabhUmi vi. hetuthI apavAdarUpe javuM paDe te ekale na jAya paraMtu anya sAdhune sAthe laIne jAya. nircanya tathA nircathaNIo mATe vihArakSetranI maryAdA para cintana karavAmAM AvyuM che. pUrvamAM aMgadeza ane magadha sudhI, dakSiNamAM kausAMbI sudhI, pazcimamAM rakRNu sudhI tathA uttaramAM kuNalA sudhI A AryakSetra che. AryakSetramAM vicaravAthI jJAna-darzananI vRddhi thAya che. anArya kSetramAM jatAM je ratnatrayanI hAninI saMbhAvanA na hoya te tyAM jaI zake che. bIjA uddezakamAM upAzraya saMbaMdhI vivecana 12 sUtrothI karyuM che. je upAzrayamAM zAlI, trIhi, maga, aDada vi. dANA verAyelAM hoya tyAM zramaNa-zramaNIoe thoDA vakhata paNa rahevuM na joIe, paraMtu eka khUNAmAM DhagalArUpe paDelA hoya te tyAM hemanta tathA grISma RtumAM rahevuM kape che. je koThAramAM sAcavIne rAkhyA hoya to varSAvAsamAM paNa rahevuM kahape che. - je sthaLe surAvikaTa (madirA) sauvIra vikaTa (kAMjI) vi. rAkhelAM hoya te sthaLe cheDo vakhata paNa sAdhu-sAdhvIee na rahevuM joIe? yadi koI kAraNathI anveSaNa karavA chatAM paNa anya sthAna prApta na thAya te zramaNa tyAM be rAta rahI zake che, paraMtu vadhAre nahi. vadhAre rahevAthI cheda athavA parivAranuM prAyazcita Ave che. evI ja rIte zItodaka vikaTakabha, udaka vikaTakuMbha, jAti, dIpaka vi.thI yukata evA upAzrayamAM paNa na rahevuM joIe, evI ja rIte eka athavA aneka makAnanA mAlika hoya tenI pAsethI AhArAdi na levA joIe. temAM je eka mukhya hoya te tene choDI bIjA pAsethI laI zakAya che. ahIM zayyAtara mukhya che ke jenI UtaravA mATe AjJA levAmAM Ave che. A pramANe zayyAtaranA vividha pAsAo upara cintana karavAmAM AvyuM che. 1. surAvikTa piSTaniSpanna , sauvIra vikaTa tu piSTavajeguMDAdi drazainiSpannama ! 2. "cheda vA' paMcarAtrindivAdi : parihArovA" mAsa ladhukAdita vize bhavatIti sUtrArtha : | - kSemakIrnikRta vRtti pR. 952 AgamasAra dohana 31 www.lebrary.org Page #621 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bpajya gurudeva ravivaya paM. nAnacadrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha nigrantha ane nitthaNIoe jAMgika, bhAMgika, sAnaka, pitaka ane tiripaTTaka ema pAMca prakAranA vastra levA kalpa che. tema ja aurNika, auSTika, sAnaka, vaccaka-cippaka, muMjacimpaka Ama pAMca prakAranA rajoharaNa rAkhavA kalpe che. trIjA uddezakamAM nirgaLee nircathaNIonA upAzrayamAM besavuM, sUvuM, khAvuM, pIvuM, svAdhyAya, dhyAna, kAtsarga vi. karavuM kahapatuM nathI. e ja pramANe nigraMthaNIoe nigranthonA upAzraya vi.mAM besavuM, khAvuM, pIvuM vi. kriyAo karavI ka5tI nathI. tyAra pachInA cAra sUtromAM carmaviSayaka, upabhoga vinA saMbaMdhamAM kapAka95nI carcA karavAmAM Avela che. vastronA saMbaMdhamAM carcA karatAM kahyuM ke vastro veta hovA joIe, raMgIna nahi. tema ja zuM zuM levuM, zuM zuM na levuM vi.nuM vidhAna karyuM che, dIkSA letI vakhate vastronI maryAdAnuM varNana karyuM che. varSAvAsamAM vastra levAno niSedha che paraMtu hemanta tathA grISma RtumAM jarUra pramANe va levAmAM harakata nathI. tema ja vastranA vibhAjana saMbaMdhamAM paNa cintana karyuM che. nircantha-nircanthaNIoe gRhasthanA gharomAM besavuM, sUvuM vi. ka9patuM nathI. paranta rogI, vRddha, tapasvI, athavA mUrzitapaNAnI sthitimAM hoya-AvA vizeSa kAraNone lIdhe besavA AdimAM Apatti nathI paraMtu pravacanAdi karI zake nahi. ekAda gAthAno artha kahe hoya to UbhA UbhA karI zake che. - nircantha-nigranthaNIoe prAtihArika vastuo tenA mAlikane pAchI ApyA vagara vihAra karavo ka5to nathI. je kaI vastu tenI corAI gaI hoya te tenI anveSaNa karavI joIe ane maLe eTale zayyAtarane pAchI ApI devI joIe. kadAca tenI jarUra hoya te tenI AjJA laI teno upayoga karI zake che. cothA uddezakamAM abrahmasevana tathA zatribhojana vi. vratanA saMbaMdhamAM doSa lAgyA hoya te prAyazcittanuM vidhAna karavAmAM AvyuM che. paDaka, napuMsaka tathA vAtika pravajyA mATe ayogya che, temanI sAthe saMbhoga (eka sAthe bhejana pAnAdi karavA niSidha che. avinIta, rasalupI tathA dhIne zAstra bhaNAvavA anucita che. kuSTa, maDha ane durvidagdha A traNe pravajyA ane upadezanA anadhikArI che. nirgasthanuM rUNa avasthAmAM athavA ke anya kAraNathI potAnA pitA, bhAI, putra vi.ne AdhAra laIne besatI uThatI hoya ane te sAdhunA AdhAranI IcchA kare te cAturmAsika prAyazcita Ave che. evI ja rIte nirjhanya, mAtA, patnI, putrI vi.nA AdhAre uThatA besatA hoya tyAre koI sAdhvInA TekAnI IcchA kare te tene paNa cAturmAsika prAyazcita Ave che kAraNake tethI caturthavratanA khaMDananI saMbhAvanA hovAthI prAyazcitanuM vidhAna karyuM che. nirgaLe tathA nircanthIoe kAlAtikAnta, kSetrAtikAnta azana-pAnAdi grahaNa karavA ka5tA nathI. prathama pahAra (parisI)ne lAvelo AhAra cethI parisI sudhI rAkhavo ka5te nathI. kadAca bhUlathI rahI jAya te paraThI de joIe. upayoga kare te prAyazcitanuM vidhAna che. je bhUlathI aSaNIya, sinagdha, azanAdi bhikSAmAM AvI gayA hoya te anupasthApita zramaNa ke hajI jemanAmAM mahAvratanI sthApanA karavAmAM AvI nathI temane ApI devA joIe. je teo upasthita na hoya to nirdoSa sthAna upara paraThI devA joIe. AcelakyAdi kalpamAM sthita zramaNa mATe nirmita AhArAdi akalpasthita zramaNo mATe kalpanIya che, je 1. jaMgamA : trasA: tadavayavaniSpane jAMgamikama, bhaMgA atasI tanmaya bhAMgikama, sanasUtramaya sAnakama, potaka kAryAsikama tirITa : vRkSavizeSastasya ya: paTTo valkalakSaNastannaSpanna. tiriTapaTTaka nAma paMcamama | - udde zaka 2 sUtra 24 2. auNika UraNikAnAmUrNAbhinivR ttama, "auSTika' upUrAmabhinivR ttama, 'sAnaka sanavRkSavachAt jAtama, vaccaka:' tRNavizeSatasya "cippaka:" kuTTI ta: tvagU 5: tena niSpanna vaccakacippakama 'muMja:' zarastambastasya cipakAda jAte muMja cimparka nAma paMcamamiti! -uddezaka 2 sU. 25 312 Jain Education Intemational tattavadarzana Page #622 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivaya paM. nAnAndrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha AhArAdi akalpasthita zramaNeA mATe nirmita heAya te kapasthita zramaNe mATe akalpya heAya che. ahI kalpasthitane artha che paMcayAmadharmapratipanna' ane akalpasthita dharmanA artha che, caturyAma dharma pratipanna.' kAI nigranthane jJAna prApta karavA nimitte anya gaNamAM upasa'padmA levA javuM hoya te AcAyanI anumati Avazyaka che. e ja pramANe AcArya, upAdhyAya, gaNAvacchedaka vi.ne paNa jo anya gaNamAM upasa padmA levI hAya te potAnA samuddAcanI yAgya vyavasthA karIne ja anya gaNamAM sammilita thavu joie. saMdhyA samaye athavA rAtrimAM koi zramaNa athavA zramaNI kALadharmane prApta thaI jAya teA khIjA zramaNa-zramaNIee te mRta zarIranI AkhI rAta sAvadhAnIpUrvaka sabhALa rAkhavI joIe. prAtaH gRhasthane tyAMthI vAMsa va lAvIne mRtakane tenI sAthe bAMdhIne dUra jaMgalamAM nirdoSa bhUmi upara prasthApita karI nAkhavu joIe, ane pAchA AvI vAMsa vi. gRhasthane ApI devA joIe. zramaNane koI gRhastha sAthe kadIka kalaha jhaghaDo thai gayA hAya tA tene zAMta karyA vagara bhikSAcarI karavI patI nathI. parihAra vizuddha cAritra grahuNu karavAnI icchAvALA zramaNane vidhi samajAvavA mATe pAraNAnA divase svaya AcArya, upAdhyAya tenI pAse jaIne AhAra apAve che ane svasthAnake AvI parihAra vizuddha cAritranu pAlana kevI rIte karavu tenI vidhi batAve che. zramaNa-zramaNIoe gaMgA, yamunA, sarayu, kezikA, mahI A pAMca mahAnadImAMthI mahinAmAM ekathI adhika pAra karavI na joie. airAvatI vi. chIcharI nadIe mahinAmAM be-traNa vakhata pAra karI zakAya che. zramaNa-zramaNIee ghAsanI evI nirdoSa jhUMpaDImAM jayAM sArI rIte UbhA rahI na zakAya temAM hemanta tathA tathA grISma RtumAM rahevu varjya che. jo nirdoSa tRNAthiI banelI hoya ane be hAthathI nIcI jhUMpaDI hAya te varSo RtumAM tyAM na rahI zakAya, paraMtu kheDAthathI UMcI heAya te tyAM varSA RtumAM rahI zakAya che. pAMcamA uddezakamAM batAvyuM che ke jo koI deva strInu rUpa banAvI sAdhutA hAtha pakaDe ane te sAdhu tenA mulAyama sparzane sukharUpa mAne teA tene maithuna pratisevana jeTalA doSa lAge che ane tene cAturmAsika guru prAyazcita Ave che. e ja pramANe sAdhvIne paNa tenA viruddha liMgI evA puruSanA sparza thatAM sukharUpa mAne te cAturmAsika guru prAyazcita Ave che. kAi zramaNa kalezane zAMta pADyA vagara ja anya gaNamAM jaine maLI jAya ane te gaNunA AcAya ne jJAna thAya ke zramaNa kayAMkathI kalaha karIne Avela che te tene pAMca rAta divasane che ApavA joIe ane tene zAMtithI samajAvI tenA peAtAnA gaNamAM pAcho mekalI deve joie. sazakata athavA azakata zramaNu sUkriya thai gayAM che athavA hajI asta thayA nathI ema samajIne jo AhArAdi kare ane pachI tene ema jaNAya ke hajI te sUryodaya thaye ja nathI athavA asta thai gaye che te teNe AhAradine tatkSaNa tyAga karI deve joie. Ama karavAthI tene tribhajananA doSa lAgatA nathI. sUryaya ane sUryAsta pratye zaMkAzIla thaIne AhArAdvi gratuNu karanArane rAtrieAjananA doSa lAge che. zramaNa-zramaNIoe rAtrimAM ADakAra vi. ne lIdhe meDhAmAM anta vi. AvI jAya te tene tarata ja bahAra thUkI devu joie. jo AhArAddhimAM eindriyAdi jIva paDI jAya te yatanApUrvaka kADhIne AhArahita karavA joie. je nIkaLI zake tevI sthitimAM na heAya teA ekAnta nirdoSa sthAnamAM paristhApana karI nAkhavu joie. AhArAdghi letI vakhate kadAca saceta pANInA TIpAM AhArarikramAM paDI jAya ane te AhAra garama hAya tA te khAvAmAM kiMcit mAtra paNa deSa nathI kAraNa ke temAM paDelAM TIpAM aceta thai jAya che. jo AhAra TharI gayeA hAya-- ThaMDA hoya te te na pAte khAvA jeIe temana bIjAne khavarAvavA joie; parantu ekAnta sthAne paraThI devA joie. AgamasAra dAhana For Private Personal Use Only 313 www.jairnel|brary.org Page #623 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patra gurudeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAliMda smRtigraMtha nircathaNIe ekAkI rahevuM, nagna rahevuM, pAtrarahita rahevuM, prAmAdinI bahAra AtApanA levI, utkaTukAsana, vIrAsana, daMDAsana, laguDazAyI Adi Asane besIne kAyotsarga kare vi. vajarya che. nigrantha-nigraMthaNIoe paraspara moka (pezAba athavA thaMka) nuM Acamana karavuM akathya che paraMtu rogAdi kAraNe te grahaNa karI zakAya che. parihArakalpamAM sthita bhikSue sthavira vi.nA AdezathI anyatra javuM paDe to tarata ja javuM joIe ane kArya pUrNa karIne tarata pAchuM AvI javuM joIe. je cAritramAM koI paNa prakArano deSa lAge te prAyazcita laIne zuddhi karI levI joIe. cha uddezakamAM ema batAvyuM che ke nigrantha nitthaNIoe alI (jUTha) vacana, hIlanAnA vacane, tiraskAranA zabdo, kaThora vacana, gAhasthika vacana, zAMta paDelA kalahane pharI pAchuM tAjuM karAvanAra vacana-Ama cha prakAranA vacane na bolavA joIe. prANAtipAta, mRSAvAda, adattAdAna, avirati-abrahma, napusaka, dAsa vi.nA Arepa lagADanArane prAyazcita Ave che. nigranthanA pagamAM kAMTo lAgyo hoya ane te kADhavAmAM pote asamartha hoya te tene apavAdarUpe nircathaNI kADhI zake che. tevI ja rIte nadI vi.mAM DUbavA, paDavA, lapasavA Adino prasaMga Ave to sAdhu sAdhvIno hAtha pakaDIne tene bacAvI zake che. te ja pramANe vikSipta citta (gAMDapaNanI sthiti) vALI nirganthine pitAnA hAthe pakaDIne tenA sthAne pahoMcADI de tevI ja rIte vikSipta sAdhune paNa sArI hAtha pakaDIne tenA sthAne pahoMcADI de to doSa lAgate nathI. paraMtu A smaraNa rAkhavuM joIe ke A apavAdika sUtra che. AmAM vikAra bhAvanA nathI paratuM parasparanA saMyamanI surakSAnI bhAvanA che. cha prakAranI kalpasthiti che. sAmAyika saMyatakalpasthiti, chedo pasthAnIya saMta kapasthiti, nirvizamAna kalapasthiti, nirviSTakAyika ka9pasthiti, jinakalpasthiti ane sthavira ka9pasthiti. sAdhunI maryAdAne kapasthiti kahevAya che. A pramANe bRhatkapamAM zramaNa-zramaNIonA jIvana ane vyavahArathI saMbaMdhita aneka mahatvapUrNa tathya upara prakAza pADe che. A ja A zAstranI vizeSatA che. 4- dazAzrutaskaMdha dazAzrutaskandha A zuM chedasUtra che. ThANAMgamAM tenuM bIjuM nAma "AcAradazA" batAvyuM che. dazAzrutaskalpamAM daza adhyayane che tethI AnuM nAma dazAzrutaskandha che. dazAzrutaskaMdhamAM 1830 anuTupa zloka pramANa upalabdha pATha che, 216 gadhasUtro che. para padyasUtra che. prathama uddezakamAM 20 asamAdhisthAnanuM varNana che. je satkAryo karavAthI cittamAM zAMti utpanna thAya, AtmA jJAna, darzana, cAritrarUpa mokSamArgamAM avasthina rahe tene samAdhi kahe che. ane je kAryathI cittamAM aprazasta evuM azAntabhAva utpanna thAya, jJAna, darzana, cAritrarUpa mekSamArgathI AmAM bhraSTa thAya te asamAdhi che. asamAdhinA 20 prakAra che, jema ke-utAvaLAM upayogarahitapaNe cAlavuM, rAtrimAM jyA vagara cAlavuM, viveka ane yatanA vagara badhA daihika kAryo karavA, gurujanenuM apamAna karavuM, nindA karavI vi. A kAryonA AcaraNathI pitAne tathA anya jIne asamAdhibhAva utapanna thAya che. sAdhakano AtmA dUSita thAya che. tenuM pavitra cAritra malIna thAya che tethI tene asamAdhisthAna kahela che. 1 1. samAdhAne samAdhi - cesa: svAyaM, mokSamArge sthitirityartha : ! na samAdhirasamAdhistasya sthAnAni - AzrayA bhedA : paryAyA asamAdhi sthAnAni ! - AcArya haribhadra. tattvadarzana 314 Page #624 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivarya paM. nAnasanTejI mahArAja janmazatAdi smRtigraMtha bIjA uddezakamAM 21 zabala danuM varNana karavAmAM AvyuM che. je karyo karavAthI cAritranI nirmaLatA naSTa thAya che. ane cAritra malina thavAthI te kAbaracItaruM banI jAya che te kAryone zabala deSa kahe che. * "zabala kabu2 citrama " zabalane artha citravicitravarNavALuM thAya che. hastamaithuna, strI sparza vi. tema ja rAtrimAM bhojana levuM ane karavuM, AdhAkamI, audezika AhAra le, pratyAkhyAna bhaMga, mAyAsthAnanuM sevana vi. A badhe zabalade che. uttaraguNomAM atikramAdi doSanuM tathA mULaguNemAM anAcAra sivAya 3 doSonuM sevana karavAthI cAritra zabala thAya che. trIjA uddezakamAM 33 prakAranI AzAtanAonuM varNana che. jenAcAryoe AzAtanA zabdanI nikita atyanta sundara rIte karI che. samyagdarzanAdi AdhyAtmika guNonI prAptine Aya kahe che ane zAtanAne artha khaMDana thAya che. saddagurudeva Adi mahAna puruSonuM apamAna karavAthI samyagdarzanAdi saddaguNenI AzAtanA-khaMDanA thAya che. AzAtanAo 33 prakAranI che. jema ke-ziSyanuM gurunI AgaLa, samazreNimAM atyanta samIpe rahI cAlavuM, UbhA rahevuM, besavuM vi. tathA guruthI pahelAM keInI rAAthe saMbhAraNuM karavuM, gurunA vacanonI jANa karI avahelanA karavI, bhikSAthI pAchA vaLyA pachI AlocanA na karavI vi. AzAtanA 33 prakAranI batAvI che. cothA udezamAM 8 prakAranI gaNisaMpadAonuM varNana che. zramaNonA samudAyane gaNa kahe che. gaNuno adhipati te gaNI, kahevAya che ane gaNInI saMpadA te gaNisaMpadA. gaNIsaMpadAnA 8 prakAra che - AcArasaMpadA, zratasaMpada, zarIrasaMpadA, vacanasaMpadA, vAcanasaMpadA, matisaMpadA, pragatisaMpadA ane saMgrahaparijJAsaMpadA. AcArasaMpaDhAnA cAra prakAra che-saMyamamAM dahegavALA thavuM, ahakArarahita thavuM, aniyatavRtti thavuM, vRddhasvabhAvI (acaMcaLa svabhAvI) thavuM. zrutasaMpadAnA bahuzrutatA, paricitazrutatA, vicitrazrutatA, gheSavizuddhi kAraktA-Ama cAra prakAra che. zarIrasaMpadAnA zarIranI laMbAI tathA pahoLAInuM samyak anupAta, alajajAspada zarIra, sthirasaMgaThana, pratipUrNa indriyatA-A cAra prakAra che. vAcanasaMpadAnA Adeyavacana, grahaNa karavA yogya vANI, madhura vANI, anizcita-pratibaMdha rahita-asaMdigdha vacana Ama cAra prakAra che. vAcanasaMpadAna -vicArapUrvaka vAcaviSayanA uddezyane nirdeza karavo, vicArapUrvaka vAMcana karavuM, upayogI viSayanuM ja vivecana karavuM, arthanuM sunizcitapaNe nirUpaNa karavuM. ema cAra prakAra che. matisaMpadAnA cAra prakAra A pramANe che-avagraha, IhA, avAya ane dhAraNA. avagraha matisaMpadAnA kSipragrahaNa, bahugrahaNa, bahuvidhagrahaNa, dhavagrahaNa, anizcitagrahaNa ane asaMdigdhagrahaNa ema cha bheda che. e ja pramANe IhA ane avAyanA paNa 6-6 prakAra che. dhAraNa atisaMpadAnA bahudhAraNa, bahuvidhadhAraNa, purAtanadhAraNa, dudharadhAraNa, anizcitadhAraNa ane asaDigdhadhAraNa ema cha prakAra che. pravegamatisaMpadAnA cAra prakAra-pitAnI zakti anusAra vAdavivAda karavo, parISadane joI vAdavivAda karavo, kALa ane kSetrane je vAdavivAda kare. saMgrahaparijJA saMpadAnA cAra prakAra-varSAkALamAM paNa badhA munionA nivAsa mATe gya sthAnanI parIkSA karavI. badhA zramaNo mATe prAtihArika bAjoTha, pATa, zayyA, saMskAraka vi. nI vyavasthA karavI. niyamita samaya para pratyeka kArya karavA. pitAnAthI jayeSTha zramaNone satkAra-sanmAna kare. 1. zabala - kabuM cAritra lai : kriyAvizebairbhavati te zabalAstaghogAtsAdhavoDapi ! 2. Aya :- samyagdarzanAghavApti lakSaNastasya zAtanA - khaMDanuM nirUkatAdAzAtanA - AsAtaNA sAme nANAdi Ayarsa sAtaNA ! yakAra lepa kRtvA AzAtanA bhavati | - abhayadeva kRta samavA. TIkA - AcArya abhayadeva samavAyAMga TIkA - AcArya jinadAsa, Avazyaka cUrNi. AgamasAra dehana 315 Page #625 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivarTA paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha gaNIsa paDhAonA varNana pachI tatsaMba MdhI caturvidha vinaya pratipatti upara ciMtana karatAM batAvyuM ke-AcAra vinaya, zrutavinaya, nikSepaNA vinaya ane deSanirthAta vinaya. A caturvidha gurusaMbaMdhI vinayapratipatti kahevAya che. e ja pramANe ziSyasa MbaMdhI vinayapratipatti paNa upakaraNeAtpAdanatA, sahAyatA, vasaMjavalanatA (guNAnuvAditA), bhArapratyavarAhaNutA rUpa cAra prakAranI che ane te darekanA paNa 4-4 prakAra che. A pramANe prastuta uddezakamAM kula 32 prakAranI vinayapratipattinuM vizleSaNa che. pAMcamA uddezakamAM daza prakAranI cittasamAdhinuM varNana che. dhamabhAvanA, svapna'na, jAtismaraNujJAna, devadarzIna, avadhijJAna, avadhidarzana, mana:paryavajJAna, kevaLajJAna, kevaLadrana, kevaLamaraNa (nirvANu), A Dhaze sthAnAnA varNananI sAthe mAhanIya karmInI vicitratA ane viziSTatAnuM paNa nirUpaNa karyuM" che. chaThThA uddezakamAM 11 prakAranI upAsaka pratimAonuM varNana che. pratimAonA varNananI pUrva mithyAdRSTinA svabhAvanuM citraNa karatAM batAvyuM che ke te nyAya-anyAyaneA jarA paNa vicAra ke khyAla karyA vagara daMDa kare che. saMpattiharaNa, muMDana, tarjana, tADana, eDIbaMdhana, nigaDaba Mdhana, kASThabaMdhana, kArAgRhamAM dhakelavA, agAne maraDIne bAMdhavA, hAtha, paga, kAna, nAka, hATha, mAthuM, mehu veda-liMga AdinuM chedana - lena karavuM, hRdaya vidyAravu, AMkhe kADhI levI, vRkSAddhi upara laTakAvavuM gharSaNa, ghAlana, zULI para laTakAvavuM, zULa bheAMkavI, ghA upara kSAra - mIThuM vi. chAMTavuM, darbhavana - ghAsa vi.thI pIDA pahoMcADavI, siMhanA pUMchaDe-baLadane pU MchaDe bAMdhavu dAvAgnithI bALavuM, annapANIne niredha karavA vi. rUpa daMDa-zikSA karIne AnaMdane anubhava kare che. parantu samyagdaSTi Astika hoya che tathA upAsaka banIne agiyAra pratimAonI sAdhanA kare che. te agiyAra upAsaka pratimAe A pramANe che- (1) dana-pratimA koIpaNa prakArane rAbhiyoga vi. AgA nahi rAkhatA zuddha, niraticAra, vidhipUrvaka samyagdarzananuM pAlana karavuM. AmAM mithyAtva aticArarUpa kadAgrahanA tyAga mukhya che. 'samyagdarzanaca zaMkAdizalyarahitasya, aNuvratAdi guNavikalasyaceSNupagama : sApratimA prathameti !, ( abhayadeva-samavAyAMga vrutti ) A pratimAnuM ArAdhana eka mAsa sudhI karavAmAM Ave che. 1 (2) vratapratimA-samyaktva prApta thayA pachI vratI, zrAvaka tenI sAdhanA kare che. pAMca aNuvrata Adi tenI pratijJAone niSThApUrvaka nibhAve che. parantu sAmAyika vratanuM yathAsamaya samyak pAlana karI zakatA nathI. A pratimA e mAsanI hAya che. (3) sAmAyika pratimA- A pratimAmAM prAtaH ane sAyaMkAla sAmAyika vratanI sAdhanA niticAra karavA lAge che jethI tene samabhAva DhaDha anI jAya che, parantu padivaseAmAM pauSadhavratanuM samyak pAlana karI zakatA nathI. A pratimA traNa mAsanI hAya che. (4) pauSadha pratimA- aSTamI, caturdazI, amAvAsyA ane pUrNimA vi. paM divaseAmAM AhAra, zarIra sa MskAra, abrahmacarya ane vyApArane tyAga-A pramANe caturvidha tyAgarUpa pratipUrNa pauSadhavratanuM pAlana karavu te pauSadha pratimA che. A pratimA cAra mAsanI hAya che. (5) niyama pratimA- upara batAvyA badhA vratAnuM samyak rIte pAlana karatAM prastuta pratimAmAM ATalI vAte vizeSarUpathI dhAraNa karavAnI hoya che. A pratimAnA dhAka zrAvaka snAna karatA nathI, rAtrimAM cAre AhArane tyAga kare che, divasamAM paNa prakAzabheAjI-sUryAsta thatAM pahelAM prakAza dekhAya tyAM sudhImAM jamanAra heAya che, dhAtInI lAMga vALatA nathI, divasamAM brahmacArI rahe che, rAtrimAM maithunanI maryAdA kare che, pauSadha hoya tyAre zatrimaithunane! tyAga ane rAtrimAM kAryotsarga kare che. A pratimA echAmAM echA eka divasanI ane vadhumAM vadhu pAMca mAsa sudhInI hoya che. (6) brahmacaya pratimA- brahmacaryanuM pUrNapaNe pAlana karavu. A pratimAnI kAlamaryAdA jaghanya eka zatrinI ane utkRSTa cha mAsanI che. (7) sacitta tyAga pratimA-saceta AhArane sarvathA tyAga karavA. A pratimA jaghanya eka rAtrinI ane utkRSTa kALamAnathI sAta mAsanI hAya che. 316 For Private Personal Use Only tattvadarzana Page #626 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kai kahe tae..: = = = *ya gurUdave kavivarya pa. nAnacandrajI mahArAja janmazatAliMda smRtigraMtha (9) AraMbha tyAga pratimA-A pratimA dhArI zrAvaka svayaM AraMbha kara nathI, chakAyanA jIvenI dayA pALe che. tenI kALamaryAdA jaghanya eka, be athavA traNa divasanI ane utkRSTa ATha mAsanI hoya che. (9) prakhya tyAga pratimA-A pratimAmAM bIjA pAse AraMbha karAvavAnuM paNa tyAga hoya che. te pite AraMbha karato nathI, bIjA pAse karAvato nathI paraMtu anumodanano tene tyAga heto nathI. A pratimAne jaghanyakALa eka, be, traNa divasa che ane utkRSTakALa nava mAsa che. (10) udiSTa bhakatatyAga pratimA-A pratimAmAM uddezIne banAvelA bhejana pANIno paNa tyAga hoya che eTale ke potAne nimitte banAveluM bhejana paNa grahaNa karavAmAM AvatuM nathI. astarAthI bilakula sApha muMDana athavA zikhAmAtra rAkhavAnI hoya che. gRha saMbaMdhI bAbatamAM koI pUche to jANato hoya te jANuM chuM ane na jANato hoya te nathI jANato eTaluM ja mAtra kahe. ane samaya jaghanya eka rAtrino ane utkRSTa daza mAsane hoya che. (11) zramaNabhUta pratimA-A pratimAmAM zrAvaka zramaNa te nahi paraMtu zramaNabhUta-munisadaza banI jAya che. sAdhu samAna veza dhAraNa karI ane bhikSA mATe gya bhaMDopakaraNa dhAraNa karI vicare che. zakita hoya te laMcana kare che anyathA astarAthI ziromuMDana kare che. sAdhu samAna ja nirdoSa ge carI karIne bhikSAvRttithI jIvanayAtrA calAve che. tenuM kAlamAna jaghanya eka rAtri arthAta eka dinarAta ane utkRSTa 11 mAsa hoya che. pratimA dhAraka zrAvaka pratimAnI pUrNa samApti pachI saMcama grahaNa karI le che e keTalAka AcAryone abhimata che. kArtika zeThe 100 vakhata pratimA grahaNa karI hatI e ulekha prApta thAya che. sAtamA uddezakamAM zramaNanI pratimAonuM varNana che. te bhikSu pratimAo 12 che. prathama pratimA dhArI bhikSane eka dAtI annanI ane eka rAtI pANInI levI kape che. zramaNanA pAtramAM dAtA ane ane pANI nAkhato hoya tyAre tenI akhaMDa dhArA jayAM sudhI banI rahe tene eka dAtI kahevAya che. A pratimA dhArI bhikSane jyAM eka vyakita mATe bhejana banAvyuM hoya tyAMthI levuM kahape che. jyAM be, traNa athavA vadhAre vyakitao mATe banAvyuM hoya tyAMthI levuM ka9patuM nathI. Ano samaya eka mAsano che. bIjI pratimA paNa eka mAsanI che. temAM be dAtI AhAranI ane be rAtI pANInI levAya che. e ja pramANe trIjI, cothI, pAMcamI, chI ane sAtamI pratimAomAM anukrame traNa, cAra, pAMca, cha ane sAta dAtI annanI ane teTalI ja dAtI pANInI grahaNa karavAmAM Ave che. pratyeka pratimAne samaya eka-eka mAne che. mAtra kAtIonI vRddhine lIdhe trimAsika thI saptamAsika ema anukrame kahevAya che. AThamI pratimA sAta divasa rAtrinI hoya che. AmAM ekAntara vihAra upavAsa karavAno hoya che. gAmanI bahAra AkAza tarapha mukha rAkhI sIdhuM jevuM, ekITaze javuM ane niSadyAsana pagane barAbara goThavIne besavuM, ane upasarga Ave te zAMta cittathI sahana karavuM. A vidhi hoya che. - navamI pratimA sAta rAtrinI hoya che. AmAM cAvihArA cha8 -cha8nA pAraNuM karavAnA hoya che. gAmanI bahAra ekAnta sthAnamAM daMDAsana, laguDAsana athavA ukaDAsana karIne dhyAnamAM besavAnuM hoya che. dasamI pratimA paNa sAta rAtrinI hoya che. AmAM vihAra aThama-aThamanA pAraNA karavAmAM Ave che. gAmanI bahAra gedehanAsana, vIrAsana ane AmrakujAsana vaDe dhyAna karavAmAM Ave che. agiyAramI pratimA eka ahorAtrinI hoya che. ATha pahora sudhI AnI sAdhanA karavAmAM Ave che. AmAM covihAra chaThTha karavAmAM Ave che. nagaranI bahAra bane hAtha DhIMcaNa sudhI lAMbA karI lAkaDInI jema sIdhA UbhA rahI kAyotsarga karavAmAM Ave che. bAramI pratimA kevaLa eka rAtrinI hoya che. AnuM ArAdhana aTTama vaDe karavAmAM Ave che. gAmanI bahAra UbhA rahI mastakane thoDuM namAvI kaI eka pugaLa taraphe daSTi rAkhI apalaka netrathI nizcalapaNe kAtsaga kazyAmAM Ave che. upasarga Ave to samabhAve sahana karavAnA hoya che. AgamasAra dehana 317 Page #627 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paSya gurUdeva Davilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janamazatAhiMda smRtigraMtha A pratimAomAM sthita zramaNa mATe anya aneka vidhAna paNa karyA che. jemake-kaI vyakita pratimA dhArI ninya che te teNe bhikSAkALane traNa vibhAgamAM vibhakata karIne bhikSA levI joIe- Adi, madhya ane anta. Adi bhAgamAM bhikSA mATe gayA hoya te madhya ane caramabhAgamAM na javuM joIe mahinAnI DimAmAM sthita zramaNa jyAM paricita vyakita tathA sthAna hoya tyAM eka rAta rahI zake che, ane jyAM kaI paNa na jANatuM hoya tyAM te be rAta rahI zake che. AthI vadhu vakhata rahe te teTalA ja divasane dIkSA che athavA tapa ane prAyazcita Ave che. AvI ja rIte bIjA paNa kaThora anuzAsananuM vidhAna karyuM che jene vAMcIne jaina AcAranI kaThoratAnuM saheje anumAna karI zakAya che. jema keI upAzrayamAM Aga lagADe te paNa teNe upAzrayathI bahAra nIkaLavuM na joIe ane je bahAra hoya te aMdara javuM na joIe. kadAca keda pakaDIne tene bahAra kheMcavAno prayatna kare te haTha nahi karatAM sAvadhAnIpUrvaka bahAra nIkaLI javuM joIe. eja pramANe cAlatAM sAme je madonmatta hAthI, ghoDe, baLada, kUtare, vAgha vi. AvI jAya to paNa teNe DarIne eka kadama paNa pAchaLa khasavuM na joIe. ThaMDI tathA garamInA parISahene vairyapUrvaka sahana karavA joIe. AThamI dazA (uddezaka)mAM paryuSaNa kalpanuM varNana che. payuSaNa zabda "pariupasarga pUrvaka "vasa dhAtuthI "ana' pratyaya lagADavAthI bane che. Ane artha thAya che-AtmAnI samIpe rahevuM. parabhAvathI khasIne svabhAvamAM ramaNa karavuMAtmanimajajana, AtmaramaNa athavA Atmastha thavuM. paryuSaNuM ka95ne bIjo artha thAya che eka sthAna para nivAsa kare. te sAlaMbana athavA nirAvalaMbanarUpa be prakArano che. sAlaMbanane artha che sakAraNa ane nirAvalaMbanane artha che kAraNa rahita. nirAvalaMbananA jaghanya ane utkRSTa ema be bheda che. paryuSaNanA paryAyavAcI zabdo A pramANe che-pariyAya vatthavaNA, pajajosamaNA, pAgaiyA, parivasanA, pajusaNa, navasAvAsa, paDhamasamosaraNa, ThavaNu ane je ha; e badhA nAme ekarthaka che, tathApi vyutpatti bhedanA AdhAre kaMIka arthabheda paNa che. ane A arthabheda paryuSaNathI saMbaMdhita vividha paraMparAo tathA tenA niyatakALamAM karavAmAM AvatI kriyAonuM nidarzana karAve che. A arthothI kaMIka aitihAsika tathya paNuM pragaTa thAya che. paryuSaNakALanA AdhAre kALagaNanA karIne dIkSA paryAyanI ceSThatA tathA kaniSThatA gaNavAmAM Ave che. tethI paryuSaNukALane eka prakAranuM varSa mAnIne gaNavAmAM Ave che. tethI paryuSaNane dIkSA paryAyanI vyavasthAnuM kAraNa mAnyuM che. varSAvAsamAM bhinna bhinna prakAranI dravya-kSetra-kALa ane bhAva saMbaMdhI keTalIka vizeSa kiyAonuM AcaraNa karavAmAM Ave che tethI paryuSaNanuM bIja nAma posamaNA che. trIjuM nAma prAkRtika che eTale ke gRhastha vi. mATe samAnabhAvathI ArAdhanIya hovAthI te "pAgaIyA" arthAt prAkRtika kahevAya che. A paryuSaNAnI niyata avadhimAM sAdhaka AtmAnI pAse vadhumAM vadhu rahevAno prayatna kare che tethI te parivasanA paNa kahevAya che. paryuSaNane artha sevA paNa thAya che. A samaya daramyAna sAdhaka AtmAnA jJAna-darzanAdi guNenI sevA-upAsanA kare che tethI tene pajusaNuM kahe che. A kapamAM zramaNa eka sthAna upara cAra mAsa sudhI nivAsa kare che tethI tene vAsAvAsa-varSAvAsa kahevAmAM Ave che. keI vizeSa kAraNa na hoya te prAvRt (varSA) kALamAM ja cAturmAsa vyatIta karavA mATe egya kSetramAM praveza karavAmAM Ave che tethI tene prathama samavasaraNa kahe che. Rtubaddha kALanI apekSAe AnI maryAdAo judI judI hoya che tethI tene ThavaNa-sthApanA kahe che. anubaddha kALamAM eka-eka mAsana kSetrAvagraha hoya che parantu varSAkALamAM cAra mAsa hoya che tethI tene jeThagaha (yeThAvagraha) kahela che. je sAdhu aSADI pUrNimA sudhImAM niyata sthaLe AvI pahoMcyA hoya ane vaSA vAsanI jAherAta karI dIdhI hoya te aSADa vada pAMcamathI ja vaSAvAsa prAraMbha thaI jAya che. cogya kSetra na maLyuM hoya te aSADa vada dasamIe tema chatAM yogya kSetra prApta na thAya te aSADI amAvAsyAne roja vaSAvAsa prAraMbha karavuM joIe Ama chatAM paNa yogya kSetra na maLe to pAMca-pAMca divasa vadhAratA anta bhAdrapada zukalA paMcamI sudhImAM te varSo vAsane prAraMbha 318 tavadarzana Page #628 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kaviva paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha anivAya rUpe karavA ja joie ema batAvyuM che. A samaya sudhI paNa jo uparyukata kSetra prApta na thAya te vRkSanI nIce ja paryuSaNA kalpa karavA joIe. paraMtu A tithine kAI paNa paristhitimAM eLaMgavI na joie. vartamAnamAM je paryuSaNA kalpasUtra che te dazAzrutaskandhanA ja AThame adhyAya che. dazAzrutaskandhanI prAcInatama pratice je 14mI zatAbdIthI pUrvenI che, temAM AThamA adhyayanamAM pUrNa kalpasUtrane samAveza karyo che. AthI spaSTa pramANita thAya che ke kalpasUtra e svataMtra racanA nathI parantu dazAzrutaskandhanuM ja AThamuM adhyayana che, bIjI vAta-dzAzrutaskandha upara je khIjA bhadramADunI niyukita che, (jemane samaya vikramanI AThamI zatAbdI manAya che) temAM ane te niryukitanA AdhAre nirmita cUNimAM dazAzrutaskaMdhanA AThamA adhyayana rUpe vartamAnamAM je paryuSaNA kalpasUtra pracalita che tenA padmAnI vyAkhyA maLe che. munizrI puNyavijayajInuM mantavya ema che ke dazAzrutaskandhanI cUrNa lagabhaga 1600 varSa jeTalI jUnI che. kalpasUtranA pahelA sUtramAM 'teNu kAle teNu samaeNu samaNe bhagava mahAvIre.......ane aMtima sUtramAM...... bhuja bhujo uva sei' pATha Ave che. teja pATha dazAzrutaskandhanA AThamA uddezaka (zA)mAM che. ahIM... zeSa pAThane 'jAva' zabdanI anvata saMkSepa karI dIdhe che. vartamAnamAM je pATha upalabdha che temAM mAtra pAMca kalyANakanuM ja nirUpaNa che jene paSaNA kalpanI sAthe kAi sabaMdha nathI. tethI spaSTa thAya che ke paryuMSaNA kalpa nAmanA A adhyayanamAM pUrNa kalpasUtra hatu. kalpasUtra ane dazAzrutaskandha A bannenA raciyatA bhadrabAhu che. tethI banne ekanI racanA heAvAthI ema kahI zakAya ke kalpasUtra dazAzrutaskandhanA AThame adhyAya ja che. vRtti, cUrNi, pRthvIcaMdra TippaNa tathA anya kalpasUtranI TIkAothI A spaSTa pramANita thAya che. navamA uddezakamAM 30 mahAmahanIya sthAnAnu varNana che. AtmAne AvRtta karanArA pugaLA 'kama' kahevAya che. mehanIyakama te badhAmAM pramukha che. mehanIya karmanA baMdhanA kAraNeAnI kaMi maryAdA nathI tathApi zAstrakAre mAThunIya kamaeNba dhanA hetubhUta kAraNeAnA 30 bhedonA ullekha karyo che. A kAraNeAmAM mAThAM adhyavasAyanI tIvratA ane krUratA eTalI adhI mAtrAmAM hoya che ke jene lIdhe kayAreka-kayAreka mahAmeAhanIya karmanA baMdha evA thaI jAya che ke AtmAne te kAraNe 70 koTAkATa sAgaropama sudhI sasAmAM paribhramaNa karavu paDe che. AcArya haribhadra, jinadAsagaNI mahattara vi. mAtra meAhanIya zabdanA prayAga kare che. uttarAdhyayana, samavAyAMga ane dazAzrutaskandhamAM paNa mAhanIya sthAna kahela che, parantu jyAM bhedAnA ullekha karyA che tyAM 'mahAmeAha pakuLva zabdanA prayAga thayA che. te sthAne A pramANe che, jemaketrasajIveAne pANImAM DubADI mAravA, temanA zvAseAvAsa rUMdhIne mAravA, mAthA upara bhInuM cAmaDuM vITALI mAravA, guptapaNe anAcAranuM sevana karavuM, mithyA kalaka lagADavA, khALabrahmacArI na hovA chatAM ya bALabrahmacArI kahevaDAvavu, kevaLajJAnInI nindA karavI, bahuzruta na hovA chatAM mahuzruta kahevaDAvavuM. jAdumaMtra, derA, dhAgA vi. karavA, kAmetpAdaka vikathAonA vAraMvAra prayAga karavA. vigere, dazamA uddezaka (dazA)nuM nAma 'AyatisthAna' che. AmAM bhinna-bhinna niyANA-nidAnanuM varNana che. nidAnanA a che--mAhanA prabhAvathI kAmAdri icchAonI utpattine kAraNe thanArA IcchApUrti mUlaka saMkalpa. jyAre mAnavanA antarmAnasamAM mehanA prabaLa prabhAvathI vAsanAe! utpanna thAya che tyAre te temanI pUrti mATe dRDha saMkalpa kare che. A saMkalpa-vizeSane ja nidAna kahe che. nidAnane kAraNe mAnavanI icchAe bhaviSyamAM paNa nirantara banI rahe che. jethI te janma-maraNanI paraMparAthI mukata thaI zakate nadhI. bhaviSyakAlIna janma-maraNanI dRSTie prastuta uddezakanuM nAma 'AtisthAna' rAkhavAmAM AvyuM che. Atine artha thAya che janma athavA jAti. niyANuM e janmanu kAraNa che tethI tene AyatisthAna mAnavAmAM Avela che. khIjA zabdomAM kahIe te AyatimAMthI ti'ne juduM pADatAM Aya' zeSa rahe che. AyanA artha thAya che 'lAbha'. je nidAnathI janma-maraNanA lAbha thAya che tenu nAma Ayati che. 1. tIsa meAha - ThANAI - abhikakhaNuM - abhikakhaNuM AyAremANe vA samAyAremANe vA mAhiNijjatAe kamAM pakareI. AgamasAra dAhana For Private Personal Use Only dazAzrutaskandha pR. 321/(upA. AtmArAmajI ma.) 319 Page #629 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Daviya paM. nAnantejI mahArAja jamezaHIG dasamI dazAmAM evuM varNana Ave che ke bhagavAna mahAvIra rAjagRha padhAryA. rAjA zreNika tathA mahArANI calaNa ne vaMdana karavA mATe pahoMcyA. rAjA zreNikanI divya tathA bhavya samRddhine nihALI zramaNe vicAravA lAgyA ke A zreNika te sAkSAta devatulya pratIta thAya che. je amArA tapa, niyama ane saMyama vi. nuM kaMI paNa phaLa hoya te ame AnA jevA AvatA bhavamAM thaIe. mahArANI celANunA sundara salonA rUpa tathA aizvaryAne joI zramaNIonA antamAMnasamAM evo saMkalpa utpanna thaye ke amArI sAdhanAnuM je kaMI phaLa hoya te ame AgAmI janmamAM calaNa jevA banIe. antaryAmI bha. mahAvIre temanA saMka9pane jANI lIdhuM ane zramaNa-zramaNIone pUchayuM ke zuM tamArA manamAM AvA prakArano saMkalpa utpanna thayo che temaNe svIkRtisUcaka "hakAra"mAM javAba Apyo ke hA, bhagavad ! A vAta sAcI che. bhagavAne kahyuM ke nircanja pravacana sarvottama che, paripUrNa che, saMpUrNa karmone kSINa karanAruM che. je zramaNa ane zramaNIo AvI rIte dharmathI vimukha banIne aizvarya vi. joIne lebhAI jAya che ane niyANuM kare che ane evI ja sthitimAM prAyazcita karyA vagara AyuSya pUrNa kare che te bhale devakamAM utpanna thAya ane tyAMthI teo mAnavalokamAM pharI janma dhAraNa kare parantu niyANane kAraNe temane kevaLa dharmanI prApti thatI nathI. teo sadaiva sAMsArika viSamAM ja mugdha banIne rahe che. zAstrakAre 9 prakAranA nidAnenuM varNana karI ema batAvyuM che ke nircanya pravacana e ja badhA karmothI mukti apAvanAruM eka mAtra sAdhana che tethI nidAna (niyANuM) karavuM na joIe ane kadAcit karyuM hoya te AlocanA-prAyazcita karIne mukta thaI javuM joIe. A pramANe prastuta AgamamAM bhagavAna mahAvIranuM jIvanacaritra vistArathI AThamI "dazAmAM maLe che. citta samAdhi ane dharma cintananuM sundara varNana che. upAsaka pratimA tathA bhikSa pratimAonA bheda-prabhedonuM varNana che. A pramANe chedasUtramAM jenazramaNonI AcArasaMhitA upara sArA pramANamAM prakAza pADavAmAM AvyA che. te saMpUrNa vivecanane utsarga, apavAda, doSa ane prAyazcita-A cAra bhAgomAM vibhakata karI zakAya che. utsargano artha che- koI viSayanuM sAmAnya vidhAna. apavAdano artha che-paristhiti vizeSanI daSTie vizeSa vidhAna. doSano artha thAya che -utsarga ane apavAda mAgano bhaMga. ane prAyazcitane artha thAya che- vrata bhaMga thatAM tene yogya daMDa laI dezanuM zuddhikaraNa karavuM. koI paNa vidhAna mATe A cAra vAte Avazyaka che. sarva prathama niyamanuM nirmANa thAya che. tyAra pachI deza, kALanI paristhitine lakSyamAM rAkhI thoDI ghaNI chUTa ApavAmAM Ave che. paristhiti vizeSa mATe apavAdanI vyavasthA hoya che ane je doSa lAgavAnI saMbhAvanA hoya che tenI sUcI paNa chedasUtromAM ApavAmAM AvI che. tene uddezya e che ke te te prakAranA doSothI bacI zakAya. kadAca sAdhakathI pramAdavaza nuM sevana thaI jAya to tene mATe prAyazcitanuM vidhAna che. prAyazcitathI purANu doSanI zuddhi thAya che. ane navIna doSo na lAge te mATe sAdhaka sAvadhAna rahe che. jevI rIte AcAranu chedasUtramAM varNana che. tevI ja rIte bauddhazramaNanA AcAra vicAranuM varNana vinayapiTakamAM che. tenI sAthe chedasUtronI talanA sahajarUpe thaI zake che. AcAradhamanA gahana rahaye evuM vizaddha AcAravicArane samajavA mATe chedasUtronuM parijJAna karavuM Avazyaka che. 32muM Avazyaka-sUtra Avazyaka e jainasAdhanAne mULa prANa che. te jIvanazuddhi ane doSa parimArjananuM mahAsUtra che. sAdhaka game teTale abhyAsI hoya paraMtu tene je AvazyakanuM 5rijJAna na hoya te samajavuM joIe ke tene kaI paNa jJAna nathI. Avazyaka e sAdhakanA pitAnA AtmAne parakhavAno, nIrakhavAno eka mahAna upAya che. jevI rIte vaidika paraMparAmAM saMdhyA che, bauddha paraMparAmAM upAsanA che ane IsAI dharmamAM prArthanA ane islAma dharmamAM namAja che tevI ja rIte jainadharmamAM deSazuddhi ane guNavRddhi mATe "Avazyaka che. 320 tattvadarzana Page #630 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja jana mazatAjida smRtigraMtha caturvidha saMgha mATe pratidina je avazya karavA yogya che te Avazyaka kahevAya che. anugadvAra sUtramAM AvazyakatA Avazyaka, avazya karaNIya, dhruvanigraha, vizodhi, adhyayana Saka varga, nyAya, ArAdhanA, mArga vagere paryA batAvyA che. jenasAdhanA paddhatimAM dravya ane bhAva upara gaMbhIra ciMtana karavAmAM AvyuM che. pratyeka kriyA dravya ane bhAva ema be prakAre karAya che. bahiSTivALA dravyapradhAna hoya che jyAre antardaSTivALA bhAvapradhAna hoya che. AvazyakanA paNa dravya ane bhAva ema be prakAra che. dravya Avazyakano artha che aMtaraMga upayoga vinA kevaLa 1 karavI. temAM mana lagAma vagaranA ghoDAnI jema athavA caMcaLa vAnaranI jema Amatema bhaTakatuM ane kadatuM rahe che ane vivekahIna sAdhanA cAlatI rahe che. A dravyasAdhanA aMtarjIvanane prakAza ApI zakatI nathI tethI kevaLa dravyasAdhanA sAdhanAnA kSetramAM mahattvapUrNa nathI. te prANarahita mRtaka samAna che. temAM prANenuM parispandana nathI, paraMtu sAmAyika vagere bhAvaAvazyaka vivekapUrvaka, koI paNa jAtanI kAmanA vagara, mAtra vizuddha jijJAsA anusAra mana, vacana ane kAyAne ekAgra banAvI Avazyaka saMbaMdhI mULa pAThonA artho upara cintana - manananI sAthe nijAtmAne karmamaLathI dUra karavA mATe savAra-sAMja banne vakhata "Avazyaka' karavuM joIe. bhAva Avazyaka vagara Atmazuddhi kadI paNa saMbhavita nathI. AvazyakanA cha prakAra (bheda) batAvyA che. (1) sAmAyika (2) caturvizatistava (3) vandana (4) pratikramaNa (5) kAryotsarga ane (6) pratyAkhyAna. A cha prakAra e ja AvazyakanA cha adhyayana che. Avazyaka mULa pATha che ane 91 gadyasUtra che ane 9 padyasUtra che. prathama adhyayanamAM sAmAyikanuM varNana che. A pratijJA sUtra che. AnA pratyeka zabdamAM tyAga-vairAgyane sAgara uchaLI rahyo che. jeTalA paNa tIrtha kare thAya che te badhA sAdhanAnA patha upara caraNa mUkatI vakhate ja A maMgaLa pAThanuM uccAraNa kare che. | sAmAyika e utkRSTa sAdhanA che. jevI rIte anaMta AkAza e samasta carAcara vastuone AdhAra che tevIja rIte samasta AdhyAtmika sAdhanAne AdhAra sAmAyika che. madhapuDAmAM jayAM sudhI pANImAnI rahe che tyAM sudhI hajAro madhamAkhIo rahe che. te jayAre uDI jAya che tyAre pAchaLa ekeya madhamAkhI rahetI nathI. tevI ja rIte samabhAvanI rANImAkhI rahetAM badhI saguNarUpI madhamAkhIo tyAM sthiravAsa kare che, sAmAyikane artha "samatA" che. sAmAyikamAM sAdhakane viSamabhAvathI dUra haTI samabhAvamAM sthira thavAnuM hoya che. rAga-dveSane tajI samabhAvamAM - AtmasvarUpamAM ramaNa karavAnuM hoya che. sAdhaka jayAre sAvadhayegathI nivRtta thAya che, cha kAyanA jIva pratye saMyata- AtmadaSTivALe bane che, mana, vacana, kAyAne ekAgra kare che, svasvarUpamAM vicaraNa kare che tyAre sAmAyikanI sAdhanA saMpanna thAya che. sAmAyikanI sAdhanA e mahAna sAdhanA che. anya game teTalI sAdhanAo sAdhavAmAM AvatI hoya paNa te badhAnuM mULa sAmAyikamAM raheluM che. Aja kAraNe upAdhyAya yazovijayajIe sAmAyikane saMpUrNa dvAdazAMgIrUpa jinavANIne sAra kahela che ane jinabhadragaNI kSamAzramaNe sAmAyikane 14 pUrvane arthapiMDa kahela che. te "sAmAyika AvazyakanuM AdimaMgaLa che. ' sAmAyikanA saMbaMdhamAM vartamAnamAM jAnta dhAraNAo cAlI rahI che paraMtu te bhAta dhAraNAonuM mULa sAdhanA karanArAonI upayogazUnyatA che. sAmAyikamAM sAvadyogane tyAga karI svasvarUpamAM ramaNa karavA mATe dhyAna ane svAdhyAyamAM tallIna rahevuM joIe, paranta koinI paNa nindA ke vikathA na karavI joIe. samabhAva eja cogano mULa maMtra che. gItAmAM paNa zrIkRSNa "samatvam rogamucyate" kahyuM che. AvazyakasUtranuM bIjuM adhyayana "caturvizatistava" che. sAmAyikamAM sAvadhogathI nivRtti hoya che tethI sAdhake kayA kAryamAM pravRtti karavI joIe te mATe "caturvizatistava" Avazyaka batAvela che. A Avazyaka sAmAyikanI sAdhanA mATe AlaMbana svarUpa che. 24 tIrthakaronI stutithI sAdhakane mahAna AdhyAtmika baLa prApta thAya che. tene mithyA ahaMkAra nAza pAme che ane varSothI saMcita karma tevIja rIte naSTa thAya che jevI rIte agninA nAnA evA taNakhAthI rU no virATa Dhagale AgamasAra dahana 321 Page #631 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva viSaya paM. nAnacaMndrajI mahArAja janmazatAkida smRtigraMtha bhasmIbhUta thaI jAya che. tIrtha karanI stuti e antaHkaraNanuM snAna che. tenAthI skUrti, pavitratA tathA baLa prApta thAya che. bhautika tathA AdhyAtmika draSTie tIrthakare mahAna che. temanI stuti karavI eTale temanA saguNone, temanA ucca Adarzone potAnA jIvanamAM mUrtasvarUpa ApavuM. trIjuM adhyayana 'vandana' Avazyaka che. bIjA adhyayanamAM tIrthakaronA guNanuM utkIrtana karyuM che kAraNa ke tIrthakara e deva che. deva pachI gurune naMbara che tethI trIjA AvazyakamAM gurudevane vandana karyuM che, mana, vacana ane kAyAne evo prazasta vyApAra ke jethI sadagurudeva pratye bhakita tathA bahamAna pragaTa thAya te vandana kahevAya che. Avazyaka niryukitamAM vandanane mATe citikarma, kRtikarma, pUjAkama vi. paryA-vikape ApyA che. A yAda rAkhavuM joIe ke mAnavanuM mahAna mastiSka game tenA caraNamAM jhukAvI devA mATe nathI. jainadharma guNene upAsaka che ane saguNI AtmAo-mahAtmAonA caraNomAM zira namAvavAne ja upAdeya mAne che, ane guNahIna vyakitanA caraNamAM jhukavAne heya mAne che. asaMyamI, patita tathA durAcArIne vandana karavAno artha che asaMyamane protsAhana ApavuM. tethI ja niryukitakAre kahyuM che ke je mAnava guNahIna - avanya vyaktine vandana kare che tene na to karmonI nirja ra thAya che ke na te kIti maLe che. paraMtu asaMyamanuM, durAcAranuM anumodana karavAthI kamena baMdha thAya che. jema avaMdhane vandana karavAthI doSa lAge che tevI ja rIte vandana karAvanArane paNa doSa lAge che. tethI bhadrabAhasvAmIe kahyuM che ke - je avanDanIya vyakita guNI puruSo pAse vandana karAve che te asaMyamamAM vRddhi kare che ane pitAnuM adhaHpatana kare che. jenuM jIvana tyAga ane vairAgyathI otapreta che, nizcaya ane vyavahAra baMne daSTie jenuM jIvana pavitra tathA nirmaLa che te saddaguru che. tene bhakitabhAvathI premAdri banI vandana karavuM joIe. je vandananI pRSThabhUmimAM bhayano bhUta nAcI rahyo hoya, lAja, pralobhana ke svArtha jenI pachavADe hoya evuM vandana sAcA arthamAM vandana nathI. vandana te Atmazuddhine mArga che. vandananA paNa dravya ane bhAva ema be prakAra che. dravyavandananI sAthe bhAvavandana hovAthI jIvanamAM abhinava cetanAne prAdurbhAva thAya che. cothA adhyayananuM nAma "pratikramaNa che. pratikamaNane artha che-zubha yogamAMthI azubha yogamAM gayelA potAnA AtmAne pharI zubhayogamAM pAchuM vALave. azubhayegathI nivRtta thaIne niHzalyabhAvathI uttarottara zubhayogamAM pravRtta thavuM te pratikramaNa che. sAdhanAnA kSetramAM mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya ane azubhaga A pAMca pramAdane atyanta bhayaMkara ane AtmaghAtaka mAnavAmAM AvyA che. pratyeka sAdhake A dezanuM pratidina pratikramaNa karavuM joIe. mithyAtvane parityAga karI samyakatvamAM AvavuM joIe. aviratine tyAga karI viratine svIkAra karavo joIe. pramAdane badale apramAda ane kaSAyane parihAra karI kSamAdine dhAraNa karavA joIe temaja saMsAranI vRddhi karanArA azubhanA vyApArane tyAga karI zubhayogamAM ramaNa karavuM joIe. vizeSa kALanI apekSAe pratikramaNanA pAMca bheda karavAmAM AvyA che. (1) devasiya (2) rAtrika (3) pAkSika (4) cAtumAMsika (5) sAMvatsarika. pAMcamA adhyayanamAM kAryotsarganuM varNana che. anugadvAra sUtramAM kAryotsarganuM bIju nAma "ghaNucikitsA che. dharmanI sAdhanA karatI vakhate pramAdavaza kayAreka ahiMsA, satya vagere temAM je aticAra lAgI jAya che, khalanA thaI jAya che te saMyamarUpI zarIranA ghaNa-ghA che. kAyotsargamAM te ghA upara malamapaTTI karavAmAM Ave che. kAyotsarga evI eka auSadhi che ke je ghAne rUjhAvI saMyamane puSTa kare che. kAyotsarga eka prakAranuM prAyazcitta che ke je janAM pApane Ine sApha kare che, hRdayane vizuddha-nirmaLa banAve che. tethI zAstrakAre kahyuM che ke saMyamajIvanane vizeSa rUpathI 5riSkRta karavA mATe, prAyazcita karavA mATe, vizuddha karavA mATe, AtmAne zalyarahita banAvavA mATe, pApakarmone vaMsa karavA mATe kAyotsarga karavo joIe. 322 tattvadarzana Page #632 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'patra gurudeva kavivarya paM. nAnayajI mahArAja ja azatAhida smRtigraMtha bhagavAna mahAvIre pApakarmone "bhAra' nI upamA ApI che. keInA mAthe bhAre hoya tyAre te keTalA ane kevA kano anubhava kare che ane bhAramaka thayA pachI kevI zaktino anubhava kare che? tevI ja rIte bhArane dUra karI de che. AtmA te bhArathI haLavo thaI jAya che ane pitAne svastha, sukhamaya ane Anandamaya anubhava kare che. kAtsargamAM "kAya" ane "utsarga" A be zabdo che jemano artha thAya che zarIranI mamatAno tyAga karI aMtarmukha thavuM. sAdhanAmAM zarIranI mamatA e sauthI moTuM bAdhaka tatva che ke je sAdhakane mATe viSa samAna che. kAyotsarga zarIra ane AtmAne pRthaka samajavAnI kaLA che. A zarIra alaga che ane huM AtmA, tenAthI alaga-judo chuM. zarIra vinAzI ane paugalika che jyAre AtmA ajara, amara, avinAzI ane caitanyasvarUpa che. kAyotsarganA paNa dravya ane bhAva ema be bheda che. dravyanI apekSAe bhAvanuM adhika mahattava che. dravya ane bhAvane samajAvavA mATe cAra rUpa batAvyA che. (1) usthita usthita-A sAdhaka zarIrathI UbhuM rahe che ane dharmasthAna ane zukaladhyAnamAM paNa ramaNa kare che. jema ke-gajasukumAra muni. (2) usthita niviSTa-Avo sAdhaka dravya rUpathI to Ubho hoya che parantu AdhyAna ane raudradhyAnamAM phasAyela hovAthI besI jAya che arthAta zarIrathI to te Ubho che paraMtu AtmAthI te bele che. (3) upaviSTa usthita-zArIrika asvasthatAne lIdhe te Ubho raheto nathI paraMtu bhAvathI te dharmayAna ane zukaladhyAnamAM ramaNa kare che tethI zarIrathI te beThelo che paraMtu AtmAthI Ubho che (4) upaviSTa niviSTa-A sAdhaka ALasu-kartavyazUnya hoya che. te zarIrathI beThelo che ane sAMsArika viSaya-bhegonI kalapanAmAM ja rAcate ane aTavAyelo hovAthI upaviSTa-niviSTa che. A nathI paraMtu kAryotsargano daMbha che. chaThuM adhyayana 'pratyAkhyAna AvazyakanuM che. saMsAramAM jeTalI paNa vastuo che tene eka mANasa bhogavI zakato nathI. bheganI pAchaLa pAgala banI mAnava kadApi zAMti meLavI zakato nathI. vAstavika AnaMda bhogonA tyAgamAM ja che, tethI pratyAkhyAnamAM sAdhaka bhAgono tema ja padArthono tyAga kare che. anna, vastra vagerene tyAga karavo te dravya pratyAkhyAna che ane mithyAtva, ajJAna ane asaMyamano tyAga karavo e bhAva pratyAkhyAna che. dravya pratyAkhyAnanI AdhArabhUmi bhAva pratyAkhyAna che. anugadvAramAM pratyAkhyAnanuM bIjuM nAma "guNadhAraNa che. guNadhAraNane artha che-tratarUpa guNene dhAraNa karavA. pratyAkhyAna dvArA AtmA mana, vacana, kAyAnI duSTa vRttione rokI pitAne zubha pravRttiomAM kendrita kare che ane IcachAnidhi, tRSNAtyAga dvArA sadaguNanI prApti kare che. pratyAkhyAnanA mukhya rUpathI be bheda che. (1) mULaguNa pratyAkhyAna ane (2) uttaraguNa pratyAkhyAna. mULaguNa pratyAkhyAnanA sarvathI ane dezathI ema be bheda che. sAdhuonA 5 mahAvrata sarvamULaguNa pratyAkhyAna che ane gRhasthanA 5 aNuvrata deza mULaguNa pratyAkhyAna che. mULaguNa pratyAkhyAna jIvanaparyanta mATe hoya che ane uttaraguNa pratyAkhyAna thoDA kALa mATenA hoya che. tenA paNa dezathI ane sarvathI ema be bheda paDe che. 3 guNavrata ane 4 zikSAtrata. A deza uttaraguNa pratyAkhyAna che. ane anAgata, atikrAnta kaTisahita, niyaMtrita, sAkAra, nirAkAra, parimANukRta, niravazeSa, sAMketika, addhAsamaya A 10 prakAranA pratyAkhyAna sarva uttaraguNa pratyAkhyAna che ke je sAdhu ane zrAvaka banne mATe che. pratyAkhyAna Avazyaka saMyamanI sAdhanAmAM tejasvitA pragaTAve che. tyAga-vairAgyane daDha kare che tethI pratyeka sAdhakanuM kartavya che ke te pratyAkhyAna aMgIkAra karI potAnA AtmAnI zuddhi kare. AgamasAra dohana 323 Page #633 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ~-~ ~ = == = pUjya gurUdeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAliMda smRtigraMtha AvazyakathI jema AdhyAmika zuddhi thAya che tema laukika jIvanamAM paNa samatA, namratA, kSamAbhAva vagere sadaguNonI vRddhi thavAthI AnaMdanA nirmaLa jharaNuM vahevA lAge che. vyAkhyA sAhitya agamanuM vyAkhyA sAhitya ghaNuM vizALa che. te saMpUrNa vyAkhyA sAhityane pAMca bhAgamAM vibhakata karI zakAya che. (1) nikitae (2) bhALe (3) cUrNa (4) saMskRta TIkAo (5) lembhASAmAM racita vyAkhyAo. niryukitao - prAkRta bhASAmAM AganI je padyamAM TIkAo racavAmAM AvI che te nikitao bhASyarUpe oLakhAya che. niryukitaomAM pratyeka padanI vyAkhyA karI nathI paraMtu mukhyapaNe pAribhASika zabda upara ja prakAza pADayo che. AgamanA kathita artho jemAM upanibaddha hoya te niryukita che. arthAt sUtramAM kathita nizcita arthane spaSTa kare te niryukita che. ra niryuktionI vyAkhyAnazailI nikSepapaddhatinA rUpamAM rahI che. A zailInuM prathama darzana ApaNane anugadvAramAM thAya che. A zailImAM kaI padanA jeTalA saMbhavita arthe hoya teTalA karyA pachI temAMthI aprastuta arthone niSedha karI prastuta arthane ja grahaNa karavAmAM Ave che. jenanyAyanI paNa A paddhati che. niryukitakAra bhadrabAhue niryukita mATe A ja paddhatine prazasta mAnela che. temaNe niryukitanuM prayojana spaSTa karatAM kahyuM che ke eka ja zabdanA aneka artho thAya che. kaye artha kayA prasaMge ghaTAvA, zramaNa bhagavAna mahAvIranA upadezamAM kayo artha kayA zakhathI saMbaMdhita che vagere bAbatone lakSyamAM rAkhI arthane samyaka prakAre nirNaya kare ane te arthane mULa sUtranA zabdonI sAthe saMbaMdha sthApita karavo te niyukitanuM kArya che. jema vaidika pAribhASika zabdanI vyAkhyA karavA mATe maharSi yAske nighaMTu bhASyarUpa nirukta lakhela che tema jenAmenA pAribhASika zabdanI vyAkhyA karavA mATe bIjA AcArya bhadrabAhue niryukitao racI. jema maharSi yAke nirUkatamAM sarvaprathama nirukta upadaghAta lakhela che tema niryuktionI pUrve upadyAta che. niryuktikAra bhadrabAha zrutakevalI tathA cheda sUtrakAra bhadrabAhuthI bhinna che. kAraNa ke niryukitakAra bhadrabAhue aneka jagyAe chedasUtrakAra zrutakevalI bhadrabAhune namaskAra karyA che. niryukitakAra bhadrabAhune prasiddha tiviMda varAhamihiranA bhAI mAnavAmAM Ave che. bhadrabAha naimittika ane maMtravidyAvizArada hatA. upasargaharastaMtra ane bhadrabAhusaMhitA temaNe ja racyA che. temaNe daza nikitao lakhI hatI.' (1) Avazyaka niryukita (2) dazavaikAlika niryukita (3) uttarAdhyayana niryukti (4) AcArAMga niryukita (5) sUtrakRtAMga niryukita (6) dazAzrutaskandha niryukti (7) bRhatkalpa niryukita (8) vyavahAra niryukti (9) sUryaprakRti niryukita (10) RSibhASita niryukita. bhadrabAhu nirmita niryukitaone racanAkrama teja che je upara batAvyo che, kAraNa ke temaNe Avazyaka niryukitamAM Aja pramANe saMkalpa karyo che. nikitamAM je nAma ane viSaya vi. Avela che te paNa A tane pragaTa kare che. NijajatA te atthA je baddhA teNa hoi jijatI ! nikatAnAmeva sUtrAthanAM yukita: paripATayA yojanama - AcArya haribhadra Avazyaka niyukita gA. 88. vaMdAmi bhadrabAhuM pAiNe cariya sagala sucanANi sussa kAragamisiM dasAsu kape ya vahAre || - dazAzruta skandha niryukita, pAna 1 (kha) teNe bhagavatA AyArapakaM - dasA kampa - vavahArA va navama putvanI bhUtA nijajaDhA - paMcakalapacUNi Avazyaka nikita gA. 79 - 86. gaNadharavAda prastAvanA pR. 15-16, : 324 tavadarzana Page #634 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva,kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha bhadrabAhuracita dasa niktiomAMthI sUrya prajJapti ane aSibhASitanI niryuktie vartamAnamAM upalabdha nathI. e niryukita, piMDa niryukita, paMcakaha5 niryukita ane nizItha niti anukrame Avazyaka niryukti, dazavaikAlika niryukita, bRhatkaH5 niyukita ane AcArAMga nitinI pUrtirUpe che. saMsakata niryukita e kaI pAchaLanA AcAryanI racanA govindrAcArya dvArA racita gevinda niryukita paNa aprApya che. bhadrabAhue jaina paraMparAmAM pracalita aneka mahatvapUrNa pAribhASika zabdanI suspaSTa vyAkhyA pitAnI niryukitamAM karIne jainasAhityanI bhAre geravavRddhi karI che. tyArapachI thanAra bhASyakAra ane TIkAkAroe pratyakSa athavA parokSarUpathI niryukitanA AdhAre potAnI racanA karI che. jo ke nikitakAranuM ekamAtra lakSya AgamanA nigUDhabhAne spaSTa karavAnuM ja rahyuM che, tathApi prasaMgopAta AmAM dharma, darzana, saMskRti, samAja, ItihAsa vagere vividha viSayonuM ghaNuM sundara vivecana paNa karela che. bhASya niyuktimAM mukhyapaNe pAribhASika zabdanI vyAkhyA che. temanI zailI anyanta saMkSipta ane kilaSTa che. khAsazailIno abhAva hovAthI te durgama banI gaI che tethI anya vyAkhyAonA abhAvamAM tene saraLatAthI samajI zakAya tema nathI. AthI niryukitanA gaMbhIra rahasyanuM. samudaghATana karavA mATe vistRta vyAkhyA sAhityanI AvazyakatA UbhI thaI ane tenI prati AcAryoe bhASyanA rUpamAM karI che. A pramANe niryukita sAhityane AdhAra banAvI athavA svataMtrarUpathI prAkRta bhASAmAM padhAtmaka je vyAkhyAo lakhavAmAM AvI te bhASyanA nAmathI oLakhAI. jema pratyeka Agama upara niryukita nathI tema bhASya paNa pratyeka Agama upara nathI. vartamAnamAM nimnakata Agama grantha upara bhASya upalabdha che. (1) AvazyakabhASya (2) dazavaikAlika bhASya (3) uttarAdhyayana bhASya (4) bRhatka5 bhASya (5) paMcakalpa bhAkhya (6) vyavahAra bhASya (7) nizItha bhASya (8) jItaka9pa bhASya (9) ghaniryukti bhASya (10) piDaniryukita bhASya. AvazyakasUtra upara traNa bhASya upalabdha che. (1) mUlyabhASya (2) bhASya ane (3) vizeSAvazyaka bhASya be bhASya atyanta laghu che. ane temanI aneka gAthAo vizeSAvazyaka bhASyamAM bhaLI gaI che tethI vizeSAvazyaka bhASya traNe bhASyanuM sammilitarUpa che. A vartamAnamAM upalabdha ane prakAzita che. A bhAgya paNa saMpUrNa AvazyakasUtra upara thayela nathI paraMtu mAtra pahelA adhyayana sAmAyika Avazyaka upara ja che. eka adhyayana hovA chatAM ghaNa AmAM 3607 gAthAo che. dazavaikAlika bhASyamAM 63 gAthAo che. uttarAdhyayana bhASya paNuM ghaNuM ja saMkSepamAM che temAM mAtra 45 gAthAo che. bRhakalpa upara be bhAgya che- eka bRhatkALyuM ane bIjuM laghubhASya bRhabhASyamAM saMpUrNa prApya nathI. laghubhASyamAM 6490 gAthAo che. paMcaka95bhASyamAM 2574 gAthAo che. vyavahArabhASyamAM 4629 gAthAo che. nizIthabhASyamAM lagabhaga 6500 gAthAo che. chataH5 bhAgyamAM 2606 gAthAo che. ghaniryukita upara paNa be bhAvyuM che. eka laghu ane bIja mahAbhASya. ladhumAM 322 gAthAo ane mahAbhASyamAM 2517 gAthAo che. piMDaniryukita bhASyamAM 46 gAthAo che. vizeSAvazyaka bhASya ane jitakalpa bhASya-bane bhASya AcArya jinabhadra dvArA viracita che. vizeSAvazyaka bhASyamAM jainAgomAM varNita jJAnavAda, pramANuzAstra, AcAra, nIti, syAdavAda, nayavAda, karmavAda vagere dArzanika mAnyatAonuM tulanAtmaka draSTie jevuM tarka yukata nirUpaNa karavAmAM AvyuM che tevuM anyatra durlabha che. jenAgamanA rahasyane samajavA mATe A bhASya atyanta mahatvapUrNa che. A bhASya nathI paNa kharI rIte mahAbhASya che. bRhatka95laghubhASya ane paMcakaha5 mahAbhASya A banne bhALyonA nirmAtA saMgharAsagaNI che. vasudevahiMDI prathama khaMDanA racayitA saMghadAsagaNIthI A jahA manAya che. teo "vAcaka padathI alaMkRta che to bhASya racayitA saMghadAsagaNI 'kSamAzramaNa' padathI vibhUSita che. te sivAya bIja bhASyakAro paNa thayA che ke jemaNe vyavahArabhASya vi. racyA che puNyavijayajInA abhimatAnusAra ochAmAM ochA cAra Agamika bhASyakAro thayA che. prathama jinabhadrakSamAzramaNa AgamasAra dehana 325 Jain Education Interational Page #635 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'pUjya gurUdavuM kavivaya paM. nAnazcandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha pazva gava vidhaSnI nara karI bIjA saMghadAsagaNI kSamAzramaNa, trIjA vyavahArabhASyanA racayitA ane cothA bRhatkapanA bUDadubhASya vi. nA praNetA chellA be nAmono te hajI sudhI pate maLI zakaze nathI. bhASA sAhityamAM itihAsa, saMskRtidarzana vi. nI vipula sAmagrI yatra-tatra veravikhera paDI che. Aje jarUra che tenA paryavekSaNa ane anusaMdhAna karavAnI. cUNiyo- niryukitasAhitya ane bhASya sAhityanA nirmANa pachI jainAcAryonA anyamanasamAM Agamo upara gadyAtmaka vyAkhyA sAhitya lakhavAnI bhAvanA uddabhuta thaI. temaNe zuddha prAkRtamAM ane saMskRta-mizrita prAkRtamAM vyAkhyAonuM nirmANa karyuM ke je Aje cUrNi sAhityanA nAmathI vidyuta che. keTalIka cUrNiye Agametara sAhitya upara paNa lakhAI che paraMtu saMkhyAnI draSTie te AgamanI cUrNinI apekSA alpa che. jemake karma-prakRti, zataka vagerenI cUNi. niryukita ane bhAgyanI jema cUrNi paNa badhA Agama upara lakhAI nathI. nimnati Agame upara cUrNi lakhAI che.- 1. AcArAMga, 2. sUtrakRtAMga, 3. vyAkhyAprajJapti (bhagavatI), 4. jIvAbhigama, 5. nizItha, 6. mahAnizItha, 7. vyavahAra, 8. dazAzrutaskaMdha, 9, bRhatka95, 10. paMcakalpa. 11. oghaniryukita, 12. jitaka65, 13. uttarAdhyayana, 14. Avazyaka, 15. dazavaikAlika, 16. nandI, 17. jaMbudvIpaprajJapti. nizItha ane jitakalapa upara babbe cUrNi banAvavAmAM AvI hatI, paranta vartamAnamAM ane upara eka-eka caNuiM ja upalabdha che. anugadvAra, bRhaka95 ane dazavaikAlika upara akhe cUrNio atyAre paNa vidyamAna che. cUrNi-sAhityanA nirmAtAomAM jinadAsagaNI mahattaranuM mUrdhanya sthAna che. vijJAnA abhimatAnusAra jinadAsagaNI mahArane samaya vi. saM. 650 ane 750nI madhyano mAnavo joIe. temaNe keTalI caNiye lakhI te hajI sudhI pUrNa rIte nizcita thaI zakayuM nathI; tathApi paraMparA anusAra temanI nIce pramANe curNi mAnavAmAM Ave che. (1) nizItha vizeSacUrNi (2) nandIcUrNi, (3) anugadvAracurNi, (4) AvazyakacUrNi, (5) dazavaikAlikarNi, (6) uttarAdhyayanacurNi ane (7) sUtrakRtAMgacUrNi jitakalpacUrNi je atyAre aprApya che tenA racayitA sidhasenasUri che. paraMtu A siddhasena sidhasena divAkarathI bhinna che. paM. dalasukhabhAI mAlavaNiyAnA abhimatAnusAra AcArya jinabhadrakRta bRhat kSetrasamAsanA vRttikAra sidhanasUrija prastuta cUrNinA kartA che. bRhatkaparNinA racayitA pralambasUri che. teo vi. saM. 1334 thI pUrve thayAnuM manAya che. - dazavaikAlika sUtra upara agatyasiMha sthaviranI cUNi paNa prApta che. temanA samayanA saMbaMdhamAM visomAM eka mata nathI. anya cUrNikAronA nAma hajI sudhI jJAta thaI zakyA nathI. bhASAnI dRSTie nandIcUrNi, anugadvAracUrNi, dazavaikAlikacUrNi (jinadAsa), uttarAdhyayanacUrNi, AcArAMgacUNi, sUtrakRtAMgacUrNi, nizIthavizeSacUrNi, dazAzrutaskalpacUrNi ane bRhatkalpacUrNi. A badhI cUrNi saMskRtamizrita prAkRta bhASAmAM racita che. paraMtu temAM saMskRta ochuM ane prAkRta vadhAre che. AvazyakacUrNi, dazavaikAlikarNi (agatyasiMha) ane jitakalpaNi (siddhasena) A cUrNi prAkRta bhASAmAM nirmita che. cUrNinI bhASA saraLa ane subodha che. A cUrNimAM sAMskRtika sAmagrI bharapUra bharelI che. saMskRta TIkAo mULa Agama, niryukita ane bhASya-sAhitya prAkRta bhASAmAM nimita che. cUrNisAhityamAM pradhAnapaNe prAkRtabhASA che paraMtu gauNarUpathI saMskRtabhASAno paNa prayoga thayo che. tyArabAda saMskRta TIkAone yuga Avyo. A yuga jenasAhityamAM suvarNayuga kahevA. A yugamAM Aga upara to TIkAo lakhANI paraMtu niryukti, bhAkhyo ane TIkAo upara paNa TIkAo racANI. niryukti sAhityamAM AgamanA zabdonI vyAkhyA tathA vyutpatti che. bhASyasAhityamAM vistArathI AganA 326 tavadarzana Page #636 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUzva gurUdeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAdi smRtigraMtha gaMbhIra bhAvonuM vivecana che. cUrNi-sAhityamAM gUDhabhAvane lekakathAonA AdhAre samajAvavAno prayAsa karyo che jyAre TIkAsAhityamAM AgamonuM dArzanika daSTie vileSaNa che. TIkAkAroe prAcIna niryukita, bhASya ane cUrNisAhityane pitAnI TIkAomAM prayoga to karyo ja che, paraMtu sAthosAtha navA-navA hetuo vaDe temane tethI paNa vadhu puSTa karela che. saMkSipta ane vistRta ane prakAranI TakAo nirmita thaI che. TIkAo mATe AcAryoe vividha nAmono prayoga karyo che. jema ke- TIkA, vRtti, nivRtti, vivaraNa, vivecana, vyAkhyA, vArtika, dIpikA, avacUri, avacarNi paMjikA, TippaNa, Tippanaka, paryAya, stabaka, pIThikA, akSarArtha vi. saMskRta TIkAkAromAM AcArya haribhadranuM nAma sarvaprathama Ave che. temaNe cUrNisAhityanA AdhAre TIkAo racI. Avazyaka, dazavaikAlika, jIvAbhigama, prajJApanA, nandI, anugadvAra ane piMDaniryukita upara TIkAo lakhI. piMDaniryukita uparanI apUrNa TakA vIrAcArye pUrNa karI hatI. AcArya haribhadranuM saMskRta ane prAkRta bane bhASAo upara asAdhAraNa prabhutva hatuM. temane samaya vi. saM. 757 thI 827 sudhI mAnavAmAM Ave che. haribhadra pachI AcArya zIlAMka AgamonA prasiddha TIkAkAra che. AcArAMgAdi nava aMgo upara temaNe TIkAo lakhI hatI paraMtu vartamAnamAM mAtra temaNe karela AcArAMga ane sUtrakRtAMganI TIkAo upalabdha che. temanA bhAvanI gaMbhIratA sAthe bhASAnI prAMjalatA vAMcakonA dilane mohI le che. teo vikramanI navamI-dazamI zatAbdimAM vidyamAna hatA. vAdivetAla zAntisUrikRta uttarAdhyayananI zihitAvRtti eka prasiddha TIkA che. A "pAIe' TIkAnA nAmathI paNa prasiddha che, kAraNa ke AmAM prAkRta bhASAnA kathAnaka ane udharaNenI bahulatA che. bhASA temaja zailI badhI daSTie A TIkA uttama che. teo vi. saM. 1096 mAM svargastha thayA hatA. abhayadevasUri navAMgI vRttikAranA rUpamAM prasiddha che. temaNe (1) sthAnAMga (2) samavAyAMga (3) vyAkhyAprajJapti (4) jJAtAdharmakathA (5) upAsakadazA (6) aMtakRdazA (7) anuttarIpAtika (8) praznavyAkaraNa (9) vipAka ane (10) papAtika upAMge upara TIkAo lakhI che. temanI A TIkAo saMkSipta ane zabdArthapradhAna hovA chatAM vastavivecananI daSTie ghaNI upayogI che. saMrakata TIkAkAromAM malayagirI AcAryanuM paNa viziSTa sthAna che. jema vaidika paraMparAmAM vAcaspati mizra Sadarzane upara mahatvapUrNa TIkAo lakhIne Adarza upasthita karyo che tevIja rIte jaina sAhityamAM AcArya malayagirIe prAMjala bhASAmAM ane prauDhazailImAM bhAvapUrNa TIkAo lakhIne Adarza upasthita karyo che. teo darzanazAstranA prakAMDa paMDita hatA. temanAmAM AgamanA gaMbhIra rahasyane taka pUrNa zailI vaDe upasthita karavAnI addabhuta kSamatA temaja kaLA hatI. teo kaLikALasarvajJa AcArya hemacandranA samakAlIna hatA. tethI temane samaya vi. saM. 1150 thI 1250 nI AsapAsa che. temaNe nimnakata Agama upara TIkAo lakhI je Aje paNa upalabdha che. (1) vyAkhyAprajJapti-dvitIyazatakavRtti (2) rAjapakSIya TIkA (3) jIvAbhigama TIkA (4) prajJApanA TIkA (5) candraprajJapti TIkA (6) sUryaprajJapti TIkA (7) nandI TIkA (8) vyavahAravRtti (9) bRhatkavpIThikAvRtti (10) AvazyakavRtti (11) piMDaniryukita TIkA (12) tibbaraMDaka TIkA. nimnakata TIkAo aprApya che. (1) jaMbudvIpa prajJapti TIkA (2) ghaniryukita TIkA (3) vizeSAvazyaka TIkA. A sivAya anya sAta grantha upara paNa temanI TIkAo che. maladhArI hemacandrasUri paNa eka prasiddha TIkAkAra che. teo maladhArI abhayadevasUrinA ziSya hatA. temaNe (1) Avazyaka TippaNa (2) anugadvAra vRtti (3) nandI TippaNa ane (4) vizeSAvazyaka bhASya-bRhadravRtti vagerenI racanAo karI che. nemicandrasUrie, jemanuM aparanAma devendragaNuM che, temaNe vi. saM. 1129mAM uttarAdhyayana sUtra upara sukhabedhAvRtti lakhI che. AgamasAra dehana 327 Page #637 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavidhaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAdi smRtigraMtha zIlabhadrasUrinA ziSya zrIcaMdrasUrie nizItha (20 mo uddezaka), zramaNopAsaka - pratikramaNa (Avazyaka), nandI, jitakalpa, nirayAvalikAdi pAMca upAMge upara TIkA o lakhI che. siddhasenasUrie jitakalpa bRhat cUrNi upara viSapada vyAkhyA nAmanI TakA lakhI che. mANijya zekharasUrie Avazyaka niryukti dIpikA, uttarAdhyayana dIpikA, dazavaikAlika niryukita, piMDaniryukitadIpikA, oghaniryukitadIpikA vagere aneka vRtti lakhI che. ajitadevasUrie AcArAMgadIpikA, bhAvavijaye uttarAdhyayana vyAkhyA, samayasundare dazavaikAlika dIpikA tathA kalpasUtrakalpalatA jJAnavimalasUrie praznavyAkaraNa-sukhabodhikAvRtti, lakSmIvalabhe uttarAdhyayanadIpikA, kalpadrumakalikA, dAnazekharasUrie bhagavatI-vizeSapada vyAkhyA, saMghavijayagaNIe kalpasUtra-kalpapradIpikA, upAdhyAya vinayavijyajIe kahapasUtra-subodhikA Adi aneka AcAryoe Aga upara TIkAo lakhI che. paraMtu ahIM te badhAnuM varNana karavuM saMbhavita nathI. sthA. paM. ratna pUjyazrI ghAsIlAlajI mahArAje paNa 32 Agama upara saMskRta TIkAo lakhIne Agama sAhityanI apUrva sevA karI che. Agama sAhitya upara je virATa TIkA-sAhitya lakhAyela che temAM, AgamamAM rahelA gUDha tanuM udghATana karavAnI sAthe AcArazAstra, darzanazAstra, samAjazAstra, cagazAsa, nAgarikazAstra, bhUgoLa, khage La , cagazAstra, nAgarikazAstra, bhUgoLa, khage La, rAjanIti, itihAsa, caritra, dharma ane saMskRti vagere aneka viSayanuM prasaMgopAta nirUpaNa che. lekabhASAmAM racita vyAkhyAo saMskRta-prAkRta bhASAomAM TIkAonI saMkhyA ghaNI vadhI javA chatAM ane te TIkAonI dArzanika carcAo carama sImAe pahoMcI javA chatAM paNa A bhASAethI anabhijJa janasAdhAraNa mATe te samajavuM ghaNuM kaThaNa thaI paDayuM; tyAre janahitanI daSTie AgamanA zabdArtha karanArI saMkSipta TIkAo banAvavAmAM AvI ane te paNa lokabhASAmAM saraLa ane subedhazailImAM lakhANI. pariNAme rAjasthAnI mizrita prAcIna gujarAtI, jene apabhraMza kahevAya che, temAM pArvacandragaNIe (vi. saM. 1572) mAM AcArAMga, sUtrakRtAMga Adi upara bAlAvabodhanI racanA karI. 18mI zatAbdimAM sthAnakavAsI AcArya munizrI dharmasiMhajIe vyAkhyAprajJapti, jIvAbhigama, prajJApanA, candraprajJapti ane sUryaprajJapti Agamone cheDI zeSa sthAnakavAsI sammata 27 AgAme upara bAlAvabodha TambA lakhyA. dharmasiMhajI ma. nA TambA maLaspazI ane arthane spaSTa karanArA che. A Takhya sAdhAraNa jijJAsu vyakitaone AgamonA artha samajavAmAM atIva upayogI siddha thayA, paraMtu hajI sudhI eka paNa Tambe prakAzita thayela nathI. TakhyA pachI anuvAdayugano prAraMbha thaze. mukhyatAe vartamAnamAM Agama sAhityane anuvAda traNa bhASAomAM upalabdha thAya che. (1) aMgrejI (2) gujarAtI ane (3) hindI. aMgrejI anuvAda - jarmana vidvAn Do. harmana jekebIe AcArAMga, sUtrakRtAMga, uttarAdhyayana ane kalpasUtra A cAra Agamane aMgrejImAM anuvAda karyo che. kalpasUtra ane AcArAMga upara temanI mahattvapUrNa bhUmikA paNa che. atyaMkare dazavaikAlikane aMgrejI anuvAda karyo che. te sivAya upAsadazAMga, antakRdazA, anuttarapapAtikadazA, vipAka ane niyAvalikA sUtranA aMgrejI anuvAda paNa thaI cukyA che. gujarAtI anuvAda - AgamasAhitya vizArada paM. becaradAsajIe bhagavatIsUtra, kalpasUtra, rAjapraznIyasUtra, jJAtAsUtra ane upAsakadazA sUtranA anuvAde prakAzita karyo che. temanA upara TippaNe paNa lakhI che. jIvAbhAI paTele paNa AganA saTippaNa anuvAda prakAzita karyA che. paM. dalasukhabhAI mAlavaNiyAe sthAnAMga samavAyAMgane saMyukta anuvAda prakAzita karyo che. AmAM aneka jagyAe mahatvapUrNa TippaNu Apela che. 328 tavadarzana Page #638 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kaviva paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha munizrI satabAlajIe AcArAMga, dazavaikAlika ane uttarAdhyayananA anuvAde prakAzita karyA che. zrI prema jinAgama prakAzana samiti-ghATakopara (mukhaI)thI 5. zAbhAcandrajI bhArikSanA saMpAdakapaNAmAM zramaNI vidyApIThamAM adhyayana karanArI mahAsatIjIe dvArA anuvAti AcArAMga, sUtrakRtAMga, upAsakadazAMga ane vipAka A cAra sUtro prakAzita thayA che je sakSepamAM AgamanA mULa ane arthane samajavAnI dRSTie jijJAsu sAdhako mATe atIva upayAgI che. A samiti taraphathI 32 AgamA prakAzana karavAnI ceAjanA che. AnA pAmaDhAtA sthA. samAjanA agraNI zrI durlabhajIbhAI khetANI che. hindI anuvAda - pUjayazrI ameAlakaRSijIe khatrIsa AgamAne anuvAda karIne mahAna zrutasevA karI che. pU. zrI AtmArAmajI mahArAja teA anuvAdaka ane vyAkhyAkAra banne rahyA che. temaNe AcArAMga, uttarAdhyayana, dazavaikAlika, anuttare papAtika, upAsakazAMga, anuyagadvAra Adi AgamenA sarvapriya anuvAdo karyA che. AcAryazrI javAharalAlajI ma. nA tattvAvadhAnamAM sUtrakRtAMganA prathama zrutaskandha tathA tenI TIkAnA anuvAda thayA che. bIjo zrutaskandhanA mULamAtrane anuvAda thayeA che ane te cAra bhAgomAM prakAzita thayela che. pUjyazrI hastImalajI ma. je dazavaikAlika, nandI, praznavyAkaraNa, aMtagaDa, kalpasUtra Adi aneka AgamAnA anuvAdo karyA che. prasiddhavakatA saiAbhAgamalajI ma. je AcArAMganA, zrI jJAnamunijIe vipAkaneA, munizrI kanDeyAlAlajI 'kamala' e sthAnAMga-samavAyAMgane, zrI vijayamuni zAstrIe anuttarApapAtikadazAne anuvAda karyA che. seThiyA jaina lAyabrerI bIkAnerathI tathA saMskRtirakSaka saMdha-kailAnA taraphathI aneka AgamenA anuvAda prakAzita thayA che. temAM bhagavatIsUtranu saMpAdana sudara thayela che. AcAryazrI tulasInA netRtvamAM munizrI nathamalajI dvArA sa MpAdita dazavaikAlika, uttarAdhyayana, AcArAMga, sthAnAMga Adi aneka agame tulanAtmaka dRSTie sAnuvAda prakAzita thayA che ane 'aMgasuANi'nA traNa bhAgamAM mULa 11 aMge pragaTa karyA che. upAdhyAya kavizrI amaracaMdrajI ma.nuM zramaNusUtrabhASya ane sAmAyikasUtrabhASya paNa mahattvapUrNa che. dazAzrutaskandhanuM 8 mu` adhyayana 'kalpasUtra' upara viziSTa vivecana tathA saMpAdana meM (devendramunijIe) paNa karyuM" che je amara jaina Agama zeAdhasa MsthAna-gaDhasivAnAthI prakAzita thayela che ane tene gujarAtI anuvAda sudharmA jJAnamandira kAMdAvADI, muMbai dvArA prakAzita thayela che. A pramANe vakhatevakhata yugane anurUpa Agama sAhitya upara virATa sAhitya nirmita thayuM che, je Agama sAhityanA gurugaMbhIra rahasyane samajavAmAM sahAyabhUta thAya che. Agama ane vyAkhyA sAhityanuM A saMkSepamAM rekhAcitra deryu che tenI A eka AMkhI che. prabuddha vAMcakAne AthI jJAta thaze ke Agama sAhitya ane tenuM vyAkhyA-sAhitya keTaluM vizALa ane virATa che. Aje jarUra che tenA anuzIlana ane pIilananI Agama sAhitya sAgaranuM jeTalu maMthana karavAmAM Avaze teTalAM ja divyaratnA temAMthI pragaTa thaze. upasaMhAra Agama sAhitya atyanta vizALa che. temAM prasaMgAnusAra anekavidha viSayeAnI carcAvicAraNA karavAmAM AvI che. temAM mAtra dharma, darzana, AcAra-vicAranI ja carcAe nathI paraMtu sAMskRtika, aitihAsika, sAmAjika vagere aneka jIvane payegI viSayAnI carcAe che. tathApi keTala.ka Agame evA che ke jemAM eka ja viSayanI pramukhatA che. prasaMgAnusAra anya viSA paNa AvyA che paraMtu te gauNurUpe ane te te viSayanI puSTi karavA mATe ja AvyA che. AgamasAra dAhana For Private Personal Use Only 329 Page #639 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha AcArAMga, dazavaikAlikamAM mukhyarUpathI sAdhunA AcA2nuM nirUpaNa che. uttarAdhyayanamAM sAdhavAcAranI sAthe anyavarNana paNa Avela che. temAM mukhyarUpathI utsarga mArganuM ja vidhAna che. kaI kaI jagyAe apavAdanA sUtra che. dasUtromAM paNa sAdhvAcAranuM vizleSaNa che paraMtu temAM utsarga ane apavAda mArgonuM varNana che. kadAca pramAda ane mohavaza doSa lAge te tenI zuddhi mATe prAyazcitanuM paNa vidhAna che. upAsakadazAMgamAM zrAvakAcAranuM vizleSaNa che. antakRtadazA ane anuttarapapAtikamAM evI mahAna vibhUtionuM varNana che ke jemanuM jIvana tyAga, tapa ane saMyamathI jyotirmaya banyuM hatuM. divya prakAzathI Alekita thayuM hatuM. jJAtAdharmakathAmAM dRSTAtothI ane tathyapUrNa ghaTanAonuM varNana karI Atma-sAdhanAnI pavitra preraNA ApavAmAM AvI che. vipAkasUtramAM zubhAzubha karmonA phaLane kathAnakanA mAdhyamathI darzAvavAmAM AvyA che. jaMbUdIpaprajJapti, candraprajJapti ane sUrya prajJaptimAM te yuganA bhUgoLa - khagoLanuM nirUpaNa che, sUtrakRtAMga, sthAnAMga, samavAyAMga, prajJApanA, rAjapraznIya, jIvAbhigama, bhagavatI, nandI ane anugadvAra vagere AgamomAM dArzanika viSayonI gaMbhIra carcAo che. sUtrakRtAMgamAM te samaye pracalita dArzanika matonuM nirAkaraNa karavAmAM AvyuM che. bhUtAtivAdanuM nirasana karI AtmAnA pArthakayanI saMsiddhi karela che. brahmAdritavAdanA sthAne anekAtmavAdanI sthApanA karavAmAM AvI che. karma ane tenA phaLanI siddhi batAvI che. jagatanI utpattiviSayaka izvaravAdanuM khaMDana karI saMsAra anAdi anaMta che ema batAvyuM che. kiyAvAda, akriyAvAda, vinayavAda ane ajJAnavAda vagere vAde je te kALe pracalita hatA temanuM tarka yukata khaMDana karI samyaka kiyAvAdanI sthApanA karI che. prajJA panAmAM jIvanA vividha bhAvanuM nidarzana karI AtmA ane paraleka vagerenA saMbaMdhamAM aneka yukitaprayukitao vaDe samajAvyuM che. bhagavatImAM naya, pramANa, saptabhaMgI, anekAntavAda, karma, AtmA vagere dArzanika viSayanuM suMdara vizleSaNa che naMdIsUvamAM jJAnanuM svarUpa tathA tenA bheda- prabhedanuM ghaNuM suMdara vivecana karyuM che. sthAnAMga - samavAyAMgamAM AtmA, pudgala vagere dravyanA jJAna tathA tatsaMbaMdhI anya viSayanI carcA karI che. anugadvAramAM zabda, arthanI prakriyAnuM varNana mukhya che. prasaMgopAta temAM pramANa, naya vagerenuM paNa vizleSaNa che. 330 tavadarzana Page #640 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjaya gurUdeva kavivarya pa. nAnacadrajI mahArAja janmazatAkida smRtigraMtha krAntadraSTA mahAvIranuM amUlya pradAna anekAntavAda lekhaka:- prAdhyApaka malakacaMda ratIlAla zAha, amadAvAda. manuSyasamAjamAM upasthita thatI kAnti be prakAranI hoya che. (1) bAldA jIvanane lagatI. (2) AMtarajIvanane sparzatI. kRSividyA, varALayaMtra vidyuta va.nI zedhe mAnavajIvananI bAdAjIvanane lagatI cAlu paristhitimAM asAdhAraNa pheraphAro karyo tethI te te zenA sarjaka kAntikAra kahI zakAya. manuSyanA AMtarika jIvanane lagatI paristhitimAM kAnti sarjanAra vyaktio paNa yugathI dareka dezamAM janmatI AvI che ke jemanA asAdhAraNa puruSArthanA pariNAmarUpa Ajane vikAsazIla mAnava che. pelesTAInanA kAITa, arabastAnanA mahaMmada, grIsanA sekreTisa, cInanA kanphayusIyasa, jarmanInA mArTina lyuthara, raziyAnA lenina, turkanA kamAlapAzA, bhAratanA buddha, mahAvI2, gAMdhI va. A prakAranA kAntikArI mahApuruSo kahI zakAya. AvA kAntikAranA sarjanamAM je te dezanAM prajA-samAja ane saMgono paNa cekakasa phALo hoya che. bhagavAna mahAvIranuM kAtikAritva samajavA mATe temanA samayanI paristhiti jANavI joIe. te samaye ucanIcanA bheda prabaLa hatA. sarvajJAna mAtra vedamAM ja che ane e vedAdhyayanano adhikAra kevaLa brAhmaNane ja che ema brAhmaNavarganI zirorI sAthe bauddhika gulAmI pravartatI hatI. yajJa ane bAhya karmakAMDamAMja mokSanI upAsanA samAI jatI hatI. mAMsAhAra vadhato jato hato ane dharmane nAme yajJamAM pazuhiMsA vadhatI jatI hatI. strIne koI hakaka na hatA. AvI paristhiti sAme baLavo pokAranAra be mahApuruSe pAyA te baddha ane mahAvIra. buddha vahema, ajJAna ane hiMsAne paSatA yajJo sAme virodha karyo, ane je veda tevA yAne Teko ApatA hoya to tenuM prAmANya mAnavAnI spaSTa nA pADI dIdhI. bAhya karmakAMDa ane yajJonI sAme temaNe tapazcaryA ane aMgata . cAritryazuddhine maMtra Ape. varNAzramanI uccanIcanA bhedanI kRtrima dIvAla toDI nAkhIne mahAvIre brAhmaNa ane zadrane eka sarakhuM sthAna ApyuM. pitA rakSati kaumAre bhartA rakSati yauvane / kSatti sthavare putrA na datro svAtacamati . manusmRti. ema avahelanA pAmelI nArIjAtine puruSa jAti jeTaluM ja gaurava apyuM. jenasaMghanA cAra aMgomAM puruSa samovaDI tene sthAyI ane bhagavAna buddha paNa strIne je svataMtratA ApatA acakAtA hatA te "sAvI saMsthA zarU karavAnI pahela mahAvIre karI ane caMdanabALAne prathama sAdhavI banAvI. lekonI bhASAmAM ja - ardhamAgadhI bhASAmAM ja pitAno upadeza ApIne janatA janArdananuM gaurava karyuM. tethIye vizeSa to AjanI lekazAhIne anurUpa tIrthakaronuM ane mahAvIranuM sahuthI moTuM samAjavAdI kArya te temanI ghoSaNA-ke manuSyamAtra samAna che eTale ke dareka manuSya paramAtmA thaI zake che jenI de paNa pUjA kare che. dhammo maMgalamukkiTuM ahiMsA saMjamo tvo| devA vi taM namasaMti jassa dhamme sayA mnno|| Ama "manuSyathI kAMI zreSTha nathI" nAnughati zreSThatAM phi vizvata (zAntiparva 29-20) e mahAbhAratanA sUtravAkayane caritArtha karavAnuM zreya to A rIte mahAvIrane ja jAya che. sAmavata sarvabhUteSu nI daSTivALA mahAvIre jagata ane jIva pratye sAmyadaSTi-samanvavRtti keLavavAno potAnA vartana ane vANIthI upadeza Ape. mahAvIranI A sAmyadRSTinA AgrahamAMthI AcArakSetre ahiMsA janmI ane vicArakSetre tenA pariNAmasvarUpa anekAntavAda temane prApta thayo. badhA dhArmika saMpradAya vadhatA ochA aMze ahiMsAnI zIkha Ape che te kharA paraMtu mAnava, pazu, vanaspati uparAMta pRthvI, pANI, agni va. nA sUkSmajIvonI hiMsAthI paNa bacavAnI sUkSama ahiMsAnI vAta te anekAtavAda 331 Page #641 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha mahAvIra ane jainadharma ja varte che. khIjAnI lAgaNI duHkhAya tevA vANI vartana e paNa hiMsA ja che. e prakAranA sUkSma ahiMsAnA ciMtananA phaLa svarUpe, satya ane anyanuM mana na dubhAya e draSTie nirdoSa ane satyathI yukata syAdvAdanI vastusvarUpane varNavavAnI kathanazailI mahAvIrane sUjhI AvI. sAcu' te mAruM ema nahIM paraMtu mAruM te sAcuM evI sakucita vicArapaddhatithI, vizvayuddhanI samIpe vizvane ghasaDI gayelA dezAne mATe mahAvIranu vizvazAntimATe tattvajJAnanA kSetre A amUlya pradAna che. anekAntavAda e eka dRSTi che je satyanA AdhAre UbhI che. jema keTalAka adhapuruSe! hAthInA bhinna bhinna avayaveAne sparzIne, te bhinna bhinna avayave jeTale ja hAthI hAvAnu kahIne laDI paDe che tevI rIte dyAnika puruSa satyanA eka aMzane ja jANI zake che ane pachI te AMzika satyane ja pUrNa satya TharAvavAnA Agraha rAkhe che, je vivAda ane vitaMDAvAdanu kAraNa ane che. manuSyanI zakita sImita DAya che tethI keI paNa vastunu trikAlAbAdhita yathArtha darzana thavu' muzkela hAya che ane ka!ca thAya teApaNa tenuM yathArtha varNana karavuM paNu ati muzkela hAya che. AthI vastunuM yathArtha darzana karanAra ke apUrNa darzana karanArane anyAya na thAya tevI cintAmAMthI mahAvIrane anekAntavruSTi maLI AvI. madhyasthabhAva, apramattapaNe satyanI jijJAsA ane vivekabuddhithI samanvaya karavA e A draSTinAM mahattvanAM aMgo che. anekAnta'STinA kSetramAM nayavAda ane bhagavAda Ape!Apa phalita thAya che. vastune je vividha dRSTimaMDuthI joI zakAya che te draSTibiMduone jainadarzanamAM 'naya' kahe che. vastunA eka aMzane sparze te ' naya '. bhinna bhinna dRSTibiMdu mujaba ekaja vastu bhinna bhinna svarUpe dekhAya che. A e vireAdhI darzana vacce samanvaya sAdhavA te anekAnta dRSTinuM sAdhya che. mATe te darzananA bhAvAtmaka ane abhAvAtmaka zaiAne laine, saMbhavita vAkyabha Mge racavAmAM Ave che. mahAvIra AvA sAta sUcave che jene sapnabhaMgI naya kahe che. (1) yAt masti-kathacit che. (2) yAnnAsti - kacit nathI. (3) svAsti 6 nAti jJa - kacit che ane nathI. (4) sthAt avavatathyam - kacit avakatavya che. (5) sthapati = Javavatathya 6 - kacit che ane avakatavya che. (6) svAbhAnti 2 savavatAM tra- kacit nathI ane avakatavya che. (7) sthAnti = nAsti ca avavatavya 6 - kaMcit che, nathI ane avakatavya che. A bhagavAkayane uddAharaNathI samajIe : (1) ghaDe svadravyAnI apekSAe kevA? te kahevAya ke 'masti'arthAt sat (2) ghaDA paradravyAkrinI apekSAe kevA ? jJAti arthAt gatam (3) ghA kramazaH svadravyAdi ane paradravyAdinI apekSAe kevA ? te kahevAya ke apti ane jJAti -saasat (4) ghaDA ekasAthe banne apekSAe kevA ? teA kahevAya ke avavatavya arthAt kaI zabdathI oLakhAvI na zakAya teve; kemake jo sat kahIe te te kAMI banne apekSAe nathI. eja rIte asat paNa nathI temaja sat annat paNa na kahI zakAya kemake banne saMyukta apekSAe nathI te sat, ke nathI asat tathA ekalA svadravyAdinI apekSAe sadmasat nathI, ke ekalA paradravyAdminI apekSAe paNa sadaasat nathI eTale eka sAthe ubhayanI apekSAe zuM kahevu e vicAraNIya bane che, matalabake avAcca che. (5) ghaDo kramazaH svadravyAdi ane ubhaya apekSAe kevA ? te kahevAya gatti (sat) ane pravatathya. (6) ghaDe kramazaH paradrabyAdi ane ubhaya apekSAe kevA ? jJAti asat (ane) avatantra, (7) ghaDe kramazaH svadrAdi ane ubhaya apekSAe kevA ? teA kahI zakAya ke asti nAsti (sat asat) ane pravatavya. sArAMza ghaDAmAM astitva ane nAstitva (sattva ane asattva) ane dharma rahe che, paraMtu judI judI apekSAe rahe che. je kALe sat che tejakALe asat paNa che ja. bhale prasa MgAnusAra ghaDAne ekalA sat kahIe te paNa te samajaNu sAthe ja ke e asat paNa che ja, AnA artha e ke tene ApaNe sat kahIe chIe te amuka apekSAe. A apekSAe'nA bhAva sUcavavA sthAt pada vaparAya che. 332 tattvadezana www.jamelbrary.org Page #642 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja jana prazatAhida smRtigraMtha AvI rIte samasanI jema moTo nAno, upagI binaupayogI va. laIne saptabhaMgI racIe tyAre judI judI apekSAo kAma kare che tema samajavuM joIe. jemake ghaDo kulaDInI apekSAe moTe che paraMtu keThInI apekSAe nAno che. pANI bharavAnI apekSAe upayogI che ane ghI bharavAnI apekSAe nirapagI che va. apakSAno ullekha hoya ke nahIM paraMtu svAduvAda dareka kathanane sApekSa samaje che, nirapekSa nahIM. A saptabhaMgImAM prathamanA cAra bhaMga mukhya che ane bAkInA traNa temAMthI phalita thayelA che. bhagavAna mahAvIrane kevaLajJAna prApta thatAM prave je daza mahAsvapna AvelAM tene ulekha bhagavatIsUtramAM che. temAMnuM trIju svapna AvuM che. egaM ca NaM maha cittavicitta pakkhagaM puMsakoilagaM suviNe pAsittA NaM paDibuddhe // (bhagavatI zataka 16, uddezaka 6) eTale ke eka moTuM citravicitra pAMkhavALuM pakSI svapnamAM jaIne teo pratibaMdha pAmyA. A citravicitra pakSI eTale mahAvIra bhAvimAM anekaraMgI anekAntavAda upadezaze tenuM sUcana kare che ema keTalAka vidvAno mAne che. A saptabhaMgI nayane cAvavuM paNa kahe che. cIvAda 2STa cat ane vAda ema be padane banelo che. sthAti eTale amuka apekSAe, amuka dRSTikoNathI. syAt e avyaya che je "anekAnta" artha sUcave che. e parathI vAra eTale mAttavA. ane - aneka ata: - dharma (guNa), bAju, daSTi. AcArya zrI amRtacaMdrasUri samayaprAbhRta zAstranI TIkAmAM anekAntanI AvI vyAkhyA Ape cheH tatra yadeva tat tadevotat yadevaikaM tadevanikaM yadeva sat tadevAsat yadevaM nityaM tadevAnityamityake vastuni raMtunaqva paraviddhArita thavAnanevAta: dA. ta. eka ja vyakti pitA ane putra bane hAI zake che. bIjuM udAharaNa-ekaja vastu dravyadraSTie nitya che; paryAyadaSTie anitya che. anekAntavAdano vicAra AgamagraMthamAM jovA maLe che. jJAtAdharmakathA ane bhagavatIsUtramAM eka ja vastune dravyadraSTie eka, jJAna ane darzananI apekSAe aneka, keI apekSAe tenuM astittva, keI apekSAe tenuM nAstittva ane keI apekSAe vastune avakatavya kahI che - AyA bhaMte ! rayaNappabhA puDhavI annA rayaNappabhA puDhavI ? goyamA, rayaNappabhA siya AyA siya no AyA, sika savattavaM zA tiya no mAthA utA aa bhagavatI. 12-10. zarUmAM syAdavAda vijayavAda tarIke jovA maLe che. vijayavAdane mULa AdhAra, vibhAga karIne uttara ApavAnI tenI paddhati che. be virodhI vAtone eka sAmAnyamAM svIkAra karIne, te ekanA vibhAga karI che vibhAgomAM be vidhI dhamene saMgata batAvavA e vibhajyavAdanI prakriyA che. ane virodhI dhame eka kALamAM eka vyakitanA nahIM balka bhinna vyakitaonA hoya che. dA. ta. bhagavatI sUtra 12.2.443 mAM jayaMti mahAvIrane pUche cheH jayaMtiH - bhagavAna, sUvuM sAruM ke jAgavuM? mahAvIra:- jayaMti, keTalAka jInuM sUvuM sAruM keTalAkanuM jAgavuM. jayaMti - tenuM zuM kAraNa? mahAvIra:- je jIva adhamI che temanuM sUvuM sAruM kemake te ane kene pIDA nahIM de. je dhArmika che temanuM jAgavuM sAruM kemake te ane kene zAnti Apaze. paraMtu mahAvIre vibhavAdanuM kSetra vyApaka karIne AgaLa jatAM virodhI dharmone ekaja kALamAM ane ekaja vyakitamAM paNa apekSAbhede ghaTAvyA tethI vibhajyavAda anekAntavAdanA svarUpe palaTAIne pratiSThA pAmyo. anekAntavAdane vibhajyavAda kahI zakAya. paraMtu vibhajyavAda e ja anekAntavAda ema na kahI zakAya. vaudaza jAnanivA (sukata-9) mAM bhagavAna budhe mAnelA vivAdanuM udAharaNa che:- mANavaka:- sAMbhaLyuM che ke gRhastha ja ArAdhaka hoya che; prajita AdhAraka nathI te; Apane zuM khyAla che? buddha - he mANavaka, huM ahIMyAM vibhajya vAdI chuM; ekAMzavAdI nahIM. enekAntavAda 333 Page #643 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kaviva paM. nAnacandrejI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha A rIte A praznanA javAkha yudhdhe ekAMzI 'kAM' ke 'nA' mAM na ApatA, apekSAthI ApyuM. buddha vibhayavAda mAnyA te kharA paraMtu te maryAdita kSetramAM rahyA, jyAre mahAvIre tenA vyApaka kSetramAM upayega karyA. AthI mahAvIra anekAntavAdanA puraskartA banI rahyA jyAre buddha vibhajyavAdathI AgaLa vadhyA nahI. mahAvIre je anekAntavAdanI prarUpaNA karI tenA mULamAM tatkAlIna dArzanikomAM buddhanA niSedhAtmaka draSTikANunu agatyanu sthAna che. syAdvAdanA bhagenI racanAmAM sajayaelIputtanA vikSepavAdanI paNa madada levAI hAya eNve! saMbhava che. paraMtu budhdhe tatkAlIna nAnAvAdathI alipta rahevA je valaNa lIdhelu temAM anekAntavAdanAM khIja che. e spaSTa che ke buddha e virodhI vAdAne joine tenAthI bacavA peAtAne trIjo mArga abhyAkRta eTale ke tenA asvIkAra mAtramAM maryAdita kare che. jyAre mahAvIra te ane virAdhI vAdAne samanvaya karIne tenA svIkAramAM ja te peAtAnA aneAkhA anekAntavAdanI pratiSThA kare che. yuddhanA abhyAkRtanuM udAharaNa joIe. buddhane prazna pUchAya che ke jIva nitya che? anitya che ? javAbamAM yuddha 'hA' kahe te zAzvatavAdamAM mAnavA samAna thAya tethI budhdhe kahyuM ke e banne vAda caiAgya nathI, e prA avyAkRta che; tenA uttara meM kAMI nathI ApyuM tema mAnA. upaniSadanAM neti neti" jevA A javAba gaNAya. buddhane te kALanA vAdomAM doSa jaNAyA tethI temanA asvIkAra e temanu dhyeya banyuM. mahAvIre anya vAdyonA guNadoSa ane joIne, je vAdamAM jeTaluM satya hatuM teTaluM svIkArIne, te te vAdanI te te STine dhyAnamAM laine tene svIkAra karyA. ane peAtAnI A AgavI dRSTine nayavAdanA rUpamAM dArzanike sAme rAkhI, ane e rIte nayavAda anekAntavAdanA mUlAdhAra banI gayA. bhagavAna budhdhe praneAnA abhyAkRta javAe ApyA tenuM kAraNa temane te kALa mATe, AtmAnnatinI dRSTie tevI carcA nirarthaka lAgelI te hatuM; temanAmAM samanvayaSTinA abhAvanu kAraNa na hatuM kemake budhanI samanvayazIlatAnuM udAharaNa maLe che. siMha senApati yudhdhane pUche cheH- keTalAka leAka Apane (anAtmavAdI haiAvAthI) akriyAvAdI kahe che te te barAbara che? budhaH- sAcI vAta che ke huM akuzala saMskAranI akriyAnA upadeza Apu chuM tethI akriyAvAdI chu, temaja kuzala saMskAranI kriyA mane priya che ane tenA upadeza hu' ApuM chuM te mATe huM kriyAvAdI paNa chuM ja.'" - AmAM yudhdhanA samanvaya svabhAva anekAntavAda spaSTa jaNAya che. budhe AvI prajJAne! paricaya anyatra paNa ApyuM hAta te te anekAntavAdanA upadezaka banata para Mtu te kArya mahAvIranI zAnta, sthira prajJAthI thavAnuM haze tethI mudhdha cAra Asatya raju karavAmAM ja saMtuSTa rahyA. anekAntavAdanAM khIja hindudharmamAM paNa maLI Ave che. RgvedanA RSi kahe che ke te kALe sat paNa na hatuM, asat paNa na hatuM. nAsavAsaunnalavAsIttavAnIm Rgveda 10-129-1. izAvAsya, kaTha, prazna, zvetAzvetara Adi ati prAcIna upaniSadezamAM paNa bhinna bhinna virAdhI apekSAethI brahmanu varNana maLI Ave che. taati taaiti tatpUre sarasije |-pho.LoLIyAnu mato mahIyAnuM 4. 2-20 / / salAmata yat / / prazna2-5. veddAntane anivacanIyavAda, kumArilanA sApekSavAda, budhdhanA madhyamamArga va sidhdhAMtA syAdvAdanA sidhdhAMtane maLatA Ave che. syAdvAdanA tulanA pAzcAtya sApekSavAda (Theory of relativity) sAthe paNa karAya che, syAdavAdane vastuvAdI sApekSavAda kahI zakAya. grIka dArzanika pi (Pyrrho) nA saMzayavAda sAthe paNa syAdvAdanI tulanA karAya che. kemake pirA paNa vAkayanI pUrve sthAt - kadAca - May be mUkavAnuM avazyaka samaje che para Mtu jaine nA syAdvAda Ave saMzayavAda !Seepticis) che ja nahIM. jarmanIne vikhyAta tattvavettA heMgela (Hegal) syAdvAdanA jevI vicAraNA rajU kare che:-- Reality is now this, now that, in this sense it is full of negations, contradictions and oppositions: The Plant germinates, bloom, witness and dies; man is young mature and old. To do a thing justice, we must tell the whole truth about it. Predicate all those contradictions of it, and show how then. are reconciled and preserved in the articulated whole which we call the life of the thing. mAnasazAstranA vidvAna preA. viliyama jemsa temanA Principles of Psychology nAmanA graMthamAM lakhe che ke ApaNI aneka duniyA che; sAdhAraNa mANasane A badhI duniyAenuM ekabIjAthI asa Mbaddha ane anapekSitarUpamAM jJAna thAya che. 334 For Private Personal Use Only tattvadarzana Page #644 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'pam gadava kAvavaya paM. nAnasanajI mahArAja ja mAtAhida tatha sAce tattvavettA to e ja kahevAya ke je A badhI duniyAne eka bIjAthI saMbaddha ane apekSita rUpe jANe che. AvI rIte bhAratIya darzanamAM ane pAzcAtya darzanemAM syAdvAda maLatI vicArazreNI maLI Ave che, to teno virodha paNa sArI rIte jovA maLe che. syAdavAdanA siddhAMtanI vasubaMdhu, hiMganAga, dharma kIrti, bauddho tathA zaMkara jevA advaita vedAMtIoe bahu kaDaka TIkA karI che. teoe sthAta eTale kadAca evo laukika artha laIne syAdavAdanA siddhAMtane vadhatovyAghAta kahyo che. dharma kIti kahe che ke syAdavAda mithyA pralA5 che. zaMkarAcAryanA mate paNa syAdavAda e kaI dIvAnA mANasane pralApa che. rAmAnuja paNa kahe che ke be pUrNa virodhI guNa sat ane asata e te prakAza ane aMdhakAra mAphaka virodhI hoIne, eka ja vastune viSe saMbhavI zake nahIM. taTasthavRttithI joIe te syAdavAda ema kaheto ja nathI ke be pUrNa virodhI guNe eka ja apekSAe ekI sAthe eka ja vastune lagADI zakAya che. jenonI anekAntavAdI daSTine artha eTalo ja che ke sat tava anaMta guNa dharAve che ane tene vividha dRSTibiMduthI tapAsI zakAya, jemake dravyanI dRSTie sat nitya temaja akhaMDa che. paraMtu paryAya dRSTie te anitya ane khaMDa rUpe che. aMtamAM A daSTibiMdune spaSTa karatuM syAdavAdanI upayogitA samajAvatuM prova zrI AnaMdazaMkarabhAI dhruvanuM vidhAna joIe : " syAdavAdane siddhAMta aneka siddhAMta avalokIne temane samanvaya karavA khAtara pragaTa karavAmAM Avyo che. syAdavAda ApaNI samakSa ekIkaraNanuM daSTibiMdu upasthita kare che. vividha dRSTibiMduo dvArA nirIkSaNa karyA vinA kaI vastu pUrI samajavAmAM AvI zake nahIM. A mATe syAdavAdane sidhAMta upayogI temaja sArthaka che. syAdvAdane keTalAka saMzayavAda kahe che te huM mAnato nathI. syAdavAda saMzayavAda nathI kintu vastudarzananI vyApaka kaLA te ApaNane zIkhave che. nArI pratyene bhAratIya dRSTikoNa sAdhvI candanA, darzanAcArya-vIrAyatana nArInA saMbaMdhamAM bhAratIya sAhityamAM ja nahi, samagra vizvanA sAhityamAM tenA jIvana viSe vividha pAsAMo citrarUpe vakhatovakhata puruSonI kalame aMkita thatA rahyAM che. puruSoe nArInA jIvananuM je citraNa karyuM che te pitAnA daSTikoNathI karyuM che. potAnI kalpanAonA AdhAre ja teNe nArIne jIvanane bahumukhI AyAmethI joyuM ane pArakhyuM che. keTalIka nArIoe paNa pitAnI kalame pitAnA jIvanacitronuM aMkana karyuM che. A jotAM puruSalekhake nyAya che ane anyAya vadhAre karyo che. keIka jagyAe nArIne purue narakanI khANa ane narakanuM dvAra kahela che te kayAMka tene svargane AgaLIyA samAna paNa kahI che. koI jagyAe nArIjIvananI prazaMsA paNa karI che te kaI jagyAe niMdA paNa karI che. jIvana e jIvana ja che te pote potAnAmAM bhadra paNa nathI ke abhadra paNa nathI. tene je dRSTikoNathI jovAmAM Ave, jIvanane AbhAsa te thavA mAMDe che. nibaLatA ane sabaLatA je mAnasika vRttija che to te jevI rIte nArImAM hoI zake che tevI puruSamAM kema na hoI zake? ' vedanI racanAmAM antara hovA chatAM mAnasika racanAmAM nArIjIvana ane narajIvanamAM koipaNa prakAranI bhedarekhAnI sImA batAvI zakAya tema nathI. Alocako kahetA hoya che ke nArInuM mana baha nirbaLa hoya che, parantu ItihAsanA keTalAka sonerI pAnAM evA paNa upalabdha thAya che ke jyAM nArImananI apekSAe naranuM mAnasa vadhAre du paDe che. rAmAyaNakALanI sumitrA pitAnA priya putra lakSmaNane rAmanI sAthe vikaTa vanamAM javAnI AjJA sAhasapUrvaka ApI de che, sItA paNa rAme nA pADavA chatAM temanI sAthe bhayaMkara vananA duHkhamaya jIvanane saharSa svIkAravA taiyAra thAya che. lakSmaNanI patnI milAne tyAga sumitrA ane sItAnI apekSAe adhika ujajavaLa ane adhika prabhAvI thaIne aMkita thayo che. sItAne rAmanI sAthe vanamAM rahI zArIrika kaSTo ja sahana karavA paDe che, paraMtu UrmilA to rAjamahelamAM rahIne paNa patinA dAruNa viyAgane dIrghakALa sudhI sahana kare che tathA saMpUrNa sagavaDatAonI vacce rahIne paNa agavaDatAne svIkArI pUjayajanonI sevAmAM samarpita thaI jAya che. UrmilAno tyAga rAma, sItA ane lakSmaNanA nArI pratyene bhAratIya daSTikoNa 335 Page #645 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivaya paM. nAnAndrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha tyAgathI paNa caDhiyAtA che, te kai rIte nyUna nathI. utsargInI bhAvanAthI puruSAnI apekSA nArImAM vadhu hAya che. zamAyaNane nArIpAtra A vAtanI spaSTa udghASaNA kare che. mahAbhAratamAM dropadInu jIvana eka Adarza jIvana mAnavAmAM Ave che. te jIvana zraddhA, mamatA ane sevAnu eka jIvanta dRSTAnta kahI zakAya. vizvanA samagra sAhityamAM dropadI jevu kAi anya jIvana hajI sudhI aMkita thayuM nathI tema draSTigeAcara thatuM nathI. mahAbhAratanA yuddhanI dAruNa kSaNeAmAM kaiAravapakSa krura bhAvanAethI prerita thaIne sukhada nidrAmAM prasupta draupadInA pAMce putrAne vadha karI nAkhe che. jIvananI AvI vikaTa kSaNAmAM paNa dropadInu` mAnasa peAtAnu saMtulana gumAvatuM nathI. jyAre zrIkRSNa jevA dhIrapuruSa paNa adhIra thai jAya che ane arjuna jevA vIra paNa putraviyeAgamAM vivLa ane hatAza khanI jAya che. draupadInuM antas te duHkhamaya veLAmAM paNa saMtulita ane sthira banI rahe che ne zrIkRSNane kahe che-AnA badalAmAM kauravAnA putrAne na mAre e pramANenu bhAre ajAyaba pamADe tevuM A draupadInu kathana che. tenA ALAM mAnasanA evA tarka che ke putravadhanI mahata veDhanAnI anubhUti mAtRhRdayaja karI zake-puruSa hRdaya nahIM. jevI rIte huM putraviyeAgathI pIDita chuM-zuM khIjI mAtAe paNa te rIte duHkhI nahi thAya ? mAtRhRdayanI mamatAnu A nirdezana vizvasAhityanuM eka ati ujajavaLa nidarzana kahI zakAya. bhagavAna buddhanA tapA jarjarIta jIvananI rakSA karanArI sujAtA ItihAsamAM amara banI gai. sujAtAnA khIradAne yuddhane punarjIvana ApyuM. te veLAe je ghaTanA ghaTI tethI Aje paNa ApaNe prabhAvita thaIe chIe. je buddha yazeAdharAne baMdhana samajI mukitanI kheAjamAM nIkaLyA hatA ane te jyAre tapasvI ane jJAnI manI yazeAdharAnA rAjamahelamAM pAchA AvyA tyAre paNa yazeAdharAnA kamaLa mAnasamAM na te koi prakAranI ghRNA hatI ke na te kai prakAranA vidveSa hatA. yazeAdharA peAtAnA jIvananA ekamAtra AdhAra evA peAtAnA priya putra rAhulane yuddhanI bhikSAnI jhoLImAM samarpita karI de che. ahIM buddhanuM jJAna ane tapa parAjita thaI jAya che ane rAjaprAsAdamAM beThI yazeAdharAnA tyAga aneutsargabhAva vijayI banI jAya che. je AMdhanane choDI muddha jaMgalamAM palAyana karI gayA hatA te dhana paNu yuddhanI muktinI apekSA vadhu sukhada ane sundara pramANita siddha thayuM. A jJAnanA IMbha upara niLa zraddhAnA vijaya hate. bhagavAna mahAvIranA dhamaya zAsanamAM temanI samIpe prajita thaIne rAjakumArI cantanamALAe saMghanI vyavasthAmAM je mahattvapUrNa yAgadyAna Apyu hatu tenI yazeAgAthA Aje paNa zramaNa sAhityanA pRSTha upara yaMtra-taMtra upalabdha che. caMdanabALAnA tyAga ane utsargabhAvane joine puruSanA puruSatvane dubhamaya ahaMkAra zata zata khaMDita thaI jAya che. rAjagRhInivAsI nAga gAthApatinI dharma patnI sulasA tyAgI ane tapasvI jIvana mATe paNa eka cunaitirUpa anIne itihAsanA pRSThamAM upasI che. potAnI tapazakitanA ahaMkAra karanAra akhaMDa sanyAsI sulasAnA mAnasane na jItI zakayA. bhagavAna mahAvIramAM sulasAne je AsthA, zraddhA ane samarpaNabhAva sanihita hatA, te abaDa sanyAsI tene racamAtra paNa tenA pathathI vicalita na karI zakayA. nArI jyAre paNa kAI upara zraddhA kare che tyAre te sa MpUrNa hRdayathI kare che. ane je zraddhA sa MpUrNa hRyathI karavAmAM Ave che tene AjasudhI kAi parAjita karI zakayuM nathI. mahAvIranA keTalAya puruSabhakate zraddhAthI vicalita thaI gayelA jaNAya che. parantu sulasA aTala che, aDaga ane sthira che. zraddhA ane mamatAnI doDamAM nArI saddA narathI AgaLa rahI che. rASTrapitA gAMdhIjInA jIvanamAM je saphaLatA STigocara thAya che tenI pAchaLa paNa kasturabAnI zraddhA ane tyAga utsarganI bhAvanAja mukhyapaNe rahelAM che. kasturabAe vakhate vakhata gAMdhIjInA jIvanane vaLAMka ApavAnA je saphaLa prayAsa karyA tenA ja paripAkarUpe gAMdhIjInuM vartamAna jIvana hatuM. nArIjIvananI A ja vizeSatA ane udyASa sAthI rahyAM che ke huM puruSajIvanane TALIza nahi paNa sanmArge vALIza. puruSa teADavAmAM vizvAsa kare che ane nArI vALavAmAM. puruSanu mAnasa vidhvaMsAtmaka rahyuM che ane nArInuM mAnasa sadA racanAtmaka rahyuM che. bhale nArIe ItihAsa na lakhyuM 336 For Private Personal Use Only tattvadarzana Page #646 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tha gurUdave kaago pa. nAnajI mahArA64 janmazatAhida smRtigraMtha hoya, paraMtu ItihAsa lakhavA mATe jeTalI sAmagrI nArIe ApI che tenI apekSAe puruSoe ochI ApI che. vyakita, parivAra, samAja ane rASTra badhA kSetromAM puruSane je saphaLatA maLI che te nArInA sahaga ane sahakAranA AdhAre ja maLI che. puranA manamAM eka daMbhamaya ahaMkAra rahyo che ke nArI prazAsana karI zakatI nathI, paraMtu vartamAna yuganA saMdarbhamAM vizvanA keTalAya rASTramAM nArI Aje saphaLatApUrvaka prazAsana karI rahI che. vartamAna bhAratanI pradhAnamaMtrI IndirA gAMdhIne adamya sAhasanI sAkArarti kahI zakAya. potAnA sAhasa ane pitAnA UMDA anubhavanA AdhAre ja temaNe bhAratanI bAgaDora saMbhALI che. temaNe mAtra bhAratamAM ja nahi paraMtu vizvanI rAjanItimAM pitAnuM mahattvapUrNa sthAna banAvI lIdhuM che. temanI kArya karavAnI paddhati jema sAhasapUrNa che tema vivekapUrNa paNa che. nArIe je paNa kSetrane hAthamAM lIdhuM temAM te kartavyabuddhithI vaLagI ane saphaLatAnA Toca zikhare pahoMcIne ja teNe virAma ane vizrAma lIdhe che. kAvyazakita puruSanI apekSA nArImAM vizeSa hoya che. sAMkhyadarzane te kartavyazakti prakRtimAM ja svIkArela che. puruSe jJAnane svIkAra karyo che, kartavyane nahi. jIvananA be pAsAM che-vicAra ane bhAva. AjanA nUtana mane vijJAnanA siddhAnta anusAra cetana mananuM kArya che vicAra ane acetana mananuM kArya che bhAva. mane vijJAne svIkAryuM che ke vicAranI apekSAe bhAvane vega vadhu sabaLa hoya che. saMvedanazIlatA bhAvamAM hoya che, vicAramAM nahIM. vicAra che mastiSka ane bhAva che hRdaya. manuSyanA cetana ane acetana manamAM jyAre paNa antadvandra thAya che tyAre vicAra parAjita thaI jAya che ane bhAvaja vijetA bane che. vicAra che-buddhiyoga ane bhAva che bhakitayoga. puruSanuM jIvana che vicArapradhAna ane nArInuM jIvana hoya che bhAvapradhAna. vicAra jIvanane teDe che jyAre bhAva jIvanane joDe che. mastiSka ane hRdayanA yuddhamAM sadA hRdayanI jIta thAya che mastiSkanI nahIM. vicAra mAnavane kayAMya pahoMcADatA nathI jyAre bhAva mANasane tenI aMtima maMjile laI jaIne besADI de che. zraddhA, mamatA, bhakita A badhA bhAve che ane A badhA nArIjIvanamAM sulabha che, sahaja che. Aja kAraNe nArI AsthA, zraddhA, ane bhakitanA baLe ja pitAnA kAryakSetramAM saphaLatA prApta kare che jIvanane vikaTa kSaNomAM paNa nArI pitAnI zraddhA ane samarpaNa bhAvanA vaDe vidma-AdhAonI bhayaMkara aTavIne paNa hasatA-hasatA pAra karI jAya che. prAcInakALamAM paNa nArIe jIvananA pratyeka kSetramAM puruSane sahayoga Apyo che ane Aje paNa sahaga ane sahakAra ApavAnI bhAvanAthI vaMcita nathI. jyAre-jyAre puruSano ahaMkArI daMbha kuMphADA mAravA lAge che tyAre-tyAre nArIe pitAnI zraddhA ane utsarga bhAvanAnA vazIkaraNa vaDe tene zAMta karavAno prayAsa karyo che, AnI sAkSI vizvasAhityanA pRthya upara aMkita che. mAnavabhavanuM mUlya saMkalanaH zrI jayaMtIlAla dharamazI gAMdhI, sudAmaDA. ghanaghora jaMgala. jaMgalamAM eka gheghUra vaDale. grIma Rtu che. AkAzI aganajhALa dharatIne tavA para roTalo zekAya tema zekI rahI che, evA baLabaLatA bapore naLa sarovara taraphathI sanasanATa karatuM eka kAgapakSi, AkAzI paMtha kApatuM kApatuM A tarapha AvI rahyuM che, Aje A kAgapakSirAjanuM dila helAre caDyuM che, A vizALa sRSTinI vividhatAo nIrakhavA enuM mana thanaganI rahyuM che. naLa sarovaranI duniyA Aje tene nAnakaDI-sAMkaDI akaLAvanArI lAgI che. madhyAhunanA sUryanA pracaMDa tApa ane pravAsanAM thAkathI lothapotha banela A pakSirAja A vaDalAnI zitaLa chAMyA je vizrAMti levA vicAre che, ane eka DALI upara beThaka jamAve che, bAjunAM sarovara parathI uDatI AvatI maMda maMda zitaLa vAyulaharI tenAM tana badanane aura tAjagI ardhI rahe che. ThaMDaka vaLatAM A kAgapakSi jhole caDayuM. paNa tyAM te havAmAM sananana avAja thAya che, vaDanAM pAna khaDakhaDa khakhaDe che, kAgapakSi saphALuM jAgI gayuM. sAmenI DALI upara eka haMsapakSI AvI besI gayuM. mAnavabhavanuM mUlya 337 Page #647 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paSya gurUdeva vivaya paM. nAnAyabrejI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha thoDI vAranI zAMti pachI, virATa vanavATikAmAM yatheccha viharatA A pakSiA vacce parisaMvAda zarU thaye. "o, zveta kamalaraMgI pakSirAja, Apa zuM prajane, kayAMthI padhAro che te kRpA karIne kaheze ?" kAgapakSi pUche che. khalaka khubIne prajAne che. pravAsa e teno preraka che. alakamalakanI ajAyabIo avalokavA mAnasarovarathI nIkaLyo chuM. mahAnubhAva, ApanAM pravAsanuM zuM prajana che. te kaheze ? haMsapakSi pratiprazna kare che. "birAdara, huM paNa ApanI jema ja virATa vizvanI viziSTatAonuM vihaMgAvalekana karavAja nIkaLe che. A vaDale ane A jaLAzaya jotAM, visA levA thobhe chuM." Ama vArtAlApa cAlI rahyo che. bhUtakALanAM snehInuM judA paDyA pachI pUnarmilana thayuM hoya tema kudaratI rIte alpa samayamAM, AtmiyatA anubhavatAM ane dilojAna dosta banI gayAM. sAMja DhaLavA lAgI. ugra sUryadeva mRdu banyA. mitra, alpa samayamAM ApaNe mitro te banI gayA paNa A mitratAne vadhu ghaniSTa karavA, mArI eka namra vinaMti-mAgaNI che. A virATa bhUmaMDaLanuM vaividhya jovAnI tamArI IcchA te che; mATe cAlo mArI sAthe mArI janmabhUmi-mAnasarovara tarapha." haMsapakSIe AgrahapUrvaka nUtana mitrane bhAvabhInuM AmaMtraNa peza karyuM. mitravarya, tamArA snehasabhara Ijajana mATe atyaMta AbhArI chuM. paraMtu hAla nahI, keI vakhata AvIza." kAgapakSie kahyuM. "birAdara, kAla koNe dIThI che? zubhasya zighama? vaLI tamArI IcchA mujaba rokA. ekavAra tame Ave te mane paNa tamArI tarapha AvavAnuM mana thaze. mATe mAnI jAo, AnaMda AnaMda thaze." haMsa pakSIe Agraha cAlu rAkhatAM kahyuM. - haMsa pakSInI AgrahabharI vinaMtI sAme jhukI paDatAM kAgapakSI tenI sAthe mAnasarovara tarapha javA saMmata thayuM. ane te dizAmAM uthana zarU karyuM. jotajotAmAM mAnasarovaranA kinAre bane utarI paDayA. mAnasarovara eTale chalachala dhvani karato, kinArA tarapha laherAte, sapheda dUdha jeva, mITho madhuro amRta jevo jaLarAzI. pItAM na dharAIe evuM ToparA jevuM A pANI baMnee peTa bharIne pIdhuM. bAjunI latAku jemAM rAtri ArAmathI pasAra karI ane pUrvamAM bAlaravinI senAvaraNI Tasaro phUTatAM baMne mitro UThayA. haMsapekSi, svAdiSTa, majhedAra, rasasabhara tenI eketera peDhIe kadi na khAdhA hoya tevAM-kAgapakSIne Agraha karI karIne khavaDAve che. bhojana pachI haMsa pakSI kAgapakSIne potAnI pITha para besADI ujajavala jaLarAzIthI ubharAtAM mAnasarovara para sahela karAve che. gaja gaja kudatuM kAgapakSInuM haiyuM jANe svargabhUmimAM vicaratAM hoya tema AnaMdavibhora banI jAya che. - Ama ugyA ke AthamyA evA sonerI zamaNu jevA sAta sAta divase vitI gayA. AThame divase kAgapakSIne ekAeka pitAne tarajkhaDe-maLe, patnI, bALake yAda AvyA. "mitra; bahu divaso thaI gayA, have mAre ghera javuM joIe, mane rajA Ape." mitra, zuM kaminA lAgI ke tame javAnuM kahe che? tamArA sahacayathI mane paNa majhA Ave che. cAle, ApaNe pelI madhura AmrakuMjamAM jaIe ane madhura phaLa ArogIe." priya mitra, tamArI mahemAnImAM koI kaminA nathI. paNa have mAre mArAM bALako ane patnInI khabara levA javuM joIe. tamArI mahemAnagatIne badale te mArAthI nahIM vaLe. paraMtu muja garIbanuM AMgaNuM koI vakhata padhArI jarUra pAvana karaze. AbhArathI namra banI kAgapakSI vidAya le che. haMsapakSI AMsubharI AMkhe mitrane vidAya Ape che. mIThI yAda rUpe haMsapakSI pitAnAM mitrane eka divyamaNI bheTa Ape che.. 428 tatvadarzana Page #648 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. dad soTa pa- koixjI e bheTane svIkArI, kAgapakSi mitranI vasamI vidAya laI naLasarovara tarapha pravAsa zarU kare che. madhyAhana tapI rahyA che gAma, nagara, jaMgala, girimALA, nadI naherAM vaTAvatuM kAgapakSI AkAzamAge Age dhapI rahyuM che evAmAM lIlAchama DIMDalIA zeranAM jhuMDa dekhAya che, mAthe lAla gulAbI kesarIyA raMganAM rasathI chalochala bharelAM galakAM lAgelA che. kAgapakSIne kakaDIne bhUkha lAgI che. eka eka galakuM pheDatuM jAya che ane aMdarane mIThe madha rasa pItuM jAya che. paNa A rasAsvAdanAM tAnamAM tene khabara na rahI. mitre Apela bheTa-cAMcamAM sAcavI rAkhela aNamela maNi pakSIrAjanI cAMcamAMthI chaTakI kaI ekAda galakAmAM khUMpI gayuM. sudhA tRpta karI kAgapakSIe pitAne pravAsa zarU karyo. jotajotAmAM naLasarovara AvI gayuM. ene e tarakhaMkhaDe, ene kuTuMba parivAra, ke lALanAM jevI enI e dunyavI mAyAjALa, enI e ghaTamALa? A mAyAvI saMsAramAM mehathI gherAyelA pratyeka jIvAtmAnI paNa evI dazA nathI zuM ? kAgapakSI paNa pitAnI e nAnakaDI duniyAmAM DUbI gayuM. e rabArInuM nAma ratana rAyake gheTAM bakarAM ucherI dUdha ghI vecI AjIvikA calAve. dinabhara jaMgalamAM bhaTakato, gheTAM bakarAM carAvate carAvate ratane gherIyAnAM jhUMDa pAse AvyA. lAlacaTaka galakAM joI meMmAM pAchuM AvyuM. hAtha paDayA eTalA galakAM utArI dhAbaLAnAM cheDe bAMdhyAM. - sAMja paDI. ratana ghera AvyuM, gheTAM bakarAne jhekamAM (vADAmAM) pUryA. osarI para caDI jATathI bharelA khATalA para bese che patnI rUpAne hAkamArIne kahe che "AkhI jiMdagI DhasaraDA karI raLI rabIne pUrI karI paNa rUpAM te kaI divasa sArUM zAka banAvIne khavarAvyuM nahIM. zuM karI dau tamAruM kapALa rUpAM barADatI belI? kAniyAne haju gharabArI karavAno che kAla traNa hajAranuM TANuM AvIne ubhuM raheze evA tela maracAM ane zAkanAM khATasvAdIA kharacA rAkhIe te chokaro vAMDhe ja rahI jAya. zAkanAM paisA kharacavAnAM nathI. je, A vagaDethI tAjAM galakA utArI lAvyo chuM maphatIo mAla che, lagarI tela ane mIThuM maracuM nAMkhIne karI daIza te emAM rAjIyAnAM lagnanAM kAmamAM tUTe nahIM AvI jAya samaja? ratane barADI uThaze. ratane haTha lIdhI rUpAne namatuM jokhavuM paDayuM. charI laI galakA sudhAravA beThI. are paNa A galakAM sudhAratAM aMdarathI A camakate kAcanI gebI jevo pAMcIkuke (galakAM khAtA pilA kAga pakSInI cAMcamAMthI nIkaLI galakAmAM khUMpI gayela pilo divya maNi) kayAMthI nIkaLI paDaye?" rUpAM sAzcarya bolI UThI. - "are Ato suMdara majhAnI, pAsAdAra goLa goLa lakhoTI che. lAva, lAva, rUpAM, ApaNuM kAbarI bakarIne gaLe laTakADI dauM." ratane hoMzabhera bolI UTha. ane A tejatejanAM liseTa jevI goLa goLa lakhoTI ratanAe hoMzabhera kAbaraDI bakarInAM gaLe laTakAvI dIdhI ane mojamAM AvI nAcate kUdate kahevA lAgyA. "jone rUpAM kAbaraDI kevI rUDI lAge che?" ane bane tAnamAM AvI gayA roTalA ane zAka taiyAra thaI gayA. chAzanI tAMsaLI ane masAlAnI caTaNI pIrasAI gayA. ratanAe sArI peThe jhApaTa dIdhI. vALu karyA pachI ghaDIka alakamalakanI vAto karI, se nidrAdevIne kheLe piDI gayA. eka khUNAmAM nAnakaDe divo jhAMkho prakAza verato TamaTamI rahyA che, dUra dUra bolatAM tamarAM ane zIyALIAnAM rUdana ghanaghora rAtanAM bihAmaNA rUpamAM ora vadhAro karI rahyA che. ratane nAkerA DhasaDate ghasaghasATa UMghe che kAraNa Aje teNe tanamanathI TesTapula khANuM lIdhuM che. zramajIvIone mana to A mAlamalidAthI sAthe adhika hoya ne? mAnavabhavanuM mUlya 339 Page #649 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha (4) aTakabAlu bALaka mAnAM kheALAmAM khelatu kUdatuM gulAbI hAsya veratu hAya tema khAla ravi pUrva kSitijanAM prAMgaNamAM phUlagulAkhI kiraNeA veratA AgaLa vadhI rahyA che. eve TANe pAnAcaMda roDa hAthamAM leATA laI jaMgala javA, gAmanAM jhAMpe thai bahAra jai rahyA che. jhAMpAmAMja nAkA upara ratanA rAyakAnI jheka che, jhAkamAM gheTA bakarA bee karI rahyA che. tene DacakAratA hAkalA paDakArA karatA ratanA akarAM dahI rahyA che. dAhatA dehatA kAmaraDI akarIne vArA AvyA, kAraDI dAhavAnuM cAlu che. tyAM pAnAcaMdra zeThanI cakeAra najara A kAkharaDI bakarInAM gaLe laTakADela prakAzita lakhATA para paDI ane zeThanA vicakSaNa bhejAmAM eka vicAra camakI gayA. "e....rAma, rAma, ratanAbhAI" zeTha bolI UThayA. zeThane jotAMja ratane kAmaraDIne dohatAM DhADhatA UbhA thaI gayA, zeThane rAma rAma karI e!lyeA-padhArA, padhAre! zeTha sAhema A tarapha acAnaka dayA karI, amAruM AgaNuM pAvana karyuM ?" "bhAi ratanA, tAruM eka khAsa kAma paDayu che eTale Avye chuM." AhA, dhanya ghaDI dhanya bhAgya, zeThajI mArA jevA eka mAmulI mANasanA tamAre ze! khapa paDaye?" tane khelI UThayA. zeDha-khelyA, "ratanA, moTI uMmare mAre ghera bhagavAne dIkarA dIdhA." gagA pAMca varasanA tA thai gayA che. paNa gagAne barAbara mA rahetI nathI. davAdArU khUba kA paNa gagAnu DIla vaLatu nathI. eka anubhavI vaidazajane batAvatAM salAha maLI ke gagAne rAja savAra sAMja bakarInu cAkakhu dUdha pAe tA kaMcana jevI kAyA thaI jaze. nakhamAMya roga nahIM rahe. paNa ratanA, tane khabara che ne ke haLAhaLa kaLiyuga Avye che. Aje kuvArU dUdha kANu vece che? theADu pANI te bheLave ja eTale sArI jAtavAna akarI ja kharIdI levAnA me' vicAra kayA che. ane bakarI levA huM tArI pAse AvyA che." "are zeThajI emAM te zu? tamArA gaLe te mArA ja gaMge kahevAya ne! vaLI ApaNe te sAta peDhInA jUnA nAte che. eka ekathI caDe tevI cAra vIsune ATha bakarI mArI pAse che. temAMthI tamane game te eka bakarI lai lye. mAre eka paisA paNa levA nathI." rataneA bALAbhAve prasanna thaI khelI UThayA. "nA bhAi nA, koi garIba mANasanuM mata mane na khape. jo pelI kAkharaDI bakarI UbhI che ne! te mane gamI che tA kheAla, kahe, keTalA rUpiyA Apu" zeThe ghA joI seThI mArI. khUba rakajhakane aMte kAbaraDInI kiMmata vIsa rUpiyA nakkI thai. kAbaraDI ratanAne jIvathI vahAlI hatI. chatAM tethIye vadhu vahAlu te ztanAne mana vacana pAlana hatuM. dubhAte le paNa turata ratanA kAbaraDI devA taiyAra thayA. gaLe AMdhela camakatI lakhATI choDavA jAya che tyAM ja zeThe tene aTakAvatAM kahyuM, "are ratanA e pAMcIkuke choDatA nahI. vaidyarAje akarI levA kahyuM che pachI amArA kuLadevI mAtAjInA dANA nAkhI mADIne paNa pUcheluM tyAre mADIe bakarI levA rajA ApelI paNa sAtheAsAtha mAtAjIe evA hukama karyAM che:ke "jo jo hAM akarI zIkhakha dha lejo. pagathI mAthA sudhImAM kAi zaNagAra. dvArA kai paNa hAya te cheDave ke utAravA nahI, mATe bhAI ratanA, tAre A pAMcIkukAnAM be rUpiyA vadhu levA hoya te le, paNa huM gaLethI choDavA te nahI ja dauM.'' bicArA bheALAdvilanA ratane! zeThanI A cAlAkI kayAMthI samaje " nA 2 zeTha evu' kaI nathI. e pAMcIkuke te galakAM sudhAratAM galakAmAMthI nIkaLyA hatA. eTale ame kaMi vecAtA lIdhe nathI. te khuzIthI te paNa tame lai jAo." ratane khelI Uce. ra zAkhAza, ratanA, zAkhAza. te Aje bApadAdAnA jUnA saMbadha rAkhI khatAnyA. cAla makarIne ghara sudhI dorI lAva, eTale rUA. (20) vIza tane gherathI ja ApI . 