Nanchandji Maharaj Janma Shatabdi Smruti Granth

SR No.: 012031
Original Sutra Author: N/A
Author: Chunilalmuni
Publisher: Vardhaman Sthanakwasi Jain Shravak Sangh Matunga Mumbai
Total Pages: 856
Language: Gujarati, Hindi
Classification: Smruti_Granth & Articles
File Size: 26 MB

Page 132

પૂજ્ય ગુરૂદેવ વિવ પં. નાનચન્દ્રેજી મહારાજ જન્મશતાબ્દિ સ્મૃતિગ્રંથ
તેટલામાં જ તેમને માણુસ બધાં નવાં ચકચકાટ કરતાં વાસણા લાવી હાજર થયે. માણસને રજા આપી. શાસ્ત્રીજીએ તુરત જ થાળીમાં લેટ, લેાટામાં ઘી અને વાટકામાં દાળ ભરીને ભિક્ષુકને ચરણે ધર્યાં અને કહ્યું: “પેલા ઝોળીમાં છે તે લેટો બહુ ખશખ છે. સંડાસે જવાને લેટ છે. તેને કાઢી નાખેા. ફેંકી દે અને આ લઇ લ્યે.
બ્રાહ્મણુ તે। આ બધુ જેઈ દિગ્મૂઢ જ બની ગયા. તે ખૂબ ઝંખવાયે, શરમાયેા. લજજાથી તેનું માથું નીચે નમી ગયું. “ભૂદેવ!' શાસ્ત્રીજીએ કહ્યું –“આપ પણ બ્રાહ્મણ - કુળમાં ઉત્પન્ન થયા છે. હું પણ તે જ કુળમાં જન્મ્યા છું. આપણે બધા અધુએ જ છીએ. જરાયે ન મૂઝાવુ. જ્યારે ખપ હાય ત્યારે મારી પાસે આવવું, જોઈએ તે માગી લેવુ, જરાયે ન શરમાવુ, પણ આમ ન કરવુ હાં! એથી આપના જેવાને લાંછન લાગે! બ્રાહ્મણ કેમ વગેવાય!'' આમ કહી અમીભરી આંખે અને પ્રેમભરી વાણીએ શાસ્ત્રીજીએ પેલા પ્રાણને વિદ્યાય આપી.
હૃદયપલટો થયા
કેવી એ ઉદ્ગારતા! કેટલી સમતા! મન-વચન અને કાયાના વ્યવવારની કેટલી નિર્મળતા! તમે! કદાચ એમ માનતા હા કે ધનાઢય હાય તે જ ઉદારતા શખી શકે, તે ભૂલેા છે. ઉદારતા ધનના વિષય જ નથી. ઉદ્દારતા એ તેા મુખ્યત્વે ઊંડી અને સાચી સમજ તથા એ પ્રકારના સંસ્કારી મનને વિષય છે. મહાનમાં મહાન ધનિક તે મેટામાં માટી મૂજી હાય છે. ધનિકતા અને મનસ્વી ઉદારતા એ એનેા મેળ જવલ્લે જ મળે છે.
શાસ્ત્રીજી ધનવાન ન હતા પણુ મનસ્વી હતા. એ માનતા હતા કે સ ભગવાનનુ છે. મિથ્યા મારાપણાને ભાર તે વેઢારતા નહીં. ઘણી વાર ખાતે મંડાવી મંડાવીને પણ તે સુપાત્રે અર્પતા. એ ભગવાનની વસ્તુ ભગવાનનાં બાળકાને અપાય છે એમ માનતા હતા. અણુતા અને પ્રમાદ એ બે તે તેમનાં જીવનસૂત્ર હતાં. પેાતે ધુરંધર વિદ્વાન અને ષડ્ડસ્રના જ્ઞાતા હોવા છતાં એક સામાન્ય વિદ્વાનની પણ તે પ્રશંસા કરવાનું ચૂકતા નહિ.
परगुणपरमाणून् पर्वतीकृत्य नित्यम्
निजहृदि विकसन्तः संति सन्तः कियन्तः ॥
ખીજાના ગુણેાને જોઇ જોઇ તે પ્રમેાઢતા. બ્રાહ્મણ પંડિતેમાં જે ઇર્ષા, જે મિથ્યાભિમાન અને જે અસતે।ષવૃત્તિના દેષ હાય છે, તેનાથી તેમનામાં સાવજ ઊલટું હતું. જીવનની કસેાટી તે આવા સ્થળે જ થાય છે. જેનુ વ્યાવહારિક જીવન ઉચ્ચ છે તે જ ધર્મને સમયે છે, એમ સમજવુ જોઇએ. ધર્મ એ ધર્મસ્થળમાં પાળવાની વસ્તુ નથી. એ તેા જીવનમાં આચરવાની વસ્તુ છે. આવા સજ્જનેાના વ્યવહારુ જીવનમાંથી આવું ઘણુંય શીખવાનું અને લેવાનુ મળી શકે. તેવુ શીખવા અને લેવા માટે મનુષ્યે હંમેશાં તૈયાર રહેવુ જોઇએ. એમના આ એક જ પ્રસંગે પેલા બ્રાહ્મણને હૃદયપલટો કરી નાખ્યા. તમે કદાચ કહેશે કે એ બ્રાહ્મણ હતા એટલે સુધરી ગયા. પણ ચાર હેાત તે ચાર પણ અવશ્ય સુધરે. માત્ર સુધારકની ઊંચી ભૂમિકા જોઇએ. એકનાથ મહાત્મા માટે એક એવા જ પ્રકારના ઉલ્લેખ મળે છે.
એકનાથ મહાત્મા અને ચાર
એકનાથ મહાત્માની પવિત્ર ભક્તિ દક્ષિણમાં તે ખૂબ પ્રસિદ્ધ છે. સૌ કોઈએ છેવટ તેમનુ નામ તે સાંભળ્યુ જ હશે. તે પેાતાના ગૃહ-મદિરમાં એક!ઢ રાત્રે એકાકી ધ્યાન ધરી રહ્યા હતા, તેવામાં ઘરમાં કેઇ જ નથી તેમ ધારી કાઇ ચપળ ચાર ઘૂસી ગયા. જે કઇ દેખાયુ તે બધુ લૂટી જવા માટે એણે ભેળું કરી લીધું.
થોડીવારમાં જ તે મહાત્મા ધ્યાનમાંથી મુક્ત થયા અને આંખ ઉઘાડી જોયુ તે એક ચારને પેાતાનુ કામ કરી રહેલા જોયા. ચાર અધુ આંધીને જવાની તૈયારીમાં જ હતા, ત્યાં ભાઈ! હજુ એક ચીજ રહી જાય છે. જો, આ એક મારા હાથમાં વીટી રહી ગઇ છે તે લેતા જા, આપ!” એમ કહીને તુરત જ વીંટી કાઢી મહાત્માએ હાથ લાંબે કર્યો.
પેલે ચાર તા ચાંકી ઊડયેા. આ કયાંથી? હવે શું કરવું? કયાં ભાગું? કેમ ભાગું?” તે ગભરાઈ ગયા. મહાત્માએ કહ્યું:- ‘બેટા ! શા માટે ગભરાય છે? આમાં તારા ભાગનું જે છે તે જ તુ લઇ જઈ શકીશ વિશ્વને! એ અચળ નિયમ છે કે જે પેાતાનું નથી તે લઇ જવાની કોઇનીચે તાકાત નથી.’ ચારને આવેા પુરુષ કદીયે ને’તે મળ્યા.
પ્રવચન અજન
For Private Personal Use Only
૮૯ www.jainelibrary.org