340 tattvadarzana Page #650 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha ratanAe bakarIne dArIne zeThane ghera bAMdhI dIdhI. zeThe rUpiyA vIza gaNI ApyA. jUnA nAte jALavyAnA pArasa ratanAne haiye mAtA na hatA. (5) " zeThANI, jue tamane vAta karuM. ApaNe bakarI lIdhI tenAM gaLe je lakhATI madhela che te sAmAnya vastu tA nathIja. paNa A vAta hamaNAM gupta rAkhavAnI che" pAnAcaMda zeThe bakarInA gaLethI lakhATI cheDI, zeThANIne sAcavIne mUkI devA sUcanA karatAM kahyuM. zeThajI, mane paNa khAtarIja hatI ke " lAle lAbha vinA na leATe" zeThANI khelI UThayAM. "lAvA e lakheATI huM sAcavIneja mUkI dyauM. " zeThANIe lakheATI lai paTArAmAM mukI dIdhI. eka mahAna siddhi meLavI hoya tema maraka maraka hasatAM eka dukAna para gayA ane reDhiA vepAramAM guMthAya. (6) e vAtane eka varSanA vahANAM vAI gayA che. pAnAcaMda zeTha jamI paravArI ADe paDakhe paDayA che. eka va pahelAMnA bhUtakALamAM DUbakI mAratAM temane pelI lakhATI yAda AvI ane te aMge rahasya jANavA IMtejArI thaI. zeThANI, pelI lakhATI khahAra kADhI zakho. kAle mAre zaheramAM javu che, te lakheATI sAthe laI javI che. '' bhale, huM rAtre kADhI rAkhIza' zeThANI elyA. "6 " padhAro, padhAro, pAnAcaMdrabhAI ghaNA divase jUnA mitranI saMbhALa lIdhI." hIrAcaMdra zeThe AvakAra ApatAM pAnAcaMda zeThane kahyuM. grA alpAhAra vigerethI satkAryA bAda baMne mitro vAte vaLagyA. khUba samaya vyatita thai gaye. " jue mitra R Akhara pAnAcaMdre mULa vAta para AvatA kahyuM "Aje huM khAsa agatyanA kAme khAsa tamArI pAse Avye| chuM. mitra, amArI sAta peDhInI khAnadAnI che te te tame jANeA che. vaLI amArA dAdAnAM dAdA ane tenA dAdA etama zeTha khUba pratApI, AbhakapALA hatA. rAjyanAM kArabhArI hatA. lakSmIdevInI tathA rAjyanI te para khUba kRpA hatI. paraMtu Aje te sApa gayA ne liseTA rahyA. ane amAre gAmaDAmAM tela pachI karI peTIyu bharavAnA vArA AvyeA. ** " e pratApI purUSanI prasAdInA A chelle avazeSa " ema kahI pAkITamAMthI lakhATI kADhatAM pAnAcaMda zeThe kahyuM " mitra, A gAmamAM mArA eLakhItA cAkasIe, mitro, snehIe ghaNA che. paraMtu tuM mArA sAthI jUnA jIgarI dAsta che! jethI sIdhe tArI pAseja Avye chuM. te A lakheTInI kaseATI-parIkSA kharAkhara karI tenu mulyAMkana kara. cAkasI hIrAcaMda zeTha lakheATI peAtAnAM hAthamAM lai tenuM khArIkAIthI nirIkSaNa karavA lAgyA. A kAI mAmulI naga nathI paNa kimatI maNu ke hIrA che. tema tenI samajamAM turata AvI gayuM. dd " mitra, tuM mArA jUne! dosta che. sAruM thayuM ke tuM khIje kayAMya na gaye, nahitara khIjA cAkasI tane chetarI leta. ApaNe sabaMdha jUne-ghara jevA che eTale hu mitra drAha nahIM karuM evaphA nahIM khanu. jue A vastunI Ama te khAsa kiMmata na Ave. paraMtu tame kahyuM tema A tamArA dAdAnA dAdA ane temanA dAdAnAM samayanI purAtanI vastu che. eTale e dRSTie tenI kiMmata gaNAya. jo pAnAcaa AvI aitihAsika, sAMskRtika jUnI purANI vastuonA khAsa vikretA mArA eka sakhaMdhI mitra che. khIjA ceAsI tane AnA pAMca hajAra paNa na Ape tenA huM tane pacAsa hajAra rUpiyA, ApuM. jo bhAI, tArI khuzI hAya te huM tane gaNI ApuM". "mitra, ApaNI jUnI dAstInAM DhAve huM tArA para pUrepUrA vizvAsa mUkuM chuM. mane khAtarI ja che ke tu mane' sAcI ja salAha Ape. have huM tane khIju` te kaMi nathI kahetA, phakata eTaluMja kahuM chuM ke mAre te! A cIja kAI mAnavabhavanuM mUlya For Private Personal Use Only 341 Page #651 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vida pa. nAnajI mahArAja janmazatAti tha upagI nathI. mane AnI vyAjabI kiMmata Apaje. mAre kayAMya bIje rakhaDavA javuM nathI. be paisA tane maLyA to "dhI DhaLAyuM toya khIcaDImAM" ema huM mAnuM chuM. "tane lAge teTalI rakama mane Apa." pAnAcaMde nikhAlasa dile hIrAcaMda pAse pitAnuM maMtavya rajU karatAM kahyuM. je mitra, mAro ane tAro vepArI saMbaMdha nathI paNa mitrano saMbaMdha che. jethI vadhu ochuM ke samajAvavA paTAvavAnuM tArI pAse hoya ja nahIM. huM mitradroha nahIM ja karuM have tuM kahe to pacAsa hajAra gaNuM ApuM. bola, bhAI tArI zI IcchA che?" hIrAcaMdanI taDa ne phaDa sIdhIsaTa vAta pAnAcaMdanAM gaLe UtarI gaI. pacAsa hajAramAM sode kabUla karyo. hIrAcaMde maNi laIne pacAsa hajAra pAnAcaMdane gaNI ApyA. rUpiyA laI pAnAcaMda zeTha ghera AvyA. zeThANI rAha joIne ja beThA hatA. zeThanA mukhapara AnaMda ane prasannatAnI rekhA spaSTa tarI AvatI hatI. kema kAma patI gayuM?" zeThANIe prazna karyo. "pAsA pobAra" zeTha gaI UThayA "pacAsa hajAra rokaDA rA mitra hIrAcaMdane ApI dIdhuM. AkhI jiMdagI sudhI have sukhe khAzuM pIzuM ane meneja karazuM." zeThANIe paNa khuzAlImAM kesarIo kaMsAra, dALabhAta, rAyatA, zAka, caTaNI, pApaDa, saMbhAre- uttama rasoI banAvI. zeTha jANe koI gAma jItIne AvyA hoya tema mUche vaLa detAM A miSTa bhajana para jhApaTa mAravA besI gayA. juo, saMsArI jI para lakSmIne prabhAva kevo che? baporane samaya che. bagalAnI pAMkha jevI sapheda gAdI para takIyAne aDhelIne hIrAcaMda zeTha beThA che. sAme munIma mahetAjIe hisAba kitAba karatAM copaDA lakhI rahyA che. zeThe tijorI khelI. noTonAM baMDala bahAra kADhayA. neTane be AMgaLIthI dabAvI bIjA hAthanI traNa AMgaLIthI capacapa gaNI rahyA che. upara pharatA ziliMga phenanI ThaMDaka zeTha mANI rahyA che. badhI noTa gaNI sarakhI karI tijorImAM mUkI tyAM zeThanuM dhayAna aMdara rahelA pelA maNi tarapha gayuM. maNine bahAra kADhI bArika nirIkSaNa karavA lAgyA, zeThano mATe putra sAme ja beTho che. - "are punamacaMda! A maNi ApaNe pacAsa hajAramAM pelA pAnIo pAsethI paDAvye te che samaye ?" pitAjI, A maNinI kiMmata kharekhara tame keTalI dhAre che ! punamacaMde prazna karyo. "beTA atyAre to huM eTaluM ja kahyuM ke AnI kiMmata te muMbaInAM jhaverI bajAramAM thaze. ane mAre AvatA samavAre muMbaI javAnuM che tyAre huM A maNi lete jaIza. mArA mATe muMbaInI taiyArI tuM nekara pAse karAvI leje." hirAcaMda zeTha muMbaInI AlizAna hoTala annapUNamAM utaryA che. nAhI dheI, cA nAsto laI, uttama mUlyavAna sapheda vastro paherI, muMbaI nagarInI ronaka jovA nIkaLI paDayA che. nokara TekSI laI AvyA. potAnA be mANase sAthe zeTha TekSImAM besI gayA. DrAIvarane gADI jhaverI bajAra tarapha haMkAravA sUcana karyuM. thoDA samayamAM gADI jhaverI bajAramAM AvI gaI. pitAnAM khAsa paricita ane ADatIyA lakSmIcaMda zeThanI peDhI pAse gADI ubhI rakhAvI zeTha nIce utaryA. lakSmIcaMda zeThanI peDhI sAthe hIrAcaMdanI peDhInuM kAmakAja TapAlathI ane mANasethI avAranavAra cAlu rahetuM paraMtu Aje zeThane khuda AvelA jeI, lakSmIcaMda zeTha gAdIthI ekadama nIcA utarI hIrAcaMda zeDanI sAme jaI temane bheTI paDyA ane "padhAre, padhAre, zeTha sAheba Apa khuda padhAryA, meTI maherabAnI bahu ja AnaMda AnaMda thaye" 342 tatvadarzana Page #652 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha vigere hagArathI zeThane bhAvabhIne satkAra karI gAdI para besADyA, khuza khabara pUchyA, cA pANI nAsta upara pAnanAM bIDAthI svAgata karyuM. alakamalakanI vAta karI aMte AvAgamananuM prayojana pUchayuM. lakSmIcaMdabhAI, eka khAsa kAma mATe huM tamArI pAse Avyo chuM" hIrAcaMda zeThe pAkITamAMthI pele maNi kADhI lakSmIcaMda zeThane ApatAM kahyuM, "juo, A eka mahAkiMmatI vastu che. prAcIna samayane che. tame mArA vizvAsu mitra ane ADatI che. vyAjabI kiMmata kahezo te mAre vecavI che. te AnuM kharuM mUlya karo." maNi bahAra nIkaLatAM ja, rUmamAM bIjo nAnakaDo sUrya jANe na ugI nIkaLyo hoya tema sarvatra sonerI prakAza relAI gaye. ghaDIkane lakSamIcaMda zeTha paNa A maNi joI stabdha banI gayA. maNinuM sarvAgI nirIkSaNa karI- svastha thaI pachI belyA, "hIrAcaMdabhAI, tame mArA jUnA snehI ane vizvAsu mitra che eTale tamArI pAse huM asatya vyavahAra nahiM ja karuM. mitra, tamArA kahevA mujaba A mahA kiMmatI cIja che. e hakIkta tadana sAcI che. zeThajI huM mitradroha nahiM karuM. hIrAcaMdabhAI, tamArA bhAgya ADenuM pAMdaDuM Aje khasI gayuM che. A maNinAM rUpIA pacAsa lAkha huM gaNI ApavA taiyAra chuM. AvI moTI rakamane maNi levAnuM sAhasa muMbaIne keIpaNa jhaverI kare tema nathI. Ato mArI pAse vizvanA mahAna zrImaMta grAhako che. eTale huM hiMmata karuM chuM. belo, zeTha khuzI hato atyAre ja ceka lakhI ApuM." "pacAsa lAkha!" hIrAcaMda zeThe pite kaI sonerI svapnamAM to nathIne tenI cakAsaNI karavA, pitAne eka cUMTI khaNI joyo ane binakephamAM ane saMpUrNa sAvadhAnImAM hovAnI khAtrI thatAM belI uThayA "mitra, pacAsa lAkha? tame barAbara zuddhimAM ja belo cho ne?" mitra hA, hA, hA, huM barAbara zuddhimAM ja besuM chuM. tamArA badale bIjI koI vyakita hota te paMdara thI vIsa lAkhamAMja tene khuzI karIne meM ravAnA karI dIdhuM hota. paraMtu vyakita ane saMbaMdha jovAya che. bele, mitra pacAsa lAkhane ceka lakhI ApuM?" lakSmIcaMda zeThe bedhaDakapaNe pUchyuM. "lakamI cAle karavA Ave tyAre moTuM chevA jAya te mukha" lakSmIcaMda zeTha sAvadhAna thaI bolyA, "mitra tamArA para mane saMpUrNa vizvAsa che ane mane saMtoSa paNa che. ceka lakhI Apa." ane bhavane phere saphaLa thaI gayo hoya tevo AtmasaMtoSa anubhavatA hIrAcaMda zeTha ghare gayA. Aje pite pacAsa lAkhanA AsAmI banI gayA. zubhane udaya hoya tenAM pAsAM to pibAra ja hoya ne ! rAtrinA bAra vAgyA che. vAlakevaranAM eka baMgalAmAM rAtrine nAITalempa jhAMkhe jhAMkhA prakAzI rahyo che. lakSmIcaMda zeTha pathArImAM paDakhAM pherave che. rUma erakaMDIzana che. chatAM UMgha AvatI nathI. bArImAMthI bahAra rastA para DekIyuM kare che. phUTapAtha upara khulI jamInapara hArabaMdha mANase ghasaghasATa UMghamAM sutA che. "che Amane kaMi ciMtA? che Amane kaI bhaya?" vadhu dhana, vadhu ciMtA- vadhu mAyA kapaTa. dhanikonAM mananAM ghoDA eka rAtamAM sArA vizvamAM keTalI vAra cakkara lagAvI cakatAM haze tenI kone khabara ? dhaniko jevA, uparanAM sukhI kaI nahIM, bhItaranAM duHkhI keI nahIM. pacAsa lAkha ApIne lakSmIcaMda pAsethI maNi te lIdhe che paNa have cha mAsa thayA hatAM. AvI ati mUlyavAna vastu levA koI taiyAra nathI. ghaNAM grAhakone maNi batAvyuM. meM prazaMsAnA phUla vere che. alaukika vastu kharekhara che tema sahu bolI uThe che. paNa eka karoDanI kiMmata jANatAM meM karI jAya che ane cAlatI pakaDe che. lakSmIcaMda zeTha AzA ane nirAzA vacce jakaDAI gayA che. vicAronI vaNajhAra Avarata cAlI rahI ujAgare thatAM mAthuM dukhavA lAgyuM che. lakSmIcaMda zeTha be hAthanI hatheLIthI baMne lamaNu jorathI dabAve che ane bhakata prahUlAdanI jema "thAMbhale phATayo ane bhagavAna (narasiMha) nIkaLyA" tema ekAeka eka vicAra zeThanAM phaLadrupa bhejAmAMthI nIkaLI paDa. mAnavabhavanuM mUlya 343 Page #653 -------------------------------------------------------------------------- ________________ }pUjya gurudeva kavidhaya paM. nAnacaMndrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha che. yuropakhaMDanA krAnsa dezanuM mukhya zahera perisa. pRthvInuM jANe devabhUvana. jANe AkhA vizvanI samRddhi ahIM na khaDakAI hoya? AlizAna jhaverI bajAra, dhanADhaya jhaverIo, kiMmatImAM kiMmatI jhaverAta. meM mAkhyA mULe khapI jAya. zeThe mane mana nakakI karyuM "barAbara, perisanuM jhaverI bajAra tyAM maNi laI javo teja sauthI uttama rasto che." ane zeThe vicAronAM tamAma gheDAnI lagAma kheMcI laI ArAmatabelAmAM purI dIdhA ane "hAza" karatAM nidrAdevInAM kheLe DhaLI paDyA. (10) plenanI TikiTa AvI gaI che. zeThane laI mATe putra gADI eroDroma para haMkArI gayo. mukarara samaye lena upaDayuM. sanehIo sau zeThane "bAya bAya karI pAchA pharyA. prabhAta thayuM. vhona perisanAM eroDroma para utaryuM. zeTha paNa utaryA. pitAnAM be mANaso sAthe che. jalaparI"AlIzAna hoTelamAM eka suMdara susajajata kamarAmAM badhe sAmAna goThavAI gayuM che. snAna, cAha nAsto vigere patAvI zeTha lakSmIcaMdabhAI ArAma ceramAM paDayA paDyA-pitAnA sekreTarI eka aMgrejI dainikano gujarAtI tarajumo saMbhaLAve che. te sAMbhaLe che baporanAM bhejana vidhi patAvI ArAma kare che. sAMje bahAra pharavA nIkaLe che. pAMca cha rAjamArgo para pharI gADI eka suMdara bagIcA pAse UbhI rahI. zeTha tathA sekreTarI bagIcAnuM sauMdarya-sajAvaTa jaI mugdha bane che. aneka latAmaMDapa vividharaMgI puchapothI lacI paDayA che. tenAM upara thaIne Avate sugaMdhita vAyu zeThanI prasannatAmAM ora vadhAro karI rahyo che. rAtri thai. jhagamagatI raMgaberaMgI rozanIthI rAjamArgo ane mahAlo jhaLahaLI uThayA. gADI "jalaparI" hoTela pAse AvI UbhI. hoTela beya ukALela cAnuM pANI, dUdha ane sAkaranAM traNa pAtra mUkI gayo. cA devIne nyAya Ape. nIce DAnsiMga holamAM nRtyane jhaNakAra saMbhaLAya che. sAthe sAthe vividha vAnI madhura surAvalIo karNanecara thAya che. moDI rAta sudhI progrAma saMbhaLAto hato. progrAma pUro thatAM zeTha nidrAdhina banyA. ( perIsa AvyAne eka mahino thayo. lakSamIcaMda zeTha have zaherathI ThIkaThIka paricita thayA che. jhaverI bajAramAM paNa koI koIvAra jatA hatA. be cAra jhaverAtanA vepArIone paricaya paNa meLavI lIdhuM che. savArane nityakrama ATopI zeTha tathA sekreTarI mUlyavAna pizAkathI susajajIta thaI nIce utaryA ane gADI jhaverI bajAra tarapha haMkArI. vizALa rAjamArgo vaTAvatAM gADI jhaverI bajAramAM "onesTa enDa kuM."nI ophisa pAse AvI thobhI, zeTha tathA sekreTarI nIce utarI onesTa enDa ku. nAM geITa pAse AvI UbhA. DorakIpara mAraphata oLakha kArDa mokalI mukhya saMcAlakazrInI mulAkAta mAgI. DorakIpara baMnene mAnabhera aMdara derI gayo mukhya saMcAlakazrInA kamarAmAM baMne pravezyA. saMcAlakazrIe baMnenuM bahumAna karyuM. hastadhUnana karI sAmethI khurazI para besavA saMketa karyo. baMnee pitapitAnuM Asana lIdhuM. vAtacIta-paricaya zarU thayAM. garamAgarama kephIthI baMnenuM sanmAna thayuM. meTA zeTha mi. ple ravITjhalenDa havA khAvA gayA che. mukhya saMcAlaka temanAM jayeSTha putra mi. male ophisanuM suMdara saMcAlana karI rahyA che. deza paradezanAM dalAlo beThA che. pitAnA suTakeIsamAMthI vividha prakAranI jhaverAta kADhI rahyA che. ophisanA kharIdI niSNAto kALajIpUrvaka cakAsI rahyA che ane mukhya saMcAlaka zrI sAthe maMtraNuM karI rahyA che. lakSmIcaMda zeTha badhI kAryavAhI zAMtithI nihALI rahyA che. badhe kAryakrama pUre thayo. keTalAeka sodAo dalAla sA cAlyA gayA. have lakSmIcaMda zeThane vAro Avyo. pharamAve, zeThajI! ApanuM prayojana saMcAlaka zrI bAlyA. bhAratamAMthI prApta thayelI A eka mUlyavAna cIja huM ApanI samakSa mUkuM chuM" lakSmIcaMda zeTha potAnAM suTakeIsamAMthI pele maNi bahAra kADhI saMcAlakazrInAM hAthamAM mukatA bolyA, "sAheba, A vastu khUbaja alabhya che. 344 tavadarzana Page #654 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'pUjya gurudeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha mahAmahenate meLavI che. Apa to pUrA pArakhu ane kadaradAna che. to Apaja nirIkSaNa karI tenuM mUlyAMkana kare" lakSamIcaMda zeThe AlocanA sAthe pratyuttaranI pratIkSA karatAM kahyuM. saMcAlakazrI ane tenAM madadanIzoe A maNinuM nakhazIkha nirIkSaNa karyuM - jANe prakAzane puMja. AbhA banI gayA. temaNe nikhAlasatAthI kabUla karyuM ke ATalo prakAzita maNi teoe kadI joya suddhAM nathI. "AnI keTalI kiMmata gaNavI tene aMdAja amo ApI zakIye tema nathI" saMcAlakazrIe khulAso karatAM kahyuM "chatAM A maNinI e chAmAM ochI kiMmata Apa zuM AMke che te to kahe." lakSmIcaMda zeThe punaH prazna karyo. enesTa enDa ku." e amArI peDhInuM nAma rAkheluM che. eTaluM ja nahIM paraMtu e amAruM jIvana sUtra paNa che, jethI eka prAmANika dhaMdhAdArI tarIke mAre kahevuM joIe ke A maNinI puratI kiMmata cukavavA amArI pAse nANAM nathI ja. chatAMe je A maNi vecavAnI Apa ophara karatAM he te amAre tyAM 14412410 (pahoLa, lAMbA ane u) phUTane eka evA nava oraDAo kAMka (te vakhatano calaNI sonAno sikake)thI bharelI thelIo (je darekamAM eka hajAra maMkanA sikakA che)thI taLIyethI chata sudhI ThAMsoThAMsa bharelA che. te sarva tamane A maNinA mUlya tarIke ApavA huM taiyAra chuM. mATe je Apane A maNi vecavo hoya te mATA kadanI vIsa Traka lAve che te tamAma bharAvI dauM ane tamArA deza pahoMcatI karavAnI vyavasthA karI dauM." saMcAlakazrIe ophara karatAM kahyuM. sAheba, Apa mArI mazkarI te karatA nathIne? mane to lAge che ke Apa majAkamAMja bele che. te have mazkarI mUkI do ane satya vAta kahe" lakSmIcaMda zeTha navAI pAmatA belyA. "zeThajI, huM A mazkarI karI rahyo chuM tema A5 rakhe mAnatA. kharekhara, huM A ophara lekhita ApavA paNa taiyAra chuM. Apa saMmata che te huM mArA leTara peDa upara Aja pramANe vecANakhata lakhI ApI sahI karI ApavA paNa taiyAra chuM." saMcAlakazrI belyA. ane vAta sAMbhaLatAMja, A aDhaLaka saMpattinA svAmI thavAnA galagalIA thavA lAvyA. lakSmIcaMda zeTha A ophara svIkAravA saMmata thayA. turataja saMcAlakazrIe leTarapeDa maMgAvI uparokata nava oraDAomAM ThAMseThAM bharelI kaMkonI tamAma thelIo A eka maNinI sAmenI vecANa kiMmata gaNI te sarva ApavAnI kabulAta lakhI ApI sahI karI, te kAgaLa lakSamIcaMda zeThane suprata karyo. bIje ja divase viza Trako sikakAthI bharela thelIothI bharAI gaI ane badhI Traka sAthe lakSmIcaMda zeThe svadeza prayANa karyuM. maNi saMcAlakazrIne suprata karyo. kharekhara, lakSmIcaMda zeThane tyAM lakSmInI relamachela thaI gaI. sau harSaghelA thaI gayA. pITTalika siddhi ke je manuSyane ekavAra dago denAra nAzavaMta che. kAMte e ApaNane choDaze athavA ApaNe dehAMta thatAM ApaNe tene choDavI paDaze, tevI kSaNika siddhi mATe keTale harSa ane tAlAvelI? jyAre Atmika lakSmI Atmika siddhi je AvyA pachI kadi jatI nathI je avinAzI che. te lakSmI ke siddhi meLavavA manuSyanI tAlAvelI ane puruSArtha keTalAM? A satya-acaLa satya samajAya tyAre kharuM jIvanamAM amalI bane tyAre kharuM ? svayaM puruSArtha, tAlAvelI ane kRpALu bhagavaMtanI kRpA vinA te prApta thaI zake kharA? (11) mi. daDhe ravITajharaleMDathI perisa AvI gayA che. rAtre ghera ArAmathI beThA che. putra be mAsanI ophisanI kAmagIrIne riporTa rajU kare che. chevaTe lakSmIcaMda zeTha pAsethI kharIdela pele maNi tijorImAMthI bahAra kADhI pitAjIne batAve che. maNinuM nirIkSaNa karatAM ja mi. ple stabdha banI jAya che. sAthe sAthe temano cahere kedhathI lAlacaLa banI mAnavabhavanuM mUlya 345 Page #655 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bpaya gurUdeva phavivaya 5. nAnaya drajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha dhamadhamI UThe che. ekadama UbhA thaI putrane eka tamAce ceDI de che ane jorathI bolI UThe che. "are nAlAyaka, te ApaNu pharmanuM nAma DubAvyuM che. te garIba bhAratavAsInI sAthe zera chetarapIMDI karI che. kudarata tane nahIM ja mApha kare.!" "pitAjI, mAro leza paNa aparAdha nathI. mane mApha kare. meM tenI pAse satya hakIkata te sarva prathama rajU karI hatI ke A maNino purI kiMmata cukavavA puratA mArI pAse paisA nathI ja. vaLI jyAre teNe A maNi vecavAnI ophara karI tyAre ja tenI sAme ApaNI tamAma mUDI eTale navenava oraDAonuM dhana tene ApI devA kabUla karyuM. ane teNe rAjIkhuzIthI A sodo kabUla rAkhe ane pariNAme A maNinI kharIdI thai." putre nikhAlasatAthI saghaLe ahevAla peza karyo. pitA muMgA muMgA badhu sAMbhaLatA hatAM. chevaTa sau nidrAdhIna thayA. (12) zarada pUrNimAnI cAMdanI rAta. pioNAbArane samaya thaye che. mi. dUNe pitAnAM zayanakhaMDamAM sUtAM che. jAgatAM sUtA che. putrane hAMka mArI bolAvyo. kema, atyAre zuM kAma paDyuM pitAjI" putre pUchyuM. "beTA, pelo bhAratavAsI pAsethI kharIdele maNi laIne agAsI upara jaladI cAla. mi. plee AjJA karI. pitA putra agAsImAM sAmasAmA besI gayA. vacamAM pele maNi mUko. AkAzI caMdra soLe kaLAe khIlate pitAnA teja saLIo samAM kiraNe sarvatra relAvI rahyo che. kiraNo pelA maNi sAthe TakarAtAM thoDI vAramAM eka divya prakriyA zarU thaI. caMdranI badhI teja saLIo suvarNa saLIo banI maNi parathI ce.pAsa pheMkAvA lAgI ane jotajotAmAM to AkhI agAsI suvarNa sabIethI ubharAI gaI "joyuM beTA, A maNino prabhAva? dara zaradapUname A maNi caMdrakiraNotsarga mAraphata ATaluM suvarNa Apaze. have kahe jouM te e bhAratavAsIne chetaryo ke nahiM? A caMdrakaLA nAmano maNi che. A prakAranA maNi bhAratanAM mAnasarovara AsapAsanA pradezamAM hajAro varSe ekAda prApta thAya che. evuM ekavAra mArA vAMcavAmAM AveluM." pitAe rahasyasphoTa karatAM kahyuM. pitAnA anubhavarUpa vijJAnathI, caMdrakaLA maNinA mahimAnI anubhUti thatAM, putranuM hadaya "dhanya-dhanya" pokArI uThayuM. devAnupriye, A manuSyabhava, caMdrakaLAmaNithI paNa adhika nathI zuM? paNa aphasosa; keTalAka kAgasvabhAvI manuSya rasAsvAdamAM gRddha banI galakAM sATe gumAvI de che. keTalAye ratanA rabArI jeva, kAbarI bakarI jevA saMsAra parivArane zobhAvavA maThAravAmAM gumAvI de che. keIja hIrAcaMda ke pAnAcaMda ke lakSmIcaMda jevA vaLI tene maryAdita lAbha uThAve che. jayAre koI viralamAM virala AtmA mi. dUa jevA ene saMpUrNa lAbha UThAvI jIvanane dhanya banAvI zake che. ApaNe paNa mAnavabhavanuM mUlya samajI pU gurudeva jevA saMtanAM jIvana kavanamAMthI preraNA laI tene saphaLa banAvavA prayatnazIla banIe e ja abhyarthanA ! Jain 38EUR International 46 For Private & Personal use only tavadarzana Page #656 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kaviva paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha samabhAvanA prabhAva ajJAna ane mehane kAraNe bAhya vastuemAM sAnukULa ane pratikULa maneAvRtti thatAM rAga ane dveSa utpanna thAya che. "AvI maneAvRtti eja saMsAra ane tene kSaya eja mekSa' mATe AtmasukhanA abhilASIe sarvavidhnAneA dRDhatAthI sAmane! karI manane rAgadveSarahita samabhAvavALu banAvavu joIe ane sA samabhAvamAM rahevA prayatna karavA joie; kAraNa ke kSepakazreNi para caDhavAne mATe samabhAva eja uttama upAya che. jeNe Atmanizcaya karyo che te ja AvI uttama samabhAvazreNa upara AgaLa vadhI zake che. "samabhAve AtmAne jeNe bhALyA che te koi paNa saMpradAyanA hAya tA paNa mukita pAme che- temAM sa Mdeha nathI.' kAraNa ke jenI satata dhyAnadazA vatI hoya te ja zreSTha samatvane dhAraNa karI zake che. lekhaka : girizakumAra paramAnaMda zAha, 'kalpeza ' jayAM sudhI mananA saMkalpa vikalpa TaLatAM nathI tyAM sudhI samatA AvatI nathI. parantu jayAre jJAnagarbhita vaizagyathI ahubuddhi ane mamatA jatAM, maneguptinA yathArtha paripAlanathI vAsanAne kSaya thAya che tyAre ja samatA pragaTe che. pachI sacarAcara jagatanI bAhya vastuomAM ISTAniSTa, priyApriya, haiye pAdeya Adi vikalpa kalpanAmAM rahetI nathI. rAgadveSa thatA nathI. udAsIna pariNAme viSayA bheAgavAtA heAvA chatAM navA karmo baMdhAtA nathI, paNa uyamAM AvatA pUrvakarmAne samabhAve veDhavAthI savizeSa nirjarA ja thAya che. samabhAvathI khAdya padArtho maLatAM harSI thatA nathI temaja te jatAM zAka paNa thateA nathI. mAna-apamAna, stuti-niMDhA, jIvita-maraNAddhi sAtAvenIyajanya sukha ane asAtAvedanIyajanya duHkhanA prasaMgamAM paNa mananI ekarUpatA rahe che tathA zatrumitra pratye paNa vAsI caMdanakalpavrutti" rahe che. AgaLa vadhatAM bhava ane me!kSamAM paNa bhedabuddhi rahetI nathI. kAraNa ke samabhAvathI ja paramAnaMdanI prApti thAya che tathA nivi kalpadazAnA sukhane anubhavatAM samayanu paNa bhAna hetu nathI. samabhAvanA AvA anubhavagamya mahimAne te caiAgIo paNu varNavI zakatA nathI. samabhAvathI nizcala baneluM mana ghera upasargamAM paNa calAyamAna thatuM nathI. AvI nizcalatAthI ja anekabhavakRta zubhAzubha karmane! nAza thAya che. samatAthI ahiMsAnI siddhi thatAM vairabhAvanA tyAga thAya che. samatAvata pratye prAyaH kaiAi vairabhAva rAkhatuM nathI. kadAca vairabhAva heAya te paNa samatAnA prabhAve TaLI jAya che. eTaluM ja nahi paNu samatAdhArInA sAnnidhyamAM siMha, sarpa vagere krUra jIveA zAnta thai jAya che ane gAya-vAgha, huMsa-bilADI, sarpa-mayUra vi. parasparanA jAtivairane paNa visarI jAya che. samabhAvavALA cagInI saMgatathI te upadeza na Ape te paNa dhAkri dASAne kSaya thavAthI mana atyaMta nirmaLa ane che ane samatAmAM pravartana thAya che. samabhAvathI maneAlaya thatAM viSayagrahazUnyatA Ave che. rAgAditimirane nAza thatAM samabhAvanI zalAkAthI ja jIva ane ka pRthak pRthaka thAya che, nimiSa mAtramAM karADA janmanAM karmo khapI jAya che ane paramAtmAnuM svarUpa prakAze che. samabhAvathI ja kevaLajJAnADhi lakSmInI prApti thAya che tathA avicala sukha ane paramapa paNa tenuM ja phaLa che. adhyAtmazAstrAnA vistAra paNa mahAgninuM nivAraNa karI samabhAvane ja pragaTa karavA mATe che - daDha karavA mATe che. satAne samatA ja pyArI lAge che. kAraNa ke jyAM samatA che tyAM mukti che, mATe mamatAne tyAga karI samatAnA Adara karavA joIe. tapa, japa vagere sa kriyAe samatA lAvavA mATe ja che. samatA ja zivasukhanI velaDI che. samatAne dhAraNa karanArA puNyAtmA che, mahAbhAgyazALI che. vastuta: mukita paNa samatAnA hAthamAM ja che, kAraNa ke jyAM sudhI mana rAgadveSAdi doSayukata hAya tyAM sudhI AraudrarUpa dutikAraka aprazasta dhyAnaparaparA cAlyA ja kare che. bhAvacAritrarUpa samatAnA abhAve abhavyajIvA paNu dravya cAritra laIne nava caivecaka sudhI jAya che paNa saMsAra - samudrane tarI zakatA nathI, arthAt samatA vinA traya kALamAM mukita nathI. samabhAvanA prabhAva For Private Personal Use Only 347 Page #657 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrA gurudeva kavivraya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha jyAre jJAnanA paripAkarUpa samabhAvanuM avalaMbana levAmAM Ave che tyAre karmone nirmaLa karanAra, mokSanA sAdhanarUpa prazasta dhyAna utpanna thAya che eTale samabhAva ja sadhyAnanuM pradhAna aMga che. tethI "dhyAna paNa samabhAva che ane samabhAva e ja uttama sthAna che."- Ama dhyAna ane samabhAvano kathaMcit abheda hovAthI samabhAvane AdhAra dhyAna para ane dhyAnane AdhAra samabhAva para che. kSapazama avasthAmAM apekSAe dhyAna ane samabhAva ane kriyArUpa ghaTe che. paNa jJAna pachI AvI sUkSama kriyA karanArA jagatamAM viralA ja hoya che. dhyAna ane samatArUpa sUkSma kriyAthI anaMt karmavargaNAono nAza thAya che ane aneka karmaprakRtie mULamAMthI ja TaLI jAya che. tenAthI ja kSaNe kSaNe Atmasukha vedAya che. zukaladhyAnanuM sAmarthya pragaTe che ane AtmAnA zuddha svarUpanI prApti thAya che. pachI kSAyikajJAna thatAM samatArUpa bhAvacAtrimAM mananI kriyAnI AvazyakatA rahetI nathI, tethI temAM guNasthAnake kevalIne phakata dravyamana hoya che, bhAvamana rahetuM nathI. - TUMkamAM AtmajJAnanuM phaLa samatA che. te ja bhAvacAritra che, te ja AnaMdarUpa che, ane mokSanuM kAraNa che. samatAthI varyAntazaya karmono kSayapazama thavAthI vIllAsamAM vizeSa vRddhi thAya che ane aMte AtmA kSapakazreNi AhIne mokSa pAme che. manavRttio caMcaLa che, jyAre AtmAnuM zuddha svarUpa sthira che. tethI AtmAnA zuddha svarUpamAM upayoga detA mananI sthiratA thAya che, rAgadveSanI pariNatine nAza thAya che ane samabhAvadazA pragaTe che. jyAre A AtmA pitAne dArika, taijasu ane kAzmaNa e traNe zarIrathI bhinna tathA rAgadveSamohathI rahita ane samasta para tathA paryAyethI vilakSaNa jANe che, bhinna svarUpa nizcaya kare che tyAre ja te samabhAvamAM sthira thAya che. mATe kAmagathI virakata thaI, zarIranI Asakita choDI samabhAvanuM sevana karavuM joIe. samabhAvanA prabhAve jIvanamukatadazA anubhavAya che, je teramAM guNasthAnake sagI kevaLIne tathA apekSAe kaSAyanA upazamAdi bhAve samabhAvarUpa amRtane leza hovAthI cethA guNasthAnake paNa ghaTe che. jyAre bAkInA upara uparanAM guNasthAnamAM zukala zukala pariNumathI samabhAvarUpa amRtanI uttarottara vRddhi thatI jAya che. Ama samabhAvanA asaMkhya bheda che. temAMthI sarvocca samatvanI prApti thatAM pUrNa yogI banAya che. pUrve marudevI mAtA, bharata cakravarti, prasannacaMdra rAjarSi, cilAtIputra vagere aneka bhavyAtmAo dhyAna ane samatArUpa sUma kriyAthIja mekSa pAmyA che. eja rIte aneka cha vartamAnamAM mokSa pAme che ane bhaviSyamAM paNa pAmaze. mATe zuddha AtmasvarUpanA dhyAnathI jagatanA sarva jIvone samabhAvanI utkRSTa sthiti prApta thAo-eja abhilASA. 248 Jain Education Interational tattvadarzana, org Page #658 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavidhaya paM. nAnAdrajI mahArAja janamazatAhida smRtigraMtha jIvana meM zraddhA kA sthAna -AcArya zrI AnandaRSijI ma. sA. Aja kA bhAratIya jIvana itanA zrIhIna, zaktihIna, kSINa aura dalita kyoM hai ? isakA pradhAna kAraNa hai, manuSyoM ke hRdaya meM zraddhA kA abhAva / azraddhA aura sandeha se paripUrNa hRdaya vAlA vyakti-sAmAjika, rAjanItika yA dhArmika kisI bhI kSetra meM pragati nahIM kara pAtA hai, kyoMki vAstavika zakti kA srota AtmA hai aura zraddhA ke abhAva meM Atmabala kA kucha bhI upayoga nahIM ho sktaa| mahAtmA gAMdhI kA kathana hai To trust is a virtue, It is weakness that begets distrust. vizvAsa eka sadguNa hai aura avizvAsa durbalatA kI jananI hai| zraddhA yA vizvAsa ke abhAva meM vyakti jo bhI kArya karatA hai, usameM kabhI saphalatA hAsila nahIM kara pAtA / sandeha kA andhakAra use pathabhraSTa kara detA hai / usa para yaha kahAvata caritArtha hotI hai ki-"duvidhA meM donoM gaye, mAyA milI na rAma" zraddhA hI jIvana kI rIr3ha hai| jaise binA rIr3ha ke jisa prakAra zarIra gati nahIM karatA, usI prakAra zraddhA ke abhAva meM jIvana gati nahIM karatA hai| zraddhA hI manuSya meM manuSyatA kA sRjana karatI hai aura vahI use kalyANa ke patha para agrasara karatI hai| jisa vyakti ke hRdaya meM zraddhA nahIM hotI, usakA mana caMcala banA rahatA hai| usake vicAroM meM tathA kriyAoM meM kabhI sthiratA aura dRDhatA nahIM A pAtI hai| isa kAraNa yaha ekaniSTha hokara kisI bhI sAdhanA meM nahIM laga paataa| kabhI vaha eka rAha para calatA hai to kabhI dUsarI para, pariNAma yaha hotA hai ki vaha apane kisI bhI uddezya kI pUrti nahIM kara paataa| apane asthira aura vibhinna vicAroM ke kAraNa sadA bhaTakatA rahatA hai aura bhava-bhramaNa bar3hAtA hai| isake viparIta jo zraddhAvAna puruSa hotA hai, vaha apane aTala vizvAsa ke dvArA icchita lakSya ko prApta kara letA hai| gItA meM kahA gayA hai zraddhAvAMllabhate jJAnaM tatparaH sNytendriyH|| jJAnaM labdhvA parAM zAntimacireNAdhigacchati // jisa vyakti kA antaHkaraNa zraddhA se pUrNa hotA hai, vaha samyak jJAna prApta karatA hai aura samyak jJAna prApta karake zIghra hI akSaya zAnti arthAt mukti ko prApta karane kA adhikArI bhI bana jAtA hai / yaha sArI karAmAta kevala zraddhA kI hai| vahI prANI ko pApoM se pare rakhatI huI Atma-zuddhi ke mArga para bar3hAtI hai| zraddhA ke na hone para manuSya kitanI bhI vidvattA kyoM na prApta kara le, usakA koI lAbha nahIM hotaa| vidvattA kI zakti zraddhA meM nihita hai| zraddhAvAna vidvAna na hone para bhI apane karma-nAza karake saMsAra-sAgara ko pAra kara letA hai aura zraddhA ke vinA vidvAna usameM gote lagAtA rahatA hai| eka AcArya ne likhA hai azraddhA paramaM pApaM, zraddhA pApapramocinI / jahAti pApaM zraddhAvAn, sarpo jIrNamiva tvacam / / azraddhA ghora pApa hai aura zraddhA samasta pApoM kA nAza karane vAlI hai| zraddhAla puruSa samasta pApoM kA usI prakAra tyAga kara detA hai, jisa prakAra sarpa apanI keMculI ko chor3a detA hai| isakA abhiprAya yahI hai ki agara manuSya apane jIvana meM kisI bhI prakAra kI siddhi prApta karanA cAhatA hai, to use sarvaprathama zraddhAvAna bananA caahiye| zraddhA ke vinA usameM dRDhatA, saMkalpa, zakti aura sAhasa kadApi utpanna na hogA aura ina sabake abhAva meM siddhi kosoM dUra raha jaaegii| kyoMki jo vyakti zaMkA aura avizvAsa ke cakkara meM par3A rahegA, vaha prathama to jIvana meM zraddhA kA sthAna 349 Page #659 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kaviva` paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha kisI patha para calane kA sAhasa hI nahIM karegA aura agara cala diyA to usake kadama dRr3ha nahIM ho sakeMge / arthAt avizvAsa kI AMdhI ke kAraNa vaha DagamagAtA rahegA / isIlie saMsAra ke sabhI dharma aura dharmagrantha zraddhApara vala dete haiM / gItA meM spaSTa kahA haizraddhAmayo'yaM puruSaH, yo yacchuddhaH sa eva saH / yaha AtmA zraddhA kA hI putalA hai / jisakI jaisI zraddhA hai vaha vaisA hI vana jAtA hai / sikkha dharma kahatA hai nizcala nizcaya nita cita jinake / vAhi guru sukhadAyaka tina ke // ve hI manuSya sukha kI prApti kara sakate haiM, jinake hRdaya zraddhA se paripUrNa hai / IsAI dharma bhI yahI mAnatA hai / A doubt minded man is unstable all his ways. eka zraddhAhIna mAnava apane samasta kRtyoM meM calAyamAna rahatA haiM / usake dila yA dimAga, kisI meM bhI sthiratA nahIM hotI / hamAre jaina zAstra to zraddhA ko dharma kA mUla mAnate hai / ve kahate haiM saddhA parama dullahA / zraddhA atyanta durlabha hai / jisane atizaya puNyoM kaH upArjana kiyA ho, arthAt jo atIva saubhAgyazAlI ho aura jisane pUrva meM atyadhika sAdhanA kI ho usI ko zraddhA kI prApti hotI hai / usakI zraddhA itanI dRr3ha hotI hai ki bhayaMkara se bhayaMkara ApattiyA~ aura zArIrika kaSTa bhI unheM apanI sAdhanA se vicalita nahIM kara pAte / kahA jAtA hai ki eka bAra zrI rAmakRSNa paramahaMsa ke gale meM nAsUra ho gyaa| bahuta ilAja karavAne para bhI vaha ThIka nahIM ho rahA thA / isI bIca unake eka bhakta ne Akara kahA- agara Apa mana ko ekAgra karake nirantara kahate raheM, roga calA jA roga calA jA / to nizcaya hI ApakA roga jar3a se calA jaaegaa| rAmakRSNa paramahaMsa bole- " jo mana mujhe saccidAnandamayI mAM kA smaraNa karane ke lie milA hai, use isa hAr3a-mAMsa ke piMjare meM lagAUM ? " taba ziSya ne Agraha kiyA -- "acchA to Apa mAM se hI prArthanA kare ki vaha Apake roga ko naSTa kara de / " zraddhAvAna rAmakRSNa ne uttara diyA- "mAM sarvajJa hai aura dayAlu hai / mere kalyANa ke liye unheM jo TIka lagatA hai ve kara hI rahI hai / phira unakI vyavasthA meM maiM kyoM gar3abar3a karUM? yaha chichorApana to mujhase nahIM ho sakegA / " upAsaka dazAMga sUtra meM bhI kAmadeva zrAvaka kA varNana AyA hai / usakI zraddhA kitanI pragAr3ha thI ? devatA ne use apane dharma se vicalita karane ke lie kyA nahIM kiyA? nAnA prakAra kI bhayaMkara dhamakiyA~ dI aura unheM kArya rUpa meM pariNata bhI kiyA, kintu kAmadeva apane satpatha yA dharma patha se raMcamAtra bhI cyuta nahIM huaa| agara usake hRdaya meM dRr3ha zraddhA kA vAsa na hotA to vaha apane mArga se vicalita ho jAtA / zraddhA ne hI usake citta meM ajaya zakti aura sAhasa kA AvirbhAva kiyaa| kisI ne satya kahA hai 350 zraddhayA sAdhyate dharmo, yadbhinArtharAzibhiH / akiJcanA hi munayaH, zraddhAvantA divaMgatAH // mahAna puruSa apanI aTala zraddhA ke bala para hI dharma kI ArAdhanA karate haiM / zraddhA ke alAvA saMsAra kI anya amUlya vastu yA apAra dhanarAzi bhI dharma - sAdhanA meM sahAyaka nahIM bntii| agara aisA hotA to bar3e-bar3e rAjA aura cakravartI hI apane vaibhava kA tyAga kyoM karate ? dhana ke dvArA dharma kA kraya-vikraya nahIM ho sakatA / munijanoM ke pAsa kauna sA dhana hotA hai ? ve to eka pAI bhI apane pAsa nahIM rakhate / apanI samasta bhautika sampadA kA tyAga karake hI muni banate haiM tathA akiMcanatA ko apanAte haiM / kevala apanI zraddhA ke dvArA hI Atma-sAdhanA karake svarga aura mokSa kI prApti karate haiM / For Private Personal Use Only tattvadarzana Page #660 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para garUdeva Davilaya paM. nAnayajI mahArAja jana HzatAhida smRtigraMtha para Aja kahAM hai aisI pragADha zraddhA? Aja to eka-eka pAI ke lie loga dharma ko beca dene ke lie taiyAra ho jAte haiN| paise-paise ke lie bhagavAna kI aura dharma kI kasama khA jAte haiN| para anta meM unake hAtha kyA AtA hai ? kucha bhI nahIM, kevala pazcAttApa karate hue yahI kahanA par3atA hai - na khudA hI milA, na visAle -manama, na idhara ke rahe na udhara ke rahe // vartamAna bhraSTAcAra kA kAraNa yahI hai ki Aja ke manuSya meM zraddhA kA sarvathA abhAva hai| use yaha vizvAsa nahIM hai ki hamArA pUrvajanma thA aura agalA janma bhI hogaa| pahale hamane jaise karma kiye the, unake anusAra yaha janma milA hai aura aba jaise kareMge, vaisA agale janma meM prApta hogaa| use yaha vizvAsa nahIM hai ki AtmA ajara, amara aura akSaya hai| zraddhAhIna puruSa yahI samajhate haiM ki jo kucha bhI hai, yahI jIvana hai aura isameM jitanA sAMsArika sukha prApta kara liyA jAya karanA caahiye| yaha mAnava viSaya-bhogoM kI ora adhikAdhika unmakha hotA hai, kintu unase use tapti kabhI nahIM mila pAtI, kyoMki tRSNA yA lAlasA eka aisI kabhI na bujhane vAlI Aga hai, jo sadA jalatI rahatI hai aura jaba taka jalatI hai jIva ko zAMti prApta nahIM hotii| eka urda ke kavi ne kahA bhI hai jindagI ko jaljatoM meM, jisa kadara Age bddh'e| dilakazI ke sAtha rAstA pura khatara hotA gayA / jyoM-jyoM manuSya bhogoM kI ora pravRtta hotA gayA, usakA rAstA aura bhI khataranAka banatA calA gyaa| arthAt viSaya-bhogoM se usane jitanA sukha pAne kA prayatna kiyA, utanI hI usakI vyAkulatA adhikAdhika sukha pAne ke lie bar3hatI gaI / isalie mahApuruSa kahate haiM ki sacce sukha kI prApti kA upAya bhogatRSNA kA nirodha karanA hai| jo bhavya prANI isa vAta ko samajha lete haiM ve tanika sA nimitta milate hI samasta bhautika sukhoM ko Thokara mAra dete haiM kintu yaha saccI Atma-zraddhA ke binA sambhava nahIM hai / saccI Atma-zraddhA hI AtmotthAna kA mUla kAraNa hai| zraddhA ke abhAva meM koI bhI mAnava isa bhava-sAgara se pAra utarane meM samartha nahIM ho sktaa| pratyeka vyakti kI AtmA meM dRr3ha vizvAsa honA cAhie ki deva, gurU aura dharma meM saccI zraddhA rakhane se kyA nahIM ho sakatA ? pUjyapAda amiRSi jI ma. kahate haiM - tAre gautamAdi kuvacana ke kahanahAre ___gauzAlaka jaise avinIta ko udhAre haiN| caMDakoSa ahi veha samyaka nihAla kiyo, satI caMdanA ke sarve saMkaTa vidAre haiN| mahA aparAdhI ke na Ane aparAdha ura, zAsana ke svAmI aise dIna rakhavAre hai| kahe amIrikha mana rAkhare bharosA dRr3ha, aise aise tAre phira tohi kyoM na tAre haiM / jaba kaTuvacana bolane vAle gautama ko, avinIta gozAlaka ko tathA mahAviSavara caMDakauzika ko samyakatvaratna pradAna kara nihAla kara diyA tathA caMdanA jaisI mahAsatiyoM ke samasta saMkaToM ko dUra kiyA, to phira aparAdhiyoM ke aparAdhoM para dhyAna na dene vAle vIra prabhu tujhe kyoM nahIM tAreMge? arthAt avazya taareNge| kahane kA abhiprAya yahI hai ki pratyeka mumukSu ke hRdaya meM yaha samyak zraddhA honI cAhiye ki usakA bhI uddhAra ho sakatA hai| jIvana meM zraddhA kA sthAna 351 Page #661 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 462 5. nAnacaMdajI mahArAja jasazatAbdi zraddhA kI zakti bar3I jabardasta hotI hai| Apa dAna deMge, zIla pAleMge tathA tapa bhI kareMge, kintu hRdaya meM zraddhA nahIM hogI to ye sava kArya UparI aura dikhAve ke bana jaayeNge| kahA hai - 'zuddha zraddhA binA sarva kriyA karI, chAra para lipaNu teha jANo re / muslima majhahaba meM bhI kahA hai - namAja tuma hama sabhI jo par3hate, mAre pharka hai itanA jo dhrte| koI diloM se koI dikhAne ke liye| jisa prakAra hamAre yahA~ sAmAyika-pratikramaNa hai, vaiSNava samAja meM saMdhyAvaMdana Adi hai isI prakAra muslima samAja meM namAja hai| zraddhA saba jagaha eka sI hai| sabhI bhagavAna kI ora lau lagAte haiN| pharka kevala bhASA meM haiM, bhAva meM nhiiN| namAja par3hane vAle kahate haiM - "ai khudA ! maiM gunahagAra hUM. mere gunAha mApha kro|" saMdhyA karane vAle bhAvanA bhAte haiM"mere jIvana-vyavahAra meM jo bhI hiMsA huI hai, mere dvArA kisI prANI kA dila dukhAyA gayA hai to bhagavan mujhe kSamA karo!" "hama loga pratikramaNa meM micchAmi-dukkaDaM" lete haiM, vaha bhI arAdhoM ko mAphI mAMganA hI hai| basa nAma saba alaga rakhate haiN| koI prArthanA kahatA hai, koI saMdhyA aura koI namAja, para prayatna to pApoM se chUTane ke lie hI hai| sacce hRdaya se aura antaHkaraNa kI sampUrNa zraddhA se prArthanA karanevAlA vyakti dikhAvA nahIM krtaa| vaha apane iSTa ke lie udyata rahatA hai phira cAhe vaha hindU ho, IsAI ho, vaiSNava ho yA musalamAna ho| sacce zraddhAlu bhakta aise hI hote haiN| ve prArthanA meM antara nahIM mAnate, cAhe vaha kisI bhI bhASA meM kyoM na hove / ve bhagavAna meM antara nahIM mAnate cAhe unakA nAma kucha bhI ho| pUjya AnandaghanajI ma. kahate hai - rAma kaho rahamAna kaho kou, kAnha kaho mahAdeva rii| pArasanAtha kaho kou brahmA, sakala brahma svayameva rii| nijapada rame rAma to kahiye, rahama kare rahimAna rii| karSe karama kAnha so kahiye, mahAdeva nirvANa rii| parase rUpa pArasa so kahiye, brahma cinhe so brahma rii| iha vidhi sAdho Apa Anandaghana, cetanamaya niSkarma rii| kitanA sundara padya hai| apane iSTa ko cAhe rAma kaho, rahIma kaho, mahAdeva, pArzvanAtha yA brahmA kaho, koI antara nahIM hai / Atma-svarUpa meM ramaNa kare, vaha rAma hai, rahama arthAt prANiyoM para dayA kare, vaha rahamAna hai, karmoM ko kATane kA prayatna kare vaha kRSNa hai, saMsAra mukta hokara nirvANa prApta kare vaha mahAdeva, Atma-rUpa ko sparza kare vaha pArzvanAtha aura AtmA kI pahacAna kare vaha brahma haiM / arthAt yaha AtmA hI bhagavat-svarUpa evaM caitanyamaya hai, phira cAhe vaha kisI bhI nAmadhArI deha meM kyoM na rahe aura use kisI bhI nAma se kyoM na pukArA jAya / vastutaH Atmatattva meM yaha aTUTa AsthA hI yathArtha zraddhA yA samyak darzana kA mUla AdhAra hai| isake nimna SaT sthAna mAne gaye haiN| 1-AtmA hai, 2-AtmA nitya hai, 3- AtmA karmoM kA kartA hai, 4- AtmA ke karmoM kA pratiphala avazya milatA hai, 5- karmoM se mukti sambhava hai, aura 6 - mukti kA upAya saddharma kA pAlana hai| AvazyakatA kevala yahI hai ki Iza-cintana, bhajana, prArthanA, pUjA, sevA, paropakAra, dAna, zIla-pAlana tathA tapAdi kriyAeM, Atma- zraddhA ke sAtha kI jaay| mahArAja kyA kaheMge? samAja ke vyakti kyA kaheMge? isaliye nhiiN| samAja kI daSTi meM dharmAtmA dikhAI dene kI bhAvanA se jo kiyA jAegA vaha dikhAvA hogA, usakA koI mUlya nahIM hogA, kintu tattvadarzana Page #662 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavidhaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha apanI AtmA ko vizuddha vanAne ke lie doSoM se bacate hue jo vyakti zraddhA-pUrvaka thoDA bhI kucha karegA usase bhI vaha adhika lAbha uThA skegaa| vastutaH samyak darzana yA zuddha zraddhA kA jIvana meM mahattvapUrNa sthAna hai| jisa prakAra sUrya kA udaya saSTi ko nayA rUpa, nayA jIvana pradAna karatA hai, rajanI kA nibir3a andhakAra sahastrarazmi ke udita hote hI asIma Aloka ke rUpa meM palaTa jAtA hai aura carAcara jagata meM eka nUtana sphUrti utpanna ho jAtI hai, usI prakAra samyagdarzana kA unmeSa hone para AtmA kI bhI aisI hI sthiti hotI hai / jaba taka samyagdarzana udaya nahIM hotA, AtmA jar3atA-grasta aura prANavihIna sA banA rahatA hai| magara samyagdarzana kA udaya hote hI AtmA meM ekadama navIna Aloka utpanna hotA hai aura vaha Aloka usameM eka aisA spandana paidA karatA hai, jo pahale kabhI anubhava meM nahIM AyA hotaa| samyagdarzana kI apUrva jyoti AtmA ke vicAroM para to gaharA prabhAva DAlatI hI hai, vyavahAra meM bhI AmUla-cUla parivartana utpanna kara detI hai| vicAra aura AcAra meM gaharA sambandha hai| AcAra vicAra kA kriyAtmaka mUrta rUpa hai aura vicAra vyakti kI dRSTi para nirbhara hai| ataeva jaba hamArI dRSTi meM mahatvapUrNa parivartana hotA hai to AcAra evaM vicAra para usakA asara na ho yaha asambhava hai / yadyapi yaha Avazyaka nahIM ki samyagdarzana ke utpanna hote hI manuSya mahAvrata athavA aNuvrata aMgIkAra kara sarvavratI yA dezavratI vana jAya, tathApi yaha nizcita hai ki usakI jIvana praNAlI meM usake vyavahAra meM mahAna antara A jAtA hai| samyagdarzana yA zuddha zraddhA kA mukhya kArya yaha hai ki vaha vyakti kI jIvana dRSTi ko badala dete haiN| use bhogonmukha se Atmonmukha banA dete haiM / yahI zraddhA jIvana meM mukhya kArya hai, jisa se vyakti Asakti, mamatva aura rAga ke ghere se upara uThakara paramatattva kA sAkSAtkAra kara letA hai| Atmika utkrAnti ke sopAna -pra. vaktA zrI saubhAgyamalajI mahArAja : ananta atIta kAla meM jaba mAnava ne vicAra ke kSetra meM praveza kiyA, usake sAmane yaha barAvara prazna eka gUr3ha pahelI ke rUpa meM upasthita huaa| prakRti kI adbhuta lIlAeM -himAcchAdita uttuMga zikhareM, uphanate hue nadI-nAle, sAgara kI athAha jalarAzi, vizAla marUsthala, ghane vana- AkAza meM jagamagAne vAlI asaMkhya tAraka mAli bijalI kI cakAcauMdha Adi ko dekhakara vicArazIla mAnava ko sahaja jijJAsA utpanna huI ki yaha kyA haiM ? kyoM haiM ? kaba se haiM ? isakA koI kArya-kAraNa hai yA nahIM? Adi agaNita prazna mAnava ke mastiSka meM uThane lge| jijJAsA kA yaha pravAha Age bar3hatA claa| vicAroM kA vega nirantara calatA rhaa| usake cintana kA kSetra vyApaka hotA gyaa| usake sAmane prazna khar3A huA ki kyA yaha vizva itanA hI hai, jitanA dikhAI par3atA hai yA isa dRzyamAna jagat se / sattA hai? yaha sthUla jagat hI saba kucha hai yA koI sUkSma tattva bhI vidyamAna hai ? isI saMdarbha meM socate hue use apane sambandha meM prazna huA ki "maiM kyA hU~ ? kyA maiM jar3a bhUtoM kA piNDa hUM yA usase pRthak cetana tattva kI virATa sattA hU~? ina praznoM ne mAnava kI cintana-dhArA ko avirata gati pradAna kii| nirantara kAla se ina mahattvapUrNa praznoM para vicAra hotA calA AyA hai| mahAmanISI cintakoM aura vicArakoM ne ina praznoM ko vibhinna dRSTikoNoM se uttarita karane ke prayAsa kiye haiN| ina praznoM aura uttaroM kA adhyayana hI vicAraNIya hai| Atmika utkrAnti ke sopAna 353 Page #663 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kaviva' paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha ina praznoM ke utara duniyA ke vicArakoM aura cintakoM ne bhinna bhinna rUpa se diye haiM / bhinna bhinna dRSTikoNoM ko lekara bhinna bhinna vicAra prakaTa kiye gaye haiM / ye vibhinna vicArasaraNiyAM saMkhyAtIta haiM tadapi vargIkaraNa ke siddhAnta se hama inheM do bhAgoM meM vibhakta kara sakate haiM / nAstika vicAradhArA eka bhAga meM ve vicAraka Ate haiM jo yaha mAnate haiM ki yaha jagat itanA hI hai jitanA dRSTigocara hotA hai / isake atirikta aura kucha nahIM hai| na AtmA hai, na paramAtmA hai, na svarga hai, na naraka hai / zarIra hI mUla tattva hai, koI AtmA nAmaka tattva nahIM hai / paMca bhUtoM se zarIra banatA hai aura bhUtoM meM hI vilIna ho jAtA hai| caitanya bhI zarIra kA dharma hai / zarIra ke sAtha caitanya kA bhI anta ho jAtA hai / koI AtmA nAma kA tattva nahIM hai / na paramAtmA hai aura na bhavAntara hI hai / yaha nAstika, bhautika, jaDavAdI vicAradhArA hai / Astika vicAradhArA isake viparIta, dUsare bhAga meM ve mahAmanotrI vicAraka Ate haiM jo sUkSmadarzI hai| unakI painI dRSTi isa sthUla jagat se pare eka virATa vizva kA darzana karatI hai| ve mAnate haiM ki jo kucha isa dRSTi se dikhAI par3atA hai vaha to vindumAtra hai usa virATa sindhu kA, jo dikhAI nahI detA / isa dRzyamAna bhautika jagata se pare eka AdhyAtmika virATa sRSTi hai / hamArI indriyoM kI grahaNa zakti atyanta parimita aura sImita hai| unake dvArA sthUla bAtoM kA hI jJAna ho sakatA hai / sUkSma viSayoM meM indriyoM kI gati nahIM hotI / etAvatA yaha nahIM kahA jA sakatA ki sUkSmatva hai hI nahIM ? vAstavikatA to yaha hai ki ve sUkSma tatva hI maulika aura buniyAdI tattva haiM, jo isa bAhya sthUla jagata kI apekSA cetanatatva kI AdhyAtmika duniyA ananta guNa virATa aura vyApaka hai| isa sthUla jagat kA kendravindu zarIra hai, jaba ki sUkSma Abhyantara jagat kA kendrabindu saccidAnaMdamaya AtmA hai| AtmA aura paramAtmA ke sanAtana satya ko svIkAra karane vAlI vicAradhArA ko Astika mArga kahA jAtA hai / Astika vicAradhArA kA prAdhAnya bhAratavarSa meM sanAtanakAla se Astika vicAra dhArA kA hI prAdhAnya rahA hai / bhautika jar3avAdI nAstika vicAradhArA ko isa deza meM koI sammAna prApta nahIM huaa| yahAM sadA se hI Astika vicAra dhArA ko mahatva aura gaurava pradAna kiyA gayA hai| jaina, bauddha, naiyAyika, vaizeSika, mImAMsaka aura sAMkhya ye chahoM darzana Astika vicAra dhArA ke poSaka rahe haiM / inhoMne apanI paiMnI yuktiyoM se nAstika vicAra dhArA kA khanDana karake Astika vicAra dhArA kA maNDana kiyA hai / ina dArzanikoM ne apane prabala puruSArtha se bhautika jar3avAdI vicAradhArA ko tiraskRta kara AdhyAtmika jagat ke mahattva ko pratiSThApita kiyaa| bhArata kI saMskRti meM AdhyAtmika mUlyoM kI sthApanA kA zreya ina sUkSmadarzI mahAmanISiyoM ko hai, jinhoMne AtmA aura paramAtmA ke viSaya meM gahana cintana kiyA hai / jaina darzana meM AtmA kA sUkSma nirUpaNa yadyapi sabhI Astika darzanoM ne AtmA aura paramAtmA ke viSaya meM apane apane mantavya prakaTa kiye haiM aura tatsambandhI zAstroM, granthoM aura pustakoM kI racanA ke mAdhyama se unheM pracArita kiyA hai, tadapi AtmA ke saMbaMdha meM jitanA sUkSma aura talasparzI vivecana jainadarzana ne kiyA hai vaisA anyatra nahIM dekhA jAtA / AtmA kA maulika svarUpa, karma ke sambandha se usameM AI huI vikRtiyAM, karmoM kA vistRta nirUpaNa, karmabandha ke kAraNa, karmavandha se chUTane ke upAya, karmoM se mukti aura AtmA' kA apane zuddha maulika svarUpa ko prApta karanA Adi sabhI bAtoM kA sAMgopAMga nirUpaNa jainAgamoM aura jainagranthoM meM vizad rUpase kiyA gayA hai| adhikAMza jaina sAhitya AtmA aura karma nirUpaNa se bharA huA hai| paramapavitra dvAdazAMgI ke prathama aMga AcArAMga kA prAraMbha hI AtmA ke nirUpaNa ko lekara hI huA hai jaisA ki suyaM me Au / teNa bhagavayA evamakkhAyaM ihamegesi No saNNA bhavai taMjahA puratthimAo vA disAo Agao ahamaMsi, dAhiNAo vA dizAo Agao - 354 tattvadarzana Page #664 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'pUtha gurudeva kavivaTa pa. nAnarTejI mahArAja jamazatAhika ahamaMsi, paccatthimAo vA dizAo Agao ahamaMsi, utarAo vA dizAo Agao ahamaMsi, uDaDhAo vA dizAo Agao ahamaMsi, aho dizAo vA Agao ahamaMsi, aNNayarIo vA dizAo, aNudisAo vA Agao ahamaMsi / evamegesi No NAyaM bhavai, asthi me AyA uvavavAie, Natthi me AyA uvAie ke ahamaMsi ? ke vA io cao ihaM peccA bhavissAmi / AcArAMga pra. zru. pra. adhyayana prathamasUtra: zrI sudharmA svAmI apane priya ziSya jambU se kahate haiM ki he AyuSmAna jmbuu| maiMne sunA haiM una bhagavAn mahAvIra ne isa prakAra pratipAdana kiyA hai ki isa saMsAra meM kaI jIvoM ko yaha jJAna nahIM hotA ki- maiM pUrva dizA se AyA hU~ yA dakSiNa dizA se AyA huuN| pazcima dizA se AyA hU~ yA uttara dizA se AyA huuN| mai urdhvadizA se AyA hU~ yA adhodizA se AyA huuN| kisI eka dizA yA vidizA se AyA huuN| kaI jIvoM ko yaha bhI jJAta nahIM hotA ki merI AtmA janmAntara meM saMcaraNa karane vAlI hai yA nahIM? maiM pUrva janma meM kauna thA? yahAM se marakara dUsare janma me kyA hoUMgA?' ukta Agamika uddharaNa se yaha siddha hotA hai ki jainadarzana Atmatattva kI AdhAra zilA para pratiSThita hai| . ___'je egaM jANai se savvaM jANai' jo eka AtmA ko jAna letA hai vaha saba kucha jAna letA hai| yaha kaha kara jaina darzana ne AtmA ke sarvAMga mahattva ko svIkAra kiyA hai| 'appA so paramappA' AtmA hI paramAtmA hai| AtmA meM paramAtmA kA nivAsa hai| AtmA se paramAtmA bananA hI AtmA kI maMjila hai| AtmA kisa prakAra aura kisa krama se AdhyAtmika vikAsa karatA hai tathA vikAsa ke daurAna vaha kina kina avasthAoM kA anubhava karatA hai, yaha jAnane kI sahaja jijJAsA adhyAtmapremiyoM ko hotI hai| isa jijJAsA ko zAstrakAroM ne 'guNasthAna' ke mAdhyama se zAnta karane kA mahAn upakAra kiyA hai| guNasthAna kA svarUpa __AtmavikAsa kI kramika avasthAoM ko jaina paribhASA meM guNasthAna kahA jAtA hai| muktirUpI mahala ke liye ye sopAna rUpa haiN| AtmA kI avikasita avasthA se pUrNa vikasita avasthA kI maMjila para pahuMcane hetu ye antarvartI vizrAma sthala : par3Ava : hai| ye Atmika vyaktiyoM ke AvirbhAva kI taratamabhAoMpanna avasthAeM haiN| jaina dRSTi ke anusAra AtmA kA maulika svarUpa zuddha cetanAmaya hai / anantajJAna, ananta darzana, ananta sukha aura ananta zakti rUpa-anantacatuSTaya usakA sahaja svarUpa hai| jisa prakAra sUrya svabhAvataH tejomaya prakAza-piNDa hai usI taraha AtmA svabhAvataH jJAna aura sukha kA ananta evaM akSaya nidhAna hai| ghane bAdaloM ke kAraNa jisa prakAra sUrya kA prakAza AvRta aura Acchanna ho jAtA hai to usakA vAstavika svarUpa dRSTigocara nahIM hotaa| isI prakAra jaba AtmA karmo ke AvaraNa se AvRtta ho jAtA hai to usakA sahI svarUpa dRSTigocara nahIM hotA / bAdaloM ke AvaraNoM ke kramazaH haTane para sUrya prakAza kA AvirbhAva hotA hai aura sarvathA AvaraNoM ke haTane para sUrya kA vAstavika svarUpa prakaTa ho jAtA hai| isI taraha jyoM jyoM karmo ke AvaraNa zithila hote jAte haiM tyoM tyoM AtmA kA svarUpa prakaTa hone lagatA hai| sarvathA AvaraNoM ke vilaya hone para AtmA zuddha, buddha aura mukta ho jAtA hai aura apane maulika svarUpa ko prApta kara letA hai| jaba AtmA para AvaraNoM kI sabanatA parAkASThA para hotI hai taba AtmA prAthamika avasthA meM- avikasita rUpa meM par3A rahatA hai aura jaba AvaraNa sarvathA haTa jAte haiM to AtmA pUrNa zuddha svarUpa meM avasthita ho jAtA hai| jyoM jyoM AvaraNoM kI tIvratA kama hotI jAtI hai tyoM tyoM AtmA prAthamika avasthA ko chor3akara kramavAra Age kI aura bar3hatA hai, vaha apanI maMjila para Age se Age bar3hatA calA jAtA hai / avikasita avasthA se vikAsa kI ora agrasara hotA huA AtmA prathama aura Atmika utkrAnti ke sopAna 355 Page #665 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kaviya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha carama binduo ke bIca asaMkhya UMcI nIcI avasthAoM kA anubhava karatA hai / ina asaMkhyAta bhUmikAoM kA jaina zAstroM ne caudaha guNasthAnoM ke rUpa meM nirUpaNa kiyA hai / pradhAna AvaraNa:- mohaH AtmA kA sabase prabala zatru moha hai / Atmika zaktiyoM ko AvRta karane vAlA pradhAna AvaraNa moha hI hai | jaba taka moha balavAna aura tIvra rahatA hai taba taka anya AvaraNa bhI balavAna aura tIvra bane rahate haiN| moha ke nirbala hote hI anya AvaraNoM kI vahI dazA ho jAtI hai jo senApati ke bhAga jAne para senA kI hotI / isaliye AtmA ke vikAsa meM mukhya bAdhaka moha kI prabalatA hai / isI taraha AtmA ke vikAsa meM gurUpa sahAyaka moha kI kSINatA hotI hai| isI kAraNa moha kI utkaTatA, mandatA tathA abhAva ko lekara hI guNasthAnoM kA vicAra kiyA gayA hai / - moha kI doharI zaktiH - moha apanI dudhArI talavAra se AtmA para dutaraphA AkramaNa karatA hai / moha meM doharI zakti hotI hai / pahalI zakti se vaha AtmA kI yathArtha darzana kI zakti ko kuMThita kara detA hai / jisa prakAra madirApAna vyakti ko bebhAna kara detA hai, madirA ke prabhAva se vyakti apane viveka ko gavA~ baiThatA hai / usI prakAra moha kI madirA AtmA kI vivekazakti ko naSTa kara detI hai / mohagrasta AtmA apane svarUpa ko bhUla kara para-rUpa ko apanA mAnane laga jAtA hai / apane ananta vaibhava ko bisarAkara vaha tuccha pudgaloM kI ora lalacAtA hai / vaha apane ghara ko chor3akara bAhara bhaTakane lagatA hai / vaha antardaSTi se haTa kara bahirdRSTi vAlA bana jAtA hai / yaha dRSTi viparyAsa 'darzana moha' kahalAtA hai| yaha darzanamoha AtmA ko svarUpa - pararUpa kA nirNaya kiMvA jaDa cetana kA bheda karane nahIM detA / moha kI dUsarI zakti AtmA ko viveka ho jAne para bhI tadanusAra pravRtti karane se rokatI haiM / use cAritramoha kahA jAtA hai / dRSTi meM yathArthatA yA samyakatva A jAne para bhI yaha cAritramoha para pariNati se haTakara svarUpa meM ramaNa karane nahIM detA hai| isa prakAra moha kI yaha duharI zakti AtmA ko apane svarUpa se bhraSTa kara detI hai / moha kI ina do zaktiyoM meM se pahalI zakti vizeSa prabala hotI / pahalI zakti ke prabala rahate hue dUsarI zakti kabhI nirbala nahIM hotI / pahalI zakti ke nirbala par3ate hI dUsarI zakti bhI nirbala hone lagatI hai / kahane kA tAtparya yaha hai ki eka bAra AtmA ko svarUpa darzana ho jAya to phira use svarUpa lAbha karane kA mArga prApta ho hI jAtA hai / 356 - guNasthAnoM kA krama :- prathama mithyAtva guNasthAna : moha - madirA ke pragATha naze se prabhAvita AtmA kI sarvathA adhaH patita avasthA prathama guNasthAna hai| isameM moha kI donoM zaktiyoM ke prabala hone ke kAraNa AtmA kI vAstavika sthiti sarvathA girI huI hotI hai / isa bhUmikA ke samaya bhautika utkarSa kitanA hI kyoM na ho jAya para AtmA kI pravRtti tAtvika lakSya se sarvathA zUnya hotI hai / usake bAre prayAsa viparIta dizA meM hote hai / jaise digbhrAnta vyakti pUrva ko pazcima mAnakara gati karatA hai to vaha iSTa maMjila para nahIM pahuMca sakatA, usakA sArA zrama vyartha hotA hai / isI taraha mithyAdRSTi vAlA AtmA pararUpa ko svarUpa samajhakara use hI prApta karane ko lAlAyita rahatA hai / vaha rAgadveSa ke prabala AdhAtoM se abhibhUta hotA hai / isa sthiti ko jaina zAstra meM mithyAtva guNasthAna kahA jAtA hai| mithyAtva kA yaha AvaraNa bhI eka sarIkhA nahIM hotA / taratama bhAva se kaI koTiyAM hotI hai / kisI AtmA para moha kA prabhAva gADhatama, kisI para gADhatara aura kisI para usase bhI kama hotA hai / granthi bheda: - vikAsa karanA AtmA kA svabhAva hai / ataH antato gatvA jAnate yA anajAnate aisI sthiti AtI hai jaba moha kA prabhAva kama hone lagatA hai aura AtmA vikAsa kI aura agrasara ho jAtA hai| jisa prakAra pahADI nadI kA patthara vibhinna AghAtoM se TakarA - TakarA kara golamola bana jAtA hai isI taraha AtmA bhI vibhinna zArIrika-mAnasika duHkhoM ko sahatA sahatA aisI sthiti meM A jAtA hai jaba usake Upara lage hue karmoM ke AvaraNa meM tanika zithilatA A jAtI hai, aura isake For Private Personal Use Only tattvadarzana Page #666 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'paMca dave pheviya , jJAnayajI mahArAja jamazatAlida prabhAva se usameM anubhava aura vIryollAsa kI mAtrA bar3atI hai, usake pariNAmoM meM zuddhi Ane lagatI hai| ise jaina siddhAnta meM kAla - labdhi kahate haiN| isake bAda Age bar3hatA huA AtmA apane puruSArtha ko prakaTa karatA huA itanI zuddhi prApta karatA hai jisakI badaulata baha rAga-dveSa kI tIvratama darbhara nanyiko tor3ane yogya bana jAtA hai| moha - karma kI 70 koTA koTi sAgaropama 9 koTA koTi sAgaropama se kucha adhika kI sthiti ko naSTa kara DAlatA hai| isa ajJAnapUrvaka dukha saMvedanAjanita ati alpa Atma-zuddhi ko yathApravRttikaraNa kahA jAtA hai| loka prakAza meM kahA hai yathA mitho gharSaNAt grAvANo'dinado gata H / syazcitrAkRtayo jJAnazanyA api svbhaavtH|| tathA yathApravRttAtsyurapyanAbhoga lakSaNAt / laghusthiti karmANo antavo etrAntAre ca -loka prakAza sarga 3 isake bAda jaba kucha aura bhI adhika Atmazuddhi tathA vIryollAsa kI mAtrA bar3hatI hai taba AtmA usa rAga dveSa kI granthi ko apane prabala purUSArtha dvArA bheda DAlatA hai / isa granthi bheda kI prakriyA ko apUrva karaNa kahA jAtA hai| "tIvradhAra para zukatyA pUrvAravyakaraNena hi AviSkRtya paraM vIrya granthi bhindanti kecana / / __ - loka prakAza sarga 3 granthi bheda kA kArya vaDA hI Ter3hA hai| moha rAjA kA pradhAna durga rAga-dveSa kI granthi para avalambita hai| jisa prakAra darga Dhaha par3ane para rAjA ko zakti kamajora ho jAtI hai isI taraha rAgadveSa kI tIvratama granthi ke chinnabhinna hone para moha kI zakti kSINa ho jAtI hai| granthibheda hone se darzanamoha-zithila par3a jAtA hai aura darzana moha ke zithila par3ate hI cAritrama kI zithilatA kA mArga bhI khula jAtA hai| granthibheda ko prakriyA meM saphala hone vAle AtmA kA abhyudaya nizcita ho jAtA hai| isa kriyA meM jo uttIrNa ho jAtA hai usakA saMsAra - sAgara se beDA pAra hI samajhanA caahie| granthibheda ke avasara para AtmA aura moha kA prabala saMvarSa hotA hai| eka tarapha AtmA ke zatru aura moha ke pradhAna yoddhA, rAga dveSa apane pUrNa bala kA prayoga karate haiM aura dUsarI tarapha vikAsonmukha AtmA bhI unake prabhAva ko kama karane ke lie apanI zakti kA prayoga karatA hai| isa saMgharSa meM kabhI eka zakti jayalAbha karatI hai to kabhI duusrii| aneka AtmA aise hote haiM jo granthi bheda ke liye kiye gaye isa saMgharSa meM rAgadveSa ke tIvra prahAroM se hAra khAkara pIche bhAga jAte haiN| kaI AtmA aise hote haiM jo na to hAra khAkara pIche bhAgate haiM aura na jayalAbha hI karate haiM, maidAna meM jame rahate haiN| koI AtmA aise hote haiM jo rAgadveSa ko apane prabala paurUSa se parAsta kara vijayalAbha kara lete haiM / jIvana ke hara kSetra meM saphalatA pAne ke lie ina tIna prakAra kI sthitiyoM kA anubhava hotA rahatA hai| pratyeka kArya meM vighna Ate haiM aura unase saMgharSa karanA hI par3atA hai| isa saMgharSa meM katipaya vyakti hAra khA jAte haiM to ve lakSya ko prApta nahIM karate aura jo saMgharSa meM puruSArtha dikhAkara viSayI banate haiM ve apane iSTa ko prApta kara hI lete hai| jo na hAra khAte haiM aura na pravala puruSArtha hI prakaTa karate haiM aise vyakti bIca meM jhUlA karate hai / ve koI ullekhanIya utkarSa nahIM kara skte| zAstra meM isa bAta ko spaSTa karane ke lie eka udAharaNa diyA gayA hai| tIna pravAsI kahIM jA rahe the / mArga meM cora mile| coroM ko dekhate hI eka to bhAga gyaa| dUsarA Dara kara to nahIM bhAgA parantu coroM se pakar3A gyaa| tIsarA vyakti apane bala pauruSa se coroM ko harAkara Age bar3ha hI gyaa| isa dRSTAnta se mAnasika vikAroM ke sAtha hone vAle AdhyAtmika yuddha meM prApta hone vAle jaya-parAjaya ko samajhA jA sakatA hai| jo AtmA isa saMgharSa meM prabala puruSArtha prakaTa kara rAgadveSa kI granthi ko bhedane meM saphala ho jAtA hai use vaha adbhuta Ananda AtA hai jo pUrva meM kabhI prApta nahIM huaa| isa apUrva sthiti ko apUrvakaraNa kahA jAtA hai| Atmika utkrAnti ke sopAna 357. Page #667 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'pajyagadeva kavivaya paM. nAnaadrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMthara isake bAda Atmazuddhi aura vIryollAsa kI mAtrA adhika bar3hatI hai taba AtmA dazanamoha para avazya vijaya lAbha karatA hai| isa vijayakAraka Atmazuddhi ko anivRttikaraNa kahA jAtA hai| kyoMki isa zuddhi ko prApta karane para AtmA darzana moha ko harAye binA nahIM rhtaa| vaha darzanamoha ko harAkara usa para vijaya prApta kara letA hai| yaha vijaya prApta hote hI AtmA mithyAtva ke prathama guNasthAna se nikala kara samyaktva prApta kara letA hai| yaha sthiti prApta hote hI AtmA ke prayAsoM kI dizA badala jAtI hai| AtmA apane svarUpa kA yathArtha darzana kara letA hai| bahidRSTi haTa kara antardRSTi jAgRta ho jAtI hai| yaha antarAtmabhAva Atma-mandira kA garbhadvAra hai jisameM praviSTa hokara paramAtmabhAva rUpa deva kA darzana kiyA jAtA hai| isa bhUmikA meM Ate hI AtmA AdhyAtmika zAnti kA anubhava karatA hai| yaha vikAsakramako caturtha bhUmikA arthAt caturtha guNasthAna kahA jAtA hai| 2 sAsvAdana guNasthAna saMsAravartI AtmA kI sthiti kabhI eka sI nahIM rhtii| usake adhyavasAya vadalate rahate haiN| kabhI AtmA utkrAnti ke patha para agrasara hotA hai to kabhI usa patha se bhraSTa hokara vaha apakrAnti karatA huA nIce lur3haka par3atA hai| samya katva ke rAjamArga se cyuta hokara jaba koI AtmA mithyAdRSTi vAlI prathama bhUmikA kI ora jhUkatA hai tava bIca meM patanonmukhI AtmA kI jo kucha avasthA hotI hai vahI sAsvAdana gaNasthAna nAmaka dUsarA gaNasthAna hai| jisa prakAra khIra khAkara koI vyakti vamana kara detA hai taba usake mukha meM eka prakAra kA vilakSaNa svAda hotA hai| na vaha madhura hotA haiM na aaml| isI taraha dUsare guNasthAna ke samaya AtmA na to tattvajJAna kI nizcita bhUmikA para hotA hai aura na tattvajJAna kI zubha sthiti para hii| athavA sir3hiyoM se khisakatA huA vyakti jaba taka jamIna para nahIM A jAtA taba taka bIca meM jo avasthA hotI hai vaisI hI avasthA isameM hotI hai| samyaktva se giratA huA vyakti jabataka mithyAtva meM nahIM A jAtA, usa bIca kI sthiti meM jo adhyavasAya hote haiM yA jo Atmika sthiti hotI hai vahI sAsvAdana guNasthAna samajhanA caahie| 3 mizra guNasthAna jaba AtmA na to samyagdRSTi hotA hai aura na mithyAdaSTi kintu mizra sthiti vAlA hotA hai taba vaha mizraguNasthAna vAlA kahA jAtA hai| esA AtmA tatva ko na to ekAnta atattva samajhatA hai aura na tattva atattva kA viveka hI kara pAtA hai| kAMca aura ratna kA bheda-jJAna karane meM asamartha hone se vaha donoM ko samAna samajhatA hai| isa guNasthAnameM donoM prakAra ke AtmA Ate haiN| utkrAnti karane bAlA AtmA prathama guNasthAna se nikala kara isameM A tA hai| apakrAnti karane vAlA AtmA cauthe Adi guNasthAnoM se girakara bhI isa guNasthAna meM AtA hai| donoM prakAra ke AtmAoM kA Azraya tIsarA guNasthAna hai| 4 avirata samyagdRSTi guNasthAna prathama guNasthAna ke varNana meM kahA jA cukA hai ki jaba AtmA darzanamoha ko jItane meM saphala ho jAtA hai to vaha mithyAdRSTi miTakara samyagdRSTi bana jAtA hai| usakI dRSTi badala jAtI hai| pahale vaha bhautika padArthoM aura aindriyaka viSayoM ke prati tIvra AsaktibhAva rakhatA thA parantu aba vaha unake prati udAsIna rahatA hai| vaha samajha letA hai ki ye padArtha nAzavAn hai aura asAra hai / inase mujhe sukha-zAnti milane vAlI nahIM hai| vAstavika Ananda kA nidhAna to AtmA hI hai| isI se A nandakI prApti hogii| isa taraha vaha bahirdaSTi se antardaSTi vAlA bana jAtA hai| yaha avirati samyagdRSTi guNasthAna hai, AtmavikAsa kI caturtha bhUmikA hai| yaha yathArtha dRSTi tIna prakAra kI hotI hai| aupazamika, kSAyika. kSAyopazamika / darzanamoha kI mithyAtva, samyagmithyAtva aura samyakatva, ina tIna prakRtiyoM tathA cAritramoha kI anantAnuvandhI krodha, mAna, mAyA aura lobha ina cAra prakRtiyoM-kula sAta prakRtiyoM ke upazama se AtmA aupazAmika samyagdarzana prApta karatA hai| sarva prathama yahI aupazAmika tattvadarzana Page #668 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavi paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha samyagdarzana prApta hotA hai| kintu isakA kAla antarmuhUrta hI hai / ataH yaha kAla pUrNa hote hI AtmA punaH samyaktva se gira jAtA hai kintu punaH apane puruSArtha dvArA ukta sAtoM prakRtiyoM kA kSayopazama karake kSayopazamika samyagdRSTi banatA / jo AtmA ina sAta prakRtiyoM kA kSaya karake kSAyika samyagdRSTi banatA hai vaha adhika se adhika tIna bhava taka saMsAra meM rahatA hai| cauthe bhava meM vaha niyamataH mukti prApta kara letA hai / caturtha guNasthAnavartI jIva kI bAharI kriyAoM meM aura mithyAtvakI bAharI kriyAoM meM koI khAsa antara dikhAI nahIM detA parantu antaraMga kI pariNati meM AkAza-pAtAla jitanA antara ho jAtA hai / mithyAdRSTi kI pariNati sadA malina aura ArtaraudradhyAna pracura hotI hai jaba ki samyagdRSTi kI pariNati zuddha, prazasta aura dharmadhyAnamaya jAtI hai / yadyapi cAritramoha ke tIvra udaya se cauthe guNasthAna vAlA jIva - vrata - zIla-saMyama aMgIkAra nahIM kara sakatA hai tathApi viSaya - sevana ke prati usakI Asakti ekadama ghaTa jAtI hai / vaha anAsaktabhAva meM - nirlipta hokara saMsAravyavahAra calAtA hai / 5. dezaviti guNasthAna cauthe guNasthAna meM darzanamoha kI zakti ko zithila karake svarUpa darzana kara lene ke pazcAt AtmA cAritramoha ko zithila karane kA prayAsa karatA hai / isa prayatna meM vaha AMzika virati aMgIkAra karatA haiN| vrata-zIla-saMyama, tyAga-pratyAkhyAna Adi ko aMza rUpa meM apanAtA hai / aMzata: svarUpa sthiratA yA paraparaNati -tyAga hone se caturtha bhUmikA kI apekSA isameM adhika zAnti lAbha hotA hai / yaha dezavirati nAmaka paMcama guNasthAna hai / 6 sarva virati guNasthAna paMcama guNasthAna meM apanAye gaye AMzika vrata - pratyAkhyAnoM se hone vAlI zAnti kA anubhava karatA huA AtmA socatA hai ki jaba AMzika virati se aisI zAnti milatI hai to sarva virati se kitanI adhika zAnti mila sakegI ? yaha vicAra use sarva-virati kI preraNA detA hai aura AtmA saba prakAra ke AraMbha samAraMbha ko tyAga kara kuTumba parivAra kI mamatA ko chor3akara sarva virati saMyama ko aMgIkAra karatA hai / isa avasthA meM paudgalika bhAvoM para mUrchA nahIM rahatI aura svarUpa kI abhivyakti karane meM hI AtmA kI sArI zakti laga jAtI hai / yadyapi AtmA saMyama kI sAdhanA meM saMlagna ho jAtA hai tadapi pramAda kA sadbhAva isameM banA rahatA hai / ataeva isa guNasthAna ko pramatta saMyaMta guNasthAna bhI kahate haiM / -7 apramatta saMyata guNasthAna sarvaviratijanita zAnti ke sAtha apramAdajanita viziSTa zAnti kA anubhava karane kI icchA se vikAsagAmI AtmA pramAda kA tyAga karatA hai aura apramatta bhAva se svarUpa kI abhivyakti ke anukUla manana- cintana ke sivAya anya saba vyApAroM kA tyAga kara detA hai, yaha 'apramatta saMyata' nAmaka sAtavA~ guNasthAna hai / 1. isa bhUmikA para pramAda aura apramAda ke bIca khIMcAtAnI calA karatI hai| kabhI AtmA pramAda para hAvI hokara apramattabhAva meM ramaNa karane lagatA hai aura kabhI pramAda hAvI hokara AtmA ko tandrA meM DAla detA hai / ataH kabhI pramAda kI tandrAmaya aura kabhI apramAda kI jAgRti kI sthiti banatI hai / chaTThe aura sAtaveM guNasthAna ke bIca AtmA bAra bAra AtA jAtA rahatA hai / 8 apUrvakaraNa guNasthAna apramatta AtmA zeSa rahe hue moha ko naSTa karane ke liye vizeSa prayAsa karatA hai / moha ke sAtha yuddha karane ke lie AtmA yahAM vizeSa rUpa se taiyAra hotA hai / taba usake pariNAma pratyeka kSaNa meM apUrva * apUrva hI hote haiM / pratyeka samaya meM usake pariNAmoM kI vizuddhi ananta gunI hotI jAtI hai / aise vizuddha pariNAma use pUrva meM nahIM prApta hue the ata: unheM apUrva kahate haiM / isa guNasthAna kA kArya mohakarma ke upazama yA kSapaNa kI bhUmikA taiyAra karanA hai / isa guNasthAna se Age bar3hane vAle AtmA do zreNiyoM meM vibhakta ho jAte haiN| ko kramaza: dabAtA huA Age bar3hatA hai aura anta meM use sarvathA upazAnta kara detA hai / Atmika utkrAnti ke sopAna koI vikAsagAmI to moha ke saMskAroM viziSTa zuddhi vAlA koI AtmA aisA 359 Page #669 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva viva` paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha hotA hai jo moha ke saMskAroM ko kramazaH jar3amUla se ukhAr3atA huA Age bar3hatA hai aura anta meM use sarvathA nirmUla kara detA hai / prathama zreNI ko 'upazama zreNI' aura dvitIya ko kSapaka zreNI kahate haiM / 9 anivRtti bAdara guNasthAna : AThaveM guNasthAna meM apUrva - apUrva vizuddhi prApta karake viziSTa Atmazakti kA saMcaya karake yaha AtmA nauveM guNasthAna meM praveza karatA hai| isa bhUmikA meM pratyeka samayavartI jIvoM ke pariNAma yadyapi uttarotara apUrva aura anantaguNI vizuddhi vAle hote haiM kintu eka samayavartI jIvoM ke pariNAma sadRza hI hote haiM / isa guNasthAna meM hone vAle pariNAmoM ko vizuddhi ke kAraNa Ayukarma ko chor3akara zeSa sAta karmoM ko sthitivAta, rasavAta, guNasaMkramaNa, guNazreNI aura asaMkhyaguNa nirjarA hotI hai / abhI taka jo karoDoM sAgaropama kI sthiti vAle karma baMdhate cale A rahe the unakA sthitibandha uttarotara kama hotA jAtA haiM I yahA~ taka ki isake antima samaya meM karmoM ko jo javamyasthiti batalAI hai tatpramANa sthiti ke karmoM kA baMdha hone lagatA hai / upazama zreNI vAlA jIva isa guNasthAna meM mohakarma kI eka sUkSma lobha prakRti ko chor3akara zeSa satre prakRtiyoM kA upazama kara detA hai aura kSapaka zreNI vAlA jIva unhIM kA kSaya karake daza guNasthAna meM praveza karatA hai| yahA~ yaha jJAtavya hai ki kSapakazreNI vAlA mohakarma kI prakRtiyoM ke sAtha anya karmoM kI aneka prakRtiyoM kA kSaya karatA hai / 10 sUkSma samparAya guNasthAna isa guNasthAna meM pariNAmoM kI prakRSTa vizuddhi ke kAraNa mohakarma kI zeSa rahI huI sUkSma lobha prakRti kI bhI samaya kSINa zakti hotI jAtI hai / upazama zreNI vAlA jIva to isake antima samaya meM isakA upazamana karake gyArahaveM guNasthAna meM calA jAtA hai / kSapaka zreNI vAlA jIva isa prakRti kA kSaya karake vArahaveM guNasthAna meM pahuMcatA hai| jisa prakAra dhule hue suMbI raMga ke vastra meM lAlimA kI sUkSma lobha nAmaka prakRti atyanta sUkSma rUpa meM raha jAtI hai ataeva isa guNasthAna ko sUkSma samparAya guNasthAna kahate haiM / 11 upazAnta moha vItarAga chadamastha guNasthAna dazaveM guNasthAna ke antima samaya meM sUkSmalobha kA upazama hote hI samasta kaSAyoM kA upazamana ho jAtA hai aura jIva upazAnta kaSAyI hokara gyArahaveM guNasthAna meM AtA hai| jisa prakAra gande jala meM phiTakarI Adi DAlane se usakA baila bIce baiTha jAtA hai aura nirmala jala Upara raha jAtA hai / isI prakAra upazama zreNI meM mohanIya karma eka antarmuhurta ke lie upazAnta kara diyA jAtA hai jisake kAraNa jovana ke pariNAmoM meM ekadama vItarAgatA, nirmalatA A jAtI hai ataeva use upazAnta moha yA vItarAga saMjJA prApta ho jAtI hai / kintu jJAnAvaraNIya karma ke vidyamAna hone se vaha chadmastha hI kahalAtA hai / mohakarma kA upazama aMtarmuhUrta ke lie hI hotA hai ataeva isa kAla kI samApti para isa AtmA kA patana hotA haiM aura vaha nIce ke guNasthAnoM meM calA jAtA hai| jisa prakAra jala ke tala meM rahA huA maila kSobha pAte hI Upara uTha kara jala ko malina kara detA hai usI prakAra pahale dabAyA huA moha punaH sakriya hokara AtmA ko nIce paTaka detA haiM / gyArahaveM guNasthAna meM jAne bAlA AtmA eka bAra avazya giratA hai| giratA huA vaha prathama guNasthAna taka bhI A sakatA hai parantu usako yaha adhaHpatana kI sthiti kAyama nahIM rhtii| baha kabhI na kabhI dUnI zakti juTA kara moha kA sAmanA karatA hai aura kSapaka zreNI karake moha kA kSaya kara DAlatA hai | 12 kSINa moha vItarAga chadmastha guNasthAna kSapaka zreNI vAlA jIva dasaveM guNasthAna ke anta meM sUkSma lobha kA kSaya karake ekadama bArahaveM guNasthAna meM pahuMcatA hai / isake antima samaya meM zukla dhyAna kA dUsarA bheda prakaTa hotA hai| isake dvArA AtmA jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa aura antarAya ina tIna ghAtikarmoM kA kSaya kara DAlatA hai / moha kA kSaya to pahale hI ho cukA hotA hai| isa prakAra cAroM ghAtikarmo kA kSaya hote hI AtmA kaivalyadazA ko prApta karake terahaveM guNasthAna meM praveza karatA hai / 360 For Private Personal Use Only tattvadarzana Page #670 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaryAM paM. nAnacandrejI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha 13 sayogi kevalI guNasthAna : bArahaveM guNasthAna ke anta meM saba ghanavAti karmoM kA eka sAtha kSaya hote hI jIva vizva ke samasta carAcara tattvoM ko hastAmalakavat spaSTa dekhane jAnane lagatA hai / vaha sarvajJa - sarvadarzI bana jAtA hai| vaha paramAtmabhAva kA pUrNa AdhyAtmika svarAjya pAkara saccidAnanda svarUpa ko vyakta kara letA hai / jaise pUrNimA kI rAtri meM AkAza meM candra kI sampUrNa kalAeM prakAzamAna hotI hai vaise hI isa avasthA meM AtmA kI cetanA Adi sabhI mukhya zaktiyAM pUrNa vikasita ho jAtI hai / 14 ayogi kevalI guNasthAna : teharave guNasthAna meM cAra aghAti karma dagdha rajju ke samAna zeSa raha jAte haiM / inako bhI isa guNasthAna meM naSTa kara diyA jAtA / zukla dhyAna kA tIsarA bheda sUkSmakriyA apratipAti yahAM prakaTa hotA hai aura usake dvArA mAnasika, vAcika aura kAyika vyApAroM kA sarvathA nirodha ho jAtA hai| yoga nirodha ke kAraNa AtmA ayogI ho jAtA hai / samucchinna kriyA apratipAti zukladhyAna dvArA sumerU kI taraha niSkaMpa sthiti ko prApta karake AtmA zAzvata mukti ko prApta kara letA hai / vaha sarvathA zuddha, buddha aura mukta hokara lokottara sthAna - siddhAlaya ko prApta kara letA hai / yahI sampUrNatA hai, kRtakRtyatA hai aura sarvottama siddhi hai / upasaMhAra Upara jina caudaha guNasthAnoM kA nirUpaNa kiyA gayA hai unakA tathA unake antargata saMkhyAtIta avasthAoM kA bahuta hI saMkSepa meM vargIkaraNa karate hue zAstrakaroM ne AtmA kI tIna avasthAeM batalAI hai - 1 bahirAtma avasthA 2 antarAtma avasthA aura 3 paramAtma avasthA / prathama avasthA meM AtmA kA jJAna-prakAza atyanta Acchanna rahatA hai jisake kAraNa vaha podgalika viSayoM ko hI sarvasva samajhatA rahatA hai| unhIM ko pAne ke lie prayatnazIla rahatA hai| prathama, dvitIya aura tRtIya guNasthAna bahirAtma dazA kA citraNa hai / dUsarI avasthA meM AtmA kI dRSTi badala jAtI / vaha paudgalika vilAsoM se haTakara zuddha svarUpa kI ora laga jAtI hai| cauthe se lekara bArahaveM guNasthAna taka antarAtma avasthA kA digdarzana hai / tIsarI avasthA meM AtmA kA vAstavika svarUpa prakaTa ho jAtA hai| usake AvaraNa chinnabhinna ho jAte haiN| terahavAM aura caudahavAM guNasthAna paramAtma avasthA kA varNana hai / isa prakAra bahirAtmA se paramAtmA banane ke liye samasta bhavya AtmAoM ko prayatnazIla honA cAhie / AtmavikAsa ke ina sopAnoM para uttarottara ArohaNa karate hue hama saba mukti-saudha me pahuMca kara anantasukha kA anubhava kareM yahI kAmanA aura bhAvanA hai| : siddhA siddhi me disantu : Atmika utkrAnti ke sopAna For Private Personal Use Only 361 www.jaihelibrary.org Page #671 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha 'padravya meM pudgala dravya' __mahAsatIjI zrI dharmazIlAjI M. A. sAhityaratna ph. D. jaina darzanameM Sadravya, sAta tattva aura nava padArtha mAne gaye haiN| jIva, pudgala, dharma, adharma, AkAza, kAla ye Sadravya haiM aura jIva, ajIva, Astrava, baMdha, saMvara, nirjarA tathA mokSa yaha sAta tatva haiN| ina sAta tattvoMmeM puNya aura pApa kA samAveza karanese navapadArtha bana jAte haiN| inhIM nA kA aMtarabhAva jaina darzana ke SadravyameM kiyA jA sakatA hai| pRthvI, apa, teja, vAyu ina cAra dravyoM kA samAveza pudgala dravyoMmeM hotA hai| Sadravya, sAta tattva aura navapadArthameM mukhya do tattva haiN| jIva aura ajiiv| inhIM ke viyoga aura saMyogase saba tattvoM kI racanA hotI hai| jIva kA pratipakSI ajIva hai / jIva cetanavAna, jJAna-darzana yukta hai to ajova acetana hai / jIva aura ajIva ke bhaneka bheda-prabheda hai| paraMtu hameM sirpha ajIva ke prakAroM meM se pudgala-prakAra para vicAra karanA hai| ajIva ke pAMca prakAra haiN| (1) pudgala (Matter of energy), (2) dharma (Medium of motion for soul and matter), (3) adharma (Medium of rest), (4) AkAza (Space) aura (5) kAla (Time) / ___ ina pAMcoM ko rupI aura arupIke aMtargata samAviSTa kiyA jAtA hai| pudgala rupI haiM aura dharma, adharma AkAza aura kAla arupI haiN| rupI ko mUrta aura arupI ko amUrta kahate haiN| chaH dravya meM sabase adhika mahatvapUrNa dravya padgala aura jIva haiN| aba pudgala para hI kucha vicAra kreNge| pudgala zabda jaina darzana kA pAribhASika zabda hai| vijJAna jise (Matter) kahatA haiM, nyAya vaizeSika jise bhautikatatva kahate haiM, use hI jaina darzana ne pudgala kahA hai / jo varNa, gaMdha, rasa aura sparza se yukta hai vaha pudgala hai| pudgala kI vyAkhyA umAsvAtine tattvArtha-sUtra meM a. 5 sU. 23 meM isI prakAra kI hai| _ 'sparzarasagaMdhavarNavantaH pudgalA:' kuMdakuMdAcAryane bhI pravacana sAra a. 2. gA. 40 meM bhI yahI bAta kahI hai| "varNarasagaMdhasparzA vidyante pudgalasya sUkSmatvAt / pRthivIparyantasya ca zabdaH sa pudgalacitraH / / 40 // " bauddha sAhitya meM 'pUdagala' zabda 'AlayavijJAna' 'cetanAsaMtati' ke artha meM prayukta haA hai| pudagala paramANu anaMta hai| pudgala dravya kA zuddha svarupa paramANu hai| jisakA vibhAjana nahIM hotA use paramANu kahate haiM / paramANu zAzvata hai, nitya hai, dhruva hai| jaina paribhASA anusAra acchedya, abhedya, agrAhaya, adAhya aura avibhAgI pudgala ko paramANu kahate haiN| tatvAryAdhigama sUtrameM umAsvAtine pudgala ke 2 prakAra kahe haiM / ___"aNava: skandhAzca" a. 5, sU. 25 pudgala aNu (Atomic) aura skaMgha (Compound) rupa se do prakAra haiN| aNu atyaMta sUkSma hone se unakA upayoga nahIM kiyA jA sktaa| jo pudgala dravya kAraNarupa hai, kAryarupa nahIM vaha aMtya dravya hai| vahI paramANu hai / usakA dUsarA vibhAga nahIM hotA hai| usakA Adi, madhya aura aMta nahI hotA hai| aise avibhAgI pudgala paramANu ko 'aNu kahate haiN| pudgala dravya kA dUsarA prakAra skaMdha hai| do aNuoM se skaMdha banatA hai| do-tona saMkhyAtA asaMkhyAtA aura anaMta mANake piMDa ko ( samaha ko) bhI skaMdha kahate haiN| dvayaNaka Adi skandhoM kA vizleSaNa (Analysis) karane para aNu Adi utpanna hote haiN| aNu Adike samUha (Synthesis) se dvayaNuka Adi hote haiM / kabhI-kabhI skandha kI utpatti vizleSaNa aura saMghAta donoM ke prayogase hotI hai| 362 tattvadarzana Page #672 -------------------------------------------------------------------------- ________________ }pUjya gurUdeva kavilaya paM. nAnAsajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha aNu aura skaMdha ye donoM hI pudgaloMkI vizeSa avasthAoMke nAma haiN| dvayaNukAdi skaMdhoMkA vizleSaNa karanepara aMta meM pudgaloM kI aNu avasthAmeM pahu~cate haiN| aNuoMko milAne para pudgaloMkI skandha avasthAmeM pahu~cate haiM / . pudgala vaha hai jisameM pUraNa aura galana ye donoM saMbhava haiN| isIlie eka dUsare snigdha, rukSa, guNayukta skandhase milatA hai vaha pUraNa haiN| eka skandha se kucha snigdha, rukSa, guNoMse yukta paramANu vicchinna hote haiM vaha galana hai / "pUrayanti galantItI pudgalAH" pUraNa aura galanakriyA jisameM hai vaha pudgala haiM / (mAdhavAcArya-sarva darzana saMgraha) pudgala meM sparza, rasa, gaMdha aura varNa ye cAroM hI guNa eka sAtha rahate haiN| ina cAroMmeM se kisImeM eka, kisImeM do, kisImeM tIna aisA nahIM ho sktaa| yaha bAta satya hai ki, kisI meM eka guNa kI pramukhatA hotI hai jisase vaha indriyagocara ho jAtA hai aura dUsare guNa gauNa hote haiM jisase indricagocara nahIM ho paate| indriyagocara nahIM hone se hama kisI guNakA abhAva nahIM mAna skte| Ajake vaijJAnika hAyaDrojana aura nAyaTrojana ko varNa, gaMdha aura rasahIna mAnate haiN| yaha kathana gauNatA ko lekara hai| dUsarI dRSTi se ina guNoM ko siddha kara sakate haiM / jaise 'amoniyA' ekAMza hAyaDrojana aura tIna aMza nAyaTrojana rahatA hai| amoniyAmeM gaMdha aura rasa ye do guNa haiN| ina dono guNoM kI navIna utpatti nahIM mAnate kyoMki yaha siddha hai ki asat kI kabhI bhI utpatti nahIM ho sakatI aura sat kabhI bhI nAza nahIM ho sakatA isalie jo guNa aNu meM hotA hai vahI skandha meM AtA hai| hAyaDrojana aura nAyaTrojanake aMza se amoniyA nirmita huA hai / isalie rasa aura gaMdha jo amoniyAke guNa haiM be guNa usa aMzameM avazya hI hone caahie| jo gupta guNa the ve prakaTa hue haiN| pudgalameM cAro guMNa rahate haiN| cAhe ve prakaTa ho yA aprakaTa ho / pudgala tinhoM kAlomeM rahatA hai isalie sat hai| utpAda, vyaya, dhrauvya yukta hai| jaina dRSTise kitanehI pudgala skandha saMkhyAta pradezoMke, kitanehI asaMkhyAta pradezoMke aura kitane hI anaMta pradezoMke hote haiN| sabase bar3A skandha anaMta pradezI hotA hai aura sabase laghu skandha dvipradezI hotA hai| anaMta pradezI skandha eka AkAza pradezameM bhI samA sakatA hai| aura vahI skandha saMpUrNa loka meM bhI vyApta ho sakatA hai| pudgala paramANu loka meM sabhI jagaha hai| (uttarAdhyayana a. 36-gA. 11) kAgaja ke Dhera ko Aga lagane para kAgaja naSTa ho jAte haiM aura rAkha utpanna hotI hai / parantu isa utpatti aura vinAzameM athavA kAgajako paryAyoM ke nAza aura rAkha kI paryAyoM kI utpattimeM paramANu apane rupameM vidyamAna haiM / paryAyeM badala gaI, nAma aura rupa-raMga badala gayA parantu paramANu meM antara nahIM aayaa| isalie pudgala dravya paramANu ke zuddha rupa meM sadA sarvadA banA rahatA hai| paramANu zabda rahita hai| zabda kI utpatti do pudgala skandhoM ke saMgharSa se hotI hai| paramANu skandha se rahita hai| isalie vaha zabda se bhI rahita hai / vaha eka hai to bhI mUrta haiM kyoM ki usameM varNa, gaMdha, rasa sparza haiN| ye cAroM guNa usake eka pradezameM rahate haiM / isalie paramANu mUrta hai, sAkAra hai| pudgala skandhoM kA nirmANa paramANuoMke samUha se hotA hai| yadi paramANu mUrta nahIM hogA to usase bane hue pudgala skandha bhI mUrta nahIM ho sakate kyoMki amUrta dravya mUrtadravya nahIM banA sakatA aura mUrta amUrta ke rupameM pariNamana nahIM ho sakatA kyoMki eka dravya apane svabhAva ko choDakara parabhAvarupa dUsare dravyameM pariNata nahIM ho sktaa| __ dravyasaMgrahameM AcArya nemocaMdrane likhA hai ki "pudgala eka avibhAga paricchedya paramANu AkAzake eka pradezako gheratA hai| usI pradezameM anaMtAnaMta pudgala paramANu bhI sthita ho sakate haiN|" paramANu ke bibhAga nahIM hote, hisse nahIM hote, paramANu paraspara jur3a sakate haiM aura pRthak bhI ho sakate haiN| kintu usakA aMtima aMza akhaMDa hai| paramANu zAzvat pariNAmI, nitya, skaMdhakartA aura bhetA bhI hai| paramANu kAraNa rupa hai, kAryarupa nahIM / vaha aMtima dravya haiM / paramANu pudgaLa kA eka vibhAga hai| kandhoM kI sthiti nyUna se nyUna eka samaya aura adhika se adhika asaMkhyAta kAla hai| (bhagavatI sU 5/7) "skandha aura paramANu saMtati kI dRSTi se anAdi anaMta hai aura sthitikI dRSTise sAdi-sAnta hai|" (uttarAdhyayana 36/13) adhika se adhika asaMkhyAta mAla taradhyana Sadnya meM pudagala dravya Jain Education Interational Page #673 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - 'paca gadeva phavivaya paM. nAnayatajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha jaina dArzanikoM ne prakRti aura UrjAko pudgala paryAya mAnA hai| vijJAna yahI mAnatA hai kI, chAyA, tama zabda Adi ya haiM / aMdhakAra aura prakAza kA lakSaNa abhAvAtmaka na mAnakara dRSTi deza, pratibaMdhakAraka aura virodhI mAnA hai| Adhunika vijJAna bhI prakAzake abhAva rupa ko aMdhakAra nahIM mAnatA / aMdhakAra pudgala kI paryAya hai| prakAza pudgala se pRthaka usakA astitva hai| chAyA pudgala kI hI eka paryAya hai| prakAza kA nimitta pAkara chAyA hotI hai| prakAza ko Atapa aura udyota ke rupameM do bhAgoMmeM vibhakta kiyA hai| sUryakA camacamAtA uSNa prakAza " AtA" hai| aura vaMdramA, juganU Adi kA zIta prakAza "udyota" hai| zabda bhI paudgalika hai| hama ko jitane bhI padArtha netroMse dikhate haiM, sparza hote haiM, cakhanemeM Ate haiM aura sunAI dete haiM, ve saba pudagala padArtha hai| zuddha pudgala paramANu to atisUkSma hone me indriyagocara hotA hI hai| paraMtu pudgala skandhoM meM bhI bahuta skandha aise sUkSma hote haiM jo netra aura iMndriyadvArA jAnane meM nahIM Ate aura bahutape skandha sthUla hote haiM jo ki iMdriyase jAne jAte haiN| una iMdriyagocara skandhomeM bhI do prakAra hai| 1) kucha skandha anna, phala Adi to aise haiM, jo jobha, netra, nAka, kAna aura sparza una pAMco iMdriyo dvArA chune, cakhane, suMdhaneM, sunane aura dikhane meM Ate haiN| 2) parantu vAyu Adi aise skandha hote haiM jo dikhAI nahIM dete parantu chunemeM Ate hai| zabdarupa pudgalaskandha aise hote haiM, jo sunane meM Ate haiM, jinakA sparza, rupa iMdriyo para AghAta hotA hai paraMtu A~khoM se dikhAI nahIM dete| prakAza aura aMdhakArarupa pudgalaskandha A~khoM se dikhAI dete haiM parantu nAka, kAna, jIbha ityAdi indriyadvArA nahIM jAne jaate| dhUpa aura cAMdatoSa pariNata hone vAle pudgala skandha, zIta, garbha rupase chUne meM tayA dekhane meM Ate haiM parantu unako pakaDakara va to sthAnAMtara kiyA jA sakatA hai aura na anya iMdriyoM unako jAna sakatI hai| isa taraha pudgala drabya aneka prakArakA hai| pudgala dravya ke vividha prakArake pariNamana vividha prakArake nimitta kArago dvArA huA karate haiN| oNksijana aura hAyaDrojana gaisoM ke mila jAnese pAnI bana jAtA hai| pAnI ko ati ThaMDI vAyukA yA amoniyA gesa kA nimitta mila jAnese barpha bana jAtA hai| agni kI tathA sUrya kiraNoMkI garmI ke nimittase pAnI bhApa bana jAtA hai| bhApase bAdala bana jAte hai / pArthiva lakaDI tathA sonA, cA~dI, loha Adi pArthiva dhAtue~ agnike nimittase jalakara rAkha ho jAtI hai| samasta dhAtue~ pighalakara anya AkAra prakAromeM parigata hotI haiN| isameM bhI agni nimita kAraNa hotI hai| isa taraha pudgala dravyake vividha prakArake pariNamana meM vividha prakArake nimitta kAraNa sahAyaka hote haiN| "kArya dvArA pudgala kA lakSaNa" zarIra, vANI, mana, niHzvAsa, ucchavAsa, sukha, dukha, jIvana, maraNa yaha pudgalake upahAra kArya haiN| umAsvAtine 'tattvArthAdhigama' sUtra meM yahI bAta kahI hai| 'zarIravAGmanaH prANApAnAH pudgalAnAm / / 19 / 'sukha duHkha jIvita maraNopagrahAzca / ' 20 / a. 5 sU. 19 / 20 A~khoM se jo jo dikhatA hai vaha saba pudgala dravya hai| pRthvI, pAnI, vAyu, agni, vanaspati ityAdi kA zarIra, bhogopabhogo ke saba sAdhana pudgala ke bane haiM / kahane kA matalaba iMdriya grAhya jitane bhI padArtha haiM ve saba varNa, gaMva, rasa, sparzayukta hone se mUrta haiM, rupI haiN| paugilaka hai| lokAkAzake jitane bhAga ko eka paramANu avagAhita karatA hai utane bhAga ko 'pradeza' kahA jAtA hai| kintu pudgala kI svAbhAvika avagAhana-paMkoca-zakti ke kAraNa lokAkAza ke eka pradeza meM 'anta-pradezoM' (ananta paramANuoMse banA huA) skandha Thahara sakatA hai| samagra lokAkAzameM (jo ki asaMkhyAta pradezAtmaka hai) anaMtAnaMta pradezo skandha vidyamAna haiN| isa prakAra dravya saMkhyA kI dRSTise pudgala dravya anaMta haiM, kSetra kI dRSTise svataMtra paramANu eka pradezakA avagAhana karatA hai aura svataMtra skandha eka se lekara asaMkhyAta pradezoMkA avagAhana karatA hai tathA samagra pudgala dravya samasta loka meM vyApta hai| kAla kI dRSTise anAdi anaMta hai / svarupa kI dRSTise varNa-sparza Adi guNoMse yukta mUrta hai| pudgala ke bIsa guNa hai| sparza-zIta, uSNa, rukSa, snigdha, laghu, guru, mRdu aura karkaza / 364 tattvadarzana Page #674 -------------------------------------------------------------------------- ________________ VPh pa. nAnajI mahArAja janmazatAdi 2 rasa--Amla, madhura, kaTu, kaSAya aura tikta / gandha-sugandha aura durgandha / varNa-kRSNa, nIla, rakta, pIta aura zveta / jaina sAhityameM pudgala aura paramANuke svarUpa aura kArya kA skSma se sUkSma vivecana hai| jaina darzana ke paramANu siddhAMtakI sacAI se prabhAvita hokara Dr. G. S. Mallinathan likhate hai ki "A student of science if reads the Jain treatment ot matter will be surprised to find many corresponding ideas. arthAta eka vijJAna kA vidyArthI jaba jaina darzanakA paramANu siddhAMta paDhatA hai to vijJAna aura jaina darzanameM Azcaryajanaka kSamatA pAtA hai| paNDita mAdhavAcArya kA kathana hai ki Adhunika vijJAna ke sarvaprathama janmadAtA bhagavAna mahAvora the| paramANu pudgala varNa, gaMdha, rasa, sparza sahita hone se rupI hai| paraMtu dRSTigocara nahIM hote| aise anaMta paramANu pudagala ekatrita hone se skaMdha banatA hai| vaha bhI koI koI dRSTigocara nahIM hote hai| jaise ki bhASA kA zabda, gaMdha ke pudgala, havA ke pudgala dRSTigocara nahIM hote| parantu Aja ke vijJAnane siddha kara diyA hai ki, ve pudagala dRSTigocara nahIM hote to bhI Telivhijana, reDio, vAyaralesa, Teliphona TeparekaoNrDa, TelipriMTa, phonogrApha ke rekArDa meM zabdoM ko pakaDakara saMgrahIta kiyA jAtA hai aura ve zabda sunAI bhI dete haiN| ve rupI hai isalie mazIna kI sahAyatA se pakaDe jAte haiN| yaha jaina darzanane aneka varSoM pahale siddha kara diyA hai / jaina darzana ke tattva ko vijJAna ke sAtha meM siddha kiyA jAtA hai| ataH jaina tattva vijJAna-siddha hai| jaina darzana kA trividha sAdhanA mArga -DaoN. sAgaramala jaina jaina darzana meM mokSa kI prApti ke liye vividha sAdhanA mArga batAyA gayA hai| tattvArtha sUtra meM samyak jJAna, samyak * darzana aura samyak cAritra ko mokSa mArga kahA gayA hai|' utarAdhyayana sUtra meM samyak jJAna, samyaka darzana, samyak cAritra aura samyaka tapa aise caturvidha mokSamArga kA bhI vidhAna hai, kintu jaina AcAryoM ne tapa kA antarbhAva cAritra meM karake isa vividha sAdhanA mArga ko hI mAnya kiyA hai| trividha sAdhanA mArga hI kyoM ? - sambhavataH yaha prazna ho sakatA hai ki trividha sAdhanA mArga kA hI vidhAna kyoM kiyA gayA hai ? vastutaH vividha sAdhanA mArga ke vidhAna meM jaina AcAryoM kI eka gahana manovaijJAnika sUjha rahI huI hai| manovaijJAnika dRSTi se mAnavIya cetanA ke tIna pahalu mAne gaye haiN| 1 jJAna 2 bhAva aura 3 sNklp| cetanA ke ina tInoM pakSoM ke vikAsa ke lie trividha sAdhanA mArga ke vidhAna kA prAvadhAna kiyA gayA hai| cetanA ke bhAvAtmaka pakSa ko sahI dizA meM niyojita karane ke liye samyak darzana, jJAnAtmaka pakSa ke sahI dizA meM niyojana ke lie jJAna aura saMkalSAtmaka pakSa ke sahI dizA meM niyojana ke liye samyak cAritra kA prAvadhAna kiyA gayA hai| * vikrama vizvavidyAlaya ke jaina darzana sambandhI semInAra meM paThita nibandha / jaina darzana kA trividha sAdhanA mArga 365 Page #675 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnAyabrejI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha anya darzanoM meM trividha sAdhanA mArga jaina darzana ke samAna hI bauddha darzana meM bhI vividha sAdhanA mArga kA vidhAna hai| bauddha darzana kA aSTAMga mArga bhI trividha sAdhanA mArga meM hI arntagata hai| bauddha darzana ke isa vividha sAdhanA mArga ke tIna aMga hai- 1 zIla 2 samAdhi aura 3 prjnyaa| vastutaH bauddha darzana kA yaha trividha sAdhanA mArga jaina darzana ke trividha sAdhanA mArga kA samAnAthaka hI haiN| tulanAsmaka dRSTi se zIla ko samyak caritra se samAdhi ko samyak darzana se aura prajJA ko samyaka jJAna se tulanIya mAnA jA sakatA hai| samyak darzana samAdhi se isalie tulanIya hai ki dono meM citta vikalpa nahIM hote haiN| gItA meM bhI jJAna karma aura bhakti ke rUpa meM trividha sAdhanA mArga kA ullekha haiN| hindU dharma ke jJAna yoga va karmayoga aura bhakti yoga bhI trividha sAdhanA mArga kA hI eka rUpa hai| hindU paramparA meM parama sattA ke tIna pakSa satya, sundara aura ziva mAne gaye haiN| ina tIno pakSoM kI upalabdhi ke lie hI unhoMne bhI trividha sAdhanA mAga kA vidhAna kiyA hai| satya kI upalabdhi ke lie jJAna, sundara kI upalabdhi ke lie bhAva yA zraddhA aura ziva kI upalabdhi ke liye sevA yA karma mAne gaye haiN| gItA meM prasaMgAntara se trividha sAdhanA mArga ke rUpa meM praNipAta, pariprazna aura sevA kA bhI ullekha hai 4 / inameM praNipAta zraddhA kA pariprazna jJAna kA aura sevA karma kA pratinidhitva karate haiN| upaniSadoM meM zravaNa manana aura nididhyAsana ke rUpa meM bhI vividha sAdhanA mArga kA prastutIkaraNa haA hai| yadi hama gaharAI se dekheM to inameM zravaNa zraddhA ke, manana jJAna ke aura nididhyAsana karma ke antarbhUta ho sakate haiN| pAzcAtya paramparA meM bhI tIna naitika Adeza upalabdha hote haiM 1 svayaM ko jAno (Know thyself) 2 svayaM ko svIkAra karo (Accept thyself) aura 3 svayaM hI bana jAvoM (Be thyself) pAzcAtya cintana ke yaha tIna naitika Adeza jJAna, darzana aura cAritra ke hI samakakSa ho haiM / AtmajJAna meM jJAna kA tatva, Atma svIkRti meM zraddhA kA tatva aura Atma nirmANa meM cAritra kA tattva upasthita hai| jaina darzana bauddha darzana gItA upaniSada pAzcAtya darzana samyak jJAna samyak darzana samyak caritra prajJA zraddhA zIla jJAna, pariprazna zraddhA, praNipAta karma, sevA manana zravaNa nididhyAsana Know thyself Accept thyself Be thyself trividha sAdhanA mArga aura mukti kucha bhAratIya vicArakoM ne isa trividha sAdhanA mArga ke kisI eka hI pakSa ko mokSa kI prApti kA sAdhana mAna liyA hai| AcArya zaMkara mAtra jJAna se aura rAmAnuja mAtra bhakti se mukti kI saMbhAvanA ko svIkAra karate haiN| lekina jaina dArzanika aise kisI ekAntavAditA meM nahIM girate haiN| unake anusAra to jJAna, karma aura bhakti kI samaveta sAdhanA hI mokSa kI prApti kA mArga hai| inameM se kisI eka ke abhAva meM mokSa kI prApti saMbhava nahIM hai| utarAdhyayana sUtra ke anusAra darzana ke binA jJAna nahIM hotA aura jJAna ke abhAva meM AvaraNa samyaka nahIM hotA hai aura samyak AcaraNa ke abhAva meM mukti bhI nahIM hotI hai| isa prakAra mukti kI prApti ke lie tInoM hI aMgoM kA honA Avazyaka hai / samyak darzana kA artha jaina AgamoM meM darzana zabda aneka arthoM meM prayukta huA hai aura isa ke artha ke saMbaMdha meM jaina paramparA meM kAphI vivAda rahA hai| darzana zabda ko jJAna se alaga karate hue vicArakoM ne darzana ko antarbodha yA prajJA aura jJAna ko bauddhika jJAna kahA hai| naitika jIvana kI dRSTi se darzana zabda kA dRSTikoNa paraka artha bhI liyA gayA hai / darzana zabda ke sthAna para dRSTi zabda kA prayoga, usake dRSTikoNa paraka artha kA dyotaka hai / jaina AgamoM meM darzana zabda kA eka artha tatva zraddhA bhI mAnA gayA hai / paravartI jaina tattvadarzana Page #676 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivarya paM. nAnayajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha sAhitya meM darzana zabda kI deva gurU aura dharma ke prati zraddhA yA bhakti ke artha meM bhI prayukta kiyA gayA hai / isa prakAra jaina paramparA meM samyakadarzana tattva-sAkSAtkAra, Atma-sAkSAtkAra, antarbodha, dRSTikoNa, zraddhA aura bhakti Adi aneka arthoM ko apane meM sameTe hue haiN| samyaka darzana zabda ke ina vibhinna arthoM para vicAra karane ke pahale hameM yaha dekhanA hogA ki inameM se kaunasA artha aitihAsika dRSTi se prathama thA aura kina kina aitihAsika paristhitiyoM ke kAraNa yahI zabda apane dUsare artha meM prayukta huA hai| prathamataH hama yaha dekhate haiM ki buddha aura mahAvIra ke yuga meM pratyeka dharma prarvataka apane siddhAnta ko samyaka dRSTi aura dUsare siddhAnta ko mithyAdRSTi kahatA thA, lekina yahAM para mithyAdRSTi zabda mithyA zraddhA ke artha meM nahIM baran galata dRSTikoNa ke artha meM hI prayukta huA hai| jIvana aura jagata ke saMbaMdha meM apane se bhinna dUsaroM ke dRSTikoNoM kI hI mithyAdarzana kahA jAtA thaa| pratyeka dharmapravartaka AtmA aura jagata ke svarUpa ke viSaya meM apane dRSTikoNa ko samyaka dRSTi aura apane virovo ke dRSTikoNa ko mithyAdRSTi kahatA thaa| samyak darzana zabda apane dRSTikoNa paraka artha ke bAda tattvArtha zraddhAna ke rUpa meM bhI abhirUDha huA / tattvArtha zraddhAna ke artha meM bhI samyaka darzana zabda apane mUla artha se adhika dUra nahIM huA thA, yadyapi usakI dizA badala cukI thii| usameM zraddhA kA tatva praviSTha ho gayA thaa| yadyapi yaha zraddhA tatva ke svarUpa kI mAnyatA ke sandarbha meM hI thii| vaiyaktika zraddhA kA vikAsa bAda kI bAta thii| yaha zraddhA bauddhika zraddhA thI lekina jaise bhAgavata sampradAya kA vikAsa huA usakA prabhAva zramaNa paramparAoM para bhI pddaa| tattvArtha zraddhA aba buddha aura jina para kendrita hone lgii| vaha jJAnAtmaka se bhAvAtmaka aura nirvayaktika se vaiyaktika bana gii| jisane jaina aura baudhdha paramparAoM meM bhakti ke tatva kA vapana kiyaa| yadyapi yaha saba kucha Agama evaM piTaka granthoM ke saMkalana evaM unake lipibadhdha hone taka ho cukA thaa| phira bhI hameM yaha dhyAna rakhanA cAhie ki samyak darzana kA dRSTikoNa paraka artha bhASAzAstrIya vizleSaNa kI dRSTi se usakA prayama evaM mUla artha hai| tattvazradhdA paraka artha eka paravartI artha hai / yadyapi ye paraspara viparIta nahIM hai| AdhyAtmika sAdhanA ke lie dRSTikoNa kI yathArthatA arthAt rAga dveSa se pUrNa vimukta daSTi kA honA Avazyaka hai kintu sAdhaka avasthA meM rAga dveSa se pUrNa vimukti saMbhava nahIM hai| ataH jaba taka vItarAga dRSTi yA yathArtha dRSTi upalabdha nahIM hotI taba taka vItarAga ke vacanoM para zrabdhA Avazyaka hai| samyaka darzana ko cAhe yathArtha dRSTi kahe yA tatvArtha zraddhAna usameM vAstavikatA kI dRSTi se adhika antara nahIM hotA hai| antara hotA hai unakI upalabdhi kI vidhi meN| eka vaijJAnika svataH prayoga ke AdhAra para kiso satya kA udghATana vastutatva ke yathArtha svarUpa ko jAnatA hai kintu dUsarA vyakti aise vaijJAnika ke kathanoM para vizvAsa karake bhI vastutatva ke yathArtha svarUpa ko jAnatA hai / yadyapi yahA~ donoM kA hI dRSTikoNa yathArtha hogA, phira bhI eka ne use svAnubhUti meM pAyA hai to dUsare ne use zraddhA ke mAdhyama se| eka ne tattvasAkSAtkAra kiyA hai to dUsare ne tttvshrddhaa| phira bhI hameM yaha mAna lenA cAhiye ki tattvazraddhA mAtra usa samaya taka ke liye eka anivArya viSaya hai, jaba taka ki tattva sAkSAtkAra nahI hotaa| paMDita sukhalAlajI ke zabdoM meM tattva zraddhA hI samyaka dRSTi ho to bhI vaha artha antima nahIM hai, antima artha tattvasAkSAtkAra yA svAnubhUti hI hai aura yahI samyak darzana kA vAstavika artha hai| samyak jJAna kA artha jJAna ko mukti kA sAdhana svIkAra kiyA gayA hai, lekina kaunasA jJAna mukti ke lie Avazyaka hai, yaha vicAraNIya hai| jaina darzana meM samyaka jJAna ke do rUpa pAye jAte haiN| sAmAnya dRSTi se samyak jJAna anekAnta yA vaicArika anAgraha hai aura isa rUpa meM vaha vicAra zuddhi kA mAdhyama hai| jaina darzana ke anusAra ekAnta mithyAtva hai kyoMki vaha satya ke ananta pakSoM kA apalApa karatA hai| ekAnta yA Agraha kI upasthiti meM vyakti satya ko samyaka prakAra se nahIM samajha sakatA hai| jaba taka Agraha buddhi hai taba taka vItarAgatA saMbhava hI nahIM hai aura jaba taka vItarAga dRSTi nahIM hai taba taka yathArtha jJAna bhI asaMbhava hai / jaina darzana ke anusAra satya ke ananta pahaluoM ko jAnane ke lie anekAnta dRSTi samyak jJAna hai| ekAnta dRSTi yA vaicArika Agraha apane meM nihita chadma rAga ke kAraNa satya ko raMgIna kara detA hai isa prakAra ekAnta yA Agraha satya ke sAkSAtkAra meM bAdhaka haiN| parama satya ko apane sampUrNa rUpa meM Agraha buddhi nahIM dekha sktii| jaba taka A~khoM para rAga-dveSa, Asakti yA Agraha kA raMgIna cazmA hai anAvRta jaina darzana kA trividha sAdhanA mArga 367 Page #677 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva Davighaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha satya kA sAkSAtkAra saMbhava nahIM hai| vaicArika Agraha na kevala vyakti ke AdhyAtmika vikAsa ko kuMThita karatA hai baran sAmAjika jIvana meM bhI vigraha aura vaimanasya ke bIja bo detA hai| samyak jJAna eka anAgrahI dRSTi hai| vaha usa bhrAnti kA bhI nirAkaraNa karatA haiM ki satya mere hI pAsa hai varan vaha hameM batAtA hai ki satya hamAre pAsa bhI ho sakatA hai aura dUsaroM ke pAsa bhii| satya na merA hai na parAyA, jo bhI use merA aura parAyA karake dekhatA hai vaha use ThIka hI prakAra se samajha hI nahIM sktaa| sUtrakRtAMga meM kahA gayA hai ki jo apane apane mata kI prazaMsA aura dUsare mata kI nindA karane meM apanA pAMDitya dikhAte haiM vaha ekAntavAdI saMsAra cakra meM bhaTakate phirate haiN| '2 ataH jaina sAdhanA kI dRSTi se vItarAgatA ko upalabdha karane ke lie vaicArika Agraha kA parityAga aura anAgrahI dRSTi kA nirmANa Avazyaka hai aura yahI samyaka jJAna bhI hai| eka anya dRSTi se samyak jJAna, Atma-anAtma kA viveka hai| yaha sahI ki hai Atma tatva ko jJAna kA viSaya nahIM banAyA jA sakatA hai, use jJAtA jJeya ke dvaita ke AdhAra para nahIM jAnA jA sakatA hai kyoMki vaha to svayaM jJAna svarUpa hai, jJAtA hai aura jJAtA jJeya nahIM bana sakatA hai lekina anAtma tattva to aisA hai jise hama jJAtA aura jJeya ke dvaita ke AdhAra para jAna sakate haiN| sAmAnya vyakti bhI apane sAdhAraNa jJAna ke dvArA itanA to jAna hI sakatA hai ki usake jJAna ke viSaya kyA haiM ? aura jo usake jJAna ke viSaya hai, ve usakA svasvarUpa nahIM hai, ve anAtma hai / samyaka jJAna Atma jJAna hai, kintu AtmA ko anAtma ke mAdhyama se hI pahacAnA jA sakatA hai| anAtma ke svarUpa ko jAnakara anAtma se AtmA kA bheda karanA yahI bhedavijJAna hai aura yahI jaina darzana meM samyak jJAna kA mUla artha hai| - isa prakAra jaina darzana meM samyak jJAna Atma anAtma kA viveka hI hai| AcArya amRtacandra sUri ke anusAra jo koI siddha hue haiM ve isa Atma anAtma ke viveka yA bheda vijJAna se hI siddha hue haiM aura jo bandhana meM hai, ve isake abhAva ke kAraNa hI hai13 / AcArya kundakunda ne samayasAra meM isa bheda vijJAna kA atyanta gahana vivecana kiyA hai| AcArya kundakunda kA yaha vivecana aneka bAra hameM bauddha tripiTakoM kI yAda dilA detA hai jisameM anAtma ke vivecana ko itanI hI adhika gambhIratA se kiyA gayA hai 14 / samyak caritra kA artha jaina paramparA meM samyaka caritra ke do rUpa mAne gaye haiM / 1 vyavahAra caritra aura 2 nizcaya caritra / AcaraNa kA vAhya pakSa yA AcaraNa ke vidhi vidhAna vyavahAra caritra kahe jAte haiN| jabaki AcaraNa kI antarAtmA nizcaya caritra kahI jAtI hai| jahAM taka naitikatA ke vaiyaktika dRSTikoNa kA prazna hai athavA vyakti ke AdhyAtmika vikAsa kA prazna hai, nizcayAtmaka caritra hI usakA mUlabhUta AdhAra hai| lekina jahAM taka sAmAjika jIvana kA prazna hai hI pramukha hai| nizcaya dRSTi se caritra - nizcaya dRSTi se caritra kA saccA artha samabhAva yA samatva kI upalabdhi hai 15 / mAnasika yA caittisika jIvana meM samatva kI upalabdhi yahI caritra kA pAramArthika yA naizcayika pakSa hai| vastutaH caritra kA yaha pakSa Atma ramaNa kI sthiti hai| naizcayika caritra kA prAdurbhAva kevala apramatta avasthA meM hI hotA hai / apramata cetanA kI avasthA meM hone vAle sabhI kArya zuddha hI mAne gae haiN| cetanA meM jaba rAga, dveSa, kaSAya aura vAsanAoM kI agni pUrI taraha zAMta ho jAtI hai tabhI sacce naitika evaM dhArmika jIvana kA udbhava hotA hai aura aisA hI sadAcAra mokSa kA kAraNa hotA hai| apramatta cetanA jo ki naizcayika cAritra kA AdhAra hai rAga, dveSa, kaSAya, viSaya vAsanA, Alasya aura nidrA se rahita avasthA hai| sAdhaka jaba jIvana kI pratyeka kriyA ke sampAdana meM Atma jAgrata hotA hai, usakA AcaraNa bAhya AvegoM aura vAsanAoM se cAlita nahIM hotA hai tabhI vaha sacce arthoM meM naizcayika cAritra kA pAlana kartA mAnA jAtA hai / yahI naizcayika cAritra mukti kA sopAna kahA gayA hai| vyavahAra cAritra - byavahAra caritra kA sambandha hamAre mana, vacana aura karma ko zuddhi tathA usa zuddhi ke kAraNa mUla niyamoM se hai| sAmAnyatayA vyavahAra caritra meM paMca mahAvrata, tIna gupti, paMca samiti Adi kA samAveza hai| tattvadarzana Page #678 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva vilaya paM. nAnajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha samyak darzana aura samyak jJAna kA pUrvApara saMbaMdha - jJAna aura darzana kI pUrvAparatA ko lekara jaina vicAraNA meM kAphI vivAda rahA hai| kucha AcArya darzana ko prAthamika mAnate haiM to kucha jJAna ko, kucha ne donoM ko yogapatha (samAnAntaratA) svIkAra kiyA hai| AcAra mImAMsA kI dRSTi se darzana kI prAthamikatA kA prazna hI prabala rahA hai| uttarAdhyayana sUtra meM kahA gayA hai ki darzana ke binA jJAna nahIM hotaa| isa prakAra jJAna kI apekSA darzana kI prAthamikatA dI gaI hai| tatvArtha sUtrakAra umAsvAti ne bhI apane graMtha meM darzana ko jJAna aura caritra ke pahale sthAna diyA hai / AcArya kundakunda darzanapAhuDa meM kahate haiM ki dharma (sAdhanA mArga) darzana pradhAna hai| lekina dUsarI ora kucha sandarbha aise bhI haiM jinameM jJAna kI prAthamikatA bhI dekhane ko milatI hai| uttarAdhyayana sUtra meM lekina usI adhyAya meM mokSamArga kI vivecanA meM jo krama hai usameM jJAna kA sthAna prathama hai| vastutaH isa vivAda meM koI ekAntika nirNaya lenA anucita hI hogaa|| hamAre apane dRSTikoNa meM inameM se kise prathama sthAna diyA jAve isakA nirNaya karane ke pUrva hameM darzana zabda kA kyA artha hai, isakA nizcaya kara lenA caahie| darzana zabda ke do artha haiM 1 yathArtha dRSTikoNa aura 2 shrddhaa| yadi hama darzana kA yathArtha daSTikoNa paraka artha lete haiM to hameM sAdhanA mArga kI dRSTi se use prathama sthAna denA cAhie / kyoMki yadi vyakti kA dRSTikoNa hI mithyA hai, ayathArtha hai to na to usakA jJAna samyak (yathArtha) hogA aura na cAritra hI / yayArtha dRSTi ke abhAva meM yadi jJAna aura caritra samyak pratIta bhI ho to bhI ve samyak nahIM kahe jA sakate, vaha to saMyogika prasaMga mAtra hai| aisA sAdhaka bhI digbhrAMta ho sakatA hai| jisakI dRSTi hI dUSita hai vaha kyA saMtya ko jAnegA aura kyA usakA samAcaraNa karegA? dUsarI ora yadi hama samyak darzana kA zraddhA paraka artha lete haiM to use jJAna ke pazcAt hI sthAna denA caahie| kyoMki avicala zraddhA to jJAna ke bAda hI utpanna ho sakatI hai| uttarAdhyayana sUtra meM bhI darzana kA zraddhAparaka artha karate samaya jJAna ke bAda hI sthAna diyA gayA hai| granthakAra kahate hai ki "jJAna se padArtha (tatva) svarUpa ko jAne aura darzana ke dvArA usa para zradhdA kreN|""" vyakti ke svAnubhava (jJAna) ke pazcAt hI jo zraddhA utpanna hotI hai usameM jo sthAyitva hotA hai vaha sthAyitva jJAnAbhAva meM prApta huI zraddhA se nahIM ho sktaa| jJAnAbhAva meM jo zraddhA hotI hai usameM saMzaya hone kI saMbhAvanA ho sakatI hai| aisI zraddhA vAstavika zraddhA nahIM varan andha zraddhA hI ho sakatI hai| jina-praNIta tatvoM meM bhI yathArtha zraddhA to unake svAnubhava evaM tAkika parIkSaNa ke pazcAt hI ho sakatI hai| yadyapi sAdhanA mArga ke AcaraNa ke lie zraddhA anivArya tatva hai lekina vaha jJAna prasUta honA caahie| uttarAdhyayana sUtra meM spaSTa rUpa se kahA gayA hai ki "dharma kI samIkSA prajJA ke dvArA kareM, tarka se tatva kA vizleSaNa kareM / 20" isa prakAra yathArtha dRSTi paraka artha meM samyak darzana ko jJAna ke pUrva lenA cAhie aura zraddhA paraka artha meM jJAna ke pazcAt / na kevala jaina darzana meM apitu bauddha darzana aura gItA meM bhI jJAna aura zraddhA ke saMbaMdha kA prazna bahacita rahA hai| cAhe buddha ne AtmadIpa evaM AtmazaraNa ke svarNima sUtra kA udaghoSa kiyA ho, kintu bauddha darzana meM zraddhA kA mahatvapUrNa sthAna sabhI yugoM meM mAnya rahA hai| suttanipAta meM Alavaka yakSa ke prati svayaM buddha kahate haiM manuSya kA zreSTha dhana zraddhA hai|' gItA meM bhI zraddhA yA bhakti eka pramukha tathya hai mAtra itanA hI nahIM, apitu gItA aura bauddha darzana donoM meM hI aise sandarbha hai jinameM jJAna ke . pUrva zraddhA ko sthAna diyA hai| jJAna kI upalabdhi ke sAdhana ke rUpa meM zraddhA ko svIkAra karake buddha gItA ko bicAraNA ke atyadhika nikaTa A jAte haiN| gItA ke samAna hI buddha suttanipAta meM Alavaka yakSa se kahate haiN| nirvANa kI aura le jAne vAle arhatoM ke dharma meM zraddhA rakhane vAlA apramatta aura vicakSaNa purUSa prajJA ko prApta karatA hai| zraddhAvAMllabhate jJAnaM' aura sabahAnI labhate pajja' kA zabda sAmya donoM AcAra darzanoM meM nikaTatA dekhane vAle vidvAnoM ke lie vizeSa rUpa se dRSTavya hai / 22 lekina yadi hama zraddhA ko AsthA ke artha meM grahaNa karate haiM to buddha kI dRSTi meM prajJA prathama hai aura zradhdA dvitIya sthAna para / saMyukta nikAya meM badhdha kahate haiM zradhdhA purUSa kI sAthI hai aura prajJA usa para niyaMtraNa karatI hai| isa prakAra zradhdA para viveka kA sthAna svIkAra kiyA gayA hai| budhdha kahate haiM zradhdhA se jJAna baDA hai / 24 lekina isakA artha yaha bhI nahI hai ki budhdha mAnavIya prajJA ko zradhdhA se pUrNatayA nirmukta kara dete haiN| budhdha kI dRSTi meM jJAna vihIna zradhdhA manuSya ke sva viveka rUpI cakSu ko samApta kara jaina darzana kA vividha sAdhanA mArga Page #679 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva vivA` paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha use andhA banA detI hai aura zradhdhA vihIna jJAna manuSya ko saMzaya aura tarka ke marusthala meM bhaTakA detA hai / isa mAnavIya prakRti kA vizleSaNa karate hue visudhdimagga meM kahA gayA hai ki balavAna zradhdhA vAlA kintu manda prajJA vAlA vyakti vinA soce samajhe hara kahIM vizvAsa kara letA hai aura balavAna prajJA kintu manda zradhdhAvAlA vyakti kutArkika ( dhUrta) ho jAtA hai / vaha auSadhi se utpanna hone vAle roga ke samAna hI asAdhya hotA hai / isa prakAra budhdha zradhdhA aura viveka ke madhya eka samanvayavAdI dRSTikoNa prastuta karate haiN| jahAM taka gItA kA prazna hai nizcaya hI usameM jJAna kI apekSA zradhdhA kI hI prAthamikatA sidhdha hotI hai kyoMki gItA meM zradhdheya ko itanA samartha mAnA gayA hai ki vaha apane upAsaka ke hRdaya meM jJAna kI AbhA ko prakAzita kara sakatA hai / samyak darzana aura samyak caritra kA pUrvApara saMbaMdha caritra aura jJAna darzana ke saMbaMdha kI pUrvAparatA ko lekara jaina vicAraNA meM koI vivAda nahIM hai| jaina AgamoM meM cAritra se darzana kI prAthamikatA batAte hue kahA gayA hai / ki samyak darzana ke abhAva meM sabhyak caritra nahIM hotA / bhakta parijJA meM kahA gayA hai ki darzana se bhraSTa ( patita ) hI vAstavika rUpa meM bhraSTa hai, caritra se bhraSTa bhraSTa nahIM haiM kyoMki jo darzana se yukta hai vaha saMsAra meM adhika paribhramaNa nahIM karatA jabaki darzana se bhraSTa vyakti saMsAra se mukta nahIM hotA hai / kadAcit caritra se rahita siddha bhI ho jAve lekina darzana se rahita kabhI bhI mukta nahIM hotA / 6 vastutaH dRSTikoNa yA zraddhA hI eka aisA tatva hai jo vyakti ke jJAna aura AcaraNa ko sahI dizA nirdeza kara sakatA hai / madhyayuga ke jaina AcArya bhadrabAhu AcArAMga niyukti meM kahate haiM ki samyak dRSTi se hI tapa, jJAna aura sadAcaraNa saphala hote haiM / 27 AdhyAtmika saMta AnandaghanajI darzana kI mahattA ko siddha karate hue ananta jina stavana meM kahate haiM ki zuddha zraddhA binA sarva kiriyA karI, chAra para lIpaNuM teha jANore / sabhyak jJAna aura sabhyak caritra kI pUrvAparatA jahAM taka jJAna aura caritra kA saMbaMdha hai jaina vicArakoMne caritra ko jJAna ke bAda hI sthAna diyA hai / dazavaikAlika sUtra meM kahA gayA hai ki jo jIva aura ajIva ke svarUpa ko nahIM jAnatA, aisA jIva aura ajIva ke viSaya meM ajJAnI sAdhaka kyA dharma (saMyama) kA AcaraNa karegA ? uttarAdhyayana sUtra meM bhI yahI batAyA gayA hai ki samyak jJAna ke abhAva meM sadAcaraNa nahIM hotA / isa prakAra jainadarzanameM AcaraNa ke pUrva samyak jJAna kA honA Avazyaka hai phira bhI ve yaha svIkAra nahIM karate hai ki akelA jJAna hI mukti kA sAdhana ho sakatA hai / yadyapi AcArya amRtacandra sUri jJAna kI caritra se pUrvatA ko siddha karate hue eka carama sImA kA sparza kara lete haiM / ve apanI samayasAra TIkA meM likhate haiM ki jJAna hI mokSa kA hetu hai kyoMki jJAna ke abhAva hone se ajJAniyoM meM antaraMga vrata, niyama, sadAcaraNa, aura tapasyA Adi kI upasthiti hote hue bhI mokSa kA abhAva hai / kyoMki ajJAna hI bandha kA hetu hai / isa prakAra AcArya amRtacandra bahuta kucha rUpa meM jJAna ko pramukha mAna lete haiN| unakA yaha dRSTikoNa jainadarzana ko zaMkarAcArya ke nikaTa khar3A kara detA hai / phira bhI yaha mAnanA ki jaina dRSTi meM jJAna ho mAtra mukti kA sAdhana hai, jaina vicAraNA ke maulika mantavya se dUra honA hai / sAdhanA mArga meM jJAna aura kriyA ke zreSThatva ko lekara Aja taka vivAda calA A rahA hai kintu mahAvIra ne jJAna aura AcaraNa se donoM se samanvita sAdhanA patha kA upadeza diyA hai / sUtrakRtAMga meM mahAvIra kahate haiM ki manuSya cAhe vaha brAhmaNa ho, bhikSuka ho athavA aneka zAstroM kA jAnakAra ho, yadi usakA AcaraNa acchA nahIM hai to vaha apane kRtya karmoM ke kAraNa duHkhI hI hogA " / uttarAdhyayana sUtra meM kahA gayA hai ki aneka bhASAoM evaM zAstroM kA jJAna AtmA ko zaraNabhUta nahIM hotA / dUrAcaraNa meM anurakta apane Apa ko paMDita mAnane vAle loga vastutaH mUrkha hI hai / ve kevala vacanoM se hI apanI AtmA ko AzvAsana dete haiM / Avazyaka niyukti meM jJAna aura AcaraNa ke pArasparika saMbaMdha kA vivecana atyanta vistRta rUpa se kiyA gayA hai / AcArya bhadrabAhu kahate haiM ki AcaraNa vihIna aneka zAstroM ke jJAtA mI saMsAra samudra se pAra nahIM hote / jJAna aura kriyA ke kha 370 For Private Personal Use Only tattvadarzana Page #680 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja jana mazatAhida smRtigraMtha pArasparika saMbaMdha ko lokaprasiddha aMdha paMgu nyAya ke AdhAra para spaSTa karate hue AcArya likhate haiM ki jisa prakAra eka cakra se ratha nahIM calatA hai yA akelA aMdhA athavA akelA paMgu icchita sAdhya ko nahIM pahuMcate vaise hI mAtra jJAna athavA mAtra kriyA se mukti nahIM hotI / apitu donoM ke sahayoga se hI mukti hotI hai / jaina darzana kA yaha dRSTikoNa hameM kaThopaniSada aura bauddha paramparA meM bhI prApta hotA hai| buddha kahate haiM jo jJAna aura AcaraNa donoM se samanvita hai vahI devatAoM aura manuSyoM meM zreSTha hai / sandarbha sUci 1. tattvArtha sUtra 11 2. uttarAdhyayana sUtra 2802 3. suttanipAta 288 4. gItA 4 / 34, 4 / 39 5. Psychology and Morals P. 180 6. uttarAdhyayana 28130 7. Some problems of Jain Psychology P. 32. 8. abhidhAna rAjendra, khaNDa 5 pR. 2425 9. tattvArtha 1 / 2, uttarAdhyana 28 / 35 10. sAmAyika sUtra - samyaktvapATha 11. jaina dharma kA prANa pR. 24 12. sUtrakRtAMga 1 / 1 / 2 / 23 13. samayasAra TIkA 132 14. dekhiye - samaya sAra 392-407 niyamasAra 75 - 81 tulanIya saMyuktanikAya 34 / 1 / 1 / 1-12 15. pravacanasAra 17,paMcAstikAyasAra 107 16. uttarAdhyayana 28130 17. tattvArtha sUtra 111 18. darzana pAhuDa 2 19. uttarAdhyayana sUtra 28135 20. uttarAdhyayana 23 / 35 21. suttanipAta 102 22. suttanipAta 106, tulanIya gItA 4139 23. saMyuktanikAya 1 / 1159 24. saMyuktanikAya 4 / 41 / 8 25. visuddhimagga 4 / 47 26. bhaktaparijJA 65-66 27. AcArAMga niyukti 221 28. dazavakAlika 4112 29. uttarAdhyayana 28.30 30. samayasAra TIkA 153 tulanIya gItA zAMkarabhASya adhyAya 5 kI pIThikA 31. sUtrakRtAMga 2017 32. uttarAdhyayana 6 / 9-11 33. Avazyaka niyukti 95-102 tulanIya - nRsiMha purANa 61 / 9 / 11 34. majjhimanikAya 2 / 3 / 5 jaina darzana kA trividha sAdhanA mAge 371 Page #681 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva phavilaya paM. nAnAsajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha jaina darzana meM svAtantrya bodha -DA0 narendra bhAnAvata M.A. P. H.D. dArzanikoM, rAjanItijJoM aura samAjazAstriyoM meM svatantratA kA artha bhinna bhinna dRSTikoNoM se gRhIta huA hai| yahAM do paribhASAeM denA paryApta hai| morTigara je. eDalara ke anusAra yadi kisI vyakti meM aisI kSamatA athavA zakti hai, jisase vaha apane kiye gaye kArya ko apanA svayaM kA kArya banA sake tathA jo prApta kare use apanI sampatti ke rUpa meM apanA sake to vaha vyakti svatantra khlaayegaa|' isa paribhASA meM svatantratA ke do Avazyaka ghaTaka batAye gaye haiM- kAryakSamatA aura apekSita ko upalabdha karane kI shkti| astitvavAdI vicAraka 'jyAM pAla sArva' ke zabdoM meM svatantratA mUlataH mAnavIya svabhAva hai aura manuSya kI paribhASA ke rUpa meM dUsaroM para Azrita nahIM hai| kintu jaise hI maiM kAryameM gUMthatA hUM maiM apanI svatantratA kI kAmanA karane ke sAtha sAtha dUsaroM kI svatantratA kA sAmanA karane ke liye pratizruta huuN| 3 isa paribhASA ke do mukhya bindu haiM-Atma nirbharatA aura dUsaroM ke astitva va svatantratA kI svIkRti / / kahanA na hogA ki ukta donoM paribhASAoM ke Avazyaka tattva jainadarzana kI svatantratA viSayaka avadhAraNA meM nihita hai| ye tattva usI avasthAmeM mAnya ho sakate haiM jaba manuSya ko hI apane sukha-dukha kA kartA athavA bhAgya kA niyaMtA svIkAra kiyA jAye aura Izvara ko sRSTi ke kartA, bhartA aura hartA ke rUpa meM svIkRti na dI jaay| jainadarzana meM Izvara ko sRSTikartA aura sRSTi niyAmaka ke rUpa meM svIkAra nahIM kiyA gayA hai| isa dRSTi se jainadarzana kA svAtantrya bodha Adhunika cintanA ke adhika nikaTa hai| jaina mAnyatA ke anusAra jagata meM jar3a aura cetana do padArtha haiN| sRSTi kA vikAsa inhIM para AdhArita hai| jar3a aura cetana meM aneka kAraNoM se vividha prakAra ke rUpAntara hote rahate haiM / ise paryAya kahA gayA haiN| paryAya kI dRSTi se vastuoM kA utpAda aura vinAza avazya hotA hai parantu isake lie deva, brahma, Izvara Adi kI koI AvazyakatA nahIM hotii| ataeva jagata kA na to kabhI sarjana hI hotA hai na pralaya hii| vaha anAdi, ananta aura zAzvata hai| prANizAstra ke vizeSajJa 'zrI jai. bI. esa. hAlDena kA' mata hai ki "mere vicAra meM jagat kI koI Adi nahIM hai| sRSTi viSayaka yaha siddhAnta akATya hai aura vijJAna kA carama vikAsa bhI kabhI isakA virodha nahIM kara sktaa| para smaraNIya hai ki guNa kabhI naSTa nahIM hote aura na apane ko badalate haiN| ve paryAyoM ke dvArA avasthA se avasthAntara hote hue sadaiva sthira bane rahate haiN| isa dRSTi se jainadarzana meM cetana ke sAtha sAtha jar3a padAthoM kI svatantratA bhI mAnya kI gaI hai| jainadarzana ke anusAra jIva athavA AtmA svataMtra astitva vAlA dravya hai| apane astitva ke liye na to yaha kisI dUsare dravya para Azrita hai aura na isa para Azrita koI anya dravya hai| isa dRSTi se jIva ko prabhu kahA gayA hai jisakA abhiprAya hai jIva svayaM hI apane utthAna yA patana kA uttaradAyI hai| vahI apanA zatru hai aura vahI apanA mitr| baMdhana aura mukti usI ke Azrita hai| jaina darzana meM jIvoM kA vargIkaraNa do dRSTikoNa se kiyA gayA hai - sAMsArika aura AdhyAtmika / sAMsArika dRSTikoNa se jIvoM kA vargIkaraNa indriyoM ko apekSA se kiyA gayA hai| sabase nimna cetanA stara para eka indriya jova hai jisake kevala eka sparzendriya hI hotI hai| vanaspati varga isakA udAharaNa hai| inameM cenA sabase kama vikasita hotI hai| inase uccastara cetanA ke jIvoM meM kramazaH rasanA, ghrANa, cakSu aura karNa indriyoM kA vikAsa hotA hai| manuSya inameM sarva zreSTha mAnA gayA hai| AdhyAtmika dRSTikoNa se jIva tIna prakAra ke mAne gaye haiN| bahirAtmA, 1- da AiDiyA Apha phrIDama pR. 586 2- Existentalism pR. 54 tattvadarzana Jain Education Intemational Page #682 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva viva` paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha antarAtmA aura paramAtmA / bahirAtmA zarIra ko hI AtmA samajhatA hai aura zarIra ke naSTa hote para apane ko naSTa huA samajhatA hai / vaha aindriya sukha ko hI sukha mAnatA hai / antarAtmA apanI AtmA ko apane zarIra se bhinna samajhatA hai / usakI sAMsArika padArthoM meM ruci nahIM hotI / paramAtmA vaha hai jisane samasta karma baMdhanoM ko naSTa kara janma-maraNa ke cakra se sadA ke liye chuTakArA pA liyA hai| suvidhA kI dRSTi se bahirAtmA, antarAtmA aura paramAtmA se sambadhda svAtantrya bhAva ko hama tIna prakAra se samajha sakate haiN| ( 1 ) hirAtmA kI svatantratA eka prakAra se icchA pUrti karane kI kSamatA dhAraNa karane vAlI svatantratA hai kyoMki yaha kSamatA sabhI jIvoM meM nyUnAdhika mAtrA meM nihita hotI hai| bhautika AkAMkSAoM ko pUrti sabhI jova karate hI haiN| yaha svataMtratA rAjanaitika zAsana praNAlI, sAmAjika saMgaThana aura paristhitiyoM ke Azrita hotI hai / svatantratA kA yaha bodha bahuta hI sthUla hai aura dezakAlata niyamoM aura bhAvanAoM se baMdhA rahatA hai / (2) antarAtmA kI svataMtratA eka prakAra se Atma pUrNatA kI kSamatA dhAraNa karane kI svataMtratA hai / ise hama AtmasAkSA kAra karane kI svataMtratA athavA Adarza jIvana jIne kI svataMtratA bhI kaha sakate haiM / yaha svataMtratA arjita svataMtratA hai jo jJAna, darzana, cAritra aura tapa ke samyak paripAlana se sampAdita kI jA sakatI hai / samyak dRSTi sampanna sadgRhastha arthAt vratI zrAvaka, muni, Adi isa prakAra kI svAtantrya bhAvanA ke bhAvaka hote haiM / (3) paramAtmA kI svatantratA janma-maraNa ke cakra se sadA ke liye mukta hokara ananta jJAna, ananta darzana, ananta sukhaaura ananta bala ke prakaTIkaraNa kI svataMtratA haiM / yaha svataMtratA jIvana kA sarvocca mUlya haiM jise pAkara aura kucha pAnA zeSa nahIM raha jaataa| tIrthaMkara, arhatta, kevalI, siddha Adi paramAtmA isa zreNI meM Ate haiN| jaina darzana meM paramAtmA kI svataMtratA hI vAstavika aura pUrNa svatantratA mAnI gaI haiN| jIva yA AtmA kA lakSaNa upayoga arthAt cetanA mAnA gayA haiM / saMsArI jIva apane apane karmAMnusAra sukha-duHkha kA anubhava karatA hai| jaina darzana ke anusAra saMsArI jIva jaba rAga-dveSa yukta mana, vacana, kAyA kI pravRtti karatA hai taba AtmA meM eka spandana hotA hai usase vaha sUkSma pudagala paramANuoM ko grahaNa karatA hai aura unake dvArA nAnA prakAra ke Abhyantara saMskAroM ko utpanna karatA hai / AtmA meM cumbaka kI taraha anya pudgala paramANuoM ko apanI ora AkarSita karane kI tathA una paramANuoM meM lohe kI taraha AkarSita hone kI zakti hai / yadyapi ye pudgala paramANu bhautika haiM, ajIva haiM tathApi jIva kI rAga-dveSAtmaka mAnasika, vAcika evaM zArIrika kriyA ke dvArA AkRSTa hokara ve AtmA ke sAtha aise ghula mila jAte haiM jaise dUdha aura pAnI / agni aura lauhapiNDa kI bhAMti ve paraspara ekameka ho jAte haiM / jIva ke dvArA kRta (kiyA) hone se ye karma kahe jAte haiM / jaina karma zAstra meM karma kI ATha mUla prakRtiyAM mAnI gaI haiM / ye prakRtiyA~ prANI ko bhinna bhinna prakAra ke anukUla evaM pratikUla phala pradAna karatI haiN| ina ATha prakRtiyoM ke nAma hai - jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, vedanIya, mohanIya, Ayu, nAma, gotra aura antarAya / inameM se jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, mohanIya aura antarAya ye cAra ghAtI prakRtiyAM haiM kyoMki inase AtmA ke cAra mUla guNoM jJAna, darzana, sukha aura vIrya kA ghAta hotA hai| ina ghAtI karmoM ko naSTa kiye binA AtmA sarvajJa aura kevalI nahIM bana sakatI, Atma sAkSAtkAra nahIM kara sakatI / zeSa cAra prakRtiyAM aghAtI haiM kyoMki ye AtmA ke kisI guNa kA ghAta nahIM karatIM / unakA prabhAva kevala zarIra, indriya, Ayu Adi para par3atA hai| ina sabhI karmoM se mukta honA hI vAstavika va pUrNa svatantratA hai / 1 Aja hama svatantratA kA jo artha lete haiM vaha sAmAnyataH rAjanaitika svAdhInatA se hai / yadi vyakti ko apanI zAsana-praNAlI aura zAsanAdhikArI ke cayana kA adhikAra hai to vaha svatantra mAnA jAtA hai, para jaina darzana meM svatantratA kA yaha sthUla ayaM hI nahIM liyA gayA, usakI svatantratA kA artha bahuta sUkSma aura gaharA hai / samasta viSaya vikAroM se, rAga-dveSa se, karmabandha se mukta hotA hI usako dRSTi meM vAstavika svatantratA hai| bhagavAna mahAvIra ne antarmukhI hokara sAr3hA bAraha varSa kI kaThora sAdhanA kara, yaha cintana diyA ki vyakti apane karma aura puruSArtha meM svatantra hai / unhoMne kahA- yaha AtmA na to kisI . jaina darzana meM svAtantrya bodha For Private Personal Use Only 373 Page #683 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha paramAtma zakti kI kRpA para nirbhara hai aura na usase bhinna hai| jaba vaha yaha mahasUsa karatI hai ki merA sukha-dukha kisI dUsare ke adhIna hai, kisI kI kRpA aura krodha para vaha avalambita hai, taba cAhe vaha kisI bhI gaNarAjya meM, kisI bhI svAdhIna zAsana praNAlI meM vicaraNa kare, vaha paratantra hai / yaha paratantratA AtmA se pare kisI anya ko apane bhAgya kA niyantA mAna lene para banI rahatI hai| ataH mahAvIra ne kahA - Izvara AtmA se pare koI alaga zakti nahIM hai| AtmA jaba jAgaruka hokara apane karmamala ko sarvathA naSTa kara detI hai, apane meM nihita ananta jJAna, ananta darzana, ananta cAritra aura ananta bala kA sAkSAtkAra kara letI hai, taba vaha svayaM paramAtmA bana jAtI hai / paramAtma dazA prApta kara lene para bhI vaha kisI parama zakti meM mila nahIM jAtI varan apanA svatantra astitva alaga banAye rakhatI hai| isa prakAra astitva kI dRSTi se jaina darzana meM eka paramAtmA ke sthAna para aneka va ananta paramAtmA kI mAnyatA hai para guNa kI dRSTi se sabhI paramAtmA ananta catuSTaya kI samAna zakti se sampanna hai / uccatama AdhyAtmika sthiti meM vyakti, svAtantrya aura samUhagata guNAtmakatA kA yaha sAmaMjasya jaina darzana kI eka viziSTa aura maulika dena hai / paramAtmA banane kI isa prakriyA meM usakI apanI sAdhanA aura usakA puruSArtha hI mUlataH kAma AtA hai| isa prakAra Izvara nirbharatA se mukta kara jaina darzana ne logoM ko Atma-nirbharatA kI zikSA dI / kucha logoM kA kahanA hai ki jaina darzana dvArA prasthApita AtmanirbharatA kA siddhAnta svatantratA kA pUrI taraha se anubhava nahIM karAtA, kyoMki vaha eka prakAra se AtmA ko karmAdhIna banA detA hai / para saca bAta to yaha hai ki jaina darzana kI yaha karmAdhInatA bhAgya dvArA niyantrita na hokara puruSArtha dvArA saMcAlita hai / mahAvIra spaSTa kahate haiM - he Atman ! tU svayaM hI apanA nigraha kr| aisA karane se tU dukhoM se mukta ho jAyagA / ' yaha sahI hai ki AtmA apane kRta karmoM ko bhogane ke liye bAdhya hai para vaha utanI bAdhya nahIM ki vaha usameM parivartana na lA ske| mahAvIra kI dRSTi meM AtmA ko karma baMdha meM jitanI svataMtratA hai, utanI hI svataMtratA use karmaphala ke bhogane kI bhI hai / AtmA apane puruSArtha ke bala para karmaphala meM parivartana lA sakatI hai| isa sambandha meM bhagavAn mahAvIra ke karma-parivartana ke nimna likhita cAra siddhAnta vizeSa mahattvapUrNa haiM - (1) udIraNA niyata avadhi se pahale karma kA udaya meM AnA / (2) udvartana karma kI avadhi aura phala dene kI zakti meM abhivRddhi honA / (3) apavartana : karma kI avadhi aura phala dene kI zakti meM kamI honA / eka karma prakRti kA dUsarI karma prakRti meM saMkramaNa honA / (4) saMkramaNa ukta siddhAnta ke AdhAra para bhagavAn mahAvIra ne pratipAdita kiyA ki manuSya apane puruSArtha ke bala se baMdhe hue karmoM kI avadhi ko ghaTA-baDhA sakatA hai aura karmaphala kI zakti ko manda athavA tIvra kara sakatA hai| isa prakAra niyata avadhi se pahale karma bhoge jA sakate haiM aura tIvra phala vAlA karma manda phala vAle karma ke rUpa meM tathA manda phala vAlA karma tIvra phala vAle karma ke rUpa meM badalA jA sakatA hai| yahI nahIM, puNya karma ke paramANu ko pApa ke rUpa meM aura pApa karma ke paramANu ko puNya ke rUpa meM saMkrAnta karane kI kSamatA bhI manuSya ke svayaM ke puruSArtha meM hai / niSkarSa yaha hai ki mahAvIra manuSya ko isa bAta kI svataMtratA dete haiM ki yadi vaha jAgaruka hai, apane puruSArtha ke prati sajaga hai aura vivekapUrvaka apramatta bhAva se apane kArya sampAdita karatA hai, to vaha karma kI adhInatA se mukta ho sakatA hai, paramAtma dazA arthAt pUrNa svataMtratA ko prApta kara sakatA hai| , mahAvIra ne apane isa Atma svAtaMtrya ko mAtra manuSya taka sImita nahIM rkkhaa| unhoMne prANI mAtra ko yaha svataMtratA pradAna kii| apane ahiMsA siddhAnta ke nirupaNa meM unhoMne spaSTa kahA ki pramatta yoga dvArA kisI ke prANoM ko kSati pahuMcAnA yA usa 1- purikSA ! attANameva abhinigijza evaM dukkhA pokkha'si AcArAMga 3 / 3 / 119 374 tattva darzana Page #684 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva vivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha para pratibaMdha lagAnA hiMsA hai| inameM se yadi kisI eka bhI prAga ko svataMtratA meM bAdhA pahuMcAI jAtI hai to vaha hiMsA hai| svataMtratA kA yaha ahiMsaka AdhAra kitanA vyApaka aura loka mAMgalika hai| jaba hama kisI dUsare ke calane phirane para roka lagAte haiM to yaha kArya jIva ke zarIra balaprANa kI hiMsA hai| jaba hama kisI prANI ke bolane para pratibaMdha lagAte haiM to baha vacana bala prANa kI aura jaba hama kisI ke svataMtra cintana para pratibandha lagAte haiM to vaha manobala prANa kI hiMsA hai| isI prakAra kisI ke dekhane sunane Adi para pratibaMdha lagAnA vibhinna prANoM kI hiMsA hai| kahanA nahIM hogA ki hamAre saMvidhAna meM mUla adhikAroM ke antargata likhane, bolane gamanAgamana karane Adi ke jo svataMtratA ke adhikAra diye gaye haiM, ve bhagavAna mahAvIra ke isI svAtaMtrya vodha ke pariNAma haiN| bhagavAna mahAvIra kA svAtaMtrya bodha unakI vrata sAdhanA ke mAdhyama se sAmAjika jIvana - paddhati se jur3atA hai| ahiMsA ke sAtha - sAtha satya, acaurya, brahmacarya, icchA parimANa Adi vrata vyakti ko saMyamita aura anuzAsita banAne ke sAtha sAtha dUsaroM ke adhikAroM kI rakSA aura unake prati Adara bhAva ko bar3hAvA dete haiN| acaurya aura icchAparimANa vratoM kI Aja ke yuga meM bar3I sArthakatA hai| acauryavrata vyavahAra zuddhi para vizeSa vala detA hai| isa vrata meM vyApAra karate samaya acchI vastu dikhA kara ghaTiyA de denA, kisI prakAra kI milAvaTa karanA, jhUThA nApa taula tathA rAjya-vyavasthA ke viruddha AcaraNa karanA niSidhda hai| yahAM kisI prakAra kI corI karanA to vajita hai hI, kintu cora ko kisI prakAra kI sahAyatA denA yA curAI gaIM vastu ko kharIdanA bhI vajita hai| Aja kI bar3hatI huI taskaravRtti cauravAjArI, rizvatakhorI, Teksa corI Adi saba mahAvIra kI dRSTi se vyakti ko pApa kI ora le jAte haiM, use parAdhIna banAte haiN| ina sabakI roka se hI vyakti svataMtratA kA sahI anubhava kara sakatA hai| mahAvIra kI dRSTi meM rAjanaitika svataMtratA hI mukhya nahIM hai| unhoMne sAmAjika va Arthika svataMtratA para bhI bala diyaa| unhoMne kisI bhI stara para sAmAjika viSamatA ko mahatva nahIM diyaa| unakI dRSTi meM koI janma se UMcA nIcA nahIM hotA, vyakti ko usake karma hI UMcA nIcA banAte haiN| unhoMne paramAtmadazA taka pahuMcane ke liye saba logoM aura saba prakAra ke sAdhanAmAgiyoM ke liye mukti ke dvAra khola diye| unhoMne pandraha prakAra se siddha honA batalAyA-tIrtha siddha, atIrthasiddha, tIrthakara siddha, atIrthaMkara siddha, svayaMbuddha siddha, pratyeka vuddha siddha, buddha-bodhita siddha, strIliMga siddha, puruSaliMga siddha, napusaMka liga siddha, svaliMga siddha, anyaliMga siddha, gRhasthaliMga siddha, eka siddha aneka siddha (pannavaMNA pada 1, jIva prajJApana prakaraNa) unake dharmasaMgha meM kumhAra, mAlI, cANDAla Adi sabhI varga ke loga the| unhoMne candanavAlA jaisI sAdhvI ko apane saMgha kI pramukha banAkara nArI jAti ko sAmAjika stara para hI nahIM AdhyAtmika sAdhanA ke stara para bhI pUrNa svataMtratA kA bhAna kraayaa| gRhasthoM ke liye mahAvIra ne AvazyakatAoM kA niSedha nahIM kiyaa| unakA bala isa bAta para thA ki koI AvazyakatA se adhika saMcaya-saMgraha na kre| kyoMki jahAM saMgraha hai, AvazyakatA se adhika hai, vahA~ isa bAta se inkAra nahIM kiyA jA sakatA ki kahIM AvazyakatA bhI pUrI nahIM ho rahI hai| loga duHkhI aura abhAvagrasta haiN| ata: saba svataMtratApUrvaka jovanayApana kara sakeM isake liye icchAoM kA saMyama Avazyaka hai| yaha saMyamana vyakti stara para bhI ho, sAmAjika stara para bhI ho aura rASTra stara para bhI ho, ise unhoMne parigraha kI maryAdA yA icchA kA parimANa kahA / isase anAvazyaka rUpa se dhana kamAne kI pravRtti para aMkuza lagegA aura rASTroM kI Arthika pratidvanditA rukegii| zoSaNa aura upanivezavAda kI pravRtti para prativandha lgegaa| mahAvIra ne kahA jaise sampatti Adi parigraha hai vaise hI haThavAditA, vicAroM kA durAgraha Adi bhI parigraha hai| isase vyakti kA dila choTA aura dRSTi anudAra banatI hai| isa udAratA ke abhAva meM na vyakti svayaM svataMtratA kI anubhUti kara pAtA hai aura na dUsaroM ko vaha svataMtra vAtAvaraNa de pAtA hai| ataH unhoMne kahA-pratyeka vastu ananta dharmAtmaka hotI hai| use apekSA se dekhane para hI, sApekSa dRSTi se hI, usakA saccA va samagra jJAna kiyA jA sakatA hai| yaha socakara vyakti ko anAgrahI honA caahiye| use yaha socanA cAhiye ki vaha jo kaha rahA hai vaha satya hai, para dUsare jo kahate haiM usameM bhI jaina darzana meM svAtantrya bodha 375 Page #685 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha satyAMza hai| aisA samajhakara dRSTi ko nirmala, vivAroM ko udAra aura dila ko vizAla banAnA cAhiye / hamAre saMvidhAna meM dharma nirapekSatA kA jo tattva samAviSTa huA hai vaha isI vaicArika sApekSa cintana kA pariNAma pratIta hotA hai| - kula milAkara kahA jA sakatA hai ki mahAvIra kA svAtaMtrya bodha yadyapi AtmavAdI cintana para AdhArita hai para vaha jIvana ke sabhI pakSoM-Arthika, sAmAjika, rAjanaitika Adi ko sateja aura prabhAvI banAtA hai| svataMtratA ke 28 varSoM bAda bhI hama vibhinna staroM para svataMtratA kI sahI anubhUti nahIM kara pA rahe haiN| isakA mUlakAraNa svataMtratA ko adhikAra prApti taka hI sImita rakhakara samajhanA hai| para vastutaH svataMtratA mAtra adhikAra nahIM hai| vaha eka aisA bhAva hai, jo vyakti ko apane sarvAMgINa vikAsa ke liye ucita avasara, sAdhana aura karma karane kI zakti pradAna karatA hai| yaha bhAva apane kartavya ke prati sajaga aura sakriya bane rahane se hI prApta kiyA jA sakatA hai / parantu duHkha isa bAta kA hai ki Aja hama apanA kartavya kiye binA hI adhikAra kA sukha bhoganA cAhate haiN| isIkA pariNAma hai - Aja kA yaha saMtrAsa, yaha saMkaTa / isa saMtrAsa aura saMkaTa se nipaTane ke liye hameM bAhara nahIM. bhItara kI ora dekhanA hogaa| bAhara se hama bhale hI svataMtra aura svAdhIna lageM para bhItara se hama choTe-choTe svArtho, saMkIrNatAoM aura aMdhavizvAsoM se jakar3e hue haiN| zarIra se hama svataMtra lagate haiM para hamArA mana svAdhIna nahIM hai / jabataka mana svAdhIna nahIM hotA, vyakti kI karmazakti sahI mAne meM jAgRta nahIM hotI aura vaha apane kartavya patha para niSThApUrvaka bar3ha nahIM paataa| mana kI svAdhInatA ke liye Avazyaka hai - viSaya vikAroM para vijaya pAnA aura yaha taba taka saMbhava nahIM jaba jaba taka ki vyakti AtmonmakhI na bne| Aja kI hamArI sArI kArya praNAlI kA kendra kartavya na hokara, adhikAra banA huA hai| zakti kA srota sevA na hokara, sattA hai| pratiSThA kA AdhAra guga na hokara, paisA aura parigraha hai| jaba taka yaha vyavasthA rahegI taba taka hama svataMtratA kA sahI AsvAdana nahIM kara skte| hameM isa vyavasthA ko badalanA hogA aura isake liye cAhie, tapa, tyAga, balidAna, kartavya ke prati agAdha niSThA aura AtmonmukhI dRSTi / * kAvyAJjalI zrI rAjendramuni zAstrI, sAhityaratna parama pAvana jIvana ApakA, prakhara thI kiraNeM guNarAzi kii| yadapi bhAnu samAna vikAsa thA, tadapi jIvana zItala kendra thA / 1 // acalatA girirAja samAna thI, atigaMbhIra athAha samudra se| vitata thI dharaNI sama dhIratA, gagana ke sama vyApaka rUpa thA / 2 / vizada bhAvabharI vacanAvalI, amRtadhAra samA bahatI sdaa| kara gayI vaha pUta janasthalI, upaja thI jisa se jinadharma kI / 3 / vividha ancala bhArata deza kA, viSada prAnta rahA gujarAta hai| kavi ziromaNi nAnamunIndra ke, suyaza saurabha se mahakA svayaM / 4 / janama ke zata varSa hue abhI, akhila mAnava jAti prasanna hai| isa mahotsava se anurakta ho, yaha samarpita hai kusumAJjalI // 5 // tattvadarzana Page #686 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivarya paMDita nAnacaMdrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha vibhAga-3 vyakitattva darzana - saMsmaraNa * zraddhAMjalI * pU. gurudevanuM samAjane pradAna * cAturmAsanI yAdI-oMdha Page #687 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #688 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivarya pa. nAnajI mahArAja janmazatAdi smRtiprathA # saM smaraNo # eka mahAna vibhUtino saMyoga 4 AcArya zrI pU. AnaMdaRSijI mahArAja sAheba sthAnakavAsI jaina samAjanA ItihAsanA A suvarNa avasare sana 19ramAM jyAre ajameramAM prathama bRhada sAdhu samelana bharAyuM hatuM tyAre pUjyazrI nAnacaMdrajI ma. sA. no prathama paricaya ane darzanane suavasara maLyo hato. yadyapi te vakhate mArI vaya laghu hatI te paNa te vakhatanA smRticihno hajI paNa mArA mAnasapaTa para vidyamAna che. temanuM vyakitatva AkarSaka hatuM. gauravarNa, tejasvI mukhamudrA ane dhavala vastrothI AcchAdita temanuM bhavya . ktitva janamAnasanI apAra zraddhAnuM kendra hatuM. temanA vyaktitvanI sahaja saraLatA, nizcaLa sneha ane udAra sahRdayatA munivRnda mATe paNa anukaraNIya hatAM. ArabAhya ekarUpa temanuM nirmaLa mana temanA sAdhutvanI sahuthI moTI garimA hatI. temanI pravacanazailI, vidvattA ane kAvyakaLA amArA jevA laghu-munio mATe vizeSarUpathI preraNaprada hatI. teozrI ucca koTinA vidvAna ane kavi hovA chatAM paNa laukika eSaNAothI-caza-kIrti-prazaMsAthI mukata hatA. tene temane jarA paNa meha na hate. kavitA lakhatA paraMtu potAnA nAmane kaI jagyAe ullekha nahatA karatA mAtra saMta-ziSya" lakhIne pitAnI vinamratA pradarzita karI detA hatA. pU. zrI amolakaSijI ma. sA. nI sAthe jyAre mArI temanI sAthe vyakitagata carcA thaI te temaNe mane adhyayananI dizAmAM pragati karatA rahevAne nirdeza karyo. jJAnanI satata sAdhanAmAM rata te mahAna vyakitatva dvArA jJAna pratye samarpita rahevAnI zubha preraNA meLavavI e mArA mATe eka mahAna saubhAgyane avasara hate. teozrInI AtmAbhimukhatA ane AtmAnuzIlananA divya guNoe paNa mane vizeSa preraNA ApI che. mane pitAnI carcAnA prasaMgamAM ekavAra kahyuM ke "Aje zrAvakavRnda ApaNA pratye asIma zraddhA vyakata kare che ane ApaNane vaMdana kare che, paraMtu zuM ApaNe tene vya siddha karI zakyA chIe? A vAta vicAraNIya che. ApaNe aMtarmukha thaIne ApaNane pitAne je che ane cAritranA guNane vikAsa karatAM karatAM tene lAyaka banAvavAnuM che. keTalI ucca bhAvanA hatI temanI ! Aje paNa te vAta ApaNA badhA munivRnda mATe mananIya che. munipara e jIvanazudhdhine mahAna yajJa che. ane AtmAnuzIlana tenuM moTAmAM moTuM avalaMbanarUpa sAdhana che. jJAna ane AtmasAdhanAnI te vibhUti pratye ApaNA badhAnI vinamra zradhdhAMjali tyAre ja saphalIbhUta thaI zake ke jyAre ApaNe svayaM te dizAmAM AgaLa vadhIe. Aje sthAnakavAsI jaina samAja temanI janmazatAbdi manAvI temanA pratye pitAnI zraddhA ane kRtajJatA vyakata karI rahela che te bilakula ucita ja che. temanI vAstavika garimAnuM mUlyAMkana te ApaNe jJAna ane cAritra pratye samarpita thaIne niSThApUrvaka jinazAsananI sevA karIne temAM ja raheluM che. saMsmaraNe [3] Page #689 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kaviva paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha adhyAtmayAgI kavizrI nAnacaMdrajI mahArAja mArI dRSTie 3 -mAlavakesarI munizrI saubhAgyamalajI ma. sA. kavivaryazrI nAnacaMdrajI mahArAjanA saMbaMdhamAM kaMIka lakhI mokalavAno Adeza viduSI ma. sa. zrI damayaMtIbAI taraphathI prApta thayA. vRddhAvasthA, svAsthyanI pratikULatA tema ja darzanAthIonI bhIDane lIdhe samayAbhAva heAvA chatAM temanA Agrahane TALI zakatA nathI. Aje temanA sabaMdhamAM lakhavA beTho chuM te varSojUnI smRtie cacitranI jema eka eka karIne smRtipaTa upara upasI rahI che. te badhI smRtie ane anubhUtie zabdonA mAdhyamathI Aje abhivyakata thavA Icche che, paraMtu mArI sAme eka gaMbhIra samasyA e che ke mArI pAse zabdo sasIma che ane anubhUti asIma che. tethI asImane sasImamAM vyakata paNa kevI rIte karI zakAya. kavivarya zrI nAnacaMdrajI ma. nuM sarvaprathama milana ane paricaya saM. 1982 mAM pravartaka zrI tArAcaMdajI ma., pU. gurudeva zrI kisanalAlajI ma., zrI bacharAjajI ma., zrI sUryamunijI ma. tathA A kitanA lekhaka jayapura cAturmAsa pUrNa karI jyAre Akhu paheoMcyA tyAre thayA hatA. te vakhate amArU mAnasa AcAryazrI mAdhavamunijI ma. ne svargavAsa thayela hAvAthI vyathita hatuM, parantu kavivarya zrI nAnacaMdrajI ma. nA darzana tathA temanA antaraga paricaya maLatAM ame te vyathAthI gheADIka kSaNA mATe mukta thaI gayA ane amArA jIvananA eka navA adhyAya prAraMbha thayA. huM je saMpradAyanA chu, kavivarya paNa teja saMpradAyanA hatA; tethI e zarIzanA milananI sAthe sAthe e dileAnuM paNa milana thayu ane te evu milana hatuM ke ame ekabIjAthI judA paDavA chatAM paNa eka bIjAnA hRdayasiMhAsana upara AsIna thaI gayA. kavizrInuM bAhyarupa, gauravarNa, saDha zarIra, lAMbhukada, dhavala vastra ane netromAM camakatI tejaravI STi mAnasapaTala para eka gaMbhIra vyakitatvanI chApa pADI detI hatI. jyAre paNa kavivarya zrInI mahAnatA ane gaMbhIratAnA viSayamAM vicAruM chuM tyAre mAruM mana asIma zraddhAthI bharAI jAya che. temanAmAM sAgarasama gaMbhIratA, bALaka jevI saraLatA ane himagirisamAna mahAnatA hatI. jIvananA kaDavA-mIThAM anubhavA vacce paNa temanA jIvanamAM sahaja zAMti ane prasannatA kAyama rahetI hatI. koI temanA upara prazaMsAnA puSpo caDAve athavA virodhanA vaTALa UbhA kare; teo badhAnuM svAgata eka mIDI muskAna ane zAMta hRdayathI karatA hatA. temanA jIvananI madhuratAnI yAda AvatAM mane eka saMskRta kavinI keTalIka pakitao tAjI thaI Ave che. adhara madhura - vana madhura nayana madhura site madhura, hRdaya . madhura gamane madhura mathurAdhipaterakhila madhura' / cirate madhura vasana madhura khalite madhura, calita madhura bhramita madhura mathurAdhipatekhila madhuram // vacana madhura - A ja pramANe teozrInu khelavuM, hasavuM, cAlavu badhu madhura hatu. temanA vacanAmAM cAturya, mAdhurya, audAryanI sAthe sAthe gAMbhIya paNa hatuM. temanI vANImAM jAdu hatA, temanI vAkpaTutAthI mAtra sthAnakavAsI jaina samAja ja nahi, paraMtu zvetAMbara mUrtipUjaka temaja bhAre moTI saMkhyAmAM jainetara loko paNa prabhAvita hatA. A ja kAraNe saMpradAya sivAyanA bIjA loko paNa temanA pratye UMDI niSThA rAkhatA hatA. temanA upadeza, rASTrIya, sAmAjika, dharma ane darzana vi. viSayo upara thatA hatA. AdhyAtmikatA te temanA mananA kaNakaNamAM bharI hatI. temaNe saMgrahita karelI 'AdhyAtmika bhajanapada puSpamALA' atyadhika lokapriya thaI e ja tenuM pramANa che. te sivAya anya zAstrIya ane AdhyAtmika sAhitya paNa vizALa mAtrAmAM prakAzita thayela che. [4] teozrI badhA viSayo upara kavitA racatA hatA. temanA kAvyomAM bhAva, bhASAzailI khUba rucikara dekhAya che. vyakitatvadarzIna For Private Personal Use Only Page #690 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva vivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha je viSaya upara temaNe kavitA lakhI te viSayane hetu daSTAntathI eTale puSTa karyo ke vAMcanAranA mana tAjagIthI ane prasannatAthI bharAI jatA hatA. ajamera sAdhu-samelanamAM mane pharI temanA saMparkamAM AvavAnuM sadbhAgya sAMpaDayuM hatuM. samelanamAM seMkaDonI saMkhyAmAM saMta-satIo ekatrita thayA hatA. temAM moTA moTA mahArathI temaja pitapatAnA saMpradAyanA nAyaka hatA. badhA pitApitAnI vizeSatA rAkhatA hatA paraMtu temanuM vyakitatva te vakhate camakatA sitArAnI jema daSTigocara thatuM hatuM. vyakitatva jeTaluM tejasvI hoya che. temanA saMparkamAM AvanAra vyakti upara teTalA ja madhura ane prabhAvaka saMskAranI chApa paDe che, tethI samelanamAM AvanAra sAdhu-sAdhvI tathA zrAvaka-zrAvikA upara temaNe amiTa chApa pADI hatI. - tyAra pachI temanA darzanene suavasara mane ratalAma, muMbaI vi. zaheromAM paNa maLela hate. muMbaImAM te lagabhaga 4-5 mahinA sudhI sAthe ja rahyA. te samaye kaMIka e ja prasaMge upasthita thaye ke sthAnakavAsI jaina samAja tathA maMdiramAgI samAjamAM kaDavAza UbhI thavA sudhInI nobata vAgI gaI hatI, paranta kavizrI mahArAjanI ananya sUjhabUjha tathA dIrghadRSTinA pariNAmasvarUpa paraspara evuM premamaya vAtAvaraNa sarjAI gayuM ke jhaghaDo zAMta thaI gaye ane thAnakavAsI samAjanA gauravamAM vRddhi thaI temanA jIvananuM mahAna lakSya e ja hatuM ke mAnavamAM mAnavatA kevI rIte jAgRta thAya. dareka vyAkhyAnamAM temane e ja Azaya abhivyakata thato hato. temanI vakatRtvakaLA evI viziSTa prakAranI hatI ke zrotAgaNa temanA sumadhura gIta ane vicAronA prabhAvamAM maMtramugdha banIne pitAne bhUlI jatA hatA. AvA mahAna saMta-pravara Aje amArI vacce sthUladehe vidyamAna nathI, paraMtu temanA jIvananI sumadhura kRti Aje paNa temanA anuyAyIo ane zradhdhALuonA hRdayamAM jemanI tema beThelI che. temanA jevA gaMbhIra, namra, saraLa, zAMta, sahiSNu, nirbhika, niSpakSa, dayALu, sevAzIla, dUradarzI, vApaTu ane vyavahArakuzaLa vyakitatvane abhAva haMmezA khaTakaze. mane vAraMvAra e vicAra Ave che ke mahArAjazrInuM sAnnidhya maLyuM to paNa huM temanI sevAne saMpUrNa lAbha meLavI na zake. have te temanA guNagAna karIne ja mArI zradhdhA samarpita karuM chuM. jIvananA kuzaLa karNadhAra 4 AtmAthI zrI mohanaRSijI ma. sA. anubhavanuM amUlya dhana anaMtanA e mAgethI tvarita gatimAna thatuM mahAtmAone sparze che ane jIvanane karmayegamAM paLoTe che. karmavega ane bhakitayeganI anubhava-mastI ja AtmAne cetanavaMtI banAvatI vizuddha jJAnayogI banAve che. e ja anubhavane kuzaLa zilpakAra che-jIvanane kuzaLa karNadhAra che. kuzaLa zilpakAra ja aNaghaDa paththarane ghaDIne susaMskRta banAve che ane tene pratimAnA svarUpamAM mUrtimAna kare che. tenA caraNamAM lAkhonA mastaka name che. pUjaya gurudeva zrI nAnacaMdrajI mahArAje samAjanI agaNita vyakitaone susaMskArI banAvI, je samAjanA caraNe sevAyajJa mATe jIvana samarpaNa karI rahela che. teozrInuM vizALa, zrImaMta, zikSita ane susaMskArI bhakatamaMDaLa, gurubhakita ane guNagrAhakatAnA guNothI saMpanna hatuM. A temanA bhakatanI eka vizeSatA hatI. bIjAomAM vizALatA ane udAratAnA badale saMkucitatAne anubhava thAya che tyAre gurudevanA bhakatamaMDaLamAM saraLatA, vizALatA, udAratA evaM bhakita Adi saguNe tANAvANAnI mAphaka temanA jIvanamAM vaNAI gayelA dekhAya che. teozrInA susaMskArI ziSyaratnomAM zrI cunIlAlajI mahArAje carama zvAsocchavAsa sudhI gurusevA karIne samAja sAme gurubhakitane Adeza mukela che. saMtaratna zrI saMtabAlajIne tiyAra karIne aNamola bheTa Apela che. zrI saMtabAlajIe gurubhakitane Adarza samAja sAme rAkhIne guruzrInA traNamAMthI mukata thavA mATe yatna sevela che. saMsmaraNe [5] Page #691 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivarya pa. nAnacandrajI mahArAja janmazatAliMda smRtigraMtha A sAthvI samudAyamAM viduSI zrI hemakuMvarabAI sAdhvI, caMdanabAI sAdhvI, damayaMtIbAI sAdhvI, vinaMdinIbAI sAdhvI vagerenA jIvananA ghaDataramAM paNa pUjayapAda amUlya phALo hate. vAtsalya, prema, anukaMpa Adi mAnavatAnA guNae emanA jIvana sAmrAjyanuM Adhipatya svIkAryuM hatuM. sahRdayatAne nehabharyo vyavahAra ane "Atmavat sarva bhUteSu" nI bhAvanA haju paNa smRtipaTala para sAkAra thAya che. vizvavAtsalyano pATha zIkhavanAra saMta 3 pravartaka zrI vinayatraSijI ma. sA vahI hai dhanya jo jItA sadA paramArtha ke lie| vinayapUrvaka smaraNa kara hama jie~ satyArtha ke lie|| saMsAramAM je bIjAo mATe jIvI jANe che temanuM jIvana dhanya che. agarabatI pite baLI bIjAne sugaMdha Ape che, mINabattI pite baLI bIjAne prakAza Ape che, zeraDI pite pIlAI bIjAne mITho madhu rasa ApI tRpta kare che. vRkSa pite zaradI-garamI-varSA-tADanA-tarjanA Adi sahana karI mIThAM madhurAMphaLa Ape che. A thaI laukika padArthonI vAta. paraMtu AvA laukika jagatamAM jIvI alaukika bananAra vibhUtiomanISio paramArthanI sevana karatA jagatanA parama kalyANanI sadA abhIpsA seve che. saurASTranAM eka nAnakaDA gAmamAM janma laI potAnA jIvana ane vicAranA AMdolane phelAvI vizvane vAtsalyane pATha zIkhavanAra ApaNA pUjyapAda zrI nAnacaMdrajI mahArAjathI keNa aparicita haze ? teozrI A yuganA ahiMsaka krAMtikArI-yugadraSTA hatA. temaNe pitAnA jIvananI eka-eka kSaNane janakalyANanAM hita mATe upaga karyo hato. sAmAjika, dhArmika, zaikSaNika, rASTrIya AdhyAtmika Adi kSetre vikAsa mATenA prakhara pracAraka hatA. sAmAjIka kSetromAM je kurivAjo hatAM, kurUDhio ghara karI beThI hatI, tenA mATe prabaLa puruSArtha tathA pracAra karyo hate. tevI ja rIte dhArmika kSetramAM paNa je avivekamaya kriyAkAMDa thatAM hatAM temAM paNa sudhAro karI satya mArganI dizA nirdeza karela hato. zikSaNika kSetramAM sthAna-sthAna para lAyabrerI, pAThazALA, mahilA-maMDaLa, bekiMga Adi saMsthAonI sthApanA karI mATImAMthI mAnavanuM ghaDatara karela che. Aje saurASTra, gujarAta, Adi prAMtamAM je beDige cAle che temAM teozrIne mukhya phALo che. samAjamAM vyApelI azikSA ane ajJAnatAnA digadarzanathI temanuM dila dravita thaI UtuM hatuM. strIo ane puruSomAM vyAvahArika ane dhArmika jJAna sivAya samAja UMcA stare jaI zakaze nahI ema jaNAtAM temaNe khUba prayatna karyo. Aje vakIla, berisTara, DokaTara, prophesara, selisiTara Adi aneka vidyAthIo emanI sthApelI saMsthAmAMthI zikSaNa prApta karI ca stara para pahoMcI sAmAjika sevA karI rahyA che. rASTrIya kSetramAM temane bahu moTo phALo che. khAdI, carakho, ge pAlana, aspRzyatA-nivAraNa, tilaka virAjya phaMDa grAmadyoga Adi kSetramAM sahakAra ApI rASTranI sevA karI che. AdhyAtmika prArthanA pravacana dvArA janatAnI AdhyAtmika sevA ane temanAM durguNade choDAvI dharmaniSTha, adhyAtmapremI vyakitaonAM jIvananuM ghaDatara karela che. A sivAya aneka mAnavatAnI sevAnA kAryomAM pitAne moTo phALo Apela che. eka vakhata mahArAjazrI pAse eka zrImaMta kuTuMba darzanArthe AvyuM hatuM. te kuTuMbanI mahArAjazrI pratye atUTa zraddhA hatI. mahArAjazrInAM sadupadezathI temaNe lAkho rUpiyA udAra bhAve satkAryamAM kharcela che. vyakitatva darzana Page #692 -------------------------------------------------------------------------- ________________ }pUjya gurudeva kavidhaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha che. zeThanAM dharmapatnI dharmaparAyaNa hatAM. tapazcaryA karatAM hatAM--ekAMtare-chaThTha chaThTha karatAM hatAM. zeThajIe mahArAja sAhebane kahyuM ke, ApanI zrAvikA baha tapazcaryA kare che, zarIra azakata thatuM jAya che. tyAre zeThajIne mahArAjazrIe kahyuM ke bhagavAne tapazcaryAnA be prakAra kahyAM che-AhyuM--ane AtyaMtara. tapazcaryAmAM paNa viveka rAkhavuM jarUrI che. mahArAjazrIe pharamAvyuM ke bena ! zakita pramANe bhakita karavI joIe. A zarIra saMsArasAgara taravA mATe naukA samAna che, Ama dareka dhArmika kriyAmAM viveka rAkhavA mATe temane upadeza hatA. sva. zeTha rasikalAla muMbaImAM svargavAsI thayAM te vakhate temanAM dharmapatnI zrImatI naMdakuMvarabene mahArAjazrInAM upadezane pacAvyuM hatuM. te samaye teo amadAvAda jatAM khabara maLatAM turata ja muMbaI-mATuMgA AvyAM. AMkhamAM eka paNa AMsu na lAvyAM. temanI smazAnayAtrA jyAre vidAya thaI tyAre bahAra AvI jaya-jInendra kahI vidAya ApI hatI. sva. rasikalAlanA nAnA bhAI e temanA pratye bhAbhIjIne kahyuM ke "pUjya bhAbhI jI ! AkhA bhavanamAM eka paNa AMsu moTA bhAInA pAchaLa pADavuM nahIM. A prabhAva pU. mahArAja sAhebanAM upadezane che. temaNe reDelA saMskAranuM A phaLa che. saurASTramAM duSkALa paDaye tyAre zeTha amalakha amIcaMda ke jeo mahArAjazrInA ananya asIma zraddhALu bhakta hatA. temaNe pitAnA aMgata zrI caMdubhAIne saurASTramAM duSkALapIDita prANIonI sevA mATe mekalyA hatA ane tyAMnA bhayaMkara duSkALamAM zakaya teTalI duSkALapIDita prANIonI sevA karI. teo mAnatA ke AvI sevA karavAne prasaMga nahIM maLe. "nANuM maLaze paNa TANuM nahIM maLe." Ama mahArAjazrInA upadezane jIvanamAM utArI potAnA jIvanane dhanya tathA kRtArtha mAnatA hatA. mahata mahIyAnuM upAdhyAya zrI amaramuni mahArAja paramAnandamUrti zraddheya muni zrI nAnacandrajI mahArAjakA nAma lete hI merI smRti prathama bRhatsAdhu samelana ajamerake cira atItameM vicaraNa karane lagatI che. virATa sAdhu aura sAdhvIsaMgha upasthita hai. hajAra hajAra zrAvaka zrAvikA sudUraprAntose sAdhudarzanakI eka hRdayasparzI madhura bhAvanA lie Aye hue haiM. antaraMga sabhAmeM, vibhinna saMpradAyameM bikhare hue zramaNake ekabaddha karane kI sudizAmeM vicAracarcA cAlI rahI hai. aMdhakArakI kAlI rajanI chaMTa rahI hai, lagatA hai samAjane sundara bhaviSyakA suprabhAta henevAlA hai utsAhake hIrasAgarakI taraMge mAne taTa chU-chUkara harSanAda kara rahI hai. khAsa kara hama taruNa sAdhuokA antarmana te ItanA harSavibhera thA ki vaha kucha kA kucha huA jA rahA thA. nava cetanAke madhu zveta . adhikatara naye sAdhu antaraMga sabhAke pratinidhi nahIM the. meM bhI unameM eka thA. pratinidhi sabhAkI daSTie hamArI upasthiti astitvahIna thI. na hameM andarake kaI vicAra milate the aura na hamAre vicAra hI andara paca pADe che. eka taraha leha pade ke pIche bAhara zUnyameM khaDe the. baDe--baDe padavIdhara mahAmahima santake ItanA kahAM avakAza ki hama unataka pahuMca sake, mana khelakara bAta kara sake. ataH tatkAlIna upAdhyAya zrI AtmArAmajI Adi do cAra hI mahAna ase the, jinake zrI caraNemeM baiThakara yathAvakAza kucha vicAra-carcA kara liyA karate the. zraddheya zrI nAnacaMdrajI mahArAja unhIM de cAra mahattameM eka aise mahattama the ki unakA pavitra sAnnidhya hama kucha taruNeke lie navacetanA evaM preraNakA eka mukta madhustrota bana gayA thA. vaha sahaja niSkapaTa AtmIyatA zraddheya munizrI gujarAtI. prAnta bhinna, bhASA bhinna, saMpradAya bhinna, phalataH AcArapaddhati bhinna. kintu ItanI sArI bhinnatAomeM vaha vilakSaNa abhinnatA ki kucha pUcho nahIM. ItanI sarala sahaja, abhinna AtmIyatA ki lagatA - saMsmaraNa - - - Page #693 -------------------------------------------------------------------------- ________________ + 2 gurUdeva kavivara paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha thA ki ve guruha aura saba satartha che, ziSya hai, anevAsI hai. Aja bhI usa AtmIyatAkI madhurasmRti AtI hai, te manakA kaNa kaNa mAdaka AnaMdase bhara bhara jAtA hai. rAtrinA samaya che. pratikamaNa ho cukA hai. aura hama unheM AgekI era kAphI dUra taka ghere baiThe hai kabhI hama unheM kaI bhajana-gIta sunAte haiM aura kabhI ye hameM sunAte hiM. avasthA DhalatI huIhi, para kaMTha ItanA madhura evaM mAdaka ki hama sabakA hRdaya uchalane lagatA thA, uttaraMgita ho jAtA thA. kaI mAnagumAna nahIM, chatanA cAho utanA sune, jarAsA ye hI nivedana karate hI. ve mahAna the avazya, kintu AjakI Idhara udhara dikhanevAlI Akramaka mahattAke duha bhAse AkAnta nahIM the. usa samaya barAbarake samavayaska sAthI jaise lagate the. khulakara hasate the, khulakara hasAte the. meM apanI kahuM, mujha para te apAra kRpA. vicAra carcAke bIca kItanI hI bAra nAma lete aura khulakara kahate-"kaho, kavi, ThIka che nA?' meM korA tukakaDa, usa yugameM bhI kavi, nAmase pracArita thA. meM samaja nahIM pA rahA huM, ki esA ka thA ? para thA esA kacha avazya. aura te aura, jaina gaganake pradIpta madhyAhana sUrya AcAryazrI javAharalAlajI mahArAja bhI mUjha nagaNyake saneha kavi, nAmase sodhita karate aura merI tatkAlIna kavitA ane pravacanameM sunAte je Aja bhI javAhara kiraNavalimeM yatra tatra mudrita hiM. yaha mai Ina de cAra mahAna devatAtmAokI mahattA hI mAnatA hUM, aura kayA? madhuravaNa-pravakatA zrazcaya svAmIjIkI vakatRtvakalA te ItanI divya evaM mehaka ki je eka bAra sunale, vaha sahasA maMtramugdha ho jAe, unakA apanA ho jAe. gaMbhIra se gaMbhIra viSayake bhI Itane sarala subodha rUpameM upasthita karate ki mastiSkakI TeDhI meDhI taMga limeM na aTakakara sIdhA hadayakI atala gaharAIme paheca jAtA. bIca bIcameM ke sAthe saMkSipta kathAe hotI. caTakale hote aura hote prasaMgocita madhurAtimadhura bhajanagIta ! basa, raMga jama jAtA aura saba tapha eka anirvacanIya-sA sannATA chA jAtA. ajamerameM jahAM kahIM bhI unake pravacana hote, mujhe avazya sAtha lekara jAte hama nekI Ina sayAtrAomeM eka esA avibhakata Ananda thA, jisakA baMTavArA hama UMcata mAtrAmeM kara nahIM pAte the, karanA cAhate bhI nahIM the! zradheya munizrI jIkA vi. saM. 190 kA yaha cAturmAsa mere vandanIya gurudeva pUjyazrI pRthvIcandrajI mahArAjane parAmase hamAre purAtana sAmpradAyika kSetra AgarAmeM haA thA! AgarAkI janatA unake pravacanese ItanI adhika prabhAvita haI thI ki Aja bhI vaha purAtana smRti jana-manameM taira rahI hai! rAdhAsvAmI sampradAyake suprasiddha kendra dayAlabAga AgarAmeM, sadaguru AnandasvarUpajIke Agraha para pravacana karanevAle sarvaprathama jaina muni Apa hI the! jaina parasparAke usa gameM dayAlabAga jaise dharma kendro pravacana karanA, apanemeM eka asAdhAraNa ghaTanA thI. Isa parase paSTa hI nirdhArita ho jAtA hai ki zradheya munizrIjI kitane ucca koTike asAdhAraNa evaM prabhAvaka pravakattA che! vicArakAntike sUtradhAra sampradAyakI paramparAgata mAnyatA janajIvana meM ItanI ruDha ho jAtI hi ki ache e ache sAhasI vyakita bhI unake virodhame do bela bhI nahI kaha sakate baDe-aDe manISI bhI kApavAdake Daraze AMkha baMda kie una arthahIna mAnyatAokA samarthana karate rahate haka, unheM hI janabhASAmeM 'lakIrake phakIra' kahA jAtA ha ! e lakIrake phakIra jeThe yazake pralobhanameM phusakara sampradAyakI nirjIva evaM niSmANa mAnyatAoke andhakArake dUra karane ke bajAya use - adhika saghana banA dete hai. pratiSThA pizAcIkI mehamAyA hI esI hai. parantu munizrIjI mukatabhAvase ukata arthahIna mAnyatAokA viMdha karate the ! unake antarmanameM na kaI esA bhaya thA aura na prabhana! unake zrImukhase jaba vicArakrAntike svara mukharita hete te hama saba taruNabhikSu sahasA Azcaryacakita he uThate ki vRddhatvakI ora agrasara hete Isa tanameM kitanA taruNa tejasvI mana nivAsa karatA ha! je bhI bAta, vaha saba sApha. keI lAga nahIM, lapeTa nahIM, koI chipAva nahIM, keI darAva naDI ! jese andara se baDara, ora jaise bAhara varase andara. jaba maine unakI baMbaIe saurASTrakI dvatagAmI [8] vyaktitva darzana Page #694 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMpanya garUdeva Davilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAliMda smRtigraMthare vihArayAtrA, saMbaMdhameM kucha sunA te mujhe kaI Azcarya nahIM huA! meM jAnatA thA, unakI kathanI aura karanI antara jaisA kucha thA hI nahIM! yahI te vahu sAdhutA hai, jisakI zramaNa bhagavAna mahAvIrane apane sAdhuoMse kabhI apekSA kI thI. kahA thA-dho sudharsa ciThThaI.' dharma zuddha arthAt nirmala evaM niSkapaTa hRdayameM hI nivAsa karatA hai. kAza, Aja bhI ve hote te navacetanake sAtha samAjane navanirmANa hetu kiye jAnevAle hamAre prayatneke kitanA adhika bala milatA! nirmala premakA taraMgita sAgara zradheya Adarza santa nirmala evaM nicchala premake vizAla sAgara hI the eka zabdameM. meM jhAM aura ve kahAM? ve kRSNa aura maiM sudAmA. kayA mela thA hama meM una dine phira bhI hakI rasadhArA cirakAla taka bahatI rahI unakI era se. ekabAra jaba Agama saMpAdanake lie mujhe vaDiyA gujarAtameM le jAneke lie akhila bhAratIya sthAnakavAsI jaina dhanpharansakI ora se carcA cAlI aura etadartha prArthanA karane ke lie bambaI se samAjake pramukha sajjanekA ziSTa maMDala AgarA AyA, te baMbaI mahArAjazrIkA turata patramilA ki svAgata hai ApakA. kese bhI hai, Idhara mujase milanekA dhyAne rakhie." yaha hai vaha prema, yaha hai vaha maitrI, jisake sambandhameM suprasiddha lekanItikAra AcArya bhartuharine cIra atItameM kabhI kahA thA dinasya pUrvArdha-parArdha-bhinnA, chAyeva maMtrI khela sajajanAnAmUA. mahArAjazrI sAdhAraNa kAcake darpaNa nahIM the ki sAmane khaDe hai te pratibimba hai, sabakucha hai aura jarA dUra haTe nahIM ki eka kSaNameM saba gAyaba. ( kauna ora meM kauna? jaisA ki Aja hama dekha rahe che. prathama ajamera samelanakA hI te kitanA purAnA milana thA. vaha bhI alpasamayakA. kinta ve bhUle nahIM the majha jaiseke surakSita rakhe hue the ve mujhe bhI. kitanA saMvedanazIla svaccha hRdaya thA unakA. vahu nehadhArA Aja bhI pravAhita ha unake priya ziSya cittamuni tathA saMtabAlameM, mere mitra hai ye gurubaLyuM. aura Isa mautrIke mAdhyama the mahArAjazrI. kayA meM bhUlaMga unaka aura unake priya ziSya evaM ziSyAoke." svAthya ThIka nahIM hai. hRdayarogakA gI huM. durbalatA kAphI hai. mere nehIjane ke lie cintAka viSaya che caha. cikitsaka aura neDI tana-mana ne ke lie pUrNa vizrAmaka Agraha rakhate haiM phira bhI meM ItihAsaprasiddha vibhAragiri (rAjagRha, bihAra) kI chAyAmeM rUpAthita henevAle vIrAyatanemeM je kabhI bhagavAna mahAvIra, gaNadhara gautama, Arya sudharmA, Arya jammu, AryA candanA Adike punIta caraNakamalese pAvana bhUmi rahI hai zAnta manase beThA huA Anandake kSaNemeM ye paMkitayAM likha rahA huM kaye hai esA ? zradheya mahArAjazrIkA vaha divya prema hI ha, je nakArakI sthitimeM bhI mujha se saharSa likhAye jA rahA ha. aise virATa udAra cetA santakA darzana kisI bhAgyazAlI ke hI milatA hai. aura vaha mujhe sarva bhAvena milA thA. sAdara vandana, zatazata vandana hai, he mere vandanIya deva! kavizrI nAnacaMdrajI mahArAja H eka madhura saMsmaraNa @ adhyAtmagI rAjasthAnakesarI puSkaramunijI ma. mane mArA jIvanamAM aneka mahApuruSonA saMparkamAM AvavAne, temanI sAthe rahevAne, temanA jIvanane sanikaTa rahIne jovAno avasara maLe che. te mahApuruSonI hAramALAmAM eka mahApuruSa, kavisamrATa, snehasaujanyamUrti prasiddhavaktA zrI nAnacaMdrajI mahArAja paNa hatA. temanA darzanene saubhAgya sarvaprathama mane khyAvaramAM maLyA hatA. saMgaThananI surIlI madhura svaralaheriye jhaNajhaNI rahI hatI. rAjasthAnanA A raMgIlA nagaramAM, gauravazALI gujarAtanI puNyabhUmithI padhArelA pitAnA pyArA mahemAnanuM svAgata karatAM amAruM hRdaya gaja-gaja uchaLI rahyuM hatuM. teo paNa rAjasthAnI muninA rane saujanyapUrNa sadvyavahArane joIne AnaMdamagna banI gayA hatA. saMsmaraNo Page #695 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , pUjya gurudeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha khyAvarathI ame bRhatsAdhusamelanamAM sammilita thavA mATe ajarAmarapurI-ajamera pahoMcyA. khyAvaramAM je snehanuM bIja vAvyuM hatuM te ajameramAM aMkurita thaI khUba abhivRddhine pAmyuM. meM atyanta sanikaTatAthI te tejasvI nakSatrane je hatuM, jenA jIvananA kaNa-kaNamAM, mananA aNu-ANumAM kAntinI cinagArI jhagI rahI hatI. je samAjanI dayanIya sthiti joIne cintita hatA. samAjamAM vyApelI viSamatAne naSTa karI samatA pedA karavA IcchatA hatA. saMpradAyavAdane sthAne zudhdha jainatvane pracAra karavA IcchatA hatA. te vakhate temanI pratyeka kavitAmAM athavA saMgItamAM A ja svara rita thaI rahyo hato ane pitAnA jozIlA tejasvI pravacanamAM A ja vAta upara bhAra mukatA hatA ke zudhdha jainatva ane sthAnakavAsI dharmane pracAra karavA mATe ApaNe eka thavuM che, neka banavuM che. teozrI mArA sadguruvarya paramazrAdheya zrI tArAcaMdajI ma. nI sevAmAM padhAratA ane temanI sAthe sAmAjika-saMgaThananI carcA karatA rahetA hatA. vi. saM. 1993 mAM pU. gurudevazrInI sAthe rAjasthAnathI vihAra karI muMbaI pahoMcyo te vakhate teozrI kAMdAvADInA rathAnakamAM birAjamAna hatA. temanI sAthe AtmAthI zrI mehanaRSijI ma. ane madhuravakatA vinayatraSijI ma. paNa birAjI rahyA hatA. kAMdAvADInI sannikaTamAM ja AryasamAja taraphathI eka virATa sabhAnuM Ayojana thayuM hatuM. tenA adhyakSapade zrI kavijIne niyukata karyA hatA. hajAranI janamedanImAM teozrIe "Arya zabda upara jaina, baudha ane vaidika dRSTie je vizleSaNa karyuM hatuM te bhAre adbhuta hatuM ane te temanA gaMbhIra pAMDityanuM paricAyaka hatuM. temanA pravacananI sauthI mahattvapUrNa vizeSatA meM e joI ke gaMbhIrathI paNa gaMbhIra viSayane paNa rUpakanA mAdhyamathI teo evI rIte prastuta karatA hatA ke tAjane maMtramugdha banI jatA hatA. zretAone pravacananA pravAhamAM sAthe laI cAlavuM te temanI meTI vizeSatA hatI. muMbaImAM lAMbA vakhata sudhI sAthe rahevAne avasara maLe ane khUba ja najIkamAM rahI temane pArakhavAne paNa avasara maLe. saMskRta sAhityamAM kahevata che ke "dUrastha bhUdharA ramyA :" dUrathI DuMgara raLiyAmaNAM lAge che paraMtu pAse pahoMcatA te ubaDa-khAbaDa, UMcA nIcA dekhAya che, paranta mahApuruSa tenA apavAda hoya che. mane anubhava thayo ke kavi nAnacaMdajI mahArAja dUrathI ja nahi paraMtu najIkathI vadhAre raLiyAmaNAM ane sundara lAgatAM hatAM. temane svabhAva maLatAvaDo hatA. temanA jIvananI eka mahatvapUrNa vizeSatA e hatI ke teo potAnAthI je meTA hatA temane vinaya karatA hatA ane nAnAnI sAthe premathI vyavahAra karatA hatA. temanuM spaSTa mantavya hatuM ke prema jIvananI evI kaLA che, mAdhurya che, evuM saMbala che ane vinaya evuM durbhedya kavaca che ke jene kaI paNa teDI zakatuM nathI. sane 1949 mAM pharI temanA darzanane suavasara saurASTranA sAyalA gAmamAM maLyuM. te vakhate terApaMthI samAjane pracAra saurASTramAM jorathI vadhI rahyo hato. sthAnakavAsI samAja zabdajALamAM phasAI rahyo hate. saurASTranI janatA cindrita hatI. dayA-dAna pracAraka saMghanA adhikArIone kavizrIe pU. gurudevazrInI sevAmAM muMbaI mokalyA. gurudevazrI ghATakoparanuM zAnadAra cAturmAsa pUrNa karI saurASTra padhAryA. teozrInI prabala preraNAthI gurudevazrInuM saurASTramAM bhavya svAgata thayuM. vRddhAvasthAne kAraNe teozrI te vakhate sAyalA sthita hatA. teozrInA atyAgrahathI gurudevazrI sAyalA padhAryA ane 4-5 divasa tyAM rokAyA. te vakhate temanI sAthe aneka zAstrIya viSaye upara gaMbhIra carcAo karavA avasara maLe. mane anubhava thaye ke teo mAtra prakhara vaktA ja nathI. paraMtu zAstranA gaMbhIra rahunA jJAtA paNa che. vetAMbara AganI sAthe digaMbara grantha samayasAra, niyamasAra, paMcAstikAya, paTakhaMDAgama vagerenA paNa jANakAra che. nizcaya ane vyavahAranA, utsarga ane apavAdanA marmane paNa samaje che. teozrI AgamonA jJAtA, vakatA ane kavi hovA chatAM paNa sAcA jijJAsu hatA. teozrIe mArI temaja mArA pU. gurudevazrI pAse terApaMthI mAnyatAonA saMbaMdhamAM aneka jijJAsAo prastuta karI ane te gurugaMbhIra rahasyone jANIne atyanta AhalAdita thayA ane kahyuM-sAruM thayuM ke Apa saurASTramAM padhAryA. have ame ApanA netRtvamAM zAstrArtha mATe temane mukAbale karazuM. kavivarya nAnacaMdrajI ma. nuM jIvana aneka saddaguNanuM AgAra hatuM. teozrI jJAnI hatA, dhyAna hatA ane [10]. vyakitatva darzana Page #696 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paya gurUdeva Davilaya . nAnacadrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha samAjasudhAraka paNa hatA. temanA virATa vyakitatvane abhivyakta karanAre behadAkAra zatAbdIgrantha prakAzita thAya tevI mArI hArdika IcchA hatI ane meM mArI hArdika bhAvanA kavizrIjInI suziSyA paramaviduSI mahAsatI damayaMtIbAIne ke jeo mane borIvalI-muMbaI mAM maLyAM tyAre vyakta karI. mahAsatIjIe kahyuM-je granthanA saMpAdana-lekhananI javAbadArI ApanA suziSya devendramunijI ravIkAre te A kArya saraLatAthI thaI zake. mArI AjJAthI devendramunie granthanA eka adhyAyanuM lekhana ane saMpAdananI javAbadArI svIkArI ane ati zIgha mArI bhAvanAe mUrta svarUpa dhAraNa karyuM tene mane harSa che. sAthe sAthe A jana-jananA manamAM kavizrI pratye keTalI agAdha zraddhA che tene paNa A grantha punIta pratIka che. kavizrInA succa ziSya paM. munizrI cunIlAlajI ma. tathA snehamUrti saMtabAlajInI sAthe paNa mAre ghaNe ja nehapUrNa vyavahAra rahyo che. kavizrIjInA ane temanA ziSyanA aneka sumadhura saMsmaraNe Aje paNa smRtipaTa para camakI rahyAM che ane sadA camakatA raheze. kavivarya nAnacaMdrajI mahArAja: mArI dRSTimAM # zrI devendramuni zAstrI, sAhityaratna sana 148 mAM ghATakopara (muMbaI) nuM bhavya cAturmAsa pUrNa karI parama zradheya mahAsthavira zrI tArAcaMdajI mahArAja tathA adhyAtmayogI sadguruvarya zrI puSkara munijI ma. nI sAthe ame saurASTra pahoMcyA. saurASTra tyAga, balidAna, sAhitya, saMskRti, saMgIta ane kaLAnuM pramukha kendra rahyuM che ane bhakita tathA zakitanuM adbhuta samanvaya sthaLa paNa. saurASTranI sonerI pAvana puNyadharAmAM praveza karatAM ja ahaMta ariSTanemi, kagI zrIkRSNa, adhyAtmapremI zrImad rAjacaMdra, rASTrapitA mahAtmA gAMdhI Adi aneka mahApuruSonI saheje smRti upasI AvI. temanA tejasvI vyakitatva ane kRtitvanA sumadhura prasaMge ramRtipaTa upara suvarNAkSarenI jema camakavA lAgyA. je sAdhanArata taniSTha udAra manISioe pitAnA pavitra cAritra vaDe ane tapathI pAvana banelI vANI vaDe jana-jananA mAnasamAM tyAga vairAgyanI divyajyoti pragaTAvI, rASTrIyatAnI bhAvanA utpanna karI bhalA, temane keNa bhulAvI zake tema che? temanI jIvanagAthA ane vicAre mAtra ItihAsanA pAnAMemAM ja lakhAyA nathI paraMtu jana-jananA jIvanamAM paNa ketarAI gayA che. Aja kAraNe Aje paNa tyAMnA lokonA jIvanamAM ahiMsA, adhyAtma ane rASTrIya bhAvanAnI triveNudhArA kalakala ninAda karatI vahI rahI che. e ja gauravamayI paraMparAnA eka jAjavalyamAna ratna kavi nAnacaMdrajI mahArAja hatA. kavisamrATa nAnacaMdrajI mahArAjanA saMbaMdhamAM muMbaI tathA saurASTramAM meM ghaNuM sAMbhaLyuM hatuM. tethI temanA darzana tathA caraNasparza mATe mana utsuka hatuM ke kyAre darzana thaze. teozrI te vakhate pitAnI janmabhUmi sAyalAmAM birAjI rahyA hatA. temanI zArIrika sthiti evI nahotI ke teozrI lA vihAra karI zake. tethI teozrIe zradheya sadguruvaryane nimaMtraNa pAThavyuM ke ApazrI sAyalA padhAro te mane darzanane saubhAgya maLe. teozrInA nehasabhara Agrahane mAna ApI pUjya guruvarya pitAnI ziSyamaMDaLI sAthe sAyalA padhAryA. teozrInA suziSya sevAmUrti pa. munizrI cunIlAlajI mahArAja amAruM bhAvabhInuM svAgata karavA ghaNe dUra sudhI AvyA. tema ja teo paNa padhAryA. A hakIkata temanA vinIta svabhAvanuM punIta pratIka hatuM. mane anubhava thaye ke teozrI kharekhara vinamratAnI sAkSAt mUrti hatA. vinaya saMtajIvananuM bahumUlya AbhUSaNa che. je saMtane ahaMkArane kALo nAga hase che te saMta asaMta banI jAya che. kAraNa ke ahaMkAra ane sAdhutAmAM sAkSAt vera che-prakAza ane aMdhakAranI jema. zramaNa bhagavAna mahAvIre dharmanuM mULa vinaya kahyuM che- "dhammaksa viNu mUlaM santanI paribhASA karatAM nAnake paNa lakhyuM che- "nAnaka nanha ho raho, jese nahI daba." kavi nAnacaMdrajI ma. nAnAmAM nAnI vyakita sAthe paNa vinamratApUrvaka vyavahAra karatA hatA jenI kaI kalpanA paNa karI zake nahi. A temanA jIvanane mahAna saddaguNa hate. meM temanA vyaktitvane joyuM te sUryanI jema camakatuM bhavya lalATa, rUperI caLakatI zira uparanI virala kezarAzi, saMsmaraNe Jain Education Interational Page #697 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = = = - pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnAyabrejI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha sarcalAITanI jema prakAza veratA netrayugala, dIrgha nAsikA, maMda-maMda muskarAtuM caMdramA jevuM saumya vadana, bhIma jevuM kadAvara ane kasAyeluM zarIra, aMgadanI jema baliSTa bhujAo, gajarAjanI jema mastagati. A temanA divyatvanuM bAharI rUpa ke jene leke kavivarya nAnacaMdrajI ma. nA nAmathI oLakhatA ane bolAvatA hatA. temanuM kapriya upanAma "santa-zaSya hatuM. prathama darzane ja mArI hRdayanI vINAnA tAra jhaNajhaNI UyA ke zradheya ! munipravara ! dUra beThAM-beThAM meM ApanuM pavitra nAma te sAMbhaLyuM hatuM, paraMtu je je sAMbhaLeluM tenA upara netra vizvAsa karatA nahotA. kAraNa ke temaNe netroe) teozrInA darzana karyA nahatA. Aje tamArA darzana karatAM mane parama AhalAda thaye ke jevuM meM sAMbhaLyuM hatuM tethI paNa vadhAre ramaNIya svarUpamAM Apane meM niDAnyA che. Aje ApazrInA darzana karI meM zreta ane netranA dIrghakAlIna vivAdane miTAvI dIdhuM che. dareDapi gruvA bhavadIya kIrti kaNe tRptau na ca cakSuSI me tarvivAda parihatuM kAma samAgato huM tava darzanAya che huM adhikArapUrvaka kahI zakuM chuM ke meM mArA jIvanamAM aneka mahApuruSanA, santanA darzana karyA che temAMnA kavi nAnacaMdrajI ma. paNa eka che. temanA darzana karI mAruM hRdaya zraddhAthI namI paDayuM. temane joI mane evo anubhava thaye ke kaI mahAna RSinA darzana karI rahyo chuM ke jenAmAM siddhasena divAkara jevI tejasvitA che, kavikAlasarvajJa hemacandra jevI pratibhA che, yAkinI mahattarAsana haribhadranI samanvayatA che, upAdhyAya yazavijayajInI tArkitA che ane saMta kavi AnandaghananI phakakaDatAnuM adbhuta saMmizraNa thayeluM che, je cuMbakanI jema badhAne AkarSita karI le che. je kaI kavi nAnacaMdrajI ma. nA nikaTa saMparkamAM AvyA teo A satya tathyathI paricita che ke nAnacaMdrajI ma. nuM jIvana himAlaya jevuM unnata, sAgara jevuM gaMbhIra, candra jevuM saumya, siMha jevuM nika, sAkara jevuM madhura ane agarabattI jevuM sugaMdhita hatuM. temanI mananI garimA, vANInI mIThAza ane kAryanI mahimAe jana-jananA mAnasane vizuddha banAvyuM hatuM. temanuM mana nirmaLa hatuM, hRdaya saraLa hatuM, buddhi prakhara hatI ane vyavahAra madhura hatA. bhale paricita hoya ke aparicita hoya, pitAnA hoya ke parAyA hoya te badhAthI prema karatA hatA. prema temanA jIvanane mULa maMtra hato. mArA jevA akiMcana vyakita upara paNa temane apAra ha hato. nehane akhUTa khajAne meLavI huM pitAnI jAtane dhanyabhAgI anubhavavA lAgyuM ane Aje paNa huM mane bhAgyazALI mAnuM chuM ke teozrInA smRtigranthanA sampAdana ane lekhanane mane suavasara prApta thaye. kavizrI saMskRta ane prAkRta bhASAnA paMDita hatA. AgamonA jJAtA hatA, darzanazAstranA AgamanA jJAtA hatA, darzanazAstranA jANakAra hatA chatAM paNa temanAmAM kadI paNa jJAnane ahaMkAra je nathI. teozrI vArtAlApa ane pravacanamAM zuddha kAThiyAvADI - gujarAtI bhASAne prayoga karatA hatA. teo nAnI zI vAtane paNa evI cittAkarSaka DhaMgathI kahetA hatA ke sAMbhaLanAra maMtramugdha banI jatuM. pravacanazailI sAdI ane saraLa hovAnI sAthe madhura hatI. gaMbhIramAM gaMbhIra viSayane saraLathI saraLa banAvI prastuta karatA hatA. pravacanamAM subhASitanA prAdhAnyanI sAthe bedhakathAonI pracaratA rahetI jethI bodhaviSaya zrotAonA hadayamAM e UtarI jate ke jiMdagI sudhI bhUlatA nahi. vakatA mATe A Avazyaka che ke tenA jJAna ane anubhavane AyAma khUba vistRta hovo joIe. vizALa adhyayana, cintana - manana ane anubhavano paripAka vANIne tejasvI ane sthAyI banAve che. adhyayana ane cintana vinAnuM bhASaNa mAtra bhaSaNa (bakavuM ja) che. kavi nAnacaMdrajI ma. ghaNA vinedapriya hatA. retI ane udAsa sUrata temane pasaMda na hatI. teo kahetA ke khIleluM phUla ja sAruM lAge che, karamAyeluM nahi. tame hasaze te saMsAra tamArI sAthe hasaze, paraMtu tame roze te tamArI sAthe kaI reze nahi. kavizrInA kAna meTA hatA tethI meM kahyuM - ApanA kAna te ghaNA moTA che. temaNe takSaNa hasatAM kahyuMkAna te mArA jarUra moTA che paraMtu huM gadheDe nathI. [12] vyakitattva darzana Page #698 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva vivA` paM. nAnaadrejI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha zrI nAnacaMdrajI ma. saphaLa kavi hatA. temaNe koI mahAkAvyanI racanA karI hoya evuM mArA khyAlamAM nathI, paraMtu temaNe vividha viSayA upara judI - judI rAga - rAgaNIomAM mahAvi sUradAsanI jaima bhajano avazya banAvyA hatA. Aje jarUra che temanA saMpUrNa kavitA sAhityanI anya gujarAtI bhASAnA kavie sAthe temaja Itara bhASAnA kavio sAthe tulanA karavAnI, jethI temanA kavitvanuM yathA mUlyAMkana thaI zake. jaina zramaNa hAvAne lIdhe temanI kavitAmAM zAntarasanI pradhAnatA che. anuprAsa, yamaka Adi alaMkAronI chaTA paNa yatra-taMtra darzanIya che. kavi nAnacaMdrajI ma. svabhAvathI dayALu hatA. tee dayAnA devatA hatA. koI paNa jAtanA bhedabhAva vagara dareka para dayA karavI te temanA svabhAva hatA. temanu hRdaya navanItathI paNa vilakSaNa hatuM. navanIta svatApathI dravita thAya che. paraMtu teo svatApathI nahi, paratApathI dravita thatA hatA. jene lIdhe temanI sAdhutA jyotirmaya banI hatI. mAnavatAnA te gaurIzaMkaranuM mAnavuM hatuM ke yA sAdhanAnuM navanIta che, karuNAnI nirmaLa dhArAthI ja sAdhanAnI bhUmi phaLadrupa bane che. dayA nadInA tIre ja sadguNAnA kalpavRkSa phaLe che, phUle che, tethI temaNe evI aneka saMsthAo sthApita karI ke jethI aneka garIma parivAronuM poSaNa thAya ane teo potAnu jIvana sukhapUrvaka calAvI zake. kavivarSa nAnacaMdrajI ma. sAthe dharma, darzana, sAhitya, saMskRti, saMgIta, kAvya, adhyAtma, coga vigere aneka viSayA upara mArI carcAo thaI jethI mane evo anubhava thayA ke teozrInuM adhyayana gabhIra che. teozrI pratyeka praznanA UMDANa sudhI pahoMcI cintana karatA hatA. vArtAlApanA prasaMgamAM meM jijJAsA prastuta karI ke sakSepamAM anekAntavAda zuM che ? teee samAdhAna prastuta karatAM kahyuM anekAntavAda samatAnuM darzana che, satyanI anveSaNA che; jemAM vivAda nathI samanvaya che. vastumAM ananta dharmo che. te ananta dharmonu apekSASTithI kathana karavu te anekAntavAda che. anekAntASTi evI saMjIvanI che ke jenA sparzamAtrathI mithyAdarzana paNa satyadarzana banI jAya che. meM pUchyuM-dhyAna zuM che ? temaNe kahyu-dhyAna e cittanI nirvikalpa avasthA che jemAM koI paNa vaSayamAM mana hAtu nathI, mana aMtarAbhimukha banI vikalpa rahita banI jAya che. dhyAna eka evI alaukika mastI che ke je prApta karyA pachI 'para'nA Adha rahetA nathI. sAdhanAmAM sauthI meATI muzkelI che mananI caMcaLatA, tene ja sarvaprathama dUra karavAnI hAya che. tethI zrImad rAjacandre paNa kahyu che-- 'bIjI samajaNa pachI kahIza jyAre citta tamAru sthira thaze.' vastutaH dhyAna zabdono viSaya nathI. te zabdAtIta anubhUti che. dhyAnane dhyAnathI ja jANI zakAya che. kavi nAnacaMdrajI mahArAjanu jIvana guNAno bhaMDAra hatuM. mArI dRSTie temanAmAM traNa mukhya guNA hatA. pahelA guNu-te bhAre sAhisaka hatA. temane koIno paNa bhaya na hatA. jene teo ThIka mAnatA te kArya karavAmAM kacit mAtra paNa saMkoca karatA na hatA. khIjo guNa-te javAbadAra vyakita hatA. koInA paNa vizvAsaghAta karatA nahotA. bhale bALaka hoya, vRddha hoya; je kahI dIdhuM te karIne batAvatA. trIjo guNa hatA--teo bhAre parizramI hatA. kavi nAnacaMdrajI ma. zuM hatA tene vyakata karavA mATe mArI pAse koI zabda nathI, koI upamA nathI. te peAtAnA DhaMganA anUThA hatA, adbhuta, anupama ane asAdhAraNa hatA. huM temanA zrIcaraNAmAM bhAvabhInI zraddhAMjali samarpita karuM chuM. temanuM ujjavaLa jIvana mane satata preraNA Apatu rahe ane huM mArA karttavya patha para nirantara AgaLa vadhatA rahuM e ja maMgaLakAmanA. sva. kaviva` pUjyazrI nAnacaMdrajI mahArAjanA madhura saMsmaraNA pa.... munizrI nemicadrajI ma. sva. kavivarya pU. zrI nAnacaMdrajI mahArAja sva-para kalyANanI sAdhanAnA pakSapAtI zramaNazreSTha hatA. samAjamAM pracalata kuruDhie ane kuprathAone kAraNe thanArI AtmahatyA, anyAya, atyAcAra vi. nA pUra joIne temanA AtmA sa smaraNA [13] For Private Personal Use Only Page #699 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva divaya 5. nAnacadrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha kakaLI uo hato. samAjamAM pracalita aniSTa pratye teo AMkha mIMcI cupacApa, ekAnta ane aLagAM rahI besI rahevuM temaja zuSkajJAnI-AtmAthI (svAthI) banavAnI vAta temane jarA paNa pasaMda na hatI. A kAraNe ja teo eka bAju jema AtmasAdhanA pratye sajAga-jAgRta hatA tema bIjI bAju teo samAjakalyANa mATe samAjamAM pracalita aniSTa ane bUrAIo dUra karavA mATe tanatoDa prayatna karatA hatA. sana 1lpa6 mAM amadAvAda jillAntargata "ziyAlamAM sarvaprathama temane mane sAkSAtkAra thayo hato. te vakhate mArI sAthe mArA moTA gurubhAI pU. munizrI DuMgarasiMhajI ma. hatA. te vakhate ame pUjyazrI saMtabAlajI mahArAjanI preraNAthI bhAlanalakAMDA pradezamAM pracalita dharmadaSTie samAjaracanAne prema jANavA-jevA ane sAdhumaryAdAmAM rahI te prayoga karavA viSe pU. mahArAjazrI sAthe carcA-vicAraNA karavA mATe AvyA hatA. pU. nAnacaMdrajI mahArAja jijJAsudaSTithI amane joI rahyA hatA. temanA manamAM evuM maMthana thaI rahyuM hatuM ke A banne muni rAjasthAnathI cAlIne gujarAtamAM khAsa A praga jANavAnI dRSTithI AvyA che tethI kaMIne kaMI viziSTa AkarSaNa jarUra haze tethI temaNe amane A matalabanuM pUchayuM-"muniyo ! A prayogane jANIne tamane soSa ane samAdhAna thayuM ke nahi? tamane A prayoga sAdhujIvananI sAthe saMgata mAlUma paDe ke nahi? rAjasthAnamAM tamane pitAnA sAdhujIvanane anurUpa keI Avo prayoga na dekhAye ?" ame uttaramAM namra nivedana karyuM ke, "Ama to ame svAmI satyabhakatajInuM sAhitya vAMcyuM che ane temanI sAthe vicAra-vinimaya paNa karyo hato ja. tevI ja rIte saMta vinebAjI dvArA saMcAlita sarvodaya samAjanuM sAhitya ane temanA lekasevakenI sAthe vicAronI Apale paNa karI che, paraMtu tenAthI amArI AtmasaMtuSTi thaI nahi. amane jevA prakAranuM samAdhAna joItuM hatuM tevuM samAdhAna maLyuM nahi. temaja rAjasthAna, madhyapradeza vagere sthAnamAM vicArazIla jaina munionI preraNAthI keTalIya jagyAe cAlI rahelA kAryone paNa jANyA - joyA paraMtu te badhA kAryo eka sImita DAyarAmAM ane saMkIrNa kSetramAM cAlI rahyA che. tethI amAre manastaSa pUrNatayA thaI na zakyA. tethI ja ame A prayogane jANyo ane je ane A saMbaMdhamAM pragamAM saMlagna kAryakartAo temaja pragapreraka munizrIjI sAthe vicAravinimaya karyA pachI amAruM samAdhAna sArI rIte thaI gayuM che. have te prA zarU karyA pachI ja kaMI navI muzkelI UbhI thaze te te saMbaMdhamAM ame pU. munizrI saMtabAlajI mahArAja pAsethI mArgadarzana meLavazuM." temaNe pUchayuM -"A praganI AdhyAtmika pRSThabhUmi zuM che ?" ame kahyuM - "ame ema samajyA chIe ke - sAdhune chakAya (prANimAtra) nA mAtA - pitA, piyara ane AtmIya kahyAM che. tethI "vizva vAtsalya" sAdhujIvananuM dhyeya heya che. A dayeyane ame amArA eka zarIrathI prApta karI zakatA nathI tethI tene prApta karavA mATe vyakita, samAja ane samaSTinA rUpamAM vagIkaraNa karIne dharmamaya samAjaracanAnA A praganA mAdhyamathI ja prayatna karavo joIe. je sAdhu ekAnta ane mAnavasamAjathI alaga thaIne rahe che te, te dayeyane prApta karI zakatuM nathI. sAdhaka jyAre vizvanA samasta AtmAonI sAthe abhinnatA sthApita karavA jaze tyAre vizvanA AtmAonI sAthe vizvAtsalya dhyeyane anukULa anubandha paNa jeDa paDaze. A mATe nItimaya dharmalakSI janasaMgaThana, dharmaniSTha adhyAtmalakSI janasevaka saMgaThana ane adhyAtmaniSTha vidhavAtsalyalakSI kAntipriya saMta-saMkalana dvArA samAja ane samaSTi sudhI pahoMcI zakAya che." A vAta upara temaNe pitAnI sahamati pragaTa karI. tyArapachI paNa ziyAla nivAsa daramiyAna amArI carcAo thatI rahI. pUjyazrI nAnacaMdrajI mahArAje A hakIkta jANIne atyanta prasannatA vyakta karI. meM joyuM ke teo je vAtane sArI rIte samajI letA tene abhivyakta karavAmAM teo jarA paNa saMkoca karatA nahatA. amadAvAda cAturmAsa karavA mATe jatI vakhate teo cheDAeka divasa sAbaramatI taTa upara sthita bAbubhAI cinAInA baMgale rahelA, te vakhate ame bane munio paNa tyAM temanA darzanArthe gayelA. temanA rAtriprArthanA-pravacanamAM sarvadharmasaMsthApakanuM samaraNa tathA sarvadharmasamavayanuM kAvya sAMbhaLI ame Azcaryacakita thaI gayA. temanI sabhAmAM jaina, viSNava vagere badhA zretAo AvatA hatA. [14] vyakitattva darzana Page #700 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva vidhaya paM. nAnayajI mahArAja janmazatAdi smRtigraMthare eka divasa vAtacIta daramyAna ame amAe UThAvelA navA kadamanA viSayamAM pUchayuM tyAre temaNe kahyuM-"saMtabAlanuM kAma sAruM che. paraMtu Ane zAstrIya daSTie parakhI vyavahArika rUpamAM prastuta karavuM joIe jethI jaina samAja ane jainasAdhuonI samajamAM AvI zake, tyAre ja huM Ane upara kahI zakuM." yadyapi temaNe keTalIya vAra A vicAradhArA ane kAryapaddhatinI prazaMsA karI hatI. paraMtu temanI AMkhe Ane saraLa-sarasa bhASAmAM vyavasthitarUpathI prakurita thayela jevA IcchatI hatI. te varSe amAruM cAturmAsa paNa sAbaramatI-rAmanAramAM hatuM tethI meM A kAmanuM bIDuM jhaDapyuM. te mATe pU. munizrI saMtabAlajI ma. nuM tamAma upalabdha prakAzita-aprakAzita sAhitya zaktinagara nivAsI laphamIcaMdabhAI saMghavI pAsethI lIdhuM ane tenuM dehana ane maMthana karavA lAge. cAturmAsamAM prayatna karIne meM tamAma sAmagrI cha bhAgamAM vibhAjita karI. vyaktigata kSetra, sAmAjika, Arthika, dhArmika, mitika ane AdhyAtmika ane pustakanuM nAma ApyuMsAdhutAnuM jIvanadarzana. puratakanuM AdyapAnta avelekana karI lIdhA pachI huM nagarazeThanA vaMDe saurASTra sthA. jaina upAzrayamAM birAjita pU. kavivarya zrI nAnacaMdrajI mahArAjanI sevAmAM pahoMcyA ane temane prArthanA karI- "pUjyavara ! meM ApanA nidezane dhyAnamAM rAkhI pU. munizrI saMtabAlajI mahArAjanI vicAradhArA ane kAryapaddhatinuM vyavasthita rUpathI saMkalana-saMpAdana "sAdhutAnuM jIvanadarzananA rUpamAM karyuM che. Apa Ane saMpUrNa avelekana karI AnA viSayamAM 'AzIrvacana lakhavAnI kRpA kare." temaNe pustakanI pAMDulipI joIne kahyuM, 'acchA, Ane mUkI jAo, "AnuM avalokana karIza." huM eka mahinA pachI pharI temanI sevAmAM pahoMce. temaNe mane jotAM ja hasatAM mukhe kahyuM-"saMtabAlanA puraskartAnA rUpamAM tame ghaNuM ja sundara saMkalana karyuM che. Ane have prakAzita karAvI nAkho. ' meM kahyuM "ApanI kRpAthI A badhuM thayuM che. have ApazrI ja Ane prakAzita karAvavAnI kRpA kare. teozrIe pharamAvyuM-"tame ghaNuM ja parizrama karI A graMtha taiyAra karyo che. ATaluM vyavasthita saMkalana thavAthI keIne paNa vicAradhArA ane kAryapaddhati samajavAmAM have aDacaNa nahi Ave. saMtabAlanI preraNAthI "mahAvIra sAhitya prakAzana mandira" nAmanI saMsthA cAlI rahI che. tenI mAraphata ja Ane chapAvavuM ThIka raheze. temaNe lakSmIcaMdabhAIne te pustakanA prakAzana mATe kahyuM ane te pustaka presamAM chApavA apAyuM. pustakane aDadho bhAga chapAye hato tyAre pU. mahArAjazrI saurASTra pahoMcI karI temanI sevAmAM AzIrvacana lakhI mokalavA patra dvArA prArthanA karI. pU. mahArAjazrIe kRpA karIne pitAnuM AzIrvacanarUpa saMkSipta mantavya lakhI mokalAvyuM, ane tene pustakanA prAraMbhamAM prakAzita karavAmAM AvyuM. tyAra pachI te ame rAjasthAna vihAra karI gayA hatA, paraMtu temanI sAthe avAranavAra patravyavahAra thato rahe. teo pitAnA patramAM haMmezA temanA AzIrvAda mekalAvatA rahetA hatA. mArA sANaMda cAturmAsa (1960) mAM mane pU. saMtabAlajI ma. taraphathI samAcAra maLyA ke AvatA varSe muMbaImAM cAturmAsika sAdhu-sAdhvI zibirane vicAra cAlI rahyo che. tethI tamAre pahelAM amadAvAda tathA muMbaI vi. mAM virAjita sAdhu-sAdhvIone zibiranA vicAro samajAvavAnA che tema ja je sAdhu-sAdhvI dUra-sudUra vicarI rahyA che temane paNa patravyavahAra dvArA sAhitya vagere mokalI temanI sampati maMgAvI levAnI che. A saMdarbhamAM meM pU. kavivarya zrI nAnacaMdrajI ma. pAsethI paNa temanI sammati magAvI. yadyapi temanI samamiti ghaNA vilambe AvI paraMtu te hArdika AzIrvAdathI anuprANita hatI. teozrInA vyavahArathI mane lAgyuM ke teo udAra vicArenA manasvI sAdhuratna hatA. pU. saMtabAlajI ma. nI sAthe koI viSayamAM matabheda hovA chatAM paNa teo sAcA dilathI temane cAhatA hatA. temaNe pitAnA suziSya pU. saMtabAlaane kayAreka paNa pitAnA hRdayathI alaga karyA nahotA. huM temanA puNya divasa para temanA pratye hArdika zraddhAMjali abhivyakata karuM chuM. saMsmaraNa Page #701 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdevuM kavivarya pa. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha vidyAthI jIvanamAM sAdhudarzana 4 zrI mAnava muni, indora pU. gurudeva zrI nAnacaMdrajI mahArAja janmazatAbdI mahotsava saMvata 2033 mAM manAvavAno nizcaya karyo temaja mRtigraMtha paNa prakAzita karavAno nirNaya karyo che te svAgatavya che. sAdhuvAda - dhanyavAda. sva. pU. gurudevazrI nAnacaMdrajI mahArAjanA darzana ane vidyArthI jIvanamAM thayA hatA. hajI jyAre svarAjya prApta thayuM na hatuM te vakhate briTiza zAsanakALamAM bhagavAna mahAvIranA mULabhUta siddhAMtane daDhatApUrvaka rAjanaitika ane AdhyAtmika paddhatine samanvaya karIne mAnavasevAne vyApaka vicAra jana jananA mAnasamAM pAdavihAra karIne pahoMcADyuM hatuM.. temaja AdivAsI kSetramAM te eka kAntikArI vicAra dvArA lekene hiMsAnI pravRttithI ahiMsA tarapha vALyA hatA. A temanI sAdhanA ane tyAgane parama prabhAva che. temanA vacane Aje paNa mArA hRdayamAM kotarAI gayA che. temaNe pravacanamAM kaheluM ke "mANasa satya jIvana jIvavA IcchatA hoya ane prabhune maLavA IcchatA hoya te koI paNa prANI pratye dhRNA na kare ane temanI sAthe premathI rahevAnuM zIkhe. sAdhanAzakita sevA karanAranI sudaDha hovI joIe. tyAgamaya jIvana haze te ja sevA karI zakaze." sva. gurudeve eka mahAna saMtanuM nirmANa karyuM. AdhyAtmika sAdhanA tathA mahAvIranA siddhAMtone jIvanamAM sAkSAta karanAra kAntikArI gurunA ziSya paNa kAntikArI ja hoya che teo samAjanI cintA karatA nathI. samAjanA mAna - apamAnanI darakAra karatA nathI, paraMtu pitAnA puruSArtha - AtmasAdhanA para vizvAsa rAkhIne teo samabhAve daSTA banI rahe che, evA munizrI saMtabAlajI teozrInA ziSya che. A ziSyadAna bhAratanA santamAM samanvayakArI ahiMsAnA siddhAMtanI sAthe sAdhumaryAdAnuM dRDhatApUrvaka pAlana karanAra tathA gurunuM nAma sUryasamAna tejasvI banAvanAra saMta che. jemaNe rASTranI nADa oLakhI gAmaDAone AdhAra mAnI gurudevanI je bhAvanA hatI tene sAkArarUpa ApavA mATe dharmamaya samAjaracanA mATe kaTibaddha che. dhanya saurASTra dharaNuM ane dhanya e pavitra bhUmi. sAyalA gAmanI pavitra bhUmi dhanya che. je Aje tIrthasthAna banI gayuM che, parivAra dhanya che jemaNe AvA AdhyAtmika saMta dezane ApyA. Aje nazvaradeharUpe teo ApaNI vacce nathI, paraMtu temanI AdhyAtmika sAdhanAzakitathI mAnavakalyANanI bhAvanAne je vicAra deza ane duniyAne Ape che, te ciraMjIva banI raheze. tethI gurudeva Aje paNa ApaNane preraNA ApI rahyA che. saurASTranI dharatI sadA puNyavaMtI ane bhAgyazALI rahI che ke jeNe zrImada rAjacaMdra, mahAtmA gAMdhI ane gurudeva jevA mahApuruSe ApyA. pU. gurudevanA janmazatAbdI mahotsava upara temane hRdayathI vinamrabhAve vaMdanapUrvaka zraddhAMjali samarpita karuM chuM. janmazatAbdI varSamAM pUjya gurudevanA vicAronuM sAhitya, pracArako dvArA jana-jana sudhI pahoMcADavAmAM Ave evI mArI namra vinaMtI che, kAraNa ke pUjya gurudeva jaina samAjanA ja nahIM paraMtu mAnavamAtranA hatA. sarva prati temanA hRdayamAM bhAvanA ane sthAna hatuM. kavivarya zrI nAnacaMdrajI mahArAja ApaNuM saMghanI zobhA le. muni zrI DuMgarazI svAmI kavivarya nAnacaMdrajI mahArAja sAheba, lIMbaDI saMpradAyanA mugaTa samAna hatA. prasiddha vakatA pU. nAgajIsvAmI, bhAratabhUSaNa zatAvadhAnI paM. zrI ratnacaMdrajI svAmI ane kavivarya nAnacaMdrajIsvAmI A tripuTI jyAre pravacana samaye pATa para birAjatI tyAre satyama, zivama, sundaramanA pratIkasama zobhI UThatI. kavivarya nAnacaMdrajI mahArAja ane mArA tAraka [16]. vyakitatva darzana Page #702 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavitra paM. nAnatrIjI mahArAja janmazatAhiMda smRtigraMtha gurudeva bhAratabhUSaNa zatAvadhAnI pU. ratnacaMdrajI mahArAja jANe sagAM sahodara bhAIo hoya teTala niTa, teTalI bane vacce AtmIyatA hatI. teo bane saMpradAyanA aneka kAryomAM paraspara salAha letA. vartamAnamAM zrI cittamuni (cunIlAlajI ma.) hajI temanI pATa paraMparA sAcavI rahyAM che. zrI saMtabAlajI (saubhAgyacaMdrajI mahArAje) jaina sAhityanI apUrva sevA karI che ane Aje paNa mAtA jevuM vAtsalya dharAvanAra pitAnA gurune teo pratyeka kSaNe saMbhAre che. teozrIe saurASTra, kaccha, gujarAta, muMbaI ane uttara bhAratamAM TheTha AgrA sudhI vikAra karyo hato. emanA tarapha jaina ane jainetara badhA loke bhedabhAva vinA bhakita rAkhatA hatA. teo zAstranA mahAna paMDita hatA. teo kayAreka pitAnI bhUla thaI gaI hoya te paNa kabUla kare evA saraLa ane namra svabhAvI hatA. zrI saMghamAM kalaha hoya ke khaTapaTa hoya te tene dUra karavAnI kuneha temanAmAM apUrva hatI. jyAre te vakhatanA sAMpradAyaka kaTTaratAthI terApaMthI samudAye saurASTramAM sthAnakavAsI saMpradAya para AkramaNa karavA prayatna karyo hato tyAre karavaya zrI nAnacaMdrajI mahArAje saune jAgRta karI dIdhAM hatAM. rASTrapitA mahAtmA gAMdhI sAthe emane gADha paricaya hato. gAMdhIjInA aneka anuyAyio temanI muktaka prazaMsA karatA. hAla vartamAnamAM jyAre sAdhusaMsthAne aneka prakAre pratiSThAne hAni kare tevAM Akramane sAmane karavo paDe che, zithilAcAra virodhI zrAvakasabhAo bharavAmAM Ave che, nAnI-nAnI bAbatamAM samAjamAM matabheda UbhA thAya che tyAre kavivarya zrI nAnacaMdrajI mahArAja jevA madhurabhASI sthaviranI kheTa ApaNane khUba ja jaNAya che. borIvalImAM rUA. agiyAra lAkhane khace baMdhAyela jJAnanagara kavivaryazrI nAnacaMdrajI mahArAjanI smRtimAM baMdhAyela che. temAM hospiTala paNa cAle che. temanA bhakate Aje paNa temanA smaraNathI gaddagadita thAya che. kavivaryazrI nAnacaMdrajI mahArAjanI ziSyAone samudAya Aje paNa zramaNasaMghanI zobhAmAM vadhAro kare che. kavivaryazrInI smRtimAM temanA vatana sAyalAmAM temanA bhaktoe rUpiyA traNa lAkhanA kharca prAthamika skUla baMdhAvela che, jemAM Aje paNa seMkaDonI saMkhyAmAM AsapAsanA gAmanA bALako zikSaNa meLavI rahyAM che. je koI temanA paricayamAM AvatuM temanA para teo kAyamI prabhAva pADI detA hatAM. mAnavasevA ane saMghasevA e temanA jIvananA mukhya maMtra hatA, chatAM ye teo AtmadhyAnamAM sadAya tallIna rahetA. sAmAnya doSa dUra karavAnA upadezanI sAthe sAthe teo haMmezA zrotAvargane AtmakalyANane svasvarUpanI prAptine upadeza ApatA hatA. prArthanA maMdira ane bIjI aneka pustikAo rUpe pragaTa thayelI bhajanAvalIe hajIe ApaNane taozrAnA prabhubhakita ane kAvyazakitane suMdara paricaya Ape che. "mAnavatAnuM mIThuM jagata' jevA aneka pustakamAM temaNe pitAnI kalpanAnuM jagata vAcakavarga samakSa khaDuM karI dIdhuM che. kavivarya zrI nAnacaMdrajI mahArAja ApaNA saMghanA ratna ane zobhArUpa hatA. emanI gerahAjarI ApaNane aneka prasaMge virahavyathArUpa banI punita smaraNa karAve temAM jarAye Azcarya nathI. sAyalA saMtanI caraNusevA 4 zrI hIrAmuni "himakara mAravADI paramazradheya saMta bhagavanta zrI nAnacaMdajI ma. sA. nI smRti amara banI gaI. mArA pU. gurudeva sva. zrI tArAcaMdajI ma., zrI puSkaramunijI ma. ThA. 9 muMbaIthI vihAra karI kAThiyAvADamAM sAyalA gAme padhAryA hatA. vi. saM. 2005 nI vAta che. sAyalAnA sarva saMte eka sAthe birAjamAna hatA. AhAra-pANI-vyAkhyAna badhuM sAthe ja, teo kharekhara vANInA svAmI-vakatA ane kAyiAvADanA sAcA ane yathArtha vAcaspati saMta hatA te paNa temane upAdhionI bhUkha nahotI. te mahAmunine AtmajJAnanI bhUkha hatI. 'udrie ne pamAyae sAdhanA jIvanamAM prAraMbhathI ja A maMtranI sAdhanA saMsmaraNa [17] Page #703 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnasanTejI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha karI "saMtazirtha pitAne vikAsa karatA gayA. temAM pramAda Azravane AvavA na dIdhe. namratA, saraLatAnA guNoe temane amara banAvI dIdhA. sAdhujIvananI A ja saMpadA mAnavAmAM AvI che. AtmajJAna vinA badhI viDaMbanA che. adhyAtma kavi zrImad rAjacaMdra ThIka ja kahyuM che. AtmajJAna tyAM munipaNe te sAcA guru hoya, bAkI kuLaguru ka95nA, AtmAthIM nahi joya. zrI nAnacaMdrajI ma. lIMbaDI saMpradAyanA mAnavaMtA adhyAtmayogI muni thaI gayA. temanA ja caraNamAM mArI A zraddhAMjalirUpa puSpamALA arpaNa che. sAkSAta mAnavatAnA jyotirdhara kaccha AkeTI saMpradAyanA paMDitaratna AcArya pU. ratnacaMdrajI mahArAja sAheba ayaM nija: pare vetti garAnA laghu cetasAma udAra caritAnAM tu vasudhaiva kuTumbakam II maDApura udAra cAritra ane vizALa hadayavALA hoya che. temane mana A mAruM A bIjAnuM evA bhedabhAva hotA nathI. evA bhedanI rekhAmAM je hoya te saMta kema kahevAya ? temane mana te AkhuM vizva ja kuTuMba che. eTale ja saMta puruSo AkhA vizvanI ciMtA karatA hoya che. teonA samAgamamAM je kaI Ave tene vaNamAgI sugaMdha ane vaNamAgyA prema saheje maLI jAya che. teonI daSTi para paramAtmAnA cazmAM hovAthI sarvatra prabhu ja daSTigocara thAya che. pApImAM paNa temane paramAtmA ja dekhAya. AvA ja AtmabhAvamAM sadA ramatA saurASTranA kesarIsiMha samAna kavivarya nAnacaMdrajI mahArAja hatA. temanI mAnavatAnI sugaMdha ane mAtA jevuM vAtsalya sau koI AkarSatuM. pU. gurudeva nAnacaMdrajI mahArAjanA samAgamamAM ekavAra ame AvelA. teo lIMbaDI mukAme hatA tyAre maLelA. hajI paNa te sukhada samAgamanI yAda Ave che. judA deza tathA judA saMpradAyanA hovA chatAM teo eTalA badhAM AtmIyatAthI maLatA ke temanA jIvanamAM kaI paNa pitAnA ke parAyA jevuM kazuM paNa lAgatuM na hatuM. jyAre badhA bhegA thayAM tyAre jANe pitAnA ja sAdhu hoya tevuM premabharyuM temanuM vartana hatuM. temanA kaMThamAdhurya tathA kavitvazakti addabhuta hatAM. jyAre vyAkhyAna pharamAvatA tyAre uttuMga girizRMgamAMthI jANe khaLakhaLa vANIne zAMta madhura jhare vahetuM hoya tevuM lAgatuM. jANe mahArAjazrI beTayA ja kare ne sAMbhaLyA ja karIe e temane vANIne pravAha hato. kalAkonA kalAko sAthe besI jJAnanI carcA thatI. temanA jIvananI viziSTatA e hatI ke pU. devacaMdrajIsvAmInI apramattA bhAve sevAmAM saMlagna rahetA. tyAre prathama sevA, bIjuM badhuM pachI. vyAkhyAna cAlatuM hoya ne gurudevane baLa Ave te hAthamAM laI nirdoSa jagyAe paraThavA jatAM. temane prazaMsAnI kazI bhUkha na hatI, niMdAnI darakAra na hatI. ekavAra pU. nAgacaMdrajI mahArAja tathA nAnacaMdrajI ma. nuM saMyukata vyAkhyAna thayuM hatuM. AhArapANInI bAbatamAM paNa AtmIyabhAva spaSTapaNe tarI AvatuM hatuM. anyane utkarSa joI ameda bhAva thatuM. samAjotthAna mATe satata udyamazIla rahetA. AjanA yuvAne dharmAbhimukha banIne vyavahAranA jJAna sAthe Atma-jJAna paNa pAme evI satata temanI jhaMkhanA hatI ne amane paNa kahetA ke ApaNA yuvAne je dareka kSetre ujamALa haze te ja ApaNe dharmane TakAvI rAkhazuM. [18] vyakitatva darzana Page #704 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'patha garadeva kavi pa. nAnacaMdrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha samAja saMskArasaMpanna bane evA temanA bedhadAyaka vyAkhyAne thatAM. vyAkhyAnamAM paNa jUnIpurANI rItemAM teoe ghaNe ja pheraphAra karyo hate. satya vAta kahetAM jarA paNa acakAtA nahi. A badhuM hovA chatAM teo sarva padArthomAM anAsakita bhAve vatatA hatA. kayAMya paNa cITakI rahevuM te temanA svabhAvamAM ja na hatuM. vizeSaguNa ane samAnaguNIne AdarabhAvathI te jotAM paNa hanaguNI ane guNahInane paNa saneDapUrNa dRSTithI Adara ApatA. mAdhyarathabhAva te evo apUrva hato ke muzkelInA prasaMgamAM paNa pitAnA cittanI samatulA jALavI zakatA. sthAnakavAsI tamAma saMpradAmAM ekaya sadhAya, aMtaramAM verajheranI Aga bujhI jAya ne sarvatra prema-premane maMtra gUMjate thAya evA aneka vicAre vyAkhyAnamAM rajU karatA. teo sAkSAt mAnavatAnA dIvaDA hatAM. jene prakAza sUrya karatAM paNa vizeSa upakArI hatI. je game tevA aMdhiyAra khUNAmAM paNa prakAzanI eka cinagArI pragaTAvI detA e temanAmAM vilakSaNa guNa hato. temane puSyadeha paNa darzanIya hate. samagra jIvana svAra kalyANa sAdhanAmAM vItyuM. jIvanamAM saddaguNanI saurabhadvArA amaratAne varyA. koI paNa jAtanI maDAgAMDa temanAmAM na hovAthI darekanA vicAro samajI zakatA. dareka vicAre samajavAthI temanuM dila prasannatAthI bharyuMbharyuM hatuM. udAratAthI samRddha hatuM. AvA aneka guNo teomAM pratyakSapaNe ke parekSarIte joyelA, sAMbhaLelA, pustaka dvArA vAMcelAM che. A mahApuruSanI zatAbdI nimitte pustaka rUpe temanA guNo AlekhIne samAjanA caraNe dharazo, te temAMthI aneka AtmAo preraNA pAmaze. pU. kavivarya nAnacaMdrajI mahArAja saraLatAnI sAkSAt jIvaMtamUrti hatA. saMtaziSyanA sAnnidhyamAM ki munizrI navInacaMdajI "laghuzizu saMtanA samAgamamAM rahevuM e eka lhAve che, paraMtu saMtaziSyanA sAnidhyamAM rahevuM e paNa eka anere lhAvo hate. 'saMtasamAgama durlabha bhAI-sabase UMcI saMta sagAI ' saMta tulasIdAsajInuM A kathana saMtasamAgamanI durlabhatAnuM bhAna karAve che. "zAMti pamADe tene saMta kahiyee lekekita taddana sAcI che. "saMtaziSya urpha kavivarya paMDita mahArAjazrI nAnacaMdrajIsvAmI sAcA arthamAM saMta hatA. amane temaja amArA pU. gurudevane temane sArAmAM sAro paricaya - samAgama thayela che. pahelavahelAM saM. 174 nI sAlamAM amArA parama upakArI kaviratna gurudeva pU. AcAryazrI nAnacaMdrajI mahArAja Adi ThANuM 5 lIMbaDI padhAryA. te vakhate kavivarya pU. zrI nAnacaMdrajI mahArAja pitAnA pU. gurUdevazrI devacaMdrajI mahArAjanI sevAmAM lIMbaDImAM birAjatA hatA. Ama bane kavihRdaya saMtanuM prathama milana lIMbaDImAM thayuM. khUba prema, lAgaNI ane udAratAthI sAthe rahyA. A madhura milananI yAda amArA gurudeva prasaMgopAta amArI pAse karatA ane saraLatA ane udAratAnA bhArobhAra vakhANa karatA. mane e saMtanA prathama darzana thayA saM. 1986 nI sAlamAM. e samaye huM mArA pU. gurudevanI sAthe bhAvadIkSita rUpe abhyAsa karI rahyo hato. e sAlamAM liM. saM. nA saMte vayevRddha ma. zrI suMdarajIsvAmI, kavivarya paM. ma. zrI nAnacaMdrajI, munizrI harakhacaMdajI, paM. munizrI cunIlAlajI (cittamuni) tathA paM. munizrI saubhAgyacaMdajI (saMtabAlajI) Adi ThA. 5 kacchamAM padhAryA. kaccha AThakeTi meTIpakSa saMpradAya ane chakeTi lIMbaDI saMpradAya vacce pahelethI ja maitrIbhAva ane ekatAnA saMbaMdha rahyA che. pU. gurudevazrI nAgacaMdrajIsvAmI Adi ThANAo temanI sAthe luNI, guMdALA Adi ghaNA gAmamAM vicaryA tyAre huM dhArmika abhyAsa karato hato. tyAre teozrI mane khUba premabhAvathI bolAvatA, dhArmika prazno pUchI leDI gammata saMmaraNe Page #705 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUra 0 rUa slcuthe pa, nAnajI mahArAja janmazatAGi thAya che kavi 5 nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigaNa, paNa karatA ane virAca siMcana karI preraNA ApatA. kaccha rAmANiyA gAme munisamelana thayuM tyAre paNa ghaNA saMto bhegAM thayelA ne sArAmAM sArI sadhu samAcArInI kalame ghaDI hatI. tyAra pachI saM. 2008nI sAle munipaNAmAM temane atinikaTane paricaya thayuM. surendranagaramAM te vakhate kacchasaurASTra ane gujarAtanA sAdhuo pR. kavivarya zrI nAnacaMdrajI mahArAjane netRtvamAM ekatra thayela. samAjanI ekatA mATe temane ghaNI dhagaza hatI. teozrI udAra, vicAraka ane gAMdhIvAdI siddhAMtapremI saMta hatA. temanA kAryo Aje paNa saMtaziSya'nA upanAmathI gujarAtanA bhaktahRdayamAM gUMjI rahyA che. ATalA samartha jJAnI chatAM jarA paNa ghamaMDa nahIM. saurASTranA kezarIsiMha samAna saMtane hajI paNa temanA anurAgI bhakatajane sadUbhAvapUrvaka yAda karI rahyA che. aMgrejImAM kahevata che ke The life of the great men all remind us we can make our lives sublime. mahApurUSenuM jIvana ApaNane preraNA piyUSanuM pAna karAve che. temanA jIvanamAMthI saguNo laIne ApaNe ApaNA jIvanane mahAna banAvI zakIe. e mahAna gurudevanA suziSyo-suziSyA. paM. cunilAlajI ma. (cittamuni) munizrI saMtabAlajI tathA mahAsatIjI damayaMtIbAI vinaMdinIbAI Adi pU. upakArI gurudevanA adhUrAM kAryone pUrNa karavA prayatnazIla che. A tabake e "saMtaziSya pR. kavivarSa nAnacaMdrajI mahArAjane vinayabhAve vaMdana karIe chIe. saMtaziSyanI saMyama, sevA, sAhitya ane saMgIta sAdhanAnI siddhio - pa. munizrI amIcaMdajI ma. boTAda pU. zrI nAnacaMdrajI mahArAja "saMtaziSyanA punIta darzana ane pravacanaprasAdIne lAbha prathama lIbaDImAM sva. zrI manaharalAlajI ma. nI dIkSA prasaMge maLe, tyAre ha apragaTa virAgI saMsArAvasthAmAM hatuM. te vakhate teozrIe mUrti pUjaka chAtrAlayamAM Apela pravacanamAM "tyAganuM mahattva, aMtaranI ujjavaLatA ane niyamanI niSThA upara suMdara ane saraLa zailImAM bodha pharamAvela. teozrInA pravacanamAM eka megI jevI mastI tarI AvatI hatI. teozrInA punIta darzana, pravacana ane sahavAsane lAbha pharI vakhata surendranagara sAdhu samelana vakhate thayela tyAre paNa teo samelananA pravartaka ane niyAmaka hatA. teoe daMbha ane ADaMbarathI dUra rahI khullA hRdaye samelanane saphaLa banAvavA athAga mahenata karI hatI ane munirAjonI vicAra-vinimayanI sabhAmAM pitAnI nirdabha mAnyatA rajU karI hatI. saMyama sAdhanAne saphaLa banAvavA sAmAjika ane AdhyAtmika draSTikoNa rajU karatA hatA. te vakhate sAgara jevA gaMbhIra ane UMDA vizALa hRdayavALA munipuMgavene huM apamati kayAMthI avagAhI ane mApI zakuM? | muni saMmelanamAM hAjarI ApavA teozrInA vyavahArakuzaLa suziSyazrI cunIlAlajI ma. (cittamuni) sAthe surendranagara padhAryA. te vakhate saMmelanane saphaLa banAvavA svaracita bhajana-kAvya guruziSyanI e belaDIe keTalI madhura vANIe gAI saMbhaLAvyA ane kevI suMdara preraNA ane bhavyabhAvanAothI rajU karyA hatA, te Aje paNa hadayamAM gUMje che. tyAra pachI jorAvaranagaramAM amArA dAdA gurudeva pU. zrI mANekacaMdajI ma. sAthe ceDA samaya mATe temane samAgama thayela. te vakhate aneka gaMbhIra gUMcavaNabharelA prazno upasthita thatA paNa teozrI garUDa jevI dIrghadRSTithI sarasa rIte patAvatA tyAre temanI saMtapratibhA dekhAI AvatI. temanI samatA, nIDaratA ane sajAgatA apratima hatA. eka vakhata pU. gurUdeva lIMbaDImAM paganI sAravAra karAvI rahyA hatA. mane vyAkhyAna mATe mamatAbharI AjJA karI. te vakhate vanivardhaka yaMtra (mAIka) nA upaga badala khUba carcA cAlelI. sAgarasamAM munirAje mane pUchayuM ke tAre AmAM vyakitatva darzana [0] Jain Education Interational Page #706 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha zu abhiprAya che ? meM vinamrapaNe javAba ApyA - mahArAjazrI ! huM to nAnA sAdhu chuM mane zuM khabara paDe ? Apa jevA sama maharSi munirAjonu A kArya che ? tyAre teozrI keTalI prasannatAthI belI uThayA ke, mALeA - TAdanA sAdhu bhAre bAhoza che. huM uparanA mALe vyAkhyAna ApatA hatA te temaNe nIce sAravAra letA-letA sAMbhaLyuM. vyAkhyAna bAda kavivarya zrI bAlyA - tArA jevA pahADI avAjavALAne dhvanivardhakanI jarUra nathI paNa mArA jevA mudrAe zu karavu? huM te vakhate sarvA pratibhAzALI sata sAthe jIbhAjoDI karI zakayA nahi. vAtsalyamUrti pU. zrI nAnacaMdrajI ma. jJAnanI prApti ane svAnubhUti mATe jaina aNugAra dharmane svIkArI gurudevanI 9 varSa sudhI sevAdharmo parama gahano yoginAmapyagamya :'kita anusAra aplAna prasanna citte sevA karI hatI. jIva ane jagatanA pratyeka pAsAnuM jJAna meLavI aMtaranI vINAnA tAramAMthI nIkaLela surIlI ni dvArA kaMIka bhanya pAtrAne preraNA ApI che. teozrIe 'prArthanA madiramAM' bhakita, abhilASA ane ArajunA mAdhyamathI sva-paranA hitanI preraNA pAI che. jemake - 'jagatanA nAthane joyA viNa sau dhULadhANI che,' "jAgyA na ghaTa aMtara viSe nizi jAgavAthI zuM thayuM" dra kAM prabhu ! doDa tu mAre ramata ramavI nathI" vi. kAvyajharaNAMmAM bhArAbhAra jijJAsA satyapipAsA ane aMtaranI nirmaLa abhilASA taratI dekhAya che. 'mAnavatAnuM mIThuM jagata' mAM AbAlavRddha ane gopAlathI bhUpAla sudhInA mAnavIone mAnavatAnA mahApathanA pravAsI banAvI de tevA pAvara pUryA che. sAmAjika, naitika ane AdhyAtmika triveNInA saMgama karI AtmAne paramAtmAnA prayAgarAjamAM nimajjana karAvI de tevAM pravacana sapuTa che tema kahI zakAya. AdhyAtmika prazna dhAvalImAM te sAdhanAnA zikhara sara karAvI preraNAnI para mAMDI dIdhI che. surUSa ka bahunA - sva. pU. nAnacaMdrajI ma. zrInI saMyama, sevA, sAdhanA ane siddhinuM varNana hu alpamati zuM varNavI zakuM? nayavAdanA rahasyane pacAvanAra saMtapuruSa - AcAryazrI vijayadharmasUri mahArAja jaina-saMskRti, vaizvika-saMskRti ane au-saskRti mukhyatve traNa saMskRtimAM bhAratIya-saMskRti asaMkhya varSothI vaheMcAyelI adyAdhi vidyamAna che. eka eka saMskRti punaH aneka vibhAgomAM vaheMcAyelI che. maulika tema ja peTAvibhAgarUpe vidyamAna A sarvadharmadarzana kivA saMskRtinA siddhAntomAM ane tenAM AcArAmAM kAI ne kAI taphAvata avazya hoya che. jaina-saskRtimAM paNa zvetAmbara, digambara, zvetAmbara-digambaramAM paNa mUrtipUjaka, sthAnakavAsI, terApathI, vIsApathI ane temAM paNa tapagaccha, acalagaccha, kharataragaccha, pAyadaLaccha, cha keTi, A kaTi vagere anekAneka avAMtara saMpradAyA che. ane jyAM sudhI jJAnanI apUrNatA che tyAM sudhI budhdhibhedanA kAraNe AvA AvA avAMtara peTA vibhAge avazya rahevAnA che. gurupara'dharA athavA game te anya kAraNe upara jaNAvelA vividha saMpradAyA paikI pote koI paNa sapradAya ki vA gacchapara parAnA anuyAyI hoya ema chatAM "mArA saMpradAya athavA mArI gacchaparaparA e ja sAcI ane bIjA saMpradAye temaja gacchapara parAe ekAMte khATI" evI potAnI kadAgrahabharI mAnyatA na heAya to te AtmAne pUrvAcAya bhagavatAe samyaSTi tarIke gaNela che. asanA anAgraha e samyaktvanuM lakSaNa che. asatno Agraha e mithyAttvanuM lakSaNa che. jaina darzananA siddhAnta pramANe anyaliMgIne paNa mekSa ane mokSanA khIjarUpa samyagdarzana heAvAnI saMbhAvanAnuM pratipAdana te te zAstragranthAmAM jovA maLe che. sadgata saMtamahAtmA zrI nAnacaMdrajI mahArAja saMpradAye sthAnakavAsI saMpradAyanA ziNi sAdhupuruSa hatA. e saMtapuruSamAM sAMpradAyikabhAvanA jarA paNa Agraha na hatA. sarvadharma samanvayanI vAstavika temanI yathA draSTi ghaNI prazaMsanIya [21] sa smaraNA Page #707 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdedya kavidha paM. nAnacandrajI mahArAja janmarAtAhiMda smRtigraMtho hatI. jainadarzananA nayavAdanuM rahasya te saMtapuruSe pitAnA jIvanamAM barAbara pacAveluM hatuM. sAte naye paraspara nirapekSa heya te e badhA ne mithyASTi che. e ja sAte ne paraspara sApekSa hoya te sarva no samyagdaSTi che. anekAMtavAda, syAdavAda athavA sApekSavAdanI A adbhuta cAvI A saMtapuruSanI aNamala jIvanadaSTi hatI. sa, 2003 nA sAlamAM phAgaNa mahine mArA pU. gurudevanI chatrachAyAmAM ziSya-praziSyAdi parivAra sAthe kaccha. pradezanI moTI nAnI tIrthabhUminI yAtrA ane meTA nAnA zahere temaja gAmenI kSetra sparzanA karatA karatA mAruM morabI zaheramAM AvAgamana thayuM. mArA eka vRddha sAdhunI tabiyata vadhu paDatI bImAra hovAne kAraNe mAre morabImAM mAsakapa karavAne prasaMga Ave. morabImAM tapagaccha ane sthAnakavAsI saMghanuM prazaMsanIya saMgaThana hevAnA kAraNe citra mahinAnI zAzvatI oLImAM sthAnakavAsI upAzrayamAM mArA pravacane niyamita rIte zarU thayA. tapagaccha saMdhanI te cAturmAsa morabImAM karavA mATe vinaMtIe cAlu hatI, temAM sthAnakavAsI saMghe joradAra sAtha-sahakAra ApyuM ane kSetrasparzanAnA cAge pU. gurudevanI AjJA pramANe morabI tapagaccha saMdhanA upAzraye mArA cAturmAsana vi. saM. 2003 nI sAla mATe nirNaya thaye. bhavitavyatAnA yoge A saMtaziromaNi nAnacaMdrajI mahArAjanA A varSanA cAturmAsa mATe paNa sthAnakavAsI saMghanA atizaya AgrahathI morabI khAte nirNaya thayo. ane cAturmAsa mATe zrI nAnacaMdrajI mahArAja temaja mAre zubhamuhUrta nagarapraveza paNa . tapagaccha saMghanA ane sthAnakavAsI saMghanA bhAIo-bahenonI evI IcchA hatI ke cAturmAsa birAjamAna bane sAdhu mahAtmAnA pravacana zravaNane ane niyamita lAbha maLavo joIe. ane saMghanA upAzraye paNa 100-150 DagalAnA AMtare hatA. "savAre 8 thI 9 sudhI sthAnakavAsI upAzrayamAM zrI nAnacaMdrajI mahArAjanuM pravacana ane 9 thI 10 sudhI tapagacchanA upAzraye mAruM pravacana". A pramANe banne saMghae pravacananA samayane nirNaya karyo temaja banne saMghanA seMkaDe bhAIe bahene A nirNaya pramANe ubhaya sthaLe bane sAdhu mahArAjanA zrImukhethI jinavANunA zravaNane ghaNA ulAsapUrvaka lAbha levA lAgyA. banne saMghamAM A cAturmAsa daramyAna upara jaNAvelA kAraNe ghaNe ghaNe AnaMda-ullAsa pravartI rahyo. avasare avasare ame banne ekabIjAnA upAzrayamAM jaI para para jJAnagoSThI karatA hatA. zAstranA aneka viSaya upara khullA dilathI, nirAgraha bhAve amArI dharmacarcAo cAlatI hatI. zrI nAnacaMdrajI mahArAja vidvAna, zAstronA jJAtA, kavivarya temaja guNagrAhI mahAtmA havA sAthe uMmaranI apekSAe vayevRddha ane bujharga puruSa hatA. huM uMmaramAM teonI apekSAe nAne hate. sAMpradAyika bhAve ame paraspara virodhI gaNAtA bhinna bhinna saMpradAyanA hatA. paraMtu ame bannenI jainazAsana saMmata vAstavika vicAradhArAnI vizALatAnA kiAraNe amee amedabhAve ghaNuM ulAsathI cAturmAsa pUrNa karelA hatuM. kArtika pUrNimA bAda eozrIe jyAre vihAra karela tyAre parasparanA dharmAnurAganA kAraNe eka mAIla sudhI mAruM teozrIne vaLAvavA javAnuM thatuM mera bInA derAvAsI-sthAnakavAsI saMghanI samagra janatAmAM meM harSa ane AnaMdanuM addabhUta dazya joyuM che. Aje paNa te dazyanuM smaraNa thatAM mArA aMtarAtmAne apUrva AcchAda pragaTa thAya che . hRzyanI saraLatA eja sAcI sAdhutA che * pU. zrI kAMtiRSijI ma. sA. naM. saM. pUjyazrI nAnacaMdrajI mahArAjane smRtigraMtha chapAI rahyo che. teozrI jaina samAjanA eka vidvAna saMta tarIke prakhyAti pAmyA hatA. temanI prakhyAtinuM mULa kAraNa temanA hRdayanI saraLatA ane vizALatA hatI. vItarAga prabhunA karuNAmaya vacananuM amRtapAna karIne temaNe jagatane jIne pitAnI suMdara zilIthI vyAkhyAne ApI, mAnavatAne sparzatA parataka pragaTa karI, ane kAryo racI samAjanI sAme vItarAga prabhunA mArganI suMdara rajuAta karela che. temanA ati nikaTa paricayamAM AvavAnA saMjoge baha ochA sAMpaDelA, paraMtu temanA racelA pustaka vAMcatA temanA vyakitatva darzana [22] Page #708 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavilaya paM. nAnAsajI mahArAja janmazatAliMda smRtigraMtha hRdayanI jhAMkhI thayela. temAM khAsa karIne cetana catura hovA chatAM saMsAranA mehapAzamAM paDIne kevo mUrakha banI jAya che, ke, A mAnava janmamAM maLelI suMdara buddhine saupaga karavAne avasara maLyA chatAM durUpayoga karI kevuM bhayaMkara nukasAna pitAnA AtmAne pahoMcADe che ke jenA phaLe bhegavatAM trAsa trAsa thaI jAya che. AvA saMsAramAM phasAyelA mANasene baMdha maLe evA temaNe ghaNA kAvya racyAM che. temAMnuM eka kAvya "vAta kahevarAgI vahAlA (2) cetana kerI cUMthe cALA" mane khUba pasaMda paDeluM je huM vAraMvAra gAte ane AtmAne samajAvavA prayatna karato ane koI mumukSune paNa A vAta samajAvate ke A cetana jJAnane paMja che. tethI tenAmAM je caturAI che tene upayoga nahIM karatAM saMsAranA cALa gUMthavAnuM kema pasaMda kare che ? AvA cenacALAmAM phasAIne jInuM bhUtakALamAM kevuM patana thayuM che? ane jeo saMsAranA rAgathI bacavA mATe dharmanuM AlaMbana laI daDha rahyA teo ja pitAnA AtmAnI unnatI sAdhI zakayA che. te ja kAvyamAM aMbaDa saMnyAsInA sAtaso ziSyanI dharmanI dRDhatA batAvatAM pharamAvela che ke TekathI prANa tanyA pyArA (2) saMnyAsInA ziSya sAtase karyA ne vrata nyArA" abaDa jevA saMnyAsI paNa bhagavAna mahAvIranI vANI sAMbhaLI saMnyAsI avasthAmAM paNa zrAvakanA bAra vrata aMgIkAra karI sAtaso jaNAe akhaMDapaNe pALyA ane prANanI paNa paravA na karI. vANiyA buddhithI kAyadAmAMthI svArthamaya phAyade na je. sAta jaNAe trIjA adattAdAna tamAM, kaI AjJA Ape te ja vastu khape evI pratijJA karI hatI. temAM pariharUpe gaMgA nadInA taTamAM bapore vihAra karI rahyA hatA tyAre pANI pIvAnI AjJA ApanAra keI na maLyuM tyAre e vicAra na karyo ke eka jaNa je vratane bhaMga karI badhAne AjJA Ape te sAtasaya bacI jAya, paraMtu lIdhelI pratijJAnI TekanI khAtara retImAM saMthAre karIne sAtase jaNA pAMcamA devaloke utpanna thayAM. AvI rIte vItarAga prabhune dharma zUravIra hoya te ja pALI zake che. bIjuM daSTAMta temaNe metArajamunanuM kAvyamAM ApyuM che. "muni metAraja zIvarIyA (2) kukuTa para karuNA karI evA dayAtaNA darIyA" metAraja sRni rAjagRhI nagarImAM eka sonIne tyAM gocarI gayA hatA. tyAM tenI senAnA javalA ghaDavAnuM kAma karI rahyo hato te mUkIne rasoDAmAM jaI bhAvapUrvaka bhejana vahorAvyuM. te daramiyAna kUkaDe tyAM AvI senAnA javalA anAjanA dANu samajI carI gaye. sanIe pAchA AvI joyuM tyAre javalA dekhate nathI. tethI metAraka munine cora samajI temane pakaDI temanA mAthA upara lIlI vAra bAMdhI taDakAmAM UbhA rAkhyA. A vAdharane upasarga jANa senIne deSa na kADhaye paraMtu pitAnA karma udayamAM AvyA jANI gajasukumAra jevA mahApuruSonA daSTAMte najara samakSa rAkhI samAdhi bhAve kevaLajJAna pAmI mokSe padhAryA. kUkaDAne javalA carate pite joyele chatAM kukaDAnI dayA khAtara mauna dhAraNa karI vadhune parisaha sahana karI mukita pAmyA. AvA darzane ApyA pachI ApaNe zuM karavuM joIe ane zuM karI rahyA chIe te aMge bodha ApavA mATe kAvyamAM pharamAvyuM che ke "karIza nahi dhULataNa dhaMdhA (2) zA mATe banI jaIe suMdara AMkha chatAM aMdhA" A paMkitamAM paNa ke sarasa bodha janatA samakSa Ape che ke mahAna puNyanA ge suMdara AMkho maLyA chatAM mehanIya karmamAM phasAI jaIne krodhAMdha, meDAMdha, lobhAMdha banIne ApaNane maLelI mAnavajIvananI amUlya paLe pramAdamAM gumAvIe chIe. manuSyajIvananI peDhI kamAvA mATe maLI che chatAM viSaya kaSAyanA vepAramAM kamAvAne badale gumAvavA jevI sthiti thaI jAya che. te samajAvavA mATe dhULa jevI nakAmI cIjone vepAra karavAthI mahenata ane TAIma niSphaLa jAya che ane gaLAmAM dhULanI rajoTI cATI jatAM tabiyata paNa bagaDe che. tevI sthiti ApaNI na thAya, te mATe jJAna, darzana, cAritra rUpa dhamane baMdha karavo joIe paNa pramAda rUpa dhULane dhaMdhe keNa kare? kharekhara ajJAnI AMdhaLe hoya te ja kare. ApaNane suMdara AMkho maLyA chatAM AMdhaLA zA mATe thavuM joIe ? saMsAramAM keInuM mRtyu thAya che tyAre sagAMvahAlAM badhA kANe jAya che tyAre badhA leka bole che ke kANIyA AvyA che. AvanAra badhA be AMkhevALA hovA chatAM temane koNIyA kema kahevAya che e bAbata koI vakhata vicAryuM che kharuM? tenuM rahasya evuM che ke duniyA badhI dararoja be AMkhe juve che ke keTalAya mANasa marI jAya che chatAM zokanI khAsa asara thatI nathI, paraMtu ApaNuM keI saguM marI jAya che tyAre leke eka AMkhe ja jue che ke mAruM saguM marI gayuM. A rIte saMsmaraNa AvAya..? [23] Page #709 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavidhaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha. kANIyA kahevAya che. mATe AMkhane upayoga svArthaSTithI nahi karatA paramArtha daSTithI karavAmAM ja mAnavajIvananI sArthakatA che. ajJAnarUpI aMdhArAmAM lebhI AMdhaLo che kAraNa ke tene dhana sivAya kAMI dekhAtuM nathI, kharcALa mANasa AMdhaLe che kAraNa ke te Aja ja jue che, AvatI kAla dekhate nathI. zabdajJAnI vidvAna paNa AMdhaLo che kAraNa ke kriyA ene jaDa lAge che. Ama AMdhaLA banavAnI jarUra nathI. vizeSa bodha ApatAM "viSayamAM kema rahyo vaLagI (2) aLagI kara avaLAI baMdhu ! tuja ghara UThayuM saLagI." jyAre buddhimAM vikAra hoya che tyAre pAMce IndriyenA viSayamAM phasAI javAya che. rUpamAM phasAIne pataMgIyu jema baLI mare che tema rUpamAM meDa pAmIne saMsAranA khADAmAM paDI ke AkhI jiMdagI sudhI keTalI ya yAtanAo veThe che. ane kaI vakhata ApaghAta paNa thaI jAya che. je sahanazIlatA keLavAI hoya te paNa upAdhinI aneka muMjhavaNe manane kerI nAkhe che. vaLI parastrImAM phasAnAranA hAla kevA thAya che ? hiMdustAnane chello rajapUta rAjA pRthvIrAja cauhANe saMyukatAnA mehamAM phasAIne pate te AkhuM rAja gumAvyuM paNa AvA pavitra dezane paNuM anAryanA paMjAmAM phasAthe jenA phaLa ApaNe badhA bhegavIe chIe. kAnanA viSayamAM sinemA, reDIo, TelIvijhana vigeremAM mAnavajIvanane keTalo amUlya TAIma bagaDe che tenuM paNa bhAna rahetuM nathI. ane kusaMskAro meLavI jIvananI barabAdI thAya che. gaMdhanA viSayamAM kasturI mRga AthaDI mare che tema sugaMdhI padArthonA mehamAM paDelI prajA mATe sarakArane keTaluM ya moghuM huMDIomaNa ApavuM paDe che. AvI sugaMdhI cIjonI banAvaTamAM hiMsA keTalI thaze tenuM mApa keNa kADhe? jIbhane viSaya te eTale badhe kharAba che ke reganuM khAsa kAraNa banI jAya che ane kheTA kharcamAM UtarI javAya che. moTI moTI hoTalavALAnI kamANI jIbhanA svAdavALAnI ja hoya che. eka gRhasthane ghera ame gecarI gayelA tyAM zAka khUba TesTadAra dekhAyuM te joI meM kahyuM ke bena! tamArA gharamAM telanI meMghavArI lAgatI nathI. te bene javAba ApyA mahArAja zuM karIe ? AvI rIte svAdiSTa na banAvIe te puruSa gharamAM puruM khAya nahi ane hoTelamAM jaIne svAda mATe keTaleya kharca karI Ave. A che rasanAnI rAmAyaNa. vaLI jIbhane viSaya bolavAna paNa che. je bhASA samitinuM bhAna na rahyuM te tamArI jIbha mitrane duzmana banAvaze. kahevata paNa che ke lekhaMDano ghA rUjhAya, paNa vacananA bANane ghA rUjhAto nathI. ane veranI paraMparA evI cAle che ke anaMtA bha bagaDI jAya che ane bAkI raheluM jIvana paNa kalezamaya jheravALuM banI jAya che. sparzanA viSayamAM lapaTAIne evA sukomaLa banI javAya che ke DuM paNa sahana karavAnI tAkAta rahetI nathI. atyAre erakaMDIzanavALA keTalo kharca veThe che. chatAM koI vakhata IlekaTrIka baMdha thaI jAya agara vIjaLImAM kApa AvI jAya tyAre teonI sthiti dayAjanaka banI jAya che. paraMtu yAda rAkhavuM joIe ke phUTapAthanA patthare paNa suMvALA banI jAya che te lapasI paDAya che. suMvALA phaleTamAM paNa paga lapasI jAya che ane phekacara thaI jAya che. tethI phUTapAthanA patthare TAMkaNuM mArI kharabacaDA karavA paDe che ane phaleTone dAdaramAM paNa AMkA pADavA paDe che. mATe sparzendriyanA viSayamAM paNa phasAvuM na joIe, paNa khaDatala banavuM joIe. Ama pAMce iMdriyonA viSayene vaLagI paDavAthI ApaNI avaLAI vadhatI jAya che, ane AvI avaLAImAM AtmArUpI gharamAM je saguNa bharelA che te ghara saLagI uThatAM AtmA keTalI nukasAnI veThe che te samajAvyuM che. chellI paMkitamAM temaNe sAra rUpe pharamAvyuM che ke "rAkhamAM kema ratana raLe? (2) saMtaziSya kahe kAMThe AvyuM nAva kema baLe ? A mAnavajIvanamAM samyagdarzana, jJAna, ane cAritrarUpI ratna sadagurunA samAgamathI ja ApaNane AvA amUlya ratna mahApuNya yoge maLyA che, tenI kiMmata samajI tene pUrepUre lAbha uThAvavuM joIe. paraMtu jyAre ApaNe ajJAnadazAmAM athavA bedarakAra rahIe chIe tyAre AvA ratnane rAkhamAM roLI devA jevuM karIe chIe, tethI pUjyazrI nAnacaMdrajI mahArAja sAheba samajAve che ke tArI A bedarakArI evI che ke Akho samudra tarIne kinAre AveluM nAva DUbI jAya che. [24]. vyakitatva darzana Page #710 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva vivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha ApaNe manuSya janma pAmyA chIe te corAzI lAkha jIvAyoni rUpa mahAna saMsAra samudra tarIke kaI eka sArA dhIkhatA dhaMdhAvALA-mokSarUpI baMdara najIka AvI gayA chIe. ahIM janma lIdhe eTale AyuSyarUpI laMgara nAkhI, ApaNuM jIvarUpI nAva mokSarUpI baMdaranA kinAre UbhuM che. tyAM sudhI te nAvamAMthI UtarI zaheramAM jaI bajArene anubhava karI jJAna, darzana, cAritra ane tArUpI sadAcArane vepAra karavAne che ke jethI mAnavajIvanamAM dharmarUpI baMdha karIne jIvananI paLe saphaLa banI jAya. anaMtakALathI A jIva je karmanA AdhAre cAre gatimAM rakhaDe che tene have rakhaDavAnuM maTI jAya, ane karmo je duHkhanuM mULa che tene nAza karIne A bhavamAM agara cheDA bha karIne paNa kevaLajJAna ane kevaLadarzana jevI amUlya riddhi meLavI, sidhdha prabhunA zAzvata sukha pAmI zakAya. je Ama nahi karatAM bedarakAra rahIzuM te AyuSya je kSaNe kSaNe ghaTatuM jAya che tene samaya pUro thaI jatAM laMgara upaDI jaze, ane A samayamAM je kAMI kukarmo karyo haze tenAthI jIvarUpI nAvamAM kANAM paDI gayA haze temAMthI pApane pravAha AvatAM saravALe AvA uttama kinAre AveluM nAva DUbI jaze. mATe mAnava jevA buddhimAna prANIe sadgurunA samAgamamAM rahI, traNa ratna meLavI tene pavitra hadayarUpI tijorImAM sAcavI dareka paLe sAvaceta rahI gya samaya meLavI vrata niyamanuM pAlana karI A ratnane lAbha pUrepUro levo joIe e ja A kAvyane sAra che. vizvazAMtinA dRSTA mahAsaMta # zrIgirIzamuni mahArAja mahAvatI banavAnI mArI maMgaLa manISAne caritArtha karavA jemanA maMgaLamaya Azirvacane sahAyabhUta banyA evA saurASTranA kavikesarI, mAnavatAnA puraskartA, sutelI mAnavatAne DhaDhaLavA jemaNe zaMkhanAda bajAvyA hatA tevA pU. zrI nAnacaMdrajI ma. sAhebe mAnavIya jagatanI madhuratAne saMdeza he gRhe gUMjate karavA maMgaLa pravacane pharamAvyA. pUjyavare aneka bhajane, pada ane kAne gUMthI prArthanA dvArA dharmanuM yathArtha darzana karAvyuM. cattAri paramagANi dulahANuMya jatuNe, mANasattA suI sadA saMjamazmi ya vIriyaM AtmAnI cAra aMgenI durlabhatAmAM mAnavatAne prathama sthAne mukavAnA zAstronA kathanane puSTi anAra tema ja jemAM vizvazAMtinuM bIja jenAra AvA mahAsaMtane zatazata kaTi vaMdana! nIDara ane tejasvI saurASTranA mAnavatApremI saMta 43 paM. zrI sAgara munijI mahArAja sva. kavivarya pa. ratnazrI nAnacaMdrajI mahArAja jainazAsanamAM eka prabhAvazALI vyakitatva dharAvatA hatA. temanI vANImAM atizaya mAdhurya ane kaMThamAM paMcama svara birAjatA hatA. temanA pravacanamAM jaina temaja jaineta meTA pramANamAM rahetI. prArthanA karAvatI vakhate te sAkSAt paramAtmAnA darzana thatA hoya evuM adbhuta, ramaNIya ane AphlAdaka vAtAvaraNa nirmANa thatuM hatuM. prArthanAmAM beThelA leka pitAnI jAtane paNa bhUlI jatA evI vANInI jAduI asara thatI hatI. teozrInA tejomaya lalATa para brahmacaryanuM teja jhaLahaLatuM hatuM. banne suMdara amIbharyA nayanemAMthI-ekamAMthI jJAna ane bIjAmAMthI virAgya karatAM hatAM. teo saraLahRdayI ane premALa svabhAvanA hatA. temanA vyAkhyAmAM A dhyAtmika temaja samAjasudhArAnI vAte savizeSapaNe vyakata thatI hatI. teozrInuM pravacana zrotAone maMtramugdha banAvI detuM hatuM. saMsmaraNe [25] Page #711 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva viva` paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha jainetara lAkA to temane eka mahAna saMta svarUpe jotA hatA. jyAre joI e tyAre temanA mukha upara smita pharakatu ja hAya. rUDhicusta mAnyatAo ane jaDa paraMparAonI vidhimAM teozrIne vizvAsa na hatA. A yuganA tee eka mahAna sudhAraka hatA. teozrI saMpradAyanA vADAbadhIthI ghaNe cheTe rahetA hatA. vi. saM. 1990 nI sAlamAM ajameramAM sarva prathama sthAnakavAsI sAdhu sammelana maLyuM hatuM. teozrI saurASTrathI ajamera padhAryA tyAre vacce ratalAmamAM teozrInA darzananA prathama lAbha maLyA hatA. tyAM rAtre navayuvaka maMDaLa taraphathI dareka bajAromAM pravacano goThavavAmAM AvyA hatA. loko jema jema temanA pravacano sAMbhaLatA gayA tema tema hajAronI sakhyAmAM zrotAo AvavA lAgyA. TUMka samayamAM temanI kIrti cAre tarapha prasarI gaI. teozrInA samAjasudhAra viSenA pravacanothI ratalAmanI janatA para UMDI chApa paDI hatI. temanI nIDaratA, madhura vANIpragalbhatA ane samabhAvavRttithI vidhIe paNa temanAthI prabhAvita banI teozrInA prazaMsaka banI gayA hatA. A teozrInA cAritryano prabhAva hatA. ? ratalAmathI vihAra karI nAnA moTA aneka gAmAne sparzatAM aneka lokone temanA satsaMga-pravacana AdinA lAbha maLyA. eka gAmamAM teoe vaiSNavamaMdiramAM utArA karyA hatA. AratI pachI gAmanA ghaNA mANase tyAM AvyA tyAre mahArAjazrIe prathama to ati madhura svare bhajana saMbhaLAvyuM. pachI pravacana karatAM saMbhaLAvyu ke 'mAnava anavu sulabha che; paraMtu mAnavatA AvavI durlabha che. AkRti te manuSyanI che paraMtu prakRti tA pazunI che. prakRtine sudhAraze| to mAnavatA Avaze. A vAta upara eka sudara dRSTAnta ApyuM ke koI eka gAmamAM eka mahAtmA padhAryA hatA. temanA satyamAgamamAM aneka loko AvavA lAgyA. te gAmanA eka zrImaMta zeThe e mahAtmAne potAne ghera bhAjana mATe ati AgrahathI bhAvabharyuM AmaMtraNa ApyuM. potAne ghera laI jaIne mahAtmAne ati premathI bhojana karAvyuM ane mahAtmA pAse AzirvAda mAgyA ke, bIjI badhI vAte to sukhI chu paraMtu zera mATInI kheTa che. sa MtAna nathI te mane evA AzirvAda Apo ke mAre tyAM putrajanma thAya. mahAtmAe jatI vakhate kahyuM ke 'manuSyA bhava' arthAt mAnava bana. e traNa divasa sudhI mahAtmA bhojana karIne A ja pramANe AzirvAda ApIne jatA rahetA. zeDane bhAre Azcarya thayu. pachI eka sAMje mahAtmA pAse jaine zeThe pUchyuM. tame vAraMvAra mane 'manuSyA bhava' kahIne jatA rahetA hatA te zuM huM pazu chuM? tenA javAkhamAM mahAtmAe pAtAnI jhoLImAMthI eka siddha kareluM darpaNa zeThane ApatAM kahyuM ke jyAM ghaNA lokonI avarajavara thatI hoya tyAM A darpaNa dharIne temAM jue. zeTha tevI jagyA-jAhera ceAkamAM jaI jovA lAgyA te se| base mANasAmAMthI eka ja strI ane eka ja puruSa dekhAyA. bAkI to jevI jenI prakRti tevI tenI AkRtikoI bheMsa, koI pADA, kUtarA, gadheDA, baLada, siMha, vAgha, varU Adi jAnavI jevAM najare paDatA hatA. ghera AvIne zeThANIne joI to kUtarI jevAM lAgyA,- kAraNa ke zeThANI bAraNe AvelA atithine joI ne laDavA jhaghaDavA doDatI hatI. enI prakRti kUtarI jevI hatI ane pUrvajanmamAM te tene kUtarInA ja avatAra hatA. pachI zeThe zeThANIne darpaNu ApatAM kahyuM ke Ane mArA tarapha rAkhI mane jo. zeDANI ema karIne jovA lAgI tA zeTha pADo najare paDayA. kAraNa ke zeTha paropakArI na hatA, dAnavIra na hatA. zeThANIe kahyuM tame pADA jevA najare paDo che, zeThe kahyuM tuM kUtarI jevI dekhAya che. pachI banne mahAtmA pAse gayA ane AnuM rahasya pUchyuM- tyAre mahAtmAe samajAvyu ke 'A jIve aneka zarIra badalyA che. jIva je zarIramAM jAya che tenI sAthe enI prakRti paNa jAya che. te prakRti sAdhanA ane satsaMga vinA badalAtI nathI. eTale tamAruM zarIra tA manuSyanu che paNa prakRti tA pazunI che. mAnavamAM mAnavatA teA tyAreja Ave che ke jyAre dayA, prema, sevA, paropakAra vRtti vi. guNA vikasita thAya che, tyAre mAnavatA pragaTa thAya che. mATe jAti-pAMti, sapradAya, paMtha vi. nA bhedabhAvAne choDIne prANImAtranI sevAmAM lAgI jAva. ananya prema ane ananya bhakitathI paramAtmAnA sAkSAtkAra thAya che. atyanta prabhAvita banyA ane loko ghaNe dUra sudhI vidAyamAna ApavA gayA. musalamAna je koI temanA samAgamamAM AvatA te mAnavatAnI satpreraNA vyaktitva darzana www.jairnel|brary.org mahArAjazrInA A upadezathI lAke ApramANe garIba ke zrImaMta, hindu ke [26] For Private Personal Use Only Page #712 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivaya paM. nAnAsajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha laIne ja jatA. teozrI dareka kema ane jAtinA leke sAthe AtmIyatAnI draSTithI jotA hatA. navayuvake te temane yugasudhArakanA rUpamAM jotA hatA. madhyapradezamAM "bAmaniyAmAM mAmAjI dvArA eka AdivAsI AzramanuM saMcA AdivAsIone moTI saMkhyAmAM dhAbaLAo ApavAmAM Ave che te kavivaryanI preraNAnuM saphaLa che; jenI smRti Aje paNa tyAM tAjI banI rahI che. te ja pramANe temane janmadina paNa ati utsAhathI ujavavAmAM Ave che. temanI vANI ane pratibhA janatAne prabhAvita karatI hatI. teozrI saraLahRdayI, satyavakatA ane nIDara hatA. temanA sahavAsane lIdhe aneka gUDha rahasya sahu prathama jANavA maLyA. muMbaImAM paNa teozrI sAthe ghaNIvAra maLavAnuM thayuM hatuM. teozrI jyAre prasannavadane vadatA tyAre tyAMthI uThavAnuM mana paNa thatuM na hatuM. deza, samAja ane zAsananA utthAnamAM temanuM jIvana samarpita hatuM. temanA AvA mahAna sadguNethI Aje paNa teozrI amara che. AvI A mahAna vibhUtine mArA zatazata vaMdana he. jainetarone paNa Adarza jIvana jIvatAM zIkhavADyuM zna munizrI narasiMha mahArAja paMDitaratna kavivarya zrI nAnacaMdrajI mahArAja sAheba sthAnakavAsI samAjanA eka mahAna pratApI tejasvI sitArA hatA. meralIne avAja sAMbhaLI jema bhujaMga jAgRta thAya tema tema ApanI vANIthI jene ja nahi paNa jainetare paNa mugdha banI jatA. teozrInI kaMThakaLA addabhuta hatI. huM jyAre nAno hato tyAre 1992 mAM pUjyazrInuM cAturmAsa ghATakoparamAM hatuM. paryuSaNanA divasemAM teozrI vyAkhyAna sAthe thulibhadrAkhyAna vAMcatAM te sAMbhaLatAM mArAmAM virAgyabhAva sAthe jAgRti AvI. avAranavAra teozrIne saMtasamAgama thavAthI temanI preraka vANIthI Aje huM cAritramArgamAM vicarI rahyo chuM. teozrI samAjanA, rASTranA hitacintaka hatA ane vizeSe dInadu:khIonA belI hatA. hatAza thayelAne sanmArga batAvatA. temanAmAM evA evA viziSTa guNo hatA ke jenuM varNana mukhethI ke kalamathI thaI zake tema nathI. teozrInI prArthanA ane pravacanonI preraka vANIthI ceTilAnuM kApaDIA kuTuMba jainadhamI premI banI gayuM che. Aje e kApaDIA kuTuMba mAnavasevAmAM dara varSe lAkho rUpiyA kharce che e badhe prabhAva e mahApuruSane. jyAre jyAre thatuM tyAre teo kaMI ne kaMI navIna vastu samajAvatA. temanA AkhyAne jyAre vyAkhyAnamAM vAMcIe chIe tyAre temanI smRti sAme tarI Ave che. teozrIne amArA upara asIma upakAra che. e vizvanA dhuraMdhara gurudevane amArA koTi koTi vaMdana ho. mAnavatAnA gaurIzaMkara kaviratna zrI nAnacaMdrajI mahArAja # sva. viduSI mahAsatI zrI ujjavalakumArajI pUjyapAd kaviratna zrI nAnacaMdrajI mahArAjanA saMsmaraNa lakhavA mATe zrI devendramunijI, zrI saMtabAlajI ma., viduSI zrI damayantIbAI mahAsatIjIe vAraMvAra Agraha karyo, paraMtu saMsmaraNa lakhavAmAM mane ghaNoja saMkeca thaI rahyo che. kAraNa ke jyAre pUjyazrI saurASTramAM hatA tyAre ame muMbaImAM hatA. pUjyapAdu guNAnurAgI hovAthI amArA ghATakopara, muMbaI AdinA cAturmAsenA vyAkhyAna, vicAra, pracAra ane vyavahAra sAMbhaLI temaNe mane saurASTra tarapha AvavAnI AgrahabharI preraNA karI. zeTha amUlakha amIcaMda, zeTha rasikalAla prabhAzaMkara, zeTha zAMtibhAI saMghavI vi. zrAvake mAraphata atyanta unherita karyA. paraMtu svAthyanI pratikULatAne kAraNe saurASTra javAnuM banI zakyuM nahi ane pUjyazrInA saMsmaraNa [27] Page #713 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha pratyakSa darzanathI vaMcita rahyA. temanA pratyakSa darzananI khUba ja abhilASA hovA chatAM prakRtinI anukULatA na thavAthI darzananI aMtarAya rahI. vicArapUrvaka jIvanAra pratyeka vyakita jIvanane eka Adarza-jIvananI kaLAne upalabdha karI jIve che. tenI daSTimAM kaLArahita ane AdarzavihIna jIvana e jIvana ja hetuM nathI. Adarzarahita vyakita padabhraSTa thaI jAya che. meTI bhrAMtimAM paDI jAya che. mAnavatAnA puraskartA, sarvadharmasamabhAvanA samarthaka, udAramatavAdI, krAMtikArI, saMtaziSya, kavivarya mahArAja zrI nAnacaMdrajI mahArAje 24 varSanI alpa vayamAM ane phUla jevI ke maLa avasthAmAM ja jIvanane Adarza sthApita karI lIdhuM hatuM. teja Adarza para jIvananI chellI paLa sudhI teo aviratapaNe agresara thatA rahyA. temanuM jJAna na te zuSka jJAna hatuM ane temane Adarza na to paMkhavihIna hato. teo mAnatA hatA ke samAjamAM rahIne AMkha baMdha karIne yaMgasAdhanAnuM nATaka khelI zakAya nahi. samAjane pitAnI dRSTithI ojhala karI zakAya nahi. temanA jIvana viSe meM pU. gurudeva AtmAthI zrI mehanaSijI mahArAja ane mahArASTramaMtrI pravartakajI zrI vinayaSijI mahArAjanA mukhAraviMdathI temanA mAnavatAbharyA udAra cittanI aneka vAto sAMbhaLI che. je koI temanA ekavAranA paricayamAM AvatuM ke te sadAne mATe temane thaI jatuM. tenA manamAM temanA pratyenI zraddhA sthira thaI jatI ane jenI paNa eka vAra temanA pratye zradhdhA utpanna thaI ke te mUrtimAna banI jatI. temaNe jIvananA pratyeka kSetramAM vikAsa karyo che. nArIjAtinA utthAna mATe "mahilA udyoga maMdira ThekaThekANe khelAvI samAjanI asahAya benene svAvalaMbI banAvI sanmAnapUrvaka ane gauravapUrNa jIvana jIvatA zIkhavADyuM, temaNe samAjanI je sevA karI temAM A moTAmAM moTI ane viziSTa sevA hatI. virala vibhUti zrI nAnacaMdrajI mahArAja prArthanA, pravacana, dhyAna, sAdhanA vi. karatA hatA. tenI sAthe sAthe samAjakalyANa mATe dhruva kAMTAnI jema barAbara lakSya ApatA hatA. temanAmAM samayane oLakhavAnI kaLA hatI. Aje saurASTra, gujarAta, muMbaI Adi kSetramAM je vizeSatA dekhAya che temAM teozrIne mATe phALe ane zreya che. teozrIe zikSaNapracAra mATe aneka jagyAe chAtrAlaya paNa sthApita karyA che je Aje paNa vidyApracAranuM kArya karI rahyAM che. teozrInI vANImAM jAdu hatuM. eka vakhata paNa je temane sAMbhaLate ke tenA hadayataLamAM UMDI chApa paDI jatI. sthAnakavAsI samAja mATe lekanA hRdaya upara muMjIpaNA (kaMjusAI)nI chApa hatI, te temaNe lokomAM udAratAnA saMskAra nAkhI nimaeNLa banAvI dIdhI ane Aje sthAnakavAsI samAja udAratAmAM ane mAnavakalyANanA kAryamAM agresara che tene je kaMI zreya ghaTate hoya te teozrIne ja phALe jAya che. teozrIne yaza, prazaMsAnI paDI na hatI. hadayathI teo saMta hatA, phakkaDa sAdhu hatA. jaDa kriyAkAMDanA pradarzana vaDe temaNe pitAnI sAdhutAne lIlAma thavA dIdhI na hatI. teo saMpradAyanA kArAgRhamAM karI rahyA nahi. kavivaryazrInuM puSpa jevuM kamaLa mana badhA saMpradAyanA sAdhuo pratye vinamra hatuM. hRdayathI, manathI badhAne teo samAnarUpathI pyAra karatA hatA. temanA hRdayakamaLanA puSpanI eka paNa pAMkhaDImAM evI kAmanA pravezI zakI hotI ke loke mane jANe, mAruM nAma thAya, mArI khyAti vadhe. kharekhara AvuM jIvana ghaNuM kaThaNa hoya che, tethI ja tulasIdAsajIe kahyuM che ke - kaMcana tajI sahaja hai, sahaja triyAke neha mAna, baDAI, IrSyA tulasI tajI durlabha eha, mANasa gharathI, parijana - parivArathI, nArIthI, dhanathI, tanathI, kaMcanathI saMbaMdha viccheda karI zake che, paraMtu yaza, sammAna ane pratiSThAthI mamatva teDI zakatuM nathI, paraMtu A badhI vAtomAM pU. nAnacaMdrajI mahArAja apavAdarUpa hatA, kAraNa ke temaNe kadI paNa kItinI IcchA rAkhI nahi. temanuM cAturmAsa jyAM paNa thatuM tyAMnuM vAtAvaraNa atyanta zAnta ane premayukata rahetuM hatuM. temanA cAturmAsathI [28] vyakitatva darzana Page #714 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva vidyaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha janatAnI dharmabhAvanA mUrtimaMta banI jatI hatI. temanA bhadra svabhAvathI, pikSa vyavahArathI ane prazAMta mukhamudrAthI dveSa, kaleza ane jhaghaDA ApoApa zAMta thaI jatA hatA. temanuM mana ane hRdaya zAMta sarAvaranI jemaja prazAMta ane vizALa hatuM. teozrI bALaka, yuvAna ane vRddha dareka pratye samAna prema dharAvatA hatA. teemAM jAti, saMpradAya, prAnta ane pradezanA koI jAtanA bhedabhAva na hatAM. teo badhAne cAhatA hatA ane badhA temane cAhatA hatA. te badhAnA banI jatA hatA ane badhA temanA banI jatA hatA. nAnacaMdrajI mahArAja je kaI kahetA te vakhata Avye karI batAvatA hatA. navI peDhIne suzikSAnI sAthe sAthe susaMskAra ApavAnA teo prabaLa samarthaka hatA. teo vyakitagata rUpathI jeTalA mahAna ane divya hatA, teTalA sAmAjika jagatamAM tethI paNa vadhu mahAna hatA. te bIjAnA sukhaduHkhane AtmIyabhAvathI sAMbhaLatA hatA. potAnA duHkhadardathI bharelI jIvanagAthA gAnAra ema ja anumAna karatA ke mAro koI zucitaka hoya teA te Aja mahApuruSa che. potAnA jIvanamAM te sva ane paranA bhedarahita bALakanI jema sApha ane saraLa hRdayavALA banI rahyA. temanA svabhAva ghaNA / ja saraLa hatA. kSamA, mRdutA Adi sAdhutAnA guNA vizeSapaNe temanAmAM jhaLakatA hatA. teo ucca koTinA kavi hatA, ane sayaniSTha mahAguNI saMta hatA. Aje teo potAnA pArthivadehamAM birAjamAna nathI to paNa temanu yazarUpI sUkSma zarIra Aje paNa samAjanI ataSTino viSaya banI gayA che. te saMtajIvananI punita puSpavATikAthI Aje samAja maghamaghI rahyo che. mane temanA dananA saubhAgya prApta thayA nathI paraMtu temanA bhakatAnA mukhethI Aja vAta saMbhaLAtI hatI ke nAnacaMdrajI mahArAjanA AcAra saraLa, vicAra saraLa ane parasparanA badhA vyavahAra saraLa. je kaMI karyuM te sAph ane je kaI kahyuM te paNa sAph ane spaSTa dIvA jevuM, kayAMya chUpuM nahi, kayAMya aLagAva nahi, dekhAva nahi. saMpradAyAtIta temanuM jIvana hatu, satya game tyAM hoya, game tevu hoya te badhuM temanu thaI jatuM. vizvavibhUti pUjayazrI nAnacaMdrajI mahArAja namratAnI mUrtisamAna hatA. " dhammasa viSNue mUla" dharmanuM mULa vinaya che. A ja vinayane temaNe potAnA jIvanamAM sAkAra tANAvANAnI jema ekarupa banAvyuM hatuM. nAnakanI bhASAmAM kahuM tenAnaka nanhe hA rahe| jaisI nahI dUba " 66 A ukitane paNa temaNe potAnA jIvanamAM caratArtha karI hatI. namratAnI mUrti zrI nAnacaMdrajI mahArAje potAnA gurunI paramAtmAnI samAna sevA karI hatI. zeThANI zrI samatAbena amulakha amIcaMda pUjyapAd zrI kavi nAnacaMdrajI mahArAjanA sabaMdhamAM ghaNI preraka vAtA kahetA hatA. te vAteAmAM gurUsevAno eka prasaMga mane khUba ja preraka lAgyo. te e ke zrI nAnacaMdrajI mahArAjanA guru jyAre khImAra hatA tyAre temanA laghunIta, vaDInIta nivAraNanuM kArya svayaM potAnA ja hAthe karatA hatA. cAvIse kalAka gurunI sevAmAM rahetA hatA. thUMkavu hoya te paNa temanI pAse jaI hAthethI sApha karatA hatA. gurunI khImArI lAMbA vakhata sudhI cAlI. vyAkhyAnanuM kAmezA pUjyazrIne sabhALavu' paDatu hatuM tethI temaNe potAnA khImAra gurUnI pATa vyAkhyAnanI pATa pAse paDado rakhAvI rAkhatA. kaMI paNa deha azuci nivAraNanuM kAma paDatu ke tarata ja kavivarya vyAkhyAna ApatA ApatA UbhA thaI jatA ane gurunI sevAmAM hAjara thaI jatA. kAma patI jatuM ke tarata ja pAchA vyAkhyAna zarU karI detA. A pramANe vinayamUrti zrI nAnacaMdrajI mahArAja potAnA gurunI sevAmAM aviratapaNe saMlagna rahetA hatA. temanA ucca vyakitatvanI chApa mArA mana para bhAre upasI che tethI ja AvA mahAna AtmAne huM zraddhAnA puSpo samapI parama AnaMdanI anubhUti karI rahI chuM. AvA divya puruSane mArA koTiza vadana ho. saMsmaraNA [29] Page #715 -------------------------------------------------------------------------- ________________ }pUjya gurUdeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha saMsmaraNaya prasaMgonI saurabha 43 viduSI mahAsatI damayaMtIbAI svAmI gurudevanA hRdayapUrvakanA AzirvAda e ja amArA sAdhanA-pathane amUlya nidhi che. temanA anaMta upakArathI kaI paNa rIte ame mukta thaI zakIe tema nathI." A vAta dhyAnamAM rAkhIne patrapuSpa vaDe zraddhAMjali samarpavA hRdayasparzI bhAvothI huM e amArA sagata gurudeva paramapUjya zrI kavivarya paMDita nAnacaMdrajI mahArAjanA avismaraNIya preraka prasaMge mArI tUTI-phUTI kAlI ghelI bhASAmAM AlekhavA beThI chuM. guNasAgara vyakitatva mArA vinamra abhiprAya pramANe gurudevanuM jIvana dulA kavi (kAga)nA mahAsaMta-phakIravALA gItanA jevuM eka bAju gaMgAsamAna nirmaLa, merusamAna unnata ane aDela, samudrasama gaMbhIra hatuM ane bIjI bAju caMdrama zItaLa ane sUryasamAna tejasvI hatuM. mahAkavi bhAravinA kathana pramANe teo evA kettara sAdhupuruSa hatA ke zabdomAM temanA guNe varNavavA azakya che. temanA jIvananA pradeza pradeze, zarIranA ruve-ruve ane mananA aNue aNumAM prema chalachala bhale pragaTa dekhAtuM hatuM. bALaka, yuvAna, vRddha, strI-puruSa, zrIsaMpanna, nirdhana, jJAnI ke ajJAnI sarva pratye temanuM premAmRta jharaNuM sadA samabhAve akhalitapaNe vahetuM najare caDatuM. mAdhurya jANe sAkAra deha dharIne na avata hoya tevI mana, vacana, kAyAmAM madhuratA vyApelI hatI. jema puSpamAM sugaMdha, dUdhamAM madhuratA, AgamAM uSNatA e svabhAvarUpe, anivArya guNa rUpe vidyamAna hoya che, tema gurudevanI rageragamAM vatsalatA svAbhAvika guNarUpe birAjamAna hatI. enuM avirodha pramANa e che ke game te jaina-jainatara temanA saMparkamAM Avate te cheDA ja vakhatamAM temane banI jate. udAramatavAdI tathA saphaLa pravacanakAra gurudeva prabhAvitpAdaka saphaLa pravacanakAra hatA. temanA kaMThamAM halakabharyo mIThe raNakAra ane vANamAM jAdu hato. jevuM manamAM tevuM ja vacanamAM ane jevuM vacanamAM tevuM ja vartanamAM. A virala alabhya guNa temane sahaja upalabdha hate. tethI teo mahAtmA, muni, mahAkavi ane mahAsaMta banyA hatA. nikhAlasatA, udAratA ane binasAMpradAyikatA A triveNInI dhArA ekAkAra pAmI temanAmAM nirantara vahyA karatI hatI. mane nAsikamAM sana 174 mAM sthAnakavAsI jevA kAntipriya jaina samAjanA vartamAna AcArya pUjyazrI AnaMdaSijI mahArAja tathA mAlavakesarI pU. saubhAgamalajI mahArAjanAM darzanazravaNane pavitra lAbha prApta thayuM hatuM. te vakhate teozrIe vArtAlApamAM kahyuM hatuM ke "pUjya nAnacaMdrajI mahArAjazrI te amArA saunA ekasarakhA Apta puruSa hatA. varSo pahelAM maLyA chIe chatAM temanI akhUTa preraNA ane saMsmaraNe bhUlI zakyA nathI." A koI eka samAja ke samudAyanA saMtene ja anubhava nathI. game te phirakAnA sAdhu - sAdhvIjI hoya, maMdiramAgI, digaMbara, terApaMthI athavA jenetara saMnyAsI - saMta maLe te paNa teonI AtmIyatAne anubhava badhAne ekasarakhe ja thAya. ane jyAre vANIpravAhane dhodha vahevA mAMDe tyAre te pUchavuM ja zuM? sau AnaMdarasamAM taraboLa banI jAya. nItikAre kahe che tema - 'vakatA dazasahas" paraMtu kavi, vakatA ane apUrva Atmarasa nimagna AvA mahAsaMta te kadAca kareDamAM paNa sAMpaDe ke kema e prazna che. dharmayuga pravartaka - yugapuraSa. hakIkate teo yugapuruSa hatA. yugapuruSa kALane calAvI zake che, kALa yugapuruSane calAvI zakatuM nathI. gAMdhIjI hajI bhAratamAM camakyA hatA te pahelAM ja temaNe temane pichAnI lIdhA hatA. nahIMtara eka jaina muni eka gRhastha mATe e jamAnAmAM kema lakhI zake ke jAge bhArata jayA tamane bhAratavIra jagADe che, vijayataNuM vAju manamohana e naravIra vagADe che; bhAratanA svAdhInapaNane vijayI mAraga batAve che, saMtaziSya enI saMgatathI janajIvana sudharI jAya che." [30] vyakitatva darzana Page #716 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kaviva` paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha teja pramANe "jagatane bedha devAne, jarUrI vAta kahevAne, laI sadeza prabhujInA, avanamAM gAMdhIjI AvyA. vadhyA che vIranA nAme anAcAra bahu jagamAM, nayanathI nyAya nIrakhavA, avanamAM gAMdhIjI AvyA. dharamanA nAmanA jhaghaDA, paraspara dveSanA ragaDA, kaLAthI kADhavA mATe avanamAM gAMdhIjI AvyA." gokhale gAMdhIjInA rAjyapremanA mArgadarzaka banyA e kharuM, paNa gAMdhIjI pote kahe che tema emanA ahiMsAdharmInA paramamArgadarzaka to zrImad rAjacaMdra ekalAja banelA. hA, kula maLI emanA svapara zreyanA pathapradarzaka traNa puruSo hatA. paNa dhamArganA sarvocca puruSa te ekamAtra zrImad rAjacaMdra ja hatA. ahIM A dharmajIvI yugapuruSe mAtra yugavANI uccArI ja nahi paraMtu tadanurUpa AcaraNa paNa karyuM ane karAvyuM. te vicAramAM gaMbhIra, vANImAM madhura ane manohara tathA AcAra pALavA-paLAvavAmAM prakhara hatA. AthI ja mAnavuM paDe ke AvA yugapuruSa vyApaka pramANamAM leAkelAkanA jIvanamAM preraNA, sphUrti ane cetanA bharI zake che. are pacAsa varSa pahelAMnI temanI samAjasudhArAnI vAta lokone kaDavA lAgatI te Aje anivAryapaNe mahattvanI banI cUkI che. te kALe saurASTra ane kacchamAM evuM vAtAvaraNa hatu ke kanyAnAM mAmApa vRddho sAthe paisA kAje vaLAvI detA eTale ke kanyAvikraya khUba thato. tyAre eka mahAna jaina munirAja spaSTapaNe kahe, eTaluM ja nahi paraMtu evA AcAra banAvye ja chUTakA kare te mahApuruSanI yugapravartaka zakita keTalI? 'kanyAnA paise levA te mahApApa che.' ene pariNAme puNyavatA ane dharmaciMtako nAnImeATI jJAti-jAti ane varNanA AgevAnA pratijJAbadhdha thaI evA pracAranI dhUnamAM keDa bAMdhI AkhAe samAjamAM ghUmI vaLatA. paristhiti pAchI bIjI ati para gaItenAthI ulaTI- jevA varrAvakraya peDA ke tarata A dharmapegabarI vANI sarI paDI" AmAM teA kanyAnuM ghAra apamAna che." zikSita muratIyA ane tenAM mAbApa 'A to jaDa mAlanI mAphaka sAde caDhI gayAM che! lagna e to e ALAM-komaLa haiyAMne meLavI devAnI zubha prakriyA che. emAM rUpa, bhaNatara ane cIjavastu ke dhananI levaDa-devaDa gauNa khanavIja joIe teja samAja svastha banI zake ane sAcA mAnavasamAjanuM nirmANa thAya." Aje AkhAe gujarAtanA dhArmika jIvanamAM ane sAmAjika jIvanamAM A yuge bhAratanA khIjA prAMtA karatAM vizeSatA dekhAya che temAM maharSi dayAnaMda pachI jaina jainatara satA paikI koI naye vadhu phALA hoya te gujarAtanA yuga ItihAsakAra e ' virala saMtavibhUtine gauravapUrNa rIte yAda karyA vinA nahIM rahI zake. divasanAM pravacane te yevRddha ane jainAnurAgI janA jarUra khAsa samaya kADhIne paNa sAMbhaLI zake, paraMtu yuvAna bhAI-baheno ane divase vyavasAyamAM racyAM-pacyAM jaina jainetaro zI rIte divasano samaya nirAMte kADhI zake? eTale A nArIgauravanA prakhara himAyatI mahApurUSe dIdiSTa vAparIne gAMdhIyugane sAthe sAMkaLI daI sArvajanika prArthanA ane pravacano rAtrie zaru karyAM. jenA lAbha teo gujarAta uparAMta bhAratanA je je prAMtAmAM sthA. jaina sAdhusammelanane nimitte pharyA, tyAM tyAM vyApaka samAjacetanAne dharmanA cAlamajIraMge sAMgopAMga raMgI dIdhI. mATe ja e saMtamAM vizvasaMtapaNAnI AMkhI spaSTa thavA lAgelI ane tee rASTrasaMta uparAMta vizvasaMtanI bhUmikAe jaI zake tevI paristhiti ApoApa sarjAI gaI ! bhAratIya saMskRtinA apratima pratIka - zrI aravida AzramanAM poMDIcerIvALAM mAtAjIe eka sthaLe sAcuM kahyuM che "A bhAratarASTra e eka duniyAbharamAM sanAtana kahI zakAya evA mahAna deza che. " tAjetaramAM gaI ekatrIsamI DiseMbare ( Izu varSanA barAbara aMtima divase) eka patrakArane ApelI lAMkhI mulAkAta vakhate vizvaphalakamAM mahattvano bhAga bhajavatA bhArata mATe vartamAna vaDA pradhAnane darajje bahena zrI IndirA gAMdhIe cokhkhA zabdomAM bhArapUrvaka kaheluM - "bhArata evA deza che ke je hajArI varSathI TakI rahyo che ane jyAM sudhI duniyA raheze tyAM sudhI athavA mAnavajAta pRthvI para haze tyAM sudhI A dezanu saMsmaraNe For Private Personal Use Only [31] Page #717 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmarAtAhida smRtigraMtha astitva rahevAnuM che." AnuM mukhya kAraNa bhAratIya saMskRti che. dharma mAnavInA haiyAne sparze che, ane samAjanA yAne gherI vaLe che. A dezanA dharmanI e mahAna khUbI che ke te mAtra vyakitaonA dhyAne sparzIne viramI gaye nathI, paraMtu mAnavIya samAjanAM eke-eka aMga ane eka-eka kSetrane sparzIne zAzvata ane sarvadharma samanvayarUpa avibhAjya banI gayo che. AnuM mukhya kAraNa ApaNA RSimunio che, saMte ane bhakate che tethI ja ApaNe deza oliyAone ke tene deza kahevAya che. sAthe sAthe te dharmapradhAna che. vyakitagata ane samAjagata banne sAdhanAmAM tANAvANAnI jema vyApela hovAthI sarva kSetramAM paNa dharmabhAvanA paDelI che. garimApUrNa mAtRbhUmi ane tenI tapabhUmi ApaNI gauravazALI mAtRbhUmi bhAratanA saMtanI tyAgamaya tapobhUmi che. saMta ja bhAratIya saMskRtinA prANa che. mukhyapaNe saMtanI sAdhanAthI ja A bhAratIya saMskRti aMkurita, palavita, puSpita ane phalavatI banI che. sAcuM kahIe te saMtajananI dinacaryA ane ciMtanamaya vANane ItihAsa ja bhAratanI AdhyAtmika saMskRtine ItihAsa che." bhAratamAM AvI raSimUni saMtanI paraMparA na hota te bhAratIya naranArIo pAse adhyAtmavidyA na hota ane te bhArata je jagata mITa mAMDe che te zI rIte mAMData ? kAraNa ke bhArata pAse nathI vaibhava ke nathI amIrI. bhArate haMmezAM garIbImAM ja amIrI mANI che ane amIrAta hoya tyAM paNa garIba jevA sAdAI saMyamamAM jIvavAnuM mahAlakSya rAkhyuM che. AjanA bhautika vijJAnamAM bhArata vacce pachAta hatuM, jo ke Aje nathI, paraMtu haMmezAM eNe bhegane badale e tena vana mulAH " tyAgamAM ja sAcA upabhogane svAda mANe che ! AvI ajoDa adhyAtmavidyAne kAraNe ja bhAratanI ajoDa mahAnatA che! ethI ja bhAratamAM bhautikavAdanA A jamAnAmAM paNa mahAtmA gAMdhI jagyA ane te paNa AdhyAtmikatAnI phaLadrupabhUmi gujarAtamAM. bhArata para kudaratanI e mahAna kRpA che ke Ama te eka eka prAntamAM nAnA moTA saMte pAkyA ja che. pUrvathI pazcima ane uttarathI dakSiNa game te khaNe bhAratamAM jAo paNa sthaLe-sthaLe tamane saMte ja saMte Aje paNuM najare caDhaze. prAcIna kALathI mAMDIne A ja paryata e vArase akhaMDa ane sAtatyapaNe cAlyo Avate jaNAze. Ama hovAthI ja A dezamAM vipattionA pahADe khaDakAya ke pralobhananA dariyA UbhA karAya, paNa sarvasAmAnya bhAratIyajane emAM aDola, acaLa rahI zake che. AMtarika pavitratA, sAdAI ane ucatA e bhAratIya saMskRtinA mULabhUta guNo che. saMtene jIvanavyavahAra ane upadeza AkhI ye mAnavajAtine to aMdhakAramAMthI prakAza tarapha laI janAra hoya ja che, paraMtu prANimAtrane paNa jIvavAnA adhikAra mATe ekamAtra A bhArata deza ja AdhArasthaLa che. bhAratIya saMskRti upara mukhyapaNe tene upakAra che ane te samaye samaye sthAyI mUlyanuM saMrakSaNa temanA vaDe ja thayuM che, thaI rahyuM che ane thaze. tethI ja AkhuM ye jagata bhAratanuM ane bhAratIya saMtanuM sadAne mATe kahyuM che. AvI mahAna saMtasaMskRtinA mahAna pratIkasama amArA sadUgata gurudeva kavivarya zrI nAnacaMdrajI mahArAja gujarAtanI viziSTa saMtaparaMparAne kAraNe ja teo gujarAta (sAyalA)mAM janmyA. pratrayA pahelAM ane pachInI sAdhanA teozrI dIkSA pahelAMthI ja (kharekhara bacapaNathI ja) jANe keI adabhuta bhegIne AtmA pitAnI adhurI rahelI sAdhanA pUrI karavA Avela hoya tema lAgatuM. teo jAte kahetA - "AtmajJAnanI ajoDa tAlAvelI sAthe bharapUra virAgya hato. bALapaNathI ja nadInAM jharaNAM, kudaratanAM ane khAM drazya ane saMdhyAnAM meghadhanuSya nIrakhIne teo eka bAju jIvananA vidhavidha raMge joI AnaMda mANatA, te bIjI bAju kSaNekSaNe palaTAtI paristhiti vi. ne lIdhe temanAmAM tIvra vairAgya jhaLakI UThata ! teo gADha jaMgalamAM jaI ekAntamAM jIvananI zodha karatA. dIkSA pachI paNa eka bAju udAratAdi sadguNe vaDe pitAnI jainamuni maryAdA mujaba rahIne paropakAra ane sevAnI parabarUpa banI jatA te bIjI bAju sUryagaramIthI tapelAM lekhaMDanAM ghora patarAM upara ane ziyALAnI ThaMDImAM nadInI retImAM sUI 'AyAvayaMtI gihesu, hemaMtasu avAuDA"nI jema su samAhita jaina sAdhunuM udAharaNa pUruM pADatA. emanI AMtarabAhya sAdhutA seLe kaLAe jhaLakI UThatI jaNAI AvatI, ethI ja emanI kAvyakaLA ke vakatRtvakaLA kevaLa mane raMjana banI jatAM hatAM. vyakitatva darzana [32] Page #718 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. nAnajI mahArAja jamazatAhida yogasAdhaka vaMdanIya yogIpuruSa huM kazu ne A zuM badhuM che ! svarUpa mAruM zuM kharuM ! A janmamaraNa zA thakI che? e badhAM zAthI haruM? karavAM paDe nahIM kArya pharIne karma evAM zuM karuM? pharI janmavuM-maravuM paDe nahi ema kaI rIte maruM? A temanuM lakSya hatuM ane tethI "apUrvakaraNa dazA prApta karavA mATe rAtre teo prAyaH haMmezAM bethI traNa kalAka dhyAnamagna rahetA. avirata puruSArthathI emane gasAdhanA sahaja banI gayelI. thegIonA thegI e guru bhagavaMte baLavAna evA janmaparaMparAgata saMskAranA pratApe sthitaprajJadazA jANe sahaja prApta karelI. A rIte dhyAna, ciMtana ane mananathI rAgadveSa ane kothamAnAdi doSonuM zamana, vikAravAsanAnI vRddhinuM vamana ane IndriyonA sahaja niyamanathI cittanI sArI evI samasthitirUpa samAdhi jANe sadhAI gaI hoya evuM emanA darzanathI-zravANathI anubhavAtuM. zrImad rAjacaMdrane je ullAsa bALapaNamAM AvyuM hatuM tevAM ja ulAsa ane anubhava emane saMvata 194 nA karanALInA mAsAmAM thayelAM jaNAtAM hatAM. adhyAtmadazAnI mastI "cAMdanI baha khIlI re aMtarakamAM jevA kAvyamAM e adhyAtmadazAnI mastI ane divya AtmAnaMdanI anubhUti paNa jaNAyA vinA rahetI nathI. AthI ja emanuM vakatRtva mAtra eka kaLA ja na hatI paNa tattvArthasUtra mujaba "jJAna darzana cAritrANi mekSamArga ne sAkAra namUna banI gayuM hatuM. ene lIdhe ja temanAM jaMbU kumAra, sthUlibhadra, naMdamaNIyAra jevAM badhapUrNa AkhyAne evAM banI jatAM ke zrotAjane emAM tarabaLa banI jANe kSaNavAra mATe te jAta anubhavamAM DAkiyuM karI AvatAM na hoya! tethI temane mATe zrotAone hasAvavA ke kSaNa pachI pAchA raDAvI devA e badhe jANe temanA DAbA hAthane khela hato. teonI najIka AvanAramAM teo abhinava cetanA jagADI detA. zAstronA thAvaracA putra ane dhannA zAlibhadra jevA dAkhalA ApI zrotAone vairAgyarasamAM taraboLa banAvI mUkatAM. emanuM vyaktitva ane kRtitva sacoTapaNe banI rahetuM. emanI pAse jUnI ane navI lekakathAo ane lekakahevata eTalAM badhAM-aparaMpAra hatA ke teo game tevA gaMbhIra prasaMgene paNa saraLa ane sarasa banAvI bhalabhalA vaktAone paNa Azcaryamugdha banAvI detA. A pramANe joIe te amArA gurudeva chatAM mAnavatAnA mahAna puraskartA ane bhAratIya saMtasaMskRtinA dherI evA e vizvasaMta hatA. sarvaprathama paricaya saMvata 2005 nI sAla hatI. gurudevanuM cAturmAsa saurASTranA jorAvaranagara mukAme hatuM. e vakhate mArI saMsArI avasthA hatI. kacchamAMthI (samAghoghA-kaMThI vibhAgamAMthI) amAruM AkhuM ye kuTuMba emanA pravacanazravaNa tathA saMtasamAgama mATe jorAvaranagara cAturmAsanA lAbha mATe jaI rahyuM hatuM. tyAM ja mArI mugdha yuvatidazAmAM temane prathama paricaya thayo. - emanuM rojanuM prAtaH pravacana eTale jANe amInI ja varSA! prArthanA pachI aDadhe paNe kalAka temanuM judA judA viSaya para AtmalakSI ane jJAna vijJAna sAthenuM preraNAmaya pravacana sAMbhaLavuM e jANe eka mahAna lahAvIrUpa hatuM. jAhera rAtripravacanamAM jabarojanA banAva aMge emanuM addabhuta mArgadarzana jaina jainetara saune ekasarakhuM maLI rahetuM. amAruM AkhuM kuTuMba e popakArI ane paramamArgadarzaka mahApuruSanI amUlya vANIne lAbha laI khuzakhuzAla banI rahetuM. aNadhArI ghaDIne kArame AghAta Aso suda 13 ne divasa hatuM. kArame vajAghAta varNana thAya tema nathI. mArA saMsArane raMgecaMge ugele sUraja asta thavAnI taiyArI karavA lAgyuM. Akho kuTuMba meLe veravikhera thaI gayA. saunAM heyAM ghavAIne sUnamUna thaI gayAM. aNu samaye prabhunI kRpA utarI A aNanI bhayaMkara veLAe ja prabhu jANe padhAryA hoya tema A mahAsaMtanAM punita pagalAM amAre tyAM thayA ane samayasara je joItuM hatuM te tarata ja maLI gayuM. kharekhara camatkAra ja thayuM. emaNe mArA e saMsArI sakhAne saMsmaraNo [33] Page #719 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pujya gurUdeva kaviva` paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha aMtima kALa sudhArI nAkhyo. gurudeve adbhuta-ati adbhuta dharmazravaNu karAvyuM. emanA ja khatAvelA mArgadarzana pramANe huM bhakatAmara stotra barAbara saMbhaLAvI zakI. ciravidAya lenAra punita AtmA prasanna - prasanna thaI gayo. cittanI apUrva prasannatAthI bhakatAmara - rasanuM pAna karatAM karatAM ja emaNe nazvaradehanA tyAga karyAM. kharekhara e veLAe ja amRtanA varasAda varasyo. paraMtu e mahAmunine ekanA ja udhdhAra nahAtA karavA. ama bannenA ane sAtheAsAtha A nimitte anekAne uddhAra karavA hatA. sadhyAnI prArthanAmAM e rAtri prArthanAmAM Ama te amAruM AkhuM ye kuTuMba gayuM. phakata uN ja na gaI. pU. gurudeve dardabharyA avAje kahyuM - 'joyA A saMsAranA tamArA rivAja ! khIjAM badhAM ca chUTAM paNa ekane ja khUNaiA pALavAnA ! e kumaLI kaLI 'khUNAmAM' zuM samaje ? bhaviSyavANI kharI paDI vaLate divase prabhAte gurudeva jAte amArA nivAsasthAne mAMgalika subhaLAvavA padhAryA ane tatkALa temanA mahAna ane uddAtta satahRdayamAMthI bhaviSyavANI sarI paDI. mane uddezIne kahyuM - kaccha - kADiyAvADanA rivAjo me joyAjANyA che ane vedanA paNa veDhI che. kAraNa ke jANatAM ke ajANatAM Ave TANe badhAM bahene bhAMgI paDe che. mhoM vALe che, raDAkUTa kare che. te vakhate ekalI tee ja raDatI nathI paraMtu anyane saune raDAve che! paNa tu pratijJA laI le. raDAkUTa karIne jeNe prasannatApUrvaka ciravidAya lIdhI che te AtmAne zuM raDAkUTanI bheTa mokalavI che ke dharmavRddhinI sAcI bheTa mokalavI che? A aMtaraganAM aMtaHprerita zabdo e evA te mArA kUNAM ane dharmathI bhIMjAyelAM haiyAMne sparzI gayA ke na pUcho vAta! huM belI UThI-gurudeva ! ApanI vAta seA TakA sAcI ane ucca che paNa ApanI AvI AjJA jevI huM mAthe caDhAvIza ke tarata duniyA kaheze joyu, zirachatra gayuM chatAM Ane che jarAya duHkha ! gurudeve tarata javAbamAM sAMtvana ApatAM kahyuM"ApaNe mukhyapaNe te ApaNA satyadharmane jovAnA che. jo duniyAnA bAlavA sAme joine eke eka pagalu bharIzuM te kayAMya ArAvAro niha Ave. ApaNe zu karavuM yogya che te a MtaHkaraNathI vicArI vivekapUrvaka AgaLa vadhIzu te duniyA ApaNI sAcI vAtane chevaTe samajaze. ApaNe ApaNA aMtaHkaraNanA svasthatAthI mApa kADhavA joI e." samAjanI sAcI nADanA pArakhu e pUjya gurudeve mArA saMsArapakSanA sasarAjIne pahelAM pratijJA karAvI ane pachI mane pratijJA karAvI ke Artta-raudra dhyAna na dharavuM. paNa sAMcana karIne jJAnaprAptimAM udyama karavA. AvI vikaTa kaTokaTanI paLe janma-maraNanA jaTila praznane tattvasabhara saraLa bhASAmAM samajAvI dIdhA ke "joyuM ne! mRtyumAMthI sAcA dha ze| levAnA che?" sau potapotAnA RNAnubaMdha pramANe maLe che ane samaya pramANe vIkharAya che ane samaya pUro thatAM cAlI jAya che. AmAM kAnA ane zenA harakhazeAka karave ? tenu mULa samajAI javu joI e. samatAnI kasoTI Aveja TANe thAya che. jo samabhAva Takaze to A mahAsaMkaTamAMthI paNa prabhunI divyaprasAdI sAMpaDaze. tyArabAda mane mahattvapUrNa preraNA ApatA kahyuM ke tAre bhaviSyane ajavALavAnu che, abhyAsa karavAnA che. are! upadeza jema levAno che tema anekane upadeza ApI anekanAM jIvana sudhAravAnAM che. jo raDAkUTamAM zakatane veDaphI nAkhIza tA AvAM mahAna kAryo bhaviSyamAM kevI rIte karI zakIza? tyAra pachI have samajAya che ke e yugapradhAna mahAna saMtanI AgAhI sAcI hatI. dIkSA pahelAM zikSA kacchamAM gayA pachI thoDA ja kALanA gALAmAM mArI jema bIjA paNa mane e vairAgI sahAdhyAyinI bahena saumyamUrti kalAbAI ane mahAvidruSI vinodinIbAI - maLI gayAM; ane amArA yugadarzanI guruNI sAthe ame traNeya dIkSArthinIe rUpe zAsrAdhyayanamAM joDAI gayAM. saMvata 2008mAM emanuM cAturmAsa bhAvanagaramAM hatu. ame traNe baheno temanA darzanArthe gayA tyAM temaNe vidAya vakhate eka mahAna jIvanasUtra ApyuM ke jojo, hA ! tamAre dIkSA svIkAratA pahelAM zikSA levAnI che. ane prakAranI zikSA (azrcayana ane ghaDatara ) thI ja dIkSA sva-para ubhaya kalyANakArI thaze. amane [34] For Private Personal Use Only vyakitatva darzana Page #720 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = pam gurudeva kavi pa. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha va Daviya pa. nAnacaMdrajI mahArAja janmazatAGi traNene A vacanAmRte amArA mATe AtmaspazI banI gayA. amane traNeyane tyArathI haiye vasI gayuM ke "bhale ame amArAM guruNInI jema kAyama mATe emanI sAthe nahIM rahI zakIe, paNa amArA tAraNahAra te A gurudeva ja che." vAtsalyasAgara gurudeva ame mAtra joyuM nahIM balake anekavAra anubhavyuM ke "amArA e pUjya gurudevamAM janmadAtrI janetA karatAM ya anekagaNuM vAtsalya sabhara bharyuM che. AvA sarva pratye samabhAvI ane ekAnta hindazI vizvasaMtanA satsaMgane lAbha maLa e jIvanane eka parama lahAve che. ame traNeya dIkSArthinIoe amArI dIkSA upara kacchamAM padhAravA hArdika vinaMtI karI te kudaratI rIte ja temane barAbara sparzI gaI. "dilabhara dila che ne temaNe kahyuM- IcchA to jarUra thaI jAya che, paraMtu tabiyata have eTalI jhIMka jhAlI zake tema nathI. huM dIkSA upara te AvI zakatuM nathI paraMtu bahene! tame barAbara yAda rAkhajo ke A kALe saMyamI jIvananI javAbadArI bevaDI ane ghaNI moTI che. tame atyAre che tenA karatAM paNa dIkSA aMgIkAra karyA bAda satata jAgRta raheze ane dIkSA pahelAM banne prakAranI zikSA pUrepUrI leze. emane eka eka zabda amArA traNeyanA hRdayamAM ArapAra soMsare UtarI jate. amArI dIkSA amArAM saraLa ane udAtta dilanAM zAMtamUrti pU. ratanabAI mahAsatIjI pAse karachamAM saM. 2009mAM thaI paNa amArI Atma-dIkSA te e paramapratApI gurudeva nAnacaMdrajI mahArAja pAse ja jANe tyAre thaI cUkI hoya ema lAgatuM hatuM. gumaiyAne samAgama saMvata 2010mAM kacchamAMthI amAruM lIMbaDI Agamana thayuM. gurumaiyAne bheTo pharI pratyakSa ATale jaldI ane kAyamane mATe thaze e te amArI kalpanAmAM ye na hatuM. paraMtu bhavitavyatA ane puruSArtha ubhayapakSe jora kare che tyAre kahuM ghaTanAo mUrtimaMta banI ja jAya che. juo ke kayAM eka vakhata vezyAne tyAM vecAyelI athavA kaThekANe jaI paDanArI vasumatI ! emAMthI dhanAvaha zeThane tyAM lADakoDathI vikasatI! emAMthI vaLI akAraNa kalaMkita thatI vasumatI ane kayAM bha0 mahAvIrane abhigraha pUro karavAmAM upayogI banatI vasumatI tyAra pachI eja bha0 mahAvIra tIrthakaranA caturvidha saMghamAM chatrIsa hajAra sAdhvIone doratI pravartinI caMdanabALA sAdhvI ! ane mekSa tarapha doratI ane dorAnI e mahAnathI ye mahAna mukita pAmelI mahAsatI ! puruSArthanI prabaLatA, pratyakSa sadagurune saMga ane zubha bhavitavyatA maLIne AvuM bhagIratha kArya mUrtimaMta banI jAya che. amArI jIvananaiyAnA kuzaLa sukAnI kavivarya paM. nAnacaMdrajI mahArAjazrI A rIte saMvata 2010 thI amArA paNa pratyakSarUpe jIvana sukAnI kAyama mATe banI gayA. temanA bhautika dehavilayane 11 varSa pUrAM thaI cUkyA che, paraMtu caitanyadeDathI te amArA mATe paLepaLa hAjarAhajura che ! kAraNa ke emaNe ja amAruM saMyama jIvataranuM ghaDatara karyuM che. jIvana ghaDataranA zilpI kuMbhAra jema mATIne kAlavIne vividhyabharyo AkAra Ape che tema amArA e paramapUjya gurudeve amArA jIvanane ghATa ApavA mATe ekadhArI rIte kalAkanA kalAka sudhI UMDo abhyAsa karAvyuM che. zAstrIya jJAna sAthe amAruM cAritryapUrNa saMyamI jIvana kema puSTa bane te emaNe AcarIne acarAvI dIdhuM. emanI hitazikSAo atyAre paNa remerAme ramI rahI che. zarUAtamAM zrI dazavaikAlika sUtra, zrI uttarAdhyayana sUtra, zrI AcArAMga sUtra, zrI ThANAMga sUtra, zrI sUyagaDAMga sUtra, zrI rAyapAseNIya sUtra, zrI bhagavatI sUtrane amuka bhAga ane anugadvAra jevAM kaThina sUtra temaja bIjA siddhAMte pite jAte athAga zrama laIne vaMcAvyAM, eTaluM ja nahi paNa e sUtranAM parama mama ane rahasya samajAvI dIdhAM. teozrI khAsa bhalAmaNa karatAM ke sUtronuM vAMcana karatAM, karAvatAM ane bodhatAM pahelAM apekSAdaSTi samajavI joIe ke A sUtro kayA dravya, kSetra, kALa ke bhAve lakhAyelAM che? matalaba anekAntavAda ane syAdvAda daSTi prathama pragaTa thavI joIe, to ja tame sarvatra satya zodhI zakaze. AthI ja temaNe samayasAra, pravacanasAra, paMcAstikAya, jevA digaMbara jaina zAstro temaja saMsmaraNe [35] Page #721 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paSya gurUddha phavirya paM. nAnasanTejI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha, gItAmaMthana, gItA pravacana, AdhyAtmika prabaMdhAvali temaja vividha prakAranuM jainetara sAhitya paNu UMDANathI temaNe vaMcAvyuM ane temanI asIma kRpAthI ja amane pratyakSa anubhava thayo ke jo samyagadaSTie nIrakhAya te bhUlyacUkya koI asamyaka vicAra ke vAta AvI jAya te je te samyakarUpa ja banI jAya che. satsAdhananI jarUra - teozrInI vizeSatA e hatI ke teo vAraMvAra kahetA - Akhare te A sAhitya - zAstra badhAM sAdhana mAtra che. tame haMmezA vicAra ane manana kare ane paLe paLa vicAravAnI Adata pADo ke dIkSA zA mATe lIdhI che? saMyamanI mahattA keTalI ane te zA mATe? je AstronA tyAga karavAnAM paccakakhANa lIdhAM che te vAtanuM yathArtha pAlana thAya che kharuM? saMvarane mahimA zA mATe? nirjarA tapa che te pramANe tapa thAya che? tapanA Abhyantara ane bAhya ema bAra bhedo zA mATe? baMdha ane mekSanuM svarUpa zuM che? mukitamArganI tAlAvelI keTalI ? mahAvrate svIkAryA pachI enuM satata bhAna rahevuM joIe ke huM saMyamI chuM. loko mane khamAsamaNe kahe che te mArAmAM kSamA keTalI vadhI ? paMdara, vIsa, paccIsa varSane dIkSA paryAya thaI gayuM che te kALa daramiyAna niHspRhatA, vizALatA, udAratA, viyAvacca, (sarva sevA) Indriyanigraha, sahiSNutA vi. saddaguNonI vRddhi keTalA pramANamAM thaI? viSaye ane kaSA upara keTale vijya prApta thaye? teo uttarAdhyayana sUtranA navamA adhyayanamAM AvatI gAthA "apUNAmeva jujajhAhine vAraMvAra viratArapUrvaka artha samajAvatA. tAtparya e che ke mukhya laDAI te ApaNA pitAne manarUpI bahirAtmA sAthe karI antarAtmAne vijaya meLavavAne che. teozrI bha. mahAvIradeve nirvANakALe je caramavANI uccArI, temAMthI saMpAdita thayelA zrI uttarAdhyayana sUtranA prathama adhyayanamAMnA vinaya - adhyayanane atyanta jhINavaTathI samajAvatA, kAraNa ke eja dharmanuM mULa che. zrImad rAjacaMde kahyuM tema "adhamAdhama adhike patita sakaLa jagatamAM huMya, e nizcaya AvyA vinA sAdhana karaze zuM?" enuM rahasya paNa e ja che. amane navadIkSitAne "I giyAgAra saMpanene artha ajaba rIte samajAvyuM che. supAtra ziSyanA kemerAmanI aMdara vinayanI pratiSThA heya. gurunA caherA uparathI ja te samajI jAya ke gurudeva zuM Icche che? suvinIta ziSyano eka paNa vicAra e na hoya ke jenI jANa gurune na hoya ! "jeNe tana, mana, dhana arcI gurucaraNamAM re' A mAtra temanI vAta na hatI. saMvata 1967thI 176 sudhI je uttarAdhyayana sUtranA ra9mA adhyayananA 43 mA bela mujaba IMgitAkArasaMpannapaNe emaNe lIMbaDImAM sthiravAsa sevI bharajuvAnImAM je ajoDa gurusevA karI che, te keNa karI zake? laghunIta, vaDInItanI badhI kriyA, baLakha kADha, paDakhuM pheravavuM A badhuM matalaba ke eka bAju vyAkhyAnamAM ekAgratA hoya tyAre bIjI bAju pakSaghAtathI pIDita gurudevane sAcavavA-Ama ubhayamukhI ekAgra sAdhanA e yogezvara gurudevane sahajasAdhya banI gaI hatI. teozrIe sva-para zreyanAM aneka satkAryo karyA jemAM mahilA sanmAna, gaurava mATe svAvalaMbI jIvanathI mAMDIne zikSA-dIkSAnA kSetre addabhuta kAryo karyA che, nirAdhAra, vidhavA ane tyakatA bahenane svAdhIna banAvI ke je pAchI bIjI aneka pitAnA jevI bahenane saMyamalakSI svAdhIna banAvI zake. gurudevane caraNe samarpaNa AvA amArA gurudeva viSe lakhI lakhIne keTaluM lakhIe. Akhare lekhinI ane vANI mauna bhaje che. evA e amArA gurudevanI caraNapA amArA jIvananA kaNekaNamAM anuprANita che. temanI kRpAdRSTi haMmezAM amArA upara varasatI rahe ane amArA jIvanapathamAM prakAza pAtharatI rahe e ja maMgaLabhAvanA sAthe paramatAraka gurudevane amArA kerikeTi vaMdana. gurudevanA suvinIta zivyo pU. gurudevazrI nAnacaMdrajI mahArAjanA ziSya parivAramAM ame haMmezA jemane pAMcamA ArAnA "paMthakanA hulAmaNA upanAmathI saMbodhIe chIe te paM. ratna zrI cunIlAlajI mahArAje gurudevanI aMtima samaya sudhI satata jIvanabhara sevA karI che te te ajoDa ane avarNanIya che. khuda gurudeva kahetA ke mAre rAtre paDakhu pheravavuM hoya < vyakitatva darzana Page #722 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R, GImactejI mahArAja jasatAli jaldI na pheravuM, kAraNa saheja paDakhuM pharuM tyAM te cunIlAlajI Ave ane kahe kema sAheba! zuM kAma che? rAtre bAra vAgyA hoya to paNa UDIne Ave, pUrA sajAga, kadI bolAvavA na paDe AvI sevA aMtima samaya sudhI prasannatAthI karI. Aje paNa teozrI dayAna-sAdhanA ane AtmalakSI dRSTithI sva-paranuM kalyANa sAdhI rahyA che. amArA vikAsamAM temane bhAre moTo hisso che. tevA zrI cunIlAlajI mahArAja "cittamuninA upanAmathI prasiddha che. bIjA vidvAna ziSyaratna pU. saMtabAlajI mahArAja che ke jemaNe saMyama ane cAritranI sAdhanA sAthe karmanI anupama sAdhanA karI che. bhAla naLa kAMThAnI vividha racanAtmaka pravRttionI sugaMdha gAmaDAomAM ane zaheramAM khuba prasarI che. vizvavAhya prAyogika saMgha dvArA samAjopayogI kalyANakArI pravRttionuM saMcAlana teozrInA mArgadarzanathI cAlI rahyuM che. janatA je durbasanemAM phasAI gaI hatI ane nirmAlya banI gaI hatI temAM navo prANa phUMkI dArU, mAMsa vi. bhayaMkara badIothI mukta karI. rASTrIya kegresane pitAnI sAdhaka jIvananI maryAdAmAM rahIne paNa bhAre sahakAra Ape. tethI temane rASTrasaMta tarIke bahumAna maLyuM che. Aje cIMcaNamAM mahAvIranagara AMtararASTrIya kendramAM sthiratA karI AtmakalyANa ane samAjakalyANanA preraka sthaMbha banI mArgadarzana karI rahyA che. mAnavatAnA pUjArI 4 viduSI sAThavI hemakuMvarabAI ma. svargastha kavivarya paM. mahArAja zrI nAnacaMdrajI ma. nI janma zatAbdInuM A chelluM varSa che. te yAda karI Aje ApaNe-gaMgAjaLamAM avagAhana karavAnuM che. A puNya prasaMge pUjyazrInI prabhAvazALI mUrti mAnasapaTa upara upasI Ave che. pUjyazrIe potAnA jIvana ane kavana dvArA eka sanniSTha senAnInI-adAthI "mAnavatA nA mahAmUlyane sthApita karela che. samAja uparano A upakAra cirasmaraNIya raheze. pUjya gurudeva zrI nAnacaMdrajI mahArAja eka krAntikArI saMta hatA. jyAre jyAre pU. gurudevanA aMtaramAMthI anAhata nAdane raNake uThe, tyAre tyAre tarata ja teo prayatnapUrvaka tene amala paNa karatA. pU. gurudeva jaina paraMparAnA saMta hatA chatAM paNa jainetara leke A pratApI puruSa pAsethI khUba ja aNamola lAbha letA, ane vartamAna yugane anusarIne AgekUca karatA. grAmAnugrAma vicarIne samAjane "mAnavatA nA pAThenuM amRtapAna karAvatA. rUDhigata saMskAre, jyAre dharmatatvane avaruddha karatA, tyAre pitAnI lAkSaNika zilIthI rUDhicusta jene samajAvI aMtaramAM utarAvatA. sAmAnya guNe jevA ke, dayALutA, satyaniSThA, vidhavAtsalya, premALapaNuM, nIDaratA vigere guNo te emanA jIvanamAM otapreta hatA. Ajane yuga evA saMkAntikALamAMthI pasAra thaI rahela che ke jyAre mAnavatAnAM mUlya ghaTatAM jAya che, tyAre pUjyazrI gurudeva sUkAM raNanI aMdara mIThI vIraDI samAna hatA. mAnavatAne divya saMdeza eka acchA vijJAnikanI adAthI ApI gayA che. pUjya gurudevanA anurAgIo ane bhakato jyAM jyAM hoya tyAM tyAM praNAlikA pramANe vArSika tithi ujavAtI hoya che. ApaNe je pU. gurudevanA cAhaka ke bhakata hoIe te teozrInA sadguNemAMne ekAda guNa ApaNuM jIvanamAM utare evI ApaNe bhAvanA bhAvIe. ApaNuM maMDaLane sUraja AthamI gaye, ziratAja cAlyo gaye. e apriya chatAM vAstavika hakIkata che. ApaNu gurudeva have ApaNI sAthe nathI. aha! temanA netramAMthI ke amIpravAha vahete hato! pUjyazrInAM darzana mAtrathI kevI zAnti vartAtI hatI! ApaNA-tArakadevanI khoTa purAya tevI nathI, A dukha bhulAya tema nathI. teozrInA parama aMtevAsI ziSya zrI cunIlAlajI (cittamunizrI) svAmIe teozrInI sArI jiMdagI sevA karIne duSkara e "sevAdharma" je paramagahane ginAmapya gamya : e sUkitane sArthaka karela che. pUjyazrInA nirvANathI saMsmaraNo | [37] Page #723 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivarya paM. nAnacadrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha emanI sthiti mahAvIrasvAmInA nirvANa bAda gautamavAmInI sthiti jevI thaI te atizakita nathI. eTaluM ja nahi paraMtu ame zraddhA sAthe kahIe chIe ke pUjyazrI pratyenuM emanuM yogadAna mUka chatAM prabaLa che ke te eTaluM ja pUjyazrIne AtmA, temaNe pragaTAvela "mAnavatAnI ujajavaLa mazAlane vahana karavA zakita strota niraMtara emanA prati varSAvata raheze ane e zubha mArgadarzana heThaLa anuyAyI vargane avazya AdhyAtmika zAnti pamADI kRtArtha karaze. uparAMta AvI paDela kAryabhAra teozrI, pUjyazrInI tAlIma anusAra upADI laI pUjyazrIe pragaTAvela "mAnavatA nI mahAna ta prakAzatI rahe tevA prakAranI mAnavatAlakSI pravRttio calAvavAnI pUjyazrInI adazya preraNA temane maLatI rahe, e ja pUjyazrInA AtmA prati amArI hArdika prArthanA." A prasaMge anaMta upakArI jaLahaLatI tasamA paramazraddheya tAraka pUjya gurudevanA punita AtmAne amArI bhAvabhInI zraddhAMjali ApIe chIe. paramajhadheya mahAna upakArI gurudeva 8 viduSI zrI vinaMdinIbAI ma. parama pUjya gurudevanA saMsmaraNo lakhavAnuM zarU karuM chuM te ema thAya che ke zuM lakhuM ne zuM na lakhuM. evuM vidvattAbharyuM lakhatAM ye AvaDatuM nathI. chatAM "tvabhakitadeva mukharI kurute balAtmAma... mAtra bhakitathI prerAIne bALakabuddhithI kaMIka sAMbhaLelA tema ja kaMIka anubhavelA anubhavo raju karuM chuM. lIMbaDI saMpradAyanA pU. sva. AcAryadevazrI devacandrajIsvAmI jevA mahAna vidvAna udAracarita mahArAjazrInA varada haste vi. saM. 1997 nA phAgaNa suda 3 ne divase kaccha aMjAramAM teozrIe dIkSA aMgIkAra karI hatI. dIkSA pachI tana, mana ane saMpUrNa jIvana samartha guracaraNe samarpita karI teo niraMtara saMyamanI trividha ArAdhanAmAM eTalA utsAhathI AgaLa vadhavA lAgyA jethI temanA para gurujInI kRpAnI apAra varSA thavA lAgI. gurunA hAtha paga ane DiyuM banyA. gurubhAIne paNa eTalA ja pyArA hatA. sakala saMghamAM temanuM sanmAna pratidina vRddhigata thatuM cAlyuM. kaccha, saurASTra, gujarAta, muMbaI, ajamera tema ja AgrA sudhInA pradezamAM teo vicaryA. 64 varSa jeTalI dIrgha cAritraparyAya ke 88 varSanI dIrgha jIvanayAtrA daramyAna temaNe ApaNA samAja para keTalA upakAra karyA tenuM purUM varNana karavA huM samartha nathI. mAtra yatkiMcita smaraNa dvArA aMjali arpa chuM. amane temanAM sarvaprathama punita darzana varSo pahelAM saM. 2008nA kArtika suda ekAdazIe bhAvanagaramAM thayAM. amAre dIkSita thavA pahelAM tAlIma levAne e samaya hato. dunyavI anubhavathI ajJAta e vakhatanuM amAruM jIvana hatuM. emanI bhavya AkRti, madhura svara ane agAdha jJAnayukata samartha vyakitatvathI teja vakhate ame khUba prabhAvita thayAM hatAM. emaNe premapUrvaka aneka madhura bodhadAyaka vacanAmRta kahyAM. amane rokAvA temaNe Agraha karavA chatAM sagavazAt te vakhate ame tyAM vizeSa rekAI zakyA nahIM. dIkSita thayAM pachI prArabdhage kacchathI lIMbaDI AvavAnuM thayuM. ane tyAM pU. gurudevanuM vaSItapa prasaMge padhAravAnuM thatAM pharIthI temanA caraNe AvavAnuM, temanuM mArgadarzana meLavavAnuM saubhAgya prApta thayuM. basa, tyArathI te amArA jIvananA sarvatamukhI sukAnI banyA. nAnI moTI dareka pravRtti ke pratyeka jarUriyAtanI javAbadArI temaNe saMbhALI, ne te chellA zvAsa sudhI. thAnagaDha, amadAvAda ane sthiravAsa daramyAna sAyelA ema traNa cAturmAsamAM ane e sivAya zeSakALamAM aneka vakhata anahada kRpA varasAvIne bharacaka pravRttimAMthI paNa puSkaLa samaya kADhIne temaNe amane abhyAsa karAvyuM. daza vaikAlika, uttarAdhyayana, AcArAMga, anuyogadvAra, bhagavatIjIne amuka bhAga, sUyagaDAMga, samavAyAMga, vagere jaina AgamanuM sAdyata vAMcana gurugamapUrvaka karAvIne eka ane khI jIvanadRSTi ApI. zAstravacananAM apekSApUrvakanAM mUlya samajAvyAM. uparAMta gItA ane temaNe ja karele subhASita saMgraha saMskRta kAvyAnaMda bhAga 1, 2, 3, bhakatAmara, kalyANumaMdira Adi stotronA artha samajAvyA. samayasAra, pravacanasAra, tattvArthasUtra, gItApravacana, jainadIkSA, AdhyAtmika prabaMdhAvalI vagere jIvanaspazI [38] vyakitattva darzana Page #724 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUddha kavivarya pa. nAnayajI mahArAjA janmazatAhida smRtigraMtha, gadava vivaya pa. nAnacacjI mahArAja jamAtAGi vikAsajanaka sAhityanuM vAMcana karAvyuM. dareka vAMcana vakhate svAnubhavanA ugAre TAMkI te te sAhityanuM UMDuM gaMbhIra rahasya samajAvatA. chelle chelle zrI araviMda ghoSanA sAhityamAM praveza karAvyuM. jo ke teo jeTaluM ApatA temAMnuM alpAMze paNa ame buddhimAM ye dhAraNa karI zakyA nathI. ane jIvanamAM te yatkiMcit paNa utArI zakyA nathI. apAtra evA amArA para emanI kRpAnA dhedha varasatA te je gya supAtra hoya tenuM te keTaluM kalyANa thAya ? temane sarva darzananuM jJAna hatuM. yAhavAda ane samatvayukta dRSTithI teo sarvadharma samanvaya ane sarvadharma samabhAvavALuM valaNa rAkhatA. sarvadharmonI AdhArazilA mAnavatA ane AdhyAtmikatAnI khIlavaTa e temane priya viSaya hatA. temane saMgItanuM jJAna paNa sAruM hatuM. hRdaya urmila, kaMTha madhura ane kavitvazakita sahaja varI hovAthI temaNe seMkaDo bhajana "saMtaziSyanA upanAmathI racyAM che. prArthanAmaMdira ane bhajanapada pupikAnAM ghaNAM bhajane dararoja samaya laIne teo amane zIkhavADatA. kavitvazakitanI jema vakatRtvazakti ane abhinayakaLA paNa temane evI ja suMdara varI hatI. vaLI yAdazakita paNa tIvra hatI. hajAro dRSTAMte ane kathAo temane yAda hatA. hajAre kathAonAM pAtronAM nAmaThAma ane prasaMgonI paraMparA ATalI moTI uMmare paNa teo kevI rIte yAda rAkhI zakatA haze tenuM amane bhAre Azcarya thatuM. jarA jarA vAramAM te keTalA ya dAkhalA temanAM moDhethI sarI paDatAM ane je vAta kahetAM hoya tenAM pAtro ane te te prasaMge sAthe te eTalAM tapa banIne tene e ja sahaja tAdaza abhinaya karatA ke sAMbhaLanArane te vAta pratyakSa banI rahetI hoya ne! ema lAge. saMpa, aikya, dayA, prema, kSamA, aravRti, abhimAna, tyAga, kaSAyatyAga, satya, brahmacarya Adi mAnavadharmanA vividha aMge para temanAM madhura ane coTadAra pravacane jeNe jeNe sAMbhaLyA haze te enI madhuratA bhUlI nahi zake. teo lakSyapUrvaka pravacana karatA ne dhArelI asara upajAvatA, tethI ja teo "prakharavaktA" ane "kavirya nA birudane zobhAvatAM hatA. jatiSa, vidaka ane svarodaya jevI aneka vidyAone temaNe abhyAsa karyo hato. temanI e keTalIka ucca rahasyathI bharapUra divya vidyAo amAre mana te temanI sAthe ja gaI. megya pAtratAne abhAve e jJAnane vAraso ame keI na laI zakyA. e pramAditAne have game teTaluM raDIe paNa e taka pharI sahelAIthI DI AvavAnI che ? teo vartamAnapatro niyamita vAMcatA. prAcIna ke arvAcIna koI paNa viSayanAM saMbaMdhamAM etihAsika viSaya zuM ke zuM vijJAna, zuM rAjakAraNa ke zuM vartamAna ? vizvanA sAmAjika pravAhA-darekamAM rasa dharAvatA ne tenuM UMDuM jJAna meLavatA. teo kahetA ke upadezake badhI bAjunuM jJAna meLavavuM joIe. jarAka paNa navarAza maLe ke tarata vAMcana-ciMtanamAM mazagula rahetA. te evI ekAgratAthI vAMcatA ke ekavAra vAMceluM temane barAbara yAda rahI jatuM ane te viSayane pachI khUba vicAra karatA. AjanA kUdake ne bhUsake AgaLa vadhatAM jatAM vijJAnanA viSayamAM te e eTale badhe rasa dharAvatA ke te aMgenA sAhityanI jeTalI vigata temane upalabdha thatI te dareka vigatane jhINavaTathI vAMcatA vAMcelA ane vicArelA dareka bhAre viSayane khUba haLavI bhASAmAM zrotAjanene sarasa rIte samajAvatA. seMkaDe mANase avAranavAra darzanArthe ke anya kaI kAraNe kaMI paNa mArgadarzana meLavavA temanI pAse AvatA te te darekane ekasarakhA premathI te samaya ApIne upadeza ApatA. keInI kaMI paNa muzkelI hoya te sahRdayatAthI sAMbhaLatA ne megya ukela batAvatA. A rIte temane ghaNo samaya kharcAvA chatAM niraMtara apramatapaNe puruSArtha cAlu rAkhavAnI Teva hovAthI khUba khUba vAMcatA, vicAratA, pacAvatA ane bIjAne ApatA. jema jJAnanI ArAdhanA niraMtara karatA tema cAritranuM ghaDatara paNa evuM sudaDha hatuM. cAritrane jIvaMta pATha temanI pAsethI jovA maLatA. teo eTalI badhI kSamatA dharAvatA ke game tevA ugra virodhIo, TIkAkAre ke niMdako pratye temane dveSa na hate. haMmezA te ema kahetA ke ApaNe ja bolIe chIe ke " AkhA jagatanA prANIo sAthe maitrI che." je AkhA jagata sAthe maitrI karavI hoya te keTaluM moTuM mana rAkhavuM joIe? kaI paNa dezanA, keI paNa kemanA, keI paNa dharmanA ke saMpradAyanA mANaso maLe, paNa te darekanI sAthe hAdika prema pragaTAvatA. temane vinaya, sevA ane nirabhimAnatA anupama ane ajoDa hatAM. mArA paranA chellA patramAM temaNe lakhyuM che ke, puratakamAMthI jema zIkhavA maLe che tema jagatanA dareka prasaMgamAMthI, prANI ke padArthamAMthI paNa ghaNuM ghaNuM zIkhavAnuM maLe saMsmaraNo [39] Page #725 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivaya paM. nAnAyabrejI mahArAja janmazatAhida smRtigraMthaze. che. huM paNa eka vidyAthI ja chuM...." pitAnA gurunI temaNe je sevA karI che te te jemaNe najare joI che te badhA muktakaMThe vakhANe che. sevAdharmanI mahattAnA anekavAra daSTAMta ApI bhArapUrvaka samajAvatA. uttarA0 adhya3ra nI tasesa mage guruviddhasevA e padavALI gAthA para khAsa dhyAna ApavAnuM ane jIvanamAM utAravAnuM kahetA. temanuM hRdaya evuM dayALuM hatuM ke keInA paNa duHkhanI vAta sAMbhaLI te kema dUra thAya te mATe prayatna karatA. vyakitagata ke sAmAjika ajJAnajanya, rUDhijanya ke asaMyamajanya duHkha TALavA mATe temaNe khUba puruSArtha karyo che. aneka sAmAjika saMsthAo sthApavA mATe preraNA ApI ane te saMsthAonA nibhAva mATe, tema ja samAjamAM kSadratA TALI udAratA tathA vyApaka bhrAtRbhAvanA phelAya te mATe dAnane pravAha vahevaDAvavA mATe evAM sumadhura pravacana karatAM ke tethI tyAM dAnano varasAda varasate. chAtrAlaya, mahilAmaMDaLa, auSadhAlaya, pustakAlaya, ziSyavRtti mATe phaMDa Adi aneka sAmAjika, pravRttimaya saMsthAonAM navAM navAM bIja repyAM. kaI kaI prasaMge te rUDhicusta vaga taraphathI temanAM krAMtikArI pagalAM mATe ugra TIkAo paNa thatI. chatAM te premathI e badhI TakA, niMdA, IrSa ke virodhanA jhera pI jatAM ne sadaiva premanuM ja amRta varasAvatAM. te evA nirvikArI hatA ke temanI AMkhethI ke temanI pratyeka kriyAmAMthI sadA vizuddha prema athavA vAtsalya ja jharatuM. teo kahetAM ke, huM kaI paNa bahena sAthe vAta karato houM tyAre mane lAge che ke huM mArI "mA nI jAti sAthe vAta karuM chuM. nAnI ke meTI dareka bahenamAM te mAtRtvanI bhAvanA karatAM. phaLasvarUpe temanuM pitAnuM hRdaya "mA" jevuM banI gayuM hatuM. ame temanI pAse jyAre jyAre jaIe tyAre ema na lAge ke A mAtra guru che paNa evo anubhava thatuM ke amArI mA" che. emanAM svargavAsathI janmadAtrI mAtAnA viyogathI paNa vadhu asahya duHkhada viga e amArI navajIvana dAtrI mAne lAge che. svaracita aMbUvAmI ke sthUlibhadranAM AkhyAna para jyAre te pravacana ApatAM tyAre enuM gaurava evI bhavya rIte samajAvatAM ke, "jaMbU ke rathalibhadranI bhUmikA para tame kadI vicAra karavAM chelyA che ? svapariNIta ATha- ATha navayauvanA vicakSaNa kanyAonAM badhAM ja zastro, karoDonI dolata ane bharayuvAnInAM prabaLa pralobhane sAme hovA chatAM enAM rUMvADAmAM paNa vikAra na thaye. enI kevI sAdhanA haze?" jyAre A vAta e samajAvatAM tyAre emanI pitAnI mUrti paNa jANe sAkSAt "aMbU jevI lAgatI. nirdoSa bALaka jevAM saraLa gurudeva pite evuM mAnatA ne jevuM kahetAM tevuM ja AcaratAM. kadI paNa daMbha na karatAM. koI game tevI TIkA kare che tethI bha na pAmatA ane pitAnI bhUla lAge che te svIkAravAmAM paNa vaLI keI nAnA sAdhu ke anuyAyI game tevI bhUla kare paNa je temanI pAse AvIne karagarIne mAphI mAMge te tarata ja temanuM hRdaya Adra banI jatuM ne tene mApha karatA. temanI saraLatA ne bhalamanasAIne kaI durupayega kare te paNa te tenA pratye kSamA ane prema ja rAkhatA. temanI tyAgavRti paNa evI ucca kakSAnI hatI. gAMdhIjInI vicArasaraNIne ghaNe aMze temaNe apanAvI hatI. haMmezA khAdInA ja vastro dhAraNa karatAM ane hAthe daLelA leTanI ja banAvelI bhikSA letA. prakRtine pratikULa temaja sAdhanAmAM bAdhaka game tevI sarasa mehaka khAvApIvAnI cIja levA mATe game teTale keI Agraha kare te paNa te kadI lalacAtA nahi. keIpaNa vastu bIjAne ApavAmAM temane jeTale AnaMda Avate teTale kadI pitAne upabheLa levAmAM AnaMda na thato. dareka vastune upaga pate karakasarathI karatAM. sahajatyAgI hatA. "IcchA nirodha e ja tapa, e tapa hameMzA pate karatAM ne bIjAne karavAnuM kahetAM. nAnA sAthe nAnA jevA, meTA sAthe meTA jevA milanasAra prakRtivALA te sarvanI sAthe khullA dilathI maLatAM game tevI muzkelImAM dharya gumAvatA nahIM ne anukULatAmAM chalakAtA nahIM. gasAdhanA temaja paramAtmAnA dhyAna paratve paNa temanI utkaTa abhilASA rahetI. niraMtara niyamita dhyAna karatAM rAtre ekadhArI be kalAkathI vadhAre nidrA na letAM. pratikamaNa, prArthanA, pravacana ane anya nityaniyA gaNatAM chevaTe paramAtmAnuM nAmasmaraNa satata karatAM. nidrAdhIna thayA pachI be kalAke avazya dhyAnArAdhanA pachI sahaja ArAma letA. vaLI pAchA pharI pharI kalAka - deDha - kalAke dhyAnaciMtana karatAM. te amane kahetAM ke ApaNuM kharuM AtmakArya te rAtre ja thAya. divase te leke samaya laI le paNa dhyAnaciMtana te ja nirAMte thaI zake. zarIra ane AtmAnI bhinnatA anubhavavAne, ahaMvRtti ane temAMthI janmatI bIjI AsurI vRttio ogALIne devI sAttivaka vRti keLavavAne temane vyakitattva darzana Page #726 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pA gurUdeva kavivarya paM. nAnacadrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha puruSArtha jIvanabhara cAlu rahyo. je je saddaguNa pite AcaratAM teja AcaravAno upadeza bIjAne ApatAM vaLI svacchatA, sughaDatA, niyamitatA, vyavasthitatA, vacanapAlana ane zistapAlana jevA nAnA moTA keTalAya saguNothI temanuM cAritra zobhatuM hatuM. dararoja savAre cAra vAgyAthI sADA agiyAra ane bapore deDhathI rAte sADAnava sudhI lagabhaga eka sthAne apramAdapaNe vAMcana, lekhana, pravacana, Agantuke sAthe milana, ciMtana, manana, Adi kAryo karatAM. vacce ArAma levA mATe game teTaluM vinavIe te paNa ArAma na letA paNa hasIne javAba detA, mAre te ArAma ja che ne? tame jeTale zrama kare che eTale zrama mAre kayAM karavAno che? jIvananA chellA divasa sudhI A rIte pitAnI zakitanuM TIpeTIpuM svaparanA zreya athe kharaDyuM. adhI sadI karatAM paNa vadhAre varSo sudhI moTe bhAge saurASTramAM vicarIne aneka kaDhione teDIne, navA vicAre apane, jIvananAM ke yuganA navA mUlya samajAvIne temaNe sthA. jaina jagatamAM eka navo ja yuga sara ema kahIe to paNa atizayokita nathI. athavA navayuganA ghaDataramAM jIvanabhara banate sAtha Apyo. jaina sthAnakavAsI saMpradAyanA sAdhuvezamAM ne sAdhujIvananI maryAdAmAM rahIne paNa emanuM dila kadI sAMpradAyikatAnA baMdhanamAM jakaDAyuM na hatuM. e mAtra sthA. samAjanA na hatA paNa AkhA vizvanA baMdhu hatA. nitya prabhAte maMgala pravacana ApatA. sarvadA navI jIvanasparzI samAcita mArmika vAnagI navAM ne navAM ja daSTAnta saha pIrasatAM ane pachI jIvanazuddhi mATe pratyakSa cAritranuM ghaDatara karavA eka eka pratijJA ApatA. belatA hoya tyAre gurudevanI vRddhAvasthA ke narama tabiyatane keIne jarAye khyAla na AvI zake. pitAne hAthe jeTaluM pitAnuM kArya thaI zake te badhuM jAte ja karavAnI temanI bhAvanA rahetI. "bane teTalI ochAmAM ochI sevA levI ane vadhumAM vadhu parepakAra karavo e sUtrane teo varyA hatA. jJAna ane kriyAne sumeLa kema thAya e vAta vAraMvAra samajAvatAM. oghadraSTithI samajaNa vinA pariNAmazUnya kriyAo karanAra ke tenuM abhimAna dharAvanAra vargane te kriyAnuM sAcuM projana ane sAcI phalasiddhi samajAvatAM. jyAM jyAM temanAM pagalAM thatAM tyAM te te saMghane kaMIka ne kaMIka sakriya preraNA maLatI. amadAvAdamAM ghare ghare zabha piTInI zarUAta karAvI. lIMbaDImAM sarvaprathama mahilA maMDaLa sthapAvIne bahenane keLavaNI letI temaja svAzrayI banAvatI karavAmAM prabaLa preraNA ApI. je jamAnAmAM vidhavA, tyakatA ke nirAdhAra bahene azikSita ane parAdhIna hAlatamAM, duHkhamAM sabaDatI paNa ghara bahAra nIkaLI na zakatI. te vakhate bahene mATe saMsthAonI preraNA ApI. lIMbaDImAM chAtrAlayanA vidyArthIone jAte samaya ApI saMvAda dvArA ke anya vArtA, pravacana Adi pravRtti dvArA sArA saMskAronuM siMcana karyuM ne Adarza samAjasevaka banavAnI tAlIma ApI. keTalI vizAla, udAra, vyApaka dRSTi ! bhAvInAM eMdhANa jANe agAuthI nihALatA. daza-agiyAra varSamAM temane je satsaMga sAMpaDayo temAM jeTaluM jovAnuM, sAMbhaLavAnuM ke anubhavavAnuM maLyuM che tenuM A te eka alpatama Alekhana che. kharekhara te temanA sAgaradilanuM sAcuM mApa ame laI zakyA ja nathI. amAre mATe levuM zakya nathI. temane oLakhavA muzkela chatAM te ajaba jAdu karI gayA. vairAgyane svAda cakhADIne atyaMta roga lagADI gayA. apAra mamatva darzAvIne pite te aMtaranA UMDANamAM nirmohI ja rahyA. temanA bhajanamAM prabhu pratye je bhAva temaNe pradarzita karyo che, je guNa gAyA che, te bhAva ane te guNe temanAmAM ja mUrtimaMta dekhAtA. "siMhanA bALa siMha jevAM hoya ema temanA suzIla ziSya pU. cittamuni mahArAja sAheba temanI ananya sevA karatAM. temane caraNe pitAnuM jIvana apI temanAM Adarzane anurUpa suvinita kartavyaparAyaNa ziSya banI temanI kRpAdaSTi meLavI suMdara jIvanavikAsa sAdhyuM che. temanAM adhUrAM kAryo pUrAM karavA ane AdhyAtmika karI rahyA che. temanAM bIjA vidvAna ziSya pU. saMtabAlajI temanAthI dUra rahIne paNa vikAsa sAdhI vizvakalyANamAM je phALo Ape che te saune suvidita che. chUTA paDayA chatAM guruziSyane prema aMta sudhI e ja akhaMDa rahyo. pU. gurudevanI ziSyAo, guNAnurAgI udAracarita gRhastha ane aneka bhaktibhInA zrAvikA bahene e badhA anuyAyIomAM pU. gurudeve pelI saMskAranI, mAnavatAnI ane premanI suvAsa maheke che. AvA eka moTA vizvakuTuMbane varSo sudhI zItala chAyA apI, vAtsalyanA madhuraphaLa cakhADIne aNadhArI, akalpI eka kara kRSNanavamI kALarAtrie jIvanalIlA saMkelI lIdhI. jJAna, bhakita ane karmavegathI yukata, samatvaniSTha e mahAgI - pUrNagI anaMta samAdhimAM piDhI saMsmaraNa [41] Page #727 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavilaya paM. nAnajI mahArAja jamazatAhida smRtigraMtha gayA, jyAM emanI zAMtine have koI kayAre paNa bhaMga karI zake nahi, evA divyadhAmamAM jaI vasyA. ame te pilI pracalita ukita anusAra cAmaDInA joDA karI paherAvIe teye temanA aNuthI mukata thaI zakIe nahi. niraMtara bhAvanA bhAvIe ke aMtaramAM emanI smRtine dIpa akhaMDa jalyA kare ne amArA jIvanane prakAzita banAve, ujajavala rAkhe. parama tattara tarapha pragati karAve. ne temane parizrama alpAMze sArthaka karI zakavA jevI gyatA prAvIe evuM pharI pharI mAMgIe chIe. jJAnagurudeva sadAye amara che. amara rahevAnAM sAhityarUpe, patrarUpe, prabhubhajanarUpe, kAMtirUpe, papakAranI paraMparAnI avicchina smRtirUpe, saMsthAorUpe, bhakatanA UnA AMsurUpe ane na jANe skUla ke sUkSma keTalAMya pratika rUpe-anekarUpe teo amara che. enI madhura suvAsa maghamaghe che. ene ujajavala yaza dUra-sudUra digatamAM prasare che. emaNe gAyeluM vizva vAtsalyanuM gAna yugayuga sudhI gavAtuM raheze ne emanuM AhalAdaka maraNa niraMtara navI rozanI pragaTAvatuM raheze. 8 jaya gurudeva.... guruguNamugdha vinaMdinInA zatazaH vaMdana mikSapaMthano rAha cIMdhanAra paramaguru 4 sAdhvI vasaMtaprabhAbAI pRthvInA paTAMgaNe prakAza phelAvanAra, addabhuta vAtsalya varasAvanAra, mAnavatAnA puraskartA, mArA mUrzita jIvanane dhabakatuM ane cetanavaMtu banAvanAra, parama kRpALu paramepakArI kavivarya pU. jJAna gurudevanA parama pavitra caraNakamaLamAM lAkha lAkha vaMdana!! Aje pU. gurudevanuM nAmasmaraNa karatAM remamamAM AnaMda vyApI jAya che. bIjI tarapha addabhuta vegI pratye premanI lAgaNIo UbharAya che. e kAntikArI mahAna vyakitanA anaMta guNonuM varNana karavA mArI zakita nathI. chatAM paNa temanA pratyenI "bhakita' ja mane mananA bhAva pragaTa karavAnuM kahI rahI che. e virala vibhUtinA guNagAna gAvA kenuM mana utsAhI na bane? pU. gurudeva te kharekhara gurudeva ja hatA. teozrInA jIvanamAM apAra kaLAonuM darzana thatuM, zAstranuM jJAna, thekaDAnuM jJAna, jayotiSanuM, saMgItanuM, vijJAna ane bhUgoLanuM jJAna vagere sarvatomukhI pratibhA emanA jIvanamAM daSTigocara thatI. pU. gurudeva divya vibhUti hatA. emanI mahAnatA uMmaramAM nahiM paNa jJAnamAM ja jhaLakatI. jema vRkSanI chAyA nIce visAmo levA besanAra pathikanA tana-mananA tApa zamI jAya che, tema paramatAraka gurudevanI chatrachAyAne addabhuta prabhAva jenA para paDe tene apUrva AtmazAMti prApta thayA vinA rahe ja nahi. jema sUrya hajare mAIla dUra che paNa tenI prabhA ja sUryavikasIta kamaLane vikasIta karI de che. tema emanA upadezanI vAta te dUra rahI, paraMtu emanI zAMta-mauna jIvanacaryA paNa ApaNane ghaNe bodhapATha ApI jAya che. mArA zirachatra, parama hitaciMtaka, anaMta upakArI, zAsananA samrATe mane saMyamapathanuM saraLa, saceTa, sukhada sarvocca koTinuM je mArgadarzana ApyuM te bhavabhava bhUlI zakAya tema nathI. e navayuga sRSTAne prathama samAgama muMbaI (mATuMgA)mAM thaye. jotAMveMta te jANe ke divya virala vibhUti ane alaukika puruSa na hoya! tema lAgyuM. prathama darzanathI ja kaThaNa hRdaya kAMIka kuNuM banyuM. pavitra darzanathI pAvana thaI ghera gaI. samaya samayanuM kArya karyuM jAya che. be traNa varSa ema ja nIkaLI gayA. saM. 2015mAM pU. gurudevanuM comAsuM berIvalI kRSNakuMjamAM hatuM. pharI e divya vibhUtinA darzana thayA. madhura zailI, ane saMtasamAgamane lAbha maLe. saMyamanI mahattA viSe kahyuM ke, sapheda kapaDAM paheravAthI, muhapatti bAMdhavAthI, raharaNa pAse rAkhavAthI vagere bAhya kriyAo karavAthI kAMI saMyama ke sAdhunuM 6 ThTha guNasthAnaka maLI jatuM nathI, paraMtu [42] vyakitatva darzana Page #728 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavidha pa. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha saMyamane artha pahelAM barAbara samaja joIe. saMyama eTale mana ane Indriyone samyaka rIte kAbumAM rAkhavI. rAga, dveSa, kaSAya para vijaya meLavanAra saMyamane keca (pAtra) banI zake che. mane kahetA ke, tAruM te vidyArthI jIvana che. tAre te sarvatomukhI jJAna meLavavuM joIe. badhAnI sevA, vinaya kare, aMze aMze kaSAya para vijaya meLavavo, DI vAra dhyAna karavuM. vihAramAM che ke, kaI kAmamAM che, tyAre bhaNavAne samaya maLe nahi. roja pramANe gAthA thaI na zake, paraMtu jo saMkalpa reja karIe ke, ochAmAM ochI be gAthA sUtranI ane eka pleka karavA te avazya meDhe karI zakAya. DuM thoDuM zIkhavuM paNa arthasahita zIkhavuM. sArA pustakanuM vAMcana karavuM. roja (2) karavAthI mahinAmAM 60 gAthA ne 30 leka ramatAM (2) thaI jAya ne bojo na lAge. vadhAre samaya maLe tyAre pramAdamAM na gumAvatA zakita pramANe abhyAsa kare. jethI sArI evI mUDI bhegI thaI zake. pU. gurudeve eka zlokamAM kahyuM che, ke jalabindu nipAtena kamaza; pUryane ghaTA sa hetu sarva vidyAnAm dharmasya ca dhanasya cA jema "kAMkare kAMkare pALa baMdhAya, TIpe TIpe sarovara bharAya." roja eka eka pese bheguM karavAthI dhanavAna thavAya. roja eka eka gAthA-ka meDhe karavAthI vi maka gAthA-leka maDhe karavAthI vidvAna thavAya, tema ja dharma ane Atmika vikAsa karavAthI sukhI thavAya." bhAvapratikamaNa ane anuprekSA ja karavI jethI AtmA haLakamI bane. senerI zikhAmaNane teo saraLa, sacoTa ane hRdayadrAvaka rIte samajAvatA ane te hadayane asarakAraka banI jatI. ame baMne bene (vanitAbena-devIbena) bhaNatA tyAranI A vAta che. divyadRSTA pU. gurudeva bole tyAre uThavAnuM mana na thAya. ema thAya ke belyA kare te kevuM sAruM? borIvalI cAturmAsamAM ja temanA pratye bhakita jAgI. ame baMne bene pU. gurudevane saurASTramAM padhAravA vize ane ApanA varad haste dIkSA levI che, te mATe atyaMta AgrahabharI vinaMtI karI. te vakhate pU. gurujIne bIje hRdayarogano humalo thavAthI tabiyata ekadama nAjuka hevAthI, DokaTare uThavA besavAnI manAI karI hatI. e vakhate zAMtilAlabhAI aMbANI ane rasikabhAI hAjara hatA. temaNe kahyuM pU. gurudevane ame dezamAM mokalI zakIe tema nathI. tamArA pU. guruNIzrI ahIM padhAre te pU. gurudevanA sAnidhyamAM ame ja tamArI dIkSA karaze. dIkSA borIvalI karavA mATe amane khUba vinaMti karela. pU. gurudevanI tabiyata nAjuka hovA chatAM paNa jyAre ame darzana karavA jaIe tyAre 10 thI 15 miniTamAM jIvanapayogI upadeza Ape. sAMbhaLIne mana sthira thaI jAya. keTalI emanI mahAnatA! keTalI emanI udAratA ! kevI vAtsalya nItaratI zabda paMkitao jANe "janmadAtrI mA ja na hoya ! gurudevanI vasamI vidAya laI ame bane bene saurASTramAM AvyA pU. mahAsatIjI damayaMtIbAI ma., pU. kaLAbAI ma., pU. bA.bra. ma. vinodinIbAI ma. pAse vAta karI. pU. gurudevane saurASTramAM lAvavA mATe prayA cAlu rAkhyA. paramAtmAnI kRpAthI gurudevanI tabiyata sArI thatA, amArI zuddha bhAvanA saphaLa banI. amArI karamAtI jIvana vADIne sadupadeza rUpI vANInA siMcanathI navapallavita karavA pU. gurudeva saM. 2016mAM muMbaIthI lIMbaDI mukAme padhAryA. emanA pavitra darzanathI ame pAvana thayA. saM. 2016 mAM lIMbaDI mukAme pU. gurudevanA varad harate amArI dIkSA thaI. vaDI dIkSAnA divase sAdhu jIvananI mahattA suMdara lAkSaNika zailImAM samajAvI. dazavaikAlikanuM cithuM adhyayana ane uttarAdhyayananuM prathama adhyayana ane sUtranA artha ane mukhya sAra samajAvyuM. jyAre pU. gurudevanuM sAyalAmAM cAturmAsa hatuM tyAre temanI chatrachAyAmAM rahevAne amane suMdara cAnsa maLe. parama upakArI pU. meTA mahAsatIjI damayaMtIbAI ma. e pitAne prApta thayelI suMdara takane lAbha jato karI, udAratAthI amane traNe ThANAne (pU. kaLAbAI ma., pU. bA. bra. vinodinIbAI ma. ane mane) pU. gurudevanA sAnidhyamAM rahIne lAbha levA mATe mekalyA. pU. meTA mahAsatIjInI keTalI mahAnatA? cemAsAmAM mArI tabiyata sArI na hovAthI huM kAMI kAma karI zakatI na hatI. jeTalo lAbha levuM joIe teTale laI zakI nahi. pU. baMne mahAsatIo premathI mArI sevA karatA ane sArI rIte mane sAcavatA. pU. gurudeva mane kahetA ke tuM keTalI bhAgyazALI che ke AvA udAra ane premALa guruNIne tane samAgama thaye. tane atyAre keI jAtanI ciMtA nathI. tethI DIvAra bhaNavuM, thAka lAge tyAre sUtAM sUtAM ke hAlatA, cAlatA prabhunuM samaraNa karavuM. teo kahetA "je thAya che te sArA mATe." mAMdA paDIe, bImArI Ave, vedanA thAya tene saMsmaraNe [43] Jain Education Interational Page #729 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAdi smRtigraMtha samabhAve sahana karavI. prabhunuM samaSNu - "nAma ti mato mata natti " prabhunuM nAmasmaraNa karavAthI bhabhavanA pAtaka dUra thaI jAya. bhagavAnane bhajavAnI amUlya taka maLI che ema teo mane kahetA. pAtratA vinA senerI-zikhAmaNa grahaNa thAya nahi tethI pitAnI kSatine dUra karavI. mAsAmAM uttarAdhyayananuM ra9muM adhyayana ane tanvArtha sUtrane 9 me adhyAya e baMnenA artha saraLa rIte samajAvatA. bhagavAne zuM kahyuM che? anuprekSA reja karavI joIe ane ApaNe zuM karIe chIe? pU. gurudeva jyAre vaMcAvatA hoya tyAre emanI vidvatAnA darzana thAya. 85-86 varSanI uMmare meDhA para thAka ke zekanI rekhAmAtranA darzana na thAya. sadA Urmila hasato cahero ja najare paDate. roja prAtaHkALe aDadhI, piNI kalAka hRdayasparzI dareka vyakitane vanamAM lAgu paDatuM, navInatA bhareluM navanIta pIrasatA. koIne koI zikhAmaNanuM bhAtuM baMdhAve ja. ema ja thAya ke janmadenArI "mA"e te kevaLa janma ja Ape che, paraMtu A "navajIvanadAtrI mA" te bhavabhavanA janma-maraNane dUra karanAra, jIvanane unata ane pavitra sthaLe laI janAra, mukita maMjIlane sara karanAra, sUkSma vAtane saraLa ane haLavA rUpamAM mUke che. teo kahetA ke pahelAM te mANasa thavuM joIe. sAdhunI vAta te dUra rahI, kAraNa ke enuM sTeja te ghaNuM UMcuM che. jIvanamAM mAnavatA pragaTe te paNa ghaNuM che. jema makAnane pAye majabUta hoya te ImArata caNI zakAya. pAyA vinAnI ImArata kevI? tema mAnavatA vinAnI sAdhutA kevI? ApaNe mANasa chIe ke kema ?"pratyakSetra nazcAritramAtmanaHjiM tu je pamitule jiM sariti " dareka vyakita pitAnA jIvanane joI zake che ke, mAruM jIvana, mArA kAryo, kene lagatA che? potAnA jIvanamAM jue te DIghaNI khabara paDe ne? mArI prakRti jAnavara, mANasa ke deva jevI che? pAzavI vRtti ApaNane khUba herAna kare tyAre tene dUra karavA puruSArtha karavo ghaTe. AkRti mANasanI maLI paNa prakRti je mAnavanI na hoya te mAnavajIvanane zo artha ? mAnavatAnA guNe keLavavA joIe. kaSAyatyAga, rAgadveSa para-vijaya, kSamA, udAratA, nirmaLatA, prAmANikatA, prema, maitrIbhAva, nIti, nyAya vagere guNe je jIvanamAM vikase te mAnavatA rUpI pAyA para ucca prakAranI sAdhutA ane saMyamanI ImArata dIpI UThaze. uttarottara puruSArthane aMte kSapakazeNIe AhaNa karI kevaLajJAna- kevaLadarzana pAmI 8 kamane kSaya karI, mukita rUpI maMjIlane tame meLavI zakaze. teo jIvanamAM ucca susaMskAranuM sadaiva siMcana karatA. mAnavatA para khUba ja bhAra ApatA. e mAnavatAnA sAcA himAyatI hatA. dhyAna viSe ja kahe, kevI rIte karavuM te zikhavADe, paraMtu mArI vyatAnA abhAve emanI zikhAmaNa dhyAnamAM na lIdhI. AjathI cAra varSa pahelAM dhyAna viSe tAlAvelI jAgI. te vakhate karAvanAra na maLe. je maLe te manane saMtoSa na thAya. pra. gurujI kahetA tyAre na mAnyuM. AjJAnuM pAlana na karyuM. kSamAsAgara pU. gurujInI e vAta yAda AvatAM AMkhamAMthI AMsu sAre che. have te game teTalA valakhAM mArIe te nakAmAM che. Aje samajAya che ke, temanI udAratA keTalI? krAntikArI evA mahAtmAnA guNonuM zuM varNana karUM? temanA guNene aMta Ave tema nathI. jIvanamAM AvatI muzkelIo ane ApattinA samaye pU. gurujInuM smaraNa karavAthI, Apa Apa saMkaTa dUra thatAM mArga maLI rahe che. ghaNIvAra pU. gurudevanI kRpAthI motanA moDhAmAMthI ugarI che. zuLInI sajA zULathI gaI che. jema jema divase ane varSo vItatA jAya che tema tema temanA pratye zraddhA vadhAre majabUta banatI jAya che. mArA para temanI anaMta kRpA niraMtara varasI rahI che. adazyapaNe mArI nAvane calAvI rahyA che. evA gurudevanI joDI jagamAM maLavI muzkela che. premaLa jyoti gurujInI alaukika chUpI zakti ApaNane preraNAdAyaka banI rahe. ApaNe badhA temanA vArasadAra banI, teozrInA guNavaibhavanA vArasAne surakSita rAkhI, jIvanamAM apanAvIe. pU. gurujInA samAgamamAM Avela dareka vyakita karoDonI kamANI alpa prayatna karI zake che. mArA para temane anaMta upakAra che. emanuM RNa te bhabhava vALI zakAya tema nathI, paraMtu bIjA mArA anaMta upakArI paramakRpALu guru zrI pU. ma. damayaMtIbAI mahAsatIjI, mArA zuSka jIvanamAM susaMskAranuM siMcana karanAra vyakitatva darzana Page #730 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bparA garUdeva kavilaya pa, nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtiruM saumyAkRti, sAdhanAzIla pU. ma. kaLAbAI ma., mArA jIvanane navapallavita rAkhanAra, jJAnagaMgAmAM snAna karAvanAra, vAtsalyamUrti, vahAlA, gurumaiyA pU. bA. bra. ma. vinodinIbAI ma. e mArI pAchaLa pitAne je kiMmatI samayane bhega ApI, mArA jIvanaghaDavaiyA banI mane pU. gurudevanI vANI sAMbhaLavAnI, AnaMda mANavAnI je taka ApI che ane je kAMI maLyuM che, tene yaza A pavitra tripuTIne AbhArI che. mArA para temane anaMta upakAra che. tene badale zI rIte vALI zaku? temanI huM bhavabhava ANuM chuM. mArA jIvanamAM dayA, prema, sevA, karuNuM, maitrIbhAvanAnA jharaNuM vahe, temAM snAna karI kRtakRtya banuM. temanA pratye vadhAre ne vadhAre zradhdhA-bhakita jIvanamAM jalatI rahe tevI prArthanA. bha. mahAvIre kahyuM che ke, rAdhA pama duhA " evI zraddhAnI dIvaDI mArA hRdayamAM pragaTAvI, pU. gurujIe cIdhelA mArge cAlu, jIvanamAM premanI ta jagAvI, teozrInA jIvanamAMthI jharatI mAnavatA, namratA, udAratA, vinaya, viveka, sevA, dayA, prema, karuNA, maMtrI vagere guNane mArA jIvanamAM apanAvI, jIvana jIvavAnI kaLAne zIkhI, mAnavatAne pragaTAvuM te ja sAcI janmazatAbdi ujavI kahevAya. evI bhAvanA saha bhavobhavanI traNa sAdhvI vasaMtaprabhAnI smaraNAMjali apuM chuM ! 3zrI jJAnagurudevAya namonamaH 84 bA.. sadAnaMdI kaNakumArI mahAsatIjI amArA mahAna guNiyala jJAnagurujI kevA hatA? amArA A zabdo vAcaka vargane AzcaryakAraka lAgaze, kAraNa ke je vyakita mATe huM mArI aDha5 zakita ane alpa mati pramANe lakhIza te mAnava hatA ke mahAdeva hatA te kahevuM paNa azakaya ja che. pU. gurudeva te vizvasaMta hatA. AkhuM vizva temanAmAM samAyeluM hatuM. ane vizvanA hRdaya siMhAsana para te birAjyA che te A graMthathI joI zakaze. "vajrAdapi kaThorANi mRdUni kusumaadpi| lokottarANAM cetAMsi ko hi vijJAtumarhati // " A pleka teone bilakula anarUpa che. premalamUti pavitra saMtanA samAgamamAM AvI tyArathI mAro anubhava kahIza. phUla pratye jema bhamarAo AkarSAI Ave che, tema temanA prati mAruM kaI najIkanA bhavanuM trANAnuMbaMdha haze te Izvara jANe. mAnavI kAMI kalpI zakti nathI. mahApuruSanI adazya kRpA naramAMthI nArAyaNa banAve che. huM te dhULamAM ramatI nAdAna chokarI kahuM te paNa nA nahiM evI hatI. paNa mArA saddabhAgye mArA svargastha bahena zrI hIrAbahena (lI. saM. nA bA bra. sva. pU. harSAbAI svAmI) jeo pUrvanI adhUrI ArAdhanA pUrI karavA AvelA hatA. bAlyAvasthAthI ja je vairAgya bhAvanAthI alaMkRta hatA. teozrI amArA parama upakArI parama zraddheya guruNa damayaMtIbAI mahAsatI pAse jJAnAbhyAsa karavA dIkSAnI bhAvanA sAthe nIkaLyA hatA. amArA kuTuMbanuM e sauthI priya pAtra hatuM. temanA paranA atyaMta premane laI thoDA divasa thAya ane temane abhyAsa choDAvI ghera teDAvIe. tevI rIte teo ekavAra ghera AvyA. temane meM pUchyuM tamArA guru keNu? temaNe pU. gurudevazrI nAnacandrajI mahArAjanuM nAma kahyuM. basa! temaNe kahyuM mane pUjya gurujI pratye atyaMta AkarSaNa jAgyuM. mArA manamAM satata jhaMkhanA thayA karatI ke have mAre jaldI jaldI pU. ma. sAhebane maLavuM che, game tema thAya mAre sAyalA javuM che. darzana mATe hRdaya talasATa anubhavI rahyuM hatuM. gharanA keIne kahuM te paNa AvI vAta sAcI mAnavAmAM paNa na Ave. paNa mArA saddabhAge mArI puNyarAzInI prabaLatAthI mArA mAtApitAe sAme cAlIne ja mArI bahenane kahyuM A caMdanane tuM laI jA. amAre ene paNa dIkSA devI che. 'joItuM hatuM ne sAmethI maLyuM' e rIte huM jhaMkhI rahI hatI te pU. gurudevanA mane pAvana darzana thayA. jANe ke varSonI viraha agnine zAMta karyo. pU. gurUdevane najara bharI bharIne nIhALyA. temanAmAM mane apAra-apUrva vAtsalyanA darzana thayA. mAruM jIvana dhanya dhanya banyuM-kRtakRtya thayuM. e vibhUtinI vAtsalyapUrNa mAdhuryabharelI kalyANakAmI mUtine meM nIrakhI ane vairAgyabhAva jAge. saMsmaraNa [5] Page #731 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdedya kaviva paM. nAnacaMdrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha temanA jIvana viSe koI vidvAna, kalAkuzala ane jemaNe temane joyA-jANyA ke anubhavyA hoya tevA lekhake lakhavA bese te pAnAnAM pAnA bharAya paNa mArI pAse e zakita nathI. pU. gurudeva sAthenA mArA traNa varSanA paricayamAM meM je joyuM ne je anubhavyuM te kharekhara atyaMta preraNaprada hatuM. bhAgyazALI hoya tene Avo saMtaga maLe tema huM mAnuM chuM. sauthI pahelAM te e kahevuM paDaze ke 88 varSanI uMmare, jIvananA Are pahoMcelA hovA chatAM temanuM zarIrasauSThava AjanA sauMdaryanA prasAdhanothI sajaja thayelA yuvAnane paNa zaramAve tevuM hatuM. A avasthAe paNa temanI kAma 1 skati ane cIvaTa paNa ApaNe joI rahIe tevA hatA. vyavasthA ane sughaDatA te temane ja varelA hatA. mahemAnenI satata AvajAnI vacce paNa pitAnA kAryo, patralekhana, vAMcana vagere evI ekAgratA ane kuzaLatAthI karI le ke ApaNe vicAratA rahI jaIe ke gurudeva ATaluM badhuM kAma kevI rIte karI le che? vaLI je jijJAsu bhakate Ave temane paNa eTalA ja premathI sanmAnI kaMIka ne kaMIka preraNA laIne jAya tevo upadeza zabda dvArA ane jIvana dvArA ApatA. ane sAthe sAthe amArA sAvI samudAyamAMthI je tyAM upasthita hoya temane paNa jJAnAbhyAsa karAvatA. nAne mANasa Ave te teo temanA jevA banIne dilathI tenI vAta sAMbhaLatA. ne kaI vaijJAnika, DekaTara ke milamAlika Ave te temanI pAsenA rahasya jANavAmAM paNa tallIna banI jatA. jijJAsAvRtti bALaka jevI tIvra hatI. teo kahetA huM paNa vidyArthI ja chuM. vaLI evA moTA vidvAna gaNAtA mANasene paNa manuSya jIvanane mukhya uddeza suMdara, madhura ane saceTa zailIthI samajAvI detA. dareka vastumAMthI ApaNe preraNA letA zIkhavuM joIe. pratyeka vastu pratikSaNe tyAga ane kSaNikatAne bodha ApI rahI che. jIvana bhegA mATe nathI, tyAga mATe che. tyAgamAM je AnaMdanI anubhUti thAya che te bhegamAM AnaMda nathI ema samajAvatA. pU. gurudeva kSamA, prema, karuNuM ne saraLatAnI sAkSAt mUrti hatA. dayAnA devatA hatA. koInuM paNa duHkha teo joI zakatA nahIM. ane potAnA para AvatA kaSTonI eka rekhA paNa bahAra AvavA na de. temanA virodhIonuM paNa temaNe aMtarathI kalyANa IcchayuM che. temane prema sAgara je hate. jIva mAtrane teo AtmIyatAthI jotA. A badhI mAtra bolavAnI ke uparanA dekhAvanI vAta nathI. temanA mana, vANI ane kAryanI pavitratA, madhuratA ane saralatAne ajaba subhaga saMgama hato. temanI saMkalpazakti ane racanAtmaka kAryazakti paNa addabhuta hatA. kaI paNa lekakalyANanA kAryo karatA viDyo Ave te paNa sAme pUre cAlIne jhera pIne amRta pIrasatAM pIrasatAM te kArya pUruM karIne rahetA. pU. gurudeva yugadaSTA hatA. AvatA 50 varSa teo joI zakatA. AvatI kAlanA mAnavanI khAsiyate, upAdhio ane jarUriyAtane te oLakhI zakatA. te AgaLa joIne AgaLa cAlatA. tyAre AjanA ghaNA ja dharmaguruomAM huM joI zakuM chuM ke teo pAchaLa joIne AgaLa cAlI rahyA che. tenuM pariNAma ApaNe sau anubhavI rahyA chIe. vadhAre mAre kahevAnuM na hoya paNa eTaluM jarUra kahIza ke mAIkamAM bolavuM ke na bolavuM tene haju yathArtha nirNaya Aja sudhI AcAryo karI zakyA nathI. tyAre teo varSo pahelAM lekenI jarUriyAta ane janatAne sanmArge doravAnA hetuthI mAIkamAM pravacana ApatA. sarasvatInA teo pyArA 'lAla hatA. vacanasiddhine varelA hatA. temanA vacanathI samAjanA aneka lekakalyANanA kAryo pUrA thayA che. kAvya madhuratAnI te zI vAta karavI? temanA sUrIlA kaMTha pAse koyalane sUra paNa jhAMkha lAge. teo jyAre gAtA hoya tyAre AjubAjunuM bhAna visArI prabhumAM lIna banI jatA. amane paNa teo kahetA ke jyAre ApaNe prArthanA karatA hoIe tyAre ema mAnavuM joIe ke mArI sAme bhagavAna birAje che. je bhakti karI che te aMtaranA devane rIjhavavA karavAnI che. bahAranI duniyAnA lokone rAjI rAkhavA nahIM. - lIMbaDI saMpradAyanA teo sitArA hatA, mahAna bhAgyavidhAtA hatA. jaina samAjanA aNamola ratna hatA ane sArAye vizvanI e vibhUti hatA. saMtenA ziromaNI hatA, satIonA zirachatra hatA, pApIonA puNyatIrtha hatA. puNyavantanA payagaMbara hatA, AbAlavRddhane visAme hatA. e mahAmanA gurujI pAse so pitApitAnA dilanA daravAjA kholI vyakitatva darzana [46] Page #732 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva viSaya che. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha zakatA. tyAM koI paNa bhedabhAvanI sAMkaLa na hatI. pApI ke puNyazALI para emanI najara sarakhuM ja amRta veratI. jaina jainetara je emanA samAgamamAM AvyA haze, je gAma temanA punita pagalAthI pAvana banyuM haze te gAmanI, te janatAnI renaka, khumArI ne temanA vicAronI vizALatA kaIka judI ja tarI Avaze. teo jyAM birAjatA hoya te sthAnanAM vAyumaMDaLamAM utsAha, AnaMda, pavitratA ane nirveratAnuM gujana thatuM. zAMtinA saMta hatA, mAnavatAnA himAyatI hatA. pU. gurujIe te khUba khUba kAnti karI, khUba samAjasevA karI, svaparanuM kalyANa karyuM paNa ApaNA samAjanI kamanasIbI e che ke jyAre AvA mahAna saMte ApaNI samakSa hoya che tyAre ApaNe oLakhI zakatA nathI. balake jheranA ghUMTaDA pIvaDAvI aDadhI zakti kSINa karI nAkhIe chIe. chatAM saMte pitAnA svabhAva pramANe saunuM bhaluM karyuM jAya che. mArA para pU. gurudevanA anaMta anaMta upakAra che. teo mane kahetA, caMdana! tuM caMdana che ne caMdana jevI banaje ho! pU. gurudevanA samAgamamAM AvanAra darekane ema lAgatuM ke pU. ma. sAhebane mArA para atyaMta sadbhAva che. mAruM paNa tema ja che. mArA jIvananA vikAsanI mane jeTalI ciMtA na hatI teTalI teo ciMtA rAkhatA. temanA upakArane badale te kaI janmamAM vaLe tema nathI. paNa teoe siddha karelI kSamA, maitrI, pavitratA, vizALatA mArA jIvanamAM uttarottara vadhu ne vadhu pAMgare ane temanA nAmane rezana karuM ane mArA jIvanane suvinIta banAvuM ane temanA saMskArasaurabhathI sabhara bharelA pU. gurudevanA advaitabhAvane jemanAmAM huM nihALI rahI chuM evA pU. ma. zrI vinaMdinIbAIsvAmInA caraNamAM mArA jIvanane arpaNa karI dauM evA AzIrvAda IcchatI temanI kRpAkAMkSI sAdhvI karuNAnI bhAvabharI aMjalI. mAnavamAMthI mahAvIra banavAnI preraNa karanAra # bA. brA hasumatIbAI ma. "nava bhAna hatuM rasajJAna taNuM, nava dhyAna hatuM prabhu ApataNuM; thaI preraka poSaka tatva bharca, aNumUlya amI uramAMhe dharyuM, urathI na jatuM nava visaratuM, hasatuM mukha zAMtithI zIkhavatuM gururAja kRpA phaLa ApataNuM, caraNe dharatAM kRtakRtya banuM." AtmAnA svarUpamAM ramaNa karanAra, sAhityakuMjamAM kilela karAvanAra, AtmAnA dilarUbAnA tArane jhaNajhaNAvanAra, sarasvatInA taraMgamAM u9lAsathI jJAnarUpI gaMgAmAM snAna karAvanAra, bhavya jIvonA uddhAraka, janamAMthI jinezvara banAvanAra, mAnavamAMthI mahAvIra banAvanAra, naramAMthI nArAyaNa banAvanAra, jIvamAMthI ziva banAvanAra, pAmaramAMthI paramAtmA banAvanAra, vibhAvamAMthI vibhu banAvanAra, ahemAMthI arihaMta banAvanAra, rAgImAMthI vitarAgI banAvanAra, soDahaMmAMthI siddha banAvanAra, evA aneka sadguNothI alaMkRta anaMtAanaMta upakArI sva. pU. gurudeva Apane parama punita caraNakamaLamAM aMtaranI bhAvabharI vaMdanAnuM artha--arpaNa karuM chuM. sthAnakavAsI jainapatramAM pU. gurudeva zrI nAnacandrajI mahArAjanA janmazatAbdI mahotsavanuM Ayojana ane tenA smRtigraMthanI taiyArI 12 mahinAthI cAlI rahI che te vAMcI mArA aMtaranI uma uchaLI AvI. rAtre 3 vAge adazya - gurupreraNA jAgI ke "sUtAM sUtAM pATImAM lakhI nAkha." zA mATe tuM muMjhAya che? basa, A preraNAe tA. 10-3-76 nA meM vicAryuM ke kAvyarUpe zraddhAMjali be zabdo dvArA bhAvane vyakata karI dauM. Aje pU. gurudevane svarge sidhAvyA 12 muM varSa cAle che, samaya te pANInA relA jevuM che. palavAramAM varSonA varSa te zu? yuga paNa vItI jaze. pU. zrI. gurudevanA guNagrAma jeTalA karIe teTalA ochA che. paNa huM te viSe kAMI paNa vicAruM chuM, tyAre mAruM hadaya raDI paDe che, kharekhara mAro AtmA muMjhAya che. "ApanI samRtinA dIvA hajI dilamAM prakAze che." saMsmaraNe [7] Jain Education Interational Page #733 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 paSya gurUdeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha bhUlAye kema jIvanabhara, hajI aMtaramAM birAje che te divya maMgala mUrti Aje pitAnI zILI chAyArUpe je AnaMda ane zAMti ApaNA mATe vyApaka banAvI gayA che, ane temanI amRta rUpI jJAnavANI, stavane, prArthanA maMdira, AdhyAtmika padapuSpo, mAnavatAnuM mIThuM jagata vagere sAhitya dvArA vizvamAM-saurabharUpe prasarAvI gayA che, temanA vahAlayA saMsmaraNe Aje-hRdayane raDAvI rahyA che. teo te je sAdhanA mATe AvyA hatA te sAdhanA saMpUrNa sAdhI pitAnA AtmAne kRtakRtya banAvI gayA che. paNa teozrInI amIbharI daSTi jatAM, Aje ApaNe samAjamAM, ane jenazAsanamAM mahAna kheTa paDI che. duHkhita AtmAo mATe e zItala vaDalAnI chAyArUpI visAme Aje kyAMye zodha karyo maLe tema nathI. te AtmArUpe vyApaka hatA ane vizvane pitArUpe banAvavA mATe temaNe ghaNI ghaNI saMsthAo, jaina boDige. sthapAvI aneka jIvane khUba ja zAMti pamADI hatI. tenA upakArane badale ApaNe zI rIte vALI zakIe ? e saMta mahaMta pU. gurujInA agaNita upakAranuM aNa kadI cUkavI zakAya tema nathI. jyAM jyAM teozrInuM Agamana thatuM tyAM tyAM tapa-tyAgathI mahekatI phUlavADI maghamaghatI banI jatI. aMtarane akhUTa-premabhAva ujaDa vanamAM paNa udyAne sarje che. pU. gurudevanA aMtaramAM paNa divya premanA jharaNAo satata vahetA hatA. jyAM jyAM pU. gurudeva cAturmAse tathA zeSakALa rahyAM tyAM tyAM pU. gurudeve mAnavakalyANanA sadguNIrUpI aneka AMbA vAvyA che, tenA suphaLane svAda teozrInA ziSya suziSyAo-mANe rahyAM che, jene samAjamAM anerI jAgRti lAvyA che ane anupama preraNAo ApI che ane mahAna upakAra karyo che. tema ja teo virala addabhUta camatkArika-avadhuta mahAna yogI paNa hatA.... (mArA ja anubhavela prasaMga.) saMvata 2017nI sAlamAM amArA sva. prabhAvaka zrI guruNInI sAthe ame sAteya kANA jyAre kAThiyAvADamAMthI jhAlAvADamAM sau prathama punita puruSanI puNyabhUmi sAyalAmAM pU. gurudevazrInA darzana mATe maMgala praveza karyo tyAre teozrInA parama darzana karI bIjAo jema tRtI anubhavatA, tema ame badhA paNa pAvana thayAM. te daramyAna mane doDha varSathI devanA upasarga te tenA mATe jaina-jainatara badhAye maMtra, taMtra karAvavA ghaNuM kahyuM paNa mane pU. gurudeva pratye anahuda zradhdhA, eTale tene premathI samajAvyAM ke, amAre e na ka9pe. pU. gurudeve paMcaparameSThInuM smaraNa amegha maMtra-jApa Apyo hate. te mahAmaMtra paMcaparameSThIne eka kalAka svastha citte mArA anaMta upakArINI sva. guruNI pU. prabhAkuMvarabAI mahAsatIjIe eka dhArA ja eka kalAka pAMca varSa sudhI karyo. je divase upasarganI zarUAta thayelI teja divase zAMta thaye! paNa te upasarga eTale bhayaMkara ke, AhAra-pANInAM samaye ja bebhAna banAve-e-trAsa jeIne vAtsalyavAridhi pU. gurudevanI karUNuM vahetI ke, A dazya kema jovAya? AvA te mahAna karUNA sAgara hatA. chatAM teozrInI adazya asIma kRpAthI mahAna zAMti samAdhi che. e anaMta karUNAnidhinuM traNa cUkavavA mArAmAM zakita nathI. teozrI nAnA sAthe nAnA ane moTA sAthe moTA apAra lhAla dharAvanAra e mahAna saMta ApaNA pU. gurudeva hatAM. te sau koI jANe che. "jyAM na pahoce ravi, tyAM pahoMce kavi." e kahevata mujaba kavitva zakita te ajaba gajabanI hatI. eka vakhata meM mArI bALabuddhithI haTha pakaDI ke, pU. gurudeva? huM A kaDI bhajananI beluM tenA upara ApazrI kRpA karIne AkhuM gIta banAvI de pachI ja mAre vAparavuM che, nahiM te nahi. pachI kahe bela, bela, kayuM bhajana banAvI dauM? meM gAyuM haMsalA vinAnuM aMdhArUM maMdiriyAmAM, haMsalA vinAnuM aMdhArU" teo bolyA ke tuM premathI vAparI le che, huM bapore tane lakhI daIza. pachI tuM mane saMbhaLAvaje. aha? parama kRpALa gurudeva, have Apane asIma upakArane badale vALavA mArAmAM zakita nathI. mArI tabiyata nAdurasta che. chatAM gurubhakitanA pUrane rokI na zakatA be zabdo lakhavA A kalama utsAhI banI che. huM lekhaka ke, kaviyatrI paNa nathI. paNa gurubhakitanI phuraNa thatAM rAtre sUtAM sUtAM paNa ApanA saMsmaraNenuM Alekhana karyuM che. [48] vyakitatva darzana Page #734 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya 5. nAnatrayadrajI mahArAja janmazatAhida smRti "mUkI sadA mArA mananA mele, gAvuM gurujJAna banIne ghelA, huM Avyo sadA Are, je, je 'hasuM nA rahI jAya karo." choDayA Ape rAga, dveSa ne mAna, jJAnagurune karuM praNAma, jeNe ApyuM mujane anupama jJAna, tene karuM aMtarathI samAna." o mAtRvahAla varasAvanAra gurudeva, ApazrIe aneka jIvo temaja mArA upara adhikAdhika mahAna je kRpAkiraNe varasAvyA che, te jhIlavAne kRpApAtra banI bhAgyazALI banuM e ja hArdika bhAvanA. e adazya rahelI divya maMgalamUrti jyAM ho tyAM parama cha zAMti, paramazAMti, divyazAMti, samAdhi-AnaMda pAme. ane temanA Azraye rahelA sarva AtmAone Atmika zakti maLe ane teozrIne Apele sabodha ApaNe ApaNA jIvanamAM jaDI, manamAMhI maDhI, svabhAvamAM sajI, aMtaramAM apI, vibhAvane vamI, teozrIne je sevAkAryo priya hatA te tana-mana-vacane karI vartanamAM vaNavA sadabhAgI banIe.pUjya gurudevanA guNagrAma A jaDa zabdo dvArA karIe teTalA ochA che. (upajAti-taja :) zIgha tarUM A bhavavana mAMhI, pragaTAvuM uSA Atama mAMhI, jhUluM sadA jJAna prabhAnI mAMhI, "hasuM sadA citta samAdhi mAMhI." A kAvya, pU. tAraka gurudeve saM. 2017 nI sAlamAM-eka ja lITI uparathI A AtmAne gIta banAvI dIdhuM. sva. pU. gurudeve nAnA evA eka padanI aMdara paNa AtmAno sArAMza samajAvI dIdhuM che ke A deharUpI maMdiriyAmAM je haMsale na hoya te aMdhAruM ja lAge, ane A deha upara jIvana ImArata caNIne sacoTa (daSTAMta rUpI) rIte ApaNuM samakSa Abehuba rajU karyuM che. ta:- haMsalA vinAnuM aMdhArUM maMdiriyAmAM haMsalA vinAnuM aMdhArUM maMdiriyAmAM, haMsalA vinAnuM aMdhArUM. -e Teka sAta sAta suMdara mahela banAvyAM ne, UMDA UMDA dharakhyA che. pAyA, jhagamaga jhagamaga ti jale tyAre, chelle jyAre vAgaze nagArU-maMdiriyAmAM-1 deha maMdira jyAre Dagu Dagu thAze ne, zakita badhI sameTAze, amRta sarakhuM mIThuM mIThuM mAnyuM te te, sarve banaze khAruM khAruM...maM.-2 AzAnA mahelamAM uMdhI gayA tene, pAchaLathI thAze pastAvuM, saMtane ziSya kahe samajI le zANA, saveLAe samaje te sArUM-3 ahAhA....karuNAsiMdhu, ane kayAM huM alpa biMdu, kyAM zaraNAInA sUre-kayAM A gurupremane adhUre AtmA. AvA mahAna virATa vibhUtinA guNagrAma gAvA mATe te mAruM gajuM nathI, paNa gurupremanAM pavitra vAtsalyathI prerAIne-phUla nahiM te phalanI pAMkhaDI-mATe mArI kAlIghelI kAvya-bhASAmAM be zabda ApanI zraddhAMjali rUpe caraNe dharI kRtakRtya banuM.. (tarja - merA dila teDanevAle) amArA e hRdayavAsI, gayA jyAM sarvane cheDI, khare, e kALa ociMte, are kema A deDI? janma thaye sAyalA gAme, saMyama lIdhe aMjAra gAme, pitA pAnAcaMdabhAInA jAyA, mAtA raLiyAta bAInA lADIlA. .. 2 - saMTamaraNa [9] Page #735 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja jasarAtAbdi smRtigraMtha hatA je jJAnacaMdrajI gurujI mArA, thayA A zAsanamAM zUrA, jhaLakatu khAla varAgya, kanA to karyo curA. gurujIe te khAlapaNamAM, tajI saMsAranI mAyA, dharmarUpI bagIcAmAM, vasI mada mehane TALyA. vacanAmRta premathI pAtA, samabhAve sadA rahetA, pragaTAvI jJAnanA kiraNA, varasAvI premanAM vArI. saMvata 2021 nI sAle, kALe jhaDapI lIdhA Aje, jatAM, divyamUrti cAlI raDe che bhakatajano svarga gamananI vAta suNIne, ama saunA hRdaya cIrAya, virahAgni jale hRdaye, ahA, gurudeva kayAM kIrInI amIrIe, dvIdhA jIvane abhaya dAnA, dInAnI dInatA TALI, karAvyA jJAnanA pAnA. paDI che khATa samanI, dharmAMnA je anurAgI, paDA khapa emanA kAne ? gayA bhArata bhUmi tyAgI. .... 9 hatA e tyAganI mUrti, dhvajA dharmanI pharakAvI, kaTANe kALanAM teDA, svIkAryA deha apanAvI. .... 10 satI prabhA" sAnnidhyamAM, viraha kAvya banAve Aje, nikhAlasa satanI jhalaka .... 3 .... .... p For Private Personal Use Only Aje. .... 6 cAlyA. .... 9 saMtanI ziSyA " hasu" gAve, svIkArI zraddhAMjali bhAve. sva. pU. gurudevane kAvyarUpe zradhdhAMjalI (ta :- tArI mane sAMbharaze sathavAre) guru mArA hatA mahA anaMtA upakArI, aneka jIvAne lIdhA ugArI, maMgala keDI batAvI dIdhI aMtara ghaTamAM dIpaka jalAvanArA, premasudhA varasAvanArA, jIvana vanamAM saunA mATe, mukitanI maMjhIla batAvI dIdhI. dharmadhvani hAthamAM dharIne, vIra vANInI lhANI karIne, mAnavatAnI saurabha mahekAvI, dvIdhA saunA duHkhaDA nivArIre. .... zu0 jIvana naukAne tAranArA, bhramaNAne bhulAvanArA, . .... 11 jJAna pIyunuM dAna denArA kSamA dhyAnI zIkhane denArA re. gurudarzana viSNu manaDuM muMjhAye, kenI rela sahAye, kAlIghelI mArI arajI suNIne, kheAle mArA aMtaranI bArI re. gurujI mArA hatA saune pyArA, rAgadveSathI rahetAM sadA nyArAM, satanI ziSyA "hasu" prArthe, gurukRpA rahe sAthe sadA. .... gu gu 30 gu. 5% ugravihArI viduSI, bA. bra. jayAbAi mahAsatIjI pU. gurudevazrI nAnacaMdrajI mahArAja sAhebanI janma zatAbdi AvI rahI che! tyAre zuM lakhavu e prazna mana para saheje UThe che. kemake, pUjyazrInA jIvanathI huM taddana ajANu chuM. [50] guru vyakitatva darzana Page #736 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva Diay pa. nAma rajI mahArAja janmAtAhida smRtipraya paraMtu hAla muMbaImAM birAjamAna amArA kharA aMtaratnehI pU. damayaMtIbAI mahAsatIjIne ati lAgaNIbharyo premapatra ane emAMya pUjyazrInA jIvana para saMsmaraNu lakhavAnuM pharamAna AvyuM. tethI lakhavAnI bhAvanA thaI. lakhavAne vicAra AvatAM ja dUranA bhUtakALamAM daSTi doDI gaI baha bALapaNamAM saMsArI avasthAmAM eka vakhata pUjyazrIne dhArI birAjavuM thayuM ane emanI khyAtanAma kIti amArI janmabhUmi TheTha dalakhANiyA sudhI pahoMcI. pUjyazrInI nAmanA sAMbhaLIne kuTuMba sAthe darzane javAnuM thayuM ane te vakhate pUjyazrInI kavitvazakita ane vakatRtvazakitanuM darzana paheluM kaho ke chelluM, paNa te saubhAgya jIvanamAM eka ja vakhata prApta thayuM che. mahAna guNa saMtenI kavitA ke vakatApaNAnI prasaMzA karavAnuM kAma mAruM nathI. e kIrtinI cAMdanI te enI meLe ja khIlatI rahe che. tyAre pUjyazrInA prathama darzane mArA bAlajIvananA TUMka paricayamAM meM zuM joyuM ! te lokhaMDI saMtanA mukhapara taravaratI nikhAlasatA ane niDaratAnA apUrva darzana thayAM. ane e sadaguNanI belaDI para ja huM be zabda lakhuM chuM. AjanA kahevAtA zAsanapremI ke dharmapremI evA karoDapati zrImatenI tabadilI karatAM aneka satIvRMda ke tene joyA che. are! suzrAvakajI! zAstrajJa, AvA pramANapatra ApatA anekane sAMbhaLyAM che. paraMtu mokA para kaDavuM satya kahenAra ane nIDarapaNe kaDavuM AcaraNa karI batAvanAra evA parama saMta pU. nAnacaMdrajI mahArAja ekanA ja jIvana daramyAna darzana thayAM che. ekAMta jaDa kriyAne jaLanI jema vaLagI paDelA aneka dharmAdha dhanapatione A mahAna vyakita pAse kabUla karavuM paDyuM che ke AMtarajIvananI AdhyAtmikatA vagara, marama satyanI pAtratA vagara vIranA vArasadAra thavuM kaThaNa che. ahe! te puruSanI janmazatAbdi samaye ApaNe eTaluM ja marIe ke ApaNAmAM kharI nikhAlasatA ane nIDaratA kayAre Ave! saMyama-mArganA pathapradarzaka ane jJAnadIpaka znare viduSI bA.. lalitAbAI mahAsatIjI saMyama jIvananA dIpane praSTAvavA haju te huM vATa saMkoratI hatI, tyAM ja AvI maLela prakAzapUMjane kema visarI zakuM? jemaNe mArA dIpakamAM sneDa pUrIne jJAnanI cinagArI pragaTAvI. saMyamI jIvananI keDIe prathama caraNa mUktA eTale ke virAvyAvasthAmAM ja je mArA mArgadarzaka banIne UbhA rahyA te pUjya gurudevanA guNagrAma karavA mArI pAse kayAMthI zakita hoya ? mane yAda che e divase saM. 2002 mAM dhorAjInuM emanuM cAturmAsa thayuM. cAreya mahinA "jaina siddhAMta pravezikA ke je jinezvara prabhunI vANInA sAgaramAM pravezavA nAva samAna che, tenuM jJAna teozrIe mane atyaMta premathI ane gahanatAthI karAvyuM je Aja sudhI mArA aMtara mana para enI UMDI chApa sAthe evuM ne evuM vidyamAna che. te AvA paramopakArI gurudevanI viziSTatAonuM khyAna karavuM ane huM sAhasa samaju chuM chatAM samaya Avye kahyA vagara rahI zakatI nathI ke emanuM jIvana eTale sUryanI tejasvitA, caMdranI zItalatA, merUnI aDolatA, kamaLanI nirlepatA dharatInI sahiSNutAne zubha samanvaya hatuM. teozrIne jIvana maMtra hatuM, "jana sevA te prabhunI sevA emanA jIvananI kSaNa kSaNa sevArthe vaparAI hatI. AvA sarvatomukhI pratibhAsaMpanna mahApuruSanA caraNamAM agaNita praNipAta che. saMsmaraNe Jain Education Interational [51] Page #737 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pazva gurudeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha divyapuruSanI jIvanaparAga 83 viduSI prANukuMvarabAI mahAsatIjI vizvanA vizALa phalaka para janma laI jIvana dhAraNa karanAra chamAMthI jIvana jIvI janArA te lagabhaga badhA ja hoya che paNa jIvana jIvI jANanArA bahu ja jUja hoya che. jIvana jIvI javuM e judI cIja che. jIvana jIvI jANavuM e judI cIja che. jIvana jIvI javuM e parvatanI Toca parathI pattharane gaLe nIce gabaDAvavA barAbara che. emAM kaI prayatnanI, kaI sAhasanI ke kaI mahAna utsAhanI jarUra rahetI nathI. gaLe Taca para mUkaye ke ApameLe e gabaDate gabaDato nIce UtarI ja javAne che. jIvana jIvI javAmAM paNa kaI prayatnanI, kaI sAhasanI ke kaI mahAna utsAhanI apekSA rahetI nathI. jIvana maLyuM eTale ApameLe e chavAI te javAnuM che. kIDIneya jIvana maLyuM che, maMkaDIneya jIvana maLyuM che, ne viSTAmAM khadabadatA asaMkhya kIDAone paNa jIvana maLyuM che, ane eja jIvana mAnavane paNa maLyuM che, jema kIDI, maMkaDI ke kuMthuA pitapatAne maLeluM jIvana jIvI jIvIne jagatamAMthI vidAya le che, ema mAnavane paNa jIvana maLyuM eTale game tema jIvana jIvIne cAlyuM jAya; te jIvananI dRSTie viSTAmAM khadabadatAM kIDAnA jIvanamAM ne mAnavanAM jIvanamAM kaI moTo taphAvata na AMkI zakAya, hakIkatamAM jagatamAM jIvAtA bIjA tamAma jIva karatAM mAnavamAM jIvananuM vadhu ne vadhu mUlya Aja sudhI aMkAtuM AvyuM che, ane ethI ja e prazna Ubho thAya che, ke mAnavanA jIvanamAM evuM te zuM raheluM che, jethI sahuthI vadhu mUlyavAna ene gaNI zakAya? enI pAchaLa chupAyeluM mahAnamAM mahAna rahasya e che ke bIjA badhAne janmasiddha mAtra jIvana jIvI javAne ja hakaka maLela che. tyAre mAnavane jIvana jIvI javAne ja nahIM paNa jIvana jIvI jANavA mahAnamAM mahAna janmasiddha hakaka janma letAM ja maLI gayuM che. ethI ja mAnavanuM mUlyAMkana jagatanA tamAma jI karatAM kaMIka vadhI jAya che. jIvana jIvI jANavAmAM parvatanI Toca parathI pattharane gaLe gabaDAvavAne nathI; paNa taLeTImAM paDelA kharabacaDA pattharane kaLazane AkAra ApI parvatanI Toca upara caDAvI tyAM ne tyAM sthira rAkhavAnuM che. jIvana jIvI jANavuM e kaMI saheluM nathI. jIvana te ja jIvI jANe jenAmAM sAhasa, utsAha, puruSArtha ane parAkrama heya. jagatamAM janma letA meTA bhAganA mAnanuM jIvana kharabacaDA pattharane geLA jevuM ja hoya che. emAM prayatna ane puruSArthanA TAMkaNa mArI saguNane AkAra ApavAmAM je saphaLa bane che te ja jIvana jIvI jANe che. "jeNe jIvI jANyuM tene mRtyune mANI jANyuM evA jaina samAjanA mahAna tirdhara, zAsanaziratAja, karma sAhityanA ajoDa jJAtA, kavivarya, tArakaprabhAvaka ane ArAdhaka amUlya nararatna prakAza pAtharIne ApaNI pAsethI cAlyuM gayuM che. A eka tejIlo ane camakato sitAro lAkhene lADakavAyo hato. anekanA jIvanamAM dhArmika ane AdhyAtmika jAgRtinI ta jagAvanAra, pahADI deha tathA pahADI avAjanA dhAraka hatAM. hiMmata ane sAhasanA rasiyA pUjya nAnacaMdrajI mahArAja avanavA jJAna-vijJAnanAM dvAre tathA dizAonuM kheDANa karanArA, tatvajJAnathI mAMDIne TekanolejInA viSayamAM paNa vicakSaNa hatAM. addabhuta vAkapatAnA dhAraka, tIkSNa tarkazakita tathA prabhAvaka dRSTAMte ane recaka rajUAta e emanI vyAkhyAnazakitanI viziSTatA hatI. zAsanazuddha dezanA, usUtra prarUpaNA na thAya tenI sakhta jAgRti, e emanI [para vyakitatva darzana Page #738 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - pUjya gurUdeva kavivarya pa. nAnacandrajI mahArAja janmI sAbida smRtigraMtha ja | kavi pa. nAnajI mahArAja jamatAM(c)e 3 anupama maulikatA hatI. teozrInI jina tathA jinavANI pratyenI apUrva bhakita hatI. teozrI mAnavatAvAdI samAjasudhAraka ane prabhAvazALI hatA temanI rasika vAgdhArAe anekanA jIvanamAM mAnavatAnA bIjA paNa thayAM hatA. anAdinA aMdhakAramAM rakhaDatA aneka AtmAne sanmArge vALanAra ane jagADanAra hatA. svagaratha gurudeva eka ja vAta mAnatA hatA. ke gulAbane pitAnAmAM rahela saurabhanI jAherAta karavI paDatI nathI, te svayaM prasArita che. jaina zAsananA sAcA sukAnI eka mahAna subhaTanI adAthI vaphAdAra rahI jaina zAsananI mahAna prabhAvanA karI che strI samAja temane sadA jhaoNI raheze. temaNe strI-zikSA mATe krAntikArI pagaluM bharI strIone ajJAna aMdhakAramAMthI bahAra kADhI jJAnaprakAza Ape. teo kevaLa dharmavIra hatA. ema nahIM paNa samAjasudhArakanA aneka kAryo karatA. hatA. AjIvikA mATe ati kaSTa ane parizrama karatA, muMbaInI janatA rAtre ja samaya meLavI zake tema lAgatAM sAdhu samAja mATe rAtri pravacana ke prAthanA viruddha che chatAM teozrIe rAtri pravacana ane prArthanA zarU karAvyAM ke je Aja sudhI cAle che. bhakata ane ziSya pratye teozrIne ane vAtsalyabhAva hatuM, atyaMta saraLa svabhAvI hovA uparAMta siddhAMtanI vAtane game tevI kaTokaTInA prasaMge paNa rajU karatA acakAtA na hatA. vidhIo pratye kayAreya tiraskAra ke dhRNA dAkhavatA na hatA. prajaya svargastha nAnacaMdrajI mahArAjane keTakeTa bhAvavaMdana karI hArdika zraddhAMjali samarpa chuM. saMskRtinI sitAra sAdhvI lIlamabAI mahAsatI mAnavamAM mIThI maheMkabharI saMskRtinI sitAra kara grahI satya svarUpanI sAregama cheDI jJAnacaMdra gayA cAMdanI camakAvI, soraThanI bhUmi para evA kaMIka saMte AvyA ne gayA, nara-nArImAM chupAyelA nUrane 'nAnacaMdra" guru pragaTAvI gayA." pU. munirAjane pratyakSa paricaya nathI, chatAM temanAthI paricita chuM. vyakitanA milana mAtrathI ja paricita nathI thavAtuM. puSpamAM rahelI suvAsa mAIlenA mAIle sudhI pitAnA astitvane pragaTa kare che. vyakti pitAnA nAnakaDA kSetrane tyAga kare che tyAre te vistRta kuTuMbane membara bane che. temAM paNa temanI kRtio te jagatane temanAMthI paricita banAvI de che. temanI kRti "mAnavatAnuM mIThuM jagata, "prArthanA pada vagere vAMcIne aMtarIyuM namI paDe che. ema kahevA karatA paNa je je kSetramAM sAyalAnA saMtanA caraNa saMcaryA che te te kSetramAM temanA jIvaMta zilpane joI mana maheMkayA vagara, vANI avAcaka banyA vagara ane kAyA thanaganyA vagara rahI zakatI nathI. pU. munirAjanuM je viharaNa kSetra hatuM te dharatInA dhAvaNa dhAIne utpanna thayelA, AkAza jene AvAsa che, dharatI jenI zayyA che, vanaspati jenuM vastra che, hiMsA jene AhAra che ane madirA jenuM piya che tevA AkRtithI mAnava paraMtu kAryathI dAnava evA jaMgalIonI pU. kavivarya saMte ALasane aLagI karAvI. mULa pAyAmAMthI ja maLelA hAtha-paga vagere avayavanuM jJAna karAvI pAMce IndriyothI paripUrNa deDathI zuM zuM kArya karI zakAya che tevA pATha paDhAvI "paraprANIne pIDA na pahoMcADAya tevA preraNAnA pIyUSa premapUrvaka pIvaDAvI, mAnavatAne tAjamahela kema kaMDArAya che tenuM kaLA-kauzalya prApta karAvyuM che. dAnavatAne tyAga karI mAnavatAne varelA bhAlakAMThAnA kAMDALA mAnavanI khAdInA vastramAM DhaMkAyelI Adarza khaDatala kAyAmAM saMskRti DokiyA karatI Aje dekhAya Ave che. jANe ke rainA gAmamAM dekhADela manuSyatvanI durlabha heMka A mAna saMTamaraNe [53] Page #739 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivarya paM. nAnasanTejI mahArAja janmarAtAhida smRtigraMtha na hoya! Aje paNa je saMta-satIjIo tyAM vihAra karIne jatAM hoya tene A Adarza namUnA najaronajara jovA maLe che. pyArA saMtanA anuyAyIone pUchatA hajue teonA bhAvavibhora hayAM bolI UThe che ke amArA sAcA ghaDavaiyA, amArA prabhu sAyalAnA saMta gurUdeva "nAnacaMdrajInA ziSya saMtabAlajI mahArAja ja che. AvI vAta kaLAthI kaMDArelI kRtionI Adarza mAnavamUrtio pAsethI kAnokAna sAMbhaLavA-jovA maLe che tyAre A sAthvInuM aMtaHkaraNa pUrvaka namI paDe che, ane dhanyavAda dIdhA vinA rahI zakAtuM nathI. vAha! vAha! sAyalAnA sAdhakasaMta! Ape te jaina zAsanane adbhUta-anupama siddhAMta sAgaramAM DUbakI mArI mAnavatAnA mautikane grahaNa karI sAdhaka dazAnI kaThera sAdhanA sAdhI, padayAtrAe - pravAsa karIne jyAM jyAM jene jene jarUra hatI tyAM tyAM tenI jarUriyAta pUrI pADI, mAnavabhavanuM prathama sopAna sara karAvyuM. jema varSARtumAM DahoLAyelA pANIne zaradaRtune samAgama thatAM nirmaLatA. prApta thAya che tema ajJAnanA aMdhakAramAM aTavAyelA mAnavIne jJAnane prakAza ApI nAnacaMdra nAma sArthaka karyuM. dhanya ApanI sAdhanA ! evA sAdhaka saMtane zat kaTi vaMdanA. lIMbaDI saMpradAyanA zAsana sitArA pU. bA. bra. kavivarya nAnacaMdrajI mahArAjanA jIvana upavanamAM mahekatA zeSa saurabhayukata saMsmaraNe.... goMDaLa saMghANI saMpradAyanA viduSI bA.bra. jayAbAI mahAsatIjI AryabhUminA sAhitya, audArya guNathI alaMkRta, jIvana mAdhuryathI mahekatA,....sAtvika zaurya jhaLakAvatA..... kavivarya pUjya nAnacaMdajI mahArAja....... kAdavamAMthI kamaLa khilyu, alipta dazAne Adarza che ane bhavya AtmAne mukitane rAha cI. AvA tatvajJa guNAnurAgI saMtanA saddaguNanuM bahumAna alpajJa mAnava jaDa pena dvArA kema karI zake ? guNAnurAgathI jIvananA saddabhAgye pU. gurudevanA sAnidhyamAM rahevAne suavasara prApta thatAM. darzanane amUlya lAbha maLela hate. milana thatAM malInatA murajhAI ane maMgalatA sarajAI gaI. temanA jIvananI kAryavAhI bhavya AtmAne bhAvavAhI banAvI Ape. jIvanane prAthamika guNa vizALatA ane vizeSatAbharyo hato. jenAthI viralatA jhaLakatI vinayanI vATe zraddhAnA dIpaka pragaTAvyA, prakAzanA parimale lekane prakAzita karyo. gurubhakti eTale jANe paMcama kALamAM bhagavaMta mahAvIrane gaNadhara gautamanA Adarzane jyortimaya banAvatA temanA aMtarane nAda e ja hatuM ke he nAtha? joIe chIe gurubhakita, jenAthI mukita te mArA caraNanI dAsI banI caraNa cumatI mastaka kAvatI Avaze. sevAnA sumane mAnava jiMdagAnInA bAgamAM mahekatA sevAne mevA levA ajoDa ane ajaba puruSAthI banyA. divyadraSTithI dIpatA evA sva. pU. AcAryadeva zrI devacaMdrajI mahArAja jemanI prazAMtabhAve nava varSa sudhI ajaba sevA karI, gajaba mukitanA mevA lIdhA. dilanA dayALu, mananA mAyALu, prakRtinA premALa, vicAranA vizALa, svabhAve snehALa gurudevane joI amArA mastaka nata mastaka banI temanA caraNamAM mUkI paDatA. mAnava jIvanamAM temane eka "Principal" sidhdhAMta hato ke, A mAnava jiMdagAnI maLyA pachI zuM karavuM joIe? A pramAdI samAja pramada bhAvanAmAM kema le? patana pAmelA pAmara AtmA prakRtinA-pravRttinA parivartana karI kema pragati sAdhI zake, ene vicAra pratikSaNe temanA aMtarane sparzata-manamAM phurasta ane samAja mATe kaMIka karI chUTavA prerate hate. AgamanA ajoDa abhyAsI....tattvaciMtaka cetanyaciMtaka banyA. sanAtana vidyAnA khajAnacI banI kaMIka aya [54] vyakitatva darzana Page #740 -------------------------------------------------------------------------- ________________ r -- E 'pUjya gurUdeva zabava pa. nAnAsajI mahArAja janma9; tAkida smRtigraMya AtmAne praya banAvyA. Agama udadhie tatvanuM navanIta prApta karI bhavya AtmAne AnaMdanuM amRta ApyuM. teozrIe tikSNa budhie zikSaNa laI AdhyAtmika bhAvavAhI ghaNA kAvyanA pavitra padanI racanA karela che. jenI racanAmAMthI amI jharatA, AdhyAtmika bhAvo kaMIkanA haiyAne hacamacAvatA, dilaDAne DelAvatA, aMtarane uchALatA, jemanI kavitvazakti ajoDa ane ajaba hatI. saraLatAnI mati, saumyatAnI sUratI jhaLakAvatA. khoTI rIte pALavAnI vAta nahIM. akakaDatA sAme aDagatA, duSTatA sAme divyatA, krUratA sAme kemaLatA, vaimanasya sAme zamanasya, e temanA jIvanane mukhya Adarza hato. pU. gurudevanA AMkhanA amI-viSadharanA viSane vamI nAMkhatA ane svabhAvamAM zamI kalyANakAmI banI jatA. AvA guruvarya mukitanA rAja levA AtmakAja karI cAlyA gayA. temanA sAgarasamAM vizALa guNanA guNAnuvAda alpamatI zuM karI zake? aMtaranA ahaMbhAvathI saddaguNanI mahekatI maheke aMtaranuM artha A samaye akSararUpe arpaNa karI AnaMda anubhavIe chIe. temanA Adarzo javAhira jevA jhaLakatA hatA. atizayokitathI nahIM paNa anubhavelA maMgala milanamAM je kAMI "suvarNa zikSA senerI suvAkyo ane ajoDa Adarzo amane maLelA tenuM ja A saMkSipta varNana che. temane zabda dvArA maDhI caraNamAM samarpaNa karatA, dhanyatA-kRtakRtyatA anubhavIe chIe. temanA Adarzo saunA jIvananI dIvaDI bane. temanI pakSa vANI saunA jIvananI mIThI vIraDI bane-vaduSI bA. bra. pU. , tatvaciMtaka bA. bra. pU. vijayAbAI mahA. (jaya-vijaya) sAdhaka-belaDInAM aMtaranuM artha ane mahekatuM mAdhurya samarpita karIe chIe. ajANyuM chatAM jANyuM! ! che bA. bra. viduSI hIrAbAI mahAsatIjI zuM lakhavuM? te praznane vicAraga na ApatAM mArA bhAgyane sadbhAgI mAnuM chuM ke Aje eka puNya kI zAsana sitArA sama sAdhaka saMtanI janma zatAbdIne maMgala utsava ujavavAnA che te zabdo zravaNagata thayA tyAre thayuM cAle ApaNe paNa kaMIka AMzika bhAga laIe. chevaTe buddhinI apatA bhAsI....tyAM ja siddhasena divAkara praNIta. bAlo'pi kiM na nijabAhuyugaM vitatya vistIrNatAM kathayati svdhiyaa'bhburaasheH| saMta ziSya viSe lakhavuM e te zizu hAthe caMdrane AMbavA jevuM che ! e vizALa sAgaranA jalane nAnakaDuM nAvaDuM kema tarI zake ? te paNa saM ta-jIvananA vizALa sAgaramAMthI eka be baMda TapakAvI jIvananI dhanyatA anubhavIza. amArA kamabhAgye e mahApuruSanA darzana tathA vANI-zravaNa A jIvanamAM thayA nathI. pratyakSa paricaya-anubhava thayo nathI. paraMtu pakSa anubhava te jarUra jAye. bhale teonA Adarza tyAgapUrNa jIvanane na nihALyuM, paNa teozrInuM sAdhanAzIla jIvana uddAma guNa - puSpanI maghamaghatI parimala- khubU Aje paNa prasarI rahI che, ne anubhavAya rahI che. puSpa na pekhyuM paNa sugaMdha te mANI....!! teozrInA paricayamAM AvelA pratyeka mAnavInA mukhamAMthI pU. guruvarya pratyenA bahumAna pUrvakanI guNa zabdAvalI sAMbhaLatA hacuM bhAvita thayA vagara rahetuM nathI. teozrInI dareka pratye mIThI dRSTi ne kuNI lAgaNI hatI. teonI udAratAvizALatA ane gaMbhIratA Adi guNo amApa hatA. teozrInuM vyakitatva pratibhAsaMpanna hatuM. teonI buddhinI bahulatA darekane Azcaryacakita banAvatI hatI. teonA sAnnidhyamAM besanArAo ane rahenArAo zItaLatA ne zAMtatAne anubhava karatA hatA. saMsmaraNe [55] Page #741 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavilaya paM. nAnasanTejI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha teonI AkRti sauya, prakRti zAMta ane saMskRti Adarzamaya hatI. teo saMta savabhAvI hatA, jIvanamAM taMta nA hate. mahaMta svabhAvI hatA, jIvanamAM mamatva na hatuM. kArya svabhAvI hatA, pramatatA na hatI. niMdA ane prazaMsA pacAvavAnI teo agAdha zakita dharAvatA hatA. A bAlagopAla sahane teo premabhInA zabdothI bolAvatA hatA. teone ziSya pratye vyavahAra mAtA jevo hato. teozrIne pratyeka samaya zAstra vAMcana ane kartavyamAM ja pasAra thatA hatA. pU. cittamanIzrIo tathA pU. saMtabAlazrIe lakhela temanuM jIvanacaritra vAMcyuM. temanA chapAyelA vyAkhyAna "mAnavatAnuM mIThuM jagata', temanA banAvelA bhajanapada pupikAmAMthI kAvyo vAMcyA. temanA paramAtmAne paMtha batAvanAra preraka pade vAMcyA. e badhuM vAMcatA thayuM ke kevA e avadhUta yegI haze? kevA e vizALa vicAraka haze ? keTalA e paramAtmA premI haze? A badhuM vAMcatA jarUra vicAra Ave ke temanA aMtaramAM eka divya bhAvanA sadaiva ramatI hatI ke "sarva jana hitAya, sarvajana sukhAya, kArya niSkAmabhAve karavuM. teoe janakalyANanA kAmo, AtmonnatinA kAmo, zAsana ujajavalatAnA ghaNAM kAmo karI eka Adarza jIvananA praNetA banI gayA. teozrI jyAM hoya tyAMthI sarva para amIvarSA varasAvatA rahe, parama zradheya e tAraNahArane amArA hArdika vaMdana. , pU. saMtaratna nAnacandrajI ma. sA.nuM virATa vyakitatva 3 viduSI mahAsatI zrI madanakuMvarajI kavivarya zrIjI mahArAjanA viSayamAM aneka suvAsa bharelA prasaMge mane sAMbhaLavA maLyA che te kharekhara ghaNA ja Azcaryajanaka ane preraNAdAyaka che. je mahAna vyakitatva viSe huM mArI alpabuddhi pramANe be zabdo lakhavA prayAsa karI rahI chuM te sAdhAraNamAMthI asAdhAraNa mahAna banyA che. (1) jyAre emane virAgya jAgrata thaye tyAre emanA hadayamAM kezalUcana karavAnI IcchA thaI. teozrI eka munirAja pAse gayA ane pitAnA bhAva vyakata karyA tyAre e munirAje kahyuM-bheLiyA ! sAdhu gRharathane leca nathI karatA. tyAre e utkaTa virANI nAInI pAse gayA ne kahyuM mAre leca karI Apa. te nAIe kahyuM-mane hAthethI leca karatA nathI AvaDatuM tyAre temaNe kahyuM-te cIpIyAthI kheMcI nAkha. nAI e (hajAme) cIpIyAthI vALa kheMcavA mAMDyA te lehInI dhAra vahevA lAgI. ghera AvyA. bhAbhIe joyuM to temane bhAre duHkha thayuM. tame AvAM kaSTo sahana kare te amArAthI joI zakAtA nathI. sAMbhaLyuM che ke sukhaDa lagADavAthI ThaMDaka vaLe che ane TIsIo baMdha thaI jAya che. kabATamAM joyuM te utAvaLamAM sukhaDane badale sUMTha AvI gaI. lepa karavAthI ghaNI baLatarA ane vedanA thaI paraMtu te vakhate e mahApuruSe je zAntipUrvaka kaSTa sahana karyuM tevuM AtmabaLa sivAya bIjo kaI sahana karI zake ja nahi. AtmabaLa e mAnavajIvanane Adarza pAme che. AtmabaLathI parama AnaMda maLe che. te ja zAzvata ane amara jIvana che. durbaLatA duHkhasvarUpa che ane durbaLatA jIvane pramAdI ne kAyara banAve che. - kavivaryazrIjI ma. sA. mAM AtmabaLa khUba ja hatuM. gRhasthAvasthAmAM ja emaNe zIta-uSNanI AtApanA paNa cAlu karI dIdhI hatI. zarIra upara phalA paDI jatA paNa e AtmabalI kayAre ya kAyara na banyA evI hatI emanI virAganI daDhatA ane AtmabaLane Adarza. teozrInI Atmazakti, vAkazakita, gheryazakita, vIratA, gaMbhIratA, sahiSNutA mahAna hatI. emanA jIvanamAM otaprota hatA. sAme ca sava bhUsuM e pATha teozrI sArI rIte caritArtha karI rahyA hatA. pUjya pravara zrI nAnacaMdrajI mahArAjanI sevAbhAvanA, gurubhakita advitIya hatI. emanI gurubhakita te evI hatI [56] vyaktitva darzana Page #742 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivarya paM. nAnasandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha ke zAstramAM bhagavAna mahAvIra pratye gaNadhara gautamanI je bhakita hatI tenuM tAdazya citra rajU thatuM hatu. pUjyazrInA darzana karIne pAvana thavAne mane avasara na maLe paNa emanA guNa sAMbhaLIne vicAra thAya che ke evA mahAna saMtane viSe kaMI paNa lakhavuM e sUrajane dIve dekhADavA jevuM che. AvA tyAgI, karmaniSTha temaja samAja-sudhAraka saMtanuM nAma karNAcara thatAM ja saMsArasAgarane pAra karavAnI anupama preraNA maLe che. pUjyazrInuM jIvana gaMgA jevuM nirmaLa, merU jevuM ucca, samudra samAna gaMbhIra, caMdramA sarakhuM zItaLa ane sUrya jevuM tejavI hatuM. temanA saddaguNethI sabhara jIvana mATe mArA mukhamAMthI urdU sAyaranI paMkitao sarI paDe che. phUla banakara mahakA, tujhake jamAnA jAne ! - terI bhInI khUzabU ke, sArA saMsAra jAne . zraddhAlakanA devanA caraNemAM mahAsatI zrI prakAzavatIjI jaina jagatanA tirdhara nakSatra kavivarya parama zradadheya zrI nAnacaMdrajInuM jIvana sUrya samAna tejasvI, candra samAna zItaLa, pRthvInI jevuM vizALa hatuM. jo ke meM temanA darzana karyA nathI paraMtu meM parama AdaraNIya zradadheya sadguruvarya rAjasthAna kesarI puSkaramunijI ma. tathA mArA priya brAtA devendra munijI ma., ke je prastuta grantha ratnanA sampAdaka tathA lekhaka che. temanI pAsethI temaja mArA putra ramezamunijI, rAjendramunijInA mukhethI kavi nAnacaMdrajI ma. nA saMbaMdhamAM ghaNuM sAMbhaLyuM che ke teo gauravazALI gujarAtanA dedipyamAna ratna hatA. temanI kavitA tathA pravacanamAM evA prakArane jAdu hatuM ke zrotAo AnaMdamAM DolI UThatA hatA, cuMbakanI jema kheMcAIne cAlyA AvatA, pApI paNa dharmAtmA banI jatA ane kRpaNu paNa dAnI banI jatA. santa kaI prAnta, rASTranI vibhUti hotI nathI. te te vizvanI vibhUti che. temanA nirmaLa vicArathI vizvane uddhAra thAya che. Ajane mAnavI je santanA vicArane AcArarUpamAM parivartita karI nAkhe te AjanI viSamatA khatama thaI zake ane sarvatra sukhazAntinuM sAmrAjya vyApI zake. mane asIma harSa thAya che ke kavi zrI nAnacaMdrajI ma. jevA mahAna santane virATakAya smRtigrantha prakAzita thaI rahyo che ane samAja temane janmazatAbdi mahotsava ujavavAnI taiyArI karI rahyo che. huM te zraddhAlakanA devatAnA caraNamAM zata-zata vandana karI mArI zraddhAMjali arpita karuM chuM ane evI maMgalakAmanA karuM chuM ke temanA saddaguNe mArA jIvanamAM utare ane mAruM jIvana mahAna bane. zraddhAnidhdha zraddhAMjalI # mahAsatI zrI prabhAvatIjI A virATa vizvamAM hajAro prANa janma le che ane kUkara tathA zUkaranI jema viSayavikAronA kAdavamAM kheMcI pitAnuM jIvana barabAda karI nAkhe che. evA jIvanane bhalA keNa smaraNa kare che? ItihAsanA sonerI pRSThomAM temanuM ja nAma camake che ke jemanuM jIvana yazasvI, varcasvI ane tejasvI che. kavisamrATa nAnacaMdrajI mahArAjanuM jIvana evuM ja mahAna jIvana hatuM. meM mArA priya putra devendramani pAsethI te mahApuruSanA saMsmaraNe sAMbhaLyA hatA. te saMmaNe sAMbhaLI mArI paNa IcchA te mahApuruSanA darzana karavAnI thaI hatI paraMtu paristhitivaza huM saurASTramAM jaI na zakI ane te mahAna saMsmaraNe [57] Page #743 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha AtmAnA darzana thaI na zakayA. Aje te mahAna AtmA bhautika zarIrathI ApaNI vacce nathI paraMtu te yazaH zarIrathI Aje paNa vidyamAna che. nizcayanayanI dRSTie paryAyamAM parivartana thayu' che paraMtu dravyadRSTie te teo nitya che, zAzvata che. kavi nAnacaMdrajI ma. potAnA ziSya samudAya sahita ajamera bRhad sAdhusammelanamAM sammilita thavA mATe rAjasthAnanI vIrabhUmimAM AvyA hatA, meM temanA darzana paNa karyAM haze paraMtu smaraNa nathI tethI huM temanA saMbaMdhamAM vizeSa lakhI zakatI nathI. mane atyanta harSoM thAya che ke te virATa vyakitatvanI kRtitvane sthAyIrUpa ApavA mATe smRtigrantha prakAzita karavAmAM AvI rahyo che. AzA ja nahi pitu dRDha vizvAsa che ke te smRtigranthamAM Agama, sAhitya, darzana vi. viSayAnI mahAna sAmagrInI sAthe te mahAna AtmAno piracaya haze ke jethI eka navA ja prakAza khAhara Avaze. huM te mahAna santanA zrI caraNAmAM zraddhAsnigdha zradhdhAMjali samarpita karuM chuM. mAnavatAnI maMjUla smRti mahAsatI zrI puSpAvatIjI, sAhityaratna kavivaryazrI nAnacaMdrajI ma. nA danAnA saubhAgya mane prApta thayA nathI, paraMtu temanA tejasvI vyakitatva ane kRtitvanA saMbaMdhamAM meM mArA laghubhrAtA devendramuni zAstrI pAsethI ghaNuM sAMbhaLyu che, tenA AdhAre hu sAdhikAra kahI zakuM chuM ke teo eka mahApuruSa hatA ane mahApuruSanA jIvananA sabaMdhamAM lakhavuM ghaNuM ja kaThaNa kArya che. kAraNa ke temanu vyakitatva eTaluM mahAna hoya che, temanu jIvana eTaluM divya heAya che, temanA kAryonuSDAnA eTalA bahumukhI ane cAritra eTalu' pavitra heAya che ke tene laghu niba MdhanI sImAmAM bAMdhavuM teTaluM ja muzkela hoya che, jeTalu gAgaramAM sAgarane bharavA. temanA jIvananI gAthAo bujhAyelA dilAmAM jAgRtinA saMcAra kare che, kartavya mArgamAM jUjavAnI amara preraNA Ape che, vicArIne pavitra banAve che tethI ja mahAvi harSe rAjA naLanA cAritranA viSayamAM lakhyuM' che ke pavitramatrAtanute jagatyuge smRtA rasakSAlana eva yat kathA / kathana sAyanlR giramAvilAmayi svasevinImena pavitrayiti // kavizrI nAnacaMdrajI ma. nI kavitA vAMcatAM-vAMcatAM hRdaya AnaDhathI DolavA lAge che. meM vAMcI che. bhASAnA lAlityanI sAthe bhAvAmAM gajabanu gAMbhIrya che. kavizrInA pravacano sAMbhaLavAno avasara teA mane maLyA nathI, parantu kavizrInA pravacanAnA saMgraha 'mAnavatAnu mIThuM jagata' vAMcavAnI taka mane avazya maLI che. temaNe sAmAjika, dhArmika ane rASTrIya viSayA upara je pravacano ApyA che te bhAre kamAlanA che. te pravacanAmAM temanI vicArakrAntinA spaSTa darzana thAya che. huM te mAnavatAnI maMjUla mUrtinA zrI caraNAmAM mArI zraddhAMjali samarpita karuM chuM. temanuM nirmaLa jIvana sadA amene preraNA Apatu rahe. kavi nahIM paNa saMtaziSya zrI dalasukhabhAI mAlavaNiyA potAne 'sa'ta' nahI... paNa 'sataziSya'ne nAme oLakhAvI jemaNe saMtavANI vahevaDAvI e kavivara pUjya nAnacaMdrajI mahArAja mArA ja sAyalA gAmanA hatA, eTale teozrInA darzanano lAbha mane maLyA che, ane temanI vANI sAMbhaLIne [58] vyakitatva darzana For Private Personal Use Only Page #744 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva Daviya paM. nAnAndrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha tRpti paNa anubhavI che. jaina saMpradAyanA eka sAdhu chatAM ane jainAmAM kaTTarapaMthI manAtA sthAnakavAsI sa pradAyanA e sAdhu hatAM paNa mAcihna muhapatti sivAya temanAmAM sthAnakavAsI sAdhuemAM je keTalIkavAra sAMpradAyikatA dekhAya che tevuM kazu ja meM joyuM nathI. temanA bhakatAmAM mAtra sthAnakavAsI jaine ja hatA ema paNa na hatu. temanI nirmaLa saMtavANI sAMbhaLavA bahujanasamAja ekatra thatA ane AdhyAtmikatAmAM tarALa thaIne jate meM joyA che. ekavAra je temane sAMbhaLatA te temanA bhakata thaI rahetA ema paNa meM joyuM che. jaDa niyameAnA te kadAgrahI hatA nahIM. sAmAnya rIte jaina sAdhue rAtre attInA prakAzamAM vyAkhyAna na Ape paNa pR. nAnacaMdrajInuM vyAkhyAna rAtre je rIte jAmatuM ane badhA varNanA loko je rIte temane sAMbhaLatA tevuM temanA divasanA vyAkhyAnamAM banatu nahi. bhajanA khIjAnA ane potAnA saMgItakAranI adAthI mIThAM-surIlA avAje te gAtA ane lokone mATe te preraka banatAM hatAM. mAtra jainadhanI paribhASAmAM tee lAkone upadeza ApatA nahI paNa bhAratanA samagra saMtAnI je sAmAnya paribhASA che tenA ja mukhyatve teo upayoga karatA. sAmAjika kurUDhie ane Arthika viSamatA viSe paNa temanA vyAkhyAnamAM ThIkaThIka rIte prahAro thatA. ane chatAM temanA bhakatomAM dhanADhayo paNa hatA. te hRdayagrAhI ane manohArI chaTAthI temanA te vakhatanA vyAkhyAnane ja AbhArI mAnavuM rahyuM. sthA. jainAnA sAdhusammelanamAM je sauhArdathI temaNe virAdhIone sAthe rAkhavA prayatna karyAM hatA te Aje paNu te kALe upasthita jano yAda kare che. ekatA mATenI tamannA temanAmAM hatI paNa sAMpradAyikAne lIdhe Aje paNa samAjamAM te siddha thaI zakI nathI te khedyanA viSaya che. gujarAtanA sthAnakavAsI badhA sapradAyeA eka thAya te mATe teo prayatnazIla hatA paNa te dhyeya paNa sidhdha thayuM nahi. bALakomAM dhArmika saMskArA mATe tenuM khAsa dhyAna hatu. AthI jainazALAnI pravRttimAM teo sArI rasa dAkhavatA. pote satakeTinA kavi hatA. eTale Aje gujarAtI sAhityamAM Adhunika arthamAM tee kavi tarIke yAda karAtA nathI, paraMtu sAdhAraNa janatAne haiye temanI sIdhI sAdI kavitA je caDI gaI che te ja temane kavi bhale na gaNAve paNa saMtapada tA apAve ja che ane kavi karatAM saMtapada kAMi utaratuM nathI. temaNe sAyalAmAM potAnA chellA varSomAM sthiravAsa karyAM hatA ane tethI sAyalAmAM temanI upasthitine kAraNe vidyAnu vAtAvaraNa je jAmyu tenA phaLarUpe AkhA gAmamAM gaNatarImAM levAya tevu koI paNa makAna hoya to te temanA smArakarUpe Ubhu' karAyelI nizALanuM makAna che. te temanu uttama smAraka temanI ja janmabhUmimAM sadAya temanI smRtine jALavaze ane leAkane jJAnanI parama pUrI pADatu raheze. anubhavI guru ja dharmanetA banI zake 5 zrI kAkA kAlelakara gaI kAle ja munizrI nAnacaMdrajInuM jIvanacaritra jovA maLyu che. e jyAre vAMcI zakIza tyAre emanA pratyenAM mArA Adarane sASa thAya evI emanI jIvana vigatA jANI laIza. hamaNAM mArI ummara nevu' vaTAvI cUkI che! piraNAme bhUlakaNApaNuM eTaluM vadhyuM che ke Aje vAMcelu kAle bhUlI javAya che.' tethI munizrI nAnacaMdrajI viSe je zradhdhAbhakita Aja sudhI manamAM TakI che, teja ahI' prathama noMdhI rAkhavA mAguM chuM. huM munizrI nAnacaMdrajIne amArA AdaraNIya mitra munizrI satabAlajInA guru tarIke ja jANuM chuM ane oLakhuM chuM. munizrI jJAnacaMdra A kharuM nAma haze! 'jJAna'nuM ja'nAna' thayuM haze !) eka vidvAna anubhavI jaina sAdhu emane saMsmaraNA [59] For Private Personal Use Only Page #745 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kaviva` paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha viSe badhI rIte jANanArA mArA snehI AgaLa vAta karatAM meM je kahyu, te e lokone gamyu tethI mArA vizvAsa vadhyA. meM kahyuM H- "ApaNI saMskRtimAM athavA badhI ja saskRtimAM gurubhakti ane guruniSThAnuM mAhAtmya svIkArAyeluM che. anubhavI guru je kAMi kahe te ja dharmanA sAcA siddhAMta ane te ja yAgya sAdhanA; ema mAnIne cAlavuM. ApaNe bhAge je guru prApta thayA, ApaNane maLyA, tenI mAraphate je kAMi jJAna, sUcanAo ane preraNA maLe, te Izvare ja ApaNane mATe meAkalI che; ema samajIne cAlavu. Izvara bhakita karatAM ApaNI gurUbhakata jarAya ochI na heAya te ApaNA bhAgyamAM haze te badhuMye gurU mAraphate ja maLavAnu che. eTalA vizvAsa rAkhI cAlavuM emAM ja ApaNuM samasta kalyANa che evI zraddhA hAvI joie. " vA tirthayA tene tathA guNai" e sUtramAM badhuM AvI jAya che. munizrI nAnacaMdrajImAM AvI gurubhakita te hatI ja paNa emanAmAM je ziSyaniSThA ja kahI zakAya. vizeSatA huM joI zakayo. ene muni saMtabAlajI, potAnA zivalAla nAmathI gurunI sevAmAM pahoMcI gayA. zivalAlanI yogyatA joi, ene je ApavA jevuM lAgyu, te badhuM nAnacaMdrajIe ApI dIdhu. pachI joyuM ke A ziSya eka svataMtra sAdhakabhakata che. je jJAna maLe che, te potAnI zradhdhA upara kasIne jue che. A ziSyamAM kevaLa jijJAsA nathI, paNa sAkSAtkAranI bhUkha che ane e bhUkha tRpta karavA mATe jIvana arpaNa karavAnI tamannA paNa che. basa ATalu joyu ane gurumahArAje AvA cAgya ziSyanI svataMtratAnI kadara karI. ene tyAga na karyo. ziSye potAnI sAdhanA potAnI Dhabe khIlavI ane gurUmahArAja ene anukULa thayA. Ane huM ziSyaniSThA kahuM chuM. ziSya potAnI AdhyAmika-sAdhanAnA vikAsanA prayAge ajamAvatA jAya ane guru nAnacaMdrajI ene anukULa thaI madada karatA jAya-Ane ja huM ziSyaniSThA kahuM chuM. saMtabAlajImAM gurubhakata echI na hatI. paNa enI sAthe pAtAne raste javAnA Agraha paNa hatA. enI kadara karI muni nAnacaMdrajI anukULa thayA. evA gurune dAkhalA me te khIjo jANelA - joyelA yAda nathI. sAdhakamAM paraMparA tatparatA paNa hAvI joIe. teA ja Izvara taraphathI maLelu vyakitatva' kRtArtha zaI zake. A vAta gurUe svIkArI. (mahArASTramAM janAIna-svAmInA ziSya ekanAthanI bAbatamAM paNa Ama ja thayuM haze !) paNa muni nAnacaMdrajInI ziSyaniSThA adbhuta hatI e taraph ja, sahuthI prathama mAruM dhyAna gayuM che. have e dizAmAM vadhAre ciMtana karI zakAze. jAgRti 5. becaradAsajI dozI mArA snehI mitra zrI satabAlajIe patra lakhIne mane jaNAvela che ke temanA guruzrI nAnacaMdrajI svAmInI zatAbdi aMge eka smRtigraMtha taiyAra thaI rahyo che temAM mAre paNa kAMIka lakhavuM. mAro paricaya thADA ghaNA zrI saMtabAlajI sAthe khare paNa temanA gurujI nAnacaMdrajIsvAmI sAthe teA mArA najIvA paricaya che. te paNa jyAre zrI nAnacaMdrajI svAmI amadAvAdamAM cAmAsA mATe padhArelA tyAre koI koI vAra temane samAgama meLavavA huM temanI pAse jatA paNu A vAta ghaNA varasa pahelAMnI kahevAya eTale e ghaNI jhAMkhI thaI gayelI vAtane khUba saMbhArU chu to paNa kharAkhara AkAra pakaDatI nathI. tema chatAM zrI nAnacaMdrajIsvAmI pU. gAMdhIjInA sarvodayanA vicAronA samarthaka hatA. eTaluM ja nahI, teoe e vicArAne anusarIne kriyAmAM paNa mUkelA. eTale tee nakhazikha zudhdha hAthe kAMtela sutaramAMthI hAthe ja vaNAelI khAdInAM ja vastro vAparanArA munijana hatA. e jamAnAmAM ahiMsA nAmanA mahAvratane pALanArA hovA chatAMya koI virala muni ja khAdInA upayoga karanArA hatA. kharI rIte te prANAtipAta viramaNa nAmanA mahAvratane pALanArA khAdIdhArI ja hAvA joie. paNa e vratanA dhAraka hovAno dAveA karanArA paNa munie e vrata viSe vizeSa jAgRta na hovAthI khAdI paheravAthI hiMsAno doSa lAge che evuM paNa mAnanArA hatA. ane vartamAnamAM paNa moTe bhAge evA ja mahAnubhAva munie vidyamAna che. [60] vyakitatva darzana www.jainellbrary.org Page #746 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha Ama te vastra mAtra hiMsAnI pravRtti sivAya pedA thaI zakatuM ja nathI. eTale ja "mAre kaI pApa-pravRtti na karavI evA niyamane varelA mahAmAnava bhagavAna mahAvIre pitAnA zarIranI sAcavaNa ke rakSA mATe kadI paNa vastrano upacAga karela nathI. jyAre bhagavAne pravrajyA svIkArI tyAre temaNe "mAre kaI paNa pravRtti na karavI e niyama svIkArela ane bhagavAnane e spaSTa khyAla hatuM ke vastra pedA karavAmAM hiMsArUpa pApane saMbaMdha rahela che mATe mArA zarIrane artha vastrane upayoga nathI karavo e emaNe nirNaya karela ane te nirNaya pramANe te lokabaMdhuM yAjajIvana varyA. jyAre pravrajyA svIkArI tyAre pUrvanI paraMparA pramANe temanA khabhA upara vastra mukAyuM te kharuM paNa te ane temaNe paraMparAnI tarapha Adara daSTi rAkhIne tathA lesamUha tarapha sanmAnanI draSTi rAkhIne pitAnA khabhA upara ja paDyuM rahevA dIdhuM, paNa temaNe e vaane kadI upaga ryo ja nathI, ema temaNe pitAnA AcaraNathI ja batAvI Apela che. A hakIkata AcArAMga sUtramAM AvelA navamAM upadhAnazrata nAmanA adhyayananA prAraMbhamAM ja jaNAvavAmAM Avela che. vastra mAtra hiMsAnA doSathI dUSita che to have hiMsAnI pravRttine sarvathA tyAga karanArA munie zuM karavuM? kAM te bhagavAnanI jevI carcA svIkArIne pitAnI Atmazuddhi karavI ghaTe athavA A kALe ane A zarIre vastranA upaga vinA rahI zakAya tema nathI ema mAnI evI paristhitimAM zuM karavuM? kalpasUtranI vRttimAM jaina muninA daza ko batAvavAmAM Avela che. kalpa eTale AcAra. e dasamAM prathama kalparUpe sAru ne gaNAvela che. Alaya eTale alakanI sthiti arthAt kapaDuM nahIM vAparavuM e uttama sthiti gaNAya. paNa kapaDuM vAparavA mATe na chaTake AcAryoe "alaka zabda dvArA "kapaDuM vAparI zakAya evo paNa artha batAvela che. paNa mane lAge che ke A artha batAvanArA jaina AcArya jarUra AtmAthI havA joIe paNa vastrAthI nahIM ja. e artha batAvatAM e AcAryoe ca=alaka Ama vyutpatti batAvIne " ne artha 'taddana abhAva na svIkAratAM ma eTale kutsita arthAt keIne na game tevuM-je vastrane joIne koIne levAnuM mana na thAya evuM tuccha vastra-gRhasthoe vAparela evuM jUnuM pAnuM ke phATela tUTela yA ochAmAM ochI kiMmatanuM vastra e alaka zabdane artha batAvIne te vastrane vAparavAne AcAra jaina munio mATe batAvela che. vastra vAparavA sAruM prAcIna mUnioe ATalI badhI eSaNa - gaSaNA zA mATe karI haze? e prazna aMge vicAratAM ema mAluma paDe che ke munionuM lakSa jIvanazudhdhi dvArA potAnI jAtane bane teTalI ahiMsaka ane nirabhimAnI banAvavAnI che. ane sAthe sAthe evA AcaraNa dvArA samAjazuddhi paNa karavAnI nema che. jyAre muni keI paNa pApa pravRtti na karavAno niyama le tyAre te upara pramANe jaNAvela vastra ja vAparI zake. have atyAre ApaNe joIe chIe ke koI paNa sAdhu jIrNazIrNa ane tadana alpamUlya tuccha vastra vAparanAre bhAgye ja dekhAya che. eTale sAdhuomAM vastro vAparavA vize zuddha gaveSaNa lagabhaga ochI thaI gaI che. have te loke je vastra vApare che tenI utpatti mATe kevA prakAranI ane keTalI hiMsA thAya che e vize vicAra karanArA munio ghaNAM ja virala hoya ema lAge che. jyAre gAMdhIjI hiMdustAnamAM AvyA ane emaNe joyuM ke dezamAM hAthe banAvela kApaDane bahu moTA udyoga hate. te kApaDa udyoga sAthe hAtha kaMtAmaNa, ghelAI raMgakAma, chApakAma vagerenA paNa aneka udyoge hatA. ane te udyoga dvArA kaDe mANasa rijanI roTI meLavatA ane pitAnA sIdhA sAdA jIvana dvArA Izvara bhajana paNa karatA. aMgrejoe AvIne joyuM ke jyAM sudhI hindustAnamAM hAtha banAvaTanA uttama kApaDanA udyogo nAza na karavAmAM Ave tyAM sudhI vilAyata milenuM kApaDa hindustAnamAM khapAvIne karaDe rUpiyAnI lata vilAyatamAM pahoMcADI nahi zakAya. A nemathI aMgrejoe hindustAnamAM suMdara mulAyama bArIka sUtara kAMtanArA ane evA ja jhINA sUtarane vaNanArA kArIgaranA meTA bhAgane nAza karI nAkhyuM ane tenAM sAdhanene paNa nAza karI nAkhe, ane vilAyatI kApaDa hindustAnamAM ghusADI dIdhuM ane hiMdustAnanA vatanI lAkha lokenI rejI toDI nAkhI. A samaye ahiMsAnA jhaMDAdhArIo jaina sAdhuo, bauddha sAdhuo, vedAnuyAyI saMnyAsI leke, vaiSNava sAdhuo, zaiva sAdhuo ane islAmanA maulavIo, phakIre ane sAMI bAbAo, dezamAM rejI vagara bhUkhe maranArA lAkho lekenI thayelI bUrI dazAne zuM nahIM jANatA hoya ? nahIM samajatA hoya? mane lAge che ke bhAratIya zramaNa, bhikSao, saMnyAsIo ke IlAmI saMta je kharekhara pitAne jIvaMta dharmanuM AcaranArA heta saMsmaraNo [61] Page #747 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha ane bhAratanI prajAnA dharmanI daSTie rakhevALanuM pitAnuM biruda samajanArA heta te aMgreje kaI paNa rIte bhAratanI lAkhanI janatAne rejI dvArA maLatI reTI vagara bhUkhe TaLavaLatI kadI na karI zakayA hota ane jaina-vaiSNava vagere dharmanA anuyAyIo pitapotAnA dharmanA niyama mujaba kadI paNa te videzI kApaDanA dalAla na banyA hota. ane mile kADhIne te dvArA kApaDa banAvavAne udyoga sthApavAne vicAra paNa na karI zakayA hota. tAtparya e ke jyAre aMgrejo AvyA tyAre ApaNA dezanA sAdhu-muni vagere lekee ahiMsAnuM AcaraNa lagabhaga neve mUkeluM ane temanA anuyAyIo te bicArA ahiMsAnA AcaraNa bAbata vicAra ja kema karI zake eTale teo te pitapetAnA guruone ja pagale cAlyA. te sivAya bIjuM zuM karI zake? aMgrejoe dezanI prajAnI je tArAjI sarjI che te haju sudhI paNa nirmaLa te zuM thAya? paNa e tArAjIne bhega banela bekAra janatA thaDI ghaNI paNa haju sudhI beThI thaI zakela nathI. ApaNA pUrvaja tyAgI vage ane gRhastha vage e zuM kAMI ochuM pApa mAthe vahorela che? gAMdhIjIe pitAnI cakora najare dezanI bhayaMkara dazA pArakhI lIdhI ane tenI rAmabANa davArUpI lekene pharIthI hAtha banAvaTanA kApaDa udyoga zarU karavAnI hAkala karI, dezane cAre khUNe pharI pharIne temaNe lokone jagADyA tyAre ApaNe tyAgIvarga te satata mokSamArganI ane advaita vedAMtanI kerI vAte ja karato rahyo ane Aje paNa evA ja baNagAM cAlyA kare che. gAMdhIjIe spaSTa mArga batAvyA chatAM ahiMsAnA tilakadhArI jaina tyAgI saMnyAgI vageree e mArga viSe ghaNe ja e che vicAra karela hoya tema jaNAya che. kharI rIte te A tamAma guruonI-samAjanA dAna upara nabhanArA A badhA guruonI ane dAnadAtA temanA anuyAyIonI pitatAnA dharmanI dRSTie paNa cAkhI pharaja hatI ke teoe badhAe ahiMsA dharmanA vicAranI daSTie te hAthe kAMtela sUtaramAMthI hAthe vaNela kApaDane ja vAparatA thaI javuM jarUrI hatuM, paNa khUbInI vAta e che ke lAkhonI janatAne rejI dvArA reTI meLavI ApanArA A mAnavapaSaka udyoganI himAyata karavAne badale e ahiMsAnA jhaMDAdhArIo e udyogamAM hiMsA batAvIne UlaTo tene virodha karatA rahyA che. jyAre kApaDa be jAtanuM upalabdha hoya jemAM eka jAtanI banAvaTa pAchaLa ochI hiMsA jaNAtI hoya ane bIjI jAtanA kApaDanI banAvaTa pAchaLa lAkho manuSyane bekAra banAvI bhUkhe mAranArI ghora hiMsA pratyakSa thatI hoya tyAre ahiMsAdhamI e zuM hiMsaka kApaDa pasaMda karaze? ke ahiMsaka kApaDa pasaMda karaze ? mane lAge che ke svAmI nAnacaMdrajI munirAja "hiMsA na karuM, na karAvuM ane hiMsA karanArane saMmati paNa na ApuM" evA vratadhArI jyAre thayA haze eTale ahiMsAdharmamAM dIkSita thayA haze tyAre te je jAtane kApaDa vAparavA aMge munione pravAha cAlatuM haze temAM ja vahevA lAgyA haze. paNa gAMdhIjIe ahiMsAnA AcaraNanI dRSTie jyAre lokonI AMkha ughADI tyAre to te haLukamI nAnacaMdrajI svAmInI AMkha ughaDI ja gaI. e temanI dharma prati jAgRtinuM moTuM nizAna che. teo zuddha khAdInA vastro paheratA thaI gayA. eTaluM ja nahIM paNa e aMge ahiMsA dharmanI samajatI ApavA sAthe lekenI AMkho ughADavA prayatna karavA lAgyA. eTaluM ja nahIM paNa grAmodyoga jenA mULamAM bIjA udyoga karatAM ochI hiMsA che tene paNa pracAra karavA lAgyA. e, e jamAnAnA muni mATe vicArakatAnI sAthe AcAra parAyaNatA che. jarUra eka Adarza ja mAnI zakAya. jevI rIte vizvanI bAbatamAM gAMdhIjIe jaina daSTinA alpAraMbhane heta gRhasthamIo mATe pracAra ane AcAramAM mUka te ja daSTine laI zrI nAnacaMdrajIsvAmIe khorAkanI bAbatamAM paNa e ja Adarzane AgaLa laMbAvyo eTale ke cakkInA leTanI apekSAe hAthaghaMTIne leTa alpAraMbhI che ane temAM ghauMnA piSaka ta paNa vadhAre jaLavAya che te gRhasthAzramI cakkIne leTa khAya tenA karatAM hAthe ghaTI daLI athavA hAthanI ghaMTIne pIsele leTa vApare te ahiMsAnI vadhu najIka jAya che. A dRSTie zrI nAnacaMdajI mahArAja hAthanA daLela leTane mahattva maLe te pitAnI munimaryAdA jALavIne sakriya rIte jotA. Ama mAre mana zrI nAnacaMdrajIsvAmIne khAdI vagerenA pracAra dvArA sarva janakalyANanI dRSTine uddeza temanI dharma jAgRtine pUra sUcaka hatuM e mArI mAnyatA vizeSa daDha thaI ema mane atyAre lAge che. vyakitatva darzana Page #748 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva viva paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha dharma zraddhAjJAna ane bhaktinA saMgamanA pratIkasamA kavivara 5. rAzanalAla jaina, vaDiyA kavivarya pU. nAnacaMdrajI mahArAja jevA prabhuparAyaNa, atithI mahAmAnavanA saMbaMdhamAM kaMI paNa lakhavA karatAM mArA jevI sthUla buddhiparAyaNa ane rAjasa-tAmasavRttiothI saghana vyakitatvavALI vyakita mATe mauna zraddhAMjali e ja hitakara ane abhayaMkara hovA chatAM bhagavatI svarUpA mahAsatI damayaMtIbAInA anurAgapUrNa AmaMtraNano asvIkAra karavAnuM mAruM sAmarthya nathI. tethI zArIrika pratikULatAonI vacce paNa e zraddhApuSpo zrIcaraNe dharU chuM. prakRtithI bALaka jevA saraLa, bhadrika ane komaLa, vyakitatvanI dRSTie uddAtta, udAra ane utkrAnta vyakitatvathI sabhara, pratibhAsa'panna A puNyazloka divyapuruSanA parama aizvaryane vANI ane kalamanA AdhAre mApavA jokhavA e cita dizAnA baMdhabesatA vyavahAra bhale mAnI levAya paraMtu leAkeAttara puruSonuM vyakitatva tA sadA zabdAtIta ja rahe che. zrI kRSNanA hAthamAM je cakra rahe che te sudarzana cakranA nAme oLakhAya che. sAmAnyatayA A cakra mRtyune vAhaka che. kRSNa A cakra jenA upara pheMke che tenA ziraccheda thayA vagara rahetA nathI. kharI rIte te mAthAne dhaDathI eka kSaNamAM juduM pADanAra A cakra sudarzanane badale kudana tarIke oLakhAvavu joie paraMtu kRSNa jevI virATa vyakitatva dharAvatI vyakitanA hAthamAM paDeluM A yamarAjasamu mRtyu-vAhaka cakra paNa sudana banI jAya che. zrI rAmanA dhanu ratva sAthenA avinAbhAva saMbadha che. rAma sadA dhanurdhArI che. dhanuSa e te cAkakhuM hiMsAnu pratIka che chatAM jyAM rAma hAya ane dhanuSya temanA hAthamAM na heAya evu ekeya citra koI ne kayAMya jovA nahi maLe. hiMsAnA sAkSAt pratIkasamuM A zastra paNa zrI rAmanA hAthamAM rakSAnuM upakaraNa banI jAya che. Aja kAraNe gItAnA dasamA adhyAyamAM bhagavAna kRSNe potAnA svarUpanA saMketo ApatA spaSTa zabdomAM batAvyu che ke dhanurdhArayAmAM huM rAma chuM. Aja dhanuSa jo rAmanA badale rAvaNanA hAthamAM hota to hiMsA, pApa ane anartha daMDanI avirata ana paraMparA sarjAI jAta, paraMtu hiMsAnu A zasra zrI rAmanA hAthamAM surakSita che tethI tyAM kazA ja anarthane avakAza nathI eTale ja bhagavAna kRSNe svayaM dhanurdhAriyAmAM rAma hovAnA dAvA karI zake che. tAtparya e che ke sthUladraSTie hiMsAnuM sAdhana jaNAtu dhanuSa ke mRtyunA vAhaka gaNAtuM cakra paNa supAtranA hAthamAM jatAM upakaraNu-upakAranuM sAdhana manI jAya che ane adhikArInA hAthamAM AvatAM sArA sAdhano paNa adhikaraNapApahiMsAnA sAdhana banI jAya che. vastu te sadA vastu ja hAya che paraMtu vyakitanI pAtratA ane apAtratAnA AdhAre sAdhanamAM paNa sArA - narasApaNAnuM ApaNa thAya che. jemane kendrabindu - lakSya banAvI A AkhuM lakhANa lakhAI rahyuM che te vavanA vyakitatvanI chApa mArA upara je rIte aMkita thaI che te amiTa che, prathama darzane ja temanuM zarIrasauSDava, bhavya lalATa, gajakarNa, suMdara AkRti e badhAM game te vyakitane emanA tarapha AkarSe tevA hatAM. bAhya AkRtimAM je bhavyatA ane viziSTatAnA darzana thatA hatA tema emanA sAnnidhyamAM AvanAra emanI pAse zAnti, zItaLatA ane samAdhinI anubhUti karyA vagara rahetA nahi. bhavya pratibhA ane adbhuta vidvattA, bIjAne maMtramugdha banAvI ghe evI vAkchaTA chatAM nirahaMkAra vRtti, sAtvikatA ane saraLatAnA sumeLa bhAgye ja kayAMya jovA maLe evo sumeLa sadehe temanA svarUpamAM pratIta thatA hatA. zAstrAnA talaspazI abhyAsa, vaijJAnika rIte chaNAvaTa karavAnI adbhuta kaLA, te yuganI vANIne AdhunikarUpa ApavAnI viziSTatama kaLAnA kuzaLa kArIgara chatAM zAstrAnA akSaraza ke sthUla dehane ja vaLagI rahevAnI pAraparika vRtti ane rUDhicustatAnA sadaMtara abhAva jemAM dekhAtA. zAstronA akSarone spavA karatAM temanI vANInA prANAnA aMtaratamamAM pravezavAnI AMtarika vRttivALA jAgRta AtmA hatA. upara jaNAvela tema vivekazUnya ane kriyAkrAMDAmAM mAtra racyApacyA rahenArA chedana, bhedana ane vidyAraNa kaluSitatA, maha'nI saMtuSTi, [3] puruSonA hAthamAM AvelA zAstro paNa zastronA karavAnI apratima zakita dharAve che tema te saMsmaraNA kAma karatAM hoya che. zastro jema khIjAnu zAstrAnI vANInI ADamAM sakucitatA, Page #749 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha sAMpradAyikatA ane tanAvane vardhamAna kare che. tene lIdhe hitakara zAstro paNa bhayaMkara banI jAya che. kavivaryazrInI sAthe prathama mulAkAtanuM sadabhAgya zrI divyaprabhAbAI tathA vasaMtaprabhAbAI svAmInA dIkSAbhiSekanA maMgaLa prasaMge lIMbaDI mukAme sAMpaDayuM. dIkSAbhiSekane bharacaka kAryakramamAM paNa rAtrinA 9 vAge temaNe mulAkAtane samaya ApavAnI avismaraNIya kRpA karI. aupacArika kuzaLa kSema pUchayA pachI mArA jIvana viSe rasa laI mArI dArzanika abhiruci, dharmapasaMdagInI kaseTI vi. bAbatamAM pUchayuM jainatvanA raMge raMgAyeluM hatuM. chae darzanenA sAmAnya abhyAsa pachI paNa mArI abhiruci jainadarzana tarapha hatI chatAM bIjA darzane, dharmo ke saMpradAye tarapha mane keI sUga ke dhRNA paNa nhotI. gItAnA jeTalA bhAge ane TIkAo upalabdha thayA te vAMcavA, vicAravA ane yathArtha rIte samajavA sadA prayatna karyo hato. tethI gItA tarapha paNa mAruM AkarSaNa vadhyuM hatuM chatAM kendramAM janatvanuM paripuSTa sthAne hatuM eTale meM sahajabhAve jaNAvyuM-bhagavanaAma te mane jainatva taraphanuM gajabanuM AkarSaNa che paraMtu bIjA darzanane vAMcavA, temanA tattvajJAnane temanI rIte samajavA ane pacAvavAnA mArA yathArtha prayatnane laI darzana viSaya bhale te niyAyika, vazeSika, bauddha, vedAnta ke sAMkhya paNa heya-mane sadA priya rahyA che. A badhA darzananA tattvajJAnanA madhyabindune eka adhyApaka tarIke nyAyapUrNa ane taTastha daSTie sa vicAravA prayatna karuM chuM. pariNAme dArzanika abhyAsamAM AnaMda ane saMtuSTi maLe che. huM vAtacItanA pravAhamAM temanI AMtaravRttine yathArtha paNe sparzI zake. mArA hArdika ane sahaja uttarathI teo prabhAvita ane saMtuSTa thayA te paNa AnuSaMgika rIte samajI zakAyuM. temanA hRdayamAM adhyApakanI ekAMgI ane saMkIrNa daSTi ane abhyAsAthI onA magajamAM pitAnI saMkucita dRSTine ThekI besADavAnI je hInatama manedazAnI teone anubhUti hatI tethI adhyApake viSe temanA mAnasamAM eka laghugrathI baMdhAI gaI hatI tevI manodazA mArAmAM temane na dekhAtAM teo khUba saMtuSTa ane prasanna thayA hatA. ( vizALa daSTi, samabhAva, vikAsa, prema, sauMdarya, jJAna ane kalyANanuM jyAM sAmaMjaya dRSTigocara thAya evA adhyApake pAse pitAnI ziSyAone abhyAsa mATe mokalavAnI temanI AMtarika ane bhAvanAne mArA javAbathI gya saMtuSTi maLI hatI. tethI teozrIe kacchathI padhArelA pU. damayaMtIbAIsvAmI, pU. kaLAvatIbAIsvAmI ane bA.. zrI vinodinIbAIsvAmIne zrI ta. mA. sthA. jaina vidyAlaya, vaDiyAnA tattAvadhAnamAM cAlatI siddhAMtazALAmAM darzanazAstranA viziSTa abhyAsa mATe mokalyAne saMtoSa thayuM hatuM. A prathama milanane saMkSipta paraMtu hRdayagrAhI ane mArA mAnasamAM temanI saraLatA, sAtvikatA, sarvadharma samabhAva ane mAnavatAnA divyabhAvane aMkita karate kSaNavatI ItihAsa che. dIkSAbhiSekano bhavya prasaMga hato, AvelA atithione virATa samudAya hato. temanA tarapha apratima zradhdhA ane - bhakita dharAvanAra eka viziSTatama varga hate. vA kauzalya, vividharaMgI pratibhA ane prabhutAne laI lIbaDI saMpradAyamAM teo mokharAnA sthAne birAjatA hatA eTale apakALanA paricayathI ja mAre saMtoSa mAnI levAnuM hatuM. vadhAre vakhata teozrI ApI zake tevI sthiti hatI. paraMtu dIkSAnA maMgaLa divase teozrIe temanI rIte hajAronI vizALa mAnava sAragrAhI zabdomAM je mAro paricaya Ape te Aje paNa mArA kAne gUMjI rahyo che. dIkSAbhiSekanI, vizALa sabhAmAM pravacanane AgrahapUrvaka avakAza ApI teozrIe mArA taraphanI sadbhAvanA ane mamatAbharI lAgaNI vyakata karI hatI. temanI sAthe mAre A paricaya prathama ane carama nIvaDaye. A kSaNika prasaMganA madhura saMsmaraNe Aje paNa mArA mAnasamAM jIvaMta che. - teozrI sAgarasama gaMbhIra, udAra hRdaya ane sahaja kArUNya Adi saddaguNethI sahaja zAMti tathA zItaLatA arpatA hatA. premathI bhareluM temanuM komaLa hRdaya hatuM, tethI tejoSi te spazI paNa zakya na hate. dharma, jJAna, bhakitanA te jANe jaMgama-saMgama tIrtha hatA. jJAnazUnya kiyA kalezatpAdaka ane kauzalyanya hoya che ane karma vagaranuM jJAna vadhya hoya che. bhakita-zraddhAthI zUnya jJAnanI paNa AvI ja karUNa sthiti che. evuM jJAna kaMTALe janmAvanA ane bhArasama banI jAya che. tethI dharma, jJAna [64]. vyakitattva darzana Page #750 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavi pa. nAnAndrajI mahArAja janmAtAbdi smRtigraMtha ane bhakitanA sumeLa bhAgye ja jovA maLe che, paraMtu pAramArthika draSTipUrvaka nihALatAM kavivarazrI A traNenA sakriya mUrta svarUpa hatAM. mArI dRSTi te hIrApArakhu jhaverI hatA. pAradazI sUkSmatama urdhva dizAmAM gati karanArI AdhyAtmika vicAradRSTi sa`panna hovAthI zAstronA paramArthamAM avagAhana karavAnI marajIvA jevI Atyantika vRtti ane tadanurUpa socaraNanI bhAvanAne laI pAramArthika arthamAM zAstrajJa hatA. sthUla draSTie vicAranArA ane zAonA bAhya kalevarane ja sparzI zakanArA amuka rUDhivAdI paraparA temane zithilAcAranA puraskartA mAnatA hatA paraMtu vANI ane vyavahAranI Antika UMcAIne samajI ane sparzI zakavAnI kSamatAvALA eka samudAya teezrIne paramadraSTA ane paramArthAsRSTA mAnatA hatA. mArI draSTie sAmAnya sAdhu samAjamAM jovA na maLe evI teozrImAM lokottara pratibhA hatI. prakRti sAthe tAdAtmya sAdhavAnI kaLA hatI, paramAtmabhAva tarapha ja AkarSaNa hatuM, kavitva ane pratibhAnI kudarate bakSelI bakSIsanA tee adhipati hatA. prabhutAnA aizvaryanI dizAmAM gati karAvanAra A prakRtidatta akSisa ja temanA mATe prathama seApAna banI gayela hatu. bahu pUrNa yAganA sAdhaka sata prAdhyApaka zrI malukacaMda ratIlAla zAha, amadAvAda zrImad rAjacaMdranA jayaMtI-utsavanA saMdarbhamAM saMta vinobAjIne koIe prazna karyo ke zrImadjI mahAtmAjInA mAdaka anelA e ThIka che. bAkI temaNe bhAratanI zuM noMdhapAtra sevA karI hatI ? tyAre vineAkhAjIe javANamAM jaNAvyu ke bIjI sevAnI vAta teA jANe ThIka paraMtu zrImad ke koI AtmAthI puruSanA mAtra zvAsozvAsa ja jo A pRthvI para cAlatA hoya teA te ja temane A jagata para ati mahAna upakAra che. AthI samajAya che ke saMte parIkSa rIte paNu mAnavajAtanuM mahAkalyANa karatA hoya che. ApaNe jemanI janma zatAbdi ujavI rahyA chIe te pUjaya zrI nAnacaMdrajI mahArAja paNa AvA parokSa rIte mAnava jAtanu mahAkalyANa karanArA AtmAthI mahApuruSa to hatA ja paraMtu pratyakSa kayAgathI paNa temaNe jaina jainetara samAjanI ane rASTranI eka viravibhUtine zeAbhAve tevI vyApaka ane UMDI sevA karI hatI. temanAM A pRthvI paranA zvAseAzvAsathI AjubAjunI dharA dhanya banatI hatI; temanAM darzananA sAnnidhyamAM mAnavatAnuM mIThuM jagata jovA maLatu hatuM. - jevI rIte mAtAne peAtAnAM badhAM saMtAneA tarapha ekasarakhA vAtsalyabhAva hoya che chatAM ya khImAra ane ma budhdhinA bALakanI te vadhu kALajI le che tevI rIte garIba-tavaMgara ke pachAta buddhizALI-sahu vargo tarapha samabhAva hovA chatAM pUjyazrIne pachAta garIba varga mATe atyaMta karUNA ane AzA hatI. te saMdarbhamAM prasaMga rajU karu -sane 1953nA arasAmAM jyAre pUjyazrI lIbaDImAM birAjatA hatA. tyAre huM teezrInA darzane gayela. e kALamAM rAjapIpaLA vibhAganA narmadA kinArA paranA AdivAsI vistAromAM rahIne huM sarvodaya pravRttio calAvatA hatA. pUjyazrI sAthenA vArtAlApamAM,, AdivAsIonI unnati aMgenI mArI pravRttio jANI laIne teezrI mane te sevAkArya aMge mArgadarzana ApI rahyA hatA. te ja vakhate temanA vyAkhyAnano samaya thayeA. anya muninA vyAkhyAna bAda pAchaLanA ardho kalAka teozrIe khelavAnuM hatu. vyAkhyAna hAlanI bAjunA rUmamAM mArI sAthe vAta karI rahelA evA teozrIne A mATe saMdezA mekalIne yAdI apAI ke pUjyazrInA pravacana mATe rAhu jovAI rahI che paraMtu temaNe javAnI nA pADI ne mane besI rahevAnI saMjJA karIne evI matalabanuM kahyu ke zaheronAM buddhizALI lokone bodha pamADavA me ghaNI mahenata karI che. paraMtu temanAmAM je kAMI thoDo ghaNA sudhArA dekhAya che tethI vizeSa teo prati kare tevI temane mATe mane AzA nathI. mane lAge che ke gAmaDAnA pachAta garIba lAko, AdivAsIe vagere mATe jo ATalI mahenata lIdhI hota to ghaNuM vadhAre kAma thAta. upadeza ane mArgadarzananI kharI jarUra te temane che ane temane mATe karelI mahenata UgI nIkaLe tema che. bAkI A zaherI lokonI 65 saMsmaraNA For Private Personal Use Only Page #751 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva vidyaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha tA gAnAma dharma na ca me pravRtti, jJAnAmi zradharma 7 7 me nivRtti jevI puruSArthahIna prakRti joIne temane vadhu upadeza ApavAnu have bahu mana thatuM nathI. mATe mArA vakhatanI cintA karyA vinA tame vAta cAlu rAkho. ema kahIne mArI vAtA ke prazno sAMbhaLI laIne teo AdivAsIonI pragati aMge mArgadarzana ApatA rahyA. temanA suziSya munizrI saMtabAlajI dharmadRSTie samAjaracanA'nI je bhanya vAta varSothI samAja samakSa mUke che tenA pAyAmAM teozrInI AzA gAmaDu che ke jayAM mukhyatve AdivAsIo ke temanA jevA nirakSara ane garIba loko vase che. pU. mahArAjazrIne A'gAmaDAM'mAMthI zradhdhA (je vizvavA-sabhya pAkSikamAM 'ghara ane gAmaDu' nAmanI kolama dvArA haMmezA vyakata thayA kare che) temanA pUjya gurudevanA sAnnidhyamAMthI teA nahIM sAMpaDI heAya ? ke bannee gAMdhIyugamAMthI jhIlI hAya athavA lAkasa'parkamAMthI paNa prApta karI hAya. dezakALa pramANe vyakita ke varganI unnati mATe tenI sAthe kaI rIte kAma levuM tenI pUjyazrImAM aneAkhI vyavahArika sUjha hatI. dA. ta. uparanA vArtAlApamAM AdivAsIonI unnati mATe teezrIe mane salAha ApelI ke mAre AdivAsIone mAMsa macchI na khAvAnuM ke madhapAna nahIM karavAnuM vrata ApavuM paraMtu temanI sthiti ane sajogo jotAM baTAkA--kaIM na khAvA ke cA na pIvI vagere vAto temanI samakSa mUkavI nahI. jaina zramaNanI carcAmAM thoDA pheraphAra sAthe dIkSA levAmAM eka bhAIne rasa hatA. temanA vatI pUjayazrIne meM vAta karI. teozrInuM karUALu hRdaya vyakita jo sanmArge AgaLa vadhatI hoya te vadhu ane vadhu udAra banavA taiyAra ja hatuM. pUjyazrIe salAha ApI ke te bhAI pote niNaeNya kare ke pAMca mahAvrata uparAMta jainamuninAM AcAranA kayA kayA niyamAna te aMgIkAra karaze athavA nahI kare. ATalA nirNaya karyA bAda te bhAI bhale svataMtra sAdhu tarIke dIkSita thAya, (te bhAInI koI nA para parAthI ziSya naDDI evA svataMtra sAdhu thavAnI icchA hatI) ame tene amArA AzIrvAda ane Teko jAhera karIzuM. te bhAInA vicAronI vadhu vigata jANI tyAre teozrIe e paNa sUcavyuM ke A jAtanA niyamethI te pote 'jaina ti' thavuM vadhu sArU raheze. pUrve ti saMsthA hatI ja; kALabaLe tenA lepa thayA che te te sasthA A bhAI nA pravezathI cAlu karI daIe. yati saMsthAnA teone sahu prathamanA yati jAhera karIe. alabatta, potAnA sajogomAM A bhAI pachI A bAbatamAM AgaLa vadhyA naDDI paraMtu A prasaMga nimitte e spaSTa joI zakAyuM ke pUjayazrIne vyakitanA kalyANamAM ja rasa hatA, te mATe mumukSue potAnA ja ziSya thavu joIe evI temanAmAM jarA paNa gurugraMthI na hatI; ziSyA karavAno temane jarA paNa meAha na hatA, ke anuyAyIo banAvavAnA paNa temane koI zokha ke Agraha na hatA. Ama chatAM tyAge tenI Age e niyama mujaba teezrI anuyAyIothI sadAya gherAyelAM jovA maLatAM. paraMtu jonAra joI zakatA ke samAjamAM rahevA chatAM, ' ekAkI vicaratA vaLI smazAnamAMnI bhAvapradhAna mudrA dhAraNa karIne rahelAM, prANIo vacce rahetA ekAkI siMha jevA te vIra sAdhaka hatA. pravRtti ane nivRtti e zramaNajIvanarUpI sikakAnI jANe e bAjue ja hoya tema temanA zramaNajIvanamAM pravRtti ane nivRttinA adbhuta samanvaya jovA maLato. AnA tatkAlina pratika evA zrI gAMdhIjI ane zrI araviMda-e bannemAM temane sarakhA ja ane ghaNA ja rasa hatA. teozrInA cakSumAM 'dhyAna' (Meditation) hatu te hastamAM niSkAma karuNAprerita pracaMDa kama nI dhUna paNa-sevAkAryanI caLa paNa-ghaNI ja hatI. temanA jamAnAnA cUsta sAMpradAyika vAtAvaraNamAM aMgreja zAsananI gulAmInI AbehavAmAM eka jaina sAdhunuM Avu darzana ane e darzanaprerIta temanI anekavidha samAja ane rASTrasevAnI preraka, parokSa ke pratyakSa pravRttie temane mahAna krAMtikArI jaina sAdhu mAnavatAnA mahAna puraskartAnI haroLamAM yogya rIte ja sthApI de che. aneka mahApuruSonI jayaMtI ujavAya che evA mahApuruSAmAMnA keTalAka rAjakAraNanA kSetramAM ke sattA para hoya che, jema AjanA akhabAra khIje divase pastI banI jAya che tema AvA mANase sattA parathI khasI jatAM turata temanI smRti-kIrti ghasAI jAya che. sAmAjika, sAhityika, kalA ke vijJAna kSetre camakanArA vyakita vadhu yAda rahe che. paraMtu AdhyAtmika kSetre pradAna karanAra puruSa te zAzrvata kIrtine vare che. kema ke AdhyAtmika jIvananA mUlyo acaLa, zAzvata hAya che ane tethI mAnavajAtane tenI upayogItA sadAya rahetI hAvAthI, temAM mArgadarzaka bananAra vibhUti mAnavanI haMmezanI yAda ane upAsanA-bhakitano viSaya banI jAya che. tethI hajAro varSa vItavA chatAM tevA jyoti rAnI janmajayaMtI jagata bhakitapUrvaka ujajyeja jAya che, kALa temanI smRtine bhUsI zakatA nathI. UlaTo kALanA prasAra temanI smRtine vadhu [6] For Private Personal Use Only vyaktitva darzana www.jaine||brary.org Page #752 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (patra gurudeva kavidhaya paM. nAnAsajI mahArAja janmazatAbida smRtigraMtha sateja banAve che. ema paNa bane che. bhagavAna mahAvIra AvI vibhUtiomAM parama agraNIrUpe che. seMkaDo varSa vItyA chatAM, temanuM jIvana ane kavana jANe ApaNI sAme ja che. niraMtara vadhatA vyAjanI jema e vIranI jIvana-mUDInI ApaNI smRti sadaiva vadhatI ja rahe che. pU. zrI nAnacaMdrajI mahArAje paNa saMtajIvana jIvIne te samaye pravartamAna gAMdhIyuganA navA mUlya jhIlIne, samAjamAM jJAna, bhakita ane karmathI yukata pUrNagane AcAra upadezIne, kAntinI je cinagArI prajavalita karelI te mATe teozrI paNa vyakita ane samAjanA hRdayanA smRtipaTa para sadaiva rahIne AgAmI peDhIone preraNA aryA karaze temAM koI zaMkA nathI. janmazatAbdi nimitte kAntipriya pUjayazrInI smRtine ApaNe praNamIe chIe tyAre temanA jamAnAnI mAMga pramANe te kALe lokakalyANanA hetuthI temaNe rAtripravacane zarU karavA va. je navA cIlA pADyA tevI rIte ApaNe e ja kAtipriya tane AtmasAta karIne, yugabaLane kAraNe jaina zramaNa-zrAvakanI cAra tIrtha saMsthAmAM tema ja ApaNA gRha ane sAmAjika jIvanamAM vartamAnayugamAM je navA sudhArA karavA jarUrI hoya te karavAnI hiMmata ke zANapaNuM batAvIne ja - e rIte ja, temanA kAntikArI mizanane sAcI aMjali ApI zakIe; ane te mATe pUjayazrInI janmazatAbdithI vadhu rUDo samaya bIjo kaye heI zake? dharmazAstra kahe che ke gaMgA pApa hare che, caMdra tApa hare che ane kalpavRkSa dInatA TALe che paraMtu saMtanuM caraNa ekI sAthe A traNene hare che : gaMgA pApaM vidhu tApaM dainyaMca hAti kalpataruH / __ pApaM tApaM dainyaMca harati saMtasamAgamaH // - pUjayazrI paNa AvA eka parama saMta hatA. evA jJAna-bhakita-karmanA subhaga samanvayavALI pUjayazrInI jIvanasmRtinA triveNI saMgamamAM aharniza snAna karIne ane e rIte te ApaNe paNa saMtaziSya" banI rahIe- eja ApaNA sahunI abhilASA ane maMgaLa puruSArtha che. mahAmanA munizrI nAnacaMdrajI - zrI durlabhajI ke. khetANI 88 varSanI vRddha uMmare temaNe pitAnA janmasthAnamAM ja deha cho. surendranagara jIllAnuM sAyalA gAma-tyAM kAyamanI eka sevAmaMdira nAmanI saMsthA cAlatI-mahArAjazrI pratye jemane apUrva bhAva hata-temanI sahAyathI e saMsthAnuM saMcAlana thatuM hatuM. munizrIne svabhAva vinedI hate. bacapaNathI ja abhinaya ane saMgItakaLAne zekha keLaveluM hatuM. sAdhusaMtone samAgama gRhasthAzrama mAMDavAne bhAva TaLe ane saMnyAsa svIkAryo. popakArI vRtti ane temAM jaina dharmanA dayA, karuNAnA saMskAronuM siMcana thatAM temanuM jIvana eka saMtanA sAcA svarUpamAM prakAzI UDyuM-vAcALa ane vidI svabhAve temanAmAM vakatRtva zakti khIlI UThI. sAthe sAthe kAvyaracanAnI kaLA kudaratI ja pragaTI nIkaLI. teo ucca kakSAnA vyAkhyAnakAra thayA ane adhyAtmanA pade racanArA kavi paNa banyA. temanA gurumahArAjazrI devacaMdrajInI bImArInA prasaMge athAga sevA karIne apAra gurukRpA saMpAdana karI. mAnavatAnA zreSTha guNa A gurukRpA vaDe temanAmAM pragaTayA. duHkhanuM duHkha dekhI akaLAI jatA. zikSaNa tathA saMrakAranA abhAve temanuM hRdaya kakaLI UThatuM. saMta mahAtmAonA uttama cAritra tathA tatvaciMtanane jotAM ja temanI mahatvAkAMkSA jAgI UThatI. saMskRta bhASA, kAvyazakita, vakatRtva zakita tathA tavajJAna ane Agane abhyAsa pachI paNa jANapaNanI temanI jijJAsA ajaba hatI. sAdhu saMte gRhasthanI sAthenA vArtAlApamAM kayAreka ke vyakti vizenI jANapaNAnI jIjJAsA ke amuka viSayamAM pitAnI uNapa hoya eTale vadhu prakAza pADavAnI utkaTa icchA nathI darzAvatA hatA. ema karavAthI pitAnuM saMsmaraNo [67] Page #753 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnasajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMthase jANapaNuM ochuM che evuM darzAvAI jAya enI bIka rahe che, ane tethI Inferiority Complex laghugraMthI baMdhAya jAya che. pite ATha AnAnI mUDI dharAvatA hoya te paNa savA rUpiyAnI pUMjIvALA che e dekhAva karavAmAM prAyaH pitAnuM DahApaNa mAne che. e dAkhale tyAgI ane gRhasthI badhAne lAgu paDe che! A svacchada gaNAya. paNa hajAre ziSyonA guru gaNAtA, temaja meTA kahevAtA tyAgI puruSomAM bahudhA AvI Teva ja hoya che! - mani nAnacaMdrajI bALapaNathI ja game tenI pAsethI vadhu jANI levAnI jIjJAsAvALA hatA. e Teva emaNe pitAnA gurumahArAja pUjya devacaMdrajIsvAmInI varasethI ananya sevA karatAM karatAM sArI rIte keLavI hatI e ja emanI mahattA hatI. game tenI pAse upayogI jJAna hoya che, tenI pAsethI e vastu meLavI levAnuM teo cUkatA nahIM, emAM pitAnI pharaja samajatA. prAraMbhathI ja teo enA prazaMsaka hatA. e rIte pitAnI pacAsa varSanI dIkSA ane eMzI varSanI uMmara thavA chatAM e jIjJAsA evI ne evI sateja hatI ene huM sAkSI chuM. dharma viSe teo haMmezAM ema mAnatA ke, prANImAtra pratye samabhAva tathA karaNAbhAva rAkhanAra khare dhamI ja che. saMpradAyanuM mamatva kayAre ya emane nathI satAvI zakayuM. anya saMpradAyanA saMta puruSa jevA ke kabIra, ramaNa maharSi, araviMda AdinA jIvana caritre te pUrNa rasapUrvaka vAMcatA ane satsaMganI taka maLe tyAre carcA karatA. vijJAnanI moTI moTI zenI jaDa ApaNA jaina dharmanA chakAya, nava tatva Adi thekaDAomAM che. ApaNA gaNadharee, tIrthakaranI vANImAMthI tAravIne ApaNA mATe gUMthI mUkela che-e viSe emane khUba rasa hato. ghaNI vRddha vaye paNa samAjanI vAhavAha ke khamAkhamAnI tamA rAkhatA nahIM. paNa vijJAna viSe jANakArI maLe te AvA prakArano samanvaya karavAmAM teo bhejananA samayane visArI mUkIne gabhIMta carcAmAM besI rahetA. dhyAna ane prArthanA mATe teo khUba ja niyamita hatA eTaluM ja nahIM, paNa navI phuraNA thatAM ja prArthanAmAM gAvAnA navAM pada tathA ekAgra thavA mATenI dhana mATe navAM chaMda jeDane sahune rAgamAM zIkhavatA. ghaNuM jANIne paNa amalamAM na mUkayuM-te te jANapaNAne khoTo bhAra manuSya kheMcI rahyo hoya che evI saceTa mAnyatAne kAraNe jIvananI dinacaryAmAM aneka navI rItabhAtane teo amalamAM mUkIne ja rAjI thatA. gRhasthAzramamAM puruSa pite ja sarva kAMI che, strI te ghara tathA bALakane saMbhALanAra che; evI rUDha vAtane teo nakArI kADhatA, ane game tyAM jAya, tyAre strIonI AgevAnI hovI joIe, strIo saMskArI hovI joIe, temane zikSita banAvyA vagara saMsArarUpI ratha nahI cAlI zake evI vAto para pravacanamAM bhAra daIne samajAvatA. eTaluM ja nahIM paNa strIonI saMsthAo UbhI karI bahenone tenuM saMcAlana karavAnuM zIkhavatA. sArA vAMcananA phelAvA mATe Thera Thera sArI lAyabrerIo UbhI karavA Adeza ApatA. samasta dharmane samanvaya thavo joIe ema teo mAnatA. tethI karIne badhA dharmone UMDo abhyAsa kare tathA vividha saMpradAyanA dharmaguruo tathA agresa sAthe nikaTatA sAdhIne jainadharma e vizvadharma che evo pracAra karIne lokomAM navA prakArano samAjavAda Ubhe karatA. mahAtmA gAMdhIjInA rASTravAdanA pracAranI sAthe ja temaNe temane sahavAsa keLa tathA vacce khAdInA paheravA zarU karyA. sAdhu athavA saMnyAsInI vyAkhyA teo ema karatA ke- "zramaNa eTale sadAya zrama kare te ane "nigraMtha eTale dadayane viSe kazAya mATe eka paNa graMthI-gAMTha na rAkhe te. AvI mAnyatAne teo loko samakSa pravacanamAM upadeza ApatA eTaluM ja nahi paNa pitAnA jIvanamAM eTale vatanamAM utAratA. jethI temanA vartananI chApa anya tyAgIo para paNa paDatI. AvA aneka saddaguNene apanAvyA pachI temanAmAM sahaja, kudaratI premanuM jharaNuM phUTI nIkaLyuM hoya ema temanA vyakitatva darzana Page #754 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbida smRtigraMthara nikaTa janene bhAsatuM. prema vaDe temanA tarapha lAkhanI janatA AkarSatI ane evuM paNa banatuM ke temanA cAturmAsanI khabara maLatAM ja dUra dUrathI leke, (jaine temaja jainetare) niyamita temanuM pravacana sAMbhaLavA mATe paDApaDI karIne pahoMcatA. dUranA parAmAMthI re pAsa kaDhAvatA. temanuM pravacana, lekene jIvana sudhAra, kuTuMba aikya, zikSaNa prati bhAva ane duHkhIne upayogI thavA taraphane bhAva pragaTAvatuM. temaNe pitAnI meTAI prakAzavA mATe kayAreya kazuM karyuM nathI. kudaratI vAtAvaraNa temane bahu ja pasaMda hatuM-e lega sAMpaDe tyAre teo ekAMtamAM ciMtana karavA athavA adhyAtmanA pado racavAmAM masta banI jatA. pitAnI sAthe rahe athavA paricayamAM Ave tenuM jIvana sudhare, uMcI kakSAne e mAnavI bane e temane sadabhAva sadAya karyA karatuM hatuM. zrImatane emane upadeza haMmezA evo ja hoya ke saMpattihIna tarapha najara rAkho. eka divasa tame e ja kakSAmAM hatA. mATe saMpattithI kadI chakI na jaze. jema teo vadhu lokapriya thaI gayA tema tema vadhu vinaya ane janatAnA hita mATe kartavyaparAyaNa thayA hatA. savAra ane sAMja banne samayanI temanI prArthanAnI Dhaba addabhUta ane anukaraNIya hatI. prArthanA vakhate temanI masta avasthA jaNAI AvatI hatI. pitAnI sAthe ziSyagaNa rahetA temane paNa pitAnA jIvananI pragati mATe saMpUrNa chUTa teo ApatA. temanI IcchA mujaba sAyelAmAM ja janma ane tyAM ja deha paDe evI bhAvanA temanI phaLI. munizrIe pitAnI saraLatA ane uttama prakAranI mAnavatA vaDe hajAro lokonA dilamAM vAsa karyo che je ciraMjIva raheze. temanA kahevAtA anuyAyI athavA premIjanee temanA nAmathI ghaNI smAraka saMsthAo UbhI karI che jemAMthI aneka bALako, strIo tathA bhIDavALA bhAIone madada maLI rahe che. AvA puruSo maratA nathI paNa teo A jagatanA paTa para mahAmanA mAnava tarIke sadAya jIvatA ja rahe che. munizrInA AvA Adarza guNone jema jema saMbhArIye tema tema, evA satenI beTa kayAre pUrAze ? evI jhaMkhanA thayA kare che. advitIya sudhAraka zramaNa zrI nyAlacaMda mULacaMda zeTha sAdhujIvananI maryAdA sAcavIne lokajIvananI sAthe otapreta thatAM e kALamAM eka sudhAraka sAdhu tarIke pU. zrI nAnacaMdrajI mahArAjane je aneka muzkelIone sAmane karavo paDe che tene huM eka sAkSI chuM. AvA ajoDa sAdhue jIvana sudhAranI keTalIka samajaNa ApIne mahAna upakAra karyo che. vyavahAra dharmane samanvaya ane dharma tathA rASTrane saMbaMdha joDIne A mahAmanA munie loke upara je bhAta pADI che te kadI vIsarI zakAya tema nathI. mahAvIra svAmInI ahiMsA ane syAdavAdanuM lajJa cUkyA vinA pU. gurudeve pitAnA jAta anubhava dvArA lekanAyakenuM, rASTranA ghaDavaiyAnuM ane gAmaDAnuM je ghaDatara karela che tenuM pariNAma ghaNuM sAruM AvyuM che. enA vArasadAre Aje mojuda che. A vArasadAra lalAlajI tathA munizrI saMtabAlajI gurudevanA A baMne vArasadAre-ziSya pite meLavelA jJAnane gurubhakita sAthe otapreta karI pita-pitAnA rAhe jana-kalyANanuM eka moTuM bhagIratha kArya karI rahyA che. A badhuM pU. gurudeva zrI nAnacaMdrajI mahArAjane AbhArI che. saMsmaraNe [9] Page #755 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAliMda smRtigraMtha, vizvanA mahAna mAgadarzaka saMta zrI jIlubhA jADejA (le. karnala bhU.pU.) jaina saMpradAyamAM lIMbaDInuM sthAna aneruM ane anokhuM che. aneka sAdhusaMtane tyAM vAsa thaela che. lIMbaDI pradAyanI gAdIsthaLa hovA uparAMta tyAMnA sthAnika jene ane jainetara samAjanI eka khAsa viziSTatA che ke je bIjA sthaLe jovAmAM nathI AvatI ane te che vizALa hRdaya ane samAna daSTi ane te paraMparA hajI paNa jaLavAI rahI che. pU. nAnacaMdrajI mahArAjanI janmazatAbdinI tayArInI jyAre meM vAta sAMbhaLI tyAre AjathI 50 varasa pahelAnA daLe mArI AMkha sAme khaDA thayA. pU. jeThamalajIsvAmI je teozrInA saMpradAyanA hatA temane kSatriye tarapha De. pakSapAta khare. pite pUrvAzramamAM kSatriya hatA. eTale amArI rAjapUta borDigamAM padhAre ane dharmalAbha Ape. temanI sAthe pAchA upAzrayamAM jaIe eTale pU. nAnacaMdrajI mahArAja amane pAse besADIne vAta kare ane dharma lAbha Ape. tema 10 varasa te teozrInA darzanane lAbha maLato rahyo, ghaNA vrata levaDAvyA ane jaina dharmanI pUrI oLakha ApI. ghaNA varSo pachI jyAre amArA bahena zrI damayaMtIbena pU. mahArAjazrInA ziSya banyA. mahAsatIjInuM pada pAmyAtyAre temanA darzana karavA sAyelA game tyAre pU. mahArAja sAhebanA darzana thayA. tyAre temaNe mane ghaNA ja sneha ane premathI pitAnA pustake ane bIjuM jaina sAhitya ane prasAdIrUpe ApyuM. pachI te jyAre jyAre gujarAta - saurASTramAM AvavAnuM thAya tyAre temanA darzana karavA jate ane mahArAjazrI dharmalAbha ApatA. pU. mahArAjazrI saMghanA eka mahAna netA uparAMta uttama koTinA kavi paNa hatA. emanI kAvya racanAo pIMgaLazAstranA niyama uparAMta - AtmA-paramAtmAnI ekatA-sAdhAraNa mAnavIne mAnava tarIke jIvana jIvavAnI sUcanA ane zikhAmaNa ane samAjanI dareka vyakitane pitApitAno dharma ane pharaja bajAvavAnuM, sArI kAvyamaya rIte sucavyuM che. jaina saMpradAya uparAMta bhArata ane vizvanA eka mahAna saMta tarIke ItihAsamAM temanuM nAma amara raheze. AvA "saMtaziSyanI janmazatAbdi te temanuM haMmezA smaraNa karIe teja sAcI ujavI kahevAya. kamalegI nahi paNa jJAnayogI 8 zrI ratilAla maphAbhAI zAha-mAMDavI pU. gurudeva nAnacaMdrajI ma. pratye mArA pitAzrIne samAna vicArene kAraNe ghaNe saddabhAva hatuM tethI huM paNa emanA pratye khUba AkarSAya hate. paM. choTAlAlajI ma. tathA anya keTalAka munione maLavAnI mane taka maLI hatI paNa pU. gurudevane maLavAne kadI e ja na AvyuM. Ama chatAM temanA viSe je kaMI sAhitya prApta thayeluM e vAMcIne ja saMtoSa meLavyuM hatuM. vyakitanI mahattA eNe prApta karelI UMcAI ane prasiddhi para avalaMbatI nathI. e daSTie te vyakita kadAca khUba nAnI kare. prasiddhi prApta thavI e vyakitanA karmaga para AdhArita che ane kamaLa paNa zubha-azubha bane mAge pravAhita thatuM hoI ethI vyakitanI mahattAnuM mApa nIkaLI zakatuM nathI. jagatanI meTAImAM Ama te caMgIjhakhAna-sikaMdara ke auraMgajheba, hiTalara jevA paNa gaNAya paNa vyakitanI kharI mahattA te e janatAnuM keTaluM kalyANa karI zake che, utthAnanI preraNA ApI ene keTale UMce caDAvI zake che temaja janatAne aniSTa nivAraNa mATe keTalA pramANamAM mArgadarzana ApI zake che enA para avalaMbita che. eTaluM kharuM ke karmayogI zubha ke azubha mAge khUba prasiddhi prApta karI zake che, jyAre jJAnagI amuka maryAdita vatuLa pUratAM ja sImita rahe che ane cAritra vibhUti te ghaNIvAra jagatathI sAva ajANa 27ii duniyAnA eka [70]. vyakitatva darzana Page #756 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha khuNe ja jIvana vitAvatA hoya che. pU. gurudeva zrI nAnacaMdrajI mahArAja e karmayogI puruSa nahAtA. e jJAnayeAga ane cAritrayoga vaccenA takhakAomAM pasAra thaI rahyA hatA ethI e eTalA prasidhdha nathI banI zakayA. chatAM paNa emanI je mahattA che e emanA vicAra, bhAvanAo, hRdayanI udAratA tathA yugane samajavAnI ane pichANavAnI emanI vizALa ane vyApaka dRSTine kAraNe che. emanA ziSyomAM pU. munizrI saMtamAlajIne rASTrIya stara para eka rASTrIya saMta tarIke vikasAvavAmAM emaNe je udAratApUrvaka anukULatA karI ApI hatI. temaja emanI rASTrIya pravRttione AzIrvAda ApyA hatA. e ja emanI mahA ane UMcAI pUravAra kare che. te vakhate sAMpradAyika dRSTinA Agrahane kAraNe jo emanA mArgamAM antarAya UbhA karavAmAM AvyA hota to kAM te guruziSya vacce gharSaNA pedA thAta ane kAM aa saMtabAlajI jevA rASTrIya saMta bhAratane upalabdha na thAta. gAMdhIyuganA jIvanta sanyAsI, tyAgI chatAM mahAna samAjasudhAraka' AcAryo yoAdAbena paTela M. A. B. T. prAcIna samayanA sanyAsIenI samAcArI svAtma-kalyANa sAdhatAM saheje samAja-kalyANa sadhAya tevI hatI. AvA saMnyAsIe kadI samAjane bhArarUpa thayA nathI, thatA nathI. teo potAnA gurunA Adeza pramANe potAnI maryAdA jALavIne paNa yuganI sAthe cAlavA vyavahArika pravRttiomAM parivartana karatA rahetA. enu dRSTAMta pUjya munizrI nAnacaMdrajI mahArAja pUruM pADe che. gAMdhIyugamAM teo jIvyA. teo gAMdhIjInA zramajIvana-svadezIvrata, aspRzyatA vagere samAjasudhArAnA vicAronA raMge raMgAyA hatA. teo hAthe kAMtela ane hAthavaNATanI khAdInA vastro dhAraNa karatA hatA, zramathI zarIra svAsthya sundara rahe che; bahenA pharIthI gRhastha jIvanamAM zramanuM mahatva samaje te hetuthI hAthanI ghaMTIthI daLelA loTanA roTalA-roTalI ja gocarImAM svIkAratA. dezamAM ja banelI vastuonA upayAga karavA evA upadeza ApatA. hindu samAjamAM rahela aspRzyatAnA te kaTTara virodhI hatA. teo kahetA ke "hindu samAje gadakI karanArane, gadakI sApha karanAra karatAM UMcA gaNyA che, tenu melu upADanArane aspRzya kahI tiraskAryA che, eTaluM ja naDI paNa jo te aspRzya, hindu dharma cheDI muslima ke krizciyana ane te tenI sAthe khelavA UDavAmAM jarA ya vAMdhA na Ave ane te aspRzya maTI jAya. kevA mUrkhAI bharyA vicAra ?" tevI ja rIte yaMtravAdanA paNa virodha karatA. teo mAnatA ke lAkhA zramajIvIonA peTa para pATuM mArI eka pUjIpati, gaNyAgAMThayA mANaso pAse yaMtrathI kAma laI dhanavAna bane che. anekAnI rAjI-roTI lUTI temane bekAra banAve che. AvA aprAmANika vyavahAra e hiMsAnA ja eka prakAra che. jainadharma ahiMsA ane satya para ja Azrita che. te samAjamAM AvI. apramANikatA na hovI joIe, ema teo potAnA upadezamAM avAranavAra kahetAM. jaina dharmanA sAmpradAyika satAnI samAcArI ghaNI kaDaka hoya che. tene paNa maThArIne-vyavahArika banAvI ceAsaDa cosaTha varSa sudhI ekadhArA saMyama jemaNe zAbhAnyA te pUjya munizrI nAnacaMdrajI mahArAja saurASTramAM surendranagara jIllAnA sAyalA gAmanA vatanI hatA. nAnapaNathI ja temane abhinaya kaLA ane kAvyano bhAre zokha hato. temanuM gaLu ati madhuruM ane saMgIta kaLAthI rasamasa bhareluM rahetu. upAzrayamAM vyAkhyAna vAMcavA bese tyAre zarUAtamAM paramAtmAnI stuti kare ane te evI halaka, rAga ane bhAvathI kare ke zrotAvaga stabdha ane ekAgra banI jAya. vinAdI svabhAva e emanI lAkSaNika prakRti hatI. joIne emanuM hRdaya karuNAthI bharAI jatuM. ane temanI pAse garIbone sahAya karavAnuM sUcavatA. puratakAlayAmAM tema ja loko UMcA sAhitya tarapha abhiruci keLave, DhInA pratye dayA keLavI davAkhAnA - pustakAlayamAM dAna ApI dhanano sadupayoga zikSaNa pratye temane apAra bhAva hatA. sAdhanahINA garIbene jatA zrImaMta varga koI sevA mATe pUche, ke tarata AvA strIzikSaNa mATe dhanano sadupayoga karavAnuM kahetA. A rIte [71] saMsmaraNA Page #757 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva vivaya paM. nAnAjI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha kare tevI preraNA sadA ApatA rahetA. sAthesAtha chAtrAlayA ane chAtravRtti mATe paNa sUcavatA. Ama samAjasudhArAnA ghaNAM kAme karyAM. tyAgI chatAM te mAnavabaMdhuM ane dIneAnA AzrayadAtA hatAM. temane mATe sadguNNA e kevaLa upadezano ja viSaya na hatA paNa te tene AcaraNamAM mUkatAM. emanA gurunI bImArI prasaMge varSo sudhI emanI pathArI pAse rahI emaNe karelI sevA avarNanIya che. na janmathI ja temanA svabhAvamAM AdhyAtmika bhAva jhaLahaLI rahyAM hatAM. ekAnte besI tatvajJAnanI mastImAM AvIne AdhyAtmika padonI racanA karatA. temanA racelA AvA pado sekaDAnI saMkhyAmAM vAMcavA maLe che. teo anyadharma ke dhIe pratye haMmezA samabhAva rAkhatA. temanA vyAkhyAnAmAM khIjA dharmanA rocaka udAharaNA ApatA hatA. jyAM tyAMthI jANavA zIkhavAnI taka kadI javA detA nahI. gAMdhIjI, ramaNa maharSi vagerenA jIvananA prakhara abhyAsI hatA. cegI zrI araviMda ghASanA pustako paNa te vAMcatA. sAMpradAyika sAdhuemAM AvI Teva javalleja jovA maLe che. emanA nikaTanA paricitAmAM jenA sivAya jainetara vyakitae vizeSa hatI. strIonA zikSaNa mATe emanA ati Agraha hatA. tenA thaI hatI. Aje paNa emanA ziSya muni zrI satabAlajI dvArA maLe che. jemAM madhyama ane sAmAnya varganA baheno potAnI rAjI meLavI gRhakAryamAM sahAyabhUta thAya che. AvA samAja uddhAraka samAjanA utkarSamAM AnaMda mAnanArA so ochA jovAmAM Ave che. evA e pUjya munizrIne mArI hArdika hajArI vadanA sAthe smaraNAMjali sama chuM. * dharma -krAntinA praNetA ane nivadya pravRttinA upadezaka jaina sAdhu..... bhikSu nAnacaMdrajI phaLasvarUpa emanI preraNAthI mahilA samAjanI sthApanA sthApela mAtRsamAjo sthaLe - sthaLe, gAmegAma jovA zrI bhAIlAla bhurAlAla zeTha jaina sAdhu ane nirvAdya vyavahArapravruAtanA upadezaka evA zirSakamAM jaina darzananA abhyAsIone vidhAbhAsa lAgavAne pUro saMbhava che. paNu sadgata kavi nAnacaMdrajI mahArAjanA sAdhu jIvananA A eka svayaMsiddha ane saphaLa prayAga hatA. bALapaNathI zarU karI jIvananA aMtakALa sudhI kavizrI nAnacaMdrajI mahArAje vyavahArakrAnti ane dhakrAntinA aneka prayogo AdaryA ane siddha karyA. samAja jIvanane susaMskRta ane susaMvAdita banAvavA maulika zikSaNasasthA sthApI-thapAvI ane e saMsthAomAM dhArmika zikSaNa apAya evuM supAcya saMkalana paNu geAThavI dIdhuM. sAmAjika kurUDhio sAme zAnta chatAM saphaLa ane asarakAraka jehAda jagAvI, tevI kurUDhIonuM unmUlana karI sadAcAra sthApavA bhagIratha prayAsa karyo ane satata preraNA ApyA ja karI. samAjamAM strInAM sthAnane gauravAMkita karavA ane nirAdhAra vidhavAe svamAnabhera potAnI rojI-roTI meLavI zake e zubhAzayathI mahilA maMDaLanI sthApanA karavAnI preraNA ApI TheraThera mahilA pravRttie vikasAvI ane temAM nidya udyogo tathA strIzikSaNanuM saMkalana goThavyuM . nAnA gAmaDAMonAM jUthothI viMTaLAelA zahera-kasbA vistAramAM chAtrAlayAnI zubha pravRttio vikasAvI grAmya prajAne zikSaNa prApta karavAnI suvidhAo mATe jarUrI preraNA ApI saphaLa prayoga AdaryAM. jainadarzana e vizvadarzana che. sApekSavAda ane maDanAtmaka nIti e jainadarzananI vizvavyApakatA ane zreSThatAnA AdhArasthA che. anyadarzInIone jainadarzananI sApekSavAdanI vyavahArU pratIti thAya e athe mAtra upAzraye yA [2] For Private Personal Use Only vyakitatva darzana Page #758 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMthara dharmasthAnamAM ja vyAkhyAna ApavAnI rUDhigata praNAlikAno vistAra karI anya sthaLoe ane jaina temaja jainetara janatAmAM lokabhogya ane asarakAraka vyAkhyAna ApavAne na cale upasAvyuM. temaja sAMjanA samaye pratikramaNa bAda sarvadharma samanvaya prArthanAo ane pravacananI prakriyA zarU karI. temanI A banne pravRttioe jainatvane jagatamAM gAjatuM karyuM. sAmAnya janatA temanA AvA dhArmika vyAkhyAna - pravacanano lAbha laI maMtramugdha banavA lAgI ane dhanyatA anubhavavA lAgI. Ama dharma ane nItinA saMskAranuM preraNAbIja pavA teozrIe bhagIratha puruSArtha karyo. mAnavatA e dharmane mULabhUta pAme che. jema jaLa vinAnA sarevaramAM tIrADo paDI jAya che tema mAnavatA viheNe dharma asta-vyasta banI jAya che, ema teozrI daDhapaNe mAnatA. emanA sarva pravacane, lakhANe, vyAkhyAne ane upadezamAM haMmezA mAnavatAne sUra avazya pradhAnapaNe gUMjato raheto. jaina sAMpradAyika vezadhArI sAdhu AvI vizvavyApaka kartavyapreraNA ane upadeza Ape te sAMpradAyika-mamatvavALA rUDhigata paribaLomAM uhApoha jagAve e nirvivAda hatuM. rUDhicusta vargamAM temane sAdevAcAramAM zithila mAnavA lAgyuM. temanA pratye tiraskAra ane dhikakAranuM vAtAvaraNa pedA karavA prayatnazIla bane. paNa AvA pracAra ane prayatnanI sAme temaNe lAkSaNika rIte premavarSaNa ja karyuM. AvA virodhIo je pratyakSa khulAso meLavavA athavA vicAravinimaya karavA AvatA te temane premapUrvaka AvakAratA ane zAstrokata pramANethI temanI zaMkAonuM nirasana karI te jaina sAdhutAnI maryAdAmAM ja che tenI saceTa ane saMtoSakAraka pratIti karAvI detA. manu mahArAje prarUpelA cAreya varNAzramanA guNadharmo temanA AgavA vyakitatvamAM samAyelA hatAM. teo abhyAsamAM brAhmaNa hatA. temane bhAratanA sarva dazananA abhyAsane zokha hato. temaNe raghuvaMza, mahAbhArata, rAmAyaNa, bhagavadagItAvigere graMthane talasparzI abhyAsa karyo hate. bhagavadgItA te lagabhaga kaMThastha hatI. upadeza ApavAnI kaLA bhalabhalA paMDitanI prazaMsA mAMgI bhe tevI asarakAraka hatI. kame teo kSatriya hatA. vyavahArazuddhi, sAdhanazuddhi, paraMparAgata rUDhiyukata dharmaktavyanI zuddhi aMge preraNAprada je kArya teo udhatA tene game tevA prabaLa avadhe sAme Takkara jhIlavA chatAM paNa pitAnI vANI ane vartanamAM kadApi kaTutAne pravezavA na detA ane harahaMmeza premavarSaNa ja karatAM. temanI A sahaja prakRti kSAtradharmane dIpAve tevI hatI. samApayegI kAryo karAvavAmAM vaizya hatAM. teozrI janma vaizya te hatAM ja paNa jyAM jyAM sAmAjika asamAnatA bhAsatI athavA te jyAM jyAM dAne meLavavAnI AvazyakatA UbhI thatI tyAM tyAM teo potAnI AgavI premapratibhAthI dhaniko pAsethI cchika dAna-deNagI karAvI jarUrIAtavALI saMsthAone athavA vyakitaone svamAnabhera maLe evAM suMdara ane asarakAraka viniyuganA preraka banI rahetAM. svabhAve ane sAdhanA kAryamAM potAnI jAtane taddana zadraja mAnatAM. jJAna-gaMbhIratA, vAMcana-vistAra, ciMtanacaNatara ane sAdhanA kSapazama prazaMsanIya hovA chatAM teomAM jJAnane jarA paNa ahaMbhAva jaNAtuM na hatuM. haMmezA namrAtinamra ja rahI zakatA hatAM. paDachaMda tathA suDoLa ane sapramANa dehayaSTi, AkarSaka deDakAnti, namaNI mukhAkRti, tejasvI vizALa bhAlapradeza, zIghra kavitva, AgavI ane madhura kaMThakaLA, lAkSaNika abhinayayukta vedhaka vyAkhyAnazailI, vi. temanA viziSTa guNo hatAM. kudaratanI bakSisa samA A guNothI teozrI je je kSetramAM vicaryA te te kSetranA jaina-jainetara vartuLane AkaSI jainadarzananA cAhaka banAvI zakayA. ajameranA sAdhu saMmelanathI pAchAM pharatAM AgrA pherTamAM temaNe pitAnI A zakitaone accho paricaya jaina temaja jainetara prajAne karAvyuM ja hatuM tenI saune jANa haze ja. vezathI teo jaina sAdhu bhale hatA paNa upadezathI ane preraNAthI te teo rASTrIya saMta hatAM. rASTrIya gItA racI temaja khAdIpracAra, hAthachaDa cokhA, hAthe daLela leTa, svadezI pracAra vi. aneka rASTrasthAnanA kAryomAM potAnA sAdhutvanI maryAdAmAM rahIne suMdara kAvya phALe, pracAra kALe avazya Ape che ja. saMsmaraNe [73] Page #759 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtho viziSTatA e che ke temanI preraNAthI je je saMsthAo cAle che tenuM saMcAlana bhale jaina saMsthAo karatI hoya paNa te te saMsthAone kArya-vyApa sArvajanika ja che. A ja puravAra karI Ape che ke teo vezathI bhale jena sAdhu hatA paNuM kartavya preraNAthI ane upadezathI bhAratanA rASTrIya sAdhu hatAM. kAryakara vyakitanA guNenA teozrI acchA parIkSaka hatAM. ratnapArakhu jhaverI hatAM. teozrInI preraNAthI cAlatI saMsthAomAM mAtra "zrI" patione ja nahIM paNa sevAniSTha ane kartavyaniSTha kAryakarone paNa agrima sthAna maLatuM ja hatuM. temanI A vivekazakitanuM pratyakSa pramANa jevuM hoya te juo zrI vardhamAna sthAnakavAsI jaina saMgha-borIvalI. A saMghanuM kAryakara jUthe mAtra sevAniSTha ane kartavyaniSTha kAryakaranuM ja baneluM che. lagabhaga badhA ja kAryakare madhyamavarganA-karIAta kAryakare ja che. chatAM A saniSTha kAryakara jUthe pU. guruvaryanI preraNAthI je je sAMpradAyika ane sArvajanika sevApravRtio upADI che te sarve pravRttio Aje seLe kaLAe khIlI rahI che. mAnavatAnA mahAna puraskartA pU. kavivarya nAnacaMdrajI mahArAjanI preraNAnA jIvanta dhabakAra samI borIvalI saMghanI pravRttio maghamaghI rahI che. borIvalIne saMgha sevAnA kSetre eka uttama dRSTAMta pUruM pADI rahyo che ke saMtanI asIma kRpApreraNA hoya ane bhale madhyamakakSIya chatAM sevAniSTha ane kartavyaniSTha kAryakaranuM jUtha hoya te evI saMsthAone Arthika sahakAra ApoApa maLate ja rahe che ane samAjotthAna tathA rASTra bhAvanAnAM uttama kAryo karI samAjane suvyavasthita sukhI ane samRddha banAvI zake che. AvA mAnavatAne mahAna upadezaka rASTrIya saMtano AtmA jyAM hoya tyAM tene keTa keTa bhAvavaMdanA ho. zradhdhA kendra * zrI jazavaMtabhAI daphatarI jaina zAsananA yugapuruSa mAnavatA ane gAMdhIvAdanA pracAraka prAtaHsmaraNIya e gurudevanAM aneka saMsmaraNe meM mArA pU. dAdImA pAsethI sAMbhaLyA che. jemAM eka prasaMga mAnavanA zradhdhAdIpane kevI rIte javalaMta banAve e gurudeve saraLatAthI zIkhavyuM, tene che. | mArA pU. dAdImA nAnI uMmaranAM hatA. dharmaprema ghaNe paNa bhaNatara ochuM. gurudeve temane bhakatAmarane mukhapATha karI levA sUcanA karI. dAdImAne pitAnAM uccAra, smaraNazakita para bahu zraddhA nahotI. gurudeva te ja Takera kare ane dAdImAnI pAse zudhdha uccAraNa karAvI AgaLane pleka Ape. kharekhara gurudevanI kRpAne camatkAra kahe ke pachI je samaje te paNa bhakatAmara AkhuM ce zuddha uccAraNa sAthe temane meDhe thaI gayuM. e gurudeva te bhautikadehu rUpe bhale nathI paNa caiitanyadeha rUpe sacarAcaramAM vasI rahyA che. zradadhAdIpamAM jJAnanI jota jalAvanAra, vizvAsane jema ApanAra gurune mahimA yAvat sUryacaMdra sudhI raheze. mahAna sAdhaka ane kavivaryazrI nAnacaMdrajI mahArAja 3. zrI riSabhadAsa rAMka jainadarzananI vyApakatA ane samanvayadaSTine jaina samAjamAM abhAva jovAne maLe che. AnA lIdhe saMpradAya, gaccha ane saMghomAM te vaheMcAI gayuM che. tenA lIdhe jaina dharmanI viziSTatAo ane samAjanI viziSTa vyakitaone samAjane je lAbha maLavo joIe, e maLI zakatuM nathI. ahIM sudhI ke, eka saMpradAyanA mahApuruSane samyak paricaya bIjA saMpradAyanI janatAne maLI zakatuM nathI. AvI vRtti dhIme dhIme ochI thatI jAya che; paNa AjathI pacAsa varasa pahelAM vadhAre pramANamAM hatI. enA lIdhe sthAnakavAsI samAjamAM thayelA be tirdharane jaina samAjamAM vizeSa paricaya thaI [74] vyakitatva darzana Page #760 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavidha paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAliMda smRtigraMtha zake nahIM. te hatAH-jaina samAjanA jAjavalyamAna sitArA AcArya javAharalAlajI ane bIjA kavi nAnacaMdrajI mahArAja. jemanA vicAro samayAnakala vyApaka ane sArvajanika hatA. jemaNe sthAnakavAsI samAjanI nahIM, paNa jainatvanI zobhA vadhArI ane sAmAjika ane rASTrIya pravRttiomAM mahattvapUrNa kALe ApyA hatA. jemane samAja taraphathI zatAbdi mahotsava ujavavAmAM Ave che. AcArya javAharalAlajI mahArAjanI janmabhUmi mALavA hatI ane kAryakSetra mukhya rUpamAM mALavA, rAjasthAna ane mahArASTra hatuM. jyAre kavizrInI janmabhUmi saurASTra hatI ane emanuM mukhya kAryakSetra gujarAtI bhASAnuM kSetra, kaccha, saurASTra, gujarAta ane muMbaI hatuM. Ama te AcArya javAharalAlajI mahArAje saurASTra-gujarAtanAM cAturmAsa karelA; paraMtu temanuM mukhya kAryakSetra rAjasthAna, mALavA ane mahArASTra ja gaNAya. kavizrI nAnacaMdrajI mahArAja paNa gujarAtI bhASA pradezanI bahAra eka cAturmAsa AgarA karela ane ajamera sAdhusamelana vakhate rAjasthAnamAM paNa vihAra karela, paraMtu mukhya kSetra gujarAtI bhASAvALo pradeza ja rahyo. A banne mahApuruSanA vicAramAM ghaNuM sAmya hatuM. teo jaina jagatanI virala vibhUtio hatI. bane samayane jANanArA hatA. emanA vicAro vyApaka hatA ane temanI pravRtti samAja ane rASTradharmane piSaka hatI. kavivaryane sthAnakavAsI samAja sAthe saMparka vyApaka hatuM ja. paraMtu gujarAtI bhASI sAmAnyajana sAthe paNa vyApaka saMparka hate. emanA mATe sAmAnya janatAmAM paNa Adara hato. tenA vicAra udAra hatA. jaina saMpradAyanA mUrtipUjake mATe paNa emane eTale ja prema hata; jeTale sthAnakavAsI samAja pratye hate. mUrtipUjaka samAja pratye emane vyavahAra baha ja udAratA hatA. temanI kaI divase TIkA TippaNI nahIM karatA. paraMtu bIjA keI TIkA kare te emane-pasaMda na hatI. eTalA mATe temanA ziSya dharmaprANa laMkAzAha nAmanA jIvanacaritane nyAya ApavA pUratI karelI TIkA paNa teo sahana nahIM karI zakayA. kavivarya jenasamAjamAM dhArmika saMskAranI sAthe sAthe keLavaNI vadhe, satsAhityane pracAra thAya, jemAM paropakAranI vRtti vadhIne teo samAja ane rASTrahitanAM kAryo vadhAre pramANamAM kare, Avo prayatna temanA upadeza dvArA karatA. samAjanAM bane aMge strI ane paraSa ane utkarSa thAya te ja samAjane utkarSa thaI zake e mATe teo strI zikSA ane strIsudhAra mATe mahilA maMDaLa sthApavAnI preraNA ApatA. teoe mahilA-maMDaLa temaja chAtrAlaye, vAMcanAlo ane pAThazALA ke vidyAlaye khelavAnI hilacAla karelI ane tenuM bahu sAru pariNAma AvyuM. grahathIonuM jIvana sAdu ane parizramI bane, teo samAja ane rASTranuM hita jue, e mATe gAMdhIjInI pravRttiene uttejana ApatA. nAnacaMdrajI mahArAjane gAMdhIjI sAthe saMparka hatuM. teo temane tIthalamAM maLelA tyAre sArI carcA vicAraNA paNa thaI hatI. A carcAmAM temaNe gAMdhIjIne eka evo paNa prazna karela ke "mahAbhAratamAM bhagavAna kRSNa pite dharmarAja yudhiSThirane ardhasatya (kiMtu bhAvanI daSTithI asatya) bhASaNa karAvI droNAcAryanI zakita kSINa karAvI. pAMDavene nyAyavijaya apAvyo. Apa bhagavAna kRSNanA ananya bhakata che te Apa satyanA bhege svarAjya maLatuM hoya te pasaMda karo ke nahIM? AnA uttaramAM gAMdhIjI A matalabanuM bhalyA, "hA, huM bhagavAna kRSNane avazya ananya bhAve bhajuM chuM; paNa sAthe sAthe satyane paNa bhagavAna mAnIne cAluM chuM. ethI mahAbhAratanuM A anukaraNa pasaMda nathI karate, karuM chuM. eTalA mATe satyanA bhege svarAjya pasaMda na karuM. mArA mane satya ja sarvocca ane bhagavAna che. Ama gAMdhIjI rAjakIya netA hatA, paraMtu sAthe sAthe AdhyAtmika ane sAcA dhArmika hovAne lIdhe sAdhanazuddhine Agraha rAkhatA. ane pratyeka kAryamAM dharmane sarvocca sthAna ApatA. eTalA mATe kavi nAnacaMdrajI ke AcArya javAharalAlajIne emanAM kAryo pratye AkarSaNa hatuM. kavizrI te haripurA kegresamAM paNa gayelA. kavizrIne khAdI ane grAmodyogamAM alpAraMbha lAgavAthI teo pite khAdI ane grAmodyoganI vastuone paga karatA. jethI zrAvakamAM paNa tene pracAra thatuM. teo hAthacakakIthI daLela leTanI ja keTalI (prAya :) AhAramAM letA. saMsmaraNe [5] Page #761 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kaviva` paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha pAte khAdI vAparatA ane zrAvakone paNa khAdInA upayoga mATe satata upadeza ApatA. emanI dRSTi bahu ja sUkSma hatI. teo je bhAtamAMthI pANI kADhavAmAM AvatuM te nahIM letA. bhAtamAMthI pANI kADhavAthI te khullA thAya che, paNa temAMthI poSaka dravyA cAlyAM jAya che. eTale pratyakSa rIte samAjane poSaka tattvA na cheDavAnA upadeza ApatA. emanA yuvA-zakitamAM vizvAsa hAvAthI ee yuvAne uddedhana ApavA yuvaka-pariSadomAM hAjarI ApatA. koMgresanuM jema samarthana karatA, temaja sthAnakavAsI samAjanI konpharansane paNa prerakabaLa ApatA. muMbaImAM bharAMdAnajI zeThiyAnI adhyakSatAmAM je konpharansa thayela, temAM hAjarI ApI hatI. ane uddeAdhana paNa kareluM. emanA vizvAsa hatA ke, jainadharmamAM vizvadharma thavAnI kSamatA che. je vizvanA dharmo thaI saMsAranI samasyAnA ukela karI zake te samAja ane rASTranI samasyA kema nahIM ukelI zake? eTale sAdhudharmanI sImAmAM rahIne sAmAjika ane rASTrIya pravRttiomAM bhAga letA. gujarAtanA jainiyA para zrImad tathA gAMdhIjInA prabhAva hatA, temAM kavizrIe vRddhi karela. suprasidhdha rASTrasaMta satabAlajI; e A kavizrIe samAja ane rASTrane anupama bheTa Apela, jemaNe vyApaka kSetramAM ghaNuM racanAtmaka kArya karI samAja ane rASTranI anupama sevA karela che. saMtabAlajInA vicAro vadhAre krAntikAraka hAvAne lIdhe teo guruthI alaga thayA. paraMtu kavizrIe emanA upara evI amI dRSTi rAkhela ke chevaTa sudhI emanA adara paraspara sneha ane AtmIyatA rahI zakela. Avu bahu ja enDru jovAmAM Ave che. kavizrIe aMta sudhI saMtabAlajI pratye amI dRSTi rAkhela ane Ane lIdhe saMtabAlajInI potAnA guru pratye ananya bhakti jovAmAM Ave che. kavizrI; upaniSadanA RSinI jema krAntardaSTA hatA. emaNe samAjanu bhAvi hita oLakhIne yogya mArgadarzana Apyu. sAMpradAyikatAnAM baMdhana dUra karI janajananA mATe vyApaka dharmano pracAra karela. dharmanI vyApaka vyAkhyA ane pracAranAM sAdhanAmAM vyApakatA lAvavAnI vAta rUDhicusta leAkeAne pratikULa lAgatI. te tenA virodha paNa karatAM. paraMtu te nirbhayatApUrvaka potAnI vAta kahetA. emaNe leAkeAnI sagavaDa khAtara rAtanA vyAkhyAna ApavAnuM paNa zaru karela. Ama teoe samAjahitanI aneka pravRttio zarU karI zubha kriyAone preraNA Apela, paraMtu vRttithI teo AdhyAtmika hovAne lIdhe temane ekAMta ane nivRtti vadhAre pasaMda hatI. ane jyAre jyAre anukULatA maLatI tyAre tyAre te AtmasAdhanAmAM vakhata vitAvatA. emanuM hRdaya bhaktanuM hatuM. emanAM kAnyAmAM paNa bhaktirasa jovAne maLe che. emanI bhavyamudrA bhaktirasamAM tarameLa thayelI jovAna jemane prasaMga maLyo, teonA mATe e apU lahAvA hatA. AvA yugadraSTA paraMtu potAnA sAdhutvanI maryAdAenu saceta ane apramatta dhyAna rAkhavAvALA sAdhaka jemanu dana javalle ja thAya evA kavizrInA pratye AdarAMjali arpaNa karatA prasannatA anubhavuM chuM ane prabhu pratye prArthanA che ke, teonA sadguNAnuM anusaraNa karavAnI zakita Ape ! vaMdanIya gurudeva zrva samatAbena amulakha amIcaMda pUjya gurudeva mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahArAja sAthenA amArA kuTuMbanA paricaya sAthI vadhu varSa junA che. mArA patinA teozrI paratvenAM bhakita ane Adara anerAM hatAM. adbhuta vyakitattvanI emanA para UMDI ane vedhaka asara hatI. A asara amArA kuTuMbamAM paNa meTA nAnA sau para ekadhArI hatI. mArAM lagna saMvata 1976 mAM thayAM. te pahelAMnI vAta che. pUjya mahArAjasAhema teezrInA gurudeva pUjyazrI devacaMdrajI mahArAjanI khImArInA kAraNe lIbaDImAM sthiravAsa hatA. mArA sasarA amIcaMdabhAI saMskArI vyakita hatA paNa svabhAve tAmasI hatA. te vakhatanA zikSakonA tApa ane prabhAva ane temanAmAM hatA. pUjya mahArAjazrInA teo anuyAyI [76] vyakitatva darzana For Private Personal Use Only www.jairnel|brary.org Page #762 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - paSya gurUdeva kavivarya pa. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbida smRtigraMtha s - DAvavaTa pa, nAnajI mahArAja jasataiAda A hatA. eka vakhate mArA sasarA upara pUjya mahArAjanI daSTi paDI. "amIcaMdabhAI tame AvA? A Tevane tamArA saMskAra sAthe meLa khAya che? A te mAnavajIvananuM amRta zeSI jAya tevo daitya che." ane mahArAjazrInA A zabdae mArA sasarAnuM hRdaya vadhyuM. temanA svabhAvamAM parivartana AvyuM. amArA kuTuMbamAM mahArAjasAhebanA saMskArasIMcananuM A maMgaLa pagaraNa banyuM. pUjya mahArAjasAhebanA paricayamAM ame jema jema AvatA gayA tema tema temanA vyakitatvanI UMDI chApa amArA kuTuMba para paDatI gaI. sadAya mita veratA, vAtsalyabhAvanAnA amI varasAvatA ane jJAnatanI surakhI prasarAvatA gurudevanuM maraNa Aje paNa amArI najara samakSa e prabhAvazALI maMgaLamU tejomayatA khaDI kare che. pUjya mahArAjasAhebanA zabda mArA pati mATe AjJA sama nIvaDatA. koIvAra utAvaLe DhIle javAba apAI jAya te tenI vyathA emanA aMtaramAM thatI. mahArAjazrI pAse jaIne, dilanI vedanA pragaTa thAya nahi tyAM sudhI mana haLavuM bane nahi. mahArAjazrInuM lAkSaNika mita emanA hRdayane haLavuM ane naravuM banAvI zakatuM. lIMbaDImAM pitAnA pustaka - saMgrahane jAhera pustakAlayanuM svarUpa ApavAne nirNaya levAye. pUjya mahArAjazrIe emaNe kahyuM " amulakhabhAI! pustakAlaya mATe makAnanI vyavasthA vicAravAnI che." ane tevI ja rIte lIMbaDI jevA sAdhusAdhvIonA AvAgamanathI ubharAtA sthaLamAM sAdhvIjI mATe upAzraya na hatuM. mahArAjazrIne A vAta khaTakatI hatI. e vAta paNa pUjya mahArAjazrIe emane karI. A baMne mATe phaMDamAM pahela karavA ane javAbadArI levAne temane saMketa karyo. "gurudeva ! ApanI IcchA e mArA mATe Adeza che. phaMDa karavAnuM nathI. A lAbha mAre levAne che." mahArAjazrIe hAsya veratAM pUchayuM. "keTalA paisA A kArya mATe gaNyA che?' sAheba ! jarUra paDe jeTalA jaze teTalA, judA rAkhyA che. nahi rAkhyA hoya te UbhA karIza. Ama pustakAlaya ane AryAjIne upAzraya UbhAM thayAM. pUjya mahArAja sAhebanI IcchAnA pratIka samA A baMne kAryo amArA kuTuMbanA hadaya-saMteSanAM nimitta banyAM. 1 lathaDatI jatI hatI. prajya mahArAjazrInAM chellAM darzana karavAnI tIvratama jhaMkhanA hatI. kAryakrama nakakI thAya paraMtu tabiyata sadhiyAro Ape nahi, pariNAme javAne kAryakrama ThelAto jAya te kAraNe emanA hRdayamAM apAra duHkha thatuM. gurudevanA nAmanuM te satata smaraNa karatA hatA. "eka vakhata mArA gurudevanAM darzana thaI jAya pachI nirAMta." ane eka savAre TeliphonanI ghaMTaDI vAgI. meM Teliphena upADe. muMbaInA kelamAM pUjya mahArAjasAhebane aNadhAryo dehavilaya thayAnA khabara hatA ! mArAthI avAja nIkaLI gayo. huM zuM thaI gayuM! "temanA aMtaramAM cetA pahoMcI gayA. te jamatA hatA. atyaMta vyAkuLa thaI gayA." zuM che? "meM kahyuM, kaMI nathI. tame jamI lyo. nirAMte vAta karuM." A samAcAranI zI asara thaze te mane khabara hatI ! rAha jue tema na hatuM. meM kaMpatA avAje kahyuM-"gurudeva kALadharma pAmyA !" A zabda sAMbhaLatAM ja hadayane halAvI mUke e vilApa karI rahyA. "mArA kamanasIbe mArA darzananI pipAsA adhUrI rahI gaI! chellAM darzana na pAmya" A duHkha bhUlatAM mahinAo vItyA. keIna kelamAM gurudevane nirdeza Ave, zabda paNa Ave tyAre AMkhomAMthI Tapaka Tapaka AMsu sarI rahetAM. gurudevanA javAthI emanA jIvanamAM aMdhAruM phelAyuM hatuM. emanA jIvananI aMtima paLe AvI rahI hatI! thoDI kSaNa bebhAnAvasthAmAM gALI, jarAka jAgRti AvI. hospiTalamAM laI javAnA hatA. besavA bolavAnI ya zakita na hatI. ebyulansa AvIne UbhI hatI. sTrecara para levA mAMDayA. kahe "UbhA raho, mAre gurudevanAM darzana karavAM che !" mahArAjane pheTe laTakate hate. UbhA rahI najara nAMkhI dila DhALIne vaMdana karyA ane saMtoSanuM AvuM smita veryuM. tyAra pachI ja sTrecara para gayA - gharanI chellI vidAya lIdhI. hospiTalamAM hatA. ghaDIka bhAnamAM! ghaDIka bebhAna! kayAreka kayAreka avAja nIkaLe. gurudevane yAda kare. thoDI paLa bAkI hatI. "mAre huM mArA gurudeva pAse javAnuM che!" amArAM saunAM hRdaya bhIMjavatAM A zabdo sAthe emaNe deha che. pUjya mahArAja sAhebanA verAyelA amUlya zabdomAMthI nIpajelA thoDA repA Aje paNa amArA gharamAM jhage che. mahArAjazrInI amI jharatI A jAta amArA hRdayamAM paNa prakAza phelAve che. saMsmaraNe [77] Page #763 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha nirbhaya ane himmatavAna zramaNa OM zrI jayatIbhAi gAMdhI, sudAmaDA pU. gurudeva eka jaina zramaNa hatA. ethI vizeSa teo cIlAcAlu gADarIA pravAhe cAlatAM Aghasa jJAe jIvatA zrAvaka ane sAdhu samAjane divyadRSTi ApanAra divya puruSa hatA. gurudeva judI ja mATInAM anela hatA. sAdhu ane zrAvaka dhanI mULa paraMparAnAM prANane surakSita rAkhI, nUtana cetanA-navI jAgRti lAvavAnA hiMmatabharyo prayAsa teozrIe karyA je kharekhara yogya ane prazaMsanIya che. sUtra e aNameAla vastu che. paraMtu jema kanakapAtra vinA siMhaNanuM dUdha rahI zake nahIM. tema amuka kakSA sudhInI yeAgyatA prApta thayA pahelAM e uttama sUtra zravaNa paNa phaLadAyI nIvaDe nahI. adara rUvADe rUvADe rAga bharyAM che tevA rogIne kiMmatI vastrAlaMkArothI suzeAlita karIye te paNa tenAM caherA para naisargika AnaMda ke prakrullitatA dekhI zakAtAM nathI. tema prathama te vyakti mANasa ane. mAnavatAnAM prAthamika lakSaNA prApta kare pachI ja zrAvaka banAya-jaina anAya evu teezrInuM spaSTa matavya hatuM. pUjyazrI sAyalA AvatA tyAre koI vAra sudAmaDA paNa AvatAM. tyAre teozrInI amRta vANInA kardi kardi lAbha maLatA hatA. teozrInI vakatavyatA-kakaLAthI sau koi prabhAvita thatAM hatAM. ghaNAM varSo pahelAM teozrInAM upadezanA sAda-"prathama mANasAi pragaTAvA ane mAnavabhavanu mUlya samajavA koziSa karo." pUjyazrIe A sUtra ThasAvavA eka rUpaka kaheluM te haju mArA smRtipaTa parathI bhusAyuM nathI. e rUpaka thoDI sajAvaTa sAthe lekha tarIke Apela che. yugA puruSanI vizeSatA zrI cImanalAla maNilAla zAha amadAvAdamAM zrI saurASTra sthAnakavAsI jaina saMghanA upAzraya baMdhAyA bAda pahelu ja cAturmAsa sane 1956 mA kavivarya pUjya zrI nAnacaMdrajI mahArAja tathA temanA suziSya pUjya zrI cunIlAlajI mahArAjanu thayu` hatu`. cAturmAsa daramyAna avAranavAra temanA pravacano sAMbhaLavA huM jateA. temanAM pravacaneAnA mukhya sura vyavahArasudhAraNA, samAjasudhAraNA, kurivAjonA tyAga, sAdAI apanAvI, mAnavatAnAM guNA pragaTAvI, adhyAtma mArge AgaLa vadhavuM: vi. prakArano raheto. rASTrIya bhAvanAnI paNa teo puSTi karatA. pUjya kavi mahArAjazrI eka yugadraSTA puruSa hatA. AvA yugadraSTA puruSonAM kAryanuM mahatva temanAM jIvanakALa daramyAna jaNAya che tethI vizeSa temanI haiyAtI bAda samajAya che. e sau koIne suvidita che ke samAjane upayogI ghaNI saMsthAonA janma temanI preraNAthI thayA che. Aje te saMsthAe samAjane AzIrvAdarUpa thaI paDI che. aMgata rIte mane potAne zuddha khAdInAM vastro paheravAnI preraNA temanAM upadezamAMthI maLI, tethI 1956 thI khAdInA vastrA paherU chu. temanAM pravacanomAMthI yAda rahelA keTaleka bhAga meM TapakAvI lIdheA hatA, te mArI pAse sacavAI rahyo che. pUjya mahArAjazrInI janmazatAbdi prasaMge temanAM vacanAmRta smRti graMthamAM dAkhala karatAM huM AnaMda anubhavuM chuM. [8] For Private Personal Use Only vyakitatva darzana Page #764 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka 2 DAviya pa, nAnajI mahArAja janmazatAhida ra sadagurudeva ane satyamanI zradhdhAnuM amogha phaLa 4 zrI kaMcanabena kAntilAla, mahApuruSa koI janmathI thatuM nathI. saMyamasAdhanA ane kartavyaniSThA, viveka ane samajaNapUrvakanA tyAga, tapa temanAmAM evA saddaguNo ane saccAritranI zakita upalabdha thAya che ke game tevo bhayaMkara mANasa zAMta banI jAya che. kedhI kSamAzIla banI jAya che. rAgI vItarAgI ane regI nigI banI jAya che. teo camatkAra karatA nathI. temanuM jIvana ja camatkAramaya hoya che. temanI sAdhanAthI pavitra thayelA dehamAMthI zAMta paramANuonI niraMtara varSa thayA kare che. eTale ja saMta kabIre gAyuM che ke pArasamaNi ane saMtanI zI tulanA? pArasamaNi te bahubahu loDhAne sonuM banAve paNa pArasamaNi na banAve, jyAre saMta te adhamamAM adhama ane pApImAM pApI mANasane paNa pitAnA jevA saMta banAvI de che. evA saMtapuruSonA nAmasmaraNathI paNa doSa dUra thAya che te zraddhAnI te zI vAta? "pArasamaNi aura saMtameM, baDA aMtara jANuM, ve lehA kaMcana kare, va kare Apa samAna." vi. saM. 2012 nI sAlamAM paMDitaratna parama upakArI pU. kavivarya gurudeva zrI nAnacaMdrajI mahArAjasAhebanuM cAturmAsa amadAvAda nagarazeThanA vaMDe hatuM. mArA paramopakAriNuM (saMsAra pakSanA bena) parama viduSI damayaMtIbAI mahAsatIjI Adi ThA. 4 paNa tyAM cAturmAsa birAjatA hatAM. te vakhate mane vamana (ulaTI)nI bImArI hatI, paNa e takalIpha eTalI asahya hatI ke mArI dhIraja khUTI jatI. kacchamAM tema ja muMbaImAM niSNAta DokaTaranI salAha lIdhI, paNa takalIpha vadhatI jatI hatI. karmanI vicitratA evI hatI ke babbe miniTe ulaTI thAya. bhalabhalA spezyAlisTa DokaTaranI TrITamenTa cAlu chatAM, saphaLatA na maLI. zarIra kRza thaI gayuM, mana hatAza thaI gayuM, AkhuM kuTuMba ciMtita hatuM. huM ane mArA mAtApitA kacchathI muMbaI jaI rahyA hatAM. vacce amadAvAda pU. gurudevanA darzane AvyA. mane gurudeve pUchayuM, ATalI badhI nirAza kema che? meM mArI dardabharI vAta karI. karuNA gurudeve mane bhakatAmara stotrane prabhAva samajAvyuM ane kahyuM- bhagavAnanI stutithI narakanAM ghera duHkhane aMta Ave che. AkarAmAM AkarI bhavabaMdhananI jela paNa tUTI jAya che. bhavAMtaranA nibiDamAM nibiDa baMdha paNa bhagavAnanA nAmasmaraNya mAtrathI chedAI jAya che. mane pU. gurudevanA vacana para atUTa zraddhA thaI meM muMbaI AvI bhakatAmara stotra bolavAnuM zarU karyuM. vAMcanArane kadAca Azcarya thAya, paNa A te zraddhAne viSaya che. je tetrathI mAnatuMga AcAryanA jelanAM baMdhane tUTayAM hatAM, zraddhApUrvaka e ja stotrathI mAruM azAtA vedanIya karma paNuM huThI gayuM ane eka mahine asahya ulaTIo paNa baMdha thaI gaI te vakhate meM daDha saMkalpa karela ke A takalIphamAMthI mukata thAuM te prathama saddagurudevanA darzane javuM. te mujaba meM darzanano lAbha lIdhe. Aje 18 varSa thayA bhakatAmarane pATha karuM chuM ne Arogya jogavuM chuM. mAruM mastaka zraddhApUrvaka gurudevanA caraNomAM name che. mane gurudevanA smaraNamAM paNa apUrva zradhA che. eTale bhIDamAM paNa huM smaraNa karuM chuM tyAre mArA saMkaTa dUra thAya che. pachI te sAyalA, lIMbaDI jyAM jyAM satsaMgane lAbha maLato tyAM ame pahoMcI jatAM. amAruM gRhastha jIvana kema unnata bane, sadAcAranI saurabha jIvanamAM maghamaghe ane bhAvi peDhImAM suMdara saMskAra kevI rIte reDavA vi. upadeza ApatA. e upakArI jagagurune amArA keTa keTa vaMdana. zauzeti mational Page #765 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha prathama naja zrI naMdakuMvarabena rasikalAla prabhAzaMkara zeDa I. sa. 1944 mAM pU. gurudeva kavivarya zrI nAnacaMdrajI mahArAja cATIlA cAturmAsa birAjatA hatA tyAre ame mArakhIthI darzane gayA hatA. prathama darzane ja temanuM preraka pravacana mAnavatAbharyuM sAMbhaLyuM ne huM prabhAvita thaI gaI. pUjyazrIne ame mArakhI padhAravA AgrahabharI vinaMtI karI. amArI bhAvabharI vinatI svIkArI pU. gurudeva mArakhI padhAryA tyAre eka mAsa sudhI amAne lAbha maLyo. savAra-sAMjanI sArvajanika prArthanAmAM hajAro leAkeA lAbha letA. savAre prArthanA pachI pravacana ane bapAre tattvajJAnanI carcA ema divasamAM cAra-cAra vakhata merInI janatA lAbha letI, tyArabAda vAMkAnera, thAna, sAyalA, jorAvaranagara-madhI jagyAe jyAM jyAM pU. mahArAjazrInuM cAturmAsa thatuM tyAM tyAM ame lAbha levA jatA. preraka pravacano ane satsaMganA prabhAve varasItapa AdaryA ane tenu pAraNu pU. gurudevanA sAnnidhyamAM thAya evA manamAM bhAva thayA. tethI ame pU. gurudevane muMbaI padhAravA vinatI karI. mahArAjazrInI vRddhAvasthA hatI, muMbaI padhAravAnuM kevI rIte bane evI vimAsaNamAM hatA tyAM saddabhAgye te ja varSe ghATakopara saMghe paNa pUjyazrIne cAturmAsa mATe joradAra vinatI karI. ane pUjyazrI I. sa. 1957 mAM ghATakopara cAturmAsa mATe padhAryA. mArAM manoratha phaLyAM. sane 1958 mAM amAre tyAM mATuMgA-rAjuvilAmAM emanAM punIta pagalAM thayAM. tyAM paNa savAra-sAMja prAnA, pravacana vi. nA lAkoe ghaNeA lAbha lIdho. pU. mahArAjazrInA matiyAnuM oparezana tyAM ja karAvyu. e nimitte amene eka mahinAnA satsaMgano lAbha maLyo te amAruM saddabhAgya mAnIe chIe. eka prasaMge pU. mahArAjazrIe dAnanA prabhAva ane enu svarUpa samajAvatAM TaMkAra karI ke zeThazrI ! tame Aja sudhImAM lAkhAnA dAna karyAM che ane tamArI sapattino sadupayoga karyA che. (pUjyazrInI preraNAthI mArakhInA ploTamAM maNibena pauSadhazALA thaI hatI) paraMtu e badhAM takhtInA dAna che. have guptadAna tarapha vaLe. samAjamAM keTalAya karamAyelAM ne avikasita kumaLAM cheDa che. temanAmAM cetanA pragaTe tevuM karI. A preraNAthI temanA jIvanamAM evA palaTo AvyA ke temaNe pragaTa dAna to ghaNuM karyuM, sAthe-sAthe guptadAnathI samAjanA keTalAya kuTubAnA poSaka banyA. dara varSe ame meArakhI-vatanamAM jatA tyAre AvA sAmAjika kAryamAM, mAnavarAhatamAM, anna, vastra davA vi. mAM guptapaNe vAparatA. pUjyazrI bAhya sAdhanA-tapa Adi kriyA karatI vakhate AbhyaMtara tapa ane dharmasAdhanA mATe paNa khAsa preraNA karatA. mAruM varasItapa jyAre pUruM thayuM tyAre pUjyazrIe mane pUchyuM ke khAra mahinAnuM AvuM AtmakalyANanuM tapa karyuM; kSudhA sahana karI teA te daramyAna tamArA krodhAdi kaSAyA keTalA kRza thayA? jema vaidyanI khAra mAsa sudhI davA lIdhI hAya ane vaidya pUche ke keTalA phera paDayA tema A bAra mAsanA tapa pachI AMtarika keTalA phera paDayA ? zeThazrIne pU. mahArAjasAheba upara atyanta zradhdhA ane sadbhAva hatA tethI sane 1960mAM pUjyazrI sAthe sakaLa saMgha sAthe sAyalAthI meArakhI sudhI pagapALA sagha laI javAnI, pagapALe AkhuM kuTuba sAthe joDAi sevAnI bhAvanA vyakata karI paraMtu aMtarAyane kAraNe te lAbha amane maLI na zakayA. zeThazrInA antima samaye huM amadAvAda hatI tyAM mane samAcAra maLyA ne mubaI AvI. acAnaka avasAnathI mane ekavAra te sakhta AMcakA lAgyo paraMtu gurudevanA jIvana aMgenA upadezathI, aneka vakhata jIvana ane maraNanu svarUpa suMdara rIte samajAvyu hatu te yAda karI meM A-raudra dhyAna karavAnu cheDI dIdhu ane bilkula samatA ane zAMtibhAvathI te viraha vedanA sahana karI manane dharmadhyAnamAM parovyuM. zeThazrInA avasAna pachI trIje ja divase mAM vALavAnI rUDhine me tilAMjali gaI ane manane dharmabhAvanA-ekatva-bhAvanA tarapha vALyuM. A amArA bhakitabhAvapUrvaka koTi koTi vaMdana che. [80] For Private ApI upAzraye pravacana sAMbhaLavA badhA pratApa pU. gurudevanA che. AvA gurudevane Personal Use Only vyakitatva darzana Page #766 -------------------------------------------------------------------------- ________________ panya gradeva kavivara 5. nAgarajI mahArAja janmazatAbdi RniyA jaMgamasaMsthA svarUpa munipuMgama 8 zrI vardhamAna sthAnakavAsI jaina zrAvakasaMgha, dAdara chellA pacAsasATha varasomAM sthAnakavAsI jaina samAjamAM je pratibhAzALI saMta-mUnivara thayA che temAM lIMbaDI saMpradAyanA kavivarya pU. nAnacaMdrajI mahArAja sAhebanuM nAma jhaLakI UThe che. rAjarSi jevuM ojasvI ane sehAmaNuM vyakitatva, bhakita-urmila hadaya, ane sarvadharma samanvayakAraka vidvatA dharAvatA A munivara eka jaMgama saMsthA samAna hatA. AtmAnA keI agamya ovArethI udbhavata, hadayanA bhakitabhAvathI bhIMjAte, madhura ane sUrilA kaMThathI sIMcA, temane vairAgyapUrNa ane mAnavatAlakSI upadeza zrotAone maMtramugdha karate. A upadeza kayAreka manaharatA dhAraNa karate, te kayAreka gaMgAnA nIra jevI pavitratA apati, te kayAreka vaLI sahastradaLa kamaLanI suvAsanI jema maghamaghATa prasarAvate upasthita zrotAgaNane AdhyAtmika bhAvamAM nimajajana karAvate. temanI taLapadI, recaka ane chaTAdAra vANImAM kavitvanA jhaMkAra sAthe madhuratAnI khaMjarI bajatI tyAre tyAM nirbhayatAnI sAthe nikhAlasatAnA relA relAtA. prANImAtra pratye AtmopamyanI bhAvanA sevatA A munizreSThanI ahiMsA ane zramaNatva kiDI-makeDI parvata paryApta na hatuM. paraMtu mAnavajAtinA duHkha, dAridraya, karuNatA ane zoSaNakhorIne joIne dravI uThatuM. temanI A dAruNa vedanA ane vyathA joIne temanA sadupadezathI prerAIne saniSTha ane sevAbhAvI kAryakaroe mAnavakalyANakArI pravRttio zarU karelI, jemAMnI keTalIka Aje kabIravaDasama phAlaphUlI che. gAMdhIyuganA hovAthI munizrInA vicAromAM jema navInatA AvavI ravAbhAvika hatuM tema te vicAromAM kayAreka kAntinI cInagArIo pragaTavI teTaluM ja svAbhAvika hatuM. ziSya pratye apAra vatsalatA hatI te bhakate pratye parama maitrIbhAva hate. mANasamAM rahelA uttama guNenA teo pArakhu hatA ane tethI ja temanI nikaTavatI vyakitao pAsethI lakepagI pravRttio mATe yogadAna meLavavAmAM teo saphaLa thatA. temanI titikSA ane samatva anya sAdhakane preraNAdAyI banatuM. jaina zAsana pratye teozrIne ananya bhakti hatI ane rASTra pratye apAra prema hate. aparigathI bhareluM temanuM kavana bhakitapradhAna hatuM. temanA muMbaInA chellA cAturmAsa prasaMge dAdara kSetrane zeSakALamAM pAvana kareluM je saMsmaraNo ane Ajeya tAjAM lAge che. AvA parama upakArI gurudevanI janmazatAbdi mahotsava prasaMge ame bhakitabhAvapUrvaka A aMjali sAdara arpaNa karI kRtakRtyatA anubhavIe chIe. mAruM te e kAma che ne huM te karIza 8 zAMtilAla dAmajI nAthAbhAI saMyamanA zaNagArathI zubhatA, jJAnanA tejathI dIpatA, divya premanA parimalathI vAtAvaraNane maghamaghatuM banAvanAra evA pU. gurudevanuM nAma yAda AvatA harSa ane romAMca thAya che. e nAmamAM e jAdu che ke nAma letAM ja jANe ApaNA bhavabhavanA pApa ochA thatAM hoya tema lAge. hRdayamAM ekadama prasannatA ane AnaMda prasarI jAya. game te vRddha mANasa hoya paNa jeNe temane joyA che tene pUchavAmAM Ave te evo anubhava thAya che ke jANe kahevAnuM te ghaNuM che paNa kahI zakatA nathI. emanA amApa guNane mApavAnA zabdo paNa amArI pAse nathI. ghaDIbhara e vRddhanA meDhA para paNa gurudevanuM nAma paDatA surakhI khIlI UThe che ane jANe vRddhatva vilIna thaI jAya che. pU. gurudevanA jIvana mATe jANe zuM kahevuM ne zuM na kahevuM? ApaNuM bhAratamAtA AvA pavitra putraratnathI gauravavaMta che. e bhUmi bhAgyazALI che jyAM pU. gurudevanA pagalAM thayA che. AjathI lagabhaga 44 varSa pahelAM amArA saMsmaraNe [1] Page #767 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - pUjya gurudeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAdi smRtigraMtha vaDIlenI varSonI mAgaNI ane jhaMkhanA pachI pU. gurudevanA pAvana pagalAM amArA gAmamAM thayA. tyAra pachI saMghanA khUba ja Agrahane laI amane temanA eka cAturmAsane lAbha maLe. amArA mATe e cAra mAsa evA banyA ke je te vakhate kaI Indra kasoTI karavA Ave ane kahe ke cAle bhAI! tamane vinA takalIphe sadehe svargamAM laI jAuM ane tamane ke tamArA kuTuMbane jarA paNa takalIpha AvavA nahIM dauM te paNa ame phaTa daIne kahI daIe ke A cAra mahinA te amAre mekSa paNa maLatuM hoya te paNa na joIe te tArA svargane zuM karIe ? zuM svargamAM AvA pArasamaNi saMta che? pU. gurudevanI vidvattA ane mahAnubhAvatA ajoDa hatA. temanI vANImAM varadAna hatuM. temanI jIbhamAM sararavatIne ApatA tyAre dhAre tevuM vAtAvaraNa sarjI zakatA hatA. jyAre koI zUravIra mANasanA zauryanI vAta karatA tyAre zrotAjanene paNa teo te sTeja para mUkI detA ne tenA romeromamAM jANe vIratA pharI vaLe, tema kaI anukaMpAnI-karuNAnI vAta kahe tyAre sAMbhaLanAra kadAca pASANa hRdayane hoya te paNa pIgaLI jAya. hAsyarasanI vAta kare te paNa kaI anekhI zailIthI sAMbhaLanAra bhale peTa pakaDIne hasyA ja kare. AvI dhArI asara upajAvI zakatA hevA chatAM e phUlagulAbI hRdaya sadA nijAnaMdanA alaukika rasathI bharapUra bhareluM rahetuM. temane AtmA ne kayAre duSTa thatuM ke na te kayAMya lepate. nirlipta kamala jevuM temanuM jIvana hatuM. temanuM dila dilAvara hatuM. ahIM cAturmAsa rahyA tyAre temanA sahAdhyAyIo sahita pAMca ThANA hatA. temAM pU. suMdarajIsvAmI ahIMnA hatA te temanA hRdayamAM bhAva jAgyo ke temanA gAmamAM temanuM kaMIka paNa smAraka rahevuM joIe ane tethI temaNe temanA nAmanI lAyabrerI zarU karI te haju paNa temanI udAratAnA pratIka samI cAlu che. kayAM pitAnI nAmanA mATe kheMcatANa? ane kayAM A gubaMdhu mATenuM udAra carita mAnasa ! ahIM kacchamAM amAre baporanA eka vAgyAnuM mukhya vyAkhyAna hoya. baporanA gaucarI karIne jarAvAra ArAma karavAne samaya hoya tyAre daravAjo baMdha hoya tethI bapore zrAvakanI bahAra lAIna lAge eTalA mATe ke vahelA jaIzuM te AgaLa jagyA maLaze, nahIM te bahAra UbhA rahevuM paDaze. Aje te dharmasthAne meTA lAge che, sAmethI lokone kahevuM paDe che ke kema vyAkhyAnamAM nathI AvatA? tyAre te vakhate temanA pagalAthI e ja sthAnamAM UbhA rahevAnI paNa jagyA na maLatI. A vAta anubhavelI che. pite sAme cAlI harijanavAsamAM gayelA ane tyAM pravacana kareluM ane temane sthAnakamAM AvavA mATe AmaMtraNa ApyuM. nAnuM bALaka paNa temane juve te bhUle naryuM, tyAre A lokone sAmethI gaMgA maLI. vaLI AkRti, prakRti ne vANI traNeya bhavya hatA. temanuM AkarSaNa apUrva hatuM tethI te lokonI paNa sabhAmAM bhIDa jAmavA lAgI. rUDhicusta lekee jarA vadhe UThAve to paNa zAMta ane daDhatApUrvaka javAba Ape. mAruM e kAma che ne huM karIza. sAdhu che te saune baMdhu, mitra che. jene na ruce te gaucarI na vaherAve. paNa mAre je dharma che te huM choDIza nahIM. vizvanA pratyeka jIva pratye maMtrIne pATha bolanArA evA ApaNe ApaNA mAnavabaMdhuo sAthe eka sthaLamAM mAtra besI paNa na zakatA hoIe te e pATha pustakamAM hoya ke ApaNI jIbhe te hoya te tene artha nathI. upadeza jude ane jIvana kaMIka juduM ja hoya evuM emanAmAM kayAreya paNa jovA maLyuM nathI. AvI emanI daDhatAne laIne e harijana baMdhuo AkhuM cAturmAsa temanI pavitra vANIne aNamela alabhya lAbha laI zakyA ane pariNAma e AvyuM ke harijana sama dArU ane mAMsanA bhayaMkara pApamAMthI saddabodha ApI cheDAvyA. emanA guNAnuvAda jeTalA karIe teTalA ochA ja che. e virATa zaktidhArI mAnava hatA ane ame alpamati ne alpazaktivALA. kahI kahIne paNa chevaTe te viramavAnuM ja ne? amArA saddabhAgye ra031 mAM temanA ziSyA bA.bratejasvI chatAM namra pU. ma. zrI vinaMdinIbAI svAmInuM cAturmAsa maLyuM. jANe varSonI AturatA pachI pU. gurudeva temanA rUpamAM pharI amane maLyA ane amArI suSupta cetanA pharIne jAgRta thaI UThI. pU. ma. zrInA upadezathI ame gurudevanA samAraka tarIke "kavivarya zrI nAnacandrajI mahArAja jaina atithigRha,' banAvavavAnuM nakakI karyuM che. te mATe phaMDa paNa 70,000 nuM thaI gayuM che ane eka lAkha rUA. karavAnI bhAvanA che. atithigRhane nakaze paNa taiyAra thaI zake che. A varSathI ja kAma zarU karavAnI bhAvanA che ane zatAbdi sudhImAM kAma pUrNa karI tana, mana, dhanathI aMjali arpaNa karI kRtArtha thaIe evI pavitra bhAvanA saha viramuM chuM. [[2] vyakitatva darzana Page #768 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivarya pa. nAnarasandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha. amArA gAmanuM jhaLahaLatuM ratana 4 zrI jeThAlAla umarazIbhAI, parama pUjya prakhara vakatA mAnavatAnA puraskartA kavivarya gurudeva zrI nAnacandrajI mahArAjasAhebanI smRti rajU karatA amane khUba ja AnaMda thAya che. amArA eka nAnakaDA bA jevaDA rAmANIA gAmamAM pU. gurudevanuM smAraka ame karI zakyA chIe ane te smAraka amane Dagale ne pagale temanI jIvaMtatAnI yAda devaDAvI rahyuM che. amArA parama sadabhAgye AjathI 45 varSa pahelAM pU. gurudevanA punita pagalA amArA gAmamAM thayA ane prabaLa puSyoge amane pU. gurudevanA be cAturmAsane lAbha maLe che. je vakhate harijanane dharmasthAnamAM paga mUkavAne paNa adhikAra na hatuM tyAre pU. mahArAjasAhebanA vyAkhyAnamAM, prArthanAmAM te loko mukatatAthI lAbha letA. temanA upakArathI amAruM gAma RNI che. ane bIjI rIte kahIe te pU. gurudevanA mAthe amArA gAmanuM RNa che. kAraNa ke pU. gurudevanA gurumahArAja pU. AcAryazrI devacandrajIsvAmI amArA gAmanA tejasvI hIrA hatA. temanA nAmanI prAthamika zALA zrI devacandrajIsvAmI jaina pAThazALA ane lAyabrerI pU. gurudeve zaru karelI te Aje paNa cAlu che, ane eka atithigraha banyuM. jANe e guruziSyanI jugalajoDI Aje paNa amArA gAmane zobhAvI gAmanuM gaurava ane utkarSa vadhArI rahyAM che. AjathI cAra varSa pahelA pU. ma. zrI vinodinIbAIsvAmI ThA. 6. ne vaSItapa cAlato hato. temanA pAraNA karAvavA mATe rAmANIAvALA zrI bhANajIbhAI tejasIe bhAvanA bhAvI. pU. ma. zrI, muMbaIthI gujarAta bAju vihAra karI rahyA hatA. vajezvarImAM pAraNA karavA tevuM nakakI thayuM. pU. ma. zrIe darakhAsta mUkI ke te prasaMge je phaMDa thAya tenuM pU. gurudevanA nAmanuM smAraka bane. e vAtane bhANajIbhAIe vadhAvI lIdhI. vajezvarI jevA gAmamAM eka paNa jainanuM ghara nathI. mAtra sahelagAhanI jagyA che, tyAM je bhAviko pAraNAne lAbha levA AvelA tevI gaNIgAMThI vyakitaomAMthI ja rUA. 7000 jevI rakama thaI ane nAnakaDI rakamathI zaru thayeluM amAruM A bhavya atithigRha pU. gurudevanI kRpAthI gayA varSe saMvata 2031 akSayatRtIyAnA pavitra divase pUrNa thayela che. tenI vizeSatA te e che ke tenI zaruAta varSItapanA pAraNAthI thaI ane pAraNAnA divase te ja ma. zrI vinodinIbAI svAmI Adi ThANAonA sAnidhyamAM udghATana karavAmAM AvyuM. pU. mahAsatIjI paNa amArA gAmanA tejasvI sitArA che. temanI vidvattA ane saraLatA ane gurubhakita ajoDa che. uddaghATana paNa vaSItapa karatA caMcaLabahena (zrI bhANajIbhAInA dIkarI)nA hAthe ja karavAmAM AvyuM. eTale ImAratanA kaNekaNa jJAna ane tapanA pratibiMbathI prakAzita che. pU. gurudevanI kRpAthI amAruM A gekuLIyuM gAma vadhu ne vadhu pragatizIla banI rahyuM che. Aje A gAmamAM lijajata-pApaDa kendra paNa cAlI rahyAM che. temAM ojhalavALA garAsIyA baheno paNa lAbha laI rahyA che. je kemanI sthiti Aje lagabhaga sAva nabaLI thaI rahI che, te leke sukhethI AmAMthI rajI meLavI rahyA che, ane svAdhInatApUrvaka, gauravapUrNa jIvana jIvI rahyA che. jene jainetara saha tene lAbha le che. A udyogathI AkhA gAmanI zakala badalAI gaI che. gurudeva gRhaudyoga IcchatA temAMnI eka vAta jANe sAkAra banI gaI che. pU. gurudeva mahAna kAntikArI vIrapuruSa hatA. temanI amArA nAma para khUba ja kRpAdRSTi hatI. amArA para temanA lAkha lAkha upakAra che. te RNamAMthI mukta thavA mATe je kaMI karIe te ochuM ja che. temanA pelA saMskArabIja amArI peDhI dara peDhImAM phale phUle ne phaLe ane emanA pavitra vicAre, maitrI, prema, karuNuM, satkAryanA nirmala jharaNAM amArA saunA hRdayamAM nizadina vaho evI amArI prArthanA che. saMsmaraNo [3] Page #769 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | Wjya gurUdeva kavigha 5. tAnasanTejI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha sevAdharmanA parama saMniSTha cogI zrI jAdavajI maganalAla vakIla zrI hiMmatalAla eca. baMdhAra pU. AcAryazrI devacaMdrajI mahArAjazrInI pakSaghAtanI bImArInA kAraNe lIMbaDImAM 9 varasa sthiravAsa rahevuM paDayuM. te daramyAna pUjya gurudeve pUjya AcAryazrInI anupama sevA karI tethI temane pU. AcAryazrInA AzIrvAda sAthe temanA jJAnane alabhya lAbha ane akhUTa vAra maLyA hatA te kAraNe ja pU. gurudeva saMyama mArgamAM nizcala rahI nirbhayapaNe mAnavatAnA puraskartA banI rahyA hatA. temaja temanI preraNA ane mArgadarzanathI aneka saMsthAo judA judA kSetramAM janma pAmI ane khUba vikasita thaI aneka lokonA AzIrvAda sama banI rahI che. keLavaNI pratye temane athAga prema ane niSThA hatI eTale vyavahArika keLavaNI ane dhArmika zikSaNa pratye te jAte rasa laIne vidyArthIvarganA ghaDatara mATe sAkSAt saMskAramUrtisama banI rahyA hatA. pU. gurudevanA sthiravAsa daramyAna temanI preraNAthI uddabhava pAmelI zrI lIMbaDI sthA. jaina borDiga keLavaNInA pAna mATenuM bhavya pratIka ane sundara saMsthA banI gayela. A saMsthAmAMthI zikSaNa meLavI saMsthAnuM nAma rozana karanAra Aje aneka vyakitao samAjanuM netRtva agrasthAne rahI karI rahI che. temAM mukhya zrI cImanalAla cakubhAI zAha vi. che. jeo samAjanA sUtradhAra banI samAjanuM gaurava vadhArI rahyA che. eTaluM ja nahi paraMtu akhila bhAratamAM samasta jaina samAjamAM jemanuM ajoDa vyakitatva che. A badhuM pUjya gurudevanI kRpA phaLazruti che. bhAcAryazrInA kALadharma bAda pU. gurudeve je je kSetra sparyA tyAM tyAM temanI bhavya pratibhAthI jJAnanI gaMgA vahAvI aneka jIvane upadeza dvArA dharma pamADI mAnavatAnA kAryamAM khUba jAgRti ANI. pU. gurudeva zIghakavi hatA. sAthe sAthe temanA kaMThamAM eTalI madhuratA ane raNakAra hatuM ke pitAnA vyAkhyAnamAM zrotAone maMtramugdha karatA ane DolAvatA. temanA jJAna-darzana-cAritranI leke upara jabara chApa paDatI. teozrI sudhAraka vicAradhArAne pretsAhita karatA hovAthI yuvakavargamAM paNa temanuM pUba AkarSaNa rahetuM. Ama temanA vyAkhyAno prabhAva ghaNe adbhuta hate. ajamera mukAme bharAela sthA. jaina sAdhu samelana temaja kenpharansanA etihUAsika adhivezananI saphaLatA e pU. gurudevane ja AbhArI hatI. temanI salAhathI ja e vakhatanA bhAvanagara sTeTanA relve ejInIara morabInivAsI zrI hemacaMda rAmajI mahetAne adhyakSasthAna ApavAmAM AvyuM hatuM. ajamerathI vihAra karIne pU. gurudeve eka cAturmAsa AgrAmAM karyuM hatuM. AgrAmAM jaina samAjanA agresara zrI acalasiMhajIe pU. gurudevanI khUba bhakitabhAvathI sevA karI jethI temanA jJAnane alabhya lAbha AgrA temaja AjubAjunA kSetranA samAjane paNa khUba maLe eTaluM ja nahi paraMtu jainetara varga ke jemAM hindu tathA musalamAna kemanA aneka bhAIoe mAMsAhArano tyAganA paccakakhANa karyA hatA. te cAturmAsa paNa apUrva ane ajoDa hatuM. pU. gurudevanI pratibhAne eka prasaMga morabImAM banyo hate. jyAre zrI rasikabhAI prabhAzaMkara zeThe pleTamAM sthAnaka banAvyuM tyAre temAM be pakSo vacce khUba gharSaNa thayuM ane katAnA bIja vavAyA tyAre pU. gurudevanI daramyAnagIrI ane samajAvaTathI banne pakSe mAnabharyuM samAdhAna thayuM. temAM pU. gurudeva sAthe saurASTranA prakhyAta dhArAzAstrI ane abhyAsI zrI jAdavajI maganalAla vakIla paNa hatA. pU. gurudevanA vidvAna ziSya ke je saMtabAlanA takhallusathI khuba prasiddha thayA che temaNe bhAla nala kAMThA vi. aneka sthaLoe racanAtmaka kArya dvArA anekanA jIvanapalaTA karI anekane sanmArge vALI pitAnA jJAna, darzana ane cAritrane lAbha ApI atyAre ciMcaNamAM sthiravAsa thaI gayA che. te saMtabAlajI paNa pU. gurudevanI asIma kRpAne ja paripAka che. sAyalA pAse DelIAnuM cAturmAsa paNa aitihAsika hatuM. taddana nAnakaDuM gAma e cAturmAsamAM yAtrAdhAma samuM [84] vyakitatva darzana Page #770 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | pa, janakajI mahArAja janma taic: banI rahyuM hatuM. | narmadAtaTe cANoda karanAlImAM pU. gurudeve ekAnta sAdhanA arthe cAturmAsa kahyuM hatuM ane aneka hindu yAtrALae e pavitra sthaLamAM pU. gurudevanA darzana, vANI ane bhakitane lAbha lIdho hate. muMbaImAM pU. gurudevanA amuka varSanA aMtare cAturmAsa thayA daramyAna kAMdAvADI-ciMcapokalI-ghATakepara vi. sthaLe cAturmAsa karI muMbaInA jaina samAjane pitAnA jJAna-darzana ane cAritrane lAbha Ape hatuM, tyAre aneka jainetara kuTuMba pU. gurudevanA saMparkamAM AvI temanA pratye AkarSAyA hatA. ane pU. gurudevanA jIvanakALa sudhI temanA bhakata tarIke rahI sadupadeza ane satsaMgane lAbha pAmyA hatA. temAM mukhyatve zrI lAlajIbhAI kApaDiyA coTIlAnivAsI pU. gurudevanA upadezathI custa jainadharmanuM pAlana karI rahyA che. uparAMta cinAI kuTuMba paNa pU. gurudevanuM anurAgI banyuM temAM hIrAlakSamI cinAInuM jIvana parivartana thayuM. pU. gurudeva svabhAve ati nikhAlasa hatA. temanuM mArgadarzana spaSTa chatAM vinamra hatuM. keInA duHkhane pU. gurudeva joI zakatA na hatA. eTalI anukaMpA ane karuNA temanAmAM jharatI ke teo turata ja mAnavatAnA kAryamAM ane dIenuM duHkha haLavuM karavAmAM pitAne amUlya phALe ApatA. ghaNA zrImate temanA ojasabharyA upadezathI dAnane avirata pravAha vahevaDAvatA hatA. vidyAthIvaganA te e vAlI samAM hatA. ane duHkhIonA belI hatA. te sAthe pUjya gurudevanuM jIvana cakakhA arIsA jevuM hatuM. temanuM muMbaInuM chelluM cAturmAsa borIvalI kSetramAM hatuM. tyAM pU. gurudeve jJAnagaMgA vahAvI anekane pratibodha pamADI samAjane jIvaMta ane cetanavaMte banAvyuM. A kSetrane phaLadrupa ane vikasAvavAmAM amUlya zakita kharacI hatI. borIvalI sthAnaka-davAkhAnuM-jJAnanagara (vasAhata) e pU. gurudevanI asImakRpA ane temanA puruSArthanuM ja pariNAma hatuM. borIvalI cAturmAsa bAda pU. gurudeva sAyalA potAnA vatana padhAryA. tyAM teozrI jIvananA aMta sudhI sthiravAsa karI ekAnta sAdhanA ane svAdhyAyamAM ja magna rahyA, ane tyAM ja teo kALadharma pAmyA tyAre temanI smazAnayAtrAmAM sAyalA jevA nAnA gAmamAM bahArathI pacAsa hajAranI mAnavamedanI umaTI paDI hatI ane smazAnamAM ja pU. gurudevanA samArakanI racanA mATe aDadhA kalAkamAM ja cAra lAkha rUpiyAnI rakama ekaThI thaI gaI je eka ajoDa prasaMga hate. pU. gurudevanA AzIrvAda meLavatAnI jene taka maLatI teo pitAnI jAtane dhanya mAnatA ane emanA guNAnuvAda gAI tasvasAra meLavavA zakya teTale prayatna karatA. A pramANe pUgurudeva jaina samAjane mATe eka Adarza, anukaraNIya preraNAsthAna ane mobha samAna hatA. evA pU. gurudevane amArA lAkha-lAkha vaMdana hajo. kavizrI nAnacaMdrajI mahArAja 8 zrI cImanalAla cakubhAI zAha kavizrI nAnacaMdrajI mahArAjane prathama paricaya ane saM. 1914 mAM thaze. tyAre huM lIMbaDI beDiMgamAM rahI abhyAsa karate hate. beDIMganA badhA vidyArthIone jainazALAmAM javuM pharajiyAta hatuM. kavizrI jainazALAnA abhyAsamAM ghaNa rasa letA. paryuSaNanA divasamAM kavizrInA racelA dhArmika saMvAdo ane gIte jainazALAnA vidyAthIo upAzrayamAM bhajavatA. kavizrInA guru pUjya devacaMdrajI mahArAjane pakSaghAta thayuM hatuM. tethI kavizrIne nava varSa sudhI lIMbaDImAM rahevuM paDayuM. gurunI temaNe ananya bhAve sevA karI. kavizrImAM zarUAtathI samAjasudhArakanI dhagaza hatI. temanA pravacanamAM rUDhione virodha ane mAnavatAne upadeza rahe. keTalAka loko ema mAne che ke jaina sAdhue zAstranuM ja vAMcana karavuM saMsmaraNe Page #771 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva phavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha joIe, sAMsArika pravRttio sAthe temane kaI saMbaMdha na hovo joIe. mokSamArgane ja upadeza Ape. ahiMsA ane AraMbha-samAraMbha viSe ApaNumAM evA khyAle pravarte che ke jaina sAdhu samAjasudhAraNu ke sAmAjika sevA athavA lekakalyANanAM kAryone upadeza Ape te temane deSa lAge. kavizrIe e jamAnAmAM paNa AjathI 60 varSa pahelAM pragatizIla vicAra dharAvatA hatA. mANasanuM ane samAjanuM jIvana nItimaya na hoya te mAtra mokSamArgane upadeza Apavo athavA zAstronuM ja vAMcana karavuM ethI dharmanI abhivRddhi thatI nathI. pAye na hoya tyAM ImArata caNavA jevuM thAya! kavizrI mAnatA ke mAnavatA eja sAcA dharmane pAme che. te jamAnAmAM strIonI mukti ke unnatinI vAta karavI ane te paNa jaina sAdhue-e akaya hatuM. paNa kavizrI mAnatA ke, puruSa jeTalo ja strIne adhikAra che. strIne nirakSara ke dabAyelI rAkhavAthI samAjanI adhagati thAya che. tethI kavizrInA upadezathI mahilA-maMDaLanI sthApanA thaI hatI je hajI paNa cAle che. lIMbaDImAM gAmaDAnAM vidyAthIonA abhyAsanI anukULatA mATe temanA ja upadezathI sthAnakavAsI beTiMganI sthApanA thaI hatI jene seMkaDe vidyArthIone lAbha maLe che. dareka prakAranA kalyANanA kAryo mATe kavizrI preraNA ApatA. pitAne navuM jANavAnI jIjJAsA eTalI badhI hatI ke rAtre upAzrayamAM dIvAbattI - te vakhate te phAnasathI-choTAlAla harajIvana - "suzIla' sArA aMgrejI pustaka vAMcI temane samajAvatA. pUjya devacaMdrajI mahArAja kALadharma pAmyA pachI kavizrI badhe vicaryA. sarve sthaLe mAnavatA ane leka kalyANanA satkarmone upadeza ane preraNA ApatA. vizeSamAM kavizrI mAnatA ke jaina sAdhune upadeza mAtra jene mATe ja nathI, sakaLa janatAne tene lAbha maLavo joIe. tethI gAmaDAomAM vicaratA tyAre rAtri pravacane rAkhatA ane grAmajanatA moTI saMkhyAmAM temanA upadezane lAbha letI. bulaMda avAja hate ane kaMTha madhura hatuM. pite kavi hatA ane bhakitanA suMdara kAvya ane pade racatA ane gAtA. svabhAvamAM Agraha paNa hatuM. sAcI ane sArI vastu thavI ja joIe. pitAnA anuyAyIone AgrahapUrvaka satkAryo mATe preraNA ApatA. seMkaDo bhAIo ane bahene e kavizrIthI prabhAvita thaI pitAnuM jIvana sanmArge vALyuM che. temanA upadezathI ghaNA lokakalyANanA kAryo thayA che. ApaNA dezamAM gAMdhIyuga zarU thayuM tyAre kavizrI pote gAMdhIjInA vicArothI AkarSAyA ane khAdI paheravI, pheMTI kAMta, grAmodyogane uttejana ApavuM, aspRzyatA nivAraNa vigere racanAtmaka kAryakrame mATe upadeza ApatA. pite khAdI paheratA. mArI vismRti thatI na hoya te- hAthe daLele leTa ja vAparo e Agraha rAkhatA. jaina sAdhu mATe A pagaluM kAntikArI hatuM. zAstronA jJAnamAM emanA karatAM kadAca vadhAre vidvAna evA sAdhuo hatA. paNa yugabaLane oLakhI yugadharmane upadeza ApavAmAM teo virala hatA. rUDhicusta taraphathI TIkA thAya tenI bahu paravA na karatA. ApaNAmAM eka mAnyatA evI che ke kriyAo custapaNe pALe e sAcA sAdhu gaNAya- e draSTie kavizrIe dezakALa pramANe sArA pramANamAM chUTa lIdhI hatI. kavizrIne jIvanamAM kasoTInA prasaMgo paNa AvyA emAMnA ekAda prasaMgane, jene huM sAkSI chuM, tene ahIM ullekha karuM chuM. temanA ziSya, je pAchaLathI saMtabAla ne nAme jANItA thayA, temanI sAthe tIvra matabheda thaze. saMtabAle kavizrI pAsethI ja preraNA meLavI be DagalA AgaLa javA taiyAra thayA. saMtabAlamAM taravarATa ghaNe. mAtra upadeza ApI besI rahevuM e temane pya na lAgyuM. sAmAjika sevA ane lokakalyANanA kAryomAM sakriya bhAga le ane upadeza ApIye te karI batAvavuM evI temanI bhAvanA thaI. jaina sAdhu ATale sudhI jAya te kavizrIne mAnya na hatuM. carcAmAM ahIM nathI Utarate. saMtabAla makkama hatA. guru-ziSya vaccenI carcAmAM huM sAkSI ane keTaleka daraje bhAgIdAra hate. muMbaImAM varasavA upara jIvaNalAla cinAInA baMgale bane hatA tyAre A vivAda cAlatuM hatuM. temAM meM paNa cheDe bhAga lIdhe hate. mukhya prazna e hate jaina sAdhune veSa rAkhIne AvI pravRttimAM paDavuM keTale daraje yogya lekhAya e | [6] vyakitatva darzana Page #772 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - bpavA garUdeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha -- prazna hajI aNaukale che. chevaTa guru-ziSya bhAre haiye chUTA paDyA. saMtabAle pitAne mAthe lIdhuM. aMtaghaDI sudhI guru pratye bhakita evI ja rahI. gurue paNa temanA pratye chevaTa sudhI premabhAva rAkhe. kavizrIe potAnA dIrdha jIvanakALamAM ghaNA bhAIo ane bahene dharmAbhimukha karyA. mane temanA mIThAM saMsmaraNe yAda che. jainazALAmAM nAnI vaye temanA pratApe dhArmika saMskAra maLyA te jIvanabhara mArA vArasAmAM rahyAM che. ApaNA zramaNavarganA ghaNA pAyAnA praznonI punaH vicAraNA karavAnI jarUra che. temAM kavizrInuM jIvana mArgadarzaka bane tevuM che. kavizrInI janmazatAbdi prasaMge huM aMtaHkaraNapUrvaka temane zraddhAMjali arpa chuM. pU. gurudevane zraddhAMjali sarve pramukha : zrI sthAnakavAsI jaina saMgha -- surendranagara zrI surendranagara saMghanA traNeya saMpradAyanA AgevAnI AgrahabharI vinaMtIne mAna ApIne pU. gurudeva zrI nAnacaMdrajI mahArAja sAheba saMvata 2010 mAM cAturmAsa mATe surendranagara padhAryA hatA. pUjya gurudevane vyAkhyAnamAM jaina-jainetara ghaNuM moTI saMkhyAmAM AvatA hatA, ane pU. gurudevanI samanvayakArI divya vANIthI maMtramugdha thaI jatAM. emanI kahevAnI zilI khUba ja hadayasparzI hatI. temAM ye mAnavatAnI vAta kahetI 1 teo evA khIlI uThatA ke sAMbhaLanAra varga rasapUrvaka ekAgratAthI sAMbhaLate, teo kahetA ke prathama mAnavatA pragaTAvo, mAnavatA pragaTaze te ja prabhutA pragaTaze. teo rASTrIya vicArasaraNIthI raMgAyelA hatA. A ja varSe bihAramAM relasaMkaTa AveluM. te aMge saTTA holamAM teozrIe jAhera pravacana ApeluM ane lokonA dilamAM mAnavatAne nAda jAgRta karela ane tyAM ne tyAM bahu moTI rakama phALAmAM thayelI. teomAM evI divyazakti hatI ke AmajanatA bhaktibhAvapUrvaka teo pratye AkarSatI. janasamAjane hitakArI rAtri prArthanA ane pravacananI pravRtti teoe cAlu rAkhI hatI. amArA zaheramAM e kAntikArI vAta hatI. chatAM paNa te vakhate Ama janatA sAre lAbha letI. prasaMge prasaMge teozrI bhaktigIta gAtA ane eka eka padane vistRta rIte bhAvArtha samajAvatA eTale zrotAjane temanAmAM tanmaya thaI jatAM, ane bhAvavibhora banI jatAM. e rIte teonI rAtri prArthanA ane pravacana khUba saphaLa banyA hatA. sahane enI agatyatA samajANI, jIvanamAM niyamita prArthanA mATe emane khUba Agraha hatuM. tethI ahIM emanuM bhaktamaMDaLa paNa thayeluM. jeNe ghaNA varSo sudhI prArthanA cAlu rAkhI hatI. zrI surendranagara saMghamAM traNa saMpradAye che. (1) lIMbaDI mATe saMpradAya, (2) lIMbaDI nAne saMpradAya, (3) darIyApurI saMpradAya. e rIte traNeya saMpradAyane vahIvaTa alaga alaga rahetuM. je saMpradAyanuM cAturmAsa hoya te cAturmAsane kharca te saMpradAya bhegavate ane je saMpradAyanuM cAturmAsa hoya te ja saMpradAyanA sabhya te cAturmAsamAM vadhu rasa dharAvatA. pU. gurudeve A joyuM ane temanA hRdayane A vAta khaTakI. temaNe ekayatA para khUba bhAra mUke, AgevAnone premabharI rIte samajAvyA aikayatA ane saMgaThananA phAyadAo batAvyA. te vakhate zrI lIMbaDI meTA saMpradAyanA AgevAna zrI jAdavajIbhAI maganalAla vakIla hatA. zrI lIMbaDI nAnA saMpradAyanA AgevAna zrI dozI phatecaMda tribhavanadAsa hatAM. ane zrI darIyApurI saMpradAyanA AgevAna zrI dezI vallabhabhAI laherAbhAI hatA. teonA ane temanI sAthenA saha-kAryakarenA hRdaya pU. gurudeve jItI lIdhA ane pariNAme traNeya saMghane vahIvaTa ekayatAthI karavAne traNa varSa pUrato TharAva karyo. ane pariNAme te TharAva laMbAvatA Aje chellA 20-22 varSathI ekayatAnI bhAvanApUrvaka saMghane vahIvaTa cAle che. saMgha saMgaThananA pariNAme zrI saMghanI khUba khUba pragati thaI che. saurASTrabharamAM prathama paMkitamAM tenuM saMgaThanabaLa gaNAya che ane khUba navI navI pravRttio vikasI che. jema kezrI dezI valamabhAI laherAbhAI AyaMbIla gRha, zrI chabalabena lakSmIcaMda jaina pAThazALA, zrI sI. yu. zAha saMsmaraNe [87] Page #773 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjaya gurUdeva kaviva` paM. nAnacandrajI mahArAja janmarAtAbdi smRtigraMtha mAnavarAhata kendra vi. A badhA yaza pU. gurudevanI aikayatAnA prayAseAne AbhArI che. pUjya gurudeve surendranagara sadhane eka aNumAla bheTa ApI che. ane te e ke, upAzrayanI aMdara cAreya dIvAlo upara pUjya gurudeve amUlya sUtrA ane vacanAmRto lakhAvyA che. -bIjAnuM bagADIne, bhalu peAtAtaNuM karavu; viSama A vAta che. kevI, tame zuM te vicAryuM che ? -vakhata che. alpane UMcA, ghaNA che kAma karavAnA; ghaNAM jarUrI taNA samaye, sUtelAM kayAM sudhI rahezeA ? -samaya sarakhA nathI sahunA, sadA taDakA ane chAyA; vakhata Avye jarUra vahAlA, bhalA thaIne bhaluM karajo. A ane AvA hitakArI aneka suvAkayA Aje paNa pUjya gurudevanI yAda tAjI karAve che. pUjya gurudevane amArA zrI saMgha upara asIma upakAra che. Aje paNa e mahApuruSanA bhavya caherA amArI najara samakSa taravare che. evI mahAna vibhUti gurudevane amArI hRdayapUrvakanI zradhdhAMjali apIe chIe. nAgaradAsamAMthI nAnacaMdrajI mahArAja . zrI gulAma rasUla kurezIbhAi kudaratanI gati akaLa che. jagatanAM keTalAMye bALaka zizukALamAM mAtA gumAvatAM samaya vItye teo pote ja jagatanI mAtArUpa banyAnuM pada prApta karI gayA che. ApaNA nAnacaMdrajI mahArAja jyAre nAgaradAsa hatA tyAre 'mA'nA aMtimakALe mALasulabha prazna pUche che-- "bhAI! 'khA' Aje khATalAmAM kema sUtAM che?" uttara ze| hoI zake? madhadariye jIvanamaraNanAM jholAM khAtI khA....ane pAka paDe che, mA gaI. loko hatA ane khIjA AvyA. pacUpa Ave che ane mese che. nanAmI taiyAra thaI. loka upADe che. nAgara pUche che - "khAne AMdhI A badhA kayAM laI cAlyA." smazAne janArA DAghuonI Tevane kAraNe pASANu khanelAM hRdaya DhIlAM paDI AMkhamAMthI azru TapakAve che. A khALa zuM jANe...."khA gaI !" buddha bhagavAnano prasaMga yAda Ave che. siddhA maDa uN jue che. prazna UThe che-"A zuM? jarA zu? maraNu zu?" A bALanAgaranA kAmaLa haiyAmAM kuTuMbanA saMskArane AdhAre vagara lakhyuM kayAMka kAtarAya che mAnavanI A pIDA !' huM zuM karI zakuM? vakhata vIte che. zizumAMthI taruNu ane taruNamAMthI yuvAna nAgara bane che nAgaradAsa. paNa teno A badhA samaya eLe nathI gayA. kALanI gati sAthe bhItaramAM kaMDArAyela mAnavapIDAne TALavA TADhamAM TADha ane taDakAmAM taDakA sahana karavAnA potAnA prayAgA jArI che, tyAre bhavya saMskAranA udaya thAya che--mAnavapIDA maTADavA sAdhu banavuM! jarAmaraNano upAya samadaSTi ! ane te sAdhavA dehadamana ane mananA nigraha ! paNa sAdhu banavuM saheluM nathI. tevA vicAro gherI vaLe che. nAgaradAsa kAcI mATInA nathI. dehadamananA ane manane vaza karavAnA potAnA prayAgo cAlu che. te prayAgAmAM dinarAta-bhUkhatarasa bhUlI jAya che. sAdhu banavAnI dhUna che. te mATe je kaI sahana karavu paDe te mATenI taiyArI che. nAgaradAsa vicAra kare che, jaina sAdhune teA leAca karI UbhI thatI pIDAno anubhava karavAnA hoya che. pote sAdhu pAse jAya che ane kahe che mAre leAcanA anubhava levA che. sAdhu saMsArInA leAca karavAnI nA pADe che. chatAM nAgaradAsa nirAza thatA nathI. paraMtu potAnA nizcayabaLane daDha karavA chevaTe hajAma pAse lAca teA karAve ja che. loca thayo. pIDA kAramI UThI te samAvavA koI bhalA mANase mAthAmAM vATelI sUMTha bhabharAvAnuM kahetAM ApaNA nAgaradAsabhAI te pramANe kare che. pachI teA agnijhALa [8] vyakitatva darzIna For Private Personal Use Only Page #774 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kAvirya . nAnandajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha jevI UThelI vedanA jeNe bhegavI hoya te ja jANe. ApaNA nAgaranI bahAdurI jANavAnI ahIM jarUra nathI paNa tenuM mane baLa keTaluM daDha che tene A sacoTa purAve che. AvI aneka prakAranI yAtanAo pote jAte UbhI karIne veThe che ane dIkSA letAM nAgaradAsamAMthI teo muni nAnacaMdraja bane che. nAnacaMdrajI mahArAjanI eka suMdara Teva hatI. teo divasa vItye rAtanA samUhaprArthanA rAkhatA. paDachaMda kAyA ane bulaMda avAja seMkaDonI saMkhyAmAM tarI Ave. teo TUMkI najare jonArA na hatA paraMtu vizALa ane vedhakadraSTi dharAvatA hatA. A kAraNe temanI prArthanAmAM jaina jainatara sau hoMze hoze bhaLatA. madhurakaMTha ane vakatRtvazaktine lIdhe lekenI medanI hakaDeThaTha jAmatI. prArthanAne nAda jAmate tyAre sau gulatAna banI "eka pitAnAM ApaNe sau bALaka chIe tene sarakho AsvAda sau sAthe maLI cAkhatAM. jaina sAdhuomAM gAMdhIjIne pArakhanAra ochA che. ane je gAMdhIjIne oLakhI zakyA te jaina sAdhumAM ye nAnacaMdrajI mahArAja khare che. pitAnI dIrghadRSTinA pratApe teo saveLA gAMdhIjIne kaLI gayelAM. gAMdhIjI vize temaNe svayaM racelA eka kAvyamAM teo kahe che - "jagatane bodha devAne, jarUrI vAta kahevAne laI saMdeza prabhujIne, avanimAM gAMdhIjI AvyA. bhUlele mArga batAvavA, satyanAM sUtra samajAvavA ahiMsA auSadhi pAvA, avanimAM gAMdhIjI AvyA." AvA vicArene lIdhe mahArAjazrI tarapha AmajanatA ke bhaNelA gaNelAM sau sarakhI rIte AkarSAtA. temanI pAse dhamI ke adhamIna bheda nahIM hovAthI teo saheje saunI prItinuM pAtra banI jatA. maLelA saMskArane AdhAre nAnacaMdrajI mahArAja pAse mAnavatAne strota vahyA karate. teozrI kahe che : bhalA che te bhalA raheje, bUruM thAvA nahI deje; tamArA duzmananuM paNa, bhalA thaIne bhaluM karajo. samaya sarakhA nathI sahunA, sadA taDakA ane chAyA; vakhata Avye jarUra vahAlAM, bhalA thaIne bhaluM karaje." sAdI bhASAmAM hadayanA tAra jhaNajhaNI UThe che. hajAre zabdane mAnavatA upara nibaMdha A be cAra paMkitamAM samAI jAya che. tyAM na nAta che-na jata che, na AzA, na abhilASA che. zarata mAtra eka ja che, "bhalA che te bhalA raheje, - bhalA thaIne bhaluM karaje. mAnavahRdayane pichANavAnI (mAsTara kI) gurucAvI tamArA hAthamAM teozrI mUkI de che. A vizALa bhAvanAnA arthamAM teo deva thayA. aMtamAM temane pagale cAlavAnuM ApaNane saune baLa maLe eja abhyarthanA. parama upakArI gurUdeva 4 mIrAbena zAha vAtsalyabharI amIrasa chalakatI AMkhalaDI evA parama pUjya gurudeva kavivarya munizrI nAnacaMdrajI mahArAja sAhebanAM saMsmaraNo tAjA karavAnI je amUlya taka mane sAMpaDI che tethI mAruM hRdaya AnaMdathI UbharAI jAya che. emanuM vAtsalya, udAratA, nikhAlasatA ane mAtA jevuM komaLa hadaya e badhuM saMbhAratAM emanI AkhI mukhamudrA tAdRza thaI Ave che. savAranI emanI prArthanA ane pravacane AMkha sAme tarI Ave che. enA upara sarakhe prema, saune ema lAge ke A mArA gurudeva che ! pU. gurudevanI udAratAnI zI vAta karuM ? teonA sAnidhyamAM rahevAne ke mane tathA zrI madhubenane sane saMmaraNe [9] Page #775 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivarya pa. nAnacadrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha 1948mAM maLela. lagabhaga 21 divasa sAthe rahelAM. "mIrUbhAI AvyAnuM smaraNa Aje tAjuM thaI Ave che. temanAM saMsmaraNa lakhavA besuM te pAra na Ave, paNa temane nyAya ApavA DAM te lakhuM ja. temanI sAthenA 21 divasa jIvanamAM amUlya sthAna jamAvI gayA che ! - saMtabAlajI sAthe mAre prathama pravAsa te vakhate samAjane tathA amArA najIkanA ghaNAMne na gamatuM. pU. gurudeva paNa evuM maMtavya dharAvI mane Takora karatA. pU. gurudevanI AjJA zire caDhAvI pravAsamAM sAthe na rahetAM bAvaLA AvI. kaccha vagere sthaLe divaso vitatA gayA ane saMtabAlajIne pravAsa cAlate rahyo. tyArabAda dilhI-kalakattAne pU. saMtabAlajIno pravAsa nakkI thaye. A pravAsamAM sAthe rahevAnI IcchA kharI. A samaye gurudevane maLavAnuM thayuM. huM, pU. saMtabAlajI ane maNibhAI gurudeva pAse besIe ane jJAnagoSTi karIe. A geSTi AMkha sAme tarI Ave che. A geSTi daramyAna pU. saMtabAlajInA dilhI, kalakattA pravAsanI vAta nIkaLI. pU. gurudeve sAmethI kahyuM. "kema mIrUbhAI ! dilhI javuM che ne ? jarUra AnaMdathI jAo! ema gurudeve jaNAvyuM ane mArA AnaMdane pAra na rahyo. bhAvatuM vide batAvyA jevuM thayuM. jyAM sAce vAtsalyabhAva hoya che tyAM baMdhana ApoApa haTI jAya che. dilhI, kalakattAne pravAsa lAMbe eTale pAchA AvatAM ghaNe samaya lAge. ame vidAya levA taiyAra thayA eTale pU. gurudeva saMtabAlajInA khabhe hAtha mUkI bAraNu sudhI vidAya ApavA amArI sAthe cAlyA ane bolyA "ApaNe have kayAre maLIzu ?? tuM kyAre Ave ? ema kahetAM pU. gurudevanI AMkha bhInI bhInI thaI gaI. e dazya Aje paNa mArI AMkha sAme tarI Ave che. ziyAla gAme gurudeva padhAryA tyArano eka prasaMga yAda Ave che. ziyAlamAM pU. gurudeva ane saMtabAlajInuM milana thayuM. zrI citta munijI tathA bIjA zrI kiramunijI sAthe hatA. pU. gurudeva saMtabAlajInI prayoga bhUmimAM padhArelA tethI pU. saMtabAlajInA AnaMdano pAra na hatuM. temane mana te jANe svarga pRthvI upara utarI AvyuM. pU. gurudeva ziyAlathI amadAvAda vihAra karavAnA hatA. meM vihAramAM sAthe rahevAnI anumati mAgI. mAgatA pahelAM manamAM thayA kare ke te Apaze ke nahIM? paraMtu pU. gurudeve AnaMdathI rajA ApI, jANe koI camatkAra thayo. mArA AnaMdane pAra na rahyo. vihAranI taiyArI thaI ziyAla gAmanI janatAe ane paDhArabhAIoe bhajana gAtAM gAtAM amane saune vidAya ApI. pU. saMtabAlajI dUra sudhI AvyA, vihAramAM sANaMdavALA maNibena paNa sAthe hatAM. mAruM gAma bAvaLA vacce Ave. gurudevane bAvaLA padhAravA vinaMtI karI. teozrIe te svIkArI AgalA divase huM bAvaLA AvI gaI. meM tathA gAma lokoe pU. gurudevanuM hArdika svAgata karyuM. bAvaLA saMta AzramamAM utAre karAvyuM. AzramanI najIka ja AvelA mArA makAnamAM padhArI pU. gurudevane pAvana karavA vinaMtI karI. mArA gharane pAvana karaze te mane ghaNe AnaMda thaze. pU. gurudevathI calAtuM na hatuM chatAM lAkaDInA Teke mArA ghare padhAryA sAthe cittamunijI tathA bIjA munio padhAryA. meM gurudevane be zabdo kahevA jaNAvyuM eTale temanI lAkSaNika zailImAM bolyA: "hajI ya bAkI rahyuM che?" mArAthI sahajabhAve belI javAyuMH gurudeva ! amRtathI koNa dharAyuM che ! pU. gurudeve potAnI amRtadhArA vahAvI ane 2 gadgadita thayA. amArA vihAramAM vAghajIpurA Ave. pU. saMtabAlajIe ahIM cAturmAsa kareluM. ahIM zrI vADIlAla jamanAdAsanI vADI hatI. zrI tArAbena tathA vADIbhAIe pitAnI vADImAM padhAravA Agraha karyo. AvelA avasarane ame jate kevI rIte karI zakIe ? tyAM paNa pU. gurudeva theDe vakhata rokAyA. sarakhejathI amadAvAda AvyA hIrAbena cinAIne tyAM. dUdhezvara baMgale amAre mukAma rahyo. tyAM 11 divasa rahyA. hIrAbenanI pU. gurudeva pratyenI bhakitabhAvanA kahevI paDe ! temanA AnaMdane pAra na hato. teo vaiSNava dhamI eTale pitAnA dharmagurUnA caraNasparza karI zake. gurudevanA caraNasparza karavA mATe temanuM mana DI gayuM. sAme levA mATe harakhabhera deDI AvyAM. harakhamAM ane harakhamAM paDI gayAM. samAdhi AvI gaI. jaina sAdhune caraNasparza na thAya eTale teoe darathI darzana karI samAdhAna meLavyuM. eka vakhate vihAramAM pU. cittamunine page kAMTo vAgyo hato. page dhIrathI calAtuM hatuM. ame emanI sAthe vAta vyakitatva darzana Page #776 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUSya gurUdeva kaviya' . tAnamandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha karatAM karatAM AdhyAtmika jIvanane rasa lUTatAM dharAtAM na hatAM. emanI pU. gurudeva taraphanI bhakina hanumAna jevI hatI. pU. gurudeva kayAre zuM mAgaze tene pitAne khyAla hoya ja. emanI sevA ane bhakti anupama hatAM. AvA ziSya pU. gurudevane maLyA te paNa emanA jIvanane eka anupama lahAve hate. pU. saMtabAlajInuM cAturmAsa kalakattA mukAme hatuM tyAre ja gurudevane jIvanadIpa sadAne mATe bujhAI gaye. amArA saunA vilApane pAra na rahyo. pU. saMtabAlajIe pU. gurudevane 'viraha-kAvya lakhI jAherasabhAmAM bhAvabharI zradhdhAMjali ApI. gurudevane A viraha amane ghaNe vakhata sA. pU. gurudevane yAda karatAM AMkhamAM AMsu AvI jAya che ane mukhamAMthI sarI paDe che ke guru ziSyanuM subhaga milana A jiMdagImAM have pharI jevA kayAre ya nahIM maLe ! pU. gurudevanI zatAbdinA punita prasaMge saddagatane, pU. cittamunizrIne, pU. sAdhvIjIone tathA pU. saMtabAlajIne mArA kaTi kaTi vaMdana che. pU. gurudevanAM saMsmaraNe maNibhAI bApubhAI paTela vizALa lalATa, amIjharatI AMkhe, vAtsalya phelAvatA cahere emanI prathama mulAkAte ja AkarSaNa jamAvI detAM. evA e hatA vidvAna jaina munizrI nAnacaMdrajI mahArAja. huM saMtabAlajI mahArAja sAthe raheto hovAthI teozrInA nimitte mane ghaNIvAra e jJAnI puruSanAM darzana, zravaNane lAbha maLelo. varaso pahelAM sAyalA mukAme teozrIne prathama maLavAnuM thayuM. upAzrayanI bahAra rAte jAhera prArthanA pravacana hatuM tyAre eka pATa upara vacce pU. nAnacaMdrajI maharAja ane temanI AjubAju pU. cunIlAlajI mahArAja ane pU. saMtabAlajI birAjelA hatA. jANe brahmA, viSNu, mahezanI tripuTI sAkSAta beThI hoya tevo bhAsa thato hato. jyAre prArthanA zarU thaI tyAre gurudevanA aMtima kaDInA akSarone uccAra jude paDate tyAre e laya eTalI tAlabaddha lAgatI ke Aje paNa enA bhaNakArA kAnamAM gUMje che. pU. cunIlAlajI mahArAja dhUna bolatA tyAre temane mIThe ane surIle avAja vAtAvaraNane sabhara karI dete. gurudevanI vyAkhyAnazailI ane khI hatI. keIpaNa dharmane mANasa eka ja vAra emanuM pravacana sAMbhaLavA bese te pachI UThavAnuM mana na kare. bhanAM prAtaH pravacana jIvanane sparza kare tevAM ane AdhyAtmikatAnI bhUkhane sateja kare tevAM lAgatAM. zarIra, mana ane buddhinA dAkhalA hAvabhAva sAthe ApI muktine paMtha batAvatA hatA. temanI namratA, jijJAsA ane jAgRti namUnedAra hatAM. jijJAsu te eTalA badhA ke nAnA bALaka pAse vAte kaDhAve ane sAMbhaLe. mArI pAse kalAka sudhI pU. saMtabAlajInA dharmamaya samAjaracanAnA prasaMge rasikatAthI sAMbhaLe. temanA jIvana vahevAra aMge paNa pache. teozrInI bIjA pAsethI vAte kaDhAvavAnI rIta anekhI hatI. AMkhonA bhAva ane haMkAra kare ke sAmI vyakti belyA ja kare. eka vAra meM pUcheluM ke mahArAjazrI keTalIkavAra ApaNe aMtarAtmA eka vAta kahete hoya ane bahAra juduM bolAtuM hoya te e asatya nA kahevAya ? saMtAe to potAne satya lAge te spaSTa kahevuM joIe ane to ja samAjane sAcI deravaNI maLe. tyAre teo "yadyapi zuddha kavirUddha nAcaraNIya nA karaNIyaM zaMkarAcAryane dAkhale ApI syAdavAdanI bhUmikA samajAvatA. paraMtu mAre e bAbatamAM cheDe matabheda rahetuM. teo gAMdhIvicAranA custa himAyatI hatA. pote ane potAnA ziSya zuddha khAdIdhArI hatA. aspRzyatAnivAraNamAM mAnatA. eka vakhata savarNa harijananA samUhabhejana samAraMbhamAM hAjara rahI AzIrvAda ApelA. grAmodyogane Teke ApatA. hAtha ghaMTInA daLelA leTanI ja vastu vAparatA. esAvelA bhAta na letA, eTalA mATe ke esAmaNa dvArA piSaNatattva cAlyuM jAya ane bIjI bAju garama osAmaNa jamIna upara paDe eTale jIvahiMsA thAya. khAdIne uttejana maLe te mATe ghaNuM vakhata sudhI khAdIdhArI bena ke bhAI bhikSA vaherAve te ja letA. pitAnA pravacanamAM gopAlana upara khAsa kahetA. strI sanmAnamAM khUba mAnatA, sAdhvIonuM sanmAna jALavatA ane temane vikAsanI pUrI take ApatA. saMsmaraNe [1] Page #777 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - pam Jdha Daviya pa. nAnayajI mahArAja tamAtAli tiya vidhavAone ane garIba strIone nokarI maLe, hunnara udyoga maLe te mATe sakriya prayatna karatA. e mATe temaNe keTalIka saMsthAo paNa UbhI karI hatI. eka vakhate huM, choTubhAI ane bacubhAI merakhI mukAme teozrInA darzane gayelA. tyAre vAta thatAM temaNe kahyuM. ahIMnA zrAvakoe mane kahyuM ke "mahArAja! tame vyAkhyAnamAM mAnavatAnI vAto kare che, bIjAnA dharmanI vAta karo cho tenA karatAM bhagavatI sUtra vAMce to sAruM. mane thayuM ke zuM vAMcuM !" jIvananI prAthamika bhUmikAonuM te ThekANuM nathI ane gaganamAM uDavAnI vAta kare che. kAna pavitra thAya eTale mokSa maLI zake ema mAne. temanA AgrahathI cheDo vakhata bhagavatI sUtra vAMcyuM te kharuM paNa emAM kaMI badhAne rasa nA paDe. chevaTe mAnavatAnI vAte upara ja AvavuM paDayuM. loke sadAcArI bane te ja teozrI upadeza ApatA ane e ja hetu mATe sArAM pustakanuM prakAzana karAvatA. temane sAhitya ke te te lIMbaDInuM pra. devacaMdrajI mahArAja puratakAlayanI bhavyatA jevAthI jaNAI Avaze. teo kharA aMtarathI sarva dharma samanvayamAM mAnatA hatA ane eja kAraNe custa vaiSNa, custa muslima, pArasIo, khristIo vagere dharmanA loko temanA anuyAyI banatA. jaina dharmane nAstika dharma kahenAra AryasamAjIonA keTalAMya saMmelanamAM teozrIne padhAravA ane maMgala pravacana karavA AmaMtraNa apAtAM. AryasamAjanI samAjasudhAraNA, brahmacarya, strIzikSaNa ane temanI vIratA, dharmane nAme cAlatAM pAkhaMDa ane aMdhavizvAsa sAme jehAda, khaDatala zarIradhArI yuvako taiyAra karavA, AbhaDacheTa dUra karavI, vi. guNanA teozrI bhAre prazaMsaka hatA. pU. saMtabAlajInI krAntikArI vicArasaraNI samAja apanAvI zake nahIM. te kAraNe teozrIe te vakhata pUratA chUTA karyA. paraMtu pU. saMtabAlajIe potAnA aMtarathI guru tarIkenuM sthAna cheDayuM nahi. kAraNake gurunA anahada upakAre kema bhUlAya ? ane gurue paNa e ziSyane potAnA aMtarathI kadI dUra karyA nahotA. meM anekavAra te banenI AtmIyatAnA prasaMgenA pratyakSa darzana karyA che. chelle chelle pU. saMtabAlajIne kalakattA tarapha javAnuM thayuM tyAre gurune maLI levA sAyalA gayA. dazeka divasa sAthe kAyA ane chelalI vidAya veLA AvI tyAre pite DagatA DagatA bahAra sudhI AvyA. saMtabAlajIe vaMdanA karI. pachI gurudeve amIbharI ane karuNAbharI AMkhalaDIe ziSya sAme amuka paLe sudhI mITa mAMDI joyA karyuM ane pachI bolyA have kayAre maLIzuM? maLAya tyAre kharuM ! A dazyathI amArI AMkho azraothI chalakAI gaI ane banyuM paNa evuM ke A vidAya chellI vidAya banI. pArasamaNi gurUdevanI karUNupUrNa prasAdI De. kAzIbena cheTubhAI mahetA (1) jainazAsananA jhaLahaLatA ratna, rASTrapremI, mAnava uddhAraka vaMdanIya pU. gurudeva jyAre ziyAla padhAryA tyAre mane temane vizeSa paricaya thayo. mArA pitAjI choTubhAI temane guru mAnatA. ekavAra sAyalA darzana karavA gayA tyAre temanA mAthAmAM leca karI pU. gurudeve ekaDo karyo. pachI gurudeve kahyuM-bhale, tuM saMtabAlajInuM kahyuM kare. mArA pitAzrIe kahyuM ke ekaDo te tame karyo che ne ! saMtabAlajI game teTalA mIMDA caDAve paNa Ape je ekaDo na karyo hota te zUnyanI zuM kiMmata! (2) ziyAlamAM eka pATa para jyAre tripuTI birAjatI tyAre pU. gurudeva saMtabAlajanI pITha para hAtha pheravatAM kahe ke dhUnI che, dhUnI ! abhyAsa karatA hatA tyAre (thaMDile jAya leTI bhUlI Ave.) khAvA-pIvAnuM yAda na rahe, saMtabAla! kema bolate nathI? mA jema pitAnA bALakane premasAgaramAM snAna karAve tema vahAla varasAvatA jAya. e vAtsalya nihALavAnuM sadbhAgya ane ziyAlamAM prApta thayuM, temaNe gAMdhIjInA keTalAka siddhAMte jIvanamAM tANAvANAnI jema vaNI lIdhA hatA. pite AjIvana khAdI pahere ane anyane preraNA Ape evA e rASTrapremI gurudeva hatA vyakitatva darzana Jain Education Interational Page #778 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'pUjya gurudeva kaviya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha che. (3) sana 1937 thI 1942 sudhI mAre abhyAsakALa hate. ekavAra darzane jatAM gurudeve mArA jIvanane aNizuddha rAkhavA mahattvanI zikSA ApatAM pharamAvyuM ke-bena ! kAjaLanI keTaDImAM sapheda kapaDA upara DAgha na paDe temAM keTalI sAvadhAnI joIe ? evI rIte sAvadhAnIpUrvaka abhyAsa karaje. jethI jainanI chokarIo je brahmacAriNI rahe ane dIkSA na laI zake te bhaNIne sevA kare. (4) abhyAsa pUro karI pAsa thayA pachI jyAre gurudevanA darzane AvI tyAre AzIrvAda ApatAM kahyuM ke meDikala kelejamAM jaIne pAsa thaIne tuM aNIzuddha AvI, have aNIzuddha evuM prasAdapUrNa jIvana jIvaje ke jethI sevAnuM dvAra AvuM ne AvuM brahmacArI bene mATe khulluM rahe. tevuM AnaMdapUrNa jIvana kevI rIte jIvI zakAya te mATe temaNe traNa zikSA ApI. mAre mana te traNa ratnanI bheTa hatI. 1 - koInI paNa sevA kare tyAre sAmAne tamArI sevAne boja lAge na joIe. 2 - sevAkSetre kayAre paNa ekAnta sevana ane avivekI sparza na thavuM joIe. 3 - keInI paNa prejhanTa (bheTa) na levI. paraMtu jIvana jarUriyAtanI vastunI jarUra paDe te je saMsthAmAM kAma karo te saMsthA pAsethI ja vadhAre levI, atyAre tuM tArA kuTuMbamAM jIve che eTale hajAra-pAMcane tUTe Ave teTale ghasAro tArA kuTuMbane sahana karavAnuM rahe, paNa have tAruM kuTuMba choDI tuM saMsthAnA vizALa parivAramAM jAya che te samAjanA vahIvaTamAM pAI-pAIne hisAba rAkhaje. saMsthAnI mUDIne eka paisAne durvyaya na thAya tenI kALajI rAkhaje. pU. gurudevanI A zikhAmaNae mArA jIvanane na ja opa Ape che ane vicAruM chuM ke sevAnA kSetramAM A zikhAmaNe Aje paNa keTalI agatyanI che! e paramapavitra gurudevane mArA zatazaH abhinaMdana, vatsala hI mahAyogI DuM choTubhAI vasanajI mahetA pU. nAnacaMdrajI mahArAjano amadAvAda khAte mukAma hatuM. huM temanA darzane gayela. saMtabAlajI te vakhate tAjA dIkSita hatA ane emanI oraDImAM Akho divasa abhyAsamAM rata rahetA. paNa nAnacaMdrajI mahArAja enA AhAranI, pANInI, pustakanI ane pensilathI mAMDIne tabiyata jALavavA sudhInI badhI kALajI rAkhe. ziSyane gurunI sevA karatA jovAnuM te ghaNe sthaLe maLatuM paNa guru ziSyane mAtA jevA vAtsalyathI sevatA hoya te jovAne ga to A mahApuruSa pAsethI ja maLe. "sakaLa jagatanI banI janatA vatsalatA sahumAM revuM" e mahAsUtra saMtabAlajInA jIvanadarzanamAM otapreta thavAnA mULamAM A vatsalahRdayI mahAyogI zrI nAnacaMdrajI mahArAja ja che. dharmabaMdhanA te gurudevanI ja. A dezanA Aje paNa kAnamAM gUMjI rahI che. jemake dharmanuM prathama pagathiyuM mAnavatA che. vahevAra ane dharma jude pADavAmAM Ave che te mahAna ajJAna che. vahevAra enuM nAma je dharma tarapha laI jAya ane dharma enuM nAma je vahevArane zuddha kare. Ama sAce vahevAra ane sAce dharma otapreta thAya tyAre saMpa, zAMti ane sarvadharma pratye pitikApaNane bhAva jAge. dharmanuM kAma hadayanI zuddha bhAvanA jagADavAnuM che. nAtajAtanA bheda hAya, saMkucita hRdaya hoya, bIjAnI lAgaNI dubhAya teve kaThera vartAva hoya ane bIjAnuM laI levAne svArtha hoya tyAM dharma na hoya. dariyAva dila, apUrva udAratA, alaukika prema ane niraMtara kSamA temanA jIvanamAMthI nItaratAM hatA. dharma ke heya? tenuM mUrtimaMta daSTAMta temanuM jIvana rajU karatuM hatuM. emanAM guNonuM smaraNa haja jIvanamAM A guNane utkRSTapaNe khIlavavAnuM keTaluM bAkI che tenuM smaraNa karAve che. saMsmaraNe [9] Page #779 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha pU. gurUdevanA dharamapura cAturmAsanA yAdagAra saMsmaraNA zrI jhaveracaMda. bI. mahetA dharamapura rAjyanA mahArAjA vijayadevajInA pU. kavivarya gurudeva zrI nAnacaMdrajI mahArAja pratye adbhuta sadbhAva hatA. temanI udAra ane dharmabhAvanAthI prerAIne jaina kArabhArI zrIyut bhAgIlAlabhAI jagajIvana meAdI, bhogIlAla tArAcaMda zAha, savacaMda suracaMda meAdI vi. nI zubhabhAvanA ane dharma pratyenA premathI prerAI valasADathI 19 mAIla dUra jaMgalavibhAgamAM gujarAta rAjyanA dharamapura rAjyamAM I. sa. 1967nI sAlamAM pU. zrI gurudevanA cAturmAsa mATe AgrahapUrvaka vinatI karavAmAM AvI ane tenA apUrva lAbha maLyA, te vakhate temanA ziSyeAmAM zrI cittamunijI ane harakhacaMdajI mahArAja sAthe hatA. 1-cAturmAsa mATe rAjya taraphathI viyAgabhuvana" nAmanA vizALa baMgale vizALa kaMpAunDa sAthe alAyado ApavAmAM AvyA hatA. te cAturmAsamAM mahArAjAe satAnI sevA sAthe darzanAthI sAdhamI baMdhuonI sevAno apUrva lAbha paNa khUba lIdhA hatA. ra- gurudevazrInA pratidina pravacana daramyAna teozrInA paDachaMda avAja ane surIlA saMgIta sAthe dareka kAmanA dha tema ja pratyeka viSaya uparanI carcA janatAne rasasabhara rucikara amRtavANImAM sAMbhaLavA maLatI, jainetara kAma mATe A bilkula navA ja praMsaga ane navI ja vAta hatI. khAsa karIne mAnavadha viSe ane cArAsI lakSayAnimAM sAnavIne rakhaDAvanAra jo koi hAya to te potAnA karelA karmo ja che, Ama bhArapUrvaka rajuAta karatA. AvI navIna rajuAta ane madhura vANI eka vakhata sAMbhaLyA pachI satata sAMbhaThyA ja karavAnI zrotAjanAnI bhAvanA dinapratidina vadhu dRDhatara banatI jatI hatI. pU. gurudevazrInI maMtramugdha karanArI vANInA ja A eka anekhA prabhAva hatA. 3- dharamapuranA mahArAjA ane rANIsAhebA paNa ghaNA ja bhaktibhAvathI gurudevazrInI amRtamaya aNumAla vANInu rasapAna karatA hatA. 4 - cAturmAsa daramyAna dharamapuranA sa'gItakAra dosta mahamadakhAna potAnA surIlA kaMTha mAthI gurudevazrInA prItipAtra banyA hatA. 5 - cAturmAsanI khAsa yAdagIrI mATe "viyeAgabhuvana" baMgalAnuM nAma badalAvIne "AnaMdabhuvana" rAkhavAmAM Avyu hatu. 6 - cAturmAsa daramyAna baLadagADAne hAMkavA mATe lAkaDAnI pareNImAM leAkhaMDanI dhAradAra aNIvALI Ara rAkhavAmAM AvatI hatI te jaMgalI, krUra ane ghAtakI rivAjane pU. gurudevazrInA upadezathI rAjyanA kAyadAthI sadaMtara baMdha karavAmAM AvyA hatA. 7 - pU. gurUdevazrInA cAturmAsa daramyAna sadupadeza ane mArgadarzanathI vadhu paDatA zikAranA zokhIna rAjavIe paNa potAnI AdivAsI koma ane abela prANInA rakSaNa khAtara, hiMsaka janAvara sivAya niraparAdhI pazuonA zikAra naha karavAnA dRDha saMkalpa karyA hatA. 8 - A cAturmAsa daramyAna bhAvuka darzanAthIo mATe rahevA-jamavA-haravA-pharavA temaja prabhAvanAnA tathA valasADathI dharamapura AvavA-javAnI tamAma vyavathA tathA sevAnA dharamapura rAjya taraphathI lAbha levAmAM AnyA. te sivAya muMbaI sudhI TelIphAnanI sagavaDa tA hatI ja. 9 - saurASTra ane gujarAtanA dezI rajavADAmAM rAjya taraphathI jo keAI cAturmAsa thayuM hAya to te A dharamapura rAjyanu pahelavahelu cAturmAsa hatuM. dharamapuranA mahArAjA gAdInazIna 1921 thI te gAdItyAga 1948 - A 27 varSanA rAjya kArabhAra daramyAna potAnI prajAne ApavAmAM AvelA yAdagAra dena-prasaMgonI tavArIkha A pramANe che. A badho hatA satsaMganA prabhAva; ke jethI vyakitatva daIna [4] For Private Personal Use Only www.jainellbrary.org Page #780 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - pUjya gurUdeva kavilaya paM. nAnasanTejI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha che. temanA jIvanamAM saddaguNanI paraMparA saNa.' 1 - dharamapura rAjyanA rAjavI nAmadAra mahArANA zrI vijayadevajI mahArAja sAheba taddana sAdA, saraLa, nirabhimAnI ane svabhAve saumya rAjavI hatA. teozrI udepura-mevADanA sUryavaMzI kuLanA sIsodiyA rAjapUta rAjavI hatA. gAdInazIna tarIke te teozrI chelA ja rAjavI hatA. denagImAM teo ati udAra ane AgaLa paDatA rAjavI hatA. 2A rAjavI Atithya-saMgIta-musApharI ane zikAranA khAsa zekhIna hatA. teozrInI AtiyabhAvanA avarNanIya hatI. rAjyanuM eka vakhata Atithya mANyA pachI sau kaI rAjya ane rAjavInI muktakaThe prazaMsA karatA hatA. 3-teozrI saMgItanA paNa bhAre zokhIna hatA. tethI saMgItanA zekhIne ane jANakAra mATe "saMgItabhAva" nAmanuM mahAmUlyavAna ane daLadAra pustaka pragaTa karAvIne saune bheTa tarIke ApavAmAM Avela hatuM. 4-temane paryaTanane paNa ghaNo zokha hate. pRthvIpaTa paranA jovAlAyaka pratyeka sthaLanI musApharI ane karavA lAyaka jAtrAnA keIja sthaLa bAkI rAkhyA na hatA. pa-temanI potAnI varasagAMThanA zubha divase nIce mujaba satkAryo karavAmAM AvatA. anAtha-vidhavA-nirAdhAra ane apaMgane darekane doDha maNa anAja ApavAmAM AvatuM. karmacArIo ane prAntanI vidhavA bahenane pitAnA kuTuMbanA nirvAha mATe hayAti sudhI mAsika rokaDa rakama penzana' tarIke bAMdhI ApavAmAM AvatI hatI. rAjyanA kedI ane rakatapittione mIThuM bhejana ApavAmAM AvatuM hatuM. rAjyanA kedIone mukita ane sajAmAM ghaTADo karavAmAM Avato hato. katalakhAnuM baMdha rakhAvavAmAM AvatuM hatuM. 6-pitAnI prajAne kuTuMbanA sabhya tarIke ja gaNIne prAthamikathI mAdhyamika sudhInI keLavaNI maphata ja ApavAmAM AvatI hatI. A rIte pratyeka vidyArthIne AgaLa AvavAnI mahAna suMdara taka paNa ApavAmAM AvatI hatI. keLavaNInI sAthe sAthe prajAjanene vidakIya davA ane sAravAra paNa vinA mUlya ja ApavAmAM AvatI hatI. A sivAya rAjyanA kharce Ayuvedika auSadhAlaya paNa anubhavI ane pIDha rAjavaida dvArA calAvavAmAM AvatuM hatuM. 7- leke rUbarU araja karI zake te mATe savAranA ardhA kalAka khAsa phALavavAmAM Avyo hato. te sivAya pitAnI ophisanI nIce "arajI peTI' paNa rAkhavAmAM AvI hatI. 8-prajAjana ane karmacArIone sArAM-mADAM prasaMge "ghara-jamIna upara vagara vyAje nANAM ApavAmAM AvatAM hatAM. -jaMgala bhAgamAM garIba abhaNa-ajJAna-AdivAsI kemanI prajAne rAjya amaladAre taraphathI thatI kanaDagata aMge gAmaDAmAM rAjayane kharca kempa goThavI pratyeka arajadAranI takalIpha rAjavI pote jAte ekAntamAM zAMtithI sAMbhaLatA ane tevA duHkha ane takalIphe tAkIde dUra karavAmAM AvatI hatI. ' 10-gAmaDAMnA garIba-abhaNa AdivAsI komanA utkarSa ane utthAna mATe pratyeka gAmaDAmAM rAjyanA kharce vinA mUlya skUle-davAkhAnA ane TelIphenanI sagavaDatA rAkhavAmAM AvatI. pustaka paNa maphata ja ApavAmAM AvatA hatA. 11-apaMga jene mATe pratidina deDha maNa khIcaDI raMdhAvI baporanA jamADavAmAM AvatI hatI. 12-dharamapura rAjyanA rAjavInI khAsa mahecchA musApharI vi.nA anubhavathI dharamapura rAjyane "pArisa zahera banAvavAnI hatI paNa pramANamAM Avaka ja ghaNuM TUMkI paDatI hatI. TUMkAmAM TUMkI Avaka hovA chatAM paNa 2200 phITa UMcAIe havAkhAvA mATe ane TI. bI. pezanTa mATe vilasana hIla nAmanI TekarIne ramaNIya rIte vikasAvAmAM Avela. 13-dharamapura rAjyanA rAjavI udAra bhAvanA ane vizALa hRdayanA kAraNe mane "chokarA tarIke ja saMbodhIne belAvatA ane gaNatA hatA. A rAjyanI Atithya khAtAnI eka ja khAtAmAM ekadhArI ra3 varSa sudhI karI karI che. parama pUjya gurudeva zrI nAnacaMdrajI mahArAjanA cAturmAsa daramyAna jaina zrAvaka tarIke meM yathAyogya lAbha lIdhe hate. saMsmaraNe [[5] Page #781 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmarAtAliMda smRtigraMtha Ama pU. gurudevanA cAturmAsathI temanA jJAna-darzana-cAritra ane amUlya vANInA prabhAvathI dharamapuranA rAjavI rAjapUta chatAM ucca keTinuM mAnavatAbharyuM jIvana jIvatA hatA. A badhA pratApa pU. gurudevazrInA cAritrane che. temane kaTikaTi vaMdana ho. tattvajJa saMta zrI amRtalAla maganalAla gAMdhI AjathI Azare pacAsa varasa pahelAM lIMbaDI sthAnakavAsI jaina saMpradAyanA moTA upAzrayanI bhAre jahejalAlI hatI. e vakhate lIMbaDI saMpradAyamAM prakhara vakatA pU. zrI nAgajIvAmI, paMDitaratna pU. zrI ratnacaMdrajI mahArAja tathA kavivarya pU. zrI nAnacaMdrajI mahArAja lIMbaDI saMpradAyane zobhAvI rahyA hatA. pU. zrI nAgajI svAmI kaDaka cAritrapAlananA himAyatI hatA ane temanI vyAkhyAnazailI ghaNuM joradAra hatI ane janasamUhamAM temaja grAmya janatAmAM teo ghaNuM priya thaI paDayA hatA. paMDitaratna pU. zrI ratnacaMdrajI mahArAja eka prakhara vidvAna ane tattvajJa hatA. temaNe racela ardha-mAgadhI zabdakoSa eka advitIya graMtha che ane kelejomAM paNa tene upayoga thAya che. pU. kavivarya zrI nAnacaMdrajI mahArAja paNa khUba prabhAvazALI vyakitatva dharAvatA hatA ane prakhara vakatA ane mahAna kavi hatA. A traNe samartha mahApuruSoe potapitAnI rIte samAjanI ghaNI moTI sevA karI che. pU. zrI nAnacaMdrajI mahArAja temanAM pU. gurudeva devacaMdrajI mahArAja sAhebanI pakSaghAta aMge 9 varasanI lAMbI mAMdagIne laI teozrI teTalo samaya lIMbaDImAM satata rokAyA hatA. pU. zrI devacaMdrajI mahArAja pakSaghAtathI pIDAtA hoI temanI lAgaNIbharI sevA pU. zrI nAnacaMdrajI mahArAja khUba utsAha, khaMta ane premathI karatA meM emane najare nihALyA che ane e ja gurubhakitae emane mahAna banAvyA che. emane A ekadhAre Azare 9 varasane lIMbaDIne je lAbha maLe te kharI rIte pU. zrI nAnacaMdrajI mahArAjane sAdhanA kALa hato. ane e samayamAM temaNe jainadha dharmone paNa khUba uMDANathI abhyAsa karyo. teo jainadharmanuM tattvajJAna anya dharmo sAthe sarakhAvI tulanAtmaka rIte tapAsatA hatA ane jainadharmanI mahattA ane vizeSatA samajAvatA. pU. zrI nAnacaMdrajI mahArAjane e vakhate yauvanakALa hatuM ane teo utsAhanI preraNAmUrti samAna hatA. jaina samAjane Adarza samAja banAvavAnI temane ajaba dhana hatI. teo khUba vAMcana ane ciMtana karatA. teozrI samAjasudhArAnA himAyatI hatA. emanI ja preraNAthI lIMbaDImAM sthA. jaina borDiMga zrI ajarAmarajI jaina vidyAzALA tathA pU. zrI devacaMdrajI mahArAja pustakAlaya vigere saMsthAonI sthApanA thaelI. teozrI samAjanA eka mahAna zilpI hatA ane samAjanuM Adarza ghaDatara karavA mATe bALakane nAnapaNathI sArAM saMskAra paDe te jarUranuM che tema mAnI, jainazALAmAM bALako ucca prakAranuM dhArmika zikSaNa te mATe satata kALajI teo rAkhatA. lIMbaDImAM e vakhate lIMbaDInA kApaDanA vepArI ane dharmapremI sva. catrabhUja nAnacaMdra zAha vinA vetane premabhAvathI jainazALAnAM bALakone bhaNAvatA hatA. pU. zrI nAnacaMdrajI mahArAjanA teo khAsa vizvAsu hatA. teozrI mArA sagA thatA hoI ane temane tyAM ja rahI huM abhyAsa karate heI e jainazALAmAM rahI dhArmika zikSaNa meLavavA ane pU. zrI nAnacaMdrajI mahArAjanuM sahRdayI nikaTanuM sAnnidhya meLavavA huM bhAgyazALI thayo chuM. jainazALA aMge pU. mahArAja sAhebe pAThayapustaka tathA meLAvaDA aMge resiTezane vi. taiyAra karI ApelA. ghaNA meLAvaDAmAM meM paNa bhAga lIdhelo ane pUNIyA zrAvakanuM pAtra bhajaveluM. bahAragAma paNa meLAvaDA karavA jatA. e vakhate jainazALA ane borDigamAM taiyAra thaela vidyArthIone pU. zrI nAnacaMdrajI mahArAjanI sIdhI dekharekha nIce tAlIma maLelI che ane sevAnA saMskAre pU. mahArAjazrIe sau kaImAM paDelA. e vakhatanA vidyAthIo Aje ApaNA samAjamAM TheraThera agrasthAne rahI sevAnA kAryo karI rahyA che. samAjasevako moTI saMkhyAmAM UbhA karavAnI temanI nema hatI te keTaleka aMze bara AvelI che. paraMtu e paraMparA cAlu rahevI joIe e rIte cAlu rahI zakI nathI. samAjanA utkarSa mATe jema dAnavIrenI jarUra che tema vyaktitva darzana Page #782 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva phavivarya pa. nAnajI mahArAja hamAtAhida smRtigraMtha bhekhadhArI samAjasevakonI paNa jarUra che. jeo harahaMmeza samAjanA saMparkamAM rahI samAjamAM dharma ane sevAnA saMskArene vega ApatA rahe. eka dIvAmAMthI aneka dIvA pragaTe. lIMbaDI jainazALA e samaye dhArmika zikSaNa mATe paMkAtI ane tenA rasiTezane khUba vakhaNAtA. e samayamAM borDiganA gRhapati sva. vrajalAla puMjANI hatA. jeo paNa khUba utsAhI hatA. e badhAe bhegA maLIne lIMbaDInAM vidyAthIonAM cAritra ghaDatara mATe bhAre jahemata uThAvI hatI. bALakane nAnapaNathI ja dhArmika saMskAra ane sevAnA pATha bhaNAvavAmAM Ave to AgaLa upara sArA nAgariko thAya ane samAjane utkarSa paNa karI zake e pAyAnI vAta hovA chatAM Aje ApaNe temAM lagabhaga udAsInatA sevI rahyA chIe. jainazALA pAchaLa samAjanA AgevAnoe je dhyAna jAte ApavuM joIe ane saMta-satijIoe temAM je rIte rasa levo joIe e rIte hAla jovAmAM AvatuM nathI e duHkhada bInA che. ane A prazna vahelI take joradAra vicAraNA mAgI le che. pU. zrI nAnacaMdrajI mahArAja vidyAthIo sAthe tanmaya thaI temane preraNA ApatA. tene laIne ja vidyAthIo paNa utsAhapUrvaka AgaLa vadhatA hatA. pU. zrI nAnacaMdrajI mahArAja eka prakhara vakatA uparAMta mahAna tatvajJAtA hatA. anya dharmanAM dhuraMdhara paMDitanI sAthe dhArmika carcA karI temanA upara jainadharma aMge suMdara chApa pADatA. teozrI mahAna pratibhA hoI temanAM vyAkhyAne sAMbhaLavA leke moTI saMkhyAmAM umaTI paDatA. rAjAmahArAjAe tathA anya dhamI adhikArIo ane paMDite paNa temane sAMbhaLavA AvatA. teo samartha kavi hatA ane temanA madhura kaMThamAM ajaba jAdu hatuM. temanI vANI eTalI joradAra ane asarakAraka hatI ke patthara hRdayanA mAnavIo paNa pIgaLI jatA ane sAmAnya janasamUha te maMtramugdha thaI jate. maDadAMne paNa beThA kare evI emanI prANavAna zailI hatI. aneka zrImaMtane temaNe dAnanAM mArge vALyA che, ane emanI mAraphata TheraThera jJAnanI paraba-borDige, jainazALAo tathA anya saMsthAo sthapAI che. amadA vAdanI sthA. jaina boDiga e emanI preraNAnuM ja phaLa che. sane 1933nA arasAmAM amadAvAdamAM temanuM cAturmAsa thaeluM ane temanA upadezanA pariNAme Aje sthA. jaina beDiga eka mAtabara saMsthA tarIke kAma karI rahI che. Azare eMsI varasanI vayevRddha uMmare paNa teozrI amadAvAdamAM saurASTra sthA. jaina saMghanA navA baMdhAela upAzraye saMvata 2012mAM cAturmAsa mATe padhAryA hatA ane yuvAnane paNa zaramAve eTalI dhagaza ane utsAhathI cAturmAsa dIpAvyuM hatuM ane khUba preraNA ApI hatI. anekavidha saMsthAo temanI aNI che. sAhitya ane saMgItane zekha paNa temane ghaNuM hatuM. temanA pitAnA ja kaMThe kAle sAMbhaLavA e eka moTo have hato. AzAvarI rAgamAM jyAre teo "le vIratA keNu pAya, pyAlo vIrata" vi. kAvyo ane bhajana gAtA tyAre hajAre mANasonI medanI stabdha thaI jatI. pU. mahArAja sAhebanI vANImAM adabhuta jema ane zakita hatA. kharekhara teozrI eka virala vibhUti hatA. mahAna upakArI saMta zrI saurASTra sthAnakavAsI jaina saMgha, amadAvAda gujarAtanA pATanagara amadAvAdamAM zaheranI madhyamAM nagarazeThanA vaDAnI puNya bhUmimAM saurASTra sthAnakavAsI jaina saMghanI vizALa vADI ane upAzraya AvelA che. tenuM uddaghATana saMvat 2011 nA Aso suda 10 vijayAdasamI tA. 26-10-papa nA roja thayuM hatuM. e prasaMge ApaNA samAjanA agresara zrI cImanalAla cakubhAI zAha tathA muMbaInA anya AgevAno tathA rAjakeTanA dAnavIra zeThazrI chaganabhAI virANI, zeTha zrI durlabhajIbhAI virANu tathA zeTha zrI kezavalAla amRtabhAI pArekha tathA anya saMghanA AgevAne hAjara rahyA hatA. uddaghATana jUnAgaDhanA dharmapremI zrI jeThAlAlabhAI prAgajIbhAI rUpANInA haste thayuM hatuM. saMvata 2012 nuM prathama cAturmAsa lIMbaDI saMpradAyanA suprasiddha vakatA, paMDitaratna, pUjya kavivarya zrI nAnacaMdrajI mahArAjanuM amArA upAzraye thatAM saMghamAM AnaMdanuM aneruM moju pharI vaLyuM hatuM. pUjya mahArAja sAheba saMsmaraNo Page #783 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMthase padhAre te pahelAM amAre mukhya vADI uparanAM meDAnuM bAMdhakAma tathA bahene mATenA upAzrayanI jogavAI temaja pauSadhazALA vagerenI ghaNI sagavaDa karavAnI bAkI hatI. udghATana vakhate khullI jamInanI phakata eka ja bAjune nIceno bhAga ame bAMdhela hatuM ane upara mujabanI bIjI jogavAI karavAnI hatI. te tamAma jarUriyAte amee jhaDapabhera cAturmAsa zarU thAya te pahelAM pUrI karI hatI. pUjya mahArAja sAhebanA Agamana sAthe ja amAre upAzraya anekavidha pravRttiothI dhamadhamI Uryo hato ane saMghanI pravRttio khUba vadhI gaI hatI. amArA saMgha hastaka A prathama cAturmAsa hoI badhI pravRttio navesarathI ja zarU karavAnI hatI. pU. zrI nAnacaMdrajI mahArAjanuM pratibhAzALI vyakitatva, ane samAjanuM ghaDatara karavAnI temanI ane khI AvaDatane ane anubhava hatuM eTale amene zraddhA hatI ke ame amAru cAturmAsa sArI rIte dIpAvI zakIzuM. vaLI saMghanAM ghaNA AgevAne sva. pipaTalAla cunIlAla, sva. amulakhabhAI nAgaradAsa zeThavALA, sva. lakSmIcaMda jhaveracaMda saMghavI, sva. kAnajIbhAI catrabhuja zAha, sva. narotamabhAI mehanalAla zAha vagere tathA anya kAryakare pU. mahArAjasAhebathI sArI rIte paricita hatA. jethI amane joItuM mArgadarzana pU. mahArAja sAheba pAse saheje maLI raheze evo vizvAsa hate. prathama cAturmAsa zarU thatAM ja pU. zrI nAnacaMdrajI mahArAjanAM tatvajJAna sabhara tathA-madhura kAvyamaya vyAkhyAne sAMbhaLavA sAreye samAja umaTI paDyuM hatuM ane amArA navadita zrI saMdha pratye sArAe sthAnakavAsI jaina samAjanuM AkarSaNa vadhyuM hatuM. saMghe raDuM zarU karatAM ja bApedaravALA sva. zeTha zrI amRtalAlabhAInAM suputroe raDuM calAvavAnI tathA tenA kharacanI kula javAbadArI upADI levAnI menejiMga kamiTI samakSa IcchA pradarzita karatAM te mAnya rAkhI ane sva. bhAIlAlabhAI tathA temanA kuTuMbIjanee cAturmAsa daramyAna kuTuMba sAthe tyAMja hAjara rahI jAta mahenata karI mahemAnenI suMdara sarabharA karI ane saMghane ujajavaLa pratiSThA apAvI hatI. pU. mahArAja sAheba temanA vyAkhyAmAM AgamanAM gUDha rahasya tAravI tAravI janatA sahelAIthI samajI zake ane pacAvI zake tevI rIte temanI rocaka, madhura, amRtamaya vANI reje reja saMbhaLAvI rahyA hatA. ane temanA suziSya pU. muni zrI cunIlAlajI mahArAja paNa temanI ciMtanazIla vANamAM sAdhakanI kramavAra bhUmikA khUbaja jhINavaTathI samajAvatA hatA. samAjanuM ghaDatara karavAmAM bhAre kuzaLatAne varelA ane samAjanI nADa pArakhIne samAjanAM anekavidha praznonI chaNAvaTa karIne samAjane Adarza banAvavA jhaMkhI rahelA pU. zrI nAnacaMdrajI mahArAje ane je mArgadarzana ane preraNA Apela che tenuM zabdothI kaI varNana thaI zake tema nathI. amArI saMdha Aje TUMkA samayamAM je kAMI pragati karI zake che ane mAna ane pratiSThA meLavI zake che tenAM mULa ane prAthamika bhUmikA pU. zrI nAnacaMdrajI mahArAje amane Apela mArgadarzana ane siMcela sevAnI bhAvanAne AbhArI che. temanAM vyAkhyAmAM khAsa karIne mAnavatAne anulakSIne sau prathama mAnavanAM guNe jIvanamAM utAravA-mANasAI lAvavA ane nyAya ane nItisaMpanna rahI samAjasevAnAM kAryo karavA teo anurodha karatA. samAjamAM udAratA ane sevAnI bhAvanA vadhe te jovA teo utsuka hatA. pU. zrI nAnacaMdrajI mahArAja sAhebanI preraNA ane mArgadarzana nIce amee tAtkAlika keTalIka pravRttio zarU karI. pU. zrI nAnacaMdrajI mahArAjanA cAturmAsa daramyAna pauSadhazALAnuM uddaghATana saMvata 2012nA zrAvaNa vada 8 ne tA. 29-8-16nA roja rAjake nivAsI sva. dAnavIra zeTha zrI durlabhajIbhAI virANInA varad haste karAvyuM. pU. zrI nAnacaMdrajI mahArAjanI vyAkhyAnazailI eTalI saceTa ane asarakAraka hatI ke bhalabhalAne teo pigaLAvI zakatA ane dAnane dhodha vahevaDAvI zakatA. pU. mahArAja sAhebanI sAnidhyamAM amoe jenazALA tathA lAyabrerInI temaja zivaNavarga udyoga maMdiranI sthApanA karI. jinazALA hAlamAM sva. kAMtilAla lAlacaMda pAThazALA e nAmathI cAle che. ane zivaNa vaLa sva. ratanabena devacaMda ajamerA e nAmathI cAle che. je zALAmAM bALako tathA bALAo moTI saMkhyAmAM hAjarI Ape che ane zivaNavargamAM paNa atyAra sudhImAM ghaNI moTI saMkhyAmAM jana temaja jainatara bahenee lAbha lIdhe che. vaLI pUjya mahArAja sa daramyAna ja lIMbaDI saMpradAyanA pU. A. zrI rUpacaMdajI mahArAja sAheba taraphathI gulAbavIra pustaka bhaMDAra amArA saMghane arpaNa karavAnI hIlacAle nakkara svarUpa lIdhuM. ane amane kahetA AnaMda thAya che ke pAMca kabATo bharelA aneka suMdara, kiMmatI ane aprApya pustaka tathA pithIone bhaMDAra ane lAyabrerI mATe maLe che. A mATe lIMbaDI meTA upAzraya vyakitatva darzana Page #784 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva DAvava paM. nAnAndra mahArAja janmAtAbdi smRtigraMtha saMgha tathA pU.A. zrI rUpacaMdajI mahArAjanA ame RNI chIe. A uparAMta amArA saMghanI kAyamI Avaka cAlu rahe te mATe keTalIka suMdara praNAlikAe pU. nAnacaMdrajI mahArAjazrInI preraNAthI sthApavAmAM AvI je hajI cAlu che. amArA saMghamAM sabhyAnAM gheraghera gharapeTI ameAe mUkI ane temAM dara mahine hareka sabhya rUpiyA, e rUpiyA ke vadhu rakama nAkhe ane te amArA mAgusa paheAMca ApI dara mahine laI Ave. A gharapeTInI yeAjanA Aje vIsa varase paNa vyavasthApUrvaka cAlI rahI che ane temAM hajAro rUA. nI rakama amArA saMghane maLI che. vaLI paryuSaNamAM saMvatsarIne divase sau koI bhAIbaheno pratikramaNa karavA Ave te peTImAM vyakita dITha ochAmAM Ache eka rUpiyA nAkhe e praNAlikA temaNe paDAvelI te paNa haju cAlu che. temaja besatA varase sau koI mAMgalika sAMbhaLavA Ave te paNa vyakti dITha sau koI bhAI bahenA ochAmAM ochA eka rUpiyA peTImAM nAMkhe e praNAlikA paNa temaNe paDAvelI te Aje paNa cAlu che. pU. nAnacaMdrajI mahArAje amArA urjAtA saMdhane pragatizIla ane zakitazALI saMdha banAvavAmAM preraNAtmaka ane joradAra-mArgadarzana Apela che. ane amArA saMghanu saMgaThana vadhe ane sau koI ekatA ane sapathI sAthe rahI kAma karI samAjanA utkarSamAM potAnA phALA Ape e emanA amane mukhya sa Mdeza hatA. amArI sadha Aje je kAMI pragati karI rahela che te mATe ame gaurava anubhavIe chIe. pU. zrI nAnacaMdrajI mahArAje amArA zrI saMgha upara karela anahada upakAra, sadAya amane preraNA ApatA cirasmaraNIya raheze. saunA pArasamaNu 4. zrI caMcaLabena TI. jI. zAha pU. gurudeva zrI nAnacaMdrajI mahArAjanuM smaraNa karatAM ja hRdaya bhakitabhAvathI namI paDe che. emanI anekamukhI pratibhAnA jhaLahaLatA pAsAmAMthI eka virala vyakitatva upasI Ave che. eka prakhara paMDita ane sAdhu hAvA chatAM e zuSka, jaDa ke asika nahAtA. emanA samAgamamAM AvanAra sahune emanI vatsalatAnI saMjIvanI sparzI jatI. AbAlavRddha darekane emanI samajaNa, vaya ane sthiti pramANe jJAnadAna ApI sudara mArgadarzana karatA. emanI vakatRtvakaLA anupama hatI. emanA bulaMda chatAM mIThA avAja, askhalita vahetA vANIpravAha, sacATa hRdaya soMsaravA UtarI jAya tevA daSTAnta, emanA ramujI-AnaMdI svabhAva, emanI kAvyapratibhA, tattvajJAnanA gahana satyAne saraLatAthI leAkabhAgya banAvI zakAya tevI zailImAM rajuAta karavAnI emanI lAkSaNikatA emanA zrotAone maMtramugdha karI detI. peAte kavivara ane rAgarAgaNIonA jANakAra hAvAthI jyAre emanA kaMThamAMthI saMgItamaya sUro nIkaLe tyAre vAtAvaraNa AkhuM badalAI jAya ne zrotAe kaMIka avanavI anubhUtithI raMgAI jAya. mAnavatAne cAtarI jatAM ApaNAmAMnA ghaNAyane mAnavatA pratye doravA ane mAnavatAmAMthI sAdhutA pragaTAvavI e ja emanA jANe jIvanamaMtra hatA. prema, zaurya, tapa, udAratA, saMpa, sevA va. udAtta guNA sAmAnya janatAmAM praveze te mATe evI sarasa vArtA kahe ke bALakathI mAMDI vRddhane emAMthI preraNA maLyA ja kare. guru--ziSya, pitA-putra, zeDa-nAkara, sAsu-vahu ema dareka prakAranA mAnavasaMbaMdhane vadhu ujjavaLa ane udAtta banAvI jIvana sugaMdhamaya anAve evA dRSTAMtA ApatA. abhinayakaLA emane susAdhya hatI. tethI emanI kathanazailI vIra, zaurya, zAMta, adbhuta, karuNu evA rasAnI jamAvaTathI dhArI asara upajAvI zakatI ane sAmAnya lAkonAM hRdaya sudhI pahoMcI zakatI. emanI joDe vihAra karavA e paNa eka lahAvA hatA. ukhANA, vArtA, ramujI phreMcakA, gaNita-gammata, praznottarI, dRSTAMta-dalIlo, mIThA vinAda-A badhAmAM evu tanmaya thaI javAya ke paMtha ane samaya kayAM kapAya che tenuM bhAna paNa na rahe. paryuSaNane dine kharA arthamAM e divasa sArthaka karavA hoya to emanA mukhe AleAyaNA sAMbhaLavI, evI AleAyaNA ke zeTha-nAkara, netA--abhinetA, guru-ziSya, sAsu-vahu darekane aMtarmukha banAvI, hRdayapUrvaka pastAvA karAvI nirmaLa ane vizudhdha banAve. AvA pArasamaNi hatA pU. nAnacaMdra jI mahArAja, saMsmaraNA For Private Personal Use Only [9] Page #785 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacajI mahArAja janmazatAliMda smatitha naitika hiMmata ApanAra ane paDakhe rahenAra yugapurUSa # zrI vRjalAla mULacaMda gAMdhI pU. gurUvaryazrI nAnacaMdrajI mahArAjanA satsamAgame mane jIvananI aNamela taka maLI. huM svAtaMtryasaMgrAmane sainika, dezanI AjhAdI mATe nIkaLI paDanAra ane kemane eka. mArI vicAradhArA badalI gItAnA eka pravacane. huM AjIvikAne mATe khAnadezamAM naMdarabAra pAse gAma 'taLodAmAM jaI vasyo hato. dezabhakitanA mULa hadayamAM UMDA hatAM ja ane huM dhaMdhAdArI mANasa banI gayela, te daramyAna mahArASTranA pravacanakAra eka saMta mahAtmAne saMparka che. temanA gItAnA upadeze mane vicAra karatA karI mUke. rara-23 muM varSa cAle, yuvAnIne samaya, rUDhi ane paraMparAgata jIvana jIvavuM na gamyuM. mAre te rASTrabhakita joItI hatI. samAjane palaTA hate. aspRzyatA ane jA laDavuM hatuM. AvA kAMtinA vicAra ane utsAhane lIdhe huM phUlacaMdabhAInA AzramamAM gayo. tyAM zrI chaganalAlabhAI joSI racanAtmaka kAryakarone tAlIma varga calAvatA hatA. sane 1940 nI A hakIkata che. tyAM rahI meM joItuM khAdIkAmanuM zikSaNa laI lIdhuM ane sAyalAmAM khAdIkAma karavA huM sAyalA gaye. tyAM khAdIkAmanI zarUAta karavAmAM murabbIzrI choTAlAlabhAI desAIne sahakAra maLe. A samaya daramyAna pU. nAnacaMdrajI mahArAjazrI sAyalA padhAryA. temanI sAthe meLApa thayo. jUne yugAnuyugano jANe saMbaMdha hoya nahi te rIte bhakitabhAvathI temanI sAthe tAdAmya je saMbaMdha baMdhAI gaye. sAyalAnuM khAdIkAma khUba vikasyuM. A badhe prabhAva pU. mahArAjazrIne. sAyalAnuM khAdIkAma e pU. nAnacaMdrajI mahArAjanuM khAdIkAma che, tevI lekamAM chApa. tethI khAdIkAmane pratiSThA ane prasididha khUba maLI. Izvarabhakata hoya te rASTrabhakata hai ja joIe e pU. mahArAjazrIne upadeza ha. je kALe ane je samaye rASTra gulAma hoya tyAre prajAno prathama dhama rASTrane gulAmInI beDImAMthI mukata karavAnuM hoya che, kAraNa ke gulAma prajAne kaI dharma hotuM nathI. Ama teozrI bhArapUrvaka kahetA. A dezanA aneka mahApuruSanI keTie mahAtmA gAMdhIjI AvyA. A dezanA e mahAna yugapuruSa ane te uttama koTinA mahAtmA jene gokhalejIe purUSottama tarIke biradAvyA hatA. evA mahAtmA gAMdhIjInA kAmane ane upadezane yathArtha rIte samajAvanAra jo keI saMta mahAtmA hoya to te pU. zrI nAnacaMdrajI mahArAjazrI hatA. 'laI saMdeza prabhune avanimAM gAMdhIjI AvyA AvA kAvya racIne gAMdhIjInA kAryane saMpUrNa rIte biradAvyuM. svadezI dharmane paNa yathArtha rIte samajAvyuM. mahA AraMbha ane alpAraMbhanA siddhAnta samajAvavAmAM pU. mahArAjazrIe ane bhAga bhajavyo che. kApaDanI zuddhatAmAM khAdI grAmodyoganI cIjavastune khAsa Agraha, ghaMTIne daLela leTa, esAvyA vagaranA bhAta. A badhuM jIvanamAM AcarIne svadezI dhamane yathArtha nyAya ApanAra pU. mahArAjazrI hatA. mahAtmA gAMdhInA upadezane jIvanamAM jhIlavA kaTibaddha thayelA mArA jevA aneka yuvAnone pU. mahArAjazrIe pitAnI AkarSaka vANI dvArA pratsAhana ApyuM che. nitika hiMmatanI bAbatamAM sadAye amAre paDakhe rahenAra pu. mahArAjazrI hatA. naitika hiMmata dvArA yathArtha rIte jIvana kema jIvavuM tenuM mArgadarzana ane protsAhana ApanAra pU. mahArAjazrI hatA. nAtajAtanA vADA, aspRzyatA nivAraNa vi. aneka bAbate temaja kurUDhio teDavAmAM naitika himmata dAkhavavAnI bAbatamAM mane sadAye pratsAhita karanAra pU. mahArAjazrIne mArA upara ghaNo upakAra che. nitika hiMmata dvArA jIvatarane dhanya banAvavAmAM Urmi ane bhAre umaLakAthI prasannaciro mArI dIkarI guNavaMtInA [100] vyakitatva darzana Page #786 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavidhaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtho lagna harijana yuvAna sAthe karyA. zrI haribhAI rANAbhAI bhAskara amArA vevAI banyA. temaNe paNa pU. mahArAjazrInI preraNA meLavI AvI naitika hiMmata batAvI. A prasaMge pU. saMtabAlajIe saMdezAmAM jaNAvela ke jIvananuM A ati umadA kArya pU. mahAtmA gAMdhIjIne ane pU. nAnacaMdrajI mahArAjazrInA AtmAne zAMti Ape tevuM che. mamhAtmA gAMdhI pachI A rIte umaLakAthI AtmIyatA sAdhanAra huM pote bIjI vyakita thavA badala ame khUba ja gauravazALI chIe. rASTrabhakita, khAdI ane racanAtmaka kAmane A rIte nyAya ApavA badala ame gauravazALI banyA chIe. jIvanamAM dhanyatA anubhavIne pU. mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahArAjane ame keTa keTi vaMdana karIe chIe. pU. mahArAjazrI, pU. citta munijI, pU. saMtabAlajI, zrI meghajIbhAI A badhAnI prathama mulAkAta ane darzana mArA mATe cirasthAyI yAdagIrI rUpa banyAM che. jaina dharma, jaina zAsanane A rIte mUrtimaMta karIne badhA ja dharmonI sevA sAthe jaina dharmanI viziSTatAo batAvI jaina zAsanane khaba ja udyota karyo che. pU. mahArAjazrInI janma jayaMtI UjavavAnI prathama pahela karanAra eka bhIla Azrama che. e bhIla Azrama "bAmanIA"nA saMcAlaka zrI bAlezvarajI dayAla tathA zrI kezavacaMdrajI jaina mahAna nitika hiMmatavAna vyakitao che. pU. mahArAjazrI saddaguNI ane cAritravAna bhakatajanenuM mahAna AkarSaNa banI gayA che. saMta samAgamane mahAna prabhAva zrI jayaMtIlAla dhIrajalAla daphtarI bhAratadezamAM AryasaMskRtie ane badhA dharmoe satsaMgane addabhuta mahimA gAya che. satsaMgathI mANasane sadabuddhi Ave che, satsaMgathI vicAro badalAya che ane satsaMgathI mANasa amadazAmAMthI palaTo khAI ucca sthitine prApta kare che. pApImAM pApI mAnava paNa satenA sahavAsathI pavitra bane che, dAnavamAMthI mAnava bane che, durAcArI maTI sadAcArI bane che, tenuM ajJAna dUra thAya che ane tenA jIvanamAM jJAnane prakAza patharAya che. AvA saMte bhAratamAM ane anya dezamAM yuge yuge thayA che ane thAya che. evA eka saMtanA samAgamathI mArA jIvanamAM paNa suvAsa pragaTI ane ghera vyasanamAMthI mukta banI nirvyasanI bane. I. sana 1957 mAM pU. gurudeva zrI nAcaMdrajI ma. sA. nuM cAturmAsa ghATakepara hatuM. e bhavya cAturmAsamAM upAzrayamAM vyAkhyAna vakhate mAnavamedanI cikAra bharAtI. savAra-sAMjanI gurudevanI bhAvavAhI sArvajanika prArthanA ane rAtri pravacanamAM hajAro loko lAbha letA. temanA kaMThanuM lAlitya ane svaranI mIThAza evI hatI ke prArthanAmAM tanmaya thayA hoya tyAre jagatanuM bhAna bhulAI jAya evI ekAgratA thaI jatI. tyAra pachI teozrI jIvanapagI rAtri pravacana sAthe temanI AgavI zailimAM preraka kathA pharamAvatA. e zAnta virAgyarasanuM pAna karatAM leke evA te lIna thaI jatA ke rAtanA 10 vAgI jatAM chatAM uDavAnuM mana thAya nahi. zailI te temanI AgavI ja. jANe mukhamAMthI sarasvatInI dhArA vahI rahI hoya nahi! temAM nAnA AbAlavRddha sahu kheMcAtA. tattvajJAnanA pravacananI sAthe sAthe pU. gurudeva mAnava samAjanuM kema bhaluM thAya, kema utkarSa thAya, leke kevI rIte sadAcArI bane AvI hitazikSAnI evI gUMthaNI karatAM ke lokone tattvajJAna zuSka ke kaMTALAjanaka lAgatuM nahi. te cAturmAsamAM pU. gurudevanA vyAkhyAna sAMbhaLavA dararoja huM ja. mane temAM bhAre rasa paDavA lAge. eka divase pravacanamAM pU. gurudeve vyasanenA mAThAM pariNAma ane tenA duHkho varNavI temAMthI kevI rIte mukti maLe ane jIvana nirvyasanI ane sukhI, samRdhdha kevI rIte banAvI zakAya te viSe joradAra sacoTa preraka kathA sAthe pravacana ApyuM. te sAMbhaLI mArA hRdayamAM evI sacoTa asara thaI ke huM dararoja 40-50 sigAreTa pItuM hatuM, te meM tyAM ja sigAreTa ke bIDI pIvAne tyAga karyo ane jIvanaparyatanI bAdhA lIdhI, tamAku mAtra khAvI, pIvI ke suMghavI nahi evo niyama karyo. AnAthI mArA saMsmaraNe [101] . Page #787 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kaviya paM. nAnapranTejI mahArAja janamazatAhida smRtigraMtha jIvanamAM je lAbha ane Anada thaye te avarNanIya che. mArA A niyamanI vAta sAMbhaLI mArA pUjya mAsIbA paNa je dararoja traNa vakhata bajara ghasatA hatA temane paNa tene tyAga karI dIdhe. AvA AvA e saMta puruSanA pratApe ghaNAne dukho ane vyasanamAMthI mukita maLI che. dhanya che e gurudevane, temane mArA kaTi kaTi praNAma. saMgItathI prabhumAM ekatAna banAvatA gurUdeva nAnacaMdrajI mahArAja 6 zrI amRtalAla sukhalAla zAha pU. gurudeva jyAre vyAkhyAna ApatAM tyAre te sAMbhaLyA ja karavAnuM mana thAya, uDavAnuM mana thAya ja nahi eTalI sarasa zailIthI sahune samajI zakAya tevI bhASAmAM mAnavatA upara vANIne dhodha vahevaDAvatA. prArthanA samaye temane rAga, temanI pulaka, temanI jhalaka, tana - manathI eka tAra thaI javuM; A badhuM jyAre yAda karuM chuM tyAre temanI bhAvadazA yAda Ave che. ane manamAM thAya che ke A mATe amUlya mAnavabhava nakAme eLe na jAya tevAM savicAre AvyA ja kare che ke I temanI sAme beTheluM hoya tene teozrI prArthanA vakhate ajaba rIte kheMcI letA. jyAre teo tavacarcA karatAM beThAM hoya tyAre prazna karanAranI zaMkAonuM evI suMdara samajAvaTathI spaSTatA karatA ke zaMkA rahetI nahi ane temanA pratye zraddhA thaI jatI. eka prasaMge mAre ane temanI (gurudevanI) eka khAsa mahatvanI vyakita sAthe matabheda utpanna thaye. vAta khUba vadhI gaI ane jhaghaDAnuM svarUpa lIdhuM. belacAla baMdha thaI. gurudevane jyAre khabara paDI tyAre temaNe bannene bolAvI samajAvyA. te vakhatanA saurASTranA vaDA pradhAna zrI rasikalAla parIkhanI daramyAnagirIthI ane pU. gurudevanI premapUrNa samajAvaTathI amArA bannenA saMbaMdhe pharI meLavALA banI gayA. dhanya che e gurudevane. temanA eka custa zrAvaka viSe meM phariyAda karI. vAta mArI vyAjabI lAgI tethI temaNe evI sIphatathI mArI phariyAda dUra karAvI dIdhI ke sAmI vyakitane enI gaMdha sarakhI paNa na AvI ke gurudevane keIe mArI phariyAda karI che. "mAnavatA" e emane mukhya viSaya hatuM. jemAsA daramyAna te viSaya para teozrI ghaNA ja dAkhalA dalIlethI samajAvatA. huM vinaMtI karate- tabiyatane asara kare teTaluM kheMcavuM na joIe. teozrI pharamAvatA ke bhAI! tamArA mATe mahenata letAM hajAramAMthI kadAca 5/10 paNa samajI zakaze te paNa beDo pAra thaI jaze ane lekhe lAgaze. AvA hatA te saMta. yAda karIe chIe ane jANe sAme UbhA hoya tevI tAdazyamUrti khaDI thAya che. dhanya che evA gurudevane amArA koTi koTi vaMdana. jaina jagatanAM javAhira ane lI. saM. nA kohinUra hIrA 8 zrI cImanalAla motIlAla zAha daza varSanI nAnI vayathI ja lIMbaDImAM cAturmAsa ke zeSakALamAM pUjya gurudevazrI nAnacaMdrajI mahArAja sAhebanA prabhAvazALI, akbhuta zailIthI siddhAMtane saraLa dAkhalA dalIlathI samajAvanArA pravacanene lAbha maLe. temanA guru pU. pU. zrI devacaMdrajI ma. sA. nI daza varSanI satata mAMdagImAM teozrIe aMtaranA sahajabhAvathI ananyabhAve je sevA karI che tenI amiTa chApa mArA aMtarapaTamAM kotarAI gaI che. lIMbaDI mATe A senerI samaya hato. pU. ma. sA. nA aMtaramAM samAjanA AMtara-bAhya vikAsa arthe je mane maMthana thayuM ane tene yojanAmAM je AviSkAra thaye te avarNanIya che. sAmAjika kurivAjo, paraMparAgata rUDhi, vyavahAra ane AcAre dharmanA bhedamAM parivartana lAvavAne temane bhavya puruSArtha [12] vyakitatva darzana Page #788 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "}pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha Azcaryacakita kare tevuM hatuM. temanI ja preraNAthI astitvamAM Avela chAtrAlaye ane jainazALAomAM jJAna meLavatA yuvAnemAM krAMtikArI jIvanadRSTinuM nirmANa karyuM jenA paripAkarUpe Aje mahAnagarI muMbaI ane anya zaheromAM Arthika kSetre, dharmakSetre ke sAmAjika kSetre anekhI siddhi hAMsala karanAra e kALanA yuvAnemAM joI zakAya che. pahelAMnA e vahema, ajJAna, jAtibhedathI vyApta aMdhakArayugamAM samAjane virodha chatAM samAjanA yogazremanI jemane aMye niraMtara ciMtavanA hatI evA gurudeve samAnatAnA nArAne vahete makI samAjalakSI vicAradhArA vahevaDAvI. samAjanA svadharmI bhAI-bahene gauravapUrvaka AjIvikA meLavI zake te arthe hanara udyoga zIkhavA preraNA ApI ane vizeSe karIne bahenanA vikAsa athe mahilAmaMDaLa jevI saMgaThita saMsthAo sthApavAmAM mahAna preraka banyA. jemAM bhArata, gUMthaNa, zIvaNa vargo zarU karAvyA je Aje paNa cAlu che. vyavasAyI janatAne dharmalAbha maLe e hetuthI rAtri pravacane zarU karyo, jene jaina temaja jainetara janatAe khUba ja sArA pramANamAM lAbha lIdhe. teo jyAM-jyAM vicaratA tyAM prAtaHkALe ane rAtrie AtmalakSI samUha prArthanA jI sAmUhika sAdhanAmAM sarva sAmAnya janane sahabhAgI banAvyA. gAMdhIjInI AcArazuddhi, vyavahArazuddhi ane aspRzyatA nivAraNa aMgenI vicAradhArAnA teo prakhara himAyatI hatA. khAdIne ahiMsAnuM pratIka samajIne teoe apanAvI hatI. sAdhananA abhAve jijJAsu vidyAthInA abhyAsamAM rUkAvaTa na thAya e hetuthI pUjyazrI devacaMdrajI ma. sA. nA kALadharma vakhate je phALe thaye tene upaga vidyAthIonA utkarSa athe vApare evI praNAlikA sthApavAmAM agraNI banyA. pUjya zrI ratnacaMdrajI ma. sA. nA svargavAsa pachI lIMbaDI saMpradAyanA teo kAryakArI niyAmaka banyA ane saMpradAyane sundara mArgadarzana ApI samAja ane temAM zista ane saMgaThananI bhAvanA pragaTAvI. AvA vizALa hRdayI, nikhAlasa, karuNAnA agragAmI, vivekazIla saMta pU. ma. sAhebe pitAnA vizALa saMta-satIonA parivAramAM saraLatA ane sAtvikatAnA saMskAronuM siMcana karyuM. vyavasAyamAM paNa satyanuM AcaraNa karavAthI unnati thAya che tenA pratyakSa pariNAme tarapha samAjanuM lakSya kheMcyuM. AvA kSamAzramaNa gurudevane koTi koTi vaMdana. rAmanAmathI patthara tare to zraddhAthI mAnava kema na tare ? darajI karasana goradhana AjathI 27 varSa pahelAnI vAta che. gurudevanA amRta pravacanethI jainonuM te parivartana thatuM paNa jainetaranA hRdayanuM paNa kevuM parivartana thatuM te A vAtathI spaSTa samajAya che. sudAmaDAnA vatanI amulakha zAha perIsamAM rahetA. teo hIrA jhaverAtane vepAra karatA hatA. tyAMthI pitAnA vatana sudAmaDA AvyA. megAnuga te vakhate pU. gurudevazrI nAnacaMdrajI mahArAjanA punIta pagalAM thayA. amulakha zeThe mane upAzraye AvavA Agraha karyo paraMtu ame viSNava hovAthI mArI bA mane apAsare javAnI nA pADatA- (tyAre keTalAkanI evI mAnyatA hatI ke be baLada laDatA hoya tyAre vacce paDI maravuM sAruM paNa DhaMDhIyAnA apAra mane kheMcI gayA. ame gayA tyAre vyAkhyAna cAlu hatuM. paDachaMda kAyA, saMcamanA tejathI dedIkhyamAna prabhAvazALI cahere ane chaTAdAra pravacana sAthe addabhuta kaMThakaLAthI huM mugdha banyuM.mane manamAM thayuM aho ! AvA mahApuruSe jaina dharmane zAbhAvI rahyA che. amulakhabhAIe gurudevane mAro paricaya Apyo ke A bhAI darajI che. enI banne AMkhe takalIpha che. eka AMkhe jhAmara AvavAthI sUjhatuM nathI ane bIjI AMkhanA ratana upara DAgha che. DokaTare kahyuM che. 10, 15 divasamAM AMkhe cAlI jaze ane aMdha jevI hAlata thaI jaze. tyAre paramakRpALu gurudeve mane pUchayuM ke tuM tene mAne che? meM kahyuM "huM rAmane mAnuM chuM. gurudeve kahyuM- tame zraddhApUrvaka tenI mALA pherave. tamArI AMkha sArI thaI jaze. "rAmanAmathI patthara saMsamaraNa [13] Page #789 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMthare tare te mAnava kema na tare Adhi, vyAdhi, upAdhinA trividha tApathI saMtapta mAnava prabhusmaraNathI zAMti pAme che. nAma maraNamAM keTalI tAkAta che tene sAra samajAvyA. temanA kahevA pramANe meM niSThApUrvaka smaraNa karyuM. Aje 27 varSathI AMkhanuM teja jaLavAI rahyuM che ane kaMI harakata AvI nathI. AthI mArA hRdayamAM saddagurU pratye apUrva zraddhA pragaTI te hajI evI ne evI kAyama rahI che. tyAra pachI mane pUchayuM-darajI leke gharAkanuM kapaDuM care che kharuM ne? meM ekarAra karyo. hA sAheba ! huM pite paNa kapaDAnI corI karuM chuM. tyAre gurudeve saTa upadeza Apyo ke asatya ane corI e haLAhaLa jhera che. grAhakane chetaratI vakhate ApaNe aMdha banIe chIe paNa bhagavAna te badhuM jue che. kapaDuM na rAya ane grAhakane sAruM kAma karI ApIe te jIvanamAM satyanI pratiSThA thAya. meM tyAre ja niyama karyo ke have kapaDuM ceravuM nahi ane ATalA varSothI huM mArI pratijJAmAM makakama chuM ane sadAcAramaya jIvanathI huM sukhI chuM. pachI te jema jema paricayamAM AvatA gaye tema tema vizeSa samajaNa ApatA gayA. rAtribhejana tyAga, vihAranA lAbha, pIvAmAM garama pANIne upayoga, mahinAmAM bethI cAra upavAsa. tapasyAthI karmanI nirjara thAya ane Arogya jaLavAI rahe. A badhuM temane prabhAve ane kRpAthI pALI zakuM chuM. brahmacaryanA mahAna lAbhane huM samaye ane AjIvana vrata svIkAryuM. eka vakhata temaNe mane pUchayuM ke tuM cA bIDI pIve che? meM kahyuM - huM vyasanathI gherAI gayo chuM ane bhAre lata vaLagI che. mAyALu gurudeve cA, sigAreTa, taMbAku vi. thI thatA nukasAna samajAvyA ane kahyuM ke jenA hRdayamAM bhagavAnane vAsa hoya athavA jene pitAnA hRdayamAM bhagavAnanI padharAmaNI karAvavI hoya teNe vyasanathI mukta thavuM joIe. AthI mArA vyasane badhAM chUTI gayAM. temanI vAtsalyatA jaina-ajaina rAya raMka sarva upara samAna hatI. Aje paNa temanA suziSya pU. cunIlAlajI mahArAja tathA pra, va. mahAvidaSI pU. damayaMtIbAI mahAsatIjIthI nirantara mane dharmanI preraNA maLyA kare che. jIvananaukAnA khivaiyA evA satpaSane mArA lAkha-lAkha vaMdana che. saMgaThana premI ane vivekazIla nIDara gurudeva ke zrI yaMbakalAla pI. vorA saMtaziSya" evA guNavAcaka upanAmanA dhAraka pUjya gurudeva bA. bra. zrI nAnacaMdrajI mahArAja sAheba svabhAve kamaLa, nIDara ane siddhAMtaniSTha, satya ane saMgaThanapremI prabhAvazALI saMta hatA. teozrInA gurudeva sva. pUjya AcArya zrI devacaMdrajI ma. sA. nI temaNe aviratapaNe avarNanIya sevA karI hatI. tenA pariNAme temanA hRdaya maMdiramAM karuNAne jhare vaheto hato, jene ApaNane teozrIe racelA pado ane dhUnemAM pratyakSa paricaya thAya che. uparokata guNanI pratIti nIcenA pratyakSa prasaMgathI vizeSa puravAra thAya che. saurASTranI puNyabhUmi upara 20-25 varSa pahelAM dayA-dAnanI avaLI prarUpaNAnAM pravacana ApatA tyAranA amuka terapaMthI sAdhu-sAdhvIjIoe pagapesAro karyo hato. tyAre saurASTra-kacchanA saMghanA pratinidhionuM eka vizALa samelana jorAvaranagara mukAme gurudevazrI nAnacaMdrajI mahArAjanA netRtvamAM yojavAmAM AvyuM hatuM. te vakhate a. bhA. . sthAnakavAsI, jana konpharansanA maMtrIzrInI AgevAnImAM eka pratinidhimaMDaLa paNa padhArela hatuM. amArA cUDA gAmanA pratinidhi tarIke mane sthAna maLatAM huM paNa jorAvaranagara gayo hato. bhejanazALAnA vizALa prAMgaNamAM gurudevazrIne saMgItamaya, AdhyAtmika vyAkhyAnane dhedha varasate hate. sarvatra zAnti patharAela hatI tevAmAM acAnaka te vakhatanA sAMpradAyika bhAvamAM taNAyelA terApaMthI mAravADI bhAIoe UbhA thaI pU. gurudevane prazna - "dhAre ke tame je raste vihAra karatA ho, tyAM eka chokaruM" raste krosa karatuM hoya ane sAmethI phalaspIDamAM meTara dhasI AvatI hoya ane chokaruM kacaDAI mare tevI sthiti sarjAya jAya te te vakhate Apa zuM kare? pU. gurudeve turata ja javAba Ape ke ame chakAyanA rakSaka, pratyakSa najara sAme paMcendriyane ghAta thate na vyakitatva darzana [14] Page #790 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paM. nAnasandU pUjya gurUdeva kAryava mahArAja janma tAbdi smRtigraMtha to joI zakIe ke na sahana karI zakIe ane na mauna niSkriya UbhA rahI zakIe. AvI viSama paristhitimAM samayasUcakatA vAparI te bALakane hAthathI pakaDI rastAmAMthI dUra kheMcI lauM ane khacI jAya teve prayatna karu. Ave nIDaratAbharyA javAba sAMbhaLI te mAravADI bhAie pharI prazna karyA ke "hAtha jhAlatAM pahelAM te chokarI che ke chokarI te tame jANavA prayatna karo ke kema ? tyAre gurudeve kahyuM ke vicAra karavAnA te avasara nathI. mAtra te banAvane jotAM ja mArA hRdayanI karuNAnA vegane huM koi rIte zakI zakuM ja nahi. te bALaka hoya ke pachI bALikA hoya paNa prathama teA huM tene hAtha pakaDIne dUra kheMcI lau." elA, tamAre zuM kahevu che ? kutUhala dRSTie pUchAela praznanA karuNAnI dRSTie nIDarapaNe Apela aNadhAryo zIghra ane sacoTa javAbathI AkhI sabhA maMtramugdha banI gaI. zrotAee gurudevanI jaya belAvI harSa vyakata karyo. pelA mAravADIbhAI e cUpacApa vidAya thayA tyAre pUjya gurudeve svayaMsevakone temane vaLAvavA mAkalyA ane teo zAntipUrvaka svasthAne pahoMcI gayA. dhanya che dharmavIra-krAntivIra gurudevane ! pU. gurUdeva zrI nAnacaMdrajI ma. sA. nA vyakitatvanI suvAsa sataziSyanI "jIvanasaratA" nA jaLa samAje kheAbale khAkhale, bharI pIdhAM na pIdhAM tyAM te sAgaramAM vahI gayAM. temanA saMsmaraNA rUpI amRtabaMdue, e yuvAna peDhIne cAkhavA maLaze ke jemaNe e mahAsatane kadAca joyA, ane sAMbhaLyA paNa niha hAya. prabhu caraNamAM sthAna pAmavA prabhu virahathI taDapatA, bhakata hRdayamAMthI udbhavatA, "dura kAM prabhu doDa tuM mATe ramata ramavI nathI" jevA svaracita bhakitapado, darda bharyA madhura kaMThe gavAtAM sAMbhaLavAno lhAvA maLyA nahi hoya, evA pU. gurudeva sAthenA paricayanA lAMbA kALa daramyAnanA saMsmaraNA mAnasapaTa para calacitranI jema aMkita thayela che, je rajU karavAnI taka maLI tethI dhanyatA anubhavu chuM.... sa. 1998 nA vaizAkha vadanA 6 magaLa divasa, saMsArapakSe mArA meTA bahena 16 varSanI nAnI vaye ja saMsAra cUkI gayela evA caMcaLabena (hAla caMdanabAI mahAtijI)nA thAna mukAme pU. gurudevanA varada haste dIkSAvidhi thaI te samayanuM temanuM pravacana-"bhagavAna mahAvIranI tapaHpUta vANInA lAbha jaina jainettara samAjane maLe, e kattavyadharma satasatIee apanAvavA joIe" hajIe kAnamAM gUMjayA kare che, e ja bhAvanAne kavyaniSThAthI pote AcarI aneka jainetara kuTumbane, kame jainatvanA AcAramArge vALyAnA teo cazanA adhikArI banyA che. zrI cImanalAla bhUdaradAsa gAMdhI tejasvI mukhamudrA, lalATe jJAna ane tapanuM teja, UMcA gaura deha ane mukha para sapheda vastrikAthI zAlatA e prabhAvazALI satanuM prathama darzana thayuM vidyAthI avasthAmAM 1938mAM sthAnakavAsI jaina beDiMga amadAvAdamAM. tyAra pachI aneka sthaLe emanI vyAkhyAnavANInA tema ja prAtaH ane saMdhyA samayanI prArthanAmAM Upasthita rahevAnA lAbha maLyA. jIvanane yatkiMcita paNa samAjane samarpita karavAnI mArI bhAvanAne emanA karuNAnA jaLathI siMcana thayu che. dharma ane vijJAnanA samanvaya dvArA samAjanA paraMparAgata dharmAcaraNamAM krAntikArI vicAra parivartana lAvI 'mAnavasevA eja AdhyAtmika kalyANano zreSTa AcAradharma che, jenA vinA sAmAyika pratikamaNa ane tapAcAra mAtrathI mukita adhurI raheze, evI emanI proAdhanA hatI. 'samAja jIvaze teja dha jIvaze' e emanA mudrAlekha hato. samAjane pratibhAvaMta AcaraNavALA banAvavA hoya to baudhdhika zikSaNa sAthe dhazikSaNa hAvu joIe tevA hetuthI jJAnaparakheA samA chAtrAlaye ane graMthAlayA cAlu karavA preraNA ApI ane jJAnotsuka paNa pratikULa paristhitivALA yuvAnone jJAnAbhyAsa mATe anukULatAonI take ApI. sa smaraNo vaidhavya jIvanane samajaNapUrvaka mahAvIra prabhunA caraNamAM samarpita karAvI, sthA. jaina samAjane aneka tejasvI, [15] www.jairnel|brary.org For Private Personal Use Only Page #791 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivA` paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha jJAnazIla ane sAdhvAcArayukata sAdhvIethI vadhu UjamALa samAjane banAvanAra A AdaSTA saMta ane kavirAje pU. saMtabAlajI jevA samAjoddhAraka ane pU. cunIlAlajI mahArAjasAheba jevA jJAnApAsaka satAnI samAjane bheTa dharI che. rAjavIone paNa prabhAvita karanAra ajaba sata zrI amRtalAla mAhanalAla vAra parama pUjya gurUdevazrI nAnacaMdrajI mahArAjasAhebanI janmazatAbdi prasaMge smRtigraMthanuM prakAzana thaI rahyuM che. A prasaMge mane paNa hRdayamAMthI sphuraNA thaI tethI A preraka prasaMga lakhyA che. pU. kavivarya gurUdevanu lIMbaDImAM Agamana thayu ane zrIsaMdhane temanA cAturmAsanA apUrva lAbha maLyo. te vakhate mArI uMmara 13 varSanI hatI ane mArA meoTA bhAI vADIlAla meAhanalAla veArAnI uMmara 15 varSanI hatI. pU. AcAya mahArAjazrInI sevAnI sAthe sAthe te vakhate gurUdeve Agi tathA zrI ajarAmarajI jaina pAzALAnI sthApanA karela hatI. A prasaMga lakhuM chuM tene 60thI vadhu varSa thayA che. zrI ajarAmarajI jaina pAThazALAnA udghATana samaye eka meLAvaDA thayela jemAM ame 51 bALakoe savAda, gAyana, bhASaNa vi. mAM bhAga lIdhA hatA. nAnapaNamAM thatA lagnathI kevu nukazAna thAya che tenA eka saMvAda rajU thayela. temAM eka prasaMga evA karuNa hato ke bhajavanAra aneA banne bhAI enI AMkho azrubhInI thaI gaI hatI. te samaye lIMbaDInA DhAkArasAheba zrI dolatasi MhajI bApunI te DrAmAmAM hAjarI hatI. te joI temanA hRdaya upara evI jabarajasta asara thaI ke cAlu saMvAdamAM ja temaNe jAherAta karI ke "mArA rAjyamAM AjathI jAhera karuM chuM ke chekarAnI uMmara 21 varSanI ane chokarInI uMmara 16 varSanI hAya to ja lagna karavA. A kAyadAnA bhaMga karanAra rAjyaneA gunegAra Tharaze ane yogya zikSAne pAtra thaze." A DrAmA gurUdevanI kRti hatI. samAjopayegI AvA keTalAye saMvAdo te vakhate gurUdeve lakhela hatA ane dhArmika zikSaNa letA vidyAthIe khUba sarasa rIte bhajavI batAvatA. AvA zikSaNapremI gurudevane zatazaH vaMdana. jainamAtranuM hita IcchanAra sAcA pathapradarza ka zrva zrI karasana ladhu nIsara sAM. 2005nI sAlamAM pU. gurudeva kavivarya zrI nAnacaMdrajI ma. nuM cAturmAsa jorAvaranagara hatuM. te vakhate hu bhacAu eDiMganA maMtrI tarIke kAma karatA hatA. tyAre dhArmika zikSaNa aMge salAha ane mArgadarzana meLavavA ame gayelA. teozrIe bhedabhAva-rahita udAratApUrvaka mahattvanI salAha ApatA kahyuM ke tame derAvAsI, sthAnakavAsI dareka jaina vidyAthInA vikAsa thAya tevu zikSaNa Ape. temanAmAM susakAro sIcA ane temanA jIvanamAM mANasAInA divA pragaTe evI jIvananI tAlIma Apo. A mATe teezrIe samAjanI kurUDhi, vahemo, adhazraddhA, pretabhojana, bALalagna, vRddhavivAha vi. upara vajrAghAta karatA evA saMvAda--DrAmAnA pustako ApyA. tema ja kanyAkeLavaNI, dAnanA mahimA, lAbhathI thatA nukazAna upara eka leAbhI zeThane DrAmA vi. svaracita mane ApelA. me te sAM. 2007nI sAlamAM kaccha vAgaDamAM gAmaDe-gAmaDe pharI keLavaNInA pracAra karavA te DrAmAe bhajavyA. te vakhate 42 vidyArthIe mArI sAthe gAmaDe-gAmaDe pharyA hatA. AbAlavRddha saue temAM rasa lIdho hato. adhazraddhA viSe eka bhUvA dhUNe che ane tenI cAlAkIthI lAkone kevA chetare che te prasaMga Abehuba bhajavyA hatA jenI smRti hajI paNa tAjI che. A pustako dvArA zikSaNasa sthAo upara temaNe je mahAna upakAra karyA che te kema visarI zakAya ? evA dhArmika zikSaNa premI saMtane amArA koTi koTi vadana hajo. [10] For Private Personal Use Only vyakitatva darzana www.jainel|brary.org Page #792 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kAvavA paM. nAnAndrajI mahArAja nmazatAbdi smRtigraMtha sarvadharmanA samanvayakAra pU. gurudeva zrI nAnajI vIrajI DAyA pU. AcAryazrI devacaMdrajI mahArAja, pU. suMdarajIsvAmI, pU. rAyacaMdrajI tathA kavivarya gurudevazrI nAnacaMdrajIsvAmI Adi tA. nuM cAmAsuM samAghAghA gAmamAM hatu. te vakhate mArI uMmara nava varSanI hatI paNa mane yAda che kegurudevanu pravacana zarU thAya ane meAralInA nAda thatAM maNidhara jema sthira thaI jAya tema janasamudAya temanA pravacanamAM sthira thaI jatA. temanI vyAkhyAnakaLA evI AkarSaka ane edhadAyaka hatI ke AbAlavRddha temAM rasalIna banI jatA. amArA kuTuMba temaja samAdheAghA gAmanI janatAnA hRdayamAM gurudevanuM advitIya sthAna hatuM. huM ane mArA pitAzrI armA rahetA. karuNAsAgara kRpALu gurudevanI apAra kRpA amArA upara varasI rahI hatI. paradezamAM ame sajAga rahIe, AtmalakSa na cukAya, pramAda na thAya tevI preraNA AdhyAtmika patrA dvArA ApatA. I. sa. 1942mAM barmA khAlI thayu. ame muMbaI AvyA. pachI to saurASTra-gujarAtamAM pU. gurudeva jyAM jyAM birAjatA hoya tyAM tyAM ame acUka pahoMcI jatA. gurudevanA pravacaneAmAM vizeSatA e hatI ke AdhyAtmika upadezanI sAthe prasaMge prasaMge gRhastha jIvananI pharajo, kauTuMkhika ane sAmAjika kabyAnI suMdara chaNAvaTa karatA. temanI sArvajanika lokapriya prAnA ane sacoTa rasaprada rAtripravacaneAnA hajArA lAko lAbha letA. daDhavairAgI, sarvadharmanA samanvaya karanAra pU. gurudevanA pravacanAthI aneka jaina ane jainatAnA jIvanamAM parivartana AvyuM che. teozrInA varasAvAmAM punIta pagalAM thatAM eka ja pravacanathI hIrAlakSmIbena mANekalAla cunIlAla cInAInA jIvanamAM ajakha parivartana AvyuM. te bhAgI maTI cegIsama banI gayA. temane AtmalakSI divyadRSTi pragaTI hatI. Aje teo nijAnaDhanI mastImAM mhAlI rahyA che. tevI ja rIte vartamAnamAM jaina samAjanA bhUSaNarUpa viduSI pU. damayaMtIbAi mahAsatIjI birAje che. teo jyAre sasArI avasthAmAM jorAvaranagaranA cAmAsAmAM satsaMgano lAbha laI rahyA hatA te vakhate pU. gurudeve temane apU mArgadarzana Apyu hatuM. saMsAranI racanAnuM svarUpa samajAvyuM, temanA vairAgyamAM vRddhi thaI ane te dikSIta thayA. Aje te gurudevanA zikSaNane suMdara rIte dIpAvI rahyA che. mahAna sudhAraka saMta zrva zrI kAMtilAla mAnasiMga dozI mAnavatAnA prakhara himAyatI kavivarya gurudevazrI nAnacaMdrajI mahArAjazrInA mane 9 varSanI uMmare mArakhImAM prathama paricaya thayA. mArI khAlyAvasthA hatI paNa temanA rAtripravacana sAMbhaLI huM ArSAyA. pU. cunIlAlajI mahArAja ane pU. saMtabAlajI ma. nI dIkSA pachI pU. gurudeva kaccha rAmANIyA padhAryA. tyAM huM ane mArA mAtuzrI darzanArthe gayelA. tyArabAda morabI, lIbaDI, AgrA, muMbaI, dharamapura vi. sthaLAe temanA cAturmAsa thayA. saMvata 1998 nA cAmAsA pachI dareka comAsAmAM eka mahinA huM temanA satsaMgamAM rahetA. saM. 2013 mAM jyAre teozrI lIbaDIthI ghATakopara cAmAsA mATe padhArI rahyA hatA tyAre huM vihAramAM temanI sAthe rahyo hatA tethI pravAsamAM temanA pravacano uparAMta baheALA anubhava jJAnano apUrva lAbha maLyA hatA. A mahAna saMtanA darzana tathA vANInA lAbha levA muMbaI nA bhAvikA Thera Thera lAbha letA hatA. teozrI mahAna sudhAraka vicAranA hatA. gAMdhIvicAradhArAne teoe pacAvI hatI. temanuM hRdaya eTalu kAmaLa ane vizALa hatu ke duzmana upara paNa temanI premanI varSA varasatI rahetI. temanI vyAkhyAnazailI AkarSaka ane rocaka hatI. teozrI saheje kAvyA racI zakatA hatA. saurASTramAM te siMhasamAna hatA. krAMtikArI sAdhupuruSa hatA. hirajanAne UMce lAvavA temaNe khUba prayatna karyAM hatA. AjathI 40 varSa pahelAM upAzrayamAM harijanAne vyAkhyAna ApyuM hatuM. AvA mahAna sadgurunA satsaMgano mane avasara maLyA tethI huM mane sadbhAgI mAnu chu. tAraka gurudevane mArA sadbhAvapUrvaka vadana hai. saMsmaraNo For Private Personal Use Only [17] www.jairnel|brary.org Page #793 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha apramatta ane sevAbhAvI sAdhaka zrI cunIlAla lakSmIcaMda DagalI kavivarya gurudevazrI nAnacaMdrajI mahArAja sAhebanA darzana ane pravacananuM nAnapaNathI mane ajaba AkarSaNa hatuM. pu. AcArya mahArAja zrI devacaMdrajIsvAmIne pakSaghAtanI bImArI hatI. bilkula paravaza ane pathArIvaza hatA. emanI sevAmAM gurudeva 9-10 varasa ekadhArA lIMbaDImAM rahyA. paDakhuM pheravavu, kapaDAM badalavA, baLakhA kADhavA vi. dareka sevA gurudeva jAte ja karatA. vyAkhyAna hAlamAM vyAkhyAnanI pATa pAse ja AcArya mahArAjazrInI pATa rahetI. cAlu vyAkhyAnamAM khelAve 'nAnacaMdrajI'!, tyAM gurudeva'jI', mahArAja! kahIne vyAkhyAnanuM pU uN nIce mUkIne temanI sevA bajAvatA. jevu te kAma patatu ke turata ja pAchuM vyAkhyAna cAlu karI detA. paraMtu tanmayatA evI hatI ane gurukRpAthI smaraNazakita evI hatI ke vyAkhyAnanA dAra jyAMthI tUTayA hAya tyAMthI ja sAMdhIne te ja viSaya para kheAlavAnuM cAlu karI detA. AvI sevA karatAM temane kadI kaMTALA AvatA nahi paraMtu prasannatAthI sevA karatA. gurudeva pAte gurusevA, vyAkhyAna, gaucarI ekale hAthe badhu patAvI pachI je samaya maLato temAM eka miniTano paNa pramAda sevatA naDDI, navuM navuM vAMcavuM, jANavuM, vicAravuM evI satata jijJAsA temane rahetI. tethI arivaMdanA aMgrejI pustakAnu tathA thIesephISTa enI esenTanA pustakAnuM vAMcana cheTAlAla harajIvana 'suzIla' pAse besIne rAja rAtre karatA. gujarAtI, hindI, saMskRta, prAkRta bhASAnA abhyAsa uparAMta te bhAI sAruM' baMgALI jANatA. mane yAda che ke phakata 4 mahinAmAM ja te pustakanu teoe gujarAtI anuvAda karI pragaTa paNa karyuM hatuM. pU. mahAjazrIne saMgIta pratye anahada prema hatA. rAgarAgaNInA vizALa anubhava hatA. temanI pAse saMgIta niSNAta eka musalamAna bhAI rAja AvatA ane temanI pAsethI saMgItanA pATha letA. baMgALI bhASA paNa zIkhatA. tyAM eka rAyajIsAruM bagALI zIkhI gayA hatA. eka baMgALI temaNe sAmAjika sudhArA mATe, jAgRti mATe Thera-Thera upadeza karyA, kurUDhio para khUba prahAra karyA. raDavA-phUTavAnA rivAjo evA hatA ke aNusamaju baheno vidhavA thatAM bhAta sAthe mAthuM pachADatI ane chAtI evI phUTatI ke tammara khAi behoza banI jatI. keTalIka jagyAe to khAsa raDavA mATe amadAvAdathI spezyala benene khelAvavAmAM AvatA. A badhu adha karAvyuM. maraNa pAchaLa jamaNa, karaja karI dADA karavA, nAta karavI vi. kurivAjethI thatA nukazAnA samajAvI upadeza ApyA jethI te aMgenI lAkoe kurivAjo cheDavAnI pratijJA karI. temanA vyAkhyAna-pravacanamAM cikAra medanI bharAtI, sTeTa amaladArA, lIMbaDInA mahArAjA dolatasihajI tema ja jaina jainetaro AvatA ane temane khUba rasapUrvaka sAMbhaLatA. jarA moDA paDayA te jagyA ja na maLe evu AkarSaNa hatuM. vyAkhyAna evuM caka thatuM ke viSayanI chAvaTa leAkonA magajamAM ThasI jAya ane chelle chelle preraNA Ape tevI kathA karatA. temanI pravacanazailI evI madhura ne eve rasa mUke ke samayanI koIne khabara ja na paDe. pote eTalA badhA niyamita ke vyAkhyAna samayasaraja pUruM kare, jethI khIje divase lokA vyAkhyAnano samaya thatAM pahelAM ja upAzrayamAM AvI jatA. mArI vRddhAvasthAne lIdhe bhAMgItUTI bhASAmAM gheADA prasaMgo lakhyA che. bAkI seMkaDo prasaMgo ane anubhavA pU. gurudevanA jIvananA noMdhavA jevA ane jANavA jevA che. krAntikArI parama tAraka e gurudevane zatazaH vadana [18] For Private Personal Use Only vyakitatva darzana Page #794 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva vivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha jIvananA krAMtA ane nile pI yAgI zrI navInacaMdra ajarAmara dozI pU. nAnacaMdrajI mahArAjanA nAmanuM smaraNa karatAM hRdaya atyanta prasanna thAya che. temanuM jIvana gaMgA jevuM nirmaLa ane pavitra hatuM ane hRdaya mAtA jevuM vAtsalyathI bharapUra hatu. AjathI 40 varSa pahelAM pU. gurudeva nAnacaMdrajI mahArAja AgrAmAM birAjatA hatA tyAre huM ane mArA pitAzrI ajarAmara dozI uttara bhAratanI musApharIe nIkaLyA hatA, te samaye satabAlajI eTale muni saubhAgyacaMdrajI khImAra hatA. tethI gurudeve mArA pitAjIne kahyuM-tamArA dIkarAne doDha mAsanuM vekezana che tethI jo tame gujarAta taraphanA vihAramAM sAthe raheA te sAru'. meM' te pitAjIne turata ja A vAta svIkArI levA Agraha karyo ane ame lagabhaga doDha mAsa sudhI gurudevanI sAthe vihAramAM rahyA ane dilhI javAnuM rada karyuM. vihAramAM gurudeva jAheramAM vyAkhyAnA ApatA. digaMbara, zvetAMbara, sthAnakavAsI bhAIo temaja jainetaro sahune madhyasthaSTithI samabhAvathI samajAvatA. mane teozrInI sevA karavAnA lAbha maLyA hatA. tenA pratApe Aje mane aneka prakAre sukhazAMtino anubhava thayela che. Aje paNu pU. nAnacaMdrajI mahArAjanA nAma ane guNusmaraNa karatAM ame pulakita thaI e chIe. huM jainadharmanA paDita tathA saMskRta ane ardhamAgadhInA adhyApaka thayA temAM gurudevanA AzIrvAda satata mane maLyAM karyA che. gurudevazrI temanA vyAkhyAnomAM kayAreka kacchanA mekabudAdAnI tA kayAreka saurASTranA anerA saMtanI kathA kahetA. teo potAnA jIvanathI paNa samajAvatA ke jagatamAM draSTAbhAve, aliptapaNe rahevAthI cittamAM prasannatA utpanna thAya che. A vAta tee viziSTa rIte sUkSmatAthI samajAvatA. pU. satabAlajI sAthe rahevAthI dararoja mane saMskRtanA zloka mukhapATha karavAnI Teva paDI ane tethI mane abhyAsamAM ghaNA lAbha thayA. gurudevanuM jJAna atyanta vyApaka hatuM. vibhinna matavALA temaja pUrvAgrahI keTalAMya lAke gurudeva pAse AvatA paraMtu temanI madhura vANI sAMbhaLI keTalAka te temanA bhakta ane premI banI jatA. muhapatti mukha para bAMdhanAra sAdhu ATalA prabhAvazALI hAI zake e vAta te divaseAmAM apUrva lAgatI. gurudeva aneka rIte krAMtikArI hatA. koI dharmAMnuM khaMDana karyA vinA buddha-bhagavAnanI zailIe tee jIvananI hitakara vAtA zrotAonA magajamAM ThasAvI detA chatAMye teozrI vIraprabhunAM tapa saMcamanA ananyapremI hatA. temane mana koI mAnavI parAye nahAtA. badhAMne teo Atmavat samajatA. amArA gRhapati dakSiNAmUrti bhavanamAM te samaye manubhAI paMcALI hatA. temane paNa pU. mahArAja zrIno paricaya thayeleA. teo kahetA ke nAnacaMdrajI mahArAja krAMtikArI puruSa che. prajAne vyasanamAMthI cheDAvavA, zArIrika, mAnasika ane AdhyAtmika unnatine raste caDAvavAM te temanA jIvananuM ekamAtra lakSya hatuM. gurudevanAM bhaktibhAvabharyA aneka bhajano kaDastha che temAM dUra kAM prabhu doDe tuM mAre ramata ramavI nathI; A nayanakhadhana cheADa tu' AvI ramata ramavI nathI. A kaDIomAM gurudevanI mumukSutAnA kharo paricaya thAya che. teozrI zAstronAM vacanA ja jIvanamAM pratyakSa siddha karanAra vaijJAnika hatA. sameAya savvabhUesa tasesu thAvaraMtu ya' temaja devAvi ta namasati jasa dhamme sayA maNeA' A te temanA jIvanamaMtra banI gayA hatA. mArA dharmapitA zeTha haragoviMda rAmajI zAha jemanA piracaya mane khUba gADha hatA. teo anekavAra gurudevanI jJAnagaramAnI vAtA sabhaLAvatA. vizvanI vatsalatA te gurudevane sahajaguNarUpe dIkSA samaye ja maLI gaI hatI. saMsmaraNA [19] Page #795 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - pUjya gurudeva katrivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha ApaNe paNa sarvadharma ane sarva jI pratye samabhAva ane maitrIbhAva keLavIne A paramapuruSane sAcI zraddhAMjali ApI zakIe. dharmanA kSetramAM mAyAne ane pradarzanane tilAMjali ApI sarvatra hRdayamAM dharmanI sthApanA karI vIraprabhunuM temaja gurUdevanuM yatkiMcit RNa cUkavI zakIe chIe. vAMkAnera jaina samAja upara gurUdevanA upakAro ja zrI harakhacaMda valamajI kavivarya paMDitaratna tathA saMtaziSyanA nAme je gurudevane saMbodhavAmAM AvatA te pUjya nAnacandrajI mahArAjazrInA jIvana viSe temanA bhaktajane, anuyAyIo ane paramarALI vyaktio taraphathI khUba kahevAmAM AvyuM hoya te svAbhAvika che. temanuM bhavya lalATa, AkarSaka ane mohaka bharAvadAra mukhamudrA. tejasvI AMkho ane paDachaMda kAyAthI vibhUSita banelAM. pUjya gurudevanA paricayamAM je je vyakitao AvatI te temanAthI khUba ja prabhAvita thatI. temanI rocaka ane mugdha karanArI vANI, temanA gaLAmAM raheluM surIluM saMgIta, temane ane abhinaya ane vAchaTAthI sau koI mugdha banI jatAM ane kalAkanA kalAka sudhI temane sAMbhaLavA mATe utsAhita banatA. pUjya gurudeve jaina dIkSA aMgIkAra karelI chatAM temane mahAna sAmAjika sudhAraka tarIke sau kaI pIchAnatAM. yuganA parivartananI sAthe sArA samAjamAM cAhe puruSavarga hoya, strI varga hoya ke yuvAne hoya te darekamAM parivartana AvavuM ja joIe evI makakama vicAradhArA teo haMmezA rajU karatA. samAjanI kacaDAyelI, dubhAyelI tyakatA ane AMsu sAratI vidhavA bahenonA utkarSa mATe samAjanA AgevAnI zuM pharaja hoI zake te makakamapaNe samajAvI ane tene suMdara ukela pite zedhI ApI mArgadarzana ApatA, je Aje samAjane khUba ja hitakara nIvaDela che. samAjamAM cAlatI kurUDhio ane kurivAjo dUra karavA-karAvavA khUba ja nirbhayatAthI, nIDaratAthI teozrIe aneka prayatna karyA che. te rivAjone tilAMjalI ApavA mATe temaNe mahattvane phALo Ape che. nirAdhAra ane niHsahAya jaina bahene kema svAvalaMbI bane, ane pitAnA jIvananirvAha mATe pitAnA paga upara UbhI rahI zake te mATe aneka sthaLoe zrAvikAzALAo sthapAvI, bahenanAM duHkha dUra karavAmAM suMdara phALo Ape che. pUjya sAheba pite eTalA badhAM nIDara hatAM ke game tevI mahAna vyakita sAme pratyakSa je kAMI kahevAnuM hoya te spaSTa rIte kahetAM acakAtA nahi. jenA aneka dAkhalAo aMgata rIte anubhavela che. kAMtikArI vicAro rajU karavAmAM game te prakArane sAmano karavAmAM Ave to paNa khUba ja daDhatAthI pitAnA vicAre pite rajU karatA ane zrotAjano upara ane prabhAva pADatA hatA. amArA saMgha upara temane mahAna upakAra che. temanA punita pagalAMthI vizrAMtibhuvana tathA matIbena pauSadhazALAmAM suMdara ArAdhanA thAya che te temanI pavitra preraNAnuM ja phaLa che. vAMkAneranuM temanuM saMvata 2009nuM cAturmAsa khUba ja yazasvI banyuM hatuM. AvI virala vyakitanI sArAe jaina samAjane jIvanabhara khoTa sAlyA karaze. rAjAonA pratibodhaka mahArAjazrI paramAnaMda UjamazI zAha AjathI lagabhaga 43 varSa pUrve parama pUjya gurudeva zrI nAnacaMdrajI mahArAja dhrAMgadhrA zaheramAM padhAryA hatA te vakhate zrI cunIlAlajI tathA zrI saMtabAlajI mahArAja sAheba sAthe ja hatA. tyAre dhrAMgadhrAmAM sthAnakavAsI jaina upAzraye [11] vyakitatva darzana Page #796 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kaviva` paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha be hatA. pUjya mahArAjazrInA pravacanamAM leAkonI bhIDane laIne nAnA paDatA hoI teozrI pAtAnA ziSyaparivAra sAthe dhrAMgadhrAnA moTA derAsaravALA upAzrayamAM utaryA hatA. te samaye zrI satabAlajInA zatAvadhAnanA prayogA jAhera janatAne batAvavAno jAhera kAryakrama gADhanyA hatA. te kAryakrama dhrAMgadhrAnI sara ajItasiMhajI hAIskUlamAM rAkhavAmAM AnyA hatA. te vakhate dhrAMgadhA rAjyanA - rAjavI ghanazyAmasiMhajIne paNa AmaMtraNa ApavAmAM Avyu hatu ane teozrI pote A zatAvadhAnanA kAryakramamAM sara ajItasiMhajI hAIskUlamAM saha upasthita rahyA hatA. avadhAnanA vividha prayogAnI prAthamika samaja pUjya mahArAjazrInA nivAsasthAne meTA derAsaramAM upAzrayamAM ApavAmAM AvatI hatI. ane dhrAMgadhrA rAjyanA keTalAka amaladAro tathA tyAMnA saraajItasi'hajI hAIskUlanA vidvAna AcArya zrI jaTAzakara ema. dave paNa pUjya mahArAjazrInI sAnnidhyamAM Avela hatA. avadhAnanA prayAgAnI agAu thADA divaseA dhrAMgadhrAnuM vAtAvaraNa ahu utsAhamAM AvI gayu hatu. jaina-jainetara janatA sArA evA pramANamAM mahArAjazrInA pravacanamAM AvatI. tyAre keTalAka jainetaro zrIphaLa laIne pUjya mahArAjasAhebanI bhakita kraravAnI bhAvanAthI sAthe sAthe cAlatA. tyAre mahArAjazrI evA bhAvika leAkeAne naramAzathI ane komaLatAthI samajAvatA hatA ke ame jaina munie chIe ane amane zrIphaLa vagere kAMi kalpe nahIM. dhrAMgadhrAthI sara ajItasihajI hAIskUlamAM zatAvadhAnanA prayAga vakhate rAjavIe paNa eka prazna pUchyA hatA. tenA yathA javAba zeAdhI ApavA mATe zrI satabAlajI maneAma thana karI rahyA hatA. janatA utsAha ane AturatAthI te prayogonA yathAkrame javAba sAMbhaLI rahI hatI. te vakhate zrI ghanazyAmasihajIe bIjI sabhAomAM varte tema eka 'cIrTa' khIDI potAnA khissAmAMthI bahAra kADhI ane te vakhate tyAM ane tyAM sahajabhAve saLagAvI. A pApakriyA kahevAya ane A sAvadya kriyA te paNa eka jaina muninI hAjarImAM ja. A vakhate bIjA ghaNA jainA paNa hAjara hatA te koI kaI melyA nahIM paNa pU. zrI nAnacaMdrajI mahArAja te A dhrAMgadhrAnA mahArAjAnI sAme ja beThA hatA ane tethI temanA dhyAnamAM A vastu tarata ja AvI. teoe rAjavI sAhebane sa MbadhIne kahyu 'rAjan ! ame sau ApazrInA makAnamAM beThA chIe. A eka dhArmika kAryakrama che. ahI' amArI hAjarImAM koi paNa pApakriyA thavI na joIe. ApazrI jo amArA dharmasthAnakamAM birAjatA hota to anya koIe Apane jaNAvyuM hota. ahIMyA bIDI na pIvAya. ATaluM kahyu tyAM te dhrAMgadhrAnA rAjavIe tarata ja bIDI olavI nAkhI ane potAne AvI khabara na heAvAthI kSamAnA bhAvA vyakata karyA ane zatAvadhAnonA prayogo AgaLa cAlyA. A vakhate upasthita rahelI samasta janatAe paramapUjya mahArAjazrInI apUrva nIDaratA ane rAjavIzrI ghanazyAmasiMhajInI nikhAlasatAnI AzcayapUrvaka praza MsA karI. AvA e nIDara ane udAra saMta hatA. vyasanAthI mukta karAvanAra saddaguru zrva hIrajI mAlazI bhedA saMvata 1985 mAM pU. saMtabAlajI mahArAjazrIne dIkSA ApIne pU. gurudevazrI nAnacaMdrajI mahArAja kacchamAM sa. 1986 mAM padhAryA. tyAre mudrA tAlukAnA amArA samAghAghA gAmamAM temanA punIta pagalAM thayA, te vakhate mArI uMmara dasa varSanI hatI. pU. mahArAjazrInA pravacanA mAnavatAbharyo thatA hovAthI eTalAM badhAM leAkapriya hatA ke upAzrayamAM jagyA ja na maLe. vyAkhyAnano samaya thatAM pahelAM AkhA hola cikkAra bharAI jatA. tyAre amArA gAmamAM darabArInI-rajapUta garAsiyAnI ghaNI vasati. pU. mahArAjazrInA pravacaneA sAMbhaLavA darabArI temaja anya jainetaro paNa puSkaLa AvatA. te vakhate kAryakaroe jAhera vyAkhyAnA gAThavyA. zeThIAvADImAM pU. mahArAjazrIe traNa pravacano ApyA. temAM sAta vyasananA tyAganuM pravacana sAMbhaLI janatA eTalI badhI prabhAvita thaI ke teja samaye ghaNA bhAI benAe ghaNA sa smaraNA [111] For Private Personal Use Only Page #797 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivarya paM. nAM candrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha vyasane tyAga karavAnI bAdhA lIdhI. te vakhate kacchamAM cA ane kasuMbo (aphINa) pIvAne ghaNe rivAja hatuM. te pravacanamAM temanAthI thatuM nukazAna ane cA ane kasuMbA pInAranI lAcArI vi. sAMbhaLI samAghoghAnA darabAre suddhAM temaja jaina jainetaroe cA na pIvAnI, dArU tathA kasuMba na pIvAnI, ane jugAra na ramavAnI jIvanabharanI pratijJA lIdhI. tyAra pachI pUjyazrI kapAyA bAjunA gAmamAM padhAryA hatA. tyAM paNa jAhera pravacane thayA ane temAM ghaNI jAgRti AvI. Ama pU. mahArAjazrInA kacchamAM padArpaNathI kacchanI prajAmAM anere dharmotsAha pragaTo hate. AvA saMtapuruSane amArA namratAbharyA praNAma. saMta jIvananI amRtadhArA - zrI giradharalAla ugaracaMda parIkha pUjya mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahArAjanI janmazatAbdi Ave che tyAre, sAThathI vadhu varSo pahelAMnA samayanI sRSTi najara samakSa khaDI thAya che. lIMbaDImAM jainadharmanI bolabAlA hatI. ucca koTinA aneka munivare ane sAdhuothI lIMbaDI (sthAnakavAsI) upAzraya ubharAte hate. dharma paratvenI UMDI abhiruci e amArA kuTuMbanI vizeSatA hatI. sAMpradAyika dharmanA paMtha bhedIne adhyAtma mArganA aneka sAdhu-saMnyAsIo amArA ghara AMgaNe AvatA. upAzraya tarapha amArA gharanI vyaktio vaLelI hatI ane chatAM ame rUDhigata sthAnakavAsImAM gaNAtA na hatA. dharmanI kriyAo karmakAMDamAM ame otaprota thayelA na hatA. enAM kAraNonI bahu gama nathI. kadAca jainadharmanA UMDANabharyA tenI anubhavagamya sthitinI amArAmAM uNapa hoya ke kiyAdharma paratve hRdayamAM ruci UbhI thaI na hoya. e divasomAM eka tejasvI pratibhA upasithata thaI. prema ane vAtsalya veratuM adbhuta vyaktitva, alaukika kaMThamAdhurya, mAnavatA jharatI mukhaprabhA ane najara paDatAM ja hRdayamAM AkarSaNa janmAve evI temanI pratibhA hatI. yuvAna vaya, prabhAtpAdaka buddhikauzalya, sadAya smita veratuM prasanna vadana ane divyAnaMdanAM teja relAvatAM nayanethI nAnacaMdrajI mahArAjanuM vyaktitva zobhatuM hatuM. lIMbaDI saMghADAnA gAdipati pUjya zrI devacaMdrajI mahArAja AjArI banyA ane dehathI paravaza thayA. lIMbaDImAM sthiravAsa anivArya banyA. temanA parama ziSya munizrI nAnacaMdrajI mahArAja sAthe pUjyazrI lIMbaDInA upAzrayamAM sthiravAsa rahyA. divyatA relAvatuM, mAdhurya veratuM ane AdhyAtmikatAnA ojasane pratibiMbita karatuM evuM e vAtAvaraNa hatuM. pUjyazrI pitAnI jAte AMgaLI paNa halAvI zake nahi tevI sthitimAM hatA. paramaziSya temanA paricAraka hatA. pUjyazrInI suzruSA e temanI paLepaLanI jIvanasAdhanA hatI. pUjyazrInuM bIchAnuM, sAdhane ane vastro para najara paDe tarata ja samajAya ke haiyAnuM hara nIcavIne suzruSA karatI koI vyakita ahI paricaryA karI rahI che. - pUjyazrInuM mukha paNa jakaDAI gayeluM. mukhamAMthI lALa jharyA kare. paNa tene eka cha-eka DAgha ke asvacchatAne aMza paNa temane pUjyazrInI zayyA ke vastro para jovA maLe nahi. mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahArA nahi. mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahArAja aneka pravRttiothI vIMTaLAyelA hoya. gAmanA ane bahAranA anuyAyIonA ToLAM vacce virAjatA hoya ane anekavidha pravRttio vacce teo kiyAmagna banI rahyA hoya, tyAre paNa temanuM hRdaya ane najara pUjyazrI para kendrita thayelAM ja rahetAM. pUjyazrInI vAcA baMdha hatI paNa gaLAnA eka nAnA sarakhA avAjathI paNa mahArAjazrInuM lakSa tyAM kheMcAya. mahArAjazrInuM mAdhurya jharatuM vyAkhyAna cAlatuM hoya, zrotAone maMtramugdha thaIne sAMbhaLatA hoya ane mahArAjazrI ekadhArI amRtavANIno dhodha vaheDAvI rahyA hoya e paLe paNa pUjyazrInI zayyA para saLavaLATa thAya te mahArAjazrInA karNa ane nayana tarata ja gurudeva tarapha vaLe. pUjyazrInI zayyA pAsethI Avela saLavaLATanAM kAraNa zamyA pachI ja vyAkhyAna zarU thAya. [11] vyakitatva darzana Page #798 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva vivaya paM. nAnatrayandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha che. - gurubhakitanI uddAtta ta mahArAjazrInA hRdayamAM pragaTelI hatI. zravaNanI gurubhakita te divase lekajIbhe caDelI kathA hatI. e kathA anupama lAgatI ane hRdayamAM akathya bhAva nipajAvatA. A zravaNu kANu haze? ke haze ? tenA aMtaramAM premanI rasadhArA kevI vahetI haze ? tenA hRdayamAM kevA bhAva ubharAtA haze? AvI kalpanAthI ubharAtA hRdayamAM eka pratikRti najara sAme upasthita thaI jatI. e mUrti mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahArAjanI hatI. mUrtimaMta zravaNa najara sAme jANe hAjara thayA. hRdaya vaMdatu, zira namatuM ane aMtara ogaLatuM hatuM. A anubhava e paNa eka jIvanaDDANa hatI. e hRdayanI anupama rinagdhatAne AvirbhAva hate. zabdomAM utArI na zakAya tevI gurunI bhakitabharI suzruSA lIMbaDInA upAzrayamAM divya vAtAvaraNa sarjI rahI hatI. mAnavahRdayamAM paDelAM kamaLa tanI abhivyakita thaI rahI hatI. suSupta banelAM anekanA hRdayamAM te mAnavatAnA aMkure janmAvI jatI hatI. gurubhakitanuM A addabhuta udAharaNa lIMbaDInA mAnavata ughADavAmAM ghaNAM aMze kAraNabhUta banyuM che. guru ane ziganI addabhuta belaDInuM A hadayAkarSaka citra Aje paNa AMkha sAme taravarI rahe che. be deha paNa eka AtmAne anubhava karAvatI A jIvanadhArA e mAnavajetA banIne aneka hRdayamAM preraNA ane prakAzathaMbha banI che. jaina phIrakAnA e sAdhu hatA. sAdhunA AcAra-vicAramAM guMthAelA hatA. keTalIka zramaNacita kriyAo emanA mATe anivArya gaNatI. e maryAdAo sAdhuo mATe lakSmaNarekhA gaNAtI. mahArAjane vAMdavA hajAre Ave che. saMghanA saMghe TeLe maLe che. lIMbaDImAM A varSomAM AvA utsava khUba jovA maLatA hatA. kolAhala ane kriyA dharmane ubhare ane hate. lIlotarImAM 'va' vase che ane tenA paNa jatana karavA sudhInI sUkSamatA e jaina dharmanuM AgavuM mUlyAMkana che. AvI sUkSamatA jIvananI saMvedanAmAM pariNamavAne badale kriyAkAMDa rUpe prarUpavatI joIne mahArAjazrInuM hRdaya kakaLe che. lIletarInAM jatana karatA jaina samAjanI hRdaya-zUnyatA temanuM hRdaya bhede che. zuSka zUnyatA anubhavatA ane rUDhinI beDIthI jakaDAelAM jIvanamAM mAnavatAnI uNapa A sAdhu puruSane gUMgaLAve che. jaina kahevarAvavAnA adhikAranI yathArthatAne paDakAra emanA hRdayamAM pedA thAya che. mahAvIranI ahiMsA mAnavahRdayenA verAna raNamAM uge te vAta mAnavA A yuvAna sAdhu nA pADe che. ene A ArtanAda vyAkhyAmAM ane vAtemAM pragaTa thAya che. te asaMdigdha bhASAmAM saMbhaLAve che. "tamArA saMsArajIvanamAM je mAnavatA nathI, mAnava pratye AtmIyatA nathI, te jainadharmanI sUkSma ahiMsA tame kyAMthI samajavAnA cho? ahiMsAnA sAcAM mUlya samajyA vinA, jIvanamAM utAryA vinA, thatI dharmakriyAo, paccakakhANe, upavAsa ane tapanA khyAle tamArI AtmavaMcanAnA kAraNarupa banaze." kriyAkAMDanI paraMparA para temaNe prahAra karyA. upAzrayanI AdhArazilAo halabalI UThatI ane vAtAvaraNamAM uttejanA phelAI rahetI. rAjazrInA A prabhAvayukta vAgdhArAnI asara saMdha para thatI ane samudAya paNa A raMge raMgAte hate. jenadharmanA pharakAbhedanA valaNa sAme temaNe jehAda jagAvI. derAvAsI, sthAnakavAsInAM bheda sAme temaNe hRdayanI Aga ThAlavI. samAjane prazna karyA. eka dharmanA anuyAyIo vaccenA vivAda, vitaMDAvAda ane vikhavAda ogALavAnI cetanA jIvaMta nahi hoya te, "jIte te jaina" A sAce jaina kayAMthI pragaTaze? dharmabhedanA khyAlane jarjarita karavAmAM A puruSane ananya phALe che. te vakhatanuM lIMbaDI tenI avarajavarathI ubharAtuM hatuM. jaina dharmamAM AdhyAtmika avataraNe utare nahi, te dharma bane nahi. mahArAjazrIe saMsArIone temanA saMsAra jIvana ane sAmAjIka jIvanane tapAsavAnI, ane saMskAravAnI zIkha sadAya ApI che. A prAjJa puruSe bulaMda paDakAra karyo ke hayAnI bhUmi kheDaze nahi, saMskAraze nahi, bhInI karaze nahi, ane mAnavatAnAM umadA bIja vAvaze nahi tyAM sudhI tamArI jIvana dharatI kadI phaLaze nahi. mahArAjazrInA AvA valaNane keTalAke e sAmAjika kArya tarIke varNavyuM che. A eka bhrAnti hatI. e puruSane saMbaMdha hato dharma ane AdhyAtmikatAnA saMsmaraNe [113] Page #799 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- | #pA gurUdeva kavilaya paM. nAnAsajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMthase R kalane mATe avakAza Ubho karanAra mAnava- dharatI sAthe. emaNe joyuM ke dharma, zabdathI batAvAya nahi, kriyAthI kaMDArAya nahi ane upakaraNonA AzrayathI upayogI bane nahi. emaNe mAnavahRdayanI dharatI kheDavA bhagIratha puruSArtha karyo ane mAnavadila jagADavA ane lekaTaSTinA kavaca bhedavA mATe avirata zrama uThAvyo. mahArAjazrI du:kha daridratA, ajJAnAvasthA ane saMkIrNatAthI pIDAtA varga para bhAre anukazmA dharAvatA hatA. temaNe aneka dhabakatA hRdayene ThAravA prayatna karyA che. dubhAyelAM ane jakaDAyelAMone Azraya ane AdhAre meLavavAmAM sahAya karI che. paravazatAmAMthI mukata thavA prerIne svAzrayI ane svAvalaMbI banAvavAne puruSArtha karyo che ane duHkha ane daridratAne aLagA karIne svanirbhara thavAmAM uttejanA ApI che. mahArAjazrIe UbhI karelI aneka saMsthAonI pravRttio e yugamAM mAnavatAnI molAte pUravAra thaI che. e samaye lIMbaDImAM thAnakavAsI boDiga UbhI karI. e samayanA borDiganA vidyArthIonI ujajavaLa kArakIrdi Aje lIMbaDI ane dezAvaramAM paNa vyApI rahI che. A vidyAthIoe dezanA utthAnanA kAryamAM paNa bhAga lIdhe che. e vakhatanA vidyArthIomAM "mAnavatAnA je bIja ropAyA te Aje paNa phAla ApI rahyA che. javAba vALI rahyA che. A umadA kArya mahArAjazrInI yazakalagIrUpa sarjana banyuM. pUjyazrI devacaMdajI pustakAlaya e mahArAjazrInuM bIju evuM ja sarjana che. pitAnuM aMgata vizALa sAhitya emaNe lokajIvanane arpaNa karyuM. Aje lekajAgRtinA juvALamAM kiMmatI madada ApI raheluM A pustakAlaya sampravRttinuM dhAma banI zakayuM che. aneka AvaraNe ane ADakhIlIo vIdhIne e mAnavasevA mATe sajaja thaI UbhuM che. enI pAchaLa pUjya mahArAjazrInI AkAMkSA, puruSArtha ane preraNAne bhAre hisse paDyo che. mahArAjazrInI e viziSThatA hatI ke teo saMskArI-varganI suSupta avasthAne haTAvI zakatA hatA. teonAM be vAkya paNa vyakitanA kartavyabhAnane jAgRta karavAmAM saphaLa thatA. lIMbaDI sArvajanika mahilAmaMDaLa e mahArAjazrInuM trIjuM sarjana che. hijaratanA mUDha mAranI kaLa lekajIvanane vaLI na hatI ane Arthika jaDathI paNa lokajIvana gherAeluM hatuM. evA vakhate nIrasa, niSkriya ane niHsahAya nArIjIvanamAM pUjya mahArAjazrIe eka cetanA UbhI karI. jIvanane lAgelI udhaI samI A jaDatA nivAravAnI temaNe preraNA ApI, viveka ApyA ne saMsthA UbhI thaI. A saMsthAe tenA pramathI dasa varSamAM AkarSaka manahara kAmagIrI bajAvI che. saMsthAe kSINa banelA nArIsamAjamAM utsAha ane vega siMcyAM, sakriyatA janmAvI, svAvalaMbI banavAnI taka UbhI karI, zikSaNa, saMskAra ane sAmAjikatAnAM to UbhAM karyA, sahakAra, sevA ane ekatA UbhI karatI pravRttio karI. Aje A saMsthAne, pUjya mahArAjazrInI smRti-samitie kAyamI nibhAva phaMDanI jogavAI karIne upakRta karI che. dareka saMsthA-jIvanamAM banavAnI zakayatA hoya che te mahilA maMDaLa aMge banyuM che. mahilAmaMDaLa umA, mArgadarzana ane sathavArAnI Aje uNapa anubhave che. ane chatAM ya, mahArAjazrIe sUtelA nArIsamAjamAM prANa, preraNA ane saMskAra UbhA karavA je prayatno karyA che te aphaLa gayA nathI. zeSAyA che paNa sajIvana thavAnI pUratI lAyakAta te haju ya dharAve che. Aja rIte sAyalA, muMbaI, ghATakopara, berIvalI ane Itara aneka sthaLe mahArAjazrInI bhAvanAne pratibiMbita karatI anekavidha saMsthAo ane pravRttio sajIvapaNe upasthita che. A saMsthAo Aje paNa mahArAjazrInA nAma ane kAmane ujjavala rAkhI zakI che. bAlasulabha naravApaNuM e A puruSanI sAhajikatA hatI. potAnAM kAryo, pravege ane khyAlane temaNe vicArazaddhinI eraNa para mUkyA ane tyAre temAM kacAsa ke kSati lAgI tyAre jAhera rIte ane muktabhAve tenuM nidarzana karatA khaMcakAyA nathI. AvA pratyeka samaye mahArAjazrInI nikhAlasatAe temane vadhu svaccha, vadhu ujajavala ane vadhu unnata puravAra karyA che. bhAvanAne vaza temanuM vyaktitva hatuM. keIvAra kheMcAI jAya, asara nIpaje, paNa satya parakhAtA eka paLanIya DhIla karyA vinA mahArAjazrI "nIra ane kSIra"ne judA pADI nAkhatA kadI acakAyA nathI. "kAnti' zabda aneka ThekANe vaparAyela jovAya che. Avega, tucchakAra ane tIvratAthI bharele A zabda Aje keTale [114] vyakitatva darzana Page #800 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivarya paM. nAnasandrajI mahArAja janmazatAkida smRtigraMtha lekapriya rahyo che te khabara nathI. paNa mAnavaaMtaranAM bhIMgaDA ukheDatI, hRdaya bhedatI ane jAtanuM bhAna karAvatI mahArAjazrIe sajelI kAnti te aneka aMtaratamamAM Aje paNa jIvaMta ta banIne jhagI rahI che. e saMskAra bIja hatAM, je phUlIphAlI ane vikasIne aneka jIvanane pathadarzana karAvavAnA kAraNabhUta banyA che. mahArAjazrI dasathI vadhu varSa pahelAM ApaNane cheDIne gayA che. paNa temaNe ugADelA saMskAra-cheDa, dharma-cheDa Aje paNa vikasIta thaI saurabha ApI rahyA che. ApaNAM hRdayamAM acaLa baneluM emanuM sthAna Aje paNa temanA prema ane prabhAvanI ta jhagatI rAkhI rahyuM che. mahArAjazrIe pAchaLa mUkelA kAryane pUrNa karavA mathanAro eka varga Aje paNa hasti dharAve che. saMskRtirakSaka mahAna dharmanetA pU. gurudeva nAnacaMdrajI mahArAja 43 harilAla mANekacaMda nolIvALA pa. pU. kavivarya zAMtasvabhAvI saumyamUrti pU. gurudeva nAnacaMdrajI mahArAja sAhebanA sa varSa pUrA thatA he temanI janmazatAbdi ujavavAnuM nakakI thayuM che te jANuM ame khUba ja AnaMda anubhavIe chIe. teozrI jorAvaranagara thA. jaina saMgha pratye apAra kRpAdRSTi varasAvatA hatA. amAre saMgha teozrI pAse jyAre jyAre comAsAnI agara roSakALanI vinaMtI karavA te tyAre amane khUba zAntithI sAMbhaLatA ane amane cemAsuM athavA zeSakALane lAbha ApI vakhate vakhata dharmanuM mArgadarzana ApatA hatA. sAM. ra004-5nI sAlamAM terApaMthI sAdhu ane sAdhvIonuM Agamana jhAlAvADamAM thayuM ane amArA gAmamAM paNa eka bhAga sAdhu tathA sAdhvIjInuM comAsuM karAvela ane sAthe temanA paMDite paNa Avela. te vakhate amArA zrI saMghanuM eka DepyuTezana pU. gurudeva pAse sAyalA vinaMtI karavA gaela. tyAre mArI pAkhIne theDA ja divaso bAkI hatA. paNa jyAre dharma upara kaI dhADa AvatI hoya tyAre dharma dhuraMdhare kAMI besI rahe nahi eTale amArI vinaMtIne mAna ApI pU. gurudeva jorAvaranagara padhAryA. terApaMthI munirAje ane paMDite pU. gurudeva sAthe carcA karavA avAranavAra AvatA. pU. gurudeva siddhAnta ane zAstra dvArA evA sacoTa javAba ApatA ke teo mauna ane sthira thaI jatA. terApaMthIoe uparAuparI jorAvaranagaramAM be mAsA karyA. tenI sAme pU. gurudevanA paNa be comAsA thayA. pU. gurudevanA prabhAvazALI upadezathI amArA saMdhamAMthI eka paNa ghara temAM bhaLyuM nahi. temane badhe puruSArtha niSphaLa gaye. teone bedha jaina te zuM jainetarene paNa rue nahi AthI amAre zrI saMgha pU. gurudevane khUba ja RNI che. temanA upakArane badale kaI rIte vALI zakAya tema nathI. AvA parama zraddheya pU. gurudevane amArA lAkha lAkha vaMdana. janma zatAbdinI ame pUrNa saphaLatA cAhIe chIe. karuNAmUrti pU. gurUdeva OM zrI vardhamAna sthA. jaina saMgha, berIvalI pU. gurudeva nAnacaMdrajI mahArAjanuM prathama darzana 158 mAM thayuM. prasaMga hate zrI borIvalI upAzrayanA uddaghATanane. teozrIe borIvalImAM punita pagalAM karyA ane borIvalI madhyamavargIya janatAnA duHkhadardI joI te upAzrayanA uddaghATana bAda zrI saMghe cAturmAsanI vinaMtI karI che teozrIe svIkArI. temanA mAnavatAlakSI upadezathI madhyamavarganuM duHkha haLavuM thaI zake tevI pravRttionA maMDANa thayA. zrI borIvalI saMghanI vizALa jagyA joI teo kahetA ke "AmAM kAMI roja-ba-rejanI pravRttio Adare, saMsmaraNe [115] Page #801 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , pUjya gurUdeva kavivarya paM. nAnasanTejI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha nahitara A jagyA sAphasUpha karanAranI keDa vAMkI vaLI jaze ane cakalA mALA bAMdhaze." A zabdo hajIye kAnamAM gUMje che. garIba ane madhyamavargIya janatAnuM duHkha teo joI zakatA nahi. temane kAruNyabhAva ubharAI Avo. je mANasane tenA jIvanavyavahAramAM zAMti hoya te ja te dharma tarapha sahelAIthI vaLI zake che eTale zakya teTalI rAhata AvA samAjane maLe evI pravRttio karavA teo bodha ApatA. teozrInI preraNAthI borIvalImAM sArvajanika saMsthAo sthapAI che. A saMsthAone savistara ahevAla pU. gurudevanuM samAjane pradAna' e vibhAgamAM Apela che. teozrI borIvalImAM phakata be ja varSe birAjyA paraMtu borIvalImAM madhyama varga mATe Aje je kAryo cAle che tenI saMbhALa teo temanA jIvananA aMta sudhI rAkhatA ane atyAre paNa teozrInA parokSa AzIrvAda borIvalI upara che evI amane zraddhA che. temanI preraNAthI sthapAyela saMsthAo nAnA bIjamAMthI vaTavRkSa samI banI che. teozrInI dayALutA, nikhAlasatA, vAtsalyabharI samadaSTi vigere bhulAya tema nathI. A puruSa AtmadazA pAmelA hatA e rIte ghaNuM ochA emane oLakhI zakyA che. AvA preraka gurudevane temanA janmazatAbdi prasaMge koTi koTi vaMdana ! mahApurUSanI haroLanA AcArya kalpa saMta evA ajoDa gurUdeva 4 munizrI saMtabAlajI ubhayamukhI sAdhanA amArA e sadagata gurudeva jANe sAme birAjamAna che ! evA bhAve ahIM A saMsmaraNe rajU karavA IcchuM chuM : tIrthakara kevalI sarvajJAti jainadharmamAM - taravuM ane tAravuM -ema ubhayamukhI sAdhanA che. AcaraNa kare ane karAve, tenuM nAma AcArya. amArA e gurudeva ane parama pUjya kavivarya paMDita nAnacaMdrajI mahArAja vaNalakhyA ane vaNasaMbiyA evA AcArya hatA. kalpasUtramAM kalpanA sAtamA prakAramAM je jayeka zabda Ave che, te zabda emane barAbara lAgu paDatuM hatuM. jene paribhASA mujaba jemanAM "saMDANa ane saMghayaNuM kudaratI rIte evA hatA ke jena jainetara, bhAratIya ke bhAratIyetara sau mAnane emane jotAMveMta ja AdaramAnabharI AtmIyatA saheje upaje, saMta vinebajInA sauthI nAnA ane dhuraMdhara vidvAna evA zivAjI bhAve emane pustikAparane phiTa jeIlakhe che "guruvarya nAnacaMdrajInuM TUMkuM caritra hamaNAM ja vAMcavAmAM AvyuM. temane pheTo paNa joyo. jotAMveMta teo mahApuruSonI haroLamAM sauthI UMcA sthAna para birAjelA haze e viSe zaMkA na rahI. kevaLa pheTA uparathI evo apUrvabhAva manamAM upaye, te jeo guruvarya nAnacaMdrajInA sahavAsamAM AvyA haze, teonuM jIvana keTaluM dhanya ane pAvana thayuM haze !" teo bacapaNathI mAMDIne dehAMta lagI jema ekAMtapremI rahyA hatA, tema sAthesAthe teo prANImAtramAM otapreta paNa rahyA hatA. tethI ja sAyalAnA ekAMtavAsamAMthI teo jema saMvata 2005 mAM pharI jorAvaranagara bIjuM cAturmAsa karavA pahoMcI gayA, tema saurASTra rathAnakavAsI saMdha 2012 mAM amadAvAda lAvI zakyo. tyArabAda sIdhe DolIvihAra ghATakopara muMbaIne thaI zake. ane pharI pAchA lIMbaDIthI sAyalA sthiravAsa karI jyAM janma dhAraNa karela tyAMthI ja aMtima vidAya lIdhI ! kerA mArI mArIne ghaDAyele ane pakavele ghaDo pasaMda karAya che, tema ame emanA be sAdhuziSya kAyamI rahyA. temAM 2 kahyuM tema dIkSAthI--kALathI mAMDIne gurudevanA dehAMta lagI lagabhaga ekadhArAM ADatrIsa varSane e dhanyapaNAne ane pAvanapaNAne mahAlAbha te eka mAtra mArA vaDIla gurubhrAtA pU. cunIlAlajI mahArAjazrI (urphe gurudevanA cittarUpa pU. cittamunijI)ne ja maLe. eTale ke dIkSA lIdhA bAda teo chatrIsa varSa lagI gurudevanuM sAnnidhya pAmI dhanya dhanya banyA ! teo jAte ja kahe che : sAdhanAmaya jIvananA kSe saMtabAlajIe dIkSita thayA pachI navamA varSe amArAthI judA paDI navA jIvanane [11] vyakitatva darzana Page #802 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnAyabrejI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha cIle zarU karyo, tyAre bIjI bAju mane ekadhAre chatrIsa (36) varSa sudhI pUjya gurudevane lAbha maLe. krame krame vikAsa karatAM sAdhanAno mArga kheDatAM kheDatAM saMtabAlajInA hadayamAM 9 "mA" e gurudevanuM sthAna lIdhuM, chatAM gurudeva pratye sadbhAva rAkhIne temaja sAdhujIvananI maryAdA sAcavIne pitAnI svataMtra vicAradhArA mujaba teoe potAnA dhyeyane pAra pADavA eka jAtanI mAnava-jIvananI pAThazALA khelI che. jene vikAsa ane vistAra tame badhA atyAre ahIM joI rahyA che. tyAre huM mArI rIte jIvanasAdhanA karI rahyo chuM." dariyAva dila, amIbharI AMkhaDIo ane prasana-prazAMta mukhamudrA, vizALa bhAla ane khakhaDadhaja kAyAvALA gurudevanA paTTaziSya tarIke teoe gurudevanI dazamI puNyatithinA mukhya avay tarIke 16-12-74 nA roja ATakoTa mukAme lakhIne uccArelAM vacane emanI mahAnatA pikAre che. bAkI mane lAge che ke mArAthI sagata gurudevane ane emane je avinaya, asAtanA, bhakti ane aparAdha jAye-ajANye dha ne dhUnamAM thaI gayAM che, te huM kema bhUlI zakuM? saddabhAgya mArA eTalAM ke jevA ajoDa gurudeva sAMpaDyA, tevA ja nAnA gurudeva pU. cunIlAlajI mahArAjazrI ane emane vizALa caturvidha saMgha paNa mArI sahAyamAM khaDe khaDo acaLa rahI zako ! jene mahopakAra kaNu ane kayAre vALaze? e savAla che. mAruM potAnuM samAdhAna - hA, mane pitAne samAdhAna maLyuM:- (1) saMvata 199 mAM lIMbaDI mukAme cAra sADAcAra mAsa gurudevanI bImArI vakhate mArA pUjya vaDIla gurubhrAtA cunIlAlajI mahArAjazrInI sevAchAyAnI lAgaNIne lahAvo maLyA pachI (gurudeva aMge saMtoSa samAdhAna sAMpaDayuM) ane (2) mArI gerahAjarI chatAM mArI vinaMtIne mAna ApI amArA gurudevanI dazamI puNyatithie guMdI padhAryA pachI pU. cunIlAlajI mahArAjanA tyAM je saMtoSajanaka ugAre mArA mATe nIkaLyA, te aneka mukhe dvArA jANIne. (pU. cunIlAlajI mahArAjazrIne mArAthI thayelA anyAya nivAraNanuM saMteSa-samAdhAna sAMpaDayuM) kAkA kAlelakaranA udagAra "ziSyaniSThAne lekarAra namane nAmanA tAjA eka smRti lekhamAM kAkAsAhebe lakhyuM che :-"guru mahArAje ziSyanI svataMtratAnI kadara karI. ene (ziSyane) tyAga na karyo. ziSya pitAnI sAdhanA pitAnI Dhabe khIlavI ane guru mahArAja ene anukULa thayA. ziSya pitAnI sAdhanAnA vikAsanA prAge ajamAvatA jAya ane guru nAnacaMdrajI ene anukULa thaI madada karatA jAya......(ziSyane)....... pitAne raste javAno Agraha hate. enI kadara karI muni nAnacaMdrajI anukULa thayA. evA gurune dAkhale meM te bIje jANela-joyele yAda nathI eTale ja meM upara "ajoDa gurudeva" e vizeSaNa amArA gurudeva mATe vAparyuM che. dharmakrAtinAM bIja vAvanAra jaina jainetara evA gujarAtanA vyApaka mAnavasamAjamAM amArA e gurudeve gAMdhIjInI vyApaka dharmabhAvanAne AkhA ye jaina (mukhyatve rathAnakavAsI jaina) samAjanA mAdhyame karIne suMdara vega Ape. jene lepa ajamera sAdhusaMmelanamAM saMvata 1989mAM javAne kAraNe yu.pI. rAjasthAna ane madhyapradeza uparAMta tyAM upasthita thayelA vizALa sthA. jaina sAdhu varga ane samudAya dvArA dezabharamAM paNa pahoMcate thaI gaye. emaNe AvAM zrImadda pratApe ahiMsA dharma jhIlanAra ane AcarI acarAvanAra vizva- vaMdha vibhUti mahAtmA gAMdhIjI ane emaNe ghaDelI koMgresa vagere mAraphate je dharmakrAntinA bIja veryA, emAMthI ja mane nimitta banAvIne bhAlanalakAMDA praganuM vizvalakSI vaTavRkSa UbhuM thaI gayuM. saddabhAgye te mukhya pradeza (bhAlanala kAMThA pradeza) vistAramAM emanA pitAnAM pAvana pagalAM thaI cUkayAM hatAM ! emanA virahAMjali kAvyanI pAMcamI kaDImAM mArAthI kudaratI rIte gavAI ja gayuM cheH svapara zreyanAM kAryo kIdhAM hoMzathI, dharmadaSTinA veryA bIja apAra jo; saMpradAyane vizvavizALa samAjane, raMga lagADo rASTrabhakitarasa sAra je. duSTa daiva vikarALa kALa te zuM karyuM? mArA e vaDIla gurubhrAtA pUjya cunIlAlajI mahArAje "saMtaziSya eka rekhAcitra saMvata ra01ramAM emanI saMsmaraNa [117] Page #803 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha upasthiti vakhate ja AlekhyuM che. jemAM paNa nIcenA uddagAre che. .....jeNe veSa te rathAnakavAsI jaina sAdhune paheryo che, chatAM paNa, sAMpradAyiktAthI para rahI mAtra sAdhuhadayathI jeNe Ama janatAne pitAnI karI che............je rAjakIya paristhiti ane bhaugolika maryAdAone jhINI najare joI zake che, paraMtu apavAda sivAya "sAdhupadane e badhA saMgethI para eTale nilepa ane udAsIna rAkhavAmAM je eka prakAranI sAttvika khumArI anubhave che. jenA udAra ane unnata hRdaye sevAdharmanA anekhA raMgathI raMgAyela "saMtabAla jevI vyakti samAjane caraNe dharI che. sapheda zudhdha khAdInAM vastro, prasana-zAMta mukhamudrA, sapramANa ghATIlI kAyA eTale kavivarya paMDita mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahArAja." vizvavatsala evA kAtipriya saMtanI jhAMkhI emane jotAM vizvasaMta-athavA vizvavatsala evA kAntipriya mahAsaMtanI jhAMkhI thayA vagara rahetI nahIM. "vizva vAtsalya pravegakI rUparekhA"mAM sAthI muni nemicaMdrajI kahe ja che - vizva vAtsalyathI sAdhanA karanevAlA vyaktinuM sarvaprathama apanI jAtipati, raMga, rASTra, prAMta, dharma-saMpradAya, bhASA vezabhUSA yA ziSTAcAra Adike pUrvagrahase sarvathA mukata hogA." emaNe dazamI puNyatithi paranA saMdezAmAM spaSTa jaNAvyuM ke ".......bhAlanalakAMThA prAyogika saMdha paNa temanA ja...ziSya munizrI saMtabAlajI mahArAjanI preraNAthI racAyela che. temanA punita AzIrvAdathI vikasela che ane pra. kavivaryazrIjI mahArAja, AtmadaSTA cittazedhaka pUjya cittamunijI mahArAja temaja bIjA sAdhusAdhvIo ane pU. munizrI saMtabAlajI mahArAja tathA bhAlanalakAMThA pragamAM khUpalAM aneka janasevaka-sevikAonA sahayoge ucharela che. eTale eka rIte kahuM te bhAlanalakAMThA prAyagika saMgha" paNa pUjya kavivaryazrIjI mahArAjane mAnasa putra che. TUMkamAM bhAlanalakAMDA praganA mULiyAM ghaNe dUra sudhI UMDA jaNAya che. enI pAchaLa saddagata gurudevanI preraNAe paNa bhAga bhajavyo che. amArA gurudevanI cira vidAya pachI emanI janmazatAbdi ujavavAmAM pratyakSa ke parokSa rIte jemaNe jemaNe pUrepUro sAtha Ape che te saune abhinaMdana ghaTe che. zatAbdi ujavaNI mATenI preraNA borIvalImAM jAgI ane e bhAvanAne bhAva sAthe viduSI sAdhvI damayaMtIbAIe jhIlIne dIpAvI, ane samagra yojanAne mATuMgAmAM mUrtasvarUpa apAyuM. ATale ullekha karI 2 miyA, 3gurudeva pratye vinamra zraddhAMjali e mahAtmAne caraNe dharuM chuM. prema, karUNu ane jJAnanA saMgamarUpa zrI saddagurUdeva znara ke. ena. vI. sucaka amArA saddagurudeve amArA vaccethI kAyamI vidAya lIdhAne Aje varSo vItI gayA, tema chatAM jyAre jyAre huM temanuM smaraNa karuM chuM tyAre tyAre teo mArI daSTi samakSa, mArA hRdayamAM prema, karuNa ane jJAnanA triveNI saMgamarUpe sadA ye upasthita hoya che. A mahApuruSane samajavAne virala vyaktio ja bhAgyazALI banI hatI. jo ke huM temane eka havAne dA karatuM nathI. alabatta meM temane sAcI rIte samajavAno prayatna jarUra karyo che. - saMtapuruSane amArA jevA alpajJa ane bhautikavAdI mAnavIo dvArA gavAtA temanI prazaMsAnA gIta sAMbhaLavA gamatAM nathI. teo jagatanAM dvothI para hatA ane teoe jIvanamAM paNa samatvayeganI sAdhanA karI hatI. A pramANe teoe AtmasAkSAtkAra dvArA svayane pUrNa paricaya prApta karyo hato. teo evI saMtakoTinI vibhUti hatA ke jemaNe sahaja samAdhi prApta karI hatI. teo Arthika ane sAmAjika duHkhothI muMjhAyelA, apAra sAMsArika viTaMbaNAothI pIDita, ajJAna ane asahAya dazAmAM aTavAyelA evI mAnavajAtanI sevA mATe pitAnI jAtane samarpita karI dIdhI hatI. prANimAtra, mAnava, pazu, pakSI ane anya sarva prati teo pUrNa prema ane karuNAthI bharelAM hatAM. [118] vyakitatva darzana Page #804 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paSya gurUdeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha temane yathArtha rIte jeo samajI zakyA teoe anubhava karyo ke teozrIne sarva prANIomAM prabhu ane prabhumAM prANimAtranA darzana thatA hatA. temanA jIvana daramyAna je janAo amalamAM mUkavA temaNe je preraNA ApI che te temanI A vizvabhAvanAnA sacoTa purAvA mATe paryApta che, "janasevA e prabhunI sevA che, temanA jIvanane A mahAmaMtra hate. teozrI game tevI game tenI thaI gayelI bhUla haMmezA jatI karatA ane udAra mana ane premapUrNa hRdayathI saunA kalyANanI bhAvanA bhAvatA. temaNe hajAre mAnavIone prabhu sAkSAtkAranA pathe daryA ane preryA hatA ke je mAnavajAtane aMtima udeza ane dhyeya che. temanA viSe kaMI paNa abhiprAya Apavo te ApaNA adhikAra bahAranI vAta che, kAraNa ke teo ApaNuM samajazaktinI maryAdAthI ghaNI UMcI AtmadazAmAM sthita hatA. temanA sarve anuyAyIo ke jemane teoe mArgadarzana ApyuM che ane jeo Aje hayAta che temanA jIvana upara paDelA temanA saddaguNanA ucca prabhAvane huM joI zakuM chuM ane anubhavI zakuM chuM. temanA satsamAgamamAM AvelA sane AdhyAtmika tema ja bhautika jIvanamAM avazya zAMti maLI che. zubha zraddhA, kayANa ane samarpaNatAthI karAtuM kaI paNa kArya yaMgya puraskArane pAme che, je te kArya gurukRpAthI abhiSikata hoya che. gurunA AziSa, mArgadarzana ane kapA vinA A vizvamAM kaI mAnavI prabhune sAkSAtkAra karI zake nahi ja ane supAtrane guruAziSa saheje maLe che. jo ke saMte haMmezA dayALu hoya che ane temane pAtra-apAtrane kaI bhedabhAva hete nathI. saMtanA hRdayamAM te prema ane karuNAnA phuvArA sadA UDatA hoya che. teo te sUrya jema prANIonI prakRti ke pAtratA-apAtratA joyA vagara sarva carAcara prANIone sarakhI rIte jIvana bakSe che tema sarva jIvene sarakho prema Ape che. mArA gurudevane lIdhe je kaI mArA saMsargamAM AvelA te saune huM ghaNe AbhArI chuM, kAraNa ke temanA sAnidhyamAM rahevAnI taka mane ochI sAMpaDI che. pU. gurudevanA Adarzo, siddhAMta ane AjJAo mAnavajAtanI sevArthe amala karavA jemaNe jemaNe zubha ane namra prayAsa karyA che temane huM pharIthI AbhAra mAnuM chuM. jJAna, AzIrvAda ane AnaMdanA preraNAstrota evA zrI sadUgurudeva pU. nAnacaMdrajI mahArAjanA caraNomAM mArA vinamra kaTi koTi vaMdana ! mAnavatAvAdI maharSi da zrI ratilAla sarakheja mAnava-jIvanane sAce mahimA samajAvanAra, mAnavatAnA puraskartA, gAMdhIjInA siddhAMtanA prakhara himAyatI, zuddha khAdIdhArI, upAzrayanI cAra dIvAlo vacce rahIne paNa bhagavAna mahAvIranI vANIne madhyamAM rAkhI jIvanasAdhanA e mAnava jIvanane sAco mahimA che e bodha ApanAra gurudeva nAnacaMdrajI mahArAjanI janma zatAbdi A varSamAM ujavAI rahI che, eve vakhate e kRpALu guru ane maMgaLakArI mahApuruSanA keTalAka prasaMga yAda Ave che. gurudeva lIMbaDI saMpradAyanA hatA paNa sAMpradAyika bhAvanA emanAmAM nahotI. e vizvabaMdhutvamAM mAnatA. emanA anuyAyIomAM mAtra jene ja nahotA, jainetara paNa hatA. eozrI varasevA padhArelA ane cinAInA baMgale utarelA. jyAre tyAMthI emaNe vidAya lIdhI tyAre cinAInA mAtuzrI jeo vaiSNava che teoe tema ja aneka jainetaree mahArAja sAhebane azrubhInI vidAya ApI hatI. maMjila eka, mArga judA eTale emanI udAratA ane vizALa dilathI emaNe anekene sAcA jaina banAvyA hatA. eo kahetA hatA tame game tene mAne, game te dharma apanAvo, maMjila eka che, mArga judA che. mULa uddeza manane nirmaLa karavAnuM hoya te kaI paNa dharmane tame tamArA ekaThAmAM besADI zakaze. saMsamaraNe [11] Page #805 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pachI * nAnajI mahArAja janmazatAbita gurudeva saraLa hatA, namra hatA, nikhAlasa hatA, bIjAnuM duHkha joIne emanAmAM karuNA jAge evA karuNaparAyaNa saMta hatA. emanA jIvanamAM aneka ghaTanAo banatI rahI paNa e svastha rahetA. emanAmAM abhimAna nahotuM ane emanI nirabhimAna vRtti, zAMta ane bharAvadAra sAmA para chApa pADe tevo cahere, paragaju prakRti, ane udAratA Aje paNa aneka saMsthAomAM dekhAI Ave che ane emanI preraNAthI UbhI thayelI aneka saMsthAo Aje aneka mAM AzvAsana. AzA ane AdhAra rUpa banIne emanAmAM baLa, buddhi, teja pragaTAve che. emanI hatAzA khaMkheravAmAM nimittarUpa bane che. pharajiyAta dhArmika zikSaNa ApaNA A prAtaHsmaraNIya dhamapuruSane lAbha huM lIMbaDI rathAnakavAsI jaina borDigamAM bhaNatA hatA tyAre maLe. sattareka varSane hoIza, meTrika bhaNatA. mahArAjasAhebanA Adeza beDiDAmAM rahenAra mATe dhArmika zikSaNa pharajiyAta levuM paDatuM ane sva. catrabhUja mahArAja dvArA ajarAmara jaina vidyAzALAmAM sAmAyikathI mAMDI sUtro sudhI meM kaMThastha kareluM. avAranavAra upAzraye jAuM. nAnapaNamAM vAcALatA vadhu sArI, zarIra sAruM ane vakatRtvazakita paNa kharI. pariNAme gurudevane mArA para prema. gurudevane dhArmika nATake zekha. dhArmika meLAvaDo thAya ane emAM nATaka bhajavAya. mane barAbara yAda che ke kacchanI eka dharmakathA parathI nATaka bhajavavAmAM AveluM. eka pitA dharmanI khAtara enA sAte putronuM balidAna Ape che evI kathA hatI. mAruM pAtra pitAnuM hatuM. e vakhatanA saMvAdoe upAzrayamAM badhAne halabalAvI mUkelAM. ane dhAra AMsue raDAvelA. ane pachI te mahArAja sAhebanuM jyAM comAsuM hoya tyAM mane khAsa belA, nATaka bhajavAya. vAMkAnera ane anya sthaLoe gayeluM. mane TheraTherathI AmaMtraNa maLe ane puraskAra maLe. dAnanuM mahatva: bhAvadayA eka prasaMga yAda Ave che. dAnane e mahatva ApatA. ekavAra emanA eka paramabhakata zrImaMta sajajana emane maLavA AvyA. huM UbhuM thayuM eTale mane javAnI jarUra nathI kahI besADo. keI saMsthA mATe nANAM ApavAnI vAta hatI. gurudeve kahyuM : dAnano mahimA kevaLa hAtha lAMbo karI lakSamI ApavAthI samajAtuM nathI. dAna evI rIte thavuM joIe ke jethI bIje hAtha na jANe. agara te e dAna kevaLa dIna duHkhIne cheDI rAhata mATe nahi paNa sAcuM dAna enuM nAma che ke kamamAM kama sahadhamI bhAIne ke bahenane enA dAnathI svAzrayI banavAnI taka maLe. e dAna lenAra pharI hAtha lAMbA karavA na prerAya. e rIte jene preraNA maLe, sAdhane maLe; AnuM nAma bhAvadayA. dAnavIre pAse gurudeva bhAvadayA mATe haMmezA Agraha rAkhatA. je bhAvadayAthI dAna kare che enAmAM anya jIvo pratye upakAranI nahi paNa maitrInI bhAvanA jAge che. vAtsalya bhAva jAge che ane tyAre ja dAnavIranA meha mAyA, mamatAne, kaSAyane ane karelA karmone aMta Ave che. pelA gRhastha sAMbhaLI rahyA ane je saMsthAne nANAnI jarUra hatI ene "bharavA hoya eTalA bharI le" ema kahI ke ceka maLI gaye. sevAparAyaNatAH ta5 jeTale ja mahimA TUMkamAM gurudeva mAnavatAne mahatva ApatA ane bhagavAna mahAvIre prarUpelA dharmanI A vAta che ema kahetA. keTalIka vAra ame beThA hoIe tyAre bhagavatI sUtramAMthI gAthAo bole. mahAvIra-gautama saMvAda kahe ane kahe ke huM nathI kahete, bhagavAna kahe che ke jenAmAM mAnavatA che, jenuM dila duHkhiyAone joI drave che. je mAMdAonI mAvajata kare che te dhanya che ane e rIte mAnavInI sevA karanAra bhagavAnanA darzana pAme che. kriyAkAMDa samajapUrvaka thAya te te mANasanA karmone kSaya kare che. tapa paNa jarUrI che paNa jo e na thatuM hoya ane bhagavAnane pAmavA hoya to mAnavatA zreSTha mArga che. mAMdAnI mAvajata kare. garIbeno uddhAra kare. duHkhiyAnI paDakhe khabhekhabhA milAvI UbhA raho. kriyA kAMDamAM svarga-naka ane mahAvratanA vamaLamAM aTavAI jaI bhArekhama vyAkhyAnethI mANasa mUMjhAI jAya che. dharmanuM sAcuM svarUpa emAM varNavyuM hoya che paNa e samajAtuM nathI. gurudeva kahetA ke jaina dharmamAM jeTaluM mahattva kriyAkAMDa ne tapanuM eTale ja mahimA sevAparAyaNatAne varNavAye che. [12]. vyaktitva darzana Page #806 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (pUjya gurudeva kavivaya paM. nAnasandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha vaMdanA bhAvAMjali-zraddhAMjali (pU. gurudeva samAdhipUrvaka kALadharma pAmyA tyAre aneka saMsthAo, pUjya sAdhu-sAdhvIo tathA zrAvaka zrAvikAo taraphathI hadayadrAvaka bhakitabhAvathI bharelI zraddhAMjalIe virahAMjalIo vi. Avela hatI. temAMthI thoDI ahIM Apela che. saM.) vaMdanA vaMdana karIe, dilanA jeDI tA.- 2 gurujI vadana karIe. pAvana thaIe, karI hRdaya jhaMkA.... 2 gurujI pAvana thaIe. dharIe dharIe, prema puSpanA hA.... 2 prItathI vaMdana karIe. ama jIvana rasa-rAga bharelA (2) harSa - zekanA svAMga sajelA (2) kayAM jaI TharIe?.... ama jIvana AdhA...2 gurujI vaMdana. 1 svArtha sAdhavAmAM chIe zUrA (2) paramArathamAM sAva adhUrA (2) sAmuM joze... abhaya zaraNa dAtA...2 gurujI vaMdana 2 pazutAnA saMskAra suNAvyA (2) mAnavatAnA marma jaNAvyA (2) sudaSTa karo.... divya teja aMbA...2 gurujI vaMdana. 3 ardhadagdha ama vyakita jIvana che (2) sAmAjika paNa ogha jIvana che (2) kiraNe pheke.... dhanya bane avatA....2 gurujI vaMdana. 4 aMdha-kriyA jarIye nathI phalatI (2) samaja vinA DagaluM nathI bharatI (2) bhAve bharo. jJAna kriyA bhaMDA..2 gurujI vaMdana5 cittazuddhine nizcaya karIe (2) punita puruSanA paMthe vicArIe (2) evuM karajo..... jJA na pU ja aNaga...2 gurujI vaMdana6 vaMdana karIe dilanA jeDI tA....2 gurujI vaMdana karIe. vaMdanA [121] Page #807 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 52 5 *dava phAvaTa pa. nAnakadejI mahArAja jamatAuda mAtagraNa saMtaziSyane bhAvAMjali (Dhaba-jhaMDA UMcA rahe hamArA) virala vibhUti eka virAje (2) saMta-samAja ane deva-samAje (2) - virala 0 pragaTa thayA mAnavahita kAje kAvya saritAmAM guNa gAje (2) saMtaziSya paDachaMda avAje (2) - virala 0 ce ta na vaM tA he guru devA (2) nitanita smaraNa karu tuM ja sevA (2) - cetana 0 jJAna-karma - bhakita rasa devA ama aMtara Avo takhevA (2) saMtaziSya" nI khabaruM levA (2) - cetana 0 vANI amRta - rasa jharanArI (2) daSTi pA ta che pA va na kA rI (2) - vANI 0 saddaguru bhAva sadA sukhakArI (2) premaLa jyata che jaya jayakArI (2) saMtaziSya jIvana balihArI (2) - vANuM , (saMtaziSya guNanI balihArI) (2) (Dhaba-aMtaryAmI aMtaramAM virAjI raha) guru ! AMtara - jyota jagAvI diye (2) prabhu ! pAvana paMtha ba tA vI diye (2) Aja tArA guNanI japamALa cAlu thAya che (2) prANu sAthe "saMtaziSyano bhAva jAgI jAya che (2) guru 0 Apane Adeza jhIlavA jJAna - zakita Apajo; jIvanane vikasAvavA prabhu ! premabhakita Apaje. guru [122) vyakitatva darzana Page #808 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnasanTejI mahArAja janmazatAdi smRtigraMtha (Dhaba - upara mujaba) mAne mAne ke Aja gurU AvI gayA (2) mAne mAne ke gurUjI padhArI gayA (2) mArA cittamaMdirane e jA vI ka yA (2) - mAne zAMtabhAve ekalA paLapaLa pratIkSA meM karI (2) saMtazirthe Aja mArA bhAvamAM bharatI karI (2) - mAne (Dhaba-sudhArase bharapUra zrI vItarAgI.) dIThA meM devanA didAra Aja mArA manamAM vaselA dIThA gurUdevanA didAra Aja mArA manamAM vaselA manamAM vaselA ne hRdaye raselA... dIThA saMta" svarUpe sAgara vizALa che (2) ziSya svabhAve rasALa. Aja mArA manamAM ramelA ne hadaye gamelA..... dIThA (Dhaba aba te merA rAmanAma) Aja mArA bhavanamAM che devane utAre devane utAra- gurUdevane utA re..... Aja0 najara bharI nIrakhI lIdhuM, e ja lAbha mAre (2) darzana vizuddha thaye, maTe che muMjhAre (2) Aja mArga ke kumArgane suspaSTa dekhanAre (2) Aja jJAnacaMdranA prakAzane ujAza (2) nija svarUpa ramaNatAne pragaTa che sitAre (2) saMtaziSya cittanI prasannatA prasAre (2) Aja Aja (8) (Dhaba-rAma che (3) re aMtaraghaTamAM e rAma che.) thAya che(3) re gurudevanuM smaraNa ema thAya che. AvI AvIne sarI jAya che re...gurudevanuM smaraNa haratAM ne pharatAM UThatAM ne besatAM (2) jhAMkhI niraMtara thAya che re....gurudevanuM 0 - 1 neNAmAM neha bharyo dila dariyAva che (2) bhAle vizALatA chavAya che re...gurudevanuM 0 - 2 vANu madhurI che svare maDhelI (2) vaMdanA [123]. Page #809 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gra gurudeva kavivarya paM. nAnajI mahArAja janmazatAnaMda smRtigraMtha hAva-bhAvathI citta corAya che re...gurudevanuM 0 - 3 zveta aMbaramAM kAyA che zobhatI (2) zira para vALa hAya che re....gurUdevanuM 0 - 4 suMdara be kAna che saravA sulakSaNA (2) haMphALA hAtha pharI jAya che re....gurUdevanuM 0 - 5 jJAna-dhyAna-kama ane bhaktinA yogamAM (2) saMtaziSya bhAvathI bhIMjAya che re...gurUdevanuM 0 - 6 nitanita ema guNakIrtana karavAthI (2) 'cittamAM samAdhi vartAya che re...gurUdevanuM 0 - 7 jIvana jItI gayA (nehadhAma sUnA sUnA re - e Dhaba) dhanya jIvana gurudevanuM, jeNe zodhe jIvanane sAra re jIvana jIvI gayA re... smaraNa karu gurudevanuM, huM te pAmuM (A) bhavane pAra re jIvana jItI gayA re..Teka - janma lIdhe gAma sAyalAmAM- (tyAre) saikAnI sAla tetrIza ?....jIvana jIvI 0 mA ga sa ra za ka la nI ekame,kuLadIpaka jamyA savAvIza re...jIvana jItI 0 - 1 -- mAtA raLiyA ta bA I harakhiyA, pitA pAnAcaMdabhAIne ullAsa re...jIvana jIvI che nAma nA ga 2 dA sa rUDuM lAgyuM, jemAM bhAvi jIvananI suvAsa re...jIvana jItI 0 - 2 - kizora jIvananA pravAhamAM, kame vitiyAM varSa daza-bAra re.... jIvana jIvI , kaDavA - mIThAM saMsAranA raMgathI, jagyA jIvananA tAra re.... jIvana jItI 0 - 3 - AvI UbhA bharayauvanane AMgaNe, pUrva saMcitanA dara re... jIvana jIvI 0 tyAga - virAga, sadgurunI saMgati, kheMcI rahyA pUra jera re.... jIvana jItI - 4 - pUrva RNAnubaMdhathI, thayuM nimitta vevizALa re.... jIvana jIvI 0 citta camatkRti pAmatAM, ura vALe virAga rasALa re... jIvana jItI - 5 - taraNatAraNu guru zedhavA, jeNe kIdhe aMtara nirdhAra re.... jIvana jIvI , nehI - svajananA baMdhana saghaLAM, cheDatAM na lAgI vAra re.... jIvana jItI 0-6 - AcAryazrI devacaMdrajI jinazAsananA zaNagAra re.... jIvana jIvI 0 ziSya-parivAre zubhatAM, birAjatA kaccha majhAra re.. jIvana jItI 0 - 7 - pUrva-prabaMdhanA ege karI, rUDA maLIA guru ziratAja re.... jIvana jIvI 0 sAla ogaNIso sattAvane, phAgaNa sudI trIja rAja re.... jIvana jItI 0 - 8 - dIkSita thayA guru sAnnidhyamAM, kaccha deza ne zahera aMjAra re.... jIvana jIvI 0 gurumukhe 'nAnacaMdra muni, nAma ApyuM, sthApyuM zrIkAra re.... jIvana jItI 0 - 9 - sevA, saMgIta ne zAstranI, triveNI camakatI jAya re.... jIvana jIvI 0 vyakitatva darzana [14] Page #810 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva vivaya paM. nAnaya drajI mahArAja janmazatAAuda smRtiya saMyamapaMthanI sAdhanA krame saMvegavaMtI thAya che... jIvana jItI 0 - 10 - tyAgI jIvananI proDhadazAe, biruda dharyuM "saMtaziSya re... jIvana jIvI saMgha-svajana ne AtmasevAthI, ujajavaLa bane che. bhaviSya che.... jIvana jItI 0 - 11 - "sarva - dharma - samabhAvI "kavi" ane "paMDita' thayA vikhyAta re... jIvana jIvI 0 jaina jainetara vargamAM, "nijasAdhu" rUpe prakhyAta re.... jIvana jItI 0 - 12 - sevA ane puruSArtha taNAM, phaLa mIThuM - madhurAM khAsa re... jIvana jIvI , 'citta prasanna ane vAraso, ane bIjA "saubhArca vilAsa re... jIvana jItI - 13 - varSo vItyA karmayagamAM, saMtasevA ne saMdhamAM sudhAra re.... jIvana jIvI 0 jJAne anubhave sthira thayA, pachI dhyAnayogane jayakAra re... jIvana jItI 0 - 14 - cesaTha varSanI dIkSA paryAyathI, samRddha thaye parivAra re... jIvana jIvI 0 zive - bhakata - anurAgI maMDaLamAM, vaLe te prema - pasAra re... jIvana jItI 0 - 15 - nevAsI varSanI bujharga vayamAM, dekhAte Atmane ulAsa re... jIvana jIvI 0 utsAha ane AzA anerI, prajJA vijJAnane vilAsa re... jIvana jItI 0 - 16 - saMvata be hajAra ne ekavIsamAM, mAgasara vada ne nema re.... jIvana jIvI 0 jIvana dIvaDe bujhAI gaye, ravinI rAta nija bhema re... jIvana jItI 0 - 17 - aMdhakAra paDade paDI gaye, (ne) hAhAkAra thaye citkAra re.... jIvana jIvI 0 zeka zraddhAMjali mahApravAhe karyo divyajIvana satkAra re.... jIvana jItI 0 - 18 - Aje ahIM che, Aje ahIM che, (e) nityajIvanane vAsa re... jIvana jIvI 0. jIvI gayA te mahApuruSanI, pUravI ApaNe Aza re.... jIvana jItI 0 - 19 - aho! gurudeva! ApanA, kaho zAM zAM karuM sanmAna re... jIvana jIvI 0 caraNakamaLa raja banI rahe te ya ochA rahe aramAna re... jIvana jItI 0 - 20 - saMyamabharyA rUDA tyAgI jIvanamAM, vIrane e avatAra re... jIvana jIvI 0 'cittacaMdra' sarva sAthe maLI, bele sadagurune jyakAra re.... jIvana jItI 0- 21 virahAM jali (rAga - apUrva avasara e 1) duSTa daiva vikarALa kALa huM zuM karyuM? hatuM jeha jinazAsananuM zubha ratna je; jhUMTavI lIdhuM teha a cA na ka hAthathI, have na lAdhe karatAM kaTi prayatna je... duSTa 0 - 1 jenA dilane dariyAnI upamA dauM ! paNa radiye mAjhA mUke kekavAra je; jene hiye mUkI nahi mAjhA kadI, rahI nayanakAThe nita amIrasa dhAra je...duSTa 0 - 2 caMdrakaLA punamathI mukhathI ja kahuM, te mahAmuninuM vadana ati zaramAya che; kAraNa vadamAM zazInuM teja ghaTI jatuM, 'nAnacaMdra mukha teja ghaTe na karAya . duSTa 0 3 saurabha namrapaNAnI raMga su kaMThane buddhi puSpa gulAba akhaMDita pAsa je; anubhavavRddha zarIra paNa vRddha bhale thayuM, mRtyu lagI jhIlya che jJAna-prakAza jo..duSTa 0 - 4 sva-para koyanAM kAryo kIdhAM hoMzathI, dharmadaSTinA veryA bIja a pa je; saMpradAya ne vizva vizALa samAjane, raMga lagADaye rASTrabhakti rasadhAra je..... duSTa 0 - 5 bhAvAMjali [125] Page #811 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha ziSyanI joDI daI jaMga jItI gayA, bAhyatara jaga karavAne zubha kArya je saMta vArasa 'citta ane "saubhAgyuMmAM, nIrakhI janagaNa manamAM dhairya bharAya che... duSTa 0 - 6 vAcA thAke guNa vadI guru! ApanA, virahAzru vasudhA vahe na bhAra je; te ya zraddhAMjalirUpa kAvya caraNe dharuM, ama AtmAne e ja nimitta sudhAra che, ama AtmAne e ja nimitta AdhAra je...duSTa 0 - 7 zraddhAMjali ('vAyu tArA vIMjhaNalAne' -e Dhaba) anaMta samAdhie DhiyA, Aje vahAlA jIvanaprANa, vatsalahRdayI mahAyogIe. kIdhAM paraloke prayANa... -janmabhUmi enI nirvANabhUmi, dhanya sAyalAnI subhAgIbhUmi; ogaNIse tetrIsa mAgasara suda ekame, pragaTayA premAvatAra.... - mArgadarzaka tAraNahAra.... 1. dhanya mAtA-pitA kuLadIpa jamyA, dhanya gurujI ziSya savAyA jaina zikSA-dIkSA prApta chatAM ya, sarva dharma samabhAva.. - jJAnacaMdra apUrva prabhAva... 2 svayaM prakAzita dIrgha pravAsI, jIvanayAtrA varSa aDDAsI; kRSNAnavamI ravi rajanIe, ti, virATe vilIna thAya... sUkSama teja sarvatra phelAya... 3 janahRdaye jhaNajhaNa hAlyA, vidyuta spazI AMcakA lAgyA; acAnaka svargavAsa sAMbhaLatAM, keI na mAne sAcI vAta.... ja A zo macyo utpAta !... 4 haiyAnuM hIra ama AMkhanuM nUra, kayAM jaI vasyuM e sAgara ura; dizAo sUnI AMkhaDI bhInI, saMghanA yA ghavAya... enA ghAva kadI nA rujhAya.... 5 mAnavadharmanuM mUrta svarUpa, divyapremanuM sAkSAta rUpa abhedabhAve mAnavahRdaye, (eNe) nehe sAMdhyA ekatAra.... enI karuNAne nahi pAra.... 6 aja, mRdula kSamAsiMdhu yazasvI, vidyA siddhinidhi brahmavarcasvI; divyadraSTA navayuga - aSTA, pUrNa ArAdhatA jAya.. samarpaNa zIkhavADatA jAya.... 7 akhuTa navanavI jJAna saravANI, vimala madhura vahetI vANI; amRtadhArA AkaMTha pItAM, tRpti kadI nava thAya.... bhavabaMdhana tUTI jAya.... 8 [16] vyakitatva darzana Page #812 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavighaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha kavivaryanI jIvana kavitA, mRtyuMjyanI pairya saritA vicAra -AcAranI ekarUpatA, anupama akhaMDa sadAya enA uMDANa nahi mapAya.... 9 guNa tamArA keTalA gAuM, alpamati kadI pAra na pAmuM punita preraka jIvana prasaMge, yAda Ave haiyuM levAya. khAmI kadI nahi pUrAya... 10 guNanidhi ziSyayugalasiMhabAla, supAtra cittaprasanna "saMtabAla; zikhyAmAM bhakate AbAlavRdhdhanAM, sAcA sakhA jagatAta... navajIvana dAtrI mAta... 11 azvapuSpadAna pravacananI, zradadhA kAvya ke satkAryanI aMjali subhAvita apIe paNa, RNamukta na thavAya.... saumAM preraka tuMhI jaNAya... 12 kRpAdRSTi amIvRSTi karaje, saMsAranAM sarva duHkho haraje; yugayuga amara rahe gurujI, yazagAna niraMtara gavAya.. jJAnagurunuM smaraNa na bhUlAya.... 13 bhAvanA amArI he devanA deva ! janma-janmanA svAmI tvameva rAga-dveSa ahaMkArane TALI, "bALa" tuMhI sAgaramAM samAya... tane sarvasva arpita thAya.... 14 gurujI kayAM jaI vasyA sUne upAzraya sUne prArthanA ceka zerIe vyApyo sUnakAra re...gurujI kayAM jaI vasyA.... dilaDAnI vAta kayAM jaI sAMbhaLIe, kene karIe pakAra re....gurujI kayAM jaI vasyA.... ziSya ziSyAo taraphaDe ne, jhUrata jaina samAja re....gurUjI kayAM jaI vasyA.... letA saMbhALa AbAlavRdhdhanI, banyA adazya kema A ja che....gurujI kayAM jaI vasyA chAyuM aMdhArUM ne manaDuM muMjhAya mAruM haiyuM na rahetuM hAtha re....gurujI kayAM jaI vasyA. amRta bharelA neNuveNune, kayAM jaI zodhavA nAtha re....gurujI kayAM jaI vasyA. gaMgAnA nIrathI e patitapAvana ujjavaLa anupama udAra re...gurujI kayAM jaI vasyA. akhUTa zAMti anaMta samAdhi, premane pArAvAra re....gurujI kayAM jaI vasyA. dhanya mAtApitA dhanya e dhAmadharA, dhanya gurukuLa vaMza re....gurujI kayAM jaI vasyA, manuja dehe avataryA tame, aizvarya pUrNa aMza re..gurujI kyAM jaI vasyA. madhura vANI maMgala mUrati saraLatA sAkSAta re....gurujI kayAM jaI vasyA. rame reme brahmateja UbharAtuM vAtsalyapUrNa mAre....gurujI kayAM jaI vasyA. vinaMtI karuM vahAlA dhyAna dhare mArI arajI suNajo he deva re....gurujI kayAM jaI vasyA. aMtara kerA maMdirIethI, aLagA na thAze deva re...gurujI kayAM jaI vasyA. zradhdhA vinaya viveka jJAna premanA, dIpaka kadI na bUjhAya re...gurujI kayAM jaI vasyA... ama jIvananI pratyeka jharaNI, tuMhI sAgaramAM samAya re...gurujI kayAM jaI vasyA... zraddhAMjali [17] Page #813 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patra gurudeva kavivarya paM. nAnasanTejI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha zradhdhAMjali-zekasabhA sva. kavivarya mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahArAja sAheba tA. ra7-12-1964 nA kALadharma pAmyA tyAre teozrInA bhakata, anuyAyIo, sevaka, anurAgIo ane prazaMsake ane zrIsaMgha taraphathI zraddhAMjali, virahAMjalI, smaraNAMjali ane zekasabhArUpe tAre ane patrone avirata pravAha relAye hatuM tenI saMkSipta nedha- lIMbaDI - pU. sAhebazrI dhanajIsvAmI samAghoghA (kaccha) - mahArAjazrI rUpacaMdajI svAmI kaThera - sadAnaMdI mahArAjazrI choTAlAlajI svAmI kalakattA - munizrI saMtabAlajI aMbaranAtha - taravI mahArAjazrI DuMgarasI svAmI dhAnerA - paM. zrI choTAlAlajI mahArAja (kaccha moTI pakSa) amadAvAda - munizrI dayAnaMdajIravAmI (dariyApurI) vaDhavANa zahera - munizrI cImanalAlajI svAmI (dariyApurI) morabI - mahAsatIzrI matIbAI AryAjI tathA viduSI ma. sa. zrI prabhAkuMvarabAI AryA viramagAma - mahAsatIzrI damayantIbAI AryajI vaDIyA - mahAsatIzrI vinaMdinIbAI AryA amadAvAda - mahAsatIzrI kesarabAI tathA vasumatIbAI AryA pUnA - zrI amulakha amIcaMda morabI - zrI samaratabena (nAnA bA), rAjakeTa - zrI dayAbena durlabhajI pArekha hadrAbAda - bena sUrajabena merabIvALA kalakattA - bena hemakuMvarabena vAMkAneravALA sikAga (amerikA) - ena kekilAbena tathA dIpakabhAI muMbaI - zrI zAMtilAla bhANajI aMbANI amadAvAda - zrI hIrAlamI cinAI kUvA - munizrI pUnamacaMdajI lIMmaDI (paMcamahAla) - muni ratilAlAjI tathA vinaya muni buhArI (sUrata) - munizrI karasAgarajI mahArAja kalakattA- munizrI saMtabAlajI tathA munizrI nemicaMdrajI muMbaI - zrI giradharalAla dAdara daphatarI muMbaI - zrI caMcaLabena TI. jI. zAha muMbaI - zrI amRtalAla jIvarAja sAyalAvALA rANapura- zrI dhIrajalAla kezavalAla turakhiyA bhAvanagara - zrI hemacaMda rAmajIbhAI mahetA zAradAgrAma - zrI pratApakumAra ToliyA borIvalI - zrI timayI DI. avadhAnI muMbaI - zrI giradharalAla ugaracaMda ghATakepara - De. ratibhAI cuDagara [118] vyakitatva darzana Jain Education Interational Page #814 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva vidyA paM. nAnAndrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha vasaI (muMbaI) - zrI ratilAla jagajIvanadAsa zAha sAyalAvALA rAjakoTa zrI maNiza Mkara yAjJika sAyana - zrI harilAla ujamazI desAI amadAvAda -zrI rasikalAla parIkha mATuMgA zrI kezavalAla mULacaMda lagaDIvALA vilepArlA - zrI hiMmatalAla rAyacaMda kAThArI ghATakopara - zrI harilAla jecaMda dozI vAMkAnera zrI cheoTAlAla mAnasaga kAmadAra sujAlapura gAMdhIdhAma - - rAjakoTa koimmaTUra vAMkAnera - zrI navIna mahetA goregAMva - zrI tribhuvana vIrajIbhAI hemANI aneka saMsthAo taraphathI zAkasabhA cAjI zraddhAMjali ApavAmAM AvI hatI tenI vigataH tA. 30-12-64 dAdara - - muMbaI - zrI bRhad muMbaI vamAna sthA. jaina mahAsagha hA. zrI cImanalAla cakubhAI zAha bhAMDupa zrI Alezvara dayALa zrI caMdulAla gulAbaca da dayAbena durlabhajI pArekha zrI nAgajI velajI rAghavajI (samAghAdhA-kacchavALA) muMbaI - zrI bRhad muMbaI vamAna sthA. jaina mahAsaMgha hA. zrI khImacaMdra maganalAla veArA zraddhAMjali muMbaI - zrI zve. sthA. jaina jhAlAvADa svayaMsevaka maMDaLa maMtrI zrI vRjalAla meAhanalAla kha'dhAra muMbaI - zrI jaina keLavaNI maMDaLa muMbaI hA. bacubhAI pI. dozI - - muMbaI - zrI embe grena DIlarsa esosiezana hA. zrI meArArajI ravajIbhAI vilepAle -zrI vardhamAna sthA. jaina zrAvaka saMgha hA. zrI dhanajIbhAI bha. mahetA aMdherI muMbaI - zrI mAtRsamAja udyogagRha hA. zrI vimaLAbena aMdherI - zrI jhAlAvADanagara mitrama DaLa hA. zrI vRjalAla nAraNajI zAha zrI va. sthA. jaina zrAvaka saMgha hA. zrI ramaNikalAla maNilAla gAMdhI zrI va. sthA. jaina zrAvaka saMgha hA. zrI catrabhuja maDiyA zrI va. sthA. jaina zrAvaka sagha hA. zrI mANekalAla ThAkarasI veArA For Private Personal Use Only tA. 20-1-65 tA. 19-1-65 tA. 28-12-64 tA. 7-1-65 tA. 14-2-65 tA. 19-1-64 tA. 4-1-65 tA. 11-1-65 tA. 31-12-64 tA. 4-1-65 [19] Page #815 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pujaya gadeva kavivaya paM. nAnacadrajI mahArAja janmazatAuda smRtigraMtha tA. 31-12-64 tA. 29-12-64 tA. 10-1-65 tA. 6-1-65 tA. 10-1-65 tA. 10-1-6pa tA. 4-1-65 tA. 31-12-64 tA. 16-1-65 malADa - zrI va. sthA. jaina zrAvaka saMgha hA. zrI mULacaMda devacaMda saMghavI malADa - zrI jhAlAvADa sthA. jaina mitramaMDaLa hA. zrI hiMmatalAla jAdavajI keDArI muluMDa - zrI va. sthA. jaina zrAvaka saMgha - hA. zrI morArajI patubhAI borIvalI-zrI va. sthA. jaina saMgha tathA anya saMsthAo hA. zrI bhAIlAla bhUrAlAla zeTha kalakattA - karachI jaina bhuvana munizrI saMtabAlajInA sAnidhyamAM kalakattA- zrI jhAlAvADI sthA. jaina mitramaMDaLa hA. zrI pravINa ke. dezI goMdiyA - zrI dhe. sthA. jaina saMgha hA. zrI premacaMda choTAlAla zAha amadAvAda-zrI dariyApurI AThakoTi sthA. jaina saMgha hA. zrI rajanikAnta kasturacaMda zAha amadAvAda-zrI saurASTra sthA. jaina saMgha hA. Ara. bI. mahetA lIMbaDI - zeTha nAnajI DuMgarazI sthA. meTA upAzraya jaina saMdha hA. zrI cImanalAla ema. zAha zrI jIvadayA maMDaLa hA. zrI amRtalAla umedacaMda zAha pU. zrI devacaMdrajI prakAzana maMdira hA. zrI bhAIlAla maganalAla vakIla zrI sthA. jaina beDiga kAryavAhaka samiti zrI nAgarika sabhA hA. sI. TI. zAha zrI sArvajanika mahilA maMDaLa hA. zrI dhIrajabena pI. saMghavI morabI - zrI sthA. jaina saMgha hA. zeThazrI caMdrakAntabhAI zrI jaina yuvaka maMDaLa hA. zrI baMsIlAla vRjalAla mahetA rAmANIyA - (kaccha) cha kaTi sthA. jaina saMdha hA zrI nAnAlAla puruSotama mahetA TaMkArA - zrI sthA. jaina saMgha hA. zrI maNilAla vanecaMda jAmanagara - zrI sthA. jaina tathA jainetara sabhA hA. zeTha zAntilAla nagInadAsa zrI dazAzrImALI vaNikamaMDaLa hA. popaTalAla prANajIvana zAha tA. 1-1-65 tA. 6-1-65 tA. 8-1-65 tA. 2-1-65 tA. 4-1-65 tA. 1-1-65 tA. 4-1-65 tA. 13-1-5 tA. 28-12-64 tA. 31-12-64 tA. 30-12-64 [13] vyakitatva darzana Page #816 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva viva paM. nAnAndrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha rAjakoTa - a. bhA. zve. sthA. jaina zAstrAddhAra samiti hA. sAkaracaMdra bhAI caMde zAha sAyalA "" thAnagaDha vaDiyA dhArAjI - bIlakhA - nAgarIkenI jAherasabhA hA. durlabhajI nAgarecA zrI sthA. jaina sagha "" - bhAvanagara guMdI hA. amRtalAla sukhalAla sakhIdA goMDaLa - goMDala navAgaDha zrI sthA. jaina saMgha hA. jayantIlAla jhATakiyA dhAlerAba dara zrI sthA. jaina saMgha godharA sthA. jaina yuvakamaMDaLa tathA mahilAmaMDaLa zrI grAmapaMcAyata sAyalA sthA. jaina saMgha hA. zrI navalacaMda DAkarasI zA ta. mA. sthA. jaina vidyAlaya hA. zrI maNilAla vanamALI tathA pa. rozanalAlajI jUnAgaDha - hA. zrI dhIrUbhAI saMghavI zrI sthA. jaina saMdha hA. zrI viThThaladAsa catrabhUja zAha munizrI caMpakalAlajI sthA. jaina sevA maMDaLa hA. zrI IndulAla bhAyANI sau. sthA. jaina yuvaka mahAmaMDaLa hA. guNavata zeDa bhAlanaLakAMThA prAyeAgika sadha hA. akhubhAI zAha zrI sthA. jaina saMdha tA. 9-3-65 tA. 31-12-64 tA. 25-1-65 tA. 28-12-64 tA. 28-12-64 tA. 23-1-65 tA. 28-12-64 tA. 30-12-64 tA. 28-12-64 tA. 29-12-64 tA. 1-1-65 tA. 1-1-65 tA. 25-1-65 tA. 6-1-65 zraddhAMjalie ane zekasabhAnA TharAvA vyakitagata tema ja saMsthAgata upara mujaba saMkhyAbaMdha AvelA e sarvemAM bhAvanA bhakita ane guNAnurAganA bhArobhAra paDaghA paDayA che. temAM kAno ullekha karavA, kAnA na karavA ? tema chatAM prasiddha sasthAo tathA jANItI vyakitaonA thoDA namUnArUpe ahIM Apela che. lIMbaDIthI pU. sAheba zrI dhanajIsvAmIe lakhAvela che patra maLatAM ligirInA pAra rahyo nathI paraMtu ApaNA kaMI upAya cAle tema nathI. saMpradAyanuM zirachatra uDI gayuM. ApanA te guru che eTale Apane AghAta ghaNA ja hoya paraMtu amAruM te jamaNuM aMga cAlyuM gayuM. ame nAnapaNathI sAthe rahelA tethI temanA premabhAva amArA upara ghaNA ja hatA. amAruM to pUchavAnuM ThekANuM hatuM te AdhAra tUTI gayo ane ame ekAkI anI gayA. aMtasamaye maLI zakAyuM nahi tethI kheda ghaNA thAya che paraMtu nirUpAya. tame aMtaramAM kheda karaze nahi. samAntheAghA (kaccha)thI mahArAjazrI rupacaMdajI svAmI lakhAve che- 5. kavivarya mahA. zrI nAnacaMdrajIsvAmInA svargavAsa thayAnA khabara sAMbhaLatAM dareka ThANAne UMDA AMcakA ane AdhAta lAgyo che. teozrInI jabbara khAmI ApaNane paDI. tame te gurusevAnA khUba amUlya lAbha lIdho che. chatAM zraddhAMjali [13] www.jainel|brary.org Page #817 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - paS Jdava vavaTa pa, kAnayajI mahArAja janmazatAkida ; kAyamane sahavAsa, vaLI tamArA upara atyaMta prema eTale guruviyeganuM duHkha thAya te svAbhAvika che. have te teonA guNAnuvAda karIne AtmasaMteSa anubhavavo eja zreyaskara che. teozrI ApaNA saMghADAnA kharekhara sukAnI hatA. 32 varSa sudhA saMcAlana karyuM. saMpradAyanA sthaMbha samAna hatA. temanI AkhA sthA. samAjamAM te ThIka paraMtu sArAye jaina AlamamAM eka vicakSaNa ane mAnavatApremI saMta tarIkenI kharekhara khAmI paDI gaNAya. kArathI sadAnaMdI mahArAjazrI choTAlAlajIsvAmI lakhAve che paMcama ArAnA paMthakajI zrI cunIlAlajI mahArAja ! gurudevanA dehavilayanA samAcAra sAMbhaLI ghaNe AghAta thayA. AzvAsana ApavA keI zabdo jaDatAM nathI. Apa je prabhAvika puruSanA ziSya che temanA guNa grahaNa karI dhairya ane apUrva zAnti anubhavaze. ane bAhya zakti che paraMtu mananI zAMti te uDI gaI che. bahada muMbaI vardhamAna sthA. jaina mahAsaMghanA Azraye maLela zAkasabhAnA TharAva tA. 1-1-65 ne ravivAre kAMdAvADI jaina dharmasthAnakamAM mahAsaMghanA pramukha zrI cImanalAlabhAI cakubhAI zAhanA adhyakSapade maLela jAherasabhAmAM zraddhAMjali arpata pasAra thayela TharAva ApaNA samAjanA vayevRddha ane jJAnavRddha kavivarya pU. munizrI nAnacaMdrajI ma. sA. sAyalA mukAme kALadharma pAmatAM rathA. jaina samAjane eka AgevAna munirAjanI pUrI na zakAya tevI khoTa paDI che. sadUgata prakharavaktA, prabhAvazALI ane AgevAna munirAja hatA. teozrInI preraNAthI dhArmiketkarSanI aneka racanAtmaka pravRttio mUrtarUpe sAkAra banI. teozrI keLavaNI ane sAhitya pracAra upara khAsa bhAra mukatA hatA. temanA lakhelA pustakothI mAnavapremanI suvAsa cAre tarapha prasarI che. AjanI A sabhA temane zraddhAMjali ApI temanA AtmAne zAzvata zAMti prAthe che. borIvalI va. sthA. jaina saMghanA upakrame thayela jAhera zekasabhAne TharAva sarvadharmasamabhAvI ane mAnavadharmanI preraNA ApanAra pU. kavivarya mahArAjazrI nAnacaMdrajIsvAmInA dehavilayanA duHkhada samAcArathI zrI va. sthA. jaina saMgha borIvalI tathA zrI saMgharacita TrasTonA Azraye maLelI A jAherasabhA dardabharI noMdha le che. pU. gurudevanI karuNAmaya preraNAnA prabhAvathI borIvalImAM aneka jAhera saMsthAo ane sArvajanika satravRttionI para maMDANI che ane te saMgIna rIte cAlI rahI che. pU. gurudevanI preraNAe anekanA jIvanamAM navo prakAza pAthayo che. AvA mahAna saMtanA javAthI AkhA ye samAjane na purAya tevI khoTa paDI che tethI borIvalInI tamAma saMsthAo ane janasamudAya hArdika duHkha anubhave che ane temane bhAvabharI zraddhAMjali arpaNa kare che. paramAtmA pUjya gurudevanA bhavya AtmAne zAMti ane amArAmAM mAnavatAnA kAryane jIvaMta rAkhavAnuM sAmarthya Ape evI prArthanA kare che. amadAvAda zrI saurASTra sthA. jaina saMghanA upakrame thayela zokasabhAne TharAva revanya TrIbyunalanA adhyakSa zrI Ara. bI. mahetA sAhebanA pramukhapade saurASTra sthA. jaina saMghanI vADImAM samasta sthA. jaina saMghanI sabhAmAM nIce mujaba prastAva pasAra thayo hate. amadAvAdamAM vasatA samarata jainenI A sabhA sthAnakavAsI jaina samAjanA agragaNya mahApuruSa kavivarya paM. zrI nAnacaMdrajI mahArAja sAyalA mukAme tA. ra7-12-64nA reja kALadharma pAmyA te aMge hArdika zradhdhAMjali arpe che. teozrI dhArmika tathA sAmAjika krAMtikArI vicAro dharAvatA hatA. teo saMpradAyathI para vizvakalyANanI bhAvanAthI otapreta hatA. teozrI mAnavatAnA prakhara himAyatI hatA. samata sthAnakavAsI jaina samAjanI pragati mATe teozrI jIvanabhara nIDaratAthI jhajhumyA hatA ane kaI paNa jAtanA bhedabhAva vagara mAnavasamAjanI sevA mATe temaNe AkhuM jIvana samarpaNa karyuM hatuM. temanA vyAkhyAne taravarasathI bharapUra ane khUba ja preraNAtmaka hoI janasamAja para jAduI asara karatA. teo uttama prakAranA kavi hAI bhakitarasathI bharapUra aneka kAryo janasamUdAyanA hitArthe racyA che. temanA upadeza ane preraNAthI samAjamAM aneka mAnavakalyANanI saMsthAo zarU thaI che temaja ucca prakAranA samAjasevaka taiyAra thayA che. AvA eka mahAna tattvajJAnI ane zakitazALI mahApuruSanA kALadharmathI lIMbaDI saMpradAya ja nahi paNa samasta thA. [132] vyakitatva darzana Page #818 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivarya paM. nAnaardrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha jaina samAjane na pUrI zakAya tevI mahAna beTa paDI che. A sabhA temane khUba mAnapUrvaka bhAvabhInI zradhdhAMjali arpe che ane temanA AtmAne paramazAMti maLe tevI prArthanA kare che. lIbaDI sthA. jaina moTA upAzraya saMghanI sabhAne karAva lIMbaDInA samasta jananI eka zradhdhAMjali sabhA pU. zrI dhanajIsvAmI tathA tAravI zrI zAmajI svAmInA sAnidhyamAM zeTha lallubhAI nAgaradAsanA pramukhapade bharAI hatI temAM nIce mujaba prastAva pasAra thayela che. zrI lIMbaDI moTA upAzraya thA. jaina samAjanA paM. ratna prakhara vidvAna kavivaryazrI nAnacaMdrajI mahArAja kALadharma pAmyAthI ApaNA samAja para zekanI gherI chAyA prasarela che. teozrInA dehavilayathI ApaNA saMpradAye jJAnadIpane pradIpta rAkhanAra tejaravI sitA gumAvela che. ApaNA saMpradAyanA ravikiraNanuM ati prakAzavaMta kiraNa vilIna thayuM che. teozrI pitAnI sAdI, saraLa, sacoTa ane vidvattApUrNa vyAkhyAnazailIthI zrotAjanene maMtramugdha banAvI detA hatA. teozrI mAnavadharmanA mahAna tatvavettA ane apUrva himAyatI hatA. samAjamAM mAnavatAnA saMskAra sIMcI tene unnata banAvavA mATe teozrIe pitAnA jIvana daramyAna bhagIratha prayatna karyA che. popakAravRtti, dayAdharma vi. mAnavatAnA sarvazreSTha guNene samAjamAM vikasAvI mAnavatAnuM mIThuM jharaNuM vahetuM rAkhavA mATe AjIvana amRtamaya vAgdhArA vahAvI che. borDige, jainazALA, davAkhAnA vi. lokakalyANakArI saMsthAo teozrInA upadezanI phaLazrutirUpe ghaNe sthaLe vidyamAna che. parArthe kaMIka karI chUTavAnI divya bhAvanAnuM amI sIMcanAra e mahAna vibhUti Aje ApaNI vacce nathI paraMtu temanA upadeza ane satkRtyanI suvAsa sadAne mATe ApaNI vacce mahekatI raheze. TUMkamAM teozrInA dehavilayathI ApaNane sahane tema ja samarata mAnavajAtine mahAna kheTa paDI che tenuM A sabhA bhAre duHkha anubhave che, ane teozrInA AtmAne divya prakAza ApaNA mArgane samajavaLa banAvato rahe evI paramakRpALu paramAtmAne prArthanA kare che. merabI sthA. jaina saMghanI tA. 31-12-64nI jAherasabhAmAM zraddhAMjali ApI thayela TharAva lIMbaDI sthA. jaina saMpradAyanA kohinUrasamA jainadharma divAkara pa. ratna kavivarya nAnacaMdrajI ma. sA. sAyelA makAme kALadharma pAmatAM a. bhA. 2thA. jaina samAje eka mahApuruSa ane lIMbaDI saMpradAye mahAmUluM ratna gumAvela che tethI samasta jaina samAje tema ja temanAthI paricita Itara samAje sAta AMcake anubhavyo che. A mahApuruSanI khATa, jainasamAjamAM vaNapurAyelI raheze. antima avasthAmAM pUjyazrI potAnI janmabhUmi sAyalAmAM sthiravAsa rahI AtmakalyANa sAdhatA ane darzanAthI yAtrALuone dharmabodha ApatA hatA. "parAghAta" nAmakarmane udaya ane prabhAvazALI vyaktitva dharAvatA hovAthI zrotAjanene hRdayapalaTo thayAnA aneka dAkhalAo mojuda che. mAnavakalyANanI sArvajanika pravRttiomAM teo sakriya rasa lau aneka saMsthAonA preraka ane prANa hatA. morabImAM vasatA mALIyAvALA aMbAvIdAsa zeThane antima samaye bodha ApI morabIne AMgaNe je barDiga sthapAI tene badho yaza pU. gurudevanI kunehabharI daSTine AbhArI che. pite kavi hovAthI ane kaMThanI madhuratAne lIdhe saMgItadvArA aneka zrotAonA hRdayane DolAyamAna karI zakatA hatA. teozrIne sAteka varSathI hArTanI bImArI thayela hovA chatAM potAnA dehanI paravA karyA vagara darzana ane amRtavANIne lAbha antima samaya sudhI ApyA karyo hato. temane atima mahotsava paNa hajAronI saMkhyAmAM jainazAsananI zobhAne anurUpa ujavAya hate. - morabIne samasta jaina samAja temane bhAvabharI zraddhAMjali Ape che ane temanA AtmAne cirazAMti mATe prArthanA kare che. kalakattA munizrI saMtabAlajInA sAnnidhyamAM kalakattA nAgarikenI prArthanA sabhAne TharAva: saurASTranA vidvAna jainamuni kavivarya pa. nAnacaMdrajI mahArAjanA avasAna nimitte temanA AtmAnI zAMti mATe ane temane zraddhAMjali arpavA munizrI saMtabAlajInA sAnidhyamAM kalakattAnA nAgarikenI eka prArthanA sabhA kacchI jaina zraddhAMjali [133] Page #819 -------------------------------------------------------------------------- ________________ putra gurudeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha bhavanamAM maLI hatI temAM zeThazrI sohanalAla gaDa, mohanalAla ela. zAha, savAIlAla je. pI. vi. e temane zraddhAMjali ApI hatI. munizrI nemicaMdrajIe saddagatanI sAthenA saMsmaraNo tAjA karyA hatA. | munizrI saMtabAlajIe jaNAvyuM hatuM ke amArAmAM je kaMI jJAna, rASTrIyatA ane sarvadharmaprati Adara dekhAya che te e mahApuruSane AbhArI che. temaNe AdhyAtmikatA ane vyavahAranuM suMdara saMkalana karyuM che. jainadharmane sAMpradAyikatA. mAMthI bahAra kADhI vizvadharmanI vizALa dRSTi ApI che. grAmadyoga, aspRzyatA nivAraNa, strI unnati, sAhityasevA vi.mAM teo bhAre rasa letA hatA. kalakattA tarapha ame AvatA pahelAM 87mI temanI janmajayaMtI vakhate agiyAra divasa temanI sAthe rahevAnuM thayuM. tenI vidAya vakhate mAre khabhe hAtha mUkI AMkhomAM amI sAthe je premALa zabda kADhayA ke have te maLAya tyAre kharuM! e haju AMkho sAme tAdRzya thAya che. temane AtmA jyAM hoya tyAM zAMti pAme e prabhu prArthanA. tyAra bAda pramukhasthAnethI zrI savAIlAlabhAI je. pI. e saddagatane zradhdhAMjalI arpate nIcene TharAva rajU karyo hato. sthAnakavAsI jaina saMpradAyanA agragaNya munivara kavivara paM. zrI nAnacaMdrajI mahArAja saMvata 2021nA mAgasara vada 9 tA. ra7-12-64ne ravivAra rAtre savAdaza vAge kALadharma pAmyA jethI mAtra sthAnakavAsI jainene ja ke samagra jaina samAjane ja nahi paraMtu bhAratavarSanA samagra dhArmika samAjane temanI asAdhAraNa khoTa paDI che. temane janma saMvata 1933 nA mAgasara su. 1 sAyalA mukAme thayo hate. bharayuvAnImAM kuMvArI kanyAne bhaginI banAvI saM. 1957nA phAgaNa suda trIjanA divase kaccha aMjAra mukAme sagata pU. devacaMdrajI svAmI pAse sthA. jainadharmanI dIkSA lIdhI, paraMtu temaNe dravya, kSetra, kALa ane bhAvane joIne maulika dharmatattva jALavI haMmezA bAhya kriyAomAM pheraphAra karyA ane karAvyA hatA. sthAnakavAsI jaina konpharansanuM bIjApaNu emane hAthe merakhI mukAme thayuM hatuM. sadUgatane sAcA zikSaNamAM ane mAnavasamAjanI AMtarabAhya zudhimAM khuba UMDo rasa hato. beDige, pAThazALAo, vAMcanAlaye, pustakAlaye, auSadhAlaye, udyogazALAo va. aneka zubha kAryo emanI preraNAthI thayA che. teo prakhara vaktA, samartha prabhAvazALI, suMdara kAvyakAra ane mahAna udAra sAdhu hatA. kalakattAnI sarvadharmapremI A sabhA temanA sadaguNone hRdayanI zraddhAMjali Ape che ane emanAM sAdhu ziSya - zikhyAone tathA vizALa cAhaka anuyAyIone lAgelA AghAtamAM dilAsejI pAThave che. muMbaIthI zrI giradharalAla dAmodara datarInI vyakitagata aMjali sevAbhAvI paMDita munizrI cunIlAlajI mahArAja ! pUjya mahArAjazrInI Ape pAMtrIsa varasamAM chellA 10-12 varSathI khUba sevA karI che. Ape ApanA zarIra mATe jeTalI kALajI rAkhI haze tethI vizeSa gurujI mATe Ape rAkhI hatI. mane ghaNI vakhata darzane AvuM tyAre yAda AvatuM ke pU. nAnacaMdrajI mahArAje temanA gurujInI 9 varSa sudhI je sevA karI hatI tenuM phaLa mahArAja sAheba bhegavI rahyA che ane temane ApanA jevA sevAbhAvI zikhya maLyA che. lIMbaDI saMpradAyane kavizrInI oTa jaNAya te svAbhAvika che. mArA mata pramANe te AkhA thA. samAjane temanI khoTa paDI che. mahArAjazrI saraLasvabhAvI, zAMticAhaka ane dharmanA zuddha rAgI hatA ane tethI ja Aje badhA temane yAda kare che. zAstranuM jJAna temanAmAM saMpUrNa hatuM. ajamera sAdhu samelana vakhate pannAlAlajI mahArAjazrIne 200 mAIlathI sAdhuo DoLImAM lAvela. temane upAzraye DALImAM lAvavA mATe badhAnI bhAvanA hatI. pU. javAharalAlajI mahArAja sAhebe vAMdho uThAvyo jyAre paM. ratna zrI ratnacaMdrajI mahArAja ane kavizrI nAnacaMdrajI mahArAja sAhebe khUba Teke A pahelAM DoLI A be sAdhuoe upADI ane pachI bIjA sAdhuoe upADI ane gAmamAM lagabhaga eka mAIlathI vadhu lAMbe sudhI DoLImAM pannAlAlajI mahArAjazrIne upAzraye lAvavAmAM AvyA hatA. bhAvanagarathI zrI hemacaMdabhAI rAmajIbhAI mahetA (pramukha ajamera sAdhu samelana)nI smaraNAMjali "mArA parama upakAraka guru mahArAjazrInA Akasmika viyeganA samAcAra tArathI maLatAM mAruM mana asvastha thaI gayuM che. chellA dazananI bhAvanA ghaNI hatI paNa bhAgyamAM nahi lakhAyuM hoya. pUjyazrInI moTI kheTa mane paDI che. mArA mArgadarzaka ane zubhecchaka tarIke teozrI eka ja hatA. mArA vicAro emane keTalIye vakhata [134]. vyakitatva darzana Page #820 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva viva paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha nahAtA gamatA e huM jANuM chuM, chatAM emanA pratyenA mArA pUjyabhAva ekadhArA bhaktipUrNa hatA enI huM khAtrI Apu chuM. teozrI paNa A vAta jANatA hatA. pakSaghAta vakhate gurudevanI temaNe karelI sevA joI hatI. AvA guru ane ziSya virala ja jovA maLe che. Ape paNa emanI evA ja bhAvathI sevA karI che tethI Apa paNa tenA uccatama phaLa ane pariNAma joi zakaze. emanuM hRdaya ghaNu udAra hatuM ane bheLu paNa eTaluM ja hatuM. evA zuddha hRdayavALA jIva devalAkamAM ghaNe ucca sthAne jAya te nizcita che. tyAM rahIne paNa teo ApaNA mAdaka banI raheze tenI mane khAtrI che. lIMbaDI sthA. jainasagha-sAyalAnI zradhdhAMja li jemanI 88 mI janmajayantI ujavAyAne haju mAtra 23 divasa ja thayA che te mahApuruSa kavivarya paMDita zrI nAnacaMdrajI mahArAja sa. 2021 nA mAgasara vada 9, ravivAra tA. ra7-12-64 rAtre ka. 10-25 mi. sAyalA mukAme zuddhipUrvaka pratikramaNa AlecanA Adi sarva kriyAe thayA bAda hRdayaroganA humalAthI zAnta-samAdhibhAve kALadha pAmyA. A duHkhada samAcAra zaheramAM prasaratAM sarvatra sannATo vyApI gayA hatA. rivavAra hovAthI saurASTra-kaccha-gujarAtanA mukhya mukhya zahero ane gAmA temaja muMbaI-kalakattA va. sthaLAe arjanTa tAra ane Tra kakAlathI khabara ApavAmAM AvyA hatA. pUjya gurudevanA svargavAsathI jainasamAjamAM eka vajrapAta jevA AMcakA lAgyA hatA. jainetara Alama paNa temanA kALadhathI kheDha-khinna banI gayela, kAraNa ke teoe dharmanA vyApaka tattvano sa Mdeza mAnavamAtra mATe sabhaLAvyA hatA eTalu ja nahi paNa koI paNa jAtanA bhedabhAva vagara mAnavasamAjanI sevA mATe peAtAnu Akhu jIvana vitAvyu hatu. pUjya gurudevanA kALadharmathI lIMbaDI saMpradAyane te mATI khoTa paDI che paraMtu samasta jaina samAjamAM paNa na purI zakAya tevI khoTa paDI che. temaNe pU. devacaMdrajI ma. pAse saM. 1957 nA phA. suda 3 nArAja sayama svIkArI 64 varSanA dIkSAparyAyane aMtima samaya sudhI ujjavaLa cAritrathI dipAvyA hatA. samAjasevA dvArA AtmavikAsa emanuM dhyeya haiAvAthI jainasamAjamAM jyAM jyAM je vakhate jenI jarUra jaNAI te te kAryo ane sevAe teo nIDaratAthI karatA hatA tethI teo krAntikArI sAdhu tarIke oLakhAtA hatA. temane antima vidAyamAna ane zraddhAMjali ApavA je mAnavasamudAya ekatra thayela teja temanA ucca koTinA cAritra ane vAtsalyamaya premanI sugaMdha keTalI vyApaka hatI te puravAra karatA hatA. surendranagara, jorAvaranagara, vaDhavANa, lIkhaDI, sudAmaDA, dhAMdhalapura, cUDA, rAmaparA, guMdIALA, neAlI, TAda, rANapura, pANazINA, thAna, cATilA, sarA, vAMkAnera, meArakhI, rAjakoTa, jetapura, dhArAjI, jUnAgaDha, vIMchIA, lakhatara va. sthaLethI tema ja muMbaImAM vasatA kacchanA samAghAghA, ratADIA, rAmANIA, lAkaDIo, tro nivAsI bhAIe tema ja amadAvAda, dilhI, haidrAbAda, muMbaI jevA dUradUranA zahezamAMthI seMkaDonI saMkhyAmAM bhAvika bhAI-benA hAjara rahyA hatA. jANe eka jAtanA mAnava maherAmaNa umaTayA hatA. pUjya gurudevanI smazAnayAtrA vakhate nayanaramya pAlakhImAM bhavya dedAranA darzana karavA samagra janatAnA dilamAM utsAhanA pUra uchaLyA hatA. jaina-jainetara tamAma vage utsAhabharyA bhAga lIdhA hatA. smazAnaghATa para meoTI mAnavamedanI vacce muMbainA AgevAna zrI durlabhajI kezavajI khetANIe gadita vANImAM svargasthane bhAvanAmaya ane hRdayavadAraka ali ApI hatI. tyAra bAda svargasthanA kAyamI smAraka mATe dardabharI apIla karI hatI. pariNAme teja sthaLe kAI paNa jAtanI uchAmaNIe vinA tenA anuyAyI vargamAMthI Azare traNa lAkhanuM phaMDa thayu hatu. rAtre samasta zaherIjanAe eka zokasabhA bharI hatI jemAM svargasthanA AtmAne paramazAMti maLeA ane temanA ziSya-ziSyAone A du:kha sahana karavAnI zakti maLe. evI prArthanAne vyakata karatA DarAva be miniTanA maunapUrvaka pasAra karyA hatA. uparAMta samasta gAmaleAkeAe anahada bhakitabhAva darzAvI be divasanI pAkhI rAkhela hatI ane sthiravAsa mATe potAnI janmabhUmi sAyalAne pasaMda karI te mATe peAtAne dhanyabhAgya mAnavA lAgyA. zraddhAMjali For Private Personal Use Only [135] Page #821 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kaviva` paM. nAnacandrajI mahArAja janmarAtAbdi smRtigraMtha kavi gayA vi gayA vakatA gayA gayA jJAnakA ca; sarva dharma samajAvatA gayA guru nAnacaMda. pU. gurujInI vidAyane [136] hi'matadAna gaDhavI baMdha dvAre Avaze prakAzanI no'tI khabara ! saMta dvAre pahoMcaze A zvAsanI nAtI khabara. nAtI khabara ke khelaze| mArA hRdayanI vAtane ! no'tI khabara ke kheAlaze! mArA hRdayanI vAtane. maLaze. tamArA jJAnanI maLaze . tamArA mAnanI --zrI amubhAI zekhANI meLApanI AvI ghaDI ne Apale jAmI paDI ! zodhatA tA, je kaDI svAmI taraphathI sAMpaDI. lIdhuM ghaNuM che. ApathI devAya zuM A hAthathI saurabha mArA zvAsane ! mIThI najara A dAsane. dIdhu nahi kaI jAtathI ! vaMdana karuM chuM' jAtathI. denAra jyAM samrATa che lenAra te lAcAra che, lenAra leze keTaluM ? denAra tA dAtAra che. yAda raheze ApanI vANI, vinaya ne vAtaDI, bhUlaze kAyA kadI ? yAda karaze AMkhaDI. yAda karo kAkI, bhegA thayA tAM' mArakhI, bhUle mArI bhUlajo, sabhAraze nA - koII. vedanA che aMtare ! "AkhANI"thI sahevAya nA ! vidAyane zakAya nA rahevAya nA kahevAya nA ! For Private Personal Use Only vyakitatva darzana Page #822 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivarya . nAnasajI mahArAjA janmazatAbdi smRtigraMtha pUjaya gurudevanuM samAjane pradAna munizrI nAnacaMdrajI mahArAja e sAmAnya sAdhu na hatAM. nAnapaNathI ja temanAmAM vairAgyane Asa prajavalate hate. munizrInA vyakitattvanA be mukhya pAsAM hatAM. eka rASTrapremI mahAnubhAvanuM ane bIjuM sAcA jJAnapipAsunuM. A banne pAsAMo temanAmAM ekAkAra banI gayA hatAM. temane judA pADI zakAya tema na hatAM ane e banne pAsAe paNa temanI dharme-AdhyAtma bhAvanAnA vizALa parivezamAM samAviSTa hatAM. munizrInA jIvanamAM rASTrIyatA, vidyAnI laganI ane dharmabhAvanA e traNeyane suMdara samanvaya thayo hato. emanI dharmapipAsAe adhyAtmapAsanAmAM tRpti anubhavI ane rASTrabhAvanAe dezaddhAraka ane samAjaddhAraka racanAtmaka pravRttiomAM abhivyakita sAdhI. aneka saMsthAone temanA preraka vAtsalyane lAbha maLe. saMsthAo sarjatAM sarjatAM te pite ja saMsthArUpa banI gayAM. muni nAnacaMdrajI eTale calatIpharatI jaMgama vidyApITha! aneka saMsthAo temanA vyakitatvanI suvAsathI mahekI UThI che. AmAMnI keTalIka saMsthAone paricaya ahIM ApavAmAM Avela che. talasANiyA ujamasI odhavajI sthAnakavAsI jaina vidyArthI bhuvana lIMbaDI 43 mAnada maMtrI-zrI bhAIlAla maganalAla vakIla sva. gurudeva kavivarya zrI nAnacaMdrajIsvAmInA pU. gurudeva AcArya zrI devacaMdrajI svAmIne pakSaghAtanI bImArI hatI. DeLImAM paNa vihAra karI zake tevI zArIrika sthiti hatI. pariNAme saMvata 18 thI 1976 (sane 1912 thI 1ra0) ema lAgalagATa nava varSa teozrI ziSyasamudAya sAthe lIMbaDImAM sthiravAsa rahelA. te samayamAM gAmaDAmAM jainenA ghare sArA pramANamAM hatA. teo deva guru dharma para khUba ja bhakitabhAva dharAvatA kaI paNa gAmaDAmAM dhoraNa 4 thI vadhu abhyAsa karavAnI sagavaDatA na hatI. aMgrejI nizALa te hatI ja nahi eTale pitAnAM bALakone zaheramAM khAsa karI jyAM aMgrejI zALA hoya tyAM mokale teja abhyAsa karAvI zake tevI sthiti hatI. te vakhatanAM lIbaDInareza zrI dolatasiMhajI keLavaNapriya hatA. lIMbaDImAM dhoraNa 5 thI 11 (meTrika) sudhInI sara jasavaMtasiMhajI hAIskUla zarU karelI. eTaluM ja nahi paNa pitAnI tamAma prajA pAsa karI sAmAnya ane garIba varga paNa lAbha laI zake te hetuthI lIMbaDI rAjyanAM prajAjana vidyArthInI keLavaNI kaI paNa phI lIdhA vagara maphata ApavAne prabaMdha karelo. A zALAmAM grAmyaprajAnA bALakane abhyAsa karAvI zakAya tevI sagavaDa hatI paNa temane rahevAno prazna muMjhavata. kaI kaI sukhI gRhastha lIMbaDImAM makAna rAkhI raDuM karI bALakone abhyAsa karAvatA paNa tevA kissA juja apavAda rUpa ja hatA. paraMtu ghaNA moTAbhAgane svataMtra raDuM karI zaheramAM rahevuM poSAya tema hatuM. eTale temanA bALako mAdhyamika zALAnI (meTrika sudhInI) aMgrejI keLavaNIthI tathA dhArmika saMskArathI (lIMbaDImAM dhArmika abhyAsa mATe zrI ajarAmara jaina vidyAzALA hatI. Aje paNa che. tyAM bALakone dhArmika zikSaNa apAya che. upAzraye mahArAjazrInA vyAkhyAnane lAbha maLato) vaMcita rahetA. cAra copaDI abhyAsa karAvI gAmaDAmAM ja dukAnanA kAme lagADI detA. pariNAme temanuM samagra jIvana gAmaDAmAM ja pasAra thatuM. A duHkhada paristhitie bIjAnA duHkhe duHkhI evA sva. gurudeva zrI nAnacaMdrajI mahArAjanA mAnasa para bhAre asara karI. grAmya svadharmI bALake zaheramAM rahI abhyAsa karI zake temaja dhArmika saMskAra meLave, jIvanamAM vikAsa pAme e mATe kAMIka karI chUTavAnI tamannA jAgI. pariNAme teozrIne lIMbaDImAM chAtrAlaya UbhuM karavAno vicAra ubha. teozrIe A hakIkata ane yojanA lIMbaDI sthAnakavAsI saMghanAM kAryakartAo samakSa rajU karI, grAmyavAsI svadharmI [137] vaMdanA Page #823 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6ya gurUdeva vivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAliMda smRtigraMtha baMdhuo pratyenI pharajanuM bhAna karAvyuM. chAtrAlaya zarU karavA preraNA ApI. je saMghe jhIlI lIdhI. pariNAme saMvata 170 nA mAgasara suda 15 (tA. 1-12-1911)nA zubha divase A chAtrAlayanI sthApanA thaI. satata 63 varSathI A chAtrAlaya cAle che. Aje A chAtrAlaya pitAnuM adyatana DhabanuM svataMtra makAna rUA. sADAtraNa lAkhanI kiMmatanuM dharAve che. samasta jhAlAvADamAM sahuthI paheluM zarU thanAra A chAtrAlaya che, tyAra pachI te aneka thayA che. lIMbaDImAM ja kekArI maganalAla bhUrAbhAI zrI mUrtipUjaka vidyAthI bhUvana, audicya brAhmaNa borDiMga, digvijayasiMhajI rAjapUta hosTela sivAya ekAda khAnagI hosTela cAle che. pachAta varga mATe zrI meghajI petharAja sAvajanika chAtrAlaya zrI lIMbaDI keLavaNI maMDaLa calAve che. surendranagara, vaDhavANa zaheramAM paNa chAtrAlayo thayA che. A chAtrAlayanI sthApanA vakhate sva. gurudevazrI nAnacaMdrajI svAmI lIMbaDImAM sthiravAsa hatA. pachI paNa ekadhArA 6 varSa sthiravAsa rahyA. teozrI vidyArthIone vyAkhyAna ane upadeza dvArA temanI pharaja ane javAbadArI samajAvatA ane susaMskAranuM siMcana karatA. mahAvIra jayaMtI tema ja paryuSaNanA divasemAM resiTezane, (prArthanA, gAyane, saMvAda jemAM dhArmika bhAvanA ane cAritryane upadeza samAveza thate te) goThavatA ane jAte rasa laIvidyArthIone te mATe taiyAra karatA. tyArabAda teozrInA guru kALadharma pAmatA saMvata 176 nuM cAturmAsa pUruM karI lIMbaDImAMthI vihAra karyo. paNa zeSakALamAM avAranavAra lIbaDI padhAratA tyAre temaja saMvata 1979, 143, 1988, 19 ane saMvata 2016 mAM ema pAMca cAturmAsa karyA. je dareka vakhate chAtrAlayanAM vighAthIonA nikaTanA paricayamAM rahetA ane eka yA bIjI rIte saddavicAra ane saMskAranuM satata siMcana karatA. A chAtrAlayanI eka viziSTatA hatI, je paNa pU. gurudevanA upadezane AbhArI hatI. teozrI satata kahetA ke gAmaDAmAM garIbAI che. koI svadharmI vidyAthI chAtrAlayanI phI bharavA azakta hoya te maphata dAkhala karo. ardha lavAjamamAM dAkhala kare. tuTe game tyAMthI maLI raheze teozrInI preraNAthI maLI paNa raheto) paNa kaI vidyAthIne kevaLa phI bharavAnI azakitanA kAraNe ja dAkhala na thAya tema banavuM na joIe. muMbaImAM bhUtapUrva vidyAthInuM maMDaLa ApaNA samAjanA prakhara AgevAna zrI cImanalAla cakubhAInA pramukhapaNuM nIce sthapAyela te maMDaLanI paNa satata Aja mAMgaNI hatI ane teo jarUriyAte avAranavAra rakama paNa mokalAvatA. pariNAme vidyAthIone dAkhala karatI vakhate lavAjamanI rakamamAM khUba udAratA batAvAtI. taddana maphata ane ardha lavAjamamAM rahI gayela vidyAthIonI saMkhyA paNa ghaNI moTI che. * lIMbaDInareze hAIskUlamAM lIMbaDI rAjyanA vatanI vidyAthInI phI mAphI rAkhelI. temane zALAmAM maphata keLavaNuM maLatI. paraMtu lIMbaDI rAjya sivAyanA vatanI vidyArthIonI keLavaNI phI letA. tema chatAM borDigane uttejana ApavAnA hetuthI evI yejanA karelI ke lIMbaDI rAjya sivAyanA gAmane vidyAthI barDigamAM hoya ne tyAM phrI hoya te hAI skUlanI phI taddana mApha ane beDIgamAM ardhamANamAM hoya te hAIskUlamAM amAphImAM rAkhatA. pariNAme beDiga pratye lIMbaDI rAjya sivAyanA vidyArthInuM paNa AkarSaNa hatuM. (jo ke have rAjyanuM vilInIkaraNa thaI gujarAta rAjya thatA phI eka sarakhI sahunI thaelI che.) A chAtrAlayamAM abhyAsa karI gayela vidyArthIo khUba tejasvI nIvaDyA che ane Aje hiMdustAnabharamAM judA judA stare geThavAI gayA che. moTA bhAganA muMbaImAM ja che. selisiTara, vakIla, DokaTara, ejInIyaro, vepArIo che jeo samAjamAM sArI pratiSThA ane me dharAve che. Arthika rIte paNa sidhdhara che. ane amane kahetA AnaMda thAya che ke bhUtapUrva vidyArthIo ane teoe khAsa karI pU. sva. gurudevanA sAnidhya ane amRtapAnane jemane lhAvo maLela che teo Aje A saMsthA pratye ananya bhakitabhAva dharAve che. teo kahe che temanI atyAranI sthiti kevaLa lIMbaDI begine AbhArI che. boDizamAM bhaNavAnI sagavaDa na maLI hota te aMgrejI bhaNI zakayA na hota. gAmaDAmAM kayAMya goMdhAI rahyA hatA. eTale teo saMsthA pratye pitAnuM jIvanabharanuM aNuM mAne che ane saMsthAnI jarUriyAte pharaja samajI dAna bheTa hozethI Ape che. A saMsthAmAM harake gAmanA jaina vidyAthIne ja dAkhala karavAmAM Ave che. Aja sudhImAM 1000 uparAMta vyakitatva darzana [138] Page #824 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha vidyArthIo abhyAsa karI gayA che ane moTA bhAganA vidyAthIo dhaMdhA nekarImAM judA judA stare goThavAI gayA che. A pratApa A borDigane che ane beDiga sva. gurudevanuM sarjana che. A rIte teozrIne samAja para anaMta upakAra che. pU. zrI devacaMdrajI sArvajanika pustakAlaya lIMbaDI (saurASTra) 43 mAnad maMtrI bhAIlAla maganalAla vakIla, sva. kavivarya mahArAjazrI nAnacaMdrasvAmI eka mahAna pratibhAzALI, virala vidvAna vyakita hatA. teozrIe pitAnI hayAtI daramyAna kevaLa mAnavatAnI dRSTithI lokasevAnI aneka saMsthAo UbhI karI hatI temAM A pustakAlaya gauravavaMtu sthAna dharAve che. teozrInA bhaMDAramAM judA judA viSayenA maLI 7000 (sAta hajAra) pustaka hatAM, te pUratA thoDA kabATA hatA, ane temAMnA pustako rathA. jaina bhAIone vAMcavA maLe tema vyavasthA karI hatI. A vyavasthA teozrInA gurudeva zrI devacaMdrajI mahArAjanA nAme eTale ke pUjyazrI devacaMdrajI pustaka bhaMDAranA nAmathI cAlatI hatI. paNa vizALa hRdayanA A mahAmAnave lokenI bhUkha joI. sahu bhUkhyAjananI A bhUkha saMtoSavA teozrInA hRdayamAM preraNA jAgI UThI. temanA nAnakaDA 7000 pustakanI saMkhyA dharAvatA pustakAlayane vizALa pAyA para mUkavAnI yejanA karI. bhakatemAMthI rU. 40,000/- nuM dAna meLavyuM. dAnavIra zeThazrI alakha amIcaMde pU. zrI gurudevanI preraNAthI saMghanI bhejanazALAnA cogAnamAM vizALa makAna baMdhAvI ApyuM ane A makAna, rUA. 40,000 nI mUDI tathA 7000 pustakathI pUjyazrI devacaMdrajI pustakAlaya tathA vAMcanAlaya nAmanI saMsthA jAhera janatAnA mATe khullI mUkI arthAt A saMsthAnA saMcAlana mATe baMdhAraNa, TrasTI maMDaLa ane kAryavAhaka kamiTInuM Ayojana karyuM. A saMsthAnuM udaghATana sva. zrI piTalAla lavajIbhAI cuDagare tA. 15-4-1946nA reja karyuM. A rIte sva. pUjaya mahArAjazrInA prayAsathI A saMsthAnI zubha zarUAta thaI. A saMsthA para teozrInI amI najara hatI. jayAre jyAre lIMbaDI padhAratA tyAre tyAre saMsthAmAM padhArI kAryavAhInI mAhitI meLavatA ane gya sacanAo ApatA tema ja avAranavAra bhakatajane meLavI detA. teozrI kALadharma pAmyA bAda teozrInA ziSya zrI cittamunie te javAbadArI saMbhALI lIdhI che. pustakAlaya e mAtra vAMcanabhUkha chipAvavAnI saMsthA nathI paraMtu lokajIvana mATe saMskAra, preraNA, zikSaNa, saMparka ane mAhitInuM kendra che. pustakanuM vAMcana ane manana jIvanaghaDataramAMjIvanane cAritryavAna ane ujajavaLa banAvavAmAM AtmAnI unnatimAM ghaNe moTo phALo Ape che. A hakIkata najara samakSa rAkhI judI judI yojanA dvArA pustakAlayane vikasAvavA tathA tene lekopayegI banAvavA kAryakartAoe bhagIratha puruSArtha karyo che. Aje A saMsthAne 30 varSanA vahANA vahI gayA che. A samayamAM saMsthA khUbaja phUlIphAlI che. prANavaMta ane saurASTrabharamAM vyavasthA mATe ajoDa gaNAya tevI tenI vyavasthA ane pratiSThA che. ame gauravabhera kahI zakIe chIe ke A pustakAlayanuM nirIkSaNa karanAra sahu koIne avazya saMtoSa thaze. amAruM sahune AmaMtraNa che. pragati ane gauravagAthA pustaka - 7000- pustakothI zarU thayelI A saMsthAmAM Aje ra892 pustaka beThI kiMmata pramANe lagabhaga rUA. 54000nI kiMmatanA che. temAM gujarAtI, aMgrejI, hiMdI, baMgALI, saMskRta, ardhamAgadhI, marAThI, urdu bhASAnA paNa che. pharanIcara - be ja kabATathI zarU thayelI A saMsthAmAM Aje 75nI saMkhyAmAM kabATo che. uparAMta dIvAlamAM abherAIo che je lagabhaga rUA. 18000nI kiMmatanI che. anulaya- (Reference) vibhAga:- kiMmatI pustaka saMsthAmAM besI vAMcI zake e mATe khAsa Reference samAjane pradAna [139). Page #825 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUtra gurudeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAjida smRtigraMtha (anulaya) vibhAga rAkhela che. sAmayike - dainika, aThavADika, pAkSika, mAsika, dvimAsika, trimAsika maLIne 60 sAmayiko Ave che. A sAmayike barAbara sacavAI rahe te mATe darekanA mApanA elyuminiyama patarAmAMthI phAila banAvela che. jenA upara sAmayikanuM nAma elapenTathI lakhavAmAM Avela che. A yojanA A pustakAlaye ja sahuthI prathama zarU karI che ane te khUba prazaMsA pAmela che. | vAMcanAlaya - saMsthAmAM AvI vAMcanArAnI saMkhyA rejanI sarerAsa 300thI 400nI che. saMsthAmAM besI vAMcavA mATe khullI havAthI bharapura vizALa rUma tathA Tebala khurazIonI tathA pANInI puratI sagavaDa che. siliMga phene paNa rAkhavAmAM Avela che. bAlavibhAga:- bALake mATenuM vipula sAhitya vasAvela che ane saMsthAmAM bALake besI vAMcI zake te mATe khAsa vyavasthA karelI che. pharatuM vAMcanAlaya :- pustakAlayamAM AvI vAMcI na zake tevAone ghare reje reja chApAo pahoMcADavAnI yojanA che. suvicAra :- saMsthAmAM be bleka beDe rAkhI dara aThavADiye tenA para judA judA suvicAranA sUtro lakhavAmAM Ave che. zuM vAMcaze? - bleka beDa para A mathALA nIce vAMcakane gya mArgadarzana ApavAmAM Ave che. bhItacitro-posTo :- keImanI aMdara phaTAo mUkavAnI yojanA che. AvI pheTA pheIma che je tamAmamAM dharmaguruonA, deza netAonA temaja judA judA kSetramAM prasiddhi meLavI hoya tevA mahAna puruSenAM temaja kudaratI sauMdaryanA phaTAo mUkavAmAM Ave che. TAIma Tebala - relve tathA lIMbaDIthI upaDatI basanA TAImaTebala (samayapatraka) paNa rAkhavAmAM Ave che. upara pramANe judA judA viSaye ane vibhAga dvArA A saMsthA prajAnI sevA karI rahI che. tenuM kharca vArSika rUA. 1466497 lagabhaga che. saMsthAnI kAryapaddhati ane vyavasthA ajoDa che. pustakanA viSayavAra tathA kakkAvArI rajIsTara che. je parathI pustake turata ja prApta thaI zake tema che. saMsthAnA nirIkSaNathI khUba ja prabhAvita thayAnA prathama keTinA nirIkSakonA abhiprAya maLyA che. saMsthAno lAbha lenAranI saMkhyA 1 saMsthAmAMthI pustaka laI janAra sabhyonI saMkhyA 560 2 vAMcanAlayamAM besI sAmayike vAMcanAranI saMkhyA 300 thI 400 nI che. 3 gherabeThAM chApA meLavanAra sabhyanI saMkhyA 30 4 bAla vibhAgamAM vAMcanAra bALakanI saMkhyA rajanI 100 thI 1rapa nI che. AvA prANavaMta pustakAlaya tathA vAMcanAlaya dvArA lIMbaDInI prajAnI sevA karavAnI taka maLI che. te badala tenA sajI, sva. gurudeva kavivarya zrI nAnacaMdrajI svAmIne amArA kaTi koTi vaMdana che. pU. gurudeva zrI nAnacaMdrajI mahArAja saMsthApita pU. zrI devacaMdrajI sArva. pustakAlayanA sarjana pAchaLanI dRSTi 4] >> pratApakumAra TeLiyA, bhUtapUrva graMthAlayI sva. gurudeva munizrI nAnacaMdrajI mahArAja jevI samanvayakArI, sarvaspazI ane sarvahitadazI pratibhAe pitAnA vyApaka jJAnaprasAranA svapnane sAkAra karyuM-svayaM para upakArI guruvarya zrI. devacaMdrajInA nAmane AgaLa mUkIne sajelA "pU. zrI. devacaMdrajI sArvajanika pustakAlaya dvArA senAmAM sugaMdha bhaLe tema jana-jana ane dUra-sudUra sudhI jJAna[14] vyaktitva darzana Page #826 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kaviuA paM. nAnA-jI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha saMdeza pahoMcADavAnA temanA A sukAryane upADI lenArA kAryavAhako paNa sudRSTi sapanna sAMpaDayA. sva. amulakha amIcaMda zeTha, sva. zrI. vanamALIdAsa gulAbacaMda, sva. zrI rasikalAla prabhAzaMkara zeDa, sva. bhAgIlAla rAyacaMda turakhiyA, zAMtilAla hemacaMda saMghavI jevA aneka dAnIenI Arthika sahAya ukata sucAgya kArya vArtAkA dvArA dIpI UThI. sva. murakhkhI zrI amRtalAla umedacaMda zAha jevA eka bhUtapUrva nyAyAdhIza chatAM buddhimattA ane vyavasthitatAnA Adaza sAthe dharmajijJAsA, khAlavat saraLatA ane udAratAthI bharelA vayovRddha satpuruSa, zrI giradharalAla ugaracaMda parIkha jevA saskAra, sAhitya, ciMtana ane jIvananI samagratAne sparzatA dRSTisapanna mahAnubhAva, vakIla zrI bhAIlAlabhAI maganalAla zAha jevA kAryadakSa, vyavasthA-kuzaLa, sevAbhAvI ane premALa matro ane zrI manubhAI mahetA jevA yuvAna chatAM gaMbhIra ane vicakSaNu khajAnacI jJAna-vidyA-saMskAra-prasAranI A saMsthAne kAryavAhaka samitimAM sAMpaDayA e enuM ochu sadbhAgya nathI ! sauthI mahatvanI vAta to e che ke A badhA kAryavAhamAM AzayanI ekatA, dRSTinI samarasatA, svabhAvanI sAlasatA, hRdayanI sevAbhAvanA ane anyonya snehabhAvanA sabhara hatI. ghaNI saMsthAomAM cAlatA ahaMkAra sAme ahaMkAranA, huMsAtuMsInA ke tejodveSanA ghaNu ahIM svapnuM ya na hatA. ane tethI A saMsthA AraMbhathI ja phUlavA-phAlavA lAgI. saMsthA haMmezAM makAna, vRkSA, sAdhanA ke paisAthI nahIM, tenA jIvatA jAgatA, samarasatAbharyA kAryavAhako ane kAryakartAothI bane che ane phUlephAle che te ahI dekhAI rahyuM. AvA samarasa, yogya, dRSTisaMpanna kAryavAhakonA manamAM ane saMsthAnA praNetA vizALa hRdayI gurudeva munizrI nAnacaMdrajI mahArAjanA sAgara haiye A graMthAlaya dvArA ukata jJAnaprasAra thAya te mATenAM anerAM kADa hatAM. mArI zodhanA upakramamAM munizrI satabAlajI dvArA gurudeva nAnacaMdrajI mahArAjano, temanA dvArA A graMthAlayanA ane graMthAlaya dvArA uparyukata kAryavAhakono mane je paricaya thayA teNe mane A viziSTa dRSTiyukata pustakAlaya saMbhALavA-- tenA graMthAlayI - lAyabreriyana banavA preryAM. I. sa. 1951 mAM huM saMsthAmAM joDAyo. mArA vyAvasAyika, vidyAkIya ane jAherajIvananuM A prathama ane mahattvapUrNa kArya hatuM. eka viziSTa bhAvanA ane dRSTipUrvakanuM jJAnavidyAnI ArAdhanAnuM kArya, eka saMtapuruSanI chatrachAyA ane snehabharyA kAryavAhakonA sAtha-saMgAtha ne sAra-saMbhALa (evA kAryavAhako ke jemaNe mane kevaLa ' kArya kartA' tarIkenA nahI', paNa eka 'svajana' tarIkenA vyavahAra, sneha ane AtmIyatA AvyA) A badhuM maLyuM eTale mArI utsAha anekagaNA viisata thayA. graMthAlaya jevI saMsthAne kevaLa sAdhu varga, sa Mzodhaka-abhyAsIe ane thoDA rasika vAMcakavarga prathAnu eka saMgrahasthAna' yA graMthabhaDAra' mAtra banAve te mane paNa rucyuM nahIM. mArA aMtaraUMDe paNa A saMsthAne jJAnanuM, saMskAranu evu jIvatu jAgatuM kendra banAvavAnA koDa jAgyA ke je sau koIne - badhI kakSAnA leAkasamAja ane zikSita-samAjane AkarSanArU, preraNA ApanArU vAtAvaraNa pUruM pADe, vyavasthA pUrI pADe ane vAMcanasAmagrI pUrI pADe ! ame prAmANikapaNuM, atizayeAkita ke AtmavacanA vinA kahI zakIe ke A pustakAlayanA sarjana ane saMcAlana pAchaLanI amArI bhAvanA ane dRSTi taddana nirALI ja hatI. graMtho, sAmayiko, pustako aneka viSayAnAM meLavatA rahI graMthAlayane samRddha karavA uparAMta A pustaka-sAmayiko dvArA kevaLa mAhitIjJAna ke maneArajana pahoMcADavAnA ja nahI paraMtu UMDI abhyAsaruci jagADI jIvanamAM samajaNa pragaTAvavAnA, jIjJAsA jagAvavAnA, saMvAditA ane vyavasthA zIkhavavAnA, zeAdha ane sajAgatAnI vRtti khIlavavAnA, satya ane rahasyanA sasparza karAvavAnA, guNavakAsa karAvavAnA ane dharmane vyavahAramAM utAravA-utarAvavAnA amArA saunA koDa hatA. A mATe graMthAlayane eka jIvatuM jAgatu, jJAna-vidyA-pravRttiothI maghamaghatu, jIvanamAM gAMbhIrya ane pragalbhatA parAdhatu "jJAnAlaya" banAvavAnI amArI saunI bhAvanA hatI. graMthAlaya, vijJAnanA prAcInamAM prAcIna ane arvAcInamAM arvAcIna graMtha, sAdhano, prayAgA ane prakriyAe dvArA A bhAvanA sAkAra karavA ame jhaMkhI ane mathI rahyA hatA. nAnAthI mAMDIne moTA ane eka prakAranI ruci vRtti dRSTibhUkha ne AvazyakatAvALA janatAnA vividha vargo sudhI, janajana sudhI, lIMbaDI gAma ja nahIM, AjubAjunA grAma pradezeA sudhI pahoMcavAno ane leAkarucine saMskAravAno amAro prayatna hatA. A mATe spaSTarUpe kahIe te-- graMthAlaya vijJAnanI daSTie suvyavasthita ane vaijJAnika vargIkaraNa ane vyavasthA paddhati ame zodhIne zakti anusAra apanAvI rahyA hatA. samAjane pradAna For Private Personal Use Only [141] Page #827 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha - graMtha samRddhi ane vaividhyanI dRSTie aneka viSayanA sAmayiko ane graMtha ame meLavI rahyA hatA -vAcakavargane smaraNa, sUcana, preraNA ane jIjJAsA-jAgaraNa karAvavAnA hetuthI aneka prakAranA kalAtmaka divAla patro ane sUcanA phalake ame goThavI rahyA hatA. -zikSita vAcakonI suruci ghaDavA tema ja temane savAcana tarapha vALavA sUcanApatra, vArtAlApa, parisaMvAda, carcAsabhAo, abhyAsavartuLa vagere dvArA ame avanavA prayoga karI rahyA hatA. -azikSita vAcakana-lokene-akSarajJAna ane vidyA bhaNI AkarSavA ame anekavidha pradarzane ja rahyA hatA. Ama eka taraphathI zikSita-azikSita sarvanI saMskAritAne sparzavA, samanvayadaSTi vikasAvavA, jijJAsAruci jagADavA ane viveka vizleSaNa buddhi vikasAvavA ame parisaMvAda-pravacane goThavI rahyA hatA, te bIjI taraphathI e vizleSaNane saMleSaNamAM laI javA, jJAnane maunamAM, bhakitamAM ane AcAramAM vALavA ame aMtarane sparzatA sAptAhika prArthanA tema ja prAsaMgika bhakitasaMgItanA sArika saMgItanA-kAryakrama paNa yojI rahyA hatA. saMkSepamAM, A graMthAlaya-vAcanAlayane mAhitI yA moraMjana pUruM pADanArUM kendra yA zAbdika graMthanuM mRta saMgrahasthAna nahIM, paNa jIvaMta, bolatA ane vikasatA jIvananA vidyAjJAnanuM dhAma banAvavA ame yathAzakti-yathAmatiyathAdaSTi mathI rahyA hatA. amArI e daSTie, bhAvanAo, kAryaceSTAo keTalI sAkAra thaI che e te daSTAo ane vAcake jANe! ame te eTaluM jANIe chIe ke kALakrame pU. gurudeva munizrI nAnacaMdrajI mahArAja jevA amArA praNetA ane mahAmanA mu. zrI. amRtalAlabhAI jevA amArA sahayAtrIo amArAthI vidAya thayA, vayovRddha thayA ke dUra jaI varayA chatAM amArI e bhAvanAo ne daSTie viramI nathI. amArA keDa karamAyA nathI. nathI, viramyA ke supta banyA nathI. e sadAye evA ne evA jAgRta che. eTaluM ja nahIM, haju te ene phalavAphAlavAnuM bAkI che. haju te e bIja-dazA pUrI karI rahela che amane zraddhA che ke eka saMtapuruSanA nAme, eka saMtapuruSanA hAthe ane eka saMtapuruSanA preraNA, parizrama ane puNyanA baLe prAraMbhAyeluM A bIjarUpa maMgaLakArya AvI ja bhAvanA dharAvatA pallava-puSpavALA navA kAryavAhaka utpanna karatuM bIjamAMthI vaTavRkSarUpe pariNamaze. tema ja anekane zItaLa chAyA ane AtmasvArathyakara, svAdu phaLa ApI raheze. e divaMgata saMtapuruSanA AzIrvAda ane vizALa janasamAjanI sala ene evA vizALa vaTavRkSarUpe jue e divasa dUra nathI. I. sa. 1946thI Aja I. sa. 1976 sudhInA 30 varSonI. bIjadazAne ene kALa have pUro thaI cUkaye che. kavizrI nAnacaMdrajI mahArAja sArvajanika mahilA maMDaLa-lIMbaDI Aje surendranagara jillAmAM kanyA keLavaNImAM lIMbaDI khare gaNAvyuM che. paNa varSo pahelAM-je vakhate kanyAkeLavaNInI jhAMkhI paNa na hatI, tevA vakhate mAnavatAne akhUTa bhaMDAra samA eka jaina munizrI nAnacaMdrajI svAmInI satata preraNAthI lIMbaDInA lagaDIvALA nAme jANItA zrI mULacaMda jIvarAjanA putra zrI ugaracaMdabhAI mehanalAlabhAI tathA kezavalAlabhAIe temanA pUjya pitAzrInA samaraNathe zrI mULacaMda jIvarAja kanyA vidyAlaya nAmanI saMsthA UbhI karI, jene lAbha Aja sudhImAM hajAre hene lIdhe che ane laI rahI che. A kanyA vidyAlayanA pratApe lIMbaDInI kanyAo saMskAramAM mokhare gaNAtI ane lIMbaDI saMskAradhAma gaNAtuM. A rIte nAnI bahenane keLavaNanI sagavaDa thaI ane uttarottara vadhatI gaI. paraMtu vidhavA, samAjathI vyakitatva darzana [12] Page #828 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivA paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha taraDAyelI, du:khI kuTuMbanI mahenane rAjI maLe tevA koI gharagaththu udyoga nahAtA. AvI ghaNI henA ghara AMgaNe AMsu sArI divase pUrA karatI; paraMtu pArakAnA duHkhe duHkhI evA eja munizrI nAnacaMdrajIsvAmIne temanuM duHkha haiye vasyuM. AjathI 30 varSa pahelAM saMsthAnA AjanA pramukhazrI dhIrajamhena saMghavIne lAvI sAthaeNjanika mahilA maMDaLa nAmanI saMsthA sthApI. zarUmAM aenA mATe eka zivaNa varga zarU karavA kahyu. zrI dhIrajamhena saMghavI ane hAlanA maMtrI zrI mukatAbDena hiMmatalAla bhaTTa zarUAtathI ja khUbaja hoMzathI e mAgaNI svIkArI peAtAnI sevA ApavA taiyArI batAvI ane A baMne baheneAe saha javAbadArI levAnuM svIkAravAthI ja A saMsthA zarU thaI zakI. zarUAtamAM A maMDaLa jainA pUratu ja hatuM. te mAtra nAmanuja hatuM. mukatAbvena brAhmaNa hAvA chatAM zarUAtathI sevA ApatA e AnaMdanI vAta che. A ane henoe saMsthA zarU thaI eTale ke 25 varSathI Aja sudhI (rajAnA divase ke bahAragAma hoya te sivAyanA tamAma divase rAja 1 thI 4 sudhI maMDaLamAM jAte hAjarI ApI satata tamAma pravRti para dekharekha rAkhe che ane pacIza varSathI ekadhArI ne aenA mAnad sevA ApI rahyA che. jo puruSa hAta teA kahevAta ke rAma-lakSmaNanI joDa che te rIte temanI kAmagIrI che. koIpaNa saMsthAnA mAnad hAddedAro satata roja rA-3 kalAka saMsthAmAM niyamita hAjarI ApatA hAya tevA kissA bhAgyeja khIjo kAI haze. ApaNI anya saMsthAonA hAddedAroe vicAravA jevuM na gaNAya ? pU. zrI nAnacaMdrajI mahArAje zrI sthA. saMghanA AgevAnone preraNA ApI makAnanI vyavasthA paNa karI ApI. nAnakaDA makAnamAM phakata eja saMcA sAthe 25 varSa pahelAM zivaNu va zarU thayA ane te khIjamAMthI vRkSa thayuM ane mahilA maMDaLanI vividha pravRttie pAMgaratI gaI che. lIMbaDImAM 'zrI lIMbaDI keLavaNI maMDaLa'nI sthApanA 1959 mAM thai pachI te saMsthA sAthe A saMsthA joDAI che. eTale tUTA lIMbaDI keLavaNI maMDaLa Ape che ane mahilA maMDaLane satata rahetI Arthika ciMtAmAMthI sadAne mATe mukata karela che. maDaLanI pravRttio zivaNa, bharata--guMthaNu--embroyaDarI vi. zIkhI atyAra sudhImAM aMdAje 2200 bahenoe lAbha lIdhela che. keTalIka bahenoe zivavAnA sacA lIdhA che ane te upara kAma karI gujarAna calAve che. A uparAMta mahilA maMDaLa dvArA anekavidha pravRttie cAle che. saMgIta varga, gRhaudyogo, pustakAlaya-vAMcanAlaya ane saMskAravaka pravRttio-paryaTana-rAsa garabA-vigere pravRttio sArI rIte cAlI rahI che-vikasI rahI che. rIvalI ( muMbaI ) nI sasthAo jhu zrI vamAna sthAnakavAsI jaina saMgha -ArIvalI teM zrI vardhamAna kalInIka (zrImatI naMdakuvaramhena rasikalAla zeTha-janarala hAspITala) varSe zrI sarvodaya udyoga madira . zrI svadharmI sTA OM zrI vamAna sthA. jaina saMgha erIvalIH OM bhAIlAla bhurAlAla zeTha-mAjI mAnad maMtrI mAnavatAnA puraskartA pU. gurudeva paMDita kavi munizrI nAnacaMdrajI mahArAjanuM I. sa. 1957 nuM cAturmAsa ghATakoparamAM hatu. A arasAmAM bRhad muMbaInA uttarane cheDe muMbaIthI 22 mAIla dUranA parA rIvalImAM zrI vamAna sthAnakavAsI jaina saMgha tenI zizu avasthAmAM pA pA pagalI pADate hatA. pAMca varasanI satata mahenatane aMte rUpiyA pAMsaTha hajAranI kImatanuM taiyAra makAna upAzraya mATe kharIdeluM, paraMtu temAM polIsakhAtAnA mANase bhADutA tarIke hatA. samAjane pradAna [143] www.jairnel|brary.org For Private Personal Use Only Page #829 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva vivA` paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha makAnano khAlI kabajo meLavavA athAga prayAseA cAlatA hatA ane 1958 mAM makAnano kabajo maLyA. te daramyAna makAnanA paTAMgaNamAM sarvodaya hAlanuM bAMdhakAma-lAna laIne zarU kareluM. upAzraya makAnano kabajo maLatAM mArca 1958 mAM upAzrayanuM udghATana thayuM. udghATana prasa Mge pU. gurudeva 5: kavivarya munizrI nAnacaMdrajI mahArAja sAheba padhAryA. Ama zrI saMghane prathamathI ja pU. gurudevanA AzIrvAda maLyA. zrI. saMghe namratApUrvaka pU. gurudevane prathama cAturmAsanI vinaMtI karI, jenA teozrIe udAratAthI svIkAra karyo. Ama zrI. rIvalI saMdha 1958nuM "prathama cAturmAsa" pU. gurudevanu meLavavA bhAgyazALI banyo. pU. gurudevanI preraka vANI, dvArA AdhyAtma dharma sAthe vyavahAra dharmanuM samanvaya, vyavahArazuddhi vigere upara teozrI khAsa bhAra mUkatA. sarvodaya hAlanuM bAMdhakAma adhurU hatu. te pUruM karavA zrI saMgha pAse kAMI phaMDa na hatu. zrI jaina sArvajanika davAkhAnuM pU. gurudevanA upadezamAM 'janasevA e prabhunI sevA' e mukhya maMtra hatA. samagrapaNe mAnavajAtanI ane emAMya khAsa karIne pIDita mAnavajAtanI sevA mATe teozrIe khAsa preraNA ApI. dInaduHkhIe pratye pU. gurudevanI karuNA draSTi hatI ane tevA mAnavAne joIne teozrInI AMkhamAM AMsu AvI jatA. pU. gurudeve sAjanaka davAkhAnA'nI preraNA karI. davAkhAnA mATe phaMDa ekatra karI temAMthI adhUro rahelA 'sarvodaya hAla' pUrA karavA ane 'sarvodaya hAlanI AvakamAMthI davAkhAnuM calAvavu evI yeAjanA thaI. phaMDa ekatra karavAnuM kArya zarU thayuM. pU. gurudeve eka maMtra ApyA hatA ke dararAja AchAmAM ochA pAMca dAtAnA saparka sAdhyA sivAya erIvalI pAchuM AvavuM nahi. koI paisA Ape ke na Ape paraMtu pAMca dAtAone saparka thavA joIe. A dhAraNe kArya zarU thayuM. ane TUMka samayamAM davAkhAnA mATe joItA pacAsa hajAra rUpiyAnuM lakSyAMka pUruM thaI gayuM. pU. gurUdevanA cAturmAsa daramyAna navembara 1958 mAM zrI jaina sArvajanika davAkhAnAnuM uddaghATana thayuM, ane pahele ja divase AnA AMkaDA 100 thayA, je batAve che ke AvA davAkhAnAnI keTalI jarUra hatI. Ama pU. gurudevanI zubha preraNAthI pAyArUpe A nAnakaDu davAkhAnuM zarU thayuM. I. sa. 1959 mAM pU. gurudevanuM cAturmAsa-tabiyatane kAraNe berIvalInA eka baMgalA-kRSNakuMjamAM thayuM. A varase davAkhAnAmAM petheleAjI vibhAga' tathA 'kansalTezana vibhAga '( niSNAta DokaTaronA AuTaDora vibhAga) zarU thayA. have AmAM ekasare vibhAga khUTatA hatA je vibhAga paNa pU. gurudevanA ananya bhakata zeTha zrI amulakha amIcaMda taraphathI bheTa malyA. Ama daInA nidAna mATenuM saMpUrNa kalInIka banI gayuM. zrI vardhamAna kalInika have InaDora hospITala mATenI vicAraNA cAlI. pU. gurudevanI preraNAthI saMsthAnA kAryakarazamAM ajoDa utsAha pravartatA hatA. sane 1971 mAM InaDAra hospiTalanu AyeAjana-kArya hAtha dharAyuM. te mATe phaMDa ekatra karI zrI sa MghanA makAnanA paTAMgaNamAM hospiTala mATenA makAnanuM bAMdhakAma karavAmAM Avyu. 1963 mAM "zrImatI nadakuvarabena rasikalAla zeDa janarala hospiTala"nI sthApanA karavAmAM AvI. 10 thI 15 pathArInI sagavaDathI zarU thayela A hospiTala Aje lagabhaga 50 khATalA dharAvatI dareka vibhAgo sAthe susajja hAspiTala rUpe pariNamI che. Ama 1958 mAM nAnA bIja rUpe zarU thayelu davAkhAnu Aje "zrI vardhamAna kalInIka" rUpe vaTavRkSa banyu che jenA kaNa kaNanI aMdara pU. gurudevanuM nAma gUje che. A saMsthA sAnika che ane nAtajAtanA bhedabhAva vagara darekane A saMsthAnA lAbha ApavAmAM Ave che. dareka vibhAgamAM lAbha lIdhela nI enI saMkhyA nIce pramANe che: [144] vyakitatva darzana www.jairnel|brary.org Page #830 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 3 3 pUjya gurudevanI preraNAthI sthapAyelI lIbaDI (saurASTra)nI dhabakatI saMsthA 2 talasANIyA ujamasI odhavaja sthAnakavAsI jaina vidhIcIMgRha lIMbaDI Ja Education International 2) mApana va J 4 (1)-(2) zrI lIMbaDI megi" tarIke oLakhAtI talasANIyA ujamazI odhavajI pravezadvAra tathA makAnanA phoTA jemAM rahI abhyAsa karanAra aneka bhAI e (3)-(4) sArvajanika mahilA zALAnuM pravezadvAra tathA abhyAsa karatI baheneA, je meLavI zake che. no (5) (6) (7) pU. devacaMdrajI sArvajanika pustakAlayanA vibhAgo : pharatuM pustakAlaya-ALavibhAga : zrI rasikabhAI parIkha pustakAlayanI mulAkAte. * 7 sthAnakavAsI jaina vidyAthIgRhanuM mukhya Aje samAjakSetre AgaLa vadhyA che. sIvaNakaLA zIkhI pUraka Avaka Page #831 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. gudevanI preraNAthI zarU thayelI borIvalI (muMbaI)nI dhabakatI saMsthAo (aaN vadhumAM na kalInIka zrImatI naMdakuMvara bahena rasIkalAla prabhAzaMkara zeka ja narala hompITalI .#NI nI . sArvajanika davAkhAnuM - 03 03 04 05 0 ziAna nagara jika (1) zrImatI naMdakuMvara bahena rasikalAla prabhAzaMkara zeTha janarala hospiTalanuM pravezadvAra tathA sArvajanika davAkhAnuM (2) hospiTalanA oparezana thiyeTaramAM oparezana cAlu che, tenuM dazya. (3) hospiTalanA DanuM drazya (4) "jJAnanagara" vasAhata-7pa blekanuM makAna-jenA bhADAnI neTa AvakamAMthI kAyamI rAhata khAtuM cAle che (5)-(6)zrI sarvodaya udyoga maMdiramAM najIvI phI thI bahene sIvaNakaLA zIkhe che ane temAMthI puraka Avaka meLavI zake che. Page #832 -------------------------------------------------------------------------- ________________ }pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha vibhAga varSa sthApanAthI mArca 76 sudhI lAbha lIdhela dardIonI saMkhyA sarerAza eprila 75 thI vArSika saMkhyA mArca 76nI saMkhyA 58,330 2,165 4,115 14,290 davAkhAnuM petholojI vibhAga ekasare vibhAga kansalTezana vibhAga AuTaDora, TI. bI. vibhAga hospiTala sAravAranA divase kensara Direkazana senTara 10,50,000 36,870 pa3,500 2,42,900 1,326 13,710 1,37,100 124 92,332 6,466 8,pa06 30,065 219 165 16,050 330 w!, 1055 10,550 3 41 pa0 atyAre A hospiTala (je zrI vardhamAna jaina kalInIkanA nAme aMdherIthI virAra sudhI jANItI che) mAM lagabhaga 50 pathArInI sagavaDa che. lagabhaga 30 thI 3pa mAnadda tabIbI sevA ApI rahyA che. be oparezana thiyeTara che. darekamAM vibhAgo che. upara Apela chellA varSanA 1975-76 nA AMkaDAo uparathI Apa joI zakaze ke ghaNI moTI saMkhyAmAM dadIo A saMsthAne lAbha laI rahyA che. zrI sarvodaya udyoga maMdira madhyama vargIya samAjanA kuTuMbamAM hene pUraka Avaka UbhI karI zake e hetuthI pU. gurudevanI preraNAthI zrI sarvodaya udyoga maMdira I. sa. 1959 mAM zarU karavAmAM AvyuM. AmAM zIvaNa, bharatakAma, sI. TI. sI. vigere abhyAsakrama calAvavAmAM Ave che. mAsika phI bahu ja apa levAmAM Ave che. A saMsthA sarakAramAnya che ane A saMsthAmAM abhyAsa karI madhyamavarganI aneka bahene pUraka Avaka meLave che. A saMsthA sthapAI tyArathI mArca 1976 mAM nIce jaNAvelI saMkhyAnI bahenoe lAbha lIdhela che - zIvaNa DiplomA varga 750 guMthaNa , 250 zIvaNa janarala varga 50 1,950 A udyogamaMdiramAM DiplemAnA traNa vaga (1) TI. sI. Dabalyu. sI. jI. (2) embroI DarI enDa phensI varka kersa (3) sI. TI. sI. Ina nIDala varka enDa embroIDarI (zikSaka tarIkenI tAlIma varga) A traNe ya varga-mahArASTra, rAjyanA TekanIkala ejyukezana vibhAgane mAnyatAthI cAle che ane tenA DiplemAM sarakAra taraphathI maLe che. uparAMta bIjA traNa varga (1) janarala kaTiMga (2) phensI kaTiMga (3) henDa eIDarI cAle che. A pravRtti sArvajanika che ane madhyamavarganA kuTuMba mATe bahu upayogI nIvaDI che. lagabhaga 2,000 bahene A saMrathAne lAbha laI atyAre pUraka Avaka meLavI rahI che. svadharma sTAra A sToramAMthI madhyamavarganA kuTuMbone rAhatanA darathI anAja ApavAmAM Ave che. borIvalI upAzrayanI pAchaLa jJAnanagara vasAhata pU. gurudevanI preraNAthI bAMdhavAmAM AvI che jemAM 5 oNke che. samAjane pradAna. [145] Page #833 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - 64) gurUdeva kaviva paM. nAnasandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha A blokanA bhADAnI vArSika neTa Avaka pU. gurudeva nAnacaMdrajI mahArAja mAnavarAhata TrasTane zrI saMgha taraphathI ApavAmAM Ave che. A AvakamAMthI svadharmI sTora calAvavAmAM Ave che. dareka kuTuMbone kArDa kADhI ApavAmAM AvyA che ane kuTuMbanA sabhyonI saMkhyA pramANe yuniTa rAkhavAmAM AvyA che, te yunTi mujaba anAja rAhatathI maLe che. A yojanAne lAbha kaI paNa sthAnakavAsI jaina kuTuMba laI zake che. kone keTalI rAhata maLe che (10 TakAthI 50 TakA sudhInI) tene AjubAjumAM Ubhela keIne khyAla na Ave tema pejanA karavAmAM AvI che. hAla vArSika rUA. 23,000 A yojanA pAchaLa kharcAya che ane lagabhaga 105 kone A yojanAno lAbha maLe che. jJAnanagara vasAhata raheze tyAM sudhI A rAhatakArya aviratapaNe pU. gurudevanI smRtimAM cAlyA ja karaze. Ama borIvalI jevA madhyamavargIya parAmAM cAlatI mAnavarAhatanI saMsthAonA pAyAmAM pU. gurudevanI preraNA paDelI che ane saMsthAnA kaNekaNamAM pU. gurudevanuM nAma gUMje che. pU. gurUdeva nAnacaMdrajI mahArAja prAthamika zALA-sAyalA pUjya gurudeva saM. 2021 mAM sAyalA mukAme kALadharma pAmyA tyAre temanI pAlakhI vakhate lagabhaga rUpiyA 4 thI 5 lAkha nuM bhaMDoLa thayuM hatuM. A rakama pU. gurudevanA smAraka banAvavAmAM vAparavAnI hatI jenA mATe "pU. nAnacaMdajI mahArAja smAraka TrasTa"nI racanA muMbaImAM karavAmAM AvI hatI. pU. gurudeva sAyalAmAM je prAthamika zALAmAM bhaNyA hatA te zALA bahu jUnI hatI. jagyA paNa pUratI na hatI ane sAdhane paNa pUratA na hatA. pU. gurudevanA smArakarUpe A prAthamika zALAnuM suMdara makAna banAvavAnuM kArya, pU. nAnacaMdrajI mahArAja mAraka TUTe, zrI sAyalA nAgarika maMDaLa muMbaInA sahakArathI upADayuM ane lagabhaga 20 thI 25 eraDAvALuM eka mALanuM adyatana makAna A prAthamika zALAnuM taiyAra thayuM. jenA upara pU. gurudevanuM nAma rAkhavAmAM AvyuM: "pU. gurudeva nAnacaMdrajI mahArAja prAthamika zALA" A zALA I. sa. 172 thI zarU thaI che, ane bALakonI takalIpha dUra thaI che. pU. gurudevanA vatanamAM smArakarUpe A saMsthA bahu suMdara rIte atyAre cAle che. pUjya gurudevanI preraNAthI anya ghaNuM saMsthAone udabhava thayo che jemAMnI mukhyatve nIce mujaba che (1) zrI lIMbaDI mATe saMgha upAzraya (2) zrI nagarazeTha vaMDA upAzraya - amadAvAda (3) zrI kaccha mAMDavI upAzraya (4) zrI jAmanagara jainazALA (5) zrI ghATakepara upAzraya (6) zrI kasturIbena jecaMdabhAI vorA sthAnakavAsI jaina borDiMga, surendranagara (7) zrI morabInI sthAnakavAsI Diga (8) zrI navaraMgapurA sthAnakavAsI borDiMga, amadAvAda (9) zrI sArvajanika pustakAlaya, sAyalA (10) zrI sArvajanika davAkhAnuM, sAyalA saMvata 182 mAM ghATakoparamAM zrI jagajIvana dayALanI vADImAM pU. gurudeve pramukhazrI gokaLadAsa premanI vinaMtIthI cAturmAsa karyuM hatuM, ane tyAM upAzrayanI preraNuM karI. pU. gurudevanA ananya bhakata zrI dhanajIbhAI devazIbhAIe upAzrayanI preraNA jhIlI jene lIdhe hAlane ghATakepara upAzraya astitvamAM AvyuM. [146]. vyakitatva darzana Page #834 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavi pa. nAnasanTejI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha cAturmAsanI yAdI ane saMkSipta noMdha = 7 = 8 + 6 8i '< sva. kavivarya paMDita mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahArAje 64 varSanI dIrgha dIkSA paryAya daramiyAna je. kSetremAM cAturmAsa karyA tenI sAlavAra kamazaH yAdI I. sa. 1991 thI 1964 anukrama saMvata gAmanuM nAma I. sa. uMmara-varSa 1957 mAMDavI-kaccha 1901 158 jAmanagara 1902 1959 morabI 1903 1960 jetapura (kAThi.) 1904 1961 jUnAgaDha-pAchaLathI jetapura 1905 1962 mAMDavI (kaccha) 1963 vAMkAnera 1907 morabI 1908 1965 mAMDavI (kaccha) 1909 1966 rAmANaA (kaccha) 1910 1967 muMdrA (kaccha) 1911 12/20 1968/76 lIMbaDI (sthiravAsa) 1912/20 177 morabI 1921 1978 vAMkAnera 1922 1979 lIMbaDI 1923 180 sAyalA 1924 181 thAna 1925 182 ghATakopara 1926 1983 lIMbaDI 127 184 vAMkAnera 1928 15 morabI 1929 1986 rAmANuA (kaccha) 130 1987 bIdaDA (kaccha) 1971 188 lIMbaDI 192 189 AgrA 1963 10 amadAvAda 1934 191 ghATakopara 135 cAturmAsanI yAdI [147] Page #835 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 192 patra gurudeve kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAkida smRtigraMtha anukama saMvata gAmanuM nAma I. sa. umara-varSa ciMcapokalI (muMbaI) 1996 13 dharamapura 1937 194 karanALI (cANaMda) 1938 195 amadAvAda 1939 dhorAjI 1940 17 jAmanagara 1941 18 DeLiyA 192 19 lIMbaDI 1943 2000 coTIlA 1944 2001 vAMkAnera 1945 2002 dharAjI 2003 morabI 1947 2004 jorAvaranagara 1948 2005 jorAvaranagara 199 2006 sAyalA 1950 2007 bhAvanagara 1951 2008 sAyalA 1952 2009 vAMkAnera 1953 2010 surendranagara 1954 2011 thAnagaDha 19papa 2012 amadAvAda 1956 2013 ghATakopara 1957 2014 borIvalI 1958 2015 borIvalI (kRSNakuMja) 1959 2016 lIMbaDI 1960 2017 sAyalA 1961 2018 sAyalA 1962 2019 sAyalA 1963 2020 sAyalA 164 dareka cAturmAsanI saMkSipta noMdha saMvata 1w7 mAM kavivarya paM. mahArAjazrIe, gurudeva zrI devacaMdrajI mahArAja pAse dIkSA lIdhI tyAre sAta kSaNAo hatA. te dIkSA lIdhI eTale kula ATha dANA thayA temanA nAma : 1- pUjya gurudevazrI devacaMdrajI mahArAja, 2- mahArAja zrI manajIsvAmI. 3- mahArAjazrI meTA mANekacaMdrajI svAmI. 4- mahArAjazrI suMdarajIsvAmI. 5- mahArAjazrI rAmacaMdrajIsvAmI. - mahArAjazrI meNasIsvAmI. 7- mahArAjazrI premacaMdrajIsvAmI. 8- mahArAjazrI nAnacaMdrajIsvAmIe comAsAmAM 35 thakaDA, uttarAdhyana tathA dazavaikAlika sUtra kaMThastha karyA. ane sAthe sAthe sUtronuM vAMcana paNa karyuM. [14] vyakitatva darzana Page #836 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivarya pa. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha 1. mAMDavI-kacchaH saMvata 157 I. sa. 191 mAMDavI-kaccha. ThANuM 4 nIce mujaba hatA: 1- mahArAjazrI mANekacaMdrajIsvAmI. 2- mahArAjazrI suMdarajIsvAmI. 3- mahArAja zrI rAyacaMdrajIsvAmI 4- mahArAjazrI nAnacaMdrajIsvAmI. pUjya gurumahArAja zrI devacaMdrajIsvAmI ane bIjA sAdhujIe ThANa nuM cAturmAsa kAThiyAvADamAM jUnAgaDha mukAme thayuM hatuM. 2. jAmanagara : saMvata 1958: I. sa. 1902 jAmanagara : ThANA pa nIce mujaba hatA: 1- mahA. zrI mANekacaMdrajI svAmI. 2- mahA. zrI suMdarajIsvAmI, 3- mahA. zrI rAyacaMdrajIsvAmI. 4- mahA. zrI maNasI svAmI. - mahA. zrI nAnacaMdrajI svAmI. mAMDavInuM cAturmAsa pUrNa karI pAchA kAThiyAvADa padhAryA. A varSamAM mahA. mANekacaMdrajI mahArAja sAthe temaNe amadAvAda sudhI vihAra karyo. daramiyAna cAturmAsa jAmanagaranuM nakkI thayuM hatuM. te vakhate pAMca ThANA upara mujaba sAthe hatA. vacce mahA. zrI maNasIsvAmI bImAra paDavAthI ekaMdara nava mahinA jAmanagaramAM rokANa thayuM. daramiyAna mahA. zrI nAnacaMdajI svAmIe sUtra ane siddhAMtano abhyAsa karyo-sAthe sAthe saMskRta vyAkaraNamAM siddhAMtacaMdrikAne abhyAsa karyo. temaja urdU bhASAne paNa paricaya -bALakomAM saMskAranuM sIMcana thAya eTalA mATe jainazALA paNa cAlu karelI. 3. morabI : saMvata 1959 : I. sa1993 morabI: ThANuM 5, hatA. tenAM nAma : 1- pUjya gurumahArAja zrI devacaMdrajIsvAmI, 2 - mahA. zrI suMdarajIsvAmI, 3- mahA. zrI rAmacaMdrajIsvAmI 4 - mahA. zrI premacaMdrajIsvAmI, 5- mahA. zrI nAnacaMdrajIsvAmI. A cAturmAsa daramiyAna saMskRta abhyAsamAM vadhu praveza karyo: padya - racanA paNa cAlu hatI. pharansanA prathama adhivezana mATe preraNA ApI. aMbAvIdAsabhAI DosANIne samajAvI hastalikhita sUtronI batrIsI saMghamAM suprata karAvI ane zreyasAdhaka maMDaLanI sthApanA karI. zrI manasukhabhAI jIvarAja, zrI abhecaMdabhAI saMghavI, zrI bAlubhAI (prANajIvana) vorA vagere zreyasAdhaka maMDaLanA sabhyo hatA. 4. jetapura (kAThi.) saMvata 190 : I. sa. 1904 jetapura : ThANA 4, nIce mujaba - 1- pUjya mahA. zrI devacaMdrajIsvAmI, 2- mahA. zrI manajIsvAmI, 3- mahA. zrI premacaMdrajIvAmI, 4- mahA. zrI nAnacaMdrajI svAmI. tyAM pU. gurudeve eka ja Asane aThThamatapanI ArAdhanA karela hatI. upara mujaba ThA. 4 jetapuramAM cAturmAsa rahyA ane bAkInA ThANAnuM cAturmAsa dhorAjI thayela. cAturmAsa pUrNa thaye-adhA ThANA rAjamAM bhegA thayA. te samaye ekadA mahA. zrI nAnacaMdrajIsvAmI page coLavAnI jherI davA zaratacUkathI pI gayA ane takalIphamAM mukAyA. paraMtu hiMmatavAna hovAthI tatkALa davAkhAne pahoMcI gayA eTale sAravAra karavAthI ArAma thaI gaye. A cAturmAsa bAda badhA kANA dhorAjI bhegA thayA ane tyAMthI mahA. zrI devacaMdrajIsvAmI, mahA. zrI mANekacaMdrajIsvAmI, mahA. zrI monajIsvAmI, mahA. zrI suMdarajIsvAmI, mahA. zrI rAyacaMdrajIsvAmI, mahA. zrI premacaMdrajIsvAmI ane mahA. zrI nAnacaMdrajIsvAmI ThA. 7 pirabaMdara, mAMgaroLa, verAvaLa vagere kSetranI sparzanA karavA e tarapha vicaryA. cAturmAsanI yAdI [14] Page #837 -------------------------------------------------------------------------- ________________ panna gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha 5. junAgaDha: saMvata 1961: I. sa. 15 junAgaDhaH taNA 6, nIce mujaba 1- pUjya mahArAja zrI devacaMdrajIsvAmI, 2- mahArAjazrI mANekacaMdrajIvAmI, 3- mahArAjazrI suMdarajI svAmI, 4- mahArAjazrI rAmacaMdrajIsvAmI, 5- mahArAjazrI manajIsvAmI, 6- mahArAjazrI nAnacaMdrajIsvAmI. ahIM cAturmAsa daramiyAna plegane upadrava hovAthI jetapuramAM sthaLAMtara karavuM paDayuM. jetapuramAM paNa pleganI asara hovAthI navAgaDhamAM cAturmAsa pUrNa karyuM. daramiyAna bhAdaravA mahinAmAM mahArAjazrI mANekacaMdrajIvAmI kALadharma pAmyA. cAturmAsa pUrNa karI morabI taraphane vihAra zarU thayuM. morabImAM zrI aMbAvIdAsabhAIne samajAvI a. bhA. . sthAnakavAsI jaina konpharansanuM prathama adhivezana morabImAM bharavAnI preraNA ApI. pariNAme tenA kharcane pahoMcI vaLavA ' mATe udAratAthI zrI aMbAvIdAsabhAIe rU. 10,000nI rakama ApI. AvuM suMdara kArya patAvyA pachI tyAMthI ThA. pa tathA mahArAja zrI nAgajIsvAmI ThA. 6- kula ThANA 11- kaccha tarapha vihAra kayA 6. mAMDavI-kaccha: saMvata 162: I. sa. 1906 mAMDavIH hANa 5, nIce mujaba - 1- pUjya mahArAjazrI devacaMdrajIsvAmI, 2-mahArAjazrI suMdarajIsvAmI, 3- mahArAjazrI rAyacaMdrajIsvAmI, 4- mahArAjazrI manajIsvAmI, pa-mahArAjazrI nAnacaMdrajIsvAmI. upara mujaba che. pa nuM cAturmAsa mAMDavImAM thayuM ane mahArAjazrI nAgajIsvAmI ThA. 6 nuM cAturmAsa bhUjamAM thayuM. ahIMthI mahArAja zrI nAnacaMdrajIsvAmIe jAhera pravacana ApavAnuM zarU karyuM. vyAkhyAnanA prabhAvathI lokone khUba AkarSaNa thayela. 7. vAMkAneraH saMvata 1993 : I. sa. 1907 vAMkAneraH TANA , upara mujaba. mAMDavInuM cAturmAsa pUrNa karI ThA. 10 kacchamAMthI raNa UtarI kAThiyAvADamAM padhAryA. te paikI pU. A. devacaMdrajIsvAmI Adi ThA. 5 nuM cAturmAsa vAMkAneramAM thayuM. daramiyAna cAlu sAlamAM ja phAgaNa vada 7 nA roja mahArAja zrI devacaMdrajI svAmIne lIMbaDImAM AcAryapade sthApyA. 8. morabI : saMvata 1964; I. sa. 198 morabI : hANA 5, upara mujaba. A sAlamAM dAnavIra zeTha aMbAvIdAsa DosANInA bhANeja gujarI jatAM tenA mAraka tarIke aMbAvIdAsabhAIne samajAvI beDiMganI sthApanA karI. uparAMta sUtronI batrIsI, hastalikhita pAnAvALI pothIo zrI aMbAvIdAsabhAInI sahAyathI saMghamAM suprata karAvI. 9 mAMDavI-kaccha: saMvata 1965: I. sa. 199. mAMDavI - kaccha : ThANuM 5, upara mujaba. morabInuM cAturmAsa pUrNa karI, raNa UtarI kacchamAM padhAryA ane cAturmAsa mAMDavImAM karyuM. [150] vyakitatva darzana Page #838 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavigha paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha 10. rAmANIA (kaccha): saMvata 1966 : I. sa. 1910 rAmANIA - kaccha : ThANA 5, upara mujaba. pUjya mahArAjazrI devacaMdrajIsvAmInI janmabhUmi hovAthI tyAMnA saMdhanI vinaMtIthI cAturmAsa rAmANIAmAM karyuM. tyAM ane samAdheAghA ane sthaLe pU. devacaMdrajI mahArAjazrInA nAmathI pustakAlayanI sthApanA karI. rAmANI X 11. muMdrA-kaccha : saMvata 1967: I. sa. 1911 muMdrA - kaccha : ThANA (be) 2, nIce mujaba : 1- mahA. zrI meAnajIsvAmI, 2 - mahA. zrI nAnacaMdrajIsvAmI ane pUjya AcArya mahA. zrI devacaMdrajI svAmI Adi ThANAoe A sAlanuM cAturmAsa bIdaDA [kaccha] mAM karyuM hatuM. * 11-20, lIMbaDI : savata 1968-76 : i. sa. 1932-1920 lIMbaDI : TANA 3 + 2 = 5, nIce mujaba H 1- pUjya A. mahA. zrI devacaMdrajIsvAmI, ra-mahA. zrI meAnajIsvAmI, 3-mahA. zrI nAnacaMdrajIsvAmI dANA 3 kacchamAMthI vihAra karatAM karatAM lIMbaDI padhAryA. pachI pUjya mahArAja zrI devacaMdrajI svAmI bImAra paDI gayA eTale ekasAthe nava varSAM lIbaDImAM cAturmAsa rahyA. zarUAtamAM upara mujaba DANA 3 hatA. pachIthI sevA nimitte mahA. zrI sudarajIsvAmI tathA hA. zrI rAyacaMdrajIsvAmI kacchamAMthI padhAryA eTale ThANA pa, thayA. tabiyatanA kAraNe lIMbaDImAM sthiravAsa hAvAthI vaccenA gALAmAM tapasvI mahA. zrI zAmajIsvAmInA ziSya munizrI lAlacaMdrajI muni paNa sevAmAM joDAyA hatA. pU. mahArAja zrI devacaMdrajIsvAmIne pakSaghAtanu darda hAvAthI sAva parAdhIna hatA. evI sthitimAM mahA. zrI nAnacaMdrajIsvAmIe ananyabhAve pUjya sAhebanI akhaMDa sevA karI hatI. pUjya sAheba saMvata 1977nA kArataka vada 8 nA rAja lIbaDI mukAme kALadharma pAmyA. A sthiravAsa daramiyAna aglAnabhAve pUjyazrInI sevA karavA uparAMta, mahA. zrI nAnacaMdrajIsvAmIe jJAna, bhakita ane sevAnA kSetramAM khUba prati karI. bhajanA, pado, kAvyAdvArA sAhityaracanA karI, sAmAjika kSetre lIbaDImAM jenI khUba jarUra hatI tevI saMsthAe jainazALA, pustakAlaya, beDiMga, bheAjanAlaya, atithigRha, vageremAM pote preraka banyA. uparAMta gurumahArAjanA puNyasmAraka tarIke kDa-phALo karIne skolarazIpanI kAyamI cAjanA karI. have pAte DANA 3 hatAH 1- mahA. zrI suMdarajIsvAmI, 2- mahA. zrI rAyacaMdrajIsvAmI, 3- mahA. zrI nAnacaMdrajIsvAmI. meArabI : TANA 3, nIce mujaba H- x 1. mArI : saMvata 1977: i. sa. 1921 1- mahA. zrI suMdarajIsvAmI, 2- mahA. zrI rAyacaMdrajIsvAmI, 3- mahA. zrI nAnacaMdrajIsvAmI. merakhI saMghanA ati Agraha hAvAthI, pUjya AcAryadeva zrI devacaMdrajI mahA. lIMbaDImAM kALadharma pAmyA pachInuM paheluM cAturmAsa meArakhInuM thayuM. A samaye gAMdhIyuganuM maMDANa thayela hAvAthI, mahA. zrI nAnacaMdrajIsvAmIne gAMdhIvicAradhArAnI sparzanA thaI hatI. rara. vAMkAnera : sa'vata 1978 : I. sa. 19rara vAMkAnera : ThANA 3- 1 = 4 nIce mujaba : upara mujaba traNa DANA ane cAthA munizrI harSacadrajI svAmI. meArakhInuM cAturmAsa pUrNa thaye, ThANA 3, jetapura mukAme vihAra karIne padhAryAM hatA. kAraNa ke tyAM junAgaDha nivAsI hemakuMvarabAInI dIkSAnA prasaMga hatA. dIkSAnu kA cAturmAsanI yAdI [151] For Private Personal Use Only Page #839 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva vivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha paripUrNa karyA pachI, cAturmAsa nimitte vAMkAnera tarapha vihAra cAlu hatA tyAre tapasvI mahA. munizrI harSacaMdrajIne mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahArAja pratye bhaktibhAve kheMcANa thavAthI, sevAbhAve te vAMkAnera cAturmAsamAM sAthe rahelA. vAMkAneranuM cAturmAsa pUrNa thaye gurumahArAjazrIne pAchA soMpavAmAM Avela. 23. lIMbaDI : saMvata 1979 : i. sa. 1923 lIMbaDI : ThANA 3, nIce mujaba : 1- mahA. zrI suMdarajIsvAmI, 2 - mahA. zrI rAyacaMdrajI svAmI tathA mahA. zrI nAnacaMdrajI svAmI. nava-nava varSa lIMbaDImAM ekadhArA cAturmAMsa thavAthI, ane te samayamAM sAmAjika ane dhArmika sasthAonI sthApanA karI. saMghano khUba sadbhAva jAgela hAvAthI A vakhate cAturmAsa thatAM, mahA. zrI nAnacaMdrajI mahArAjanA svataMtra vyaktitvanI ane kRtitvanI anerI chApa paDI. badhI saMsthAone navajIvana maLyu. pustakAlayane jarA vistRta karyuM. X 24. sAyalA : saMvata 1980 : i. sa. 1924 sAyalA : ThANA 3 x 1 = 4, nIce mujaba : DANA traNa upara mujaba ane cothA munizrI harSacaMdrajI svAmI. mahA. zrI nAnacaMdrajI mahArAja sAthe munizrI harSacaMdrajInu dila maLela hovAthI abhyAsa karavA nimitte temaja sevAbhAvathI, pharIne [bIjIvAra] potAnA gurunI AjJA meLavI teoe lIbaDIthI sAthe vihAra karyA ane sAyalA cAturmAsa rahyAM. A varSa daramiyAna zrI hemacaMdabhAI rAmajI mahetA, ( mULa meArakhInA vatanI, paraMtu te vakhate bhAvanagara sTeTamAM relvemAM ekajhIkayuTIva enjiniyara hatA,) jee mahArAjazrInA anurAgI hatA. teoe bhakitapUrvaka vinaMtI karavAthI mahA. zrI nAnacaMdrajIsvAmI tathA munizrI harSacaMdrajI hANA 2 bhAvanagara padhArelA. pachI teA hemacaMdabhAI avAranavAra sAyalA paNa AvatA. e saMbadhano lAbha laI te vakhatanA sAyalAnA nAmadAra ThAkora sAhebe jorAvaranagarathI sAyalA sudhInI relve lAIna zarU karAvela. te samayamAM zrI hemacaMdabhAI avAranavAra pU. mahArAja zrI nAnacaMdrajIsvAmI pAse AvatA. tethI teonI sevAnA lAbha sAyalA sTeTa ane lIMbaDI sagha bannene mahArAjazrInI preraNAthI maLyA. eTale ke jarUra jevuM lAgatAM zrI hemacaMdabhAIe lIMbaDI saMghanA upAzrayamAM jagyA vadhArI ghaNA sudhAro karAvyA hatA. X 25. thAnagaDha : saMvata 1981 : i. sa. 1925 thAnagaDhaH dANA 4, nIce mujaba : 1- mahA. zrI suMdarajIsvAmI, ra- mahA. zrI rAyacaMdrajIsvAmI, 3- mahA. zrI nAnacaMdrajIsvAmI, 4- munizrI harSacaMdrajI svAmI. sAyalAnu cAturmAsa pUrNa karI hANA 2, vihAra karI tAraMgAjI tathA Abu tarapha vicaravA gayelA ane mahA. zrI sudarajIsvAmI tathA mahA. zrI rAyacaMdrajIsvAmI dANA 2, vRddha hovAthI te lIMbaDImAM rahyA hatA. mahA. zrI nAnacaMdrajI svAmI ANA, judAjudA kSetrAnI sparzanA karI pAchA pharyA tyAre cAre dANA bhegA thaI sAthe thAnagaDha cAturmAsa karela. zrI zAmajIsvAmInA ziSya tapasvI mahA. nI AjJA laI munizrI harSacaMdrajIne tenA X 26. ghATakopara : savata 1982 : I. sa. 1926 ghATakopara : ThANA 2, nIce mujaba :- 1- mahA. zrI nAcaMdrajIravAsI ane munizrI harSacaMdrajIvAmI DA. 2 nuM cAturmAsa thAnagaDhamAM pUrNa thayuM. te daramiyAna muni zrI harSacaMdrajIne gaLAmAM kAkaDAnuM darda thayela, tethI tenuM eparezana karAvavAnI jarUra UbhI thaI. te vyakitatva na [1pa2] For Private Personal Use Only www.jairnel|brary.org Page #840 -------------------------------------------------------------------------- ________________ }pUjya gurUdeve kavivara paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha samaye naDiyAdanI mizanarI hospiTalamAM oparezana sArAM thatAM eTale munizrI harSacaMdrajIne kAraNe naDiyAda tarapha vihAra karavAno vicAra che. AthI mahA. zrI suMdarajIsvAmI tathA mahA. zrI rAmacaMdrajIsvAmI [jeo vRddha hatA] teo lIMbaDI sudhI sAthe rahyA. paraMtu lAMbe vihAra na karI zake mATe teone lIMbaDI rokAvAnuM karI, mahA. zrI nAnacaMdajI mahA. tathA muni zrI harSacaMdrajI ThA. 2, bee naDiyAda tarapha vihAra karyo. anukULa samaye naDiyAda pahoMcyA oparezana karAvyuM. oparezana ghaNuM sAruM thayuM. thaDe samaya ArAma lIdhA pachI bane chANa tyAMthI vihAra karI AgaLa vadhyA ane sUrata sudhI pahoMcyA. daramiyAna mahArAjazrIne anurAgI ane anuyAyI e baheLo varga je muMbaImAM vasate hate teonA dilamAM bhaktibhAvano pravAha vahevA lAgyuM. tene thayuM ke sUrata sudhI mahArAja sAheba padhAryA che te have muMbaI bahu dUra na gaNAya. te vakhate muMbaI saMghanA sekreTarI zrI gokaLadAsa premajI hatA. teone anurAgI vage muMbaI sudhI saurASTranA munirAjo bhAgye ja padhAratA. sAdhunI jhaMkhanAvALA muMbaI saMdhane aneruM AkarSaNa thayuM, eTale saMghanA AgevAna bhAIonuM eka DepyuTezana mahArAjazrIne vinaMtI karavA sUrata AvyuM. mahArAjazrIne khaba AgrahabharI vinaMtI karI ane vizeSamAM kahyuM ke Apane jarUra lAbha thaze. mATe jarUra ekavAra te Apa muMbaI padhAre ja. pU. mahArAjazrIne paNa bhAvanA thaI, eTale pachI muMbaI jevA kSetramAM javA mATe lIMbaDI saMpradAyanA saMcAlakonI temaja tyAM rahelA be vRddha gurubhAIonI saMmati meLavavAnuM kahyuM. eTale muMbaI saMghe e vidhi paNa pUre karyo. pariNAme sUratathI kANu 2 e, muMbaI tarapha vihAra zarU karyo. anukrame grAmAnugrAma vihAra karatAM karatAM, teozrI muMbaI pahoMcyA. saMdhanA utsAhano pAra na hatuM. te vakhate AkhA muMbaImAM eka ciMcapokalImAM ja upAzraya hate. kAMdAvADImAM keI suvidhA na hatI. vaLI sAdhu munirAjane vega paNa virala hatA. AvA saMgamAM mahArAjazrI dANu 2 nuM cAturmAsa zrI saMghe ghATakoparamAM nakakI karyuM. ghATakoparamAM paNa upAzraya na hatuM. tethI jagajIvana dayALanI vADImAM patarAMne vizALa hola banAvI tyAM cAturmAsa rahevAnuM nakakI karyuM. hAlamAM vyAkhyAna thAya ane bAjunA makAnamAM mahArAjazrIne rahevAnuM rAkhyuM. te samaye gAMdhIjInI bolabAlA hatI. mahArAjazrI nAnacaMdrajI svAmI, gAMdhIvicArasaraNI ane rASTrIyabhAvanAthI kayAranAya raMgAyela hatA. eTale emanA pravacanamAM dharmatatva sAthe e vicAradhArA ane e bhAvanA otaprota thaI jatI hatI. muMbaIne saMskArI samAja AvA pravacanethI khUba AkarSAye. hajAre mANase muMbaInAM judAM judAM parAMomAMthI e pravacanane lAbha levA nimitte savAre AvI jatA. pariNAme AvA zubha yogathI mahArAjazrInI AMtarika ane bAhya ema banne prakAranI triddhi khUba samRddha thavA lAgI. e cAturmAsa daramiyAna muMbaIthI seMkaDo mANasa, ghATakoparamAM savAre pravacana sudhAne lAbha levA AvatA. te paikI be navayuvAna jijJAsuonI hakIkata jANavA jevI hovAthI atre teno ullekha karavAmAM Ave che. morabI nivAsI bhAIzrI cunIlAla kezavajI mahetA taLa muMbaIthI ane TaMkArA-ToLa nivAsI bhAIzrI zivalAla nAgajI dozI dAdarathI hamezAM ghATakopara vyAkhyAna sAMbhaLavA AvatA. bhAIzrI cunIlAla cAturmAsanA chellA doDha-be mahinAthI vadhu rasa letA, tyAre bhAizrI zivalAla dheDA samaya pahelA eTale ke cAturmAsanI zarUAtamAM vyAkhyAnamAM hAjarI ApatA. bannenI tenI bhUmikA pramANe asara thavA lAgI hatI. banne ekabIjAne oLakhatA na hatA. Akhare cAturmAsanA chelA mahinAmAM bhAIzrI cunIlAlane bhAvanA jAgI. ane pachI te pUjya mahArAjazrInA saMparkamAM AvyA, pitAnI bhAvanA jaNAvI, vicAra vinimaya che. pariNAme anukULa sago hovAthI tyAgamAI ravIkAravA taiyAra thayA. paricaya vadhAravA ane abhyAsa nimitte pitAnA vaDIla bhAIzrI bhAIcaMdabhAInI AjJA meLavI ane cAturmAsa pUrNa thaye ghATakeparathI mahArAjazrI sAthe vihAra zarU karyo. tyAre bhAIzrI zivalAlabhAIne asara te thayelI, paraMtu teoe, mahArAjazrI vihAra karI gayA bAda cha ke ATha mahinA pachI pitAnI aMtaraMga bhAvanA pragaTa karelI....astu. ghATakepamAM kaccha ane saurASTranA rathAnakavAsI samAjanA ghaNA ghare hatAM, ene khyAla pUjya mahArAjazrInA A bhavya cAturmAsa daramiyAna zrI saMghane AvyuM, eTale vizALa upAzrayanI paNa jarUra lAgI. pU. mahArAjazrInI hAjarImAM ja enI apIla karavAmAM AvI ane mahArAjazrIe pitAnI AgavI zailImAM preraNA karI, pariNAme sArAmAM sAre phaMDacAturmAsanI yAdI [153] Jain Education Interational Page #841 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUtra gurudeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha phALe thaI gayo ane upAzrayanI bhavya ImAratane pAye nakhAye. ati Agraha ane vinaMtI hovA chatAM saMjogavazAt pUjya mahArAjazrI DANa 2 tathA dIkSAnA umedavAra bhAIzrI cunIlAle gujarAta tarapha vihAra zarU karyo. 27. lIbaDI : saMvata 1983 : I. sa. 1927 lIMbaDI : ThANA cAra nIce mujaba : 1-pU. mahA. zrI suMdarajIsvAmI, 2-mahA. zrI rAmacaMdrajI svAmI, 3-mahA. zrI nAnacaMdrajI svAmI, 4-mahA. zrI harSacaMdrajI havAmI. mahA. zrI nAnacaMdrajI svAmI tathA munizrI harSacaMdrajI svAmIe ghATakoparanuM cAturmAsa pUrNa utsAhathI pUrNa karyuM. daramiyAna samagra muMbaI saMghanI bhAvanAmAM khUba bharatI AvI. eka ja cAturmAsa karIne tyAMthI chUTI zakAya tema na hatuM. A bAjI dezamAM lIMbaDImAM rahelA be vRddha sAdhuo, mahA. zrI nAnacaMdrajI mahA. ne jhaMkhatA hatA, eTale nirUpAye muMbaI choDavuM paDayuM. daramiyAna te ja sAlamAM muMbaImAM sthA. jaina kenpharansanuM sAtamuM adhivezana bharAvAnuM hatuM. eTale teTalA samaya pUratuM muMbaImAM rekAI javA saMghanI AgrahabharI vinaMti thaI eTale pite ThANuM 2, rekAyA ane adhivezanane preraNA ApavA muMbaImAM madhyabhAgamAM lAlabAgamAM) pite jAhera pravacane ApatA hatA....A nimitte saMghane anere lAbha maLe. pachI vidAyanI ghaDI AvI tyAre dIkSAthI bhAI zrI cunIlAlane muMbaInI bheTa tarIke svIkArI ugra vihAra zarU karyo...vihAra karatAM anukrame grAmAnugrAma vicaratAM teo jyAre amadAvAda pahoMcyA tyAre bhAIzrI zivalAlabhAIe pitAnI virAgya dazA darzAvatuM patra mahArAjazrI upara lakhyo. ghATakoparamAM pravacana dvArA paDelA saMskArabIje paNa aMkurita thavA lAgyA. pitAnI AMtarika bhAvanA patramAM jaNAvI amadAvAda dazanAthe AvavA ane hRdayanA bhAva ? mAgI. te mujaba teo amadAvAda AvyA. prAthamika vicAraNA karI amadAvAdathI pAchA muMbaI gayA. keTalAka vyavahArika vaLagaNathI mukata thayA. pU. mahArAjazrI amadAvAdathI vihAra karI lIMbaDI padhAryA. bhAI zrI cunIlAla paNa pAdRvahArane AnaMda mANatA sAthe ja hatA. mahArAjazrI lIMbaDI padhAryA bAda saMketa mujaba bhAIzrI zivalAla paNa dIkSAnA umedavAra tarIke muMbaIthI lIMbaDI AvyA ane bhAIzrI cunIlAla sAthe abhyAsamAM joDAyA. e sAla [saMvata 183]nuM pU. mahArAjazrAnuM cAtumosa lIMbaDI nakakI thayuM hatuM banne dIkSAthI bhAIo paraspara prema ne sahakArathI siddhAMtane ane saMskRtanA abhyAsa karavA lAgyA. bhAIzrI cunIlAlane samaya pAkI gaye hatuM eTale cAturmAsa pUrNa thaye lIMbaDI saMghanA bhAre utsAha sAthe dIkSAnI taiyArI thavA lAgI. ane saMvata 1984, mAgazara suda 6 tA. 30-11-1927 budhavAre anerA vAtAvaraNamAM cunIlAlabhAI dIkSita thayA. [A badhI hakIkata pU. gurumahArAjazrInA jIvanacaritra "saMtaziSyanI jIvana saratAmAM tathA "pU. gurudevazrI nAnacaMdrajI mahArAja janma zatAbdi smRtigraMtha vibhAga pahelo "jIvanajhAMkhImAM vigatathI varNavela che. 28, vAMkAnera: saMvata 1984I. sa1928 vAMkAnera : ThANa 5, nIce mujaba : 1- mahA. zrI suMdarajIsvAmI, 2- mahA. zrI rAyacaMdrajI svAmI, 3-mahA. zrI nAnacaMdrajIsvAmI. 4-mahA. zrI harSacaMdrajIsvAmI ane pa-navadIkSita munizrI cunIlAlajIsvAmI. lIbaDInuM cAturmAsa pUrNa karI, dIkSAne prasaMga ujavI, tyAMthI anukrame vihAra karatAM thAna-vAMkAnera thaIne ThANA-pa morabI padhAryA. virAgI bhAIzrI zivalAlabhAI paNa abhyAsa karatA thakA vihAramAM sAthe ja hatA. daramiyAna AgAmI cAturmAsa (saM. 184) vAMkAnera nakkI thayuM hatuM eTale yathAsamaye cAturmAsa nimitte vAMkAnera padhAryA. tyAM cAturmAsa daramiyAna saMvata 184 nA bIjA zrAvaNa suda agiyArasanA tA. 26-8-28 nA roja pU. mahA. zrI rAmacaMdrajI mahA. 39 varSanI dIkSA paryAya pALI 60 varSanI uMmare hATa pheIla thaI javAthI samAdhipUrvaka kALadharma pAmyA. bhAIzrI zivalAlanA [154] vyakitatva darzana Page #842 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva vivaya paM. snehI-saMbadhIo vAMkAneramAM hatA eTale pAte zrAvikAzALA vagere aneka sAmAjika pravRtti smRtigraMtha nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi puruSArtha karI, samajAvI dIkSA mATe AjJA meLavI. A cAturmAsamAM paNa thaI. cAturmAsa pUrNa thaye mArakhI tarapha vihAra karyAM. X 29. mArI saMvata 1995: I. sa'. 1929, meArakhI : hANA pa, nIce mujaba :- 1 - mahA. zrI suMdarajIsvAmI, 2 - mahA. zrI nAnacaMdrajIsvAmI, 4-mahA. zrI cunIlAlajI svAmI ane pa-navadIkSita munizrI saubhAgyacaMdrajI svAmI. vAMkAneranu cAturmAsa pUNaeN karI ThANA-4 nA vihAra zarU thayA. mArakhI najIka hovAthI tyAMnA saMghanI vinaMtI thaI eTale meArakhI padhAryA. vihAramAM dIkSAthI bhAizrI zivalAla paNa sAthe hatA. dIkSA mATe AjJA thaI gaI hatI. eTale bhAre dhAmadhUmapUrvaka saMvata 1985 nA poSa zuda AThama zukravAranA roja bhAI zrI zivalAlabhAI nA mArakhImAM dIkSA-mahAtsava thayA. (A badhI minA vigatathI-vistArathI 'sa'ziSyanI jIvanasaritA'mAM tathA pU. gurudevazrI nAnacaMdrajI mahArAja janma zatAbdi smRtigraMtha, vibhAga pahelA 'jIvanajhAMkhI'mAM AlekhI che.) bhAizrI zivalAlanuM 'muni saubhAgyacaMdrajI'mAM rUpAntara thayuM. A sAlanuM cAturmAsa mArakhInu nakkI thayu hatuM eTale thoDo samaya anyatra vihAra karI DhANA 5, cAturmAsa nimitte meArakhI padhAryA. rAmANIA (kaccha) : DANA 5, upara mujaba. x 30. rAmANIA (kaccha)H saMvata 1986 : i. sa. 1930 cAturmAsanI yAdI mArakhInuM cAturmAsa pUrNa thayuM te daramiyAna kaccha taraphanI vinaMtI hAvAthI, vihAra karI, raNa UtarI ThANA-5, vAgaDamAM lAkaDIo, bhacAu, sAmakhIrI, aMjAra thaIne kaccha-kaDhImAM padhAryA. cAturmAsa rAmANIA-kacchanuM nakakI thayuM. banne navadIkSitAnA abhyAsanA prabaMdha karyAM. 3- mahA. zrI caMdrajIsvAmI, X 31. bidaDA (kaccha) : saMvata 1987 : I. sa. 1961 bidaDA ( kaccha ) ThANA 5, upara mujaba. kacchamAM bIjA cAturmAsa mATe bidaDA-kacchanuM nakakI thayuM. mahA. zrI nAnacaMdrajI mahArAjane have ekAntavAsa ane sAdhanAnI bhAvanA hovAthI, A cAturmAsamAM yAniSTha zrI velajIbhAI ThAkarasInA saMparkamAM AvyA. gAma bahAra teno Azrama hatA. tenA lAbha levAnu rAkhyuM navadIkSita banne munionA abhyAsa cAlu hatA. e rIte cAturmAsa pUrNa thayuM. kacchI bhAI e te kALe khUba zraddhALu ane bhaktivALA hatA. x 3ra. lIMbaDI H saMvata 1988 : I. sa. 1932 lIMbaDI : hANA 4, nIce mujaba H- 1- mahA. zrI nAnacaMdrajIsvAmI, 2 - mahA. zrI harSacaMdrajIsvAmI, 3 - mahA. zrI cunIlAlajIsvAmI tathA 4-navadIkSita muni zrI saubhAgyacaMdrajIsvAmI. bidaDAnuM cAturmAsa pUrNa thayuM te daramiyAna ajamera sAdhu-sa MmelananuM nagAruM vAgI rahyuM hatuM. eTale tenI pUrva taiyArIrUpe lIbaDI sapradAyanA sAdhuonuM saMmelana thavAnI jarUra hatI. tethI lIbaDIthI vistRta thatAM, kacchamAMthI kAThiyAvADa tarapha vihAra karyAM. grAmanugrAma vihAra karatAM anukrame lIbaDI padhAryA. saMvata 1988 nA vaizAkha mahinAmAM lIMbaDImAM sa Mmelana thayuM. te vakhate mahA. zrI sudarajIsvAmI samAdhibhAve kALadharma pAmyA eTale khAkInA cAra DANAnu te sAlamAM lIMbaDI mukAme cAturmAsa thayu. X For Private Personal Use Only [155] www.jainellbrary.org Page #843 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha - 33. AgrA : saMvata 189 I. sa. 1933 AgrAH kANu 4, upara mujaba. lIMbaDInuM cAturmAsa pUruM thayA pachI, lIMbaDI saMpradAyanA pratinidhi munirAjene ajamera bahat saMmelanamAM javAnuM nakakI thayuM hatuM. te mujaba ThANA cAre lIMbaDIthI vihAra karyo. (A badhI vigata "saMta ziSyanI jIvanasaritA"mAM tathA A janmazatAbdi sRtigraMthanA pahelA vibhAgamAM vigatathI Apela che.) TUMkamAM, ajamera saMmelana pUruM thayA pachI lIMbaDI saMpradAyanA pratinidhi muni mahArAje traNa maMDaLamAM vaheMcAI gayA. eTale ke traNenA cAtumasa e tarapha * zrI nAnacaMdrajIsvAmI dANA cAranuM cAturmAsa AgrAmAM thayuM. tyAM cAturmAsa pUrNa karyuM . 34, amadAvAda : saMvata 190 : 1934 amadAvAda: hANA 4, upara mujaba, AgrAnuM cAturmAsa bhavyatAthI pUrNa karyuM. tyArabAda, tyAMthI vihAra karI phatehapura, sIkarI, raNuthara kille, keTazahera, ujajaina, Indira, mAMDavagaDha, dhAra-kille, ratalAma, thAMdalA, dAhoda, lIMbaDI, godharA, DAkora, mahemadAvAda, maNinagara vagere lagabhaga 131 kSetre-gAmanI sapanA karI anakame amadAvAda AvyA. amadAvAdanA cha keTa saMdhanA AgrahathI saM. 190 nI sAlanuM cAturmAsa pU. mahArAjazrInI bhAvanA anusAra maNibena kuberadAsa paTelanA baMgalAmAM kocaraba zeDa, elisa brija thayuM. A cAturmAsamAM sAmAjika pravRttio uparAMta mahArAjazrInI preraNAthI "mahAvIra sAhitya prakAzana maMdira" astitvamAM AvyuM. navadIkSita manizrI saubhAgyacaMdrajIne pitAnI vidvattA pragaTa karavAnI uttama taka maLI. zrI uttarAdhyayana, zrI dazavaikAlika vagere sutrane teoe gujarAtI bhASAmAM anuvAda karyo tyArathI teo saubhAgyacaMdrajIne badale saMtabAla" tarIke oLakhAvA lAgyA. A rIte sAhitya prakAzana zarU thayuM. te vakhate prAgapura kacchanA vatanI meghajIbhAI ahIMthI virAgyabhAve mahArAjazrI sAthe joDAyA hatA. amadAvAdanuM cAturmAsa khUba AnaMdathI paripUrNa thayuM. 35. ghATakopara : saMvata 1992 : i. sa. 1995 ghATakepara : dANA 4, upara mujaba: amadAvAdanA cAturmAsa daramiyAna ghATakoparanA saMdhanI AgAmI cAturmAsa mATe vinaMtI thaI cUkI hatI ane tene svIkAra paNa thayo hate. eTale amadAvAdathI vihAra karI sUrata ane pachI valasADa AvyA. tyAre dharamapura sTeTamAM rAjakeTanA vatanI zrI bhegIlAla jagajIvana medI parsanala sekreTarI hatA. vaLI mahA. zrI nAnacaMdrajIsvAmInI khyAta khUba vistRta banI hatI eTale jyAre zrI bhegIlAlabhAIne khabara paDI ke pU. mahArAjazrI valasADa padhAryA che tyAre teoe dharamapuranA mahArAjAne vAkepha karyA. mahArAjA zrI vijayadevajI pite saMskArI hatA. teonI AjJA thatAM zrI bhegIlAlabhAI ane bIjA amaladAre je moTe bhAge saurASTranA vatanI hatA] nuM eka DepyuTezane valasADa AvyuM. ane pU. mahArAjazrIne vinaMtI karI ke "Apa ahIM sudhI padhAryA che te have zeSakALa pUrate amane paNa lAbha Ape vagere." vinati ane Agraha joradAra hatA eTale ene svIkAra thaye ane valasADathI dharamapura tarapha vihAra karyo. tyAM vIsa-pacIsa divasa rokAyA. mahArAjA sAhebane khaba sadbhAva thayo. tyAMthI jaMgalanA raste vihAra karI nAsika thaIne anukrame ghATakepara cAturmAsa nimitte padhAryA. ghATakoparamAM bIju cAturmAsa hatuM. vizALa upAzraya taiyAra thaI gayuM hatuM. zAMtithI cAturmAsa pUrNa thayuM. 36. cicakalI (muMbaI kAMdAvADI) : sa. 19kara : i. sa. 176 ciMcapokalI : ThANA cAra, upara mujaba. ghATakoparanuM cAturmAsa pUruM thayA pachI muMbaInA saMdhanI bIju cAturmAsa ciMcapokalImAM karAvavAnI bhAvanA thaI. eTale joradAra vinaMti thatAM muMbaImAM rokANa thayuM. te vakhate mULa morabInA vatanI zrI amRtalAla khokhANI ghATakoparamAM rahetA hatA. teono mahArAjazrI pratye khUba ja sadbhAva hato. teo bImAra hovAthI dariyAkAMThe varasevA rahetA hatA. [16] vyakitatva darzana Page #844 -------------------------------------------------------------------------- ________________ INSER - ka - pUjya gurudeva kavidhaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha tethI pU. mahArAjazrIne lAbha levA teoe thaDA divasa varasavA padhArI lAbha ApavA vinaMti karI. pU. mahArAjazrI ThANuM 4, tyAM padhAryA. varasevA dariyAkAMThe Avela hovAthI havAphera karavAnuM mathaka hatuM. tyAM anya jainetara zrImaMta varganA kube paNa rahetA hatA. mahArAjazrI tyAM paNa rAtre prArthanA-pravacana ApatA eTale ghaNA mANase eno lAbha letA. daramiyAna cinAI kuTuMbanA zeTha mANekalAla cunIlAla sahakaba tyAM rahetA hatA. teone pU. mahArAjazrInA pravacananI sArI asara thaI. khAsa karIne zrImatI hIrAlakSamI mANekalAla cinAIne khUba asara thaI. pachI te AkhuM kuTumba mahArAjazrI pratye premavALuM banyuM. pachI bIjA parAMomAM pharatAM caturmAsane samaya najIka Avyo eTale cIMcapokalImAM cAturmAsa mATe padhAryA. paryuSaNanA divasomAM kAMdAvADI javAnuM thayuM hatuM. e cAturmAsa pUrNa thaye tyAMthI bIjA parAmAM sparzanA karatAM pU. mahArAjazrI ThANA 4 unALAmAM pAchA varasavA padhAryA. tyAM munizrI harSacaMdrajI tathA munizrI saubhAgyacaMdra ThANA 2, sakAraNa phekAyA ane pUjya mahA. zrI nAnacaMdrajIsvAmI tathA munizrI cunIlAlajIsvAmI ThANA 2 e navA pradezanI sparzanA karavA mATe vihAra karyo. lenAvAlA, mAtherAna ammaranAtha vagere kSetrane spazI lagabhaga be mahinA pachI cAre ThANA bhegA thayA. vicArabhedanA kAraNe ahIMthI munizrI saubhAgyacaMdrajI (saMtabAlajI) e ekAMtavAsa mATe alaga vihAra karyo. 37. dharamapura: saMvata 17H saM. 197 dharamapuraH kANA traNa, nIce mujaba - 1- mahA. zrI nAnacaMdrajIsvAmI, 2- munizrI harSacaMdrajIvAmI tathA munizrI cunIlAlajI svAmI. munizrI sobhAgyacaMdrajI chUTA paDayA pachI pU. mahArAjazrI ThANa traNa muMbaIthI vihAra karI gujarAta tarapha vihAra karatA hatA. vihAra karatAM karatAM lagabhaga valasADa sudhI pahoMcyA tyAre dharamapuranA mahArAjA jemaNe be varSa pahelAM pU. mahArAjazrIne satsaMga karyo hato ane jene sadbhAva jAge hato. tene khabara paDavAthI AgAmI cAturmAsa dharamapura karAvavAnI pitAnA amaladAre mAraphata pUjya mahArAjazrIne AgrahabharI vinaMti karI. pariNAme mahArAjA zrI vijayadevajInA saddabhAvathI kheMcAIne pU. mahArAjazrIe vinati svIkArI. cAturmAsanI badhI vyavasthA karavAnuM sTeTa taraphathI nakakI thayuM. tyAM "viyogabhavana' nAmanA baMgalAmAM pUjya mahArAjazrI ThANA 3, cAturmAsa rahyA. cAturmAsa daramiyAna rAjA ane prajA apUrva lAbha letAM hatAM ane AnaMda utsava thayA karate hato. eTale " vigabhavana' nuM nAma badalIne "AnaMda bhavana' rAkhavAmAM AvyuM. A cAturmAsa daramiyAna avAranavAra muMbaIthI aneka bhakato AvatA, tema vaiSNavadharmI cinAI kambanA bena zrImatI hIrAlamI paNa tyAM lAbha levA AvyA hatA. cAturmAsa AnaMda ne ullAsathI pUrNa thayuM. 38. karanALI-caNAda (narmadA kAMThe) saM. 1994 : I. sa. 1938 karanALI : hANa 2, nIce mujaba - 1- pU. mahA. zrI nAnacaMdrajIsvAmI tathA 2-munizrI cunIlAlajIsvAmI. dharamapuramAM ThANa 3 nuM cAturmAsa pUrNa thayuM. tyAra bAda tyAMthI gujarAta tarapha vihAra cAlu thaye. kAraNa ke saurASTramAM vicaratA sAdhvIjI mahA. zrI devakuMvarabAI AryAjI, mahA. zrI samaratabAI AryAjI Adi ThANAone darzananI khUba jhaMkhanA hatI. tethI vihAra karatA AgaLa vadhyA. te daramiyAna rastAmAM munizrI harSacaMdrajInuM mana asthira thavAthI teo chUTA thayA. eTale tyAMthI be ThANane vihAra cAla thaye. sAthe hatA vairAgI bhAIzrI meghajIbhAI AvA nimittothI pU. mahA. zrI nAnacaMdrajI mahArAjanuM mana kaMIka ekatAM nivRtti tarapha vaLyuM hatuM. eTale keI zAnta vAtAvaraNavALA kSetramAM rahevAnI teozrInI bhAvanA thaI. e vicAra teonA parama anurAgI vaidyarAjazrI mANekalAlabhAIe jANe. eTale pU. mahArAjazrIne anukULa Ave tevA kSetrano prabaMdha karavAnuM teoe vicAryuM. vicAraNAne aMte pUjya mahArAjazrInI anumati meLavIne teoe AgAmI cAturmAsa pavitra narmadA kinAre Avela karanALI (cANoda)mAM gALavAnuM nakakI karyuM. saurASTramAM pahoMcavAne badale eka cAturmAsa AvA zAntinA sthaLe gALavAne nirNaya thaye. eTale pU. mahArAjazrI ThANA 2 tathA bhAIzrI meghajIbhAI karanALImAM cAturmAsa rahyA. khUba AnaMda ane zAMtithI A cAturmAsa pUrNa thayuM. cAturmAsa daramiyAna muMbaI saurASTra-gujarAtanA ghaNA kharA bhakato tyAM lAbha levA AvyA hatA. cAturmAsanI yAdI [1pa7] Page #845 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha 39. amadAvAda-caraba reDa: saM. 1995 I. sa. 1939 amadAvAdaH 'DANA 2, upara mujaba. karanALInuM cAturmAsa pUrNa karI hANa 2 tathA cirAgI bhAIzrI meghajIbhAI amadAvAda tarapha AgaLa vadhyA. A bAju saurASTramAM A samAcAra maLatAM sAdhvI maMDaLa khUba ullAsamAM AvI gayuM. mahA. zrI haribAI AryAjI, mahA. zrI hemakuMvarabAI AryAjI tathA mahA. zrI prabhAkuMvarabAI AryAjI ThANA 3, pU. mahArAjazrInuM bhAvabharyuM svAgata karavA saurASTramAMthI vihAra karIne AgaLa vadhyAM ane pU. mahArAjazrIne dhULakAmAM bhegA thayA. daramiyAna mahAsatI zrI haribAI AryAjIne peTanI takalIpha hevAthI tenuM nidAna karAvavAnI jarUra hatI ane oparezana karAvavuM paDe te pU. mahArAjazrInI hAjarI hoya te vadhu rAhata maLe ema lAgavAthI temaja amadAvAdanA saMghanI e lakSe vinati thavAthI pU. mahArAjazrI , ThANA 2 ane sAdhvIjI ThANA 3, alaga alaga vihAra karIne amadAvAda padhAryA. tyAM meTA DokaTara pAse nidAna karAvatA mahAsatI zrI haribAI AryajInA peTanI gAMThanuM oparezana karAvavAnuM nakkI thayuM. paraMtu AvA oparezana mATe te samaye ANaMdanI mizanarI hospiTala khUba prasiddha hovAthI pU. mahArAjazrInI AjJA laI oparezana mATe ThA. 3, ANaMda padhAryA. oparezana saphaLa thayuM. paNa turatamAMja bIjI takalIpha UbhI thavAthI haribAI AryAjI samAdhipUrvaka kALadharma pAmyA. be ThANa pAchA amadAvAda padhAryA. daramiyAna mahArAjazrI ThANA 2 cInAbAga vagere amadAvAdanA parAmAM pharyA ane pachI cAturmAsa mATe kocaraba reDa para maNibena paTelanI navI cAlamAM rahyA ane AryAjI ThANA 2, elisabrija vistAramAM "prItamanagaramAM cAturmAsa rahyAM. amadAvAda saMdhanA pUrNa bhaktibhAva sAthe amadAvAdanuM cAturmAsa saMpUrNa thayuM. 40. dhorAjIH saMvata 1996H I. sa. 1940. dhorAjI : hANa 2, upara mujaba. pU. mahA. zrI nAnacaMdrajIsvAmI tathA mahA. zrI cunIlAlajIsvAmI amadAvAdanuM cAturmAsa saMpUrNa thaye vihAra karI saurASTra tarapha AgaLa vadhyA ane mahAsatI ThANuM 2 vihAra karIne pelerA padhAryA. pU. mahArAjazrI ThANA 2, vihAra karatAM karatAM vaTAmaNa padhAryA. tyAre pU. mahArAjazrI nAnacaMdrajIsvAmInI tabiyata bagaDI eTale DoLIthI vihAra karI pelerA padhAryA. pU. mahArAjazrInI tabiyatanA samAcAra sAMbhaLI sAdhvI samudAya pelerA bhego thaye. te vakhate sAdhvIjImAM mahA. zrI devakuMvarabAI AryAjI, mahA. zrI samaratabAI AryAjI, mahA. zrI lakSmIbAI AryAjI, mahA. zrI motIbAI AryAjI, mahA. zrI pArvatIbAI AryAjI, mahA. zrI hemakuMvarabAI AryAjI, mahA. zrI prabhAkuMvarabAI AryAjI, mahA. zrI samajubAI AryAjI Adi ThANAo pelerAmAM hatAM. tabiyata sudharI eTale AryAjInA badhA kANAe anukULatA mujaba vihAra karI gayA. pachI te dherAjI zrI saMghanI AgrahabharI vinaMtIthI pUjya mahArAjazrI ThANA 2 nuM cAturmAsa paNa tyAM ja (rAjImAM) . cAturmAsamAM dharma udyota khaba thayo. saMghane utsAha ane bhakti anerAM hatAM. rAtre prArthanA-pravacanamAM jainetara varga paNa khUba prabhAvita thaI lAbha lete hate. e rIte dhorAjInuM cAturmAsa pUrNa thayuM. chelI bImArI pachI pU. mahArAjazrInA page vAnuM darda rahyA karatuM hatuM eTale vihAramAM DoLIne upaga cAlu thayo hate. 41. jAmanagaraH saMvata 1997 : I. sa. 1941 jAmanagara : ThANa 2, upara mujaba. dharAjanuM cAturmAsa pUrNa karI tyAMthI vihAra zarU karyo. pUjya mahArAjazrIne page vAnuM darda hatuM. ghaNA upacAra karyA hatA. paNa e darda maTayuM nahi. A vakhate keTalAka bhakate taraphathI sUcanA thaI ke jAmanagaramAM "seleriyama ne adyatana sAravAra che. je Ane lAbha levAya te vAne jarUra phAyado thAya. daramiyAna jAmanagara saMghe paNa tyAM padhAravA mATe AmaMtraNa ApyuM ane pratyuttaramAM pU. mahArAjazrIe kahyuM ke "jevI kSetrasparzanA." tyArabAda pU. mahArAjazrIne gira pradeza tarapha vicaravAnI bhAvanA hovAthI dherAjInA cAturmAsa bAda pUjya mahArAjazrI ThANA 2, kArataka vada bIjanA jUnAgaDha padhAryA. tyAMnI tIrthabhUmi evA giranAranA pavitra AMdolanane lAbha levAnI bhAvanA thatAM, kudaratI vanarAjI ane cetanamaya [118] vyakitatva darzana Jain Education Intemational Page #846 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'Te pUjya gurudeva vidhaya paM. nAnacandajI mahArAja janmazatAliMda smRtigraMtha tane anubhava karavA be divasa giranAra upara rahyA. trIje dilase nIce AvI, pachI lAMbe vihAra zarU karyo. anukrame prAMsavA thaI mAgasara suda 4, nA bIlakhA padhAryA. tyAM cAreka divasa lAbha ApI caNAkA-keTaDA thaI satI nAgabAIthI prasiddha thayela gAma maNIAmAM eka divasa rekAI meNuparI, sarasaI thaIne mAgasara vada 8 nA visAvadara padhAryA. mAgasara vada 12 nA bagasarA thaI piSa suda bIjanA dhArI padhAryA. tyAMthI calALA upara thaIne piSa suda 11 nA sAvarakuMDalA, piSa vada 3 nA amarelI ne piSa vada 7 nA lAThI padhAryA. AvA aneka kSetranI sparzanA karI, bhAvikajanene satsaMgane lAbha ApatAM ApatAM bAbarA, ATakeTa, kuMdaNI, ANaMdapura thaI mahA suda 3 nA ceTalA padhAryA. mahA suda 10 nA thAnagaDha, mahA vada 8ne vAMkAnera thaIne morabI phAgaNa suda 6 nA padhAryA. ane tyAMthI phAgaNa vada 4 nA TaMkArA thaIne nekanAma, paDadharI, jAmavaMthalI, alIAbADA thaI citra suda 4, tA. 31-3-41 ne somavAre jAmanagara padhAryA. khAsa karIne seleriyamanI TrITamenTa levAnI hatI paraMtu seleriyama jarA dura hatuM eTale zarUAtamAM gAma bahAra lIMbaDA lAInamAM thaDe samaya kAyA ane tyAMthI seleriyama najIka hovAthI dararoja sAravAra levA javAnuM rAkhyuM. daramiyAna prArthanA, pravacana vagere te cAlu ja hatAM. tethI jAmanagaranA zrI saMghanI bhAvanA vadhatAM sAravArane jarA vadhu laMbAvavA zrI saMghe pUjya mahArAjazrIne cAturmAsa mATe vinaMti karI. e vinaMti svIkAravAmAM AvI. eTale saMghanI maMjurIthI zrI timalAla motIcaMdanA baMgalAmAM (zahera bahAra) cAturmAsa rahyA. ekaMdara nava mahinA sAravAra levAI paNa joIe te phAyado thaye nahi. A cAturmAsamAM lIMbaDInA vatanI zrI choTAlAla harajIvana suzIla jeo bahuzruta ane vidvAna hatA, teone lAbha levA khAsa teone bolAvela. temanA anurAgI paMDita lAlana paNa ahIM AvyA hatA. bannene mukAma mahArAjazrI pAse hate. uparAMta jAmanagaranA mahArAjA tathA mahArANI paNa mahArAjazrInA satsaMgane lAbha letAM. jainetara prajA paNa mahArAjazrInA unnata ane udAra vicArothI khUba AkarSAI hatI. cAturmAsa AnaMdathI pUrNa karyuM. ka2. DeLiyA (sAyalA pAse): saM. 1989 I. sa. 1942 DoLiyA : ThANA 2, nIce mujaba: pUjaya mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahArAja tathA munizrI cunIlAlajIsvAmI tathA virAgI bhAIzrI meghajIbhAI jAmanagaranuM cAturmAsa pUrNa karI pU. mahArAjazrI morabI tarapha padhAryA. vacce dhoLa, TaMkArA, merabI, vAMkAnera vagere kSetronI sparzana karatAM pU. mahArAjazrI ThANA 2 tathA vairAgI bhAIzrI meghajIbhAI thAna padhAryA. te daramyAna mahAsatI zrI devakuMvarabAI AryAjI tathA viduSI mahA. zrI prabhAkuMvarabAI AryAjI pAse thAnanA bena caMcaLabena vairAgyabhAve abhyAsa karatAM hatAM tenI AjJA thaI javAthI saMvata 198nA vizAkha vada 6ne budhavAre temane dIkSA ApI. navadIkSitAnuM zubha nAma mahAsatIzrI caMdanabAI AryAjI rAkhavAmAM AvyuM. mahAsatI zrI samaratabAI AryajI, mahAsatI zrI prabhAkuMvarabAI AryAjI tathA mahA satI zrI samajubAI AryAjI Adi ThANuo te prasaMge upasthita hatA. AryajI caMdanabAIne vaDI dIkSA ApI tyAMthI pUjya mahArAjazrI hANa 2, vihAra karyo. chellA keTalAka - varSothI pU. mahArAjazrI zakti ane nivRttine jhaMkhatA hatA. bhAIzrI meghajIbhAI virAgI amadAvAdanA cAturmAsathI sAthe ja vicaratA hatA. AthI ekAda zAnta kSetrane vicAra karatAM mahArAjazrIe DoLiyA gAma pasaMda karyuM. sAyalAthI ATha mAIla dUra pazcima tarapha rAjakoTa-surendranagaranA dhorI mArga para DALiyA gAma Avela che. sAyalA sTeTanuM e gAma hevAthI tyAM ThAkora sAhebane nadIkAMThe eka baMgale che. vizALa kaMpAunDa che. te sthaLa nivRtti mATe ane cAturmAsa mATe pasaMda karyuM. ThAkora sAhebe paNa prasannatAthI e lAbha levA mATe vinaMtI karI. khUba zAnti ane nivRtti hatI. cAturmAsa nakakI thayuM ane mahArAjazrI ThANA 2 tathA meghajIbhAI cAturmAsa nimitte DALiyA padhAryA. paNa kudarate kaMika juduM ja nirmANa karyuM hatuM. cAturmAsanA divase pasAra thavA lAgyA. paryuSaNa pahelA ja pU. mahArAjazrI gaMbhIra mAMdagImAM paTakAI paDyA. mAMdagInA samAcAra sarvatra phelAI gayA. pariNAme te vakhate jetapura (kAThi.)mAM mahAsatIzrI samaratabAI Adi ThANuM cAturmAsa birAjatAM hatAM. teonA dilamAM gurusevAnI prabaLa jhaMkhanA thavAthI, teoe pitAnA ziSyA zrI hemakaMvara AryAjI tathA samajAbAI AryAjI ThA. 2 ne tAbaDatoba saMdhanI AjJA meLavI DoLiyA pahoMcavA mATe vihAra karAvyuM. ahIM DoLiyAmAM cAturmAsanI yAdI [19] Page #847 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSya gurudeva Davivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAlida smRtigraMtha kharekhara te vakhate sevAnI jarUra hatI. ugra vihAra karI ThANA 2, AvI pahoMcyA. DokaTare ane davA temaja upacAramAM kaMI kamI na hatI, paraMtu dardamAM kaMI sudhAre na thaye eTale tyAMthI coTIlA javAnuM thayuM, pachI tyAMthI lIMbaDI saMghanI vinaMtIthI AjJA thatAM sthaLAMtara karI lIMbaDI hospiTalamAM dAkhala thavuM paDayuM. ekaMdara sAteka mahinA sAravAra karavAthI dhIme dhIme tabiyatamAM sudhAre thaye, eTale ke vihAra karI zakAya tevuM thayuM.' ahIM e meMdha levI jarUrI che ke munizrI saubhAgyacaMdrajI (saMtabAlajI)ne, pUjya guru mahArAjathI chUTA thayAne sAta varSa vItI gayAM hatAM, tema chatAM paNa teonI vacce paraspara sadabhAva jaLavAI rahyo hate. eTale pU. gurudevanI mAMdagInI jANa thatAM teo lIMbaDI AvyA hatA. jo ke A mAMdagI daramiyAna teozrInA (pU. gurudevanA paTTaziSya munizrI cunIlAlajIvAmI (cittamuni) ananyabhAve sevAmAM joDAyelA hatA, tema chatAM paNa munizrI saubhAgyacaMdrajIe guru sAnidhyamAM rahI ucita lAbha lIdhuM hatuM. cAturmAsa bAda pU. gurudevazrInA suziSyAo mahA. zrI prabhAkuMvarabAI AryAjI tathA navadIkSita mahA. zrI caMdanabAI AryAjI jUnAgaDhanuM cAturmAsa pUrNa karI, ugra vihAra karI, terame divase lIMbaDI gurusevA mATe pahoMcI gayA hatA. 43. lIbaDI: saMvata 1999 I. sa. 1943 lIMbaDIH hANA 4, nIce mujaba - 1- pU. mahA. zrI dhanajIsvAmI, 2- pU. mahA. zrI nAnacaMdrajIsvAmI 3- mahA. zrI jAdavajIsvAmI tathA 4-mahA. zrI cunIlAlajIsvAmI Adi ThANAo. lAMbI ane gaMbhIra mAMdagImAMthI tabiyata sudharatAM, kSetrapanA mATe vihAra karavAnuM mana thayuM. paraMtu zrI saMghe cAturmAsa te lIbaDImAM ja karAvavAnuM nakakI karyuM ane vinati karI. e vinatine ravIkAra thaze. tyArabAda pU. mahA. zrI hANA 2, lIMbaDIthI vihAra karI, AsapAsanA kSetronI sparzanA karatAM karatAM, anakame darekane lAbha ApI mATe lIMbaDI padhAryA. te vakhate mahA. zrI samaratabAI AryAjI, mahA. zrI pArvatIbAI AryAjI, mahA. zrI hemakaMvarabAI AryAjI tathA mahA. zrI samajubAI AryAjI ThANA cAra paNa lIMbaDImAM cAturmAsa nimitte birAjatA hatA. zAntipUrvaka cAturmAsa vItI rahyuM hatu. te daramiyAna eka apUrva banAva banI gaye. pUjya gurumahArAjazrI nAnacaMdrajIsvAmI pratye ananya zraddhA-bhakti dharAvatA saraLa svabhAva sthavira ziSyA mahAsatI zrI samaratabAI AryAne ATheka divasathI sAdhAraNa mAMdagI hatI. te divase bhAdaravA suda 15 ne caDate divasa hate. savAranA pahoramAM pU. gurudevazrI nAnacaMdrajI mahA. tathA munizrI cunIlAlajIsvAmI, mahAsatIjIne darzana ApavA ane mAMgalika saMbhaLAvavA jyAM mahAsatIjIe birAjatA hatA (gesTa hAusamAM) tyAM padhAryA, te pahelAM mahAsatI zrI samaratabAI AryAjI ane teonA ziSyAo barAbara svastha thaIne bhaktAmara stotrane, madhura svare svAdhyAya karatA hatA. pU. mahArAjazrI padhAryA tyAre bhaktAmarano 13 me kaleka badhA kANA bhAvathI bolI rahyA hatA. pU. mahArAjazrI sanmukha padhAryA eTale mahAsatI zrI samaratabAie "padhAre sAheba ! ema kahIne AdaramAna ApyuM. pUjya mahArAjazrIe, mahAsatIne beThA beThA ja mAMgalika sAMbhaLavAne Adeza Ape. kAraNa ke tabiyata nabaLI hatI, te vakhate mahA. hemakuMvarabAI eka bAju paDakhe ja beThA hatA. tyAre bIjI bAju mahA. samajubAImeTA mahAsatIne hAtha jhAlIne beThA hatA. te vakhate bhaktAmara 13 mo bleka manamAM gUMjI rahyo hato. pU. mahArAjazrIe dhIra-gaMbhIra vANIthI rogo saMbhaLAvyA ane pachI mAMgalika saMbhALavyuM. khUba zAntithI prasannatAthI moTA mahAsatIjIe badhuM sAMbhaLyuM, sthira Asane beThA hatA. sAMbhaLatAM (2) ja teo bhAvavibhora banI gayA. stabdha jevA thaI gayA. caherA upara kaI ajaba jhaLaka AvI gaI ane zAnta thaI gayA. pU. gurudeva A badhuM sUkSamatAthI joI rahyA hatA. je mahAsatIe hAtha pakaDa hato tene lAgyuM ke nADI cAlatI nathI. jarA DhaDhaLyA tyAM te AMkhe vadhAre paDatI khulI gaI. pAsenA AryAjIe pUrI khAtarI karI ane dhasI paDatA hadaye uddagAra nIkaLI paDaye- "sAheba! mahAsatIjI kALadharma pAmyA !' kSaNavAra vAtAvaraNa gaMbhIra [16] vyakitatva darzana Page #848 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAdi smRtigraMtha che banI gayuM. te vakhate zeThazrI zivalAlabhAI zeThazrI nAgarabhAI tathA zrI velasI catrabhUja vagere bhAIe tatkALa AvI pahoMcyA hatA. pitA pratye ananya bhakitabhAva rAkhanAra ratna jevA mahAsatI, basa cAlyA gayA ? aho ! kevI sahajatAthI paMDita maraNa pAmI gayA ! e banAvathI pUjya gurudeva pite gadgadita thaI gayA. ke e apUrva avasara ! kevI e dhanya ghaDI ! AvI paristhiti kharekhara bhAgyavAna AtmA ja pAmI zake ! evA e nikhAlasa pavitra AtmA hatA. kharekhara, AvuM paMDitamaraNa ane te paNa pUjya gurudevanA sAnnidhyamAM Ave che. e apUrva prasaMga ha ! A cAturmAsamAM, A eka avismaraNIya banAva banya. cAturmAsa zAtithI pUrNa thayuM. 44. coTIlA : saMvata 2000 : I. sa. 1944 44. ceTIlA-: saMvata 2000: I. sa. 1944. 1- pUjya mahArAjazrI nAnacaMdrajIsvAmI tathA 2- mahArAjazrI cunIlAlajIsvAmI. vaLI pAcho nivRtti ane zAntine vicAra mokhare Ave. pUjya mahArAjazrInI A bhAvanAnI zrI coTIlAnA bhakitapradhAna saMghane jANa thatAM AgevAna bhAIo zrI rAyacaMda ThAkarasI, nemacaMda ThAkarasI, zrI vanecaMda rAyacaMda, zrI harilAla gulAbacaMda pArekha, kevaLacaMda jhaveracaMda kaTArI, motIcaMda khImacaMda, amRtalAla sukhalAla, jagajIvana hIrAcaMda vagere bhAIoe pU. mahArAjazrInI sevAne lAbha levA AgAmI cAturmAsa mATe vinaMtI karI. pariNAme pitAne nivRttine hetu barAbara pAra paDaze ema lAgavAthI teoe te vinaMti ravIkArI ane gAma bahAra thANAmAM zAha hIrAcaMda ThAkarasInA makAna "kezavakuMja'mAM cAturmAsa rahyA. ane sAgArI mauna svIkAryuM. A cAturmAsanI badhI vyavasthA ane sarabharAne prabaMdha zrI nImacaMda ThAkarasI taraphathI karavAmAM Avela. A cAturmAsamAM ja bhAIzrI aMbAlAla paTela, je saMtabAlajI pAse rahetA hatA, te kaI kAraNasara chUTA thayela te have pachI pU. mahArAjazrI pAse sevAbhAve joDAyA hatA. 45. vAMkAneraH saMvata 2001 I. sa. 1945 vAMkAnera : ThANA 2, upara mujaba. uparAMta vairAgI bhAIzrI meghajIbhAI tathA sevAbhAve joDAyela bhAIzrI aMbAlAla paNa sAthe hatA. coTIlAnA cAturmAsa daramiyAna nivRttine hetu ThIka saryo hato. sAgArI maunane lIdhe sAdhanA sArI cAlI. pachI paNa evuM ekAMta sthaLa pasaMda karavAnI pU. mahArAjazrInI abhilASA hatI. eTale e udezane lakSamAM rAkhI anukame vihAra karatAM teozrI sarAsuMdarI padhAryA. tyAM zeDA divasa rahyA. sarA gAma najIka hatuM. vaLI tyAMnA zrAvake paNa bhaktipradhAna hatA. tethI sarAmAM lagabhaga roSakALa pUro karyo. daramiyAna lIMbaDInA vatanI paNa hAla muMbaI vasatA pUjya mahArAjazrInA anurAgI zrI amulakha amIcaMda darzanArthe sarAmAM AvyA hatA. prasaMge vAta vAta nIkaLatAM lIMbaDImAM bene mATe eka upAzrayanI khAsa jarUra che evuM sUcana thayuM. tema ja pU. zrI devacaMdrajI pustakAlayane paNa moTA svarUpe sArvajanika banAvavAnI jarUra che evI vAtacIta thaI. zrI amulakhabhAI svabhAve udAra ane vaLI pU. mahArAjazrI pratye bhakitabhAvavALA hatA. eTale thoDI vicAraNAne aMte, pUjya mahArAjazrInI e banne sUcanAone pite svIkArI lIdhI. tyArabAda pU. mahArAjazrI ThANuM 2, sarAsuMdarathI vihAra karatAM karatAM lIMbaDI padhAryA. cAlu sAlanuM cAturmAsa vAMkAneranuM nakakI thayuM hatuM eTale lIMbaDIthI anukrame vihAra karatAM teozrI ThANA 2. cAturmAsa nimittA vAMkAnera padhAryA. e cAturmAsamAM, zrI saMghanA AgevAna bhAIzrI rUpacaMda phulacaMda, hA. dhIrubhAI taraphathI cAturmAsa aMge badhe kharca ApavAmAM Avela hatuM. 4. dhorAjIH saMvata 2002: I. sa. 146 dharAjI: ThANuM 2, upara mujaba. sAthe zrI meghajIbhAI virAgI tathA bhAIzrI aMbAlAla hatA. vAMkAneranuM cAturmAsa pUrNa thaye lIMbaDI tarapha vihAra zarU thaye. daramiyAna gata varSamAM zrI amulakhabhAIe pUjya mahArAjazrInI je preraNA jhIlI hatI te sthUla AkAramAM cAturmAsanI yAdI Page #849 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha pariNamI cUkI hatI. eTale ke teoe sthAnakavAsI jainasa Mghano pUrNa sahakAra sAdhI potAnA sva. mAtuzrI zivabAnA smaraNArthe, enA mATe eka bhavya pauSadhazALA taiyAra karAvI ane potAnA pitAzrI sva. bhImajIbhAInA smaraNArthe rUA. 22000 (bAvIsa hajAra ) khacI-pustakAlayanu makAna banAvyuM ane zrI sadhane suprata karyuM. hatuM. have A varSe pU. mahArAjazrI lIMbaDI padhAryA tyAre eTale saMvata 2002 nI sAlamAM, I. sa. 1946, mArcanI 9 mI tArIkhe jANItA berisTara, zrI popaTalAla cuDagaranA haste tenA bhavya rIte udghATana vidhi thayA. je pustaka saMgraha pU. mahArAjazrIe 'pustaka bhaMDAra' rUpe aMgata rAkhela temAM khUba vadhAro karI te divase " pUjya zrI devacaMdrajI sArvajanika pustakAlaya " e nAmathI jAhera janatA mATe khullA mUkavAmAM AvyA. je Aje te khUba vikasitarUpe saurASTrabharamAM agrasthAna bhogave che. uparAMta Aja sAlamAM pU. mahArAjazrInI preraNAthI cAlatI mahilA maMDaLa"nI saMsthAne, sArvajanikarUpe vidhipUrvaka khullI mUkavAmAM Avela. je sasthA atyAre sArI rIte phAlIphUlI che. e prasaMgo barAbara patI gayA pachI lIbaDIthI vihAra zarU thayeA. lagabhaga cha varSa pahelAM dheArAjImAM cAturmAsa karyuM hatuM. te vakhatanA bhakitabhAva ane janasamAjanuM AkarSaNa haju paNa tevu ja hatuM. te samaye sthavira mahA. zrI devakuvarakhAI AryajInA ziSyA viduSI mahA. zrI prabhAkuMvarabAI AryajIne varSItapa cAlu hato. dhArAjI saMghanA Agraha ane vitithI teozrInuM pAraNuM dhArAjImAM thavAnuM hatuM. e prasagane nimitta banAvI dhorAjI saMghe pUjya mahArAjazrIne dhorAjI padhAravA vinaMta karI. barAbara e sAlamAM ceTIlAmAM zrI rAyacaMda hAkarasIbhAInA dharmapatnI sUrajabenane varSItapa cAlu hatA. jethI tenI AgrahabharI vinaMti thavAthI vaizAkha zuda trIja (akhAtrIja)nA pAraNAno prasaMga patAvI pU. mahArAjazrI ThANA 2, dhArAjI tarapha vihAra zaru karyA. te vakhate mahA. zrI devakuMvarabAI AryajI tathA mahA. zrI metIbAI AryAjI, mahA zrI prabhAkuMvarabAI AryAjI tathA mahA. zrI caMdanabAI AryajI Adi ThANAe paNa dhArAjI birAjatA hatA. anukrame vihAra karatAM karatAM pU. mahArAjazrI hANA 2, je zui ceAthanA dhArAjI padhAryA ane mahA. zrI prabhAkuvarabAI AryAjInu je zuda 5, nA dine pUjya gurudevazrInA sAnnidhyamAM pAraNu thayu. pAraNAno prasaMga khUba utsAhapUrvaka ujavAyA. pachI teA zrI sa Mghe cAturmAsa mATe AgrahabharI vinaMti karI. pU. mahArAjazrI ANA 2 nuM cAturmAsa paNa tyAM ja ( dhorAjImAM) nakakI thayu. pAraNAno prasaMga patI gayA bAda pU. mahArAjazrI DANA ra, kSetra sparzanA karavA mATe pATaNavAva tarapha padhAryA. amuka divasa tyAM rokAI cAturmAsa nimitte dhorAjI padhAryA. mahA. zrI devakuvarabAI AryajInI avasthAnA kAraNe teozrI DANA cAra, traNa varSathI dhorAjImAM sthira thayA hatA. tethI teozrI ThANA cArane pU. mahArAjazrInA anerA-apUrva lAbha maLyo. dhorAjInuM cAturmAsa khUba ullAsapUrvaka pUrNa thayuM. [192] X mArakhI : hANA che, upara mujaba. dhorAjInu cAturmAsa pUrNa thaye vihAra zarU thayA. jetapura, goMDala thaIne rAjakoTa padhAryAM. rAjakoTamAM zrI sadharAjakA hAusamAM utArA hatA. lagabhaga 10/15 divasa rokAyA. yuvakavarga sArI rIte prabhAvita thayA hatA. tyAMthI vihAra karatAM vAMkAnera, thAna, cATIlA vagere kSetronI spanA thai. A varSa daramiyAna e dIkSA ApI. mAgasara vada 3 nA roja thAna mukAme alabenane dIkSA ApI ane tenu zubha nAma hIrAbAI AryajI rAkhavAmAM AvyuM. bIjI dIkSA cATIlAmAM bena ca'pAbenane vaizAkha zuda 5 nA roja ApI. hIrAbAInA guruNI mahA. zrI pArvatIbAI AryAjI ane caMpAbAInA guruNI mahAsatI zrI prabhAkuMvarabAI AryajI thayA. daramiyAna AgAmI cAturmAsa mATe zrI meArakhI sa Mghe vinaMta karI hatI te mujaba mArakhImAM cAturmAsa rahyA ane AnaMdapUrvaka cAturmAsa saMpUrNa karyuM. 47. mArI: saMvata 2003 : i. sa. 1947 X 48. jorAvaranagara : savata 2004 : 1948 jorAvaranagara : ThANA 2, upara mujaba. vairAgI meghajIbhAI sAthe sevAbhAvI bhAizrI abAlAla paNa traNeka varSathI sAthe ja vicaratA hatA. keTalAMka varSothI vyaktitva darzana For Private Personal Use Only Page #850 -------------------------------------------------------------------------- ________________ }pUjya gurudeva kavivarya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha pU. mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahArAjane page vAnuM darda hovAthI vihAramAM DoLInuM sAdhana rAkhavuM paDatuM. tethI bhAIzrI aMbAlAla paNa e rIte sevAbhAve sAthe ja rahetA. marInuM cAturmAsa pUrNa karI vihAra zarU karyo. A cAlu sAlamAM terApaMthI sAdhuo pitAnuM paribaLa jamAvavA saurASTramAM AvyA hatA. ane jhAlAvADamAM jorAvaranagara senTara teoe pasaMda karyuM hatuM. pariNAme sthAnakavAsI samAjane sudaDha ane surakSita rAkhavAnI jarUra lAgatAM jorAvaranagara saMghe pU. mahArAjazrIne AgAmI cAturmAsa karavAnI AgrahabharI vinati karI. pariNAme dIrghadRSTithI vicAra karIne, dharmarakSA khAtara, nivRttine bhega ApIne pU. mahArAjazrIe jorAvaranagaranuM cAturmAsa svIkAryuM. cAturmAsa daramiyAna khUba jAgRti lAvyA ane terApaMthInI murAda pAra na paDI. te vakhate jorAvaranagaramAM upAzrayanI joIe tevI suvidhA na hovAthI kAnajI catrabhUjanA navA baMgalA "prItamanivAsamAM cAturmAsa rahyA. prArthanA ane rAtri pravacana cAlu hatA. tethI AmajanatA upara sArI asara thaI. sAthe sevA nimitte mahAsatI zrI hemakuMvarabAI AryAjI tathA mahAsatI zrI caMdanabAI AryAjI ThANA 2, paNa cAturmAsa rahyA hatA. 49, jorAvaranagara : saMvata ra005 I. : saM. 1949 jorAvaranagara : ThANa be, upara mujaba. paheluM cAturmAsa pUrNa karI pU. mahArAjazrI ThANA 2, vihAra zarU karyo. paNa have nivRtti levAnI bhAvanA hatI. eTale zAntidhAma sAyalAmAM padhAryA. daramiyAna terApaMthI sAdhuoe bIjA varSe paNa jorAvaranagaramAM thANuM nAkhyuM hatuM. gayA varSe je puruSArtha karyo hato tethI jorAvaranagara saMgha khUba prabhAvita thayA hate. saurASTramAM AvA prabhAvaka puruSa tarIke pUjya mahArAjazrI eka ja hatA. tethI A varSe paNa samAjanA zreyanI khAtara jorAvaranagara saMghe bIjuM cAturmAsa karavAnI vinati karI. pariNAme 71 varSanI jaipha umare paNa eTalo ja utsAha dharAvatA pUjya mahArAzrIe dharma-saMskRtinA rakSaNa mATe nivRttine gauNa karI jorAvaranagara saMghanI vinati ravIkArI jorAvaranagaramAM cAturmAsa karyuM. A vakhate caMdulAla cunIlAlanA "vasaMta nivAsa nAmanA baMgalAmAM cAturmAsa pUrNa karyuM. terApaMthI jamAtane majabUta sAmane karyo. pariNAme terApaMthI sAdhuo jhAlAvADane pradeza choDI gayA. A cAturmAsamAM sevAne lAbha levA mahAsatIzrI motIbAI AryAjI, mahA. zrI prabhAkuMvarabAI AryAjI, mahA. zrI caMdanabAI AryAjI tathA mahA. zrI caMpAbAI AryAjI ThANuM 4 nuM cAturmAsa paNa jorAvaranagaramAM thayuM hatuM. 50. sAyalA : saMvata 2006: I. sa. 1950 sAyalA : ThANa 2, upara mujaba. jorAvaranagara uparAuparI be cAturmAsa karyA pachI have pite sthiravAsa rahevAnuM vicArI rahyA hatA. zAnti mATe chellAM keTalAMka varSathI pite sAyalA (pitAnI janmabhUmi) kSetra pasaMda karyuM hatuM. eTale tyAM AvIne rahyA; te daramiyAna thAnanA vatanI mANekacaMdabhAInI suputrI bena prabhAvatI je mahAsatI zrI hemakuMvarabAI AryAjI pAse virAgyabhAve abhyAsa karatA hatAM, tenI AjJA thaI javAthI caitra suda 6, zanivAranA roja tene sAyalAmAM dIkSA ApI. ane tenuM zubha nAma AryAjI puSpAbAI rAkhyuM. sAyalAmAM ja cAturmAsa ekAMta nivRttinA lakSe karyuM ane te bhAvanA paripUrNa thaI 51. bhAvanagara : saMvata 2007: I. sa. 1951 bhAvanagara : ThANuM 2, upara mujaba. sAyalAnuM cAturmAsa pUrNa karI tyAM ja ritharatAthI rahevAnuM hatuM. paraMtu kudaratane saMketa judA prakArane hato. evuM banyuM ke terApaMthI sAdhuone jhAlAvADamAM phAvyuM nahi eTale emaNe dizA badalI. have gohilavADane lakSa banAvyuM. eTale ke bhAvanagara jevA kSetramAM teoe thANuM nAkhyuM. pariNAme bhAvanagaramAM rathA. saMgha jAgRta thaye. be varSa pahelAM jorAvaranagaramAM je pratikAra thaye hatuM tenI havA te sarvatra phelAI gaI hatI. eTale terApaMthI sAdhu bhAvanagaramAM tenI jaDa nAkhe cAturmAsanI yAdI [13] Page #851 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kaviya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazata.bdi smRtigraMtha te pahelAM koI sama puruSane ApaNe cAturmAsa karAvavuM joIe ema lAgavAthI bhAvanagara saMghanI najara pU. mahArAjazrI pratye DarI. eka vagadAra pratinidhimaMDaLa bhAvanagarathI sAyalA Avyu ane joradAra vinaMta karI ke A vakhate te Ape bhAvanagara cAturmAsa karavuM ja paDaze. pU. mahArAjazrI nivRtti levA mAgatA hatA, paraMtu dharmarakSAnA prazna hato eTale emanI vinati svIkArI. bhAvanagara jevu' meTuM kSetra ane mAtra be ja ANA mATe e bhAre paDe tevuM hatuM. eTale sevA nimitte AryajInA dANA 2, paNa cAturmAsa sAthe rahe evI goThavaNa lIbaDI saMghanI saMmatithI karavI paDI. mahAsatIzrI hemakuM varabAI AryajI tathA navadIkSitA mahA. zrI puSpAbAI AryojI ThANA 2, paNa bhAvanagara padhAryA. cAturmAsa nimitte gAma bahAra bhakitabAgamAM rahyA. paryuSaNanA divaseA pUratA gAmanA upAzraye rahyA ane ATha divasa TAuna hAlamAM vyAkhyAna ApyuM. pU. mahArAjazrInu nAma bahAra AvatAM terApaMthIoe rAha badalyo. eTale ke koI terApa'thI sAdhu bhAvanagaramAM pharakayA ja nahi. cAturmAsa raMgecaMge pUrNa thayu. para, sAyalA : savata 2008 : i. sa. 1952 sAyalA : ThANA 2, pU. mahA. zrI nAnacaMdrajIsvAmI tathA mahA. zrI cunIlAlajIsvAmI. bhAvanagaranuM cAturmAsa pUrNa karI mahArAjazrIe jhAlAvADa - lIbaDI tarapha vihAra zarU karyA. tyAMthI anukrame vihAra karatA sAyalA padhAryA. ahIMnA saMghanI vinati thatAM AgAmI cAturmAsa paNa sAyalAnuM nakakI thayuM. tyArabAda AsapAsanA kSetrAmAM vicarI sAyalA cAturmAsa padhAryA. sAyalAnuM cAturmAsa zAMtithI pUrNa thayuM. daramiyAna kaccha-samAghoghAnA seAjapALa cannAnA putra kezavajI, pU. mahArAjazrI pAse abhyAsa karatA hatA te paNa sAthe hatA. X x vAMkAnera : TANA 3, nIce mujaba. pU. mahArAjazrI nAnacaMdrajIsvAmI, mahA. zrI cunIlAlajI svAmI ane navadIkSita munizrI kizoracadrajI. sAyalAnuM cAturmAsa pUrNa karI pU. mahArAjazrI TANA ra, e meArakhI tarapha vihAra karyAM. meArakhImAM mahAsatIzrI pArvatIbAI AryAjI, mahAsatI zrI hemakuMvarabAI AryajI pAse mArabInA vatanI prabhudAsa raNuEADa khAkhANInAM putrI kumArikA bena hIrAlakSmI vairAgyabhAve abhyAsa karatAM hatAM. temanI AjJA thaI javAthI dIkSA utsavanI taiyArI thavA lAgI. meArakhI saMghanA utsAha aneza hatA. uparAMta A samaye bhAIzrI kezavajIne paNa AjJA maLI javAthI cAlu sAlamAM e banne umedavAronI dIkSA morabImAM thaI. bena hIrAlakSmIbenane mahA zuda 11 nA roja dIkSA ApavAmAM AvI ane tenu zubha nAma mahAsatI zrI haMsAkumArI rAkhyu ane bhAIzrI kezavajIne phAgaNa vadamAM dIkSA ApI ane tenu nAma munizrI kizoracaMdrajI rAkhavAmAM AvyuM. A sAlanuM cAturmAsa vAMkAnera nakakI thayuM hatu' tethI pU. mahArAjazrI DANA traNa yathAsamaye vAMkAneramAM padhAryA ane cAturmAsa pUrNa karyuM 53. vAMkAnera : saMvata 2009 : i. sa. 1953 x 54. surendranagara : savata ra010 : i. sa. 1954 surendranagara : DANA 4, pUjya sAheba zrI dhanajIsvAmI. mahA. zrI nAnacaMdrajI svAmI, mahA. zrI cunIlAlajIsvAmI tathA navadIkSita munizrI kizeAracaMdrajIsvAmI. [194] vAMkAneranuM cAturmAsa pUrNa thaye hANA 3, vihAra karI anukrame lIMbaDI padhAryA. daramiyAna surendranagara vArAnu kSetra hAvAthI saMghanI vinati thatAM surendranagaramAM cAturmAsa nakakI thayuM. A vakhate pUjya sAhebazrI dhanajIsvAmI sAthe hatA eTale kula DANA cAranuM cAturmAsa thayu. A cAturmAsamAM saMghamAM sArI jAgRti AvI ane pU. mahArAjazrInA preraNAtmaka pravacanothI lIMbaDI mATo saMpradAya, lIMbaDI nAnA sa'pradAya, ane dariyApurI saMpradAya A traNe sadhanI ekatAnu maMDANa thayuM. arthAt traNe sadhanuM vahIvaTI taMtra eka thayu je haju sudhI jaLavAI rahyuM che arthAt cAlu che. x For Private Personal Use Only vyakitatva darzana www.jainel|brary.org Page #852 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - pUjya gurudeva kavilaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha 55. thAnagaDha: saMvata ra011: I. sa. 1955 thAnagaDha : ThANI 4, upara mujaba. cAlu sAlanA cAturmAsa mATe thAnagaDha saMghanI bhAvabharI vinati hovAthI pU. mahArAjazrI tANa cAranuM cAtumosa thAnagaDhamAM thayuM tathA mahAsatIzrI damayaMtIbAI AryAjI, maDA. zrI kalAvatIbAI AryAjI tathA bI. bra. zrI vinodinIbAI AyojI hANa 3, abhyAsAthe cAturmAsa rahyA. cAturmAsa aMge tamAma kharca vAMkAnera nivAsI zrI zAntilAla hemacaMda saMghavI tathA thAnanA vatanI zrI chabIladAsa trivanabhAI taraphathI ApavAmAM Avela. 56. amadAvAdaH saMvata ra01ra : I. sa. 1956 amadAvAda : ThANa 3, nIce mujaba :1- pU. mahArAjazrI nAnacaMdrajI mahArAja, 2-mahA. zrI cunIlAlasvAmI, 3- munizrI kizoracaMdrajIsvAmI. thAnagaDhanuM cAturmAsa AnaMdapUrvaka pUrNa thayuM, ane vihAra zarU thaye. vairAgI bhAIzrI meghajIbhAI tathA sevAbhAvI bhAIzrI aMbAlAla sAthe ja hatA. daramiyAna saurASTra sthAnakavAsI jaina saMgha amadAvAdane pitAnA navA upAzrayamAM prathama cAturmAsa karAvavAnI utkaTa bhAvanA thavAthI zrI saMghe pU. mahArAjazrIne AgrahabharI vinati karI. mahArAjazrIe paNa saMghane utkRSTa bhAva jANI, e vinatine svIkAra karyo. tethI saurASTra saMghamAM paNa anero utsAha pragaTa. pariNAme upara jaNAvyA mujaba DANa 3 nuM cAturmAsa amadAvAdamAM nakkI thayuM. te daramiyAna A cAlu sAlamAM mahAsatIzrI matIbAI AryAjI, mahAzrI prabhAkuMvarabAI AryAjI pAse vairAgyabhAve abhyAsa karatAM morabInivAsI cunIlAla bhAIcaMda mahetAnA suputrI bA. bra. bena lIlamabenanI AjJA thaI javAthI phAgaNa vada 10, guruvAranA roja sAyalAmAM dhAmadhumapUrvaka dIkSA ApI. navadIkSitAnuM zubha nAma mahA. zrI saralAkumArI AryAjI rAkhyuM. tyArabAda AgAmI cAturmAsa mATe amadAvAda tarapha vihAra zarU karyo. A cAturmAsa praveza vakhate amadAvAdanA zrI saMghane utsAha apUrva hatuM. A cAturmAsa daramiyAna pUjya mahArAjazrInI preraNAthI samAjopayogI aneka sAmAjika pravRttio zarU thaI. uparAMta dAnadhamane mahimA samajAvatA pU. mahArAjazrIe, saMdhanA dareka gharamAM eka dAnapeTI" rAkhavAnI preraNA karI. jemAM dareka vyaktie savAramAM UThIne eka eka paise nAkho ema nakakI karyuM ane dara mahine je rakama thAya te saMdhanA cepaDe jamA karAvavAnuM rAkhyuM. pariNAme tene sadupayoga karavA mATe zrI saMghane dara varSe hajAra rUA. nI Avaka thavA lAgI. A cAturmAsa khUba AnaMdapUrvaka pUrNa thayuM. A cAturmAsamAM zAstranI vAMcazuM karavA nimitte mahA. zrI maNibAI AryAjI, mahA. zrI damayaMtIbAI AryajI Adi ThANA cAranuM cAturmAsa saurASTra saMghanI pauSadhazALAmAM thayuM hatuM. 57. ghATakopara : saMvata ra013: i. sa. 1957 ghATakopara ThANuM 2, nIce mujaba - 1- pUjya mahA. zrI nAnacaMdrajIsvAmI. 2 - mahA. zrI cunIlAlajIsvAmI. sAthe vairAgI meghajIbhAI tathA sevAbhAvI zrI aMbAlAla paNa hatA. amadAvAdanuM cAturmAsa pUrNa karI anukrame vihAra karatAM pU. mahA. zrI ThANA 3, lIMbaDI padhAryA. daramiyAna lIMbaDImAM meTA upAzrayanI navaracanA thaI hatI eTale e navA ane bhavya upAzrayanI udghATana vidhi saMvata 2013nA pioSa suda 13, somavAra tA. 1-1-1lpa7 nA reja thayela hatI. te vakhate pUjya sAheba zrI dhanajIsvAmI, kavivarya paM. mahA. zrI nAnacaMdrajIsvAmI ThANA 4, tathA mahAsatI zrI zivakuMvarabAI AryAjI Adi ThANA daza, kula ThA. 14 nI hAjarImAM e bhavya prasaMga ujavAya hate. | daramiyAna muMbaI jevA kSetramAM kaMIka evuM vAtAvaraNa pharI gayuM hatuM ke jethI muMbaInA saMghane kaI zaktizALI ane prabhAvaka mahArAjazrInI jarUra hatI. vicAraNane aMte teonI daSTi pUjya mahArAjazrI upara paDI. eTale sauthI cAturmAsanI yAdI [195] Page #853 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUdeva kavivaya paM. nAnacandrajI mahArAja janmazatAbdi smRtigraMtha pahelAM ghATakopara sa Mghe lIbaDI eka vagadAra DepyuTezana mokalI ghATakoparanA AgAmI cAturmAsa mATe joradAra vinaMti karI. te vakhate lIbaDI saMpradAyanA zeTha zrI lallubhAI nAgaradAsa tathA pUjya sAheba zrI dhanajIsvAmIe badhA sajogone lakSamAM rAkhI pU. mahA. zrI nAnacaMdrajI mahArAja dANA 2 ne ghATakoparanA AgAmI cAturmAsa mATe saMmati ApI. ghATakApara saMghanA DepyuTezanane khaba sa MtoSa thayo. pachI to lIbaDIthI pU. mahA. zrI nAnacaMdrajI mahArAja tathA munizrI cunIlAlajIvAmI dANA 2, e ghATakopara tarapha prayANa karavA mATe vihAra zarU karyA. munizrI kizAracaMdrajIne pUjya mahA. zrI dhanajIsvAmIne sevA nimitte soMpavAmAM Avela. chellAM keTalAka varSathI pU. mahArAjazrI paganI takalIphanA kAraNe DoLInA sAdhanathI vihAra karI rahyA hatA, eTale DALInA mANasA ane te sAthe e bhAI e ( meghajIbhAI tathA aMbAlAlabhAI) paNa hatA. tyArabAda saMvata 2013, phAgaNa vada 2, ravivAra, tA. 17-3-1957 nA roja ghATakoparanA cAturmAsa nimitte lIbaDIthI ThA. 2 nuM zubha prasthAna thayu. anukrame guMdI, khaMbhAta, 'AraNa ( tA. 28-3-57), jaMbusara, AmeAda, bharUca ( tA. 3-4-57), pAnolI, kaThora (tA. 1-4-57), surata, navasArI, bIlImeArA, balasAra (valasADa), vApI, bhilADa, khAlI, bhIvaMDI ( tA. 27-4-57) muluMDa, bhAMDupa vagere aneka kSetronI sparzanA karatA ghATakopara vaizAkha zuda 3, budhavAra tA. 1-5-pa7 nA roja praveza karyo. ghATakopara saMdhamAM ane utsAha hatA. ghATakoparanA AMgaNe (muMbaImAM ) pU. mahArAjazrI ekavIsa varSanA lAMbA gALA daramiyAna padhArI rahyA hatA. jethI khUba utsAha vacce apUrva svAgata karyuM. tyArabAda ziva, mATuMgA, khAra, vilepAralA, varasovA vagere muMbaInA parAMomAM lAbha ApI, aSADha zudghamAM pU. mahArAjazrI ThANA bannee ghATakoparamAM cAturmAsa arthe maMgala praveza karyo. cAturmAsa daramiyAna anekavidha sAmAjikadhArmika pravRttiothI ghATakopara cetanavaMtu banI rahyuM hatuM. e rIte A cAturmAsa khUba ullAsa ane AnaMdapUrvaka pUrNa thayuM. x 58, borIvalI : saMvata 2014: I. sa. 1958 kherIvalI : ThANA 2, upara mujaba. ghATakoparanuM cAturmAsa pUruM thayA pachI vaccenA gALAmAM muMbaInA parAmAM vicaravAnuM banyuM. daramiyAna mATuMgAmAM rasikalAla prabhAzaMkaranA khagale pU. mahArAjazrInI AMkhe meAtIAnuM saphaLa oparezana thayu. te samaye muMbaInA kSetramAM, jevA Aje upAzrayA ane saMghAnI racanA che tevI hatI nahi eTale ghATakoparanA cAturmAsamAM judA judA parAmAMthI mANasA lAbha levA AvatA. berIvalImAM navA sadha thayA hatA. khAsa karIne madhyamavargI samAja tyAM rahetA hatA. teoe parizrama laIne navA upAzraya taiyAra karyA hatA. sauthI pahelA mahArAjazrInuM cAturmAsa thAya evI teonI prabaLa bhAvanA hatI. eTale erIvalI saMghe khUba ja bhAvapUrvaka AgAmI cAturmAsa mATe mahArAjazrIne vinaMti karI. saghanA kAryakartAo utsAhI ane jAtamahenata karanAra hovAthI ane vAtAvaraNa anukULa lAgavAthI pUjya mahArAjazrIe teonI vinati svIkArI, cAturmAsa mATe berIvalImAM praveza karyo. pUjya mahArAjazrInI mAnavatAlakSI upadezadhArA mATe erIvalI khUba Atura hatuM. pariNAme jema jema cAturmAsanA divase AgaLa vadhavA lAgyA tema tema phaMDaphALA sArA thayA. gRhaudyogo ane bIjI sAmAjika pravRttiothI rIvalI saMdha ane upAzraya gAjatA thaI gayA. eTalu ja nahi, paNa mahArAjazrInI preraNAthI gheADA samayamAM ja madhyamavargIya erIvalInA saMgha khUba samRddha ane dIpatA thaI gayA. e pramANe ullAsapUrvaka cAturmAsa pUrNa thayuM. X pa9. rIvalI (kRSNakuMja) : saMvata 2015 : i. sa. 1959 rIvalI - kRSNakuMja : TANA 2, upara mujaba. - be varSa muMbaInA kSetramAM vItI javAthI saurASTramAM vasatAM sAdhvIjIonI danabhAvanA tIvra thavA lAgI. vaLI saurASTra-gujarAtanA saMghonI paNa jhaMkhanA hatI. eTale orIvalIthI saurASTra tarapha vihAra karavAnuM nakkI karyu. anukrame vihAra zarU karyAM. bhI'vaDIthI AgaLa vadhatAM rastAmAM vajrazvarInA pradeza AvyA. mahArAjazrIne page vAnI takalIpha hAvAthI vakrezvarImAM havA-pANInA prayoga karavAnuM mana thayu. eTale lagabhaga be mahinA tyAM zakAyA. te samaye viduSI mahAsatI [199] vyakitatva darzana For Private Personal Use Only www.jainel|brary.org Page #854 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * padya deva kavivarya paM. nAnayajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha zrI prabhAkuMvarabAI AryAjI pAse jetapura (kAThi.) morabI tathA dherAjInA ema traNa bene vairAgyabhAve abhyAsa karatA hatAM. teone dIkSAo mATe AjJA maLI jatAM traNe bena-bena zrI haMsAkumArI (jetapura), bena zrI IndukumArI (morabI) ane bena zrI hasumatI (dhorAjI) dIkSA levA pahelA pU. guru mahArAjazrInA AzIrvAda levA vajezvarI AvelA. pU. mahArAjazrIe te traNe baMnene saMyamanuM sAcuM svarUpa samajAvI AzIrvAda ApyA. pachI te vajezvarInA kANuM daramayAna havApANI anukULa na lAgavAthI pU. mahArAjazrIne jIrNa javara lAgu paDe. upacAra ghaNA karyA paNa ArAma na thayuM. tabiyatanA A samAcAra saurASTramAM pahoMcI gayA eTale ananya sevAbhAvI mahAsatI zrI hemakuMvarabAI ThANA 3 nI dhIraja na rahI tethI ugra vihAra karIne teo vajezvarI padhAryA. borIvalI saMghane te tAjI bhakti hatI eTale jyAre mahArAjazrInI tabiyatanA samAcAra jANyA ke turata saMghanA AgevAna bhAIo vajezvarI AvyA ane AvI paristhitimAM Apa borIvalI pAchA padhAre ane amane sevAne lAbha Ape, evI vinati karI. mahArAjazrIne tabiyatanA kAraNe e vinati svIkAravI paDI eTale ke ATale lAMbo vihAra karyA pachI pote ThANA 2, vihAra karIne berIvalI padhAryA. mahAsatI zrI hemakuMvarabAI ThA. 3, paNa berIvalI padhAryA. dhIme dhIme tabiyata sudhArA para AvI paraMtu have saurASTra ke gujarAta tarapha jaI zakAya tevuM na hatuM. eTale borIvalI saMghe bIju cAturmAsa paNa borIvalImAM karavA joradAra vinati karI. pUjya mahArAjazrI, tabiyatanA kAraNe have cAturmAsane boja upADavA taiyAra na hatA tethI kahyuM ke cAturmAsa nimitte nahi paNa nivRttinA lakSe cAturmAsa rahevAnI bhAvanA che. zrI saMghe AnaMdapUrvaka e darakhAsta svIkArI. ane upAzrayanA badale gheDabaMdara reDa para satyanArAyaNa bhavana pAse"kRSNakuMja"mAM cAturmAsa aMgenI badhI vyavasthA zrI saMghe karI. tyAre AryAjI zrI hemakaMvarabAI Adi ThANuM 3, te A pradezamAM (muMbaI tarapha) pahelA ja padhAryA hatA. teonuM cAturmAsa ghATakoparamAM nakakI thayuM. cAturmAsa daramiyAna sukhazAntithI pote "kRSNakuMjamAM birAjatA hatA. divaso pasAra thaye jatA hatA. daramiyAna eka kALarAtrie mahArAjazrIne sakhata hArTaeTeka Avyo. khUba ciMtAjanaka sthiti banI gaI. muMbaI, ghATakopara vagere saMghamAM khabara phelAI jatAM rAtamAM ja niSNAta DokaTarane bolAvyA. upacAra cAlu thayA. borIvalI tema ja ghATakopara saMdhanI sevA-suzruSA saphaLa thaI ane cheDA divasomAM tabiyata sudharavA lAgI. paraMtu hArTa nabaLuM paDI javAthI khUba ArAma levA jevuM hatuM. ema karatAM berIvalInuM bIjuM cAturmAsa pUrNa thayuM ane ghATakopara tarapha vicaravAnuM banyuM. te samaye anukULatA lAgavAthI ziyALAmAM bIjI AMkhanA motiyAnuM oparezana ghATakoparamAM karAvyuM. oparezana saphaLa thayuM. paraMtu hArTanI paristhiti evI hatI ke have DaLIthI paNa vihAra na thaI zake. bIjI bAju muMbaI jevA kSetramAM rahevAya te ArAma paNa pUratA pramANamAM ne maLI zake. AvI nAjuka paristhitimAM lIMbaDI saMghe dIrdhadaSTi vAparIne pUjya mahArAjazrIne sthaLAMtara karAvavAno nirNaya lIdho. pariNAme tyAMthI prayANa karyuM ane lIMbaDI padhAryA. 60. lIbaDI : saMvata ra016 : I. sa. 1960 lIMbaDI: ThANa 5, nIce mujaba : 1- pUjya sAhebazrI dhanajIsvAmI, 2- pU. mahArAjazrI nAnacaMdrajIsvAmI, 3, mahArAjazrI choTAlAlajIsvAmI, 4- mahA. zrI cunIlAlajIsvAmI tathA pa- mahA. zrI mAdhavasiMhajIsvAmI. muMbaIthI mahA. zrI nAnacandrajIsvAmI ThANA 2, jyAre lIMbaDI padhAryA tyAre tyAM pUjya sAheba zrI dhanajIsvAmI tathA sadAnaMdI mahA. zrI choTAlAlajIsvAmI ThANuM Ada ThANuM traNa lIMbaDImAM birAjatA hatA. pU. mahArAjazrIne pUre ArAma levAnI jarUra hatI. eTale AgAmI cAturmAsa lIMbaDImAM ja karavAnI zrI saMghanI vinati thaI. te daramiyAna sadAnaMdI mahA. zrI choTAlAlajI mahArAja pAse abhyAsa karatAM kacchanA vatanI bhAIzrI vanecaMdabhAI, mahA. zrI bhAnumatIbAI AryAjI pAse abhyAsa karatAM merInA vatanI bena zrI sarasvatIbena tathA mahA. zrI damayaMtIbAI AryAjI pAse abhyAsa karatAM kacchanA vatanI bena zrI devakAbena tathA vanitAbena A cAre dIkSAthIonI AjJA thaI jatAM pU. mahArAjazrI pAMce ThANAnI sAnnidhyamAM vaizAkha suda 15 ne ravivAranA roja AnaMdapUrvaka dIkSAvidhi thaI. dIkSA lIdhA bAda vanecaMdabhAInuM zubha nAma vinayamuna rAkhavAmAM AvyuM. devakAbenanuM zubha nAma divyaprabhAbAi AryAjI tathA vanitAbenanuM zubha nAma vasaMtacAturmAsanI yAdI [16] Page #855 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurudeva kavivaya paM. nAnacadrajI mahArAja janmazatAhida smRtigraMtha prabhAbAI AryAjI rAkhavAmAM AvyuM. ane lIMbaDI saMghanI cAturmAsanI vinati hovAthI uparakta pAMce ghaNAnuM saMvata 2016 nuM cAturmAsa lIMbaDImAM thayuM. paryuSaNanA ADe ya divasemAM pU. mahArAjazrIe lIMbaDInI janatAne traNa vakhata pitAnI vANIne lAbha Apela. 61. sAyalA: saMvata ra017: I. sa. 1961 sAyalA: ThANA 2, nIce mujaba :1- kavivarya paMDita mahA. zrI nAnacaMdrajI mahArAja tathA 2- mahA. zrI cunIlAlajIsvAmI. lIMbaDInuM cAturmAsa pUrNa thayA bAda have sAmAnya rIte Arogya sAruM hatuM. eTale have sthiravAsanI dRSTie zAnti mATe sAyalAmAM rahevAnuM nakakI karyuM. tethI lIMbaDIthI sAyalA padhAryA. hArTanI takalIpha hovAthI have pUrNa ArAmanI jarUra hatI. eTalA mATe paNa sAyalA pasaMda karavA jevuM hatuM. cAturmAsa sivAya te avAranavAra sevA nimitte sAdhvIjIone cAga thayA karate. paraMtu cAturmAsamAM paNa abhyAsa ane sevA nimitte sAdhvIjInA parivAramAMthI be thI traNa kANA dara varSe cAturmAsa sAthe rahe, evI vyavasthA lIMbaDI saMpradAyanA te vakhate vidyamAna zeThazrI lallubhAI mAraphata thaI gaI. te mujaba A cAturmAsamAM viduSI mahA. zrI prabhAkuMvarabAI AryAjInA ziSyA mahA. zrI caMdanabAI AyajI tathA bA. bra. AryAjI IndumatIbAI ThANA 2, cAturmAsa rahyA ane cAturmAsa zAntithI pUrNa karyuM. dara. sAyalA: saMvata ra018H 162 sAyalA: ThANa, ra+3 kula ThANA 5 mahArAjazrI ThANA 2, upara mujaba tathA mahAsatIjI ThANA 3. pU. mahArAjazrI sthiravAsa hovAthI A sAlanuM cAturmAsa sAyalAmAM ja thayuM ane sevA sAthe abhyAsArthe mahAsatIzrI hemakuMvarabAI AryAjI, bA.bra. mahA. zrI puSpAbAI AryAjI, bA. bra. mahA, zrI haMsAkumArIbAI AryAjI ThANa 3 cAturmAsa sAthe rahyAM - cAturmAsa AnaMdapUrvaka pUrNa thayuM. 63. sAyalA: saMvata 2019 : I. sa. 1963 sAyalA : ThANA 2, upara mujaba tathA sAdhvIjI ThANA 3, kula ThANa pa. A sAlanuM cAturmAsa paNa ahIM thayuM. mahAsatIjIo paikI A vakhate mahA. zrI kalAvatIbAI AryAjI, bA, bra. mahA. zrI vinodinIbAI AryAjI tathA bA.bra. mahA. zrI vasaMtaprabhAbAI AryAjI ThANA 3 cAturmAsa sAthe rahyA. cAlu sAlamAM mahA. zrI damayaMtIbAI AryAjI pAse vairAgyabhAve abhyAsa karatAM gaMDala nivAsI kurajIbhAI phUlacaMda dozInA suputrI bA.bra. bena puSpAbenanI AjJA thaI javAthI saM. 2019 nA phAgaNa suda 2, semavAranA roja sAyalA mukAme pU. mahArAjazrInA varada harate dIkSA ApI. teonuM zubha nAma mahAsatIzrI pramAdinIbAI rAkhavAmAM AvyuM. cAturmAsa zAntithI paripUrNa thayuM. 64, sAyalA : saMvata 2020 : I. sa. 1964 hANa 2+2, sAdhu mahArAjazrI ThANA 2, upara mujaba tathA sAdhvIjI ThANa 2. sAdhvIjImAM A vakhate viduSI mahAsatI zrI prabhAkuMvarabAI AryAjInAM suziSyA AryAjI caMdanabAI mahA. tathA bA. bra. AryAjI saralAkumArIbAI hANA 2, ne sevAne lAbha maLe. A sAlamAM pUjya gurudevane 88 varSa pUrA thayAM. eTale ke saMvata 2021 nA mAgazara suda ekamanA 89 muM varSa beThuM. dIkSA paryAyanA 64 varSa pUrA thayA hatAM. [118] vyakitatva darzana Page #856 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A 'sa taziSya nI vANI . ( rAga - bheravI ) kAgaLa tonotI hADI vaDe, sAgara kadI utarAya nA; cItarela meTI AgathI, bhAjana kadI raMdhAya nA. evadha taNAM nAma uccAyAthI ja, darada mAthe nI evA tai[I vA che jyAM sI, sevyanAM du:kha jAye nA. citAmaNInA ja pathI, ciMtA kadI elAya nA; viNa dhAnya chalAM vAvavAthI, pAka DAMgara thA) nA . haMtavIrya nAM hathiyAra dekhI, rAtrae gabharAya nA cakriya vAtA, bhravya bhASaNathI, vintha varatAya nA jaLajaLa taNAM zamaNA karyuM, ja0A gara tarasa chipAya nA. bhAjana taoNI vAtA kyAMthI leza peTa bharAya nA ApaNu vinA tarpaNa nathI, puruSArtha vagara pamAya nA kahe "satazAkhya sadA jagatamAM, samajaviNa zuSka thAya nA. (rAga derA - jigaLA nava karazo ucATa e che. rAtre rAja vicArAAja kamAyA che. ahI re . zAMta paLe avalokA, nija gharamAM ke kaI ra. za0 Teka0 karavAnAM zAM kAcA dIdhAM nahi karavAnAM kayA na dIdhAM. lAbha kheTamAM vadhela mAM ja che ii re rAtre 1. je je Aje nizcaya kariyA, amatra viSe kevA te dhAmyiA sudhAravAnuM vizeSa mAre kyAM jaI re rAtre 2 levAna e za za TI javAnuM za zuM tajI dIdhu kayI bA"nI mArI bhUla hujI caDI re ? rAtre 3. karu karu karatAM nathI kaI karatA, dhyAna nuM hajI nathI dharate vAto karatAM veLA zubha jaLathe vahI re. 8 jama dharyo che jenA mATe mana ja na karyuM tenA mATe saMtariAdhya roA javAnuM ApIza tyAM jaI re rAtre 5 (rAga - soraTha, tAla - lAvaNI) jagyA na ghaTa e tara viSe, nizi bhagavAthI zu vAya. tyAgyA ne | i dila taNAM ghara tyAgavAthI zu vanyu 1, AvyuM na tija bana jo, avarane bAdhavAthI zu vanya. zakayuM na nija ghara tA. evarane zodhavAthI zuM vanyu ? 2 cheADI na mAyA mamata rA, sa sAra chocce zuM vaLyuM tADI na tRNA, tA pachI, riAra kerA tA Darya zu banyuM ke bAmAM na khIka jamanAM, baLa rudhira mAnya cha vanya palAvyuM potAna) paranAM palAvyuM delakhyA na nija diladAra dhaTamAM avara jo za vanya ne "saMtariAgya' na sa ta sevyA, (tA) manuSyabhavamAM zuM maLyuM? 5.